Page Text
________________
જ્ઞાનગ સ્થિર રહે છે, અથવા સ્થાવર નામ કર્મના ઉદયવાળાં છે. બીજા પણ વીર્યમાં ઉત્પન્ન થનારા, વિષ્ટામાં, લેમમાં, વમનમાં, પિત્તમાં, એંઠવાડ અને ખાળ પ્રમુખમાં ઉત્પન્ન થનારા જ થકી કોઈને સંમૂછિમ પંચેંદ્રિયમાં તે કોઈને બે ઇંદ્રિયઆદિમાં સમાવેશ થાય છે.
આ સર્વ જી આઠ કર્મથી ઘેરાયેલાં સંસારવાસી કહેવાય છે. જ્યારે તે જી પિતાને જાણે છે, આત્માના સામર્થ્યની તેમને ખબર પડે છે, પિતાનામાંજ સુખ છે. એમ નિર્ણય કરે છે, દેહમાં થતી આત્મબ્રાન્તિ હઠાવે છે, અને સ્વસ્વરૂપમાં આવે છે, ત્યારે કર્મોને નાશ કરી શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપનો નિરંતર અનુભવ કરતા રહે છે. આવા આત્માઓ દુનિયામાં અનંતા છે, અને તે સર્વ આત્માઓ દ્રવ્યથી નિત્ય છે. આત્માઓને કોઈ અવસરે કેઈએ બનાવ્યા હોય એમ નથી પણ અનાદિકાળથી છે, છે અને છેજ. - પર્યાયની અપેક્ષાએ અનેક જાતનાં રૂપાંતરમાં તે સંસારી આત્માઓ ફર્યા કરે છે. દષ્ટાંતમાં એક સેનાની લગડી હોય તે સુવર્ણ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ કાયમ રહે છે, પણ પર્યાયની અપેક્ષાએ તે લગાડીમાંથી અનેક જાતનાં ઘરેણાં બનાવવામાં આવે, તેને ભાંગી વળી બીજા ઘાટે બનાવવામાં આવે, આવાં ઉત્તરોત્તર બનતા ઘાટમાં પૂર્વ પર્યાયને (આકૃતિને) નાશ થઈ નવી નવી આકૃતિ યા પર્યાય બને છે. પણ દરેક આકૃતિઓમાં સેનું તે કાયમ જ છે. તેમ કર્મની ઉપાધિને લઈને આત્મા ભલે અનેક જાતનાં શરીરોમાં પ્રવેશ કરે અને તે આકૃતિ મુકીને વળી બીજી નવીન આકૃતિ (દેહ) ગ્રહણ કરે તથાપિ વ્યરૂપે આત્મા શાશ્વત જ છે. પર્યાયરૂપે આત્મા અશાશ્વત (અનિત્ય) છે, પણ જ્યારે તે આત્મા પિતાના આત્મસ્વરૂપમાં પૂર્ણ રીતે આવશે, ત્યારે દેહને અભાવથી આવી આકૃતિઓ બદલવા રૂપ પર્યાયે કરવા નહિ જ પડે, આત્મા પોતે કર્મો કરે છે અને તે કર્મો તેિજ ભેગવે છે, આથી સ્પષ્ટ સમજી શકાય છે કે, આત્મા કર્મો કર્તા, ભક્તા અને હર્તા છે, પણ તેનાં કર્મો કઈ બીજે ભગવાને કે દૂર કરી શકે તેમ નથી નિમિત્ત કારણરૂપ બની શકે તેમ છે. પણ સાક્ષાત રૂપે તે કર્મનું કરવું, ભેગવવું કે દૂર કરવું એ સર્વ આત્માના
| SR No. | 006022 |
| Book Title | Yogshastra |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Kesharsuri |
| Publisher | Balchand Sakarchand Shah |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |