________________
૨૩૬
પરમ પ્રકાશ કુંભક કરીને તે વાયુને જય કરે. અહી નાસિકાને અગ્ર ભાગ, હૃદય, નાભિ અને અંગુઠા પર્યત એ સર્વ સ્થાને બતાવ્યાં. લીલો રંગ એ વણે જણાવ્યો અને રેચક, પૂરક, કુંભક, રૂપ ગમાગમ પ્રયોગ તે કિયા બતાવી. પૂર્વે જણાવેલ પાંચમાંથી અહિં ત્રણ બતાવ્યાં અને બાકી રહેલા અર્થ ને બીજ એ બે પાંચે વાયુના સ્થાનાદિ ત્રણ બતાવ્યા પછી જણાવવામાં આવશે. એજ ગમાગમ પ્રયોગ અને ધારણ બતાવે છે
नासादिस्थानयोगेन पूरणारेचनान्मुहुः । કમાવાને સ્થાતિ ધારyi મનાલુના છે ? | નાસિકાદિ સ્થાને કરી કરી વારંવાર વાયુને પૂર કરી અને રેચન કરે કરી ગમાગમ પ્રયોગ થાય છે અને તે વાયુને તે તે ઠેકાણે રકવાથી (કુંભક કરવાથી) ધારણ નામને પ્રયોગ થાય છે. ૧૫
અપાન વાયુનાં સ્થાનાદિ બતાવે છે. | મપાના મા-9898ાંતપાડા - જેવઃ સ્થાનોનેન નીતૂરભુ ! ૨૬ .
અપાન વયુને વર્ણ કાળ છે. કંઠની પાછલી નાડી, પીઠ, ગુદા અને પહાનીમાં તેનું સ્થાન છે. તે સ્થાનમાં વારંવાર રેચક પૂરક કરે કરી અપાન વાયુને જય કરવી. ૧૬.
સમાન વાયુનાં સ્થાનાદિ. મુ સમાનો નામસર્વાધિવસ્થિત ”. સ્વસ્થાનના વનપૂરત ?૭ |
સમાન વાયુને વર્ણ ધળે છે. હૃદય. નાભિ અને સર્વ સાંધાએને વિષે તેનું રહેવાનું સ્થાન છે. તે સ્થાને વારંવાર રેચક પૂરક, (કુંભક) કરકરી તેને જય કરે.
ઉદાન વાયુનાં સ્થાનાદિ. रक्तो हृत्कंठतालुभ्र-मध्यमूर्ध्नि च संस्थितः । उदानो वश्यतां नेयो गत्यागतिनियोगतः ॥ १८ ॥
