________________
૨૧૮
ચતુર્થ પ્રકાશ આશ્રવ દ્વારે વડે કરી ગ્રહણ કરવાનું બંધ કરવું, તે દ્રવ્ય સંવર અને ભવના હેતુભૂત આત્મ વ્યાપારરૂપ ક્રિયાને ત્યાગ કરે તે ભાવ સંવર કહેવાય છે. ૭, ૮૦.
આશ્રવ રેકવાને ઉપદેશ અને ઉપાય. येन येन ह्युपायेन रुध्यते यो य आश्रयः । तस्य तस्य निरोधाय स स योज्यो मनीषिभिः ॥ ८१ ॥ क्षमया मृदुभावेन ऋजुत्वेनाप्यनीहया । क्रोधं मानं तथा मायां लोभं रंध्याधथाक्रमम् । असंयमकृतोत्सेकान् विषयान् विषसंनिभान् । निराकुर्यादखण्डेन संयमेन महामतिः ॥ ८३॥ तिमभिप्तिभियोगान् प्रमादं चाप्रमादतः । सावधयोगहानेना-विरतिं चापि साधयेत् ॥ ८४ ॥ सदर्शनेन मिथ्यात्वं शुभस्थैर्येण चेतसः । विजयेतातरौद्रे च संवरार्थं कृतोद्यमः ॥ ८५ ॥
જે જે ઉપાયે કરી છે જે આશ્રવ શકાય તેના તેના નિરોધને માટે તે તે ઉપાયે વિદ્વાનેએ લાગુ પાડવા. સંવર માટે ઉદ્યમ કરે નાર મનુષ્યએ ક્ષમા, કમળતા, સરલતા, અને અનિચ્છા (સંતોષ) વડે અનુક્રમે ક્રોધ, માન, માયા, તથા લોભને શેકવા. અસંયમે કરી (ઈદ્રિની સ્વછંદ પ્રવૃત્તિઓ કરી) વૃદ્ધિ પમાડાતા વિષ સરખા વિષને બુદ્ધિમાને અખંડ સંયમવર્ડ (જીતેંદ્રિયપણે) કરી દૂર કરવા. મનગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ અને કાયમુર્તિ વડે મન, વચન, કાયાના યોગોને અપ્રમાદથી પ્રમાદને અને સાવદ્ય (સપાપ–દેષ) વેગોને ત્યાગ કર કરી વિરતિને પણ સાધવી (સ્વાધીન કરવી). તેમજ સમ્યફર્વ વડે મિથ્યાત્વને અને શુભ વિચારમાં મનને સ્થિરતા કરાવે કરી આર્ત તથા રૌદ્રધ્યાનો વિજ્ય કરે. ૮૧ થી ૮૫.
સંવર ભાવના વિવેચન–જેમ રાજમાર્ગ ઉપર અનેક દ્વારવાળું ખુલ્લું ઘર હોય તે બારણાના માર્ગથી તેમાં ધૂળ ભરાય છે, તેમ આ સંસાર
