________________
દ્વિતીય પ્રકાશ.
૯૦
સ્થાવર તી સેવા. જંગમ તીર્થ સાધુ મુનિરાજ, તેની સેવા કરવી આ પાંચ સમ્યક્ત્વની શોભામાં–ઉજવલતામાં વધારો કરનાર છે માટે ભૂષણા કહ્યાં છે.
સમ્યક્ત્વનાં પાંચ દૂષણા.
शंकाकांक्षाविचिकित्सा मिथ्यादृष्टिप्रशंसनम् । तस्संस्तवश्च पंचापि सम्यक्त्वं दूषयत्यलम् || १७ || શંકા, આકાંક્ષા, વિચિકિત્સા, મિથ્યાષ્ટિની પ્રશંસા, અને તેને પરિચય, આ પાંચે પણ સમ્યકૃત્વને અત્યંત રૂષિત કરનાર છે. વિવેચન—શકા, જીનેશ્વરનાં કહેલાં જીવાજીવાદિ તવાના સંબંધમાં શંકા કરવી. ખખર ન પડે તે કાઇને પૂછ્યુ' જ નહિ, આનું નામ શંકા નથી. તેમ પૂછ્યા સિવાય તા કાઈને ખબરજ ન પડે. ત્યારે શાસ્ત્રના જ્ઞાતા પાસેથી તેના રહસ્યા જાણવાં અને જ્યારે તેથી પણ વિશેષ ખુલાસા મન માનતા ન મળે ત્યારે તે વાતને આધાર જ્ઞાની ઉપર રાખી સંતુષ્ટ થવું, પણ આ મને જવામુ આપી ન શકયા, માટે જીનેશ્વરનુ કહેવુ ખાટુ છે, તેવી માન્યતા ન થવી જોઈએ, કેમકે સર્વ જીવાના ક્ષયાપશમા કાંઈ સરખા હેાતા નથી. એકને પૂછતાં મનમાનતા ખુલાસા ન મળે તે, તે વાત ખોટી છે, એવી કલ્પના કરવી તે અાગ્ય છે.
કાંક્ષા— અન્ય મતાના ધર્મ માટે અભિલાષ કરવા, કાઈ દર્શન કારોમાં મત્ર તંત્રાદિના ચમત્કાર જોઇ તે તે દશનામાં સત્ય છે, એમ કરી દોડી જવુ, અને પેાતાની બુદ્ધિને યુક્તિની કસેાટી પર ન ચડાવવી, એ વિદ્વાનાને તેા લાયક નથી જ. ગાડરીયા પ્રવાહમાં તા કઢી તેમ થઇ આવે છે, તેઓએ પણ પરમાને માટે તે બહુજ વિચારવાનુ છે. બાહ્ય ચમત્કારો જોઇ પેાતાના આત્માને નિરંતરના અસત્ય ધર્મ રૂપ જોખમના ખાડામાં નાખવા, એ વિચાર શકિત વિનાનુ` કામ છે. વિચિકિત્સા—ધર્મ સંબધી લના સ ંદેહ. આ મારી જી દગીને પરમા માગે, ધર્મ રસ્તે પૂરી કરૂ' છું, પણ તેનુ ફળ મળશે કે કેમ ? એ વિચાર ધાર્મિક ઉત્સાહને નબળા પાડનાર છે. સામાન્ય રીતે પણ દુનિયાની કાઇ પણ ક્રિયાનું મૂળ આપણે
