________________
૧૧ર
દ્વિતીય પ્રકાશ. દત્તના રમે રેમે કેપ વ્યાપી ગયે. આચાર્ય ઉપર તુચ્છકાર શબ્દ કરી દત્ત ઉભું થયું અને આક્રોશ કરતે બોલે કે તેની નિશાની શું? આચાર્ય ઉપગ દઈ કહ્યું કે “આજથી સાતમે દિવસે તું કુંભીની અંદર પચાવાઈશ અને મરણ પામીશ.” દતે કહ્યું તેની નિશાની શું? આચાર્યશ્રીએ કહ્યું, “કુંભમાં પડયા પહેલાં તારા મુખમાં વિષ્ટાને છાંટો પડશે.” દત્તને ભય લાગ્યું. આચાર્યનું કહેવું સત્ય તે નહિ હેય આચાર્યને ફરતી ચેકી મુકી દત્ત ચા
ભે ગયે, મરણના ભયથી છ દિવસ ઘરમાં રહો. ઉત્સુકતાથી છઠ્ઠા દિવસને સાતમે ગણી મારું મેત ન થયું, હવે આચાર્યને વિડંબના કરી મારી નાખું. આ ઈરાદાથી તે મહેલથી ઘોડા ઉપર બેસી બહાર જવા નીકળ્યું. તે દિવસે સરિયામ રસ્તા ઉપર થઈ પ્રાતઃકાળમાં એક બુઢ માળી કુલ લઈને જતું હતું. તેને રેગાદિ કારણુથી ઝાડાની હાઝત થઈ ગઈ. તેથી ત્યાંજ હાજત પુરી કરી; તેના ઉપર કુલ કેટલાક ઢાંકી ચાલતું થયું. રાજા ત્યાં થઈને નીકન્ય ઘેડાના પગને દાબડે જોરથી ફુલ ઉપર પડયે. અને તેને માંથી વિષ્ટાને છાંટા ઉડી રાજાના મુખમાં પડયા. વિષ્ટા પડતાંજ રાજા ચમ અને પાછો ફર્યો, ભયથી તે મહેલમાં પેઠો; તેના અન્યાયથી કંટાળી ગયેલા સામંતોએ પૂર્વના રાજાને બંદીખાનામાંથી બહાર કાઢો અને રાજ્ય ઉપર બેસાડે. કપાયમાન થયેલા રાજાએ દત્તને બાંધી મંગાવ્યું અને કુંલિમાં નાંખી હેઠળ તાપ કરી કાગડા કુતરાને તેનું શરીર ખવડાવ્યું. દત્ત મરણ પામી રૌદ્ર ધ્યાનથી નરકે ગ; આચાર્યશ્રીને યશવાદ થયે. આવી રીતે ભયમાં આવી પડેલા પણ આચાર્યશ્રીએ અસત્ય ન જ કહ્યું તેમ કોઈના ભયથી અસત્ય ન બોલવું એ કથામાંથી સાર લેવાને છે.
વસુરાજાનું દ્રષ્ટાંત, ચેદી દેશના શુકિતમતિ શહેરમાં અભિચંદ્ર નામને રાજા રાજ્ય કરતે હતે. તેને બુદ્ધિમાન વસુ નામને કુમાર હતે. ક્ષીર કદંબ નામના ઉપાધ્યાય ગૃહસ્થ ગુરૂ પાસે વસુકુમાર, નારદ અને ઉપાધ્યાયને પર્વત નામને પુત્ર એ ત્રણે સહાધ્યાયી પણે ભણતા