Page Text
________________
મહાત્મા ચિલાતીપુત્ર
૩૯
ત્યારે આમ ઇંદ્રિચાના કાર્યાં વિદ્યમાન છતાં પણ ક્રમ ખંધન થતા હાય એમ સભવી શકે છે. તે જો ઈંદ્રિયાના કાર્યો વિદ્યમાન છતાં કર્મ બંધ ન થતા હાય તા તેઓએ મને સંવર કરવાને ઉપદેશ શા માટે આપ્યા ? માટે હજી આની અંદર કાંઈક ગૂઢતા રહી જાય છે; એમ વિચાર કરતાં તેને વિશેષ જણાઈ આવ્યુ કે ઇંદ્રિયેાની અને મનની બે પ્રકારની ગતિ મારા અનુભવવામાં આવે છે. એક તેા શુભ પ્રવૃત્તિ એટલે કાઈને દુઃખ ન થાય તેવી રીતે ઈંદ્રિય અને મનની પ્રવૃત્તિ; અને બીજી અશુભ કે જેથી બીજા ને દુઃખ ન થાય તેવી પ્રવૃત્તિ. ત્યારે જીવાને દુઃખ ન થાય તેવી રીતે મારા ઇંદ્રિય અને મનને પ્રવર્તાવવા એજ સંવર તે મહાત્માએ મને ઉપદેશ્યા જણાય છે. હવે તેની પ્રવૃત્તિ અત્યારે મારી છે કે નહિ તે મારે વિચારવાનુ` છે. અરે ! આ જીવના સહાર કરનાર ખડ્ગ મારા એક હાથમાં રહી ગયું છે અને બીજા હાથમાં સુસમાનું માથું છે. આવી પ્રવૃત્તિવાળા મારામાં સવર કેવી રીતે ગણાયજ માટે હું તેના ત્યાગ કરૂ અને મન તથા ઇંદ્રિયાની અશુભ પ્રવૃત્તિ ને રાકુ' આવા વિચારથી તેણે હાથથી ખડ્ગ અને માથુ દૂર ફેંકી દીધાં. વળી ત્રીજા પદના વિચારમાં તેણે પ્રવેશ કર્યો.
તેટલામાં તા લાહીથી ખરડાયેલા તેના શરીર ઉપર ચારે તરફથી કીડીઓ ચડવા લાગી. કીડીઓને ચાજનગ`ધી કહી છે; અર્થાત્ ઘણા ઇંદ્રિયના પ્રબળ વિષયવાળી કીડીઓ દૂરથી પણ ગંધના જોરથી ખેંચાઈ આવે છે. અત્યાર સુધી રૂધિર ઝરતું સુસમાનું માથુ તેના હાથમાં હતુ, તેના છાંટાઓથી શરીરના ઘણા ભાગ ભીજાએલા હતા, તેથી કીડીએ તેના શરીર ઉપર ચડી ચટકા દેવા લાગી. આ માજી ચિલાતીપુત્ર વિચારની ધારામાં આગળ વધી વિવેકનું સ્વરૂપ વિચારે છે કે વિવેક એટલે શું ? વિવેક એટલે પોતાનુ અને પારકુ તેની વિશેષતા સમજવી. ત્યારે મારૂ શુ છે અને પારકું શુ' છે તે તે મારે અવશ્ય જાણવુજ જોઈએ. અત્યારે મારૂ તા કોઈ દેખાતું નથી કેમકે આ શૂન્ય રાનમાં હું તા એકલા છુ, પણ ત્યારે હું તે કાણું ? આ હાથ કે પગ, માથું કે પેટ, આ શરીરમાં હું કાણુ ? હાથ ન હાય તા ચાલી શકે છે. પગ ન હેાય તાપણુ શરીર ટકી રહે છે,
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |