________________
૧૩૮.
દ્વિતીય પ્રકાશ.
પરિગ્રહથી થતે ભય. मुष्णन्ति विषयस्तेना दहति स्मरपावकः ।
रुन्धन्ति वनिताव्याधाः संगैरंगीकृतं नरम् ॥ १११ ।। ધન અંગીકાર કરવાવાળા પુરૂષને વિષયરૂપ ચેરે લુંટી લે છે; કામરૂપ અગ્નિ નિરંતર બાળે છે, અને શરીરના સ્વાથી સ્ત્રીએરૂપી પારધીએ સંસારમાં રોકી રાખે છે. ૧૧૧.
—:(૦): तृप्तो न पुत्रैः सगरः कुचिकर्णों न गोधनः॥
न धान्यस्तिलकश्रेष्ठी न नंदः कनकोत्करैः ॥ ११२॥ પુત્રવડે સગર રાજા, ગાવડે કુચિકણ ગૃહપતિ, અનાજ સંગ્રહ કરી તિલક શેઠ, અને સેનાના ઢગલાવડે નંદરાજા તૃપ્ત થયે નહિ.
વિવેચન–ધણાઓથી અગ્નિની તૃપ્તિ થતી નથી, તેમ પરિ ગ્રહથી મનુષ્યની તૃપ્તિ થતી નથી. સગર ચક્રવર્તિ રાજા હતા, તેની રાજધાની અયોધ્યા હતી, તેને સાહજાર પુત્રો હતા, પણ તે પુત્રની ઈચ્છાથી અપૂર્ણ જ રહ્યો. દૈવિક ઉપદ્રવથી તેના સાઠહજાર પુત્રો માર્યા ગયા. આખરે વૈરાગ્ય પામી અજીતનાથ સ્વામી પાસે ચારિત્ર લીધું, ત્યારે જ તેને ખરે સંતોષ અને આત્મશાંતિ મળી.
કુચિકણું ગૃહપતિ મગધ દેશના સુઘોષ ગામને કણબી પટેલ હતે. ગાયે ઉપરની પ્રીતિ તેની અથાગ હતી. અનુક્રમ તેણે એક લાખ ગાયો મેળવી હતી, છતાં પણ તે અસંતષિત પરિણામી રહ્યો. તેજ ગાયેના ધૃત, દધ્યાદિ વિશેષ ખાવાથી અજીર્ણતાવાળા થઈ આધ્યાને મરણ પામી તે તિર્યચપણે ઉત્પન્ન થયા. મમત્વનું કેવું ખરાબ પરિણામ.
તિલક શેઠ અચળપુર ગામને રહીશ વણિક હતે. અનાજ સંગ્રહ કરવા ઉપર અને તેને નફે મેળવવા ઉપર તેની પ્રીતિ અને ગાધ હતી. ઘરની સારી વસ્તુ વેચીને પણ તે ધાન્યને સંગ્રહ કરતે અને દુકાળ પડવાની રાહ જોયા કરતે. એક વખત નિમિત્તિઆએ તેને જણાવ્યું કે આ વર્ષમાં દુકાળ પડશે, તે સાંભળતાંજ તેણે અનાજની એટલી બધી ખરીદી કરી લીધી કે પિતાના ઘરનાં
