Page Text
________________
૧૯૪
૧૪ પ્રકાશ.
થઈ જાય છે, અને તેવે કાઈ પણ ઠેકાણે લક્ષ રાખી ચિત્તને ઠેરાવવું તે ધારણા કહેવાય છે.
**—
ધારણાનું લ.
erries कुत्रापि स्थाने स्थापयतो मनः !
उत्पते स्वसंवित्ते बहवः प्रत्ययाः किल ॥ ८ ॥
ઉપર ખતાવેલ સ્થળામાંથી કેાઈ પણ એક ઠેકાણે મનને લાંખે વખત સ્થાપન કરવાથી નિશ્ચે સ્વસ ંવેદન થાય (પ્રતીતિ થાય) તેવા અનેક પ્રત્યયા (પ્રતીતિયા) ઉત્પન્ન થાય છે. ૮.
પૂર્વે કરી આવ્યા તે જીવિત, મરણ, જય, પરાજય, લાભાલાભ વિગેરે નિમિત્ત તથા બીજા પણ રૂપ રસાદિક જ્ઞાનના પ્રત્યા થઈ આવે છે.
વિવેચન—ધારણા, ઇંદ્રિયાને અને મનને વિષયામાંથી કાઢયા પછી થાય છે. પાંચ ઈંદ્રિયાથી જે કાંઈ સ`ભળાય છે, જોવાય છે, સુધાય છે. ચખાય છે, અને સ્પર્શાય છે, તે સમાંથી મનને કાઢી, વિષયા વિમુખ મન રહ્યું, તે મનને નાકના અગ્રભાગપર, કપાલપર, ભ્રકુટીપર, તાલુમાં, નેત્રમાં, મુખમાં, કમાં, મસ્તકપર સ્થાપન કરતાં એક પણ ઈ ંદ્રિયગાચર વિચાર એ ત્રણ મિનિટ પછી આવશે નહિ. આટલું જ નહિં, પરંતુ જે કઇ પૂર્વે નહિ અનુભવેલું કેટલું ક પ્રત્યક્ષ થવા લાગશે. કાઈ વેળા દિવ્યગંધ, દિવ્યરૂપ, દિવ્યપ, દિવ્યરસ કે દિવ્યસ્વર જેવું લાગશે, પરંતુ તેને પણ ઇંદ્રિયાના સૂક્ષ્મ વિષયા ગણી મનમાંથી હડસેલી કાઢતાં, મનમાં કોઈ અપૂર્વ શાંતિ અનુભવાશે. આવું બાહ્ય આંતર વિષય ત્યાગવાળું મન તેજ ધારણાને ચેાગ્ય થયેલુ' કહેવાય. અને જ્યારે પૂર્વ કહેલા નાસિકાગ્રભાગ વગેરે પર સ્થાપન કરતાં સ્થિર નિર્મળ થઈ જેનું જેનું ધ્યાન કરવું હશે, તેનું તેનું ધ્યાન યથાર્થ થઇ શકશે, તે તે સ્વરૂપે પ્રત્યક્ષ થશે, એટલું જ નહિ પણ આત્મસ્વરૂપની પણ સન્મુખ થઇ અપૂર્વ આનંદ આપશે. ધારણાના એક અર્થ એવો છે કે તેને કેઈ દેશમાં બાંધવું, તે ઉપર પ્રમાણે બાહ્યાંતર વિષયામાંથી પ્રત્યાહાર થતાં સહજ ધારણા થઈ શકે છે.
॥ इति श्री आचार्य हेमचंद्रविरचितेयोगशास्त्रे मुनिश्री केशरविजय गणिकृत बालावबोधे षष्ठः प्रकाशः ॥
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |