________________
પ્રથમ પ્રકાશ.
હેતુ એ છે કે “ધર્મ કરતાં ધાડ આવી જાય” આ કહેવત પ્રમાણે પિતાના ચારિત્રમાં ખામી લાવી બીજાનું સુધારવા પ્રયાસ ન કર જોઈએ. ૨. ગૃહસ્થાશ્રમમાં ભગવેલ વિષયે યાદ કરવાથી વિકાર થઈ આવે છે. કામની ઉત્પત્તિજ વિચારથી થાય છે. પૂર્વના વિચારનું આલંબન મળતાંજ સત્તામાં રહેલ વેદેદય પ્રબળ અને પ્રગટ થાય છે. તે દૂર કરવા માટે તેવા વિચાર સ્મૃતિમાં ન લાવવા એ ઉત્તમ રસ્તો છે. ૩.
સ્ત્રીઓનાં રમણિક અંગ ઉપાંગે જોવાથી વિષયને જાગૃતિ મળે છે. જો કે સ્ત્રી દુર છે, પોતાની પાસે નથી, તથાપિ જેમ ખ ટાશને જેવાથી દાઢમાંથી પાણી છુટે છે, તેવી જ રીતે દૂર રહેલી સ્ત્રીના અંગે પગે રગદષ્ટિથી જોતાં મન દ્રવિત થાય છે. ૪.
ઘણા રસવાળું, સ્નિગ્ધ ચીવાળું અને પરિમાણથી અધિક અનાદિ લેવાથી પણ ઈદ્રિએ મજબુત અને મેદોન્મત્ત થઈ વિષયવિકાર પ્રત્યે દેડે છે. માટે બ્રહ્મચારી પુરૂષએ કે સ્ત્રીઓએ બલિષ્ટ, રસાદિવાળે અને પરિણામથી અધિક ખોરાક ન લેવો જોઈએ, પણ શરીરને પોષણ મળે, ઈદ્રિ ઉન્મત્ત ન થાય, અને દરેક કાર્યો પિતાના પ્રમાણમાં બની શકે, તેટલે ને તે ખોરાક લે જોઈએ. ૫. આ પાંચ ભાવનાઓથી બ્રહ્મચર્યનું રક્ષણ કરવું અને વૃદ્ધિ પમાડવી. ૩૦-૩૧,
– – પાંચમા અપરિગ્રહવ્રતની ભાવના. स्पर्शे रसे च गंधे च रूपे शब्दे च हारिणि । पंचास्वतींद्रियार्थेषु गाढं गाय॑स्य वर्जनम् ॥ ३२ ॥ एतेष्वेवामनोज्ञेषु सर्वथा द्वेषवर्जनम् ।
आकिंचन्यव्रतस्यैवं भावनाः पंच कीर्तिताः ॥ ३३॥ - સ્પર્શ, રસ, ગંધ, રૂપ અને શબ્દ આ પાંચ ઈદ્રિયના મનેહર વિષયને વિષે ગાઢ (ઘણું) આસકિતને ત્યાગ કરવો અને તેજ પાંચ ઇંદ્રિયેના અમનેઝ (ખરાબ) વિષયને વિષે સર્વથા દ્વષને ત્યાગ કરે. તે અકિંચન્ય (અપરિગ્રહ યા નિર્મમત્વ) વ્રતની પાંચ ભાવનાએ કહેલી છે. ૩૨-૩૩.
