________________
વસુરાજાનું દ્રષ્ટાંત.
૧૩
હતા. એક દિવસે અગાશીમાં સુતેલા આ ત્રણે વિદ્યાથી ઓને જોઇ વિદ્યાધર મુનિએ બીજા મુનિને કહ્યું કે આ ત્રણમાંથી એ નરકગામી છે અને એક દેવલેાકમાં જશે. આ સાંભળી ઉપાધ્યાએ તેમની ૫રીક્ષા કરી, અને તે પરીક્ષામાં પેાતાના પુત્રને નરકમાં જનાર જાણી પોતાના પ્રયાસને નિરર્થક ગણતા સંસાર વાસનાથી વિરક્ત થઈ તેણે ત્યાગીના માર્ગ સ્વીકાર કર્યાં.
રાજા મરણ પામ્યા બાદ વસુ રાજા થયા. પર્વત ઉપાધ્યાયપદ્મ ઉપર આવ્યા અને નારદ કાઈ બીજે ઠેકાણે ચાલ્યા ગયા.
વસુ રાજા સત્ય ખેાલતા હતા અને સત્યવાદી તરીકે તેની દુનિયામાં પ્રખ્યાતિ થઇ હતી. એક સ્વચ્છ સ્ફટિક રત્નની શિલાનું આસન બનાવી તેના ઉપર સિંહાસન સ્થાપન કરી વસુરાજા સભામાં તે ઉપર બેસતા હતા. લાકે અતિ સ્વચ્છતાને લઇને તે આસનને જોઈ શકતા નહાતા, તેથી સત્યના પ્રભાવે દેવા આ રાજાનુ' સિંહાસન આકાશમાં અધર રાખે છે, આવી પ્રખ્યાતિને પામ્યા. એક દ્વિવસે નારદ પર્વતને ઘેર આવ્યેા. પર્યંત વેદ સબંધી શિષ્યા આગળ વ્યાખ્યાન કરતા હતા, તેમાં જ્યાં અજ શબ્દ આવ્યા ત્યારે પતે બકરાંને હામવા તેવા અ કર્યાં. નારદે કહ્યું, ભાઈ તારી ભૂલ થાય છે. ગુરૂજીએ અજ શબ્દે ત્રણ વર્ષની જુની ડાંગર ( ત્રીહિ) કહી છે. કેમકે (ન નાચતે કૃતિ બન) જે ફરીવાર ઉગે નહિ તે અજ કહેવાય. અજના અર્થ બકરો પણ થાય છે, છતાં આંહી તેના ગૌણ અથ લેવાના છે. ગુરૂ ઉપદેશક હતા; શ્રુતિ પશુ ધર્મ કથન કરનારી છે તેા અજના અ બકરા લઈ આવા અનથ કરી ગુરૂ અને શ્રુતિને તારે કૃષિત ન કરવી જોઈએ. પેાતાના વચન ઉપર શિષ્યાને અપ્રતીતિ થશે તેમ જાણી પતે ગુસ્સે થઈ કહ્યું. ખરા અથ મકર છે અને ગુરૂએ પણ તેમજ કહ્યું છે. આપણે તેના નિય કરીએ. જે જુઠો પડે તેની જીભ કાપવી. આ અર્થમાં આપણા સહા - ધ્યાયી વસુ રાજા પ્રમાણ છે. નારદે તેમ કબુલ કર્યું. પર્વતની માતાએ ગુપ્ત બાલાવી તેને ઘણા વાર્યા કે બેટા, મે' પણ તારા પિતાના મુખથી ત્રણ વર્ષની ડાંગર એ અર્થ સાંભળ્યેા છે માટે નારદ પાસે માફી માગ. વસુ રાજા સત્ય એલશે; અને આમાં તારા જીવનુ જોખમ થશે. પતે કહ્યુ', ગમે તેમ થાઓ પણુ હુ. તા પાછા ફરવાના નહિ.