________________
૩૮
પ્રથમ પ્રકાશ.
મારી
કે તરતજ ક્રોધના વિચારા શાંત થયા. જરા શાંતિ આવી, વિચારની વ્યાકુળતા ઓછી થઈ કે માનને દબાવવા માટે વિચાર કરવા લાગ્યા. મને તે શા માટે હેરાન કરે? અરે ! તે માટે. એક તો અપરાધ કરવા અને વળી આટલુ શા માટે હેરાન કરે ? આ ઠેકાણે પણ મારે તેવા અપરાધ ન કરવા. અને જેને અપરાધ આવી મળે તે તે અપરાધની ક્ષમા લેવી. આ નમ્રતાએ તેની માનની લાગણીને દબાવી દીધી. આ પ્રમાણે માયાને સરલતાથી અને લાભને સતાષથી દખાવવાના ઉપાય વિશેષ વિચાર કરતાં તેને મળી આવ્યા,
બીજો ધમ મુનિએ મને સંવર એ પદથી જણાવ્યેા હતા. સંવર એટલે રાકવુ' કાને રાકવું? અને શાથી રોકવુ ? એ વિચારવા જેવુ' છે. પ્રથમ મારે તે મારૂં હિત કરવુ' છે. તા ખીજાને રોકવુ' તે તે નકામુ છે. ત્યારે મારે પેાતાને પ્રથમ રોકવાની જરૂર છે. પેાતાને કેવી રીતે રોકવા ? શું ચાલવું અધ કરવું કે ખેલવું અધ કરવુ કે વિચાર કરવા અંધ કરવા ? તે તે બધ ન થઈ શકે. માલ્યા ચાલ્યા કે વિચાર કર્યા સિવાય કેમ રહી શકાય ? અથવા તેમ કરવાથી ફાયદા શું ? અથવા માની લઉં કે તેમ કરવાથી ફાયદો હશે, પણ સર્વથા ખેલ્યા ચાલ્યા કે વિચાર કર્યા સિવાય મારાથી રહી ન શકાય; ત્યારે તેમ કર્યા સિવાય સં વર કેવી રીતે મને ? અને સંવર ન અને તે ધમ કેવી રીતે થાય ? નજ થાય. અને ધમ ન થાય તે સુખ કયાંથી મળે ? આ સર્વ વિચારોમાં ચાગની પ્રણાલિકા શરૂ થઈ ચૂકેલી છે. અને એની પ્રખલતાથીજ વિચારોની ઉત્તરોત્તર શુદ્ધતા થતી આવે છે. ચિલાતીપુત્ર વિચારમાં આગળ વધે છે કે આ પાંચ ઇંદ્રિયા અને મન વિગેરે પાપને આવવાનાંજ કારણેા હાય તા તે મહાત્માને પણ શરીર વિગેરે હતુંજ, અને તે આંહી ઉભા હતા અને ચાલ્યા ગયા. શરીર છે તેા આહાર કરતા જ હશે, અને આહાર હાય તા નિહાર અવશ્ય હોયજ. વળી તે ખેલતા પણ હતા કારણ કે તેણેજ મને ધર્મ બતાવ્યેા છે. તેઓ જોતા પણ હતા,
અપરાધ કર્યાં
બધુ માન કે ભૂલ છે.
હવે
કર્યો છે તે જો