________________
ગૃહસ્થનું અગીઆરમું પૌષધ વ્રત.
ગ્રહસ્થાનું દશમું વ્રત. दिग्बते परिमाणं यत्-तस्यासंक्षेपणं पुनः । दिने रात्रौ च देशाव-काशिकवतमुच्यते ॥ ८४ ॥
છઠ્ઠા દિવસમાં જે પરિણામ જવા આવવાનું રાખવામાં આવ્યું છે તેને દિવસે તથા રાત્રે સંક્ષેપ કરવો તે દેશાવકાશિક વ્રત કહેવાય છે. ૮૪.
વિવેચન-છઠ્ઠા દિશા પરિમાણ વ્રતમાં અમુક શહેરથી આટલા જન સુધી વેપારાદિ ઘરકાયે જવાને જે નિયમ રાખવામાં આવ્યું છે તે વાવ જીવપર્યત માટે છે. પણ તેટલું નિરંતર કાંઈ જવામાં આવતું નથી. માટે પૂર્વે રાખેલ દિશાના નિયમમાંથી ઘણું જ ઓછું જવાનું પ્રમાણ દિવસનું કે રાત્રિનું રાખવું. અર્થાત ધારે કે પાંચસો ગાઉ જવા આવવાને નિયમ રાખે છે, તેટલું આજે જવાનું નથી, તે આજે દિવસે અથવા રારો ગાઉ કે બે ચાર ગાઉ જવાની જરૂર જણાય તે તેટલું જવું, પણ વધારે ન જવું, અથવા તેટલી પણ જરૂર ન જણાય અને વધારે સંક્ષેપ કરે હેય તે આ મારા ઘરની બહાર આજે દિવસે કે રાત્રે નહિ જાઉં, પણ આ દરવાજાની અંદજ રહીશ. આ વિગેરે નિયમ રાખવે, તે દેશાવકાશિક વ્રત કહેવાય છે. આ નિયમ રાખવાથી બહાર ફરતાં આપણાથી જે અકાર્ય, અધર્મ કે આરંભ થવાનો હોય તે અટકી જાય છે. ઉપલક્ષણથી બીજા ભેગો પગ તેના પણ સંક્ષેપ આ વ્રતમાં કરવામાં આવે છે. તે સર્વને દેશાવકાશિક કહે છે. એ પ્રમાણે દેશાવકાશિક વ્રત કહેવાયું. હવે ત્રીજું શિક્ષાવ્રત કહે છે.
–(૦)+ - ગૃહસ્થનું અગીયારમું પૌષધ વ્રત. चतुःपा चतुर्थादि-कुव्यापारनिषेधनम् । प्रह्मचर्य क्रियास्नाना-दित्यागः पौषधवतं ॥ ८५ ॥
ચાર પર્વમાં ઉપવાસાદિ તપ કરે, પાપવાળા સદોષ વ્યાપારનો ત્યાગ કરે, બ્રહ્મચર્ય પાળવું અને નાનાદિ શરીરની શેભાને ત્યાગ કર એમ પૌષધ વ્રત ચાર પ્રકારનું છે. ૮૫.
