Yogshastra

SR No.: 006022
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Kesharsuri
Publisher: Balchand Sakarchand Shah
Publication Year: 1959
Total Pages: 416
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 35

યોગશાસ,
(૧૩)
૧૩ આચાર્યના અન્ય મહત્કાર્યો. આચાર્યના કહેવાથી કુમારપાળ રાજાએ માળવાના રાજા અર્ણોરાજને પણ પિતાનો મિત્ર કરી તેને પ્રતિબોધીને જૈન ધમી કર્યો, બાહડ મંત્રીએ ( ઉદયન મંત્રીને પુત્રે) સંવત ૧૨૧૪ માં શત્રુંજયતીર્થને ઉદ્ધાર કર્યો, તથા હેમચંદ્રજી મહારાજે ત્યાં પ્રતિષ્ઠા કરી. વળી તે મંત્રીના ભાઈ અંબડે ભરૂચમાં શામળિકાવિહાર નામના જિનમંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર સંવત ૧૨૨ માં કર્યો, તથા તેમાં શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામિજીની પ્રતિમાની હેમચંદ્રજીએ પ્રતિષ્ઠા કરી. કુમારપાળ રાજાએ સૂરિમહારાજના ઉપદેશથી સવ મળી ચૌદ હજાર નવા જિનમંદિરો બંધાવ્યાં, તથા સોળ હજાર જૈન મંદિરનો જીર્ણોદ્ધાર કર્યો. તારંગાજી પર ઘણું જ ઉચું વિસ્તારવાળું જિનમંદિર બંધાવી તેમાં શ્રી અજિતનાથજીની મૂર્તિની સ્થાપન કરી તથા હેમચંદ્રાચાર્યજીનાં ચરણોની પણ સ્થાપના કરી. ઘણું નિર્ધન શ્રાવકને તેણે દ્રય આપી સ્વામીવાત્સલ્ય કર્યો.
કુમારપાળ જનધમી થયો એટલું જ નહિ પણ જૈનધર્મને ખરી રીતે પાળો બતાવ્યો. બારવ્રત અંગીકાર કર્યો, રાજ્યમાં અહિંસાને પ્રચાર કર્યો. એક અંગ્રેજ વિદ્વાન લખે છે કે
આટલું તે તદ્દન નિઃશંસય છે કે કુમારપાળ ખરેખરી રીતે જૈન ધમાં થઈ ગયું હતું અને આખા ગુજરાતને પણ એક નમુનેદાર જૈન રાજ્ય બનાવવાને તેણે પ્રયાસ કર્યો હતે.” | હેમચંદ્રાચાર્યના ઉપદેશથી જૈનધર્મમાં નિષેધ કરેલ નહિ ખાવા યોગ્ય વસ્તુઓ તથા શિકાર વિગેરે જશોખ કુમારપાળ રાજાએ તજી દીધાં, અને રિયતને પણ ઈદ્રિયનિગ્રહ રાખવા ફરજ પાડી. આખા રાજ્યમાં અમારિપડહ વજડાવ્યો એટલે કોઈ પણ જીવને મારવો નહિ એ પડે વજડાવી સર્વ જતુને અભ્યદાન આપ્યું. આથી યજ્ઞોમાં જે છે બલિદાન તરીકે વપરાતા, તે ન વપરાતાં બચ્ચા, અને તેથી ય ઓછા થયા એટલું જ નહિ પણ બલિદાન તરો કે જીવોને બદલે બીજી નિર્જીવ ચીજ વપરાવા લાગી. લોકે મધપાન અને માંસાહારનો ત્યાગ કરનારા થયા, અને પાલીદેશ-રજપુતાના દેશમાં પણ તે નિયમ પ્રચલિત થયા. મૃગયા-શિકાર આજ્ઞાપત્રથી બંધ કરવામાં આવ્યા તેથી કાઠીયાવાડ (સૌરાષ્ટ્ર) ના શિકારી તથા કાળીભીલ જે હતા તેઓને પણ આ આજ્ઞાપત્રથી શિકાર બંધ કરવો પડ્યો. ખાટકી કસાઈને ધંધે ભાગી પડયે (કે જેનું વર્ણન દ્વાશ્રય કાવ્યમાં આપવામાં