________________
દ્વિતીય પ્રકાશ બેમાંથી કેણ કેને છોડાવે? હું બંધાએલું ન હતું તે મેં બનેને છોડ્યા, તેમ સંસાર સુખને અભિલાષી મારો પિતા હજાળથી બંધાયેલ તે તને કેવી રીતે વૈરાગ્યપદેશ આપી શકે, અને છોડવી શકે? માટે જા, કેઈ નિર્ચથની ત્યાગીના સેવા ક... તે તને થોડા વખતમાં છોડાવશે. રાજા પ્રતિબંધ પામ્યા; નિગ્રંથ ગુરૂનું સેવન કરી સંસારથી વિરકત થઈ જ્ઞાની થયે. તેવી જ રીતે પોતે મેહ પાશજથી બંધાયેલ ધર્મગુરૂઓ તાત્વિક ઉપદેશ આપી છેડાવી શકતા નથી.
ધર્મનું લક્ષણ दुर्गतिप्रपतत्माणि धारणाद्धर्म उच्यते । संयमादिर्दशविधः सर्वज्ञोक्तो विमुक्तये ॥ ११ ॥
દુર્ગતિમાં પડતાં પ્રાણીઓને તેમાંથી બચાવી, તેઓનું રિક્ષણ કરે તેનું નામ ધર્મ છે. અને તે સંયમાદિ દશ પ્રકારને સંજ્ઞને કહેલો ધર્મ મેક્ષને માટે થાય છે. ૧૧.
| વિવેચન–ક્ષમા, નમ્રતા, સરલતા, નિર્લોભતા, તપ, સં. યમ, સત્ય, શૌચ, અકિંચન અને બ્રહ્મચર્ય, આ દશ પ્રકારને ધર્મ છે. જેનું સ્વરૂપ આગળ કહેવામાં આવશે.
અહી વેદની એક શાખાવાળા જૈમિનિએ શંકા કરે છે કે સવ કઈ છેજ નહિ, કે જેનું વચન પ્રમાણ કહેવાય, માટે અપરૂષે ( પુરૂષવિના પેદા થયેલ) અને નિત્ય વેદનાં વાથી તને નિર્ણય કર યા ધર્મનું સ્વરૂપ જાણવું જોઈએ. આચાયશ્રી તેને ઉત્તર આપે છે કે –
अपौरुषेयं वचनमसंभवि भवेद्यदि । न प्रमाणं भवेद्वाचां ह्याप्ताधीना प्रमाणता ॥ १२ ॥
પુરૂષવિના ઉત્પન્ન થયેલું (તાલુ, એષ્ટ આદિ અને જીવના પ્રયત્ન સિવાય ઉત્પન્ન થએલું) વચન સંભવતું નથી અને કદાચ માને કે (વિવાદને ખાતર માની લઈએ કેસંભવે તે પણ તે વચને પ્રમાણે નથી કેમકે વચનેની પ્રમાણિકતા એ આસ્ક (પ્રમાણિક પુરૂષને આધીન છે. ૧૨.
