________________
તેજ બતાવે છે.
૩૪૫ શરીરાદિકને આત્મબુદ્ધિએ ગ્રહણ કરનારને આંહિ બહિરાત્મા કહિએ છીએ. શરીરાદિકને અધિષ્ઠાતા તે અંતરાત્મા કહેવાય છે. ૭.
વિવેચન–શરીર તે હું છું. તેમ માનનાર, આદિ શબ્દ ધન, સ્વજન, કુટુંબ, સ્ત્રી, પુત્રાદિ તે પિતાના માનનાર અને તેના સંગ વિગથી સુખી દુઃખી થનાર, એ બહિરાત્મભાવ કહેવાય છે. અને શરીરને હું અધિષ્ઠાતા છું, શરીરમાં હું રહેનાર છું, શરીર મારૂં રહેવાનું ઘર છે, અથવા શરીરને હું દષ્ટા છું, આદિ શબ્દથી ધન, સ્વજન, કુટુંબ, સ્ત્રી, પુત્રાદિ એ સંયોગિક છે તથા પર છે. શુભાશુભ કર્મ વિપાકજન્ય આ સંગ વિગે છે. એમ જાણી સંગ વિયેગમાં હર્ષ શેક ન કરતાં દષ્ટા તરીકે રહ્યા કરે, તે અંતરાત્મા કહેવાય છે.
परमात्मस्वरूप. चिद्रूपानंदमयो निःशेषोपाधिवर्जितः शुद्धः ।
अत्यक्षोऽनंतगुणः परमात्मा कीर्तितस्तज्ज्ञैः ॥ ८॥
જ્ઞાન સ્વરૂપ, આનંદમય, સમગ્ર ઉપાધિ વજીત શુદ્ધ, ઇંદ્રિય અગોચર અને અનંત ગુણવાનું તેના જાણકાર જ્ઞાનીઓએ પરમાત્માને કહ્યો છે. ૮
पृथगात्मानं कायात्पृथक् च विद्यात्सदात्मनः कायं । उभयो:दज्ञाताऽत्मनिश्चये न स्खलेद् योगी ॥९॥
આત્માને શરીરથી જુદો જાણ અને શરીરને આત્માથી જુદું જાણવું. આમ આત્મા અને દેહના ભેદને જાણનાર યેગી, આત્મનિશ્ચય કરવામાં (આત્મસ્વરૂપે પ્રગટ કરવામાં ) ખલના પામતા નથી. ૯.
अंतःपिहितज्योतिः संतुष्यत्यात्मनोऽन्यतो मूढः। तुष्यत्यात्मन्येव हि बहिनिर्वृत्तभ्रमो योगी ॥ १० ॥
જેની આત્મતિ કર્મોની અંદર દબાઈ ગઈ છે, તેવા મૂઢ જીવે આત્માની બીજી બાજુ (અર્થાતુ) પુગલમાં સંતોષ પામે છે. ત્યારે બહિરભાવમાં સુખની ભ્રાંતિની નિવૃત્તિ પામેલા યેગીએ આત્માને વિષેજ સંતોષ પામે છે. ૧૦.
पुंसामयत्नलभ्यं ज्ञानवतामव्ययं पदं नूनं । વઘારમાત્મજ્ઞાનમાત્રનેતિ સમીત્તે . ??..
