Page Text
________________
૨૭૨
પંચમ પ્રકાશ. દિવસે સુવાના અવસરે (એક પ્રહર રાત્રિ જવા પછી) પૂર્વ. ઉત્તર કે પશ્ચિમ દિશા તરફ જવું. જતાં પહેલાં નવકારમંત્રથી અથવા સૂરિમત્રે કરી કાનને પવિત્ર (મંત્રિત) કરો અને ત્યાર પછી ઘરથી નીકળતાં રસ્તામાં કોઈને શબ્દ કાનમાં ન આવે તેવી રીતે કાનને ઢાંકી કારીગરોના ઘર તરફ અથવા બજારમાં પૂર્વે કહેલી દિશા તરફ જવું. કારીગરોને ઘર પાસે યા બજારમાં જઈ તે ભૂમિનું ચંદન વડે પૂજન કરી તેના ઉપર ગંધ અક્ષત (બરાસ ચખા) નાખી સાવધાન થઈ ત્યાં કઈ પણ મનુષ્યોને શબ્દ થતું હોય તે કાન ખુલ્લા કરીને સાંભળો. તે સંભળાતા શબ્દ બે પ્રકારના હોય છે. એક અર્થાતરાપદેશ્ય અને બીજે સ્વરૂપઉપશ્રુતિ; અર્થાતરીપદેશ્ય ઉપકૃતિ એટલે જે શબ્દ સાંભળવામાં આવે તેને કેઈ બીજો અર્થ કલ્પ, અને સ્વરૂપ ઉપકૃતિ એટલે જે શબ્દ સાંભળે તેજ અર્થ કલ્પ, યા ગ્રહણ કરે, પહેલે અર્થાતરાપદેશ્ય વિચારથી જાણી શકાય તેમ છે અને બીજું સ્વરૂપ અર્થ પ્રગટ જાણી શકાય તેમ છે. (અર્થાતરાપદેશ્ય ઉપથતિ બતાવે છે, જેમકે આ ઘરને સ્તંભ પાંચ છ દિવસે યા પાંચ છ પખવાડીએ યા મહિને કે વર્ષે ભાંગી જશે અથવા નહિ ભાગે તે ઘણો સારું હતું પણ જદિ ભાંગી જશે વિગેરે. આથી પોતાના આયુષ્યને તે જ નિર્ણય કરી લે કે તેટલા દિવસે મહિને કે વર્ષે પિતાનું મરણ નિપજશે. એ અર્થાતરદેશ્ય શ્રુતિ જાણવી. હવે બીજી સ્વરૂપ આશ્રયિ શ્રુતિ કહે છે. જેમકે આ પુરૂષ કે સ્ત્રી આ સ્થાનથી જશે નહિં. અમે તેને જવા પણ ન દઈશું. અને તે જવાને ઈચ્છક પણ નથી. અથવા જવાની ઇચ્છા કરે છે, હું પણ તેને મેકલવા ઈચ્છું છું માટે આ હવે જલદી આંહીથી જશે. આ સ્વરૂપ ઉપકૃતિ કહેવાય છે. આથી સમજી લેવાનું છે કે જે જવાનું સાંભળે તે મરણ નજીક છે અને રહેવાનું સાંભળે તે હમણાં મરણ નથી. આ પ્રમાણે કાન ખુલ્લા કરી પોતે સાંભળેલી ઉપગ્રુતિ પ્રમાણે કુશલ માણસે નજીક કે દૂર પિતાના આયુષ્યને નિર્ણય જાણે છે. ૧૮૮, ૧૮૯, ૧૯૦, ૧૯૧, ૧૯૨, ૧૯૩, ૧૯૪, ૧૯૫, ૧૯૬.
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |