Page Text
________________
૨૦૪
ચતુર્થ પ્રકાશ.
પહેલી નિત્ય ભાવનાનું સ્વરૂપ. यत्पातस्तम्न मध्याहनेयमध्याहने न बनिशि । निरीक्ष्यते भवेऽस्मिन् हा पदार्थानामनित्यता ।। ५७ ॥ शरीरं देहिनां सर्प-पुरुषार्थानिधनम् । प्रचंडपवनोद्धत धनाधन विनश्वरम् ।। ५८ ॥ कल्लोलचपला लक्ष्मीः संगमाः स्वप्नसंनिभाः। वात्याव्यतिकरोत्क्षिप्त-ठूलतुल्यं च यौवनम् ॥ ५९ ।। इत्यनित्यं जगद्वत्तं स्थिरचितः प्रतिक्षणम् । तृष्णाकृष्णाहिमंत्राय निर्ममत्वाय चिन्तयेत् ।। ६९ ॥
હા! હા! જે વસ્તુની સૌંદર્યતા (યા સ્થિતિ) પ્રાતઃકાળમાં છે તે મધ્યાન્હ વખતે રહેતી નથી અને જે મધ્યાન્હ દેખાય છે તે સ્ત્રી એ દેખાતી નથી. આ સંસારમાં એવી રીતે પદાર્થોની અનિત્યતા દેખાય છે. જે શરીર પ્રાણીઓને સર્વ પુરૂષાર્થ સિદ્ધિનું કારણ છે, તે શરીર પણું પ્રચંડ પવનથી છિન્નભિન્ન કરી નાખેલ વાદળ સરખું વિનશ્વર છે. સમુદ્રના કલેલો (જાઓ)ની માફક લક્ષ્મી ચપળ છે, સ્વનાદિના સગો સ્વમ સરખા છે, અને યૌવન વાયરાના સમૂહથી ઉડાડેલ અતુલની તુલનાવાળું છે. આ પ્રમાણે અનિત્ય જગત્ સ્વરૂપને સ્થિર ચિત્ત કરી ક્ષણ ક્ષણ પ્રત્યે તૃષ્ણારૂપી કૃણસને મંત્ર તુલ્ય નિર્મમ થવા માટે ચિંતવવું. પ૭-૬૦
વિવેચન–પતા તરફથી, પર તરફથી, યા સર્વ દિશાઓ તરફથી અપદાઓ જ્યાં આવી પડે છે, તેવા આ સંસારમાં કૃતાંતના દાંત રૂપ યંત્રમાં પડેલા પ્રાણીઓ દુઃખે જીવે છે. વજીના જેવા મજબુત દેહ ઉપર પણ અનિત્યતા આપવી પડે છે, તે કેળના ગભર જેવા અત્યારના અસાર દેહની તો વાત જ શી કરવી ? મરણ રૂપ વ્યાધ્રના મુખમાં પડેલા જીવોનું મંત્ર, તંત્ર ઔષધાદિકે કરી રક્ષણ થતું નથી. વૃદ્ધિ પામતા અને પ્રથમ જરા, અને પછી મરણ સપાટામાં લે છે. પાણીમાં પરપોટાઓ ઉત્પન્ન થઇ થઇને વિલય થાય છે, તેમ પ્રાણિઓના દેહો ઉત્પન્ન થઈ થઈ વિલય થાય છે. ગુણમાં દાક્ષિણ્યતા, અને દે ઉપર દ્વેષ આ મરણને છેજ નહિ. એ તે દાવાનળની માફક સુકું કે લીલું, સદેષ કે નિર્દોષ સર્વને
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |