Book Title: Prabuddha Jivan 1965 Year 26 Ank 17 to 24 and Year 27 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525950/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1965 prabuddha REGD. No. B-4266. vArSika lavAjama za, 4 prabuddha jaina'tu nasa skaraNa varSa 29 : aMka 17 muMbai, jAnyuArI 1, 1995, zukravAra AphrikA mATe ziliga 8 tatrI; paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha eka vizeSa zubhecchApatra pUjya kedAranAthajI taraphathI 'prabuddha jIvana aMge nIceno patra maLyA che :zrI paramAnaMdabhAI savinaya namaskAra. vizeSa vinaMti ke rajata jayaMtI utsava aMgenuM AmaMtraNa mane yathAsamaya maLyuM hatuM; paraMtu mArI tabiyata bahAra javA lAyaka nahi hovAnA kAraNe samAraMbhamAM upasthita thaI na zakyA. tA pachI samAraMbhanA nimitte saMdeza ApavA Avazyaka hato. e paNa huM bhUlI gayo. AjakAla mArI smaraNazakita maMda thaI gaI che. Ape TelIphona karIne mane saMdezA aMge yAda ApI hatI. meM saMdezA mokalavAnuM kabUla kareluM. ema chatAM te paNa huM bhUlI gayo. thADA divasa bAda prabuddha jIvanano aMka maLatAM yAda AvI gayuM. mArI A galatI aMge huM zuM lakhuM? ApanI kSamA cAhuM chuM. 'prabuddha jIvana 'nA dareka aMka huM ghaNuMkharuM vAMcuM chuM. ApanA lekha to vizeSa dhyAnapUrvaka vAMcatA houM chuM. kAraNa ke ApanA aMge mArA manamAM koI vizeSa prakAranA sadbhAva rahyo che. dareka mahattvanA viSaya upara Apa khUba sUkSmatApUrvaka tathA UMDANathI vicAra karI che. ApanI pRthakkaraNapaddhati sarasa che. sAthe sAthe ApanAmAM saraLatA tathA spaSTatA paNa che. A badhI bAbato mane khUba game che. ' prabuddha jIvana'koI udAtta hetuthI calAvavAmAM Ave che, jethI ApaNA sAmAjika, rAjakIya, dhArmika vicAromAM kaMIka karyuM tva Ave. Aje AnI atyaMta jarUra che. ' prabuddha jIvana ne ucca hetu sAdhya bane e ja prArthanA che. zubhecchaka kedAranAtha A patrane huM eka IzvarI anugraha samAna lekhuM chuM. badhuM patI gayA bAda maLeluM eka aNadhAryuM zubhecchApratIka jIvana zrI mubai jaina yuvaka sa'ghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nasla 20 paisA jema prabuddha jIvana rajata jyantI samAroha aMgenI tema ja te nimitte karavAmAM AvelA phALAne lagatI chevaTanI vigato prAddha jIvana'nA gatAMkamAM pragaTa thaI cUkayA bAda pUjya kedAranAthajI taraphathI aNadhAryo zubhecchAsaMdeza maLyo tema eka zubhecchaka mitra zrI jyavadana takhtAvALA jemanA ghaNA moTA udyogavyavasAya che ane je paricaya TrasTanA eka TrasTI che temanA taraphthI tAjetaramAM rU. 150 nA cUka maLyo che. temanI sAthe navA paricaya ane ekAda varSathI teo 'prabuddha jIvana'nA grAhaka banyA che. AvI vyakita taraphathI badhuM patI gayA bAda Ama aNadhAryo ceka Ave te hakIkata savizeSa ullekhanIya bane che. Ama kaMIka ApavuM hatuM ane apAtAM rahI gayuM che ema vicAratA haju keTalAka mitro ane zubhecchako che. teo uparanA dAkhalAthI prerita banIne kaMI ne kaMI rakama meAlaze te te savizeSa AvakAraprada banaze. tA. ka. A noMdha chapAI rahI che e daramiyAna zrI rAmu paMDita taraphathI saMghanA phALAmAM rUA. 51no ceka maLyo che tathA zrI pUrNimAbahena pakavAsAe rU. 25 noMdhAvyA che, je mATe temana AbhAra mAnavAmAM Ave che. vinobAjInA ananya sevaka vallabhasvAmInA dehavilaya UMDA kheda sAthe jaNAvavAnuM ke, gata DisembaranI AThamI tArIkhe agragaNya sarvodaya kAryakartA zrI vallabhasvAmInuM sIkaMdrAbAda khAte gAMdhI hAspiTalamAM hRdayaroganA AkramaNanA pariNAme avasAna thayuM che. avasAna vakhate temanI ummara 58 varSanI hatI. teo mULa olapADa tAlukAnA---gujarAtanA vatanI hatA. 15mA varSe teo vinAbA pAse gayelA tyArathI te Aja sudhI moTA bhAge vinobAjInA sAnnidhyamAM ane temanA pramukha anuyAyI tarIke temaNe jIvana vyatIta karyuM hatuM. sarvasevA saMghanA teo bhUtapUrva adhyakSa hatA. vinobAjInI bhUdAnagrAmadAnapravRttimAM temaNe khUba mahattvanA phALA ApyA hatA. tee vinAbAjInI padayAtrAmAM ghaNA samaya sAthe rahyA hatA. chellAM thoDAMka varSathI teo beglAramAM rahIne vinobAjInuM ja kArya karatA hatA. zivAjI bhAve temanA viSe jaNAve che ke, "sAmAnya rIte ema jovAmAM Ave che ke, gurubhakataziSyo gurunI sAme tA vinamra hoya che, paNa gurubhakitanA ahaMkAra bIjAnI sAme emane uDa banAvI mUke che. vallabhasvAmI gurubhakata hatA, paNa gurubhakitano ahaMkAra temanAmAM lezamAtra nahotA. teo hamezAM koI paNa vyakita sAthe vinItabhAvathI ja vartatA rahyA. emanA e vinItabhAva bAlasulabha sahaja vinItabhAva hatA. emaNe eka vAra kaheluM ke, "mArA manamAM dareka vyakita mATe samAdara rahe che, kAraNa ke huM darekamAM hirarUpa jovAnI koziSa karU chuM. "dUra Ana haMsI hara gAna suzI dUra thavata amIrI| emane joIne AvA khyAla Avato. paraMtu amIrInI mastI temanAmAM nahotI. garIbInI amIrI temanAmAM bhArobhAra bharI che ema jaNAtuM." Ama vallabhasvAmI dezane sAMpaDatA rahelA sAtvika sevakonI paraparAmAMnA eka hatA. temanA akALa mRtyue sarvodaya kAryakaronI haroLamAM jaldi na purAya evuM bhaMgANa pADayuM che. AvI kALanA gartamAM vilIna thayelI mAnavavibhUtine ApaNAM aneka vaMdana ho! sva. nAthAlAla pArekha jemanAmAM udAratA, karuNA ane namratAno suMdara samanvaya hato tA. 27-12-64nI madhyarAtrIe ApaNe eka evA sajjana udAra mananA mAnavIne gumAvyo ke jenI joDanA mAnavI Aje maLavA muzkela che. A che zrI nAthAlAla pArekha. keTalAka samayathI teo hradayaroganA avAranavAra AkramaNathI pIDAtA hatA. Akhare e ja vyAdhinA pariNAme teo 56 varSanI ummare ApaNane ekA* eka cheADIne cAlI gayA. temanA muMbaInI keTalIye saMsthAo sAthe upakAraka saMbaMdha hatA. temanA sauthI gADha saMbaMdha muMbaInI kAgresa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 prabuddha jIvana tA. 1-1-15 sAthe hatA. teo mahArASTra rAjyanI vidhAna pariSadanA eka sabhya vAnA sattAdhIzonA adyatana valaNa sAme temaNe UMDI ciMtA vyakata hatA. saurASTra TrasTa nIce kAma karatI sTeTsa pIpalsa limiTeDanA teo karI hatI. niHzastrIkaraNanI prakriyAne zANapaNa ane udAttatApUrvaka DIrekaTara hatA. A uparAMta mATuMgA gujarAtI sevA maMDaLa, gujarAtI bane teTalo vega ApavA duniyAnI rAjyahakumatane temaNe Agraha keLavaNI maMDaLa, hiMdu dInadayALa saMdha, dazAzrImALI sevA saMgha, bheja- karyo hate. taduparAMta zastrasAmagrI pAchaLa thatA kharcamAMthI thoDo nAlaya, muMbaI pradezanI keMgresanI nANAMkIya samiti, jaina ejyu- bhAga paNa bacAvIne tene garIba ane bhUkhyA lokone ane khAsa kezana sorAyaTI vagere aneka saMsthAo sAthe teo gADha- ; karIne vikAsanmukha dezone rAhata ApavA pAchaLa upayoga karavAne paNe saMkaLAyelA hatA. e ja pramANe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI duniyAnA agragaNya rASTrone temaNe anurodha karyo hato. potAnA kAryavAhaka samitinA paNa teo eka sabhya hatA. saMdezAmAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke, "bIjo daitya je mAthuM UMcakI teo janmathI jaina hatA; saurASTranA vanatI hatA. aDhAra varSanI rahyo che te che jAtivAda-varNavAda. ke je mahAna mAnavI-kuMTuMbanI umare teo vyavasAyArthe barmA gayA hatA. tyAMthI thoDA vakhatamAM zAkhAomAM bhedabhAvo ane saMgharSo UbhA karI rahela che. AnuM muMbaI AvIne temaNe khAlI zIzIonI pherI zarU karI hatI, ane pariNAma ahaMkAra, avizvAsa, alagatAvAda, bhedabhAva ane keTalIka sAcA arthamAM teo ApameLe AgaLa vadhyA hatA. temanI zrI vAra anyanA sAmudAyika damanamAM Ave che ane tene lIdhe, je vaDe maMtAI kevaLa pAjita hatI. chellAM keTalAMka varSathI teo chApa- duniyAnA judA judA janasamudAyomAMthI eka zAMtipriya kauTuMbika khAnAnA kAmamAM paDyA hatA ane Aje te teo A dezanuM eka saMgaThThana nirmANa thAya che te paraspara prema ane ucita sadabhAvane sArAmAM sAruM aghatana lI pheTa presa dharAvatA hatA. muMbaInI nAza thAya che. ghaNI kharI mile lebalo chApavAnuM aDhaLaka kAma temane ApatI hatI. "vizvabaMdhutvane avarodha karatA aneka karuNa aMtarAtethI teo lebalavALA' tarIke mitro svajanomAM oLakhAtA hatA. thomAMne eka aMtarAya che vargabheda ke je Adhunika samAjamAM temanAmAM apAra saujanya hatuM ane evI ja bahoLA dilanI kaDavAzanuM kharuM mULa che. ApaNe tenI zuM upekSA karI zakIe kharA? udAratA temane varI hatI ane zrImaMtAI sAthe bhAgye ja anu- sAmAjika jIvanamAM jenuM savizeSa mahatva che te mAnavI-svAtaMtraya bhavavA maLe evI temanAmAM namratA hatI. je koI temanI pAse ane maitrInA mArgamAM avarodha karatAM pAravinAnAM ane ukelavAmAM jAya-pachI te koI saMsthA mATe jAya ke te vidyArthI hoIne Arthika azayasamAM lAgatAM vidanane - muzkelIone-ApaNe sArI rIte madada mATe jAya-bhAgye ja evuM koI khAlI hAthe pAchuM pharatuM. A jANIe chIe. paNa, ApaNane lAgevaLage che. tyAM sudhI, koI uparAMta keMgresa jevI nikaTavartI saMsthAnA te te arthaparipAlaka paNa mAnavI samAjanA pAyAnA siddhAMta tarIke paDozI pratyenA hatA. Aja sudhImAM temaNe muMbaInI keMgresane Azare daza lAkha premane AgaLa dharatAM-te upara bhAra mUkatAM-ApaNe kadi paNa kaMTALIzuM rUpiyA ekaThA karI ApyA hatA ane tenI khAlI tIjorIne tara ke thAkIzuM nahi. ApaNe te prayatna aviratapaNe cAlyA karaze. karI ApI hatI. khAnagI madade te temanA hAthe pAravinAnI " "lazkarI kharcane amuka hissa-ane te paNa krame krame vadhato thayA ja karatI hatI. jo hisso - mAnavajAtanA kalyANa pAchaLa kema vaparAya ane jyArathI temane hRdayaroganI bImArI zarU thaI tyArathI teo te paNa mAtra lazkarI kharca sAthe saMbaMdha dharAvatA dezonA lAbhArthe pUrA cetI gayA hatA. mRtyu pahelAM potAnI milkatanI teo pUrI nahi, paNa je deze vikAsa pAmI rahyA che ane je dezane jarUra vyavasthA karI gayA che, jemAM moTe bhAga zubha kAryamAM vAparavA mATe che tenA lAbhArthe kema vaparAvA lAge te bAbata ApaNe jevA temaNe alaga tAravyuM che. rAjakoTamAM 5000 vAra temanI jamIna vicAravAnI che te prabaMdha nirmANa karavuM e ApaNI pharaja che. . hatI, muMbaI khAte 1000 vAra jamIna hatI, je bannenI maLIne Aje bhUkha ane yAtanAnuM, vyAdhi ane ajJAnanuM nivAraNa kema ochAmAM ochI be lAkha rUpiyA kImata gaNAya. A badhI jamInanuM karavuM e AjanA samayanI sarvathI mahattvanI mAMga che. AbAdI teo zubha kArya mATe TrasTa karI gayA che. Ama temaNe jIvI jANyuM ane bhrAtRbhAvanA A yugamAM A asaMkhya garIba ane du:khI loko hatuM tema ja marI paNa jANyuM hatuM. teo jIvatA hatA tyAre kevaLa ke jemane nakkara ane saMgIna madada maLavI ghaTe che temanI mAMgasuvAsa ja phelAvI rahyA hatA ane Aje teo nathI tyAre paNa NIe viSe ApaNe AtmIyabhAva dAkhavyA vinA rahI zakatA nathI." pAchaLa apAra suvAsa mUkI gayA che. AvA saphaLa ane sabhara gRha vizvazAMti mATe laData cAlu rAkhavAne Agraha karatAM temaNe sthAzrama jIvI batAvanAra-zUnyamAMthI zikhara upara AvanAra ane jaNAvyuM ke, "yuddhane aTakAvavA mATe ane saMgharSo khALavA mATe, e kAraNe abhimAna na cintavatA, zUnya samA loko viSe apAra AMtararASTrIya kAnUna aMge janatAmAM vadhAre ne vadhAre sabhAnatA karUNA dharAvanAra ane temanA bhalA mATe satata dravyavitaraNa karanAra-AvI keLavavA mATe, vizvazAMtine nakkara pAyA upara sthApita karavA mATe eka sAmAnya chatAM asAmAnya banelI vyakita mATe zuM lakhavuM ane ane te dvArA vizvanuM kriyAzIla samadhAraNa nirmANa karavA mATe zuM na lakhavuM? teo kharekhara mAnavatAnI eka jIvanta mUrti hatA. dhIrajapUrvakanI vATAghATo calAvavI ane samayasaranA kolakarAro temanA jIvanamAMthI Aje susthita banI beThelA gRhastha udAratA, karavA e atyaMta jarUrI che. A bAbata ApaNe rakhene bhUlIe!" namratA, karUNA ane sujanatAnA bodhapATha zikhe ane temaNe UbhI nAmadAra pipano A saMdezo ApaNA sarvanI prArthanA ane karelI dAnaparaMparAne saMvadhata kare evI ApaNe apekSA rAkhIe. cintAno viSaya bana ghaTe che. temanA kuTuMbIjane pratye ApaNA antaranI sahAnubhUti vahetI rahe. chinnabhinna thaI rahelI bhAratanI bhaugolika ane bhAvAtmaka ekatA temanA mArge cAlavAnI ApaNA sarvamAM preraNA pragaTa! - pApa paoNle vizvazAMti aMge karela anurodha Aje AkhA dezamAM asamasyA je bhISaNa rUpa dhAraNa ( krIsamasanA maMgaLa dina upara samagra romana ketholika samAjanA karI rahI che te koI paNa bhAratavAsInA dilane becena banAvI mUke dharmAdhyakSa nAmadAra popa paoNle duniyAnA prajAjane joga saMdeze tevI che. A annasamasyA, anAja kaThoLanI sAcI taMgIne lIdhe pAThavatAM vizvazAMti ane mAnavabaMdhutva upara khUba bhAra mUko. pedA thaI hoya te kadaratane te mATe javAbadAra gaNIne ApaNe hato ane jAtivAdane-varNavAdane-nAbUda karavA khAsa anurodha gheDuMka samAdhAna cintavIe. paNa AkhA dezane samagrapaNe vicAra karyo hato. vadhAre ne vadhAre zakitavALAM ghAtaka zastrone khaDakalo kara- karatAM A varSamAM pAka te DhagalAbaMdha pedA thayo che ane ema chatAM
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana tA.| 1-1-65 je anAja khAvAne loko TevAyalA che temAMthI koI ThekANe ghauM maLatA nathI to koI ThekANe cAkhA maLatA nathI; koI ThekANe juvAra maLatI nathI to koI ThekANe bAjarI maLatI nathI. ane Ama jyAM tyAM eka yA anya khAdyapadArthanI achata UbhI thaI rahI che ane te te khAdyapadArthanA bhAva AsamAne caDatA jAya che ane sAdhAraNa mANasane jIvanavyavahAra calAvavA vadhAre ne vadhAre muzkela banatA jAya che. vaLI rokaDiyA pAka upara AdhAra rAkhatA rAjyo mATe jIvanamaraNanI kaTokaTI UbhI thaI rahI che. AnA kAraNarUpe ema jaNAvavAmAM Ave che ke chatavALA rAjyo chatanuM bahu ochuM pramANa rajU kare che ane achatavALA rAjyo potAnI achatanuM pramANa khUba vadhArIne AgaLa dhare che athavA to chatavALAM rAjyo meAkaLA hAthe achatavALA rAjyone madada karavA taiyAra nathI ane anAja ane khAdyapadArthonI mukata heraphera thaMbhI gaI che ane vadhelA bhAvA vadhye ja jAya che; nIce to utaratA ja nathI. Aje chata che, paNa AvatI kAle achata pedA thaze evI bhaDakathI je jaththA jenI pAse che te jaththo chUpAvavAmAM Ave che ane tethI chata chAtIethI chUTatI nathI ane Ama janatAnI durdazAne AMka UMce caDhatA jAya che. Ano artha e thayo ke bhinnabhinna rAjyonA sUtradhAronAM dilamAM jyAM jenI pAse je cIjavastunI chata che te aMge durbuddhi pedA thaI che ane dareka rAjya ane tenA sUtradhAro potAnA rAjyano ja svArtha jotA thayela che ane samagra bhAratanA daSTikoNathI Aje bhAgye ja koI jue che, vicAre che ane bhAratanI bhAvanA tmaka ekatA chinnabhinna thai rahI che. A AjanI apadazAnuM - durdazAnuM - mULa che. Ano zuM upAya karavA te kendrastha sUtradhAronI tema ja samagra dezane kendramAM rAkhIne vicAra karatA dezahitairSIonI bhAre ciMtA ane vimAsaNanA savAla banyo che. AnI sAme European Common Market - yuropanI majhiyArI bajAra--nA baMdhanathI baMdhAyelA dezo ekamekane zI rIte madadarUpa thaI rahyA che tenI jANakArI sau koI mATe dhaDo levA lAyaka che. A bAbatano khyAla tA. 22-12-64nA 'jaya hiMda 'mAM prasiddha thayela zrI hasamukha zAhanAM nIce Apela lakhANathI Avaze. "jevI rIte dilhImAM mukhya pradhAnonI pariSada maLe che tevI ja rIte yuropamAM perIsa, braselsa ke bAna mukAme majhiyArI bajAranA sabhyadezeAnI beThaka maLe che. AvI eka beThaka gayA aThavADiye braselsa khAte maLI hatI. A beThakamAM samagra yuropa mATe AkhA varasa mATe samAna anAjanIti ghaDavAmAM AvI hatI. jemAM samRddhi ane AbAdInA zikhare pahoMcelA yuropa mATe sattAvana rUpiye eka kivanTala ghauM, 50 rUpiye eka kivanTala java ane 47 rUpiye eka kavinTala makAInA bhAva nakkI karavAmAM Avyo hato. "majhiyArI bajAranA sabhyadezAne AkhA varasa pUratuM A nirdhArita bhAve anAja maLaze. A anAja karAramAM pazcima jarmanIne dara varase dasa karoDa mArkanuM nuksAna thaze, je te dezanA pradhAna maMDaLane cUMTaNI vakhate bahu khataranAka sAbita thaze, te chatAM pazcima jarmanInA vaDA pradhAna zrI erahADe A anAja karArane AvakAratAM jaNAvyuM che ke, "cUMTaNI, rAjakAraNa ane sattAnI khurazIo yuropanI prajAnA samAna hitamAM ADe na AvavA joIe. yuropanA dUraMdezI lAMbA gALAnA hitanI ImAratanA pAyAmAM mArUM pradhAnamaMDaLa dharabAnuM hoya te bhale dharabAya. paNa have amAre bhUtakALanI bhAgalAnI bhUtAvaLa tathA sarahadanI divAlA kAyamane mATe jamInadosta karavI che." "bhAratamAM ulTI gaMgA che. cUMTaNI, rAjakAraNa ane sattAnI khurazIo pratyeka nAgarIkanA jIvanavahevAramAM naDI rahI che. yuro jI 195 panA mijhayArI bajAranA cha sabhyadeze| eka dRSTie sArvabhauma che, te chatAM bhaugolika ane bhAvAtmaka ekatAnuM javalaMta udAharaNa pUruM pADe che, tyAre ahiM chapparapagI jhenabaMdhInA hobALAmAM bhAratanI bhaugolika ane bhAvAtmaka ekatAnuM balidAna devAI rahyuM che. svAdhInatAnuM rasAyaNa pacAvavAmAM asamartha evA bhAratanA rAjyonA mukhya pradhAna jyAre dilhImAM ekaThA thAya tyAre pazcima jarmanInA vaDA pradhAna zrI luDavIga erahArDanA anAjakarArane AvakAratA zabdonI temaNe gokhaNapaTTI karavI joIe. carcA -vicAraNA vakhate yuropanA majhiyArA bajAronuM spha urtidAyaka citra temaNe najara samakSa rAkhavuM joIe. samRddhinA sAgaramAM taratA yuropanA nAgarikane lagabhaga bAra rUpiye vIsa kilo ghauM maLe che, tyAre ahIM gujarAta - mahArASTranI moMghavArI gaDadApATu mArI prajAne Azare trIsathI - pAMtrIsa rUpiye vIsa kilA ghauM prApta thAya che. gujarAta-mahArASTranA abajo rUpiyAnA karaverA mAraphata baMdhA tathA naherothI samRddha thayelA evA paMjAbanA mukhya pradhAna zrI rAmakIzana, AMdhranA zrI reDDI, madhya pradezanA zrI mizra tathA rAjasthAnanA zrI sukhaDiyA pazcima jarmanInA zrI luDavIga erahArDane pagale cAle, yuropanA samAna hita mATe potAnAM pradhAnamaMDaLane heDamAM mUkanAra zrI erahArDanuM jIvanadarzana vahevAramAM utAro. jo mArAmAM thoDI vadhAre dharmAddhA hota te!":eka aMgata vizleSaNa. mAlegAMvavAsI mArA mitra zrI motIlAla vIracaMda zAhe peAtAnA zubhecchA saMdezamAM mArA viSe upara jaNAvelI apekSA darzAvIne athavA to mArAmAM rahelI amuka truTi pratye aMgulinirde za karIne temanA patramAM mArA viSe peAtAne UMDo prema ane sadbhAva vyakata karyo che ( je prabuddha jIvananA gatAMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo che). AnA uttaramAM me temane e matalabanuM jaNAveluM ke je prakAranI sAMpradAyika dharmazrAddhAnI te mArAmAM apekSA rAkhe che tevI dharma zraddhAno huM dAvA karI zakuM ema nathI e mAre jarUra kabula karavuM joIe. vaLI jo apekSita dharmazrAdhdhA mArAmAM hota te huM Aje je chuM te na hota. ema chatAM eno artha evo na karavA ghaTe ke jaina dharma mATe ke tenA prarUpaka bhagavAna mahAvIra mATe mane eche Adara che. Ama banI ja na zake, kAraNa ke, e vaDe to mArU ghaDatara thayuM che. jo bhautika mUlyothI vizeSa evA pAramArthika mUlyono svIkAra ane tene AcaraNamAM utAravAno prayatna hoya, jo zarIrathI Itara evA caitanyanA astittvano svIkAra ane tadanusAra jIvananiSThA hAya Ane jA dharmazraddhA kahevAtI hoya te AvI dharmazraddhAno huM upAsaka chuM. vastuta: dareka mAnavIne tenA janma bAda tenI AsapAsa cokakasa dhArmika mAnyatAo ane valaNAnuM kokaDuM baMdhAtuM jAya che ane te kokaDAmAM rahIne te potAnA vikAsa sAdhe che. A kokaDAnuM baMdhana amuka hada sudhI tenA vikAsane khUba sahAyaka ane pUraka bane che. paNa Akhare jo tene mukata evA vaicArika vyomavihAra karavo hoya to A kokaDAmAMthI teNe bahAra nIkaLavuM ja rahyuM. mArI abhIpsA ane prayatna kAMIka A prakAranAM rahyAM che. huM to koNa mAtra? paNa Aje dezamAM evI aneka vyakitao che ke jenAmAM kahevAtI sAMpradAyika dharmazrAddhAnI truTi dekhAya che ane ema chatAM temanA jIvanamAM adbhuta UrdhvalakSI pratibhA jovAmAM Ave che. dA.ta. paMDita javAharalAla naheru ke zrI jyaprakAza nArAyaNa. AvI vyakitaone samajavAmAM--temanI jIvanavibhUtine yathAsvarUpa grahaNa karavAmAM upayogI thAya e hetuthI, mArI jAtane anulakSIne kaIka saMkoca sAthe ATalA aMgata ullekha karyo che. paramAnaMda
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 prabuddha jIvana tA. 1-1-65 zrI ratanabAI kezavajI khetANI ratnaciMtAmaNi sthA. jaina garlsa hAIskUla - svataMtra makAna nirmANa ejanA - (zrI jene keLavaNI maMDaLa muMbaInAM maMtrI zrI cImanalAla cakubhAI zAha tathA durlabhajI kezavajI khetANI. taraphathI maMDaLanA zubhecchako ane sahAyakone anulakSIne mokalavAmAM Avelo paripatra amArA saMpUrNa anumodana sAthe nIce pragaTa karavAmAM Ave che. -taMtrI) jaina keLavaNI maMDaLa muMbaInA Azraye je vividha ane vizALa A kAryakramanI sAthesAtha saMsthAnI vividha pravRttionuM saMsthAo samAjanAM bALaka, kanyAo ane yuvAnone zikSaNa ane saMkSipta rekhAMkana rajU karate eka daLadAra smRtigrantha (sunIra) saMskAra ApavAnuM mahAbhArata kArya karI rahela che, temAM vikrama saMvata paNa pragaTa karavAnuM vicAryuM che. 1904 nI sAlamAM sthApavAmAM AvelI "zrImatI ratanabAI kezavajI amo ApanI pAse "phala nahi te phUlanI pAMkhaDI" rUpe khetANI ratnaciMtAmaNi sthA. jaina hAIkala"ne paNa samAveza Apane nIcenI rIte sahakAra mAgIe chIe. thAya che. A zALAne ugama vizALa vahetI gaMgA ke sidhu nadInA (1) kAryakramanI vadhumAM vadhu TikiTa kharIdIne, tema ja bIjAne mULa jema tadRna nAnA hatA, paraMtu samasta sthAnakavAsI jaina samA paNa vecIne. (2) kAryakramanA divase pragaTa thanAra 'sunIra'mAM jAhera khabara janA ananya sahakAra ane prema dvArA A saMsthA ATalI UMcI ApIne, tema ja vadhAre jAhera khabaro meLavI ApIne. kakSAe pahoMcI che, ane tene haju vadhAre uMca kakSAe laI javAnI (3) Arthika sahAya karIne. bhAvanA che. A saMsthAnI zrImatI ratanabAI kezavajI khetANI TikiTa tathA jAhera khabaranA bhAva A sAthe ApyA che : ratnaciMtAmaNi sthA. jaina hAIskUla, keLevADI (DaeN. bhAlerAva AzA che ke Apa amArA kAryakramamAM sahakAra ApI, ame mArga), giragAma para cAlI rahI che. zALA saMpUrNa mAdhyamika - je kArya upADayuM che, ene saraLa banAvaze. zALA tarIke vikAsa pAmI pratidina pragati karI rahI che. mAtra TikiTanA dara kanyAo mATenI ja A hAIskUla che. A zALAmAM jJAti tathA rU. 250, rUA. 100, rUA. 50, rU. 25. dharmanA bhedabhAva vinA sarva komanI kanyAone praveza ApavAmAM Ave che. Aje A zALAmAM mAdhyamika dhoraNa 5 thI 11 (esa. jAhera khabara esa. sI.) sudhInA 16 vargo cAle che. kula saMkhyA 680 nI che. 'sunIra' pAnAnI sAIjha 10" x 7 zALAnA zikSaNamAM zista sAthe saMyama, kalA sAthe kArya, mana ane TAITala cothuM pAnuM rUA. 1500 tananI keLavaNI sAthesAthe mAnavajIvanane sparzatuM naitika zikSaNa (beka kavara peja) paNa apAya che. citrakAma, saMgIta, hastakauzalya vagerenA TAITala bIjuM ane trIjo pAnuM 1000 zikSaNa mATe adyatana vyavasthA che. tethI A zALA samAjanA madhyama AkhuM pAnuM rU. 500 varganI kuTuMbanI kanyAo mATe AzIrvAda samI rahI che. ApaNI aMDadhuM pAnuM rUA. 250 A lokapriya banI rahela zALAne pitAnuM svataMtra makAna na hovAthI, pA pAnuM rUA. 150 tene anekavidha vikAsa ruMdhAya rahe che, tethI saune lAgyuM ke vadhu vadhu mAhitI tema ja TikiTo nIcenA sthaLethI maLI zakaze. vikAsa mATe zALAnuM svataMtra makAna hovuM jarUrI che. zrI jaina keLavaNI maMDaLa, tApIbAI bhavana, 14 marjhabAna roDa, keTa, muMbaI, 1, kAryakartAonI jhaMkhanA to hatI ja, tethI khulle jamInane pleTa sevAmUrti bhAnubahena pArekha - meLavavA ghaNuM maMthana karyuM, chatAM temAM teo phaLIbhUta na thayA. chevaTe koTanA vighAlayavALA makAna para be majalA caNAvI ane temAM zALA bhAnubahena tathA kAkA (kAkA eTale temanA kAkA veNIlAla mATe Adhunika sagavaDa karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che ane te maganalAla pArekha) banne bALako mArA zeraDIpIThanA DahelethI upaDelI mATe-zALAnA makAnanA A bAMdhakAma mATe-rUpiyA pAMca lAkhanuM phaMDa bAlamaMdiranI gADImAM roja dakSiNAmUti bAlamaMdiramAM Ave. ekatra karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. bAlamaMdira eTale da. mU. bhavana gijubhAI bAlamaMdira vidyArthIo mATe hAIskUla 1920-21nI sAlamAM udhaDeluM ane huM temAM zarUAtathI ja eka kAryakartA tarIke joDAyelI ane bhAnubahena vagerenI bALamaMDaLI kAlabAdevI, prinsesa sTrITa, giragAma, prArthanA samAja, vigere paNa bAlamaMdiramAM pahela-vahelI dAkhala thayelI. lAnA samAjanA madhyamavarganA chokarAo mATenI hAIskUlanI nAnAM bhAnubahena ane kAkA bane AMgaLI pakaDIne tenA paNa anivArya agatyatA che-AvazyakatA che. A vibhAgamAM chokarAo makAnanA oTalA upara UbhA hoya. "bhAnubahena" ema bUma pADe ke mATe gujarAtI mAdhyamavALI zALAo mAtra nahivat che, ane Tapa karatAMkane kAkAne pahelA gADImAM caDAve. kAkA zarIre nAjuka ane taddana apUratI che, jethI sagavaDanA abhAve chokarAone pratikULa namaNAM, tyAre bhAnubahena zarIre khakhaDadhaja. bhAnubahena jagyA karIne lattAomAM dUra javuM paDe che. eTale madhyama varganA vidyArthIone temane besADe ane pote ubhA rahe. huM kahuM-"bhAnubahena, Avo, anUka La Ave te rIte keLavADInA cAlu makAnamAM ja temanA mATe jagyA na hoya te mArA khoLAmAM bese." paNa bhAnubahena kAMI hAIskUla, upara jaNAvela makAna taiyAra thAya te bAda, zarU karavAne bole nahi ane ubhA ja rahe. gADIne rojane A kAryakrama.. nirNaya kravAmAM AvyA che. bAlamaMdiramAM saMgIta cAle tyAre bhAnubahena saMgItanA eramakAnaphaMDa mATe jAyelo sAMskRtika kAryakrama DAmAM na bese, bahAra pagathIye ja bese ane bahAra nIkaLatA chokazALAnA makAnaphaMDa mATe saMsthAnI kAryavAhaka samitie ane rAMonuM dhyAna rAkhe. koIne ekI karavA javuM hoya te bhAnubahena utsAhI kAryakaroe muMbaI ane upanagaranA zrI saMghanA sahakArathI laI jAya, koInI caDDInI nADI bAMdhI Ape, koIne cheDI re, tA. 24-1-1965 ravivAre savAre nava kalAke sanmukhAnaMda haoNla koIne sApha karavAnA hoya te jamanAbahena pAse laI jaIne sApha karAve. mATuMgAmAM eka sAMskRtika kAryakrama rajU karavAnuM nakkI karyuM che. eraDAmAM kAma cAlatuM hoya tyAre bhAnubahena koIne pensIlanI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-25 197 aNI kADhI Ape, koIne ramavuM hoya te sAdhana lAvI Ape, pAchA @ hamadardIno dhabakAra che mUkI Ave paNa kharA. nAstA vakhate paNa badhAne nAte pIrase ane nAsto karIne badhA sAMjane samaya eTale zaheranA rastAo to vAhanethI dhamadhamabahAra jAya tyAre sUpaDA sAvaraNI laIne paDeluM badhuM sApha karI nAkhe. vAnA ja, evI samayadoDamAM amadAvAda te kema pAchuM paDe? huM oma bhAnubahenano kAryakrama cAle. vIjaLIghara pAsenA basasTenDa parathI A doDatuM jIvana joI rahelI. | gijubhAInI sAthe rahIne ame avalokana karIe. bhAnubahena mAtra doDatuM ja jIvana hoya te vAMdho nahIM, paNa A jIvana kyAreka badhu kare, paNa temane akSara zikhavA ke gaNita zIkhavAmAM bahu rasa athaDAtuM, kUTAtuM ne kacaDAtuM paNa hoya che. evI eka athaDAmaNe eka paDatA nahotA. . DosImAne pAyAM. gijubhAIne huM pUchuM-'gijubhAI bhAnubahenane kaze rasa navAI te lAge, paNa evA bhAre vAhanavyavahAra vaccethI eka paDate nathI.' Akhale jaI rahele. ane bIjI bAju eka majUra vRddhA mAthe gijubhAI 'juo te kharA, zuM thAya che? je kare che te ghauMnI guNa laIne rasto oLaMgI rahelI. AkhalAe ATalA sabaLa kriyAnuM paNa ochuM mahattva nathI." lakone bhUlIne A vRddhAne ja zIMgaDAM mAryo. bicArI eka paLamAM Amane Ama ghaNA divA cAlyuM. pachI ame zodhI kADhyuM ke bheAMye paTakAI paDI. bIjA aneka loko jema huM paNa tyAM jaI pahoMcI. bhAnubahena bahu bhaNe tevuM lAgatuM nathI, paNa tenAmAM sevAbhAvanAnI vRddhAne hAtha ApIne beThI karI. moMmAMthI ne nAkamAMthI lohI nIkaLatuM UMcI vRtti che. te khIle te samAjane ghaNA ja upayogI thAya. hatuM te lUMchI ApIne jarA svastha karI. bAjunI dukAnamAMthI koIe Ama bAlamaMdiramAM bhAnubahene ghaNI mUMgI sevA karI ane pANI ApeluM te ene pAyuM. pachI e theDI hazamAM AvI. paNa ene emanI A sevAbhAvanAne dareka zikSake vega paNa Apyo. gabharATa jato nahote. mane pUche: ' Ama bAlamaMdirane tene samaya pUro karI bhAvanagastI bIjI "mane zuM thayuM che? mane kAMI samajAtuM nathI. mArA ? ghauM zALAmAM teo bhaNyAM, paNa te bahu nahi. sAthe eka bIla .. badhuM kayAM?" ghaNA vizALa garbhazrImaMta kuTuMbanI sukhasAhyabImAM ucharelAM ame badhAe ene ghauM bhegA karI ApyA. sAre nasIbe bIla hovA chatAM zramanI koI jAtanI suga koI divasa jovA maLe nahi. paNa maLyuM. emAM bhUlAbhAI kaeNlenInuM ThekANuM hatuM, e jagyAe emaNe ATalI uMmaramAM saMsAranA sukhadu:khanA aneka taDakA A vRddha ghauM ApavA jatI hatI. chAyA joyA. dhIme dhIme ene paristhiti samajAI. paNa zArIrika ke mAnasika saMjogavazAta bhAvanagarane ja potAnuM sevAkSetra banAvI AghAtathI hajI kaLa vaLatI nahotI, eTale e dhauM kema pahoMcADe tenI teo strI pravRttimAM uMDA UtaryA. jema ke sezyala velaphera borDa, ene bahu cintA hatI. ene davAkhAne paNa laI javI paDe ema hatuM. vikAsagRha, zALAMtanA vargo tema ja vRddhAzrama mahilA maMDaLamAM Aje meM kahyuM: teo avirata kAma karI rahyAM che, ane Aje mane pratIti thaI che "cAlo mAjI, huM sAthe AvuM chuM." ke cAlIsa pIstAlIsa varSe nAnapaNamAM paDelA bIjane jabaro vega tyAM eka rikSAvALA kahe, "mArI rikSAmAM besI jAva huM pahoMcADI maLe che. bhAnubahenanuM kAma aneka dizAmAM jotI jAuM chuM tema mane daIza." paNa mAjIne ekalAM mukAya ema nahotuM. huM ne mAjI beu Azcarya ane AnaMda thAya che. ghauMnI guNa laIne rikSAmAM beThAM. | nAnapaNanA aNaghaDa jevAM bhAnubahena pahelI najare ApaNane ' ThIka ThIka pharyA tyAre e ghauMnA mAlikanuM ghara maLyuM. emane ghauM tevAne tevA ja lAge, paNa jema jema paricayamAM AvatA jaIe tema ApatAM badhI vAta karI ne mAjIne majUrI ApavA kahyuM. e mAlike koIne paNa lAge ke teo sAva sAmAnyamAMthI avirata zramane lIdhe paNa bhAvapUrvaka majurI uparAMta thoDA vadhu paisA ApIne mAjIne asAmAnya banI gayAM che, temaNe khUba vikAsa sAdhyo che, karma svastha thavA kahyuM. gheDI davA paNa ApI. ane prema tenA svabhAvamAM ja vaNAI gayA che, ane e be sad- have zuM karavuM? davAkhAne javuM ke mAjIne ghera? lohI nIkaLatuM guNone lIdhe bIjI zakitaone paNa vikAsa thaye che. baMdha thaI gayeluM, paNa ghA sAravAra to mAMgato hato. paNa mAjInI Aje teo kaMgresavAdI banyA che, rAjakAraNamAM paDayA che, IcchA ghera jaIne tyAMthI enA gharanA loko davAkhAne laI jAya ema hatI. chatAM te rAjakAraNI vargamAMthI bahAra tarI Ave che te temanI saccAI rikSAvALAe rikSA upADI. enuM ghara mAre mATe jamAlapuramAM che, haiyAukalata che. bhAnubahena Aje to koI paNa kAma karavA taddana ajANya sthaLe hatuM. pAMcasAta jagyAe pUchatAM pUchatAM ame zaktimAna thayA che. tenI kiMmatano Adara karIe. ene ghera pahoMcyAM. mAjInAM sagAvahAlAM to gabharAIne amane vIMTAI bhAnubahena hamaNAM gohilavADa tAlukA paMcAyatanA upa- gayAM. ame emane badhI vAta samajAvI. emaNe mAjIne davAkhAne pramukha thayA che. paMcAyatanA prazna tenI AgavI rIte ukele che. laI javAnI taiyArI karI. pachI huM ghera javA nIkaLI, paNa rasto nirAza ane hatAza thayelI bahenane te dAkhalArUpa che. temaNe mane ja khabara nahote. meM rikSAvALAne kahyuM ke "lAla daravAje jatI jIvanamAMthI hatAzAne khaMkherI kADhI che ane dInadu:khI bahenane koI paNa basanA sTenDa pAse mane utAre." hAtha pakaDI teo upara lAve che, protsAhana Ape che. temanAM gharanAM eNe rikSA cheka lAla daravAje pahoMcADI. A eka kalAkanI bAraNAM muMjhAelI bahene mATe covIro kalAka ughADA hoya che. doDAdoDa badala meM UtaratI vakhate paisA ApyA, paraMtu khUba Agraha bhAnubahenane Aje nathI jamavAne TAIma, nathI uMghavAne, karavA chatAM eNe eka pAI na lIdhI. enI paisA levAnI 'nA' sAthe nathI dehanI TApaTIpa ke nathI kapaDAMnI. covIse kalAka teo kAryarata koI sAhityika bhASA nahotI, paraMtu e garIbanI AMkhomAM samahoya che. ApaNA samAjamAM AvI bahene bhAgye ja jovA maLe. dukhiyA mATenI hamadardI hatI, je hajI mArI AMkha sAmethI jatI nathI. che. ApaNe AzA rAkhIe ke bhAnubahena bIjI bahenone paNa A satya prasaMga Ama to sAmAnya che. emAM koI mahAna taiyAra kare, jethI temanA kAryane anekagaNe vega maLe ane samAjane tyAga nathI. chatAM emAM e rikSAvALAnA hRdayane je dhabakAra saMbhatene satata lAbha maLato rahe. " , 2, * LAya che.jo kahe che ke mAnavatAnuM koDiyuM hajI elavAyuM nathI. narmadAbahena rAvaLa "lakavINA'mAMthI udbhUta gItA parIkha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ + 198 prabuddha jIvana tA11-65 mA hAI mAM che ke zAkAhAra: nipApa jIvananI kaseTI ' (thaDA samaya pahelAM aMbAlAmAM zAkAhAra-saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM te prasaMga upara kAkAsAheba kAlelakare eka saMdezo mokalyo hato. A saMdezAmAM zAkAhAra athavA te nirAmiSa-AhAranA vicAra sAthe saMbaMdha dharAvatA sarva mudAonuM mitabhASI nirUpaNa hoIne te mULa hiMdIne anuvAda nIce Apavo ucita dhAryo che. taMtrI) aMbAlA zaheramAM zAkAhAra-saMmelana bharAI rahyuM che e racanAtmaka kArya jyAre ApaNe karIzuM tyAre ApaNane saphaLatA maLaze. bAbate prasannatA pedA kare che. jyAM anAjanI taMgI che tyAM zAkA- saMzodhananuM kArya te akhaMDa - satata cAlavuM ja joIe. hArane pracAra karavo e saheluM kAma nathI. Ama chatAM paNa zAkAhAra jo aMbAlAmAM AvI koI pravRttine vega maLaze to saMmelana zuddha dhArmika pravRtti che. temAM sthaLa, kALa, ke paristhitinuM baMdhana avazya saphaLa thaze. - kAkAsAheba kAlelakara hoI na zake. ame to saMsArI- zAkAhAra - saMmelanano udeza AkhI duniyAnA manuSya mAtrAmAM | (seneTa). dharmabuddhi, nyAyabuddhi, karuNA tema ja jIvadayA jAgRta karavAne ame to saMsArI rasa - saritamAM mugdha saratAM, che. Ama hovAthI A zubha kAryamAM paramAtmAnI kRpA hoya ja che. anerA AhalAde praNayabhara haiye vicaratAM; ApaNe bhUlavuM na joIe ke duniyAnA adhikAMza - kadAca badhA ja kahe ghelAM toye ama hRdaya mastAna hasatAM lako-mAMsAhArI che. zuddha dhArmika preraNAthI mAMsAhArano tyAga karavA bharyA A saMsAre nitanavIna Asakita dharatAM. vALA ApaNA lokonI saMkhyA duniyAnA hisAbamAM bahu alpa che. paNe UMce cUdha zikhara girinA urdhva gagane paNa saMkhyA alpa che e kAraNe nirAza na banatAM adhika suNAve tyAMthI ko sukhanI raTaNA tIvra amane, zraddhApUrvaka ane zuddha paddhatithI zAkAhArane pracAra karavo joIe. paraMtu pAchuM A gRhataNuM hUMphALuM jagata te (gAMdhIjI nirAmiSa - AhArane zAkAhAra na kahetAM annAhAra kahetA ahIM AkarSI le-kSaNika ja bhale ho sukha ahIM. hatA. kaMdamUla - phala, patra - puSpa, phala - jala, dhAnya tathA gerasa game che choLamAM tarabatara bhIMjAvuMya ahiyA, vagere dugdhAhAra-A sarve maLIne je zuddhahAra bane che tene game che verAne jalavihina zeSAvuM ahiyA ApaNe annAhAra kahIe. pazu - pakSI, mAchalI, kRmi - kITa vagere game che mIThA ko hRdayataNuM sarvasava banavuM, samasta prANIonuM mAMsa vagerene ApaNe anna nahi kahI zakIe. je , game che ko haiye vilina sahu vyakitatva karavuM. khAvAlAyaka che te mATe "anna" zabdane vyavahAra karavAmAM Ave che.) ame to saMsArI rasa- saritamAM lubdha saratAM, dharmapuruSa kahe che ke: pApane tiraskAra karo, bahiSkAra kare! bhale UMce pelAM zikhara gagane sAda karatAM! paNa pApamAM phasAyelA lokone tiraskAra athavA bahiSkAra karavo te gItA parIkha ucita nathI. pApI loko sAthe asahayoga karavo te paNa dayAdharma sAthe, premadharma sAthe, baMdhabesatuM nathI. AcArya rajanIzajI AdhyAtmika zibira oNkaTara athavA vaidya jo dardIone tiraskAra athavA bahi- (zrI jaina mitramaMDaLa, pUnAnA taMtrI taraphathI nIcene paripatra kAra kare athavA temanI sAthe asahakAra kare che sevAdharmanuM pAlana prasiddhi arthe maLela che.) zI rIte thaI zake? jJAnIne dharma che ke ajJAnIo vacce jaIne, jabalapuranA suvikhyAta dArzanika AcArya rajanIzajInA vicAdauryavaDe tema ja khUbIpUrvaka jJAnano pracAra kare tathA ajJAnane haThAve. rene prabhAva zrotAonA mana upara akhaMDita paDI rahyo che. - annAhArano pracAra karavAnuM kartavya mAtra jainenuM nathI. muMbaI, pUnA, Indora, jabalapura, ahamadanagara vagere aneka zaheramAM jaina loko utsAhapUrvaka AhArazuddhi tathA jIvadayAnA pracAra karI AcAryazrInAM vyAkhyAna yojavAmAM Ave che. temanA dArzanika vicAro rahyA che e saMtoSanI vAta che, paNa A pracAra kevaLa jaine mAraphata tema ja dhyAnayogane najIkathI pratyakSa anubhava levA mATe nAnI nAnI zibiro paNa goThavavAmAM Ave che. AvI eka zibira pUnAnA tathA kevaLa jaino vacce ja thavo na joIe. jaina mitramaMDaLa dvArA mahAbaLezvaramAM AgAmI tA. 13, 14, ane A pracAra paNa kramaza: tha ghaTe che. meM joyuM che ke 15 ema traNa divasa mATe goThavavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. japAnanA keTalAya loko paza - pakSIonuM mAMsa chADavAne taiyAra che, jemanI IcchA e zibirane lAbha levAnI hoya temaNe te aMgenI paNa masyAhAra choDI zakatA nathI. yuro5 - amerikAnI gAro loko vigato nIcenA ThekANethI meLavI levI: pazu-pakSIonuM mAMsa choDavAne taiyAra thAya to paNa IMDAne AhAra - zrI phulacaMda saMghavI, 110, zivAjInagara, pUnA 5. choDavAne taiyAra nathI; kAraNa ke temAM temane koI doSa dekhAtuM nathI. Te. naM. 57664. ane temane Azcarya thAya che ke bhAratanA sArAmAM sArA zAkA zrI nemicaMda paramAra, 115ra, ravivAra pUMTha, pUnA. 2. hArI paNa dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI vagere gorasa choDavAne taiyAra Te. naM. 24048. nathI, kAraNa ke dUdha vanaspati - AhAra nathI, paNa jAnavaranA mAMsa, majA tathA lohIne nIcoDa che. have te loko ApaNI draSTi samajavA valasADa paryaTana lAgyA che ane tene svIkAra paNa kare che. ane ApaNe paNa samajavA lAgyA chIe ke jo ke dUdhAhAramAM prANI - hiMsAnuM pApa nathI, ema zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo ane temanA kuTuMbI jano mATe goThavavAmAM Avela valasADa paryaTana aMge jaNAvavAnuM chatAM paNa, je AhAra jAnavaranA vAchaDAMne che, te levAne adhi ke A paryaTanamAM joDAnArA bhAi bahenane tA. 22mI jAnyuArI kAra ApaNo hoI na zake. zukravAra rAtrInA 11 vAgye senTrala sTezanethI upaDatI vIramagAma AhArazuddhine prayatna A pramANe kramaza: thaI zakavAne lokalamAM valasADa laI javAmAM Avaze ane tyAMthI tA. 27mI che ema samajIne sau koI sAthe dauryapUrvaka kAma levuM ghaTe che. jAnyuArI sAMjanA 5-30 vAgye upaDatI TrenamAM muMbaI pAchA ane A pracArakArya zuddha nItipUrvaka ane saMgaThinarUpamAM lAvavAmAM Avaze. temaNe A aMge vyakita dITha rU. 15 ane, karavAne divasa have Avyo che. A mATe kAyamI pravRtti vyavasthita 12 varSa nIcenAM bALako mATe rU. 10 ApavAnA raheze. je AkAramAM calAvavA mATe sthAyI saMsthAnI sthApanA karavI joIze.. sabhya A paryaTanamAM joDAvA IcchatA hoya temane saMghanA kAryAlaniya adhikAdhika citana karIne dizA - darzana karavA mATe eka salAha- camAM potAnAM nAma satvara noMdhAvI javA vinaMti che. A paryaTana kAra maMDaLanI paNa sthApanA karavI joIze. aMge 40 pravAsIonI maryAdA nakkI karavAmAM AvI che. ane ApaNe jeTalo pracAra karIe chIe tethI traNagaNuM maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana Wan yaMtravijJAna ane yuddha 5 [ prophesara mekSabArna eka agragaNya paramANuvijJAnI che. paramANunI racanA aMge temanuM saMzodhana jANItuM che. prophesara mekSabArna lokabhAgya bhASAmAM vijJAnanA eka acchA lekhaka che. temaNe potAnA putrane paramANuvijJAna samajAvavA Restless Universe nAmanuM pustaka lakhyuM che, jemAM viSayanuM nirUpaNa eTaluM saraLa cheke, sau koI samajI zake. temAM ApelA citrAnI gAThavaNa evI rIte karI che ke pAnAM pharavA eTale sinemAnI mAphaka citronI paraMparA dekhAya. tA. 1-1-15 buleTIna oNpha dhI emika sAyanTIsTsanA tAjetaranA aMkamAM AvelA temanA A lekha Technology and war'' paramAyuganI viSamatAonA khyAla Ape che. A buleTIna duniyAnA agragaNya vijJAnIo calAve che ane temAM paramANyugamAM vijJAnIAnI javAbadArI, vijJAna ane samAja evA viSayo para niSNAto lakhe che. bhautika vijJAnanA sAhityamAM 'AzA' zabda bhAgye ja jaOM che. bhautika vijJAnanA saMzodhanalekha prayoganA AyojanathI yA amuka dhAraNA para racAyela upasiddhAMtathI zarU thAya che. chatAM, vijJAnI tarIke mArI lAMbI kArakirdInA anubhavone yAda karUM chuM te eka avismaraNIya bAbata tarI Ave che: saMzAdhananA kAryamAM meM je pariNAmanI apekSA rAkhI hoya tethI kAMIka juduM pariNAma Ave tyAre nirAzAno anubhava thAya ane nirAzA tyAre ja saMbhave jyAre koI amuka AzA rAkhavAmAM AvI hoya. vijJAnane lagatA koI paNa viSaya jIvanathI tadana alaga hoI zakatA nathI. atyanta anAsakta vijJAnazAstrI Akhare mAnavI to che ja. peAtAnuM kArya sAcI dizAmAM barAbara cAlI rahyuM che, potAnI anta: preraNA sAcI puravAra thAya che, ane potAnuM nAma prasiddhimAM Ave che e jovAnuM ene game che. jJAnaprAptinI utkaMThAnI sAtheAsAtha AvI AzA - apekSA enA kAryanA heturUpa astitvamAM hoya ja che. chellA dazakAmAM vastulakSI jJAna ane amuka dhyeyapUrvakanI jJAnApAsanA vaccenuM spaSTa bhinnIkaraNa vijJAne bhUMsI nAkhyuM che, nAza karyuM che. vijJAnanA kAryamAM ane tenI nItimAM pheraphAra thayA che. mArA jamAnAmAM mAnavAmAM AvatA jJAnane khAtara jJAnanA jUne Adarza sAcavI rAkhavA e muzkelIbharyuM banyuM che. satyanI zodha eka AdaraNIya ISTa pravRtti che, eTale kAMi paNa aniSTa emAMthI parilUmI na ja zake evI vijJAnIone khAtrI hatI. A suMdara svapnamAMthI duniyAnA banAvoe temane jAgRta karyA che. kuMbhakarNa nidrAmAM mADhelA uMghaNasIo paNa jhabakI uThayA, jyAre 1945nA oNgasTamAM jApAna para prathama paramANu baoNmba jhIMkavAmAM AvyuM. tyAra bAda amane samajAyuM ke amArA saMzAdhananAM pariNAme dvArA ame mAnavajIvana sAthe, tenA arthazAstra ane rAjakAraNa sAthe, rAjyomAM cAlatI sattAnI sAmAjika laData sAthe saMkaLAyelA chIe, eTale amArI javAbadArI moTI che. mArA mata pramANe, paramANu baoNmba e vijJAna vikAsanuM chelluM sImAcihana che ke jyAMthI have kadAca aMtima, bhayaMkara honArata tarapha jatI ToTI samIpa ApaNe gati karI rahyA chIe. A aTakAvavAnI koI paNa 'AzA' atyAranI paristhiti sarjanAra banAvonI sAcI samajaNa para avalaMbe che. tAttvika draSTie A AzAnA praznanI gahana carcAAlAcanA karavI e mArUM kAma nathI. huM te| mArA potAnA anubhavo kahI zakuM ane e kaI apekSAo tarapha ApaNane dore che e jaNAvI zakuM. keTalAka daSTAMta ApIne huM e batAvavA mAguM chuM ke, yuddhane vijJAna lAgu pADIne naitika baMdhanAnA kevI rIte krame krame nAza karavAmAM AvyA ane AjanI niyaMtraNavihIna - baMdhanarahita paristhiti kevI rIte UbhI karavAmAM AvI. AmAMthI have e ja dizAmAM AgaLa vadhavApaNuM che ja nahi; mAtra aTakavAnuM che ane pAchA pharavAnuM che. ApaNA mAthA upara jhajhumatI TokTImAMthI bacavAnI ApaNe tAja AzA rAkhI zakIe tema che. 199 yuddhamAM Adhunika yaMtravijJAnanA hissA huM nizALamAM ItihAsanA pAThomAMthI zIkhyA hatA. dAkhalA tarIke, 1866 mAM prazIyana lazkarane osTriyA sAme jIta meLavavAmAM nIDala gane (needle gun) kevI rIte madada karI. bIjI bAjue uttama prakAranI cAsepeTa (chassepot) zastrasAmagrI hovA chatAM 1870-1871 nuM yuddha TrAnse gumAvyuM. A darzAve che ke, e vakhate yuddhamAM yaMtravijJAnamAM caDiyAtApazu' khUba agatyanuM gaNAtuM, paNa nirNayAtmaka nahAnuM banatuM. temAM rahelI naitika ApattinuM jokhama svIkAravAmAM AvatuM ane yuddhamAM mAnavatAnA vicAra reDa krosa dvArA temaja amuka prakAranA zastronA niSedha, bInalazkarI (siviliyana) prajAnuM rakSaNa vagere aMge jInivA kenvenzana dvArA vyakata thayo hato. prathama yuddhamAM paristhitie judo vaLAMka lIdho. laDAI jUnI rIte eTale ke lazkarI kUcA, vyUharacanA ane maracA para jhapAjhapIethI zarU thaI. paNa turata e prakAra mULabhUta rIte badalAI gayo. yuddha mArA sthAyI banyo. khAIenuM yuddha vikAsa pAmyuM. yAMtrika tApamArA dvArA mAracAmAMthI nIkaLI javAnA prayatno vAravAra thavA lAgyA. sainikanI bahAdurI eka koTM paDI rahI. sainika topamArAnuM nizAna-- tApAnuM khAdya-vadhAre ne vadhAre banato gayo. tApanA yaMtravijJAne pUrA pADelA atimAnuSa ( Superhuman ) baLa vaDe sainika vinAzanA nizAnanI cIjavastu jevo banI gayo. udyoganI khIlavaNI ane dezanI TekanolAjIkala zeAdhAnI zakita yuddhanuM nirNayAtmaka aMga banI beThuM. barlinanI lazkarI sattAnA eka sabhya tarIke A yaMtravikAsamAM meM paNa thoDo bhAga lIdhA hatA. . kahevAtA dhvanimApana (Sound ranging) para me' anya bhautika vijJAnIonI sAthe kAma karyuM hatuM. judI judI avalAkana-jagyAeethI tApa phaTa-phAyarIMga thAya tyAre--avAja sAMbhaLavAnI kSaNa mApIne duzmananI tApa karyAM che te zodhavAnI A rIta hatI. A nAnI bAbatane lagatuM Ayojana paNa Akhare audyogika paristhiti para AdhAra rAkhatuM hatuM. A rItane barAbara asarakAraka banAvavA mATe cekasa samaya mApavAnA sAdhanAnI ame sattAvALAo pAse mAgaNI karI hatI. paNa tenI nA pADavAmAM AvI hatI. kAraNa ke tatkAlIna udyoga A kAma mATe samaya ane sAdhano ApI zake ema na hatA. IMglAMDamAM AthI ulaTuM banyuM. briTIzaroe A bAbatamAM koI paNa nhAnuM kADhIne karakasara karI nahi. 'dezAbhimAna'nA pracArathI jenA manamAM muMjhavaNa pedA na thaI hoya evA taTastha avalokanakArane A yuddha aMge je daSTibiMdu lAdhyuM te A hatuM; dezanA TekanolAjI ane kAcA mAla burA pADavAnI zakita para yuddhanA nirNaya thAya che ane temAM dezanA yuvAna bakarAMnI mAphakagheTAMnI mAphaka--vadherAya che. A mane ati anItimaya ane mAnavatAvihArlR lAgyuM ane samajAvA lAgyuM ke, havethI yuddhamAM zaurya ke bahAdurI nahIM, paNa taMtravijJAna TaeNkanAlAjI nirNayAtmaka bane che, ane mAnavasamAjamAM TekanolAjI upara ane zArIrika sAmArthya upara nirbhara evuM yuddha e be vacce have koi meLa rahyo nathI. A samajAvavA 1914-18 nA prathama yuddhamAMthI be anubha vA TAkuM baMne mahAna jarmana rasAyaNavida TriTjha hebaranA nAma sAthe
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 - prabuddha jIvana tA. 1-1-65 saMkaLAyelA che. yuddha phATayuM te pahelAM thoDA rAmaya agAu hebare havAne nAITaMjana sthAyI kravAnI (FixationnI) rIta zodhI hatI. A zodha ati mahattvanI hatI. A rIte prathama kRtrima khAtara meLavIne khetIne khUba phAyado maLavAno hato. A khAtara eTale surokhAra-selTapiTara. have e jANItuM che ke, saoNlTapiTara dArUgeLAne eka bhAga che. jarmanInA lazkarI sattAdhIzoe yuddhasaMcAlana aMge badhI taiyArI krI hatI, paNa TapiTara cIlImAMthI AyAta thAya che e vicAryuM nahotuM. ane mitrarAjAe karelI nAkAbaMdhIne lIdhe A AyAta kapAI gaI hatI. hebare A zodha karI na hota, to dArUgoLAnI taMgIne lIdhe jarmanIe cha mahinAmAM yuddha gumAvyuM hatuM. Ama te samayathI vaijJAnika vicAra ane tene upayoga karavAnI yaMtravijJAnanI zakita duniyAnA ItihAsanAM nirNayAtmaka to banyAM che. khAInuM yuddha toDavA ane mera AgaLa calAvavA hebara bIjI vAra kAmamAM AvyA hatA. teNe rAsAyaNika yuddhapaddhati (Chemical warfare) zedhI. duzmanane khAIomAMthI hAMkI kADhavA jherI vAyuo-karlorIna, pachI masTArDa gesa jevA prabaLa nukasAnakAraka jherI vAyuone upayoga zeLe. A rIte zarUAtamAM phattehamaMda nIvaDI: paNa pavananI dizA, havAmAnanI sthiti ane gesa mAskanI zadhe tenI asarakArakatA maryAdita karI dIdhI, ane duzmane paNa ene vadhAre sArI asarakAraka rIte vAparavAnuM zIkhI gayA. ati ucca nItinA AdarzAvALA mArA ghaNA sAthIoe paNa A kAmamAM bhAga lIdhe. hebaranI jema temane mana paNa dezane bacAva sarvocca Adarza | hatA. paNa have mane mArUM aMta:karaNa khUba ja DaMkhavA lAgyuM. mudo A hato: prabaLa visphaTako karatAM jherI vAyunA TeTAM vadhAre amAnuSI hatA e prazna nahote, paNa yuddhahathiyAra tarIke jherI vAyune upayoga prAcInakALathI hIcakArA khUnanA sAdhana tarIke gaNAto hato. te jherI vAyunA upayogane yuddhanA zastra tarIke vAparavA deve che ke nahi e prazna hato; kAraNa ke, AvI koI maryAdA svIkAravAmAM na Ave te pachI koI maryAdAne sthAna ja nahi rahe. ghaNAM varSo bAda-kharekhara hirozimA pachI-A bAbatamAM mArA vicAre kharekhara spaSTa thavA lAgyA. nahIMtara, vijJAnInI sAmAjika javAbadArInuM bhAna mArA agAunA zaikSaNika kAryamAM abhivyakata thayuM hota ane mArA vidyArthIemAMnAM ghaNAM paramANubombanA kAryamAM mArI sAthe joDAvA tatpara na thayA hota. prathama yuddha vakhate A bAbatamAM AvA vicAro dharAvanAra huM eklo ja nahoto, e 1933mAM jyAre huM nirvAsita tarIke IMglAMDamAM kembrIja AvyuM tyAre mane spaSTa thayuM. tyAM mArUM khUba premapUrvaka svAgata thayuM. yuddhamAM jarmanIne khUba sevA ApI hatI, chatAM jene jarmanI choDavuM paDayuM e hebara AvakAra na pAme. sUkalIara bhautika vijJAnanA sthApaka ane amArA jamAnAnA mahAna bhautika vijJAnIomAMnA eka laoNrDa rUtharaphorDe , je hebarane pArTImAM nimaMtraNa ApavAmAM Ave che, mArA ghera AmaMtraNa svIkAravAnI nA pADI, kAraNa ke teo rAsAyaNika yuddhanA praNetA sAthe hastadhUnana karavA mAgatA na hatA. - laMDe rUtharaphorDa kaI rIte zAMtivAdI nahatA. potAnA dezanA saMrakSaNamAM temaNe mATe phALo Apyo hato. paNa saMhAranA sAdhana tarIke amuka maryAdA bahAranAM zastra vAparavA sAme temane sukha virodha hato. zastronA upayoga mATe naitika maryAdAnI hada bAMdhyA vinA amaryAdita vinAza saMbhave ane tethI saMskRtine aMta Ave e khUlAse temaNe Apyo hota ema huM mAnuM chuM. A mArI mAnyatA sAcI puravAra thaI che. rAsAyaNika yuddha mAnavajAtanI nirNayAtmaka naitika hAra che. gayA yuddhamAM jherI vAyu vAparavAmAM AvyA na hatA-jInivA kanvenzane tenA para pratibaMdha mUkyA hatAchatAM, badhI lazkarI sattAoe rAsAyaNika yuddhanuM saMcAlana karavAnI taiyArI rAkhI hatI ane tenA vikAsa arthe saMzodhananI saMsthA o UbhI karI hatI. lakSmI phAyado thato hoya to ene upayoga karavAnI taka koI deza cUkate nahIM. eka vAra rAsAyaNika yuddhane lagatAM aMkuzo phagAvI devAya eTale ogaNIsamI sadImAM svIkarAyele siddhAMta-dezanA duzmanonA lazkarI baLo sAme laData thAya, paNa tenI bInalazkarI (siviliyana) prajA sAme nahIM-tUTI paDe. AMtararASTrIya kAyadAne huM niSNAta nathI ane e aMge groziyasa ane tenA uttarAdhikArIonuM sAhitya meM kAMI vAMcyuM nathI. eTale A siddhAMtane ItihAsa rajA na karI zake, paNa je banAvo meM joyA che tenI asara raju karI zake. e spaSTa che ke, bInalazkarI prajAne yuddhane lIdhe haMmezAM khUba sahana karavuM paDayuM che-o e yuddhavistAra najIka hoya te khAsa karIne. ghero ghAlelA zahero ane samagra pradezanI prajAmAM bhUkhamare yuddhavirAma thayA bAda paNa) "cAlavA devAya" evuM svIkAravAmAM Ave che. - havAIdaLanI khilavaNIne pariNAme bIjA yuddha daramiyAna A bhedadivAla paNa tUTI gaI. khullAM zahera para havAImAro kazyAmAM jarmanI agresara hatuM. varase ane pelADanA anya zahere; pachI roTaraDAma eske, kovenTI, ane Dakka; pachI laMDana para bhISaNa blIjha, vakhate huM eDInabaromAM hato ane mitro ane sAthIonI tiraskArapUrNa TIkAo A nItivihoNA yuddha mATe sAMbhaLatA. ane sAthe sAthe bolAtuM ke, IMglAMDa A anaitika yuddhanuM anukaraNa kadI nahIM kare. paNa A apekSA khoTI paDI. (apUrNa) anuvAdaka: DaeN. nRsiha muLajI zAha mULa aMgrejI: zrI mekSa bena sa gha samAcAra zrI vimalAbahena ThakArane vArtAlApa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya nIce jAnyuArI 4, semavAra (gayA aMkamAM bhUlathI maMgaLavAra chapAyuM che te maMgaLavAra nahi paNa semavAra) sAMjanA 6 vAgye yuropathI tAjetaramAM pAchAM karelAM zrI vimalAbahena ThakArane vArtAlApa goThavavAmAM AvyuM che. sthaLa: zrI lIlAvatIbahena devIdAsanuM nivAsasthAne "zakita vilA', maNibhavananI sAme, lebarnama reDa, gAmadevI. A vArtAlApamAM bhAga levA saMghanA sabhyone tema ja jijJAsu bhAI - bahenone nimaMtraNa che. nephAnA anubhavo ane ahiMsaka saMrakSaNavicAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya nIce saMghanA kAryAlaya (547, dhanajI sTrITa, mAM jAnyuArI 21, guruvAra sAMjanA cha vAgye bhArata upara cInI AkramaNa thayuM e arasAmAM nekA vistAramAM jemaNe pravAsa karyo hate evAM ane varSothI daheNu bAju AdivAsI vibhAgamAM sevAkArya karI rahelAM pati-patnI, zrI vasanta nArageLakara ane zrImatI kusuma tAIne nephA vistAranA anubhave temaja- 'nonviolent defence?-ahiMsaka saMrakSaNa vicAra - upara vArtAlApa goThavavAmAM Avyo che. A rasaprada tema ja sAhasasabhara vArtAlApamAM bhAga levA saMghanA sabhyone tema ja jijJAsu bhAI - bahenone nimaMtraNa che. " saMdhanA sabhya mATe kacchanA pravAsanI yojanA saMghanA sabhyo tathA temanAM kuTuMbIjane mATe tA. 6ThThI phebra. ArI zanivArathI tA. 17mI phebruArI budhavAra sudhI muMbaIthI karAMcI jatI AvatI sTImaramAM kacchane pravAsa yojavAnuM vicArAI rahyuM che. be divasa sTImaramAM ane bAkInA divase daramiyAna kacchanAM jovAlAyaka sthaLe ane zaheromAM A mATe rokavAmAM AvanAra basamAM pravAsIone pheravavAmAM Avaze. A aMge pravAsI dITha rU. 125thI 150no kharca Avaze e aMdAja che. A pravAsanI vigate nakakI karavA mATe patravyavahAra cAlI rahyo che, te jAnyuArInI 15 mI tArIkha pahelAM A pravAsamAM joDAvA IcchatA bhAIbahenee saMghanA kAryAlayamAM vyakita dITha rU. 125 ane 12 varSanI nIcenI ummaranA mATe rUA.75 bharI javAnA raheze. A mATe jAnyuArInI 15mI pahelAM pUrAM 40 nAma noMdhAyA haze tema ja badhI jarUrI geqNe nakkI thaI zakI haze te upara jaNAvela pravAsa nakakI karavAmAM Avaze. te je sabhya A pravAsamAM joDAvAne utsuka hoya temaNe satvara pitAnA nAma saMghanA kAryAlayamAM noMdhAvI javA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-65 'prabuddha jIvana 101 ja " smRtizeSa dilIpabhAI je | (sarva sevAsaMghanA eka kAryakara zrI dIlIpasiMhajI siMdhI svAbhAvika ja che. e pachI bIje naMbare teo dIcarI AkAmanA jemanuM kAzI khAte gata navembara mAsanI 16mI tArIkhe hRdaya- zrI araviMda ane mAtAjIne eTaluM ja mahattva ApatA hatA. roganA ekAeka humalAnA pariNAme pa3 varSanI uMmare akALa mAtAjI para te emane acaLa zraddhA hatI. ekavAra emaNe mane kahyuM, avasAna thayuM hatuM. temane paricaya temanA mitra paMDita mahendrakumAra "zAstrIjI, Apa bIjI jagyAe to kaMI kaMI madada Ape ja che, zAstrIe hiMdImAM lakhI mokalelo ane bahena zAradAbahena goraDiyAe te mArA kahevAthI Apa poMdIcarI AzramamAM zrI mAtAjInA nAma tene anuvAda karI Apyo che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. para dara varSe kaMIka mokalatA raho. ethI emanA hastAkSaranA rUpamAM A paricayalekha vAMcatAM mAluma paDaze ke zrI dilIpabhAI emanA AzIrvAda paNa Apane maLatA raheze." emanA kahevAthI vizALa janatAne ajANa evI eka sAmAnya vyakita hatA ane gayA be varSathI huM keTalAka rUpiyA manIorDarathI pAMdIcarI Azrame ema chatAM emanA vyakitatvamAM asAmAnya sattva nihita hatuM. vaLI mokalAvuM chuM ane mAtAjInA hastAkSaranA rUpamAM emanA AzIrvAda karI dilIpabhAI janme jaina hatA ane temanA jIvanaghaDataramAM paNa mane prApta thAya che. zrI dilIpabhAInA oraDAmAM khUba jaina dharmane athavA to jaina vicArasaraNIne acUka phALe hatA, AkarSaka rUpamAM zrI araviMda ane zrI mAtAjInA phoTA pratimA rUpe ema chatAM paNa, temanA vyakitatvanA judA judA pAsAono vicAra vedikA upara rAkhelA hatA. savAra-sAMja enI pAse agarabattI karatAM mAluma paDe che ke temane ghaDavAmAM jaina vicArasaraNI uparAMta tathA dhIne dIvA saLagAvavAmAM Avate ane teo sthira cittathI bIjAM aneka dhArmika tattvoe tema ja viziSTa koTinI vyakitaoe UbhA rahIne emanI sAme dhyAna dharatA hatA. mahattvano bhAga bhajavyo hato. ane tethI AvI vyakitaone mAre emanI sAthe avAranavAra yogadarzana para carcA thatI. kevaLa jaina, vaiSNava ke brAhmaNa athavA to hiMdu, musalamAna ke khristI paraMtu yoganA aSTAMgamAMthI dhyAna para ja emanuM lakSa vizeSa evA sAMpradAyika vizeSaNathI oLakhAvavAnuM have zakaya rahyuM nathI. kendrita hatuM. teo anekavAra mane evuM paNa pUchatA ke "zAstrIjI, arvAcIna kALamAM maharSi rAmakRSNa paramahaMse ane mahAtmA gAMdhIe Apa dhyAna mATe kayA samayane anukuLa mAne che ?" huM sahajabhAve ja sarvadharmasamanvayanI bhAvanA ApaNI samakSa upadeza tema ja je kaMI yAda AvatuM te kahI de. e ja saMdarbhamAM emaNe AcAra dvArA rajU karI che te ja bhAvanA AvI vyakitaonA vyakita- evuM kaheluM ke "Apa kahe che ke A dehamAM aSTakamala che. AthI vamAM pratibiMbita thatI ApaNane najare paDe che. A bhAvane lakSamAM ApaNuM dhyAna paNa evuM hovuM joIe ke te A aSTakamone rAkhIne zrI umAzaMkara jozI "dharmonuM adhyAtmagotra' e mathALAnA kendrita karI sIdhuM mekSa tarapha cAlI jAya." A ja daSTithI teo pitAnA eka lekhamAM yathocita jaNAve che ke, "sarvadharmasamabhAva dhyAna vakhate potAnA ISTadevatAnA smaraNanI sAthe "OM nama: ahe: e AjanA ane have pachInA dharmajIvananI Avazyaka jarUriyAta siddha bhya: hAM hIM svAhA'nuM uccAraNa karatA. emAM emanuM dhAravuM banI raheze, balka sarvadharmasamabhAva keLavanArI vyakitao divase evuM hatuM ke "svAhA'nuM uccAraNa karatI vakhate ApaNuM dhyAna mastidivase vadhatI jaze. evI vyakitaomAM AjanA (ane gaI kAlanA hakavartI sahastrAdhAra cakrathI ekadama mokSa tarapha cAlI jAya che. nAbUda thayA lekhAtA paNa) sau dharmonAM jIvanabhUta tanA jagatane emanI rojanI A dhyAnaparAyaNavRttithI ApaNane khabara gharzana thaze." zrI dilIpabhAInA caritramAM kavinI A ArSavANI paDe che ke teo A duniyAmAM rahevA chatAM paNa keTalA anAsakata mUrtimaMta thaI rahelI hoIne te caritra savizeSa rocaka tema ja preraka hatA. A vRttine pariNAme teo aMtarathI prasanna rahIne badhAne paramAnaMda) prapha llita karatA hatA. udAsinatA te emanI sAme TakI zakatI ja nahatI. 16mI navembara '64nI vahelI savAre 4 vAgye mArA Adarza gRhastha rojanA nitya kramAnusAra prabhusmaraNa karyA vagara ja mane mArA khAsa emanuM gRhastha jIvana paNa khUba ja nAnI vayamAM zarU thaI mitra dilIpabhAInA saMbaMdhamAM vicAra AvavA lAgyA. emane gayuM hatuM. emanI pAsethI jANavA maLeluM ke jyAre teo 13-14 keTalAka vakhatathI rAtre niMdrA nahotI AvatI. jyAM sudhI teo varSanA hatA tyAre emanA pitAjIe kahyuM ke "have huM tAre vivAha ophisamAM nahotA AvatA tyAM sudhI huM dararoja emane karavA mAMguM chuM" e vakhate emaNe nA pADavAthI emanA pitAnavA jato hato. kAryAlaye AvatA tyAre paNa aThavADiyAmAM eka jInI AMkhamAM jhaLajhaLiyAM AvI gayA. pitAnA pitAnA AMsu vAra te emane jovA jato ja hato. kAle emane tyAM na gayo e dilIpabhAI joI na zakayA ane emaNe vivAha mATe potAnI sAruM na karyuM vagere kaMI kaMI vicAre emanA vize AvatA rahyA. saMmati ApI. A lagna mATe temane haMmeza saMtoSa ane samAdhAna hatA. uThayA pachI lagabhaga savA kalAka pachI nIcethI uttarAbahene buma emanA kAzInivAsa daramiyAna je koIe zrI zakuntalAmArIne kahyuM, "zAstrIjI, tamane khabara che ke nahi? dilIpacaMdajI siMdhI cAlyA gayA!" sAMbhaLatAM ja huM stabdha thaI gayo. bahena (zakuna bahena) ane dilIpabhAIne joyA che, emanA mana 'mAre mATe A vAta akalpanIya hatI. para evI chApa paDayA vinA na rahI ke baMne ucca saMskArI sadmAro ane zrI dilIpabhAI saMbaMdha kAMI bahu jano nahoto gRhastha hatAM. grAhasthajIvanane anurUpa baMne zArIrika saMbaMparaMtu sarva sevAsaMdha-prakAzanamAM teo AvyA pachI mAro emanI dhathI upara caDhIne ekabIjAnA vikAsanuM dhyAna rAkhatA. banne sAthe aDhI varSanA e saMbaMdha uttama koTino saMbaMdha hate. mAro vAnaprasthavRttithI potAnuM jIvana gALI rahyA hatA. zrI zakuntalA svabhAva ochAbola hato chatAM huM emanI sAthe mukata mane vAta- cIta karato hato. TUMkamAM, emanAmAM meM eka saMskArI, guNagrAhI, vinedI, bahenane je upAsanA-paddhatimAM zraddhA hatI temAM paNa dilIpaadhyAtmaparAyaNa ane satyaparAmarzadAtAnA rUpamAM eka satpa bhAI bhAga letA hatA. atima samayamAM emaNe premamUrti IzunA rupa meLavyo hato. jIvananuM aMgrejImAM je bhASAMtara karyuM, tene mATe paNa emane e ja anAsakata vRtti dAvo hato ke AjakAla huM anidrAnA rogathI pIDAyelo chuM, paraMtu zrI dilIpabhAI jainadharmAvalaMbI hatA. ethI jaina dharmanA A devInI sevAne kAraNe A hAlatamAM paNa huM A kAma karI mukhya tattva ane enA deva, guru vagere para emanI zraddhA hoya e zakyo chuM. Ama dilIpabhAI paNa potAnI dharmapatnInI dhArmika #. mahAdeva desAInA putra nArAyaNa desAInAM dharmapatnI. bhAvanAne khyAla rAkhatA ne emanI tandurastInuM barAbara dhyAna
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 prabuddha jIvana tA. 1-1-65 rAkhatA hatA. zArIrika jIvana parathI UMce caDhIne paraspara upayogI banavAnI A vRtti gRhasthajIvana mATe anukaraNIya che. zrI dilIpabhAInA dharmapatnI zakuntalAbahena to eka sevAparAyaNa mahilA che. koInA paNa gharamAM kaMI paNa saMkaTa Ave ke turata teo tyAM pahoMcI jAya, rasoI kare ane je mahilA hoya te ene potAne hAthe jamADIne AzvAsana Ape. mandira vagere dharmasthAnamAM jatI vakhate bALakone paNa pitAnI sAthe laI jatA ane gharamAM AvanAra dareka vyakitano Atithya-satkAra karatA. emanA paDozIo bahAra jatI vakhate potAnA bALakone emanI saMbhALa nIce rAkhI nizcita banatA hatA. baMnenA A saMskArI vAtAvaraNanuM AkarSaNa eTaluM badhuM hatuM ke koI paDozI emane sahavAsa choDI javAnI IcchA ja nahotuM karatuM. AnA anusaMdhAnamAM eka anubhavelI ghaTanA ApavI aprastuta nahIM lekhAya. sane 1962nA Disembara mahinAmAM huM zvAsarogathI pIDAIne kAzIthI traNa mAIla dUra eka nisargopacAra cikitsAlayamAM cikitsA karavA gayelA. tyAM dilIpabhAI koI koI vAra mArI khabara kADhavA AvatA. eka divasa emaNe mane kahyuM, "zAstrIjI, ahIMyA tamArI sAravAra barAbara nathI thatI. AvA cikisakanA hAthe maravA karatAM koI sArA cikitsakanA hAthe maravuM sAruM." mane emanI A vAta ekadama gaLe utarI gaI ane huM surata tyAMthI cAlI Avyo. pachI bahAra mAMdAne khAvAlAyaka yogya kherAkanI tarata sagavaDa na thavAthI pAMca divasa sudhI temaNe pitAne tyAM AgrahapUrvaka jamADayo. A banAvamAM emanI karuNAbharI premala vRttinA darzana thAya che. ajAtazatru ane satyarAmarzadAtA zrI dilIpabhAIne svabhAva saMyamapUrNa tathA saMkocazIla hatuM. teo koIne ghera bhAgye ja jatA. paNa, koInI paNa mAMdagInI vAta sAMbhaLatAM ja temane tyAM gayA vinA rahetA nahIM; ane sahRdayatAthI emane dareka rIte AzvAsana ApavAne prayatna karatA. A ja rIte teo kAryAlayamAM paNa potAnuM kAma karavA uparAMta bIjI nakAmI vAtomAM kadI paNa dhyAna ApatA nahIM. emanI A taTasthavRttine lIdhe ghaNA loko pitAnI vyakitagata ane kauTuMbika samasyAo laIne emanI pAse jatA. temane te dhyAnathI sAMbhaLatA ane sAmenI vyakitanuM pUrepUruM samAdhAna karatA. pitAnA A zuddha vyavahArathI emaNe aneka vyakitaonA manamAM satyarAmarzadAtAnA rUpamAM sthAna meLavI lIdhuM che. niyamitatAnI daSTie to teo eka anukaraNIya kAryakartA hatA. dararoja kAryAlayane vakhata thatAM ja teo vakhatasara tyAM pahoMcI jatA. emane joIne loko anumAna karatA ke have dasa vAgyA che. potAnI A niyamitatA, kAma taraphanI prAmANikatA, taTasthavRtti ane satyarAmarzalakSI vRttinA kAraNe teo potAnA vibhAgamAM ajAtazatru lekhAtA hatA. prazAsana prati upekSA Ama jovA jaIe te emanI tandurastI ghaNI sArI hatI. emanI uMmara 53 varSanI thavA chatAM loko evuM ja dhAratA ke teo 40 varSanA che. emanA cAlavAmAM ane kAma karavAmAM skuti daSTigocara thatI. teo jAte paNa ghaNIvAra kahetA ke huM base varasa jIvavAna chuM. emanA kuTuMbanI daSTie joIe to emanA pitAjInuM AyuSya lAMbu hatuM. emanA moTA bhAI 86 varSanA hovA chatAM pUrepUrA tandurasta che. AthI emanI bAbatamAM koIne kalpanA paNa nahotI ke teo jaladI amane badhAne choDIne cAlyA jaze. AvI vyakita 10-15 varSa sudhI sarva sevA saMgha prakAzanamAM rahetA to eka navuM cetanAprada vAtAvaraNa sarjAta. emanAmAM prazAsananI zakita hovA chatAM paNa teo jANIbUjhIne prazAsananA kAmathI dUra rahetA hatA. prazAsana tarapha AthI vadhAre upekSA bIjI kaI hoI zake! jyAre sirohI sTeTamAM prathamavAra lekamaMtrImaMDaLa banAvavAnuM nakkI thayuM tyAre zrI dilIpabhAI samakSa sirohI sTeTanA maMtrImaMDa LamAM eka maMtrI tarIkene bhAra saMbhALavAne prastAva mukavAmAM Avele, ane teo e prati upekSA darzAvIne sAdhanA karavA pAMdIcerI Azrama cAlyA gayelA. prazAsana tarapha upekSA rAkhavAvALA loko dezamAM bahu ja jaja saMkhyAmAM hoya che. paNa A prasaMganAM saMdarbhamAM ApaNane sarvane paricita evA zrI dAdA dharmAdhikArI aMge ullekha karavo asaMgata nahIM gaNAya. dezane svataMtratA maLyA pachI zrI vallabhabhAIe ane tatkAlIna pradhAnamaMtrI zrI e. javAharalAla neharue dAdA dharmAdhikArIne madhya bhAratanA mukhya maMtrIpadane bhAra saMbhALavA AgrahapUrvaka vinaMtI karelI. dAdAmAM prazAsananI zakita hovA chatAM paNa, temaNe A bannenI vinaMtIne spaSTa zabdomAM asvIkAra kare. aMtima samaya 12mI sapTembara '64 eTale ke bhAdaravA suda chaTha ne zanivArathI emanI anidrAnI phariyAda zarU thaI. satata 20-25 divasa sudhI temanI ophisamAMnI gerahAjarIthI ame badhAM ciMtAtura hatA. huM emane ghera ja AvatA rahe. baMne pati-patnIe mane koI eka divase emane tyAM bhajana karavAne mATe Agraha karyo. meM emane jaNAvyuM ke "huM keTalAka mahinAthI anAja leto nathI, paraMtu Apane Agraha che te bhAdaravA amAvAsyA pachI koIka divasa Apane tyAM AvI jaIza." pitAnI nAdurasta tabiyatane kAraNe zrI dilIpabhAIe Aso suda ekamane divase savAre pharIthI potAne tyAM jamavA AvavAnuM yAda karAvavA zrI veNIbhAIne mokalyA. e ja divasathI emaNe kAryAlayamAM AvavAnuM zarU kareluM. anidrAnI phariyAda hovA chatAM paNa Aso suda ekamathI kArataka suda dazama sudhI teo kAryAlayamAM niyamita AvatA rahyA. A daramiyAna teo jaina paramparAnI daSTithI prArthanA vakhate nIcenI prAkRtanI gAthAo bolatA hatA: siddhANaM buddhANaM / pAragayANaM paraMparagayANaM loaggamuvagayANaM namo sayA savvasidhAMNaM jo devANa vi devo, jaM devA paMjali namasaMti taM devadevamahiaM, sirasA vaMde mahAvIra ikko vi namukkAro jiNavaravasahassa badhdamANassa saMsArasAgarAo tArei, naraM vA nAri vA / / AnI sAthe bhagavAna pArzvanAthanI upAsanAnA rUpamAM "uvasaga gahara" ane eka maMtrano paNa pATha karatA hatA. Iha lokathI mahAprasthAna karatAM pahelAM emaNe badhA samaya premamUrti IzunA jIvananuM saMzodhana karyuM hatuM, jeno anuvAda temaNe pote ja karyo che. AvA satpaSa kArataka suda agiyArasane semavAre prAta:kAle 5 vAge, koInI paNa sevA lIdhA vagara svastha hAlatamAM ekAeka hRdaya baMdha paDavAthI hasatA hasatA cAlyA gayA. have te teo potAnA saguNAnA rUpamAM ApaNe mATe smRti-zeSa banyA che. zrI dilapabhAInA svargavAsathI zakuntalAbahena para to du:khane pahADa ja tUTI paDayo. emanI pAchaLa traNa divasa sudhI kAzImAM teo rahyAM te daramiyAna te bahena je vilApa karatAM rahyAM tethI badhA du:khI hatA. eTale sudhI ke nAnA bALako paNa pitAnA mAtApitAne pUchatA ke kAkI A rudana kayAre baMdha karaze? bahenanA kAzIthI vidAya thavAnA thoDA samaya pahelAM huM dAdA dharmAdhikArIne emanI pAse laI gayo. dAdA paNa emane e vilApa sAMbhaLI vyAkuLa banI gayA. thoDIvAra cUpa rahIne emaNe AzvAsananA rUpamAM zakuntalAbahenane kahyuM: "emanI Izvara para niSThA jIvanabhara rahI, have ApaNe e ja IzvaraniSThAthI emanA jIvanane anurUpa kAma karavuM joIe. je banavAnuM hatuM te banI gayuM. eTaluM ja du:kha che ke teo ApaNI vaccethI jaladI cAlI gayA." anuvAda: mULa hindI: De, zAradAbahena goraDiyA paMDita mahendrakumAra zAstrI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 prabuddha jIvana tA. 1-1-65 - senTa phrAnsisa jheviyara IE, (navembaranI 28 mI tArIkhathI DisembaranI chaThThI tArIkha sudhI porTugIjha sAthe saMdhI karI lIdhI. piorTugIjhoe te saMdhInuM pAlana muMbaI khAte bharAyelI akhila vizva yukerisTika keMgresanA bhaNakArA karyuM nahi. temaNe dIva ane damaNa kabaje karyA. dakSiNamAM temaNe haju) ApaNA-khAsa karIne muMbaImAM vasatA prajAjanonA-kAnamAM gevA para kabajo jamAvyo hato. * vAgI rahyA che te daramiyAna AjathI 400 varSa pahelAM bhAratamAM porTugIjho eka hAthamAM bAIbala ane bIjA hAthamAM talavAra eka cheDethI bIje cheDe jemaNe potAnA khristI dharmanA pracAra arthe laIne AvyA hatA. pahelAM Alphonsa da' Abukarka Avyo. AphriparibhramaNa karyuM hatuM ane e ja hetuthI je jApAna sudhI kAmAM ane eziyAmAM porTugIjha sAmrAjyano AraMbha karanAra AbupaNa pahoMcyA hatA temanuM asAdhAraNa puruSArtha ane sAhasathI bhareluM karka hato. pahelIvAra te 153mAM ane bIjI vAra 1510mAM caritra ati prastuta thaI paDaze ema samajIne tA. 13-12-64 nA Avyo ane bIjApuranA sulatAna pAsethI govA kabaje karyuM. te pachI janmabhUmi - pravAsamAM pragaTa thayela te saMta puruSanI TUMkI jIvana teNe govAmAM je katala calAvI te abhUtapUrva hatI. vadhumAM vadhu kArakirdI nIce sAbhAra udhRta karavAmAM Ave che. teNe musalamAnone mAryA. teNe potAnAM saMsmaraNomAM lakhyuM che ke temanA Aja sudhI rAkhI mUkavAmAM AvelA zaba aMge paNa katala karIne amArA hAtha du:khI AvyA hatA. te marI gayo paNa te ja patramAM eka noMdha ApavAmAM AvI che. te paNa A caritra- govAnA bArAnA pravezadvAramAM. noMdha sAthe joDavAmAM AvI che. A noMdha uparathI, pavitra puruSanI senTa jheviyara ethI judI ja prakRtine hato. khristI jagate pavitratAne tenA mRta deha upara Aropa karavAnI lekamAnasamAM rahelI Avo bIjo dharmapravartaka joyo nathI. tene janma I. sa. 1506mAM ghelachA keTalI bIna pAyAdAra ane ajJAnamUlaka che tene vAcakone thaye hato. te janme speniza hato. umarAva kuTuMbamAM janmyo hato. khyAla Avaze. bhagavAna buddhanA kahevAtA ke sAcA dAMtanuM bahu mAna perisamAM bhAgyo hato ane tyAM teNe jIsasa sosAyaTInI sthApanA karI karavuM ke hajharata mahaMmada payagambaranA kahevAtA ke sAcA bAlane jarA paNa hatI. 1536mAM te venisa gayo ane haoNspiTalamAM mAnavasevAnuM kArya mahattva ApavuM-A paNa e ja prakAranI saMpradAyagrarata-dharmabadhIra karyuM. tyAMthI rema gayo ane dharmaguru tarIke 1540 sudhI kAma karyuM. -lakonI ghelachA che. game teTalo mahAna puruSa hoya, paNa tenI cetanA tyAMthI te porTugala gayo ane porTugalane rAjA khristI dharma phelAvavA lupta thayA bAda, pAchaLa raheluM tenuM zarIra ke tene koI avazeSa mATe eka mizana ne govA melato hato temAM sAmela thayo. te pipanA pratinidhi tarIke 1541mAM haMkAryo. -AmAM ane anya koI mRtadeha ke tenA avazeSamAM kazo ja pharaka govA AvIne saMta jheviyare khristI dharmanA pracAranuM kAma nathI. Akhare je mATImAMthI e deha sarajAyo e ja mATInuM rUpAMtara zarU karyuM ane temAM tene asAdhAraNa saphaLatA maLI. te talavAra pAchaLa rahelo mRtadeha ke tene avazeSa che, tenI pUjAupAsanA karavI laIne nahotuM AvyuM. prema, upadeza ane samajAvaTa laIne Avyo te koI peTImAM mUkAyelo kohInUra temAMthI kADhI levAmAM AvyA bAda te peTInI pUjA, ArAdhanA ke rakSA karavA jevI ja arthavihIna, ajJAna hato. govAthI te AkhA malabAra kAMThe, lAMkAmAM ane pUrva kAMThe pharI vaLyuM ane hajArone teNe khristI banAvyA. tyAMthI te agnimUlaka ane vahemapradhAna prakriyA che. je prajAe mRtadehane jema eziyA ane cInanI mulAkAte gayo. te jyAM gayo tyAM khristI bane tema jalidathI nAza karavAnuM svIkAryuM che tene A bAbata sama dharmane pracAra karato gayo. teNe je jIsasa sosAyaTI sthApI hatI javavAnI na ja hoya. ema chatAM paNa ApaNAmAM paNa evA loko Rya che ke jeo saMta mahAtmAnA dehamAM ke tenA koI avazeSamAM temAM sAmela thayelA vadhu ne vadhu pAdarIo dharmapracAra mATe AvavA lAgyA. divyatAne Arepa karatA hoya che ane tenI pUjA-upAsanAmAM rAcatA saMta phrAMsisa jheviara govA javA pahelI vAra haMkAryo tyAre hoya che. te A eka kevaLa mAnasika bhramaNA ane vahema che e tene 3pame janmadivasa hato. pipa jona trIjAe tene hiMdustAna bAbata ApaNe barobara samajIe chIe ane AvA vahema ane mATe potAnA pratinidhi tarIke nImyo hato. Ama tenI pAse be bhramaNAmAMthI sasvara mukita meLavIe e ISTa tathA Avazyaka che. adhikArapatra hatA. porTugalanA rAjAne ane pApane. paramAnaMda) pahelI mulAkAtamAM saMta jheviyara pAMca mahinA govAmAM rahyo. senTa phrAnsisa jheviyara hAthamAM dAMTaDI laIne rastAmAM roja nIkaLI paDe. dhaMTaDI vagADIne cAraso varSa pahelAM pApe pitAnA parama bhakata be dezane chokarAMone, majUrone ane gulAmone bhegA kare. temane upadeza duniyA dAnamAM daI dIdhI hatI ! spenane navI duniyA (amerikAnA Ape ane pachI devaLamAM laI jAya. govAthI kanyAkumArI sudhI khaMDo) ApyA hatA ane porTugAlane jUnI duniyA bheTa ApI hatI ! vadhumAM vadhu mAchImArone teNe khristI banAvyA hatA. pUrva kAMThe I. sa. 1498mAM piorTugalathI vAsko da gAmA kalIkaTa baMdare Utaryo metI mATe DUbakI mAratA marajIvAone musalamAna sAme porTugIjhoe hate. neharue paNa lakhyuM che ke porTugIjha paMpa pAsethI jUnI duniyAnI rakSaNa ApyuM ane saMta jheviyare temane khristI banAvyA. tyAM be bheTa svIkArIne abhimAna ane AtmazraddhApUrvaka AvyA hatA. varSa rahIne teNe ghaNuM dhArmika, rAjakIya ane saMrakSaNane lagatuM kAma teo have hiMdustAna jItI laIne tene khristI banAvavA AvyA hatA. karyuM. I. sa. 1544nA chellA eka mAsamAM teNe keralamAM eka rajatemanAM vadhu ne vadhu jahAjo AvavA lAgyAM ane hiMdustAnanA pazcima vADAmAM dasa hajAra mAchImArone khristI banAvyA! teNe lakhyuM che kAThe vadhu ne vadhu baMdara kabaje karavA lAgyA. te pahelAM bIjA ke temanI zuddhi karavA pANI chAMTI chAMTIne mAro jamaNo hAtha yuropI loko hiMdustAnamAM AvyA hatA kharA, paNa teo AphrikAne beTo paDI gayo hato ! dakSiNa bhAratamAM teNe kula 30 hajAra mANacakA mArIne samudramArge nahotA AvyA. pazcima eziyAnA mArge sene khristI banAvavA temanI "zuddhi" karI hatI! tenI pAse tenI AvyA hatA ane vepArI ke pravAsI tarIke AvyA hatA. hiMdustAna madadamAM pAdarIo, vahIvaTa karanArAo vagere senA hatI. A jItI levA nahi. dakSiNa bhAratanA mAchImArone khristI banAvavAthI saMta jhevi| gujarAtanA sulatAnee porTugIjhAno sAmano karyo, ane yarane saMtoSa nahoto thayo, kAraNa ke te ema mAnato hato ke teo turko sAthe maLIne porTugIjhAne harAvyA paNa kharA. paraMtu gujarAtanA azikSita, asaMskRta, ane bheLA che. InDonejhiyAnA melyukAsa sulatAnane dilhInA mogala bAdazAha taraphathI bhaya lAgatAM teNe TApumAM ghaNA lokone teNe khristI banAvyA hatA. paraMtu teo tene
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 prabuddha jIvana tA. 1-1-15 jaMgalI lAgatA hatA. AvA bheLA ke jaMgalI loko khristI dharmane che. tene sAcavI rAkhavA mATe tenI upara kaMI prakriyA karavAmAM zobhAvI zake nahi. paraMtu jyAre te malAkAmAM eka jApAnIne maLyo nathI AvI. tema chatAM te cAra varSathI jaLavAI rahyuM che tene zradhALu ane porTugIjha pAsethI jApAna vize sAMbhaLyuM tyAre tene AnaMda khristIo saMtane camatkAra gaNe che. jo ke pipe tene sattAvAra rIte thayA. AvI prajA je khristI thAya to khristI dharmanI pratiSThA vadhe! camatkAra tarIke jAhera karela nathI. tene ema lAgyuM ke Izvara tene jApAnanuM khristIkaraNa karavA Adeza vAstavamAM temAM kaMI camatkAra nathI, ane zaba kaMI sArI ApI rahyo che.! AthI te jApAna javA taiyArI karavA pAchA govA sthitimAM jaLavAI rahela nathI. zarIramAMthI pANIne bhAga sUkAI Avyo ane sAthe traNa jApAnIone khristI dharmanI dIkSA mATe jatAM te atyaMta kRza thaI gayela che. hADapiMjara para cAmaDI ja coMTelI lAvyo. che ema kahIe to cAle. cAmaDIne goro raMga rAkheDI thaI gayo che. 1549mAM te A jApAnIo ane jIsasa sosAyaTInA zarIra para kiMmatI vastro che, chatAM vastronI zobhA sUkAyelA zabanI jeruIta pAdarIone laIne jApAnanA kAMThe kAgazimA baMdare Utaryo. kurUpatAne DhAMkI zakatI nathI, paganA cheDA khullA che, jamaNA paganAM . jApAnamAM te pahelA khristI mizanarI hate. cAra AMgaLA nathI. jApAnamAM saMta jheviyare be hajAra mANasane khristI banAvyA. saMtanA hoTha saMkocAI javAthI dAMta dekhAya che ane AMkhe temAM moTA bhAganA nIcI jAtanA hatA, paNa thoDA yoddhA paNa khristI UMDI UtarI gaI che. mukha para khUba karacalIo paDI gaI che hatA. ane cAmaDI UkhaDavA lAgI che. tethI mukha bihAmaNuM lAge chesaMta jheviyara jayAM ja tyAM khristI dharmane pracAra potAnI mukhanI DAbI bAju ane mAthAnI cAmaDI UkhaDI gaI che. AthI pAchaLa paNa cAlu rahe evI kAyamI vyavasthA paNa karate jatA. teNe khepArI ane gAlanuM hADakuM dekhAya che. mAthA para ane dADhI pare joyuM ke jApAnIone cInanI saMskRti mATe ghaNuM mAne che. AthI jo thoDA vALa che. jamaNA paganI eDInuM mAMsa nathI. hADakAM dekhAya cInAone khristI banAvavAmAM Ave to jApAna para khristI che, paga kALA paDI gayA che ane saMkocAIne nAnA thaI gayA che. dharmane vadhu prabhAva paDe. AthI te taiyArI karavA govA AvyA. saMta jheviyare pAchA govA AvIne joyuM ke hiMdustAnanA AkhuM zarIra saMkocAIne TUMkuM thaI gayuM che. laMbAI have sADAcAra phITa haze. pUrva ane pazcima kAMThe tenA mizanarIo dharmapracAranuM muzkela kAma saMtane jamaNA hAtha nathI. I. sa. 1614 nA arasAmAM karavA jhajhumI rahyA che. temane vadhu vyavasthita karavA, dharmapracAra mATe tema mokalI ApavAmAM Avyo hato ane duniyAnA ghaNA paradezamAM pAdarIone tAlIma ApavA teNe 15para sudhIno samaya gALyo. pheravavAmAM AvyuM hatuM. tenA eka hAthanI AMgaLI eka spenIza dIva, damaNa, vasaI, muMbaI ane govAthI kanyAkumArI ane madrAsa rajavADI strIe karaDI khAdhI hatI. chAthane thaDe bhAga ramanA eka kAMThA sudhI tenAM mizane khristI dharma phelAvI rahyAM hatA. temanI devaLamAM che ane thoDo bhAga: dakSiNa cInamAM porTugIjha saMsthAna makAumAM che. saphaLatAne yaza saMta phrAMsisanI pratibhA ane vyavasAyazakitane ghaTe che. kAcanI peTImAM havA paNa na jAya evI rIte saMta- 412 paraMtu te cInamAM dAkhala na thaI zake. dakSiNa cInanA varSa januM zaba saMgharI rAkhavAmAM Avela che te hamezAM darzana mATe kAMThA pAse zAMga zuAna TApumAM traNa mAsa rahI cInamAM praveza khulluM nathI rahetuM. thoDAM thoDAM varSonA aMtare te darzana mATe mUkavAmAM karavA teNe prayAsa cAlu rAkhyA paraMtu te nirAza thayo. 1552nA Ave che. naveMbara mAsanI 24mI tArIkhe te khulluM mUkavAmAM Avela navembaramAM te mAMdo paDayo. tA. 3-12-1552nA roja te marI gayo. che ane 44 divasa sudhI darzana mATe rahevAnuM che. te daramyAna, lAkha lokoe tenAM darzana karyA haze. gevAnA khristIo senTa tyAM sudhI cInanA vizALa sAmrAjyanA daravAjA tenA mATe baMdha ja phrAnsisa jhevIarane AmacA (amArA ) saMta sevIara (uddhAraka) rahyA ane vasatithI khadabadatA tathA prAcIna saMskRti dharAvatA tarIke pUje che. e dezanI prajAnI "zuddhi" karIne tene khristI banAvavAnuM svapna vijyagupta maurya svapna ja rahyuM. dharmapracAra mATe saMta phrAMsisa jheviyaranI paddhati nirALI viSayasUci pRSTha hatI. te lokonA rItarivAja, dharma ane bhASA zIkhIne temanI sAthe prakIrNa noMdha: eka vizeSa paramAnaMda 193 haLIbhaLI javAnI rIta ajamAvatA hatA. te e lokomAMthI ja potAnA zubheccha.5tra, badhuM patI gayA bAda maLeluM eka aNadhAryuM madadanIze pasaMda kare jethI temanI mAraphata te lokono vizvAsa ane zubhecchA pratIka, sva. nAthAlAla prema jItI laI dharma tarapha temane vALI zake. temanI bhASAmAM nipuNa pArekha jemanAmAM udAratA, mizanarIone taiyAra karIne temane te khristI dharmanA pracAranuM kAma karuNA ane namratAne suMdara rAmasepate. tenI kAryapaddhati evI kAryakSama ane sacoTa hatI ke tene nvaya hatA, popa paoNle vizva zAMti aMge karelA anurodha, asAdhAraNa saphaLatA maLI. chinnabhinna thai rahelI bhAratanI jheviyara 155ramAM marI gayo. tenA kAmanuM abhUta pariNAma bhaugolika ane bhAvAtmaka ekatA, joIne pApe I. sa. 1962mAM tene saMta jAhera karyo. 'jo mArAmAM thoDI vadhAre dharmazraddhA vijayagupta maurya hota to - eka aMgata vizleSaNa. darzana mATe mukAyelA 12 varSa jUnA sevAmUrti bhAnubahena pArekha narmadAbahena rAvaLa hamadardInA dhabakAra gItA parIkha zabamAM camatkAra che? zAkAhAra:niSpApa jIvananI kAkAsAheba kAlelakara 198 bhAratamAM khristI saMpradAya dharma ane mAnavasevA je kArya kasoTI ame te saMsArI - (kAvya) gItA parIkha ; . 198 karI rahela che tenI sAthe sauthI vadhu saMkaLAyeluM nAma senTa phrAnsisa yaMtravijJAna ane yuddha zrI mekSa bane, 199 jhevIaranuM che. cAra varSa para cInanI dakSiNanA eka TApu para marI mRtizeSa dilIpabhAI paMDita mahendrakumAra zAstrI', '201 gayelA A pAdarInuM zaba kAcanI peTamAM jALavI rAkhavAmAM AvyuM senTa phrAnsisa jheviyara vijyagupta maurya 203 mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, mubaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. 196 - 197 *
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4366 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jainanu navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 18 prabuddha tatrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA muMbai, jAnyuArI 16, 1995, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 AcArya rajanIzajInuM [tAjetaramAM gaI tA. 31mI ane pahelInA roja AcArya rajanIzajInAM muMbaI khAte be vyAkhyAno thayAM ane 31mInI rAtre eka vyAkhyAna, ghATakoparamAM thayuM. muMbaI khAtenAM be vyAkhyAnAmAMthI pahelA vyAkhyAnanA sAra sau. lIlAvatIbahena kAmadAre potAnI noMdha uparathI taiyAra karIne ApyA che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. AcArya rajanIzajI muMbaInA mAtra jaina ja nahi paNa jainetara ziSTa janatAne have te suparicita che. temane muMbaI kheMcI lAvavAno yaza bhArata jaina mahAmaMDaLanI muMbaI zAkhAne phALe jAya che. te zAkhA taraphathI traNa-cAra varSa pahelAM zarU karavAmAM Avela paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM temane vyAkhyAna ApavA mATe sauthI pahelI vA nimaMtravAmAM Avela. tyAra pachI to dareka paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM temanAM vyAkhyAno hoya ja che. e uparAMta anya samaye paNa temanuM muMbaI AvavAnuM avAranavAra thatuM rahe che. gayA oNTobara mAsamAM bhArata jaina mahAmaMDaLa taraphathI mAtherAna khAte temanA sAnidhyamAM traNa divasanI eka zibira gAThavavAmAM AvI hatI. AgAmI phebruArI mAsanI 13, 14, 15 tArIkha--ema traNa divasa mATe pUnAnA jaina mitramaMDaLa taraphthI mahAbaLezvara khAte eka zibira goThavavAmAM AvI che, je viSe prabuddhajIvananA gatAMkamAM jAherAta karavAmAM AvI che. AcArya rajanIzajI eka daSTisaMpanna ciMtaka che; temane viziSTa kotinuM eka jIvanadarzana prApta thayuM che, jenuM teo vyAkhyAnA ane vArtAlApA dvArA vitaraNa kare che. teo mAtra khaMDita ke vidrAna nathI. teo je kAMI kahe che te aMtaranA UMDANamAMthI nIkaLatuM lAge che. temanAM vidhAno mAtra tarkapariNAmI niSpattio nahi paNa anubhUtipariNAmI sphuraNA hoya evI ApaNA citta upara chApa paDe che. temanuM ciMtana jeTaluM tattvasparzI che teTalI ja vimala, vida, arthavAhI ane prasAdapUrNa temanI vANI che. vyAkhyAtAomAM paNa teo eka virala viziSTa koTinA vyAkhyAtA che, jema zrI je, kRSNamUrti tema AcArya rajanIzajI eka vicAravibhUti che. te baMnenI vicArazreNImAM ghaNuM sAmya najare paDe che. AcArya rajanIzajInuM ciMtana paNa eTaluM ja mukta che. teo janmathI jaina che, paNa koI saMpradAya-vicAranI temanA gaLe kaMThI nathI. jyAre temanAM vyAkhyAnanA nIce sAra ApavAmAM Ave che tyAre temanA ATalA paricaya ApavAnuM ucita dhAryuM che. bhArata jaina mahAmaMDaLa muMbaI zAkhA taraphathI (505, kAlabAdevI rADa, muMbaI-2) temanAM amuka pravacanonA saMklanarUpa 'ahiMsAdarzana' e nAmanI eka gujarAtI pustikA (kiMmata rUA. 1) thoDA samaya pahelAM bahAra pADavAmAM AvI hatI. tAjetaramAM e ja saMvA taraphathI 'sAdhanA patha' e nAmanuM eka hiMdI pustaka (kiMmata rU. 2) bahAra pADavAmAM AvyuM che. paramAnaMda ] AcArya rajanIzajInuM pravacana huM ApanAmAM AtmAnI tRSA pedA karavA IcchuM chuM. jevuM jIvana maLyuM che tevuM ja jIvana jo jIvIne jaIe to jIvana khAI besIe. manuSye saMbhAvanA nahi paraMtu satya prApta karavAnuM che. bIja maTIne phala thAya che. saritA maTIne sAgara bane che. jIvanamAM paNa abhIpsA, tRSA, AkAMkSA pedA thAya to jIvana utkRSTa bhavana zrI muMbai jaina yuvaka saghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA eka pravacana bane. eka kedI hatA. varSo paryaMta kArAgRhamAM rahyA pachI te chUTayo. bahAra AvyA pachI tene lAgyuM ke duniyAmAM paNa huM kedI ja chuM. kuTuMbajIvananAM baMdhana che; samAjanAM baMdhana che; rAjyanAM baMdhana che; je mukata jIvana jIvI jANatA nathI te jIvanarasanA anubhava karI zakatA nathI. je rIte jIvana jIvIe chIe te rIte te mRtyunI najIka AvI rahyA chIe. mANasa janmyo te divasathI roja te mRtyunI najIka Avato jAya che. maravAnI A prakriyA eka divasa pUrI thaI jaze. kedIne jyAM sudhI kArAgRha baMdhanarUpa lAge tyAM sudhI te kArAgRhanI divAla toDavA taiyAra nahi thAya. dhArmika thavAya che jo jIvananI je sthiti che tenAthI jAgRta thavAya to. jIvanamAM jene sukha samajIe chIe te sukha nathI; sukhAbhAsa che. jIvanamAM navI pyArA pedA thAya te. navA janma navI abhIpsA jAge. sAdhAraNata: khyAla paNa nathI Avato ke ApaNe bahu ja paricita vRttionA gulAma chIe. krodha karatA nathI, krodha thaI jAya che. eTale ke krodhe tamane calAyamAna karyA che. e vRttio tamane parezAna kare che. A vAsanAonAM baMdhana jIvananI vAsanA jyAM sudhI na tUTe tyAM sudhI tamane pratibaMdhita rAkhavAnA. zarAba pIdhelA be-traNa mitroe cAMdanI rAtamAM naukAvihAranI kalpanA karI, aMdara beThA, rAtabhara naukA calAvI, savAre nazA UtaryA tyAre temane khabara paDI ke teo hatA tyAMnA tyAM ja hatA. kAraNa nAva tyAM ja hatI ane te lAMgarelI hatI. pelA zarAbIothI ApaNe judA nathI. jIvananI cetanAnI nAva vAsanAthI baMdhAyelI che. ApaNI aMdara rahelI vAsanAo ane vRttine kramaza : toDIe to ja AkAzagamana thAya. pratyeka vyakitanI aMdaranI nAva aneka baMdhanothI baMdhAelI che. buddha eka gAmamAM gayA. gAma lokoe gALA dIdhI. gALA daI te thAkayA tyAre budhdhe hasIne kahyuM, "tame gALo dIdhI, paNa meM te lIdhI nathI. A bAbatamAM huM svataMtra chuM." bIje gAma gayA. loko mIThAInA thALa bharI lAvyA ane ApavA mAMDI. budhdhe te paNa na lIdhI. Ama saMsAramAM ApaNI sAme game te Ave, teno svIkAra karavA ke na karavA te ApaNA adhikAranI svataMtratAnI vAta che. baTana dAbe ane vIjaLI pedA thAya tyAM vIjaLI para baTananuM niyaMtraNa che. koI gALa de ane krodha pedA thAya te tamArA para krodhanuM svAmitva che. ApaNe manuSya nathI, pratidhvani chIe. jevA dhvani UThe tevA pratidhvani ApaNe ApIe chIe, je koI dhvani pramANe pratidhvani arpe te dhvanithI parataMtra che. parataMtrane svAnaMda prApta thatA nathI. mahAvIra, buddha, krAIsTa karma kare che; ApaNe pratikarma karIe chIe. pratidhvani kare che te satyathI paricita nathI. pratidhvanizUnya thavAya to svataMtra dhvani pedA thAya. je bhAva pedA karo che. te bIjAnA
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 prabuddha jIvana che. jenI pAse pAtAnuM kAMI nathI te zuM manuSya che? zuM tamAruM svataMtra kAMI nathI ? sAdhanA: sAdhanA saMgrahanI jagyAe vyakita banavA mATe che. je potAnAthI pedA thayuM nathI te jJAna nathI, jJAnanA dhAkhA che,bhrama che. e saMpatti nathI, saMgraha che. peAtAnI pAse nathI te bIjAthI prabhAvita thAya che. mArI aMdara saMpatti zuM che? saMgraha zuM che? e samajuM te sAdhanAnI zarUAta che, aMdara dekhA dekhAI Avaze ke Ape karma nahi paraMtu pratikarma karyAM che. karmanI kriyA svataMtra che. meAkSano artha cetanAnI paripUrNa sthiti, je koInA prabhAvathI nahi paraMtu svaprabhAvathI prakAzita che. kayA rastA che ke jethI sukha--AnaMda prati gati thAya, tamArI zuddha cetanA tamArA jIvanane saMcAlita karavA zakitamAna thAya ? AcaraNa, vicAra ane bhAvanA e vyakitatvanA traNa DhaMga che. A traNemAM ApaNe svataMtra ke parataMtra banI zakIe chIe. sauthI gheruM kendra bhAvanAnuM che; tethI AchuM gheruM vicAranuM ane tethI AchuM gheruM AcAranuM che. bhAvanAnA stara upara krAMti karavAnI che. kadI e anubhava karyo che ke kayA bhAva svataMtra banAve che ane kayA bhAva parataMtra banAve che? krodha bAMdhe che,akrodha bAMdhatA nathI. dhRNA bAMdhe che; karuNA bAMdhatI nathI. Akita-rAgathI baMdhAu chuM; premathI baMdhAtA nathI. koI vyakita potAnA cittane e rIte keLave ke koI prati tene dhRNA na hoya, rAga na hoya, te vyakita prema karaze. saMyama mAnavIne bAMdhanArI be vRttinI vacce rahe che, saMyama karaze. te ghRNA ane mAha baMnenI vacce rahI prema karaze. vINAnA tAra bahu DhIlA haze te saMgIta nahi UThe, bahu kaThaNa haze te paNa saMgIta nahi UThe, tAranI madhyama sthitimAM saMgIta UThe che. jIvananA tAra paNa na DhIlA hAya, na kaThaNa hAya to jIvanavINAmAMthI madhura saMgIta, pedA thAya che. jIvanamAM bhAga ane tyAga baMne bhUla che. trIjo khUNA che saMyamaneA. Agraha tyAga para nahi, saMyama para joIe. bhAgathI roga ane tyAgathI virAga pedA thAya che, jyAre saMyamathI vItarAgatA pragaTe che. eka dhananI pAchaLa jAya che, eka dhanane tyAgI tenAthI dUra bhAge che. te baMnenI zraddhA dhanamAM che. saMyama-dhananI vAsanAthI mukata banavAmAM rahelA che. jenAthI bhAgA che tenAthI mukata thavAnA nathI kemake te pAchaLa paDe che. saMyamano artha samajavo jarUrI che. dhRNA--rAga, bhAga-tyAga--Ama pratyeka cIjamAM be viparIta bhAvA che. A be viparIta bhAvAnI vacce saMyama UbhA che. eka sAdhu kahe, "huM dhanane sparzatA nathI, kAraNa ke dhanane aDavAmAM gabharATa che. dhanamAM tene vAsanA--lIpsA che. dhana arthahIna lAgavuM joIe. durAgraha-sadAgraha baMne bAMdhe che. nirAgraha saMyama che. jenA prati rAga che tyAM virAga nathI; virAga che tyAM rAga nathI. rAga zUnya thavA joIe. saMyama-sUkSma vastu che. tenuM pUruM rUpa spaSTa thAya to ja sAdhanA thaI zake che. krodha kare te bhUla kare che, krodha dabAve te paNa bhUla kare che. krodha UThe tyAre taTastha thaI jAya, saMyamI thaI jAya, peAtAnA bhAvAnA dRSTA bane to te bhAvAnA saMyamI bane che. bhAvAnA saMyama Avazyaka che. pratyeka vyakita potAnA bhAva keTalA kamajora che tenuM ekAMtamAM besI nirIkSaNa kare, tene UThavA de, cittamAM je saMkalita thAya tene mAtra dekhe. bhAvanA jagatamAM saMyama keLavavA mATe nirIkSaNane prayoga karavA ghaTe che. tamArA vicAra tamArA nathI, parAyA che, ekaThA karelA che. jJAna jANI zake che. vicAra jJAnane avarodhaka che. vicAra bahArathI aMdara Ave che, jayAre jJAna aMdarathI bahAra Ave che. tA. 16-1-15 sudhI aMdaranuM jJAna bahAra nahi Ave. jJAna potAnuM svarUpa che, tene ughADavuM che, jagADavuM che. vicAronA jagatathI zUnya thavAnuM che. bhAvanuM nirIkSaNa kare teA bhAva saMyamamAM pariName. vicAranuM taTastha nirIkSaNa thAya to vicArane zUnya banAvI zakAya. gharamAM prakAza hoya, loko jAgatA hoya to cAra praveza karI zaMkatA nathI. jyAre aMdaranI cetanA jAgRta hoya tyAre vicAro praveza karI zakatA nathI. vicAronuM nirIkSaNa karAya te vicArazUnya thavAya. koI ghaDI koI samaya aMdara cAlatA vicAronuM nirIkSaNa karo. kSaNabhara aMdara jozAtA sannATo lAgaze. sannATo te sAdhanA che. ApaNe vicAronA Agamanane rokavuM che. cetanA jAge to vicAronA pravAhane zUnya karI de. vicAranuM gamana bahArathI aMdara che. jJAnanuM gamana aMdarathI bahAra che. bahAranA vicAro jyAM sudhI aMdara jaze tyAM AcaraNa e bhAva ane vicAronI saMyukata prakriyA che. AcaraNanI zuddhi e enI kaseATI che. je AcaraNa bhAvanA saMyamane toDe che te azuddha AcaraNa che. je AcaraNa vicAronA vegane vadhAre che te paNa azuddha AcaraNa che. bhAvane saMyamI kare, vicArone zUnya kare te tenuM AcaraNa zuddha thAya. jIvananI visaMgItatA te du:kha. jIvanamAM saMgIta pedA thAya to badhuM du:kha nAza pAme che. huM jenI corI karuM chuM tene ochuM nukasAna pahoMcADuM chuM, paNa mane--mArA bhAvAne-kRtyone vadhAre nukasAna paheoMcADuM chuM. budhdhe sAme gALa na ApI te buddhane nukasAna na thayuM. A AcaranI zuddhi che. eka sAdhu gAmathI jato hato. koIe tene suvarNapAtra bheTa ApyuM. cAre te joyuM. te sAdhunI pAchaLa gAmanI bahAra gayo. sAMja paDatAM eka khaMDiyera makAnamAM sAdhu rAta rokAvA thAbhyo, cAra paNa bhIMtanI bIjI bAju lapAIne beTho. tenA manamAM vicAra hatA ke sAdhu UMghI jaze eTale pAtra laIne bhAgI jaIza. sAdhune lAgyuM, Ane pAtra joIe che, eTale teNe cAra hatA te tarapha dIvAlanI pelI bAju pAtra pheMkI dIdhuM. cAra Azcaryacakita banI gayo ! teNe aMdara AvavA rajA mAMgI. aMdara AvI pUchyuM, "tame suvarNapAtra phekI kema dIdhuM ? " sAdhue zAMta bhAve kahyuM, "tAre pAtra joItuM hatuM to pachI tane te mATe pratIkSA karAvavAnuM pApa huM zA mATe karuM?" "tamArI zAMti joI huM mugdha banI gaye| chuM. AvI zAMti mane kayAre maLe? sAdhue javAba Apyo, "atyAre ja!" cAre pUchyu, "kevI rIte?" javAba maLyo, "je kArya tamArA vicAro ane bhAvAne nukasAna pahoMcADe te choDI do. ane jue ke UMDA AnaMdano anubhava tamane thaze." jIvanamAM eTalA khyAla Ave ke je bhAvonuM nirIkSaNa thAya, UThatA vicAronI zUnyatA thAya teA tenAthI AcAranI zuddhi Ave che. A aMdaranuM pariNAma che. bhagavAna buddhanA 'puNa' nAmanA ziSyanI zikSA pUrI thaI eTale buddhanA AzrAmamAMthI te vihAra karI rahyo hato. tyAre budhdhe tene pUchyuM, "ahIMthI jaIne have zuM karazeA ?" puNe kahyuM, "lokone upadeza ApIza." budhdhe kahyuM, "lAko te vakhate tamane gALA deze to ?" "tA. temane dhanyavAda ApIza ke teo mane mAratA nathI." ziSye kahyuM. buddha: kahyuM, "ane mAraze te ?" puNe kahyuM, '"mAraze te paNa dhanyavAda ApIza. kemake teo mane mArI nAkhatA te| nathI ne !" "paNa, mArI nAkhaze te ?" "tA ye temane dhanyavAda daIza. kemake temaNe jIvanathI chUTakAro karAvyo." buddhe kahyuM, "tame abhyAsane barAbara pacAvyo che. upadezaka thavAnI yogyatA tamArAmAM che. jIvananI AvI sthiti te ja jIvananuM saMgIta che. saMpatti pAme paNa jIvananuM saMgIta khAve che te badhuM ja khAve che. bhItaranuM saMgIta prApta karyuM che tenA jIvanamAM vINAnA nAda bajatA hoya che. (1) bhAvanA saMyama, (2) vicAranI zUnyatA, (3) AcAranI zuddhi,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta. 16-1-65 prabuddha jIvana 20Na ke bhUmine taiyAra karavI " " " | A traNa tattva para AtmAne rahevA taiyAra kare. mAtra pUjA, anAjanI samasyAne lagatI kaTekaTI prArthanA ke I-cha:thI satya sAMpaDatuM nathI. | mALI bIja vAve, pachI ucheravAne zrama kare tema cittanI bhUmine eka pachI bIjI, ema kaTokaTInI paraMparAmAMthI Aje ApaNe taiyAra karavI joIe. te satyanAM phUla pedA thAya. aMdaranuM AtmAnuM pasAra thaI rahyA chIe. ema lAge che ke, kayAMka gaMbhIra bhUla ApaNe phUla vikasita hoya to duniyA suvAsathI bharAI jAya. pitAne vayano karI che. e bhUla kayAM karI che e kahevuM muzkela che. vaLI A tabakke aMdara prayAsa joIkhe, cittanI bhUmine taiyAra karavI joIe. ema vAtozUrA thaIne anveSaNa karavA besavAno A vakhata nathI. ka kA kA atyAre te ApaNe ene upAya karavAno che. e paNa khUba ja uparanI noMdhamAM jaNAvela traNa hayAkhyAna uparAMta eka kAryakartAnA sAvadhAnIthI. nivAsa sthAna upara AcArya zrI rajanIzajI sAthe praznottarIne prasaMga anAjanI samasyAnA be mukhya pAsAM che. eka te annayojavAmAM Avyo hato. A prasaMge temane pUchAyelA aneka praznamAM prAptinI zakyatA ane bIjI tarapha bhAva, eka mahattvano prazna nIcenI matalaba hato: eka varga evo che jene jAre paNa, jevuM joIe tevuM anAja : "Apa adhyAtmajJAnanI khUba umadA vAta kare che. ApanA maLe che ane emane e saheje pisAya che. dezanA A leko kharekhara zrotA samudAyane moTo bhAga Arthika rIte sukhI lekone jovAmAM khUba ja sukhI ane nasIbadAra le che. ApaNane e sAme kAMI Ave che. paNa vartamAna bhAratamAM to vadhu TakA lekene roTInI vAMdhA ke kyavATa paNa nathI. Aje anAjInA bhAva paNa pahelAM prApti mATenI ja upAdhi khAsa pIDatI hoya che. te A5nA kAmAM karatAM anekzaNA vadhAre che. paNa bhAva e emane mATe prazna nathI. game evI saMsthAnI sthApanA ane tene pracAra zuM Avazyaka nathI ke te bhAve ApavA e leAko taiyAra che. e prApta karavA prayAsa karavA je dvArA garIbone roTI maLe?" paDe, paNa e Akho ye alaga prazna che. ' tene javAba temaNe nIcenI matalabane A hato: bIjo eka varga e che ke, je thoDI muzkelIo pachI ye anAja "garIbane raTI apAvavAnA bhAva jAgavA ke tene mATe prayAsa kharIdavAnA paisA meLave che. paNa A anaMta hAramALAnI lAMbI lAMbI karavo tene udbhava premamAMthI thAya che. hRdayamAM garIbo mATe prema katAromAM UbhA rahevAnuM emane kemeya posAya tema nathI. ema karavAmAM pragaTe to temane joItuM rAkhavAnA bhAva pedA thAya ! mAnavahRdayamAM kAM emanI rojI kapAya che, te samULu divasanuM kAma ene jatuM rahe che premabhAva jAgRta karavAne mATe prayAsa che. bAkI to sAmAjika karavuM paDe che. eTale nipAye emane pAchalA bAraNAne ja Azraya sevA karatI saMsthAo A prakAranAM kAryo kare che. e bhaluM kArya che. levo paDe che, ane tyAM paNa jhaTa daIne anAja hAtha AvI jatuM nathI. tenI jarura paNa che. ane AvAM rALa kAryo karanAra saMsthAonuM vAjabI bhA nI dukAna anitattva ThIka pramANamAM che temane temanuM kArya karavA gho. chelle lekone eka thara evA che jemanI pAse paisA ye nathI, "mAnavahRdayamAM premanI bhAvanA jagADavI-tene mAtrA vadhAravI ane samaya paNa nathI. emanI nirAzAne pAra nathI. emanI AzAnuM esUmakArya che; ane savizeSa mahattvanuM che. amIra pitAnI cAra tarANuM che, vAjabI bhAvanI dukAna ane emAM vecAtA videzathI roTalImAMthI be roTalI vaheMcIne kyAre khAze? jyAre tenA hRdayamAM AvelA ghauM. emAM paNa "vahelA te pahelA'ne siddhAMta Ubho ja che. garIbo pratye premabhAva - karuNAno bhAva - pedA thaze. tyAre kharekhara dezanI : riti ghaNI ja nirAzA upajAve tevI che. ' .! "vaheMcIne khAvAne prayoga raziyAmAM rAjakIya sattAthI to A paristhitinA kAraNa rUpa che taMgI, vaheMcaNInI muzkelI ane lagabhaga ardhI sadIthI cAlI rahyo che, paNa tyAM mAnava mananAM du:kha bhAva para lagAmane abhAva. : - haLavAM banyAM nathI. sAmyavAda saune sarakhA karavA prayatna karI rahyo pahelA kAraNa mATe sAmudAyika prayAsonI niSphaLatA javAbadAra che.amIranuM laghuMTI garIbane ApavA te mathI rahyo che. paNa amIranuM che jyAre bIjA be kAraNenI javAbadArI mukhyatve vahIvaTItaMtranI lUMTI garIbane ApavAmAM garIbamAM amIro pratyenI dhRNAno bhAva niSphaLatAmAM che. dezanA suyojita vikAsamAM khatarArUpa banevI vadhe che, premanI vRddhi thatI nathI. sUkSma daSTie joIe te garIbanI samasyAne ukela zodhIne nakakya pagalAM levAne samaya have pAkI gayo che. daridratA karatAM amIranuM dAridraya vadhAre che. garIba pAse be roTI nathI, atyAra sudhI sarakAre anAjanA praznane pahoMcI vaLavA mukhyatve tyAre 20mIra pAse to premabharyuM hRdaya nathI. sArAye vizvamAM Aje AyAta upara AdhAra rAkhe che. ApaNe cALIsathI pacAsa lAkha Tana amArA prati garIbone iJNA che. garIba prati mIra bedarakAra che. temanA prati temane prema nathI. garIbanI dANA maTavI joI che. jeTaluM anAja AyAta karIe chIe. kadAca A varSe ethIye vadhu amIramAM prema pragaTavo joIe. Ama thAya to mAnava mAnava vaccenI pramANamAM karIe ema bane. ethI taMgImAM thoDo ghaNo taphAvata paDaze. samatulA sacavAya." A AyAta, ApaNane game ke na game, ApaNe cAlu rAkhavI ja paDaze. saMkalana karanAra : zrImatI lIlAvatI kAmadAra * vadhatI jatI jarUriyAta pRSTho lekamAM vizvAsa puna: sthApavo hoya, pharI emane nirAMtane AcArya rajanIzajInuM saMpAdaka: lIlAvatIbahena kAmadAra 205 anubhava karavo hoya te lAMbA gALAnI AyAta vyavasthA ApaNe eka pravacana karavI joIe evI zrI esa. ke. pATile karelI dalIlamAM kAMIka tathya anAjanI samasyAne ucharaMgarAya Dhebara 2017 jarUra che. AthI eka bAjue lokone dharapatanI lAgaNI thayA vinA lagI kaTokaTI vaNanAMdhAyo naphe ' . prA. sI. ena. vakIla 209 raheze nahi, ke have dANA maLI zakaze, jyAre bIjI bAjue vepArIne yaMtravijJAna ane yuddha sI. mekasa barna 211 paNa cetavaNI maLI. jo ke saMgrahakhorI karavAthI ke anAja bhUgarbhamAM senerI mauna (avakana) rAkhI mUkavAthI phAyado thaze nahi. kavivarya munizrI nAnacaMdrajInuM paramAnaMda jo ke kharI rIte A pagaluM pIchehaTha jevuM ja thayuM. paNa sAthemaMgaLa mahAprasthAna sAtha ApaNe utpAdana vadhAravA mATe bhagIratha prayAsa karavA rahyA. prakIrNa noMdha: svapnAMnI bolI - . paramAnaMda 215 AyAtathI to amuka samaya mATe taMgIne pahoMcI vaLI zakIe, paNa aMge upadhAnene rAphaDo phATayo. che, muMbaI khAte AcArya ApaNI vadhatI jatI jarUriyAta, phelAtI jatI janasaMkhyA, ane - padavI-pradAna pAchaLa thanAro sAthe jIvanadhoraNa sudharatAM ApaNI umerAtI jatI mAgaNIone puSkaLa dhanane dhuMvADe. pahoMcI "veLavA AyAta upara kayAM sudhI AdhAra rAkhI zakAya? A viSayasUci 213 214
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 prabhupta jIvana vadhatI AvazyakatAone mAtra utpAdana vadhArIne ja pahoMcI zakAya. A ja pagaluM bharavAmAM ApaNe pAchA paDyA chIe. svAvalaMbana vinA Aro nathI kAMtA vadhu paDatA AtmasaMtoSane lIdhe athavA to AtmavizvAsane kAraNe ApaNe khetInI upaja vadhAravAmAM ApaNI sAdhanasaMpattanA upayoga karavA joIe eTalA pramANamAM karyo nathI.. bhAratamAM khetInA utpAdananI bAbatanA, jaththAbaMdha ke kula pramANane daSTi samakSa rAkhIne ja ApaNe vicAra karyo che. paNa upajane vadhAravAnA sAcA dRSTikoNa che, ekara dITha upaja vadhAravAnA kRSikSetre svAvalaMbI thavAnA sAcA upAya ja e che ke jyAM Aje gananuM eka DoDhanuM uge che, enI jagyAe vAstavamAM be DoDavA ugavA joIe. AkharI upAya A hakIkatamAM rahelA che. * ' atyAre kaMTALAjanaka ane lAMbAgALAno je mArga rAjya ApanAvyo che, ene badale jagatanA bIjA dezonA anubhava parathI samajIne ja era dITha upaja vadhAravAno TUMko ane khAtarIbharyA mArga ApaNe apanAvavA joItA hatA. ApaNI jarUriyAta pUrI pADanArI bIjuM koI nahi paNa kheDUta ja che. ane jo, enA para je javAbadArI che tene e upADI zake evI ApaNe IcchA rAkhatA hoIe, tA enA bAvaDAmAM rAjya ane pakSanA taMtre baLa pUravuM rahyuM. ApaNe A mATe ghaNI cIjo karavAnI che. e badhuM siddhAMtamAM ja rahyuM che, ene amalamAM mUkavA koIe prayAsa karyo nathI. khAsa karIne nAnA kheDUtane haMmezAM tenA maryAdita sAdhanA para ja cheDavAmAM Avyo che. siMcAI yojanAo kheDUtane vaLataranA bhAva maLavA joIe eTalI hakIkatane svIkAratAM ApaNane paMdara paMdara jeTalAM varSo lAgI gayAM. ATaluM samajavA ApaNe 1955nA vADI adhivezanathI 1964nA bhUvanezvara adhivezana sudhInI majala kApavI paDI. hajI ApaNA siMcAInA prejephTane pUrA karatAM ApaNane 25 varSa nIkaLI jaze. pachI paNa khetInA vistAramAMthI mAtra cothA bhAgane pANI pahoMcatuM thaze. siMcAI mATe IjharAyale je prathA apanAvI che enA vicAranI bhUmikAe paNa hajI ApaNe paheoMcyA nathI. gaMgA, jamanA, caMbala, narmadA, kRSNA, godAvarI ane kAverInA ni:sIma vAripravAha dariyAmAM ThalavAI rahyo che. A nadIone naherathI joDIne enA pANIne grAmavistAramAM patharAyelA paDelA se'kaDo ekaranA ujajaDa ane sukA khetavistAromAM laI javAnA vicAra ApaNe hajI sudhI karyo nathI. kheDUtane samayasara jarUrI dhIrANa khAtarIthI maLe evI jogavAI karavAnI ApaNe bhArapUrvaka vAto karatA AvyA chIe, paNa ene amala karatAM ApaNane hajI varasA nIkaLI jaze. kheDe tenI jamInanI paristhiti UbhI karatAM ApaNe hajI bIjI krAMti lAvavI paDaze evuM lAge che. tyAM sudhI kheDUtanA kAmano lAbha vacce bIjA varga ja uThAvyA karaze. vahIvaTI taMtra gokaLagAyanI gatie cAlyA karavuM ane pachI AzA evI rAkhavI ke ApaNA khetIutpAdanamAM krAMtikAraka pheraphAra thavA joIe. enA artha to e ja thAya ke, AkAzamAMthI AvIne bhAjananA koLiyo sIdhA moMmAM paDe. kAgresa have A aMge makakama thavuM jarUrI che. jevI rIte AyAtamAM ApaNe makakama thayA chIe ema ja. lokone vizvAsamAM levA joIe ane ema karatAM emane ema na thavuM joIe ke ApaNe temane chetarIe chIe. nivArI zakAya evA mAnavasarjita duSkALa ApaNe UbhA karyAM che evuM loko kahe evI paristhiti AvavI na jeIe. ae OM ... A pagalAMthI ApaNe vartamAna ane bhaviSyanI achatanI paristhitine pahoMcI vaLavAnA dekhItA upAyo karI zakIzuM. bIjA be pagalAM paNa Avazyaka che. A be pagalAMmAMnuM eka vahe caNI bAbatanuM che, jyAre bIjuM bhAvAnI bAbatanuM che. kharuM jotAM phugAvAnAM lakSaNA, prAdezika asamAnatA ane tA. 16-1 nabaLA ane kAryakSamatAvihIna vahIvaTItaMtranI sarakhAmaNImAM vaheMcaNI ane bhAvaniyamananI samasyA taddana najIvI lAge che. cintAne atireka keraLanI kharIdIne kAraNe AMdhra ane madrAsamAM ciMtA thavA mAMDe che. evI ja rIte kalakattAnI kharIdIthI orissA, muMbaI anegujarAtanI kharIdIthI madhyapradeza ciMtAtura thaI jAya che. kadAca A ciMtAmAM atirekanA aMza hoI zake paNa e vastu paNa ApaNe svIkAravI rahI ke chatavALA rAjyonA bhAvAne asara kare e bAbata emane ciMtAtura banAve te samajI zakAya evuM che. eka vAta bahu ja cAkhkhI dekhAya che, ke rAjyavAra jhAna paddhati e paristhitinuM nirAkaraNa nathI. enAthI guMcavADA thayA che. rAjyonI je dhAraNA hatI ke chatavALA vistAronuM vadhArAnuM anAja kendra mATe prApta karI zakAze, e sariyAma niSphaLatAmAM pariNamI che. rAjyomAM evI lAgaNIe janma lIdho ke, dareka rAjye peAtAnuM ghara sAcavI levuM bAkInA bhale .bhUkhyA rahe. A tA rASTranA hitanI tadana viruddhanI vAta thaI. e khoTo rasto che. rAjyavAranuM A niyaMtraNa dUra karavuM joIe. paNa evI ja rIte A sthitinA bIjo cheDo che, ekadama dezabharamAM mukata herapheranI chUTa ApI devAno. phugAvAnA pravAho atyAre badhe prasarI rahyA che tyAre AvuM AkharI pagaluM levAnuM khUba ja jokhamakAraka nIvaDe. e pagaluM atyAre laI zakAya nahi. zrI kIDavAIe paNa eka kUdake AvuM pagaluM lIdhuM nahotuM. te ta tarata ja dezabharamAM loko pArAvAra kharIdI zarU karI de ane dezanA daridra vistAra ane daridra tharanA loko bhAre vimAsaNamAM AvI paDe. cokhAno pAka A vakhate apavAdarUpa--saMrasa nIvaDayo che. ghauMne pAka hajI bajAramAM praveze e pahelAM cAra mahinA jevA samaya nIkaLI jaze. vyavahAru ukela sauthI vadhu vyavahAru ukela e che ke rAjyavAra na paddhatimAMthI dezabharamAM saMpUrNapaNe mukata heraphera bhaNI ApaNe tabakkAvAra pagalAM levA joIe. A mATe vyAjabI rIta e che ke achatavALA rAjyone chatavALAM rAjyo sAthe evI rIte joDavAM joIe ke jethI te vistAranI UpajanI vAjabI vahecaNI thAya. chata vistAra para eTaleA badhA bAjo nahi paDavA devA joIe ke jethI e ja achatano pradeza thaI jAya. chata ane achatanA vistArone joDavAthI je asamatulA UbhI thAya te saghaLI sarakhI karavA mATe gIca vasativALA ke vadhu kharIdInI AvazyakatAvALA pradezanI saMpUrNa javAbadArI kendra sarakArane soMpI devI joIe. Ama karavAthI taMtranA saMcAlananuM citra kAMIka AvuM banI raheze: (1) dakSiNanAM badhAM ja rAjyonA eka jhena, emAMthI keraLa rAjya tathA madrAsa, haidarAbAda, beMglA ane koImbatura zaheronI javAbadArI kendra hastaka rahe. (2) pazcimanAM traNa rAjyo gujarAta, mahArASTra ane madhya pradezanA eka jhAna. emAM zAlApura, muMbaI ane amadAvAda zahera kendranI javAbadArI taLe rahe. (3) pazcima baMgALa, AsAma ane ArisAno banelA pUrvIya jhAna, emAM kalakattA kendranI javAbadArI nIce. (4) uttaranAM traNa rAjyonA eka jhena, jemAMthI kAnapura zahera kendranI javAbadArI nIce rahe. kendranI javAbadArI ekAnamAMthI bIjA jhonamAM jatAM anAjanI herapheranuM saMcAlana saMpUrNapaNe kendra sarakAra dvArA ja thavuM joIe. eka ja jhAnanI aMdaranA ane kendranI javAbadArI sivAyanA vistAromAM anAjanI saMpUrNata: mukata heraphera rahe, je vistAro kendranI javAbadArInA hAya tenI pharatI sakhata nAkAbaMdhI rahevI joIe. kendra sarakAre A vistAronI jarUriyAtane pahoMcI vaLavA, ApAta karAtA anAjanI sAthesAtha kheDUto pAsethI sIdhI kharIdI karIne paNa dareka rAjyamAM saMtoSakAraka pramANamAM annane jaththo saMgharI rAkhavA joIe.. ('janmabhUmi'mAMthI sAbhAra uSkRta) uchara garAya Dhembara
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA 1-165 prabuddha jIvana zA vaNanoMdhAyela naphA ja (gata paryuSaNa vyAkhyAna mALAmAM jANItA arthazAstrI prAdhyApaka sI. ena. vakIle ApelA vyAkhyAnanI noMdha nIce. ApavAmAM Ave che.-saMtrI) | hisAba bahAranAM nANAM (anaekAunTeDa manI) e zabda- vavAnI hoya che. rokaDa rakamanI AvI khAnagI cukavaNIne "pAghaDI" prAga hAlamAM avAranavAra carcAmAM ema sUcavavA mATe vAparavAmAM athavA "uparanAM nANAM" tarIke oLakhavAmAM Ave che. AvAM Ave che ke amuka vyakitae anicchanIya upAyo dvArA e nANAM meLavelAM uparanAM nANAMnI Apa-lenI koI noMdha rAkhavAmAM AvatI nathI che, eTale ke e vyakita A nANAMno hisAba AvakaverA adhikArIone ke tenI pahoMca ApavAmAM AvatI hotI nathI. ' nahi batAvavAmAM ane e rIte tenA uparanA verAmAMthI chaTakI javAmAM kALAM nANAMne sapheda banAvavAnI paddhati saphaLa thayela che. vaLI, evI keTalIka paddhati paNa have pracalita thavA lAgI aDavAM nANAMne ja vadhIne jaMgI banavA pAmyo hoya ema che. je dvArA kahevAtAM 'kALAM nANAMne sapheda banAvI zakAya che jaNAya che. jaththA aMge vividha aMdAja mukAya che. jo ke, sau koI ane kAyadesaranAM nANAM tarIke tene upayoga karI zakAya che. A eTaluM jANe che, ke AvAM nANAMne koI aMdAja bAMdhavAnuM zakya mATe kAgaLa upara keTalIka banAvaTI levaDa-devaDanI noMdha karavAmAM nathI. kema ke e nANAM khAnagI hoya che ane tene hisAbamAMthI Ave che. udAharaNa tarIke, koI amuka vyakita sAce ja oNtAnuM bahAra rAkhavAmAM AvyAM hoya che. nANAMpradhAne hisAba bahAranAM benka khAnuM dharAvatI hoya te tenI sAthe evI goThavaNa karavAmAM nANAM to 1963nA navembaramAM ullekha karyo tyAra pachI A viSayane Ave che ke teNe benkamAMnA pitAnAM e khAtAmAMthI kaho ke rUA. je mahattva apAI rahyAM che te jotAM A viSayane zakaya teTalo spaSTa 1 lAkhanI rakama upADI levI. tyAra pachI A nANAM upADI lenAra rIte samajI levAnuM yogya thaI paDaze. bIjI eka "a" nAmanI vyakitane (ke je kALAM nANAM sapheda banAvavA aMdAjenI bhrAmakatA mAgatI hoya) jANe lona ApatI hoya tevuM banAvaTI lakhANa kara[ A viSaya upara avAranavAra thatI carcAomAM ema mAnI vAmAM Ave che. AnI sAme "a" premisarI noTa lakhI Ape che. levAmAM Ave che ke A hisAbabahAranAM nANAM mukhyatve rekaDa tyAra pachI e promisarI noTa upara nANAM pahoMcI gayAM hovAnI athavA calaNI noTonA svarUpamAM hoya che. hisAbabahAranAM, nANAM sahI karIne benka khAtAmAMthI agAu paisA upADanAra vyakita pAchI e zabdaprayoge ja AvI mAnyatA UbhI karI che. A prakAranAM a" nAmanI vyakitane ApI de che. benkamAMthI nANAM upADIne nANAMne eka aMdAja Azare rU. 30 abajano mUkavAmAM Avyo A prakAranA kAryamAM sAtha ApanArane vaLatararUpe amuka rakama Apache. tAjetaramAM muMbaImAM philma abhinetAonA gharamAM pADavAmAM vAmAM AvatI hoya che. jene lona uparanA vyAja tarIke gaNavAmAM AvelI dhADo daramiyAna temanA bajAmAMthI rokaDa nANAMnA moTA Ave che. jaththo maLI AvyA che te paNa evI mAnyatAne samarthana Ape A prakAranAM kAmakAjamAM lena ApanAra vyakita, kharuM jotAM che, ke A hisAbabahAranA nANAM mukhyatve rokaDanA rUpamAM hovo rokaDa rakama "a" nAmanI vyakitane saMpato hato nathI. baMnka khAtAjoIe, paraMtu A mAnyatAmAM rahelI bhUlane khyAla ApaNane mAMthI teNe upADelI rakama amuka samaya bAda pAchI bemAM te ehakIkata uparathI AvI rahe che ke, rijharva benke dezamAM calaNamAM jamA karAvI de che, jyAre "a" nAmanI vyakita banAvaTI lakhANa mUkelI noTonI kula rakama Azare 25 abajanI thAya che. eTale uparathI evuM darzAvI zake che ke teNe rUA. 1 lAkhanI lona lIdhI je hiMsAbabahAranAM nANAM e zabdano artha rokaDa evA karavAmAM hatI. (A nANAM kharekhara te pitAnI pAsenAM kALAM nANAMmAMthI AvatA hoya to e mAnyatA khoTI che e spaSTa thaI jAya che. bahAra kADhavAmAM AvyAM hoya che.) A pramANe kALAM nANAMne hisAbamAM - hisababahAranAM nANAMnuM juduM juduM rUpa mitra pAsethI meLavelI lona rUpe jame levAmAM Ave che. ane mitranA evuM vidhAna kadAca karI zakAya ke jeo hisAbabahAranAM hisAbamAM paNa rakama lenarUpe darzAvAyelI hoya che. kAyadesaranA nANAM dharAvatA hoya che temAMthI mAtra apavAdarUpa vyakitae ja e kAmakAjanA khoTA purAvA UbhA karavA mAganArA AvI aneka nANAM rokaDa rUpamAM dharAvatI hoya che. AvAM nANAM rokaDa rUpamAM yukita-prayukita ajamAve che ane AvakaverA adhikArIo mATe dharAvavAmAM rahelAM jokhamanuM bhAna hovAthI evAM nANAM dharAvanAra paNa AvI yukita-prayukita bhedavAnuM muzkela banI jAya che. ' vyakitao vahelI take e nANAne bIjA kazAkamAM pheravI nAMkhe che. dezamAM kALuM nANuM kaTela? * A nANAM kAM to uDAupaNe kharcavAmAM Ave che athavA to tene upara jaNAvI tevI yukita-prayukitanuM svarUpa ane kada je bIjI cIjavastuomAM pheravI nAMkhavAmAM Ave che yA milkatamAM ApaNe lakSamAM laIe to e spaSTa thAya che, ke "hisAba bahAramAM rokI devAmAM Ave che. AvI moTI moTI rakamanuM rokANa senAmAM nANAM"e zabdaprayogamAM mULa samasyA barAbara rIte vyakata thatI karavAnuM zakaya nahi hoIne amuka loko tenuM rokANa hIrA, motI nathI. A hakIkatanuM tAratamya paNa e ja nIkaLe che, ke AvAM vagere jhaverAtanAM bIjAM svarUpamAM paNa kare che, vaLI, keTalAka loko "hisAba bahAranAM nANAMne jaththo rIjharva benka taraphathI bahAra A nANAno upayoga amuka rojiMdA vaparAzanI cIjo kharIdavAmAM pADavAmAM Avela calaNanA jaththA karatAM moTo hovo joIe. e kare che ane e rIte e vastuonA bhAvone UMcA caDAvavAmAM zakaya che ke AvAM nANAM dvArA vividha prakAranI cIjavastuo, kAraNabhUta bane che. AvI cIjavastuomAM rokANa karavA pAchaLano milakata vagerene meLavela jaththo paNa ghaNo moTo have joIe tene uddeza pAchaLathI bhAvo vadhe tyAre e vastuo vecI temAMthI ane e vAtane lakSamAM laIe te kALAM nANAMne ja samagra - napho karavAno hoya che. dezamAM rUA. 30 abajanI AsapAsanI jarUra ho joIe. jo have e te eka jANItI hakIkata thaI cUkI che, ke jamIna, makAne, phleTa vagere svarUpanI milkatanI heraphera thAya che tyAre temAM A dhAraNA sAcI hoya to te paristhitinI gaMbhIratA vyakita be prakAranI levaDa-devaDa thatI hoya che. eka sattAvAra ane kare che tema ja A samasyA keTalI mahAna che te paNa darzAve che. kAyadAnusAranI levaDa-devaDa dvArA milakatane kharo hAtha-badale thAya AvAM nANAMne ApaNe 'vaNanoMdhAyelA naphA" tarIke oLakhAvela che ke che ane bIjI binakAyadesaranI levaDa-devaDa ke jemAM evI joga- jehisAbamAM nahi levAyelAM nANAM e zabdaproganI tulanAe vAI hoya che ke milakatanI kAyadesaranI heraphera thatAM pahelAM eka mULa samasyAnuM svarUpa vadhu asarakAraka rIte vyakata kare che. A vyakitae bIjI vyakitane amuka rakama khAnagI rIte avazya rAka- paristhiti pAchaLa Ama karatA uze, arthakAraNa upara tenI asara | | " A
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 ." - - - - - - - - - - - banA hAsya jAya ane rI varganA prabuddha jIvana tA. 16-1-65 ja. : - ane zakaya upAyonI draSTie A paristhitinuM pRthakkaraNa karavAnuM. prazno upasthita thavAnA ane te sAme rAjadvArI dabANa udbhave IcchanIya thaI paDaze. tevo saMbhava gaNAya. Ama chatAM, sarakAranI e pharaja bane che, ke - karacorI karanArAnI vRtti A samasyA sAme mAtra joyA karavAne badale zakaya teTale 'vaNanedhAyelA naphA ekaThA karanAra vyakitaone ema karavA zeA samasyAne hala karavAnA upAyo levA. pAchaLano mukhya uddeza karacorI hoya che. lokazAhI samAjamAM jyAre paraMtu lAMbA gALAnI draSTie joIe te ema kahI zakAya ke karacorI vyApaka rIte cAlI rahI hoya tyAre e pravRtti atyaMta lokone draSTikoNa badalAya nahi te A prakAranuM valaNa saMpUrNapaNe anicchanIya prakAranI samAjavirodhI pravRtti hovA chatAM tene ApaNe dUra karavAnuM saheluM nathI. sarakAra sAthe prAmANika vartAvanuM mahatva sahAnubhUtipUrvaka tapAsavI joIe. zuM che tenuM lokone bhAna karAvavuM joIe. temanAmAM rASTrabhAna jAge - prathama to, e spaSTa che, ke je A pramANe karacorI karatA ane svArtha karatAM rASTrahitane vadhu mahattva ApavAnI lAgaNI jo hoya teo potAnAM ane sarakAranA hitane ekasarakhuM samAna gaNatA nathI. jo AvI vyakitaone e vAtanI yAda ApavAmAM Ave ke janme to teo sarakAra pratyenuM potAnuM vartana jarUra A prakAranuM ApaNI to rASTrIya sarakAra che ane tenI sAthe A rIte kAma levuM banAve. AvuM rASTrabhAna jAge te sarakAra ane lokonAM dhyeya vacce yogya nathI te tene javAba kAMIka A prakArane Apaze: 'mane to saMpUrNa tAdAmya sadhAya ane tene pariNAme ko deza mATe jarUra A sarakAranI nIti kAMI samajAtI nathI ane e nItimAM mane paDaye bhega ApavA prerAya ane rASTrane bhege svArtha sAdhavA prerAya nahi. kAMi vizvAsa nathI." bhAre karaverAnI jarUriyAta te samajI zakato A prakAranuM rASTrabhAna badhA varganA lokomAM evI vyApaka nathI. vikAsa yojanAonI jyAre tene yAda ApavAmAM Ave che lAgaNI janmAvaze ke dezanA nAgarike amuka vastu karavI joIe tyAre te kahe che, ke A rIte ekatrita thayelAM moTA bhAganAM nANAMne nahi ane je koI AvI anicchanIya pravRttiomAM rAce tene bagADa thAya che kema ke sarakAra je yojanAo hAtha dhare temAM cAlatI "anAya" kahevA ane gaNavo joIe. azvatakhArI ane binakAryakSamatAnI tene jANa hoya che. A udeza siddha karavA mATe pukhta vayanI vyakita tema ja UgatI potAnI A vAtanA samarthanamAM te jhaDapathI evA koI pradhAna peDhInA draSTikoNamAM pheraphAra karavAnA ekI sAthe prayatna thavA joIe. ke sarakArI adhikArInuM nAma leze, je ruzvatakhora hoya ane karaverA pukhta vayanI prajAnA dRSTikoNamAM Avo Icchita pheraphAra karavA dvArA meLavAtAM nANAMne bagADa karatA hoya. A uparathI te evI mATe saheje gaLe Utare tevo vyavasthita pracAra karavAnuM jarUrI che. dalIla kare che, ke je sarakAra pitAnAM nANAM barAbara rIte vAparatI dareka vyakitanuM hita samagra dezanA hita sAthe daDhapaNe saMkaLAyeluM nathI tene karaverA ApavAmAM corI karavAmAM pite vAjabI che. che e hakIkata dezanI dareka pukhta vyakitanA magaja upara ThasAvavAnI A prakAranuM mAnasa amuka evA varganA lokomAM jhaDapabhera jarUra che. A mATe ApaNI ziyANa-paddhatimAM sudhArAne sArI peThe prasare che. je karaverA ApavAne badale potAnI pAse jema bane avakAza che e vAta upara bhAra ApavAnI bhAgye ja jarUra che. tema vadhAre nANAM rahe tema IcchatA hoya. moTA kharcAothI teo zikSaNakSetramAM dareka tabakake saMkhyAkIya pragati sAdhavAnI utAvaLamAM TevAyelA hoya che ane A prakAranA mAnasa pAchaLa svArthavRtti ApaNe zikSaNanAM vividha viSayomAM guNavattAnuM dhoraNa jALavavA kAma karI rahelI hoya che. karacorI mATenI yukita-prayukita temaNe pratye upekSA karI che, eTaluM ja nahi paNa, UgatI peDhInuM cAritraya zodhI kADhI hoya che ane teo A vAtane eka sAmAnya jIvana vikasAvavA pratye paNa ApaNe upekSA sevI che. - paddhati ja gaNe che. lokazAhI samAjamAM e jarUrI bane che, ke AmasamudAye e nANAM jhaDapathI kharcAya che: pariNAme bhAve vadhe che sarakAranI sAmAnya nIti barAbara samajavI joIe ane kalyANae te spaSTa che, ke A prakAranI paristhiti arthakAraNane kAraka rAjyanI jarUriyAta tema ja tene kAraNe vadhArAnA karaverA saMpUrNapaNe. beDoLa banAvI nAkhe che. AvI vyakitao dvArA thatAM UbhA karavAnI AvazyakatA barAbara samajavI joIe. jyAM sudhI kAmakAja koI sattAvAra nedhAmAM dAkhala thatAM hotAM nathI. Arthika AvI samaja nahi Ave tyAM sudhI sarakAranI nItino sAmano pravRtti aMgenA sattAvAra AMkaDA mAtra saMpUrNa hakIkata ja vyakata thayA karaze ane tenAM anicchanIya pariNAma AvatAM raheze. pukhta kare che. vaLI, AvI vyakitao sAmAnya rIte A vadhArAnAM nANAMne matAdhikAra chatAM, dezane janasamudAya dezamAM jhaDapathI thatA jatA jema bane tema jhaDapathI upayoga karI nAkhavAnuM IcchatI hoya che, pheraphAranI tema ja vadhatA jatA kharcane ane vadhArAnA karaverAnI eTale amuka cIjavastunI vadhu kiMmata ApatAM teo acakAtI nathI sUcakatA samajI zakvAnI sthitimAM nathI. ane e rIte bhAvone UMcA caDAvavAmAM teo bhAga bhajave che. karacorIne pralobhana DAmavAM joIe . vaLI, A paristhiti samAjamAM naitika adha:patana dAkhala A samagra bAbatane sAmudAyika rIte lakSamAM letAM ApaNA kare che, kema ke mAnavamUlyAMkane upara e ja vastuone ApaNe sArI jevA dezamAM karaverAnI maryAdA evI kakSAe rAkhavI joIe ke ke umadA gaNatA hoIe temanA upara A paristhitinI pratikULa ' jethI karacorI karavAnuM pralobhana thAya nahi. je lokomAM sarakArI asara thAya che. A rIte prApta thatI samRddhine jeo jAherAtamAM, nItinI pUrI samaja hoya ane lokonAM nANAM asarakAraka rIte dekhAva mATe upayoga karI zake che temane samAjamAM sattA ane lAga ane bagADa vinA vAparavAnI sarakAranI zakitamAM tene vizvAsa vaga maLe che, jyAre prAmANika vyakitane bhAva pUchAto nathI. je hoya te AvI maryAdA UMcI sapATIe rAkhI zakAya. karaverAnI UgatI peDhI potAnAM kuTuMbamAM yA bIje A prakAranI jIvanapraNA A maryAdAnI koI spaSTa vyAkhyA bAMdhavAnuM zakaya nathI. rayogo- likA jue che teo e praNAline sAmAnya jIvananA bhAgarUpa nusAra te badalAtI rahevAnI ane Akhare to bhUla kare ane sudhAro gaNatI thaI jAya che. A praNAlikAnA lAbhane upayoga karavAmAM e nyAye ja nakkI karavAnI rahe che. karaverAnI A sUcita maryAdA teo paNa bhAgIdAra bane che, kema ke e rIte temane uDAupaNe kharcA sarakAra upara evI javAbadArI nAkhe che, ke teNe potAnI nIti karavAnI sagavaDa maLatI hoya che. udAharaNa tarIke, AvA kuTuMbanA badhA varganA lokone barAbara rIte samajAvavI joIe ane je vadhArAnA : chokarA-chokarIone hAthakharca mATe maLatI rakama sAmAnyapaNe meTI karaverA nAkhavAmAM Ave tenI AvazyakatA lokone gaLe UtarAvavI . heya che. e te spaSTa che, ke samAjamAM AvI , naitika adha:pAta joIe. A rIte A maryAdA loko upara paNa javAbadArI mUke che rASTranAM hitanI viruddha hoya che. jIvananAM dareka kSetramAM khATAM mUlyAM- ke temaNe samagra rASTranAM hitamAM svadezAbhimAnI banavuM joIe. kana prasarAvIne te samAjane saDAve che eTale A paristhitine sarakArI nIti temane barAbara samajAya to teo Ama karavA eka rASTraroga gaNIne tenI sAme mUlagAmI upAyo levA joIe. vadhu taiyAra thaze. je loko ane sarakAra vacce saMparkanI: "AvI. sAMkaLa sthapAya to dezanI pragati mATenI nItine amala karavAmAM AvA vaNadhAyelA naphAnI samasyA sAme sarakAre kAyadA sarakArane muzkelI nahi paDe. heThaLanAM tema ja vahIvaTI kakSAe pagalAM levA joIe. AmAM ApaNe AzA rAkhIe ke ApaNe sau A dhyeyane lakSamAM damanAtmaka pagalAMnI amuka pramANamAM asara thAya, paNa tene pari- rAkhIne kArya karIzuM ane bahu moDuM thAya te pahelAM atyAranA naitika NAme A aniSTa nAbUda thavAnuM nathI. sarakAra dvArA AvA prayatno adha:patane aTakAvIzuM. hAtha dharavAmAM Ave to tene pariNAme keTalAka jaTila vahIvaTI ' ' . sI: ena. vakIla
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 19/ prayu jIvana yaMtravijJAna (gatAMkathI DhAlu) maMtravijJAnanA prabhAva taLe yuddhamAM joDAyelA pakSA bInalazkarI (siviliyana) prajAnA jANIbujhIne rIMhAra karavA sudhI paherayA che ane ene nyAyI gaNAve che. chellAM traNa mahAyuddhomAM marelA bInalazkarI prajAnA ane sainikonA AMkaDA para daSTipAta karIe. A traNe yuddhomAM paramANuzastro vaparAyA nahatA. prathama yuddhamAM lagabhaga 100 lAkha mANaso mAryA gayA hatA. AmAMthI 95 TakA sainiko ane mAtra pAMca TakA siviliyana prajAnA hatA. bIjA yuddhamAM 500 lAkha mANasAe jAna gumAvyA, jemAM para TakA sainiko ane 48 TakA prajAnA mANasAnuM pramANa hatuM. koriAmAM yuddha daramiyAna, 90 TakA marelAMomAM 84 TakA prajAjano hatA ane mAtra 16 TakA ja sainiko hatA. rAjakaraNanA nyAyI sAdhana tarIke yuddhane gaNanAra strIbALaka ane dezanA rakSaNa khAtara vIra tarIke mRtyunA para parAgata vicArone vaLagI rahenAra - saune bhAna thavuM joIe ke A AMkaDA parIonI vAtA nathI ane evI suMdaratA paNa temAM nathI. paramANuzastroe A bAbatane, saune spaSTa thAya e rIte, parAkASTAe pahoMcADI che. e .vakhata (1939 - 1945)nA gALAmAM je vyakti paramANuAMjana para saMzAdhana karI rahI hatI. emane doSa na daI zakAya. yureniyama-paramANujananI zodha hiTalaranA jarmanImAM thaI ane jenI sAme pratikAra na thaI zake evuM koI paNa zastra khilavavAmAM nAjhIo pAchI pAnI nahIM kare e dhArI levAmAM muzkelI nathI. eTale Ano pratikAra karavo ja rahyo. paNa jayAre amerikAmAM prathama paramANu bomba vAparavA mATe taiyAra thayA tyAre hiTalaranuM jarmanI tAbe thaI cUkyuM hatuM, ane jApAna tenA chellA zvAsa bharI rahyuM hatuM ane rAjadrArI vyavahAra dvArA saMdhi mATe kaheNa mokalAI cUkyuM hatuM. amerikAnA lazkarI vaDAoe, khAsa karIne nyukalIara zakata yojanAnA vaDA janarala gronse mAtra tAtkAlika lazkarI phAyadAno vicAra karyo. jApAna upara humalA karyA sivAya jApAna zaraNAgatie Ave te keTalI badhI jIMdagI bacI jAya evI gaNatarI karI! paNa keTalA meoTA pramANamAM jApAnanA lokonI jAnahAni thaze tenA vicAra sarakho paNa karavAmAM na Avyo. janarala grovsa peAtAnI 'siddhi'nuM pradarzana karavAnA saMtoSano bhAga ApavA mAgatA na hatA: duniyAne te dhAka besADavA mAgatA hatA. je vijJAnIoe paramANubAmba siddha karyo hatA emane paNa pUchavAnuM teNe munAsIba gaNyuM nahIM. A vijJAnIomAM eka samUha evA hatA, jeNe paramANu bomba jApAna para pheMkavAthI thanAra lAMbA gALAnI asaranI AgAhI karI hatI ane fAka ahevAla tarIke oLakhAtA kharItAmAM temaNe sarakArane AnI cetavaNI paNa ApI hatI. peAtAne sasAha ApavA nImelI samitie pramukha TrUmenane ulaTo nirNaya jaNAvyA hatA. AmAM keTalAka nAmAMkita bhautika vijJAnI hatA. ane Akhare aucityanI sImA oLaMgIne samagra mAnavajAtanA vinAzanI jemAM zakayatA rahelI che tevA DhoLAvavALA mArge sarakavAno A sattAoe nirNaya lIdhA. vizvayA AmivRtti iiAMta: rAjula: AnA jevuM kAMI thayuM. pachI zuM thayuM eno TUMkAmAM nirdeza karI jauM. paramANu yaMtravijJAnane a MtararASTrIya pAyA para mUkavAnA prayAsa niSphaLa thayA; raziyAe dhAryA karatAM vadhAre jhaDapathI amerikAnI A bAbatamAM AgevAnI pAchI pADI: hAIDreTajana bombanI amerikAnI zodhanI raziyae turta ja nakala karI; be meTI sattAo vacce harIphAI, avakAza saMzAdhananA burakhA nIce AMtarakhaMDIya bAlAsTIka zastronI khilavaNI. pariNAme, aneka vAra mAnavajAtanuM nikaMdana karI zake eTalA nyuklIara zastro A baMne moTI sattAo Aje dharAve che. hoDamAM 21 ane yuddhe zuM che e rAjapurUSo barAbara samaje che. trAsanI tulA (balance of terror ) sAcavavA yukitaprayukita kare che. paNa tulA asthAyI che. vadhatA jatA naitika pakSaghAtane lIdhe loko bhaya tarapha bedarakAra banyA che. rAjaguruSo vadhAre cynical--pariNAma nirapekSa vRtivALA-thayA che ane vArevAre tulAne sarakhuM rAkhavA sAhasA kheDe che--thADA vakhata pUrve kamubAnI TokaTImAM thayuM hatuM tema, AzA rAkhavA jevuM zuM rahyuM che? paramANunA jokhama aMge mAnavatane ApavAmAM AvatI sAthI samajaNa drArA duniyAnA bAva thaI zakaze ema AzA rAkhI zakAya? mAnavajAtanuM jUnuM svapna mAnava- - jAtane bacAvI zake evI eka ja bAbata che. A svapna che vizvazAMti ane vizvasthAnuM. yuTepIMga jevA kAlpanika svarga jevuM A svapna kadi paNa mUrta ba-nI na zake ema mAnavAmAM AvatuM hatuM. evI mAnyatA pravartatI hatI ke, mAnava svabhAva badalAya nahIM evA che. ane atyAra sudhI yuddho thatAM AvyAM che tema haMmezA yuddha thatAM ja rahevAnAM che. paNa Aje Ama viyArI ke svIkArI na ja zakAya, nAnI banelI duni yAmAM vizvazAMti have yuTopiyA-kevaLa kAlpanika bAbata nathI, paNa mAnavajAtane TavA mATe anivArya evI AvazyakatAnuM rUpa teNe dhAraNa karyuM che. A vicAranA vadhAre ne vadhAre svIkAra thato jAya che. AnuM tAtkAlika pariNAma rAjakAraNanA pakSaghAtamAM AvyuM che. chellA upAya tarIke yuddhapUrvakanuM baLa vAparyA vinA rAjakIya dhyeya siddha karavAnI ke.I sayeTa rIta hajI sudhI zodhAI nathI, aneka DAhyA mANaso A samasyAno vicAra karI rahyA che. ane mane khAtrI che ke, jo purato samaya ApavAmAM Ave to tenuM .. nirAkaraNa zodhI zakAya. A apekSA mArA lAMbA jIvananA anubhavA para maMDAyelI che. Aje evI aneka bAbata che, je mArI juvAnInA divaseAmAM yuTopiyana kevaLa kAlpanika lekhAtI. bhautika vijJAna, paramANu vijJAna ane IlekaTrena vijJAnane lagatuM mAruM saMzAdhana kSetra e vakhate prArabhika dazAmAM hatuM. Aje kuLanI-padArtha racanAnI-UMDI samaja ApaNane prApta thaI che. eTalA ApaNe AgaLa vadhyA chIe. Aje e kSetramAM je vyavahArika upayogA ApaNe roja-ba-rojanA jIvanamAM lAgu pADayA che tenI vAta e vakhate keIe karI hota to te hAsyApada thAta. e vakhate AmAbAIla (meTara), eroplena, vAyaralesa, roDiyo, TAkI sinemA, Telivijhana, meTA pAyA para audyogika utpAdana vagere vagere kAMI naheAtuM. Aje A badhuM sAmAnya banI gayuM che. mArA yauvana kALa pachI A badhuM astittvamAM AvyuM che ane teNe mAnavInA jIvanamAM aneka mahattvapUrNa Arthika ane sAmAjika pheraphAro nirmANa karyA che. A krAMti eTalI UMDI ane mULabhUta che ke itihAsanA daza hajAra varSo daramiyAna AvI koI krAnti najare paDatI nathI. ardha - jAgIrI rAjyo. Aje samAjavAdI prajAsattAka banyAM che: habasI jAtionAM 'ToLAM'. Adhunika baMdhAraNavALA rAjyo tarIke vyavasthita thaI gayAM che. avakAzamAM saMzAdhana zarU thayuM che ane avakAzayAtrIonI ati sAhasabharI ane ati kharcALa yojanAkhAthI ke.InA peTanuM pANI halatuM nathI. "rAjakIya, Arthika ane vizvAsaNIviSayaka saMgharSo mAtra baLa ane yuddha vaDe ja patAvI zakAya?" A savAlanA javAba mATe atyAre tA mAnavasvabhAvanI aparivartanazIlatAnI dalIla AgaLa dharavAmAM Ave che: "A haMmezAM A pramANe che; mATe e hamezAM e pramANe thavAnuM." moTA sthAne beThelA rAjagurUSo ane tattvajJAnIo paNa AvI ja vAta kare che. chatAM AvI vicAraNA ane taddana beluMdI lAge che. A vicAraNA ane mAnasika valaNano jo
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabhu tyAga karavAmAM na Ave te temAMthI. mAnavajAtanA vinAza ja saMbhave. AvI vicitra paristhitimAM ApaNI AzA be AdhyAtmika banAnA saMgama upara bAMdhI zakAya. (1) rakSaNavaMcita prajAjanonI sAmudAyika, katalaparyaMta nIce utarI. gayela yuddhanI. asvIkAryatA aMge naitika sabhAnatA ane (2), 'mAnavajAtanA TakAva ane taMtravaijJAnika. yuddha vaccenI asaMgatatAnuM buddhipUrvakanuM jJAna. r prazna eka ja che: Ane asarakAraka banAvavA ApaNI pAse purato samaya che? atyAranI paristhiti ati asthAyI che, ane tenA svarUpanA kAraNe ja dina para dina te vadhAre bhayakAraka banatI jAya che. koI eka vyakita ke taMtranI niSphaLatA, koI netAnA AMdhaLA jussA, janasamudAyanIvicArasaraNI - viSayaka ke rASTraviSayaka bhramaNA koI paNa kSaNe . dhaDAko karI nAkhe. vicAra ane kAryamAM parivartana pedA thAya te pahelAM kadAca AvA bhayaMkara vinAzamAMthI ApaNe bacI na zakIe. paNa ApaNe AzA rAkhavI joIe. AzA be prakAranI che: sArA. havAmAnanI ke lATarI jItavAnI koI AzA rAkhe to zuM thAya che enA para. e vyaktigata ke samudAyagata AzAnI koI asara paDatI nathI. dhAro ke sArA havAmAnane badale varasAda paDayo athavA to ApaNane leTarImAM kAMI na maLyuM, te ApaNe e pariNAmane--e vAstavikatAne--muMgA moDhe svIkAravI ja rahI. paNa prajAnA sahaastittvamAM, khAsa karIne rAjakAraNamAM, AzA e bhAre cAlaka (moving) baLa che. jo ApaNe AzA rAkhIe to e AzA paripUrNa karavA ApaNe kriyAzIla banI pravRtti AdarIkhe. Aje duniyA para jAmela anItimattA ane geravyAjabIpaNA (unreasonableness) sAmenI laDatamAM ApaNe thAkavuM na joIe. koI rAjaMpuruSa ke tattvajJAnI nahIM paNa eka vyavahArU buddhivALA mahAna dAkatara nAbela-pAritoSika-vijetA garahArDa DomAkanAM vacano TAMkavAnuM mana thAya che: (DomAgyuMnI kemotherApInI zodhAe lAkhA mANasonI. tAMdurastI sAcavI che ane lAkhA jIMdagIone meAtanA meoMmAMthI ugArI che) "What is really important. in this world? That, we individuals get along with each other, try to understand and help each other as best we can: For us physicians. that is: natural. Why should'if not also be possible for ta: people Don't tell me this be utopia Every discovery was considered utopian:" "A duniyAmAM kharekhara zuM mahattvanuM che? ApaNe badhAM eka bIjAne jeTalA vadhAre bane teTalA samajavA ane madada karavA prayatna karIe.. ame dAkatarone mATe to A svAbhAvika che. bIjAo mATe e kema zakya bane? e yuTopiyA che ema mane na kahezeA. dareka zodhane eka vakhata yuTopiyana gaNavAmAM AvatI hatI." temaNe AgaLa vadhIne ema paNa kahyuM che ke, "ApaNe bIjAnI tAkAta upara AdhAra zA mATe rAkhavA joIe? ApaNe ema vatI ne dhaNuM sahana karyuM che ane emAMthI ApaNe have kAMIka dhaDo levA joIe, paNa jUnI vicAraparaMparA ane AcAravyavahArane vaLagI rahevuM ApaNane game che; ethI paNa vadhAre game che. potAnI jAta aMge svataMtra rIte vicAravAne badale ane paraspara vinAzanA sthAne samAdhAnInA mArga zodhavAne badale julmI zAsakone ane vikRta mAnasa dharAvatA taMtravAhakone tAbe thavAnuM, anuravAnuM." * A asaMdigdha kathana che. A zabdo che mAnavInI jIdagI bacAvanAra' ane e mATe potAnAM sarva jJAna ane zakitano jIMdagIbhara anyanA kalyANa arthe upayoga karanAra gerahArDa DAmAgyuMnA. duniyAnA dareka dezanA pratyeka zaherInI pharaja atyAre cAlI raheluM `baga aTa kAvavAnI che. Aje kolerA ke pleganA jaMtuono ApaNane bhayarUpa nathI, paNa rAjapurUSonI para parAgata ( cynical ) vicAraNA, janasamudAyanI beparavAI, ane vijJAnIonuM potAnI javAbadArI jIvana tA. 16-1-15 mAMthI-chaTakavuM. A ApaNA mATe bhAre jokhamarUpa che. vijJAnIoe je karyuM che te have pAchuM kheMcI levAya ema nathI. jJAnadIpa bujhAvI na zakAya. yaMtravijJAnane paNa potAnA niyamo hoya che. paNa vijJAnIee, pAMtAnA jJAna aMge temane je mAnamaratabA maLe che tenA upayega karIne, rAjapuruSone potAnI zakita batAvavI joIe, jethI e varga geravyAjabIpaNu' cheDI de ane mAnavatAmAM pAchAM Ave. ApaNe badhAMe sarakArI jAThANAM ane anyAyI AkramaNA sAme laData ApavI joIe. nyukalIara hathiyAro sAme zelTaro ane kaTokaTInA niyamo astittvamAM che evA pokaLa vidhAna sAme avAja uThAvavA joIe. sAMkaDI daSTinA dezaprema sAme, sattAnA zokha sAme laData ApavI joIe. hajI AzA che. ApaNA jamAnAnA A dardI sAme laData calAvIe te e AzA koI divasa sAyI nIvaDaze. mULa aMgrejI : anuvAdaka: DA, nRsiMha mULajI zAha zrI maeNksa baoNrna samAsa sagha samAcAra sva. nAthAlAla pArekha aMge zAkasabhA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, bhArata jaina ma Da,maMDaLa tathA saMyukata jaina vidyArthIgRhanA saMyukata Azraya nIce saMghanA kAryAlayamAM zukravAra, tA. 8/1/65nA roja sAMjanA samaye zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce eka zaikasabhA bolAvavAmAM AvI hatI. A sabhAmAM traNe saMsthAnA pramukha kAryakartAo tema ja keTalAka sabhyo upasthita thayA hatA. sva. nAthAlAlabhAIne aMjali ApatAM zrI riSabhadAsajI rAMkA, zrI gulAbacaMda talakacaMda, zrI caMpakalAla cImanalAla tathA zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyAe prasaMgocita vivaraNa karyuM hatuM ane zrI nAthAlAlabhAInA udAtta vyakitatvanA bhinna bhinna pAsAonI rajUAta karI hatI. pramukhasthAnethI zrI cImanalAla cakubhAI zAhe zrI nAthAlAlabhAInA arthasabhara jIvananA vigatathI paricaya ApatAM jaNAvyuM hatuM ke zrI nAthAlAlabhAI janmathI vaiSNava hatA, paNa pachIthI jaina dharma tarapha DhaLyA hatA. tyAra bAda pramukhasthAnethI nIce mujabanA zAkaprastAva rajU karavAmAM Avyo hato. zokaprastAva "A sabhA zrI nAthAlAlabhAI pArekhanA tAjetaramAM nIpajelA avasAna badala UMDA zAkanI lAgaNI vyakata kare che. zrI nAthAlAlabhAI muMbaInA agragaNya nAgarika hatA, muMbaInI prAMtika mahAsabhA samitinA kriyAzIla kAryakartA hatA, mahArASTranI vidhAnapariSadanA sabhya hatA, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI tathA saMyukata jaina vidyArthIgRhanI kAryavAhaka samitinA sabhya hatA tathA bhArata jaina mahAmaMDaLanA AjIvana sabhya hatA, ane komI tema ja bItakomI aneka saMsthAonA AdhArastaMbha hatA. teo zUnya sthitimAMthI UMce AvyA hatA ane tethI zUnya samA nIcenA vargo mATe UMDI hamadardI dharAvatA hatA. temanAmAM asAdhAraNa udAratA, saralatA ane namratA hatI, temanA avasAnathI aneka saMsthAoe eka udAtta kAryakartA gumAvyo che. A sabhA temane aMtaranI aMjali Ape che ane temanAM kuTuMbIjanone UMDI sahAnubhUti pAThave che." A prastAva sarva sabhAjane e UbhA thaIne pasAra karyo hato. nephAnA anubhava ane ahiMsaka sarakSaNa vicAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA AzrayanIce saMghanA kAryAlaya (45 47, dhanajI sTrITa),mAM jAnyuArI mAsanI tArIkha, 21, guruvAra sAMjanA cha vAgye, bhArata upara cInI AkramaNa thayuM e arasAmAM naphA vistAramAM jemaNe pravAsa karyo hato evAM ane varSothI dahezu' bAju AdivAsI vibhAgamAM sevAkArya karI rahelAM. pati-patnI zrI vasaMta nArageALakara ane zrImatI kusuma tAInA nephA vistAranA anubhavA tema ja Nonviolent Defence' 'ahiMsaka saMrakSaNa vicAra'upara vArtAlApa goThavavAmAM AvyA che. A rasaprada tema ja sAhasasabhara vArtAlApamAM bhAga levA saMghanA sabhyone, tema ja jijJAsu bhAIbahenone nimaMtraNa che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-65 prabuddha jIvana 213 E saMghanI kAryavAhaka samitimAM pUravaNI tA. 8-1-65 zukravAranA roja maLelI saMdhanI kAryavAhaka samitie sva. nAthAlAle pArekhanI khAlI paDelI jagyAe zrI. gulAbacaMda talakacaMda zeThanI kAryavAhaka samitinA sabhya tarIke varaNI karI che. valasADa paryaTana { * kAryakramamAM Doka pheraphAra | ' A paryaTana aMge jaNAvavAnuM ke A paryaTanamAM joDAnArAM bhAI-bahenane 22mI jAnyuArI zukravAra rAtrIne badale 23mI zanivAre savAramAM 6-35 vAgye senTrala sTezanethI upaDatI gujarAta ekasapresamAM valasADa laI javAmAM Avaze ane pachInA divase eTale ke 24mI ravivAra sAMjanA 4-30 vAgye valasADathI upaDatI dilahI janatAmAM muMbaI pAchAM lAvavAmAM Avaze. A mATe 40 TikiTo. zanivAra savAranI gADImAM rIjharva karAvavAmAM AvI che, je paryaTakoe saMghanA kAryAlayamAMthI meLavavAnI raheze. A paryaTana mATe vyakita dITha rU. 15 ne badale tatkALa rU. 20 ane bAra varSa nIcenAM bALako mATe rUA. 15 rAkhavAmAM AvyA che. AthI kharca vadhaze te teTalI rakama paryaTaka bhAI-bahenoe vadhAre bharavAnI raheze. rAtrInA sUvA mATe gAdalAM-ozIkAnI sagavaDa che. oDhavA pUratuM sAdhana dareke sAthe levAnuM raheze. saMdhanA sabhyo mATe kacchanA pravAsanI yojanA saMghanA sabhyo tathA temanAM kuTuMbIjane mATe tA. 6ThThI phebru. ArI zanivArathI tA. 17mI phebruArI budhavAra sudhI, muMbaIthI karIcI jatI AvatI sTImaramAM kacchane pravAsa yojavAnuM vicArAI rahyuM che. be divasa sTImaramAM jaze ane bAkInA divase daramiyAna- mAMDavI, kaMDalA, gAMdhIdhAma, bhadrezvara, bhUja, Adipura, nArAyaNa sarovara, jakhI selTa varkasa, bannI pradeza, muMdrA, rUdramAtA Dema, rAyaNe moTI, DumarA, koThArA, naliyA, vAyora, rAkhaDI Dema, koTezvara, nakhatrANA, puMarAgaDha, koTezvara, mAtAnA maDha, pAnDo Dema, kalyANapura, bhAratIya samUha khetInuM sthaLa-koTezvara ane bhujapura vagerekacchanAM jovAlAyaka sthaLo ane zaheromAM A mATe zekavAmAM AvanAra sTeTa TrAnsparTanI basamAM pravAsIone pheravavAmAM Avaze. A aMge pravAsI dITha rUpiyA 12 thI 150 ne kharca Avaze e aMdAja che. A pravAsane lagatI vigato nakkI karavA mATe patravyavahAra cAlI rahyo che. A pravAsamAM joDAvA IcchatA bhAIbahenee saMdhanA kAryAlayamAM vyakita dITha rUA. 125 ane bAra varSanI nIcenI uMmaranA mATe rU. 75 bharI javAnA raheze. A mATe chevaTanI tArIkha jAnyuArI 22 nakkI karavAmAM AvI che. A pravAsayojanA ra. 5000 AsapAsanI javAbadArIne viSaya hoIne jAnyuArI mAsanI 22 tArIkha pahelAM pUrA 40 pravAsIonA nAma noMdhAyA haze te ja upara jaNAvela pravAsa nakkI karavAmAM Avaze. te je sabhyo A pravAsamAM joDAvA utsuka hoya temane potAnAM nAma saMghanA kAryAlayamAM saMnDara noMdhAvI javA vinaMtI che. prabuddhajIvana rajata jayaMtI samArohanA saMdarbhamAM saMdhane thayelI arthaprApti 28571-51 agAu jAhera thaI gayelI rakama 150-00 zrI jayavadana takhtAvALA. ''101-00 zrI ravajI vIjayALa gAlA 11-00 zrI rAmubhAI paMDita : 25-00 " pUNimAbahena pakavAsA 25-00 " nAnacaMda tArAcaMda *00 " jI. DI. daphatarI 11-00 " dhIrubhAI daphatarI 10-00 " haMsarAja saubhAgyaracaMda koThArI senerI mauna lekhaka: zrI bharata Thakkara (prAptisthAna: cetana prakAzana gRha limiTeDa. rAmajI maMdira pALa, vaDedarA, prakAzaka - bharata Thakkara, caMdrodaya, khArIvAva roDa, rAvapurA, vaDedarA 1. kiMmata rU. 2,00) - kAvyasAhityamAM chellA dAyakAmAM kheDAI rahelA navA prakAramAM A kAvyasaMgraha pitAnuM sthAna pAme che. ahiM kaviSTi jUnAM pratIkone jUnAM chaMdadhane toDIne kaMIka navuM zodhavA prayatna karI rahI che. A achAMdasa kAvyamAM kavi potAnI anubhUtine koI navA ja mAdhyama dvArA ceTadAra rIte rajU karavA mathe che.. jema ke "palaLelI mATInA locA jevuM mAruM mauna, Aje te jaDa paththara banI gayuM che. kavi pAse maulika vicArazakita, kAvyamaya kalpanA ane saraLa Alekhana che. jevuM ke"AkAza Aje UDavAnI vimAsaNamAM che. AkAza kSitijo pAsethI" pitAnI pAMkhe cheHDAvI zakatuM nathI." A pravAhamAM vahI rahelA anya keTalAka kavione hAthe vitAne nAme mAtra vicitratA (ane ghaNI vAra jugupsA paNa) SiAtI jovA maLe che. A kavio e rIte potAnI kAvyaktine sajAga rAkhI che. chatAM paNa je kAvyaprAsAda vAMcakanA hRdayamAM tema ja prANane sparzavA joIe, tene anubhava ahIM nathI thatuM. pariNAme A kAvyasaMgraha mAtra vAMcakanA bauddhika stara para keTalAka vicAro mUkI jAya che. A jAtanAM kAvyo koI ciraMjIvI AsvAda kayAM sudhI karAvI zake? " gItA parIkha dharma ane satya vize javAharalAla dharmoe satyane baMdIvAna banAvavA prayAsa karyo che. dharmoe mAnavajAtanA vikAsamAM ghaNI sahAya karI che. dharmo e : mUlyo ane dhaNo TharAvyA che ane mAnavajIvananA mArgadarzana mATe siddhAMta dAkhavyA che. Ama chatAM, temaNe je kAMI . phAyado karyo che te uparAMta temaNe satyane niyata svarUpe - ane sUtramAM bAMdhI levAno prayAsa paNa karyo che ane kriyAo ane rivAjone uttejana ApyuM che, je kriyAo ane rivAje thoDAM vakhatamAM ja tenA mULa uddezarahita banI jAya che ane mAtra eka prathA jevA banI rahe che. mANasane sarva dizAmAM gherI vaLelAM ajJAta tattva vize mANasanA manamAM bhaya ane rampane khyAla pedA karIne dharmo mANasane ajJAta tattvanI khejamAM ja nahi, paraMtu sAmAjika prayAsa lAbhanI khejamAM paNa nirutsAhI kare che. jijJAsA ane vicArane uttejana ApavAne badale temaNe prakRtine, sthApita saMpradAyane, pracalita sAmAjika vyavasAyane ane je badhuM kaMI pravartamAna hoya tene vaga banavAnI philasUphIne upadeza ApyA che. amAnuSI tattva-deva-nI IcchA pramANe badhuM thAya che evI mAnyatAne pariNAme sAmAjika kSetre kaMIka binajavAbadArI sarjAya che. ane buddhiyukata vicAra ane zedhanavRttinuM sthAna bhAvukatA ane lAgaNIveDA le che. dhameM jo ke agaNita mAnavIonA jIvanamAM zAMti-svasthatA prANI che ane mUlya anusAra sama ja vyavasthA sthApita karI che, tema chatAM dhameM mAnavasamAjamAM sAhajika evI pragatizIla ane paravirtanazIlakSI vRttine rekI paNa che. ' ' javAharalAla naheru dharma ane camatkAra ApaNe samAjamAM aMtanI sattA-1, rAjAnI ke sainikanI sattAnI sthApana nathI karavI. saMtanAM vacanene 2Adara. je saMtanA prabhAvanA kAraNe nahi, paNa tenI pAchaLa camatkArane bhAva che tene kAraNe che. camatkAramAM hiMsA che, kemake temAM mANasanI buddhinuM mUlya nathI. dharmomAM je IzvaraniSThA ane mUlyonI niSThA para nirbhara nathI te cakkAra para nirbhara che. ' - dAdA dharmAdhikArI 28969-51 maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-65 kavivarya munizrI nAnacaMdrajInuM maMgaLa mahAprasthAna gaI tA. 27-12-64nA roja sAyalA (saurASTra) khAte rathAnakvAsI jaina saMpradAyanA agragaNya vayovRddha munivara, kavi tema ja paMDita zrI nAnarAMdrajI mahArAja 88 varSanI uMmare kALadharma pAmyA che. temanA avasAnathI mAtra sthAnakvAsI samAjane ja nahi, jaina dharmAnuyAyI samAjane nahi paNa bhAratanA samagra dhAmika samAjane eka moTI khoTa paDI che. temano janma I. sa. 1877mAM sAyalA khAte thayela. pitAno nakkI karavAmAM Avela vivAharabaMdha teDIne temaNe 1901mAM 24 varSanI uMmare ka0 jAra mukAme sva. muni devarAMdrajI pAse jaina dIkSA aMgIkAra karI hatI. Ama chatAM paNa tene kevaLa saMpradAyanA cIle cAlanArA sAdhu nahotA. maulika dharma- tavane jALavavA sAthe parivartita hRdaya, kSetra, ane kALane lakSamAM laIne bAhya kriyAmAM temaNe samayAnusAra pheraphAro karyA tema ja karAvyA hatA. jaina zve. 2AnakvAsI keMnapharansanuM morabI mukAme temanA hAthe bIjAropaNa karavuAmAM AvyuM hatuM. ra4. munizrIne zikSaNakAryamAM tema ja mAnava samAjane pahoMcADavAmAM AvatI aAMtara-bAhya rAhatapravRttimAM UMDo rasa hato. temanI preraNAnA pariNAme aneka chAtrAlayo, pAThazALAo, vacanAlayo, pustakAlaya, 2SadhAlaya nirmANa thayAM hatA. tema ja ughogazALAoatitvamAM AvI hatI. e jamAnAne pIchANatA udAra vicAranA teo AjIvana brahmA mArI rAMtapuruSa hatA. 88 varSanuM lAMbu jIvana utkRSTa prakAranA cAritrya vaDe temaNe sArthaka karyuM hatuM. AvA munivarane, temanA maMgaLa prasthAna samaye, ApaNAM aneka vaMdana ho ! paramAnaMda pUraka noMdha: ahIM jaNAvavuM apraratuta nahi lekhAya ke munizrI bhAratane jagajAhera prasaMga TAMkIne guruvarSe temane pUchayuM: "bhagavAna nAnacaMdrajInA be mukhya ziSya. (1) muni cunIlAlajI mahArAja, zrIkRSNa to pAMDavone jItADavA mATe-nyAyane vijayI banAvavA temaNe 1928mAM dIkSA lIdhelI, Aje teo hayAta che, ane munizrI mATe-dharmarAja yudhiSThira pAse asatya jevuM belAvyuM: "naro vA nAnarAMdrajInA sthAne Ave che, (2) muni saMtabAlajI. temaNe kuMjaro vA' Apa svarAjya mATe thoDA asatyane calAvI le kharA?" 1929mAM dIkSA lIdhelI. samayAMtare I. sa. 1937mAM temaNe te kALe lekamAnya tilaka aMsArI mATe DuM asatya athavA apavAdagusthI chUTA rahIne eka varasa mauna ekAMtavAsamAM gALeluM. tyAra rUpa hiMsA pratye kuNI najare jovAmAM mAnatA. gAMdhIjI baMne bAbatamAM bAda sthAnakavAsI jaina sAdhunI AcAraparaMparAnI bAbatamAM pote sApha hatA. ahiMsA karatAM satya taraphane temane Agraha ghaNA vadhAre kaI kaI bAbatamAM judA paDe che ane tadanusAra pitAnA AcAramAM asAdhAraNahate. Adarzone vyavahAra khAtara teo nIce utAravA kevA pheraphAra karavA Icche che tene lagatuM sthA. samAja jenuM eka mAgatA nahotA. vyavahArane Adarza tarapha caDhAvavA mAgatA hatA. nivedana temaNe bahAra pADeluM, jenI jANa thatAM, muni saMtabAlajI jaNAve A rIte gAMdhIjIe upara jaNAvela praznanA javAbamAM kaheluM ke, che te mujaba, sthA. samAje kahyuM ke, "varto bhale, nivedana jAhera na . "mahAbhAratane ke bhagavAna kRSNanA kRtyane AlecanakAra thavA karo.' paNa Ama karavuM temanA mATe zakya nahotuM, tethI jenI hakumata mAMgatA nathI, paNa mArI daSTie satya e ja Izvara hoIne satya nIce teo hatA te lIMbaDI saMpradAya (moTA)e temane "rAMpradAya bahAra mAre mana prathama che. svarAjyanA bhAge paNa huM satyane ja pasaMda ghoSita karyA. paNAme guru-ziSya sAthe rahI na zake evI pari karuM!" gAMdhIjI pratye temanuM AkarSaNa A kAraNe hatuM ane temanA sthiti sara jANI. tyAra bAda Aja sudhI muni saMtabAlajI pitAnA hAthethI temaNe aneka vAra bhikSA vahorI hatI." gurathI alaga vicaratA rahyA che. Ama chatAM paNa baMne vacce | muni saMtabAlajI AgaLa cAlatAM pitAnA patramAM jaNAve snehasaMbaMdha atUTapaNe cAlu rahyo hato ane gALe gALe te che ke, "guruvarya zrImad rAjacaMdranuM sAhitya vAMcatAM-vAMcAvatAM; gAMdhI ekamekane maLatA paNa rahetA hatAM. temanA guruvaryanA avasAna sAhitya vAMcatAM-vaMcAvatAM; saMgata choTAlAla harajIvana 'suzIla aMge sahAnubhUti dAkhavato meM muni saMtabAlajI upara eka patra pAse zrI araviMda-sAhitya paNa vAMcatA-vaMcAvatA. Ama A lakhele tenA uttaramAM potAnA guru vize aneka mAhitI ApatA traNe mahApuruSanAM lakhANamAM teo bahuja rasa dharAvatA ane temanA aMge guNAnuvAda karo eka lAMbe patra temanA taraphathI hatA. vaLI thoDA samaya pahelAM sva. vADIlAla motIlAla zAhanuM tAjetaramAM maLyo che. te Akhe kAgaLa jagyAnA abhAve 'prabuddha- sAhitya chapAvavAnI preraNA paNa temaNe ja ApelI. temanAM pravajIvanamAM pragaTa karavAnuM zakya nathI. eTale te patramAMthI svargastha canamAM vakatRtva, saMgItakaLA, thAkAritva ane kAvyatatvane bhAre guruvaryanI jIvanapratibhAnI jhAMkhI karAvatA eka be utArA nIce rameLa jAmate. A uMmare chevaTa lagI temanI anekhI vANI ApIne huM saMtoSa mAnuM chuM.' lokone teo pIrasatAM dharAtA nahi; zetAe temane sAMbhaLatAM - teo potAnA patramAM jaNAve che ke, "bhASAnI daSTie temaNe dharAtA nahi. Adhunika vijJAna viSe teo UMDI jijJAsA saMskRta tema ja ardhamAgadhIne abhyAsa kare. temaNe dharmazAstronuM dharAvatA. jyAM jAya tyAM jUnI ziSphaLA, maMdironI kotaraNI, UMDuM avagAhana kare. prakRti atizaya milanasAra, udAratA nadI-parvatanI ramyatA vagere jovA-nihALavAnuM temane khUba ja anahaMda, vaLI dharmo pratye temanAmAM sadbhAva hate. AryasamAjanI gamatuM. teo potAnI pAchaLa vipula lekhana-sAhityamAM mUkI gayA mardAnagI pratye temane UMDe pakSapAta hatA. zrImad rAjacaMdranI che. vaLI teo kavi hoIne kAvyo dvArA temaNe samAjane temanA mana upara gherI asara hatI. paNa emane sauthI vadhu ghaNuM ApyuM che. sAdhuonI pariSada hoya, harijananI ke kaLIonI AkarSaNa gAMdhIjI pratye hatuM. tethI eka bAjue temaNe "vijayataNuM paripada hoya ke yuvakonI pariSada hoya-temane jyAM bolAvavAmAM Ave manamohana vALuM vagADanAra koNa haze?" e gIta gAIne satyAgrahanI tyAM tene jatAM ane ekatra thayelI mAnavamedanIne joIne-AtmatArIpha karI hatI, to bIjI bAjue "jagatane jagAvA avanimAM priya bhAI bahene joIne teo rAjI rAjI thaI jatA ane saune gAMdhIjI AvyA" e gAIne gAMdhIjIne yugAvatAra puruSa tarIke rAjI rAjI karI detA. Ave temanAmAM agAdha vAtsalyabhAva hato, biradAvyA hatA. khAdI ane grAmodyoga viSenA graho ane baMne vakhatanI sAmudAyika prArthanA te AkarSaNanA phaLa svarUpe e bhAva ke je kazA paNa bhedabhAvane jANato nahoto. aMta sudhI temanAmAM pragaTa thayAM hatAM. haripurA mahAsabhAmAM tene hAjara rahyA kAna AMkha ane anya Indriya sAbuta hatI. zarIra paDachaMda, bhavya hatA. pachI teo tIthalamAM keTalAka samaya rahelA ane gAMdhIjI paNa lalATa, avAja bulaMda ane tejomayatA akhaMDa hatI. Ama aMta samaya tyAM ja AvIne keTalAka divasa rahyA hatA. pariNAme lagabhaga roja sudhI tene sajAga, sAvadhAna hatA. AvuM temanuM bhavya jIvana hatuM e baMne vacce mulAkAte thayA karatI hatI. khAsa karIne samudra- ane evuM ja temanuM bhavya avasAna hatuM. temane mana koI parAyAM kinAre teo ghaNIvAra sAthe pharatA hatA. A rIte baMnenI vacce nahotAM. game tevo keIe aparAdha karyo hoya, paNa te aparAdhI cAlI rahelA vicAravinimaya daramiyAna eka divasa satya ane temanI sAme gaLagaLe thAya teo paNa tarata gaLagaLA thaI jatA. ahiMsA vacce meLa na maLe viSe vAta nIkaLI paDI, mahA- AvuM mahA dila ne pAmyA hatA." :
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-65. prabuddha jIvana 215 prakIrNa noMdha - - ravanAMnI belI aMge upavAsa ane bIjA divase besaNuM (divasa daramyAna be vAra bhajana) svapnonI balInI Avaka devadravyamAM laI javI ke sAMdhA- levAnuM hoya che. A bhejana mATe bharacaka miSTAnna ane bhAta raNa khAtAmAM laI javI e prazna 'prabuddha jIvananA AgaLanA bhAtanI vAnIo taiyAra karavAmAM Ave che. upaghAnavratInI tAkAta aMkamAM sArI peThe carcAyelo hoIne svapnonI belI eTale zuM e jaLavAI rahe te mATe dezanA game te khUNethI sArA pramANamAM cAnuM prabuddha jIvana'nA vAcakone samajAvavAnI jarUra nathI. AnA dhI meLavavAmAM Ave che. Ama A upadhAna vratanA udhyApanamAM saMbaMdhamAM tA. 16-10-64nA 'prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelI tyAga ane bhoganuM eka sarakhuM tAMDava cAle che. Aje ApaNA prakIrNa noMdhamAM jaina zve. mU. samAjanA khyAtanAma AcArya zrI cAlu khAnapAnamAMthI badAma, pIstA, elacI, kezara ane cepyuM AtmArAmajI mahArAje, rAdhanapura khAte vi. saM. 1943mAM (I. sa. dhI paNa, te te cIjanA bhAvo khUba vadhI javAnA kAraNe, lagabhaga 1897mAM) paryuSaNa parva daramiyAna svapnAM utAravAnI prathA zarU adazya thayela che, paNa A upadhAnanA bhejana mATe koI paNa cIja thatAM, temAM je bolI bolavAmAM Ave tenI Avaka sAdhAraNa moMdhI hotI ja nathI tema koI cIjane dukALa saMbhavatA nathI. game te bhAve khAtAmAM laI javAnuM pharamAvyAno, e samayanAM cepaDAmAM spaSTa game te cIjo sArA pramANamAM dhoLA ke kALA bajAramAMthI meLavavAmAM ullekha pragaTa karavAmAM Avyo hato. tyAra bAda tAjetaramAM Ave che. te mATenI kharIdIne koI kAyadA-kAnUna naDatAM nathI. eka zrI subodhacaMdra nAnAlAla zAhe tA. 7-6-65nA patra dvArA cAlu eka upadhAnamAM sAdhAraNa rIte 400-500 bhAI-bahene joDAya jAnyuArI mAsanA "zrI mahAvIra zAsana'mAM pragaTa thayela eka lekha che. eTale eka eka upadhAna mATe 30-40 hajArane kharca tarapha mAruM dhyAna kheMcyuM che. te lekhamAM vi. saM. 1948mAM (I. sa. aMdAjavAmAM Ave che. aDhaLaka dhana kamAtA jene mATe kALA 1892mAM) zrI jaina dharma prasAraka sabhA taraphathI pragaTa thayela bajAranuM nANuM ThAlavavA mATe svargalokanuM dvAra ughADatuM upadhAna vratanuM A 'Dhaka hita zikSA' apara nAma gappadIpikA samIra' nAmanA pusta- ughApana eka mahattvanuM sAdhana banyuM che. A varNanamAM koI anyakano ullekha karavAmAM Avyo che. A pustakamAM sva. AtmArAmajI kita thatI nathI e darzAvavA mATe bhAvanagaranA jaina saMgha sAthe - mahArAjane karavAmAM AvelA 100 prazno ane temaNe ApelA joDAyelA eka kissAnI jANakArI uogI thaI paDaze. e kisse 1 0 uttarono saMgraha che. temAM eka prazna nIce mujaba che:- nIce mujaba che : sapane utAraNA, dhI caDAnA, phira lilAma karanA aura do bhAvanagara khAte cAturmAsa karI rahelA eka AcAryuM kArtaka tIna rUpaiye maNa vecanA, so kayA bhagavAnakA ghI kauDA hai sau likho." mahinAmAM upadhAna tapanI yojanA karavA tyAMnA saMdhanA AgevAnone | tene javAba temaNe nIce mujaba Apelo: sUcanA karI.saMghanA AgevAnoe evA kazA kharcamAM utaravAnI "svapna utAraNe, dhI belanA ItyAdika dharmaka prabhAvanA. anicchA darzAvI. AcAryazrIe kahyuM ke "badhA kharcanI gAThaaura jina dravya kI vRddhi kA hetu hai. dharmakI prabhAvanA karanese vaNa bahArathI thaI raheze. mAtra tame upadhAna tapanI goThavaNa karavAnuM prANI tIrtha kara gotra bAMdhatA hai. yaha kathana zrI jJAtA sUtra meM hai. mAthe lyo." saMghanA AgevAnoe kahyuM ke "ApanI A vAta amane aura jina dravyanI vRddhi karanevAlA bhI tIrtha' kara gotra bAMdhatA hai - kabUla che, paNa amArI be zarata che : (1) A upadhAna pAchaLa kazuM yaha kathana zrI saMbadha sattarI zAstrameM hai. aura ghI ke bolane vAste kALA bajAranuM nANuM vaparAvuM na joIe. (2) upadhAnane lagatI jo dhI likhA hai tisakA uttara jaise kumAre AcArAMga zAstra bhagavAna bhejana sAmagrI vasAvavAmAM sarakArI koI paNa kAyadA kAnUnane kI vANI do vA cAra rUpaiyAMko vikatI hai aise dhIkA bhI mAla paDatA hai." bhaMga karavAmAM na Ave. A uparAMta A upadhAna vratamAM bhAga lenArA A praznottara je pustakamAMthI levAmAM AvyA che te pustaka bhAI-bahene zaheranI gaTara sAthe joDAyeluM pAyakhAnuM ke mutaraDIne mArA jovAmAM AvyuM nathI. tenuM aparanAma "gappadIpikA samIra' upayoga karI zakatA nathI. pariNAme AvA moTA samudAyanA maLatenI vizvasanIyatA mATe zaMkA upajAve tevuM che. Ama chatAM upara mUtra visarjananI geThavaNa kema karavI te eka mahattvane savAla banI jaNAvela praznottara koInI manasvI kalpanAnA nahi, paNa kharekhara jAya che. sAdhAraNa rIte jyAM upadhAna karAvavAmAM Ave che tyAM AdhAra rAkhavA lAyaka tathA pramANabhUta hoya to, vi. saM. 1943nI catarapha vasatA lokone maLamUtranI dUrgadhanA bhaMga banavuM paDe che. A sAlanuM vidhAna vi. saM. 1948nI sAlanA vidhAnathI ekadama ja mATe paNa saMdhanA AgevAne taiyAra nahotA. uparanI zarate sAMbhaLIne paDatuM hoIne Azcarya pedA kare che. pAMca varSanA gALA daramiyAna AcAryazrIe bhAvanagaramAM upadhAna karAvavAno Agraha choDI dIdho A prazna aMge AtmArAmajI mahArAjanA abhiprAyamAM pheraphAra ane pachI tene lagatI badhI goThavaNa zihora mukAme karavAmAM AvI. thayo hoya ema mAnavAne paNa koI kAraNa nathI. je bhinna bhinna A uparathI upadhAna vrata udyApana sAthe kayA kayA prakAranA - putakomAM A vidhAna rahelAM che te bannenA saMpAdaka zrI vijaya sAmAjika anarthe joDAyelA che tene khyAla Avaze. A badhuM vallabhasUri che jeo Aje hayAta nathI. temanA sivAya anya koI jANavA-samajavA chatAM upadhAnanI ghelachAe 9. mU. mUrtipUjaka vyakita A parasparavirodhI lAgatAM vidhAnane khulAse karI zake samAjanA AcAryone tema zrAvaka samudAyane ghelA banAvI dIdhA tema nathI. pariNAme muMjhavaNa tenA mATe ubhI thAya che, je amuka che ane te pAchaLa lAkho rUpiyAnuM kevaLa pANI thaI rahyuM che. AcAryane anusarIne ja cAlavAne Agraha rAkhatA hoya. bAkI muMbaI khAte AcArya padavI-pradAna pAchaLa thanAre puSkaLa dhanane dhumADe AvA praznane vartamAna dezakALa anusAra samyaka vicAra karIne jaina zve. mU. samAjamAM paccAsa varSa pahelAM AMgaLInA je koI nirNaya kare che tene AcAryonAM abhiprAya-virodha kadI paNa muMjhavatA nathI. pUrvAcAryanA paraspara--virodhI lAgatAM vidhAna tarapha veDhe gaNAya teTalA ja AcArya hatA ane tethI AcAryapadanuM khAsa jyAre mAruM dhyAna kheMcavAmAM AvyuM tyAre mane lAgyuM ke, prabuddha mahattva hatuM. sAdhAraNa rIte koI saMghADAmAM mATe ziSya parivAra jIvananA vAcakone paNa mAre tenI jANa karavI joIe. nirmANa thAya tyAre te parivAranA vaDila guru parivAramAMnA koIeka upadhAnane rAphaDo phATayo che! tejasvI vidvAna ane prabhAvazALI ziSyane AcArya banAvatA. kadi | jaina . mU. samAjamAM Azare 45 dahADA, cAle tevuM upadhAna kadi koI zaherane saMgha amuka jaina vayovRddha muninI viziSTa vrata Aje catarapha jerAbhera cAlI rahyuM che. AmAM moTA bhAge eka divasa yogyatAne khyAla karIne te munIne AcArya padavIthI vibhUSita karate. jANavA-samajavAna tema paganuM kevaLa mArI puSkaLa dhane
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 prabuddha jIvana samaya jatAM AcArya banelA sAdhuoe potAnA ziSyomAMthI eka yA anya ziSyane AcArya banAvavAnuM zarU karI dIdhuM ane DhagalAbaMdha AcAryo nirmANa thayA. Aje je rIte AcAryo banAvavAmAM Ave che te rIte thoDA samaya bAda koI AcArya banyA sivAyanA sAdhu ja nahi rahe evuM anumAna karavAmAM Ave che. A rIte AjanA samayamAM AcAryapadanuM koI khAsa mahattva ja rahyuM nathI. Ama chatAM tAjetaramAM muMbaImAM gADIjInA upAAye vasatA zrI vijaya amRtasUri, jeo dIkSA cheADIne bhAgelA naTa ziSyone pharI pharIne dIkSA ApavAnI aneka vadara dhRSTatA karatA AvyA che, eTale ke je AvyuM tene muMDavA sivAya muMDana mATenI yogyatA aMge jaeNmanI pAse bIjuM koI dhAraNa nathI, teo potAnA praziSya paMnyAsa zrI dhuraMdharavijayajIne AgAmI phebru ArI mAsanI AThamI tArIkhe AcArya banAvavA dhAre che. A AcAryapadI-pradAnanA anusaMdhanamAM kalpanAmAM na Ave evA eka gaMjAvara samAraMbha yojavAmAM Avyo che. A mATe muMbaInA jaina zve. mU. samAjanA AgevAna lekha.tA evA 31 gRhasthAnI zrI AcAryapada-pradAna-samiti nImavAmAM AvI che ane te samitinA zrI lakSmIcaMda durlabhajI, zrI dhIrajalAla TArarazI zAha, zrI mukitalAla vIravADIA tathA manasukhalAla oghaDabhAI zAha maMtrIo che, ane temAMnA svaparakalyANasAdhaka zrI dhIrajalAla TokarazI zAha A AkhA samAraMbhanA pramukha Ayojaka che. upara jaNAvela samiti nIce 11 peTA samitie nImavAmAM AvI che. AvI AcAryapadavInuM pradAna sAdhAraNa rIte je upAzrAyamAM prastuta sAdhu samudAya raheto hoya te upAkAyamAM ja karavAmAM Ave che, paNa A prasaMganI ujavaNI mATe tema karavAne badale AjhAda medAnamAM eka bhavya maMDapa bAMdhavAnA nirNaya karavAmAM Avyo che. A mATe dasa divasanA e bhavya kAryakrama vicArAyA che. A prasaMge AcArya paraparA-darzana' nAmanI viziSTa racanAnA cha khaMDo racavAmAM AvanAra che ane bhagavAna mahAvIranI pATe AvelA AcAryonI 2500 varSanI paraMparA mUtio ane citrA dvArA raju karavAmAM AvanAra che. A virATa samAraMbha pAchaLa pANA lAkhathI eka lAkha rUpiyAnA kharca aMdAjavAmAM Avyo che. A badhuM jANIne koIne paNa sahaja prazna thAya ke koI eka AcArya potAnA koI eka ziSya ke praziSyane AcArya banAve te evA te kayo meTA banAva che ke je mATe AjhAda medAnamAM ATalI moTI mAMDa mAMDavAmAM Ave ane ATalA badhA dravyanA vyaya karavAmAM Ave? upadhAna aMge tema ja AvA AcAryapadavIpradAna aMge khAnapAna, ADaMbara, nATAraMbha ane jhAkajhamALa pAchaLa ATalo moTo dhananA dhumADo thaI rahyo che ane te zANI lekhAtI dareka bAbatano gaNatarIpUrvaka vicAra karatI jaina komanA hAthe--A joIne anyanta vedanA thAya che. zuM ApaNe sAdI samaja, vyavahArakuzaLatA, viveka zakita badhuM ja gumAvI beThA chIe ane na samajI zakAya evA koI pAgalapaNAe ApaNI buddhine gherI lIdhI che? eve prazna thAya che. ApaNe vizALa samAjanI vacce beThA chIe. vizALa samAjanA prAjJa puruSo ApaNe zuM karI rahyA chIe te jue che, nihALe che ane ApaNI kiMmata AMke che. AvA atireka sAme avAja sarakhA paNa koI na uThAve-zuM evA satvahIna ApaNe banI beThA chIe ? A badhuM eka prakAranuM vaibhavapradarzana sAmAnya lokonI AMkhe caDhatuM jAya che ane tenA bhAre pratikULa pratyAghAto paDatA jAya che. A rIte vicArIne paNa,, ApaNe AvA arthazUnya jalasAothI bacIe ane vivekanI samatulA upara ApaNA dhArmika jIvanane--samagra sAmAjika jIvanane AdhArita karIe eja prArthanA ! paramAnaMda tA. 16-15 sAbhAra svIkAra sabarasa : bhAga 1: lekhaka tathA prakAzaka : DA. kAMtilAla zAha, "upahAra" pATAnI pAse, navaraMgapurA, amadAvAda, 9. kiMmata rU. 1-50 bhagavAna buddha: lekhaka: zrI zivAjI bhAve, prakAzaka : yajJa prakAzana, hujharata pAgA. vaDodarA kiMmata rUA. 1-50 strI-puruSa sahajIvana : lekhaka : dAdA dharmAdhikArI, prakAzaka : yajJa prakAzana, hajharata pAgA, vaDodarA, kiMmata rUA. 1-50. urasiMdhunAM biMdu : lekhaka : bhakatakavi zrI zivajI devazI, gaDhaDAvALA. prakAzaka : zivasadana graMthamALA kAryAlaya, gaDhaDA, kiMmata rUA. 1-50. sanAtana dharmanuM rekhAdarzana : lekhaka : zrI zrInivAsa bhAkara gADabAle, prakAzaka : esa.bI. dAMDekara prakAzana, dAMDekara vADo, dAMDiyA bajAra, vaDodarA kiMmata rUA. 0-50. himAlayanI putrayAtrA : lekhaka : zrI prakAzaka : ravANI prakAzanagRha, TiLaka mArga, rUA. 4. kizanasiMha cAvaDA, amadAvAda 1, kiMmata adyatana sAviyeta sAhitya : saMpAdaka tathA prakAzaka : zrI bhAgIlAla gAMdhI, vizvamAnava, rAmajImaMdira pALa, vaDodarA. kiMmata rUA. 5-50 lAzAhI samAjavAda svataMtratA : mULa lekhaka: zrI cakravartI rAjagApAlAcArya, anuvAdaka tathA prAthaka: zrI bhogIlAla gAMdhI, vizvamAnava, rAmajI maMdira pALa, vaDodarA, kiMmata rUA. 4. bhArata ItihAsa noMdha : kArla mArksa kRta) anuvAdaka : zrI bhAgIlAla gAMdhI, prakAzaka: cetana prakAzana gRha prA. li., rAmajImaMdira peThaLa, vaDodarA. kiMmata rUA. 4-25. zatruMjayoddhAraka samarasiMha ane anya kRtio : lekhaka : sva. nAgakumAra nAthAlAla makAtI, prakAzaka : zrIM nAgakumAra nAthAlAla makatI smAraka graMtha prakAzana samiti, jhaverI bhuvana, hujharata pAgA, vaDodarA, kiMmata rUA. 2. abhiSeka : (kAvya saMgraha) lekhaka : zrI zAMtilAla mahetA, The. 'navaracanA'kAryAlaya, jUnI seAsAyaTI, lIMbaDI, (saurASTra) kiMmata rUA. 3. alakanaMdA : (kAvya saMgraha) : lekhaka : zrI rajanIkAMta mahetA, 306, prabhudAsa taLAva, bhAvanagara, kiMmata rUA. 1-50 sahakArI sApAna : lekhikA : zrI kamaLAbahena ratanacaMda sutarIA, prakAzaka: zrI amadAvAda jillA sahakArI maMDaLa, dhanahAusa sAme, bhadra, amadAvAda, kiMmata jJa. 1-25. sevApriya sAjapALabhAI : lekhaka : zrI klacaMda haricaMda dozI, prakAzaka: zivasadana graMthamALA kAryAlaya, gaDhaDA (saurASTra) vizvavihAra : lekhaka : tathA prakAzaka : zrI kALubhAI basIyA jagatapravAsI 19, nepIyanasI roDa, muMbaI 6, kiMmata rUA. 250. jaina padArthavijJAname pudgala : lekhaka : zrI meAhanalAla bAMThiyA, prakAzaka : zrI jaina zvetAMbara terApaMthI mahAsabhA 3, porcyugIjha carca sTrITa, klA-1, kiMmata rUA. 1-25. prAcIna bhAratIya lokadharma : lekhaka: zrI vAsudevacaraNa agravAla, prakAzaka : jJAnodaya TrasTa, anekAnta vihAra, (koyasa kolAnI pAse) amadAvAda 9, mUlya rUA. 4. tilakamaNi : lekhaka : jyabhikhkhu, prakAzaka: gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda, kiMmata rU. 150. jJAnasAra : prathama khaMDa) vivecanakartA : munizrI bhadraguptavijyUjI, prakAzaka : zrI vizvaklyANa prakAzana, hArIja, uttara gujarAta. mAlika zrI mukha/jaina yuvaka saMdhaH mudraka, prakAzaka : zrI paramAnaMdakuvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai-3, mudraNusthAnaH dhI sTeTsa pApala presa, kaeNTa, muMbai,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266. vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 19tI kara muMbaI, phebruArI 1, 1995, somavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakIrNa neMdha bApujInI bhaviSyavANI prastuta lakhANamAM adyatana paristhitinuM Abehuba citra rajU 'laka jIvana 'mAM gAMdhIjIe tA. 24-1-'22nA roja lakhelA thayuM che, ane temAMthI UMce AvavuM hoya te ApaNe zuM karavuM joIe, patramAMne nIcenA bhAga pragaTa karavAmAM Avyo che:-' ApaNe kevA banavuM joIe tenuM paNa AchuM mArgadarzana gAMdhIjIe ! "svarAja Aje ja ke lAMbA vakhata sudhI paNa cAlu rAjya ApaNane karAvyuM che. Ama gamagInIbharyA chatAM maMgaLa divase (aMgrejI rAjya) karatAM bahu sAruM hovAnuM nathI. svarAja thayuM eTale ApaNI aMtaranI prArthanA che ke "Izvara allA tArUM nAma, saune leka ekadama sukhI banI javAnA nathI, eTaluM ApaNe saue jANI sanmati de bhagavAna!" rAkhavuM joIe. svataMtra thaIzuM tenI sAthe ja cUMTaNImAM rahelA badhA cacala ane neharu do, anyAya, zrImaMtenI sattA ne julama tema ja vahIvaTanI bina- tA. 28-1-'65nA TAImsa opha InDiyAmAM zrI jI. ela. AvaData e badhuM ApaNI upara caDI besavAnuM ane A jaMjALa mahetAnA pragaTa thayelA patrane nIce anuvAda ApavAmAM Ave chekayAMthI AvI paDI ema lAgavAnuM. loko aphasanI sAthe gayA te vinsTana carcAla hatA ke jemaNe chelA vizvayuddha daradahADA yAda karaze ke A karatAM to pahelAM vadhAre nyAya hatA. A karatAM miyAna jaNAveluM ke "briTiza saltanatanuM visarjana mArA pramukha vahIvaTa sAro hate, zAMti hatI ane amaladAramAM ochA vattA sthAna nIce karavAmAM Ave e mATe huM kaMI briTiza sarakArane pramANamAM prAmANikatA paNa hatI. lAbha eTale ja thaye haze ke eka mukhya pradhAna nathI banyo." te carcAla ja hatA ke jemaNe 1935 nA jAti tarIke ApaNA mAthethI apamAna ane gulAmInuM kalaMka Utaraze. . gavamenTa oNpha InDiyA eNkaTanI sAme ekalA paMDe hAusa oNpha AkhA dezamAM keLavaNIne pracAra karIe te ja AzA che. tenAthI kaeNmansamAM baMdhAraNara:saranI jesabhera laData calAvI hatI. 1943nI lekamAM bacapaNathI ja zuddha AcaraNa, Izvarane Dara ane prema sAlamAM kero khAte maLelI zikhara pariSadamAM, jyAre presiDenTa bhAvanA khIlaze. svarAja sukha ApanAruM tyAre ja thaze, jayAre ApaNe rUjhavelTe bhArata aMge kAMIka ullekha kare tyAre, meDama geMga - kAI A kAryamAM phohamaMda thaIzuM. nahi te svarAja e dhanasattAnA ghera zekanA jaNAvavA mujaba, carcAla ukaLI uThelA. (sAthe sAthe e. anyAya ane julamane bharele eka ghera naraka AvAsa ja haze. jaNAvavuM jarUrI che ke bhAratanuM briTiza gavarmenTa sAthe rAjakAraNI e! je dareka mANasa satyaniSTa hoya, IzvarathI DarIne cAlanAra samAdhAna karavA mATe koI paNa samaye sTelIne Agraha karyo hoya hoya, bIjA upara prema rAkhavAnuM sukha anubhavI zakato hoya, to ema jANavAmAM AvyuM nathI.) carcAle A rIte bhAratane svarAja saMsAra keTalo sAravALo thaI paDe! tevuM nathI te chatAM A Adarza ApavA sAme daDhatApUrvaka virodha karyo hato. sthitine pratyakSa karavAnI pAtratA bIjA dezo karatAM hiMdustAnamAM "Ama chatAM, jyAre bhAratanA rAjakAraNI sUtradhAranI javAbadArI adhika che." svIkAryA bAda, paMDita naheru 1949nA navembara mAsamAM pahelI vAra || A lakhANa AjathI 42 varSa pahelAMnuM che, jayAre svarAjane IMglAMDa gayA, tyAre e ja carcAla hatA ke jemaNe potAnA nivAsasthAnanA bhAratanA kSitija upara udaya thayo nahoto, paNa bhAvinA garbhamAM AMgaNAmAM AgaLa AvIne javAharalAlane AvakAryA hatA. carcAla e AjanuM svarAja ghaDAI rahyuM hatuM. ApaNane maLelA svarAjanA zilpI vakhate virodha pakSanA netA hatA. temaNe neharune kaheluM ke, "bhAratanA pahelA gAMdhIjIne svarAja maLyA pachI ApaNI zI dazA thaze e vize jANe mukhya pradhAnane huM - vinsTana carcala - mAre tyAM AvakArUM e koI ke pUrI AgAhI thaI hoya evA A lekhanA zabdo che. 26 mI vicitra ghaTanA nathI lAgatI?" ane temanuM svAgata karyA bAda, temaNe jAnyuArInA svAtaMtryadinanA prasaMge lokonA dilamAM uSmA ane A matalabanuM kAMIka jaNAveluM ke "Aje ame virodhapakSamAM chIe, AzA pedA thAya evuM kAMIka lakhuM ema vicAryA karatA hatA, paNa paNa ame sattA upara bahu thoDA samayamAM AvIzuM tenI amane khAtrI AjanI paristhitinuM sArvatrika citra eTaluM badhuM glAnijanaka che. ema thaze tyAre amArA AvavA pahelAM je kAMI karavAmAM AvyuM lAgyuM ke lekhinI AgaLa cAlI ja nahi. AvI mana:sthitimAM che tene ame jarUra Adara karIzuM ane bhAratane karavAmAM AvelI gAMdhIjInuM A lakhANa najara upara AvyuM eTale svAtaMtryadinanA sattAsoMpaNInI ghaTanAne anyathA karavAne ame prayatna karIzuM evuM amArA saMzA tarIke gAMdhIjInuM A lakhANa ja prabuddha jIvananA vAcako aMge koIe leza paNa bhaya sevavAnI jarUra nathI." (A huM samakSa dharIne saMteSa citavuM chuM. yunAITeDa sTeTsanI suprima korTanA nyAyamUrti jasTIsa phAnkapharTara || uparanA lakhANane cheDe gAMdhIjIe jaNAvyuM che ke, "A Adarza- sAthe thayelI vAta uparathI jaNAvuM chuM.) rithatine pratyakSa karavAnI pAtratA bIjA deze karatAM hiMdustAnamAM "1953 nA jUna mAsamAM rANInA rAjyAbhiSeka prasaMge adhika che." Aje gAMdhIjI jIvatA hota to kadAca teo ema heronA bhUtapUrva vidyArthIoe neharu mATe bhejana samAraMbha goThavyo kaheta ke, "A pAtratA paNa have te bhArate gumAvI lAge che." AvI hato. carcAla bahu ja kAmanAM rokANone lIdhe ahIM pahoMcavAmAM meDA * ApaNI AjanI zocanIya dazA che. paDayA hatA. jyAre teo AvI pahoMcyA ane neharunA mAnamAM
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 prabuddha jIvana TosTa vidhi thaI cUkayo hato ema carcilane jaNAvavAmAM AvyuM tyAre e TosTavidhi pharIthI karavAnA carcile Agraha karyo hato, ane A TosTanI darakhArata carcile pote karI hatI." (neharue A bAbata tyAra bAda taratamAM ja svITjharlenDamAM AvelA barganoka khAte maLelI hiMdI. elacIkhAtAMonA vaDAonI sabhAmAM jaNAvI hatI. ) "ane chevaTe oNsTreliyAnA mukhya pradhAna zrI menDIjha mane voziMgTanamAM maLelA tyAre temaNe nIcenA banAva jaNAvyA hatA. laMDana khAte eka khAnagI bhAjana prasaMge menDIjha ane cila ekaThA thayA hatA ane e daramiyAna, koIe neharu viSe kAMI ghasAtI TIkA karI. carcIla A saMbhALI gayA ane te aMge peAtAnI nAkhuzI darzAvI. temaNe e vakhate kaheluM ke, " naheru sAthe mane aneka matabhedo che, ema chatAM paNa, huM jANuM chuM evA bahu ghoDA mAnavIomanAM neharu eka che ke jemaNe vaira ane bhaya upara vijaya meLavyuM che. " "A traNa banAvA eka mahAna aMgrejanuM Ingrained Costitutonalism--baMdhAraNane AdhIna rahIne AcaravAnA Agraha dharAvatA mAnasanuM ane sAthe sAthe evI mahAnubhAvatAnuM ApaNane darzana karAve che ke je barkanA kahevA mujaba moTA bhAge Truest Wisdom - utkRSTa koTinI prajJA--nA ja eka prakAra hoya che. " hiMdI sAme A tophAno, A zahIdI zA mATe ? jyAre prajAsattAka dine hindI bhASA saMgha sarakAranI sattAvAra bhASAnA pade ArUDha banI rahI che tyAre dakSiNa bhAra.mAM khAsa karIne madrAsa bAjue tophAno thayAM che ane hindI bhASAnA kahevAtA zAsana sAme tyAMnA drAvIDa munetrakaLagama pakSa taraphathI hiMsaka sAmanA karavAmAM AvyA che, eTaluM ja nahi paNa, be svayaMsevakoe A bAbatane ja AgaLa dharIne zarIra upara dhAsaleTa chAMTIne AtmaghAta karyo che. A badhuM jANIne-sAMbhaLIne-bhAre AghAta temaja Azcarya thAya che ane A badhAM tophAno ane A badhI zahIdI zenA mATe evA prazna thAya che. A badhAM pAchaLa koI siddhAtanA savAla hAta, koI mahAna mUlyanI rakSAnA prazna heta te ApaNe mAnI leta ke te khAtara je kAMi thayuM che temAM kAMIka vyAjabIpaNuM haze. paNa je hiMdI bhASAnA bhAratanA aneka aMga-upAMgAne joDanAra eka kaDI tarIke vicAra karavAmAM tema ja svIkAra karavAmAM AvyA che, ane je dnArA ekatAnuM amRta meLavavAnI AzA sevAi rahI che te ja hiMdI sAme AvA ukaLATa, Avo khaLabhaLATa AvI zahIdI pedA thAya to ema ja samajavuM rahyuM ke vidhi ApaNA mATe vakra banI rahela che.. dakSiNa bhAratamAM eka pUrvagraha pedA thayA che, keTalAka samayathI pASAte rahyo che. samagra bhAratanI apekSAe dakSiNa bhArate aMgrejI bhASA upara prabhutva prApta karavAmAM varSothI pahela karI che ane tene lIdhe bhAratanA ucca kakSAnA rAjyAdhikAro upara jyAM tyAM dakSiNabhAratanA loko Aje supratiSThita banelA jovAmAM Ave che. have jo hiMdI bhASA bhArata sarakAranI sattAvAra bhASA bane to hiMdIbhASIonuM prabhutva vadhe ane peAtAne aMgrejIbhASI lekhatA evA madrAsIonuM prabhuttva ghaTe--AvI dahezate dakSiNa bhAratanA cittane gherI lIdhuM che ane A badhAM tophAno e vikRta manodazAnA AvIrbhAva che. Ano artha e thAya che ke amAre aMgrejI bhASAnI hAMgIrI joie chIe., hiMdI bhASAnI nahi, kAraNa ke aMgrejI bhASAnI jaMhAMgIrI pAchaLa amAruM svArtha rahelA che. AthI vadhAre pATA dezadrohanI kalpanA thaI zakatI nathI. A bhUmikA uparathI jyAre hiMdI bhASA sAmenA saMgharSano vicAra karavAmAM Ave che tyAre citta bhAre glAni anubhave che ane dezanuM bhAvi bhAre bihAmaNuM lAge che. A badhuM ema sUcave che ke ApaNe have samagra bhAratano vicAra karI zakatA ja nathI. jevI rIte anAjanI chatavALAM rAjyo anAjanI achata dharAvatAM rAjyone anAja ApavAnI AnA kAnI kare che tevI rIte hiMdI bhASA sarakAranI-rAjyanI-sattAvAra bhASA bane te samagra bhAratanI daSTie game teTaluM AvakArapAtra hoya to paNa tA. 12-15 amArA adyatana svArtha sAthe e baMdhabesatuM nathI to amane hiMdI na khape te na ja khape--AvuM hiMdIvirodhI dakSiNavAsIonuM mAnasa dekhAya che. ane A AdAlanane bhAratanA bhImapatAmaha jevA zrI cakravartI rAjagApAlAcAryanA Teko che, anumodana che ema mAluma paDe che tyAre have ema ja mAnavuM rahyuM ke, vADe velAne gaLavA mAMDayA che, saMgaThita bhAratanA divaso have gaNyAMgAMThamAM rahyA che, arAjakatAnI AMdhI AvI rahI che ane bhArata chinnabhinna thavAnI kaTokaTI tarapha dhasI rahyuM che. Izvara bhulelAMne sAcuM bhAna karAve ane A durgatinA garbhamAM DUbatA Apa sarvane ugAra! gujarAtanA kaLAguru zrI ravizaMkara ma. rAvaLanuM tathA zeTha goradhanadAsa bhagavAnadAsanuM bhArata sarakAre kareluM bahumAna jaNAvatAM AnaMda thAya che ke, dezanI viziSTa sevA ane jIvananA vividha kSetrAe noMdhavA lAyaka kAmagIrI bajAvavA badala bhAratanA 15mA prajAsattAka dine rASTrapatie padmavibhUSaNa, padmabhUSaNa ane padmazrInA puraskAronI je lahANI karI che temAM ApaNAmAMnA ghaNAne paricita evI be vyaktiono samAveza thAya che. eka gujarAtanA kaLAguru zrI ravizaMkara ma. rAvaLa ane bIjA zeTha goradhanadAsa bhagavAnadAsa . zrI ravizaMkara rAvaLa mAtra ucca koTinA kaLAkAra che, eTaluM ja nahi paNa, temanI drArA gujarAtamAM citrakaLAnA kSetramAM navanirmANano yuga sarajAyo che ane temanI preraNA ane mArgadarzana nIce aneka kaLAkAro pedA thayA che. AvI eka viziSTa koTinI vyaktine padmazrIno ilkAba ApIne bhArata sarakAre gujarAtanI citrakaLAnuM bahumAna karyuM che. AvI ja rIte muMbaInA sara harakIsanadAsa hAripaTalanA saMcAlana sAthe jemanuM Aja sudhInuM jIvana arpita thayeluM che, ane tenA sarvatAmukhI vikAsa sAthe jemanA khaMDa karmayoga joDAyelA che evA zrI geAradhanadAsabhAIne paNa padmazrIthI navAjIne bhArata sarakAre yogya vyakitanI yogya rIte kadara karI che. A mATe A banne vyaktivizeSane Apa sarvanAM hArdika abhinadana ghaTuM che.. jaina keLavaNI maMDaLanA pAMca lAkhano lakSyAMka siddha thavA badala abhinaMdana muMbaInA jaina keLavaNI maMDaLa saMcAlita zrI ratanabAI kezavajI khetANI sthAnakavAsI jaina garlsa hAIskUla mATe svataMtra makAna UbhuM karavA mATe tA. 24-1-65nA roja sanmukhAnaMda hAlamAM 'piMjaranuM paMkhI' e nAmanI nRtyanATikAno kAryakrama rAkhavAmAM AvyA hatA. A prasaMganA saMmelanamAM mahArASTranA Arogya pradhAna zrI zAntilAla zAha pramukhasthAne bIrAjyA hatA. prastuta keLavaNI maMDaLanA kAryakartAonA zubha prayAsathI sADA traNa lAkha ekaThA karavAmAM AvyA hatA, bIjA eka lAkhanAM dAnA A nRtyanATikA prasaMge jAhera karavAmAM AvyA hatAM ane bIjA savA lAkhanuM dAna taratamAM nakakI thavAno saMbhava che ema jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. Ama zubha prayAsanI AvI stutya saphaLatA mATe jaina keLavaNI maMDaLanA kAryakarone ane khAsa karIne e maMDaLanA maMtrIzrIe zrI cImanalAla cakubhAI zAha tathA zrIdurlabhajI kezavajI khetANIne aneka dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda pRSTha viSayasUci tathA prakIrNa noMdha : bApujInI bhaviSya vANI, cila ane naheru, hiMdI sAme A taphAno ? A zahidI zA mATe? gujarAtanA kaLAguru zrI ravizaMkara ma. rAvaLa zeTha gAradhanadAsa bhagavAnadAsanuM bhArata sarakAre kareluM bahumAna, jaina keLavaNI maMDaLanA pAMca lAkhano lakSyAMka siddha thavA badala abhinaMdana jaina samAjane uddezIne karavAmAM AvelAM traNa sUcane udAtta vANInA adbhuta namUno virala mAnava vibhUti sara visTana caMcala bhArate bAba banAvavA ke nahi ? mAyA? vRddhatva pazu bali niSedha kAryanI pragati paramAnaMda AcArya tulasI presiDenTa jonsana TAImsa opha InDiyA alAsTera buzane gItA parIkha gItA parIkha muni nemicaMdra 217 219 220 221 22 224 224 225
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1-2-15 prabuddha jIvana 219 jaina samAjane uddezIne karavAmAM AvelAM traNa sUcano { (jaina samAjanA eka aMgarUpa terApaMthI samudAyanA pramukha upara samagra jaina samAja samakSa huM traNa sUcana prastuta karuM chuM. cArya tulazI taraphathI gata mahAvIra nirvANa utsava upara jena (1) saMvatsarI-parva samAjane uddezIne traNa sUcana karavAmAM AvyAM hatAM. te kalakattAnI jaina samAjanI bhAvAtmaka ekatA mATe e atyatA apekSita zrI jaina zvetAMbara terApaMthI mahAsabhAnA jaina samanvaya vibhAga che ke samagra jaina samAjanuM saMvatsarIparva eka bane. AthI jaina taraphathI eka patrikAnA rUpamAM prasArita karavAmAM Avela che. A samAjamAM eka navo ullAsa tema ja navuM baLa Avaze evo patrikAne uddeza samasta jaina samAjamAM ekatAnI bhAvanA prasthApita vizvAsa che. bhUtakALane ItihAsa jotAM A kArya kaThaNa karavAnuM che tathA bhagavAna mahAvIranI AgAmI 2500mI nirvANa lAge che, paraMtu vartamAnanI apekSAo dhyAnamAM laIne ApaNe zatAbdInA yathocita gauravapUrNa udyApana viSe samagra jaina samAjane A vicArane saraLa banAvI levo joie. Agraha dareka samanvayane sakriyatA tarapha gatimAna karavAno che. jenI vicArasaraNInA vikAsa kaThaNa banAve che ane udAratA tene saraLa banAve che. zvetAMbaramAM ane vistAra mATe samasta jaina samAjamAM ekatA prasthApita thavAnI ane saMvatsarI saMbaMdhI matabheda cotha ke pAMcama_basa ATalAmAM ja samAI sAmudAyika saMgaThThana thavAnI parama AvazyakatA che. A daSTie A patri jAya che. digaMbaromAM daza lAkSaNika parvanI A pAMcamathI zarUAta kAmAM karavAmAM AvelAM sUcano AvakArayogya tema ja vicAravAyogya thAya che. zvetAMbara paraMparAo je cotha ke pAMcamanA vikalpanA che. AcArya tulazIe sUcaveluM-sAdhuo tema ja zrAvakone samAveza ThekANe mAtra pAMcamanA vikalpane apanAvI le te e be samudAya thAya tevuM saMgaThThana nirmANa thavuM haju bahu muzkela-asaMbhavita jevuM parasparamAM eka banI jAya ane sAthe sAthe digaMbara samAjane paNa lAge che, paNa kALanI mAga che vighaTita aMgonA ekatrIkaraNanI, te ekasUtratAmAM joDI de. A sthitimAM digaMbara samAjanI paNa bhedabhAvane gauNa banAvIne samAna tattvone AgaLa lAvavAnI. naitika javAbadArI banI jAya che ke te potAnA daza lAkSaNika ane je kALanI mAMga hoya tene khyAla rAkhIne tadanurUpa puruSArtha parvanA atima dinanI mAphaka Adi dinane paNa AdhyAtmika mahatva dAkhavavAmAM Ave to te mAMgane mUrta rUpa maLe ja e nisarganiyama ApIne jaina ekatAnI kaDIne vadhAre sudaDha kare. che. A niyamane dhyAnamAM laIne AcArya tulazInA A prasAdapUrNa A parikalpanAmAM na koI paraMparAmAM nyUnatA Ave che ke na anurodha upara potAnuM dhyAna kendrita karavA jaina samAjanA AcAryone tema ja AgevAnone namra prArthanA che. paramAnaMda) koI paraMparAmAM vizeSanI adhikatA Ave che. thoDuMka darekane badalavuM paDe che ane ghaNuM vadhAre sarvanuM surakSita rahe che. prazna rahe che ciraMtana { AjanI bhUmikA ane jaina samAjanI javAbadArI paraMparAmAM thoDo sarakho paNa pheraphAra karavAne ApaNane adhikAra chellA be dazakAmAM ja ApaNa sarvee sAmAjika tathA rASTrIya che ke nahi? Ano uttara svayaM paraMparAo ja Ape che. ItihAsa sthitimAM eTaluM moTuM parivartana joI lIdhuM che ke jeTaluM ApaNI sAme evI agaNita paraMparA raju kare che ke je parivartana ApaNA pUrvajo zatAbdi athavA te sahastrAbdiAo dara deza - kAlanI sAthe nirmANa thaI che ane deza - kAlanI sAthe badalAtI miyAna jovA pAmatA hatA. zAsanataMtra badalAyuM che, arthataMtra bada rahI che. zAstrIya paraMparAonI. paNa samaye samaye navI vyAkhyAo lAyuM che, tema ja keTalAMka sAmAjika mUlyo paNa badalAyAM che. varta banelI che. ekAntavAditAthI mukata banIne vicAra karavAthI evA mAna sthitiomAM e varga tathA e samAja mATe svAbhimAnapUrvakanuM aneka mArgo sahajamAM maLI zake che, ke je zAstra ane paraMparAthI jIvana jIvavAnuM kaThaNa banyuM che ke je varga ke samAja mAtra pitAnA avirodhI rahIne ApaNane AgaLa vadhavAne mArga cIMdhI zake che. prAcIna cIlA upara avalaMbita rahevA mAge che. (2) akhila bhAratIya jaina pratinidhimaMDaLa Aje majUra, kisAna tema ja harijana - sarva koI pitAnA samagra jaina samAjanA pratinidhitva mATe eka sudaDha akhila saMganabala upara AgaLa vadhI rahela che, potAnA AcAravicAra tema ja bhAratIya jaina pratinidhi-saMgaThThananI nItA apekSA che. sarva pramukha raheNIkaraNInI paddhatio badalI rahela che, tema ja vibhinna kSetromAM saMpradAya athavA saMpradAyanI pratinidhi saMsthAo dvArA mokalavAmAM prabhAvane prApta karI rahela che. jaina samAja te sadAne mATe AvelA pratinidhio saMyukata rUpamAM jaina dharmanA sArvabhauma hitenA dUradarzI samAja rahyo che. deza-kAla sAthe teNe sadAne mATe sAmaMjasya saMrakSaNa tema ja vikAsa vize vicAra karI zake tathA tadanukula besADayuM che. te jeTalo arthapradhAna che teTaluM ja buddhipradhAna che. pravRtta thaI zake - A te saMgaThThananuM dhyeya bane! saMyukata rASTrasaMgha te samAjanA AcArya tathA munivarga paNa yugadaSTA rahyA che. dezakAlane e bAbatanuM udAharaNa che ke paraMparAvirodhI rASTro paNa eka anurUpa anusUcana te haMmezAne mATe samAjane Apato rahyo che. saMgaThThanamAM AvI zake che tathA mAnava hitanI aneka pravRttio vividha vAdo tema ja vividha bhautika vicArasaraNI vaDe vyAkula evA saMyukata rUpathI calAvI zake che. jaina zAkhA-prazAkhAonA te matabheda A vartamAna yugamAM te yathAsamaya yathocita mArgadarzana samAjane karA paNa nagaNya che. svAda vAda sarvano AdhAra che. jainatvanA saMrakSaNa vata rahe e aMge tenI javAbadArI savizeSa vadhI jAya che. varta tathA vikAsamAM saune rasa che. AvI sthitimAM e jarA mAna yugamAM jIvavAnI ane vikAsanmukha banI rahevAnI pahelI paNa asaMbhava nathI lAgatuM ke evuM sarvamAnya saMgaThThana sarata che saMgaThThana. jaina samAja aneka zAkhA - upazAkhAomAM vaheM jaina samAja banAvI zake tema ja tenI upayogItAne lAbha uThAvI cAyelo che. vIsapaMtha ane terApaMtha - A be upazAkhA digaMbara samAjanI che tathA mUrtipUjaka, sthAnakavAsI tathA terApaMtha - A traNa zake. apekSA che thoDA paNa sakriya lokoe AgaLa vadhIne pagaluM bharavAnI. upazAkhAo zvetAMbara samAjanI che. bIjI paNa keTalIka avatara (3) bhagavAna mahAvIranI paccIsemI nirvANa-zatAbdI zAkhAo haze. A badhI zAkhA - prazAkhAomAM maulika bheda bahu e suvidita che ke barobara 10 varSa bAda mahAvIra -nirvANane ochA che. je bheda che tene vizeSata: ocho karavo te Aje ApaNa 2500 varSa pUrAM thaI rahyAM che. sarva jaina paraMparA A viSayane sarvanuM kartavya che. A dizAmAM AgaLa vadhavA mATe vi. saM. 2021 lagatI kAla - gaNanAmAM ekamata che. jaina dharmanI prabhAvanAne tathA vIra nirvANa saMvata 2491nA vIra-nirvANa-dIpAvalI parva . A sundara avasara che. bauddhoe,siMhalI-paraMparAnA graMtha "mahAvaMzanI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ', 220 prabuddha jIvana kAla~gaNanA anusAra thoDAMka ja varSa pahelAM buddha nirvANanAM 2500 varSa ullekhanIya samAroha vaDe manAvyAM - ujavyAM. sarva bauddhapara'parAo ' mahAvaMza 'nI A kAlagaNanAmAM sahamata nahotA, ema chatAM paNa temaNe sarvee A samArohane AntararASTrIya rUpa ApavAmAM pUro sAtha Apyo. vizvanA khuNA khuNAmAM eka sAthe bhagavAna buddhanA saMdezA pratidhvanita thayo. jaina samAjanI sAme paNa evA ja avasara che. kAlagaNanAmAM je rIte samasta jaina mAnyatAe eka che tevI rIte jo samagra jaina samAja saMgar3hita banIne mahAvIra * nirvANa zatAbdI vizeSata : tyAga tathA tapasyApUrvaka manAve te kharekhara ja jaina dharmane eka navajIvana maLI zake che. tenA gauravapUrNa ItihAsa, tenuM syAda vAda-mUlaka darzana, tathA ahiMsA-mUlaka AcAra eka sAthe vizvanI sAme AvI zake che. tyAga, tapasyA tathA dharmaprabhAvanA--mUlaka Ayojana vaDe jaina samAja kRtArtha banI zake che. apekSA che vyavasthita tathA yojanAbaddha upakramanI. A samArohanI saphaLatA mATe yathAsamaya akhila bhAratIya jaina pratinidhi saMgaThThana UbhuM thavAnI tathA ApaNu saMvatsarI parva paNa tyAM sudhImAM eka thavAnI apekSA che. A sthitimAM ApaNa sarve e avilaMba A dizAmAM dAcita thaine gatimAna banavuM ghaTe che. saMkSepamAM huM A traNa sUcanA jaina samAja samakSa raju karU chuM. AzA che ke, sarva zAkhA-prazAkhAonA AcArya, upAdhyAya, muni tathA pratinidhi A saMgaThThana upara sahRdayatApUrvaka vicAra kare. A apekSAzIla yugamAM paNa jo jaina samAja kazuM karI nahi dekhADe, to AgAmI peDhI vartamAna peDhInI akarmaNyatA aMge anutApa anubhavaze. jaina zikhara saMmelana A sarvaparikalpanAone sAkAra rUpa devA mATe samagra jaina AcAryo tathA prabhAvazALI munionuM eka zikhara - saMmelana sattvara Ayojita karavAnI apekSA che, jemAM sarva samudAyanA agraNI zrAvako paNa saMmilita bane e ucita lekhAze. A saMmelana kayAM bharAya, kayAre bharAya, tema ja kevI rIte bharAya - e AkhA prazna vicAraNIya che. apekSA che ke sarva munivaro tema ja zrAvako A viSaya upara vicAra kare tathA potapotAnA vicAro prastuta kare. A prakAranuM zikhara - saMmelana jo ApaNe badhA maLIne yojI zakIe tA jaina zAsana mATe kharekhara te eka sonerI ghaTanA lekhAze. mULahiMdI : AcArya tulasI anuvAdaka. pappAnaMda udAtta vANInA adbhuta namUnA (yunAITeDa sTeTsanA pramukhapadArohaNaprasaMge presiDanTa jaoNnsane tA. 20-1-1965 nA roje kareluM mudita maMgala mitAkSarI pravacana je rIte TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa thayuM che teno anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) presiDenTa ela. bI. jaoNnsane pramukhapadane lagatI sANaMdavidhi karatAM " Progress without strife and change without hatred " - " gharSaNa vinAnI pragati ane dveSamatsara vinAnI krAMti " sAdhavAnI peAtAnI dhAraNA vyakata karI hatI ane The great soclety' 'eka mahAna samAja --nirmANa karavAnI abhIpsA jAhera karI hatI. AgaLa vadhatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke "nyAyamayatA, svataMtratA ane saMgazcita ekatAne prAdhAnya ApatA baMdhAraNa nIce ApaNe unnata, mahAna ane sarvasamartha evI prajA nirmANa karI che, ane ApaNA svAtaMtryane ApaNe hara prakAre surakSita rAkhyuM che. Ama chatAM paNa ApaNI A AbAdI ane rASTrIya mahattA haMmezanA mATe TakI raheze evI Izvare ApaNane koI bAMhyadharI ApI nathI. te te ApaNe ApaNA zrAmasveda vaDe ane AdhyAtmika W tA. 1-2-65 tAkAta vaDe ja TakAvavAnI che. Ama kare tenA upara ja IzvaranA anugraha Utare che. koI paNa mahAna samAjanuM svarUpa cokkasa DhAMcAvALu, pheraphAra-virodhI, kIDIonI hAramALA jevuM - gaNavezadhArI sainiko jevuM - jaDaprAya mAnavIonA samUha jevuM hoya ema huM mAnatA nathI. mahAna samAja te| e ja banI zake ke jemAM becoming nI -- kaMIka navIna banavAnI--satata navatara banatA rahevAnI, pAtA upara prayogo karavAnI, bhUlA karavAnI, athaDAvAnI pachaDAvAnI ane UbhA thaIne pAchA cAlavAnI, AtmapuruSArtha vaDe peDhIe peDhIe AgaLa vadhavAnI jenAmAM tamannA hAya, cetanA hAya, prANamayatA hoya. "jo AmAM ApaNe niSphaLa nIvaDIzuM, nApAsa thaIzuM ta aneka saMkaTo ane yAtanAo veThIne prApta karelI lAkazAhI dvArA ApaNane je bAdhapATha maLyo cheke leAkazAhI mAnavInI athAka zrAddhA upara ja TakI zake che ane svataMtratA je kAMI Ape che tenA karatAM tenI mAMga - apekSA - haMmezAM ghaNI vadhAre mATI hAya che ane jemanA upara IzvaranI kRpA hAya che temanI ja izvara sauthI vadhAre kasoTI kare che - A prakAranA bodhapAThanuM ApaNe vismaraNa karyuM lekhAze. "ane jo ApaNane saphaLatA maLaze, je ApaNe kasATImAMthI pasAra thaIzuM, te te ApaNI pAse je kAMI che tene lIdhe nahi hoya, paNa ApaNe jevA hoIzuM tene lIdhe haze, ApaNA vipula parigrahane lIdhe nahi, paNa ApaNI je jIvanamUlyomAM zraddhA haze tene lIdhe haze. "kAraNa ke, ApaNA cAlu jIvananI dhamAla-dhAMdhala nIce, ane jaMgI pravRttionA ghoMghATa ane dhamadhamATa nIce ApaNe eka zraddhAparAyaNa samAja chIe, ApaNe svAtaMtryamAM, nyAyamAM, ane ApaNAM saMgaThThanamAM UMDI zraddhA dharAvatA mAnavIe chIe, pratyeka mAnavI koI kALe svataMtra thavA ja joIe ema ApaNe aMtarathI mAnIe chIe ane ApaNI jAtamAM ApaNe pUrI zrAddhA dharAvIe chIe. ApaNA duzmana - pratipakSIo-A bAbatamAM ja ApaNane samajavAmAM haMmezAM bhUla karatA rahyA che. mArA jIvana daramiyAna, maMdInA kALamAM ane yuddhanA samayamAM ApaNe parAjaya pAmIzuM, ApaNe bhAMgI paDIzuM enI ja teo rAha jotA rahyA che. paNa dareka kaTokaTInA vakhate, je temane dekhAtI nahotI, jenI temane kalpanA sarakhI nahotI tevI zrAddhAnI tAkAta amerikAmAM hRdayanA UMDANamAMthI pragaTI uThatI rahI che ane tethI ja ApaNane vijaya prApta thato rahyo che. "amerikAne je joIe chIe te A che, tenA zrAddhApUrNa puruSArthanI A apekSA che: te vaNakheDAyeluM raNa kheDavA mAge che, vaNaoLaMgAyelA pUla oLaMgavA mAge che, jene koI pahoMcI zaka nathI tevA tArAne te AMbavA mAMge che, vaNakheDAyalI jamInamAM rahelA sattvane bahAra kheMcI lAvavA mAMge che. "ApaNI duniyA khatama thaI che? ApaNe tene vidAyanI salAma karIe chIe. navI duniyA AvI rahI che? ApaNe tenuM svAgata karIe chIe, " ane mAnavInI AzAone - AkAMkSAone--saphaLa banAve te prakAranA ApaNe tene jarUra vaLAMka ApIzuM. "mArAthI banaze teTaluM amerikAnI prajAne kalyANakArI mArga upara doravA mATe huM karI chUTIza. paNa tamArA dilamAM je purANI AkAMkSAo ane kALajInAM svapna bharelAM che tenI, aMtaranA UMDANamAM UtarIne khAja karo. temAMthI ja tamane sAcuM mArgadarzana maLI raheze. mArA pUratI to, e prAcIna mahApuruSanA zabdone TAMkIne, huM eTalI ja prArthanA karIza ke "he Izvara, A lAkonI - A prajAnI samakSa huM AtmavizvAsapUrvaka UbhA rahI zakuM, temanI yatkiMcita sevA karI zakuM e mATe mane jJAna ane sAcI samajaNa Apaje, kAraNa ke A loko - A prajA jeATalI mahAna che. tene graMthArtha samajavAnuM, e IzvarI anugraha sivAya, mArU zuM gajuM che?" anuvAdaka: paramAnaM presIDenTa jonsana
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ savAre 8 vAgye A sunI ghaTanA nathI. puruSa tarIkenI temanI tA.1-2-5 prabuddha jIvana - virala mAnavavibhUti sara vIsTana carcila (AnyuArInI 24 mI tArIkhe savAre 8 vAgye ApaNI nirmANa mATe nobela prAIjha paNa vijetA hoya e kAMI nAnIduniyAmAMthI eka asAmAnya mAnavIe--mahAmAnave - nava divasa sunI ghaTanA nathI. bebhAna avasthAmAM gALIne 90 varSanI paripakava uMmare ApaNI eka rAjakAraNI puruSa tarIkenI temanI siddhio duniyAne vaccethI sadAne mATe vidAya lIdhI che. sAdhAraNa rIte ItihAsa AMjI nAMkhe tevI hatI ane tethI ja lagabhaga anivAryapaNe vivAdamAnavIne ghaDe che, ane kALa mAnavIne ramADe che. paNa janaka hatI. eka sainika ane patrakAra tarIkenI TUMkI kArakirdI bAda, A mAnavIe ItihAsane ghaDayo che. ane kALa sAme Takkara A sInA prAraMbhakALamAM temaNe hAusa opha komansamAM - brITIza jhIlI che ane potAnA deza IMglAMDane kALanA jaDabAmAMthI pArlAmenTamAM-praveza karyo hato ane tenA sabhAgRhane pAMca dazakAthI ''kheMcI kADhIne ugAryo che. tenA samagra jIvanamAM jJAnayoga ane vadhAre samaya sudhI jAgatuM jIvanuM dhabakatuM rAkhyuM hatuM. temanA 20 thI karmayoganuM ApaNane adbhuta darzana thAya che. tenI garjanAe 30 varSa sudhInI umara daramiyAna temaNe mI. eskavIthanI sarakAramAM sutelA anekane jagADayA che ane jAgelAne karma tarapha dhakkalyA che. kebineTa reMkanuM - pradhAnamaMDaLanA eka sabhyanuM - sthAna prApta karyuM be moTAM vizvayuddhone te kevaLa sAkSI nathI, paNa saMcAlaka che. AvI hatuM ane temane 30 varSa pUrAM thayA pahelAM, temaNe hama sekreTarI ane mAnavavibhUtine prabuddha jIvananA vAcakone zI rIte khyAla Apavo pharsTa laoNrDa oNpha dhI eNDamIlITInA pada upara AvIne sevA karI te mUMjhavaNamAM tA. 25 mInA TAImsa opha InDiyAne agralekha na hatI. kanjharveTIva pArTInI bhArata aMgenI nIti vadhAre paDatI udAra mArA vAMcavAmAM Avyo ane jyAM tyAMthI hakIkate tAravIne hatI e kAraNe kaeNnjharveTIva zeDo kamiTImAMthI temaNe rAjInAmuM ApeluM sara vinsTana carcilano paricaya ApavA huM prayatna karUM tenA badale hoIne. 1931 thI lagabhaga daza varSa sudhI teo pArlAmenTamAM pAchaprastuta agralekhane anuvAda dhAryo hetu vadhAre sArI rIte banI haroLamAM rahelA. paNa A 1931 nI sAla pahelAM videza siddha karaze ema samajIne te agralekhane nIce anuvAda vyavahAra sivAyanA badhAM agatyanAM khAtAM temaNe bhAre kuzaLatA pUrvaka saMbhALelAM. taduparAnA A sApekSa niSkriyatA daramiyAna paramAnaMda) paNa temaNe paradezanIti upara ja potAnuM dhyAna kendrita kareluM. nAjhI | sara vinsTana carcAlanuM avasAna thatAM ApaNI duniyAne jarmanI dvArA duniyA upara je bhaya - Aphata jhajhumI rahI hatI tene eka sAcA bahAdura vIra puruSanI beTa paDI che. briTana mATe A temane bahu vahelAM khyAla Avyo hato ane e vakhatanI sarakAre khATa vadhAre gaMbhIra che. tenI atyaMta tIvra ane nirAzApUrNa ghaDie je appeasement policy - hITalaranuM mana manAvatA brITane mArgadarzana mATe- doravaNI mATe - temanI tarapha najara karI ane rahevAnI nIti - akhatyAra karI hatI tenA teo atyaMta kaDaka temaNe briTanane ugAryuM-vijaya prApta karAvyo. jayAre ApaNe temanA virodhI TIkAkAra hatA. paNa mAthA upara ubhelA jokhama viSenI temanI samagra jIvana tarapha - bhUtakALa prati-daSTi karIe chIe tyAre mAnavI cetavaNIone ane collective security mATenI jUthapitAnI ekajiMdagI daramiyAna keTaluM badhuM sAdhI zake che tene vicAra-khyAla baMdhI dvArA sahIsalAmatInA Ayojana mATenI tenI dalIlone hatAza ApaNane stabdha banAvI de che. temaNe je kAMI karyuM te bhAre sarasa banelA rAjadvArI pupanA baLApa samAna lekhIne tenI sau koIe rIte karyuM. te karmayogI hovA sAthe zabdonA bhAre Azaka hatA. temanuM upekSA kIdhI hatI. paNa jyAre IMglAMDa sAme jIvanamaraNanI kaTokaTI UbhI koI ciMtAparAyaNa mana nahotuM. ane kadAca Ane lIdhe ja teo thaI, sAme AvIne jhajhumI rahI tyAre brITananA lokoe ane rAjaeka mahAna vANI vizArada - zabdonA asAdhAraNa svAmI - banI zakayA kAraNI AgevAnee ekAeka vinsTana carcila sAme najara karI. hatA. je zabdonI garjanA vaDe temaNe bIjA vizvavigrahanA prAraMbhanA temaNe kahyuM ke "mAre te lehI majUrI, pasIne ane AMsuo sivAya gamagIna divasomAM briTananI prajAne UMce uThavA - pitAnuM khamIra bIjuM kazuM ja ApavAnuM nathI." ema chatAM paNa temaNe briTanane dekhADavA-lokone uttejita karyA hatA, kriyAzIla banAvyA hatA te | vijayanI varamALA paherAvI hatI. zabdonI garjanAne samAntara dAkhalo zodhavo hoya to ApaNe sIse bIjo vizvavigraha pUro thatAM, brITananI prajA pharI vAra evI ja ronA yugane yAda karavAnuM rahe che. "ApaNe kinArA upara laDIzuM, aMdaranI sUjhathI carcAlathI vimukha banI. A pAchaLa kAMI briTananA khetaromAM laDIzuM. paNa ApaNe kadi zaraNe nahi ja jaIe." ane lokonI kRtaghanatA nahotI, paNa eka prakAranuM zANapaNa ane samajaNa pachI, phrAnsanA patana bAda, jyAre brITanane ekalAne jarmanInI gaMjA- hatI ke je navA yugamAM briTane ane duniyAe praveza karyo hato te vara tAkAtane sAmane karavAno hato tyAre ApaNe evuM zaurya navA yuganI tatkALa mAMga hatI brITIza saltanatanuM visarjana karadekhADIe ke, jo briTiza salatanata ane tene rASTrasaMdha eka vAnI. A mAMgane pahoMcI vaLavAmAM tema ja sarva prakAre badalAyelI hajAra varSa sudhI TakavAnAM hoya te, loko tyAre paNa kaheze ke, "A paristhitimAM navanirmANa karavAmAM vijayanirmAtA carcala prakRtithI ApaNI sarvotkRSTa ghaDi hatI." temanAM bhASaNono saMgraha ja mAtra sthiticusta hoIne pUratA samartha nahi nIvaDe athavA to anicchAe bAra pustako roke che. temanAM lakhANa paNa eka karmaTha mAnavInuM ane temane kALabaLa sAthe ghasaDAvuM paDaze. pariNAme 1945nI sAlamAM jIvana mATe temanI asAdhAraNa tamannA ane niSThAnuM ApaNane darzana kenjharveTIva pakSa hArI gayo te sArA mATe thayuM ema kahevAmAM cacIMkarAve che. zabda te satata vahyA ja karatA hatA ane temanI 84 lanI mahattAnI ApaNe jarA paNa ochI kiMmata AMkatA nathI. varSanI uMmare thaI te daramiyAna temaNe zire 30 pustako lakhyAM potAnI jAtane vaphAdAra rahevuM e mahAna mAnavInI viziSTatA che. hato ane tenI aMdara banne vizvayuddhanAM saMsmaraNone temanA ane pitAnI rAhabarI nIce brITIza saltanatanuM visarjana thAya ane pitA reDaeNlapha carcAlanA rAjakAraNI caritrane, mArkAbarenI saMpUrNa e rIte potAnA dilamAM rahelI UMDI mAnyatA sAthe carcAla bAMdhachoDa jIvanakathAna, aMgrejI bhASAbhASI lokonAM ItihAsane, ane eka kare e zarkaya ja nahotuM. paNa A kArya brITananA potAnA hitanI A pravRtti tarIke citrakaLA uparanA eka pustakano paNa samAveza khAtara karyA sivAya cAle tema nahotuM, ane matadAra samudAye e thAya che. je mAnavIne bhaviSyanI peDhIo vIrocita pratibhA dharAvatA kArya karavAnI je pakSanI tAkAta hatI te majUra pakSane sepyuM. cha varSa eka yuddhakAlIna netA tarIke yAda karavAnI che te ja mAnavI sAhitya bAda rAceMla pAcho sattA upara Avyo tyAre brITananI zahenazAhananAM '
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana yugane aMta Avyo hato e hakIkata sAthe carcale potAnA mananuM aMze saphaLa nIvaDI hatI. temaNe kapelI yojanA "a kind of samAdhAna sAdhI lIdhuM hatuM. A gALA daramiyAna carcale yuddha samayanA united States of Europe "yuropane saMyukata rASTrasaMgha " mahAna jaoNDANamAM bhaMgANa paDatAM ubhI thayelI samasyAo upara Ubho karavAnI ane sAthe sAthe amerikA ane briTananuM joDANa pitAnuM dhyAna parovyuM hatuM. zIta yuddhane uttejanA ApavAne temanA TakAvavAnI ane vadhAre ne vadhAre pAkuM karavAnI hatI. temanA upara Aropa mUkavAmAM Avyo hato, paNa samaya jatAM bahAra pAchaLanA varSomAM kadAca temane mAlUma paDayuM hatuM ke A banne hetue- . AvailI bInAo cakAsatAM mAlUma paDe che ke A repa khoTo game teTalA zubha hoya te paNa sahelAIthI samanvita banI zake hato. temaNe to 'Cold War Iron Curtain' - 'zIta tema nahotA. paNa temAM eka daSTanuM darzana hatuM - eka rAjakAraNI yuddha' 'khaMDI paDado'- evA sUcaka ane vedhaka zabdo ja nirmANa, vyakita ke je sAcI pratibhA dharAvatA rAjanItijJa sUtradhAramAM vikAsa karyA hatA. A zabdo sUcavatI paristhitimAM temaNe UbhI karI nahotI. pAmI hatI tevI eka vyakitanuM darzana - svapna hatuM. ane 90 varSanI 1946 nI zarUAtamAM. misUrInA phalTana khAte vinsTana carcila lAMbI jiMdagI bAda mRtyu evA eka mAnavIne bheTayuM che ke jeNe. aitihAsika pravacana kareluM. te uparathI kadAca 'Ta mena DaoNkaTrIna' potAnuM jIvana pUrA jema vaDe jIvI jANyuM che ane aneka kSetromAM (sAmyavAda jyAM che tyAMthI tene koI paNa bAjue vadhAre vistaravA meLavelI siddhio vaDe jeNe pitAnuM jIvana ati samRddhadevo nahiM) ne preraNA maLI hoya. paNa te pravacanamAM temaNe sUcavelI arthasabhara - banAvyuM che. te pachI emAM koI zaka nathI ke jyAM sAmyavAdI deza pharatI asAmyavAdI dezenI eka prakAranI kIlebaMdhI sudhI IMglAMDanuM astitva haze tyAM sudhI A 90 varSanI lAMbI racavAnI nItine artha anivAryapaNe brinkmanshipyuddhanI avadhine carcAlanA yuga tarIke yAda rAkhavAmAM Avaze. takedArI - e thato nathI ane temaNe sUcavelI A nIti ghaNA anuvAdaka : paramAnaMda mULa aMgrejI : 'TAImsa oNpha InDiyA" bhArate baba banAvavo ke nahi? eka briTiza niSNAta A viSe zuM dhAre che? " yunAITeDa kiMgDamanAM "dhI InsTITayuTa oNpha sTreTejIka sTaDIjha'nA karavo paDe. A rakama eTale AjanA cAlu saMrakSaNa kharcanA dhoraDirekaTara zrI alAsTara buzane muMbaI khAte tA. 18-1-65, sema- NamAM 43 TakAne vadhAre kara paDe. vAranA roja dhI 'InDiyana kAunsila oNpha varlDa ephersa' samakSa, rAjakAraNanI daSTie vicAratAM temaNe bhArata aMge traNa geralAbha cIne have jyAre eNTama baMba banAvyo che e kAraNe UbhI thayelI rajU karyA hatA. navI paristhitinA upalakSamAM, bhArate paNa e dizAmAM AgaLa vadhavuM sauthI prathama: A aNubaMba banAvavAnI pravRtti AgaLa na. ghaTe ke nahi e vivAdAspada banelI samasyA upara navo prakAza pADe vadhe emAM yunAiTeDa sTeTsa tathA brITanane svArtha rahela che ane A evI eka vicAraNA rajU karI hatI. e rajUAta daramiyAna bhArate aMge te banne deze seviyeTa yuniyana sAthe kolakarAra karavA icche che. eTama baMba banAvavA mATe nyu kaliyara kAryakrama hAtha dharavo na A hakIkatane dhyAnamAM letAM, jo bhArata aNubaMbanA utpAdana joie e prakArane temaNe abhiprAya vyakata karyo hato ane tenA tarapha AgaLa vadhavAno nirNaya kare te tenuM pariNAma bhAratane A samarthanamAM lazkarI, Athika tema ja rAjakAraNI e traNe daSTie temaNe banne dezothI alaga thavAmAM-judA pADavAmAM Ave. bhArata mATe A prastuta praznanI AlocanA karI hatI. eka ghaNo moTo geralAbha lekhAya. - lazkarI daSTie temanuM ema kahevuM hatuM ke bhArate havAI jahAjo vaLI bIjo geralAbha nyu kalIara progrAma sAdhavA tarapha jo banAvavAnI dizAe bhAre stutipAtra pragati sAdhI che. ema chatAM paNa bhArata pitAnI sAdhanasaMpattine pravAha vaheto kare ane cAlu zastro 2500 mAIlanA aMtarane AvarI le evuM mIsAIla-aNuastra-pedA taiyAra karavA tarapha ochuM lakSa Ape te tarata ja himAlaya pradezamAM karavAnuM kArya, pazcimanA dezanI game teTalI madada hoya te paNa, cIna svAbhAvika rIte bIjo humalo karavAne lalacAya e ghaNe bhAratanI vaijJAnika ane IjanerI sAdhana-sAmagrI upara ativikaTa- saMbhava che. asAdhAraNa - bojo nAMkhaze. vaLI koI paNa pazcimane deza sTreTe- trIjo geralAbha e thavAne ke eziyAnA madhyabhAgamAM AvelA jIka plAnIMga upara potAnA saMyukata kAbune Agraha rAkhyA sivAya aNuzastra nahi dharAvatA dezonI AgevAnI gumAvavAnuM bhArate jokhama AvAM taiyAra mIsAIla * aNuastro - bhAratane vecAtA Apaze ke kheDavuM paDe ane jApAna, yunAITeDa Araba rIpablIka ane IjharAIla kema te viSe temaNe zaMkA darzAvI hatI. yunAiTeDa sTeTse phrAnsane svaye aNuzastranuM utpAdana karavAne lalacAya, e tarapha e AgaLa AvAM astro bInazarate pUro pADavAne spaSTa InakAra karyo che e hakI- vadhavAne AkarSAya. kata bhAre sUcaka che. vaLI temaNe e paNa jaNAvyuM hatuM ke jyAM sudhI zrI bazane e paNa spaSTa karyuM hatuM ke jo aNuzastra nahi banA yuddhanI kaTokaTI vakhate barobara, upayogI thAya e hada sudhInAM aNu- vAne pitAne makkama nirNaya AjanA saMgamAM bhArata badale baMbo pedA karavAnI dizAe bhArata sArthI pragati sAdhI na zake tyAM; te bhAratane koI doSa daI nahi zake. temaNe jaNAvyuM ke bhArata sudhI, mAtra eka nAmanA eTama baMba bhArata pedA kare tethI cIna upara sarakAranI sauthI pahelI pharaja bhAratanA nAgarikone bacAvavAnI- .. kazI paNa aTakAyatI asara paDavAne saMbhava nathI. jarUrI rakSaNa ApavAnI-che. AkhI duniyAnuM zuM theze te vicArane.. - Arthika bAjAe temaNe aNu baMba banAvavAne lagatA phrAnsanA A pharaja AgaLa teNe gauNa banAvavo ja rahyo." kAryakramanA AMkaDAo rajU karyA hatA. A AMkaDAo pUrI vigata- zrI buzane potAnA vArtAlApane prAraMbha canI tAkAta ane vALA hoine ane AjanA bhAva uparathI nakkI karavAmAM AvelA rAjanItinA vigatavAra pRthakkaraNa vaDe karyo hato. temaNe jaNAvyuM hatuM ke : hoIne bhArata mATe mArgadarzaka banI zake che. temano jaNAvavA mujaba, A temanA vicAro nathI ephIziyala eTale ke koI sarakAranA sattAvAra , dhAro ke bhArata nuM kalIara kAryakrama hAtha dharavAno vicAra kare. te pratinidhi tarIkenA ke nathI cInI rAjakAraNanA koI eka niSNAMta. AjanA bhAvanA dhoraNe dara varSe 40. karoDa rUpiyAne bhArate kharca tarIkenA. jai. saMsthAnA pAte mukhya adhikArI chete saMsthA saMrakSaNa ane "" . "
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 tA. 1-2-65 - prabuddha jIvana ni:zastrIkaraNane lagatI vartamAna samasyAonuM satata avagAhana kare che vAvA mAgatuM ja nathI. te kaMboDiyAnIjhama (Ano artha zuM thAya tenI ane cAra khaMDamAMnA 20 dezone tene Teko che. mane khabara nathI) phelAvavA mAMge che ane sauthI vadhAre tenI e apekSA . cInanI lazkarIviSayaka tAkAtane gaMbhIrapaNe asara karatI bAju che ke, AjhAda eziyA uparanI bhAratIya netAgIrIne satata paDakAra e che ke, bIjA dezonI AgaLa vadhelI TaeNkanolojI sAthe tene lagabhaga thato rahevo joIe, te bane teTalI nAbUda thavI joIe. bilakula saMparka nathI. sTreTejIka mobIlITIne abhAva ane emphI bhArata pitAne beMba utpanna kare - banAve - tenA vikalpa tarIke, bIyasa (jaLaviSayaka - samudraviSayaka) tAkAtanI zunyatA - A be tenI zrI buzana aNuzastra pravRtti phelAtI aTakAvavAnI TrITI - saMdhinuM meTI guTio - nabaLAIo che. sUcana kare che ane tenA eka aMga tarIke pAMca sattAe bAMhyadharI | cIne je baoNba phoDaze te saMbaMdhamAM temanuM ema kahevuM che ke Ape athavA te bhAratanI amerikA athavA te briTana sAthe koI paNa prakAranI samajutI karavAmAM Ave ema sUcave che. e baMba plaghuToniyamamAMthI nahi paNa yureniyamamAMthI banAvavAmAM Avyo hato. e hakIkata sUcave che ke, zarUAtamAM ja cInane yunAITeDa nezansamAM saMyukata rASTra saMghamAM - cInanA - praveza aMge A mATe dhAryA karatAM ghaNI moTI thApaNa rokavI paDI hovI joie. prazna pUchatAM zrI buzane jaNAvyuM ke, jeTaluM jaldithI cInane A saMghamAM dAkhala karavAmAM Ave teTalI jadithI AntararASTrIya jIvananA taduparAnta cIna pAse je vidyuta zakita che tene moTo bhAga A adhikAro ane te aMge jarUrI niyaMtraNanuM mahattva cInanA dhyAna tarapha tene vALavo paDayo hovo joie ane 1955thI 1960 sudhImAM upara Avaze, tenI samajaNamAM utaraze. raziyAe cInane puSkaLa madada karI hovI joie. cInanI vartamAna lazkarI tAkAtanA aMdAja vize prazna pUchAtAM { cIna pakSe baoNbanA upayoga saMbaMdhe zrI buzanano evo abhi zrI buzane jaNAvyuM ke, Aje cIna pAse kula 27 lAkhanuM lazkara prAya hato ke cIna bebara sTeja vaTAvI jaze ane mIsAIlo - aNu che. AnI aMdara 115 InphanTrI DIvIjhansa che, cAra ArmarDa ane ao - banAvavA upara ja tene potAnuM dhyAna ane zakita kendrita karavAM eka athavA be havAi DIvIjhansa che. tenI pAse mIDIyama ArTIlarI paDaze. temane lAge che ke 2000 mAIlanA aMtarane AvarI zake ane TekaTIkala mobIlITI dharAvatAM sArAM ane sAdAM zastro che. sTreTeevA AdhArabhUta mIsAIla taiyAra karatAM cInane chathI ATha varSa jIka mobIlITIne abhAva, tathA Traka ane saDako banAvavAnA lAgaze ane InTara - kaeNnTInenTala mIsAIla (ICBM) taiyAra sAdhananI cInane taMgI che. karatAM kadAca 15 varSa lAge. jo soviyeTa madada je hAla baMdha karavAmAM anuvAdaka : paramAnaMda mULa aMgrejI: alAraTera buzana AvI che te cAlu karavAmAM Ave to A samayapatrakanI jarUra sArA saMgha samAcAra pramANamAM TuMkAvI zakAya. 1 cInI sarakAranA IrAdAo viSe zrI buzane jaNAvyuM ke, cInanI saMdha taraphathI jAyela kacchane pravAsa paradezanIti aMge nIce mujabanA traNa hetu hoI zake - saMghanA sabhyo mATe tA. 6-2-65 thI tA. 17-2-65 sudhI | (1) cInanA rASTrIya hitenI jALavaNI karavI jenI aMdara ema bAra divasa mATe yojAyelA kacchanA pravAsa aMge 40 nA cInanA abhiprAya mujaba je pradezo mULa potAnA hatA paNa hAla badale 44 bhAI - bahenonAM nAma noMdhAI cUkyAM che. A pravAsamAM teNe gumAvelA che te pAchA meLavavAnA hitano samAveza karavo ghaTe. joDAnArA bhAI-bahenoe jarUrI beDIMga, kapaDAMnI peTI, pANIno loTa . (2) sAmyavAdI mULa hetuonuM anupAlana: teno artha e che ke mULa ane eka Torca-bane teTalo ocho ane halako sAmAna-sAthe levAnA krAntikArI khyAlo sAthe joDAyela AntararASTrIya sAmyavAdane vaLagI che. sTImaramAM jamavA khAvAnI badhI sagavaDa karelI hoIne koIe bhAtuM rahevuM ane rIvIjhanIjhamane - sAmyavAdane DhIlA karatA javAne lagatI sAthe levAnuM nathI. A je sTImara 'sAbaramatI'mAM saMghanI maMDaLIe vicArasaraNIne-ane saha-astittvanI bhAvanAne pratikAra karavo. pravAsa karavAno che te sTImara phebruArInI chaThThI tArIkha ane zanivAre savAranA bhAgamAM upaDavAnI che, paNa teno upaDavAne samaya | (3) zreSTha rAjyasattAonuM duniyA upara prabhutva sthapAya e tathA te sTImara kayA DaoNkamAMthI upaDavAnI che tenI khabara mAtra Agale prakAranA soviyeTa - amerikana kaeNlakarArone pratikAra karo. divase zukravAre bAra vAgyA sudhImAM paDaze, te tyAra bAda pravAsI zrI buzananA abhiprAya pramANe cInI 'baMba' cInanuM sTeTasa bhAI - bahenee saMghanA kAryAlayamAMthI athavA te Te. naM. 74876 prabhutva - sUcavanArUM pratIka che. (phreMca baMba viSe paNa A ja khyAla (paramAnaMdabhAInA gharano naMbara) athavA te Te. naM. 334945 ane che.) te dvArA cInane aMtima Azaya pitAnI sahIsalAmatIne 32697 (saMdhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhanA anukrame -Security ne-sudaDha karavA ane vacagALe eziAnA pADozI ghara tathA peDhInAM naMbaro) uparathI khabara meLavI levAnI raheze. dezo upara prabhutva jamAvavAnA cInanA prayatnone avarodha karatA Avo pravAsa goThavavo e eka moTI javAbadArI che. te yunAITeDa sTeTsane aTakAvavAnuM hoya ema lAge che. saphaLa ane sukharUpa to ja bane ke jo pravAsI bhAI - bahene potAnI | zrI buzana jaNAve che ke cInane goLIo choDavAno zokha thaye sagavaDane badale sAthI bhAI - bahenenI sagavaDano vadhAre khyAla rAkhe che athavA te AjanI vyuharacanAnA khyAlo viSe cIna anabhinna ane ekamekane anukULa thavAne prayatna karatA rahe. A bAbata teo che, athavA to adhUrI samajaNa dharAve che ema jo koI mAnatuM hoya jarUra dhyAnamAM rAkhaze ane e rIte amArI javAbadArIne pahoMcI to te moTI bhUla kare che. AvI bhramaNA soviyeTa pracAra dvArA vaLavAmAM pUrata sAtha Apaze evI AzA che. meTA pramANamAM lAvavAmAM AvI che. potAnI kayAM nabaLAI che ane himAlaya sAthe joDAyelI mArI jIvanayAtrA aNuzastro potAnA deza upara kevI Aphata utArI zake che te cIna himAlayamAM Ameza khAte varSothI vaselA junA koMgresI barAbara jANe che. nyuklIara yuddha anivArya che ema te mAnatuM kAryakartA tathA sarvodaya kAryakara zrI zAMtilAla trivedI tA. 23-2-65 nathI, paNa AvA yuddhane kema aTakAvavuM te vize raziyA sAthe tene maMgaLavAra, sAMjanA 6 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM matabheda che. (45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3) "himAlaya sAthe joDAyelI najIkanA bhaviSyamAM cIna potAnA. eziyAI paDozI rAjayomAM mArI jIvanayAtrA" e viSaya upara jAhera vArtAlApa rajU karaze. A koI paNa hisAbe kAti pedA karavA mAge che ema paNa zrI buzana vArtAlApane lAbha levA temAM rasa dharAvatA bhAI-bahenane nimaMtraNa che. mAnatA nathI. koI paNa cAlu prakAranA moTA yuddhamAM te saMDo - maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 mAyA? (satya ghaTanA) tAra Avyo jANIne caMpAbahena daherethI doDI AvyAM. bhAragAmathI emanA dIkarA surezanA tAra hatA ke, ramAne bAbA Avyo che. traNa dIkarIo para dIkaro Avyo ane Ama potAnA vaMzavelA vadhyo jANIne caMpAbahena khuzakhuza thaI gayAM, dharmakriyAo ne vrataupavAsamAM sadAya utsuka evAM caMpAbahene tarata bhagavAnane yAda karyAM. e bhagavAnano pADa mAnatAM hatA tyAM surezanA bApue bUma mArI, "paNa sAMbhaLeA, tamAre surata javAnuM che. e vhelI take bolAve che tamane." "kema? kema mAre surata ?" prabuddha jIvana "A tAramAM eNe umeryuM che ke, ramA ane chokarAnI saMbhALa mATe bAne tarata mokalajo, "zuM vAta karo che? huM tyAM jaIne enuM ghara saMbhALu ? vahunI cAkarI karU ?" "hAsto, ene bicArAne ekalAne kema phAve?" "nA re bA!" ApaNe te nathI javuM? "kema ?" *e badhI mAyA kaI ochI mArI sAthe AvavAnI che? upara te badhAM ye ekalAM ja javAnuM che. mATe dharama karIe e ja sAcuM ?" bolatAM bolatAM caMpAbahena upAAye phoMcI gayAM ! * "kema, hamaNAM cAle che, kusumabahena?" eka lagnamAM dhaNA vakhate kusumabahena maLatAM me sahaja pUchyuM. "hamaNAM to amArA mahilAmaMDaLanuM kAma karuM chuM. enA phAInalanA varga lauM chuM ne 'sTora' nI vyavasthA karUM chuM." "ohA, tyAre tA ghaNA vakhata emAM ja jato haze. pUrA samayanuM kAma che ke?" "nA, evuM kaMI nahIM, jarUra paDe tyAre jaI AvuM chuM." "sArUM kAma che, kharU ?" "hAsto, bhaNyAM eTale ATaluM to karIe ja ne !" mane yAda AvyuM ke, kusumabahena bI. e. thayA che. amArA kAleja-divaso paNa yAda AvyA. tyArano emano Thasso haju paNa evA ja che. kapaDAM, ghareNAM jotAM emanI Arthika sthiti paNa peAtAnuM gANuM saMbhaLAve che. huM vicAramAM taNAtI hatI tyAM emanI bUme mane kheMcI lIdhI. "are e mayaMka, kyAM bhAgI gayA?" emanA pAMca varSanA mayaMka lagnamaMDapamAM ghUmI rahelA. "A eka ja bALaka che ke?" mArAthI pUchAi gayuM. "hA, e bahu hAMziyAra che hoM. A vakhate bALamaMdiramAM pahelA Avyo." "lAge che paNa mukata, tamane vaLagI nathI rahetA, "hAve! e to rahe ja che mArAM phoIbAne ghera.' "eTale" "e dasa mahinAnA hatA tyAre ene mUkIne huM koMgresa-adhivezanamAM gayelI. tyArathI meM ene phoIbAne ghera mUkI dIdhA che. tyAM ja moTo thAya che." kharUM." " ATalI pravu AzcaryathI huM mUka ja hatI. tyAM emaNe umeryuM ... ' ttio karavI hoya pachI AvI mAyA zuM kAmanI ?" tarata ja mayaMkanA suMdara rUpALA mAM para mAtRpremanI uNapa caMdranA DAgha jaeNma tarI AvI ! zuM bhaNatara, zuM dharma, zuM mAtRttva ? ne zuM mAyA ? A beu satya ghaTanAo jANyA pachI A prazno mArA manamAM ghUmarAyAM ja kare che. " dharmapremI " vRddhomAMthI ke "keriyara" premI jIvAnemAMthI koNa enA javAba Apaze? gItA parIkha nRtva ( chaMda : mizrAvasanta ) ('kumAra'mAMthI sAbhAra uSkRta ) tA. 12-15 vRddhatvanI kevI bhInI suvAsa ! dhovAIne svaccha dharA thaI gaI; tRSNAtaNI ko haju vherakhIzI ramI rahI. zaradane nabha AchI vAdaLI. vRddhatvanI kevI bhInI suvAsa ! meAjAM taNAM uchaLatAM phINa zveta jevA nirdoSa here smita chaMTakAra. be dhrUjatA hAtha ukelavA mathe AyuSyanI pethInuM pAna pAna. ne kaMpatI tAya sudhIra cAle deze. skhed rahyA agamya pAya - ra keza keza mahiM daSTinI zubhratA zI DokAya, mastaka bane ava bhAramukata AyuSyanAM viSe - amI saghaLAM pacAvI daSTi vaLI nihiM avazI karela. je kautuke zizu ge nirakhyuM'tuM vizva e kautuke ava alaukika zodhatI daga. TaMkAra Ardra karatuM bhava - ekatAra vRddhatvanuM bhAluka bhavya gAna. gItA parIkha tRtIya vizvadharma saMmelana phebru ArI mAsanI 26, 27 tathA 28 mInA roja dilhI khAte leDI iravina hospiTala sAme rAmalIlA 'medAnamAM vizva dharma soMgama saMsthAnA upakrame trIjuM vizvadharma saMmelana bharAvAnuM che. AnA preraka muni suzIlakumAra ane adhyakSa che santaH zrI kRpAlasiMhajI mahArAja, A saMmelana aMge eka bhavya svAgata samiti UbhI karavAmAM AvI che. prathama saMmelana dilhI khAte 1957mAM bharAyuM hatuM. bIjuM saMmelana kalakattA khAte 1960mAM bharAyuM hatuM. A saMmelanano uddeza vizvabaMdhuttva dvArA vizrvazAnti mATe anukULa vAtAvaraNa pedA karavAno che. A saMmelanamAM dezaparadezathI aneka pratinidhio padhAravAnI AzA rAkhavAmAM Ave che. pratinidhi mATenuM lavAjama rUA. 50 rAkhavAmAM AvyuM che, ane vizvabaMdhutvanI ane sarvadharmasamabhAvanI bhAvanAmAM zrAddhA rAkhanAra koI paNa vyakita ke saMsthA A saMmelanamAM bhAga laI zake che. A saMmelanamAM bhAga levA icchanAra bhAI yA bahene nIcenA ThekANe patravyavahAra karavA:- mahAmaMtrI, vizvadharmAMgama, 12, leDI hArDi ga roDa, navI dilhI-1 prabuddhajIvana rajata jayaMtI samArohanA sadamAM sadhane thayelI aprApti 29200,51 28969,51 agAu jAhera thaI gayelI rakama 101.00 zrI nAnacaMdabhAI zAmajI 100,00 zrI gagubhAI punathI sAMgAI 25.00 zrI jamanAdAsa je. zAha 5.00 zrI prabhudAsa ja. dhoLakIyA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-15 prabhu jIvana pazubali niSedha kAnI pragati [muni saMtabAlajIe gayA varSanuM cArtumAsa karavA kalakattAmAM praveza karyo tyArathI temaNe kalakattAnA suprasiddha kAlI mAtAnA maMdira samakSa varSothI apAi rahelAM nirdoSa pazuonAM balidAnanI prathA aTakAvavA mATe nAbuda karavA mATe--eka bhagIratha prayatna zarU karyo che. varSAnI TevanA pariNAme sAmAnya loko mAMsAhArane jaldi na cheDe e samajI zakAya evuM che, paNa A pazuhiMsAne dharma sAthe joDavAmAM Ave te sarva jIvAne samAna bhAve jovAlekhavAno vicAra jenA pAyAmAM rahelA che evA dharmatattvane to kevaLa droha karavA barobara che--A satya sAduM sIdhuM hovA chatAM lAMbA kALathI cAlatI pazubaliprathAthI TevAyalI baMgALI prajAnA dilamAM utaratuM nathI. te A dhAmika lekhAtI mAnyatAmAM rahelI adharmamayatA temanA dhyAna upara lAvavA mATe muni santabAlajIe upADelI pravRtti Aja sudhImAM kayAM sudhI pahoMcI che tene ApaNI bAjunA lokone khyAla Ave te hetuthI jarUrI vigatapUrvakanuM lakhANa mokalI ApavA me temane vinaMti karelI. tenA pariNAme muni saMtabAlajInA sahakAryakartA muni nemicaMdrajIe lakhI mokalelI noMdha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. paramAnaMda ] A kArya upADavA pahelAMnI paristhiti baMgAlamAM lagabhaga 700 varasathI kAlImAtA ke durgAmAtA AgaLa dharmane nAme pazubali ApavAnI krU2 prathA cAlu thai cheema kahevAya che. tyAra pachI ene aTakAvavA mATe aneka mahAnubhAvA taraphathI prayatno thayA che. AjathI lagabhaga 400 varSa pahelAM caitanya mahAprabhu thayA hatA. temaNe bhakitamArganA pracAra dvArA baMgALamAM pravartatA mAMsAhAra ane pazubalinA virodha karI lokone vaiSNavI sAttvika bhakita tarapha vALyAM hatAM. tyAra pachI rAjA rAmamohanarAye paNa te jamAnAmAM pracalita kuprathAno virodha karI brahmosamAja dvArA niraMjana nirAkAra bhagavadbhakitano pracAra karyo hato. ravIndranAtha ThAkura to pazubalinA kaTTara virodhI hatA. temaNe 'visarjana' ane 'rAjiSa' nATako dvArA baMgAlI prajAne jaganmAtA kAlIdevI AgaLa pazubali prathAthI dUra rahevAnI preraNA ApI hatI. girIza ghoSe 'buddhadeva' nAmanuM eka nATaka lakhyuM che, jemAM pazubali sAme tIvra virodha darzAvyo che. potAnA kuTuMbamAM paNa pazubalidAna temaNe baMdha karyuM che. emanAM nATako joine ghaNA vicAraka baMgAlIjanoe pazubila prathA baMdha karI che. zrI vanamALIbhAI AryasamAjIe lagabhaga 30-32 varasathI pazubila ane mAMsAhAra vagere cheDAvavA mATe Thera-Thera pAsTo, sUtroccAraNa vagere dvArA, khAsa karIne kAlIghATa upara, prayatna karyo che. keTalAka paMDAone samajAvyA paNa che. tyAra pachI zrI rAmacandra zarmAe pazubali nivAraNa nimitte kAlIghATa upara 32 upavAsa paNa karyA che; tenI bhAre asara thaI hatI. ravindranAtha ThAkure paNa temane abhinaMdana ApyAM hatAM. zrI prabuddhanAtha ceTarajI vageree sanAtanadharmasabhA drArA prakAzita pazubilinarodhapatrako upara baMgAlIjanonI sahI paNa zarU karAvI hatI. zrI dharmacandrajI sarAvagInA pitA baijanAthajIe paNa kAlITe pala kamiTInA paMDAone A baMdha karavA mATe samajAvavAno prayatna karyo hato. ane mahAtmA gAMdhIjInA dInabaMdhu eMDrayu ja uparanA patramAM kalakattAmAM thatA pazubalidAna aMge prakTa karela temanI antarvyathA jaNAi Ave che. chelle chelle enimala velaphera borDanA ceramena zrImatI rUkimaNIdevI era Dele pazubali nivAraNa mATe prayatna karIne dakSiNabhAratanA cAra sthaLe te prathA kAyadAthI baMdha karAvela che ane kalakattAmAM paNa baMdha karAvavA mATe prayatna karela che. A aMge sarakAre tapAsa kamiTI nImI hatI. tenA riporTamAM kAyadAthI A pazubila baMdha karavAnI bhalAmaNa karela che, paraMtu koI kAraNasara te vakhate A baMdha na thayuM. muMbaInI jIvadayA maMDaLIe paNa prayatnamAM sahayoga Apela che. G huM A rIte kArya upADayA pahelAM je je baLAe kAma karyuM che tenA pariNAme ema mAnavAmAM Ave che ke 90 TakA loko pazubila karavAmAM hRdayathI icchatA nathI. paraMtu te lokonuM saMkalana nathI; eTale jAhera rIte teo A prathAno virodha karatA nathI. dilhI cAturmArAmAM ja ma. gAMdhIjInA preraka patrane lIdhe kalakattAmAM kAlImaMdire thatA pazuvadhane aTakAvavA mATe pU. munizrI saMtabAlajIne 225 vicAra AvelA ane AgrAmAM paNa te vakhate virAjatA kaviratna upAdhyAyI amaracaMdrajI sAthe A aMge vicAravimarza thayela. tethI temane khAtrI thai ke A prazna loko kahe che eTalA jaTila nathI; viveka ane dhairyathI upADavA joie. kAryanI zarUAta cAturmAsa mATe bhavAnIpura (kalakattA) AvavAnI sAthe pU. munizrI saMtabAlajIe A prazna upADayA ane potAnA maMgala pravezanA pravacanamAM ja tene mAkharAnuM sthAna ApyuM. aniSTa jeTaluM UMDuM hoya, tene kADhavA mATe teTalI ja dhIraja, khaMta, UMDANa ane vivekathI prayatna karavA joie, e daSTie A praznamAM cAre bAjuthI kAma thavuM joIe ane te paNa paddhatisara thavuM joie ema lAgyuM. pahelAM to e mATe judA judA lokono saMparka sAdhIne A vastuno UMDo paricaya ane enA nivAraNa mATe kyA kyA pagalAM levAM ghaTe e aMge vicAravimarza karavAmAM Avyo. emAM mukhyatve rAmAprasAda mukharajI, cArucadra bhaMDArI, zrI bhakitavilAsatIrtha, AcArya prANakizora gosvAmI, zAradAmaThanAM be saMnyAsinI, jyotiSacandra ghoSa, svAmI raMganAthAnanda, zrI mohanalAla lallucaMda zAha, zrI gulAbacaMdabhAI meghANI, lIlAdharabhAI kAmANI, prANajIvana gAMdhI, rasikabhAI dozI vagerenAM nAmA ullekhanIya che. saunA sUra lagabhaga evA ja hato ke sarvaprathama baMgAlI lokono vadhAremAM vadhAre saMparka karavA joie. paheluM pagaluM saMparkanA kAmane sakriya rIte vega ApavA mATe klAnA badhA jaina saMpradAyAnA khAsa khAsa AgevAnonI eka sabhA tA. 4-8-64nA roja belAvavAmAM AvI, jemAM A kAma mATe eka samiti racavAnuM ane judAM judAM kAryonuM vibhAjana karI je te yogya kAryakarone te kAma soMpavAnuM vicAravAmAM AvyuM, tema ja baMgAlIjanono niTa saMparka sadhAya evI pravRttio hAtha dharavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM. Ane mATe ema paNa vicArAyuM ke kAlIghATa vibhAgamAM koI sthaLa maLI jAya to tyAM mAtRsamAjanI eka zAkhA khAlavAmAM Ave ane te sAthe mAtAnI sAcI upAsanA zI rIte thAya e vastu dhIme dhIme baMgAlI bahenone samajAvavAmAM Ave te dhAryuM kArya vadhAre saraLa thAya. pharI pAchI tA. 9-8-64nA roja savAre jaina bhavanamAM ahiMsApremI sarva dharmonA khAsa khAsa lokonI eka sabhA rAkhavAmAM AvI, jemAM zrI mAnakarajI paNa hAjara hatA. 'pRzubaliniSedhaka samiti' A kAmane AgaLa dhapAvavA mATe racAi, bapAre keTalAka baMgAlI bhAIonI eka mITiMga paNa A kAma aMge vicAravimarza karavA bAlAvavAmAM AvI hatI. temAM ema vicArAyuM ke saMparka sarvata mukhI hAvA joie. (1) eka bAju vicAraka ane sudhAraka baMgAlIjanonA saMparka, (2) bIjI bAjuthI paMDita lokonA saMparka, (3) trIjI bAjuthI rAjakIya ke ardharAjakIya pakSanA lokono saMparka ane (4) AmajanatAno saMparka. A badhAnA saMparka mATe AcArya prANakizAra gosvAmI dvArA je paMDita, vicArako ane rAjakIya
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 : prabuddha jIvana tA. 1-ra-15 kakSAnA lekonAM nAme sUcavavAmAM AvyAM. temane saMparka kArya- vaidika graMthamAMthI pazubaliniSedhanA samarthanamAM pramANe tAravIne te karo dvArA sAdhavAmAM Avyo. pU. munizrI saMtabAlajI sAthe temanI sAthe yukita, tarka, ane yugadaSTipUrvaka eka lekha taiyAra karavA, jethI mulAkAta karAvavAmAM AvI. vicArakomAM gauDIyamaThanA saMnyAsI zrI paMDitene ApaNI vAta gaLe utarAvI zakAya. (4) durgApUjAnA divabhakitavilAsatIrtha pote na AvI zakyA, paNa temaNe potAnI A semAM jyAM jyAM khAnagI rIte pazubali apAtuM hoya tyAM paNa te kAmamAM sahAnubhUti batAvI. AcArya prANakizora gosvAmIe pitA- lokonI pAse samiti dvArA eka DepyuTezane jaIne rAmajAvavAno prayatna nAthI banate sahayoga ApavAnI icchA darzAvI. jyoti bAbu ghoSe kara (5) kAlIghATa upara pUjAnA divasemAM samitinA keTalAMka bhAIA kAryamAM pUrato sahaga ApavAnuM svIkAryuM. jANItAM viduSI bahene bahenoe sAttvika pUjAnA pratIkarUpe phaLAdi laIne mAtAnI AgaLa zrImatI citritAdevI gupta ane zrImatI puSpAdevIe pazubali dharAvavA, jethI baMgAlI lokone ApaNI lAgaNIne khyAla Ave. niSedhanA kAmamAM rasapUrvaka bhAga levAnuM maMjUra karyuM. amala kAMti Ama uparyukata vAtone amalamAM lAvavA mATe kalAkAra pAse durgA pUjA ane kAlIpUjAnA judAM judAM be pesTa taiyAra karAvyAM. ghoSa (patrakAra), ghaTanbAbu (patrakAra), svAmI AnaMda, ane bharata eka ja posTaramAM sAttvika pUjA ane tAmasI pUjA nAM banne citro mahArAja (rAmakRSNa mizananA saMnyAsI) kAlImaMdiranA purohita zrI zAnita citarAvavAmAM AvyA ane e posTaro paNa khAsa khAsa lattAomAM kumAra bhaTTAcArya vageree A kAmamAM sahAnubhUti batAvI. paMDitamAM caDavAmAM AvyAM. paMDitonI sabhAmAM rajU karavA mATeno lekha hiMdImAM $. gaurInAtha zAstrIe pote AvIne A aMge vicAravimarza karyA taiyAra karyo che, baMgAlImAM tenuM bhASAMtara thAya che. tyAra pachI banne pustikAo chapAvavAmAM Avaze. paMDitasabhAnuM Ayojana paNa TUMka pachI paMDitanI sabhAnuM Ayojana karavAnuM sUcavyuM. paM. vasaMtakumAra samayamAM nakakI thavAnI vakI che. caTTopAdhyAye pazubalino sAco artha ane krame-kama sAttvika balinA durgApUjA vakhate keTaleka ThekANe bhavAnIpura vibhAgamAM khAnagI vidhAnanuM samarthana karyuM. AryasamAjI paMDitoe paNa A kAmamAM pazubali thavAnuM che ema sAMbhaLI zrI jyotibAbue karela bhalAmaNa sahayoga ApavA kahyuM. pa. bhagavAnadattajI jozIe paNa pazubali pramANe keTalAka vicAraka ane pazubalimAM nahi mAnanAra baMgAlI niSedhanA kAmamAM potAne rasa che ema jaNAvyuM. ardharAjakIya kSAnA lokone samitinA sabhyo maLyA ane chevaTe pazubali ApanAra lokomAM kalakattAnA zerIpha zrI mehanakumAra mukharajIe tathA kalakattA koraporezananA meyara zrI citaraMjana ceTarajIe pote kAlIbhakata kuTuMbanA AgevAnone maLyA. temane samajAvavAno prayAsa karyo. paraMtu hovA chatAM sAttvika balinuM ja pracalana dhaNA varSoTI karela che, ane temaNe pahelethI nakakI karela hoi ApaNI vAta svIkArI nahi. A kAryamAM banato sahayoga ApavAnuM jaNAvyuM che. baMgAlI Ama pUjAnA divase kAlIghATa upara kAlImaMdire sAttvika pUjAnA pratIka janatAnA saMparka mATe pU. mahArAjazrIe baMgAlI ane hiMdImAM eka rUpe phaLAdi dharAvavA mATe samitinAM keTalAMka bhAIbahene gayAM hatAM apIla bahAra pADI, tenI sAthe eka'saMmatipatraka paNa joDavAmAM AvyuM, ane enI pUjArIo upara sArI asara thai hatI. je bhAIbaheno e vAMcIne keTalAka baMgAlIjane mahArAjazrI pAse prerAIne AvyA. tyAM gayAM hatAM, temaNe joyuM ke sAttvika pUjAnA pratIkarUpe phaLaane temaNe kahyuM ke ame ghaNAM varSothI bahu himmatapUrvaka amArA puSpAdi dharAvanAra lokonI paNa moTI lAIne lAgI che. Ama kuTuMbamAM pazubali baMdha karela che, tethI amAruM kAMI amaMgaLa thayuM nathI. emAM mukhyatve zrI dhIrendranAtha lAhA ane raNajItakumAra pazubalinA virodhamAM AmaprajAmAM lAgaNI pedA karavA mATe judA bhaTTAcAryanA nAmo ullekhanIya che. temaNe ema paNa kahyuM ke, amArA judA upAyo karavAmAM AvyA che. A sAhasathI prerAIne 10-12 kuTuMboe A ku.thA baMdha karI che. - evuM pagaluM bIjuM pagaluM Ama eka bAjuthI AmajanatAne keLavavA mATenA prayatna A rIte AmajanatAnA saMparka mATe judI judI vyakitae karavAmAM AvyA che. bIjI bAjuthI hastAkSarapatraka para sahIo dvArA chapAyela pazubaliniSedhaka patraka upara sahI karAvavAnuM levAnuM kAma vepArIo, kArakhAnedAro ane bahenane soMpavAmAM kAma cAlatuM hatuM. paraMtu A vicArane lokone haiye pahoMcADavA AvyuM che. A rIte kamamAM kama 5 hajAra baMgAlIjanenI sahIo mATe eka ahisAsaMmelana yojavAnuM nakakI thayuM. enuM uddhATana enImala velaphera berDanA ceramena zrImatI rUkimaNIdevI aruM meLavI zakAya to ApaNe koraperezana upara paNa dabANa lAvI zakIe, ane pachI sarakAra upara paNa janamatanuM dabANa lAvI DelanA haste thayuM. enA pramukha thayA kalakattA korporezananA meyara zakIe. trIjI bAjuthI kAlImaMdiranA prabaMdhakonI rovAyarasakamiTInA zrI cittaraMjana ceTarajI. svAgatAdhyakSa zrI sukamalakAMti ghoSa hatA. vizeSa atithi tarIke zrI kezavacaMndra basu (spIkara), zrI jatIlAla hoddedArone paNa A aMge samiti taraphathI patra lakhAyo hato ane mAnakara, zrI gulAmarasUla kurezI (bhA. na. kAM. prA. saMghanA kAlImaMdiranA pUjArIne samitinA bhAIe A aMge rUbarU maLavA gayA . pramukha), hatA. A ahiMsA samelanamAM be TharAve sarvAnumate pasAra , hatA. tyArabAda samitinA sabhya sevAyatakamiTInA maMtrIne maLavA - karavAmAM AvyA, jemAMthI eka TharAva kalakattAmAM pazubalinI kuprathA gayA hatA ane temaNe kahyuM che ke, amArI mITiMga maLaze tyAre temAM vahelI take baMdha karavA aMgene hate. badhA ja vakatAoe bhArata , jevI dharmapradhAna bhUmimAMthI pazubali sadaMtara baMdha thavA upara khUba pazubalino prazna jarUra raju karIzuM. AzA che ke e loko AnA bhAra mukyo hato. ahisAsaMmelananA pratyAdhAto bahu ja sArA upara gaMbhIratAthI vicAraze. sevAyatakamiTInA loko paMDitonA paDyA. baMgAlI lokomAM ane khAsa karIne kAlImAtAnA bhakato ane maMtavya upara paNa AMdhAra rAkhe che, tethI paMDitone ApaNA vicApaMDAomAM vicAracetanA AvI. rane anukULa abhiprAya thai jAya, e mATe pelo lekha paMDitonI trIjuM pagaluM sabhAmAM rajU karAze. A paNa eka sArI taka che; je lokamata, A pachI' pazubaliniSedhaka samitinI mITiMgaeNmAM ema nakakI - anukULa thaI jAya te jhaDapathI A kArya saphaLatApUrvaka pAra paDI thayuM ke, (1) durgApUjA ane kAlIpUjA upara ahIMA khUba ja pramANamAM zake. te uparAMta eka evI paNa chejanA che ke AmaprajAmAM je pazubali apAya che, tene aTakAvavA mATe preraNAdAyaka pAsTara ceDA- vahema ane bhaya pravarte che, te dUra karavA ane anukULa havA vIne lokalAgaNI pedA karavI. (2) sinemA slAIDa, pazubalinAM phelAvavA mATe eka meLAvaDo yojIne temAM pazubali jemaNe baMdha karyuM karuNadazya batAvatI philma athavA 'visarjana' jevAM nATo batAvIne che temane satkAravAmAM Ave, ane pazubaliniSedha-samarthaka baMgIya lokone pazubaliniSedha mATe abhimukha karavA. (3) lokone sAttvika vidvAnonAM bhASaNa karAvavAmAM Ave. pUjAnI preraNA maLe e mATe baMgALanA tathA dezanA haiyAta ane binahaiyAta ucca gaNAtA vicAro ane sudhArako abhiprAyonI Ama cAre bAjuthI zAnta gatie ane ahiMsaka rIte pazueka pustikA bahAra pADavI, tema ja zAkataradAyanA tema ja bali niSedha AMdolana cAlI rahyuM che. muni nemicandra mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa. mubaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTasa pIpala presa, koTa, muMbaI.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha bhuvana zrI mu*baI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA REGD. No. 18-4266. vArSika lavAjama za. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNu varSa 29 : aMka 20 muMbai, phebruArI 16, 1995, magaLavAra AphrikA mATe zaliga 8 samAroha udghATana taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha AcAryapadavI-pradAna muMbaI khAte goDIjInA upAAyamAM keTalAka samayathI vasatA zrI vijaya amRtasUrinA praziSya panyAsa dharavijayajIne AcAryapadavI ApavAnA anusaMdhAnamAM tA. 31-1-65 thI tA.9-2-65 sudhI ema dasa divasanA eka jaMgI kAryakrama muMbaInA jaina zve. mU. saMpradAyanA keTalIka AgevAna vyakitao taraphathI yojavAmAM AvyA hatA, ane te mATe AjhAda medAnamAM eka zAnadAra maMDapa UbhA karavAmAM AvyA hatA. ahIM e jANI levAnI jarUra che. ke jaina zve. mU. samAjamAM AcAryapadavI-pradAna aMge eka prakAranI arAjakatA pravarte che. koI paNa AcAryane IcchA thAya ke potAnA amuka ziSyane AcArya banAvavA che to te AcArya koI paNa gAma ke zaheranA saMdhanA sAtha meLavIne peAtAnI IcchA pAra pADI zake che. koI paNa ziSyane AcArya banAvavA mATe guNa ke jJAnaviSayaka tenI khAsa vizeSa yogyatA tema ja jainonA bahoLA samudAyanI anumatI hovI joIe, evuM koI sthApita dhAraNa che ja nahi, A kAraNe jaina zve. mU. samudAyamAM AcAryapadavI dhAraNa karI rahelA Aje saMkhyAbaMdha sAdhuo vidyamAna che ane AcArya padavI-pradAna jaina zve. mU. samAjamAM eka rAja-ba-rojanI cAlu ghaTanA banI gaI che. AvA eka AcAryapadavI-pradAnanA prasAMgane bhAre moTuM rUpa ApIne upara jaNAvyA mujaba daza divasanA eka jaMgI kAryakrama yojavAmAM AvelA, ane te pAchaLa lAkha-savA lAkhanA kharcanA aMdAja AMkavAmAM AvelA. A prakAranA samArohanA virodhamAM AcAryapadavI-pradAna aMge prAraMbhamAM nImAyelI samitimAMthI zeTha mANekalAla cunIlAla, zeTha ramaNalAla nagInadAsa parIkha, zeTha jayaMtIlAla rAyacaMda, zeTha nAnAMda rAyacaMda, zeTha bAvacaMda rAmacaMda, zeTha zAMtilAla ThAkarasI vagere keTalAka AgevAnAe rAjInAmAM ApIne prastuta mahotsavamAM bhAga levAnI anicchA pradarzita karI hatI. A samagra paristhitinI pUrI jANakArI prApta thavA chatAM. gujarAtanA sarvocca netA ane bhAratanA agragaNya koMgresI AgevAna mAnyavara zrI mArArajIbhAIe A samArohanuM tA. 1-2-65nA roja udghATana karyuM hatuM; ane A prasaMge karavAmAM AvelA pravacana daramiyAna temaNe jaNAvyuM hatuM ke, "A badhA saMpradAyA mATe mane mAna che; mAtra rAjakAraNanA sAMpradAyika samAraMbhAmAM athavA to jenI rAjakAraNa upara asara thAya che tevA samAraMbhAmAM jatA nathI. bAkI dharmabhAvanA ane zubhaniSThA tathA ni:svArthabhAve yojAtA samAraMbhAmAM javAmAM ke AvA samAraMbhA yojavAmAM kazuM khATuM nathI..... dharmabhAvanAthI thatA badhA utsava! mAnavajAta mATe zreyaskara che. mane AzA che ke Ajana samAraMbha temAM bhAga lenArAone vadhAre ne vadhAre dharmAbhimukha banAvavAmAM ane dharmanuM AcAraNa karatA banAvavAmAM upayogI nIvaDaze." A rIte AcAryapada-pradAna jevA kevaLa sAMpradAyika samArohanuM udghATana karatA ane jepAchaLa pramANa vinAnA ane AcAryapadavI-pradAnanA saMdarbhamAM bilakula binajarUrI dravyavyaya thavAnA hato tevA dhArmika mahAtsavane pramANapatra ApatA morArajIbhAIne joIjANIne aneka lokone bhAre Azcarya thayuM che. jenI rAjyaracanA samAjavAdane varelI che ane jenI ImArata binasAMpradAyika DhAMcA upara UbhI karavAmAM AvI che te rAjyanA puraskartA lekhAtA mArArajIbhAIne AvA AcAryapada-pradAna sAthe zuM saMbaMdha hoI zake te kalpanAmAM AvatuM nathI. A e ja merArajIbhAI che ke jemaNe 'tamArI A pravRtti sAMpradAyika che, ' 'tamArA A prasaMga sAMpradAyika che, 'tamAruM A maMDaLa sAMpradAyika che,' ema kahIne te pravRtti, prasaMga ke maMDaLane sahakAra ke sAtha ApavAnI anekavAra anicchA vyakata karI che, jemaNe lagnanI kharcALa kaMkotrI jevI sAmAnya uDAugIrIne paNa tuchakArI nAkhatAM jarA paNa AMcako ke khacakATa anubhavyo nathI, AvA mArArajIbhAI Aje AvA binajarUrI ane ati kharcALa samAraMbhane dharmanA nAme abhinaMde che, AvakAre che e joIne kALagaMgA avaLI vahevA lAgI che ke zuM evA koIne paNa prazna thayA vinA rahetA nathI. vaLI A samAraMbhamAM muMbaInA keTalAka AgevAna koMgresIone umaLakAbharyo bhAga letA joIne eTaluM ja Azcarya anubhavAya che. eka vakhata evA hatA ke jyAM sAMpradAyikatA tyAM koMgresa nahi, ane jyAM koMgresa tyAM sAMpradAyikatA nahi. Aje koI koMgresI AgevAnane sAMpradAyika AgevAnI dhAraNa karatAM nathI zarama ke saMkoca jANe ke koMgrese ane sAMpradAyikatAe kadamamAM kadama milAvIne cAlavAnuM zarU karI dIdhuM hoya. saMpradAyonI pakaDamAMthI tenA nAme thatA avivekabharyA uMDAu samAraMbhAmAMthI, vaicArika sAMkIrNatAmAMthI, dhArmika vahemA ane abhinivezamAMthI prajAjanone mukata karavA ane vyakitalakSIne badale temane samAjalakSI banAvavA e koMgresanuM varSojUnuM eka sAmAjika dhyeya rahyuM che. Aje A dhyeyane bAjue mUkIne tathA sthiticusta tema ja pratyAdhAtI baLAne sIdhA ke ADakataro Teko ApIne temanI cAhanA meLavavA tarapha koMgresIo DhaLI rahelA mAlUma paDe che. vaicArika kSetre A ApaNI adhogita du:khada ane azubha bhAvinI ghotaka che. morArajIbhAIe upara jaNAvela prasaMga uparanA potAnA pravacanamAM dharma aMge bhAtabhAtanI suphiyANI vAMtA saMbhaLAvI che. teo potAnA pravacananA prAraMbhamAM ja jaNAve che ke, "huM eka ja dharmamAM mAnuM chuM ane te che mAnava-dharma, bIjA badhA mAtra rAMpradAyo che. A dharmanA mArga te satyanA mArga che. paraMtu samarpaNa vinA satya siddha thatuM nathI. A rIte sAcA dharmanI saMpradAya sAthe satsaMgati hoIsa'); na zake." ema sUcavIne saMpradAyAtIta evA dharmane teA AgaLa dhare che. paNa AgaLa cAlatAM teo jaNAve che ke, " badhA saMpradAya
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. zuddha ana mATe temane mAna che, ane tene lagatA samAraMbhA yojavAmAM Ave temAM temane kazuM khATuM dekhAtuM nathI ane dharmabhAvanAthI thatA badhA utsavo temanA mate mAnavajAta mATe zreyaskara che. " Ama dharma ane saMpradAya, jANe ke paryAyavAcI zabdo hoya evuM suphiyANIbharyuM vivaraNa temaNe karyuM che. vizALa bhAvanAnA aMcaLA nIce temaNe sAMpradAyika saMkIrNatAne pASI che, tenuM samarthana karyuM che. taduparAMta dharmanA nAma upara dezabharamAM vyApelI aMdhazrAddhA, ajJAna ane vahemathI bharelI mAnyatAone, kriyAkAMDone, vaibhavanA pradarzanarUpa dhArmika jalasAo ane jamaNavArone, tathA samAjanI vAstavika bhIMsa, muMjhavaNa, akaLAmaNanI upekSA karIne yojAtA upadhAnone ane utsavAne mArArajIbhAIe peAtAnA pravacanamAM ati vyApaka vidhAno karIne AMdhaLuM uttejana ApyuM che. koI paNa samAraMbha hoya, jalasa hAya, te pAchaLa game teTalA dravyavyaya thavAnA hoya, tenuM svarUpa bIjI rIte game teTaluM vikRta hoya ke samAjaznoya sAthe visaMgata hoya, paNa te sAthe jo 'dhArmika' zabda lagADI zakAtA hoya, te tene morArajIbhAInAM hArdika *bhinaMdana che, anumAdana che evI temanA pravacana uparathI ApaNA mana upara chApa paDe che. AvI bAbatAmAM eka vakhatanA kaDaka mArArajIbhAI Aje ja banI rahyA lAge che. eka vakhatanA saMpradAyavirodhI mArArajIbhAI Aje saMpradAya-samarthaka banI rahyA jaNAya che. eka vakhatanA sAdAI, sara ane pavitratAnA AgrahI mArArajIbhAI Aje uDAugIrIbharyA avivekapUrNa dhArmika samAraMbhAnA anumAdaka banyA mAlUma paDe che. paNa sAthe sAthe e paNa jaNAvavuM rahyuM ke, eka vakhata pleTaphorma te ne zodhatuM hatuM, ane teo jaladIthI hAtha lAgatA nahotA; Aje tenA pleTaphormane zodhe che, ane jyAM jummA tyAM mArArajIbhAI, najare paDe che. eka vakhata pratiSThA temane zeAdhatI hatI, Aje tenA jANe ke pratiSThAne zodhatA phare che. eka vakhata le priyatA temanI pAchaLa doDatI hatI, Aje teo jANe ke lokapriyatAne jhaMkhI rahyA che. upara jaNAvela samArohanA saMdarbhamAM ema paNa banyuM hoya ke, zrI morArajIbhAI moTA bhAge dezanA eka khUNethI bIje khUNe pharatA hoI muMbaI khAtenA potAnA koMgresI sAthIAnI bhalAmaNathI prastuta samAroha-udghATanane lagatuM nimaMtraNa temanI vigatAmAM UtaryA sivAya temaNe svIkAryuM hoya, ane ahIM AvyA bAda samArohanI vigato ane tatsaMbaMdhI paristhitinI jANa thatAM nimaMtraNa svIkAravAmAM utAvaLa thaI che, bhUla thaI cheema temane lAgyuM hAya. Ama chatAM paNa eka vakhata niyaMtraNa svIkAryA pachI pAchA haThe tA te mArArajIbhaI nahi, ane pachI tA prastuta udghATanamAM rahelA anaucityane DhAMkavA khAtara tenuM temaNe joAArathI samarthana karavuM ja rahyuM. AvA bhAva udghATana-prasaMge karavAmAM AvelA temanA keTalAka atirekabharyA vidhAnomAM pragaTa thatA lAge che. dezanA A keTinA AgevAnAmAM eka bIjI daSTi-eka bIjI bhUro najare paDe che. ApaNe tyAM lAkazAhI AvI che, pakSanuM rAja kAraNa AvyuM che, gALe gALe pakSane cUMTaNI laDavAnI hoya ja che, ane te mATe peAtAnAM vAjAM cAlu vagADavAnAM rahe che. A mATe pakSane puSkaLa dhana joItu hAya che. ane A javAbadArI pakSanA AgevAno ja saMbhALavAnI hoya che. vaLI AvA ucca kakSAnA AgevAnInA mAthe aneka saMsthAo calAvavAnI javAbadArI paNa hoya ja che. te mATe paNa dhana, dhana ane dhana ja joIe. A mATe A AgevAnone dhanavAnonA sAtha ane dhanavAna kone sAthe mIThA saMbaMdhA keLavavA ja rahyA. A mATe koI ne koI bAbatamAM dhanavAna vyakitaAne tema ja dhanavAna lekhAtI kemI sthAne rAjI rAkhavAnI rahI. " amArA A dhArmika avasarane Ava zeAbhAvA, ApanI sArva janika-pAramArthika javAbadArIne ame saMbhALI laIzuM "--jANe ke tA. 21-2vA 1 AvI rASTa--raSTa samajutI na hoya ema, paraspara anumodaka vRttio, dravya sApekSa daSTie dhArmika eTale ke, sAMpradAyika bAbatemAM ApaNA ucca kakSAnA AgevAnone dAkSiNya dAkhavatA banAvyA che, ane kevaLa saMpradAyalakSI dharmAcAryo (jemane samAjavAda ke sarvodayavAda sAthe kathI paNa nisbata hotI nathI)ne bhAvabharyuM abhinaMdana karatA karyA che. A prakriyAmAM kALAbajAra-dhALAbajArana viveka bhAgye ja TakI zake che. A bAbata mAtra kAgresI AgevAnone ja lAgu paDe che ema nathI, anya rAjakAraNI pakSanetAone tema ja sarvodayavAdI netAone paNa echAvadhatA aMze lAgu paDe ja che. Ama na deta to mAnyavara mArArajIbhAI jevI ucca kakSAnI gAMdhI-vAdI ane saMpradAya)narapekSa rAjyacanAne varelI vyakita koI eka sAmAnya koTinA AcArya pAtAnA eka ziSyane pAtAnI pATa upara besADe evA kevaLa najIvA sAMpradAyika avasaranA udghATana mATe muMbaI khAte padhAre evI temanA viSe koIe svapnamAM paNa kalpanA pharI na hota. ahIM e jaNAvavAnI jarUra na ja hoya ke, mArArajIbhAInA A dharmalakSI pravacanathI jaina samAjanA sthiticusta zrAvaka tema ja sAburAmudAya khUba ja rAjI rAjI thaI gayA che, temanI dharmaprIti upara mugdha banI gayA che, ane temanAmAM eka mahAna dharmAtmAnuM darzana karI rahyo che. A che temanA udghATana--parizramanI phlazruti. zeTha vADIlAla lallubhAI mahetA sAme bharavAmAM AveluM zistabhaMganuM pagaluM tA 27-1-65nA roja amadAvAda jillA zahera samitinA bhUtapUrva pramukha ane gujarAta rAjya sTeTa korporezananA pramukha zeTha vADIlAla lallubhAI mahetAne aMgrejInA prazna aMge svIkAravAmAM AvelI kaoNMgresa nIti sAme temaNe je rIte pratikuLa AMdelana calAvyuM che te aMge gujarAta pradeza koMgresa samitie kriyAzIla sabhya tarIke tema ja sAmAnya sabhya tarIke dUra-suspend karyA che. A saMbaMdhamAM pasAra karavAmAM AvelA TharAvamAM evI matalabanuM jaNAvavAmAM AvyuM che ke, amadAvAda myunisipAliTInI AgAmI cUMTaNImAM pAMcamA dhAraNathI aMgrejI zIkhavavuM joIe evA mata dharAvatA umedavArone ja mata Apajo ema jaNAvIne AThamA dhoraNathI aMgrejI zIkhavavAno mata dharAvatA koMgresI umedavArone mata na Apazo evA sUcananA temaNe nide za karyo che, ane e rIte zrI vADIbhAIe koMgresa sAme zistabhaMga karyo che; ane te kAraNe gujarAtanI koMgresane A pagaluM bharavAnI pharaja paDI che. TekanIkalI--jhINavaTathI jotAM--vicAratAM zeTha vADIbhAI sAme A je pagaluM bharavAmAM AvyuM che te sAme kadAca vAMdhA uThAvI na zakAya, paNa je aMgrejInA praznane ATaluM badhuM gaMbhIra rUpa ApavAmAM AvyuM che ane tene koMgresanI aphara nItinA eka prazna banAvavAmAM Avyo che te bhAre kheda upajAve tema che. AnuM pariNAma vADIbhAI jevI eka mahattvanI vyakitane koMgresathI alaga karavAmAM te AvyuM ja che, paNa e sAthe sAthe bIjA pradezeAnI koMgresa samitiomAM jema dissident group antargata virodhI jutho UbhAM thayAM che tevI ja sthiti gujarAtamAM paNa ekAeka UbhI thaI rahI che. AnuM pariNAma jate dahADe gujarAtanI koMgresane chinnabhinna karavAmAM ja Ave, te prazna e thAya che ke pAMcamAthI ke AThamAthI aMgrejInA prazna zuM eTalA badhA mahattvanA che ke te kAraNe prAdezika koMgrese potAnA astitvane jokhamAvavA sudhI javuM paDe ? anya sarva pradezamAM meTA bhAge pAMcamAthI aMgrejI zIkhavavAnA prabaMdha pravartamAna che to gujarAtanAM koMgresI AgevAno A bAbatanA vyavahAru rIte vicAra karIne zuM mArga kADhI na zake? ane koMgresane zIvizIrNa banatI jatI aTakAvI na zake? zANuM lekhAtuM gujarAta Aje zANa paNanuM devALuM kADhI rahyuM che, kendramAM potAnuM varcasva gumAvI rahyuM che ane anya pradezAnuM, A bhASAnA kAraNe hAMsIpAtra banI rahyuM che. A bAbata zANA koMgresI gujarAtIonA dhyAna upara kema AvatI nahi hoya ? y
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-rekaa prabuddha jIva6 229 mAnavI keTale bhaLe che? "A vela toDaze nahi. vela teDanArane paiseTake tathA sukha! mAnavI keTalo che ane abujha che, ane camatkArane raMga zAMtimAM nukasAna thaze. A velanI nava kopI jude jude ThekANe lakhI ApIne je kAMI kahevAmAM Ave che te sahajapaNe svIkArI le che, mokalAvaze. mokalAvyA pachI rU. 25,000gne phAyado thaze. phAyado te sAMbAMdhe tA. 12-65nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa thayele thAya to rU. 15 sudhI dAdAnA darabAramAM zAkalAvaze." nIcane lekha sAre prakAza pADe che: e ja li: sevaka ' "khare zikSita mAnavI te gaNAya ke je hamezAM zIkhavAne khImajIbhAInI IcchA hatI ke mAre A viSe prabuddha jIvanamAM taiyAra hoya. Maa dhoraNe vicAra karatAM moTA bhAganA loko sAcA zikSaNane kadI paNa lAbha pAme evI AzA nathI, kAraNake kazuM kaMIka lakhavuM. AvuM eka kArDa mArI upara paNa thoDA divasa pahelAM paNa zIkhavAne anusuka havAmAM tema ja je kAMI sAMbhaLyuM te mAnI AveluM. sAMIbAbA vize ApaNA lokomAM khUba mAnatA cAle che. levAmAM ghaNe ocho zrama rahelo che; A kAraNe duniyAmAM bhoLA ane AvAM kAryonI paraMparA paNa pracalita che. have AvI kArDaabujha ane vahemI lokonI saMkhyA vadhatI ja rahe che. amRtasaramAM paraMparAnuM tUta DAMTAkarNanI upAsanA sAthe zarU thayuM che. Ane Azaya tAjetaramAM banelI eka ghaTanA A bAbatane vadhAre sArI rIte bhaya dekhADIne tathA moTA dravyalAbhanI AzA ApIne bheLA lokone puravAra kare che. ema jANavA maLe che ke tyAM vasatA eka mANasane ghAMTAkarNanI upAsanA tarapha kheMcavAnuM hoya che. bhoLA loko lobhe lAbhe svana AvyuM. (saMbhava che ke temaNe rAtre vadhAre paDatuM khAdhuM haze.) tema ja bhayaprerita banIne AvI bevakUphI bharI kArDanI vela cAlu e svapnamAM tene eka sAdhu dekhAyo, ane teNe tene amuka rAkhe che, ane pisTa-oNphisane AvA vahema cAlu thatAM ThIka ThIka - sucanAo ApI, bIje divase te eka karatAnamAM gaye, ane kamANI thAya che. tyAMthI eka hADapiMjara jevA maDadAne khedI kADhIne eka maMdira pAsenI A chAMTAkarNa koNa che? ema kahevAya che ke vijApura bAjunA amuka jagyA upara tene teNe UbhuM karyuM. tyAra pachI saMkhyAbaMdha loko jene tyAMnA keI oliyA pIranI mAnatA bahu mAnatA hatA. te A hADapiMjaranAM darzana karavA AvavA lAgyA ane phaLaphUla tema ja taraphathI bIjI bAjue vALavA mATe te pradezamAM vizeSa vicaratA nANuM dharavA lAgyA. A prakiyA pramANa bahAra vadhatI cAle te pahelAM - sva. jainAcArya zrI buddhisAgarajI mahArAje jaina kathAnakamAM AvatA keTalAka bIjA lokoe ane amuka sAdhuoe A vicitra pUjA- A dAMTAkarNane navuM mahattva ApyuM ane mahuDI gAmamAM tenI pratiSThA upAsanA sAme vAMdho uThAvyo. kAyadA-kAnUna vacce paDayA ane karI. tyAra bAda tene lagatA camatkAranI vAto cotarapha khUba phelAvA sadbhAge spaSTapaNe jAhera karavAmAM AvyuM ke polIsanI rajA vinA lAgI ane aneka jaina ane jainetara paNa temane sukhaDI dharavAnI Ama maDaduM uThAvI lAvIne UbhuM karavuM te gerakAyadesara che. pachI e mAnatA mAnavA lAgyA. Aje DhagalAbaMdha loko mahuDI jAya che, maDaduM kyAM hatuM tyAM pAchuM dATavAmAM AvyuM. A to dezamAM vyApI ane dhAMTAkarNadevane puSkaLa sukhaDI dharAve che. koI paNa agavaDa rahelA vahema ane aMdhazraddhA prerita mAnyatAonA pariNAmarUpa banatI Aphata ke saMkaTa Ave to loko dhAMTAkarNanI mAnatA mAne che, ane seMkaDo ghaTanAomAMnI eka che. te TaLe to tene kAMTAkarNanI kRpA mAne che. dhAMTAkarNane lagatA camatkAranI : " bAra varSa pahelAM kurganI koI eka chokarI viSe evI vicitra sAcI-khoTI vAto cotarapha phelAtI rahe che, ane bheLA loko gatAvAta vahetI thaI hatI ke, keTalAya mahinAthI teNe nathI kahyuM ane nagatika bhAve A bhramaNAmAM kheMcAya jAya che. Akhare mAnavInAM lIdhuM ke pANI pIdhuM. A vAta khUba cAlI. tenI AsapAsa gUDhatA sukhadu:kha tenAM karmanAM phaLa che, ane te haLavAbhAre karavAmAM koI phelAvA lAgI, ane pAra vinAnA loko tenA darzane AvavA lAgyA, deva-devI sahAya karI zakatA ja nathI ane kahevAtA camatkAro koI paNa Akhare aDhAra mahinA bAda te chokarIne hospiTalamAM khaseDavAmAM vAsatavika pAmyo hato ja nathI. A sAcI jainadaSTi che. paraMtu mAnavI AvI ane takedArIpUrvakanI tapAsa nIce rAkhavAmAM AvI tyAre eTale badhe bheLa ane abujha che ke A badhuM te sAcuM mAnI le puravAra thayuM ke, te taddana normala-anya chokarIo jevI ja e eka che ane jyAMthI kazuM ja prApta thaI na zake tyAMthI dravyalAbha, chokarI hatI ane te je dAvo karatI hatI te tadana khoTo hato. eTale ke chUpI rIte tene ana-jaLa pUrAM pADavAmAM AvatAM hatAM. kuTuMbalAbha, kIrtilAbha, sattAlAbha meLavavAnI AzA rAkhe che. Ama evA saMkhyAbaMdha ke che ke jeo bhUtapizAca ane DAkaNamAM mAnatA. vijApura bAjue cAlatI pIranI mAnatA TaLI ane dhaMTAkarNanI mAnatA hoya che, ane hAthamAM caLa Ave to zubha zukana mAne che, chIMka vahetI thaI, paNa mAnavImAM rahelI ajJAnaprerita vahemanI vRtti ane Ave to apazukana mAne che, 13nI saMkhyAne apazukaniyALa gaNe che camatkAranI bhUkha to cAlu ja rahI, ane mAnavI olamAMthI cUlamAM tema ja gharanA chAparA upara bakaruM caDeluM jovAmAM Ave to tene paDayo. Aje sArA ane ziSTa gaNAtA loko jema sAMIbAbAnA azuMbhasucaka lekhe che. je-te mAnI levAnI lekonI A Tevane nAbUda karavI ane satyaparikSaNa tarapha temane vALavA e kAma kAyadAnuM tathA nAma pAchaLa gAMDA che, tema chAMTAkarNa viSe ghelA banelA jovAmAM Ave keLavaNInuM hovuM ghaTe." che. paNa temaNe samajavuM joIe ke, A baMne vRtti ane pravRttine ghaMTAkarNanuM tUta koI satya sAthe-koI parama tattava sAthe saMbaMdha nathI. A narI aMdhamArA parama snehI zrI khImajIbhAI bhUriyA upara nIcenA zraddhA upara AdhArita che. jene sayAsatya pArakhavAnI buddhi prApta lakhANavALAM traNa pisTakArDa AvyAM. thaI che, teNe A bAbatano UMDANathI vicAra karavo joIkhe, ane || " zrI kAMTAkarNa mahAvIrAya nama: je kAMI sAMbhaLavAmAM Ave tene sAcuM mAnIne ahIMtahIM deDavuM ! zrI dAMTAkaraNa mahAvIrAya nama: na joIe paNa tathya lAge te svIkArIne tene anusaravAne Agraha zrI dAMTAkaraNa mahAvIrAya nama: rAkhavA joIe. AvI mAnyatAo ane vahema pAchaLa puSkaLa zrI dAMTAraNa mahAvIrAya nama: zrI dAMTAkaraNa mahAvIrAya nama: dravyanuM pANI thAya che, ane navI navI bhramaNAonI paraMparAo zrI dAMTAkaraNa mahAvIrAya nama: paidA thAya che. vaLI te kAraNe aneka loko khuvAra thAya che. pAyAzrI kAMTAphraNa mahAvIrAya nama: vinAnI AzAnA mRgajaLa pAchaLa, bheLI janatA kheMcAya che ane zrI ThAMTAphraNa mahAvIrAya nama: Akhare hatAza banI pachaDAya che. AmAMthI UgaravuM ane khArApAsanAne zrI ghaMTAkaraNa mahAvIrAya nama: zrI kAMTAkaraNa mahAvIrAya nama: - :!:' , ugAravA e buddhizALI mAnavIrasamAjanuM parama kartavya che. zrI ThAMTAkaraNa dAdAnI mahera hajo." * paramAnaMda
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 'prabuddha jIvana sagha samAcAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI eka miTIMga tA. 5-2-'65nA roja sAMje sADA cha vAge saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapade saMghanI ophisamAM maLI hatI, je vakhate nIcenA TharAva sarvAnumate pasAra karavAmAM AvyA hatA; "muMbaInA jaina zve. mU. saMpradAyanA amuka varga taraphathI AcArya vijyuamRtasUrinA praziSya paMnyAsa dhuraMdharavijayajIne AcAryapada ApavAnA eka sAmAnya prasaMganeM ghaNuM moTuM rUpa ApIne AjhAda medAna khAte tA. 31-1-'65thI tA. 9-2-'65 sudhI ema dasa divasanA je gaMjAvara samAroha yojavAmAM Avyo che. ane te pAchaLa lAkhathI savA lAkha rUpiyAnA je dravyavyaya thaI rahyo che te sAme zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha potAno sakhata virodha jAhera kare che. "A samArohanuM udghATana zrI morArajIbhAI desAIne hAthe thayuM te jANI A sabhA khUda ane Azcarya anubhave che. AvA sAMpradAyika ane ati kharcALa samArohane dhArmika samAraMbha lekhAvI dharmanI moTI vAtA karI tenA ane te prasaMge peAtAnI hAjarInA zrI morArajIbhAIe bacAva karyo che ane tene anumedana ApyuM che, ethI temaNe mAtra aMdhakAddhA ane ajJAnapUrNa vahemAne pAdhyA che, eTaluM ja nahi paNa pratyAghAtI mAnasane protsAhana ApyuM che. AvA kevaLa sAMpradAyika ADaMbarabharyA samAraMbhamAM agrabhAga laIne temaNe samAjahita virodhI sAMpradAyika pravRttione aNaghaTanuM uttejana ApyuM che. A pratye zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha UMDo kheda ane aNagamAnI lAgaNI pradarzita kare che." himAlaya sAthe joDAyelI mArI jIvanayAtrA' himAlayamAM AlmorA khAte varSothI vaselA jUnA kaoNMgresI kAryakartA tathA sarvodaya kAryakara zrI zAMtilAla trivedI tA. 23-2-65 maMgaLavAra, sAMjanA 6 vAgye zrI muMbaI jainayuvaka saMghanA kAryAlayamAM (45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3) 'himAlaya sAthe joDAyelI mArI jIvanayAtrA' e viSaya upara jAhera vArtAlApa rajU kaze. A vArtAlApano lAbha levA temAM rasa dharAvatAM bhAI-bahenone nimaMtraNa che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha tRtIya vizvadharma saMmelana phebruArI mAsanI 26, 27 tathA 28mInA roja dilhI khAte leDI Iravine haeNspiTala sAme rAmalIlA medAnamAM 'vizvadharma saMgama' saMsthAnA upakrame trIjuM vizvadharma saMmelana bharAvAnuM che. AnA preraka muni suzIlakumAra ane adhyakSa che saMta zrI kRpAlasiMhajI mahArAja, A saMmelana aMge eka bhavya svAgata samiti UbhI karavAmAM AvI che. prathama saMmelana dilhI khAte 1957mAM bharAyuM hatuM. bIjuM saMmelana kalakattA khAte 1960mAM bharAyuM hatuM. A saMmelananA uddeza vizvabaMdhutva drArA vizvati mATe anukULa vAtAvaraNa pedA karavAnA che. A saMmelanamAM deza-paradezathI aneka pratinidhio padhAravAnI AzA rAkhavAmAM Ave che. pratinidhi mATenuM lavAjama rUA. 50 rAkhavAmAM AvyuM che ane vizvabaMdhutvanI ane sarvadharma samabhAvanI bhAvanAmAM zrAddhA rAkhanAra koI paNa vyakita ke saMsthA A saMmelanamAM bhAga laI zake che. A saMmelanamAM bhAga levA IcchanAra bhAI yA bahene nIcenA ThekANe patravyavahAra karavA. : mahAmaMtrI, vizvadharmasaMgama, 12-leDI hArkiMga roDa, navI dilhI-1. tA. 12-2-5 saMyukta jaina vidyAthI graha-utsava saMsthAnA pramukha zrI, cImanalAla cakubhAI zAha sarayukta jaina vidyAthI gRhanA sahAyako ane zubhecchakone sasthAnA lAbhAthe ceAjavAmAM Avela nATaka maMge nIce Apela paripatradvArA anurodha kare che ke, Apa jANo che e mujaba muMbaImAM Avela zrI saMyukata jaina vidyArthIgRha' chellAM suDatAlIsa varSathI jainasamAjanA koI paNa vidyArthIne, muMbaI rahI ucca abhyAsa karavA mATe rahevAnI sagavaDa Ape che. cAlu varSathI yogya vidyArthIne dara varSe vadhumAM vadhu pAMcasA rUpiyA sudhI lAna--skolarazIpa ApavAnI paNa yojanA karavAmAM AvI che. zarUAtanAM varSomAM prinsesa sTrITa khAte 38 vidyArthIone rahevAnI sagavaDa apAtI hatI. chellAM bAra varSathI 'ziva' khAte navuM makAna baMdhAtAM tyAM vadhu 74 vidyArthIone rahevAnI sagavaDa karavAmAM AvI che. Ama hovA chatAM, muMbaI zaheranA vistaravAnI sAthe tema ja muMbaImAM ucca abhyAsa mATe viziSTa prakAranI keLavaNInI saMsthAo hAvAne kAraNe mahArASTra ane gujarAtamAMthI ja nahi, paraMtu rAjasthAna, madhyapradeza, madrAsa tema ja AphrikAthI paNa A vidyArthIgRhamAM praveza meLavavA mATe dara varSe mAMgaNIo AvyA kare che. AthI zrI saMyukata jaina vidyArthIgRhanI kAryavAhaka samitie 'ziva' khAtenA atyAranAM navA makAnanI bAjumAM AvelI potAnI khAlI jagA para bIjuM navuM makAna bAMdhavAnA nirNaya karyo che, ane A kAryane vega ApavA mATe saMsthAnI kAryavAhaka samitie 'zrI saMyukata jaina vidyArthIgRha utsava-samiti"nI nimaNUka karI che. A samitie tA. 15-3-'65 ne somavAre sAMje sAta vAge biralA mAtuzrI sabhAgRha'mAM 'piMjaranuM pAMkhI' nATaka rajU karavAnuM nakakI karyuM che. A saMsthAe upADela kArya saraLa bane e mATe ame ApanI pAse 'phala niha to pha ulanI pAMkhaDI 'rUpe Apano nIcenI rIte sahakAra mAgIe chIe:-- 1. nATakanI vadhumAM vadhu TikTi kharIdIne. 2. 'utsavadine' prakaTa thanAra pustikAmAM jAherakhabara ApIne, 3. Arthika sahAya karIne. TikiTa tathA jAhera-khabaranA bhAva A sAthe ApyA che. AzA che ke, Apa amArA kAryakramamAM sahakAra ApI, ame je kArya upADayuM che ene saraLa banAvaze. TikiTanA dara N. 250, zU. 100, g2a. 50 ane rUA. 25 jAherakhabaranA dara suvenira: sAIjha 10"x7 12" gleIDa ArTa-pepara AkhuM pAnuM AkhuM pAnuM aDadhuM pAnuM pA pAnuM patravyavahAra tathA vadhu mAhitI mATe saranAmAM:-- 1. zrI ramaNiklAla maNilAla zAhu--maMtrI mesarsa Ara. ema. zAhanI kuM. 81, nAgadevI krosa lena, muMbaI-3 rU. 1000 2. zrI. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha-maMtrI mesarsa bI. trikamalAlanI kuA. prAIveTa li. 196, prinsesa TrITa, muMbaI-2 OM / . 500 rU. 250 .. 125 phona naM. 324102 phona naM. 39119
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.11-2015 * prabhu vana naphAnA anubhavA ane ahiMsaka saMrakSaNa vicAra' tA. 21-1-65nA roja sAMjanA samaye zrI muMbaI jaina yuvaka UMghanA kAryAlayamAM nephAnA anubhavo ane Non-violent Def *nce: ahiMsaka roMrakSaNa-e viSaya upara anukrame zrI kupatAI nAragoLakara ane zrI vasantarAva nAstreoLakaranAM vyAkhyAnA rAkhavAmAM AvyAM hatAM. A vyAkhyAno ApanAra daMpatIno pariya ApatAM ane A vyAkhyAne kevI rIte geAThavAyAM tene khyAla ApatAM. saMghanA upapramukha tarIke zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke "tA0 24-12-64nA roja vaheI savAre tenA zAntAkrujha khAte sArasvata kolA nImAM rahetA temanA eka saMbaMdhI zrI. bI. esa. beTTAbeTane tyAM UtaryA hatA. huM temane maLavA zAntAkrujha gayo. tyAM vimalAbahe ne levA mATe AvelA dAdA dharmAdhikArI paNa maLyA. huM temanI sAthe va.tA karatA hatA e daramiyAna dAdA tathA vimalAbahe ne maLavA mATe eka yugala AvI caDayuM. temane me' pahelIvAra ja joyelAM. dAdA.. mArI temanI sAthe oLakhANa karAvI, temanAM nAma zrI vasantarAva nArageALakara tathA kunnumatAI nArageALakara, terA keTalAka samayathI dahANu pAse AvelA AdivAsI vibhAgamAM kAma karI rahyA che. kanADa nAmanuM gAma temanuM kAryakendra che. 1962nA ekaTobaramAM bhAratanI uttara sarahada upara nephA vibhAgamAM cInI AkramaNa thayuM; tyArabAda 1963nI sAlamAM tekhA banne nephA vibhAgamAM pharelAM ane tyAMnA loko vacce jaIne rahelAM. Ane lagatA temanA anubhavo te ja divase sAMje nyu marIna lAInsa upara AvelA -thisAphI hAlamAM gAThavavAmAM AvelI eka sabhAmAM te rajU karavAnAM hatAM, te viSe mane kautuka thayuM, ane tyAM huM poMcyo. ane meM je sAMbhaLyuM tethI huM khUba prabhAvita thayo. mane ema thayuM ke A ja viSaya upara saMghanA kAryAlayamAM temanuM eka vyAkhyAna rAkhavuM. A IcchAthI temanA e vizeSa paricaya sAdhyo, ane pariName AjanAM vyAkhyAno goThavavAmAM AvyAM che. A baMne patipatnI muMbaI yunivarsiTInA snAtaka che-ghaNuM kharuM kunnumataI ema. e. che, ane sarvodaya vicAraNAne varelAM che, ane AdivAsI lokonA uddhArakAryamAM te khUba rasa laI rahyAM che. temanI sevAne A daMpatInuM jIvana samarpita che. teo vinAbAjI, zaMkarAva deva, tathA dAdA dharmAdhikArInA nikaTavartI paricayamAM che. AvAM saMskArI sevAparAyaNa daMpatIne ApaNA saMgha taraphathI AvakAratAM huM dhanyatA anubhavuM chuM. nakkI karelA krama mujaba nephAnA anubhavo zrI kunnumatAI rajU kaze. ane tyArabAda zrI vasaMtarAva 'Non-Violent Defence '--'hikSaka saMrakSaNa' e viSaya upara bAlaze. A baMne daMpatInuM ApaNA saMgha taraphathI huM bhAvapUrvaka svAgata karuM chuM." tyArabAda zrI kunnumatAIne hiMdImAM lagabhaga eka lAka jeTalA samaya rokIne nephAmAM temanuM javAnuMzI rIte zakya banyuM ane tyAMnA leko tema ja sainiko aMge temane zA zA anubhava thayA tene lagatI aneka rocaka temaja preraka vigato rajU karI. tyAM javAno temanA Azaya tyAMnI bhavya nisargatAnAM darzana karavAno ke himAlayanuM sRSTisauMdarya mANavAnA hatA ja nahi, cIDIgAnuM paheluM AkramaNa 1962nI 20mI oNkaTobare thayuM ane 21mI navembare teo pAchA pharyA ane 13mI Disembare temaNe 'sIjhaphAyara-zastravirAma' jAhera karyo. e daramiyAna veDachI khAte 19 navemba3thI 22 navembara sudhI sarvodaya--melana maLyuM hatuM, ane 25mI Disembare te vakhatanA bhAratanA mahAamAtya javAharalAla neharu pazcima baMgALamAM AvelA navagrAma khAte vinobAjIne maLyA hatA. e vakhate cInI sakAra game tyAre bIjo humalA kare tevA gaMbhava hatA. te daramiyAna bhArata sarakAra mATe moTo prazna saMbhavita cInI humalAne paherI vaLavA aMge moTA pAyA upara lazkarI taiyArI karavAnA hatA, ane sAthe sAthe te 23. .. pradezamAM vasatA lokonI moral--naitika kRtiTakAvavAno paNa eTle ja mahattvanA prazna hatA. A sthAnika prAdezika loko jeo eka prakAranA AdivAsIA ja che temanAM cittanI zuM sthiti che, ane temane hiMmata ApavAnI dizAe ApaNe ahiMsAniSThAvALA "kaMI karI zakIe tema chIe ke nahi, ane asahakAra jevA ahiMsaka pratikAra tarapha temane vALI zakAya ke nahi tene najare joIne kayA kADhavAnI zrI vasaMtarAva nArageALanA dilamAM IcchA uddbhavI. A hetuthI tenA 1963nA jAnyuArInI 24mI tArIkhe zilAMga gayA, ane AsAmanA rAjyapAlane maLyA. pachI temanI anumatIpUrvaka tathA temaNe nephA vibhAgamAM pharavA mATenI jarUrI sagavaDa pUrvI pADI tenA pariName 15mI phebruArI sudhI teo e pradezamAM ekalAM pharyA, ane keTalAka ThekANe tyAM vasatA loko temane bhAre bhayabhIta ane ekadama nirAza banI gayelA mAlUma paDayA. A leke.ne TaTTAra karavA-bhayamukata karavA ane cInAo pharIthI AvI caDhe to temaNe zuM karavuM, temaNe kema vartavuM e viSe sAcuM mArgadarzana ApavAnI temane ghaNI jarUra lAgI ane te mATe temane potAnI patnI sAthe te vibhAgamAM traNa-cAra mahinA sthira thaIne rahevAnI AvazyakatA bhAsI. A mATe saMmati ane sagavaDa meLavavA mATe nephAnA kamizanara sAthe temanA be- traNa mahinA patravyavahAra cAlyA. sthAnika prajAjanone hiMmata Ape evI vyakitaonI tA sarakArane paNa khUba ja jarUra hatI, paNa jyAM hiMsaka pratikAra sivAya bIjA koI vicArane avakAza ja che.I na zake tyAM A ahiMsAvAdIone pharavAhavAI rajA zI rIte ApI zakAya? eTale ahiMsA tathA grAmadAna upara temaNe kazuM paNa bAlavuM nahi, e zarate temane tyAM rahevApharavAnI rajA ApavAnI nephAnA kamizanare taiyArI dekhADI. paNa 'A to rAmAyaNanI kathA karo, paNa rAmasItAnAM nAma na lyo enA jevI zarata gaNAya. AvI zarata te svIkArI ja kema zake? zrI nAra" geALakara daMpatI tyAMnA lokone nirbhaya banAvavA IcchatAM hatAM, ahiM saka pratikAra tarapha temane vALavA IcchatAM hatAM, cInA caDhI Ave to temanI sAthe saMpUrNa asahakAra karIne temanuM jIvana azakya banAvI devAnuM kahevA mAgatAM hatAM. ahiMsAnA anusaMdhAnamAM temanI A daSTi hatI. alabatta, tee lazkarI koI paNa hilacAlamAM vacce paDavA ke temAM koI, pUrNa prakAranA vikSepa nAkhavA jarA paNa IcchatA nahetA. paNa nephAnA kimazanara te 'ahiMsA' zabdathI bhaDakatA hatA. A kAraNe nephAnA mizanara sAthe be-traNa mahinA sudhI cAlelA patravyavahAramAM saphaLatA na maLatAM zrI vasaMtarAve 1963nA jUna mAsamAM neharu upara eka patra lakhyo ane temAM nephAmAM jaIne pote zuM karavA mAge che teno khyAla Apyo. A patra maLatAM veMta neharue A daMpatIne tarata ja dilhI maLavA bolAvyAM. 10 julAIe te naherune maLyAM, 'tyAM jaIne tamA karazeA zuM? neharuno A pahelA prazna hatA. zrI vasaMtarAve potAnA khyAle rajU karatAM jaNAvyuM ke, 'lazkarI daSTie paNa te vibhAgamAM vasatA loko nirbhaya bane ane dhAro ke pharI vakhata cInI humale thAya . to loko nAsabhAga na kare e eTaluM ja jarUrI che. amAre keI paNa lazkarI pravRttimAM vikSepa nAkhavA nathI paNa hatAza banelA lokone TaTTAra karavA che, temane nirbhaya banAvavA che, ane cInAJA AvI zake to temanI sAthe saMpUrNa sahakAra karavAnA saMdeza ApavA che. AmAM bhArata sarakArane ke lazkarI adhikArIone vAMdhA levA jevuM zuM hAI zake?' temanI A rajUAtathI neharu prabhAvita banyA. neharune hiMsaka pratikAranA mArga svIkAravA paDayA hatA paNa temanA dilamAM A mATe atyaMta du:kha hatuM ane temanuM valaNa tA ahiMsA taraphI ja hatuM. ane tethI vasaMtarAva jevA AvuM kaMIka
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 : ' ka prabuddha jIvana ta1-2naka - ' ' karI dekhADe te temane gamatI vAta hatI. temanI carcAvArtAnA pariNAme zrotA bhAIbahene temanI A sAhasakyA, tyAMnA loko viSe vidhA'tamAre zuM karavuM zuM na karavuM te tamArI vivekabuddhi upara huM choDuM chuM yaka abhiprAya ane ahiMsaka vicAraNAne temaNe je pracAra karyo ema jaNAvIne AzIrvAda sAthe nephA vibhAgamAM javAnI temaNe te vaDe khUba prabhAvita banyAM hatAM. A baMnene paravAnagI ApI ane tyAM rahevAkaravA mATe badhI tyArabAda vakhata ghaNe thaI javAthI, "Non-Violent - sagavaDo ApavAnI nephA vibhAganA kamizanarane tarata ja sUcanAo Defence-MhiMsaka saMrakSaNa'nA viSaya upara je kAMI ' kahevAnuM hatuM " pAThavavAmAM AvI. neharunI A mahAnubhAvatAthI tene atyaMta mugdha tene TUMkAvIne zrI vasaMtarAve jaNAvyuM ke, "hirAka laDAI Aje A banyAMane temanA atyaMta anukULa valaNathI bhAre protsAhita banIne out of date-kAlabAhya vastu banI gaI che. AjanI duniyAmAM A baMne-daMpatI gauhattI javA UpaDayAM lazkarI anukULatA prApta karIne hisAthI ApaNuM rakSaNa thavAnuM nathI. have je hiMsaka yuddha thAya to - nephAnA loko vacce jaIne vasyAM ane 1963nA Disembara sudhI temAM eka pakSa jIte ane anya pakSa hAre evA koI pariNAmanI ' te tyAM rahyAM. tyAMnA temanA nivAsa daramiyAna eka sthaLethI bIjA sthaLe, zakayatA ja nathI. tenuM pariNAma sArvatrika vikAsamAM ja Ave. hiMsaMka " - eka vibhAgamAMthI bIjA vibhAgamAM avAranavAra cIna-bhAratanI spardhAmAM ApaNe koI paNa kALe cInanI barobarI karI zakvAnA sImArekhA sudhI nAnAmeTA pahADonA Aroha-avarohaNapUrvaka teo nathI. te vasatImAM, saunya pramANamAM ane saMpattimAM ApaNAthI khUba ja - pharyA. khUba vicaryA. temaNe nArImoTI padayAtrA karI ane avAra AgaLa ja rahevAnuM che. hiMsaka spardhAnA mArge jatAM ApaNane briTana : navAra tyAMnA lokonI vacce te go divasonA divaso sudhI rahyA. ane amerikAne Azraya lIdhA vinA cAle tema nathI ane koI che. A rIte tyAMnA lekamAM temaNe Atmiya bhAva ane vizvAsa pragaTAvya paNa kaTokaTImAM raziyA cIna paDakhe ja UbhuM rahe- blood will '' . A te eka sAhasa hatuM. e sAhasa sAthe pahADI paribhramaNI pAra, be thicker tha' water eTale ApaNe bacAva mATe vinAnI hADamArIo joDAyelI ja hatI. e vakhate bIjA cInI briTana amerikA sAme ja javuM paDe ane tenuM pa iNAma parAvalaMbamAM ja Ave. gAMdhIjI hatA tyAre ahiMsA zreSTha zastra che ema kahevAnuM humalAne game tyAre saMbhava hato. zarUAtamAM tene tyAM zA mATe hatuM. Aje jamAno badalAyo che. have ahiMsA koSTha nahi paNa ' AvyA che. ema tyAMnA loko pUche ane 'tamArA saMkTamAM ame eka ja zastra rahyuM che. Aja sudhInA anubhave pUravAra karyuM che ke bhAga levA AvyA chIe,' ema javAba ApavAmAM Ave tyAre koI paNa savAla hiMsAthI ukalato ja nathI. te dvArA eka prazna e javAba temanA gaLe Utare ja nahi. humale thaze te tame to hevI- ukelavA jatAM bIjo savAla Ubho thAya ja che. gAMdhIjIe ApaNane kopTaramAM besIne bhAgI jaze' ema ja tene kahetA ane mAnatA. ahiMsaka vicArasaraNIne vAraso Apyo che. tene viksAvIzuM che. lokone pharI pharIne pratIti karAvavI paDatI ke zInI leko pharIthI to ApaNe duniyAnA mArgadarzaka-pioneers banIzuM, nahi te " humalo karaze to paNa teno temanI vacce ja raheze ane maravAnuM beggarsnI sthitimAM vAcakonI avadazAmAM mUkAI jazuM. ' - haze te temanI sAthe ja maraze. jyAre ThIka samaya sudhI A daMpatIne 'hiMsA ke ahiMsAne mArge balidAne te ApavAnA ja che. game teTalI kaThinAIgono sAmano karIne temanI sAthe rahetAM joyAM hiMsaka pratikArathI ApaNe TevAyelA chIe ane te mATe ApavAM ; ane temanAM jevuM jIvana jIvatAM joyAM tyAre ja baMne vaccenA aMtara paDatAM balidAna ApaNane svAbhAvika lAge che. ahiMsaka pratikAra * paTa...khasI gayo ane temanI zubha niSThA ane AtmiyatA aMge ApaNA mATe navA vicAra che. eTale te mATe apAtAM balidAna tyAMnA lokomAM pAkI pratIti pedA thaI. asvAbhAvika ane vadhAre paDatAM lAge che. paNa A ja bAbatane ' - A leka vastuta: bhAratavAsI che, ema chatAM temanAmAM bIjI rIte vicAra karo. be pakSa hiMsaka laDAImAM utare che ane game Aja sudhI bhAratIya asimatA UbhI thaI nathI. temanA upara koNa teTalI khuvArI thAya che, te paNa A yuddhamAM nahi saMDovAyelA rAja kare che tenuM paNa temane pUruM bhAna nathI. keTalAka lokoe dezanAM paTanuM pANI paNa halatuM nathI. paNa dhAro ke eka moTA samajayA vinA cInAone paNa madada karelI. cInAmA AvyA ane sainya sAme dasa hajAra ni:zastrI zAMti sainike ughADI chAtIe duzmagayA paNa A lokone temaNe khAsa raMjADayA hatA ema temanI nonI goLIo jhIlavA maraNazaraNa bane to AkhI duniyA halI vAta uparathI lAgyuM. UlaTuM temane te ApaNA sai konA vartana viSe uThe. tene aMta:karaNa ekadama khaLabhaLI UThe ane te prAbhamAMthI kariyAda karavApaNuM hatuM. ApaNane te na saphedapeza-White dhisI choDIne ahiMsAnA mArge cAlavAnI A duniyA mATe eka collaredlako gaNe che. ApaNI viSe temane haju vizvAsa . navI tema ja nakkara bhUmikA UbhI thAya. nathI. AvyA hatA tevA humalI pharathiI Avaze to paNa tamane "A uparAMta zastraspardhAnI doTamAM ApaNe AgaLa ne AgaLa ' na choDIne bhAgI jaIzuM evI temanA dilamAM haju paNa AzaMkA che. jo deDatA jaI te pachI Akhare eTamAma pedA karyA vinA ApaNA - ke temane ApaNA banAvavA hoya te A AzaMkA ApaNe dUra karavI ja chaTake na rahe ane tenA AziMka bAjA nIce Akhe deza-khAsa karIne " " * rahI. A leka unsophisticated-bhalAbhoLA premALa che. garIba janatA rasadaMtara kvaDAI jAya. A rIte AjasI paristhitino premane te o sahaja vaza che. tene mAMsAhArI che, madya pItA hoya. badhI bAjarothI vicAra karatAM hiMsaka mArga cheDayA sivAya ane . che. A saMbaMdhamAM temanA vize evI eka mAnyatA prasAravAmAM AvI zastrAMnyAsa svIkAryA sivAya tathA ahiMsaka saMrakSaNa tema ja prati1. che ke temanI sAthe ekarUpa thavuM hoya to temanAM A khAnapAna ApaNe kArane mArga vicAryA sivAya ApaNI pAse bIjo koI vikalpa . " svIkAravAM joIe, nahi to ANAmAM UMcApaNAnuM ghamaMDa che, ema raheto ja nathI.' * A lekA mAnI le che ane ANAthI alaga rahe che, ataDA rahe A baMne vakatAono AbhAra mAnatAM saMghanA pramukha zrI ' che, paNa A baMnenA anubhave A mAnyatA taddana khoTI pADI che. cImanalAla cakubhAI zAhe jaNAvyuM ke " emAM koI zaka nathI ke - A baMne surata nirAmiSAhArI hatA, ane madyapAna paNa temanA AjanAM vivecane sAMbhaLIne ApaNA sarvee khUba ja prasannatA * mATe eTalAM ja niSiddha hatuM. Ama chatAM paNa tyAMnA lokone maLavA- AnabhavI che. AmAM paNa bhAI vahotarA 2sika saMrakSaNane haLavAmAM ane temanI sAthe ekarUpa thavAmAM A khAnapAna-bheda lagatI TUMkANamAM paNa je vicAradhArA rajU karI tene prativAda kadAca.. . jarA paNa antarAyarUpa banyo nahoto. karI zakAya; paNa kusumabahene nephAna pravAsa ane nivAsane lagatI - e bAjue kAma karI rahela zAMtinikonuM thANuM jamAvIne je romAMcaka kathA kahI ane te kahetAM kahe che te ne . dilamAM beThelA bIbI . amatulAma temanI sAthe ghaNe ThekANe pharyA hatA. rahe l ahiMsAdiSThAne je rIte abhivyakta kI te sAMbhaLIne ApaNe " keTalAka vibhAgamAM temaNe padayAtrA paNa sAthe karelI. cInI savuM khUba ja mugdha banyA chIe, ema kahuM te temAM huM jarA paNa AkramaNa daramiyAna je sthaLanAM nAma avAranavAra chapAMkhomAM. atizayokita karato nathI. gAMdhI ane vinebA-juge AvAM daMpatI- :: AvyAM hatAM, temanAM mahattvanAM keTalAMka mathakonI temaNe mulAkAta yugalo pedA karyA che te kharekhara ApaNAM parama saubhAgya ane gauravanuM ' lIdhI hatI. 15500 phITanI UMcAIe AvelA jUlAMga vaTAvIne paNa teo AgaLa gayelAM. jyAM - ghotaka che. ApaNA saMgha vatI temane hArdika AbhAra mAnuM chuM.' jyAM sainya dhUmI rahyA hatA tyAM tyAM A baMne daMpatI vinobAjInAM gItApravacane laIne kAmatAM AbhAra-nivedana bAda sabhA visarjana karavAmAM AvI. '' rahyAM hatAM-AvI keTalIye vAte kusumatAIne saMbhaLAvI, ane - saMkalana karanAra: paramAnaMda |
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-65 prabhu jIvana gurudeva TAgora gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM apAyelA vyAkhyAnanI noMdha] 1940nI zrAvaNa mAsanI e saMdhyA hatI. varasAdanI jharamara vacce kokavAra sUryanAM kiraNA hasatAM hatAM, ane pAchAM alApa thatAM hatAM, e sAMje huM eka pustaka. vAMcatI hatI. pustakanuM nAma hatuM Home and the World. lekhaka hatA zrI ravIndranAtha TAgora. e nAmanI mohinI mana para hatI tethI ja mahAprayAse e pustaka vAMcatI hatI, aMgrejI zIkhavAnI zarUAta kaye betraNa varSa thayAM hatAM. eMDarasananI vArtAe saraLatAthI vAMcI zakAya eTalA ja kAbU e bhASA para hatA, chatAM A sAhasa kheDayuM hatuM; paNa emAMthI jeTaluM samajAtuM hatuM eTaluM suMdara hatuM. lAgaNIzIla kizora manane halAvI jAya evuM hRdayasparzI hatuM. vAMcatA vAMcatA ekadama thayuM: Ama ja doDatI jai gurudevane khALe mAthuM mUkI khUba raDI lauM ane pachI emane pUchuM ke, strInuM mana ATalI hada sudhI zIda jANI gayA? A vicAradhArA bhaMga pAmI peparavALA pAriyAnI bUmAbUmathI. sthAnika patrano vadhAro vecAtA hatA. emAM samAcAra hatAM gurudevanI ciravidAyanA mArAM svajanane gumAvyA hoya evuM asahya du:kha meM anubhavyuM. mane chAnI rAkhatA mAe samajAvI : "tArI sAme emanuM sAhitya to che ne, emAMthI tuM jarUra emane maLI zakaze." tyArathI gurudevanuM sAhitya jeTaluM ane jyAMthI maLe tyAMthI laI vAMcI kADhavAnI eka ghelachA manamAM jAgI. jema jema evAMcatI gaI, thoDuM ghaNu samajAvA lAgyuM tema tema e ghelachA bhakitamAM pariNI, ane eka suMdara vizALa jIvanadaSTino lAbha mane gurudevanI prasAdIrUpe maLyA. ' 'zizu' ane 'Crescent Moon 'koInI madada vagara huM vAMcI zakI. nirdoSa bAlyanA AnaMda mANI zakI, ane sAthe sAthe kudarata sAthe mananA tAra meLavatAM zIkhI. gurudevanuM vyakitattva maharSi jevuM hatuM. emanA vicAro Da, rukSa, nA samajAya, paNa pUjya mAnavA paDe evA to nahIM hAya ne, e bhaya zarUAtamAM hato, paNa e kayAM jato rahyo ane e vicAradhArA sAthe mArA jIvanapravAha karyAM bhaLI gayo e khabara paNa nA paDI. vizvaniyaMtA para gurudeva daDha zraddhA rAkhe che, apAra bhakti kare che, enI darekedareka kRti emane bhavya, divya ane suMdara dekhAya che. aNue ANumAM brahmatattva vase che, vikase che. tyAM kSudratA dInatA kyAMthI hoya? khIlatI kaLInI saurabhamAM je sauMdaryanA sAkSAtkAra thAya e ja sauMdaryanA AviSkAra phATI nIkaLatAM javALAmukhImAM paNa thAya. jyAM rUdra rUpanI jarUra hoya tyAM e rUpe prabhu prakaTa thAya--tapta bhUmi para e karuNA-dhArAnA varSAva kare ... rAja vaibhava dhAraNa karI dainya dUra kare ane rUdrarUpe vAsanAno vinAza karekudaratamAM ane jIvanamAM paNa. jIvananA vicAra prabhunA adhiSThAna vagara nA thAya. jIvananA * Adi ane aMta e ja mahAna zakitamAM che. tulasIdAsa, jyadeva, caitanya, mIrAM, narasiMha mahetA jevA saMtAe e zakitane eka kendra mAnI enI bhakitamAM jIvana vitAvyuM; tyAre vItarAga buddha, Izu khrista, mahamada ane mahAvIra jevA dAoe prabhune sarvavyApI anAdi anaMtarUpe nihALyA. bhagavAna mahAvIrane hariyALA pAMdaDAMmAM vikAsa pAmatA jIva dekhAyA tyAre khristane dInadukhiyArAnAM AMsu vacce enAM darzana thayAM. nAITiMgela jevI dayAnI devIe RgNAnI vedanAmAM kAra rUpa bhALyuM; mAdAma kayurIe vijJAnanI sAdhanAmAM tapa karyuM ane mArkase pIDitAnI AMkhAmAM bujhAelI AtmavizvAsanI jyoti prakaTAvI prabhunI pUjA karI. gAMdhIjIe e ja jIvanadaSTi vyavahAramAM ANI ane gurudeve kavinI vANImAM, svaranI naMdIzamAM-citranI rekhAmAM e vyakata karI. bhakita ane dharmathI jIvana jaDa athavA niSkriya nathI banatuM, paNa nirmaLa ane svastha thAya che ane jIvanakALamAM mahAna kArya karI jAya che, e A baMne mahApuruSoe peAte karI batAvyuM, jIvI batAvyuM. 233 dharma jIvananA pravAha jevA vahetA che, badalAtA che. enI pAchaLa prAcIna saMskAradhananA gaganacuMbI zikharo che-eno AzaraNathI vartamAna AnaMdamaya bane cheane enI dizA ujajavaLa bhaviSya tarapha che. eTale ja gurudeva kahe che ke, 'maMdiramAM prabhu nathI virAjatA. e to che tyAM zramikonA prasvedabiMdumAM.' A krAntikArI tattva koI mahAkAvyanI mAphaka sahaja suMdara rIte gurudeva kahI de che-jIvI jAya che. emane e siddha karavA mATe koi rakatapAtanI krAntinI jarUra nathI dekhAtI. bhakatoe saMsArathI vimukha thai mukita meLavavI joie ema manAya che, paNa gurudeva pUche che : 'mukita? zAmAMthI mukta thavuM che? are, e peAte te aNue aNu sAthe saMlagna che te ApaNe kayAMthI chUTavAnA? mukita meLavavAnI te saMsAramAMthI ke karmamAMthI nahIM paNa potAnA ahaMmAMthI meLavavAnI che. e aMcaLA utArI ApaNe 'enI' sAme UbhAM rahIzuM, enAmAM samAI jaIzuM, enAM dareka kAryamAM samabhAgI thaI anaMta AnaMdamAM vilIna thaizuM.' A che gurudevanA jIvanamaMtra. jyAM kudaratI kAyadAnA bhaMga thato hoya, jyAM prabhunI avajJA thatI hoya tyAM emano puNyaprakopa paNa prakaTa thate ApaNe joyA che. rASTragItanA A raciyatAe peAtAnI 'sara'nI padavInA tyAga karyo hatA. zikSaNanI khAmIo dUra karI navazikSAnA zrIgaNeza karyA tyAre, navakAvya, navanATaya ne navacitrakalAno AraMbha karyo tyAre, koI paNa cIlA svIkAryA vagara AgaLa vadhatI e tejorakhA khAMDAnI dhAra jevI camakI jAya che. sudIrgha jIvanane aMte 'zeSalekhA'mAM e jIvananA saravALA emaNe kADhayo. kevuM hatuM e jIvana? paramAtmAnI suMdara kaLAkRti--A mAnavadehae prabhunuM maMdira e nirAmaya niSkalaMka dehamAM prakaTelI prANajyoti laI jIvananA anaMta pravAha upara nAvaDInI jema tare che. satata gatimAna e akhaMDa pravAhane tIre gaganacuMbI vRkSo che, emane AdhAre DolatI latAo che, nIce patharAyelI hariyALI che, saurabhanA ghaTa veratI khuSpa rANI che, ane hasatA tRNapuSpA che, capaLa mRgeA che ane gIca araNyomAM vikarALa vanakesarI ane masta grajendro paNa che, gaganacuMbI girimALA che, enI pAchaLa sAta tALI ramatAM caMdra-sUryo ane nakSatramALAo che, anaMta AkAzamAM zItaLa jaLathI bharelI meghamAlA che, ane tejorAzI saudAminI paNa che. badhuM dekhAya che, anubhavAya che, paNa e sarva jotA jotA jIva pravAha sAthe AgaLa jAya che- e kazAmAM e baMdhAto nathI; e mAtra sAkSI ja che. ane jyAre eno pravAsa pUrNa thAya che tyAre e hoDI kinArA para Ave che; jIvana saMpUrNa thAya che, saphaLa thAya che, jIva sarajanahAranA darabAramAM jAya che ne tyAM e kahe che,'prabhu ! te' mane A deha Apyo. e" enuM jatana karI ene nirmaLa, nirAmaya rAkhyo. te mArAmAM je jyoti prakaTAvI e me sateja rAkhI. ane je sUra mUkI mAruM vAjiMtra te mArA hAthamAM mUkyuM e ze bhAvathI bajAvyuM. bIjuM mArI pAse je kAMI hatuM te meM badhuM ja saMsArane ApI dIdhuM ane A khAlI thayelI jhALImAM lAvyo chuM mAtra thoDo sneha ane kSamA! evuM e bhavya jIvana, ane e jIvananI parisamAptie ciravidAya. gurudevanuM sAhitya hAthamAM AvyA pachI-vAMcyA pachI-- e vidAya mATe du:kha karavAnuM nA rahyuM. UlaTAMnuM huM vinamrabhAve emanI prArthanA karatI AvI chuM ke eka divasa mArI hoDI paNa kinArA para Avaze, tyAM prabhunA darabAramAM huM prathama Apane zeAdhI kADhIza ane page lAgIne kahIza ke prabhue je nAnuM sarakhuM vAjiMtra mane ApyuM hatuM e meM paNa, tame kahyuM hatuM te pramANe vagADavAnA prayatna karyo che. ApanI vINAnA tAramAM je svara gUMjatA hatA ene pratidhvani A nAnA karatAlamAMthI paNa nIkaLatA hatA. svaramAdhurInA nidhAna mArAM rakanA anaMta praNAma tamAre caraNe. jIvananA AnaMda ane mRtyunI bhavyatA tame mane batAvI. aNue AmAM prabhunAM darzana karAvyAM. e mArA gurudeva! prathama pUjA tamArI haze. lihArI tu guru ApakI jinheM geviMda diyA batAya! guNAlinI desAI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 prabhu jIvana zrI. vimalAbahena [zrImatI vimalAbahena Thakkara jemane 'prabuddha jIvana'nAM vAcako sArI rIte jANe che teo yuropa khAte cha mahinA pasAra karIne gayA Disembara mAsanI 24mI tArIkhe bhArata khAte pAchAM pharyA. jAnyuArInI cAthI tArIkhe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame lebarnama roDa upara Avela zrI lIlAvatIbahena devIdAsanA nivAsasthAna upara temanA vArtAlApa rAkhavAmAM AvyA hatA. A prasaMge zrI vimaLAbahenanI vicArasaraNI ane pravRttimAM rasa dharAvatAM bhAIbahene sArI saMkhyAmAM upasthita thayAM hatAM. zarUAtamAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMdabhAIe vimaLAbahenane AvakAratAM jaNAvyuM ke, "dhI vimaLAbahena cha mahinA yuropamAM pravAsa karIne ahIM Avela che te tyAMnA lAko viSe, tyAMnA jIvana viSe temanA mana upara je kAMI chApa paDI hAya temAMthI temane ThIka lAge te ApaNane jaNAve evI mArI temane vinaMti che. vaLI, ahiMsAnA vicAramAM ApaNe amuka rIte viziSTa rasa dharAvIe chIe to te vicAranA yuropa bAju dhyAna kheMce tevA koI vikAsa thayo che ke nahi, yuropanI suvikhyAta lekhAtI aneka vyakitaonAM nAma ApaNe sAMbhaLIe chIe to temAMthI koInA temane paricaya thayo che ke nahi te jANavAnI paNa ApaNI IntejArI che." A temanI vinaMtine mAna ApIne zrI vimAbahene je je muddAonuM vivaraNa karyuM hatuM tene bhAI vijayakumAra ratilAle TeIpa-rekarDa kareluM ane te uparathI temaNe nakla utArI ApI. A vArtAlApa [haMdImAM hatA. tene jarUra lAgI tyAM TUMkAvIne zrI menAbahena narottamadAse gujarAtI lakhANa taiyAra karI ApyuM. A bhAvAnuvAda nIce pragaTa karatAM bhAI vijayakumAra tathA menAbahenanA, temaNe lIdhelI takalIpha mATe mAruM AbhAra mAnavA rahyo. --paramAnaMda } je viSayomAM Apane ruci che ane je viSe jANavAnI Apane IntejArI che te viSayonI eka lAMbI sUci zrI paramAnaMdabhAIe mane ApI che. te sAthe huM IcchuM teTalA ja viSayo upara bolavAnI mane chUTa paNa ApI che. AjanA prasaMgane Ape vArtAlApa nAma ApyuM che te yatheAcita che. bhASaNa, vyAkhyAna ke pravacanonA mAdhyamanA bhAratavarSamAM Aje koI upayoga nathI ema huM 1957nI sAlathI kahetI AvI chuM, paraMtu vyakita vyakita vacce jyAM parasparanA saMbaMdha che, tyAM vArtAlApa drArA vicAronI Apa-le karavAmAM huM mAnuM chuM. pahelA prazna e che ke huM daza mAsa paradezamAM rahI tyAM me zuM joyuM ? neharujInA avasAna bAda tarata ja jUna mAsamAM mAruM yuropa javAnuM thayuM. kerImAM huM be divasa rokAI. te daramiyAna tyAM beeka sabhAo ane presa-konpharansa yojAI. presa konpharansamAM lagabhaga dareka jaNanA manamAM eka ja prazna ghoLAtA hoya evI chApa UThI ke, "neharunA avasAna bAda bhAratanI videzanItinuM svarUpa kevuM raheze ?" taTasthatAnI nItine bhArata aDagatAthI vaLagI raheze e vizenI zraddhA Ijipta, madhya pUrva vagere dezAmAM meM bahu ochI joI. tyAre mane khyAla Avyo ke neharunuM sthAna mAtra eka dezanA vaDA pradhAna jeTaluM ja nahetuM, paNa bhAratanI videzanIti ane sabhyatAnA pratika tarIke teo hatA. neharu vize utkaTa zrAddhA paNa me temanAmAM joI. je AMtararASTrIya pariSadamAM bhAga levA huM svITjharle nDa gaI hatI ane jyAM huM doDha mahinA rahI hatI temAM dakSiNa amerikA, uttara amerikA, AphrikA, oNsTreliyA, nyujhIlenDa, greTa briTana, yugeAslAviyA, polenDa, raziyA ane cInane cheDIne lagabhaga duniyAnA dareka deze bhAga lIdhA hatA. A badhA dezeAnI traNa alaga alaga sabhA thaI. dareke mArI sAme A prazna mUkayo: " bhautika " tA 16 2-pa kAranA vArtAlApa sukhasagavaDothI ame dharAI gayA chIe. je joItuM hoya te amane AsAnIthI maLI rahe che. chekaro cAvIsa varSanA thayA ke koi paNa kArakhAnAmAM tene kAma maLI ja javAnuM che. aThavADiyAnA AThathI dasa pAuMDa kamAI levA te to DAbA hAthanA khela che. paraMtu A sukhasagavaDone lIdhe yuvakayuvatIonuM zikSaNa taraphathI mana pAchuM haTatuM jAya che. zikSaNa pratye udAsIna vRtti keLavAtI jAya che. A eka amAro vikaTa koyaDo che.'' ane A hakIkata mAtra amuka deze pUratI nathI. pazcima, uttara ane dakSiNa-traNe dizAnA dezamAM A ja samasyA che. Incentive for Education -zikSaNa aMgenI preraNA - e paNa eka samazyA hoI zake evI to mane kalpanA paNa nahotI. judA judA dezanA lagabhaga aDhIso zikSako tyAM AvyA hatA. temanI eka pariSada yojAI hatI. teoe paNa e ja kahyuM ke 20 thI 22 varSanI uMmara pachI vidyAnI bAbatamAM vidyArthInI ruci haTatI jAya che. raziyA ane cInamAM hajI A Incentive for Education ~ zikSaNa aMgenI preraNA jIvatI che, paNa leAkazAhI dezamAM vidyArthIomAMthI zikSaNanI bhAvanA ochI thatI jAya che. bIjI vAta e navayuvAnoe mane e kahI ke, "rAjanaitika pakSa ke vicAraNA taraphanI amArI zrAddha ghaTatI jAya che." rAjakAraNamAMthI zraddhA haTatI jAya, ane vidyAbhyAsanI ruci paNa ghaTatI jAya e eka gaMbhIra paristhiti che. tyAre navayuvAnoe zuM karavAnuM rahyuM? temanAmAM je zakita-tAkAta bharI che tenA upayoga teo zAmAM kare? A yuvAnA lagna karyA vinA mAtRtva ane pitRtvapada dhAraNa kare che. lagna vinA mAtipatA thavuM ane te paNa zALAnA vidyArthIoe, e eka gahana koyaDo IMglenDa, TrAMsa, svIDana ane svITjharlenDanI sAme upasthita thayo che. AnuM sauthI thoDuM pramANa svIT jhalenDamAM ane sauthI vadhu pramANa phrAnsa ane IMglenDamAM che. dara varSe IMglaeNnDamAM kuMvArAM mAtApitAnAM saMtAnonI saMkhyA cAlIsa hajAra jeTalI hoya che. A bicArAM anAtha gaNAya che, ane sarakAre AvAM bALako mATe UbhI karelI saMsthAomAM teo poSAya che. A bALakone zuM aparAdha ke teo bhAI-bahena ke kuTuMbajIvanathI vaMcita rahe ? svITjharlenDanA zikSakoe jyAre A savAla mane pUchyo tyAre meM kahyuM : " samasta jIvanathI alaga pADIne A savAlano vicAra na thaI zake. jIvana viSe tamArA zuM daSTikoNa che, jIvananuM zuM mUlyAMkana che, tamArI bhAvanAo zuM che vagere aneka pAsAMonA vicAra karavA paDe." A viSe ghaNI vAto thaI paNa temAM vadhAre UMDA UtaravAno ahIM samaya nathI. cha mArAmAM meM pAMca-cha dezanA pravAsa karyo, ane dareka sthaLe ce eka vAta joI ke zAkAhAranuM mahattva tyAM khUba vadhI rahyuM che. 1961 mAM paNa meM A bAbata joI hatI, paNa 1964mAM enuM mahattva ghaNuM vadhAre vadhI gayeluM me joyuM. je chavvIsase vyakitao svITjharlenDanI pariSadamAM mane maLI temAM bahumatI zAkAhArIonI hatI, ane hAthachaDanA cokhAnA cAragaNA bhAva vadhAre hoya topaNa teo tenA khAsa Agraha rAkhatA hatA; kemake temanuM mAnavuM hatuM ke hAthachaDanA cokhA mana ane buddhinI zakitamAM khUba vadhAro kare che. temAM paNa pUrNimAnA divase je ceAkhAnI vAvaNI karI hAya tene te tee amRtasamAna samaje che. vaLI, je khetaramAM kudaratI khAtarathI anAja pAkyuM hoya te anAjane AdhyAtmika sAdhanA mATe atyaMta anukULa mAne che. AvA anAjanI khAsa alaga dukAna hoya che ane loko tyAMthI ja te kharIdavAnA Agraha rAkhe che. A cIja meM IMglenDa, jarmanI ane holenDamAM joI, IMglaeNnDa to tenAthI paNa AgaLa gayuM che. te gAyanAM dUdhane
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-2-15 prabuddha jIvana paNa Animal Product-mAMsAhAranI koTino gaNe che. temaNe jhADamAMthI dUdha maLe tevAM vRkSonI zodha karI che, ane Do. moTo nAmanA naisargopacArI veMkaTare AvAM vRkSo vAvavAnuM zarU karI dIdhuM che. mane lAge che ke muMbaI jaina yuvaka saMgha athavA to saMghane koI sabhya jainadarzanamAM zAkAhAra saMbaMdhe je hakIkata hoya tenI zadha karI vaijJAnika saMklana karI, vaijJAnika zailIe yuropIya prajA samakSa mUke te e eka bahu mahattvanI vAta bane. - bIjI vastu meM tyAM e joI ke adhyAtmanA nAme camatkAra ane atIndriya zakita uparanuM AkarSaNa ghaNuM vadhI gayuM che. aneka guruonAM nAme aneka Azrame sthapAyA che. huM keTalA gaNAvuM? te paNa thoDAghaNA vize meM je sAMbhaLyuM te kahuM chuM. ' phrAMsamAM svAmI rAmadAsane Azrama che. temAM svAmI rAmadAsa, zrI rAma ane viSNu bhagavAnanI mUrti che, ane phrenca-bhakate rItasaranAM AratI -pUjA vagere kare che. phrAMsamAM AnaMdamayI mAnI ghaNI mUrtio che; maMdiro che. tyAM saMskRta zloka bolAya che, bhajana gavAya che, zaMkha phakAya che. baMgALI gharomAM ApaNane jovA maLe che te badhuM ja tyAM jovA maLe che. keTalIka vyakitao mane maLavA AvI teoe kahyuM ke teo rehAnAbenanAM ziSyo che. rehAnAbenane to huM jANuM chuM, paNa temanI AvI eka viziSTa rIte gaNanA thatI haze te te meM tyAM ja jANuM. rehAnAbena "nayA yoga' nI dIkSA Ape che ema temaNe kahyuM. perIsathI paMdara mAIla dUra rAmakRSNa mizanane eka vizALa Azrama che. Avo Azrama pazcima yuropabharamAM kayAMya bIje nathI. yuvakayuvatIo mATe alaga Azrame che. tyAM yuropabharanA vidyArthIo Ave che ane upaniSadonuM adhyayana kare che. saMskRtamAM prazna pUchanArA yuvaka-yuvatIo paNa tyAM mane maLyAM. '' koI maheza yogI che. tenA ziSyo phrAMsa ane IMglenDamAM che. zrI araviMdane ziSya-samudAya paNa che. buddhanA ziSyo che. mahAbodhi sesAyaTI taraphathI eka vizALa Azrama baMdhAI rahyo che. bahAranA ghoMghATathI dhyAnamAM khalela na paDe te mATe be moTA underground Hall-bhUgarbhamAM moTA oraDAmAM IMglenDamAM hamaNAM baMdhAI rahyA che. ghaNA loko sabhAomAM AvatA ane mane prazna pUchatAM. huM jyAre emane kahetI ke atIndriya zakitane adhyAtma sAthe kaMI saMbaMdha nathI, tyAre temane navAI lAgatI. mAre emane samajAvavuM paDatuM ke manuSyanA acetana manamAM keTalAye unverbalised-jene bhASA ApavAmAM AvI nathI evA vicAro paDyA hoya che. jyAre mana taddana zAMta thaI jAya che tyAre te acetana manamAM paDelA vicAro upara Ave che, tene ApaNe anubhUti evuM nAma ApI zakIe. AvI koI anubhUti thAya tenI matalaba e ke anubhUtine anubhavanAruM bIjuM koI mejuda che ane te ApaNuM mana che. vaLI, A badhuM Psychic-manogata che; adhyAtma sAthe tene koI saMbaMdha nathI. paNa A camatkAra-bhUkhyA lokonA dilamAM mArI A vAta UtaratI nahi. TUMkamAM jene jenI zrAddhA besI gaI te pramANe ja te cAle. AdhyAtmika ane brahmajijJAsAnA nAme AvI aneka vAto yuropamAM bahu vadhI gaI che. zuddha brahmA-jijJAsA ke zuddha AdhyAtmika jijJAsA mane kayAMya jovA na maLI. } bIjI eka cIja mane yuropamAM jovA maLI te e ke tyAMnI prajAnA dilamAM Racial Consciousness-jAtigata sabhAnatAM UMDA mULa ghAlI beThI che. ahiM beThA ApaNane enI kalpanA paNa na AvI zake. tAjetarano ja eka prasaMga ApuM. koMgamAM baLavo thayo tyAre koMgAmAM keTalAka gorAo phasAI gayA hatA. temane bacAvI levA mATe amerikAe vimAnI TukaDI mekalI. A TukaDI saMkaTamAM phasAyelAone bacAvavA gaI che ema kahevAmAM AvyuM (Humanist Operation). paNa tyAM jaIne teNe karyuM zuM? vIsathI pacIsa gArAne mArI nAkhavAmAM AvyA hatA tene badalo levA pacIsa vidrohIone pakaDIne eka doraDAthI bAMdhavAmAM AvyA. pachI temanA upara peTrola chAMTI jIvatA saLagAvI devAmAM AvyA. ATalethI ja teo aTakyA nahi, pAMca hajAra vidrohIone mazInaganathI mArI nAkhavAmAM AvyA. gAmanA gAma saLagAvI mUkavAmAM AvyA. A kaMI mAtra UDatI sAMbhaLelI vAta nathI. meM A bAbatamAM pUrI tapAsa karI che ne pachI ja kahuM chuM. meM jyAre kahyuM ke, "pacIsa gerAe maryA e droha thayo paNa tame je A kaleAma calAvI tenuM zuM?" tyAre mane kahevAmAM AvyuM ke, "ame te Civilised Country-saMskRta rASTra chIe. teo to jaMgalI che. pacAsa sATha hajAra mare to paNa zuM!" AvI hatyAe thavA chatAM amerikAmAM koInA peTanuM pANI paNa halyuM nathI. IMglenDamAM meM eka bIjI vAta joI. dareka vartamAnapatramAM nIcenI hakIkata mArA vAMcavAmAM AvatI: "kAzmIra upara bhAratane koI adhikAra nathI. baLajabarIthI te ene dabAvI beThuM che." "nAgA loko para bhArata sarakAra anyAya karI rahI che." "nepALa, bhUtAna, Buat Pullshoj Federation of Himalayan StatushimAlayanA pradezanuM samavAyI taMtra thavuM joIe, bhArata sarakArathI te surakSita nahi rahI zake." A uparathI ApaNane khyAla AvI zake che ke, IMglenDamAM havAM kevA prakAranI phelAI rahI che. bhAratIya jana pratye je Adara ane IjajatA hatA te Aje IMglenDamAM jovAmAM AvatAM nathI. tenAM be kAraNo che. eka te je vidyArthIo tyAM jAya che te pitAnI javAbadArI samajatA nathI. bIjuM, tyAM atyAre be lAkha karatAMye vadhAre bhAratIya jana che. pacAsa hajArathI uparAMta 5:kistAnI che. bannenA alaga - alaga vasavATa thaI gayA che. A loko sabhyatA zuM cIja che te jANatA nathI. rastAM gaMdA karavA, makAna svaccha na rAkhavuM vagere. cAra jaNane rahevA mATe traNa ke cAra rUmo eka bleka levo; pachI eka ke be rUmamAM badhAMe samAI javuM, bIjA be rUma judA judA dasa bAra mANasone sUvAbesavA bhADe ApavA. A rIte IMglenDamAM anaitika gaNAya che. cAra jaNA mATe bleka lIdho hoya te temAM cAra ja jaNa rahI zake. bIjAMne bleka bhADe Apavo e asabhyatA che, tiraskRta kArya che. zALAmAM jo pAMtrIsathI cAlIsa TakA bhAratIya vidyArthIo thaI jAya to abhyAsanuM dhoraNa nIcuM UtarI jAya che, kemake bhAratIya gharamAM koI pATha karAvanAra hoya nahi. hindustAnamAM jema bALaka gharamAM herAna kare che mATe mokalI do zALAmAM evuM cAle che te pramANe IMglenDamAM na cAlI zake. tyAMnI korporezane mane kahyuM ke tamArI embesI-elacI khAtuM eTaluM dhyAna kema nathI rAkhatI ke je loko ahIM Ave teone pUrva taiyArIrUpe kaMIka tAlIma ApIne pachI ahIM mokale! bahene aMgrejI jANe nahIM ane dukAna upara jaIne UbhI rahe. mane A Ape che te Apa, ane bhAvamAM rakajhaka kare. hamaNAM briTana khAte bhAratanA hAI kamiznara Do. jIvarAjamahetAne 'sezyala velphara" nAme eka vibhAga khelyo che; jyAM A prakAranI tAlIma ApavAno kaMIka prabaMdha te karavAnA che. huM ke.Ine mATe khAsa kaMI kahevA mAgatI nathI, paNa kaMI paNa dezamAM koIne 'InDiyana embesI thI saMtoSa nathI. to Ama bhAratIya prajA pratye tyAM mAna ane zraddhA ghatA jAya che adhyAtmanI bAbatamAM paNa evuM ja che, kemake tyAM je Ave che te vaijJAnika che. te ApaNI sAthe evI tarkabAjI kare che ke
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 prabuddha jIvana tA. 16-2-25 - ApaNane javAba Apavo muzkela thaI jAya. Ama meM rAjanIti tamArI amIrI ane amArI garIbI vize thoDuM kahyuM; janatAnI jIvanapaddhati mATe ane mAnasa viSe kahyuM; banene e rakSe che..." adhyAtma viSe ahIMthI janArAo zuM karI rahyA che te kahyuM. che je je mane yAda AvyuM te meM tamArI samakSa rajU karyuM che. AdivAsIonA eka gAmamAM javAno prasaMga AvyuM. emanI pAse koI jagyA nahotI. gharamAM eka ja oraDo hato. emAM mAnuM chuM ke tamane paryApta jANakArI maLI che. hA, paramAnaMdabhAIne bArI nahatI. tyAM ja rasoI thatI. AkhA gharamAM dhumADo thate. eka prazna mane yAda Ave che. yuropamAM ahiMsAnA vicArane ke keTalAMka maraghAM hatAM, baccAM paNa Amatema ramatAM hatAM. emaNe vicAryuM vikAsa thaI rahyo che? AnA javAbamAM huM eTaluM kahI zakuM chuM ke ke mane tyAM suvaDAvo barAbara nahi gaNAya. pAse eka jhUMpaDI e loko samajI gayA che ke ApaNe jene ahiMsA kahIe chIe te hatI. tyAM khATalI DhALI dIdhI. meM pUchyuM: "A jagyA tamArI koI AdarzarUpe nathI, paNa vijJAnanA vikAsanA kAraNe duniyA eTalI pAse zI rIte AvI?' te mAruM apamAna karavA nahoto mAgato nAnI thaI gaI che ke bhinna vicArovALA ane bhinna paddhativALA ke mArI hAMsI karavA nahotA mAgata, paNa eNe kharI hakIkata lokone A duniyAmAM rahevuM che - eka sAthe jIvavuM che te jene ApaNe kahI dIdhI ke, "ame AmAM bhUMDa rAkhIe chIe. amArI pAse bIjI ahiMsA kahIe chIe te teoe svIkAravI ja paDaze. cetana mana jagyA nahatI. Aje ame A jagAne sApha karI dIdhI che.' e svIkAravAne taiyAra che, paNa acetana manamAM je saMskAro paDayA meM kahyuM: "khera, sApha karI e te sAruM ja karyuM. DI vAre che e keTalAka saMskAronuM ApaNane bhAna rahe che; ane keTalAye evA mane lAgyuM ke, A ahIM bhUMDa rAkhatA hatA; rAte koI AmAM ghUsI saMskAra paDyA hoya che ke jenuM ApaNane bhAna hotuM nathI. eTale Ave te zuM thAya? meM pUchyuM: "AmAM bAraNuM nathI?" kayAMthI khabara paDe ke AMtaramanamAM rahelA e saMskAre hiMsA karAve che, e bolyo: 'emAM bAraNAMnI jarUra nathI." Sa karAve che, ne ahaMkAra jagADe che? to acetana manamAM zuM paDayuM kema? AsapAsa koI cora nathI?" che tene anubhava kevI rIte karave, manamAM parivartana kevI rIte lAvavuM cAra te ghaNAya che.' te bAbatamAM teo jAgRta che. emanI jANakArI AMtaramana sudhI pahoMcI che. teo samajI gayA che ke AMtarumanamAM je paDyuM che te ja hiMsA 'to tArA gharamAM bAraNuM kema nathI?" vagere karAve che. e bolyA: "ame evA bhAgyavAna zAnA ke amArA gharamAM temano bIjo paNa prazna hato ke yuropanI koI suvikhyAta cara Ave vyakitao sAthe mAro meLApa thayo hato ke nahi? tenA javAbamAM jaNAvavAnuM ke, nA, huM koI moTA mANasane maLI nathI. huM nAnA have A sAva abhaNa mANasa bolI rahyo che. e kahI rahyo mANasane maLuM chuM, ne garIbo sAthe rahuM chuM. nathI koI sthAna jevA che ke amAruM evuM bhAgya nathI ! kema? bhAgya zA sAruM joIe? gaI ke nathI koI moTI vyakitaone maLI. je leka maLavA AvatA to kahe che ke, amArI pAse eka ja cIja che: garIbI, ane ene hatA temane maLatI hatI ane jyAM pravacana mATe laI jatA hatA tyAM cAranAra koI nathI.' pravacana mATe jatI hatI. ' meM kahyuM: "te tamAre polIsa ane phojanI jarUra nahi '', Ajano A kAryakrama zrI paramAnaMdabhAIe yojyo che. paDatI hoya.' emane ane mAre nikaTano saMbaMdha che. AbhAra mAnavA jAuM to e javAba de che ke, "pelIsane phojanI amAre zI jarUra?' zekhI karI lAge, paNa tene mArA para je sneha rAkhe che tethI huM polIsavALA tAre tyAM kadI AvatA nathI?" kRtajJa chuM. Apa badhA ahIM AvyA ane mArI vAtomAM ATalI dilacaspI lIdhI te mATe huM tamArI badhAMnI paNa khUba AbhArI chuM. te kahe che: "Ave che.' ' anuvAdaka: menAbena narottamadAsa mULa hiMdI:vimaLAbena ThakAra kayAre Ave che?' tamArI ghaDiyALa gUma thaI jAya, kheDavAI jAya, tyAre zodhavA vizvamAtAne mandire... sAru amArA gharamAM Ave che.' jIvanasAgara tIre, hAla banyu dhIre dhIre "pilIsa ane phoja zAne sAruM che?' . ghera nirAzAmAM che AzA, bolyA: 'tamArI amIrIne TakAvavA ane amArI garIbIne - gADha adhAre jati-patAkA, TakAvavA. baMnenuM e rakSaNa kare che." dAdA dharmAdhikArI * ; laharI vAye dhIre, hAle badhu dhIre dhIre... jIvana1 AMdhi Ave, ghUmarI Ave, viSayasUci vaMToLiyAmAM nAva cakarAye, prakIrNa nedha: AcArya-padavI pradAna sama.re.ha-udghATana : zeTha vADIlAla . . dhIraja dharIe jIre, hAlo badhuM dhIre dhIre.jIvana2 lalubhAI mahetA sAme bharavAmAM kSaNe kSaNe tArI agniparIkSA, AveluM zistabhaMganuM pagaluM : mAnavI palepale tArI kRpAdIkSA, keTale bheLA cheghaTaka tUta paramAnaMda 227 phore manda samIre, hAle badhu dhIre dhIre... jIvana3 saMdha-samAcAra: rAMyukata jaina vidyArthI-gRDano utsava: ' suTimAM sata gatavuM mAre, nephAnA anubhavo ane ahiMsaka kusumatAI nAragoLakara aMtaramAM sata bojavuM, bhAre, ': saMrakSaNa vicAra ane varAMta2. " ': bhaLavuM , pArAvAre, hAle badhu dhIre dhIre... jIvana 4. nArageLakara . 231 . . . * bhItara-bAhara ' jayati , jAge, gurudeva TAgora mRNAlinI desAi 233 vimaLAbahena ThakArano vArtAlApa : 234 ' premavINA ghaTaghaTamAM bAje, ' ' vizvamAtAnA mandire... * harIza vyAza - 236 vizvamAtAnA maMdire, hAle badhu dhIre dhIre...jIvana tamArI samIrI ane amArI garIbI pazcimabhArata sarvodaya padayAtrA:seva.grAma (vadhu).. harIza vyAsa baMnene e rahyuM che...' ' , ' , " dAdA dharmAdhikArI 236 mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudrake prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, ' 'mubaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI, * * * * * * . . : : * * 230
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jIvane - prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 21 muMbaI, mArca 1, 1965, semavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 20 paisA taMtrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - - binasAMpradAyikatAnI bhAvanA tA16mI jAnyuArI 1965nA roja, esmAniyA yunivarsiTInA padavIdAna prasaMge kendra sarakAranA zikSaNakhAtAnA saciva zrI ema. sI. chAgalAe Apela pravacanamAMthI keTalIka mahattvanI kaMDikAo) . jo ke esmAniyA yunivarsiTInI sthApanAne uddeza, urdU saMpradAya karatAM potAne saMpradAya judo hoI emane amuka jagAe parziyana ane arebika saMskRtine uttejana ApavAnuM hatuM, paraMtu pasaMda karavAmAM AvatA nathI. A nItinuM svAbhAvika pariNAma Aje A saMsthA ucca abhyAsa mATe sthApAyelI eka saMsthA te ApaNA dezanA vibhAjanamAM pariNamyuM, eka rASTra ane eka mizrA saMskRtinA samAjane kaI rIte sahAyabhUta thaI zake enuM prajAnA be bhAgalA paDayA. utkRSTa udAharaNa pUruM pADe che. A dezamAM muslimenA Agamanane eka ja rASTramAM rahetI vibhinna koma vacce ekhalAsapaNuM kAraNe udbhavela urdu saMskRti, telugu bhASA dvArA prAcIna Arya sthApavA mATe binasAMpradAyikatA e baMdhAraNIya Ayojana ke eka saMskRti ane IglenDa sAthenA ApaNA ' dIrdha saMbaMdhane kAraNe tarakkI karatAM paNa viziSTa koTine siddhAMta che. ApaNA rASTramAM te tema ja yunAITeDa sTeTsa sAthenA tAjA saMbaMdhone lIdhe ApaNI e anAdi kALathI ApaNe sevI rahelA Adarzo, mUlyo ane vicAzaikSaNika pravRttimAM mahattvanuM sthAna pAmI cUkela pAzcAtya saMskRti raNA para racAyela che. thoDAMka aMdhakAramaya vane bAda karatAM ApaNo A traNa saMskRtinuM A saMsthA pratinidhitva dharAve che. saLaMga ItihAsa ApaNA dezanA 'sahiSatA'nA guNanI sAkSI pUraze. mAnava-vyakitatva ane IzvaranI najare dareka AtmAne svIkAre e vaLI, ApaNA rAjabaMdhAraNamAM svIkArAyelA ucca AdarzomAMnA tattva para A 'sahiSNutA"ne vicAra nirbhara che. koI paNa dharmane eka Adarza binasAMpradAyikatAnA AdarzanuM smAniyA yunivarsiTI kAyadesara rIte svIkAra nahi karIne, e siddhAMtane svIkAra karavAmAM eka utkRSTa draSTAMta che. rAjakIya vijJAna ane vizva-vicArasaraNIne Avyo che ke, dareka dharmanAM naitika mUla ekasarakhAM ja che, paraMtu mArI draSTie A eka ApaNuM mahattvanuM pradAna che. ApaNuM ja baMdhA aMtima dhyeye pahoMcavA mATenA rastA ja mAtra judA che. A siddhAMta . raNa evuM che je eka paNa dharmane rAjadharma tarIke svIkAranuM nathI; vyakita vyakita vacce bhinnatA darzAvavAno ane vyakitane alaga e baMdhAraNa koI paNa vyakitane koI paNa dharma hovA chatAM darekane alaga zreNImAM mUkavAne asvIkAra kare che. AthI dareka vyakitanuM sarakhuM nAgarikatva Ape che, potAnA dharmanA AcaraNa mATe saMpUrNa enI potAnI zakitao mujaba mUlyAMkana thAya che. svAtaMtraya Ape che; anyanI sAthe potAnA vikAsa mATe samAna taka Ape che, ane enA mULabhUta hakkonI khAtarI Ape che. A uparAMta A uparathI cokkasapaNe e pratipAdana thaI zake ke jayAM sudhI pitAnA hakkonI sahIsalAmatI ane saMrakSaNa mATe kAyadAne Azraya jAhera jIvanane lAgevaLage che tyAMsudhI dhameM emAM jarA paNa bhAga levAnI paNa chUTa Ape che. bhajavavo joIe nahi. dharma e aMgata vastu hovI joIe. ane A binasAMpradAyikatAnA siddhAMta aMge jarA vadhu chaNAvaTa - pitAnA AtmAnI mukita pote kaI rIte meLavI zakaze e dareka karuM, kAraNa ke e viSe avAranavAra gerasamaja pravarte che. dharmazraddhALu- vyakitae nakkI karavuM joIe. AthI mAre spaSTapaNe kahevuM joIe e A siddhAMtanI yogyatAne avAranavAra paDakArI che, ane enI ke, jyAre loko laghumatInA hakko ane salAmatI onI vAta kare che, tAkAtane teDavA yatna karyo che. jayAre A prakAranA baMdhAraNathI tyAre mane potAne bhrama thAya che. baMdhAraNanI draSTie vicAra karIe rAjya cAlI rahyuM hoya tyAre 'vadhumatI' ane 'laghumatI' upara zAthI te AvAM maMtavyane kaMI ja artha nathI. hiMdI nAgarika tarIkenA bhAra mukAya che enI mane samaja paDatI nathI. ApaNA dezanA ApaNane hakko ane lAbha maLelA che. ane te darekane mATe ekabhAgalA karavA mATe ane tenA para sahelAIthI rAjya thaI zake e sarakhA che. AthI dezanA koI paNa eka bhAgane evuM kahevAne mATe aMgrejoe 'laghumatI' e zabda yojI kADhayA hatAM. rASTrIya adhikAra nathI ke, emanA tarapha viziSTa prakArane vartAva have pravRttine vikasatI joI lorDa moralIe A sUtra uccAryuM hatuM : jarUrI che, ane emane viziSTa hakko ane lAbha maLavA joIe. Rally the minorities" - "laghumatIone saMgaThita karo." hiMdustAnanA muslimone paNa huM be zabdo kahevA IcchuM chuM. eka zaherIne bIjA zaherIthI alaga karavA mATe alaga alaga pAMca karoDa mANase ema kahe che ke, InDoneziyA ane pAkistAnane matadAra vibhAga sarjIne tema ja dareka kSetre kuzaLatApUrvaka komI bAda karatAM ApaNo ja evo deza che ke jayAM IslAmanA anuyAyIo dhoraNe pratinidhitva ApIne ApaNA rAjakartA aMgrejoe khaMdhAI moTI saMkhyAmAM che. hiMdustAnanA bhAgalA paDayA e pahelAM muslimenA pUrvakanuM evuM Ajana karyuM ke aMte A Ajane ladhumatIone amuka vibhAge, sarvAza nahi paNa mahad aMze muslima vasati hoya phAyado karavAne badale vadhu nukasAna karyuM che. A komI pratinidhitvane evA alaga rASTranI mAgaNI karI. AvA alaga rASTranA sarjana mATe kAraNe yogyatAnuM mulyAMkana ochuM aMkAyuM. amuka jagAo mATe : 'eee "be rASTranA siddhAMtanI 2juAta karI. sAthe sAthe kahevAmAM pitAnI ayogyatA hovA chatAM ene mATe laghumatI komamAM mahuvA- AvyuM ke hiMdu ane muslima e baMne alaga alaga vyakitatva kAMkSAo prakaTI, ane vadhumatI komamAM sahaja bhAve ja asaMtoSa dharAve che; teo kadI sAthe kArya karI zake nahi, sAthe rahI zake nahi. pragaTaya, ke potAnAmAM yogyatA hovA chatAM mAtra baMdhumatI komanA AthI komI raNe hiMdustAnanuM vibhAjana jarUrI che. hiMdu
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 238 prabuddha jIvana stAne A jUThA ane prapaMcI dAvAnA kayAreya svIkAra karyo nahi, kAraNa ke jo tenA svIkAra karavAmAM Ave to enA 'binasAMpradAyikatA'nA siddhAMtano aMta Ave, ane A dezamAM muslimA paradezI banI jAya. AthI je muslimoe pAkistAna javAno InkAra karI peAtAnA pUrvajonA dezamAM rahevAnuM pasaMda karyuM che teoe A dAvAne paDakAravA joIe ane potAnI janmabhUmi taraphanI aDaga vaphAdArI vyakata karavI joIe. avAranavAra keTalAka muslimA sAthe vAta thatAM, meM emanAmAM bhaya ane vivazatAnI lAgaNI joyela che. mane lAge che ke A prakAranI lAgaNI ayogya che. have e samaya AvI pahoMcyA che ke teo A laghutAgraMthine khaMkherI nAkhe ane A deza jeTale temanA hiMdubhAIonA che, eTalA ja emane che. bIjA nAgariko je rIte A dezanA bhavya bhUtakALa mATe ane vartamAna siddhi mATe gauva anubhave che e rIte gaurava anubhave; paraMtu e sAthe e paNa agatyanuM che ke, emaNe kadI judAInI lAgaNI batAvavI joIe nahi, temaja alaga komI saMsthAo sthApavI joIe nahi. rASTrIya jIvananA mukhya pravAhamAM eee bhaLI javuM joIe, ane ApaNA dezane majabUta, zakitazALI ane samRddha karavA mATe ApaNe je mahAna ane bhavya sAhasa AdaryuM che emAM saunI sAthe bhAgIdAra banavuM joIe. eoe gauravapUrvaka yAda rAkhavuM joIe ke, hiMdustAnanI saMskRtimAM pote paNa mahattvano phALo Apyo che. teoe mAtra muslima-saMskRtimAM nahi rAcatAM, AryasaMskRtimAM rAcavuM joIe. muslima humalAothI ja temanI saMskRti nathI zarU thatI; paNa jyArathI Aryoe ApaNI sarahado oLaMgIne vizvanA ItihAsamAM navuM prakaraNa zarU karyuM che, tyArathI ApaNI saMskRti zarU thAya che. muslimone evuM lAgyA kare che ke, teonA rASTraprema tarapha zaMkAnI najare jovAmAM Ave che. ane jAheramAM nahi te parokSa rIte peAtAnA deza karatAM pAkistAna tarapha vadhu maitrIbharyuM valaNa hoya evA emanA para AkSepa mUkavAmAM Ave che. AvA AkSepAnA ke zaMkAonA turata ja pratikAra thavo joIe. jyAMsudhI muslimeAne lAgevaLage che tyAMsudhI pAkistAna e cIna, InDoneziyA athavA Araba rAjyo jevuM paradezI rAjya che. A badhAM dezAmAM muslimAnI sArI evI saMkhyA che, paNa eno artha evA nathI ke e paradezI rAjyo nathI. samAna nAgarikatvano je arka che, e Arka dharma kadI ApI zake nahiM, jo ema bane to miA sAMpradAyika samAjaracanA azakaya bane, ane judI judI komAnA vasavATa mATe judA judA rASTronuM vibhAjana karavuM paDe. A eka satya hakIkata che ke anya rASTro karatAM pAkistAnanuM alaga rIte sarjana thayuM. lagabhaga vIsa varSa pahelAM pAkistAna ane hiMdustAna eka rASTra hatAM. vaLI pAkistAnanI prajA kauTuMbika, AnuvaMzika, tema ja bhASAkIya draSTie hindustAnanI prajAnI samakakSa ja che. A be rASTro vacce sArA saMbaMdhA sthApita karavA mATe A sabaLa kAraNA che. ane ApaNe saue ahIM rahetA muslimAe ja nahi sArAya deze e mATe yatna karave jarUrI che. tame jANA che e mujaba ApaNA mukhya pradhAna zrI lAla bahAdura zAstrIe mukhya javAbadArI svIkArI tyAre sau prathama pramukha adhyubakhAna ane pAkistAna tarapha zAMti mATe hAtha laMbAvyo hato. enA pratyuttara atyaMta nirAzAjanaka maLyo hato. gaI kAlanI jema Aje paNa pAkistAna taraphathI bhAratavarSa mATe juThTho ane galIya pracAra cAlI ja rahyo che. e yAda rAkhavuM jarUrI che ke AMtararASTrIya kalahanI jema AMtararASTrIya maitrI sAhajikapaNe sthapAtI nathI; ene mATe jarUrI banI rahe che pAyAnA matabhedo athavA paraspara mAnya evI samAdhAnI tA samajutI, paNa sAthe sAthe ApaNe e bAbata spaSTa rahevAnI jarUra che ke pAkistAna sAthe maitrI mATenI ApaNI adhika IcchA hovA chatAM, e maitrI ApaNA dezanA sArvabhaumatva athavA ekatAnA bhAge ta kadI hoi zake nahi. mAruM e draDha maMtavya che ke kAzmIranA prazna uparanuM ApaNuM spaSTa ane aphara valaNa jo pAkistAna samaje te pArki stAna sAthenA ApaNA saMbaMdho sudharavAne ane kaMIka samaja para tA. 1-3-5 AvavAne ghaNA avakAza che. bIjA koI paNa prazna para vicAraNAnA avakAza che, kAzmIranA prazna para to nahi ja. jaoN kAzmIra e hiMdustAnanA aMtargata bhAga hoya--ane nirvivAdapaNe e che jate koI paNa sarakAra zAMti athavA maitrI kharIdavAne nimitte potAtA dezanA koI paNa bhAga aMge sodA karI zake nahi. eka vakhata kAzmIranA prazna hala thaI jAya ane eka vakhata pAkistAna samaje ke hiMdustAna pAyAnA muddA para kadI bAMdhacheDa nahi kare ke tarata ja pArki stAna sAthenA bIjA ghaNA prazno mATe samAdhAna zakya banaze. je be paDozI dezo vacce anekagaNuM sAmya che e be dezA potAnI prajAnuM bhAvi sudhAravA mATe aneka zakaya upAyo dvArA sahakAra na sAdhI zake evuM mAnavAne koI kAraNa nathI ja. e dnArA evuM vAtAvaraNa paNa sarjAI zake ke yunAITeDa sTeTsa ane keneDAnI sarahadanA saMrakSaNanI jema hiMda-pAkistAnanI sarahadanA rakSaNanI paNa jarUra nA rahe, ane hajI gaI kAla sudhI je be paDozI rASTro zatruvaTabharI paristhitimAM hatAM, e baMne rASTro zAMti ane AMtararASTrIya samaja kaI rIte sthApI zakAya . enuM javalaMta draSTAMta vizvane pUruM pADI zake. AthI huM A yunivarsiTInA vidyArthIone hiMdIpaNuM keLavavA vinaMti karuM chuM. ghaNI vAra samagra rASTrane ApaNe je sarva kaMI samapita karavuM joIe te sarva kaMi ApaNe ApaNI koma, samAja athavA prAMtane samarpIe chIe. je rASTra ApaNI ekaniSThA ane samarpaNa mAgI rahela che e ja rASTranA e prAMta bhASA ke koma mAtra eka bhAga che e bhUlI jaI ghaNI vAra ApaNe prAMtIya, bhASAkIya ane komI lAgaNIomAM aTavAI jaIe chIe. keLavaNI ApaNane kaI rItejIvavuM ane kaI rIte sAthe rahevuM joie e zIkhave che. AthI rASTrIya ane bhAvAtmaka ekatA, jenI ApaNA rASTrane Aje khUba agatya che e keLavaNI mAraphata ja sAdhI zakAze. A mATe sauthI vadhu mahattvanI vAta yogya ItihAsanI ane ItihAsanA adhyApananI che. ATalA bhavya bhUtakALa ApaNI pAse hovA chatAM, du:khanI ane nirAzAnI e vAta che ke, ApaNe bahu ja gaNyAgAMThayA vidrAna ItihAsakAro sarjI zakayA chIe. AnuM eka kAraNa ApaNI mAyAvAdane lagatI mAnyatA che, je kALane-samAne -kazuM mahatva ApatI nathI ane je vizvane 'mAyA' tarIke oLakhAve che. paraMtu ApaNe ApaNI prAcIna mAnyatAone Adhunika AvazyakatAo sAthe baMdhabesatI karavI joIe. ane Aje e ja mahattvanI vastu che. koI paNa rASTranI pragati, koI paNa rASTranA audyogika ane Arthika vikAsa ane kayA kadame e rASTra peAtAnA hetuo siddha kare che e mApavAnuM ApaNe mATe koI paNa sAdhana hoya to te 'samaya' ja che. e samaya dvArA ja koI paNa dezanA bhUtakALanuM ApaNe mUlyAMkana karI zakIe chIe, tema ja e dezanI saMskRtinA vikAsane ane saMskRtinA vikAsamAM kayAM paribaLAe kArya karyuM che ene avalokI zakIe chIe. AthI ItihAsanuM adhyayana-mAtra laDAIo ane yuddhonI noMdhA mATe ja nahi sAMpradAyika ane komI matabhedonI jANa mATeja nahi, paradezI humalAkhoroe ApaNA deza para keTalA vijayo meLavyA mAtra e jANavA mATe ja nahi paraMtu e jANavA samajavA mATe rahevuM joIe, ke anAdi kALathI bhinna bhinna A prajA kaI rIte sahiSNutA ane maitrI keLavIne eka sAthe rahI che, ane hiMdustAne humalAkhoronI saMskRtine kaI rIte apanAvI che ane potAnI kRtina: eka bhAga tarIke aMtargata karI lIdhI che. vaLI ItihAsanAM pRSTho para hiMdustAnanA mahAna saputoe je yazagAthA pAtharI che teonI kathA e ItihAsamAM tejasvI jIvanagAthA samI banavI joIe. A prakAranA ItihAsanA adhyayanathI ApaNA rASTranI pAyAnI ekatAnuM mahattva samajAze, eTaluM ja nahi paNa, aneka vibhinnatAmAM ekatAnuM darzana thaze. anuvAdaka : zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha mULa aMgrejI zrI ema. sI. chAgalA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-3-15 prabuddha jIvana ane kAnA bhAmAzA gayA! tA. 27-12-64nA roja jemanuM avasAna thayuM hatuM te cirasmaraNIya sva. nAthAlAla pArekhanuM nIce ApavAmAM Avela smaraNacitra tA. 9-1-65 nA roja mane maLe, paNa anya lekhasAmagrInA dabANa nIce A lekha pragaTa karI zakAye nahotA. A lekhanA lekhaka zrI harivallabha parIkha vaDodarA jillAmAM raMgapura khAte sthApavAmAM AvelA AnaMdaniketana AkAma dvArA te bAju vasatA AdivAsIonA uddhArakAryamAM varSothI nimagna che. prastuta smaraNa noMdha sva. nAthAlAlabhAI pitAnI AsapAsa kevI suvAsa mUkatA gayA che tenI sUcaka che.' paramAnaMda] sAdhu - saMta, samAjasevaka ane sAyanTIsTa (vijJAniko koI paNa sabhAne aMte pramukhazrIe mArI khUba prazaMsA karI. tyAre hasatA hasatA prakAranI pakSIya asarathI mukata hoya te ja enI pravRtti ane zrI nAthAlAlabhAIe temane kahyuM, 'tame te emanI prazaMsAmAM amArethI prayoge mAnavatAnuM amisiMcana karI zake. AvA vicAro sAthe atre paNa AgaLa vadhI gayA.' lekAdhAre gujarAtanA uMDANamAM madhyabhAratanI sarahade AvelA Adi koIne videza javuM hoya, koIne zALA - kaeNlejanI phInI jarUra vAsI vistAramAM AjathI 16 varSa pahelAM-pravRtti zarU karI. kALa hoya, koI bimArInA kAraNe davA mATe Ave saune zrI nAthAlAlakrame e vadhatI cAlI. sAthe sAthe Arthika javAbadArI paNa vadhavA bhAI sahAro ApatA. amArI te eka saMsthA. paNa AvI te aneka lAgI ne saMsthA upara bojo thayo. rASTrIya juvALanI sAthe sAthe saMsthAo mATe rAtadivasa cintA teo karatA. anekone dAna ApyA ane kadAca enAthI pahelAM paNa muMbaInagarI 'ApanArI nagarI haze-apAvyA haze. paNa ene pracAra ke abhimAnane chAMToya jevA tarIke mazahura hatI. bApujI, gurudeva TAgora ke subhASabAbu saunA maLe nahIM. emanI khUbI e hatI ke nAnAmAM nAno mANasa paNa khoLA eNe bharyA che. ame eja AzAe eka vakhata muMbaI emane saraLatAthI maLI zakate. gayA. sau pUche: "muMbaImAM tamAruM maMDaLa kayuM? tamane sattAdhArI pakSanA. 1962mAM huM muMbaI pharavA mATe gayA hatA. amArA snehIoe kayA netAnI oLakhANa che?" vigere. phALAnI rakama meLavavAnI yojanApUrvaka vaheMcaNI karelI. zrI nAthAmuMbaI bahAra kAma karatI aneka saMsthAone muMbaImAM pitAnA lAlabhAIe 15,000 rUpiyAnI javAbadArI lIdhI. mane be divasa maMDaLe che, pitAnA prAMtanA ke jillAnA. amArA AdivAsIonA sAthe laI gayA. jyAM jaIe tyAM loko pahelAM ema pUche : "bolo, koNa vepArI muMbaImAM hoya ke je enuM maMDaLa kADhe? nAthAlAlabhAI amAre keTalI rakama ApavAnI che.' nAthAlAlabhAI 1951mAM eka vakhata amArI saMsthAmAM kAma karatI eka bene rakama kahe eTale ceka taiyAra thavAne eka orDara nIkaLe. ApanAra . mane kahyuM ke, "meM mArA eka saMbaMdhIne saMsthAnuM sAhitya ApyuM che. ema paNa pahelAM na pUche ke, konA mATe kayA kAme ! paNa nAthAlAlateoe vAMcyuM, emane gamyuM, ne mane kahyuM che ke, jyAre harivallabha- bhAI pAchaLathI badhuM ja samajAve. lokomAM - ApanArAomAM vizvAsa bhAI muMbaI Ave tyAre mane jarUra maLe. 1952mAM prathamavAra huM e ke, nAthAlAlabhAI sArA kAma mATe ja Avyo haze. maLavA gaye. prathama mulAkAtamAM ja AtmiyatA baMdhANI. emaNe kahyuM muMbaImAM aneka garbhazrImaMte che. zrI nAthAlAlabhAI karatAM 'mArI sevAnI jyAre tamane jarUra paDe tyAre tame laI zakazo, A vadhAre milakatavALA aneka zrImaMte che. paNa je zrImaMtadila nAthA - lAlabhAInuM hatuM, tevuM dila anyatra maLavuM durlabha che. hatA udAratA, karuNa ane namratAnI mUrtisamA zrI nAthAlAlabhAI pArekha. hajI to hamaNAM ja 13 divasa upara huM muMbaI gaye tyAre 193mAM mane rela akasmAta thayo. AgrahapUrvaka patro lakhyA. emane tyAM meM phona karyo, tabiyatanA khabara mATe. mAro phaeNna jAte ja mane muMbaI AvavA ArAma - upacAra mATe. chevaTe tAra AvyuM ke, lIdhe. avAja sAMbhaLatAM meM kaeNna baMdha karyo. huM jAte ja maLavA gaye. 'tame nahIM Ave te huM jAte teDavA AvIza.' huM premanA Adezane amArA bannenA sAmAnya snehI evA zrI prANalAlabhAI desAI - InkAra na karI zako. be mAsa mane potAne tyAM rAkhIne kuTuMbI , sAthe huM tyAM pahoMcyo. aDadhe eka kalAka vAta cAlI. Akho vakhata vAtamAM kaI saMsthA mATe keTaluM thayuM che ane keTaluM karavAnuM che te ja jananI jema sAravAra karI. AzramamAM pahoMcyA pachI paNa be mAsa vAtane viSaya. vepArI, udyogapati ane vidhAna pariSadanA sabhya sudhI muMbaIthI phU_TanA pArasale mokalatAM rahyAM. A badhuM eka evI hovA chatAM vepAra udyoga ke rAjakAraNanI vAtenA badale mAnavadharmavyakita mATe ke jenI pAsethI koI prakArane lAbha bhaviSyamAM maLavAne nI ja, prema ane karuNAnI vAto. e ja emanuM raTaNa ! me' saMsthA nathI. A hatI emanI phaLarahIta, Asakita rahIta pravRtti. gItAne aMge ke phALA aMge eka zabda paNa na uccAryo. paNa ame uThavA. akarma karmayoga! lAgyA tyAre pote ja zrI prANalAlabhAIne kahevA lAgyA: 'harivallabha* 1954mAM phaMDa mATe muMbaI gayo tyAre zaheramAM phaMDa karavAne bhAInA davAkhAnA mATe 'jIpa'nuM kAma turata karI devuM joIe. emanI mane koI anubhava nahIM. mAgavAnI AvaData ke vRti nahIM. zuM thaze pravRtti khUba vadhI rahI che. khUba page rakhaDe che. vaLI pelI keneDiyana enI citAmAM hate. zrI nAthAlAlabhAIe mArI cintA mAthe laI bena davAkhAnAmAM sevA karavA AvelI che. mATe ApaNe jaladI 'jIpa'nI mane cintAmukata banAvyo. meM emane kahyuM, huM te keMgresanI goThavaNa karI ApavI joIe. zrI prANalAlabhAIne utsAha jarUra paDe tyAre AkarI TIkA paNa karuM chuM. keTalAka gresI ApatAM pote kahyuM: 'mArI pAse rU. 1500 AnaMdaniketana AkAma AgevAnone e gamatI nahIM hoya. vaLI tame te keMgresamAM cho mATe Avela paDayA che. eka hajAra mArA taraphathI Aje lakhI lo. tamane koIka kaheze te ?" zrI nAthAlAlabhAIe saraLabhAve sIdhe paNa have jaladI emanuM ATaluM kAma tame patAvI Apo. na to javAba Apyo: 'mAre mana sevA kare te sevaka. sAcA sevakonI meM mAgaNI karI hatI ke na prANalAlabhAIe vAta uccArI hatI. A sevA karavAne moko mane maLe te huM kema gumAvuM. tamAruM kAma mAnava- hatI emanA dilanI vizALatA. AvA te hajAro anubhava hajAro dharmanuM sAcuM kAma che. A kAmamAM madada karatAM mane koI rokI nahIM lokone thayA haze. teo aneka saMsthAnA prANasamAM hatA. dhana zake." banyuM paNa evuM ja, beeka prasaMge khUba javAbadAra kakSAnA ane sajajanatAne, udAratA ane namratAne A samanvaya bhAgyeja AgevAne zrI nAthAlAlabhAIne amArA kAmamAM madada karavA mATe jovA maLe ! kaTAkSamAM pUchayuM. zrI nAthAlAlabhAIe javAba Apyo ke, mane zrI nAthAlAlabhAInA mRtyunA samAcAra anekonA haiyAmAM halacala tamArA uMDA rAjakAraNanI khabara na paDe. huM te najare jouM chuM ke, macAvI haze. emane prabhu cIra zAnti Ape, evA prArthanAmaya bharajuvAnI homIne AvA uMDANanA jaMgalamAM vasIne lokone mANasa udgAro hajAro haiyAmAMthI nIkaLyA haze. amArA jevI aneka vyakitao banAvanAra eka vyakitane huM madada karI rahyo chuM ane karato rahIza." ane saMsthAo mATe e "bhAmAzA' hatA. keTalAka varSo pachI jogAnujoga evuM banyuM ke eka jAherasabhAmAM saujanyatApUrNa udAratA, dharmapradhAne karUNA ane mAnavatAbharI huM mukhya vakatA hate. pelA rAjakIya AgevAna sabhAnA pramukha hatA. namratAnI e trimUrtine koTI koTI namaskAra ho !! che ane zrI nAthAlAlabhAI paNa amArI sAthe sabhAmAM hAjara hatA. harivalalabha parIkha
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 prabuddha jIvana tA 3-15 jAgatA rahejo (zrI kAMtilAla baroDiyA racita, rUpaka AkAzavANInA AratI : koNa nathI badalAyuM !-hA. tamArA jevA raDyAkhaDayA sivAya. muMbaI kendra uparathI tA. 15-1-'65nA roja prasArita karavAmAM lIejhana oNphisara tarIke te moTI kaMpanImAM phakata tamAre AveluM je AkAzavANI muMbaI kendranI anumatipUrvaka nIce pragaTa avAranavAra dilahI jaIne AyAta paravAnAo siphatathI. karavAmAM Ave che . taMtrI) lAvavAnA hatAAratI: "ugatI uNane eMdhANa maheza: (gussAthI) AratI, AratI, pAchI e ja vAta. e * jAgo jAgo jaganA prANa-jAgo" kALamukhI vAta ja baMdha kara. emAM paisA te maLata, paNa maheza: vAha te te rAjasa gAyuM. moTethI gAne ! evA aNahakanA paisA para ApaNe jIvavuM che, ke hakanA, AratI: tame tamAre chApAmAM mAM ghAlIne besI rahone ! tamane sAMbha paisA para saMtoSathI jIvavuM che? LavAno kayAM vakhata che ? have cAle.. cA kayAranI ye AratI : cAle, je thayuM te. gata na cayAmi. have te chUTayA ne ? maheza: kema ? thaI gaI che. maheza : tAre ne mAro A ja vAMdho che ne ! chApuM AvyuM eTale AratI: kema zuM? have tame paMtujI thayA-eTale badhI kaDAkUTamAMthI chUTayAdhyAnathI vAMcavAnI zuM majA Ave te tuM zuM jANe ?... khAkharAnI khisakolI... maheza: paMtujI- prophesarane paMtujI kahe che? AratI: jANe ame vAMcatA ja nahIM haiIe AratI: have paMtujI-paMjI ne paMtujI. skUlamAMnA nAnA ne kaeNle- . maheza: have vAMcyA ! vAMcyA ! tame to vAMce sinemA nATakanI jAhera jamAMnAM moTA. paNa huM pUchatI hatI ke, ahIM te badhuM barAbara-tamArI siddhAMtanI gADIe-cAle che ne ! khabaro ne phensI kApaDa ne sADIonI jAta ne sToronA nAme--bIjuM zuM ? maheza: gAMDI ! gAma hoya tyAM gaMdavADa heya ja; ne siddhAMtanI AkarI kasoTI te. Aje Dagale ne pagale thAya che. kaeNleAratI : e to chApAmAM Ave te badhuM ja vaMcAya-hA, vaLImaheza: AratI-e AratI ! jo jo...assala tAre mATe ja che. jamAM eDamIzansa mATe Donezansa levAya che. AratI, (moTethI) ghaNI vakhata patnInA kAraNe, temanI kharcALa lAMca-rUzvata, kALAMbajAra, naphAkhorI, saMgharAkhorI, lAgavagaTenA kAraNe, mANasa lAMcarUzavatakhAra bane che. AvA zAhI jevAM dUSaNoe hamaNAM ApaNe tyAM mAjhA mUkavA mAMDI che. A dUSaNa sAme je AMgaLI UMcI nahi karIe, loko potAnI Avaka pramANe kharca nathI karatA : vaibhava * pAchaLa gAMDA na thatAM patinA ane bALakonAM cAritrya temane nahIM paDakArIe, temanI sAme jAganA nahIM rahIe te-toaMge gaurava anubhavavA, temaNe... AratI: te zuM ? AratI: halve lekacarabAjI calAvavI che ke cA-nAsto patAvavAM chemaheza : are, tenA vagara cAle ! lAva jaladI lAva, maheza : A duSaNo ApaNA samAja-jIvanane korI khAze-ApaNI. AratI : (gaMbhIratAthI) tame kharekhara mAne che ke strIone kAraNe AjhAdI ne AbAdI baMnene bhayamAM mUkaze--samAjavAdI purupane lAMca ApavI paDe che? samAjaracanA eka mazkarI banI jaze-paNa tArA jevI khAkharAnI khisakelI sAkarane svAda 'zuM jANe ! maheza : (TALamAM) emAM zaMkA che ? tAro ja dAkhalo le ne, bIjane AratI: hAM, tame sAkara bolyA ne ThIka yAda AvyuM. ApaNe have zuM kAma ? tuM gayA UnALAmAM ApaNA dhavajI kAkAnI khAMDanuM zuM karIzuM ? khAMDa te rezanamAM taddana leTa jevI ne saralAnA lagnaprasaMge jAmanagara gaI hatI. halakI Ave che. gharamAM khAMDane vaparAza paNa keTalo badho AratI : tenuM atyAre zuM che? dasa rUpiyA vadhu ApIne sekanDanI TikiTa na lIdhI te na ja lIdhI, paNa pAMca rUpiyAmAM upa vadhyo che ! Avate aThavADiye arUNAne janmadivasa che.. badhAM sagAMvahAlAM ne phrenDajhasarkalanuM meM mIThuM karAvavuM . ranuM pATiyuM tharDa kalAsamAM maLatuM hatuM te paNa tame na lIdhuM. paDaze ne! maheza: te kema levAya? e kAyadAnI viruddha che. maheza : tArI vAta sAcI che, paNa AratI ! kALAbajAramAMthI khAMDa AratI: tame te pUMchaDuM pakaDayuM e pakaDayuM. lAvavI nathI te cokkasa. te sivAya vyavasthA na thAya te maheza: siddhAMtanuM pUMchaDuM pakaDI rAkhavuM sAruM che, hoM ke AratI ! khAMDa baMdha--pATI baMdha. AratI: paNa te mATe sahana te mAre ja karavuM paDayuM ne ? e AratI : basa, bolyA kAMdha...jarA vicAra te ka...mAre vyavahAra mADI re ! strIonA DabbAmAM huM te vakhate bhasAbheMsamAM calAvo kevI rIte? tame te beThA beThA basa oNrDare choDayA. ne cArekora sAmAnathI jakaDAIne evI te gaI hatI, karo-"AratI, mArA cAra phUDajha jamavA AvavAnA che, ke jiMdagI sudhI mane yAda raheze taiyArI karaje" maheza: paNa lAMcarUzvata na ApI te paNa ApaNe mATe sAruM ja maheza: jo AratI ! ApaNI pAse parasevAnA paisA che. harAmanA che ne ? nathI. A lIpaNa moMghavArImAM gharanuM mAMDamAMDa pUruM thAya AratI: zuM dhULa sAruM che ! AkhI duniyA Ape che ne kAma kaDhAve che. Avaka-jAvakanA be TAMTiyA mAMDa mAMDa maLe che, tyAM - che. tame ja koNa jANe AvA pairA kayAMthI ne kema karIne kharcAya? have to arUNA maheza : vedIo chIe ! emane ? ne udaya meTA thatA jAya che, temanA ne ApaNA bhaviSyane AratI: hA, hA, eka vAra nahIM sADI sattara vAra-Amane AmAM paNa vicAra karavo paDaze ne? have te ulTAnuM kAMI bacAvavuM te tame kevI sArI karI che te bhUlI gayA? joIe ke uDADavuM joIe? te nokarI hota to ApaNe kevI UMcI pAyarIe hota- AratI: basa tyAre karaze lIlAlahera ! khAMDane badale goLanI cA baMgale, maTara, nokaracAkara,-lIlAlahera hota. pIjo. hA paNa, sAMbhaLo ! sarakAra lAla ghauM ne sapheda ghauM maheza: AratI, tuM pahelAM karatAM kharekhara khUba badalAtI jatI reniMgamAM pharajiyAta Ape che. te ja ApaNe khAvA lAge che! che ke pachI-pharasANa mATe tela -
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-65 maheza : jaoN AratI ! pAchuM tenuM te ja. tane khabara che ke IMglaeNnDa, jarmanI, frAMsa, raziyA badhA dezeAmAM vizvayuddhanA samayamAM vaparAzanI cIjonI bhAre achata hatI. tyAM kaDaka raeNzanaga ne bIjA kAyadAkAnUnA agalamAM hatA. potAnA reniMgamAMthI ja loko vApare. kALA bajAramAMthI lAvavAnuM koIne game nahIM, sUjhe nahIM, ne koI lAve nahIM. dezanA niyamo, pALavAmAM teo potAnuM svamAna ane gaurava samajatAM. AratI: tamane dalIlAmAM to bhagavAna pahoMce. A tamArA mitra mArI bahenapaNIe te jUo. tamArA bhAskarapAMca pAMca moTaro che. A tamAro ramaNika-eka lAkha rUpiyAnA onarazIpa phleTa lIdhA. pelA tamAro bhAgIlAla-dasa varSa pahelAM kevA bhUkhaDIbArasa jevA hatA ne Aje tenI pAse saheje vIsa-paccIsa lAkhano dallA thaI gayo che, tenI patnI rasikAnA daradAgInA ne jhaverAta joI huM to chaka ja thaI gaI maheza : e badhA thayA kALA-dhALA tathA uMbuMcatuM karIne. ApaNane e na phAve. na AvaDe... bhagavAne jeTaluM ApyuM che eTaluM bhAgavavA de to paNa basa che. AvatI; basa tyAre thaI jAva bAvA...ne amane paNa sAthe bAvA banAvo. ApaNI sAme rahetI raMjana-roja roja navI navI sADIe laTakAve che ne jAte kAra DrAIva paNa kare che. pelI kusuma ne teno pati priyakAMta dara cha mahine kAMI ne kAMI bahAne yuropa, amerikA ne paradezamAM pharI Ave che ne paradezamAM paisA saMghare che. A tamArA kAkAno chokaro vipina--cAra cAra to kArakhAnA tenA cAle che che ne dhUma paisA pedA kare che. tenA gharanuM AlIzAna pharanIcara,reDiye,grAma, TrAnjhIsTara, Tepa-rekorDara, phrIja, erakenDIzanDa beDarUma... zaherA : tane zuM javAba ApuM. AratI! kALA bajAranA nANAM, karacorI, dANacArI, lAMrUzvata e badhAthI ghaNA loko zvetajotAmAM tAlevaMta thaI gayA che te huM jANuM chuM. tuM jaNe che ne sarakAra paNa Ne che. eka bAju eka nAne varga amanacamanamAM dhUma nANAM veDaphe che tyAre moTA bhAganI zaheranI tathA gAmaDAnI sAmAnya janatA achata ane meghavArInI ghaTInA be paDa vacce bhIMsAya che. jo ApaNe jAgatA na rahIe to A badhuM ApaNane bharakhI jaze. AratI: have to loko badhI cIjonA saMdharo kare che ne vepArIe davAemAM paNa ghaNI bheLaseLa kare che. maheza : keza tane pelI gammatanI vAtanI khabara nathI AratI ? eka mANo jhera khAdhuM, paNa te bheLaroLavALuM hatuM tethI te jIvI gayo. te bIjAe zakitanAM Injekazana lIdhAM ne tenA jherathI te marI gayo. (hase che.) AratI : cAlo cheDo... badhuM veda-purANa...Avate aThavADiye sarasamAM sarasa philmanA prImIara zA che. ApaNe tenI cAra TikiTo maMgAvI laIe. maheza : cokkasa...ApaNI pAse te mATe paisA che ja, paNa AratI, TikiTo kALAbajAranI nahIM hoM ke! AratI; tyAre te maLI rahI. jotA rahejo. hA, ne jyAre jaIe tyAre udaya mATe bebI kDajhanA pAMca-cha DabbA lAvavAnA che. saMgharAkhorIthI temAM paNa bhAvA vadhatA jAya che. maheza : tAtkAlika jarUriyAta hoya to pAMca-cha DabbA lAva, nahi to tuM paNa saMgharAkhora banI jaIza. (hase che.) AratI: strI svabhAve ja saMgharAkhAra che. (baMne hase che.) arUNA (AvIne) : mammI ! e mammI! maheza : are arUNA ! ATalI jaladI pAchI kamAla karInaeNzanakArDa rinyu karAvyuM ! 5) arUNA : pappA ! tyAM to lAIna ja lAIna, mammI, kArDanA phorma ApavAnI eka lAIna be phlarTIMga lAMbI, kArDanA phorma levAnI bIjI lAIna vAMgIcUMkI ne khUba lAMbe sudhI, kArDa rinyU karAvavAnI trIjI lAIna, cokkasa mAhitI vinA aTavAtA lokonI vaLI ceAthI lAIna--eTale huM to pAchI AvI. eka jaNe mane kahyuM ke eka rUpiyA Ape to hamaNAM kAma karI ApuM paNa mane e na gamyuM. eTale pAchI AvI. 241 AratI: le, dIkarI mArI -Dele hAtha daIne pAchI AvI arUNA paNa mammI! mArAthI koI khoTuM kAma na thAya. AratI : leA tamArI dIkarI paNa tamArA gADAmAM beThI. maheza : beTA ! te ThIka karyuM. tArI mammI bhale game tema bole, ApaNe to ApaNuM gADuM bharyuM. arUNA (khacakAtI-khacakAtI) hA,...paNa pappA ! eka vAta to kahevAnI ja rahI gaI. mArI bahenapaNI bhAratI che te teno moTo bhAI kazyapa A vakhate InTarasAyansamAM beTho che. mammI, e loko khUba paisAvALA che. AratI : jaladI kahene, zuM vAta che? arUNA : e kahetI hatI ke tArA pappA methemeTikasamAM meDareTara hoya che. je kazyapane game tema karIne pAsa karAvI Ape te pAMcase sADApAMcaseAnI be sADIte mammIne bheTa Apaze ema enA kAkA kahetA hatA. AratI : (gussAthI) arUNA, arUNA! AvI vAta tuM tArA pappAne kahetAM zaramAtI nathI. zaramanI vAta che. AvI vAta mATe tAre pote ja tene tamAcA mAravA joItA hatA. te ApaNane zuM samajI beThA che? ApaNe bhale madhyama varganA hoIe paNa ApaNe lAja-AbarU che. arUNA--tArA pappAnI mAphI mAMga. mAMga jou-- aNNA : maheza : raDate avAje) : bhUlI gaI...pappA...bhUlI gaI. (gaMbhIratAthI) AratI, emAM arUNAnA ke tAro zuM vAMka? huM nahotI kaheto ke AjanA jamAnAnA pracaMDa dhasamasatA pUramAM sthira UbhA rahevA mATe paNa khUba prayatna karavA paDe che. miniTe miniTa, kalAke kalAke, AMcakA ApIne ApaNI jAtane ja ApaNe "jAgatA rahejo" kahevuM paDe che. Aje A Alabela e ja bhagavAnanuM sAcuM nAma.. nItine raste paDatA AkhaMDatA cAlatA rahevuM e ja sAcI bhakita. arUNA, bahena, tArI bahenapaNIne kaheje ke tamArA rUpiyA tamArI pAse gAMThe ja bAMdhI rAkhajo. vAlTanA lokaramAM ke ekAunTa naMbara benI tijorImAM ke pachI bAtharUmanI chUpI chatamAM dATI rAkhajo. amAre enI jarUra nathI. enphorsamenTakhAtAvALAne koI divasa kAma lAgaze. AratI: hA beTA, kharI vAta che. AratI : maheza : anaeN jaoN, mammI to zuM paNa--tAre paNa sADI joItI hAya to bahena, tuM laI Avaje. bahu moMghI nahIM, rAtI, ApaNI pAse sastI sADI mATe paisA che ja. gharanA ne kuTuMbanA vadhatA jatA kharcane pahoMcIvaLavA, joIe to huM be Tayuzana vadhu karIza. zuM ApaNI AvakamAM vadhArA sAkarIthAvaNa anakama huM zodhI paiso, harAmanI daulata AjathI ApaNane na khape, koI divasa na khape. maheza : AratI, zAbAza, te to chApAnuM vidhAna khoTuM pUravAra karyuM hoM. tArI pAsethI A ja AzA rAkhI hatI. arUNA : vAha A to jAgatA rahejo nA paDaghA paDayo. gAratI : hA. ApaNe saune mATe e sAro che. jAgatA rahejosamAjane ne dezane jIvato rAkhavA mATe--sadAya jAgatA rahejo jAgatA rahejo. antilAla baroDiyA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana ta, 1-365 varSo pahelAM zikAgomAM upasthita thayelA eka saMnyAsI [1963nA sapTembara mAsamAM sthAnamAM pragaTa thayelA zrI bhAbAnI bhaTTAcArye lakhelA aMgrejI lekhano nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A anuvAda karanAra bahena zAradA goraDiyAe 'kAkAsAheba kAlelakara e viSaya upara thIsIsa mahAnibaMdha lakhIne muMbaI yunivarsiTI taraphathI pheMTara opha lITarecara'- DI. lITa.nI DIgrI tAjetaramAM prApta karI che. A ja bahene karele mULa hindI lekhane gujarAtI anuvAda 'smRtizeSa dilIpabhAI tA. 1-1-65nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayo hato. nIcene anuvAda ja bahena zAradAnA bhASAprabhutvano sAro paricaya Ape tema che. taMtrI). 1883nA sapTembaranI 11mI tArIkhane bhArata ane pAzcAtya ane temanAM pitAnAM lakhANomAM paNa te pustakanI temaNe prazaMsA deze vaccenA-khAsa karIne bhArata ane amerikA vaccenA-sAMskRtika karI hatI. 'eksa orienTe lasa' pUrva dizA khethI prakAza" e saMbaMdhonA navA tabakkAnI zarUAta darzAvanAra aitihAsika dina emane jAhera karAyela mudrAlekha hate. Imarasane pitAnI vicAratarIke nirUpI zakAya. te divase zikAgonI vizvadharma pariSadanuM sarva- saraNImAM hindu valaNa pragaTa karyuM hatuM. temanuM prasiddha kAvya "brA' prathama adhivezana bharAnAra hatuM ke jemAM duniyAnA badhA bhAgamAMthI vedAntanA khAvAthI bharapUra hatuM. tenI e ja vicAradhArAne pari pratiSThita pratinidhio hAjara thayA hatA. e pratinidhiomAM eka NAme hArvarDa yunivarsiTI ane pravacana mATe temane AmaMtryA hatA, - - pratinidhi 30 varSanA svAmI vivekAnaMda hatA. dhI DAyala' nAmaka temanA trimAsikamAM prAcIna bhAratIya purAtakonA . . ja temanA pitAnA dezamAM lagabhaga ajANa evA svAmI vive. phakarAonA anuvAda pragaTa karavAmAM AvatA. gAma chatAM 19mI , '' kAnaMda A mahApariSadamAM kevI rIte pahoMcyA che te eka lAMbI kathA sadInA madhya gALAmAM nyu IMglenDamAM pedA thayele bhAratIya tatvajJAnane ja che. kalakattAnI kolejanuM vidyAthIjIvana pUruM thayA bAda temaNe keTa- lagata rasa eka nAnakaDA vidvAnamaMDaLa pUrato ja maryAdita " loka samaya atyaMta kaThaNa evuM saMnyasta jIvana svIkAryuM, jemAM temaNe hato ane te pachInA dasakAomAM te te rasa paNa lagabhaga ni:zeSa ' pitAnI sarva dunyavI vastu-pitAnuM nAma suddhAM-chADI dIdhuM. ane thaI gayo hato. tyArabAda e bhagavAvastradhArI bhikSuka mAtra pegInA kapaDAM ane ' jo ke te pUrepUro vilIna thaI gaye nahotA. temAM apavAda: daMDa tathA mAtra be pustako- "gItA" ane thomasa e kempasinI badhI 35 zrI valTa hITamena hatA. A mahAna kavi bhAratIya vicArasara ImITezana opha krAIsTa' sivAya kaMI paNa pitAnI pAse rAkhyA vagara, NInA sIdhA saMparkamAM AvI zakyA nahotA. temane Imarasana pAsethI bhAratabharanA paribhramaNa upara-ghaNIvAra pagapALA ja nIkaLI paDayA. preraNA maLI hatI. paraMtu vedAnta aMgenA je nirNaya para te DAka apavAdarUpa sthiravAsanA gALAe sivAya satata pAMca varSa , pahoMcyA hatA te aMdaranI sUjhathI temane prApta thayA hatA ema sudhI, jemanA jIvana sAthe temaNe pUrI AtmIyatA kevI hatI tevA . kahI zakAya. "lIvsa opha grAsa' uparanI ImarasananI narmayukta samI1. pitAnA dezabaMdhuonA bhAge AvelI yAtanA ane dAridrayane tIvra kSAmAM "te "bhagavadgItA' ane 'yurka heroDanuM mizraNa che." ema svarUpamAM temaNe anubhava karyo. paribhramaNanA anya bhAgamAM jyAre jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. hITamene lakhela keTalIka paMktiAe thoDA ja teo bhAratanA dakSiNa cheDe hatA tyAre temaNe zikAgomAM suratamAM ja samayamAM AgAhIrUpe pUravAra thanAra hatIbharAnAra vizvadharmapariSada vize sAMbhaLyuM, ane be hetuthI temAM ApaNI pAse, mArA zaherIjano, bhAga levAnuM temaNe adamya AkarSaNa anubhavyuM-eka e ke teo Ave che......aneka bhASAone mALe, pazcima samakSa bhAratanA AdhyAtmika vArasAnA khajAnAne rajU karavA kAvyane preraNAstrota purAtana jAti, mAgatA hatA ane bIjuM bhAratanI AmajanatAnA Arthika jIvana 'brahma'nI jAti Ave che. A dhAraNane UMce ANavAmAM sahAya karavA amerikana lokone anurodha ane vaLI, karavAnI teo IcchA dharAvatA hatA. dakSiNamAMnA temanA navA prazaM bhUtALa paNa tArAmAM bharela che, sakone temane A sAhasika adbhuta vicAre AkarSaka lAgyo ane tuM ja mahAna saMgAthIo saha vicare che. temaNe temanA mATe pesejanI vyavasthA karavA taiyArI karI. ane bhAra tArI saMge Aje Adaramya zramaNadhama eziyA saphara kare che. 'tanAM gAmaDAMomAM jevI akiMcana avasthAmAM temaNe paribhramaNa | kareluM, tevI ja avasthAmAM e bhagavAvastradhArIe amerikA prati velTa vhITamena sane 1892mAM mRtyu pAmyA. tenI pachInA 'prayANa karyuM. varSe ja vizvadharmapariSadanA sabhAmaMca para bhAratane mikSaka-saMcAsI , jyAre teo e ajANyA mulakamAM pahoMcyA (bhAratane kinAre beThA hatA, bhabhakabharyo. ane aizvarya pUrNa e sthaLa para, ajANyAchoDatAM pahelAM ja temaNe "vivekAnaMda' nAma dhAraNa kareluM) tyAre temanI tAsamudAya samakSa muMjhavaNa-akaLAmaNa zuM kahevAya tene A samakSa anulaMghanIya avarodho upasthita thayA. paisAne abhAve te saMnyAsIe pahelI ja vAra anubhava karyo. temaNe pAchaLathI noMdhyuM lagabhaga bhukhamarAnI dazAe pahoMcyA. sauthI moTI viSamatA te che ke teo pUba ja vizvaLa banI gayA hatA. 'zuM ahIM Ave.' *. - e hatI ke temanI pAse koI paNa prakAranA kAyadesara oLakhapatra vAnuM mAruM pagaluM utAvaLiyuM nathI? ane huM ahi A rIte AvIne ' meM hovAthI prastuta pariSadamAM temane vyAkhyAtA tarIke svIkAravAmAM mArA dezane hINapata nahi pahoMcADuM ne? AvA vicAra temane ' ' , " Ave eve saMbhava nahotuM. temaNe A rAvuM muzkelIono sAmane satAvavA lAgyA. temaNe lakhANa ke nodhI taiyAra karavAnI mahenata paNa karyo ane pitAnA mArgamAMthI tene haTAvI kADhI. te pariSadanI TAvI kADhI, te pariSadanI lIdhI nahotI. vaLI teo evI bhASAmAM bolavAnA hatA je temanI ' ' ' uddhATanasabhAmAM temaNe e hindudharmanA pratinidhi tarIke maMca upara potAnI mAtRbhASA nahotI. teo evA zrotAone saMbodhavAnA ' , - pitAnI beThaka lIdhI ke je hindudharma eTale kevaLa vahema ane azA- hatA jemAM temanA vize kazuM ja jANatA nahotA. tyAM upasthita thayelA. , , , ' no bhaMDAra ethI vizeSa koI jANakArI amerikana prajA hidudharma anya pratiSThita vakatAone vAkapravAha AMjI nAkhe tevo hato. viSe dharAvatI na hatI. - pote ubhI karelI jALanAM pite ja phasAI gayA hoya evo anubhava " e sAcuM che ke tyAM hevI DeviDa there ane rAlpha varlDa vivekAnaMde karyo. te divasanI sabhAnI Akhara sudhI temaNe temanI. Imarasana hAjara hatA ane gheree gItAnA bhASAMtaro vAMcyA hatAM agniparikSAne heltha zakhI. AthI tyAM evI mAnyatA phelAvA ,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ to, 1-3- 5 prabuddha jIvana 243 lAgI ke A vicitra vastraparidhAna karelA hindu kazuM ja bolaze nahi. Akhare teo belavA UbhA thayA. e te suvidita che ke e zrotA samudAyane temaNe je saMvedanabharyA zabdothI saMbedhita karyA. 'Sisters and Brothers of America''amerikAnI bhaginIo ane baMdhu'- e saMbaMdhane evI jAduI asara karI ke hajAro strIoe ane purue ekadama UbhA thaI jaIne keTalIka kSaNa sudhI temane tALIonA nAdathI vadhAvye rAkhyA. te thoDI kSaNamAM vivekAnaMde AtmavizvAsa prApta karI lIdhuM. temanA vyakitatvamAM vaNAyelA adamya Atmagaurava ane AtmazakitamAM pharI kadI kSobha ke khapa najare paDyAM nahIM. e bhavya saMbodhana, pAchaLathI je AvavAnuM hatuM tene prAraMbha mAtra hato. kadAca ema kahI zakAya ke mAtra eka TUMkA vakatavya dvArA eka mANasa saMpUrNa aparicita duniyAmAM ekadama paricita banI jAya evo banAva ItihAsamAM adritIya hatA. e yAda rAkhavuM ghaTe ke khUba ja jAherAta pAmela e vizvadharmapariSadamAM amerikAnA ane yuropanA agragaNya saMkhyAbaMdha khabarapatrIo hAjara hatA. zikAgomAM temaNe kareluM e pravacana mAtra 500 zabdomAM maryA- ditaM hatuM. vivekAnaMde jagatanA atiprAcIna sAdhusaMsthA vatI ane sarva dharmanI janatA vatI pariSadane AbhAra mAnyo. temaNe kahyuM ke je dharmo sahiSNutA ane akhila vizvanI ekatAno bAdha duni- yAne Apyo che te dharmane anuyAyI hovAmAM huM gaurava anubhavuM chuM. ame samagra vizva pratyenI sahiSNutAmAM mAnIe chIe, eTaluM ja nahi paNa sarva dharmone satyarUpe svIkArIe chIe." temaNe jaNAvyuM ke pote evA lokonA pratinidhi che jemaNe aneka rASTronA pIDite ane nirvAsitone Azraya Apyo che. romanoe temanA pavitra devaLane toDI pADayuM tyAre bhArata AvanAra yahudIo, paziyAnA jarostIe ane bIjA anekane bhAratamAM Azraya maLe che. saMpradAyavAda ane dharmajhanune duniyAne hiMsAthI bharI dIdhI che ane vAraMvAra mAnavalehIthI taraboLa karI nAkhI che. AvuM na banyuM hota te mAnavasamAje AjanA karatAM vadhAre pragati sAdhI hota. Ama chatAM temaNe evI AzA vyakata karI ke sarva jhanUnavAdano mRtyughaMTa vAgI cUkayo che ane talavAra ke kalamathI thatA sarva trAsane have aMta AvI gayuM che. temaNe 3000 varSa junI vedanI drazcAe jenuM teo bALapaNathI raTaNa karatA hatA temAMthI keTalIka paMkitaonA anuvAda rajU karyo jema judAM judAM sthaLethI nIkaLatAM aneka nadIonAM vaheNa aMte mahAsAgaramAM maLIne samAI jAya che tema, e prabhu! judAM judAM mAnasika valaNathI svIkArAyelA dharmamAge game tevA bhinna hAya, sarala yA saMkula hoya, te paNa Akhare te e badhA tArA pratye ja laI jAya che." | temaNe gItAnA zabdonuM paNa punaruccAraNa karyuM : "game te svarU pamAM je koI mArI pAse Ave che te mane pAme che; mane pAmavAne mathatA sarva manuSyonA judA judA mArge aMte mArI bhaNI vaLe che." cAra divasa pachI pharI ekavAra temaNe paripadane TUMkamAM saMbodhI. 'ApaNe zA mATe judA paDIe chIe?" e emane viSaya hate. temaNe kahyuM ke "deDakAnI jema sarva dharmanA manuSyo ema ja mAne che ke, samagra jagata temanA nAnakaDA kUvAmAM ja ramAI jAya che." 19mI sapTembare temaNe hindudharma para eka lAMbe nibaMdha vAMcyo, je hindu dharma paranI eka vizada samIkSA samAna hato. ene bIje divase temaNe anurodha karyo-emanA vakatavya muddo hatA - bhAratane dharmanI AvazyakatA nathI, tAtkAlika jarUriyAta che roTInI. "bhUkhyAne dharma- pradAna karavuM e tenuM apamAna che." sattAra divasanI A paripada daramiyAna teo bAra vakhata bolyA. pariSadanA chellA divasanA pravacanamAM temaNe AgaLanAM pravacana daramiyAna bhArapUrvaka darzAvelAM mantavyone sArAMza Ape - koI khristIe hindu ke bauddha banavAnuM nathI, koI hindue ke bauddha kekhristI banavAnuM nathI. dareke ekabIjAnA tattvane samajavAnuM che ane te sAthe ja potAnuM mULa svarUpa jALavI rAkhavAnuM che. potAnA vikAsanA niyama anusAra ja dareke vikAsa sAdhavAno che. ' * vinsenTa zIne yogya AlocanA karI che ke, mukhyatve karIne te. vakhatanA sarva dharmanA pravakatAo upara paDelA temanA Azcaryajanaka prabhAvanuM kAraNa temaNe prabaMdhelI zAMta vizvabaMdhutvanI bhAvanA'Calin Universalism' j. parAyI bhUmimAM pasAra karAyelA kaTokaTInA e divase bhUtakALanI yAda banI gaI hatI. amerikAnA pravacanapravAse jayAre teo nIkaLyA tyAre temanI phelAtI jatI nAmanA e temanA mATe bhaya. sthAna rUpa banatI jatI hatI. A nAmanA - kIrti - temanA para kUdake ne bhUsake nyocchAvara thavA lAgI. e avirAma kAryanA lagabhaga bAra mahinA daramyAna temaNe amerikAnA lagabhaga dareka zaheranI mulAkAta lIdhI. pachI teo jAherAtanA DherAthI kaMTALI gayA ane temaNe zAMta ane sthAyI kAryAraMbha nizcaya karyo. temanA saMdezanuM hArda grahaNa karavA Atura evA strIpurupanuM keLuM temanI AsapAsa jamA thayuM ja hatuM. temaNe temane nyu leMrkamAM zikSaNanA niyamita vargo . zarU karavAnI araja karI. Ama amerikAne pahelI ja vAra jIvaMta zakitarUpe vedAna maLyuM. ke A khAnagI vagerene svAmIjI pitAne pUrepUro samaya ApI zakayA nahIM. jAhera pravacana mATenI AgrahabharI vinaMtIne teo avagaNI zakatA nahIM. keTalIkavAra te aThavADiyAnA bArathI che vadhu pravacane temaNe ApyA haze. (dareka vicAra lAgaNI preraka hatuM, dareka zabdamAM zraddhAne raNakAra hatuM, dareka pravacana akhalita vAku - pravAha hato.). 1895nA unALAmAM eka anuyAyIe temanA AdezAnusAra seMTa lorensa nadImAMnA sauthI vizALa TApu-thAujhanDa AIlenDa pArka para eka moTo Azrama UbhuM karyo. A jaLa ane jaMgalanI . vaccenA suMdara sthaLamAM bhAratIya AzramanI paddhatinuM eka kendra sthApavAmAM AvyuM. tenAthI aneka vikhyAta amerikane AkarSAyA, jemAMnA eka philasUpha viliyama jemsa hatA. - AzramamAM rahenArA keTalAka zikhe temanA anubhavono ahevAla mUkI gayA che. A sthaLe vivekAnaMde paroThA rIte Apela zikhavacana pAchaMLathI 'ImpAyarDa TekasanA mathALA heThaLa puratakarUpe- - prasiddha thayo hato. - pachI temaNe IMglenDanI mulAkAta levA amerikA choDayuM. temanI ' gerahAjarI daramiyAna amerikana ziSyoe vedAntanA adhyayananuM kArya cAlu rAkhyuM. traNa mahinA pachI pAchA AvIne temaNe saMgaThananA kArya tarapha pitAnuM dhyAna kendrita karyuM. ziSyamaMDaLa vadhatuM jatuM hatuM. paraMtu svAmInI kIti ziSyamaMDaLanI bahAra paNa phelAvA lAgI hatI. "mAtra utsukatAthI prerAIne ame gayA ane zrotAvargamAM mAtra daseka mInITa UbhA rahyA hoIzuM tyAM ame anubhavyuM ke, ame koIka durlabha, vyApaka, adbhuta vAtAvaraNamAM pahoMcI gayA chIe ane pravacananA aMta sudhI ame stabdha banI ekazvAse rAMbhaLI rahyA. jayAre te pUruM thayuM tyAre ame navuM daurya, navI AzA, navuM joma ane navI zraddhA meLavIne bahAra nIkaLyA." A prakAranA kavivitrI elA vahIlara vIsanA udgAro bhAre sUcaka pratyAghAtane raju kare che. vivekAnaMdanA pravacanamAM hArvarDa yunivarsiTInA philasUphI vibhA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 ganA snAtaka vidyArthIo samakSa Apela 'vedAntanI philasUphI' nAmaka pravacana sauthI vadhu lAkSaNika che. pravacana pachInI praznottarIne maLatA ahevAla kotAonI ucca manobhUmine khyAla Ape che. nIce Apela prazno jevA prazno vidyArthIo ane phekalTInA sabhyo drArA pUchavAmAM AvyA hatA. "grIkanI sToIka (niveda-pradhAna) philasUphI para ApanI hindu philasUphIo kevI asara karI che? ... pazcimanA vijJAna sAthe A vicAraNAne kyAM virodha che?" prabhu jIvana "vizvanI utpatti viSe advaitavAdI zuM mAne che? adre ta philasuphI dvaitanA virodha kare che ke? ... vyakitavAda ane nItizAstra viSe vedAnta ze| khulAsA kare che?" "tame ema mAne che ke, amA pazcimanA lokonI mAnyatA asAmAjika che ane tene lIdhe ame anekAMtavAdI (Pluralistic) banyA chIe ane pUrvanA loko amArI karatAM vadhAre sAmAjika sahAnubhUti dharAve che?" "sAkAra Izvara (Personal God) mAyA sAthe saMkaLAyelA che? evI khAsa prakriyA zI che jenA vaDe parama tattvane oLakhI zakAya ?" hArvarDa uparanI svAmIjInA pravacanonI asarano khyAla A hakIkata uparathI AvI zake che ke, temaNe pravacana ApyuM pachI turata ja yunivarsiTIe temane paurvAtya philasUphInA adhyApakapade nImavAnI taiyArI batAvI hatI, jo ke, temaNe e mAgaNInA vinayapUrvaka asvIkAra karyo hato. vivekAnaMdanI amerikAnI pahelI mulAkAta lagabhaga sADA traNa varSanI hatI. pachIthI, bhAratIya ItihAsa para mahAna rASTrabhakatAmAMnA eka tarIke temanuM sthAna aMkita thai gayA bAda, temaNe pharIthI amerikAnI mulAkAta lIdhI hatI. e noMdhapAtra che ke, temanA saMnyAsIjIvanane pA thI vadhAre bhAga e ja dezamAM vyatIta thayA hatA. anuvAdaka: DA. zAradA geAraDiyA, mULa aMgrejI: bhAbAnI bhaTTAcArya adhakAra ane prakAza As plato wisely remarked, we can easily forgive a child who is afraid of the dark; the real tragedy is when men are afraid of the light, Science can and will show the light, provided man can face up to it,' bhAvArtha : plaeNToe ucita rIte jaNAvyuM hatuM tema, aMdhArAthI bItA bALakane ApaNe sahajapaNe mAphI karI zakIe. chIe, paNa mAnavI prakAzathI bItA mAluma paDe che emAM kharI karuNatA rahelI che. jaoN mANasa prakAzane abhimukha banI zake te vijJAna tene prakAza ApI zake che ane ApatuM rahevAnuM che." viSayasUci binasAMpradAyikatAnI bhAvanA anekanA bhAmAzA gayA ! jAgatA raheje varSo pahelAM zikAgAmAM upasthita thayelA eka saMnyAsI mRtyudaMDa zrI ema. sI. chAgalA harivallabha parIkha kAntilAla baroDiyA zrI. bhAbAnI bhaTTAcArya jaTubhAI mahetA pRSTha 237 239 240 246 246 tA. 1-3-5 saMgha samAcAra valasADa paTana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo mATe atula proDakaTasane lakSamAM rAkhIne jAyalA valasADanA paryaTanamAM 41 meTAM ane 5 nAnAM ema kula 46 bhAI baheno joDAyAM hatAM. A AkhI maMDaLI savAre 6-35 vAgye upaDatI gujarAta ekasapresamAM valasADa javA mATe upaDI hatI. badhAM AnaMdakallAla karatAM savA daza lagabhaga valasADa pahoMcyAM. sTezana upara sau vimalAbahena (zeTha kasturabhAI lAlabhAInA moTA putra zrI siddhArthabhAI je anula proDakaTasano vahIvaTa saMbhALe che temanAM patnI ane muMbaInAM jANItA zrImAna jhaverI zeTha bhogIlAla laheracaMdanAM putrI) ane zrI dhanajIbhAI, jAdavajIbhAI vagere valasADanA jaina samAjanA AgevAna bhAIe amane levA mATe AvyA hatA. temanA bhAvabharyA AvakAra sAthe valasADanI relve lAInanI bIjI bAjue AvelA atula proDakaTasane lagatA nagaravibhAgamAM jyAM-(Guest House)-atithigRha - che tyAM ame pahoMcyA. ahiM zrI siddhArthabhAIe amane AvakAra Apyo; cA-nAstA vaDe amArUM svAgata karavAmAM AvyuM ane pachI amane atula proDakaTasanA kArakhAnA vibhAgamAM jyAM raMgA banAvavAnI bhinna bhinna rAsAyaNika prakriyA cAle che tyAM pheravavAmAM AvyAM. A badhuM amArAmAMnA ghaNA kharA mATe navuM darzana hatuM. sauthI pahelAM eka meTA vyAkhyAnagRhamAM amane laI javAmAM AvyA ane raMge banAvavA aMgenI bhinna bhinna prakriyAnI amane samajaNa ApavAmAM AvI. pachI amArI maMDaLIne be jajuthamAM vibhAjita karIne raMga banAvaTanI prakriyAo pratyakSa dekhADavAmAM tema ja samajAvavAmAM AvI. A badhuM pUrUM thayA pachI amane kenTInamAM--bhAjanazALAmAM-- laI javAmAM AvyA jyAM amArUM dUdhapAka-pUrInAM bhejana vaDe Atithya karavAmAM AvyuM. tyAra bAda kalAkeka ArAma lIdhA bAda A AkhI racanAnA bIjo bhAga jene leDaralInA nAmathI oLakhavAmAM Ave che ane jyAM judI ja dI davAo tathA Injekazana banAvavAmAM Ave che tyAM amane pheravavAmAM AvyA. A badhI prakriyAe vadhAre TekanIkala hatI. ane tethI amArI jevA A viSayanA tadna abhinna bhAIbaheno mATe A badhuM samajavuM bahu muzkela hatuM ema chatAM kAMIka navuM joyuM, navuM jANyuM evA saMtoSa phekaTarInA A vibhAgamAM pharatAM ame saue anubhavyo. Ama A banne kArakhAnAMomAM phrIne sAMjanA cApANI mATe pAchA bresTa hAusa upara AvyA. A vakhate phekaTarInA mukhya mukhya adhikArIo sAthe amAre paricaya karAvavAmAM Avyo. cApANI patAvIne atula proDakaTasanI nagara racanA jovA nIkaLyA. ahiM Azare 3000 lAko vase che. temanA vasavATa mATe, zikSaNa mATe, vaidyakIya upacAra mATe, ramatagamata mATe tathA maneraMjana mATe A vizALa vistAramAM kevA prabaMdha karavAmAM Avyo che tene amane khyAla Avyo. ane A AkhI racanA joIne amArUM mana khUba prabhAvita banyuM. sAMjanA samaye atula preDakaTasanA mukhya Ayojaka zrI bI. ke. majhumadAra sAthe amArUM milana gAThavavAmAM AvyuM hatuM. temanI sAthenA vArtAlApa dvArA anula proDakaTasanA udbhava kema thayo, ane tenA kema utta cettara vikAsa thayA ane jayAM kevaLa jaMgala hatuM tyAM lagabhaga 50000 vRkSa vAvIne eka moTuM upavana kevI rIte taiyAra karavAmAM AvyuM tene lagatI amane puSkaLa mAhitI ApavAmAM AvI. tyAra bAda sAyaM bhAjana mATe ame bhAjanALAmAM gayA ane bhajano patyA bAda pravAsamaMDaLInA AgevAna tarIke zrI paramAnaMdabhAIe
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 13-1 zrI vimaLAbahena ane siddhArthabhAIno khUba khUba AbhAra mAnyo. A dapatIne maLavAnuM A nimitte pahelI ja vAra banyuM hatuM. badhe jovA pharavAmAM teo banne lagabhaga amArI sAthe ja rahyAM hatAM. A samaya daramiyAna temanA saujanyanA, mIlanasAra svabhAvano, amane samajAvavA pAchaLa rahelI temanI akhUTa dhIraja ane manAnA je anubhava thayo te amArA mATe cirasmaraNIya raheze. jaina samAjanA eka AgevAna tarIke zrI kasturabhAIne ame varSothI jANatA hatA. eka udyogapati tarIkenA temanA AyojanakauzalyanA ahiM amane pratyakSa anubhava thayo ane temanA viSenA amArA AdaramAM vizeSa vadhAro thayo. prabhuda jIvana rAtrInA Azare nava vAgye temanI vidAya laIne ame valasADa AvyAM. valasADa gAmamAM eka nyAtanI vADImAM amArA rahevA khAvA vagerenI sagavaDa karavAmAM AvI hatI. A badhI sagavaDa mATe gulAlavADImAM jemanI peDhI che te zeTha dalIcaMda purUSottama tathA temanA moTA bhAI zrI dhanajIbhAI jeo valasADamAM vase che temanA ame khUba RNI chIe. A vADImAM ame rAtrI sukharUpa gALI. savAre cAnAstA, snAna vagere patAvIne tIthalanA samudrakinAre basamAM besIne pharavA gayA. tyAM be kalAka gALyA. dhanajIbhAInA nivAsasthAna upara AvyA. tyAM amArUM zeraDInA rasathI svAgata karavAmAM AvyuM. pachI amArA utArAnI jagyAe gayA. bhAjana karyuM. tyAMnA Age vAna bhAIo sAthe kalAkeka vArtAlApamAM gALyo. thoDo samaya ArAma karyo ane baporanA sADA traNa lagabhaganI saurASTra eksapresamAM besIne rAtrInA ATha vAgyA lagabhaga ame muMbaI AvI pahoMcyA. A rIte amAro valasADanA be divasano pravAsa pUro thayo. A pravAsa daramiyAna ame nahAtA jANatA evuM ghaNuM navuM jANyuM tema ja aneka vyakitaonI mAyAmamatAno mITho anubhava karyo. A rIte amArA A pravAsa cirasmaraNIya banI gayo. kaccha pravAsa * saMgha dvArA yojAyalA kaccha-pravAsanA kAryakrama mujaba tA. 6-265 nA roja muMbaIthI 20 bhAIo, 15 baheno ane 2 bALako ema 38 bhAIe bahenonI maMDaLI sTImara 'sAbaramatI'mAM ravAnA thai hatI ane bIje divase bapAranA bhAgamAM mAMDavI pahoMcI hatI. A maMDaLImAM mAMDavIthI bIjAM ATha bhAI-baheno umerAyAM hatAM. kacchanI aMdaranA paribhramaNa mATe sTeTa TrAnsaporTanI eka basa ane eka meTI TekasI nakakI karavAmAM AvI hatI. basa drArA barobara Azare pa0 mAIlano pravAsa karavAmAM AvyA hatA ane nAnA moTAM aneka sthaLo joyAM hatAM, ane tA. 16 mI maMgaLavAranA roja mAMDavI baMdarethI sTImara 'sarasvatI'mAM ravAnA thaine tA. 17mI budhavAre 11 vAgye pravAsamaMDaLI muMbaI pAchI pharI hatI. A pravAsanI vigatavAra noMdha have pachInA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avaze. ' AmArAvAsI zrI zAntilAla trivedInuM vyAkhyAna tA. 23-2-65 nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM 'himAlaya sAthe joDAyalI mArI jIvanayAtrA e viSaya upara chellAM 37 varSathI AlbhArAmAM vasI rahelA ane AjhAdIjaMganA khyAtanAma netA ane tyAra bAda racanAtmaka kSetranA eka agragaNya kAryakartA zrI zAntilAla trivedInuM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. temane paricaya ApatAM zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke, "1958nI sAlamAM kuTuMba sAthe nainItAla javAnuM banyuM ane tyAMthI ame AlmArA gayA tyAre zAntibhAIne pratyakSa maLavAnuM banyuM hatuM. te pahelAM tyAMnA eka varSo junA kAryakartA tarIke temanI .... khyAti mArA sAMbhaLavAmAM AvI hatI. te bahu nAnI uMmarathI bhAvanAzALI jIvana jIvatA rahyA che. teo rAjakoTanA mULa vatanI che. 1921nI sAlamAM teo satyAgrahaAzramamAM joDAyA hatA. tyAra bAda thADAM varSa temaNe zrI zivajI devazInA maDhaDA AkAmamAM gALyAM hatAM ane temanA dilamAM himAlaya javAnI tAlAvelI che e bAbata khyAlamAM rAkhIne bApujInA bhatrIjA zrI prabhudAsa gAMdhI tabiyatanA kAraNe AlgArA rahetA hatA, temanI saMbhALa levA mATe bApujIe zAMtibhAIne AtmArA mokalyA hatA. pachI te 1929mAM bApujI kumAu jillAnA pravAse nIkaLyA ane kausAnI AlphreArA vagere sthaLoe gayelA tyAre temanA te bAjanA pravAsanA Akho kAryakrama zantibhAIe ja gAThavelA. pachI satyAgrahanI laDatamAM teo tathA temanAM patnI bhakitabahena joDAyAM, eTaluM ja nahi paNa, zAntibhAIe AgevAnIbharyo bhAga bhajavyo. 1931mAM teo ekalA kailAsanI yAtrAe gayA. pachInA varSomAM kAgresanuM ja kArya teo karatA rahyA. 1942mAM vaLI pAchA temaNe AjhAdI jaMgamAM jha MpalAvyuM. ane temanA kahevA mujaba phAMsIe caDatAM bacI gayA. pachI to AjhAdI AvI ane AgaLa jatAM dezamAM sarvodayanuM Andhra lana cAlyuM tyAre temAM paNa temaNe te pradezamAM rahIne zakaya teTaluM kArya kareluM. ApaNA dezanetAo neharu, geviMdavallabha panta, kaTA, vagere avAranavAra AlberA jatA ane rahetA hAine zAntibhAI temanA sArA paricayamAM AvelA. Aje have teo kAgresanA sabhya rahyA nathI ane bIjI koI saMsthAnI javAbadArInA bhArathI mukata che ema chatAM temanI sevAniSThA ekasarakhI jIvanta ane sakriya che ane temanA A sarva sevAkAryamAM temanAM patnI sau, bhakitabahenanA ekasarakho sahayoga rahyo che. AvI eka suyogya daMpatIne Aje ApaNA saMgha taraphthI AvakAra ApatAM huM khUba AnaMda anu bhavuM chuM. tyAra bAda zrI zAntilAla trivedIe himAlayanA ciranivAsa sAthe joDAyelAM aneka smaraNA raju karyAM ane upasthita bhAI-baheno temanA jozIlA pravacanathI atyaMta prabhAvita banyA. rajIsTrezana opha nyusapeparsa (senTrala) rUlsa 1956nA anvaye prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. 1. 6. 3. 4. 11. 245 prasiddhi sthaLa : prasiddhi krama : mudrakanuM nAma : kayA dezanA: ThekANuM : prakAzakanuM nAma : yA dezanA: ThekANu* : maMtrInuM nAma : kayA dezanA pheMkANu : sAmayikanA mAlikanuM nAma: huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karU chuM ke, upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barobara che. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA--taMtrI nA. 1-3-65. .. 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. dareka mahinAnI pahelI ane soLamI tArIkha. zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhAratIya 4547 dhanajI sTrITa, muMbaI, -3. upara mujaba upara mujaba zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, 4547 dhanajI sTrITa, muMbaI 3.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-15 mRtyudaMDa mRtyudaMDa-phAMsInI sajA briTananI lokasabhAe rada karavAno kAvavA mATe tenA kAraNe kAma, krodha, lobha, bhaya dhaTavA-nAza pAmavA kAyado pasAra karyo che. bila bIjA vAcanamAMthI pasAra thayuM che. have joIe. kevaLa mRtyudaMDanA bhayathI khUna aTakI zakatAM nathI. e mATe te aupacArika rIte rAjasabhA-hAusa opha lorDajhamAM pasAra thaze. sAcuM zikSaNa, dhArmikatA, sAttvikanA jarUrI che. yuropanA be sivAyanA bIjA dezomAMthI mRtyunI sajA rada kara khUna karanArane pAchaLathI pazcAtApa nathI thato zuM ? phAMsInI vAmAM AvI che. paNa bhAratamAM te cAle che. bhAratanI lokasabhAmAM sajA thayA pahelAM, pakaDAyA pahelAM, na pakaDAyA chatAM, pakaDAvAne nathI mRtyudaMDa rada karavAnA ekAkI prayAso niSphaLa gayA che. bahumatI evI khAtarI chatAM tene pazcAtApa thAya che. are, khUna karyA pachI, kogresa pakSe A agatyanA praznane kadI gaMbhIratAthI vicAra karyo bIjI ja paLe tene pazcAtApa thAya che. A pazcAtApano koI artha nathI. nathI zuM? sajA zA mATe che? sajAne eka hetu guno karanArane e khUna karanArane hRdayane sAco pazcAtApa thAya, enA saMskAra bhAna karAvavAnuM che ke eNe khoTuM karyuM che. have pachI eNe bhaviSyamAM jAgI UThe, e jAte jaIne adAlatamAM hAjara thAya ane guno evuM nahi karavuM joIe. bUla karI sajAnI mAgaNI kare--ene phAMsInI sajA ane eka DAku sajAne bIjo hetu gunegArone bhaya pamADavAne che, jethI jIvanabhara varSo sudhI zerI, lUMTa ane mArAmArI ane saMkhyAbaMdha bIjAo e gunho na kare. karapINa khUne kare ene paNa phAMsI ja ke bIjuM kaMI ? A nyAya che? sajAno trIjo hetu guno karanArane nahi, paNa bIjAe bhaya mAnavIne bIjA mAnavInA mRtyudaMDane adhikAra koNe Apyo? pAmIne e guno na kare, e DahApaNa meLavavAno che. paraMtu zuM je jIvana ApI zakato nathI, e jIvanane khUMcavI paNa zakato mRtyuno Dara badhAne DArI zake che, ane gunA karatAM aTakAvI zake nathI. bhale te rAjakartA hoya ke rAjya nImela nyAyAdhIza hoya. - che? khUna karanArane phAMsInI sajA thAya che. e vAta jAhera chatAM ' jenuM khUna thayuM gaNavAmAM AvatuM hoya tenA kahevAtA khUna khUnanA gunAo zuM ghaTavA pAmyA che? khUna karanAranA mAnasano thayA pachI ane kahevAtA khUnIne phAMsI apAI gayA pachI evA jo abhyAsa karavAmAM Ave te spaSTa jaNAze ke moTA bhAganA khUne mANase jIvatA maLI AvyAnA ane adAlatamAM hAjara thayAnA AvezamAM thatAM hoya che. e prasaMga banyA hoya che, jemAMthI krodha paNa dAkhalA banyA che. ke bhaya janme che ane tenA AvezamAM vyakita koInuM khUna karI bese khUnano gune sAbita thayA pachI ane tene phAMsInI sajA che. badhA ja khunI kUra, nirdaya nathI hotA, keTalAka te sajajana thayA pachI, khUnI kaI bIjo hato ema mAlUma paDe che, te ane Darapoka hoya che, teo paNa Aveza ke bhayane lIdhe khUna karI pakaDAya che, tenA purAvA maLe che ane nirdoSane phAMsI apAI bese che. ThaMDe kaleje yojanApUrvaka, agAuthI vicArIne karAyelA khUna cUkI hoya che. pAchA pharavAne mArga tyAre baMdha thaI gayo hoya che. alpa saMkhyAmAM hoya che. | nyAyAdhIza paNa Akhare to eka sAmAnya buddhine mAnavI koI corI karavA makAnamAM praveze che. makAnamAlika jAgI che. satyane pAmavAnA tenA prayatno tenI sAmAnya buddhi sivAya jAya che, cArane bhaya lAge che ke te pakaDAI jaze, oLakhAI jaze. to Akhare kaMI ja nathI. AvA eka mAnavIne bIjA mAnavInA temAMthI bacavA bhayane kAraNe te makAnamAlikanuM khUna karI bese che. jIvananI javAbadArI soMpI zakAya nahi, mRtyudaMDane adhikAra tene te khUnI nahoto, kevaLa cora hate. ApI zakAya nahi. mitra mitranuM apamAna kare che, gusso Ave che ne mitrane bhArata jevA AdhyAtmika dezamAMthI mRtyudaMDa have javo ja mArI bese che. joIe. bhautika samRddhi sivAya bIjI rIte UtaratA gaNAtA pazcimanA bhAI ke putra khATuM karIne Ave che. bhAI ke pitAne khoTA deze mRtyudaMDane kAyadApathImAMthI rada karI rahyA che tyAre, bhArata sAme krodha Ave che. mAro bhAI Avo duSTa ! mAro putra Avo sarakAre ane lokasabhAnA sabhyoe vicAravuM joIe. duSTa ! bhAI ke pitA tene mArI bese che, ne khUna thaI jAya che. vicArako, lekhako, kavio, zikSaka ane samAjazAstrIoe bahenanI cAlacalagata sArI nathI, e bhAIne vahema Ave mRtyudaMDane bhAratanI kAyadApathImAMthI rada karAvavA AMdolana-pracAra che. bhAI uzkerAI jAya che ane bahenanuM khUna karI bese che. karavA joIe. vidhavA saMtAnane janma Ape che. tene samAjano bhaya lAge paM. rAdhAkRSNana jevA philasUpha jayAre rASTrapramukhapade hoya che. te kumaLA bALakanuM khUna karI bese che. mAtA khUnI bane che..! tyAre temaNe rAjakartAone preraNA ApavI joIe; rAjakartAoe temanI pAsethI preraNA meLavavI joIe.. A dareka jANe che ke khUnanI sajA phAMsI che, ane te khUne karI bese che. potAnA kAryanuM zuM pariNAma Avaze te vicAravA te ' mAnavI taraphathI mAnavIne thatA mRtyudaMDane ghera anyAya have dara thavo joIe. mAnavIe deva hovAne daMbha choDIne mAnavI bhate nathI. Ama phAMsInI sajA khUnane rokI zakatI nathI. banavuM joIe. pitA vRddha thatuM jAya che, paNa putrane milakata sopatA nathI, nidhi : mRtyudaMDanI sajA hiMdI phojadArI dhArAmAMthI nAbUda ke maratA paNa nathI. milakatanA lobhamAM putra pitAnuM khUna karI karavI joI ke kema, ane tenAM zA kAraNe che, te jANavA bhArata bese che. sarakAre nImelA 'la kamizane eka praznapatra tAjetaramAM bahAra strI koInA premamAM che. patine tenI jANa thAya che. strI pADela che. harakoI nAgarika A praznapatra '6, jerabAga, navI dilahI' ane tene premI mUMjhAya che. have temanI premaceSTA lAMbo vakhata cAlI e saranAmethI maMgAvI te bharIne potAno abhiprAya tene mokalI zakavA saMbhava nathI ema lAge che. baMne maLIne patinuM khUna kare che. khUnanAM kAraNa kAma, krodha, lobha ane bhaya che. khUna aTa jaTubhAI mahetA mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, * mubaI-3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266. vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 22. muMbaI, mArca 19, 1965, maMgaLavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 20 paisA taMtrI: paramAnaMda suvarajI kApaDiyA sametazikharanA pahADa aMge bihAra sarakAra ane zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI vacce thayeluM karAranAmuM (mULa aMgrejI anuvAda) 1919 nA phebruArInI 26 mI tArIkhanA vecANakhata dvArA ghaNI . (1) prathama vibhAganA pakSakAra tarIke bihAranA rAjyapAla moTI kiMmata cUkavIne kharIdI lIdhelA che tethI - ane dvitIya vibhAganA pakSakAra tarIke jaina zve. mU. komanuM pratini (7) dezanA A vibhAga upara aMgrejI hakumatanI sthApanA thaI dhitva dharAvatI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphathI te peDhInA tyArathI bIjA vibhAganA pakSakAre temanI dhArmika lAgaNI dubhAya pramukha zeTha kasturabhAI lAlabhAI - ema be pakSakAro vacce I. sa. evA hetu mATe A pahADonA koI paNa bhAgano upayoga thata 1965 nA phebruArI mAsanA pahelA aThavADIA daramiyAna thayela aTakAvavAmAM saphaLa thatA rahyA che ane A pahADa sAthe saMbaMdha dharAvatI karAranAmAnI vigata nIce mujaba che: bIjA vibhAganI - dhArmika lAgaNIone sarakAra pUrI sahAnu bhUtipUrvaka Adara karatI rahI che tethI - bhUmikA (8) ane 1890nI 25 mI jUnanI 280 naMbaranI eri. (2) pArasanAthanA pahADa upara athavA te sametazikharajI jInala DikrI- korTanA mULa hukama-sAmenI apIlamAM kalakattAnI hAIupara 24 jaina tIrthakAromAMnA 20 tIrthakaree, aneka gaNadharee koTe 1892nI sAlamAM e cukAdo Apyo che ke A AkhA tathA asaMkhya jaina saMtapuruSoe kevaLajJAna athavA te pahADa ane tene dareka paththara pavitra che ane bIjA vibhAganA pakSakAro nirvANa prApta kareluM hoIne A pahADane bIjA vibhAganA pakSa tara- mATe pUjA ane upAsanAnuM nimitta che tethI - phathI pavitramAM pavitra tIrtha tarIke gaNavAmAM Ave che. (9) ane 1950nA bihAra laMnDa rIphmsa ekaTa ( bihAranI ke (3) ane AkhA pArasanAtha pahADane ane tenA dareka paththarane jamIna sudhAraNAnA kAyadA) nI kalama nIce 1953 nI bIjI menA ane tenI tasue tasu jamInane bIjA vibhAganA pakSa taraphathI pavitra roja kADhavAmAM AvelA noTiphikezana naMbara lApa LR mAM A lekhavAmAM ane dhArmika upAsanA ane pUjAnA viSaya tarIke gaNavAmAM pahADa uparanA jaMgalano samAveza karavAmAM Avyo che tethI - Ave che ane A pahADa eka maMdira athavA devAlaya samAna che (10) ane potAnI komanI vatI bIjA vibhAganA pakSakAroe, tethI - noTIphAIDa milkata aMge potAnA dhArmika hakko ane kriyAo sura- (4) ane A pahADa jaina dharmanuM yAtrAsthAna ane pavitra kSita rahe e mATe, pahelA vibhAganA pakSa samakSa lekhita rajUAta kendra che ane bIjA vibhAgane pakSa pahADanI AsapAsa bAra kasI karI che tethI - parikammA karIne A pahADa uparanAM asaMkhya pavitra chatAM durgama (11) ane pahelA vibhAganA pakSakAra bIjA vibhAganA pakSasthaLonI upAsanA karyAno saMtoSa anubhave che tethI kArone temanA dhArmika hakko ane kriyAkAMDonI bajavaNI karavAmAM : (5) ane A pavitra pahADa AtmazuddhinuM sAdhana che ane pUrI sahuliyata rahe ane temanI dhArmika saMsthA upara kAbu abAtemanA tIrthaMkaroe upadezelA ane AcarelA vizvavyApI premanA dhita rahe e mATe UMDI citA dharAve che tethI - saMdeza sAthe sadIothI saMkaLAyela che ane temanA mATe AdhyAtmika, (12) ane upara jaNAvelI hakIkatonA AdhAre, rAjaya sarapreraNAnuM nimitta che tethI - kArane saMtoSa thayo che ke bIjA vibhAganA pakSakAronA dAvAo svI kAravA mATe pUratAM kAraNo che ane pahADa uparanAM jaMgalo khIla|| (6) ane bIjA vibhAgane pakSa smaraNa na pahoMce eTalA vavAnI bihAra sarakAranI ciMtA sAthe A dAvAonA svIkArane koI purANA kALathI (From times immemorial) A aMzamAM virodha nathI ane tethI bihAra sarakAre nIce mujaba kabUla pArasanAthanA pahADanI saMpUrNa mAlikIne dAvo kare che ane Ama karyuM che:chatAM paNa, pahAlagaMjanA rAjAnA kuTuMba sAthenI cAlyA karatI keTalIka athaDAmaNanA kAraNe tema ja temanA mAlikI hakka viSenAM zaMkAnAM karAranAmAnI vigate vAdaLAne haMmezAne mATe dUra karavA mATe, tathA bhakitanA sthAna tarIke te have banne pakSo paraspara nIce mujaba kabUle che ke - A pahADa surakSita rahe ane TakI rahe te mATe tathA komanA dhArmika (1) kalakattAnI hAI korTe je hakko bIjA pakSanA hovAnuM ane paropakAralakSI hetu poSAtA rahe e mATe bIjA vibhAganA jAhera karyuM che ane tyAra bAda je hakko temaNe prApta karyA che te sarva pakSakAre pahAlagaMjanA rAjAnA kuTuMbanA je kAMI hakka adhikAra hatA hakkone pahelA pakSakAra AthI svIkAra kare che ane tene mAna ApavA te 1918nA mArcanI 9mI tArIkhanA vecANakhata dvArA tathA baMdhAya che ane bAhyadharI Ape che ke bIjA vibhAganA pakSanA A
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 prabhuddha jIvana hakkonuM ullaMdhana thAya evI kazI paNa daramiyAnagiri prathama pakSakAra karaze nahi athavA evuM kazuM anyane karavA deze nahi. (2) pahelA pakSa AthI jaNAve che ke A pahADa upara AvelAM maMdiro athavA derIe, dharmazALAo vagerenA 1953 nA bIjI menA noTiphikezanamAM samAveza thaze nahi ane bIjo pakSa temanAM maMdiro ane derIo ane dhArmika sthAnA upara saMpUrNa kAbU dharAvaze, ane pahelA pakSa taraphathI koI paNa prakAranI rUkAvaTa sivAya temanI pUjA ane upAsanA pahelAM mAphaka karatA raheze. (3) banne pakSA AthI kabUla kare che ke jaMgalonA vahIvaTa bihAra rAjyanA jaMgalakhAtAnI ejansI mAraphata prastuta kAyadAkAnUnane anusarIne evI rIte karavAmAM Avaze ke jethI bIjA vibhAganA pakSane peAtAnI pUjA upAsanA karavAmAM jarA paNa khalela pahoMce nahi, athavA to temanI dhArmika mAnyatA, lAgaNI ke temanI mAlekInA hakkane jarA paNa hAni pahoMce nahi. banne pakSa vacce nakkI karavAmAM Ave che ke A jaMgalanI je cokhkhI Avaka thAya te Avaka 40 TakA ane 60 TakAnA pramANamAM anukrame pahelA pakSa ane bIjA pakSa vacce dara varSe vaDe cI levAmAM Avaze. (4) banne pakSo AthI kabUla kare che ke ahIM je samAdhAna karavAmAM Ave che ane rekarDa karavAmAM Ave che te dhyAnamAM laIne 1950 nAM bihAra. lenDa rIphArmsa eNkaTanI kalameAmAM sUcavavAmAM Avela che tevA koI vaLatarano prazna have UbhA raheze nahi. (5) banne pakSeA taraphathI vizeSamAM ema paNa nakkI karavAmAM Ave che ke jaMgalanA vahIvaTa ane vikAsane lagatI bAbatomAM salAha ApavA mATe eka eDavAIjharI kamiTI UbhI karavAmAM Avaze. A kamiTI bIjo pakSa jenAM nAme Ape tevA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina komanA be pratinidhio ane bihAra sarakAra dvArA sUcavavAmAM AvanAra be pratinidhionI banaze. zvetAMbara mUrtipUjaka jaina kAmanI vatI bIjo pakSa traNa nAmAnI yAdI rajU karaze jemAMnA ekanI bihAra sarakAra ceramena--pramukha tarIke nimaNuMka karaze. (6) jaMgalAnA evI rIte vahIvaTa karavAmAM Avaze ke atyAre je maMdiro che te ane tenI AsapAsanA aDadhA mAIlanA pradeza jaMgalakhAtAnA vahIvaTathI haMmezAne mATe mukata raheze. jaMgalakhAtAnA vahIvaTa nIcenA pahADI vibhAgamAM koI paNa makAna ke bAMdhakAma karavA devAmAM Avaze nahi, paNa jo bIjo pakSa koI paNa vakhate jaMgalakhAtAnA vahIvaTa nIcenA pahADamAM koI dhArmika hetu mATe athavA to yAtrALuonI sagavaDa mATe kAMI paNa bAMdhakAma karavAnuM vicAraze to jaMgala khAtuM ke rAjya sarakAra taraphathI te sAme koI paNa jAtanA vAMdhA uThAvavAmAM nahi Ave, eTaluM ja nahi paNa, A mATe lekhita vinaMti karavAmAM AvatAM 15 divasanI aMdara jaMgala khAtuM tathA bihAra sarakAra taraphathI sarva prakAranI sagavaDa ApavAmAM Avaze. (7) zikAra, zUTIMga, mAchalI pakaDavI. pazu ke pakSaonI hiMsA karavI, athavA to A pahADa upara ke AsapAsa AmiSaAhAra levA--A badhI bAbatAnI sakhta baMdhI karavAmAM Avaze. (8) jaMgalanA vahIvaTa ane vikAsamAM ahiMsAnA siddhAMtane bhaMga thAya evI koI paNa davAno upayoga karavAmAM na Ave e bAbatanI pUrI saMbhALa rAkhavAmAM Avaze. (9) sarakAranA jaMgala khAtAnA adhikArIe ane temanA sTApha jaina komanI lAgaNIonA dareka bAbatamAM pUro Adara karaze ane A pahADa upara pUjA, dharmadhyAna ke kriyAkAMDa karavAmAM yAtrALuAne kazI paNa dakhala ke agavaDa pahoMcADavAmAM nahIM Ave. (10) dhArmika kAryo karavA mATe jaMgalamAMthI lAkaDAMnI ke jaMgalanI koI paNa pedAzanI heraphera karavAnI zeTha ANaMdajI kalyANajIne pUrI chUTa raheze. anuvAdaka : paramAnaMda tA. 16-395 sametazikharajInuM sukhada samAdhAna, pazu bihAra sarakAre 1953nI bIjI menA roja 1950nA bihAra lenDa rIphArmsa ekaTa nIce sametizakharanA pahADano kabajo levAne lagatuM eka noTIphikezane bahAra pADayuM hatuM. ema chatAM, A saMbaMdhamAM zeTha ANaMdajI kalyANajI ane bihAra sarakAra vacce patravyavahAra ane vATAghATo cAlatI hoIne keTalAMya varSo sudhI sarakAra taraphathI koI sakriya pagaluM levAmAM AvyuM nahAtuM, ane jene 'sTeTasa ko'kahe che evI sthagita sthiti cAlyA karatI hatI. Ama chatAM, tA. 2-4-64 nA roja bihAra sarakAre bihAra laeNnDa rIphArmsa ekaTa nIce eka aNudhAryuM noTIphikezana kADhIne sametazikharanA AkhA pahADanA ekAeka kabajo laI lIdhA ane te kAraNe vastuta: AkhA jaina samudAyamAM bhAre moTo praznAbha pedA thayo. A saMbaMdhamAM zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIe ane muMbaI khAte nimAyalI zrI sametazikhara tIrtharakSA samitie bihAra sarakAranA mukhya pradhAna sAthe joradAra vATAghATo calAvI ane tenA pariNAme gata phebruArI mAsanA pahelA aThavADiyAomAM je karAranAmuM thayuM che (AnI vigato A aMkamAM anyatra ApavAmAM AvI che.) teNe mULa sthitimAM keTalAka pAyAnA pheraphAra karyo che. A pahADanA jaMgalanA vahIvaTa karavA mATe zvetAMbara mU. samAjanA pratinidhio ane bihAra sarakAranA pratinidhionuM eka eDavAIjharI borDa UbhuM karavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM che ane tIrthanI pavitratA sarva prakAre jaLavAya evI bihAra sarakAra taraphathI bAMhedharI ApavAmAM AvI che ane peAtAnA jamInadArIhakanA badalAmAM pahADanI AvakamAMthI 100 nAM 60 TakA Avaka levAnuM ANaMdajI kalyANajInI peDhIe svIkAryuM che. taduparAnta jyAM jyAM maMdira, derI ke dharmazALA hoya tenI AsapAsanA aDadhA mAIlanA vistArane bihAra lenDa rIphormasa ekaTa ke phoresTa ekaTathI mukata karyo che. have jo A tIrtha mAtra zrvetAMbara mUrtipUjaka samudAyanuM heta ane temAM jaina samAjanA eTalA ja mahattvanA anya samudAya - digaMbara mUrtipUjaka vibhAganuM koI paNa hita nihita na hota to AjanA saMyogamAM A je samAdhAnI thai che. te sarva prakAre abhinandanayogya lekhAta ane AvI samAdhAnI sAdhavA mATe eka bAjue bihAra sarakAranA mukhya pradhAna zrI kRSNavallabha sahAya, tathA tA. 1-3-65nA 'vizvavAtsalya'mAM spaSTa ullekha karIne jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba kendranA relave pradhAna zrI esa. ke. pATIla tathA koMgresI AgevAna zrI ke. ke, zAha ke jemanI daramiyAnagIrIe A samAdhAnI siddha karavAmAM ghaNA mahattvanA bhAga bhajavyo che ane bIjI bAjue muMbaInI sameta zikhara tIrtha rakSA samiti vatI vATAghATo calAvavAmAM jemaNe apAra pariAma uThAvyo che ane apUrva kuzaLatA dAkhavI che, evA zeTha ramaNalAla dalasukhabhAI zropha ane zeTha ANaMjI kalyANajInI peDhInA pramukha zeTha kasturabhAI lAlabhAI sau koInA hArdika dhanyavAdane pAtra lekhAta. paNa A praznanA saMdarbhamAM e hakIkatanI upekSA thaI zake ema che ja nahi ke sameta zikharajInA tIrthanuM mahattva jeTaluM zve. mU. vibhAga mATe che teTaluM ja mahattva digaMbara vibhAga mATe che. A tIrthanI pavitratA mATe banne samudAya eka sarakhA Agraha dharAve che. A tIrthanI yAtrAe dara varSe zvetAMbara mUrtipUjako jema hajAronI saMkhyAmAM jAya che ane potAne kRtakRtya mAne che tevI ja rIte digaMbara jaine hajAronI saMkhyAmAM A tIrthanI yAtrA karIne dhanyatA anubhave che. jainonA 24 tIrthaMkaromAMthI 20 tIrthaMkaronI ane bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara gautama svAmInI nirvANabhUmi tarIke A tIrtha aMge banne samudAyane mana eka sarakhuM mahattva ane bhakitabhAva che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-15 prabhukhta jIvana tema ane e hakIkatanI paNa upekSA thaI zake nathI ke A vATAghATomAM agatyano bhAga bhajavanAra muMbaInI zrI sameta zikhara tIrtharakSA samitie sameta zikhara aMge je Andolana calAvyuM chete mAtra jaina zve. mU. vibhAganA nAme nahi paNa AkhI jaina komanA nAme calAvyuM che. ane A tIrthanA bihAra sarakAre kabajo lIdhA ane te sAme ve. mU. samAje vAMdhA UThAvyo ane A jhagaDAnA nikAlanI vATAghATo zarU thaI te tabakake digaMbara samAja vatI zeTha ANaMdajI kalyANajI jeTalI pratiSThA dharAvatI bhAratavarSIya digaMbara jaina tIrthakSetra kamiTI taraphathI paNa, A tIrthamAM digaMbara jainAnuM keTaluM hita raheluM che tenI rajuAta karIne, A tIrthanA bhAvI aMge je kAMI vATAghATo calAvavAmAM Ave ane je kAMI nikAla Ave temAM, digaMbara jainonA pratinidhiAnA avAja ane sthAna hovuM joIe e matalabanAM adhikRta nivedane bihAra sarakAra samakSa raju karavAmAM AvyAM hatAM ane digaMbara tIrthakSetra kamiTInA mahAmaMtrI zrI caMdulAla kasturacaMda temanA eka paripatramAM jaNAve che te mujaba thoDA mahinA pahelAM digaMbara samAjanuM eka pratinidhimaMDaLa bihAra sarakAranA mukhya maMtrI tathA revanyu maMtrIne maLyuM hatuM ane temaNe pUrNarUpamAM AzvAsana ApyuM hatuM ke, jyAre paNa A pahADa saMbaMdhamAM koI paNa prakAranuM samAdhAna karavAmAM Avaze tyAre digaMbara pratinidhione paNa bAlAvavAmAM Avaze ane sAthe sAthe ema paNa AzvAsana ApyuM hatuM ke, parAmarza samitimAM digaMbara tathA zvetAMbara samAjanA pratinidhione samAna saMkhyAmAM sAmela karavAmAM Avaze. A badhuM chatAM je kAMI samAdhAna karavAmAM Avela che te mAtra bihAra sarakAra ane zvetAMbara rAmAja vacce karavAmAM Avela che ane temAM digaMbara samAja viSe koI paNa sthaLe ullekha sarakha paNa karavAmAM Avyo nathI. A hakIkate digaMbara samAjamAM tIvra asaMtoSa pedA karyo che ane te asaMtoSa ugra AMdolananuM svarUpa dhAraNa kare ane jainonA A be pramukha samudAyo vacce saMgharSa ane bedilI pedA kare evA saMbhava che. / A muddAnA 'TekanIkalI' - kAnunI paribhASAmAM - evA javAba ApI zakAya ke A prazna mAtra bihAra sarakAra ane zve. mU. samAjanuM pratinidhittva dharAvatI zeTha ANaMdajI kalyANajI vaccenA--kevaLa peDhInI jamInadArIne lagato hato ane temAM digaMbara samAjanA koI hakka ke dAvA mATe avakAza ja na hato. A AkhA prakaraNane bArIkIthI nihALIe chIe te ema mAluma paDe che ke bihAra lanDa rIphArmsa eNkaTa nIce tA. 2-5-53nA noTIphikezanathI ja zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInI sametazikharanA pahADa aMgenI jamInadArI khatarAmAM paDI hatI, athavA to 'TekanIkalI' khatama thaI hatI ane tethI AnA badalAmAM zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne zuM vaLatara ApavuM athavA to tenuM samAdhAna thAya e rIte pahADanA jaMgalone lagatI saMyukta vahIvaTI racanAne kevA AkAra ApavA ane pahADanA jaMgalAmAMthI thatI AvakanI kevI rIte phALavaNI karavI e ja mAtra bihAra sarakAra sAme prazna hato. prastuta karAranAmuM mAtra ATalI maryAdA svIkArIne karavAmAM AvyuM hota te digaMbara samAjanA hakaka--aNahakakanA koI khAsa prazna ja UbhA na thAta. paNa A karAranAmuM jamInadArImAMthI thatI AvakanA prazna uparAMta tIrthane lagatI aneka sarvasAmAnya bAbatone sparze che, jemAM digaMbara samAjanuM eTaluM ja hita samAyaluM che. vastuta: bihAra sarakAre 1953 nI sAlamAM noTIphikezana kADhayuM, ane 1964 eprIla mAsanI bIjI tArIkhe AkhA pahADanA kabajo lIdho tyAra bAda sametazikhara tIrtha aMge eka sadantara navI ja paristhiti UbhI thaI hatI ane te aMgenI vATAghATonA pariNAme bihAra sarakAra tathA mAtra zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI ane zve. mU.samAja vacce ja nahi paNa AkhA jaina samAja vacce eka navI ja Relationship - saMbaMdhabhUmikA - nirmANa thaI hatI. AvI paristhitimAM sameta zikhara tIrtha sAthe zvetAMbara samAja jeTalA nikaTanA saMbaMdha dharAvatA digaMbara samAjanI avagaNanA thaI zakeja nahi, Ama chatAM A je karAranAmuM karavAmAM AvyuM che te kevaLa eka 249 samAja pakSI eTale ke digaMbara samAjane sadantara bAjue rAkhIne thayuM che, ane tenI kalame eka pachI eka vAMcatA evI chApa UbhI thAya che ke, A tIrtha mAtra zrvetAMbara samAjanuM ja che ane bihAra sarakAre A bAbatane ja hakIkatarUpe svIkArI che, je vAstavikatAthI tadana viruddha che. taduparAMta banne vacce potapotAnA hakako viSe Aja sudhI rArakArI korTo drArA prIvIkAunsIla sudhI laDato laDavAmAM AvI che ane pratyeka samAjanA pUjA upAsanAnA tema ja anya koTinA hakako aMge mahattvanA cukAdA ApavAmAM AvyA che. A cukAdAno paNa prastuta karAranAmAmAM jarUrI nirdeza thavA joIto hato, ke jethI bhaviSyamAM mAtra A karAranAmAne AgaLa dharIne eka yA bIjA pakSane - khAsa karIne digaMbara samAjane - prApta thayelA dhArmika hakakonA koI InakAra karI na zake. Ama, sametazikhara tIrtha aMge upasthita thayelA praznanuM, jaina samAjanA banne pramukha vibhAgAne anulakSIne yogya nirAkaraNa sAdhavAnI javAbadArI khAsa karIne bihAranI kAgresa sarakAranI ane A samAdhAnamAM nimittabhUta thanAra zikharastha kaoNMgresI AgevAnonI hatI. teo je kAMI kare te nyAyavRtti ane taTasthatApUrvakanuM hovuM ghaTe. prastuta samAdhAnamAM temanA pakSe A nyAyavRttinA ane taTasthatAne jANatAM ke ajANatAM lApa thayo hoya ema lAge che. pariNAme bihAra sarakAra ane zvetAMbara mUrtipUjaka samudAya pUrato A praznane antima nikAla Avyo che ema mAnI laIe to paNa bihAra sarakAra ane digaMbara samAja vacce tema ja zvetAMbara tathA digaMbara samAja vacce saMgharSanuM eka navuM du:khada nimitta UbhuM thayuM che. jeo jaina samAjanA bhinna bhinna phirakAomAM ekatA sthapAya, sudaDha thAya ema antarathI IcchI rahyA che ane te dizAe varSothI prayatna karI rahyA che temanA mATeA samAdhAna navI cintAne viSaya banyo che. A bAbata aMge vizeSamAM ema jANavA maLe che ke, bihAra sarakArane je be sabhyonI, sametazikharanA pahADanA vahIvaTa aMge nimAnAra salAhakAra samitimAM, nimaNUka karavAnI che temAMnA eka digaMbara samAjanA pratinidhi haze evA te sarakAre TharAva karyo che ane tenA anvaye eka digaMbara pratinidhinI nimaNuMka karavA digaMbara jaina tIrthakSetra samitine lekhIta rIte jaNAvavAmAM AvyuM che. digaMbara samAjane jANe ke peAtAnA hAthe anyAya thayo hoya tenuM pramArjana karavA mATe bihAra sarakArane AvuM pagaluM bharavAnI jarUra bhAsI hoya ema lAge che. paNa A jogavAI mAtra sarakArI TharAva rUpe rahe e yogya nathI, kAraNa ke e TharAvane bihAra sarakAra game tyAre pheravI ke uthApI zake che. jarUra che A jogavAIne mULa karAranAmAmAM antargata karavAnI ane AzA rAkhIe ke, bihAra sarakAra zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInI anumati meLavIne e jogavAIne mULa karAra nAmAmAM umeraze. je karAranAmAne jaina zve. mU. samAjamAM cAre dizAethI potAnI eka mahAna siddhi tarIke vadhAvI levAmAM AvyuM che te karAranAmA upara AvI TIkATIppANI karatAM huM ghaNuM du:kha anubhavuM chuM. hakIkata ema che ke 1918nI sAlamAM pahAlagaMjanA rAjA pAsethI A pahADane lagatI jamInadArI digaMbara samAja mATe kharIdI levAnA prayatna pahelA sara hukamIcaMda mAraphata karavAmAM Avyo hato ane te aMge banne vacce vATAghATo cAlatI hatI ane e mATe rUA. 50000 nI rakama paNa earnest mony - bahAnAnI rakama - tarIke ApavAmAM AvI hatI, paNa e daramiyAna zvetAMbara mU. samAjanA AgevAnA jaI pahoMcyA, digaMbaro sAthe thato sAdA aTakAvyo ane ghaNI meATI rakama ApIne zvetAMbara mU. samAja mATe sametizakharanA pahADa kharIdI lIdho. A hakIkata uparathI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka samAjamAM eka vibhrama pedA thayo che ke, A pahADa vecANa lIdhA eTale te uparanA badhA hakaka mAtra potAne ja maLI gayA che ane anya
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 prabuddha jIvana tA. 16-3-15 = = = hata digabara sAma sAme thayela koI samudAyane te sAthe kazI levAdevA che ja nahi. A vibhramanuM vizleSaNa karavA mATe koI khAnagI milakatanA vecANamAM ane AvuM koI tIrtha ke jenI surakSA ane pavitratA mATe be bhinna samudAya eka sarakho Agraha dharAvatA hoya ane je ubhaya -mAnya hoya tevA tIrthanA vecANamAM rahelo mahattvane bheda samajavuM jarUrI che. koI paNa ghara ke khetara vecAtuM levAmAM Ave che te kharIdanArane tenA upara sarva suvAMga adhikAra maLe che, paNa jyAre koI ubhayamAnya tIrthanA vecANane prazna hoya tyAre, mULa jamInadAra ane ubhayamAMnA eka varga sAthe game tevuM vecANakhata thayuM hoya te paNa, te vargane te tIrtha aMge sarvathA abAdhita evo adhikAra maLI na ja zake tene je kAMI hakaka ke adhikAra maLe te anyanA paraMparAgata hakaka ane adhikArane adhIna rahIne ja maLI zake. dA. ta. AjanI paristhitimAM paNa sametazikharanA pahADa upara saMpUrNa mAlekIne dAvo karanAra ANaMdajI kalyANajInI peDhI koI paNa digaMbara yAtrikane pahADa upara potAnI rIte pUjA upAsanA karato aTakAvI zake tema che ja nahi, A sAdI sIdhI vAta samajavAmAM Ave ane sAthe sAthe sametazikhara tIrthanI bAbatamAM jeTaluM dhArmika hita zvetAMbara mU. samAjanuM che eTaluM ja dhArmika hita digaMbara samAjanuM raheluM che e hakIkatane jo mukata mane svIkAra karavAmAM Ave to sametazikhara aMge karavAmAM AvelAM karAranAmAM sAme digaMbara samAjamAM UbhA thayelA pracaMDa virodhanuM kAraNa sahelAIthI samajI zakAze ane A bAbatamAM digaMbara samAjanA mananuM samAdhAna karavuM keTaluM jarUrI che tene khyAla Avaze. . ApaNe AzA rAkhIe tathA namrabhAve ane ema chatAM AgrahapUrvaka zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI ane tenA vartamAna sUtradhAre zeTha kasturabhAI lAlabhAIne anurodha karIe ke prastuta karAranAmAnA pariNAme jaina zvetAMbara mUrtipUjaka vibhAganA pratinidhitva dharAvatI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne ane tenA pramukha zeTha kasturabhAI lAlabhAIne sametazikharanI bAbatamAM asAdhAraNa varcasa prApta thayuM che to teo mAtra . mU. samAjanA svArthane tema ja hitane vicAra na karatAM samagra jaina samAjanI daSTie A bAbatano vicAra kare ane AjanA samayamAM jaina samAjanA A be pramukha vibhAgamAM ekatA sthapAvAnI tema ja sudaDha thavAnI keTalI jarUra che tene pUro khyAla kare ane sametazikhara tIrtha pUratI digaMbara samAjanI sthiti vArasAvaMcita eziyALA sAvakA bhAI jevI che- jo 1918nI sAlamAM digaMbara samAja sAthe karavAmAM Avela saMde kAyama rahyo hota te zve. mU. samAjanI sthiti paNa kadAca AvI ja hota-te sthitinuM nivAraNa karIne moTo bhAI nAnAbhAIne bAjAe besADe tema digaMbara samAjanA svamAnane anurUpa sthAna navI racanAmAM ApavAnI udAratA ane samayasUcakatA dAkhave. - paramAnaMda aitula proDakaTsa viSe pUraka mAhitI (prabuddha jIvananA gatAMkamAM karavAmAM Avela valasADa paryaTananA varNanamAM valasADanI bAjue Avela atula praoNDakaTasa viSe keTalIka mAhitI ApavAmAM AvI che. te lakhAyA bAda zrI vimalAbahena siddhArtha lAlabhAI taraphathI atula proDakaTsanI vasAhata vize keTalIka pUraka mAhitI pUruM pADatuM lakhANa maLyuM che. A lakhANa upayogI ane rasaprada lAgavAthI nIce sAbhAra pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) valasADanI pAse pAranerAnI TekarI che, ane tenA upara gujarAtanA sulatAnanA samayano eka , killo che. TekarInI pAsethI pAra nadI vahe che, atula gAma pAranerAnI taLeTImAM vasAvAyuM che ane TekarI ane nadInI vacce che. Ama te atula gAma jene audyogika vasAhata kahI zakAya - tevuM gAma che. pahelAM e jamInamAM ghAsIyAM hatAM ane khetI bhAgye ja thatI hatI. jyAre anula kaMpanIne jamInanI jarUra paDI, tyAre pAranerAnI taLeTInI A jamIna ghaNA moTA vistAramAM pasaMda karavAmAM AvI. A jamIna pasaMda karavAnAM be-traNa kAraNo hatAM. eka te moTA bhAganI jamIna paDatara jamIna hatI. bIjuM, jamInathI dariyo mAtra doDha mAIla dUra hato, ane bharatInAM pANI cheka jamIna sudhI AvatAM hatAM. trIjuM pAra nadImAM baMdha bAMdhI zakAya evI sagavaDa hatI. Aje to anula kaMpanIe pAra nadI upara 800 pha Ta lAMbe, ane sarerAza 25 pha Ta UMce e baMdha bAMdhI dIdho che. baMdha evI jagyAe bAMdhyo che ke enI eka tarapha bharatInuM pANI athaDAya. baMdha bAMdhavAthI pAra nadImAM eka mAIla lAMbuM evuM nAnuM sarovara banI gayuM che. nadI DuMgarALa che ane enA kinArA UMcA che. atula gAma A sarovarane kinAre UMcANavALA bhAgamAM vasAveluM che. gAmane tema ja kArakhAnAne A sarovaramAMthI pANI maLI rahe che. ane kArakhAnAnuM gaMdu pANI bharatImAM vahI jAya che. atula gAma traNa mukhya bhAgomAM vaheMcAyeluM che. (1) kArakhAnAne vibhAga (2) vasAhatane vibhAga (3) ramata gamata tema ja bIjI sAmAjika pravRttine vibhAga. kArakhAnAne vibhAgamAM pacAsa sATha judAM judAM moTAM makAna che, ane ekaMdare kArakhAnAnA vibhAgamAM lagabhaga rUA. 20 karoDanI uparanuM rokANa che. makAne chUTAM chUTAM bAMdhelAM che, ane darekanI vacce ochAmAM ochuM 100 pha TanuM aMtara che. dareka makAnanI AsapAsa moTA pAkA rastA che, ane e rastA upara jAtajAtanAM jhADa ropelAM che. tethI kArakhAnA vibhAgamAM paNa evuM na lAge ke kevaLa totiMga makAno ja che. UlaTuM, evuM lAge ke kArakhAnAne eka bagIcAmAM besADeluM che. sAmAnya audyogika vasAhatamAM rahevAnAM makAno moTA zaheronAM mALAo jevAM hoya che jemAM eka makAnamAM saheje paMdara vIsa kuTuMba rahe. ane evA mALAonI hAranI hAra bAMdhelI hoya che. eTale e vibhAgamAM dAkhala thatAM koI zaheramAM dAkhala thayAM hoIe evuM lAge che. anulamAM AvuM nathI. dareka eka athavA be kuTuMba mATe chuTAM ane beThA ghATanAM makAne che. ane koI paNa kolonImAM basethI vadhAre kuTuMbanI sagavaDa nathI. vaLI, judI judI kolonI vacce paNa khAsuM evuM, aMtara rAkhavAmAM AveluM che, jethI eka kolanI bIjI kolonIthI svataMtra lAge. dareka kolenImAM ramatagamatane mATe khullI jamIna che. paNa mukhya vAta e che ke dareka kolonImAM puSkaLa jhADa ugADavAmAM AvyAM che; tema ja eka kolenI ane bIjI konI vaccenI jamIna paNa puSkaLa jhADAthI bharI devAmAM AvI che. A kAraNasara vasAhatamAM lagabhaga 30 0 0 mANase rahetAM hovA chatAM vasati dekhAtI nathI, ane phalajhADathI bharapura evA eka ramaNIya gAmamAM AvyA hoIe evuM lAge che. AgaLa jaNAvyuM tema makAno beThA ghATanAM ane chUTAMchavAyAM che; temAM pANInA naLa, vIjaLI, tema ja lazanA jAjarUnI sagavaDa che, eTale ke eka nAnuM sarakhuM gAma jevuM dekhAvA chatAM temAM zaheranI badhI sagavaDo che. mahemAne mATe gesTa hAusa che. ramatagamata vigereno vibhAga gAmanI vaccovacca che, temAM 3000 mANase besI zake evuM pAkuM opana era thiyeTara che. comAsA sivAyanI RtuomAM tyAM dara zanivAre philma batAvavAmAM Ave che, athavA nRtya ke nATaka jevA bIjA prayogo rAkhavAmAM Ave che. opana era thiyeTaranI pAse krikeTa grAunDa, phuTabola grAunDa, beDamIMgaTana korTa, TenIsa korTa-evI bIjI jagyAo che. Aje vibhAgamAM bALamaMdira, prAthamika zALA ane mAdhyamika zALA tathA UmimaMDaLa paNa che. kaMpanIe nadIne kinAre eka ziva maMdira paNa bAMdhyuM che. A badhI ja jagyAonI AsapAsa puSkaLa jhADapAna che. aDasaTe kahI zakAya ke kaMpanIe lagabhaga 60,000 sATha hajAra navAM jhADo ropyAM che. . kaMpanInA kArakhAnAmAM mukhyatve raMga ane davAo bane che. je raMge bane che te sutarAu, unI, rezamI vigere kApaDa udyogamAM, zaNa udyogamAM ane cAmaDAnA udyogamAM vaparAya che. davAomAM ekaimAIsIna, rImAIsIna salphAthAyejhala, salphAphaDAyejhIna, koremIna-vi. davAo bane che. kArakhAnAnI zarUAta 1952mAM thaI. te vakhate bhAratamAM raMgenuM utpAdana nahotuM thatuM. tethI eka amerikana kaMpanInI madadathI thoDA raMgenA utpAdananI zarUAta karI. tyAra pachI AI. sI. AI., sIbA ane leDaralI jevI jagavikhyAta kaMpanIo joDe karAro karI, utpAdanamAM tema ja rokANamAM vadhAro karyo. zarUAtamAM rokANa lagabhaga be karoDanuM hatuM, te Aje vadhIne rUA. 20 karoDa uparanuM thayuM che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16--65 prabuddha jIvana ' 251 - sukI dharatInAM mIThAM smaraNa pUrva AyeAjana * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA temanAM kuTuMbIjane mATe eka vAra kacchano pravAsa goThavavAnI IcchA be traNa varSathI manamAM ramI rahI hatI, paNa A pravAsa goThavavA mATe je aneka prakAranI sagavaDo ane anukuLatAo joIe te najara sAme dekhAtI nahotI. gaye varSe manathI lagabhaga nakakI kareluM ke sabhyone kaccha laI javA, paNa mitronuM ema kahevuM thayuM ke, A varSe kacchamAM pANIne dukALa che, eTale A pravAsa goThavavAmAM jayAM tyAM khAsa karIne pANInI agavaDa paDavAne saMbhava che. vaLI varSa sAruM hoya ane jaIe te vAtAvaraNa paNa savizeSa AvakAradAyaka lAge. kacchanA pravAsavicAra sAthe manamAM ema paNa hatuM ke pAlaNapura - DIsA bAjAe thaIne relave dvArA have kaccha javAnuM saraLa thayuM che. paNa te mArge javAne badale, dhArI anukULatA maLe to badhA yAtrikone samudramArge sTImaramAM kaccha laI javA ane pAchA lAvavA. eTale kacchanA kAryakrama sAthe sTImaramAM jarUrI sagavaDa maLI rahe evo prabaMdha paNa vicAravAnuM hatuM. sadabhAgye A varSe kacchano pravAsa dhAryA mujaba goThavI zakAya evI badhI anukuLatAo A vakhate amane prApta thaI. sTImaramAM pharsTa ke sekanDa kalAsamAM javuM hoya to bahu vicAravAnuM rahetuM ja nahotuM, paNa amAre saMghanA sabhyone bane teTalA ochA kharce kacchano pravAsa karAvavo hato. eTale sTImaramAM paNa tharDa kalAsa-trIjA varga - thI anya vargane vicAra ja thaI zake tema nahotuM. ane sTImaramAM tharDa kalAsanA pesenjarone. veThavI paDatI hAlAkI ane gIradIne amane pUro khyAla hato. tethI tharDa kalAsa vibhAgamAM amArA Azare 40 pravAsIo mATe koI alAyadI jagyA maLe to ja sTImaramAM javA AvavAnuM goThavavuM ema ame vicAryuM. A aMge sIdhIA sTIma nevIgezananAM mukhya adhikArIone ame maLyA ane teo trIjA varganA pravAsIonA daLane TurIsTa' tarIke alAyadI jagyA ApI zake che ema temaNe amane jaNAvyuM ane ame jo sTImara mAraphata karachane, pravAsa goThavIe te AvI sagavaDa ApavAnI temaNe khAtrI ApI. have kacchamAM kayAM kayAM javuM, rAtrInA kayAM kayAM vAsa karave-AnI tema ja sthaLe sthaLe cApANI temaja bhajananI vyavasthA goThavavAnI rahI. vaLI kacchanA pravAsa mATe sTeTa TrAnsaporTanI basane paNa prabaMdha karavAne rahyo. A mATe kacchI vIzA ozavAla prInTIMga presanA mAlIka zrI dAmajIbhAI velajI zAha, jeo amArA saMghanI kAryavAhaka samitinA varSothI sabhya che temaNe A badhI vyavasthA karavAnuM bhAre umaLakAthI mAthe lIdhuM ane te mATe pAravinAne parizrama UThAvyo. A saMbaMdhamAM rAyaNamAM temanA pitrAI bhAI zrI maganabhAI rahe che, jemAM kacchanA eka agragaNya prajAsevaka che ane rAyaNanI sahakArI maMDaLInA pramukha che. temanI sAthe temaNe be mahinA pahelAMthI 5travyavahAra zarU karyo. temaNe mAMDavInA AgevAna keMgresI kAryakartA zrI jhumakhalAla mahetA sAthe maLIne amArA pravAsano A kAryakrama ghaDayo. jayAM jyAM amane pheravavAnA hatA tyAM tyAM patrathI athavA jAte jaIne temaNe jarUrI goThavaNa karI lIdhI. taduparAMta muMbaIthI kayAre nIkaLavuM ane pAchA pharavuM te aMge RtunA havAmAnane paNa amAre vicAra karavAno hato. samudranA pravAsa mATe jayAre TADha ghaTavA mAMDI hoya ane garamI zarU thaI na hoya, ane dariyo moTA bhAge zAnta ane sthira hoya-e phebruArI mahine sarvazreSTha gaNAto hoIne phebruArI mAsamAM ja pravAsa goThavavAnuM ame nakakI kareluM, paNa sAthe ajavALiyuM hoya te pravAsa vadhAre sukhadAyI ane prasanatApreraka bane ema vicArIne phebruArInI chaThThI tArIkha (mAha zuda 5) thI phebruArInI 17mI tArIkha (mahA vada 1 eTale dariyAmAM pUnama jeTalo ja ThATha hoya) ema ame 12 divasanA pravAsa nakakI karyo. ' kacchanA pravAsanI vigatone chevaTano AkAra ApavA mATe amArA upaDavAne 15 divasa pahelAM zrI maganabhAI betraNa divasa mATe muMbaI AvI gayA ane A kAryakrama pAko karI gayA ane amane sarva prakAre nacita karI gayA. vaLI pravAsIo pAsethI A 12 divasanA pravAsa mATe zuM rakama levI te paNa temanI sAthe vicAravAnuM hatuM. AmAM sTImaranI javA AvavAnI TIkITa ane sTeTa TrAnsaporTanI basane kharca e sauthI moTI bAbata hatI. khAvApIvAne tathA bIjo paracuraNa kharca paNa kAMI ocho na ja Ave paNa, kacchanA mitro ane tyAMnA prajAjanonI jANItI Atithya paraMparAne dhyAnamAM letAM, A khara pramANamAM haLavo raheze ema samajIne vyakitadITha rU. 125 levAnuM ane jarUra paDe te pAchaLathI vadhAre rakama mAMgI levAnuM TharAvyuM. A pUrva AyojananA phalaka upara ApaNe kacchanA pravAsa zarU karIe. A pravAsanuM varNana DAyarInA AkAramAM amArA saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe taiyAra karyuM che. lAMbu lakhavAne kadAca A temane pahelo prayAsa che, ema cha AzA che ke, prabuddha jIvananA vAcake A varNanamAM paripakava lekhinInI rocakatAne anubhava karaze. paramAnaMda sukI gharatInAM mIThAM smaraNo "ziyALe soraTha bhalo, unALe gujarAta, comAse vAgaDa bhalo, kacchaDo bAre mAsa" sTImara : sAbaramatI, zanivAra, tA. 6-2-65 'sAbaramatI' sTImaramAM amAre saMgha kacchanAM pravAse jaI rahyo che. A saMghamAM 19 bhAIo, 14 bahene ane 2 bALako muMbaIthI joDAyA che. amArI A yAtrAne udeza kacchanuM darzana karavAne che. mAtra tIrthayAtrA amArUM lakSa nathI. sAbaramatI'mAM jagyA levA sabhyo savAranA 8/30 vAge AvI gayA hatA, - paNa sAbaramatI'e saunI sAdhanA mAgI. lagabhaga dazeka vAge amane aMdara praveza maLyo ane 11.30 vAgyAne upaDavAne samaya hato ene badale lagabhaga eka vAge sAbaramatIe ene paDAva upADayo...ane jyAre prayANa zarU thayuM tyAre enI gati khUba ja maMda hatI, priyajanone viyoga jANe ene paNa te gamate. prinsesa DokamAMthI sTImarane bahAra nIkaLavAne daravAjo khUlyo ane khUba ja saMbhALIne sAbaramatI bahAra paDI.... samudranI sahelagAha have zarU thatI hatI... ...pahelI ja vAra sTImaramAM pravAsa karanAra bhAIbahenene mana A navI ja duniyAne anubhava thato hato . ane teo DekanA kaThoDA pAse UbhA rahI muMjhavaNa anubhavatA hatA ke cakakara te nahi Avene? majhA Avaze ke nahi? rAtanAM UMgha te AvI jazene ? - have ame badhA zAMta samudranI jema zAMta thayA ane bhajana levA eka paMgate besI gayA. kenTIna pAse ja amArI jagyA hatI eTale kenTInamAMthI sarvIsa sArI rIte thatI hatI. sau bhAIbahene. AnaMdathI jamyA pachI keTalAMka ArAma karavA lAgyAM, keTalAMka uparanI DekamAM jaI samudra ane AkAzanuM darzana karavA lAgyAM. 3-0 vAge muMbaIne kinAro dekhAto baMdha thayo-ane have, amAre AkAza ane pANI sivAya kazuM ja jovAnuM na hatuM .. hAM, sapheda paMkhIonuM-"sI-galsa'nuM-eka ToLuM amArI sTImara AsapAsa ghumarI khAdhA karatuM hatuM. hiloLA letAM pANI upara A sapheda pArevAoe hiloLA letAM letAM amane jANe ke, AzIrvAda ApyA "zubhAne patthA: sanuM " ' ...... ame keTalAka mitra pahelA varganI kebIne jaI AvyA, amArA yajamAna dAmajIbhAInAM patnI devakAbahena ane emanI apaMga putrI rekhA tathA amArAM pUjanIya menAbena A kebInamAM hatAM. temane maLyAM, temanI tabiyatanI puchaparacha karI. . - sAMjanA 4 vAgyA-cAhano samaya thayo. cAha vinA to kema cena paDe?.... cAha sAthe baTeTAvaDA paNa pIrasAyA ... have samudra thoDAka asvastha thato lAgato hato- sTImarane Ama tema jholA khavarAvato hato. zarUAtane maMda pavana have ThaMDIne anubhava karAvato hato. pANIne raMga zarUAtamAM Acho lIlo hato, have te zyAmala banato lAgato hato. AkAzamAM sUryadeva kSitijanI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA: 16-3-65 korane sparzI rahyA hatA. saMdhyArANIe gulAbI oDhaNI oDhI lIdhI hatI, ane eka masta vAtAvaraNa sau anubhavavA lAgyA hatA. sUryadeva . e jAya che... jAya che...ane gayA. haju enuM teja cAlu ja hatuM, paNa thoDI ja kSaNomAM e paNa vilIna thayuM ane AkAzamAM eMdhakAra vyApI garyo. DekanI bahAra najara nAkhatAM sarvatra pANI ja pANI, ane kSitija paNa have to dekhAtuM nahotuM. AkAza svaccha hatuM, paNa tArAo haju dRSTigocara thavA lAgyA nahotA. paNa thoDIvAramAM pazcima AkAzamAM zuda pAMcamanI caMdrapAMkhaDI camakavA lAgI ane tArAe pANa dekhAvA ' lAgyA. ane eka bahene kahyuM, "Aje vasaMtapaMcamI che.' khare ja * tratarAja vasaMtano anubhava vAyumaMDaLa karAvato hato. kSitija para 'dIvA dekhAya tyAre tyAM kinAre che-koI zahera che evuM anumAna thatuM. * * rAte badhAM thAkyA pAkyA sUI gayAM. ane jotajotAmAM savAra paDI. ane pUrvAkAzamAM udaya pAmelA subibe AkhA sAgarapaTa upara madhura prakAza relAvI dIdho. amArI bAjue rahela hospiTalanI kebIna ane bAtharUma amArA upayoga mATe khAsa ApavAmAM AvelA, eTale prAta:karma patAvavAmAM khUba sagavaDa rahI. ' * moTI rAyaNa, ravivAra, tA. 7-2-65 sTImara sAbaramatI je mAMDavI 11 vAge pahoMcavAnI hatI te muMbaithI miDI upaDavAne kAraNe lagabhaga 2 vAge mAMDavI pahoMcI paNa sTImara te mAMDavInA kinArAthI dUra dUra UbhI rahe che - kinAre pahoMcavA . jeTaluM pANI na hovAne kAraNe. mAMDavI AvI gayuM jANI amane AnaMda thayo, paNa have amArI - koTI hatI. machavAone sAbaramatIe AhAna karI dIdhuM - "he mAMDavInA macchavAo padhAro! muMbaInA mahemAno tamArI rAha jue che temane laI jAo. ame amArI pharaja bajAvI lIdhI che. tame have tamArI pharaja bajAvo." ane macchavAo mAMDavIne kinArethI chuTayA. aMdara saMkhyAbaMdha lAla vastradhArI majo najare paDatA hatA. pahelA machavAmAM polIsa ane adhikArIo hatA ... macchavAoe sTImarane sparza karyo ke * turata ja majUro jANe sTImara upara tUTI paDayA - jANe lUMTArAo lUMTa karavA na AvyA hoya-amArI asahAya dazA joIne ! sAmAnanI herapheranI dhamAdhama cAlI. sAmAne UMcakAvA lAgyA "he jamA-acito" "khabaradAra" - zabdo saMbhaLAvA lAgyA... amAro sAmAna machavAmAM goThavAI gayo, have amAre goThavAvAnuM hatuM. machavA hiloLA letA hatA. temAM saraLatAthI UtaravuM gevAvuM saheluM nahotuM. majUronI sahAyathI machavAmAM ame mAMDamAMDa paga mAMDI zakatA. amArAmAMthI kaMIka to machavAmAM paDayA paNa kharA-paNa e to cAlatA zIkhatuM bALaka paDe e rIte. ' ' . have ame mAMDavInA kinAre AvI pahoMcyA. niyata kAryakrama mujaba amAre mAMDavImAM nahi rokAtAM mAMDavIthI pAMceka mAIla dUra AvelA rAyaNa pahoMcavAnuM hatuM. kacchamAM be rAyaNa hoIne A gAmane moTI rAyaNa' nA nAmathI oLakhavAmAM AvatuM hatuM. A gAma amArA 'kacchanA pravAsanA Ayojaka zrI dAmajIbhAInuM hatuM ane pahelI rAta tyAM gALavAnI hatI. amAruM svAgata to mAMDavIthI machavAmAM besIne sTImara upara AvelA ane zrI dAmajIbhAInAM svajane zrI maganabhAI, zrI kAnajIbhAI, zrI jhaveracaMdabhAIe sTImaramAM ja karyuM hatuM. mAMDavIthI rAyaNa javA mATe temaNe 15 vela athavA to nAnI baLada gADI rokelI hatI. A velamAM besavA mATe takiyA ane cAkaLA hatA ane uparanA DhAMkaNa mATe cAra dAMDI upara mAthe suMdara raMgaberaMgI velabuTTAvALA caMdaravA bAMdhelA hatA. ame badhAM traNa traNanI saMkhyAmAM A velAmAM goThavAyAM ane jANe ke, gAmane pAdara jAna AvI hoya ema aMdara zaNagArelI velo varaghoDo nIkaLyo ane mAMDavI vaTAvI ekAda kalAkamAM ame rAyaNa pahoMcyA. rastAmAM baLadagADIo vacce bhAre hariphAI cAlatI hatI ane amArAM kapaDAM dhULathI DhaMkAI jatAM hatAM. Ama to rAyaNa pahoMcavA mATe ekAda basa ke TekasIonI goThavaNa thaI zakata, paNa amane ekavAra kacchanI A baLadagADInA pravAsano anubhava karAvavo evI dAmajIbhAInI khAsa IcchA hatI.' A koI lagnanI jAna nahotI ema chatAM, paNa A velanI hAramALAe amArAM jAnaiyAne utsAha ane umaMga, pedA karyo hato. amArAM. dila ullAsathI UbharAtAM hatAM. . rAyaNa pahoMcyA eTale gAmabhAgoLe koInA sAmaiyAnI taiyArI cAlatI jovAmAM AvI. AgaLa grAmajanonuM ToLuM hatuM, pAchaLa bahene TeLe maLIne ekaThI thaI hatI. eka kuMvArI bahenanA mAthA upara gAgara beDIyuM" (jarmana sIlvaranI nAnI pANI bharelI hAMDI ane te upara nALIyera mUkeluM hoya tene "gAgara beDIyuM kahe che. A vaDe AvanAra mahemAnanuM svAgata karavAmAM Ave che) hatuM. zarUAtamAM amane lAgyuM ke, gAmamAM koI jAna AvavAnI haze enA sAmaiyAnI A dhamAla haze-paNa nA, A te amArI maMDaLInuM ja sAmaiyuM hatuM. bahenI gIta gAtI hatI ane gAmanA AgevAno "padhAre" : "je je karI amane AvakAra ApatA hatA. zaraNAI ane Dhola vAtAvaraNane saMgItamaya banAvatA hatA. ane eka anerA utsavanuM vAtAvaraNa Aje moTI rAyaNamAM anubhavAtuM hatuM. ' amArA netA zrI paramAnaMdabhAIne hAra paherAvavAmAM Avyo. paramANaMdabhAIe sasmita vadane sanAM vaMdana jhIlyAM ', ' "varaghoDo' AgaLa cAlyo, zaraNAI ane Dhela ekamekanI spardhA karatAM hatAM. gAmanI dhULa paNa Aje gulAla thaIne saune AvakArI rahI hatI. gAmamAM eka derAsara hatuM. tyAM amane UbhA rAkhavAmAM AvyA ane sauthI prathama kartavya 'prabhu darzana'nuM hovuM joIe ema samajI sau sabhyo derAsaramAM gayA ane darzana karyA. derAsarathI sIdhA amane amAre utAre laI javAmAM AvyA. rAyaNanA jena mitra maMDaLa dvArA cAlatI pAThazALAmAMnAM vyAyAmazALAnA holamAM amAro utAro hato. ame utAre goThavAyA: thAka ane bhUkha baMne lAgyA hatA. hAthapaga dhoI sau bhojana levA bAjue Avela zrI kAnajIbhAInAM makAnanI jagyAmAM gayA. kakaDIne bhUkha lAgelI hoIne dUdhapAka pUrInA miSTa bhojanane saMpUrNa nyAya apAyo .. ' . - jamIne utAre AvyA-rAta paDavAnI taiyArI hatI. pavana maMda maMda vAto hato. sau hasatA * gappA mAratA - ekamekane paricaya : sAdhI che najadika AvI rahyA hatA. rAtanA ATha thayA - ane amArA mano- raMjana mATe saMgItano kAryakrama amArA utAre ja rAkhavAmAM Avyo hato. zALAnA zikSaka zrI yaMbakalAla joSIe 'jaya jaya garavI gujarAta" ne zAstrIya Dhabe naMbarA upara gAyuM ane tyAra pachI keTalAMka bhajana amane saMbhaLAvyAM. ane saMgItano kAryakrama "bhairavI" thI pUro thayo tyAre zrI paramAnaMdabhAIe zrI jopIne kacchanAM "saMgItaratna" nuM biruda ApyuM. aMpUrNa - cImanalAla je. zAha muMba i jIva dayA maMDaLInuM dharmAdA he mIyopethIka davAkhAnuM uparokata davAkhAnAnI zubha zarUAta tA. 1 mArca 1965thI dayAmaMdira khAtenA bIjA majalA paranAM maMDaLInAM kAryAlayamAM karavAmAM AvI che. jenuM uddaghATana jANItA sevAbhAvI zrI maganalAla pI. dezIne zubha haste thayuM che. davAkhAnAmAM ravivAra sivAyanA anya divasomAM baporanA 3thI 5 sudhI jANItA anubhavI homIyopethIka DokaTara parazurAma e. mahAtra ane Do. maheza mAnyara ela.sI. I. eca. mAnada sevA Apaze ane dardIone cIvaTathI tapAsI temane maphata davA ApavAmAM Avaze. jAhera prajAne vinaMti che ke, A davAkhAnAnA lAbha meLave. davAkhAnAnuM sthaLa dayAmaMdira, 2jo majale, 123/125, muMbAdevI roDa, muMbaI-3. davAkhAnAne samaya ravivAra sivAya baporanA 3thI 5 sudhI raheze. teyecho AMkhanA tAraka jhaMkhavAye, ne aMtare hAma rahe na leza, cho maitrI, cho prema badhuMya bhAMge, - Apattio cho vidhi lAkha saje ne paMtha rUpe ghana aMdhakAra - nisarga AkhIkrodhabharI bhIMsa bhale tane - te na AtmA muja, tuM bhUlIza ke "devI -AgaLa jA, dharme jA! " ta nA uttara, dakSiNamAM, na, kinuM . ja phakata Adarza bhaNI sadA tuM!' mULa aMgrejI: . anuvAdikA: ' ' svAmI vivekAnaMda ' . . * : ' zrI gItAbahena parIkha * * * * \Ala :
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-15 prabuddha jIvana bhaginIsamAja suvaNaeN mahAtsava (muMbaInI agragaNya strIsaMsthA bhaginI samAjanI sthApanA zrI gopAlakRSNa gokhalenA ziSya zrI karasanadAsa citaliyAe 1916nA phebruArI mAsanI 19mInA roja sva. gokhalenI prathama puNyatithie karI hatI. A rIte gaNatAM 1966nI sAlamAM ginIsamAja 50 varSa pUrAM karaze. A hakIkatane dhyAnamAM laIne 1965nA phebruArI mAsathI 1966nA phebruArI mAsa sudhImAM judA judA kAryakramonuM Ayojana karIne bhiganIsamAjanI suvarNa jayaMtI ujavavAnuM tenA saMcAlakoe nakkI karyuM che. tenA prAraMbhamAM gayA phebruArI mAsanI 19mI tArIkhe 'geAkhale dina' ujavavAmAM Avyo hato ane suvarNamahotsavanuM mahArASTranA rAjyapAla DaeN. ceriyana ane zrImatI ceriyananA hAthe pATakara haeNoNlamAM udghATana karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge Do. hradayanAtha kuMjarU, zrI pAge tathA zrI gaganavihArI la. mahetAe aneka aMgata smaraNo rajU karIne sva. gAkhalenA jIvana upara sAro prakAza pADayo hato. taduparAMta A prasaMga upara bhiganIsamAjanI Aja sudhInI siddhionAM seApAnAno paricaya Apato eka suMdara suvarNa mahAtsava graMtha paNa bahAra pADavAmAM AvyA hatA. ginI samAja muMbaInI satata vikasatI ane sadA vistaratI -Ama to sArvajanika ema chatAM paNa muMbaInA sudhAralakSI gujarAtI samAjanI bahenonI pratinidhisaMsthA che. tene sva. jAIjI pITITa ane sva. leDI lakSmIbAI jagamohanadAsa ane vayovRddha zAradAbahena mahetA tathA sva. avantikAbahena gAkhalethI mAMDIne sau. jayazrIbahena rAyajI, zrI lIlAvatIbahena beMkara, sva. UrmilAbahena mahetA, zrI bacubahena lATavALA, sva. caMcaLabahena dhIyA, sau. tArAbahena mANekalAla premacaMda jevI niSThAvAna kAryakartAonI eka sarakhI paraMparA prApta thaI che ane tenI vicArasaraNI ane pravRtti jUnavANI vicArone paDakAratI satata pragatizIla rahI che. junA kAryakartAo vidyamAna hoya evAmAM navA kAryakartAonI haroLa UbhI thatI rahI che. vaLI, tenI sevApravRtti navAM navAM kSetre zeAdhatI ane sAdhatI jAya che. samayanA pravAha bhaginI samAjanAM sadbhAgye temAM navAM prANa, navI zakita, navI cetanA pUrato rahyo che ane tethI tenI AjasudhInI kArakIrdi uttarottara vadhArene vadhAre ujajavaLa banatI rahI che. tenA mukhapatrarUpe 'bhaginI samAja patrikA' varSothI navA vicAranuM vitaraNa karI rahI che. A bhiMganI samAjanuM vartamAna svarUpa ane kAryavistAra zuM che tenA prabuddhajIvananA vAcakone khyAla Ave te mATe eka TUMkI noMdha meM sau. sAdAminIbahena pAse mAMgI ane temaNe lakhI ApI je sAbhAra nIce raju karuM chuM. * suvarNa mahAtsava aMge bAra mahinAnA gALAmAM eka bhAre mahattvAkAMkSI kAryakrama bhaganI samAja taraphathI vicAravAmAM Avyo che. temAM zrI premakorabAi loTavALA bhaganI gRha (gAkhale roDa, dAdara)nuM udghATana (27mI phebruArI), "badalAtI samAjavyavasthAnI kuTuMbajIvana upara asara" e viSaya upara parisaMvAda (trIjI eprila), manoraMjana kAryakrama (oNgasTa mAsamAM), gAMdhI jayaMtI (22mI sapTembara), navarAtra garabA (okaTobaramAM), bhiMganI samAja mAMDavI kendrano rajata mahAtsava (6 navembara), mahilA pragatidarzana ane bAlakalyANa pradarzana (navembara mAsa), ramatagamata spArTasa (21 navembara), zaikSaNika pradarzana tathA manoraMjana kAryakrama udavADA kendra (11, 12 Disembara), boTa krujha (jAnyuArI), tAjamahAla hoTalamAM bola rUma DAnsa * (phebruArI), geAkhale jayaMtI (19 phebruArI)-AvA aneka * A AkhA kAryakramamAM pazcimanI nakalarUpa A bolarUma DAnsanuM zuM sthAna ane karyuM aucitya te samajAtuM nathI. maMtrI. * 253 prabaMdhAne samAveza karavAmAM Avyo che. A badhA kAryakramA dhAryA mujaba saphaLa bane ane sAthe sAthe ginI samAjane vipula pramANamAM Arthika siMcana thAya ke jethI tenuM kAryakSetra vadhAre ne vadhAre vistaratuM jAya evI ApaNI bhaginI samAja pratye hArdika zubhecchA ane zakya teTalA sahakAra ho ! paramAnaMda) bhaginI samAja bhaginI samAjanI sthApanA pUjya geAkhalejInA smAraka tarIke emanI prathama puNyatithine divase 1916mAM thaI. te vakhatathI te 1932 sudhI samAjanI kiMmaTI para baheno tathA bhAIe kAma karatAM hatAM. bhiMganI samAjanA Adya sthApaka ane kAryakartA (sarvanTasa oNpha InDiyA seAsAyaTInA sabhya) zrIyuta karasanadAsa citaliyA hatA, ane sahuthI pahelAM pramukha zrImatI jAIjI pITITa hatAM. bhaginIsamAjanA uddeza sarva kAma ane jAtinA bahenonI unnati karavAno che. e dhyeyAnusAra A samAja sarva komanA strIo tathA bALakonI sAmAjika, Arthika, zArIrika ane zaikSaNika unnati mATe kAma karI rahI che. 1932mAM bhaganI samAjanI saMsthA bahenone soMpAI tyAre tenI maryAdita pravRttio hatI. sabhyo phakata traNaseA hatA ane makAna paNa potAnuM nahotuM. atyAre bhaginI samAja hastaka traNa makAno che. samAjanA traNa hajAra sabhyo che te uparAMta peTrane, Donara ane AjIvana sabhyA che. 1915nI sAlamAM zrI karasanadAsa cItalIyAe zrImatI IcchAdevI mahArANIzaMkara zarmA nAmanAM AryasamAjI bahenane muMbaInA strIvarga AgaLa bhASaNa karavAnuM AmaMtraNa ApyuM. zrI cItalIyAe muMbaImAM te vakhate je eka-be strImaMDaLeA hayAta hatAM temane potAnA maMDaLamAM zrImatI IcchAdevInuM bhASaNa goThavavAnI vinaMti karI. e strImaMDaLAe bhASaNa goThavavAnI nA pADI kAraNa ke zrImatI IcchAdevI AryasamAjI hatAM ane AryasamAjI loko nyAtajAtanA baMdhanamAM mAnatA nathI. A vAtathI zrI cItalIyAne ghaNuM du:kha lAgyuM. ane nyAtajAtathI para evuM eka strImaMDaLa kahADavAnuM bIDuM emaNe jhaDapyuM. thoDA ja vakhatamAM bhaginI samAjanI sthApanA thaI. pragatimaya udAtta vicAro ane strI unnatinA kAryanI dhagazane laIne bhaginI samAje Aja sudhImAM khUba sarasa pragati karI che. chellAM trIsa varSamAM samAjanuM kAryakSetra ghaNuM vyApaka banyuM che. strIo tathA bALakonA hitanI judAjudA prakAranI pravRttie bhaginI samAje hAtha dharI che. bhiMganI samAjanI Aje vIza judI judI pravRttio che. muMbaImAM khetavADImAM maganalAla dhIyA bIlDIMgamAM samAjanI mukhya oNphisa che ane e makAnamAM ramatagamata mATe kalaba, zikSaNavarga, pustakAlaya tathA bAlamaMdira cAle che. te uparAMta samAjanAM bIjAM traNe kendra zaheramAM che: eka tAradevamAM, bIjuM bhulezvaramAM ane trIjuM mAMDavImAM. vaLI harijana sevA maMdira bhAyakhalA pAse che. samAja taraphathI cha sAta bAlamaMdiro cAle che. ene lAbha madhyamavarganA bALako laI zake teTalI phI rAkhavAmAM AvI che. te uparAMta dareka kendramAM udyogamaMdira, zikSaNamaMdira tathA pustakAlaya cAle che. vaLI bALakrIDAMgaNa ane bhaganIgRha paNa cAle che ane Arogya samiti drArA kuTuMbinayojananuM kAma cAle che. bhaginI samAja zikSaNa mATe ziSyavRtti Ape che. bhaganI samAjanuM dhyeya strIonI sarvAMgI unnati karavAnuM che. tene mATe pragatimAna vicAra dharAvatI 'bhiganI samAja patrikA' dara mahIne bahAra paDe che. bhaginI samAje potAnuM kAryakSetra muMbaI zahera puratuM ja maryAdita nathI rAkhyuM, para`tu muMbaIthI dU2 udavADA jevA nAnA gAmamAM AdivAsI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 bahenone zikSaNa mATe kendra zarU karyuM che. zikSaNa vinA unnati nathI e daSTie keLavaNInA pracAra AdivAsI jevI pachAta komamAM karavA mATe udavADAmAM bALavargathI mAMDI mAdhyamika zikSaNanI jogavAI karavAmAM AvI che. vaLI zikSikAe taiyAra karavA mATe eka adhyApana zALA paNa kahADI che. AjubAjunAM gAmaDAMnI AdivAsI bALAo zikSaNano lAbha laI zake mATe eka kanyA chAtrAlayanI vyavasthA karI che. lagabhaga vIsa varasa para zarU karelA vidyArthInIgRhamAM Aje sA upara kanyAe rahe che. udavADAmAM eka maganalAla ghIyA kanyA hAIskUla che, ane traNa gAmaDAmAM kRSNAbAI DAgA saMskAra kendra che. naTavaralAla desAI kanyAzALA ane caMcaLabahena ghIyA kanyA nivAsa paNa udavADAmAM che. eka AAmazALA khaDakI gAmamAM che. tenuM zikSaNa gAMdhIjInI buniyAdI tAlImane AdhAre apAya che. bhiganI samAjanA sadbhAgye keTalAka kAryakartAoe peAtAnuM sarvasva samAjane caraNe dharI dIdhuM che. samAje muMbaI zaheramAM ja nahiM paNa gujarAtanAM gAmaDAmAM sevAnI suvAsa phelAvI che. Ama jAtajAtanI pravRttio calAvavAthI Aje bhaganI samAja gauravapUrvaka suvarNajayaMtI ujavavAnI adhikArI banela che. dinapratidina A samAja pragati kare, enuM sevAnuM kSetra vadhAre vizALa thatuM jAya ane bhAratanI strIone avanata dazAmAMthI bahAra kADhI jagata samakSa unnata zire ubhI rahetAM zIkhavavAmAM bhaganI samAja saMpUrNa rIte saphaLa thAya ema huM IcchuM chuM. saudAminI mahetA prakI noMdha vile pANenu navu jinamadira prabuddha jIvana tA. 16-3-15 AjubAjunA pradezanI bhavyatA viSe vicAra karatAM ApaNu" dila aheAbhAvathI ane prasannatAthI bharAI jAya che ane A tAjamahAla eka bAdazAhanI potAnI begama vize asAdhAraNa premaniSThAnuMmahAbatanuM--eka pratIka che e rIte vicAratAM zAhajahAna bAdazAha viSe ApaNuM dila UMDo Adara anubhavavA mAMDe che. A kAraNe tAjamahAla anekane preraNArUpa banyo che ane kaMI kALa sudhI preraNArUpa banatA rahevAnA che. IjIptanI pIrAmIDa, dilhInA kurnUbaminAra, madurAnuM minAkSI maMdira, ajanTA ke elerAnI guphAo . AvAM duniyAnA kaLAdhAmA viSe upara jaNAvyuM te mujaba be rIte vicAra thaI zake che. te viSe kevaLa ekAMgI dRSTi Ucita nathI. AgrAnA suprasiddha tAjamahAlanA be daSTie vicAra thaI zake che. eka sAmAjika aucitya ane upayogItAnI dRSTie ane bIjI kevaLa kaLAnirmANanI daSTie. pahelI daSTie vicAra karatAM manamAM ghaNA savAlA pedA thAya che; ATaluM badhuM dravya nirmANa karIne Ave. moTo tAjamahAla UbhA karavAmAM AvyA ane te eka bAdazAhanA sIdhA yA ADakatarA ahamane poSavA mATe ke ahiM mArI begamane dATavAmAM AvI hatI ane tenI bAjue mAruM mRtyu thaze tyAre mArA zabane daphanAvavAmAM Avaze ane e rIte amArI AvI suMdara joDIne ane amArI AvI bAdazAhIne loko saikA sudhI saMbhAratA raheze ane amArA upara prazaMsAnA zabdo varasAvatA raheze-A kevaLa ahIMnI tRpti sAthe joDAyelA vilAsa che, tene leAkakalyANa sAthe kazA saMbaMdha nathI ane A badhuM UbhuM karyuM hajAro majurone mAtra peTiyuM ApIne ane temanI kamarane bhAMgI nAkhIne ane tenAM sthApatyakAra viSe vaLI evI kiMvadantI vahetI cAle che ke, jagatamAM AnA bIjo joTo te pedA na karI zake - evA ja bIjo nakazA na AlekhI zake : te mATe tenA aMguTho ke AMgaLA bAdazAhe kapAvI nAMkhyA. A rIte vicAratAM tAjamahAla e anargaLa dravyano naryo vyaya lAge che ane tenuM aucitya zaMkAspada bane che. vaLI ATaluM ja dravya kharacIne janatAnA Arthika uddhAra thAya evAM sAmAjika kalyANanAM kAryA teNe karyA hAta to kevuM sAruM thAta ? -Aveza paNa savAla thAya che. paNa A badhuM subjeetive thinking che, mAnavasamAja aMgenA potAnA mananA cokkasa valaNo sAthe joDAyelA daSTikoNa che. e ja tAjamahAlane jovAno bIjo paNa dRSTikoNa che tenI AgaLapAchaLanI bAbatone lagatA khyAlAne bAjue rAkhIne tAjamahAlane taTastha rIte -objectively- jovAnA, te je kAMI che te keve che? sthApatyanI daSTie tenuM nirmANa kevuM che? ane te zenuM pratIka che? A rIte vicAratAM ane tAjamahAlane nihALatAM tenA sthApatya viSe, khaMDa khaMDanI racanA viSe, tenA samagra uThAva viSe, te je sthAna upara UbhA karavAmAM Avyo che te yamunAnA kinAro ane tAjetaramAM vIlepAralemAM pazcima bAjue eka navuM jaina maMdira UbhuM karavAmAM AvyuM che. te pAchaLa aDhItraNa lAkhano kharca karavAmAM Avyo che, temAM vIlepArale jaina zve. mU. saMghanA pramukha ane mArA purANA mitra zrI ratilAla maNilAla nANAvaTIe eka lAkha rUpiyAnI rakama ApI che. A maMdiranI mUrtionI pratiSThAnA prasaMga upara yojavAmAM AvelA mahotsava pAchaLa hajAro rUpiyAno kharca karavAmAM Avyo. have AjanA saMyogAmAM ATaluM badhuM dravya kharacIne AvuM jinAlaya UbhuM karavAnI kharekhara jarUra hatI ke nahi, tenA pratiSThAmahotsava pAchaLa ATalA badhA kharca karavAnI AvazyakatA hatI ke nahi, te pAchaLa ATalA badhA ThAThamATha karavAmAM Avyo te paNa jarUrI hato ke nahi? AnA sthAne vadhAre sAdA AkAra ane sAdI yojanA zuM vicArI na zakAta ? vaLI, tenA vikalpe sAmAjika daSTie vadhAre upayogI kAryonA vicAra zakaya hatA ke nahi - A badhA vicAro je koI vyakita samAjanA hitAhitanA vicAra kare che tene AvyA vinA na ja rahe, paNa Akhare A badhuM te thavAnuM hatuM te thaI gayuM. eTale uparanA vicAro bAjue rAkhIne Akhare je maMdira UbhuM karavAmAM AvyuM che te kaLA ane sthApatyanI daSTie kevuM che tenA vicAra paNa eTalA ja prastuta bane che. ApaNe A navA maMdiranA A rIte vicAra karIe te| kabula karavuM paDaze ke, A maMdiranI racanA koIne paNa mugdha kare tevI che. thoDA divasa pahelAM sAMjanA vakhate vIle pArale javAnuM banatAM te maMdira jovAnI--nihALavAnI mane taka maLI, ane kharekhara UMDI prasannatA anubhavI. maMdiranA raMgamaMDapamAM je kotarakAmathI bharelA ghummaTa che te Abehuba AbunA maMdironA ghummaTanI yAda Ape che, nIce je ArasanI bichAta che tenI DIjhAIna paNa eTalI ja surUcipUrNa che. garbhAgAramAM mUrtionA khaDakalA na karatAM jarUra pUratI Gr mUrtie pratiSThita karavAmAM AvI che ane maMdiranI banne bAjue eka eka upamaMdira jevuM che. temAMnA ekamAM 1000 varSa junI paNa bahu ghATIlI ane bhAvavAhI jinamUrti mUkavAmAM AvI che ane bIjI bAjunA upamaMdiramAM, A maMdiranA zilAropaNa prasaMganI saMbhAmAM beAlatAM ApaNA maMdiro mATe cakSuTIlAM cADelI mUrtio banAvavAmAM Ave che tene badale mUrtinA dhyAnastha rUpa sAthe baMdha bese evI rIte dhyAnastha ardhanimIlita cakSu mULa pASaNadehamAM kotaravAmAM AvyA hoya evI mUrtio ja taiyAra karIne A navA maMdiramAM pratiSThita karavAnA me anurodha karyo hato te lakSamAM rAkhIne, zrI ratibhAIe e prakAranI eka sapramANa, namaNI ane bhAvapreraka mUti khAsa taiyAra karAvIne pratiSThita karI che ane A banne upamaMdironI mUrti sapheda ArasanI ane sarakhA kadanI hAIne ekamekanI joDI jevI lAge che. jinamUrtinA nirmANa aMgenI pracalita zvetAMbara para parAnA aMzata: tyAga karIne zrI ratibhAIe A je navuM prasthAna karyuM che te mATe tema ja kaLAnA eka uttama namUnA jevuM maMdira, te pAchaLa pAra vinAnA parizrAma uThAvIne, UbhuM karyuM che te mATe teo abhinaMdananA ane anya sarva mATe anukaraNanA adhikArI bane che. A maMdiranuM AvuM sucipUrNa nirmANa savizeSa ullekhanIya eTalA mATe bane che ke, navAM maMdiro pAchaLa jaina samAja lAkho
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-15 rUpiyAnA kharca karatI AvI che, paNa ghaNI vAra AvAM maMdironI racanAmAM ane prazAbhanAmAM tathA raMgarogAnamAM ane temAM karAvavAmAM AvatAM citrAmaNAmAM navA junAnA evA zaMbhumeLA karavAmAM Ave cheane zezabhA nimitte ekaThI karavAmAM AvelI aneka cIjavastuenA evA khaDaklA karavAmAM Ave che, athavA to tatkALa bhAre bhapako lAge ane Akho aMjAI jAya paNa gheADA samayamAM e badhuM jhAMkhuM paDavA mAMDe, jarjarita thavA lAge evA ThATha UbhA karavAmAM Ave che ke A badhuM joIne ApaNuM dila eka prakAranA trAsa anubhave che ane evo prazna thAya che ke, maMdira pAchaLa tema ja tenA zobhA zaNagAra pAchaLa kazI paNa samajaNa ke viveka vinA paisA veryuM javA ane eka surUcipUrNa kaLApUrNa vastu nirmANa karavI--A banne judI ja bAbata che - A sAdI vAta jaina samAjanA dhanavAnone koNa samajAve ? prabuddha jIvana muMbaI bahAra varNI bAjue jatAM rastAmAM bhagavAna buddhanuM maMdira Ave che. tyAM huM maMdira tema ja bhagavAna buddhanI bhAvavAhI mUrtinAM darzana karavA kadi kadi jAuM chuM ane AhlAda anubhavuM chuM. vIle pAralenuM A navuM maMdira joIne ane temAM eka khUNAnA upamaMdiramAM pratiSThita karavAmAM AvelI navA AkAranI mUrti pUratuM navuM prasthAna nihALIne huM AnaMdaprabhAvita banyo. A AnaMdasmaraNane zabdAMkita karavA mATe A noMdha lakhavA huM prerAyo chuM. ' bApunI bhaviSyavANI !! tA. 1-2-65nA prabuddha jIvanamAM 'bApunI bhaviSyavANI ' e mathALA nIce tA. 24-1-22nA gAMdhIjInA eka patra pragaTa karavAmAM AvyA hatA, jemAM svarAjya maLyA bAda ApaNI kevo du:sthiti thaze teno khyAla ApavAmAM Avyo hato, ane "svataMtra thaIzuM e sAthe ja cUMTaNImAM rahelA badhA doSo, anyAya, zrImaMtonI sattA ne jalama tema ja vahIvaTanI bInaAvaData e badhuM ApaNI upara caDI besavAnuM ane A jaMjALa kayAMthI AvI paDI ema lAgavAnuM. loko aksAsanI sAthe gayA dahADA yAda karaze ke A karatAM te pahelAM vadhAre nyAya hatA, A karatAM vahIvaTa sAro hatA, zAMti hatI, amaladAromAM AchAvattA pramANamAM pramANikatA hatI. " vagere AjanI paristhitinA yathA svarUpe dyotaka avAM vidhAno karavAmAM AvyAM hatAM. A patra meM jAnyuArInA 'kumAra ' mAMthI ane 'kumAra 'nA taMtrIe pahelo jAnyuArInA 'lokajIvana' mAMthI lIdhA hatA. prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela A patra vAMcIne tenI pramANabhUtatA viSe svAmI AnaMde, temanI sAthe e arasAmAM thayelI vAtacIta daramiyAna, majabUta zaMkA vyakata karI hatI. temanA kahevA mujaba bApujInA lakhelA AvA koI patra temanA jovAmAM kadi paNa Avyo nathI ane 1922 nI sAla ke jyAre svarAjya kSitija upara dekhAtuM nahAtuM tyAre bApujI svarAjya pachInA bhAvi aMge AvI kalpanA kare te temanA mAnyAmAM AvatuM nahotuM ane tethI A aMge vizeSa tapAsa karavAnuM temaNe mane sUyavyuM hatuM ane tethI lokajIvananAM saMpAdaka maMDaLamAMnA eka zrI maganabhAI desAIne meM A viSe lakhyuM hatuM, temanA jaNAvavA mujaba " A patra porabaMdaravALA zrI rAmanArAyaNa nA pAThaka (kahe che ke temanI noMdhapAthImAM) te lekharUpe bahAra Apyo che. vizeSa kAMI te kahI zake ema lAgatuM nathI. e saMjogamAM e viSe zaMkAne sthAna rahe kharUM." gAMdhIjInA sAthI zrI chaganalAla joSInA jaNAvavA mujaba A patranI khAtarIdArI mATe koI AdhAra heya ema lAgatuM nathI. A paristhitimAM prastuta patrane ApaNe banAvaTI ja mAnavA rahyo ane tethI tene kazuM paNa vajana ApavuM na ghaTe ane AvA patrane pragaTa karIne mahattva ApavA badala mAre paNa dilagIrI vyakata karavI rahI. paramAnaMda sAbhAra svIkAra zrI AnaMdadhanajInAM pado "bhAga 1 tathA 2, vivecaka : sva. meAtIcaMda giradharalAla kApaDiyA, prakAzaka, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, govALiyA Tenka roDa, muMbaI 26, pahelA bhAganI kiMmata rUA. 7-50, bIjA bhAganI kiMmata rUA. 10. manomaMthana : mULa aMgrejI zrImatI ena maro liMDabarga, anuvAdikA : sau. saudAminI mahetA; prakAzaka : vArA enDa kaMpanI, 3 rAunDa bilDIMga, muMbaI 2, kiMmata rUA. 1-50. samAja darpaNa : lekhaka : sumanta mahetA, saMpAdaka : bahena ratnA prabhudAsa paTavArI, prakAzaka, zrI gurjara grantha ratnamALA, gAMdhI rastA, amadAvAda -1. kiMmata rUA. 8. 'IliyaDa: " hAma kRta mahAkAvyanuM nATaya rUpAMtara, raciyatA : zrI lInA maMgaLadAsa, zreyasa prakAzana, zAradA sAsAyaTI thaIne, amadAvAda - 7. kiMmata rUA. 3-50. AcAryazrI kALIdAsa dave amRta mahotsava abhinaMdana graMtha : prakAzaka : abhinaMdanagrantha samiti, garlsa ona hAIskUla, amadAvAda - 1. kiMmata rUA. 7. zramachAvaNImAM eka divasa : mULa lekhaka : zrI elekajhAnDara sAlajhenitsina, anuvAdaka : sau. subhadrA gAMdhI; prakAzaka : zrI bhAgIlAla gAMdhI, vizvamAnava, rAmajI maMdira poLa, vaDodarA, kiMmata rU!. 5-50. 155 rASTra aur rAjaya : lekhaka : jainendrakumAra, prakAzaka, pUrvodaya prakAzana, dilhI 6. javAharalAlanA vicAra vAraso: saMpAdaka : zrI mahendra meghANI, prakAzaka : lokamilApa kAryAlaya, koraTa raste, bhAvanagara, saurASTra, kiMmata rUA. 2,00, vinobAnAM gItApravacanA : premAnaMdI DhALamAM : anuvAdaka : zrI gokuLabhAI daulatarAma bhaTTa, prakAzaka: muMbaI upanagara sevA maMDaLa, gAMdhIcoka rASTrIyazALA roDa, vilepArale, muMbaI 7, kiMmata rUA. 2-50. naheru zuM kahI gayA? saMpAdaka: zrI yazavaMta dozI, prakAzaka : paricaya TrasTa prakAzana, 19/21, hamAma sTrITa, muMbaI-1 kiMmata rUA. 6.00. Economic Trends and Indications Parts III IV, V, : lekhaka : zrI bhIkhAbhAI kapAsI, bI pa paMDArA roDa, nyu dilhI, - 1. trIjA bhAganI kiMmata rUA. 10-00. cothA bhAganI kiMmata rUA. 5-00 tathA pAMcamAM bhAganI kiMmata rUA. 7.50. vasaveJayiM (daza vaikAlika sUtra bhAga bIjo, vAcanA pramukha AcArya tulasI, saMyojaka : zrIcaMda rAmapurIA, prakAzaka : zrI jaina zvetAMbara terApaMthI sabhA, 3, porTugIjha carca, kalakattA 1, kiMmata rU. 25. jaina darzana pariSada : (samanvaya maMca ) prakAzaka : upara mujaba jaina bhAratI maryAdA mahotsava aMka, prakAzaka : upara mujaba kiMmata rUA. 2.00. 98 viSayasUci sametizakharanA pahADa aMge bihAra sarakAra ane zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI vacce thayeluM karAranAmuM sammetazikharanuM sukhada samAdhAna, paNa-- paramAnaMda atula proDakaTsa viSe pUraka mAhitI sUkI dharatInAM mIThAM smaraNAbhaginIsamAja suvarNa maheAtsava prakIrNa noMdha : vile pAralenuM navuM jInamaMdira, bApunI bhaviSyavANI ? evaresTanA amerikana vijetA cImanalAla je. zAha saudAminI mahetA paramAnaMda paramAnaMda 247 248 250 251 253 254 256
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 prabuddha jIvana amerikana vijetA evaresTanA A evaresTanA amerikana vijetA zrI DAyaharenapharmanuM tAjetaramAM bhArata khAte Agamana thatAM tA. 24-2-'65nA roja muMbaI khAte siMdhIyA hAusamAM kalAImbarsa kalaba taraphathI temanuM sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge zrI DAyaharenathaeN 1963mAM karavAmAM AvelAM evaresTanAM saphaLa ArohaNanAM keTalAMka smaraNA ane anubhavA rajU karyAM hatAM. ane e sAhasapUrNa ArohaNane lagatAM saMkhyAbaMdha raMgIna citro-slAIDo dekhADI hatI. A prasaMge hAjara rahevAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM hatuM ane te raMgIna citrA-phoTogrApho joIne evaresTane aneka bAjuethI pratyakSa karyAnA avarNanIya AnaMda meM anubhavyA hatA. A mahAna parvatArohakano tA. 28-2-'65nA 'janmabhUmi-pravAsI'mAM sAhame nIce mujaba paricaya Apyo hato :- tenasiMga ane lembarTa jyAre 1952mAM evaresTanI TocathI mAtra 800 phITa nIce rahIne parAjaya pAmI pAchA pharyA hatA tyAre e svIjha TukaDImAM ekamAtra amerikana hatA. dAyakAo pahelAM kizAravaye teNe potAnA pitAne evaresTa parathI parAjita banIne, nirAza thaIne pAchA pharelA joyA hatA. Aje tenA A be bahAdura sAthIo zUnyamanaska banIne lathaDatA page pAchA AvyA. zuM A ajeya ane uttuMga himAcchAdita zikharanA mastaka para koI mAnavI paga nahi mUkI zake? A yuvAnanuM nAma nAramana DAIharenaphLa. janmathI svITsalenDanA nAgarika, paNa pachI teo amerikAnA nAgarika banyA. evaresTa para 1952mAM parAjaya maLyA pachI barobara eka varSa ane eka divasa pachI hilerI ane tenasiMga jagatanA A sarvocca zikharanI Toca para pahoMcI gayA. paNa DAIharenannuM svapna bIjAM dasa varSa sudhI svapna ja rahyuM. 1963nA me mAM DAyaharenaphartha amerikana parvatakheDUonI eka TukaDIne evaresTa para caDAI karavA laI gayA. emAM temaNe eTalI badhI saphaLatA meLavI ke koI taraMgI paNa AvI saphaLatA meLavavAnA taraMga na seve. e kAphalAmAMthI eka nahi, be nahi, paNa traNa TukaDIo jude jude samaye evaresTa para caDI gaI! Toca upara caDavAnA pazcimano mArga bahu vikaTa ane azakaya gaNAta hatA. be bahAdurI e mArge paNa caDI gayA ! ethI paNa vadhu parAkrama te! e hatuM ke teo evaresTa oLaMgIne dakSiNa bAjuthI UtaryA. evaresTanA ItihAsamAM pahelI ja vAra A Arohako dvArA vaijJAnika nirIkSaNa ane saMzodhana thaI zakyuM. evaresTa pAse parAjya pAmelA 79 varSanA pitAe yuvAna putranA AvA yazasvI vijayathI keTale harSa anubhavyo haze! DAyaharenaphLa kahe che ke mArA pitAe jANe putrarUpe punarjanma laIne A jhaMkhanA siddha karI hoya evA temane AnaMda thayo. tA. 16-3-15 jagatamAM moTAmAM moTuM sAhasa karyA pachI e sAhasavIre zuM karavuM ? tenasiMga dArjIlIMgamAM navA parvatArohakone tAlIma Ape che jethI temAMthI koI ethI ya vadhu parAkramI pAke. hilerIe dakSiNa dhruva khaMDanA eka cheDethI bIje cheDe pahoMcIne navA vikrama sthApyA. paNa pachI zuM? DAyaharenaphartha kahe che ke alpa samaya mATe AvI siddhinI Toce rahI AvyA pachI have nIce AvIne mane badhuM khAlI khAlI lAge che. huM vRddha hota to AvI siddhi pachI nivRtta thaI jAta. paraMtu 46 varSanI vaye mAre nivRtta to nathI ja thavuM. jAtithI jarmana, janmathI svIjha ane pasaMdagIthI amerikana DAIharena ihamaNAM bhArata AvyA ane gaye aThavADiye muMbaImAM hatA. emanA vyakitatvane ghaNAM pAsAM che. teo pravAsI che, lekhaka che, zeAdhaka che, vakatA che, parvatakheDu che, ane philmanirmAtA phoTogrAphara che. aradhA Dajhana vAra evaresTa upara caDAI karIne temaNe A sagaramAthA (svarganA mastaka) viSe ghaNu jJAna meLavyuM che ane tenA viSe ghaNI philma UtArI che. prANavAyunI koThI sAthe lIdhA vinA temaNe vadhumAM vadhu UMce dhavalagira para ArohaNa karyuM che. keTalAka sAhasa-pravAsAnI dastAvejI philmo mATe temane racaMdrako maLyA che. DAIharenaphartha himAlayane bhUlI zake tema nathI tema tenA viyoga paNa sahana karI zake tema nathI. himAlayanuM AkarSaNa evuM adamya che. AthI teo 1966-'67nA ziyALAmAM himamAnavanI zodhamAM himAlaya javAnA che. be-traNa mANasAnI nAnI nAnI TukaDIomAM vaheMcAIne temanA kAlA himamAnavanI zodha karaze. temanI pAse era-gana haze, jemAMthI tee himamAnava para evA rasAyaNavALI goLIo choDI zake ke je tene mArI na nAkhe, ghAyala paNa na kare, paNa bezuddha banAvI de. pachI tenI puSkaLa tasavIro laI levI. paNa tene pakaDIne laI na javA, kAraNa ke tema karavAthI te marI jAya. DAIharenaI ahiMsAmAM mAne che. A TukaDImAM hilerInA ane tenasiMganA saradAra rAra jaoNna hanTa paNa haze. ApaNe A yuvAna ane yazasvI parvatakheDune eka vakhata pharIthI ApaNA dezamAM jovA Atura rahezuM. ane tene kharekhara himamAnavanA bheTo thAya to kevuM sAruM! pachI bhale te rIMcha hoya, vAnara hoya ke game te hoya. e ja parvatArohakano paricaya ApatAM tA. 28-2-'65nuM TAImsa oNpha InDiyA jaNAve che ke: eka niSThAvAna parvatArohakane mana koI eka parvatazikhara ane ema chatAM, A ati sAhasika parvatArohaka ke je himAlaya ArohakonI uttarottara cha TukaDIonA sabhya banela che, jeNe alAskA parvatanAM, rokI mAunTansanA ane dakSiNa amerikAnAM nAmI zikharo sara karyAM che, te A parvatArohaNanA viSaya paratve ati namratAnA, eka prakAranI stabdhatAnA abhigama dharAve che. A aMgenA pAtAnAM saMvedanane te A rIte rajU kare che : "ame parvata sara nathI karatAM, ame amArI jAtane sara karIe chIe, amArI jAta upara vijaya prApta karIe chIe. ame mAtra parvatA prati avanatabhAve gatimAna banIe chIe." saphaLa parvatArohaNanuM rahasya zemAM raheluM che ? DAyaharenapharsTa jaNAve che ke: "jUthabaMdhImAM ane ekamekane Teko ApavAnI tatparatAmAM. anya sAthIonI pUrI madada ane sahakAra vinA koI paNa UMcAM zikhare pahoMcavAnuM zakaya ja nathI. koI ekala aTulA mAnavI parvatAparamAnaMda rohaNa karI zakato ja nathI." mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 4547, dhanajI sTrITa, muMbai-3, mudraNasthAna H dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai, upara pahoMcavAno AnaMda pRthvInA mathALA upara UbhA rahevA jeTale hoya che. 20 amerikanonI TukaDI jeNe 1963nI sAlamAM evaresTa parvata upara ArohaNa karyuM hatuM te TukaDInA netA zrI normana jI. DAyaharenathaeN A saMbaMdhamAM evA udgAra kADhelA ke, "te AtmAne saMtRpta karanAro anubhava che, eka prakAranI yAtrA che, te anaMtatA tarapha draSTi doDAvavA barobara che." 19
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-1266. vArSika lavAjama aa, 4 pra56 bhavana 'prabuddha jaina'tu' navasaMskaraNu varSa 26 : aMka 23 muMbai, eprila 1, 1995, gurUvAra AphrikA mATe ziliga 8 * zrI muMbaI jaina yuvaka saDnuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA taMtrI: paramAnaMda varjI kApaDiyA sukI dharatInAM mIThAM smaraNA (gatAMkathI cAlu) rAyaNathI ravAnA, sAmavAra, tA. 8-2-65. savAre ame uThayA evAmAM amane khabara maLI ke zrI dAmajIbhAI je amArA A kacchanA pravAsanA mukhya sUtradhAra ane Ayojaka hatA ane je rAtrinA pAtAnA nivAsasthAna upara rahyA hatA temane rAtri daramiyAna ekAeka jhADA ane ulaTI thaI gayA hatA. ane te kAraNe Aje zarU thatA pravAsamAM teo joDAI zakaze ke kema te zaMkAspada banyuM hatuM. 'ati sneha: pApazaMkI' e nyAye, muMbaImAM chellA be - cAra mahinAthI jhADA - ulaTIno eka vicitra prakAranA upadrava cAlI rahyo hato to dAmajIbhAIne AvI te koI upAdhi nahi hoya ema mana zaMkA sevatuM hatuM. AgaLanA be divasanA sTImaranA pravAsa daramiyAna khAvApIvAmAM ThIka pramANamAM aniyamitatA thaI hatI tenuM paNa A pariNAma hoya ema banavAjoga hatuM. DAkatarI upacAra to rAtri daramiyAna je kAMI sujhyA te cAlI rahyA hatA. paNa tenI koI khAsa asara jovAmAM AvatI nahotI. paramAnaMdabhAI tathA huM temane maLavA gayA ane A paristhitimAM teo amArI sAthe cAle e koI paNa rIte ThIka nahi lAgatAM te be traNa divasa rAyaNamAM rahe ane ThIka thAya tyAre ame jyAM hAIe tyAM teo amArI sAthe joDAya ema ame nakkI karyuM ane tyAra bAda ame rAyaNathI upaDavAnI taiyArI karavAmAM paDayA. amAro jyAM utAro hatA tyAM cApANI tathA nityakarma patAvIne amArA mATe nakkI karavAmAM AvelI sTeTa TrAnsaporTanI basa gAmanI bhAgoLe AvIne UbhI hatI tyAM sAmAna sAthe ame badhAM pahoMcI gayAM; ane upaDavAnI taiyArI karatA hatA eTalAmAM dAmajIbhAI potAnA kuTuMba sAthe AvI pahoMcyAM. temane joIne amane bhAre Azcarya thayuM. "zuM ATalI vAramAM tame sArA thaI gayA?" evA amArA praznanA javAbamAM temaNe jaNAvyuM ke, "gaI kAle sTImaramAMthI machavAmAM utaratAM AMtaraDA upara AMcako Avyo haze ema dhArIne me 'pecuTI' karAvI ane tethI have mane bahu sAruM lAge che ane AgaLa cAlavAmAM vAMdhA niha Ave ema huM dhArUM chuM." A rIte amArI basa sAthe eka bIjI moTI khAnagI TekasI rokavAmAM AvI ja hatI. temAM teo anya kuTuMbIjanone laIne amArI sAthe cAlyA ane pachI sadbhAgye kazI aDacaNa na AvI. Ama amArA pravAsanI zarUAtamAM ja amane khUba muMjhave evI aNadhArI Aphata AvI ane sArA nasIbe osarI gaI ane rAyaNathI amAruM maMgaLa prasthAna zarU thayuM ane amArA niyata kAryakrama mujaba jyAM amAre baporanuM bhAjana levAnuM hatuM te DUmarA gAma tarapha ame ravAnA thayA paNa ame DUmarA pahoMcIe te pahelAM amAre uttarottara traNa sthaLoe rokAvAnuM hatuM. Lai navAvAsa sauthI pahelAM ame durgApura jene hAla 'navAvAsa'nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che ane je rAyaNathI be - traNa mAIla dUra che tyAM 'zrI hIrajI bhAjarAja kacchI vizA jaina bArDiMga jovA mATe rokAyA. A borDigamAM 124 chAtrA rahe che. A saMsthA 30 varSa jUnI che. gRhapati revAzaMkara trivedIe bArDiMganI vidhavidha pravRtti batAvI. dareka vargamAM svAdhyAyanI sagavaDa hoya che. A saMsthAnA pramukha zrI jIvarAja bhANajI che. A saMsthAmAM 75 vidyArthIone maphata rAkhavAmAM Ave che. 25 vidyArthIonI 5) rUpiyA phI levAmAM Ave che. 10 vidyArthIonI rUA. 10) phI levAmAM Ave che. bAkInA 15 ane 20mAM che. vidyArthIo AjubAjunA gAmaDAmAMthI Ave che. A saMsthAnI viziSTa pravRtti che samUha saphAI. eka oraDAmAM saphAInAM badhAM sAdhano rAkhavAmAM Ave che ane dareka vidyArthIo samUha saphAI karI saMsthAne svaccha rAkhe che. jamavAnA oraDAmAM thALI, vATakA, pyAlAM dareka vidyArthInA naMbara pramANe lAkaDAnA ghoDAmAM goThavAyelAM rahe che. citrakaLAmAM paNa A borDiMganI prazaMsanIya pragati dekhAtI hatI. ahiM vAcanAlayamAM ame 'prabuddhajIvana joyuM. merAu durgApurathI basa upaDI ane 'merAu' gAma UbhI rahI. ahiM paNa gAmanA lokoe amArUM bhAvabharyuM svAgata karyuM. tyAra bAda amane eka saMsthAmAM laI javAmAM AvyA. A saMsthAnuM nAma che "zrI AryarakSita jaina tattvajJAna vidyApITha". A saMsthA AcArya zrI guNasAgara sUrInI preraNAthI AjathI cAra varSa pahelAM sthApavAmAM AvI hatI. tenA uddeza "(1) zvetAMbara mUrtipUjaka jaina bhAIo tathA bahenomAM jaina dharmanA tattvajJAna, AcAra, zrAddhA ane dhArmika jIvananAM tattvo TakAvI ane tenuM jJAna ApavA yogya dhArmika zikSako--paMDitA taiyAra karavA, prAcIna jaina zAstronA judA judA viSayonA jJAtA utpanna karavA tema ja sAdhu - sAdhvIone paNa dhArmika zikSaNa ApavuM, tathA (2) zrI mUrtipUjaka jaina jJAtinA vidyArthIo mATe vidyApIThamAM rahevAnI, jamavAnI ane temanA bauddhika, sAMskRtika tema ja anya prakAre sarvAMgI vikAsa sadhAya tathA teo cAritryazIla ane dharmanI bhAvanAvALA bane tevuM dhArmika zikSaNa ApavAnI goThavaNa karavI "A prakAranA che. tenuM udghATana kacchanA jANItA AgevAna zeTha rAmajI ravajI lAlananA pramukhapaNA nIce kacchanA koMgresI agragaNya netAzrI bhavAnajI arajaNa khImajInA zubha haste tA. 16-6-61nA roja karavAmAM AvyuM hatuM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 prabuddha jIvana tA. 1-4-65 amAruM sAmaiyuM karyuM. amane gAmamAM vAjategAjate pheravIne jaina maMdire laI gayA. tyAM ame darzana karyA ane pachI bAjue AvelI bhojanazALAmAM amAre bhAre umaLakAbharyuM Atithya thayuM. tyAra bAda gAmanI keTalIka saMsthAo jevA ame nIkaLyA. 'godharo' mAM kalyANajI ThAkarazI saMcAlita kanyA chAtrAlaya cAle che. ahiM 65 bahene rahe che. gRhamAtA 'pAnabAI Thakkara che. ahiM zrI dhanajIbhAI kezavajIe suMdara hAIskUla baMdhAvI che. jemAM sahazikSaNa apAya che ane vizALa jagyA che. zrI bhedA sarvodaya kendra paNa ahi ja che. jemAM suMdara sUtra lakhyuM che: "bahujana hitAya - bahujana sukhAya." ahi zrI kezavajI lakhamazI bhedA sArvajanika davAkhAnuM paNa che. zrI bhANajI kezavajI bhedA vidyAlaya paNa che. davAkhAnAmAM prasUtigRha ane pratIkSAgRha paNa che. bAla saMskAra kaTira, virAma kuTira paNa A jagyAmAM UbhI karavAmAM AvI che. A badhI sakhAvato zrI bhANajI kezavajI bhedA ane temanAM kuTuMbIjanonI che ane enuM udghATana muMbaI dvibhASI rAjayanAM mukhya pradhAna zrI yazavaMtarAva cavhANe tA.9-2-1958 nAM roja kareluM. A sakhAvatenA kampAunDanuM pravezadvAra kalAtmaka che. sAMcInA rastupanI yAda devarAve che. A badhuM joIne amArI svArI hUmarA tarapha UpaDI. jAnika davAkhA prasUtigRha A jagyA bhAdA ane ane tenI zarUAta 13 vidyArthIothI karavAmAM AvI hatI. Aje A saMsthAmAM pAMca zikSako ane 132 chAtro che jemAM, 56 sthAnika che. A saMsthAmAM eka bAjue nAnuM sarakhuM eka jinAlaya paNa che. A saMsthAmAM rokAyelA mukhya paMDitajIe amane badhe pheravyA ane saMsthAnI pravRtti aMge jarUrI samajUtI ApI. kaccha jevA ApaNAthI alAyadA jevA lAgatA dezamAM eka khUNe tattvajJAna vidyApIThanI kalpanA sAthe AvI eka zikSaNasaMsthA hoya - e hakIkata ja ApaNane AnaMda ane gaurava Ape tevI che. meM te A saMsthAnuM nAma ja, A bAjue AvatAM, pahelI vAra ja sAMbhaLyuM ane saMsthA joIne UMDI prasannatA anubhavI. - A tattvajJAna vidyApITha aMge vizeSamAM jaNAvavAnuM ke A vidyApIThamAM jaina dhArmika abhyAsa karAvavA uparAMta vArANaseya (banArasanuM) saMskRta vizvavidyAlaya, muMbaInuM bhAratIya vidyAbhavana ane amadAvAdanI bRhad gujarAta saMskRta pariSada saMcAlita prAthamAM, pUrva madhyamA, uttara madhyamA, zAstrI ane AcArya sudhInI parIkSAo mATeno abhyAsa karAvavAnI vyavasthA zarU karavAmAM AvI che. A parIkSAone anukrame AThamuM dhoraNa, meTrIka, InTara, bI. e, ane ema. e.nI samakakSa tarIke sarakAre mAnya karela che. A uparAMta A vidyApIThane hindI bhASAnA abhyAsa aMge vardhAnI rASTrabhASA pracAra samitinA kavida' sudhI abhyAsa karAvavA mATenA kendra tarIke svIkAravAmAM Avela che. A saMsthAmAM pAMcamuM dhoraNa pasAra karelA jaina vidyArthIne dAkhala karavAmAM Ave che ane kazuM paNa - vaLatara lIdhA sivAya bhajana pustako vagerenI sagavaDa ApavAmAM Ave che. ' merAu' gAma amArI maMDaLImAMnAM zrI jeThAlAlabhAInuM gAma hatuM ane emanI khAsa vinaMtithI ja amAruM ahinuM rokANa vicArAyuM hatuM. temanAM ghera cAha-maThanA khAkharA - cIkI - sevagAMThiyA ane gaLyA sATAne nAsto karAvavAmAM Avyo. zrI jeThAlAlabhAInA dAdA 98 varSanA che. pitAzrI paNa hayAta che. emanAM ame darzana karyAM. godhare merAuthI basa UpaDI. vacamAM taLAva tathA zItaLA mAtAnuM maMdira AvyuM, paNa te ame cAlu basamAM ja joyuM ane amArI basa godharo' gAma AvIne UbhI. ahiM paNa tyAMnA jaina bhAI bahenoe ======= = = - kahana = - - marA basamAMthI lAyajA, mAyaka, deDhIyA, sAMbharAI ane hAlApara gAma joyA. AmAnAM ghaNAkharA gAmamAM derAsara che. have lagabhaga 1-0 vAgavA Avyo hato ane DUmarA' dekhAyuM. DUmarAmAM kalyANajI ThAkarasI enDa sansa - kacchI vizA ozavALa jaina bALAzrama che. zrI haMsarAjabhAIe paramAnaMdabhAIne sutaranI AMTI paherAvI svAgata karyuM. vidyArthIoe baMnDa vagADI salAmI ApI. A bALAzramamAM 158 vidyArthIo che ane A saMsthAnuM udghATana rDo. jIvarAjamahetAne hAthe thayuM che. ahi ame miSTAnnanuM bhajana karyuM. thoDo samaya ArAma karyo ane gAmanI eka moTI haoNspiTala jovA UpaDayA. A hospiTala zrI ratanazI mulajIe rUA. 3 lAkhanAM kharce baMdhAvI sarakArane arpaNa karI che. paraMtu du:khanI vAta e che ke ahiM eka paNa rDokaTara nathI ane hospiTala khuda nirAdhAra jevI, nirjIvaUbhI che. ahiMnA kAryakaronuM kahevuM che ke ApaNA rAjadvArI pakSanI : saus - Ejha = -- 2 1 15. - 7 - - banya - - -- / - -- -- ''''1''nA lekha ma... bhaja bAnama kasa jA. nagnA may vI. " - ka no ara7 O A kacachanA nakazAmAM ApelI mAMDavIthI zarU thatI --- A prakAranI rekhA amArA pravAsanI rekhA sUcave che. kaccha mAMDavI, abaDAsA, lakhapata, nakhatrANA, bhUja, banI, aMjAra, bhacAu ane rApara ema 9 tAlukAmAM vaheMcAyeluM che. temAMnA bhacAu ane rAparane vAgaDa kahe che. A vAgaDa sivAyanA bAkInA bhAgane amArA pravAsamAM AvarI levAmAM Avyo hato. pravAsavarNana sAthe nakazI jotAM rahetAM amArA pravAjAsthaLanI mAhitI maLI zakaze.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-4-65 A eka jANabuja bedarakArI che-Deliberate Negligence che. DumarAmAM caMdra prabhu sAgaranuM derAsara che. A derAsaranI kArIgarI ane sthApatya bhAre AkarSaka che. A maMdiranAM darzana karIne ame jakhau tarapha ravAnA thayA. * jakhau jatAM ame 'koThArA ' rokAyA. koThArAmAM zAMtinAthajI mahArAjanuM derAsara che. A derAsara ghaNuM ja moTuM ane suMdara che. A derAsara joIne badhAMne khUba AnaMda thayo. * koThArA pahelA sUtharI gAma Ave che paraMtu samayasara jau pahoMca!ze nahiM ema vicArIne amArAM kAryakramamAM ahiM rokAvAnuM hovA chatAM amAre te paDatuM mUkavuM paDeluM. koThArA pachI ame naLIyA gayA. naLIyA ahiM amane tAlukA vikAsa adhikArI vigerenA paricaya karAvavAmAM Avyo - amAruM Atithya karavA mATe muMbaIthI khAsa kaccha Avela muMbaInA jANItA samAjasevikA mAnabAI paNa ahiM amane maLyA - tAlukA paMcAyatanAM pramukha zrI jeThAlAlabhAIe saunA satkAra karyo ane saune cAha- biskITa ApavAmAM AvyA. rAMdhanA sabhyonA vyakitagata paricaya meM saune karAvyo. tyArabAda zrI paramAnaMdabhAIe jaina yuvaka saMghano ItihAsa TUMkamAM kahyo ane saMghanI vividha pravRttiono khyAla Apyo, ane tyAra pachI zrI vidarAya vArAe kacchanA javalaMta ItihAsa emanI rasALa zailImAM kahI saMbhaLAvyo, jeno sAra nIce mujaba hato : "kacchano pradeza khetIpradhAna deza che. ghaNIvAra duSkALanI asara nIce AvI jAya che. AthI ahiMnA lokoe bahAranuM kSetra zodhyuM che. ahiM paMcatIrthI che. amArA dezane avyava sthita rAjakIya mAnasamAMthI pasAra thavuM paDayuM che. sauthI prathama kacchI prajAkIya pariSada sva. yusapha maheraalInA pramukhapade maLelI. e pariSadanA chellA kALa hato. pachI amAro deza gAMdhIjInI asara nIce Avyo. 1947 pachI 1948mAM vyavasthita rIte koMgresa ahiM AvI. Aje ame gujarAtanI aMdara jillA tarIke ja chIe. amAre tyAM 23-24 hAIskUlo che. 3 thI 4 ekeDemIka hAIskUla che. Aje kaccha thoDuM bahAra AvatuM jAya che. ame Development StagemAMthI pasAra thaI rahyA chIe. ahiM lokonAM dilamAM prema che. gAmaDAnuM khaDatala jIvana ahiM che. paMcAyata rAjya dvArA gAmaDe gAmaDe zALA pahoMcI gaI gaI che. amAre tyAM nAnI bacata yojanA gujarAtamAM sAro lakSyAMka laI jAya che. zUrAo, saMto ane satIonuM A dhAma che. 'kacchanA kalAkAro pustaka, jenA lekhaka dulerAya karANI che-A pustaka vAMcI javA Apane bhalAmaNa che. kacchanI bhASAne lipi nathI, paNa bhASAnI aMdara premanA dhodha che. bhASAmAM nAnyatara jAti nathI. bhASAmAM jyAM sudhI eka akSaramAM samajAvI zakAya tyAM sudhI be akSaro na vAparavA evA bhASAnA bhAva che. dAkhalA tarIke putravadhUne 'nAM' gAyane 'gA' ane doDavAne 'do' kahe che. ahiM bharatakAma ghaNuM sAruM thAya che. UnanA vepAra paNa sAro che. kacchanA mANasa sAde che. roTalA - chAza khAnAro che. ahiM retI che. dariyA che, vADI che, havA che, ane bhUjiyA DuMgara paNa che. ahiM hiMdu musalamAnano prazna ja nathI. dezamAM koma hullaDo thayA che, paNa ame komI hullaDa karyA nathI. balake, ahiM musalamAno zItaLAmAtAne mAne che. ane hiMduo hAjIpIra jAya che ane tAbUtamAM phALA paNa Ape che. gujarAta - saurASTra karatAM musalamAnanI TakAvArI amAre tyAM vadhAre che. kahevAya che amAre tyAM eka musalamAna phojadAra thaI gayo ane teNe musalamAna saMskRti ahiM AvatI rokI Ane amArA ItihAsane pAne kacchanAM kromavela' kahyo che. 3 259 naLIyA - gAma, abaDAsA tAlukAnuM mukhya gAma che. amAre tyAM kheDUto jAgyA che- Ayara koma paNa jAgI che. jADejA, bhAIo paNa AgaLa AvI rahyA che. A gAmamAM zrI pAMDuraMga zAstrIe " tattva - bhAvanA ' nAmanI saMsthA cAlu karI che. A saMsthA sAMskRtika vicAro gAmamAM phelAve che. .. aMtamAM AbhAravidhi thaI, rAta paDI gaI hatI. sau jakhau tarapha javA ravAnA thayAM.. jakhau - eTale kacchanA pazcima vibhAgano cheDo. A eka baMdara paNa che. ahiMthI mIThuM paradezamAM caDhe che. ame gayA tyAre jApAnanI eka sTImara mIThuM levA AvI hatI. jo sAlvaTa varkasanAM zrI jhaverabhAIe saune zIrA - pUrInuM bhAjana karAvyuM. ane bhejana bAda jakhau gAma je jakhau baMdarethI dasa-bAra mAIla dUra che tyAM amArI maMDaLIne laI javAmAM AvI. ThaMDI vAtI hatI-sarvatra aMdhakAra hato. gAmamAM IlekaTrIka battI na hatI. verakAkAnI jIpa sAthe hatI eTale sAmAna pheravavAmAM ThIka madadarUpa thaI. rAte badhA godaDAM oDhIne sUI gayA. savAre UThIne nityakarma patAvyA bAda, tyAM bhagavAna mahAvIra svAmInuM eka bhAre bhavya maMdira che tyAM badhe pharIne darzana karyAM ane pachI verakAkAne ghera gayA. tyAM temaNe kacchanA je khAsa nAsto kahevAya - roTalA, gharanI bheMsanuM cAkakhuM ghI, chAza ane cA-nA peTa bharIne nAsto karAvIne amane khUba saMtuSTha karyA ane tyAra bAda ahiMthI amArI savArI nArAyaNa sarovara tarapha UpaDI. bahena mAnabAI jee naLiyAthI amArI sAthe hatA ane jemaNe jakhaunA sAlTa varkarsa upara amArA citra bhAjananI vyavasthA karI hatI ane jakhaumAM paNa amArA mATe jemaNe zrI jhaverakAkA sAthe maLIne badhI gAThavaNa karI hatI teo jakhauthI amArAthI chUTA paDayA. te bahenanI ATalI badhI mAyALu lAgaNI mATe temane ame jeTalA AbhAra mAnIe teTalA ochA che. apUrNa cImanalAla je. zAha Aje leAkeA zuM cAhe che? prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelI upadhAna ane AcArya padavI- pradAna samAraMbhanI vigato vAMcIne dharmazAstravizArada zrI sUrajacaMdra DAMgI meoTI sAdaDIthI potAnA eka patramAM lakhe che ke, "Aje loko 'prasiddhi' cAhe che, 'siddhi' nathI cAhatA, 'pradarzana'nI pAchaLa che, 'darzana'nI pAchaLa nahi, Aje 'namo siddhANaM'nA sthAna upara 'tame prasiddhANaM' bAlavuM vadhAre ThIka thaze." khA TIkA AjanI paristhitine, huM dhAruM chuM ke, yathArthapaNe rajU kare che. paramAnaMda zrI kisanasiMha cAvaDAnA vArtAlApa zrI. su'bai jaina yuvaka saghanA upae tA. 64-65 magaLavAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye nIce jaNAvela sthaLe jANItA ciMtaka ane vivecaka zrI kisanasiMha cAvaDAnA vArtAlApa goThavavAmAM AvyA che. A vArtAlApamAM rasa dharAvatA bhAibahene bhAga laI zake che, sthaLaH zrI rasikalAla meAhanalAla jhaverInu' nivAsa sthAna, kulaca'da nivAsa, 3 mALe, copATI sI pheisa. zrI cImanalAla cakubhAi zAhanuM vyAkhyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saghanA upakrame sadhanA kAryAlayamAM tA. 10-4-64 zanivAranA rAja sAMjanA 6-15 vAgye rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNanI samakSA e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhu nahera vyAkhyAna Apo. matrI, mubaI jaina yuvaka sadha
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 prabuddha jIvana tA. 1-4-6 | sanniSTa sAhityakAra: dhUmaketu dhUmaketue saunI vidAya lIdhI-gayA mahine haMmezane mATe ja. "hemacaMdrAcAryanuM jIvana lakhavA e taiyAra nahotA e rAmavidAya lIdhI; koIne jarAsarakhI paNa gaMdha AvavA dIdhA sivAya. I. sa. 1937 AsapAsa - sArI evI rakama puraskAra tarIke maLe kahevAya che ke "dhUmaketu'ne tAro khare che tyAre kAMI ne kAMI nukasAna paNa teonI nA pADI hatI; mahAmahenate 'hA' paDAvI zakayA, ane thAya ja che. sAhityakSetranA A suprasiddha 'dhUmaketu'nA kharI javAthIavasAnathI sAhityane haju paNa eka dasakA sudhI sevA ApI zake , varSane aMte - emanA avirata parizrama pachI gujarAtane pitAnA evA saniSTha sAhityakAranI kheTa paDI che. eka jyotirdharanuM suMdara jIvana maLyuM. ane sAthe sAthe e rAmayanA chellAM trIsa varSane enI sAthe mAro ane pachI amAro- ItihAsaniSTha dhUmaketunI gujarAta viSenI jIvanadaSTi paNa badalAI. * "cA-gharane paricaya. emAM lagabhaga paMdara varSa te evAM ke jemAM tyArathI "gujarAta' viSe kaMIka ghasAtuM bolI jatA dhUmaketu gujarAtanI bhAgye ja koI ravivAre rAvAre ane saptAhanA koI ekAda vAre asmitA mATe sajAga banyAM. emAMthI ja caulukaya navalagraMthAvali na maLyA hoIe evuM na ja bane. ane e paMdara varSanA gALA daramiyAna dhUmaketunI sarjanapravRtti vize daSTA thavA huM bhAgyazALI banyA ane tyArabAda guptayuga navalagraMthAvaline janma tha. e mAre mATe jidagInuM eka adbhuta saMsmaraNa kahI zakAya. TUMkI gujarAtI sAhityane emaNe vipula ApyuM che, paNa enAthI e vArtA hoya ke navalakathA hoya, jIvanacaritrane prasaMga hoya ke ItihAsane emaNe jIvanamAM kayAreya saMtoSa mAnya nathI. joke gujarAte emane paMtha hoya-keDI hoya yA pagadaMDI hoya--e sarva kSetre jyAre jayAre emanI pUrate nyAya nathI karyo ane emane UMDe UMDe asaMtoSa hata- - kalama para sarasvatI besatI tyAre tyAre meM emAM nihALyAM che - ekaniSThA ane khumArI. ! kayAreka vyakata paNa tha; paraMtu janatAne lokone potAnA tarapha- emanI pAse kalAkonA kalAka gALavA e paNa amAre mATe potAnAM pustako pratye Adara joI e saMtoSa anubhavatA.' cA-ghara mATe-zrI jhaveracaMda meghANI, zrI guNavaMtarAya AcArya, A sAthe eka mahattvanI eka vAtanA ame sau sAkSI chIe ke zrI anaMtarAya rAvaLa, zrI madhusudana medI, zrI manubhAI jodhANI, jayAre jayAre emaNe asaMtoSa anubhavyuM che tyAre tyAre emaNe . ' huM ane gurjara graMtharatna kAryAlaya-e sau mATe eka lahAvo hatA. pitAnI je anokhI viziSTatA hatI e kadI nathI khAI. ame | * ' kadIka cIDavIe to emane puNyaprakopa amArI mahattvAkAMkSAone - utteja. emanI sAthe carcAmAM-ToLaTappAmAM-ItihAsa-saMzodhanamAM ke tyAre emane vadhu khumArIthI vicAratA joyA che. e te kahetA: ' vArtAnA muddA aMge kalAkonA kalAka gALe; tame thAke ja nahi, "yunivarsiTI, sarakAra ke saMsthAo zuM sanmAnavAnI hatI? tyAM - e paNa thAke nahi. carcAmAM kadIka vighAthI, kadIka abhyArI, paNa besI gayA che vAmaNA netAe, sAcuM sanmAna te pUjA karI 6 kadIka jijJAsa to kadIka eka daSTA samA bhAse. Ama to teo rahI che. sAhityakAronuM.' cheka sudhI vidyArthI rahyA ane vidyArthI tarIke vidAya thayA. - narmada vize vAMcyuM hatuM, sAMbhaLyuM hatuM A prakAranI khumArI sAhityanA keTakeTalAM vidhavidha kSetro emaNe kheDayAM che emanA mATe; svargastha nAnAlAla kavi saMbaMdhamAM emanI uttarAvasthAmAM nihALyuM hanuM sagI AMkhe; paNa dhUmaketu vize to paMdara paMdara varSa sudhI satata jIvanapravAsa daramiyAna ? TUMkI vArtAo, navalakathA, nATikAo, ane tyAra pachI paNa A satya joyuM ane anubhavyuM. koIne namatuM Ape ciMtanAtmaka nibaMdha, pravAsa-varNane, vivecana, hAsyarasa, jIvana nahi-ddhita mATe potAnA maMtavya mATe paNa. jIvyA tyAMsudhI jema caritra, AtmakathA, prauDha mATenI paNa bALa pustikAo-aneka emaNe potAnA lekhanamAM bhAvanAzIlatA, raMgadarzIpaNuM, saudaryadaSTi kSetre eo viharyA-vicaryA, ane sarva kSetrane pitAnI havA'thI sabhara vagere jALavI rAkhyAM, ema lekhanamAM ane jIvanamAM khumArI paNa karavA yatnazIla banyA; ema kahe ke A sarva prakAranI emaNe zAMta TakAvI rAkhI. jyAre e kahetA : 'bAramI sadInA samagra gujarAta para najara nAkhe : hemarAMdrAcAryanI pratibhA sArAya gujarAtane chAI. '' upAsanA karI. aneM bhAvanApradhAna dhUmaketue pitAnA jIvana sAthe rahI hoya ema jaNAze.' dhUmaketu viSe paNa kahI zakIe: "sAhityanAM vaNI lIdhelA mahattvanAM mUlyAMkanethI e sarva kSetrane alaMkRta karavA prAya : sarvakSetra ane mukhyatve TUMkI vArtAnuM kalAkSetra emanI . teo sajAga rahyA. pratijJA laI kalamane khoLe eee mastaka mUkyuM pratibhAthI Aje chavAI gayuM che.' ' nahotuM, paNa mastaka mUkyuM hatuM ema kahIe te jarAya atizayekita A khumArInI sAthe emaNe jIvanabhara sAhityanI je "zAMta ' ' nathI ane kalamane khoLe mUkela e mastakane emaNe cheka sudhI upAsanA karI emAM kayAMya vADAbaMdhI pravezavA dIdhI nathI. amArA ' , ' gauravabhera unnata rAkhyuM che. TUMkI vArtAonA kSetre e gujarAtI sAhityamAM cA-ghara'nI carcAmAM ke koI paNa sthaLe e potAnI rIte anAkhI agrima-arvAcInomAM Adya banyA AMtararASTrIya kSetre pratibhA havA ja UbhI karI detA. 'cA-ghara' maMDaLa eka samaye 'vADAmAM gaNAI saMpanna gaNAyA. e vakhate paMDitayuga Toce hato tyAre dhUmaketue gayuM hatuM. paraMtu mAre kahevuM joIe ke dhUmaketue ke amArAmAMnA che. samAjanA nIcalA staranA mAnavIone, pAtrone potAnAM mukhya koIe 'cA-gharamAM kadI vADAbaMdhI thavA dIdhI nahotI. satyane ame .. sau AnaMdapUrvaka svIkAra karI letA : pitAne na gamI hoya evI pAtro banAvI sAhityakSetre 'taNakhA' veryA; e taNakhA , vastune chaDecoka virodha paNa karI zakatA-dhUmaketunA zabdomAM kahIe emAMthI Aje aneka taNakhAe pragaTayA che. navalakathAnA - te "pachI bhalene sAme moTo camarabaMdhInAM hoya !' e rIte e I / kSetre emanuM pradAna vipula che. alabatta, TUMkI vArtA jeTaluM sabaLa spaSTabhASI hatA. ane samRddha nahi. paraMtu navalakathAmAMnAya emanAM pAtra dhUmaketunI chelle, mahinA savA mahinA upara jayAre emane maLyuM che.' bhAvanA, Adarzo yA vyakitatva eka thA anya prakAre darzAvyA sivAya mArAM saMpAdita' 'vimalaprabaMdha' mATe ane gujarAta sAhitya sabhA " * rahetA nathI. caulukaya ane guptayuganI navalagraMthAvalinAM pustako sATha varSa pUrAM kare che enA hIraka mahotsavanI ujavaNInI rUparekhA , ItihAsa mATenI emanI saniSThAnAM rAkSI che. varSo pahelAM 'ItihAsa sAthe emanA sahakAra mATe, tyAre emanI eka IcchA hatI : saMmelana" samaye eoe kaheluM : "navalakathAmAM ItihAsanuM pramANa have te e chellI ja IcchA hatI ema kahI zakAya : gujarAtano joIe-khIcaDImAM mIThuM joIe eTaluM, e pramANa eoe jIvananAM aNizuddha ItihAsa vahelAmAM vahelI take lakhavAnI." amAre saune- aMta sudhI jALavI rAkhyuM. navalakathAnI mULa vastune, aitihAsika zrI guNavaMtarAya AcArya, zrI madhusUdana modI, DaeN. bhogIlAla sAMDesarA, pAtrane ke tatkAlIna rItarivAjane e eTalA ja vaphAdAra rahyA. DaoN. hariprasAda zAstrI-vagereno sahakAra meLavIne. enI eka jhINAmAM jhINI aitihAsika hakIkata mATe e eTalI cIvaTa rAkhatA ke manISA manamAM ja rahI gaI. e manISA pUrI karavAnI taka vidyadivasanA divase gaLI jAya teya zuM? tyAMsudhI ajaMpe emane mAna ItihAsavida pUrNa kare e ja dhUmaketune sAcuM tarpaNa kahI zakAya. * satAvyA ja kare. tAga meLavye ja jaMpe. abhyAsaniSThA paNa enI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-65 prabuddha jIvana ugamAM TrasTIzIpanA siddhAntano abhinava prayoga karanAra udyogapati zrI ane sTa bADara ' A paricaya sarvodaya presa sarvIsa taraphathI maLela zrI amRta modInA lakhANane tathA tA. 7-3-65nA janmabhUmi-pravAsImAM pragaTa thayela 'sahama'nA lakhANane saMkalita karIne taiyAra karavAmAM Avyo che. taMtrI satamukhI-pratibhA-saMpanna gAMdhIjIe samAja-jIvananA sTena khAte temanuM vaijJAnika sInthaTIka kArakhAnuM jhaDapathI vikasavA vividha kSetre kaMI ne kaMI pradAna karyuM che. "samAna vaheMcaNInA siddhAM- lAgyuM. tanA mULamAM, dhaniko pAse je vadhArAnuM dhana che tenA TrasTIpaNAno 1951 sudhI A DeMTa-bADara kaMpanI bADara kuTuMbanI vicAra ni:saMdehapaNe samAyela che. jamIna ane saMpatti tenI che, khAnagI mAlikInI hatI. paNa mAnavatAvAdI mI. bADara potAnA karmaje mahenata kare che." ema kahIne bApue saMpatti ane udyoganA cArIone manathI bhAgIdAra mAnatA hatA. teo samajatA hatA ke, kSetre TrasTIzIpano vicAra rajU karyo tyArathI eTale ke 1937thI A udyoga-vepAra para vyakitagata mAlikI na hovI ghaTe, kema ke e samavicAra ApaNe tyAM vAgoLAI rahyo che. jo ke pratyakSa svarUpamAM khAsa nI deNa che. emanAmAM vaselI A mAnavatA ane mAnyatA emanA karIne hajI e vicAra ApaNI AgaLa Avyo nathI. paraMtu koI paNa kArakhAnAnA vahIvaTamAM vyakata thaI, ane 1951mAM temaNe krAMtikArI mULabhUta vicAra sthaLa ke kALanA baMdhanamAM raheto nathI. vaheluM ke pagaluM bharyuM. zuM hatuM e pagaluM? kArakhAnAnA nevuM TakA zeranuM emaNe moDe, ahIM ke tahIM, ene prAdurbhAva thAya che ja. ' TrasTa karyuM, kArakhAnAnA badhA karmacArIone javAbadAra bhAgIdAra vinobAjIe jamInanA savAla paratve grAmya vistAramAM banAvyA ane traNa bAbatamAM temane bheLavyA: (1) saMcAlananI TrasTIzIpanA vicArane saphaLa prayoga karyo gaNAya, paNa vyApAra ane javAbadArI (2) naphAnI vaheMcaNI ane (3) khoTa Ave te tenI udyoganA kSetre TrasTIzIpa kaI rIte amalI banI zake te ApaNe tyAM hajI vaheMcaNI. potAnI A aMgenI bhUmikA batAvatAM mI. bADara kahe che: vicAraNAno viSaya rahyo che, tyAre yuropanA thoDAka udyogapatio e "koI paNa audyogika sAhasamAM napho aneka kAraNosara thAya dizAmAM AgaLa AvyA che te ApaNe mATe sUcaka hakIkata che. che. udyogamAM thato napho udyogamAM kAma karatA badhA ja lekonA IglenDa, jarmanI ane DenmArkamAM keTalAka udyogapatioe svecchA- sAmaTA puruSArthanuM phaLa hoya che. jo vAhana-vyavahAra ane jAhera saMsthApUrvaka potAnA udyoganI mAlikI samAjane-udyogamAM kAma karatA enI sagavaDa na hoya, lokonI kharIdavAnI ane vAparavAnI zakitanA karmacArIone-sAMpI daIne abhinava prayoga Adaryo che. skoTa-bADara kAraNe khaDAM thatAM bajAro na hoya, AyAta paranI jakAte dvArA maLavuM saMrakSaNa na hoya, tAlImabaddha majUro ane zikSita taMtravAhako komanaveltha, robarTa vesTa kaMpanI, phArmara enDa sansa, jona luI pArTa vagere hoya nahiM, to koI paNa kArakhAnuM hastI dharAvI zake nahi narazIpa, kAla jAIsa phAunDezana jevI videzI peDhIoe ke naphe karI zake nahi. tethI koI kahe ke udyoga calAvavA mATe svecchApUrvaka potAnI mAlikInuM visarjana karIne tenuM samAjamAM harUrI kharca bAda karatAM je bacata rahe te koI ekanI nahi, te aneka vitaraNa karyuM che, jemAMnI jaoNna luI pArTanarazIpamAM to tera hajAra tane AbhArI che ane tethI e meLavavAmAM jeno jene hisso hoya te sau vacce tenI vaheMcaNI thavI joIe, te enuM kahevuM jeTalA karmacArIo kAma kare che. 1958nA eprilamAM zrI jayaprakAza '' yogya gaNAze. nArAyaNa cAra mAsa mATe yuropanA pravAse gayA hatA, tyAre uparokata "ene artha e thayo ke ApaNe eka prakAranI sahamAlikInI kaMpanIone prayoga joI, khUba prabhAvita thayA hatA. jayaprakAzajI sthApanA karavI paDaze. udyoganI mAlikI samAjanI hoya ane sahakahe che: "meM emanAM kArakhAnAM joyAM, e loko sAthe meM vAtacIta kArI dhoraNe cAlatI hoya evI racanA karavI paDaze; Ane mATe karI, emanA majUrone maLyo, te meM joyuM ke mAlikoe potAnI AjanA zeraholDaroe potAnI sattA tathA viziSTa hakkone pitAnI navuM-paMcANuM TakA mAlikInuM visarjana karIne samAjamAM vitaraNa meLe jatAM karavAM paDaze; tathA kAmadAroe potapotAnA udyoganI karI dIdhuM che. huM enAthI bahu prabhAvita thayo. kevI nUtana preraNA kAryanIti, kAryakuzaLatA, tathA ekaMdara phAyadA mATenI javAbadArImAM che ke je sArA saMsAramAM kAma karI rahI che!" pitAne pUre pUro hisse svIkAravo paDaze. AvAM svayaM saMcAlita skoTa-bADara komanavelthavALA A prayoganA mukhya praNetA mI. ane sTa bADara sarva sevA saMdhanA AmaMtraNathI 21mI phebruArIe vyApArI samAjamAM zeraholDarone cAlu nANAMnA dara mujaba pitAnI bIjIvAra bhAratanI mulAkAte AvyA hatA. agAu 1959nA mUDI para yogya napho ApavAmAM Avaze; vyavasthApaka arthAta jAnyuArImAM AvelA tyAre muMbaI, beMgalora, madrAsa, dilhI, kala- udyoganA netAone pitAnA puruSArtha badala yogya puraskAra maLaze; kattA vagere zaheramAM pharyA hatA tema ja vinobAjIne temaNe potAnA ane jemaNe aviratapaNe pitAnuM sarvottama ApyuM che evA majUro prayoganI rasaprada vigate samajAvI hatI. ane nekone tema ja sArA samAjane udyoganI nANAMkIya saphaLatAmAM arnesTa bADarano janma I. sa. 1890mAM svITjharlenDamAM pitapatAne yogya hisso maLI raheze." thayo hato. sAta bhAMDumAM teo sauthI nAnA hatA. 14 varSanI vaye have mI. bADaranA kArakhAnAnI theDIka vigato joIe. jyAre temaNe kArakunI zarU karI. paNa bAvIzI vaTAvyA bAda teo udyoganA temaNe potAnA kArakhAnAnI mAlikI kAmadAromAM vahecI dIdhI tyAre mArge vaLyA. teo nasIba ajamAvavA laMDana AvyA. tyAM teo enI askayAmate 15 lAkha rUpiyAnI hatI. te vadhIne 1959mAM kumArI phaiTa sAthe paraNyA ane pachI teo briTiza nAgarika banI 45 lAkha rUpiyA jeTalI kiMmatanI thaI gaI hatI. eTale ATha varSamAM gayA. paNa saMyogavazAta teo dhaMdhAmAM paDayA. svITjharlenDathI traNa gaNI ! kArIgaro javAbadAra bhAgIdAra thayA. pariNAme saMtoSa vadhyo, selyuleIDa maMgAve ane IMglAMDamAM vece. peDhInuM nAma I. oNTa AnaMda vaheMcAyo, ane e kAraNe utpAdananA AMkamAM satata vadhAro bADara rAkheluM. bIje vigraha zarU thayo te dAyakAmAM teo pote ghaNI tho rahyo, jo ke parasparanI nikaTatA ane pArIvArika saMbaMdha cIjo banAvatA hatA. jaLavAI rahe te mATe zrI bADara mAne che ke kArakhAnAne vyAsa ghaNe paNa AraMbhakALamAM ja e kaMpanI muzkelImAM AvI paDI. 1941nA mArcamAM laMDana para bombamAro thayo tyAre emanuM meTa na hovo joIe. mATe emanuM kArakhAnuM 275 jeTalA kAmadAronuM kArakhAnuM tArAja thaI gayuM. paNa zrI bADara hiMmata hAryA nahIM. ane madhyama kadanuM che. mAnavamAtra joDe maitrIpUrNa vyavahAra rAkhavAnI plAsTikanA kAmamAM jhaMpalAvyuM. temAM kudarate sAtha Apyo ane vale- IcchAthI e kaMpanI laDAI mATe sAmAna pedA nahIM karavAnI mAnyatA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 prabuddha jIvana tA. 1-4-65 dharAve che. sAmAjika tathA anya kalyANakArI kAmamAM tema ja duni- ': ' mAnavane sattAnA sthAne mukanAra thAnA avikasita dezamAM madada pahoMcADavAnuM kAma paNa A kaMpanI kare che. kaMpanInA baMdhAraNanI nIcenI kalame dhyAna kheMce tevI che. bhagavAna mahAvIra (1) kaMpanInA sabhyo jugAra ke vyAja jevI Avaka kare te prAgaitihAsika kALa sudhInA je aMkoDA ItihAse zodhI kaMpanInI bhAvanA joDe susaMgata nathI. kADhayA che temaja vedAdi dharmazAstromAMthI paNa jenA vikAsane (2) sau sabhyoe samAja sevAnI vRtti rAkhavI joIe. ItihAsa tAravI zakAya che, e badhA uparathI jaNAya che ke Adi (3) kaMpanInI mITIMganI zarUAta TUMkA maunathI karavI. mAnava jaMgalI hoI zarU zarUmAM aMta:preraNAne vaza vartIne e pitAnuM potAnA A prayogane anubhava batAvatAM zrI bADara kahe che: "A jIvana vyatIta karatA ane pitAnAthI baLavAnane joIne e enAthI prayoganA ATha varSanA gALAmAM ame amArA kArIgaro uparAMta AjubAjunA samAjanI sahAnubhUti prApta karI che. sAmAjika Darato. pAchaLathI enI buddhi samajamAM jema jema vikAsa thavA tathA anya kalyANakArI kAmo pAchaLa ATha lAkha rUpiyA kharcA che. lAge tema tema teNe jhADa, nAga, pazupakSIothI mAMDI kudaratI kArakhAnAnI sthiti saddhara che, ane IglenDamAM ke duniyAmAM koI ghaTanAo, uSA-agni-vAyu tathA sUrya caMdra jevAM tattva, AkAzI mATI uthalapAthala na thAya te amArA kArakhAnAnI sthiti koIpaNa deva ne ema devadevIonAM sarjana-asta tathA parivartana pachI mUDIvAdI ke sahakArI kArakhAnAMnI sthiti karatAM vadhAre majabUta che. A amAro nAnakaDo prayoga che; paNa gAMdhIjInA vicAra pAchaLa Izvara, brahma ane parabrahmanI upAsanA sudhI teNe pragati sAdhI che. je ahiMsAne vicAra che te ja amAruM paNa baLa che. ame amArA Ama mAnave ja deva ane IzvaranuM sarjana karyuM che, temaja prazno ahiMsaka rIte ukelavA mathIe chIe." jaMgalI-jIvanamAMthI uttarottara vikArA sAdhI AjanI duniyAnuM chellAM 14 varSathI saha-mAlikIno A saphaLa prayoga TrasTI ghaDatara paNa eNe ja karyuM che. Ama chatAM bIjI bAju zipanI dizAmAM vicAranArA sahune mATe preraka che. Aje ApaNe tyAM jAhera sAhasa ane khAnagI sAhasanAM sUtro cAlI rahyAM che. vikAsanA hareka tabakke pitAnA ISTa devenuM mahattva vadhAravA enI tyAre duniyAmAM AvA trIjA udyoga-mArgane paNa AraMbha thaI AjubAju ya, upAsanAnA prakAro, enI vidhi ane e vidhi cUkayo che, je sahakAra, samAjavAda ane TrasTIzipanI bhAvanAne karAvanArA tvijo vagerenuM paNa sarjana karyuM che. pariNAme emAMthI AvarI le che. duniyAmAM cAlatAM AvAM kAmanI gati jANeajANe varNo, uMcanIcanA bhede, strIo ane zudro paranA jU, pazusamAjane sarvodayanA mArge laI jaze e AzAnuM cihana che. pUraka noMdha: briTananI kaMpanI dhAro evo hato ke temAM A onI bali tathA samAjane gUMgaLAvanArA evA vidhiniSedhanI navA sAhasane baMdhabesatuM karavAmAM muzkelI hatI. AthI tenI sAthe paNa bharamAra pedA thaI che ane enuM vyAjabIpaNuM TheravavA dene meLa meLavavA traNa saMsthA racavAmAM AvI. (1) vepArI kaMpanI nAme maMtra-taMtra-camatkAro-aMdhazraddhAo ane vaheme tathA pAkhaMmATe borDa oNpha DirekaTarsa, (2) kAunsila oNpha menejamenTa oNpha Done paNa paNa maLyA karyuM che, eTaluM ja nahIM, Izvara ane dharmakaeNmanaveltha ane (3) TrasTImaMDaLa. zAstrone ene Teke che evA vacane paNa emAM umeravAmAM AvyAM che. mAlika ane majAnI bhAgIdArI kema cAle che e paNa samajavA jevuM che. sTeTa beDara eNnDa kaMpanI limiTeDa vepAra kare che. Ama je mAnave AvI bhavya pragati sAdhI hatI e mAnava ja te varSe karoDa rUpiyAthI kayAMya vadhAre kiMmatanA mAlanI heraphera kare che. pite have pitAnI pedA karelI jALamAM aTavAI gayo hato. gUMgaLA- beDarano putra goDarika menejiMga DirekaTara che, beDara pote ceramena che. maNane ene pAra nahote. tyAre bhagavAna mahAvIre jagata samakSa upaNA goDarika ceramena thaI gayA pachI borDa opha DirekaTarsa navA ceramena pasaMda karaze. bApa-dIkaro AjIvana DirekTara che. be DirekaTaronI cUMTaNI karI ke, gfsa tumaseva tuma fmAM f aff fmAmar? komanaveltha kare che. pAMca DirekaTarane ceramena nIme che, paNa TrasTIo (AcA. zU. 1. a. 3. u. 3) te nimaNuMkane bahAlI Ape tyAre ja nImI zakAya. sarvocca sattI he mAnava! tuM ja eka mAtra tAro mitra che. tArA sukha duHkhanA kAunsila oNpha repharansa pAse che. mAlika majurane sarakhe avAja, -tArI sRSTine kartA-hartA-bhakato paNa tuM ja che. tAro abhyadaya naphAnI vaheMcaNImAM ochAmAM ochA 60 TakA napha saMsthAnA vikA- koInI paNa prArthanA-yAcanA para avalaMbato nathI. vartamAna ane samAM jAya che. 20 TakA sudhI benasamAM jAya che. benasane 13 bhAvi ghaDavuM e tArA pitAnA ja hAthanI vAta che. tuM dhAre te bhAga saune sarakhe maLe che ane 2/3 pagAra pramANe maLe che. vizvanAM vaheNane paNa badalI zake che, eTaluM ja nahIM, tuM pite bAkIne napho zeronA vyAja tarIke vaheMcAya che. zeraholDaro bahAranA Izvara paNa banI zake che. to pachI zA mATe anyatra bahAra bhIkha mANasa nathI hotA. 1951ne baMdhAraNa pramANe vepArI kaMpanImAM mAMgato phare che? je deva- devIo ke IzvaranI pAchaLa tuM doDadhAma 9/10 zera komanaveltha pAse ane 1/10 beDara kuTuMba pAse hatA. karyA kare che ane sarjaka paNa che je hato e ya tuM bhUlI jAya che. have badhA zera komanaveltha pAse che ane khAsa matAdhikAra TrasTI- mATe tuM tArA potAnA ja paga para Ubhe rahetAM zIkha. prabaLa purumaMDaLa pAse che. SA ane vizuddha jIvana e ja mAtra vizvanA vijayanI cAvI che. beDara dareka mANasa sAthe vyakitagata saMsargamAM rahe che. AthI e je prApta kare che ane pachI "revA ita namasati' deve paNa namana kare che. mATe he mAnava ! tuM tArI pitAnI zakitaone bhUlI dareka mANasa sAthe temane saMbaMdha kuTuMba jevo che. beDara kahe che ke, sukhanI khATI ka95nAe e devone khuza kravA mathI rahyo che. vepArahunnara udyogamAM meM lekazAhI dAkhala karI che; svITjharlenDamAM paNa tuM jANatA nathI ke 'mavaraHI navA:' deve sudhAMta paNa. karmanA lokazAhI I. sa. 1241mAM zarU thaI hatI! avicala niyamane vaza hAI koInuM paNa e kalyANa alyANa gAMdhIjInA bhAratamAM gAMdhIjInA Adarzane koIe vyavahAramAM karI zakatA nathI. je kaMI zubha-azubha prApta thAya che e kevaLa nathI mUko, paNa beDara vyavahAramAM mUkayo che. pitAnA ja karmonuM phaLa che, ane e karmo paNa tArA puruSArthane ja * jetI nathI! paripAka hoI te pite ja eka svataMtra zakita che. vArI jAu AMkha, tArA A ajaba cAturya para: - Ama AjathI 2500 varSa pahelA mAnavane vizvasattAnA je game nA jovuM, te tuM koI di' jotI nathI ! keMdrasthAne mUkI mahAvIre mAnavanuM mahattva khUba vadhArI dIdhuM hatuM. seMkaDo jojanathI zodhe kokanI bhUla-kAMkarI : eTaluM ja nahi, gUMgaLAmaNa anubhavatA jagatane A rIte pitAne nuM phakata tArA ja pApane DuMgara jotI nathI! AtmavikAsa sAdhI Izvarapada prApta karavA sudhInA mArga paNa vizvane ekeka khUNe ghUmatI tArI najara : meLo karI Apyo hato. zuM na jotI ? phakata eka jAtane jetI nathI ! A nUtana ane bhavya Adarza e kaLanA lekone khUba gamI karasana mANeka jevAthI mahAvIra ane buddha jevI vyakitao mAnava hovA chatAM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-15 prabuddha jIvana paNa emanI hayAtimAM ja Izvarapada pAmI pUjAvA lAgI hatI. A kAraNe vaidikonA jevo ja bhakitamArga apanAvavo paDayo. emanA nAme mUrtio ane maMdiro paNa nirmANa thavA lAgyAM hatAM. paNa tIrthakara bhagavAna te kevaLa vItarAga hatA. ethI bhakatanI * Ama mAnavanuM mahatva vadhI javAthI parokSa rahelA AkAzI mAgaNIne saMtoSe, ene madada kare ane enI vahAre doDI Ave devo ane IzvaranuM AkarSaNa jhAMkhuM paDavA lAgyuM hatuM. A joI evA devAnI ene jarUra lAgI, jethI eNe koI ekAda devanI vaidikoe Izvarane mAnavarUpa ApI nIce UtAryo, rAma-kRSNanA to kayAreka bIjA devanI ema judA judA tIrtha kara devonA adhiavatArarUpe ene mAnava vacce haLatA maLata karyo. chAyaka deva tarIke sthApanA karI saMtoSa meLavyo. temaja navagraha emanA jIvananI samazyAone hala karate, ApattiomAM madada ane dazadipAlAdi jevA aneka devadevIonI kalpanA UbhI karato, duSyanuM damana karato ane sAdhupurUSanuM rakSaNa karo e karI e khUTatuM tatva bharavA mAMDayuM. uparAMta eka ja devane nAme ene citarI navuM ja AkarSaNa janmAvavA mAMDayuM. tIrthakara UbhA thayelA bhinna bhinna maMdiro ane tIrthomAM camatkArasiddhinI ane buddho vItarAga purU hoI cAritrayanA Adarzane eka namUna AyojanA karI cakkasa divase yAtrA karavAnuM mahattva vadhArI pUro pADatA hatA. purUSArthanA baLe mAnava nIcethI AgaLa vadhI daIne tIrthonuM AkarSaNa vadhAravA mAMDayuM. paNa ema karavA jatAM e Izvara paNa banI zake che evI emAMthI preraNA maLatI hoI ene camatkAra-spardhAmAM ja bahudhA aTavAI gayo. Adarza bhavya paNa hatuM. paNa sAmAnya mAnavane sahAya kare, AlaMbana - khIma puruSArtha ane jIvanazuddhinA dharmanI jagyAe devaApe, du:khamAM saMkaTamAM hAtha pakaDe tema ja bhakatonA hita khAtara devIo ane camatkArone sthAna ApavuM paDayuM hovA chatAM brahmA, viSNu, mahezvarAdi deva tathA Izvara-bA arthAta vizvavyApaka e rIjhI jAya te emanuM kalyANa paNa kare-AvuM emAM AzvAsana virATa tattva pAse ekAda adhiSThAyaka devanuM sthAna bahu ja nAnuM ane AlaMbananI pUratI vyavasthA hoI avatAroe dhIme dhIme rahyuM ane maulika siddhAMta jevuM jainattvanuM svataMtra tattva te have lokapriyatA prApta karavA mAMDI. pavitra jIvana ane vizuddha kaMI rahyuM ja nahotuM.kAraNa ke varNavyavasthA, sparzAsparzanA bhedo, janeI, cAritryanA Adarzone amuka ja vyakitao dhyeya tarIke svIkArI - havanahAma tathA lagnAdi vyavahAromAM brAhmaNonuM Adhipatya vagere vaidika zake che. bAkI sAmAnya AmajanatAne to laukika sukhonI ja kAmanA vyavahAro eNe apanAvI lIdhA hatA, jyAre dakSiNanA liMgAyata -vArakarI tathA alvAra saMtoe bhakitamArgane varNAzrama dharmathI para hoI emane devadevIo ke IzvaranI kRpA-yAcanA ke prArthanAmAM ja vyApaka kSetre vaheto karyo hato. A kAraNe rAmAnujAdi vaiSNava ane AzvAsana sAMpaDatuM hoya che. AlaMbanamAM eka prakAranI nizcitanA maNivAcakrAdi zaivasaMtee potAnA dharmonuM mahatva sthApI aneka hoI emAM ja ene samAdhAna lAge che. jaina nRpatione potAnA paMthamAM dIkSita karyA. ane 4thA roga tathar . - Ama avatAravAde AkarSaNa jamAvavAthI enI asara jaina prajJAnI jema tyArathI jainadharmanA ekadhArAM vaLatAM pANI thavA mAMDayo.. dharma para te khAsa na paDI, paNa bauddhoe te e avatAravAdane ja Ama chatAM bauddhonI apekSAe e bhAratamAM TakI rahyo che e enI , upayoga karI sAmAnya janatAne sAthe kheMcavA prayatna karyo. hInayAna- vizeSatA che, ane e che lekamAnasane samajI-devadevIo, cama bauddhapaMthane Adarza nivaNaprAptine hate, paNa A navA mahAyAna- kAro, pUjApratiSThAo, varaghoDAo tathA ThAThamAThabharyA utrAvonI ' 'bauddhapaMthamAM "buddha luSita svargamAM-sarvakAmanAthI para rahI tyAM birAje jenA dvArA dharmane vyavahArarUpa ApavAnI e kALanA pUrvAcAryoe che, jyAMthI e pharI pharI eka paNa jIva jagatamAM raheze tyAM sudhI batAvelI mAnasazAstrIya daSTi. khAma lokajIvanamAM ullAsanuM vizvakalyANa arthe avatAra dhAraNa karyA karaze' evI kalpanA Umera- tattva bharavA chatAM bIjI bAju tyAga-tapazcaryAne zuSka ane kaDaka viAmAM AvI. mULamArga emaNe maravA nathI dIdhe. tyAga ane baeNga, ullAsa . A kAnAne kAraNe mahAyAna paMthane vistaravAne mArga ane vairAgya tathA puruSArtha ane prArthanAno suMdara samanvaya e ja khulle thayo hato. paNa jIvanazuddhi-tyAga ane tapano ane Adarza . enI eka AgavI vizeSatA banI che. ' vaidikoe apanAvI lIdhAthI vaidiko sAme TakavA jevuM enI pAse satya haMmezAM nA navA svAMga dharI pragaTatuM ja rahe che. koI svataMtra maulika tattva have rahyAM nahotuM, uparathI cAritrya ane ethI eka kALe je tatvanI abhirUci pragaTe che ane bIjA kALe jIvanazuddhinI apekSAe cAlyA AvatA je camatkAra ane parAvalaMbananA, vaheme sAme ene paDakAra hato e ja rogamAM tAMtrika rUribhAva paNa jAge che. ethI AjanA A vaijJAnika yugamAM prayogane nAme e phasAI paDayo hato jethI bhAratamAMthI ene pUrvagrahathI mukata banI hareka vastumAM svataMtravicAraNA ane khejanuM paga UkhaDI gaye. mahattva vadhavA lAgyuM che. ghaDIe ghaDIe Izvarane vacce lAvavAnI jainadharmanA tattvajJAnane pAyo eTalo majabUta hato ke emAM vAta glAnijanaka banavA lAgI che. keTalAka dezomAM to A kAraNe avatAravAdane praveza thaI zake tema ja nahoto. nIcAmAM nIcI Izvara pratyene virodha paNa pedA thavA lAgyo che. mAnava Aje kakSAthI mAMDI puwArthanA baLe harakoI vyakita tIrthakara yA Izvara pragati sAdhI caMdra-maMgaLa jevA graho sudhI pahoMcavAnI vetaraNamAM - paNa banI zake che e bhavya ane Adarza ha. Ama chatAM paNa paDe che, tyAre AkAzI devo ane svarga-narkanI kalpanA 'tIrthakaro janmathI ja bhagavAna hatA, jJAna sAthe laIne AjanA buddhizALI jagatane bAlIza lAgavA mAMDI che ane ene ne ja e avataryA hatA, jethI emanA janmakALe traNe lokamAM pariNAme samaju lokomAM camatkAro, vahema-aMdhazraddhAo pAchaLanuM udyota thatuM ane deva-Idro emane mahotsava karatA evI ava- tava zodhavAnI bhUkha jAgI che, tyAre pavitra jIvana ane kevaLa tAravAdane maLatI kalapanA AvyA vinA rahI zakI nahIM. kAraNake puruSArthanA baLe svataMtra saMzodhana e AjanA yuvAnane priya viSaya tIrtha karavAdamAM mAnavane mahAmAnava banavAnI suvidhA hatI, jayAre banavA lAgyo che. A kAraNe ahiMsA, aparigraha, anekAMta ane . avatAravAdamAM mahAmAnava ke Izvara janmathI ja bhagavAna tarIke tapane arthAta jIvanane dhaDavAne mArga pharI jagatane ApI zake avatare che e vicArane prAdhAnya ApavAmAM AvyuM hatuM. tema che. kAraNa ke jagatanI palaTAtI paristhitine kAraNe chellAM 40 AnuM bIjuM pariNAma e paNa AvyuM ke jainadharma e puru- varSamAM lokone enuM mahattva samajAvA lAgyuM che. pArthavAdI-svAvalaMbI dharma che, karmavAda ene avicaLa sidhAnta AthI jainadharmanA mULa mArgane vikasAvavA mATe AjanI che, koInI paNa sahAya --prArthanA ke khuzAmata ene maMjUra nathI, paristhiti ja vadhAre anukuLa che ema mane lAge che. ethI e e kevaLa vIra purUne ja dharma banI zake che, paNa ema chatAM sAmAnya mATe je saveLA ApaNe jAgI ne e dizAmAM kAma karatI thaIe - janatAne sukha-du:khamAM bIjAnI sahAya joIe che, AzvAsane te e dvArA AjanI duniyAnI eka moTI sevA thaI zakaze ema joIe che tema ja hRdaya DhoLavAnuM e pAtra paNa Icche che. mane namrapaNe vicAra karatAM lAge che. ethI prArthanA-yAcanAvALA bhakitamArga ene phAvaTavALA lAge che. ratilAla maphAbhAI zAha |
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ . prabuddha jIvana (tA. 1-4-5 6 ahiMsaka pratikAra pUrva bhUmikA ahiMsaka pratikAra - yunAITeDa sTeTsamAM pravatI rahela habasI loko ane gesa ApaNe ApaNA dezamAM varNabheda aMge UbhI thayelI kaTokaTIne , loko vacceno jAtibheda nAbUda karavAnI varSothI jhuMbeza calAvanAra sAmano karI rahyA chIe. mukitanAM baLA ane mAlikIbhAvanAM baLe revanDa DaeN. mArTIna lyuthara kIMga 1964nI sAlanA prAraMbhamAM ame- vaccenI athaDAmaNathI A samasyA vikaTa banI che. jAhera skUlamAM rikAnI hAvarDa yunivarsiTI samakSa Apela 'gAMdhI memoriyala lekacara'- rahelA alagatAvAdane gerakAyade TharAvatA suprIma korTanA cukAdAnA gAMdhI smRti nimitte goThavAyeluM vyAkhyAna -'spAnanA 1964nA virodharUpe A samasyA sauthI vadhu vyakata thaI che; keTalIkavAra A. . me mAsanA aMkamAM pragaTa thayuM hatuM. A ati tejasvI vyAkhyAnane virodhe bhayaMkara rUpa dhAraNa karyuM che. Ama chatAM paNa varNabhedane bahena zAradA goraDiyAe karI Apela anuvAda nIce ApavAmAM apanAvatA ane uccanIcanA bhedone kAyama rAkhato jUno Adarza " Ave che. e suvidita che ke A De. mArTIna lyuthara kIMgane ceDA nAbUda thayo che ane amerikana samAja varNabhedanAbUdI, ekarUpatA " samaya pahelAM nobela prAIjha arpaNa karavAmAM AvyuM hatuM. tAjetaramAM ane mAnava-mAnava vacce samAnatA svIkAratI vicAradhArAnI AsahabasIonA samAna hakkanI taraphadArI karatI keTalIka viziSTa vyakitao pAse potAnuM punanirmANa karavA mathI rahyo che. A ApaNA yuganI sAthe rAjayanI polise amAnuSI ane jaMgalI vartAva karele te sAme 'kaTokaTI che. virodha dAkhavavA mATe ane habasIonI nAgarika samAnatAnuM samarthana jyAre jyAre samAjamAM kaTokaTI UbhI thAya che tyAre tyAre. karavA mATe, dAMDIkucane maLatI eka zAMtikucanuM temaNe Ayojana karyuM hatuM. e kaTokaTIne pariNAme utpanna thayela samasyAne ukela' sAdhavAnA A zAMtikuca AlbAmAM jillAmAM AvelA selamAthI meoNnTamerI ane e rIte pratyAghAtI gaLAnI pakaDamAMthI UMce UThavAnA prayatno sudhInI, pAMca divasamAM (tA. 22 mArcathI 26 mArca sudhI) 50 haMmeza thatA ja hoya che. vaLI jemAM kacaDAI rahyAM hoya che yA jeo mAIla mATenI goThavavAmAM AvI hatI ane A kUcamAM Azare anyanI julamI hakumatanA bhega banyA hoya che te to A ' . 5000 strI-puo joDAyAM hatAM. AmAM moTA bhAge habasI samasyAno ukela lAvavAno prayatna karavAnA ja. A kacaDAyelA che ane keTalAka gerAe paNa sAmela thayA hatA. A zAMtikUcanA vargane temanA upara karavAmAM AvatA julama-anyAyamAMthI mukata . mArga upara zAMtivAdI habasIo upara gorAoe jyAM tyAM gALono thavA mATenA traNa mArgo che:- | varasAda varasAvela ane tareha tarehanAM apamAna karelAM. paNa A eka mArga che tAbedArIne-zaraNAgatine. keTalAka lokonuM badhuM A zAMtivAdIoe mUMgA moDhe-kaze paNa pratikAra karyA sivAya- mAnavuM evuM che ke A kacaDAmaNane ekamAtra upAya tene nasIba , sahana karI lIdhuM hatuM. ahiMsaka pratikArane mUrtarUpa ApatI A samajI tAbe thaI javAmAM che. keTalAka evA hoya che je zaraNe saphaLa samUhakUce tarapha bhAre viramaya ane AdaranI lAgaNI pedA thaIne paristhiti anusAra anukULa banI jAya che. teo mAne che ke karI che. jUnI prathAne navI praNAlimAM pheravavA mATenI agniparIkSAmAMthI "" gAMdhIjIe bhAratane ghaNuM ghaNuM ApyuM che: khAdIvicAra, pasAra thavA karatAM e paristhitine anukULa banI jIvavuM bahetara che. - madhaniSedha, grAmodyoga, gausevAnI bhAvanA, komI ekatA, svadezI, ceDAM varSo pahelAM eTalAnTAmAM ni jAtino eka mANasa rahetA aspRzyatA-nivAraNa vagere, paNa A badhuM bhAratanI viziSTa pari- hatuM. te sItAra vagADatA ane gAyane gAte. eka divasa te eka sthitinA saMdarbhamAM jeTaluM prastuta hatuM teTaluM anyatra nahotuM. A gAyana gAto saMbhaLAyo jene bhAvArtha kaMIka A pramANe hato :- : uparAMta temaNe je satyAgrahane, asahakArane athavA to ahiMsaka 'eTalA te nIcA thAo ke pachI nIcANa jevuM kaMI rahe ja nahi." pratikArane vicAra Apyo teNe te vizvavicAranuM rUpa dhAraNa karyuM che. huM dhAruM chuM ke teNe mukitanI-eka prakAranA mRtyunI mukitanI-dazA. ane duniyAbharamAM jyAM jyAM anyAya pravarte che, aramAnatA pravarte prApta karI lIdhI hatI. teNe pratikAra karavAnuM ja choDI dIdhuM hatuM. I , che, sattArUDha varganuM sattAvihIna varga upara AkramaNa thatuM hoya che, tyAM A che zaraNAgatinI rIta, paraMtu te sArA mArga nathI. keTalIkavAra te tyAM A ahiMsaka pratikArane vicAra prastuta bane che ane e rIte sahela mArga hoI zake, paNa nathI te naitika mArga; tema nathI bahAdurIne : koI paNa sAmAjika, dhArmika ke rAjakAraNI anyAyane sAmane, mArga; te te bIkaNane bhIrune mArga che. je ghaDIe eka vyakita - Aja sudhI mAtra hiMsaka pratikArathI karavAmAM Avato hato tyAM tyAM te anyAyI prathAmAM eka bhAgIdAra bane che, ane e anyAyI - tenI jagyAe ahiMsaka pratikArane vicAra have AgaLa dharavAmAM anyAyI prathA sAthe bAMdhachoDa kare che te ja ghaDIe te vyakita. Ave che. DaeN. mArTIna lyuthara kIMga, potAnA jAtibaMdhuo upara mAtra prathAnI jaDa nAkhavAmAM paNa keTaleka aMze javAbadAra bane che. raMgadveSanA kAraNe yunAITeDa sTeTsamAM vasatA keTalAka gerA loko taraphathI bIjo mArga e che ke jemAM kacaDAyelA loko temanI dabAmaNInI - anyAyabharyo, aramAnatA dAkhavate ane kadI kadI mAnavatAnI badhI sAme thAya che. eTale ke teo hiMsaka pratikArapUrvaka ane maryAdAne vaTAvI ja je anyAya ane julama gujAravAmAM Ave uddAma tiraskArapUrvaka sAmano karavA kaTibaddha thAya che. ' che tenuM nivAraNa karavA mATe gAMdhIjInI A ahiMsaka pratikAranI have, ApaNe A rItathI te sArI rIte paricita chIe ja. - vicArasaraNIne saMpUrNa aMzamAM apanAvI che. temanA zabda zabda, ApaNe hiMsA viSe jANIe chIe ane huM ema te kahete ja nathI : . jANe ke, gAMdhIjI belI rahyA hoya te ApaNane bhAsa thAya che. ke hiMsA vaDe kadI koI kAma thayuM nathI. je ItihAsa zIkhe che te ke jANe ke gAMdhIjIe mArTIna lyuthara kIMgamAM navo avatAra lIdho hoya turata ja joI zakaze ke hiMsA dvArA ja keTalAye dezoe potAnI - evA eMjasanuM temanI vANImAM ApaNane pAvaka darzana thAya che. svataMtratA hAMsala karI che. hisAe keTalIye vAra tAtkAlika vijaya AvA bhavya pravacananA paThana pAThana dvArA, jenI AvazyakatA Aje prApta karyA che. Ama chatAM huM eTaluM to kaheto ja rahIza ke hisAthI , jIvananA pratyeka kSetramAM ane haraghaDIe UbhI thayA ja kare che evA tatparate vijaya prApta thAya che e kharuM; paNa ethI sthAyI zAMti --- ahiMsaka pratikAra mATenuM baLa ane preraNA ApaNe prApta karIe! prApta thatI nathI ane aMte tenAthI keTalIye navI sAmAjika samasyAo, * e zubhecchA ! e prArthanA! '' . paramAnaMda pedA thAya che. lAMbe gALe, varNaviSayaka-jAtiviSayaka anyAya sAmenI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-4-95 laDatamAM te hiMsA avyavahAru che, tema ja anaitika athavA to nItivirodhI paNa che ja. te aneka kAraNAsara avyavahAru che; temAMnuM moTAmAM moTuM kAraNa e che ke ApaNA ghaNAe harIpho ApaNe hiMsAtmaka caLavaLa calAvIe evuM ja IcchatA hoya che ke jethI hullaDa dabAvI devAnA oThA heThaLa teo aneka nirdoSa manuSyonA saMhAra karI zake che. mane barAbara yAda che ke AlbAmAmAM baramIMgahAmamAM je jAhera salAmatInA rakhevALa hatA te kamizanara konara jene sau AkhalA'nA nAmathI oLakhatuM hatuM te jyAre nigro komanI bAju parathI koI paththara pheMkatuM tyAre khUba rAjI thato; paNa jyAre ApaNe ahiMsaka banI rahetA tyAre te haMmezAM nArAja thatA. te hiMsA sAme kAma kema levuM te jANato, paNa ahiMsAno sAmano karavAnuM te jANato nahoto. vaLI hiMsA avyavahAru che, kAraNa ke AMkhanI sAme AMkha levAnI jUnI philasUphInuM pariNAma sarva koIne AMdhaLA banAve che. Ama A rIta sadaMtara khoTI che. vaLI A rIta nItivirodhI paNa che. te nItinI viruddha eTalA mATe che ke te eka duSita cakra che je sarva koInA vinAzamAM pariName che. te rIta khoTI che, kAraNa ke te rIta pratipakSImAM palaTo lAvavAne badale tene nAbUda karavA tarapha ja DhaLe che. te rIta khoTI che, kAraNa ke tethI vividha valaNA vacce samanvaya sAdhavAne badale amuka eka ja valaNane pratiSThita karavA mAge che. Ama, ApaNI baramIMgjhAmamAM vasatI .tema ja anya sthaLoe vasatI komeAe je sahana karyuM che te du:khada bInA svIkAravA chatAM, huM hajI paNa mAnuM chuM ke, svataMtratA ane nyAya mATenI laDatamAM nigro mATe ahiMsA ja eka mAtra amogha zastra che. jo ApaNI laDatamAM hiMsA vAparavA mATenI lAlacane ApaNe tAbe thaIzuM to ApaNI have pachInI peDhIne lAMbA kALa sudhI tIvra kaDavAzabharyA ghUMTaDA bharavA paDaze. eka trIjI rIta paNa che ane e che ahiMsaka pratikAranI, rIta. huM mAnuM chuM ke AjanA parivartananA taMgadilIbharyA samayamAM ApaNane A ja rIta sAcI mArgadarzaka banaze. ApaNe jUnI paristhitimAMthI navI paristhitimAM praveza karI rahyA chIe. navA yuganA janmakALanI anivArya prasUtivedanA ane anivArya du:kho ApaNe sahana karavAM paDaze. paraMtu huM mAnuM chuM ke navA yuganA Adarzo, dhyeyo ane siddhAMtAnI sthApanA karavA mATe ahiMsA ja ekamAtra rIta che. have ApaNe A philasuphI ane temAM rahela pAyAnA vicArane samajIe. ahiMsA viSe ApaNe anekavAra vAto karIe chIe ane sAMbhaLIe chIe, chatAM ghaNIye vAra ApaNe tenA hArdane samajavAmAM gAthuM khAI jaIe chIe. paheluM to mAre e jaNAvavAnuM che ke ahiMsAnI philasuphI evI apekSA rAkhe che ke ApaNe yojIe chIe te sAdhanA paNa ApaNe meLavavA mAgatA sAdhyo jeTalAM ja pavitra hAvAM joIe, sAdhana ane sAdhyano sumeLa hovA ja joIe. sAdhana ane sAdhya avibhAjya che. sAdhana e banI rahela AdarzanuM pratinidhi che. ane ItihAsanA lAMbA gALAmAM khaMDanAtmaka sAdhana kadIye maMDanAtmaka pariNAma lAvI zake nahi. nItivarodhI sAdhana vaDe kadI nItinI sthApanA thAya nahi ane tethI ja ahiMsA vicAra ema pratipAdita kare che ke sAdhana ane sAdhya baMne vacce sumeLa hovA ja joIe, ahiMsA e naitika sAdhano dvArA sAtvika pariNAmanI avirAma khAja che. ahiMsA viSe dhyAnamAM levAyAgya bIjI bAbata e che ke pratipakSIne du:kha pahoMcADavAnuM dhyeya kadI koInuM paNa hoI zake nahi. bhAratIya vicAraNAmAM teo A vicArane 'ahiMsA'-koIne du:kha na pahoMcADavuM--evuM nAma Ape che. ahiMsaka zista ane ahiMsaka philasUphInA pAyAmAM A vastu rahelI che, ane ene be bAju che. pahelI e ke tame bAhya zArIrika hiMsA karavAthI dUra raho. ahiMsaka AMdolanamAM bhAga levA taiyAra thanAra dareka ne ApaNe eka 25 bAbata e kahIe chIe ke tamAre zArIrika baLanI sAme thavAnuM nathI, tene sAmano karavAno nathI. tamane mAravAmAM Ave to paNa tamAre te baLanI sAme baLano upayoga karavAnA nathI. tamAre sAmane karyA vagara mAra khAvA mATe taiyAra rahevuM joIze. A rIte ahiMsA ema sUcave che ke bAhya zArIrika hiMsAmAM sAmela thavAnA tenI harIphAImAM UtaravAnA--tamAre spaSTa InkAra karavA. emAMthI sAthe sAthe e paNa phalita thAya che ke tamAre tamArA zatrune dhikkAravAnI nA pADavAnA dhyeya tarapha satata pragati karavAnI rahe che. tamAre satata e dizA tarapha pragati karavAnI che ke jyAM tame Akhare tamArA zatrune aMtarathI cAhatA thA. ghaNAye loko A prakAranI vicAraNA aMge muMjhavaNa anubhave che. teo mane vAraMvAra pUche che: 'tamArA zatrune cAhA' ema tame kahA che tyAre tame zuM kahevA mAgeA che? eka divasa pravacana pachI eka jaNe mane pUchyuM, 'huM ahiMsAnI paddhati sudhI vicArI zakuM chuM ane huM joI zakuM chuM ke te uttama yukita ane uttama sAdhana che e tamArI vAta sAcI che, paNa jyAre tame A cAhavAnI vAta karo che tyAre te mArI samajamAM nathI AvatuM.' to tamAre samajavuM joIe ane svIkAravuM joIe ke A 'premavAda' ahiMsAnA kendrasthAne birAje che. prema e ahiMsAnI utkRSTatama abhivyakita che, jo ke ghaNAye lAko A 'prema' viSe gerasamajaNa dharAve che. teo evuM mAne che ke jyAre tame premanI vAta karo che tyAre tame vyakitagata hoya e prakAranI eka lAgaNInI - vyakitagata snehabharyA saMvedananIvAta karo che. paNa Ama kahevuM athavA apekSA rAkhavI e narI mUrkhatA che ema kabUla karavAmAM huM sauthI AgaLa AvIza. tamArA sattAdhArI pratipakSIone lAgaNIpUrvaka cAho ema kacaDAyelAone kahevuM e tadna vAhiyAta vAta che; ema karavuM muzkela e lagabhaga azakaya che. AthI jyAre huM A 'premavAda'viSe zuM kahevA mAguM chuM te samajAvavAnA prayatna karuM chuM tyAre huM grIka bhASA tarapha vaLuM chuM. grIka bhASAmAM 'Agape' karIne eka zabda che. 'Agape ' zabda saundaryayukata ke romAMcapreraka prema karatAM kaMIka vadhu gahana che. te mitratAthI paNa kaMIka vadhu arthasUcana kare che. Agape ' eTale sarva mAnavIo aMge samajaNabharI, sarjanAtmaka sarvodayalakSI ane sadbhAvabharI, kalyANakArI vicAraNA che. te e jAtane premapravAha che je badalAnI AzA rAkhato nathI. dharmazAstrakAro kahe che te mujaba e manuSyanA hRdayamAM kAma karato Izvarano prema che. jyAre manuSya A kakSA uparathI prema karavA samartha bane che tyAre te dareka mANasa pratye samabhAvapUrvakanA prema anubhave che. te mANasa tene game che eTalA mATe nahi, tenA mArga tene AkarSaka lAge che eTalA mATe nahi, paNa Izvara tene prema kare che eTalA mATe te paNa tenA pratye sadbhAva -prema dAkhave che. te evI kakSAe pahoMce che jyAM te manuSyanA aniSTa kAryane vakhoDavA chatAM te aniSTa kAryanA karanArane cAhe che. A haMmezanuM eka dhyeya che ane A dhyeyasiddhine zakaya banAvavA mATe jo koI yogya saMdharSapaddhati rajU karavAmAM Ave to te khUba ja IcchavAyogya che, kemake have ApaNe joIzuM ke dhikkAra eka bhAre bhayAnaka vastu che. te dhikkAra karanArane mATe paNa dhikkArita vyakita jeTalA ja hAnikAraka che. e kharekhara adbhuta che ke anyAyI doSayukata prathAnI sAme nizcayAtmaka vRttithI khaDA thavuM ane chatAM pratipakSI pratye sadbhAva dAkhavavA, AvI koI saMgharSapaddhati prApta thavI ene huM eka moTuM sadbhAgya lekhuM chuM. AthI tame bhedanItine dhikkAravA chatAM ane tamArI rAghaLI zakitathI tenI sAme thavA chatAM tame bhAnabhUlelI vyakita mATe samajadArIpUrvakanI sadbhAvayukata cAhanA jALavI zakavAnI kakSAe pahoMcA che. --apUrNa anuvAdikA : mULa aMgrejI : DaoN. mArTIna lyuthara kIMga DaoN. zAradAbahena goraDiyA,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-4-15 saMgha samAcAra kacchanA pravAsa aMge tA. 23-3-65 maMgaLavAranA roja maLelI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI sabhAmAM saMgha-Ayojita bAra divasanA kacchanA saphaLa pravAsanA kharca vagerene lagatI vigato rajU karatAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke "A pravAsanI saphaLatAne sarva yaza ApaNI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI dAmajI velajI zAha ane kacchamAM vasatA temanA pitrAI bhAI zrI maganabhAI ghaTe che. temaNe Akho kAryakrama goThavyA ane pAravinAnI jahemata UThAvI, jenA pariNAme karachanA ghaNA moTA bhAgamAM ame kazI paNa agavaDa bhogavyA vinA pharI zakayA ane bAdazAhI mahemAna mAphaka amAruM sthaLe sthaLe svAgata ane Atithya thayuM ane rUA. 125 jeTalI nAnI rakamamAM amAro pravAsa pUro karI zakyA. A mATe ApaNe saMgha te baMne bhAIono khUba NI che ane temane ApaNe jeTalo AbhAra mAnIe teTalo ocho che." sametazikhara aMge TharAva tyAra bAda sametazikharanA pahADa ane tIrtha saMbaMdhamAM bihAra sarakAra ane jaina zve. mU. samAja vacce thayelA karAranAmA aMge keTalIka carcA karyA bAda nIce mujaba TharAva pasAra karavAmAM AvyA hatA: "zrI sametazikharajI saMbaMdhe bihAra sarakAra tathA zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI vacce tAjetaramAM je karAranAmuM thayuM che temAM tIrthanI pavitratA ane jaina dharmanA siddhAMtonA-khAsa karIne ahiMsAnA siddhAMtanA-pAlanane je prabaMdha karavAmAM Avyo che tene muMbaI jaina yuvaka saMgha AvakAre che. A tIrtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina tathA digaMbara jainae banne rAmudAya mATe ekasarakhuM AdaraNIya che ane te tIrthanI pUjA-upAsanAne baMne samudAyane hakka che. A jotAM A karAranAmAmAM digaMbara samAjanA adhikArone koI paNa ullekha karavAmAM AvyA nathI. tethI digaMbara samudAyane je du:kha ane AghAta thayo che ane baMne samAja vacce je eka saMgharSanuM kAraNa UbhuM thayuM che tene muMbaI jaina yuvaka saMgha bhAre citAnI najare jue che. jaina samAjanA A be pramukha samudAya vacce cAlatAM keTalAka tIrthonA jhagaDAo paratve, saMbhALapUrvaka taTasthatA jALavI rAkhavI ane jyAM ane jyAre zakya hoya tyAM ane tyAre A jhagaDAonI sthAyI patAvaTa karavAnI dizAe pitAnI zakita ane lAgavagane upayoga karavo-A prakAranA muMbaI jaina yuvaka saMghe pitAnAM baMdhAraNamAM svIkArelA dhAraNa anusAra, baMne samAjanI pratinidhi saMsthAo ane AgevAne paraspara vATAghATa karIne jaina samAjanI ekatA ane saMgaThThanane jarA paNa kSati na pahoMce tevuM mAnabharyuM samAdhAna vinAvilaMbe karavAmAM Ave ane e rIte A uhApohane vadhAre ugra banate aTakAvavAmAM Ave e zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha baMne samudAyane ane temanI pratinidhi saMsthAone AgrahapUrvaka vinaMtI kare che, ane A mahattvanA kAryamAM pUro sahakAra ApavA tathA baMne samudAya vacce sumeLanuM vAtAvaraNa utpana karavA jaina samAjanI anya saMsthAone tema ja AgevAnone anurodha kare che. saMdhanA sabhyonAM vArSika lavAjama viSe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone mAhAma haze ke gata varSathI saMghanuM vahIvarTI varSa kArtakathI Asane badale kArtikathI DIsembara sudhI laMbAvavAmAM AvyuM che ane have pachI saMghanuM vahIvaTI varSa jAnyuArIthI DIsembara sudhInuM gaNavuM ema nakkI karavAmAM AvyuM che. A saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke keTalAka sabhyonA gayA varSanA lavAjame haju sudhI vasula AvyA nathI ane A jAnyuArIthI zarU thatA navA varSanAM lavAjame to bahuja ochA sabhyanA bharAyAM che. A saMbaMdhamAM badhA sabhyone kArDa dvArA yAdI ApavAmAM AvanAra che. to saMghanA je sabhyonA gayA varSanA lavAjameM bAkI hoya temane banne varSanuM lavAjama rU. 10 tathA bAkInA sabhyone cAlu varSanuM lavAjama rU. 5 saMdhanA kAryAlayamAM satvara bharI javA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMdha zrI saMyukta jaina vidyAthagraha makAnakuMDa-samAraMbha - tA. 15-3-65 semavAranA roja muMbaI khAte biralA mAtuzrI sabhAgAramAM makAna phaMDa mATe yojAyela sAMskRtika samAraMbha saphaLatApUrvaka UjavAI gayo. A prasaMganA anusaMdhAnamAM eka suMdara maMgaLa graMtha-venIra-pragaTa karavAmAM Avyo hato ane tenI aMdara je rasthAne asitatvamAM AvyAne Aje 47 varSa thavA AvyA , che tene Aja sudhInA TuMko ItihAsa, saMsthAnA AdyasthApaka sva. vADIlAla motIlAla zAha tathA sva. maNilAla mehakamacaMda zAhane tema ja prastuta samAraMbhanA pramukha zeTha purAMda nemacaMda mahetA tathA atithivizeSa zrI dIpacaMda esa. gADIno paricaya ApavAmAM Avyo hato tathA saMsthAnI Aja sudhInI pravRttine lagatI jarUrI mAhitI anatagata karavAmAM AvI hatI ane te uparAMta jAherakhabaro je Aje AvI saMsthAnA phaMDa mATenI AvakanuM anivArya sAdhana banI beThela che te sUkI ane kaMTALo ApatI jAherakhabarane paNa jAtajAtanAM pado, ko ane suvAka vaDe navapallavita karavAmAM AvI hatI. A samAraMbha prasaMge kalAbhavana taraphathI 'piMjaranuM paMkhI: e nAmanI nRtyanATikA rajU karavAmAM AvI hatI. A nATikAmAM jANItA bhakatakavi bilvamaMgaLa athavA to suradAsanA caritranuM nirupaNa karavAmAM AvyuM hatuM. A samAraMbhane lagatA saMmelanamAM saMsthAnA pramukha zrI cImanalAla caku bhAI zAhe saMyukta jaina vidyArthI gRhane prekSakmaNane paricaya karAvyo hato, makAnakuMDamAM Azare rU. 1,10 0 0 0nI Avaka thaI hovAnuM jAhera hatuM ane sAthe sAthe najIkanA bhaviSyamAM ucca zikSaNa letI jaina vidyArthinIo mATe eka kanyA chAtrAlaya UbhuM karavAnA saMsthAnI kAryavAhaka samitie lIdhelA nirNayanI jAherAta karI hatI. ane taduparAne A makAna phaMDa ekaThuM karavA aMge saMsthAnA be maMtrI zrI ramaNIkalAla maNilAla zAha tathA zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAhe je athAka parizrama lIdho hato te mATe temano khAsa AbhAra mAnyo hato. samAraMbhanA pramukha zrI kapuracaMda mahetAe prAsaMgika vivecana karatAM A saMsthAmAM kazA paNa bhedabhAva sivAya jaina samAjanA badhA ja phirakAonA vidyArthIone praveza ApavAmAM Ave che e bAbata aMge potAnI UMDI prasannatA vyakata karI hatI, ane parimita praveza ApatA anya jaina chAtrAlaye AjanA samayane oLakhIne jema bane tema jadithI A bAbatanuM anukaraNa kare eve tenA saMcAlakone temaNe anurodha karyo hato. samAraMbhanA atithivizeSa zI gADae paNa TuMkuM vivecana karIne zrI kapuracaMda mahetAnA vakatavyanuM samarthana karyuM hatuM. tyAra bAda saMsthAnA maMtrI zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha AbhAravidhi karatAM samAraMbhanA pramukha zrI kapuracaMda nemacaMda mahetAne tathA atithivizeSa zrI dIparAMda esa. gArDane AbhAra mAnyuM hatuM ane A samAraMbhanI TikiTo vecavAmAM tema ja jAherakhabara meLavI ApavAmAM tathA makAnakuMDamAM rame bharAvavAmAM saMsthAnA bhUtapUrva vidyArthIoe tema ja cAlu vidyArthIoe ghaNo mahattvane sAtha ApyuM hatuM te aMge pitAne UMDo saMtoSa vyakata karyo hato tema ja temane khAsa AbhAra mAnyo hato. pRSTha viSayasUci sukI dharatInAM mIThAM smaraNe cImanalAla je. zAha 257 saniSTa sAhityakAra: dhUmaketu dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha 260 udyogapati zrI ane sTa bADara 261 jotI nathI (kavitA) karasanadAsa mANeka 262 mAnavane sattAnA sthAne mUkanAra : bhagavAna mahAvIra ratilAla maphAbhAI zAha 262 ahiMsaka pratikAra rDo. mArTIna lyuthara kIMga 264 mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-1266. * vArSika lavAjama rUA. 4 ma buddha jIvane * "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 29 : aMka 24 muMbaI, eprila 16, 1965, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - zrI kisanasiMha cAvaDAne vArtAlApa che, tA. 6-4-65 maMgaLavAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA amArA saMdha taraphathI temane hArdika AvakAra ApuM chuM ane amArA, upakrame jANItA sAhityakAra, vivecaka ane sAdhaka zrI klinasiMha prati temanI vANIne vahetI karavA vinaMti karUM chuM." cAvaDAne capATI upara Avela zrI rasiklAla mohanalAla jhaverInA tyAra bAda bhAI kisanasiMhane vANIpravAha lagabhaga doDha nivAsasthAna upara vArtAlApa goThavavAmAM AvyuM hatuM. mIlanasthaLa kalAka sudhI akhalitapaNe vaheto rahyo ane temanA vakatavya sAthe jijJAsu bhAIbahenathI bharAI gayuM hatuM. zrI kisanasiMhane aMdha zrotA bhAI bahenee abhuta tadarUpatAne anubhava karyo. A temanAM taraphathI AvakAra ApatA saMghanA upapramukha tarIke meM jaNAvyuM ke, vArtAlApane zabdamAM utArIne prabuddha jIvananA vAcako samakSa yathA"bhAI kisanasiMha A rIte ApaNI vacce ghaNA lAMbA vakhate Ave svarUpe raju karavAnuM lagabhaga azakya che. mAnavI mAtramAM kaMI thavAnI che. varSo pahelAM teo ApaNI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM ghaNuMkharUM vRtti rahelI che. A vRtti te je sthitimAM hoya temAM pU. saMteSa zrI aravindane paricaya ApavA mATe AvyA hatA. temane Apa- mAnIne besI rahevA detI nathI. te vRtti tene aneka agamya prademAnAM keTalAka kadAca pratyakSa oLakhatA nahi , paNa temanAM lakhA- zAmAM laI jAya che, tenI pAse tareha tarehanA sAhasa ane prayoga karAve NAthI tamArAmAMnA bhAgye ja koI aparicita haze. "amAsanA tArA" che. A kAMIka thavAnI prakriyA varSo sudhI cAlyA ja kare che. bhAI temane bahu jANIto ane anyane lokapriya lekhasaMgraha che. saMskRti- kisanasiMhanA kahevA mujaba A vRtti temanAmAM paNa satata ghoLAtI mAM temanAM lakhANa avAranavAra jovAmAM Ave che. tAjetaramAM "himA- rahI che temane eka sthaLethI bIjA sthaLe, eka vyakitathI bIjI vyakita layanI patrayAtrA" e nAmane temanA patrasaMgraha pragaTa thayo che. tenI eka tarapha, eka jIvanacaryAthI anya prakAranI jIvanacaryA tarapha laI gaI nakla temaNe mArI upara mekalelI ane te vAMcatAM himAlayanA aneka che; A mULavRtti-prerita cAlI rahelI jIvanayAtrA daramiyAna, smaraNa manAmAM upasI AvyAM. teo keTalAka samayathI himAlayanA prakRtithI teo emotional-lAgaNIpradhAna-Ine kaMIka ghasaDAI kumAuM pradezamAM bherAthI vIseka mAIla dUra AvelA mIratalAmAM na javAya, kaMIka bharAI na paDAya evI sAvadhAnIpUrvaka, vicArabhUta vasatA svAmI kRNapremanA sAnidhyamAM rahe che. tyAMnA nivAsa dara jIvana jIvatA rahevAne temane haMmezAM Agraha rahyo che. miyAna himAlayanAM je adbhuta dRo temanA jevAmAM AvyAM temAMnA AgaLa cAlatAM temaNe mRtyubichAne sUtelA rAvaNe rAmacaMdrajIne keTalAkanuM AbehUba Alekhana bhAI umAzaMkara uparanA patramAM lakSmaNa dvArA maLelA saMdezAne ullekha karyo. rAvaNanA vaNapuryA temaNe kareluM ane e patra saMskRtimAM chapAyelA. "himAlayanI patra traNa manerathe hatA. yamarAjane mArave, svarga sudhInAM pagathiyAM yAtrA" A patrone saMgraha che. A patro temanI ucca koTinI saMvedana bAMdhavA ane ratnAkara sAgarane mITho karo. ane A tenA traNa zIlatA, ka95nAsabharatA tathA nirUpaNa kuzaLatAne sumadhura. paricaya adhurA manoratha pUrA karAvAnI rAvaNe rAmacaMdrajIne prArthanA karI. A karAve che. bhASA upara temanuM adbhuta svAmitva che. zabdonA teo traNa pratIkone bhAI kisanasiMhe lAkSaNika artha ema sajAvyuM ke, svAmI che. Aje temane vArtAlApa to rAkhyo che, paNa temaNe (1) yamane mAravo eTale mRtyunA bhayane jItavo, (2) svarganI sIDI racavI eTale mAnavI jIvanane svargamaya banAvavuM. (3) khArA samudrane ahiM zuM kahevAnuM che te vize mAre temanI sAthe AgaLathI koI mITho karo eTale mAnavInA khArA jIvanamAM mAdhurI pedA karavI. khAsa vAta thaI nathI. temanuM jIvana eka rIte kahIe to khAMDa AgaLa jatAM buddhinI maryAdA upara temaNe vivecana karatAM khaMDa vibhAjita cirayAtrA jevuM che. A yAtrAmAM je anubhavone jaNAvyuM ke, sarvasAmAnya jJAnanuM sAdhana mAnavInI buddhi che, ema bhaMDAra bharyo che, je vaividhyane saMbhAra che tevo bhAgye ja anya koInA chatAM buddhinI paNa aneka maryAdAo che; evA ghaNA pradeza che ke jene jIvanamAM jovAmAM Avaze. varSojuno temanI sAthe mAro saMbaMdha che. mAnavInI buddhi vIMdhI zakatI nathI. samagra mAnavInuM buddhi eka aMga temanuM vidyArthIjIvana lagabhaga puruM thayuM tyArathI amArA saMbaMdhanI che, eka aMza che. A eka aMza samagane kema eLakhI zake? samazarUAta thaI che. artha ane kAmanI kuzaLa sAdhanA sAthe dharma tarapha gane kema jANI zake? A mATe buddhithI para evI aMdaranI sUjhaadhyAtma tarapha-temanAmAM gADha AkarSaNa rahyuM che. te AkarSaNa temane prajJA-intuition-nA ugamanI jarUra che. A mATe AdhyAtmika zAntiniketana tarapha, araviMda Azrama tarapha, gAMdhIjI tarapha ema kaMI sAdhanA apekSita che. samaganA pragaTIkaraNa mATe head, heart kaMI sthAvara tathA jaMgama tIrtho tarapha kheMcatuM rahyuM che. e ja Aka and hands--buddhi, hRdaya, ane zArIrika zramanA samanvita NNe Aje temane svAmI kRSNapremanA sAcidhyamAM sthira karyA che. zikSaNanI jarUra che. A traNa parimANa upara ja cAthI daSTi khulI caMcaLatA tema ja urvAbhimukhatAA temanI prakRtinA viziSTa guNa zake che. athavA te svarUpa che. A kAraNe temaNe ApaNane zuM kahevuM te nakkI karavAne temane adhikAra che, paNa teo je kaheze te ApaNA mATe temanA kahevA mujaba mAnavInuM sarjana karIne sarjanahAre pitAnA rasaprada tema ja uodhaka banavAnuM ja che emAM mane koI saMdeha nathI. rUpanuM darzana karAvyuM che. je vastu ahiM che te upara che; upara che te
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 prabuddha jIvana " tA, 16-4-15 smaraNa : 3 ja ahi che. ahiM nathI te kayAMya nathI. temaNe vizeSamAM jaNAvyuM ke, sukI dharatInAM mIThAM dharmakSetra tema ja karukSetra mAnavInI aMdara che. musalamAne jene kAphara kahe che te paNa koI bahArano kAphara nathI; te paNa aMdara ja beTho che. [gayA aMkamAM A mathALAnI lekhamALAnA bIjA haphatAmAM * tyAra bAda 21 varSa pahelAM teo araviMda AzramamAM be traNa 258mA pAne bIjI kolama upara pahelA pArigrAphanA cheDe pAnabAI varSa pahelAM ane mAtAjInA nikaTa saMparkamAM AvelAM tenAM keTalAMka Thakkara chapAyuM che tenA sthAne 'pAIbAI ThAkarazI' vAMcavuM; bIjA smaraNe temaNe raju karyA ane tyAMthI potAne je kAMI prApta thayuM pArigrAphamAM zarUAtamAM "zrI dhanajIbhAI kezavajI' nA sthAne "zrI bhANajIte samajAvavAne temaNe prayatna karyo. bhAI kezavajI' vAMcavuM; ane trIjA pArigrAphanI zarUAtamAM 'mAyaka'ne - thoDAM varSa pahelAM teo laMDanamAM eka bukaselaranI dukAnamAM * badale 'bAyaka' vAMcavuM.-taMtrI]. ' ' gayA ane zrI kRSNapremanuM Yoga of Bhogvad Geeta-"bhagavad maMgaLavAra, tA. 9-3-65 gItAne yoga'-nuM pustaka joyuM ane tene Prologue-tanuM kacchanA abaDAsA tAlukAmAM AvelA pAMca sthaLe : koThArA, pUrvakathana-temanA vAMcavAmAM AvyuM. pachI te graMtha tema ja yoga of sutharI, jakhau, naLIA ane terA-A pAMca sthaLone samuccaye Kathopanishad-kaThopaniSadane yoga e banne graMthe ghera laI jainonI paMcatIrthI kahevAya che, kAraNa ke dareka sthaLe eka ekathI jaIne teo vAMcI gayA ane svAmI kRSNapremanI vANIthI atyanta jANe ke caDiyAtAM evA bhavya jinAlaye AvelAM che. AmAMthI prabhAvita thayA. jene teo zodhatA hatA te maLI gayA evI temane sutharI gaI kAlanA kAryakramamAM hovA chatAM amAre paDatuM mukavuM paDeluM. terA anubhUti thaI. tyAra bAda kRSNapremane maLavAnuM raTaNa temanA dila amArI pravAsarekhAthI vadhAre paDatuM bAjue hatuM eTale tyAM javAnuM mAM zarU thayuM ane bhArata pAchA pharyA bAda samaya jatAM teo mIra zakaya nahotuM. koThArAnA jinAlayanA ame gaI kAle sAMjanA darzana telA pahoMcI gayA ane temanA sAnidhyamAM upasthita thatAM, karyA hatAM. jakhau AvatAM naLIA thaDe samaya rokAyelAM, paNa moDuM "Aje mArI janmabhUmi che, Aja mArA mAbApa che. have te eka ja thavAthI naLIA gAmamAM jaI zakayA nahotA. jakhaunA bhavya maMdiranAM IcchA che. aMhi ja jIvavuM che, ahi ja maravuM che." AvA saMvedane Aja savAre darzana karyA ane tyAMthI upaDIne nArAyaNa sarovaranAM temanA cittane gherI lIdhuM ane ahiM A rIte temaNe abhUta raste jatAM naLIA ame pharI vAra rokAyAM ane zeTha narasI nAthAnA bhavya derAsaranAM darzana karyA. tyAra bAda je saMsthAne gaI kAle kacchano pUrva samAdhAna meLavyuM. A prathama paricayanI keTalIka vigate temaNe paricaya ApatA zrI vinodarAya verAe ullekha karyo hato te pAMDuraMga raju karI eTale A kRSNaprema koNa e prazna karavAmAM Avyo. zAstrI-sthApita 'tattvabhAvanA" nAmanI saMsthAnI mulAkAte ame Ane javAba ApatAM jaNAvyuM ke "kRSNaprema mULa kembrIjanA gayA. A saMsthA gAmanI bahAra thoDe dUra eka zAMta ekAMta sthaLe grejyueTa, temanuM saMsArI nAma ronAlDa nIkasana, prathama vizvavigrahamAM AvI che. ahi rahetA vidyArthIone varSanA nava mahinA gItAne teNe era pAIlaTa tarIke kAma kareluM ane maratA bacelA. tyAra bAda svAdhyAya karAvavAmAM Ave che ane traNa mahinA temane gAmaDAmAM teo kembrIjamAM adhyApananuM kAma karatA hatA; pIrvAtya temaja pAzcAtya melavAmAM Ave che. A saMsthAmAM Aje 28 vidyArthIo dhArmika tAlIma pAle che, tattvajJAnanA teo UMDA abhyAsI hatA; 1921nI sAlamAM lakhanau nArAyaNa sarovara yunivarsiTInA vAIsa cAnselara De. cakravartI ane temanAM patnI ahIMthI lagabhaga 11 vAgye ame nArAyaNa sarovara tarapha yazodA mAM IMglAMDagayelAM, temanA samAgamamAM nIkasana AvyA ane javA upaDayA. te bAjune pradeza TekarALa che. DhALa DhoLAvavALI lakhanau yunivarsiTImAM prAdhyApakanI jagyAe temanI nimaNUka thatAM ane Ama tema vaLAMka letI aNasarakhI saDaka upara basamAM beThA teo lakhanau AvIne sthira thayA. cakravartI kuTuMba sAthe teo ekarUpa hovA chatAM Ama tema aphaLAtA be kalAka bAda ame nArAyaNa banI gayA. samaya jatAM yazodA mA saMnyAsinI thayAM ane AbherA sarovara pahoMcyAM. ahIM dharmazALAmAM AgaLathI karelI goThavaNa mujaba AvIne rahyAM ane temanA putra samAna nikasane temanI pAse dIkSA amArA mATe zAka-purI-dUdhanuM bhojana taiyAra hatuM. vastuta: ahIM lIdhI, vaiSNava saMpradAyanA teo sAdhu banyA ane "kRSNaprema vairAgI' koI cIjavastu maLatI nathI. eTale lAMbe gAmaDAmAMthI AgalA nAma temaNe dhAraNa karyuM. 1929nI sAlamAM gAMdhIjI bheArA gayelA tyAre A bannene teo maLelA. samaya jatAM AmerA choDIne teo divase sIdhuM sAmAna ahi bheguM karIne AjanI raseI banAvavAmAM AvI hatI. jakhauthI savAranA nIkaLelA, naLIAmAM sArI rIte mIralA AvyA. ahiM temaNe maMdira baMdhAvyuM tema ja eka nAno sarakhe Azrama Ubho karyo. A sthaLane loko 'uttara vRndAvananA pharelA ane be aDhI kalAka basamAM athaDAtA aphaLAtA ahIM pahoMcelA, nAmathI oLakhavA lAgyA. 1946mAM thazedA mAI nirvANa pAmyAM. eTale kakaDIne bhUkha lAgI hatI. eTale patarALAM patharAyAM ane hAla kaNaprema bIjA eka yuropIyana saMnyAsI 'mAdhavAziSa' sAthe garamAgarama bhajanane sau koIe sAro nyAya Apyo. pachI doDheka rahe che. A sthaLa gADha ekAntamAM sarU ane devadAra vRkSanI ghIca kalAka badhAe ArAma lIdhuM ane tyAra bAda cA-pANI patAvIne jhADI vacce 7000 phITanI UMcAIe AveluM che." A rIte bhAI sAMjanA cAra vAgye lagabhaga ame nArAyaNa sarovara tathA te sAthe kisanasihe svAmI kRSNapremane paricaya Apyo ane temanA pratyakSa joDAyelA nara-nArAyaNanA maMdiranAM darzana karavA mATe taiyAra thaIne darzananI upasthita bhAIbahenanA dilamAM jhaMkhanA pedA karI. bahAra nIkaLyAM. Ama bhAI kisanasiMhane mukata ane prasAdapUrNa vArtAlApa A sthaLa tema ja ekAda mAIla upara AveluM koTezvara sAMbhaLavAmAM doDha kalAka jeTalo samaya kema pasAra thaI gaye tenI mahAdeva-baMne kacchanA vAyavya khUNe arabI samudranA kinAre Avela amane khabara na paDI. temano AbhAra mAnatAM meM jaNAvyuM ke, "jANe che. A bAju jhADapAna ochA hovAthI pradeza khUba rUkSa lAge che. ke koI meTA dharmagraMthanuM ApaNe parizIlana karyuM hoya, jANe ke nArAyaNa sarovarane vaiSNave-brAhmaNo eka moTuM tIrtha lakhe che. aneka agamanigamanA pradezomAM bhAI kisanasiMha sAthe ApaNe paribhramaNa loko A pavitra lekhAtA sthaLanI yAtrAe Ave che. zraddhALu karyuM hoya, jANe ke anubhava ane cintananA aneka girizikhara upara hiMda enA dilamAM A tIrthano mahimA ghaNo moTo che. samudrataTanI ApaNe uzyana karyuM hoya evI UMDI prasannatAne Aje ApaNe samIpamAM UMcANamAM eka nara-nArAyaNanuM maMdira che ane tenI bAjue bhAI kisanasiMhane sAMbhaLIne anubhava karI rahyA chIe. A mATe eka nAnuM sarakhuM sarovara che. A sarovaranA pANIne bahu pavitra bhAI kisanasiMhanA ApaNe kharekhara khUba RNI ane upakRta chIe. lekhavAmAM Ave che ane ahiM AvatA zraddhALu loko nAnI moTI Aje ApaNA saMbaMdhanI puna: zarUAta thaI che te e saMbaMdhane baraNI ke loTImAM A sarovaranuM pANI bharIne sIla karIne laI taMtu laMbAte rahe ane prabuddha jIvana dvArA temanAM lakhANa vAMcavAne jAya che. ane koI svajananA aMta samaye tenA moMmAM gaMgAjaLanI ApaNane lAbha maLato rahe evI vinaMti temane karuM te te asthAne mAphaka A saMcita jaLanAM be-cAra TIpAM mUkIne tene sadgati sAdhI nahi lekhAya." A AbhAranivedana sAthe A cirasmaraNIya mIlana ApyAne saMtoSa anubhave che. ame maMdirane gaDha oLaMgIne maMdivisarjita thayuM. . . . * *, paramAnaMda ramAM gayAM, paNa bhagavAnanA darzanane samaya 5-30ne hato ane
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-95 amArAthI ahIM teTale samaya khATI thaI zakAya tema nahotuM, kAraNa ke ahIMthI amAre koTezvara mahAdeva javuM hatuM ane tyAMthI basanA traNa-cAra kalAkanA mArga upara Avela mAtAnA maDhe pahoMcavuM hatuM. Ama hovAthI bhagavAnanAM darzanathI ame vaMcita rahyAM. ema chatAM AsapAsa badhe pharyA, maMdirane aDIne patharAyeluM nArAyaNa sarovara joyuM. sarovaranAM pANI baMdhiyAra hoIne gaMdA hatAM, chatAM emAM bhakatajanone bhAvathI ane AnaMdathI ame nhAtAMdhAtAM joyAM, ane zrAddhAnI aMdhazrAddhAnI lokamAnasa upara keTalI majabUta pakaDa che tenA vicAra AvatAM Azcarya tema ja khinnatA anubhavI. saMbhava che ke A sarovara eka vakhata ghaNuM vizALa haze. kahevAya che ke A sarovara siMdhu nadI ane arabbI samudranA saMgama upara AvyuM hatuM, paNa samayanA vahevA sAthe jAtajAtanA bhaugolika pheraphAronA pariNAme Aje to A sarovara sarovara paNa nathI rahyuM, paNa cemAsA daramiyAna AsapAsanAM vaheNAnAM pANIthI bharAtuM lAgatuM nAnuM sarakhuM taLAva banI gayuM che. Ama chatAM paNa A sarovarane eka yAtrAnuM dhAma gaNavAmAM Ave che ane dezanA khUNekhUNethI yAtrALuo ahiM AvIne jIvananI dhanyatA anubhave che. zrI rAmasiMhajI rAThoDe kacchane lagatI vipula mAhitI ApatA 'kacchanuM saMskRti darzana' e nAmanA eka sacitra ane abhyAsapUrNa graMtha lakhyo che. te graMthamAM nArAyaNa sarovaranuM paurANika tema aitihAsika mahattva dAkhavatI keTalIka vigato ApI che temAMthI ahiM nIce thoDI tAravaNI ApuM chuM. AzA rAkhuM chuM ke nArAyaNa sarovaranI mahattA samajavA mATe A tAravaNI upayogI thaze. prabuddha jIvana hiMdu dharmazAstroe bhAratamAM pAMca pavitra sarovaro gaNAvyAM che. uttare kailAsa, dakSiNamAM paMpA, pUrve bhUvanezvaramAM biMdu, pazcime nArAyaNa ane madhyamAM puSkara. zrImadbhAgavata mAM nArAyaNa sarovarane mahimA A rIte gAyA che: tatra nArAyaNasaras tIrthaM sindhusamudrayoH / saMgamo yatra sumahan muni siddhaniSevitam // dakSaprajApatie daza hajAra putro utpanna karyAM. haryazva nAmanA A bhAIone dakSe prajA utpanna karavAnI preraNA ApI tyAre teoe pazcima dizAmAM prayANa karyuM. pazcime jyAM munio ane siddhoe sevelA evA siMdhu nadI ane samudrano saMgama thAya che tyAM temaNe nArAyaNatIrthamAM tapa AdaryuM. siMdhunAM mukhA divase divase pazcima tarapha khasatAM gayAM che. e samaye siMdhunuM eka mukhya mukha kacchanI korI nALamAM hatuM. I. sa. pUrve 325mAM sikaMdare siMdhanuM e pUrvamukha tapAsyuM tyAre tyAM "kSIrasAgara kAMThe AvelA mIThA merAmaNa jevA A mahAsarovarane tIre AvyA"nA ullekha teNe pravAsanoMdhamAM karyo che. zrImad bhAgavatamAM nArAyaNa sarovaranA ullekha sahitanI upara kahI te kathA te pachInA racAyalA brahmavaivartamAM paNa AvelI che ane vAyu, viSNu vagere anya purANAmAM paNa te kahelI che. bhAgavatanA racanAkALa navamA zataka lagabhaganA manAya che. jene tIre viSNunA AdinArAyaNa svarUpanuM anAdikALathI pUjana thAya che e nArAyaNa sarovara teA e racAyA pUrve kayAranuM ye tenI prasidhdhinI Toce pahoMcyuM haze. hajAreka varSa pahelAM jayAre sindhunuM vahana khasatuM khasanuM vizeSa pazcimamAM gayuM tyAre A sarovarane paNa asara thaI. te phITayuM haze. ane pachI to bagaDate bagaDate te AjanA jevuM mAtra sthAnikanAM nALAMothI bharAtuM nAnuM eka sarANa jevuM smaraNAvazeSa rahya lAge che. koTezvara mahAdeva (3) 209 maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che ane A maMdiramAM praveza karatAM koI jUnA tIrthAdhAmamAM ApaNe AvI caDayA hAIe evA bhAsa thAya che. maMdiranA garbhAdrAramAM zaMkaranuM vizALa kadanuM liMga che. vaccenA maMDapamAM kaLAnA uttama namunA rUpa pIttaLano eka vizALakAya poThIyA che. jamInanI aNI dariyAmAM jAya tene bhUzira kahe che. AvI bhUziranA pahoLA bhAga upara UMcANamAM A maMdira AveluM hoIne A maMdiramAMthI samudranuM bhAre adbhuta dazya najare paDeche. bhUzirane cheDe paNa eka nAnuM sarakhuM devAlaya draSTigocara thAya che ane dUra dUra siMdhanI bhUmine paNa draSTi sparze che. sAMjanA samaya hato; sUryanA haLavA banatA jatA taDakA madhura lAgatA hatA ane sAme dekhAtuM virATa draSya AMkhone tema ja manane bharI detuM hatuM. ahiM maMdiranA eka khuNe UbhA rahIne joyA ja karIe evI utsukatA ane prasannatA citta anubhavI rahyuM hatuM. A koTezvara mahAdevanI sthApanA sAthe daza mAthAvALA rAvaNanI eka bhAre rocaka kathA joDAyalI che. e kathA vAstavika cheema samajIne nahi paNa A dharmasthAnakanI garimAne e kathA kalpanA pratyakSa kare che ane sAthe sAthe eka parama jIvanasatya rajU kare che ema samajIne kacchanuM saMskRtidarzanamAMthI nIce uSkRta karavAne huM lalacAu chuM. kacchanA eka pazcima kAMThe-pAkistAnanI tadna najIka ane karAMcInI barobara sAme 'korI nALa'nA nAkA upara AveluM hiMdanuM eka mAtra baMdara koTezvara viziSTa bhaugAlika sthAna dharAve che e ghaNAnA khyAla bahAra haze. Aje AvuM mahattvanuM sthAna dharAvatuM e sthAna lokomAM eka purANAkata dhAma gaNAya che. enI mAhAtmyakathA evI kahevAya che ke, dazAnana rAvaNe kailAsamAM tapa AdaryuM, rAvaNanI bhakitathI prasanna thaI kalAsapati zive tene moM mAgyo vara mAgavA kahyuM. rAvaNe to "sadA zivabhakita karatA rahuM" eTaluM ja IcchuM, chatAM zive prasannatAthI potAnI AdhyAtmika zakitanI pratiSThA kareluM liMga tene ApyuM. AvI sabaLa zaMkarazakita meLavI rAvaNa ajarAmara banI jaze e bhayanA mAryA devA kaMpI UThayA ane rAvaNa pAsethI koI paNa rIte e liMga paDAvI levAnA chaLa ramyo. A nArAyaNa sarovarane namana karIne ame ahiMthI ekAda mAIla dUra AvelA koTezvara mahAdevanA alaiAkika sthaLe paheoMcyA. kacchanI vAyavya dizAnA khuNe UMcANamAM AvelA sthaLa upara A rAvaNane mArge brahmA gAyanuM rUpa laIne eka kIcaDabharyA khADAmAM paDI taDaphaDavA lAgyA. anya devatAoe doraDAMthI khecI gAyane ugAratA hovAno dekhAva karyAM. devAnI behAla sthiti ane gAyanI dayAmaNI hAlata joI rAvaNane anukaMpA thaI. tenA jamaNA hAthamAM liMga hAI, te mAtra DAbA hAthe doraDuM kheMcavA lAgyo. A prayatnamAM niSphaLa jatAM rAvaNa DoLa karanAramAM khapyA ane hAMsIpAtra banyo. AthI tenuM hRdaya ukaLI uThayuM ane jamaNA hAthamAMnuM liMga dharatI para rAkhI banne hAthe gAyane khADAmAMthI kheMcI kADho. daramiyAnamAM dharatI para mukAyeluM liMga vIzakitathI tene koTi liMgarUpe dekhAyuM ! rAvaNane lagatI A kathAmAMthI nItaratuM jIvanasatya A mujaba che. rAvaNe apUrva bhakita dvArA mahAdevane prasanna karIne zivaliMga prApta karyuM ane ajarAmara banI gayAnI nizcintatA anubhavI, paNa vidhiAnarmANane koI paNa mAnavInuM AvuM koI ajarAmaratva kArda saMmata hotuM nathI. ane potAne bava bAjuethI sahIsalAmata-- securemAnanAra mAnavInA hAthe ja vidhAtA evI bhUla karAve che ke tenuM ajarAmaratva-Complete security and immunity from old agc and death--tenA hAthamAMthI sarI jAya che. A uparathI 'hu have badhI rIte secure chuM", sahIsalAmata chuM evuM mAnavInuM abhimAna e kevaLa bhrama ane jJAna che ane janmanA kramamAM jarA ane mRtyu e ja satya ane vAstavikatA che ane dInatA, namratA e ja sAcI jIvanavRtti che- AvA bAdha uparanI purANakathAmAMthI ApaNane prApta thAya che. liMgamAMthI potAnuM mULa ANeluM liMga karyuM te pichAnavAno rAvaNane koyaDo thaI paDayA. chevaTe temAMnuM eka liMga potAnuM mAnI letAM bIjA liMgasvarUpe adazya banI gayAM. paNa rAvaNanuM mAneluM liMga tyAM ja dharatI sAthe jaDAIne sthApita thaI gayuM. A rIte liMgane potAthI alaga karIne dharatI para mUkatAM rAvaNe meLavelI ajarAmara zakita gumAvI, rudranA roSa na utare te mATe badhA devAe
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 maLI tyAM koTiliMgezvaranI pratiSThA karI. tyArathI kacchanuM koTiliMgezvara koTezvaranA nAmathI prasiddha thaI yAtrAnuM mahAdhAma banyuM. A purANollekha pachI snuAna--cuMAMga Hiuan Tsang (jene sAmAnya rIte hyuenatsaMga kahe che te ) nAmanA jANItA cInI musApharanI prAcIna pravAsapeAthImAM korInALanAM kAMThe AvelA koTezvara baMdaranA nirdeza karavAmAM Avyo che. emAM siMdhunAM mukha pAse, mahArNavane kAMThe, Azare pAMceka mAIlanAM gherAvAmAM AveluM, kahI A baMdaranuM nAma, 'kAita--za--yala' evuM cInImAM apabhraMza pAmeluM nAma zyuAna guADa Ape che. temAM pAMca hajAra sAdhuAnA ezI maTho hovAnuM te lakhe che. A vasAhatanA madhya bhAge zilpasamRddha maheza maMdira ane bIjA bAra devAlayo hovAnA nirdeza paNa te kare che ane tyAM bhabhUti cALI rahetA zaivamArgIo pUjanaarcana karatA ema jaNAve che. prabuddha jIvana A maMdiranA pAThIyA viSe tathA jIrNoddhAra viSe ema jANavA maLe che ke rAeLazrI dezaLajI mATAo (1718--1741) koTezvara mahAdevane moTo majAno pittaLano poThiyo banAvyo, tyAre temanI rANI mahAkuMvare nIlakaMTha mahAdevanA jIrNoddhAra karAvyA. uparAMta tyAM anya samArakAma suMdarajI zeTha ane jeThA zivajIe paNa karAvelAM che. A sthAna-purANI bhavyatA sAcavatuM koTezvaranuM UMcuM devAlaya--dariyAmAMthI dUra dekhAI sAgarakheDUonA haiyAne hAma Ape che, jamAnAnAM jhera gaLe utArI mahAkALa nIlakaMTha, koTezvaranA dharmasAgaranA oDha pachI AvavAnI bharatInI pratIkSA karatA, samudranA nIlavArithI vIMTaLAtA je khakhaDadhaja zivAlayamAM dhyAnarata che e phuDadA upara pahoMcatAM tyAMnI purAtana pavitratAno bhAva hradayamAM dhabake che. A nIlakaMThanA phaDade pahelAM tapasvIo ane yAtrIo bharelAM vahANA ThalavAtAM, tapasvIe jhaMkhe che evI e bhUmi Aje nirjana banI che. paNa jayAM siMdhunA mIThAM maherAmaNanA mAhaka samudrasaMgama thatA e koTezvaranI 'korInALa'nuM kudaratI sauMdarya te hajuye Aje paNa zAMtinI dIkSA detuM divya darzana ApI manane prasanna kare che. mAtAne maDa koTezvarane koTi koTi vaMdana karI amArA saMgha mAtAnA maDha tarapha upaDayo, jyAM amAruM rAtribhAjana ane rAtri-rokANa hatuM. rAte 8-00 vAge ame mAtAnA maDhamAM paheoMcI gayA--gAmamAM IlekaTrIka battI na hatI. daravAjAmAMthI amArI basa pasAra na thaI zakI eTale gAmanI bhAgALe daravAjA bahAra ame basa UbhI karI- ahIM pahoMcatAM pahelAM amArI basa thoDIka bhUlI paDI hatI. paraMtu tyAM sAmethI ja amArI pAyaleTa kAramAM beThelA maganabhAI amArI zodhakhoLa karatA AvI lAgyA ane amane mAtAnA maDhamAM pahoMcADayA. mAtAnAM maDha e rAjyanI kULadevInuM gAma che. ahIM mahaMtajAgIradAra rahe che. maMdira paNa che. ahIM jAgIradArane tyAM ame khIcaDI roTalAne nyAya Apyo. ThaMDI ThIka-ThIka hatI. bhAjana bAda keTalAka bhAI-bahena, gAmamAM naTanA khela cAlatA hatA te jovA gayA. keTalAka sUI gayA. budhavAra tA. 10-2-65 mAtAnA maDhanAM maMdiramAM vahelI prabhAte cAghaDIyA - zaraNAI - nagArA vAgyA. A sthaLa pavitra che ane ahinuM prabhAta maMgala prabhAta che evuM anubhavAyuM. savAre badhAe nAhI lIdhuM. cAha pIdhI. sAthe lAvelA nAstAne nyAya Apyo ane hIMgaLAja mAtAnA maMdiramAM tathA AzApurAnAM maMdiramAM darzana karI saue basamAM jagyA lIdhI. AzApurAno dhUpa vakhaNAya che evuM kahetAM keTalAke dhUpa lIdhA paNa pAchaLathI A dhUpe emanA kapaDA ja kALA kALA karyA ane e kALA kolasAne pheMkI dIdhA. Cl. 25-8-4 kaccha kaDavA pATIdAra samAjanI borDi MgamAM amAre bhAjana levAnuM hatuM. ame lagabhaga 11 vAge pahoMcI gayA hatA. ahiM nakhatrANAmAM amAruM svAgata ahiMnA jANItA kaoNMgresa kAryakara zrI jugatarAmabhAI rAvaLe karyuM. ahiMnI borDiMganA gRhapati zrI hIrajIbhAI Thakkara hatA. samaya hato eTale nakhatrANA gAmamAM gayA. tyAM khAdIbhaMDAra joyo. derAsaramAM paNa gayA. tyAM divAle para paTanAM suMdara citro doravAmAM AvyA hatA. bajAramAMthI eka mitre peAlaiyA lIdhA. ame borDigamAM pAchA pharyA. ahiM amArA mitre popaiyo bhAMgyo ane enI lhANa karI. chAla borDiMganA kampAunDamAM nAkhI. amArA ajitabhAI AthI cIDhAI gayA - ane chAla emanI ja pAse upaDAvI DabbAmAM naMkhAvI svacchatAno temane pATha zIkhaDAvyo. eka paMgate lADavAnuM miSTAnna jamyA - lADavA tA eTalA svAdiSTa hatA ke dADhe lAgI gayA. nakhatrANA amAre mAtAnA maDhathI nakhatrANA javAnuM hatuM. nakhatrANA meTuM zahera lAgyuM - have amAro gAmaDAnA pravAsa thoDo ghaNA pUrA thayA hatA - zahera Ave eTale DAmaranAM paheALA pAkA rastA Ave. suMdara mALavALA makAno Ave. eTale cAra divasathI jovA nahAtA maLatAM evAM makAno have jovAM maLyAM - AthI AnaMda thayo. nakhatrANAmAM bhAjana bAda vidyArthIo sAthe vArtAlApa rAkhavAmAM AvyA. zarUAtamAM zrI hIrajIbhAIe kahyuM ke, "jeesa yAtrA karI Ave temanAM darzana karavA e paNa eka puNyanuM kAma che." zrI. paramAnaMdabhAIe amArI yAtrAnA uddeza samajAvyo. zrI tanasukhabhAIe kacchanA pravAsa mITho rahyo che ema kahyuM. meM AbhAradarzana karyuM. bhUja tarapha have 3-0 vAgyA hatAM. sau basamAM beThA. base bhUja bhaNI prayANa karyuM, jyAM amAruM rAtribhajana - ane rAtri rokANa hatuM. rastAmAM ame 'jakhkhadeva' nA darzana karyA. ahiM eka 1000 varasa pahelAnI purANakathA evI che ke lAkhA ph lANIno bhatrIjo khuvarAkrU2 hatA ane savAra nAmanI komane khUba satAvatA hatA- ane koI bahAranAe AvI A khuvarA upara tIra cheDayuM ane pUMvarAnuM mRtyu thayuM. bahAranA koI sapheda mANase kUMvAne mAryo eTale tene jakhadeva kahevAmAM Ave che. ahiM sapheda ghoDA upara asvAra hoya e jAtanA saMkhyAbaMdha pUtaLAo mUkavAmAM AvyA che. ahiM puMarezvara maMdira paNa che. A zivamaMdiranuM zilpasthApatya 1000 varSa pahelAnAM zilpasthApatyano khyAla Ape che. kahevAya che ke puMvarAe peAtAnI rANI rAjeMne khUza karavA A zivamaMdira baMdhAvyuM hatuM. vacamAM dezalapara gAmaDuM AvyuM - tyAM chAparImAM badhAe cAhana pIdhI. sAMje 6-0 no samaya thayo - moTuM zahera dekhAvA lAgyuM. A ja hatuM kacchanI rAjadhAnI bhuja. DosAjInI dharmazALA pAse kacchamitranA vyavasthApaka jamanAdAsabhAI, 'janmabhUmi'vALA sadAvratIbhAI ane kacchamitranAM taMtrI zrI jhumakhalAla mahetA hAjara hatAM. dharmazALAmAM sau goThavAyA. hAthapaga dhoI gAmamAM vANIyAnI bhAjanazALAmAM amAre mATe bhAjananI vyavasthA thaI hatI. - tyAM roTalI dALabhAta zAka khAvAnI badhAne majA AvI - roTalI Aje ghaNA divase maLatI hatI eTale bhAjana vadhAre mIThuM lAgyuM. cImanalAla jeThAlAla zAha apUrNa viSayasUci zrI kisanasiMha cAvaDAnA vArtAlApa sukI dharatInAM mIThAM smaraNA: 3 jaina samAja ane AcArya rajanIzajI bhASAviSayaka kaTokaTI bhASA viSayaka koMgresa kArobArInA prastAva prakIrNa noMdha: bhAvanagaranA lokapriya narezanA akALa svargavAsa, gAMdhIjI viSe bhAvanagara narezanA yAdagAra patra, upadhAna samAra'bha aMge thoDA khulAsA, ApaNA adha:patananI parAkASTA, ahiMsaka pratikAra pRSTha 267 paramAnaMda cImanalAla jeThAlAla zAha 268 paramAnaMda 271 DaoN. kanaiyAlAla mA. munazI 272 paramAnaMda paramAnaMdI 274 274 DA. zAradAbahena gAraDIA 277
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana jaina samAja ane AcArya rajanIzajI dara varSe mahAvIra yaMtI Ave che ane jAya che. A pavitra divase muMbaI tema ja anyatra aneka sabhAsamAraMbha yojAya che ane e mahAprabhunI janmajyanatI aneka rIte UjavAya che. ' mahAvIra jayaMtInA saMdarbhamAM muMbaI zahera khAte yojAtA bIjA samAraMbhe uparAMta dara varSe jaina samAjanA cAra phirakAnI pratinidhi saMsthAo ane bhArata jaina mahAmaMDaLa-Ama sau jene sAthe maLIne sAmudAyika AkAramAM keTalAMka varSothI mahAvIra jyanI UjavatA rahyA che. chellAM cAreka varSathI jaina zve. mU. saMpradAyanA prasiddha vyAkhyAtA muni rAMdraprabhasAgarajI urphe citrabhAnunuM pravacana tema ja A prasaMge khAsa nimaMtraNa ApIne belAvavAmAM AvatA jabalapura nivAsI AcArya rajanIzajInuM pravacana A jayantI samArohanAM viziSTa AkarSaNa banyAM che. kamanasIbe A vakhatanA prastuta jaya tI samArohamAM AcArya rajanIzajI upasthita thayA nahotA ane temanI gerahAjarI ekadama tarI AvatI hatI; ane A vakhate rajanIzajI kema nahi? e prazna anekanA moDhA upara pharakI rahyo hato. A prasaMge rajanIzajI anyatra rokAyelA hoya ke temanI tabiyata nAdurasta hoya ane e kAraNe temanI anupasthiti hoya to temAM ' vismaya pAmavA ke vicAravA jevuM kazuM ja rahetuM nathI, paNa A vakhatanI temanI anupasthitinuM AvuM koI kAraNa nahotuM. temane muMbaInIM upara jaNAvela javAbadAra saMsthAo vatI nimaMtraNa apAI cukyuM hatuM ane tene svIkAra paNa rajanIzajI taraphathI AvI gayo hatA. tyAra bAda vaccenA gALAmAM eka vizeSa vyakita taraphathI evuM kaheNa AvyuM ke rajanIzajInA Aja sudhImAM pragaTa thayelA vArtAlApa ane lakhANomAM jaina dharmanA eka yA bIjA saMpradAyanI cAla paraparAo ane mAnyatAo sAthe baMdhabesatAM na Ave evAM vidhAna ke prakaraNe chuTA chavAyAM jovAmAM Ave che to mahAvIra jyanatI jevA sAmudAyika samAraMbhamAM AvI vyaktine bolAvavAmAM Ave te, jaina samAjanI sAmAnya manodazAne khyAla karatAM, temane ucita lAgatuM nathI ane sAthe sAthe te vizeSa vyakitanA anAyAyIo taraphathI ema paNa jaNAvavAmAM AvyuM ke, Ama chatAM paNa je temane jayatI prasaMga upara belAvavAno Agraha rAkhavAmAM Avaze to AvA jatI samArohamAM bhAga levAnuM temanA mATe mukla - lagabhaga azakaya banaze. AvuM kaheNa jUnavANI vicAranA lekhAtA ane sthiticusta mAnasa dharAvatA koI dharmAcArya taraphathI, dA.ta. vijyarAmacaMdrasUri jevA taraphathI AvyuM hota to temAM Azcarya pAmavAne koI kAraNa na raheta, kAraNa ke rajanIzajI eka mukattavicAraka che, teo koI eka sAMpradAyika vicArasaraNInA upAsaka ke pracAraka nathI ane tethI temanA vaicArika mavihArane je kaI sAMpradAyika dhoraNe nihALe cakAse ane tene temAMthI aneka vAMdhA paDatAM vidhAne jaDI Ave to temAM jarA paNa navAI pAmavA jevuM na ja gaNAya. paNa rajanIzajInAM amuka vidhAne sAme Avo vAMdho uThAvanAra, maLelI mAhItI mujaba anya koI jaina muni ke AcArya nahi, paNa munizrI rAMdraprabhasAgara athavA to citrabhAnu che ke jemanA asAMpradAyika lekhAtA citana ane vicAronI vizALatAnA kAraNe mAtra jaine ja nahi paNa saMkhyAbaMdha jainetaro paNa temanA vize AdaramugdhatA anubhave che, ane jemanA mAtra bhAratamAM ja nahi paNa pazcimanA dezamAM vasatA aneka prazaMsaka hovAnuM kahevAmAM Ave che ane jemane mAratha zakaya hoya te, yuropa amerikAmAM jAte jaIne jaina dharmane saMdeza phelAvavAno che. AvA vidvAna ane vicakSaNa lekhAtA muni citrabhAnu AcArya rajanIzajInI vicArapratibhAne yathAsvarUpe okhaLI na zake ane. rajanIzajI je kAMI bolyA hoya ke temaNe je kAMI lakhyuM hoya tene saMpradAyanA sAMkaDA mApatolathI tole e na samajI zakAya tevuM, nakalapI zakAya tevuM che. Ama chatAM hakIkatamAM Ama banyuM che. pariNAme jemane nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM ane jemanI svIkRti paNa AvI gai hatI tevA rajanIzajIne have nA kema lakhAya evo savAla jya<
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prabuddha jIvana - . :- tA. 1 -4- 5 bhASAviSayaka kaTokaTI (tA. 16-3-65nA roja muMbaInI roTarI kalaba samakSa mAnyavara DaoNkanaiyAlAla mANekalAla munazIe ApeluM vyAkhyAna) " tAjetaramAM, bhASAnA prazna asAdhAraNa mahattva dhAraNa karyuM mArI varaNI thaI hatI tyArathI tenA vikAsa ane phelAvAmAM huM che. deza mATe moTAmAM moTI kaTokaTI pedA karI che. A viSenA mArA ekasarakhe rasa laI rahyo chuM. du:khane huM zabdomAM varNavI zakato nathI, kAraNa ke A kaTokaTIthI chellAM 50 varSa daramiyAna, hiMdI bhASA saMskRta bhASAnA eka rASTra tarIkenuM--eka prajAghaTaka tarIkenuM-ApaNuM astittva zabdo ane prayoga satata apanAvatI rahI che ane tenI abhijokhamAI rahyuM che. vyakitanI tAkAtamAM-nirUpaNazakitamAM-khUba ja vikAsa thayo che. , bhASAvyavahAranA akhila bhAratIya vAhana tarIke hiMdInA baMgALI, marAThI, gujarAtI, telugu, kannaDa ane malayAlama ne saMskRta prazna sAthe keTalAya dazakAthI huM gADhapaNe saMkaLAyela chuM. bhASAnA prabhAva nIce vikAsa thate rahelo hoIne, dezanI bIjI , aMgrejInI hakumatanA prAraMbha pahelAnA samayamAM, uttara koI bhASA karatAM hiMdI sAthe A bhASAo vadhAre nikaTatA. bhAratamAM sarvatra, pAyAnI InDo-Aryana bhASAnAM vividha rUpe dharAvatI thaI che. ' jevAM ke vraja, kharI belI, bhejapurI, rAjasthAnI, avadha, maithIlI jayAre baMdhAraNa sabhAe aMgrejI uparAMta rAjayavahIvaTane anulakSIne anya koI bhASA nakkI karavA upara potAnI vicAraNA kendrita karI vagere svarUpe, bhAratabharanA santo ane kavie je eka tyAre pasaMdagI mAtra hidI upara ja UtarI hatI. koI amuka pakSe ke samAna mAdhyamane upayoga karI rahyA hatA temAM, dhIme dhIme lIna samudAye baMdhAraNasabhA upara A hiMdInI pasaMdagI koIpaNa aMzamAM banI rahyAM hatAM. saMskRta bhASA tathA tenA keTalAka lAkSaNika zabda- lAdI nahotI. eka mAtra rASTrIya mAdhyama tarIke tene vikAsa thayo hato prago dvArA temAM khUba pUravaNI thatI rahI hatI, ane unnata vicAre ane teno svIkAra karavAmAM Avyo hato.' ane jaTila mantavyo rajU karavA mATe Avazyaka nirUpaNazakita baMdhAraNa sabhAmAM A prazna carcA hatA tenI dareka kakSAe, A bAbatane lagatI je je darakhAsta eka pachI eka rajU karavAmAM temAM vikasI rahI hatI. AvatI hatI te darakhAstanI carcA vicAraNAmAM meM mArA mitra : ' , .80 varSa pahelAM, jyAre rASTrIya bhAvanAnA Avegane vAcA sva. gopAlasvAmI AyaMgara sAthe sakriya bhAga lIdho hato. A maLavA mAMDI, tyAre A aprAdezika bhASAmAMthI rASTrIya mAdhyama A badhI darakhAsta AMdhranA sarvazrI paTTAbhi sItArAmaiyA, siMdhanA ubhuM karavA mATe saMskRta bhASA jANanAra tathA aMgrejI bhASA jANanArA kirapalANI, baMgALanA zyAmaprasAda mukarajI, paMjAbanA bakSI TekacaMda, ' lokomAM eka navI tAlAvelI jAMgI hatI. AryasamAjanA sthApaka mahArASTranA kAkAsAheba gADagIla, madrAsanA allAdI kRSNasvAmI svAmI dayAnaMda sarasvatI sauthI pahelA puruSa hatA ke jemaNe dezanA Ayara ane judA judA pradezanA ghaNA kharA netAonA sahakAra ane ghaNA moTA bhAgamAM pitAne saMdeza pahoMcADavA mATe hiMdIne samarthanapUrvaka ane saradAra paTela tathA paMDita javAharalAla naherunI upaga karyo hate. 19mI sadInA anta pahelAM, dezanA ghaNA doravaNI nIce eka pachI eka carcavAmAM AvI hatI. rASTravAdI 'AgevAnoe ontaraprAntIya saMparko UbhA karavA mATe vahIvaTI bhASA tarIke be lipi (devanAgarI tathA urdu) pUrvakanI lakasvIkArya bane evA rASTrIya mAdhyamanI AvazyakatAne svIkAra karyo hiMdu rastAnI bhASAne ke devanAgarI lipi pUrvakanI hiMdIne svIkAravI e aMge vivAda Ubho thayo hato. Adhunika samAjanI jaTila bAbahate. 1905nI sAla jyAre huM kolejamAM hatuM tyAre, mArI DAyarImAM tone vyakata karavAmAM hiMdu stAnI eka bajArU bhASA hoIne asamartha keTalAMka lakSya siddha karavAnI dizAe kArya karavAnI meM lIdhelI che ema svIkArIne hindustAnIne asvIkAra karavAmAM Avyo hato. pratijJAnI noMdha karI hatI. AmAMnuM eka lakSya hatuM, "aMgrejI ziSTa dakSiNa bhAratanA pratinidhi tarIke, zrI. TI. TI. kRNamacArIe hiMdIne varga mATe, hiMdI- lekasamudAya mATe." 'AmAM kazuM maulika nahotuM, svIkAra karavA sAthe makkamapaNe e abhiprAya rajU karyo hato ke - paNa navA rASTravAdanI preraNAnuM AmAM pratibiMba hatuM. jayAM sudhI dakSiNa bhArata aMgrejInA sthAne hiMdIne svIkAre nahi tyAM sudhI vahIvaTI bhASA tarIke aMgrejIne baMdha karavAmAM na Ave. hiMdI : A ja arasAmAM hiMdIne lekavyApaka banAvavA mATe tema ja bhASAbhASI sabhyomAMne eka varga aMgrejIne tarata ja rUkhasada vikasAvavA mATe hiMdI sAhitya saMmelananI sthApanA karavAmAM AvI hatI. ApavAno Agraha dharAvatuM hatuM. temanA A abhiprAyane bahuvaDedarAnA gAyakavADa sva. sayAjIrAva jemaNe potAnA matIne jarA paNa Teko maLI zakayo nahoto. rAjyanI bhASA tarIke gujarAtIne svIkAra karyo hato, ane e - zrI. TI. TI. kRNamAcArIe ane zrI. ke. saMsthAnake ApaNe je - divasamAM je AgevAna rASTravAdI netAomAMnA eka gaNAtA aMgrejI saMkhyAMka vAparIe chIe paNa je mULa arabbI bhASAnA che ane hatA temaNe A saMmelananA pramukhasthAnethI hiMdIne rASTrabhASA tarIke jene dakSiNa bhAratamAM, saMskRta pustakomAM paNa upayoga karavAmAM Ave che te saMkhyAne devanAgarI saMkhyAnA sthAne upayoga karavA vega ApavA ane lokasvIkArya banAvavA anurodha karyo hato. mATe Agraha dAkhavyo hato ane A arabbI saMkhyakone ghaNI moTI * je huM bhUlate na houM te, 1918nI sAlamAM gAMdhIjI e bahumatIthI svIkAra karavAmAM AvyA hatA. hiMdI sAhitya saMmelananA pramukha cuMTAyA hatA. AgaLa jatAM temaNe 1947nI sAla ke jayAre A vivAda tenI Toce pahoMcyuM hatuM dezabharamAM hiMdIne phelAvo karavA mATe rASTrabhASA pracAra samitinI tyArathI, meM e Agraha karavAnuM sAhasa karyuM che ke samagra bhAratanA sthApanA karI hatI. dezabharanA sarva AgevAnoe temanI doravaNIne bhASAmAdhyama tarIke aMgrejI atyaMta Avazyaka che ane jo tene svIkAra karyo hato ane mahArASTra, gujarAta tathA hiMdI nahi bolatA tyAga karavAmAM Avaze te dezanA bhAgalA pADavAnuM jokhama UbhuM ' evA pradezanAM hajAro strI-puruSoe temanI preraNA nIce hiMdIne thaze ane duniyAnuM darzana karAvatI bArI baMdha thaI jaze. A mAro abhyAsa karyo hato. gAMdhIjInI AgevAnI nIce, dakSiNa hiMdI pracAra abhiprAya Aje paNa eTaluM ja kAyama che. tenI khAtara huM laDo chuM ' saMbha mAraphata, tAmIla, telugu, kannaDa, ane malayAlama belatAM hajAre ane tene uDADI nAkhavAnA je kAMI prayAsa karavAmAM Ave che te sAme strI-purue hiMdIne abhyAsa karyo che. huM Aje paNa jhUjhate rahyo chuM. ' '1938nI sAlamAM, gAMdhIjInA AgrahathI hiMdI sAhitya chevaTanI kakSAe, baMdhAraNa sabhAnA sabhyone koI paNa varga A saMmelanamAM huM joDAyo hato. tyAra bAda, hiMdI bhASAne lagatI aMgrejI uparAMta vahIvaTI vyavahAranA akhila bhAratIya mAdhyama tarIke sabhAo sAthe huM gADhapaNe saMkaLAya rahyo chuM ane khAsa karIne hindIne svIkAravAnI virUdhdha nahote. keTalAka chApAomAM ema jaNA1944 pachI ke jayAre hiMdI sAhitya saMmelananA pramukha tarIke vavAmAM AvyuM che ke koMgresa pakSamAM hiMdIne eka matanI bahumatIthI 918nI cI mAM hiMdIne tenA pramukha *
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-15 . prabuddha jIvana : 273 svIkAra karavAmAM AvyA hatA. A jANIne mane bhAre Azcarya thAya sumitrAnaMda paMta jevA kavio prApta thayA che, je, gurudeva TAgache. je samAdhAnano kharaDo rajA karavAmAM Avyo hato tenI eka rane bAda karatAM, bIjA koI paNa bhAratIya bhASAnA kavio jeTalA pachI eka peTA kalame upara mate levAmAM AvyA hatA ane ja mahAna che. hiMdI navalakathAkAra premacaMda bhAratanI bIjI bhASAkoI kalama ochI bahumatIthI to koI kalama vadhAre bahumatIthI enA utkRSTha navalakathAkAronI sarakhAmaNImAM gauravapUrvaka UbhA rahI pasAra thaI hatI, paNa chevaTe, baMdhAraNane 17me bhAga koMgresa zake tema che. saMyukata pradezanI yunivarsiTIonA censelara tarIke pakSa taraphathI sarvAnumate svIkAravAmAM Avyo hato ane baMdhAraNa mane khabara che ke, mAnavatAlakSI viSayonA ucca abhyAsa mATe tema ja sabhAnI beThakamAM mAtra zrI puruSottamadAsa TenDane mata Apyo rAjakAraNa tathA. samAjalakSI vijJAnane lagatA viSayo mATe saMkhyAnahote, kAraNa ke aMgrejI temaja arebika saMkhyAMko cAlu rAkhavA baMdha pramANabhUta pAThayapustako hiMdImAM lakhAyAM che. bhAratanI bIjI koI sAme temane saiddhAMtika athavA te anta:karaNapUrvakane vAMdho hate. paNa bhASAthI jarA paNa utaratI nahi evI samRdhdha expressitveness- eka chApAmAM DaoN. rAjendraprasAdane A badhA kajiyAnAM mULa tarIke nirUpaNazakita-hidIe prApta karI che. saMskRtamAMthI puSkaLa zabdo AlekhavAmAM AvyA che ema jaNAvIne ke temaNe ja AkhA deza upara pAtAmAM dAkhala karIne teNe potAnA zabdakoSane bhAratanI bIjI hiMdI lAdI che. A vAMcIne mane bhAre du:kha thayuM che. je dezanetAoe bhASAo karatAM vadhAre samRddha banAvyuM che.' dezanA caraNe potAnA samagra jIvananI Ahuti ApI che temAMnA have bhASAne aMge cAlI rahelA vivAdano vicAra karIe. naherue paNa umadA koTinI eka evI vyakitanI smRtine kalaMka lagADavA ApelI formula- khAtarI patrane-kAnUnI kAra ApavAnI mATe AthI vadhAre duSTa AkSepa kalpI zakAtA nathI. jarUra hoya to ema karavAmAM Avaze ema bhAratanA mukhya A pachI paMdara varSano samaya pasAra thayo. madhyavartI sarakAre pradhAne ApaNane pharI pharIne khAtarI ApI che. AkhA dezanA samaju A parivartananI dizAe dezane taiyAra karavA mATe kazuM ja karyuM nahi, lokoe AvI kAnUnI jogavAIne A viSayanA uttama samAdhAna have jo aMgrejI cAlu rAkhavA mATe kAnUnI jogavAI karavAmAM na tarIke lekhavuM joIe. jo A uzkeraNIne hatuM baMdhAraNanA 17mAM Ave te 1965nA jAnyuArInI 26mI tArIkhathI aMgrejIne vibhAgane uDADI devAno hoya to AvI mAMgaNI taddana geravyAjabI che; vahIvaTI bhASA tarIke upayoga baMdha karavo paDe-AvI paristhiti madhya kAraNa ke, jo AvI mAMgaNI svIkAravAmAM Ave to, tenuM pariNAma vartI sarakAra sAme AvIne UbhI rahI, 'English may be used' dezamAM bhASAkIya arAjakatA pedA karavAmAM Ave. AvI mAgaNI aMgrejI kadAca vAparI zakAze. A zabdothI zuM samajavuM e praznanI avyavahArU paNa che; deza tene kadi paNa svIkArI zake nahi. AsapAsa vivAda UbhuM thayuM. hiMdI bhASI na hoya evA rAjanI ema sUcavavAmAM Ave che ke akhila hiMdanI nokarIo bhASAnA dhoraNe phALavavI joIe. jo A sUcanAne svIkAra karavAmAM Ave AzaMkAo dUra karavA mATe, paMDitajIe khAtrI ApI ke jayAM sudhI te, akhila hiMdanI nekarIonuM mALakhuM ke jeNe briTiza hakumata hiMdIbhASI na hoya evAM rAjyo aMgrejInA sthAne hiMdInA pheraphAra daramiyAna ane tyAra pachI paNa bhAratane ekatra rAkhyuM che te AkhuM pratye anukULa na bane tyAM sudhI vahIvaTI bhASA tarIke aMgrejI baMdha mALakhuM bhAMgIne bhukko thaI jaze. . . . . . . . karavAmAM nahi Ave ane A khAtarInuM AjanA mahAamAtya lAla- - dakSiNa bhAratamAM jovAmAM Avela hiMsApUrNa AviSkAra dezanA bahAdura zAstrIe paNa saMpUrNa rIte samarthana karyuM che. kazI paNa jAnahAni jIvanamAM atizaya mahatvanI samazyA UbhI kare che. koI paNa eka rAjayanI prajA, dezanA bAkInA vibhAgane namanuM ApavAnI pharaja karyA sivAya athavA te kAraNa vinAnI bhAMga-phoDa karyA sivAya, A paDe e hetuthI, arAjaka tatvone chUTo dora Ape te zuM calAvI khAtrInuM punarAvartana thaI zakatuM hatuM ane tene kAnUnI svarUpa ApI zakAya kharuM? mArA parcAsa varSanA anubhava daramiyAna, zakAtuM hatuM. rASTrapati rAdhAkRSNane yogya rIte, ucita rIte jaNAvyuM madrAsamAM jAhera milakata tathA jAhera ophIsa upara ane hatuM ke, "AvI ghaTanAnI zakayatA cittavavA mATe, te mATe pahelAMthI pinDicerImAM araviMda Azrama. jevI pavitra bhUmi upara karavAmAM taiyAra rahevA mATe ane tene banatI aTakAvavA mATe rAjakAraNI AvelAM moTA pAyA upara ane hetuvinAnA hiMsaka AkramaNa duraMdezIpaNuM zANapaNa apekSita hatuM paNa AnI ja khAmI hatI." ane humalAo pahelAM meM kadI paNa joyA nathI. jAhera azAnti kema madrAsanA eka jANItA dhArAzAstrI mitre mane kahyuM ke, "je bhASAne UbhI karavAmAM Ave che, tene kema doravAmAM ane TakAvavAmAM koI vAMcI ke samajI na zake evI bhASAmAM lakhAyalA tAro, manI Ave che tene jene khyAla che, anubhava che, te jANabhara paNa mAnI orDara, relave TIkITa, rasIdo vagere koI eka savAre madrAsa AvI na zake ke cAlu Dhaba mujaba Ubhe thayelo A hiMsaka AviSkAra kazA paNa pUrva Ayojana sivAya ekAeka pedA thaye hate. pahoMcela joIne tAmIlanADavAsIo stabdha banI gayA hatAM." alabatta, A uttara-dakSiNanA jhagaDAne ApaNe mULamAMthI nAbUda karavA A khUba akaLAvI nAkhe tevuM banyuM hatuM, paNa te khAtara moTA pAyA joIe. ApaNe aMgrejIne vaLagI rahevuM joIe. ApaNe niSThApUrvaka uparanI hiMsA akhatyAra karavAne koI kAraNa nahotuM. hiMdIbhASI hiMdIne AgaLa vadhAravA mATe prayatna karavo joIe. ApaNA lokonI lako taraphathI ahiMdIbhASI loko upara hindI lAdavAmAM AvI che jaMgalI vRttione jeNe cetAvI che, saLagAvI che evI A kaTokaTImAMthI ema kahevuM te satyane chupAvavA jevuM ane asatya sucavavA jevuM che. bacavA mATe dvibhASIpaNuM e ja mAtra eka mArga che.. meM AgaLa jaNAvyuM tema, svAmI dayAnaMda sarasvatI jeo - bhAratanA sadbhAgye, pIDha ane aneka kasoTIomAMthI pAra UtarelA dezabhakata che ke jeo gAMdhIjInI nIce agniparIkSAmAMthI janmathI gujarAtI hatA, jemaNe mathurAmAM zikSaNa lIdhuM hatuM ane paMjAbane potAnA vatana tarIke jemaNe apanAvyuM hatuM, temaNe deza pasAra thayA che, ane jeo Aje ApaNI vacce che. temanI eka bharamAM potAnA dharmakAryanA mAdhyama tarIke hiMdIno ja upayoga karyo ane avibhAjaya evI bhAratamAtA pratyenI bhakita Aje eTalI hato. rASTrIya prayatnanI poNI sadIe hiMdIne akhila hiMdanuM bhASA ja baLavAna che, prANavAna che. jo Aje A bAbatane nirNaya adhdhara mAdhyama banAvyuM che. dAkhalA tarIke muMbaImAM, chellAM 40 varSathI, rAkhavAmAM Avaze ane A peDhI emane ema vidAya thaI jaze to, jAhera vyAkhyAna maMca uparathI gujarAtIo mahArASTrIo samasyA ghaNI vadhAre jaTila ane gahana banaze.. . samakSa ane mahArASTrIo gujarAtIo samakSa hiMdImAM bhASaNa Ape je mAro avAja uttaranA mArA mitrone tema ja dakSiNanA mArA che. A krAMti svAbhAvika che, kAraNa ke, evI rIte belatA, bhASaNo mitrone pahoMcI zake-ane AvA mArA aneka mitro che-to temane ApatA vakatAo bane bhASAomAM rahelA samAna sAMskRtika antima mArgane choDIne madhyama mArga sUcavatI Nehru-formulatone upayoga karI rahyA che. naherue sUcavelA madhyama mArgane-kAnUnI rUpa ApavA mAMgatI ema kahevAmAM Ave che ke dezanI anya bhASAonI apekSAe hiMdI ochI vikaselI bhASA che. saMyukata pradezamAM huM pAMca varSa hato madhyavartI sarakAranI paDakhe UbhA rahevA mAro AgrahapUrvaka anurodha che. te daramiyAna, bhinna bhinna kakSA uparathI ane samRddha abhivyakita anuvAdaka: . . mULa aMgrejI: pUrvakanI hiMdI bolAtI meM sAMbhaLI che. hiMdI bhASAne nIrAlA ane paramAnaMda Do. kanaiyAlAla mA. munazI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROY prabuddha jIvana tA. 1 -4-65 bhASAviSayaka kAMgresa kArobArIno prastAva : dezamAM ubhI thayelI vahIvaTI bhASAmAdhyamanI samasyA ukela- DhIlI vRttine lIdhe ApaNI upara aMgrejI bhASAnI pakaDa eka sarakhI vAnI dizAe kaoNMgresanI kArobArIe je vigatavAra prastAva deza kAyama rahI che ane haju paNa te pakaDa keTaloka samaya cAlu rahevA samakSa raju karyo che tene Teko ApavAne mahAmanA zrI munazIe saMbhava che. Ama AjanI paristhitimAM ApaNA dezamAM vahIvaTanI A aMkamAM anyatra ApelA potAnA vyAkhyAnamAM anurodha karyo kaDI bhASA tarIke aMgrejInuM cAlu rahevuM ene ApaNe anivArya che. ema chatAM e prastAvamAM rahelA be vivAdAspada muddAo-(1) aniSTa gaNIne temAMthI vahelAmAM vahelI take mukata banavAnuM ApaNuM oNla InDIA sarvIsIjhane lagatI parIkSAo aMgrejImAM, hiMdImAM dhyeya hovuM joIe. dezane vahIvaTa kAyamane mATe aMgrejImAM cAle tema ja prAdezika bhASAomAM levAne prabaMdha kara ane (2) A ane te ja kAraNe dezanA sAmAnya loko rAjyavahIvaTa sAthe samarasa akhila bhAratIya dhoraNe nakkI thatI sarakArI nokarIo pradezavAra thaI na zake e koI paNa saMyogamAM IcchavAyogya nathI. ApaNuM phALavavAnI koI yojanA karavI-A be mudAomAMnA bIjA mudAne AkharI dhyeya te dezanI sarvasAmAnya banavAnI gyatA dharAvatI eTale ke sarakArI nokarIonI pradezavAra phALavaNIne lagatA muddAne, hiMdIne ja vahIvaTanI kaDI bhASA banAvavA tarapha hovuM joIe, ane ema sUcavIne temaNe virodha karyo che ke, Ama karavAthI akhila hiMda aMgrejI najIkanA koI paNa eka tabakake vahIvaTamAMthI sadAne mATe dhoraNe ubhuM karavAmAM AveluM nekarIonuM suzliSTa mALakhuM ke jeNe aMgre- javuM ja joIe. eTale zrI munazIe ApelA sUtranA sthAne jInAhakumata daramiyAna ane tyAra pachI paNa bhAratane ekatra rAkhyuM che te "anivArya hoya tyAM sudhI ja aMgrejI, paNa Akhare hiMdI, hiMdI bhAMgIne bhukko thaI jaze. A temane virodha tadana vyAjabI ane ane hiMdI' evuM sUtra ApaNa sarvee eka dilathI apanAvavuM vakhatasarane che. paNa sAthe sAthe pahele mudo ke A la InDIA ghaTe che. savarIjhanI parIkSAo mAtra aMgrejImAM tathA hiMdImAM ja nahi paNa prAdezika bhASAone sArvatrika prAdhAnya ApatA ApaNA prAdezika bhASAomAM paNa levI-A mudAne paNa munazIe eTale ja keTalAka sAhityakAro hiMdI viSe bhAre avamAnanA sevatA jovAmAM virodha kara joI hata-e kAraNe ke AvA prabaMdhanA pariNAme Ave che, ane "hiMdI te kaMI bhASA che?" AvA tucchakAraA parIkSAonuM je dhAraNa bhAratavyApI mAdhyamanA kAraNe Aja pUrvaka hiMdI viSe bolatA cAlatA sAMbhaLavAmAM Ave che. AvA sudhI eka sarakhuM jaLavAI rahyuM che te dharaNe jaLavAI zakaze ja nahi, svabhASAnivezI sAhityakArone zrI munazIe hiMdI bhASAnI jALavavAnuM zakaya ja nahi rahe, eTaluM ja nahi paNa temAM prAdezika vadhatI jatI zabdanI ane abhivyakitanI samRddhine khyAla ApIne spardhA ane lAgavaganuM aniSTa tattva sArA pramANamAM praveza karaze tenI sarvamAnya mAdhyama banavAnI yogyatA aMge sacoTa javAba Apyo ane temAM pasAra thatA umedavArone daSTikoNa bhAgye ja bhArata- che. AnI paripUrtimAM eTaluM ja jaNAvavAnuM ke bhAratanI eka yA lakSI hovAne. Ama chatAM zrI munazIe potAnA vyAkhyAnamAM A bIjI bhASA hiMdI karatAM bhalene vadhAre vikAsa pAmI hoya ane vadhAre atyanta vAMdhA paDatA muddAne koI vizeSa ullekha karyo nathI. saMbhava bahALuM sAhitya dharAvatI hoya te paNa bhAratanA aneka saMnyAsIe bahoLa' sAhitya dharAvatI hoya te paNa bhAratanA che ke te bAbata ajANatA temanI najara bahAra rahI gaI hoya. bhAratanA eka cheDethI bIjA cheDA sudhI hiMdI mAdhyama dvArA kaMI kALathI vastuta: dezamAM vahIvaTI bhASAmAdhyama Aje aMgrejI che tenA sukharUpa vicaratA rahyA che; AjanA sInemAe hiMdIne savizeSa sthAne hiMdIne lAvavAnA baMdhAraNIya niyamane amuka aMze bhAratavyApI banAvI che, ane ema chatAM paNa AjanI hiMdI tatkALa amalI banAvavAnA prayatna sAme dakSiNa bhAratamAM je jhaMjhA- nabaLI sabaLI game tevI hoya, paNa jo bhAratane ekatra, sugrathita vAta pedA thayo ane dezanA anya bhAgamAM je citravicitra ane saMgaThita rAkhavuM hoya ane tene judA judA svataMtra rAjyamAM AghAtapratyAghAta pedA thayA temAMthI dezane UMce lAvavAnA hetuthI ' vibhAjita thavA devuM na hoya ane A mATe bhAratavyApI koI bhASAane sarvamAnya bane evI koI bhUmikA ubhI karavAnA khyAlathI mAdhyama apekSita hoya te ucca zikSaNanA kSetre ke AntardezIya koMgresa kArobArInA prastuta TharAvamAM upara jaNAvelI be aniSTa rAjayavahIvaTanA kSetre bahujanasvIkArya bane evI bhASA mAtra bhalAmaNo sAmela karavAmAM AvI che ane A TharAva je AkAramAM che. hiMdI ja che. A vastusthitine ApaNe hakIkatarUpe svIkAravI te AkAramAM pasAra karavAthI ane haju paNa je prakAranI mAga cAlu joIe ane bhAvanApUrvaka apanAvavI joIe. che te mAgane vaza thaIne te prastAvane kAnUnI pratiSTA ApavAthI paramAnaMda dezamAM tatkALa zAnti sthapAze paNa kharI. Ama chatAM paNa A prakIrNa noMdha prastAvamAM dezanI ekatAnA vicchedanAM je bIjo rahelAM che tene tilAMjali ApavAmAM nahi Ave te A prastAva lAMbA gALe deza mATe bhAvanagaranA lokapriya narezane akALa svargavAsa bhAre khataranAka nIvaDavAno saMbhava che, ane ekatAlakSI sujanane eprila mAsanI bIjI tArIkhe bhAvanagaranA lokapriya nareza kI. badale bhedalakSI vibhAjana tarapha dezane ghasaDI jAya evI saMbhAvanA kRSNakumArasihajInuM hRdayaroganA ekAeka humalAnA pariNAme 53 najare paDe che. varSanI nAnI ummare avasAna thayuM. Aje rAjAo nAmanA rAjA rahyA bAju zrI munazI potAnA bhASaNanA anta bhAgamAM che ane bhUtakALanA rAjAonA jIvana-maraNanI have koI noMdha paNa jaNAve che ke "We must keep to English, We letuM nathI. ema chatAM A rAjavInuM bhAvanagara rAjayanA prajAjanonAM must work for Hindi in good faith" "ApaNe dilamAM evuM koI sthAna hatuM ke tenA avasAne anekanA dilamAM aMgrejIne vaLagI rahevuM joIe, ApaNe niSThApUrvaka hiMdIne tIvra vyathAne AghAta pedA karyo che. AgaLa vadhAravA mATe prayatna karavo joIe." A temanA sacoTa - 1947nA ogasTa mAsanI 15mI tArIkhe sarakArI lekhAnuM vidhAnane dhvani e che ke vahIvaTI bhASA mATe aMgrejI te ApaNe bhArata svataMtra thayuM ane te sAthe dezI rAjAonA ane rAjAnA kAyamane mATe cAlu rAkhavAnuM ja che. A temane vicAra ucita nathI, bhAvIne prazna Ubho thayo. sarakArI jAherAte A rAjAone dezanA viziSTha saMgenA pariNAme ane AjhAdI bAdanA prAraM- bhAratamAM joDAvuM ke pAkistAnamAM joDAvuM ke svataMtra banavuMbhanA varSo daramiyAna ApaNA zAsakonI A bAbatane lagatI ati e traNe vikalpa UbhA karyA hatA. pariNAme koI bhAratamAM joDAvAnuM,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-15 prabuddha jIvana 275 ane koI pAkIstAna sAthe pitAnuM nasIba joDavAnuM vicAratuM hatuM ane ADaMbarane temanA jIvanamAM koI sthAna nahotuM. AvA rAjavI ApaNI keTalAMka svataMtra jutha UbhAM karavAnI khaTapaTa karatAM hatAM. haju koInA vaccethI vidAya thatAM mAtra bhAvanagare, saurASTra ke gujarAta nahi paNa mAthe kazuM paNa dabANa UbhuM karavAmAM AvyuM nahotuM. AvA samaye bhAvanagara samagra bhArate jenI jaldi joDa na maLe evuM eka aNamola mAnavInarezane sattAdhIza maTIne pitAnI prajAne saMpUrNa arthamAM javAbadAra rana gumAvyuM che. tenA AtmAne zAzvata zAnti prApta thAo! rAjyataMtra soMpI devAne svayaM rita vicAra Avyo ane tene gAMdhIjI vize bhAvanagara narezane yAdagAra patra turtaja temaNe amala karyo ane pachI saurASTranuM ekama racavAno vicAra uparanI noMdha sAthe bhAvanagara mahArAjAne gAMdhIjInAM saMsmaraNo laIne saradAra vallabhabhAI bhAvanagara AvyA tyAre tenuM ekama UbhuM lakSamAM rAkhIne kAMIka lakhI meklavAnI zrI manubahena gAMdhI taraphathI thaI zakatuM hoya te temAM potAnA rAjayane joDI devAnI sarvaprathama mAgaNI karavAmAM AvelI. tenA javAbamAM temaNe 1lpa7nA DiseMbara saMmati bhAvanagara nareze ApI. mAsa daramiyAna eka patra lakhI malele. te patra bhAvanagara mahA- A divasomAM jAmanagaranA hAlanA jAmasAheba ADoavaLe rAjAnA dilanI saraLatA, udAttatA ane namratAne dhotaka hAIne vicAra karI rahyA che, ane jAtajAtanI vATAghATo calAve che evI ahiM nIce udhUta karatAM UMDe saMtoSa anubhavuM chuM. te putra nIce vAta vAtAvaraNamAM vahetI rahI hatI, paNa e paNa vicakSaNa purUSa mujaba che:hatA. temaNe paNa kALabaLa pArakhI lIdhuM, tenI sAme cAlavAmAM jyAre kumArI manubahene mane lakhyuM ke, pUjya mahAtmAjI viSe lAbha nathI e samajI lIdhuM, ane saurASTranA navA racAtA ekamanA mAre gheDuM lakhI mekalavuM tyAre pahelAM to mane vivekapUrvaka nA. pahelA rAjapramukha temane banAvI saradAra vallabhabhAI paTele temane pADavAne vicAra Avyo hate, kemake mane thatuM hatuM ke je mahApuruSa jItI lIdhA, vaza karI lIdhA. Ama rAjayatyAga to banne rAjavIe mATe atyAra sudhI puSkaLa kahevAI cUkyuM che, jemanA vize keTalAye karyo. ema chatAM pratyekanA rAjaya tyAganI guNavattAmAM keTalo moTo siddhahasta lekhakoe aneka pustako racyAM che, temanA mATe mArA jevo pharaka rahe che? Ama saiArASTranA be agragaNya rAjavIonI anu jene lakhavAne vyavasAya nathI te zuM lakhI Ape? paraMtu manubahenane kuLatA sadhAyA bAda anya rAjavIo mATe bIjo koI vikalpa ja ' Agraha evo hato ke, tene mAnya rAkhyA vagara chUTako nahoto ane na rahyo ane saurASTranuM ekama jANe ke AMkhanA palakArAmAM sarajAI gayuM. A saraLatAthI saMdhAyeluM zubha pariNAma bhAvanagare karelI tethI Aje be zabdo lakhavA beTho chuM. sattAvisarjananI pahelane AbhArI che ema sarva koIe kabula "mane yAda che tyAM sudhI te 1935nI sAla hatI, jyAre gAMdhIjI karavuM rahyuM. harijanA phALAnA aMge bhAvanagara padhAryA hatA. A vakhate mane rAjyanI : saurASTranuM ekama nirmANa thavA sAthe dareka rAjavInI aMgata sattA saMpAyAne mAMDa cArapAMca varSa thayAM hatAM. mane gAMdhIjInAM darzana milakata nakakI karavAno prazna UbhuM thayuM. A nakkI karavAnI jene karavAnuM mana thayuM ane meM sara prabhAzaMkara paTTaNIne vAta karI. paTTaNIjavAbadArI soMpavAmAM AvI hatI te paMcane saradAra vallabhabhAInI sAhebe kahyuM, "e te bahu ja sarasa vicAra che, A5 gAMdhIjIne temanA khAsa bhalAmaNa e hatI ke, bhAvanagara mahArAjA aMge je koI milakata utAre jarUra maLavA padhAre. huM gAMdhIjIne pUchI samaya nakkI karI laIza." temanI aMgata lakhI zakAya tevI hoya te badhI milakata pUrI tapAsa te ja sAMje temaNe pAchA AvIne mane kahyuM ke, "mahAtmAjI kahe che ke, karIne temane suprata karI devI, kAraNa ke, "mAre A joIe chIe." ema huM bhAvanagara Avyo chuM, eTale mahArAjAe mane nahIM paNa mAre teo kadI kaheze nahi, jyAre jAmasAheba je kAMI mAMge te badhuM temanA mahArAjAne maLavA AvavuM joIe. mATe huM ja maLavA AvIza." nAme caDAvI devuM, kAraNa ke, AjanA saMyogomAM temane jarA paNa A agAu mane gAMdhIjIne khAsa paricaya nahate, eTale nAkhuza karyA pAlave tema nathI. te be jItAye badhu jItAI gayuM che." e te jANItI vAta che ke, bhAvanagara nareza sAlIyANuM nakkI temane A vivekabharyo javAba sAMbhaLI ghaDIbhara te huM stabdha banI karavAnuM temaNe gAMdhIjIne soMpI dIdhuM hatuM.' gayo ane pachI te bIje divase jyAre huM temane lAla baMgale maLyo, Ama mAnavIomAM jema koI mAnavIratna jovAmAM Ave che temanI AMkhamAM taravarI raheluM saumya teja meM joyuM, temanA hAyanI tema rAjavIomAM bhAvanagara nareza eka kharA rAjavIratna hatA. nikhAlasatA anubhavI tyAre mAruM hRdaya temanuM bhakata banI gayuM. rAjAonA vahIvaTa sAthe prajAimana moTA bhAge joDAyeluM rahetuM. mAtra mArI ummara joI, mAro binaanubhava pArakhI temaNe temanI bhAvanagara rAjyanI koI eka evI paraMparA hatI ke, je prajAimananI mIThI paNa sacoTa bhASAmAM mane zikhAmaNanA be zabdo kahyA. jema jema temanA zabdo eka pachI eka mArA kAne paDatA gayA tema kAlimAthI kadi paNa kalaMkita thaI nahotI. bhAvanagaranI gAdIe je tema mane khAtarI thatI gaI ke, dezanuM nAva jo koI kinAre lAvI koI rAjA AvyA temaNe prajAne sukhI, saMtoSI ane AbAda jovA zakaze te mArI samakSa birAjelI A prabhAvazALI vyakita ja lAvI mAM ja potAnA astitvanI ItikartavyatA mAnI hatI. prajA have zakaze. te vakhate mane pratIti thaI gaI ke mAnavajAtane UMcI lAvavA rAjyataMtranI javAbadArImAM bhAga Icche che ema mAluma paDatAM A seMkaDo varSe ekAdavAra A duniyA para AvI caDatA koI mahApuruSanA kRSNakumArasiMhajInA pitA sva. mahArAjA bhAvasiMhajIe prajApratinidhi sAnnidhyamAM besavAnuM mane sadbhAgya prApta thayuM che. te divasane anubhava Aje ATalA varSe paNa mArA aMtaramAM evA ne evA ja sabhA UbhI karI hatI ane temAM rAjayanA bajeTa upara tAje che. paNa mukata carcA karavAnI chUTa ApavAmAM AvI hatI. A te pachI te varSo upara varSo vItavA lAgyAM ane bhAvanagaranuM mahArAjAe te pitAnuM rAjaya prajAne soMpI devA sudhInI rAjaya calAvavAmAM huM eTale parovAI gayo ke IchA chatAM gAMdhIpahela karI hatI. sattAne upayoga temaNe bhagavaTA mATe nahi paNa tyAga jInA vadhu niphTa paricayamAM AvavAnuM mArAthI banyuM nahIM. chevaTe mATe-sattAnA visarjana mATe-ryo hato. tena muMjhAthI A upaniSadanA bedhane temaNe caritArtha karI batAvyo hato. A temanI 1947nI sAla AvI lAgI ane tenI sAthosAtha dezamAM rAjakIya AgavI vizeSatA hatI. ' pheraphAro paNa thavA mAMDayA. A samaye mahinAothI mArA aMtaramAM - A rAjavInuM aMgata jIvana sAduM, nirmaLa ane bhegepa- eka moTuM maMthana cAlI rahyuM hatuM. mAre rAjyanI sattA mArI prajAnA bheganI lipsAthI sarvathA mukata hatuM. UMDI niSThAthI bhareluM ane hAthamAM soMpI devI hatI. paraMtu te kayAre seMpavI, kaI rIte sAMpavI, vAtsalyapUrNa temanuM gRhastha jIvana vuM. ati parimita temanI vANI kone soMpavI tene vicAra rAtadivasa karato hato, chatAM tene hatI. koI vyasana temane sparyuM nahotuM. zikArane temane koI zokha ukela sUjhato nahoto. mArA manamAM A gaDamathala cAlatI hatI nahote. mAnavatAthI sadA pulakti temanuM hRdaya hatuM. daMbha, dekhAva ke tevAmAM eka divasa acAnaka mane 1935no mAro anubhava ane
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ner gAMdhIjInI zikhAmaNa sAMbharI AvI, tarata ja nizcaya karI huM dilhI pahoMcyo ane pUjya mahAtmAjIne maLI temanI pAse mAruM aMtara khAlI dIdhuM. mArI vAta sAMbhaLI temane khUba ja prasannatA thaI ane saradAra paTelane maLI carcA karavA temaNe salAha ApI, te pachI tA huM gAMdhIjIne vAraMvAra maLavA jatA ane saradAra sAthenI carcAnI vigatathI temane vAkepha rAkhyA karatA. A badhAnA pariNAma rUpe chevaTe bhAvanagara rAjya gAMdhIjInA AzIrvAda sAthe lokazAhInA mArge pahela karI. prabhu jIvana "bhAvanagara pAchA pharatAM pahelAM huM temanI rajA levA gayA tyAre mahAtmAjIe mane pUchyuM ke, "tamArI sattA prajAne sAMpA tA che, paNa tamArA peAtAnA sAliyANAnuM zuM?" me uttara Apyo, "ApanI upara parama zraddhA rAkhI, jayAre mArI lAkhAnI prajAnuM bhAvi ApanA hAthamAM soMpI cUkyo chuM, tA pachI mArA ekalAnA bhAvine Apa jevA mahApuruSanI zubhaniSThAne soMpI detAM acakAvAno mane zuM adhikAra che? mArA sAliyANAnA prazna ApanA caraNamAM ja dharI dauM chuM. Apane ThIka paDe tema uklajo. ApanA hAthe mAruM' kadI paNa azreya nahIM thAya. "A sAMbhaLI mahAtmAjI khUba hasI paDayA ane temanI lAkSaNika zailImAM mane aMtarathI ArzIrvAda ApyA. te vakhate mane khabara nahotI ke A mArI chellI mulAkAta hatI. paraMtu temanA AziSanA zabdo hajU paNa mArA kAnamAM gUMjI rahyA che ane te pavitra smaraNane huM mAruM parama dhana mAnI mArA hRdayamAM saMgharI rahyo chuM." 1937mAM harijanaphALA mATe gAMdhIjI bhAvanagara AvyA ane bhAvanagara mahArAjAne maLyA te prasaMga me' paNa sara prabhAzaMkara paTTaNI nA mADhethI sAMbhaLelA, temAM mArI yAda mujabanI eka vigata umeravAnI rahe che. gAMdhIjIthI atyaMta prabhAvita banIne mahArAjAe bALasaraLabhAve gAMdhIjIne ema kaheluM ke, "have Apa sAbaramatInA satyAgraha AzramamAM pAchA javAnA nathI tA, amAre tyAM Apa AvIne kema na raheo? ame Apane badhI sagavaDa ApIzuM ane Apa amAre tyAM AvIne vase to amArI prajAne keTalA badhA lAbha thAya? tA Apa have pachI ahiM AvIne vasavAno vicAra karo evI mArI vinaMti che." gAMdhIjI A yuvAna mahArAjAnI mugdhatAbharI vANI sAMbhaLIne khUba hasI paDayA. temanA manamAM thayuM ke, bIjA rAjAo mane Aphata gaNIne temane tyAM jatA houM to mane TALavAnuM--mArAthI dUra rahevAnuM--vicAre che, A rAjA te mane peAtAne tyAM AvIne rahevAnuM kahe che. bApujIe javAba Apyo ke, "Apa AvI IcchA pragaTa karo che. ethI mane ghaNA AnaMda thAya che, paNa mArI jevA tA ApanAthI dUra hoya e ja sAruM che. huM ahiM AvIne rahuM ane koI paNa ThekANe koI yAya thato jouM tA mArAthI zAnta besI rahevAya nahi; mArAthI kAMI evuM thaI bese ke jene lIdhe huM tamAre tyAM upAdhirUpa banI besuM. mATe 'huM tA jyAM chuM tyAM ja ThIka chuM." A be vyakitao vaccenA A mITho vArtAlApa bannenI AgavI mahattAnA bhAre sUcaka che. upadhAna samAraMbha aMge thoDo khulAso tA. 16-1-65nA prabuddha jIvanamAM 'upadhAnanA te rAphaDo phATayA che.' e mathALA nIce eka noMdha pragaTa thaI hatI ane tyArebAda muMbaI - samAcAramAM paNa te punarmudrita thaI hatI ane te noMdha upara tyAra bAda anukULa tema ja pratikULa aneka carcApatro pragaTa thayAM hatAM, A sarva carcApatrAnA uttararUpe mAro eka nAnA sarakhA khulAsA tA. 30-3-65nA muMbaI samAcAramAM pragaTa thayA hatA je ahiM paNa ApavA ucita lAge che. A khulAsA nIce mujaba hatA: tA. 16-4-95 mAre lakhavuM joItuM hatuM. ajANatAM paNa AvI bhUla thavA mATe huM dilagIra chuM. (1) upadhAna samAraMbha aMgeno kAryakrama jaNAvatA eka divasa upavAsa ane eka divasa besaNu evA je krama mArA lakhANamAM jaNAvavAmAM Avyo che temAM, besaNAne badale ekAsaNu ema (2) Ama ekArANAnA bhAjana mATe tareha tarehanAM miSTAno ane bhAtabhAtanI vAnIo karavAmAM Ave che eno koI paNa carcApatramAM InkAra karavAmAM Avyo hoya ema mArA jevAmAM AvyuM nathI. jo prastuta tapasyA pAchaLa svAdavRtti upara saMyama keLavavAno Azaya he.ya to, bhajananA divase je kAMI khArAka ApavAmAM Ave te ekadama sAdo ane sAttvika hovA joIge, jyAre upadhAna sAthe joDAyalA ekAsaNAnI aMdara pIrasavAmAM AvatuM bhAjana mAdaka ane svAdavRttine uttejaka heya che. A bhAjanapati tapanI bhAvanAnI atyaMta virodhI che. (3) eka svataMtra dhArmika tapazcaryA tarIke kadi koI sthaLe upadhAnanuM Ayojana karavAmAM Ave to te sAme kazo paNa vAMdhA uThAvavA jevuM nathI. paNa Aje tA jyAM jyAM zvetAMbara mUrtipUjaka sAdhuo sthira thaIne rahyA hoya che tyAM tyAM moTA bhAge ane ghaNA meoTA pAyA upara upadhAna samAra MbhA goThavavAmAM Ave che ane te pAchaLa hajAro nahi, balake, lAkho rUpiyAnA vyaya karavAmAM Ave che ane samAjanuM sthAyI hita thAya evuM tenuM koI pariNAma jovAmAM AvatuM nathI. A dRSTie Aje cAlI rahelA DhagalAbaMdha upadhAnAno sakhta virodha thavo joIe ema mArUM mAnavuM che. ApaNA adha:patananI parAkASThA tA. 8-4-65nA 'muMbaI - samAcAra' nA agralekhamAMnI 'madhinaSedha' sAthe saMbaMdha dharAvatI nIcenI noMdha ApaNe kayAM jaI rahyA chIe te aMge ApaNu sacoTa dhyAna kheMce che: "AjhAdInI laData daramiyAna prathama cauda ane pachIthI ADhAra muddAnA kAryakrama gAMdhIjIe ApyA hatA, e racanAtmaka kAryakramamAM dArUbaMdhIne mahattvanuM sthAna apAyuM hatuM ane e kAryakrama - dArUbaMdhInA amala karavA mATe satyAgraha karIne aneka strIpuruSoe potAnAM mAthAM bhaMgAvyAM hatAM ane kArAvAsa paNa veThayA hatA. AjhAdI pachI dArUbaMdhIne ApaNA baMdhAraNamAM AdezAtmaka siddhAMtAmAM sthAna maLyuM ane keTalAMka rAjyoe dArUbaMdhInA kAryakrama apanAvyo paNa kharo. "A saMjogAmAM bIjAo! game tema kare paNa koMgrezajanAthI tA dArUbaMdhInI nItinI virUddhanuM vartana thaI ja na zake. kaoNMgresajana mATe AvI klpanA paNa AvI na zake. chatAM pUnAmAM A guDI paDavAnA divase je kAMI banyuM che te 'viveka bhraSTAnAM bhavati vinipAta: zatamukha:' e ukitanI yAda tAjI karAve che. keMgresajane paNa vivekabhraSTa thaIne dArU vecavAnA dhaMdhA zarU karavA lAge enA jevA bIjo vinipAta, enA jevuM bIjuM patana, kyuM hoI zake? pUnAnA samAcAra jaNAve che tema, guDI paDavA - mahArASTramAM e divasa nUtanavarSAraMbhanA divasa tarIke UjavAya che-e pUnAnA AgevAna kaoNMgresI, dhArAsabhya ane mAjI nagarapati zrI bAburAva saNasanA sauthI moTA putranI mAlikInI dArUnI dukAnanuM ThAThamAThathI ud ghATana thayuM. ene mATenA samAraMbhamAM jUnA vibhAganA kamIzanara zrI. esa. vI. cavhANe hAjarI ApI, jUnA jillA pariSadanA pramukha zrI zaMkararAva urasaLa, vidhAna pariSadanA kAgresI sabhya zrI telaMga, pUnAnA mAjI keMgresa nagarapati zrI. zivAjIrAva behare ane bIjA saMkhyAbaMdha koMgresIoe paNa hAjarI ApI ane eka marAThI dainika jaNAve che te jo sAcu hAya tA chevaTe cA pAnane badale madyapAnanA kAryakrama pachI samAraMbha pUro thayo'. A vAMcatA koIne paNa kheda thayA vinA nahi rahe. 'nazAbaMdhIthI navajIvana' nA prajAne bodha ApanArA kaoNMgresIo ja dArUnI dukAna mAMDavA lAge enA jevA bIjo adha:patana kyo hAI zake ??? A noMdhamAM eTaluM ja umeravAnuM rahe che ke, jyAM vADa velAne gaLavA mAMDe tyAM koI paNa kSetra surakSita rahI na ja zake, jemanA mAthe rAjyabaMdhAraNane eka yA bIjI rIte TekavavAnI javAbadArI che te ja loko jo Ama madhanaSedhanA kAyadAnI chaDe coka avamAnanA kare te pachI maniSedhano kazo artha nahi rahe ane baMdhAraNa paNa dhIme dhIme hAMsIpAtra banavAnuM. gAMdhIjInuM bhArata A dazAo pahecaze evI vIza varSa pahelAM koIne klpanA paNa Avata kharI? paramAnaMda
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA: 16-4-65 prabuddha jIvana 277 ' ahi saka pratikAra - (gatAMkathI cAlu) ahiMsAmAM eka bIjI vastu paNa gabhita che. te kahe che ke vAtanA eka prabaLa sAmAjika zakita banI zake che ane hiMsaka pratikAra paNa A ja muddo AgaLa dhare che. e rIte A banne paddhattiomAM eka prakAranuM sAmya hovAnuM mAlUma paDe che. A daSTibiMdu para yuddha ane hiMsAnI zakitae ahiMsA sAthe sahamata thAya che. hiMsA ane ahiMsA baMne ema sUcave che ke yAtanA eka amegha sAmAjika zakita banI zake che. paraMtu baMne vacce bheda e che ke hiMsA ema kahe che ke jayAre tame bIjAne yAtanAne bhega banAvo che tyAre te amedha sAmAjika zakita banI zake che, tyAre ahiMsA ema kahe che ke jyAre tame potAnI jAta upara yAtanAne notaro che tyAre yAtanA eka amegha sAmAjika zakita banI zake. te pAchaLa e pratIti rahelI che ke Unmerited suffering is always redemptive - koIpaNa doSa ke apakRtyanA badalArUpe nahi paNa koI zubha pariNAmanA hetupUrvaka svecchAe notarelI yAtanA samaganA kalyANamAM pariName che. - Ama ahiMsAnA anuyAyI tenA pratIpakSIne kaheze: ame amArI yAtanA sahana karavAnI zakita vaDe tamArI yAtanA pahoMcADavAnI zakitano sAmano karIzuM. ame tamArI bhautika zakitane amArI AdhyAtmika zakita vaDe sAmane karIzuM. amArI pratye tamAre je karavuM hoya te karo; ema chatAM paNa ame tamane cAhIzuM. ame amArA attarathI tamArA anyAyI kAyadAno amala karI zakIe ema nathI, tethI amane jelamAM pUro, ane e game teTalI kaThina hoya to paNa ame jelamAM jaIzuM ane chatAM ame tamane cAhIzuM. ame tamane - prema ja karIzuM, paNa khAtrI rAkhajo ke amArI sahanazakita vaDe ame tamane Akhare thakavI nAkhIzuM ane eka divasa ame amArI svataMtratA meLavIzuM; ame tamArA hRdayane ane aMtarAtmAne anurodha karIzuM, apIla karIzuM, vinavIzuM ane e prakriyA dvArA ame tamane jItIzuM ane A rIte amArI jIta bamaNI jIta haze. A che ahiMsAne UMDo artha ane e ja evuM tattva che . je pratipakSIne Akhare parAsta kare che. te tenI naitika dIvAlone toDI nAMkhe che, tenA svatvane pAMgaLuM banAve che ane sAthe sAtha tenA aMtarAtmA upara gaMbhIra asara nIpajAve che, ane Ane pratikAra karavAnuM te jANatA nathI. jo te tamane mAre nahi te te vismayajanaka che. je tamane jelamAM na pUre che te paNa AzcaryakAraka che. paraMtu jo te tamane jelamAM pUre te tame te jelane svataMtratA ane mAnava pratiSThAnuM svarga banAvI zako cho. jo tamane te mArI nAkhavAno prayatna kare te paNa tame eTaluM AMtarika samAdhAna keLavajo ke evuM kaMIka amUlya, kaMIka priyatama, kaMIka sanAtana satya che jene mATe prANanI Ahuti anivArya che. jene mATe jiMdagI nyochAvara karI zakAya evuM dhyeya jo mANase na meLavyuM hoya te te jIvavavAne lAyaka ja nathI. jo trIsa varasanI uMmaranI vyakitae, jene mATe te maravA taiyAra hoya evuM kAIka mahAna satya, evA koIka mahAna siddhona, mahAna Adeza na zodhyA hoya te te jIvato chatAM mRtavata che. jo tene paDakAra ApavAmAM Ave ane te DarIne, pitAnA ghara para boMba paDaze evA bhayathI, bhayathI, pitAne goLI mAravAmAM Avaze evI bIkathI ke pote nekarI khAze evI AzaMkAthI te paDakArane sAmano nahi kare to te bhalene 80 varasa sudhI jIve, paNa te trIsa varasanI uMmarathI mAMDIne 80 varSa sudhI jIvatAM chatAM marI gayele ja che ane 80 varasanI uMmare tenA zvAsanuM baMdha thavuM e to mAtra enA AtmAnA pUrve thayela mRtyunI jAherAta mAtra che. ahiMsAnI A daSTi che. ane tene mAlUma che ke svecchAprApta yAtanA eka amedha sAmAjika zakita che. bIjI paNa eka vastu huM ahIM rajU karI devA mAguM chuM. ane te e ke ahiMsAnI philasUphImAM mAnavasvabhAvane viSe AzAvAdI tattva raheluM che. ahiMsA jaNAve che ke mAnavasvabhAvamAM Goodness - sArApaNA - nI Azcaryajanaka zakayatAo rahelI che. have huM AzA rAkhuM chuM ke A muddA aMge gerasamaja nahIM thAya, kemake ghaNAkharA ahiMsAnA ane zAMtivAdanA pUjArIe mAnavasvabhAva vize vadhu paDatI chIcharI samajaNa dharAvatA hoya che ane sAthe sAthe vadhAre paDatA lAgaNIpradhAna hoya che. teo mAnavasvabhAvamAM rahela vRttionA svarUpane sAcI rIte pichAnI zakatA nathI. ApaNe badhA ja e vastu svIkArIzuM ke mAnavasvabhAvamAM parasparavirodhI evI vRttionuM dvandra raheluM che. ApaNA sarvemAM e dvimukhI tattva raheluM che, je pleTanuM vacana pUravAra kare che ke mAnavapratibhA be jorAvara ghoDAvALA ratha jevI che, je baMne ghoDAo sAmasAmI dizAe javA mathe che. ApaNAmAM evuM kaMIka raheluM che ke je ApapaNane saMta ogasTAIna je tenA 'ekarAra" mAM kahe che tenI sAthe udgAravA prere che-"prabhu mane pavitra banAvo - paNa hamaNAM nahi." mAnavasvabhAvamAM ucca ane avanata vacce - dharma ane adharma vacce A saMgharSa ane saMgrAma cAlI rahyo hoya che. paNa A vastu samajI lIdhA pachI ane A vAstavika rUpe vyakata karyA pachI, ApaNe e paNa svIkAravuM ja joIe ke jevI rIte mANasamAM kharAba karavAnI vRtti che tema sAruM karavA mATenI paNa vRtti che ja. jo hiTalara mANasane aMdhakAra tarapha ane UMDI khINa bhaNI dorI zake che te eka gAMdhI mANasane ahiMsA ane kalyANanA UMcA zikhara bhaNI laI jaI zake che. ApaNe mAnavasvabhAvanI A baMne zakayatAone pichAnavI joIe. ahiMsAnI zista A ja mAnyatAnA AdhAre kahe che ke duSTamAM duSTa manuSya - jAnI prathA sAthe potAnI sarva zakitathI joDAyela manuSya paNa - badalAI zake che. vaLI ahiMsA eka bIjI vastu paNa sUcave che. e kahe che ke kharAba sAthe sahakAra karavA pote taiyAra che evI chApa UbhI thAya e hada sudhI mAnavIe potAnI jAtane kadI javA devI na joIe. AmAMthI sIdhA pagalAMnI chatAM ahiMsaka aivI laData phalita thAya che. A che kAyadAnA savinayabhaMgane prazna. aMtima vizleSaNanA pariNAme savinayabhaMgane artha A che. ISTa sAthe sahakAra karavo e jeTalo naitika dharma che teTalo ja aniSTa sAthe asahakAra karavo e anivArya dharma bane che. A ja bAbata henarI DeviDa thorAe enA sabhya savinayabhaMga uparanA nibaMdhamAM sacoTa rIte jaNAvI che. huM jANuM chuM ke ApaNI laDatamAM A ja muddAnI sauthI vadhu TIkA thAya che; ane huM e TIkA samajI zakuM chuM, kAraNa ke ApaNe lokone kAyado pALavAno anurodha karIe chIe ane chatAM keTalIka bAbatamAM ApaNe tene bhaMga karIe chIe. AkhA dezanA sarva koI lokone ApaNe jaNAvIe chIe ke dareke suprIma korTanA 1954 nA cUkAdAnuM pAlana karavuM joIe, ane ema chatAM keTalAka divasa agAu ja AlbAmAmAMnA baramAMhAmamAM ApaNe sthAnika kAyadAone bhaMga karyo hato. ane pachI rAjyanI korTe vacagALAne eka
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27. prabhupta jIvana vaTahukama kADhyo ane ApaNe tenA bhaMga karyo. A sarvanA meLa tame kevI rIte besADaze? A badhA vyAjabI savAle che, ane mane lAge che ke tenA uttara ApavA ja joIe. je loko A savAlo pUche che temaNe jANavuM joIe ke kAyadAe be prakAranA hoya che. nyAyI kAyadAo ane anyAyI kAyadAo. huM ema kahevAmAM sauthI mAkharUM chuM ke mANase nyAyI kAyadAe pALavA ja joIe ane nyAyI kAyadAonA amala karavAnI ApaNI nAgarika pharaja uparAMta naitika pharaja paNa che. dy ane huM e paNa kahetA ja rahIza ke jo kAyado anyAyI *hAya tA tenA bhaMga karavA e paNa ApaNI naitika ane AdhyAtmika javAbadArI che. have koI pUchaze ke A be vacce zuM bheda che? te huM kahIza ke eka tA anyAyI kAyado vizvanA naitika kAyadAnA virodhI hoya che. IzvaranA kAyadA sAthe te kAyado visaMvAdI hoya che. je kAyadA mAnavapratibhAne hIna banAve tevA koI paNa kAyado anyAyI kAyado che. ane je kAyadA mAnavane UrdhvagAmI banAve chete nyAyI kAyado che. jAtibheda - alagatAvAda - anyAyI che ane alagatAvAdane Teko ApanAra kAyadAo anyAyI che kemake jAtibheda - alagatAvAda pote ja anaitika che. saMta theAmasa ekavInArAnA zabdomAM kahIe te jAtibhedaalagatAvAda - khoTo che, kAraNa ke te kudaratI kAyadAnI, sanAtana kAyadAnI, vizvanA naitika kAyadAnI viruddhamAM mANase banAvelA kAyadAo para AdhArita che. jAtibheda khATo che, kemake te anyAya ane anIti vaccenA ayogya sahayoga dvArA UbhI karavAmAM AvelI paddhatimAMthI pedA thayela che. jAtibheda kharAba prathA che ane tethI jAtibhedane Teko ApatA kAyado te ja kSaNe anyAya ane aniSTa kAyado bane che. jyAre koI mane kahe che: "A badhuM mAre mATe arthavinAnuM che. huM naitika niyameA jevI sUkSma vastuomAM mAnatA nathI ane huM dhArmika nathI, ' tyAre huM temane mIsIsIpI rAjyamAMnA kAyadAo viSe kahuM chuM. anyAyI kAyado eTale evA kAyado ke je bahumatIe ladhumatI para ThokI besADayA hoya; jyAM laghumatIne kAyadA ghaDavAmAM kaze paNa adhikAra na hoya kemake tene mata ApavAno adhikAra ja ApavAmAM na AvyA hoya. te pachI mIsIsIpI rAjyamAMne koIpaNa kAyado nyAyI che tevI dalIla koNa karI zake tema che? 20,000 paheluM teA e ke e jAtanA kAyadA ghaDanAra adhikArIo lokazAhI rIte cUMTAyA nahotA. mIsIsIpImAM mAtra nigrA (rAjyamAMnA 9,86,000 nigrAmAMthI )ne ja mata ApavAnA adhikAra che. tenA artha e ke AmasabhA ja lokazAhInI rIte cUMTAcelI nathI, ane tethI teoe ghaDelA kAyadA svata: anyAyI puravAra thAya che. Ama kahevAmAM huM aMdhAdhUMdhInI tarapheNa nathI karato. huM kAyadAono sAmano karavAnI ke kAyadAone bAju para rAkhIne cAlavAnI himAyata nathI karatA. apaNAmAMnA ghaNAM - jAtibhedane Teko ApanArA loko AvuM kare che. ApaNe enI tarapheNa karatA ja nathI. A jAtanA vartanathI koIpaNa pariNAma nahi Ave. tA. 16-4-65 sAthe karavA joIe. huM namratApUrvaka jaNAvavA mAguM chuM ke koI paNa vyakita jene amuka eka kAyado anyAyI che evuM ene aMtarAtmA kahe ane te kAyadAmAMnA anyAya pratye samAjanA aMtarAtmAne jAgRta karavA te te kAyadAno bhaMga karIne jarUra paDaye jelamAM rahIne sajA bhAgavavA taiyAra hoya to te vyakita te ja ghaDIe ema karIne kAnUna pratye - cAlu kAyadA pratye UMcAmAM UMco Adara dAkhave che. huM eTaluM ja jaNAvavA mAguM chuM ke ahiMsAnI A paddhatimAM eka zakita rahelI che. huM jANu' chuM ke keTalAka e viSe nirAza thayA che ane evuM mAnavA lAgyA che ke A paddhatimAM kazI ja asarakArakatA nathI. keTalAko tAjetaramAM banela banAvAthI gusse thaI gayA che e paNa huM jANuM chuM. teo evA nirNaya para AvyAM che ke A athaDAmaNamAM--A saMgharSamAM ahiMsaka zistanI koI asara ke prastutatAya have rahI nathI. paraMtu huM A thoDA varSomAM ApaNe meLavelA lAbhA tarapha najara karavA Apane prArthanA karuM chuM, ane e moTA lAbhA ahiMsAnI sIdhA pagalAMnI asara dvrArA ja maLelA che. huM cokkasapaNe mAnuM chuM ke jo ApaNe moTA pAyA para hiMsAno Azaro lIdhA hota te A lAbhA ApaNe meLavI zakayA na ja hota. ahiMsAnI laData dvArA ja ApaNe dakSiNanA 300 thI vadhu zaheromAM vIzIomAMthI jAtibheda dUra karavAmA saphaLa thayA choe, ane A bAbata eka paNa korTa - kesa vagara ApaNe siddha karI zakayA chIe. agAu 1955 ane 1956mAM AlbAmAmAMnA meAnTagAmerImAM karavAmAM Avela basa - bahiSkAra ane Freedomridesne lIdhe jAhera vAhanavahevAranA sarva kSetramAM ApaNe alagatAvAdane nAbUda karI zakayA choe. paNa ApaNA moTAmAM moTo vijaya to e che ke ApaNe eka meoTo prazna - nAgarika adhikArane lagatA prazna - UbhA karI zakayA chIe. nAgarika - adhikAranA prazna eka evuM rUpa-AkAra--dhAraNa karyo che ke tenI koI paNa upekSA karI zake nahi. have tame nAgarika adhikAronI bAbatamAM taTastha rahI zako ema cheja nahi, kAM tA tame enI taraphaNamAM che athavA eno virUddhamA che. ane A kharekhara arthasUcaka che. nAgarika adhikAra have eka evA prazna che jene koI avagaNI zake tema che ja nahi, ane ethI ApaNane lAgavuM joIe ke ApaNe pIchehaTha nahi paNa pragati karI rahyA chIe. hA, ApaNe ApaNA pratipakSIo viSe pahelAM ajANa hatA; paNa A pratipakSIo samagrapaNe tyAM ja hatA ane ApaNe have amane khullAmAM lAvyA chIe ke jyAM sarva koI temane oLakhI zake ane AkhA samAja teno sAmano karI zake ane temanI pakaDamAMthI mukata bane. ApaNe evuM kahIe chIe ke kAyadAonA bhaMga khullI rIte, hasatAM-hasatAM, premathI ane sajA bhAgavavAnI pUrepUrI taiyArI mAlika zrI muMbai jaina yuvaka saMdhaH mudraka, prakAzaka : zrI paramAna mukha-3, mudraNusthAnaH dhI sTeTsa tA huM hajIye evI pratIti dharAvuM chu ke ahiMsAmAM eka amegha zakita rahelI che ane ApaNe jAtibhedanI karuNatAno aMta na lAvIe ane jemAM alagatAvAda nAbUda thayo hoya ane sarva aMgAnuM saMvAdI saMgaThana thayuM hoya evA samAjanA nirmANa tarapha pagalAM mAMDatA na thaIe tyAM sudhI A mArga, A paddhati, A philasuphIne anusaravA, amalI banAvavA mATe ApaNe kaTibaddha thavuM joIe. samAjU anuvadikA : DaoN. zAradAbahena goraDiyA mULa aMgrejI : DaoN. mArTIna lyuthara kIMga kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, pIpala presa, kATa, muMbaI.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 abu jIvana 'prabuddha jaina'nuM navasaraNu varSa 27 : aMka 1 muMbai, me 1, 1965, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbai jaina yuvaka sa`ghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA lAkamatane aitihAsika cukAdA [amadAvAda khAte gayA mahinA daramiyAna karavAmAM AvelI myunisipala korporezananI cUMTaNImAM kaoNMgresane je aNadhArI ane kalpI na zakAya tevI hAra maLI te upara kaMIka svataMtra noMdha lakhavAne badale tA. 10--4-65nA 'saMdeza'nA agralekhamAM A prazna upara je, joradAra rajUAta karavAmAM AvI che tene ahiM uddhRta karavI vadhAre ucita lAge che. A agralekhanA lekhaka zrI. kapilabhAI mahetAne AvI sacoTa rajuAta karavA mATe hArdika dhanyavAda ghaTe che. taMtrI] amadAvAda myu. korporezananI cUMTaNInAM abhUtapUrva pariNAmeAe A vakhate A zaheramAM vIsamI sadIno navo ItihAsa sarjyo che. A pariNAmA koMgresa pakSa mATe, majara mahAjana mATe ane koMgresa saMsthAnA anuyAyIo ane temanA pratye sahAnubhUti dharAvanArA sarva mATe atyaMta tIvra AMcakArUpa jarUra che, paraMtu e kharekhara lokazAhInI prakriyAnuM pariNAma che ane pArAvAra yAtanAo vatI janatAnA ArtanAda saMbhaLAvatA acUka cukAdo che emAM koI zaMkA nathI. janatAnI lokzAhI krAMti sivAya ene bIjI koI rIte mUlavavAnI bhUla thaI zake ja nahi. tethI janatAnAM 376000 thI vadhu matapatrakomAMthI jaMgI bahumatI meLavIne cUMTAnArA tamAma kalAka- pratinidhione ame abhinaMdana ApIe chIe ane myu. koMgresa pakSanA kazA ja vAMka vinA, temaja myunisipala vahIvaTanA khUba yazeAjajavala ItihAsa chatAM, DepyuTI meyarazrI sudhdhAM koMgresa pakSanA movaDIone paNa je kAramA parAjaya sAMpaDayA che emanA pratye, gujarAtanI koMgresanA movaDIonIhaThAgrahI ane lokavimukha nItikhA zahIda banavA mATe dilasojI vyakata karIe chIe. gujarAtanA pATanagara amadAvAdamAM reva. saradAra vallabhabhAI paTelanA netRtva heThaLa kaoNMgresa pakSe amadAvAda myunisipAliTImAM 1921thI navuM jIvana pragaTAvyuM hatuM ane 1924mAM bahumatImAM cUMTAI dezabharamAM apratima pratiSThA apAvI hatI tyAM ja, 41 varSa koMgresa pakSane ane tenA aMtargata majUra mahAjanane paNa nAmeAzIbharyo jAkAro maLyo che. tA. 30mI jAnyuArI 1924nA divase je zaheramAM 38 cUMTAyelI beThakomAMthI 34 beThako kabaje karIne sva. saradAra vallabhabhAI pramukha banyA e ja myunisipAliTInI te pachInI badhI ja cUMTaNIomAM (1957nA apavAda bAda karatAM) kAMgresa pakSane jaMgI bahumatI maLatI ja AvI che ane janatAe amadAvAda zaheranI sukhAkArI ane vikAsa mATenA koMgresanA prayArone haMmeDhAM vadhAvyA che. chatAM A vakhate cUMTaNImAM koMgresa pakSa 78 beThako mATe pUrA 78 umedavAra UbhA karanAra ekamAtra pakSa hAvA chatAM bhayaMkara pAya veThIne myu. vahIvaTanA sattAsthAnethI dUra thaze e avazya aitihAsika banAva che. bhAratabharanAM myu. korporezanamAM gujarAtanA pATanagaramAM, mahAtmA gAMdhIjInI ane sva. saradAra vallabhabhAI paTelanI karmabhUmimAM ja koMgresane lokamatanI adAlatamAM AvI AkarI sajA thaI che. e du va che. koI paNa korporezanamAM nathI eTalI nAnI laghumatI koMgresa pakSane ahIM pahelI ja vAra maLI che. janatAnA A cukAdo che, leAkazAhI cUMTaNImAM matapeTIo dvArA apAyelA che, eTale e cukAdA sArvabhAma lokaadAlatanA hoIne tene mAthe caDhAvavAMnI namratA kaoNMgrese dekhADavI ja joIze. e cukAdAno Adara karavo joIze. paraMtu lAkakmata koMgresa pratye ATalA badhA kaThora banIne myu. vahIvaTamAMthI koMgresa pakSane 41 vacce hAMkI kADhavAnI hade kema paheoMcyo e prazna ja sahuthI mahattvano che. cUMTaNInA samasamatA tamAce koMgresa bodhapATha tarIke svIkArIne prAyakSita tarapha vaLe e ja ucita che. lAkmatane Thokare mAravAnI uddaMDatA kaoNMgrese je je praznomAM batAvI, hAya. tenI A sajA che e te nirvivAda che. lAzAhI e svarAjayanA prANa che ane leAkzAhIne varelI koMgresa mATe lAka zAhI cUMTaNIne nirNaya virUdhdhamAM Utare tyAre ja enI lAzAhI niSThAnI sATI thavAnI che. svarAjanI laDatanA mahAna ane prAta: smaraNIya netAoe janatAnA hRdayasiMhAsana para sthAna meLavyuM hatuM, eTale bIjA sattAnAM sihAsanAne teo janatAnA premanI tAkAtathI DaoNlAvI ane UkheDI zakayA hatA ane bhAratane svarAjaya maLyuM hatuM. janatAnA haiyAmAM chalakatA e premanI tAkAtathI ja koMgresa Aja sudhI svarAjanuM saMcAlana paNa karatI rahI che. e ja rIte svarAjya naheAnuM maLyuM tyAre sthAnika svarAjyamAM paNa lAhita mATe jhUjhanArA ane satata parizrama karanArA koMgresI AgevAnoe satata vizvAsa jItIne myunisipala vahIvaTa calAvyo hato. Aja sudhI amadAvAda myu. korporezanano vahIvaTa yazasvI rIte cAlyo che, zaheranI ronaka khUba vadhI che, lokoyogI kAme khUba thayAM che, rastA, dIvA--battI, saphAI, keLavaNI, Arogya ane zaheranA vikAsa badhAM kAmA suMdara rIte thayAM che. enI pAchaLa koMgresa pakSanI eka dhArI sevA ja mukhya che. Aje paNa myu. koMgresa pakSa pratye koI roSa nathI. myu. vahIvaTamAM thoDIka TIkAo sivAya koI mULabhUta gaMbhIra kSati koIe dekhADI nathI ke tenA pAyA para cUMTaNI laDAI nathI. janatAe koMgresa pakSane myu. cUMTaNImAM ATalo sakhta parAjaya Apyo e vyakitagata rIte koI umedavArane nahi,, paNa gujarAta koMgresa ane gujarAta phraoNMgresanA sakaMjAmAM rahelI gujarAta sarakAra sAmenA tIvra roSane kAraNe saMsthAne jAkAro Apyo che. e hakIkatanI avagaNanA thaI zake tema nathI, gujarAta sarakAranI aMgrejI zikSaNa aMgenI nIti sAmenA lAkavirodhanI avagaNanAnA AmAM sacoTa ane acUka javA |
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu che ema kahI zakAya. paraMtu pAMcamA-AThamAno prazna bIjA aneka asaMtoSomAM thayelA chellA umerArUpa gaNAya. janatAne jIvananI je pArAvAra yAtanAo veThavI paDe che, moMghavArInI bhayaMkara bhUtAvaLa nAcI rahI che, tethI jIvananuM hIra niceAvAI rahyu che, anAja, gALa, tela vagerenI kRtrima taMgIne lIdhe ane sarakAranA adhUrAM, adhakacarAM pagalAMne lIdhe je muzkelIo ane trAsamAM umero thayA che tethI janatAmAM je UMDo asaMtoSa vyApI rahyo che enA upara, 'dAjhayA uparanA DAma' jevI mukhya pradhAnanI aMgrejI aMgenI jAherAte myu. koMgresa pakSanuM bhAvi nakkI karI nAkhyuM ema have lAge che. pAMcamA dhoraNathI aMgrejI bhaNAvavAnI marajiyAta chUTa ApIne esa. esa. sI. parIkSA eka ja kakSAe levAnI jAherAta ane te sAthe ja 5--6--7 dhAraNAne prAthamika kakSAnAM gaNavAnI nItinI vinAkAraNa atyAre thayelI jAherAtathI amadAvAda zaheranA madhyamavargamAM jabaro roSa phATI nIkaLyo. "bhadranA killA pAchaLa beThelAne khyAla na Ave" evI A prazna aMge ame te vakhate karelI Takora sAcI nIvaDI che. koMgresanA myu. vahIvaTa sAme nahi paNa koMgresanA lAkamatanI darakAra nahi karavAnA athavA goLagoLa jAherAtothI TaMgaDI UMcI rAkhI lokone mUrkha banAvavAnA prayAsa loko na samaje evA bhATa have rahyA nathI e ja A matapeTIoe dekhADI ApyuM che ! alabatta meghavArI, jhenabaMdhIne lIdhe anAjanI muzkelI, telanI naphAkhorI ane gALanI taMgI vagere praznAne myunisipala korarporezana sAthe kazI sIdhI nisbata nathI, tema e ekalI gujarAta sarakAranA hAthanI vAta paNa nathI; chatAM lokone AzvAsana ApavAno prayatna karavAnuM, vizvAsamAM levAnuM, banI zakatI rAhata maLe tema karavAnuM to koMgresanA hAthamAM hatuM ja. lAprema khAI beThelI koMgresa lokonI vizALa sabhA bharI zake nahi, te loko vacce jaIne te kAma karI ja zake...chatAM tema thayuM nahi ene DaMkha janatA kema bhUle ? amadAvAda zaheramAMthI majUra mahAjananA agraNI zrI. vasAvaDAne harAvIne zrI. IndulAla yAjJika lokasabhAmAM cUMTAI AvyA hovA chatAM DaoN. jIvarAja mahetAnA pradhAnamaMDaLanA samayamAM, 1961nI cUMTaNImAM majUra mahAjananA gaDha samA pAM vistAranI 31 beThakomAMthI koMgresa 29 beThako jItI zakI hatI ane zahera vistAramAM 21 beThako meLavI hatI e batAve che ke koMgresa myu. kAraperezananA vahIvaTa kare te to janatAne maMjUra hatuM ja. gaI cUMTaNImAM 72 mAMthI 50 beThako koMgresane maLI hatI ane janatA samitine 9 tathA prajA samAjavAdIone 8 beThako maLI hatI. kula matadAnamAMthI 43.8 TakA mata koMgresane maLyA hatA ane janatA simitane 21.4 TakA ane prajA samAjavAdIone 14.3 TakA maLyA hatA. paNa 1961 pachI je je banAvA banyA, koMgre sanI AMtarika jUthabaMdhInA bhavADA jovA maLyA, Do. jIvarAjanA pradhAnamaMDaLane emanA ja sAthIoe uthalAvI pADayuM. pradeza samiti ane zahera simita vaccenA matabhedo ane asahakAra, pradeza sami tinA dekhAvanA nahi paNa kharA netAo ane majUra mahAjananA meAvaDIo vaccenA aMdara khAnagI- khUNe caDabhaDatA khaTarAga, pAMcamAAThamAnA matabhedo ane gulAMTo, e vATAghATo daramyAna pradeza samitinI pakaDa pAse chatI thaI gayelI mukhya pradhAnanI lAcAra sthiti--e badhAnI asarono saravALo A cUMTaNImAM koMgresane abhUtapUrva ane nAmozIbharyo parAjya apAvanAro nIvaDayo che. janatA pariSadane potAne ja 42 beThako jeTalI spaSTa bahumatI maLI gaI ane kaoNMgresa 78mAMthI 13 beThako karatAM vadhu AgaLa vadhI ja na zakI, ane janatA pariSadanA ajANyA umedavAro majUra vistAramAM paNa pracaMDa moTuM matadAna meLavI koMgresI jIvana tAM, 15-5 ane majUra mahAjananA movaDIone harAvI zakayA e camatkAra janatAe sarjI batAvyo che; paNa sAmyavAdI varcasvavALI janatA pariSadane sattAmAM mUkavAno nirNaya janatAe karyo hato. evA bhramamAM koIe rahevA jevuM nathI. sAmyavAdIe cUMTAyA che, jelamAM aTakAyatI tarIke rahelA DAberI (paeNkiMgapaMthI) sAmyavAdI paNa mekhare rahIne cUMTAI AvyA che e badhI hakIkata sAcI hovA chatAM amadAvAda zahera sAmyavAda pasaMda karavA tarapha vaLyuM hovAno AkSepa karavAmAM gaMbhIra bhUla thaze. A pariNAmamAM kevaLa koMgresa taraphanA roSa jovA joIe. koMgresane uthalAvI vahIvaTa saMbhALI zake teTalA umedavAro ekalA janatA pariSade ja UbhA rAkhyA hatA tethI ane lokanetA zrI. IndulAla yAjJikanA prabhAvane kAraNe janatA pariSadane ATalI bahumatI maLI che. e badhAmAM ghaNAya sAmyavAdIo nathI. gRhasthe vyavasAyIo che, koMgresa-virodhIo che, suzikSita DokaTaro, vakIlo ane kArIgaro che. lokazAhImAM mukhya virodha pakSa vikalpa sarakAra racI zake tevA zakitazALI hoya e sthiti Adarza gaNAya, paraMtu bhAratamAM hajI te sthiti nathI. amadAvAdamAM janatA pariSadane cUMTIne janatAe temane bejavAbadAra TIkAkhora pakSamAMthI ekAeka vahIvaTa mATe javAbadAra pakSa banAvI mUkyo che. zrI. yAjJikanA udgAromAM e javAbadArInA bhAnanA raNako thoDo saMbhaLAyA che. koMgresa pakSa ane prajAsamAjavAdI pakSa maLIne A vakhate gaI myu. borDanA virodhapakSanI saMkhyA jeTalI saMkhyA karI zakayA chatAM navA vahIvaTamAM tee sahakAra Ape, zaheranA ekaMdara hitamAM varte ane gujarAta pradeza koMgresa paNa janatAnA A sajajaDa tamAcAnI kaLa vaLe tyArathI namratApUrvaka lokazAhImAMnI niSThA batAvI lokamatane ane lokonA premane lAyaka banavA pharIthI sevAbhAve lAkasaMparka sAdhavAnI doravaNI Ape, koI paNa jAtanA kAvAdAvA, IrSyAbharyA ke kinnAkhora virodhathI sahu dUra rahe, sarakAra paNa lokonA cUMTAyelA ja pratinidhio A navA vahITadAro che ema samajIne yogya vartana rAkhe tathA janatA pariSadanA meAvaDIe zaheranuM ekaMdara hita ane Aja sudhInI praNAli lakSamAM rAkhIne kheladilIthI vahIvaTa saMbhALe te vAtAvaraNane uzkerATa ane glAni ochAM thaze. janatA pariSada mATe vahIvaTanI javAbadArI navI che, paNa emanAmAM zakita nathI evuM mAnI levAya nahi. lokoe temane cUMTIne temane paNa kasoTIe caDhAvyA che. zaheranA AgevAna nAgarikonI salAhamasalatathI tee vahIvaTa kare ane sarakAra sAthe paNa jANI joIne athaDAmaNa UbhI karavAnI caLathI dUra rahe to temane paNa zaheranI sakriya sevA karavAnI taka maLI che tene teo potAnA lAbhamAM ja sadupayoga karI zakaze. taMtrI, saMdeza. sametazikhara-karAranAmA aMge zrI sehanalAlajI dugaDanuM nivedana kalakattA khAte pragaTa thatA tA. 21-3-65nA dainika 'vizva mitra'mAM jainonA sametizakhara tIrtha saMbaMdhe bihAra sarakAra ane zve. mU. jaina samudAyanuM pratinidhitva dharAvatI zeTha ANaMdajI kalyAjInI peDhI sAthe tAjetaramAM thayelA karAranAmA aMge potAnI pratikriyA rajA karatuM eka nivedana bhArata jaina mahAmaMDaLanA adhyakSa kalakattA nivAsI zeTha sahanalAlajI dugaDa taraphathI pragaTa karavAmAM AvyuM hatuM. te hiMdI nivedananA nIce mujaba anuvAda che: bihAra sarakAre prastuta pavitra jaina tIrthasthaLa saMbaMdhamAM zvetAMbara mUrtipUjaka jaina samAja sAthe karAranAmuM karatI vakhate jaina samAjanA adhikArone zvetAMbara mUrtipUjaka jaina samAja upara cheDavAne badale banne samAjanA pratinidhio sAthe karAranAmuM karavuM joItuM hatuM. bihAra sarakAranA mukhya maMtrI tathA revanyu maMtrI taraphathI digaMbara jaina samAjanA pratinidhione evuM AzvAsana paNa ApavAmAM AvyuM hatuM. bihAra sarakAre e dhyAnamAM rAkhavuM joItuM hatuM ke bhAratavarSamAM jeTalI vastI zvetAMbara mUrtipUjakonI che teTalI vastI digaMbara jaina samAjanI che. Ama hovAthI banne samAja vacce sadbhAvanA eTale ke premabhAva TakI rahe evA prayatna bihAra sarakAre karavA joIe."
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-565 prabuddha jIvana - "prabuddha jIvanano 27mA varSamAM praveza "javAharalAla anivArya nathI." A aMkathI prabuddha jIvana 27 mAM varSamAM praveza kare che. gayA navembara mAsamAM 'prabuddha jIvana'nI rajata jayaMtI ujavAI gaI [ 1936mAM paMDita javAharalAlane trIjI vAra koMgresanA pramukha te prasaMge "prabuddha jIvana aMge kahevA 5 sarva kAMI kahevAI banAvavAnI vAto cAlatI hatI. e vakhate te bAbatane virodha karato gayuM che. A uparAMta 'prabuddha jIvana" keTale badhe kAdara prApta karyo eka lekha "meDana rIvyumAM "cANakya'nA upanAmathI pragaTa thayuM hatuM. che tene paNa te vakhatanA "prabuddha jIvananA aMkomAM pragaTa thayelA e lekhamAM, javAharalAlane koMgresanI gAdI upara satata sattArUDha ziSTa - viziSTa aneka vyakitanA saMdezAo uparathI "prabuddha jIvananA vAcakone purate khyAla apAI cukyo che. Ama hovAthI A nUtana varSa karyA karavAthI deza mATe keTaluM jokhama che, tene khyAla ApavAmAM praveza prasaMge kaMI khAsa navuM-khAsa vizeSa-kahevAnuM prApta thatuM nathI. Avyo hato. rakhene satata sattAne bhoga banavAthI temanuM magaja bahekI | 'prabuddha jIvana' rajata jayaMtI prasaMga nimitte zrI muMbaI jaina na jAya, ane bhAratanA saramukhatyAra banI besavA na lalacAya-AvA yuvaka saMghanA phALAmAM rU. 29368-51nI Avaka thaI ane saurASTra bhayasthAna tarapha prastuta lekha dvArA prajAjanone cetavavAmAM AvyA hatA. TrasTe dara varSe rU. 1500 nI madada ApavAnI udAratA dAkhavI. AthI A lekhe aneka lokonuM khUba dhyAna kheMcyuM hatuM ane je javAharalAla prabuddha jIvana' aMgenI Arthika citA ThIka pramANamAM haLavI banI che. AthI uttejita thaIne tA. 20-4-65 nA roja maLelI saMdhanI kArya e divasemAM lokapriyatAnAM eka pachI eka zikhara vaTAvIne AgaLa vAhaka samitie Aja sudhI prabuddha jIvana' nyusa prInTa pepara upara vadhI rahyA hatA temanA sAme-temane keMgresanA trIjI vAra pramukha banAchapAtuM hatuM tenA sthAne jene vahAITa prInTIMga pepara kahe che tevA sapheda vavA sAme-lakhanAra A 'cANAkaya" te koNa che e bAbatanI bhAre sArA kAgaLa upara A aMkathI prabuddha jIvana chApavAne nirNaya karyo cakacAra UbhI thaI hatI. kahevAya che ke 'moDarna rIvyu' nA taMtrIne che. AnA pariNAme chApaNInA kAgaLane dara varSe je kharca Ave che temAM Azare rU. 600 no kharca vadhAre Avaze evI gaNatarI che. paNa A cANAkaya koNa che tenI khabara nahotI. samaya jatAM 'mahAprasthAne 25thapara' e mathALA nIce badrInAtha kedAra jANItA amerikana lekhaka zrI jona maMthare pahelI vAra bahAra pADayuM nAthanI yAtrAnA baMgALI bhASAmAM lakhAyelA zrI prabodha saMnyAlanA ke A lekhanA lekhaka anya koI nahi, paNa paMDita javAharalAla varNanane hidI anavAda keTalAka samaya pahelAM mArA vAMcavAmAM AvatAM pote ja hatA. Ama potAnI TIkA karanAra javAharalAla pote ja huM te vaDe atyaMta mugdha thayo hato ane mULa baMgALIne koI hatA e jANIne lokonA Azcaryano pAra rahyo na hato. mitra gujarAtI anuvAda karI Ape te karAvIne 'prabuddha jIvananA vAcakone te prasAdapUrNa varNanane lAbha ApavA evI IcchA huM A lekha A rIte bhAre mAmika che. A lekhamAM javAharalAla manamAM sevI rahyo hato. sadbhAgye jANItA sAhityakAra adhyApaka - pote potAne vize zuM dhAratA hatA ene lagatuM koI aMgata vivaraNa zrI caMdrakAnta mahetAe te pustakano anuvAda karI Apyo che. A nathI, paNa temane dUrathI jonArA vivecako ane TIkAkAro temanA anuvAda mArI pAse lagabhaga daza mahinAthI paDela che. paNa prabuddha vize kevA khyAlo dharAvatA hatA, kevA tarkavitarko karatA hatA e bAbatanuM jIvananAM bIja rokANo aMge te haju sudhI hAthamAM laI zakAya nathI. A navA varSanA pahelA aMkathI te zarU karavAno vicAra hato, temane pUruM bhAna hatuM, e viSe teo pUrA sajAga hatA e bAbatanuM paNa vacce kacchanA pravAsanuM varNana aNadhAryuM AvI paDyuM. te hajI A lekhamAM bhAre mArmika sUcana che. A daSTie temanAM anya lakhANo traNeka haptA sudhI cAlaze evI gaNatarI che. te pUruM thayA bAda upara karatAM A lakhANanuM viziSTa mahattva che. A lekha mULa aMgrejImAM jaNAvela bhavya ane atyaMta hRdayaMgama varNana lekhamALAnA AkA-- 2mAM "prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avaze. hato. tene anuvAda "graMthanA gasTa mAsamAM pragaTa thayele te chellA bAreka mAsathI jaina samAjane lagatI bAbato aMge ahIM sAbhAra udhUta karavAmAM Ave che. paramAnaMda] - prabuddha jIvanamAM chUTA chavAyAM lakhANe pragaTa thaI rahyAM che, ane "javAharalAla anivArya nathI." A lakhANone lIdhe, jaNAvatAM AnaMda thAya che ke, jaina samAjamAM tareha tarehane lebha ane vicArasaMgharSa pedA thaI rahela che ane te lokonA ToLAe pokAra karyo: 'javAharalAla kI jaya !' javAte rIte "prabuddha jIvananuM astitva vadhAre sArthaka banI rahyAM che. tethI hare jhaDapathI pasAra thatAM eka tarapha najara pheMkI, emane hAtha jayaA nIti have pachI paNa cAlu rAkhavAmAM Avaze. . nAdane javAba vALavA UMce thaye, emane phikako cahero smitathI "prabuddha jIvana" je satyaniSThApUrvaka calAvavAmAM Ave che te camakI UThayo. satyaniSThAne vaLagI rahevA mATe apekSita niDaratA ane vivekadaSTi e smita adazya thaI gayuM ane vaLI pAchI e caherA para - ekasarakhI jaLavAI rahe ane 'prabuddha jIvana dvArA lokajAgRti kaDakAI ane gamagInI patharAI rahI. emaNe karelAM smita ane sadhAtI rahe evI aMtaranI prArthanA che. maMtrI, prabuddha jIvana'. smita sAthe joDAyelo ziSTAcAra bAhya vivekamAMthI pragaryo hoya evI prabuddha jIvana rajatajayaMtI samArehanA saMdarbhamAM lagabhaga pratIti thaI hatI. je ToLAnA te lADIlA netA banyA hatA thayelI arthaprApti ' tene palabhara rIjhavavAnI, tenI zubhecchAo pAmavAnI A vyApArI 2920 0-51 agAu jAhera thaI gayelI rakama tarakIba to nahi hoya ? 101-00 zrI pAnAcaMda DuMgarasIbhAI turakhI emanA mukhane pharI vAra nIrakhe. eka lAMbu saraghasa che, hajAro 36--00 ,, maMgaLajI jhaveracaMda mahetA , loko temanI meTaranI AsapAsa ToLe vaLyA che ane bhAnasAna 25-0 0 , aMgaracaMdajI nahAtA khAI harSanAdo pokAravAmAM lIna thaI gayA che. javAharalAla samatulA 11-00 , zAMtilAla sI. zAha jALavI moTaranI beThaka para TaTTAra UbhA che. teo UMcA lAge che. >> I-dulAla maNilAla zAha, devanI jema teo zAMta che ane vizALa janasamUhathI avicala 29368-51 che. ekAeka temanA caherA para pUrvavata smita pharake che, ulAsa janaka hAsya vilase che, gAMbhIrya eAsaranuM jaNAya che ane janaviSayasUci pRSTha samUha paNa hAsyanuM koI kAraNa jANyA vinAM hAsya pharakAve che. lokamatane aitihAsika cukAdo trI, saMdeza.. have teo devatA samAna nathI, balka mAnava banI jAya che ane "prabuddha jIvanane 27mA varSamAM praveza maMtrI, prabuddha jIvana , 3 AsapAsa vIMTI vaLelA hajAro loko sAthe AtmIyatAne bhAva javAharalAla anivArya nathI" cANAkaya 3 pragaTa kare che. janasamUhamAM AnaMda prasare che, mitrabhAva pragaTe che. rASTrIya temaja AMtararASTrIya cImanalAla cakubhAI zAha pa loko temane hRdayamAM samAvI le che. paraMtu smita lupta thAya che rAjakAraNa ane pharI pAchA phikako ane gaMbhIra cahero dekhAya che. himAlaya sAthe joDAyavI zAMtilAla trivedI 3 emane umaLako aMtaramAMthI udabhavelo hato ke jAhera kAryakare mArI jIvanayAtrA" vicArapUrvaka apanAvelI e koI yukita hatI ? kadAca banne hoI zake. sukI dharatInA mIThAM maraNa cImanalAla je. zAha 8 lAMbI Adate have AvuM svarUpa dhAraNa karyuM hoya. jemAM adAne AbhAsa
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana na hoya e adA sauthI vizeSa prabhAvazALI che ane bahAranA pAuDara ke mekaapa vagara abhinaya zI rIte karavo e javAhara bahu rasArI rIte jANe che. keLavAyelI bedarakArIthI e jAhera takhtA para loko samakSa khoTa abhinaya karIne emanAM mana harI jAya che, paraMtu ethI dezanuM zuM bhaluM thAya ? emanA A abhinaya pAchaLa kayo hetu, kaI bhAvanA chupAyelAM che? dareka daSTie A prazno rasaprada che, kAraNa ke javAharalAlanuM vyakitatva ja evuM che ke te ApaNuM dhyAna kheMcyA vinA na rahe. paraMtu ApaNA A prazno mahattvanA paNa che, kAraNa ke javAharalAla vartamAna bhArata ane saMbhavata: bhAvi bhArata sAthe saMkaLAyelA che. bhAratanuM ghaNuM bhaluM ke ghaNuM bUruM karavAnI zakita temanAmAM che, tethI ApaNe A praznanA uttara zodhavA joIe. be varSathI teo keMgresa pramukha che. keTalAka loko ema mAne che ke teo kAryavAhaka-samitinA mavaDI mAtra che ane bIjAenA dabANane vaza vartI cAlanArA che. tema chatAM teo potAnI pratiSThA ane vaga janatAmAM ane vividha juthamAM satata vadhAratA rahyA che. teo kheDUta ane kAmadAra, muslima ane khristI, pArasI ane yahUdI dareka sAthe haLe bhaLe che. temanI sAthe teo koI bhinna vANI uccAre che ane temane potAnAM karI levA sadAya prayatna kare che. A uMmare paNa Azcaryajanaka pha tithI temaNe bhAratanA vizALa pradeza pravAsa kheDayo che ane pratyeka sthaLe temane asAdhAraNa AvakAra maLyo che. dUra uttarethI te cheka kanyAkumArI sudhI e vijetA sIjharanI jema ghumI vaLyA che. aneka daMtakathAo temanI pAchaLa prasarI rahI che. AmAM mAtra emanA cittane AhalAda Apato koI taraMga haze ke enI pAchaLa sattA hAtha dharavAnI kazI AMkAkSA rahI haze? ToLAMomAM ghUmavAnI temanI manovRttine hetu zo hoI zake ? temaNe temanI AtmakathAmAM je sattAlAlasAne ullekha karyo che te ja temane eka janasamUhamAMthI bIjA janasamUha vacce pharavA preratI nahIM hoya ? e sattAlAlasA temane manomana bolAvatI nahIM hoya ke 'meM mArA tarapha A mAnavasamudAyane kheMcyuM che ane AkAzanA tArAomAM mArI sattAlAlasA aMkita karI dIdhI che." paraMtu e taraMga sattAkAMkSAmAM palaTAI jAya to? javAharamAM mahAna ane kalyANakAraka pravRtti karavAnI gajabanAka zakita bhale hoya, chatAM evA puruSe lekazAsanamAM jokhamakAraka gaNAya. e pitAnI jAtane lokazAhInA puraskartA ke samAjavAdI tarIke oLakhAve che, ane alabatta sAcesAca e evA che paNa kharA, tathApi eka sahaja vaLa caDatAM ja e saramukhatyAra paNa thaI bese, dhImI gatie cAlatI lokazAhIne eka bAju mUkI de ane chatAMya teo lokazAhI ane samAjavAdanAM sUtre uccAre, paraMtu ApaNe jANIe chIe ke Ama ja phAsIvAda phAlyo ane nakAmo kacarAnI jema pheMkAI gayo. javAharalAla phAsisTa banI zake tema nathI. phAsIvAdanI kharabacaDI, kaDhaMgI rItarasama e bhAgye ja jIravI zake. emane cahero ane emanI vANI paNa enI sAkha pUre tema che. e jANe kahe che : jAhera sthaLomAM kauTuMmbika mukhAkRtio jeTalI suMdara ane AkarSaka lAge che teTalI kauTuMmbika sthaLomAM jAhera mukhAkRtio suMdara ane AkarSaka lAgatI nathI." phAsIvAdI mukhAkRti e jAheramAM dekhADavAnuM mahoruM che. paNa te jAheramAM ke khAnagImAM kayAMya prasannara jaNAtuM nathI. javAharalAlanI mukhAkRtimAM tema ja temanI vANImAM nizcitapaNe AtmIyatAnuM tattva che. loksamUhamAM ane jAhera sabhAmAM paNa teo AtmIyatApUrvaka bole che emAM jarAya zaMkA nathI. ema jaNAya che ke judI judI vyakitao sAthe jANe vajananI jema teo vAta kare che. ApaNe temano avAja sAMbhaLIe chIe athavA temane lAgaNIvaza cahero joIe chIe tyAre ApaNane prazna thAya che ke e svara pAchaLa ane mukhAkRti pAchaLa zuM zuM chupAyeluM haze, kayA vicAro ane kAmanAo, graMthIo ane nigraho tenI pAchaLa rahelAM haze ane kevA Avegene nigraha karIne temAMthI temaNe zakita prApta karI haze? jAheramAM belatI veLAe vicArane. krama temane pakaDI rAkhe che, paraMtu bIjA prasaMgoe temane dekhAva temane dago dete hoya tema lAge che, kAraNa ke temanuM mana vividha kSetromAM ane vividha taraMgamAM bhame che ane ghaDIbhara te potAnI sAme beThelA mANasane bhUlIne pitAnA mana sAthe geSThi kare che. pitAnI vikTa ane jhaMjhAvAtabharI jIvanayAtrAmAM kheI beThelA mAnavasaMparkane teo vicAra karI rahyA che. zuM teo tene mATe jhaMkhI rahyA che ke pachI teo svanimita bhaviSyanuM ane saMdharSo tathA vijayanuM svapna nihALI rahyA che? temaNe jANavuM joIe ke temaNe pasaMda karelA mArgamAM vizrAMti nathI ane te mArge vijaya maLe te paNa bhAra vadhavAne che. lorense ArabAne kahyuM hatuM tema "baLavAkhAro mATe vizrAMtigRhe na hoI zake, temane AnaMda na maLI zake." temanA nasIbe AnaMda nahi hoya, paNa nasIba sAnukULa haze te kadAca ethIya moTI vastu temane prApta thaI zakaze ane te jIvananA uddezanI siddhi. javAharalAla phAsIvAdI na banI zake ane tema chatAM temane saramukhatyAra banAve tevAM ghaNAM lakSaNe temanAmAM che. atizaya lokapriyatA, sudaDha manobaLa, tAta, juse, garva, saMgaThanazakti, cogyatA, kaDakAI, samUha pratye temano prema hovA chatAM bIjAo pratyenI temanI thoDIka asahiSNutA ane nirbaLa tathA aNaghaDa pratye temane kaMIka tiraskAra. emanA mijAjanA camakArA sukhyAta che. dhAryuM karavA mATe, aNagamatuM phagAvI devA mATe ane navuM sarjavA bATe UchaLate temano manobhAva lokazAhInI dhImI prakriyAne lAMbA samaya bhAgye ja sahI zakaze. teo temanI IcchA mujaba kAma thAya che ke nahIM tenI takedArI rAkhaze. sAmAnya saMjogomAM teo kevaLa saphaLa ane kAryakSama vahIvaTakartA banI raheze. paraMtu A krAMtikArI yugamAM sIjhara haMmezAM bAraNAM ThokI rahyo hoya che. javAharalAla sIjhara banavAnI kalpanA kare evI zakyatA nathI zuM ? AmAM bhArata ane javAharalAla mATe jokhama raheluM che. kAraNa, bhArata sIjharavAda dvArA svAtaMtraya siddha karI zakaze nahIM. kalyANakArI kAryakSama ekahaththu sattA heThaLa te samRddha thaI zakaze, chatAM te kuMThita raheze ane tenI prajAnI mukitamAM vilaMba thaze. - be varSathI javAharalAla pramukha tarIke cUMTAyA che ane emaNe pitAnuM mahattva evuM batAvyuM che ke ghaNA emane trIjI vakhata pramukha tarIke cUMTavAnI vAta kare che. paNa trIjI vAra e cUMTAyA to tenA jevI hindanI bIjI kasevA thavAnI nathI. ethI mahAsabhAnA bhege eka mANasanI pUjA thayA karaze. ethI javAharanI burAIone ApaNe mATe uttejana ApIzuM. emanI abhimAnavRtti vadhArIzuM, e ema ja mAnatA thaI jaze ke phakata e ja hindanA praznono ukela lAvI zake tema che. ApaNe e yAda rAkhavuM joIe ke e. bahArathI mahAsabhAnA moTA hoddA tarapha nile 5 vRtti darzAvatA hoya chatAM, chellAM sattara varSathI emaNe mahAsabhAnA mahatvanA hoddA potAnI pAse rAkhyA che. ApaNe have batAvI ApavuM joIe ke javAhara lAla anivArya nathI, ane tethI temane trIjI vAra pramukha tarIke 2TavAnuM hindane paravaDe tema nathI. A mATe eka vyakitagata kAraNa paNa che. teo bhale hiMmatabharI vAto kare che, chatAM spaSTapaNe zramita ane zithila banI gayA che. jo teo pramukha tarIke cAlu raheze te teo vadhu zithila thaI jaze. teo ArAma laI zakaze nahi, kAraNa eka vAra vAdya para savArI karyA pachI tenA parathI utarI zakAtuM nathI. bhAre boja ane javAbadArImAM temanI mAnasika zakitao kSINa thatI ApaNe aTakAvIe ane temane bahekI jatA rokIe. bhaviSyamAM temanI pAsethI sArA kAryanI apekSA rAkhavAno ApaNe. adhikAra che. ApaNe e bhAvine kArSita na karIe ane vadhu prasaMzA karIne ke vadhu mahattA ApIne temane paNa moDhe na caDAvIe. temanI patarAjI kharekhAta. bhayaMkara che. tene aMkuzamAM rAkhavI joIze. ApaNe sIjharo joitA nathI. cANakya
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukha jIvana rASTrIya tema ja AntararASTrIya rAjakAraNa (tA. 21-11-64nA roja zrI cImanalAla cakubhAI zAhe rASTrIya tema ja AtararASTrIya rAjakAraNanI samIkSA, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM yojavAmAM AvelI jAhera sabhAmAM karI hatI. tyAra bAda Aje sudhInA gALAnA rASTrIya tema ja AntararASTrIya rAjakAraNanI, tA. 10-465 zanivAranA roja saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM yojAyelI jAhera sabhAmAM, zrI cImanalAla cakubhAI zAhe savistara samIkSA karI hatI, jenI saMkSipta noMdha nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI ) tA 155 rASTrIya kSetre prathama ApaNe rASTrIya kSetre chellA pAMca mahinA daramiyAna banelI ghaTanAonI AlocanA karIe. samagrapaNe jotAM rAjakAraNI paristhiti kathaLatI rahI che. bhASAkIya tAphAne AmAM sauthI vadhAre dhyAna kheMce che gayA phebruArI mAsanAM prAraMbhamAM madrAsa bAjue tAmIlanADamAM hiMdI-aMgrejInA prazna upara thayelAM tophAnA. A tophAnA gaMbhIra ane atyanta du:khada hatAM. ApaNuM navuM baMdhAraNa ghaDAyuM tyAre kharI rIte te dakSiNa bhAratanA abhiprAyane mAna ApIne kaDIbhASA tarIke aMgrejInAM sthAne hiMdIne pratiSThita karavA mATe 15 varSanA lAMbA gALAnI geAThavaNa karavAmAM AvI hatI. A gALAnA bhArata sarakAre hiMdIne vikasAvavA ane vega ApavA pAchaLa upayoga karyo hota to Aje A samasyA ja UbhI thaI. na hota. pariNAme Aja sudhImAM hiMdI aMge je vAtAvaraNa pedA thavuM joItuM hatuM te thayuM ja nahiM ane dakSiNa bhAratamAM hiMdI sAme ane uttara bhAratanA loko sAme pratikuLa pracAra vadhato ja rahyo. pariNAme 15 varSa bAda paNa hiMdI dakSiNa bhAratane svIkArya nahi bane evI AgAhI maLI cUkI hatI ane A vAstavikatAnA khyAla karIne, aMgrejI eka 'Associate Language' tarIke--sAthe cAlatI vahIvaTI bhASA tarIke--anizcita mudata sudhI cAlu raheze evI jAherAta paNa sva. naherue karI hatI. A jotAM madrAsa bAjunAM tophAnone koI saMgIna kAraNa hatuM ja nahi. ane jhINavaTathI jotAM vicAratAM ema lAge che ke A tophAno 'bhASAnA kAraNa karatAM rAjakAraNane lIdhe vadhu hatAM. tenuM svarUpa paNa rAjakAraNI hatuM. A tAphAnomAM sAmyavAdIoe bhAga lIdho hato, paNa kaoNMgresIe paNa kAMI ochA javAbadAra nahotA. ApaNA mahAamAtya lAlabahAdura zAstrIe potAnA phebruArI mAsanA vAyupravacanamAM naherunI bAMhyadharInuM vadhu makkama rIte, vadhAre spaSTa rIte samarthana karyuM hatuM. AthI paNa prajAne pUro saMteSa thayA nathI ema mAluma paDatAM koMgresa kArobArIe A prazna aMge madhyama mArga dAkhavatA eka vigatavAra TharAva taiyAra karIne loko samakSa mUkayA che ane tene rAjyanA mukhya pradhAnonI pari pade Teko Apyo che. have te kAnUnI AkArapUrvaka pArlAmenTamAM rajU karavAmAM AvanAra che. tyAM zuM pariNAma Ave che te jovAnuM che. vahIvaTI bhASA aMgenA vikalpe Aje eka evA abhiprAya vyakata thaI rahyo cheke 'English ever, Hindi never'- 'aMgrejI sadAne mATe, hiMdI kadi paNa nahi'. A abhiprAyanA puraskartA rAjAjI che. koi videzI bhASA rASTranI haMmezAne mATe vahIvaTI bhASA--kaDI bhASA--banI rahe evuM koI paNa ThekANe banyuM nathI; koI paNa deza mATe ISTa nathI. Ama karavAnuM eka ja pariNAma Ave ke dezanA gaNyAgAMThayA aMgrejI bhaNelA varganA hAthamAM ja vahIvaTI kArabhAra sImita banI jAya ane sAmAnya prajA 'te sAthe kadi paNa ekarasa banI na ja zake. Ama aMgrejIne haMmezAne mATe Official Languge--vahIvaTI bhASA~banAvavAnI himAyata karanAra rAjAjI mATe 'dezadrohI' zabda Akaro lAgatA hoya te teo dezahitaciMtaka to nathI ja ema mAre spaSTapaNe kahevuM joIe. kAraNa ke AnA jevI svatva-hAni, mAnahAni, saMskArahAni bIjI koI huM kalpI zakato nathI. bIjo vikalpa vahIvaTane haMmezAne mATe TrabhASI-BilingualbanAvavAnI AgaLa dharavAmAM Ave che. A paNa eTalA ja kamanasIba vikalpa mane lAge che. te kharacALa che, muzkelIbharyo che, avyavahArU che. haLavAmAM haLavA vikalpa je kadAca svIkAravAmAM Avaze te e che ke ahiMdIbhASI eTale ke dakSiNa bhAratanAM rAjyone svIkArya na bane tyAM sudhI aMgrejIne Associate Language-vahIvaTa pUratI Itara bhASA--tarIke cAlu rAkhavI. a'grejIna' AkarSaNa zA mATe? A AkhA bhASAprakaraNanI ujaLI bAju mahArASTra ane gujarAte hiMdInA svIkAra karyo te che. zAstrIjI haMmezAne mATedriMbhApIpaNuM svIkAraze ema huM mAnato nathI. Aje aMgrejIne mahattva be kAraNe ApavAmAM Ave che. : (1) ApaNe aMgrejI dvArA duniyAnI jJAnasamuddhinA bhAgIdAra banI zakIe chIe ane jagata sAthenA saMbaMdha jALavI zakIe chIe. paNa A kAraNane huM bahu vajana ApI zakato nathI. aMgrejInAM abhAve cIna, jApAna, raziyA duniyAnI jJAnasamRddhithI vaMcita rahyA hoya ema huM mAnato nathI. Aje to eka bhASAnuM sAhitya anya bhASAomAM bahu jadithI saMkrAnta thavA mAMDayuM che. ApaNe tyAMnA keTalAka sAhityakAro dAkhalA tarIke umAzaMkara jevA hiMdI karatAM aMgrejI bhASA vadhAre sArI ane vadhAre pasaMda karavA lAyaka che evA abhiprAya darzAvatA hoya che. te sAMbhaLIne mane du:kha ane Azcarya thAya che. (2) aMgrejInuM bIja AkarSaNa jIvanamAM AgaLa vadhavA mATe, vyApAradhaMdhA mATe aMgrejInI savizeSa upayogItA che. jyAM sudhI vahIvaTa ane dhaMdhA udyoganA kSetramAM aMgrejInuM ekacakrI rAjya che tyAM sudhI A bIjuM AkarSaNa ghaTavAnuM nathI. aMgrejIne e sthAnethI haThAvavI hoya to tene sau prathama vahIvaTanA kSetramAMthI haThAvavI joIe. tema thaze to ja aMgrejInA meAha ane pratiSThA ghaTaze, aMgrejI sAhitya alabatta ati samRddha che. jene tenA lAbha levA hAya te jarUra lAbha le, paNa te kAraNe aMgrejIne vadhAre mahattva ApavAmAM Ave te khoTu ane ahitakara che. Rs'dInu* sthAna mArA abhiprAya pramANe dezanA rAjyonI bhASAkIya dhoraNe punaracanA karavAmAM AvI e naherunI ghaNI moTI bhUla hatI. evI ja arAjakatA zaikSaNika kSetre--khAsa karIne ucca zikSaNanA kSetre--prAdezika bhASAne zikSaNa mAdhyama tarIke svIkAravAnA kAraNe pedA thaI rahI che. ApaNA dezanI ekatA ane akhaMDitatA jALavavA mATe eka vAra je sthAna aMgrejInuM hatuM te sthAna hiMdIe levuM joIe. A mATe hiMdI pUrI- vikasita bhASA nathI ema kahyA karavuM. e ucita nathI. Aje je prakAranI hiMdI bhASA pracalita che te agharI che. tene haLavI karavI paDavAnI. ema chatAM keTalAka aMgrejInAM hiMdI paryAya zabda, ApaNe tethI TevAyelA nahiM hoIne, zarUAtamAM agharA lAgavAnA ja. paNa tethI devAtA te zabdo ApeApa vahetA thaI jaze. samagra bhAratanI daSTie ApaNe kadAca navI hiMdI UbhI karavI paDaze athavA to gAMdhIjI kahetA hatA te mujabanI hiMdustAnI jIvatI karavI paDaze. rAjyanI kakSAe prAdezika bhASAnA upayoga vyApaka ane tene huM ayogya lekhato nathI. paNa kaMDIbhASA hiMdI hovI joIe ane
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prabuddha jIvana meAkharAnA adhikArIoe dvibhASI banavuM ja paDaze. vaLI badhA kAyadAonA pramANabhUta zabdAkAra-authorised texts hiMdImAM hovA joIe. atyAranA baMdhAraNa mujaba pArlAmenTa nakkI na kare tyAM sudhI suprIma korTanI bhASA aMgrejI ja rahevAnI, paNa hAIkorTamAM presIDenTanI saMmatithI prAdezIka bhASA dAkhala karI zakAya, paNa huM AzA rAkhuM chuM ke AvuM koI rAjayamAM nahi bane ane hAIkorTamAM aMgrejIne sthAne hindI ja Avaze. A gujarAtamAM pAMcamAthI aMgrejI ke AThamAthI aMgrejIA prazna upara je vivAda cAlyo tene eka rIte huM bhAre kamanasIba lekhuM chuM. koI madhyama ke cheDAno mArga svIkArIne vivAdane ATalA badhA AgaLa vadhavA devA joItA nahAtA. tAjetaramAM prajAmatane vaza thaIne gujarAtanI sarakAre thoDuM namatuM mUkyuM che te pUratuM nathI ane e namatuM mUkatAM prAthamika-mAdhyamika zikSaNanI navI guMcA pedA karI che. A vivAda mane te arthahIna lAgyo che. vaLI AvA vivAdanuM vakhatasara samAdhAna karavAmAM na Ave to prajAmata keTalA bahekI jAya che te ApaNe tAjetaramAM bahAra paDelA tyAMnI myunisipAliTInI cUMTaNInA pariNAmamAM joyuM che. jyAM koMgresa varSo sudhI sarvopari hatI tyAM koMgresa keTalI badhI nAnI laghumatImAM AvI gaI che? ApaNI sarahado ApaNA dezanI sarahado aMge je sthiti hatI te keTalAka darajaje vadhAre kathaLI che, cIna - pArkIstAna vacce bhArata viruddha eka prakAranuM kAvataruM racAI rahyuM che ane tenA pradhAna uddeza che badhI sarahado upara nAnA meAAM chamakalAM karatA rahIne tene saLagatI rAkhavI ane bhAratanA sainyane cAtarapha rokAyaluM rAkhavuM, jenA pariNAme bhAratane pArivanAno kharca thayA kare ane vikAsakAryone khUba dhakko lAge, huM nathI mAnatA ke tatkALa koI moTA pAyAnuM koI paNa bAjuethI bhArata upara AkramaNa zarU thAya. kAraNa ke pAkIstAnane amerikAnI madada sivAya cAle tema nathI ane amerikAnI anumati sivAya pAkIstAna bhAratane pratyakSa yuddha tarapha ghasaDI jatuM pagaluM bharI zake tema nathI ane AjanA saMyogamAM amerikA AvI anumati kadi Ape ja nahi. AjanA vikasatA rAjakAraNamAM janarala ayubakhAnanuM sthAna vadhAre AgaLa AvatuM jAya che ane eziyAnA AgevAna rAjburuSomAM IjiptanA nAsaranI jema ayubakhAna paNa vadhAre ne vadhAre mahattvanuM sthAna prApta karatA jAya che. ApaNI Arthika paristhiti ApaNe tyAM moMghavArIno AMka vadhatA ja jAya che, anAjanA bhAvA kaMIka UtaryA che, ane pAka bahu sAro thayA che, ema chatAM paNa paristhiti viSama banatI jAya che; khetInA vikAsa upara joIe teTaluM dhyAna apAtuM nathI. kendrane rAjyonA pUratA sahakAra nathI ane rAjyAmAM paraspara sahakAra che ja nahi, A vakhatanuM bajeTa Inpha ulezanane phugAvAne - haLavA kare tevuM hatuM. pUrvanA bajeTa karatAM vadhAre sAruM hatuM. navA karI nAkhavAmAM AvyA nathI. aMgata karaverAmAM paNa ThIka ThIka rAhata ApavAmAM AvI che. Ama chatAM paNa tenI asara phugAvA upara, tema ja moMghavArI upara joIe teTalI thaI nathI. saMbhava che ke bIjAM pagalAMo paNa levAmAM Ave--jethI phaM gAvAnuM dabANa ochuM thAya, madhyastha pradhAnamaMDaLamAM ekatA aunity of purpose--dekhAtI nathI. lAlabahAdura zAstrI keTalAMka nirNayAtmaka pagalAM laI zakatA nathI. Ama vahIvaTI kSetre paristhiti saMtoSajanaka nathI. tA. 15 anya dezomAM je pravacano karyAM te aNadhAryAM nahatAM. kAzmIra prazna upara tenAM pravacanonI koI gaMbhIra asara paDe ema huM mAn tA nathI, kAraNa ke kAzmIranA prazna aMge dareka dezanI nIti ane valaNa ThIka ThIka samayathI ghaDAI cUkela che--nakkI thaI gayela che. mane lAge che ke zekha abadullAe je kAMI ThIka - aThIka karyuM tene vadhAre paDatuM mahattva ApavAmAM AvyuM che. zekha amadullA mArI daSTie zekha abadullAne pAsaporTa Apyo temAM kAMI ayogya na hatuM. paNa temaNe pAsaporTanI arajImAM 'Indian' na lakhatAM 'kAzmIrI muslIma ' lakhyuM ane e bAbatanuM durlakSa karavAmAM AvyuM te kharekhara eka gaMbhIra bhUla gaNAya. emaNe upasa hAra rASTrIya rAjakAraNano upasaMhAra karatAM jaNAvavAnuM ke bIjA dezAnI aMdara jevI paristhiti ane jevA rAjakIya netAo che tevI ja sthiti ApaNI che. hAla turata bIjA javAharalAla kSitija upara dekhAtA nathI. ApaNe AthI TevAI javuM paDaze. koMgresanI kendramAM che tenA karatA rAjyomAM vadhAre viSama paristhiti che. eka ja pakSa, bahu lAbAM samaya sudhI sattAsthAna upara rahe ema huM na IcchuM. tenAM ja mAMThAM pariNAme ApaNe bhALavI rahyA chIeahiM huM amadAvAdanI sudharAInA vicAra karuM chuM. satata 30 varSa sudhI koMgrese sattA bhAgavI. Aje ekadama pheMkAI gaI. AvatAM varSo koMgresa tema ja deza mATe bhAre kaTokaTInAM haze. prajAmAnasa Aje grumbling posturesthI gherAI gayuM che - dareka bAbatamAM phariyAda, gaNagaNATa ane pAra vinAnA ukaLATa-AmAMthI, jo prajAe AgaLa vadhavuM hoya te UMcA ye ja chUTako che. AntararASTrIya kSetre 'viyeTa nAma 'aMge amerikAe je nIti dhAraNa karI che te koI rIte yogya nathI. AnA baLajabarI ane bAMbavarSAthI nahi, paNa sulehazAMtibharI vATAghATo vaDe ja nikAla thavo joIe, dakSiNa viyeTa nAmane sAmyavAdathI bacAvavA mATe amerikA A badhuM karI rahela che evA amerikAne dAvA che. A rIte vicAratAM sAmyavAda prabhAvita uttara viyeTa nAma dakSiNa viyeTa nAma upara AkramaNa karatuM hoya ane amerikA dakSiNa. viyeTa nAmanI sarakAranA nimaMtraNathI tenI madade jatuM hoya to te samajI zakAya tema che. paNa ahiM to dakSiNa. viyeTa nAmamAM sivila vora - atargata yuddha--jevI paristhiti che ane dakSiNaviyeTa nAmanI rAjadhAnI sAIgAnamAM chAzavAre sattAdhIze badalAtA rahe che. AvI paristhitimAM vaNamAgyuM amerikA sAIgAnane madada karavAnA nAme dakhalagIrI karatuM hoya ane prajAnA eka vibhAgane bIjA vibhAganI sAme laDavAnI pharaja pADatuM hoya to AvI amerikana nItinA kAI bacAva thaI zake tema nathI. atyAre paraspara vATAghATonI vAta cAle che, paNa ekamekanA valaNa uparathI patAvaTanI haju kAI AzA dekhAtI nathI. sAutha - IsTa eziyAmAM ApaNuM varcasa pahelAM jevuM hAla rahyuM nathI. hAla cInathI A badhA dezo khUba prabhAvita hAya ema lAge che. sIlenamAM je navI sarakAra AvI te bhAratavirodhI nathI e rIte tyAMnA prazna kAMIka haLavA thayo gaNAya. nAgAlenDamAM kaMI samAdhAna thavAnI AzA hoya ema dekhAtuM nathI. pIsa mizane kAma te bahu sAruM karyuM che, paNa paristhitimAM kazuM sudhAro dekhAtA nathI. AntararASTrIya kSetre ekaMdare taMgadilI hAla ThIka pramANamAM haLavI banI hoya ema lAge che, je dezAnA bhAgalA paDayA che - jemake pUrva jarmanI, pazcima jarmanI, uttara dakSiNa koriyA, sAutha viyeTanAma~ ane nArtha viyeTanAma - A badhA dezo saMdhAya - eka thAya evAM koI cihno dekhAtAM nathI, nAsara kharekhara ghaNA samartha rAjapuruSa che. tene lIdhe Ijipta ghaNuM UMce AvyuM che.AtararASTrIya kSetreTITo ane nAsara - A be samartha rAjyaradharo ApaNA mitro rahyA che. te sivAya ApaNI pratiSThA ane varcasva ghaTatA rahyAM che. raziyAnuM valaNa ekaMdara madadarUpa che. saMpAdaka : paramAnaMda cImanalAla cakubhAI zAha
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-15 prabuddha jIvana - "himAlaya sAthe joDAyelI mArI jIvanayAtrA ("AmorAnivAsI zrI zAMtilAla trivedInuM muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 23-2-65 nA roja saMghanA kAryAlayamAM upara ApelA viSaya upara vyAkhyAna rAkhavAmAM AveluM. tenI TUMkI noMdha tA. 1-3-65 nA prabuddha jIvanamAM ApI hatI. vyAkhyAtAe e ja viSaya upara jarA vistRta noMdha lakhI mokalI che, je nIce ApavAmAM Ave che. e vIrakathA vAMcIne ArA jevA eka dUranA khUNe varSothI vasIne ApaNA eka gujarAtI baMdhue AjhAdIlakSI kevAM parAkrama karyA che tene khyAla Avaze. taMtrI) TarurrF fma7 :" zrI kRSNa gItAmAM gAyuM che. evA AnaMdathI yAtrA thaI. e sivAya pahADomAM racanAtmaka kAryomAM himAlaya prati hara bhAratavAsInuM hRdaya svAbhAvika rIte AkarSita saMsthAnA kArya tathA rASTrIya kArya arthe paMdara hajAra mAIlathI thAya che. bALapaNathI ja himAlaya-darzananI abhilASA rahI hatI. sana vadhAre paidala paryaTana karavAnuM saubhAgya mane sAMpaDayuM e IzvarakRpA. svarAjyanuM lakSa rAkhatAM rASTrIya tathA racanAtmaka kArya - niSkAma 21mAM sAbaramatI satyAgraha AzramamAM saMmIlita thayA pachI e karmayoga-satata thato rahyo. paidala paryaTana uparAMta lagabhaga paccIsa bhAvanA dina prati dina ukTa thatI gaI. vividha saMsthAo janasevA arthe sthApita karI. temAM AMzika vizvavaMda rASTrapitA bApu e samaye sImita kSetramAM 'bApu' athavA pUrNata: sakriya sahayoga Apato rahyo. A saMsthAo mATe kahevAtA. emane khabara hatI ke mane himAlaya prati AkarSaNa che. lagabhaga daza lAkha rUpIyAnuM dAna (kuMDa) ekatra karyuM. A badhuM kAraNa ke gujarAta- saurASTramAM rahetAM giranAra - zetruMjaya - Abu Adi bhAratamAtAnI-janatAnI sevA arthe-jIvanasAdhanA karatAM AtmasaMtoSa parvatanI yAtrA hara samaya thatI rahetI. bApunI preraNA ane AzI prApta karato rahyo. rvAdathI sana 28 ogasTamAM almoDA AvyA. himAlayamAM AvatAM svataMtratA AMdolana sana 42mAM zarU thatAM kausAnI pAsenA vane pavitra saMkalpa siddha thayo. zrI gAMdhI Azrama canaudA upara briTIza sarakArane khunI paMjo paDayo. ekI sAthe badhA kAryakartAo giraphatAra thayA. sarakAre lagabhaga akhila bhAratIya daridranArAyaNa-khAdIkArya arthasaMgraha mATe eka lAkha rUpiyAno mAla japta karI hararAja karI dIdhuM. ane bApue sana 29mAM bhAratanI yAtrA karI tyAre temanA mATe ameDAmAM mArA mATe phAMsInI sajA paNa nizcita thayelI, paraMtu rAma rAkhe yAtrA ane ArAmane kAryakrama meM banAvyo hate. nainItAla-bhavAlI ene koNa cAkhe? phAMsIthI bacyo, paNa paMdara mahinA barelI senTrala rANIkheta-tADI kheta-almoDA Adi sthAnamAM jaI kauzAnI DAkabaMgale jelamAM najarabaMdha rahyo, pachI mukata thayo. abheDA jIllAmAM svarAjyalagabhaga paMdara divasane progrAma goThavyo hato. saMdeza ApatAM bIjI vAra pacAsa divasanI jela bheLavI, kauzAnIthI himAlayanuM adbhuta ane divya darzana thAya che. pharI chUTaye, tyAM aMgreja kalekTare jIllAthI hadapArane orDara bApue e vakhate gItAnA anAsakita yoganA pustakanI bhUmikA ApyuM. eTale kAzmIra gayA. rASTrIya sevAne avasara nahi lakhI pUrNAhuti karI pUrNata: saMpanna kareluM, temAM, nimna prakAranA maLe ema mitronA AgrahathI kAzamIra pAMca mahinA rahI pAchA aMtima zabdo che. eja jIllAmAM hadapArane orDara rahevA chatAM praveza karyo. paraMtu have "tA. 24 juna 29-kausAnI, himAlaya, jeTha vadI 2, 1986 briTIza sarakAranA vartAvamAM naramI AvI hatI. rASTrIya janatAne svataMtratA ApavAne aMdaranI vicAra hovAthI samAdhAnanI vAto mohanadAsa karamacaMda gAMdhI cAlatI hatI. e samaye uttara pradezanA gavarnara, yu.pI. sarakAra tathA kausAnInA draSya viSe bApue lakhyuM che ke, "svITajharlIDathI so aDAnA kalekaTara upara rU.99,999-9-9ne dAvo korTamAM dAkhala gaNuM sauMdarya ahiM bharyuM che, te paNa bhAratavAsI videzanA pahADomAM karI dIdhuM. tenA upara rUA. 2660-6-0nAM sTempa-korTaphI lAgelI. khAvA mATe jAya che?" canaudA gAMdhIAzramane mAla to sarakAre hararAja karele ja, eTale have bApune bAgezvara nAmaka prAcIna tIrthasthAna sarayu-gomatInA rUpiyA levAnI vAta thaI. aMte rAjya sarakAra sthApita thai. saMgama sthaLa para laI jaI "svarAjyamaMdira" no zilAnyAsa temanA zrI goviMdavallabha paMta mukhyamaMtrI, zrI kIDavAI homa minisTara, tathA hastaka karAvyuM. DaoN. kATaju laoN-minisTara banyA. paMcAyatanAmuM thatAM eka lAkha svataMtratA saMgrAma sana 30mAM bApue zarU karyo. himAlayanAM rUpiyA maLI gayA. pharI zrI gAMdhI Azrama upara tiraMge rASTradhvaja pahADomAM paNa paDagho paDayo. dAMDI mArca zarU karyA pachI dilamAM azAnti pharakAvI svarAjayanuM kArya jorazorathI zarU karyuM. thaI ke "bApue mane kema na bolAvyo?" patra lakhyo. uttaramAM gira bhArata rASTra tA. 15 ogasTa sana 47mAM svataMtra thayo. emAM ajJAta-jJAta evA aneka ni:svArtha dezabhakinAM tyAga ane phatAra thatAM pahelAM ja thoDIvAre tA. 5mI me 1930mAM karADI gAmathI balidAnanI tapazcaryA che. Ama svarAjya prA" na thayuM. bApunAM lakhyuM, "tyAM paNa svarAjanuM kArya thAya che. zuM kAThiyAvADa ke zuM AzIrvAda saphaLa thayAM. pahADa-badhuM bhAratavarSa che." - Ama bApunA AzIrvAda maLI gayA, himAlayamAM AvIne jIvanamAM saMkSipta paNa ujajavaLa Itiane bhAratamAtAnI pUjA karavAnuM saubhAgya prApta thayuM. ameDA lIsa- sarjana thayuM. emAM IzvaranI kRpA, eka sAdhAraNa mAnava myu. borDe rASTradhvaja pharakAvavAno prastAva pasAra karyo, paraMtu sarakAranA svayaMsevaka rIte pavitra bhAvanAnAM baLe, AtmabaLa - ane AtmaavarodhathI mu. sadasyo tenuM pAlana na karI zakayA, tyAre rASTradhvajanA zAntine anubhava satata thayA kare che. svarAjya pachI tene svArtha sanmAna arthe meM satyAgraha karyo. jIllAne DikaTeTara hovAthI saMcAlana mATe upayoga na karavAnuM AtmabaLa paramAtmAe ApyuM che. tenuM rahasya mAre karavuM paDeluM. 80 mIlITarI gurakhA sIpAhI mazInagana e che ke mArA jIvanamAM AdhyAtmika dhArmika bhAvanA prathamathI saMcita laIne AvI pahoMcyA. aMgreja kalekaTara be miniTamAM vikharAI thayelI; rASTrIyatA te pachI ja AvI. himAlayamAM aneka saMta, mahAtmA- javAne hukama ApyuM. 150 svayaMsevakomAMthI pAMca sAta rahyA. kAraNa baMdukanI goLI calAvavAno hukama ApavAmAM Avyo hato. aMte goLI pavitrAtmAonAM darzana - satsaMga-tathA AzIrvAda meLavavAno avasara na cAlI, paNa mIlITarInA lAThIcArjathI be hADakAM tUTyA. e pachI maLyA karyA che. satata niSkAma karmayoga dvArA Atmazuddhi thatAM AtmasatyAgrahanAM vija mATe alTImeTama eka mahInA bAda apAyuM. ane zAntino anubhava thAya emAM ja jIvana jIvavAnI saphaLatA samajuM chuM. aMte myunisipala oNphisa para rASTradhvaja laherAvA mAMDaze. rASTradhvajane vijya thayo. ahiMsAtmaka satyAgraha saphaLa thayo. "amara rahe "svarAjya" te prApta thayuM. ene "surAjya" banAvavA tathA rasvataMtra bhAratanuM rASTradhvaja !" "sarvodaya" siddha karavAno have te anAsakata rIte zAnta prayatna "G[ pa frdam"ne svayaM anubhava sana 31mAM thayo. karato rahuM chuM. sevA zodhavA na jatAM je kaMI yata kiMcita kArya chAtInuM tathA paganuM hADakuM tUTayuM te sana 30nA satyAgrahamAM; paNa svAbhAvika pravAhapatita rIte AvI paDe te kArya anAsakatapachI bIje ja varase kailAsayAtrAe prasthAna karyuM. kalAsa mAnasarovara- niSkAma bhAvanAthI karatA rahevuM evI vRtti huM anubhavuM chuM. ane nAM darzana tibeTamAM karyA. seMkaDo mAIlanI yAtrA - daza - paMdara - ane e rIte jIvanane zAnta banAvI lIdhuM che. vIsa hajAra phUTanI UMcAI paranAM himAlaya pahADomAM zAntilAla
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ muddha jIvana sUkI dharatInAM mIThAM smaraNA budhavAra, tA. 10-2-65 milana samAraMbha 'kaccha mitra ' nA kAryAlayamAM rAtrinA ATha vAgye amArA zrI paramAnaMdabhAInuM'kaccha mitra' nA kAryakaro sAthe milana goThavavAmAM AvyuM hatuM. zrI paramAnaMdabhAI muMbaInA saurASTra TrasTanA eka TrasTI che ane 'kaccha mitra'saurASTra TrasTa taraphathI pragaTa karavAmAM AvatA sAmayikomAMnuM kaccha-bhujamAMthI pragaTa thatuM eka dainika patra che. te kAryAlayanA menejara zrI jamanAdAsa pI. zAha che, ane jo ke kaccha mitranA taMtrI kacchatA jANItA kaoNMgresI AgevAna zrI jhumakhalAla mahetA che, paNa kacchamitranuM saMpAdanakAryamoTA bhAge bhAI navIna aMjAriyA saMbhALe che. upara jaNAvela milana prasaMge A banne bhAIoe tema ja anya kAryakaroe, ame kaccha mitranA kAryAlaya upara pahoMcyA eTale, amane AvakAra Apyo. A prasaMge, muMbaInuM dvibhASI rAjya hatuM tyAre je nAyabapradhAna hatA evA kacchanA kaoNMgresI pramukha AgevAna zrI premajI bhavAnajI Thakkara paNa upasthita thatA hatA. prAraMbhamAM zrI jamanAdAsabhAIe paramAnaMdabhAInuM puSpahArathI svAgata karyuM ane temanA upasthita kAryakarone paricaya Apyo. tyAra bAda zrI paramAnaMdabhAIe kaccha mitranA saMpAdaka temaja anya kAryakarone uddezIne bolatAM jaNAvyuM ke "A nimitte tamA badhA bhAIonI vacce AvavAnuM banatAM ame ghaNA AnaMda anubhavIe chIe. A kacchano pravAsa yojavA pAchaLa kacchanI riLayAmaNI bhUminAM darzana karavA ane sAthe sAthe jyAM jyAM zakaya hoya tyAM tyAM kcchanA bhAIone maLavuM, temane najIkathI jovA - jANavA, ane e rIte kacchI prajA ane muMbaI bAjue vasatA ame loko vacce je kAMIka alAyadApaNAno bhAva varte che te dUra karavA, ane temanI sAthe AtmIyatA anubhavatA thavuM--AvA amAro uddeza che. ame jyAM jyAM gayA tyAM tyAM amArA je AdarasatkAra thato rahyo che ane ame je umaLakAno anubhava karyo che tenA pariNAme amAro uddeza sArA pramANamAM saphaLa thaI rahyo che ema amane lAge che. tyAra bAda 'kaccha mitra' jevA kaoNMgresataraphI sAmayikanuM AjanI lAkazAhIne varelA bhAratamAM zuM kartavya hovuM jAIe e bAbatano ullekha karatAM zrI paramAnaMdabhAI.ne jaNAvyuM ke "alabatta, koI paNa pakSanI tarapheNa karavAnA koI paNa vartamAnapatrane adhikAra che, paraMtu tevI tarapheNa karatAM satyanI rakSA karavAnI teNe pUrI kALajI rAkhavI ghaTe. pakSanA hita khAtara pakSanA svajane satyane sanmukha rAkhIne pakSanA kAryanI ane pravRttinI jyAre paNa jarUra jaNAya tyAre TIkA karatA rahevuM joIe. 'kaccha mitra'ke anya vartamAnapatra tAja lokonA sAcA mitra tarIkenI pharaja bajAvI zake. " temaNe umeryuM ke "kaccha mitra jevA sAmayika patro pakSa nirapekSa banIne pAtAnuM kArya lAve evI AzA vadhAre paDatI gaNAya. AvA pAtrAne AjanA rAja kAraNI pakSeAmAMnA koI eka pakSa sAthe saMbaMdha heya ane tenuM valaNa e rIte pakSataraphI hoya emAM kazuM khoTuM nathI. paNa teno artha ema na ja thaI zake ke pakSanA darekakAryanuM teNe samarthana ja karavuM joIe. pakSanA hita khAtara paNa jyAM jyAM pakSanI bhUla thatI dekhAya. leAka-kalyANanI hAni thatI jaNAya, tyAM tyAM AvA sAmayikanI pharaja che ke teNe lokone tema ja pakSane paNa spaSTa mArgadarzana karAvavuM joIe, yogya viveka ane saMyamapUrvaka ane ema chatAM niDarapaNe peAtAnA abhiprAyo darzAvatA rahevuM joIe. jo pakSa niSTA satyanA bhAge dAkhavavAmAM Ave te te patra lekonuM maTI jAya. che ane pakSa''nuM dAsa banI jAya che. A bAbata AvA patranA saMcA lakoe haMmezA dhyAnamAM rAkhavI joIe. amArA saurASTra TrasTanI A ja nIti che ema huM mAnuM chuM." tyAra bAda zrI premajIbhAIe paramAnaMdabhAI joDe ame sau kaccha darzane AvyA chIe e jANIne pAtAno AnaMda vyakta karyAM ane jaNAvyuM ke, " amArA dezamAM pravAsajUthe Ave che tyAre cokkasa pUrvagrahapUrvaka Ave che. keTalAkanA to mAtra evo ja khyAla hoya che ke kaccha eTale raNa, paNa Apa bhAIe ATaluM pharyA che. ane haju keTalAka bhAga pharavAnA che e uparathI Apane pratIti thaze ke nahi kevaLa retI che, na ahiM kevaLa ahithI tahIM UMTa pharyA kare che. ahiM AvanArAonA manamAMthI pahelAM te! A khyAla dUra thavo joIe. amArI bhUmimAM tamane vividhatA dekhAze, sapATa pradeza, TekarALa pradeza, nadI, nALAM ane sarovara ane traNe bAjue vIMTaLAI vaLelA mahAsAgara.. ahiMnA bannI pradeza Pure pasture land 634 mAIlano che. huM eka vakhata zrImatI puSpAbahena mahetA AvelAM ane A pradeza jyAre emane me' batAvyA tyAre temaNe kahyuM ke," "amAre tyAM eka gokula che, jyAre tamAre tyAM pAMca-sAta gAkulo eka sAthe che. A pradezamAM moTe bhAge mAladhArIe tame jozo. temanA dhaMdhA pazu - utpAdana ane pazudhanano che, A deza InsAniyata ane mahAbbatano deza che. ahinuM Azcarya e che ke ahinI vastI vadhatI ja nathI. pAMca lAkha sthAnika che jyAre ATha lAkha muMbaI vigere moTA zaheromAM vase che. amAre tyAM pazu pAlana vyavasAya khetI karatA moTo hAI bAjarI karatAM dUdhanA phALe moTo che. gAmaDAmAM AjIvikAnAM koI sAdhana nathI." ctl. 2-4-84 tyAra pachI keTalIka praznottarI thaI jenA javAbamAM teoe kahyuM: ....... "kaMDalA - DIsA relavenuM 1952mAM saMdhANa thayuM. pahelAM 230 mAIlanAM rastA hatA te Aje 1230 mAIlanAM rastAo thayA che. Better roads karatAM ame More roads.. nA khyAla rAkhyo che-ane A na karyuM hota tA tame nArAyaNasarovara para eka ja divase na pahoMcata. 108 nAnA Deme baMdhAI rahyA che. 150 pAtAlika kUvAno kAryakrama che. 1948mAM amAre tyAM 3 hAIskUlA hatI, Aje 23 thI 24 hAIskUlo che. amAruM kaccha Ama dhIme dhIme upara AvI rahyuM che. mIThuM e amArI Basic Industry che khanIjanuM saMzodhana cAle che gAMdhIdhAmamAM je ughogA che temAM free trade zone che. ane ahiMnuM utpAdana paradezamAM ja mokalavAmAM Ave che jenI sAme emane lAIsensa maLe che." * kacchamitra' kAryAlayanA menejara zrI jamanAdAsa pI. rAhu zrI paramAna MdabhAinu puSpahArathI sanmAna kare che. A to premajIbhAInA vakatavyanI TUMkI noMdha che, paNa temaNe kacchanI aneka vizeSatA ane lAkSaNikatAono amo pUrA vistArathI paricaya karAvyo ane be divasa pahelAM naliyA khAte zrI. vinAdarAya vorAe amArI samakSa kaccha saMbaMdhe je
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-15 prabuddha jIvana mAhitIpUrNa vivaraNa karyuM hatuM temAM premajIbhAInA vivecane mahattvapUrNa puravaNI karI ane tethI ame sau khUba prabhAvita banyA. temane tema ja kacchamitranA kAryakarone hArdika AbhAra mAnatAM kacchanA tUTatA jatAM gAmaDA tarapha meM temanuM dhyAna kheMcyuM ane temane nAnA udyogo dvArA sajIvana karavA anurodha karyo. kalamamaMDaLanI sabhAmAM tyAra bAda e ja makAnamAM bIje mALe zI paramAnaMdabhAIne anulakSIne sthAnika kalama maMDaLa taraphathI eka sabhA yojavAmAM AvI hatI tyAM ame gayA. prAraMbhamAM zrI prANagiri gausvAmIe kacchanI zauryagAthAone vaNI levuM svaracita kacchI kAvya saMbhaLAvIne saunAM dilanuM raMjana karyuM. tyAra bAda kalama maMDaLanA pramukha ane jANItA sAhityakAra zrI rasikalAla joSIe hAthe kAMtelA sutaranI AMTIthI zrI paramAnaMdabhAInuM svAgata karyuM ane temanI ujajavaLa sAhityasevA ane kArakirdIno Acho paricaya Apyo. tyAra bAda zrI paramAnaMdabhAIe ekatra thayelA sAhitya rasika mitrone udezIne sAhitya sarjana aMgenA pitAnA vicAro raju karyA. temaNe jaNAvyuM ke "mAre mana lekhana aka zilpanuM nirmANa che. eka zilpakAra TAMkaNAM mArI mArIne athAga parizrama pachI jema eka suMdara kaLAmUrti taiyAra kare che tema sAhityakAre paNa UMDA ciMtana ane pUrepUrI sAdhanA karIne sAhitya sarjana karavuM joIe ane e rIte sarjAyeluM sAhitya ja ciraMjIva sAhitya banI zake che." pote kaI rIte lakhe che tene khyAla ApatAM temaNe jaNAvyuM ke, "akSaranI upAsanA sAthe mAruM jIvana joDAyeluM che, paraMtu huM mane potAne sAhityakAra mAnato nathI. prabuddha jIvananA saMpAdana sAthe huM 26 varSathI joDAyela chuM, chatAM huM haMmezA mane pitAne vidyArthI ja lekhuM chuM. navuM navuM jANavAnI, samajavAnI tIvra AkAMkSA huM haMmezAM sevato rahyo chuM. jIvanane sIdhuM svata: samajavAno mAro prayatna rahyo che. vicArane mananI aMdara pUrepUro AkAra maLe pachI ja tene zabdabaddha karavo evo meM Agraha sevyo che. je viSaya ke vastu paratve manamAM urge-anta:preraNA - anubhivAya nahi te viSaya upara huM kadApi lakhatA nathI. je koI vastu manamAM Ave che te ghaNI vakhata lAMbA samaya sudhI manamAM ghoLAyA kare che ane pachI jyAre vastuvicArane spaSTa AkAra maLe che tyAre lekhinI kAgaLa upara ApoApa sarakavA lAge che ane pachI to .jyAM sudhI te vicArane pUro zabdAkAra apAya nahi tyAM sudhI huM eka prakAranI becenI anubhavuM chuM. pahelAM vicAra pAchaLa mana doDe che; pachI vicAra manane majabUtapaNe pakaDe che ane jyAM sudhI te pUrepUro zabdamUrta na thAya tyAM sudhI tenI pakaDa chuTatI nathI. koI paNa lakhANa taiyAra karavA pAchaLa keTalo samaya jAya che teno koI hisAba raheto nathI, paNa vicArane apAyela zabdAkAra manane pUro saMtoSa na Ape tyAM sudhI tene maThAravAnuM cAlyA ja kare che. A lekhanapravRtti mArA mATe 'svAntaH sukhAya' rahI che. te dvArA AtmAnI abhivyakitane AnaMda huM anubhavuM chuM." emaNe vizeSamAM jaNAvyuM ke "jene sAra lekhaka banavuM hoya, jene ucca kakSAnuM sAhityasarjana karavuM hoya, teNe sAhityanI pUrepUrI upAsanA karavI joIe. sAhityanA kSetramAM siddhi prApta karavA mATe akhaMDa ciMtana, vAcana ane parizrama sivAya koI sAdo sIdhe rAjamArga che ja nahi." AjanA sAhityakSetre je keTalAka chIcharA pravAho vahetA thayA che tene ullekha karatAM temaNe jaNAvyuM ke "samAjamAM bhegavilAsa ane bhautikavAda tarapha vadhatA jatA mehanuM paNa kadAca e pariNAma hoI zake che. ema chatAM lokone halakI koTinuM sAhitya joIe chIe eTale e prakAranuM sAhitya pIrasatA rahevuM e te sAhityazakitane kevaLa vyabhicAra che. AvI vRtti ane pravRtti sAcA sAhityakArane na zobhe. UMcI kakSAnuM ane sAtvika sAhityanuM nirmANa karavuM e ja sAcA sAhityakArano dharma che." AbhAranivedana sAthe A sabhA pUrI thaI ane rAtrInA 11 vAgyA lagabhaga ame sau amArA nivAsasthAne AvyAM ane rAtrI sukharUpa nidrAmAM pasAra karI. gurUvAra, tA, 11-2-5 khAvaDA savAre saune nAstAmAM bhUjanA prakhyAta pakavAne cAhanI sAthe ApavAmAM AvyA. te patAvIne saue basamAM sthAna lIdhuM. zrI maganabhAIe AgalI rAte ja sUcanA ApI hatI "koIe nAvAnuM nathI. kemake tame pAchA pharazo tyAre dhULa dhULathI bharAI gayA haze ane AvIne nAvuM ja paDaze." eTale ame phakata nAsto karIne ja basamAM beThA. Aje amAre bhujanI uttare AvelA bannI - khAvaDA tarapha javAnuM hatuM. amArI sAthe " kacchamitravALA jamanAdAsabhAI ane 'janmabhUmi'nA khabarapatrI narabherAma sadAvratI paNa joDAyA hatA. khAvaDA e bannI pradezanuM chelluM gAma che. ahiMthI pAMca sAta mAIla choDIne raNa zarU thAya che. raNa amane dekhAtuM hatuM. AghethI baraphano parvata ame jotA hoIe evuM lAgatuM hatuM. Aje tApa anubhavAto hato. 'khAvaDA" nA luhANA bhAIoe amAruM svAgata karyuM. khAvaDA 1700 nI vastIvALuM gAma che. luhANA bhAIo zeDo ghaNe vepAra kare che. jIvananI jarUriyAto moTe bhAge bhujathI lAve che. bhaNatara sAta dhoraNa sudhInuM che. grAmasevaka zrI himAMzu joSIe ahinI paristhitino khyAla Apyo. ahiM pANInuM eka moTuM TAMke bAMdhavAmAM AvyuM che je 1500 phaTa dUranA kuvAmAMthI mIThuM pANI kheMcI lAve che ane A pANI sthAnika lokone maLe che. ahithI thoDe ja dUra chADabeTa che jyAM ApaNuM sainya - sarahadanuM rakSaNa kare che. chADabeTa 1956mAM pAkistAne laI lIdhelA paNa pAchaLathI ApaNe meLavI lIdhela. ahiM ame gAmamAMthI mesuba lIdho. mesuba ahino vakhaNAya che. ahiMthI upaDavAnI taiyArI karatA hatA evAmAM keTalAka UMTavALA AvI caDhayA. A UMTo upara zaNagArelI beThako hatI. A UMTavALA e amane UMTanI savArI mANavA nimaMtraNa ApyuM. eTale amArAmAMnA ghaNA kharAM bhAI-bahenae kadAca jIMdagImAM pahelIvAra pAMca pAMca dazadaza mInITa mATe A UMTonI savArIne lAbha lIdhe. lagabhaga madhyAhUno samaya hato. ahiMthI haju 14 mAIla pAchA jaIne amAre bhAjana karavAnuM hatuM, ema chatAM ame na UMTone choDIe; na amane UMTa choDe. mAMDa mAMDa bUmo pADIne badhAMne basamAM besADayAM. A rIte A UMTonI savArI amArA manamAM madhara smaraNa rUpe jaDAI gaI. bannI pradeza: bhinDIyAra jo ke ame bhUjathI nIkaLyA tyAre bannI pradezamAM thaIne kacchanA uttara sImADA para AvelA khAvaDA gAme gayA hatA, paNa amAre kAryakrama A bannI pradezamAM AvelA bhinDIyArA gAmamAM pAchA pharatAM rokAvAne hato. A bhinDIyArA, khAvaDAthI 14 mAIla lagabhaga enA e ja mArga upara paNa jarAka bAjue AveluM che. ahiM vasatA mAladhArI loko jeo jAtanA musalamAna che, temane maLavAnuM premajIbhAIe amArA mATe goThavyuM hatuM. ahi amArA mATe vana bhajanane prabaMdha karavAmAM Avyo hato. zrI premajIbhAIe emanA vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM tema A bannI pradeza kacchanA uttara bhAgamAM Avyo che. tene aDakIne kacchanuM raNa patharAyeluM che. A pradeza 624 corasa mAIlanuM kSetraphaLa dharAve che ane A Akhe cariyANa pradeza che. bhAratabharamAM AvaDo moTo cariyANa pradeza anya koIpaNa rAjyamAM nathI. ahiM moTA bhAge mAladhArIo vase che, ane kevaLa pazuucherane temane vyavasAya che. A pradezamAM vRkSo bahu ja ochAM che ane jamIna upara moTA bhAge ghAsa uge che jenA upara ahiM vasatA DhoronuM poSaNa thAya che. " ame bhinDIyArA pahoMrayA eTale tyAM ekaThA thayelA mAladhArI lokoe amAruM svAgata karyuM ane jhADanA chAMyaDA nIce amArA mATe bIchAvelA khATalA nAMkhI rAkhyA hatA jyAM temaNe amane bahu bhAvapUrvaka besADyA ane pachI teo amArI sAme ToLuM maLIne jamIna uparabeThA. A mAladhArI bhAIone pozAka raMgIna ane vaividhyathI sundara lAgato hato. mAthe moTI pAghaDIo, moDhA upara moTI moTI dADhI ane nAka gha ma - kama -- - - - - - -
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-565 i | medAnagInuM pradarzana karAvatI hatI. temanA anubhavI. temAMnA eka bhAIe AgaLa AvIne mAM upara bhavyatA hatI, prasannatA hatI, paNa sAthe sAthe Aje bhegavavI paDatI taraha tarahanI hADamArIo - anAjanI achata ane amane kahyuM ke, "amAre tyAM anAja pAkatuM nathI, ApaNI cIjavastunI moMghavArInA kAraNe temanA moM upara muMjhavaNa ane sarakAre amane khAvAnuM te pUruM pADavuM joIene?" A tenA ud vedanAnI rekhAo paNa daSTigocara thatI hatI. gAramAM UMDI rUMdhAmaNa, AMtaraDI kakaLATa ame anubhavyuM. gujarAta A mAladhArIone nAyaka .Spokesman - thoDuMka bhaNelo. sarakAre A bAbatane jarUra vicAra karavo joIe ema amane lAge. e badhAMnI kAMIka evI samajaNa lAgI ke ame koMgresavALA lAgyuM. A AkhI kema musalamAna hovA chatAM temanI vaphAdArI eTale ke sattAvALA chIe eTale te badhAnI vatI temanA bhArata pratye che ema temaNe pharI pharIne jaNAvyuM. A vaphAdArInI e nAyake temanI agavaDonI - temanI phariyAdonI-eka yAdI karI vadhAre paDatI kasoTI karavI na ghaTe . khAsa karIne AjanA saMyorAkhI hatI je teNe vAMcavA ane amane samajAvavA mAMDI. A gomAM-AvuM saMvedana ame anubhavyuM. yAdI nIce mujaba hatI. (1) amane eka aThavADIAmAM 1 jaNa dITha be kIlo ghauM amArI bAjue ja temanA nivAsasthAne hatAM. Ane ghATa ochA paDe che te temAM vyAjabI vadhAre karAvI Ape. amuka aMze kubA jevA hoya che. tene ahiM "bhuMgA' kahe che. A (2) amane dhaMdhA rojagArI nahi jevA che to te mATe sarakAre bahArathI mATInAM banAvelAM hoya che. aMdara jANe ke eka nAnuM maMdira kAMIka goThavaNa karavI joIe. ke carca hoya evI tenI sajAvaTa hoya che. khAsa karIne tene ghummaTa (3) bhujathI khAvaDA jatI AvatI basa savIsa pharI pharIne vibhAga bahu zaNagArelA hoya che. AvA be bhuMgAmAM amArA mATe A bAjue Ave che te te sIdhI karAvI Ape ke jethI amane jamavA besavAnI sagavaDa vicAravAmAM AvI hatI. upara jaNAvela bhuja javuM-AvavuM saheluM paDe. mAladhArI bhAIo sAthe amArI lagabhaga eka kalAka carcA cAlI. T (4) rautra-vaizAkha mATe amArA Dhorane dANAdUNI maLe e tyAra bAda ame sau bhojana mATe be bhaMgAmAM goThavAI gayA. eka prabaMdha karAvI Ape, kAraNa ke te divasamAM koI ThekANe ghAraNa hotuM nathI. bheguM te aMdarathI navaraMgathI kalAtmaka rIte citreluM hatuM-aMdara - (5) A bAju koI davAkhAnuM nathI. A gAma nAkanuM che te ahiM eka davAkhAnAnI khAsa goThavaNa thavI joIe. pharatuM davA bharatakAmanAM gAlIcA ane caMdaravA paNa hatA. bhUjathI baMdhAvela purI-zAka khAnuM aThavADiyAmAM be vAra Ave che, tethI amane bahu ja ochI ane khAvaDAne mesuba, e bhejanathI ame tRpti anubhavI. sau hasatA rAhata maLe che. jAya, vAta karatA jAya ane jamatA jAya...AjanuM ahinuM vAtA(6) A varase A bAju duSkALa che, tethI A varasane varaNa koI anekhuM ja hatuM. bhUMgAmAMthI bahAra nIkaLyA te eka sIjhanane gocara Tekasa mApha thavuM joIe. mAladhArI zaraNAI vagADato hato ane e eTalI suMdara vagADate (7) A bAjune rasto pAko karAvI Ape. hato ke te sAMbhaLIne bIsmIlAM khAnanI yAda AvatI hatI. badhA raMgamAM AvI gayA, tAnamAM AvI gayA, ane zaraNAInA sura sAthe sau (8) saurASTra bAjunA rabArI loko hajAronI saMkhyAmAM gADara tAla devA mAMDayA. pachI te jhADane chAMyaDe garabe zarU thayo. garabAmAM ane Dhorane laIne A bAjue Ave che ane amArAM Dhoro mATe bahenonI sAthe bhAIo paNa joDAyA - AvaDe ke na AvaDe - nAcavuM cAro carI jAya che ane amArA Dhorone ghAsacArAnI bhAre taMgI e ja AnaMdanI mastI hatI. sthalakAya bhagubhAI ane tanasukhaanubhavavI paDe che te kaI paNa rIte AnI aTakAyata karAve. bhAI paNa garabAmAM joDAyA. paramAnaMdabhAI ane dAmajIbhAIne te (9) varUo amArAM jAnavarane mArI nAMkhe che te tene upAya karAve. choDAya ja kema? saunA smitabharyA mukhe ane nAcagAna joI suzIlA temanI A badhI vAtone ame pUrI zAnti ane sahAnubhUtithI bahena bolI UThayAM "AjanA je AnaMda kadi Avyo nathI ! sAMbhaLI. ame koI sarakArI mANase nathI ema ame temane jaNAvyuM. Ama chatAM temanA mATe amArAthI banatuM karavA temane bhinDIyArAthI sAMje 4-00 vAge cAha pIne muslImabhAIame AzA ApI. enI vidAya temanA kadAvara zarIro ' lIdhI. rastAmAM 'Dema" Avya-rudrajotAM temane jaNa mAtAne baMdha-te dITha maLatA aThavA jovA ame utaryA. DiyAnA be kIlo Landscape suMghauM jarUra ochA dara hato, paNa pANI. bahu ochuM hatuM. paDatA haze. e kacchamAM koI paNa temanI phariyAdamAM, prazna hoya to te amane ghaNuM vajudI pANIne ja che. lAgyuM ane ema sAMje 5-30 chatAM 'niyama e- eka vAge bhUja pahoMcI niyama evI jaDa gayA-nAghA-dhoyA ane bhajanatAne varelI ApaNI zALAe bhAjana sarakAra athavA te levA pahoMcI gayA. ApaNuM sthAnika bhAjana bAda bajA ramAM cakkara mArI. kherAkI khA tuM utAre AvI sUI temane kazo ja, gayA. vicAra nahi karatuM apUrNa hoya e vicArathI khAvaDAmAM paramAnaMdabhAI UMTa upara beThA che ane cImanalAla jeThAlAla UMDI khinnatA upaDavAdI taiyArI kare che tenuM dR5. zAha mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, mubaI-3, mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala kasa keTa, mubae'.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' REGD. No. B-1866 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 2 muMbai, me 16, 1995, ravivAra AphrikA mATe ziliMga 8 prabuddha jIvana zrI mubai jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhagavAna mahAvIrane mahAvIra para be zabdo bolavAnA che e jANIne mane AnaMda thayo. mahAvIra varSo pahelAM thaI gayA hovA chatAM emanA saMdeza hajI eTalA ja nityanUtana che. je satya hoya che te sanAtana ja hoya che. satya haMmezA aparivartanazIla ane zAzvata hoya che. evA satyane jeo jANe che ane je satyamaya jIvana jIve che te vyakita paNa sanAtana banI jAya che. enuM mRtyu thavA chatAM teo marI jatA nathI, paNa teo mRtyu pachI paNa hamezAM ApaNI vacce ja vasyA kare che. jIvananA dIvA jale che ane bujhAya che. kALanI retI para keTalAka akSaro UThayA pahelAM ja vilIna thaI jatA hoya che. paraMtu keTalIka jyotirmaya vyakitae mAnavacitta para potAnA cihano sadAne mATe aMkita karI jatI heAya che. evI amara vyakitaonI paraMparAmAM mahAvIranuM nAma khUba ja agrasthAne che. emaNe je meLavyuM te Aje paNa ApaNane mArgadarzana Ape che; ane cetanAnI je UMcAIe emaNe emanA AvAsa banAvyo te Aje paNa ApaNane sAda karI rahI che. manuSya eka setu samAna che. te paDAva nahIM paNa yAtrA che. pazumAMthI prabhu banavAnI abhIpsAnuM nAma ja manuSya che, je vyakita A abhIpsAthI AMdolita nathI thatI, te mAtra kahevA pUrato ja manuSya che, enA vAstavika manuSya janma tA hajI thayo ja nathI, te hajI sudhI garbhamAM ja che. jyAre tenAmAM divyanI tRSA jAgaze tyAre ja tenA janma thaze ane tyAre ja te uttaradAyitva tenAmAM upara Avaze, je eka manuSyanuM ane mAtra manuSyanuM ja saubhAgya che. e uttaradAyitva che satyane jANavuM ane prApta karavuM. mahAvIre eka divasa potAnI jAtane evA uttaradAyitvathI atyanta prabhAvita thayelI nihALI. emanA prANe jIvanasatya jANavAne mATe vyAkuLa banI gayA ane emaNe potAnI samagra zakita ane saMkalpane ekaThA karIne ajJAta dizAmAM pagaraNa mAMDyAM. temane mAtra korA vicArathI saMtoSa na thayo, ane jene saMtoSa thaI jAya enI tarasa ja mithyA che ema samajI levuM. vAstavika tRSA to sarovarane prApta karIne ja tRpta thAya che. satyanA vicAra nahIM paNa sAkSAtkAra ja evI tRpti ApI zake che. satya vicAravA mATe nahIM paNa jANavA ane jIvavA mATe che. prANanA prANanI jema satyane meLavavAnuM che. tattvanti ane tattvadarzanamAM A ja pharaka che. eka mAtra vicAra ja kare che, jyAre bIjo darzana kare che. eka cakSuhIna vyakita prakAza' viSe vicAra karyA kare to tethI zuM meLavaze? tene badale te AMkhAnA upacAra karAve e ja bahetara che. AMkha haze to prakAzanuM darzana karaze. je prakAzAnubhava viSe satya che te ja satyAnubhUti viSe paNa che. mahAvIra mAtra vicAraka nahAtA, daSTA hatA. emaNe satyanA mAtra vicAra na karyo, paNa enAM darzana karyAM. vicAravAmAM to mAtra sAdhanA - patha mastaka ja ekAgratA sAthe che. jyAre satyanA darzana mATe to saMpUrNa cetanAnI kAMti karavI Avazyaka che, ene mATe to samagra vyakitatvane ja badalAvavuM paDe che. e ja AmUla parivartana che. evI ja samagra ane UMDA parivartanathI vyakita svayaMne ane svayaM samasta sattAne jANavAmAM saphaLa bane che. sAmAnya rIte ApaNe saMpUrNapaNe sajAga nathI hotA ane ApaNane ApaNI pUrI sattA ane cetanAnuM bhAna nathI hotuM. ApaNe cetanAnA eka ati alpAMzathI ja paricita chIe ane bAkInI cetanA aMdhakAramaya che. ApaNI cetanAnA je moTo aMza acetana ane aMdhakAramaya che tene sacetana ane prakAzita banAvavAthI ja. te cakSu mATe darzanagamya bane che, jenAthI satyano sAkSAtkAra thAya che. vyakita svayaM ja pUrNa cetanamaya ane apramatta banIne AMtaracakSu prApta kare che jenA vaDe satyanuM dvAra khUle che.. mahAvIra svayaMne ja jANavA mAgatA hatA, kemake prajJAnI e jAgRtAvasthA dvArA ja du:kha ane jIvananA baMdhanAmAMthI chUTakAro maLavAno saMbhava hatA. emaNe e jJAnane mATe khUba ja zrama lIdhe ane sAdhanA karI. bAhya sarva emaNe choDI dIdhuM, jethI teo svayaMne prApta karI zake. teo utkaTa tapazcaryAmAMthI pasAra thayAM ane jyAM sudhI emane parama jIvananI prApti na thaI tyAM sudhI teo thAkayA vagara svayaM ajJAna ane aMdhakAranI sAme jhUjhayA. emanA jevo mahAtapasvI meLavavA bahu ja muzkela che. mahAvIranI sAdhanAno mULa AdhAra zuM hato? emaNe potAnI satyanI khAmAM koI satyane prathamathI ja mAnI lIdhuM nahotuM. emanI dRSTi eka aMdhavizvAsInI nahotI. teo te vaijJAnika zodhaka hatA. teo potAnuM kArya eka mAtra satya, ke je asaMdigdha che, tenA AdhAra para ja kare e svAbhAbhAvika che. eTaluM sAcuM che ke svayaMnI sattA "huM chuM" asaMdigdha che. enA asvIkAra karavA azakaya che, kAraNa ke tenA asvIkAramAM paNa enI upasthiti nizcita thaI jAya che. "huM nathI" ema kahevAmAM paNa 'mAruM hovuM' ja siddha thAya che, kemake jo huM nathI te Ama kaheze paNa koNa ? Ama "huM chuM "e siddha che. 'huM koNa chuM' e ja siddha karavAnuM che. 'huM koNa chuM" e jANavA mATe mahAvIre traNa mithyA tAdAtmya tADavAnuM kahyuM che. 'huM koNa chuM' ane 'huM zuM chuM' e jANatAM pahelAM mAre e jANavuM jarUrI che ke 'huM zuM nathI.' ApaNu paheluM tAdAtmya A zarIranI sAthe che, bIjuM vicAranI sAthe ane trIjuM bhAvanI sAthe che. . A traNene toDavA e ja tapazcaryA che. jema jema A tAdAtmya tUTe che tema tema ApaNA cittanI acetana kakSA cetanamaya banatI jAya che ane ApaNI bhItara aMdhakAranI jagyAe prakAzano janma thAya che. zarIranI pratyeka kriyA ane huM zarIra nathI, to A smaraNa kramaza: vicAranA satata pravAhamAM sthitimAM evuM yAda rAkhavuM ke cetanAne zarIrathI mukata kare che. evuM yAda rAkhavuM ke huM vicAra
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana nathI, te te kramaza: cetanAne vicArathI mukata kare che. vAstavikatAnI nikhAlasatAthI jo prajAne yathArtha khyAla apAto hota bhAvanA sUkSma taraMga vacce evuM smaraNa karavuM ke huM bhAve che te te prajAnuM naitika khamIra ane daurya TakAvavAmAM karAgata nIvaData. nathI, to te kramazecetanAne bhAvathI mukata banAve che. e " : { " paraMtu Ane badale ApaNe tyAM te sAva avAstavika ne kaMIka zI. vicAra ane bhAvanuM taTastha mirIkSaNa ane jANakArI che. bAliza bhUmikA ja apanAvAya che. jevI AvI koI paristhiti cetanAne emanA paranA vijaryamAM saphaLa banAve che. cetanA jayAre . emanAthI mukata bane tyAM ja A avasthA vayamAM pratiSThita ra - UbhI thAya ke peluM 'tasue tasu bhIna.'nuM rASTragIta ghAMTA paDI "T 1] - - thAya che, jene samAdhi ko mAM Ave che. samAdhimAM satyanuM darzana pADIne gavAvA mAMDe che. yuddhamericAnA paNa ekapakSI ne aMdhArapaTathAya che. satya saMpUrNa jIvanane ja badalI nAkhe che ane vyakitano bharyA ahevAla ApavAmAM Ave che. jAhera hitamAM badhuM gupta rAkhabIjo ja janma thAya che. e ja bhAgavata janmanI zarUAta che. vAne hAu paNa vadhupaDato savAra thaI bese che. eTale pachI amuka vAsanAmAMthI mukita ane karaNAmAM pratiSThiA e ja satyAnubhava che. mahAvIre ene ahiMsA kahI che. ahiMsA eTale prema, ahiMsA eTale pradeza choDavAnI nakkara vAstavikatA jyAre ApaNI sAme AvI paDe svayaM ane samastanI vaccene ekAtmabhAva. je svayane jANI le che che, tyAre tene pacAvavI jarI agharI paDe che. te e paNa jANI le che ke je AtmA enAmAM che e ja sama AvuM ja AvI paristhiti tarapha jovAnA daSTikoNa tema ja stamAM che. AthI svAbhAvika rIte ja enAmAMthI sarva tarapha prema tenA Akalana bAbata thAya che. jANe saMpUrNa yuddha jAhera thaI gayuM ane karuNAne pravAha vahevA lAge che. A sthitie jIvana potA hoya evA mAnasika javaramAM ApaNe sapaDAI jaIe chIe ane mATe nahi paNa badhAne khAtara banI jAya che. vyakita svayaMne jANIne tethI paristhitinuM tenA yathArtha svarUpamAM Akalana karI zakatA nathI. svathI mukata banI jAya che. mULa vAta samajavAnI e che ke AvAM chamakalAM Aje rAjanItinI jJAna ahaMne ogALI nAMkhe che ane nirahaMkAritA phalita vyuharacanAnA eka aMgarUpa banI gayAM che. AvA saMgha Aje UbhA thAya che. A prakAranI caryA ja brahmacarya che. manuSyamAM bhAgavatagaeNtanAne karAya che te yuddha laDavA mATe pradeza sara karavA mATe nahIM, paNa anubhava thAya che ane AtmA ja paramAtmArUpa banI jAya che. para- mukhyatve rAjakIya zetaraMjanA eka pAsA tarIke. eTale ApaNe tene mAtmA banavuM e ja pratyekanI aMtanihita saMbhAvanA hoya che. A yathArtha svarUpamAM joIne tene yogya javAba vALavAne badale A jAgRtine pariNAme aparigraha, anekAMta, acaurya, ahiMsA, yuddhajavaramAM sapaDAI jaIe te nAhakane khaTATopa vahorI laIe akAma ane vItarAgatva prApta thAya che. samAdhinI kaMpaLa para ane praznane AMTImAM nAMkhI daIe. A pha_le sahajapaNe ja UgI nIkaLe che. je samAdhi meLave che A saMgharSa UbhuM karavAmAM cInanI jema pAkistAnane Azaya tene A sarva paNa prApta thAya che. paNa mukhyatve duniyAnI najaramAM ApaNane hINA dekhADavAne, mahAvIre A samAdhiyoga sAdhIne svayaM amRta satya prApta eziyA-AphrikAnA dezomAM moTAbhAI" nA sthAnethI ApaNane karyuM. svayaM te prApta karIne emaNe e saMdeza bIjAne Apyo. padabhraSTa karavAne, ApaNI zAMti ne pragatimAM vidana nAkhavAne, A rIte teo tIrthakara banyA. pachI emanA tIthI aneka tathA tenI sAthenA ApaNA praznanA rAjakIya ukela mATe ApaNAM AtmAoe yAtrA karI ane anaMta jIvana prApta karyuM. emanI para dabANa lAvavAno che. A Azaya samajIne kunehapUrvaka A A mahAkaruNAne mATe vizva haMmezAM emanuM traNI raheze, kAraNa prazna hAtha dharIe, te ja temAM phAvIe. ke A ja karuNAthI prerAIne emaNe A satyapathanuM mArgadarzana karAvyuM. AvI kuneha ne dUraMdezInI Aje atyaMta jarUrI che. nahIM te. emanA premathI nimAyelo e patha Aje paNa aMdhakAramAM bhaTakatA yAtrIone mATe tAraNahAra che. cIna - pAkistAna sAthenA ApaNA saMbaMdho eTalA badhA gUMcavAI ApaNe ane ApaNI sadIe zradramAM virATane khoI nAMkhyo jaze ke te ApaNA mATe kAyamanuM eka ziradarda banI raheze ane che. ApaNe sAmAyikamAM zAzvatane bhUlI gayA chIe. mahAvIra ApaNuM rASTrajIvana sAva kheravAI jaze. vaLI, pAkistAna sAthenA jevA sanduruSanA smaraNathI jyAM sudhI jIvanane parama artha ane saMbaMdha vadhu vaNasaze te baMne dezomAM hiMdu-muslima laghumatIne prazna abhiprAya prApta na thAya tyAM sudhI cena na levA de tevI tRSA paNa atyaMta vikarALa svarUpa dhAraNa karaze, e na bhUlavuM joIe. ApaNAmAM pharI jAge evI prabhu pAse mArI prArthanA che. satya ane eTale makkama jarUra rahIe paNa sAthe sAthe kunehapUrvaka gADAne ghoMcamAM svayane jANavAne ane jIvavAne saMkalpa ApanAmAM jAge evI paDI jatuM aTakAvIe, tathA kaMIka Sweet resonableness vAparI mArI kAmanAM che. ApaNA paDozIo sAthe rAjakIya samajUtI para AvavuM che evI (bhopAlathI prasArita reDIo vArtAlApane gujarAtI anuvAda) spaSTa samajaNa sAthe pagalAM bharIe. anuvAdikA : mULa hiMdI : vaLI, A AkramaNanA saMdarbhamAM eka bIjI bAbata tarapha paNa phU. zAradAbahena goraDiyA, AcArya rajanIzajI ApaNuM dhyAna javuM joIe, ane te e ke ApaNe dezanA ghaNA pI eca. DI. vistAro pratye sAva bekALajI rahIe chIe. AvuM kAMI thAya nahIM tyAM sudhI e pradeza tarapha bilakula ApaNuM dhyAna jatuM ja nathI. A ApaNA ALasanI ane parAkramahInatAnI nizAnI che. Aje birabeTa ApaNe choDavuM paDyuM. laDAI thoDI vadhu lAMbAya to duniyAmAM kevA kevA durgama pradezane mANasa potAnA bhagIratha te chADabeTa, vicAkoTa, saradArakI ne karImazAhI paNa kadAca chADavAM puruSArtha vaDe paLATI - palANIne vasavATalAyaka banAve che! tyAre Apa Nane ALasamAM ne ALasamAM AvuM kAMI sUjhatuM ja nathI. have Aje paDe. paNa AmAM Azcarya pAmavA jevuM ke AghAta lagADavA jevuM kAMI nathI. kharuM jotAM te paristhitine kunehapUrvaka hAtha dharI hota to kAMI vAta thAya che ke pAkistAnane A raNamAM rasa che, kemake temAMthI tela AghAta ke Azcarya bahu lAgata paNa nahIM. paraMtu ApaNe tema karI nIkaLavAnI zakayatA che. paNa te ATale vakhata ApaNe kAM sUtA zakatA nathI. AvI paristhiti UbhI thAya che tyAre tene palANavAne rahyA? ApaNe e na bhUlavuM joIe ke have meDovahelo jamAne evo badala e paristhitine ApaNA mAthe caDhI javA daIe chIe. jo . AvI rahyo che, jyAre rASTrIya sImADAonuM mahattva dinapratidina ghaTatuM Ave vakhate kaMIka vAstavavAdI banIne jarA dakSatApUrvaka vartatA jaze tathA e pradeza tema ja e prajA ja potAnA gaNAze, jemane pitAnA karavA mATe ApaNe kAMIka tyAga ne puruSArtha karyo haze. hota te thoDo pradeza gumAvavAnI sAthosAtha mAnasika hatAzA ne eTale ne ne kacchanA bodhapATha pachI ApaNe dezamAMnA AvA pradezo khamavI paData. ne prajA pratyenI ApaNI upekSA choDIe to ghaNuM ! - vAstavika hakIkata dIvA jevI spaSTa che. sAmAnya rIte yuddhanI A badhI bAbato aMge Aje ApaNuM ciMtana cAlavuM joIe. paristhiti na pravartatI hoya tyAre sarahada para lazkara hotuM nathI. mAtra nAnAM nAnAM polIsa thANAM mAraphata sarahadanI sAmAnya dekhabhALa AmAM roSa, rIsa, hatAzA, popaTiyuM dezAbhimAna ke yuddhajavara rakhAtI hoya che. vaLI nephAnA pahADo ne kacchanA raNa jevA vikaTa kAmanA nathI. UlaTAnuM e badhuM nivArI zakIzuM to ja kaMIka svastha ciMtana karI zakIzuM. ane paristhitine pahoMcIvaLavA daDha pagalAM pradezamAM jhaDapathI lazkara ane lazkarI sAmagrI pahoMcADavAnuM zakaya nathI bharI zakIzuM ane te ja paristhiti ApaNA mAthe nahIM caDhI bese, banatuM. eTale sAmethI jyAre ekAeka chApe AvI paDe, tyAre bahAdarIpUrvaka tene sAmane karIne AkramaNanA dhasArAne bane teTalo khALatAM paNa ApaNe paristhitine palANIzuM. abhipreta khALatAM pAchaLa haThavA sivAya bIjo koI upAya nathI raheto. A 'bhUmiputra'mAMthI sAbhAra udbhUta ApaNe vAstavavAdI banIe!.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-15 prakI navA be je. pI. sabhyone abhinaMdana, dhanyavAda! pramukha jIvana noMdha pahelI me 1965nA mahArASTra dinanimitte muMbaI rAjya taraphathI navAje. pI.nI je yAdI tAjetaramAM bahAra pADavAmAM AvI che. temAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA be sabhyono samAveza thAya che: (1) zrI dAmajI velajI zAha tathA (2) zrI dhIrUbhAI gulAbacaMda kApaDiyA. zrI dAmajIbhAI saMdhanI kAryavAhaka samitinA varSo--jUnA sabhya che, vIzA prInTarInA tathA mukeza meDIkala sTorsanA bhAgI dAra, kAgadI maracanTasa esAsIezananA upapramukha tathA zrI. dAmajI velajI zAha eka jAhera sAmAjika kAryakara che. saMghadrArA gayA phebruArI mAsamAM yojAyalA kacchano pravAsa, jenuM varNana kaTake kaTake prabuddha jIvanamAM pragaTa thaI rahyuM che tenI saphaLatA zrI dAmajI bhAInA asAdhAraNa utsAha, umaLakA ane aNIzuddha evA Ayojanane AbhArI che. ane bIjA je, pI. zrI dhIrUbhAI muMbaInA progresIva grupanA bahu jUnA kAryakartA, bhUtapUrva maMtrI ane tyAra bAda pramukha, InDiyana maracasa ceMbara enDa bUronI kamITInA sabhya, ane Imasa InDiyA korporezananA mAlika che, muMbaI zaheranA teo eka agragaNya nAgarika che. A banne zrI dhIrUbhAI gulAbacaMda kApaDIA sabhyAnuM muMbaI sarakAre A rIte bahumAna karyuM ane eka nAgarika tarIkenI temane navI ja javAbadArI soMpI te mATe muMbaI jaina yuvaka saMdhanA temane hArdika abhinaMdana che. A kAraNe temanA hAthe muMbaI zaheranI tathA samAjanI vadhAre ne vadhAre sevA thatI raheze evI AzA pradarzita karavAmAM Ave che. jayotiSazAstra ane mArArajIbhAI tAjetaramAM pragaTa thayelA mAnyavara zrI mArArajIbhAInA eka lekhamAM jayotiSazAstra aMge pAtAnuM zuM valaNa che e bAbatanuM vivaraNa karatAM teo jaNAve ke :- "jyotiSa viSe mArI kamajorI hovAnI pAyA vagaranI vAtanI carcA karIe. karma brahmAMDanuM niyaMtraNa kare che e vAtamAM mane UMDI zraddhA che ane AthI jyotiSane eka vijJAna tarIke huM mAnuM chuM. paraMtu huM eTalI hada sudhI dAvA karavA mAgato nathI ke jyotiSane vyavasAya karatA loko saMpUrNa sAcI bhaviSyavANI karI zake che. cokkasa AgAhI karavI kharekhara zakaya che, paraMtu vismaya pamADe tevA manoraMjana sivAya tenI koI kiMmata haze ke kema te viSe mane zaMkA che. "vyakitanuM prArabdha e teNe gatajanmamAM karelA karmono kula saravALA che. karmanA A gatizIla kAnUnamAM jo tame mAnatA ho to tamAre e vAtanA svIkAra karavA paDaze ke mAnavInuM bhAvi parivartanazIla ane anivArya che. Adhunika padArthavijJAna paNa jaNAve che ke AghAta ane pratyAghAto sarakhA ane parasparavarodhI che. duniyAmAM koI vastuno nAza thato nathI paraMtu enA svarUpamAM ke mUlyamAM ja parivartana thAya che, AthI koI samartha jyotiSI paNa koI vyakitanuM bhAvi agAuthI bhAkhI zake e vAta tArkika lAge che. "Ama chatAM prazna e che ke AvatI kAle zuM banavAnuM che tenuM agAuthI jJAna hovAno koI artha che kharo? aniSTanI AgAhIthI vyakitamAM mAtra akAraNa bhaya ja UbhA thAya che, ane tenI zakitao zithila thaI jAya che. khyAlamAM rAkho ke A vyavasAyamAM rahelA TIDA joSI vAraMvAra khoTI AgAhIo kare che ane vahema pedA kare che. AthI A bAbatamAM me` mAre mATe eka sakhta niyama banAvyo che ke bhAvi viSe koI jyotiSIne mAre koI paNa prazna pUchavA nahIM ke mArA viSe koI AgAhI karavA kahevuM nahIM ane game te saMjogAmAM paisA ke pramANapatra jevI dAna-dakSiNA ApavI nahIM. "alabatta, jyotiSanuM jJAna dharAvavAnA dAvA karatI koI paNa vyakitane maLavAno huM InkAra karato nathI, paraMtu jyAre teo je kahetA hoya te sAMbhaLatI vakhate huM temanI pAsethI koI muhUrtonI mAgaNI karatA nathI. aniSTone nivAravA mATe huM temanI pAsethI 'IlAjo' mAgato nathI. hakIkatamAM mArAM AcaraNo nakkI karavA mATe huM temanI AgAhInI mArI jAta para jarA sarakhI paNa asara paDavA deto nathI. mArI daSTie jyotiSamAM zraddhA dharAvatA koIne mATe paNa A yogya mArgadarzana pUruM pADe che. "Ama chatAM, jyotiSIone huM mArA aMgata saMlAhakAro tarIke rAkhuM chuM te niMdanIya aphavAnA huM daDhatAthI InkAra karavA mAguM chuM." A nivedanamAM zrI mArArajIbhAI je kAMI jaNAve che tenI prAmANikatA viSe ApaNe jarUra anyathA na vicArIe, ema chatAM merArajIbhAI ApaNA dezanA eka agragaNya rAjapuruSa che; teo zuM kare che, ane kema varte che te uparathI anaeNkalAko mArgadarzanajIvanadarzana- meLave che ane zrI mArArajIbhAIne tyAM avAranavAra joSIe Ave jAya che ane temanI hastarekhA ane kuMDalI uparathI temanI sAthe carcAvArtA kare che e hakIkata che. e sAthe e paNa hakIkata che ke joSIonuM koIne paNa tyAM javuM AvavuM te tenA bhUtakALanI ke vartamAnakALanI jANakArI ApavA mATe nathI hotuM, kAraNa ke te to sau koI jANatuM ja hoya che, paNa bhaviSya ke je viSe ApaNe sau aMdhArAmAM chIe te viSe prakAza pADavAnA hetuthI ja joSIonuM tene tyAM AvavuM javuM thatuM hoya che. jyotiSazAstra paNa eka sAyansa che, vijJAna che Ama kahevA--vicAravAnI Aje phezana cAle che, paNa jyotiSazAstra kharekhara eka vijJAna che, sAyansa che, - Pseudo Religion mAphaka Pseudo Science--adhakacaruM vijJAna che e eka savAla che. vaLI jyotiSazAstra vaijJAnika daSTie keTaluM AdhAra rAkhavA lAyaka che e praznanI tAttvika carcA joSIo ane AvA mahAnubhAvAnA mIlana vakhate thatI hAya evuM meM to bhAgye ja jANyuM che. jema koI hajAma potAnA vyavasAya aMge ApaNA gharamAM praveza kare eTale teNe hajAmata karavA mATe ane ApaNe hajAmata karAvavA mATe taiyAra thavAnuM hAya che, tema jozI Ave eTale upalabdha sAmagrI dvArA karyAgraha kayA gharamAM che ane kyA grahanA kayA gharamAMthI udaya yA asta saMbhavita che ane tenI ApaNA bhAvi jIvana upara zI asara saMbhave che te ja viSaya 5
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-5-15. jozI ane tene 'peToneja' ApatA mahAnubhAva vacce prastuta moTA yAMtrika katalakhAnAM dezanA judA judA bhAgamAM ubhAM karIne bane che. bhaviSya aMge te je kAMI kahe tenI potAnA mana upara kazI pazuonuM nirdaya zeSaNa karatI yojanA hAtha dharI rahI che evI asara thatI nathI ema kahevAmAM Ave che, tema chatAM paNa Ama banavuM bhArata sarakAranI nIti ane yojanA sAme virodha dAkhavavA mATe A saMmelana khAsa karIne yojavAmAM AvyuM hatuM. mAnasazAstranI daSTie azakaya jevuM lAge che. vaLI jema gaMjIpa ramavuM, A saMmelanamAM munizrI citrabhAnu, pUjyazrI eMkArAnaMda mahAramatagamatamAM bhAga le, nATaka jovA javuM -e kevaLa manoraMjana arthe rAja, pUjya zrI dIkSitajI mahArAja, revanDa phAdhara vIliyamsa, mahAhoya che tema jyotiSa ApaNA jIvananA marmabhAgane sparzatuM heIne, satI rAMdanakuMvarajI, zrI jI. DI. semANI, mejara esa. Ara. bAmajI, joSInuM ApaNe tyAM AvavuM javuM kevaLa manoraMjana arthe tema ja anya vaktAoe prasaMgocita pravacana karIne upara jaNAvela hoI na ja zake. zarUAtamAM e prakAranuM hoya te paNa samaya yojanAone amalamAM mUkavAnA pariNAme thanAra eka meTA bhayaMkara jatAM e gaMbhIra rUpa dhAraNa karyA vinA rahetuM nathI. alabatta, Arthika anaI tarapha bhArata sarakAranuM dhyAna kheMcyuM hatuM. A pravajyotiSa aMgenI nabaLAIthI ApaNA dezanA bahu ochA cane bAda nIce mujabane prastAva sarvAnumate pasAra karavAmAM loko mukata hoya che. zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazI Avyo hato :eTalA ja jyotiSapriya ane joSIpriya che. zrI gulajhArIlAla naMdA saMmelane pasAra karela prastAva paNa A nabaLAIthI tema ja maMtarajaMtara-homahavAnathI mukata nathI. pUjya munizrI citrabhAnu mahArAjanI preraNA nIce yojavAmAM ane jyAM eka yA bIjA prakAranA aizvaryanI AkAMkSA che tyAM . Avela ane bhinna bhinna dharmanA AgevAna dharmAcAryonI zubha jayotiSane alabha praveza hoya ja che. A jayotiSamAM amuka aMze hAjarI nIce bharavAmAM Avela A sarva dharma ahiMsA saMmelana tathya hoya te paNa A jyotiSa aMgenI nabaLAIe ApaNA ' sarvAnumate TharAva kare che ke :dezane pArAvAra nukasAna karyuM che, teNe prajAjIvanamAM vahemonI jaDa "bhAratanI saMskRti adhyAtmalakSI tema ja ahisAparAyaNa GDI nAkhI che. ane puruSArthane haNe che. kahevAya che ke chellA Ine, A dezanA lokone ahiMsA ane satyane pitAnA Adarza pANIpatanA yuddha vakhate muhUrta meDuM AvatuM hatuM e kAraNe samaya- tarIke kaMI kALathI svIkArela che. rASTrapitA mahAtmA gAMdhI satya sara humalo karavAmAM pezvAe DhIla karI ane pANIpatanuM yuddha hArI ane ahiMsA vaDe ja svarAjya prApta karavAmAM saphaLa banyA che. beThA. A anartha jenAthI thaI rahyo che, AvAM aneka pANIpate bhAratanA zAsaka pakSa keMgrese A mAnyatAne anusarIne rASTraje jyotiSa uparanI aMdhazraddhAnA kAraNe ApaNI bheLI janatA dhvaja upara ahiMsAnA pratIka tarIke azoka cakrane aMkti karyo che, jIvananA aneka kSetramAM hAratI AvI che te jyotiSanI pakaDamAMthI ane ekatA ane vizvazAntinA nizcita upAya tarIke duniyAjema bane tema jaladathI ApaNA deza chUTe ane Atmazakita upara bharanA rASTromAM paMcazila ane ahisAvicArane pracAra karI rahI che. nirbhara banIne jIvananA sarva kSetromAM vIracita pusmArtha kheData e badhuM hovA chatAM, bhArata sarakAre chellAM 17 varSa daramiyAna thAya evI ApaNI apekSA che. paNa jyAM sudhI morArajIbhAI jevA paradezI hUMDiyAmaNa kamAvAnA khyAlathI audyogika hetusara pazu enuM ghAtakI zeSaNa karatI aneka yojanAo hAtha dharI che ane saasa vivekane dAva dharAvatA mahAnubhAvonA daravAjA joSIe 'phaDa enDa egrIkalcarala oNrgenIjhezana" tathA "varlDa heltha oNrge. mATe khullA che ane temanA taraphathI temane pratiSThA maLatI rahe che, nIkezana'nI salAha ane sahamaMtraNA nIce 100thI vadhAre jaMgI tyAM sudhI AvI apekSA-AvI AzA- ApaNe tyAM pAMgaravI muzkela che. yAMtrika katalakhAnAMnI yojanAne tAjetaramAM nakkara AkAra ApIne . vizeSamAM zrI merArajIbhAI karmanA siddhAntamAM zraddhA hovAne A asaMtoSamAM khUba ja vadhAro karyo che. A pejanAnA pariNAme dA kare che te prazna thAya che ke karmanA siddhAntamAM zraddhA hovAne mArelAM pazuonuM mAMsa, jIbha, AMtaraDAM ane bIjI pedAzanI nIkAdA karanArane jyotiSa pratye ke joSI pratye AkarSaNa zI rIte hoI sane vadhAre vega ApavA mATe ghaNA moTA pAyA upara pazuonI tala karavAnuM jarUrI banavAnuM che. zake? eka vakhata ApaNe ema mAnI lIdhuM ke ApaNA vartamAna bhArata sarakAranI A hiMsA-pracura nIti ane yojanA bhAratIya sarva sukha du:kha, ISTa aniSTa, utkarSa apakarSa- jIvana sAthe joDA saMskRtinI viruddha hoIne tema ja A dezanA lokonA ghaNA moTA thalI sarva bAbatana-AdhAra A janmanAM tema ja pUrvajanmanAM bhAganI rASTrIya tema ja AdhyAtmika bhAvanAne tIvra ghAta pahoMkarmo ja che ane ApaNuM bhAvI paNa te bhUtakALanAM karmo cADanArI haiIne, A saMmelana A navA Ayojana aMge UMDA du:kha ane dardanI lAgaNI anubhave che ane bhArata sarakAra tathA ane vartamAna puruSArtha upara ja AdhArita che, tene kaI bAhya zakita rAjaya sarakArane anurodha kare che ke (1) yAMtrika ane dhogika ke amuka rAzimAM amuka grahonI upasthiti ke anupasthiti sAthe dhoraNe javA dhArela katala khAnAM ubhA thatAM ekadama aTakAvavAmAM saMbaMdha nathI tyAra pachI jyotiSane ApaNA jIvanamAM avakAza ja Ave, (2) anyatra katala karavA mATe mokalavAmAM AvatAM pazukayAM rahe che? janmakaMDalInA vizleSaNanI jarUra ja kayAM rahe che? AnI nikAsa upara pratibaMdha mUkavAmAM Ave, (3) mArelA jAnapotAnA bhAvine ghaDanAra pite ja che, grahonA ahIM tahIM hovA varanuM mAMsa, jIbha, AMtaraDA ane bIjI pedAzanI nihAra baMdha sAthe ApaNA bhAvine koI saMbaMdha ja nathI-karmasiddhAtanAM A karavAmAM Ave, (4) ane dezamAM gauvadhane sadara pratibaMdha pharamAvicArane jyotiSa sAthe zrI morArajIbhAI zI rIte meLa besADe vavAmAM Ave, kAraNa ke AvI ghAtakI hiMsaka janAo naitika che te samajAtuM nathI. daSTie adharmamaya che, rAjakAraNI daSTie geraDahApaNabharI che, Arthika dRSTie ghAtaka che, vaijJAnika daSTie pratyAghAtI che ane sarvadharma ahiMsA saMmelana rASTrIya daSTie zaramajanaka che. munizrI citrabhAnunI preraNAthI javAmAM Avela sarvadharma A aMge jAhera mata keLavavA mATe, tathA dezanAM AdhyAtmika ahisA saMmelana muMbaI-copATI khAte gayA eprila mAsanI 25mI tema ja karUNAparAyaNa baLone saMgaThita karavAnA hetuthI, A saMmelana tArIkhe bharavAmAM AvyuM hatuM, jemAM aneka dharmonI AgevAna vyakti- A prastAvane hetu siddha karavAnI dizAe jarUrI pagalAM bharavA ee saMmelanane uodhana karyuM hatuM. A saMmelanamAM 20000 mATe bhinna bhinna dharmanA AgevAna dharmAdhikArIo, tatvaciMtako tathA vaicArika netAonI banelI 'sarvadharma ahiMsA samiti" ubhI bhAI-bahenoe bhAga lIdho hate. ' karavA munizrI citrabhAnune vinaMti kare che. A saMmelana A sami* je bhArata sarakAra tenA ahiMsAnA dhyeya mATe jANItI che ane tine zakaya teTale sahakAra ApavA vividha dharmonA AgevAnone ema chatAM svarAjyaprApti bAda e dhyeyathI dhIme dhIme je sarakAra ane AmajanatAne AgrahapUrvaka anurodha kare che." dara jatI rahI che ane je sarakAra 100thI vadhAre saMkhyAmAM paramAnaMda
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 165 pa pramukha jIvana huM bhASAnuM kAkaDu [prabuddha jIvana'mAM bhASAnI samasyAne aMge Aja sudhI pragaTa thayelA lakhANa karatAM A lakhANanA jhoka ekadama judo che, 'prabuddha jIvana'koI eka ja vicAraNAne vareluM patra nathI. 'prabuddha jIvana'nA vAcako eka viSayanI jadI judI bAjuo samaje ane eka ja praznane judA judA daSTikoNathI jotA tapAsatA zikhe e hetu 'prabuddha jIvana'nA saMpAdana pAchaLa rahelA che ane A daSTine lakSamAM 'gakhIne A lakhANaneM prabuddha jIvanamAM ApavAmAM AvyuM che. sArAsAragrAhI vAcako kSaunIravivekapUrvaka A lekhamAM je sArarUpa haze e tAvI leze evI apekSA rAkhIne A lakhANanA vivAdAspada muddA upara kazuM TIkATippaNa karavAnI jarUra vicArI nathI. taMtrI.] sthAna prabuddha jIvananA tA. 1lI phebruArI 1965nA aMkanI prakIrNa noMdhamAM hindI bhASA sAmenA tophAnono ullekha che. dakSiNa bhAratanA hindI sAmenA virodha te jANItA ja hatA ane paMDita javAharalAla naherue khAtarI ApI hatI ke koI paNa prAnta upara enI marajI viruddha hindI nahiM lAdavAmAM Ave, chatAM e khAtarIne kore mUkI devAmAM AvI. tyAra pachI dakSiNa hindamAM enI viruddha Andolano thayAM. emAMthI je tAphAno thayAM e zocanIya che. eka teAphAnI tattva dezamAM evuM che ke koI paNa caLavaLanA lAbha laI dezamAM aMdhAdhuMdhI phelAvavAnA prayatna kare che. evuM na hoya te zrI aravinda Azramane A Andolana sAthe kazI paNa nisabata na hovA chatAM enI upara zA mATe humalA thAya! paNa e sukhanI vAta che ke hAla sarakAra e tatvathI sArI rIte sajAga banI che. eka prakIrNa noMdhamAM hindInA bhiSmapitAmaha zrI rAjagApAlAcArIne A AndolanamAM Teko che eno paNa ullekha karavAmAM Avyo che. Aje e bhiSmapitAmahanI koNa vAta sAMbhaLe che? keTalA patrakAro emanA lakhANo vAMce che? keTalIvAra emanI vAtA pahelA nathI sAMbhaLI paNa pachI na chUTake svIkArI che? A bhISma pitAmaha hAtha UMcA karI karIne kahe che paNa koI enI vAta sAMbhaLatuM nathI ke dharmathI ja artha ane kAmanI prApti thAya che chatAM A dharmane ApaNe bhUlI jaIe chIe." A dharma te lebalavALA dharma nathI. paNa vizuddha satyano dharma che. garbhasya puruSavAsa: e ukti A bhiSmapitAmahane lAgu paDatI nathI. zrI munazInA bhASA paranA vicAro sAthe paNa prabuddha jIvananA taMtrIlekhA ekamata nathI. Aje dezane ekatAnI jarUra che. aMgrejI rAjya daramiyAna dezamAM je ekatA sthapAI hatI te Aje chinnabhinna thavA mAMDI che. A pariNAma aMgrejI bhASAnA zikSaNathI tA nathI ja AvyuM. paNa e ApaNI saMkucita vRttinuM pariNAma che. mahArASTra ane gujarAta chUTA prAntA thayA tyAre be rASTro svataMtra thayA e bhAvanA utpanna thaI. e divasane ahIM 'mahArASTra dina'tarIke ujavAya che. amerikA ane osTrelI ApaNane ghauM mekle ane ene mATe keTalIka sagavaDatA Ape paNa paMjAba ke madhyapradeza ghauM ane cAkhA dezanA achatavALA prAntone na meAkalAve. A vRtti zuM aMgrejI bhASAnA upayogathI thaI che? athavA sau hindI bolavA mAMDaze te A vRtti ApoApa naSTa thaze ? ApaNI muzkelI to e che ke dareka prAnta potapotAnI prAdezika bhASAdrArA ja pUrI keLavaNI eTale kolejanI keLavaNI sudhAM ApavAnAM AgrahI che. enuM pariNAma to e Ave ke ucca kakSAnI keLavaNImAM judA judA prAntonA vidrAna ' AcAryonA saMparka prAntaH prAnta vacce * zakya nahi bane. eno artha e te spaSTa che ke jeTalA prAnta eTalI bhASAe ane eTalA dezanA bhAgalA. urdu e uttarapradezamAM Azare be karoDa lokonI mAtRbhASA che. e urdu ne uttarapradezanI vidhAna sabhAmAM sthAna nathI: kAraNa e ApavAmAM Ave che ke urdu tA mAtra hindInA ja eka prakAra che, tethI ene mAnya rAkhavI jarUra nathI, urdu baMdhAraNamAM mAnya rAkhelI cauda bhASAmAMnI eka che. Andhra pradezanI vidhAna sabhAmAM telugu sAthe urdUne mAnya rAkhavAmAM Avela che. AndhramAM urdU bAlanArAo uttara pradezamAM che enA karatAM ochA che. urdu jo hindInA eka prakAra ja hoya to ene dezanA baMdhAraNamAM zA mATe sthAna ApavAmAM AvyuM che e saheje prazna UbhA thAya. DaoN. pharIda uttara pradezanI vidhAna sabhAnA eka sabhya che. vidhAna sabhAmAM ene urdumAM bAlavA devAmAM AvatA nathI mATe jayAM sudhI uMdu ne tyAMnI vidhAna sabhAmAM sthAna na maLe tyAM sudhI vidhAna sabhAmAMthI gerahAjara rahevAnuM emaNe nakakI karyuM che. hindI eTale saMskRtapracura bhASA. emAM koI phArasI zabda na Ave evo Agraha hAya che.'phanA' jevA zabda hindImAM 15rAya e pasaMda karavAmAM nathI AvatuM. gujarAtImAM 'phanA' zabda bhASAmAM joma lAvavAne mATe vaparAya che, paNa hindImAM nahi, urdu bolanArA ghaNAya hindI samajI zakatA nathI. AvI asahiSNutA jyAM che tyAM bIjA prAdezikone vizvAsa na rahe ane hindIbhASIo AkhA hindustAna upara bhASAnA oThA nIce potAnuM varcasva jamAvavAnA prayAsa kare evI zaMkA thAya to emAM navAI nathI. evI zaMkA mATe bIjA kAraNo paNa maLyA hoya evA saMbhava che. hindI bhASA kharuM jotAM evI rIte vikAsa pAmavI joIe ke e lokapraya thAya ane hindustAnI kahevAya. hindInA Agraha je Aje cheADI devAyA hota to sarvamAnya thAya evI bhASA ApoApa vikAsa pAmI hota. sInemA dvArA e kArya thaI ja rahyuM hatuM. paNa Aje jevI hindIno Agraha che te sarvamAnya thavI muzkela lAge che. mahArASTramAM rahenAra gujarAtIne potAnI svabhASA gujarAtI, prAntanI bhASA marAThI, hindI mAnya thAya tA kaDI bhASA, hindustAnanI badhI bhASAonuM utpatti sthAna che mATe saMskRta, ane A pRthvI upara lagabhaga sarvamAnya thaI che . te aMgrejI ema pAMca bhASA zIkhavI paDe. eTale bhaviSyanI prajA bhASAzAstrIonI thAya evA saMbhava kharo. paNa ApaNane zuM joIe che ? bhASAzAstrIo ke vijJAnIo, TekanIzIyanA ne arthazAstrIo ? A badhuM zIkhavAne ApaNI judI judI bhASAmAM keTalI sagavaDatA che? pradezamAM judA judA viSayo zikhavA javA mATe kaI bhASA kAma lAgavAnI che? Aje A pRthvI upara aMgrejI lagabhaga sarvamAnya bhASA jevI banI che, te koIe baLajabarIthI ThokI besADI nathI. paNa e enI aMdaranA rahelA guNone lIdhe eNe sthAna prApta karyuM che. . Aje paNa e bhASAmAM sarasa sAhitya bahAra paDe che. vijJAna, arthazAstra, enajInIyarIMga temaja tattvajJAnanA pustako e bhASAmAM bahAra paDaye ja jAya che. A lokazAhInA jamAnAmAM 'e kahevuM cAle ema nathI ke thoDAe ja vijJAna vigeremAM UMcI keLavaNI levI joIe. .saune potAno dIkaro paradeza jAya ane tyAMthI bhautika vidyAonuM jJAna meLavI lAve evI AkAMkSA rahI che. emAM koNa jAya ane koNa na jAya evI pasaMdagIne sthAna koI ApI zake ema nathI. duniyA atyaMta jhaDaU vAhanone lIdhe TUMkI thatI jAya che ane dezadeza vaccene saMparka vadhatA jAya che. e saMparkathI na vaDhet cAvanI mALA kahIne aMgrejIthI vaMcita rahevuM pAlave ema nathI. bhASAno prazna jaTIla banyo che. enA ukela Aje karavAnI jarUra lAgatI nathI ane aMgrejI bhASA, munazIjI kahe che tema vahIvaTI bhASA tarIke rahe emAM vAMdhA jevuM nathI. ApaNe kaI bhASA bolIe chIe e agatyanuM nathI, paNa deza samasta tarapha vaphAdArInI tathA ekatAnI bhASA bAlAya e jarUrI che. badhAnAM dila udAra hoya e jarUrI che. e kaMI aMgrejI bhASA bhUlI javAthI Avaze evuM to nathI ja, bhASAmAM lAgaNIvazatA upayogI nathI paNa khaDatala samajazakitanI jarUra che. viThThaladAsa puraSottama desAI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana ta, 16-5-65 prakRtinI vikRti jyAre ApaNe aMdhArI rAtre AkAzamAM TamaTamatA lAkhe enI gabharAmaNa ApaNAthI saMpUrNapaNe samajI zakAya tevI nahotI. asaMkhya tArA ane AkAzagaMgA joIne sRSTinI adbhuta lIlAne koI paNa vyakitanuM AvuM parivartana thatuM haze tene ene vicAra karIe chIe tyAre A kudarata (Izvara)nI karAmatathI mugdha khyAla sarakhe nahote. AvAM parivartana vize sAmAnya mANase thaI javAya che. sAMbhaLe che ke vAMce che tenA karatAM vadhAre thAya che, paNa lAja . tevI ja rIte ApaNe jyAre A pRthvI para sarajAyelAM asaMkhya tathA bIkanA kAraNe AvI hakIkata chUpI rAkhavAmAM Ave che. prANIonAM judAM judAM aMge jenAthI e prANIo khAya che, pacAve bIjA vizvayuddhamAM jyAre amerikAe jhaMpalAvyuM tyAre che, zvAsa le che, potAnA zarIramAM ekaThA thatA kacarAne tyAga kare yuddhamAM mekalavA lAyaka puruSanI vaidyakIya tapAsa karavAmAM AvI. che, jue che, sAMbhaLe che ane tevI ja rIte bIjI aneka yAe e sainika thavA mATe tadana nAlAyaka che evuM sarTiphikeTa lazkarI dAkatare kare che, ane amuka prakAranI kriyAo vaDe prajanana kare che, tyAre ene ApyuM. AvI rIte e dAkataronI vigatavAra tapAsamAMthI bacI paNa kudaratanI karAmata joI jANIne Azcaryacakita thaI javAya che. gayo. jo Ama na thayuM hatuM te enI vicitra ane kaDhaMgI A sRSTi ke kudaratanuM saMcAlana aneka niyamone anusarIne sthitinI jAherAta thaI jAta. niyamita rIte cAlyA ja kare che e vAta sAcI, paNa koDo manuSya A prasaMga ubho thayo ane enA jAtIya aMgomAM parie hakIkata jANatA nathI ke AkAzamAM paNa tArAo ke grahe kavacita vartane thavA lAgyAM tyAra pahelAM, ricarDajha lona vilkokasa nAmanI aphaLAI paDe che ane ApaNe tArAone kharatA joie chIe. eka yuvatInI sAthe paraNya hate. A lagna prasaMge enA zarIra evI ja rIte aneka jAtanA mANasenA ghaDataramAM kudaratanI tathA mana para je bhAre asara thaI tenA kAraNe ja enA AkhA bhUla thAya che ane koI koI vAra be mAthAMnA pazuo ke cAra ne zarIramAM jhaDapI pheraphAro thayA ane tenI jAtIya Indriya saMkocAIne badale vadhAre paganAM prANIo janme che, AvA prANIone aMgrejI adazya thaI gaI! A parivartana thayuM hatuM tyAre ricajhane ghaNI ja bhASAmAM (rAkSasa) kahe che. koI chokaruM janme che tene upale hoTha muMjhavaNa thatI hatI, ane te lagabhaga gAMDA jevuM thaI gayuM hatuM. ane kavacita cheka tALavuM paNa phATeluM hoya che. keTalAMka chokarAMo enA sArA nasIbe je strInI (lereIna) joDe e para banne hAtha agara paga vinAnAM janme che. dareka hAthe ke page pAMca hatoteNe enA tarapha aDaga sahAnubhUti batAvI ane ene pAMca AMgaLAne badale cha AMgaLIo hoya che. AvI aneka prakAranI madada karavAnuM satata cAlu rAkhyuM. vicitratA ApaNA jovAmAM Ave che. arthAta kudaratanA adbhUta dAkatarI tapAsa vakhate evI hakIkata jaNAI AvI ke e niyamana tathA saMcAlanamAM koI vAra kavacit bhUla thaI jAya che. jayAre pAMceka varSane chokaro hato tyAre ene spAInala menenjAITIsa ApaNe e hakIkata jANIe chIe ke amuka manuSya (strI (eTale karoDarajajunI aMdaranA jaMtune roga) lAgu paDa hate. ke puruSa) janmathI ja napuMsaka hoya che ane keTalIka vyakitaonI dAkataronuM evuM anumAna have che ke vakhate e mAMdagIne lIdhe zarIjananendrio khIlI hotI nathI. bIjA keTalAka manuSya evA hoya jemAM puruSa tathA strInAM je jAtIya tattvo (haramensa) dareka strI che ke je puraSa che ke strI tene spaSTa nirNaya kadarate karyo hato. puruSamAM hoya che tenuM pramANa enAmAMthI chaTakI gayuM haze ane nathI, ane janme chokaro janmeluM bALaka meTuM thaIne chokarI thaI ricarDajhanA zarIramAM strI hairamonsanuM baLa vadhI gayuM haze, ane enA jAya che, agara janme chokarI janmeluM bALaka varSo pachI puruSa tarIke zarIramAM parivartananI AchI zarUAta thavA lAgI haze. pachI jayAre vikase che. AvA banAvo agara kissAone viSe A lekha vijJA ene loreIna sAthe paraNIne je vicitra ane kaDavA anubhavo thayA nanI daSTie lakhAyo che. - haze, tyArathI e parivartana vadhAre jhaDapI banyuM ane enA zArIrika purUSanI strI aMgo strInA jevA banavA lAgyA. have ApaNe jAtIya vikRtinAM daSTAMto joIe. eka ame upara jaNAvyuM che te pramANe reIna vilkokasa ne ricarDajha rikana juvAniyAnI A satya kathA ghaNI vicitra ane jANavA paraspara premamAM paDayAM hatA ane jyAre reInane samaja jevI che. amerikAnA pazcima samudrakAMThAnA jANItA prAMta keli paDI ke ricarDajha pitAne jAtIya saMtoSa ApI zake e puruSa nathI pheniyAne e vatanI hatA. enuM nAma hatuM eDavarDa prAIsa ricarDasa. tyAre tene mAnasika AghAta kharekhara bhayaMkara hato. have eNa enuM vajana 118 ratala hatuM, je 29 varSanA amerikana juvAna mATe tophAna karavuM ke gALo devI ke raDAroLa karavI ke zuM karavuM tenI jarA ochuM kahevAya. chAtInI pahoLAI sarerAza 30 IMca hatI. samajaNa paDI nahIM. paNa chevaTe teNe nirNaya karI lI ke rica jhe ene chetarI nathI, paNa kharI sthitinuM tene potAne ja e paNa ochI kahevAya. thApAnI pahoLAI juvAnanA karatAM jarA vadhAre hatI. dareka juvAnanI jema e dararoja mUcha dADhI mUMDa barAbara bhAna nahotuM ane ghaNI ghaNI pIDA ane masalate tathA hate. A yuganA ghaNA amerikanonI jema enA vALa kharavA lAgyA citana pachI lereIne nakkI karyuM ke "paDayuM pAnuM nibhAvI levuM " hatA ane ene mAthe TAla paDavAnI zarUAta thaI hatI. e pitAnA e ja sukhazAMtine uttama mArga che. eTale e bannee pati-patnI tarIke ja rahevAnuM cAlu rAkhyuM. dhaMdhAmAM rokAyelA rahetA hatA. A hakIkata prasiddha thaI ane chapAI tenA be varSa pahelAM Azare be varSa pahelAM eNe pitAnA zarIramAM temaja pitAnA eDavarDa prAIsa ricarDajhe lasa-enjalasanI korTamAM mejIsTreTanI mAnasamAM samajI na zakAya tevuM parivartana thatuM joyuM. aneka strIe jarA pAse lekhita ekarAra karIne pitAnuM nAma, paheraveza tathA pite strI maradAnI dekhAya che tenA jevo e banI gaye. AvI maradAnI strI- che tevuM jAhera karavAnI paravAnagI mAgI. A kesa rajU karavA mATe enAM hADakAM kAMIka meTAM hoya che, thApAne bhAga bIjI strIonA teNe ane reIne sAro vakIla rAkhyo hato. karatAM sAMkaDo hoya che, ane tenI cAla paNa jarA maradAnI hoya ricarDajhanI vaidyakIya parIkSA aneka dAkataroe karyA pachI dAkata' che. tenA je A juvAna ricarDa sa banI gayo. ronuM sarTiphikeTa paNa raju kareluM. nyAyAdhIze A badhI TUMkamAM A eDavarDa prAIsa ricarDajha strI jevo thaI jato hate. hakIkate kALajIpUrvaka sAMbhaLyA pachI e cUkAdo Apyo ke rica
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.16-5-15 prabhu paNa sanA zarIramAM parivartana thayuM che. te puravAra thaI gayuM che, A parivartana kAyamI che evI khAtarI korTane thatI nathI, tethI tene bArbarAnuM nAma dhAraNa karavAnI ke srInA kapaDAM paheravAnI ke enuM sTeTasa eTale puruSane badale strI tarIke noMdhAvavAnI korTe paravAnagI ApI nahIM. amerikAmAM koI paNa puruSa strInAM kapaDAM paherIne jAheramAM phare te tene gunAhita kRtya gaNavAmAM Ave che, ane te mATe sajA phaTakAravAmAM Ave che. ricarDjhane have puruSanAM kapaDAM paheravAM gamatAM nahotAM ane jo strInAM kapaDAM pahere te peAlIsa ene pakaDe tevI bIka hatI. jyAre vasatIgaNatarI (sensasa) thAya tyAre eNe kaI jAti lakhAvavI e bIjo prazna hatA. AkhA kesa cAlyo temAM enI patnI loreIna taraphathI ene saMpUrNa madada maLI hatI. A hakIkata chapAI tyAM sudhI e banne pati patnI tarIke rahetAM hatAM. (A hakIkata 'eziyATika DAIjesTa' nAmanA mAsikanA 1942nA me mahinAnA aMkamAM prasiddha thaI che.) strI. puruSa have ApaNe upalA kesathI tadRna judA prakAranA parivartananI hakIkato joIe. skoTalenDanA eka baeNrana-moTA jamInadAra-lorDa phArbasa sempIlanI bahena elijhAbetha janmathI "chekarI " janmI hatI. yuvAvasthAmAM pravezI tyAre tenuM kada baeNThuM ane kAMIka TUMkuM hatuM. bhukharA (gre) raMganA vALa hatA. ane jarA bhuMrAza paDatI AMkhA, cheka nAnapaNathI ja ene kasarata tathA maidAnI ramatAnA zeAkha hatA. e ghoDesvArI karatI, mAchalAM pakaDatI ane ene sArI nizAnabAjIthI zikAra karavAno zokha hato. ene chekarInAM kapaDAM paheravAnA sakhata aNagamA hatA. janma vakhate e chekarI jevI haze, paNa ene vikAsa dekarA jevA ja thayo. kada jarA ochuM hatuM. hAtha maradanA jevA hatA, paNa nAnA nAjuka hatA. ene khAtrI thaI hatI ke e strI nathI, paNa puruSa che. enI badhI vRttio-lAgaNIe puruSanA jevI hatI, paNa eNe lokalAjanA kAraNe puruSa hovAnuM jAhera karyuM hatuM nahIM. mAdhyamika zikSaNa pUruM karyA pachI eNe ebIna yunivarsiTImAM vaidyakiya abhyAsa karIne DAkaTaranI padavI meLavI ane e zaheramAM ja prekaTisa zarU karI. ane tenI sAthe ja eNe potAnA paheraveza tathA nAma badalI nAkhyAM. have enuM nAma Ivena sempIla che. A badhA pheraphAra karavAnuM mukhya kAraNa to e che ke te eka yuvatI sAthe premamAM paDayA hatA. ene puruSa Indriyane bahAra kADhavA mATe oNparezana karAvavuM paDayuM nahotuM, paNa eNe puruSatva vadhAravA mATenI hArameAnanI davA lIdhelI kharI. have e saMpUrNapUNe puruSa thaI gayA che ane je hevAla mArI pAse che te vakhate e potAnA lagnanA utsAhamAM hatA. peAtAnA moTA bhAI lorDa sempIlane chekarA nathI, eTale skoTalenDanA kAyadA pramANe enA bhAInA avasAna pachI e lArDa banaze ane badhI jamInadArI tathA mahela (kesala) nA mAlika banaze. (mArI pAse enI chabI che.) vakhate ene korTamAM jaIne hukama tA meLavavAnA raheze ja. trIjo kissA jyorja jaoNrgansana nAmanA eka amerikana juvAna hatA. ene bApa nyuyArkamAM suthAranA dhaMdhA karato hato. jayAe~ mAdhyamika zikSaNa pUruM karyuM te arasAmAM bIjuM vizvayuddha phATI nIkaLyuM ane amerikAe temAM jhaMpalAvyuM. jyArja paNa lazkaramAM joDAyo ane be varSa pachI e chUTo thaI gayo. jyAre e sainyamAM sarva koI sainikanI jema roja-ba-rojanuM kAma karatA hatA tyAre eNe joyuM ke enI jAtIya IndriyomAM samajAya nahIM evA pheraphAra thayA kare che. yuddha pU thayuM hatuM, tethI jyAje nyuyArkanI eka maeNDikala kAlejamAM dAkatarI abhyAsa zarU karyo ane eNe manuSyanI (srI puruSanA) jAtIya granthinA ane hAramAnanA khAsa abhyAsa karyo, jIvana 17 eka prasaMge e kaeNliphorniyAnI musApharIe gayA hatA. tyAM eka dAkatare ene mAhitI ApI ke DenmArkanA pATanagara kopana-- heganamAM eka 'sIrama ' (rasI) InsTITayUTa che, ane tene DaoNkaTara hAmburrara A viSayanA kAbela niSNAta gaNAya che. sArA nasIbe keliphorniyAmAM ja ene eka sannArI maLI, jeNe ene DenmArka laI javAnI taiyArI batAvI. jyArja tyAM gayA. ene be hajAra jeTalAM InjekazanA hAramAnanAM ApyAM ane enA para pAMca cha moTAM oNparezana thayAM. DenmArkathI ja eNe potAnAM mA bApane jaNAvI dIdhuM ke enI cikitsA saphaLa nIvaDI che, ane kudarate bhUla karIne ene puruSa gaNAvyA hatA paNa have e strI banI gayo che ane potAnuM nAma badalIne krisTina rAkhyuM che. vaye e 26 - 28 varSanI che ane gArI tathA dekhAvaDI jaNAya che. (strI tarIke ane puruSa tarIkenI enI chabI mArI pAse che). AvA banAvA ghaNA ochA jANavAmAM Ave che. mArA peAtAnA anubhavAmAM me' thoDI srIone tapAsI che, ke jenAmAM kAMI ne kAMI vikRti pakaDAI AvI che. koIne garbhasthAna lagabhaga hAya ja nahIM ane eka brAhmaNanI rUpALI (16 varSanI) chokarIne yoninI uparanAM bIjA jAtIya avayavo (garbhasthAna ) hatA ja nahIM. me tene muMbaInI hAspiTalamAM tapAsa mATe meAkalelI, ane mArI parIkSA sAcI nIkaLI hatI. thoDA vakhata pahelAM eka sArA kuTuMbanI suMdara dekhAtI brAhmaNa zrI amane maLavA AvelI. e yuropamAM rahetI hatI ane tyAM peAtAnA pati sAthe rahIne sAthe sAthe nokarI paNa karatI hatI. ThIka sAruM bhaNelI cabarAka ane cAlAka hatI: je rIte e mArA makAnanAM pagathiyAM caDhI te joIne tathA tenI vAto ane vartanathI tarata mane vicAra Avyo ke A eka sAmAnya strI nathI. pachI me tenA vize mAhitI kADhatAM eTaluM jANavA maLyuM ke ene kadI RtusrAva thayo nahAtA ane chokarAM to thAya ja zI rIte ? enI vRttio puruSonA jevI ja hatI. A sivAya .vizeSa mAhitI maLI nahIM, upara lakhelI badhI vikRtione mATe eTalI mahattvanI bAbata samajI levAnI jarUra che ke dareka manuSyamAM mULabhUta aMgeA ane avathavA lagabhaga eka sarakhAM hoya che. puruSomAM srIonI jevAM aMgA vikAsa na pAmatAM nAnAM ane khIlyAM vinAnA (puruSomAM stana ane tenI DiMTaDInA jevAM) rahI jAya che. tevI ja rIte strIomAM paNa puruSonA jevA aMgo hoya che ke je vikAsa na pAmatA. avikasita rahI jAya che. strI tema ja puruSa bannenAM jAtIya aMge!mAMthI aMtasrAva utpanna thAya che. gurupeAnA ane strIonA jananAMga vRSaNa ane aMDapiMDa (ovarI) e banne aMgAmAM garbha rahevA mATe je padArtha utpanna thAya che te uparAMta temAMthI aMtastrAva (hAramAna) paNa pedA thAya che. puruSonA aMtaHstrAvane enDrojana ( androgen) ane strIonA . aMtaHstrAvane esTrojana (estrogen ) kahe che. strI puruSonA zarIranA vizeSa (sekanDarI) cihno vikasAvavA mATe A aMtastrAva atyaMta mahattvano bhAga bhajave che. (puruSane mUcha, dADhInA vALa vagere. ane strIone stana vagere mATe) jyAre koI roga ke mAnasika AghAtane lIdhe aMtastrAvamAM vadhaghaTa thaI jAya che tyAre strI-puruSAnAM aMgAmAM pheraphAra thaI jAya che. eka vidrAna niSNAtanI noMdha upara lakhelAM kAraNo vize mane peAtAne zaMkA utpanna thavAnA kAraNe meM gujarAta kolejanA bAyAlAjI eTale jIvavighAnA prophesara zrI girIndra paMDayAne (oLakhANa vinA) puchAvyuM ane emaNe mane je noMdha lakhI mokalI che te akSaraza: ahIM rajU karuM chuM:-- "AvA jaNAvelA kissAnI bAbatamAM vaijJAnika daSTie jotAM jaNAze ke temAM jAtinuM parivartana kharI rIte thatuM nathI. AnA kAraNamAM ema jaNAvI zakAya ke manuSyamAM liMgabheda to garbhavikAsanA trIjA tabakkAmAM eTale strInA aMDakoSa (egg-cell) ane
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvana tA. 16-pa-65 zukrakoSanA (Sperm-cell) milana vakhate ja nakkI thaI jAya che. aMDakoSanA phalanamAM jo be ekasa liMgasUtra (2x-sex chromosomes) sAthe Ave te garbhane vikAsa strImAM pariName che; ane ekasa vAI liMgasUtro (X-y-sex-chromosomes) sAthe Ave to garbhane vikAsa puruSamAM pariName che. jo koI paNa kAraNasara upara jaNAvelAM liMgasUtronI saMkhyAmAM pheraphAra thAya to zarIranI aMdara AvelI jananendriyanuM nirmANa thavAmAM pheraphAra thaI zake ane garbhamAM kadAca banne prakAranI aMdaranI jananendriyo eTale ke vRSaNa (testis) ane aMDapiMDa (bIjAzayaovary) nuM ekI sAthe nirmANa thavA pAme che. banne prakAranI jananendriyo dharAvatI AvI vyakitane TriliMgI (hermaphrodite) kahevAmAM Ave che. vaLI AvI TriliMga vyakitao kAryakSama zukrakoSe ane aMDakoSone utpanna karI zake che. paNa AvA prakAranuM priliMgIpaNuM manuSyanI bAbatamAM bhAgye ja jovA maLe che. zarUAtamAM varNavelA kissAomAM zarIranI aMdara AvelI jananendriya (eTale ke vRSaNa athavA aMDapiMDa) apUrNa vikAsa pAmelI che; jyAre banne prakAranI strI ane puruSanI bAhya jananendriyo (puruSamAM zizna ane vRSaNa kothaLI ane strImAM yonihASTo ane enimArga) banne dekhAya che. ane te paNa sAmAnya hoya tenA karatAM kadamAM nAnI hoya che, vaLI AvA dAkhalAomAM temanA dritIya jAtIya lakSaNo (sekaMDarI-sexual characters) jevAM ke dADhI, mUcha, stana, avAja vagere paNa vacalA vaLanAM (na te purepUrAM puruSanAM ke na te pUrepUrAM strInAM) hoya che. A pahelA kissAmAM ricajhanI zarUAtanI jiMdagImAM tene alpa vikasita puruSanI bAhya jananendrio spaSTa rIte hatI. eTale tenI gaNanA puruSamAM karavAmAM AvI. kadAca tenA aMDapiMDa (ovary) paNa asalanI jagyAethI sthAnabhraSTa thaI nIce UtarI AvyA hoya te teo vRSaNa tarIke gaNAvAne saMbhava che. "AvI jAtanAM lakSaNo hovAnuM kAraNa tene pAMca varSanI vaye thayelA spAInala menejAITIsane lIdhe hormonsanA pramANamAM thayela pheraphAra hate. amuka uMmara pachAM tenAmAM jAtIya parivartana thatuM jovAmAM AvyuM enuM kAraNa mAtra e che ke te vakhate tenA aMDapiMDamAMthI ane zarIramAM AvelI bIjI aMtaHstrAvI granthio (ductless glands)mAMthI esTrojana hormonsa (estrogen hormones) ne strAva vizeSa pramANamAM thavAthI tenAmAM puruSanAM bAhya jAtIya lakSaNe dabAI gayAM ane strInAM sarva jAtIya lakSaNe vadhAre spaSTa thavA mAMDyAM, jethI te puruSamAMthI strInA svarUpamAM pheravAtA hoya evuM jaNAyuM. bIjo elijhAbethane strImAMthI puruSamAM parivartana pAmavAne pahelAM karatAM viruddhano kisso che, jyAre trIjo kisso pahelA jevo ja che; jenAM kAraNe paNa upara jaNAvyA pramANe che." aMtamAM pharIthI spaSTa karavAnI jarUra che ke manuSyamAM eka vakhata jAtinuM nirmANa thayA pachI tene koI paNa kALe viruddha jAtimAM pheravI zakAtI nathI paNa rogiSTa sthitimAM athavA bIjAM koI paNa janInI kAraNo (jenetic-reasons)ne lIdhe mAtra tenI jAtinAM bAhya lakSaNomAM jo kAMI viruddhapaNuM jaNAtuM hoya te phakata temAM ja (gonadotrophic hormones) Sulaj 404 YHUSU jALavavAthI parivartana thaI zake che. vaLI strImAM stanane ane garbhAzayane vikAsa evA viziSTa prakAranI che ke tene lIdhe paNa jAtIya parivartana azakaya bane che. lekhanAM prAraMbhamAM jaNAvyuM che te pramANe, kudaratanI yojanA ane niyamomAM kavacita koI vAra bhUla thaI jAya che. te hakIkata uparanA kissAomAM puravAra thaI gaI che. 400 - 500 varSa pahelAM eka phArasI kavi ummara khayyAme mATalAMnI eka dukAnamAM eka beDoLa mATalAne kahetA sAMbhaLeluM ke 'zuM - Izvarane hAtha. hAlI gayo haze?' A praznano uttara hakAramAM che. ("samAjadarpaNa" mAMthI sAbhAra uddadhRta) . sumanta mahetA sukI dharatInAM mIThAM smaraNa-5 - zukravAra, tA. 12-2-65 gAMdhIdhAma bhaNI Aje savAre amane ahinA 'kaccha mitra' kAryAlayanA menejara zrI jamanAdAsa premacaMda zAhane tyAM cAha - nAstA mATe nimaMtraNa hatuM. eTale savAranuM nityakarma patAvIne amArI najIkamAM AvelA temanA nivAsasthAna upara ame sau gayA ane temanA makAnanI agAsImAM badhAM ekaThAM thayAM. AkAzamAM sUrya UMce caDhI rahyo hato ane tene taDako tathA prakAza cotarapha phelAI rahyo hato. Ama chatAM ziyALAnI ThaMDI haju cAlu hatI ane tethI A taDako madhura lAgato hato. jamanAdAsabhAI sAthe amAro te kazo saMbaMdha hato ja nahi. paramAnaMdabhAI saurASTra TrasTanA, eka TrasTI ane ahinuM 'kaccha mitra' saurASTra TrasTa saMcAlita eka dainika patra e nAte paramAnaMdabhAIne temanI sAthe amuka saMbaMdha gaNAya. ema chatAM temaNe amane badhAne khUba bhAvathI pitAne tyAM bolAvyA ane tAjA jalebI, gAMThiyAne amane nAsto karAvyo je amo sarva pratyenA temanA dilanA umaLakAnuM sUcaka hatuM. A prasaMga upara 'kaccha mitra' sAthe joDAyelA phoTogrApharane paNa temaNe bolAvelA ane amArI AkhI maMDaLInI chabI levaDAvelI, jene bloka A lekhanA cheDe chapAyela che. temanAM vRddha mAtuzrI Azare 80 varSanAM te bhAvanagaranAM hoIne paramAnaMdabhAInA pitAzrIne ane temanA kuTuMbane sArI rIte jANatAM hatAM. temaNe paNa amane bahu vAtsalyathI AvakAryA ane eka kuTuMba jevo saune anubhave thaye. ahIM cAha - nAsto patAvatAM lagabhaga ATha vAgavA AvyA hatA. agiyAra vAgyA lagabhaga amAre gAMdhIdhAma tarapha ravAnA thavAnuM hatuM. bhujamAM rAta te be gALI, paNa bhuja taLamAM to ame kAMI joyuM ja nahotuM. ane bhujamAM kharIdI karavA jevuM paNa ghaNuM hatuM. sUDI, cappa, kAMsAnAM vAsaNo, bAMdhaNI vagere. A mATe samaya bahu ochA hatA. ema chatAM mArI jevA keTalAMka bhAI - bahene bhUjanI bajAramAM kharIdI karavA upaDayA. bIjA keTalAka bhUjamAM jovA lAyaka sthaLo jovA upaDayA. Ama be traNa kalAka jotajotAmAM pasAra thaI gayA paNa kharIdanArA kharIdIthI dharAyA nahi ane jovA lAyaka sthaLa jonArAne keTaluMya bAkI rahI gayuM. Akhare nakkI karelA kAryakama mujaba amArI savArI lagabhaga 11-30 vAgye bhujathI gAMdhIdhAma tarapha ravAnA thaI. bhujathI gAMdhIdhAma 38 mAIla dUra hatuM. rastAmAM aMjAra AvyuM. amArA kAryakramamAM ahi rokAvAnuM nahotuM. e bAbatanuM amArA manamAM jarA du:kha rahI gayuM. kAraNa ke aMjAra kacchanuM eka mukhya nagara che, vaLI thoDAM varSa pahelAM tyAM dharatIkaMpa thayela te kAraNe aMjAra tArAja thaI gayeluM ane pAchuM bhArata sarakAranI vipula madada vaDe, navuM rUpa dhAraNa karela aMjAra ame joyuM. A aMjAramAMthI pasAra thatAM jyAM tyAM navA makAne najare paDe che ane keTalAka makAnamAM dharatIkaMpanI cIrADo paNa dekhAya che. A rIte aMjAra zahera junA-navAnA vicitra mizriNa jevuM lAge che. aMjAra bIjI rIte paNa jANItuM che. * ahi daMtakathA prasiddha jesala - toralanI samAdhi che. A samAdhinajare jovAnI amArAmAMnA ghaNAnA manamAM tIvra IcchA hatI paNa te IcchA mananI manamAM rahI gaI. dhIme dhIme cAlatI basamAM beThAM beThAM ame aMjAra pasAra karyuM ane basanI bArImAMthI jovAya teTaluM joIne saMtoSa mAnya. aMjAra vaTAvyA bAda ratanAla nAmanuM relve sTezana AvyuM. A aMge amane ema jaNAvavAmAM AvyuM ke A sTezanathI sva. paMDita neharane navuM vasAvavAmAM Avela gAma 'javAharanagara' nuM uddaghATana karavA mATe laI javAmAM AvyA hatA. tyAM jatAM rastAmAM paMDitajI jIpa gADImAMthI uthalI paDayA hatA ane te jayAM paDelA te jagyA upara emanI smRti kAyama karavA mATe eka nAnuM smAraka UbhuM karavAmAM AvyuM che ane e smArakamAM mAtra be ja
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-15 akSaro kotaravAmAM AvyA che. A akSaro che ' khammA '. kharekhara A be akSaromAM paMDitajI pratyenI prajAjanonI UMDA snehanI lAgaNI vyakata thAya che. gAMdhIdhAma ame Adipura vaTAvIne gAMdhIdhAma pahoMcyA tyAre lagabhaga eka vAgavA Avyo hato. kacchanI A vizALa vasAhata taddana navI che ane te traNa vibhAgamAM vaheMcAyalI che ane ghaNA moTA kSetraphaLane Avare che: (1) koI paNa zaheranA parA jevuM Adipura je khAnagI raheThANAnuM mathaka che, (2) gAMdhIdhAma je vyApAra vyavasAyanuM mathaka che, (3) kaMDalA baMdara ane kaMDalA phrI TreDa jhona jyAM navuM baMdara UbhuM karavAmAM AvyuM che ane tenI najIkanA pradeza navA udyogo aMge kArakhAnAMo UbhA karavA mATe alAyadA nakkI karavAmAM AvyA che. amArA utaravAnI vyavasthA gAMdhIdhAmamAM AvelA cembara opha komarsanA makAnamAM - khAsa karIne tADapatrI ane caMdaravAthI DhAMkelI agAsImAM--karavAmAM AvI hatI. Aja sudhI ame jyAM jyAM gayA tyAM tyAM amArA rahevA khAvA vagerenI vyavasthA jANe ke bAdazAhI AkAranI hatI. ahiM evI koI sagavaDa sulabha nahotI. gAMdhIdhAmamAM thoDAMka jaina kuTuMbo vaselAM che. temanA AgevAna zrI nAgazI dhArazI zeThiyA ane anya jaina baMdhuoe ame cembara oNpha komarsanA makAna pAse pahoMcyA eTale, amane AvakAra Apyo. tyAra bAda agAsI upara sAmAna caDhAvIne ame jarAka sthira thayA ane pachI thoDe dUra AvelI eka mAravADInI lAjamAM jaIne bhAjanakArya patAvyuM ane pAchA amArA nivAsasthAne AvIne thADo samaya ArAma karyo. gAMdhIdhAmanI racanA eka adyatana nagara jevI che. moTA paheALA rastAo, dukAna ane ekasaporTa - ImporTanI AphisA, hArTelA ane sinemAo. A zahera pacaraMgI dekhAya che. A zahera siMdhanA nirvAsitAne vasAvavAnA hetuthI UbhuM karavAmAM AvyuM che paNa kaMDalAne phrI TreDa porTa banAvavAmAM AveluM hoIne te baMdaranA vikAsa sAthe gAMdhIdhAmanA paNa vikAsa thavAnA e AzAe bhAratanA anya bhAganI aneka peDhIoe ahiM thANAM nAMkhyAM che ane e rIte gAMdhIdhAma jIvatuM, jAgatuM ane navA prANathI dhabakatuM nagara lAge che. kacchanA Aja sudhI joyelAM zahero ane gAmaDAMthI gAMdhIdhAmanI bhAta judA ja prakAranI mAlUma paDe che. gAMdhIdhAma aMge amane jaNAvavAmAM AvyuM ke gAMdhIdhAmanA vikAsamAM bhAI pratApa dayALanA sauthI vadhAre phALA che. amIra kuTuMbamAM ucharelA A gRhasthe rAta-divasa satata mahenata karIne gAMdhIdhAmanA bAMdhakAmamAM vikAsamAM potAnA prANa pUryo hatA. gAMdhIdhAmanI vastI temane 'ajo' ane 'adA' tarIke bIradAvatI hatI. paNa grahonA koI krUra baLAnA bhAI pratApa Aje bhAga banI gayA che; ane zArIrika yAtanA bhAgavI rahyA che. Ama chatAM gAMdhIdhAma mATe kaMDalA mATe, kaccha mATe temaNe je kAMI karyuM che te kadi koI bhUlI zake tema nathI. A gAMdhIdhAmamAM rAtri gALIne bIje divase savAre bhadrezvara javuM--AvA kAryakrama ame vicArelA hatA. paNa ahiMnI TAMcI sagavaDa jotAM bhadrezvara jeahIMthI 20 mAIla dUra hatuM tyAM rAtre ja pahoMcI javuM evA ame nirNaya karyo ane te aMgenI gAThavaNa karavA mATe amArA kacchanA AkhA pravAsanA jemaNe prabaMdha karyo hato te zrI maganabhAIne amArI sAthenI moTaramAM bhadrezvara bhaNI ravAnA karyA. kaMDalA bapAranA traNa vAgavA AvyA hatA. have amAre kaMDalA baMdara jovA javAnuM hatuM. A aMge AgaLathI karelI goThavaNa mujaba gAMdhIdhAmamAM rahetA bhAIzrI prabhulAla saMghavI amane kaMDalA baMdara dekhADavA mATe tathA phI TreDa jhonanA khyAla ApavA mATe AvI. pahoMcyA hatA. baMdara upara pahoMcyA eTale amArI rAha jotA pArTa oNphisara zrI guptA amane maLyA ane eka moTA hAlamAM laI gayA ane tyAM mUkelA cArTasa - nakazAo--tathA kaMDalAnI bahu nAnA skela 19 uparanI racanA dAkhavatA eka paTa dvArA temaNe emane kaMDalA baMdaranI * bhavya racanAno khyAla Apyo. tyAra bAda traNa ke cAra mALa upara jyAM raDAranI goThavaNa che tyAM amane laI javAmAM AvyA ane raDAranI racanA amane pratyakSa dekhADI tathA samajAvI. A amArAmAMnA lagabhaga sarva koI mATe pahelA ja anubhava hato. raDAra viSe kAMIka vAMceluM kharUM, paNa tenA rahasyanA Aje ja kharo khyAla Avyo. A raDAranI kebInamAM TelivijhananA dhAraNe AsapAsanA amuka vistAramAM kaI sTImara karyAM UbhI che ane kaI dizAe jaI rahI che teno khyAla Ave che. A jAte jaoNvAthI ja barobara samajI zakAya tema che. tyAra bAda teo amane kaMDalA baMdaramAM je DaoNkasa upara sTImarolAMgare che te vibhAga tarapha laI gayA. kacchanA akhAtamAM kaMDalAnI khADInA pazcima kinArA upara A baMdara AvyuM che. Aje ahiM cAra bartha ubhA karavAmAM AvyA che. bartha eTale eka sTImarane ubhI rahevA pUratA bAMdhelA kInAro. ahiM moTI moTI sTImaro bharatInA vakhate AvIne ubhI rahe eTaluM pANInuM UMDANa che. A baMdaranA mAsTara plAnamAM AvA kula 30 bartha ubhA karavAnuM vicArAyuM che. jema vyApAra ane sTImaronI avarajavara vadhatI jaze tema navA navA bartha ubhA karavAmAM Avaze. Aje 15 lAkha Tana mAlanI vArSika heraphera thAya che, ane moTA bhAge ahiM sarakArI mAlanI AyAtanikAsa thAya che. sAmAnya vyApArIonA mAla haju ahiM bahu ochA Utare che. Aje kaMDalAne bhAratanA bIjA bhAga sAthe pAlaNapura mAraphata joDatI mITarageja relvelAIna che. viramagAma dhrAMgadhrA mAraphata kaMDalAne joDanArI braeN Daga janI lAIna nAMkhavAnu zarU thayuM che, paNa tenI pragati bahu dhImI che. A lAIna naMkhAyA bAda kaMDalAnuM AkhA bhArata sAthe joDANa thaze ane pariNAme kaMDalA nA vyApAra vyavahAra bahoLA pramANamAM vadhaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. ame A barthanI bAjue pasAra thatAM eka moTI sTImaramAMthI kInArA upara jaLapravAhanI mAphaka ThalavAtA ghauMnA meTo Tekaro joyo. sTImaramAMthI ghauM kInArA upara ThalavAtA hatA ane oNTomeTIka yaMtrathI kothaLAmAM bharAtA jatA hatA ane kothaLA paNa e ja pramANe zivAtA jatA hatA. AvI ja rIte ahiM kerosIna, peTrola vagere paNa moTA pramANamAM utAravAmAM tema ja saMgrahavAmAM Ave che. Ama kaMDalA baMdaranuM nirmANa bhArata sarakAranI eka moTI siddhi che. je joIne ame sau gauravAnvita banyA. : kaMDalA phrI TreDa jhona' A kaMDalA baMdaranI vizeSatA te sAthe joDAyalA phI TreDa jhonanA kAraNe che. A fI TreDa jhona ApaNA deza mATe tadRna navA vicAra ane navuM sAhasa che. phrI TreDa jhona eTale baMdara pAsenA eka evA vistAra ke jene kasTamanI jagAta ke AyAta - nikAsanAM baMdhano lAgu paDatAM nathI. ahiM je kAMI kAcA mAla utare te upara koI jagAta levAmAM na Ave ane e ja kAcA mAla ahiM ja sTora thAya, temAMthI navA mAla pedA thAya, te pAche peka thAya ane paradeza pAchA caDhe tene koI ekasAIjha DayuTI ke nikAsane lagatI jagAta lAgu na paDe. A rIte sAMdhI paDataranA paradeza jato mAla duniyAnI bajAronI harIphAImAM UbhA rahI zake. - A che qI TreDa jhona pAchaLano Azaya. A jhAnamAM nakhAtA udyoga aMge be zarata baMdhanakartA che. (1) ahiM banAvavAmAM AvatI vastunI dezamAM anyatra utpanna thatI e ja vastu sAthe aghaTita hariphAI--unfair competitionthavI na joIe. (2) ahiM udyoganuM sAhasa kheDanAre potAnI pedAzanI echAmAM ochI 50 TakA bhArata bahAra nikAsa karavAnI bAMhyadharI ApavI joIe. A vyavasAya aMge dezamAM jAtajAtanA kAgaLiyA karavA paDe che--A kAgaLiyA karavApaNuM-documentationahiM ochAmAM ochuM karavuM paDe evA prabaMdha karavAmAM Avyo
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-65. che. ahiM eka ja bAbatanI cokI karavAnI-jApto rAkhavAnI raheze ane te e ke paradezamAM nikAsa karavA mATe pedA karavAmAM Avele mAla corI chupIthI dezamAM dAkhala thavA na pAme. A prakA- rana phrI TreDa jhona kaMDalA baMdara ane gAMdhI dhAma vacce 3ra0 ekarane nakkI karavAmAM Avyo che. cInanA kinAre hoMgakoMga AvuM phrI porTa che. ghaNuM kharuM seMghAI ane siMgApora paNa AvA phrI pArTa che. ame A phrI TreDa jhena je. A 320 ekaranA jhonanA traNa bhAga karavAmAM AvyA che. (1) nAnA kadanA udyogo mATenA vibhAganA 103 plaTa karavAmAM AvyA che, jemAMnA 22 ploTa A jhonanA udghATana samaye ja noMdhAI gayA che. (2) madhyama kadanA udyogo mATenA vibhAganA 86 pleTamAMthI ra6 pleTa noMdhAI cUkyA che. (3) meTA udyoga mATenA vibhAganA ploTamAM hajAra sudhI eka ploTa noMdhAyA nathI. paNa samaya jatAM ane sarakAranI nIti vadhAre cokkasa thatAM A ploTo paNa dhIme dhIme noMdhAI jaze evI AzA rahe che. A kaMDalA paTane pUro upayoga thAya eTalA mATe A phI TreDa jhona ubhe. karavAmAM AvyA che. A jhona upara AvatAM pahelAM ame tharmala sTIma pAvara sTezana paNa joyuM ke jyAMthI AkhA karachane vIjaLI purI pADavAmAM Ave che. A phrI TreDa jhona upara haju bahu ochA kArakhAnAM ubhA karavAmAM AvyA che, paNa AvatA daza varSamAM breDa geja relvelAInanI sagavaDa ubhI thavA bAda A vibhAga pUra bahAramAM khIlI uThaze ane cInanA kinAre hoMga koMganuM je sthAna che tema bhAratanA kinAre kaMDalA AMtararASTrIya vyApAra udyoganuM eka meTuM mathaka banI jaze ane kaccha paNa kaMDalA baMdara tathA phrI TreDa jhenanuM nirmANa thavAne kAraNe khuba AbAda thaze evI AzA sevavAmAM Ave che. phI TreDa jhonanI A vigato ahiMnA adhikArI sAthe vAta karatAM amArA jANavAmAM AvI. pAchA gAMdhIdhAma ane bhadrazvara tarapha prayANa Ama kaMDalA phrI TreIDa jhonamAM bhaviSyamAM eka moTA dhAgika zahera jovAnA svapna sAthe ame gAMdhIdhAma tarapha pAchA pharyA tyAre sUrya AthamavAnI taiyArImAM hato ane have divasane ukaLATa zamI gayo hato tathA ThaMDo pavana AhUlAdaka lAgato hato. pAchA ame gAMdhIdhAma amArA UtAre pahoMcyA tyAre rAta paDI gaI hatI, khUba thAka lAgyo hato. thAkanI sAthe bhUkha paNa lAgI hatI eTale savAravALI mAravADI laoNjamAM sau khIcaDI bhegA thayA. rAtane amAro mukAma bhadrezvaramAM hato eTale gAMdhIdhAmanAM navA mitronI ame vidAya lIdhI - paNa te pahelAM temanI sAthe agAzImAM eka milana goThavavAmAM AvyuM ane carcA karatAM ame jANI zakayA ke gAMdhIdhAmamAM eka jaina mitramaMDaLa cAle che ane ahIM jainenI vastI lagabhaga pAMcasenI che. gAMdhIdhAmanI vastI pacAsa hajAranI che. prajA paMcaraMgI che. ahinA jemAM saMpradAyanAM koI bhedabhAva nathI. ahi eka derAsara ane upAzraya paNa che. ahinA jene sthAnakavAsI sAdhu AvyA hoya to temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA jAya ane derAvAsI sAdhu AvyA hoya te temanuM ya vyAkhyAna sAMbhaLavA jAya - samAraMbhe paNa sAthe ja ujavAya. mitramaMDaLa eka pustakAlaya paNa calAve che. - ThaMDA pINAne nyAya ApI, ame agAzImAMthI amArA bIstara pATalA utAryA ane basanA chAparAmAM caDhAvyA tyAre ame sainikanI adAthI kAma karatA hoIe evuM abhimAna lIdhuM - ane jANe koI gaDha jItIne jatA hoIe e rIte basamAM ame amAruM sthAna lIdhuM. bhadravaranI ka95nA karatAM, jhokA khAtAM, cAreya bAju ghora aMdhArAnuM darzana karatAM - bhadrezvara tIrthanAM daravAjAmAM pravezyA tyAre rAtanA 11 vAgI gayA hatAM. sAruM hatuM ke suMdara gAdalA - takIA - rajAI pAtharIne amArA mATe taiyAra rAkhavAmAM AvyA hatA, eTale jatAM veMta ame nidrAdevIne zaraNe thaI gayA. AkAzamAM zuda navamIne caMdra bhUtaLa upara potAnuM dhavala teja varasAvI rahyo hato paNa te jovA-mANavAno koInAmAM atyAre utsAha nahoto. apUrNa cImanalAla jeThAlAla zAha ST TT TE zrI jamanAdAsabhAInAM makAnanI agAsImAM paryaTaka-maMDaLInA sabhya mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMba--3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa. muMbaI.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 bilajIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa - varSa 27 : aMka 3 muMbaI, juna 1, 1995, maMgaLavAra * AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 20 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA payagambara jarathutra pArasIone jarathutrI dharma hajAro varSa ja che. bhagavAna pAme che ane adharmanuM jora vadhe che tyAre dharmanI saMsthApanA mATe IsA masIha ane bhagavAna buddhanI paNa pahelAM IrAnamAM aze yuge yuge huM janma lauM chuM." jarathunna thaI gayA jemaNe mAjadeyanI dharmane pracAra karyo. e ja arabastAnamAM jyAre samAjanuM naitika saMgaThana DhIluM thaI dharmane jarathutranA nAma uparathI jarathustrI dharma kahe che. jema AryonA gayuM hatuM ane anAcAra vadhI gayo hato tyAre hajarata mehammada vaidika dharmanI mULa bhASA vaidika saMskRta che, tema pArasIonA jara- pegaMbara tyAM janmyA. jerUsalamanI AsapAsa paNa yahUdIonI zutrI dharmanI mULa bhASA avasyA che. A avastA ane vaidika jyAre evI hAlata hatI tyAre tyAM bhagavAna Izue janma lIdho. saMskRta bhASA baMne ekabIjIne eTalI badhI maLatI Ave che ane bhAratamAM dharmanA nAme jyAre yajJayAgAdimAM pazuhiMsA vadhI gaI ane bannenA agni Adi pUjya devamAM eTaluM badhuM sAmya che ke samAjamAM zithilatA AvI gaI tyAre bhagavAna mahAvIra, bhagavAna tethI ema mAnavAmAM Ave che ke koI eka kALe hindustAnanA buddha, ane zaMkarAcArye janma lIdho. IrAnamAM jAdumaMtara ane melI Aryo ane IrAnanA Aryo uttara ane madhya eziyAmAM koI sthAna vidyAnuM jora vadhI gayuM ane zuddha dharmane loka bhUlavA lAgyA tyAre para eka sAthe rahetA hovA joIe. payagambara jarathutre janma lIdhe. vaidika saMskRta bhASAmAMthI vaidika prAkRta, temAMthI Adhunika A vibhUtio duniyAmAM AvI ane temaNe potAnuM kArya saMskRta, temAMthI prAkRta, apabhraMza, pAlI, mAgadhI, zaurasenI, hindI, paNa karyuM. paNa emanAM kAryo saraLatAthI pAra nathI paDayAM. emane gujarAtI, marAThI, baMgalA vagere bhASAo janmI. vistA pachI, aneka muzkelIono sAmano karavo paDayo. jemanI sevA karavA pahelavI ane temAMthI Adhunika phArasI bhASA nIkaLI che, jenA teo AvyA teoe ja temane vadhAre muzkelImAM mUkyA. mohammada upara arabInI paNa asara paDI che. pAznanda e te bhASA che ke paigambarane makkAthI madinA hijarata karavI paDI. IsAmasIhane jemAMthI arabI vagere bhASAonA zabdo cUMTI avarastAnA zabdomAM kosa upara caDhAvyA. mahAtmA gAMdhIjIno dAkhala tAjo ja che, emane lIdhA che. ' goLI mAravAmAM AvI. aze jarathutra paNa jayAre prArthanAmAM beThA aze jarathutrane mukhya upadeza " gAthA" (gAthAne artha hatA tyAre emanI pIThamAM churI bheMkavAmAM AvI ane e zahIda thayA. gIta) avastA bhASAmAM che. jarathutrI dharmanA AcAra ane kriyA- aze jarathutra che evA jamAnAmAM janmyA hatA ke jyAre kAMDanA zAstra vaMdIdAda vagere paNa avastI bhASAmAM che. A jara- IrAnane rAjA ane prajA bane zuddha dharmane bhUlI athavA tajI zutrI dharma IsvIsananI sAtamI sadI sudhI IrAna ane tenI daI jAdumaMtara " ane jhADapha kanI pAchaLa paDayA hatA. aneka devaAsapAsanA pradezamAM sArI rIte pracAramAM hate. ' 1. yA thA. fhuM gharSazya jAnirmavati mArata. I bIjI bAju arabastAnamAM IsvIsananI sAtamI sadImAM ... amyurathAnamatha0 tavaMtmAna sunAkhyam hajharata mahammada paigaMbaranA IslAma dharmane phelAvo vadhyA. A trAdaya sAdhUnAm vinAzAya ja ducqtAm | pracAre AgaLa cAlatAM rAjakIya ane dhArmika AkramaNanuM rUpa . dharmasaMsthAnAya saMmavAra ane puje che lIdhuM. pariNAma e AvyuM ke jyAre IslAmanA pracArakoe IrAna 2. "za" zabda mULa avastI bhASAne "a" zabda che. upara AkramaNa karyuM ane IrAnane jItI lIdhuM tyAre keTalAMka jarathuDjha A "a" zabda zuM athavA mRta parathI a# nI saMdhI thaIne dharmAvalaMbI kuTuMba potAnA bacelA dharmapustako sAthe laI nAvamAM 'mA' banyuM che. mukavI jene artha upright neka, sAcuM, pavitra evo thAya che. besI dakSiNa gujarAtanA surata jillAnA pazcima kinAre arabI A * jema harizcandranI AgaLa "satyavAdI" zabda mUkavAmAM Ave samudranA saMjANa baMdare IsvIsananI AThamI zatAbdImAM AvyAM ane che tema jarathuanI AgaLa aze (a) zabda mUkavAmAM Ave che. tyAMnA rAjA yAdavarANAne AkAya, svIkAryo. teoe gujarAtanI ' ' jarathutra zabdanA artha bAbatamAM judA judA abhiprAyo gujarAtI bhASA apanAvI ane svAbhAvika che ke gujarAtanA sAmA- che. eka vicAra e che ke jara=sonerI-+thviza =prakAzamAnastara= jika rItarIvAjo paNa teoe apanAvyA. A loko IrAnanA tArA, eTale jarathutra sonerI prakAzamaya tAre. ' parza-pArasa prAMtanA hatA eTale teo pArasI kahevAyA. pArasamAM . bIjo abhiprAya' evA che ke jaratha=pILuuTTa=UMTa eTale emanI mULa bhASA paziyana-phArazi hatI. A pArasI koma mATe jarathuratra pILuM UMTa..paurUzasva=paurUSa+aspa,' paurUSa= aneka, bhAge dakSiNa gujarAta ane muMbaImAM jovA maLe che. aspa=azva. jenI pAse aneka pILA UMTa che te jarathutra, ane jenI ' pAse aneka ghoDA che te paurUSaspa. prAcInakALamAM jenI pAse gAya, UMTa, . gItAjImAM zrIkRNe kahyuM che ke "jyAre jayAre dharma glAni ghaDA vadhAre hoya te vadhAre dhanavAna gaNAtuM. gopALakRSNa suprasiddha ja che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 devIonI pUjA thatI hatI. jarathutrano janma IrAnI paMcAMganA pahelo mahinA pharavaradInanA chaThThA divase khAradAda 3 nA divase thayo hato. te divase tuM khuzanumA hatI. enA pitAnuM nAma paurUzalpa ane mAtAnuM nAma dugdhA hatuM. kahevAya che ke emanI mAtA dugdhA jyAre paMdara varSanI kumArI hatI tyAre enA zarIra mAMthI eka prakAranI tejasvI jyoti nIkaLavA lAgI. vahemI loko ane melIvidyAnA dharmaguruoe mAnI lIdhuM ke A te apazukta che. emaNe dugdhAnA pitA himaune salAha ApI ke tenA kaTuMba ane deza upara paDanArI AphatamAMthI bacavA mATe dugdhAne mArI nAkhavI. himaurjA IrAnamAM taherAnanA agnikhUNAmAM AvelA 'ragha" (jene "rae" paNa kahe che) zaheramAM rahetA hatA. e zahera Aje to khaMDeranI hAlatamAM che. himave potAnI dikarIne mArI na nAMkhatAM dUra arAka bhUmi upara mokalI dIdhI. e jamInano mAlika umarAva paItiraspa hatA, ane tenuM ghara pahADamAMthI nIkaLatI dareMjI nadInA kinArA upara hatuM. paItirakSpanA putra paurUSaspa sAthe dugdhonA vivAha thayA ane enAthI jaththutrano janma thayo. (marhuma pArasI vidrAna DA. sara jIvaNajI modInA abhiprAya pramANe IsvIsana pUrve sAtamI zatAbdImAM AjarabaijAnamAM umiyA sarovaranA kinArA upara AvelA urUmiyA zaherathI bAra mAIla dUra AvelA AmavI gAmamAM jaraththutrano janma thayo hatA. parantu pArasIomAM sarvasAdhAraNa abhiprAya e che ke IsvIsana pUrve cha hajAranI sAlamAM rae zaheramAM jarathrusrano janma thayo hato. grIka sAhityamAM paNa e ja hakIkata ApelI che. jarabhutranA pachI jathutrI dharmanA je sarvocca dharmopadezaka hoya te jarabhutraM tema kahevAto. pAchaLathI tema" zabda UDI gayo ane mAtra jaththutra rahI gayo, jema Adya zaMkAcAryanI gAdI upara je Ave te zaMkarAcArya kahevAya che, tevI rIte aneka jaraththutra thaI gayA evA paNa eka abhiprAya che.) pramuddha jIvana sAmAnya rIte bALaka janme che ke tarata raDavAnuM zarU kare che, paNa kahevAya che ke jarabhutra janmyA tyAre te hasatA hatA. jema zrIkRSNanI bALalIlAonI aneka camatkArI daMtakathAo pracalita che tema jarabhutranI bAbatamAM paNa che. jarathutrano janma thatAM ja duSTajanA DarI gayA. emanA dharmaguru jAdugara darAsarAba hatA. (1) duSTanAe lAkaDAM saLagAvyA ane temAM bALa jarazuzrvane suvaDAvI dIdho. paNa jema pralhAdane lAlacoLa tapAvelA lAhAMbha sAthe bheTADayA paNa tenA eka vALa paNa vAMko nahoto thayo tema bALaka jarabhuttra paNa AgamAM lATavA lAgyA, jANe gulAbanI. zayyA. (2) vaLI eka vakhata duSTo bALa jarathrustrane tenI mA pAsethI corIchUpIthI uThAvI gayA ane geraja samaye gAyone pAchA vaLavA TANe rastA upara mUkI dIdho, jethI gAyonA paga nIce DAI te marI jAya. paNa eka sapheda gAye e bALakanI rakSA karI. eNe potAnA cAra pagA vacce e bALakane surakSita rAkhyuM ane badhI gAyo cAlI gaI tyAM sudhI te e pramANe ja UbhI rahI. dugdhA baze zodhatI tyAM AvI pahoMcI ane teNe bALakane uThAvI lIdhuM. (3) e ja pramANe eka vakhata duSToe bALaka jarazuztrane ghoDAone AvavA javAnA mArgamAM vacce mUkI dIdhA. tyAre gAyanI jema eka gheADAe enuM rakSaNa karyuM. (4) vaLI ekavAra bALaka jarabhuzrvane jaMgalamAM laI gayA, ane tyAM jaMgalI pazuonA baccAMone mArI nAkhI tenI vacamAM tene suvaDAvI dIdhA. evI matalabathI ke jyAre e pazue Avaze 3. khoradAdane mATe avastAnI zabda haurvatAta che. urva= sarva + tAta = tva, athavA sarvatva, saMpUrNatva, sarvocca zikhare pahoMceluM. tA. 1 195 tyAre pAtAnAM baccAMone mArI nAMkhelA joI gusse thaI bALaka jarabhutrane paNa mArI nAkhaze. paNa e pazuonA paga tyAMthI thoDe ja dUra jamIna upara coMTI gayA, AgaLa vadhI na zakyA. jaramutranA mAtApitA tene zodhatA zodhatA tyAM AvI pahoMcyA ane bALakane uThAvI lIdhuM. A samaya daramiyAna be bakarIoe peAtAnuM dUdha e bALakane pIvaDAvyuM hatuM. (5) eka vakhata darAsaroba sIdhA jarathuztranA pAraNA pAse paheoMcyA ane tene mArI nAkhavA mATe khaMjara laI hAtha UMcA karyAM, paraMtu enA hAtha kAyamane mATe ema akkaDa ja rahI gayo. lIdhe te pachI te jamatA tyAre bakarAMnI jema khAto hato. nA (6) eka vakhata bALaka jarazuztra mAMdo paDayo to mAtApitAe mukhya dharmagurunI salAha lIdhI. dharmagurune thayuM A sAro moko maLI gayo che, ane tene aMta lAvavAnI IcchAthI te davA taiyAra karI jaraththutranI pAse gayo. jarathuztra davAmAM bheLaveluM jhera pArakhI lIdhuM ane davA phagAvI dIdhI. ( jarathruthvI dharmanA keTalAka vidvAno A badhI camatkArakathAAne rUpaka kathAo mAne che ane tenI pAchaLa rahelA gUDha rahasyane samajAvavAnI kozISa kare che. emanA kahevAno sAra e che ke jaththutraM daivI saMpadanuM pratika che ane virodhIo AsurIsaMpadanA pratika che. daivI vRtti ane AsurI vRttio vacce hamezAM jhaghaDA cAlyA kare che ane te daivI vRttinA vijaya thAya che. gau-gAyano artha pRthvI paNa thAya che. pRthvI gAyanuM svarUpa dhAraNa karI bhagavAna pAse madada mATe jAya che. bIjA paNa gau nA aneka artha thAya che. gau rUpI pRthvI mAtA badhAnuM rakSaNa kare che, badhAMne pALe poSe che. jaMgalI pazu e kAma, krodha, lAbha vagere duSTa vRttionuM pratIka che. ) jarabhutranA jIvananI bIjI paNa aneka camatkArI ghaTanAo varNavavAmAM Ave che. jyAre jaththutra sAta varSanA thayA tyAre temane burajIna kusa nAme eka vidrAna pAse bhaNAvavAnuM zarU karavAmAM AvyuM. jyAre te paMdara varSanA thayA tyAre temanA pitA paurUSaste potAnI milakata badhA bALakone vaheMcI devAno nirNaya karyo. jyAre jarabhutrane potAnI pasaMdagI jaNAvavAnuM kahevAmAM AvyuM tyAre temaNe gharamAM je eka pavitra kamarabaMdha hatA tene ja pasaMda karyo ane bIjI badhI vastuono InkAra karyo. ene ema lAgyuM ke A kamarabaMdha potAnI pAse haze to potAne khudAnuM kAma karavAnI zakita prApta thaze.4 paMdara varasanI uMmara sudhI jaraththutra pitAnA gharamAM rahyA. tyAM sudhImAM emanA je abhyAsa thavAno hato te thaI gayo. pachI to jema buddha, Izu, mohammada vagerenA jIvanamAM banyu hatuM tema emanA jIvanamAM paNa thayuM. vadhAre jJAna prApta karavA ane bhagavAnanA sAkSAtkAra karavAnI IcchAthI emaNe pitAnuM ghara tajyuM ane mahAna tatvajJa mAgI (madhavana) pAse vadhAre jJAna prApta karavA mATe paMdara varSa te rahyA. trIsa varasanI uMmara pachI udarana pahADa upara ekAntamAM manana karavA mATe teo gayA. tyAM dhyAna mananAdimAM emaNe dasa varSa gALyA ane jJAna prApta karyuM. cAlIsa varSanI umare te tyAMthI pAchA pharyA. gItAmAM zrIkRSNe arjunane kahyuM che ke "viLa vAmi te vatu: vazya mecomaizvaram / " 4. A dhyAnamAM rAkhavAnI vAta che ke pArasIomAM navajAtanI eTale ke janoInI jema kamara para kastI paheravAnA saMskAra thAya che. kuratInA saMskAra karavAnI umara sAtathI paMdara varSa sudhInI kahevAmAM AvI che. paMdara varSa pahelAM A saMskAra thaI javA joIe. A kamarabaMdha-kastI-no rivAja jaraththutranI paNa pahelAMthI cAlyo Ave che. jarathuthvI dharmamAM jIvanane yuddhanI upamA Apa vAmAM AvI che, eTale A kamarabaMdha e eka yoddhAnuM pratika che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane thoDA tA. 1-6-65 prabuddha jIvana IzvaranAM virATa svarUpanuM, mahAna vibhUtinuM darzana sAmAnya carma- jarathutra pitAnI sAthe Ataza ane avastA bhASAnA pustako laI cakSuthI nathI thatuM. tene mATe divya cakSunI AvazyakatA che. gayA hatA. jarathuSyane mAnamartabA vadhatA jate dekhI bIjA jAdumaMtara aze jarathutre paNa Izvaradarzana divyadaSTi-antaradaSTithI karavAvALA darabArIonA dilamAM adekhAI utpanna thaI. teo koI karyuM. eTale ke te jyAre aMtarmukha thayA tyAre tene Izvara ane A paNa rIte rAjadarabAramAMthI jarathutrane paga kADhavAnA upAyo zodhavA sRSTinuM kharUM rahasya samajAyuM. lAgyA. jarathutranA gharanI kuMcI cokIdAra pAse rahetI hatI. eka eka daMtakathA che ke jarathutranA pitA paurUzae te samayanA vakhata jarathutranI gerahAjarImAM tedure tene ghera gayA, cAvI mAMgIne rivAja pramANe eka vakhata dharmaguruone jamavA notaryA. durAsaroba ghara khelAM ane tenA sAmAnamAM maraNa pAmelA manuSyonA vALa, hADakAM, ane barAkeza e be vaDA dharmaguru kahevAtA hatA te paNa AvyA vagere chupAvIne mUkI dIdhAM, ane cAvI cekIdArane pAchI ApI cAlI hatA. badhAe bhajana karyuM. te pachI paurUpe bIrAtrakezane potAnI jAduI karAmate batAvavAnI prArthanA karI. jarathutra paNa te vakhate gayA. cokIdArane e vAta koIne paNa kahevAnI sakhta manAI karavAmAM tyAM hAjara hatA. temane A sAMbhaLIne ghaNuM du:kha thayuM. te AvI. pachI e duSTa darabArIoe rAjA gustArUne jaIne kahyuM tarata ja ubhA thaI gayA ane ucca svare potAnA pitAne kahyuM, ke jarathutra te melI vidyA sAdhe che ane rApane potAnA vazamAM "A duSTonA jAduI khela dekhADavAnI koI AvazyakatA nathI. sa6 rAkhavAnA e badhA tenA prayatna che. rAjAe e vAta mAnavAnI guNa, pavitratA ane sadAcArathI ja manuSya sAcuM sukha pAmI nA pADI. paNa jyAre darabArIoe jarathustranA gharanI tapAsa karaA sAMbhaLIne be rAtrokeza ekadama krodhAyamAna thaI gayA, vAnuM kahyuM tyAre lAcArIthI rAjAne tema karavuM paDayuM. ane tapAsamAM kemake emAM tene potAnuM apamAna lAgyuM. teNe jarathutrane sArI jyAre vALa, hADakAM, khoparI vagere nIkaLyuM tyAre rAjAne guse AvI rIte dhamakAvyA. paNa jarathutra A DhoMgI guruone barAbara jANatA gayo. jarathutra upara melI vidyA sAdhavAne Arepa mUkavAmAM Avyo hatA. eTale temaNe kahyuM: "tamAruM jIvana daMbhI vyavahArathI bhareluM ane temane keda karyA. A pachI rAjAne kALo ghoDo (aspe siyAha) che ane mArA upara tamArI kaMI asara paDavAnI nathI. ApanA viSayamAM huM te haMmezAM je sAcuM haze te ja kahIza. ane Izvara bimAra paDI gaye, ane tenA paga jANe peTamAM pesI gayA hoya e kRpAthI tamAro sAmano karIza, tamane harAvIza." thaI gayuM. rAjAne A ghoDo bahu vahAlo hato ane tenA upara svArI jarathustranA AvA nIDara vacanathI AkhI sabhA stabdha thaI karIne te haMmezAM laDAI jItato hate. ghoDAnI bImArInA samAcAra gaI. DhoMgI guru UThIne cAlyA gayA. rAjyamAM phelAI gayA paNa koI tene sAro karI zakayuM nahi. rAjA jarathutra brahmacArI hatA ke temaNe lagna karyA hatA te bAbatamAM bahu ciMtAtura rahevA lAgyA. jarathutrane kAne A vAta AvI. teNe eka cokkasa abhiprAya nathI. emaNe kayAre vivAha karyA tenI paNa rAjAne kahevaDAvyuM ke je dharmanA pracAra huM karuM chuM te dharmane pracAra koI cokkasa jANakArI nathI. upara kahevAI gayuM che tema jarathutra karavAnuM vacana jo tuM Ape te ghoDo sAro thaI jAya. rAjAe vacana nAmanA aneka sAdhuo thaI gayA. eTale keTalAka leka ema mAne che ke Adya jarathutra to mAgI saMpradAyanA hatA. ane mAgI ApyuM ane ghoDAne eka paga sAro thaI gayo. jarathune pAchuM kahete haMmezA brahmacArI hoya eTale Adya jarathutra brahmacArI hatA. vaDAvyuM ke jo tAro putra sAdiyAra mArA dharmane pracAra karavAnuM vacana je loko jarathuSTre vivAha karyo hato ema mAne che temanA Ape to bIjo paga sAro thAya. dikarAe vacana ApyuM ane bIjo abhiprAya pramANe ane avastA graMthomAM AvatA ullekha anu- paga sAro thaze. pharIne teNe kahevaDAvyuM ke jo tArI rANI paNa mArA sAra jarathutre lagna karyA hatA ane emanI patnInuM nAma hovI dharmane pracAra karavAnuM vacana Ape te trIjo paga sAro thAya. rANIe hatuM. ene traNa putrIo hatI. TrenI, tharItI ane paucitI. vacana ApyuM ane trIjo paga sAro thayo. aMtamAM jarathu kahevaDAvyuM Izarvastra, urvatadanara ane kherazedacara A traNane avastA sAhityamAM ke jo mArA gharane cokIdAra sAcI vAta batAvaze ke mArA gharamAM hADakAM, jarathutrI putra kahevAmAM Ave che. keTalAka lokonuM anumAna che ke vALa, khAparI vagere kayAMthI AvyuM te ce paga sAro thaI jaze. e traNe jarathutranA ja putra hatA, jyAre keTalAka lokonuM ema rAjAe cokIdArane te sAcI vAta kahI de te gunha mApha karavAnuM mAnavuM che ke teo jarathustrI guruputra eTale jarathutrI dharmA vacana ApyuM. eTale cokIdAre sAcI vAta kahetAM jaNAvyuM ke, "ApanA valaMbI haze. duSTa darabArIoe mArI pAsethI cAvI laIne e badhI cIjo jarathuSya potAnI taiyArI mATe pitAnuM ghara chADayuM hatuM. pahA- mUkI hatI." ane ghoDAne cothe paga sApha thaI gayA. [ bIjA camaDanA ekAMtavAsanA vasavATathI pAchA pharyA pachI emaNe potAnA vicA- tkAronI jema A banAvane paNa keTalAka vidvAno eka rUpaka tarIke ja rone pracAra zarU karyo. sAthe tenA keTalAka anuyAyIo paNa hatA. ghaTAve che. gustAspane mana rUpI ghoDo cAra guNa voTumana, (bhalAI) aSavAhista, (pavitratA) sathravIrya, (puruSArtha) spenA, armaIti bAra varSa sudhI emaNe ghera ghera jaI deza videzamAM ghUmI navA dharmane (saesa vivekajJAnamAM nabaLA paDI gayA hatA te jarabhutranA pracAra karyo. emane pahele ziSya emano bhatrIjo maIdimAha thayA. upadezathI pharIne daDha thaI gayA. rAjA ane bIjA prajAjanone sAcI pracArakAryamAM emane aneka muzkelIono sAmano karavo paDe. varSo vAtane khulAse maLI gayo eTale payagambara jarathutra uparane aMdara sudhI mahenata karavA chatAM dhArelI saphaLatA maLatI na lAgI tyAre emane dhaNA vadhI gayo. duSTa darabArIone zikSA karavAmAM AvI. vicAra Avyo ke jo koI rAjA jarathutrI dharma svIkAre che enA Ama mAjadeyasnI jarathu dharmanA pracAra khUba vadhI gayo. paNa rAjA gustAlpanA zatrue paNa jArI karavA lAgyA. tenA upara nimitte prajAmAM paNa pracAra karavo sahelo paDe. Ane mATe bakha- turAnI lokonuM AkramaNa thavA lAgyuM ane aMtamAM gustApanI gerabekaTrIyAmAM rAjA gustA5 5 rAjya karato hato tyAM te pahoMcyA. hAjarImAM tenA rAjya upara AkramaNa thayuM jemAM tenA keTalAe kaTuMgustApe rAjasabhAmAM sAruM svAgata karyuM. jarathuSya ene AzirvAda bIo mRtyu pAmyA. raghutra AtazabaharAmamAM prArthanA karI rahyA ApyA ane jJAnacarcA karI, praznanA saMtoSakAraka uttara ApyA. traNa hatA tyAre tUra barAjUra nAmanA eka mANase emanI pIThamAM prANaghAtaka ghAva karyA. payagambara sAhebe A nazvara deha choDayo. kahevAya che ke te divasa sudhI praznottarI thaI. saMbhAnA badhA vidvAnonA savAlanA saMtApa vakhate emanA hAthamAM japamAlA hatI ke, te hatyArA upara jaI paDI kAraka khulAsA meLavyA pachI gustApe jarathustra dharma aMgIkAra ane tene paNa dehAnta thayA. payagambara sAhebane dehAnta thayo tyAre karyo, ane tene payagambara mAnyA. pitAnA mahelanI pAse ja jara- emanI uMmara 77 varSa ane 40 divasanI hatI. payagambara azo bhutrane rahevAne makAna ApyuM. gustArapanI prajAe paNa jarathutrI jarathutranA jIvananI saMpUrNa hakIkata varNavavAne A pustakane viSaya nathI. ahIM te emanA jIvananI thoDI jhAMkhI ja karAvI che. dharma svIkAryo. A pharavaradIna mahinAnuM paheluM saptAha eTale ke amRtalAla nANAvaTI navA varasanuM paheluM saptAha hatuM, navA varasane prathama divasa hato. * (sabhA taraphathI prasiddha thanAra "pArasIonA tahevAra ane 5. gustAspane avastA zabda vistA5 che. saMskAra " nAmanA pustakanuM eka prakaraNa.) diyArAma vacana A cAra ja paNa mArA Na bArIka ravA koka kAnuM mana
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-6-65 - savAra roja UThuM ne navI savAra aho kaze nita nava saMcAra ! roja. e ja pRthvInI gati e ja ne e ja diza UgamaNI, prabhAtanA A chalakAye e ja raMga - UjavaNI; paNa jhIlanAre aMtara jAge nita ke abhinava udgAra ..roja, zizu - sukomaLa hAsya sarIkha pIuM prathama prakAza, paMkhIgaNane sUre sUre UMDe ura - ullAsa; jhAkaLane jaLa nAhI navaze - nitya dharatI avatAra roja UThuM ne navI savAra, nava - paricitazI e ja jIMdagI prabhAtane uSmA aNasAra tamaya paMthe paDele mAna. IMdriyayukata sukhabhegane aMte mAnavIne AtmA, agara kaho te enAM aMgopAMga, roja roja navuM jIvana pAmyA ja kare che, navI tAkAta meLavyA ja kare che, ane enI prajJA jIvanane UrdhvagAmI banAvavA mathyA ja kare che. badhA ja smaraNIya banAvo, maLaske ane prabhAtanI havAmAM ja bane che ema paNa huM te kahI nAkhuM. vedamAM kahyuM che: "prajJA jAge roja prabhAte, jAge sau caturAI." zuM kalA, ke zuM kavitA, ke mAnavInI pratyeka UrdhvagAmI, smaraNIya, suMdara pravRttiA e TANe ja janma dhare che. badhA ja kavio ne badhA ja subhaTTo, megnananI peThe, prabhAmaMDaLanAM ja saMtAna che ane sUryodayakALe ja potAnI surAvali rele che. ane jenI pravRtti sUryanI hoDe gati karyA kare che, tene te samagra divasa brAhmakALa jevo ja banI rahe che. ghaDiyALe bhalene game tevI Taka Taka kare, mANase bhalene game te rIte varte ke bele - badhuM gauNa che. huM jAgI jAuMmArA aMtaramAM ajavALAM thAya eTale savAra paDI gayelI samajavAnI. nidrAne nivArava.ne yatna enuM nAma ja naitika sudhAraNA. koI paNa mANasa divasabharanI pravRttine barAbara hisAba ke ahevAla ApI. nathI zako, tenuM kAraNa ja e, ke mALe Akho di udayA karate hoya che. ema te, gaNatarIbAja to pAko hoya. nidrAne galabe ne hota, to to kaMIka karI paNa batAvyuM hota. ema to lAkhe mANase, sthULa kAma karavAjogA te jAgrata ja hoya che. paNa lAkhamAM ekAda ja sAcI, jJAnamaya pravRtti karavAge sajAga hoya, ane karoDamAM ekAda eTale jAgrata hoya ke sAcI kavitvamaya, daivI pravRttine AtmasAta kare. jAgavuM" eTale ja cetanA. ne sAcuM kahuM? haju meM kharekhara jAgatuM hoya evo eka mANasa dITho nathI. tene maLe paNa hota, to huM tene zI rIte mAM batAvI zakata? tenI sAthe mArAthI AMkhe AMkha meLavAta kema karIne? jAgatA rahevAnI ane pharI pharIne jAgyA karavAnI kaLA ApaNe zIkhavI ghaTe; ane te sthaLa sAdhana vaDe nahi, paNa prabhAtanI ciratana apekSA vaDe. rAtanA ghera aMdhArAmAM, ane pUrepUrI suSuptimAM paNa e prabhAta ApaNe saMgAtha nathI tajanuM. mAnavI mAtra kharekhara purUSa prayatna vaDe jIvanane unnata banAvI ja zake che e huM jANuM chuM, ane e bhAna ja mane satata saMke kare che-niraMtara cetana ApyA kare evI samajadArI e eka ja che. ekAduM citra doravuM, ke ekAda pratimAM kaMDAravI e rIte sauMdaryanI sAdhanA karavI e siddhi ThIka che, sArI che. paNa je vAtAvaraNa ane suSTi ApaNe AsapAsa nihALIe chIe tenuM nakazIkAma, tenuM citrakAma siddha karavAnI AvaData e te ati mahAna Rddhi che; ane barAbara vicArIe, to e tAkAta ApasAmAM rahelI ja che. 'divasane ya, ujALave e ja sarvottama kAma che. sarvocca AtmanirIkSaNa ane jhINavaTabharI cakAsaNI, AtmAnI ucca kakSAnI kasoTImAM pAra utare * e prakAre mAnavIe potAnuM jIvana goThavavuM ghaTe - jIvananI nAnAmAM nAnI ghaTanA paNa e ja dharaNe racavI ghaTe. ema ApaNe na karIe agara nIcI pAyarIe UtarIe, to AtmAne avAja ApaNane kartavyazIlatAne sIdhA mAraga batAvI zake. yA nizA sarva bhUtAnAm tasyAm jAgrati saMcamI yasyAm jAgrati bhUtAnI sA nizA pazya mune : // A gItAka (bIjo adhyAya) ja ahIM vigatavAra, pavimAM mAnasa samaje e prakAre Apela che. anuvAdaka. gItA parIkha savAra paDe ne kudarata hasatI malakatI jANe hAka mAratI lAge - jIvana jIve te mArA jevuM jIva, sAdAInuM, nirdoSatAnuM, rAva nisargIya. asalI grIkone hatI teTalI mugdhatA mane prabhAmaMDaLa paratve che. savAre vahele UThI jAuM, sarovaramAM kAyA baLI kADhyuM. eka prakAre tArAsnAna ja, dharmAjJA anusAranuM. ane sAcce, enA jevI uttama bIjI te kaI cIja hoya? kahe che ke cInanA cIMgathAMga rAjAnI snAnakUMDI para nIcenuM sUtra kotareluM hatuM: "jeroja navA avatAra dhAraNa karato jA. Aje kara, kAle kara, roja kara, haMmezAM kara." mane to A vAta, barAbara samajAya che. savAra paDe ke haMmeza jUnA jamAnAnuM smaraNa navesara tAjuM thAya che. maLaske, brahmamuhu eka macchara mArA khaMDamAM Amatema phare, jANe gebI rIte, agamya rIte, adazya bhAve phare ane guNaguNa guNaguNa kare, te jANe asalanA yuganuM ekAduM raNaziguM koI mahAvIranA guNagAnanI surAvali kADhI rahyuM hoya tevA bhAsa Ape. jANe homaranA AtmAnI zAMti arthe zleko bhaNAtA hoya tevI surAvali, hemaranAM baMne mahAkAvya IliyaDa ne oDIsInA saMmizraNa samI, pitAnA harSazAkane vAcA ApatI ! emAM kaMIka daivI nAda guMja lAgate ane te bahuratnA vasuMdharA - bahuphalA vasuMdharA - evI satata yAda ApyA ja karate hoya, manAIhukama maLe tyAM sudhI avirata ! divasabhara sarvottama kALa te brAhyaprahara - maLaske. jAgI javAne khare kALa ja e, e veLA ApaNAmAM ochAmAM ochuM ghena hoya, ochAmAM ochuM UMghareTApaNuM hoya. ApaNI kAyAmAnuM kaIka tattva rAtane dahADo - samagrabhAve gheryA karatuM hoya che te e veLA jAgatuM hoya che. je divase ApaNane ApaNA AtmA nidrAmukata na kare, ApaNA nekara ja ApaNane DhaMDheLIne jagADe, e divasa nakAme nirUpayogI, eLe gayo samaja. aMdaranA avAje pragaTAvelI AgalA divasa karatAM navI ja tAkAtane navI ja mahecchA , ane sAthe sAthe koIka svargIya saMgItanI taraMgalIlAo ApaNane na jagADe, koIka navI, apUrva parimala havAne bharI detI ApaNane na Dha DhoLe - to te khalAsa ! ane e ja che aMdhakAranuM sArthakattvaenI varada mahatta, enuM prAbalya - prakAza jevuM ja, jarAya UtaratuM nahi. AgalA, ne bagADelA divasa karatAM pachInA divasa kharekhara vadhAre pavitra, vadhAre cetanabharyo, vadhAre prakAzamaya Uge ja che - evuM na mAnanAro mAnavI jIvanathI hArele samajave, adhogAmI ane 21 amRtalAla nANAvaTI gItA parIkha ane there. viSayasUci payagambara jarathutra savAra AcAryazrI rajanIzajInA sAnnidhyamAM vilAyatamAM dayadharma sametazikharane prazna be avalokana sukI dharatInAM mIThAM smaraNo zrI krAMtidevI vAlajI govidajI desAI paramAnaMda cImanalAla jeThAlAla zAha 28
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-6-5 prabhu jIvana AcAyazrI rajanIzajInA sAnnidhyamAM rAta khUba aMdhArI che. ame badhA cUpa beThA chIe. AcAryazrInI sAthe cUpacApa besavAmAM paNa eka anubhava ane AnaMda samAyelA che. emanI samIpamAM ghaNI ye vAra evA anubhava thAya che ke jANe mAnamAM paNa teo kaMIka kahe che. emane A viSe pUchyuM paNa hatuM--teo hasavA lAgyA ane pachI bAlyA, "satyane uccAravA mATe koIpaNa zabda samartha nathI. e to mAna dvArA ja kahI zakAya che. kadAca saiAna thavAnI ApaNane samajaNa prApta thAya to rahasyanA anaMta dvAra khUlI jAya che. manuSyanI e ja mATI pIDA che ke te mAna rahevAnuM--banavAnuM--bhUlI gayo che. A bhUlane kAraNe ja prakRti sAthenA enA samasta saMbaMdha vicchinna thaI gayo che. prakRtinI pAse to maiAna sivAya anya koI bhASA nathI ane je e bhASAne bhUlI jAya te svAbhAvika rIte prakRtithI dUra thaI javAnA. ane prakRtithI dUra thaI javuM e ja to moTI pIDA che. pachI te cUpa thaI gayA. emanI sAthe ame paNa cUpa banI gayA. rAtrInA prabhAvathI ame prabhAvita banavA lAgyA. havA bArIbAraNAne halAvI rahI che ane tamarAMnuM saMgIta saMbhaLAI rahyuM che. ame sajAga chIe ane mAna chIe. ame e mAnamAM potAne pIgaLI jatA anubhavIe chIe. bhItaramAM kaMIka vilIna thaI jatuM lAge che. e mAna amane bASpIbhUta karI rahyu che. tyAM te rA bAlyA, "huMpaNAnA bhAva jayAre galita thAya che tyAre ja mAna prApta thAya che. e vilIna thAya pachI ja prakRti sAthe milana ane saMvAda zakya bane che." koIe pUchyuM.-- "mAna kevI rIte thavAya ?" emaNe uttaramAM kahyuM : "basa thaI jAo. bahu moTI vidhi ane niyamonI jarUra nathI. cAre tarapha je thaI rahyuM che te sajAga banIne juo, je saMbhaLAI rahya che te sAkSIbhAvathI sAMbhaLeA. saMvedanA prati pUratA sabhAna thAo, parantu pratikriyA na thavA do. pratikriyAvihIna zUnya jAgRtithI mAna sahajapaNe niSpanna thAya che.' thoDIvAra pachI te kahevA lAgyA, "mAtra vANInA vaNaupayogane ja huM mAna nathI kahetA. vANInA nahi paNa vicAranA savAla che. vANI to gANa che, tenuM mULa kendra te vicAra che. manamAM vica 2 cAlatA hoya ane vANI baMdha hoya to paNa e mAna nathI. jayAre manamAM vicAronI tAMtrika paraMparA na hoya to bhalene vANIthI prayukata hoya to paNa te mAna che. jevI rIte koI bhAjana na kare paNa bhAjananA bhAgane ja vicAra karyA kare to tene huM upavAsa nahIM kahyuM. ane evuM paNa bane ke koI bhAjana le paNa emAM bhAgavRtti ke bhAgecchA na hoya te| . te upavAsa ja che. Ama asala vAta hamezAM AMtarika ja che aupacArika nahIM." huM sAMbhaLuM chuMke 'mULa vastu to hamezAM AMtarika ja che, ApacArika nahIM, ane mane emanI aneka AMtarasUjhAnuM smaraNa thaI Ave che. emanA jIvanadarzanamAM A sUjha khUba ja AdhArabhUta thaI che. emanA bhAra haMmezA vRttio para ja hoya che, bAhyAMga nahIM. vaLI bAhya vartana-parivartanane badale emano Agraha haMmezA aMtaranI krAMtine viSe ja hoya che. aupacArikatA vadhI jatAM samasta dharmAM naSTa thaI gayA che. sAranI e bhIDamAM ja sAratattva khAvAI jAya che ane eka divasa ApaNane bhAna thAya che ke ApaNA hAthamAM kevaLa rAkha ja rahI che, jayAre agni te kayAranA ya tirohita thaI gayo che. eka paricita vyakita AvI. emaNe keTalAMka ph lA AcAryazIne bheTa ApyA. te ph lA suMdara che. AcAryazrIe kahyu ke, "pha lA keTalAM suMdara che? paraMtu mitra, tame ene toDIne sAruM kAma nathI karyuM. je saiAdaryane prema kare te phalAne DALIo parathI tADavAmAM asamartha bane. toDavAthI jIvaMta mRta thaI gayA ane jIvaMtane mRta karavAthI vadhu suMdara bIjuM kaMI ja nathI. hiMsA moTAmAM meTI kurupatA che, ane ahiMsA sarvathI moTuM sauMdarya che." koIe pUchyuM, "ApaNe k le ne prema karIe chIe, eTalA mATe te tene toDIe chIe." teo bAlyA, " prema ane phalAne toDavAnI kriyAmAM virodha che. ph lA viSe prema hoya to koI ene toDI ja kema zake? ene toDa (all 25 vAnI kriyA premanuM nahi paNa krUratAnuM pratika che. e te ApaNI adhikAralipsA che. je kaMI ApaNane suMdara lAge che enA mAlika banavAnI ApaNe IcchA rAkhIe chIe. pachI bhalene e adhikAra prApta karavAmAM e abhipsita vastu ja naSTa thaI jAya. A vastu mAtra klAnI bAbatamAM ja nahIM, paNa ApaNA samasta jIvanavyavahAramAM paNa eTalI ja satya che. mAnavIya saMbaMdhamAM paNa ApaNe ema ja karIe chIe. jemane ApaNe prema karIe chIe emanI sAthe paNa ApaNe AvI ja krUratA AcarIe chIe. tyAM paNa dhikAra meLavavAnA ane enuM AropaNa karavAne ja prayAsa thAya che. tyAM paNa ph lo toDI nAkhavAmAM Ave che ane jIvananI DALIo A levA--jhApaTavAmAM ja akALe naSTa thaI jAya che.' keTalAka samaya vyatIta thayA pachI emaNe kahyuM, "jayAM prema che tyAM adhikAra ane baMdhana nathI hotAM. prema toDato nathI paNa joDe che. prema mAratA nathI, paNa jIvADe che. vaLI prema bAMdhato nathI, paNa mukata kare che. ph lA mATe jo prema hoya to svayaM ph lA jevA banI jAo. paraMtu emane toDIne emanA mAlika na bano. prema mAtra ApavAnuM ja jANe che. mAMgavAnI bhASA ene aparicita che. chInavI levAnI bhASAne te tyAM savAla ja kayAM rahyo? ane yAda rAkhA ke A badhuM huM saMpUrNa jIvana viSe kahI rahyo chuM. je A satyane nathI pichAna te premanA oThA heThaLa potAnI krUratA ane hiMsAne ja poSato hoya che. enA e kahevAtA premamAM enI ghRNA ja chUpAyelI hoya che ane emanA sAMdaryanI vyAkhyAmAM UMDe UMDe kurupatA ja samAyelI hoya che." A sAMbhaLIne ame vicAramAM paDI gayA. emaNe amArA keTalAka UMDA ghAne sparza karyo. teo hasyA ane bolyA, "vicAro nahIM; juo. vicAravAthI manuSya saccAIthI dUra cAlyA jAya che. vicAra e to potAnAthI ja dUra thavAnI, potAnI jAtathI ja bacavAnI tarakIba che. sAruM ! e ja che ke huM je kahI rahyo chuM enI saccAInA jAte ja anubhava karo. potAnA premane ughADo ane juo ke meM je kahyu te sAcuM che ke nahi ?" ekavAra ame sAthe musApharI karatA hatA. je musApharonuM sTezana AvatuM teo potAnA UtaravAnA sthAna pahelAM ja gADImAMthI UtaravA mATe potAnA sAmAna taiyAra karI letA hatA. AcAryazrIe kahyu, "juo, A sAdhAraNa yAtrAmAM paNa yAtrIe keTalA sajAga che? paraMtu jIvananI mahAyAtrAmAM ApaNI sajAgatA jarA paNa hotI nathI. na to gantavya sthAnanI khabara hoya che ke na koI pUrvataiyArInI ! mRtyu jayAre ApaNane jIvanathI alaga kare che tyAre ApaNe stabdha thaI jaIe chIe. e vakhate ApaNane bhAna thAya che ke mRtyu paNa che ane ene mATe ApaNe pUrvataiyArI karavAnI AvazyakatA hatI." meM pUchyuM, " ame pUrvataiyArIrUpe zuM karIe ?' $ teo bAlyA, "prathama to e ja jANavAnI ane yAda rAkhavAnI jarUra che ke jIvana eka yAtrA che. ApaNe koIka biMduthI cAlI rahyA chIe ane koIka amuka biMdue pahoMcavAnuM che. ApaNuM hovuM e ja to vikAsa che, ApaNe pUrNa chIe nahi paNa pUrNa thavAnuM che. pUrNatAne mATe na to koI vikAsa che na to koI yAtrA che. badhA ja vikAsa ane badhI ja yAtrA saMpUrNatAne mATe che. ApaNe yAtrAmAM chIe e jANakArIno artha ja e che ke ApaNe apUrNa chIe. ApaNI A apUrNatAne dhyAnamAM rAkhIe. ApaNI A apUrNatAonA vicAra karavAthI apUrNatAnuM bhAna jAgrata thAya che ane apUrNatAnuM e bhAna pUrNatAnI abhIpsAne utpanna kare che, je jANe che ke te apUrNa che te pUrNa thavAnI AkAMkSAthI vyAkuLa bane che, je anubhava kare che ke te asvastha che, te svAbhAvikapaNe ja
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 prabhu jIvana svasthatA meLavavA mATe kAmanA karavA lAge che. aMdhakArano anubhava " thatAM ja prakAzanI tRSA janme che." eka sahayAtrIe pUchyuM, "jo apUrNatAnA anubhava thavA lAge to ethI zuM thAya ? emaNe e yAtrInI sAme joyuM ane kahyuM ke, "jyAre koIne tRSAno anubhava thAya che tyAre zuM thAya che? zuM tarata ja pANInI zodha nathI banI jatI ? evI ja rIte apUrNatAnA anubhava pUrNatAnI tRSA ane khAja banI jAya che. te samaye jIvanamAM gantavya Ave che ane ApaNe nizcita jagyAe pahoMcavAnA prAraMbha karIe rkoe. gantavyazUnya jIvana bhAga che, jayAre gantavyayukata jIvana yoga banI jAya che. bhAganuM jIvana e sarovaranuM jIvana che. te kayAMya jatuM nathI. te mAtra sUkAI jAya che ane samApta thaI jAya che. yogamaya jIvana saritAnuM jIvana che. te sAgaranI tarapha satata gati kare che. saritA bano ane sAgaranI tarapha prayANa karo. kevaLa e ja rIte sArthakatA prApta thaze. sarovara peAtAnAmAM ja jIve che. te yAtrA nathI. ene kyAMya pahoMcavAnuM ke kaMI ja banavAnuM nathI. saritA potAnAmAM ja nathI jIvatI. e te potAnA atikramaNane mATe jIve che, te potAnAthI pAra javA mATe jIve che, te peAtAnAthI atRpta che, ane potAnI sImAonI pAra jaI asIma banavAnI ene AkAMkSA che. evI ja AkAMkSA manuSyamAM svayaMnI akhUrNatAnI jANakArImAMthI utpanna thAya che. apUrNatAno anubhava karavA e manuSyanuM sauthI moTuM sAbhAgya che, kemake enI dvArA ja pUrNatAnI tarapha prathama pagaluM bharI zakAya che." savAra thaI gaI che. ame eka nadI kinArA para chIe. mAchImAro mAchalIo pakaDI rahyA che. keTalIka pakaDAI gayelI mAchalIe jamIna para taraphaDe che. AcAryazrIe kahyuM ke, "jevI rIte pANInI bahAra mAchalIo taraphaDiyAM mAre che tevI ja rIte manuSya paramAtmAne mATe bahAra taraphaDiyAM mAre che. 33 pachI ame pAchA pharatA hatA. koIe pUchyuM, "ApaNAM du:khonuM kAraNa zuM che ? teo bolyA, " 'du:khA' na kaho, 'du:kha' nuM bAlA. kemake vastuta: aneka du:kha nathI, paNa eka ja du:kha che. paramAtmAnI bahAra hovuM e ja ApaNA eka mAtra saMtApa che. A vastunuM ApaNane dhyAna nathI rahetuM. du:khonI bhIDamAM ApaNe mULa 'du:kha'ne bhUlI jaIe chIe. ane pachI 'du:kha'mAMthI ja aneka du:kho utpanna thAya che. paramAtmAthI dUra hovuM e ja mULa du:kha che. bAkInA badhA du:khA to enI ja saMtita che. jema koI manuSya vRkSanA mULane kApyA vagara mAtra enI zAkhAprazAkhAone ja kApato rahe ane AzA rAkhe ke vRkSa nAza pAmI jaze, evI ja bhUla du:khane bhUlIne du:khAne dUra karavAno prayAsa vyakita paNa kare che." karanAra huM sAMbhaLatI hatI. mane lAgyuM ke A nAnA nAnA vAkayasamuccayAmAM paNa keTaluM tathya samAyuM che! zuM sAce ja ApaNe pANInI bahAra paDela mAchalIonI jema taraphaDiyAM mArI rahyA nathI? ane A vicAranI e ja kSaNe meM AkhA jagatane mAchalInI mAphaka taraphaDiyA mAratuM joyuM. teo mane vicAramAM paDelI joI bolyA, "vicAra zuM karavAnA che? manuSya evI mAchalI che je sAgaranA jaLathI viyukata banIne bahAra retI para taraphaDe che te e mAchImAra paNa e ja che ke je ene A rIte taraphaDAve che. mANasa mAchalI paNa che ane mAchImAra paNa che. ApaNe ja ApaNAM du:kha ane baMdhananuM kAraNa chIe. A ja ApaNI svataMtratA ane mukitanI AzA ane saMbhAvanA che. ApaNe je divase nizcaya karIe te ja divase paramAtmA sAthe pharI joDAI zakIe chIe. ApaNe ja saMkalpathI dUra chIe ane ApaNe ja saMkalpanI nikaTa jaI zakIe chIe. manuSyanI parataMtratAmAM ja enI svataMtratA chUpAyelI paDI che. mULa hiMdI: su. zrI kAMtidevI anuvAdaka : ku. zAradAbahena goraDiyA, pI. eca. DI. ('jaina jagata mAMthI sAbhAra uSkRta ane anuvAdita ) tA. 1-6-65 vilAyatamAM vyAdhama A zIrSaka vAMcIne keTalAkane ema thAya ke vilAyata kevuM ne dayAdharma kevA. paNa vAta ema che ke vilAyatamAM jeTalA dharma paLAya che teTalA cetanavaMta che, eTale temAMthI navI DALI pha TatI jAya che, paNa ApaNA jainanA dayAdharma muvA vAMke jIve che, eTale chellAM se - basA varSamAM koI jaine dayAdharma viSe kAMI navA vicAra ke navI pravRtti karI hoya ema jaNAtuM nathI. vaMzaparaMparAe je loko zAkAhArI che evA jaina tathA hindunA gharamAM mAMsAhAra praveza karyo che e sau jANe che, paNa Ane lIdhe koI sAdhu ke zrAvakanA jIva baLyo hoya, ne eNe A avaLA pravAhane rokavAnA prayatna karyo hoya to ApaNane khabara nathI. eka muMbaInI jIvadayAmaMDaLI'zAkAhAra vi. mAMsAhAra, viSe vidyArthI o pAse nibaMdha lakhAve che ne ene InAma Ape che te bahu sArI vAta che, paNa ene preraNA vilAyatathI maLela che. janAvara upara kaMIka jAtanA julama thAya che, paNa e julama karanArAne rokavA prayatna karavA joIe ne evA prayatna na karIe to e julamane rUDo jANyo gaNAya enuM ApaNane bhAna nathI. paNa vilAyatamAM janAvara pratyenI krUratA rokanArI royala sosAyaTI (Ara. esa. pI. sI. e. )nI sthApanA 1824mAM jUnanI soLamIe thaI ene Aja lagabhaga deDhaso varSa thaI gayAM. A sAsAyaTIne deNAM bahu thaI gayAM, eTale enA sthApaka tathA mAnadhanI maMtrI revaraMDa Arthara brU mane jeIlamAM laI gayA ane bIjA jaNane maMtrIpada ApyuM hatuM. sosAyaTImAM eka leArDa askina hatA eNe eka divasa joyuM to eka duSTa mANasa gheADAne mArato hato, tene e kahe, 'kema gheADAne mAro che?' 'ghoDo mAro che, ene mAre je karavuM hoya te karuM, duSTa bolyo, 'ThIka che,' lArDa askina kahe, 'ane mAruM je hoya tene mAre je karavuM hoya te karuM. A seATI mArI che.' ema kahIne askine duSTane sATI mArI. lagabhaga nevuM varSa pahelAM amerikAmAM nyUyaoNrka zaheramAM be galaDhA dhADA TrAmagADI kheMcatA hatA, paNa gADI keme ya hAle nahi, kema ke temAM chaDiyAM bahu bharyAM hatAM. gADIvALAe ghoDAne cAbUka mAryA. ghoDAe jora karyuM paNa toya gADI casI nahi. gheADA upara pAchA cAbuka paDyA tyAM to eka UMcA paDachaMda puruSa tyAM AvI caDyo. ene gaDI upara caDavuM nahotuM, paNa e kahe, ' vadhArAnAM chaDiyAM gADI uparathI utarI jAya, ATalA bhAra gheADA na tANI zake. gADIvALA ke chaDiyAM keIe enI vAta mAnI nahi. eTale " e eka eka chaDiyAne jhAlIne nIce utAravA maMDayo. eka jaNe gALa kADhI ne hAtha ugAmyo ane A puruSe upADIne barapha upara phagavI dIdhA. eTale lokoe henarI barga, gAMDA barga, 'adakapAMsaLiyA ' bargane dhanyavAda ApatAM traNavAra muktakaMThe hipa hipa hure jayaghoSa karyAM. henarI bargane abrAhama liMkane raziyA elacI lekhe melyA hatA. tyAM eNe eka jaNane gadheDAne phaTakAratA joyA, eTale eNe tarata vAMdhA lIdhA. te divase ene peAtAnA kartavyanI kalpanA AvI, ane amerikA pAchA gayA pachI eNe janAvara pratye krUratA - nivAriNI amerikana seAsAyaTInI sthApanA karI. AmAM jaoNna jekaba esTara, jeImsa. je. rUjhavelTa, sI. vI. esa. rUjhavelTa vagere enA sAthI hatA; enI sahAyatAthI henarI barge krUratA - nivAraNano kAyado nyUyorka rAjyanI vidhAnasabhA AgaLa maMjUra karAvyo. ( kramaza ) desAi vAlajI gAvinda
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-6-15 prabhupta jIvana sametazikharanA prazna tA. 12-5-65nA saMdezamAM nIce mujaba samAcAra pragaTa thayAche:zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInA agraNI zeThazrI kasturabhAIe Aje sametazIkharajI aMge digaMbara jaina bhAIo taraphathI je AMdAlana ane dekhAvA navI dilhImAM thaI rahyA che te aMge ANaMdajI kalyANajInI peDhInuM maMtavya vyakata karatA akhabArI pariSadamAM nIce mujaba jaNAvyuM hatuM : "A karAra aMge digaMbara jainAnA virodha ze! che tenI amane jANa nathI, jo teo A aMge koI vAtacIta ke carcA karavA mAMgatA hAyatA tema karavA ame taiyAra chIe paNa amane evuM kAMI jaNAvyuM nathI. bihAra sarakArane jaNAvyuM hoya to tenI mAhitI nathI, ulaTuM A karAra thayA tyAre keTalAka digaMbara jaina bhAIoe abhinaMdananA tAra karelA hatA. " A virodha karI devasthAnAnI Avaka meLavavAnA digaMbaronA hetu hoI zake kharo? evA praznanA javAbamAM temaNe jaNAvyuM ke, "haragIjha nahi, AvA temano hetu hoI zake ja nahi. ' temaNe ema paNa jaNAvyuM ke, "je samiti nimAI che temAM pAMca sabhyo che. 3 sabhyo ANaMdajI kalyANajInI peDhInA ane 2 sabhyo bihAra sarakAranA. e be sabhyAmAM bihAra sarakAra digaMbara jainonA pratinidhi nIme evI vAta hatI." temaNe sametazikhara aMgenA nivedanamAM ema paNa jaNAvyuM ke, "A pahADa ANaMdajI kalyANajInI peDhIe rUA. 3gA lAkhamAM kharIdyo hatA ane mAsika rUA. 500 bhADuM paNa ApatA hatA. AthI phoresTa ekTa pasAra thatAM bihAra sarakAre jaMgalanI jamIna kabaje karI, paNa pArasanAtha TekarInA jaMgalo jarUrI hatA. kemake e sthaLanI pavitratA jALavavA peDhIe A jagyA kharIdI hatI. A jaMgalanI vyavasthA mATe pAMca sabhyonI kamiTi nimAI che. AvakanA 60 TakA peDhIne ane 40 TakA bihAra sarakArane maLanAra che." aMtamAM temaNe jaNAvyuM ke, "A navA karAra digaMbara bhAIonA koI hakka upara tarApa mAratA nathI, ane tenA koI paNa hakka A karAraDI ochA thatA nathI. sametizakhara aMgenA ekarAranAmAnA prazna evA koI vicitra che ke te aMge zvetAMbara vibhAganA lAkone ema lAge che ke sametazikharanA prazna bihAra sarakAra ane jaina zvetAMbara mUrtipUjaka samudAyanuM pratinidhittva dharAvatI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI vaccenA - kevaLa pahADanI jamInadArIne ja che ane temAM digaMbara jaina samudAyane dakhalagIrI karavAne koI sthAna ke AvakAza ja nathI, jyAre digaMbara jaina samudAyane ema lAge che ke sametazikhara tIrtha e ubhayamAnya tIrtha che ane tethI te tIrthane lagatA huMkakonA jayAM jayAM ullekha karavAnA hoya tyAM tyAM mAtra zvetAMbara mUrtipUjaka ja nahi paNa digaMbara samudAyanA paNa sAthe sAthe ullekha thavA ja joIe, jyAre prastuta ekarAranAmAmAM, jANe ke digaMbara samAjane A tIrtha sAthe kazI levAdevA na hoya e rIte, digaMbara samudAyane kazA paNa ullekha karavAmAM Avyo nathI, ane A rIte tIrtha aMgenA digaMbara samudAyanA hakakono ADakataro InakAra karavAmAM AvyA che. A hakIkatane digaMbara samAja peAtAne eka mahAna anyAya samAna lekhe che. ane AvuM ekarAranAmuM enA e rUpamAM cAlu rahe to bhaviSyamAM koI paNa samaye digaMbaronA tIrthane lagatA hakakonA zvetAMbara samudAya sadantara InakAra karI zake evI paristhiti UbhI thAya evA teo bhaya seve che. AnA javAbamAM zeTha kasturabhAI jaNAve che ke temane Aja sudhImAM je kAMI hakako maLyA hoya te abAdhita rahe che ane ema jaNAvIne 27 teo ema sUcave che ke, A bAbata aMge digaMbara pakSe kazuM karavA vicAravApaNu' rahetuM nathI. ane sAthe sAthe ema AzvAsana Ape che ke temane A saMbaMdhamAM je kAMI kahevAnuM hAya te teo jaNAve ane te upara yogya dhyAna ApavAmAM Avaze. zrI kasturabhAInA nivedananAM javAbamAM bhAratavarSIya digambara jaina tIrthakSetra samitinA maMtrI zrI caMdulAla kasturacaMde eka nivedana bahAra pADayuM che je nIce mujaba che:- "pArzvanAtha TekarIonA saMbaMdhamAM zeTha ANaMdajI kalyANajI ane bihAra sarakAra vacce thayelA karAra saMbaMdhamAM zeTha kasturabhAI lAlabhAIe bolAvelI patrakAra pariSadane ahevAla me joyA che. "anAdi kALathI digaMbara jaino A pavitra tIrtha upara samAna hakka ane pUjA karavAnA khAsa adhikAro bhogavatA AvyA che, jenA upara prIvi kAunsIlanA cUkAdAonI paNa mahAra maLI che. zeTha ANaMdajI kalyANajIe hamaNA karelA karAra A hakkanI saMpUrNa avagaNanA kareche,ane A tIrtha upara jANe mAtra zrvetAMbara mUrtipUjaka jainono ja hakaka hoya e pAyA upara e karAro ghaDavAmAM AvyA che. bihAra sarakAre digaMbara jainAne khAtrI ApelI ke digaMbara jainonI saMmati meLavyA vinA koI karAro karavAmAM nahi Ave, Ama chatAM bihAra sarakAre zvetAMbara mUrtipUjaka jainA sAthe ekapakSI karAra karyA che. A jANIne digaMbara jaine AzcaryamAM DUbI gayA che ane temane sakhata AghAta thayo che. "digaMbara jainAne muMbaI ane kalakattAnA AgevAna kAyadAnA niSNAta salAhakAro taraphathI salAha maLI che ke A karAra digaMbara jainonA hakko upara gaMbhIra tarApa mAre che, ane jo A karArane enA e svarUpamAM kAyama rahevA devAmAM Ave to bhaviSyamAM kadAca evI paristhiti sarjAya ke nyAyAlayonA aneka cUkAdAothI sthApita ane pramANabhuta thayelA digaMbaronA hakko bhayamAM mUkAI jaze. " digaMbara jainAmAM uhApoha jAgyo che tenAM kAraNo spaSTa hovA chatAM zeTha kasturabhAI te kema nathI samajI zakatA e eka Azcarya che. zeTha kasturabhAI kahe che ke, "AmAM digaMbara jainAnA hakaka karyAM. jokhamAyA che te teo mane samajAve, avidhisara (lnformaly) amee A bAbata temane jaNAvI che ane temanA pratyAghAtanI rAha joIe chIe. digaMbara jaine nyAyI ane vyAjabI samAdhAna mATe ha MmezA Atura rahyA che. Ama chatAM mAre kahevuM joIe ke jo A praznanA yogya ane nyAyI niveDo lAvavAmAM nahiM Ave to je hakako ame AdikALathI bhAgavatA AvyA chIe te hakako jALavI rAkhavA ane tenA rakSaNa mATe je kaI zakaya pagalAM levAnI jarUra jaNAze te lIdhA sivAya bIjo koI amAre mATe mArga raheze nahi." A nivedana uparathI jaNAya che ke, digambarabhAI taraphathI teo zuM mAge che tenI jANa zeThazrI kasturabhAIne karavAmAM AvI che ane temanA javAbanI rAha jovAya che. ane teo nyUyI ane vyAjabI samAdhAna mATe Atura che. ApaNe AzA rAkhIe ke sametizakhara tIrtha aMge UbhayapakSanI mAnyatAne ane temAMthI phalita thatA UbhayanA samAna hakakono pramANikapaNe svIkAra karavAmAM Ave ane zvetAMbara ke digaMbaronA alaga alaga hakako upara nahi paNa jaina samAjanI ekatA ane saMgaThThana upara kharo bhAra mUkavAmAM Ave ane te khAtara jarUrI hoya teTaluM jatuM karavAnI pratyeka pakSa taiyArI dAkhave. ApaNe AzA rAkhIe ke AvI udAratApUrvaka A praznane hAtha dharavAmAM Ave ke jethI sarva saMdharSa TaLI jAya ane samAdhAna sahaja zakya bane. paramAnaMda
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 prabuddha jIvana e avalAkana " samAja darpaNa 7 (lekhaka : DaoN. sumanta mahetA, saMpAdaka bahena ratnA prabhudAsa paTavArI, prakAzaka : gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda, kiMmata rU. 8) gujarAtanA cintaka, lekhaka temaja eka agragaNya samAjasevaka DaoN. sumanta mahetAne AjekoNa nathI jANatuM? temano janma 1876nI sAlamAM thayo e hisAbe Aje temanI uMmara 89 varSanI thavA AvI. temaNe 44 varSanI uMmare vaDodarAnA mahArAjA sayAjIrAva gAyakvADanI nokarI choDI tyAra pachI tA Aja sudhInA jIvanano ghaNA moTo bhAga ekadhArI samAjasevA pAchaLa ja temaNe vyatIta karyo. vRddhAvasthAnuM savizeSa AkramaNa thatAM pAchaLanAM varSo temaNe lagabhaga nivRtta banIne amadAvAdamAM gALelAM. chellAM be traNa varSathI DA. sumata tathA sau. zAradAbahena amadAvAdanuM ghara saMkelIne potAnA eka yA bIjA putra sAthe nAgapura athavA to muMbaI rahe che. 'samAjadarpaNa', chellA 60 varSa daramiyAna bhinna bhinna viSayo upara DaoN. sumante lakhelAM saMkhyAbaMdha lekhA ane TIpaNAmAMthI bahena ratnAbahena prabhudAsa paTavArIe tAravelA ane sarakhA kvelA lekhono saMgraha che. A lekhasaMgraha dvArA keTalIka avanavI aitihAsika vigato ane aneka viziSTa vyakitaonAM rekhAcitro tema ja aMgata jIvananA citravicitra anubhava ApaNane jANavA maLe che. paradezamAM rahIne jemaNe bhAratanI AjhAdIne lakSamAM rAkhIne pracAralakSI kArya karyuM hatuM paNa Aje jemanuM smaraNa 6ranA bhUtakALamAM luptaprAya banI gayuM che. tevA vIrendra caTTopAdhyAya, saradArasiMhajI rANA, zAmajI kRSNavarmA, mAdAma kAmA jevI vyakitao, te te vyakitaone lagatA lekhA drArA jANe ke, ApaNI sAme pharIne jIvatI thAya che ane Adhunika kALa daramiyAna lupta thayelI vyakitae rAmanArAyaNa pAThaka, ke. TI. zAha, baLavantarAya klyANajI ThAkora ane evI bIjI aneka vyaktionAM smaraNo ekadama tAjAM thAya che. A lekha dvArA lekhakanA lAMbA arthasabhara jIvananI paNa jhAMkhI thAya che ane temanA viSe ApaNuM dila AdaraprabhAvita bane che. AvA upayogI lekhasaMgraha gujarAtI samAja AgaLa raju karavA mATe bahena ratnAne hArdika dhanyavAda ghaTe che. 16 ** jIvana-saMbhAraNA (lekhikA : zrI zAradAbahena mahetA; prAptisthAna : pustakAlaya sahAyaka sahakArI maMDaLa li. vaDodara, kiMmata rU, 2-50) sva. gokuladAsa rAyacurAnA taMtrIpaNA nIce pragaTa thatA gujarAtI mAsika 'zAradA' mAM AjathI laMgabhaga 30 varSa pahelAM sau. zAradA" bahene lakhelAM potAnAM bAlyakALathI mAMDIne lagabhaga 1933-34 sudhInA AtmajIvananAM smaraNeA kramaza: pragaTa thayAM hatAM. te smaraNaprakaraNene A pustakamAM saMgrahita karavAmAM AvyA che. A rIte gujarAtanA sAmAjika tema ja zaikSaNika jIvananA ghaDataramAM temane. ati mahattvano phALo che tevAM zrI zAradAbahenanI jIvanakathA--anubhavathA A pustakamAMthI ApaNane jANavA maLe che. zAradAbahenano janma 1882nI sAlamAM thayo. Aje temanI ummara 83 varSanI che. temanAM moTAM bahena vidyAbahena 1893-nI sAlamAM gujarAtI benemAM sauthI pahelAM meTrIka thayAM hatAM. te pahelAM temanuM jANItA samAjasudhAraka ane sAkSara zrI ramaNabhAI mahIpatarAma sAthe lagna thayuM hatuM. zAradAbahena 1897mAM meTrIka thayAM hatAM ane 1898mAM temanuM DaoN. sumata mahetA sAthe lagna thayuM hatuM. vidyAbahenanuM vidyArthIjIvana gRhasthAzrama ane bALaucheranAM anivArya tA. 1695 rokANanA kAraNe cuMthAtuM rahyuM hatuM ane pariNAme vidyAbahena tathA zAradAbahena eka sAthe 1901nI sAlamAM gujarAtI bahenomAM sauthI pahelAM muMbaI yunivarsiTInA grejyueTa thayAM hatAM ane e kAraNe A bahena upara saurASTra-gujarAtamAMthI pAravinAnAM abhinaMdano ane dhanyavAdano varasAda varasyo hatA. A pustakamAM, jyAre ApaNA dezamAM kanyAkeLavaNIno prAraMbha thayo hato ane kanyAone AgaLa bhaNAvavA sAme bhAre virodha pravartatA hatA e divasonI sAmAjika paristhitinuM tema ja tyAra bAda banatI AvelI aneka sAmAjika ghaTanAonuM tema ja tenA ghaDataramAM DaoN. sumantanA sahayogamAM zAradAbahene je mahattvano bhAga bhajavyA hatA tenuM bhAre preraka varNana vAMcavA maLe che. A rIte A pustakamAMthI bannenA sahajIvananI paNa aneka rasaprada vigato ApaNane sulabha bane che. AkhuM pustaka vAMcatAM ApaNI sAme eka bhavya sannArInuM atyaMta subhaga ane prabhAvazALI citra khaDuM thAya che. AjanI ane have pachInI peDhIne satata preraNA maLyA kare evA temanA pUrva sevAyoga ane virala tapazcaryA che. A pustaka I. sa. 1938nI sAlanuM prakAzana che ane temAM lagabhaga 1933 nI sAla sudhInI jIvanA nirupAyalI che. tyAra pachInAM varSA bhAratanA ItihAsamAM eTalA ja balake vadhAre mahattvanAM pasAra thayAM che ane te ItihAsanA A banne-zAradAbahena ane DaoN. sumanta--sAkSI che. A gALAnAM smaraNo paNa temanA hAthe lakhAyAM hota to kevuM sAruM thAta evA vicAra sahajapaNe manamAM Ave che, paNa have te eTalAM badhAM jarjarita thaI gayA che ke, temanA viSe AvI AzAne bahu sthAna nathI. saMskAratI jevAM A vayovRddha yugalane ApaNA vaMdana ho, temanuM avazeSa jIvana AtaMka vinAnuM nirAmaya sukhazAntibharyuM banI raho evI ApaNI prArthanA hA jemane saurASTra gujarAtanA Aja sudhInA sAmAjika ItihAsamAM sa che temanA mATe A purataka ati upayogI ane mArgadarzaka che. sukI dharatInAM mIThAM smaraNA-6 zanivAra, tA. 13-2-65 bhadrezvara, (sukI dharatInAM mIThAM smaraNA' nI lekhamALAnA chellA haphanAnI chevaTanI paMkitaomAM 'zuda navamInA caMdra'ema chapAyuM che tenA sthAne 'zuda bArasano caMdra ema vAMcavuM. taMtrI) gaI kAle rAtre 11 vAgyA lagabhaga ame bhadrezvaranA tIrthamAM * praveza karyo tyAre eka to ame khUba thAkelA hatA ane bIjuM rAtrInA aMdhakAra cetarapha patharAyalA hatA. eTale pravezadrAra AgaLa mukAyalI peTre mekasanA ajavALA dvArA eTaluM ja joI zakyA hatA ke ameM koI bhavya sthAnamAM dAkhala thayA chIe. paNa jyAre savAre UThayA ane je meDIbaMdha makAnamAM amane utAro ApavAmAM Avyo hato temAMthI bahAra cogAnamAM AvyA ane devavimAna jevA bhavya maMdira samakSa ame AvIne UbhA rahyA tyAre A tIrthanI A bhavya jinAlayanI--alaukikatAnA amane khyAla Avyo ane A prAcIna tIrthanA A rIte darzana thavA badala ame jIvananI dhanyatA anubhavI. kharI rIte bhadre zvara nAma bAjue AvelA eka nAnA sarakhA gAmaDAnuM che ane A tIrthanuM nAma 'vasahI' che. paNa bahAranA loko A tIrthane moTA bhAge bhadrezvara nAmathI oLakhe che eTale ApaNe paNa A tIrthanA 'bhadrezvara' nAmathI ullekha karIzuM. A bhadre zvara kacchanA mudrA tAlukAnI sarahada upara ane dariyA kinArethI be mAIla dUra AvyuM che. A tIrthanA ItihAsa ghaNA jUnA che ane da takathA to ema kahe che ke vikrama saMvata pahelAM lagabhaga pAMca sadI pUrve ane carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI tera varSe bhadrAvatI nagarInA te vakhatatA rAjA siddhasenanI sahAnubhUti ane sahAyathI bhadrAvatInA zrI devacaMdra zrAvake bhUmizAdhana karI A tIrthanuM zilAropaNa karyuM hatuM. ane bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 45 varSe kapila kevaLIe bhagavAna pArzvanAthanI mUrtinI ahiM pratiSThA karI hatI. A pratiSThAmahotsava
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1 -15 prabuddha jIvana vakhate ja na kathAomAM jemanuM nAma agrasthAne che evA Ajanma brahmacArI vijya zeTha ane vijaya zeThANIe ahi dIkSAvrata aMgIkAra karyuM hatuM. A kevaLa daMtakathA che. tene aitihAsika AdhAra nathI. ema chatAM A tIrthanA gauravamAM tIrtha sAthe joDAyelI A daMtakathA khUba vadhAro kare che. - bhadrezvaranuM pahelAnuM nAma bhadrAvatI hatuM. saMvata 798nI sAlamAM te nAma pheravIne bhadrezvara karavAmAM AvyuM. A pahelAnI bhadrAvatI ane pachInuM bhadrezvara bahu purANI nagarI che ane te aMge upara jaNAvela daMtakathAnA kALathI mAMDIne Aja sudhInA ItihAsakALamAM chuTAchavAyA jyAM tyAM ullekha jovAmAM Ave che, paNa samayAntare teramI sadImAM thayelA mahAna paropakArI jagaDuzAhanA samayathI bhadra zvara vasatinA maMdirano kaDibaMdha ItihAsa upalabdha che. temaNe saMvata 1315mAM je bhayaMkara duSkALa paDaye tyAre rAjA tathA tenA sArAye mulakane annavastra pUrAM pADayAM hatAM. vAghelAo pAsethI jagaDuzAhe verAvaTane lIdhe bhadrezvara potAne kabaje rAkhyuM e samaye temaNe A derAsarane jIrNoddhAra karAvyo ema kahevAya che ane te samayathI "jagaDuzAhanA vasatinAM daherA" e nAmathI jANItAM che. zatruMjaya tIrthano jIrNoddhAra karanAra paNa A jagaDuzAha ja che. - samaya jatAM A tIrthane avAranavAra jIrNoddhAra ane rIperakAma thatuM rahyuM che ane temAM sudhArAvadhArA paNa thatA rahyA che. mAMDavInA yati khetavijayajI, bhujapuranA yati sumatisAgarajI, kacchanA mahArAva dezaLajI bAvA tathA mAMDavInAM mIThIbahenanAM nAma vi. saM. 1921 thI 1950 daramiyAna karavAmAM AvelA navamA jirNoddhAra sAthe joDAyelAM che. A tIrtha aDhI lAkha corasa phITa jeTalI jagyA roke che. Ane bAvana jinAlaya tarIke oLakhavAmAM Ave che, kAraNa ke vacce mukhya maMdira che jemAM mULanAyakanA sthAne bhagavAna mahAvIra svAmInI bhAvavAhI pratimA che ane tenI AsapAsa bAvana derIo che. AmAMnI paccIsamI derI athavA jinAlayamAM upara jaNAvela bhagavAna pArzvanAthanI zyAma ArasanI bhavya pratimA birAje che. A samagra jinAlayamAM raMgamaMDapa, pUjAmaMDapa tathA prArthanAmaMDapa che. dara varSe phAgaNa suda 3-4-5 nA divase ahIM tIrthanI varSagAMTha nimitte moTo meLo bharAya che. - A bhadrezvara athavA vasahI tIrthanA maMdiranuM sva. rAmasiMhajI kA. rAThoDa racita "kacchanuM saMskRtidarzana' e graMthamAM ApeluM varNana maMdiranI bhavya racanA samajavAmAM upayogI thaze ema samajIne nIce udhUta karavuM ucita dhAryuM che. temAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke - vasahInA derAsaramAM mULa daravAjAmAMthI pravezatAM sAme ja cekamAM maMdirane pharatI 'navI phezananI AMkha AMjI nAkhe evA AkarA raMgamAM raMgelA praveza dvAro sahitanI nAnI divAla dekhAya che. A pravezadvAra paranAM, vividha vAjitre vagADatA jUthanAM pUtaLAM ane tyAMthI AgaLa ArasanA sundara zilAtaLa parathI cAlatAM mukhya maMdira paranA dvAra para besADelAM evAM ja basTo (ardha-pratimAo) tema ja cinAI mATInI Adhunika lAdIo-TAIlsa jenA upara caDavAmAM evI che evI bhIti jotAM eka prakAranI sUga caDe che ane akSamya avI varNasaMkaratA jotAM glAni thAya che tathA ApaNI rasavRttine AghAta pahoMce che. (A saMbaMdhamAM ema jaNAvavAmAM Ave che ke, te samayanA tyAMnA kAryakaronA tathA sahAnubhUti dekhADIne maMdirane jevA AvelA kepTana mekamaDe ane misisa mekamenDenAM bo-ardhapratimAo che.) ane have AvyA te maMdirane aMdara bhAga paNa jarA joI tyAMthI pAchA vaLavAnI IcchA thAya che. paNa mukhya maMdiranA pravezadvAramAM AvatAM stabdha thaI ApaNe thobhI jaIe chIe. ahi ja ApaNane maMdiranI bhavyatA ane uttama mAMDaNInuM bhAna thAya che. ahIMthI nAnI derIonI bhamatI ane pachInA khullA cekanI vacce AvelA mukhya jinamaMdiranA gabhArAmAMnI, sthaMbhanI ekanI aMdara eka ema goThavAI rahelI banatI dekhAtI bArIo ( Arches - kamAnA) vacce, uparanA UMDANamAM, cAvIzamAM tIrthaMkara mahAtIrtha mahAvIra svAmInI karuNALu mUrti jaNAya che. jemanAmAM zraddhA che, bhakita che, temane unnata bhAvamaya banAvI, ane bIjAone paNa malInatAmAMthI jIvananI ucca bhUmikA para javA mArmika sUcana karatI, e sopAnoNI para thaI UMce caDavA preratI mahAprabhunI pratimA ajaba AkarSaNa kare che. tApabhanI pratimA ajaba AkarSata kare che. ahIMthI saDasaDATa UMce caDI mukhya maMdiramAM ApaNe pahoMcIe chIe eTale tyAMnuM nirmaLa vAtAvaraNa AhAdaka lAge che; ane tyAMnI zobhA tathA AkarSaNa sAtvika bhAvo prere che. maMdiranI pradakSiNA karatAM "navI phezana"nA "rIperathI bacelA gheDA staMbha paranI astavyasta rahelI kotaraNI ane maMdiranI pharatI theDI zilpasamRddhimAMnI yakSiNIo ane putaLIo, tathA kaMdorA paranI kinArIo paranI mAnavI ane prANInI AkRtio bhAvamaya tathA preraka lAge che. staMbhanI hAramALAnI yojanA, mukhya maMdiranI pharatA thoDo khullo ceka, nAnI derIo ane tenI paDALIo tathA mukhya maMdira sAmenA pravezadvAra parane prArthanAmaMDapa- sarva drArA maMdiranA AyojananI utkRSTatA samajAya che. bIjA mALanA A prArthanAmaMDapamAMthI, sAme gabhArAmAM sapramANa goThavAI saMpUrNapaNe dekhAtI mukhya maMdiramAMnI mRtinAM darzana jevI rIte taLiyethI ja thAya che tevI ja rIte ahi pravezadvAra paranA bIjA mALa uparathI paNa thAya che. ahIMnA sthApatyanI A viziSTatA che. A maMdiranI mAMDaNI Abu uparanAM delavADAnAM jaina maMdiro sAthe sarakhAvAya che. A maMdiramAM jude jude sthaLe staMbhe vagere para saMvata 1223-32-35 tathA saMvata 1323 ane 1358 nA zilAlekho AvelA che. e ghaNA kharA ghasAI gayelA che, ane temane a barAbara kaLI zakAtuM nathI. paNa judI judI vyakitaoe arpaNa karelA bhAganA e smaraNalekha hoya evuM jaNAya che. daherAnI pAchalI parasALamAM eka lAMbo zilAlekha che. temAMthI 'saMvata 1134nA vaizAkha sudI pUrNimA" eTaluM ukelI zakAya che ane bIjuM evuM thoDuM vaMcAya che ke, zrImALa gacchanA koI jaine daherUM samarAvyuM tathA kaMI bheTa karI hatI. maMdiramAMnI pArzvanAtha ane zAMtinAthanI mUrtio upara saM. 1232 nI sAle nadheilI che." bhadrezvara tIrthane lagatI A vigate tenI prAcInatA, bhavyatA tathA aitihAsikatA samajavA mATe upayogI thaze ema samajIne A varNanamAM antargata karI che. ahi amAre Akho divasa ane rAta rahevAnuM hatuM. eTale prAta:kArya ame zAntithI patAvyuM, cA nAsto karyo, snAnAdi kiyA patAvIne ame maMdiramAM darzana karavA mATe gayA. keTalAMka bhAIbahene pUjA karavAmAM joDAyA. A maMdiranA khUNe khUNe ame pharIvaLyA ane tenI samagra racanA joIne ame AnaMdamagna banyA. mukhya maMdiranA ghummaTamAM nemanAthanuM caritra ajaMTAnI zailIthI AlekhavAmAM AvyuM che. maMdiramAM pravezatAM banne bAjue tema ja prArthanAmaMDapamAM bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasaMge ane zatruMjya, gIranAra, pAvApurI, sametazikhara, hastinApura, tAladhvajagiri, rANakapura, tAraMgA, vagere tIrthonA Arasa upara upasAvelA sacina paTI nihALatAM ame atyanta AnaMdaprabhAvita banyA. Ama be aDhI kalAka ame A maMdirane bArIkAIthI nihALavA pAchaLa gAyA. - A tIrthane vahIvaTa karanAra peDhInuM nAma zeTha vardhamAna kalyANajI che. ahIM kacchanA judA judA gAmanA saMdenI tema ja jaina samAjanI sAmudAyika dharmazALAo che. ahiM eka moTo suvyavasthita bhajanazALA cAle che. ahiM vAcanAlaya tema ja pustakAlaya paNa che. ame devadarzana karI bhejanazALAmAM janmyA ane pachI thoDIvAra ArAma karyo. pachI sAMjanA bhadrezvarane AjubAjane vistAra jevA gayA. tIrthanA vyavasthApaka zrI zazikAMtabhAI amArI sAthe hatA eTale temanI pAsethI amane bhadrazvarane ItihAsa jANavA maLyA. maMdirathI thoDe ja dUra 6,500 gerana pANI rahI zake evI TAMkI joI. A TAMkI rU. 40 hajArane kharce karAvavAmAM AvI che. TAMkI nIce kuve che. ane mazInathI pANIne TAMkImAM caDhAvavAmAM Ave che. A TAMkI sva. vorA lakSmIcaMda mANekacaMda maMdrAvAlAnA maraNArthe temanAM dharmapatnIe yAtrALuonI pANInI sagavaDa mATe banAvarAvI che. A kuvAnI thoDe ja dUra jagaDuzAhe baMdhAvela kuve najare paDe che. kuvAnA avazeSo Aje ya dekhAya che. 20 pha TI saLaMga pattharanI zIlAe Aje paNa jovA maLe che. bhadrezvara tIrthanI DAbI bAjue eka januM khaMDera joyuM. khaMDera aMdara ghaNuM utarI gayuM che. A khaMDerane ApaNA AcAryo maMdira tarIke oLakhAve che. jyAre ghaNA loko Ane jagaDuzAhane mahela paNa kahe che. khaMDeranI paDakhe eka prAcIna dudAvAva paNa joI. bhadrezvaramAM sAMjanuM bhojana sUryAsta pahelAM levAnuM hoya che. eTale niyamane Adhina thaI sAyaMbhUjana karyuM. pharavAnuM to haju cAlu ja hatuM eTale ame keTalAka bhadra svara gAma jovA gayA. gAma nAnuM hatuM. keTalAMya makAna bIsmAra hAlatamAM hatAM. gAmamAM be moTA makAne dhyAna kheMcatA hatA. AmAMnuM eka kaI bhATIyA gRhasthanuM che, jyAre bIjuM nAmadAra AgAkhAne temanA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Qo 30 anuyAyIo mATe baMdhAvela che. Aje A gAmamAM muslima komamAM eka lagna hatAM. navadaMpatIne vaLAvavAmAM AvatA hatA. ame e jovA UbhA rahyA. kanyAe lAja kADhI hatI ane e dhruske dhruske raDatI hatI. vararAjAe mAthe pAghaDI ane hAthamAM talavAra dhAraNa karI hatI. jANe koI rajaputanAM lagna na hoya evA vezaparidhAna A muslima vararAjAno hato. varaghoDAnI AgaLa eka chokaro AjubAju lAInamAM UbhA rahelA saune bIDI vaheMcato hato. ApaNe tyAM satkArasamAraMbha prasaMge jema AIsakrIma ApI ApaNe saMtASa anubhavIe--AnaMda anubhavIe eTale ja saMtoSa ane AnaMda A chekarAnA moDhA upara dekhAtA hatA. Ama ame bhadrezvara gAmamAM eka muslima yugalanA lagna--satkAra-samAraMbhamAM jaI AvyAnAM AnaMda sAthe amArA utArA bhaNI pAchA pharyA. ame pAchA pharyA e daramiyAna sUryAsta thaI cUkyA hatA ane rAtrInuM sAmrAjya cotarapha sthapAI cUkyuM hatuM. AkAzamAM zuda terasanA caMdramA cotarapha potAnuM vipula teja pRthvI upara pAtharI rahyo hato. maMdiramAM khuNekhuNe hAMDIomAM dIvA pragaTAvavAmAM AvyA hatA ane tenA zItala prakAzamAM maMdire koI navuM jarUpa dhAraNa karyuM hatuM. prArthanAmaMDapamAM bhAvanA zarU thaI cUkI hatI. ame badhAM maMdiramAM gayAM ane samUhabhAvanAmAM joDAyAM. ame pahoMcyA tyAre maMdiranA bhAjaka hArameniyama vagADI rahyo hato tathA anya koI bhAI tabalA upara potAnA hAtha ajamAvI rahyA hatA ane bhadrezvaranA menejara zazikAntabhAInAM patnI, cAlu niyama mujaba, madhura kaMTha vaDe bhajana gAI rahyAM hatAM. amArI maMDaLInA kasturabhAI A gAyakamaMDaLImAM joDAyA ane temaNe paNagAvA--gavarAvavAnuM zarU karyuM. yAtrALu bhAI-baheno prArthanAmaMDapamAM UbharAtA gayA ane gAnatAna ane tabalAthI prArthanAmaMDapa gAjavA lAgyA, koI pad, bhajana, ke stavana puru thAya ane jhAMjha-kalabaliyA vagADavAnuM zarU thAya ane tabalAnA tAla sAthe tenI harIphAI cAle ane tenI ramajhaTamAM badhAM DolavAjhulavA lAge, amArA kasturabhAI paNa purA tAnamAM AvI gayA. pahelAM temaNe tabalA uparanI ane pachI hArameniyama uparanI potAnI kuzaLatAnA khyAla Apyo. sAthe sAthe teo eka pachI eka bhajana gAtA jAya ane gavarAvatA jAya, ane pAchI kalabaliyAnI ramajhaTa cAle, gAvAmAM amArAmAMnA nIrUbahena ane bIjI baheno paNa joDAI. vAtAvaraNa, bhakita ane saMgIta vaDe tarabALa banI gayuM. samaya saDasaDATa vahevA lAgyo. rAtrInA ATha, sADA ATha, nava vAgyA, navathI paNa AgaLa cAlyuM, eTale tyAMnA niyAmaka je hoI haze. teNe 'have Ara tInA samaya thaI gayA che'ema jAhera karIne A jAmelA jalasA have baMdha karavAnuM sUcana karyuM. gAnatAna baMdha thayAM. AratI ane maMgaLa dIvAnA ghInI bAlI zarU thaI. bhakita rasa nA mata vAtA prabuddha jIvana varaNamAM A ghAna bolI khUba besurI tA. 16-5 lAgI. paNa A to ha MmezanA vyavahAra rahyo. ghInI bolI e maMdiranI AvakanuM moTuM sAdhana--e te bolAvI ja joIe. sauthI vadhAre ghI bAlanA AratI ane maMgaLa dIvA utAryAM. maMdiranA dIvA olavAvA lAgyAM. ame badhAM maMdiramAMthI bahAra nIkaLyAM ane amArA nivAsasthAnanA meTA. hAlamAM ekaThAM thayAM. bhAvanAnI ATalI badhI mastI anubhavyA bAda tarataja ArAma karavAnuM suvAnuM bane ja kema ? amArI maMDaLI eka bhAIonAM ane bIjA bahenonAM ema be jUthamAM vaheMcAI gaI, ane antakaDInI ramata zarU thaI. bhAIo-baheno vacce bhAre harIphAI maMDANI. ekanI sAme bIjI, bIjI sAme trIjI ema kAvyapaMkitaonI atUTa dhArA vahevA lAgI. emAM vaLI koI to lalakArIne gAvA mAMDe, koI sInemAnAM gIto saMbhaLAve, mIrAnAM pado ane kabIranA duhAo paNa raju thAya. sAraThI duhAo paNa TapakI paDe. Ama koI koIthI gAMje nahi. have to bAra bAgyA. savAre vahelA UThI taiyAra thaIne AgaLa cAlavAnuM hatuM, eTale have A ramatane 'DrAmAM laI javA sivAya bIjo vikalpa na rahyo. rAtrInA bAkInA samaya ame gADha nidrAmAM pasAra karyo. savAranA UThayA. nityakarma tathA nAsto patAvyA. keTalAMka snAna karIne maMdiramAM pUjA karavA gayAM. bAkInA paNa badhAM maMdiramAM gayAM ane saue maMdirane pharI pharIne nihALI lIdhuM. maMdiranI racanA-sthApatya eTaluM badhuM manohara che ke tene pharI pharIne jotAM, nihALatAM AMkho thAkatI nahotI ane mana kaMTALatuM nahotuM. nIkaLatI vakhate, ahiMnI bhAjanazALAnA ame pUro lAbha lIdhA hatA tethI, te khAtAmAM amArI maMDaLI taraphathI amAre ThIka ThIka rakama bharavI joIe ema amane lAgyuM. ahIM jaNAvavuM jarUrI che ke, A pravAsa daramiyAna je je saMsthAonA ame lAbha lIdhe hoya tyAM tyAM amAre kAMIne kAMI kama ApavI joIe, ema vicArIne amArI aMdara aMdara Azare rU. 1121nA phALA ame ekaTho karyo hato. A phALAmAMthI anyatra ame kAMI ne kAMI rakama ApatA AvyA hatA ane ahiM paNa ame 251 bhAjanazALAmAM ane 51 sTApha phaMDamAM noMdhAvyA. A rIte bhadrezvara tIrthamAM be rAta ane eka divasa gALIne tA. 14mIne savAre Azare nava vAgye bhujapura tarapha AgaLa cAlyA. AkhA pravAsa daramiyAna bhadrezvara tIrthamAM ame sauthI vadhAre AnaMda, prasannatA anubhavI ane temAM paNa AgaLanI rAtre maMdiranI aMdara bhAva nAmAM je samaya gALyA tenI ame sarvanA citta 5 2 ja di bhUMsAya evI na chA pa 5 DI gaI. A rIte bhadrezva 2 tIrthanI yAtrA amArA mATe ci 2 sma raNIya banI ga I. bhadra zvara tIrthane puna:pu na praNAma karIne ame AgaLa prayANa karyuM. * apUrNa cImanalAla jeThAlAla zAha bhadrezvara tIrthanuM bhavya jinAlaya mAlaka! zrI muMbai jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka:,zrI paramAnanda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, sukha--3, mudraNusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai,
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 - - ja badhu jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 4 muMbai, juna 16, 1905, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 20 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA nAgapradezanI samasyA (tA. 19-2-65nA TAImsa opha InDiyAmAM zrI ema. Ara. masANIne upara jaNAvela viSaya upara vedhaka prakAza pADato eka lekha pragaTa thayo hato. tyAra bAda Aje paNa tyAM enI e paristhiti pravarte che ane tyAMnA bhugarbha AgevAno sAthenI vATAghATo haju paNa . cAlI rahI che. vAstavikatAthI ajANa lokone A lAMbI vATAghATo samajAtI nathI ane lazkarI upAya vaDe tyAM cAlatI baLavAkhorIne dabAvI devAmAM kema AvatI nathI evo prazna teo pUchatA hoya che. tevA lokone A AkhI samasyA keTalI nAjuka che tene khyAla Ave ane nAgapradezanI vAstavika paristhitinI kAMIka jhAMkhI thAya e hetuthI prastuta lekhane TUMkAvIne tene sArI nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI.) satya ane asatya vaccenA saMgharSa karatAM eka satyane anya bhAratanA TekAnI che. gata kamanasIba dasa varSo daramiyAna baMne pakSe satya sAthe saMgharSa vadhu karuNa hoya che. nAgapradezanI samasyA che je kaMI banyuM che te badala ame dilagIra chIe. ApaNe baMne satya vaccenA saMgharSa jevI che. verajhera bhUlI jaIne ekabIjAne mApha karIe. ApaNe have bhaviSya eka tarapha "nAga pheDarala ripablika" tarIke potAne oLakhAvatA tarapha mITa mAMDIe, bhUtakALa tarapha nahi." bhUgarbhavAsIo dvArA saMpUrNa svataMtratAnI mAgaNI karavAmAM Ave che. sane 1964 nI 6ThThI sapTembaranA rojathI baMne pakSe amalamAM teo jaNAve che ke temane pradeza eka svataMtra rASTra che. teo bhAratanI Avela saMdhivirAmane pariNAme bhinna bhinna rAjakIya pakSonA ane najIka rahevA mAge che, paNa bhAratano bhAga banavA taiyAra nathI. teo niranirALI vicAradhArA dharAvanArA pArlAmenTanA sabhyomAMnA paMdara kahe che ke briTanathI AyarlenDa svataMtra rASTrarUpe rahI zake che te bhAratathI sabhyanuM eka jUtha nAgapradezanI mulAkAta le evo saMbhava Ubhe thayo. teo svataMtra zA mATe na rahI zake? vaLI teo e dAve ane zrI yaMprakAza nArAyaNanA A sUcanane che. raMgAe nakkara svarUpa kare che ke jo jyAre aMgrejo bhArata choDI gayA tyAre nAgapradeza bhAratane ApyuM jene vaDA pradhAne svIkAra karyo ane e sUcana anusAra bhAga nahote, paNa sIdhe briTiza zAsana taLe hatA ane 1947nI keTalAka sabhyae phebruArInI pamIthI 11mI sudhI nAgapradezanI sattAbadalInI sAMje gAMdhIjIe temane khAtarI ApI hatI ke bhArata mulAkAta lIdhI. temane svataMtra rahevA devAmAM ja saMtoSa mAnaze. vaLI te keTalIka ApaNAmAMnA ghaNAne nAgaloko bAbatamAM khUba ja bhUlabharelA vAra atizayokita karIne paNa kaTutApUrvaka jaNAve che ke, "thoDAka khyAle che. nAgaloko AdivAsIo che ja nahi. AsAma ane nAgasukhazAtinA gALA bAda karatAM chellAM dasa varSa daramiyAna bhAratIya pradezanA zakitazALI chatAM namra garvanara zrI viSNusahAya temane premALa sazastra daLoe gerilA yuddhapaddhati sAthe saMkaLAyela krUratAthI temanI loko" rUpe oLakhAve che. temanI grAma vyavasthA ucca koTinI prajAne herAna parezAna karI nAMkhI che, ane temanA gAme ane devaLane lekazAhI che. nAgalakomAMne dasa TakA bhAga aMgrejI bole che. teo nAza karyo che. teo bhAratanA mitra banavA taiyAra che, paNa bhAratanA zistapriya prajA che. temanA mukhya pradhAna zrI zilu Au ane temanA Azrita banavA taiyAra nathI." anuyAyIo samartha ane dezadAjhavALA mANasa che. 'nAgA phIDarala ApaNe ApaNA pakSe evI dalIla karIe chIe ke "bhArata eka gavarmenTa' nA AgevAne ke jemane ame maLyA teo paNa eTalA ja vizALa kuTuMba samAna che, jemAM bhinna bhinna jAtio, dharmo ane kuzaLa che. sau koI kabula kare che ke, bhArata jevA vizALa kuTuMbamAM saMskRtinA loko ekabIjA sAthe khabhekhabhA milAvIne bhAratIya eka nAgAleka jarUra khUba upayogI sabhyo banaze. temane bhAratanA rAjya manA svataMtra nAgarika tarIke jIve che, ane bhAratIya baMdhAraNa tenA saMghamAM-yuniyanamAM joDAyelA rAkhavA mATe je kAMI jarUranuM haze te sarva bhAratIya nAgarikone temanA mULabhUta hakakonA rakSaNanI khAtarI 'sarva kAMI karavAmAM Avaze, paNa rASTrIya asmitA, kauTuMbika asmitA Ape che. vaLI nAgapradezanI bAbatamAM te bhAratanuM baMdhAraNa mahArASTra, mAphaka, aMdarathI ugavI joIe; bahArathI lAdI zakAtI nathI. ' gujarAta ke bihAra bhegave che tethI ghaNI vadhAre mAtrAmAM svazAsanane nAgapradezamAMnA TUMkA vasavATa daramiyAna ame te rAjyamAMnA adhikAra Ape che. temane pradeza Arthika daSTie svAvalaMbI dareka pakSane saMparka sAdhavAno prayAsa karyo. ame tyAMnA gavarnara ane rAjya nathI, tene ghaNA vadhAre pramANamAM bhAratIya chUTachATe para nAgAlenDa sTeTa kebIneTanA sabhyone maLyA tema ja nAga pheDarala gavaAdhAra rAkhavo paDe che. te uparAMta teo evA paDozI dezo vaDe meMnTanA netAone paNa maLyA, tyAMnA sthAnika adhikArIone tema ja gherAyelA che, jemAMnA ghaNA-khAsa karIne sAmyavAdI cIna-temanI bhAratIya lazkarI adhikArIone ane bArTIsTa carcanA AgevAnone svataMtratAne mAna Ape evA vizvasanIya nathI. Ama bhAratane paNa maLyo. ame kazI jyaprakAza nArAyaNane ane revanDa skeTane. pitAnI salAmatI ane saMrakSaNa khAtara nAgapradezanI AvazyakatA tema ja nAgAlaeNnDanA pradhAna ane nAga pheDarala ripablikanA lazkarI che to nAgapradezane paNa eTalI ja jarUra tenA potAnA jIvana mATe netAone paNa saMparka sAdhyo. tyAMnA mukhya virodha-pakSa DemokreTIka
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 prabuddha jIvana pArTInA AgevAnone paNa ame maLyA ane temane je kahevuM hatuM te pUrNa sahAnubhUtithI sAMbhaLyuM. huM mAnuM chuM ke, amArI A mulAkAte upayogI hetu siddha karyo che. kharI rIte te A prakAranI mulAkAta ghaNA samaya agAu yojAvI joItI hatI. amArAmAMnI dareka vyakita A samasyA viSe UMDI samajadArI ane spaSTa citra sAthe pAchI pharI che. dezanA A bhAge atyAra sudhI bhAgavela aTulApaNuM ane upekSA pachI paNa ApaNAmAMnA thoDA lokoe paNa temanI mulAkAta levAnI tasdI lIdhI ane temanI vacce jaIne rahyA ethI tyAMnI AmajanatA tema ja bhugarbhavAsIo para sAro evo prabhAva paDayo che. eTaluM cokkasa che ke, A rIte bhAratIyajanA nAgapradezanI vAraMvAra mulAkAta le ane temanA jIvanavyavahAramAM rasa le e khUba ja Avazyaka che. e ja pramANe nAgAlAko paNa bhAratIya jIvananA kedrAmA sthAnonI mulAkAta le ane jenI sAthe teo joDAyelA che enAthI thoDA vadhu paricita bane--e paNa eTaluM ja Avazyaka che. e hakIkata che ke, A dasa varSa bAda pahelI ja vAra nAgapradezanI e ramaNIya TekarIo para zAMti sthapAI che. loko chUTathI harIpharI zake che, mukata mane bolI zake che ane mukata havAne AsvAda mANI zake che. vastInA ghaNAM moTA bhAgane temanA gAma para eka yA bIjA pakSa taraphathI AkramaNa karavAmAM Avaze evA bhaya ke AzaMkA suddhAM rahyAM nathI, jene jene ame maLyA te dareka vyakita A zAMtine AzIrvAdarUpa mAne che ane dareka evuM Icche che ke, A zAMtinA uccheda thAya evuM kaMI na bane. jema jema aThavADiyAo ane mahinAo pasAra thAya che tema tema tyAM sthapAyalI zAMti rAhatanI lAgaNI phelAve che. AthI grAmavastInA abhiprAyanI spaSTa rajUAta thaI rahI che ane 'nAga pheDarala gavarmenTa' nI mAgaNIo ane takAdAnI viruddhanuM temanuM valaNa spaSTa AkAramAM pragaTa thaI rahyuM che. atyAre jyAre bhAratIya lazkara kaI ja kAmagIrI bajAvatuM nathI tyAre gAmaDAMo rAjyavahIvaTa tarapha DhaLe che ane bhUgarbhavArIo sAme rakSaNa meLavavA mATe bhAratIya lazkara pratye najara nAkhI rahyA che. Ama bhUgarbhavAsIonA prabhAva ocha thaI rahyo che. svataMtratAnI viruddhamAM zAMtinI tarapheNa thavA lAgI che. ghaNI jagyAe jAhera sabhAo yojIne zAMti-mizananI sUcanAone Teko ApatA ane zAMti cAlu rAkhavAnI araja karatA TharAvA pasAra karavAmAM AvyAM che, ., 1666 nathI karyo e paNa sUcaka che. temaNe matAdhikAranI mAgaNI AgaLa dharI che. paraMtu pote kaye mArge javuM e lokoe ja nakakI karavuM joIe e hakIkatanA svIkArathI temanuM bhAratavirodhI makkama valaNa kaMIka aMze have samAdhAnataraphI valaNa darzAvatuM thayuM che. evuM paNa bane ke zAMti-mizananI sUcanAo bhUgarbhavAsIo svIkAravA taiyAra thAya e vastu thoDo samaya mAgI le. eka dasakA sudhI ekasarakhA paDatA rahelA dhA eka ja rAtamAM rujhAI na jAya. koriyAmAM zAMti sthApavA mATe panamanajaoNna madhyenI vATAghATo keTalAMka varSo sudhI cAlI hatI. AkharamAM saphaLa banela oNsTriyana saMdhinI vATAghATo paNa lagabhaga varasa sudhI cAlI hatI. Ama e baMne praznanA zAMtimaya ukela ANI zakAyo to lagabhaga caudeka varSathI cAlI rahela nAgapradezamAMnI duzmanAvaTabharI caLavaLa mATenI saMdhi karavA mATe jarUrI samaya zA mATe na Apavo? 1967nI sAmAnya cUMTaNI sudhI A carcAvicAraNA calAvavI, jethI e samaye bhUgarbhavAsIo paNa, rAjyamAM bahumati lokono Teko temane maLe che ke nahi te jovA mATe, temanA ekAda umedavAra UbhA rAkhavA prerAya. tyAM sudhI nAgapradeza para bhAratanA dhvaja zAMtipUrvaka laharAyA karavAnA ja che. sazastra sainikonA anAmata daLane pAchA kheMcI laIne ane nAgapradeza salAmatI niyamana dhArAnA--Nagaland Security Regulation--nA anusaMdhAnamAM zAMti jALavIne, 6 ThThI sapTembara 1964thI pahelI ja vAra nAgapradezamAMnI sIvIla gavame nTe potAnA amala kharA arthamAM zarU karyo che. cauda varSo bAda, jemAMnA dasa varSa to gALIbAramAM ja gurjya che, nAgapradezanA lokomAM bhArata sarakAranA hetuomAM vizvAsa prasthApita karavA mATe dhArAdhAraNa anusAra sIvIla eDamInIsTrezanane vahIvaTa karavA devAnI mAgaNI zuM vadhAre paDatI che? jemanuM kArya ApaNA dezanA duzmano sAme laDavAnuM che evA ApaNA sazastra daLane, jemane ApaNe bhAratIya nAgarika tarIke gaNIe chIe tevA nAgalokone teo game teTalA anicchanIya rIte vartatA hAya tA paNa, ThAra karavAnuM jaNAvavAmAM Ave e zuM yogya che? ane vaLI A bAbatanI bIjA be paDozI pradeza jenA badhAja Arthika vyavahAra pAkistAna sAthe che evA 'mijhA hIlsa 'ane jenI sarahadano moTo bhAga cInanI sarahada sAthe joDAyelA che evA nephAvistAra para zI asara thAya ? mIjhA ane nephAnA loko potAnA nAgabaMdhuonI A dazA zuM muMgA moDhe svIkArI leze? vaLI A kRtyathI evuM paNa bane ke A loko potAnI A jAtanI Aphatane TALavA mATe paradezI sahAya ke kumaka meLavavA sivAya bIjo koI ja rasto nathI evuM mAnavA lAge. sAmAnya rIte sarvamAnya evI pIsa--mIzananI A sUcanAo zI che ? zrI jyaprakAza vagerenuM baneluM pIsa--mizana e vastu para bhAra mUke che ke nAgalokone temanuM bhAvi nakakI karavAno hakaka che. A samasyAne nyAyI ane vyavahAru ukela e che ke nAgaloko svecchApUrvaka bhAratIya saMghamAM joDAya ane nAgapradezanA rAjya State of Nagaland - ane bhAratIya saMghasarakAra Union Government - vaccenA saMbaMdhamAM jarUrI sudhArAo karavAmAM Ave. A ukelamAM dekhIto koI ja virodha na hoI zake. Akhare to baMdhAraNamAM Aja sudhImAM sattara sudhArAo thayA che, jemAMnA keTalAka te bhAratIya lokonI svataMtratAne maryAdita karavAmAM kAraNabhUta che. AmAMnA ja eka teramA sudhAro che je nAgalokonA khAsa rakSaNanI jogavAI kare che. te pachI nAgapradezanA lokone saMghanA eka sukhI ane svecchAthI bhAga banAve evA eka sudhArA mATe zA mATe koI paNa prakAranA virodha hoI zake ? anekavAra ApaNane jaNAvavAmAM AvyuM che ke, AmAM mAtra eka ja zabda ADe Ave che ane te che baMdhAraNa-Constitution . eTaluM sAcuM che ke hAlane tabakake 'nAga pheDarala ripablika' A ukela svIkAravA taiyAra nathI. Ama chatAM teNe teno sadaMtara asvIkAra Ama A vastu tarapha koI paNa daSTibiMduthI jotAM yuddhavizArada zrI vinsTana carcIlanA zabdo yAda Ave e svAbhAvika che ke 'Jaw. Jaw is better than war, war' "paMjo ugAmI rAkhavA ane lokone vATAghATa tarapha vALavA e ja vadhAre IcchavAyogya che; yuddha yuddha haragIja nahi. saMkSepapUrvaka anuvAda karanAra : ku. zAradAbahena gAraDIyA pI. eca. DI. viSayasUci nAgapradezanI samasyA Thus Shall We Pray ho prArthanA ApaNI Ama prakIrNa noMdha: jaina zve. konpharansa udyogagRha ane baMdhAraNanI 32 mI klamanA akSamya durUpayoga, bhASA aMge kaoNMgresa kArobArIne TharAva, mahemadAvAdanA kAgresI mIlananI phalazruti. amara saMdeza vina - amRta sukI dharatInAM mIThAM smaraNa-7 mULa aMgrejI: zrI ema. Ara, masANI zrI. ema Ara. masANI Swami Shivananda a. gItA parIkha paramAnaMda ratubhAI desAI gItA parIkha cImanalAla jeThAlAla zAha pRSTha 31 33 ka 37 37 3.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 12-15 THUS SHALL WE PRAY ( Extract from < ShivJyoti c) (1) Grant me O Master, by Thy grace To follow all the good and pure, To be content with simple things; To use my fellows not as means but ends, To serve them in thought, word and deed; Never to utter a word of hate or shame. To cast away all selfishness and pride; To speak no ill to others; To have a mind at peace, Set free from care, and let astray from Thee Neither by happiness nor by woe; Set Thou my feet upon this path, And keep me steadfast in it, Thus only shall I please Thee, serve Thee right, Saint Tulsidas (2) Lord, make me an instrument of Thy Peace, Where there is hatred, let me sow love; Where there is injury, pardon; Where there is doubt, faith; Where there is despair, hope; Where there is darkness, light; Where there is sadness, joy; prabhu jIvana O Divine Master, grant that I may not so much seek to be consoled, as to console, to be understood, as to understand; to be loved, as to love; for it is in giving that we receive, it is in pardoning that we are pardoned, and it is in dying that we are born to Eternal Life St.Francis of Assisi *(3) This is my prayer to thee, my Lord: strike, strike at the root of penury in my heart, Give me strength lightly to bear my joys and sorrows, Give me strength never to disown the poor or bend my knees before insolent might, Give me the strength to raise my mind above daily trifles, And give me the strength to surrender my strength to Thy will with love Rabindranath Tagore (4) Grant me, O Adorable Lord, strength and grace To serve the humanity selflessly and untiringly To slay egoism, lust and pride, To forgive those who hurt me, To bear insult and injury calmly, To have ever a peaceful mind, To remember thee at all times, To cultivate universal love and endurance, To have devotion to Thy Lotus-Feet. Swami Shivananda ho prAnA ApaNI Ama... (anuvAdaka : gItA parIkha) ( chaMda : mizrAvasaMtatilakA ) (a) he nAtha ! tAharI kRpA varasAva jethIhuM sau pavitra zubha tatvanuM lakSya rAkhuM, sAdAImAM ja paritRpta rahI zakuM huM, ne anyane nahi karUM muja svArthasAdhana, sevA karU sahunI huM mana--vANI karmathI, dhikkAra ke zaramanA nahi zabda beluM, ne svArtha-garva saghaLA karUM chinnabhinna, vANI na uccarU kaTu, mana svastha rAkhuM, nizcita rAkhI mana, huM mujathI na thAuM du:khe sukhe jarIya dUra, caLuM na leza; A paMthanA aDaga yAtrI mane karI de, tArI kRpA lahIza Ama ja huM karIne bhakitabharyA hradayathI tava sAcI sevA. satarkava tulasIdAsa (2) he deva, tuM kara mane teva zAMtikarU koI namra sAdhana : huM phiTakAra ho. tyAM de vAvavA, prabhu, mane ure prema-bIja, ne ghA paDe tyahi kSamAtaNI Ardra bhAvanA, zrAddhA karuM jalatI vahemabharela haiye, AzA jagAvuM hiM aMtara hai| hatAza, aMdhAramAM javuM tejamAM pradIpa, AnaMda huM chalakato karuM vedanAmAM; huM divya deva ! mujamAM baLa evuM kaiM ke zAtA daI zakuM huM, sAMtvana jhaMkhuM nA huM, ne sau mane samajatA- cahIM e na kintu huM sarvane samajuM, pAmyuM huM prema evuM nA yA. kintu varasAvI zakuM huM prema. che tyAgamAM ja sahu prApti, ane sahune arpI kSamA lahI zakAya kSamA ja jAte, ne mRtyumAMhi maLatA tho janma amRta anaMta ja jI MdagImAM senTa phrAnsIsa epha esIsI (3) che prArthanA raTaNa A muja, deva mArA : -- tADaphoDa muja aMtaranI daridratA, zakitao nuM-sahI zakuM samatAthI. jethI huM harSa-zAka saghaLAM haLavAM karIne, de zakita--jethI nahi TUMkajano parAyAM mAnuM chuM ke laLI paDuM viSTa zakita--caraNe nahi huM kadApi, zakita ut karavA mana mAharAne A rojarojataNI kSudra mathAmaNothI, ne zakita de de tArI mahecchAmAMha premabhAve zamAvI devA muja sarva zakita ! ravIndranAtha TAgAra (4) he stutya deva ! mujane baLa de, karuNA de jethI huM karI zakuM avirAma jome ni:svArtha aMtarathI mAnavatAnI sevA, viccheda jethI karU huM mananA 'ahama 'nA, sau kAmanA laya karUM, abhimAna toDuM, ardhuM kSamA dubhavanAra ja mAharAne te zAMtithI sahI zakuM apamAnahAni, rAkhI zakuM mane huM svastha sadAya zAMta, tAruM dhar smaraNa aMtaramAMhi nitye, huM vizvaprema jagavuM, dhRti sarva haiye tArA aAcaraNapadmanI bhakita kAje. svAmI zivAnaMda 33
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34. prabuddha jIvana tA.16-6-15 prakIrNa noMdha jaina che. kenpharansa udyogagRha ane baMdhAraNanI 32mI karele, paNa kamanasIbe dhAryo meLa UbhuM karI zakAya nahi, eTaluM ja kalamane akSamya durUpayoga nahi paNa, sAthe maLIne udyogagRhanuM kAma karavAnuM banne mATe muzkela muMbaI khAtenuM jaina . kaeNnpharansa udyogagRha aneka bahenane banI gayuM. samaya jatAM navA baMdhAraNa anusAra karavAmAM AvelI. tema ja bhAIone rejI athavA TUMkI Avaka karAvanArI saMsthA cUMTaNImAM junA banne maMtrIo jemAMnA eka kI lIlAvatIbahena tarIke bahu jANItuM che. e saMsthA taraphathI Azare doDha varSa pahelAM hatAM temane maMtrI tarIke cUMTavAmAM na AvyA. vadhatI jatI khaTapaTanA bahAra paDelA rIporTanA AdhAre A udyogagRha kevI rIte astitvamAM pariNAme thoDA samaya pahelA zrI hIrAlAla jUThAbhAI zAhe ane zrI jasumatIbahena kApaDiyAe rAjInAmuM ApyuM. A AvyuM ane tenuM kArya uttarottara kema viksatuM gayuM tene khyAla rAjInAmA aMge nirNaya karavA mATe eprila mAsanA pahelA tA. 16-5-64 nA prabuddha jIvana' mAM pragaTa thaelI eka noMdha dvArA aThavADiyA daramiyAna kAryavAhaka samitinI je sabhA bolAvavAmAM ApavAmAM AvyuM hatuM. temAM A udyogagRhe sAdhelI asAdhAraNa AvI hatI te sabhAnuM, lIlAvatIbahena kAryavAhaka samitinA sabhya hovA pragati aneka kAryakartAonA sahakAranuM prazaMsApAtra pariNAma che ema chatAM, temane nimaMtraNa mokalavAmAM na AvyuM. A sabhAmAM pitAne jaNAvavAmAM AveluM ane sAthe sAthe te pragatine mukhya yaza jemaNe udyogagRhanA prAraMbhathI tene AgaLa vadhAravAmAM potAnA nimaMtraNa mokalavAmAM AvyuM nathI e vize pUchavAmAM AvatAM udyogagRhanA pramukha zrI ratibhAIe zrI lIlAvatIbahenane samaya tathA zakitane pAra vinAno bhoga Apyo hato tevAM zrI lIlAvatIbahena devIdAsasanA phALe jAya che ema paNa jaNAvavAmAM jaNAvyuM ke, tAjetaramAM mArca mAsanI Akhara tArIkhe pUrA thayelA AvyuM hatuM. lagabhaga te samayathI ja udyogagRhanA mukhya kAryakartAo saMsthAnA varSa daramiyAna temanuM lavAjama bharAyuM nahi hovAthI temane vacce kamanasIbe aNabanAvanI zarUAta thaI hatI. samaya jatAM A navA baMdhAraNa anusAra saMsthAnA sabhya tarIke rada gaNavAmAM AvyA che." vadhatA jatA vikhavAdanA pariNAme udyogagRhanI kAryavAhIne ghaNA saMsthAnI kAryavAhaka samitinI e ja sabhAmAM zrI hIrAlAla jUThA bhAI zAha ane zrI jasumatIbahena kApaDiyAnAM rAjInAmAM, sAdhAdhakako lAge che. udyogagRha taraphathI reDImeDa zIlAI khAtuM ughADavA mATe zrI rasikalAla prabhAzaMkara taraphathI AjathI be varSa raNa rIte bane che te mujaba pAchA kheMcI levAnI temane vinaMti karavAne badale, tatkALa svIkArI levAmAM AvyAM. kAryakartAo vacce pahelAM rUA. 21000 nuM dAna ApavAmAM AveluM. te khAtuM eka varSa cAlI rahelA ane vadhatA jatA gharSaNanI A ghaTanAe ghotaka che. calAvIne baMdha karavAmAM AvyuM che. pApaDanA luvA rojanA 10 0 0 0 vANAtA, 100 kIlo ghauMnA ATAnA khAkharA taiyAra karavAmAM AvatA, have zrI lIlAvatIbahenane saMsthAnA sabhya tarIke baMdhAraNa anurajane vaka rUA. 10 0 0thI 1100no thate, mAsika sarerAza sAra rada thayAnuM pramukhazrI taraphathI je jaNAvavAmAM AvyuM te baMdhArUA. 2200 thI 2300 ne vadhAre raheto ane 300 thI 350 raNa aMgenI zuM sthiti che tene ApaNe vicAra karIe. udyogagRhamAM bahene kAma karatI, te badhAmAM Aje lagabhaga 50 TakA jeTalI colatAM kalezane lagatI vigato, tene ukela zodhavAmAM ame madadarUpa oTa AvI che. saMsthAmAM kAma karanArA mANase chAzavAre badalAtA thaIe evA AzayathI, eka bAjue zrI lIlAvatIbahena taraphathI jAya che ane udyogagRhanI je eka vakhata ronaka hatI temAM tema ja bIjI bAjue zrI ratilAla UjamazI zAha tathA zrI mahIpatarAya jhAMkhapa AvatI jAya che. kAryakartAomAM jyAre vikhavAda pedA jAdavajI taraphathI zrI cImanalAla cakubhAI zAha tathA mArI samakSa ekAda varSa thAya ane adhikArIomAM pherabadalI thavA mAMDe tyAre A badhuM bane pahelAM rajU karavAmAM AvI. ame temanuM jUnuM baMdhAraNa mAMgyuM, joyuM ane te svAbhAvika che. A badhuM kharekhara zocanIya ane vicAraNIya che. bahu ja avyavasthita lAgyuM, tethI ame AkhuM baMdhAraNa navesarathI paNa ahi je muddo huM carcavA mAMguM chuM te te je lIlAvatIbahena ghaDavAnI, te mujaba bane teTalA navA sabhyo umeravAnI ane tadanuA udyogagRhanA prANarUpa gaNAtA hatA temane saMsthAmAMthI kevI sAra navI cUMTaNI karavAnI temane ame sUcanA karI. navuM baMdhAraNa beTI rIte taddana alaga karavAmAM AvyA che tene lagate che. ghaDavAnuM kAma mArA mAthe AvyuM. meM te ghaDI ApyuM ane te bahu A udyogagRhanA mukhya kAryakartAomAM zrI lIlAvatIbahena theMDA pheraphAra sAthe temanI kamiTIe maMjUra karyuM. devIdAsa jeo saMsthAnA varSothI maMtrI hatA te uparAMta nIcenAM A baMdhAraNanI 32 mI kalama mArA mULa mutsaddA mujaba nIce nAme gaNAvI zakAya. thANAvAsI zrI ratilAla ujamazI zAha je. pramANe hatI :udyogagRhanA varSothI pramukha che, zrI zAMtilAla maganalAla zAha 32. kaI sabhya sabhyapada uparathI kyA saMyogomAM rada jeo varSothI maMtrI hatA, zrI mahIpatarAya jAdavajI zAha je thavAne pAtra gaNAze? Aje maMtrI che, zrI hIrAlAla jUThAbhAI zAha, zrI jasumatIbahena (1) je sabhyanuM vArSika lavAjama te varasanI Akhara sudhI nahi kApaDiyA ane zrI rajanIkAnta varadhIlAla parIkha je traNe vyakitao. bharAyuM hoya. kAryavAhaka samitinA sabhyo che. A uparAMta zeTha zrI kAtilAla (2) kAryavAhaka samitine koI paNa sabhyanI vartaNUka saMsthAnA IzvaralAla jeo kAryavAhaka samitinA sabhya che ane jemane murabbI hitanI viruddha jaNAze te tevI vyakitane kAryavAhaka samiti te sabhAmAM samAna gaNIne anya kAryakartAo temanI salAhapUrvaka saMsthAne vahI- hAjara rahelA 2/3 sabhyonI bahumatIthI te sabhyane sabhyapadethI rada vaTa calAve che. karI zakaze ane A mATe kAraNa jaNAvavAnuM kAryavAhaka samitine upara jaNAvyuM te mujaba udyogagRhanA kAryakartAo vacce manameLa baMdhanakartA raheze nahi. tuTI gayo ane khAsa karIne saMsthAnA pramukha zrI. ratibhAI ane Avo niyama amArA muMbaI jaina yuvaka saMghanA baMdhAraNamAM lIlAvatIbahena vacce aNabanAva vadhate gaye. A banne vacce meLa che ane anya saMsthAomAM paNa saMsthAnA hitanI daSTie A UbhuM karavA mATe jaina mahilA samAjanA pramukha zrI tArAbahena prakArane niyama moTA bhAge hoya ja che. paNa koI paNa sabhyanuM mANeklAla premacaMdanA nivAsasthAne A bannene alaga alaga lavAjama vakhatasara na bharAyAne lagatA niyama tenI upara ekAeka laI jaIne tema ja A bannene ekaThA karIne meM ThIka ThIka prayatna lAgu pADavAmAM AvatuM nathI. AvA kIssAo jyAre UbhA thAya
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-15 prabuddha jIvana 35 tyAre tene kAryavAhaka samiti purI gaMbhIratAthI vicAra kare che ane tevA sabhyane lavAjama bharI javA mATe betraNa vAra yAda ApavAmAM Ave che ane ema chatAM paNa jenuM vArSika lavAjama bharavAmAM na ja Ave tevA sabhyane nirUpAye kAryavAhaka samiti rada kare che. | zrI lIlAvatIbahenanuM lavAjama 1965nA mArganI AMkhara sudhImAM bharAyuM nahotuM ane pachInA aThavADiyAmAM ja udyogagRhanI kAryavAhaka samitinI sabhA bolAvavAmAM Ave che, ane temAM lIlAvatIbahena udyogagRhanA sabhya tarIke rada thaI cUkyA che ema svIkArIne temane nimaMtraNa mokalavAmAM AvyuM nathI ema saMsthAnA pramukha temane jaNAve che, ane temanI sAthe carcA karatAM teo potAnA bacA- vamAM saMsthAnA TAIpa karelA baMdhAraNanA 32mA niyamanuM pUrvavAkaya nIcenA zabdomAM hovAnuM rajU kare che - kaI sabhyane sabhyapada uparathI kayA saMgamAM rada thayAne pAtra gaNAze ?" jyAre mArA mULa lakhI ApelA baMdhAraNanA prastuta niyamanuM pUrvavAkaya nIce mujabanuM hatuM : "koI sabhya sabhyapada uparathI kayA saMgAmAM rada thavAne pAtra gaNAze?" - A baMne vAkayamAM rahelA zabdone taphAvata khAsa dhyAnamAM levA jevuM che. ekamAM "sabhyane zabda che, jyAre bIjAmAM 'sabhya zabda che. ekamAM "thayAne pAtra che, jyAre bIjAmAM 'thavAne pAtra che." vyAkaraNanI rIte vicAratAM 'sabhyane khoTuM ja che; vAkayanA kartA tarIke 'sabhya' zabda ja tyAM hovuM joIe. AvI ja rIte anya baMdhAraNamAM hoya che tema ahiM paNa "rada thayAne pAtra' nahi paNa da thavAne pAtra' ja hovuM joIe. A banne bhUle nakala utAranAra TAIpa karanAranI galatanuM pariNAma che. mULa sAthe naklane sarakhAvI hatI te AvI bhUla rahevA pAmata nahi. Ama chatAM A bhUlabharelI mane pramANabhUta gaNIne saMsthAnA pramukhazrIe saMsthAnuM varSa pUruM thavA daramiyAna lavAjama nahi bharavAnA kAraNe zrI lIlAvatIbahenane saMsthAnA sabhya tarIke radabAtala gaNI nAkhyA che. prastuta niyamanA pUrvavAkyanA zabdo, udyogagRhanA pramukha sUcave che te mujabanA hoya te paNa, saMsthAnA pramukhane koI paNa sabhyane saMsthAmAMthI radabAtala gaNI levAnuM ane te mujaba vartavAno adhikAra hoI na zake. AvuM koI paNa pagaluM bharatAM pahelAM, sAdhAraNa sabhyatAnI daSTie apekSita hatuM ke, temaNe kAryavAhaka samiti AgaLa lIlAvatIbahenanI bAbata rItasara rajU karavI joItI hatI ane kAryavAhaka samiti je nirNaya le te mujaba tene amala karavo joI hatA. ane A bAbata koI eka sAdhAraNa vyakitane lagatI nahotI. jemanI sAthe varSo sudhI besIne pote udyogagRhane vikasAvyuM che . ane jemanI eka sAmAjika kAryakartA tarIke jaina samAjamAM ghaNI mATI pratiSThA che evAM lIlAvatIbahenane lagatI. A bAbata che. lIlAvatIbahenane saMsthAmAMthI sadAne mATe dUra kema karI zakAya tenI jANe ke rAha jovAtI hoya ane vakhatasara lavAjama na bharAyAnI taka sAme dekhANI ke jhaDapI levAmAM AvI hoya evuM kaDhaMgu A vartana dekhAya che. kAryakartAo vaccenI aMgata athaDAmaNa kaI hada sudhI jAya che enuM A eka sUcaka dAsta che. eka pratiSThApAtra sabhya sAme baMdhAraNane AthI vadhAre moTo durUpayoga kalpI zakAtuM nathI. A prakaraNa A rIte ahi rajU karatAM huM bahu du:kha anubhavuM chuM, kAraNa ke A prakaraNamAM saMDovAyela pratyeka vyakita sAthe mAro aMgata snehasaMbaMdha che. lIlAvatIbahena sAme levAyela A pagalAnA anaicitya tarapha zrI kAtilAla IzvaralAlane jAte maLIne meM dhyAna kheMcyuM hatuM. tyAra bAda saMsthAnA maMtrI tathA pramukhazrInuM paNa meM A bAbata tarapha dhyAna kheMra hatuM, paNa bhUla sudhArI levA mATe koI jarA paNa gatimAna thavA IcchatuM nathI ema spaSTapaNe lAgavAthI A bAbate jAhera janatA samakSa raju karavAnuM mane jarUrI lAgyuM che. AzA rAkhuM chuM ke je samAja sAthe A udyogagRhane sIdho saMbaMdha che te jaina samAjanA agresara zrI lIlAvatI bahenane karavAmAM AvelA A anyAyabharyA apamAnanuM parimArjana karavA tatpara thaze, eTaluM ja nahi paNa, kevaLa manasvIpaNe cAlI rahelA udyogagRhanA vahIvaTane vyavasthita AkAra ApIne samAjopayogI A saMsthAne vadhAre ne vadhAre jarjarita thatI aTakAvaze. bhASA aMge koMgresa kArobArIne TharAva keMgresanI kArobArImAM lAMbI carcA vicAraNAnA pariNAme tA. 2-6-65 nA roja dezanI bhASAnIti aMge nIce mujabanI bhUmikA athavA te pAye sUcavate TharAva nakakI karavAmAM Avela che : 1. prajAzikSaNa aMge vicAravAmAM AvelI prAdezika bhASA, aMgrejI ane hiMdI (ane jyAM hiMdI prAdezika bhASAmAM hoya tyAM bhAratanI 14 mukhya bhASAomAMnI koI paNa eka bhASA) - AvI tribhASI yojanA potAnA zaikSaNika abhyAsakramamAM dAkhala karavAnuM, yunivarsiTInI kakSA sudhI tene vistAravAnuM ane tene kaDaka rIte lAgu pADavAnuM dareka rAjya mATe pharajiyAta banaze. 2. yuniyana pabalIka sarvIsIjha kamIzana (yu. pI. esa. sI.) nI parIkSA aMgrejImAM, hiMdImAM ane baMdhAraNanA AThamAM zIDayulamAM jaNAvavAmAM AvelI bIjI rASTrIya bhASAomAM levAmAM Avaze. A prabaMdhane jema bane tema jaladathI-expeditiously amalI banAvavA mATe sarva prakAranAM pagalAM hAtha dharavAmAM Avaze. - 3. yu. pI. esa. sI. nI parIkSAomAM hiMdI tathA aMgrejImAM pharajyiAta praznapatro mUkavAmAM Avaze ane je umedavAranuM yu. pI. esa. sI. nI parIkSAo mATe hiMdI mAdhyama haze tenA mATe ziDayulamAMnI koI paNa eka bhASAne praznapatra mUkavAmAM Avaze. 4. uparanA hetuo bara lAvavA mATe:(ka) dareka rAjyanI prAdezika bhASA jema bane tema jadithI rAjayavahIvaTanuM mAdhyama banaze tema ja yunivarsiTInuM paNa zikSaNa mAdhyama banaze. (kha) hiMdI zikhavavAnuM dhAraNa zALAkakSAnA zikSaNamAM tema ja yunivarsiTI kakSAnA zikSaNamAM uttarottara vadhAre ne vadhAre UMcuM banAvavAmAM Avaze. (ga) aMgrejI, jeNe ati mahattvano bhAga bhajavavAne che evI eka bhASA tarIke zikhavavAnuM cAlu rAkhavAmAM Avaze. 5. kendranI sarakAranI nakkara vahIvaTI bhApA banI zake ane AkhA deza mATe kaDIbhASA banI zake te mATe hiMdInA vikAsa mATe ane tenA vadhatA jatA upayoga mATe eka zreNIbaddha kAryakrama taiyAra karavAmAM Avaze tema ja tene tatkAla amala karavAmAM Avaze. 6, bIjI rASTrIya bhASAonA vikAsa mATe paNa cokkasa kAryakrama taiyAra karavAmAM tema ja tene amala karavAmAM Avaze." keMgresakArobArInA A TharAvane temAM jarUrI sudhArA vadhArA karIne eka kharaDAnuM rUpa ApavAmAM Avaze ane pArlAmenTanI AgAmI beThakamAM kendra sarakAra taraphathI tene eka bIlanA AkAramAM rajU karavAmAM Avaze. dezanI ekatA ane sulehazAMtine DoLI nAkhanArA bhASAnA prazna aMgene uparane TharAva rAjyanA mukhya pradhAnone dilhImAM ekaThA karIne tema ja temanI sAthe sArA pramANamAM carcAmasalata ryA pachI, karavAmAM Avyo che. jo ke TharAva sAthe saMbaMdha dharAvatI aneka mahatvanI bAbate haju spaSTa karavAnI bAkI rahe che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36. prabuddha jIvana' tA. 16-6-65 to paNa have A prazna aMge je kAMI kAnUnI jogavAI karavAmAM Avaze te upara ApelA TharAvanA DhAMcAmAM rahIne karavAmAM Avaze. keMgresanI kArobArI eTale DAhyA ane anubhavI dezanetAenI maMDaLI. dezanI nADa teo samaje che eTaluM bIjA ochuM samaje che ema ApaNe kahI zakIe. vaLI rAjyanA badhA mukhya pradhAne A TharAvane anumati ApI che eTale A TharAvanuM vajana ghaNuM vadhI jAya che. Ama chatAM paNa A TharAvamAM rahelI be mukhya bAbate (1) yuniyana pablika sarvIsIjha kamizananI parIkSAo aMgrejI tathA hiMdI uparAMta prAdezika bhASAomAM levAze. (2) yunivasiTInuM zikSaNa vahelAmAM vahelI take prAdezika bhASAomAM ApavAmAM Avaze-A banne bAbatonA amalamAM pAravinAnAM bhayasthAne rahelAM che e tarapha dezanA vicAraka varganuM dhyAna kheMcavAnuM anivArya thaI paDe che. yuniyana pablIka sarvisIjhanI janA akhila bhAratIya dhoraNe karavA-vicAravAmAM AvI che, ane te dvArA rAjyane tema ja kendra sarakArane ucca koTinA rAjyAdhikArIo pUrA pADavA e te yojanA pAchaLa hetu rahelo che. e parIkSAnuM mAdhyama Aja sudhI aMgrejI rahyuM che. samayanI mAga pramANe te mAdhyama aMgrejI athavA hiMdI bane temAM kazuM jokhama nathI. kAraNa ke tema karatAM te parIkSAnuM paNa eka sarakhuM jALavI rAkhavAmAM koI agavaDa ke aDacaNa AvavA saMbhava nathI. paNa tenuM sthAna dezanI prAdezika bhASAo le te sAthe AvI ucca kakSAnI parIkSAnuM dhoraNa eka sarakhuM jALavavAnuM zakaya ja nahi rahe, eTaluM ja nahi paNa, te parIkSAmAM prAAvAda dAkhala thaze, rAjya rAjya TakAvArI dAkhala karavAnuM anivArya banaze, pariNAme parIkSAnuM akhila bhAratIyatva naSTa thaze ane adhikArIone eka rAjayamAMthI anya rAjyamAM Aje cAlI rahelo vinimaya vadhAre ne vadhAre muzkela banato jaze ane dezane vibhAjita karatuM eka navuM aniSTa UbhuM thaze. yunivarsiTInA rikSaNamAM mAdhyama tarIke prAdezika bhASAne dAkhala karavA jatAM tatkALa te pAThaya pustakonA abhAvane sAmano karavo paDaze, ucca zikSaNanI ekavAkayatA jenI rakSA aMgrejI athavA to hiMdI mAdhyama dvArA ja zakya che te naSTa pAmaze, adhyApako tema ja vidyArthIonA vinimayane koI avakAza ja nahi rahe ane Aje gujarAtanA vidyArthInI je dazA thaI rahI che--nahi ghara ane nahi ghATanoAvI kamabakhtI rAjya rAjyanA vidyArthIonI pedA thavAno saMbhava che. A rIte keMgresa kArobArIe deza samakSa rajU karela TharAva bhAre cintA karAve teve che ane puna: punaH vicAraNA ane saMzodhananI apekSA rAkhe che. mahemadAvAdanA koMgresI mIlananI lazruti gayA me mAsanI tA. 26 tathA 27mIe be divasa daramiyAna mahemadAvAda khAte gujarAta pradeza keMgresa samitinI kArobArI ane sAmAnya sabhAnI beThako maLI gaI. amadAvAda myunisipala korporezananI cUMTaNImAM keMgresane maLelA sakhta parAjya aMge UbhI thayelI paristhitine vicAra karavA mATe A beThakamAM gujarAtanA agraNI keMgresI kAryakartAo ekaThA thayA hatA. gujarAtanA sarvocca netA zrI merArajI desAIe badhI beThakomAM hAjarI ApI hatI tema ja have zuM karavuM, kema AgaLa vadhavuM te aMge mArgadarzana paNa ApyuM hatuM. A saMmelanane Azaya gujarAta keMgresamAM UbhI thayelI jUthabaMdhI kema dUra karavI ane aMdara aMdara tUTatI jatI ekatAne pharIthI kema sAMdhavI ane vahIvaTI taMtrane kema vadhAre kAryakSama banAvavuM te aMge vicAra karavAne ane paraspara ekadilI sAdhIne makkama pagalAMone niradhAra karavAnuM hatuM. A beThaka daramiyAna tIkhA tamatamatAM ane phIkkA moLAM evAM bhAtabhAtanAM pravacana thayAM, sAmasAme AkSepa ane pratiAkSepa thayA ane AjanI bhAratanI vikaTa paristhitimAM samAjavAdI samAjaracanAnA Adarza sAthe keMgresa saMgaThThanane kAryasAdhaka ane asarakAraka banAvavAnA lakSapUrvaka daza kalamane eka lAMbo TharAva paNa karavAmAM AvyuM. A prasaMge zrI morArajIbhAIe ghaNA muddAone sparzatuM ane amuka prakAranI nikhAlasatA dAkhavatuM pravacana paNa karyuM. temanA upara ArapAtI kinnAkhorIne temaNe sadAra InkAra karyo ane temanA koI pagalAmAM kinnAkhorI hovAnuM koI puravAra kare to tenuM prAyazcita karavA pote taiyArI dAkhavI. A beThakonI vigate te divasenA sAmayikomAM prajhaTa thaI cUkI che. mahemadAvAdanI A beThakono Azaya bhUtakALanA verajhera bhUlI jaIne keMgresIo vacce ekadilI sthApavAne hatA. ane te aMge karavAmAM AvelA TharAva pAchaLa paNa e ja bhAvanA rahelI che. Ama chatAM paNa Avo koI hetu nakkara pramANamAM sadhAya hoya ema gujarAtanuM vAtAvaraNa jotAM lAgatuM nathI. morArajIbhAInA pravacanane jhoka "mArAmAM nathI koI kinnAkherI, meM nathI koI jUthabaMdhIne uttejana ApyuM. kinnAkhorI hoya to tamArAmAMnA keIkamAM che; jUthabaMdhInAM tattva che te te paNa tamArAmAMnA koIkamAM paDelAM che. huM sarvathA zuddha chuM; truTI, azuddhi tamArI che." Ave kaI artha tArave to te taddana khoTo che ema kahI na zakAya. jyAre koI paNa saMsthAnA taMtramAM vikRti pese che, matabhedo UbhA thAya che, kinArI dAkhavatI ghaTanAo banavA pAme che, ane jUthabaMdhI praveza pAme che tyAre AvI aniSTa paristhitinA nirmANamAM saMsthAnA aMgabhUta sarva koI sabhyonI ochI vadhatI sIdhI yA ADakatarI javAbadArI hoya ja che, ane AvI paristhiti UbhI karavAmAM sAthIoe je bhAga bhajavyo hoya che tenI javAbadArI netAne zire ja rahe che. jo A vicArasaraNI barAbara hoya te "huM zuddha ane tame azuddha " Ama vicAravAne badale, "Holier than thou" evuM valaNa dAkhavavAne badale, "Avo bhAI, ApaNe badhA manane mela dUra karIne, dilanA haLavA banIne, kartavyamArganuM saMzodhana karIe. je saMsthAe ApaNane AjhAdI apAvI che te saMsthA Aje dina pratidina nabaLI paDatI jAya che. te mATe ApaNe sau ekasarakhA javAbadAra chIe. tamArI nabaLAI e mArI nabaLAI che ane mArI nabaLAI e tamArI che ane huM ke tame koI paNa mAnavasahaja eka yA bIjI nabaLAIthI mukata nathI. ApaNe tyAM jUthabaMdhI dAkhala thaI che, kinnAkherIne ApaNI upara AkSepa karavAmAM Ave che. A bAbatamAM eka yA bIjA sAme AMgaLI karavAne badale AnA je mULa hoya te ApaNe sAthe maLIne chedI nAMkhIe. ApaNe eka vakhata kevaLa sevAlakSI hatA. AjhAdI AvyA bAda ApaNe sattAlakSI banyA chIe; khaDatala jIvananA sthAne suMvALuM jIvana ApaNe apanAvyuM che ane tyAgane badale ApaNe bhAga tarapha vaLyA chIe. A badhI nabaLAIo ApaNe khaMkherI nAkhIe ane dezanI sevAmAM, rASTranA uddhArakAryamAM ApaNe badhAM ekAgra banIe. je kAMI khATuM thayuM che tenuM ApaNe badhA maLIne prAyazcita karIe." AvI koI antaralakSI ane UrdhvagAmI bhUmikA UbhI karavAmAM AvI hota, jaina paribhASAmAM kahuM te antarmukhatApUrvaka AvuM koI sAMvatsarika pratikramaNa vicArAyuM hota, ekamekanA doSa mATe kharA dilathI kSamAbhAvanI Apale thaI hota to judI ja paristhiti sarajAI hota ane kalezanAM badhAM vAdaLo vikharAI gayA hota ane koMgresa mATe ujaLA ane AzAspada bhAvInuM nirmANa thayuM hota. paNa haju A antarmukhatAnuM darzana thatuM nathI. ahaMtA ane tochaDAI vaDe gujarAtanuM rAjakAraNa dUSita banI rahyuM che. Ama janatAne rAjakAraNI netAomAM AtmIyatAno anubhava thato nathI. gAMdhI eka vAstavikatA maTIne dUra dUranA bhUtakALamAM agocara thatA jAya che. jyAM vartamAna AvuM hoya tyAM bhAvI citAjanaka bane e svAbhAvika che. - paramAnaMda
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16 665 amara sa Mdeza (paMDita javAharalAla naherunI prathama puNyatithi nimitte guruvAra, tA 27-5-65ne dine vilepArale khAte, saralA sarjana sabhAkhaMDamAM, zrI ucharaMgarAya na. DhebaranA adhyakSapada nIce yAjAyelI sarvapakSIya jAhera sabhAmAM apita karela aMjali-lekha) huM paMcatattvanuM pUtaLuM chuM, ne 'amRtasya putra' paNa chuM. amaradhAmanI yAtrAne TANe, huM mArAM paMcatattvonuM visarjana karIza : ne tyAre tame azru DhALazA mA, ke zAkathI vihvala banaze mA. mAre kAje zo mA, ke mArA para puSpanI aMjila mArA deha samIpa dIpa pragaTAvaze mA, ke dhUpadAnI dharA mA : DhoLazo mA; mArI asthiyAtrA kADhazo mA, ke mAro jadhvani karazo mA : mArA vilaya bAda mArI pratimAnI pUjA karaze nahIM, ke mArI mUrtio banAvI AratI utArazo nahI. : sabhAgRhomAM ekatra thaI mArI prazasti racaze mA; ke maMdira, masjida ke girajAgharamAM mArA AtmAnI zAMti ane sAtvanA kAje prArthanA paNa karaze. mA: kAraNa, mArI yAtrA te ja mArI prArthanA hatI. haMsanI pAMkhono avirata uDDayana prayAsa te ja mArI zAMti hatI. dharatInA kaNa kaNa sAthenuM mAruM AliMgana ane mAnavAnA mana mana sAthenuM mAruM spaMdana te ja mArI sAtvanA hatI. amaralokanA devAno dUta banI huM martyalAkamAM Utaryo hato. ane Aje, mRtyulokano pUrNa mAnava banI, huM devalAka tarapha cAlI nIsaryo chuM. pratyeka martya aMzamAM amartyatAnI UMDI jhaMkhanA ane abhIpsA nihita che. mArI amaratA ane zAzrvatatA, te to mArAM sUkSma ciMtana ane darzana che: huM marIne jIvavA cAhuM chuM: paraMtu te mArAM citro, mUtio, stUpo ke smArako dvArA nahIM : huM tamane cheDavA Icchato nathI. huM to tamArI samasta sRSTimAM otaprota thaI javA cAhuM chuM. tamane vaLagIne ja rahevA mAguM chuM. prabhu jIvana tamArA prastAvo, prazastio ke kavitAdnArA paNa ` nahIM. marIne ke adazya thaIne paNa ane tamArA AtmahaMsAnI dhavala pAMkhAnI gati thavA jhaMkhuM chuM: mArI siddhionAM zikharo para, ke bhUlonI bhUlabhUlAmaNImAM, tame aTavAze nahIM. ane kadi tame aTavAe to, mArA vicAronA vAyumaMDalamAM aTavAjo : hatuM to kevala mArA aNuvyakata vicAro dvArA, amUrta zabdodrArA ane aspaSTa bhAvanA dvArA ja amara ane akSarajIvana cAhuM chuM. zilAlekho ke smaraNastUpo para nahIM, kiMtu tamArA hRdayanI dhamaNImAM, tamArI nasanasamAM ane tamArA pratyeka rakatabiMdu dvArA bhaviSyamAM janmanAra nUtana peDhIomAM avatIrNa thavA talakhuM chuM: ane tethI, tame mane amara karavA cAho to, ane kiMcita satkAravA ye cAhe to, ane kadi mane potIko banAvavA Icche to, mArA vicAra, ciMtana, manana, darzana, svapana ane kalpana drArA ja mane amara karo! ratubhAI desAI avina--amRta (ela InDiyA reDiyA--amadAvAdanA saujanyathI) (chaMda--vasaMtatilakA) zuM devanA mugaTanA sahu ratna khUTAM ke laI gayA ama 'javAhara' lADIlAne ? svarga gayA, paNa tamAruM hiyuM hareM tyAM? ke mRtyu bAda raTatA ahIM janma levA ? kaMgAla ko paMDitanI bhaNI mITa mAMDatI AMkhA sahe jhaLakatI tyahi svarga-zebhA ? devAMganAnuM suri gIta sAMbhaLo ke ko ArtA At suNIne talasA dharAne ? A deza mAtra nahi, vizrva badhuM ya vhAluMvhAluM hatuM, paNa ghaDika mahiM visArI sarva" daI agamapaMtha laI lIdhA zuM? zuM A pathe kaMI navuM sata lAdhavAnuM ? zuM deza - vizva nahi kevaLa, kintu deve sarjela sau - janama - mRtyu pradeza - eye sau cAhavA koI vizALatama premathe vaLyA che ? jyoti hatA, ava thayA rakhiyA chatAMye nA teja ApanuM jarI paNa jhaMkhavANuM ! rAtuM gulAba kharatuM gayuM teya enI mIThI suvAsa - laharI kadI nA vilAI ! je jIMdagI avirata kAmathI sIMcAI enA pe maraNane navajanma dIdho ! OM mRtyu thAya baDabhAgI grahI tamAna pAmyuM. svayam avani-amRtazuM amUlya ! gItA parIkha bhUla-sudhAra prabuddha jIvananA gayA aMkamAM 'savAra' e mathALA nIcenA kAvyanI 14mI paMkita 'nitya dharatI avatAra ' che tenA sthAne 'nitya dharA dharatI avatAra' ema vAMcavuM.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 prabhuduM jIvana sukI dharatInAM mIThAM ravivAra, tA. 14-2-65 muMdarA amArA niyata kAryakrama mujaba have amAre baporanA bhAjana mATe bhujapura rokAvAnuM hatuM, rastAmAM muMdarA AvatuM hatuM, paNa tyAM rokAvAnuM amArA kAryakramamAM nahotuM. Ama chatAM muMdarA kacchanuM eka bahu jUnuM gAma ane jANItuM nagara che, tyAM paNa bhavya jinamaMdiro che. eTale muMdarA AvyuM ane ame basa thobhAvI ane tyAMnAM maMdironAM darzanArthe amArI maMDaLIe muMdarAmAM praveza karyo, evAmAM tyAMnA AgevAna jaina bhAIo maLyA ane temaNe amane hArdika AvakAra Apyo. ahiMnuM mukhya maMdira bhagavAna pArzvanAthanuM che. A tema ja anya maMdironAM darzana karI, tenuM bhavya sthApatya nihALI ame UMDI prasannatA anubhavI. muMdarAmAM e samaye kacchanA prAthamika zikSaNane lagatI eka zibira cAlatI hatI. te zibiranA Ayojakone amArA-- khAsa karIne paramAnaMdabhAInA--AgamananI khabara paDatAM, temane amArA dAmajIbhAI sAthe te bhAIe te zibiramAM laI gayA. huM temanI sAthe nahoto gayo paNa paramAnaMdabhAI mAraphata jANyuM ke, tyAMnI temanI acAnaka thayelI upasthiti aMge zibiranA pramukhazrIe khUba AnaMda pradarzita karyo ane temane e prasaMge kAMIka bAlavAnA Agraha thatAM paramAnaMdabhAIe e zibira aMge upasthita thayelAM ane prAthamika zikSaNa sAthe joDAyalA kacchanA zikSaka bhAIo tathA bahenone Ama acAnaka maLavAnuM banatAM potAne thayelA AnaMda vyakata karyo ane vizeSamAM jaNAvyuM ke, "zikSaNa ane temAM paNa prAthamika zikSaNa mArA koI anubhava ke abhyAsano viSaya nathI. ema chatAM ApaNA dezanA utkarSa ane AbAdI sAthe prajAzikSaNane sauthI vadhAre nikaTanA saMbaMdha che. ane emAM paNa prAthamika zikSaNa e te pAyAnuM zikSaNa che. Aje bhASA ane zikSaNa aMge ApaNA dezamAM tarehatarehanA matabhedo pravarte che. ApaNA gujarAtamAM aMgrejI bhASAnuM zikSaNa AThamA dhAraNathI zarU karavuM ke pAMcamAM dhAraNathI zarU karavuM e muddo moTA vivAdano viSaya banyo che, paNa sadbhAgye prAthamika zikSaNa aMge AvA koI bhASAviSayaka matabheda nathI. te tA bALakanI je janmabhASA hoya athavA te prAdezika bhASA hoya temAM ja apAvuM joIe evA sarvasvIkRta vicAra che. A prAthamika zikSaNa dvArA bALakanI keLavaNInA pAyA naMkhAya che ane e zikSaNanAM varSo daramiyAna je bIjo vavAya che, je saMskAronuM sIMcana karavAmAM Ave che tenA bhAvI jIvana ghaDavAmAM ati mahattvano phALo hoya che. A rIte tamo zikSaka bhAIbaheneAnI javAbadArI prajAghaDataranI daSTie ghaNI moTI che. A javAbadArInI gaMbhIratA tame purA arthamAM samajo ane tamArI nIce AvatAM bALako bhaviSyamAM uttama koTinA nAgarika bane evI temane tAlIma Ape., temanAmAM evA udAtta saMskAro sIMcA ane temane satata prANadAyI bane evI zikSaNadIkSA Ape! evI mArI tamane prArthanA che." A rIte paramAnaMdabhAI prAthamika zikSaNa zibiramAM pAchaLa rokAyalA, paNa bAkInAM bhAI-baheno te basamAM ArUDha thaIne bhujapura sADAagiyAra vAgyA lagabhaga pahoMcI gayAM hatAM. aDadhAeka kalAkamAM pAchaLa rAkhelI moTaramAM paramAnaMdabhAI paNa anya sAthIo sAthe bhujapura AvI pahoMcyA. bhujapura: prajJAcakSu . ANaMdajIbhAI A bhujapura, amArA saMghanA haju gayA varSe pramukhasthAnethI nivRtta thayelA ane mArA murabbI zrI khImajIbhAI mADaNa bhujapurIAnuM gAma, eTale ke teo tyAMnA mULa vatanI ane muMbaI tA. 162 95 smaraNA - 7 jaina yuvaka saMghanA sabhyonI kuTuMba maMDaLI bhujapura gAma Ave eTale khImajIbhAInA AnaMdano koI pAra nahi. temanI nAdurasta tabiyatanA kAraNe teo A pravAsamAM amArI sAthe joDAI zakelA nahi paNa temanuM dila te amArI sAthe ja hatuM. ahiMnI bhAjanavyavasthA temanA taraphthI karavAmAM AvI hatI. bhujapura ame pahoMcyA eTale ahiMnA jaina bhAIoe ane temanA AgevAna prajJAcakSu zrI ANaMdajIbhAIe amArUM bhAvabharyuM svAgata karyuM ane eka zALAnA makAnamAM amane utAryA. bhAjana taiyAra thavAne thoDI vAra hatI eTale ahIMnA AgevAna gRhastho sAthe paricaya sAdhavAmAM ame rokAyA. vayovRddha zrI ANaMdajIbhAI A bAjunA eka bahu jUnA, jANItA ane eka anubhavI kAryakara che. bhadra zvara tIrthanA teo eka vahIvaTadAra che.- sAmAjika tema ja rAjakIya pravRttiomAM varSothI teo sakriya rasa laI rahyA che. paramAnaMdabhAIne paNa teo parokSa rIte ThIka ThIka jANatA hatA. varSo pahelAM kadAca teo amadAvAda ke muMbaI bAjue temane maLelA paNa kharA. eTale temanI banne vacce to samAna vayanA nikaTa mitrA maLe e rIte carcAvArtA vahetI thaI. 'prabuddha jIvana'nAM teo grAhaka hoIne temAM pragaTa thayelA vivAdAspada prazno yAda karI karIne paramAnaMdabhAIne teo eka pachI eka prazna pUchatA jAya ane paramAnaMdabhAI tenuM vivaraNa karatA jAya. carcA daramiyAna ANaMdajIbhAIe jaNAvyuM ke, "huM prabuddha jIvana niyamita rIte vAcuM chuM. tame thoDA samaya pahelAM upadhAna viSe lakhyuM hatuM te Ama te barAbara hatuM, paNa upadhAnamAM eka divasa upavAsa ane bIje divasa besaNuM evA krama tame jaNAvyA hatA te barAbara nathI. besaNAne badale ekAsaNu joIe." paramAnaMdabhAIe potAnI bhUla kabUla karatAM tarata ja jaNAvyuM ke, "tamArI vAta barobara che, ema lakhavAmAM mArI bhula thaI hatI." Ama temaNe aneka bAbate carcI ane bhUtakALanAM aneka smaraNonI Apale karI, ANaMdajIbhAI sAthe amAro Ama te pahelA ja paricaya hatA paNa pAchaLathI temanA puruSArtha ane parAkramanI aneka vAto sAMbhaLI ane temanA prANavAna vyakitatvanI amane kAMIka jhAMkhI thaI. paMDita sukhalAlajInI mAphaka temaNe paNa nAnapaNamAM ja AMkho gumAvelI, paNa tethI hatAza na thatAM peAtAnuM citta temaNe dhArmika adhyayana tarapha vALyuM ane jaina dharmagraMthonI sArI jANakArI temaNe prApta karI. Ane lIdhe ja teo 'paMDita ANaMdajI' nA nAmathI jANItA che. Ama chatAM temaNe dharmazAstronA adhyayanathI saMtoSa mAnyo nathI. temanI kuzAgra buddhie aneka viSayomAM rasa keLavyo che. sthAnika jAhera jIvanamAM teo ha MmezA agrasthAne rahyA che. koMgresanA rAjakAraNathI paNa teo sArI rIte ra'gAyalA che. AMkhe dekhatA nathI ema chatAM ceAtarapha zuM cAle che te tarapha temanuM pUrUM dhyAna ane takedArI hoya che. khaTapaTanI sAme khaTapaTa TakarAvI zake tevA eka teo mutsadI hovAnuM manAya che. jenI sAthe temane saMbaMdha hoya evI sArvajanika pravRttiAmAM potAnA dhAryA mujaba ja thavuM joIe evo Agraha te sevatA hAya che. A badhuM temanA paricita mitrA dvArA amArA jANavAmAM AvyuM ane temanA vyakitatva viSe amArUM dila Adara- sabhara banyuM. Akhare bhAjana mATe sAda paDayo ane bAjue AvelI dharmazALAmAM ame gayA ane bhAjanasthAna upara jamanArA sau paMkitabaMdha goThavAI gayA. AvA sAmudAyika mANamAM sAdhAraNa rIte lAMbI pATalI upara vyakitadITha eka mATI thALI ane pravAhI dravya mATe eka be vADakA mUkavAnI paddhati hoya che, ene badale ahiM jamanAra
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-15 vyakita dITha kAMsAnI traNa nAnI thALI athavA te kacALAmAM pIrasavAnA rIvAja amArA jovAmAM Avyo. amArI maMDaLInAM bhAIbaheneA ane ethI vadhAre saMkhyAmAM gAmanAM bhAI bahena-badhAMe sAthe maLIne AnaMdapUrvaka zIrApurInuM bhAjana karyuM. bhojana bAda thoDo samaya ArAma levAnI IcchA to thaI paNa te mATe samaya nahoto. bapAranA be vAgyA hatA, have pachInA rUkAvaTanA sthaLe, bIdaDA amAre traNa vAgye pahoMcavuM ja joIe, kAraNa ke tyAMnA jaina samudAya e samaya AsapAsa amane maLavAne ekaTho thavAnA hatA. bIdaDA: adhyAtmaniSTha zrI velajIbhAI Ama bhujapurathI sau bhAIonI rajA laI ame upaDayA ane bIdaDA traNa vAgyA lagabhaga pahoMcyA. bIdaDAmAM tAlukA sarapaMca zrI kalyANajIbhAIe amArA saMghane AvakAra Apyo. ahiMnA jaina upAAyamAM gAma taraphathI amAruM jAhera sanmAna goThavavAmAM AvyuM hatuM tyAM amArI maMDaLIne laI javAmAM AvI, paNa ame jyAre bhujapurathI A bAju AvavA nIkaLelA tyAre ANaMdajIbhAIe bIdaDAmAM vasatA adhyAtmalakSI zrI velajIbhAIne maLavAnuM paramAnaMdabhAIne khAsa kaheluM. eTale paramAnaMdabhAI, huM, dAmajIbhAI vagere cAra pAMca sAthIo sAthenI moTaramAM besIne bIdaDA gAmanI eka bAjue jarA dUra ekAntamAM AvelA temanA nivAsasthAne pahoMcyA. ahIM ame praveza karyo ane velajIbhAIne khabara ApI eTale teo ekadama meDI uparathI nIce AvyA ane paramAnaMdabhAI sAthe hAthamAM hAtha meLavIne temaNe jaNAvyuM ke, "akSaradehathI tamAro mane lAMbA samayathI paricaya hatA, paNa pratyakSa paricaya nahotA te Aje thayA ane tethI huM khUba AnaMda anubhavuM chuM." AvA temanA umaLakAbharyA AvakArathI prabhAvita banIne ame temanA abhyAsakhaMDamAM dAkhala thayA ane ekamekanI najIka khurazI upara goThavAyA. A abhyAsakhaMDamAM vyavasthita rIte rAkhavAmAM AvelI copaDIonA kabATo ceAtarapha najare paDatA hatA, ane 'Blessed are the pure in heart,' 'One in All-All in One' evAM sUtre paNa laTakAvelAM najare paDatAM hatAM. velajIbhAInI Aje 65 varSanI ummara cheane keTalAMka samayathI nivRtti svIkArIne ahiM svAdhyAyamAM teo potAno samaya pasAra kare che. peAtAnA nivAsasthAnane temaNe eka AzrAmanuM rUpa ApyuM che ane tethI ja A sthaLa 'sAdhanAkAma'nA nAmathI oLakhAya che. zrI velajIbhAIe yuvAvasthAmAM kacchanA rAvanA julma ane ApakhudI sAme sArI jhuMbeza calAvelI ane prajAjanone jAgRta karavAmAM, temane unnatinA mArge laI javAmAM potAnI zakitane sAro bhAga Apelo. dhIme dhIme teo tattvasAhitya tarapha vaLatA gayA. khAsa karIne zrI araviMdanA tattvajJAna viSe temanAmAM UMDI abhiruci pedA thaI ane zrI araviMde cIMdhelA mArge temaNe sAro AtmavikAsa sAdhyo. temaNe poMDIcerI khAte AvelA araviMda AzramamAM paNa ThIka samayagALelA. Ama temanI sAdhanA ane cintana upara zrI araviMdanA tattvajJAnanI khUba ja asara paDI che. paNa Aje temanuM vAMcana manana kevaLa araviMda sAhitya ke temanA tattvadarzanathI sImita nathI. temanA A AzramamAM temaNe paurvAtya tema ja pAzcAtya tattvajJAnanA viSayane lagatuM ati samRddha pustakAlaya vasAvyuM che ane tattvaruci dharAvatA sAdhako--alabatta maryAdita saMkhyAmAM--temanI sAthe rahe che, rahI zake che. temane maLatAM ane temanI sAthe vArtAlApa karatAM ame badhAMe khUba ja prasannatA anubhavI. kacchanA A khuNe sAMsArika badhI upAdhie ane ALapaMpALathI mukata banIne AvA eka cintaka rahe che ane jJAnopAsanA sAthe AtmasAdhanA kare che e joI jANIne ame bhAre vismaya anubhavyuM. temanA abhyAsa to traNa aMgrejI sudhInA che, paNa satata vAMcana tema ja prabuddha jIvana 39 jJAnApAsanA dvArA temaNe aMgrejI bhASA upara sAruM prabhutva meLavyuM che. A AzramamAM Aje sAta ATha bhAI-baheno rahe che. dhyAna, prArthanA, abhyAsa, jJAnacarcA--e ja ahiMnI mukhya pravRtti che. bahAranI duniyAnI vAtothI ahinuM zAnta vAtAvaraNa kSubdha na bane tethI, temanA kahevA mujaba, ahIM samAcArapatro paNa maMgAvavAmAM AvatAM nathI. velajIbhAI sAthe ame aDadhoeka kalAka gALyA. temane maLatAM ane temanA AzrAmanuM vAtAvaraNa anubhavatAM amane be Di ema thayuM ke, Aja ahiM ja rahI jaIe ane sAMja tathA rAtrI temanI sAthe tattvacarcAmAM mANIe. paNa ema manasvIpaNe vartavAnuM amArA mATe zakaya nahAtuM. upAkAyamAM gAmaloko--saMkhyAbaMdha bhAI bahenA-- amArI rAha joIne beThA hatA. eTale ahiM vadhAre khoTI thavAnuM amArA mATe zakaya ja naheAnuM. pariNAme velajIbhAI sAthenI vAto adhUrI rAkhIne ame temanI rajA lIdhI ane tyAMthI ravAnA thayA. velajIbhAIe amane--khAsa karIne paramAnaMdabhAine--jyAre paNa mana thAya tyAre temanI sAthe AzramamAM ekAda aThavADiyuM gALavA AmatraNa ApyuM ane e AmaMtraNanA "jyAre paNa have pharIthI kaccha AvavAnuM banaze tyAre ApanI sAthe thoDo samaya gALavAnA niradhAra karIne AvIza-" ema jaNAvIne paramAnaMdabhAIe sAbhAra svIkAra karyo. zrI paramAnaMdabhAInuM prAsaMgika pravacana ame mAratI moTare upAzrayamAM pahoMcyA. upAzrayano Akho khaMDa gAmalokothI- moTA bhAge jaina bhAIbaheno ane bALakothIcIkAra bharAI gayo hato. eka khuNe jaina zve. mU. saMpradAyanA munizrI pATa upara bIrAjayA hatA. madhyabhAgamAM ame jyAM beThAM hatA tyAM eka bAjue zve. mU. saMpradAyanI pAMca sAta sAdhvIo amane kutuhalapUrvaka nihALatI potapAtAnA Asana upara beThI hatI. ame to A mAnavamaMDaLI joIne cakita ja thaI gayA. amArA pravAsa daramiyAna amArUM svAgata karavA mATe ATalI moTI mAnavamaMDaLI Aja sudhI anyatra ame joI na hatI. A maMDaLImAMnA AgevAna tAlukA sarapaMca zrI kalyANajIbhAIe amArUM madhura zabdomAM svAgata karyuM ane zrI paramAnaMdabhAIne TUMko paricaya raju karyo. zrI paramAnaMdabhAIe amArI pravAsI maMDaLInuM AvuM bhavya svAgata karavA badala bIdaDAvAsI bhAI bahenano khUba khUba AbhAra mAnyo, muMbaI jaina yuvaka saMghanI vividha pravRttionA TUMkANamAM khyAla Apyo, ane AgaLa cAlatAM jaNAvyuM ke, "bhadraM zvara tIrthamAM eka divasa ane be rAta gALIne, ame A bAju AvyA chIe. eTale amArU dila bhadrezvaranI bhavyatAnAM smaraNAthI bhareluM che ane AMkhA sAme haju bhadrezvara ja dekhAyA kare che. eTale ahiM A prasaMge bhadrezvara aMge mArA manamAM uThatA vicAro athavA te taraMgA raju karavAnI manamAM IcchA thaI Ave che. A bhadrezvara tIrtha ApaNA jaina pUrvajoe ApaNane ApelA kevA amUlya vArasA che? temaNe ApaNA mATe kevuM bhavya sthAna nirmANa karyuM che ke jyAM AvIne ane be pAMca divasa rahIne cAlu jIvananI Adhi vyAdhi ane upAdhi ApaNe bhUlI jaI zakIe ane cAlu vyavasAyI jIvanamAM je durlabha che evo zuddha nirmaLa AnaMda ane mananI svasthatA prApta karI zakIe? bhadrezvaranA maMdiramAM ThIka ThIka samaya pasAra karyo ane eka prakAranA satata AnaMdaromAMca anubhavyo, tenA eka khUNethI bIje khUNe ema cAre bAjuethI e maMdira me bArIkAIthI nihALyuM. jANe ke koI UMDI guphAmAM praveza karatA hoIe ema eka kamAnanI pAchaLa bIjI ane tenI pAchaLa trIjI kamAna ane te pAchaLa ceAthI kamAna ane dUradUra mULanAyaka mahAvIra svAmInI bhAvavAhI mUrtinAM ApaNane darzana thAyaevuM gUDhatAbharyuM tenuM pravezanirmANa che. rAtrInA samaye ke jyAre khUNekhUNe pragaTAvelA hAMDInA dIvAnA AchA ane sthira--asthira prakAzamAM bhamatInI ane ra'gamaMDapanI pharasabaMdhI camakayA karatI hoya che ane AsapAsa je kAMI hoya tene pratibiMbita karatI hoya che tyAre A gUDhatAnI ApaNA mana upara koI judI ja chApa paDe che. jANe ke koI gaMdharvalAkanI duniyAmAM vicaratA hoIe evA bhAva ApaNA mana upara UThe che. "ApaNane ApaNA jaina pUrvajo taraphathI maLelA vArasAmAM AvAM aneka tIrthono samAveza thAya che ane pratyeka sthaLa apUrva zAnti
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 161-65 ane saundaryanuM dhAma che. meM ApaNAM lagabhaga badhAM ja tIrtho joyAM che, jANyA che ane mAyA che, ane tenI bhavyatAthI mAruM dila saMgha samAcAra haMmezA khUba prabhAvita rahyuM che. ApaNA A vArasAnuM gaurava barA navA je. pI. sabhyanuM bara samajIe ane tene surakSita rAkhavAnI ApaNI javAbadArI paNa svIkArIe. A tIrtho Ama jainenAM ja che ema mAnavAnuM koI saMdha taraphathI yojAyeluM sanmAna saMmelana kAraNa nathI. e te sArvajanika dharmakSetra che ane tene lAbha sau gayA me mAsamAM pragaTa thayelI je. pI.ne lagatI muMbaI sarakAranI koI laI zake che. jaina maMdironAM-jaina tIrthonAM-Ara sau koInA mATe khullAM hoya che ane jIvanamAM dhArmika sthiratA-AdhyAtmika preraNA yAdImAM saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI dAmajIbhAI velajI meLavavA mATe A tIrtho upara jaina jainetara aneka loko yAtrAe zAha tathA saMghanA sabhya zrI dhIrubhAI gulAbacaMda kApaDiyAnA zubha Ave jAya che ane jIvananI dhanyatA anubhave che. nAma jAhera karavAmAM AvyAM che. te banne sabhyonuM abhinandana karavA vyApaka citana tarapha DhaLatA jatA mArA dila upara, A rIte, mATe tA. 19-6-65 zanivAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye marajIda eka jaina tarIkenI asmitA ArUDha thaI ane jaina dharmanA pravartaka baMdara roDa upara Avela dhI greIna rAIsa enDa oIla sIDjha maracanTasa bhagavAna mahAvIra ane tenA anugAmI sAdhu santo, dharmazAstronA racayitA dharmAcAryo, aneka bhavya jaina maMdiro ane tIrthonA esosIezananA holamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI sanmAna nirmAtA bhadrapurUSa, anekAnta-viziSTa evI jaina vicArasaraNI ane saMmelana yojavAmAM AvyuM che. A prasaMgamAM bhAga levA saMghanA sarva te sAthe joDAyelI ahiMsA, saMyama ane tapathI saMkalita evI jIvanta sabhyone hArdika nimaMtraNa ApavAmAM Ave che. jIvanaparaMparA-A sarvanuM mArA upara keTaluM raNa che, mane ghaDavAmAM A badhAne keTalo moTo phALe che-A vicAre mArA cittane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika AvarI lIdhuM ane eka jaina tarIkenI meM dhanyatA anubhavI. Ama sAmAnya sabhA bhadrezvaratIrthanI yAtrA karatAM meM anubhaveluM saMvedana ApanI samakSa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA cAlu jUna A rIte rajU karatAM mananuM haLavApaNuM ane cittanI prasannatA mAsanI 26 mI tArIkha zanivAre sAMjanA pAMca vAgye saMghanA anubhavuM chuM. Ama hRdayanA bhAvapUrvaka ekaThA thayelA tame bhAI kAryAlayamAM maLaze, je vakhate nIce mujaba kArya hAtha dharavAmAM Avaze:bahena-sAme beThelA munizrI ane bAjumAM beThelA sAdhvIgaNanAM- . darzanathI huM eka prakAranI kRtArthatA anubhavuM chuM." (1) gata varSane saMghane vRttAMta tathA saMgha tema ja vAcanAlaya A prasaMge amArAmAMnA zrI tanasukhabhAIe tathA meM paNa ane pustakAlayanA eDITa thayelA hisAbene maMjurI prasaMgacita be zabdo kahyA ane sabhA visajita thaI ane pachI ApavI. bAjue amArA mATe cApANI tathA vipula nAstAnI vyavasthA hatI (2) navA varSanuM aMdAjapatra maMjUra karavuM. (3) saMghanA adhikArIo tema ja kAryavAhaka samitine 15 tene nyAya ApIne ame bIdaDAnI vidAya lIdhI ane amArI basa sabhyanI cUMTaNI karavI. ' mAMDavI tarapha haMkArI mukI. (4) saMgha tathA vAcanAlaya ane pustakAlayanA eDITaranI apUrNa cImanalAla jeThAlAla zAha nImaNuMka karavI. AcArya rajanIzajIno muMbaIne kAryakrama vArSika sabhAnA upara jaNAvelA samaye vakhatasara upasthita thavA sarve sabhyone vinaMti che. bhAratanA vikhyAta dArzanika AcArya zrI rajanIzajIne muMbaIne. vArSika lavAjama aMge namra vijJapti AgAmI kAryakrama nIcenI vigate javAmAM Avela che, temAM samitra saMghanuM varSa have jAnyuArIthI DiseMbara sudhInuM rAkhavAmAM Avela parivAra hAjarI ApavA nimaMtraNa che. che eTale sane 1965nA cAlu varSanAM lavAjame zakaya teTalAM zukravAra tA. 18 savAre 8-30: bhAratIya vidyAbhavana, vedAMta vahelAM mekalI ApavA dareka sabhyane vinaMti karavAmAM Ave che. satsaMga maMDaLanA upakrame jAhera pravacana. pramukha zrI TI. esa. bhAde, moTA bhAganA sabhyo cAlu varSanuM lavAjama varSanA uttarArdhamAM lagaadhyA vidhAnasabhA. bhaga varSAnta bharatAM hoya che ane e kAraNe varSa pUruM thayA pachI zanivAra tA. 19 savAre 8-30: premakUTira, 177, marInaDrAIva, paNa ghaNA moTA bhAganA sabhyonAM lavAjame bAkI rahI jAya che. narImAna poInTa. vedAMta satsaMga maMDaLanA upakrame dhyAna-sAdhanA cAlu varSanA pAMca mAsa pasAra thaI gayA hovA chatAM haja aMge pravacane. moTA bhAganA sabhyonAM lavAjama bAkI che. avAranavAra yAdI zanivAra tA. 19 sAMjanA 4-00: saradAra vallabhabhAI paTela meklavA chatAM Ama bane che ane chevaTe bAkI lavAjamevALA sabhAgRha, keMgresa hAusa, DI varDa keMgresa mahilA vibhAganA upa sabhyane gumAvavA paDe che ane temanA lavAjama nahi AvavAthI kame bahenanI jAhera sabhAmAM pravacana. eTalI Athika kheTa paNa saMghane sahana karavI paDe che. zanivAra tA. 19 rAtre 8-30: ahisA hola, 14-rane rasto te uparanI hakIkata dhyAnamAM rAkhIne A varSe, varSanI zarUkhAra, paMjAba jaina bhrAtrI sabhAnA upakrame jAhera pravacana. AtamAM ja, je sabhyanuM lavAjama hajI sudhI na bharAyuM hoya ravivAra tA 20 savAre 9-00: suMdarabAI hola, kavInsa roDa, temane potAnuM lavAjama sanDara mokalI ApavA AgrahapUrvaka vinaMti jIvanajAgRti kendranA upakrame jAhera pravacana, pramukha zrI ucharaMga- karavAmAM Ave che. ramaNIlAla maNilAla zAha rAya Dhebara, adhyakSa khAdI kamizana, cImanalAla jeThAlAla zAha phona: kerA jIvanajAgRti kendra maMtrIo 22331 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2 bhUla-sudhAra AcArya rajanIzajInAM pragaTa thayelAM pustake (1) "sAdhanA prabuddha jIvanane gayA aMkane 'payagaMbara jarathustra' e patha' - hidI - gujarAtI (2) "kAtibIja' - hiMdI. upara jaNAvela mathALAne lekha "maMgaLa prabhAta'mAMthI uddhata karyo hovAnuM jaNAvavuM sabhAsthAne athavA jIvanajAgRti kendranA kAryAlaya parathI maLI bhUlathI rahI gayuM che. zakaze. taMtrI: "prabuddha jIvana' mAlaka: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-, mudrasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa. koTa, muMbaI.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 : "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 5 CIbadhujIvano muMbaI, julAI 1, 1965, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nasla 20 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhAratIyonI tArkikatA (zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Ayojita gayA varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM De. estera salemane ApelA saMzodhanAtmaka ane vidrattApUrNa vyAkhyAnanA traNa vibhAga karIne pahelo vibhAga nIce ApavAmAM Avyo che. tarkavijJAna sAthe saMkaLAyelA A vyAkhyAnamAM jyAM tyAM tarkazAstranA pAribhASika zabdo Ave che. tarkazAstranI paribhASAthI anabhijJa vAcakone A vyAkhyAna samajavuM thoDuM muzkela paDaze. ema chatAM dhIrajapUrvaka A vyAkhyAnanuM puna:puna: pAThana karavAthI vAcaka A vyAkhyAnanuM hArda jarUra pakaDI zakaze ane jANe ke pitAne navo prakAza prApta thayo hoya evA AnaMdanI anubhUti prApta karaze. paramAnaMda) huM jIvuM 4 vavavuM 4 vo manasi gAnatAnuM Rgvada 10-191-2 kAraNa ke te loko paNa pAchaLathI jamyA. jagata nI utpatti thaI duniyAnI be prajAe carcA, saMvAda, saMbhASA pratye khAsa che kharI ke pachI thaI ja nathI? ajJa yavAda Agnosticisun nAM valaNa batAvyuM che. grIka prajA ane bhAratIya prajA. grIka lokonA bIja A sUkatamAM joI zakAya che. te yugamAM je carcA-vicAraNA nabIrAone keLavavA ane temane vakatRtva-kaLA zIkhavavA zikSako cAlatI haze tene thoDe aMza vedanAM sUkatomAM jaLavAI rahyo che, rAkhavAmAM AvatA-A rIte Sophists vakatRtvanA zikSako tarIke chatAM je prakAre A citonI rajuAta thaI che temAM tarka ke dalIlane AgaLa AvyA. paNa carcA karatAM zIkhatAM zIkhavatAM amuka praznonI avakAza nathI. eTale A ciMtako kevI rIte pitAnA nirNaya upara carcA karavI paDe, amuka niyame svIkAravA paDe, ema karatAM keTalAka pahoMcyA tene khyAla Avato nathI. tAttvika mudA spaSTa banatA jAya. SophistsmAMthI sekreTIsa udbhavyA ane nyAyanI vyavasthita zarUAta thaI. pleTonA saMvAdo bIjI bAjA e brAhmaNa graMtho vaidaka sUkate ane vidhio Dialogues vAda ke saMvAdanA uttama namUnA che. ApaNe upara bhASya rUpe che. temAM badhuM ja samAvavA prayatna che-zabdane joIzuM ke bhAratIyo paNa tarkamAM pAchA paDe tevA nahotA, emeya artha ane amuka chaMdamAM amuka saMkhyAmAM akSara zA mATe che. vagere. koI paNa prajAmAM buddhizALI varga sAMbhaLelI ke vAMcelI vAta naitika niyame ane yajJavidhAnanI prazaMsAthe kathAo ApelI che, svIkArI levA taiyAra hotA nathI ane bhAratIyo temAM apavAdarUpa kalyANa aMgirasa, khoTuM bolyo ane teNe potAnI mULa avasthA nathI, pachI bhale evI mAnyatA hoya ke bhAratanA loko mULathI gumAvI. te koDhiya banI gaye (tADaya mahAbrAhmaNa 12-11). ahIM aMdhazraddhALu che. pANImAM agninI zakayatAnI vAta hoya ke para- asatyavacana ane mULa avasthA gumAvavI-te be vacce saMbaMdha mAtmAnA astitvanI-mANasa tene vize tapAsa karavA, tarkathI vicAra joDavAne prayatna che. te ja rIte zizu AMgirase potAnAM vaDIlone karavA prerAya che. prAcIna kALathI ja bhAratIya prajAe denA svarUpanI. putra: tarIke uddezyA ane tethI te loko cIDhAI gayA. paNa devoe ke yajJavidhinA kamanI ke zabdanA svarUpanI ane arthanI ke evo cukAdo Apyo ke je maMtrakRta che te pitA che (tAya AtmA ke paramAtmAnA astitva viSe ke punarjanma vize carcA- mahobrAhmaNa 13. 3.). A badhAmAM eka prakArano tarka che je e vicAraNA karyA ja karI che. satyAnveSaNanI A tAlAvelI ane jamAnAnA lokone saMtoSa ApI zakatA ane jemAM keTalAka jagata nA tavenI vyavasthA karavAnI jhaMkhanA vedanAM sUkatomAM spaSTa, te haju paNa svIkArya che (dA. ta. zairava ane mahattAne AdhAra dekhAya che, ane jAtajAtanA prazna, koyaDA ane kathananuM rUpa vaya para nahIM paNa guNa para che.) dhArmika kriyAomAM patnInI jarUra letI jaNAya che. jagata nI utpatti vize paNa vedakALanA loko samajAvatAM kahyuM che ke zuM vAta gg: rC/mano thakagayA ! prazna karatA thaI gayA hatA. jagatanI utpatti kyAre ane kevI rIte smAdyAjjAyAM na vindate naiva tAvat prajAyate ' sarvo hi tAvad thaI? jagatane sRSTA koNa? vagere prazna vAraMvAra pUchavAmAM Ave bhavatyatha ra daiva jAyAM vindate ' prajAyate tahi hi sarvo bhavati / " che. AmAMthI ekezvaravAda (puruSa vagerenI kalpanAmAM) ane advaita -zatapatha brAhmaNa 5. 2. 1. 10 (patnI puruSane ardho bhAga vicArene udbhava thate paNa dekhAya che. nAsadIya sUkatamAM kavi ke che, jayAM sudhI puruSa paraNe nahI ane putrane janma Ape nahIM RSi jagata nI utpatti viSe mImAMsA kare che. jagatane utpanna tyAM sudhI e arthe hoya che, paraNe ane putrane pitA ane pachI karanAra parama tatvane mATe koI vyAvahArika bhASAprayoga zakya ja te pUrNa bane che, jAtajAtanA praznone ukela brAhmaNa graMthamAM lAgato nathI, kAraNa ke te sata ane asata thI para che; chatAM koI dalIla ApIne karavAmAM AvyuM che, dA. ta. patnI marI jAya to tatva te che ja je zvAsa le che paNa prANanI madadathI nahIM, mANase agnihotra kevI rIte karavo ? yajamAne havine bhAga vagere. Ama kavi jagadutpattinI prakriyA samajAvavAno prayatna kare khAvAne hoya che te kSatriya yajamAne kvI rIte khAvo. vagere vagere. che. pachI tene vicAra Ave che ke jagata nI utpatti vize kone ane keTalIka jagyAe AvA prazna viSe bhinna bhinna matane mAhitI hoI zake? kadAca devone hoya ke pachI temane paNa nahIM, paNa ullekha che, ane kayAreka uMbhayata: pAzA rajaju (Dilemma)
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 prabuddha jIvana nI rajuAta karI che, jemAM bemAMthI koI paNa vikalpa svIkAratAM muzkelI jaNAya. upaniSadomAM kahyu che ke janaka ke azvapati kaikeya jevA rAjAnA darabAramAM ciMtakone ekaThA karI temanI pAse carcA karAvavAmAM AvI. gArgIe yAjJavalkyane eTalA prazno pUchyA ke yAjJavalkya kahyu ke have na pUchIza. tAruM mAthuM kyAMka paDI na jAya--eTale mAthuM phATI jAya tevA ane teTalA vicAra te karatI hatI. upaniSamAM AvI carcA--vicAraNAnAM aneka udAharaNa maLI Ave che. nArada ane sanatkumAranI kathAmAM kahyuM' che ke nArade vAkovAkya vagere vidyAAnA abhyAsa karyo che. vAkovAya eTale saMvAda ke prazna ane uttara, athavA saMbhASA (Dialectic). bAddha piTakomAM buddha ane temanA ziSyo vaccenI, ane buddha tathA temanA ziSyo ane paramatanA ciMtako vaccenI carcAnAM aneka udAharaNA maLe che. brahmajAlasuttamAM aneka matono ullekha che ane e ja rIte jaina AgamAmAM paNa aneka matanA puraskartAno ullekha maLe che, majijhanikAyanA phUlasaccakasutamAM saccaka evuM abhimAna kare che ke "mArI sAme TakI zake tevA koI zrAmaNa ke brAhmaNa huM jotA nathI. mane jotAM ja temane parasevo chUTe che, are mArI sAme to makAnonA jaDa thAMbhalA paNa dhrUjI UThe to jIvatA jAgatA mANasanuM to pUchavuM ja zuM ?" A saccaka paNa buddhanI sAme TakI zakyA nahIM. piTakomAM ghaNI jagyAe varNa ke jJAti para prahAro maLe che. majijha nikAyanA assalAyana suttamAM buddha pUche che ke brAhmaNe pragaTAvelA agni zuM vadhAre teja hAya che ane zuM vadhAre upayogI hoya che? e ja rIte vAsaMzrvasumAM kahyuM che ke be vidyArthIo jemaNe ghaNI vidyAono abhyAsa karelA temanI vacce matabheda thayo ke mANasa janmathI brAhmaNa cheke cAritryathI. teo buddha pAse AvyA; budhdhe temane samajAvyuM ke gAyane bheMsathI alaga pADatAM liMga--cihano che, paNa eka jJAtine bIjI jJAtithI alaga pADatAM cihana koI dekhAtAM nathI. thAvatthamAM carcA ke zAstrArthInI paddhatinAM udAharaNa ApavAmAM AvyAM che. buddhanA samayamAM evA keTalAka tArkika zramaNA hatA je tarkathI ema siddha karI ApatA ke pApa, puNya jevuM kazuM nathI. mANasane mAravAmAM kazuM pApa nathI, kAraNa ke maranAra mAtra tenA zarIranAM ghaTaka tatvone alaga karI de che. evA paNa keTalAka tArkiko hatA ke je koI matamAM baMdhAI javA taiyAra nahotA ane eTale temanuM khaMDana karavuM saheluM nahotuM. teo amarAvikSepako kahevAtA, kAraNa ke amarA mAchalInI jema teo pakaDamAMthI sarakI jaI zakatA. AvA tarkathI kadAca janasamAjanA vicAro para viparIta asara thAya e bIkathI buddha vAdane uttejana na ApavAnuM nakkI karyuM. chatAM piTakomAM vAdanA ghaNA dAkhalA maLI Ave che ane bAddha saMpradAyamAM to buddhanA vacano para carcA-vicAraNAne pariNAme aneka mato astitvamAM AvyA e jANItI vAta che. buddha pote paNa kahetA ke huM kahuM chuM mATe nahIM, paNa tamane ThIka lAge to ja koIpaNa vAta svIkArajo. bAddha vartuLAmAM nyAyanA ghaNA vikAsa thayo che e hakIkata che. jaina Agama vAda ke carcAnA prasaMgAthI khIcokhIca bharelA che. aMgA uparAMta 'pUrva' nAmanA graMtho hatA je pAchaLathI naSTa thaI gayA, paNa A graMthonI vipasUci samavAyAMga ane nandIsUtramAM jaLavAI rahI che. tenA parathI khyAla Ave che ke A pUrvamAM jaina ane jainettara saMpradAyanI daSTinuM vivecana haoN, ane mahAvIra ane anya tIrthiko vaccenA saMvAdo varNavelA haze. sUtrakRtAMgamAM Arya adya ane gAzALa vagere vaccenA saMvAdonA ahevAlA che. uttarAdhyayananA kezI ane gAtamano saMvAda jANIto che, jemAM pArzva ane mahAvIranA siddhAtone carcA dvArA samanvaya karyo che. Ama jaina vartulAmAM vAda ke saMvAdanuM mahattva ghaNuM haze ema jaNAya tA. 1-7-65 che. bRhata (60.35 thI) bhASyamAM ema paNa kahyuM che ke pratyeka tIrthaMkaranI sAthe vAdI rahetA ane vAdIone bIjA sAdhune varSa tevI sagavaDa, khArAka, vajra vagerenI paravAnagI ApavAmAM AvatI, jethI temanI buddhi khIle ane teo sArI chApa pADI zake. A badhuM karyA pachI nAmanuM prAyazcita karavAnuM rahetuM. zAstrArtha ane vAda upara koI paNa vicArasaraNInA keTalA AdhAra che tene khyAla AnA parathI AvI zake che. sthAnAMgasUtramAM vAda saMbaMdhI ghaNI mAhitI maLe che. temAM vAdamAM prativAdIne harAvavAmAM ke parAjayamAMthI bacAvavA upayogI thaI paDe tevI yukitao varNavI che(sthAnAMga sUtra- 512), temaja vAdadoSa gaNAvyA che (sU. 743). e ja rIte, kyA ApI hetunA prakAra batAvyA che (sU. 338). bAddha piTaka ane jaina AgamAmAM kevA prazna pUchAya che ane tenA kevA uttara ApI zakAya tenuM paNa vivecana maLe che. (sthAnAMga sUtra 534). sthAnAMgasUtramAM vAda saMbaMdhI ghaNI sAmagrI che; paNa tenI paribhASA nyAyasUtra vagere graMthAthI judI paDe che. tethI te bIjI ja paparAne anusaratuM hovuM joIe. vizeSAvazyakamAMnI mahAvIra ane gaNadharonI carcA jANItI che. temAM bhinna bhinna muddAonI mImAMsA maLe che--AtmA, punarjanma, jagatanuM sAtyatya vagere. mahAbhArata vagere graMthAmAM lokone cetavyA che ke ekalA take na vAparaze ke jethI tame veda ke AgamanA upadezano virodha karI besA ane vedane nahIM mAnya evA mato svIkAratA thaI jAo. mahAbhAratanA AdiparvamAM (64.33-37) kahyuM che ke kAsyapanA Azrama nyAyamAM kuzaLa evA RSiothI guMjatA hatA. sabhAparvamAM (2.5.1) nAradamunine nyAyavizArada ane nyAyavAkayanA guNadoSa jANanAra tarIke varNavyA che. janaka rAjAnI pAse sulabhA nAmanI saMnyAsinI carcA karavA Ave che e vAta prasiddha che (juo zAntiparva, 308). janaka rAjA tene jAsUsa mAnI Thapako Ape che, paNa sulabhA svasthatApUrvaka vANInA guNa varNave che. ahIM vyavasthita vacananAM ghaNAM lakSaNa varNavelAM maLe che. saumya, saMkhyA (vivekajJAna), krama, nirNaya ane prayojana e vacananAM Avazyaka guNA che. vaLI vacanamAM asaMgati ke Adhiya ke nyUnatA ke vyAkaraNadoSa ke saMskArano abhAva vagere na hovAM joIe. guNadoSanuM lAMbuM vivecana sulabhAe karyuM ane e daSTie potAnA vacananI parIkSA karavAnuM janaka rAjAne kahyuM, jethI tene khAtarI thaI jAya. uttama vacana-khAsa karIne vAdamAM prayojAtuM vacana ane tenAM lakSaNAnI carcA e samaye thatI haze tenuM pratibiMba ahIM maLe che. guNa-doSanuM A vivecana naiyAyikonAM nigrahasthAnanAM vivecana sAthe sarakhAvavA jevuM che. darzanayuga pahelAMnA sAhityamAM paNa vAda vize sAmagrI maLe che te batAve che ke bhAratIyone vAdanA zokha hato. je vAdA vAstavamAM thatA temane AdhAre taiyAyikoe potAnA graMthAmAM vAdanA prakAra nirUpyA, temane bheda batAvyo vagere. vAstavamAM A badhuM vivecana pracalita vAdAnA vargIkaraNamAMthI nIpajeluM che ane pachI loko A zAsrIya vargIkaraNane AdhAre vAdano prakAra nakkI karavA lAgyA. lokone uttarottara vAdanI upayogitA paNa vadhAre ne vadhAre samajAtI gaI. carakasaMhitAnA vimAnasthAna adhyAya 8mAM jJAnaprApti ane adhyayana-adhyApananA prakAro batAvyA che, ane tenA anusaMdhAnamAM saMbhASA ke kthAnuM vistRta vivecana karyuM che. e ja vidyA jANanAra sAthe mANasa saMbhASA kare te tenA jJAna prApta karavAno utsAha vadhe che, ekAgratAthI parikAma karavAnI Teva vadhe che, kuzaLatA ane vakatRtva zakita khIle che, saMzayA dUra thAya che ane spardhA ane dhagazanuM vAtAvaraNa jAme che. keTalIka vAra koI gurue AnaMdamAM AvI keTalAMka rahasya koI antavAsIne batAvyAM hoya te paNa saMbhASAnA utsAhamAM kayAreka bahAra Ave che. mATe buddhizALI loko ddhidA sAthenI saMbhASAne uttejana ApavAnA prayatna kare che. saMbhASA be prakAranI hoya che- saMdhAya mitratApUrvakanI, ane vigRhya saMbhASA, jemAM jigISA--jayecchA ane IrSyAnuM pramANa ghaNu hoya che. prativAdI vidrAna, akrodhI, carcA karI zake tevA, durA
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-7-15 prabuddha jIvana . - graha nahIM dharAvanAra, IrSyA-rahita hoya tyAre saMdhAya-saMbhASA saMbhave che. AvA prativAdInI sAthe saMbhAla ke carcA karatAM parAjayanI bIka rAkhavI nahIM, ane tene parAjita karavAmAM AnaMda na mAno, paNa svasthatApUrvaka prazna pUchavA ane uttaro ApavA. paNa jo vigRhya saMbhASAmAM bhAga levAnuM hoya te potAnI ane prativAdInI zakita ane yogyatAne vicAra karavo joIe. prativAdI pravara ke pratyavara ke sama hoI zake, tema ja pariSada jenI samakSa A saMbhASA thAya che te paNa jJAnavatI hoya che ke mUDha hoya. A pratyeka saMjogomAM vAdIe kaI rIte vartavuM jethI sArI chApa pADI zake ane prativAdIne harAvI zake ke muMjhavI zake ke tene pratikula tevI chApa UbhI karI zake, tene mATe vyavahAru sUcana ApelAM che. lAMbA lAMbAM vAkayane prayoga karIne ke aneka arthavALA zabda prayoga karIne ke tenI mazkarI uDAvIne ke tenI bhIrutA khullI pADIne prativAdIne harAvI zakAya te batAvyuM che. sAthosAtha salAha ApI che ke viguhya saMbhApAmAM paNa koIe aucityano bhaMga na karavo. ane nyAyavacanane javAba nyAyapUrvaka Apavo, kalahathI haMmezAM bacatA rahevuM. saMbhASA saMbaMdhI 44 padArtho nyAyavAya, pratijJA vagere--nuM vivecana carakasaMhitAmAM che. saMbhASA aMge carakasaMhitAmAM je paraMparAnuM pratibiMba che te nyAyasUtrakAranI paraMparA karatAM bhinna ane bauddha upAyahAdhya jevA graMthonI paraMparAne vadhAre maLatI jaNAya che. carakasaMhitAmAM nyAyanuM ATaluM mahatva hoya tenuM ApaNane Azcarya thAya, paNa potAnA prameyo jANavA ane carcavAnAM sAdhanonuM vivecana sAmAnya rIte badhAM ja zAstra kare che. vaLI bhiSajo-daudyonI sabhA maLatI haze tyAre athavA te koI dhanika dardInA roganidAna aMge saMbhASA karavAnA prasaMga AvatA haze, je vakhate potAnuM kauzala batAvavA ane potAnA abhiprAyanI sthApanA karavA mATe A saMbhASA aMgenAM sUcane temane upayogI thaI paDatAM haze. sAmAnya rIte pratyeka zAstrane potAnuM pramANazAstra hoya che. A parathI khyAla Ave che ke saMbhASAvidhi ke carcAne keTalo rivAja hato. prAcIna kALamAM vAda keTalA jIvanta haze ane tenA sAmAjika rAjakIya vagere pariNAme hotA haze evuM ghaNA udAharaNa parathI samajAya che. bIjI bAjue, satyAnveSaNa ane prAptajJAnanAM saMrakSaNa, parizodhana ane paripAka mATe paNa saMbhASA jarUrI manAtI. zravaNa, manana ane nididhyAsananI bhalAmaNa parathI joI zakAya che ke vedavAkayanI parIkSA ane samarthana Avazyaka manAtAM hatAM. buddha te potAnA ziSyone kahyuM hatuM ke huM kahuM chuM tethI sAcuM na mAnI levuM; tame potAne mATe dIpa samAna bane ane pote parIkSA karo, pachI ja svIkAro. A vAta dareka zAstrakAra ane ciMtake svIkArI che. sAmAnya rIte ema manAya che ke bhAratIya darzanane AdhAra veda ke zabdapramANa upara ja che, paNa darzananA graMthone abhyAsa karatAM jaNAya che ke tarkathI siddhAMtonI sthApanA thayelI che. tarka upakAraka na hota to veda ke buddhanA upadeza parathI ATalA bhinna mate astitvamAM Avata nahIM. ane ema paNa vyAvahArika pramANothI agrAhya tatvomAM ja zabda pramANa antima manAya che. nyAyasUtre saMbhASA mATe 'kathA' zabda vAparyo che. katha 'kahevuM, saMbhASaNa karavuM e dhAtu parathI A zabda banelo che. mAnava bIjA mAnava sAthe hoya tyAre tene potAne mata vyakata karavAnI taka maLe che, tene tema karavAnI IcchA thAya che. sAmAjika ke dhArmika prasaMgoe loko bhegA maLatA hoya che. bhAratamAM loko vIrapuruSo ane saMte viSe vAta sAMbhaLavA paNa ekaThA thAya che. Ama kathA zabdano artha jIvanacaritra thayo. dA. ta. rAmakathA. ane je rIte rane jIvanacaritra kahevAmAM ke vAMcavAmAM Ave che tene paNa kathA kahevA lAgyA. vaLI mANasa bhegA maLe tyAre vicAronI Apa le kare che. carcA kare che; Ama vAda ke zAstrArthane mATe paNa kathA" zabda vaparAto thayo. ane darzana ane nyAyanI paribhASAmAM 'kathA zabda carcA ke vAdanA arthamAM jaLavAI rahyo che. juo tAtparya TIkA 1.2. 1, pR. 313 -kAzI saMskRta sIrIjha). apUrNa esatera selamana parivartana-abhimukha AcArya tulasI bAlotarA maryAdA mahotsava zatAbdI samArohanA avasare upara aNuvratta preraNA--divasanA upalAmAM terApaMthI saMpradAyanA AcArya tulasIe eka vistRtta saMdeza mokalyo hato. A saMdezAmAM parivartananI prakriyA ane AvazyakatA upara temaNe khUba bhAra mUkayo hato. eka jaina AcArya parivartananA vicArane ATalI puSTI Ape te jarUra AvakArapAtra gaNAya. temAM rahelo mukhya vicAra 'prabuddha jIvana'nA vAcako sudhI pahoMce e hetuthI temanA e saMdeza-pravacanamAMthI agatyano bhAga tAravIne tema ja TUMkAvIne nIce ApavAmAM Ave che. parivartana aNuvratanI vAta evI dareka vyakita karI zake che ke jene tene lagatA AdarzomAM niSThA hoya. Ama hovAthI huM dareka niSThAzIla vyakitane sAMbhaLavA samajavA IcchuM chuM, pachI te koI rAjanItijJa hoya athavA to koI dharmAcArya. huM ja mAtra nahi, amAro Akhe samAja tevI vyakitanI vAta sAMbhaLavA-samajavA Icche che. thoDAMka varSo pahelAM A sthiti nahotI. paNa Aje huM prativarSa joI rahyo chuM ke lokonA vicAramAM tema ja vyavahAramAM parivartana cAlI rahyuM che. A parivartanane huM sukhada mAnuM chuM. huM jaDatAne pakSapAtI nathI. meM pote aneka apekSita parivartana karyA che ane bhaviSyamAM evAM ja parivartana nirmANa karavAnI IcchA dharAvuM chuM. eTaluM avazya che ke parivartana paNa mane e ja mAnya che ke je mULanI surakSA sAthe karavAmAM AvatuM hoya. "huM sAdhanA ane jaDatA vacce koI saMbaMdha jotuM nathI. sAdhanAne tejasvI banAvavA mATe huM e Avazyaka samajuM chuM ke, temAM navA navA unmeSa pragaTa thatA rahe. A bAbata dhyAnamAM rAkhavA sAthe, huM mArA sAdhu-samudAyamAM navA navA prayoga karato rahuM chuM. A varSe paNa jyAre paMca-divasIya praNidhAna kakSAnI prazikSaNa-zibira cAlI, tyAre meM joyuM ke, sAdhu-sAdhvIo temAM bhAre rasa laI rahyAM che. temAM pratyeka Avazyaka parivartananI kSamatA che e joIne huM AnaMdano anubhava karuM chuM. prazikSaNa zibiranI sAthe sAthe sevA tathA sAdhanAne mahattva ApavA mATe meM be viziSTa kAryakrama saunI samakSa prastuta karyA hatA. Aje e atyaMta Avazyaka che ke sAdhusamAja mAtra UThavA, besavA tathA balavAnI sabhyatA sudhI ja sImita na rahe, paNa jIvanane UrdhvagAmI banAve tevI pratyeka pravRttimAM utsAhapUrvaka tatparatA dAkhave. sAdhanA anya mATe tyAre ja preraka banI zake che ke jayAre sAdhakanA jIvanamAMthI sAdhanAnA tejalpha liMga prapha rita thatA rahe. ' keTalAka loko dharmane kevaLa paralokanI vAta samaje che, paNa mArA citanamAM e dharma ja nathI ke je ApaNA vartamAna jIvanane tejasvI ne banAve. umAsvAti vAcake te tyAM sudhI kahyuM che ke nita-javAna, gha, ar: kanoviMer-ratinA" vinivRtta-nArAnAmidaMva, motaH 1m | "jemaNe AMtarika zatruo upara vijya prApta karI lIdho che temano mokSa A janmamAM ja thaI jAya che." ke meM eka vAra eka moTI sabhAmAM kahyuM hatuM ke, huM ApaNA samAjanA lokone rUDhigrasta jovA IcchatA nathI. je dharma ApaNA jIvanamAM parivartana karI zakatA nathI, te dharma adhUro che. hamaNAM A bAju huM AvI rahyo hato evAmAM eka patrakAre mane pUchayuM ke, "Apa dharmAcArya che ke sudhAraka che ke rAjanItijJa?" meM javAba Apyo ke, "huM dharmAcArya te chuM ja, sAthe sAthe huM :
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 prabuddha jIvana tA. 1-7-65 sudhAraka tathA rAjanItiza paNa chuM, paNa huM rAjanetA nathI. huM dareka nItinI jANakArI meLavavI jarUrI tathA upayogI samajuM chuM. te vinA ApaNA vicAra vyApaka banI zakato nathI. rAjanItine paNa huM burI mAnato nathI, kAraNa ke jo te ucita Adarzo upara cAlatI hoya te te dvArA naitika jIvana mATe sudRDha bhUmikA UbhI thAya che. Ama hovAthI huM rAjanItithI paricita rahevAnuM Avazyaka mAnuM chuM. huM mAtra mArI ja vAta karatA nathI. amArA saMghane paNa tenuM jJAna karAvate rahuM chuM. dharmane ghaNA kharA loko amuka niyamamAM bAMdhI rAkhatA hoya che. paNa mArA vicAra anusAra dharma e ja che ke je jIvanamAM pavitratA lAve, bikAnerathI eka kaTTara sAmyavAdI mArI pAse AvyA. temaNe mane aneka bAbate pUchI. pachI temaNe kahyuM ke, "A badhuM te barAbara che, paNa Apa A bAbatane dharmanA nAmathI na joDo." meM kahyuM tame tene dharma kaho ke bIjA nAmathI oLakhe emAM mane zuM Apatti che? paNa tamane huM ATaluM avazya kahI devA mAguM chuM ke A rIte "dharmanA nAmathI cIDAvuM e zuM eka prakArane abhiniveza nathI ? " "keTalAka lokonuM evuM anumAna che ke hu mArA anuyAyIomAM parivartana lAvI zakayo nathI. paNa Ama vicAravuM sarvathA yogya nathI. parivartana avazya AvyuM che. saMbhava che ke apekSita parivartana Aja sudhImAM nirmANa thayuM na hoya. kintu huM tethI nirAza thatuM nathI. kAraNa ke e te sau koI sArI rIte jANe che ke vyakitanA vicAro badalavAnuM kAma keTaluM kaThaNa che. te pachI eka samAjanI vicArazuMkhalAne, tenA rIta-rivAjone, eka lAMbA samayathI cAlI AvatI rUDha paraMparAone badalavAnuM to khUba ja kaThaNa hoya e svAbhAvika che. mAravADI samAja keTale rUDhigrasta che e samajAvavAnI AvazyakatA che ja nahi. Ama kahIne huM e samAjane anAdara karavA nathI mAMgato. kAraNa ke emAM ghaNAM sArA loko paNa che, vidvAna che, vicAraka paNa che. kintu paraMparAothI baMdhAyelA samAjamAM parivartana karavuM keTaluM du:sAdhya hoya che e te e kSetramAM kAma karavAvALI vyakita ja jANI zake che. kiDuM sadA AzAvanta chuM. jeTaluM ApaNe IcchIe teTaluM parivartana AvyuM ke nahi e bIjI vAta che. paNa e huM avazya samajuM chuM ke mArA pitAne Atmadharma samajIne mAre te e samAjamAM ja kAma karavAnuM che. sudharelA samAjamAM to aneka loka kAma kare ja che. paNa AvA samAjamAM kaMI kAma thAya tene huM vadhAre Avazyaka samajuM chuM. "gAMdhIjIe dezamAM eka navI preraNA ApI hatI. temanA vyakitvathI aneka loko prabhAvita thayA hatA. Aje teo jyAre ApaNI vacce nathI, tyAre, mane khabara nathI ke, keTalA loko temanA AdarzonuM anugamana karI rahyA che. huM AmAM gAMdhIjIne koI doSa jotuM nathI. huM te e dekhADavA IcchuM chuM ke nirmANanuM kArya keTaluM duSkara hoya che. paNa AnI matalaba e nathI ke huM retImAM dhI DhoLI rahyo chuM. meM ane mArA saMghe je thoDuM ghaNuM kAma karyuM che tenuM pariNAma najara sAme dekhAI rahyuM che. aNuvratta--AMdolana, nayAmeDa, upAsaka-saMdha vagere prayogo dvArA hajAro vyakitaomAM mArI jANa mujaba ThIka ThIka parivartana pedA thayuM che." (tA. 6-1-65nA jaina bhAratImAMthI sAbhAra udhRta) Aje lagabhaga 165 varSa thayAM che. teo mULa je saMpradAyanA hatA te sthAnakavAsI saMpradAyanI mAnyatA anusAra ahiMsAnA vicAra sAthe dAnadayAnI bhAvanAne joDavAmAM AvatI hatI. A joDANana temaNe sakhta virodha karyo hato ane ahiMsA' zabdathI mAtra niledhAtmaka vicAraNA ja sUcita che ane e ja sAcI ane zuddha vicAraNA che e mAnyatA upara bhAra mUkIne potAnA bAra ziSyo sAthe teo sthAnakavAsI saMpradAyathI alaga thayA hatA ane A kAraNe temaNe sthApelo saMpradAya terApaMthI saMpradAyanA nAme oLakhAvA lAgyo hato. AcArya tulasI temanI navamI pATe AcArya che. teo bhAre samayajJa che ane pitAnA anuyAyI mAravADI samAjamAM samayAnurUpa pheraphAra karAvavA AturatA dharAve che, je temanA uparanA saMdeza-pravacanathI spaSTa thAya che. temaNe Azare cha mahinA pahelAM tA. 17-1-65nA 'jaina bhAratI'mAM ahiMsAnI navI ja vyAkhyA ApI che, je nIce mujaba che:-- ahiMsAvAdI seMkaDo badhe hajAro varSathI ahiMsA upara vicAra karatA rahyA che, tenuM anuzIlana karatA rahyA che, ema chatAM paNa e viSaya purANa banI jato nathI. ApaNe tyAM kahevata che ke rAmAyaNa game teTalI vAra vAMcavAmAM Ave, to paNa te navIna ane navIna ja hoya ema pratIta thAya che. evI ja vAta ahiMsAnA viSayamAM che. kAraNa e che ke ahiMsA jIvanadarzananuM tatva che. tenI vyApakatA sAmAyika prAdezika nathI, paraMtu sarvakAlika tema ja sarvadezIya che. "jaina AgamAM ahiMsAnA 60 nAma ApavAmAM AvyA che. maitrI, samatA, baMdhutA, abhaya, zuddha prema-A sarva ahisAnAM ja nAma che. jo ke vyutpati anusAra ahiMsAne artha niSedhAtmaka nIkaLe che, ema chatAM paNa, tenI paribhASAmAM jeTalo vyApaka nakArAtmaka artha pratiSThita che, teTalo ja vyApaka hakArAtmaka artha che. jevI rIte koIne mAravuM nahi, satAvavuM nahi e ahiMsAnI paribhASAmAM jeTaluM abhidheya che tevI ja rIte sarvanI sAthe maitrI temaja baMdhutAne vartAva rAkhavo e tenI paribhASAmAM teTaluM ja vAcya che. Ane lIdhe ja ahisA vidheyAtmaka tema ja niSedhAtmaka banne bAjuonuM eka samAna draSTi vaDe avalokana kare che. ahiMsAne kevaLa niSedhAtmaka rUpamAM samajavI e vAstavamAM tenI ekAMgI vyAkhyA che." Ama potAnA saMpradAyanI pAyAnI mAnyatAne samayAnukuLa navo jhoka ApIne AcArya tulasIe terApaMthI saMpradAya ane sthAnakavAsI saMpradAya vaccenuM mAnyatA--aMtara nahivata karyuM che, tema ja jainenA bhinna bhinna saMpradAyo vacce navI samanvaya-bhUmikA UbhI karI che. A navA prasthAna mATe AcArya tulasIne dhanyavAda ghaTe che. AzA rAkhIe ke A samanvayanI prakriyA cotaraphathI cAlu rAkhavAmAM Avaze ane jyAM alagatA saMvedana che tyAM ekatAnuM- eka samagra ghaTakanuM-rasaMvedana sarajAze. paramAnaMda viSayasUci pRSTha bhAratIyonI tArkikatA estera somana parivartana - abhimukha ' paramAnaMda AcArya tulasI prakIrNa noMdha : udAra citta zrI paramAnaMda rAmajI haMsarAja kamANInuM du:khada avasAna, AcArya rajanIzajI viSe ATaluM badhuM AkarSaNa kema? sametazikharanI samasyA : eka parAmarza, jaina . kaeNnpharansa udyoga gRha aMge maLeluM carcApatra. sukI dharatInAM mIThAM smaraNa - 8 cImanalAla jeThAlAla zAha vilAyatamAM dayA dharma vAlajI goviMdajI desAI navA je. pI. sabhyonuM sanmAna A parivartana-vicAraNAnuM samarthaka evuM eka mahattvanuM pagaluM AcArya tulasIe terApaMthI saMpradAya sAthe joDAyelI ahiMsA tatvane lAgatI-paraMparAgata mAnyatAne navo vaLAMka ApIne pote jAte bharyuM che tenI ahiM noMdha levAmAM Ave to te asthAne nahi gaNAya. terApaMtha saMpradAyanA saMsthApaka AcArya bhikhune videha thayAne
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-7-15. prabuddha jIvana : SA prakIrNa noMdha udAracitta zrI rAmajI haMsarAja kamANInuM duHkhada avasAna ApaNI vaccethI vidAya lIdhI che. AvI vyakitanuM mRtyu thatAM teo bhAgyazALI thaI gayA" evA zabdo vaDe ApaNo samAja tenA mRtyune tA. 27-6-65nI vahelI savAre zrImAna rAmajIbhAI haMsarAja raDavAne badale biradAve che. koI vila vyakitane ja AvuM subhaga kamANInuM hRdayaroganA ekAeka humalAnA pariNAme muMbaI khAte mRtyu hoya. mArA mRtyu pAchaLa zoka-vilApa karavAnuM na hoya. AvA temanA nivAsasthAne 77 varSanI uMmare aNanuM avasAna thayuM che. mRtyune dhanya mRtyu gaNIne tene prasannatApUrvaka AvakAravAnuM hoya, mAtra eka nAmI udyogapati tarIkenI nahi, paNa vizALa samAjanA ujavavAnuM hoya. ramavA mRtyu pAchaLa rakhAvI ApaNI parApUrvanI bhAvanA rahelI che. ApaNe rAmajIbhAIne attaranI aMjali ApIe eka udAra mahAjana tarIkenI ujajavaLa tema ja lAMbI kArakirdI ane temanA yazasvI jIvanamAMthI sAhasanI, puruSArthanI, dAnavRttinI, dharAvatI AvI viziSTa vyakita potAnI jIvanalIlA ekAeka saMkelI saujanyanI preraNA meLavIe ! le tenI kheTa ane du:kha temanA samAgamamAM AvanAra AcArya rajanIzajI viSe ATaluM badhuM AkarSaNa kema? ApaNI jevA aneka lokone lAge te svAbhAvika che. temano saurA tAjetaramAM teo jUna mAsanI 17, 18 tathA TramAM AvelA dhArI gAmamAM I. sa. 1888 nA phebruArInI 21mI. 19mI tArIkhe muMbaI AvelA ane te daramiyAna judA judA sthaLoe tArIkhe jaina kuTuMbamAM janma thayo hato. temaNe vyavasAyI jIvanane ane judI judI saMsthAonA upakrame temaNe cha vyAkhyAne ApyAM prAraMbha kalakattAmAM elyuminiyamanAM ThAmavAsaNonA eka sAmAnya hatAM ane tene lAbha lokoe ghaNI moTI saMkhyAmAM lIdho hato. pherIA tarIke karyo hato ane A prakAranI zunyavata sthitimAMthI muMbaI zaheramAM aneka viziSTa vicAraka, pracArako, dharmAcAteo dhIme dhIme UMce AvyA hatA ane apratima puruSArtha, udyoga cAryo tathA sAdhusaMnyAsIo AvatA jatA hoya che ane temanAM parAyaNatA ane AjanakuzaLatA vaDe bhAratanA agragaNya udyoga vyAkhyAne tema ja pravacane muMbaI zaheramAM cAlatAM ja hoya che. patiomAMnA eka tarIke temaNe nAmanA prApta karI hatI. kalakattAnI A vyAkhyAtAonI hAramALAmAM rajanIzajI eka navA Agantuka elyuminiyamanA vyavasAya sAthe varSothI joDAyalI junI ane jANItI jevA che. temanA pratye eTale ke temanAM pravacane pratye loko ATalA mesarsa jIvaNalAla enDa kaMpanInA AdyasthApakomAMnA teo eka hatA. badhA zA mATe AkarSAya che? AnA javAbamAM temanuM bhASAprabhutva, 1940mAM teo nona-pherasa meTalanA (loDhA sivAyanI dhAtunA) ' vizada nirUpaNa, daSTAnta-pradAna - kuzaLatA, darzanazAstronuM UMDuM udyoga tarapha vaLyA ane 1940 thI 1945 daramiyAna kalakattAnI adhyayana-AvAM aneka kAraNe gaNAvI zakAya. paNa AvI vizeSatAo Dabalayu lesalI enDa kaMpanI temaNe kharIdI ane jayapura meTala InDasTrIjha limiTeDa, kamANI meTalsa enDa eoNyajha limiTeDa ane te viziSTa koTinA anya vyAkhyAtAomAM paNa najare paDe che. te kamANI e jInIyarIMga koraporezananI temaNe sthApanA karI. teo A badhAthI rajanIzajI judA zI rIte paDe che? ' InDiyana nanapherasa meTala menyuphekacarsa esosiezananA phAunDara ApaNe sadIo-jUnI sabhyatA ane saMskRtinA vArasadAra presIDenTa - sthA5rka pramukha hatA. chIe, eTale ke e bannenA saMskArothI ApaNuM samagra jIvana jyAre gAMdhIjIe ApaNA dezamAM 1929nI sAlamAM savinaya atyanta mudrita-prabhAvita hoya che. Ane lIdhe ApaNI mAnyatAkAnUna bhaMganI laData zarU karI tyAre rAmajIbhAI kalakattA choDI saurASTramAM dhArmika, sAmAjika tema ja sAMpradAyika-amuka DhALAmAM DhaLelI hoya AvyA hatA ane temaNe gAMdhIjIne temanI laDatamAM ghaNA che. tadanusAra ApaNe vicArIe chIe, belIe chIe sAtha ApyuM hatuM ane kAThiyAvADamAM cAlI rahela carakhAnI ane khAdInI pravRttine ghaNA vega Apyo hato. e samayanI keMgre tema ja vartIe chIe. moTA bhAgamAM vyAkhyAtAonAM pravasanI racanAtmaka pravRtti pAchaLa pitAnI dhana tathA zakitane temaNe ane A ApaNA paraMparAgata valaNone pratibiMbita karatAM hoya ghaNo bhega Apyo hato ane saurASTramAM calALA khAte eka che, puSTa karatA hoya che ane tethI tevAM pravacane sAdhAraNata: moTuM khAdI kendra temaNe UbhuM kyuM hatuM. temanI dezasevAnI kadara tarIke ApaNane ThIka ThIka gamatAM hoya che. paNa temAM meTA bhAge koI vaDodarAnA gAyakavADe 1939nI sAlamAM ' rAjyaratna" ne IlkAba temane enAyata karyo hate. maulikatA ke navInatA hotI nathI. pariNAme vicAre ane valaNanA temaNe traNa pablIka TrasTa UbhAM karyA hatAM ane te dvArA moTI baMdhiyAra vAtAvaraNathI satata gherAyalA hoIne, ApaNane eka prakAranI miTI sakhAvate krIne aneka zikSaNasaMsthAo tathA sevA pravRttio rUMdhAmaNa lAge che, eka prakArane aMdhakAra bhAse che, ane ApaNuM nirmANa karI hatI. AmAM amarelI khAte UbhI karavAmAM AvelI citta koI navI havAne, navA prakAzane jhaMkhatuM hoya che. AcArya be kaeNlejone samAveza thAya che. zrI rajanIzajInI vANI A navI havA, navo prakAza pUro pADatI ahi jaNAvavuM asthAne nahi gaNAya ke sva. rAmajIbhAI mArA marabbI snehInA sthAne hatA. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA hoya ema lAge che. A rIte teo AgaLanA ane AjanA saMcAlita 'prabuddha jIvana' nA teo khAsa cAhaka hatA ane paryu pravakatAethI judA paDe che. A pravakatA moTA bhAge paraMparA- SaNa vyAkhyAnamALAnA prazaMsaka hatA. tAjetaramAM prabuddha jIvananA pUjaka hoya che, rajanIzajI paraMparAbhaMjaka che. A pravakatAo rajata jyantI prasaMge karavAmAM AvelA phALAmAM temanA taraphathI zAstrasamarthaka hoya che, rajanIzajI satyAnvezIne zAstrone bAjue rUA. 10 0 0 nuM dAna maLyuM hatuM. mUkIne cAlavA sUcave che. A pravakatA - zrI rAmajIbhAI sAhasapriya ane puruSArthaparAyaNa hoIne temanA mUrtipUjaka hoya che; rajanIzajI mUrtibhaMjaka-Iconoclast-che. (mUrti jIvanamAM nAnA moTA dhakkA AvavA chatAM udyoganA kSetre teo eTale kASTa ke paththaranI banAvelI devamUrtio nahi, paNa mAnavamanamAM uttarottara navAM sImAcihane sara karI rahyA hatA ane eka vakhata jaDAyalI vicAramUtio-vicAragraMthio samajavAnI che.) A DagamagatA kamANI gRpa oNpha InDasTrIjhane ati AbAda sthiti rIte teo ApaNA cittamAM sthira thayelAM dhArmika mUlyone asthira mAM teo laI AvyA hatA. Ama pUrI jAhojalAlI, bahALo banAve che, dharmagraMtha ane dharmagurUonI pakaDamAMthI chaTavAnuM teo sukhI kuTuMba parivAra, lagabhaga temanI uMmara najIkanAM dharma pharamAve che ane satyanI kheAjane svapratiSThita banAvavA AvhAna parAyaNa patnI-A sarva vaccethI lagabhaga ekadhAruM Arogya ane kare che. zrotAone A kAMIka navuM, pahelAM sAMbhaLyuM hatuM te karatAM kAMIka juduM bhAse che ane potAnI AdhyAtmika tRSA temanA zabdo lAMbuM AyuSya bhegavIne paripakva vaye ane cheka chellA divasa sudhI dvArA chIpatI hoya tevo te rajhAnubhava kare che. teo cirakALapharatA haratA, koI paNa prakAranI mAMdagI bhogavyA sivAya, temaNe svIkRta jUnAM mUlyone paDakAre che ane navAM mUlyo AgaLa dhare
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 che. pravartamAna vicAronI valaNAnI kAyApalaTa e temanI mAga che. A rIte temane samajavA ane tadanusAra potanA vicAra, vANI ane vartanane palaTavA-emAM ja temanA vyAkhyAnazrAvaNanI sArthakatA rahelI che. sametazakharanI samasyA: eka parAma sametazikharanI samasyA aMge AcArya tulasI jaNAve che ke: " tIrtharAja sametazikhara jaina jagatanuM pavitra aitihAsika sthAna che. te aneka tIrthaMkaro tathA munionI sAdhanAbhUmi tathA nirvANabhUmi che. evI mAnyatA che ke vIza tIrthaMkaroe A puNyabhUmi dvArA nirvANa prApta karela che. prabhukhuM jIvana " je tapobhUmidrArA vItarAgatA pravAhita thaI hatI, e ja bhUminA kAraNe rAgadra Sa vadhe e cintanIya che. sametazikharanA viSayamAM keTalAeka mahinAthI zvetAMbara - digaMbara samAjamAM saMgharSa cAlI rahyo che tethI manamAM kSAbha thAya che. eka bAju ApaNe evA prayatna karI rahyA chIe ke sarva jaina saMpradAyomAM sadabhAvanA tathA maitrI vadhe ane bIjI bAjue mAlUma paDe che ke jaina jagatanA be pramukha saMpradAyAmAM taMgadilI vadhI rahI che. "jaina loko A bAbatamAM vizvAsa dharAve che ke jyAM taMgadilI vadhe che tyAM ApaNe satyathI dUra jatA hoIe chIe. huM jouM huM chuM ke A taMgadilImAM loko vAstavikatAthI dUra jaI rahyA che. AjanA vaijJAnika jagatamAM samasyA ukelavAnI aneka paddhati vikasita thaI che. virodhI vicAradhArAvALA rASTro paNa saMyukata rASTra saMghanA maMca upara potapotAnA vivAdonA ukela lAvavAnA prayatna karatA hoya che. rAjanaitika loko je eka sAmAnya maMca upara besIne potAnA matabhedone dUra karavAnA prayatna karatA hoya te evuM kayuM kAraNa che ke dhArmika loko e mujaba nathI karI zakatA? huM vartamAna paristhitinA saMdarbhamAM pharIthI mAro vicAra rajU karavA IcchuM chuM ke jaina jagatanI pramukha vyakitae eka evA sAmAnya maMcanI - milanabhUminI-vAta vicAre ke je AMtarika vivAdane ukelavAmAM tathA bahAranI samasyAono sAmano karavAmAM zakitazALI bane. "sarva jaina saMpradAyonA pratinidhi - saMgaThThanano upAya meM e mATe darzAvyo hato ke nAnA nAnA prazno mahAna saMgaThThanamAM vighna pedA karI na zake. "anekAnta daSTine siddhAMtarUpamAM mAnya nahi karavAvALA loko paNa samajAvaTanI nItimAM vizvAsa karavA lAgyA che. jaina loko mATe tA e eka sAmAnya siddhAMta che. koro siddhAMta ja nathI, AcAravyavahAramAM paNa tene sthAna ApavAmAM AvyuM che. temanA mATe samajAvaTanI nIti vivAda patAvavA mATe mukhya paddhati hovI ghaTe. AjanuM hindustAna pahelAMthI ja saMkaTakAlIna sthitimAMthI pasAra thaI rahyuM che. AjanA vakhatamAM koI paNa samajadAra vyakita athavA te saMsthA mATe e ucita nathI ke te koI navuM saMkaTa UbhuM kare. huM jaina samAjane e parAmarza ApavAnA peAtAnA vizeSa adhikAra mAnuM chuM ke vastuta: samasyAne e rIte ukele ke jethI koI pakSanI UMcI nIcInA, nAnapa-moTapanA prazna na UThe, bannenI samAnatA tathA svataMtratAnI rakSA thAya. "samagra jaina zAsananA bhalA mATe Ama karavuM te huM nItAnta Avazyaka mAnuM chuM. huM vizvAsa rAkhuM chuM ke jaina zAsananI akhaMDatAnuM svapna cintavavAvALA sarva lAka mArI bhAvanAne sAtha Apaze.' ApaNe AzA rAkhIe ke AcArya tulasInA A parAmarzanA gaMbhIrapaNe vicAra karIne zvetAMbara tathA digaMbara pakSanA AgevAno sametazikharanA praznano jarUrI vATAghATo ane samajAvaTa drArA sukhada nikAla lAve ane parasparanA sadbhAvane pratiSThita kare. jaina zve. kaeNnpharansa udyogagRha age maLelu carcApatra tA. 17-65 e mathALA nIce pragaTa thayela noMdhanA anusaMdhAnamAM e saMsthAnI kAryavAhImAMthI thoDA samaya pahelAM nivRtta thayelA zrI hIrAlAla juThAbhAI zAha taraphathI eka patra maLyA che temAM upara jaNAvela mArI noMdhamAM rahela eka hakIkatadoSa tarapha dhyAna kheMcatA tema ja udyogagRhanI kAryavAhImAMthI temaNe gayA eprila mAsanA prAraMbhamAM ApelA rAjInAmA saMbaMdhe khulAsA karatAM teo jaNAve che ke: "sadarahu noMdhamAM A pramANe lakhAyuM che : 'samaya jatAM navA baMdhAraNa anusAra karavAmAM AvelI cUMTaNImAM jUnA banne maMtrI jemAMnA zrI lIlAvatIbahena eka hatA temane maMtrI tarIke cUMTavAmAM na AvyA. vadhatI jatI khaTapaTanA pariNAme gheADA samaya pahelAM zrI hIrAlAla jUThAbhAI zAhe ane zrI jasumatIbahena kApaDiyAe rAjInAmuM ApyuM.' A lakhANathI ema samajAya ke zrI lIlAvatIbahenane maMtrIpade na lIdhA tethI khaTapaTa UbhI thaI ane te khaTapaTanA pariNAme be kamiTIsabhyoe rAjInAmAM ApyAM. tA. 16-6-65nA prabuddha jIvanamAM ' jaina zve. kaoNnpharansa udyogagRha ane baMdhAraNanI 32 mI kalamano akSamya durUpayoga ' "baMdhAraNa anusAra navI kamiTInI cUMTaNI tA. 13-6-64nA dine thaI ane hoddedAronI varaNI tA. 16-6-64nI kArobArI simatimAM thaI. A sabhAmAM jUnA maMtrIonA sthAne navA maMtrI AvyA, jyAre mAruM rAjInAmuM tA. 10-4-65nA roja apAyuM che. A be vacce daza mahinAno samaya gayo. e rIte A noMdhamAM je lakhAyuM che ke vadhatI jatI khaTapaTane aMge eTale ke kamiTIsabhyo ane hAddedAro sAthenA matabhedo ke khaTapaTanA kAraNe mArUM rAjInAmuM hovAnuM samajAvavAnA khoTA prayAsa karavAmAM Avyo che, jyAre kharI rIte mAre udyogagRhanI kamiTI sAthe ke hoddedAro sAthe ke gRhanI kAryavAhI sAthe koI paNa matabheda ke asaMtoSa hatA ja nahi. paraMtu mArA rAjInAmAnuM kharuM kAraNa tadana juduM ja che ane te aMgata che jethI tamane jaNAvI zakatA nathI.' AnA javAbamAM jaNAvavAnuM ke zrI lIlAvatIbahena je cUMTaNInA pariNAme maMtrIpadathI nivRtta thayA te cUMTaNI navA baMdhAraNa anusAra tAjetaramAM karavAmAM AvelI cUMTaNI nahotI, paNa Azare bAra mahinA pahelAM jUnA baMdhAraNa nIce karavAmAM AvelI cUMTaNI hatI ema zrI hIrAlAla zAha jaNAve che te barobara che ane A rIte mane maLelI adhurI mAhitInA pariNAme mArA lakhANamAM hakIkatadoSa AvI gayA che ane ema thatAM, zrI hIrAlAla zAha jaNAve che te mujaba, zrI lIlAvatIbahenanA maMtrI tarIke nivRtta thavAnI ghaTanA sAthe zrI hIrAlAla zAhanA rAjInAmAne koI joDe e svAbhAvika che, jyAre vastuta: e be ghaTanAo vacce koI tatkALa sIdhA saMbaMdha nathI. A hakIkatadoSa mATe huM kharekhara dilagIra chuM. Ama chatAM e hakIkata che ke chellAM doDha be varSathI udyogagRhanA pramukha kAryakartAo vacce saMgharSa ane AMtarika vIkhavAda cAlI rahyo hato ane uttarottara vadhatA jatA hatA. tenA aMtima tabakake zrI jasumatIbahena sAthe zrI hIrAlAla zAhe rAjInAmu ApyuM hatuM. A rAjInAmAne udyogagRhamAM cAlI rahelA ane uttarottara ugra banatA jatA saMgharSa sAthe kazA ja saMbaMdha nathI. ema zrI hIrAlAla zAha jaNAve che te AjanI paristhitinA saMdarbhamAM ekadama gaLe utare tevuM nathI. A rAjInAmAnuM kharuM kAraNa tadRna juduM che ane te aMgata che jethI teo mane jaNAvI nathI zakatA ema zrI hIrAlAla zAha jaNAve che, temanA rAjInAmA sAthe vahI rahelI vAtonA saMdarbhamAM A 'aMgata ' zabda bahu mAbhama che ane te aMgenA tarko zamAvavAne badale ulaTAnuM uttejita kare che. udyogagRhanA pramukha zrI ratilAla ujamazI zAha taraphathI maLelA eka patramAM udyogagRha sAthe joDAyelI saghaLI bAbatonI pUrI jAca karavAmAM Ave ane te mATe jaina AgevAnAnI eka tapAsa samiti nImavAmAM Ave evI IcchA darzAvavAmAM AvI che. AzA rAkhIe ke e jAca-tapAsa dvArA udyogagRha aMge cAlI rahelI sAcI khoTI aneka vAtonuM nirAkaraNa thaI jaze ane Aja UThelA vAvaMToLa zamI jaze. paramAnaMda
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 17-15 prabuddha jIvana sukI dharatInAM mIThAM smaraNA~8 ravivAra tA. 14-2-65 mAMDavI have ame gAmaDAmAMthI zaheramAM AvI gayA hatA. mAMDavI amArA pravAsanuM chelluM seApAna hatuM. mAMDavImAM agragaNya koMgresI kAryakara zrI jhumakhalAla mahetAe amAruM svAgata karyuM. ame sauthI prathama tyAMnI TI. bI. kalIkInI mulAkAte gayA. pAlItANAvAsI Do. cheTAlAla mahetAe tathA Do. nAzIra dasture A AkhIya Well-equipped Clinic amane batAvI. 1949nI 26mI jUne zarU thayela A kalInIkamAM zarUAtamAM 4 beDa hatA ane Aje 47 beDa che. nAnA sarakhA pAkA bAMdhelA 47 blokomAM 47 beDa che. ahiM daradI tathA tenI sAthe rahenAra eka jaNane badhI sagavaDa ApavAmAM Ave che. daradI sAthe rahenAra enA sagAne rezana enA hAthe daLavAnuM hoya che. kalInIkmAM eka prArthanAhAla che jayAM daradIo prArthanA mATe roja bhegA thAya che. daradIonI punarvasavATa ye.janA--e eka kharekhara suMdara vicAra ame ahi jAyA. pachI ame zeTha khImajI rAmadAsa kanyA vidyAlayanI mulAkAta lIdhI. zrI. puruSottama dhanajI veda, Do. nAzIra dastura uparAMta tyAMnA niyAmaka zrI. joSI ane prinsipAla Indubahena joSIe amane badhe pheravyA ane sAMsthAnI mAhitI purI pADI. kanyAkeLavaNInA kSetre A saMsthAe sAdhelI saMgIna pragati kharekhara prazaMsanIya lAgI. vidyAlayamAM zarUAtamAM 40 kanyAo ane 4 zikSako hatA. Aje 630 kanyAo ane 24 zikSako che. ahiM zrImatI IndirA gAMdhInI preraNAthI kanyAo mATe khAsa navI hosTela paNa bAMdhavAmAM AvI che, jenuM Ayojana ghaNuM ja suMdara che. A hosTelamAM 45 kanyAone rAkhI zakAya evI sagavaDa che paNa atyAre A hosTelamAM mAtra 16 kanyAe AvIne rahI che. hArTelamAM rahevAnI phInuM dhoraNa kadAca tyAMnA lokone jarA AkaruM paDatuM haze, AthI ja hAsTelamAM bahu ochI saMkhyAmAM kanyA rahevA AvatI hoya ema banavAjoga che. ahIM rahetI ane chaThThA dhAraNamAM bhaNatI bebI niraMjanAe aMgrejI-hIMdI-marAThI ane gujarAtI bhASAmAM dezasevAnI pratijJA saMbhaLAvI mane Azcaryamugdha karyAM. je navI hosTela thaI che. te 1 lAkha ane 10 hajArane kharce baMdhAI che, jemAM sarakAre 66 hajAra rUpiyA ApyA che. kanyAvidyAlayanI sAthe ja joDAyelA rAjAnA mahelanA upayoga zALAnAM dhAraNA calAvavAmAM thAya che. A paNa samayanI eka balihArI kahevAya ne ? have ame mAMDavInAM sva. muni zubhavijayajInA puraSArthathI nirmANa karavAmAM Avela prakhyAta jaina AzramamAM AvI pahoMcyA hatA. ahIM zeThazrI hIrAlAla bhulANIe tema ja anya AgevAnAe amane AvakAra ApyA. A AzramanI sthApanA sau. 2004nA varSamAM karavAmAM AvI che. A AzrAmane bIjuM nAma "dharaDA--AkAma" paNa ApI zakAya--kAraNa A AzramamAM zarIre azakata ane jenI koI sArasaMbhALa rAkhI na zake evAM bhAI bahenone rAkhavAmAM Ave che. ane ahIM dAkhala thanAranI uMmara lagabhaga 50 varasanI AsapAsanI hoya che. ame gayA tyAre AzramamAM 80 baheno ane 40 bhAIo hatAM. temanI pAse kazA ja udyama na maLe tethI emane jotAM ApaNane lAge ke A loko maravAne vAMke jIve che. A saMsthAnI truTi amane e lAgI ke ahiM jemanI pAsethI kAma laI zakAya evA loko pAsethI paNa kazuM ja kAma levAmAM AvatuM 47 nathI. kAmanA mAsika kharca rUA. 6500nA che. pAMca lAkhanuM sthAyI phaMDa che, vyAjanI rakama ane bAkInI rakama dAnA dvArA meLavI A saMsthAno nibhAva thAya che. AzramanI aMdara eka suMdara jinA laya che. pravezadrAra upara ArasanAM be baLado che. vizALa jagyAmAM AvelA A kAmanuM vAtAvaraNa ghaNu ja suMdara ane svaccha lAgyuM. kAmamAM mAre mATe sANaMbhAjana karavAnuM hatuM. ahiM amArA mATe bAdazAhI kahI zakAya evuM bhAjana taiyAra karavAmAM AvyuM hatuM. paraMtu bhujapura ane tyArabAda bIdaDAmAM ame ThIka ThIka khAdheluM hoIne A bhavya bhAjanane ame yogya nyAya ApI zakyA. rAta paDI gaI hatI. amAre have jayAMthI pravAsa zarU karyo te rAyaNa gAme pahoMcavAnuM hatuM. rAyaNamAM zALAnA bALakonA manoraMjana kAryakrama haju amAre jovAno hato. paNa mAMDavI jillA koMgresa samitinAM pramukha ane mAMDavInA AgevAna kAryakaroe paramAnaMdabhAI sAthe vArtAlApa gAThavyA hatA. A vArtAlApamAM badhA sabhyone rokavA ThIka na lAgatAM paramAnaMdabhAI, dAmajIbhAI maganabhAI ane huM rokAyA. bAkI badhAM rAyaNa tarapha ravAnA thayA. mAMDavI jillA koMgresa samitinA kAryAlayamAM goThavAyalA vArtAlApamAM zrI paramAnaMdabhAIe vartamAna rAjadnArI paristhiti aMge keTalAka vicAro rajU karyA, e divasomAM aMgrejI-hiMdInA prazna upara dakSiNa bhAratamAM cAlI rahelA tAphAnA aMge UMDo kheda darzAvyo, ane gujarAtamAM paNa aMgrejInuM zikSaNa AThamAMthI zarU karavuM ke pAMcamAMthI zarU karavuM e muddA upara jhagaDA cAlyA kare ane koMgresa tenA koI ukela na lAvI zake ane pariNAme koMgresa AvA pramANamAM najIvA muddA upara jarjarita thatI jAya e viSe peAtAnuM Azcarya tema ja du:kha vyakata karyuM. sthAnika koMgresI kAryakaroe paramAnaMdabhAIe je kAMI kahyuM tethI judA na paDatAM temanA vicAronuM anu meAdana karyuM ane Aje dezamAM je kAMI cAlI rahyuM che te viSe UMDI citAnI lAgaNI vyakata karI. Ama paraspara vicAronI sArI Apale thaI. tyAra bAda alpAhAra vaDe temaNe amAruM Atithya karyuM. ane ahinA agragaNya kAryakara DaoN. dasture AbhAranivedana karyuM. A OMA. dastura mULa navasArInA che ane ahiM AvIne vasyA che ane temaNe kacchanA jaina grejyueTa bahena nilanIbahena sAthe lagna karyuM che. kacchamAM AvA eka saMskArI pArasI-gujarAtI yugalane A nimitte maLavAnuM banatAM ame savizeSa AnaMda anu bhavyA. pAchA rAyaNamAM A vArtAlApa - milana patAvIne ame mAMDavIthI rAyaNa javA upaDayA. rAyaNa pahoMcyA tyAre rAtrInA dasa vAgyA hatA. Ama bhadraM zvarathI savAranA nIkaLelA ane sthaLe sthaLe rokAtA ane aneka lokone maLatA haLatA thAkelA pAkelA ame ahiM AvyA hatA ane zarIra rAma ane nidrAne jhaMkhatuM hatuM, paNa ahiM paNa haju amArA mAnamAM yojavAmAM AvelA pAThazALAnA vidyArthIonA manoraMjanakAryakramamAM hAjarI ApavAnI hatI, bhAga levAnA hatA. rAyaNamAM jayAM amAro utAro hata te pAThazALAnI bAjue AvelA cogAnamAM ja pAThazALAnA kArya zikSaka bhAIbahenoe jAtamahenatathI eka sTeja UbhuM karyuM hatuM. sTejanA paDadA, vezaparidhAna badhuM kAMIka kAcuM lAge, paNa te pAchaLa je utsAha ane parizrama hatA te bhAre prasaMzanIya hato. amArI samakSa rajU karavAmAM Avela nATaka, rAsa, garabA vagerenA rasapracUra kAryakramamAM bAlavidyArthIone asAdhAraNa 414
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 prabuddha jIvana utsAha tarI AvatA hatA. amArI AMkhomAM UMghanuM ghena bharAyeluM hatuM. amArAmAMnA keTalAka to pathArIvaza thaI gayA hatA. paramAnaMdabhAI paNa ekAM khAtA hatA. temane joIne mane eka rIte dayA AvatI hatI, kAraNa ke AkhA kAryakrama puro thAya tyAra bAda temaNe amArA netA tarIke A kAryakrama yojanAra saMsthAnA ane kAryakramamAM bhAga lenAra bALa-vidyArthIonA AbhAra mAnavAnA hatA. eTale temane te AAkhara sudhI pharajiyAta besI rahevAnuM ja hatuM. ThaMDI paNa ThIka pramANamAM hatI paNa tenuM te sAla oDhIne nivAraNa thaI zakatuM hatuM. Akhare madharAte kAryakrama pUro thayo ane paramAnaMdabhAIe sTeja upara jaIne bALavidyArthIone dhanyavAda ApyA ane rAyaNa jevA dezanA eka khuNe AvelI pAThazALA * AvA sAMskRtika kAryakramA yojI zake che te ApaNA deza keTalA AgaLa vadhI rahyo che tenuM sUcaka che ema jaNAvIne te viSe potAnA AnaMda pragaTa karyA. ane amArI pravAsamaMDaLInA mAnamAM AvA manoraMjana kAryakrama yojavA badala pAThazALAnA kAryavAhako ane zikSaka bhAIbahenanA hAdika AbhAra mAnyo. pachI to jANe ke koI baMdhanamAMthI chUTayA hoIe ema AkhA divasanA kAryakramonI hAramALAmAMthI mukti meLavIne ame sA gADha nidrAne AdhIna thayA ane jotajotAmAM paDelI savAre ane pUrvAkAzamAM udaya pAmelA sUrye amane bIchAnuM cheADavAnI pharaja pADI. semavAra tA. 15-2-65 rAyaNamAM aMtima divasa ame amArA kacchanA pravAsa rAyaNathI zarU karyo hato. pravA sanA AjanA chellA divasa rAyaNamAM ja zAntithI ArAmamAM pasAra karavAnA ane mahinA lokone maLavAhaLavAmAM ja kADhavAnA hatA. savAranuM " nityakarma ane cA-nAstA dhImeM dhIme patAvyA bAda sauthI pahelA kAryakrama ahinI grAma paMcAyatane mulAkAta ApavAnA hatA. kacchanA amo pravAsa gAThavavAmAM jemaNe asAdhAraNa jahemata uThAvI hatI te zrI maganabhAI ahiMnA mULa vaMtanI ane ahiM cAlatI sahakArI maMDaLInA teo ceramena che. temaNe A sahakArI maMDaLInI pravRttine amane pUro khyAla ApyA. A varganI A ekaja maMDaLI che. sabhyasaMkhyA 455nI che. maMDaLIne hastaka 3 gAmo che. tyAra bAda ame paMcAyatanI AzimAM gayA. paMcAyatanI bhAvi yojanAomAM, AAgyakendra, mahilA gRhaudyoga, kAmadAra maMDaLa, jAhera pablika varga-pAkA jAjarUo--opana era thIyeTara-TelIphona vyavasthA ane kuTuMba niyojana che. grAma paMcAyatanA sarapaMca zrI zAmajIbhAI urphe jakhubhAe sau sabhyonuM svAgata karyuM ane rAyaNane ame mahAnubhAvAnA darzanathI pAvana thayeluM sadbhAgI mAnyuM... tyArabAda zrI maganabhAIe paMcAyatanI samaja ApI kahyuM "amArI grAmapaMcAyate lAkho rUpiyAnAM kAma sarakAranAM ane prajAnA sahakArathI karyAM che. ahiM jyAM ApaNe beThA chIe te eka dharmazALA hatI. Aje A suMdara atithigRha che. ame bAlamaMdira calAvIe chIe. bALakone dUdha paNa ApIe chIe. saMskArakendra paNa calAvIe chIe. ame gAmanAM hitanI vAtAmAM rAjArI vAto bhUlI jaIe chIe." zrI paramAnaMdabhAIe paMcAyata rAjya ane grAma sahakArI maMDaLI upara bolatAM aMte kahyuM "huM IcchuM ke tame A rAyaNa gAmane eka Adarza gAmaDuM Model Village-banAvo." tyArabAda amArI maMDaLInA tanasukhabhAIe temanI svaracita zAyarImAM dAmajIbhAIne abhinaMdana ApyAM, paramAnaMdabhAIne tA. 1-7-65 bAgabAna tarIke oLakhAvyA ane grAma paMcAyatanI suMdara kAryavAhI mATe AnaMda vyakata karyo. me paNa jaNAvyuM ke 'mAruM kAma AbhAra pradarzita karavAnuM che. paNa e mATe mArI pAse koI zabdo nathI. Ama chatAMya sauthI vizeSa AbhAra mAre dAmajIbhAInAM patnI- devakAbenanA mAnavAnA che. agara emanI saMmati ane sAtha na hota to dAmajIbhAI paNa A sAhasa uThAvI na zakata. A sivAya amArI AkhI yAtrAmAM badhI ja vyavasthA upADI lenAra karmayogI zrI maganabhAInA jeTalA AbhAra mAnuM eTalA ochA che. A sivAya jyAM jyAM ame gayA tyAM tyAM amane premanA ja anubhava thayo che. A yAtrAne amAro anubhava khUba sukhada tema ja mIThA che. smaraNe haMmezane mATe rahe evA amAro pravAsa thayA che. ahiMnA mitramaMDaLanA paNa huM amArA saMghavatI AbhAra mAnuM chuM. ,, A pachI lIMbunuM pANI saune ApavAmAM AvyuM. enuM pAna karI amArI maMDaLI jhaveracaMdabhAInuM makAna jovA cAlI, rastAmAM mitramaMDaLa mAraphata cAlatA davAkhAnAnI mulAkAta paNa lIdhI. A davAkhAnAne mAsika rUA. 500)nA kharca Ave che. DokaTara dararoja sAM niyamita Ave che. davAnA daza paisA levAmAM Ave che. tyArabAda ame jhaveracaMdabhAInA ghera gayA. jhaveracaMdabhAInuM makAna vizALa tema ja svaccha hatuM. rasoDAmAM maganacUlA jovAmAM saune rasa paDayo. A cUlAthI gharamAM dhUmADo thato N nathI. divAla kALI thatI nathI ane rasAIne joItI garamI maLI rahe che. jhaveracaMdabhAInAM patnI ane bALako ahiM rahe che temanAM patnIne gAmaDAnuM jIvana game che. muMbaI zaheranuM dhamAliyuM jIvana gamatuM nathI - jhaveraracaMdabhAInI eka bebI muMbaI rahe che. temanAM patnIe asala kacchI pezAka - eDhaNI - oDhI hatI. dAmajIbhAInAM kuTuMbamAM lAjano bIlakula rivAja nathI, jeTha - moTerA-nAnAM vahu sAthe chUTathI bole che...ahiM paNa phUTa ane ThaMDApINAne nyAya ApavA paDayo. jhaveracaMdabhAInAM gharethI dAmajIbhAInAM ghare gayA. A emanuM makAna tAjetaramAM ja baMdhAyeluM hatuM eTale bAmbe DhabanuM hatuM - tyAM thoDo samaya rokAI temanI sAme AveluM temanAM moTA bhAI gAMgajIbhAInuM makAna joyuM. tyAMthI ame zrI kAnajIbhAInI jagyAe jamavA gayA. bhAjanamIne utAre ArAma karavA gayA. Guai 3 vAgyA ane maganabhAI teDavA AvyA. vADIe zeraDInA rasa pIvA javAnuM hatuM. keTalAka baheno ane eka bhAI mAMDavI zopIMga karavA gayA - bAkInA vADI tarapha cAlavA lAgyA - e pahelAM rastAmAM maganabhAInAM makAnanI paNa mulAkAta lIdhI. maganabhAInAM patnI paMcAyatanAM sabhya che ane anya sAmAjika pravRttimAM paNa rasa le che. * doDha be mAIlanI amArI padayAtrA pachI ame dhanajIbhAInI vADIe pahoMcyA. tyAM ame kheDUta - jIvananuM adbhuta dRzya joyuM. pAMca bhAIonuM kuTuMba eka ja rasoDe rahe - gharamAM vaDIlanI umara 102 varSanI. temane pAMca chekarA ane darekanAM ghare paNa pAMca che.karA. gharamAM pAMca cha dhoDiyA dekhAtAM hatAM. khetara - vADI - gAya bheMsa--baLado A badhuM joIne koI eka citrapaTa upara aMkAyaluM citra jotA hoIe evuM lAgatuM hatuM. zeraDI pIlAI. peTa bharI bharIne rasa pIvarAvavAmAM Avyo. amArA tanasukhabhAI ane bhagubhAI vacce zeraDInAM lagabhaga be phaTa lAMbA sAMThAnI spardhA thaI. tanasukhabhAI AkhA sAMTho cusI javAmAM pahelAM AvyA ane bhagubhAIe hAra kabUla karI. alabatta tyAra
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-7-65 pachI tanasukhabhAIne emanAM dAMta sApha karavAmAM thoDIka takalIpha paDI--, paNa A badhuM jovAmAM amane khUba majhA AvI. ahIMthI pAchA vaLatAM pharI eka bIjI vADInI mUlAkAte gayA. tyAM khATalAo - DholIAe DhALavAmAM AvyAM hatAM. caMdaravAe bIchAvavAmAM AvyAM hatAM. suMdara svaccha kapa - rakAbImAM elacInI suvAsavALI cAha lAvavAmAM AvI. cAhanI jagyA te nahotI to paNa aradhA ara| kapa levA paDayA A vADI dhanajIbhAIInA vaDIla putranI hatI. have vAteAnA gappA mAratAM mAratAM, rastAmAM AvatAM jhADane, choDane, pAkane, oLakhatAM oLakhatAM rasto kapAI gayo ane ame utAre AvI pahoMcyA. jamavAnI IcchA na hatI. chatAM roTalA " khIcaDI rAha jotA hatA eTale thoDeka nyAya ene paNa ApavA paDayA. have kacchamAM amArI chellI rAta AvI gaI hatI. e rAta laMbAya to kevuM sAruM--A khyAlathI Akhara jalasA te karI ja levA e mATe prathama dine saMgItakAra joSIe je saMgItamastInA anubhava karAvyo hato te saMgItamastI mANavA ame joSIne bAlAvyA - teo emanI maMDaLI sAthe AvI gayA-rAtanA 9 vAge jalaso zarU thayo. zAstrIya rAgA eka pachI eka chUTavA lAgyA. mIrAMnA bhajana paNa gavAyA-have 9, lA, 10 vAgavA AvyA paNa mAMDavI gayelI 3 baheno ane eka bhAInI maMDaLI haju pAchI pharI na hatI -- tenI ciMtA amane jarA asvastha banAvatI hatI, paNa thoDIvAramAM teo AvI gayA ane ciMtAnuM vAdaLa khasI gayuM. ane aMte durgA rAga gavAyo. - paryaTana maMDaLI taraphathI karavAmAM AvI : rUA. 251.00 pAThazALAne apUrNa prabuddha jIvana * aMtima AbhAravidhi karatAM rAyaNa gAmane nIce mujabanI bheTa rUA. 101.00 grAmapaMcAyatane rUA. 101.00 saMgItakAra joSI - ane pArTIne rUA. 51,00 mahAjanane. rUA. 51.00 manoraMjanamAM bhAga lenAra bALa kalAkArone cImanalAla jeThAlAla zAha vilAyatamAM dhyAdhama krUratAnivAraNanA kAyade dhArAsabhA pAse maMjUra karAvIne, henrI barga zerImAM nikaLyo, to eka gheADAgADIvALA gheADAne cAbakhA mAratA hatA, ane eNe kahyuM, 'Ama cAbakhA have na marAya, mAre tA guno gaNAya.' - barga eka divasa basamAM besIne jAya che tyAM eka khATakI vAhananI kArathI laTakatAM ne pIDAne lIdhe AMkha phADatAM gheTAM ne vAchaDAMne gADAmAM bharI laI jatA hatA tene eNe joyo, barga basamAMthI utarI paDayAne eNe khATakIne pakaDayA, paNa te koraTamAM chUTI gayo. vaLI e jyAM mAthuM phATI jAya. evI durgaMdha prasarelI hatI evAM katalakhAnAmAM jAya ne katala karanArAnI krUratAnA virodha kare; eTale koke katala karelA DhoranAM AMtaraDAM enA mAthe mAryAM, meDhA uparathI lAhI lUI laIne e davAvALAnI dukAne gayA ne kapaDAM upara paDelA DAgha kaDhAvI nAkhyA. janAvara pratye krUratA karavA mATe amerikAmAM pahelI zikSA eNe eprila mAsamAM karAvI. jIvatA kAcabAnA paga vIMdhI dorIthI bAMdhIne ene vahANamAM nAMkhIne laI jAya che ema bage joyuM eTale eNe vahANanA mukhI tathA bIjA khAravAne pakaDAvyA, koTe barganA viruddha pheoMsale Apyo, paNa AgAsijha nAme vijJAnIe barganuM uparANu lIdhuM. kukaDAMnAM pIMchA e jIvatAM hoya tyAM kheMcI kADhatA enA ane dUdhavALA dUjhatAM Dhora para julama karatA enA paNa barge virodha karyo, barge kAyado kAvyo ne lokonI sahAnubhUti prApta karI, paNa paisAnuM kAma paDe tenuM zuM thAya? barganI AgaLa je dhana hatuM te pUruM paDe ema nahAtuM. vadhAre paisA kyAMthI maLe enI citAmAM e vyagra thaI gayA, tyAM nyU yorkanI IspitAlathI ane eka saMdezA AvyA, 'eka bhAI mAMdA che ene tame kRpA karIne maLI jAo' barga nyU yaoNrka gayA ne tyAM mA, bAnArDane maLyA, bAnArDa kahe, 'bargabhAI, tamArI vartamAnapatramAM bindA thAya che te huM jouM chuM. jaMgalI janAvara upara pAra vinAnA julama thAya che teno huM sAkSI chuM, eTale tamArA kAma mATe thoDAka paisA mAre tamane ApavA che tene svIkAra karo.' A pachI theDAka divase bargane 1,15,000 DaoNlarano ceka maLyo. AnA dAtA bAnArDano pATuM mAnavA barga IspitAle gayo, tyAM to e marI gayA hatA. A pachI bargane ghaNI Arthika sahAyatA maLI. AjakAla nyu yorka zaheranI sasAyaTI ja eka varSamAM 2,50,000 janAvaranI bhALa kADhe che, ane pAMjarApoLamAM laI jAya che. gArahamanI zerIo uparathI roja 450 bhUlAM paDelAM, mAMdAM tathA ghavAyelAM janAvarane saMbhALe che ane ane cerI, bhUkhatarasa, TADha, roga tathA akasmAtathI bacAve che. sAsAyaTInI IspitAlamAM nyu yorkanAM janAvara varSe 63,000 divasa sAravAra pAme che. je mANasa jelamAM ke ociMtA IspitAlamAM jAya enA pALelA prANI tathA bhAravAhI janAvara paNa sAsAyaTIne bhaLAvAya che. janAvaranI rakSAne nimitte nyu yorkanI sesAyaTI eka varSamAM 6000 pALelAM pazupakSInI dukAna, 5000 kUkaDAnI mArkITa, ane tabelAnuM nirIkSaNa kare che, ne janAvara pratye krUratAnA kesanI tapAsa kare che. gArahamanI seAsAyaTI 45 aveDAmAM ghoDA mATe pANI bharAve che ne unALAmAM 43 tAtkAlika aveDA bharAve che. eNe vividha sevAne nimitte 1940 mAM pAMca lAkha DaoNlaranuM kharca karyuM hatuM. nyu yorkamAM che evI sosAyaTIe yunAITeDa sTeTasamAM 664 che. temAM varSe keTalAya navalAkha DaoNlara vaparAya che ne keTalAya nava lAkha kalAkanI mahenata thAya che. A badhA eka henrI barganI dayA, sthiratA ne dIrghadaSTino pratApa che. barga 1864mAM raziyAthI amerikA pAchA AvyA tyArathI te 1888mAM eno deha paDayo tyAM lagI eNe kruratAnivAraNanuM ja kSama karyuM. e kahetA ke mANasa janAvara upara julama kare temAM janAvara du:khI thAya e to che ja, paNa mANasa mANasa nathI rahete, ne pazuthI ye adhama banI jAya che. jema janAvara upara tema ja chekarAM upara paNa julama thAya.che tenI paNa bargane mana cintA hatI. merI elana nAme karIne enAM pAlaka mAbApa mAratAM hatAM te zrImatI vIlara joI gayAM, ne e barga AgaLa gayAM. barge merInAM mAbApa upara kesa mAMDayo ne ene zikSA karAvI, pachI merI nAme vakIla tathA jaeNna DI. rAITa nAme DAkTara sAthe maLIne barge bALadayAnI arajI ghaDI. A arajIrUpI bIjamAMthI jagatamAM pahelI bALakapratye krUratA-nivAriNI nyuyorkanI sAsA yaTInI sthApanA thaI. * henrI barga viSe kahevAya che ke eNe bhalAInA navA prakAra zodhI kADhayA. (kramaza:) * DonAlDa kalarAsa - pITI- kRta 'lAIvsa oNpha DesTinI (prakAzaka: amerikana lAIbrerI) uparathI. desAI vAlajI goviMdajI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-65 5. navA je. pI. sabhyanuM sanmAna tA. 19-6-65, zanivAranA roja zrI. muMbaI jaina yuvaka pramukha zrI girIza citaLiyAe zrI dhIrUbhAIne uddezIne bolatAM jaNAsaMdha taraphathI navA je. pI. banelA saMghanA sabhya zrI dAmajIbhAI vyuM ke, "progresiva grupamAM bhAI dhIrUbhAI sAthe meM varSothI kAma karyuM velajI zAha tathA zrI dhIrUbhAI gulAbacaMda kApaDiyAnuM sanmAna karavA che. teo mArA murabbI che ane progresiva grupamAM huM Aje A mATe zrI greIna rAIsa, enDa oNIlasIDasa maracaTasa esesIeza- sthAna upara Avyo chuM e temanI doravaNIne ane mArgadarzanane nanA haoNlamAM sanmAna saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge AbhArI che ane tethI dhIrubhAI je. pI. thayA te aMge tame jeTale saMghanA sabhyo sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI, jene zrI AnaMda anubhave che teTale ja huM AnaMda anubhavuM chuM." cImanalAla caku bhAI zAha pramukhasthAne birAjyA hatA. prAraMbhamAM tyAra bAda pramukhazrIe bane je. pI. sabhyane puSpahAra pahezrI paramAnaMdabhAIe jaNAvyuM ke "zrI dAmajIbhAI ApaNane eTalA rAvatA jaNAvyuM ke "keTalIka vAra padavIthI padavI prApta karanAra badhA paricita che ke temane kaI khAsa parizya ApavAnI jarUra ja vyakitanuM gaurava vadhe che to keTalIka vAra vyakitathI padavInuM gaurava vadhe che. Aje mApaNe evI vyakitaonuM bahumAna karI rahyA chIe ke nathI. ApaNI kAryavAhaka samitimAM ghaNA varSathI teo cUMTAtA AvyA temanA vaDe je. pI. padanuM gaurava vadhyuM che ema ApaNe vinAsaMkoca che. vIzA prInTarI tathA mukeza meDIkala sTArsanA teo bhAgIdAra che kahI zakIe chIe. ane kAgadI maracanTsa esosIezananA teo upapramukha che. A je. pI. nI saMsthA aMgrejI hakumatane vAse che, ane saMgha taraphathI yojAyela karachane pravAsa ATalo badhe sukharUpa ane e saMsthA briTanamAM ghaNA samaya pahelAMthI astitva dharAve che. dezamAM saphaLa nIvaDe te pAchaLa temane asAdhAraNa parizrama ane UMDA sulehazAMti jALavavA mATe lazkara rAkhavAmAM Ave che; ane polIsa dilane umaLake che, virala saujanya ane dilanI udAratA e emanA rAkhavAmAM Ave che paNa rana bane daLo kevaLa daMDathI kAma le che. AnA viziSTa guNa che. pUraka aMga tarIke je. pI. ane nararI mejisTreTanA pada upara nA "ane dhIrUbhAI mArA pitrAI bhAI che eTale tene paricaya pratiSThApAtra nAgarikonI sarakAra nimaNuMka kare che ane temanuM kAma ApatAM huM thoDo saMkoca anubhavuM chuM. te muMbaI yunivarsiTIne grejyu nAgarika zAMti jALavavAmAM madadarUpa thavAnuM lakhAyuM che. je. pI. mAMthI keTalAkanA mAthe onararI mejisTreTanI javAbadArI nAkhavAmAM eTa che. vidyArthI tarIkenI kArakIrdI sAdhAraNa, paNa muMbaImAM vyApAra Ave che ane teo nAnA gunhAone nyAya cUkavavAnuM kAma kare che. vyavasAyamAM sthira thayA bAda muMbaInA jAhera jIvanamAM tene satata A uparAMta amuka lakhANa amuka vyakitanuM kareluM che ane e rIte ukaI thatuM rahyo che. tenI kArakIrdIne prAraMbha muMbaInA pregresiva eTalA pUratuM e lakhANa. Valid che - barobara che. ema sUcagra pathI thayo che. zarUAtamAM amuka samaya sudhI sAdhAraNa sabhya, vavA mATe e lakhANa upara je. pI. ne sahI sikko karavAno hoya che. pachI te kAryavAhaka samitimAM cUMTAyo; pachI maMtrI ane pachI A ghaNI moTI javAbadArInuM kAma che ane tethI navA je. pI. be varSa sudhI progresiva grupane te pramukha banyA. te daramiyAna te mitrone mAro AgrahapUrvaka anurodha che ke temaNe A bAbatamAM kadi khUba AgaLa AvyuM ane progresIva gra panI pratiSThA paNa tene lIdhe paNa gaphalatI karavI nahi ane lakhANa karanAra potAnI sAme hAjarAkhUba vadhI. Aje te InDiyana maracanTsa cembaranI kamiTIne sabhya hajura na hoya to game teTaluM dabANa Ave te paNa tevA lakhANa upara che ane muMbaInA jAhera jIvanamAM teNe agrasthAna prApta karyuM che. ahIM temaNe bhulecukye potAnA sahI sikkA karavA nahi." Ama jaNAvIne mAre jaNAvavuM joIe ke A sarva utkarSa jema anyanI bAbatamAM temaNe AvI galatanA keTalAka dAkhalA ApyA ane tenAM gaMbhIra hoya che tema koI kauTuMbika lAgavagane ramabhArI nathI paNa kevaLa tenA pariNAme rajU karyA ane mArgadarzana rUpe bIjI keTalIka prAstAvika puruSArthane ane potAnI jAtane AgaLane AgaLa dhakkalavAnI tenI bAbate jaNAvIne bane je. pI. sabhyone temaNe hArdika abhinaMdana potAnI AgavI sujhane AbhArI che. mIlanasAra svabhAva, koIne paNa ApyAM ane temanA vize UMDI zubhecchA vyakata karI. upayogI thavAnI tatparatA ane saraLa prakRti-A tenA vyaktitvanI ramA sAmAnane javAba ApatAM zrI dAmajIbhAIne pitAnuM vizeSatA che. . AvuM bahumAna karavA badala zrI muMbaI jaina yuvaka rAMdhano aMta:kraNaje. pI. nI padavI e kevaLa mAna-sanmAnanI padavI nathI, pUrvaka AbhAra mAnyo ane zrI dhIrUbhAIe jaNAvyuM ke, "mArA paNa te sAthe muMbaInA eka viziSTa koTinA nAgarika tarIkenI javAba- pitAzrI bhAvanagaramAM ghaNAM varSothI eNnararI mejisTreTa hatA ane dArI rahelI che. ApaNe AzA rAkhIe ke ApaNA bane tethI mane A je. pI. pada maLatAM mArA pitAnI paraMparA jaLavAyA. mitro mATe A je. pI. paTvInI prApti temanA uttarottara thaI huM eka prakAre saMtApa anubhavuM chuM." vaLI AgaLa vadhatAM temaNe rahelA utkarSanuM sUcaka evA eka sImA cihnarUpa bane ane temanI jaNAvyuM ke "A mane je. pI. pada maLyuM che tene yaza mArA 'bhAvI kArakIrdI vizeSa ane vizeSa ujajavala banatI rahe ane temanA progresIva kupane ghaTe che, kAraNa ke jAhera jIvananI prAthamika tAlIma hAthe janasevAnAM aneka kAryo sadhAtAM rahe". mane progresiva grupa dvArA maLI che ane huM Aje je che te paNa - tyAra bAda saMghanA maMtrI zrI cImanalAla jeThAlAla zAhe- ghara moTA bhAge tene AbhArI che. ahi je. pI. nA pada sAthe rahelI javAbaAMgaNe je. pI. mitro prApta thatAM vyApAra tema ja vyavahAranA prAM- dArI viSe zrI jIvarAjabhAI tathA pramukha zrI cImanabhAIe je upagAe je. pI.nI sahIo meLavavAnI je muzkelI paDe che te dUra thaze yogI sUcanA karI che ane e rIte e javAbadArI vize mane ane tevA kAma mATe have ApaNA mATe khUba saraLatA thaze--alabatta pUro sabhAna banAvyo che te mATe temano huM khAsa AbhAra mAnuM chuM. ApaNe temane khAtrI ApIe ke temane paNa kAraNa vinA ane * "je. pI. nI padavI mane prApta thaI e mArA mATe sevAnuM khoTI rIte kadi paNa pajavIzuM nahi- Ama jaNAvIne potAne eka navuM dvAra ughaDayA barAbara che ane je saMghe mArUM A rIte bahuAnaMda vyakata karyo ane navA je, pI. mitrone temaNe abhinaMdana mAna karyuM che te saMghanA sabhyone mArI je. pI. ne lagatI sevA levA ApyA. ' ' tyAra bAda zrI cAMpakabhAIo, bane sabhyone pitAnI lAkSaNika mATe sahaja 2AdhikAra prApta thAya che ane tenI sevA mATe ApamAMthI rIte paricaya Ape. bebe myunisipala sTenDIMga kamiTInA ceramena koI mane ghera bolAvaze te tene ghera javAmAM huM koI nAnapa nahi zrI jIvarAja bhANajI zAhe je. pI. nA pada sAthe rahelI javAbadArI anubhavuM." Ama jaNAvI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane paNa tarapha banne mitronuM khAsa dhyAna kheMcyuM. zrI lIlAvatIbahena devIdAse temaNe AbhAra mAnyo. tathA zrI khetazIbhAIe prAsaMgika vivecana kyAM ane pitAne AnaMda pachI pramukhazrI dvArA bane je. pI. sabhyonuM phulahArathI bahumAna vyakata kratAM hArdika abhinaMdana ApyAM. progresiva grupanA AjanA karavAmAM AvyuM ane elapAhAra bAda hAMmelana visarjana karavAmAM AvyuM. mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa :45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ * REGD, No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 pribuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa varSa 27 : aMka 6 ja prabuddha jIvane muMbaI, julAI 16, 1965, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra :: , chUTaka nakala 20 pisA che ke . . . . . . taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA vi. saMvata 2020] zrI mubaI jaina yuvaka saMghano vArSika vRttAnta [i. sa. 1964 zrI muMbaI na yuvaka saMghano gata varSane vArSika vRttAMta rajU prabuddha jIvana aMgenI Arthika cintA haLavI bane e hetuthI ane karatAM ane AnaMda tema ja gaurava anubhavIe chIe. ApaNe saMdha saMghanI Arthika sthiti raddhara bane e hetuthI prabuddha jIvananI rajate I. sa. 1965nA prAraMbha sAthe 37mAM varSamAM praveza kare che. chellI jayantI prasaMge . 25000.00nI rakama ekaThI karavAnuM lakSyAMka vArSika sAmAnya sabhAe saMghanuM varSa vikrama saMvatane badale aMgrejI saMghanI kAryavAhIe nakakI karyo ane naveMbara mAsa darami!* prasaMgane sAla pramANe rAkhavuM e mujabane TharAva karyo hato. eTale gata varSa anurUpa traNa divasane kAryakrama yojavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM. ApaNA mATe 14 mahinAnuM thayuM che, ane vahIvaTI daSTie A vRttAnta AmAMthI pahelI bAbata rUA. 25000.00 ekaThA karavA dhArelA tenA badale teno 1963nA kArataka suda 1 eTale ke 1963nA oNkaTobaranI 18 mI rUA. 29,400.00nI rakamanI saMghane vacane maLyAM, jemAMthI A vahIvaTI tArIkhathI 1964nA Disembara mAsanI Akhara tArIkha sudhIno che varSa daramiyAna rUA. 26355.00 vasula AvyA che-eTaluM ja nahi ane kAryavAhInI daSTie chellI vArSika sAmAnya sabhA tA. 27-3-64 saurASTra TrasTe "prabuddha jIvanane potA taraphathI dara varSe rUA. 150 mI. che. nA roja maLI tyArathI Aja sudhI eTale ke tA. 26-6-65 rakama bheTa ApavAnI jAherAta karI che. Ama prabuddha jIvanane ' ' sudhIno A vRttAnta che. calAvavA temaja vikasAvavA aMge saMghane thaDA samaya mATe Arthika che, gata varSa daramiyAna saMghanI vividha pravRttio pUrvavata eka nirbharatA prApta thaI che. : : - che sarakhI cAlu rahI che, paNa gata varSa daramiyAna saMghanI Aja sudhInI rajata jyantI samAroha aMge nIcene catuvidha kAryakrama rajU kArakIrdImAM ati mahattvane banAva, "prabuddha jIvane 1964 nA karavAmAM AvyuM hatuM :eprila mAsanI Akhare 25 varSa pUrAM karyA tenA saMdarbhamAM, gayA, - (1) tA. 14 mI naveMbara zanivAra sAMjanA pa-30 vAgye bhAranavembara mAsa daramiyAna tA. 14-15 tathA 16 ema traNa divasanA tIya vidyAbhavananA gItA hailamAM patrakAratva aMge zrI gaganavihArI bharacaka kAryakrama dvArA prabuddha jIvananI rajata jayantI UjavavAmAM lallubhAI mahetAnA pramukhasthAne jAhera parisaMvAda yojavAmAM Avyo AvI tene lagate che. to bIjI badhI pravRttionI vigato ApavA hato ane temAM saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pahelAM prabuddha jIvananA A rajata jyanatI mahotsavanI vigate svAgata pravacana bAda "maMgaLaprabhAta'nA taMtrI kAkAsAheba kAlelakare rajU karavAnuM vadhAre ucita lAge che. "patrakAratva ane satyaniSThA" e viSaya upara, "InDiyana ekasapresa'nA 'prabuddha jIvana"--rajata jayaMtI mahotsava taMtrI zrI. DI. Ara. mAMDekare "pILuM patrakAratva" (Yellow prabuddha jIvanane prAraMbha 'prabuddha jaina" e nAmathI tA. 1-5-39 Journalism) e viSaya upara, 'janmabhUmi'nA taMtrI zrI ravizaMkara nA roja karavAmAM Avela. tA. 1-5-53 thI 'prabuddha jaina''prabuddha mahetAe 'patrakAratva : pakSalakSI ke satyalakSI" e viSaya upara, 'sukAnI'nA jIvana' e mujaba nAma parivartana karavAmAM AvyuM che. prAraMbhathI taMtrI zrI mohanalAla mahetA (saMpAna)e patrakAratva: vyavasAya te Aja sudhI A patra zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA mukhapatra tarIke ke dharma (career or mission) e viSaya upara, saMghanA nimaMtraNane eka sarakhuM niyamita rIte prasiddha thaI rahyuM che ane temAM pragaTa thatAM mAna ApIne amadAvAdathI khAsa AvelA "saMdeza" nA taMtrI zrI parivartanakArI lakhANa dvArA jaina tema ja jainetara - gujarAtI bhASA kapilarAya mahetAe "lokazAhInA saMdarbhamAM patrakAratvanuM kartavya bhASI-prajAne teNe Adara tema ja prema prApta karyo che. saMghanI ane phALe" e viSaya upara, paricaya puritakAnA Ayojaka zrI AvI eka pravRtti ekadhArAM 25 varSa pUrAM karIne AgaLa cAle vADIlAla DagalIe "sAmayikonuM patrakAratva" e viSaya upara ane e saMghanA mATe anupama gauravane viSaya gaNAya. prabuddha jIvana amadAvAdathI khAsa nimaMtraNathI AvelA zrI ratilAla dIpacaMda game teTalI kopakAraka pravRtti hoya, ema chatAM prabuddha jIvana koI desAIe 'jene patrakAratva" e viSaya upara vivaraNa karyA hatAM ane paNa eka saMpradAya ke pakSanuM pracAraka hatuM nahi ane che. nahi tethI pramukhazrI gaganavihArI mahetAnAM anu bhavasamuddha upasaMhAra sAthe tema ja prabuddha jIvanamAM jAherakhabara laIne Arthika puravaNI karavI A parisaMvAdanI samApti thaI hatI. nahi evA prAraMbhathI karelA niradhAranA pariNAme, prabuddha jIvananA (2) tA. 15 naveMbara ravivAranI savAre 9 vAgye bhAratIya saMcAlana pAchaLa dara varSe Azare 300 0-nI beTa AvatI rahI che. vidyAbhavananA vizALa vyAkhyAnagRhamAM "prabuddha jIvanane rajata jyanI Ama 'prabuddha jIvana' haMmezA Arthika citAne viSaya banela che. samAraMbha saMghanA nimaMtraNane mAna ApIne dilhIthI khAsa AvelA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prabhu jIvana pU. kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhapaNA nIce UjavavAmAM AvyA hatA. A prasaMga upara amadAvAdathI paMDita sukhalAlajI khAsa padhAryA hatA alse temaNe A samAraMbhane atithivizeSa tarIke zobhAvyA hatA. saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAi zAhanA svAgata pravacanathI A samAraMbhanA prArabha thayA hatA ane tyAra bAda paMDita sukhalAlajIe atithiviSeza tarIkenuM preraka pravacana karyuM hatuM. tyAra bAda 'prabuddha jIvana'nA taMtrI zrI paramAnaMdabhAIe eka vistRta nivedana karyuM hatuM, jemAM 'prabuddha jIvana'nA saMpAdanakArya pAchaLa rahelI temanI ceokkasa vicArasaraNI temaNe rajU karI hatI. tyAra bAda adhyA pikA zrI hIrAbahena pAThaka, adhyApaka zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA, paMDita becaradAsa jIvarAja dozI, mahArASTranA ArogyapradhAna zrI zAntilAla ha. zAha, paricaya TrasTanA menejI Mga TrasTI zrI. vADIlAla DagalI, amadAvAdavAsI zrI cheTAlAla trIkamalAla pArekha tathA sAMdhanA koSAdhyakSazrI ratilAla cImanalAla koThArI A sarva mitrA yA murabbIoe prAsaMgika vivecana karyAM hatAM ane chevaTe kAkAsAheba kAlelakare pramukhasthAnethI atyanta rocaka ane udbodhaka upasaMhAra karyo hato. A sarva vakatavyAmAM prabuddha jIvana ane paramAnaMdabhAI pratyenA UMDA Adara ane sadbhAva vyakata thatA hatA. (3) tA. 15mI naveMbara rivavAranI sAMje marIna lAInsa upara AvelA tArAbAI hAlamAM saMgIta nRtyanA kAryakrama rAkhavAmAM AvyA hato. A prasaMge prAraMbhamAM Ala InDiyA reDIo, muMbaInA jANItA kalAkAra zrI nInu majumadAra ane temanAM patnI zrI kaumudI munazIe zAstrIya tema ja . haLavuM--banne prakAranuM sumadhura saMgIta raju karIne zroAtAonA dilanuM raMjana karyuM hatuM ane tyAra bAda jhaverI bhaginIo-bahena nayanA, 2janA, suvarNa ane darzanAe maNipurI paddhatinA nRtyanA vaividhyabharyo kAryakrama rajU karIne sau koIne atyaMta AnaMdamugdha banAvyA hatA. (4) tA. 16mI naveM'bara sAMjanA samaye zrI prANasukhalAla maphatalAla svImIMga pula kApheTeriyAmAM muMbaI prAntika koMgresa samitinA pramukha ane saMghanA sabhya zrI bhavAnajI arajaNa khImajInA pramukhasthAne eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelanamAM saMghanA sabhyo tathA AmaMtrita mahemAne maLIne Azare 400 bhAI bahenoe bhAga lIdhA hatA. Ama 'prabuddha jIvana' rajata jyUtI samArohane lagatA vidha kAryakrama, dhAraNA mujaba pAra paDayo hato. tenA AyojanamAM rahelI pramANabaddhatA ane suruciyukata vividhatAnA kAraNe aneka bhAIbahenA khUba prabhAvita banyAM hatAM. A prasaMge zrI vinobA bhAve, zrI kedAranAthajI, dAdA dharmAdhikArI, zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazI, zrI ucharaMgarAya Dhebara, zrI manubhAI paMcALI, zrI maganabhAI desAI, zrI umAzaMkara jozI, zrI ravizaMkara ma. rAvaLa, muni jinavijayajI, zrI cunIlAla vardhamAna zAha, zrI harabhAI trivedI vagere aneka viziSTa vyakitao taraphathI saMkhyAbaMdha zubhecchAnA saMdezAo prApta thayA hatA. A samagra samAroha ane saMdezAonI vigata 1964nA naveMbara 16, DIseMbara 1 tathA DIseMbara 16mI tArIkha-ema prabuddha jIvananA traNa aMkomAM pUrA vistArathI pragaTa karavAmAM AvI hatI. A rIte prabuddha jIvana rajata jyantI samAroha saMgha tema ja saMdhanA sabhyo mATe eka cirasmaraNIya prasaMga banI gayA che. have dhanI vividha pravRttionuM avalokana karIe. saMdhanI traNa viziSTa pravRttio 'prabuddha jIvana' saMghanuM A mukhapatra uttarottara vadhAre sundara ane AkarSaka banatuM jAya che ane tenI kaLA uttarottara khIlatI jAya che. temAM pragaTa thatA ucca koTinA ane jIvanadarzanadAyI lekha jaina jainetara samAjamAM tA. 16-3-65 sArI cAhanA pAmyA che. gata varSa daramiyAna jaina samAjane lagatA praznonI prabuddha jIvanamAM karavAmAM AvelI AlecanA vizALa jaina samAjamAM oche. vadhato kSeAbha pedA karatI rahI che ane vicArajAgRtinuM baLavAna nimitta banatI rahI che. A rIte vizALa samAjanevizeSata: jaina samAjane--aMdhazrAddhAmAMthI mukta karI, saMpradAyanA saMkucita vADAmAMthI bahAra kADhI temAM vicArajAgRti nirmANa karavAnuM kArya prabuddha jIvana karatuM rahyuM che. prabuddha jIvana Aje guja rAtI sAmayika patrAmAM eka maulika cintana - preraka patra tarIke AgavuM sthAna dharAve che ane prabuddha jIvananuM AvuM ghaDatara karavAmAM ApaNA paramAnaMdabhAIe tenA taMtrI ane saMpAdaka tarIke bahu mahattvano phALo Apyo che ema kahevAmAM jarA paNa atyukti nathI. prabuddha jIvananI grAhakasaMkhyA vadhatI jAya che, paNa tenI gati dhImI che. je prabuddha jIvananA kharekhara prazaMsaka che--ane ame khAtrIpUrvaka mAnIe chIe ke A saMkhyA nAnI sunI nathI-teo vyakitadITha mAtra pAMca pAMca grAhako banAvavAnuM manamAM le to prabuddha jIvananA keTalA badhA phelAvA thAya? ane Arthika kheTa keTalA pramANamAM jarUra haLavI bane. saMghanA sabhyonI to A khAsa pharaja che. gayA varSa daramiyAna prabuddha jIvananI rajatajayantI daramiyAna uttarottara sArA kAgaLa upara daLadAra aMko kADhavAmAM AvyA hatA. tenA pariNAme tenA saMcAlana pAchaLa sArA pramANamAM khoTa AvI che. ADITa thayelA hisAba mujaba prabuddha jIvana khAte rUA. 3910-60nI Avaka thaI che ane !, 8262-81no kharca thayA che, pariNAme rUA. 4352-21nI khoTa Avela che. jaNAvatAM AnaMda thAya che ke me mAsathI zarU thatA navA varSathI prabuddha jIvana nyusaprInTa upara chApavAne badale vhAITa prInTIMga pepara upara chApavAnuM zarU karyuM che, ane tenA lIdhe patranA uThAva AkarSaka banyo che. paSaNa vyAkhyAnamALA A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 3 sapTeMbarathI tA. 10 sapTeMbara-ema ATha divasa mATe adhyApaka zrI gaurIprasAda cunIlAla jhAlAnA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvI hatI. zarUAtanA cha divasanI vyAkhyAnasabhAe blaeNvATkI lAjamAM ane pAchaLanA be divasanI vyAkhyAnasabhA bhAratIya vidyAbhavanamAM goThavavAmAM AvI hatI. niyata kAryakrama mujaba sarva vyAkhyAtAo upasthita thayA hatA ane potapotAnA viSayane temaNe pUro nyAya Apyo hatA. prA. jhAlA AThe divasanI vyAkhyAnarAbhAomAM niyamita rIte upasthita thayA hatA ane pratyeka vyAkhyAna aMge jarUrI TIkATIppaNI karIne pramukha tarIkenI javAbadArI temaNe pUrI niSThAthI adA karI hatI. A mATe saMgha temano khUba ja RNI che. paMDita sukhalAlajI AgaLanAM varSo mAphaka A vakhate paNa potAnI nAjuka tabiyatanA kAraNe upasthita thaI zakyA nahotA. A vyAkhyAnamALA vyAkhyAnaviSayonA vaividhyanA kAraNe tema ja prabhAvazALI vyAkhyAtAonA kAraNe dina prati dina vadhAre ne vadhAre lAkapriya banatI rahI che ane sabhAsthAne zAtA bhAIbahenonI pravAhabaddha upasthitinA kAraNe ubharAtAM rahyAM che. A vakhatanI vyAkhyAnamALA pAchaLa saMghane 1764-45nA kharca thayo che. zrI ma. mA. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya A vAcanAlaya ane pustAkAlayano lAbha AsapAsa vasatA bhAIbaheno ane bALako paNa bahu sArA pramANamAM le che. vAcanAlayamAM sarerAza 125thI 150 bhAIo sAmiyako vAMcavA mATe dararoja savAra sAMja Ave che. vAcanAlayamAM AvatA sAmiyakomAM 7 dainiko, 27 sAptAhiko, 8 pAkSiko, 46 mAsiko, 1 trimAsika ane 4 vArSika ema ekaMdara 93 sAmayiko Ave che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-65 prabuddha jIvana pI ane bhASAnI daSTie gaNIe to 77 gujarAtI, 11 hindI ane 5 IMglIza ema 93 sAmayiko thAya. pustakAlaya vibhAgamAM gata varSa daramiyAna rUA. 1083nI kiMmatanA pustako kharIdavAmAM AvyA hatA. pustakAlayane cAlu lAbha lenAranI saMkhyA 350 AsapAsanI rahI che. gata varSa daramiyAna A pravRttinA saMcAlana pAchaLa rU. 7865-03no kharca karavAmAM Avyo che ane Avaka rU. 4133-26nI thaI che eTale rUA. 3771-77nI khoTa AvI che. AgalA varSonI UbhI rahelI khoTa rU. 4500-85 temAM umerAtAM Avaka-jAvaka khAte kheTanI rakama rUA. 8252-62nI UbhI rahI che. A varSe vAcanAlaya ane pustakAlayanA navanirmANamAM paNa hAreka rUpiyAno kharca karavAmAM Avyo che ane pustako paNa sArI evI saMkhyAmAM kharIdavAmAM AvyAM che, eTale khATa vadhAre AvI che. to AvakajAvaka khAte rUA. 8252-62nI kheTanI rakama UbhI rahe che, ane AvatA varSanI javAbadArI sAthe gaNatA ekaMdara javAbadArI ghaNI moTI thatI hoI amAruM evuM sUcana che ke AgAmI varSamAM vAcanAlaya ane pustakAlayanA lAbhArthe koI sAruM nATaka meLavIne progrAma goThavo ane te rIte vAcanAlaya ane pustakAlayanI khoTane nAbUda karavI. gata varSa daramiyAna yojAyelAM saMmelana ane sanmAna samAraMbhe (1) tA. 3-6-64 maMgaLavAranA roja sAMjanA samaye zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha tathA bIjI jaina saMsthAonA upakrame zrImAna zAha koyAM prasAda jainanA pramukhapaNA nIce bhAratanA vaDA pradhAna mAnanIya zrI javAharalAla naherune zraddhAMjali arpaNa karavA mATe eka jAhera zekasabhA govALIA Tenka upara AvelA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA vyAkhyAnasabhA-holamAM yojavAmAM AvI hatI. * (2) tA. 20-6-64 zanivAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye saMdha taraphathI, saMghanA kAryAlayamAM "naherunA avasAna pachInI bhAratanI rAjakAraNI paristhiti"e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (3) tA. 25-7-64 zanivAranA roja sAMjanA samaye "zAradAgrAma" nAmanA zikSaNa kendranA sthApaka ane saMcAlaka zikSaNAcArya zrI manasukharAmabhAI jobanaputrAnuM "zAradAgrAma pAchaLa rahelI zaikSaNika vicArasaraNIe viSaya upara saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (4zrI satIzakamAra tathA zrI I. pI. menana nAmanA be sarvodayI yuvAna kAryakaroe Azare 7000 mAIlanI zAMtiyAtrA purI karIne 10mI sapTebare muMbaImAM praveza karyo hato. temanuM, paryuSaNa vyAkhyAnamALA pUrI thaI tenA bIjA ja divase eTale tA. 11-9-64 nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI blavATaskI lejamAM jAhera sanmAna yojavAmAM AvyuM hatuM. (5) paryuSaNa vyAkhyAnamALA pUrI thayA bAda tA. 12-9-64 zanivAranA roja sAMjanA 6 vAgye samagra vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zobhAvanAra zrI gaurIprasAda cunIlAla jhAlA tathA vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAtAo sAthe saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhyo tathA saMghanA keTalAka svajanonuM snehamilana saMgha taraphathI zrI lIlAvatIbahena devIdAsanA nivAsasthAne yojavAmAM AvyuM hatuM. (6) tA. 21-11-64 zanivAranA roja saMdha taraphathI sAMjanA samaye marIna lAInsa upara Avela "maneharamAM "rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNa"e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (7) tA. 4 jAnyuArI somavAranA roja sAMjanA 6 vAgye saMgha taraphathI zrI vimalAbahena ThakArane jAhera vArtAlApa zrI lIlAvatIbahena devIdAsanA nivAsasthAne yojavAmAM Avyo hato. (8) tA. 21 jAnyuArI guruvAre sAMjanA 6 vAgye saMgha taraphathI saMghanA kAryAlayamAM-bhArata upara cInI AkramaNa thayuM tyAre e arasAmAM nephA vistAramAM jemaNe pravAsa karyo hato evA ane AdivAsI vibhAgamAM sevAkArya karI rahelAM pati-patnI zrI vasanta nAragoLakara ane zrImatI kusuma tAIne "naphA vistAranA anubhave tema ja ahiMsaka saMrakSaNa vicAra" e viSaya upara jAhera vArtAlApa goThavavAmAM Avyo hato. (9) tA. 8mI jAnyuArI zukravAranA roja sAMjanA samaye zrI muMbaI jena yuvaka saMgha, bhArata jaina mahAmaMDaLa tathA saMyukata jaina vidyArthIgRhanA saMyukata Azaya nIce sva. nAthAlAla pArekhanA avasAna pratye zoka pradarzita karavA zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce eka zokasabhA belAvavAmAM AvI hatI. (10) tA. 23-2-65 maMgaLavAranA roja sAMjanA 6 vAgye saMgha taraphathI saMghanA kAryAlayamAM himAlayamAM AlbarA khAte varSothI vaselA jUnA koMgresI kAryakara zrI zAntilAla trivedIne "himAlaya sAthe joDAyelI mArI jIvanayAtrA"e viSaya upara eka jAhera vArtA lApa yojavAmAM Avyo hate. (11) tA. 6-4-65 maMgaLavAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI rasikalAla mohanalAla jhaverInuM nivAsasthAna-pha lacaMdanivAsa-mAM jANItA ciMtaka ane vivecaka zrI kisanasiMha cAvaDAne jAhera vArtAlApa yojavAmAM Avyo hato. (12) tA. 10-4-65 zanivAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM "rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNanI samIkSA"e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (13) saMdhanA sabhya zrI dAmajIbhAI velajI zAha tathA zrI , dhIrUbhAI gulAbacaMda kApaDiyAne mahArASTra sarakAre je. pI. nI padavIthI tAjetaramAM vibhUSita karyA che temanuM saMgha taraphathI abhinaMdana karavA mATe tA. 19-6-65nA roja majIdabaMdara upara AvelA dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDasa maracanTasa esosIezananA hailamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukha sthAne sanmAna saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. - saMgha dvArA yojAyelAM paryaTana (1) tA. 28 tathA 29 mArca 64 zani-ravi ema be divasa mATe kosabADa-beraDI, jyAM zikSaNasaMsthAo cAle che tenA paricaya mATe saMdha taraphathI saMdhanA sabhyo tema ja temanA kaTaMbIjano mATe eka paryaTana javAmAM AvyuM hatuM ane te paryaTana daramiyAna tenI najIka dahANumAM cAlatA bhAratIya tADaguDa zilpabhavananuM paNa nirIkSaNa karavAmAM AvyuM hatuM. (2) tA. 15-16 oNgasTa zani-ravi ema be divasa mATe pUnA najIka Avela cicavaDa mukAme jaina vidyAprasAraka maMDaLa taraphathI keTalIka zikSaNa saMsthAonuM saMcAlana karavAmAM Ave che tenA paricaya mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMghanA sabhya temaja : temanA kuTuMbIjano mATe cicevaDa-pUnA javA AvavA mATenuM eka . . paryaTana yojavAmAM AvyuM hatuM. (3) tA. 23-24 jAnyuArI 1965 zani-ravi ema be divasa mATe valasADa tema ja tenI najIkamAM ja Avela atula proDakasa javA AvavAnuM eka paryaTana saMghanA sabhyo tathA temanA kuTuMbIjane mATe yojavAmAM AvyuM hatuM. (4) 6 phebruArIthI 17 phebruArI sudhI-ema bAra divasa mATenuM kaccha-darzananuM eka paryaTana saMdha taraphathI saMghanA sabhyo tema ja temanA kuTuMbIjane mATe yojavAmAM AvyuM hatuM. .. vaidyakIya rAhata " saMgha taraphathI, vaidyakIya rAhatanI apekSA dharAvatA bhAI bahenane auSadha tathA Ijekazane kharIdI ApavAmAM Ave che. A madada
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 prabuddha jIvana jaina--jainetaro sau koIne kazA paNa bhedabhAva sivAya ApavAmAM Ave che. A khAtAmAM gayA varSe rUA. 66-82 leNA rahetA hatA ane varSa daramayAna g2a. 1013-15nI madada ApavAmAM AvI, eTale A vakhate rU!. 1079-97 vaparAyA, temAMthI tA. 4-4-64nA roja maLela kAryavAhaka samitinI sabhAe karela TharAva mujaba rUA. 500 saMghanA janarala phaMDamAMthI laIne A khAte jamA karela, eTale ekaMdara cUkavAyelI rakama rUA. 1079-97mAMthI te rUA. 500 bAda karatAM A khAte varSAnte jJa. 579-97nI rakama leNI UbhI rahe che, ane AvatA varSe paNa madada ApavAnuM e ja dhAraNe cAlu rAkhyuM hoi ane AnA uttarottara vadhAre lAbha levAtA hoI A varSe paNa hajAra bArasAnI rakama cukavAze eTale A khAtA mATe rUpiyA beeka hajAranI jarUra raheze. to AnA mATe paNa svataMtra sArA evA bhaMDoLanI jarUra che, jethI jarUriyAtavALA bhAI-bahenone pUratA pramANamAM rAhata ApI zakAya. to AthI dareka lAgatAvaLagatA bhAI bahenone vinaMtI karavAmAM Ave che ke A khAtAmAM sArI evI rakamA pAtA taraphathI athavA anya mitra pAsethI meLavIne mekale. saMghamAM mAMdAnI mAvajatanAM sAdhano paNa vasAvavAmAM Avela che ane te kazA paNa nAtajAtanA bhedabhAva sivAya aneka kuTuMbone ApavAmAM Ave che. saMghanI kAryavAhI tema ja Arthika paristhiti tathA saMgha hastaka cAlatI vividha pravRttiono upara saMkSepamAM khyAla ApavAmAM AvyA che. gata varSa daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinI 16 sabhA bolAvavAmAM AvI hatI. saMghanI Arthika paristhitine lagatI vigato A sAthe sAMkaLelA AvakajAvakanA hisAbo ane saravaiyA uparathI mAlUma paDe che, saMghane gata varSamAM kharca rUA. 7052-36no thayA che, Avaka rU... 2462-27nI thaI che, ane saravALe rUA. 4590-09nI khoTa rahI che tathA prabuddha jIvananI khoTa rUA. 4352-21 rajata jayantIsamArohane lagatA kharca rUA. 2804-59 ane vaidyakIya rAhatamAM rUA. 500 kAryavAhaka samitinI sabhAnA TharAva pramANe ApelA te--ema ekaMdare khoTA. 12246-89 AvI, te ApaNA cAlu janarala phaMDamAM g2a. 27859-92nI rakama paDelI che temAMthI bAda karatAM varSanI Akhare ApaNu janarala phaMDa rUA. 15613-03nuM raheze. A varSe vyAkhyAnamALA daramiyAna temaja prabuddha jIvana rajata jayantI daramiyAna je phaMDa karavAmAM AvyuM temAM rUA. 25604-89 nI Avaka thaI, te rakama tA. 28-8-64nA roja maLelI menejIMga kamiTIe karela TharAva pramANe kAyamI rIjharva phaMDa khAte laI javAmAM AvI che. A rIte rIjharva phaMDa khAte AgaLanA rUA. 1100-00 jamA che temAM A rakama umeratAM ApaNu rIjharva phaMDa rUA. 26704-89nuM thAya che. A varSe dareka pravRttimAM vadhAre kharca thayelA dekhAze tenuM kAraNa moMghavArI aMge thayela vadhAre kharca uparAnta, 1965thI ApaNe saMghanuM varSa IsvIsana pramANe gaNavAnuM nakakI karyuM tenA be mAsa vadhyA eTale ekaMdara kharca 14 mAsanA thayA. vaLI prabuddha jIvananA rajata mahotsava aMge paNa sArA pramANamAM kharca thayo. gata varSamAM thayelA baheALA kharca aMge A bAbato dhyAnamAM levI ghaTe che. saMghanI gata varSanI kAryavAhInA A vRttAMta che. je maryAdA svIkArIne saMdha Aja sudhI pravRttionuM saMcAlana karI rahela che te jotAM gata varSanI kAryavAhI saMtoSakAraka lekhI zakAya. saMghe 36 varSa pUrAM karyA che. vAcanAlaya ane pustakAlaye 25 varSa pUrAM karyAM che ane saMghanA mukhapatra prabuddha jIvane 26 varSa pUrAM karyAM che. Aje aneka saMsthAoe potAnAM makAno karyAM che- e joIne saMghanA mitrA tema ja prazaMsako saMgha mATe athavA to vAcanAlaya ane pustakAlaya mATe peAtAnuM makAna UbhuM karavAnA chellA be traNa varSathI anurodha karI rahyAM che. saMsthAnA sthAyitvane saMsthAnA svataMtra makAna sAthe khUba saMbaMdha che. saMghanA Aje 536 sabhyo che ane temAM keTalAMka arthasaMpanna che, tema ja vizALa samAjamAM sArI lAgavaga dharAve che ane tethI saMghanA AgevAna sabhyo-vAcanAlaya ane pustakAlaya paccIsa varSa pUrAM kare che e vAtane lakSamAM rAkhIne paNa--A bAbata dhyAna upara le to A manorathanI siddhi bahu muzkela nathI. saMghanA sabhyAne A bAbata upara potAnuM citta kendrita karavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. ramaNikalAla maNilAla zAha cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIo, muMbaI jaina muSaka soMgha saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA ane cUMTaNInuM pariNAma * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA tA. 26-6-65ne zanivAranA roja saMghanA karyAlayamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhasthAne maLI hatI, jyAre nIce mujabanuM kAmakAja thayuM hatuM: (1) saMghanA vArSika vRttAMta tathA saMgha ane zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA vikrama saMvata 2020nI sAlanA DITa thayelA hisAbo (je A aMkamAM anyatra pragaTa karavAmAM Avela che) sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyA tema ja saMghanI kAryavAhaka samiti taraphathI rajU karavAmAM AvelA banne saMsthAnA cAlu varSanA aMdAjapatra maMjUra karavAmAM AvyAM. adhikArIo tathA kArya (2) tyAra bAda nIce mujaba saMghanA vAhaka samitinI cUMTaNI karavAmAM AvI. ( 1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha "5 ( 2) paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ramaNikalAla maNilAla zAha cImanalAla jeThAlAla zAha ratilAla cImanalAla koThArI lIlAvatIbahena devIdAsa jayaMtIlAla pharohamAM zAha bhagavAnadAsa popaTalAla " khImajI mADaNa bhujapuriyA 33 ( 3) ( 4) ( 5) ( 6) ( 7) ( 8) ( 9) (17) (18) (19) (20) "" 21 (10 ) caMda lAla sAkaLacaMda zAha (11) pro. ramaNalAla cI. zAha (12) zrI ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvAlA (13) dAmajIbhAI velajI zAha pravINabhAI maMgaLadAsa subodhabhAI ema. zAha maktalAla bhIkhAracaMda (14) (15) (16) 32 ( 2) ( 3) 4) "" * " ke. pI. zAha " khetasI mAlasI sAvalA "" 22 ( 1) zrI dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI riSabhadAsajI rAMkA ( 3) ( 2) ( 4) J zrI zAha jasumatIbahena manubhAI kApaDiyA " kAMtilAla umedacaMda baroDiyA tA. 16-7 15 33 kAryavAhaka samitimAM sabhyAnI pUravaNI tyAra bAda tA. 5-7-65nA roja maLelI saMghanI navI kAryavAhaka samitie kAryavAhaka samitimAM nIce jaNAvelA sabhyonI puravaNI karI hatI: gulAbacaMda talakacaMda zeTha nirmaLAbahena subodhacandra zAha cImanalAla cakubhAI zAha paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA ratilAla cImanalAla koThArI - ramaNikalAla maNilAla zAha cImanalAla jeThAlAla zAha 1) zrI caMdulAla sAkaLacaMda zAha ,, pramukha upapramukha maMtrIo koSAdhyakSa sabhyo 55 17 pravINabhAI maMgaLadAsa zAha kAMtilAla umedacaMda baroDiyA ke. pI. zAha 22 zrI ma. mA. zAha sA. vAcanAlaya-pustakAlaya samiti A samitimAM prastuta vAcanAlaya - pustakAlayanA nIce jaNAvela pAMca TrasTIo adhikAranI rUe sabhyo gaNAya che-- "" 22 "" 13 "" A uparAMta saMghanI kAryavAhaka samitimAMthI nIcenA cAra sabhyonI nimaNUka karavAmAM AvI hatI: ( 4) A rIte vAcanAlaya - pustakAlaya samiti nava sabhyonI bane che ane temAMnA pAMca TrasTIomAMnA eka zrI cImanalAla jeThAlAla zAhanI A samitinA maMtrI tarIke nimaNu Mka karavAmAM AvI hatI. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-65 prabuddha jIvana 55 dharma eTale zuM? [ gata mahAvIra jayantInA prasaMge AcArya rajanIzajI kevaLa prakAzanI vAta karyA karavAthI kaze phAyado na thAya, muMbaI padhArelA te daramiyAna temaNe ghATakopara khAte eka vyAkhyAna ene te anubhava karIe te ja samaja paDe. AMdhaLAne prakAzanI ApeluM tenI sau. pUrNimAbahena pakvAsAe noMdha lIdhelI. te vAtamAM zuM samaja paDe? paNa jo ene AMdhaLApaNAnuM du:kha lAge noMdhanA AdhAre saMkalita karIne temaNe taiyAra kareluM vyAkhyAna nIce to ja AMdhaLApaNAnI pIDAmAMthI upara uThavAnI enAmAM AkAMkSA ApavAmAM Ave che.]. jAgaze prakAza, e maLavAnI vAta nathI, e te jovAnI ane mArA Atmane, anubhavavAnI vAta che. mAnelI vAte keTalIka vAra asatya paNa hoya, dharmasaMbaMdhI tamArI pAse kaMIka kahuM te pahelAM e jANI levuM paNa dekhelI vAta satya ja hoya che. "dekhuM-joyuM tene darzana kahevAya.. jarUrI che ke dharmanI manuSyane zuM jarUra che. ApaNe dharma mATe darzanane artha ja dekhavuM thAya che. vicAra e eka nAnI prakriyA che. ATalA utsuka kema rahIe chIe. zuM dharma vinA manuSya jIvI na paNa darzana virATamAM laI jAya che. jene AvA darzanane pAmavuM zake? keTalAkonuM mAnavuM che ke jIvanamAM dharmanI AvazyakatA nathI. hoya teNe potAnA jIvananI carcA badalavI paDaze. vAto AtmAnI dharmanI vAte nirarthaka che. dharmanuM jIvanamAM koI sthAna nathI. karIe ane carcA judI jAtanI hoya te kaze phAyado na thAya. vAtathI svataMtra thaI jAo, kevaLa vAta karyA karavAthI jamInathI upara uThI dharma saMbaMdhamAM kaMIka vicAra, jijJAsA, kaMIka ciMtana-manana zakAtuM nathI. eTale ja bhagavAna rAmakRSNa paramahaMse kahyuM che ke ApaNe karIe te bahu upayogI thaze. zuM kharekhara dhanA abhAvamAM "keTalAka lokonuM uzyana samaDI jevuM hoya che. upara vizALa AkAmanuSya jIvana saMbhavita nathI? zuM enA vinA jIvanamAMthI zamAM uDavA chatAM tenI najara haMmezA jamIna para paDelA saDelA kaMIka naSTa thatuM hoya tema lAge che? duniyAmAM koIka koIka mAMsanAM TukaDA tarapha hoya che." eTalA mATe vicAronuM koI mUlya bhAgamAM ane ItihAsamAM paNa keTalAkonuM ema mAnavuM hatuM ane nathI, ApaNane eka ja vAtanI gabharAmaNa thavI joIe. ke mane che ke manuSyane dharma vagara kazI hAni nathI pahoMcavAnI. jeonI mAruM du:kha kema na dekhAya? dhArmika thavAnI pahelI zarata che A mAnyatA che ke dharmanI sAthe saMpUrNatayA saMbaMdha tUTI jAya te du:khane bodha. AMkha ughADIe to cAre bAju du:kha sivAya bIjuM paNa kazI harakata nathI, teoe A prayoga karIne joyuM che ke manuSya kaMI nathI dekhAtuM, AkhuM jagata jANe du:khane sAgara hoya tema Aje jeTale du:khI che teTale pahelAM kadi na hato. vizvane lAge che, paNa jarA UMDANathI joIzuM te lAgaze ke du:khanuM mULa zreSThatama vikAsa manuSya che, te chatAM jhADa-pAna, pazu-pakSI enAthI kAraNa te ApaNA potAmAM ja paDeluM che. ApaNe ja ApaNane vadhAre sukhI che. AkhI prakRti sauMdarya ane saMgItathI harIbharI pitAne du:khanI sAMkaLethI jakaDIne bAMdhI rAkhela che. kAMTAnuM vAveche, chatAM mAnavInA hRdayanI saMgItagaMgA sUkIbhaTha thaI gaI che. tara ApaNe pote ja kareluM che. A du:khanuM darzana ane tenA mULamanuSyane A zuM thaI gayuM che? e ekale ja evuM prANI bhUta kAraNa ApaNe pote ja chIe te jo samaja na paDe te mukita che ke je potAnI prakRti, pragati ane svarUpathI vicchinna thaI gayuM saMbhavita nathI. che. jANe koI vikasita choDa mULamAMthI hAlI gayo hoya, tenAM du:khamukita che tyAre ja saMbhavita bane ke jyAre e samaja badhAM mULiyAM DhIlAM thaI gayAM hoya, AdhAra tUTI gayuM hoya, tevuM paDe ke A du:khano killo meM ja cayo che. AzA mAtra eka ja lAge che. dharmanA abhAvamAM bIju zuM thAya ? jANe AnaMdanI koI rahe ke jyAre spaSTa dekhAya ke A du:kha mAruM bolAveluM ja che, saMbhAvanA na rahI hoya, tema jIvana mAtra du:khamaya lAge che. A mAruM mahemAna che. belAvuM to Ave, ane vidAya karI dauM te du:khanuM mULa kAraNa jovA jaIe te dharmathI ApaNe chUTI gayA cAlyuM paNa, jAya. du:khanuM kAraNa huM pote dUra karI zakuM chuM tevI chIe te ja che, dharmanA abhAvamAM manuSya AnaMda, samasvaratA zraddhA te ja dharmane pAme che. ane saMgIta nahi meLavI zake. prAcIna samayamAM koI eka rAjyamAM eka adbhuta luhAra. dharmane koI saMbaMdha AtmA ane paramAtmA joDe nathI. ene kArIgara hatuM. enA kauzalyathI e dezabharamAM prasiddha hate. dUrasaMbaMdha to aMtaranA saMgIta joDe che. dharma e "pojhITIva"- vidhAyaka dUranAM pravAsIo, yAtrIo enI banAvelI cIjo kharIdatA saMgIta utpanna karavAnI eka zAzvata vyavasthA che. ApaNane je hatA. ekavAra bIjA koI rAjAe AkramaNa karyuM, temAM e janmathI maLe che te ja ApaNuM svarUpa nathI. enA sivAya ApaNAmAM rAjya hArI gayuM. rAjA sAthe prajA paNa baMdIvAna banI, A bIjuM ghaNuM ghaNuM che. tene jo vikasita karI zakIe, pallavita luhArane paNa pakaDavAmAM Avyo. badhAMnI sAthe tene paNa jaMjIromAM karI zakIe te to A jIvanamAM ja apUrva AnaMda pAmI zakIe. bAMdhIne eka khADAmAM pheMkI dIdho. ATalA du:khamAM paNa e khUba dharmane saMbaMdha AstikatA yA nAstikatA sAthe paNa nathI. ApaNe zAMta hatuM, kAraNa ke ene parama vizvAsa hato potAnA kauzalya upara, Izvara, AtmA ane zAstrone na mAnIe te cAlI zake, paraMtu ke game tevI majabUta jaMjIro hoya tene paNa e toDI zakaze. eNe dharmane na mAnIe te na cAle. paNa A dharmamAM praveza kayAMthI jaMjIrane tapAsavA mAMDI ke kayAMkathI koIka kaDI nabaLI hoya te. karavo? sauthI pahelAM mane je du:kha che tenuM spaSTa bhAna thavuM tyAMthI jhATako mArIne teDI zakAya. paNa evI kamajora kaDI koI na jarUrI che. tyAra bAda tenAthI upara UThavAnI AkAMkSA, du:khanuM maLI. . eTale ene Azcarya thayuM ke ATalI badhI majabUta ane atikramaNa karavAnI abhIpsA, aMdhakAramAMthI prakAza prati javAnI IcchA, kSatirahita sAMkaLa konI banAvelI che te jarA jouM. bArIkIthI mRtyumAMthI amRta tarapha gati, du:kha upara AnaMda ane sImAnA jotAM eka kaDI upara tenuM potAnuM ja nAma kotareluM maLI AvyuM. sImADA chADIne mukatatA tarapha caraNa vALIe. A ja AkAMkSA, A jaMjIra tenI potAnI ja banAvelI hatI. eNe kapALa A ja abhIpsA bIjI badhI vAte choDIne ApaNane AtmA tarapha kUTayuM, ke A to mArI banAvelI jaMjIramAM ja huM phasAI gayo. eka laI javA zakitamAna thaze. AtmA e kevaLa mAnyatAnI vAta nathI, paNa kamajora kaDI nathI rAkhI. he paramezvara, have mAruM zuM thaze?paraMtu siddha thayelI vAta che, jo prayAsa barAbara thAya to ApaNe aMdarathI avAja Avyo ke, "hiMmata na hAra, gabharA nahi, paNa e siddhi meLavI zakIe. je kauzalyathI ATalI majabUta sAMkaLa te banAvI che te ja
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ para prabuddha jIvana kauzalya ene toDavAmAM paNa samartha banI zake, puruSArtha kara." tenAmAM ekadama hiMmatano saMcAra thayo ane thoDIvAramAM ja te baMdhanamukata thaI gayA. A daSTAMtakathA ApaNane saune lAgu paDe che. ApaNAM hAthapaga ane dimAga ApaNI ja banAvelI kaDIothI bAMdhelA che. jagatamAM koI bIjAnA kedI nathI. ApaNe ApaNAM ja kedI chIe. eTalA mATe bIjAne doSa na do ke teo mArA du:khanuM kAraNa che. je bIjA ja ApaNA du:khanuM kAraNa hoya to tene du:khamukata thavAnI koI AzA nathI. paNa jo huM pote ja mArA du:khanuM kAraNa houM to pUrepUrI AzA che, saMbhAvanA che. e kAraNane jevuM dUra karyuM ke du:kha vilIna thaI jaze. ApaNA du:khanuM smaraNa karo ke kharekhara zuM pIDA che? pratyeka pIDAmAM ApaNe hAthe banAvelI jaMjIranI kaDI dekhAze. ene 'karma' kahIzuM. e karmanI kaDI ApaNane roja bAMdhyA kare che. pratikSaNa baMdhana upara baMdhana baMdhAye ja jAya che ane e baMdhanA dvArA mukatajIvananI saMbhAvanA ochI thatI jAya che. krodha, dhRNA ane mananI kalpanA kaDIonuM nirmANa kare che. ApaNI aMdaranA luhAra covIse kalAka dhamadhokAra AvI kaDIe banAvyA kare che. jAgRtAvasthA tema ja nidrAvasthAmAM A kArya cAlu ja rahe che. svapnamAM paNa krodha, mArAmArI, kApAkApI, hatyA Adi cAlu rahe che. vera, kaDavAzane ApaNe bhUlI zakatA nathI. varaso pahelAM koIe kareluM apamAna ApaNe bhUlI zakatA nathI. balake evA prasaMgone yAda karIne svAdathI vAgoLatA, teTalA ja krodha e prasaMga yAda karatA Aje paNa AvI jAya che ane te apamAnanuM zArIrika ke mAnasika rIte vera levA mana talapApaDa banI rahe che. sauthI meTA padhI ApaNe pote ja chIe. vAstavamAM ApaNe koIne kharekhara charo bheDyo ke nahi tenA savAla nathI. tethI kaMI vizeSa pharaka nathI paDatA. manathI e chaDA bheAMkavAnI, ke.Ine nukasAna karyAnI athavA vera vALyAnI panA karI tenAthI karma te baMdhAI cUkyuM. ekamAM to AdamI bahAra maLe che, bIjAmAM aMdara mare che. e sauMsAca mare che ke nahi te mahattvapUrNa nathI, paNa tame tA jarUra ene mAryo ja--bhale manathI--te mahattvapUrNa che. ntI AvI kaDIonA moTA pahADa khaDakAI jAya tyAre enI nIro dabAI- caMpAIne taraphaDIe, cIse pADIe, paNa chUTakAro thatA nathI. kAraNa ke pahADa meTro jaMgI ane ApaNe enI pAse nAnA pI jaIne chIe. jarA vicArIe ke AvaDA moTA pahADa banyo zI rIte? roja ApaNe ekaeka patthara bAMdhavAnI kriyA bhAlu rAkhIe tA eka divasa e bAjo eTalA mATo thaI paDe ke ApaNe hAlIcAlI paNa na zakIe. ApaNe ApaNI cArebAju AvAM pattharone laTakAvyA che, ane enA bhAra taLe ApaNuM jIvana chUMdAI rahyuM che. je jIvana puraSArtha karIne paramAtmA banavA sarjAryuM hatuM, te ja jIvana karmanI kaDIo dvArA pazutAmAM pariNamyuM. ApaNI pAMkhA kapAI gaI che. jo nirbhara thaI zake tA vizALa vyAmamAM uDavAnI raMbhAvanA che. A karmanA pahADa upara aMtima patthara paDe eTale narka nirmANa thAya che. paNa AmAMthI bacAvanAra eka vastu che ane te ApaNI cetanA. e ekalI cetanA jo jAge te| A badhA bhAra haTAvI zake che, ane te ja meAkSa che. vyaktinAM aMtamAM ghaTanAonAM tAMtaNA banatA ja rahe che, ane temAMthI eka majabUta doraDuM banI jAya che. A dorAne AghAta ApIne teDavAnuM che, ApaNI aMdara banI rahelI DIgmA tADavAnI che, ane navI kaDIo na bane tenI takedArI rAkhavAnI che. aMdara paDelA bIja aMkurita na bane te jovAnuM che. te ja vyakita nirmAtra banI zake. A sthitine bhagavAna mahAvIre nirjarA kahI che. jo manuSyamAM A prakriyA ghaTita thAya te te kramaza: du:khamAMthI bahAra AvI zake, patthonAM killAmAMthI mukata thAya, kaDInAnAM baMdhana tUTI jAya.. kaDIonAM AvAM baMdhanamAMthI mukti meLavavI hoya ta kendra tarapha daSTi pheravA, jyAre ApaNe to mAtra vastu tarapha ja joyA karIe chIe, ahIM ja krAMti lAvavAnI jarUra che. apUrNa gujarAtImAM saMkalana karanAra mULa hiMdI zrI pUrNimAbahena pakavAsA AcArya rajanIzajI tA. 16-7-65 'tame phariyAda karyAM ja kA che ?" (1964nA me mAsanA 'rIDarsa DAIjesTa'mAMthI sAbhAra uSkRta) laMDanamAM eka gharanA oTale eka nAnI chekarI tAro caDAvIne beThI hatI ane havAmAM gusso kADhatI hatI. Aje tenI cothI varSagAMTha hatI, paNa kamanasIbe tenA mAbApane bhADAnA paisA karyAMthI kADhavA tenI haMmezanI ciMtAmAM te vAta cheka meADI sAMja sudhI yAda na AvI, ane Ano tane badalA vALI ApIzuM evI zA ApatA mAbApanA pazcAttApasUcaka zabdo te che.karInA dhyAnamAM ja na AvyA ane te du:khano pATalA mAthe rAkhIne UMdhI gaI. duniyAnI varSagAMThanI badhI bheTo maLata toya te pote ema to kabUla na ja karata ke have huM khUba AnaMdamAM chuM ane pelI vAta huM bhUlI gaI chuM. te pote eka hRdayadrAvaka kahANInI nAyikA banI beThI hatI. ane potAnA mAbApanA dila upara teNe eka evI muMjhavaNa peda karI hatI ke jethI ghaNA divaso sudhI tenI aneka bhUlo mATe tenA mAba pa tene kazuM ja kahI zakatA nahotA. A nAnI chekarI haju mArI najara samakSa spaSTa dekhAya che. ghaNuM jUnuM chatAM ya hajA spaSTa evuM enuM du:khanuM tIvra saMvedana mane sparze che. sAsa sAthe mAre kahevuM paDe che ke te huM pote ja hatI, vaicArika svairavihAranI kSaNeA daramiyAna huM mArI jAtane hajI manAvI zakuM chuM ke mArI upara damadATI karavAmAM AvI che, mane koI samajatuM nathI athavA mArI koI kadara nathI karatuM. taphAvata eTalo ja che ke thoDe ghaNe aMze huM have samajaNI thaI chuM. mArA mitro, khAsa kazA ja dekhItA kAraNa vagara jyAre du:khI thaIne atizaya udAsa thAya che. tyAre, temane paNa huM have samajI zakuM chuM, samajAvI zakuM chuM. "mane tamArI pArTImAM AmaMtraNa kema na ApyuM? huM to tamArI khAsa bahenapaNI chuM. mane ghaNu' da:kha lAgyuM che." Ama sIdhesIdhuM kahevA mATe ghaNu naitika baLa joIe che. (AnA javAba kadAca eTalA saraLa nIkaLe ke mArI phariyAda lulI--pAMgaLI thaI jAya ane jotajotAmAM bhUlI javAya.) ApaNAMmAMnAM ghaNA, jANe peAtAnA pratye keTalA anyAya thayo hoya tevuM moDhuM rAkhIne phare che. ane ApaNe jene vAMka mAnatA hoIe tene potAnI bhUlanA khyAla paNa nathI hoto, ane te potAnI bhUla kabUla paNa nathI karatA tethI ApaNe tobaro vadhu ne vadhu caDato jAya che. vahelAM ke meDA, ApaNe paNa bhUlI jaIe chIe ke ApaNane zuM khUMcatuM hatuM ane khAnagImAM to ema paNa kabUla karIe chIe ke ApaNe phakata eka uttama lAgaNImaya--Avezamaya-mAja mANatA hatA. phariyAdo karavAvALA game te uMmaranA hoI zake che. paNa huM mAnuM chuM ke te badhA nAnapaNathI zarUAta kare che. Self-dramatisation mAMthI-potAnI jAta viSe kalpanAo karyA karavAnA valaNamAMthI--kadAca AvI mULa IcchA utpanna thatI haze. amArI nizALamAM eka che!karI evI hatI ke te AkhA vargamAM badhA tarapha tiraskArathI jotI hatI. amArI mitratAbharI chatAM kadAca kharA dilanI nahi evI) darakhAstone te tarachoDatI hatI ane thoDA thoDA vakhate te gharamAMthI bhAgI jatI. Ane mATe enA varganI ame chokarIone javAbadAra gaNavAmAM AvatI ke ame tenA tarapha nirdayatAthI vartatA hatA, ame tene ramatamAM bhAga levA nahAtA bolAvatA, ame tenA upara damadATI paNa karatA. A badhA anyAyano bhAga mAbApanI ekanI eka mAMe caDAvela chekarI hatI. tenA mAbApanA ghaNA vadhupaDatA lADane lIdhe te peAtAnI jAtane nizALanI rojanI dhamAlamAM gAThavI nahotI zakatI ane potAnA vakhANa mATe tene haMmezAM atizaya jhaMkhanA rahetI hatI.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-15 prabuddha jIvana te vargamAM sauthI lADakI chokarI thavA mAgatI hatI, paNa pitAnA doravAI gayA che athavA te loko sAva ajJAna che, nahitara mAruM A dhyeyane pahoMcI vaLavA jarUrI kazAM pagalAM nahAtI letI. jANe ke eka pustaka jarUra khUba khapate. cAMdInI tAsaka para tene pitAnA hakko joItA hatA. pitAnI rIte ghaNA mAnasika prayatna pachI mAre kabUla karavuM paDe Ama tene te hakka na maLyA, tethI tene badale teNe amArA badhA vize che ke jene eka mahAna kArya mAnIne te pAchaLa meM phariyAda karatA rahevAmAM vALe. ghaNI vakhata ane vicAro kharyA che te sAccesAca eTaluM A chokarInuM zuM thayuM tenI te mane khabara nathI, paNa amArA mahAna nathI. AvI rIte eka vAra manathI kabula karyA pachI mAro paDozamAM eka bahena rahetAM hatAM tenA jevI tenI sthiti thaI haze. ghaNokharo gusso utarI jAya che. mArI phariyAdo viSe vAraMvAra vicAra amArA gharanA pAchalA vADA ane tenA gharanA pAchalA vADA vacce karavAne badale huM vadhu sAruM pustaka lakhavAno nizcaya karuM chuM. eka nAnI divAla hatI. tyAM kharAba mATI ane zaheranI meza (Soot) ApaNe ekAda evI vyakitane jarUra jANatA hoIzuM ke je ema hovAM chatAM ame tyAM bagIce banAvavAno prayatna karatAM hatAM. tethI mAnatI hoya ke tenA uparI bIjA upara pakSapAta kare che, tene potAnA prasaMgopAta ame ekabIjAne maLatAM, namaskAra karatAM ane eka sArA kAmane badale nathI maLato. te pote kadI ema manathI kabula bIjAnI salAha letA. thoDA vakhatamAM ja mane khyAla Avyo ke huM nahIM kare ke tene potAnI zakita ane kAryane yogya badalo lagabhaga je kaMI kahetI hatI tenA pratyuttararUpe te kazI kaDavAzabharI phariyAda maLI ja rahe che. jo te potAnA mAnelA apamAna ane anyAya karatI - kAM te bahu taDako hatA, athavA mAruM ekAda jhADa tyAM vadhu pratye jeTaluM ekAgra dhyAna Ape che teTaluM petAnA kArya pratye Apaze chAMyaDo karI detuM athavA te ene UtaratI jAtanI kalame vaheMcavAmAM to ghaNuMkharuM ene pitAne kazI phariyAdo karavAnuM nahIM rahe. je ApaNe AvelI vA te tenAM bALake tenAM je mUlajhADa khUMdI nAMkhatA hatA ema mAnIe ke ApaNI kazI kadara nathI thatI te ApaNe potAnI vagere vagere. jAtane eka sAdo ja prazna pUchavAnI jarUra che : "zA mATe ema bane che?" thAkIne che Te eka divasa meM tene kIdhuM "jo tame koI divasa ApaNAmAMnA ghaNA nasIbane doSa detA hoya che. mane lAge che ema kabula karaze ke tamAre kazuM paNa sIdhuM UtaryuM che te mArI ajAyabIne kaI pAra nahi rahe." A pachI rame mArI sAthe kadI bolyAM ke je loko potAnA nasIbane vAMka kADhe che tenA pitAnAmAM kaMIka evI khAmI hoya che ke je tene kamanasIba banAve che. mArA pitAnA nathI. meM temane eka meTo saMteSa-jiMdagI pratye phariyAda karavAne- viSayamAM te mane lAge che ke mArI zakita ane vartanane vAMdhe che. jhUMTavI levAno prayatna karele--A tenuM kAraNa hatuM. A khAmInI khabara paDe ke tarata ja ApaNI phariyAda mULathI ja dabAI koIka vakhata Ama phariyAdo karanArane vakhatasara satyanuM bhAna jAya che. thAya che ane mATI Apatti AvatI aTakI jAya che. eka evA bahena nasIbane je rItasara vAMka kADhI zake tema che - jema ke, aMdha, nane huM jANuM chuM. te bALavidhavA hatAM ane potAnA ekanA eka putrane apaMga, anAtha-e loko bhAgye ja phariyAda karatA hoya che. khUba ucheravAnuM kArya temaNe khUba sarasa rIte pAra pADeluM. putrane sAruM Apatti sAme, potAnI khoDane te pitAnA kharA jIgarathI sAmane bhaNatara ApavA mATe pote paNa ghaNA tyAga karela ane athAga pari karatA hoya che. te loko petAnA nirdoSa mitro ke pADozI para du:khane zrama uThAvela. te snAtaka thayo tyAM sudhI te mAne khAsa mitra ane ke roSane Tepalo nathI oDhADatA. bhakata hate. pachI te meTo thayo, potAnA pagabhara thayo ane premamAM paDa. phariyAda karavAnI Teva mATe paNa upAya che. e sAva sAdo , tenI mAthI A kudaratI rIte thatA pheraphAra gaLe na Utaryo, paNa potAne paNa 'tame tamArA pADozIne tamArI jAtanI jema cAha' AvA dekhItI ekaluM lAge che, dIkaro pitAnA tarapha bedarakAra rahe che tevI phariyAdo rIte sahelA siddhAntanI mAphaka te AcAramAM mUkave agharo karavA lAgI. tenA dIkarAnI strI-mitranI te TIkA karavA lAgI. mAne che, chatAM ya tamane ema lAge ke gussAne pAre caDhe che tyAre zAMta karavA dIkaro je kaMI karate tenAthI mAnI kAlpanika phariyAdo eka vakhata A upAya ajamAvI jojo. tamArI jAtane tame DokIthI te UlTI bhabhUkI UThatI. eka bAju mAM pratyeno prema ane bhakita pakaDI sAkSInA piMjarAmAM mUko ane nirdaya rIte tamArI potAnI ane bIjI bAju potAnI kAyadesara jarUriyAta ane mahattvAkAMkSAo jAtane tapAse. vacce te bicAro herAna thaI gayo ane pariNAme mAnI sAthenA du:khada ' "sAkSI, teM evuM te A pAtramAM zuM mUkyuM che ke tuM sArAmAM milananI tene bIka lAgavA mAMDI, potAnI strI - mitra sAthe tene sArI cIjanI AzA rAkhIne beTho che ? te bIjA mATe evuM te zuM jhaghaDo thayo ane tenuM kAma paNa bagaDavA lAgyuM. karyuM che ke bIjA pAsethI tuM hamadardInI AzA rAkhIne beTho che? tuM aNIne vakhate eka mitre mane samajAvI. te sAcuM samajI zake sAccesAca dhAre che teTaluM ja buddhizALI ane bhale che? tuM eve teTalI buddhizALI te hatI ja ane teNe hiMmatathI pitAnI ane te koNa che ke badhA manuSyomAMthI tane ekane ja kazI jAtanuM du:kha, dIkarAnI vacce je lAgaNInuM dorIrUpa baMdhana-je pitAne ane bedarakArI ke anyAya na thavo joIe-ema mAnI beTho che?" pitAnA dIkarAne rUMdhI nAMkhatuM hatuM-tene kApI kADhayuM. dIkarAne tamArI jAta upara tamArI phariyAdone sAmane karavAnuM dabANa pitAnI meLe, svataMtra rIte, kazA paNa baMdhana vagara pitAnI jIMdagI lAvo. loko sAdhAraNa rIte nirdaya ke anyAyI nathI hotA. dekhItI ghaDavA dIdhI. ane tene badale tene pitAne Aje maLI gayo che. rIte lokonI tamArI pratye je bedarakArI ke apamAna lAge tenuM mULa te pote Aje eka svAzrayI, AvakArapAtra ane sukhI dAdImA che. kAraNa ghaNuMkharUM asAvadhatA, bedhyAnapaNu ke phakata kaDhaMgApaNAmAM ApaNAmAMnA ghaNA evA che ke je vAraMvAra phariyAda na karatA hoya che. pahelA phariyAda barAbara tapAse ane pachI tene phagAvI do. hoya, paNa ekAda evI ApaNI mAnItI phariyAda hoya - jene phagAvI tene tame pUro vicAra karyA vagara UMDe utaravA na do ke jayAM te devAnI ApaNAmAM hiMmata nathI hotI. mArI potAnI mAnItI phariyAda jherI jaMtunI jema tamArI lIrUpI lAgaNIomAM ArapAra pasarI jAya.. mArA vyavasAyane lagatI che. jyAre mAruM ekAda pustaka bahAra paDe tamArI phariyAda sAva sAccI hoya te paNa tene mAthe rAkhI tene che tyAre haMmezA mane lAge che ke mArA prakAzake mane pharI eka vAra vicAra na karyA karo. jo mAruM mAne te e phariyAda vagara tame halakA nIce pADI, teNe joIe te rIte tenI jAherAta nathI karI. vivecakoe mane ane nizcayabharyA Dagale pharI zakaze. to pustaka pUrUM vAMcyuM paNa nathI. nahitara te lokoe jarUra pustakane anuvAdikA : mULa aMgrejI : vadhu mAna ApyuM hota. pustaka vecavAvALAothI loko khoTe raste DaeN. cArUzIlA beghANI AI. e. Ara. vAIlI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 prabuddha jIvana aNuracanA kevI che ? bhArata aNuyugamAM pravezI cUkayuM che, eTaluM ja nahi paNa, aNu vijJAnamAM mekhare rahelA dezonI haroLamAM che. AthI aNunA vismaya kAraka vizvamAM DokAIne tenAthI paricita thavAmAM majA paDaze. dareka padArtha eka yA vadhu tattvono banelA che. dA. ta. pANI; be bhAge hAIDrojana ane eka bhAge AkasIjana vaDe banelA che. dareka tattva reNu athavA kaNa (Molecules ) nuM baneluM che, ane dareka raNu aNunuM banela che. ema mAnavAmAM AvatuM hatuM ke aNu (Atom)nuM vibhAjana na thaI zake, paraMtu aNunuM vibhAjana karIne jyAre vijJAnazAstrIe temAM DokAyA ane temAM paramANuonuM darzana karyuM tyAre teo cakita thaI gayA. aNumAM rahelI amApa zakita joI, pratyeka aNumAM temaNe sUryamaMDaLanI sUkSma AvRtti joI. jema sUryanI AsapAsa graho phare che tema aNunA kendra (Nucleus) nI AsapAsa paramANuo ghUme che. gAgaramAM sAgara samAI jAya tema aNumAM sUryamaMDaLa samAI jAya che! tema chatAM pratyeka aNu evaDo nAnA che ke zakitazALI sUkSmadarzaka yaMtra vaDe paNa aNu jovA muzkela che. eka rANumAM asaMkhya aNuo hoya che. chatAM roNu paNa narI AMkhe joI zakAya nahi, to aNu ane paramANu ta kayAMthI joI zakAya ? sAnuM, rUpuM, tAMbu, hAIDrojana, okasIjana, pAro e badhAM tattvAnA vajanamAM phera che. rUpa ane guNamAM phera che tenuM kAraNa temanA aNuonA paramANuonI saMkhyA ane vajana che. A paramANuo traNa prakAranA che: proTona, nyuTrona ane IlekaTrona. dareka ANune tenuM kendra (Nucleus) che ane kendramAM proTona tathA nyuTrona nAmanA paramANu che. ( hAIDrojananA aNukendramAM nyuTrona nathI) kendra bahu nAnuM che, paNa bahu bhAre che. proTona ane nyuTronanuM vajana lagabhaga sarakhuM che. aNune kAMI trAjavAmAM jokhI zakAya nahi. AthI kendranA proTona ane nyuTronanI saMkhyA vajananA ekama tarIke gaNavAmAM Ave che. dA. ta. AkasIjananA aNu kendramAM ATha proTona ane ATha nyuTrona che. mATe kasIjananA aNunuM vajana 16 che. evI rIte yureniyamanA aNumAM 92 proTona ane 146 nyuTrona che. mATe yureniyamanA aNunuM vajana (Atomic weight) 238 che. vIjaLInI samatulA proTonamAM dhana (Positive) vIjaLI che. eTale ke te potAnA jevI vIjaLI dharAvanArathI dUra bhAge che ane RRNa (Negative) vIjaLI dharAvanAra tarapha AkarSAya che. nyuTronamAM vIjaLI ja nathI. aNumAM vadhumAM vadhu vajana tenA kendramAM che, chatAM kendra ochAmAM ochI jagyA roke che. tene bAda karatAM lagabhaga AkhA aNu khAlI che ane te khAlI jagyAmAM ilekaTrona kendranI AsapAsa jhaDapathI phare che. be hAra IlekaTrona bhegA karo tyAre eka proTona ke nyuTrona jeTaluM vajana thAya! IlekaTronamAM proTronanI viruddha RRNa (Negative) vIjaLI che. aNumAM jeTalA proTona hoya teTalA ja IlekaTrona kendranI AsapAsa pharatA hoya che. Ama proTonanI ane IlekaTronanI vIjaLI paraspara viruddha jAtanI hovAthI temanI vacce samatulA jaLavAI rahe che. Ama kasIjananA aNu kendramAM ATha proTona che tethI tenI AsapAsa ATha IlekaTrona dhUme che. yureniyamanA kendramAM 92 proTona che tethI tenA kendranI AsapAsa 92 IlekaTrona phare che. paramANunuM bhramaNa evuM paNa bane ke IlekaTronanI vadhu saMkhyAne lIdhe teo eka sapATIe samAya nahi, tA bIjI trIjI ane cothI sapATI paNa hoya, DuMgaLInA kAMdA para eka upara bIjuM paDa hoya che tema. e dareka sapATIe kendranI AsapAsa e sapATInA IlekaTrona ghUmatA heya che, sUryamaMDaLa ane aNumaMDaLanI vacce taphAvata e che ke sUryamaMDaLanA kendramAM sUrya bahu ja moTo che ane graho nAnA che. aNumaMDaLamAM kendra bahu nAnuM che, paNa bahu bhAre che, paraMtu IlekaTrona te vaLI eTalA badhA nAnA che ane eTalA badhA haLavA che ke aNunA vajanamAM tenA tA. 16-4-6 IlekaTronanI kazI gaNanA ja karavAmAM AvatI nathI. jema dareka grahane potAnI bhramaNakakSA che tema dareka IlekaTronane potAnI bhramaNakakSA che. kevI jhaDapa aNunA adazya jagatamAM DokAvAnI zarUAta briTananA sara viliyama phUMu ukase karI. kharekhara DokAyA kembrija vidyApIThanA josepha jona theAmasana (1856 - 1940) ane tenA ziSya ane sTa tharaphorDa. rUtharaphorDano sAthI hatA haMsa gAIgara (1882-1945) jeNe aNunA kiraNotsarga mApavAnuM gAIgara yaMtra banAvyuM. je ANune sUkSmadarzaka yaMtra vaDe jotAM paNa muzkelI paDe che temAM IlekaTrona paramANue aNunA kendranI AsapAsa kevI ajaba jhaDapathI phare che! badhA paramANunI jhaDapa sarakhI nathI. kAraNa ke teo kendranI ochAvattA aMtare che. je IlekaTrona kendrathI vadhumAM vadhu dUra che te sekanDanA 600 mAIlanI jhaDapathI phare che, je IlekaTrona kendranI najIka che tee sekanDanA 90,000 mAIlanI jhaDape eTale prakAzanI jhaDapathI aradhI jhaDape phare che! sauthI sAdA aNu hAIDrojananA che. tenA kendramAM eka ja proTona che, paNa nyuTrona nathI ane eka ja IlekaTrona proTonarUpI kendranI AsapAsa phare che. eka vicitratA rUtharaphorDanA bIjA eka ziSya nIlsa bAreM (1885-1962) batAvyuM ke sUryanI AsapAsa pharatA graho vidyutamaya nathI, tyAre aNunA kendranI AsapAsa pharatA IlekaTrona vidyutamaya che. jyAre vidyutamaya padArtha pharatA hoya tyAre temAMthI zakita (Energy)nAM mAjA phelAya che. have jo vidyutamaya IlekaTrona bhramaNakakSAmAM pharatAM pharatAM zaMkatanAM mAjAM pasAryA kare te Akhare te tenI vIjaLI kSINa thaIne tenA aMta AvavA joIe. tenI vIjaLInA aMta AvatAM IlekaTrona kendramAM jaI paDavA joIe. nIlsa bAre gaNatarI karI ke eka sekanDanA dasa karoDamA bhAgamAM Ama banavuM joIe. jo ema hoya to aNunuM astitva ja na hoya. nIlsa bAre mekasa plenka ane AInsTAInanA siddhAMtonA Azaro laIne khulAso Apyo ke jyAM sudhI IlekaTrona potapotAnI bhramaNakakSAmAM rahIne phare che tyAM sudhI potAnI zakita gumAvatA nathI. AvuM alpAyu ! aNunA kendramAM zuM che tenI zodha jagatamAM jude jude ThekANe vijJAnazAstrIo karI rahyA hatA. briTanamAM rUtharaphorDa, amerikAmAM viliyama hArkinse ane oNsTreliyAmAM esmata mesAne ekabIjAthI svataMtra rIte zodhI kADhayuM ke ANunA kendramAM proTona ane nyuTrona che. I. sa. 1905mAM keliphorniyA (amerikA)mAM kArla enDarasane navI jAtanA IlekaTronanI zeAdha karI, IlekaTronane RRNa (Negative) vIjaLI hoya che. enDarasane zodha karI ke jyAre keTalAka ANu para vizrvakiraNA (Cosmic Rays) paDe che tyAre temAMthI evA paramANu nIkaLe che, je IlekaTronanI jema varte che. chatAM temAM RNane badale dhanavidyuta hoya che. AthI enDarasane tene pojhITrona eTale pojhITIva (dhana) vidya ta dharAvanAra IlekaTrona nAma ApyuM. pojhITronanuM AyuSya eka sekanDanA eka abajanA bhAga jeTaluM ja hoya che pratiparamANu aNunA kendramAM ApaNe UMDA UtarIe te khovAI jaIe ! I. sa. 1935 mAM jApAnanA hiMDekI yukAvAe (ane enDarsane paNa ) zodha karI ke aNunA kendramAM ANunA paramANuone ekatra rAkhanAra baLa mesana nAmanA paramANu che! te guMdaranuM kAma kare che! pachI jaNAyuM ke mesana paNa be prakAranAM che. 1931mAM eNsTriyAnA vALAMga pAulIe (1900-18) keTalAMka tattvAnAM aNuomAMthI eka viziSTa prakAranA paramANu nIkaLe che evuM zAdhyuM. temane nyUTrInosa nAma ApavAmAM AvyuM. jyAre pojhITrona ane IlekTrona athaDAya che tyAre baMnenA nAza thAya che ane zakita chUTI paDaeN che. aNunA garbhamAM vadhu ne vadhu UMDe UtaratAM jaNAyuM ke paramANuonA nAza kare ( ane pote paNa (anusaMdhAna 61 mA pAne)
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana * zrI muMbai jaina cuvaka saMgha, muMbaI buddha jIvananA tA. 31 mI DIsembara 1964nA roja pUrA thatA varSano Avaka tathA kharcano hisAba Avaka kharca rUA. pai. tA. 16-7-195 lavAjamanA ekaDA AvyA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyAne maphata pratA moklavAmAM Ave che tenA rUA. 2, le jasTa karyA ... ... , lekhe eDa saurASTra TrasTa taraphathI bheTanA varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcanA vadhArA * lavAjamanA kula AvyA bAda: prabuddha jIvananI kopI sabhyone maphata mekalAvI tenA eDajasTa karyA rUA. hai. vyAjanA : DibencarAnA vaskUla AvyA be"kanI phIksa DipojhITa para 2,152.60 1,00 8.0 7 pustaka vecANa para kIzananA varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcano vadhAro janarala phaMDa khAte laI gayA 4,352.21 kula ..... 8,262.81 zrau muMbaI jaina yuvaka saMghane tA. 31mI DIsembara 1964nA roja pUrA thatA varSane Avaka tathA kharcanA hisAba Avaka kharca rUA. pai. aa. pai. 2,522.00 1,008, 07 402.50 531.37 barAbara che. muMbaI, tA. 23mI jUna 1965 3,160.60 75.00 4,59.09 7,052.36 uparanA hisAbo tapAsyA che ane amArA judA riporTa AdhIna 1,514.0 1 ratilAla becaradAsa mahetA pramukha, vizvavAtsalya prAyogika sAMdha 933.87 14.40 * pagAranA pepara kharca chapAmaNI tathA sTezanarI pesTeja kharca paracuraNa kharca vahIvaTI tathA vyavasthAkharca pagAranA makAnabhADuM tathA vIjaLIkharca chapAmaNI tathA sTezanarIkharca Teliphona kharca posTeja paracUraNa kharca oDITarone onararIyamanA pablIka TrasTa eDa-- mInasTrezana phaMDane phALAnA pharanIcara para ghasArAnA vyAkhyAnamALA kharca saravaiyA pheranA mAMDIvALyA saMsthAne ApanI ja gaNI tenA vikAsanA kAmeAmAM yathAyogya phALo noMdhAvI mAne sahAya phaMDa'mAM udAra hAthe phALo ApavA vinaMtI che. rUA. pai. 2,391.60 361,88 211.53 291.86 289,10 1,020,23 35. 0 0 The. 108 e, sI. pI. TaeNMka roDa muMbaI-4 687.92 * 59 rUA. u. 2,391.60 797,10 4,322.87 720.49 30.75 * vijJapti patra * bhAratIya samAjanA AdhArastaMbha nArIjagata che. srIhRdayanI pavitratA ane vatsalatAnI vedI para bhAratIya sAMskRti khaDI che. Aje e ja mAtAonA utkarSa mATe rojI roTInA savAlathI akaLAtI madhyama varganI bahenanA savAlane hala karavA munizrI saMtabAlajInI preraNAthI cAra varSathI mAtRsamAjanI sthApanA karavAmAM AvI che. 8,26,81 saMsthAo te ghaNI che. paNa temAM mukhyatve rAhatanAM kAme thAya che. mAtRsamAja nyAya ane nItinAM navAM mUlyo UbhAM karI bhAratIya saMskRtine anurUpa nUtana samAjaracanA sthApavAnuM ucca dhyeya seve che. AjasudhImAM teNe seMkaDo bahenone svamAnapUrvaka rojIdrArA roTI ApI che. mAlanuM vecANa karavA mAdhavabAganI bAjumAM dukAna che, paNa bahenone kAma karavA mATe makAnanI muzkelI che. bahenonI jarUriyAtane anurUpa jagyA meLavavA mATe mAtRsamAja ApanI pAse Arthika sahAya mAge che. karavA tema ja makAna sahAyaka za. hai. 5,329.12 48.50 1,674.45 0.29 7,052.36 zAha mahetA enDa kaMpanI cArTarDa ekAunTanTasa ADITarsa. caMcaLabahena TI. jI. zAha pramukha, mAtRsamAja udyogagRha
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ devuM: prabuddha jIvana tA. 16-7-65 zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM 31 Disembara 1964nA divasanuM saravaiyuM phaMDo ane devuM rU. pai. rUA. pI. milakata ane leNuM zI rIjharva phaMDa : InvesTamenTasa: (copaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 1,100.00 7 TakAnA dhI InDiyana rUA. pai. rUA. zai. rUA. zai. umero. varSa daramiyAna bheTanA 25,604.89 hyumapAIpa ka. li. nA (phe. ve. DIbenca -------- 26,704.89 5,000.00 5,236,39 5 3 TakAnA kolaTekSa zrI saMgha hastakanAM TrasTa khAtAMo: oIla InDiA li. nA zrI pustaka prakAzana khAtuM: Dabencara 5, 0 0 0 0 0 5,306.0 0 gayA saravaiyA mujaba bAkI 3,033.66 1 0 0 0 0 0 0 ---- - 10,542.39 pharanIcara ane phITIMgsa: zrI mAvajata khAtuM : (copaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 392.52 gayA saravaiyA mujaba bAkI 573.74 umero: umero: mAvajata sAdhana varSa daramiyAna kharIdanA 271.50 ghasArAnI vasula AyA 2,74 395.26 -------- 3,428.2 845.24 bAda: kula ghasArAnA lakhIvALyA 304.24 541.00 paracuraNa devuM 1,447.64 peparasToka(mAnada maMtrIe zrI janarala phaMDa: sarTIphAI karyA pramANegayA saravaiyA mujaba bAkI 27,859.92 prabuddha jIvana aMgeno) 327.00 bAda: varSa daramiyAna Avaka DipojhITa (pAsTamAM) 75.co karatA kharcane vadhAro lezu: (saddhara). 4,590.09 zrI maNilAla makama caMda zAha sArvajanika 23,269.83 vAMcanAlaya ane pustakAlaya 4,455.70 bAda: saMghanI kAryavAhaka InkamaTekSa rIphaMDa aMge 269.55 samitinA TharAva anu sabhyalavAjama aMge papa0.00 sAra vaidyakIya rAhata sTApha pAse 1,058.92 khAte laI gayA. 5 0 0 0 0 6,334.17 prabuddha jIvana' Avaka rokaDa tathA beMka bAkI: kharca khAtethI lAvyA 4,352.21 beMka opha InDiyAnA rajata jayaMtI samAraMbha cAlu khAte 16,90964 kharca khAtethI lAvyA 2,804.59 beMka opha InDiyAnA --- 7,656.80 phIksa DIpojhITamAM 10475.76 15,613.03. rokaDa purAMta - 381.49 -- 27,766.89 kula rU. 47,194:48 paracuraNa khAtAMo: oDITarone riporTa zrI vaidyakIya rAhata khAtuM: " gayA saravaiyA mujaba bAkI 66.82 amee zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha muMbaInuM tA. umera: varSa daramiyAna kharca 1,013.15 31-12-64nA divasanuM saravaiyuM majakura saMdhanA cepaDAo tathA vAucaro sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDayuM che. bAda: zAha mahetA enDa kuM, varSa daramiyAna bheTa 59.00 muMbaI. 23mI jana 1965 cArTarDa ekAunTanTasa zrI janarala phaMDa oDiTarsa khAtethI lAvyA, saMghanI kAryavAhaka ka siddhio tuccha che samitinA TharAva eka yogIe Adi zaMkarAcArya pAse AvIne kahyuM: "meM anusAra 5 0 0.00 yogamAM apAra siddhio prApta karI che. huM AkAzamAM UDI paNa 559.00 pa20.97 zakuM chuM," ane teNe sAcosAca AkAzamAM uzyana paNa karI batAvyuM. zrI satyama zivama suMdarama e nIce Avyo eTale zaMkrAcAryo pUchayuM : "A siddhi pustaka prakAzana khAtuM: prApta karatA tene keTalo samaya lAgyo ?" gayA saravaiyA mujaba bAkI 1,670.61 gIrane uttara Apyo : cAlIsa varSanI tapasyA pachI huM bAda: pustaka vecANanA A siddhi meLavI zakyo chuM." kula AvyA 698.30 zaMkrAcArye kahyuM: are bhAI! ekAda nAnakaDuM pApa karI - - --- 972.31 kAgaDAno avatAra meLavI lIdho hota to ye tuM UDI zakata. te nAhaka zrI bodhisatva pustaka prakAzana khAtuM : cAlIsa varSa veDaphI nAkhyAM." gayA saravaiyA mujaba bAkI 288.62 bAda: pustaka vecANanA AvyA 173.87 zaMkrAcAryanA vacanane dhvani yogInI samajamAM AvI gayo. 114.75 tatkAla AcAryanA caraNa pakaDI lIdhAM. zaMkrAcArye kahyuM, "yAre paNa ------ 1,6 08.03 koI siddhi sthAyI zAMti nahi Ape. e to kevaLa cittamAMthI ja ' maLaze. ane A zAMti maLe to enI AgaLa bIjuM badhuM tuccha che." kula rU. 47,194.48 1,079.97
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-07-65 prabuddha jIvana zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI rUA. pai. ,919,94 tA. 31 Disembara 1964nA roja pUrA thatA varSane Avaka tathA kharcanA hisAba Avaka rUA. pai. rUA. pai. kharca rUA. pai. vyAjanA: TrasTanA uddeza aMge kharca: sIkayurITIonA 160.00 pepara lavAjamanA 542.56 DabencaronA 1,393.75 mANasAne pagAranA 4,69.98 1,553.75 makAnabhADuM tathA vIjaLI kharca 617.68 bheTanA pustakonuM bAInDIMgakharca 119.72 1,322.75 - - pustakonA lavAjamanA 1,063.0 0 vyavasthA kharca : paracuraNa Avaka: pharanIcara rIpersa, IlekaTrIka rIpersa tathA paracuraNa kharca 87.20 pastI vecANanA 13.46 vImAnA primiyamanA 48.75 pAsabuka vecANanA 57.15 oDITarone onararIyamanA 7. o e pustaka meDA AvavAthI sTezanarI tathA chapAmaNI kharca 141.29 tathA khovAI javAthI daMDanA 12.75 ghasAronI: 13.76 pharanIcara upara 112.31 4,133.26 pustako upara 72 0. 4 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane vadhAro 3,731,77 -- 1,072.24 832.85 kula rUA. 7,865.03 aNuracanA kevI che? ' (58 mAM pAnAthI cAlu) nAza pAme) evA pratiparamANumAM A pejhITrona eka ja nathI, 30 che! khavAI jaze! aNunA garbhamAM UMDe UtaravuM e vijJAnazAstrIonuM kAma che, ApaNuM nahi, ApaNe temAM khovAI jaIzuM ! AthI ApaNA mATe ANunI sthAyI racanA ja pUratI che jemAM kendramAM proTIna ane nyU Trona nAmanA paramANu che ane kendranI AsapAsa IlekTrona paramANuo phare che. bIjA badhA paramANuo asthAyI che, jemanA alpa'tia9pa jIvanakALane mApa paNa muzkela che. paraMtu vijJAnazAstrI e temAM UMDA UtarIne aNuzakitanA vinAzaka tema kalyANakArI guNo zodhI kADhayA ane te mATe aNuzakitane nAthI paNa kharI. AIsoTopa chelle AIsoTopanI vAta. e nAma bahu vaparAya che, paNa sAmAnya mANasane te e amUrta (Abstract) lAge che ke AIseTapa zuM che tene tene khyAla nathI Avato. eka tattvanuM astitva judA svarUpa hoya. ApaNe yureniyama - 235 nI oLakhANa karI eTale ke e dhAtunA eka aNunA kendramAM 92 proTIna ane 143 nyUTrona hoya che. eTale ke tenA eka aNunuM vajana 235 thayuM. paraMtu yureniyamanA evuM paNa aNu kendra hoya che jemAM 92 proTona ane 146 nyUTrona hoya che. tenuM vajana 238 thAya che. Ama yureniyama judA AIsapa rUpe astitva dharAve che. polenDanI kanyA ane phrenca vijJAnazAstrI piara yurInI patnI merI kayurIe zodha karI ke eka ja tattva dA judA svarUpe astittva dharAvatAM hoya che. AIsoTopa grIka zabda che jeno artha "eka ja jagyA" thAya che. 100 jeTalAM tattvo che temane nakazo banAvI darekane akeka khAnAmAM mUkI temanuM vargIkaraNa karavAmAM Avela che. eka tattva judA judA svarUpe astittva dharAvatuM hoya tyAre temanA aNuonA kendranI racanAmAM phera paDato hoya che. temanI rAsAyaNika prakRti te ekasarakhI ja hoya che, paNa aNuvajanamAM jarAka phera paDe che ane bhautika prakRtimAM jarAka phera paDe che, AthI judA judA svarUpa dharAvatuM tattva A nakazAmAM tenA sthAne ja eTale ke, eka ja jagyAe rahe che. mATe A svarUpane "AIsoTopa" nAma ApavAmAM AvyuM. dA.ta. yureniyamanuM eka svarUpanuM aNavajana 235 che, bIjAnuM 238 che. moTA bhAganAM tattvonA aNuo judA judA svarUpe astitva dharAve che, pachI teo sthAyI (Stable ) hoya ke asthAyI (unstable athavA radioactive) hoya. asthAyI kula rU. 7,865.03 eTale kiraNotsargI tattvonA AIsoTopa saMzodhanamAM upayogI che. dA.ta. kArbana ane phosapharasanA AIsoTopa tabIbI, jIvazAstrIya ane audyogika saMzodhanamAM upayogI che. teo kiraNosaga hovAthI teo kayAM jAya che te jANI zakAya. dA.ta. muMbaInA bArAmAMthI kAMpa khodIne bIje kayAMya nAkhave che te te evaeN ThekANe nAkhavo joIe ke juvALanA pravAhamAM te pAchA bArAmAM na Ave paNa bIje ja jato rahe, AthI temAM kiraNotsargI kArbananA AIseTapa meLavI dIdhA hoya to tene bIje padharAvI dIdhA pachI te kayAM jAya che te tenA kirasotsarga vaDe jANI zakAya. evI rIte vanaspati, prANI ke manuSyanA zarIramAM amuka auSadha ke rasAyaNa kayAM jAya che te alpamAtrAmAM kiraNotsargI AIsoTopa meLavavAthI jANI zakAya. reDiyamano upayoga kensaranA kozone nAza karavAmAM vaparAya che. tene kiraNotsarga taMdurasta koza karatAM kensaragrasta koza para vahelI asara kare che. AthI kiraNotsargI AITopa zarIramAM dAkhala karyA pachI teo zarIramAM kayAM che ane kayAM kAma kare che tenI upara cAMpatI 'najara' : '! zakAya che. kiraNotsargI AIsoTepa khetInA vikAsamAM paNa upayogI che. temanA vaDe bIjanI cikitsA (treatment) karyA pachI e bIja vAvavAthI temanA vaDe rogamukata khetI thAya che ane sAro pAka maLe che. dhAro ke 100 phITa UMcuM sAga ke devadAranuM jhADa che ke 350 phITa UMcuM reDavuDanuM vRkSa che ane tene viSANu(Virus)janya roga lAgu paDe che, tenI cikitsAmAM kiraNotsargI tattvanA AIsoTepa tenA zarIramAM dAkhala karavAmAM AvyA che. te AvaDI vizALa kAyAmAM te jaMtuo kayAM che ane zuM kare che te kaMI bahArathI bIjI rIte jANI na zakAya. temanA kiraNotsarganA kAraNe ja temanI upara 'najara' rAkhI zakAya. Ama kiraNotsargI tattvonA AIsoTopa ghaNI rIte upayogI che. (`janmabhUmi ane pravAsI'mAMthI sAbhAra udhRta ) vijayagupta maurya viSayasUci pRSTha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane vArSika vRttAMta ane cUMTaNInuM pariNAma. dharma eTale zuM? AcArya rajanIzajI 55 tame phariyAda karyA ja kare che? AI. e. Ara. vAilI 56 ANuracanA kevI che? vijayagupta maurya 58
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-65 devuM.. zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31 mI Disembara 1964nA divasanuM saravaiyuM De ane devuM milkata ane leNuM zrI sthAyI phaMDa InvesTamenTa : (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 24,561.00 sIkayurITIo: 3, pai. - pai. zrI pustaka phaMDa : gayA saravaiyA mujaba bAkI 4 TakAnI sane 1967nI (ve) 5,50 0.00 zrI pharanIcara phaMDa: saurASTra gavarnamenTa lona 4,0 0 0.00 3,993.75 gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,40 0.00 pablIka li. kuM.nA DIbencara: 7 TakAnA rAvaLagAMva sugara pustako aMge DipojhITa 5,086.00 mAsika aMge DipojhITa phA li.nA DIbecara 10, 0 0 0,00 10,000,00 25.00 paracuraNa devuM: 5 1/4 TakAnA dhI Ise zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha. 4,455.70 sTAnDarDa . li.nA DIbeMcaro 5,000.00 5,273.00 ---- 9,566.70 5 TakAnA dhI tAtA ejInIyarIMga enDa 42,027.70 amAe zrI maNilAla mokamAMda zAha sArvajanika vAcanAlaya lokomeTIva ke. lI.nA ane pustakAlaya, muMbaInuM tA. 31-12-64nA divasanuM saravaiyuM majakura DIbeMco 6,000.0 0 6,163.50 saMrathAnA copaDAo tathA vAucaro sAthe tapAmyuM che ane barAbara mAluma paDayuM che. 25, 0 0 0.00 25,43,25 zAha mahetA enDa kuM. pharanIcara: (cApaDA pramANe) muMbaI, tA. 23 mI jUna 1965. cArTarDa ekAunTanTasa gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,740.52 umero: varSa daramiyAna kharIdInA 570.41 jaina darzana tathA saMskRti pariSada (zrI jaina zvetAMbara terApaMthI mahAsabhA taraphathI nIcene paripatra prakA 3,310,93 zana mATe maLe che. ) bAda: kula ghasArAnA pravRta pariSadanuM prathama adhivezana gata varSa bikAneramAM sapha- lakhI vALyA: saMvata LatApUrvaka saMpanna thayuM hatuM. temAM 22 zodhapatro vAMcavAmAM AvyA 2019 sudhI. 1,067.52 hatA. A adhivezanane riporTa zepa sAthe bahu jadithI prakAzita cAlu varSanA karavAmAM Avaze. 5 TakA lekhe 112.31 A varSanI darzana pariSadanuM adhivezana AgAmI tA. 15, 16, ----- --- 1, 1 9,83 17 tathA 18 mI oNkaTobaramAM thaze. sthAnanI sUcanA yathAzita - 2,131.10 karavAmAM Avaze. pustaka: (kharIdakiMmate). adhivezanamAM bhAga levAvALA vidvAnone anurodha karavAmAM gayA saravaiyA mujaba bAkI 10,208.09 Ave che ke pitAnA zodhapatra, sAra sAthe 15 mI sapTembara sudhImAM umera: varSa daramiyAna kharIdInA 1,083.37 kAryAlaya upara maklI Ape. vizvavidyAlaya, saMsthAne tathA prAya mahAvidyAlayone 11,291.46 anurodha karavAmAM Ave che ke pariSadanA adhivezanamAM pratinidhidA bAda: kula ghasArAnA lakhIvAyA:mokalIne sahayoga Ape. saMvata 2019 sudhI. 6,475.92 'A adhivezanamAM nIce jaNAvelA vibhAge raheze : cAlu varSanA 15 TakA lekhe 72 0.54 (1) jaina darzana (ka) bauddhika darzana, (kha) AcAra nIti, 7,2 07.46 (ga) nyAya. --- ----- 4, 84, 7 jaina Agama, pAhuDa, niryukita, curNA vagere sAhitya. leNuM: jaina sAhitya naMbara 2 nI pachInuM, prAkRta, saMskRta tathA InkamaTekasa rIphaMDa aMge 95.73 apabhraMzamAM. zrI. ela. ema. mahetA 314.90 Adhunika bhASAomAM jaina sAhitya. ---- -- 1,270.63 je na bhASAtattva rokaDa tathA beMka bAkI: jaina itihAsa tathA sAmAjika adhyayana. dhI beMka opha I. lI. nA cAlu khAte 842.69 jaina sAhityamAM Tekanikala vijJAna. rokaDa zIlaka 16.41 jaina purAtattva. (9) kaLA. zI Avaka-jAvaka khAtuM: dharma tathA darzananuM tulanAtmaka adhyayana. gayA saravaiyA mujaba bAkI 4,520.85 (11) bhAratanI bahAra jaina dharma tathA tenuM adhyayana. umero: varSa daramiyAna Avaka sarva patravyavahAra nIcenA saranAme karo. karatAM kharcane vadhAre 3,731.77 saMyojaka: jaina darzana aura saMskRti pariSada --------- 8,252.12 The zrI jaina zvetAmbara terAyI mahAsabhA, 3, pArgIjha carca sTrITa, klakattA = 1. kula rUA. 42,027.70 mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa :45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. mudrasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa. keTa, muMbaI, che --~ 891e
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-1266 vArSika lavAjama g2a, 4 prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM nasakaNu varSa 27 : a kaNa muMbai, ogasTa 1, 1995, ravivAra AphrikA mATe ziliga 8 taMtrI : paramAnaMduM kuMvarajI kApaDiyA bhAratIcAnI tArkikatA -2 (DA. estera salAmananA A lekhano pahelo hapto tA. 1-7- panA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avyo che. temAM pAnuM 4, paheluM kAlama, trIjA pArigrAphamAM 'ArSa agha' chapAyela che tenA sthAne 'Arya adra' (Ardraka) ema vAMcavuM. pAnuM 43 pahelA kolamamAM 20mI lIMTInI zarUAtamAM 'upAyahAdhya' ema chapAyuM che tene sthAne 'upAyadaya' ema vAMcavuM. A nAmanA bauddha nyAyano eka graMtha che. taMtrI) Bu zrI mubai jaina yuvaka sauMnu pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 20 paisA nyAyasUtramAM kathAnA traNa prakAra batAvyA che: vAda, jalpa, vitaNDA. vAdamAM vAdI ane prativAdI pakSa ane pratipakSanI rajuAta kare che ane pramANa ane tarkathI tenuM samarthana kare ane ekabIjAnA matanuM khaMDana karavA prayatna kare che. eka ja vastu aMge be mata hoya ane te sAmasAmA mUkavAmAM Ave to te pakSa ane pratipakSa bane che; dA. ta. 'AtmA nitya che. ' ane 'AtmA nitya nathI; " paNa 'AtmA nitya che' ane 'buddhi anitya che' e pakSa ane pratipakSa nathI. jalpamAM paNa A ja prakriyA hoya che. vAdathI eno bheda e che ke vAdamAM tattvabubhutsA eTale ke sAcI hakIkata jANavAnI IcchA preraka hoya che ane jaya, ke parAjayanI cintA karyA vinA prAmANikapaNe vAdI ane prativAdI ekabIjAnuM khaMDana karI potAnA matanA samarthAnamAM dalIlo raju kare che, jyAre jalpamAM najara mukhyatve vijaya sAme hoya che ane prativAdIne mUMjhavavA mATe ane te rIte vijayanI zakayatA UbhI karavA mATe vAdI chala, jAti (asattara), nigrahasthAna (dAya ApI vAdIne harAvavA) ane mahAvidyA prakAranA jaTila nyAya-vAkayono upayoga kare che ane A rIte prativAdInA matanuM khaMDana ane peAtAnA matanuM sthApana karavAnA prayatna kare che. vitaNDAmAM paNa vijaya pratye ja najara hoya che, paNa jalpathI teno bheda e che ke, jalpamAM pratipakSanI sthApanA hoya che, jyAre vitaNDAmAM pratipakSa raju karyA vinA vAdInuM khaMDana karavAmAM Ave che. jalpa ane vitaNDAmAM chala, jAti (asaduttara) ane nigrahasthAnano chUTathI upayoga thAya che, jyAre vAdamAM jANI joIne chala ane jAtinA upayoga thato nathI. kayAreka carcAnA AvezamAM thaI jAya to bhale. ane nigrahasthAna--doSa batAvI koI vAdIne rokavA ke harAvavA--tene paNa prayoga jo tenA dvArA satyAnveSaNamAM madada maLatI hAya tA ja karavAmAM Ave che. dA. ta. vAdInI dalIlamAM viruddha hetvAbhAsa eTale ke evA hetu je vaDe peAtAne aniSTa vastu ja siddha thAya--hoya to te batAvavA ja joIe. nahIM to e je siddha karavA mAgatA hoya tenAthI viparIta siddha thaI jAya ane to pachI matabhedanuM kAraNa rahe nahIM, e ja rIte potAnA siddhAntathI asaMgata vAta karI hoya to tenuM dhyAna doravuM joIe. Ama apariAddhAnta nAmanuM nigrahasthAna prayojAya che. TUMkamAM je nigrahasthAna batAvavAthI satyAnveSaNa saraLa bane ane pratipakSIne satyanI khAtarI thAya tevuM hoya tevAM nigrahasthAna prayojAya che. teNe koI dalIla samajavAmAM vAra lagADI ke uttara tarata na Apyo ke nyAyavAya (Syllogism) raju karavAmAM thoDuM UlaTasUlaTa karI nAkhyuM ke tenAthI kazuM arthahIna bAlAI gayuM ke punarukita thaI vagere, te vAte vAte tenA tarapha tenuM dhyAna doravAnI jarUra nahI, jyAre jaMlpa ane vitAmAM nAnAmAM nAnI bhUla ke azakita zodhyA jakaravAnI vRtti hoya che, jethI bIjo mANasa mUMjhAI jAya ane dalIla karavAmAM pAchA paDI jAya. prativAdInI dalIlamAM niranuyAyAnuyoga--eTale teNe doSa na hoya tyAM doSa batAvavAno prayatna karyo hoya ane vAdI jo puravAra karI zake ke potAnI dalIlamAM e doSa nathI ja ane hetvAbhAsa-e be nigrahasthAna prayojAtAM kathA--carcAnA anta AvI jAya che, kAraNa ke ekanI dalIla khoTI Thare che ane bIjAnA matanuM sthApana thaI jAya che. vAdamAM satyAnveSaNanI vRtti hoya che, jyAre jalpa ane vitAmAM bIjAne harAvI vijaya prApta karavAnI IcchA pradhAna hoya che. vAda mATe bhAge guru-ziSya ke ziSyo ke eka ja zAstranA satyAnveSI abhyAsI ke mitra eTale ke hitecchuo vacce ane kayAreka be saMpradAyanA satyAnveSI anuyAyIo vacce paNa saMbhave che, jyAre 5 ane vitaNDAmAM vijaya dvArA potAnuM ane potAnA saMpradAyanuM mahattva sthApavAnA ja IrAdo hoya che. vAda drArA ApaNe joyuM tema jJAnaprApti ane prApta jJAnanuM parizodhana ane paripAka thAya che. have evuM kyAreka bane ke pratipakSI jJAnI hoya chatAM asahiSNu hoya ane koI peAtAnI sAme viruddha pakSanI tarapheNamAM dalIla kare enAthI akaLAto hoya to jijJAsue peAtAno pakSa raju karavAno Agraha rAkhavA nahi ane tenI pAsethI je jJAna maLe tenA vicAra ane parIkSA karI potAnA jJAnanuM parizodhana karI levuM ema nyAyasUtrakAra kahe che. nyAyasUtrakAre amuka saMjogAmAM chala, jAti, nigrahasthAnanI anumati ApI che. jyAre koI gurune ema lAge ke koI prativAdInI dalIlonI asara potAnA kumaLI buddhinA vidyArthIo upara viparIta thaze ane chatAM jo te prativAdIne harAvavA muzkela hAya ke tAtkAlika koI dalIla maLe nahIM to chala jAti vagere paNa prayoga karavA, paNa javalle ja-potAno siddhAnta bhayamAM hoya ke ziSyA upara viparIta asara thavAnI zakayatA hoya athavA pratipakSI atyanta garviSTha, jJAna pratye udAsIna ke kevaLa dhana, kIti ke sattA prApta karavAnI IcchAvALA hoya tyAre ja. paNa nyAyasUtrakAre khAsa sUcana karyuM che ke jalpa ane vitaNDAnA prayoga kayAreya arthalAbha ke khyAti vagere sthULa laukika lAbhA mATe 'svecchAe karavA
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 prabuddha jIvana nahi, jJAnanA saMrakSaNa mATe ja na chUTake karavA. A parathI kathAnA kSetramAM je UMcI kakSA bhAratIyoe prApta karI hatI te spaSTa thAya che. vyavahAramAM A AdarzanAM bhinna bhinna svarUpa najare paDe che ane satyAnveSaNa ane vijigISA--vijayanI IcchA--e banne prayojana mizrita svarUpe jovA maLe che. vAda, jalpa, vitA vaccenA bheda zAstrIya che. vyavahAramAM A prakAro spaSTapaNe hatA ema kahevuM muzkela che. 'ApaNe jalpa ke vitaNNA karIe' ema kahIne koI carcAnI zarUAta bhAgye ja kare. carcAnI zarUAta ta vAda svarUpe ja thAya ane AgaLa jatAM temAM vAda, jalpa ke vitakuDAnAM lakSaNo dAkhala thAya. jANI joIne chala, jAti vagerenA prayoga karavAmAM Ave che ke nahi te pramANe dArzanika graMthamAM koI agatyanA muddAnI carcA parathI Ano khyAla AvI zake che. je kathAo vAstavamAM thatI tene AdhAre naiyAyikoe kathAnI zAstrIya carcA karI ane tenA vibhAgo pADayA ane A zAstrIya jJAnane AdhAre pachI loko kathAnA prakAranA ke chala, jAti, nigrahasthAnano nirdeza karavA lAgyA. bauddha naiyAyika dharmIta apramANika dalIlane thAmAM anumati ApatA nathI ane pratipakSa vinAno pakSa saMbhave nahi, tethI jalpa ke vitaNDA jevA prakAro temane mAnya nathI. apramANika yukita dvArA kadI koIne harAvI zakAtuM nathI ane jJAnanuM saMrakSaNa saMbhavatuM nathI. dharmakItino mata vadhAre nyAyapura:sara che ane naitika che, jyAre naiyAyikoe laukika vyavahArane AdhAre vibhAga pADayA che. di *nAga ane dharmIta pahelAMnA bauddha naiyAyikoe nyAyasUtranI jemaja nIti ane nigrahasthAnanuM vivecana karyuM che. . tethI temane nyAyasUtra jevuM vargIkaraNa mAnya haze ema lAge che. akalaMka pahelAMnA jaina tArkikone dharma ane dArzanika siddhAntanuM saMrakSaNa thaI zakanuM hoya to chala, jAti, nigrahasthAnanA prayoga sAme vAMdho nahIM hoya. siddhasene potAnA vAdapaniSad, vAda ane nyAya dvAtriMzikAemAM vAdI-prativAdI kevI yukitao dvArA jaya prApta kare che tenI mazkarI karI che. haribhadrasUrIe peAtanA vAda ane yama aTTakomAM traNa prakAranA vAdanuM varNana karyuM che zuSkavAda, vivAda ane dharmavAda. sajanano koI garviSTha, krUra, adhArmika ane ajJAnI prati vAdI sAthenA vAda te zuSkavAda anudAtta, anudAra, ekAMtavAdI ane laukika lAbha IcchatA prativAdI sAthenA chala, jAtinA prayogathI bharapura evA vAda te vivAda. koI jJAnI jene koI matanA durAgraha nathI tevA mANasa sAthenA vAda te dharmavAda. A vargIkaraNa nyAyasUtranA vargIkaraNane maLatuM che, ema jaNAya che ke sau prathama akalaMke ema batAvyuM ke tattvanI sthApanA karavA mATe pramANika sAdhanAnA ja upayoga karavA joIe. apramANika dalIlAne kathAmAM sthAna ja na hoya to vAda ane jalpanA bhedanA koI artha rahetA nathI ane vitA sAcA vAda nathI, vAdAbhAsa che. akalaMka pachInA jaina ciMtakoe akalaMkanuM anusaraNa karyuM che. mAtra yazovijayajI jarUra paDe tyAM saMjoge jotAM tarakIbo karavAnI anumati Ape che. (vAda dvAtrizikA 8.6). hemacandrAcArya vAda ane jalpane bheda karavAnuM koI kAraNa jotA nathI. zruti nigrahasthAnanI vAdanI sAthe kAMI asaMgati nathI. cAbuka vagerenA upayoga pratipakSIne vAdamAM harAvavA mATe na thaI zake, paNa nigrahasthAna vagereno upayoga anupapanna nathI. bIjo je bheda batAvyo che ke vAda satya nirNayanI IcchAthI prerita hoya che, jyAre jalpa pAchaLa khyAti ke dhana ke evA koI lAbha meLavavAno IrAdo hoya che, paNa A barAbara nathI. vAdamAM paNa satyanI sthApanAnI sAthe sAthe vijayI vAdIne dhana, pratiSThA vagere to maLe ja che. Ama A bAbatonI preraNA dareka vAdamAM rahevAnI, kAraNa ke mAnava mATe A prakAranI tA. 1-8-65 IcchAe ane abhilASAo svAbhAvika che. sAmAnya saMjogAmAM koI sAro mANasa apramANika dalIla ke tarakIbathI pratipakSIne harAvavAnI ke dhana vagere prApta karavAnI IcchA kare nahIM. vAdamAM kayAreka jAti eTale asaduttara chatAM sAcA tarIke khapI javAnI jenI zakayatA hoya tevA uttara ApavAnI jarUra UbhI thAya che, athavA tevI dalIlane ajANatAM upayoga thaI jAya teTalA mAtrathI vAdanA eka navA prakAra svIkAravAnI jarUra nathI. Ama chatAM paNa vAdi devasUrie vAdanA be prakAra mAnyA che-- tattvaniNinISuvAda ane vijigISuvAda. jaina naiyAyiko vAdamAM vijigISAnuM tattva svIkAre che--vijaya prApta karavAnI IcchA paNa vijaya eTale satyanI sthApanA. Ama zAstrIya rIte te temanI kalpanA nyAyamatathI alaga paDatI nathI. chala, jAti, nigrahasthAnanA vyavahAramAM upayoga thAya che teTalA pUratI taiyAyikoe temanI noMdha lIdhI che, paNa ApaNe joyuM tema dharmakIti, akalaMka, vighAnanda tevA prayogane anumati ApatA nathI. vAda ane jalpa vacceno bheda ghasAI javAnuM eka kAraNa e hoI zake ke pAchaLathI vAdamAM vijaya prApta karIne rAjyamAM pratiSThita sthAna ke potAnA saMpradAyane mATerAjakIya svIkRti meLavavAnuM anivArya banI gayuM ane vijigISA badhA ja vAdonI pAchaLa rahetI. ane tema hovA chatAM e abhipreta hatuM ke pratyeka vAdI banI zake teTalI pramANika rIte prativAdIne harAvavAno prayatna kare, vitaNDA viSe thoDIka spaSTatA karavI jarUrI lAge che. vitAmAM koI matanI sthApanA nathI hotI, mAtra prati pakSInA matanuM khaMDana hoya che. vaiNDikane koI mata sthApavAnA hotA nathI. AnI mazkarI karavAmAM AvI che. vaiNDika jo koi mata hAvAnuM kabUla kare ke koI mata ke pakSa ke vAta svIkAre te te daitaNika maTI jAya ane jo tema na kare te te laukika ke parIkSaka kazuM ja rahe nahIM ane tenAM vacanA mithyA pralAparUpa banI jAya. bIjI bAjue ApaNe joIe chIe ke mAdhyamiko, jayarAzi jevA tArkiko ane zrIharSa vagere kevalAd tIoe vitaNDAnI paddhati svIkArI koI matanI ApanA karyA vinA pratipakSInuM khaMDana karyuM che. te zuM A badhA kevaLa hAsyapAtra hatA? kahevuM paDe che ke vAtsyAyana, udyota, vAcaspati vagere badhA ja naiyAyika vaitaNvikanuM sAcuM mUlya AMkI zakyA nathI. buddhanA samayanA saMya belakudyutane paNa caitaTika kahI zakAya. temanI dalIla e hatI ke sAmAnya rIte prameyanI siddhi pramANathI karavAmAM Ave che ( meyasiddhi: pramAdri ), paNa je pramANanuM lakSaNa ApaNe barAbara je ApI zakatA na hoIe te ApaNI pramANanI kalpanA pAyA vinAnI che ane tethI prameyAnI siddhi saMbhave nahIM. Ama koI paNa vastu"nuM sAcuM jJAna thAya che ema kahevuM muzkela che. barbIjAnI apekSAe vastuo jANI zakAya, svataMtrapaNe nahIM, tethI vastuo ni:svabhAva che ema mAdhyamika bauddhoe dalIla karI. jayarAzie pramANenAM lakSaNamAM ItaretarAA vagere doSo batAvyA ane e rIte batAvyuM ke koI pramANamAM jJAna ApavAnI yogyatA nathI, ane sAcuM jJAna saMbhavatuM nathI. koI lakSaNa ke klpanA jo vicArasaha na hoya, tarka AgaLa TakI zakatI na hoya te temAM satya mAnI zakAya nahIM. Critical Philosophers Sceptical thinkers kahI zakAya e koTinA A ciMtako che, mAtra kalahakArI doSadarzI nathI. paNa bhAgye ja koI naiyAyika AvA vaitaNvikanuM sAcuM mUlya AMkyuM che mAtra udayanAcArye eka sanAtanInA mata TAMkyo che, je pramANe vitaNDA be prakAranI hoI zake : vAda koTinI ane jalpa koTinI. veiMTanAnI nyAyaparizuddhimAM paNa AvA eka mata TAMkI tenuM khaMDana karyuM che--je pramANe vitaDA be prakAranI hoI zake--emAM vAdI vItarAga hoya che
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-8-65 prabuddha jIvana ane koI rAga dveSa vinA mAtra tarkanI kasoTIe potAnA pratipakSInA mata ane dalIleAnI parIkSA ane khaMDana kare che, jayAre bIjA prakAramAM vaitaNvika vijigISu hoya che. A vItarAga dvaitaNDika jene ApaNe prAmANi--honest--sceptic kahIe chIe e koTinA hovA joIe, je prAmANikapaNe koI jJAnanuM prAmANya svIkArI zakato nathI (tAtparya parizuddhi 1.2. 1; nyAya--parizuddhi, jI- 166) chala, jAti, nigrahasthAna : vAdIne muMjhavavA mATe chala, jAti, nigrahasthAnano prayoga karavAmAM Ave che e ApaNe joI gayA. chala eTale vAdInA vacananuM tene abhipreta hoya tenA karatAM jUdo ja artha karI tenuM khaMDana karavuM. tenA traNa prakAra che-vAka chala, sAmAnya chala, upacArachala. vAkchalamAM zabdanA bIjo artha karavAmAM Ave che; 'navakaMbala'nA dAkhalA jANIte che. vakatAe 'nava' navA e arthamAM zabda vAparyo che, jayAre prativAdI tene nava saMkhyAnA arthamAM le che ane virodha kare che. sAmAnya chala eTale atyaMta sAmAnyanA arthamAM vaparAyela zabdamAM vicitra arthanI kalpanA karavI. koI ema kahe ke 'A brAhmaNa vidrAna ane cAritryavAna che' ane bIjo kahe ke brAhmaNane te vidyA ane cAritrya svAbhAvika che.' AnA virodha A rIte karI zakAya : jo brAhmaNamAM vidyA ane cAritrya svAbhAvika hoya teA grAtyamAM paNa hovAM joIe. (grAtya eTale evA brAhmaNa je brAhmaNa mATe jarUrI manAtI dhArmika kriyA, saMskAra vageremAMthI pasAra na thayo hoya) ahIM vakatAnA evA koI IrAdo nahotA ke brAhmaNatva ane vidratA ke cAritryazIlatAnA saMbaMdha batAvavA, tene mAtra te brAhmaNanI prazaMsA karavI hatI. jema koI khetaranAM vakhANa karatAM kahe ke 'ahIM te bI vAvavAnI paNa jarUra nahIM.' Ano artha e nahIM ke e ema kahevA mAge che ke bI vAvyA sivAya dhAnya Uge che. trIjo prakAra upacAra-chalano che jemAM gauNa ke aupacArika arthamAMsecondary meeningmAM- vaparAyela zabdane mukhya arthamAM laI prativAdI vacananuM khaMDana kare che. dA. ta. ghADiyAM rahe che'ne pratiSedha evI rIte karI zakAya ke ' ghADiyAM kevI rIte rahe?' jAti eTale asadura--erisToTala jene sophistical refutation kahe che te. jAtimAM mukhyatve sAdharmDa ke vaidharmAne AdhAre vAdInI dalIlanuM khaMDana karavAmAM Ave che. sAdhya ane liMga vacce koI niyata ke svAbhAvika saMbaMdha hovA joIe. tene badale koI padArthamAM be dharmI sAthe hoya ke na hoya ane emAMnA eka dharma A padArthamAM hoya te bIjA dharma viSe anumAna karavuM ane te rIte vAdIe je siddha karyuM hoya tenuM khaMDana karavuM e jAti. dA. ta. koI ema kahe ke 'zabda anitya che, utpattimAna che tethI, ghaTanI jema.' ane AnI sAme jAti prayojAya ke zabda nitya che, amUrta che tethI, AkAzanI jema,' ahIM mAtra sAdharmane AdhAre dalIla karI che. kharI rIte te nityatva ane amUrtatvane koI saMbaMdha nathI. badhA amUrta padArtho nitya nathI hotA, dA. ta. buddhi. vaidharmane AdhAre paNa jAti prayojI zakAya- jo ghaTa sAthe sAdharmane kAraNe zabda anitya hovA joIe te amUrtatAne lIdhe ghaTathI vaidharmane kAraNe te nitya manAvA joIe.' nyAyasUtramAM jAtinA 24 prakAra varNavyA che ane tenAM udAharaNa ApyAM che. nyAyasUtra ane anya prAcIna graMthAmAM je jAti prakAranI dalIlo vyavahAramAM sAmAnya rIte prayojAya che teno saMgraha karyo hoya tema lAge che. A badhAmAM jAtyuttara vyAptimUlaka nathI, tethI samarzavacana nathI ane mULa vacanano pratiSedha karI zake nahIM. paNa jo vAdI mUMjhAI jAya ane prativAdInI jAtinI A khAmI pakaDI na pADe te te peAtAnI dalIla bhUlabharelI hatI ema svIkArI le, ane A rIte kayAreka tene harAvI paNa zakAya. tethI ja to viSama saMjogAmAM jAtinA prayoga karavAnI anumati ApI che--kadAca parAjya nivArI zakAya te AzayathI. apUrNa DaoN. estera 'sAlAmana 65 dharma eTale zu ? (gatAMkathI cAlu) bhagavAna buddha eka vAra eka rezamI rUmAla laIne peAtAnA bhikSuziSyA vacce jaIne beThA. emaNe rezamI rUmAlamAM eka gAMTha bAMdhI ane ziSyone pUchyuM ke "A rUmAla enA e che ke badalAI gayA che ?" ziSyAe kahyuM ke "eka arthamAM e badalAyalA che ane bIjA arthamAM te tenA te ja che. pahelAMmAM gAMTha naheAtI ane have gAMTha che teTalA pharaka paDayo che." bhagavAne kahyuM ke. "bhikSuo, pahelAM jeomAM kaDIo nahotI temAM jyAre kaDIo nirmANa thaI ke teo badalAI gayA. citra para DAgha paDayo ke te badalAI gayuM." tyAra bAda bhagavAne pelA rUmAlamAM cha gAMTho bAMdhI ane bhikSuone kahyuM ke 'A gAMThone khAlavI kevI rIte?' keTalAka ziSyAe rUmAla hAthamAM laIne beu cheDethI khUba kheMcyo. AthI gAMTho vadhAre majabUta thaI gaI. bhagavAna hasyA ane kahyuM ke 'gAMThone jo kheAlavI hAya te jevI rIte tene bAMdhI tenAthI viparIta vuM joIe. kevI rIte bAMdhI teno khyAla karIne tenAthI UMdhI kriyA karI te gAMTho khUlI jaze.' A keTaluM saraLa kAma che? paNa ApaNe to kholavAnA bhramamAM gAMThane vadhAre majabUta ja banAvatA hoIe chIe. keTalAka peAtAnA dhArmikapaNAnI dhUnamAM ne dhUnamAM AvI gAMThone majabUta banAvatA hoya che. eka saMnyAsIne eka rAjAe kahyuM ke, 'svAmIjI, meM hajAro lokone annavastra pUryA che. keTalAMye maMdiro baMdhAvyAM che. mane zA phAyadA thayA? saMnyAsIe kahyuM ke, "rUmAlAne gAMTho pADavA ane kheMcavA jevuM thayuM. vadhAre ne vadhAre gAMTho paDatI jaze. dAna ApyAM, tapa karyuM, upavAsa karyA athavA cheADayA tethI zA lAbha? enuM satata dhyAna rahe tethI ja gAMTho paDatI jAya che. kAraNa ke temAM mananI khekheMcatANa rahe che, svAbhAvikatA nathI hotI, ApaNane Azcarya lAgaze ke atyaMta vinrama ane vinIta manuSyamAM paNa ahaMkAra hoya che - peAtAnI vinamratAno. jeNe badhuM chADayuM che, tyAgyuM che temanAmAM paNa A ghaTanA ghaTita thatI hoya che. tenAmAM potAnA tyAgano ahaMbhAva hoya che. jo ke temanI gAMTho sUkSma hoya che. gAMThomAM jeTalI sukSmatA teTalI tenI nirjaga muzkela bane che. gAMTho jeTalI merI hoya teTaluM tene kholavAnuM saraLa bane che. eTalA mATe ja sAmAnya gRhasthI lAkonI gAMTho jaldI khUlI jAya che, paNa tyAgI ane saMnyAsIonI gAMTho sUkSma hovAthI bahu ja UMDI baeNsI gayelI rahe che ane tethI tene kholavAnuM muzkela bane che. gAMTha kevI rIte baMdhAI jAya che te jo samajAya to tenI kholavAnI kriyA paNa Ape!Apa samajAze. saMsAramAM koI rasto evA nathI ke je eka ja . tarapha jatA hoya. A bhavana para ApaNe je rastethI AvyA te ja rarastethI pAchA paNa jaI zakAya che. mekSa AgaLa cAlavAthI nahiM maLe, paNa jyAMthI AvyA tyAM pAchA javAthI maLaze. koI eka saMnyAsI eka nadI kinAre Avyo. tyAM pANI bharavA AvelI eka gAmaDiyaNa chokarIe saMnyAsIne bhAvathI bhAjana karAvyuM. bhAjana thaI rahyA bAda chekarIe bhojanapAtrane nadImAM pheMkI dIdhuM. peluM pAtra to uparavAsa tarapha javA lAgyuM." A joIne te saMnyAsI nAcI UThayA ane bAlyuM. ke, "basa, Aja mane satya maLI gayuM. have huM tarI gayA. have pelA pAtranI mAphaka udgama sthaLa ke jyAMthI caitanAnI dhArA vahe che te tarapha pAchA vaLIza ane udgama sthaLa upara pahoMcI jaIza. Ama karavAne badale huM AgaLa vadhIza to teTalA enAthI dUra thatA jaIza.' A udgama srota para javA mATe te mananI gaMgAmAM cetanArUpI pAtrane pAchaLanI bAja tarapha haThAvavuM paDaze--jayAMthI vAsanA vikAra Adi Ave che te biMdu para pahoMcavuM paDaze. je rIte kaDIo banAvI te ja rIte tenA parathI pAchA vaLI zakAya che. *Ama vahetA pravAhamAM nAkheluM pAtra uparavAsa jAya evuM vidhAna vAcakone vicitra jevuM lAgaze, paNa A bAbata rajanIzajIne pUchatAM temaNe ema khulAsA karyo ke jorathI vahetA vizALa jaLapravAhane bArIkIthI jotAM mAlUma paDaze ke jyAre pravAhanI vaccenA bhAga jorathI nIcANamAM vahI rahelA hoya che tyAre kora uparanuM pANI uparavAsa jatuM dekhAya che ane te kAra uparanA pANImAM koI padArtha nAkhavAmAM Ave to te padArtha paNa thoDo samaya uparavAsa jatA bhAse che.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ s prabuddha jIvana tA. 1-8-25 ApaNI dareka granji, gAMThomAM, sArA-bUrA beu to pUro karIne samAjamAM dharmopadeza mATe javA nIkaLyA. pravAsanA bharelA che. lebhanI sAthe alobha, asatyanI sAthe satya, hiMsAnI prAraMbha pahelAM teo buddhanA AzIrvAda levA AvyA. bhagavAne sAthe ahiMsA. A to nadInI dhArA che. je AgaLa vahevAnuM pasaMda pUchayuM "kyAM jaze?" pUNe eka evA zuSka sthAnanuM nAma ApyuM karaze te pitAthI dUra ne dUra jaze, paNa je pAchA vaLI javAmAM ke jyAM abudha, ajJAnI ane jaDasu jevA loko vasatA hatA. samartha banaze te pitAmAM AvI jaze. A karavA mATe dhRNAne bhagavAne kahyuM ke, "are pUNe, tyAM na jaIza. tyAMnAM loke dharmadUra kare, premane pAse lAvo, asatyane pravAhamAM vahAvI do, vimukha che. tane gALo Apaze." pUNe zAMtithI kahyuM ke, "te huM satya tarapha vaLe, kAmane dUra kare, saMyamanI najIka jAo. pratyeka mane dhanya samajIza ke keTalA bhalA loko che ke mane mArapITa nathI vRttinuM nidAna karIzuM te temAMthI bedha prApta thaze ke pratyeka karatA, mAtra gALo ja de che." bhagavAne kahyuM ke "kadAca e loko cIjanI be dizAo che. je dizA bahAra dUra ne dUra laI tane mAre paNa kharA." pUNe kahyuM ke, "te huM samajIza ke e jAya tene "pApa" samajo ane je dizA aMdara laI jAya te lake ghaNA sArA che, je mAtra mAra ja mAre che." "paNa tane 'puNya '. enuM ja anugamana karo. pApa bahirgAmI che, puNya e loko mArI paNa nAkhe" - tyAre pUrve akhaMDa zAMtithI kahyuM ke aMtaraanugAmI che. bhagavAna mahAvIranI zikSA-dIkSA aMtaragAmI te huM samajIza ke A bhalA lokone hAthe eka evA jIvanane vRttionuM parimArjana karavAnI che. aMta Avyo ke je jIvanamAM bhUlo thavAthI zakyatA hatI." - kAITe kahyuM che ke koI tamAro mAre te tene bIjo buddha bhagavAna prasanna thayA ane pUrNane AzIrvAda ApatAM kahyuM gAla dharo. koI tamArA para mukardamo calAve te tene tamAruM ke "have tuM game tyAM jaI zakaze, tane kazo vAMdho nathI AvavAne. paheraNa bheTa dharo." A vAte jo ke ApaNane avyAvahArika lAge nuM taiyAra che. badhI paristhitimAM tArI gati te aMtaramAM ja che, paNa dharma avyAvahArika ja che, kAraNa ke e koI dhArAmAM vaheto aMdaranI dizAmAM ja rahevAnI che." nathI. AkhuM jagata vahyA jAya che, tenI bhIDamAM dhakkA khAtA aneka prakAranA dharmajhanUnanA nejAtaLe dharmabadalA thayA khAtAM ApaNe paNa vahyA jaIe chIe. temAM ApaNI potAnI kare che. hiMdu muslima bane yA muslima hiMdu bane, koI khristI koI svataMtra gati nathI. AkhI duniyA sonAnI pAchaLa yA bIjo dharma aMgIkAra kare te eka bevakUphImAMthI bIjI bevakUphImAM ghalI hatI tyAre buddha ane mahAvIra tenAthI UMdhA cAlyA. jemAM javA barAbara che. mULa asalI dharmabadale (conversion) sau sAthe samUhamAM cAlyA teo kyAMya na pahoMcyA. jeo vipa- to bahArathI aMdara javuM te ja che. je potAnA AtmAmAM pratirIta dizAmAM eklA cAlyA te pitAnA carama lakSya para pahoMcI Thita thaI jAya che tenAthI pachI karma baMdhAtA nathI. te pitAnI gayA. jaMjIranI kaDIone kholI nAkhe che, bAMdhatA nathI. svavivekathI paraMparAvaze ApaNe maMdiramAM darzana karavA, kyA-vArtA je karma niSpanna thAya che tenAthI kaDI khUlatI jAya che. kaDI bane sAMbhaLavA jaIe chIe. badhA jAya che eTale ApaNe paNa javuM che Reaction, pratyAghAtathI, pratikriyAthI - tUTe che actionthI, joIe ane na jaIe te TIkApAtra banIe te vicArathI jaIe, AghAtathI. AvI mAnasika sthitimAM koI gALa de te paNa te te dharma nathI. bhIDa-samUha ane dharma ekabIjAthI viparIta tenA tarapha hRdayamAMthI premanI dhArA vahevA mAMDe. A kSaNamAM che. badhA sAthe vahetA pravAhamAM vahyA temAM kyAMya dhArmikatA. mANasa svaye pitAmAM pratiSThita thaI jAya che. AvI zakatI nathI. dhArmika thavA mATe te ekAMtamAM eklA banI bIjAnI pratikriyAothI para cAlyA javuM ane potAnA jevAnuM che, ane aMtaramAM khALavAnuM che. saMyama ane vivekamAM jAgRta rahevuM-A vyavahArikatA te lAge che, bhagavAna krAIsTe, koI eka gAla para mAre te bIjo paNa e ja sAcI, samyak vyavahArikatA che. jyAre du:khanI kaDIo gAla dharavAnuM kahyuM che te vAta vyavahAramAM mUkavAnuM ApaNane khulI jAya che tyAre ApaNuM svarUpa badalAI jAya che, prasannatA azakya lAge che. kAraNa ke koI tamAre mAre ke apamAna kare ane AnaMdathI mana bharAI jAya che. jANe ApaNane amRta maLI tenI sAme ApaNane sahaja dhRNA, veravRtti ane krodha thaI Ave gayuM lAge che. AtmA - paramAtmA, je anaMta ane anAdi che che ane eNe eka ghA karyo te sAme ApaNane be ghA karavAnI tene bodha thAya che. paramabrahma je ApaNAmAM virAjita che. vRtti thaI Ave che. A vRtti te dhArAmAM vahIM javAnI tenI sAthe ekatA thaI jAya che, jANe ApaNe adbhuta suvAvRtti, ane te sahajapaNe thaI Ave che ane thoDA apavAdo sathI, alaukika prakAzathI bharAI gayA hoIe tevuM lAge che. jene sivAya lagabhaga badhAmAM hoya che. AvA samaye manuSyamAM jo A saubhAgya maLe te manuSya janmajanmanI kRtajJatA ane dhanyatA viveka ane saMyama hoya che te vicAraze ke "jo huM sAme mArIza to anubhave che. ane AvI dhanyatA sivAyanuM jIvana durbhAgya che. huM sAmAnya dhArAmAM vahI gayo kahevAIza. AvI pratizaidha levAnI ApaNe je dharmanI vAta karI rahyA chIe temAM hiMdu-musavRtti te pazumAM paNa hoya che, te pachI mArAmAM ane pazumAM lamAna ke anya koInA dharma sAthe koI saMbaMdha nathI. bahArathI phera kayAM rahyo? huM te vivekathI vicArI zakuM tema chuM. paMkha bhItaramAM javuM, svayaMsthApita thaI javuM, te badhA ja dharmone prANa che, cAvI daIe ke cAlavA mAMDe, tenI svataMtra koI gati nathI hotI. zuddha dharma che. eka samaya evo Ave ke jyAre eka ja dharma rahI jAya. tyAre huM te mazIna chuM ke manuSya ?" jema mazIna pite nathI cAlI te divasa parama AnaMdane haze. te divase nUtana prabhAtane, navIna zakatuM tene bIjA calAve che. tema je tame dIdhelI gALathI ke tame sUryane janma thaze. vo divasa lAvavo hoya te ApaNe saue mArelA dhakkAthI mane kodha Ave to tame mane calAvyo, paNa jo ApaNuM aMtara jANavAnuM che, temAM UMDe utaravAnuM che. dharmanA vizALa badalAmAM mane tamArA tarapha prema Ave te meM mane calAvyo gaNAya. bhavananI IMTa banavAnuM che. paramAtmA kare te Apa saumAM AvI Apa koInAM calAvyA na cAlo, pitAnI gatithI ja cAle. AkAMkSA, AvI tRSA, AvI kAmanA pedA thAya, ane du:khathI upara basa, Apa dhArmika thaI gayA samajo. ApaNe te jagatamAM rahevuM UThI javA mATe Apa pAgala banI jAva. che ne samAjanI sAthe cAlavuM joIe-cAvI mAnyatAo thethI dhanyavAda, mArA praNAma svIkAraze! che, te dvArA kadI dhArmikatAmAM praveza thaI zakato nathI. gujarAtImAM saMkalana karanAra mULa hiMdI bhagavAna buddhanAM ziSya pUrNa potAnI sAdhanA-abhyAsa zrI pUNimAbahena pakavAsA (samApta) AcArya rajanIzajI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-65 prabhuddha jIvana zrI mArArajIbhAinI khula6 ghASaNA beMgalAra khAte tAjetaramAM tA. 25-7-65 ravivAranA roja maLelI akhila hiMda mahAsabhA samitinI beThakamAM saMrakSaNa pradhAna zrI yazavantarAva bI. cavhANe, koMgresa pramukha ane maMtrIonI, temanA adhikArane lagatI mudata pUrI thayA bAda, pharIvAra nimaNU'ka karavA upara pratibaMdha mUkatA 1958 mAM haidrAbAda khAte karavAmAM AvelA TharAvanA amalamAM jarUra jaNAya tyAre -when necessaryapavAda karavAnI kAgresanI kArobArIne sattA ApatA TharAva raju karyo hato, ane pazcima baMgALanA mukhya pradhAna zrI pI. sI. sene tene Teko ApyA hatA. zrI DhebarabhAI, tathA zrI esa. ke. pATIlana paNa A sudhArelA TharAvane Teko hatA. A TharAvane zrI morArajIbhAIe sakhata virodha karyo hatA ane temanA virodhe A beThakamAM bhAre garamI pedA karI hatI. prastuta virodha karatAM zrI meArArajIbhAIe eka yAdagAra pravacana karyuM hatuM. Ama chatAM e TharAva 'jarUra jaNAya tyAre e zabdonA sthAne 'khAsa saMyogA vacce' --in special circumstances'--e prakAranA mahAamAtya lAlabahAdura zAstrIe sucavelA sudhArAnA svIkAra sAthe sarvAnumate pasAra karavAmAM AvyA hatA. A carcA daramiyAna jemanA TekAnI zrI merArajIbhAIe gaNatarI karI haze te zrI jagajIvanarAme, erissAnA zrI bIjuMpaTanAyake, ane bihAranA zrI esa. ena. mizro khullI carcA vakhate pheravI toLyuM hatuM. vaLI mahAamAtya zrI lAlabahAdura zAstrIe upara jaNAvela sudhAro sucavatI vakhate A TharAvane matagaNatarI upara na laI javAno zrI merArajIbhAIne dabANapUrvaka Agraha karyo hatA. A badhA pratikuLa saMyogA lakSamAM laIne, A TharAva jyAre jAhera beThaka samakSa maMjurI mATe raju karavAmAM AvyA tyAre zrI meArArajIbhAIe mata gaNatarInI mAgaNI na karatAM mauna akhatyAra karyuM hatuM. e suvidita hatuM ke koMgresanA ghaNA kharA mevaDIe AgAmI koMgresa adhivezana mATe zrI kAmarAjane pramukha tarIke cAlu rAkhavA mAgatA hatA ane te kAraNe ja koMgresanI kArobArI samiti taraphathI 1958nA haidrAbAdanA TharAvamAM upara jaNAvelA sudhArA umerIne tene TharAvanA AkAramAM raju karavAmAM AvyA hatA. 1958nI paristhitinA saMdarbhamAM AjanI paristhiti aMge jene jevA khyAla hatA te mujaba tenA taraphathI A sudhArAnuM samarthana ke virodha karavAmAM Avela hatAM. Ama chatAM A prazna thI mArArajIbhAIne mana pAyAnA prazna banI gayA hatA ane tene antaranA avAja sAthe temaNe sAMkaLI dIdhA hatA. A kAraNe temanuM A prazna aMgenuM saMvedana ghaNuM ja tIvra ba hatuM ane te saMvedanane temaNe je oradAra bhASAmAM ane je sacUMTa rIte vyakata karyuM hatuM ane saMsthAnA zistanA game tevA prazna hoya te paNa, te aMgenA anta:karaNanA avAjane te koI saMyogeAmAM avagaNI na ja zakAya evI temaNe bulaMda ghoSaNA karI hatI je sAMbhaLIne upasthita samasta sabhAjano atyanta prabhAvita banyAM hatAM, zrI merArajIbhAInA prabhAvazALI vyakitatvanA A vakatavyamAM je AdarzalakSI raNakAra saMbhaLAya che te raNakAra 'prabuddha jIvana'nA vAcakone zrAvaNagocara thAya e hetuthI, temanuM te vakatavya 26-7-65 nA TAImsa oNpha InDiyAmAM aMgrejImAM je rIte pragaTa thayuM che tenA AdhAre gujarAtImAM saMkalita karIne nIce ApavAmAM Ave che. tatkAla atyanta taMga banelA vAtAvaraNa vacce zrI merArajIbhAIe nIce mujaba jaNAvyuM hatuM. paramAnaMda aMtaranA avAjane kadi paNa dabAvI na zakAya! kAgresa sAthenA mArA 35 varSanA saMbaMdhamAM A pahelA ja prasaMga che ke jyAre kaoNMgresa kArobArInA TharAvanA virodha karavAnuM koI 'asAdhAraNa' AcaraNa huM AcarI rahyo chuM. huM Ama vartI rahyo chuM, 17 kAraNa ke mane lAge che ke A TharAvane pasAra karIne ApaNe dezane ane kaoNMgresane moTAmAM moTuM nukasAna karIzuM. mArA mitrA ane sAthIenI salAhanI sAme thaIne huM A TharAvane virodha karI rahyo chuM. Ama chatAM A pramANe huM vartI rahyo chuM, kAraNa ke jo huM ema na karuM tA mArA anta:karaNanA avAjane meM guMgaLAvI dIdhA jevuM karyuM gaNAya. A TharAvanA virodha huM koI ramujamAM ke haLavA dilathI karatA nathI. kAraNa ke huM e atiAvazyaka ane mahattvanuM mAnuM chuM ke, kaoNMgresanI kArobArImAM kazuM gharSaNa hAvuM na joIe ane kaoNMgresanI kArobArIe eka avAjathI ja bAlavuM joIe. paNa mANasanI jiMdagImAM evI paNa ghaDa kadi Ave che ke jyAre aMdaranA avAjane dabAvavAnuM ApaNA mATe muzkela bane che. mArA jIvanamAM A trIjI kaTokaTI che. pahelI kaTokaTI tyAre hatI ke jyAre meM sarakArI nokarInuM rAjInAmuM ApyuM hatuM. kAraNa ke e nokarImAM cAlu rahevuM e mArA anta:karaNa viruddhanuM vartana mane lAgyuM hatuM. bIjI kaTokaTI tyAre hatI ke jyAre amadAvAdamAM te zaheranA zaherIonA hisaka atyAcAro sAme me' upavAsa karyA hatA--e khyAlathI ke tatkAlIna vyApaka banelI hiMsA koI paNa rIte aMkuzamAM Ave. ane mArA jIvananI trIjI kaTokaTI huM A prasaMgane gaNuM chuM ke jyAre, je kArobArIne huM sabhya chuM te ja kArobArI mAraphata ahIM rajU karavAmAM AvelA TharAvanA anta:karaNanA dabANane vaghu thaIne virodha karavAnI dharmamaya pharaja mAre bajAvavI paDe che. Ama karavAmAM mane koI AnaMda Avato nathI. UlaTuM Ama karavuM te mane dharma bhAse che. mArI jiMdagInA je koI varSo bAkI hoya te varSo daramiyAna je huM koMgresane ane rASTrane upayogI rIte sevA ApavA mAMgatA houM te mane atyanta jarUrI lAge che ke kaoNMgresanI samagra - kAryavAhImAM nirmaLa kAryapaddhati apanAvavAmAM Ave ane ApaNA antakaraNane ApaNe kadi paNa dabAvIne--Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 prabhu joDAyalA rahevAnuM mane sadbhAgya prApta thayuM che te koMgresa, mAtra A dezamAM ja nahi paNa AkhI duniyAnAM, eka ane ajoDa saMsthA che ke jenA Adarza mATe mane Adara ane prema che. bIjI koI saMsthA AvA Adarzo ane siddhAntA dharAvatI hoya ema mane lAgatuM nathI. Ane lIdhe ja koMgresa baLavAna banI che ane tenI baLavattA TakI rahI che ane janatAnA moTA bhAganA vizvAsa teNe saMpAdana karyo che. paNa Aje ApaNe je rIte vartI rahyA chIe te rIte ja vartavAnuM jo ApaNe cAlu rAkhIe ane ApaNI tAkAtano avarodha kare evA bhayanA vAtAvaraNane cAlu rahevA daIe, te mane bhaya rahe che ke, kaiMgresane bhUtakALano bhavya vAraso hovA chatAM, tenA eTale ke kaoNMgresane bahu du:khada ata AvavAno che. jo mAtra koMgresano ja anta Ave ane deza jIvatA rahe te mane tenuM koI du:kha nahi hAya. kAraNa ke, Akhare te dezanuM kharuM mahattva che; mAtra koI eka saMsthAnuM nahi, paNa jyAre koI eka saMsthA dezanI pragatinuM sAdhana bane, ane mArI jevA mANasane evI pratIti thAya.A bAbata aMge matabhedo hovA saMbhava che ke jo A prakAranuM sthAna dharAvatI kAgresa loko uparanA pAtAne kAbu gumAvI bese ane lAko te aMgenA potAno vizvAsa gumAvI bese te pariNAme deza ja nukasAna pAme ane dezanI ja dhAta zarU thAya. Ama hovAthI, koMgresa sAthe joDAyelA evA ApaNI jevAnI kaoNMgresa pratye tema ja deza pratye - mArI daSTie kAgresa pratyenI pharaja e ja deza pratyenI pharaja che--ema jaoNvAnI pharaja che ke keMgresa aMge haMmezA mAtra sAcA mArgo - upAyo - paddhati - ja akhatyAra karavAmAM Ave. prastuta prastAva aMge jaNAvavAnuM ke mArA mananI ghaNI moTI muMjhavaNa ane akaLAmaNa sAthe A TharAvanA huM virodha karI rahyo chuM. kaoNMgresanI kArobArI sAthenA mArA saMbaMdha daramiyAna jIvanamAM aneka prasaMga AvyA che ke jyAre kArobArImAM levAmAM AvatA eka yA bIjA nirNayanA me khAnagI virAdha karyo che, paNa zistanI khAtara jAheramAM te aMge meM mauna sevyuM che athavA te anumati ApI che. ahiM mAre spaSTa karavuM joIe ke A TharAvanA virodha karavA pAchaLa mArAmAM baLavAnI koI vRtti nathI athavA to kAgresa saMsthAthI alaga banIne cAlavAnA mAro koI IrAdo nathI. mane ghaNIvAra cetavavAmAM Avyo che ke mAre utAvaLiyA banavuM na joIe ane mAruM je sthAna ane mahattva che tene A rIte mAre jokhamAvavuM--veDaphI nAkhavuMna joIe. keTalAka loko mane haThIlA gaNe che. A bAbatamAM, saMbhava che ke, huM kadAca vadhAre paDato AgrahI haThIlA--hAu paNa kharo, paNa mArA antaranA avAjane huM dabAvI zakatA nathI. kAraNa ke jo huM ema karuM to tethI meM mArI jAtane bhAre nuksAna karyuM lekhAze. jo huM mArA viSe ema jaNAvuM ke kaoNMgresanI kArobArInA huM eka agragaNya sabhya chuM, paNa evA agragaNya sabhya chuM ke je AjanI paristhitimAM ghaNI ochI lAgavaga dharAve che, te ema kahevAmAM me kAMI anucita kahyuM che ema ApamAMnA koI nahi mAne. UlaTuM je kAMI banI rahyuM che tenA mAre svIkAra karavA ja ghaTe, Aje cAlI rahelI keTalIka bAbate upara huM mAruM vajana pADI zakatA nathI e hakIkata che. Ama chatAM amuka bhramaNAonA bhrAntirAnA-uccheda karavA te aMge spaSTa prakAza pADavA e ja mAtra mArI eka abhilASA che. jIvana tA. 1-8-65 mane yAda Ave che ke jyAre haidrAbAdanA TharAva raju karavAmAM AvelA tyAre te TharAvanA meM ja jAte virodha karyo hato, kAraNa ke AvA pratibaMdha mUkvAnI jarUra che ema mane te vakhate lAgatuM nahotuM. mAra e vakhate evA khyAla hatA ke keMgresIoe je rIte vartavuM joIe e rIte teo svecchApUrvaka vartaze ja. te vakhate huM AdarzavAdI hatA. paNa tyAra bAda huM kAMIka vyavahAravAdI banyo chuM. haidrAbAda khAtenA TharAva pUrI gaMbhIra vicAraNA bAda pasAra karavAmAM Avyo hato ane te TharAva chellAM sAta varSathI kAyama rahyo che. A bAbatanI carcAmAM huM koI vyaktine saMDovavA mAgata nathI, kAraNa ke to pachI mArI sAme ema kahevAmAM Ave ke huM lokonI lAgaNIone uzkeravA mAguM chuM ane evA mArA koI IrAdo nathI. huM mArA sAthI pratinidhiAnI vicAraNA ane temanA anta:karaNane uddezIne ja vinaMti karavA mAMguM chuM. je kAMI peAtAne lAge te temaNe pote ahiM spaSTapaNe rajU karavAnuM che. aMgata maitrInA kAraNe mane Teko ApavAnuM koIne paNa kahevAnI huM IcchA dharAvato nathI. jo huM sAco chuM ema lAge to ja teo mane TuMko Ape. na koI paNa saMsthAnI kAryavAhI aMge niyamA eTalA mATe - vAmAM Ave che ke ApaNe pralobhanathI bacatA rahIe. AvI saMsthAmAM je agrasthAne hoya te dareka mAnavI kAMI BossdAdAbanI zakato nathI. paNa evA loko paNa che jenA dAdA banI beThA che. kaoNMgresamAM Aje koI dAdA banI beThelA nathI ema kahevAnA koI artha nathI. mA prakAranI zakyatA dhyAnamAM laIne te IMdrAbAdanA TharAva kAgresanI kArobArIe tema ja akhila hiMda mahAsabhA samitie sarvAnumate pasAra karyo hato. A TharAva aMge apavAda karavA jevuM Aja sudhInA gALAmAM kAMI paNa banyuM hoya ema mane lAgatuM nathI. jaoN chApAnI duniyAmAM cAlato pracAra sAcA hoya te zrI kAmarAja keMgresanA pramukha tarIke have pachI paNa cAlu rahe e mATe A badhuM karavAmAM Ave che. koI paNa vyakita-pachI te game teTalI mATI hoya tenA mATe apavAda karavA e, mArA abhiprAya pramANe, lAzAhInA InakAra karavA barobara che. Ama chatAM paNa apavAda ja karavA hoya te te apavAda zrI DI. saMjIvayA mATe karavA ghaTe che, kAraNa ke keMgresanA khullA adhivezanane pramukha tarIke saMbodhavAnI temane koI taka ja maLI nathI. Aje A TharAvathI. kAgresanI kArobArIne ApavAmAM AvatI sattAmAM mane bhAre jokhama dekhAya che, kAraNa ke tenuM pariNAma saMsthAne nabaLI pADavAmAM Ave evA saMbhava che. koMgresa koI paNa rIte nabaLI paDe tenA karatAM tenuM mRtyu thAya e huM vadhAre pasaMda karyuM. nATalA vivaraNa bAda huM Apane anurodha karuM chuM ke je kAMI Apane me kahyuM che te sAthe Apa saMmata thatA ho te A TharAvane nAmaMjUra karavA e ApanI pharaja bane che. merArajI 2. desAI saMgha-samAcAra AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA cAlu gasTa mAsanI tA. 23mI sAmavArathI tA. 30mI sAmavAra sudhI-e mujaba ATha divasa mATe A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA yojavAmAM AvI che. AmAM pahelA pAMca divasanI vyAkhyAnasabhAo klevAnskI lAjamAM bharavAmAM Avaze ane chellA traNa divasanI vyAkhyAnasabhAo bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM Avaze. A AThe divasanI sabhAo haMmezAM savAranA sADA ATha vAgye zarU karavAmAM Avaze ane temAM babbe vyAkhyAno raju karavAmAM Avaze. A vyAkhyAnamALAnA kAryakrama prabuddha jIvana 'nA AvatA aMkamAM vigatavAra pragaTa karavAmAM Avaze. rASTrIya temaja AMtararASTrIya rAjakAraNa upara jaNAvela viSaya upara cAlu oNgasTa mAsanI 7mI tArIkha zanivAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye zrI, muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM (45-47, dhanajI sTrITa muMbaI-3) zrI. cImanalAla cakubhAI zAha rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNa upara jAhera vyAkhyAna Apaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 'sAdhanA patha' Aja sudhImAM AcArya rajanIzajInAM be pustako ' sAdhanApatha' ane 'krAMtibIja' hiMdI bhASAmAM pragaTa thaI cUkyAM hatAM. AmAMthI sAdhanApanA zrI durlabhajI ke. khetANIe karelA anu vAda jIvana jAgRtti kendra taraphathI tAjetaramAM pragaTa karavAmAM Avela che ane tanI kiMmata rUA. 2 rAkhavAmAM AvI che. A traNe pustako meLavavAnuM ThekANu nIce mujaba che:- zrI ramaNalAla sI. zAha, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-8-25 prabuddha jIvana prakIrNa noMdha 51; sametazikharane prazna ukelanA mArge A takarArane-jhagaDA-sukhada ukela Avaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. bihAra rAjyanA mukhya pradhAna zrI kRSNavalalabha sahAyanA nimatraNathI, . mU. samAjanuM pratinidhimaMDaLa zeTha kasturabhAI lAla jaNAvatAM jarUra AnaMda thAya che ke, upara jaNAvela prasaMge bhAInI AgevAnI nIce ane digaMbara samAjanuM pratinidhimaMDaLa banne pakSanA AgevAne varace pUrI salukAI ane mIThAzathI carcAsAhu zAntiprasAda jainanI AgevAnI nIce bihAranA vasulAtI vArtA thaI hatI ane zeTha kasturabhAI ane sAhu zAntiprasAda khAtAnA pradhAna zrI cakravartIne tA. 19-7-65 nA roja maLyuM hatuM banee ekabIjA pratye atyanta vinaya ane Adarabharyo vartAva ane temanI sAthe sametazikhara tIrthanA prazno aMge keTalIka vATAghATo dAkhavyo hato. ugra banelA AvA praznanA AgevAne vaccenuM karavAmAM AvI hatI. A saMbaMdhamAM tapAsa karatAM jANavA maLyuM che ke mIlana bhAgye ja ATaluM mIThAza ane ekhalAsabharyuM kalpI zakAya. bihAranA revanya pradhAna zrI cakravartI samakSa banne pakSa taraphathI pota A jotAM AzA rahe che ke, jaina samAjanI ekatA ane saMgaThThanane pitAnA muddAonI rajuAta karavAmAM AvI hatI. gayA phebruArI mATe eka moTA bhayathAnarUpa banelA sametazikhara tIrtha aMgenA mAsanI zarUAtamAM bihAra sarakAra ane spe. mU. samAja vacce A saMgharSanuM traNe pakSa vacce sukhada samAdhAna bahu thoDA samayamAM thaI thayelA ekarAranAmAmAM digaMbara samAjanA sametazikhara tIrtha jaze. A bAbatanA saMdarbhamAM ApaNe evI paNa AzA rAkhIe ke aMgenA adhikArone kaze paNa ullekha karavAmAM AvyA nathI ane te banemAMthI koI paNa pakSa pitAnA hakakanI vadhAre paDatI kheMcatANamAM ekarAranAmuM ekapakSI ane gerasamajUtI UbhI kranAra hoIne, na paDatAM mananI mokaLAza rAkhe ane udAra dilanI chUTachATapUrvaka tene sudhArI eka tripakSI ekarAranAmuM karavuM evI digaMbara pakSanI A jhagaDAno savara anta ANe. AvuM zubha pariNAma AvatAM mAgaNI hatI. ve. mU. pakSa taraphathI digaMbara samAjanA Aja sudhImAM anya jaina tIrtho aMgenI athaDAmaNanA ukela mATenA mArge mokaLA thaze ane samayAtare jaina tIrthonA jhagaDA e bhUtakALanI hakIkata adAlate dvArA jAhera karavAmAM AvelA hakakone prastuta ekarAra banI jaze. nAmAthI jarA paNa bAdha Avato nathI e mujabanuM lakhANa karI brahmacaryavratadhAraNa eTale zuM? ApavAnI taiyArI darzAvavAmAM AvI hatI, paNa mULa ekarAranAmuM tAjetaramAM jaina . mU. samAjanA eka pramukha AgevAna pitAnI jamInadArI aMgenuM hAIne temAM kaze paNa pheraphAra karavAne pite mAlegAmavAsI zrI motIlAla vIracaMde tA. 1-7-65 nA roja jaina taiyAra nathI ema zve. mU. pakSa taraphathI jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. enA dharmamAM jene cothuM vrata kahevAmAM Ave che te eTale ke AjIvana javAbamAM digaMbara pakSa taraphathI ema sUcavavAmAM AvyuM hatuM ke mULa - brahmacaryavrata pitAnAM patnI sAthe dhAraNa karyuM hatuM. A prasaMge temanI ekarAranAmAmAM sametazikhara tI aMge je ekapattI athavA to Aja sudhInI aneka sAmAjika sevAonI kadararUpe mAlegAMva tathA nAsikanA jaina . pU. saMgha taraphathI temane mAnapatra arpaNa temanI daSTie AdhArahIna vidhAna karavAmAM AvyAM che ane jethI karavAmAM AvyAM hatAM. A nimitta upara temanuM abhinandana karato sametazikhara tIrtha sAthe dIgaMbara samAjane jANe ke koI saMbaMdha ja che. temanA eka mitrane patra temaNe mArI upara mokalyA hatA. temAMne nathI evuM mAnI levAmAM AvyuM che ane tethI temAM pheraphAra na thAya brahmacaryanI samajaNa Apato amuka bhAga upayogI lAgavAthI temanI tyAM sudhI temanAM hita jokhamAyalAM rahe che. Ama banne vacce lAMbI carcA saMmatipUrvaka nIce UtAravAmAM Ave che:vicAraNA cAlI ane pariNAme mULa ekarAgnAmAne pUraka evuM eka A prasaMga tamane antarmukha banAve ane tamArA AdhyAtmika tripakSI ekarAranAmuM bihAra sarakAra, zve. mU. samAja ane digaMbara ArahaNanuM nimitta bane ema huM IcchuM chuM. eNuM vrata eTale viSaya sevana aMgenI AjIvana nivRtti. alabatta kAMI nAnI vAta samAja varace karavuM ema nirNaya levAyo hato. nathI, paNa A cothA vrata mATe brahmacaryavrata zabdane paNa upayoga A nirNaya levAyA bAda baMne pakSanA AgevAne bihAranA , karavAmAM Ave che, ane A brahmacaryane kevaLa sthULa artha nathI, mukhya pradhAna zrI kRSNavallabha sahAyane rUbarU maLyA hatA ane upara paNa vadhAre UMDe ane vadhAre vyApaka cA paNa che. brahmacarya eTale mujabanA nirNayathI temane vAkepha karavAmAM AvyA hatA. A sAMbhaLIne brAmAM vicaratA thavuM, vizvamAnava banavuM, sarva prakAranI saMkIrNa tAthI UMce UThavuM, sarva bhUta mAtra viSe maitrI ci tavavI AvA prasannatA dAkhavatA mukhya pradhAne jaNAvyuM hatuM ke banne pakSe jo layapUrvakanI jIvanasAdhanA tarapha tamAruM huM dhyAna kheM chuM. A A rIte ubhayamAnya samAdhAna upara Avaze to temane potAne khUba ja caturtha vratanI dhAraNa vaDe-A brahmacaryavratanI aMgIkAra vaDe-tamArI. AnaMda thaze. temaNe vizeSamAM ema paNa jaNAvyuM hatuM ke, pArasanAtha AvI kAyApalaTa thAya, gRhastha jIvanamAM rahyA chatAM parama koTinI pahADa samarata jaina mATe pavitra tIrtha che ane sarva jainane pitAnA sAdhutAnuM tamArA jIvanamAM AvataraNa * thAya evI mArI prArthanA che." dhArmika hakako bhegavavA aMge pUrNasvataMtratA rahe evI bihAra sara ke brahmacaryalakSI mugukSuo brahmacaryane A vizALa arthamAM samaje kAranI bhAvanA che. bihAra sarakAranuM hita te mAtra pahADa upara AvelA ane te mujaba potAnA bAhyAntara jIvananuM rUpAntara kare e jaMgalonI gya khIlavaNI sAthe ja saMkaLAyeluM che ane temane ApaNA savinaya anurodha che! sametazikhara tIrtha to badhA jene mATe eka pavitra yAtrAdhAma banI paramAnaMda rahe te jovAnI bihAra sarakAranI IrachA che ane sarakArane mana zvetAMbara digaMbara sau samAna che, sarakhA che. viSayasUci prastuta prakaraNa aMge vizeSamAM ema mAluma paDe che ke upara bhAratIyonI tArkikatA-2 De. estera selemana 63 jaNAvela je tripakSI ekarAranAmAno musadda karavAnuM che te aMge dharma eTale zuM? ' AcArya rajanIzajI . puna:vicAraNA karavA mATe ekAda mAsanI aMdara banne pakSanA prati- zrI morArajIbhAInI bulaMda ghoSaNA morArajI 2. desAI 67 nidhimaMDaLe paTaNA khAte bihAra sarakArane maLavAnuM raheze ane prakIrNa nedha: sametazikharane prazna paramAnaMda 69 vivAdAspada muddAonI bihAra sarakAra sAthe maLIne chaNAvaTa karavAmAM ukelanA mArge, brahmacaryavratadhAraNa : Avaze ane e rIte traNe pakSane saMmata evuM pUraka tripakSI eTale zuM? ekarAranAmuM UbhuM karavAno prayatna karavAmAM Avaze. Ama banatAM sukI dharatInAM mIThAM smaraNa-9 cImanalAla jeThAlAla zAha 70
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prabuddha jIvana tA: 1-8-6pa ka sukI dharatInAM mIThAM smaraNa-9 nuM 6 31 . . . *, ** maMgaLavAra tA. 16-2-65 vaLI pAchA mAMDavImAM Aje kacchanI amArI yAtrA pUrI thatI hatI. mAMDavI javA mATe ahiM AvanArI basamAM amAre ATha vAge upaDavAnuM hatuM. kAraNa ke sTImara sarasvatI jemAM besIne amAre muMbaI tarapha prayANa karavAnuM hatuM te mAMDavInA baMdaramAM 9-30 vAgye lAMgaraze evA amane samAcAra maLyA hatA. Ama vakhatasara taiyAra thavA mATe amAre savAramAM vahelA uThavuM paDayuM. sau koI nityakarma patAvIne sAta vAgyamAM taiyAra thaI gayA. cA-zirAmaNa patAvIne ame sau gAmanI bhAgoLe AvyA. amArA mATenI basa vakhatasaMga AvI gaI hatI. basamAM sAmAna goThavAI gayo. gAmanA AgevAne vidAya devA ekaThA thayA hatA. Ama thoDA samayamAM paNa paraspara eTalI badhI mAyA baMdhAI gaI hatI ke, sarapaMca zAmajIbhAI urphe jakhubhA to gaLagaLA thaI gayA. paramAnaMdabhAI paNa emane vaLagI paDayA. harSanAdo bolAvavAmAM AvyA ane sADA ATha vAgye ame rAyaNane alabidA karyA. aDadhA kalAkamAM rame mAMDavI pahoMcI gayAM. gAdImAM AvyAM. pharI eka vAra e tarapha dhAMdhala-dhamAla dekhAyA. muMbai javA mAgatA gusApha ane temane vaLAvavA Avela sagAMvahAlAMnI ahi Aje bhIDa jAmI hatI. sTImara 9-30 vAgye AvavAnI hatI paNa haju rasudhI tene patto nahoto. haju sTImarane AvI pahoMcatAM lAka doDha kalAka lAgaze ema mane kahevAmAM AvyuM. amArI maMDaLImAMnA zrI bAlakRNabhAI ane temanAM patnI sau. guNavaMtIbahena potAnA eka saMbaMdhIne tyAM AgalI rAtre mAMDavI AvIne rahyA hatA. Ama to ame nAsto karIne nIkaLyA hatA. ema chatAM musApharImAM bhukha lAgyA kare ane khavAyA kare e sarvatra cAlu zirasta che. e mujaba bAlakaNabhAI je ophisamAM hatA tyAM ame ekaThA thayA ane jalebI-gAMThiyAna badhAMe nAsto kya. - rAma nAsta patAvIne bahAra nIkaLyA ane dUra bArAmAM sTImara sarasvatInAM darzana thayAM. "sTImara AvI, sTImara AvI ema bolatAM lokono machavAo tarapha dhasAro thayo. daza vAgyA lagabhaga 2me badhAM paNa pravAsIothI bharelA machavAmAM chUTAchavAyA geThavAI gayAM. bebe sTIma nevIgezana kaMpanIvALAe amArA mATe khAsa karelI goThavaNa mujaba amArAmAMnA be bhAIo pilIsavALI sTIma lAMcamAM amArI pahelAM sTImara sarasvatI upara pahoMcI gayA hatA ane temAM AgaLanA bhAgamAM amArA mATe alaga rAkhelI jagyAne temaNe kabaje lIdho hato. amArA machavA orae jayAre kinAre choDayo tyAre sUryanArAyaNa AkAzamAM sArI rIte UMce rAvyA hatA. samudranAM jaLa sithara hatAM, eTale marachavAmAM koIne cakakara AvavAno saMbhava nahotuM tema ja aMgata salAmatI saMbaMdhe paNa koIe ciMtAtura thavAnuM kAraNa nahatuM. dUra sAme dekhAtI sTImara sarasvatIne bheTavA IchatA machavAo sTIma lAMcanA sahAre savizeSa gatimAna thayA hatA. AgaLa lAMca, tenI sAthe joDAyelA pAMca muchavAo ane te pAchaLa traNa macchavAo-AvuM amArUM saraghasa AgaLa ne AgaLa vadhI rahyuM hatuM. jema eka sUtre bAMdhIne lokone potAnI sAthe joDAyelA rAkhe te saphaLa netA kahevAya, gAma AgaLa sTaphaTa karatI ane kadi kadi dhumADA kADhatI sTImala ca, potAnI pAchaLa anusarI rahelA machavAonA saMdarbhamAM, saphaLa netAgIrInuM amane darzana karAvatI hatI. - ' sTImalaoNca sTImara najIka pahoMce eTale marachavAothI chuTI paDI jAya ane dareka machavAvALe sTImara upara rAMDhavuM pheMke ane sTImaravALe rAMDhavuM upara kheMcIne machavAne sTImaranI aDoaDa lAve eTale machavAnA musApharo sTImaranI sIDI pakaDIne upara caDI jAya. Ama amArA machavAvALAe rAMDhavuM huM to kharuM, paNa te upara pahoMcavAne badale nIce pANImAM paDI gayuM ane amAro machavo chUTo paDI gayo. A joIne ame jarAka citA anubhavI, paNa tyAM to mArA machavAne khalAsI dariyAmAM kudI paDa ane dariyAmAM paDeluM rAMDhavuM pakaDIne teNe sTImaranA khalAsIne pahoMcADI dIdhuM. Ama rAMDhavAno cheDo pakaDAyo, baMdhAyo, eTale ame sTImaranI sIDI sudhI pahoMcI gayA. ane eka pachI eka upara caDhI gayA. A amArA mATe eka romAMcaka anubhava hato. ' sTImara sarasvatInI gAdamAM sTImara sarasvatIe amArA mATe potAnA dilano) eka khUNe khAlI rAkhyuM hatuM. ame tyAM barobara goThavAyA ane bistarA bichAvI dIdhA. lagabhaga bapore eka vAgye sTImara upaDI. - sUrya madhya AkAza vaTAvI jarA nIce utarI rahyo hato. madhyAha nakALa vyatIta thaI rahyo hato. A badhI hAlAkImAM khAdhuMpIdhuM badhuM, hajama thaI gayuM hatuM. saune kakaDIne bhUkha lAgI hatI. sTImaramAM pahoMcatAMveMta kenTa navALAne rDara ApI dIdho hato. eTale ame goThavAyA, kAMIka sthira thayA eTalAmAM bhANAM AvyAM, " peTa bharIne sau jamyAM; ane thAkyA pAkyA sau ArAma karavA lAgyA. Aje vahelI savAre badhAMne uThavuM paDayuM hatuM eTale badhAMne isaghasATa uMdha AvI gaI. uThayA tyAre sAMjanA cAra vAgI gayA hatA. badhAM mATe cA maMgAvI. cA pIne sau tAjA thayAM. ame AjathI bAra divasa pahelAM sTImaramAM kaccha bAju AvyA tyAre amArAmAMnA ghaNAne dariyAne pahelo anubhava hato. e divase dariye paNa jarA asthira hatA ane tethI koI koIne jarA cakakara jevuM lAgatuM hatuM. Aje dariyo zAnta ane svastha hate. dariyA sAthe have amArI maitrI baMdhAI cukI hatI. pavana paNa A vakhate maMda gatie vahetA hatA. dariyAne barobara mANI zakAya eTalA mATe khalAsIne bolAvIne amArI DekanI banne bAjane DhAMkatA paDadA ame uMcakAvI lIdhA, ane cetarapha patharAyelA samudrane dhArI dhArIne nihALavA lAgyA. samudranA vizALa jaLarAzi upara pazcima dizAe utarI rahele sUrya potAnAM raMgaberaMgI kiraNo varasAvI rahyo hato ane tene lIdhe e bAjune vizALa samudrapaTa jANe ke jhIMka, kasaba ane satArAthI maDhele gAlIce na hoya ema jhaLahaLATa vaDe AMkhane AMjI rahyo hato. pANIne raMga AsamAnI hato. sTImara saraLapaNe caLakatA jaLarAzi upara sarI rahI hatI ane ApaNane jahida khyAla na Ave ema niyata dizAe AgaLa. vadhI rahI hatI. kacchane kinAro jotajotAmAM adakhya thaI gayo ane pUrva dizAe saurASTrane kinAro najare paDavA lAgyo. okhA ane dvArikAnAM baMdara dUrathI dekhAyAM. porabaMdara paNa dekhAvA lAgyuM. pAchaLanA bhAgamAM giranAranA gaganacuMbI pahADanAM paNa darzana thayAM. pazcima bAjue sUryabiMba kSitija samIpa jaI rahyo hato e joIne ame e bAjanA kaThoDA upara AvyA ane AthamatA sUryanI lIlA nihALavA lAgyA. sUrye potAnuM sAmrAjaya saMkelavA mAMDayuM hatuM. tApa have zamI gayo hato. kevaLa madhura prakAza cotarapha phelAI rahyo hato ane zItaLa pavanalahario maMda maMda vahevA lAgI hatI. sUryabiMba have kSitijanI kora nIce dhIme dhIme sarakavA lAgyuM hatuM. te jotajotAmAM nIce UtarI gayuM, alopa thaI gayuM. thoDI vAramAM saMdhyA khIlI uThI, AkAzamAM raMgaberaMgI cAdara teNe bichAvI dIdhI ane e paNa jotajotAmAM vilIna thaI gaI, ane samudra upara eka prakAranI gaMbhIra zAti phelAI gaI. Aje mahA suda pUrNimAnI rAtrI hatI, tethI pazcima bAjue jevuM sUryAstanuM nATaka pUruM thayuM te sAthe ja pUrva bAjue caMdrodayanuM nATaka zarU thayuM. pUrva AkAzamAM caMdranuM lAla phIkakuM biMba kSitijanI upara AvI rahyuM hatuM. jema jema te UMce caDatuM gayuM tema tema caMdrabiMbanI lAlI osaratI gaI ane thoDIvAramAM te eka caLakanuM zveta biMba banI gayuM. teNe potAnI zveta AbhA tarapha phelAvavA mAMDI ane ghaDi pahelAM zyAmaLA bhukharA dekhAtA samudrapaTa upara rUperI jhaLaka camakavA lAgI. pUrva bAjunA kaThoDA uparathI jotAM AkAzamAM UMce caDato caMdra have te soLe kaLAe khIlI uThayo hato ane sarvatra rajatarasa varasAvI rahRAo hato. sAme dekhAtI samudranI taraMgamALA upara cAMdanI camakI rahI hatI ane camakatAM nAnAM moTAM laheriyAM nirmANa karI rahI hatI ane amArI ane caMdra vacce vetatAne jANe ke setu athavA te mInAro racAI rahyo hato. bhUtaLa upara caMdranI rozanI pratibiMbita thatI nathI, jyAre ahi te jaLarAzi upara pratibiMbita thavAne lIdhe tenI tejomayatA anekagaNI vadhI gaI hatI ane jANe ke ApaNe anya koI tejomaya graha upara vicarI rahyA hoIe ane zItaLa dhavala prakAza vaDe pariplAvita thaI rahyA hoIe evI koI alaukika anubhUti cittane sparzI rahI hatI. rAtrI jAmatI jatI hatI, bhajanano samaya thayo. kenTInamAMthI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-15 prabhu jIvana Dara mujaba bhANAM AvyAM. bapore moDAM jamelAM, sAMje cApANI karelAM eTale bhojana viSe rUci ochI hatI. jemane khAvuM hatuM temaNe ruci mujaba khAI lIdhuM. tyAra bAda amArI maMDaLI judI judI TukaDIomAM vaheMcAI gaI. koI sAthIo pAnAM khelavA lAgyAM, koI mitro aMtakaDI. ramavA lAgyAM, keTalAMka paraspara vAtomAM lIna banI gayAM. paramAnaMdabhAI jevA koI koI caMdrajyotsanAvaDe pulakita-prabhAvita banelA sAgarane nihALyA karavAmAM mazagula banelA mAluma paDatA hatA. amArI maMDaLImAM aneka yugalo hatAM. temAMnuM eka darzanIya yugala zrI subodhabhAI tathA nIrUbahena emanI Aje lagnatithI hatI. ame temane attaranAM abhinaMdana ApyAM. pitAnI lagnatithi Ama Aje arabbI samudra upara sarI rahelI sTImara sarasvatImAM UjavAI rahI che e vicAre te banne paNa khUba praphulla dekhAtAM hatAM. amArI vinaMtIthI nIrU-bahene gIto gAyAM. vAtAvaraNa sAtvika ane saMgItamaya banI gayuM. sau koI AnaMdamAM masta dekhAtuM hatuM. haju ame saurASTranI bAjuethI ja pasAra thaI rahyA hatA ane dakSiNa dizA tarapha gati karI rahyA hatA. dUra dUranA kinArA upara avAranavAra dIvAdAMDI nI asithara jyota najare paDatI hatI ane vasavATa sucavatI koI gAma ke zaheranI dIpamALAo paNa dekhAtI hatI. verAvaLa dIpa vaTAvIne ame dakSiNa tarapha AgaLa vadhI rahyA hatA. kadi kadi uttarAbhimukha sTImaro amArI bAjumAMthI pasAra thatI hatI ane daSyanI ekarUpatAne AMtaratI hatI. rAMdra madhyAAza tarapha jaI rahyo hato ane vizALa sAgarapaTa upara tenuM sAmrAjya jamAvI rahyo hato. Ama satata thaI rahelI amArI AnaMdapUrNa anubhUti upara nidrAdevInuM AkramaNa zarU thayuM mane nathI ja suvuM ane nihALyA ja karavuM che evI amArAmAMnA keTalAkanI aDaga pratijJA nidrAnA AkramaNa sAme lAMbA samaya TakI na zakI. amArAmAMnA sau koI Akhare nidrAdhIna thayAema chatAM sTImaranA avAjanA kAraNe athavA koI moTuM jhAluM AvavAnA kAraNe di kadi AMkha ughaDI jatI, rajatamaya banelI jaLasRSTine pitAmAM samAvI letI, kAna sAthe dariyAnI dhIragaMbhIra garjanAo athaDAtI ane pAchI nidrAnuM zaraNa svIkArIne AMkho bIDAI jatI. budhavAra tA. 17-2-65 Ama jotajotAmAM rAtrI vyatIta thaI gaI ane AkAzamAM uSAne udaya thayo. pUrvamAM aruNodayanI lAlimAM pragaTI ane sUryodaya samIpa AvIne Ubhe rahyo. dainaMdina jIvanamAM sUryodaya ane sUryAsta satata banatI rahetI ghaTanA che ane ema chatAM tenI bhavyatA sadA nityanUtana che. AmAM paNa mahAsAgaranA zveta paTa upara sUryane udaya pAmate jevo ane asta pAmate nIrakho e I anero AnaMda viSaya bane che. cha-mAMDavI taraphathI jatAM ame A AnaMda anubhavyo hato. Aje paNa e ja AnaMdanuM punarAvartana thaI rahyuM hatuM. jene jene A bAbatane rasa hato te badhAM vahelAM UThI cUkyA hatA ane prakAzamAM udayamAna thaI rahelA sUryane nihALI rahyA hatA, AvakArI rahyA hatA, attaranI aMjali kApI rahyA hatA. sUryabiba dhIme dhIme pUrva kSitijanI upara AvyuM ane tIrachAM kiraNo cetarapha pheMkavA lAgyuM. samaya jatAM rameM saumya rUpa choDIne rUdra svarUpa dhAraNa karyuM ane narI AMkhe tene nihALavAnuM lagabhaga azakya banyuM. samudrapaTa, upara sarvatra prakAza phelAI gayo ane zizira - vasantane saMdhikALa dAkhavato-nahi ThaMDo nahi garama ro-taDako amArI TImaranA khUNe khUNAne prakAzita karI rahyo. saurae nityakarma patAvyuM cA-nArate. paNa thaI gayo eTalAmAM pUrva dizAe najIka AvI rahelA muMbaInI jhAMkhI thavA lAgI. nava vAgyA lagabhaga muMbaIne pazcima kinAro spaSTa dekhAvA lAgyo. varasevA, jUhu pasAra thatuM lAgyuM. vAMdarAnI ane pachI vAlakezvaranI TeksI najare paDI, capATI-marInaDAIvanAM makAnonI hAramALA tathA kolAbAnI dIvAdAMDI daSTigocara thavA lAgI. 'muMbaI 2mAvyuM, muMbaI AvyuM ema bolatAM sau koI potapotAne sarasAmAna taiyAra karavA lAgyA, lAMbA patharAyelA bItarA saMkelavA lAgyA. kolAbAnI dIvAdAMDInI bAjue thaIne amArI sTImara pUrva tarapha epolo baMdaranI dizAe vaLI. 11 vAgyA lagabhaga prinsesa Doka najIka pahoMcyA eTale nAnI bahena mATI bahenane piyara teDavA rAve roma rameka pAIlaTa laMca amArI TImara sarasvatIne teDavA rakAvI rAne tenI sAthe rajaju-ramenumAMdhAna karIne, jenI uparano pula UMce UThAvI levAmAM Avyo hato evA pravezadvAra mAraphata sarasvatIne godInI aMdara laI javAmAM AvI eTalAmAM bIjI pAIlaTa laMca AvI ane sTImaranA bIjA cheDA sAthe joDAI gaI ane e banne UMce sarasvatIne gAdInA bAMdhelA kinArA tarapha sarakAvavA lAgI ane ghaDi A bAjue ghaDi bIjI bAjae ema karatAM karatAM sTImara sarasvatI kinArAne aDakIne UbhI rahI ane potAnuM laMgara nIce nAMkhIne rithara banI gaI. tyAra bAda sTImara sAthe kinArA uparanI sIDIo joDavAmAM AvI ane utArUone UtaravA mATe mArga khulle karavAmAM Avyo. ame baMdhAye emekanI rajA lIdhI; sAmAna sAthe sIDI utarIne kinArA upara AvyA ane TeksI-gADI je kaMI vAhana maLyuM temAM goThavAIne potapotAnA ghara tarapha vidAya thayA. antima nivedana Ama amArA bAra divasane kacchane pravAsa saphaLa rIte pUro thayo. pravAsanAM madhura maraNo amArA dilamAM cirakALa mATe aMkAI gayAM. pravAsanI ghaTTa chAyA nIce muMbaI AvyA bAda judA judA pravAsIene ghera pravAsa maMDaLInAM nAnAM moTAM cAra snehasaMmelana paNa thaI gayAM. koI paNa pravAsa AnaMdathI sabhara bane che tyAre AvA rahasaMmelana anivArya banI jAya che ane kudaratI rIte ja pravAsImitronAM dilamAMthI nimaMtraNa nIkaLe che ane punaHmilanane paramAnaMda anubhavAya che. amArA pravAsanI kathA ahIM pUrI thAya che. A pravAsanuM varNana kema lakhAyuM te vize thoDuMka jaNAvIne have A lakhANa puruM karIza. pravAsa daramyAna jyAM jyAM ame gayAM, rokAyAM, tyAM tyAM upayogI vigatonI nedha huM karato ja rahyo. pravAsanuM varNana huM lakhavAne chuM evI kalpanA paNa vigate noMdhatI vakhate na hatI. kemerAvALA kemerAthI jema phoTA pADayA kare ema vadhu ne vadhu noMdha letA jyAre mane nAda lAge. kemerAvALA muMbaI AvI negeTIvanA prinTa kaDhAve-tene enlArja paNa karAve, tema meM paNa AnaMdhane muMbaI AvIne turata ja becAra divasamAM pharIvAra lakhI, virajta karI. becAra divasa te koI kAmamAM cena ja na paDe. pravAsanI noMdha-maraNa-satAvyA ja kare ane tene kAgaLa upara, manane saMtoSa thAya te rIte TapakAvuM nahi tyAM sudhI A becenI mane cheDe ja nahi. AthI kalamane avirata cAlu rAkhI ane pravAsavarNana DAyarInAM rUpamAM sarakhI rIte lakhI nAkhyuM. A lakhANanuM jarUrI saMpAdana karavAnuM- editing)-karavAnuM kAma meM paramAnaMdabhAIne soMpyuM. temaNe mArA lakhANane maThA; eTaluM ja nahi paNa nArAyaNa sarovara, koTezvara, bhadrezvara, kaMDalA baMdara tathA phrI TreDa jhona vigere mahattvanAM sathaLenI jarUrI mAhitI temaNe umerIkalpanAnA raMga paNa pUryA. eTale paramAnaMdabhAI mArA lakhANa mATe phakata preraNA ja nahi - rAMyukata sarjaka paNa rahyA. Ama sukI dharatInAM mIThAM samaraNanI lekhamALAne sahaparizramanuM pariNAma paNa kahI zakAya. huM lekhaka nathI, Ama chatAM ya lekhakonI duniyAmAM mane dAkhala karavA badala paramAnaMdabhAIne huM jeTalo AbhAra mAnuM eTale pAchA che. pravAsavarNana dvArA mArI sAthe joDAyelA prabuddha jIvana'nA vAcakonI huM rAja rajA mAguM chuM. A mAruM varNana temanA mATe rasaprada nivaDayuM che ema huM jANIza te mArA parizrama jajemane pure badale maLI gayo che ema samajIne kRtakRtyatA anubhavIza. cImanalAsa jeThAlAla zAha paraka neMdha "sukI dharatInAM mIThAM smaraNa" e mathALA nIce nava haphatAthI pragaTa thaI rahelI ane anekane mATe rasaprada nIvaDelI lekhamALAnI 'pUrva Ayojana' e zirSaka nIce mArI lakhelI noMdha vaDe zarUAta thaI hatI. te ucita che ke, e lekhamALA mArI pUraka noMdha sAthe ja pUrI thAya. A pravAsa aMge pravAsa maMDaLInA netA tarIke mAre khAsa AbhAra mAnavAne che A lekhamALAnA lekhaka ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA eka maMtrI zrI cImanalAla jeThAlAla zAhane. temaNe ame sarva pravAsIonI sagavaDa sacavAya ane niyata kAryakrama mujaba pravAsa samayasara cAlatuM rahe te mATe pAra vinAnI cittA sevI che ane jahemata uThAvI che. ghaNI vAra amane temaNe kAcI UMghe uThADayA che ane bhojana puruM thayuM na thayuM ane basa tarapha tagayA che. nabaLAne madada karI che ane sabaLA pAsethI kAma lIdhuM che. vaLI AvA pravAsamAM koI ane koIne manadu:kha thavAnA prasaMga UbhA thAya tyAre tyAMre manadu:kha thatAM temaNe kuzaLatApUrvaka aTakAvyAM che yA zamAvyA che. pravAsamaMDaLInA netA tarIke mArA bhAge te sanmAna jhIlavAnuM, hAraterA paheravAnuM, mArI potAnI stutinA zabdo gaMbhIra moDhuM rAkhIne sAMbhaLavAnuM ane pUrI namratA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-65 pUrvaka tene javAba vALavAnuM kAma AvyuM hatuM ane te meM purI vacce antakaDInI ramata cAlatI hatI tyAre bahenamAM rekhA adAthI bajAvyuM hatuM. paNa saune saMbhALavAnI javAbadArI to saMghanA agrasthAne hatI. aMtakaDImAM te ekko che e bAbatanI A vakhate ja maMtrI tarIke zrI cImanabhAInA mAthe AvI hatI ane te javAbadArI khabara paDI ane e joIne amane badhAne bhAre Azcarya thayuM. bAra temaNe pUrI niSThApUrvaka tema ja umipUrvaka saMbhALI hatI. A mATe divasa rekhA amArI sAthe pharI harI ane amArA snehanuM, vAtsalyanuM, temane saMgha taraphathI tema ja mArA taraphathI huM khUba AbhAra mAnuM chuM. UMDI sahAnubhUtinuM pAtra banI. kacchanA pravAsa sAthe tenuM smaraNa amArA pravAsane ATalo badho saphaLa ane sagavaDabharyo banA- amArA dilamAM sadAne mATe joDAyeluM raheze. vavAmAM saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI dAmajIbhAI ane kacchanA pravAsa mATe dareka pravAsI pAsethI rUA. 125 lIdhelA mAMDavI - rAyaNamAM vasatA temanA pitrAI bhAI maganabhAIne AgaLa paNa pravAsanA cheDe bIjA rUA. 50/ ugharAvavA paDaze evI amArI upara ullekha thaI gayo hovAthI tenuM ahiM punarAvartana karatA nathI. gaNatarI hatI. paNa AkharI hisAba jotAM pravAsIo pAsethI kharca amAro samudrapravAsa ATalo badho sagavaDabharyo banAvavA mATe peTe vadhAre mAgaNI karavAne saMyoga UbhuM na thayuM. alabatta, keTalAMka sidhiA sTIma nevIgezana kaMpanIne hArdika AbhAra mAna ghaTe che. sthaLoe koI eka vyakita ke samudAya taraphathI ja amArA bhejananI. A sTImaramAM trIjA varganA musApharone bhIDane lIdhe pAravinAnI vyavasthA karavAmAM AvelI. vaLI rAyaNamAM bane samaya ame dAmajIagavaDa bhogavavI paDe che e bahu jANItuM che. Ama chatAM amArA bhAI tathA kAnajIbhAInA ja mahemAna hatA. AvAM kAraNone lIdhe mATe jatAM AvatAM banne vakhatanA pravAsa mATenI sTImaramAM alaga dhAryA karatAM pramANamAM ocho kharca Avyo ema lAge che. bAkI jagyA rAkhavAmAM AvelI hovAthI ame pUrA ArAmathI musApharI. karI zakayA hatA. vaLI uparanI bhalAmaNanA pariNAme amArA mATe emAM koI zaka nathI ke game teTalo kharca karatAM paNa kacchI bhAIonA sTImaranI aMdara upara nIce javA AvavAne koI pratibaMdha hate bhAvabhInA AvakArathI ane mahemAnagatIthI bharele A pravAsa nahi, AkhI sTImaramAM mana phAve tyAM ame yatheccha vicarI zakatA hatA. sAMpaDavo saheluM nathI. pahelA varganI kebInamAM dAmajIbhAInuM kuTuMba ane zrI menAbahena - ame pravAsa daramiyAna judAjudA sthaLe eka yA bIjI saMsthAmAM narottamadAsa hatAM temanI pAse paNa ame game tyAre jaI AvI chuTI chUTI rakamo ApI hatI, jene saravALe rU. 1121 thayo tema ja besI zakatA hatA. Ama ame trIjA varganA musAphara hovA hato ane te amArI vacce ochA vadhatA pramANamAM ame aMdara aMdara chatAM viziSTa varganI musApharonI sagavaDa bhogavavA bhAgyazALI thayA hatA. vaheMcI lIdhuM hatuM. amArA pravAsIomAMthI koInI paNa vyakitagata noMdha levA amArA pravAsa daramiyAna keTalAka ThekANe eka yA bIjI saMsthAnA mATe ahIM avakAza nathI. Ama chatAM paNa amArA yajamAna zrI makAnamAM amArA utArAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. keTaleka dAmajIbhAInI Azare 16 varSanI apaMga putrI rekhA, jene lekha ThekANe sthAnika bhAIoe cA-nAstA ke bhAjananI vyavasthA pitA mALAnA prAraMbhamAM Acho ullekha karavAmAM Avyo che te viSe kAMIka taraphathI karI hatI. Ama aneka saMsthAo tema ja sthAnika bhAInA lakhyA vinA huM rahI zakato nathI. ci. bahena rekhA apaMga che eTale ame RNI banyA chIe. te sarvane amArA saMgha taraphathI hArdika ke pUrA arthamAM parAdhIna che. jamyA bAda deDha be mahinAnI aMdara ja AvelI mAMdagImAMthI tene A apaMgatA prApta thaI che. tene eka AbhAra mAnuM chuM. jagyAethI bIjI jagyAe pheravavA mATe upADavI paDe che, tema ja - karachamAM ame ATaluM pharyA chatAM kaccha kharekhara ame joyuM che. bIjI rIte paNa tenI bahu saMbhALa levI paDe che. Ama to te buddhi- ema kahI na zakAya. amArI eka prakAre doDatI musApharI hatI. je zALI ane samajadAra che; paNa tenA mATe nizALe bhaNavA javAnuM mATe ochAmAM ochA mahine joIe te daza divasamAM samAvavAne zakaya ja nathI, ane tethI tenI bauddhika khIlavaNI mATe bahu ochA amAro A prayatna hatA. A rIte kacchanI ame jhAMkhI mAtra karI avakAza che, Ama chatAM ghare bhaNAvavA AvatA zikSakanI madadathI che ema kahI zakAya. kacchanA navA tAlukAmAM bhacAu ane rApara-- te have sArI rIte vAMcI lakhI jANe che. dAmajIbhAIne tyAM teNe jene vAgaDanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che temAM te ame jaI ja kevaLa sevA levA mATe janma lIdho che. dAmajIbhAI ane temanAM na zakayA. bIjA sAta tAlukAmAMthI ame pasAra te jarUra thayA ane patnI devakAbahena mATe A eka moTo sevAyoga che. te banne tenA temAMnAM keTalAeka sthaLoe ochuM vadhatuM rokAyA paNa kharA. paNa mATe bane teTaluM karI chUTe che. saravALe A Akho pravAsa eka AvAM vatsala mAtApitAnI joDI rIte UDato achaData gaNAya. A bhAgye ja jovA maLe tema che. badhuM chatAM paNa, kacchanA prajAdara ravivAre tene meTaramAM besA janane ATalA TUMkA pravAsamAM DIne dUra dUra sudhI pharavA laI jAya che. be varSa pahelAM dAmajI amane atyanta hRdayasparzI bhAI rekhAne kAzamIra dekhADavA paricaya thayo ane temanA umaLalaI gayA hatA. amArI sAthe te kAbharyA Atithyano amane jyAM paNa kaccha joI zake te hetuthI tyAM sArA pramANamAM lAbha maLe. amArA pravAsamAM tene dAmajI AmAM paNa moTA bhAge tyAM bhAIe sAthe rAkhI hatI ane vasatA jaina samudAyanAM samAMtenI khAtara ja amArI basa gamamAM amAre savizeSa AvavAnuM sAthe temaNe eka svataMtra maTara banyuM. ane temaNe kharekhara rAkhI hatI. ema chatAM maMDaLInA amArA pratye UMDI AtmIyatA AnaMdavinedane lAbha maLe te dAkhavI. A rIte A TUMkA khAtara rekhA basamAM amArI pravAsanAM aneka madhura smarANI sAthe AgaLanA bhAgamAM besatI ame sarvanA dila upara aMkita hatI. pravAsa daramiyAna avAra thayAM che ane e kAraNe amArA navAra aMdara aMdara aMtakaDInI jIvananI ame dhanyatA anuramata ramAtI ane temAM rekhA bhavI che. uparanAM smaraNone bhAga letI hatI. bhadrezvaramAM tathA dhanyatAnA saMvedanane prastuta gALelI bIjI rAta daramiyAna lekhamALAmAM raju karavAne navathI bAra vAgyA sudhI bahene ci. bahena rekhA prayatna karavAmAM Avyo che. bhAIonI judI judI TukaDI jene A lekhamAM ullekha karavAmAM AvyA che. samApta paramAnaMda mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa :45-47, dhanajI sTrITa mubaI-3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ HEGD. No. F-4266 vArSika lavAjama za. 4. " buddha jIvana pra 'prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 8 bhuMbai, AgasTa 16, 1995, seAmavAra AphrikA mATe ziliMga 8 ma taMtrI : paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA 66 Quo Vadis?""--"tu kayAM jaI rahyo che?" (aThavADiyA bAda zarU thanAra paryuSaNaparva antarmukhatAnuM, Antara nirIkSaNanuM parva che. te parvanA Azaya mAnavIne cittazuddhi tarapha, jIvanazuddhi tarapha laI javAnA che, pAte karyAM jaI rahyo che, zuM karI rahyo che te viSe tene bhAna banAvavAnA che. AvI je pUrva pAchaLa bhAvanA rahelI che tevA paryuSaNa parvanA saMdarbhamAM 1965nA eprila mAsanA 'rIDarsa DAIjesTa'mAM pragaTa thayela aMgrejI lekhanA anuvAdanuM prabuddha jIvananA A aMkamAM thaI raheluM prakAzana atyanta samayaeNAcita lAge che. te lekhanI bhUmikA khristIdharma sAthe saMbaMdha dharAve che, ema chatAM te lekhamAM raju thayelA prazna dareka dharmanA anuyAyI mATe eTalAja prastuta che, vizeSata: jaina dharmanA anuyAyI mATe. AzA rAkhIe ke A lekhanA dareka jaina-jainetara vAcaka potAnI jAtane A prazna pUche ane te praznanA cinta-na drAga potAnA samagra jIvananuM saMzAdhana karavA tarapha vaLe. paramAnaMda) ame amArA ITAliyana mitra sAthe romamAM hatA. amArA mitra! amArA A vasavATane utsava jevA AnaMdadAyaka banAvavA IcchatA hatA. TIvAlI ane heDrIansa vilA'nAM paryaTano, pele DArI ane keMsInA beAradhIjhanI agAsImAMnI pArTIo vageraeNthI amArA divasA meAjamajAmAM vyatIta thatA hatA. vAyA vaeNnenA raMga ane romAMcathI dhabakatuM hatuM. k lAnA pamarATathI bharapUra dukAno, phezanebala ToLAMothI bharelI kAphe ane dhImA saraghasAkAre sarakatI meTaromAM mAro samaya pasAra thaI jatA hatA. AvA ja eka raLiyAmaNA madhyAhna, AlbAnAnI najIkanA bagIcAmAM nirAMtabharyuM bhAjana karIne, eklA ghera pAchA pharatAM huM bhUlA paDI gayA. acAnaka meM joyuM ke huM je vaibhavamAM ucharyA hatA ane jenAthI huM TevAyA hatA tenAthI taddana UlaTA evA garIba, dhULiyA aneM aLakhAmaNA lAgatA vistAramAM huM AvI pahoMcyA hatA. dhUMdhavAtA mane huM AgaLa cAlyA. nirjana zerIne sAme nAke eka rAkhoDI pattharanuM nAnuM caeNArasa makAna hatuM. prathama najare te koI oNphisanI zAkhA hAya evuM lAgyuM. huM kayAM chuM te jANavAnI AzAe gADImAMthI bahAra Avyo. najIka jaI, makAnanA bAraNAMne sheja dhakko mArI ughADavuM ane huM aMdara gayA. aMdaranA jhAMkhA ane zAMta vAtAvaraNathI prabhAvita banatAM mane mAluma paDayuM ke huM eka purANA giAgharamAM AvI caDayA hatA. zrI muMbai jaina yuvaka saDnu pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 25 paisA mA~ rAmanA vikhyAta girajAgharo--jevAM ke senTa pITarsa ane laTarana joyAM hatAM tathA senTa peAlanI ne seTa klemanTanI besIlIkA vagere joI hatI. paraMtu A nAnakaDuM girajAghara e badhAthI tadna nirALuM ja hatuM. te sAduM ane nirjana hovA chatAM bhUtakALanA vicitra puNyamaya saMsmaraNothI bharapUra hatuM. bhItaranA dhUMdhaLA prakAzathI mArI AMkho TevAI ke turata ja mArI najara bhAMgela pattharanI jamInamAM jaDelI dhAtunI takatI para paDI. varSonA vahevA sAthe lagabhaga bhUMsAI javA Avela kAMsA uparanA lakhANanI lipi UklavA me prayatna karyAM, ane meM joyuM ke nasIba mane kyAM ghasaDI lAvyuM hatuM. A 'kavA vADIsa' (tuM kyAM jaI rahyo che?) nuM nAnakaDuM girajAghara hatuM. daMtakathA pramANe ahIM, barAbara Aja sthaLe, nIronI ) dhamakIothI trAsIne bhAgela dharmapracAraka pITarane IzvaranA sAkSAtkAra thayA hatA. e banne vacce je vArtAlApa thayA ane jenA pariNAme te nirvAsita pITaramAM navI dhRti ane zraddhAne janma thayA hatA te vArtAlApanA prAraMbhamAM A zabdo uccArAyA hatA"ko vADIsa"- "tuM kyAM jaI rahyo che?" koIka agamya kheMcANa heThaLa huM mArI saghaLI taMga banelI ane udIpita thayelI IMdriyA sahita e nIcA lAkaDAnA meja para besI gayo. kSaNa upara kSaNa pasAra thavA lAgI. samayanuM koI bhAna ja na rahyuM. zAMti mArA kAnomAM paDagho pADI rahI. ane pachI girajAgharanI dIvAlA uparanA raeNkhAMkanomAMthI te gUDha pavitra sthaLanI cittane bharI detI zAMtine cIrIne aneka sadIone vIMdhIne AvatA hoya tevA dhImA chatAM Thapako ApatA eka paDakAra mane sparzI rahyo: "ko vADhIsa ? " : "tuM kyAM jaI rahyo che?' zuM A e ja prazna nathI je Aje mAre ane mArI jevA dareka mAnavIe potAnI jAtane pUchavA joIe ? bhegApabhAgathI bharelA bhUtakALanA aneka aThavADiyAonAM smaraNe mane ekAeka DaMkhavA lAgyAM. dunyavI vyavahAromAM mazagula banelA evA mane, ane mArI jevA anekane, Akasmika du:khanI jema vIMdhI nAkhatI khAlIpaNAnI ane asaMtoSanI lAgaNIe ane kAtIla sabhAnatAe gherI lIdhA. ame AtmAnA sAmrAjyanI-'Kingdom of rhe Spirit 'nI avagaNanA karI hatI, ame AtmAne bhUlI gayA hatA. phakata bAMkorAmAMthI caLAIne AvatA prakAzanAM kiraNe| dvArA prakAzita banela A gaMbhIra ekAMtamAM me mAnavajAta para tALAI rahela vinAzaka bhayane nihALyo. Adhunika duniyAnA prAraMbhathI AjasudhI loko potAnA astitvanA hetu aMge kevaLa udAsIna ane upekSita banI beThA che. teo dunyavI mAnasanmAna ane bhautika aizvarya meLavavA jhaMkhI rahyA che. huM keTaluM karI zakuM tema chuM- e nAda have rahyo nathI. tenA sthAne 'huM keTaluM meLavI zakuM tema chuM?" e ja eka nAda sahu koIne gherI rahyo che. vyakitagata nItinuM dhAraNa khUba ja nIce UtarI gayuM che dainika patrAmAM pragaTa thatA rojabarojanA banAve ane haiyuM korI
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prabuddha jIvana - 1 : 1 tA. 16-8-95 nAkhe evA naitika adhaHpatananA samAcAro A ja vAtanI sAhedI vartana dvArA A nUtana balidAnanA saMdezathI bharI daIe. UgatA Ape che. eka samaye mAnavIe "daza Adeza" (Ten Comm- sUrya samakSa ogaLI jato dhummasanI jema ApaNI sAme AvatI. andments), vaDe potAnA vartana para aMkuza rAkhyo hato. badhI muzkelIone nivArI giripravacana (Sermon on the paNa Aje keTalA jaNA potAnI rojiMdI dinacaryAmAM Izvara aMgenA Mount)ne ApaNe caritArtha karI zakIzuM kharA? vicArane mATe thoDAka samaya paNa anAmata rAkhe che ? ApaNI A vicAra ApaNA Adhunika yugamAM zuM arthahIna ane pAse sArAmAM sAruM makAna, sArAmAM sArI moTaragADI ane badhI ja avyavahAru che? nA! 2 mahAna upadezane anusaravuM e ja ApaNI sarasa vanue hAjara hoya te pachI IzvaranI zI jarUra che? upasthitinuM uttama dhyeya che. je kArya pUrNa karavA mATe ApaNe e samaye lekazAhI mahAsattAo potAne khristI rASTra tarIke sarjAyA chIe te kArya karavA mATe nyAya, karuNA ane dAnane oLakhAvavAmAM keTaluM gaurava anubhavatI hatI? paNa Aje e pravartAvavAM, dhikkAra, abhimAna ane IrSAne bhUMsI nAkhavAM ane naitika AdezanA anuyAyIo hovAno dAvo karanArAmAMthI keTalA A sanAtana upadezanuM pAlana karavuM-nA karatAM bIjo vadhAre sAro jaNa e AdezanA divya praNetAne jarAsarakhuM yAda karavAthI upAya kyo hoI zaze ? vizeSa kaMI kare che? keTalAye te Izvarane eka pavitra ka9panA gaNIne ApaNe bhalene koI paNa jAtimAM janmyA hoIe, A dharma korANe mUkI dIdho che. teo kadI girajAgharamAM jatA nathI, kadIye jenuM mULa satya che te dharma je ApaNA jIvanano mULamaMtra banavA prArthanAne eka zabda paNa uccAratA nathI. keTalAke potAnI mAnyatAne na joIe. agragAmI ane buddhizALI loko dvArA avagaNAto, nakAme tarkanA raMge raMgI che, Izu khristIne eka mahApuruSa tarIke-kadAca banI gayelo ane jANe ke aMdarakhAne chupAvavA lAyaka hoyaeka payagaMbara tarIke - svIkAryo che, tenA camatkArono Adhunika dharma vize AvuM ApaNuM valaNa na hovuM joIe. Aje ApaNAvijJAnanI paribhASAmAM khulAse karavAne temaNe prayatna karyo che, paNa mAMnA ghaNAMne bIvaDAvatI e zUnyatAnI lAgaNIne ekamAtra IlAja temanI pAsethI je kharA mahattvanI bAbatanI khAsa apekSA rAkha- dharma che. jIvananI e ja ekamAtra evI paddhati che ke je tenA vAmAM AvI hoya che te sAme kharmIcAmaNA karavAnA hetuthI rAdhyAtmika mUlya uparAMta mAnavIya saMbaMdhomAM paNa camatkArika pitAne ThIka lAgI tevI jAtajAtanI yukitaprayukitae temaNe aja- rIte kArya kare che ane ApaNA mATe sukha ane cittanI zAMti mAvI hoya che. A sahumAM sauthI vadhAre dayApAtra te e ke upajita karI zake che. che ke jeo IzvaramAM zraddhA dharAvatA hovA chatAM ane e mArge te, ApaNe ApaNA jIvananI rojabarojanI A doDadhAma cAlavAnI IcchA dharAvatA hovA chatAM nabaLAIne lIdhe athavA te ane pragati vacce jarAka thobhIne, ApaNA kAnamAM avirAma gaNadunyavI vyavahAranA dabANanA kAraNe e mArge cAlavAmAM niSphaLa ' gaNATa karato ApaNA aMtarAtmAno e avAja-"Quo Vadis" nivaDayA che. tuM kayAM jaI rahyo che ? " sAMbhaLIne, tyAre ja A anaMta tRNa ema chatAM atyArano mAnavasamAja, jUnA kALanA vidharmI ane arthahIna vihvaLatA pAchaLa rahelI bhUlanuM ApaNane sacoTa bhAnA zahenazAhonA baLa karatAM vadhAre jaMgalI baLo ke jene prayatna thaze. tyAre ja ApaNe kayAM jaI rahyA chIe te ApaNe samajI Izvara viSenI zraddhAne nirmULa karavAno che, AtmabalidAna ane zakIzuM, ane tyAre ja ApaNe ApaNuM sAruM dhyeya meLavI zakIzuM divya prakAza dvArA prApta thaelA satyane narkanI UMDI gartAmAM dapha ane samagra mAnavajAtanuM lakSya-sanAtana salAmatI-paNa tyAre ja nAvI devAnuM che evA AsurI baLa vaDe gherAyelo hoIne, khistI prApta karI zakIzuM. saMpradAya para jIvanamaraNanuM jokhama toLAI rahyuM che. ApaNI potAnI - jyAre huM e purANA girajAgharamAMthI bahAra nIkaLyo tyAre zraddhA upara nirbhara banIne ane ApaNI potAnI niSThA vaDe saddhara asta pAmate sUrya enI lAlI chAparAronI Toce, ghummaTo para banIne ApaNe TaTTAra UbhA nahi rahIe to ApaNI sAmenA A ane zaheranA minArAo para pAtharI rahyo hato. mANasenI eka paDakArane ApaNe pahoMcI vaLI zakIzuM kharA? bIjA para ladAI rahela krUratAo chatAM, mANasonuM AMdhaLApaNuM - Aje samagra jagatane AvarI letA sArApaNAnI ane narasA ane upekSA chatAM, rASTrone vikherI nAkhatI, barabAda karatI ane paNAnI zakita vacce saMgharSa lAkha yuvAnonA mAnasane, hRdayone nAza karavA bIvaDAvatI yuddhanI dhamakImo chatAM, pRthvInA loko mATe ane AtmAne bhulAvAmAM nAkhavA mathI rahyo che. ApaNo hajI paNa AzA che evuM mane lAgyuM. ApaNA gusaraNa mATe za pracAranI dareka yukita vaDe, saghaLI vastune UMdhI dekhADIne tathA mArga Aje paNa haju khullo paDyo che. mAtra ApaNe e mAge chetarapiMDI dvArA UgatI prajA ane UganArI prajAmAMthI mAnavInA pagalAM mAMDavAnA rahe che. divya tattva sAthenA saMbaMdha vizenA vicAra mAtrane nAbUda karavA anuvAdaka : mULa aMgrejI kammara kasI rahyo che. kumArI zAradAbahena goraDiyA, le. e. je. konI ' dharmapracAraka pITara dvArA pavitra banela A dharmasthAnamAM jyAre pI eca. DI. huM beThe tyAre mArA zarIramAMthI eka na samajI zakAya evI dhra jArI pasAra thaI gaI. huM e mahAna saMtanA balidAnane vicAra karavA AcArya rajanIzajIno sairASTramAM saphaLa pravAsa lAgyA. pitAnA Adarzane mATe potAnI jAtane homI detA ane gayA jAlAI mAsanI tA. 24 thI 27 ema cAra divasane koI paNa prakAranI sukhasagavaDa tarapha tucchakArathI jotA e AcArya rajanIzajIno pravacana-pravAsa goThavavAmAM Avyo hato. prathama khristIonA jIvanamAM sadA aDaga ane mRtyu samaye A cAra divasanA pravAsa daramiyAna temaNe bhAvanagara, lIMbaDI, paNa eTalI ja sthira rahelI evI anata zraddhAnuM tattva ApaNe vaDhavANa, surendranagara, rAjakoTa, junAgaDha tathA jAmanagara ATalAM puna : prApta karIe evI tIvra IcchA huM sevavA lAgyo. e zraddhA zaheronI mulAkAta lIdhI hatI ane A dareka zaheramAM AcAjayAre sAMpaDaze tyAre ja Adhunika bhautivAdamAM bhUlI paDela zrImAM pravacane goThavAyAM hatAM ane temanAM pravacanone mAnavajAta eka nakkara vAstavikatArUpe cira-apekSita baMdhupremanI, sthAnika prajAjanerane ghaNI moTI saMkhyAmAM lAbha lIdho hato. sabhAsthaLe lokonA vizALa samudAyane sAMkaLI letI ane sattAdhIzonI lAla mAnavamedanIthI umarAyAM hatAM ane jANe ke koI na jIvanasaMdeza sAnI pAra pahoMcatI, dhikkAra ane dhRNAnI lAgaNIne bhUMsI nAkhatI maLatA hoya evI AturatAthI temanA pravacanone saurASTranI prajAne zubhecchAnI, sadichAnI uchaLatI lAgaNI puna : prApta karaze ane jhIlyAM hatAM. AdhyAtmika jAgRti puna : anubhavatI thaze. - ahi khabara ApatAM AnaMda thAya che ke AgAmI oNkaTobara gherA kSitija para A ramAzAkiraNa jhabakI rahyuM hatuM. Ama chatAM mAsanI tA. 89, tathA 10 mI tArIkhe jabalapura khAte AcArya duniyAnA aMtaranuM A parivartana vyakitanA aMta:karaNanA pari rajanIzajInI pravacana-zibira goThavavAmAM AvI che. A zibiramAM vartananA prAraMbhathI ja zakya bane tema che. ane e tyAre ja bane bhAga levA IcchatA bhAI - bahenoe rU. 25 bharavAnA raheze. jyAre ApaNe ke-ApaNAmAMne dareka jaNa-mahAna paitika AdezanA A saMbaMdhamAM vizeSa mAhitI meLavavA mATe nIcenA saranAme patramULa hArda ne vartanamAM UtArIne, ApaNe ApaNAM maMdiro Ubha vyavahAra karavo : , rAvI daIe, ApaNI AdhyAtmika saravANIone pravAhita karI jIvana jAgRti kendra, 50, kAlabAdevI roDa, muMbaI - 2. mUkIne ane pRthvInA badhA ja khUNAone niSThAyukata vANI ane Te. . 22331.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.16-8-15 prabhu jIvana bhAratIonI tArkikatA-3 (gatAMkathI cAlu) nigraha eTale parAjya ke rokavuM te. prativAdInI dalIlamAM khAmI batAvI tene aTakAvavAmAM Ave che tene nigrahasthAna kahe che. tenA mULamAM apratipatti ke vipratipatti hoya che. nigrahasthAnanA 22 prakAra nyAyasUtra vagere graMthamAM ApelA che - pratijJAhAni, pratijJAntara, pratijJAvirodha, pratijJAsaMnyAsa, hetvantara, arthAntara, nirarthaka, avijJAtArtha, apArthaka, aprAptakAla, nyUna, adhika, punarukata, ananubhASaNa, ajJAna, pratibhA, vikSepa, matAnunnA, paryayojyApekSaNa, niranuyAyAnuyoga, apasiddhAnta, hetvAbhAsa. pahelA cAra prakAranA Azaya e che ke, koI vAdIe pratijJA, dA. ta. 'zabda anitya che.' raju karI hAya, pachI te tene cheADI na zake ke tenA virodha na karI. zake ke bIje prazna uThatAM bIjIja pratijJAnuM samarthana karavA lAgI jAya e barAbara nathI. hetvantarano Azaya e che ke vAdIe je hetu raju karyo hoya temAM jo prativAdI asaMgati batAve te pheraphAra karavA ke vizeSaNa lagADI raju karavA e barAbara nathI. kAraNa ke, ethI vAdInI nabaLAI jaNAI Ave che. pote rajU karela hetumAMthI ja A artha nIkaLe che ema batAvavAnA prayatna karavA joIe. arthAntara vagerenA Azaya e che ke carcAmAM kazuM asaMgata, saMbaMdha vinAnuM, nirarthaka ke punarukita vagere nahIM AvavAM joIe. prativAdI samajatA na heAya tevI bhASA na vAparavI joIe. sAmAnya rIte evo Agraha hoya che ke nyAyavAkayanA pAMca avayaveA che, temanA cokkasa kramamAM ane vadhAre ke ochA paNa nahIM e rIte eno prayoga thavA joIe. vAdInuM vacana prativAdI traNa vAra tenI pAse bolAve ane jo sabhya ane vAdI tene artha na samaje te vAdInI sAme avijJAtArtha nigrahasthAna yojI zakAya. paNa jo vAdI traNa vAra potAnI dalIla bole ane sabhyo samajI gayA hoya, paNa prativAdI na samajI zake to prativAdInI sAme ajJAna nigrahasthAna yojAya che. keTalIka vAra vAdI ke prativAdI AgaLa dalIla karavA azakitamAna hoya tyAre nivArI zakAya tevuM kAma batAvI carcAne mokUpha rAkhavAnA prastAva mUke che. tenI sAme vikSepa nigrahasthAna yojI zakAya. vAdIne prativAdI javAba na ApI zake ane cUpa rahe to tenI sAme apratibhA nigrahasthAna yojI zakAya. vAdInuM khaMDana karatI vakhate tenuM vacana barAbara bolI jaI pachI tenuM khaMDana karavAnuM hoya che jethI prativAdI samajyo che tenI khAtarI saune thAya. paNa prativAdI tema na kare to tenI sAme ananubhASaNa nAmanuM nigrahasthAna prayojAya. vAdI ke prativAdI potAnA pakSano samarthanamAM evI koI dalIlano upayoga kare ke je Ama doSarahita hoya paNa tene antargata siddhAnta tenA potAnA ja dArzanika siddhAntathI viruddha hoya te tenI sAme apasiddhAnta nigrahasthAna yojI zakAya. vAdInI dalIlamAM doSa hoya te na batAvavA te paryanuyAyApekSaNa ane na hAya tevA doSa batAvavA - lavAdI jAtivAdI batAve che tema--te niranuyAyAnuyoga. hetvAbhAsa paNa nigrahasthAna manAya chehetunA sAdhya sAthe niyata saMbaMdha hovA joIe, ane te bAdhita na hovA joIe. nahIM to e hetu nathI paNa hetvAbhAsa che. A parathI e tAravaNI kADhI zakAya ke naiyAyikone evo Agraha hato ke, carcAmAM niyamabaddha rIte ane gauravapUrvaka kAma cAlavuM joIe ane saheja paNa asaMgati ke punarukita ke evA koI paNa doSa AvatAM vAdIne rokI zakAya che. dharmakIrtie A nigrahasthAnono samAveza mAtra be nigrahasthAnamAM karI dIdhA cheasAvadhanAMgavacana ane adoSadbhAvana. asAdhanAMgavacana eTale sAdhyanI siddhi karI zake tevA vacananI rajuAta na karavI athavA je siddha na karI zake tevuM vacana raju karavuM. doSodbhAvana eTale doSa hoya te na batAvavA athavA doSa na hoya (adoSa) te batAvavA. Gu jaina naiyAyiko A badhA nigrahasthAna mAnya nathI rAkhatA. temanI dalIla e che ke vAdI peAtAnA mata siddha karI zake e enA vijaya ane siddha na karI zake e eno parAjya, pachI e punarukita kare ke kazuM asaMbaddha ke asaMgata bole ke evuM kAMI kare to te vAtane pakaDI rAkhI tene AdhAre vAdIne rokavA e barAbara nathI--kAraNa ke A badhuM te| sAmAnya mANasanA vyavahArika vartananA eka bhAga che. vyavahAramAM A be daSTibiMdumAM khAsa pharaka nahIM paDato hoya paNa zAstrIya rIte te A be daSTibiMdumAM bheda che ja. jaina naiyAyiko pakSasiddhi ane pratipakSanA khaMDana para bhAra mUke che ane bIjI aupacArika bAbatonI khAsa cintA karatA nathI, jyAre brAhmaNa ane amuka aMze bauddha naiyAyikAnA evA Agraha kharo ke vAdamAM, korTamAM thAya che tema, arthAntara, punarukita vagere karIne vAtAvaraNa gaMbhIra banAvavAmAM Ave che ane prativAdInI viruddha sabhApati ane sabhyo upara khoTI asara upajAvavAnA prayatna karavAmAM Ave che te na thavuM joIe. nyAyasUtramAM mukhyatve kathAne anulakSIne vivecana che e ApaNe joyuM. tenA uparanA vAtsyAyananA nyAya - bhASyamAM, udyotaranA nyAya - vAtikamAM, vAcaspatinI nyAyavAtika tAtparyaTIkAmAM ane udayananI parizuddhi ane bAdhasiddhimAM paNa vAdanA padArthonA uttarottara vikAsa jovAmAM Ave che. zaMkaramizranA vAdivinAda graMtha sthAne anulakSIne ja che, veMkaTanAthanA nyAyaparizuddhi graMtha, tIrthane pramANa - paddhati, varadarAjanA tArkikarakSA vagere paNa kthA viSe samRddha sAmagrI pUrI pADe che. bauddha graMthAmAM upAyahradaya, tarkazAstra ane dharmakItinA vAdanyAya jevA graMthomAM vAda viSe ghaNuM vivecana maLe che. jaina graMtheAmAM akalaMkanA nyAyavinizcaya ane siddhivinizcaya, vidyAnaMdano tattvArthazrloka vAntika, prabhAcandranA prameyamalamArtaNDa ane nyAyakumudacandra, vAdidevasUrinA pramANanayatattvAlAkAlaMkAra ane tenA para ratnaprabhAcAryanI ratnAkarAvatArika, hemacandrAcAryanA pramANamImAMsA graMtha ane siddhasenanI dvAtrizikA jevA graMthomAM vAda saMbaMdhI ghaNI mAhitI maLe che. kathA ke vAdamAMthI ja nyAyanA vikAsa thayo hoya evI zakyatA che. grIsamAM seAphiTa ane sokreTisa ane pleTonA saMvAdone AdhAre ja nyAyanuM ghaDatara thayuM. Ama hovAthI nyAyanA prAcIna graMthomAM vAda aMge ghaNuM vivecana che. uttarottara kevaLa nyAya para dhyAna vadhatuM jAya che ane vAdanI carcA gauNa banatI jAya che. navya - naiyAyikoe vAdane anulakSIne vivecana nathI karyuM, paNa pote Apela lakSaNAmAM truTi na rahI jAya ane sUkSmatA Ave ane temanuM "khaMDana muzkela bane teTalA mATe temaNe sUkSma ane jaTila zailI viksAvI, jenI asara badhA zAstronA sAhitya para thaI. kulArka paMDite (11 mA sauko) mImAMsAnA zabdanityatvavAdanI sAme mahAvidyA nAmanA nyAyavAkyo cAjyA. A nyAyavAkyo kevalAnvayI prakAranA che ane temAM koI hetvAbhAsanI zakayatA nathI evA mahAvidyAvAdIonA dAve hatA. A vAkyo bahu ja jaTila ane aTapaTA che ane eka dare asamartha nIvaDayA tethI temanI kadara khAsa koIe karI nahIM ane dhIme dhIme temanA prayoga baMdha thaI gayA haze. chatAM pratipakSIne mUMjhavavA mATe mahAvidyAno upayoga karavA evuM sUcana keTalIka jagyAe maLe che. pramANa ane tarkathI koI paNa matanI siddhi karI zakAya. tarka pramANanuM samarthana kare che, tenI pravRtti pratihata banAve che. jo pramANa dvArA meLaveluM jJAna sAcuM mAnavAmAM na Ave to koI prasaMga ke Apatti UbhI thAya che, tethI pramANa dvArA meLaveluM jJAna sAcuM hAvuM joIe. 'parvata vihvamAna che, dhUma che tethI'. dhAro ke tyAM vina na hoya to tenuM kArya dhUma paNa hoI zake nahIM. paNa dhUma to che mATe vighna paNa hovA joIe. tarkamAMthI ja zAsrArthanA siddhAnto maLI jAya che; jevA ke AtmAzraya, anyanyAzraya, cakraka, anavasthA, vyAghAta,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka prabuddha jIvana tA. 16-8-95 -- -- - - - - - pratibandI, gaurava, lAghava, vinigamanAviraha, ubhayataH-pAzA-rajaju dinAge pitAnA badhA virodhIone harAvI diga vijya karyo hato vagere. AmAMnA ghaNA tarkone upayoga ApaNe pataMjalinA mahAbhASyamAM ema kahevAya che. zaMkarAcArya, rAmAnujAcArya, vallabhAcArya, madhvAcArya(I. sa. pU. 1 lo saika) joIe chIe, te parathI keTalA Ama ghaNA AcAryo mATe ema manAya che ke, teo hiMdustAnamAM badhI prAcIna kALathI zAstrArthane rivAja ane tenA siddhAtonuM jJAna bhAga- jagyAe pharatA ane bIjA saMpradAya ke matanA AcAryone vAdamAM harAtIyone hatuM tenI kalpanA Ave che. vatA ane A rIte divijya karatA. zaMkara ane maMDanamizra vacce je kyAnAM ghaTaka tattvo : vAdI, prativAdI, pariSadanA sabhyo ane vAda thayo te prasiddha che. zaMkara jJAnavAdI hatA jyAre maMDana karmasabhApati e kathAnAM ghaTaka tattvo che. mitro ke hitecchuo vacce kAptI hatA, eka saMnyAsI ane bIjo gRhastha. maMDananI patnI satyAnveSaNa mATe vAda thAya to emAM sabhya ke sabhApatinI jarUra zAradAne adhyakSa ke sabhya tarIke besADI. nirNaya ApavA mATe kathAnA rahetI nathI, kAraNa ke AvA vAdamAM jaya-parAjayane nirNaya karavAne niyamanuM pAlana A vAdamAM barAbara jaNAya che. mokSanAM sAdhana, hote vI. paNa acAnaka koI AdarapAtra vidvAna AvI jAya to vedanA zabdo ane mannAne artha vagere muddAo upara carcA zarU thaI tene sabhya tarIke besADI devAya. vijigISa kyAmAM A cAreya aMge ane divasa sudhI cAlI. Avazyaka kAme ja teo UThatA, bAkI Avazyaka hoya che. sabhya vidvAna, zAstranA abhyAsI, kulIna cAne Akho divasa carcA cAlyA ja karatI, zAradAne te gharanuM kAma paNa taTastha hovA joIe ane sabhApati rAjA ke evI koI vyakita hoyane?te kAma karavA jatI tyAre phalanI mALA bane vAdInA gaLAmAM jemAM pitAne Adeza bIjA pAse paLAvavAno prabhAva hoya tevI nAkhIne jatI. jenI mALA karamAI jAya teno parAjaya thayele jANavo. vyakita hovI joIe. thI zarU thAya te pahelAM ja koNa vAdI ane divasa sudhI A carcA cAlI. te pachI eka vAra zAradA temane koNa prativAdI, sthAno prakAra ane paddhati, koNa paheluM bele, bhASA, jamavA bolAvavA AvI tyAM maMDananI mALA karamAyelI joI. pachI khaMDana karatI vakhate vAdInI dalIlane keTalo bhAga bolI javo, zAradAe vAda karavAnI IcchA batAvI. zaMkarAcAryanI eka strI samayamaryAdA vagere badhuM ja nakakI karI levAmAM Ave che ane pachI sAthe vAda karavAnI IcchA nahotI, paNa zAradAe dalIla karI ke A niyamanuM pAlana thAya e rIte kathA zarU thAya che. sabhyonI eka pitAnA matanuM sthApana karavuM hoya te badhA sAthe vAda karavo joIe, strIo saMkhyA hovI joIe jethI matabheda paDatAM bahumatithI nirNaya thaI sAthe paNa. bhUtakALamAM yAjJavalkayamunie gArgI sAthe vAda karelo ja ne zake. sabhApati kathAnuM pariNAma jAhera kare che ane tene nirNaya ane janake sulabhA sAthe ! zaMkara ane zAradAne zAstrArtha 17 divasa anitama hoya che. kyA zarU thAya tyAre vAdI potAnA pakSanI raju- cAlyo. pachI zAradAe kAmazAstra saMbaMdhI prazna pUchayo jene mATe zaMkare eka A Maa pAzathI tene viddha che ane tArA samarthana kare che. mahinAno samaya mAgyuM. A ja rIte nIlakaMTha, bhAskara vagere sAthe zaMkare pachI pitAne hetu samartha che, hetvAbhAsa nathI ema batAve che ane zAstrArtha kare evA ghaNA ullekha maLe che. AmAM kazuM aitihAsika prativAdI je mAne ke keI vizeSa hetvAbhAsa che te tema nathI ema batAve satya hoya ke nahIM-moTe bhAge nathI ja. paNa A parathI vAda ke che, Ane kaMTakelkAra kahevAmAM Ave che. A thaI kathAnI pahelI kakSA. zAstranuM dhArmika, sAmAjika ane rAjakIya kSetre keTaluM mahattva hatuM bIjI kakSAmAM prativAdI vAdInI dalIlanuM enubhASaNa karI temAM nigraha- tene khyAla AvI zake che. keTalAka evA ullekho maLe che ke vAdamAM sthAna batAvavA prayatna kare che athavA na hoya tevA hetvAbhAsane nirdeza koI eka saMpradAya ke matanA AcArya hArI gayA te parathI te saMprakare che ane pachI pitAnA matanI siddhi karavA prayatna kare che. trIjI dAyane rAjyanI madada maLatI baMdha thaI ke e saMpradAyanA lokone kakSAmAM vAdI prativAdInA vacananuM anubhASaNa kare che, prativAdIo rAjyamAMthI kADhI mUkayA. karelA AkSepane parihAra kare che ane prativAdInI dalIlamAM koI yazazcandranA mudritakumudacandra nATakamAM zvetAMbara AcArya vAdI doSa ke hetvAbhAsa batAvavAne prayatna kare che. Ama eka kakSAthI devasUri ane digaMbara AcArya kumudacandra vacce gujarAtanA siddharAja bIjI kakSAe uttarottara kathA AgaLa cAle che. vAdIo thAkI jAya jyasiMhanI sabhAmAM vAda thayo tenuM varNana che. rAjA pote sabhApati ke koI nirNaya upara Ave tyAM sudhI vAda prakAranI kyA cAlI zake. hato ane tene madada karavA cAra sabhyo hatA. maharSi (tarka, ItihAsa sAmAnya rIte jalpa cha kakSA sudhI cAle che. keTalIka kathAmAM vAdI ane ane smRtinA jANakAra), utsAda (kAzamIranA vaiyAkaraNa), sAgara ane prativAdI ekabIjAnI sAme jAti prakAranI dalIlo raju kare che. rAma, je badhA vidvAna ane kuzala vAdI hatA. devasUrine pakSe rAjaA kathA nahIM paNa kathAbhAsa che ane temAM koI nirNaya AvI zakate. kavi zrIpAla ane bhAbhu hatA ane kumudacandrane pakSe traNa sabhyo nathI. sabhyone mAtra nirNaya karavAno hoya che tethI dalIle cAlatI hatA.kumudacandranI vAdI tarIke ane devasUrinI prativAdI tarIke ghoSaNA hoya tyAre vacamAM bolatA nathI ke bhAga letA nathI. jo jAnyuttara ja thaI ane viSaya hato strIone mokSa maLe ke nahIM. kumudacandra apAtA rahe te sabhApatie A paDakAravuM joIe, paNa e pote pitAne pakSa raju karyo - strIne mokSa maLe nahIM. prativAdI tarIke jo mUrkha hoya, kAMI samaja na hoya to kathAbhAsa AgaLa cAle devasUrine bevaDuM kAma hatuM - kumudacandranI dalIlanuM khaMDana ane pitAnA che. chevaTe chaThThI kakSAmAM sabhya jAhera kare che ke A te kukathA che matanuM sthApana. devasUrie kumudacandranI dalIlanuM khaMDana karI pitAnA ane banne pakSane roke che. nyAyaparizuddhine kartA veMkaTanAtha mazkarI matanuM samarthana karyuM ke strIo mokSa prApta karI zake. kumudacandra devasUri kare che ke, sabhyo hoya nahIM athavA buddhizALI na hoya to daiva ja pAse tenI dalIle pharI be vAra bolAvI ane chatAM paNa samajyA vinA ja A kathAne aMta lAvI zake ane be bilADAM jhaghaDatAM hoya te te dalIlanuM khaMDana karyuM (cothI vAra bolAvI zake nahi, nahIM te dekhAva thaI jAya. patra dvArA paNa zAstrArtha karI zakAya. jaina graMthomAM ajJAna nigrahasthAna tenI viruddha prayojAyo. devasUrie spaSTa kahI A patranuM vivecana maLe che. keTalIka vAra kathAmAM dalIlo lakha dIdhuM ke kumudacandra dalIla samajyo nathI. sAmAnya rIte khaMDana karatI - vAne paNa niyama hoya che ane tene mATe lekhakanI varaNI karavAmAM vakhate sAmA mANasanI dalIlanuM anubhASaNa karavuM paDe che, paNa jo 'Ave che. e jAti koTinI dalIla hoya to anubhASaNa karavAnuM hotuM nathI, jANItI kathA: kathAnA keTalAMka udAharaNa sAhityamAM noMdhA mAtra doSa batAvI devAnuM hoya che. A parathI sabhyoe devasUrinI pelo maLe che. mahAbhAratamAM janakarAjA ane sulabhAnI carcAne ullekha kuzaLatA ane sUkSma samajanI kadara karI ke kumudacandranI jAtinuM che. janaka pitAnA darabAramAM cittakone ekaThA karI carcA karAvate vivekapUrvaka teNe anubhASaNa karyuM nahIM. pachI kumudacandra evI mAgaNI enA paNa ullekha bRhadAraNyakaupaniSadamAM che. bauddha naiyAyika karI ke devasUrinuM nyAyavAkaya lakhAvuM joIe. A parathI badhA samajI
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-15 prabuddha jIvana 77 ' gayA ke kamadacandrane ja parAjya che, chatAM tene saMtoSavA tevI para- saMdhanI pravRttiomAM rasa dharAvatA bhAi-baheno joga vAnagI ApI.' kumudacandranA pakSanA sabhya e lakhyuM. te barAbara zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI mukhya pravRttio nIce vAMcIne kumudacandra tenuM khaMDana karyuM. devasUrie A dUSaNane parihAra karI potAnA matanI sthApanA karI, paNa ema karatAM 'koTAkoTi' zabda mujaba che. vAparyo. kumudacandra vAMdho lIdho ke te vyAkaraNanI daSTie azuddha che. (1) dara varSe yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA. utsAdarAjAnA pakSane vaiyAkaraNa sabhya - teNe vacce paDI samajAvyuM ke, (2) dara pakhavADie pragaTa thatuM prabuddha jIvana, 'kaTAkoTi, koTikoTi' ane 'kaTIkeTi' traNe prayoga barAbara che ane (3) zrI maNilAla momacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya, 'kaTAkoTi' zabda zAstramAM vaparAyela che te batAvyuM. kumudacandra devasurinI dalIlanuM anubhASaNa karavAne nirmAlya prayatna karyo ane tenuM ane pustakAlaya. khaMDana karyuM. devasUrie mazkarI karI ke mArI dalIlanA dasamA bhAganuM (4) nAta - jAtanA bheda vinA apAtI vaidyakIya rAhata.. paNa anubhASaNa thayuM nathI te pachI khaMDanane to prazna ja kayAM che. A uparAMta saMdha taraphathI avAranavAra jAheravyAkhyAno gAThadevasUrie kumudacandranI dalIlanuM anubhASaNa karI khaMDana karyuM. A pachI rAjAe ghaNuM kahyuM chatAM kumudacandra kazuM AgaLa kahyuM nahIM. vavAmAM Ave che tathA sAMskRtika paryaTana yojavAmAM Ave che. te rAjAe kumudacandranA parAjya ane devasUrinA jayanI jAherAta karI. A dareka pravRttithI Apa sArI rIte mAhitagAra che. tenI A carcA soLa divasa cAlI hatI ema prabhAvacaMritamAM kahyuM che. upayogItA vize kazuM vizeSa lakhavAnI jarUra nathI. paryuSaNa vyAkhyAna A banAva pachI gujarAtamAM zvetAMbara jainane udaya thayo ane mALAnI kapriyatA prati varSa vadhatI jAya che ane te pAchaLa rUA. digaMbaronI paDatI thaI. 1500 thI 2000 ne kharca thAya che. prabuddhajIvane gujarAtI prabhAvaka caritamAM AvA keTalAka vAdI ane vAdenA ullekha bhASAbhASI prajAjanemAM gauravapUrNa pratiSThA prApta karI che ane varNana che. devasUri te vAdi devasUri ja kahevAya che. e ja rIte malavAdI, vRddhavAdI, vagere nAme jANItA che. A thoDAMka udAharaNa ' ane gujarAtI sAmayikomAM eka nIDara citanazIla patra tarIke teNe parathI joI zakAya che ke vAda ke zAstrArtha eTalA pracalita hatA ke anekhuM sthAna prApta karyuM che. tene nabhAvavA pAchaLa rU. 350 thI pratiSThAne viSaya banI gayelA bhAratamAM sAMpradAyika matabheda, jJAtinA 4000 nI puravaNI karavI paDe che. saMsthA taraphathI cAlatA zrI maNimatabhedo, vagerene Ama zAstrArthathI ja nirNaya haju paNa lAvavAmAM Ave che. lagabhaga dareka vAdI mATe prabhAvakacaritamAM jaNAveluM che ke lAla mekamacaMda zAha vAcanAlaya ane pustakAlayane loko ghaNI sArI te nyAya, vyAkaraNazAstra ane sAhityane sAro abhyAsI hatA. veda- saMkhyAmAM lAbha le che. tenuM saMcAlana Azare rU. 3000 nI apekSA kALathI vAkovAkaya abhyAsano viSaya hatuM ane vAda ke zAstrArtha mATe rAkhe che. vaidyakIya rAhatanI pravRtti phaMDanA abhAve amuka maryAdAmAM pramANa, tarka, hetvAbhAsa vagerenuM tathA prameyanuM jJAna ta Avazyaka calAvavI paDe che ema chatAM te pAchaLa paNa Azare rUA. 1500 ne. hovAthI vAdI darzana vagere zAstramAM kuzala hovo joIe. lagabhaga 'pratyeka vidyAmAM pramANanuM vivecana maLe che. ane ApaNe carakasaMhitAne kharca thAya che. dina- pratidina moMghavArI vadhatI jAya che, dareka cIja-vastunA vize joyuM tema vAda aMge upadeza paNa maLe che. moTA bhAganA graMtha bhAva UMce caDatA jAya che, saMsthAnA karmacArIone apAtA cAlu vetanamAM vAdanA svarUpamAM lakhAyelA che. koI paNa adhikaraNamAM pahelA viSayanI paNa samayAnurUpa vadhAre karavuM paDe che, kAgaLa tathA chapAmaNInA dara rajuAta. pachI viSaya arthAta saMzaya kevI rIte upasthita thAya te batAvyuM paNa vadhatA ja jAya che. Ama vikTa banatI jatI Arthika paristhitine hoya che. te pachI pUrvapakSa, uttarapakSa ane nirNaya ApavAmAM Ave che. pahoMcI vaLavA mATe ane saMghanI cAlu pravRttione TAvavA tathA Ama pratyeka adhikaraNa vAdanuM svarUpa dhAraNa kare che. zakaya che ke graMthamAM zAstrArtha maLe che temAM ghaNA phALe carcA ke vAda thatA tene che, vikasAvavA mATe saMghane sArA pramANamAM arthasiMcananI jarUra rahe che. ane A zAstrArtha pachInA vAdo mATe cAvI rUpa banate. khaMDana-maMDananI A vakhate amArI mAgaNI rUA. 15000 nI che. te pUrI karavA saMghanI paddhati dvArA viSayamAM vizadatA ane sUkSamatA AvatI jAya che, pravRttiomAM rasa dharAvatA, prabuddha jIvanane rasathI vAMcatA tema ja ane A vAda dvArA sahiSaNatA, bIjAne samajavAnI zakita ane vaMcAvatA ane paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM bhAga letAM bhAI - bahenane pitAnA viSayane paripAka thAya che. bhAratIya tArkikatAmAM koI paNa amArI namra prArthanA che. Apa saMghanA phALAmAM yogya lAge te rakama prajAthI pAchaLa paDe tema nathI enI khAtarI koI eka sArA graMthane ApI zake che athavA te saMghanI amuka pravRtti mATe aMkita karIne zAstrArtha jotAM thAya che. jJAna ane tenI zakayatAnI parIkSA karavAnuM paNa yathAzakita rakama ApI zake che. ame AzA rAkhIe chIe ke paNa bhAratIya na cUkayA ane evo paNa mata darzAvyuM ke koI Apane yogya lAge te rIte ane ApanAthI zakya hoya teTalI vadhu paNa pramANa sAcuM jJAna ApavA asamartha che. AnI sAme vaLI rakama ApIne amArI A mAgaNIne - amArA A vakhatanA lakSyAMkane(Theories of Truth) prAmANyavAdanA siddhAnta mImAMsaka pahoMcIvaLavAmAM madada karaze ane e rIte amArA A pavitra kAryamAM vageree sthApyA. Ama pratyeka zAstra ke vidyAnA vikAsane AdhAra protsAhita karaze. bhAratamAM moTe bhAge tarka upara rahyo che. prAcIna graMtha jotAM ApanA bhAratInI tArkikatA mATe mAna thayA vinA rahetuM nathI. ramaNikalAla ke. zAha, nIko cImanalAla ca. zAha-pramukha samApta - De. eratera selamane cImanalAla je. zAha paramAnaMda ke. kApaDiyA-upapramukha ratilAla cImanalAla koThArI-koSAdhyakSa viSayasUci pRSTha "QUo vadis?" "tuM le. e. je. konIna 73 saMdhanA sabhyone anurodha kayAM jaI rahyo che?" saMghanuM navuM varSa zarU thayAne ATha mahinA thavA AvyA ema bhAratIonI tArkikatA-3 Do. estera sAlemana chatAM ApamAMnA ghaNA kharAnuM vArSika lavAjama rU. 5.00 haju sudhI prakIrNa nedha: sarvodayavAdI zrI 'paramAnaMda vasUla thayuM nathI. ghaNA sabhya paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna jayaprakAza nArAyaNane hAdika aibhinaMdana, raNajitarAma-pAritoSika pitAnAM lavAjamo bhare che te A aThavADiyA bAda, ATha divasanI mATe zrI manubhAI paMcoLInI paryuSaNa vyAkhyAnamALA zarU thaze e daramiyAna jeNe jeNe haju pasaMdagI, svAmI raMganAthAnaMda, vArSika lavAjama bharyuM na hoya temane potAnuM lavAjama yAda rAkhIne pradyAjika AtmaprANA. bharI devA ane e rIte amArA vahivaTane anukULatA karI ApavA AnuM nAma kharI kSamAyAcanA : paramAnaMda 80 AnuM nAma sAcuM samAdhimaraNa ! AgrahapUrvaka anurodha che. kacchaDo bAre mAsa !" nAnAlAla vasA 83 maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. : "
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 yuddha ana prakI noMdha sarvodayavAdI zrI jayaprakAza nArAyaNane hArdika abhinaMdana sarvodayavAdI netA zrI jayaprakAza nArAyaNane temanI jAhera sevAo mATe A varSanuM remona megasAyase (Ramon Magsaysay) pAritoSika je Azare rUA 5000 nuM hAya che te ApavAnA tene lagatA evArDa phAunDezane nirNaya karyo che. AvI tAjetaramAM karavAmAM AvelI jAherAtathI ApaNA bhAratavAsI sau koIne AnaMda thAya e svAbhAvika che. AvuM ja pAritoSika gayA varSe ke te AgaLanA varSe pUjya vinobAjIne arpaNa karavAmAM AvyuM hatuM. A pAritASika zrI jayaprakAza nArAyaNanI AMtararASTrIya kSetre thaI rahelI kadaranuM ghotaka che. A mATe ApaNA sarvanA temane hArdika abhinaMdana ghaTe che. AvuM pAritoSika amuka vyakitane zA mATe ApavAmAM Ave che tenAM kAraNA darzAvatA eka prazastI lekha-aMgrejImAM tene Citation kahevAmAM Ave che te-AvA pAritoSika sAthe joDavAmAM Ave che ane chApAomAM pragaTa karavAmAM Ave che. zrI jayaprakAza nArAyaNane lagatA evArDa phAuMDezananA prazastI lekhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "Adhunika bhAratanA saMdarbhamAM lokonA dilamAM rahelA ucca bhAvAne vidhAyaka rIte ane mukatapaNe vyakata karavA mATe temane A pAritoSika ApavAno nirNaya bharavAmAM Avyo che. svataMtratA, rASTravAda ke samAjavAda jevAM zabdarUpe svata; mAnavInA pAyAnI jarUriyAtone yathAsvarUpe rajU karatAM nathI ema spaSTa rUpe samajavAnI tema ja jAheramAM kahevAnI zrI jayaprakAza nArAyaNe hiMmata dAkhavI che. jyArathI amaladArazAhI, atizayatAbharyuM kendrIkaraNa ane mULa hetunI vikRta rajUAtanA oThA nIce athavA te anya prakAre A zabdarUpAe loko upara sattAdhIzono kAbU TakAvavA mATe julmI vRttinA sAtha levA mAMDayA che tyArathI A zabdarUpAnI kIMmata ghaTI gaI che. Ane badale zrI jayaprakAza nArAyaNa vyakitano, tenI svataMtratA mATenI jhaMkhanAnA ane tenI apekSAone pahoMcI vaLavAnI jarUriyAtanA sauthI prathama vicAra kare che. eNvArDa phAunDezana vizeSamAM jaNAve che ke " paMcAyata rAjya mAraphata, bhAratanA grAmavAsIjano temanA dainika jIvana sAthe saMbaMdha dharAvatA nirNayo upara arthapUrNa niyaMtraNa karavAnI sthitine puna: prApta kare evuM lakSa jayaprakAzajI dharAve che. sarvodayanuM AMdolana temanuM mukhya sAdhana che. tenA pramukha tarIke temaNe grAmINa pradezomAM A krAMtikArI vicArono phelAvo karavA mATe 10,000 svayaMsevako ekaThA karyA che. A svayaMsevako bhUdAna dvArA grAmavAsI janatAmAM A vicArone pracAra kare che ane temane saMganAita kare che." prastuta prazastIlekha mahAtmA gAMdhInA ahiMsAne lagatA vicArane navI prastutatA arpaNa karavAno yaza zrI jayaprakAza nArAyaNane Ape che. temaNe kAzmIranA prazna aMge tema ja sattAdhIze ane nAgAlenDanA baLavAkhoro sAthe vATAghATo calAvavA aMge navI maitrI bharI samajutinI bhUmikA UbhI karI che. e bAbatanI A prazastIlekhamAM khAsa noMdha levAmAM AvI che. A prazastIlekhamAM e paNa jaNAvavAmAM AvyuM che ke "cInI sAmyavAdI taMtre TIbeTavAsIo upara potAnuM zAsana baLajorIthI lAgha tenA pratikAra karatA TIbeTavAsIono jayaprakAza nArAyaNe pakSa lIdhA hatA ane potAnA dezavAsIone A bAbata aMge saceta karanAra jayaprakAzajI prathama hatA." vizeSamAM ema paNa jaNAvavAmAM AvyuM che ke " jo ke jayaprakAzajI samAjavAdI pakSanA ghaDavaiyA hatA ane svataMtra banelI bhAratanI prajAnI AgaLa paDatI AgevAnInA temane vArasA maLyA hatA, ema chatAM paNa temaNe AjathI daza varSa pahelAM 'Dialectical Materialism' ~ tArkika bhautikavAdanA ane sattAnA rAjakAraNano e hetu mATe tyAga tA. 168-65 karyo che ke jenA sAmano karavAne bIjA aneka AgevAno taiyAra nahotA tevI bhAratanI kaTokaTTainI samasyAo aMge potAnA dezavAsIone sAcuM mArgadarzana ApavAnI kaDavI, vadhAre kaThaNa ane kazA paNa vaLatara vinAnI pharaja pAte mukatapaNe bajAvI zake." A upara tA. 7-8-65nA TAImsa oNpha InDiyAnI taMtrInoMdhamAM yathAcita jaNAvavAmAM AvyuM che ke, "jAhera sevAo mATe A remana megasAyase evArDa meLavanAra zrI jayaprakAza nArAyaNa ucca koTinA aneka guNA dharAve che. enA prazastI lekhamAM--sAITezanamAM--jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba lokonA aMta:karaNamAM rahelA uMcca vicAro ane bhAvanAone vidhAyaka rIte abhivyakata karavAnA temanA guNa eTale ke sAdI bhASAmAM kahIe to temanI ucca koTinI naitika hiMmata A guNAmAM mukhya che. zrI jayaprakAza nArAyaNe nAnA ke meTA, rAjakIya, Arthika ke sAmAjika saMgharSo ane vivAdo vacce ja potAnuM jIvana vItAvyuM che. jo temaNe cAlu paraMparA sAthe vadhAre pramANamAM meLa besADIne ane ochA siddhAMtavAdI banIne cAlavAnuM pasaMda karyuM hAta tA teo ThIka pramANamAM lokapriya banI zakayA hota, paNa teo haMmezAM AvA pralAbhanothI para banIne cAlatA hovAnuM mAluma paDayuM che. zrI jayaprakAza nArAyaNanuM A rIte sanmAna karIne megasAyase phAunDezane evI eka jAhera jIvanane varelI vyakitanI pasaMdagI karI che ke je AjanA lokazAsita samAjamAM cAlu abhiprAyathI judAM paDavAnI--judA rAhe cAlavAnI--vRttine pUrI hiMmata ane nIDaratApUrvaka apanAvI rahela che. " zrI jayaprakAza nArAyaNanA anubhava uparathI mAluma paDe che te mujaba, jAhera rIte pragaTapaNe alaga mata rajU karanAra vyakitane koI sAtha ApatuM nathI, ema chatAM paNa ADakatarI rIte ane dhIme dhIme tevI vyakitanI loko upara asara paDayA vinA rahetI ja nathI. Aja sudhInAM varSo daramiyAna deza sAme UbhA thayelA lagabhaga badhA muddAo upara zrI jayaprakAza nArAyaNa haMmezAM laghumatImAM rahyA che. khAsa karIne . kAzmIra ane nAgA lokonA savAlo aMgenI temanI vicAraNA vivAdAspada banI che. temanAM TIkAkAro kahI zake tema cheke temanA ukelA vadhAre paDatA AdarzavAdI hAvAnA kAraNe avyavahAru jevA hoya che. A kadAca kharU hoya, Ama chatAM paNa teo ekalA paMDe je prakAranA virodha dAkhavIne vahetA pura sAme jhujhI rahyA che te sivAya tema ja anyanI truTIo sAme tUTI paDavAmAM temane je majhA Ave che te sivAya bhAratanuM rAjakAraNa jarUra poorer - vadhAre maMdatA dAkhavatuM--banyuM hota." A noMdhamAM zrI jayaprakAza nArAyaNa aMge vizeSa umeravA jevuM rahetuM nathI. temanA amuka abhiprAyA ke valaNeA sAthe ApaNe maLatA na thaIe, paNa temanI integrity--satyaniSThA-ane niDaratA mATe ApaNA dilamAM UMDA Adara sivAya bIjo koI bhAva saMbhave nahi. raNajitarAma pAritoSika mATe zrI manubhAI paMcoLInI pasaMdagI A varSanA raNajitarAya pAritoSika mATe zrI manubhAInI pasaM.dagI karavAmAM AvI che, A pasaMdagI yathAcita che ane A mATe zrI manubhAI paMcALIne dhanyavAda ghaTe che. cu. nAnAbhAInA avasAna bAda saNAsarAtI lAkabhAratInA rAMcAlananI samagra javAbadArI temanA mAthe AvI che ane e javAbadArInuM te kuzaLatApUrvaka saMcAlana karI rahyA che. jene Aje ApaNI ucca zikSaNa kahIe chIe tevA ucca zikSaNano lAbha temane maLyA nathI, ema chatAM temanI je UMDI sUjha che te vaDe tema ja varSonI jJAnopAsanA vaDe AjanA saMskAra
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA: 11-865 svAmIomAM teo agrasthAne che. te keLavaNIkAra to che ja, paNa e uparAMta saphaLa navalakathAkAra, sAhityakAra, ane vivecaka che. svataMtra temanuM ciMtana che ane gAMdhI vicAranA teo prakhara abhyAsI che. ApaNA gujarAtanA tegmA eka vyakita - vizeSa che. AvI vyakitanuM gAma bahumAna thAya e sarva prakAre AnaMdajanaka ghaTanA che, svAmI raMganAthAnaMda pukhta jIvana A A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA kAryakrama aMkamAM anyatra pragaTa karavAmAM Avyo che. temAM jaNa velA vyAkhyAtAomAMthI be vyAkhyAtAo : svAmI raMganAthAnaMda ane pravrAjikA AtmaprANA ApaNI vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA mATe pahelI ja vAra AvatA hAvAthI tema ja ApaNAmAMnA ghaNA temanA viziSTa vyakitatvathI aparicita hAvAthI temanA paricaya ahiM ApavA jarUrI lAge che. A banne vyakitao rAmakRSNa mIzana sAthe joDAyalI che, ane hAla banne kalakattA khAte AvelI rAmakRSNa mIzana sAthe joDAyalI saMsthAomAM rahe che. banne saMnyAsI che. temAMthI svAmIjInA vigatavAra paricaya nIce mujaba che : svAmI raMganAthAnaMdano janma I. sa. 1908nA Disembara mAsanI 15mI tArIkhe kerala dezamAM AvelA koI eka gAmaDAmAM thayA hatA. teo 1926nI sAlamAM rAmakRSNa mIzananI mAIsAramAM AvelI zAkhAmAM joDAyA hatA. rAmakRSNa maThanA bIjA pramukha ane zrI rAmakRSNanA ziSya sva. svAmI zivAnaMdanI pAse temaNe 1933nI sAlamAM saMnyAsanI dIkSA grahaNa karI hatI, ane saMnyAsI tarIkenAM pahelAM nava varSa temaNe rAmakRSNa maThanI mAIsAranI zAkhAomAM gALyAM hatAM ane AzramamAM bhaNatA vidyArthIonA niyAmaka tarIke kAma karyuM hatuM. tyAra bAda barmA-- raMgunanI rAmakRSNa mIzana sAsAyaTInA maMtrI tarIke temaNe 1939nA julAI mAsathI 1942nA phebruArI mAsa sudhI kAma karyuM hatuM. ane tyAra bAda 1948nA oNgasTa mAsa sudhI temaNe karAMcI zAkhAnA pramukha tarIke sevA bajAvI hatI. karAMcInA temanA nivAsa daramiyAna baMgALanA duSkALagrasta lokone rAhata ApavA mATe karAMcIthI 40000 maNa cAkhA meAkalavAnI temaNe vyavasthA karI hatI ane kerala, bihAra tathA pazcima baMgALanA lokone vaidyakIya rAhata maLe te mATe moTA pramANamAM Arthika madada paNa te te prAMtanA kAryakartAone pahoMcADI hatI. 1949nA okaTobarathI 1962nA eprila sudhI temaNe navI dilhInI zAkhAnA maMtrI tarIkenI javAbadArI saMbhALI hatI. ahIMnA temanA lAMbA nivAsa daramiyAna lokonI temaNe anekavidha sevAe karI hatI ane sAMskRtika tema ja adhyAtmika vikrayA upara pravacanavo calAvyA hatA. temanA tyAMnA nivAsa daramiyAna sADA traNa lAkhanA kharce jevuM belura maThamAM che tene maLatuM eka ati bhavya maMdira temaNe baMdhAvyuM hatuM ane temAM svAmI rAmakRSNa paramahaMsanI mUrtinI pratiSThA karavAmAM AvI hatI ane te maMdiranuM udghATana 1957nI sAlamAM rASTrapati rAdhAkRSNananA hAthe karavAmAM AvyuM hatuM. dilhInA temanA ciranivAsa daramiyAna A temanuM sauthI mahattvanuM kArya hatuM. teo belura maThanA borDa opha TrasTanA tema ja rAmakRSNa mIzananI gavarnIMga boDInA eka sabhya che. taduparAnta yunesko sAthe joDAyelA 'InDiyana nezanala kamizana phora kooparezana'nA, maghaniSedhane lagatI bhAratanI nezanala kamiTInA, tathA navI dilhImAM AvelA InDiyA InTaranezanala senTaranA teo sabhya che. aMgrejI uparAMta malayAlama, baMgALI, hindI, kannaDa tathA tAmIla--ATalI bhASAo teo jANe che. temaNe chellA bAra varSa daramiyAna bhAratabharamAM tema ja sIlAna tathA barmAmAM aneka pravacanapravAsA kheMDayA che. eziyAnA dakSiNapUrva dezamAM paNa pravacana nimitti te sArA pramANamAM pharI AvyA che, tema ja yuropanA ghaNA dezomAM paNa teo te ja hetuthI vicaryA che. temanAM pravacananA eka vipula saMgraha adbhuta AzrAma taraphathI pragaTa karavAmAM AvyA che. A uparAMta bIjAM paNa temanAM 8) ge lakhelAM aneka pustako dA. ta. "The Christ We Adore' 'Bhagwan Buddha and our Heritage', The Ramakrishna Mission, Its Ideals and Activities', 'Swami Vivekanand: His Life and Mission," "The Essence of Indian Culture' vagere pragaTa thayAM che. 1962nA eprila mAsathI teo kalakattAnA rAmakRSNa mIzana InsTITayuTanA maMtrI tarIkenI javAbadArI vahana kare che ane dhArmika, sAMskRtika, tathA AdhyAtmika evI saMkhyAbaMdha pravRttionuM teo saMcAlana karI rahyA che. teo have koI eka vyakita nathI rahyA; teo svata : eka saMsthArUpa banyA che. rAmakRSNa mIzananA teo sauthI vadhAre prabhAvazALI saMnyAsI che ane temanuM vakatRtva ajoDa ane adbhuta lekhAya che. aneka ujaLA pAsA dharAvatA temanA samartha vyakitatvano A TuMko sAra che. temanuM vyAkhyAna aMgrejImAM haze. pravrAjikA AtmaprANA pravrAjikA AtmaprANAnA pUrvAzramanuM nAma kumArI kalpalatA munazI che. teo ApaNA sarvanA atyaMta adarapAtra zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazInAM putrI thAya. temano janma 1922nA navembara mAsamAM thayA hatA. temaNe ucca zikSaNa muMbaInI elphinsTana kaoNlejamAM prApta karyuM hatuM. 1942 nI 'kITa InDiyA 'nI laDatamAM temaNe bhAga lIdhelA ane cha mAsanA jelavAsa bhogavelo. anukrame teo bI. e. thayA, ema. e. thayA ane 1952nI sAlamAM temaNe pI eca. DI. nI padavI prApta karI ane te daramiyAna be varSa bhavansa kolejamAM saMskRtanA adhyApikA tarIke kAma karyuM hatuM. Ama eka vidyArthI tarIkenI temanI kArakIrdi eksarakhI ujaLI hatI. teo muMbaImAM hatA e daramiyAna muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAtI paryuSaNa vyAkhyAna mALAmAM svAmI rAmakRSNa paramahaMsa upara vyAkhyAna ApavA mATe AvelAM enuM Aje paNa mane pAkuM smaraNa che. Ama aizvaryabharyuM bhautika jIvana temanI sAme hatuM. bhAgavaibhavamAM teo ucharyA hatAM. sAmAnya daSTie vicAratAM temane koI bAbatanI kamInA nahotI. ema chatAM saMsAra viSe temanAmAM virakita pedA thaI; rAmakRSNa paramahaMsanA jIvanathI teo atyaMta prabhAvita banyAM ane rAmakRSNa mIzanavALA temano svIkAra kare to te AzramamAM joDAvuM ane saMnyAsinI banavuM evA temanA dilamAM manoratha pedA thayA ane A manoratha A vicAra temaNe rAmakRSNa mIzananA saMcAlaka maMDaLa samakSa raju karyo. 1952thI teo zrI rAmakRSNa saMghamAM eka dedicated worker--eka sarmArpata kAryakara-tarIke joDAyalAM hatA. e samaya sudhI rAmakRSNa mIzanamAM saMnyAsinI mATe koI jogavAI nahAtI. kumArI kalpalatAbahenanI tema ja bIjI keTalIka baheneAnI arajI dhyAnamAM laIne temaja svAmI vivekAnaMde A aMge ApelA mArgadarzanane anusarIne rAmakRSNa mIzananA saMcAlaka maMDaLe saMnyAsinIo mATe maTha ubhA karavAnA nirNaya karyo ane svAmI vivaeNkAnaMdanA Adarzo ane yojanA pramANe zrI-zAradAmaNinA janmazatAbdinA varSamAM eTale ke 1954 mAM strIo mATenA maThanI sthApanA karavAmAM AvI. A maThamAM palatAbahenane praveza maLyA. Ama praveza maLyA bAda sanyAsinI padanI yogyatA prApta karavA mATe nakkI karavAmAM Avela umedavArI mATenA lagabhaga pAMca cha varSanA gALA probation period - pUro thatAM 1960nI sAlamAM temaNe saMnyAsanI dIkSA grahaNa karI ane tyArathI have teo prabhrAjikA AtmaprANAnA nAmathI gALakhAvA lAgyA che. Aje temanI ummara 43 varSanI che ana sIsTara niveditA skUlamAM teo adhyApananuM kArya kare che. temaNe sIsTara niveditAnuM aMgrejI bhASAmAM jIvanacaritra lakhyuM che ane pazcima baMgALanI sarakAre temane 1961nA ravIndranAtha TAgAra memeoriyala evArDa tarIke rUA. 5000nuM pAritoSika ApIne, te pustakanI yogya kadara karI che. A che temanI Aja sudhInI jIvanakArakIrdine TUMka sAra paramAnaMda
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA, 10-865 AnuM nAma kharI kSamAyAcanA: AnuM nAma sAcuM samAdhimaraNa! jaina zve. mU. samAjanA eka jUnA ane jANItA AgevAna sAmAjika upayoga karavAne lagatuM Andolana-AvI kaMI kaMI ghaTakAryakara zrI cImanalAla kezavalAla kaDiyAnuM amadAvAda khAte gaLAnA nAo banI gaI hatI. A sarvemAM zrI kaDiyA sthiticusta varganA kensaranA lAMbAgALAnA vyAdhinA pariNAme tA. 18-7-65nA agraNI hatA, pheraphAravirodhanA mazAlacI hatA. mArA bhAge parivartana-- roja Azare 65 varSanI ummare avasAna thayuM. bAra paMdara mahinAthI lakSI varganA agraNI banavAnuM AvyuM hatuM. A dazakA daramiyAna mAthA upara jhajhumI rahelA mRtyune temaNe je rIte apanAvyuM te temane jAte kadi maLavAnuM banyuM nahotuM, paNa navA janA vaccenI jANIne ApaNA dilamAM temanA viSe UMDo Adara pedA thAya tevuM jhuMbeza daramiyAna temaNe mArA ugra virodha karyo hato. meM paNa jhuMbeche. temanA A maradAnagIbharyA mRtyune yathAsvarUpe samajavA mATe zanA AvegamAM temanA nAmane kadi kadi ullekha karyo haze. temanI thoDIka oLakha hovI jarUrI che. A badhuM samaya jatAM smaraNazeSa banI gayuM hatuM ane temanuM mane samAjamAM haMmezAM be prakAranAM baLe kAma karatAM hoya che. lagabhaga vismaraNa thaI gayuM hatuM. amArI vacce koI saMparka rahyo eka sthitisaMrakSaka baLa ane bIjuM parivartanalakSI baLa. pahelA nahoto. evAmAM AjathI lagabhaga ATha mahinA upara mane temanA baLane sthiticusta, junavANI, sanAtanI evA nAmathI oLakha- taraphathI aNadhAryo eka patra maLyuM, je nIce mujaba che:vAmAM Ave che; bIjA baLane pragativAdI sudhAraka, krAntikArI evA amadAvAda, tA. 7-1-65 nAme oLakhavAmAM Ave che. ekane pratyAghAtI baLa tarIke bhAIzrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA te anyane dharmavirodhI baLa tarIke paNa pichANavAmAM Ave che. | mu. muMbaI prathama baLa atyanta parivartanabhIru hoya che, te sAmAjika ke dhArmika vi. huM Apane chellA 39 varSathI jANatA ane pIchANa. koI paNa rUDhi yA paraMparAmAM sUcavAtA pheraphArane moTA bhAge sakhta e thayo ke jayArathI meM vahepAra dhaMdho baMdha karI dharmanA kAryamAM rasa virodha karatuM hoya che, kAraNa ke tene koI paNa pheraphAramAM mULa dehane- levA mAMDayo. mULa pAyAnA svarUpane-hAni pahoMcavAnI bhIti lAge che. mULanI A chellA 39 varSamAM mane ApanA keTalAka vicAra mATe hRdayamAM rakSA e tenI satata cittAne viSaya hoya che. anya baLa pharatA ghaNA durbhAva thayo hate. jatA dezakALa mujaba cAlu samAjaracanAmAM temaja dhArmika baMdhA- chellA 28 mahinAthI mane kensaranI bimArI thaI che. prathama raNamAM jarUrI pheraphAra karavAne Agraha sevanuM hoya che. te koI paNa tabakake gaLAnI aMdaranI maTI gaI, paraMtu bAra mahinA pachI jamaNI lAMbA vakhata sudhInI sthagita dazAmAM ja anartha jue che. bAjunA gaLA upara gAMTha dekhAvA mAMDI. tenI TrITamenTa tAtAmAM je jema baMdhiyAra pANIvALuM sarovara baMdhAvA mAMDe che tema samAja karAvI, paNa kaMI phAyado thayo nahi ane e gAMTha dinapratidina tema ja dharmazarIramAM jarUrI pheraphAro thatA na rahe to temAM saDo dAkhala. vadhatI gaI che ane chellA cAra mahinAthI tenA uparanA thAya che ane temanuM jIvanta tattva naSTa thavA mAMDe che ema tene bhAgamAM alsara thayuM che. tenuM DresIMga cAle che, paNa te rUjhAya nahIM lAge che. dharma ane samAjanA punarjI vana mATe parivartana ani- ema DokaTaro kahe che. kensaranuM darda viSama prakAranuM che ane have vArya che ema te mAne che. karyo vaLAMka le te samajAya tema nathI. jIvana to kSaNabhaMgura che ane ane parivartana Akhare to kALane dharma che. dareka zrI jinezvara bhagavaMtane batAvelo dharma ja zaraNabhUta che ane vatamAM. dareka paristhitimAM parivartananI prakriyA cAlu ja hoya che. eTale kharekhara dharmanA zaraNane vaLAMka kaMI varSathI thayela te Aje dharma ane samAjanI racanAmAM ane rUDhiparaMparAmAM paNa parivartana mane A bhaMyakara vedanAmAM apratima samatA Ape che ane ghaNA anivAryapaNe thayA ja kare che. parivartananA A svAbhAvikakramane - ghaNA sadvicAranI laheromAM huM masta rahuM chuM. ' parivartanavAdI jhaDapI banAvavA mAMge che; surakSAvAdI te kramanI meM mArA jIvanamAM jenA pratye khAsa khAsa durbhAva karyo hoya te gatimAM rUkAvaTo pedA karIne te gatine bane teTalI dhImI karavA paNa te AtmAnI mArA te duSkRtyanI kSamApanA trividha saMbhAmathe che, kadi kadi utAvaLuM pagaluM bharatA samAjane te aTakAve che. rIne mAMgavAnuM meM zarU karyuM che ane te anusAra jaina dharmanA paNa vastuta: upara jaNAvela banne baLAnA paraspara saMgharSamAMthI ja baMdhAraNa pramANe - Avazyaka dhArmika tema ja sAmAjika parivartana nirmANa thatAM rahe che. zrI paramAnaMdabhAI! Ajadina sudhImAM meM ApanA AtmAne - sva. cImanalAla kezavalAla kaDiyA sthitirakSaka baLanA eka je kaMI dubhavavAnuM karyuM hoya, ApanA vicAro mATe paNa durbhAva agragaNya surata pratinidhi hatA. temanAmAM UMDI dharmazraddhA hatI. karI pApa karyuM hoya , jAhera sabhAonA pleTaphorma uparathI ApanA temaNe 28 varSanI vayathI pUrI AvaData tathA hoMzIyArI hovA chatAM nAmano nirdeza karIne je apakRtya karyuM hoya te sarva mArA duSkRtya sAMsArika paLojaNa choDIne dhArmika pravRttio tarapha ja pitAnuM mATe huM ApanI aMta:karaNathI trividha trividha kSamA yAcuM chuM ane jIvana vALyuM hatuM ane jiMdagInA aMta sudhI jaina dharmanI rakSA vinaMtIpUrvaka mAMgaNI karuM chuM ke Apa mArA te te aparAdhanI ane pracArane ja potAnI samagra zakitane yoga Apyo hate. mAphI karaze ja. temanI prakRttimAM bhAre dharmajhanuna hatuM. jaina zve. mU. samAjanA ApanA vaDIlo ane ApanI sAthe mAro Ama te mITho saMbaMdha jANItA sthiticusta AcArya zrI vijayarAmacaMdrasUri temanA preraNA . che. ApaNe jayAre jayAre maLyA chIe tyAre tyAre khuba AnaMdathI garu hatA. sthiticusta jaina AgevAna zrI jIvatalAla paratApasInA sAthI UbhA chIe ane zeTha bhegIlAla laheracaMdane tyAM lagnamAM to ane parama mitra hatA. 1928thI 1938 sudhIne dazako A samAjamAM ApaNe baMnee eka klAka sAthe besIne khUllA dile vicAronI navA ane jUnA vacce UbhA thayelA atyaMnta ugra Andolanane ane Apa le karI hatI. A eka saMsmaraNa che. ApanI khUba khUba vaicArika uththAna hatA. A samaya daramiyAna vaDodarAnI bAladIkSAne kuzaLatA IcchuM chuM. li. ApanA dhAra, gAMdhIjInA nAma sAthe joDAyeluM vAchaDA prakaraNa, mArA nAma - cImanalAla kezavalAla kariyAnI kSamAyAcanA sAthe joDAyeluM amadAvAdanuM saMghabahiSkArane lagatuM paramAnaMda- dhArmika kSetre eka vakhatanA pratipakSI taraphathI Avo patra prakaraNa, dharmavirodhI lekhAtI yuvakapravRttine virodha, devadravyano maLatAM ane te pAchaLa rahelI udAra kSamAyAcanAnI bhAvanA jotAM
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-65 mAruM dila halI uThyuM. temane kensara thayuM che ane te asAdhya sthitimAM che e jANIne meM atyaMnta UMDI khinnatA anubhavI. saMlagna rAkhaze. AthI bIjuM zuM kahuM, zuM lakhuM? mArA A antasaMvedanane temanI upara taratamAM ja nIce mujabano patra lakhIne me vyakata karyuM hatuM :-- priya cImanalAlabhAI, buddha jIvana muMbaI, tA. 12-1-65 tamAro tA. 7-1-65nA patra maLyo. vAMcIne eka rIte UMDI khinnatA anubhavI; bIjI rIte prasannatA anubhavI. khinnatA e jANIne ke tame gaLAnA kensaranA vyAdhimAM sapaDAyA che ane DAkaTaro temAM sAruM thavAnI bahu AzA ApatA nathI. prasannatA e jANIne ke AvI viSama paristhitimAM tame cittane ATaluM badhuM svastha rAkhI zakayA che ane sthAnAntara karavA mAMgatA mAnavI svajana samudAyanI rajA mAMge tema 'bAlyuM cAlyuM mApha' ema kahIne jANe ke tame vidAya mAMgI rahyA che. A patranA javAbamAM zuM lakhavuM te mane samajAtuM nathI. jyAre bAladIkSA aTakAyata aMgeno ApaNA jaina samAjamAM tIvra saMgharSa cAlatA hatA tyAre AMdolananA AvegamAM tame mane pratikULa kAMIka bAlyA haze! ke varcyA haze, te huM paNa evI ja rIte tamane na game evuM kAMIka bAlyo hoIza athavA to varSo hAIza. have jo tame mane kSamA ApavAnuM kahetA ho te mAre paNa tamArI pAse evI ja kSamAyAcanA karavAnI rahI. paNa A kSamApradAna mArA pUratuM kAMIka aupacArika lAge che, kAraNa ke mArA dilamAM - mArA manamAM ~ tamArA viSe evuM koI paNa kaTu smaraNa cheja nahi. ApaNe keTalAMka varSo pahelAM mu. jIvAbhAIne tyAM maLyAnuM yAda che; pachI tamA jaNAvA che te mujaba mu. bhogIlAla laheracaMdane tyAM lagnaprasaMga upara paNa maLyA hatA. A banne prasaMgAnuM tamArA aMge mArA manamAM kevaLa madhura smaraNa ja aMkita thayeluM che. Ama hovAthI mArA pakSe tamane mAphI ApavA jevuM kazuM ja jANe ke banyuM na hoya evA mArA mananA bhAva che. A badhuM chatAM tamArI AvI udAra mananI kSamAyAcanAmAM huM eka sAcA zrAvakanuM darzana karuM chuM ane AvI zubha vRtti mATe tamArUM. huM abhinaMdana karuM chuM. ApaNe sarva sadA bhUlane pAtra sAmAnya mAnavIe chIe. eTale ApaNA hAthe aneka bhUlo thaI hoya ane doSo thavA pAmyA hoya e svAbhAvika che. Ama chatAM paNa prauDha uMmare koI paNa samaye athavA to asAdhya vyAdhi daramiyAna koI paNa kSaNe jo ApaNAthI aMtarmukha thavAnuM bane, cittanI pariNatimAM nirmaLatA Ave ane manamAM rahelA rAgadveSanA adhyavasAya haLavA bane ane sau koI pratye kSamAbhAva ane kSamAyAcanApUrvaka kevaLa sadbhAvanI, kevaLa premabhAvanI anubhUti jo cittamAM sthira bane to te ja jIvananI kRtArthatA che, saphaLatA che, te ja sAcuM zrAvakatva che ema huM mAnuM chuM. Aje tamArA cittane AvI pariNati sparzI che ema tamArA patramAMnA udgAro parathI lAge che ane e rIte tamArU mAnavI jIvana saphaLa banyuM che evA mAro abhiprAya che. AvA saMtoSapUrvaka AvI prasannatApUrvaka--tamAruM zeSa AyuSya pUruM thAya evI mArI zubhecchA ane prArthanA che. hAla turata mArA mATe amadAvAda AvavAnA koI saMbhava nathI, ema chatAM jyAre paNa amadAvAda AvavAnuM banaze tyAre tamane maLavAnuM huM nahi cukuM. mArA AvavA sudhI javAnI utAvaLa na karaze ane pachInI paNa kone khabara che? DAkaTarono game te abhiprAya hAya, asAdhya lekhAta vyAdhi susAdhya banyAnA ane nirAzAmAM ekAeka AzAnA saMcAra thayAnA banAvA nathI banatA ema nathI. eTale vAstavikatAno svIkAra karavA chatAM AzA cheDavAnI koI jarUra nathI. zarIranA bhAge je pIDA bhAgavavAnI hoya te bhAgavavI ja 81 rahI, paNa manane bane teTaluM svastha rAkhaze ane zubha dhyAnamAM li. snehAMkita paramAnaMdanA praNAma "mRtyu Ave tyAre tene bheTavA ame taiyAra chIe " - AvI zekhI ApaNe, jyAre mRtyunI chAyA sarakhI paNa ApaNI sAme nathI hotI tyAre, ghaNI vAra haLavA dile karatA hoIe chIe; ema chatAM paNa jevI rIte zrI cImanalAla kaDiyAnI bAbatamAM banyuM tema, darda asAdhya che, bacavAnA koI upAya nathI, be mahine, pAMca mahine mRtyu have to nizcita che ema DAkaTaro paNa ApaNane spaSTapaNe jaNAve, tyAra bAda cittanuM dhairya jALavavuM, mRtyune lakSamAM rAkhIne yathAcita dharmakaraNI karyuM javI, ane mRtyu aMge kazI paNa akaLAmaNa, durdhyAna, ke muMjhavaNa na anubhavatAM, jene zudhyAna kahe che e sthitimAM mRtyune bheTavuM e koI rojabaroja banatI ghaTanA nathI. asAdhya rogamAM pote sapaDAyela che ema jANavA chatAM, jANavA maLe che te mujaba, te devAsanA jIrNoddhAranI adhurI TIpa mATe madrAsa jeTale dUra pravAsa karI AvyA hatA, eTaluM ja nahi paNa, te maMdiranI pratiSThA prasaMge teo devAsa jaI AvyA hatA. vaLI zaMtrujayanI yAtrA paNa A gALA daramiyAna teo karI AvyA hatA. kSamAyAcanAnA patrA te potAnA svajana saMbaMdhIone ja mAtra nahi paNa jenI jenI sAthe athaDAmaNamAM teo AvyA hatA te dareka vyakitane teo lakhI cUkayA hatA. samaya jatAM dardI cAre bAjuthI ghero ghAlyo hatA, bAlI zakAtuM nahAvuM, tAva cAlu hatA, sAjA vadhavA mAMDayA hatA, - A baMdhu chatAM bhagavAnanA guNAnuvAdamAM teo masta rahetA hatA. stavana, DhALa ke sajhAI gAIne temane saMbhaLAvavAmAM Ave tyAre teo bhakitanA romAMca vaDe UMcAnIcA thaI jatA, nAcI UThatA. AvuM asahya darda hovA chatAM, kadi paNa temaNe arerATI uccArI nahotI, koI divasa dInatA dAkhavI nahotI. A kevaLa vIrocita mRtyu hatuM. Ama marIne temaNe mRtyune ni:zastra banAvyuM hatuM. AvI vyakitane ApaNuM mAthuM namyA vinA kema rahe? mRtyu sAme AvIne UbhuM rahe tyAre ApaNAmAM paNa AvuM dhairya pragaTe evI ApaNI niraMtara prArthanA hA! paramAnaMda kharo jaina kANuM? Aje jana samAja eka kAmamAM baMdhAI rahyo che. vicAromAM saMkIrNatA ghara karI beThI che. jaina vicAradhArA vyApaka che, paNa tenA pracAra karavAvALAnI anudAratA ja te saMkIrNatAnuM kAraNa che. jo A vicAro mAnavImAnavI mATe khullA rAkhavA hoya te daSTikoNane udAra banAvavA paDaze. jainatva aMge huM saMkhyAne mahatva Apato nathI. saMkhyA mahattva rAkhe che ane tenuM paNa amuka gaurava che, paraMtu huM mAnuM chuM ke ahiMsA tathA samanvayamAM vizvAsa dharAvatA jaina paNa jaina che. ahiMsA tathA anekAntanA prasAra jeTalA Aje thayA che, saMbhavata : bhagavAna mahAvIranA samayamAM eTalA nahotA thayA. Aje AMtararASTrIya kSetramAM samanvaya tathA sahaastitvanI carcA. cAlyA kare che. virodhI vicAradhArAvALA dezonI vacce samanvaya tathA sahaastitvanI bhAvanA zuM syAdvAdano vijaya nathI ? yuddhanAM vAdaLa pharI pharI caDhI Ave che ane vikharAI jAya che. zuM te ahiMsAnI saphaLatA nathI.? Aje kaI paNa samasyAnA samAdhAnamAM saMgharSa ane zastranI jagyAe samajAvaTanI nIti apanAvavAmAM Ave che. kiMtu ahiMsA tathA anekAntanA jeTalA vikAsa AntararASTrIya kSetramAM jovA maLe, che teTalA jainAmAM jovA maLatA nathI. bahAra jainatva phelAI rahyuM che; aMdara khAkharApaNuM jAmI rahyuM che. Aje AvazyakatA che. sAMsArane jaina banAvavA pahelAM jainane kharA-- vAstavika-jaina banAvavAnI. huM mAnuM chuM ke, vibhinna tatva, bhASA tema ja vicAronI vacamAM potAne je saMtulita--samadhAraNayukata rAkhe te ja. kharo- vAstavika jaina che. AcArya tulasI
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhuM jIvana kacchaDA bAre mAsa (ame phebruArI mAsanI 17mI tArIkhe kacchanI musApharIethI muMbaI pAchA pharyA tyAra bAda thoDA divaseAnA gALe mArA mitra zrI khImajIbhAI bhujapurIAe tA. 28-2-65nA muMbaI samAcAranA sAptAhikamAM pragaTa thayelA kacchanA mulakanI keTalIka rasika hakIkato rajU karato lekha mArI upara mokalI Apyo. Aje jyAre 'sukI dharatInAM mIThAM smaraNA'nI lekhamALA prabuddha jIvanamAM pUrI pragaTa thaI cUkI che tyAre tenA anusaMdhAnamAM A lekha eka madhura puravaNInI garaja sAraze ema samajIne nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI. ) ra ziyALe seraTha bhalA, unALe gujarAta; cAmAse vAgaDa bhalA, kacchaDA mAre mAsa! " sTImara tadRna dhImI paDI gaI hatI. kacchanI dhoLI dUdha jevI kaMThAra spaSTa dekhAtI hatI. utArUoe bistarA sameTavA mAMDayA hatA. tUtaka parathI dIvAdAMDI ane macchavA jotA lokomAM dakSiNa Aphi kAnuM eka khAjA kuTuMba tathA IthiyopIAthI AvatuM eka jaina kuTuMba paNa hatuM. khAjA tathA jaina vRddha puruSo ghUMTaNIe paDIne prArthanA karatA hatA. bannenI AMkhAmAMthI daDadaDa AMsu vahetA hatA. emaNe svasthatA prApta karyA bAda, me' sahAnubhUtipUrvaka pUchaparacha karI. jANavA maLyuM ke teo eka peDhInA gALA pachI janamabhAmakAnI mulAkAte AvatA hatA. dezanI mATInA darzananA e AMsu hatA. khAjA kuTuMba tA TrAnsavAlamAM sukhI hatuM. dezanI dhULa mAthe mUkavA sivAya ahIM AvavAnA bIjo koI hetu nahoto. paNAsA dezamAM "tyAM mAtRbhASA kaI rIte zIkhA che? zI sagavaDo che?" evA savAlanA javAbamAM temaNe kahyuM ke, "amArA gAmamAM pAMca ja gujarAtI kuTuMba che. Ama tA zALA kAlejomAM Aphrikana ja zIkhIe chIe paNa mAdarevatananI jabAna lupta na thAya, eTale gujarAtI bALAthInI eka nizALa calAvIe chIe." kacchane kAMThe AvAM dazyo apavAdarUpa nathI. dara meAsame muMdrA, mAMDavI, jakhau ke evuM koIka nAma letA koIne koI vatanabhUkhyA kaccha AvatA hoya che, koI sAdhanasaMpatti vinA ke rAjasAnI koI etha vinA, jagatanA pANAsA jeTalA dezAmAM kacchIe patharAI gayA che. jhAMjhIbAra, sIAla, mastaka, mombAsA eDana vagerenI eziyana vasAhatA eTale jANe kaccha saurASTranA kharabacaDA zaheronI nAnI AvRttio. ApaNA anekAneka praznAne kAraNe ApaNA videzavAsI bAMdhavAnA 'sukhadu:khane ApaNe visAre pADayA che, temanAmAM rasa levAnuM paNa lagabhaga cheDI dIdhuM che, paraMtu teo to aniza janmabhUminI yAdanA dIvA jalatA ja rAkhe che. bhAratanA anya vistAromAMthI loko paradezI sTImaro mAraphata bahAra gayA, paNa kacchanA akhAtanA lokoe peAtAnAM ja vahANAmAM dariyo kheDayo. ahIMthI bhale kaMI na laIgayA, tyAMthI to pATalA bharIne lakSmI lAvyA che, ane ApaNAM khAdhavALA, udyoga vinAnA, upekSita vistArone jIvatA rAkhyA che. sAgaranI dAtI upekSAnI vAta karIe chIe, ane javAMmardI tathA jAnaphesAnIthI bharela kacchanI dariyAvaTa yAda Ave che. e dariyAvaTanA ujaLA jhaMDo paraMparAthI sAcavatI AvI che khAravA ane bhaDAlA jevI nirdikacana komeDa. darabAra varSanI uMmare bhUminI hUMpha ane kuTuMbanI mamatA chADIne teo nIkaLI paDe che. samudranA pravAho ane AkAzanA tArAenI emanI sUjhasarmaja adbhUta che. duniyAnA zreSTha khalAsIemAM temanuM sthAna che. aMgreja, Araba ke Daca vahANavaTIonI noMdhapAthIomAM emanI aneka prazastikathAo AlekhAyelI che. bhAratanA Ajane dezI vahANA mAraphate thatA videza vyApAra moTe bhAge kacchI khalAsIo ja kare che. ardha TananA vahANamAM TrAnsamiTaranI madada vinA be traNa hajAra mAIlano mahAsAgara khUMdavA, tA. 162-65 e temane Aje ya ramatavAta che. emanI phariyAda eTalI ja che ke A yojanAno lAbha mAchImArone maLyA che, eTale emane nathI maLyo, khalAsI javAna bIjA vizvayuddhamAM duzmana sabamarInA ane vinAzikAonA TorapIDo ane tepAnA bhAga te thayA hatA. ekalA mAMDavInA sA jeTalA vahANA yuddhanA khapparamAM homAyA hatA. malAyA, hiMdI cInanI aTakAyatI chAvaNIomAM keTalAya kacchI khalAsIonA jAna gayA haze. agni eziyAnA naukA yuddhomAM potAnAM sagAM gumAvyA hoya, evA mANasA tA mAMDavInI zerIomAM tamane Ajeya sAmA maLe. bAra varSanI vayanA hovA chatAM ane vAMka gunA vagara yuddha kedI tarIke yAtanAmaya varSo malAyAmAM vItAvyA ho, evA khalAsI javAnone huM oLakhuM paNa chuM. A dariyAvaTa have marI rahI che. prajA samakSa chellI bulaMda ghA nAkhavAnuM have enA gaLAmAM jo nathI. dara varSe be pAMca kasabI mAlamA dariyAne khALe pADhe che. AvatI kAle kadAca A ujajavaLa tavArikha gaMI kAlanA lAkasAhityanuM saMbhAraNu' banI jaze. khoTA khyAlA kaccha taLa gujarAta ke saurASTrathI bahu dUra nathI. uttara guja rAtanuM pIparAlA kacchanA gAmathI dasa ja mAIla dUra che. AkhA parathI mAMDavInI dIvAdAMDInuM ajavALu` joI zakAya che. kaMDalA ane navalakhI vaccenuM aMtara mAtra 24 mAIlanuM che. Ama chatAM pADozI prAMtAmAM kaccha viSe jevuM ajJAna pravarte che, evuM ja khuda gujarAtamAM ane ApaNA pAThayapustakomAM jovAmAM Ave che. kacchamAM retInA vAvaMToLa vAtA haze. unALAmAM dhAma dhakhatA haze; pANI vinAnA raNamAM hADapiMjaro najare caDhatAM haze. vagere lokonAM khyAlA che. keTalIka navalakathAe paNa kacchanA raNanI retImAM lazkaro daTAI gayAnuM bayAna rajU kare che. koI koI copaDImAM divasA sudhI rasto na maLavAthI vaNajhAro bhUlI paDIne nAza pAmyAnI vAto che. sAcI vAta e che ke A raNamAM pAMca mahinA sudhI te babbe phITa pANI bharela hoya che. tyAM babbe nadIe ThalavAya che. khUba meoTI jIvasRSTi tyAM che, jagatmAM ananya evI lAkhA phlemiMgo pakSIonI adbhuta vasAhato che. dara varSe pAMca dasa IMca varasAda thAya che. dAyakAothI A 'raNa' mArge vAhano pasAra thAya che. keTalAka sthaLe te raNa oLaMgatAM UMTane be kalAka lAge che. pANI na hoya tyAre moTarakAro sahelAIthI ardhA kalAkanI aMdara raNa pAra karI zake che. sarasa havAmAna uSNatAmAnanI daSTie kaccha vadhu zItaLa che. vijayavilAsa, mAMDavI, kAzI vizvanAtha jevAM sthAnoe bhara unALe pArA dakSiNa gujarAta karatAM vIsa aMza nIcA hoya che. me mahinAmAM baporanuM uSNatAmAna mAtherAna ke Abu sAthe sarakhAvI zakAya evAM gujarAtanA sthAnA che. okhA, mAMDavI, dvArakA mAMDavInI AsapAsanA kAMDI vistAromAM uSNatAmAna 95 aMza upara bhAgye ja jAya che. kacchamAM pAMca lAkha DhoraDhAMkharane poSatI gocara jamIna che. hajAro gAMsaDI rU bahAra mokalavAmAM Ave che. zeraDI ziMga, keLAM, papaiyA, kerInA paNa puSkaLa pAka thAya che. bannI vistAramAM ta dUdhanI nadIo vahe che ema kahI zakAya. tyAM vasati mAMDa 3 hajAra che paNa gAya, bheMsAnI saMkhyA 25 hajAra upara che. khaibara ghATanI pAkistAnI phojonA hayadaLamAM kacchI ghoDAnI AlAdA ucheravAmAM Ave che jyAre pANIdAra ghoDAnA uchera have
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-15 prabuddha jIvana paradezI paMkhI kacchamAM lagabhaga maravA Avyo che. Ameya ApaNA AjanA jIva gAmaDAMo AvI aneka vAtothI potAnA sAMskRtika jIvanane namAM jAtavaMta olAdanI jarUra kayAM che! " " 'samRddha rAkhe che. evuM ja AgavuM che tenuM bhakitasAhitya. madhya A yugamAM saMta dAdA mekaNe harijana uddhArane avAja uThAvyo hate. mAMDavI, muMdrAmAM AdhunIka khAtarothI bAgAyatI pAko taiyAra . - kalA kArIgarI karavAmAM Ave che. dADama, mesaMbI, cIku, "rUkhanI ghaNI vADIe grAmajanenA kalAkauzalyane vArase paNa samRddha che. bannInA jovA maLe che. gujarAtanA zreSTha vanaspatizAstrI zrI jayakRSaNa IMdarajI - muslima AhirANIonuM bharataguMthaNa Aje bhAratanI hastakalA kArIA vistAranA hatA. gIrImAM gaNanApAtra mahattva dharAve che. kalAnI A sUjha adharI AkR tio taiyAra karI zake che. bhUja vagere zaheromAM taiyAra thatI bAMdhaNIo kaccha yAyAvara pakSIonA mArga para AveluM che. grIsa, kITa, muMbaInI gujarAtaNomAM phezana gaNAya che. peIna, sAIbIriyAthI AvatAM aneka jAtanA pravAsI paMkhIe ahIM karachanA vizALa paTamAMthI TheraThera purAtattvanA avazeSo maLI Ave osTreliyA, mADagAskara tathA AphrikA khaMDathI A AvelA pakSIone che. kSatrapakALanA zilAlekha, sikkAe, guptattara, kAlIna koTAyanA maLe che. zarada ane hemaMta RtumAM te gAmaDAnA nAnAM taLAvo paNa avazeSa, moDherA tathA delavADA kALanI zilpAkRtio prAcIna Iti hAsanI sAMkaLanI nidarzaka che. kacchamAMthI karkavRtta pasAra thavuM jAtajAtanA AkarSaka pakSIonA kalabalATathI gAjI UThe che. jeo hovAthI tyAM prAcIna kALamAM sthaLa sAthenA sUryamaMdironA avazeSa A vistArane jANe che evA nAmI prakRti kalAkAro ane kemerAnA paNa jovA maLe che, svarga tarIke oLakhAve che. cheka nArAyaNasarovarathI bhadrasara sudhI akhAtane madhya yugamAM yuropamAMthI kAca, topa, ghaDiyALa, mInAkAma vagere kAMThe seMkaDo phalemiMgo phelAI gayA che. hajAro mAIla dUranA pitAnA udyogenuM Tekanikala jJAna meLavIne rAyasiha mAlama kaccha AvyA ane tyAM rItasaranA udyoga khIlyA. pradezane chADI teoe ahIM kAyamI vasavATa karyo che. bannInA sura kacchanA madhyama kakSAnA mAMDavI baMdaramAM to cheka gaI kAla sudhI khAbo jyAre potAnA baccAMo sAthe mahAsAgaranA lAMbA pravAse 84 dezanA jahAjonA vAvaTA pharakatA. Aje varasa dahADe dariyAnIkaLe che, tyAre e ghAsiyA pradezamAM dhoLe divase aMdhAruM thaI jAya mArgo poNo lAkha utArUo tyAM Utare che. paNa tenI AjAbAjA che. AkhuM AkAza ghanaghora banI jAya che. eTalAMTika TApuo ke jyAM cAlIza mAIla sudhImAM hajI paNa relave nathI. jakhau, ane muMdrA paNa nAnI kakSAnAM mahattvanA baMdaro che. kacchamAM eka mahAbaMdara, eka madhyama bheDA hajAra phalemiMgo uchera mATe AvatA, tyAM dara varSe duniyAbharamAMthI baMdara ane pAMca nAnI kakSAnA baMdaro che, paNa moTA bhAganA baMdaro pravAsIo UtarI paDatA. bannInI haMjanALa samagra jagatanA pravA- Aje upekSita che. kacchamAM lAkha Tana mIThuM thAya che. e bAda sInuM kendra banI zake, paNa e mATe be bAbate jarUrI che. pravA- karatAM peTroliyama vagere khanijonA vikAsanI vAta para lokoe - sIene sagavaDo tathA pakSIone rakSaNa. ' jIvavAnuM che. ' ' , " paroNAgata - pariNAme karachamAM bhayAnaka garIbI che. chellAM be dAyakAmAM tyAM moMghavArImAM anekagaNo vadhAro thayo che. svarAja pahelAM tenA baMdare kacchanI vasati cha lAkhanI che. daseka lAkhathI vadhu kacchIoe mukata hovAthI tyAM atizaya seMghavArI ane samRddhi hatAM. bahAra kAyama vasATa karyo che. kaccha pradezanuM kSetraphaLa aDhAra hajAra ke basamAIlanI sarahada pAkistAnane sparzatI hovAthI saMrakSaNa mAIlanuM che. tyAM eka hajAra gAmaDAo che. pariNAme leka mANasanI * * daSTie kacchanuM mahattva bahu che. chaThThI sadImAM ArAe sidha lIdhuM, - huMphanA bhUkhyAM che. kacchanuM Atithya bhAratanI paroNAgatanI prAcIna pachI kacchanI sarahadethI bhAratamAM pradeza meLavavA aneka humalA thayelA, paraMparAne jheba Ape evuM hoya che. paNa khamIravaMtI khaDatala prajAe AkramakonI e murAda cheka sudhI .. kacchanI bhASA gujarAtI che. vastIne dareka mANasa gujarAtI bara AvavA na dIdhI. Aje paNa kacchanA sudaDha bAMdho dharAvatA loko : pitAnA prAcIna ane madhyayuganA killAo, pALiyAo ane samAna jANatA ja hoya che, jyAre keTalIka moTI komenI bolI kacchI che. dhio mATe gaurava le che. ' kacchI jomavaMtI bolI che. kacchanuM bhAtIgaLa-raMgIna lokasAhitya Ama kacchamAM lokajIvana ke bhaugolika vaividhya che eTaluM ja e bolImAM sacavAyuM che. nahIM praznonuM ya vaividhya che, enA tarapha have lakSa deravavuM ja paDaze. - lokasAhitya gujarAtI asmitAnA A suzobhita maNakAnI upekSA have nahi thaI " A loka sAhityanA jesala-torala tathA hothalanA pAtro prakhyAta zake. paraMtu e upekSA mAtra AjanI che- AvatI kAlanI nahIM. , nAnAlAla vasA che. jesala toralanI saundaryakRtimAM lokakavie mAnasazAstranA UMDANane paricaya karAvyo che. " pApa tArAM parakAza, jADejA, dharama tAro bhArata jana mahAmaMDaLa, muMbaI zAkhAdvArA saMbhALare, tArI beDalI bUDavA nahi dauM." ema kahIne terala yojAyelI payuSaNa vyAkhyAnamALA jesalanA manane DaMkha utArI de che. ekatAre hAthamAM laIne gAmaDAnA oTalA para koI bAroTane dardabharyA kaMThe jesala-torala dara varSanI jema A varSe paNa bhArata jaina mahAmaMDaLanA upakrame gAto sAMbhaLavo, e eka lahAvo che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 23 thI 28 oNgasTa sudhI-roma 6 divasa , "hAjI kAsama tArI vIjaLI, bhara dariye veraNa thaI." e loka- mATe roja savAranA 9 thI 10 sudhI marInaDrAIva upara marIna lAInsa sAhityanuM karuNa gIta Aje paNa kacchanA grAmajanonA dila haca- sTezananI sAme Avela aNuvrata sabhAgAramAM ane eka divasa tA. macAve che. samudranI honArate tyAM koI vArtA nathI, vAstavikatA che. 29 oNgasTa ravivAre savAranA 9 thI 10-30 suMdarAbAI holamAM "jyAre 'caDI cakAsara pALa, halo hothala nyArIu yojavAmAM Avela che. ' vachAI viThI vALa, pANI mAthe padamaNI. A prasaMge jANItA vyAkhyAtAo muni zrI rAkezakumArajI, (cakAsara taLAvanA pANImAM apsarA hothala potAnA vALa DaoN. bhagavAnadAsa mahetA, zrI manubhAI paMcoLI, zrI karasanadAsa cArekora phelAvI snAna karI rahI che. taLAvanI pALe caDIne, cAlo mANeka, vidhAnasabhAnA adhyakSa zrI TI. esa. bhArade tathA. AcArya snAna karatI suMdarIne joIe) A premakathAmAM nAyaka pAse A zabdo rajanIzajInAM pravacane thaze. belAvIne lokakathAkAra zretAone anekhI sRSTimAM laI jAya che. zrI gujarAtI keLavaNI maMDaLa, mATuMgA taraphathI vArtAmAM vatananuM abhimAna paNa jhaLake che. padminIne kaccha jevA sukkA mulakamAM laI AvavAne kaI rIte samajAvavI? oDho kahe che... jAyelI vyAkhyAna mALA ' kanaDe motI nipaje, kaccha meM thIetA maTha upara jaNAvela maMDaLa taraphathI prinsIpAla rAmajozInA pramukhahAla hothala kacchaDe, jyAM mADu savA lAkha paNA nIce tA. 22-8-65 ravivArathI tA. 29-8-65 ravivAra (kacchamAM Ama te maTha ja nipaje che, paNa tyAM mANase sudhI mATuMgAmAM AvelA samatAbAI haeNlamAM ATha divasanI vyAkhyAnasavA lAkhanI kismatanA che.) mALA yojavAmAM AvI che. , nAno
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 84 prabuddha jIvana * paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI pubai jaina yuvaka sa`gha taraphathI oNgasTa mAsanI 23 tArIkha sAmavArathI 30 tArIkha seAmavAra sudhIema ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA yejavAmAM AvI che. A AThe divasanI vyAkhyAnasabhAeAnu pramukhasthAna adhyApaka gaiArIprasAda cunIlAla jhAlA zAbhAvaze. zarUAtanA pAMca divasanI vyAkhyAnasabhAe phaicambrIja upara AvelA levAnskI lAjamAM savAre sADAATha vAgye bharavAmAM Avaze ane chevaTanAM traNa divasanI vyAkhyAnasabhAe bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM Avaze. A vyAkhyAnamALAne vigatavAra kAryakrama nIce mujammu che: - tArIkha sthaLa vyAkhyAnaviSaya 23 sAmavAra levAnskI lauja gujarAtI ahi sAkSetre anyanirapekSa katvavicAra|| bhASA "" 24 magaLavAra 33 25 budhavAra ,, 26 gurUvAra ,, 27 zukravAra ` svAmIzrI raMganAthAnaH svAmIzrI praNavatIrthaM sA, mRNAlinI desAi zrI vI. esa. pAge zrI cImanalAla cakubhAI zAha zrI vasatarAva nAgeLakara AcAya yazavaMta zukla 28 zanivAra bhAratIya vidyAbhavana AcArya manubhAi paMcoLI prAjikA AtmaprANA AcArya manubhAi paMceALI prAjikA AtmaprANA paDita devendravijaya zrI umAza'kara joSI AcArya rajanIzajI 35 A vyAkhyAnamALAmAM rasa dharAvatA bhAibaheneAne sabhAsthaLe vakhatasara paheAMcavA, vyAkhyAne cAlatAM hoya te daramiyAna pUrI zAnti jALavavA ane zrI muMbai jaina yuvaka saMghane tema ja saMghanI vividha pravRttine Arthika sahAya vadhu sIcita karavA prArthanA, , 29 ravivAra l 7) ,, 30 seAmavAra ,, 23 "" , 39 ,, "" 15 27 ,, "" ,, 33 vyAkhyAtA zrI uchara garAya Dhebara tA. 23-8-65 thI 30-8-65 45-40 dhanajI sTrITa, muMbai 3. svAmIzrI raMganAthAna zrI rajanIkAnta mAdI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne lekhasa'graha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezako sAthe ki`mata rUA. 3, porTeja 00-50 mAdhisatva sva. dharmAnaMda kosakhkhI racita . mULa marAThI nATaka anuvAdaka : (11.94-6-444 pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasaMsthAmAM itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja kAi paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustako. satya ziva suMdaram darzona zrI paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI rkAntalAla maDiyA kimata rUA. 1-50, pATeja 00-15 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyA tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe satyaM zivaM sundaram ki'mata rUA, 2, kheAdhisattva: ki'mata rUA. 1 aMgrejI The Spirit of Indian Culture gujarAtI zrI aravidanI dRSTie punarjanmanI vicAraNA 'grejI Shree Ramakarishna and the Spiritual Heritage of Humanity gujarAtI vedAntanuM samyak svarUpa gujarAtI vyavahAra ane kayAga marAThI tatvArtha sUtra ane pAta'jala yogasUtra gujarAtI AlbarTa svAitjhara hiMdI vijJAna ane adhyAtma gujarAtI mRtyunI vibhAvanA gujarAtI bhAratIya itihAsanA pravAha ane medha gujarAtI zrI rAmakRSNaparamaha'sanI jIvanasAdhanA gujarAtI bhAratIya itihAsanA pravAha ane medha gujarAtI zrI mA zAradAmaNidevI bhujanA gujarAtI izAvAsya: a-mRtajIvananu upaniSada hiMdI satya, ziva, sundaram mAlika: zrI mu Mbai jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda paMDita lekhAnA ramaNikalAla maNilAla zAha cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIe, zrI muMbai jaina yuvaka saMgha. ane cintana sukhalAlajInAM Aja sudhInA gujarAtI tathA hiMdI saMgraha-be vibhAga gujarAtI: eka vibhAga hiMdI; kula traNa vibhAgamAM kiMmata rUA. 21; paikIga posTeja rUA. 4 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhya tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe kimata rUA. 18 prabuddha jIvananI phAila kiMmata rUA. 6 prabuddha vananA grAhaka ane1 vArSika lavAjama rUA. 4 maLavAnuM ThekANuM : muMbai jaina yuvaka sa'gha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai, 3 kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa mu bai-3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa. kATa, muMbai,
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jIvana 'prabuddha jaina'tu navasaMskaraNa varSa 27 : ake huM muMbai, sapTembara 1, 1995, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI mubai jaina yuvaka saghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA zrI paramAnaMdakuvarajI kApaDiyA buddhi, prabuddhi, prajJA (bhAI kisanasiMha cAvaDA jee mArA varSojUnA mitra che ane jeo keTalAka samayathI svAmI kRSNapremanA sAnnidhyamAM AdhmArA najIka mIratAlA khAte AvelA svAmIjInA AzramamAM rahe che temanI sAthe tAjetaramAM thoDoka patravyavahAra thayo, temAM temanA tA. 5-8-65 no patra vAMcIne me temane jaNAvyuM ke, "tame tA buddhinA viSaya upara eka mitAkSarI nibaMdha lakhI nAMkhyo. A patra vAMcIne AnaMda thayo ema kahevAnI jarUra kharI ? tamArI IcchA hoya to 'prabuddha jIvana'nA vAMcakone ApaNA A patravyavahAranA bhAgIdAra banAvIe, kAraNa ke A patramAM khAnagI lekhAya evuM kazuM nathI. prabuddha jIvananA vAcakone temAMthI vicAravAnuM jarUra kAMIka maLI Avaze." tenA uttaramAM temaNe jaNAvyuM ke, "mArA pAMcamInA patrathI tamane AnaMda thayo e ja e patranI sArthakatA. tame A patravyavahAra 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa karIne enA vAMcakone paNa AnaMdanA bhAgIdAra banAvavAnI sUcanA karI che emAM mane kazA ja vAMdhA na hoya." Ama temanI anumatipUrvaka temanI sAthe tAjetaramAM thayelA patravyavahAra kAMIka saMkoca sAthe nIce pragaTa karuM chuM. saMkoca eTalA mATe ke A patrAmAM aMgata lekhAya evA ullekha ThIka pramANamAM antargata thayelA che je sAmAnyata: huM prabuddha jIvanamAM pragaTa karavA na IcchuM. paNa bhAI saiinasiMhanA tA. 5-8-65nA putranA saMdarbhane yathAsvarUpe samajavA mATe anivArya lAgavAthI te ullekha pragaTa karavAnuM ucita dhAryuM che. paramAnaMda) mIratAlA, tA. 15-7-65 priya paramAnaMdabhAI, jUnA kAgaLo tapAsatA hatA temAM 'prabuddha jIvana' nA tame enI rajata jyaMtInA ahevAlanA mokalelA aMko maLI AvyA. tyAre e joI zakayo nahAtA. thoDI nirAMta hatI emAM joI gayA. eka rIte e tamArA jIvananI pragalbha paccIsInuM vRttAMtta che. koI paNa eka kAryane ekaniSThAthI paccIsa trIsa varasa sudhI upAsyA karavuM e pote ja eka sAdhanA che. tame janme jaina che, paNa svabhAve tame sAdhaka che. ane koI paNa dharmanA vADAmAM baMdhAyelA nathI. A tamArI svAdhInatA e tamAruM moTuM baLa che. mANasa be prakAranI Impressions upara jIve che. eka bahA2nI ane bIjI aMdaranI. bahAranI tatkAlIna eTale kSaNajIvI hoya che, aMdaranI kAyamI ane ciraMjIvI hoya che. bahAranI A mudrAo vyakitattva bAMdhavAmAM ane ucheravAmAM sahAyaka nivaDe che. paNa jo e ekalI ja kAryakSama bane te aMtarAtmAthI vikhUTuM paDI javAya che ane buddhi ja kevaLa svAminI banI jAya che. paNa jo aMdaranI mudrAo viSe jAgrata rahIne emano svIkAra ane viniyoga thatA rahe che te vyaktittvanI sAthe sAthe aMtarAtmAno prasAda paNa maLatA rahe che. Ane ja ApaNe vibhUti kahIe chIe. paraMtu A aMdaranI Impressions ne pacAvavA mATe ane sAvadhAnIthI samajavA mATe jJAnendriyo ane kamendriyo uparAMta bhAvendriyanuM paNa saMpUrNa jAgRta ane AtmIya sabhya hovuM joIe. to ja samatulAnI nIpaja thAya che. ane tyAre ja Fourth Dimension Intuition karatuM thAya che. tamArAmAM A zakita che. tame karmaTha buddhimAna che.. tamArI bhAvendriyane vadhu kriyAzIla ane jAgRta karo te tamAruM aMdaranuM sattva eTale aMtarAtmA vadhu kAmayAba bane. A te eka AtmIya jananI prArthanA che; salAha nA mAnaze. kevaLa premathI karelI prArthanA samajaze. gaI vakhate rasikabhAIne tyAM thayelA svajanAnA milanamAM sAcA AnaMda AvyA hatA. mArI evI lAgaNI hatI ke vakatA ane zrotAe vacce eka premalAgaNInA setu baMdhAyA hatA. eTale mane vAta aMtara ughADIne karavAnA AnaMda Avyo. tyAM rasikabhAI, caMdubhAI vagere mitrAne snehasmaraNa - kaheze. sau. vijyAbahenane amArI bannenI yAda. kuzaLa hazo. snehapUrvaka kisanasiMhanA praNAma. muMbaI tA. 27-7-65 priya bhAI kisanasiMha, tamArA tA. 15-7-65nA patranI pahoMca to me lakhI che. javAba lakhatAM jarA vilaMba thayo che te mATe mApha karazeA. prabuddha jIvananI rajata jyaMtInA aMko vAMcIne mArA aMge tamArA dilamAM je saMvedana pedA thayuM te tame tamArA patramAM raju karyuM che. A bhAvAtmaka saMvedananA--mArA viSe tamArA dilamAM uThelA citrane--huM zuM javAba ApuM te mane ekadama sujhatuM nathI. 'prabuddha jIvana' dhIme dhIme mArA mATe jJAnopAsanAnuM tema ja satyopAsanAnuM sAdhana banyuM che. jJAnopAsanA e rIte ke te nimitte ghaNuM vAMcavAnuM ane vicAravAnuM bane che ane navuM navuM jANavA samajavAnI mArI jijJAsA ummaranA vadhavA sAthe maMdatara banavAne badale tIvratara banatI rahI che. A kAraNe vartamAna sAthe mAruM anusaMdhAna jIvatuM jAgatuM rahe che. 'satyanI upAsanA' zabda mArI jevA skhalanAzIla mAnavI mATe bahu moTo zabda gaNAya. Ama chatAM prabuddha jIvanamAM kazuM khoTuM, atyukitathI bhareluM ke vadhAre paDatuM Avezayukata na chapAya, hakIkatamAM *tA. 6-4-65nA roja goThavavAmAM AveluM milana jeno tA. 16-4-65 nA 'prabuddha jIvana'mAM ullekha karavAmAM Avyo che. - taMtrI) ==
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana to, 1-9-65. jarA sarakhI paNa bhUla na thAya, je koI viSaya hAtha dharavAmAM Ave svarakSita hovAne kAraNe vadhAre vicchedaka ane ochI. saMvAdaka hoya tene lagatuM spaSTa ane samyak darzana-ofcourse subject to che. prabuddhi sva ane sarva bannemAM vihAra karatI hovAne kAraNe kayAreka vicchedaka ane kayAreka saMvAdaka hoya che ane te banatAM sudhI my personal limitations-raju karavAmAM Ave-- samabhAve prajJA te aMtarAtmAnI sakhI ane svajana hovAne kAraNe AvI cittA prabuddha jIvana -mULa prabuddha jaina-nA prAraMbhathI Aja sarvadA saMvAdaka hoya che. sudhImAM meM sevI che. A sahaja jJAnayoga ke karmayoga je kaho te ahaMkAra vicArabuddhinuM potAnA saMtoSane khAtara vadhumAM vadhu prabuddha jIvana dvArA sadhAto rahyo che. Aje je huM chuM te A sAdha- Exploitation kare che. ahaMkAra svakendrIta hovAne lIdhe nAnuM samagra pariNAma che. tamArA jevA mitra jyAre mAtra svayaM sva arthe e potAnI tema ja bIjAnI paravA karyA vinA unmatta skRtithI A prakAranI sAdhanAnI kadara sUcavatA be zabdo lakhe tyAre rIte vihare che ane vicare che. eTale enI prakriyA ane pravRtti jIvanane bAMdhavA karatAM vadhu vikhere che. prabuddhi pUrepUrI ahaMkAranI saMtoSa thAya ke prabuddha jIvana pAchaLa kharacAyelo samaya ane zakita pakaDamAM na hovAthI e jIvanane bAMdhavAnI ane toDavAnI ema banne eLe nathI gayela. prakriyA ane pravRttimAM bhAga le che. prajJA kevaLa jIvanane bAMdhanArI alabatta, A rIte jIvana Aje te pUrI prasannatApUrvaka vahI joDanArI, eka karIne ekAgra karavAnI prakriyA ane pravRttimAM ja rahyuM che. jIvana jevuM che temAM sabharatA anubhavuM chuM. koI vizeSa potAnI kRtArthatA mAne che. bhautika lAbhanI manamAM have apekSA nathI. eTale je che te bharyuM bharyuM - ApaNuM sAmAnya lokajIvana mAtra vicArabuddhi ane teya bahu ja maryAdita ane grahita vicArabuddhi vaDe jaDa, jakkI ane paralAge che. tame jevI anubhUtinI vAta kare che tevI koI anubhUti parAgata saMskAragata jIvana jIvye jAya che. emAMthI chUTA paDIne mane thaI nathI. tamane jevuM avalaMbana prApta thatuM rahyuM che evA koI . sAra'mATe, sadaasada vicAranAra vyakita 'sva' nA badhamAMthI chUTI avalaMbananI mane prApti thaI nathI. ema chatAM, cittanI prasannatA sarvanA sparzathI abhinava mukita anubhavIne buddhine bhAvendriya sAthe moTA bhAge akhaMDa banI rahe che. mAruM moTuM sadabhAgya atyanta Adara- paNa samAgama karAve che ane enA AMzika svarUpane ochuM karIne NIya evI keTalIka vyakitanA snehapAtra banavAmAM raheluM che. emAM vadhu vizALatA ane UMDANa lAve che. A prabuddhinuM svarUpa A kAraNe mArA cittanane navA saMskAra maLatA ja rahe che, citta vikAsa pAme che. e artha karatAM mane sparze che ane seve che. moTA bhAge uddhalakSI banI rahe che. A rIte je anubhUti anyane AvA vargamAMthI ja sarjanAtmaka jIvanazIla kalA, sAhitya, saMskRti thaI che evI anubhUti samaya pAkaye mArA saMvedanane viSaya paNa ane lokadharmanI upAsanA karanAra prajJAsevaka nIpaje che ane ApabanyA vinA nahi rahe evI zraddhA huM sevuM chuM. bheganA vaivAgni vaDe svane sarvamAM hemIne prajJAzIla purohita tamArA bAlavAmAM tema ja lakhANamAM buddhinI kAMIka vadhAre bane che. A ja parama prajJA pAchI sAdhakane ke jIvananA upAsakane paDatI avamAnanA dekhAya che. koInA khIle baMdhAyAnA valaNamAMthI AMtarayAtrA tarapha vALe che ane e AMtarayAtrI pachI pitAnA te AvI avamAnanA pedA thaI nahi hoya evo mane prazna thAya che. mULa vatana bhaNI potAnA sva-rUpa tarapha yAtrA AraMbhe che. alabatta buddhinI amuka maryAdA che te hakIkata mArA khyAla bahAra kevaLa vicArabuddhi vastu athavA vasturisthatinI mAhitI meLave che. nathI. ApaNe kevaLa bhAvavaza banIne-lAgaNIvaza banIne-Ama tema ' e sthaLa ane bAhya kriyA che. prabuddhi e banne viSe sAcI samajaNa kheMcAI na jaIe, khoTA khIle baMdhAI na jaIe enI cokI keLave che. prajJA sarva kaMInA marmane, mULa tattvane sAkSAta kare che. eTale karavAnuM kAma saasa viveka dAkhavatI buddhinuM che ema huM mAnuM prabuddhinI prakriyA bAhya ane AMtarika bane che. paraMtu prajJAnI chuM ane tethI mAre mana AtmavikAsamAM buddhinuM ghaNuM moTuM sthAna che. jiMdagI haMmezA aMtarmukha ane sarvamukha hovAthI emAM samagratAno - sau. sAvitrIbahenane mArA snehasmaraNa ane praNAma kaheze. prakAza hoya che. jemane samagratAmAM rasa che temane prajJAne khALe gayA svAmI kRSNapremane keTalAMka varSo pahelAM aDadho poNo kalAka sAMjanA vinA cAle ema nathI. je AMzika jIvanathI prasanna che temane samaye maLe. eTale temane mAruM kazuM paNa smaraNa hovA saMbhava nathI. mATe to maryAdA paNa pachI siddha banI rahe che. ema chatAM koI paNa gurujana mAre mana vaMdanIya che. A rIte temane mAtra vicArabuddhi kahe te mAhitI athavA anumAna kevaLa mArAM vaMdana jaNAvazo. hRdaya kahe te mAnyatA, paraMtu jJAnendriya ane bhAvendriya bannenA le. tamAro paramAnaMda samAgama ane saMvAdamAMthI je janme te samajaNa. A samajaNa vaDe prApta thayelI anubhUtimAMthI jenI nIpaja thAya che te zraddhA, eka mIrolA, tA. 1-8-65 vAra zraddhA pedA thaI eTale prajJA pAlava pakaDIne ja e sAMtvanA priya paramAnaMdabhAI, pAmavAnI. zraddhA ane prajJAne samAgama bane paraspara ajavALe. tamAro tA. 27mI julAIne snehabharyo patra maLyo hato. A che, vyApakatA arpe che ane aMtarAtmA sAthe kriyAzIla sahacAra pahelAM tamArA premALa nimaMtraNano uttara te meM moklI dIdho che. Adare che. sAcuM, samagratAvALuM, saMvAdI jIvana tyAre ja zarU thAya che. zrI kRSNaprema ane zrI mAdhavaziSa banne nainItAla che. zrI kRSNa- A saMvAdI jIvananI sAdhanA dhIre dhIre AtmaniSThAne bAMdhe che ne premanI tabiyata ThIka na hovAthI eo veMkaTaranI mAvajata ane najara sAdhe che. AvI lAMbI, ekadhArI ane ekaniSTha sAdhanonI yAtrI heThaLa sapTembaranI Akhara sudhI nainItAla rokAze. eTale have to AtmAno prasAda pAmI svarUpa dvArA sarvarUpanI-5rama AtmAnIame DisembaranI zarUAtamAM e tarapha AvavA nIkaLIzuM. jhAMkhI kare che. sAdhaka kamavikAsanI ane AtmavikAsanI nIsaraNInuM have ApaNe nirAMte maLIzuM tyAre buddhinAM svarUpa, sthAna ane eka pagathiyuM caDhe che tyAre ene bIjAM uparanAM pagathiyAMnI pratIti sAmarthya vize vistRta vAta karIzuM. mArAM valaNa ke abhigamamAM buddhi thAya che. A pratIti pachI AMtarayAtrAnuM caDhANa AkaruM hovA chatAM vize anAdara ke avamAnanA nathI. paNa buddhinuM sAcuM svarUpa ane AMtaraniSThAnA sAmarthya ane zIla vaDe e caDhAtuM jAya che. enI prakriyAnA samAgamamAM jAgRta rIte AvyA pachI enA vikAsa have tame joI zakaze ke buddhi vize mAro anAdara nathI. sAcI ane kamavikAsa viSe vadhu samajaNa paDatI jAya che. eTale buddhi-sarvagrAhI, sarvagAmI, sarvodayI buddhi-tarapha mAro pUrNa Adara ja buddhine huM kevaLa sAmAnya arthamAM ke rUDha bhAvamAM vAparatA nathI. buddhi je nahIM; premabhakita paNa che, eTaluM ja nahIM e pAmavA jevI vastu che mananI kriyA che te mana viSe paNa vadhu vizada oLakhANa ane enA evI abhIpsA paNa huM tevuM che. A abhIpsAne kriyAzali banAvI functions and limitations viSe UMDA anubhava thato jAya che. jemaNe e prApta karI che evI vibhUtine caraNe anubhUtizIla zraddhA vaDe A rIte vicArabuddhi, prabuddhi ane prajJA evAM enAM samu besavuM evI sthitine khIle baMdhAvuM nahIM, paNa potAne sthAne besavuM kAMta svarUpa chatAM thatAM jAya che. saduasa vivekanI tame je vAta kahIe to e vadhAre sAruM ane samucita gaNAze. lakhI che te vivekabuddhi sAmAnya vicArabuddhi nathI; paraMtu carcA mane gamatI nathI. eTale dalIla khAtara A badhuM nathI aMta:karaNanA setu para thaIne potAnA mULa sarva manas sAthe lakhyuM. jIvanamAM je banyuM che ne bane che tene AdhAre je kaMI joya haLatI maLatI ane rasAtI prabuddhi che. kevaLa vicArabuddhi vadhAre ane samajAyuM te premapUrvaka vinamrabhAve tamArI AgaLa pragaTa karuM chuM. svamAM rata hoya che. prabuddhi sva ane sarva banemAM ramaNa kare che. kuzaLa hazo. vijyAbahena ane rasikabhAI vagere snehIjanone prajJA vyakitamAM je sarvarUpa che eTale mULa sva-rUpa che temAM ropAyelI smaraNa, sAvitrI Apa saune saMbhArI yAda lakhAve che. hoya che. A daSTie svamAM rata rahetI vicArabuddhinI prakriyA snehapUrvaka kisanasiMhanA namaskAra
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-65 prabuddha jIvana /E' munizrI saMtabAlajInI vilakSaNa vicAradhArA laka - tA. 1-6-65 nA vizvAtsalyamAM "prAsaMgika noMdha" e zirSaka banAvI mUke che ke samyane vivekI darzana zakya banatuM nathI. eTalesto nIce pragaTa thayelI eka noMdhamAM muni satabAlajI nIce mujaba kAkA kAlelakarane thoDA vakhata pahelAM lakhavuM paDeluM ke, 'rAjAjI ane jaNAve che - jyaprakAza jevA Ajanma niSThAvAna rASTrasevako vize kayAreka kyAreka lokazAhImAM bevaDI javAbadArI je anirachanIya zabdo kahevAmAM Ave che, e joIne khUba ja kazAhImAM patrakAratva ane jAhera sevakonI bevaDI javAba- du:kha thAya che." dArI che. eka bAjuthI teNe sarakAranAM badhAM aMge (1) vahIvaTI taMtra "vizvavAtsalyamAM munizrI saMtabAlajI lakhe che: ... "dezadrohI (2) dhArAsabhA - leksabhA - sudharAIo ane (3) nyAyataMtrane sAva- valaNa lenArAone prajA AgaLa chatA karI devAnA che. nAgA prakaraNamAM dhAna rakhAvavAnAM che tema bIjI bAjuthI je chApAMo' pararASTralakSI ane zekha prakaraNamAM vizeSa karIne zrI jyaprakAzajIe je valaNa tanA hAthamAM ramI jaI dezadrohI valaNa le che, temane tathA tevA jAhera karyuM ane rAjajI paNa zekha prakaraNamAM je valaNa darzAvI jAhera sevakone prajA AgaLa chatA karI devAnA che. zrI rAjAjI Ama rahyA che te vize du:khapUrvaka kahevuM paDe che ke saMta vinobA sahita bhale svataMtrapAnA sthApaka ane netA gaNAya, paNa tenI jAhera jAhera sevakoe prajA AgaLa tene yathArtharUpe haju chatAM karyA nathI.. sevaka tarIkenI gaNanA haju paravArI nathI. eTale bhASApraznamAM temaNe jAhera sevakoe mAtra kahIne besI na rahevAya, emaNe to sAmUje anahada saMkIrNatA batAvI tene patrakAratve jeTalI ughADI pADI dAyika ahiMsaka prayoga dvArA tevAone ThekANe paNa lAvavA ja teTalI jAhera sevake ughADI pADI na zakayA. alabatta saMta vinebAe joIe." vyakitagata rIte bhASApraznamAM je samayajJapaNuM batAvyuM, tenI sukhada A vAMcIne thayuM, "mIThuM ja pitAnI khArAza gumAvaze... A noMdha levI ja joIe, paNa nAgA prakaraNamAM ane zekha prakaraNamAM vizeSa dezadrohanI bAbata zAMtithI vicAravA jevI che. amuka prazna Ubhe karIne zrI jayaprakAzajIe je valaNa jAhera karyuM ane rAjAjI paNa thaye te vAstavamAM dezahita zemAM che, tenI mukata carcA vicAraNA zekha prakaraNamAM je valaNa darzAvI rahyA che te viSe du:khapUrvaka kahevuM mATe avakAza kharo ke nahIM? jyAM matabheda UbhuM thayuM tyAM jo paDe che ke, saMta vinobA sahita jAhera sevakoe prajA AgaLa teone ApaNe duzmanAvaTe ja jevA lAgIzuM te rASTrIya ekatA zI rIte yathArtharUpe haju chatA karyA nathI. saMgaThita rIte maLIne jAhera sevakoe Takaze? AvI asahiSNutA ane anudAratA to atyaMta vighAtaka Ave vakhate pitAne prabhAva batAvavo ja rahyo. eTaluM kharuM ke nIvaDe. ApaNane aNagamato ane ApaNAthI viparIta mata koI patrakAratva kahIne besI jAya che tyAre jAhera sevakothI kahI rahIne vyakata karatuM hoya te te paNa kadAca ApaNI jema ja dezabhakti ne besI na zakAya. teoe te sAmUdAyika ahiMsaka prayogo dvArA tevA- kartavyabhAvanAthI prerAIne ja vyakata karatuM haze, eTale vizvAsa paNa ene ThekANe paNa lAvavA ja joIe, ke jethI pararASTranA kAvAdAvAnA ApaNe ApaNA dezabaMdhu para, mAnavabaMdhu para na rAkhIe? hAthA cekhe cokhkhA banatA pahelA ja teo UgarI jAya. loka- ane ApaNe raziyA-cIna to ThIka paNa yugoslAviyA jevuM che zAhImAM ya bhAratIya lokazAhInI javAbadArI ghaNI vizALa che. ahi- karavuM che ke viparIta mata vyakata karyo ke jilAsa ane mihAjasAnI rakSA karatAM karatAM ane tene AgaLa vadhAratAM vadhAratAM teNe lavane turaMgamAM dhakelI dIdhA? ApaNe to lekazAhIne Adarza sAmyavAda ane saMsthAnavAda bannene jaDamULathI dUra karI mUkavAnA che. ApaNI sAme rAkhyo che. nItiviSayaka bAbatamAM bhinna bhinna matoeTale ja sevako ane saMtanuM mahattva jagatamAM sau karatAM bhAratamAM na mukata chaNAvaTa, eja zuM lokazAhInuM prANatattava nathI? suejhanA ghaNuM ghaNuM vizeSa che. AzA che ke teo dIrdha vicAra karIne jarUra prazna vakhate IglAMDamAM sarakAranI nItinI bilakula viruddha mato nibhAvaze." jAheramAM je rIte vyakata thayelA, te ja te lekzAhInuM hArda che.. tyAre koIe viparIta mata vyakata karanArAo sAme tyAM dezadrohanuM bumamuni sattabAlajInI A vicitra jevI lAgatI noMdhane anulakSIne bhUmiputranA taMtrIe tA. 16-6-65 nA bhUmiputramAM eka rANa nahotuM macAvyuM ane Ajeye khuda amerikAmAM jonasananI vieTanAmanI nItine jAheramAM virodha thAya che. paraMtu dekhAve - sundara ane sacoTa vivaraNa karyuM che. muni santabAlajInI vicAra nAra e vidyArthIone ke AkarI TIkA karanAra vaeNlTara lipamenane vikRtinuM temAM vizada vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. te vivaraNa nIce tyAM koI dezadrohI kahI bhAMDatuM nathI. ApaNe tyAM hajI khAnuM vicAramujaba che: svAtaMtraya jIravI nathI zakAtuM, e ApaNI lekazAhInI pukhatA ne anucita UhApeha zANapaNane abhAva ja sUcavI jAya che. dezadrohI zabda jalada che, ane temAMye varanI gulAmInI ghUMsa- thoDA vakhata pahelAM eka mitre lakheluM, "baMgiyo vAgyA pachI rImAMthI mukata thayela navodita svataMtra dezamAM to A zabda vizeSa enA ja tAnamAM nAcanArane bIjuM nathI sUjhatuM.' ApaNe tyAM hamaNAM jalada tA dhAraNa kare che. gulAmInI jaMjIrone teDavAnI sarvasAmAnya AvI hAlata ghaNI vAra jovA maLe che. saMkIrNa rASTravAdanA vAvA jhADAmAM ApaNe bhUlI jaIe chIe ke ApaNI dezabhakitaye gAMdhIrASTrIya AkAMkSA sAthe tAla na meLavI zakanArA sAme tema ja potAnA TAgoranA dezabaMdhuone zobhe evI hovI joIe. nAgabhUminI ja saMkucita kSudra svArtha khAtara dezahitane vecavA taiyAra thayelA sAme vAta laIe te gAMdhIe to svarAjya bAda emane maLavA gayela dezano roSa bhabhUkI UThe e sAva svAbhAvika che. paraMtu gulAmIkALamAM nAga-pratinidhimaMDaLane kaheluM, 'svataMtratAne adhikAra eTale bhAratane dezahita jeTaluM spaSTa ane nivivAdapaNe dekhAI Ave che eTale ja tamane paNa che. je kadI bhArata tamArI svataMtratAevuM hoya teTaluM svAtaMtrayaprApti bAda na rahe. gulAmI- nI vacce Avaze to bhAratIya baMdUkanI sAme sau prathama huM mArI mAMthI mukita e sarvasaMmata dezahita. tenAthI viparIta valaNa te chAtI dharIza.' dAdA dharmAdhikarI dezabhakti ane rASTrIyatA vacceno dezadroha. paraMtu svataMtra rASTranA nirmANa ne doravaNInI bAbatamAM bheda batAve che te samajavA jevo che. jamIna upara ja nahIM, jamIna AvI nirvivAditA na saMbhave. eTale dezahita zemAM che ane deza- upara vasanArA mAnavIo upara paNa prema rAkhIzuM tyAre ja evI droha kone kahe, e AMkha mIMcIne bolavAnA sUtrane nahIM, paNa mAnavaniSTha rASTrIyatA ApaNane gAMdhInA dezavAsIo kahevaDAvavAne sUma vivekane prazna banI jAya che. lAyaka banAvaze. e du:khanI vAta che ke Aje ApaNe tyAM Avo viveka jaLa- * bIjo eka bhrama paNa bhAMgavA jevuM che. koI paNa saMgaThana ke viAta nathI. sAmUhika UbharAthI bhinna valaNa levAyuM ke tene dezadroha dezanuM baLa tenI DhAMcADhALa ekarUpatA (conformism) mAM che TheravI devAmAM Ave che. rASTravAdanI DamarI AMkhone evI AMdhaLI e eka bahu moTo bhrama che. evI custatA ne gatAnugatikatA e te
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-65 maDadAnuM ne jaDa vastunuM lakSaNa che. jIvaMta ne cetanavaMtu saMgaThana te teo Aja sudhI je kAMI gaLagaLa rIte vicAratA hatA ane e che jemAM vividha vicArone mukatapaNe vyakata thavAne anirbadha, lakhatA hatA te ja bAbata Aje temaNe spaSTa rUpamAM raju karI che. avakAza hoya. rASTrIya prazno aMgenA AvA bhinna bhinna prAmANika bhAratanI lokazAhI ane keMgresasaMsthA vize temanA vicAro te vicAronI abhivyakitane dezadrohanuM bUmarANa macAvIne rUMdhavI e aMgenI pracalita vicAraNAthI ekadama bhinna prakAranA che. 'vizvarASTrIya ApadhAta vaherI levA jevuM che. vAtsalya" 19 varSathI cAlanuM temanA vicArapracAranuM pAkSika mukha patra che. mahArAjazrI bahulakSI prajJA dharAvatA heIne dezane bhAgye ja A saMbaMdhamAM tA. 6-7-65nA bhUmiputramAM zrI prabodha cekasI- evo koI prazna haze ke je vize teozrIe potAnA vicAro ne eka lAMbe patra pragaTa thayuM che. temAM ema jaNAvavAmAM AvyuM pitAnA A pAkSika patramAM raju karyA na hoya. gAMdhIjInA vicAronA che ke muni saMtabAlajInuM vAMcana gujarAtI sAmayiko pUratuM maryAdita teo potAnI jAtane adhikRta bhASyakAra mAne che. keMgresane ane te che ane gujarAtI sAmayikomAM nAgAlenDanI paristhiti viSe dvArA saMcAlita bhArata sarakArane mArgadarzana ApatA rahevuM bahu ochI mAhitI pragaTa thAya che ane tethI nAgAlenDa jevA prazna- tene bhAratanA eka viziSTa koTinA saMta tarIke teozrI potAne nA saMdarbhamAM zrI jyaprakAzajI viSe munizrI evuM je kAMI lakhe che anivArya dharma mAne che. te keMgresane mAtra bhAratanI ja nahi te pAchaLa te te bAbatone lagatI mAhitIne temanAmAM abhAva paNa AkhA vizvanI eka ajoDa saMsthA mAne che ane gAMdhIjInA hovAnuM saMbhave che. Ama chatAM paNa e patranA cheDe teo nIce AzIrvAda pAmelI ane temanA mArgadarzana nIce ghaDAyelI tathA satya mujaba tAje klama umere che - ane ahiMsAne varelI keMgresanA zire bhAratanuM navaghaDatara karavAnI dilahImAM thoDA mahinA pahelAM eka sabhAmAM zrI morArajIbhAIe javAbadArI to rahelI ja che, eTaluM ja nahi paNa, vizvamAM sthAyI lokazAhI mATe jarUrI evI vANIthI zistane uttama namUne pUro zAnti sthApavAnI javAbadArI paNa keMgresanI ja che. A kAraNe, pADela te yAda Ave che. koIke je.pI. (eTale ke jyaprakAza nArAyaNa)- temanuM ema mAnavuM che ke, ApaNA dezamAM kaoNMgresanI samakSAne ne dezadrohI kahyA. morArajIbhAIe tapIne kahyuM ke jo je. pI. bIjo koI rAjakIya pakSa hovo ja na joIe. anya je koI pakSo dezadrohI hoya te ApaNAmAMthI koI dezapremI nathI. emanI nIti hAya, jUtho hoya, maMDaLe hoya temaNe keMgresanA preraka athavA pUraka sAthe ApaNe saMmata na hoIe, paNa tethI temanI dezabhakita vize banavuM joIe. tenI hariphAImAM utarIne sattAsthAna upara AvazaMkA na uThAvAya. mutsadI paNa ATaluM samaje che. "vasiSTa sattA'- vAne anya koI pakSe kadi paNa vicAra karavo na ghaTe. keMgresa viSe e te ethI vadhu ja samajavuM rahyuM." AvI temanI ekAMgI mAnyatA che ane tethI AtararASTrIya kSetrane A vigato uparathI ApaNA manamAM evI sahaja apekSA UbhI sparzatI ane bhAratanI sArvabhaumatA sAthe saMbaMdha dharAvatI rAjakIya thAya ke A badhAM TIkA TIppaNe vAMcIne pitAthI thaI gayelA AvA bAbato aMge je kaoNMgresanA sUra sAthe sura purAvatA na hoya, zacanIya vacanAtireka aMge munizrIne kAMIka prazcAttApa thayo haze eTaluM ja nahi paNa, eka yA bIjA prasaMge keMgresane paDakAratA hoya ane te pazcAttApanuM kAMIka sUcana pachInA "vizvavAtsalyanA aMkomAMthI tevA pakSo ke tevI vizeSa vyakitao temanI najaramAM dezadrohI dekhAya ApaNane vAMcavA maLaze. AvA hetupUrvakano prazna temanA jANItA athavA te temanA vize temanI te prakAranI mAnyatA baMdhAya te aMtevAsI ane bhAlanaLakAMThA prayoga pravRttinA pAyAnA kAryakara zrI svAbhAvika che. aMbubhAIe tA. 16-7-6panAM vizvAtsalyamAM pragaTa thayela che te dezane AjhAdI maLI te pahelAM, AjhAdInI prApti e ja mujaba temanI samakSa raju karyo hato. zrI aMbubhAIe pUchAvyuM hatuM ke, AkhA deza ananya dhyeya hatuM ane tethI e dhyeyanI prAptimAM "vi.vA.mAMnA tA. 1-6-65 nA aMkamAM prAsaMgika noMdhamAM "lokazAhInI rUkAvaTa karatAM baLAne dezadrohI baLa tarIke oLakhavAmAM ke oLakhAbevaDI javAbadArI noMdha upara bhUmiputraTIkA karI che... "vizvavAtsalya"nI vavAmAM e samayanA udAma vAtAvaraNa vacce ApaNane kazuM ajugatuM noMdha pharIthI vAMcatA eka vastu vicAravA jevI nathI lAgatI? ApanI lAgatuM nahotuM. paNa AjhAdI maLyA bAda ane dezamAM saramukhatyAra dhamAM "tevA jAhera sevakone prajA AgaLa chatA karI devAnA che. zAhI nahi paNa lokazAhInI sthApanA thayA bAda, dezanI navaracanA jethI pararASTranA kAvAdAvAnA hAthA cekhe cokhA banatA pahelAM ja aMge bhinnabhinna vicArasaraNI UbhI thAya ane te kAraNe keMgresane teo UgarI jAya.' AmAM evo artha nIkaLI zake kharo ke, zrI samAntara evA anya rAjakIya pakSone udaya thAya athavA te koMgresa jyaprakAza nArAyaNa pararASTranA hAthA banIne dezadrohI valaNa le che." nI vicArasaraNIthI anyathA vicAratI vyakitao pedA thAya e svAbhAA temanI niSThA mATe mATe zaMkA lAvavA jevuM na gaNAya? temanA vika che. pachI keMgresa bhalene game teTaluM vasva dharAvatI saMsthA mata sAthe saMmata na thaIe, paraMtu uparanI noMdhamAM 'temane chatAM, hoya te paNa dezamAM tenuM sthAna aneka rAjakIya pakSomAMnA eka karavA joIe' e zabdo ghaNA bhAre nathI lAgatA? jANe ke teo pakSa tarIke ja hoi zake. A vAstavikatA muni saMtabAlajIne sabhAnapaNe hAthA banI rahyA hoya evuM mAnI laIne A noMdha thaI che." svIkArya nathI ema huM samajyo chuM. Ane munizrI saMtabAlajIe pitAnI cAlu paddhati mujaba AjhAdI prApta thayA bAda AjasudhI keMgresanuM ekacakrI aTapaTI ane goLagoLa ane jadi na samajAya evI bhASAmAM rAjya cAlyuM che, kAraNa ke tenuM sthAna laI zake che te samartha bIjo koI rAjakIya pakSa dezamAM haju sudhI UbhA thayo zaka nathI. lAMbo javAba Apyo che je ahIM UtAravAnI jarUra nathI. paNa e javAbanA sAra rUpe mAtra eTaluM ja jaNAvavAnuM che ke temAM munizrI paNa AvI vastusthiti lokazAhInI daSTie dezanuM sadabhAgya nahi e gAMdhIjIne AgaLa dharIne potAnA vivAdAspada banela lakhANane paNa durbhAgya che. A kAraNe dezamAM lokazAhI tenA pUrA artha athavA kharA arthamAM pAMgarI zakI nathI. AvA lAMbA ekacakrI zAsakevaLa bacAva ja karyo che. nane lIdhe keMgresa sattApramatta banatI gaI che, tenAmAM zithilatA rAjAjI ke jayaprakAzajI viSe munizrIne upara mujaba lakhatA vadhatI gaI che ane tenA aMgaupAMgamAM saDe vadhato jAya che. Avo ke vicAratAM joI jANIne koIne paNa du:kha thayA vinA nahi rahe, lagabhaga sarvasvIkRta abhiprAya che. paNa jeo temanA vicAro tema ja valaNathI suparicita che temane paNa muni saMtabAlajI keMgresa viSe A rIte vicAratA nathI. munizrInA A vicAre vAMcIne Azcarya pAmavAnuM koI kAraNa nathI. temane mana to keMgresa dezanI eka ane ajoDa evI "mAtRsaMsthA che,
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana samUhavIranuM karuNa AtmasabaMdhana je jenA caraNe rAjakAraNa pUratuM ApaNuM sarvara samarpita karavuM joIe ane jenA AdezanuM sarva kaI bhAratavAsIoe vaphAdArIpUrvaka anusaraNa karavuM joIe. A daSTie je vicAratuM hoya tenA mATe, keMgresa samakSa jo koi vyakita mAthuM na jhukAve ane rAjakaraNanA kSetre keMgresanI nIti sAthe visaMvAdI hoya evA vicAro darzAve to tevI - cakitane dezadrohI lekhavA sivAya bIjo koI vikalpa raheto nathI. A badhuM chatAM paNa, muni saMtabAlajI eka jaina sAdhu che. temanA sAdhutva sAthe AvI rAjakAraNI abhinivezayukata prarUpaNA susaMgata lAgatI nathI. paNa kamanasIbe pakSIya rAjakaraNa sAthe ekarUpatA sevatI. vyakita-pachI te gRhastha hoya ke sAdhusaMta-pakSIya paribhASAnI kaTutAthI mukata rahI zakatI nathI. gujarAtanA nAmI koMgresI zrI ThAkorabhAI desAI te munizrIne polITIkala saMnyAsI tarIke ja oLakhe che. A uparathI sAdhAraNata: evI mAnyatA pravarte che ke sAdhusaMte rAjakAraNathI alaga rahe e vadhAre IcachavAyogya che. Ama chatAM paNa AjanA samayamAM jenA dilamAM vizALa samAjanA sukhadu:kha aMge tema ja uka-apakarma aMge UMDI saMvedanA che tevI vyakita rAjakAraNathI taddana alagaparAMDa.mukha-rahe e zakaya nathI, kAraNa ke rAjakAraNa sAthe AjanA mAnavInuM vartamAna ane bhAvI gADhapaNe saMkaLAyeluM che. tethI rAjakAraNathI vAkepha rahevuM te tenA mATe anivArya bane che. paNa rAjakAraNathI vAkepha rahevuM e eka bAbata che; tenA raMge raMgAyelA rahevuM e bIjI bAbata che. jarUrI badhuM jANatA rahevuM ane chatAM bane teTalA taTastha rahevuM ane rAgadvepa mukata rahIne jarUrI hoya eTaluM mArgadarzana ApavuM-vartamAnamAM rasa dharAvatA sAdhusaMto mATe A mArga ja hoI zake. A lekhanA prAraMbhamAM TAMkavAmAM AvelA munizrI saMtabAlajInA uddagAromAM AvI apekSita taTasthatA najare paDatI nathI ane A apekSita saMyama ane viveka anubhavagecara thatuM nathI. paramAnaMda zrI gujarAtI keLavaNI maMDaLa-mATuMgA dvArA jAyalI vyAkhyAnamALAne kAryakrama vyAkhyAtA viSaya . prinsipAla rAmajoSI zikSAkSetranI samasyAo prAdhyApaka madhukara rAMderI saradAra paTela : bhAratane jokhaMDI puruSa prinsIpAla amRtalAla yAjJika sAhityanI khubI revanDa phAdhara viliyamsa rASTrIya bhAvAtmaka ekatA prAdhyApikA IlA Araba mahetA vartamAna paristhiti ane dharma prAdhyApaka karasanadAsa mANeka yajJanI bhAvanA prAdhyApaka nalIna bhaTTa bhAratanI kalpanAnuM sarvakoSTha zikSaNa zrI khImarada maganalAla vArA zikSaNanA nUtana pravAho zrI vADIlAla DagalI lekazAhI Ayojana svAmI eMkArAnaMdajI manuSya bane rASTrIya tema ja AtararASTrIya rAjakAraNa * sapTembaranI 11mI tArIkha zanivAre sAMje 6 vAgye zrI muMbaI jaiina yuvaka saMghanA upakse saMdhanA kAryAlayamAM (5/47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3) zrI cImanalAla caku bhAI zAha "rASTrIya tema ja antararASTrIya rAjakAraNa" e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. A viSayamAM rasa dharAvatAM bhAIbahenane A vyAkhyAnane lAbha levA vinaMti che. maMtrIe, muMbaI jaina yuvaka saMgha viSayasUci pRSTha - buddhi, prabuddhi, prajJA kisanasiMha cAvaDA 85 munizrI sattabAlajInI vilakSaNa vicAradhArA , paramAnaMda samUhavIranuM karuNa AtmasaMbodhana ratubhAI desAI 89 - bhUta pUrva aspRzya : anu. mahendra desAI 90 . saMghanA kAryAlayamAM kAkAsAheba sAthe vArtAlApa 91 [ svargIya zrI javAharalAla lokasamUhanA Azaka ane bhogI hatA. mAnavasamUhane joI te pArAvAra praphullita thatA. samUhane joI teo koi AnaMda ane ucca anubhUti anubhavatA. tema chatAM, temanI lagAtAra vyavasAyarata kSaNamAM. vAraMvAra teo kAramI ekalatA ane karuNa asahAyatA paNa anubhavatA, zrI javAharalAlanA e sthiticitranuM varNana ane darzana : nimna gadyakhaMDamAM kaMIka jovA maLe che. saMpAdaka.] kyAreka jaladhijalanA taraMgadalasamAM UchaLatAM, ane kyAreka pIpilikAnAM daLasamAM UbharAtAM, zata sahastra janasamUhamAM huM sadA vicaruM chuM. teo mane nAnA prakAre abhivaMde che. hatanA gulAla ane snehanAM abIlathI mane raMge che. ane puSpanI mALAthI mArI paricaryA kare che. mitanAM akSatathI ane nayananAM kaMkuthI mane navAje che, ane vaLI, ucca svare mArA jyadhvani gajAvI, kyAreka kayAreka te gagananA caMdaravAne paNa jANe bhedI nAkhe che. ane e kSaNe mane koIka anerI anubhUti sAkRta thAya che. ne huM jouM chuM ke lakSa lakSa hRdayasiMhAsana para mAruM Asana avicala che, ane arAMkhya aMtaronA aMtastalamAM, mAruM smaraNa ane saMcAlana che. ane ema chatAM, jyAre moDI rAte, lekasamUha vaccethI nivRta thaIne ghaDIbharanI vizAMti mATe mArA nivAsanA ekAMta AgAramAM pravezuM chuM, tyAre huM zuM anubhavuM chuM? -tyAre huM anubhavuM chuM ke A aphATa, amaryA, vistRta, aparimita, mAnavasamUha mathe chuM, ane vAraMvAra samUhathI vIMTaLAyelo chuM, chatAM jANe ekAkI chuM, ele chuM, sakhA ane sakhyavihIna chuM. ane tyAre, mArI ekalatA mArAM marmAntarane vadhI jAya che. ekalatA, asahAyatA ane apaMgatAnI zAhuDInAM pIMchAM mArA mastiSkane bhede che. zatasahastra janagaNanAM hAsya ane abhinaMdana, ane jayadhvani pAmate chatAM, huM, zUnyatAnA sAgaranA eka bindusame mane bhALuM chuM. are ! mArAM azu paNa mArAM nathI, ane huM khuda eka azrubiMdu je paNa rahyo nathI ! hAya re! kevI che? mArI A karUNa ekalatA, kAramI asahAyatA ane mUgI akaya vedanA ratubhAI desAI KA
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhunlR jIvana bhUtapUrva aspRzyo ( heralDa IsAkasa kRta 'InDIAjha ekasa-anaTacebalsa' nAmaka pustakanA avalokananA Ikonomika vIkalI' parathI TUMkAvIne 'milApa'mAM pragaTa karavAmAM AvelA lekha sAbhAra udbhuta. ) bhAratanI svAdhInatAnAM prAraMbhika varasA daramiyAna tenA bhaNelA bhUtapUrva aspRzyonI hAlatamAM zA pheraphAra thayA che te jANavA A cApaDInA abhyAsI lekhaka 1963nI zarUAtamAM A dezanI mulAkAte AvelA. 'bhUtapUrva' aspRzya zabda lekhaka vApare che. kAraNa, teo kahe che ke, bhArate hakIkatamAM bhale nahi paNa kAyadAnI pothImAM to aspRzyatA nAbUda karelI che. lekhakano hetu sIdhA sAdA hatA: bhUtapUrva aspRzya vidyArthIo, zikSako, amaladAro, dhaMdhAdArIo ane rAjakAraNIomAMthI pacAseka evI vyakitaonI mulAkAta levI ke je tAjetaranAM varase daramiyAna maLelI zikSaNanI takone pariNAme bhAratIya samAjamAM AgaLa vadhI zakI hoya. A mulAkAtomAMthI lekhakane e jANavA maLyuM ke cAhe teTaluM zikSaNa meLavavA chatAMye A bhUtapUrva aspRzyo bhUtakALamAM hatA tevA ne tevA ja aspRzya rahyA che. peAtAnI A dazA vize bhUtapUrva aspRzya zI lAgaNI anubhave che? je samAjanA tee eka aMga che ane nathI--tene vize temanAM manamAM zI AzaMkAo bharelI che? e samAjamAM emanA mAthe zAM zAM vItako vIte che? mane yAda che tyAM sudhI, bhAratanAM rojiMdAM chApAmAM, ke gaMbhIra aThavADikomAM suddhAM, A savAlane lagato eka paNa lekha meM vAMcelA nathI. amerikana habasIonI samasyA vize, vIeTanAmanI laDAI vize, jarmana prazna aMge ane eziyA-AphrikAnI vividha zAhIvAdavirodhI caLavaLo bAbata bhAratIya vartamAnapatra ThIka ThIka mAhitagAra hoya che. paNa potAnI ja prajAnA sADAcha karoDa jeTalA lokone je eka savAlamAM rasa che tene vizenuM A akhabAronuM mauna thijAvI nAkhe tevuM rahyuM che. A zuM aspRzyone najara bahAra, ne tethI magaja bahAra, rAkhavAnuM koI yojanApUrvakanuM kAvataruM che? mane ema nathI lAgatuM, ane moTA bhAganA bhAratavAsIo to evA sUcanamAtrathI chaLI UThaze to pachI A mauna zIdane? enI pAchaLa zuM evI mAnyatA rahelI che ke jema garIbo tema aspRzyo paNa A duniyAmAM kAyama rahevAnA ja che ne tethI temanI pAchaLa nAhaka magajamArI na karavI? khera, A savAla pUchavAnuM mAna eka amerikane meLavyuM che. ane temane je javAba sAMpaDayo che te ApaNI dareka nizALamAM mUkavA jevo che. nakkara pagalAM bharavAne badale zabdo ane pratIko yojavAnI lagabhaga tamAma bhAratavAsIonI ajoDa khAsiyata, aspRzyo taraphanA savarNonA valaNane paNa lAgu paDe che. harijana-maMdirapravezanA dhArA judAM judAM rAjyoe pasAra karyA tyAre aspRzyonA uddhAranI dizAmAM e eka bhAre moTI AgekUca gaNAtI hatI. muMbaI prAMtamAM e kharaDo khera-sarakAre pasAra karAvyA tyAre zrI AMbeDakare garjanA karelI hajIye sAbhare che: 'tamArAM maMdironI kone paDI che? huM te tamArI pAsethI mANasAIbharelA vartAva mAguM chuM.' ane e mANasAIbharyo vartAva aspRzyone hajI sAMpaDavA bAkI che. moTI karuNatA e che ke zrI AMbeDakaranA avasAna bAda evA eka paNa aspRzya netA AgaLa nathI Avyo ke jeNe aspRzyatAnA savAlane satata saLagatA rAkhavAnuM peAtAnuM kartavya mAneluM hoya. hA, aspRzya AgevAnA nIkaLyA che kharA. UMcAM AsanA temane soMpaDayAM che kharAM. paNa bhAratanA aspRzyomAM mArTina lyUthara kiMga karyAM che, ke je e habasI AgevAnanI mAphaka eka ja dhyeyane varelA hoya ? bhAratanA netAo ema to nahi mAnatA hAya ne ke aspRzyatA e kAMI kharekhara bahu moTo savAla nathI ane tenA ukela mATe hamaNAM rAha joI zakAya tema che? - ke vadhAre agatyanA savAla to tA. 19-65 vadhu anAja kema ugADavuM, vadhu ughogA kema UbhA karavA ane rojagArInI vadhu tako kema khaDI karavI teche? eka bAbatanI to kazI zaMkA ja nathI ke aspRzyatAnA savAlane bhAratamAM jANe ke sarvasaMmatithI chevADe mUkavAmAM Avyo che. aspRzyone peAtAne paNa e paristhiti koThe paDI gaI che. vI"kRta jAtiAnA kamiznaranA 1961-62 nA hevAlamAMthI AMkaDA ApatAM lekhaka jaNAve che ke aspRzyatA-nAbUdI dhArA heThaLa e varase AkhA dezamAMthI mAtra 2,898 phariyAdo polIsa pAse noMdhAvavAmAM AvelI, jemAMthI pUrI trIjA bhAganIneAye adAlatamAMthI phesalo thayo nahoto ane keTalIka to cha-sAta varasa pachIye hajI laTakatI UbhI hatI, lekhaka kahe che: 'aspRzyatA nAbUda thaI rahI che ke nAtajAtanuM mahattva agAu bhAratamAM hatuM tenA karatAM have ochuM che, evuM mAnanAra eka paNa bhUtapUrva aspRzya mane bheTayo nahi ... bhUtapUrva acchuzyonA rojiMdA jIvanane Dagale ne pagale AbhaDacheTano anubhava hajIye temanI rAha jotA khaDo hoya che. huM jeTalA bhUtapUrva aspRzyone maLyA temAMnA dareke darekane, pacIsa varasanI aMdaranA juvAnone ke pacAsa vaTAvI cUkelA vRddhone, aMgata rIte aspRzyatAno anubhava thaI cUkelA hatA - tenAM para parAgata svarUpomAM ke pachI navA jamanAnA keTalAMka Adhunika svarUpAmAM, gAmaDAmAM ke zaheramAM. keTalAka pheraphAra thayA che kharA, tema chatAMye, gAmaDAmAM ke zaheramAM. potAnuM sthAna zuM che tenuM satata bhAna anubhavyA vinA evA loko mATe jIvavuM hajIye azakya che.' aspRzyonA dilamAM je kaDavAza ane je saLagato dhikkAra che te samajavAnuM savarNa hindu mATe zakaya che kharuM? are, pahelAM prathama to, moTA bhAganA savarNo keTalA aspRzyone aMgata rIte oLakhatA hoya che? potAnA savarNa mitrAno anubhava tAravIne lekhaka kahe che ke koI jhADuvALA ke bhaMgI temanI najare caDI jAya te sivAya e lokonA aspRzyo sAthe koI ja jAtano saMparka nathI hoto. aspRzyatAnuM astittva ane tene nAbUda karavAnI jarUriyAtae banne bAbato sAthe peAtAne jANe kazuM saMbaMdha ja nathI, evuM moTA bhAganA bhAratavAsIo mAne che. pAtAnI AsapAsa cAmera teo aspRzyatA nihALe che, paNa bhAratavAsIo te vize sabhAna nathI. jhINI jhINI keTalIye vAtamAM teo AbhaDacheTa pALatA hoya che, paNa pote zuM kare che tene temane khyAla nathI hotA. gamagInIbharelA A pustakanAM pAnAMmAM ujAsapUratA koIka AvA kissA paNa vAMcavA maLe che te mATe ApaNe lekhakanA ghaNA AbhArI banIe chIe. eka juvAna hirajana kahe che: "mane koI pUche ke, "tame kevA che?" tyAre huM kahuM chuM ke huM A dezano, bhAratanA vatanI chuM. huM bhAratavAsI chuM. te pachIye e potAnI vAta mUke nahi to huM kahuM ke, "tame koNa che ? - vasatI gaNatarI khAtAmAMthI AvA che ?" eTale pachI ene manamAM thatuM haze ke, A mALA bhaNelA DheDo lAge che. e loko evuM mAne to mane tenI kazI zarama nathI. mArI komanuM mane abhimAna che. e eka pramANika ne khamIravaMtI koma che. paNa huM pote to kharekhara bhAratavAsI hovAnA ja anubhava karuM chuM.' je dezamAM lagabhaga dareka jaNa potAnI jAtane baMgALI, paMjAbI ke gujarAtI, hiMdu, zIkha ke liMgAyata gaNAvato hoya tyAM koI mAnavIne ema kahetA sAMbhaLavA ke, 'huM to bhAratavAsI hovAno ja anubhava karuM chuM.' e jANe havAnA tAjagIbharelA hiloLA lAge che, ane enA aMtaramAM A je bhAvanA rahelI che te koI savarNa hindu, koI jhanUnI brAhmaNa ke gAmaDAnA koI ja nAnA sitamagara e aspRzyanI pAsethI jhUMTavI laI zake tema nathI, anuvAdaka: zrI mahendra meghANI
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 19 165 buddha jIvana kAkAsAheba kAlelakara sAthe netAo maLavAnA nathI. te sudhAro karavAno prayatna karI ma saghanA kAryAlayamAM " muMbaI yunivarsiTI dvArA yojAtI Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAmAM A varSe vyAkhyAna ApavA mATe gAMdhIjInA aMtevAsI, prasiddha keLavaNIkAra tathA sAhityakAra kAkAsAheba kAlelakaranI pasaMdagI karavAmAM AvI hatI ane " gujarAtamAM gAMdhIyugaaitihAsika ane sAhityika avalAkana " e viSaya upara temaNe tA. 4-8-65, budhavArathI tA. 9-8-65 somavAra (tA. 8-8-65 ravivAra bAda) ema pAMca divasa daramiyAna pAMca vyAkhyAna temaNe ApyAM hatAM. muMbaI yunivarsiTInA konavokezana hAlamAM A rIte mukhya viSayane temaNe pAMca vibhAgamAM vaheMcI dIdhA hatA. vaicArika bhUmikA, keLavaNInA kSetramAM, sAmAjika jAgRti, sAhityamAM navajIvana ane bhAvInI dizA. AvA vistRta phalaka upara yeAjAyalI A vyAkhyAnazreNI atyaMta rocaka ane bodhaka banI hatI ane gAMdhIjInA ApaNA AjanA jIvana upara keTalA vyApaka ane vedhaka prabhAva paDayA che tenA bharapura mAhitIthI bharelA khyAla A vyAkhyAnA dvArA temaNe vizALa mAtA samudAyane Apyo hato. muMbaImAM A rIte thayelI kAkAsAhebanI upasthitinA lAbha laIne tA. 7-8-65 zanivAranA roja muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM kAkAsAheba sAthe milana goThavavAmAM AvyuM hatuM. tarIke me " kAkAsAhebanA ane tethI temanuM svAgata karIe vyAkhyAnamALAne A milananA prAraMbhamAM saMghanA upapramukha kAkAsAhebanuM svAgata karatAM jaNAvyuM ke ApaNAM saMgha sAthe ghaNA jUnA ane gADha saMbaMdha che Aje ApaNA eka murabbI svajana tarIke ApaNe chIe, sanmAna karIe chIe. saMghanIya paryuSaNa zarUAtathI varSo sudhI temanA taraphthI siMcana ane mArgadarzana maLatuM rahyuM hatuM. prabuddha jIvana eTale ke prAraMbhanuM prabuddha jaina temanA AzIrvAdathI zarU thayuM hatuM. muMbaI jaina yuvaka saMghanI temaja prabuddha jIvananI rajata jayaMtI temanA pramukhapaNA nIce ApaNe UjavI hatI. temane ApaNe jyAre bAlAvyA tyAre AvyA che ane haMmezAne mATe teo ApaNA rahyA che. Aje teo ApaNA kAryAlayamAM ghaNA lAMbA gALe AvyA che. temane ApaNI vacce upasthita thayelA nihALIne ApaNe UMDI prasannatA anubhavIe chIe. ahiM sudhI AvavAno pariAma UThAvavA badala temane huM AbhAra mAnuM chuM. "teo atyAre muMbaI yunivarsiTInA dvArA yojAtI Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnA upakrame gujarAtanA gAMdhIyuga upara vyAkhyAno ApI rahyA che. A vyAkhyAnA vyApaka avalokana, saghana abhyAsa ane apUrva smaraNazakitanAM ghotaka che. temane sAMbhaLIne sau koI atyaMta prabhAvita banI rahyA che. Aje 80 varSanI uMmare ATalI badhI smRti tema ja saMvedananI jAgRti--ApaNA mATe A virala anubhava che. temane jotAM ApaNane viziSTa - vAlmIkinuM smaraNa thAya che. temanAM punita pagalAthI ApaNuM kAryAlaya pavitra thayuM che ane ApaNe dhanyatA anubhavIe chIe." tyAra bAda kAkAsAhebe saMghanA sabhyone udbodhana karatAM jaNAvyuM ke " tamArA saMgha sAthe mAro evo saMbaMdha rahyo che ke tame na bolAvo to paNa huM AvavA mana karUM. A to paramAnaMdabhAIe mane ahiM AvavAnuM khAsa nimaMtraNa ApyuM, eTale pachI te mArAthI AvyA vinA rahevAya ja nahi. temAM agavaDa - sagavaDanA vicArane sthAna ja na hoya. Aje jyAre tame mane ahiM bolAvyo che tyAre mArA manamAM je eka be vAta dhoLAyA kare che te ja tamane kahI dauM. Aje dezanI rAjanaitika tema ja Arthika sthiti bagaDatI jAya che. Aje je ApaNA dezanetAo che tethI vadhAre sArA 91 vArtAlApa # pUrI niSThApUrvaka dezanI paristhitimAM rahyA che. ApaNe AzA rAkhIe ke temane potAnA prayatnamAM saphaLatA maLe ane rAjanaitika tema ja Arthika paristhiti aMgenI ApaNI ciMtAnA bojo haLavA bane. AjanI paristhitimAM ApaNA pakSe zuM kartavya che teno ja ApaNe vicAra karIe. A aMge mane be vicAro mukhyapaNe tamArI pAse rajU karavAnuM mana thAya che. haveno yuga vijJAna ane adhyAtmano che. 1. duniyAmAM eka vakhata dharmanuM Adhipatya hatuM. sarvoparIsattA dharmanI--dhArmikatAnI nahi--hatI. pApanA caraNe rAjAe pAtAnA mugaTa dharatA. Aje dharmanI e pratiSThA rahI nathI. Aje ApaNane Azcarya thAya che ke dharmanI ATalI badhI pratiSThA kema hatI? Aje dharmanuM sthAna polITikasa ane IkonomIkase lIdhuM che, rAjakAraNe ane arthakAraNe lIdhuM che. eka sattA pAchaLa che; bIjuM saMpatti pAchaLa che. banne vastu-sattA ane saMpatti--asAmAjika che. jyAM sudhI duniyA upara A bannenuM prabhutva che tyAM sudhI yuddho nirmANa thayA ja karavAnAM che. jo yuddhonuM nivAraNa karavuM hoya to A banne durjanone rAjanIti tathA arthanItineApaNe apratiSThita karavA ja rahyA. AnuM sthAna ApaNe sAziyAlAjIne samAjavijJAnane ApavuM joIe. Aja sudhI vijJAna ane taMtravidyAsAyansa ane TekanAla jI--e rAjakAraNa ane arthakAraNanI sevA karI che; te have peAtAnI sevA samAjavijJAnane Ape. samAja-vijJAnamAM draSTi che, vyApakatA che. tenI dhArmikatApUrvaka ApaNe upAsanA karavI joIe. te dvArA ja A jagatamAM ekatAnI sthApanA thaze. have dharmamAM e baLa rahyuM nathI. dharmazAstro ane dharmasaMsthApako aMgenA ApaNA Agraha have choDI devA joIe. te have kevaLa vibhAjaka baLa tarIke ja kAma karI zake tema che. tenA divaso have khatama thayA che. have Avaze vijJAna ane adhyAtma. samanvaya-vicAra 2. bIjo vicAra tamArI samakSa mUkavAnA che te che samanvayana vicAra. mane lAge che ke zAsrArthanA yuga gayo che. have samanvayano yuga Avyo che. svarAjya AvyA bAda bhArata bahAranA ghaNA dezanA me* pravAsa karyAM; aneka cintako ane vicArakonA samAgamamAM AvavAnuM banyuM. ane pachI 1954mAM buddha gayAmAM maLelAM sarvodaya saMmelanamAM gayo ane mArI musApharI ane anubhavanA nicoDarUpe meM vinobAjI pAse sananvayano vicAra mUkayo ane temaNe te vicAra upADI lIdhA ane samanvaya Azrama kholyo. Ane Aje dazeka varSa thavA AvyA che; temAM haju koI khAsa kAma thayuM nathI. paNa emAM koI zaka nathI ke AjanA yuga saMgharSanA nahi paNa samanvayane che, bauddha, jaina ane vedAnta vacce sumeLa sAdhavAno che. A vicArane vega ApavA mATe bihAramAM AsA zuda 10 thI 15 sudhI-dazerAthI zarada pUnama sudhI--eka samanvaya parva UjavavAnuM ame vicAryuM che. A aMge bihAranA ghaNA netAone huM maLyo chu ane temaNe A bAbatamAM utsAhabhera pahela karavAnuM vacana ApyuM che. tame paNa tamArI bAjue AvuM parva UjavavAno vicAra karo evI mArI tamane prArthanA che. romana ketha lika saMpradAyanA vaDA AjanA nAmadAra pApa paNa have A rIte ja vicArI rahyA che. temanI AgaLanA pApa khristI mAtrane ekatra karavAnA prayatna karI rahyA hatA. AjanA pApanuM dhyAna have khristI ane akhristI- badhAMne ekatra karavA tarapha vaLyuM che. A mATe teo bhinna bhinna 9)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-5 matAvalaMbIo vacce 'dilogues - carcA vArtAlApa - goThavI rahyA che. pUnAmAM vasaMta vyAkhyAnamALA ane tamArI paryuSaNa vyAkhyAnamALA jevI varSothI ekasarakhI cAlI AvatI ane udAtta dhoraNane vaLagI rahelI vyAkhyAnamALAne bhAratabharamAM joTo maLe tema nathI. te pAchaLa paNa A samanvayanI draSTi ja pradhAnapaNe rahelI che. A kAma svataMtra rIte vicAranArA ane saMpradAya--abhinivezathI mukata evA mAnavIonuM che. dharmAcAryo ane dharmapurohito A kAryamAM amuka hada sudhI ja upayogI thaI zake tema che. temanA vize vadhAre AzA rAkhavI nakAmI che." Ama temanuM vivecana pUruM thatAM temane Aje ApaNA dezane vyagra karI rahelA bhASAnA prazna aMge kAMIka kahevA vinaMtI karavAmAM AvI. temaNe A vinaMtIne javAba ApatAM jaNAvyuM ke, "tene lagatI "phormyulA'nI Aje pArlAmenTarI borDamAM ane anyatra carcA cAlI rahI che, paNa mane temAM have koI rasa rahyo nathI. game tevI 'phelA -rAIthI napUrvakano TharAva-nakkI karavAmAM Ave ane temAM aMgrejInA upayoga sAme amuka maryAdA ane hiMdInA svIkAra aMge amuka niyama sUcavavAmAM Ave, paNa mane have pratIti thaI cukI che ke A rAjyataMtra che tyAM sudhI aMgrejI koI kALe javAnuM nathI, kAraNa ke AjanA kArabhArIo aMtarathI mAnI beThA che ke ApaNe aMgrejI vinA cAle tema nathI - pachI te dakSiNanA hoya ke uttaranA hoya. eTale meM hamaNA chApavA mokalelA eka lekhamAM spaSTapaNe darzAvyuM che ke, "Resist not English, but rebuild Hindi." - "aMgrejIne sAmane karavAnuM choDI gho; hiMdInuM sthAna pAkuM karo." ke Aje ApaNe tyAM 300 jAtio che. temAMthI rAjyakArabhAranI kharI sattA mAtra 12 jAtinA upalA tharanA hAthamAM che. A kevaLa anaisargika ane khataranAka paristhiti che. AmAMthI bacavuM hoya to paMcAyata rAjya sarvodayavALAe-gAMdhIvALAe hAthamAM levuM joIe ane e rIte sattAnuM vyApaka vitaraNa karavuM joIe. tyAra bAda saMghanA pramukha zrI cImanabhAIe be prazno pUkyA : (1) bhArate aNubaoNmba banAvavo ke nahi? (2) pAkistAna sAthenA ApaNA saMbaMdho bagaDatA ja rahyA che. ApaNe namatuM mUkIne paNa pAkistAna sAthe patAvI levuM joIe ema keTalAka vicAre che. A viSe Apa zuM dhAre che? pahelA praznane temaNe nIce mujaba uttara Apyo: ahiMsA ane aNubaoNmba ' yuddha kaMI ramata vAta nathI. rASTra mATe jayAre jIvana - maraNane savAla utpanna thAya tyAre ja sajajana loko potAnA rASTrane yuddhamAM utAre che. jyAre lokone lokasaMkhyA vadhavAthI ane mahattvAkAMkSA vadhavAthI vadhAre jamIna, navA navA bajAro ane johukamI mATe navI Azrita prajAo jarUranI jaNAya che tyAre paNa yuddhanI taiyArI thAya che ane loko yuddho zarU kare che athavA yuddhamAM kheMcAI jAya che. AjakAla sAmyavAda jevA rAjanaitika ane Arthika siddhAMtanA pracAra arthe paNa rASTro yuddhamAM Utare che. emAM paNa aMte sAmarthyanI huMsAtusI hoya che. ema na hota to sAmyavAdI cIna sAmyavAdI raziyA sAme ATalo morace na mAMData. TUMkAmAM AbarUbhera jIvavA mATe athavA pitAnuM sAmarthya vadhAravA mATe yuddha cheDAya che. " , - bhArata svataMtra thayA pachI bhAratanI svataMtratA, akhaMDatA ane enI AbarU athavA pratiSThA jALavavAnI javAbadArI bhArata sarakArane mAthe AvI che. aMgrejonI dhUMsarI pheMkI daI ApaNe svataMtra thayA te gAMdhIjInI preraNA ane netRtva taLe svataMtra thayA e vAta sAcI che. gAMdhIjInI mAnyatA hatI ke jo AkhI prajA satyAgrahamAM mAne ane ene mATe taiyAra jarUrI keLavaNI le to pheja rAkhyA vagara bhArata pitAnuM rAjya calAvI zake ane bahArathI AkramaNa thAya to rASTranI svataMtratA TakAvI zake. savAla phakata 'jo' ane ''ne che. jo prajA satyAgrahane jIvana siddhAMta tarIke svIkAre ane jo e pramANenuM potAnuM jIvana ghaDavAne taiyAra hoya te pheja vagara calAvI zakAya. A jAtanI taiyArI bhArate svarAjaya maLatAM pahelAM paNa na karI, svarAjya maLyA pachI paNa na karI. ulaTuM svarAjya meLavatAM dezanA bhAgalA kabUla rAkhI pAkistAnane alaga rAjya thavA dIdhuM ane pAkistAna jeTaluM mAge teTaluM ene na daI ene vaimanasya bAMdhavAnI taka ApI. ApaNe duniyAnA badhA deze sAthe pakSapAta rahita dostI rAkhavAnI nIti jAhera karI. parataMtra dezane svataMtra thavA mATe naitika pretsAhana ApIzuM ema paNa jAhera karyuM. AkhI duniyAmAM raziyA ane amerikA jevA je moTA pakSa paDayA che emAM koI paNa pakSamAM sAmela na thavAnI taTastha nIti paNa ApaNe svIkArI. A badhuM ThIka ja che. khAsa karIne koI paNa lazkarI pakSa sAthe bhaLI javAnI ApaNI nA e ApaNI uttamamAM uttama nIti che. ApaNe mAnyuM ke ApaNe koInuM bUruM cAhatA nathI te ApaNI sAthe koI duzmanI kare nahi. paNa duniyAne vahevAra eTale sahele nathI hoto. jyAM sarahada che tyAM saMgharSane avakAza hoya ja che. cIne ApaNI gaphalatane lAbha laI ApaNI bhUmimAMthI rastAo banAvyA ane e bhUmi potAnI ja che evo dAvo rajU karyomoTI taiyArI karI, jANe mahAyuddha zarU karyuM, ane joIte pradeza tAbAmAM AvatAMveMta yuddha baMdha karyuM. ApaNe e yuddha AgaLa calAvI na zakayA. phakata cIna sAthe vATAghATa karI cInanA vijayane maMjUrI na ApI eTaluM ja. cIna pharI kayAre AkramaNa karaze e kahevAya nahi, eTale ApaNe yuddhanI taiyArI pUrepUrI karavI ja rahI. cIna paNa jANe che ke hindustAnane je bhAga lUMTI lIdhA che te pacAvavo hoya to hindustAnanI sarahada para haMmezAM taiyArI rAkhavI joIe ane cIna e taiyArI vadhAratuM rahe e paNa svAbhAvika che. ane cIne amerikA ane raziyAnI peThe pote paNa eTamabombamAM sajaja thavAnI jarUra mAnI ane e pramANe be baMmba pheDI potAnI taiyArI jAhera paNa karI che. AvI sthitimAM bhArata paNa pote baoNmba taiyAra kare ke na kare e kaTokaTIne savAla che. 'svataMtra thatAM veMta bhArate aNu baoNmba sAme potAno virodha jAhera karyo. yuddhamAM aNu bomba vaparAya ja nahi e jAtane jorathI pracAra karyo. ane javAharalAlajIe te bhAratavatI evI paNa ghoSaNA karI ke koI paNa paristhitimAM bhArata eTama bomba banAvaze nahi. ApaNe aNuzakitanA prayoga calAvIe chIe. mAnava kalyANane arthe aNuzakita vaparAya e ApaNe IcchIe chIe. aNuzakitanA vikAsanA ApaNA sarvoparI vijJa zrI bhAbhAe ema paNa jAhera karyuM ke jo dhArIe to cInanI peThe ApaNe paNa eNTama beMmba taiyAra karI zakIe ema che. paNa ApaNA nirdhAra che ke ApaNe eMTama baoNmba taiyAra na ja karIe. ApaNA A nirdhArane artha zo che te ApaNe jarA samajI levuM joIe. jo cIna bhArata para pharI vAra caDhAI kare ane ApaNI pharajo dezanuM rakSaNa karavA cInI phoja sAme laDatI hoya teve vakhate nAhakanuM yuddha laMbAvavAnuM TALavAne kAraNe cInI sarakAra ApaNI sAme aNubamba vApare te ApaNuM rakSaNa zI rIte thAya? che jemanI pAse eNTama baoNmba nathI ane jeo eNTama baoNmba taiyAra karavAmAM mAnatA nathI emanI sAme eNTama baoNmba na ja va5
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ = == == == anAmarakI thI paNa bIna jevI rAja tA. 1-9-65 prabuddha jIvana = rAya e jAtanI yuddha dharmanIti cInI sarakAra svIkAraze ema dareka juvAnane phejamAM jyiAta dAkhala thavuM ja paDe che, evI te koI kahetuM nathI, mAnatuM nathI. ane ApaNe te eNTama beMmba prathA tyAM che. ApaNe tyAM evI prathA nathI. ApaNA lake e taiyAra karavAnA nathI tyAre ApaNI gati zI? jemaNe eNTama bomba taiyAra karyA che ane emane evA rIte TevAyelA paNa nathI. ApaNI prajA zAMti cAhe che, paNa bombane saMgraha ThIka ThIka vadhyo che. teo ApasamAM eka bIjAnA jeo phejamAM dAkhala thAya che teo bahAdurImAM bIjA deze duzamana hovA chatAM, zuM aMdara-aMdara ekatra thaI nizcaya karavA taiyAra karatAM UtaratA sAbita nathI thayA. lazkarI tAlIma moDyA pachI ApaNI che ke eNTama baoNmba jemanI pAse nathI ane jeo taiyAra karavA mAgatA prajA laDAImAM uttama rIte laDI zake che evo anubhava thayo che. . nathI emanI sAme eNTama bomba vApara e harAma che, ApaNAmAMthI evuM kAma koI kare nahi. koI karavA jAya te tene rokIzuM? jUnA paNa huM nathI mAnato ke svarAjya meLavavA mATe gAMdhIjIe kSatriyoe nakkI karyuM hatuM ke strIo para ane brAhmaNo para koI paNa badhAne satyAgrahanI je tAlIma ramApI te svarAjya TAvavA mATe, kALe hAtha ugAmIzuM nahi, gAyane mArIzuM nahi ItyAdi - AjanA ahiMsaka Dhabe laDavA mATe pUratI che. zAMti senA mATe kaI jAtanI jamAnAmAM evI kSAtra prati jJA koI paNa rASTra kare ene jarAye tAlIma jarUranI che ene khyAla prajAe hajI keLavyo nathI. jenA saMbhava nathI. * amuka kSetramAM ke amuka pradezamAM eNTama bomba vaparAya nahi netAo evI laData mATe keLavAyA nathI. dezamAM jyAre jyAre e jAtane saMketa badhAM eNTama rASTro kare athavA svIkAre evI khUnAmarakI phATI nIkaLI tyAre paNa ApaNe te aTakAvavA zistabaddha hIlacAla vacamAM jAgI hatI. paNa e jAtane saMyama amalamAM Avaze prayAse ajamAvyA paNa nathI. ema mAnavAne kazuM kAraNa nathI.' AvI sthitimAM jo cIna je kaI deza bhArata para caDhAI tyAre bhArata kare zuM? kare te ahiMsaka Dhabe pratikAra karavAnI rASTranI rAjakIya ke sAmAjika bhAratane evuM sUjhayuM che ke IMglAMDa, amerikA ke raziyA jevA taiyArI nathI. eTale phojI pratikAra karyo ja chUTake ane e laDAI loko pAsethI vacana laI rAkhavuM ke koI paNa rASTra jo bhArata para athavA evA ja baMmbavihoNAM rASTro para humalo karaze te ame mahAyuddha ja thavAnuM, emAM zatrupakSa aNu baoNmba na vApare ema amArA baoNmba sAthe doDI AvIne temanuM rakSaNa karIzuM. mAnavAnuM kazuM kAraNa nathI. AvI bAMyadharI je Ape tenA ApaNe eziyALA thavAnA ja. Ajane hisAbe che. bhArata sarakAra kahe ke ame phojathI laDIzuM, eTale ke ApaNI svataMtratA emane AdhAre TakatI hovAthI emanA paNa aNubaoNmba vAparavAnA nathI, te rASTra ene bAghAI athavA AkAya taLe ApaNe gayA ja, jenI chatrachAyA svIkArI temanA vediyApaNuM ja kaheze. pachI te amerikA, raziyA vigere jayAMthI maLe sAmrAjyamAM ApaNe dAkhala thayA ja. ane AvI bAMyadharI koNa ane zA mATe Ape? hindustAna tyAMthI eTama bomba kharIdIne, UchInA athavA bheTa tarIke meLavIne kiMI nAne sUne deza nathI. enA upara babbe laI humalo kare to vAparye ja chUTako. je sarakAra AvI rIte baoNmba vAparavAnI nA pADaze te rASTra paNa moTuM ja rahevAnuM. have evA rASTra sAme thavAnI hiMmata te sarakArane prajA gAdI parathI utArI deze e te cokkasa. kevaLa paropakArane arthe koNa kare? briTane komanavelthanA saMbaMdhane rASTranA keTalAka loko Aje ja kahevA lAgyA che ke chellI ghaDIe lIdhe bhAratane kaMIka AzvAsana ApavAnuM vicAryuM haze. paNa tema taiyArI na ja thaI zake. baoNmba pheMkanArA lokone taiyAra karavA paDaze. karavAmAM ghaNI muzkelIo che ema paNa eNe vakhatasara jAhera karyuM che. bahArathI beMmba maLavAnA nathI. ghera ja taiyAra karavA paDaze. che. tyAre bhAratanI gati zI? have ApaNe gAMdhIvALA navI vastu kayAM sudhI sahana karI zuM? , ApaNA upara humalo thayA pachI eNTama baMmba taiyAra karavA ane sahana na karIe to zuM karIzuM? besIe e te Aga lAge tyAre ku kheDavAnuM zarU karavA jevuM thaze ane AjathI taiyArI karIe te ApaNA javAharalAlajInA UMDANamAM UtarIne vicAra karIzuM to mAluma paDaze ke jo ApaNe saMkalpanuM zuM? (meM te te ja vakhate eka khAnagI kAgaLa lakhI bomba vAparIzuM to evA yuddhane aMte ApaNane ke koIne vijaya javAharalAlajIne sUcavyuM hatuM ke kaTokaTIne prasaMge rASTra eNTama bomba te maLavAne ja nathI, bhAratamAM mahA yuddha saLagyuM te 2omAM bAkInAM na banAvavAnA tamArA saMkalpane mAnya rAkhaze nahi. eNTama bombathI na laDavAnI tamArI jida kAyama raheze te loko tamane gAdI para aNuzAstrI rASTrone bhaLyA vagara cAle ja nahi. bhArata jyAre yuddharahevA deze nahi. rASTrane AtmarakSA joIe ja.) bhUmi thaze tyAre enA moTA moTA zaherone ane lazkarI kendrone cara- - gAMdhIjI hota te Ave vakhate zuM karata? javAbamAM ApaNe ghANa nIkaLavAne e viSe manamAM lavaleza zaMkA nathI. kahI zakIe chIe ke gAMdhIjI' bhAratane e salAha Apata je emaNe tyAre ApaNI AgaLa rane ja savAla rahe che ke ApaNe bahAbriTanane jAheramAM ApI hatI. gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke huM jANuM chuM dUrIthI eTama baMba vAparI sarvanAza vahorI laIzuM ke eNTama bomba ke briTiza prajA kAyara nathI. bAhoza prajA che. eTale ja ene salAha na vAparatAM chatAM phojI yuddha calAvI badhI rIte hArIne nAsIpAsa thayA ApuM chuM ke jo hiTalara briTana upara caDhAI karI Ave to tamAre enI sAme laDavuM nahi, bhale e pitAnI phoje IMglAnDane kinAre utAre pachI eka athavA bIjI jAtanI parAvalaMbitA (gulAmI ) svIkArIzuM? ane pitAnI phoje laI IMglAnDamAM jyAM tyAM pahoMcavAno prayatana javAbamAM huM kahIza ke jo ApaNA rASTra upara ApaNo ATalo kare..mAre enI sAthe kaze eTale kazo ja sahakAra karavo nahi. Ama vizvAsa hoya ke ApaNe yuddhamAM jo hAryA toye parAvalaMbana svIkArIzuM karaze te hiTalara eka saptAha paNa IMglaMDamAM TakI nahi zake. bevakUpha nahi ane Akhara sudhI satyAgrahathI laDatA ja rahIzuM, marIzuM paNa banI ene pAchA javuM ja paDaze. che. paNa IMglaMDamAM prajAne je jAtanuM rAjakIya, sAmAjika ane parataMtratA svIkArIzuM nahi to huM kahIza ke ApaNe aNu baoNmbanA rASTrIya zikSaNa che te ApaNI prajAne che? IMglAMDamAM prajAnuM je saMga ke enA vagaranA yuddhamAM UtarIne ja nahi, rAja satyAgrahanI taiyArI 'Thana che tema ApaNe tyAM che? briTananAM bALako nAnapaNathI ja gAya che: karIe ane ahiMsaka Dhabe laDatAM kAM te khatama thaIzuM athavA zatru "Britons never shall be slaves" upara vijaya meLaLI ene paNa ahiMsAnI dIkSA ApIzuM. ' . ApaNe to koNa jANe keTalA saikA pAradyamAM rahyA. pAra ane ema jo na thavAnuM hoya, ahiMsaka maraNiyA thaI zAMtitaMyanI sUga ApaNe hamaNAM hamaNAM ja keLavI che. A senA dvArA laDavAnI taiyArI na hoya te, ApaNe phejI, laDAI laDatAM zastra laIne laDIzuM paNa nahi ane zatrune evA haMphAvIzuM ke A dezamAM teo Take paNa nahi e jAtane nizcaya ApaNI prajA laDatAM khatama thavAnuM ja huM pasaMda karIza. paNa ApaNe rASTra ne eTaluM karI zake kharI? prajAne uzkerIzuM te te A saMkalpa bolI jaze to spaSTa kahevuM ja joIe ke aNu baoNmba ApaNane vijaya meLavI kharI. paNa savAla che ke e pramANe cAlavA leke taiyAra thaze ke nahi. na ja Ape. ke briTana, vigere pazcimanA dezamAM laDAI zarU thatAM veMta sAmAnya gAMdhIjI hota to temanI doravaNI heThaLa rASTra satyAgrahanI prajAjana lazkaramAM bharatI thAya che. laDAI jAhera thatAMveMta dezanA taiyArI karI hota paNa Aje AkhA dezane ahiMsaka pratikAranI Dhabe taiyAra : , laI jaze prajajane lakavA pazcimanA dezomAM javA loko mATe . .'
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA 1-9- 5 karavAnuM gajuM, hiMmata ke Atma vizvAsa keInAmAM huM jotuM nathI. A svabhAva che ane te badalAvAno nathI. ApaNe dhIraja na ane sa bhale pArakhaMya svIkArIne jIve ema rASTrane salAha paNa beIe ane je vakhate tema vatIe. pAkistAna aMge mArA A ApI zakatuM nathI. ahiMsaka pratikAra karavAnI zakyatA mane dekhAta vicAro che. to e ja rastAnI bhalAmaNa huM karata. Aje huM game te rIte, game Ama lagabhaga savA kalAka kAkAsAheba sAthenA vArtAlApamAM ja te bhege dezanI svataMtratA mATe laDatAM laDatAM marI javAnuM ja pasaMda pasAra thaze. Aje A samaye ane A ja sthaLe zrI cImanalAlakarIza. rASTrane hiMsaka Dhabe ho ke ahiMsaka Dhabe hA, svataMtratA mATe bhAInA rASTrIya tema ja AMtara rASTrIya rAjakAraNa upara vyAkhyAnanI laDavAnI asarakAraka tAlIma ApavIja joIe ema mAnanAro huM chuM. jAherAta karavAmAM AvI hatI; paNa kAkAsAhebanI aNadhArI , ahiMsAmAM pUrNapaNe mAnanAro huM ema je IcchuM ke rASTra aNu upasthiti thatAM ane temanI sAthenA vArtAlApamAM ja ghaNe kharo samaya baoNmba te zuM, kaI paNa jAtanI hathiyAranI lazkarI taiyArI vinA vyatIta thatAM zrI cImanabhAInuM vyAkhyAna AgaLa upara mulatavI jIvavAne draDha nizcaya kare ane 'nathI yuddha karavAnA ane nathI koIne rAkhavAmAM AvyuM. kAkAsAheba sAthenA vArtAlApathI sau koI khuba zaraNa javAnA.' evI makkamatA dhAraNa kare. prasanna thayAM. kAkAsAhebane A mATe hAdika AbhAra mAnIne 1. paNa huM jANuM chuM ke e raste javAne dezane koI taiyAra nahi temanuM puSpahArathI sanmAna karavAmAM AvyuM ane sabhA visarjana karI zake. ane tethI Aje cALIsa pIsatALIsa varasa thayAM mArA karavAmAM AvI. saMkalana karanAra : paramAnaMda lakhANamAM meM koI kALe ApaNI lazkarI taiyArI choDI devAnI athavA ochI karavAnI bhalAmaNa karI nathI. game te rIte svAtaMtrya jALavIzuM vaikuMThabhAI smAraka samitinI apIla evo saMkalpa rASTramAM utpanna karI zakyA chIe te koI paNa rIte thoDA mahinA pahelAM zrI vaikuMThabhAI la. mahetAnuM du:khada avajhAMkho na ja paDavo joIe e mAre mana sauthI moTI vastu che. sAna thayuM tyAre, temane jANanAra ane temanA pratye Adara dharAvanAra bIjA praznane temaNe nIce mujaba uttara Apyo: sau koIe zokanI lAgaNI anubhavI hatI. emanA avaApaNe ane pAkistAna sAnathI dezane paDelI kheTane khyAla, e vakhate dezabharamAM emane - pAkistAna sAthenA jhaghaDAmAM bane teTaluM namatuM toLIne pAki apAyelI bhAvabharI aMjala parathI Ave che. zrI vaikuMThabhAI ratAnI sAthe ApaNe patAvI levuM joIe evA matane huM nathI, tema ja ghaNI daSTie virala vyakita hatA. teo namratAnI mUrti sanA ApaNe pAkistAnane sIdhI laData ApIne tene khatama karavuM joIe ane si chAtaniTa hatA. ApaNA dezanA arthataMtrane saMgIna ane ema kahenArAo sAthe paNa huM sahamata nathI. pAkistAna sAthe sabaMdha sthira pAyo nAkhavAnI dizAmAM temaNe vividha hoddA parathI lekhana sudhAravAnI ekataraphI vAtane koI artha nathI. jema ApaNe A ane kArya dvArA vinamrabhAve phALo Apyo hato. ApaNA dezanI sahavicAra cAle che tema sAmA pakSanA dilamAM paNa A vicAra Ugavo kArI pravRttinA vikAsamAM temaNe Apelo phALo apratima che, vikejoIe. eka hAthe tALI na paDe. pAkistAna sarakAra bAju AvA ndrita artharacanAnA vikAsamAM temaNe ApelA phALA parathI, ApaNI kaI vicAranuM astitva jovAmAM AvatuM nathI. bIjI bAjue artharacanA ane ApaNA samAjajIvananAM dUSaNo aMge temaNe keTaluM samagra yuddhane paDakAra ApavaeNmAM keTaluM jokhama che tene paNa ApaNane UMDuM ciMtana karyuM hatuM tene, tenA nidAna aMgenI temanI sUno pUro khyAla hovo joIe. je mAtra ApaNI ane pAkistAna vacce je ane tenA upAyo zodhavA mATenI temanI dhIrajane khyAla Ave che. yuddhane prazna hoya to ApaNI sAme pAkistAna TakI na ja zake. teo dezanI Arthika paristhitinI nADa pArakhI zakayA hatA, Ama janatAnA mAnasanI kalpanAzIla samaja dharAvatA hatA ane bhAvi paNa be varace yuddhanI saMbhAvanA UbhI thAya eTale tarata ja pAki nyAyI samAjaracanA aMge spaSTa thAla dharAvatA hatA. eTale temaNe tAna bIjA rAjyonI madada mAge ane tevA saMyogamAM ApaNane sahakArI pravRtti ane grAmodyoga dvArA Arthika ane sAmAjika paNa bIjAM rAjyonI madada mAgavAnI pharaja paDe ane pariNAme sarva unnatanuM kArya karI rASTranA arthataMtranA ghaDataramAM phALo Apyo che. vinAza notaratI eka moTI jAdavAsthaLI thaI jAya. vaLI madada kara- vaikuMThabhAIe nAmane ke kItinI kadI paravA karI na hatI nArAM rAjya ApaNA belAvyA te jarUra Avaze paNa eka vakhata paraMtu temanI smRti nakkara svarUpe jALavI rAkhavAnI ApaNI pharaja ane javAbadArI che ema amane lAge che. belAvyA pachI ApaNA kahyA mujaba pAchA javAnA nathI. teo AthI, temanI ni:svArtha sevAo suyogya smAraka UbhuM karavAnuM to pitAne phAve tyAM sudhI laDavAnA ane ApaNa banene laDA nakkI karavAmAM AvyuM che ane e uddezathI nIcenI vyakitaonuM vavAnAM. e rIte bAjI ApaNA hAthamAM nahi paNa emanA hAthamAM baneluM eka TrasTa racavAmAM AvyuM che:rahevAnI e ApaNe bhUlavuM na joIe. pAstiAnanI nIti Dagalene zrI ucharaMgarAya ena. Dhebara..pramukha zrI zAMtilAla eca. zAha pagale ApaNane herAna karatA rahevAnI ane ema karatAM je che. DI. Ara. gADagIla..upa-pramukha zrI vRjaprasAda sAhu kAMI maLe te laI levAnI che, ane koI paNa kALe ApaNI zrI bI. kaTapadhyAha...khajAnacI zrI vI. pI. varde sAthe dostI karavAnI nathI. A AjanI narI vAstavikatA che. zrI vADIlAla DagalI...maMtrI AvI cAlu pajavaNIne sAmane karavAne ApaNe taiyAra rahevuM ane sva. vaikuMThabhAI lallubhAI mahetAnA bhAratabharanA prazaMsaka pajavaNI vadhAre gaMbhIra rUpa pakaDe to barobara hAtha batAvI de - mitro ane sahakAryakaronI sahIthI sva. vaikuMThabhAInI jIvanabharanI . AvI nIti ApaNI hovI ghaTe che. kacchanI bAbatamAM AvuM ja banyuM sevAne anurUpa smAraka karavAnA hetuthI upara mujabanI apIla che. tyAM tenuM kAMIka gaMbhIra halana calana ApaNe joyuM eTale zAstrI karavAmAM AvI che. A apIlanA anusaMdhAnamAM karavAmAM Ava nora kALAmAM pitAthI zakya eTalI rakama nIcenA saranAme mokalI jIe kahyuM ke AvI jAo, ame laDavAne taiyAra chIe" ema ApavA vinaMti che. ApaNe paDakAra karyo ane hAtha batAvavA mAMDyo eTale abubakhAne koSAdhyakSa mahAzaya, vaikuMThabhAI mahetA smAraka TrasTa, vicAramAM paDayA, vilsana vacce paDayA ane bhAratanA svamAnane anu rayala Isyoransa bIlDIMga, cothe mALe, rUpa samAdhAnI thaI. ApaNe samajI levuM joIe ke amyubakhAnane. 14, jamazedajI tAtA reDa, muMbaI 1 mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-a. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kaeNTa, muMbaI,
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. 70.-B-4268 vArSika lavAjama / "4 prajuddha bhavana zrI subai jaina yuvaka saghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA prabuddha jaina'tu nasaMskaraNu varSa 27 : aka 10 muMbai, sapTembara 19, 1995, gurUvAra AphrikA mATe ziliga 8 taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bApu ('muMbaI samAcAra'nA taMtrI zrI mInu desAIe raceluM A kAvya sauthI pahelAM 1948nA me mAsamAM eka sacitra pustikA rUpe pragaTa thayuM hatuM. tyAra bAda e kAvyanI uttarottara cAra AvRttio Aja sudhImAM pragaTa thaI cUkI che. A hakIkata te kAvyanI atyanta lokapriyatA sUcave che. bApujInA janmajyantInA avasara upara thI mInubhAInI anumatipUrvaka e kAvya ahiM nIce pragaTa karatAM huM UMDI prasannatA anubhavuM chuM. A kAvyamAM prasAda che, pratibhA che, kAvya racanAra kavinA dilanA ullAsa ane bhakitabhAva anubhavAya che. maMtrI) (1) krodha kAma ne mAha matsaramAM aMdha hatI AvanI AkhI : te ja mahIM IMdhaNa homIne sabhara dhUNI dhIkatI rAkhI. (2) saMta mahaMta thakI paNa adako vizva taNA uddhAra gayo : dharatI para eka vadhu phirasto buddha Izu avatAra thayo. (3) deza deza ne khaMDa khaMDathI bhAmabhAma AMsu sAre : miTTI miTTIthI 'bApu, bApu"nA sUra caDe tAre tAre. (4) payagaMbaranI marubhUmi para Aja mahAsUnakAra thayo : dharatI para eka vadhu krista buddha Izu avatAra thayo. (u) bAja pApanA - vadhate vadhate nAza nAza raNakAra thayo : zAMti, zAMtinA maMtra bharelA bhavya kaMI camakAro. 2 (6) premala jyAtanuM teja bharIne nava tapanA saMcAra thayo : dharatI para eka vadhu phisto na buddha Izu avatAra thayo. (-) . jhera vera ne sAtha svArthanI keka hALI peDhAI hatI : ThAma ThAma jayAM Daga bharIe tyAM mAnavatA caDAI hatI. (<) tripurArinA tAMDava kALe prema, prema bhaNakAra thayo : dharatI para eka vadhu kristo buddha Izu avatAra thayA. int 63 (9) hiMsAmAM jhabakoLAyala jaga mAnavatAnuM pApa khappara khUnarejInuM chalakyuM nA kaMI jANe mApa hatuM. (10) cogaradama jyAM najara dharA basa kALI rAta aMdhAra thayo : dharatI para eka vadhu phirasta " buddha Izu avatAra thyo, (11) yuga yuganA satanA sUryodaya taNuM, tuM ja pratIka thayo : nizA taNA aMdhAra bhayAnaka prabhAtamAM palaTAI gayA. (12) Atma zuddhinAM teje tapato jaya jaya jaya jayakAra thayo : dharatI para eka vadhu phirasto buddha Izu avatAra thayo. (13) tIra ane talavAro sAme bAba satya TaeNkane DhAla karI : ane baMdUko jAme tyAM paNa tapanI mALa dharI. (14) muThThImAM cAMpI daIne mRtyuMjaya pada pAmI gayo : dharatI para eka vadhu phirasta mota buddha Izu avatAra thayA. (15) aMdhAre aTavAyela avanI prakAza to roLAI gayo : adbhuta ahiMsAnA rasa pyAlA .... to ye dharatIe DhoLAI gayo. (16) premala ghATa parathI jayAtimaya camakAra thayo : dharatI para eka vadhu krista buddha Izu avatAra thayo. (17) maMgala maMdira khAlo dayAmaya !' ekala ra. UrathI jhaMkAra thayo enA nAma gurjane khuNe khuNe bhaNakAra thayA, (18) sUra satyanA suNI saMtano svayaM deva bidAra thayo : dharatI para eka vadhu phirasto buddha Izu avatAra thayo. (19) nidrADa janatAmAM te to cetananA saMcAra dharyo : baLavaMtI ahiMsAnI pha ke mRtyune paDakAra karyAM. (20) mAta bicAruM hArI gayuM ne tAro ya jayakAra thayo dharatI para eka vadhu kristo buddha Izu avatAra thayo. (21) pApa saMmukhe puNya dharIne prabhu mAnavanA samArga grahyo prArthanAmAM AtamanI bheTa dharInuM bhavya thayuM. (22) zahIdI sAthe saMtanA jagamAM jaya jayakAra thayo dharatI para eka vadhu phirasto amara buddha Izu avatAra thayo. (23) vipula snehanA jaga payagaMbara ! Aja sunI taiyA dharatI tuM dhanvaMtari thayo ja sAce mAnavatA UgarI maratI. (24) vizvapremanuM gIta vahAvI virATane ajavALI gayo : dharatI para eka vadhu risto buddha Izu avatAra thayo. . mInu desAi
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 19-9-65 navA samAjanA nirmANa prati: Towards a New Society ' (tA. 31-8-95nA ja phIlIpAInsa TApuonA mukhya zahera manIlA khAte zrI jayaprakAza nArAyaNa mATe aMkita thayelA ramAna megasAyase pAritoSikanA aupacArika samarpaNavidhi prasaMge upasthita thayelA jayaprakAzajIe "Towards a New Society' 'navA samAjanA nirmANa prati' - e viSaya upara bolatAM eka preraka udabodhana karyuM hatuM. A udabodhanane je TuMka sAra tA. 1-9-65nA 'TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa thayelA tene nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. taMtrI) je dezoe AjanA samayamAM AjhAdI prApta karI che ane keTalAka prayogo paNa tyAM cAlI rahyA che navodita samAja mATe A saMsthAnavAdanA baMdhanone lIdhe jemane svAbhAvika vikAsa Aja sudhI prayAgI ghaNA mahattvanA lekhAvA ghaTe. rUMdhAyele rahyo che te sarva dezo AgaLa vadhelA dezane pahoMcI vaLa ke A navA dezo jevA akSaro pADavA hoya tevA pADI vAne ane potapotAnA samAjane zakaya teTalo vikasAvavA prayatna zakAya evI sAva korI pATI-sleTa-dharAve che ane AjanA namunAkarI rahyA che. A bAbatamAM temanI sAme samAjaracanAne je namane AmAMthI sArAmAM sAruM hoya te pasaMda karavAnI ane bAkInuM pheMkI hato te udyoganA kSetre khUba ja AgaLa vadhelA ane samRddhithI devAnI bhAre adbhuta taka dharAve che. ema chatAM be saMyogo evA che uchaLatA pazcimI dezane hato. AmAMnA cheDAeka dezo sAme saphaLa ke jenA kAraNe potAnI irachA ane pasaMdagI mujaba vartavAnuM temanA banelA sAmyavAdIne-pachI te cInI ho ke razIyana namuno hato. mATe lagabhaga azakya banI jAya che. -A bane namanAomAM mAlo'mAM sthAyI mA dharAvatAM paheluM kAraNa e che ke, A dezanA ghaNI moTI saMkhyAnA loko "ghaNAM to hatAM ane vikasita dezo svIkAre ane apanAve evuM paNa abhaNa hoIne vijJAnanA zikSaNane tema ja tenI Teknika teo lAbha ghaNuM hatuM. vyakitagata svAtaMtryanA, lokasaMmatipUrvakanA rAjya- uThAvavAnI sthitimAM nathI. bIjuM kAraNa e che ke, teo Arthika rIte vahIvaTanA, tema ja kAyadApUrvakanA zAsananA Adarzo ke jenA upara eTalA badhA garIba ane pachAta che ke temanI sauthI moTI ane pazcimI namunAe samAjanA rAjakAraNI taMtranA sAcA pAyA tarIke sauthI vadhAre muMjhavatI cintA, anya sarvanI apekSAe, potAnA ghaNo bhAra mUkyo hato e kharekhara evA Adarzo che ke jene vikasita Arthika vikAsa sAdhavAnI-Arthika sthiratA prApta karavAnI che. A dezoe svIkAra karavo joIe, tema ja te Adarzone apanAvavA samajI zakAya tevuM che. paNa ema mAnavAne koI kAraNa nathI ke je mAnavIne ane samAjane samadhAraNayukata vikAsa sAdhavA tarapha paNa joIe. e ja rIte majarI.upara nabhatA samudAya mATenI gherI cintA je eTaluM ja dhyAna ApavAmAM AvyuM hatuM te Arthika vikAsane ane vadhAre ne vadhAre Arthika samAnatA nirmANa thAya te prakAranI jarA paNa hAni pahoMcI hatI. vegapUrvakanI sAmAjika prakriyA - A evAM tattva che ke je vaDe jo Adezane raudyogika ane lazkarI sattAnAM thANAM banAvavAne vikasita deza prerita banavA joIe ane jenI sAdhanA tarapha badale lokonuM Arthika zreya sAdhavA tarapha Arthika vikAsane lagatI temaNe gatimAna banavuM joIe. . conAe kendrita karavAmAM AvI hota to vikAsanI gati ghaNI ziA banI hota ema mAnavAmAM koI zaMkAne sthAna rahyuM che paNa, mArA abhiprAya pramANe, A banne namunAomAM evI hota. A duniyAnI mahAna sattAo vacce cAlI rahelA sattAkeTalIka khAsa bAbato che ke, jene vikasita dezoe anAdAra ravo saMdharSanAM mathake banI javAnA kAraNe athavA te antarika joIe, asvIkAra karavo joIe. pazcimanA namunAmAM sarvasvIkRta paristhitine kAraNe AmAMnA ghaNA dezomAM e asthira samAja nIti vyakitavAdanI ane spardhAnI che ane te pAchaLa evuM gRhita che ke je vadhAre nabaLo hoya te pheMkAI javo joIe ane je vadhAre zake evI sthitie pahoMcatAM te dezane ghaNe lAMbo samaya lAge, baLavAna hoya tenuM prabhutva sthapevuM joIe. temAM bhautika jarUri- Ama chatAM paNa, e hakIkata upara paNa eTale ja bhAra mukavA yAtanI tRpti ane temAMthI pariNamatA evA avanavA AviSkAranI joIe ke je navA deze amuka aMze potAnuM bhAvi potAnI IcchA pUravaNI ke jene lIdhe gaMbhIra sAmAjika asamatA pedA thAya che mujaba ghaDavAnI sthitimAM hatA te deza sAme paNa DemekrasI, zitenA upara paNa vadhAre paDate bhAra mUkavAmAM Avyo che. pazcimI yAlIjhama, InDasTrIyAlIjhama ane maoNDanajhama - lekazAhI, samAjajIvanapaddhatimAM rahelAM amuka upayukatatA ane vyApAralakSI vAda, udyogIkaraNavAda ane AdhunikatAvAda-AvA vAda ane mUlyonA saviza prabhuttvanA kAraNe mANasanuM kAma, navarAza, raheNI cegaThAbaMdhI vicAraNA sivAya potAnA dhyeya aMge kAMI spaSTa vicAraNA karaNI ane sukhasvAthya tarapha joIe teTaluM dhyAna ApavAmAM ke nakazI nahoto. AvyuM nathI. e kAraNane lIdhe paNa pazcimI jIvana samadhAraNa vinAnuM A vivecananA saMdarbhamAM jenA upara bhAra mudde joIe eve vinAnuM banI beThuM che. jemAMthI rAkSasI kadanAM nagaro nirmANa thai rahyAM che. madhyavartI mudo to e che ke, ehi je prazna raju karavAmAM AvyA tevA zaherIkaraNanA vadhatA jatA ke mAnavasamAjane chinnabhinna che tenA pAyAmAM jIvananAM mUlyone prazna rahelo che. A rIte karI nAkhyo che, gAmaDAnI janatAthI zaherI janatAne chuTI pADI vicAratAM, bhaviSya mATeno mArga nakakI karavAnuM, eTaluM ja nahi paNa, dIdhI che ane mAnavIne kudaratathI vikhUTa banAvI dIdho che. A - navA samAjanI punaracanAnA prayatna aMge jAhera janatAnA matanuM ekIbadhAnuM pariNAma mAnavI ane samAjanA vikRta - kaDhaga - vikAsamAM karaNa sAdhavAnuM muzakela lekhavuM na joIe. AvyuM che. - A pAritoSikano AbhArapUrvaka svIkAra karatAM huM e rIte garva bIjI bAjue, sAmyavAdI namunAramAM paNa mAnavIne tema ja anubhavuM chuM ke A pAritoSikanI sthApanA thayA bAda Aja sudhImAM samAjanA vikAsanuM eka vikRta citra UbhuM karyuM che. mAnavInA AtmAnI eka apavAda bAda karatAM A sarva pAritoSiko mATe bhAratanI mukhyatAne avagaNIne - InakArIne - mAnavInA mULamAM teNe ghA karyo eka yA bIjI vyakitanI pasaMdagI karavAmAM AvI che. A hakIkata, che. pakSa ane rAjya dvArA sattA ane hakumatanuM bahumAna karIne A TApuomAM vasatA loko bhArata vize keTale badho Adara dharAve che ane sarva koIne ane sarva kAMIne tene adhIna banAvIne, teNe te bAbatanI nidarzaka che. huM Apane khAtrI ApuM chuM ke bhAratanA samAjane mAnavInA AtmAne baMdIvAna banAvatuM jelakhAnuM banAvI loke A maitrInI lAgaNInI pUrA pramANamAM kadara kare che ane tamArA dIdhuM che. Ama hovAthI navodita dezoe, bane namunAo pratye pratye UMDe sneha ane sadbhAvanI lAgaNIo pAThave che. huM Adara dAkhavavA sAthe, bannemAMthI evAM to grahaNa karavA joIe AzA rAkhuM chuM ke A pAritoSiko, Aje ApaNe jyAM chIe te ke je mUlyavALAM hoya ane mAnavI ane samAjane samadhAraNa karatAM ApaNA banne dezone vadhAre najIka lAvavAmAM madadarUpa thAya pUrvakano AdhyAtmika tema ja bhautika vikAsa sAdhe evAM hoya. e snehabaMdha nirmANa karaze. sadbhAgye, AgaLa vadhelA dezamAM paNa, khAsa karIne pazcimanA anuvAdaka: ; - ' ' muLa aMgrejI : * dezamAM, A samasyA aMge puSkaLa vicAraNA cAlI rahI che ane - paramAnaMda zrI jayaprakAza nArAyaNa karavA bAbata jaIe ------ ----- ----
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-15 prabuddha jIvana ' ' 9 adyatane yuddhakIya paristhiti : " (tA. 11-9-95nA roja sAMjanA 5 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM bahu meTI saMkhyAmAM ekatra , thayelAM bhAI bahena samakSa zrI cImanalAla cakabhAI zAhe adyatana yuddhakIya paristhiti upara jAhera vyAkhyAna ApyuM hatuM ane e vyAkhyAnamAM AjanI TrIkaTTInA lagabhaga sarva pAsAo aMge temaNe vizada vivecana kyuM hatuM. A vyAkhyAnanI saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe noMdha lIdhI hatI. te uparathI saMkalita kareluM ane vyAkhyAtAe anumata kareluM lakhANa nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI). AjanA vyAkhyAna mATe svIkAravAmAM AvelA viSaya "rASTrIya mAMthI gasTa mAsamAM ravAnA karyA. cotarapha ekI hovA chatAM te tema ja AtararASTrIya rAjakAraNa" ati vistIrNa pradezane paze A ghusaNakhare ATalI moTI saMkhyAmAM kaI rIte yuddhavirAma che, paNa tevA vistRta vivecanamAM utaravAne badale, ApaNA sarvanA rekhA oLaMgI zakyA e Azcaryajanaka prazna che. paNa teo dAkhala manamAM ane magajamAM je viSaya atyAre vyApI rahyo che te bhArata thayA pachI, ApaNA salAmatI daLoe je majabuta hAthe kAma lIdhuM ane pAkIstAna vacce zarU thaI cUkelA yuddhanI paristhiti vize ja huM ane tyAra bAda ApaNI sarakAre je. daDhatA ane makkamatAbharI beluM e mane vadhAre yogya lAge che. nIti dhAraNa karI ane saMrakSaNalakSI AkramaNano mArga aMgIkAra . : 1947mAM bhArata AjhAda thayuM ane e sAthe ja tenA bhAgalA karyo te bhAre prazaMsanIya che. . , paDayA ane kAzmIrane prazna Ubho thayo ane Aje 18 varSa sudhI pAkIstAnanI dhAraNA kheTI paDI; pAkIsatAne to dhusaNakhArane e prazna aNaukelya rahyo che. 18 varSathI je jhera bheguM thayuM hatuM ravAnA karyAnA be divasa pahelAM duniyAbharane jaNAvI dIdhuM hatuM ke tenA AnivArya pariNAmarUpa A yuddha che. kAzmIramAM baLavo thayo che, ane kAzmIrI prajAne mukti meLavavAnA - ApaNI dRSTie kAzamIrane prazna patI gayela prazna che. kAryamAM madada karavA mATe temanA jAtabhAIo yuddhavirAmanI bIjI baMdhAraNanI daSTie, kAnUnI daSTie kAzmIra bhAratanuM avi- bAjuethI kAzmIramAM jaI rahyA che. A jAherAta sarvathA bInabhAjya aMga che. eTale temAM kazuM vicAravA ke ukelavA jevuM rahyuM ja pAyAdara nIvaDI; kAzmIramAM pAkIstAnane jarA paNa Teka na maLe; nathI. paNa A saMbaMdha vizvamata ke pravarte che tene vicAra karatAM kAzamIra bhArata sAthe che ane sAthe rahevA mAMge che ema puravAra thayuM; lAge che ke duniyAnA moTA bhAganA dezonA mate kAzmIrane prazna ane duniyAnI najare pAkIstAna ughADuM paDI gayuM. saMbhava che hajI ubhe ja che, eTaluM ja nahi paNa, kAzmIra aMge ApaNuM je ke kAzmIramAM pAkistAna taraphI prajAne amuka varga hoya. paNa A valaNa che te temane svIkArya lAgatuM nathI, nyAyI lAgatuM nathI. ApaNA ApaNA salAmatI daLae je rIte kAma lIdhuM. tethI te varga dabAI dezamAM paNa zrI jayaprakAza nArAyaNa jevA keTalAka vicArako che ke gayA hovA joIe... : : : : 25 jeo kAzmIrano prazna patI gayo che ema svIkAratA nathI ane A tabakake pAkIstAna sAme be viklapa UbhA thayA. A dhuMsaNatene ukela lAvavAnuM bAkI che ema mAne che. kheranuM je thavuM hoya te thAya, pAkIstAna zAnta banIne besI rahe ', kacchanuM samAdhAna thayuM e uparathI ApaNAmAMnA ghaNA kharAnA ane kazAM pagalAM na bhare athavA te zarU karelA chamakalAne yuddhamAM dilamAM AzA UbhI thaI ke have hiMda-pAkItAnanA saMbaMdho sudha- visatArI de. alabatta, A ghusaNakhorone kAzmIramAM pravezane mArga raze. A vicAra bhUmikA ApaNI hatI; pAkIstAnanI nahotI. pAkI baMdha thAya e daSTie thoDA samaya pahe', ApaNe yuddhavirAma haroLastAne kadAca briTananA dabANa nIce kacchanA raNa aMge ApaNI sAthe oLaMgI hAjIpIrapAsa jevA keTalAka mArgonI chAvaNIe kabaje samAdhAna karyuM haze, paNa kAzmIra aMge tenI mAhinA pahelAMthI karI hatI. AnA uttara rUpe pAkIstAne chAMba vistAramAM AkramaNa taiyArI cAlatI hatI. kacchanuM samAdhAna karatI vakhate pAkIstAnanA zarU karyuM ane jammu-akhanura mArga upara dhasAro karIne bhArata-kAzmIra manamAM dage hatA ema ApaNe kahevuM hoya te kahI zakIe. vaccenA dhorI mArgane kApI nAkhavA mATe e bAju upara pAkIstAne : ApaNe tyAM paNa kacachanA samAdhAna aMge amuka vyakitao khUba dhasAro karyo. paNa temAM pAkIstAna phAvyuM..nahi. ApaNe tenAM daLene athavA te pakSane virodha hate. ApaNA zAsakoe paNa jorathI aTakAvyA ane pAchA haThAvyAM. eTale teNe amRtasara upara bebajAhera karyuM hatuM ke kAzmIra ane kacchanA prazno samAna nathI, alaga mAre zarU karyo. tenA javAba rUpe bhArate phIrojhapura, amRtasara ane che. kAzmIra aMge vicAratAM, karachane eka pUrvavatI ghaTanA tarIke gurUdAsapura - ema traNa bAjuethI lAhera upara AkramaNa zarU athavA te mArgadarzaka datta tharIke lekhavAnuM nathI, e prazna enI kyuM. Aje.. lAhora AgaLanI paristhiti lAhora mATe khUba ja pitAnI svataMtra guNavattAnA dhoraNe ja vicAravAmAM Avaze. ' kaTokaTIbharI banI beThI che. lAhora uparAMta ziyAlakoTa upara ApaNe * prazna e thAya ke pAkIstAne kAzamIra upara AkramaNa karavA nA mera Ubho karyo che. jAmanagara tathA dvArakA upara pAkIstAne mATe A taka kema hAtha dharI? AvA prazna aMge jabadastIthI bobamAre karyo. tethI rAjasthAna bAjuethI ApaNAM lazkarI daLA samAdhAna karAvavuM e AjanI AntararASTrIya vicAraNA' nathI. siMdha haidarAbAda taraphathI AgaLa vadhyA che., pAkaustAne jodhapura saMbhava che ke, pAkIstAnane kAzmIranA praznanuM zAntithI tene saMtoSa upara boMbamAro karyo che. Ama eka pachI eka lazkarI ghaTanAo rabApe evo koI ukela thavAnI zakyatA lAgI nahi hoya. eTale ja baMne bAjue banI rahI che haju sudhI pUrva , pAkIstAna teNe A AkramaNakArI pagaluM lIdhuM haze. bAju, yuddhavistAra thayo nathI. ane . e dizAe ApaNe ' ' bhArata aMge pAkIstAnane maLelA ahevAlo kAMIka A prakAranA yuddha vistAravA mAgatA nathI ema ApaNA saMrakSaNamaMtrI hevA saMbhava che. zrI cavhANe jAhera rIte jaNAvyuM paNa che. ema chatAM (1)mIranA loko kAzmIra bhAratanA aMga tarIke cAlu rahe ema IrachatA nathI, eTaluM ja nahi paNa, ethI ekadama pratikULa che. tAjetaramAM pazcima baMgALamAM AvelA gAmaDegrAnA havAI mathaka (2)bhAratanI Arthika paristhiti sArA pramANamAM kathaLelI che. upara pAkIstAne je joradAra humalo karyo che tene zAstrI sarakAra:bahu gaMbhIrapaNe nihALe che ane pUrva baMgALa tarapha : pagalAM bharavAnI (3) bhAratamAM ekatA have rahI ja nathI. uzkeraNIrUpa lekhe che. vaLI bhAratamAM aneka sthaLoe pAkIstAna : A uparathI teNe evI gaNatarI bAMdhI haze ke je kAzmIra sara- chatrIranika utArI rahyAM che. A badhA uparathI pAkIstAna hada uparathI kAzmIranI aMdara pAMca cha hajAra mANase ghusADI laDAInuM kSetra vistAravA mAMge che evuM 2 hajI anumAna thAya che. '-zAya te temanA ghusavA sAthe kazmIramAM jarUra baLavo thaze. AvI - ame cAlI rahelA ane vistarAM jatA bhArata- pAkIstAna - gaNatarI upara teNe meTI saMkhyAmAM ghusaNakherIne AjhAda kAramIra- varacenA yuddha aMge duniyAnA dezanuM kevuM valaNa che tene ApaNe : : , , , , ;
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu vicAra karIe. cIna sivAya duniyAnA lagabhaga badhA dezo A yuddha viSe bhAre sacinta che ane tene vahelAmAM vahelI take aMta Ave ema Icche che. InDonezIonuM valaNa pAkIstAna taraphI hovA chatAM AjanA yuddha aMge anyathA vicAratuM hoya ema huM nathI dhAratA. yunA saMyukata rASTrasaMsthA--paNa Ama ja kahI rahela che ke vahelAmAM vahelI take yuddhavirAma jAhera karo, ane 5mI ogasTa pahelAM jyAM hatA tyAM pAchA jAo. A saMbaMdhamAM ApaNI mAgaNInIce mujaba che : (1) pAkIstAnane AkramaNakhAra tarIke yune jAhera kare. (2) dhuMsaNakhArane jyAM hoya tyAMthI temane pArkIstAna pAchA bAlAvI le. (3) bhArata sAme pAkIstAne yuddha UbhuM karyuM che tenuM pAkIstAna pUruM vaLatara Ape. (4) bhaviSyamAM AvuM na bane tenA pAko baMdobasta thAya. ApaNA dilamAM pAkIstAnane AkramaNakhAra--agresara-tarIke jAhera nahi karavA badala yuno sAme asaMtoSa che. paNa AvI paristhitimAM yunAnA bhAge madhyasthI karavAnuM rahe che ane madhyasthI karanAra saMsthA je nyAyadhIza banI bese te tenI madhyasthInA darajajAne hAni pahoMce ane pAkIstAna tene sAbhaLavAnI nA ja pADe. eka nyAyAdhIza ane madhyastha vacce rahelA A bheda ApaNe dhyAnamAM rAkhavA joIe. Ama chatAM paNa janarala nImee pAtAnA rIporTamAM ane sekreTarI janarala yu thAne sIkyurITI kAunsIlane suprata karelA ahevAlamAM pAkIstAne AkramaNa karyuM che tema jAhera karela ja che. ane teNe relA AkramaNa aMge anyatra koI paNa dezamAM bemata hevA saMbhava nathI, yunAnA sekreTarI janarala yu thAya Aje eka mIzana laIne bhArata AvyA che. sIkyorITI kAunsIlanA TharAva anusAra teo eka ja darakhAsta raju karI zake ke zastravirAma karo ane lazkarI daLA pAchAM kheM'cI lyo ane pAMca oNgasTanI sthiti upara AvI jAo. vizvamatane vigatavAra vicAra karIe teA. cIna ane InDonethIA jAhera rIte pAkIstAnanI paDakhe che, brITananuM valaNa paNa pAkIstAna taraphI che. raziyA taTastha rahevAnA prayatna kare che, ema vicArIne ke cInanI jALamAMthI pAkIstAnane cheDAvavAnI A taka che. vaLI e paNa cokkasa che ke, sIkyorITI kAunsIlamAM--salAmatI samitimAM--koI paNa deza hiMda virUddha palluM namAvavA prayAsa karaze te raziyA potAnA 'vITA' vAparIne ema nahi thavA de pAkIstAnanI madade, AjanA tabakke, koI paNa deza khullI rIte Avaze teA A yuddha vizvayuddhamAM palaTI jaze. dAkhalA tarIke cIna ApaNane himAlaya bAjue AvI dhamakI ApI rahyuM che. ApaNAM daLIne te bAjue rokI rAkhavA mATe cIna, saMbhava che ke, uttara sImA bAju kAMI ne kAMI chama karyuM, paNa evI saMbhAvanAnI amerikAe tarata ja bhAre gaMbhIra noMdha lIdhI che. A uparathI evI apekSA rAkhI zakAya ke cIna ughADI rIte pAkIstAnane madada nahi kare. ane cIna zA mATe uMghADI rIte A laDAImAM saMDovAya? tema karatAM tene ghaNuM gumAvavAnuM rahe che. Aje pAkIstAnanuM valaNa cIna taraphI. dekhAya teA paNa pazcimanA dezanA sAtha cheADavAnuM pAkIstAnane koI rIte poSAya tema nathI. tema ja pazcimanA dezone paNa pAkIstAnamAM meTa hita raheluM che. pAkIstAne senTo pAse madadanI mAMgaNI karI tenA javAbamAM senTonA maMtrIo sApha jaNAvI dIdhuM ke kAzmIra senTonA kAryakSetranI aMdara nathI ane tethI mAgelI madada ApavAnuM zakaya nathI. Ama chatAM e senTonA be sabhyo IrAna ane TarkI pAkIstAnane madada karavAnuM vicArI rahyA che. A samAcAra cintAjanaka che. Ama banaze to bIjA deze. A sahana nahi kare ema huM mAnuM chuM. jIvana tA. 16-9-5 yunAiTeDa sTeTsa Aje taTasthatA dhAraNa .karI rahyuM che, paNa cIna jo bhArata upara AkramaNa kare teA te bhAratanI bAjue AvIne UbhuM raheze emAM mane zaMkA nathI. Aje te teNe banne dezane lazkarI zasro ane sAmagrI pUrI pADavAnI nA pADI che, paNa enuM pariNAma bhArata karatAM pAkIstAna mATe vadhAre khataranAka nIvaDavA saMbhava che. Ama duniyAnA pramukha deze, cIna sivAya, bane teTaluM jahiMdI yuddha aTakAvavA Icche che ane jo muthAnanA prayatnone saphaLatA hiM maLe te, bhArata tema ja pAkIstAna upara zakya teTalAM dabANo A deze| taraphathI UbhAM karavAmAM Avaze evI dhAraNA che. ayubakhAna ane bhUto bannee kahyuM che ke, kAzmIramAM lokLata levAno muddo svIkAravAmAM na Ave tyAM sudhI yuddhavirAma thaI na ja zake. A lokamatano pAkIstAna kadAca Agraha cheADI de to paNa sIka yerITI kAunsIlamAM A prazna pharIthI hAtha dharavAmAM Ave evA Agraha to pAkIstAna karavAnuM ja. ApaNe, A yuddha ApaNA upara AvI ja paDayuM che tyAre kAzmIranA A praznanA chevaTanA nikAla thaI jAya ema IcchIe chIe. ApaNe ATaluM meTuM jokhama kheDavuM, taryuM ane ema chatAM jo kAzmIranA prazna saLagatA rahe te pachI A badhuM jokhama. kheDayuM zA mATe? cInanuM AkramaNa thayuM tyAre paNa dabANane vaza thaI kAzmIra aMge ApaNe kAMI paNa namatuM mukvAnI nA pADI hatI te atyAre baLajabarIthI teno ukela mAge tene vaza kema thaIe? vaLI AjanA saMgharSa pAkIstAnanA ghusaNakhArane lIdhe UbhA thayA che. tene ane kAzmIranA lokamatane sIdhA koI saMbaMdha che ja nahi. ApaNI vicAraNA kAMIka A prakAranI che. A baMne bAjunAM valaNA jotAM najIkanA bhaviSyamAM A tumula saMgharSano huM anta dekhato nathI. adyatana paristhitimAM ApaNe je valaNa akhatyAra karyuM che te badhI rIte vyAjabI che. game te bhAge A vAtano AkharI aMjAma lAvyA sivAya chUTako nathI. duniyAno mata ApaNane anukULa hAya ke na hoya, kAraNa ke judA judA dezonA matAne koI sanyAsatya sAthe saMbaMdha hotA nathI; tene mAtra saMbaMdha potAnA nihita svArthI sAthe hAya che. ane tethI vizvamata ApaNI viruddha dekhAya to paNa ane ApaNane pArAvAra nukazAna thAya to paNa have bIjo koI mArga zakya ja nathI. A vigrahathI ApaNane pArAvAra nukasAna thaI rahyuM che, ane thavAnuM che. A vigrahamAM avAranavAra anukULa tema ja pratikuLa palaTAo AvavAnA che, Aje kAMI anukULa bane to harakhAI javAnuM nathI; pratikULa bane te hIMmata hAravAnI nathI. bIjA deza vacce na paDe to ApaNA AkharI vijya mATe koi zaMkA nathI; pAkIstAna karatAM ApaNI Arthika ane lazkarI sthiti anekagaNI caDIyAtI che. ApaNe A yuddhane vistAravA IcchatA nathI ane tene maryAdita rAkhavA dareka prayatna karIe chIe, paNa pAkIstAna jo yuddha vistAre te paNa laDI laI tenA anya lAvavAmAM ja ApaNuM antima zreya raheluM che. ApaNA mahAamAtya zrI lAlabahAdura zAstrIe AjanI kaTokaTImAM je hIMmata ane makkamatAthI kAma lIdhuM che te mATe ApaNe temane jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che. ane prajAe paNa eTalA ja utsAha ane bhAga ApavAnI taiyArI dAkhavI che ane te mATe prajA paNa eTalA ja dhanyavAdane pAtra che. ane Aje eka bAbata ApaNe barobara samajI laIe ke, AjanI TokTImAM ApaNe koI bIjA upara gaNatarI karavAnI nathI, AdhAra rAkhavAno nathI. ApaNe ApaNA paga upara ja UbhA rahevAnuM che. bhinna bhinna rASTro sAthenA saMbaMdho haju koI udAtta bhAvanA upara nirbhara banyA nathI. jyAM dareka rASTra anya rASTro
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-11 prabuddha jIvana sAthenA saMbaMdho petapotAnA hitonI gaNatarI upara nakkI kare che tyAM ApaNI A bhIDanA vakhate anya koI rASTranI madada ke maitrI upara AdhAra rAkhIne ApaNe cAlavAnuM nathI. Ama chatAM madada ke maitrI nahi ja maLe ema mAnI levAne paNa koI kAraNa nathI. cIne ApaNA upara AkramaNa karyuM tyAre brITana tema ja amerikA ApaNI madade doDI AvyA hatA. AvI zakyatA UbhI thAe ke na thAo, ApaNe ApaNI tAkAta upara ja UbhA rahevAnuM che. ApaNA mAthe A mudda AvI paDeluM che. AvA AkramaNa sAme svarakSAlakSI pratIkAranuM A yuddha che, lokazAhI sAme saramukhatyArazAhInuM yuddha che. dareka vyakita potAnI pharaja ane javAbadArI samajIne dezanA A kaTAkTInA samaye peAtAnA dharma bajAve. saMkalana : paramAnaMda cImanalAla cakubhAI zAha pUraka noMdha: prabuddha jIvana'mAM Aja sudhI ahiMsaka pratikAra aMge vivecana tema ja samarthana thatuM rahyuM che, jyAre zrI cImanabhAInuM A vyAkhyAna pAkIstAna sAme cAlI rahelA bhAratanA hiMsaka pratikAranuM samarthana kare che. A dekhAta virodha theDA khulAsAnI apekSA rAkhe che. jyAre koI aniSTa pedA thAya tyAre tenA pratikAra karavA e vyaktinA tema ja samAjanA anivArya dharma bane che. A pratikAra vyaktigata stara upara tema ja sAmudAyika stara upara hoI zake che. Aje ApaNI sAme sAmudAyika stara uparanA pratikArano savAla che. jo aniSTano bhAga banela evA prastuta samAjanuM sAmu" dAyika mAnasa bahudhA ahiMsAprerita ane ahiMsApracUra hoya ta sAmudAyika evA ahiMsaka pratikArane ja vicAra karavA ghaTe. paNa jo ema na hoya to hiMsaka pratikAra athavA to aniSTone zaraNAgatI--A be ja vikalpa ApaNI sAme UbhA rahe. aniSTane zaraNAgatInA vicAra to thaI na ja zake; kAraNa ke tethI svatvanI saMpUrNa hAni thAya ane bhagIratha prayatne meLavelI AjhAdI khatarAmAM paDe. Ama AjanI vAstavikatAnA vicAra karatAM samagra bhAratane paDakAratA pAkIstAnanA adharmamaya AkramaNa sAme bhAratanA paurUSane anurUpa evA mAtra hiMsaka pratikAranA ja vikalpa rahe che, jenuM ApaNane uparanA vyAkhyAnamAM yathocita samarthana maLe che. paramAnaMda eka vyakitavizeSanA paricaya (nirabhimAnI ane sanniSTha samAjasevaka tarIke zrI. e. Ara. bhaTTa mahArASTramAM jANItA che, sAthesAtha bhAratanA nAnAM vartamAnapatrAnI tema ja laghu udyogonI sevAo aviratapaNe karavA badala dezanA judA judA bhAgamAM paNa temaNe mAnabharyuM sthAna prApta karela che. AvA vinamra kAryakaranI sevAo mATe temanA pratye zubhecchA ane AbhA2nI lAgaNI pradarzita karavAno prasaMga tAjetaramAM temanI SaSThIpUtie pUro pADayo hato. A prasaMge temanA sanmAna mATe judA judA sthaLe nAnAMmoTAM samAra bhA yojavAmAM AvyA hatAM. taMtrI) A vyakitavizeSa te zrI. e. Ara. bhaTTa. zrI. e. Ara. bhaTTanuM purU nAma zrI AtmArAma rAvajI bhaTTa che. temano janma 1905mAM ratnAgirimAM thayo hato. kaoNlejanuM zikSaNa muMbaImAM elphInsTana ane siDanahAma kolejamAM meLavyuM hatuM. vidyArthI tarIke temanI kArakirdI tejasvI hatI. 1925mAM muMbaI yunivarsiTInI inTara kAmarsanI parIkSAmAM prathama AvelA hoIne temaNe pAritASika meLavyuM hatuM. 1926mAM bAmbe kronikse' bhAratanI yunivarsiTInA vidyArthIo pAsethI " Why 18D Ratio was ruinous to India '' para nibaMdha maMgAvela. temAM paNa zrI. bhaTTa InAma meLavyuM hatuM. 1927mAM siDanahAma kolejamAM teo phelA hatA. 1929mAM ema.koma. nI DIgrI prApta karanAra teo eka ja hatA. vidyArthIjIvana daramyAna 'lokmAnya', 'kesarI', 'navA kAla' vagere patrAmAM Arthika prazna upara teo lekho lakhatA hatA. rAjakIya kSetre yaMga InDiyA sAsAyaTI, bembe presIDansI yutha lIga vi. mAM temaNe AgaLa paDato bhAga lIdho hato. 1933mAM savinaya bhaMganI laData vakhate temaNe nivAsa bhAgavyA hatA. 1952 thI 1964 sudhI ekadhArAM bAra varSa sudhI muMbaI rAjaya llh 99. ane te pachI mahArASTra rAjyanI lejIsleTIva kAunsIlamAM te sabhyapade rahyAM hatAM. 1929mAM lAkmAnya tilaka sthApita 'sarI' ane 'marAThA' patramAM teo joDAyA. prathama 3 varSa muMbaImAM A patrAnA pratinidhi tarIke kAmagIrI bajAvI. pachI mukhya kAryAlayamAM gayA. pAtAnI kAryadakSatAthI bIjhanesa menejarapada sudhI pahoMcyA ane sAtheAsAtha 'kesarI'nuM Arthika ane vyApAra pAnuM temaNe saMbhALyuM hatuM. 1952 mAM 'kesarI'mAM 23 varSanI nokarI bAda teo nivRtta thayA ane jAhera pravRttiomAM temaNe samaya ApavAno niradhAra karyo. zrI bhaTTanI siddhiomAM 3 mukhya siddhio cirasmaraNIya raheze: (1) 1934mAM marAThA cembara opha komarsanI temanA hAthe thayelI sthApanA. (2) 1941mAM InDiyana leMgvejIjha nyujhapeparsa esAsIezananI sthApanA. (3) 1959mAM pheDarezana opha esosIezansa eksmAla InDasTrIjhanI sthApanA. 1934 mAM marAThA cembara oNpha komarsanI temaNe sthApanA karI, je saMsthA mahArASTranA audyogika vikAsamAM varSo thayAM mahattvano phALA ApI rahela che. cembaranA sthApanAkALathI zrI bhaTTa TrasTI ane mAnada maMtrI che. dezI bhASAnA vartamAnapatrAnA hitanuM rakSaNa karavA mATe, temanA avAja vyavasthita rIte ane majabUtapaNe sarakAra pAse pahoMcADavA mATe ane temanA praznonA ukela mATe eka maMDaLa hovuM ja joIe evA vicAra sva. amRtalAla zeThane 1941 mAM spharyA. zrI bhaTTa sAthe zrI zeThe vicAra-viniyima karyo. ane zrI. bhaTTanA sahakArathI 'inDiyana leMgvejIjha nyusapeparsa esesIezana " nI sthApanA karavAmAM AvI, 1941thI 1950 sudhI A saMsthAnA upapramukha zrI bhaTTa hatA, ane 1951 thI Aja sudhI ekadhArA dara varSe pramukha tarIke teo cUMTAI Ave che. bhArata sarakAre presa kamIzana, prathama veIja borDa phora varkiMga jarnAlIsTa tema ja presa kansalaTeTIva kamiTinA sabhya tarIke zrI bhaTTane nImyA hatA. vartamAna-patrAnI duniyAmAM AMtararASTrIya kSetre paNa temaNe gaNanApAtra sthAna prApta karyuM che. 1954 mAM brAjhilamAM maLela varlDa presa esAsIezana konpharansa mATe bhArata sarakAre pratinidhi tarIke zrI. bhaTTane mokalyA hatA. 1960mAM "yunesko"e "dezI bhASAnA prazno" para bAlavA benkeka bAlAvyA hatA. A konpharanse dakSiNapUrva eziyAnA dezanA vikAsa mATe je sUcanA ane upAyo sUcavyAM hatAM temAM zrI. bhaTTanAM sUcanoe mahattvano bhAga bhajavyo hato. 1961 mAM InTaranaeN zanala presa insTITyuTa : (eziyana progrAma): nA AmaMtraNathI kaulA lampura : malayeziyA : seminAramAM vakatA tarIke temaNe sAro bhAga mavyo hato. tAjetaramAM bhArata sarakAre nAnAM patra mATe nImela kamiTInA sabhyapade zrI bhaTTa che. zrI. bhaTTanA vartamAnapatrA saMbaMdhI vizada ane UMDA jJAnanI A pratIti che. 1959 mAM pheDarezana oNpha esIsIezana oNpha smela inDasnUjhanI sthApanA temanA hAthe thaI. tyArathI Aja sudhI teo te saMsthAnA pramukha cUMTAI Ave che. nAnA udyogonA vikAsamAM A esasIezana khUba ja upayogI phALo ApI rahela che ane A esosIezananA prayAsathI ja nAnA udyogone sarakAra taraphathI sArI evI savalato maLI rahI che. nAnAM udyogAne lagatI dareka agatyanI sarakArI kamiTimAM zrI. bhaTTanuM sthAna hoya ja che. zrI bhaTTa mahinAnA sarerAza 20 divasa pUnAnI - gharanI - bahAra ja hoya che ane dara varSe temanA pravAsa hajAro mAIlanA thAya che ane te paNa nAdurasta tabiyate. jAhera jIvana e temanA vyavasAya che. nirabhimAnI, sAdA ane sAttvika tema ja dhArmika vRttivALA zrI. bhaTTa Aje vartamAna - patrA ane laghu udyogonA kSetre viziSTha sthAna prApta karyuM che. nAjuka tabiyata chatAM sadA davA sAthe rAkhI pharatAM zrI. bhaTTa eka saujanyazIla vyakita che. kArya pratyenI niSThA, UMDA abhyAsa, atizaya cokasAI ane mAnavahRdaya e temanI saphaLatAnI cAvI che. A rIte zrI bhaTTanuM jIvana aneka preraNA Ape tevuM che. ratilAla zeTha
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 100 prabuddha jIvana che ane tA. 16-965 kAma ka zikSaka ane samAja (1964nI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM apAyelA vyAkhyAnanI noMdha). ucharatA bALaka mATapaNe vagara vicAre game tyAre game te kare te vAMka - Aje ahIM Apa saunI samakSa-eTale ke jemaNe mAtravidyA- tene nahi paNa tenI zALAe nAMkhelA aMdhAdhuMdhInA mULane che. pIThamAM ja nahi paraMtu jIvananI vidyApIThamAMthI kazuM nakkara cArityaghaDatara e zALAnAM pustakanA viSa karatAM vadhu ane sakriya jJAna prApta karyuM che evA saunI samakSa-A viSaya para agatyane prazna gaNAve joIe. gAMdhIjInI satyaparAyaNatA viSe vAta karavAne mane prasaMga prApta thayo che e mATe huM zrI paramA- vAta karanAra zikSaka, Aje paNa gAMdhIjIne vargamAM jevA zikSakane naMdabhAInI RNI chuM, tema ja jeoe mane AmaMtraNa ApyuM che te anubhava thayo hato te ja mahadaMze rahyo che. muMbaI jaina yuvaka saMghanI paNa AbhArI chuM. mane jayAre A viSaya nIDaratAnA pATha zIkhavanAra zikSake zALAnA AcAryathI ane para bolavAnuM AmaMtraNa maLyuM tyAre meM svIkArI lIdhuM. zikSaNanAM AcArye saMcAlakathI ane saMcAlake keLavaNIkhAtAthI phaphaDayA karaATalAM varSonA kaDavA mIThA anubhavane lIdhe mAruM A kAryavAnuM hoya to A kaphaDATa ane bALaka sudhI pahoMcyA vagara rahete dekhItI rIte jeTaluM saraLa-sulabha lAgyuM hatuM eTaluM saraLa, jayAre nathI. phaphaDATa zamAvavAne asalI rasto je phaphaDATanA samabhAgIone enA vize atyAre vAta karuM chuM tyAre, lAgatuM nathI. kaDavA anu- zaidhavAno che. keLavaNI khAtAnI eka sAdI sIdhI vAta jo aNabhavAne anne zokanuM e paMkhI mAthAmAM mALe bAMdhIne beThuM nathI, gamatI hoya to bALaka sudhI pahoMce tyAre pratyeka stare vikRtithI paNa enI pAMkho phaphaDATa hajI paNa saMbhaLAya che, jema AnaMdanA raMgAI jAya e paNa eTaluM ja cekaksa che. zIkhavuM ane zIkhavavuM e paMkhInA sUra hajI paNa vAtAvaraNane bharI de che tema. vidyArthIone koI yAMtrika utpAdananI vAta nathI. yAMtrika utpAdanamAM yaMtranI mAnya akAraNe prema pAmIne hoTha haMmeza hasyA che, paNa pratyeka sAcA zikSa- tAnI koI vAta nathI hotI. zikSaNamAM te zikSaka ane vidyArthI bannenI kanI pAMpaNanI kinArI te bhInI ja rahI che. vigate joIzuM eTale mAnyatAnI bhUmikAne prazna ati agatyane che. zikSaka je mAne ene khyAla Avaze. loMgaphelenuM eka sUtra che ke tamAre manuSyane nahi te zIkhave te vidyArthI para enI koI asara nathI thavAnI. zikSaNa ApavuM hoya to e je jANatA nathI te kahevAthI ene zikSita sIgareTa pInAra zikSaka sIgareTa pIvI sArI nahi evuM bALakane nahi. banAvI zako, paNa e jevo hato. nahi tevo banAvIne ja kahe che tenI asara jeTalI zikSaka potAnA para thAya evI ane tame ene zikSita karI zakaze. eTalI ja bALaka para thavAnI. bALakane, tame je kaho te karavA karatAM bhavya bhUtakALanA vArasadAra bhAratanA pramukha zrI sarvopahelI tame je karI te karavAmAM vadhu rasa che. rAdhAkRSNana janmajAta zikSaka che. emanI pAse bhArata ane pazcimanA kayA vargamAM kyA pATha zIkhavavA e bhale keLavaNI khAtuM nakakI yuvAnee sAcuM zikSaNa lIdhuM che. ApaNA upapramukhe paNa kare, paNa e viSaye kevA zikSako kevA bALakone kevI zALAomAM zikSaNakSetre nAmanA meLavI che. ucca koTie zikSaNakAranI AvI svIkRti zIkhave che e para ja bhaviSyanI samAja racanAne AdhAra che. ujaLA bhAvinA eMdhANa saMmI che. pitA tarIke javAharalAlajIe evI mAnyatA hoI zake ke jyAM sarakAra lokamata para nirbhara emanI putrInA zikSaNa pAchaLa je khaMta dAkhavIne ene mATe patro ane hAya tyAM sarakAranA zikSaNanA Ajanane paNa lekamatane sahAre hoya. pustaka lakhyAM te Aje ApaNane preraNAnAM piyUSa pAya che. matI- sAmAnyapaNe AvuM hoya ja paNa zikSaNanA cokkasa pAsAo para lAlajInA pharajaMda tarIke pitA taraphathI ghaDataranI je savalata sAMpaDI . samAjane virodha paNa saMbhavI zake che. AnuM kAraNa e che ke jyAre ene pariNAme bhAratane javAhara sAMpaDayA; javAhare evA ja khaMtathI zikSaNane savAla Ave che tyAre pratyeka vyakita potAnA bALakanA dIkarIne ghaDI, ene pariNAme ApaNane javAharanAM patro, jagatanA hitanA vicAra kare che; sAmAjika hitane nahi. A vAlIvRtti eTalI ItihAsanuM darzana ane IndirA sAMpaDayAM. javAharanI pitA tarIkenI prabaLa hoya che ke kyAreka koI netA eka prakAranA zikSaNanI himAyata pharajaMda-dhaDataranI sabhAnatAne aMza paNa ApaNA keTalAya deza- kare ane potAnA bALakane meLe bIjA prakAranA zikSaNanI zALAmAM. sevakone lAdhyo hota to dezasevAne vAraso emanA pharajaMdane soMpI AvA virodhamAM bALaka paNa uMmaralAyaka thatAM potAnA matane umero jAta ane pharajaMdane kAraNe temane dezasevAmAMthI haTI javAne avasara kyuM che. zikSaNanA Ayojako ane mAbApa bannene hetu bALaka mAMna Avata.' jamAM sArI rIte goThavAya e rIte ghaDAya evo che, emAM ekamatI che; - mUlyavAna jIvana jIvavuM hoya te jIvananAM mUlyo pArakhavA paNa matabheda che ke samAja ghaDave che te para. tamAro samAja eTale joIe. A parakha keLavavAne kImiyo jAtakeLavaNI sivAya bIjo zuM deza AkhAne samAja ke tamArA rAjyane samAja? tamAre eke nathI. jAtakeLavaNIne AraMbha thAya sabhAnatA ane samajanA samAja eTale bhUtakALanI bhavyatA ne saMskArane paNa samAja ke janmathI, ane ene aMta Ave prANAnta. zALA-mahAzALAnAM bhaviSyanA paDakArane jhIlavAnI kAbeliyata keLavata samAja, ke bannenuM sopAna utarIe eTale zikSaNanI ItizrI AvI gaI evuM mAnanAranAM, mithAla? e mizraNa te kyA pramANanuM mizraNa A muddA para matabheda maMtavya prANahIna, aphara zilAomAM palaTAI jAya che. ItihAsanI racanA rahe che. koksAhebe sarasa kahyuM che, 'paga vaDe cAle te pravAsa, prANa vaDe ItihAsanA pAne jemanAM nAma aMkAya che teoja phakata nathI karatA. cAle te yAtrA ane samudAyathI cAle te samAja.' samAjamAM pratyeka ItihAsa racAya che jenA sahAre, netAo netA bane che temanI vyakti prANa vaDe cAlaze te te eka pravAsa nahi yAtrA banaze. zikSadvArA dezane ghaDa haze te dezabAMdhavane ghaDavA paDaze. dezabAMdhavane ghaDavA NanA AyojanamAM vAlIonI eka bIjI vRtti paNa kAma kare che : haze to temanAM zarIra, mana ane buddhinuM ghaDatara karavuM paDaze. e mATe emane paDozInA bALako je zALAmAM jatA hoya tyAM potAnAM bALakone sAcuM zikSaNa devuM paDaze. e mATe kevI zALAo racazo? kevA AcAryo moklavAnI. paDozInI barobarI karavAne ja AmAM hetuM hoya che. zikSaNa ANaze ? kevA zikSako netaraze ? zALAo parIkSAnA pariNAma sArUM-narasuM hovAne koI muddo nahi. je dezamAM 20 TakAthI ochuM para lakSa Ape te sahaja ane svAbhAvika che. AvI bhaNatara che tyAM bhaNatara agatyanuM che ema sAmAnya jana gaNa zALAonuM Ayojana saheluM ane sastuM paNa che; paNa bALaka nathI. jyAM prAthamika keLavaNI ni:zulka che tyAM mAdhyamika keLavaNIne zALAmAM je zIkhavAya che te ja zIkhe che tevuM nathI. na zIkhavAtI ni:zulka karavAnI vAto thAya che. jyAM zALAo pUratA pramANamAM vistuo joIne te paNa apanAve che. gaNita , gujarAtI zIkha- che tyAM kaeNlejonI saMkhyA ochI che ema asaMteSa sevAya che. vatI vakhate zikSaka je jAtanI bALake pratye, bIjA zikSake pratye ApaNA je pratinidhio AMtararASTrIya saMmelanamAM jAya che te paramAna ke apamAnanI vRtti dAkhave tenA paNa bALamana para paDaghA dezIonI sarakhAmaNImAM pite UtaratA na dekhAvAne nirdhAra karI paDe che. vicAryA vinA Ayojana vinA zikSaNanA tAsamAM thatI bese che; ane dezamAM AvI jemAM paradezIone dekhADo karI ne tarI pherabadalI-koIne badale koI zikSaka vargamAM jAya-evA zikSaNa vacce zakaya tevI damAmadAra ImAratAvALI uparachallI zaikSaNika hiphAjhanamAM
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-5 rAcatI saMsthAo khaDI karI de che. "hama bhI nahi"nI mULavRttinuM A meTA pAyA paranuM rUpAMtara che. samagra rAjya ke dezanI jarUriyAtane badale peAtAnA matadAra maheoNllAnI mAvajata karavAnuM A bIjuM svarUpa che. pariNAme gAmaDAM gAmaDAM rahe che, bicArA-bhApaDA rahe che, muMbaI nyu yorka ane laMDana banavAnA svapnAM seve che. zikSaNa klA che. zikSakamAM AvaData uparAMta vRtti - rasoIe. A vRtti kyAreka janmajAta hoya che, paNa zikSaka janmathI ja zikSaka hAya che ema kahevuM e AjanA zikSaNaprasAranA jamAnAmAM vadhupaDatuM che. zikSakone paNa ghaDavA paDaze. janmathI dezadAjhavALA ja sainika thaI zake ema mAnavuM yuddhanA bhaya sevatA dezane jema pAlave nahi evuM zikSaNanA sainikonuM lekhAvuM joIe. zikSakomAM zikSaNa - jJAna pratyenA anurAga keLavavA paDaze. keLavaNIthI keLavavA paDaze. A mATe vadhune vadhu saMkhyAmAM A kSetre sAcA loko AkarSAya evA saMjogo khaDA karavA paDaze. emane tAlIma ApavI paDaze. zikSaka sArA evA samaya vargamAM eklA hoya che. enI pasaMdagImAM kyAza rahI haze to bALakone thatuM nuksAna kAyamI svarUpanuM nIvaDaze. page cAlavA karatAM ApaNe jema khoTavAI jatI meATaranI pasaMdagI na karIe tema sArA zikSakonA abhAve "je Avaze te cAlaze evI vRttithI ApaNe game tevA zikSakothI zALAo calAvIzuM te nukasAna samAjane ja che. AjanAM A vyAkhyAno yojAyA che muMbaI jaina yuvaka saMghanA AzcayaeN. jaina dharma anekAntavAdamAM mAne che. satyanuM pratyeka darzana satyanA kevaLa eka pAsAnuM darzana hAI zake, parantu satya satyanA AMzika siddhAMtAthI vadhu vizALa ane sanAtana che. satyanI zarUAta 'sva ' thI thAya che, paNa paripUrNa thAya che te sarvanuM bane che tyAre. A mAnyatAne apanAvIne jaina dharma bIjAnA matane kevaLa sahI na laIne ene samajavAnA paNa prayatna kare che. laha pedA thAya che potAnA ja mata te kharo ane anyanA matane khoTo TheravanArAo dvArA. itihAsanA sarva dharmayuddhomAM dareka pakSa satya ane Izvara peAtAnI paDakhe che tema mAnatA. mULabhUta mUlyothI ApaNe vimULa thaIe chIe tyAre prajA nAdAra thAya che. jAgRti ane jatana vinA mUlyo sacavAtAM nathI. deza AkhAne nItinAM sAcAM mUlyo ApanAra ane te pramANe jIvana jIvIne khapI janArane gaye Aje 16-16 varSa thaI gayAM. eka moTI zilA ukhaDI jAya tyAre nIce daTAI rahelAM aLaziyAMe ane nAnAM nAnAM jIvajaMtuo ane sApeAliyAo Amatema doDavA lAge tema Aje ApaNane samAjamAM varatAya che. dezane bhautika ane Arthika rIte AbAda karavAmAM javAhare jAta ogALI nAMkhI, paNa gAMdhIjInI nItimAnI khoTa koIe na pUrI. hajIe ApaNe jANIzuM nahi - navI peDhInA mAnavIne AcAra zIkhavIzuM nahi te aneka naMdAjI Avaze ne jaze, paNa ApaNe uMce AvI nahi zakIe. navI peDhInA uchera tarapha lakSa ApavAnuM kArya Aje ja karavAnuM che. AcArathI vimukha thayelA AcAryo dvArA te nahi thaIzake. koka sadAcArI zikSakanA lAkha prayatno chatAM paNa nahi thaI zake. A mATe samAjanA eke eka stare sAcAM mUlyo apanAvavAM paDaze. vinobA bhAvee kahyuM che, " vicArano pratyakSa jIvana sAthenA saMbaMdha tUTI jAya to vicAra, niSprANa bane che ane jIvana vicArazUnya thAya vicArano meLa khAtA nathI. Ano IlAja e ke eka taraphathI zALA dharamAM dAkhala thavI joIe ane bIjI taraphathI ghara zALAmAM dAkhala thavuM joIe. samAjazAstra zAlIna kuTuMbo taiyAra karavA joIe ane zikSaNazAstra kauTuMbika zALAo sthApavI joIe. apUrNa uSA malajI (bahena uSA malajI muMbaInAM eka jANItA srIAryakara che. temanA vyavasAya adhyApanano che. te uparAMta gujarAtI nATakonuM tema ja manoraMjaka kAryakramonuM Ayojana e emanA eka zekhanA viSaya che. gata varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA bAda temaNe upara jaNAvela viSayanI noMdha mArI upara ghaNA samaya pahelAM mekalelI, paNa mArA durlakSanA kAraNe te noMdha Aja sudhI emane ema paDI rahelI. A mATe sau. uSAbahenanI kSamA mAgIne te noMdhane pahelA hatA nIce raju karU chuM. bIjo haphatA AvatA aMkmAM pragaTa karavAmAM Avaze. taMtrI) prakI noMdha 101 vigsa leAkasevaka sva. lAlAkAkA tA. 30-8-65 sAmavAranA roja amadAvAda khAte zrI bhogIlAla dhIrajarAma lAlAnuM 88 varSanI ummare thoDA samayanI mAMdagI bhAgavyA bAda temanA nivAsasthAne avasAna thayuM che. A rIte varSAjunA eka pIDha sAmAniSTa kAgresI kAryakaranI ujajavaLa jIvanakArakIrdI nA anta Avyo che. teo paricita vartulAmAM 'lAlAkAkA'nA nAmathI oLakhAtA hatA. temanA janma tA. 7-12-1877mAM amadAvAda khAte thayo hato. temanA pitA sarakArI mejIsTreTa hatA. temanuM ucca zikSaNa vaDodarAmAM pUruM thayuM hatuM. 1901mAM temaNe vakIlAta zarU karI hatI. 1921mAM vakIlAta choDavAno nirNaya karIne teo gAMdhIjInI asahakAranI laDatamAM joDAyA hatA. tyArathI koMgresa sAthenA temanA uttaropAra vadhatA jatA saMbaMdhanI zarUAta thaI hatI. 1933-34nI sAla daramiyAna bAraDolInA kheDUtonA praznanA kAraNe teo saradAra paTelanA gADha saMparkamAM AvyA hatA. 1935thI amadAvAda sudharAImAM teo be vakhata cUMTAI AvyA hatA ane sudharAInA upapramukhapade rahyA hatA. 1942mAM 'bhArata chADA'nA AMdolana daramiyAna teo pakaDAyA hatA ane be varSanA temaNe jelavAsa bhogavyo hato. Ama koMgresI rAjakAraNamAM teo vadhAre ne vadhAre saMkaLAtA rahyA hatA. Ama chatAM paNa sAmAjika kSetre paNa teo eka sakriya kAryakara rahyA hatA. 1945nI sAlamAM teo muMbaInI dhArAsabhAmAM cUMTAyA. tyAra pachI 1956nI sAlamAM muMbaInI vidhAna pariSadanA pramukha tarIke teo nimAyA ane 1960mAM gujarAta rAjya juduM thatAM te jAhera jIvanamAMthI nivRtta thayA. vidhAna pariSadanI emanI kArakIrdI daramiyAna muMbaI gaNotadhAro pasAra karAvavAmAM temaNe bahu mahattvAno bhAga bhajavyo hato. teo jIMdagInA anya sudhI anekanA mArgadarzaka rahyA hatA. rAjyapradhAnAthI mAMDIne kheDUto, vidyArthIo tathA aneka sAmAjika kAryo temanI salAha levA doDI AvatA. temane soMpAyelI aneka jaTila lavAdIomAM temaNe baMne pakSone saMtoSa thAya evA ukelA zodhI ApyA hatA. eka jaMgI jAhera sabhAmAM saradAra paTele temane 'lAlAkAkA'nA vhAlasAyA nAmathI navAjelA tyArathI teo gujarAtamAM e nAme ja jANItA rahyA hatA. temanA viSe tA. 31-8-65 nA janmabhUminA agralekhamAM yocita jaNAvavAmAM AvyuM che ke, " 88 varSanI paripakava vaye zrI bhogIlAla-lAlAkAkAnuM avasAna thayuM teno zeka karavAnuM koI kAraNa na hAya. e ghaTanAthI eka uttama koTinA lokasevakanI je khATa paDe che te ye samAje pUravI rahI. paraMtu gAMdhIjIe je saMsArI saMnyAsIonI jamAta peAtAnI AsapAsa ekaThI karI hatI tenA rahelA avazeSomAMthI eknI vidAya jAhera jIvanamAM naitika AdhyAtmika--mUlyono Agraha sevanAra sahu koIne jarUra sAlaze emAM koI zaka nathI. "bhagavAM vastro dhAraNa karIne lAkasevAmAM nirata rahevuM pramANamAM AsAna hoya che. e vAta para TakI rahevAmAM loko paNa sahAyabhUta thatA hAya che. paraMtu saMsArI veze ane vRttie rahevuM, rAgadve pamaya jIvananA eka eka kSetramAM otaprota thavuM, ane chatAM aMgata sapATIe saMnyAsInI mAphaka ' jIvavuM, tena tyakataeNna bhuMjIthA : " e upaniSadavAkayane aMgata ane jAhera jIvanamAM rAja - ba - rAja ane kSaNe kSaNe caritArtha karavuM e talavAranI dhAra para cAlavA jevuM kaparU kAma che. sva. lAlAkAkAnA caritra ane cAritrya vize je mAhitI maLe che te ema batAvI Ape cheke, 88 varSanA ati.lAMbA ane mUlyaparivartanavALA kALamAM teo e talavAranI dhAra upara saphaLa rIte cAlI rahyA hatA. "peAtAnA ane paranAM nANAMnA bahoLA vahIvaTa karavAmAM udAratA ane karakasaranuM mizraNa sapramANa ane svaccha rahevuM, rAjakIya jIvanamAM sthAnanA to meha nahi, paNa pAtAMnA netA--saradArazrInI AjJA thAya eTale jelamAM paNa javAno moha na hovA, je gujarAtanA jAhera -rAjakIya--jIvanamAM ardhI sadI uparAMtanA samayamAM yazasvI sevA ApI, te ja gujarAtanuM alaga rAjaya thatAM jAhera jIvanamAMthI
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 nivRta thavuM, ane nivRtti pachI paNa aMgata rIte to lokasevA rata cAlu rAkhavI AvuM nirmAhIM ane nispRhI jIvana karavAnuM virala lokone phALe ja jAya che." budha jIvana avi pasAra lAlAkAkA AvI eka virala vyakita hatA.. temane ApaNA antaranI mAnAMjali - bhAvAMjali arpaNa ho! temanuM jIvana vartumAna tema ja AgAmI peDhIne mArgadarzaka tema ja preraNAdAyI banA! eka sAmAnya mAnavInA asAmAnyatAlakSI jIvanapuruSA zrI manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA je muMbaI jaina yuvaka saMghanA eka sabhya che ane jeo boMbe meTara TreDIMga kaMpanI' e nAmathI muMbaI khAte varSothI meATara spera pArTasanA dhaMdhA kare che teo tAjetaramAM pheDarezana opha oNla InDiyA oNTomAbAIlsa spera pATarsa DIlarsa esosIezananA pramukha tarIke cUMTAyA che. eka sAmAnya vyakita, bhaNatara paNa bahu niha, Ama chatAM paNa kevaLa vyavasAyaniSThA, sucAritrya, vyApArakuzaLatA ane Aje virala evI pramANIkatAnA baLe dhIme dhIme keTalI AgaLa vadhe che ane samAjanI sanmAnapAtra bane che tenA zrI manubhAI eka namUno che. A daSTie temanA ahiM paricaya ApatAM gAnaMda thAya che. bhAI manubhAI mULa bhAvanagaranA vatanI, janma 1906nI sAlamAM, meTrIkanuM bhaNatAM bhaNatAM 1922nI sAlamAM temaNe abhyAsa cheDelA, bhAvanagaramAM kuTuMbano kApaDano vyavasAya hatA, ema chatAM temAM na paDatAM potAnA baLe AgaLa AvavAnI bhAvanAthI teo muMbaI AvyA. ane 1925nI sAlamAM temaNe 'bAMbe meTara TreDiMga kaMpanI' e nAmathI koInI bhAgIdArImAM lubrIkeTIMga oIlsa ane peTrelanA dhaMdhA zarU karyo. doDheka varSa bAda e bhAgIdArI temaNe visarjita karI ane moTara spera pArTasanA dhaMdhA junA nAmathI ja svataMtra rIte temaNe AraMbhyo. A dhaMdhAmAM temane uttarottara saphLatA maLatI gaI ane moTara spera pArTasanA vyApArIomAM temaNe agrasthAna prApta karyuM. A daramiyAna temanA banne bhAIone temaNe dhaMdhAmAM sthira karyA hatA. I. sa. 1937nI sAlathI temaNe bAMbe meTara maracanTasa eseAsIezananI kAryavAhImAM rasa levA mAMDayo. 1942mAM teo tenA mAnada maMtrI banyA. esasIezananA cAlu baMdhAraNanI temaNe navaracanA karI. 1943nI sAlamAM ImporTa TreDa kanTrela, prAIsa enDa DIsTrIzana kanTrela, selsa Teksa vagere vyApArIonuM ghuMcavatA navA kAyadA AvyA ane A kAyadAonI cokhavaTa ane samajutI aMge lAgatA vaLagatA sarakArI adhikArIono temaNe sahakAra ane vizvAsa saMpAdana karyo ane esosIezananA sabhyonA tema ja bhAratabharanA moTara spera pATarsanA vyApArIonA, A kAyadAonI aneka AMTIchUTIe aMge, mArgadarzaka banavAnuM temanA bhAge AvyuM. 1945 mAM teo esAsIezananA pramukha banyA ane 1946mAM teo pAchA maMtrI banyA. ane e pada upara teo 1960 sudhI cAlu rahyA, sivAya ke 1955thI 1960 nA gALA daramiyAna be vAra pramukha tarIke esasIezananI sevA karavAnuM sadbhAgye temane prApta thayuM hatuM. ahiM e jaNAvavuM jarUrI che ke, Aje jyAre vyApAranA kSetramAM cAtarapha kALAbajAranuM vAtAvaraNa jAmeluM che tyAre manubhAI e kALAbajAranA dUSaNathI mukata rahI zakyA che ane varSothI temaNe potAnI pramANikatA viSe evI pratiSThA ane vizvAsa prApta karela che ke, inkamaTekasa khAtuM teo je kAMI InkamaTekSa rITarna bharIne mokale che te kazI paNa vizeSa pUchaparacha sivAya jevuM AvyuM hoya tevuM svIkArI le che. tA. 16-9-65 ane tIvra harIphAI hovA chatAM meoTI bahumatI sAthe cUMTAyA che. A mATe temane dhanyavAda ghaTe che. je esasIezananA varSo sudhI agragaNya kAryakartA tarIke temaNe sevA bajAvI hatI te esAsIezanamAM zikha vyApArIo ane guja rAtI vyApArIo vacce UbhA thayelA ane utkaTa banatA jatA saMdharSanA pariNAme, 1962nI sAlamAM teo e esAsIezananA sarvakAI adhikAro uparathI nivRtta thayA. samayAntare 1965nI sAlamAM junA vyApArIo ane mitra sAthe maLIne temaNe 'mahArASTra meTara spera pArTasa DIlarsa esAsIezana'nI sthApanA karI ane tenA teo pramukha banyA. upara jaNAvyuM te mujaba A vakhate bhAratanA vesTarna jhona - pazcima vibhAganA vyApArIomAMthI pheDarezana oNpha oNla InDiyA- oNTomeAbAIlsapera pArTasa DIlarsa esasIezananA pramukhanI cAlu sapTembaranA pahelA aThavADiyAmAM dilhI khAte maLelI pheDarezananI pariSadamAM cUMTaNI karavAnI hatI. A cUMTaNImAM manubhAI UbhA rahyA sAmAjika kSetre cAlI rahelI temanI sevAonI noMdha letAM jaNAvavAnuM ke, 1943 nI sAlamAM pAlItANA khAte AvelA zrI yazeAvijayajI jaina gurukulanA eka maMtrI tarIke temanI nimaNuMka karavAmAM AvelI. te adhikAra upara 18 varSa sudhI cAlu rahIne te saMsthAnI temaNe anekavidha sevA karI che. 1962nI sAlamAM teo muMbaI khAtenA 'zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA eka maMtrI tarIke cUMTAyA che ane Aje paNa pada upara tee cAlu che. vidyAlayamAM rUA. 10000 nuM dAna ApIne teo vidyAlayanA peTUna paNa banyA che. bhAI manubhAI mArA pitrAI bhAI thAya. temanAM patnI jasumatIbahena jaina mahilA samAjanA eka maMtrI che, muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhInA eka sabhya che, ane muMbaInA eka jANItAM sAmAjika kAryakara che. temanAM laghubaMdhu zrI dhIrUbhAI kApaDiyA tAjetaramAM je. pI. thayA che. Ama mArI sAthe sagapaNanA nAte joDAyelA manubhAIno A rIte paricaya ApatAM saMkoca tema ja garva ubhaya lAgaNIne huM anubhava karuM chuM. sAta mAsa sudhI thanArI 5000 phUlAnI pujA tA. 12-6-65nA 'jaina ' mAM nIce mujaba samAcAra Apa vAmAM AvyA che: " AcAryazrI pUrNAnaMdasUrIzvarajI tathA AcAryazrI hI kAra sUrIzvarajIne cAturmAsa mATe nelura (AMdhra)nA saMghe khUba ja bhAra pUrvaka vinaMti karelI. tenA jeTha suda 4nA roja svIkAra thatAM saMghe khUba khuzI manAvelI, A prasaMge zrIphaLanI prabhAvanA karavAmAM AvelI, vaLI dara ravivAre pUjA AMgI mATe saMghe TharAva karyo ane sAta mAsa sudhI pAMca hajAra pha lAthI prabhubhakita karavAnuM nakkI karyuM. " jyAM jyAM mUrtipUjAno svIkAra che tyAM tyAM mUrtinI caMdana kesara tathA puSpa vaDe pUjA karavAno rIvAja pracalitache. jema koI paNa vyakita viSe Adara darzAvavA hoya to tene puSpahAra arpaNa karavAmAM Ave che, AvI ja rIte ISTadeva pratye Adarabhakata darzAvavA mATe puSpa caDAvavAmAM Ave e tadRna svAbhAvika ane samucita che. paNa A ja pUjAvyono kadi kadi atireka thato jovAmAM Ave che jema ke kezariyAjInI mUrti upara DhagalAbaMdha kesara caDAvavAmAM Ave che je kevaLa dravyanA durupayoga che ane je pAchaLa aMdhazrAddhA ane kevaLa vahemavRtti sivAya bIjuM kazuM tattva ke tathya jovAmAM AvatuM nathI. AvI ja rIte sAta mAsa sudhI pAMca hajAra phU la caDAvavAnA A TharAva kevaLa vivekazUnyatA ane bhakitanA atireka darzAve che. AvA ja aviveka zatruMjaya upara mukhya mUrti upara DhagalAbaMdha pha leA caDhAvavAmAM rahelA che. je jaine k lAmAM jIva mAne che teo puSpapUjA aMge AvI ghelachA kema darzAvI zake te kalpanAmAM AvatuM nathI. AvI pUjAvidhine uttejana ApanAra AcAryonI samajaNa ane buddhi viSe Azcarya tema ja kheda thayA vinA rahetA nathI.. paramAnaMda sva, parikSitalAla majumadAra gujarAtanA gAMdhI yuganA gaNyAgAThayA mUka sevakomAMnA eka parikSitalAla majumadAranuM tA. 12-9-65nA roja amadAvAda khAte nipajeluM avasAna e harijana utthAnanA kAryane moTA phaTakA samAna che, eTaluM ja nahi paNa, mUka sevakonI guja rAtamAM astittva dharAvatI nAnakaDI sAMkhyA. alopa thatI jAya che tenuM du:khada smaraNa karAve che. sAbaramatI AzramanA aMtevAsI ane gAMdhIjInA racanAtmaka kAryakramamAM potAnA jIvananuM Adarza tamannAthI samarpaNa karanAra bhAI majumadAra, prasiddhi, hAdo ke evA koI anya prakAranA mehathI tadana mukata hatA. kartavya emanA mATe jIvanamAM sarvasva hatuM. ane emaNe potAnI kartavyabhAvanA pramANe jIvana jIvI batAvyuM. samAjanI sAcI unnati karanArA teo ja che, jeo dhAMdhala dhamAla karyA vinA samAja mATenI maulika mahattvanI pAyAnI bAbato para dhyAna ApI enI sudhAraNAmAM jIvananuM samarpaNa karI che. majumadAra AvA ekasaniSTa kArya hatA. temanuM jIvana preraNArUpa banI rahe. ('janazikA'mAMthI sAbhAra uSkRta
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ .... "tA, 16-9-11 pradhyuMke jIvana A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA jaNAvatAM AnaMda thAya che ke, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame yojAyalI tA. 23-8-65 thI tA. 30-8-65 sudhI ema ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA, tA. 16-8-65nA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa karavAmAM Avela kAryakrama mujaba, sAMgopAMga pAra paDI che, sivAya ke chellA divasanuM--AcAryazrI rajanIzajInuM--chelluM vyAkhyAna, temanI tabiyata ekAeka nAdurasta thavAnA lIdhe rada karavuM paDeluM. A AThe divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna prAdhyApaka zrI gaurIprasAda cunIlAla jhAlAe pUrA arthamAM zobhAvyuM hatuM. AThe divasanI sabhAonuM prAraMbhathI anta sudhI temaNe saMcAlana karyuM hatuM ane vyAkhyAtAonAM vyAkhyAnonI samayanA avakAza mujaba jarUrI TIkATIppaNa AlAcanA karI hatI. pahelA pAMca divasanI vyAkhyAnasabhAo blaeNvATaskI lAjamAM ane chellA traNa divasanI sabhAo bhAratIya vidyAbhavanamAM sabhAgAramAM bharavAmAM AvI hatI. dareka sabhAmAM dhAraNA mujaba zrotAonI bahu sArI saMkhyAmAM hAjarI rahI hatI. bhAratIya vidyAMbhavananI chellI sabhAmAM zrotA bhAI-bahenonI bhIDathI AkhuM thIeTara khIcAkhIca bharAI gayuM hatuM, eTaluM ja nahi paNa, ghaNA bhAI-bahenone jagyA na maLavAnAM kAraNe nirAza thaIne pAchA pharavuM paDayuM hatuM. A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA kula 13 vyAkhyAtAomAM 8 vyAkhyAtA muMbaI bahAranA hatA. temAMnA svAmI rAmakRSNa mIzana DhasAthe joDAyelA svAmI raMganAthAnaMda ane pravrAjikA AtmaprANA jemanA prabuddha jIvananA gatAMmAM paricaya ApavAmAM AvyA hatA te be vyAkhyAtAo amArA niyaMtraNane mAna ApIne khAsa klakattAthI AvyA hatA. svAmI pravaNatIrtha mAunTa Abu khAte rahe che. zrI vasantarAva nAragALakara kainAta-dahANuthI, AcArya yazavanta zukala tathA zrI umAzaMkara joSI amadAvAdathI, zrI manubhAI paMcALI saNosarAthI tathA AcArya rajanIzajI jabalapurathI AvyA hatA. Aja sudhInI vyAkhyAnamALAemAM, vyAkhyAtAo ane vyAkhyAna viSayo ubhaya daSTie, A vakhatanI vyAkhyAnamALA guNavattAmAM sArA pramANamAM caDiyAtI nIvaDI hatI ane A rIte A vyAkhyAnamALAe dhAryA karatAM vadhAre saphaLatA prApta karI hatI.. A vakhate paMDita devendravijayanA saMgItamaya bhajanAnA pahelIvAra lAbha maLyo hato. tA. 27 mI ogasTa ravivAranI sabhAnAM be vyAkhyAna pUro thayA bAda temaNe niyata kAryakrama mujaba bhajanA saMbhaLAvyA hatA, paNa chellA divase AcArya rajanIzajInuM vyAkhyAna ekA eka rada thavAnA koNe te divasanI sabhAnA eka klAkano gALA zI rIte pUrave e amArA mATe muMjhavaNanA viSaya banelA. ekAeka koI navA vyAkhyAtAne bolAvavA ane temanI pAse vyAkhyAna apAvavuM ane te AvA sauthI vadhAre mahatvanA divasanI sabhAmAM - e sahaja zakya nahotuM. A muMjhavaNa paMDita devendravijJe amArI vinatinA sahaja svIkAra sAthe potAnA sAja sAthe upasthita thaIne ane ekAda klAkathI vadhAre samayanA saMgItamaya bhajanano kAryakrama raju karIne dUra karI hatI. temaNe peAtAnI bhajanakaLA dvArA sabhAgRhamAM khIcAkhIca bharelI zotAmaMDaLIne sthagita karI dIdhI hatI, kharekhara mugdha banAvI hatI. Ama zrI jhAlAsAhebe AThe divasanI sabhAonA pramukha tarIke pAra vinAnA samayano bhAga ApIne, bhinna bhinna vyAkhyAtAoe potapotAnA viSayanuM abhyAsa a.ne cintanathI bhareluM vivaraNa raju karIne tema paM. devandravijye madhurAM bhajananI rasalahANa pIrasIne A vyAkhyAnamALAne saphaLa banAvavAmAM je mahattvano phALo Apyo che te mATe te sarvane amArA saMgha taraphathI adbhu anta:karaNapUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che. A vyAkhyAnamALAnA avasarane dhyAnamAM laIne ame saMghanI bhinna bhinna pravRttione TekavavA mATe g2a. 15000nI mAgaNI karI hatI tenA javAba rUpe Aja sudhImAM rU. 12000. noMdhAyA che. lakSyAMkanA bAkInA bhAga bharAI jaze evI AzA che. A dAtAono paNa ame hArdika AbhAra mAnIe chIe. 'prabuddha jIvana'nA AgAmI aMkamAM A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI zrI gaurIprasAda jhAlAe lakhI meAlelI vistRta samAlocanA pragaTa karavAmAM Avaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 173 saMgha taraphathI cAjAyalu snehasa melana A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA AThe divasanI sabhAonuM pramukhasthAna svIkAravA badala prAdhyApaka zrI gaurIprasAda cunIlAla jhAlA pratye saMghanI kRtajJatA vyakata karavA mATe tema ja A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA muMbaImAM sulabha evA pAkhyAtAonuM tathA saMgItajJonuM bahumAna karavA mATe tA. 29-8-65 ravivAranAM roja sAMjanA 4 vAgye rIja roDa uparanA mAnavamaMdira roDa upara AvelA 'mAnavamaMdira'saMsthAnA sabhAgRhamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI parimita AkAranuM eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMga upara muMbaImAM vasatA - AgaLanAM varSonI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA - vyAkhyAtAone tema ja saMghanA phALAmAM saMgIta rakama bharIne madada karanAra dAtAone nimaMtraNa ApavAmAM AvyAM hatAM. A snehasaMmelanamAM lagabhaga savAso bhAI baheno upasthita thayAM hatAM. prAraMbhamAM saMghanA upapramukha ane paryuSaNa vyAMkhyAnamALAnA Ayojaka zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe upasthita bhAI-bahenane ucita zabdomAM AvakAra ApyA hatA. tyAra bAda mAnavamaMdira saMsthA taraphathI aDaghAeka kalAkanA saMgItanA kAryakrama raju karavAmAM AvyA hatA. pachI navAdita kavi zrI gajAnana bhaTTa 'ahiMsA' upara peAtAnuM raceluM eka kAvya saMbhaLAvyuM hatuM. pachI paM. devendra vijyanA nAnAbhAI zrI kanubhAI davee eka yuvAna-yuvatI lagnagraMthIthI joDAyAM tyArathI mAMDIne temane tyAM putranA janma thayA tyAM sudhInI jIvana avasthAne raju karatuM zabdanI camatkRtithI bhareluM svaracita kAvya saMbhaLAvyuM hatuM. tyAra bAda saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe A snehasaMmelananA hetu, paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI uttarottara viksatI jatI pravRtti, saMghanI Itara pravRttio vagere bAbata aMge saMkSepamAM vivaraNa karIne "A eka saMghanA vistRta banatA jatA kuTuMbanA meLAche." ema jaNAvIne zrI jhAlAsAhebanuM puSpahArathI sanmAna karyuM hatuM. jhAlAsAhebe AbhAra mAnatAM jaNAvyuM ke, Ama cAra cAra varSathI paryuSaNa vyAkhyAna mALAnA pramukha tarIke bhAga letAM letAM have to huM tamArA banI gayo chuM ane tethI have mane jANe ke tamArAthI alaga gaNIne, mArU tame sanmAna karI e baAbara nathI, jarUrI nathI ema jaNAvIne prasaMgocita vivaraNa karyuM hatuM. pachI A mAnavamaMdira saMsthAnA pramukha saMcAlaka khaM. devendravijyanA pitAzrI kIrtanAcArya vijayazaMkara mahArAja--jemanI Aje 90 varSanI ummara che ane jemaNe AkhI jiMdagI eka bhajanika tarIke vyatIta karI che tevA vayovRddha bujharga vaDilanuM puSpahAra vaDe sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. pachI mAnavamaMdira saMsthA sAthe nikaTa saMbaMdha dharAvatA zrI jamanAdAsa nAraNajI aDhIMgAe mAnavamaMdira saMsthAnA paricaya ApatAM je mukhya vigatA raju karI te nIce mujaba hatI: "A saMsthAnA mukhya nirmAtA paM. devendravijya che. . temane bhajanakIrtanana vaMzapara parAthI vArase maLyA che. ! temaNe dezaparadezamAM bhajanakIrtana nimitte khUba pravAsa karyo che ane Aje paNa temanA pravAse cAlu ja hoya che. peAtAnI bhajana pravRtidrArA aneka lokone mAMsa madirAnA vyasanathI temaNe mukata karyA che. vaLI A bhajana kIrtananI pravRttinA puraskAra rUpe temane je kAMI maLyuM che te A mAnavamaMdirane temaNe samarpita karyuM. che. A mahAna kAryamAM temanA nAnAbhAI zrI kanubhAI davenA temane khUba sAtha ane sahakAra rahyo che. A mAnavamaMdiranI sthApanA I. sa. 1956 nI sAlamAM karavAmAM AvI che, jenI chatrachAyA nIce Aje aneka sAMskRtika pravRttio cAlI rahI che, jemAM sauthI vadhAre dhyAna kheMce evI pravRtti 1963nI sAlamAM zarU karavAmAM Avela sau,
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddha jIvana - AlabarTa svAIjhara naMdakuMvara rasikalAla pra. vividhalakSI vidyAlaya. che. A uparAMta chAtrAlaya, vyAyAma maMdira, AdhyAtma-kendra, zaileza zizuvihAra, mAnavamaMdira saMgIta vidyApITha vagere aneka pravRttio ahi cAlI rahI che. (tA. 1-9-65nA TAImsa opha InDiyAnI taMtrInoMdhane evI ja rIte amadAvAda khAte paNa tA. 14-5-62nA roja mAnavamaMdiranI sthApanA karavAmAM AvI che. A saMsthA taraphathI cAlu varSanA anuvAda nIce ApavAmAM Avela che. A mAnavavibhUtine zrI jUna mAsathI zrI sI. yu. zAha ArTresa ane sAyansa kolejanI zarU cImanalAla cakubhAI zAhe chellI paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiAta karavAmAM AvI che. A uparAMta amadAvAdamAM paNa prArthanA yAna potAnA vyAkhyAna dvArA atyaMta rocaka ane ubedhaka parisAMgabhavana, chAtrAlaya, vRddhAzrama, vAcanAlaya, vyAyAmazALA vagere caya karAvyo hato. te vyAkhyAnanI noMdha prabuddha, jIvananA AgAmI pravRttio najIkanA bhaviSyamAM mAnavamaMdira (amadAvAda)ne saMcA- aMkamAM rajU karavAmAM Avaze. taMtrI) lako hAtha dharavA cAhe che." : " teo eka virala vibhUti hatA-A 80 varSane jarjarita ' mAnavamaMdirane A paricaya apAyA bAda tema ja pIrasAyalA alapAhArane nyAya apAyA bAda sAMjanA cha vAgyA lagabhaga hana mAnavI ke je AphrikAnA UMDANamAM jaMgalamAM ubhA karavAmAM saMmelana visarjana karavAmAM AvyuM hatuM. A snehasaMmelana bharavA AvelA IspitAlamAM tA. 5-9-65nA roja avasAna pAmyo che mATe mAnavamaMdiranA saMcAlakoe potAnA sabhAgRhano upayoga ane je jagyAe teNe 50 varSa sudhI kAma kyuM hatuM tenI najIkamAM karavA dIdhA tema ja snehasaMmelananI goThavaNa karavAmAM pUrA madadarUpa thayA te mATe mAnavamaMdiranA saMcAlakonA ame khUba RNI ane delI eka sAdI kbaramAM jene daphanAvavAmAM Avyo che. teo AbhArI chIe. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka rAMgha je kAMI bolatA athavA karatA te sarva kAMI karuNA vaDe raMgAyeluM rahetuM. ane temane jANatA hajAro lokonI najaramAM teo eka ApaNo parAjya thaze te satapuruSa hatA ane duniyA mATe teo eka antarapradIpa samAna -AjhAdIne Ataza eziyAmAMthI olavAI jaze. hatA. AlbarTa svAIjharamAM uccatara vAstavikatA pratinI jAgRti (rASTrapati rDo. rAdhAkRSNana nA tA. 11-9-65nA vAyupravacanamAMthI) temanA jIvananA eka pachI eka ema traNa tabakke udbhavI hatI. Aje ApaNe laDIe chIe te koIne mulaka tAbe karavA mATe zarUAtamAM teo khristI vicArasaraNInA prabhAva nIce AvyA ke nahi paNa pAyAnA siddhAnta mATe. bhAratanI AjhAdI ane bhAratanuM jayAre teo Izu khristanA upadeza viSe pUrA sabhAna banyA. samavAyI taMtra ke jemAM jammu ane kAzmIranI samAveza thAya che tenA pachI temanI bauddhika pratibhA pUrNa svarUpe khIlI uThI ke je daramiyAna TakAvA mATenA ApaNA A saMgharSamAM vijaya maLe te mukata saMsthAonI temaNe eka philzapha tarIke, dharmazAstranA paMDita tarIke, sAhityakAra rakSA mATe atyaMta jarUrI che. bhAratamAM mukatapaNe cUMTAyelI sarakAra che, tarIke ane saMgItakAra tarIke pazcimanI duniyAmAM bhAre khyAti prApta svataMtra presa che, kAyadAnA AdhAra upara cAlatuM taMtra che ane bIna- karI. (gItazAstrI e arthamAM ke "bAkInI saMgIta paddhatinA teo saMpradAyika rAjya che je badhA dharmone eka sarakhe Adara kare che. eka sarvazreSTha arthadhaTeka hatA). chevaTe temanA jIvanamAM e kaToApaNe lazkarI saramukhatyArazAhIne, atyanta niHAMtrita evA presano kaTIne samaya AvyuM ke jyAre asahAya mAnavInI pIDA ane ane raki ja saMpradAyane varelA rAjayane sAmane karI rahyA chIe. yAtanAe temane yuropa bhaNI abhimukha banAvyA, DAkTarInA je loko ApaNAthI judI rIte vicAre che teo paNa ApaNI abhyAsa tarapha vALyA ane e DokTarI jJAnano upayoga temaNe jeTalA ja mukata hovA joIe ema ApaNe mAnIe chIe. ApaNI jIta lokazAhInA hita mATe Avazyaka che, anivAryapaNe . AphrikAnA pRthvInI madhyarekhA upara AvelA vibhAgamAM vasatA apekSita che. ApaNA parAjya thaze to rabAjhAdIne Ataza-mukitane mAnavIone vaidyakIya rAhata pahoMcADavA pAchaLa karyo. A pradIpa- eziyAmAMthI sadAne mATe olavAI jaze. temanA mATe eka prakArano yajJa hatA ane sAthe sAthe antartama ' pAkIstAnanA loko aMge koI paNa prakAranA tiraskArathI ApaNe satyanI zodha paNa hatI-e attama satya ke jene IzvarakRpA dUra rahevAnuM che. temanI sAthenI maitrI haMmezAne mATe ApaNuM tarIke, caitanya-jAgRti tarIke athavA te mAnavImAM rahelA Izvarameya rahyuM che. bhAratane bacAvavA mATe pAkIstAnane hAni karavI tatvanAM pratIka tarIke varNavavAmAM Ave che. ane leMbArenanA gADha evI ApaNA dilamAM kaI IcchA nathI. zAnti aMgenuM jaMgalamAM temaNe IspitAla ubhuM karyuM ane marya mAnavIomAM ApaNuM valaNa sau koI jANe che. kadi na saMdhAya evI ekameka bhAgye ja jovA maLe evA svArpaNapurvaka temaNe garIba ane vyAdhivaronI cIrADomAM ApaNe mAnatA nathI. ApaNane judA grastonI varSo sudhI sevA karI. temanA romeromamAM vyApela hata-Reverence rAkhe e karatAM ApaNane joDAyelA rAkhe evI ghaNI vadhAre bAbate for Life-jIva mAtra mATe pAdarabhAva samagra jIvasRSTi mATe kruNAbhAvache. A bhayAnaka kaTokaTInI paristhitimAM paNa ApaNe antarmukhatAnI bhUta mAtra vize mitrabhAva-je eka ulakSI siddhAMta tarIke bhArathoDI paLe kADhIe ane jemAM karuNA ane baliMdAnanI bhAvanA tanA vicArakone khUba ja paricita che. Ajane e maMthanakALa ke rahelI che evA AtmAne UMce uDavAne avakAza ApIe. anuvAdaka : paramAnaMda - DaeN. rAdhAkRSNana jyAre dIvAo eka pachI eka olavAI rahyA che ane mAnavIya mUlyo uttarottara vikRtta. banI rahyA che tyAre, teo eka sAcA viSayasUci pRSTha mAnavatAvAdI tarIke, TakI rahyA hatA ane 'Will to love bApu. (kAvya) mInu desAI premanI abhIpsAnA siddhAMtane vaLagI rahIne temaNe puravAra navA samAjanA nirmANa prati jayaprakAza nArAyaNa hyuM hatuM ke mAnavInA vyavahAramAM bIjA badhA to karatAM prema adyatana yuddhakIya paristhiti cImanalAla rAkubhAI zAha tatva ja vadhAre baLavAna tattva banI zake che, vinAsaMzaya vadhAre eka vyakitavizeSa paricaya ratilAla zeTha baLavAna tatva che. zAnti mATenI ane premanI sarvavyApaktA aMgenI zikSaka ane samAja * upAbahena malajI 100 temanI tamannAnI daSTie teo mAnavajAtanA anta:karaNanA eka prakIrNa noMdha: virala lekasevaka paramAnaMda 101 pratIka samAne hatA, eTaluM ja nahi paNa, temAM aneka rIte mAnasva lAlAkAkA, eka sAmAnya mAnavIne vInA dilamAM rahelI udAtta bhAvanAonA ane AkAMkSAonA asamAnyatAlakSI jIvanapuruSArtha, sAta eka pratinidhi paNa hatA. temanI TIkAkAre temanI mahattAne yathAmAsa sudhI thanArI 5000 phalenI svarUpe kadi oLakhI zakayA ja nahotA ane potAnI laghutAnA pUjA, sva. parikSitalAla majamudAra,* * mApadaMDa vaDe temanI mahattAne mApavAno prayatna karatA hatA. teno paNo parAjaya thaze to AjhAdIne Do. rAdhAkRSNana 104 eka pUrNa mAnavI hatA ane lAkho mAnavIo je rIte samaje che AtaMza eziyAmAMthI lavAI jaze. ' te arthamAM teo pUrA prabhunA mAnavI-Man of GodhatA. AlbarTa svAIDjhara anu. paramAnaMda 104 anuvAdaka: paramAnaMda mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMghaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa, mubaI- mudraNasthAnaH dhI sTeTsa. pIpala presa, koTa, muMbaI, 9
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 | LL TTTT ' ', ' prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 11 CIbuddha jIvana TT E muMbaI, okaTobara 1, 1965, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 25 pisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - AlbarTa svAIjhara [ A varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tA. 26-8-'65 nA roja AlbarTa svAIjhara upara pravacana karyuM hatuM. tyAra pachI thoDA ja divasamAM tA. 5-9-65 nA roja svAIDjharanuM avasAna thayuM tyAre jagata nI e mahAna vibhUtine A duniyAbharamAMthI zraddhAMjali arpavAmAM AvI hatI. A pravacana mULa amArA mitra zrI vijayakumAra ratilAla choTAlAle pitAnA maMtra upara TeIpa kaeNrDa kareluM. te uparathI noMdha paNa temaNe taiyAra karIne mane pUrI pADI. tyAra bAda A noMdhanuM vyavasthita saMpAdana kumArI zAradAbahena gAraDiyAe karI ApyuM ane tenuM saMmArjana zrI cImanalAla cakubhAI zAhe karI ApyuM che. Ama uttarottara traNa hAthamAMthI pasAra thayelI ane e rIte taiyAra thayelI noMdha athavA to mULa pravacanane adhikRta sAra nIce ApavAmAM Ave che. A noMdha taiyAra karavA pAchaLa jeNe jeNe zrama lIdho che temano huM RNI ane AbhArI chuM. maMtrI hamaNAM ja zrI paramAnaMdabhAIe kahyuM tema mArAM AjanA temaNe A nirNaya karyo. jo ke te samaye temaNe pitAne A nirNaya vyAkhyAnano viSaya che AlbarTa svAIDjhara. chellAM be traNa varSathI bane koIne jaNAvyuM na hato. Akhare 30 varSanI uMmara thavA AvI, ane che tema, paramAnaMdabhAI viSaya nakkI kare ane pachI mAre e viSayane pitAne nirNaya amalamAM mUkavAno samaya thaze, paNa mAnavasevA kevI abhyAsa karavAne, tema A varSe paNa banyuM che. meM AlbarTa svAI- rIte karavI enI koI spaSTa kalpanA temanI pAse na hatI. eka vAra jhara viSe thoDuM vAMceluM kharuM, paNa mane jagata nI AvI mahAna vibhUti temanI najare eka mAsika paDayuM. jJAnapipAsu AlbarTe te vAMcavuM viSe UMDo abhyAsa karavAnI zrI paramAnaMdabhAIe A rIte taka ApI zarU karyuM. temAMnA eka lekhamAM AphrikAnA phrenca kAMgamAM perIsa mizaethI mane AnaMda thaze. atyAre 90 varSanI uMmare paNa A karmayogI narI sosAyaTInuM eka thANuM che ane emAM koI DaoNkaTara na hovAthI, tyAM veMkaTaranI atyaMta jarUra che e jAtanuM lakhANa hatuM. emAM ema AphrikAnAM jaMgalamAM 50 varSa pahelAM pote sthApela haispiTala calAve che. emanI mahattAne khyAla ApaNA lokone bahu ja ocho che. paNa jaNAveluM ke potAnuM sarvasva arpaNa karavAne je taiyAra hoya evI ja vyakitaoe arajI karavI. Ama AphrikAnA jaMgalamAM AlbarTa svAIDjharane janma jarmanImAM Alajheka provinsamAM habasIo vacce rahIne sevA karavAnI hatI. AlbarTane sAcI sevA I. sa. 1875 mAM thayeluM. temanA pitA e gAmanA pAdarI hatA. temanA mAtAmaha-mAtAnA pitA - paNa pAdarI hatA. bALapaNathI ja ApavAnI taka maLI gaI ema lAgyuM, paNa teo pote rDokaTara to temane saMgItano khUba ja zokha hato. teo organa suMdara vagADI hatA nahIM ane temane lAgyuM ke jo mAnavasevA karavI ja hoya to zakatA. moTAM thatAM teo duniyAnA mazahura orgenisTa - organa temaNe veMkaTara thavuM rahyuM. AthI 30 varSanI uMmare teo, pitAnA vagADanAra-banyA hatA. vidyAbhyAsamAM, khAsa karIne vijJAna ane prinsipAlapadano tyAga karIne, meDikala kaeNlejamAM vidyArthI tarIke ItihAsa emanA priya viSayo hatA. 24 varSanI umara sudhImAM teo dAkhala thayA. A samaye temaNe potAne mAnavasevA karavAno nirNaya traNa viSayamAM niSNAta banyA hatA. (1) dharmazAstra, bAIbalane. jAhera karyo. lokoe temane pAgala gaNyA. temanA mitroe temane temaNe UMDo abhyAsa karyo hato. (2) tattvajJAna ane (3) saMgIta. A mArge thI pAchA vaLavA samajAvavA prayatna karyo. temaNe temane A traNe viSayomAM pAraMgata banIne temaNe Dr. of Theology, jaNAvyuM ke A rIte tamArI zakita zA mATe veDaphI rahyA cho? ahIM Dr. of Philosophy Rid Dr, of musicology il Gulant rahIne, lekacarsa ApIne, phaMDa ekaThuM karIne temane madada kare. paraMtu meLavI hatI. pachI teo Theological kaoNlejamAM prinsipAla AlbarTa svAIDjhare badhAne eka ja javAba Apyo ke "I want thayA hatA. to become a doctor, because I want to work and 1896 mAM eka divasa teo potAnI skUlamAMthI pAchA AvyA not to talk."--"huM oNkaTara thavA IcchuM chuM, kAraNa ke mAre kAma tyAre temanI mAtAne temane kahyuM che ke ThaMDI bahu che, mATe eka sAro karavuM che, vAto karavI nathI." varakaeNTa laI le. paraMtu temaNe nA pADatAM kahyuM ke "mArA keTalAye AlabarTa svAIDjhara khristI dharmanA talasparzI abhyAsI hatA. vidyArthIbaMdhuo pAse paheravAnA sAdAM vastro paNa nathI." ane temanuM temaNe Izu khristanA janma ane jIvanane UMDo abhyAsa karIne mana vicAre caDhI gayuM - je vastu bIjAne nathI maLatI te levAno eka pustaka lakhyuM hatuM.--'krAIsTa-aitihAsika draSTie.' temAM temaNe mane zuM adhikAra? rAtre temane UMgha paNa na AvI. savAre teo UThayA khristIo mAne che te camatkArI khrista ane giripravacananA pravakatA tyAre evA nirNaya upara AvyA ke je sukha bIjAne nathI maLatuM te khrista vaccenI bhedarekhA AMkI batAvI. temaNe temAM jaNAvyuM ke camasukha meLavavAno mane adhikAra nathI. te kahe che - "prabhAtanA tkAra karatA-Izu khrita karatAM jeNe giripravacana karyuM che, jeNe dunipaheramAM pakSIonuM jana thatuM hatuM e vakhate meM saMkalpa karyo ke yAne premane saMdeza Ape che ane mAnavatAne upadeza Apyo che 30 varSanI vaya sudhI huM vijJAna ane sAhityane abhyAsa karIza ane e Izu khrista vadhu satya che. This is the real Christ and pachI mAruM jIvana huM mAnavasevAmAM arpaNa karIza. 21 varSanI uMmare not the other Christ.' Ama temaNe Izu khrista sAthe saMkaLAyelA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu te camatkArone nakArIne, buddhivAdI draSTie Izu khristanA upadeza tathA AcaraNanuM samarthana karatuM pustaka lakhyuM. AvuM kaDaka lakhANa samayanA rUDhicustaorthodoxlokone ze game badhI ja dhArmika saMsthAonI jema perIsa mizanarI saMsthA paNa orthodox--rUDhicusta--hatI. AthI AlbarTane dahezata hatI ke A loko emanA jevA buddhivAdI mAnasa dharAvadhArane svIkAraze nahi, paraMtu teo ema paNa kahe che ke 'mAre A lokonI parIkSA karavI che. Izu khristanA premanI vAtA karavAvALI ane temanA saMdeza duniyAne pahoMcADavAnA IjArA lenArI vyakitao, mArA jevAne ke je mAnavasevA karavA mATe ja jAya che, tene javA de che ke nahi? ' 10: tyArapachInAM temanAM sAta varSa, DaoNkTara thavAmAM gayA. DokTara thayA pachI temaNe te mizanarI saMsthAne potAnI koMgA javAnI taiyArI batAvI. mizananA sekreTarIe temane jaNAvyuM ke tamArI A oNphara mAMgaNI AvakAradAyaka che, paNa amArI samitinA keTalAMka sabhyo tamArA dhArmika vicAro sAthe sahamata thatA nathI, AthI tame amArI samiti samakSa Ave ane tenA sabhyo sAthe vicAravinimaya karI, temane saMtoSa thAya evuM kaMIka karo. AlbarTe A prakAranI koI paNa parIkSAmAM besavAnI savinaya nA pADI, paraMtu tene badale samitinA sabhyone vyakitagata rIte maLavAnI ane samajAvavAnI temaNe taiyArI darzAvI. ane e pramANe teo temane maLyA. eka be sabhyone AthI saMtASa thayA. betraNa jaNane na thayA. paNa AlbarTe temane jaNAvyuM ke "huM AphrikAnA jaMgalamAM eka DaeNAkaTara tarIke mArI sevA ApavA jAuM chuM; mizanarI tarIke nahi. huM upadeza ApavA mATe nathI jatA, mAtra mAnavasevA karavA mATe ja jAuM chuM. ane mArA vartana dvArA huM batAvI ApIza ke kharo khrista koNa che? kharo khristI dharma 1, zuM che? Ama 1913nA eprila mAsamAM 70 peTIo bharIne sTImaramAM besI teo AphrikA javA nIkaLyA. 1912 mAM temaNe helana breslA nAmanA temanA eka madadanIza strImitra sAthe lagna karyA hatA. temanAM patnI paNa temane madada karavA mATe narsa banyAM hatAM. teo baMne AphrikAmAM koMgA pahoMcyA. tyAM jaIne temaNe joyuM ke tyAM hAspiTala jevuM kaMI ja hatuM nahi. hatA mAtra bhAMgela tUTela jhUMpaDAM ane apAra ajJAna tathA garIbI, temaNe eka jhUMpaDuM bAMdhyuM. ene mATe bhAre lAkaDA paNa temane jAte ja upADavA paDatA. suthArI kAmathI mAMDIne badhuM ja kAma temane hAthe karavuM paDatuM. eka nAnuM jhUMpaDuM bAMdhIne temAM temaNe potAnA davAkhAnAnI zarUAta karI. ane thoDA ja vakhatamAM temanA jhUMpaDAnI bahAra seMkaDo lokonI katAra lAgavA mAMDI. 1915 mAM prathama vizvayuddha zarU thayuM. teo phrenca koMgAmAM rahetA hatA. paNa teo jarmanImAM janmelA eTale jarmana tarIke temane pakaDavAmAM AvyA. vicAraka AlbarTa svAItjhara mAnavasaMskRti viSenA ciMtanamAM DUbI gayA. jyAM mAnavasevA karavAnI taka paNa jhUMTavI levAmAM Ave che te A saMskRti kevI? ane A citanane pariNAMme teo evA nirNaya para AvyA ke saMskRtinuM Aje patana thayuM che tenuM kAraNa e ja che ke Aje jIvana mATe, cetanazakita mATe je Adara ane mAna joIe te mANasamAM rahyA nathI. mANasane mANasane mArI nAkhatAM sheje ya AMcako lAgato nathI. temaNe saMskRtino UMDo abhyAsa karyo. uparAMta bIjA paNa aneka graMthono abhyAsa karyo. divase temanuM davAkhAnuM cAlatuM ane moDI rAta sudhI teo abhyAsa karatA. A abhyAsane pariNAme temaNe Philosophy of Civilisation upara cAra grantho lakhyA. A uparAMta bIjAM pustako paNa temaNe lakhyAM. temaNe jaNAvyuM ke "A duniyAnuM jo koI rIte kalyANa thavAnuM hoya te te eka ja rIte thavAnuM che-mAnavahRdayamAM je sAcI dharmabhAvanA che, je sAce prema che, je sAcI mAnavatAnI nizAnI che, e jyAM sudhI upara nahIM Ave tyAM sudhI duniyAne uddhAra thavAnA nathI. A siddhAMtane temaNe Reverence for life kahyo, jIvana pratyenA samAdata abhisAra kahyo. AlbarTa svAItjharanI jIvanavibhAvanA paraMparAgata vicAraNAthI mukata che. vaLI jIvana viSe vicAraNA karatAM teo prakRtinA - samagra prakRtinA - vicAra karavA lAgyA. temaNe pazu- pakSI ane vRkSa - latA jIvana tA. 1-10-65 AmAM paNa rahelA jIvanatattvano svIkAra karyo. A samaye temanI samakSa eka koyaDo UbhA thayA - ' A duniyAmAM ATaluM du:kha, ATaluM aniSTa' zA mATe che?' vaLI temaNe joyuM ke mANasane bacAvavA DaoNkaTara tarIke temane bekaTeriyAne -- jIvANune mArI nAkhavA paDe che. Ama eka jIvane bacAvavA bIjA jIvane haNavA paDe che. eTale ke darekane jIvavuM che ane bIjAne bhAge ja jIvI zakAya che. 'Life at the cost of other lives. ' - jIvo jIvasya jIvanam - e A prakRtinA niyama che. paNa moTAne bacAvavA nAnA jIvanI hatyA karavI e paNa zuM tattvata : buddhisAMgata che kharU ? cetanazakita vacce UMcanIca bheda hoI kema zake? teo jaNAve che ke "jIvana e uttama Azcarya che ne tethI tenA mahimA karavA joIe. meTA jIvAnI jema ja kSudramAM kSudra jIvana paNa samAdara karavA joIe." anivAryapaNe je hiMsA karavI paDe che te karatAM pratyeka kSaNe jAgRta rahI, manamAM tenI pratye prema, karuNA, Adara dharIne te kArya karavuM joIe. A jaina paribhASA che. jhUMpaDuM bAMdhavA mATe jarUriyAtathI vadhuM pAMdaDADALakhAM paNa na toDavAnI vicAraNA sudhI te pahoMce che. 1915 mAM teo pakaDAyA ane 1919 mAM chUTayA. chUTIne teo yuropa AvyA. 1919thI 1923 sudhI teo yuropanA badhAye dezAmAM ghUmI vaLyA. kAlejamAM bhASaNo ApIne hAspiTala mATe phaMDa ekaThuM karyuM. jo ke oNrganavAdaka svAItjharanA organ playingne zAkha eTalA prabaLa hatA ke jUnAmAM jUnA rgananI khabara paDe ke tarata ja teo, te jyAM hoya tyAM - svITjharale nDamAM ke nAve mAM --ADavA pahoMcI jatA. 1924 mAM teo AphrikA pAchA AvyA. hAspiTalanuM nAmanizAna rahyuM na hatuM. jAtamahenatathI haeNA-i Tala pharIthI bAMdhI. 1913 mAM svAItjhara prathama AphrikA gayA tyArathI Aja sudhI koMgAnA jaMgalamAM mAnavasevAnuM peAtAnuM kArya aviratapaNe temaNe cAlu rAkhyuM che. temanI khyAti vadhI tema bahu.ranI madada AvatI rahI ane hospiTalano vikAsa thatA rahyo. hAla keTalAya samayathI avAranavAra yuropanI mulAkAta laIne teo dharma ane mAnavatA upara pravacano Ape che. yuropanI lagabhaga badhI yunivasiTIoe temane mAnada padavIo ApI che. 1952 mAM nA bela zAMti pAritoSika ( Noble Peace Prize ) emane ApavAmAM AvyuM hatuM. je moTI rakama maLI te temaNe haeNAspiTalanA lAbhAthe vAparI nAkhI hatI. lagabhaga 50 varSathI habasIomAM rahI mAnavatAnI jyota svAItjhare jIvatI rAkhI che. habasIonuM ajJAna, aMdhazrAddhA, vahema, svacchatA ane bhISaNa garIbAIne kAraNe temaNe pArAvAra hADamArIo veThI che ane e rIte temaNe sevAyajJa satata cAlu rAkhyo che. svAITsara kahe che ke gerI prajAe kALI prajA upara karela pApAnuM teo prAyazcita karI rahyA che. dharmazAstra ane tattvajJAnanA samartha vidnAna tarIke yuropanA koI paNa mahAna vidyAlayamAM teo agrasthAne hota. paNa AphrikAnA jaMgalamAM habasIo vacce potAnuM samasta jIvana smarpaNa karI Izu khristanA premanA saMdeza sArthaka karavAnuM temaNe pasaMda karyuM che. svAItjhara jJAnayogI che. bAIbala ane khristI dharmazAstrano nahi paNa duniyAnA dharmanA temaNe abhyAsa karyo che. bhAratIya tattvajJAna ane saMskRti (Indian Philosophy and Culture) upara temaNe eka grantha lakhyo che, jemAM vedathI mAMDI gAMdhIjI sudhInI vicAradhArAnuM talasparzI adhyayana ane samAlocanA temaNe karela che. jarmana phIlasupha kenTanA teo uMDA abhyAsI che. mahAna jarmana kavi geTe uparanA temanAM vyAkhyAno sarvazreSTha jaNAya che. jarmana saMgItajJa 'bAkha' upara temaNe cAra granthA lakhyA che, potAnI jaMgala hAspITalamAM divase kAma kare ane rAtre peAtAnA abhyAsa ane lekhana kare--AvI temanI jIvanacaryA che. paNa karmayoga vinAno jJAnayoga temane adhuro lAgyo che. duniyAmAM apAra du:kha che. tene kAMIka paNa ochuM karavA mANase avirata purUSArthI rahevuM joIe ema teo mAne che. ApaNe jene nivRttidharma kahIe jene svAItjhara Life Negation kahe chete temane mAnya nathI. svAITajhara niSkAma pravRtti-jene teo Life-Affirmation kahe che tenA prabaLa himAyatI che. cImanalAla cakubhAI zAha apUrNa
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-15 prabuddha jIvana - nuM zikSaka ane samAja na (gatAMkathI anusaMdhAna) thatuM ja rahyuM che. zALAe samAja sAthe kevI chetarapIMDI Adare , naMdAjInI sadAcAra samitinI AvazyakatA e dezanA AcArya- che ene A namUne che! have samAja zikSakone kema sAcave saMgha ane zikSaka saMghanI sauthI moTI nAlezI lekhAvI joIe. tame che te juo. kAnUna evo che ke dasa varSanI ke ethI vadhu kevAM pATha zALA-mahAzALAomAM paDhAvyA che ke Aje mahArASTranA samayanI nekarIvALA koI paNa zikSakane eka varSane ane rAjyapAlane kahevuM paDe ke hareka rAjya e alaga dezanI jema varte ethI ochA samayanI nokarIvALA koI paNa zikSakane cha mahiche? kevuM zikSaNa tame tamArI peDhIne bahyuM che ke aneka dezanetAonI nAne pagAra ApI, koI paNa kAraNa darzAvyA vinA, zikSakane e nItimattA mATe janatA zaMkA seve che? zA mATe tamArI zALAomAM muddA para kAMI paNa kahevAnI taka ApyA vinA tene chUTo karI zakAya che.. tame dAna na Ape to tamArA bALakone praveza na maLe? zA mATe muMbaI rAjyanA vibhAjana pachI gujarAta sarakAre A kAnUnI gItAjInA pelA glaeNkane sAce pADavAnI anukULa dharatI ApaNe kalama kADhI nAMkhI che. mahArASTra rAjayamAM Ane amala cAlu che. bhAratamAM yugapuruSanA sattaramAM nirvANadina sudhImAM ja khaDI karI nokarImAMthI chUTA karavAnAM kAraNa jaNAvyA vinA koI sarakArI dIdhI che? gItAjImAM to che "saMbhavAmi yuge yuge" ApaNane zuM nekarane sarakAra ke khAnagI nekarane kArakhAnAne mAlika kayAreya dine dine enI jarUra raheze ? Ane uttara Ape AjanA zikSaNa chuTA karI zake nahi. sarakArI zALAnA zikSakane paNa nahi. paNa binakAro! kayA rasadAcAranA pATho tame tamArI zikSaNapathImAM Ape sarakArI zALAnA zikSakonI vAta judI che. tamArA bALakone jIvanamAM - sthiratAnA pATha zIkhavanArane nokarInI sthiratA bakSavAnI samAjane che? vicAra ane AcAramAM keTaluM virodhI tamAruM pitAnuM udAharaNa bALakone Ape che? rakatapItathI kharI paDelAM AMgaLA vinAnI ke sarakArane atyAra sudhI koI jarUriyAta jaNAI nathI, Ane sAmAhatheLIthI saMvAditAnI capaTI vagADavAnI - tame AkAMkSA kema karIne jika karuNatA sivAya tame bIjuM zuM kaheze? paNa AmAM sarakAra ane seve che? caturAIne tame cAritraya gaNe che? dhana dolatane saMcAlakone ja doSa devAno savAla nathI. sarakAra racIe chIe . dhArmikatAmAM khapAve che ? kALA bajAriyAMone ujaLA vAghA ApaNe. vidhAnasabhA e kAMI zALAnA saMcAlakonI thoDI banelI che " ke phakata zikSakonI ja theDI ja che? sarakArI zALAnA zikSaka ane paherAva cho? ane nItimattA pratye AMgaLI cIMdhanAranI hakAlapaTTI binasarakArI zALAnA zikSaka vaccene A bheda kAnUnI paDakAra mAMgI, Adaro cho? samAja AmAMthI kayAre ugarAze ? navI peDhI ucharAze le tevo che. kevI rIte? Ane javAba jAhera kAryakaro Ape. sAcA zikSaNa ApaNe sabhAnatAthI pratinidhio cUMTIe chIe. e pratinidhivinA sArA samAja saMbhavI nahi zake. zikSaNasaMsthAomAM saDo ee pratyeka praznanA ukelanI mata letI vakhate theDI bAMhyadharI haze te nItimAna samAjaracanAnI koI zakayatA nathI. cAritryanI ApI hoya che? ane emane e mata pheravatA samAjane koI roke hoLI pragaTAvaze te emAM svAtaMtryane paNa IMdhaNa gaNIne tame e che kharuM? rAjyamAM eka ArogyapradhAna nImI dIdhA eTale zuM rAjyamAM hoLImAM jalAvI deze. zrI bAlamukuMde sAcuM kahyuM che-buddha, DAkaTaronI jarUriyAta nathI rahetI? ApaNe sau AmAM doSita chIe. mahammada, Izu, sekreTisa ne gAMdhI AvyA ne gayA, maMtrAjali chAMTI. AvatI peDhIne ke deza soMpavo che te ane AvatI peDhIone dezanA ane te ya ApaNe te korAkaTa, badhA du:khanuM kAraNa mAtra kharAba zikSaNane bhAra vahananI keTalI lAyakAta kaI rIte bakSavI che te nakkI karavAnuM ane nahi gaNe te cAlaze. manuSyane kharAba thavAnI lAlaca bakSatA aneka te mATe prayatna karavAnuM kAma ApaNA saunuM che. kAraNa haze, paNa sArI nizALa e enuM eka esaDa avazya che. Aje muMbaImAM "madhyavistAramAM pAMca lAkha rahevAsIo A esiDa pratye ApaNe bedarakAra rahIzuM te e nahi cAle. mATe phakata 11 ekara khullI jamIna che. evuM TAImsamAM thoDA divasa ApaNA zaheranI AjanI nizALo viSene eka anubhava tamane para vAMcyuM. meM eka lekha lakhyo ke je zALAo pAse khullA medAne kahuM. paradezathI bhAratamAM bhaNavA AvatA vidyArthIone zALAnI che te mahadaMze pAdarIoe sthApelI zALAo pAse hoya che. ApaNI pasaMdagI karavAmAM ApaNuM rAjya-keLavaNIkhAtuM madada ane bhalA navI UbhI thatI tesiMga ImAratamAM bhaNatA bALako rastA para kavAmaNa kare che. amArA eka snehInI bahena AphrikAthI ahIM enA yata kare che. e vAMcI eka saMcAlakabhAIe mane kahyuM: "ame to kuTumbabheLI kAyamI vasavATa karavA muMbaI AvI hatI. vidyArthinInI murakha chIe, paNa AvI AMgaLI cIMdhavAnuM jokhama tame vahero cho moTI bahenane laIne eka bhAI keLavaNIkhAtAmAM gayA. kevaLaNIkhAtAe emAM tame kayuM DahApaNa vAparo cho ?gurudeva TAgore kahyuM che ke, muMbaInI eka zALAnI bhalAmaNa karI, ane enA AcArya para cIThThI sADAtraNa hAthanI ApaNI kAyA mATe ApaNe thoDuM ja sADAtraNa ApI. AcAryane maLavA gayAM tyAre emaNe vidyArthinIne dAkhala hAthanuM makAna bAMdhIe chIe ! paNa emane huM zI rIte samajAvuM? karavAnI saMmatI ApI. pelA bhAIe AbhAra mAnI javAnI taiyArI Aje ApaNI zALAonA jAhera sabhAkhaMDamAM jJAnacarcA ja, karI tyAM AcArya kahe, "tame zALAne, dAkhala karavAnA keTalA kevaLa thatI nathI, lagnanA samAraMbhe paNa yojAya che. sarasvatIne paisA Apazo?" pelA bhAIe javAba Apyo "paNa paNa ApaNe lakSmInA vAghA paherAvIe chIe. pUMjIpatio dvArA ame te keLavaNIkhAtAe ApelI bhalAmaNaciThThI lAvyA zALAonI ImAratI caNAya to bhale caNAya, paNa enI vahIvaTa chIe ne?" AcAryane uttara maLyuM, "mATe ja meM bALAne zikSita janatA na kare to AvuM kema na bane? zikSako sudAmA ja dAkhala karavAnI saMmati ApI che. e vinA te meM tamArI sAthe raheze ane kUDIbaMdha zikSakone varSamAM eka vAra zo duzAla oDhADI vAta ja na karI hota. mArI zALA sarakArI grAnTa letI nathI ane daIne zikSaNanuM kaphana sIvI daIzuM te tame nahi che tyAre tamArA pratyeka vAlIe zALAne dAna dIdhuM che. vaLI zALAmAM rAjyapradhA- pachInI peDhIo tamane pUjaze ke pUchaze kharI?nA, nahi pUje ke nahi pUche. nAnAM bALako bhaNe che! tame Ane artha samajyA? sAdhanasaMpanna rASTrapati rAdhAkaNe eka dAkhalo Apyo che. basamAM beThelA eka vAlIoe 1000, 20 0 0 dIdhA che. tamAre ochAmAM ochA 500 bALakane zikSake pUchayuM "moTA thaIne tAre zuM banavuM che!" bALake te ApavA ja paDaze." pelA bahene rUA. 500 na ApyA ne tene praveza: uttara dIdhe. "huM zA mATe ciMtA karuM? huM moTo thaIza tyAre aMgata na maLyuM. bALAne AphrikAmAM ja bhaNatara pUruM karavAnuM sUcavyuM. , haze kharuM?" " dAkhala karavAnI zarate kaI deNagI na laI zakAya evI kAkA kAlelakaranA zabdomAM "keLavaNI kahe che ke huM sattAnI keLavaNIniyAmakanI sUcanA che. chatAM AnuM chaDecoka , ullaMghana dAsI nathI, kAyadAnI kiMkarI nathI, vijJAnanI sakhI nathI, kalAnI pratihArI keLavaNIniyAmakanI zarate koI dI e karavAnuM sUcanA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 buddha jIvana tA. 1-10-5 . nathI. arthazAstranI bAMdI nathI. huM te dharmanuM punarAgamana chuM. mana- ke gamagatA " DagamagatA zastravirAmanA saMdarbhamAM dhyanA hRdaya, buddhi tema ja tamAma IndriyanI svAmInI chuM. mAMnasazAstra ne samAjazAstra e be mArA paga che. kalA ane hunnara mArA. - sapTembara mAsanI 23mI tArIkhe savAranA 3-30 vAgye hAtha che. vijJAna mAruM mastaka che. dharma mAruM hRdaya che. nirIkSaNa ane bhArata ane pAkistAna vacce cAlI rahelA yuddha aMge zastravirAma tarka mArI AMkha che. ItihAsa mArA kAna che. svAtaMtrya mAro zvAsa jAhera thayo. A zastravirAma haju cAlu che ane bhArata A svIkRta che. utsAha ane udyoga mArAM phephasAM che. dhIraja mAruM"vrata che. zraddhA zastravirAmanuM aNIzuddha pAlana karI rahyAM che, paNa pAkistAna haju mAruM caitanya che." zastro khakhaDAvyA kare che ane yuddhalakSI paDAro karyA ja kare che, zikSaNa ane samAjane sparzatA thoDA muddAo meM tamArI samakSa eTale A zastravirAma kayAM sudhI TakI raheze te vize sau koI bhAre mUkayA che. paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zretA thaIne aneka vAra AvI sacitta che. ApaNe A zastravirAmane yuddhavirAma lekhIne jarA chuM. Aje mArA zrotAone mane sahI levA mATe mAre AbhAra mAnava joIe. meM to mArA mananI vAta kahI che. sAthe sAthe eka chellI paNa gAphela na rahIe ane pAkistAnanI hilacAla vize pUrI vAta paNa kahI dauM. buddhie huM nAnI chuM, paNa vyavasAye meM eTalI takedArI rAkhIe ! te AnaMdanI-madhura saMvedanAnI mUDI bhegI karI che ke kayAreka dhaMdhAmAM A zastravirAma aMge ApaNe thoDI rAhata anubhavIe e khapI gayelo sabhAna vidyAthI mArI samakSa Ave che ane pitAnA svAbhAvika che. rAtrIne aMdhArapaTa dUra thayo che; havAI humalAnA sAthIne mArI oLakhANa ApatAM kahe che ke, "A amArAM tatkALa bhayathI ApaNe mukata thayA chIe; yuddhanA nAme cAlI rahelI bahena" kayAreka mArI vidyArthinI enI gedamAM teDelA bALakanI mAnavI mAnavInI katala baMdha thaI che. AvI rAhatanI ghaDIe AjanI oLakha ApavA mArI pAse Ave che ane kahe che, "mane jema bhaNAvI, bahena, ema ja Ane tamAre bhaNAvavAnI che" tyAre A samagra paristhitinuM-AgaLa pAchaLa banelI ghaTanAonuM-thoDuM AkakSetramAM rahevA mATene avarNanIya AnaMda prApta thAya che, ane sAthe kalana karavAmAM Ave to te asthAne nahi gaNAya. vicAra Ave che ke zikSaNanA ghaNAya prazna ukale te pahelAM huM jAte kacchanI sImA pradeza upara pAkistAne karelA AkramaNa aMge bhalene ukalI jAuM. manuSya jIvana Izvare bahyuM che e caitanamAM vATAghATo dvArA banne pakSe vacce samAdhAnI thaI, tethI ApaNe ane jaDamAM pharaka ja e che ke jaDane potAnA jaDa astitvane TakAvI evI AzA sevatA thayA hatA ke bhArata ane pAkistAna vaccenA rAkhe ja chuTako che. tAjamahAlane tAjamahAla banI rahevA mATe e ja bIjA matabhedonuM paNa yogya samaye AvI rIte nirAkaraNa thaI raheze, rUpamAM TakI rahevuM paDe che. nAIla nadImAM DUbI janAra misaranA ava paNa e AzA ThagArI nIvaDI. pAkistAne ogasTa mAsanI pAMcamI zeSane duniyA AkhImAM vecAI javuM paDaze te ja enI kiMmata che, paNa sekreTIsa, pleTo ane TolsToya Aje paNa amara che ane darza tArIkhe 4000thI 5000 ghusaNakhorone kAzamIramAM dhakelIne kAzmIrane kanA netaryA bleTaskI laoNjamAM tamane darzana devA Avaze, javAhara baLajabarIthI kabajo levAno prayatna karyo, e AzAe ke A dhusabhAratabharanA khetaromAMthI ApaNane nIhALaze, buddha - mahAvIranI jayaM kheranA pravezavA sAthe AkhuM kAzmIra bhArata virUddha baLa tIo ujavAtI ja raheze. karaze, paNa pAkistAnanI A AzA ane gaNatarI taddana khoTI dezasevako deza uchere che, paNa dezanI vaya vadhe che. brahmAjInA paDI. tyAra bAda je kAMI banyuM te chApA dvArA sau koI jANatuM dinarAtanI gatie zikSaka to vyakita ucheranAra che. vyakitanI uMmara hovAthI tenI vigate ahiM ApavAnI jarUra nathI. ogasTanI zikSakanI umaranI gatithI ja vadhe che, eTale zikSakane te pAMcamI tArIkha bAda bhArata ane pAkistAna vacce saLagI uThelA jIvatA jIvatA ja vidyArthIone pAMgaratA jovAne amulya yuddhamAM bannenI tAkAtane eka bhISaNa mukAbalo thayo. pAkistAnanI lahAve maLe che. Aje ya mane mArA dIvAna mAstara ane ballubhAI sarahadanI aMdarane lAhera, ziyAlakoTa bAjune pradeza raNabhUmi sAMbhare che. kayAreka te mAre ya ko'ka vidyArthI mane saMbhAraze ne? e ja banI gayo. Akhare A laDatamAM pAkistAna pachaDAyuM ane bhAratanI zikSakamAtrane AnaMda che, e ja mArI paNa mUDI che. tAkAtane AMka UMce Avyo. A yuddhanA kAraNe bhAratanI caDiyAtI samApta uSA malajI. lazkarI tAkAtanI pAkistAnane tema ja duniyAnA anya dezane zrI bhArata jaina mahAmaMDaLa (muMbai zAkhA) purI khAtrI thaI. A hakIkata ApaNA mATe utsAhapreraka ane gauravapada che. dvArA yojAyelI vyAkhyAnamALAno kAryakrama A yuddha aMge pAkistAnanI bIjI gaNatarI e hatI ke bhAravyAkhyAtA viSaya tamAM hiMdu-musalamAna vacce jyAM tyAM athaDAmaNa ubhI thaze ane munizrI rAkezakumArajI vartamAna yuga ane sarvatra avyavasthA-arAjaktA-phelAI jaze. kAzmIra viSenI pAki zramaNa saMskRti tAnanI gaNatarI mAphaka A gaNatarI paNa khoTI paDI. yuddha daramiDe. bhagavAnadAsa ma. mahetA zrImad rAjacaMdra yAna bhAratabharamAM nAnAsarakhe paNa visaMvAdI sura saMbhaLAya zrI TI. esa . bhArade AdhyAtmika jIvana nahi. prajAnA sarva vargoe bhArata sarakArane eka sarakhe Teko Apyo, zrI karasanadAsa mANeka saMskRtinA pAyA rAjakIya matabheda bhulAI gayA, bhArata AkhuM ekarUpa banI gayuM. zrI manubhAI paMcoLI keLavaNI ane dharma bhAratanA Aja sudhInA ItihAsamAM AvuM bhAratavyApI saMkaTa zrI cImanalAla cakubhAI zAha jIvanazraddhA kadi paNa AvyuM nahotuM. A yuddha kAzmIrathI kanyAkumArI sudhI AcArya rajanIzajI satyane sAkSAtkAra ane kalakattAthI kaccha sudhI sarva kaI lokone eka sarakhuM sparzanuM hatuM ane sarva koInA jAnamAla jokhamamAM hatA. Ama chatAM bhAraviSayasUci tanI prajAjanee na koI bhayabhItatA dAkhavI, na koI ThekANe AlbarTa svAIDjhara cImanalAla cakubhAI zAha 105 nAsabhAga karI. A rIte bhArate je niDaratAnuM-svasthatAnuM-darzana zikSaka ane samAja uSA malajI karAvyuM te paNa bhAre Azcaryajanaka ane pretsAhaka che. ajenA DagamagatA. A jotAM manamAM evI pratIti UbhI thAya che ke dezamAM game zastravirAmanA saMdarbhamAM paramAnaMda teTalA ugra matabhedo hoya ane e kAraNe kadi kadi nAnI moTI bhAI baLavaMtarAyanuM jIvana athaDAmaNa paNa thatI hoya, ema chatAM paNa, dezavyApI saMkaTanA eTale sevAne mahAna strota paramAnaMda prasaMge bhArata eka che. je ekatAne ane niDaratAne anubhava payuSaNa vyAkhyAnamALAnI bhAratanI uttara sarahada upara cIne humalo karyo hato tyAre ApaNane samAlocanA adhyApaka gaurIprasAda jhAlA 111 thayele e ja, anubhavanuM A yuddhokaTI daramiyAna punarAvartana purANI vicAragraMthiothI thayuM. A kaTokaTIe bhAratanA khamIranA navAM darzana karAvyAM. mukata bane! zrImatI vijayAlakSmI paMDita 113 kAzmIranA lekamata nirNaya dezanA rAjakIya sUtradhAroe paNa A vakhate atyanta sukhada aMge zrI jayaprakAza nArAyaNa paramAnaMda 114. evI jathabaMdhInAM darzana karAvyAM che. kendrIya pradhAnamaMDaLe ekarUpa 107 108 110
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-95 prabhu banIne rAjyanuM tema ja yuddhanuM saMcAlana karyuM che. rASTranA mahAamAtya lAlabahAdura zAstrIe kalpanAmAM na Ave evA yazasvI ane ejasvI bhAga bhajavyo che. cAlu kaTokaTI daramiyAna temaNe eka pachI eka caDiyAtAM nivedano karyAM che. A nivedanAmAM pUrI sacoTatA hatI, jarUrI saMyama hatA, Avazyaka nizcayAtmakatA hatI. temanI samagra kAmagIrIo duniyAbharamAM bhAratanI zAna khUba vadhArI che. sainika daLAe paNa vIratA, sAmarthya ane yuddhakuzaLatAnuM apUrva darzana karAvyuM che. pAkistAne A yuddha netarIne AntararASTrIya kSetre tenI je kAMI pratiSThA hatI temAM ghaNA ghaTADo karyo che. teNe phelAvelAM be ThANAM tA koI ajaba prakAranAM hatAM. ekatA e ke kAzmIramAM dAkhala thayelA sarjI ane suAyojita ghusaNakhoro aMge pAstiAne ema ja jaNAvyA karyuM ke A ghusaNakhoro AjhAda kAzmIranA svayaMprerita Freedom--fighters--svAtaMtryane sainiko che, jemanI sAthe pAkistAnane koI saMbaMdha nathI. A jUThANu. janarala nimmAnA rIporTa uparathI ane sekreTarI janarala yu thAnanA nivedana uparathI khulluM paDI gayuM che. bIjuM jUThANu bhAratanI uttara sarahada uparathI cIne ApelI yuddhadhamakIne lagatuM che. A aMge pAkistAne ema jaNAvyA karyuM ke cInanI A dhamakI sAthe pAztiAnane jarA paNa saMbaMdha nathI. pAkistAne cIna sAthe keLavelA saMbaMdhano ane vartamAna yuddhanI zarUAta thaI tenA thaeNDA divasa pahelAM cInanA videza pradhAne karAMcI AvIne ayubakhAna tathA bhUtA sAthe karelI vATAghATane vicAra karatAM A jUThANuM jarA paNa TakI zake tema che ja nahi. pAkistAne saMyAgAnA dabANane vaMza thaIne zastravirAmano svIkAra karyo na hota te cIne bhArata upara jarUra humalA karyA ja hota emAM koI zaka nathI. have Ama jyAre yuddha notarIne pAkistAna bhArata pAsethI kAzmIra meLavavAmAM niSphaLa nivaDayuM che tyAre AtararASTrIya kSetre yunAITeDa sTeTsa ane pazcimanA dezae kAzmIranA prazna aMge bhArata upara dabANa UbhuM karavAnI ane pAkistAna mAMge che te tene apAvavAnI bhAre melI ramata zarU karI che. A yuddhanI zarUAta pAkistAnanA brusaNakhorI AkramaNathI thaI che e hakIkatanA koI - paNa InakAra karI zake tema nathI. ema chatAM A yuddha mATe bhArata ane pAkistAna banne sarakhA javAbadAra hoya evuM valaNa ja A badhA deza dAkhavI rahyA che. pAkistAnane koI jarA paNa doSa devAne taiyAra nathI. saccAI sAthe koIne saMbaMdha nathI ke sagapaNa nathI. Aje ApaNI e kamanasIbInI paNa noMdha levI ghaTe che ke AntararASTrIya kSetre Aje ApaNu koI mitra dekhAtuM nathI. brITane te yuddhanI zarUAtathI ja pAztiA-taraphI valaNa dhAraNa karyuM che. razIonI ApaNA pratye sahAnubhUti che, chatAM te taTastha paNa che. yunAITeDa sTeTsanI khabara paDatI nathI. sAmyavAdI deze sAme vAparavA maLelI asAmagrI pAztiAne ApaNI sAme vAparI ema chatAM A saMbaMdhamAM yunAITeDa sTeTse eka udgAra sarakhA paNa kADhyA nathI, eTaluM ja nahi paNa, yunomAMnA tenA pratinidhi golDabarga Aje kAzmIranI bAbatamAM pAkistAnataraphI vicAro darzAvI rahela che. kAzmIranA prazna aMge ApaNu valaNa A dezanA gaLe ApaNe utArI zakyA nathI, zakatA nathI ane ene lIdhe AntarArASTrIya abhiprAyanA jheka raziyAne bAda karatAM bIjI bAjue DhaLatA rahyo che. A AjanI vAstavikatA che. kAzmIranuM bhArata sAthenuM joDANa kAnUnI daSTie tema ja baMdhAraNanI daSTie aphara ane avivAdAspada che ane AjanA yAgAmAM plebIsAITa-kAzmIranA lokamata levAnI vAtano svIkAra azakaya tema ja vyavahArU che . ane ema karavA jatAM eka guMca ukelavA jatAM aneka guMcA UbhI thAya evI AjanI paristhiti che. pariNAme jenA tatkALa koI ukela na dekhAya evI eka viSama paristhitino ApaNe Aje sAmane karavAnA hoya ane e rIte lAMbA vakhata mATenI azAnti ane ThaMDA ke garama yuddhanI paristhiti bhAratanA lalATe lakhAyalI hoya ema lAge che. al jIvana A aMge ApaNe vadhAre sajAga banavuM paDaze, vadhAre bhAga ApavA paDaze, prajAnA svatvane hAni na pahoMce e aMge purI takedArI rAkhavI paDaze. 109 zastravirAmane lagatA yunAnI sIkyorITI kAunsIle karelA TharAvane prathama tabakko che banne bAjunA zasravirAmane pUro amalI banAvavAno, ane bIjo tabakako che ogasTanI pAMcamI tArIkhe pratyeka pakSanAM lazkarI daLe! jyAM hatAM tyAM te daLAne pAchAM khaseDavAno. prathama tabakkAnuM pAztiAna pakSe pUrA AkAramAM pAlana thatuM dekhAtuM nathI ane pAstiAnanA hAthe virAmanA jyAM tyAMalabatta nAnA pAyA upara--bhaMga thaI rahelA jovAmAM Ave che ane bIjA tabakkA aMge peAtAnAM lazkaro hAla jyAM che tyAMthI jarA paNa khaseDaze nahi evI pAkistAne jAherAta karI che ane tenA pratyuttararUpe bhAratane paNa e ja prakAranI jAherAta karavI paDI che. A guMca kema ukelAze te hAla turata panAmAM AvatuM nathI. eTale kAzmIranA praznanuM paraspara vATAghATo vaDe nirAkaraNa karavAno trIjo tabakko kayAre Avaze te atyAre te dekhAtuM ja nathI, AvI jaTila paristhiti adyatana zastravirAma aMge pravarte che. bhAvI ApaNane karyAM laI jAya che te jovAnuM che. pAkistAnanuM nirmANa komI bhedabhAvanA pAyA upara thayeluM che ane jyAM sudhI pAkistAna eka alaga deza tarIke astitva dharAve che tyAM sudhI banne deza vaccenI athaDAmaNanA anta AvI zakaze ja nahi ema svIkArIne bhArata ane pAztiAnanA khuna : joDANanI koI yojanA vicAravI ghaTe che. AvI sUcanA muka eka mitra taraphathI vahetI thaI che. A sUcanAne vizeSa vicAra karatAM pahelAM eka hakIkata e dhyAnamAM levAnI rahe che ke bhAgalA pUrvenuM akhaMDa hindustAna ane A navA pAyalA anusaMdhita hindu stAnamAM eka moTo pharaka e hovAnoke, AgaLanA hindustAnamAM musalamAno cotarapha patharAyalA hatA, jyAre navA saMdhAtA hindustAnamAM pazcima pAkistAnanA vibhAga e tA kevaLa musalamAnone aDDo banelA rahevAnA. AnA pariNAme AkhA bhArata upara musalamAnAnuM varcasa pahelAnA pramANamAM ghaNuM vadhAre hevAnuM, je sthiti dezanI sulehazAntinI dRSTie khataranAka nIvaDe evA saMbhava gaNAya. bIjuM AvuM joDANa kalpanAmAM jeTaluM rocaka lAge che teTaluM vAstavikatAnI dRSTie zakya lAgatuM nathI. eka vakhata AvaDA moTA dezanA komI dhoraNe bhAgalA thayA pachI tene pAchA sAMdhavAnuM bhAgye ja zakya bane che, ema chatAM dhAro ke AvuM joDANa UbhuM thaI za tA paNa dharmanA pAyA upara UbhA thayelA verajhera tA A upakhaMDamAM cAlu rahevAnA ja ane pariNAme sUcita joDANa astitvamAM Ave te paNa tyAM Antaravigraha jevI sthiti pedA thayA vinA rahevAnI ja nahi, eTale pAyAno prazna te A dhArmika verajherane nAbuda kema karavA e ja mAtra rahe che. dhAM sudhI ApaNe eTale ke bhAratavAsIo ane pAkistAnavAsIo A dharma eTale ke majahaba athavA te saMpradAyane mahatva ApatA aTakIe nahi, te vRttithI ApaNe hindu ane musalamAno UThIe nahi tyAM sudhI A AkhIya samasyAnA AkharI ukela zakaya banavAno che ja nahi. e divasa na Ave tyAM sudhI ApaNA nasIbe--dezanA nasIbe--Ama athaDAtA pachaDAtA ja jIvana vItAvavAnuM eTale ke AkramaNa sAme vadhAre baLavAna pratiAkramaNa karIne ja sAmudAyika jIvanane rASTranA astitvane TakAvI rAkhavAnuM lakheluM che ema kahevAmAM jarA paNa atyukita nathI, A che AjanI paristhitinuM vizleSaNa. A vizleSaNa kAMIka nirAzA upajAve tevuM che, ema chatAM paNa te AjanI vAstavikatAne yathAsvarUpe raju kare che. A vAstavikatA viSe ApaNe pUrAM sabhAna banIe tA ja tenI guMcAne ukelavAno koI vyavahArU mArga ApaNane hAtha lAge. rAtrInA gaDha aMdhakAramAMthI jema uSAnA udaya thAya che e mujaba AjanI gADha timirabharI paristhitimAMthImukitane sulehazAntine sahaastitvane sugama banAve tevA prakAza ApaNane jarUra ' lAdhaze evI AzA ane zraddhA ApaNe sevIe ! paramAnaMda
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana. tA. 1-1-65 bhAI baLavaMtarAyanuM jIvana eTale sevAno mahAna srota gujarAtanA mukhya pradhAna zrI baLavaMtarAya mahetA ane nimna stara sudhI pahoMcI ane zaherone vaTAvIne lekazAhI gAmatemanAM patnI sau. sarojabahena gayA sapTembara mAsanI 19mI DAmAM praveza pAmI. ahIM e bAbatane paNa ullekha karavo ghaTe tArIkhe baporanA bhAgamAM amadAvAdathI eropleInamAM besIne che ke janmabhUmi Adi pAnuM saMcAlana karatA saurASTra TrasTanA mIThApura bAjue javA nIkaLelAM ane temanuM eropleIna sAMjanA teo 1949nI sAlathI eka TrasTI hatA ane te TrasTanA pramukha 4-30 AsapAsa pAkistAnanA havAI jahAjanA goLIbAranuM zrI kanaiyAlAla desAInuM 1962mAM avasAna thatAM teo saurASTra bhAga banatAM anya cha sAthIo sAthe A banne daMpatI maraNazaraNa TrasTanA pramukhasthAne nimAyA hatA ane 1963nA sapTembaramAM thayAM. A durghaTanAe mAtra saurASTra gujarAtamAM ja nahi, paNa gujarAtanA mukhya maMtrInA pada upara AvatAM pachInA mahine samagra bhAratamAM atyanta UMDA zokanI lAgaNI pedA karI. e saurASTra TrasTanA pramukhasthAnethI tema ja TrasTIpadethI rAjInAmuM ApIne teo chuTA thayA hatA. chellAM be varSathI teo gujarAtanA zokanA AghAtamAMthI haju paNa ApaNuM mana UMce UThI zakatuM nathI. mukhya maMtrIpadane zobhAvI rahyA hatA ane e pada upara . A durghaTanA banI tyAre bhAI baLavaMtarAyanI ummara 66 varSanI aviratapaNe sevA bajAvatAM bajAvatAM, tAjetaramAM dvArakA ane jAmahatI. mArAthI ummare teo cha varSa nAnA. ame bhAvanagaranA vatanI, nagara khAte pAkistAne boMbagoLA pheMkIne je tArAjI karelI ane eTaluM ja nahi paNa, bahu najIkanA pADozI hatA ane nAnI umma- tethI prajAjananI jana tema ja mIlkatanI je hAni thayelI te rathI ekamekathI paricita hatA, ane Aja sudhI amArI vacce najare nihALavAnA ane saMkaTagrasta loko pratye pratyakSa sahAnumaitrIsaMbaMdha atUTapaNe cAlu hatA. Ane lIdhe temanA kaeNleja bhUti dAkhavavAnA hetuthI temaNe eka evuM sAhasa karyuM ke jenuM jIvanathI mAMDIne Aja sudhInI temanI uttarottara vadhatI jatI pariNAma temanI ane temanAM patnI sarojabahenanI prANahAnimAM pravRttio ane javAbadArIothI sabhara banelI lAMbI jIvana- AvyuM ane svajanasamAM lokanetAne ApaNe gumAvyA. kArakIrdIne huM amuka rIte najIkanA sAkSI banyo chuM. Aje jayAre A jagatamAM je janme che tenA mATe mRtyu nizcita che. temaNe ApaNI vaccethI sadAne mATe vidAya lIdhI che tyAre temaNe paNa koInuM lAMbA vyAdhinA pariNAme mRtyu thAya ane koInuM hAtha dharelI aneka pravRttio ane temanI aneka jIvanasiddhio A rIte mRtyu thAya. paNa A banne mRtyunI mulyavattAmAM keTalo badho taphAvata che? vyAdhipariNAmI mRtyune sau koI svAbhAvika mAMthI, A TUMkI avasAna noMdhamAM, zene ullekha karavo ane zene gaNIne svIkArI le che ane tene AghAta paNa eTale tIvra na karavo e samajAtuM nathI. temaNe kaeNlejano abhyAsa pUro karyo hoto nathI. dezasevAarthe ane balidAna rUpe nirmANa thayeluM mRtyu ane teo bI. e. thayA ke taratamAM ja nAgapuranA jhaMDA satyAgrahamAM mAtra svajanone ja nahi paNa vizALa janasamudAyane sakhta AMcako bhAga levA nAgapura doDI gayA ane nAne sarakhe jelavAsa bhogavyo. Ape che ane tenI zahAdata pratye sau koInA dilamAM dhanyatyAra bAda sva. lAlA lajapatarAye sthApelI pIpalsa saravarsa tAnA uddagAra nIkaLI paDe che. ApaNA mATe AvuM mRtyu asAsosAyaTImAM teo ane AjanA mahAamAtya lAlabahAdura zAstrI dhAraNa romAMca ane gauravane viSaya bane che. vaLI temanAM patnI joDAyA ane AjIvana sevAvratI banyA. saurASTramAM rANapura khAte sarojabahena paNa temanI sAthe ja svarge saMcaryA. temanuM mRtyu sva. amRtalAla dalapatabhAI zeThe zarU karela 'saurASTra' sAptAhikanI du:khada hovA chatAM, bhAratanI saubhAgyavatI sannArI AthI vadhAre pravRttimAM teo sAthI banyA ane dezI rAjayanI prajAnA praznamAM rUDuM mRtyu pitA mATe kalpI zakatI nathI-A rIte temanuM mRtyu vadhAre ne vadhAre rasa letA thayA. bhAvanagara khAtenI harijana paNa cirasmaraNIya banI gayuM. ane matsya mAnavIonI A dunipravRtti ane strIzikSaNanI pravRttinA paNa teo saMcAlaka banyA. yAmAM A banne pati patnI AvuM dhanya mRtyu pAmIne amara padane pAmyAM. samaya jatAM teo la InDiyA sTeTsa pIpalsa kaeNnpharansanA aMgata rIte eka cirakAlIna mitrane gumAvyAnuM du:kha huM anusUtradhAra banyA. sAthe sAthe koMgresa saMcAlita akhila hindavyApI rASTrIya AMdolana sAthe paNa teo gADhapaNe saMkaLAyelA rahyA ane bhavuM chuM. bhAvanagaranI aneka pravRttiomAM temanI sAthe kAma karate AndolananA judA judA tabakake nAnA moTA jelavAse vAnuM baneluM. muMbaImAM UbhA karavAmAM AvelA kAThiyAvADa prajAmaMDaLa temaNe svIkAryA. A jAhera pravRttionA kAraNe gAMdhIjI, ane bhAvanagara prajAmaMDaLanI kArya vAhI nimitte temane maLavAnA saradAra vallabhabhAI paTela tathA paMDita naherUnA vadhAre ne vadhAre avAranavAra prasaMge UbhA thatA. jUnAgaDhanI ArajhI hakumatanI gADha saMparkamAM teo AvatA gayA. gAMdhIjIne temaNe athAka racanA kAThiyAvADa prajAmaMDaLa dvArA ja UbhI karavAmAM AvI hatI. pachI vizvAsa saMpAdana karyo. samaya jatAM ApaNe deza AjhAda thayo te bhAvanagaramAM lokazAhI taMtranI racanA thaI. saurASTranuM ekama e arasAmAM bhAvanagara nareze pitAnI sarva sattA bhAvanagaranI sarajANuM. A badhI ghaTanAomAM teo agrasthAne hatA te A prajAne ananya AgevAna tarIke temane suprata karI ane bhAva badhAMthI gaurava anubhavato huM eka najIkanA sAthI hato. AvA nagaramAM prajAkIya zAsana sthapAyuM, ne sthapAyuM, evAmAM AkhA aneka prasaMge Aje smaraNapaTa upara ubharAI Ave che saurASTranuM ekama racAyuM ane tatkALa niyukata karavAmAM Avela ane AvA eka bhekhadhArI lokasevaka tathA mitrane gumAvavA pradhAnamaMDaLamAM temanI nAyaba mukhya pradhAna tarIke nimaNUka karavAmAM badala dila UMDI gamagInI anubhave che. 1962nI sAlamAM AvI. tyAra bAda teo baMdhAraNasabhA ane pachI dilahInI lokasabhAmAM bhAvanagara khAte bharAyeluM rASTrIya mahAsabhAnuM bhavya adhivezana jenI cUMTAyA. rASTrIya mahAsabhAnA mahAmaMtrI tarIke temaNe kAmagIrI bajAvI. saphaLatA temanA netRtvane ane temanA sahakAryakara jUthanI kAryateo lokasabhAmAM hatA te daramiyAna esTImenTa kamiTinA ceramena kuzaLatAne AbhArI hatI te ghaTanA te jANe ke haja gaI kAle ja tarIke rAjayavahIvaTane lagatI judI judI bAbate aMge lagabhaga banI hoya ema ApaNA smaraNapaTa upara aMkita thayela che. 100 rIporTo bahAra pADIne temaNe vahIvaTI kuzaLatAnA kSetramAM temanA samartha vyakitatvanuM mUlyAMkana karatAM jaNAvavAnuM ke temanI bhAre nAmanA meLavI. AgaLa jatAM lekazAhI vikendrIkaraNa mahattA zUnyamAMthI sarajANI hatI. teo eka ati sAmAnya samitinA teo ceramena thayA ane temaNe je rIperTa bahAra pADayo sthitinA kuTuMbamAM janmyA hatA ane sAmAnya paristhiti vacce te rIperTanI cetarapha khUba tArIpha thaI ane te rIperTanA svIkAranA ucharyA hatA. vidyArthI tarIke paNa temanI kArakIrdI evI koI asAmAnya pariNAme bhAratabharamAM paMcAyatI rAjayanI sthApanA thaI ane hatI ja nahi. paNa temanI prakRttimAM sevAvRttinAM bIjo paDayAM uparanA lakastara upara sImita banelI lokazAhI prajAjIvananA hatAM tathA prabaLa pukSArthanI preraNA rahelI hatI. A vRttie
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-65 prabhu jIvana ane A preraNAe temanA jIvanane bhAre vega Apyo ane paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI samAlAcanA athAka sAmAjika pratiSThA vadhatI gaI, pariNAme temanA zire navI javAbadArIo--sAmAjika tema ja rAjakIya--AvatI gaI. parizrama, UMDI lAkaniSThA, zistabaddha jIvana, zIlasaMpanna cAritrya ane siddhahasta kuzaLatA vaDe temaNe rAjakAraNanA kSetramAM--kAgresI vartuLamAM zikharasthAna prApta karyuM. temanI AjIvana sAdhanA ane siddhi koI bhavya kauTuMbika paraMparAnI anukULatAnuM ke asAdhAraNa buddhipratibhAnuM pariNAma nahotuM, paNa te pAchaLa temanuM zANapaNa ane haiyAukalata, parizrama ane purUSArtha, sAdAI ane sevAbhAva rahelAM hatAM. A varSanI vyAkhyAnamALAnA AraMbha sAmavAra tA. 23mI oNgasTane divase thayo tenI pahelAM paMdareka divasa upara pAkistAnI ghUsaNakhoroe kAzmIranA pradezamAM moTA pAyA upara hiMsaka pravRtti sAthe AkramaNa zarU karyuM hatuM. A AkramaNathI kAzmIra pradezanuM saMrakSaNa karavA mATe bhArata sarakArane hiMsaka pratIkAra karavA sivAya bIjo koI mArga na hato. paryuSaNa vyAkhyAnamALA somavAra tA. 30 mI ogasTane divase samApta thaI. tene bIje divase pAstiAne moTI sajAvaTa sAthe pazcima paMjAbamAM chAMba vistAramAM bhArata upara temanA javAthI dezane eka kuzaLa rAjakAraNI puruSanI kheTa paDI che, gujarAte eka samartha sUtradhAra gumAvyo che, paNa bhAvanagara to nadhaNiyAtuM banI gayuM che. anya kSetre temanI khoTa samaya jatAM purAze; bhAvanagarane to temanI paDelI khoTa kadi paNa purAvAnI nathI. baLavantarAya ane sarojabahena sAthe gayAM eTale ekanI pAchaLa anyane AzvAsana ApavA jevuM rahyuM nathI. paNa e kuTuMbanA trIjA avazeSa temanA putra bhAI prabhAkare to mAtApitA eka sAthe gumAvyA che. temanuM du:kha asahya che. teo apaNI UMDI sahAnubhUtinA adhikArI bane che. temane A Apattine pahoMcI vaLavA yogya dhairya prApta thAo evI ApaNI prArthanA hA! lagna tema ja mRtyu ubhayathI joDAyalA baLavantarAya ane sarojabenanuM smaraNa ApaNa sarvane ane pachInI peDhIone kaMI kALa sudhI preraNAdAyI bane!'. paramAnaMda be zAka - prastAva zrI muMbaI jaina dhruvaka saMghanI tA. 27-9 65nA roja maLelI kAryavAhaka samitie nIce mujabanA be zo-prastAva pasAra karyA che :- sva. zrI baLavantarAya mahetA ane sau. sarAjabahena age sapTeMbara mAsanI 19 mI tArIkhe gujarAtanA mukhya pradhAna zrI baLavaMtarAya mahetA ane temanA patnI sau. sarojabahenanuM havAI vimAnamAM mIThApura bAju jatAM pAkistAne karelA havAI humalAnA pariNAme avasAna nipajyuM te aMge zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI sabhA UMDA zeka ne AghAtanI lAgaNI pradarzita kare che. zrI baLavaMtarAya mahetA kAgresanA eka agragaNya netA hatA. temaNe pAtanuM AkhuM jIvana dezanI sevAne samarpita karyuM hatuM. AjhAdI prApta thayA pahelAM dezI rAjyanI prajAnA avAranavAra UbhA thatA praznonA nirAkaraNa pAchaLa temaNe ' pAtAnI sarva zaktionAM yoga Apyo hatA. teA bhAratanI baMdhAraNasabhAnA sabhya, lAkasabhAnA sabhya ane kaoNMgresanA eka vakhatenA mahAmaMtrI hatA. bhAratabharamAM sthapAyela paMcAyatI rAjyanA teo nirmAtA hatA. svarAjya maLyA bAda bhAratanA navaghaDataranI aneka pravRttio sAthe teo saMkaLAyalA hatA. harijana pravRtti ane strIzikSaNa pravRttimAM paNa temaNe mahattvanA phALA Apyo hatA. Ama jIvananI chellI kSaNa sudhI rASTranA kAryamAM temanuM jIvana saMlagna banyuM hatuM ane temaNe Akhare eka zahIdanuM mRtyu prApta karyuM hatuM. A rIte jemanuM jIvana ane mRtyu ubhaya dhanya banela che evA zrI baLavaMtarAya ane temanA jIvana tema ja mRtyunA sahacarI banelAM sau. sarojabahenane A sabhA aMtaranI aMjali arpaNa kare che ane temanA putra bhAI prabhAkara ane anya kuTuMbIjanA pratye A sabhA UMDI sahAnubhUtinI lAgaNI pradarzita kare che. sva. nAnacaMdabhAi zAmajI aMge zrI nAnacaMdabhAI zAmajInA tA. 20 mI ogasTanA roja 90 varSanI paripakava uMmare nipajela avasAnathI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI sabhA UMDA zekanI lAgaNI anubhave che. teo muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA thaI, lagabhaga e samayathI saMghanA sabhya hatA ane varSo sudhI saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya hatA ane e rIte saMghanI kAryavAhImAM temane khUba phALo rahyo hatA. teo samAjanA eka upayogI kAryakartA hatA ane haMmezA navA vicAranA puraskartA rahyA hatA. temanA avasAnathI saMghane eka varSojUnA kAryakara ane sAthInI kheTa paDI che. temanA AtmAne A sabhA zAzvata zAMti Icche che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 11 pracaMDa lazkarI AkramaNa karyuM. AnA paNa bhArate hiMsaka pratikArakaryo che. e sivAya bhArata pAse A AsurI AkramaNane nAthavAnA koI bIjo mArga nahoto, gaI 23mI sapTeMbare yuddhavirAma banne pakSa taraphathI svIkAravAmAM Avyo che. ema chatAM vAtAvaraNamAM azAnti ane yuddhavirAma aMge asthiratA bharI che. ApaNA dezanI A atyAranI paristhitino ullekha karavA pAchaLano mULa hetu eka be muddAo tarapha lakSa doravAnA che. pahelA muddo e che ke, koI paNa mAnava-vyakita temaja mAnava-samAja kevaLa svataMtra (Self-dependent) nathI. te potAnuM jIvana--vidhAna kevaLa svAtaMtra rIte anyanirapekSa rIte karavA dhAre te paNa karI na zake e vAstavika satya che. AgaLanA samayamAM paNa koI paNa deza ke prajA potAnA manamAnyA mArge jIvanavidhAna karI zake evI svataMtra nhAtI. Aje vijJAnanA yugamAM te evI svataMtratA asaMbhavita jevI banI gaI che. amerikA jevI dareka rIte svayaM - paryApta (self-sufficient) kahI zakAya tevI prajAne paNa mahinAo thayAM viyeTa-nAmamAM bhayaMkara yuddha pravRttimAM saMDovAvuM paDayuM che e A vAtanuM udAharaNa che. ApaNI saMskRti adhyAtma- pradhAna che; ApaNI prajAe mAnavatAne poSe ane vikasAve evAM jIvananAM mUlyo svIkAryAM che; 'na verathI vera zame kadApa, averathI vera zame sadAya': evI bhAvanA samagrapaNe ApaNe sevI che. chatAM ApaNA deza jema koI saMdarbha ( Context ) vinA, saMbaMdha vinA, kevaLa zUnya (Vacuum )mAM nathI rahetA - ema rahevuM asaMbhavita che, tema ApaNAM jIvana-- mUlyo ane jIvana-bhAvanAo game teTalAM udAtta ane adhyAtmika hoya tenuM paNa astittva vAstavika paristhitinA saMdarbhamAM ja zakya che, tenA viniyoga dvArA ja emanI caritArthatA che, emanI upayogitA paNa vAstavika paristhitinA saMdarbhamAM ja che. A muddo vyAkhyAnamALAnA AraMbhanA vyAkhyAnamAM zrI DhebarabhAInA viSayanirUpaNamAM spaSTa thayo hato. zrI DhebarabhAInA viSaya hatA, 'ahiMsAkSetre anya--nirapekSa karyuM tva--vicAraNA,' anyAyanA pratikAra karavA e saunA dharma che. e pratIkAra ahiMsA dvArA karI zakAya tema na hoya te hiMsA dvArA paNa karAvA joIe. Aje pAkistAnI AkramaNano pratIkAra ApaNe zastra dvArA karIe chIe te ApaNI AjanI sthitimAM yogya ja che ema zrI DhebarabhAIe kahyuM hatuM. temanuM pradhAna vakatavya ema hatuM ke, mAnavInI utkrAMti pradhAnapaNe ahiMsA dvArA ja thatI AvI che. Aje paNa dezadezanA mAnavamAM samarpaNanI--balidAnanI bhAvanA vyakata thAya che. gAMdhIjInA anuyAyI mArTina lyuthara kIMga ahiMsA dvArA anyAyano pratIkAra karI rahyA che. sAdhya zuddhinI sAthesAthe sAdhanazuddhi paNa Avazyaka che. sAmArthyazALI vyakita samAjane dorI zake - gAMdhIjInI peThe. Aje to spaSTa dekhAya che ke, mAnavanuM antima bhAvi ahiMsAnA Azraya vinA zakaya nathI. paNa sanAtana jIvanamUlyo ane yuga-jIvanamUlyonA paraspara saMbaMdhanuM preraka nirUpaNa zrI manubhAI paMcALI (darzaka)nAM be vyAkhyAnomAM maLyuM hatuM. baMne vyAkhyAnonA viSaya eka ja hatA. "bhAratIya
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prabuddha jIvana ItihAsano pravAha ane bAdhA Ara MbhamAM zrI darzake samajAvyuM ke, saMskRti mAnava mATe che, Itara jIvakoTI mATe nathI; saMskRti AnuvaMzika ( hereditary) nathI, adhigata ( acquired ) che. je saMskRti peAtAnI sAme upasthita thatAM pratibaLAne sAmanA kare te saMskRti jIvanta kahevAya. e sAmano karavAmAM ene jaya maLe ke parAjya maLe ke pachI e pratibaLA sAthe samAdhAna kare e bahu mahattvanA prazna nathI. evA sAmano na kare ane AtmasaMrakSaNanI vRttithI saMkucitatAne apanAve tyAre saMskRti smRtaprAya thaI che ema mAnavuM joIe. ane je saMskRti samAjanA keprajAnA nIcalA tharA sudhI pahoMcI hoya te ja saMskRti sAcA arthamAM saMskRti kahevAya. zrI darzake te pachI bhAratIya ItihAsa ane saMskRtinuM nirUpaNa karatAM kahyuM ke, bhAratIya saMskRti dharma ke adhyAtmapradhAna che. (dharmArthadhAma ) dharmanA pAyA upara ja sAMsArika siddhi ane upayogAnI ImArata caNAvI joIe evI bhAvanA bhAratIya saMskRtio svIkArI che. ItihAsanI daSTie bhAratIya saMskRtinA be vibhAga pADI zakAya: pahelA vedakALathI ke mehanjo daDo saMskRtithI mAMDIne cheka IslAmanA Agamana sudhInA I. sa. 1300 sudhIna gALA: bIjo, vibhAga muslIma AgamanathI mAMDIne Aja sudhInA. lagabhaga 3500 varSanA pahelA gALAmAM vheluM ( challenge) (pratibaLa) Aryoe ahIMnA AdivAsI dAsA upara kareluM AkramaNa A saMskRti - saMgharSamAM Aryoe dasyu saMskRtinA aMzA . potAmAM svIkAryA ane dastuone varNavyavasthAmAM sthAna ApyuM, paNa koI paNa saMskRtinAM pratibaLA ( challenge ) abhyantara hoya, brAhya na hoya tyAre ja enI jIvantatA ane zakitanuM mApa nIkaLe che. evAM Abhyantara pratibaLAmAnuM eka te kSatriya vizvAmitre brAhmaNatvanA peAtAnA adhikAranI sthApanA mATe kareluM AhvAna; bIjuM, vaidika devatAo ane yajJanI praNAlI sAme zrI kRSNe karelA paDakAra; ane trIjuM, jIvanamAMthI hiMsAne dUra karavAnA ane bhUtamAtra pratye karuNAvRtti sevavAnA Adeza ApanAra buddhanuM AhvAna. A traNeya vyakitao samAjanA upalA tharamAM janmI hatI. A AhvAnA bhAratIya saMskRti jhIlI zakI ane Avazyaka pheraphAro karIne e jIvatI rahI zakI. te pachInA purANa - kALamAM bhAratamAM grIka, zaka, hUNa, vagere aneka paradezI jAtio AvI. bhAratIya saMskRtie A navAM baLAne pAtAmAM samAvI lIdhAM. paNa IslAmanA Agamana samaye bhAratIya saMskRti jaDa ane saMkucita banI gaI hatI. navAM pratibaLAnA sAmano karavAne badale kevaLa AtmasaMrakSaNane lakSya mAnI beThI hatI. pUrva baMgALamAM nIcalA varNanA lokoe musalamAna dharma svIkAryo, hiMdu dhame teo gaurava sAthe jIvI zake evI vyavasthA karI ApavA nA pADI. chatrapati zivAjI jeNe rASTranA svAtaMtryane zakaya banAvyuM hatuM, tenA abhiSeka karavAnI brAhmaNAe nA pADI hatI. pezvAone yuddhamAM sahAyatA karanAra marAThAoe yajJopavitano adhikAra mAgyo hato, paNa brAhmaNAe e mAgaNI nakArI hatI! Aje bhAratIya saMskRtie daSTinI vizALatA keLavavI paDaze, saMtAo zIkhavelI 'harinA jana to badhA sarakhA e bhAvanA svIkAravI paDaze; rASTranA saMrakSaNa mATe dariyAI rakSAnI vyavasthA karavI paDaze ane savizeSa te zabda pramANane prAdhAnya ApavAne badAle buddhine prAdhAnya ApIne vaijJAnika daSTi keLavavI paDaze. vijJAna ane jIvanamUlyone hitAvaha samanvaya sAdhavA paDaze. zrI vasantarAva nAragALakare vijJAna ane adhyAtma viSe bolatAM kahyuM ke, AjanI peThe madhyakAlIna yuropamAM paNa evI mAnyatA hatI ke vijJAna dharmanuM adhyAtmanuM virodhI che. yuropamAM carca ane vijJAna vacce jAgelA saMgharSamAM ghaNA vaijJAnikone sahana paNa karavuM paDyuM hatuM. bhArata pradhAnapaNaeN adhyAtmavAdI rahyuM che. chatAM vijJAnamAM paNa ApaNe eTalA ja rasa laIe chIe. mAnavInA sAcA vikAsa to bAhya bhautika siddhionI sAthe RSioe darzAvelI adhyAtmika siddhionA samanvayamAMsadiyanI bhAvanAmAM-vizvamAnavanI bhAvanAmAM rahelA che. A vyAkhyAnomAM, savizeSa to zrI darzakanAM vyAkhyAnomAM, spaSTapaNe tarI Avato muddo e hatA ke bhAratIya samAja ke saMskRtie, cAlu paristhitimAM AvatAM parivartana je je prazno ke koyaDAo UbhA kare te te prazno ke koyaDAonuM nirAkaraNa karavAnA prayatna karyA karyA che; jyAre e pratibaLAno pratIkAra ke nirAkaraNa karavAne badale teNe jaDa ane saMkucita vRtti dhAraNa karI tyAre tenI pragati to aTakI ja; UlaTuM jaDatA vadhatAM samagra jIvana ruMdhAvA mAMDayuM. ahIM ApaNI samakSa prazna UThe che: samAja ke vyaktie jIvana mATe paristhitine anukuLa thatA rahevuM joIe e svIkAryA pachI paNa jIvana eTale zuM? samAja athavA dezanuM jIvana kevaLa Arthika ke rAjakIya ke bhautika pragatimAM bhAgye ja samApta thatuM manAya. * ItihAsane pAne aneka samAjo ane saMskRtionI caDatI paDatInAM varNana vAMcIe chIe. keTalIka saMskRtio teA nAmazeSa banI gaI che : keTalIkanuM lAMbA kALa pachI punarjIvana karAyuM che. kevaLa bhAratIya saMskRti ke vyApaka arthamAM laIe te bhAratIya samAjanuM rUpa badalAyA karyuM che, chatAM svarUpa--enuM antastattva to askhalita ane avikRta rahyuM che ema kahI zakAya. AnuM kAraNa svAmI zrI raMganAthAnaMdajIe tathA zrI darzake jaNAvyuM hatuM tema bhAratIya saMskRtinA kendramAM adhyAtma ( Sprituality ) rahyuM che. svAmI raMganAthAnaMdajIe grIka saMskRtinI sAmAjika-- rAjakIya ( Socio-political ) bhAvanAnI pradhAnatAnA nirdeza ryAM hatA : grIka saMskRtie A baMne kSetrAmAM khUba pragati karI hatI ane peAtAnuM varcasa jamAvyuM hatuM. paNa temAM AdhyAtmika dRSTino abhAva hovAthI samaya jatAM e hrAsa pAmI. bhAratIya saMskRti adhyAtmapradhAna rahI che tene pariNAme bhAratIya vyakti tema ja samaSTinI AdhyAtmika javAbadArI temaja AdhyAtmika pragati-baMne sacavAI zakayAM che. samAja paNa te to vyakitaonA samudAyarUpa che ane vyakitanI zakita-azakita ane vikAsa ke jaDatA upara ja samAjanAM vikAsa ane sAmarthya ke jaDatA ane azakita AvAMbelAM che. apUrNa adhyApaka gaurIprasAda jhAlA zrI amadAvAda jaina yuvaka saMdhanA upakrame yeAjAyelI ryuSaNa vyAkhyAnamALAnA kAryakrama zrI umAzaMkara jozI IzAvAsya : amRta jIvananuM upaniSada AcArya zrI yazavaMta zukala AcAryazrI esa. vI. desAI zrI guNavaMtarAya AcArya tA. 1-10-65 DaoN. bhAgIlAla je. sAMDesarA AcAryazrI puruSottama mAvaLaMkara zrI gurudayAla mallikajI zrI bAbubhAI jazabhAI paTela zrI Izvara peTalIkara munizrI puNyavijayajI zrI amitAbahena mahetA AcAryazrI rajanIzajI zrI utsavabhAI parIkha zrI karasanadAsa mANeka svAmIzrI zaraNAnaMdajI AcAryazrI esa. Ara. bhaTTa mRtyunI vibhAvanA sAMskAra ane saMskRti gujarAtanA ItihAsamAM jaina saMskRtinA phALA Agama-vAcanA lAmata ane lAzikSaNa saMrakRti ane mAnavatA ApaNe kayAM jaI rahyA chIe ? saMskArI jIvana drAmaNa bhagavAna mahAvIra bhajatA satyam zivam suMdarama dharma ane rAjakAraNa vijJAna ane dharma mAnava ahiMsaka samAjaracanA
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 5-10-15 prabuddha jIvana @ purANuM vicAragraMthiothI mukta bane! @ asara vadho limAM jamA thI vAra potAna ("India To-day'e mathALA nIce ' zrImatI vijyA- ughADane prAraMbha ApaNAmAM thayelA jovA Atura chIe te aMgenA lakSmI paMDitanI TAImsa oNpha InDiyAmAM eka lekhamALA pragaTa thaI - buddhipUrvakanA abhigama pratye ApaNA cittane jarUra kendrita karIzuM. rahI che. temAMnA sAtamA haptAnuM mathALuM hatuM "Shake off ApaNI paMcavarSIya yojanAone Azaya, plAnIMga kamizananI Bonds of Old Ties." te haphatAnA amuka agatyanA vibhAgane DepyuTI ceramena yathocita rIte varNave che te mujaba, ApaNA nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. taMtrI) vyakitatvavihoNArka nA faceless mases nA - jIvanamAM rAjayabaMdhAraNamAM vyakata karavAmAM Avela manerane mUrtimaMta kara| mArA dilamAM ane mane khAtrI che ke, bIjA anekanA dilamAM vAne che. samaya jatAM A hetu jarUra saphaLatAne pAmaze. A prakriyA cintA upajAvatI hakIkata e che ke ApaNe bhUtakALanuM kiMmatI evuM bahu dhImI che, kAraNa kejo ke A ke te bAbatamAM puSkaLa dravyanuM ghaNuM gumAvyuM che ane vartamAnamAM raheluM kiMmatI evuM ghaNuM rokANa karavAmAM AvyuM che, ema chatAM paNa, gya mAnavIne taiyAra gheDuM ApaNe apanAvyuM che. AnuM pariNAma ApaNI kamanasIbImAM karavA aMge ApaNuM rokANa bahu alpa che. jyAM sudhI A karavAmAM AvyuM che. jyAM sudhI ApaNA paga purANA khyAlo vaDe jakaDAyelA na Ave, tyAM sudhI ApaNI pragati anivAryapaNe dhImI je hevAnI. che tyAM sudhI vadhAre sArA ane samRddha jIvana tarapha ApaNe gati jema yuddhanI zarUAta mAnavInA manamAM thAya che, tema vahema karI zakIe ema che ja nahi. jyAM sudhI ApaNe mAnIe chIe ane ane pUrvagraho ane temAMthI nIpajatI bIjI aneka aniTa bAbate ApaNAmAMnA sarvotkRSTa mAnavIe paNa ema ja mAnatA lAge che ke paNa mANasanA manamAM ja zarU thAya che. jyAM sudhI A vRttione ApaNA bhAgyanuM AkAzamAM rahelA evA koI sarvazakitazALI adhi sAmane karavAmAM na Ave ane tene nAmazeSa karavAmAM na Ave, devatA niyaMtraNa karI rahela che, tyAM sudhI ApaNe svataMtra mAnavI mAphaka tyAM sudhI navabhAratane pitAne-prakAza ane AzAne saMdezo cetarapha prasArita karavA mATe je prakAranAM strI -puruSanI jarUra che tevAM kadI paNa vicArI ke vatI nahi zakIe. strI-puru ApaNe nirmANa karI nahi zakIe. ApaNI nizALe ane sArUM ane kharAba nasIba hovuM e moTA bhAge ApaNA potAnA kolejonA abhyAsakramamAM A samasyAne pahoMcI vaLe evuM kazuM jovAmAM hAthanI vAta che ane e koI devIdevatAnA hAthanI vAta nathI. AvI samaja ApaNA dezanA lokonA dilamAM jyAM sudhI Uge nahi tyAM AvatuM nathI. bhAratamAM ApaNe e vyakitane "keLavAyelI' lekhIe sudhI ApaNe AgaLa vadhI zakIe nahi. "ApaNe pachAta chIe chIe ke je potAnA nAma pAchaLa e. bI. sI. DI. nA thoDAMka te doSanuM kAraNa ApaNA graha nakSatro nathI, paNa ApaNe te ja chIe.' akSare lagADI zake che. te paradezanI kaI bhASA bolatA zikhyo haze, jyAM sudhI ApaNe A prakAranA mAnasika baMdhanamAMthI mukata na banIe, te aspaSTa evI pragatizIla lekhAtI paribhASAne upayoga karate tyAM sudhI je bhISaNa samasyAo ApaNane cAre bAjuethI gherI rahI haze, Ama chatAM paNa ghaNI vAra te evA jaDa saMkIrNa khyAla dharAche te samasyAo ne ApaNe hala karI zakaze nahi. vato hoya che ke jene te dharmanA nAme oLakhAvate hoya che, paNa bhArata haMmezA parasparavirodhI tene dAkhavatI eka vicitra vastuta: je khyAle tene vArasAmAM maLelI aneka nabaLAIonA ja bhUmi rahI che, ane A bAbata jeTalI rAjakAraNI stara upara najare kevaLa AviSka hoya che. paDe che teTalI anya koI stara upara daSTigocara thatI nathI. ApaNe ApaNe A hakIkata svIkArI che ke Ajane yuga vijJAnapradhAna rASTrIya AyojananA khyAlane svIkAryo che ane A khyAla samAjavAdI che, ane AjanI TekanolaoNjInA kAraNe nirmANa thaI rahelI jIvanarAjayanI kalpanA sAthe pAyAne saMbaMdha dharAve che. Arthika nirbharatAnA paddhatinA navA navA AkArane ApaNe yathAsvarUpe oLakhatA rahevuM mArge laI jatI evI traNa paMcavarSIya yojanAo A dezamAM hAtha paDaze ane ApaNA samayamAM thaI rahelI zodhamAM ApaNe pitAno dharAI cUkI che. ApaNA lake buddhipUrvaka vicAratA thAya ane navI phALe paNa Apavo paDaze. paNa A bAbate dareka strI ane puruSanA navI TekaneoNjIkla-tAMtrika-ze thayA ja kare che evA AjanA cAlu citano eka bhAga banI rahe evuM vAtAvaraNa UbhuM karavAnI yugane anurUpa yojanAo UbhI thAya--vikAsa pAme - A bAbatanI dizAe, haju karavuM joIe teTaluM karAtuM nathI. ' AvazyakatAnuM mahatva ApaNe svIkAryuM che. Ama chatAM paNa je prajAsevaka grAmINa janatA vacce vasIne kAma kare che teo - ApaNe haju paNa grahanakSatranA halanacalanamAMthI mArgadarzana paNa, mane mAluma paDe che ke, te lokone junI vaicArika ghareDamAMthI meLavavAnI ane ApaNA aMgata tema che. jAhera jIvanane te mujaba bahAra kADhavA mATe - e hetuthI ke temane svataMtra rIte vicAra karagoThavavAnI vRttine sevatA rahyA chIe. A bAbatamAM ApaNe aDadhI vAnuM ane potAnI mANIe rajU karavAnuM protsAhana maLe - kaze ja sadI pahelAM jevA hatA temAM haju Aje koI khAsa pharaka paDayo nathI. prayatna karatA hotA nathI. tAjetaramAM, mAro matadAra vibhAga ke jayAM eka vakhata mArA pitAzrI koI mahattvanA mukardamAM aMge alhA- varasAdanA abhAvanA kAraNe duSkALa jevI paristhiti pravartatI hatI te bAdanI bahAra javA mAMgatA hatA. je divase teo nIkaLavA mAMgatA vibhAgamAM pravAsa karatAM, jyAM jyAM huM gaI tyAM tyAM aneka nAnI hatA te divasa, mArAM mAtAjInA abhiprAya mujaba sAre naheAte ane nAnI sabhAomAM bhASaNa ApavAnuM mArA bhAge AvyuM hatuM. mArI AvI salAha mArAM mAtAjIne amArA kuLagora taraphathI maLI hatI. sAthenA sthAnika AgevAnone A varasAdanI taMgI ane bIjI aneka Ane badale bIjA koI divase javuM evI mArAM mAtAjInI IcchA Apattio mATe devadevIonA roSa upara doSane Arepa karatA hatI. A sAMbhaLIne mArA pitAzrI khUba khIjAyA ane temaNe AvA joIne mane bhAre Azcarya thayuM. "ame zuM karI zakIe? A kudaratI vahemo sAme khUba Akroza dAkhavyo. e mukardame jItIne mArA pitAzrI to upara niyaMtraNa karavuM e amArA hAthanI vAta nathI. lokone pAchA pharyA tyAre temaNe mArA mAtAjIne kahyuM ke "mArA abhiprAya rAhata ApavA mATe je kAMI zakaya hoya te badhuM ame karI chuMTIe mujaba A kesamAM huM je moTI kamANI karIne Avyo chuM te rakama chIe........" vagere. je dharmagurue mArA kesa aMge pratikuLa bhaviSya bhAkhyuM hatuM tene ane mAruM kahevuM ema hatuM ke mAnavIe kudaratI tattavo upara virya tenI jevA joSIne beAbarU banAvavA pAchaLa vAparavI ghaTe che." meLavyuM che, ApaNe evA samayamAM jIvIe chIe ke jyAre sarva bAbata A prakAranI hiMmata AjanA jAhera jIvanamAM AgaLa paDatuM sthAna zakya banI che. ApaNe mAgaNI karavI joIe ane vijJAnanI sarva dharAvatAM keTalA mANatA dharAvatA keTalA mANasamAM haze te mAre mane eka prazna che. zodhone upayoga karavo joIe ane te mAraphata ApaNA jIvanane che. Ama chatAM paNa huM AzA sevuM chuM ke ApaNA mAnasane sakhata ApaNA mAnasane sakhata vikasAvavuM joIe. ApaNe ApaNI jAtane AMcako Ape evI koI ne koI ghaTanAo banatI raheze ane ApaNI jAta upara AdhAra rAkhatA zikhavuM je Ie, kAraNa ke jeo ApaNe A vicArajaDatAmAMthI samaya jatAM jarUra UMce UThIzuM, sAcA pitAnI jAtane madada kare che, mAtra temane ja Izvara paNa madada kare che. rAha upara pagalAM mAMDatAM thaIzuM ane ApaNe je navA jIvananA anuvAdaka : paramAnaMda | mULa lekhaka : zrImatI vijayAlakSmI paMDita
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-10-5 kAzmIranA lokamata nirNaya aMge tema che, kSetramAM zuM pAkistAne janamata saMgraha karAvyuM che. AthI e spaSTa che ke janamata saMgrahanI vAtane AgaLa dharIne tenI ADaza zrI jayaprakAza nArAyaNa nIce pAkistAna jammu kAzmIra rAjyane hAIyAM karI javA mATe - e suvidita che ke, kAzmIranuM 1947nI sAlamAM bhArata anavarata yojanAo karatuM rahyuM che." sAthe joDANa thayuM te arasAmAM, te vakhatanuM kSubdha vAtAvaraNa thALe " taduparAnta laMDana khAtenA aNuni:zastrIkaraNane lagatA AndopaDayA bAda, kAzmIre konI sAthe joDAyelA rahevuM e aMge kAzmIranI lananA praNetA ane zAntimArganA puraskartA revaranDa jena kelIse janatAne potAnI IcchA vyakata karavAnI taka ApavAmAM Avaze bhArata - pAkistAna vacce yuddhavirAma thAya te aMge maMtraNA karavA mATe evI paM. javAharalAla naheru taraphathI jAherAta karavAmAM AvI hatI zrI jayaprakAza nArAyaNane nimaMtraNa ApyuM hatuM. tenA javAbamAM ane e vakhatanI salAmatI samitinA TharAvamAM paNa A matalabanuM tA. 22 mI sapTembaranA roja zrI jyaprakAza nArAyaNe jaNAvyuM che ke sUcana raheluM hatuM ane A sUcanane eka yA bIjA AkAramAM "sazastrI ghusaNakherI dvArA kAzmIramAM baLajabarIthI nirNaya levarAamala karIne bhArate pAkistAna sAthe samAdhAna karavuM joIe eve vavAnA pAkistAnI prayAsee sarjelI navI paristhitine jyAM abhiprAya sarvodayI netA zrI jyaprakAza nArAyaNa avAranavAra vyakata lagI vizvamata sArI rIte nahi pIchANe tyAM lagI e prazna aMge karI rahyA hatA. jaNAvatA AnaMda thAya che ke, tAjetaramAM prakAza bhArata-pAkistAna vacce rAjakIya samAdhAnI thavAnI mane koI nArAyaNanA A valaNamAM pAyAne palaTo Avyo che. 18mI sapTembaranA zakyatA dekhAtI nathI." roje paTaNA khAte temaNe nIce mujaba nivedana karyuM che: paramAnaMda : "bhArata ane pAkisatAna vacce zAnti ane samajUtI aMgenI - dhArmikatA AInsTAInanI dRSTie AvazyakatAmAM huM mAre vizvAsa cAlu rAkhIza, kAraNa ke huM samajuM chuM ApaNane jene anubhava thaI zake evI sundara koI cIja ane mAnuM chuM ke Akhare banne dezoe mitrabhAve haLImaLIne rahevAnuM hoya te te (A sRSTinI) rahasyamayatA--Mystery-- che. sAcI che. Ama chatAM pAkistAnane kAzmIranA praznamAM hastakSepa karavAnI taka klA ane vijJAna A rahasyamayatAmAMthI ja janme che. jeo A ApavAmAM AvatI nathI e kAraNathI, jo pAkistAna bhArata sAthe yuddha rahasyamayatAne nathI pIchANatA athavA jemanAmAM ane AnaMda karatuM hoya to huM ema kahIza ke paraspara samajUtI mATe sabuddhi anubhavavAnI zakita ja nathI e loko mATe ema kahevuM paDe ke jAgRta thAya tyAM sudhI ApaNe pratIkSA karavAnI raheze. teo mRtavat che athavA te temanI AMkhe baMdha thaI gaI che. - "paNa sAthe sAthe AjanI paristhitinA saMdarbhamAM mAre e spaSTa A rahasyamayatAnA anubhave ja dharmane janma Ape che, jo ke zabdomAM jaNAvavuM joIe ke pAkistAne ane AkhI duniyAe e thoDuMka tattva temAM bhItInuM paNa che. jene samajavAnI ApaNAmAM samajI levuM joIe ke tAjetaramAM banelI ghaTanAoe sApha karI dIdhuM che pUrI zakita nathI evuM kaMIka astitva dharAve che evuM jJAna e ja ke kAzamIrane prazna e kharekhara koI prazna hoya te te prazna mAtra sAcI dhArmikatAnuM eka ghaTaka tattva che. A arthamAM ane cA ja kAzamIranI janatA ane bhArata sarakAra sAthe ja saMbaMdha dharAve che. A arthamAM huM UMDI AsthAvALAomAMnuM eka chuM. jIvananI zAzvata uparAMta emAM jarA paNa saMdeha karavAnI jarUra nathI ke, bhAratane rahasyamayatA ane satvanuM AzcaryakAraka sAtatya ane prakRttimAM vartamAna netAvarga kAzmIranA praznane evI rIte ukela lAvaze ke jethI vyakata thatA cit tattvanA, alpA5 aMzane samajavAno prayatna jammu-kAzmIranI janatAne pUrNa saMteSa thaze. bhAratamAM lokataMtra che, ATaluM mArA mATe pUratuM che. ApaNA jIvanane artha zuM che? ane pAkistAna jo A bAbatathI dUra rahe che, kAzmIranI bAbatamAM samagra jIvanasRSTine artha zuM che? AvA praznano uttara athavA te janatAnI IcchAone jarUra e Adara thaze ke jevo Adara uttara meLavavA prayatna eTale dhArmika vRtti. tame pUchaze: AvA bhAratanA anya bhAgamAM Aje pravarte che." savAlo pUchavAmAM kaMI mAla kharo ? mAro javAba e che ke je temaNe vizeSamAM jaNAvyuM ke, "A bAbata spaSTa thaI javI joIe koI potAnA tathA bIjAonA jIvanane arthahIna mAne che te du:khI ke A prakana upara pAkistAna AkramanA rUpamAM AgaLa , eTaluM ja nahi paNa, tene jIvavAno adhikAra nathI. AvyuM che ane tenI javAbadArI che ke A humalo te ekadama mAnavInuM sAcuM mUlyAMkana e uparathI thaI zake ke keTale aMze baMdha kare. kAzamIra upara pAkistAne A humale bIjI vAra karyo ane kaye prakAre eNe potAnA "ahaMthI potAnI jAtane mukata karI che. che ane te paNa ghaNA meTA pAyA upara, jemAM tenuM eka ja maMtavya eka tarapha pitAnI vAsanAonI tathA dhyeyanI kSullakatA ane rahyuM che ke te potAnI zakita dvArA baLajabarIthI kAzamIrane jhUMTavI levA bIjI tarapha prAkRtika tema ja vaicArika sRSTinI bhavyatA ane mAMge che. Ama banatA kAzamIranA prazna upara belavAne adhikAra Azcaryajanaka AlhAdakatA-A bannethI mAnavI suparicita che. pAkistAne sadantara gumAvyo che. sRSTimAM je kAraNabhAva otaprota che, te ja vaijJAnikane pAkistAne kAzmIranI janatA upara pharIthI kuThArAghAta karyo Azcarya mugdha kare che. e jANe che ke bhAvI bhUtakALanA jeTaluM ja che. 1947mAM tema ja A vakhate pAkistAna dvArA karavAmAM AveluM agatyanuM ane sunizcita che. naitikatA e vaijJAnikane mana AkramaNa zuM kAzmIranI janatA viruddha nahotuM? zuM e bAbata divyatAnI sAthe saMkaLAyelI koI vastu nahi paNa mAnavatAnI sAthe upara kaI paNa vizvAsa karI zake tema che ke jo A rIte saMkaLAyelI vastu che. mAnavIne samagra prajJAvAda jenI pAse taddana kAzmIrane pAkistAne kabajo meLavyuM hota to tyAra bAda rASTrasaMghane kSullaka ane arthahIna lAge rovI gharAddhanI pratIti ApatA nimaMtraNa ApIne tathA tyAMthI pitAnI senA haThAvIne, tyAMnI jana- prakRtinA niyAmAM je saMvAditA che tenA darzanathI je AhAdamaya tAnI IcchAnI rASTrasaMghanA mahAsaciva dvArA jANakArI meLavavAnI Azcarya thAya che te dhArmikatAnA sAmAnya bhAna karatAM kayAMya pAkistAne koziSa karI hota? te Aja sudhI mAluma paDI zakayuM caDiyAtuM che.. nathI ke je kSetrane AjhAda kAzmIra" tarIke oLakhavAmAM Ave che te AlbarTa AInsTAIna mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, mubaI-. ' mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 REGD.No. B-1266 * *' vArSika lavAjama rUA. 4 T biddha jIvana T prabuddha jananuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 12 , , ke muMbaI, ekabara 19, 1915, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA * - taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA che, "bhArata-pAkistAna saMgharSa ane ApaNuM kartavya che | (sarva sevA saMgha tathA zAntisenA maMDaLa taraphathI gayA sapTembara mAsa daramiyAna, bhArata ane pAkistAna vacce sapTembara mAsanI 23mI tArIkhe zastravirAma jAhera thayo te pahelAM ane te aMge sIkorITI kAunsile sabaranI 19-20 tArIkha ArapAra prastuta zastravirAmanI mAgaNI karato TharAva karyo tyAra bAda ' pragaTa karavAmAM Avela eka mAnI hiMdI pustikA maLI che. A pratika khAsa karIne zAnti kendra, sarvodaya maMDala, khAdI-saMsthAonA sadasyone anulakSIne lakhavAmAM Avela che. te traNa bhAgamAM vaheMcAyelI che. pahelA bhAgamAM bhArata pAkistAna vacce ubhA thayelA saMgharSanA prAraMbhathI 23-9-65nA ; yuddhavirAmanI gAgaLanI ghaDI sudhInA ItihAsane kaDIbaddha ane pramANabhUta TUMka sAra che; bIjA vibhAgamAM prastuta yuddhaparisthiti aMge vaicArika parAmarza, ane nItinirUpaNa karavAmAM AvyuM che. trIjA vibhAgamAM prastuta paristhiti aMge khAsa karIne zAnti sainikone prApta thatA viziSTa kartavya aMge vigatavAra sUcanAo ApavAmAM AvI che. prabuddha jIvananA vAcakone pahelA be vibhAga svacintana mATe upayogI nIvaDaze ema samajIne mAtra e be vibhAgane gujarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) : .. ' ' ' 1. bhArata-pAkistAna saMdharSa ' ' praznonuM samAdhAna carcA-vimarza athavA te paraspara daramiyAnagIrIthI ' ' ' bhArata ane pAkistAna vacce Aje je aghoSita yuddhanI thaI cukayuM che ane jayAre banne dezanA netAoe eTaluM samajavAnI paristhiti cAlu che te aMge mAtra bhArata ja nahi, paNa samasta dUradazitA dekhADI che ke banne dezenuM hita aneka bAbatomAM sAmAnya jagatanA zAtipremI loko svAbhAvika cintA anubhavI rahyA che, banne sAthe maLIne pragati karI zake che, laDIne nahi, tyAre che. AvI paristhitimAM ApaNa sarva zAntisainiko tathA lekasevako banne dezane saMbaMdha sArA pramANamAM sudharyo che ane jayAre paNa mATe jarUranuM che ke te A praznanuM yogya rIte adhyayana kare bannenI sAmUhika pragatinI bAbata tarapha durlakSa apAyuM che tyAre ane akSubdha manathI vicAra kare ke A avasthAmAM temanuM zuM paraspara saMbaMdha bagaDe che ane banne dezene ethI nukasAna thayuM kartavya bane che. ' che. kAzmIrane prazna 1947thI saLagelo che. e samajI levuM joIe pahelAM, pAchaLanA ItihAsa upara ekaMdara najarathI daSTipAta karIe. 'ke A praznanA mULamAM be mAnyatAo vaccenI athaDAmaNa rahelI che - 1, A samasyAnI nADa UMDI che. svarA jayaprApti pahelAM (ka) pAkistAnanI sthApanA dharma anusAra be rASTranA siddhAntanA dezamAM bhedabhAva sArA pramANamAM vadhyo hato, jenAM pramukha kAraNa AdhAra upara thaI che. tenI evI mAnyatA che ke kAzmIranI hatAM : bahumatI dharAvatI muslima janasaMkhyA, tene AtmanirNayanI taka ' (ka) aMgrejonI bhedanIti ApavAmAM AvatAM, pAkistAna sAthe joDAvA mATe taiyAra thaze. bhArata(kha) hiMduone nItivAda ane binasAMpradAyika rAjaya che ane dhArmika AdhAra upara mata-gaNanA, (ga) musalamAnone saMpradAyavAda tene maMja2 nathI. jo matagaNanAnA pariNAme kAzamIranA lake pAki-. 2. AjhAdI te maLI, paNa bhAratanA TukaDA paNa thayA. dezanA stAnamAM javAnuM pasaMda kare che tene artha ema thaze ke muslima jyAM bhAgalA karavA saMbaMdhamAM. e vakhatemAM paNa gAMdhIjI vagere keTalA- paNa haze, dareka muslima rAjayamAM ja javAnuM pasaMda karaze. eka netAone virodha hato. Aja sudhI paNa aneka bhAratavAsI- ane jo evo artha thato hoya te hindustAnamAM rahetA karoDo enA manamAMthI e bhAvanA dUra thaI nathI ke vibhAjanane lIdhe muslimenI niSThAnA viSayamAM saMdeha pedA thavAno saMbhava rahe che. anyAya thayo che. ane e rIte banne dezamAM rahetA alpa saMkhyA dharAvatA samudAya, 3. bhArata sarakAre je ke prAraMbhathI ja pAkistAnanA svataMtra upara eTalI moTI Aphata utaravAnuM jokhama che ke tenI tulanAmAM astitvane avikAra karyo che, kintu keTalAka pAkistAnavAsI Aje cAlI rahelI hiMsA mAmulI murAra thaze.. ' enA manamAM e saMdeha jarUra che ke bhAratamAM keTalAka loka pAki- (kha) A banne dezanI rAjayapa:tiomAM pAyAno taphAvata stAnanA astitvane svIkAra karatA nathI. bhAratanA keTalAka che. bhArata gaNataMtrAtmaka deza che. pAkisatAna lazkarI saramukhatyArasAMpradAyika panI-khaMDa bhArata puna: sthApita karavAnI-dhoSaNAnA zAhI vaDe zAsita evo deza che. be vire dhI rAjapaddhatio jayAre kAraNe temane A saMdeha poSAyA kare che. , ' ' ' paDezI dezamAM pravartatI hoya che tyAre banne vacce je vaicArikanoMdha : svarAjaya bAda 17 varSomAM bhArata ane pAkistAna saMgharSa ubhA thAya che te saMdharSa paNa tenA mULamAM hoya che. . . . ' vacceno saMbaMdha kadi kadi sudharato rahyo che, te kadi kadi bagaDato rahyo , , have ItihAsane AgaLa joIe. che. Aja sudhImAM e banne dezo vacce upasthita thayelA aneka 4. AraMbhamAM kAzmIranA mahArAjAe, pite kyA deza sAthe
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhupta jIvana joDAvA mAMge che te aMge nirNaya karavAmAM vilaMba kyoM. saMbhava che ke teo (ka) nirNaya karavAmAM asamartha hoya. (kha) paristhiti joIne jayAM vadhAre lAbha dekhAya tyAM teo javA cAhatA hoya. (ga) bane tyAM sudhI, potAnA rAjayane teo svataMtra rAkhavA IcchatA hAya. mahArAjAe nirNaya karyo te pahelAM pAkistAne vAyavya sarahada uparathI AfIdI lokone kAzmIra upara mokalyA. A AkramaNa zrInagara najIka pahoMcyuM, evAmAM kAzmIranA mahArAjAe bhArata sAthe joDAvAnI mAMgaNI karatA--IcchA darzAvatA patra upara pAtAnA hastAkSara karyA, akhila bhAratIya koMgresa AjhAdInI laDAInA jamAnA pahelAMthI ema mAnatI hatI ke dezI rAjyonA bhaviSyano nirNaya tyAMnI prajAe karavA joIe, rAjAe nahiM, potAnA A siddhAnta anusAra, mahArAjAnI vinatI bAda paNa, bhArata sarakAre kAzmIranI prajAnA nAte tyAMnI nezanala konpharansa pAse A bAbata aMge saMmati mAMgI, nezanala konphranse potAnA prastAva dvArA bhAratamAM joDAvAnI mAMgaNI karI ane tenA netA zekha abadullAe A mAMgaNI upara sahI karI. tyAra pachI ja bhAratIya senAne kAzmIra tarapha ravAnA karavAmAM AvI. have pAkistAnanI senA khullI rIte bhAratIya senAnA sAmanA karI rahI hatI. e daramiyAna bhArata A prazna saMyukata rASTrasaMghanI sIkyorITI kAunsIla-salAmatI samiti-samakSa laI gayuM. sIyArITI kAunsIlanI daramiyAnagIrIdrArA kAzmIramAM yuddhavirAma karavAmAM Avyo. yuddha-virAma rekhA, e samaye bhArata tathA pAkistAnanI senA jyAM ubhI hatI, tenA AdhAra upara, kheMcavAmAM AvI. Ane lIdhe kAzmIranA 2/3 bhAga bhArata pAse ane 1/3 pAkistAnanA tAbA nIce AvyA. lazkarI daSTithI A rekhA bhAratane pratikuLa ane pAztiAnane anukULa hatI; kAraNa ke temAM UMcA parvatonAM zikharo pAkistAna pAse rahetAM hatAM. jyAMthI koI paNa vakhate teo krusaNakhArI karI zake tema hatuM. - 5. 17 varSa sudhI A samasyA saMyukata rASTrasaMghanI pAse rahI. A daramiyAna saMyukta rASTrasaMdhe evA nirNaya Apyo hato ke pAki stAnanI senA kAzmIra khAlI kare, tyAra bAda bhAratanI senA paNa moTA pramANamAM kAzmIra khAlI kare tenA Antarika rakSaNa mATe Avazyaka sainA rAkhavAnI tene rajA ApavAmAM AvI hatI tyAra bAda kAzmIramAM matadAna levAmAM Ave. pAkistAne A nirNayano amala karyo nahi, ane tethI bhArate paNa potAnI senA tyAMthI pAchI haThAvI nahi. eTale matagaNanAnA prazna ja UThayA nahi, A daramiyAna kAzmIramAM traNa vAra cUMTaNIo thaI, ane A cUMTaNI dvArA cUMTAyelI vidhAnasabhAe bhAratamAM rahevAnA TharAva paNa karyo, bhArata mAne che ke A cUMTaNI dvArA matagaNanA thaI cUkI che ane kAzmIra bhAratanuM abhinna aMga che. Ama chatAM paNa e vAta sAcI che ke bhArata athavA teA pAkistAnamAM jaoNDAvAnA muddA upara A cUMTaNI karavAmAM AvI nahotI ane A cUMTaNImAM pAtiAnanA tAbAmAM rahelA kAzmIranA lokoe bhAga lIdho nahotA. vastuta : AjhAda kAzmIramAM Aja sudhImAM koI paNa prakAranI cUMTaNI karavAmAM AvI nathI. tA.16-10-5 jelamAM rAkhavAmAM AvyA. gaI sAla daramiyAna temane mukata karavAmAM AvelA. teo dilhI tathA rAvalapIMDImAM banne dezanA rASTranetAone maLyA. tyAra bAda teo videzabhramaNa mATe bhAratanI bahAra gayA. videzamAM temanA saMbaMdhamAM je banyuM te kAraNe, jemAM cInI pradhAnamaMtrI cAu-ena-lAya sAthe temanA maLavAnI bAbata paNa hatI, bhAratanI pArlAmenTamAM bhAre prakSAbha pedA thayo, ane videzathI te pAchA AvyA ke tarata ja temane bhArata saMrakSaNa dhArA nIce najarakeda karavAmAM AvyA. . 6. A daramiyAna kAzmIranA pradhAnamaMtrI zekha abadullAne tenA sthAna uparathI khaseDavAmAM AvyA ane 12 varSa sudhI temane A bAjue AjhAda kAzmIramAM tyAMnI sarakAre nImelA traNa rASTrapatione temanA pada uparathI khaseDavAmAM AvyA ane temane jelamAM pUravAmAM AvyA. AjhAda kAzmIranA koi netAe athavA tA koI saMsthAe kAzmIrane pAkistAna sAthe joDavAnI mAMgaNI karI hoya evI ApaNI pAse koI jANakArI nathI. ema chatAM paNa,te barobara evI mAMgaNI karatuM ja rahyuM che ke banne kAzmIranI vacce mukatapaNe javA--AvavAnI sagavaDa hovI joIe ane banne kAzmIrane eka banAvI devA joIe. 7. A sAlamAM kacchanA raNanA jhagaDAnI pachI je samAdhAnI thaI, tethI evuM vAtAvaraNa ubhuM thayuM hatuM ke have kadAca bhAratapAkistAnanI vaccenI bIja samasyAono paNa zAntimaya upAyo vaDe ukela karavAmAM Avaze paNa ema banyuM nahi. 8. kAzmIranI uttara tathA pazcimI sImA upara pAkistAne yuddha--virAma rekhA ALagIne hajAro sazastra lokone mokalyA. i- samAdhAnI pachI taratamAM Ama kema banyuM, A saMbaMdhamAM aneka tarko karI zakAya tema che. keTalAka mukhya tarko nIce mujaba che: (ka) kaccha--raNa--samAdhAnI bhArate kamajorIne lIdhe karI che evuM anumAna karIne A kamajorInA lAbha kAzmIramAM paNa uThAvavAmAM Ave evA vicAra pAkistAnanA hoya, (kha) kaccha-samAdhAnIthI pAkistAnI pradhAnamaMDaLamAM asaMtoSa pedA thayA hoya ane asaMtuSTa tatvone saMtoSavA mATe navA merA ubhA karavAmAM Avyo hoya. (ga) kacchanA mAmalAmAM pAkistAnano pakSa kamajora hoya tathA taTastha paMcanI pAse mAmaleA jAya te pahelAM ja te rIte temAMthI chUTI javA mAMgatuM hoya. (dha) banne deze! vaccenA samAdhAnathI anya keTalAka dezomAM bAdhA pahoMcatI hoya ane tenI preraNAthI A kAravAI karavAmAM AvI hoya. (Da.) kAzmIranA prazna eka vAra sIkyorITI kAunsIlamAM laI javA mATe pAkistAnanI A koziSa hoya. (ca) kAzmIranA saMvidhAnanA zeAdhanadrArA kAzmIrane bhAratanuM aMga banAvavAmAM AvyuM che, jeno virodha karavA mATe pAkistAne A kAravAI karI hoya. (cha) pAkistAnanA manamAM evI mAnyatA hoya ke kAzmIramAM evA saMtApa cAlu che ke jene A bahAnAthI ekadama ugra banAvI zakAya tema che ane Antarika baLavAno AkAra ApI zakAya tema che. pAkistAne A ghusaNakherIne kAzmIramAM ubhI thanArI bagA vatanA AkAramAM raju karI ane ema jaNAvyuM ke AjhAdI cAhatI A prajAnuM samarthana karavuM e amArUM kartavya che. bhArate A AMsaNakhorInI pravRttine rokavAno nizcaya karyo ane te mATe jo Avazyaka hoya. te yuddhavirAma-rekhA ALagIne paNa hyusaNakhorone mArga rokavAnA Adeza pAtAnI senAone
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA: 1-10-15 * prabuddha jIvana . 17 A.. A Adeza anusAra bhAratIya senAe yuddhavirAma- amala karavAmAM Ave ke tarata je vartamAna saMgharSa pAchaLa rahelI rekhAnuM ullaMghana karyuM ane lazkarI daSTipUrvaka keTalIka mahatvapUrNa rAjakAraNI samasyAne ukela lAvavA mATe kevAM pagalAM bharavAM cekIne kabaje karyo. pAkistAne rA nirNayAtmaka laDAI. jItavA tene vicAra karavo ane e daramiyAna A hetu bara Ave te mATe mATe pitAnI purI tAkAtane kAmamAM lagADI. tenI senAe Atura- cArTaranI 33mI kalamamAM jaNAvavAmAM AvyA che te upAya sameta rASTrIya sImA oLaMgIne jammunI hadamAM praveza karyo ane | sarva zAntimaya upAyono pUro upayoga karavA mATe banne sarabhArata-kAzamIrane joDavAvALI saDaka tarapha AgaLa vadhavA mAMDayuM. mAthI kArone sIkayorITI kAunTIla AhavAhana kare che. ' evuM jakhama ubhuM thayuM ke kAzmIra bhAratathI chuTuM paDI jAya ane (Da.) sIkayorITI kAunsIla mahAmaMtrIne prArthanA kare che ke kAzmIra tathA laDAkhamAM raheluM gApaNuM doDha lAkha jeTaluM lazkara teo A prastAvane kAryAnvita karavA mATe pUrepUro prayatna kare che tyAM ja phasAI jAya. A AkramaNanuM jora khatama karavA mATe bhAra- vaDe samasyAne zAntipUrNa ukela Ave ane e saMbaMdhamAM teo tanI senAe AntararASTrIya sImA oLaMgI ane lAhora tathA sIkorITI kAunsIlane pitAne rIperTa prastuta karatA rahe. anuanya sthAnanI dizA tarapha AgaLa vadhI. banne bAjuethI senAe mAna karavAmAM Ave che ke bhArata tathA pAkistAna A TharAvane amuka uparAMta havAI senAene paNa upayoga thavA lAgyo. maryAdAo sAthe svIkAra karI leze. : 9. Aje banne bAjuethI yuddhanI bhASA bolavAmAM Ave 2. vaicArika parAmarza ane nItinirUpaNa che. banne dezanA reDIo tathA akhabAra evA samAcAra Ape che ke jANe pUro nyAya potAnA pakSe che, pUrI jIta pitAnI ja thaI yuddha karavAvALA dezanI janatAe tenuM pariNAma jANI levuM rahI che ane yuddhavirAma tyAre ja thaze ke jyAre tenI taraphathI mUkavAmAM Avazyaka che. tethI tene vAstavatAnuM bhAna thaze tathA e paNa AvelI zarte maMjUra karavAmAM Avaze. banne dezamAM A samasyAne mAluma paDaze ke yuddha aMge zuM zuM sahevAnI taiyArI rAkhavAnI raheze. yuddha dvArA ja ukelavAnI utsukatA najare paDe che. e te jAhera che ke yuddhathI banne dezane apAra hAni thaI rahI che, : 10. saMyukata rASTrasaMghanA mahAmaMtrI yU thAMTa samAdhAna karA tathA yuddha jeTaluM paNa lAMbuM cAlaze teTalI A hAni vadhatI rahevAnI. vavAnA hetuthI pAkistAna tathA bhArata AvyA. temanI pahelI vATA banne deza Aje behada garIba che. potAnI prAthamika AvazyakatAo : ghATonA pariNAmarUpe yuddhariAma siddha thaI na zako. banne dezonA mATe paNa bIjA dezanI sahAya upara temane nirbhara rahevuM paDe netAo sAthe thayele temane patravyavahAra jatAM mAluma paDe che ke che. yuddhathI e deze AthI paNa vadhAre garIba banaze. . yuddhavirAma mATe pAkistAne nIcenI zoM mUkI hatI : yuddhanI vyavasthAmAM je dhana ekabIjAnI saMpattinI barabAdI - (ka) yuddha-virAma bAda bhArata tathA pAkistAnanAM lazkarI karavA mATe kharacavuM paDavAnuM che te dhana vaDe zAtinI avasthAmAM kAzamIramAMthI pAchAM khasI jAya. nirmANanA anekavidha kArya thaI zake che. (kha) jyAM sudhI kAzmIramAM matagaNatarI na thAya tyAM sudhI yuddha jo lAMbu cAle te bane dezanuM naitika stara paNa nIce . saMyukata rASTrane adhIna evI Akro-eziyAI senA kAzmIranI utarI zake che. banne deza AjorarASTrIya kSetramAM pitAnI pratiSThA surakSAnI sArasaMbhALa kare. kheze. e paNa saMbhavita che ke banne dezamAM alpa saMkhyaka - laghu(ga) yuddhavirAma pachInA traNa mahinAnI aMdara saMyukata matI dharAvatA loko-mATe jokhamakAraka sthiti pedA thAya. rASTrasaMghanA. 1949nA pAMcamI jAnyuArInA TharAva mujaba kAzmIramAM yuddha lAMbuM cAlatAM mUlyanA kSetramAM bhAratane adhika nuksAna matagaNanA karavAmAM Ave. thaze; kAraNa ke tene lIdhe-- mahAmaMtrInI prArthanA anusAra bhArata tarata ja yuddhavirAma (ka) sattAnuM kendrIkaraNa thavAno saMbhava rahe che ane temAMthI mATe taiyAra hatuM, paNa tene pAkistAne mUkelI zarte maMjUra nahotI. janataMtra mATe jokhama pedA thaI zake che. bhArata taraphathI evo paNa Agraha dAkhavavAmAM AvyuM ke pAkistAnane | (kha) bhAratanI bairasAMpradAyika sIkayulara-nIti mATe paNa jokhama pedA thavAno saMbhava che. Akramaka tarIke jAhera karavAmAM Ave tathA ghusaNakhorI karavAvALAne ' (ga) bhAratamAM sainikavAdanuM prabhutva vadhavAnI saMbhAvanA rahe che. kAzmIrathI bahAra kADhavAmAM Ave tathA e bAbatanI bAMhyadharI ApavAmAM Ave ke evI dhusaNakhArI bIjI vAra karavAmAM nahi samagra rIte vicAratAM, je mUlyanI rakSA mATe yuddha karavAnuM kahevAmAM AvyuM che te ja mUlyo A yui laMbAtAM jokhamAvAnI Ave. sIkayorITI kAunsIlamAM A bAbatanI carcA cAlI. teNe sapTebaranI 19-20 tArIkha AsapAsa A bAbatamAM nIce mujabane A yuddha lAMbuM cAlatAM mahAsattAo A yuddhathI dUra rahI. TharAva pasAra karyo. :* (ka) sIkayorITI kAunsIla-salAmatI samiti-bane deza pAse * zakaze nahi. pratyakSa athavA te parokSa rUpamAM tee A yuddhamAM pega ApyA vinA nahi ja rahe. AmAMthI vizvayuddha phATI nIkaLamAMgaNI kare che ke budhavAra, 22 sapTembara 1965nA roja bapore vAnI pUrI saMbhAvanA rahe che. mahAyuddhanuM raNakSetra ja mAtra nahi, paNa 12-30 vAgye-bhAratIya samaya anusAra yuddha virAma banne dezo jAhera kare tathA banne dezonI sarakArone anurodha kare che ke zIta yuddhanA pyAdA paNa jo bhArata tathA pAkistAna banaze te ApaNA hAla viyeTa-nAmathI paNa vadhAre kharAba thaI zake che. A tyAra bAda potapotAnI senAne 5 ogasTa, 1965nI badhuM dhyAnamAM letAM atyaMta Avazyaka che ke vidyAtizidha yuddhapUrvanI sthiti upara laI Ave. ' virAma thaI jAya. (kha) sIkayurITI kAunsIla mahAmaMtrIne prArthanA kare che ke yuddha saMbaMdhamAM ApaNI nIti yuddhabaMdhI tathA lazkarone pUrva sthitimAM lAvavAnI samucita dekharekha e spaSTa che ke A yuddha pAkistAna taraphathI bhArata upara lAdavAmAM tathA vyavasthA karavAmAM pUrI sahAyatA Ape. | AvyuM che. cIna jo A vakhate bhArata u ra AkramaNa karaze te* (ga) sIkayorITI kAunsIla anya rASTrone prArthanA kare che ke temAMnA koI evuM kArya na kare ke jethI sthiti vadhAre bagaDe. ' $ A pustikA sapTembaranI madhyamAM prakaTa karavAmAM AvelI che jyAre cInanuM bhArata upara AkramaNa atyanta saMbhavita hatuM ane 23mI ' (gha) sIkayorITI kAunsIla karAve che ke kAunsIlanA 6 sapTe. sapTembarane ubhaya dezoe svIkArele zastra-virAma jAhera thaye nahe. baranA 210mA TharAvanA kriyAtmaka evA pahelA paricchedane jevo bhAvanA rahe che. mUlyonI saMbhAvanA rahe che te ja
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 e barAbara spaSTa thaI "jaze ke A banne dezanuM bhArata virUddhanuM saMyukata kAvataruM hatuM. Ama hovAthI ApaNI nIti kevaLa yuddha virodhanI hoI zakatI nathI. ema chatAM paNa ahiMsaka zAnti-sainikanA nAte ApaNe sIdhA yuddha prayAsAmAM sAmela paNa thaI zakatA nathI. eka bIjI bAbata paNa spaSTa che ke videzI AkramaNana ahiMsaka pratikAra kevI rIte karavAmAM Ave tenuM koI spaSTa darzana ApaNI sAme nathI. A avasthAmAM ApaNI. nIti nIce muja banI raheze: sura vA (ka) dezanI janatAnuM nIti-aurya TakI rahe teno prayatna karavA. (kha) dezamAM azAnti na thAya tenI sAvadhAnI rAkhavI, (ga) sImA-kSetrAmAM sevAkArya; jethI, (1) tyAMnI janatAnA nItidhairya TakI rahe, (2) ahiMsaka pratikAranI zakita saMgaThita bane. (3) vairabhAva na vadhe, jethI samAdhAnI thatAM bhAtRbhAva vadhAvAmAM anukuLatA rahe. (gha) grAmadAna Adi kAryakrama dvArA ahiMsaka saMrakSaNanA kAryakramanI buniyAda rAkhavAmAM Ave. samAdhAna mATe taiyAra rahevuM vizvanA ItihAsanA anubhava che ke yuddha vaDe koI paNa samasyAnuM samAdhAna thatuM nathI. ane bhArata-pAkistAna vacceno jhagaDo to be bhAIo vacceno kauTuMbika jhagaDo che. Ama hovAthI dareka samajadAra AdamI paNa ema ja IcchavAnA ke jaldiI pratyakSa yuddha-virAma thAya ane pachInI vATAghATanuM pariNAma nyAyamukata samAdhAnamAM Ave. A viSayamAM ATaluM dhyAnamAM rAkhavAmAM Ave ke - (ka) kamajora thayA pahelAM samAdhAna karavuM banne pakSanA mATe IcchavAyogya che. kAraNa ke koI paNa pakSanI kamajorInA kAraNe tenA upara baLajabarIthI samAdhAnanI zarto lAdavA jatAM navA saMgharSanAM bI vAvavAmAM Ave che. (kha) yuddha-virAmanI sAthe kadAca Aja ne Aja ApaNe samasyAnAM ukelanI koI zartane joDIe nahi, paNa yuddha-virAma thavAthI bhaviSyamAM samasyAnA ubhayasaMmata ukelanA mArga khulI zake che. (ga) vizvanA adhikAMza, vicArako saMdhinA pakSamAM che, je pakSa rAmAdhAna mATe adhika sakriyatA dekhADaze, te pakSa anya rASTronuM adhika samarthana pAmaze. (gha) samAdhAna karavAnA utsAhamAM mULa tatvo sAthe bAMdhacheDa karavI na ghaTe, kAraNa ke yuddha-virAmanA tAtkAlika lAbhamAM bhaviSyamAM moTA yuddhanAM bI vAvavAnuM paNa jokhama raheluM che. (tyAra bAda 'zAntisenA zuM karaze?" tathA 'zAnti senA samiti. sarvodaya maMDaLa, jillAsaMgaThThana tathA zAntikendra zuM kare' e mathALA nIce te te saMsthAenA viziSTa kAryane anulakSIne vigatavAra sUcanAo A pustikAmAM karavAmAM AvI che, je ahiM ApavAnI jarUra nathI. antamAM nIce mujaba upasaMhAra karavAmAM Avyo che. . upasaMhAra AjanI paristhitimAM ApaNA zAnti-sainiko upara eka vizeSa javAbadArI AvI che. ApaNe A yuddhanA vAtAvaraNane badalIne sthAyI ane nyAyasaMgata zAnti pedA karavI che. Aje jyAre cAre bAju senAvAdanA rUvAba vadhI rahyo che tyAre tene virodha na karatAM, dezanI sAmAnya nAgarikonI zakita jagADavI che, je zakita ahiMsaka zakita ja hoI zake che. ApaNI maryAdita zakitao AjanI paristhitimAM pedA thanArA hareka prakAranA kAryakramamAM lAgu na karatAM, zAntirakSA ane zAnti-nirmANanI pravRttiomAM ApaNI zakita kendrita karavI ghaTe. bhAvI prajA ApaNA mATe bhale ema kahe ke ApaNe ApaNA prayAsAmAM asala rahyA, paNa koI ApaNA mATe ema na kahe ke ApaNe prayAsa paNa nahoto karyo. nArAyaNa desAI akhila bhArata zAMti-senA maMDaLa rAdhAkRSNa sarvasevAsaMgha tA. 16-10 prakIrNa noMdha bhArata - pAkistAna saMgharSa aMge sarva sevA saMgha ane zAMtisenA nIti maMDaLanI je pustikAno upara anuvAda ApavAmAM Avyo che temAM bhArata ane pAkistAna vacce cAlI rahela yuddha--paristhiti aMge sarva sevA saMgha ane zAMtisenA maMDaLanI nIti zuM haze te aMgenuM nirUpaNa karatAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "e spaSTa che ke A yuddha pAki stAna taraphthI bhArata upara lAdavAmAM AvyuM che. ... Ama hovAthI ApaNI nIti kevaLa yuddhavirodhanI hoI zakatI nathI. ema chatAM paNa ahiMsaka zAMti-sainikanA nAte ApaNe sIdhA yuddhaprayAsomAM zarIka paNa--sAmela paNathaI zakatA nathI. eka bIjI bAbata paNa spaSTa che ke videzI AkramaNano ahiMsaka pratIkAra kevI rIte karavAmAM Ave tenuM koI spaSTa darzana ApaNI pAse nathI." Ama jaNAvIne dezanI janatAmAM nItidhairya TakI rahe, dezamAM azAMti na thAya ane sImA kSetramAM vasatI janatAnI paNa dhRti jaLavAI rahe evAM keTalAMka kAryA hAtha dharavAnA zAMti-sainikone anurodha karavAmAM Avyo che. A nItinirUpaNamAM eka bAjuethI vartamAna yuddhano virodha nahi karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM che ane bIjI bAjue ahiMsAnA siddhAMtane dhyAnamAM rAkhIne sIdhA yuddhaprayAsomAM bhAga nahi levAnuM kahevAmAM AvyuM che. A kAMIka parasparavirodhI vAta jevuM lAge che, vaLI zAMtisainika mATe sIdhA yuddhaprayAsAmAM bhAga levAnA prazna ja upa sthita thatA nathI. ema chatAM temanA aMge AvuM kaDhaMguM vidhAna karavAnI jarUra zuM hatI te samajAtuM nathI. A rIte A nItinirUpaNa eka prakAranI saMbhrAnta vicAraNA upara AdhArita hoya ema jaNAya che, vastuta: pAkisatAnanuM bhArata uparanuM AkramaNa bhArata mATe eka meTuM sAmudAyika aniSTa pedA thayuM che ane tenA mukAbalA bhAratanA prajAjanoe karavA ja joIe. e viSe be mata che ja nahi. have A mukAbalA eTale ke sAmudAyika pratIkAra be rItanA kalpI zakAya : ahiMsaka ane hiMsaka. ahiMsaka evA sAmudAyika pratIkAra ApaNane sUjhatA nathI eTale ke ApaNA pUratA zakaya nathI. to pachI AjanA sAmudAyika hiMsaka pratIkAramAM ApaNe potapotAnI yogyatA ane zakayatA pUrato sAtha ApavA joIe e eka ja vikalpa ApaNane prApta thAya che. sazastra-sainikanA nAte A yuddhamAM bhAga letA javAne sIdhA yuddha - prayAsamAM sAtha Ape. zAMti sainikanA nAte athavA to eka sAmAnya nAgarikanA nAte A yuddhamAM bhAga letAM bhAI baheno prastuta pratIkArane lagatI ane ema chatAM sIdhA yuddha prayAsa sAthe saMbaMdha niha dharAvatI evI saMrakSaNAtmaka tathA dhRtirakSAlakSI aneka pravRttiomAM sAtha Ape. AjanA sarva svIkRta hiMsaka pratIkAranI bAbatamAM ahiMsA zabdane aprastuta rIte saMDovIne prajAmAnasamAM saMbhrama ke vibhrama pedA karavA te yogya nathI, eka bIjI bAbata: upara jaNAvela nIti yuddha avirodhanI eTale ke kevaLa nakArAtmaka che, yAre temanAmAMnA ja eka zrI yuprakAza nArAyaNa je eTalA ja ahiMsAvAdI ane yuddha-virodhI che temaNe peAtAnA tA. 19-8-'65nA nivedanamAM spaSTa jaNAvyuM che ke " atyAre je paristhiti che temAM bhArata sarakAranuM kartavya spaSTa che ke pAkistAna taraphathI UbhA thayela A khatarAne peAtAnI pUrepUrI zakti sAthe khALavAno prayatna karavA. A uddezanI pUrti mATe atyAra sudhImAM je pagalAM bharavAmAM AvyA che tenuM huM pUrNa samarthana karUM chuM." ane e ja vicAra ane valaNanuM temanA 17-9-'65 nA nive danamAM puna: samarthana karavAmAM AvyuM che. jayaprakAzajInA A spaSTa
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.16-10-15 prabhupta jIvana valaNane dhyAnamAM laIne AjanA bhArata - pAkistAna saMgharSa aMgenA parasparavirodhI dekhAtA, DhIlA ane anya janonA manamAM guMcavADo pedA karatA valaNane sarva sevA saMgha ane zAMtisenA mAMDaLanI nIti ghaDanArA mitrA vadhAre susaMgata, spaSTa ane sacoTa banAve evI mArI temane namra prArthanA che. uparanI AleAcanA drArA ApaNe ema siddha karyuM ke pAkistAnanA anyAyabharyA AkramaNa sAme bhArata je saMrakSaNAtmaka pratikramaNanI nIti akhatyAra karI rahela che temAM, sAmudAyika ahiMsaka pratIkAranA abhAvamAM, bhAratavAsI sau koIe hiMsA - ahiMsAnA guMcavADAmAM na paDatAM bane teTalA sakriya sAtha ApavA joIe. A vyApaka vidhAnamAM mAtra eka apavAda svIkAravA jarUrI lAge che ane te evI vyakitao aMge ke jemane mana pUrva saMskAronA kAraNe, UMDI dhArmika mAnyatAnA kAraNe athavA teA sudaDha ahiMsAniSThAnA kAraNe mAnavahatyA saMrva. koI saMyogAmAM atyanta niSiddha ane lagabhaga azakaya jevI che, ane te kAraNe jemanA mATe sIdhA yuddhaprayatnomAM bhAga levAnuM zakaya nathI. AvI vyakitao bhale yuvAna ane sazakata hoya to paNa temane sIdhA yuddha - prayatnomAM bhAga levAnI pharajathI mukata rAkhavI ghaTe. Ama chatAM paNa, Aje anivArya banelA sAmu-. dAyika saMrakSaNAtmaka pratIkAranI paristhitimAM, AvI vyakitaoe sIdhA yuddhaprayatnothI Itara evI aneka pUraka pravRttio jemake prajAnuM saMrakSaNa, zAMti tema ja kRtinI rakSA, suzruSA, sArasaMbhALa, nirAAitAnuM dhAraNa poSaNa vagera--AvI pUraka pravRttiomAM potAthI banato sAtha tema ja sahakAra Apave ja joIe. AjanA rASTravyApI yuddhasaMkaTamAM ahiMsAnA oThA nIce kevaLa niSkriya banI besavAnA koIne paNa adhikAra hoI na ja zake. ApaNAM sanAtanuM jIvanamUlyo na bhulIe! rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNana pUrva yuropa ane IthIpiyAnA be eka aThavADiyAnA pravAse jaI rahyA hatA tenA AgalA divasanI sAMje dilhI khAtenA oNla inDiyA reDio dvArA prasArita karavAmAM AvelA saMdezA dvArA, cAlu oNkaTobara mAsanI bIjI tArIkhe gAMdhIjInA janma divasa hatA tene anulakSIne, je juvAne e ApaNA dezanA rakSaNArthe peAtAnA prANanI Ahuti ApI hatI ane jeo bhArata pAkistAna vaccenA yuddhanA kAraNe ghAyala thayA hatA temanA smaraNamAM pUjA upAsanAnA sarva dhArmika ke sthaLAe sAmudAyika prArthanA yojavA rASTrapatie anurodha karyo hato ane vizeSamAM jaNAvyuM hatuM ke "ApaNe A divase theDI ghaDI mATe yuddhanA dhamadhamATa ane tApAnI garjanAthI aLagA banavuM joIe. aMtarmukha banIne adyatana paristhiti ane temAMthI mAnavInA utthAnanI - sAmudAyika sudhAraNAnI - zakyatAo viSe ciMtana karavuM joIe. ApaNane e bAbatanuM smaraNa rahe ke bhAratane mahAna Adarza AdhyAtmika meAkSane ane mAnava samAjyApI prema ane maitrInA che, AjanI duniyAne cotaraphathI AvarI rahelI dropamansuranI AMdhInA dabANane vaza thaIne ApaNA Adarzo ane bhAvanAone ApaNe bUjhAvA devA na joIe. ApaNe Atmavijaya ane svArpaNa vaDe A Adarzane pahoMcI vaLavAnA prayatna karavA joIe. ApaNe hindu, musalamAno, zikhA, bauddho, khristIo, yahudIo ane pArasIo vacce bhaya ke dabANa vaDaeN nahi, udAsInatA ke upekSA varDa nahi, paNa sakriya sahakAra dvArA saMvAditA sAdhIne ekatA sthApita karavA, sudaDha karavA prayatna karavA joIe. e divasa mATe ApaNe prArthanA karIe ane kriyAzIla banIe ke jyAre sarva rASTronA ane sarva saMpradAyanA mAnavIo zAMti ane sadbhAvapUrvaka ane sagAM bhAI - baheno mAphaka haLI maLIne sAthe rahetA 'thAya. (al 19 "huM" AzA rAkhuM chuM ke ane IcchuM chuM ke 'A oNkaTobaranI bIjI tArIkhane prArthanA ane zubhasmaraNanA dina tarIke ApaNe manAvIe ane ujavIe." : zAstrIjInuM dila kema bharAI AvyuM? tA. 8-10-965nA roja bhAratanA mahAmamAMtyu lAlabahIdura zAstrIne eka patranA pratinidhie aneka praznomAM eka prazna nIce mujaba pUchyA hatA :- prazna : mAro chello prazna. zAsrIjI jarAka aMgata jevA che. amArA vAMcavAmAM AveluM ke vartamAna yuddhI kaTokaTInI kSaNe Apa lokasabhAmAM ekadama lAgaNIvaza banI gayA hatA, trApanuM dila bharAI AvyuM hatuM ane DusakA bharavA lAgyA hatA. A aMge keTalAka briTiza ane amerikana chApAvALAoe khevI TIkA karI hatI ke Ape ema karyuM, kAraNa ke Apa yuddhavirAmane Adeza ApavA IcchatA nahAtA. AmAM zuM satya che te ApanI pAsethI huM jANavA IcchuM chuM. uttara : pArlAmenTamAM e divase lAgaNI vaDe ma dila bharAI AvyuM hatuM e tadana sAcuM che, paNa tene ApaNA vijaya sAthe athavA to zastravirAmane sAMmati ApavA sAthe je saMmati e vakhate svecchA pUrvaka pAI paNa cUkI hatI - kA ja saMbaMdha nahetA. e kaTokaTInI ghaDie mArUM dila bharAI AvyuM tenuM kAraNa e hatuM ke e samaye ApaNA javAnonI--mRta tema ja jIvaMta bannenI- dezAbhimAna, zaurya, hiMmata ane AtmabalidAnanI mRta mArI AMkha sAme taravarI rahI hatI. je zahero upara pAkistAnI bAMbagAione varasAda varasAvavAmAM AvyA hatA e amRtasara jammU ane bIjAM zaheronI nAgarika vastI upara A yuddha je ruNAjanaka hArata sarajI hatI tenA vicAra karatA hatA. dezAbhimAnanI paribhASAmAM yuddhanI koI upa yuktatA haze, paNa temAM nirdoSa mAnavIonA bhAge AvelA bhayaMkara yAtanAo antargata thayelI che. tyAra bAda meM IpitAlAnI mulAkAta lIdhI che. ahIM yuddhe sarajeluM bIjuM ja citra - yAtanA ane gauravanuM - me nihALyuM A javAnA jeTalA yuddhakSetra upara teTalA ja ispitAlanA bIchAnA upara zistabaddha sainikonI mAphaka vatI rahyA hatA. na me koIne raDatA joyA, na meM koIne AMsu sAratA joyA, paNa mane mAtra vilakSaNa dhRti ane zistabaddhatAnAM darzana thayAM. prazna : zAstrIjI e barobara che. prajAe AAmAMthI zuM badha levAnA che? uttara : mAre kahevuM joIe ke ApaNA lazkarI daLanA adhi kArIoe ane javAnoe AkhA rASTra upara eka evA dAkhalA besADayo che ke jeNe ApaNA dezabaMdhuonA dilamAM krAMti pedA karI che . " ApanA deza ke liye karege yA mareMge" e lokanArAnA kharo artha zuM che tenuM temaNe ApaNane purUM bhAna karAvyuM che, ane A dezAbhimAnanA, nirbhayatAnA, zistabaddhatAnA ane eka tAne bhAva bhAratanA pratyeka nAgarikane preNA Ape che. ApaNA. sazastra daLAe doravaNI ApI che. lokoe temanA preraka daSTAMtane anusaravuM ghaTe. " pazubalinA virodhamAM kalakattA khAte yojAyI patimabhA klakA khAte tA. 8-8-65nA roja mu,i santabAlajInI sAnidhyamAM tathA DaoN. tripurAri cakravatInI adhyakSatAmAM pazubaliniSedhaka samiti dvArA, kalakattAmAM vasatA khyAtanAma paMDitAnI eka sabhA yojavAmAM AvI hatI. A sabhAnA svAgatAdhyakSa zrImatI
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ R jIr citritAdevI hatAM. A sabhAmAM devadevIo samakSa apAtA pazubali saMbaMdhamAM vivecanA thayAM hatAM. moTA bhAganAM vivecana pazubali virUddhanAM hatAM, paNa emAM eka paMDita evA paNa hatA ke jemaNe pazubalinuM dharmazAstronA ullekhapUrvaka joradAra samarthana karyuM hatuM. A sarva carcAvicAraNAne upasaMhAra karatAM munizrI' 'satabAlajIe jaNAvyuM hatuM ke "A viSayamAM kharI rIte hRdayaparivartananI jarUra che, e parivartana mATe jijJAsAnI ghaNI jarUra che. jayAM jijJAsA na hoya tyAM hRdayaparivartana zI rIte thaI zake? je loko zAstrathI pazubila siddha karatA hAya che temanAmAM jijJAsA na hArye te temane game teTalA zAstrArthathI paNa saMtoSa thavAnA nathI. ApaNe evI paMDitasabhA paNa yojavAnuM vicArI zakIe ane temAM zAstranI daSTie A praznanI carcA karavA paM. ramAkAnta zAstrI, vagere taiyAra ja che. paraMtu ekAnta pUrvagraha hoya to temAM vitaMDAvAda ane kaTutA sivAya bIjuM kazuM pariNAma AvavA saMbhava nathI. kharUM jotAM satvaguNapradhAna loko mATe. hRdayaparivartananI prakriyA kAragata thaI zake che. je loko ro guNI ane tameguNI che temane badalavA mATe temanA upara sAmAjika dabANa ane kAyadAdrArA rAjakIya dabANa e bannenI jarUra che. ghaNA vidvAno ane paMDitAnA pazubalivirodhamAM abhiprAyA maLyA che, jemAM eka khabara e paNa maLyA che ke, hamaNAM pahelI oNgasTe kAlI mAtAnA maMdira upara, je vIjaLI paDI te amaMgaLa sUcave che ane te ema sUcave che ke have pazubila devIne pasaMda nathI; te aniSTasUcaka che ane ene baMdha karavuM joIe. AzA che ke ApaNA prayatno saphaLa thaze." ** A paMDitasabhAmAM nIce mujabanA TharAva pasAra thayA hatA:"munizrI saMtabAlajI mahArAjanA sAnnidhyamAM ane DA. tripurAricakravartInI adhyakSatAmAM kacchI jaina bhavanamAM pazubaniSedhaka samiti dvArA Ayojita A paMDitasabhA dharmanA nAme devadevInI AgaLa thatAM pazubalidAnA prati tIvra aMtaravedanA pragaTa kare che. dareka dharma mAnavajAtine ahiMsA tarapha prere che. dareka dharmamAM devadevInI pUjA ane sAtvikatA vadhAravA mATe che, ghaTADavA mATe nahIM. eTale devadevInI AgaLa thatuM pazubali vilaMba baMdha thayuM joIe. A ja saMdarbhamAM kAlIghATanI sevAyata kamiTI ane Tempala kamiTI ane ene lAgatAvaLagatA bhAIbahenone A sabhA hArdika vinaMrtI kare che ke teo havethI jagajajananI kAlImAtAnA mandiramAM divyatA vadhAranAra sAttvika bali ja dharAve. ' A rIte kalakattAnA kAlImAtAnA maMdiramAM varSothI cAlI rahelA pazubilane aTakAvavAne lagatA munizrI santabAlajInA prayatna chellA `savA doDha varSathI ekasarakho cAlu che. A aniSTa rUDhIne nAbUda karavAno AdhAra, muni saMtabAlajI jaNAve che ke te mujaba, baMgALIprajAnA hRdayaparivartana upara rahelA che ane je prajA sadIothI mAMsAhArI ane je prajA pazubalinI prakriyAne kaMIka kALathI dharma sAthe joDatI AvI che temanA hRdayanuM parivartana karavuM azakaya nahi te atyaMta muzkela che. temAM munizrIne aMtima - saphaLatA maLe ke nahi e judA prazna che, paNa je prakAranI tamannA ane tIvratAthI teo A bAbatane lagatuM AMdolana calAvI rahyA che, samajAvaTanuM kArya karI rahyA che, tenuM pariNAma aneka bhAI - bahenone -pazubalithI vimukha banAvavAmAM AvI rahyuM che emAM koI zaka nathI ane A mATe temane jarUra dhanyavAda ghaTe che. Akhare aniSTa dUra thavAnuM haze to te AmajanatAnAM moTA pAyAnA vicAraparivarta nathI ja thavAnuM che. te A dhyeya siddha karavA mATe muni saMtabAlajI sUcave che tema hAlanA tabakke - jyAM sudhI moTA pAyAnuM mataparivartana na thAya tyA~ sudhI kAyadAnuM avalaMbana levAno vicAra karavAmAM na Ave e khAsa jarUrI che, kAraNa ke Ama karavA jatAM navA saMgharSa pedA thAya che, AvA kAyadAne amalI banAvI zakAtA nathI ane je dhArmika aniSTanI jaDa nAbUda karavA mAMgatA hoIe te jaDa vadhAre UMDI pese che ane pariNAme rokavA dhArelA 1 anarthane vadhAre uttejana maLe che. nana tA. 16-17ma ane e paNa jaNAvavuM jarUrI che ke mAtAjInA maMdira upara vIjaLI. paDavAne pazubali saMbaMdhamAM mAtAjInI IcchA sAthe joDavI elokonA bheALapaNano khoTo lAbha uThAvavA barAbara che. AvI ghaTanAnA ema paNa artha besADI zakAya ke AvI ghaTanA pazubali virUddha cAlI rahelA AMdolana sAme mAtAjIne kopa darzAve che. AvI dalIlo karavAthI be ghaDI sAmAnya loko bhALavAya, paNa samaju loko AthI kadi paNa chetarAtA nathI. A viSayamAM kharo mArga lokonA dilamAM karuNA jAgRta karavAnA ane temanI buddhimAM dharmane lagatI sAcI samajaNa pedA karavAnA che. jyAre temanAmAM karuNA ane viveka pUrA pramANamAM jAgRta thaze tyAre pazubali jevI adharmamaya ane krUratAbharI rUDhio eka divasa paNa nabhI nahi zake. anAjanuM utpAdana paramAnaMda (tA. 5-10-1965 nI rAtre AkAzavANI muMbaI kendra uparathI prasArita karavAmAM Avela vArtAlApa oNla InDiyA reDiyonI anumatipUrvaka nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI ) anAjanuM utpAdana vadhAravAnuM sUtra, videzI zAsana hatuM tyAre, khUba sAMbhaLyuM ane Aje svataMtra bhAratamAM paNa enuM e ja sutra " vakhatovakhata sAMbhaLavAmAM Ave che. bIjA vizvayuddha vakhate anAjanI achatanuM bhayaMkara pariNAma paNa ApaNA deze bhAgavyuM che. ItihAsakAro lakhe che ke e vakhate ekalA baMgALa IlAkAmAM ja lAkho loko bhUkhanA mAryA mRtyune zaraNa thayA hatA. Aje jyAre comerathI yuddhanAM nagArAM vAgI rahyAM che ane dezanA duzmanA enI melI murAda bara lAvavA mATe tareha tarehanA paDyA gAThavI rahyAM che tyAre anAjanI achatano prazna ApaNI saMrakSaNa haroLanI eka nabaLI kaDI jevA banI rahyo che, ApaNA deza khetIpradhAna deza gaNAtA hovA chatAM anAjanI bAbatamAM ApaNe svAvalaMbI nathI e hakIkatanA sau koI svIkAra kare che ane tethI ja anAjanA praznane ApaNe rASTranA prANaprazna gaNyo che. anAjanA praznanI A prakAranI gaMbhIratA samajIne dezanI sarakAre tenA ukela mATe keTalAka nAnA moTA prayatno karyA che, chatAM temAM joIe teTalI saphaLatA prApta thaI nathI. ' ane Aje svAtaMtryaprApti pachInA aDhArame varSe paNa ApaNA svAmAnapriya rASTrane muThThI dhAna mATe paradeza tarapha AzAbharI mITa mAMDavI paDe che. paradezeAmAMthI meLavelI madada pachI paNa pUrI khAdha pUrAtI nathI, mULa prazna ukelAtA nathI tyAre keTalAko dezamAM vadhatA jatA vastI-~~ vadhArAne anAjanI achatanuM eka kAraNa gaNAve che. A vAta thADA aMze sAcI che, paNa phakata vastIvadhAro rokavAthI ja anAjanI khAdha pUrAze ema mAnavAne kaMI ja kAraNa nathI. anAjanI achatanuM mULa kAraNa to e che ke videzI zAsanakALa daramiyAna ApaNA dezanI jamInanI yogya mAvajata thaI nathI, jenA lIdhe jamInanA kasa uttarottara ochA thatA rahyo che. ApaNI eka kahevata che ke - kheDa, khAtara ane pANI, dhAnane lAve tANI. A kahevata pramANe joIe te dezanI parAdhInatA vakhate ApaNAM durbaLa kheDUto pAse jamIna kheDavAnA pUratAM sAdhano ja nahotAM rahyAM tyAM jamInane khAtara ke pUratuM pANI ApavAnI vAta ja azakaya hatI. A viSama paristhitie ApaNane akaLAvyA che ane sajAga paNa karI dIdhA che, ane tethI ja jamInane phaLadru 5 ane satvavAna banAvavAnA tathA kheDUtone khetInAM sAdhano vagere bAbatamAM saMpanna banAvavAnI dizAmAM cAkkasa prayatno thaI rahyA che. ApaNe joIzuM ke ApaNI pahelI, bIjI ane trIjI paMcavarSIya yojanAmAM A badhI hakIkato para vizeSa dhyAna ApavAmAM AvyuM che. anAjanA utpAdananA mArga saraLa bane ane kheDUtone khAtara, pANI ane khetInAM sAdhanA sahelAIthI maLe e mATe nadIonAM nIra nAthIne dezanA judA judA bhAgamAM jaLabaMdho bAMdhavAmAM AvyA che ane tyAMthI nahero vATe khetaromAM pANI pahoMcADAI rahyuM che. rasAyaNIka
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10-65 pramukha jIvana 1 khetInAM sAdhano vasAvavA mATe lona tagAvI ane sahakArI be kapAta karAvI zakyA chIe. paNa je anAjane maeNce naLAI batAvIzuM ApaNI e jIta ApaNI lAcArImAM pheravAI jaze. rokaDa dhirANAnI rAhata paNa kheDUtone apAI rahI che. A badhAnuM suMdara pariNAma varSo varSa vadhatA jatA anAja utpAdananA AMkaDA jANI zakAya che. parathI AgaLanA varSonA AMkaDAo bAjue rAkhIne 1964-65 nA hisAbI varSanA anAja utpAdanane ja dhyAnamAM laIe te gayuM varSa ApaNA khetInA utpAdana mATe AzAjanaka ane utsAhapreraka banyuM che. 1964-65 mAM phakata anAjanuM ja utpAdana ATha karoDa ane ATha lAkha Tana thayuM che jyAre te pahelAMnA 1963-64mAM te ATha karoDa ane eka lAkha Tana para hatuM, te pahelAMnAM varSomAM tenAthIya ochuM hatuM. A prakAranA utsAhathI prerAIne cAthI paMcavarSIya yojanAne aMte lagabhaga bAra karoDa Tana anAja utpAdana karavAnA lakSyAMka vicArAI rahyo che. anAjanuM utpAdana vadhAravAnA AvA saMkalpanI siddhi mATe sarvanA sahakAranI AvazyakatA rahe che. kheDUtonAM eka varganA ane keTalAka kheDUta hitecchuonA evA khyAla che ke, kheDUto anAjanAM utpAdana mATe je zrAma le che tenA pUrA badalA kheDUtone maLato nathI eTale ke anAjanAM yogya bhAva upajatA nathI. pariNAme keTalAka kheDUto rokaDIo pAka levA tarapha vizeSa vaLyA che. A svAbhAvikatAno svIkAra karIne sarakAre ane samAje kheDUtone haiyAdhAraNa ApavI joIe ke kheDUtone tenAM kAmanA yogya badalA maLe te rIte anAjanAM bhAvAnuM dhAraNa jaLavAI raheze, sAmAjika nyAyanA siddhAMtone varelI sarakAra tema ja samAja pAse kheDUto ATalI apekSA rAkhe to te ayogya nahi gaNAya--asthAne paNa nahiM lekhAya. A rIte kheDUtomAM vizvAsa ane utsAha pedA karIzuM tA * anAjanuM vAvetara jarUra vadhaze. kheDUto paNa rASTra pratyenI potAnI pharaja adA karavAmAM pAchA nahi paDe. paNa kheDUtone sAcI paristhitinI jANa karavAnuM kAma kevaLa sarakArI adhikArIo para cheDavAnuM nahi pAlave. tenI sAtheAsAtha nAgarika saMrakSaNa samiti ane gRharakSaka daLanAM sabhAsado paNa joDAya te sArA pariNAmanI vizeSa AzA rahe che. A take dezanA tamAma rAjakIya pakSanA kAryakara bhAI-bahenane paNa apIla karavAnI che ke jema videzI AkramaNanA sAmanA karavA mATe ApaNe sau khabhekhabhA mIlAvIne kArya karIe chIe tema anAjanI achatanA praznane rASTrIya saMkaTa gaNIne tenA mUkAbalA karavA mATe saMyukata rIte ane eka avAje prayatna karIzuM to dezamAM navI havA nirmANa thaze. anAja utpAdakomAM vizeSa vizvAsavALu vAtAvaraNa pedA karI zakIzuM. A prakAranI ApaNI bevaDI saMgaThanazakita bhUkhamarAnA daityane saMhAravAnuM eka amodha zastra sarjaze. AMkaDAzAstrIo kahe che ke deza svataMtra thayA pachI sutarAuM kApaDanuM utpAdana pahelAnA karatAM doDha gaNu vadhyuM che. khAdInuM vecANa lagabhaga trevIsagaNuM vadhyuM che. tevI ja rIte bIjI cIjonA utpAdanakSetre paNa ThIka ThIka pragati karI che. jenA lIdhe rASTranI sarAsarI AvakanAM pramANamAM paNa thoDo vadhAro thayo che. dezanI Arthika pragatinuM A nAnakaDuM paNa suMdara citra khUba AnaMdadAyaka che. sarAsarI AvakanuM pramANa vadhI rahyuM che te paNa saMtodhanI vAta che. chatAM eka vAta na bhUlIe ke anAjanI bAbatamAM svAvalaMbI nahi thaIe tyAM lagI A badhA prakAranA vadhArAnI asara vizALa samAjajIvana para AchI vadhatI thavAnI che, pachI bhale te kheDUta hAya, kAmadAra hoya ke vyApArI ane adhikArI hAya anAjanI achatanA prazna sahunA jIvana sAthe sarakhA ja saMkaLAI rahevAno che. eTale ja A anAjasaMkaTanA ApaNe sahue sAthe maLIne sahunA prabaLa puruSArthathI pratikAra karavAnA che. cIna ane pAkistAne ApaNI zakitanI kasoTI karI lIdhI che. raNamedAnanA mArace duzmananA dAMta khATA karI. nAkhanAra ApaNA javAnAnA parAkrama para devatAoe puSpa varSAvyAM che ane bhAratIya ItihAsanI zauryagAthAomAM aneka javAMta prakaraNA umerAyAM che. laDAInA bIje morace nAgarika saMgaThThana ane vyavasthita saMghazakitano sAkSAtakAra paNa ApaNe ApaNA duzmanone ane jagatanA lokone evuM na bane e mATe ApaNe niradhAra karIe ke anAjano saMgraha ke bagADa karIzuM nahi, janatAne vyAjabI bhAve anAja maLe ane kheDUtone vyAjabI bhAve vecavAnuM paravaDe e jAtanI rAjyamAnya vyavasthAmAM sAtha ApIzuM. ATaluM karIzuM to cothI paMcavarSIya yoja nAmAM anAjanA utpAdana mATe vicArAI rahelA bAra karoDa TananA lakSyAMka vaTAvI jatAM vAra nahi lAge. dezanA kheDUtono puruSArtha ane janatAno sahakAra anAjanuM A rASTrIya saMkaTa jarUra dUra karaze emAM lavaleza zaMkA nathI. videzIoe dezanI AjhAdIne paDakAra phekyo tyAre dezarakSa mATe zahIda thaI gayelA zahIdonI vIragAthAo bhAtanI bhAvI peDhIne preraNA Apaze paNa videzIoe bhArata para AkruNa karyuM tyAre lAkhA bhAratavAsIe anAja vagara bhUkhyA TaLavaLIne marI gayA. evA du:khada ItihAsanuM punarAvartana thaze to te ApaNA mATe zaramajanaka ane ApaNI bhAvi peDhIne mATe asahya ane nIcuM joDAvanArU nIvaDaze ItihAsakArone AvuM kaMI zaramajanaka AlekhavAno prasaMga na maLe ane ApaNI bhAvi peDhI unnata pustake jagata sAme UbhI rahI zake e mATe paNa ApaNe laDAI pahelA moracAnI jema anAjanA saMkaTanA A bIje mArace paNa vijA prApta karavA che. ApaNe IcchIe ke ApaNA sarvanA saMyukata sahakAra thI ApaNA kheDUta baMdhue A bIjA mAracAnI AgevAnI le ane vijyane varI jagatanA tAtanuM bIruda zAbhAve. - jaya hiMda ! -bhAnuzaMkara yAzi bhAratIya darzananuM mULa : samanvaya jijJAsA athavA to eSAA mAnaya cetanAnI sahaja vRtti che. jIvana zuM che, jIvananuM lakSya zuM che nA AvA prazno che ke pratyeka cetanAzIla mAnavInA mamAM sada kALathI UThatA AvyA che. vivekI mAnave satata sAdhanA, anuzIlDana tathA anubhUti dvArA A praznonuM samAdhAna zodhavAma potAnuM, jAtane lagabhaga khAI nAkhI che. te cintananA pratiLa rUpe darzana prATa thayuM che. darzana bIjuM kazuM nathI, jIvananI vyA che, vizleSaNa che, satyanI zeAdha che. samasta darzananu mULa bI che du:khanA abhidhAtanI ane sAcA sukhanA lAbhanI AMkADA. A maulika dhAraNAnI dRSTie vibhinna darzananA ud gamamAM antara nathI, te geka che. darzana kevaLa vidrAnAnA tathA vicArakonA bauddhika vyApArano viSaya nathI. e tA vyakita-vyakitanA jIvanathI saMbaMdhita eka Avazyaka pAsu che. bhAratIya darzanAe jevI rIte bahAranA pakSanI sukSmatApUrva kanI samajaNa sAdhI che, tevI ja rIte antara pakSanA pa paNa tathA anveSaNamAM paNa kaMI kamInA rAkhI nathI. bhAratIya vicAradhArAnI triveNI jaina, vaidika tathA bauddha--A traNa pravAhAmAM vahI che samanvayanI dRSTithI jovAmAM Ave te ApaNane traNemAM abheda prApta thAya che. jyAM vaidika RSi vidyA ane avidyAnI vivecanA karIne avidyAnI hayatA ane vidyAnI upAdeyatA dekhADatAM dekhADatAM brahmasArUnA rastA dekhADaeN che, jaina tIrthaMkara Asrava ane saMvara arthAta karmabaMdha tathA karmanirodhanuM vizleSaNa karIne khAtmazuddhinI preraNA detAM detAM nirvANanI vyAkhyA kare che, tyAM bIjI bAjune bauddha AcArya du:kha, samudaya, mArga vagere AryasatyAne prastuta karIne janmamaraNanA saMskArothI chUTavAnI vAta kare che. saMkSepamAM kahIe to sarvee Asakita, lAlasA, dveSa tathA lobha jevI vRttione baMdhana kahyuM che ane tethI mukata thavAnI dareke preraNA ApI che. sUkSma daSTithI niSpakSapaNe vicAravAvALA mATe AmAM koI bheda rahetA nathI. ulaTuM ghero samanvaya, sAmaMjasya tathA aikayanuM samarthana prApta thAya che. AcArya tulasI
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 khulluM jIvana paryuSaNavyAkhyAnamALAnI samAlAcanA ( gatAMkathI cAlu ) jIvananA koI paNa kSetranuM nirUpaNa karIe to tenA mULamAM eka vyakita)nA dvaita (anya, samAja) sAthenA saMbandhano prazna rahyo che. kevaLa vyaktinA vikAsane prAdhAnya ApavAmAM Ave tA e vaiyaktika vikAsanI mAtrA samAjanA hitane pratikULa nIvaDavAnI koTIe pahoMce, sAmAjika Arthika, rAjakIya kSetre te Ama banatuM AvyuM che. sAme pakSe samAjane ja prAdhAnya ApavAmAM Ave te tenA bhAra nIce vyakitane cUDAvuM ja rahyuM : Arthika, rAjakIya, sAmAjika kSetre Aje A paristhitinAM udAharaNA ghaNe sthaLe joI zakAya che: cInanI atyAranI paristhiti enuM ugratama daSTAMta che. vyaktinA vikAsa ane samAjanA vikAsa eka sAthe sAdhavAnI mALAza Ape, avakAza Ape, preraNA Ape e yojanAe jIvanadaSTiuttama gaNAya. ane vyakitanA ke samAjane vikAsa eTale adhyAtmaniSTha vikAsa. dhavardhana vAmana dharmanA anusaMdhAnamAM ja artha ane kAmanuM parizIlana. je prajA bAhya sAdhana-saMpattinI samRddhimAM rAcatI hoya, paNa jenA prajAjanamAM mAnavatAnA-adhyAtmanA-guNanI upekSA karAI hoya te prajA sAcA vikAsane mArge nathI e dekhItuM che. samRddhinI vacce khAlIkhama lAgatAM ane khAlIpaNAnA bhArathI guMgaLAtAM mAnavahRdayo AjanI duniyAne ajANyAM nathI. A ja vAta bIjI rIte mUkIe te, Man makes the age or the age makes the man-paristhiti mAnavane saje che ke mAnava paristhitine sarje che e ja mukhya prazna che.sAmAnya mAnavI bhale paristhitine vaza banI asahAya jevI sthiti bhAgavatA hoya: chatAM tenA jIvanamAM paNa koIkavAra koIka prasaMga evA Avato hoya che jyAre te peAtAnA daDhanizcaya ane prayatna upara ja AdhAra rAkhIne paristhitimAM sarvathA parivartana nahIM tA paNa thADe ghaNe aMze pheraphAra ANavA samartha bane che. mahAmAnava-lokottara zakitazALI mAnavanI mahattA je A kAraNe che. teo potAnAM darzana ane pravRttine baLe paristhitimAM AmUla parivartana paNa ANI zake che. Aje rAjakIya ke sAmAjika kSetre AvAM udAharaNA saMkhyAbaMdha maLe che. paNa AdhyAtmika kSetre paNa ananya sAmAnya sAmarthyavALI vyakitao paNa ApaNI vacce vasatI rahI che ane mAnava-jIvanane sAcA vikAsane mArge vALI rahI che. enAM dRSTAntA svAMmI raMganAAnaMdajInA 'zrI rAmakRSNa paramahaMse ApelA AdhyAtmika vAraso' viSenA vyAkhyAnamAM, parivrAjikA AtmaprANAnAM 'zrI rAmakRSNa paramahaMsanI jIvanasAdhanA' ane 'zrI mA zAradAmaNidevI' viSenAM, vyAkhyAnomAM ane zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA 'AlbarTa svAItjhara' viSenA vyAkhyAnamAM maLI rahyAM hatAM. * svAmIzrI raMganAthAnandajIe AraMbhamAM (ane AgalA divasanA pravacanamAM paNa) jaNAvyuM hatuM ke bhautika vijJAna jema Science of the outside world' bAhya jagatanuM zAstra che tema dharma Science of the inside world' Antara jagatanuM zAstra che. dharmanuM sAcuM svarUpa A daSTimAM samAyeluM che. svAmI rAmakRSNanA jIvananA prasaMgonA ullekha karatAM karatAM temaNe svAmI rAmakRSNanI AdhyAtmika daSTi ane sAdhanAnA vikAsanAM sapAnAno paNa nirdeza karyo hato. svAmI rAmakRSNe vaidika, jaina ane bauddhaparamparAonI AdhyAtmika anubhUti meLavI hatI, eTaluM ja nahIM, IslAma ane khristI paraMparAonA AdhyAtmika anubhavo paNa meLavyA hatA. pariNAme e mahAmAnava banyA hatA. svAmI raMganAthA 1-10-1pa naMdajInI vyAkhyAnazailI ane aMgrejIbhASA uparanA prabhutvathI zrotAvarga svAbhAvika rIte ja prabhAvita thayA hatA. pravrAjikA AtmaprANAe svAmI rAmakRSNanI jIvana-sAdhanA viSegujarA tImAM svastha zailImAM vyAkhyAna karyuM hatuM. bIje divase zrI mA zAra dAmaNidevI-svAmI rAmakRSNanA pUrvAkAmanAM dharmapatnI ane sAdha nAnI caramakoTIe pahoMcatAM sAkSAta zakita tarIke ArAdhya devIrUpa banelAM zrI zAradAmaNidevInI AdhyAtmikatA, anukaMpA ane lokottaratAnuM nirUpaNa karatuM vyAkhyAna prAgrAjikA AtmapraNAe ApyuM hatuM. zrI cImanabhAInA vyAkhyAnanA viSaya jeTalA prabhAvazALI hatA teTalI ja prabhAvazALI emanI vyAkhyAna-zailI hatI. covIsa varSanI uMmare cAra cAra viSayomAM mATI padavIo (degrees ) meLavIne kaoNlejamAM AcAryapada sevanAra AlbarTa svAitjhara khristIdharmanA sAcA svarUpane samajavA jhaMkhe che. ogaNatrIsa varSanI uMmare mAnavasevAnI adamya jhaMkhanAthI prerAIne dAkatarI zikSaNa le che. cAtrIsa varSanI uMmare AphrikAnAM agocara jaMglAmAM AdivAsIonI vaidyakIya sevAno AraMbha kare che. jIvananA, jagatanA ane AjanI mAnavasaMskRtinA svarUpane samajavA mathatA A jIvanamImAMsaka jIvamAtrane samAna gaNI ahiMsAnI pratiSThA kare che: jIvanamAM jIvavAnI eSaNA sAthe jIvamAtra pratye premanI anukaMpAnI-bhAvanA seve che: ' ane peAtAne krame krame thayelA jIvanadarzananAM sopAnanuM vivaraNa karatAM lokottara AdhyAtmikatAnI vibhUti jevA banI rahe che. zrI cImanabhAIe AlbarTa svAItjharanI AtmathAmAMthI keTalAka paricchedo vAMcI saMbhaLAvyA hatA. viSayanI udAttatAne lIdhe ane vyAkhyAnapaddhatine lIdhe A vyAkhyAna cirasmaraNIya bane tevuM hatuM. 'zrI aravindanI daSTie punarjanmanI vicAraNA' viSe vyAkhyAna karatAM zrI rajanIkAnta medIe jaNAvyuM hatuM ke prakRtimAM niyamabaddha ane vikAsazIla vyavasthA che. te mAnavayonimAM vyakta thayelI cetanA pazu-pakSInI yonimAM vyakata thAya e kema svIkArI zakAya ? svarganarakanI klpanA buddhisaMgata nathI--upaniSada-haMmata paNa nathI. antarAtmA skUlamAMthI sUkSma zarIra tarapha krame krame pragati karato hAya che. paramAtmAnI IcchA sAthe ekarasa thavuM emAM mAnavano vikAsa che. zrI medInuM A pravacana punarjanmanA vAdane navI rIte nirUpavAnA prayatnarUpa hatA. puNya-pApa viSe, paramAtmAnI IcchA sAthe eksasa thavA viSe, mAvana-cetanAnA svAtantyanA prazna viSe, prakRtimAM vyavasthA-niyamabaddhatA--kharI paNa e haMmezAM vikAsanI ja dizAmAM hoya che ke kema e prazna viSe emaNe karelAM vidhAna vicArane utteje tevAM hatAM. svAmIzrI praNavatIrthaM vaidAntanuM samyak svarUpa'viSe vyAkhyAna karatAM kahyuM hatuM ke bhedamAM du:kha che, abhedamAM sukha che. brahma rasarUpa che ane saunuM lakSya rasAnanda che. kAmakrodhAdikane paNa samajapUrvaka prayatnathI vazamAM lAvI zakAya. zrI mRNAlinIbahena desAIe 'vyavahAra ane karmayoga'nuM vivaraNa karatAM eka daSTA tadnArA samajAvyuM hatuM ke vyavahAranI pIThikA vinAnuM jJAna zuSka pAMDitya che ane niSphaLa che. sAmAnya rIte jagatanA vyavahAra svArthathI rAgadveSathI--prerAyelA hoya che. niSkAma karma karAya to te karma karmayoga bane che. svargamAM niSkAmabhAve ughukata rahIe to paramAtmA tarapha eka DagaluM AgaLa gAlyA ema kahI zakAya. zrI vI. esa. pAgaeNnA vyAkhyAnano viSaya hato tatvAIsUtra
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 12-10-15 ane pAtaMjala yogasUtra'. AraMbhamAM bhAratIya darzanAnI dhyeya viSenI ekatA--baMdhanamAMthI meAkSanA ullekha karIne karmabaMdhana ane kapAyAnA saMbaMdhane saMvara, nirjarA vagere upAyodgArA naSTa karIne AtmAnuM svarUpamAM avasthApana karavuM e jainadarzananuM pradhAna pratipAdana che. trANumAMva: rAvInAaisA / - rAgAdine utpanna na thavA devAM enuM nAma ja ahiMsA. emaNe pAtaMjala yogasUtramAMthI yoga eTale cittavRttinirodha ane e nirodha saphaLa rIte thAya tyAre savA pravu: sva DavasthAnam / AtmA potAnA svarUpamAM pratiSThita thAya che e sAmya darzAvyuM hatuM. paMcamahAvratA paNa baMne darzanAmAM svIkArAyAM che. jainadarzana tapa upara bhAra mUke che ane te dvArA kaSAyane * kSaya sAdhe che. yogadarzana IzvarapraNidhAna ane aSTAMga-yoganA upAya svIkAre che. zI pAgee tattvArthasUtra ane pAtaMjala yogasUtranAM mArmika sthAnonuM kareluM nirUpaNa temanA A viSayamAM rasa ane abhyAsanuM sUcaka hatuM . AcArya yazavaMta zukalanA vyAkhyAnano viSaya hatA 'mRtyunI vibhAvanA.'temaNe potAnA viSayane aitihAsika tema ja tattvajJAnanI daSTithI nirUpyA hatA. mRtyu vAstavika hakIkata che ane jIvanano antima prasaMga che, chatAM e sApekSa che ane mAnave mRtadehane paNa TakAvI--jALavI rAkhavAnA prayatne daphana ke pirAmIDAmAM sAcavelAM zabAnA upAya dvArA karyA che. mRtyunI vibhAvanA pAchaLa adamya jijIviSA--amarava-nI abhIpsA rahI che. mRtyunI vibhAvanAnI pAchaLanI A jijIviSAne kAraNe ja AdikALathI AraMbhIne Aja sudhInAM zastrAstronAM nirmANa ane prayoga thayAM che; A bhAvanAthI ja darzana ane zAstro utpanna thaIne vikAsa pAmatAM rahyAM che. mRtyunI pAchaLanI amara cetanAnI bhAvanAne ja prIche ane anubhave te amaratva pAme che. gaMbhIra viSayanuM sAruM nirUpaNa A vyAkhyAnamAM thayuM hatuM. AcAryazrI rajanIzajI zarIranA asvAsthyane kAraNe 'sastya, zivaM, sundarama ' viSe vyAkhyAna ApI na zakyA tethI ghaNA zrotAjanA kaMIka nirAza thayA hatA: paNa te ja divasanuM paheluM ane vyAkhyAnamALAnuM chelluM vyAkhyAna sAhityanI ane zAstranI akhaMDa upAsanAmAM rAcatA ApaNA agragaNya sAhityakAra zrI umAzaMkara joSInuM 'IzAvAsya : a-mRta jIvananuM upaniSada, viSe hatuM. vakatA ane viSaya baMnenI viziSTatAne kAraNe bArase terase jeTalA zroAtAnAe UMDA jIvana-marmane sparzatAM chatAM vyavahAramAM ene viniyoga karavAnA upAya sUcavatAM A upaniSadanAM vAkyonuM vivaraNa ekAgratAthI sAMbhaLyuM hatuM. zrI umAzaMkare tenA yajJena munnIyA:, vinu mutsata, vadhirmanAvI vagere padonuM sUkSma ane keTaleka aMze abhinava arzadarzana karyuM hatuM. Ama chatAM meTA zreAtAvargane eka kalAka sudhI ekAgrabhAvathI sAMbhaLatA rAkhyA e emanI vakatA tarIkenI nAnIsUnI siddhi nathI. viSaya sUci bhArata - pAkistAna saMdharSa ane ApaNuM kartavya prakIrNa noMdha: bhArata - pAkistAna saMgharSa aMge sarva sevA saMgha ane zAntisenAM maMDaLanI nIti, ApaNAM sanAtana jIvanamUlyo na bhUlIe haiM, zAstrIjInuM dila kema bharAI AvyuM? pazubalinA virodhamAM kalakattA khAte yojAyelI paMDitasabhA mayura jIvana anAjanuM utpAdana bhAratIya darzananuM mULa : samanvaya paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI AlocanA AlbarTa svAITjhara samApta gaurIprasAda cu. jhAlA pRSTha paramAnaMda 115 paramAnaMda 118 bhAnuzaMkara yAjJika 120 AcArya tulasI ` gaurIprasAda cu. jhAlA cImanalAla cakubhAI zAha 124 121 122 *sAbhAra svIkAra jainepaniSada: lekhaka: yorgAnaSTa zrImad buddhisAgarasUri, prakAzaka: zrImad buddhisAgarajI sAhitya prakAzana graMthamALA: prAptisthAna : zrI cImanalAla jecaMdabhAI, zeTha manasukhabhAInI pALa, kALupura, amadAvAda, kiMmata : rUA. 1. niveda : lekhaka : desAI vAlajI govindajI, prAptisthAna: saMskAra sAhitya maMdira, pA, bAkSa naM. 34, gheghAnA daravAjo, bhAvanagara, kiMmata 90 paisA. siMhanAda :lekhaka: AcArya rajanIzajI, prakAzaka : jIvana jAgRtikendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI 2, kiMmata rUA. 1.25. svAtaMtryano prayoga: lekhaka zrI harabhAI trivedI, prakAzaka : gharazALA prakAzana maMdira, takhtezrvara plATa, bhAvanagara, kiMmata rUA. 1.50. jaina dharma ciMtana : lekhaka: adhyApaka zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA, prAptisthAna : gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda, kiMmata rUA. 1.50. lita ke aMdhavizvAsa (hiMdI): lekhaka : zrI zAMtaprakAzasatyadAsa : prakAzikA : sau. IndirAdevI satyadAsa, anantAnaMda prakAzana, riMganAMda, (ratalAma, madhya pradeza), kiMmata rUA. 2.50. divyadarzana : ( mahAkAvya ) : lekhaka: svAmI satyabhakata, prakAzaka: satyasaMdeza granthamALA, satyAkAma, vardhA, kiMmata rUA. 3.00. japujI: lekhaka : AcArya vinobA bhAve, prakAzaka, yajJaprakA zana, bhUmiputra, hujharAta pAgA, vaDodarA - 1. kiMmata rUA. 1.25. tUphAna kA saMketa : lekhaka : AcArya vinobA, prakAzaka : sarva sevA saMgha prakAzana, rAjaghATa, vArANasI, kiMmata : 80 paisA, bhASAno savAla : lekhaka: AcArya vinobA, prakAzaka : yajJa prakAzana, hujharAta pAgA, vaDodarA 1. kiMmata 75 paisA haLavuM gAMbhIryaM: lekhaka : zrI cInubhAI paTavA (philasUpha), prakAzaka: ravANI prakAzana gRha, tilaka mArga, amadAvAda 1, kiMmata rU. 51.50 rASTra aura rAjaya : lekhaka: zrI jainendrakumAra, pUrvodaya prakAza, dilhI. vimala prabaMdha: saMpAdaka: zrI dhIrajlAla dhanajIbhAI zAha, bI. e; pIeca. DI. prakAzaka gujarAta sAhitya sabhA, belenTAInanI havelI, traNa daravAjA, amadAvAda, kiMmata : rU|. 15, 3 jIvanano amUlya AnaMda mULa aMgrejI jaeNsapha pengave, anuvAdaka : zrI jamubhAI dANI : prakAzaka: sau, sUryA ja. dANI, 5 e/51, sAnAvAlA bilDiMga kiMmata rUA. 1-20 khIlatI kaLIo: lekhaka zrI jamubhAI dANI; prakAzaka upara mujaba, kiMmata rUA. 2. machAvaNImAM eka divasa: mULa aMgrejI: elekajhAnDara sAlage nizvina, anuvAdaka : sau. subhadrA gAMdhI, prakAzaka : vizvamAnava, rAmajI maMdira pALa, vaDodarAM, kiMmata rUA. 5.50. sAmyavAdI cIna : lekhaka: zrI bhogIlAla gAMdhI, prakAzaka: upara mujaba, kiMmata rUA. 2.75. Atmabala : lekhaka : zrImAna vizvavaMdya, prakAzana: zrI nRsiMha prakAzana, 22, gAvAliyA TaiMka roDa, muMbaI-26. kiMmata: 10 paisA.. havAI humalA : sAvacetI ne upAyo : lekhaka : zrI lavaNaprasAda zAha, 81, phriMTa roDa, koTa, muMbaI - 1. kiMmata 50 paisA,
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ ht (gatAMkathI cAlu) - pramuddha jIvana AlbarTa svAitjhara svAIjharanA zabdomAM kahIe ta Two perceptions cast their shadows over my existence. One consists in my realisation that the world is inexplicably mysterious and full of suffering; The other is the fact that I have been born in a period of spiritual decadence in mankind. I have become familiar with and ready to deal with each, through the thinking which has led me to the ethical, and affairmative position. of Reverence for Life. In that principle, my life has found a firm footing and clear path to follow. (anuvAda : be anubhavAnI mArA astitva upara gherI chAyA paruM che: (1) prathama anubhava e prakAranI anubhUtimAM rahelA che ke A duniyA na samajI zakAya--na samajAvI zakAya--evAM gUDha rahasyAthI bharelI che ane aneka prakAranI yAtanAo vaDe kAnta che. (2) bIjo anubhava e prakAranI vAstavikatAnA bhAnamAM rahelA che ke mAnavajAtanI jyAre AdhyAtmika avanati--adhogatithaI rahelI che evA kALamAM huM janmyo chuM. A banne prakAranA anubhavothI huM paricita chuM ane je vicAraNAe mane Reverence for LifejIvana pratyenA samAdata abhisAranA naitika ane vidhAyaka siddhAnta tarapha doryo che, vALyo che te vicAraNAnI mAraphata A anubhavAnA paDakArane pahoMcI vaLavAne huM taiyAra chuM.. A siddhAntanA darzana dvArA mane sthira bhUmikA maLI gaI che ane anusaraNa mATe spaSTa mArga jaDI Avyo che. --- Ama svAItjharane A jagata, gUDhatAbharyuM-rahasyamaya lAge che, jenA pAra teo pAmI zakatA nathI, jene tAga temanAthI kADhI zakAtA nathI. jJAnanI daSTie svAitjhara ajJeyavAdI rahe che, paNa karmanI daSTie svAItjhara spaSTa, sudaDha, puruSArthI che, AzAvAdI che, nirAzAvAdI nathI, jagatanA naitika niyamamAM--Moral Law of the UniversemAM temane avicaLa zrAddhA che. : A zraddhA koI aMdhazrAddhA nathI, paNa vicArapUrvakanA, buddhigamya anubhava upara racAyelI che. svAItjharanI gaMbhIra phariyAda che ke moTA bhAganA loko vicArahIna, pramAdI jIvana jIve che. svAItjhara buddhivAdI--rationalist che. teo he che ke I acknowledge 'myself to be one who places all his confidence in rational : thinking. Renunciation of thinking is a declaration of spiritual bankruptcy" ("huM e lokomAMnA eka chuM ke je buddhipUrvakanI vicAraNAmAM pUro vizvAsa dharAve che...vicAra karavAnA InakAra karavA te AdhyAtmika dhruvALAnI jAherAta karavA barobara che.") A pramANe svataMtra rIte vicAra karatA svAItjhara potAnA jIvananA ghruvatAraka samAna Reverence for Life-jIvana pratyenA samAdata abhisAra--nI zodha kare che. Beginning to think about life and the world leads a man directly and almost irresistibly to Reverence for Life. Such thinking leads to 'no conclusions which could point in other direction." "mAnavI-jIvana ane jagata viSe vicAra karatAM karatAM mAnavI jIvana pratyenA samAdata abhisAra pratye lagabhaga anivAryapaNe ane ekAeka kheMcAya che. tA. 1610-5 AvI vicAraNAmAMthI anya dizAe laI jAya evAM koI anumAnanirNayo - niSpanna thatA ja nathI,' A Reverence for Life--jIvana pratyenA samAdata abhisAra-zuM che? svAItjhara kevI rIte A siddhAnta upara Ave che? prathama vizvayuddha thayuM. yuropanI prajAe ekbIjAnI tala zarU karI. tenI asara habasIo upara paDI. temane paNa yuddhamAM ghasaDAvuM paDayuM. svAITsaranuM mana cakaDoLe caDayuM. cAre tarapha saMskRti ane mAnavatAno vidhvaMsa teNe nihALyA. AvuM adha:patana kema thayuM? AmAMthI uththAna kema thAya? svAItjhara kahe che ke, "eka vAra naukAmAM vihAra karatAM huM UMDA vicAramAM utarI gayA hatA. evAmAM "There flashed upon my mind, unforseen and unsought, the phrase 'Reverence for Life.' The iron door had yielded; the path in the thicket had become visible." "mArA citta upara ekAeka aNadhArI ane aNupI rIte 'Reverence for life.'--'jIvana pratyenA samAdata abhisAra'-e vAkya jhaLakI UThayuM. lokhaMDI daravAjo khulI gayo; gADha jaMgalamAM maMgalamaya keDInA darzana thayAM" jIvana viSe vicAra karatAM badhuMya pheMkI daIe tyAre paNa 'huM chuM' 'I think, so I Exist.' evazeSa rahe ja che. paNa, huM koNa chuM, zuM chuM? To think means to think something. The most immediate fact of man's consciousness is the assertion: "I am life that wills to-live in the midst of life which wills to live. And it is as will-to-live in the midst of * will-to-live that man conceives himself during every moment that he spends in meditating on himself and the world around him." A aMgrejI phakarAne sAra e che ke, vicAravuM eTale kAMIka vicAravuM. mAnavInI cetanAne lagatI sauthI agatyanI hakIkta, tA e che ke aMdarathI nizcayapUrvakano avAja AvyA ja kare che ke "huM jIvavA IcchatA eka jIva chuM, mArI AsapAsa jIvavA IcchatA saMkhya jIve che, mane jIvavuM che eTaluM ja nahi paNa sukhethI jIvavuM che, bIjA jIvAne paNa jIvavuM che eTaluM ja nahi paNa sukhethI jIvavuM che. koI maravA IcchatuM nathI. koIne du:kha joItuM nathI. A buddhigamya anubhava che. paNa mAruM jIvana pratikSaNa bIjA jIvone bhAge huM jIvI rahyo chuM. mArI pratyeka zArIrika kriyAmAM bIjAnI hiMsA che. svAItjharanA zabdomAM kahyuM: The world, however, offers us the horrible. drama of will-to live, divided against itself. One existence holds its own at the cost of another, one destroys another. Only in the thinking man. has the will-to live becomes conscious of other's will-to live and desirous of solidarity with them. This solidarity, however, he cannot completely bring about, because man is subject to puzzling and horrible law of being obliged to live at the cost of other life and to incure again and again the guilt of distroying and injuring life. But as an ethical being he strives to escape wherever possible from this necessity, to put a stop to this disunion of the
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10-15 will--to-live, so far as the influence of his existnce reaches. He thirsts to be permitted to preserve his humanity and to be able to bring to other existence release from their sufferings." (anuvAda: " A jagata jIvA jIvasya jIvanama' e sUtra upara AdhArita parasparavirodhI jIvanasaMgharSanuM eka adbhUta nATaka raju kare che. eka jIva anya jIvanA astitvanA bhAge potAnuM astitva TakAvI rAkhavA mAMge che. eka anyane nAza kareche. mAtra vicArazIla mAnavInuM mana potAnI jIvavAnI IcchA sAthe anya jIvAnI paNa eka prakAranI jIvavAnI IcchA viSe sabhAna bane che ane te jIvA sAthe sumeLa sAdhavAnuM Icchuka bane che. Ama chatAM paNa A sahaastitvanI bhAvanAne te pUrA aMzamAM amalI banAvI zakatA nathI, kAraNa ke anyanA bhAge ja jIvI zakAya tema che. "anya jIvonI satata hiMsA upara ja potAnu jIvana nirbhara che. e prakAranA--sahRdaya mAnavIne guMgaLAvatA duSTatAbharyA kudaratanA kAnUnane mAnavI haMmezane mATe adhIna che. Ama chatAM paNa jIvanA bhAge jIvane TakAvavAnI athaDAmaNanI anivAryatAthI bacavAna sahRdaya nItiparAyaNa mAnavI pAtAthI bane teTalA prayatna karatA rahe che. peAtAmAM rahelI mAnavatAnI vRtti ane bhAvanAne TakAvI rAkhavA mATe ane anya jIvAne bane teTaluM abhayadAna ApavA mATe te haMmezA atyanta IntejAra hoya che.") A jIvana" saMgharSamAM keTalIka hiMsA anivArya che. ema chatAM paNa mANasa bane teTalA ahiMsaka thaIne, athavA to ochAmAM ochI hiMsA karIne, potAnuM naitika tathA AdhyAtmika jIvana vikasAvI zake che ane e rIte potAnI mAnavatA jALavI zake che, ane bIjA jIvAne 'abhayadAna ApI zake che. A vicAradhArAmAMthI sarva jIva pratye prema, karuNA ane maitrI jene svAItjhara revaransa phora lAIpha kahe che te acUka jAge che. jIvananA saMgharSamAMthI utpanna thatI hiMsA TALavAnA rAjamArga will to love-premAgraha che, jIva mAtra pratye AdarabhAva che. AvI jene daSTi hoya tene mana sarva jIva samAna che. tenAmAM ucca nIcanA koI bheda rahetA nathI. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA sarva jIva pratye samAna Adara rahe che. AvuM jIvana teo pote 90 varasathI jIvI rahyA che, e jaNAvavAnI jarUra na hoya ke teo varSothI nirAmiSAhArI che. temaNe mAnava sevA tA karI che, paNa jIvamAtra pratye Adara ane karuNA temanAmAM bharyA che te batAvatAM temanI AsapAsa aneka prANio ane pakSIo Pet animals and birds nuM meT* vRMda hamezAM rahetuM, jamavA bese to kIDIvAMdAne mATe khAvAnuM nAkhe. makAnano pAyo nAkhatA hoya te mATImAM jIvAta nathI te jove, jhuMpaDuM bAMdhavA eka DALI jotI hoya to be na toDe. teo lakhe che: "Devoted as I was from boyhood to the cause of the protection of animal life, it is a special joy to me that universal ethic of Reverence for life shows the sympathy for animals, which is so often represented as sentimentality, to be a duty which no thinking man can escape." (anuvAda: "pazu jIvanane rakSaNa ApavAnA dharmakArya tarapha nAnapaNathI ja mAruM mana vaLeluM hoIne mArA mATe e sivazeSa AnaMdana viSaya bane che. ke eNvarensa phaeNAra lAIpha'- 'jIva mAtra vize samAdarabuddhinA'- sarvavyApI naitika vicAramAMthI pazuo pratyenI sahAnubhUti jene ghaNI vAra kevaLa lAgaNIveDA tarIke varNavIne utArI pADavAmAM Ave che te sahajapaNe eka evA dharma tarIke, phalita thAya che ke jenA koI vicArazIla mAnavI InakAra karI naja zake.") aMtamAM svAItjharanA jIvanamaMtra temanAM ja zabdomAM kahyuM: The ethic of Reverence for Life is found particularly strange, because it establishes no dividing line. prabuddha jIvana pa between more valuable and less valuable lifes To undertake to lay down universally valid distinctions of value between different kinds of life will end in judging them by greater and lesser distance at which they seem to stand from us human beingsas we ourselves judge. But that is a purely subjective criterion. Who among us knows what significance any other kind of life has in itself, and as as a part of the Universe. "To the man who is truly ethical, all life is sacred, including that which from the human point of view seems lower in the scale," (anuvAda: "A jIvamAtra viSenA samAdarano vicAra khAsa karIne eTalA mATe vicitra jevA bhAse che ke te ucca koTinA ane nimna koTinA jIvA vacce, vadhAre upayogI ane ochA upayogI jIvA vacce koI bhedabhAvane svIkAratA nathI. jIvonI bhinna bhinna jAtione mUlyAMkananA mApadaMDa lAgu pADavAnuM pariNAma ApaNI mAnavajAta ane temanI vacce ApaNe je AchuMvadhanuM aMtara mAnI beThA chIe te dheAraNe temanA viSe vicAravAmAM ane nyAya tALavAmAM Avaze. paNa A to kevaLa svalakSI sApekSa dhAraNa kahevAya. anya koI jIvayoninuM svata: zuM mahattva che ane A vizvanA eka aMga tarIke tenuM zuM sthAna che e saMbaMdhamAM gApaNAmAMnA koNa zuM jANe che? "je mAnavI kharekharA nItimAna che tene mana jIvana mAMtra pavitra che ane temAM e jIvAno paNa samAveza thAya che ke je mAnavInA daSTikoNathI nimnakoTinA lekhAya che.") : A zuddha jaina dharma che. me tamane A phAo vAMcI saMbhaLAvyA che, jethI tamane ema na lAge ke svAitjhara viSe kahetAM huM koI atizayokita karI rahyo chuM athavA te mAruM potAnuM umerUM chuM. svAItjhare peAtAnA keTalAya pusakomAM ane khAsa karIne temanA My life and Thought'muratakamAM je temanI AtmakathA che temAM A badhuM vizadatAthI samajAvyuM che. svAITajharanA A jIvanamaMtra sanAtana satya che. AvI mahAna vibhUtine A vyAkhyAna nimitte jANavAnI vigatathI oLakhavAnI mane taka maLI te mATe huM mArI jAtane dhanya mAnuM chuM." cImanalAla cakubhAI zAha pUraka noMdha : A lakhANa uparanI zarUAtanI taMtrI noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che. tema A mahAmAnavanuM tA. 5-9-'65nAM roja avasAna thayuM che ane AphrikAnA temanA potAnA AzramamAM temane daphanAvavAmAM AvyA che. cha phuTa lAMbA, lAMbA zveta vALa dharAvatA A RSinA - santa puruSanA saMsargamAM AvIne anekanA jIvanamAM palaTA AvyA che. 80 varSanI vaye temaNe chellI vAra vAdyasaMgIta saMbhaLAvyuM hatuM. 1957mAM eTale ke 82 varSanI vaye temanAM sahadharmacAriNI helana bresalA jemanI sAthe temaNe 1912 nI sAlamAM lagna karyuM hatuM ane jemaNe akhaMDa 45 varSa sudhI svAIjharane temanA jIvanakAryamAM eka sarakho sAtha Apyo hatA. teo svarge sIdhAvyAM hatA. saMtAnamAM svAITjhara potAnI pAchaLa eka ja putrI mUkI gayA che. 'citralekhA 'mAM pragaTa thayelI temanA aMgenI eka jIvana noMdhanA cheDe yathocita jaNAvavAmAM AvyuM che ke "gAMdhIjInA avasAnathI vyathita thayelA Do. AInsTAIne kahyuM hatuM ke AvA jIvatA jAgatA mANasa A dharatI upara haratA pharatA hatA ema mAnavAmAM nahi Ave. DA. svAITajhara mATe paNa kahevuM joIe ke Izu pachI AvA dayALu ane sevAbhAvI sahRdayI khristI sAdhupuruSa jagate joyo nathI. jayAre IzunI khristI anuyAyI gaNAtI gorI prajAe banne vizvavigrahamAM lAkhA mAnavIonAM gaLAM kApyAM ane karoDone pAyamAla karyA che ane je gorI prajA aihika sukha, svArtha ane bIjAnA zeSaNamAM racIpacI rahI che tyAre e gArI saMskRtinA gorA khaMDa cheDIne kALA AphrikAmAM jaI peAtAnuM jIvana pIDAtI, abudha, garIba AphrikI prajAnI sevAmAM potAnI jAtane arpaNa karanAra bIjo svAItjhara jagatane kayAre maLaze ? samApta --paramAnaMda
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ (92 129, muMbai jaina yuvaka saMdha 500-00 zrI eka sagRhastha 542-35 jhALImAM AvyA. 251-00 zrI cImanalAla cakubhAI zAha ramaNikalAla maNilAla zAha 251-00,, cImanalAla jeThAlAla zAha 251-00 3 251-00 3 251-00 251-00 ka 251-00 1 "3 eka sadgRhastha eka sadagRhastha eka sadagRhastha navalamala kuMdanamala kridiyA 250-00 3 khImajI mADaNa bhujapurI 250-0.0 lIlAdhara pAsu zAha 250-00 esa. bI. jarakara 250-00,, rasikalAla mohanalAla jhaverI 201-00 3 vIzA prinTarI 201-00 31 vIracaMda pAnAcaMdanI kuM. 201-00,, gulAbacaMda talacaMda zeTha 200-00, narendra zIvalAla guptA cImanalAla pI. zAha 150-00 , eka sadgRhastha 135-00, paracuraNa ramA dasa nIcenI 125:00 36 hIrAbahena dIpacaMda saMghavI 125-00, mahendrabhAI dIpacaMda saMdhavI 101-00,, phattehacaMda lallubhAI zAha 101-00 nautamalAla dIpacaMda zAha 101-00, maphatalAla bhIkhAcaMda 101-00 rISabhadAsajI rAMkA 116 0 - 0 0 pramukhuM jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna 101-00, 3 sevaMtIlAla khemacaMda zAha 101-00,, zAntAbahena lAkhANI 101-00 3 sva. aMbAlAla caturabhAI zAhanA smaraNArthe temanA kuTuMbIjanA taraphathI 101-00 13 101-00 jayaMtIlAla aMbAlAla zAha umilAbahena jayaMtIlAla zAha 101-00 harakhacaMda trIbhAvanadAsa DI. Ara. vI. TreDIMga kuM. 101-00 -- 101-00 cAMcaLabahena TI. jI. zAha 101-00 3. ajamerA enDa kuM. 101-00 3 lakhamazI neNasI 10100, nAnAlAla je. koThArI 101-00, padmAbahena zAha 101-00,, nIrU enDa koM. subodhabhAI ema. zAha 100 - 00 DuMgarazI dharamasI saMpata 100-00, mahAsukhalAla bhAIcaMda 100-00 "2 22 ' ,, 51-00,, ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvALAM lInAbahena jItendra zeTha 51-00 14 5100, eka sadagRhastha 51-00 o, peAlI rabbara InDasTrIjha 51-00, narasI korasInI phI, sunItAbahena zeTha 51-00+, 51-00 31 51-00 . 3500, 1: ,, hImatalAla lADakacaMda vArA 51-00 zrI Ara. sI. zAha 51-00 DaoN. cImanalAla zropha 51-00 zrI jayaMtIlAla kALIdAsa 5100, jayaMtIlAla peTalAla 51:00,, surajabahena manasukhalAla koThArI nyAlacaMda jIvaNalAla mahetA 'p. - 001, caMdulAla sAkaLacaMda zAha 50-00 ,, jasumatibena manubhAI kApaDiyA 50-00 ,, gujarAbahena kezavalAla 41-00,, kAntAbahena kasturacaMda jhaverI vijayAbahena durlabhajI parIkha 27-00 eka sadagRhastha 25-00 13 * paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 25-00 lIlAvatIbahena devIdAsa 25-00, menAbahena narottamadAsa 25-00, gaNapatalAla maganalAla jhaverI 2500,, amRtalAla jesaMgalAla paTTaNI 2:11-00 sunilAla nAthAlAla zAha 2500,, lavaNaprasAda phulacaMda zAha 25-00 jecaMdadAsa mAdhavalAla 25-00, navanItalAla maMgaLadAsa pArekha 25-00 13 naMdalAla chaganalAla 2500,, kAntilAla nabhubhAI pArekha 21-00, 13 karamasI hIrajI 2500, jamanAdAsa je. zAha ,, noMdhAyelA phALA 25-00 31 khuzAlabhAI sAMkaLacaMda 2500,, rameza zeTha 25-0 0 25-00 25-00 zrI mehanalAla trIbhAvanadAsamAdI maNibahena zIvalAla zAha 25-00 22 25-00 1, dalapatalAla kezavalAla 25-00,, kAMtilAla cheTAlAla 25-00 33 anubhAI ratilAla 25-03 mahendra bI. zAha 25-00 khImajI mANeka vIrA 25-00, kapilAbahena zAstrI 2500,, rUNa munasIpha 25-00, IndumatIbahena munasIk 25-00 3 ajitabhAI tathA menAbahena desAI nAnajI vijapAla 1. mAhanalAla zAha 25-00 17 maNilAla bI. nANAvaTI 21-65 eka sadgRhastha 21-00 DaoN. hasamukhalAla cImanalAla kuvADIyA 21-00 zrI joramala maMgaLajI mahetA 21-00,, guNavaMtIbahena cInubhAI cokasI 21-00 3, rasikalAla laheracaMda 23 19 20-00 eka sagRharatha 15-00 zrI ramaNikalAla vADIlAlanI kuzuM. suzilAbahena koThArI 15-303, 15-00,, eka sArI 15-00 39 jItendrakumAra kAMtilAla zAha 15-00 ',, kasturIbahena maizerI 15-00 3 ratanazI umarazI 22 11-00 11-00 11-00, sukhalAla ema. mahetA sudhAbahena aruNakumAra jhaverI 11-00,, lIlAbahena manubhAI cImanalAla bradharsa TopIvALA caMpakalAla mULacaMda lAkhANI 11-00 pI. e. dozI 11-00 3 11-00 11-00 33 ,, tA. 15 10-15 mULajIbhAI verazI zAha kAMtilAla punamacaMda 11-07 veNIbahena kApaDiyA 33 11-00 1 praviNacandra ramaNalAla 11-00 dAmajI umarasI 11-07, 11-00 23 muLacaMda nAnAlAla gAzarabhAI esa. vIsarIyA 11-00,, catrabhuja nAgaradAsa amaracaMda caMdubhAI jhaverI jI. DI. daphatarI prakAzabhAI gAMdhI 11-00 10-0 0 10-00 ,, 10-00 13 10-30 kezavalAla nagInadAsa zAha 10-00 bAbubhAI kezavalAla zAha vAsaMtIbahena desAI 10-00,, ane zrImatI pArekha 10"00,, bhANajI ThArarasI 10-0 0 gAMgajI velajI 10-00 1 ela. vI. saMghavI 10-00, ratilAla chaeNTAlAla y 100-00 1 gIradharalAlabhAI koTaka 100-00 1 ema. bI. vArA 81-00 1, eka sadagRhastha 75-00,, ratilAla cImanalAla koThArI 51-00 bhagavAnadAsa pApaTalAla zAha 51-00,, praviNabhAI maMgaLadAsa zAha 51-00 3 maNibahena savacaMda kApaDiyA 51-00 khetasI mAlasI sAvalA 51-00,, manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA 51-00,, kezavajI lakhamazI deDhIyA 51-00 -- narottamadAsa vADIlAla 51-00 ,, rAyacaMda hIrAcaMda jhaverI ke. pI. zAha 51-00 3 51-00 3, 21-00 hIrAlAla gAMdhI 21-00,, caMdulAla pI. zAha 21-00,, 'pravINacaMdra kezarIcaMda 21-07 araviMdabhAI mohanalAla cokasI 21-00,, ramaNalAla maNilAla paTTaNI 2007-75 moMghIbahena hIrAlAla zAha mAlika zrI sukhada jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa. mu kha-rU. mudraNlRsthAna dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai, " 10396-00 zrI ma. mA. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya 200-00 zrI dhIrajalAla ajamerA 101-00 me. Ara. ke. desAI enDa kuA. 101-00, morDana enjiniyarIMga sTArsa 101-00,, yuniyana Tyuba enDa hArDavera mA jayaMtilAla enDa kI. 101-07 101-00 31 bI. trIkamalAla enDakA prA.lI. 101-00 36 mIla sTorsa kuA. bombe lI, 101-00,, kesANI 101-00, pereDAIjha TreDIMga korporezana 101-00,, Ara. savAIlAla enDa kuA. 101-00 ema. kAntilAla enDa kuM. 101-00 3 sundaralAlabhAI 101-00,, svarUpacaMdabhAI zApha 101-00,, Ara. kAntilAlanI kI. 101-00, nyu InDiyA TreDiMga kuMTuM. 101-00 ',, khuzAladAsa je. mahetA 101-00,, pI. ratilAlanI kuM. 101-00,, jyaMtilAla cunIlAla 101-00 bhagavAnadAsabhAI 50-00,, meAhanalAla nagInadAsajarIvALA 9-75 vallabhadAsa ph lacaMda mahetA dw
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa ra7 : aMka 13. - - - - '' muMbaI, navembara 1, 1965, samavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 25 pisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA mArI asaMdigdha bhUmikA che, [ jyAre sarvodaya kAryakare AjanI yuddhaparisthiti aMge kevuM valaNa akhatyAra karavuM te vize saMdigdha manodazA anubhave che ane zeksapiyaranA "hemaleTa'nI mAphaka "to do or not to do' A prakAranI kavyAkartavya-mUDhatAnA kAraNe vyAkuLatA dAkhave che tyAre te nizcitatAnA mArga upara sthira pagalAM mAMDatA thAya evI AzA sAthe vinobAjInuM suspaSTa ane viSada nivedana nIce pragaTakaravAmAM Ave che. taMtrI) huM kaIne pakSa levA nathI mAgato, paNa Akhare rajajA raju to aNubomba lenAra aNubombathI khatama thaze e spaSTa che. A che ane sApa sApa che e to kahevuM ja paDe ne? bilakula dIvA jevI viSe kaI mAnasika zaMkA mane nathI. spaSTa vAta hatI ane tyAMnA yunenA nirIkSakoe paNa jAhera kareluM ke paNa jyAre AnA eplIkezananI - vahevAramAM prayoga karavAnI pAkistAna taraphathI dAsaNakhArI thaI hatI. e judI vAta che ke bAra- vAta Ave che tyAre aneka savAla ekadama pedA thAya che. pachI. tera varSamAM tyAM zuM thayuM. baMne bAju bhUla thai haze, paNa atyAre tene tyAMnA je Pacifists - zAMtivAdIo che te bAyabalanA hisAba karavA besavAmAM sAra nathI. paraMtu A vakhate kacchakarAra pachI AdhAre kahe che ke amAre kayA pakSe nyAya che ane kayA pakSe anyAya ekadama A thayuM tenA parathI eka svAbhAvika zaMkA UThe che ke kaccha e jovAnI jarUra nathI, koNe kenA upara AkramaNa karyuM e vicArakarAra thayA te pahelAMthI ja AnI kaMIka taiyArI haze. manamAM e vAnI jarUra nathI, pUrvApara sthiti, itihAsa vagere kAMI paNa eka vicAra Ave che ke pAkistAna potAnA ja baLa upara ATalI jovAnI jarUra nathI, amAre phakta eTaluM ja kahevuM che ke hiMsA bAMdha himata na kare. kadAca ene aMdarathI AzA haze ke cIna paNa bIjo karo. amArA potAnA dezane ane bIjA dezane ya kahevuM che ke hiMsA baMdha kare. moraco khole. have AmanI sAthe pUrI sahAnubhUti hovA chatAM, A bhUmikA mATe huM taTastha rahevA mAguM chuM, paNa jouM chuM ke sIdhuM AkramaNa levAnuM hajI sudhI mAre mATe zakya nathI banyuM. vaLI, savAla e thAya thayuM che to mAre tema kahevuM ja joIe. vaLI, e AkramaNane khALavA. che ke ahiMsA e vRtti che ke bAhya Tekanika che? to javAba maLe che ke mATe e jyAMthI zarU thAya che, jyAM enuM ubama - sthAna che tyAM ja ahiMsA e kevaLa sainika nathI, vRtti che. ane eTale jayAM vRtti ene rokavuM ucita mAnIne bhAratanI senA tyAM gaI hoya to teNe pradhAna che tyAM bahArathI kyAreka pratikArane ke Avyo, ane sImA-ullaMghana karyuM che ema huM nathI mAnate. have, eka vAra eka samUhanA khyAlathI te anivArya lAge to tene TALavuM ja joIe cakra zarU thaI jAya che pachI beu bAju kadAca thoDA ghaNA atyAcAra thayA e hajI sudhI mArA manamAM sApha nathI. A mATe gautamabuddha ane hoya e alaga vAta che. paraMtu mULa vAta vize mArA manamAM zaMkA Izukhrista mane mApha kare. nathI. mane cIna vize zaMkA nahotI ane meM turata jAhera kareluM ke - zAMtisenA AMtararASTrIya kSetramAM kAMI karI zake evI sthiti AkramaNa cInadvArA thayuM che. ApaNA keTalAka sAthIone lAgeluM ke te Aje che ja nahIM. paTaNAmAM ramakhANa thayAM, kolhApuramAM bAbAe pUratI tapAsa vinA bolavAmAM utAvaLa karI. paNa mane to ramakhANa thayAM, IndoramAM thayAM, pUnAmAM thayAM, paNa zAMtisenA kAMI saravALe jotAM je lAgyuM ke meM kahyuM. na karI zakI te AMtararASTrIya kSetramAM e kevI rIte paDe? e vAta A mArI bhUmikA che. AmAM ahiMsAne kazI AMca nathI judI che ke AMtararASTrIya kSetramAM ApaNAmAMthI koInI samatvabuddhithI AvatI. vijJAnamAM eka zuddha vijJAnazAstra (Pure ) hoya madada thatI hoya to te jarUra karavI joIe. jemake jayaprakAzajI hamaNAM che ane eka vahevAramAM lAgu pADelAM prAyogika (Applied) nAgabhUmimAM keziza karI rahyA che. e jAtanA prayatna karIe te vijJAna hoya che, tevI ja rIte eka zuddha ahiMsAzAstra che ane eka judI vAta che. paNa AMtararASTrIya humale thaI rahyo che tenA mukAprAyogika ahiMsA che. je kAMI badhA savAla UbhA thAya che te balAmAM zAMtisena mekalIo ane lane upayoga na karavo paDe, ahiMsAnA siddhAMtane vahevAramAM prayoga karavA bAbatamAM thAya che. e Aje zakya nathI dekhAtuM. A maryAdA paNa samajI levI joIe. rAmApaNane sahune vizvAsa che ke hiMsA vadhaze tema vera vadhaze, ane eTale Aje te vAtacIta dvArA samasyA ukelavAne je kaMI prayatna hiMsAthI kadI koInuM kalyANa nahIM thAya, ane jyAre hiMsA saMhAranuM thaI zake te karavo joIe. paNa Aje zAMtisenA tyAM mArA para rUpa laI cUkI che tyAre to haragija nahIM. AmAM koI zaMkAne sthAna saphaLa thaze evuM mane darzana nathI thatuM, zAMtisenA kAryakAriNI thavA nathI. paraMtu A thayuM yuddhazAstra "Those who take sword will mATe Aje tamAruM kSetra bhAratanI aMdara ja che. perish, Izue kahI dIdhuM. talavAra lenAre talavArathI khatama thaze vArANasI - tA. 7-9-1965 vinobA tuM cAla, badhuM cAla, ja Age cAla cA ja sadA ..... himmata karI te nahIM, saMkaTathI tuM DaratA nahIM, jindagInA khela karavA, cAla cA jA sadA... tuM.1 andhAra che umaTI paDe, vAdaLa bhale tUTI paDe. Thokare ne paththaranA ghAva jhIlatA ja sadA tuM.2 aktane avasara mAnaje, pratIkAra karatA cAlaje, bhagavAna kere hAtha tArA zira para ni sadA ... tu.3 karuNAnAM pUra vege vahe, kIrtinA DaMkA gabaDe, svastha citta, masta hRdaye, divya paMthe ja sadA ...... tuM Azaka tuM thAje Izane, satyane sahAre bhale, tamaya banIne cAlazuM, te pAra paDe che sadA... tu.5 harIzabhAI vyAsa
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 buddha jIvana meM patrA 1 (je patrikAnA mahattvanA bhAga tA. 16-10-65nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayA che te patrikA vAMcIne zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tA. 5-10-65nA roja zrI nArAyaNa desAI upara lakhelA eka patra dvArA peAtAnA tatkAlIna pratyAdhAta rajU karyA hatA. te patranI pahoMca ke javAba haju sudhI Avela nathI. upara jaNAvela patrikAmAM karavAmAM AvelA nItinirUpaNa sAthe A patra saMbaMdha dharAvatA hoIne prabuddha jIvananA vAcakone temAMthI cintananI navI sAmagrI prApta thaze ema samajIne e aMgrejI patra anuvAda ahiM pragaTa karavAnuM dhAryuM che. taMtrI) 5 okTobara, 1965 priya zrI nArAyaNa desAi, A patra aMgrejImAM lakhavA mATe tamArI kSamA mAMguM chuM, kAraNa ke hiMdI bhASAmAM mArA vicAro aMteSapUrvakarIte vyakata karavAnuM mArA mATe zakaya nathI, tamArI tathA zrI rAdhAkRSNanI sahIthI pragaTa thayela 'bhArata- pAkistAna saMgharSa aura hamArA kartavya'e mathALAnI patrikA mArA vAMcavAmAM AvI. je be saMsthA taraphthI A patrikA pragaTa karavAmAM AvI che te saMsthAonA pratinidhi tarIke tamane uddezIne A patra huM lakhuM chuM. e patrikAmAM nava pAAM sudhI ApavAmAM AvelA hakIkatavibhAga lagabhaga barobara che. tyAra bAda yuddhanAM pariNAma che. dA. ta. banne pakSAne thatI pAra vinAnI hAni ane naitika mUlyonI barabAdI-A bahu jANItAM pariNAme tame rajU karyAM che. mahAbhAratanA kALathI dareka yuddhanuM AvuM pariNAma jovAmAM AvyuM che. eka mAtra sarvasAmAnya pariNAma jovAmAM Ave che te che yuddha aMgenA bhramanirAsanuM. yuddhanAM A pariNAme tame zuM eTalA mATe jaNAvyAM che ke tethI tenA pratikAra thato aTake ? anyAyanA ahiMsaka pratikAra' e zabdomAM gAMdhIjIe yuddhana naitika vikalpa ApaNI sAme rajU ryo che. jApAnIjha humalAnA prasaMge A vilkyanA prayoga karavAnI temane koI taka maLI nahotI. kAgrese AvA koI viklpa svIkAryo nahAtA. A patrikA evI vyakita taraphathI pragaTa karavAmAM AvI che ke jeo gAMdhIjInA upadezane anusaravAnA dAvA kare che. tame e to khula ja karo. che ke pAkistAne bhArata upara AkramaNa karyuM che. A uparathI, tame kaheA che ke, tame A yuddhanA kevaLa virodha tA karI zakatA ja nathI, paNa sAthe sAthe tame ema paNa jaNAvA che ke ahiMsaka zAnti sainikonA nAte tame sIdhA yuddhaprayatnomAM joDAI paNa zakatA nathI. AgaLa cAlatAM tame ema paNa jaNAvA che ke yuddha aMge ahiMsaka pratikAranuM tamane koI spaSTa darzana nathI. tyAM tamArI nItinuM svarUpa samajAvavAne tame prayatna karyo che, je saravALe nAgarika saMrakSaNanI taiyArI sUcave che. jo huM tamane barobara samajyo houM to, A AkramaNanA pratikAra thavA joIe e bAbata tA tamA kabula karatA jaNAo che. tamane ahiMsaka rIte pratikAra karavA game kharo, paNa AvA pratikAra ahiMsaka rIte kaI rIte thaI zake tenI tamane koI spaSTa samajaNa nathI. A paristhitimAM sazastra pratikArane tame virodha karavA nahi IcchA, paNa temAM bhAga paNa nahi lyo. tame sazasra pratikAra nApasaMda karo che ke nahi te huM nathI jANato. mane lAge che ke, A parasparavirodhI ane niSedhAtmaka valaNa koInA paNa lAbhamAM nathI. tethI akaLAmaNa nahi to gUMcavADo te pedA thAya ja che. * gAMdhIjI AvI kaTokaTInA vakhate nirNaya letA ane te pramANe tenA amala karatA. jo temane spaSTapaNe lAgatuM ke AkramaNano sAmano karavA ja joIe te, teo pote ekalA hota te! paNa, ahiMsaka pratikArano koI ne koI mArga temaNe zodhI kADhayo hota. gAMdhIjInI zrAddhA ane hiMmata vinA temanI paribhASAne ja punarUccAra karyA karavA tenuM koI pariNAma AvatuM nathI. bhAratanI uttara sarahada upara cInI sarakAre humalo karyo tyAre paNa Ama ja banyuM hatuM. jo tamane sudaDhapaNe lAgatuM hoya ke, A AkramaNano sAmano karavA ja joIe, ane ema chatAM tenA ahiMsaka pratikAra kema tA. 1-11 N karavA tenI tamane samajaNa na hoya to ahiMsaka pratikAranI vAto karavI te zuM DahApaNabharyuM ane aucityapUrNa che kharuM ? alabatta, AjanI paristhitimAM sAmAnya nAgariko A sazastra pratikAramAM sIdhe ke sakriya bhAga le e apekSita ja nathI. e kAma mAtra lazkaranuM ja che. nAgarikoe yuddha prayatnone Teko ApavAno che ane tame paNa ahiMsaka pratikAranI vAta karIne saravALe A ja karavA mAge che. zrI jyaprakAza nArAyaNe potAnA valaNamAM pheraphAra karyo hoya tema temanA nivedana uparathI lAge che. samagrapaNe temaNe pAkistAnane kahI dIdhuM che ke, "kAzmIra aMge koI paNa dAvo karavA baMdha karo. e bAbata tA kevaLa bhArata sarakAra ane kAzmIranI prajA vaccenI che ane pAkistAnane temAM daramyAnagIrI karavAno koI adhikAra nathI. atyAranA citrapaTamAM pAkistAnanuM sthAna mAtra eka Akramaka tarIkenuM ja che." tamAro abhigama A prakAranA valaNa sAthe kaMIka visaMvAda dAkhavato jaNAya che. maherabAnI karIne ema na mAnaze| ke huM hiMsAnA pakSapAtI chuM. huM to mAtra yuddha aMge ahiMsAnI je maryAdAo rahelI che te tarapha tamAruM dhyAna kheMcuM chuM. zAntinA puraskAra karato ahiMsaka sainika kadAca AvA AkramaNanA kazA Avega vinA athavA to pratipakSI viSe peAtAnA hradayamAM prema anubhavavA sAthe sAmano karI zake. A rIte te jarUra eka ghaNA moTo dAkhalo besADI zake. paNa jemanAmAM tevI hiMmata ane zraddhA nathI temaNe je ahiMsaka pratikArano te amala karI zakatA nathI tenI carcAvArtA karIne jAhera janatAnA dilamAM goTALA pedA karavA na joIe. mAnavajAtanI eka bhAre karuNA che ane eka bhayaMkara samasyA che ke sazasra pratikAra ghaNI vAra anivArya bane che. gAMdhIjIe navA mArga to batAvyo paNa teno amala karavA mATe paNa evA ja gAMdhInI jarUra che. temanI paribhASAnA punarUccAra kevaLa eka evA bhrama pedA kare che ke, je ahiMsaka pratikAramAM mAnatA hovAnuM pasaMda karatA hoya paNa teno amala karavAne azakata hAya temane AvA bhrama eka prakArano kadAca AtmasaMtoSa ApI zake, kAzmIranI samasyA ghaNI gUMcavALI banI che. tenA vicAra karatAM lAge che ke te aMge banne bAjue ghaNuM kahI zakAya tema che. ApaNe binasAMpradAyiktA, lAkzAhI, sArvabhaumatA ane bhaugolika pramA NikatA--AvA muddAo AgaLa dharI zakIe. pAkistAna muslima bahumati, lAkamata levAnI ApaNI kabulAta ane kAzmIranA lokone AtmanirNaya karavAnA adhikAra--AvI bAbato AgaLa dharI zake. duniyAnI mahAna sattAe Aje potAnI ramata ramI rahela che. bemAMthI koI paNa bAjunI sarakAra bAMdhacheDa karavAnI sthitimAM nathI. baMne bAjue nakkara ane jakkI valaNa UbhA thayAM che. huM tamane A patra eTalA mATe lakhI rahyo chuM ke, mane lAge che ke, jeo ahiMsaka pratikArane amalI banAvI zake tema na hoya temanI AvA prakAranI vAto nakAmI, arthavinAnI ane ekanA eka naitika sUtreAnuM punarUccAraNa karavA jevI thaI jAya che. naitika mUlyonI rakSA karavAnA hetuthI prerAyelA koI paNa prayatnanI ane Adhunika yuddha jevA jaMgalI yuddhamAM paNa yuddhanAM niyama jaLavAya evA AgrahanI huM jarUra khUba kadara karuM chuM, paNa A bAbata dgiA dAkhavatA tamArA valaNathI taddana alaga che. Ama mukata mane tamane patra lakhavA badala tamArI huM kSamA mAguM chuM. huM bhUmiputra vAMcuM chuM ane mane lAgyuM che ke temAnAM keTalAka lekho atyaMta aspaSTa ane guMcavAyalI vicAraNAo raju karatA hoya che, ane tamArI prastuta patrikA vAMcyA bAda mane lAgyuM ke je bAbato viSe huM paNa vicArI rahyo chuM te viSe tamAro abhigama ane tamArA vicAro zuM che te aMge, A patra lakhIne, tamArI pAsethI jANavA ane samajavA huM prayatna karuM. sad bhAva pUrvaka tamAro snehaniSTa cImanalAla cakubhAI zAha 2 (pazcima khAnadeza jillA sarvediya maMDaLa, dhULiyAnA pramukha ane pUjya vinobAjInA sahakAryakartA zrI dAmAradAsa khUMdaDAnA, tA. 1-10-65-nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thaela zrI cImana
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-11-15 129 prada jIvana te Apa jANo cho. sarakAranI kazI paNa sahAya vinA Aje lagabhaga se kAryakartAo A IlAkAmAM kAma karI rahyA che. vyasanamukitakhAsa karIne zarAbabaMdhI, pAThazALAo, chAtrAlaya, AzramazALA, bAlavADI, dAIkendra, khAdI, grAmodyoga vagere anekavidha kArya ame calAvI rahyA chIe. zuM huM Apane prArthanA karI zake ke kaI vAra muMbaInA keTalAka mitrone laIne A5 A IlAkAne najare nihALavA mATe AvI zake? kI DhebarabhAI kadAca navembara mahinA daramiyAna ahi Ave. jo Apa paNa e vakhate vAvI zake te keTaluM sAruM? DaoN. svAIDjharane lagatA lekhamAM lekhaka mahodaye DaoNkaTara mahodaye lakhelAM keTalAka pustakane ullekha karyo che. huM IcchuM chuM ke, e sarva graMthe amArI lAIbrerImAM hoya. jo dAnamAM kaMI dAtA ApI zake te dAnamAM, athavA kiMmata ApavI paDe to bane eTalI ochI kiMmata ApIne e sarva pustaka Apane tyAM maMgAvI rAkhaze. huM pote muMbaI AvIza tyAre laI jaIza. Apane bahu takalIpha ApI, kSamA karaze. - vinIta lAla cakubhAI zAhanA 'AlbarTa svAIDjhara' uparanA lekhane pahele haptA vAMcIne mArI upara lakhAyelA tA. 9-10-65nA hiMdI patrane gujarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) sAtapuDA sarvodaya kendra dhaDagAMva, dhULiyA, khAnadeza zrI paramAnaMdabhAI, tA. 9-10-65 prabuddha jIvana barAbara maLe che; barAbara AkhuM joI jAuM chuM, bhAre preraNA laIne Ave che ane preraNA satata detuM rahe che. A vakhate De. svAIDjharane lekha ApIne, Ape mATe upakAra karyo che. ghaNuMkharuM badhA akhabAromAM temanA saMbaMdhI zraddhAlekha pragaTa karavAmAM AvyA che. paNa ATalo adhyayanapUrNa lekha anyatra jovAmAM AvyuM nathI. atyAre te te apUrNa che, paraMtu jeTale hisse prakAzita thayela che te uparathI bAkInA bhAganI kalapanA huM karI zakuM chuM. lekhaka-mahodayane amArI taraphathI dhanyavAda tathA vadhAI Apaze. A lekhane bhAratanI sarva bhASAomAM anuvAda tha ghaTe che. je paristhiti pacAsa varSa pahelAM kAMgAmAM ane pUrva AphrikA ' khaMDamAM hatI e ja paristhiti Aje sAtapuDAmAM A AdivAsI IlAkAmAM che. keI TaeNkTara ahiM AvatA nathI. mane ahiM AvyAne cAra varSathI vadhAre samaya thayo che. ahiM sarakArI prAImarI - prAtha- mika - Arogya kendra che. paraMtu ema. bI. bI. esa., DaoNkTara maLatA nathI. je DaoNkTaranI ahi badalI karavAmAM Ave che te rAjInAmuM ApavAne taiyAra thaI jAya che. Aje te eka Ayurveda-niSNAta DaoNka- Tara epIDemIka mATe niyukata hoIne asthAyI rUpamAM ahiM melavAmAM Avela che. Ama chatAM Apane lekha vAMcIne bhAratIya DokaTaramAMthI keIne paNa ahiM AvIne rahevAnI preraNA maLe te ApanA A lekhanuM prakAzana saphaLa thaze ane amArA A IlAkA upara paNa mATe upakAra thaze. Apane e jANIne khuzI thaze ke, amArI prArthanA dhyAnamAM laIne eka nisargopacAra niSNAta DaoN. gupta AjakAla ahIM AvI vasyA che ane kudaratI IlAja dvArA lokonI sAcI sevA karI rahyA che. Ama chatAM paNa zastrakriyA, posTa morTama vagere aneka evAM kAma che ke je mATe eka ema. bI. bI. esa. DokaTaranI paNa Ava- zyakatA che. joIe prabhu keIne preraNA Ape che ke nahi? eka bIjI prArthanA sApane huM karavA IcchuM chuM. ame loko Arthika daSTie keTalIka muzkelIo veThIne ahi kAma karI rahyA chIe dAmodarabhAI khUMdaDA tA. ka. patramAM vadhAre lAMbANa karavA IcchatA nathI. paraMtu eTaluM nivedana namratApUrvaka karavAnuM huM anucita nathI samajatA ke je prAyazcitanI bhAvanAthI mahAtmA svAIDjhara habasI bhAIonI sevAmAM saMlagna hatA evI ja bhAvanAthI ame leke ahi A kAma karI rahyA chIe. Aje paNa A IlAkAnI je durdazA che te asahya che. kalpanA karI na zakAya tevI che. je annakuTa temane sahana karavuM paDayuM che ane Aje paNa sahana karavuM paDe che te muMbaInA lokone sahana karavuM paDayuM hota to krAnti thaI cUkI hota, ane dezamAM sattApalaTo AvyA hatA. Aje paNa ahi zikSaNa eka Tako paNa nathI. vidyAlaya cAlatuM ja nathI. zikSaka leka pagAra laIne paNa mahi AvatA nathI. rDokTaranI sthiti meM upara jaNAvI che. have A sthiti lAMbe samaya sahI zakAya tema nathI. jevI prabhunI IcchA haze ema theze. jo pAkistAnanI mAphaka AdivAsIsthAnanI mAMga UbhI thAya ane te pUrI thayA bAda ja bhAratavAsIonI AMkha khulavAnI hoya te koNa zuM karI zakavAnuM che? dAmodaradAsa sUcanA: upara jaNAvela kAryamAM je koI vyakita madadarUpa thavA mAMgatI hoya teNe A patranA mathALe ApelA saranAme karI dAmodaradAsa mUMdaDA sAthe patravyavahAra kara. taMtrI anA gArika dharma pAla 'T bhAratIya kalA vivecananA kSetre kumArasvAmInuM nAma adritIya samAjanI racanA thaI rahI hatI tene DhaDhaLIne sAcA arthamAM dhArmika che. ane thiephInA kSetre jinarAjadAsanuM nAma preraNAdAyI thavAnI che temanI hAkala hatI te che. teo kharA arthamAM che. paNa e banne silonavAsI karatA vizvamAM jemanI A varSe vizvanAgarika hatA ane duniyAnA badhA dezamAM pharIne temaNe zatAbdI ujavAI ane dharmakSetre ane saMskArakSetre sAcA dhArmika bauddhadharmanA oThA nIce mAnavadharmane sAda gUMjato karyo hato. puruSa tarIke jemanuM nAma amara che te to che silonanA siMha AvA mahApuruSane ApaNe yAda karIne temAM temanuM gaurava karavAnI agArika dharmapAla. teo jinarAjadAsanA te AdhyAtmika bhAvanA sAthe ApaNI kRtajJatA paNa prakaTa thAya che ane temane kSetre guru ja hatA. ane temaNe bhAratavarSane pitAnuM kAryakSetra mArga cAlu rahe tevI preraNA paNa maLe che. banAvyuM hatuM. ane bhAratavarSanI mahAbodhi sAsAyaTinA agradUta sIlananA eka jamInadArane tyAM temane janma tarIke temaNe anekavAra vizvabhramaNa karI dharmasaMdeza phelAvyo hate. tA. 17-9-1864nA roja thaye tyAre sIlenamAM vArApharatI e dharmasaMdeza bauddhadharmanA rUpamAM hatA ane jene bhAratavarSanA AvanAra Daca, pora gIja ane aMgrejoe bauddhadharmanI helanA lake paNa bhUlI gayA hatA. bhAratamAM bauddhadharmanA punarutthAna mATe karI hatI eTaluM ja nahIM paNa janmanAra pratyeka bALakane kAyadesara jIvana khapAvI denAra ane parasparathI ajANa evA bauddhadhamI rIte carcamAM laI javAmAM AvatuM ane khristI nAma dhAraNa karavuM dezamAM sAdharmika badhutvanI bhAvanAne pracAra karanAra e bauddhadharma- paDatuM hatuM. A kAyadAnuM nirAkaraNa I. 1884mAM thayuM. nizALanI duta hatA e to zaka vinAnI vAta che ja paNa temanI kharI sevA sthApanA khristIoe karI hatI ane temAM bALakoe bauddhadharmanI to vizvamAM je audyogika kAtinA dUSaNane kAraNe dharmavihIna nidA ane khristI dharmanA guNagAna sAMbhaLavA paDatAM, bAIbalanA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukha jIvana AvI hatA 130 cAra gAlanA adhyAyo bALakone mukhapATha karAvAtA hatA. paristhitimAM je keTalAka bauddhadharmanA saMskAravALA kuTuMba tee potAnA dharmanA rakSaNa mATe prayatna karatA paNa sAmAnya samAja pazcimanA dharma ane tenA susaMskAro sAthe sAthe madyapAna, zikAra jevA dUSaNo paNa apanAvI rahyo hatA ane peAtAne tema karI saMskRtamAM khapAvI rahyo hatA. A paristhitimAM dharmapAlanI mAtA mallikAno saMkalpa hatA ke mAro putra bauddhabhikSu banI silAnanA dharmavihIna samAjanA uddhAra kare. AthI jayAre bALakane janmavAmAM traNa cAra mAsa bAkI hatA tyAre teNIe pAtAnA gharamAM bhikSuone AmaMtrine satata pAli bauddhaviTakane pATha sAMbhaLIne potAno samaya vitAvyo hateA. mAtAnI A bhAvanA phaLIbhUta thaI ane I. 1885mAM dharmapAle saMkalpa karyo ke mAre paraNavuM nathI paNa AnAgArika thaI dharmasevAmAM jIvana vItAvavuM che. temanuM khrIstI nAma DevIDa ane hevA vitarana kuLanAma hatuM paNa temaNe jayArathI sevAkSetra svIkAryuM tyArathI dharmapAlanA nAme teoe peAtAnuM lekhanakArya karyuM hatuM. e mukhyatve temaNe sthApela akhabAromAM lakhatA ane silAnanI vividha samasyAonA ukelamAM mArgadarzana ApatA. temanA sAmAjika ane dhArmika kAryomAM Arthika sahAya temanA kuTuMba taraphathI maLI rahetI. paNa jyAre I. sa. 1891mAM temanA pitAnuM avasAna thayuM tyAre zrImatI phosTare temane lakhyuM ke tamAre bhale pitA na hoya paNa A phosTara 'phosTara madhara' che ja mATe arthanI ciMtA karavI nahI. eka ja divasanA saMparkamAM honalUlUnI nivAsI e krodhI svabhAvanI bAInA jIvananuM parivartana zAMtino saMdeza ApI | dharmapAle karyuM hatuM. ane pariNAme dasa lAkhathI paNa vadhArenuM dAna e bAIe ApIne dharmapAla dvArA sthapAtI vividha zALA ane saMsthAone sthira karI hatI. ane buddha samayanI prasiddha dAnI vizAkhAnuM biruda pAmI hatI. silAnamAM khristI nizALAnA virodhamAM bauddhasaMskArane meAkhare rAkhe evI skUlA sthApavAnI jarUrIyAta dharmapAlane potAnA jAtaanubhavathI jaNAI hatI, khristI nizALAmAM temaNe pote zikSaNa lIdhuM hatuM paNa satata jAgRtine kAraNe teo bauddhadharmI banI rahyA hatA. teo bAyabalamAM vAMcatAM ke jIvahiMsA karavI nahIM. paNa evA upadeza ApanAra pote zikAra karatA, dArU pItA e badhuM teo joI rahyA hatA. ekavAra cAra Arya satya viSenuM pustaka temanA zikSake jhUMTavI laI rastA vacce pheMkI dIdhuM hatuM. paNa tenI pratikriyA thaI ke dharmapAle vAMdaro citarI tenI nIce jIsasa krAIsTa lakhyuM. eka vAra vaizAkhI pUrNimAnA utsavamAM bhAga levA temaNe potAnA sATImAra zikSaka pAse rajA mAgI. teNe te na ApI chatAM teo te daphtara upADIne utsavamAM cAlyA ja gayA. vaLate divase temanuM zarIra camacamatI seATIthI khAkharuM karI devAmAM AvyuM paNa AvI traNa vaizAkhIpUrNimAe temaNe e sajA svIkArI paNa utsavamAM javAnuM cheAyuM nahi. A temanI daDhatA temanA samagra jIvanamAM jovA maLe che. satya ane nyAyapriyatAno temanA Agraha paNa evA ja ajaba hatA. IrSAnuM nAma temanAmAM maLe nahIM. gAMdhIjInI jema anekavAra temaNe sileAnamAM gADAmAM besIne eka cheDethI bIje cheDe musApharI karI hatI ane bauddhadharmanA saMskArone daDha karavA lokone jAgRta karyA hatA. teo prathama sileAnavAsI hatA jemaNe anekavAra duniyAnI musApharI karI hatI ane dharmasaMdeza Apyo hatA. teoe vizvanA anubhavathI jANyuM hatuM ke pUrvane pazcimanI vaijJAnika buddhinI jarUra che ane pUrvanI AdhyAtmika vidyAnI AvazyakatA pazcimane che. AthI temaNe jyAre amerikA hatA tyAre banArasamAM InDasTrIyala skUlanI sthApanA mATe sAmagrI ane eka niSNAtane mokalI ApyA hatA. paraMtu temanA virodhIo thIosAsTioe te skUla thavA dIdhI fl. 2-22-14 nahi. jApAnanA saMparka sAdhI sIlAnamAM vIvIMga skUlanI sthApanA karI hatI. je Aje mahAzALA banI gaI che. temaNe jyAre nAyagarAne dhasamasatA dhodha joyo tyAre eka ja vicAre temanA mana para prabhutva jamAvyuM ane te e ke jIvana bauddhasaMskAra satata vahetuM kSaNika che--A temanAmAM rahela gADha sUcavI jAya che. chatAM temanuM jIvana nirAzAmaya banyuM nahotuM paNa eka karmaTha nirbhaya vyakita tarIke teo jIvI gayA hatA. temanI nirbhayatAno pATha temaNe prathamavAra eka mRtavyakita mATe tene vIMTaLAIne thatI prArthanAmAMthI nAnI uMmaramAM ja meLavyo hato. je temane sadAne mATe nirbhaya rahevA baLa ApatA hatA ane rasadA anyAya, asatya ane apavitratAnI sAme yuddha ApavA prerato hato. temaNe nizALamAM je khristIdharmanuM jJAna meLavyuM hatuM te viziSTa prakAranuM hatuM. ekavAra te temaNe temanA khristI dharmanA potAnA viziSTa jJAnathI skUlamAM prathama naMbare AvI ghaDiyALanuM InAma jItI lIdhuM hatuM, paNa khristIdharma karatAM bauddhadharmanI sarasAI batAvavAmAM temane A jJAna AgaLa upara upayogI thayuM e vidhinI vicitratA ja gaNAvI joIe. eka vAra eka khristIdharmanA pAdarI sAthe carcAmAM sRSTinA Adi kAraNanI carcA cAlatI hatI tyAre jagatanuM Adi kAraNa Izvara che ema pAdarIe kahyuM tyAre dharmapAle pUchyuM to pachI Izvarane koNe banAvyA ? AnA uttaramAM pAdarIne kahevuM paDayuM ke Izvare ja pote potAne banAvyA haze. A sAMbhaLIne tarata ja dharmapAle javAba Apyo ke Then God must be a Buddhis--te pachI te Izvara bauddha hovA joIe. kAraNa bauddho mAne che ke jIva pote ja potAnI zakitathI Izvara bane che. tene bIjuM koI banAvI zakatuM nathI. Ama teo vAdavivAdamAM khristIAne cUpa karI detA. teo buddhanI udAratAnI vAto karIne bauddhadharmamAM rahelI mAnavapremanI bhAvanAne AgaLa karatA hatA. teo kahetA ke dhArmika netAomAM buddhe nirdoSa karyo che ke mArI vAtane tame buddhithI cakAsI juo ane pachI ja svIkAro. mAnavamAnavamAM bheda nathI. eka zudra paNa guNavAna hoya to saMghamAM dAkhala thaI gurupadane pAmI brAhmaNano paNa pUjya banI zake che. bacapaNathI temane dhyAna ane yoga tathA AdhyAtmika vidyAnA rasa hato paNa te kALe silAnamAM evA samartha bauddha bhikSuo hatA nahi je temane yogamArgamAM mArgadarzaka bane. temanI tivra jijJAsAe temane saMparka meDama bleveTkI ane temanA pati AlkoTa sAthe sAdhI Apyo. meDama blevevskInI tejasvI AkhAe temane AkarSyA ane temanA upara evA prabhAva paDayo ke e meDamane ane AlkoTane pAtAnA yogamArganA mArgadarzakarUpe svIkArIne temanI thisophinA jhaDA nIce sevAkArya svIkArI lIdhuM. prAraMbhamAM thisAphInI caLavaLamAM jyAM sudhI A banne jaNanuM prabhutva rahyuM tyAM sudhI buddha ane bauddhadharmanI bhAvanAnA pracAra mukhya hatA. silAnamAM maiDama blevekI ane elkorTe rItasaranA bauddhadharma svIkAryA hatA ane samagra sileAnamAM bauddhadharmanA punarutthAna mATe karnala elkoTa ane dharmapAle sAthe maLIne aneka varSo sudhI kArya karyuM hatuM ane samagra sImAM gADAnI aneka vAra musApharI karI hatI. anya dezamAM paNa AlkoTa dharmapAlanA sahakAramAM bauddhadharmanI bhAvanAnA ane bha. buddhanA jIvananA AdarzonA pracAra karatA hatA. paNa AgaLa jatAM blevevskInA mRtyu pachIthIsephamAM mAnanArAomAM pArasparika sattA mATenI hUMsAtuMsI thavA mAMDI ane chevaTe enIbesenTa ane subbArAvanuM prabhutva sthapAyuM tyAre buddhane badale zaMkara ane brAhmaNadharmanI bolabAlA thIosophImAM vadhI ane bauddhadharmanI vAta gauNa banI gaI. bauddhadharmanA janaka bhAratavarSamAM dharmapAle prathamavAra 1891nA jAnyuArImAM paga mUkyA. 22-1-1891nA roja temaNe bAdha
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85, 21-1 prabuddha jIvana gayAmAM buddhanI mUrti sAme DhaLIne dhanyatA anubhavI ane jANe karasa sAthe maitrI hatI. amerikAnA viliyama jemsa je mAnasake bhagavAnanI bodhine saMcAra temanAmAM thaI rahyo hoya te zAstranA te kALanA moTA vidvAna gaNAtA hatA temaNe to pitAnI apUrva anubhava ryo paNa jayAre jagRta thaI paristhitinuM , khurazI khAlI karI dharmapAlane temAM besADI pote vidyArthInI pATalI adhyayana kyuM tyAre bhAna thayuM ke je maMdiramAM pote buddhamUrtine upara besI dharmapAlanuM bhASaNa sAMbhaLyuM ane vidyArthIone namaskAra karyo ane je bodhivRkSanI chAyAmAM buddhane jJAna thayuM jaNAvyuM ke mAnasazAstramAM mArA karatA dharmapAlananuM jJAna uttama hatuM te te eka hindudharmI mahaMtanA kabajAmAM hatAM ane tene te koTinuM che. te kALanA thiyosophInA netAonA satata buddha ke bodhivRkSane mAtra potAnI kamANI pUra upayoga hato. saMparkamAM to teo hatA ja e kahevAI gayuM che. lAMDanamAM anAsTa teo tyAra pachI thoDA divase sAranAtha gayA ane tenI durdazA prinsa kopoTakIne paNa dharmapAlane saMparka sAdhyo hato. paNa jayAre joIne UMDe kheda anubhavyuM ane aMte nirNaya karyo ke game te tera remamAM gayA tyAre pApane maLavAnI goThavaNa eka meTA bizape thAya paNa mAre have bhAratavarSamAM rahI ahiM bauddhadharmanA punarutthAnuM karI jenI samRddhi joIne dharmapAlane vicAra Avyo ke dhArmika netRtva mATe prayatna karo. bedhagayAnA maMdiramAM pratiSThA mATe jApAnamAMthI ane A samRddhine ze meLapaNa jayAre e bizape jANyuM teo eka mUrti lAvyA hatA tenI pratiSThA rokavA hiMdu mahaMta temane ke popane maLavAne dharmapAlane uddeza e hato ke teo pApa khUnanI dhamakI ApI hatI chatAM te pratiSThA karIne ja saMtoSa lIdho pAsethI eka patra sIlenavAsI khristIo upara lakhAvavA mAgatA ane pariNAme tyAM rahenAra bhikSAonI jAnanuM jokhama ane temanA hatA ke teo bauddhadharmI sAthe zAMtithI rahe ane dArUnI badIthI dUra jAnanuM jokhama vahorI lIdhuM. ane phojadArI-divAnI kesanI paraM- rahe, tyAre te bizape pipa sAthenI dharmapAlanI mulAkAta rada karI. parAmAM hAra-jItanI temanI kaparI seTI thaI. temane salAha A uparathI jANI zakAya che ke teo dhAmaka sahiSNutAnA siddhAMtamAM ApavAmAM AvI ke thoDA rUpiyAnI lAMca ApavAthI kesamAM jItI mAnatA hatA. ane dhArmika vivAdane nahi paNa parasparanI maitrine zakAze paNa dharmane khAtara laDanAra e laDavaiyAe hAravAnuM pasaMda mahattava ApatA ane sArAM dhArmika jIvana jIvavAmAM mAnatA. hyuM, paNa lAMca ApI kesa jItavAnuM pasaMda na hyuM. A temanI gAMdhIjInI jema bhAratIya daridranArAyaNanA darzane teo paNa dharmabhAvanAnI daDha niSThA sUcave che. jAnyathA dharmajhanUnI dharma mATe samagra bhAratamAM pharyA hatA ane garIba vacce ja temanI rIte kasTa adharmAcaraNa karatAM jarA paNa AMcaka anubhavatA nathI. e ane dAridrayamaya jIvana vitAvI temane kaSTone sAkSAta anubhava ApaNA rojabarojanA anubhavanI vAta che. dharmapAla e dharmajhanUnI karyo hato ane temane kaSTa nivAraNane upAya paNa che ja nahi paNa sAcA dhArmika hatA. hatA. temane eka ja vAta kahevAnI hatI ke hindustAnamAM samRddhine - I. 1889mAM teo jayAre AlkoTa sAthe jApAna gayo bhaMDAra che. paNa Izvarane bharose kazuM thavAnuM nathI. paNa jAtipAMtinA tyAre sTImara upara bimAra thaI gayA. jApAnanAM badhA bauddha- bhedone miTAvI bhAratIya parikAma karavA lAgI jAya te samRddhine saMpradAyonA mukhiyAe temanI sevA karI ane chevaTe temanA rasa te mANI zakaze. sanmAnamAM miliTarI dvArA gArDa opha onaranI pareDa karavAmAM potAnI jIMdagInA chellA varSe teoe kalakattA, laMDana, AvI jemAM bauddhadharmanA mahAsthaviro paNa hAjara hatA. Ama sAranAtha vagere sthaLoe bauddhavihArenI sthApanA ane vyavasthAmAM chatAM temanA manamAM e vAtane DaMkha hato ke bha. buddhanA maitrI ane gALyA. temane chellA varSomAM sAITikAnI ane bIjI bimArIoe ahiMsAnA saMdeza sAthe eka bauddhanA sanmAnamAM A sainyapradarzananuM gherI lIdhA chatAM temanA hRdayamAM dharmodyota karavAnI javAlA jalI rahI aucitya nathI ja. vaLI temane e paNa khaTakyuM ke jApAnanA bauddha hatI ane te pAra pADavAmAM apUrva utsAha teo dAkhavI rahyA hatA. sthaviro kuTuMbI hatA. A hatI temanI pate mAnela dharmanI jAgRti. - 1931 julAImAM temaNe bauddha bhikSunI pravra jayA svIkArI I. 1891mAM bodhagayAmAM temaNe AMtararASTrIya bauddha konpharansa ane devamitra dhammapAla nAma dhAraNa karyuM. ane temanI upasaMpadAbharI temAM silona, cIna, jApAna Adi dezenA pratinidhio vaDI dIkSA 16-1-33nA roja thaI ane jayAre temanI chelI hAjara thayA hatA. I. 1892mAM temaNe mahAbadhise sAyaTInI bimArI AvI tyAre temaNe davA pAchaLa kharacAtA paisA garIba kalakattAmAM sthApanA karI ane mahAbaMdhI jarnala zarU karyuM. temAM pAchaLa kharcavAne Adeza Apyo ane mRtyune bheTavAnI taiyArI, temaNe bauddhadharma vize lekha lakhavA zarU karyA. ane tene pracAra karI ane hajI pacIsavAra huM bauddhadharmanI sevA karavA janma lauM samagra vizvamAM thayo. paNa e patra calAvavAmAM keTalIkavAra temanI evI bhAvanA sAthe 27-4-1933nA roja mRtyune bheTayA. samakSa e samasyA AvI paDatI ke posTanI TikiTo kharIdI te patra AvA mahApuruSanA mRtyune paNa bagADavA mATe silonanA ravAnA karavuM ke sAMjanuM bhojana kharIdI peTa bharavuM. paNa temaNe rUDhivAdI dhArmika netAoe je prayatna karyA ane sudhAravAdI eve prasaMge TikiTa kharIdI patra ravAnA karavAnuM pasaMda karyuM hatuM. temanI krAMtikArI vicAradhArAne je te avasare virodha karyo, je svAmI vivekAnaMda, vIracaMda rAghavajI gAMdhI, enI besaMTa ane gALe ApI-ethI to haju ghaNuM karavAnuM bAkI che evA temane dharmapAla e sau bhAratamAMthI cikAgemAM I. 1893mAM vizvadharma vizvAsa vadhe ane vAraMvAra janma laI dharNoddhAra karavAnI pariSadamAM gayA hatA. tyAM saue potapotAnI zakita pramANe potAnI mahAyAnI bhAvanA sateja banI, paNa draSAvanA leza paNa janmI vAta rajU karI hatI. ane pachI vadhatI nAmanA meLavI hatI. te nahIM. te ja te te mahApuruSanI mahattA hatI. prasaMge eka chApAmAM svAmI vivekAnaMdanI othe sAthe ane " banArasamAM sAranAtha jyAM mAtra bauddha vihAranA khaMDiyera hatA dharmapAlanI jIsasa krAIsTa sAthe sarakhAmaNI karavAmAM AvI che te . tyAM Aje dharmapAlanI kIti patAkA laherAI rahI che. bhagavAna uparathI temaNe amerikAmAM te kALe pADelI chApa vizene khyAla buddha jyAM bauddhadharmano prathama upadeza Apyo hato tyAM eka vizAla ApaNane AvI zake che. jayAre teo amerikAthI lakarA pAchA bhavya maMdiranI sthApanA thaI che ane tenI AsapAsa vizvanA pharyA tyAre svAmI vivekAnaMda amerikA rokAI rahyA hatA ane bauddhavihAro AvelA che. temanA svapna pramANe prAthamikathI kalakattAmAM temane vize AkSepa thaI rahyA hatA. te prasaMge eka mAMDIne kalejanuM zikSaNa ApatI saMsthAonuM mahAboddhinA bhilune sAcA dhArmika puruSanI niSThAthI temaNe svAmI vivekAnaMda viSenA saMcAlana karI rahyA che. davAkhAnuM paNa che ane grAmalekanI sevAnI Apane sabhAomAM radIe ApavAno prayatna ane temane bIjI pravRttionA paNa maMDANa bhikSuedrArA thaI rahyA che. ane nirdoSa jAhera kya. temane sthAne bIje kaI hota to vivekAnaMdanI sAranAtha Aje vizvasaMgama jevuM sthAna banI rahyuM che. temAM nindAthI khuza thAta ane temane bacAva karavA na prerAta, kAraNa dharmapAlanI AdamakadanI mUrti je kharekhara kAIsTa jevI dekhAya bannene judA judA dharmanuM pratinidhitva karyuM hatuM. paNa dharmapAla che te saunuM svAgata karavAM pravezadvAra para UbhI che ane vizva evI sudravRttithI para hatA. aikayane saMdeza ApI rahI che. tyAM pratyeka vaizAkhIe vizvabharanA te kALa vizvamAM vikhyAta mahApuruSa sAthe temane saMparka buddha bhakatanuM mahAsaMmelana maLe che. te dazya devene paNa durlabha hatA. ane te sau temane AdaranI daSTithI jotA hatA. prakhyAta kavi evuM hoya che. A ja pramANe bhAratamAM, kalakattAmAM paNa mahA ArnolDa laMDanamAM temane sTImara upara levA AvyA hatA ane bodhivihAranI sthApanA, buddhagayAmAM vihAranI sthApanA, silenamAM temane pitAne ghera utAryA hatA. kalakattAnA saratacaMdra dAsa jero ane laMDana vagere aneka dezomAM paNa mahAbodhinA kendro dharmapAlanI tibbatanI bhASAnA ane bauddhadharmanA moTA vidvAna hatA ane vijayapatAkA laherAvI rahyA che. je eka brahmacArI bhiluM zuM karI narendrathana paNa dharmapAlanuM bahumAna karatA. amerikAnA pAla zake che tenuM javalaMta udAharaNa pUruM pADe che. dalasukha mAlavaNiyA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13ra, prabuddha jIvana tA. 1-11-6pa 2. - "dITho Aja Abu girirAja e" (navacetana hAIskUlanA mukhapatra "sAdhanA'mAMthI sAbhAra uta) svapna sAkAra thatuM hatuM. saundarya devatAnA darzane ame delavADA citramAM surekha AMgaLAnuM saundarya kAvya banI chalakAya che ane AvI pahoMcyA, tyAre aMtaramAM umaMga mATe na hato. praNayanuM kAvya paNa jhAMkhu pADe tevI AMgaLIonI ananya nAjukatA ane svAbhAvikatA chaTA dharIne 2hIM camake che. AMgaLIonuM saundarya ahIM cArasamAM tAjamahAla rUpe AgrAmAM ramatuM hatuM. ahIM AdhyAtmika zila5mAM malakI uThe che! bhAvo ArasamAM pravya banI vilasatA hatA. devatAo pRthvIleka chatamAM apsarA vAghachaMda banI UbhI che! tribhaMginI upara avatare, ekAda divasa paNa te AvAja vizrAma maMdiramAM vAsa emanI chaTA che! I veNu vagADe che. koI mRdaMga, I pakhavAja, karavA lalacAya evI ArasanI lIlAmayI sRSTimAM ame pravezyA tyAre kaI maMjIrA dharIne UbhI che. derAsaranA devatAnI prasannatA mATe 'eho' 'abhUta" ethI bIjo vizeSa udgAra vANIne jaDato Aje saMgItanI saMgatamAM e vAghachaMda mugdha banI gayuM che ane na hatA. misaranI pIrAmIDa ke bhAratanA tAjamahAlanI kalAsRSTi pelI guMbajanI chata te ja ! UMdhuM. kamaLa pitAnA praphulla daLane nihALatAM ApaNane zASakonA damAma ne zoSitonI vedanA e vikasAvIne laTakI rahyuM che! zuM jue ane zuM bhUle? A divyabhavyatAnI bhItaramAM raDI UThatI saMbhaLAya, paNa ahIM to udAratA suSTine kANAmAM nirakhIne svapnavihArane AnaMda anubhavI zakIe, paNa vAstavika samaja meLavavA te divasa sudhI ahIM tapa karavuM ane prema, karuNA ane klAbhakita smita veratAM ane vaMdana karatAM paDe. tenA sthaMbha, tenA guMbajo ane chata, daherI daherImAM virAjelA yAtrikone sAratAM hatAM. bAbu rAjasthAna sarakAranA chatra nIce devatA, maMdiranA kaMdorA ane taraNe, ArasamAM suMdaratAne malakAve che. rAjasthAnane vAvaTo laherAvate bhale Ubhe, paNa enA upara A - derANI jeThANInA gokhalAo to juo! saMsAranAM sAmAnya delavADAnAM klAmaMdira gujarAtanA kautikaLazane gauravabhera dhAraNa karI derANI jeThANI saMpattine Dhera jamAvavAnI spardhAmAM paDe ane eka gujarAtI dhArmikatA ane kalAbhakitanuM kAvya lalakAratAM yugo sudhI bIjAnI IrSA kare. vastupAla ane tejapAlanAM dharmapatnIe potAnA svAmIone saMpattino dharmArtha upayoga karavA preryA ane aDIkhama camaze. rAjadvArI netAo nakazAomAM sarahade bhale ArasanA A gokhamAM pitAnI saMpatti kharce paththaramAM potAnI badalyA kare, paNa saMskAritAnI khuzabe temanAthI virataratI rakAze nahIM. amara kI kyA katarAvI dIdhI ! kahe che salATo ArasanI kotaraNInI AbunAM AbhUSaNa jA A delavADAnAM klAmaMdire che te e gujarAtanA jeTalA rUpiyA bhAra raja ekaThI karI Ape eTalA bhAra nuM klA sapute vimalazAha ane varastupAla tejapAle e ghaDAvIne Abune sarjananI kiMmata rUpe badalAmAM maLatuM. evI hatI A baMdhubelaDInI zaNagAryo che. AthI AkhuM gujarAtane nahIM, rAjasthAnane ja nahIM, udAratA! dhanurdhAriNI zakitamayInuM A zilpakAvya to jovuM ja rahI jAta. jamaNA khabhe klAmaya dhanuSya dharIne beThelI e zakita samagra bhAratanA kalApUjakanuM yAtrAdhAma banI dIpI rahyo che. bIjA hAthamAM paNa chathI epanuM zara dharIne beThI che. saMpUrNa svasthatA gujarAtanuM e ochuM gaurava nathI. ane smita tenA adhara para rame che ! vimalazAhanuM jinAlaya pravezatAM ApaNane cakita kare che. bhavyatA A klAdarzanane AnaMda zabdamAM zI rIte vaNAya ! zabda guMbaja banI UbhI che. bhImadevanA maMtrI vimaLazAhe baMdhAveluM A AzcaryathI mugdha banI mana dharI besI jAya che! AdhunI A dharmasRSTinuM lAdarzana dharAIne mANavA mATe kalAkonI nahIM divasanI tapasAdhanA maMdira te kALamAM rUA. 18 karoDa ane 56 lAkhanA kharce taiyAra joIze ema mane nakkI karyuM ane A kalAmaMdirone vaMdanA karI thayuM hatuM. ane kahe che maMdira mATenI bhUmi vimalazAhe tyAMnA rAjA vidAya lIdhI. pAsethI cAMdInA sikkA jamIna para pAtharI daI e mUlya rUpe ApI kavi nhAnAlAlanA "gujarAtI kAvyanI lITIo aMtara guMjatuM kharIdI hatI. AdinAthanI cittaraMjaka mUrti divyatA pAtharatI AdhyA hatuM:tmikatAnuM smita verI padmAsana vALI beThI che, netramAM jhaverAta camake sajAvyA jene rasa zaNagAra, che, ane kaMThamAM kiMmatI ratnanA hAre zobhA banI beThA che. virakata latA maMDapa zA dharmAgAra. jinavarone, sAmAnya bhakata saMsArI AbhUSaNo dharAvI temanI "giranArane caraNe" mAMthI tyAM bIjI paMkitao smRtine asAmAnyatAnI ThekaDI uDADe che. vimalazAhanI gajazALA che ane bahalAvI gaI ! emAM, zaNagArelA gajo upara mahAvate savArI kADhavA taiyAra thaI zuM sumanI na bharI suMdaratA skUlamAM! beTA che. maMdiranA dvAra AgaLa aDDArUDha vimaLazAha najare paDe che. zuM bhUla sukSma lahari nathI eka pUre? maMdiranI chata upara najara kare ane dIvyamUrtinAM smita veratAM to sthUlane jaDa kahI pachI nidavuM zuM? svarUpe joI joI tame mugdha banaze. vimalazAhanA maMdiranI chatamAM jANe brahmA A saundaryapUrNa kRtione sarjI jIva mUkatAM ja devasRSTi maMdiranI rUpachaTA banI zobhe che. bhUlI gayA che evuM zilpasaundarya A lAdhAmomAM kalAsarjakoe sajI madhyanA vihAramAM vastupAla tejapAlanA baMdhAvelA devamaMdiramAM dIdhuM che. namasta delavADA ! tame praveze che ane kalAdevatA tamAruM svAgata karavA UbhI che. ame pAchA amArA mukAma upara AvI pahoMcyA. amAre sunset tenI rUpachaTA nihALI tamArA aMtaramAMthI "oha! "adabhUta !" evA _point uparathI sUryane Athamato jovo hato. ghaDIka visAmo laI zabdo sarI paDe che, ane tame maMtramUDha banI UbhA rahe che ! TAMkaNAM ame cAlyA. mAnavapravAha ekadhArI gatithI (Sunset poisnt) ane hatheDInA kArIgaro kevI ananya dhArmikatAthI ArasamAM tarapha vahI rahyo hato. jyAM jyAM UMcANa maLyuM tyAM tyAM A atibhavya kasumanI kemaLatA kaMDArI dIdhI che? kamaLAnI sRSTimAM ja ApaNe dazyane smRtimAM maDhI levA mAnavasamAja zAMta banI besI gayo bhUlA paDayA chIe! cAre koI divya jIvaMta sRSTi kaI devatAnA hate ! koI akaLa, agamya manane subhita kare evA dazyane jovA abhizApane kAraNe paththara banI thaMbhI gaI che! ane e abhizApa eka TeksI upara Asana jamAvI ame besI gayA. zuM tabdhatA ! AzIrvAda banI jAya te haratI pharatI, viharatI nRtya karatI lIlA bALake paNa mauna pakaDI beThAM hatAM! TrAnjhIsTara reDiyo paNa sUpa banI jIvI rahe tevuM paththaramAM saundarya maDhAI gayuM che ! UMce chatamAM banI gayA hatA. sAmenA kSitije sUryadeva jhAMkhe banI Ubho hato. vINAvAdinI yakSiNi te juo! zuM mugdhatA ane tanmayatA tenA nIce nIlavaNa avakAzI jala vistaryuM hatuM ! hamaNAM ghaDI pachI samagra netramAM vilasI rahI che. divyamAdhurI simata banI tenA adharane saMsArane potAnA tejathI ujaLI kartavya pUrNa thatAM ApaNA prAcIna malAvI rahI che. A smitamAM vihuvala phrI mUke evuM mAnA gIonI jema sUryadevatA jalasamAdhi leze ane vistIrNa nIlavaNa lisAnuM kAmaNa nathI. mAtRtvanI vatsalatA chalakAvatuM prasanna smita jalarAzimAM e samAI jaze. oha! ke e bhavya, e aMtaramAM madhuratA bhare che ane enI nAja ka komaLa AMgaLIo AtmasamarpaNane romAMcita kaMpArI upajAvI de tevo e prasaMga che ! vINAnI maDane halAvI sthira thaI UbhI che. ajaMTAnA pApANi zAMti ane stabdhatA badhe patharAI gaI che! dhIre dhIre sUrya
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1115 prabuddha jIvana kSitijanAM pagathiyA upara gauravapUrNa Daga mAMDato nIce utare che! saMgharSo pedA karele nave prANasaMcAra dIpaka holavAtAM prakAzanI camake vistArI de tema tapta kAcanA varNanI zobhA dharI te camake che! eka sUryamAMthI cArapAMca sUrya janma | (navA varSa aMge zuM lakhavuM enI manamAM mathAmaNa cAlatI che ane pAchA ekamAM samAI jAya che! zuM adabhuta e lIlA hatI tevAmAM janmabhUmi dIpotsavI pUrtinA aMkamAM janmabhUminA che! zuM tejasvI e chaTA che. dhIre dhIre sUrya jhAMkhA thatA jAya che ane nIlavarNA cAvakAzI jelamAM ardhaDULyo e najare paDe che. taMtrI zrI ravizaMkara mahetAne A ja bAbatane lagatA lekha mArA "are, e zikhA ! o gaI ! e gaI! khalAsa" jala samAdhi vAMcavAmAM Avyo ane mArA manamAM je kAMI hatuM te vadhAre sArA letA saMtanI kAyA jalamAM samAI jAya ane dazya jotAM samAjamAM AkAramAM A lekhamAM vyakata thayuM che ema mane lAgyuM eTale huM nirvAka zAMti chavAI jAya evI aMtarane zuddha karatI zAMti chavAI ravataMtra lakhuM e karatAM zrI ravizaMkara mahetAne lekha prabuddha gaI! oha ! kevuM bhavya cAlaukika Atmavisarjana. smazAnamAM svajanane vaLAvI DAdhuo pAchA vaLe evI nirvAkatA sarvatra jIvananA vAcakone vadhAre upakAraka banaze ema samajIne te lekha vyApI gaI. pazcimAkAzamAM mRtyu samo aMdhakAra phelAto hato tyAre ahIM sAbhAra udhRta karavAmAM Ave che. paramAnaMda.) pUrvAkAzamAM pUNimAne cAMda dhIre dhIre UMce caDhatA hatA. pitAnI sagavaDa khAtara mAnavIe kalpelA kALanA vibhAge puna: zazAMka, punareva zarvarI ! rAMdradarzanane AnaMda sUryanA adarzanane joyA pachI mANavAnI anusAra vikramanuM eka sAMvatsara Aje lupta thAya che. ane navA IcchA ja marI gaI! saMvArane udaya thAya che. ApaNA gujarAtIomAM te A samaya Abu AvI raghunAthajInAM maMdiranI yAtrA na karIe e te sadhie vitelA varSanA lAbhAlAbhanuM saravaiyuM kADhavAne ane navA kema cAle? mAre te AratInAM darzana karavAM che! pelI alabelI virSanI rUkha bAMdhavAno rivAja che ja. paNa e na hoya to e vidAya muMbaI nagarInA bAbulanAthanA maMdiranI jema aneka mALavALI dharmazALAnI madhyamAM raghunAthanuM maMdira UbhuM che. ahIMnI bhUminI thatA varSanuM siMhAvalokana karI levAnuM ane UgatA varSanuM vihaMgAvaane maMdiranI kalapanA manamAM bhagavadAcAryanI AtmakathAmAMthI je lakana karavAnuM ApaNA AtmabhAna mATe upakAraka ja hoya che, AkAra dharI beThI hatI tethI judo ja ghATa ane svarUpa najare paDe che. conI madhyamAM AlIzAna kahevAya evuM ArasanuM maMdira che. evuM vividha avalokana karI tene sAra pAmavA mathatAM kavi dvAramAM rAmabhakata hanumAnajI ane mAMgalyanI adhipati gaNapati kAlidAsanuM eka subhASita samaraNe caDe che. bIrAjajyA che. maMdiramAM ucca ArasanA Asana upara avadhapurInA 4H jana huiM punarnAta vidhA puruSArthanuM phaLa maLatAM lIdhelI adhIza rAmabhadra dhanuSya dharIne rimata veratA UbhA che. paDakhe zIlamUrti mahenatane thAka UtarI jAya che, ane navI tAjhagI raphare che. ApaNe bhagavatI sItA che. pApamUrti rAvaNane haNI amAMgalyane nAza karI vijyanuM tima veratAM rAma UbhA che! AchA dhRtadIpanA prakAzamAM barAbara e ja dazAmAM chIe. ane vidya tane zAMta prakAzamAM rAmabhadranI mUrti prasannatA vere che. A emAMnA kaleza, phaLa ane navatA e traNe ya anubhavamAMthI 'bhale bane ho nAtha!" hRdayamAMthI bolAI javAya che. ApaNe pasAra thayA chIe ane AgAmI varSamAM thavAnA chIe. madiramAM AchA ghaMTanAda thAya che, duMdubhI gaDagaDe che. hRdayamAM kalezanI vAta te pAkistAnanuM AkramaNa AvI paDayuM ane bhakitanAM romAMca janme che. pUjArInA DAbA hAthamAM rUperI dAMTA bajI rahI che ne jamaNA hAthathI darzanArthIonA upara rAmanAM caraNAmRta ApaNe tene sAmane Adaryo te ghaDI sudhI sahunA hoTha para ramatI hatI. chAMTe che. "he! pApAcana! tArI kRpAnuM eka biMdu varSAvI e - dezanuM arthataMtra kaTokaTImAMthI pasAra thaI rahyuM hatuM, ane arthapatitane pAvana kara prabhu!" aMtaramaMthI ArtanAda UThe che. paNa e taMtranA e kathaLATanA oLA jIvananA pratyeka vibhAga para paDatA kRpAjalathI pAvana thavAnI mArI lAyakAta harine mane vasI hoya ema lAgatuM nathI. huM ethI vaMcita rahI jAuM chuM. sauSThavapUrNa hatA. huM gAve vakarI rahyo hato ane tene kAbUmAM levAnA sarakAranA chaTAbharI pUjArInI kAyA che. te dhIre dhIre AratInI dIveTa saLagAve anekavidha raghavAyA upAyo kAragata nivaDayA nahotA. che. bulaMda avAje bhakatajane AratI gAya che ane pUjArInA AmaprajA meghavArI ane jIvana jarUriyAtanI cIjonI achatanA hAthamAM AratI nRtya karatI ramI rahe che. AratI phaNidharanA dAMTInA be paDa vacce pIsAtI hatI, ane tenA paDaghA rAjakIya kSetre nartananI kalA dharI zobhe che. phaNAe phaNAe maNi camake che ane maNidhara Dole che. AratI layamAdhuryamAM relAya che. zAMta svastha maracA ane 'baMdha'nA rUpamAM paDatA hatA. ADabIDa karaverAnA pavitra vAtAvaraNathI havA guMje che, pUjarImAM zI jhaDapa che! ane bojA nIce mUDI bajAranI hAlata viSama banI hatI; ane Arthika camaka che! mRgagatithI eka devathI bIjA deva tarapha e vaLe che audyogika pravRtti kheravAvA lAgI hatI. temAM dhIrANa paranAM AkarAM ane AratI utAre che! bahAra ke I mahaMtanI mUrti che. gurune ane AkaLAM niyaMtraNa, bhaLatAM dhaMdhA, vepAra, udyoga, ArthikavikAsa, prabhurUpa pUjA e pUjArI e gurune AratI karI prabhune puna: AratI utAre che ane AratI thaMbhI jAya che. maMtroccAra sAthe utpAdana ane sAhasavRtti e badhAM para viparita asara paDI rahI AratIne jaLa chAMTI vadhAvI bhakatajanemAM AratI pharatI thAya hatI. jAhera udyogonuM Arogya paNa sAruM nahotuM ja. hindustAna che! tulasIdAsanA racelAM rAmastotro havAmAM guMje che! tenuM erakrAphTa, hindustAna zIpayArDajha ane hindustAna IlekaTronikasa layamAdhurya gajabanuM bhakitapUrNa romAMca racI de che, nAnAM ane jevA mAtabara jAhera ughogo pAse rU. 222 karoDane sToka bharAI meTAM bAla ane vRddha e stotrane lalakAre che ane e badhAM vacce pelI nAnakaDI bAlikA zI svasthatAthI tenI kAlI kAlI vANImAM gayo hato. tetramAM potAnA svara pUrI stotrane vadhu madhura banAve che. Ara audyogika utpAdanane AMka, mAlA varSanA 8.3 TakAnI tInuM dazya mane ati priya che, emAM A raghunAthajInI AratI apekSAe 6.7 TakA jeTaluM nIce UtarI gayA hatA. mArI smRtimAM maDhAI jAya che. vadhatA bhAvane kAraNe arthakAraNanI samatulA astavyasta banI namasta! abdAla namaste ! nirjanatAne jhaMkhate, prakRtinI ramaNAmAM ramavA tArA caraNe Avyo hato ! dharmabhUmi tapovanarUpe gaI hatI. anAjanA bhAvomAM 19.9 TakA, kaThoLanA bhAvamAM 43.2 meM tene ArAdhyA hatA. ahIM vilAsane krIDAM karI rAcato joya! TakA ane audyogika kAcA mAlamAM 16.6 TakA vadhAro vItelAM prakRtinI devatA vanarAjImAM kusumita thatI, pakSIonAM kalagAnamAM varSamAM noMdhAyo hato. sahu koI jANatuM hatuM ke 1951-5rathI guMjatI ane jharaNAnAM jhAMjhara paherI nartatI jovAnI jhaMkhanA 1964-65 sudhImAM nANAMnA puravaThAmAM je 120.16 TakA vadhAre atRpta ja rahI ! vana kapAI gayAM che! jharaNAM grISmanI phaDake sukAI gayAM che ane paMkhIo jANe sthaLAMtara karI gayAM che. AvI thayA hatA tenI sAme rASTrIya AvakmAM je phakata 66.51 TakA ja tRpti vacce kalA, bhakita, saundarya ane tapadarzananAM amIchAMTaNAM vadhAro thayo hato tene A kAramI viSamatA AbhArI hatI. jhIlyAnA AnaMdathI hRdaya sabhara banI tArI Aje to vidAya laI rahyAM ' A Arthika vAstavikatAnI upekSA karIne 220 abajanI che, namaste ! - ' amubhAI paMDayA thiI pAMcavarSika yojanA ghaDavAnA mArge dezanA zAsako paDayA hatA.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 prabhu jIvana 1-11-15 prajAnI vikaLatAne koI pAra nahote. A Arthika avadazA jANe adhUrI hoya tema rAjakIya kSetranuM citra te ethIye vadhu dhUMdhaLuM banatuM cAlyuM hatuM. A ApaNe vItelA varSane leza.. ane temAM pAkistAnanuM AkramaNa ane yuddha AvI paDayuM. koI paNa saMyogamAM yuddha e saMbaMdha dharAvatA sahu koI mATe ApattirUpa ja hoya che. eka mAsa ane cAra divasanA TUMkA gALAmAM vIramI gayelA e yuddhanA Arthika mAranA saravALA-bAdabAkI te mAMDavA ApaNA mATe haju bAkI ja che. paraMtu e Apattie, AjhAdI pachInA A badhA varSonA ApaNA rASTrIya puruSArthanuM-lezanuM-phaLa paNa pragaTa ane puravAra karyuM che, ane tene pariNAme ApaNA rASTrIya jIvanamAM sarvAgI navapallavitAtA pAMgaraze e cikkasa che. e phaLanI vigatavAra rajUAta karavAnuM cheahIM prastuta ane zakya nathI, paraMtu yathArtha samajaNa mATe ATaluM digdarzana anivArya che. (1) ApaNI senAe ApaNAM mAnava khamIrane parase Ape che. caDiyAtAM zastrovALA Akramakane UtaratI kakSAvALAM AyudhathI parAjaya ApIne mahimA zastrone nahi paNa mAnavIno ane tenA khamIrane che e teNe batAvI ApyuM. savavIsA fhuM mano: kabUta: pitAnI tAkAtathI ja potAnI rakSA karI zake e ja sAce manune putra-mAnava-e ukita ApaNe rASTrIya kakSAe sAbita karI batAvI che. ApaNA aMtargata khamIranuM apUrva AtmabhAna ApaNAmAM Aje maheryuM che. A bhAnanI sAme duniyAnI tamAma muzkelIo ane Apattio kucha che. e bhAna sAthe ApaNA mATe koI paNa manoratha asAdhya na lekhAya.' (2) je parAkrama senAe raNamaracA para karI batAvyuM tevuM ja parAkrama pratyeka nAgarike potapotAnA sthAna ane kSetramAM pragaTAvyuM. saMkucita svArtho ane upAdhIo sahu koI vIsarI gayA; ane svArSaNanI pAvaka jyota pratyekamAM pragaTI nIkaLI. samagra prajA eka banIne khaDI thaI gaI. (3) aneka bhASAo, dharmo, paze ane hite-e badhAM ApaNI rASTrIyatAnA bAdhaka ane lokazAhInA bhayathAne manAtAMdekhAtAM hatAM. e badhA ja rASTrIyatAnA AdhArastaMbha ane sabaLatAo banIne ubhA rahI gayAM; ane tene pariNAme ApaNI lokazAhI have paDakArathI para banI gaI. - (4) ane ApaNAM sAdhana, saMpatti ane taMtravyavasthAe je yArI ApI teNe ema batAvI ApyuM ke aneka hADamArIo vacce Ajita vikAsane je kAryakrama aMgIkAra karI beThA chIe te ApaNI rASTrIya sabaLatA sarjavAmAM netradIpaka rIte saphaLa banyuM che. A phaluthutine tenI vigatomAM khUba ja vistArI zakAya tema che. paraMtu ema nahi karatAM eTaluM ja noMdhIe ke AMtarika rIte AvirbhAva pAmelI A AtmazraddhA ane AMtararASTrIya daSTie siddha thayelI eka sattA tarIkenI pratiSThAne lAbha ApaNane barAbara letAM AvaDaze. te AjhAdIjaMganA ApaNA pUrvajoe sabaLa, samRddha ane saMskArI rASTranA nirmANanuM je bhavya svapna sadAye sevyuM hatuM te siddha karavAmAM ApaNane have koI ja aMtarAyo naDaze nahi. A paraMtu visarIe nahi ke e zakayatA che, siddhi nathI. zakyatAne siddhimAM palaTAvI nAkhavA mATe ApaNe zrama, zista ane svArpaNa te varSo sudhI hAjara karatA rahevuM joIze. e karavAnI anukULatA. have pachI e haze ke ApaNe sAce mArgo chIe ke nahi, athavA te e karavAnuM sAmarthya ApaNAmAM che ke nahi evI zaMkA have ApaNane satAvaze nahi, ane e mArga ane sAmarthya vize videzIomAM have zaMkA nahi rahe, eTale temanAM sAtha ane sahakAra paNa ApaNane vadhatA pramANamAM maLatAM ja raheze. spaSTa ane aphara jaNAtI rUkha e che, paNa gaphalatamAM na rahIe ke paristhiti vadhu sudharatAM pahelAM thoDo vakhata te vadhu bagaDaze ja, pAkistAna sAme saMgrAma maMDAtA pahelAM je Arthika, audyogika hAlata ApaNI hatI te kAMI palaTAI gaI nathI. tethI ulaTu, yuddhakALanI pratyakSa ane parokSa khuvArIne kAraNe te vadhu kaparI banelI ja ApaNane mAlUma paDaze. te sAthe ja ApaNA arthasAmAjika taMtra ane puruSArthane na ghATa ApavAnuM paNa ApaNA mATe arzata: anivArya banaze. Arthika vikAsane je nakazo ApaNI najara sAme hatuM, tenA agratAkramanI AkhI koNI badalAvavI paDaze ane yuddhane kAraNe eka navI paristhitimAM ApaNuM saMkramaNa thayuM che eTale videzo taraphanI nirdhArita sahAya thoDo vakhata te zaMbhI ja jaze, ane te pachIthI tenAM pramANa ane prakAramAM saMbhavata: phera paDaze. eTale ochAmAM ocho UghaDatAM varSane gALo ApaNA mATe bhAre kaSTadAyaka puravAra thavA saMbhava che. paraMtu A yuddhanI agniparIkSAmAMthI ApaNuM je zuddha sattva bahAra AvyuM che; je sAmarthyapUrNa AtmabhAnane ApaNAmAM udaya thayo che ane je rASTrIya zista pragaTI che te ApaNane e kaSTane kALa oLaMgI javAmAM sArI peThe sahAyabhUta thaze ja. - kAlidAsanI paribhASAmAM kaleza ane phaLane aMdAja ApaNane AvI gayA che ane navapallavitatA eka kolarUpe ApaNe UMbare AvI UbhI che. A dharatI te sadAkALa ApaNI hatI ja, paraMtu ApaNA ItihAsanA aMdhakAra yuganI aneka sadI daramyAna tene upabhega karavA mATenI vIratA ApaNe hAjara karI zakyA nahotA eTale A videzI cakronI bAMdI banI hatI. AjhAdI pachIthI e dharatInuM "vasuMdharA nAma sArthaka karavA pUratuM e vijJAna ApaNe hastagata karyuM che. ane A laDAI daramyAna raName racAo para tema ja temanI pAchaLa Avazyaka vIratA paNa hAjara karI zakayA chIe. eTale "vImo vasudhA'nA je sanAtana sUtranuM ApaNA dArzanika rASTrapatie ApaNane smaraNa karAvyuM che tene sarvAga sArthaka karavAnI kSamatA ApaNe dharAvatA thayA chIe. nA, deza para paracakranA je bhayo ane AMtarika Arthika muzkelIo haju ye ApaNA mAthA para toLAI rahyAM che temanAthI DagavAnuM ApaNA mATe koI ja kAraNa nathI. duzmananI dAnavIya kAravAIone kAraNe divALInA parva sAthe saMkaLAyelI bahAranI rozanI A vakhate ApaNe mANI zakayA nathI, paraMtu e bahAranI jhAMkhapa sAme AzA ane AtmazraddhAnA dIvaDA pratyeka nAgarikanA dilamAM Aje jhaLahaLI rahyA che athavA hovA joIe. aMtaranA A ujAsa vaDe nUtana varSanA ApaNe paraspara abhinaMdana karIe. ravizaMkara mahetA 128 viSayasUci mArI asaMdigdha bhUmikA vinobA 127 divyapaMthe (kavitA) harIzabhAI vyAsa 127 be patro anAgArika dharmapAla dalasukha mAlavaNiyA 129 "dIThe Aja Abu girirAja evo" amubhAI paMDayA 132 rAMghaSe pedA karela navo prANasaMcAra ravizaMkara mahetA 133 rAjakIya svataMtratA ane rAjakIya saddharatA abhaya parIkha 135 AjanA yugane saMdeza kAkAsAheba kAlelakara 136
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-11-65 pramukha jIvana rAjakIya svataMtratA ane Arthika saddharatA koI paNa rASTranI svataMtratA ke prAdezika akhaMDitatAnI sAcavaNInA mukhya AdhAra tenI prajAnI ekatA, lazkarI baLa ane Arthika saddharatA upara nirbhara rahe che. A hakIkatanAM saMcATa darzana ApaNane hiMda--pAkistAna yuddhamAMthI bahu spaSTa thayAM che. okaTobara 1962nAM cInanA AkramaNa pachIthI ApaNe rASTranI lazkarI tAkAtane majabUta banAvavA 1960-61 karatAM traNagaNuM kharca 1963/64nA varSathI karavA mAMDayuM. ApaNuM saMrakSaNa pAchaLanuM vArSika kharca rUA. 200 thI 250 karoDanI AsapAsa 1957/58 thI 1961/62nA varSamAM hatuM jayAre 1963/64 ane 1964/65 tema ja cAlu sAlamAM A AMka rUA. 700 thI 750 karoDa AsapAsa pahoMcI gayo che. A vadhelA kharcane paheoMcI vaLavA bhArata sarakAre navA karaverA nAMkhelA che. 1960/61mAM madhyastha temaja prAMtonI sarakAranI karaverAnI Avaka rUA. 1354 karoDanI hatI, te 1964-65mAM rUA. 3080 karoDa sudhI pahoMcI che tevA aMdAja che. A Arthika bojo 1963/64mAM vadhAravAmAM AvelA tyAre tenI khUba AkarI TIkAo thayelI. Aje A vadhelA kharce dezanuM lazkarI taMtra khUba majabUta banAvyuM che, ane tethI ja pAkistAnanA AkramaNanA sAmanA ApaNA javAno khUba sarasa rIte karI zakayA. ATaluM kharca vadhAryA pachIthI te phakata rASTrIya AvakanA 2 thI 3 TakA bhAga jeTalA thAya che, jayAre amerikA tenI rASTrIya AvakanA 11 thI 12 TakA saMrakSaNa pAchaLa kharce che. madhyastha sarakAranA bajeTamAMthI ApaNe 35 thI 40 TakA have saMrakSaNa kharca mATe phALavIe chIe jayAre amerikA 61thI 68 TakA kharce che. ApaNuM kharca ochuM che kAraNa ke ApaNA deza garIba che. ApaNuM arthataMtra AthI vadhu bhAra jhIlI zake tema na hatuM. vizeSamAM cInI AkramaNa daramyAna ane tyAra pachI bhAratane Arthika sahAya maLavAnI cAlu rahI hatI, jayAre pAkistAnanA AkramaNa pachIthI pazcimI sAoe Arthika tema ja anAjanI sahAya thaMbhAvI dIdhI che. A Arthika madada ApaNA arthataMtrane taratuM rAkhavA mATe lAbhakAraka nIvaDI che ja temAM zaMkA nathI. AmAM amerikAe ApaNane jIvananI mukhya jarUriyAta eTale ke anAja-moTA pramANamAM puruM pADI dezane AMtarika vIkhavAdanA mukhamAM jatAM bacAvI lIdhelA tema ja pha ugAvAnI AkarI asarone haLavI karavAmAM kAMIka aMze rAhata ApelI. amerikAnI A P.L. 480 anAjanI "aphINa" jevI asara sAthe sAthe ApaNA upara thaI che ane tethI anAjamAM svAvalaMbabana meLavavAnA ApaNAM prayatno DhIlA rahyA che. e sAthe ahIM eTaluM paNa yAda karAvavuM joIe ke amerikAnI anAjanI madada tenA svahitamAM hatI ja ane che; kAraNake te dezamAM anAjanA vadhAro eTalA vipula pramANamAM che ke teno saMcaya karavA tema ja bhAva TakAvavA tyAMnI sarakAra dara varSa 3 thI 6 abaja DaoNlara kharce che. kRSi kSetramAM vadhu utpAdana (over production) hovAthI, amerikAnI madhyastha sarakAra khetI mATenA jamInanA vaparAzanI maryAdA nakakI kare che ane e maryAdAne vaLagI rahenAra kheDutane uMcA bhAva tema ja Arthika madada ApavAmAM Ave che. Ama chatAM presiDenTanA Arthika niSNAtenA 1964nA ahevAla pramANe amerikAmAM 40 TakA kheDUto garIba che. jayAre presIDenTa AIjhanahAvare 1959mAM bhArata sAthe lAMbA gALAnA anAjanI madadanA karAra upara sahI karI tyAre temane kaheluM ke e anAja zAMti ane vikAsa mATe vAparavAmAM Ave che tethI teo khuza che. temAM mAnavatAvAdathI prerAIne madada thAya che tevo sUra hato. atyAre te ja anAjanI (9 135 sahAya. tema ja bIjI Arthika sahAya bhAratanI mULabhUta rAjakIya nIti upara dabANa lAvavA mATenAM eka sAdhana tarIke vAparavAmAM Ave che te eka zokanI vAta che. vizeSamAM jayAre amerikI jIvananA mULabhUta siddhAMto duniyAmAM leAkazAhI majabUta karavI ane tene prasAravI te upara bhAra Ape che tyAre ja duniyAnI moTAmAM moTI lokazAhI upara Aje duniyAnI dhanADhaya lokazAhIvALA deza potAnI rAjakIya nIti lAdavA yatna kare che te vadhu du:khakAraka che. khera, AthI bhAratanuM 'aphINa'nuM dhena utarI gayuM che, 'Apa maryA vagara svarga prApta nA thAya' te sUtra Aje vAraMvAra ApaNAM netAone vadhu samajAya che. AthI ja okaTobaranI 19mIe pradhAnamaMtrIzrI zAstrIe dezane hAla turaMta Arthika AphatomAMthI ugAravA navAM ja Arthika pagalAMnI jAherAta karI, jemAM be navI saMrakSaNa lena, 15 varSanA saMrakSaka suvarNa bAnDa ane paradezI hUMDiyAmaNa ekaThuM karavAnI yojanAone AvarI levAmAM AvI che. A badhAnA hetu rASTrIya vikAsa ane saMrakSaNa mATe vadhu karaverA nAMkhyA vagara navuM bhaMDoLa ekaThuM karavAnA, bIjA dezanI sahAya upara AdhAra nahi rAkhavAno tema ja paradezI huMDiyAmaNanI viparIta paristhitimAMthI dezane ugArI levAnA che. AmAM khAsa dhyAna kheMce tevI 15 varSanA suvarNa bAnDa ane huMDiyAmaNa ekaThuM karavAnI yojanAo che. A banne keTaleka aMze paraspara saMkaLAyelI che kAraNake . sAnuM ke paradezI hUMDiyAmaNa bIjA dezamAMthI saMrakSaNa athavA vikAsane mATe jarUrI cIjavastuo kharIdavAmAM vAparI zakAya tema che, tema ja sAnAnA upayoga dezanAM nANAMnuM mUlyAMkana vadhAravAmAM madadarUpa thaI zake che. suvarNa ekaThuM karavAnA A kImiyAmAM je navInatAo rahelI che, tenuM nIce vizleSaNa karIzuM. 1. prathama ja vAra sAnAnI sAme sAnuM (0.995 bhAra)nuM ApavAnI A yojanA che. pahelI be yojanAmAM sonuM rUA. 62.50nuM eka tAlAnA AMtararASTrIya bhAve kharIdI levAmAM AveluM tethI temAM phakata rUA. 12 karoDanuM sAnuM (AMtararASTrIya bhAvanI gaNatrIo) bheguM thayeluM, jayAre A yojanAmAM sonAnA bhAva nakakI karavAmAM Avyo nathI, kAraNake seAnAnA bajArabhAva sarakArI bhAva (rUA. 62.50 eka tolAnA) karatAM bamaNA che. A jaTila praznanI gUMca je seAnuM hAlamAM bonDa kharIdavA Ape tene okaTobara 1980mAM eTale ke 15 varSa pachIthI 0.995 bhAranuM sAnuM pAchuM ApavAmAM Avaze A rIte ukelavAmAM AvI che. A rIte AMtararASTrIya nANAMbhaMDoLe sAnAnA bhAvanI (International Monetary fund) nakakI karela sapATInuM ApaNe kAyadesara rIte pAlana karyuM che. 2. A yojanAne AkarSaka banAvavA sarakAre karaverAnI chUTachATo ApI che. suvarNa aMkuza dhAro ke ksTama dhAro sonA benDa kharIdanArane lAgu nahiM paDe. te sAnuM kayAMthI AvyuM che te pUchavAmAM nahi Ave. A yojanAmAM vApareluM sonuM 20mI okTobara 1965 pahelA bIna-AkArAyelI AvakamAMthI AvyuM haze to tenI AkAraNI InkamaTeksa athavA bIjA (Disect tax) nIce karavAmAM nahi Ave. benDamAMthI upajatI 1.5 TakA vyAjanI Avaka upara AvakaverA lAdavAmAM nahi Ave, je vyakti sA benDa mATe Apaze tenuM nAma, ThAma vigere khAnagI rAkhavAmAM Avaze ane adAlata A viSe koI paNa sarakArI nokarane pUchI zakaze nahi. bonDa kharIde tene mUDIvero (wealth-tax) tema ja 50 kIleAgrAma sudhInAne mIlkataverAmAMthI (Estate Duty) mukti maLaze. taduparAMta, eka varSa daramyAna pAMca kIleAgrAma sudhInA bonDanI je bakSIsa kare tene bakSIsaverA ApavA nahi paDe. upara jaNAvelA phAyadAone lIdhe kALA nANAMnuM (unaccounted money) parivartana senAmAM thavA saMbhava che ane e sA bAnDa kharIdavAmAM vaparAya. A rIte kALu nANu vyAjabI nANAM tarIke bahAra Ave. AthI sonAnA bhAva UMcA jAya to navAI
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana " tA. 1116 - AjanA yugane sa deze nahi. evuM paNa saMbhavita che ke A yojanAnA traNa mahinA daramyAna dANacerI dvArA vadhAre senuM bhAratamAM bIjA dezomAMthI Ave. ane AthI suvarNaaMkuza dhArAnI kaI jarUriyAta ke asara- [ 1965nA jUnanI 26mI tArIkhe amadAvAdanI ArTa kArakatA. te daramyAna jaNAtI nathI. jo dANacorInuM senuM vadhu kaeNleja samakSa kAkAsAheba kAlelakare ApelA vyAkhyAnanI saMkSipta Ave te ApaNI neTo vadhu pramANamAM tenI sAme bIjA dezamAM aMgrejI noMdha 'sarvodaya'nA oNgasTa mAsamAM pragaTa thayelI, tene jAya ane ethI ApaNA rUpiyAnA mUlyane kadAca jokhamamAM mUke ghaNAnAM manamAM eka prazna ubhave che ke je keMgresa anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI.] sarakAra samAjavAdanI nItine varelI che ane jenA gRha ane e eka nakkara hakIkata che ke rAjanI AkhI duniyA upara nANAMpradhAna vAraMvAra dezabharamAMthI kALu nANuM bahAra lAvavA mATe arthakAraNa ane rAjakAraNa -e be viSayane lagatA vijJAnanuM saiddhAMtika vAta karatAM hatAM teo AvI yojanAmAM kema saMmata ekAta zAsana cAlI rahyuM che. kamanasIbe e bane pAchaLa thayA? Ano bahu spaSTa javAba che ke jayAre dezanI AjhAdI koI mAnavatAlakSI preraNA jovAmAM AvatI nathI. eka jokhamamAM hoya tyAre vAstavika pagalAM khUbaja anivArya bane che, jo ke Ano artha evo nathI ke dezavAsIoe evuM mAnavuM ke saMpatti pAchaLa che, bIjuM sattA pAchaLa che. have, saMpattiA ane kALAM nANAM ekaThA karavA e sAruM che. te kaI paNa saMjogomAM sattA banenA aMtima dhyeya asAmAjika che, samAja-virodhI anitimaya ja rahevAnuM, paNa jayAre dezanuM astitva jokhamamAM che. te bane kudaratanuM ane te dvArA prApta thatI sAdhanasAmagrInuM hoya tyAre ApaNe vAstavalakSI banavuM rahyuM. Aje suvarNanI pitAnA utkarSa mATe ja upayoga karavAnuM dhyeya dharAve che. parabAbatamAM sarakArane vAstavika nIti apanAvavI paDI che; kAraNa ke NAme bane saMgharSo ja pedA kare che, jemAMthI Akhare vadhAre ne vadhAre hiMdustAna e senAnuM taLIyA , vagaranuM taLAva (Bottomless Sink) gaNAya che. temAM jeTaluM sonuM nAkhe teTaluM samAI bhayAnaka yuddhonuM nirmANa thAya che. jAya che. hAlanI gaNatrI pramANe hidamAM rUpiyA traNa hajAra jo huM A bannene A duniyA upara cAlI rahelA nATakanA be karoDanuM senuM gaNAya che. suvarNa beDathI chaThThA bhAganuM eTale ke khalapuruSa-Villains-tarIke oLakhAvuM to te zuM atyukti-bharyuM rUA. 500 karoDanuM senuM ekaThuM thAya to dezanI kathaLelI paradezI lekhAze ? huMDiyAmaNanI sthitimAM sudhAro thAya. hAlamAM ApaNI pAse ane ema chatAM paNa te bannenI avagaNanA - upekSA -- karavI phakata rUpiyA 35 karoDanuM ja huMDiyAmaNa che, je phakata eka divasanI ApaNane paravaDe tema nathI. temanI sattA ane pakaDa eTalI badhI baLavAna ApaNI jarUriyAta pUrI pADI zake. AmAM ApaNe rUA. 200 che. ApaNe tene jarUra abhyAsa karavAnuM che ane tenI pAsethI karoDanuM senuM ane hUMDiyAmaNa je calaNa mATe Backing tarIke zikhavAnuM paNa che. paNa ApaNe temane ApaNA bhemiyA tarIke kadi che tenI gaNatrI karatA nathI. paNa svIkArI na ja zakIe. ApaNe jema sAyansa ane TeknaoNjIne * A boMDa vaTAvI zakAya (negotiable) che. benDa mAnavInA bhalA mATe ane bhautika pragati sAdhavA mATe upayoga karI che dharAvanArane jayAre nANAMnI jarUra hoya tyAre te benDa gIrA chIe tema Ane paNa ApaNe e ja hetusara upayoga karavo joIe. mUkIne beMka pAsethI nANAM meLavI zakAya che, tevI ja rIte A beDa tyAre ApaNuM mArgadarzaka koNa banaze? ni:zaMkapaNe mAnavatA ane bIjAne nAme transfer karIne paNa nANAM meLavI zakAya che. AdhyAtmikatA. AvI ja rIte paradezI hUMDiyAmaNa ApaNA dezanA nAgariko paNa AdhyAtmikatAne paraMparAgata dharmonI pakaDamAMthI bacAvI je bIjA dezomAM vase che temanI pAsethI ekaThuM karavAnI yojanA levI joIe. paraMparAgata dharmoe amuka hada sudhI mAnavajAtanI che. hiMdavAsIo bIjA dezamAMthI paradezI hUMDiyAmaNa bhArata ghaNI sevA karI, paNa Aje teo bhUtakALane varelA che, teo bhUtakAyadesaranA mArgo dvArA maLe to tenA upara 60 TakA AyAta kALa tarapha ja nihALyA kare che, duniyA upara zAsana calAvavuM ane lAyasansa temane maLI zake che. AvI rIte moklAvela huMDiyAmaNa AtmavistAra karave-AvA abhinivezathI teo grasta che. teo para hiMdustAnanA karaverA lAdavAmAM nahi Ave. A yojanA rAjakAraNanI bhUrakhIthI ane sattAnA zokhathI abhibhUta banyA che. 31 jAnyuArI 1966 sudhI amalamAM raheze, jo ke A - A uparAMta duniyAbharanA dhArmika lekhAtA mAnavIoe janAnA AyAta parIziSThamAM apavAda che. te apavAda vyakitagata mokSanI haMmezA vadhAre paravA karI che ane eka evI AcAra sivAyanI cIja vastuo jevI ke audyogika mAla ane khUTatA saMhitA UbhI karI che ke jene lIdhe mANase A duniyAnI ane A sAdhana maMgAvI zakAya. ahIM e bhArapUrvaka jaNAvavuM joIe ke jIvananI upekSA karavA lAge che ane tene tyAga karavA prerAya che. AyAta lAyasansa pitAne ja vAparavuM paDaze tevI koI AmAM Ama hovAthI, vikAsavAda, jIvavicAra, jIvanavikrama vijJAna, jogavAI nathI. tethI AvA lAyasanso bajAramAM vecAze, kAraNa ke nRvaMzazAstra-e mujaba AgaLa vadhatAM chevaTe samAjavijJAna-sAzitema karavAthI temAM 200 thI 60 0 TakA jeTalo lAbha maLato hoya che. poleMjI (mAtra varNanAtmaka samAjavijJAna nahi paNa sAMskRtika samAjaA yojanAne lIdhe paradezamAM vasatA hiMdIo huMDiyAmaNa moklavAne vijJAna) sudhInI saMskRtino vikAsa ane itihAsa ApaNe ArjAya. ghaNAM hiMdIo je bIjA dezomAM paradezI hUMDiyAmaNa zikhavAno raheze. (jevuM ke eka Dolara rUpiyA dasanA bhAve) vecIne hiMdustAnamAM dANacerI dvArA rUpiyA mokale che temane have nuksAna jaze, kAraNake AdhyAtmikatAe, A krama anusAra, potAnI purANI dhArmika hiMdamAM lAyasansa vecavAthI vadhu napho thAya che. A rIte hindu pakaDathI mukata thavuM paDaze ane sAMskRtika samAjavijJAna - kalcarala stAnanA rUpiyAnI kiMmata bahAranA dezamAM je nIce jatI hatI. seliMjI--ne potAnI sAthI-sihacarI-banAvavI paDaze. sAMskRtika te aTakaze. paradezamAM dANacorInA rUpiyAnI kharIdI ochI thaze, samAjavijJAna vaDe khAdhyAtmikatAe navI sAdhana ane sAmudAyika paNa ApaNe AgaLa joyuM tema dANacorInuM senuM kharIdavA , AdhyAtmika puruSArthanI navI Tenika UbhI karavI paDaze. . mATe rUpiyAnI bahAranA dezomAM nikAsa (Export) gera- mAtra A raste ja mAnavajAtane zAMti, mukita, sugrathita ekatA kAyade mArge vadhu thAya, ane A rIte A baMne yojanAonI ane pragati prApta thaze. mANasane A bAbatanuM saceTa bhAna thavA AkharI asara rUpiyAnA mUlya upara zunya thavA saMbhava che. mATe samaya pAkI gayo che ke jema Izvara eka che tema mAnavajAta A yojanAo saphaLa thAya te bIjA karaverA lAdavAnI sarakArane paNa eka che ane ApaNo sAmudAyika prayatna paNa eka ja ho ochI jarUra paDe. ApaNe AzA sevIe ke sarakAranI A vAta joIe. prema ane ni:svArtha sevAnI rAmabANa preraNA vaDe ane vika nIti saphaLa thAya dezane vikAsa ane saMrakSaNa majabUta thAya, jethI bhAratanI AbarU paradezamAM vadhe ane ApaNI svataMtra- abalajI, ivaranI kRpA vaDe ja e zakya thavAnuM che. tAne rAMca na Ave. bhaya parIkha anuvAdaka: paramAnaMda mULa aMgrejI: kAkAsAheba kAlelakara pAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa :45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI--4 mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B*4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jainanu navasaMskaraNa varSa 27 : eka 14 (1 prabuddha jIvana zrI mubai jaina yuvaka sa'ghanuM' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA mubai, navembara 16, 1965, magaLavAra AphrikA mATe ziliga 8 taMtrI; paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA adyatana AkramaNa--pratiAkramaNanA saMdarbhamAM ahiMsAvicAra 'ANuvrata' nAmanA dilhIthI pragaTa thatA pAkSika patramAM munizrI rUpacaMdrajIe nIcenI vicArabhUmikA upara AjanA AkramaNapratiAkramaNanA saMdarbhamAM jAhera carcA mATe ahiMsAviSayaka pAMca praznA raju karyA che. temaNe raju karelI vicArabhUmikA A mujaba che:-- vartamAna bhArata - pAkistAna yuddhanA saMdarbhamAM sane 1962nI sAlamAM dilhImAM bharavAmAM AvelA aNuzastravirodhI saMmelananuM smaraNa thaI rahyuM che. A saMmelananA adhyakSa cakravartI rAjagopAlAcArya hatA ane tatkAlIna rASTrapati, uparASTrapati tathA pradhAnamaMtrI sarve e A saMmelanamAM bhAga lIdhA hatA. A saMmelanamAM prastAvita karavAmAM AvelAM aneka sUcanAnA Azaya e hato ke bhArate svecchAthI ekAMgI ni:zastrIkaraNa jAhera karavuM joIe ane zastronA parityAga karavA joie, je drArA vizvane preraNA maLI zake. e saMmelanamAM ema paNa kahevAmAM AvyuM hatuM ke bhArata petAnI senAne ni:zastra karIne ahiMsaka banAvI de ane cIna tathA pAkistAna sAthenA potAnA sImA- vivAdano prazna phaisalA mATe paMcane soMpI de. mahAtmA gAMdhIe paNa ema ja kahyuM hatuM ke mAre evI svAdhInatA nathI joItI ke jemAM eka paNa vyakitanI khUna kharAbI thAya. vartamAna samayanI sAthe bhAratanA cintane eka navA AkAra dhAraNa karyo che. kharekhara potAnI AtmasurakSA mATe ja, paNa bhArate zastra tathA senAne Azraya lIdho che. zakitanA uttara zakita vaheM ApIne teNe samasta vizvane dekhADI ApyuM che ke tenA paMcazIla, nizastrIraNa tathA ahiMsAnA siddhAntonI bhUmikAmAM kAyaratA athavA kalIbatA nathI, paraMtu zAMtipriyatA tathA mAnavatA ane prema che. Ama chatAM paNa A siddhAntone koI anucita lAbha uThAvavAnA prayatna kare to tenA uttara bhArata zakitathI paNa ApI jANe che. have prazna e che ke ahiMsA, paMcazIla tathA nizastrIkaraNane lagatAM e sUcanAnuM zuM thayuM? adhika saMbhava che ke zakitavistAranI cintAmAM bhAratane aNubaoNMba nirmANa karavA tarapha jhUkavuM paDe. jo Ama bane te ahiMsAniSTa nItio tathA rASTronI AsthA upara zuM bahu meTA prahAra nahi paDe? A prasaMge mane e Avazyaka lAge che ke ahiMsAvAdI lAka ahiMsAnuM eka vAra pharIthI sUkSma vizleSaNa kare ane enA AlAkamAM vartamAna sthitie aMge utpanna thatAM praznonuM samAdhAna Ape. Ama jaNAvIne temaNe je pAMca prazno jAhera carcA mATe raju karyA che te prazna tene lagatA uttarA sAthe kramasara nIce ApavAmAM Ave che: praznAttarA prazna: 1: vartamAna saMgharSanA kALamAM ja bhArata sarakAre 'zakitane uttara zakitathI ApavAmAM Avaze' AvI nIti akhatyAra karelI hovAnA kAraNe, ApaNe zuM ahiMsAnA parAjaya svIkArI levA rahyo ? uttara : prastuta paristhitimAM ahiMsAnA jayu - parAjayano praznaja upasthita thatA nathI, kAraNa ke pAkistAnanA hiMsaka AkramaNa sAme bhArate paNa hiMsaka pratiAkramaNa ja akhatyAra karyuM che, koI ahiMsaka pratikArano teNe vicAra ja karyo nathI, prastuta paristhitimAM vastuta: ahiMsA parAjita nahi paNa nirvAsita banI che. bAkI vAstavika jIvanamAM hiMsA sAme ahiMsA avAranavAra TakarAtI hoya cheane Ama jyAre jyAre bane che tyAre tyAre ahiMsA kadi viyI te kadi parAjita banatI rahI che. vaLI mAnavI jIvana moTA bhAge nAnI meoTI hiMsA upara nirbhara hovAthI 'bahujanahitAya, bahujanasukhAya. nAnI hiMsAno Azraya laIne meTI hiMsAnuM nivAraNa karavAmAM Ave e paNa eka dRSTie ahiMsAno ja vijya lekhAvA ghaTe. bAkI emAM koI zaka nathI ke hiMsA ane ahiMsA vaccenA A sanAtana dudumAM jeTalA pramANamAM hiMsA parAjita banaze ane ahiMsA vijyI nivaDatI jaze teTalA pramANamAM mAnavIjIvanamAM sukha, zAnti ane svAsthyane vadhAre pratiSThA tema ja sthAyItva maLatAM raheze. prazna: 2: zuM ahiMsA jIvana - rakSAnI javAbadArIne pahoMcI vaLI zake kharI? ' uttara : 'jIvo jIvasya jIvanama ' A prakRtinA niyama che. 'jIvA ane jIvavA dyo.' e mAnavasaMskRtino niyama che ane tethI peAtAnuM jIvana TakAvavA mATe bane teTalI echI hiMsA karavI evA AcAra mAnavasaMskRti aMge upara darzAvela niyama uparathI phalita thAya che. A niyama jeTalA pramANamAM amalI bane teTalA pramANamAM jIvanarakSA ahiMsA upara nirbhara banI gaNAya. prazna: 3: zakitane saphaLa pratikAra zuM zakita ja che? ahiMsA nahi ? uttara: zakitano pratikAra be rIte thaI zake che: (1) hiMsA vaDe eTale ke zakita va. paNa AvA pratikAra saphaLa thAya ke niSphaLa thAya te paNa temAMthI samayAntare navuM AkramaNa janma pAme che ane tene pAchA pratikAra karavAnA rahe che. Ama AkramaNa ane pratiAkramaNanI anivArya paraMparA UbhI thAya che. (2) ahiMsaka pratikAra varte. A pratikAra be prakAranA hoya che. vaiyakitaka ane sAmudAyika amuka aniSTanA saMdarbhamAM vaiyakitaka pratikAra vyakitane svadharma rUpe prApta thAya che, ane tethI tenA pratikAra phanirapekSa hAya che. Ama chatAM bAhya pariNAmanI daSTie tenI saphaLatAno AdhAra te pratikAra kevA pratyAghAtA pedA kare che tenA upara rahe che. koI paNa rAjyanI aMdara pedA thayela aniSTane nAbuda karavA mATe amuka saMyogAmAM sAmudAyika pratikAranI vyavahArU yojanA vicArI zakAya, eTaluM ja nahi paNa, amalI paNa banAvI zakAya ane te saphaLatAne paNa prApta kare. paNa AntararASTrIya saMgharSanI TokaTImAM haju AvA koI sAmudAyika ahiMsaka pratikAranI vyavahArU cAjanA vicAravAmAM AvI nathI, eTale te Aje zakaya lAgatI nathI. prazna : 4: rASTranI prAdezika akhaMDita ane prabhusattAnI surakSA mATe ahiMsAnI pAse kevA kevA upAyo che? uttara : parasara vATAghATa, lavAdI, je deza sAthe gharSaNa pedA thayuM hoya tenI sAthe asahakAra--AvA keTalAka ahiMsAtmaka
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 prabuddha jIvana - tA. 19-11-65 upAyo vicArI zakAya che ane te vaDe sAmudAyika saMgharSa nivAravAnuM rane bhrama che. ahiMsAthI aparigrahanI rakSA thaI zake che, parigrahanI kadi kadi zakaya banI zake che. nahi. A siddhAntanA saMdarbhamAM kahI zakAya che ke 'zakitane uttara prazna: 5: ahiMsAnI tAkAtanuM svarUpa zuM che? ' zakita vaDe nI nIti e ahiMsAno parAjaya nathI, paNa ahiMsA " uttara : vyakitagata rIte ke sAmudAyika rIte, asahakAra ke satyAgraha aMge sevAtA bhramanuM nirasana che. dvArA, koI paNa aniSTano sAmano karavo ane te aMge je kAMI du:kha 2. jIvana-rakSAne saMbaMdha parigraha sAthe che. ahiMsAthI mAtra yA Apatti AvI paDe te samabhAva ane zAtipUrvaka sahana karI evA guNanI ja rakSAnI AzA rAkhI zakAya ke jene saMbaMdha levAM ane anikartA pratye pUre prema cittavo ane A rIte parigraha sAthe na hoya. tenA hRdayane pa1 karo ane te hRdayapalaTAdvArA prastuta aniSTane 3, zakita sAthe saMbaMdha dharAvatA pratikAranI prakriyA kevaLa nAbuda karavAno prayatna kara-AvuM AjanA saMdarbhamAM ahiMsAnI hiMsAtmaka hoya che ema nathI, te prakriyA, ahiMsAtmaka paNa tAkAtanuM svarUpa ka9pI zakAya che. A prazna ghaNAM lAMbA javAbanI hoI zake che. apekSA rAkhe che, paNa ahi je prakAranI ahiMsA vivakSita che tenI tAkAtanuM svarUpa upara jaNAvyA mujaba vicAravuM yogya lAge che. alpa hiMsAnI zakita mATI hiMsAnI zakitathI parAsta thaI pUraka nedha: mAnavasRSTimAM hiMsA cAlu rahevAnAM be kAraNe che: zake che. Ama hovAthI hiMsAnA kSetra aMge ema kahI zakAya ke eka te upara jaNAvyuM tema jIvana mAtranI hiMsAnirbharatA. bIjuM - zakitano saphaLa pratikAra zakita dvArA ja thaI zake che. kAraNa mAnavInI parigrahaparAyaNatA. jyAM jIvanano Agraha che. - ahiMsAnA kSetramAM, alpa ahiMsAnI zakita mATI ahiMsAnI ane jyAM parigrahanuM mamatva che tyAM avazya hisI hevAnI che zakitathI parAsta thAya che ema kahevuM barobara nathI. Ama hovAthI ahi cAra athavA pedA thavAnI. A jeTaluM vyakitane lAgu paDe che teTaluM ja kaI - sAnA kSetramAM ema kahI zakAya tema nathI ke zakitane saphaLa pratikAra paNa eka rASTrane tema ja samaSTine lAgu paDe che. jagatanI A zakitathI thaI zake che. ahiMsAnI zakitathI hiMsAnI zakita parAsta sanAtana paristhiti che. tethI koI paNa kALe mAnavajIvana saMpUrNa nathI thatI, paNa parivartita thAya che. ahiMsAmAM mAraka zakita nathI. ahiMsaka banavAnI zakayatA nathI. ahiMsA aMge A maryAdAne vicAra ahiMsA vaDe hiMsakanuM hRdaya prabhAvita banI zake che, parivartita thaI karatAM, mAnavIe ahiMsaka banavuM ene eTalo ja artha che ke zake che eTaleke ahiMsaka banI zake che, paNa tenuM prabhAvita bane teTaluM hisAvimukha ane bane teTaluM ahiMsAbhimukha banavuM. athavA parivartita thavuM anivArya nathI. ahiMsAnI upAsanAne AthI vizeSa artha thaI na zake. Ama saMpUrNa 4. A prazna AgaLanA praznathI bhinna nathI, tene pUraka che. ahiMsaka jIvana azakaya hovA chatAM, mAnavI jIvanamAM saMvAditA pedA ahiMsAnuM svarUpa che maitrIne anaMta pravAha. tenuM jagata sImAe karavI hoya ane sahaastittvane vikasAvavuM hoya te ApaNe bane athavA te vibhAjanarekhAothI mukta hoya che. rASTra eka bhaugeteTalA ahiMsAbhimukha banavuM joIe, eTale ke pitAnA jIvana, lika sImA che. Ama hovAthI ahiMsAnI sAme eka athavA te anya sAthe, eTaluM ja paNa nahi paNa, potAnA jIvananA bhAge paNa anyane dezanI rakSAne prazna ja UbhuM thatuM nathI. tenI sAme sarva koInI jIvanane pUro avakAza Apavo joIe ane vyakitagata. tema ja surakSAno ja prazna ubhelo hoya che. samudAyagata parigrahathI mAnavasamAje bane teTalA mukata banavuM - ahiMsAnI maryAdA che sarvakAInI surakSA-prANI mAtranI surakSA. ekanI surakSA ane anyanI asurakSA e ahiMsAnI maryAdAne ja joIe. A vicAraNAmAMthI karUNA, muditA, maitrI, upekSA ane mamatva bhaMga che. mukitanI bhAvanA sahajapaNe phalita thAya che. pariNAme ahiMsAnI - ahiMsAnI maryAdA che Atmika surakSA, bhautika surakSA ahiMukTa upAsanA eTale A bhAvanAone jIvanamAM mUrtimaMta karavAne sAthI thaI zake che ema kahevAne badale ema kahevuM vadhAre ucita che ke puruSArtha, evA nirNaya upara sahajapaNe AvavAnuM bane che. bhautika surakSA ahiMsAthI nathI thaI zakatI. . tA. 30-10-65, muMbaI paramAnaMda zastra - zakitathI Atmika surakSA jyAre nathI thaI zakatI tyAre munizrI nathamalajIe ApelA uttaro, ApaNe evI AzA kema karI zakIe ke ahiMsAnI zakitathI bhautika surakSA thaI zake che? A ja pAMca praznanA munizrI nathamalajIe marmasparzI 5. ahiMsAnuM astra aNavika astrathI paNa vadhAre zaktiuttaro ApyA che, A uttAro nIce mujaba che - : 1. "zakitane uttara zakita vaDe e ahiMsAne parAjaya nathI, zALI hoya che, paraMtu tene prayoga zakitazALI vyakita ja karI zake che. paNa ahiMsA aMge lokomAM utpanna thayelA bhrama- nirasana che. dareka vyakita vize evI AzA karavI vadhAre paDatI che. jema zastraahiMsAnA svarUpa tathA maryAdAne nahi samajavAne lIdhe aneka zakitane prayoga eka kAyara AdamI mATe saMbhavita nathI, tevI ja rIte loko ahiMsA ane kAyaratAne athavA to ahiMsA ane azakitane ahisAnI zakitane prayoga evA zUravIra mATe paNa saMbhavita nathI ke paryAyavAcI zabdo tarIke lekhavA mAMDe che. ahiMsAnuM samarthana karavA- je zUravIranA dilamAM parigraha ane jIvanane moha hoya tathA jenuM mana vALA rASTra zakitano uttara zakitathI Apyo che, tethI A lokone dhRNAthI bhareluM hoya. upara jaNAvela bhrama nirarata thaI gayo che. ahiMsAnI zakitane prayoga dareka AdamI karI zake che, paNa koI paNa sarakAra, bhale ne pachI bhAratanI hoya ke anya rASTranI, tenA asAdhAraNa prayoganI apekSA mAtra evI vyakitao aMge ja ahiMsAne potAnI nItinA AdhAra tarIke mAnI zake che, paraMtu tene niyAmaka tatva tarIke svIkArI zakatI nathI. karI zakAya che ke jemane prema dhRNA upara vijaya pAmI cUkyA hoya, - ahiMsAne niyAmaka tattva tarIke svIkAranArI saMsthA apari jemanI daSTimAM manuSya kevaLa manuSya ja hoya ane jeo jAtIya, 'grahI ja hoI zake. Ama na hovAthI ane rAjyamAtra parigrahaparAyaNa sAMpradAyika Adi bhedabhAvathI mukata hoya. hoIne, ahiMsAnuM koI paNa rAjya upara abAdhita niyaMtraNa sthapAyuM ahiMsAnI zakitanA bhinna stara nathI hotA, paraMtu tenI prayogazakya ja nathI. zakitanA aneka stara hoya che. dareka stara pAsethI samAna AzA koI saMsthA paragrahI hoya ane ema chatAM hiMsAmAM pravRtta zI rIte rAkhI zakAya? na hoya-e eTaluM ja asaMbhavita che ke jeTaluM koI vyakitanuM jIvana ahiMsAnA prayoganI paddhatithI paNa dareka vyakita jJAta hatI dhArI hovuM ane ema chatAM zvAsa levAnI prakriyAthI mukata hovuM asaMbhivata che. A prayoganI paddhati tathA kSamatA jo prApta hoya te ahiMsAnI - parigraha ane hiMsA eka sikkAnI be bAju che. rASTra e eka sAme hiMsAnI zakita saphaLa thaI zakatI nathI. prakArane parigraha che. tenI rakSA ahisAvI thaI zake e eka prakA muni nathamalajI nathI.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-65 prabuddha jIvana - 139 nirNaya kANuM karaze ? . (janma ane mRtyu: A be aMtima vacce rahI jatA jIvananA pravAhane TUMkAvI nAkhavAno nirNaya koNa kare? A prazna Aje tabIbI jagatamAM jene "mercy killing' kahe che tyAMthI mAMDIne nyAyAlayamAMnA mRtyu daMDa sudhInA starane spazI le che. ahIM nIce rajU thatI nAnakaDI hRdayasparzI satyaghaTanAmAM eka tabIbane A praznano uttara kaI rIte maLyo tenuM hRdayasparzI ane pAMpaNane bhInI karI zake evuM samartha Alekhana che? A kyA tA. 25-765 nA 'samarpaNa'mAMthI AbhAra udadhdhana karavAmAM AvI che. taMtrI) ' DaoNkaTaro vyakitagata ghaTanAomAM game te vicAratA hoya, paraMtu sarakayuM ane muMjhavaNabharyA Azcarya vacce meM joyuM ke bALakano bIjo pitAnuM jIvana ane maraNanA nirNAyaka banAvavAnA prayatnone teo paga pahelA paganI sAthe kadIya rahI nahIM zake, kAraNa ke kammarathI makakamatAthI pratikAra karatA AvyA che. jIvana-maraNanA A ati ghUMTaNa sudhInI saMpUrNa jAMgha nahotI ane bIjo paga pahelA paganA mahattvanA prazna sivAya paNa ame DaoNkaTaro para anya jokhamadArI- ghUMTaNa sudhI ja mAMDa pahoMcato hato ane janmI raheluM saMtAna bAlikA one bhAra ocho nathI. mArI bAbatamAM kahuM te, mAruM sau prathama hatuM! A prakAranI kheDa A pahelAM meM kadIe joI nahatI ane kartavya jIvanane rakSavAnuM che, tabIbI vidyAnA sarva upAya dvArA hajIe joI nathI. dardInA jIvanane bacAvavAnuM che, cheka aNInI ghaDI sudhI jIvanarakSA tat kSaNe mArA manamAM kadIe na anubhaveluM eka tumula yuddha mATenA prayatno cAlu rAkhavAnuM che. paraMtu anya DekaTara mAphaka huM jAmyuM. nabaLA jJAnataMtuvALI mAtAnA mAnasa para A durghaTanAthI paNa jIvana-maraNanA praznanI samasyAne athavA tenA pralobhanane keTalI hAnikAraka asara pahoMcaze tenI kalpanA karavI muzkela nahotI; dUra ThelI zakato nathI. ane kuTuMba mATe paNa kevI kaparI paristhiti sarjAze. jarAka AzAnuM eka divase mArA cikitsAlayamAM ekavaDA bAMdhAnI eka taruNI kiraNa dekhAtAM hADakAMnA niSNAta sarva tabIbe pAse, garIbI nita rIne paNa, teo bALakane batAvavA laI jaze. AvI ; ene paheluM bALaka AvavAnuM hatuM. sArA kuTuMbanI e vahu paraMtu mane sauthI vadhu kaMpAvanArI kalpanA te e hatI ke, jayAre hatI ane svabhAve lAgaNIpradhAna hatI. enA jJAnataMtuo sahe samAna vayanA anya bALaka-bALakIo hasIkhuzIne, nAcIkudIne . lAIthI uzkerAtAM, chatAMya meM ene suyogya dhIraja ApIne enA vividha ramata ramI rahyAM haze tyAre A bApaDI bALakI nirAza vadane prathama mAtRtva mATe taiyAra karI. mAnasika zAMti rAkhavAnA enA ekalI aTulI UbhI rahI haze. ...ane te vakhate ja mane khyAla prayAse mane gamyA. Avyo ke A sarve yAtanAo dUra karavAnA upAya mArA hAthamAM ja hate. bALaka janmavAnA eka mAsa pUrve te sAmayika tapAsa mATe "brIca" sthitimAM rahelA bALakane prasava vakarApUrvaka na karAvI mArI pAse AvI. tapAsamAM jaNAyuM ke saMtAna garbhAzayamAM je zakAya to e prasavakALa daramyAna ja maraNa pAme. AvI paristhisthitimAM hovuM joIe tenAthI viSama sthitimAM hatuM; sAmAnyata : timAM huM utAvaLa na karuM to? jarAka dhIme kAma karuM, kriyAo prasava pahelAM bALakanuM mAthuM garbhAzayamAM nIcenA bhAgamAM hoya che, jarAka vadhu kSaNa mATe laMbAvuM te? Ameya A prasUti sahelI te ane je jUja dAkhalAomAM Ama nathI hotuM tyAM prasUti samaye nahotI ja. jarAka kSaNo vadhu jaze te koIneya khyAla nahi Ave. mAthuM nIce AvI jAya che. paraMtu A bAInI bAbatamAM te kUlAne saMtApa ane zekanI prAraMbhika lAgaNIo bAda AvuM kheDavALuM pradeza nIce hato. A prakAranI paristhitine tabIbI paribhASAmAM bALaka jIvI na zakayuM tethI mAtAne paNa rAhata thaze. Breech" "brIca' kahe che. mAro aMtarAtmA pokArI rahyo. "A bApaDAMone mAthe A bALakanA sugama janma vakhate mAthuM paheluM AvavAne kudaratI vyathA rakhe lAdata A bALake hajI sudhI zvAsanI eka paNa kama mAtA tathA saMtAna ubhaya mATe lAbhakAraka che. AnAthI UlaTuM mAtrA kheMcI nathI, ane e na kheMce e tAre jovAnuM che. Ama brIca" sthitimAM honAra bALakomAM janmatAM ja mRtyu thavAno saMbhava paNa tuM ene samayasara bahAra ANI zake e saMbhava nathI, mATe ghaNe che, kAraNa ke zarIra pahelAM ane mAthuM pachI Ave te prakAramAM jarAya utAvaLa na karato." prasava sattara saMpUrNa karAvavA Avazyaka che, nahi te nAbhirajU garama karele jIvANuzanya TuvAla lAvavA meM narsane saMjJA bALakanA nAnA paraMtu kaThaNa mastaka ane mAtAnA asthimaya peThuM karI. "brIca" bALaka mATe A prakArane TuvAla huM sadAya upayogamAM vacce bhIMsAvAthI bALakanI rakatavAhinIne prANavAyu (okasIjana) leto ke jethI janmatAM vAra ja navajAta zizunA zarIrane lapeTI na maLe to enuM mRtyu thoDI kSaNamAM acUka thAya che, ane jo prathama zakAya; ThaMDI havAnA jhATakAthI bALakanI chAtIne ociMte pha lAvo prasUti hoya te jokhama anekagaNuM vadhAre lekhI zakAya. na thAya ane vAsa dvArA pravAhI ke glema aMdara javAthI mRtyu A yuvatInI prasUti samaye mane mAlama paDyuM ke bALaka na thAya. paraMtu A vakhate te mArA ekalAnI ja AMkhe je joyuM , viSama brIca' sthitimAM hatuM, enA paga darajI sIvavA bese che te hatuM te saMtADavA mATe ja A TuvAla maMgAvyo hato. sthitimAM hatA. AvI prasUti daramyAna mAtAnA sudaDha zarIrataMtranI mAro nirNaya thaI cUkaya hate. prasUtikhaMDanA ghaDiyALa tarapha meM najara nAMkhI. nirNita sAta naMga sthitine haLavI banAvI bahiSkaraNanAM kudaratI baLe kAma kare ke ATha miniTanA samayamAMthI traNa miniTa te vyatIta thaI cUkI te samaya paryata potAnA hAthane upayoga na karavo e DaoNkaTara mATe hatI. mArI sahAyaka narsenAM cakSuo mArA tarapha maMDAyA hatA. A vikaTa che. rakhAya eTalI dhIraja rAkhI meM rAha jovA mAMDI. e narsoe AvA prakAranA aneka kissAomAM mArI saphaLatAo daramyAna bahAra lobImAM beThelA yuvatInA kuTuMbIjanone paNa enI nihALI hatI -ane kAMIka niSphaLatAo paNa.. bhale A vakhate tabiyatanA samAcAra pAThavato rahyo. eo mArI niSphaLatA nihALe. mArA tabIbI jIvanamAM pahelIvAra ja aMte e kSaNa AvI ane meM dhIrethI eka nAnakaDA paMgane huM je sAruM che evuM zikhyo hato tene IrAdApUrvaka tyAga karI bahAra kheM, bIjA pagane kheMcavAno prayatna karyo, paraMtu e mAruM mAnI lIdheluM kartavya vadhu sAcuM che tema dhArI e karavA tatpara pahelA mAphaka enI sAthe ja bahAra kema na Avyo enI mane samaja banyo hato. na paDI. sahAyaka narsanI madadathI prasUtAnA peTa para haLavuM dabANa ' : bALakanA nAbhirajajunI nADa tapAsavA mATe meM TuvAla nIcethI ApI bIjo paga meM puna: dhImethI khera. bALakanuM zarIra jarA nIce mAro hAtha seravyo, ke jethI enI hAlatanI khAtrI karI zakAya. phakata
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 prabhu bethI traNa ja vadhu miniTanI jarUra hatI. kAMI karI rahyo chuM e batAvavA mATe me bALakanA zarIrane jarAka vadhu nIce kheMcyuM, ke jethI enA hAtha bahAra Ave. ane A karuM' te daramyAnamAM ta sAjA paganI nAnI gulAbI sukomaLa pAnI dhasIne bahAra nIkaLI, mArA TuvAla nIcethI mArA hAthamAM sudaDha rIte AvIe hAthamAM ke jenAM para mAtA tathA saMtAna ubhayanI surakSAnI javAbadArI hatI. sAmarthya ane jIvananA dhabakArA vahAvatuM bALaka uchALA mArI bahAra AvavA prayatna karI rahyuM hatuM. kaTokaTInI A kSaNa mAre mATe asahya hatI. mArAthI e kArya na thaI zakyuM. khoDavALA paga athe me bALakIno prasava karAvyo. kuTuMbIjanone kharI paristhitinI mAhitI ApI ane vaLate divase avAjamAM kudaratI khinnatA sAthe mAtAne paNa A vAtathI vAkepha karI. mArI sarva amaMgaLa pUrvazaMkAo sAcI TharI, mAtAne hAspiTalamAM lAMbA samaya sudhI rahevuM paDayuM; e jIvatuM hADipaMjara banI gaI hatI. kuTuMbIo eka niSNAta pAsethI anya niSNAta pAse bALakIne laI jatAM hatAM. evA samAcAra paNa vakhatovakhata maLatA hatA. paraMtu thoDA samaya bAda mane e kuTuMbanA samAcAra maLatA tana baMdha thayA. varSo vItavA mAMDayAM ane A varSo daramyAna pelA pralAbhanane vaza thavAnuM sAmarthya' na batAvI zakavA mATe huM mArI jAtane tIvra Thapako ApI rahyo hatA. amArI hospiTalanA karmacArIo, narsa ane DokaTaronA raMjanAthe pratyeka varSe nAtAla prasaMge eka bhavya AnaMdotsava UjavavAnI praNAlikA cAlI AvI che. A varSanA nAtAlanA manoraMjananA kAryakrama AgalAM varSo karatAM aneka rIte vadhu prekSaNIya banyo. rganamAMthI eka prAcIna dhArmika gItanA prAraMbhika svaro haLavAzathI guMjana karI rahyA hatA tyAre khaMDanI pachItamAMthI vIthikA vATe saMpUrNa zveta yuniphormamAM sajaja thayelI ane hAthamAM eka pragaTAvelI mINabattI rAkhelI vIsa naoN 'zAMta rAtri' nAmaka gItanA paricita svaro AcherA gaNagaNatI dhImA pagale pravezI. tyArabAda pragADha nIla tejarAzithI sArAya takhtA chavAI gayA. 'rUperI nAtAlavRkSa ane te paranAM prazAbhanA tejanA aMbArathI jhagamagI UThayAM. takhtAnI sAmI bAjue eka kalAtmaka paDado nAMkhavAmAM Avyo hato ane tyAM beThI beThI jhagamagatAM zveta vastro paridhAna karelI traNa suMdara yuvatIo oNrgananA sUro sAthe peAtAnA vAghonAM sUro saMvAditApUrvaka vahAvI rahI hatI-- ekanI pAse hatuM hArpa, bIjInI pAse selA ane trIjInI pAse vAyolIna, mArI AMkha azrubhInI banI ane huM mAnuM chuM ke anya prekSakonI paNa e ja sthiti haze. mane hArpa atipriya che, A vAdyane kumAzathI khIlavanAra vAjiMtrakAra, je kaumala dAkhave che tenAthI huM sadAya mugdha banyo chuM. hArpavALI yuvatI je tanmayatAthI potAnuM vAdya vagADI rahI hatI te pratye mArUM dhyAna svAbhAvika kheMcAyuM. potAnA vAjIMtra pratye ananya prema sivAya AA prakAranI tanmayatA ane kuzaLatA sAdhI na zakAya. tenI muhu gaLI vAghanA taMtuo para paTutApUrvaka nAcI rahI hatI. jyAre noM gIta gAI rahI hatI tyAre saiAnerI kezarAzithI sehAmaNu' baneluM enuM vadana zreNe UMcuM karyuM-- kema jANe ke te kSaNe sArUMtha vizva eka punita ane dbhuta sthAna na hAya ! mahAtsavano kAryakrama pUro thayA, ane badhAMya dhIme dhIme vikharAI gayAM. paraMtu huM na gayo. vaDI narsane gAvA AnaMdajanaka kAryakrama yojavA mATe, ane tene anerI rIte saphaLatApUrvaka pAra pADavA mATe, hArdika abhinaMdana ApavA huM khATI thayA. huM beTho hatA e jIvana tA. -16-11-15 sthAne vIthikA vATe eka sannArI AvyAM. huM emane eALakhatA nahetA. mane abhivAdana karI e bAlyAM : "DokaTarasAheba, tame ene joIne? tame tamArI bebIne tA oLakhI zakyA hazeA ja. hArpa vagADatI pelI bALAne tame ekacitte nIrakhI rahyA hatA te mArI dIkarI che. tame mane bhUlI - gayA to nathI ne? sattara varSa pahelAM tamArI hAspiTalamAM mAtra eka ja sArA pagavALI janmelI pelI bALakI te tamane yAda che ne? A e ja bALakI. ene sArI karavA mATe ame badhAya upAyo jamAvyA. have enA bIjo paga banAvaTI che eno khyAla koIne paNa nahi Ave. have tA e sahelAIthI cAlI zake che, tarI zake che ane nRtya paNa karI zake che. paraMtu sauthI sArI vastu tA e che ke je varSo daramiyAna e potAnA khoDavALA bIjA paganA upayoga na karI zakI temAM eNe potAnA hAthano upayoga karavAmAM ajaba kuzaLatA meLavI. hArpanA tAra upara enA hAtha eTalA sarasa pharI zake che--ane pariNAme Aje e prathama paMkitanI hArma-vAdaka banI cUkI che. A varSe tA e vidyApIThamAM paNa dAkhala thaze. tene te mAru' rAmata jIvana che ane have e eTalI badhI sukhI che ke..." sannArInI AMkhamAM AMsu dekhAyAM. amArA vArtAlApa daramiyAna e prasannamukhI yuvatI tyAM dhImethI AvIne UbhI rahI hatI: enA cakSuomAM camakAra hatA, "beTA, A che tArA pahelA DaoNkaTara-AApaNA DaeNAkaTara." kapAyamAna svare mAe kahyuM. mArI mAphaka e sannArI paNa, me` bALakInI khADa viSe prathama kusamAcAra ApyA tyArathI mAMDIne Aja sudhInA, pelA vyathAbharyA bhUtakALane nIrakhI rahyAM hoya tA navAI nahi. AvegathI ja e bALakIne me mArI pAse kheMcI. enA sudaDha khabhAMonI pelI pAra daSTikSepa karatAM mane prasUtikhaMDanuM sattara varSa pahelAMnuM peluM ghaDiyALa dekhAyuM. mArA hAthamAM vizvAsapUrvaka soMpavAvAmAM AvI rahelAM enA jIvanane IrAdApUrvaka naSTa karavA huM,tatpara banyA hatA. e yAtanAmaya che! huM puna: jIvI rahyo. Avega samatA enA mAthAM para mRdutAthI hAtha pheravI meM kahyuM: "bahena, tane athavA koIne paNa kadIya nahi khabara paDe ke AjanI A rAta mATe mATe keTalI mahatvanI che, keTalI arthapUrNa che. bahena, tuM tAruM hArpa le ane 'zAMti rAtra'nA madhura suro mArA ekalAne mATe ja gUMjatA kara. atyAra sudhI mAre mAthe keTalA asahya bojo rahyo che tenI koIne paNa khabara nathI. have e bAjo tuM ja khaseDa." yuvatInI 'mulAyama AMgaLInA anerI kuzaLatAthI vAdyataMtuAne cheDI rahI hatI tyAre enI mAtA mArA hAtha para peAtAno hAtha mUkI, avakAzamAM nIrakhatI hoya tema beThI hatI. kadAca mArA mananI sAcI paristhitino ane saMpUrNa khyAla AvI gayo haze. 'zAMta rAtri'nA gaMtima svara vAtAvaraNamAM divya saMgIta relAvI rahyA hatA tyAre je javAba mATe me ATalA dIrgha samaya sudhI rAha joI hatI te mane maLI gayA hatA. mULa lekhaka: OMA. phaeN Darika bhUmisa viSayasUci adyatana AkramaNa-pratiAkramaNanA saMdarbhamAM ahiMsA vicAra nirNaya koNa karaze? prakIrNa noMdha : " bhUtA sAme ApaNe savAI bhUta mokalavA joIe, " dilhInA " jaina milana " no paricaya vAtsalyamUti goradhanabhAI " ', " mahAprasthAnA patha para " (pravezaka) thoDAMka valAkane " mAre mana paramezvara ' anuvAdaka: zrImatI AzA tolATa paramAnaMda Do. phU Darika bhUmisa pRSTha 137 139 141 pramAnaMda paramAnaMda 142 paramAnaMda 144 paramAnaMda 145 prabhAzaMkara dalapatarAma paTTaNI 146
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-15 prakIrNa neMdha "bhUta sAme ApaNe savAI bhUte melavA joIe." je guMca ane sthagitatA jevI paristhiti UbhI thaI hatI teno aMta surakSA pariSadamAM pAkistAnanA videzamaMtrI zrI jheDa. e. Avyo che, ane bhAratanA svatvane navuM samarthana maLyuM che. bhUtane--mAtra tIkhAtamatamate eTaluM ja nahi paNa, asabhyatAnI dilhInA jaina milana"ne paricaya parAkASThA dAkhavate-vANIpravAha vahete joIne eka mitre evo abhi dilhImAM "jaina milana" e nAmathI eka avidhisaranIprAya Apyo ke, "surakSA samitimAM mokalavAmAM AvatA ApaNA informal-sAmAjika saMsthA chellAM pAMca varSathI potAnI pratinidhio bhUtanI sarakhAmaNImAM nabaLA, DhIlA, narama ane pravRtti calAvI rahela che. A jaina milana'ne mULa vicAra jANItA binaasarakAraka puravAra thAya che. surakSA pariSada tema ja vizva patrakAra ane arthazAstrI zrI bhIkhAlAla kapAsIne AvelA ane rASTra saMgha upara pUrate prabhAva pADavA mATe ApaNe savAI bhUta meka temaNe dilahInA keTalAka AgevAna jaina gRhasthane nimaMtraNa ApIne lavA joIe." ApaNA mahAamAtya lAlabahAdura zAstrIe tA. tA. 20-9-65 nA roja "jaina milananI sauthI pahelI sabhA goThavelI. 31-10-65 nA roja kalakattA khAte yojAyelI virATa sabhAne ud - tyAra bAda Aja sudhI aneka vAra A saMsthAnA upakrame kaeNnsTI bodhana karatAM upara jaNAvela abhiprAyane anulakSIne jaNAvyuM hatuM ke Tayuzana kalabamAM ane koI koI vAra rAjadhAnInA anya vibhAgemAM pAkistAnanA videzamaMtrIe surakSA pariSadamAM je azlIla bhASA lagabhaga dara mahine sAmAjika saMmelane jAtA rahyA che, jyAre vAparI che te pAkistAnane nIcuM jovADanArI che. eka sudharelA dezane paraspara saMparko sAdhavAmAM Ave che ane sAmAjika, sAMskRtika, videzamaMtrI ATale nIce Utare e bhAre zaramajanaka kahevAya. eka Athika ane dhArmika bAbatamAM jaine ekamekane zI rIte madadarUpa saMskArI prajA tarIke ApaNe hiMdI gALanI sAme gALa ApI na ja thaI zake e aMge vicAravinimaya thato rahyo che, ane carcAo, zakIe. bhUtasAhebane ATale badhe gusso AvavAnuM kAraNa e che paryaTaNI vagere pravRttio dvArA, kazA paNa sAMpradAyika bhedabhAva vinA, ke ApaNAM lazkarI daLe lAhoranI bahu najIkamAM che. A mATe ApaNe jaina samAjamAM paraspara maitrIbhAvabharyo anubaMdha keLavAte rahyo che. bhUtasAhebanI dayA khAvAnI rahe che." jyAre pArlAmenTamAM 'rIlIjIasa TrasTa bI 3' rajU karavAmAM aAveluM ane te aMge nimAyelI silekaTa kamiTIne dezanI javAbadAra ApaNA pradhAnamaMtrInA AvA udAra valaNanuM anudana vyakitaonI ane dhArmika saMsthAonA pratinidhionI jubAnI laIne karatAM jaNAvavAnuM ke zrI bhUtanA jaMgalI udgAre sAme surakSA riporTa karavAnuM kAma soMpavAmAM AveluM tyAre "jaina milane eka bahu pariSadamAM koI avAja UThAvatuM nathI e uparathI ema jarA paNa sama- upayogI kAmagIrI bajAvI hatI. e vakhate dilhImAM upasthita thayelA javAnuM nathI ke temanA AvA vartanathI tyAM hAjara rahelA sabhyo khUba jaina pratinidhione A jaina milana drArA ekatra karavAmAM AvyA hatA ane e sarva vatI eka ja pravakatA nimAya ane te jaina koma taraprabhAvita thAya che. AvuM kazuM che ja nahi. UlaTuM te ema vicAre phane kesa silekaTa kamiTI samakSa rajU kare e prabaMdha karavAmAM AvyA che ke AvI vyakita sAthe jIbhAjoDI karavAmAM kAMI sAra nathI. A hatuM. A prabaMdhanI silekaTa kamiTInA sabhyo upara ane pArlAmenTanA uparAMta bIjI paNa eka bAbata che ke surakSA pariSadamAM Aje eka vartule upara bahu ja sArI chApa paDI hatI. prakAranI melI ramata ramAI rahI che. tyAM sAcajUThane- sAcAkheTAne A jaina milanane informa-avidhisaranI saMsthA tarIke koI savAla ja nathI. dareka pratinidhi pitAnuM vartana ane vartaNuka potapotAnA svArthane anulakSIne nakkI kare che. A surakSA pariSadamAM oLakhAvavAnuM e kAraNa che ke A jaina milanamAM pramukha, maMtrIo, 'bhAga letA mahArASTronA pratinidhio, pAkistAna sAthe potapotAnA koSAdhyakSa evA koI hoddedAre nathI; sabhyanuM koI lavAjama nathI. dareka mahine yojAtA milanano kharca amuka saMjo -hostssvArthe saMkaLAyelA hoIne, pAkistAna game tema nAce te paNa, tene jarA paNa nAkhuza karavA mAgatA nathI. bAkI pAkistAna kayA stara aMdara aMdara vaheMcI le che. A jaina milananA AjanA kanvInarsaupara che ane bhArata kayA stara upara che te vaccenA taphAvatane dareka saMjako nIce mujaba che : kI daulatasiMha jaina, zrI AdIzvarapratinidhine pUro khyAla che, vastuta: bhArata - pAkistAna saMgharSa prasAda, zrI bhIkhAlAla kapAsI, zrI Ara. sI. jaina, zrI durgAprasAda daramiyAna bhAratanA lazkarI daLoe je zaurya dAkhavyuM che ane bhAratanA jaina tathA zI kapUracaMda jaina. mahAamAtye yunAITeDa sTeTsa ane IMglAMDa sAme, eTaluM ja nahi, A jaina milanane utkarSa kema thAya te aMge, zrI bhIkhAlAla paNa, yune sAme paNa pariNAmanirapekSa banIne, je makkamatA dAkhavI kapAsI, bI-5, 'paMDArA roDa, navI dilahI - 11, (Te. naM. 48439) che ane je dhIragaMbhIra udAtta vANIne paricaya karAvyuM che, eTaluM ja e saranAme upayogI salAhasUcane lakhI mekalavA vinaMti che. nahi paNa, yuddhanI paribhASAmAM jene zatru tarIke lekhavAmAM Ave che tA. 19-9-65 nA roja kaeNnsTITayuTazana klabamAM madhyavartI te pAkistAnI sUtradhAro vize paNa temaNe eka haLavo ke halako urdu sarakAranA lebara ane employamenTa khAtAnA DepyuTI minisTara zrI. gAra kADhayo nathI tene lIdhe, AMtararASTrIya kSetre bhAratanI pratiSThAmAM bI. ke. mAlaviyAnA pramukhapaNA nIce jainenI eka jAhera sabhA bharakhUba vadhAro thayo che, bhAratanA gauravamAM khUba vRddhi thaI che ane vAmAM Avela hatI ane temAM pasAra karavAmAM AvelA TharAvadrArA eTalA ja pramANamAM pAkistAnanI AbarUne asAdhAraNa dhakko lAgyo pAkistAnI AkramaNane vakheDI nAkhavAmAM AvyuM hatuM, bahAdurIbharI che ema kahevAmAM lezamAtra atyukita. nathI. kAmagIrI bajAvavA bhATe bhAratanA lazkarI daLAne dhanyavAda ane abhiuparanI carcAnA anusaMdhAnamAM jaNAvatA AnaMda thAya che ke naMdana ApavAmAM AvyA hatAM ane ApaNI rASTrIya svataMtratA ane Akhare tA. 6-11-1965 nAM roja yojAyelI eka patrakAra pari bhaugolika sArvabhaumatAnI rakSA mATe sarva prakAranI madada karavA mATe dilhInA jainane anurodha karavAmAM Avyo hato. A prasaMge zrI padamAM pAkistAnanA videzamaMtrI bhUtae surakSA pariSada samakSa navalamala kuMdanamala phirodiyA, zrI jainendrakumAra jaina, zrI bhIkhAbhArata viruddha pote yadrAddha uccArelA asabhya azlIla udgAro lAla kapAsI vageree prasaMgocita vivecane karyA hatAM. badala mAphI mAMgI che ane tema karatAM temaNe jaNAvyuM che ke "e je upara jaNAvyuM te mujaba, bhAIzrI bhIkhAlAla kapAsI A kAMI banyuM te mATe huM dilagIra chuM. huM bolavAnA AvezamAM ghasa- 'jaina milana' saMsthAnA mULa sthApaka ane mukhya saMcAlaka che DAI gayo hato. huM IcchuM chuM ke have pachI A praznanA vivAda dara- ane Aja sudhI eka sarakhI dhagazathI 'jaina milananI pravRtti miyAna A banAvane eka mukhya muddA tarIke AgaLa dharavAmAM na Ave." calAvI rahyA che ane khAsa karIne bhAratabharanA agragaNya jaina vyakitane dilhIvAsI agragaNya jaine sAthe saMparka sAdhavAmAM A Ama AvI eka javAbadAra vyakitane potAnA amuka uk 'jaina milana' bahu upayogI sevA bajAvI rahyuM che ane A mATe gAro viSe kSamAyAcanA karavI paDe te nAnIsunI vAta nathI. A kSamA- bhAIzrI bhIkhAlAla kapAsIne jaina samAjanA dhanyavAda ghaTe che. yAcanAthI surakSA pariSadamAM bhArata pAkistAnane lagatI carcA aMge paramAnaMda
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 vAtsalyamUrti goradhanabhAI sara harakIzanadAsa narottamadAsa haoNspiTalanI sevAmAM jemaNe ucharyA. mAmA (sara harakIzanadAsa narottamadAsanA bhAI bhagavAnajIvanane moTo bhAga samapita karyo che evA zeTha goradhanadAsa bhaga- dAsa)-mAmIne amArA para apAra prema. mane ochuM bolavAnI Teva. vAnadAsanuM tA. 16-10-65nA roja muMbaInA rAjyapAla zrI pI. vI gappA hAMkatA AvaDe nahi. ramatagamatamAM paNa rasa nahi. "nizALa- ' airiyananA pramukhapaNAM nIce muMbaI khAte vanitAvizrAmanA cogA- mAMthI nIkaLI javuM pAMsa3 ghera' jevo svabhAve eTale mAmA mAnatA. namAM ghaNA moTA pAyA upara jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. A ke ApaNe kAMI lIluM karIe tema nathI. nAnAbhAI maMgaLadAsa prasaMge temanI sevAnI kadara rUpe ekaThA karavAmAM AvelA ATha lAkha pahelethI ja hoMziyAra ane kuzAgrabuddhi, sane 1905mAM ame , rUpiyAnI rakama temane arpaNa karavAmAM AvI hatI. A prasaMge sanmAnasami- banne sAthe meTrika pAsa thayA. maMgaLadAsa pahelA paccAse vidyArthI tinA pramukha zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazIe svAgata pravacana mAM AvyA chApAmAM vAMcI mAmA khuza thayA. sevakanuM gADuM gabaDaye karyuM hatuM ane muMbaInA meyara zrI. ema. mAdhavane, mukhyapradhAna jatuM hatuM. pachInI yunivarsiTInI parIkSAmAM ame traNe bhAIo zrI vI. pI. nAyake, ArogyapradhAna zrI zAntilAla zAha, zrImatI . UMca naMbare pAsa thayA ane amane traNene InAma maLyuM jANI premalIlA ThAkarazIe, zrImatI lIlAvatI munazIe, DaeN. bI. bI. yodhe, mAmAne abhiprAya kaMIka sudharyo. ' ' Da. esa. vI. sAdee tathA De. Ara. ena. kUpare ane AbhAra- . "vIseka varSanI uMmare huM meDikalanA chellA varSamAM Avyo. have nivedana karatAM DaoN. pI. ema. sAMgANIe mAnyavara goradhana- ama bhAMDaraDAne hAthapaga AvyA che ema kahI svataMtra rIte bhAInI sevAone bhAvabharI aMjaMla ApI hatI. bhArata sarakAre judA rahevA javA ame mAmA-mAmI pAse mAMgaNI mUkI. A vAta paNa temane A varSanI zarUAtamAM carcAtI hatI. evAmAM kamanasIbe prajAsattAka dine 'padmazrI' nA padathI mAmAe vidAya lIdhI. mAmAe vIla vibhUSita karIne , temanI vipula karI temanI milakatane mane ekajhIkyuTara sevAonI yogya kadara karI hatI. nImele. eTale vIlanI vigatathI zeTha goradhanabhAIne janma I. sa. | ame vAkepha hatA. emane kazI apekSA 1887mAM thaze. e hisAbe Aje na hatI. mAmI svataMtra rIte nirNaya temanI uMmara 78 varSanI gaNAya. laI zake tevA badhA hetue sane temanA pitAnuM nAma rDo. viThThaladAsa 1910nA arasAmAM ame traNa desAI. temanAM mAtuzrInuM nAma bhAIe Do. dezamukha leInamAM mAmIthI sau. harakuMvarabA. upara jaNAvela alaga rahevA gayA, tyAre vijaLIbahena sanmAna samAraMbha prasaMge 'padmazrI nAM lagna thaI gayAM hatAM ane te zeTha goradhanadAsa bhagavAnadAsa gaurava sAsare hatAM. graMtha' e nAmane prastuta prasaMgane mAmInuM hRdaya mAmA jANatA anulakSIne taiyAra karavAmAM Avele hatA. mArI tarapha mAmIne khUba prema bhAre daLadAra ane mAhitIpUrNa graMtha hate. e badhuM vicArIne mAmAe vila jAhera janatA samakSa rajU karavAmAM kareluM ke temanA mRtyu pachInA doDha Avyo hato. A graMthamAM antarga varSamAM jo mAmI mane dattaka le to mane karavAmAM Avela zrI hIrAlAla rUA. be lAkha ApavA; nahi te doDha muninA lekhamAM zrI goradhanabhAI varSa pachI e rakama sara harakIsanasAthenA vArtAlApane eka rALaga dAsanI milkatamAMthI je cerITI thAya. aMtmanivedananA AkAramAM saMkalita ke zrI goradhanadAsabhAI ke temAM ApavI. karavAmAM Avyo che. zrI goradhanabhAInA jIvanane temanA ja zabdomAM "AryastrInuM hRdaya: patinuM nAma ane kuTuMbane vaMzavelo rahe pratyakSa paricaya ApatuM e Atmanivedana nIce mujaba che:- tevI strIsahaja abhilASA. sane 1910mAM mAmIe mane dattaka - zeTha goradhanabhAInuM Atma-nivedana lIdhe, e zarate ke dAkatara thayA pachI mAre prekaTIsa na karavI. "mArA jIvanamAM kaMI raMga-rAga ke avanavuM maLaze nahi. Izvare moTA mANasanuM pharajaMda cAra cha AnAnI bATalI bhare te kaMI sAruM je saMjogo sarajyA tene AdhIna banavA prayatna karato Avyo chuM. kahevAya? bAkI badhA khalakanA khela che. Izvara dayALu che. eNe to janmanI "sane 1913mAM grAnTa meDikala kaeNlejamAMthI huM ela. ema. enDa sAthe ja mAtAnA zarIramAM dUdha ApIne ApaNA jIvananI jogavAI karI che. bAkI enI kaLAne koNa pAmyuM che? sukha ane du:kha e esa. nI upAdhi meLavI dAkatara. thaye paNa zuM kAma? to ApaNI kupanA che. bAkI te pAchaLane maMgaLamUrtine marma A ja arasAmAM mArAM lagna thayelAM. keTalA samajyA che? koI vAra e hasAve che; koI vAra e raDAve che. "sara harakIzanadAsanI cerITImAM rU. be lAkha ApavAne badale e badhuM. enI kRpAne prasAda che. mAmIe mane be lAkha rUpiyA ApyA. A e devuM huM haispiTalane - ' "huM cAreka varSano hato tyAre mAtA ane thoDA varSe pitA paNa bharapAI karI rahyo chuM. vidhine A saMketa haze ! amane cAra bhAI-bahenane * choDI cAlatAM thayAM ane ame mosALamAM * "dAkatarI te thaI zake ema nahotI, eTale mAmIe temanA * mAdhavadAsa, goradhanadAsa, maMgaLadAsa ane vijaLIbahena-ema bhAInI sutaranI dukAne besADa. paNa tuMbaDImAM kAMkarA. lIyA - dIyA traNa bhAIo ane eka bahena. AmAMnA maMgaLadAsa berisTara thayA ane AgaLa jatAM muMbaInI hAIkorTanA nyAyamUrti banyA ane * A kAraNane lIdhe goradhanabhAI zeTha goradhanadAsa bhagavAnadAsa e 1960mAM avasAna pAmyA. nAmathI oLakhAvA lAgyA.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana tA. 16-11-65 ne vepAranI AMTIghUMTImAM ApaNane rasa paDe nahi. paNa vakhata to pasAra karavA ja joIe ne ! "sane 1913nA arasAmAM mAmIe lIlA saMkelavA mAMDI. peAtAnA strIdhananA dAgInA vecatAM rUA. be lAkha upajyA. temAMthI pacAsa hajAra vanitA vizrAmanA sabhAgRha mATe ane doDha lAkha sastA bhADAnA kapALa nivAsa mATe ApyA. e arasAmAM mAmAnA vIlanI rUIe varasAvA ane devalAlInAM seneToriyama bAMdhavAnuM kAma cAluM thayuM hatuM temAM huM rasa leto thayo. "sara harakIsanadAse peDara roDa paranA potAnA baMgalA Aje jayAM vIlA therIsA konvenTa enDa garlsa hAsTela che--te hAspiTala karavA mATe ApyA hatA. tyAM hAspiTala karavA sva. tulasIdAse badhI taiyArI karI, paNa peDara roDa para rahetA AgevAna zaherIoe vAMdhA lIdhA ke amArA lattAmAM hospiTala nahi joIe. eTale chellI ghaDIe myunisipAlITie rajA na ApI ane e vakhatamAM za. sADA cAra lAkhanI kiMmate aMkAtA e baMgalA ghaNI jahemata pachI kharIdanAranA abhAve Akhare amAre rUpiyA aDhI lAkhamAM vecavA paDayo. "sane 1914mAM sara hakIsanadAsanAM patnI leDI mAnakorabAI rUpiyA sADAcAra lAkha jeTalI potAnI badhI milkata sara harakIsanadAsanI je cerITI thAya temAM umeravA ApI videha thayAM. A rIte sara harakIsanadAsa ane leDI mAnakorabAInI badhI maLI kula rUpiyA sAta lAkha jeTalI rakama amane TrasTIone maLI. "sara harakIsanadAse temanI dIkarI navalabahenanA jamAI sva. tulasIdAsa zeThane TrasTI nImelA. temaNe hAspiTala karavA bhekha lIdhA ane mane sAthe rAkhyo. tulasIdAsa zeThanI kAryakuzaLatA, dIrghadaSTi ane zubha niSThAnA mArA para khUba prabhAva paDayo ane huM e raMge raMgAvA lAgyA. "ghaNI jahemata pachI sane 1925mAM haoNspiTala zarU thaI. dhIre dhIre lokone tenA phAyadA jaNAtA gayA ane divasAnudivasa loko vadhAre ne vadhAre lAbha letA thayA ane udAra dAtAonA sahakAre haeNspiTala vikasatI cAlI. thoDuM karIne besI rahevAnuM tulasIdAsa zeThane rUce nahi. e A sevAkAryamAM tanmaya banyA. ane hospiTala kema adyatana ane vizeSa lokopayogI bane tenI ja teo ahIMrAta jhaMkhanA sevatA thayA. mane badhI bAbatathI vAkepha kare. kArya paratyenI emanI niSThA ane athAka purUSArthe mane preraNA pAI ane huM vadhAre ne vadhAre rasa letA gayA. "sane 1931mAM mArAM patnI madanabAI : prasUtiveLAe ekAeka vidAya thayAM. mAtApitAnA vAtsalyanI uNapa pachInI sukhada sthiti kudaratane maMjura nahotI. badhe aMdhakAra dekhAya. tyAM adhUrAmAM pUrUM sane 1972mAM tulasIdAsa paNa e paMthe paDayA. paNa badhI viSama paristhiti vacce IzvaranuM kAma hatuM te Izvare pUrU karyuM. "patnInA mRtyu samaye mArI uMmara betAlIsa--tre tAlIsa varSanI, taMdurastI paNa sArI. sau sagAMsnehIoe mArI bevaDI pharajanuM mane bhAna karAvyuM ke mAmIe mane dattaka lIdhA che te vaMzavelA cAlu rAkhavA, paNa meM hAtha joDayA. "Aje lAge che ke kudaratanA e kopa mArA mATe IzvaranA varadAna jevA kalyANakArI hatA. Izvarane mArA upara asIma upakAra ke badhI mAyAjALamAMthI choDAvI mAnavasevAnA A pavitra kAryamAM mane joDayA che, ane nAnA meATA tema anekanA premanuM huM bhAjana banyo chuM. A haeNAspiTala mArUM vizrAmasthAna banyuM che. mArA jIvanamAM mane moTAmAM moTuM AzvAsana hAya, AnaMda hAya to e ja che ke vizALa saMkhyAnAM bhAI bahenoe mArI kSatie bhUlI mane harahameza anahada premathI navAjyo che. mArA kAryathI, mArI vAtathI, huM 43 koIne AzvAsana ApI zaktA houM, koIne AnaMda ApI zakato hAuM to te janatAnA AvA umadA snehabhAvanA ja pratighAya che. e badhAMnuM RNa huM pheDI zakuM tema nathI. haoNspiTalanI pravRtti karatAM aneka bhAI-bahenonA saMparkathI huM sukha, zAnti ane AnaMda anubhavuM chuM." ' dharma, karma, sevA-upAsanA jevI bAbatamAM pUchIe te kahe : "bhAI, evA gahana viSayamAM huM samajatA nathI, ne evI bhAMjagaDa ane gaDamathalamAM huM paDato nathI. huM to mArA anubhave eTaluM samajyo chuM ke, paramArtha kAje paNa phaLavAMcchu zraddhALune phaLaprAptinI rAha jovI paDe che. mArA bhagavAna vAyadAnA vepArI nathI, raoNkaDIo che. jeTaluM sUjhe ne hradaya sAkSI pUre teTaluM karuM chuM ane je kAMI thAya ke na thAya e badhuM ja Izvarane samarpaNa karI rAtre sukhazAntithI UMghI jAuM chuM." Azcarya vacce gItAnA eka saMskRta zleka TAMkIne kahe ke, "gItAnA AvA nAnA ne sAdo : maMtra ApaNe AcAramAM mUkI zakatA nathI. pachI e gAkhavAthI ke vAgeALavAthI zuM artha? je sArUM jANIe ne UrdhvagAmI samajIe te pacAvI AcAramAM mUkavA prayatna na karIe tyAM sudhI evuM badhuM jJAna koI vAcanAlayane zAbhAvatA pustako jevuM banI rahe che. "badhuM rahasya mANasanA moMmAM raheluM che. jeNe jIbhane jItI nathI teM sadAya hArelA ja che. huM to eTalI sAdI vAta jANu` ke "kama khAnA aura gama khAnA." ATaluM paNa AcAramAM mUkI zakAya te ghaNuM che. bAkI gItA, upaniSada ane zAstronI sAThamArI zuM karavI? bhAI, gItA e gAkhavAne viSaya nathI; e jIvananA viSaya che... ... AvI arthasabhara svalakSI AleAcanA sameTI letAM chevaTe temaNe jaNAvyuM ke, "mArU jIvanakArya pUrU thayuM che. hAspiTalane janatAne saMgIna TUMko che. e bAbatanI have mane cintA nathI. rahyo to lAkhane; gayo te savA lAkhano !" gAMdhIjInI gAradhanabhAine aMjali A gAradhanabhAInI sevAthI gAMdhIjI suprabhAvita hatA. temane jali ApatA lekhamAM zrI manubahena gAMdhI jaNAve che ke, temanAM mAtuzrI 1939mAM mAMdA paDayA tyAre gAMdhIjIe temane muMbaInA sara harakIsanadAsa haeNAspiTalamAM laI javAnI sUcanA karatAM jaNAvyuM hatuM ke, 'harakIsana haeNospiTala maMdira karatAM ya vizeSa pavitra che, kAraNa ke tyAM jIvato jAgato bhagavAna birAje che. e goradhanadAsanI salAha levI." vaLI temanI sevAne biradAvIne gAMdhIjI ghaNI vAra kahetA ke, "gAradhanadAsa mArI jema laMgoTI paheratA nathI, paNa sAcA mahAtmA che. muMbaI zaheranuM aNameAla ratna che." gAradhanabhAi aMgenA eka prasaMga zrI manubahena gAMdhI, jemane parama pUjya goradhanakAkA tarIke varNave che tevA gAradhanabhAIne antaranI aMjali ApatA lekhamAM, temanAM mAtuzrIne temanA pitAzrI sara harakIsanadAsa hAspiTalamAM upacArArthe laI gayA te prasaMgane varNavatAM jaNAve che ke "pUjaya bApunA Adeza pramANe mArAM mAtuzrIne laIne pitAzrI batAvavA to gayA, paNa mAtuzrI custa vaiSNava, jindagImAM prathama veLA ja hospiTalane jotAM jIda laIne beThAM ke "huM marI bhale jAuM, paNa ahiM to hirajanA kAma kare, huM tenA hAthanuM pANIya na pIuM." have zuM thAya ! kuTuMbamAM prazna UbhA thayA. tarata pUjya goradhanakAkA kahe "are bahena, tuM jo A hospiTalamAM dAkhala na thAya te mArge A hAspiTalane
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 prabuddha jIvana kAle ja tALu mAravuM paDaeN. huM to tArA karatAMya vadhAre custa vaiSNava chuM e tuM jANe che? tane roja caraNAmRta ApatA jaIza ane kaMThI bAMdhavI eTale nahi abhaDAya. pachI che kaMI." Ama haju mArA mAtuzrIne kaI vicAravAne avakAza rahe e pahelAM te temanA mATenI pathArInA paNa oNrDara ApI dIdhA ane emane vyavasthita karyA pachI tyAMthI haTayA. AvI mamatA pratyeka dardI pratye batAvatAM pU. kAkAnuM darzana karIe tyAre sahaja thaI Ave ke AvA puNyapratApI AtmAo A bhArata bhUmimAM phare che, mATe ja A bhArata TakI rahyuM che." aMgata aMjali gAMdhIjIe jemanI sevAnI upara jaNAvela zabdomAM kadara karI che temAM huM zuM umerU ? goradhanabhAIe karelI hAspiTalanI sevA eka pativratA strI potAnA patinI je ananya bhAve sevA kare te prakAranI che. patinI surakSA ane tenA svAsthyanI cintA e sivAya pativratA strIne bIjI koI bAbatamAM rasa hoto nathI. te anya koI sAme jotI nathI. tenI najara kevaLa pati upara ja kendrita hAya che. te anyanI sevA kare che to paNa patisevAne kendramAM rAkhIne ane tenA anubaMdhamAM ja. AvI ja rIte goradhanabhAIe mAtra sara harakIzanadAsa hAspiTalanI ja elakSI sevA karI che. temaNe bIjAM aneka sevAnAM kAryo karyA haze, paNa te sarva sara harakIzanadAsa hAspiTalanI pravRttine kendramAM rAkhIne ane tenA anubaMdhamAM ja. muMbaI jevI mahAnagarImAM vasatA zaktizALI sAdhanasaMpanna ane sevAparAyaNa mAnavIne mahattvAkAMkSA myunisipala koraporezana, vidhAna sabhA, lAkarAbhA jevAM aneka jAhera sevAnAM kSetra tarapha kheMcyA ja karatI hoya che. AvA AjanA pralAbhanapUrNa vAtAvaraNamAM gAradhanabhAI jevI vyakita sara harakIsanadAsa haeNoNspiTala jevA eka sImita sevAkSetrane ja AkhI jI MdagI sudhI vaLagI rahe ane tenA satata urjAnI cintAmAM jIvananA avazeSa bhAga pUro karavAno manoratha seve--A eka asAdhAraNa ghaTanA che. A prakAranA goradhanabhAInI joDI maLavI virala che. bIjuM gAradhanabhAI ke jemanI sAthe varSojUno mAro paricaya che temanuM aMgata jIvana jue to mAluma paDaze ke teo muMbaInA sughaDa ane svaccha gaNAtA bAbulanAthanA lattAmAM AvelA baMgalA-- ghATanA makAnamAM eka vizALa blAkamAM rahe che. temanI raheNI karaNI ane nivAsasthAnanI rANaka eka janmajAta zrImAnanI che. temanuM jIvana A rIte vaibhavazALI gaNAya. ema chatAM paNa A vaibhavathI teo taddana alipta che. temanuM dhyAna IzvarasmaraNamAM ane hospiTUlanI AbAdI ane urjAnI tamannAmAM ane ArogyaprApti arthe AvatAM jatAM aneka bhAI bahenonA svAsthyanI cintAmAM ja saMlagna hoya che. A rIte teo gRhastha chatAM kevaLa sAdhujana che, saMsArI chatAM saMnyAsI che, vaibhavayukata hovA chatAM bairAgI che, temanI najara A duniyAmAM hovA chatAM anya duniyAmAM hoya ema ApaNane lAge. ApaNA dezamAM Aje aneka hAspiTalA astittvamAM AvyA che ane tenuM aneka DokaTaro ane vahIvaTakartA saMcAlana kare che, paNa mAtra te ja hAspiTalanuM astittva pUrA arthamAM saphaLa bane che ke jene goradhanabhAI jevA niSkAma, sevAniSTha, sahradaya, saMvedanazIla ane peAtAnA sarva samaya ane zakita samarpita karanAra murabInA coga sAMpaDayo hoya. AvA puNyapuruSa goradhanabhAIne ApaNAM aneka vandana ho ane temanuM avazeSa jIvana ArogyapUrNa bane ane sara harakIsanadAsa hAspiTalanI sevA karatAM karatAM samApta thAe evI temanA viSe ApaNI zubhecchA ane antaranI prArthanA ho ! paramAnaMda "mahAprasthAnanA patha 16-11-65 para pravezaka huM kuTuMbI maMDaLI sAthe badrInAtha tathA kedAranAthajInI yAtrAe I.sa 1959 nA me mAsamAM gayelA te pahelAM sImalA, masUrI, dArajIliMga, nainItAla e sthaLonA pravAsa drArA himAlayanA darzana te aneka vAra karelAM, paNa himAlayanAM A purANaprasiddha tIrthonI yAtrA karavAnuM varSojUnuM svapna tyAM sudhI phaLeluM nahi. A badrI--kedAranI yAtrA dvArA himAlayanI agAdha bhavyatAnAM je darzana thayAM te darzanane zabdabaddha karIne buddha jIvananA vAcako samakSa rajU karavAnA keTalIye vAra vicAra AvelA, paNa te saMvedanane zabdamAM mUkavA jeTaluM mArAmAM vANIsAmarthya nathI ema lAgatAM. te vicAra--te IcchA-vaNapurAyelI rahelI. samaya jatAM baMgALI suprasiddha lekhaka zrI prabodhakumAra saMnyAlanA 'mahAprasthAne rUpathapara' e pustakanA hiMdI anuvAda (anuvAdaka zrI harikRSNa trivedI, prakAzaka: zrIpatarAya, sarasvatI presa, kAzI) mArA vAMcavAmAM Avyo. ane te varNanathI huM khUba ja prabhAvita banyo ane teno anuvAda prabuddhe jIvanamAM pragaTa karuM evA vicAra Avyo. A viSe, kAkAsAheba kAlelakara e divasAmAM muMbaI AvelA temanI sAthe vAta thaI. teo thoDA samaya pahelAM ja kalakattA khAte bharAyalI gujarAtI sAhitya pariSadanA pramukha tarIkenI javAbadArI pUrI karIne muMbaI AvelA. teo zrI. prabodhakumAra saMnyAlathI suparicita hatA. vaLI teo kalakattA hatA tyAre temane maLelA paNa kharA. prastuta pustaka mULa baMgALI paNa temanA vAMcavAmAM AveluM. meM kAkAsAhebane jaNAvyuM ke 'mULa baMgALI lekhaka mane rajA Ape to A pustakanA anuvAda karAvIne huM kramaza: prabuddha jIvanamAM pragaTa karavA IcchuM.' temaNe zrI prabAdhakumAra saMnyAlane patra lakhyo ane tenA anusaMdhAnamAM meM paNa tA. 20-2-62 nA roja eka patra lakhyo. te pahelAM upara jaNAvela IcchAne anusarIne sarasvatI presanA menejara zrIpatarAyane, temanAM hiMdI anuvAdane gujarAtI anuvAda karavAnI saMmati ApavA mATe paNa me eka patra lakhyo ja hato. zrIpatarAye javAbamAM amuka vaLataranI mAgaNI karelI. A patra paNa zrI prabodhakumAra saMnyAla upara me' bIDelA. zrI prabodhakumAra saMnyAla taraphathI uparanA mArA patrano nIce mujaba javAba Avyo. phebruArI 22, 1962. mAnyavara baMdhu, tamAro tA. 20-2-62 nA patra maLyo je mATe tamAro 'huM AbhAra mAnuM chuM. tamArA aMge kAkAsAhebe mane lakhyuM che ane tethI tamArA viSe huM Adara anubhavuM chuM. huM madhuratAbharI gujarAtI bhASA vAMcI zakatA nathI e badala khinnatA vyakata karuM chuM. tamArI upara AvelA zrIpatarAyano kAgaLa meM vAMcyo. temanA hiMdI anuvAda uparathI gujarAtI anuvAda karAvavAnI upAdhimAM tamAre paDavAnI jarUra nathI. mULa baMgALI uparathI A pustakano tame anuvAda karAvA e vadhAre ThIka thaze. kAkAsAheba taraphathI mane jANavA maLe che ke muMbaI tathA amadAvAdamAM evA ghaNA gujarAtI vidrAnA che ke jeo baMgALI sArI rIte jANe che. tame temAMnA koInI paNa madada meLavI zako to mane AnaMda thaze. je koI himAlayanI yAtrA karIne Ave che te vyakita mane sahajapaNe khUba prila lAge che. mane himAlayanA 37 varSanA anubhava che ane 'devatAtmA himAlaya' e zirSaka nIce meM be vAlyuma lakhyA che. chellA sAta varSamAM tenI 17 AvRttio thaI che. hindukuzathI AsAma ane barmA sudhI jemAM tibeTa, nepAla, bhUtAna ane sikkImanA samAveza thAya che - A badhA pahADI pradezeAmAM meM paribhramaNa karyuM che ane upara jaNAvela kula be vAlyumanI aMdara mArA A pravAsaanubhavAne 17 vibhAgomAM vaheMcI dIdhA che. bhAratIya sAhityamAM e prakAranA A eka ja graMtha che. huM gujarAtamAM ane muMbaImAM ane amadAvAdamAM paNa ghaNIvAra Avyo chuM ane khUba pharyo chuM. paNa .kamanasIbe tamArI jevA lokone Aja sudhI maLavAnuM banyuM nathI. tAjetaramAM 'agnikSetra jUnAgaDha' e mathALAnA lekha me pragaTa karyo che ane 'nitya pAthera
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-15 prabuddha jIvana 145 pathi' (anaMta evA mArgane pravAsI) e mathALAnA mArA chellAmAM chellA pravAsapustakamAM e lekhane samAviSTa karyo che. mArA pustakane gujarAtI anuvAda karavAnI tamane huM khUba rAjIkhuzIthI rajA ApuM chuM. A patranI kRpA karIne pahoMca lakhaze. tamArA viSe AdarapUrNa prabodhakumAra saMnyAla Ama anuvAdanI anumati maLyA bAda yogya anuvAdaka mAre prApta karavo rahyo. e mATe meM judA judA mitro sAthe patravyavahAra karyo ane temAMthI koIne jAte paNa maLyuM. baMgALI jANanAra te maLe paNa AvA eka pustakane anuvAda karavA jeTalo samayane avakAza konI pAse hoya? chevaTe DaoN. caMdrakAMta haraprasAda mahetA, ema. e. pIeca. DI. jeo hAla dilhI yunivarsiTImAM gujarAtI vibhAganA niyAmaka ane rIDara che temaNe A baMgALI pustakane anuvAda karI ApavAnuM mAtra snehabhAve mAthe lIdhuM ane eka varSamAM te kAma puruM karI ApyuM. A mATe bhAI caMdrakAMtane huM khUba RNI chuM ane potAnA atyata vyavasAyarA jIvanamAMthI samaya kADhIne anuvAda karI Apyo te mATe temane huM jeTalo AbhAra mAnuM eTale ocho che. Ama A anuvAda hAtha upara AvyA bAda te prabuddha jIvanamAM kamaza: ane atUTa dhArAe ApI zakAya te ja vAcakano rasa TakI zake - e bAbatanI sarakhAI AvatAM lagabhaga varasa doDha varasa nIkaLI gayuM. Akhare prabuddha jIvananA AvatA aMkathI A tIrthayAtrAvarNana kramaza: ane bane tyAM sudhI atuTa dhArAe ApavAne nirNaya karyo che. prabuddha jIvananA vAcakone A varNana atyanta rasaprada nIvaDaze emAM koI zaka nathI. vAcakoe A varNana vAMcatAM e dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke A yAtrA 1935-36 nI sAla AsapAsa karavAmAM AvI che ke jyAre AjanI jevI lAMbA aMtaranI basa sarvisanI koI sagavaDa nahotI ane yAtrALune RSikezathI page cAlatAM himAlayanAM A tIrthonI yAtrA karavI paDatI hatI. tenI agavaDa jema hatI tema tene AnaMda paNa judo ja hatA. A pustakanA nAma viSe theDe khulAso karI lauM. mahAbhAratanuM yuddha pUruM thayA bAda, jIteluM rAjya bhogavavAmAM jemane kaze ja rasa rahyo nahoto evA pAMca pAMDava ane draupadIe potAnA zarIrane gALI nAkhavAnA hetuthI himAlayanuM badrIkedAranA mArge ArohaNa kareluM evI mahAbhAratamAM kathA che. temanA A aMtima prasthAnane 'mahA prasthAna tarIke oLakhavAmAM Ave che. zrI prabodhakamAra saMnyAla potAnA A adbhuta yAtrAvarNadvArA ApaNane A mahAprasthAnanA pathika-yAtrika banAve che. " paramAnaMda. thoDAMka avalokana jIvanane amUlo AnaMda ' A nAnI pustikA zrI josepha paMga ve nAmanA eka eNsTeliyana lekhaka aMgrejI bhASAmAM lakhelI "Happiness for you now' e mathALAnI pustikAne zrI jamubhAI dANIe karele gujarAtI anuvAda che. A nAnI pustikAmAM mAnavI mAtramAM rahelI sukha prApta karavAnI adamya IcchAnuM vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. mAnavInA sukhane AdhAra teNe potAnA jIvananI zArIrika, mAnasika tathA AdhyAtmika bAjuomAM keTalI saMvAditA prApta karI che enA upara rahelo che. A aMge bIjuM sUcana e che ke mAnavInuM mana bhUtakALanAM samaraNa ane bhaviSyanI kalpanAe vaDe eTaluM badhuM grasta che ke vartamAna paLamAM rahela AnaMda ane saundaryane te pUrNa rUpamAM anubhavI zakato nithI, mANI zakato nathI. jo mAnavInuM mana bhUtakALa ane bhavi kALanA A bhArathI mukata banI zake ane vartamAnane pUrA arthamAM samajavAne ane jIvavAne prayatna karI zake te potAnA samagra jIvana na AnaMdasabhara tema ja arthasabhara banAvI zake. A vicAranA saMdarbhamAM pusitakAnA anta bhAgamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "jIvananI pratyeka paLa ApaNI sundara Atmazakitaone pragaTAvavAnI ane viksAvavAnI javalaMta taka che. Aje maLI che te tane jo ApaNe lAbha laIzuM to zAzvata sukhane mATe jAgelI ApaNI jhaMkhanAnI paritRpti karI zakIzuM ane jIvananA vikAsamAM eka vadhu pagaluM AgaLa mAMDI zakIzuM. jIvananI A suvarNa takane upayoga ApaNA jIvananI pratipaLanI savagI sundaratAnA sundara saMgItamAM ApaNe karavAnuM che. jeTalA pramANamAM enI pUrNatA haze eTalA pramANamAM ApaNe sukhanI vadhu nikaTa AvI zakIzuM. jIvananuM pratyeka vartamAna paLanuM e apUrva ane zAzvata sukha sarvane sAMpaDo e ja bhAvanA!" Ama A pustikA madhura vicAronA puSpaguccha jevI che. tenuM vAMcana jIvanamAM AzA, zraddhA ane ullAsa prere tevuM che, tenI kiMmata rUA. 1-20 che ane tenuM prAptisthAna sau. sUryA ja, dANI, pa-a/51 sonAvALA bIDIMga, tAradeva, muMbaI-7, (w. B,) che. 'khIlatI kaLIo A pustakamAM zrI jamubhAI dANIe lakhelI jIvanalakSI 60 cintanikAone saMgraha che. A kaLIonuM sarjana kema thayuM te vize zrI jamubhAI jaNAve che ke "prauDha ane prAjJa dekhAtI, sthira ane zAnta caMbalane kAMThe, pamarATathI pamarI rahelA biralA grAmamAM, 1963 nA me mAsamAM nAnakaDI svajanamaMDaLImAM besI reja prabhAte ame jIvana, ciMtana, darzana ane AcAranI carcA karatAM, joyeluM ane jANeluM, vAMceluM ane vicAreluM, tathA jevuM tevuM anubhaveluM ane AcareluM evuM kaMi kaMI huM saune saMbhALavatA. e divasanI tyAMnI zAnta, maMjula ane madhurI paNa mastIbharI prakRtinA darzana veLA mAre atare je UgatuM tene huM zabdastha karI letA ane sau rasathI tenuM zravaNa tA. A pustakamAM parata pamarATa evI kaLIone che." A pustakanA vAcana dvArA zrI jamubhAInA utkaTa saMvedanazIla vyakitatvane subhaga paricaya thAya che. temAM keTalAMka sundara zabdacitra che, keTalAMka anaMta utkaTa saMvedanane ApavAmAM AvelAM mUrta rUpe che. keTalAMka prakaraNamAM AjanA mAnavI jIvanamAM jyAM tyAM dekhAtI, anubhavAtI visaMvAditAe temanA citta upara pADelA tIvra AghAtapratyAghAte rajU karavAmAM AvyA che. koI koI prakaraNa ekAnta upadezapradAnamAM sarI jAya che. AmAMnA ghaNAM prakaraNo evAM che ke je ApaNA potAnA aMgata saMvedane ane AghAta pratyAghAtene zrI jamubhAI sacoTa rIte ane ema chatAM pitAnI lAkSaNika mRdutA ane sukumAratAne abhivyakata karatI bhASAmAM rajU kare che. A rIte A pustaka prAraMbhathI aMta sudhI vAcakanA cittane eksaranuM jakkI rAkhe che ane tenuM vAcana zarU karanAra lagabhaga eka beThake AkhuM pustaka pUruM kare che. eka prakAranA padyAtmaka gadya jevI A cintanikAo che. A pustakane pravezaka adhyApaka zrI anantarAya ma. rAvaLe lakhyuM che. temaNe zrI jamubhAInI lekhanazailI aMge yathocita jaNAvyuM che ke "pustakanI sAmagrInA vastumAM Ama jIvanacintaka thiyosaoNphisTa ane zikSakanuM darzana thAya che te enI lakhAvaTamAM lekhakane sAhityarasika jIva viharatA-vilasatA jaNAya che. lakhANamAM kyAMka gijabhAInI lekhanazailInA ane kayAMka kyAMka hAnAlAlanI vANInA laheko-laTakAM keLAyA vinA nahi rahe. zadavilAsa ane anuprAsa pratyene zrI jemubhAIne pakSapAta achata nathI raheto ... gadyamAM vANInI chaTA ane kAvyanAM mRdutA-mAdhurya e ghaNIvAra laherAve che. vicArAtmaka lakhANa mATe AvI lakhAvaTa ghaNI vakhata bInajokhamI hotI nathI. zabdavilAsa ke zabdollAsI zailI vicArane, pAchaLa rAkhI ke DhAMkI daI pote chAtI kADhI AgaLa thAya e IcchavA jevuM
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ babuddha jIvana tA. 16-11-15 nahi. AvuM ahiM bahuM banyuM nathI e sAruM che, paNa e sAvadhAnI ' pila rizAra ane vA. ma. zAha A lekhake potAnA have pachInAM. AvAM. pustakomAM rAkhavI jarUrI sane 1921-22 nA arasAnI A vAta che. e samaye maharSi kharI.'' pitAnAM lakhANomAM rahelA A bhayasthAna aMge zrI. jamu- araviMda ghoSanA jamaNA hAtha samA paoNla risAra muMbaInI UDatI bhAI vadhAre jAgRta bane ane uttarottara zabdasamRddhanI apekSAe mulAkAte AvyA hatA. temanAM e TUMkA rokANa daramiyAna teo philavadhAre asamRddha sAhityakRtio gujarAtI janatAnA caraNe teo sUphapatrakAra vA. me. zAhane tyAM UtaryA hatA evuM jANavA maLyuM che. e prasaMgane lagatI hakIkata koI jANakAra jAhera samakSa rajU kare e rajU karatA rahe evI ApaNI temane prArthanA he! atyaMta jarUrI eTalA khAtara che ke vA. ma. zAhanAM jIvanacaritranuM A pustakanI kiMmata rUA. 2 che ane mesarsa ena. ema. tripAThI je Alekhana A lakhanAra karI rahela che temAM tene Ameja karI prA. limiTeDa, prinsesa sTrITa, muMbaI. 2, tenA mukhya vikretA che. levAnuM saraLa bane. gujarAtanA eka samartha philasUphapatrakArane tyAM 'AvatI kAlanA mahApuruSanI' zodhamAM nIkaLelA e paoNla rizAra 'siMhanAda" Utare e hakIkata atyAra pahelAM ItihAsane copaDe noMdhAI javI AcArya rajanIzajInA nAmathI prabuddha jIvananA vAcake suparinTa joItI hatI. kahevAya che ke e paMla risAranA sanmAna arthe vA. cita che. temanA Aja sudhImAM traNa pustako jIvana jAgRti kendra, me. zAhe eka nAnuM sarakhe bhojana samAraMbha yojyo hato, jemAM amuka maryAdita saMkhyAmAM keTalAka vicArako, patrakAro ane vidra505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2, taraphathI pragaTa thayA che: varyone nimaMtraNa ApavAmAM AvyAM hatAM. e saghaLAoe ekaThA (1) sAMdhanA ke patha para, (2) kAtibIja, (3) siMhanAda. A traNe maLIne kayA prakAranI jJAnagoSThi karI e ja noMdhapAtra vastu gaNAya hiMdI bhASAmAM che temAMthI 'sAdhanA ke patha para' ane 'siMhanAda'nA.- tevI che. eTalA mATe ja te vastusthitithI vApheka hoya evI sadzrI durlabhajI khetANIe karelA-anuvAdo paNa e ja saMsthA taraphlI bhAgI vyakita A lakhanArane nIcene saranAme te bAbatanI jANa karI. upakata karaze evI AzA sAthe A jAhera vijJapti lakhI che. supu pragaTa karavAmAM Avela che. "siMhanAda' hiMdInI kiMmata rU. 1-25 che; gujarAtI anuvAdanI kiMmata rU. 1 che. ' kiM bahunA? tribhuvana vIrajIbhAI hemANI. ne. 2. zrInagara sosAyaTI, mahAtmA gAMdhI roDa, goregAMva gayA varSe 1964nA sapTembara mAsanI 10 mI tArIkhe AcArya (pazcima), muMbaI, 62. rajanIzajIe muMbaI khAte "alaMkAra" thiyeTaramAM eka vyAkhyAna mAre mana paramezvara ApeluM. te vyAkhyAnanI vistRta karavAmAM AvelI AvRttiA 'sihanAda' nA mathALA nIce pragaTa karavAmAM AvI che ane anuvAda paNa e nAnA meTAnuM bhAna nathI, mana mAna nathI, apamAna nathI, vistRta AvRttine ja che. mULa hiMdImAM AcArya rajanIzajInI bhASA mArA tArAmAM tAna nathI, e mAre mana paramezvara che. ne viziSTa raNakAra che. A raNakAra tenA koI paNa anuvAdamAM pUre jananA done mApha kare, paranA melane sApha kare, pUro pragaTa thaze azakya che. tethI jene hiMdInuM vAcana sugama hoya baLatAM hRdayanI bApha hare, e mAre mana paramezvara che. teNe mULa hiMdI ja vAMcavuM. jene hiMdInuM vAcana sugama na hoya teNe sevA nava le, paNa sevA de, Agraha nava rAkhe saMvAda, mULanI chAyAne ghaNA aMzamAM pratibiMbita karate zrI dabhajIbhAInA dADe je du:khiyAne sAde, e mAre mane paramezvara che. anuvAdathI saMtoSa mAnavo rahyo. verIne paNa vahAlo lekhe, vAMkAMne paNa sIdhAM dekhe, chellA doDha be mahinAmAM tabiyata eka sarakhI nahotI - saghaLAMne eka najare pekhe, e mAre mana paramezvara che. rahetI, evA eka suratIbharyA divasa daramiyAna hiMdI 'siMhanAda' upakAra karIne mUka rahe, sAmo upakAra na leza cahe, vAMcavA mATe hAthamAM lIdhuM. ane savArathI sAMja sudhImAM je nIDara thaI hita spaSTa kahe, e mAre mana paramezvara che. . AdithI aMta sudhI vAMcI gayo ane jANe ke Ajane divasa pUrA duniyA jayAre niMdA karaze, mitro paNa jayAre paraharaze, arthamAM saphaLa thayo che evI dhanyatA anubhavI, AcArya rajanIzajI tyAre je sAthe saMcaraze, e mAre mana paramezvara che. nuM A pustaka AgaLanA be pustaka karatAM amuka rIte juduM paDe che. raMge raMgAvA de, du:kha koI kare te thAvA de, sAdhanA ke patha para'mAM amaka zibiranI kumAra nAMdha che. eTale viSa pAye, ziva sama pAvA de, e mAre mana paramezvara che. temAM eka saLaMga viSayanuM nirUpaNa nathI. carcAnA anu- kumAramAMthI ughuta prabhAzaMkara dalapatarAma paTTaNI kramamAM AvelI ane UbhI thayelI bAbatonI-viSayanI-Ale sAbhAra svIkAra canA che. "kSattibIja'mAM nAnA nAnA phakarAono saMgraha che. 'siMhanAda'- sarvodaya vicAraNA : lekhako, zivAjI bhAve tathA svAmI AnaMda mAM rajanIzajInuM 80 pAnAM rokanuM eka saLaMga pravacana che. eTale prakAzaka: yajJa prakAzana, hujharAta pAgA, vaDodarA 1, kiMmata rU. 2 tenuM saLaMga vAcana aneka miSTa vAnIothI bharelA bhejana jevI grAmadAna : eka saMrakSaNanuM pagaluM: lekhaka: zrI vinobA bhAve, ane jeTalI vRpti Ape che. vAMcatA vAMcatAM ApaNA keTalAye prakAzaka upara mujaba. kiMmata 15 paisA. pUrvanirdhArita vicArone navI spaSTatA, navI vizadatA, navI daSTi prApta lekazAhInuM svarUpa : lekhaka zrI puruSottama mAvaLaMkara, prakAzaka: jJAna-vijJAna prakAzana, 13, snehakuMja, eksAIjha cekI, AMbA thAya che. kaMI kALathI sevelI vicArabhrAntio dUra thAya che ane vADI, amadAvAda 1, kiMmata 80 paisA. aneka viSayo aMge no prakAza prApta thAya che. Ama savArathI camatkAra ane vahe : lekhaka zrI ratilAla maphAbhAI zAha: sAMja sudhI lagabhaga eka beThake 'siMhanAda' pUruM karyA bAda kaMI samaya prakAzaka: zrI araviMdabhAI lIlacaMda zAha, dhUnI mAMDala, vIrama sudhI manamAM e ja vicAro ane e ja cintana-ghoLAtAM rahyAM ane gAma thaIne. kiMmata rUA. 1. citta UMDI prasannatAthI ThIka samaya sudhI pulakita banI rahyuM. AvA De. kAmatAprasAda jaina kA vyakitatva evaM kRtiva: lekhaka : zrI subhaga saMvedananI jene apekSA hoya tene "siMhanAda' ekadhAruM vAMcI zivanArAyaNa saksenA: prakAzaka: zrI mUlacaMda ksinadAsa kApaDiyA, javA bhalAmaNa che. "siMhanAdane AthI vadhAre AlecanA ke aMja sUrata, kiMmata rU. 2 - gAMdhIjI ane majUra pravRtti: lekhaka: zrI: zaMkaralAla ghelAbhAI linI jarUra nathI. beMkara, prakAzaka: navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda 14, vizeSa avalokane AvatA aMke - paramAnaMda kiMmata rU. 3 : ' . . : pAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa :45-47, dhanajI sTrITa mubaI mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa. keTa, muMbaI e jamAna paNa apama, pAcanayALa 45- dhanacha drIya nA
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 "prabuddha jainuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 15 jaba jIvane muMbaI, DIsembara 1, 1965, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 25 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakIrNa noMdha tUphAna' zabda viSe spaSTatA . sAthe "tUphAna' zabdanuM joDANa mane kAMIka besUruM lAge che kAraNake hiMdImAM paNa gaDabaDa daMgAphasAdanA arthamAM tUphAna' zabdane cha mahinAmAM 10,000 grAmadAna meLavavAnA lakSyAMkapUrvaka kadi kadi upayoga thAya che. chellA be ke traNa mahinAthI vinebAjInA netRtva nIce eka joradAra dilahI khAte maLelI jaina ekatA-vicAra pariSada grAmadAna AMdolana cAlI rahela che; A AMdolanane vinobAjIe 'tUphAnayAtrA" nAma ApyuM che. A 'tUphAnayAtrA'mAMnA 'tUphAna" nyu dilhI khAte tA. 13mI tathA 14mI navembaranA roja akhila zabda sAme vAMdho uThAvIne 'bhUdAna yajJa" nA taMtrI ane sarva sevA bhArata jaina mahAmaMDaLanA upakrame DaoN. DI. esa. koThArInA saMghanA agragaNya kAryakara zrI siddharAja DhaDhDhA uparanA eka patramAM pramukhapaNA nIce 'jena ekatA vicAra pariSada' e nAmAmeM jaNAvyuM hatuM ke "je vinobAjI saumya, saumyatara, saumyatama - bhidhAna nIce jaina samAjanA bhinna bhinna phirakAonA amuka ema varNavIne satyAgrahanuM AvuM jhINuM vizleSaNa karatA rahyA che AgevAna jainenuM eka saMmelana maLyuM hatuM. A saMmelananI svAgata temaNe potAnA A navA AMdolanane 'tUphAna' nI saMjJA kema ApI samitinA pramukha pArlAmenTanA sabhya zrI Ara. pI. jaina hatA. A te mane samajAtuM nathI." saMmelana prasaMge terApaMthI vibhAganA mukhya AcArya tulasIjI, sthAnatenA javAbamAM bhAI siddharAja jaNAve che ke tUphAna' zabdathI kavAsI vibhAganA agragaNya AcArya AnaMdaRSijI, ane digaMbara vibhAganA AcAryadezabhUSaNajI upasthita thayA hatA ane jaina samAjanI vinobAjI. matalaba A pravRttine tephAnI svarUpa ApavAnI nathI, ekatAnA samarthanamAM dareka AcAryuM preraka pravacane kayAM hatAM. temanI matalaba A pravRttine vega ApavAnI che. gujarAtamAM tophAna bhArata jaina mahAmaMDaLanA agragaNya sUtradhAra zrI riSabhadAsa rAMkAe, zabdano artha gaDabaDa ane daMgAphisAda thAya che, paNa A zabdane mukhya zrI vimalakumAra ceraDiyA ema. pI. e tathA De. ela ema. saMghaartha vegane sUcita kare che. vinobAjIe je tUphAna zabdano prayoga vIe paNa jaina samAjanI ekatAnuM joradAra samarthana karatAM vivecana karyA hatAM ane be divasanI carcAvicAraNAnA pariNAme nIce mujabane karyo che te temanA dilamAM cAlI rahelA tUphAna' nuM pratibiMba che. prastAva sarvAnumate pasAra karavAmAM Avyo hato:teo 'sTeTasako' sthagita dazAne tarata badalavA cAhe che, tene ahiMsaka (1). paryuSaNa parvanA eka divasane akhila jaina samAja sAmUupAya grAmadAna che ane te paNa eka -be, daza - vIza grAmadAna nahIM, hika rUpamAM mahattva Ape e daSTie bhAdaravA suda pAMcamane divasa bhAratabharanA kula gAmaDAMonA grAmadAna. temanuM mAnavuM che ke A kAma nakkI karavAmAM Ave che, kAraNake A divasa zvetAMbara tathA digaMbara bane samAjane saMdhidina che - zvetAMbaranA paryuSaNane aMtima ane pAMca-pacAsa varasamAM nahi paNa Aje athavA te pachI AvatI kAle digaMbaranA daza lAkSaNika parvane Adi dina che. traNe AcAryoe te thavuM ja joIe. A mAnyatAnA AdhAra upara temaNe "tUphAna' AvuM sUcana karyu hatuM, paraMtu vicAra pariSade A bAbatamAM nIce zabdano upayoga karyo che. temanA dilanA tUphAnanI kAMika chaLaka tamane mujaba nirNaya karyo hato:nIce ApelA uddharaNamAMthI maLaze, je 5 mI navembaranA "bhUdAna- pavitra cAturmAsa ane saMbhava hoya to bhAdrapada mAsanA eka yajJa'nA mukhapRSTha upara chApeluM che: "ApaNe grAmadAnanA 'tUphAna' divasane, akhila jaina samAja sAmuhikarUpe mahatva Ape, sAthe sAthe mAM tIvratA lAvavI joIe, nahi te dezamAM khUnI krAMti thavAne mahAvIra jayantIne divasa paNa badhA jaina maLIne ujave. pUro saMbhava che. Aje te huM mArI pUrI tAkAta vaDe khUnI kAMtine (2) samagra jaina samAjanuM eka saMgaThThana bane. bhale pachI tenI virodha karIza, ane ahiMsaka krAMti nirmANa karavAno prayatna karIza, javAbadArI bhArata jaina mahAmaMDaLa saMbhALe. (3) bhagavAna mahAvIranI 25 mI zatAbdi sAmUhika rUpamAM Ama chatAM paNa huM e bAbatane svIkAra karuM chuM ke Aje je ujavavAmAM Ave. nirdayatApUrvaka zeSaNa ane sthAyI" hiMsA cAlI rahI che, je'sTeTasako" (4) jaina dharmanA sarvamAnya ahiMsA vagere siddhAMtane prasAra pravarte che, tene baradAsata karavAne calAvI levAne-huM taiyAra nathI. tathA hita-saMrakSaNanA prayatna sAmUhika rUpamAM karavAmAM Ave. AjanI evI bhayaMkara sthiti karatAM te janatA hiMsaTha rItIthI () paraspara bhrAnti athavA vaiSamya vadhe evuM koI paNa kArya A baMdhane toDI phoDIne phagAvI de e vadhAre IcachavAyogya che. karavAmAM na Ave. vinobAjInA A dardane keTalA loko samajI zake che? tame temane sama AjathI paccIsa varSa pahelAM jaina samAjanA judA judA javAno prayatna kare - kevaLa eTalI ja prArthanA che." . . phirakA vaccenI ekatAne vicAra kevaLa kAlpanika ane svapnavata lAgatuM hatuM. te vicAra varSonA vahevA sAthe dhIme dhIme vyavahArUM * *tUphAna' zabdanA gujarAtI ane hiMdI bhAvamAM Ave taphAvata rUpa dhAraNa karato jAya che ane Aje jo ke saMpradAyika kaTTaratA che e mane khyAla nahote. Ama chatAM paNa vinebAjInI yAtrA taddana nAbuda thaI nathI, ema chatAM paNa judA judA phirakAo vacce
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ na 1 148 prabuddha jIvana tA. 1-126% rahelo alagapaNAne bhAva dhIme dhIme dUra thato jAya che, phirakAbheda -A AjanA yuganI anivArya ane anapekSaNIya mAMga che. ApaNe vacce rahelA mAnyatAbhenI tIvratA haLavI thatI jAya che ane A mAMgane vicAra, vANI ane vartana vaDe caritArtha karIe, emAM ja paraspara AdarabhAva ane sadbhAvanI uttare ttara vRddhi thatI dekhAya ApaNA asitatvanI sArthakatA rahelI che. A ghAraNe jaina samAjane. che. mahAvIra jayantI jevA' sarvamAnya prasaMge have bhAratabharamAM vicAra karatAM, badhA phirakAnA jaine vacce kevaLa tArki, kAlpanika sthaLe sthaLe badhA jene sAthe maLIne ujavavA lAgyA che. bhinna bhinna ke vicArAtmaka nahi paNa jIvanta, nakkara ane kriyAzIla ekatA saMpradAyanA AgevAna ane vidvAna AcAryo-sAdhue tema ja sAdhvIo- ubhI thAya- eka kuTuMbanI bhAvanA pedA thAya e ApaNa sarvanA UMDA dilane prayatna ane vIrocita puruSArtha ho ! mahAvIra jayantI jevA prasaMgoe eka pATa upara besIne samAna kakSAe ekatra thaIne-vyAkhyAnapravacane kare che. e ja - pUraka noMdha: upara jaNAvela dilhI khAte maLelA eka nAnA sarakhA ane prAthamika AkAranA saMmelananI tA. 15-11-6nA pramANe zvetAMbara ke digaMbara dharmasAhityanuM vadhAre udAratApUrvaka TAImsa opha InDiyAmAM karavAmAM AvelI jAherAtanuM "Three anuzIlana karavAmAM Ave che. rasthAnakavAsIo amUrtipUjaka main jain sects end their hovA chatAM jaina tIrthonI yAtrAe avAranavAra jatA ane e differences'--jaina samAjanA traNa mukhya vibhAgoe pitAnA matabhedo mITAvI dIdhA che'-AvuM kAraNe jIvananI dhanyatA anubhavatA jovA-sAMbhaLavAmAM Ave che. mathALuM bAMdhIne sAmAnya janatAmAM evI eka mAnyatA pedA karI, badhA phirakAone ekatra karavAnI bhAvanAthI AjathI 50-60 che ke have badhA jaine pitAnA matabhedo bhUlIne eka thaI gayA varSa pahelAM ubhA karavAmAM Avela bhArata jaina mahAmaMDaLanI kArya che. A mAnyatA keTalI bhrAmaka che te te uparanI vigate uparathI kSamatA A ja kAraNe ane A dizAe uttarottara vadhatI jatI vAcakone saheje samajAya tema che. AvI sarvavyApI ekatA siddha karavA mAluma paDe che. A sarva khUba AnaMdajanaka tathA pretsAhaka che. mATe haju ghaNuM karavAnuM rahe che. TAImsa opha InDiyA jevuM javAbadAra AvI subhaga paristhiti vacce upara jaNAvela saMmelana jaina patra vAstavikatAthI viparIta evI bhramaNA pedA karanArUM binajavAbadAra samAjane ekatAnI dizAe eka DagaluM AgaLa laI jAya che ane mathALuM bAMdhe te bhAre Azcaryajanaka che. sametazikharanA tIrthane ekatApriya jainemAM navI AzA ubhI kare che. A ja saMmelana dara jhaghaDALu mAmalo to haju ubhe ja che ane bhArata-pAka saMdharSanA miyAna jANItA jaina AgevAna zeTha acalasiMhajIe jAherAta kAraNe 'sIjhaphAyara' 'zastravirAma svIkArIne tatkALa sthagita karI che ke uparanA TharAvamAM jaNAvela sarvasAdhAraNa kAryakramane AgaLa banyo che--A hakIkata ApaNe na bhUlIe. anya tirthonA paNa AvA vadhAravA mATe bahu thoDA samayamAM-moTA bhAge dilhImAM-eka vizALa gaDAono nikAla lAvavAnuM bAkI che. uparanA saMmelanathI eTalo AkAranuM ane vyApaka pratinidhitva dharAvatuM jainenuM bRhat saMmelana ja saMtoSa mAnavAne rahe che ke ekatAnI dizAe jaina samAje bolAvavAmAM Avaze. A saMmelanadvArA eka DagaluM AgaLa bharyuM che. have pachI bolAvavA AzA rAkhIe ke A saMmelana jenene ekamekanI vadhAre dhArela jaina AgevAnanuM moTA pAyA uparanuM saMmelana paNa tyAre naka lAvavAmAM ane paraspara AtmIyatAnI anubhUti pedA karavAmAM ja pUrA arthamAM saphaLa thavAnI saMbhAvanA rahe ke jyAre je saphaLa bane. A daSTie ekatAne jhaMkhatA jainenI pharaja che ke AgevAne goods deliver karavAnI sthitimAM hoya, eTale. te samagra jaina dharmazAstrone ane dharma sAhityane pitAnI ke je AgevAne potapotAnA vibhAga taraphathI samAdhAna karavAnI sahiyArI muDI samaje ane te viSe Adara dAkhavatA thAya, jaina sattA dharAvatA hoya tevA AgevAno AvA saMmelanamAM bhAga le dharmane lagatAM maMdira ane tIrthonA sthApatyane pitAne sahiyAre ane ekatAnA vicArane amalI banAvavAmAM sakriya phALo Ape. vArase samajIne te viSe gaurava anubhavatA thAya ane tenI sura AvI ekatA ekAeka sahelAIthI siddha thaI jAya evI sAdI kSAne potAnI javAbadArIne viSaya samaje, bhinna bhinna saMpradAyanA sIdhI sAdhAraNa bAbata nathI te mATe vadhAre joradAra AndolananI. sAdhusAdhvIone kazA paNa bhedabhAva sivAya potAnA gaNIne ane kaTTara valaNa dharAvatA AgevAno upara pUratuM dabANa lAvavAnI temanA vize pUro Adara dAkhave ane temanA cAritrayanI zuddhi ane jarUra ubhI ja che-AvI AjanI vAstavikatAne sau koI rakSAne potAnI javAbadArIne viSaya banAve, mAnyatAbhedone gauNa yathAsvarUpe samajI le. banAvIne pratyeka saMpradAyanI vicArasaraNImAM rahelA asAdhAraNa kalakattA khAte zarU karavAmAM Avela sAmya upara vadhAre ne vadhAre bhAra mUkatA thAya ane e rIte vadhAre pazubaliniSedhaka AMdolana kyAM sudhI pahoMcyuM ne vadhAre bhAvAtmaka nikaTatA-sAmudAyika ekatA-keLavatA rahe, e suvidita che ke chellA doDha varSathI muni sattabAlajI keTalAMka tIrtho aMge cAlatA jhagaDAonuM kheladilIthI nivAraNa kara ane temanA sahakAryakara muni nemirAMdrajI kalakattA khAte pazubaliniSedhanuM AMdolana calAvI rahyA che ane te pAchaLa, vAnI ane paraspara premabharI vATAghATo vaDe patAvavAnI dizAmAM potAnI sarva zaktione vega ApI rahyA che. tAjetaramAM vadhAre ne vadhAre utkaTatA dAkhave, kaI paNa jainapachI te digaMbare temanA taraphathI maLelA tA. 21-11-1965 nA patrathI hoya, zvetAMbara hoya, sthAnakavAsI ke terApaMthI hoya-te bhagavAna mAlaghuma paDe che ke teo have kalakattA choDI rahyA che ane temanAmAMnA mahAvIranA anuyAyI che eTalA ja kAraNe, tenA viSe baMdhubhAva eka muni santabAlajI kaTaka, jagannAthapurI thaIne nAgapura bhaNI cintavatA thAya, tenA sukhadu:khane pitAnAM gaNatA thAya ane tenI jaI rahyA che ane muni nemicaMdra uttara pradeza tarapha vihAra karI rahyA che, - kalakattA khAte cAlI rahela pazubaliniSedha AMdolana Aje jIvanasamasyA ukelavAmAM madadarUpa thavAmAM jainatvanI sArthakatA sama kyAM sudhI pAyuM che tene khyAla ApatAM muni nemicaMdrajI jaNAve jatA thAya. A rIte huM zvetAMbara chuM, digaMbara chuM ke sthAnakavAsI- che ke : "doDha varSanI satata ekadhArI ekAgratAne lIdhe pazubalidhika AvI alagatAsUcaka asimatAnA sthAne huM jena chuM, ahiMsA ane samiti kAryakSama banI che, jenI kArobArImAM 9 gujarAtIo ane 8 anekAntane upAsaka chuM -AvI uttarottara vyApakatA tarapha laI baMgALI zakitazALI sabhyo che. ahinuM kArya ahinI mukhya zAkhAjatI bhAvanApUrvaka ApaNe jene parasaparanA vyavahAranuM nirmANa samiti pate ja saMbhALaze. hkattA ane baMgALanuM vAyumaMDaLa ekaMdare pazubaliniSedhane anurUpa thayuM che. keMraparezananA kulle 100 AuMkarIe. saMkIrNatAmAMthI vizALatA tarapha alagatAmAMthI ekatA tarapha, nsila ane 5 elDara mena paikI 56 nA abhiprAye pazubali niSedhanuM saMpradAyikatAmAMthI sAcI dhArmikatA tarapha, bhedamAMthI abheda tarapha, kaTTara nirUpaNa karatA maLavAthI kaMraparezanamAM TharAva lAvavAno prayatna tamAMthI advaita tarapha gatimAna banavuM, jIvanane parivartita karavuM cAlu che. pazcima baMgALamAM pazubaliniSedha mATe kAyado to dhArA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-15 prabuddha jIvana sabhA ja karI zake, paraMtu A TharAva thaI jAya te enI asara dhArAsabhA upara paDe. vidhAnasabhAnA kulle 20 dhArAsabhyonA abhiprAyo maLyA che, paNa kAyado Ave te pahelAM janatA taiyAra thaI che. haju paMDita ane tAMtrika paMDitonA mata meLavavAno prayAsa cAlu che. bIjA prAMtomAM - khAsa karIne uttara pradezamAM samitinI zAkhAo khelavA prayatna thaze. te mATe huM (mirAMdra) uttara pradeza bhaNI jAuM chuM ane pUjya mahArAjazrI (satabAlajI) nAgapura bhaNI jai rahyA che." ApaNe AzA rAkhIe ke munizrI sattabAlajInA A Adelanane kalakattAvAsI kAryakartAo pUrI utkaTatAthI AgaLa calAve ane mAtra sattabAlajInAja nahi paNa gAMdhIjInA A svapnane saphaLa banAve! zrI mahAvIra jaina vidyAlayane maLeluM rU. 25000nuM dAna zrI mahAvIra jaina vidyAlaye 50 varSa pUrAM karyA che ane A 51mAM varSa daramiyAna saMsthAnI suvarNa jayaMtI ujavavAne prabaMdha vicArAI rahyo che. A mahatvabharyA prasaMge saMsthA mATe 21 lAkha rUpiyAne phALe ekaTho karavAne lakSyAMka saMsthAnI kAryavAha taraphathI nakkI karavAmAM Avyo che ane Aja sudhImAM A phALAmAM lagabhaga sADA sAta lAkhanI rakamanAM vacane noMdhAI cUkayAM che. AmAM tAjetaramAM sva. paMDita mAvajI dAmajI zAha, jemano zeDA samaya upara svargavAsa thayo che temanA kuTuMba parivAra taraphathI sadgata mAvajIbhAInA smaraNamAM rU. 250 0 0nI rakamanuM dAna karavAmAM AvyuM che. A prasaMge sva. mAvajIbhAIne TUMko paricaya ApavAmAM A asthAne nahi gaNAya. mAtra I. sa. 1982nI zrI mAvajIbhAIne janma bhAvanagara khAte I. sa. 1982nI Azo suda 13nA roja thayelo. kuTuMbanI Arthika sthiti sAdhAraNa. bhAvanagara khAte gujarAtI cAra dhoraNa pUrAM karyA bAda teo mahesANAnI jaina pAThazALAmAM dAkhala thayA ane tyAM thoDo abhyAsa karyo e arasAmAM e samayanA jaina zve. mU. samAjanA mahesANAvAsI eka AgevAna sva. veNIcaMda surAMdanI A AzAspada vidyArthI upara najara paDI ane kAzI khAte thoDA samaya pahelAM kholavAmAM AvelI yazovijayajI jaina pAThazALAmAM vizeSa abhyAsa karavA mATe temane tyAM mokalavAnI temaNe vyavasthA karI ane tyAM cha varSa rahIne saMskRta tathA prAkRta bhASAnuM tema ja kAvya, nyAya tathA dharmazAstranuM jJAna zrI mAvajIbhAIe saMpAdana karyuM. tyAMthI. 16 varSanI ummare teo muMbaI AvyA ane bAbu pannAlAla punamacaMda hAIskUlamAM dhArmika zikSaka tarIke joDAyA ane 47 varSa sudhI temaNe e ja skUlamAM ekadhArI sevA bajAvI. A zikSakanA vyavasAya daramiyAna temaNe sArA pramANamAM lekhanakArya kareluM ane nAnI moTI lagabhaga 75 pustikAo temaNe bahAra pADelI. skUlamAMthI nivRtta thayA bAda temaNe potAnI sTenalesa sTIlanI dukAne besIne vyApAra vyavasAyamAM potAnA jIvanane avazeSa bhAga-lagabhaga 10 varSa-pUro karyo. temanuM 73 varSanI ummare tA. 9-7-65nA roja avasAna thayuM. pAchaLa patnI, be putro ane be putrIo ema sukhI parivAra mUkI gayA, jemAMnA jyeSTha putra zrI jayantabhAI cArTarDa ekAunTanTa che. ' upara jaNAvyuM te mujaba A kuTuMba parivAra taraphathI zrI mahAvIra jaina vidyAlayane pitAnA vaDila zrI mAvajIbhAInA smaraNamAM karavAmAM AveluM rUA. 250 0 0nI rakamanuM dAna eTalA mATe savizeSa noMdhapAtra che ke zrI mAvajIbhAInA kuTuMba parivAranI Aje je prakAranI Arthika sthiti che tene khyAla karatAM ATalA meTA dAnanI bhAgye ja AzA rAkhI zakAya. paNa jema mAvajIbhAI anya zikSaNasaMsthAone Teko laIne potAnA jIvanamAM sthira thayA tema anya jaina vidyArthIone jIvanamAM sthira karavAnuM dhyeya dharAvatA zrI mahAvIra jaina vidyAlayane potAnA kuTuMbanA thaI rahelA Arthika utkarSanA bane teTale moTo hisso Apa evI utkaTa bhAvanAthI prerAIne ja, sAmAnya manuSyo kare che evA hisAbanI uparavaTa thaIne, A dAna ApavAmAM AvyuM che ane e kAraNe sva. mAvajIbhAIne kuTuMba parivAra-khAsa karIne temanAM patnI zrI amRtabahena ane jyeSTha putra jayantIbhAI--ApaNA sarvanA hArdika dhanyavAda ane abhinaMdanane pAtra bane che. paramAnaMda phaka thoDAMke avalekane eka 'jaina dharma cintana adhyApaka zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA 'prabuddha jIvana'nA vAcakone suparicita che: temanA lekhone saMgraha tAjetaramAM zrI jagamehanadAsa korA smAraka pusatakamALA taraphathI bahAra pADavAmAM AvyA che. A pustakamALAnA Aja sudhImAM cha pustako pragaTa thayA che. (1) "cAra tIrthakara, lekhaka paMDita sukhalAlajI, (2) dhUpasugaMdha,' judA judA lekhakonI 18 vArtAone saMgraha, (3) "paghaparAga, lekhaka ratilAla dIpacaMda desAI, (4) "jaina dharmane prANa, lekhaka paMDita sukha lAlajI, (15) zrI "suzIlanI saMskArakathAo, (6) "tilaka maNi,' lekhaka zrI jyabhikhu. prastuta pustaka A pustakamALAnuM sAtamuM prakAzana che. upara jaNAvela cha prakAzanoe sArI lokaprIti prApta karI che. temAM paNa 'cAra tIrthakara' ane 'jaina dharmane prANa' A banne pustakonI pahelI AvRtti thoDA samayamAM ja khalAsa thaI gaI hatI. A hakIkata A banne pustakone maLelA vipula AvakAranI ghAtaka che. AmAMthI jaina dharmane prANa nI bIjI AvRtti paMDita sukhalAlajIe sthApela "jJAnedaya TrasTa taraphathI pragaTa karavAmAM AvI che. ane 'cAra tIkara'nI paNa bIjI AvRtti thaDA samayamAM pragaTa thavAnI che. prastuta 'jana dharma cintanamAM zrI dalasukhabhAInA 14 lekhane. saMgraha che. temAMnAM 7 lekhe prabuddha jIvanamAM judA judA samaye pragaTa thaI cukayA che. bAkInA 7 lekha anya sAmayikomAM pragaTa thayelA che. Aje jaina dharma viSenI jijJAsA mAtra jainamAM ja nahi paNa jainettara ziSTa vargamAM sArA pramANamAM jAgRta thayelI jovAmAM Ave che. A jijJAsA be prakAranI che. eka te jaina dharma viSe pAyAnI mAhitI meLavavAne lagatI; bIjI anya darzananA anubaMdhamAM jaina darzanane jANavA samajavAne lagatI. pahelA prakAranI IcchA tRpta karavA mATe A pustaka nathI. vAcakane jaina dharmanI sAmAnya mAhitI che evI mAnyatA gRhita karIne A vivecane lakhAyAM che. A pustakmAM jene Comparative Study-ekamekanI sarakhAmaNI ane samanvayanI daSTithI karAyelo abhyAsa-kahe che te dhoraNe karavAmAM AvelI AcanAone saMgraha che. anya darzana ane sAdhanAmArgonI apekSAe jaina dharma zuM che ane tenI viziSTa vicArasaraNI kayA prakAranI che te jANavA-samajavAnI jenAmAM jijJAsA hoya temane A lekhasaMgraha bhAre upakAraka nivaDavA saMbhava che. zrI dalasukhabhAIne paricaya ApatAM paMDita sukhalAlajI jaNAve che ke "zrI dalasukhabhAI nathI meTrIka ke nathI keI ucca kakSAnI zAstrIya padavInA dhAraka; paNa emane vidyAvyAsaMga eTalo badho vizALa, UMDo ane vividhaviSayasparzI pahelethI Aja sudhI akhaMDapaNe cAlate meM nihALyuM che ke, ema kahI zakAya ke, ene pariNAme ja teo aneka ucca vidhAsthAnene alaMkRta karatA AvyA che. kAzI vizvavidyAlayamAM teo lagabhaga 25 varSathI vidyAnI sAdhanA karatA rahyA. teo jaina Agama, jaina darzana ane bauddhapAli tathA saMskRta-guMthenA adhyApaka paNa rahyA; eTaluM ja nahi, temaNe tyAM rahI aneka mahatvapUrNa jena-bauddha dArzanika graMthonuM saMpAdana paNa karyuM che. tene lIdhe temanI vidyAkIrti kattA ane bihAra jevA vidra--dhAna pradezamAM ane vizvavidyAlayomAM paNa vistarI che. chellAM pAMceka varSathI teo amadAvAdanA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyA maMdira nAmaka saMsthAnA mukhya saMcAlaka (DirekaTara) tarIke niyukata che ane temanI AsapAsa e saMsthAnA vidvAna ane suvidrAnuM eka nAnakaDuM zu tejomaMDaLa paNa racAyuM che. "zrI dalasukhabhAI janme jhAlAvADanA dhameM sthAnakvAsa;
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa0 * prabuddha jIvana hatI, 1-1ra-5 paNa emanI janmasiddha saraLatA, ane tIkSaNa daSTie emane paMthAtIta banAvyA che. teo jeTalA pramANamAM jaina sAhitya AdinuM parizIlana karatA rahyA che, teTalA ja pramANamAM bauddha ane keTalIka vaidika paraMparAonuM parizIlana karatA AvyA che. teo saMskRta, pAli, prAkRta, gujarAtI, hiMdI, baMgALI ane marAThI Adi bhAratIya bhASAomAM lakhAyelA prAcIna ane navIna vADamayanuM satata avagAhana karatA rahyA che. aMgrejImAM temaNe puSkaLa sAhitya vAMrayuM che, ane hajI paNa temane te yajJa akhaMDapaNe cAle che. Ane lIdhe mArI jevAne jyAre jyAre zAstrIya viSayo ke rejo viSe jijJAsA thAya tyAre tyAre zrI dalasukhabhAInuM vizALa vAMcana ane lekhanI rasmRti eka vizvakoSanI garaja sAre che." prastuta pustakamAM saMgrahita karelA lekhenA viSaya aMge nirdeza karatAM paM. sukhalAlajI jaNAve che ke, "anukrama ane antargata mathALAM uparathI lekhane dhULa paricaya to thaI jAya che paNa dareka lekhanA viSayanI carcAne gya rIte samajavI hoya to te mATe vAMcake pote ja dhIrajapUrvaka enuM Akalana karavuM joIe. jyAre keI lekhaka koI eka vADAnI bahAranI taTastha daSTithI lakhavA ke bolavA prayatna kare che, tyAre tene aneka muzkelIone sAmane kara paDe che. vAcakomAM jeo paMthagata saMskAranA hoya teone keTaluMka na paNa samajAya, ane samajAya te keTaluMka ruce paNa nahi. bIjA keTalAka vAcako vizALa daSTivALA hoya to emane ema paNa lAgavAne saMbhava kharo ke A badhuM nirUpaNa paMthenI AsapAsa cAle che. vaLI, keTalAka vagara abhyAse paNa, evI utAvaLI prakRtinA hoya che ke temane zAstra, dharma, paMtha AdinI vAta ane carcAo asAmayika lAge che. paNa A lakhANo be daSTie lakhAyelAM che. eka to jeo kharA jijJAsu hoya, chatAM paMtha ke vADAnI sAMkaDI galImAMthI bahAra nIkaLI gayA hoya, temane temanI jijJAsA saMtoSAya ane temanI daSTi vizALa bane e daSTithI; bIjI daSTi e che ke jeo jijJAsu hoya, udAra daSTithI vAMcavA-samajavAnI vRttivALA hoya, paNa eka yA bIje kAraNe teo ItihAsa ane zAstrIya vaheNAthI vizeSa paricata na hoya temane enA AdhAra pUrA pADavA ane tenuM arthaghaTana pitAne samajAyuM hoya te rIte tenI samakSa raju karavuM." upara sUcavela daSTie, paM. sukhalAlajI jaNAve che tema, prastuta lekhasaMgraha jaina ke jainetara darekane vizeSa mArgadarzaka ane jijJAsApreraka thaI paDaze ema ni:zaMka lAge che. tethI zrI jagamehanadAsa korA samArake pustakamALA dvArA AvA pustakanuM prakAzana karavAmAM AvyuM che e nirvivAdapaNe samayasaranuM lAge che. A pustakanuM saMpAdana zrI ratilAla dIparAMda desAIe kahyuM che, gurjara graMtharatna kAryAlaya (gAMdhI raste, amadAvAda) tenuM prAptisthAna che. kiMmata rUA. 1-50 che. "haLavuM gAMbhIrya * A lekhasaMgrahanA lekhaka zrI cInubhAI bhogIlAla paTavA pitAnA nivedanamAM jaNAve che te mujaba A haLavuM gAMbhIrya temanA haLavA nibaMdhone chaThTho saMgraha che. te agAunA (1) "pAna sepArI,' (2) "philasuphiyANI', (3) "cAla, sajoDe sukhI thaIe,' (4) "ame ane tame', ane (5) sAthe besIne vAMcIe" maLIne A prakAranuM 170 0 pAnA jeTaluM sAhitya graMthastha thayuM che. "philasUpha" upanAme gujarAta samAcAra' mAM vIzeka varSothI lakhAtI temanI 'pAna sepArI ' nAmanI kaTArAmAMthI mahad aMze A saMgraha saMkalita karavAmAM Avyo che, je ke thoDAMka lekha AkAzavANI vArtAlApa ane anya sAmayikomAMthI pasaMda karavAmAM AvyAM che. zrI cInubhAInI lekhinIne vineda ane kaTAkSa sahajapaNe varela che. jIvananI nAnI ghaTanAomAMthI teo avanave vineda tAravIne vAcakonA mananuM raMjana karI zake che ane kaTAkSo vaDe sAmAjika ghaTanAone vedhaka banAvI zake che. A lekhasaMgrahanI dareka lekha haLave vineda ane gaMbhIra sUcananA vANAtANAmAMthI nirmANa karavAmAM AveluM eka marmagrAhI sarjana che. koI upavananA eka khaMDamAMthI bIjA khaMDamAM ane tyAMthI trIjA khaMDamAM karavAmAM AvatA svairavihAra jevuM rasaprada vAcana A lekhasaMgraha pUruM pADe che. ApaNe tyAM vineda ane hAsyarasa upara svAmitva dharAvatA lekhako gaNyAMgAMThayA - che. A lekhakomAM zrI cInubhAI paTavA agrasthAne che. A lekhasaMgrahanI kiMmata rUA. 5-50 che. ane prakAzaka ravANI prakAzana gRha che. ThekANuM : TiLaka mArga, amadAvAda, "lokazAhInuM svarUpa A nAnI pustikAnA lekhaka che zrI puruSottama gaNeza mAvavaLakara, jee zeTha lAlabhAI dalapatabhAI ArTasa kaeNlejanA prinsIpAla che. A pustikAmAM bhAI puruSottame lokazAhInuM svarUpa sAdI, saraLa, pravAhI gujarAtImAM bahu ja suMdara rIte rajU karyuM che ane lekazAhI sAthe joDAyelA aTapaTA praznone paNa siddha lekhinInA baLa vaDe saheja sugama banAvyA che. ApaNe tyAM pAravinAnA lokazAhI paMDito che ane ema chatAM teo lekazAhImAM kazuM ja samajatA hotA nathI. AvI adhakacarI samajaNa cotarapha pravarte che. AvI paristhitimAM bahu lAMbu nahi, bahu TuMkuM nahi ane jarUrI sarva muddAone AvarI letuM- evuM A suzliSTa nirUpaNa atyaMta AvakAradAyaka che. A mATe bhAI purattamane aneka dhanyavAda ghaTe che. A pustikAnuM lakhANa jeTaluM uodhaka che teTaluM ja kAcuM ane bhUlathI bhareluM tenuM mudraNa che. A deSa lekhakano nathI paNa jJAna - kauzalya prakAzana zreNInA prakAzakone che. e zreNInI A 23-24' ema samIlita pustikA che. tenuM ThekANuM che 13, snehakuMja, ekasAIjha cekI, AMbAvADI, amadAvAda - 6, che. kiMmata 80 paisA che. paraNyAnaMda sa aa samAcAra sAputArA paryaTana zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI saMdhanA sabhyo ane temanA kuTuMbIjane mATe nAsika najIka, paNa gujarAta rAjyamAM dariyAnI sapATIthI lagabhaga 3500 phITanI uMcAIe Avela sAputArA nAmanA hIla sTezananuM Disembara tA. 18 ane 19 zani-ravi ema be divasanuM paryaTana goThavavAmAM AveluM che. A paryaTanamAM joDAnAra bhAIbahenene tA. 17 mI Disembara zukavAra rAtrinA 11-10 vAgye vikaToriyA TarmInsathI upaDatI bhUsAvaLa pesenja.mAM nAsika laI javAmAM Avaze ane tyAMthI basamAM sAputArA pahoMcADavAmAM Avaze. e ja rIte Disembara tA. 19 mI ravivAra sAMjanA cAra vAgye sAputArAthI nIkaLIne nAsika thaIne semavAra savAranA sADA pAMca vAgye muMbaI pAchA pharavAnuM raheze. A pravAsamAM joDAnAra bhAI - bahenae vyakita dITha rUA. 40) ane 12 varSathI nIcenA bALako mATe rU. 30) bharavAnA raheze. pravAsamAM joDAnAre bane teTaluM nAnuM beDIMga tathA TaeN sAthe lAvavAnI raheze. A paryaTana mAtra 40 pravAsIo mATe vicAravAmAM AvyuM che tethI saMdhanA je sabhyone A paryaTanamAM joDAvAnI IcchA hoya temaNe saMdhanA kAryAlayamAM jarUrI rakama satvara bharI javA vinaMtI che ! saMghanA sabhyone AgrahabharI vinaMti I. sa. 1965nuM cAlu varSa have pUruM thavA AvyuM che, Ama chatAM paNa saMghanA ghaNAM sabhyonAM lavAjama haju sudhI vasula thayAM nathI. A saMbaMdhamAM temane eka alaga yAdI posTakArDa dvArA pAThavavAmAM AvI che. enA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke je sabhyanAM lavAjama haju vasula thayAM na hoya teo saMghanA kAryAlayamAM pitAnAM lavAjama satvara bharIne amArA kAryamAM saraLatA karI Ape maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA taMtrI, prabuddha jIvana jUno Te. naM. 74870 navo Te. naM. 754876
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta, 1-12-1 kabuja jIvana himAlaya visAmo dharmazALA tarapha cA 53 mahAprasthAnanA patha para-1 anuvAdakanuM purovacana AhvAhana Ave che, e te ApaNe jANe sAMbhaLatA ja nathI. cArebAju jema jaMjALa vadhatI jAya che, tema manuSya emAM aTavAte zrI prabodha sanyAla baMgALanA atyaMta lokapriya ane ucca jAya che; paNa je divase ni:sImamArganuM nimaMtraNa Ave che, je koTinA vArtAkAra tathA navalakathAkAra che. eene vizeSa prasiddhi divase dUra dUranI vyAkULa karanArI baMsInA sUro saMbhaLAya che, te ApanAra A pravAsakRti che. A kRtinI atyArasudhI sAteka divase badhI jaMjALa jhaTakI naMkhI, ekalA ja raste javuM paDe che. AvRttio thaI gaI che, te emanI lokapriyatA darzAve che. Ane tyAre kazAnI apekSA rAkhavAnI hotI nathI, pAchaLa pharIne jovApaNuM bhAratanI aneka bhASAomAM anuvAda thayo che. "yAtrika' nAmanuM cala paNa nathI hotuM. citra paNa utaryuM hatuM. himAlaya e parApUrvathI ApaNA sAhitya phaijAbAda vaTAvyuM, lakhanau vaTAvyuM, barelI pAchaLa rahI gayuM, kAra mATe preraNAne aNakhUTa strota che. prabodha sanyAla kevaLa ne gADI vegathI doDatI hatI. mArI A yAtrAnI pahelethI nahotI himAlayathI AkarSAyA ja nathI. emaNe himAlaya pAsethI preraNAmRta kazI yojanA, nahote kaze nakaze, e Akasmika ja hatI. vizRMkhala pIne e amRtane sarvagya banAvyuM che. emane AtmA vArtAkArane hatI. rAta pUrI thatAM, jyAre lazkara pasAra karIne, haradvAra AvI hovAthI, A kRti pravAsanI havA sAthe sAthe emAM emaNe navala pahoMrayo, tyAre joyuM te jANe bIjI bhUmimAM ja huM AvI pahoMo kathAne rasa sIMge che. eTale AmAM prakRtipremI prabodhakumAranI hata. ThaMDA pavanathI zarIra TATuM paDI gayuM hatuM. lAgatuM hatuM ke jANe sAthe vArtAkAra prabodhakumArane subhaga samanvaya thaze che, ane ethI hAthapaga thIjI gayA che. garamImAMthI A ThaMDImAM pravezatAM AnaMda emanI kRti recaka ane rasabharI banI che. emAM bhadra strI-puru tha, zarIramAM utsAha AvyA ne tejI AvI. zeSarAtrIne aMdhakAra panI vArtA to che ja, paNa vezyA, dAsI ne sAthe sAthe pUrNayauvanA mAthA upara nakSatrathI bharyuM bharyuM kALuM AkAza, AsapAsa bhairavI paNa che. e pAtronA nirUpaNamAM ApaNane emanI caritra saMtarInI jema ubhI rahelI parvatamALA, madhura ThaMDe pavana-e badhAmAMthI nirUpaNazakitane paNa acchA paricaya thAya che. emAM eNe rANInA rastA khaLa khaLate huM dharmazALA tarapha cAlyo. yAtrIone pAtranuM je citra AMkayuM che, tene baMgALI sAhityakRtionAM amara- vATane ekamAtra visAme dharmazALA ja che. pAtromAM zrI pramatha caudharI sthAna Ape che. emaNe A kathA himA- himAlayamAM praveza karavAnA je mArgo che, temAM haradvAra jANIne layanI paTabhUmimAM AlekhI che, temAM mAnava ane prakRtine ne saraLa che. ahIM phakata traNa Rtue che. varSA, ThaMDI ne vasaMta. pAse subhaga samanvaya thayo che ane e daSTie paNa A kRtinuM mUlya ja gaMgAnI nIladhArA che. lakala karatI e vahyA jAya che. paththara ghaNuM vadhI jAya che. para vahetI hovAthI e mukhara che. nadIne tIre tIre sanyAsInA maTha netAjI subhASa bojha jevA rAjakAraNanA puruSa paNa A kRtithI che. tyAM sanyAsIo dhUNI dhakhAvIne, Asana bichAvIne beThelA ghaNA AkarSAyA che ane kahe che, "rANInuM citra je tame aMkitA hoya che. gAMjo pheke che, ne veda, gItA ne tulasIrAmAyaNanI carcA karyuM che, te suMdara ane hRdayagrAhI che. bIjA vAcakonI jema mane paNa kare che. brahmakuMDamAM snAna, kazAvamAM zrAddha tathA tarpaNa, kayAMya rANI vize ghaNuM ghaNuM jANavAnI IcchA thAya che. vAcaka atRpti dhamAla nahi, jIvanasaMgrAma nahi, vivAda ke kazuM lepana nahi. A ane jijJAsAnA bhArathI jyAre pustaka puruM kare che tyAre ene sayaye yAtrIonI ghaNI bhIDa hatI. ghaNA badrInArAyaNa tarapha ja pratIti thAya che ke lekhakanI sRSTipraceSTA eLe gaI nathI." janArA hatA, emanI AMkhamAM ane caherA para utsAha ubharAte A pravAsakathA che. bIjI rIte karyuM te himAlayanI paTabhUmimAM hate, yAtrAnI taiyArI karatA hatA ne emanI joDe majura ne vArtA che. enI rIte anekhI, romAMcaka, jIvaMta. paMDAonI kacakaca cAlu hatI. zahera nAnuM, bajAra paNa nAnuM,-bajAramAM rDo. candrakAnta mahetA ziyALAnA zAkabhAjI ane anAjanAM DhaganA Dhaga khaDakAyA hatA. upakramaNikA pelI tarapha bhALAgirinI dharmazALA ne Azrama hatAM. AzramamAM A jagata mAM ApaNane managamatA mANaso maLatA nathI, baMgALImAMno kArabhAra hato ne baMgALInuM mAna paNa sArA pramANamAM ethI ja mAnavanA manane ApaNe saMgIsAthI vinAnuM mAnIe chIe. hatuM. badhA ja saMsAratyAgI verAgIe, bhagavAM kapaDavaMvALAM ne Ama jovA jaIe to ApaNe badhA ekalA ja chIe. mANasa muMDana karAvelA hatA. emAMnA ghaNAM bhadrasamAjanA ne sthitisaMpanna mANasane koI ne koI bAhya prayojanane lIdhe ja maLe che-pachI te kuTuMbanA haze, paNa e kayAreya potAnA pUrvajIvanano paricaya mitratAnuM hoya, svArthanuM hoya, ke aMgatanuM bIjuM kAMI hoya. ApatA nahotA, ApavAne prazna ja Ubhe thato nahote. gaMgAkinAre te divase jyAre kAmaLe, thele, loTo ne lAkaDI laIne taddana A AzramamAM tapa karatAM karatAM potAnuM jIvana vyatIta karatA hatA. ekale huM himAlayanI yAtrAe javA upaDayo, te divase mane koI tyAM mane jANavA maLyuM ke A ekAMta, ne manane ThAre evA yogAsAthI na maLe, tenuM huM abhimAna karatA nathI, paNa nirAzakata, zramamAM paNa saMyama ne tapasyAnuM AvaraNa dUra karIne kayAreka kayAreka nipti mAnavI banIne, nirudde za banIne cAlavA mAMDyo. kalaha, dveSa ane zaMkA DokiyAM karI jatAM. tIrthayAtrI sivAya paNa cetarapha vaizAkhane dhoma dhakhato have, samagra AryAvarta para ghaNA havAphera mATe ahIM AvIne rahetA hatA. sUryadevanA abhizApanI agnivRSTi varSanI hatI. cArebAju laNaNI samudranA kinAre bhUle paDele mAnavI je rIte ni:sahAyabhAve thaI hovAthI khetare jANe khAvA dhAtAM hatAM, AkhuM AkAza varasAdanI samudra tarapha joI rahe, tevI ja rIte, himAlayanI taLeTImAM UbhA apekSAe tarakkanuM hatuM-eve samaye kAzIthI haradvArane meM mArga lIdhe. rahI dUra dUra sudhI meM pahADone joyA karyA. najaramAM na mAya evI, jyAre ApaNe, sthira, simabaddha, gharakUkaDI jevA, zaheranI sabhyatAnI nirUdiSTa parvatamALA hatI, enI zarUAta kayAMthI ne ene aMta jhUMsarI khAMdhe laIne, ne AMkhe aMdhArI bAMdhIne pharatA hoIe chIe, kyAM enI kAMI ja khabara ja na paDe. badrInAtha kaI tarapha haze ? tyAre ApaNane ApaNI bahAra vizALa jagata paDeluM che, udAra jIvana kevaLa jANe meghanA thara para thara jAmyA hoya ema pahADanI pAchaLa pahADe che, ene khyAla sarakho AvatuM nathI. rojarojanA naphATA, saMku- UbhA hatA, UMcA, kaThaNa, nirdaya. huM pahelethI ja bIkaNa, pace, ArAmacita jIvananI zudratA ne tucchatAnI pAchaLa, koI mahAna tattvanuM priya. kheTuM sAhasa thaI gayuM ke pachI huM DhIDhasa e mArA svabhAvanI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara buddha jIvana A pahelAM mane jANa thaI nahotI. manamAM thayuM ke hajIya kAMI sAcI mAne? hAyare, ema chatAM javuM to paDaze ja, mane maLyA moDuM thaI gayuM nathI, pAchA vaLuM, athavA huM ahIM ja koI vagara badarInAthane cena paDatuM nahotuM, tethI emane huM joIto AzramamAM ja be mahinA chUpAI rahuM, ne pachI dezamAM pAchA hato. khabara na paDI, A mane IzvarI preraNA hatI ke mAre jaIne kahuM ke pharIAvyo!! paraMtu A daramyAna meM kaDIyALI kamanazIba DAMga kharIdelI ne kepaselanA kenavAsanA joDA paNa kharIdyA hatA. - trIje divase bapora pachI javAnuM hatuM, jemanI sAthe dharmazALAmAM IsapagoLa, marI, rAMdhavAne masAlo, haraDe ane maraDA vagerenI davAthI alpa paricaya thayo hato, temanI meM karuNa hAsyathI vidAya lIdhI. mAro thelo khUba bhAre thaI gayo hato. bIjA yAtrALuo mane kAM to dharmazALAnA menejara eka baMgALI chokaro hato. enuM nAma cATucce utsAhita karatA athavA te mane akaLAvatA. koI DarAvatuM, koI beTI hatuM. enA gAyanavAdanathI, ne mehaka rItabhAtathI teNe badhA citA karAvatuM, koI mane svastha karavA prayatna karatuM. zuM karuM? yAtrALuonAM mana jItI lIdhAM hatAM. teNe atyaMta du:khathI vidAya rastAmAM naDatI muzkelIo ne herAnagatinI vAto sAMbhaLI sAMbhaLIne ApI. ne huM bahAra nIkaLyuM. meM bhagavAM kapaDAM paheryA hatAM, khabhA chAtImAM te evI bIka pesI gaI hatI, paNa pAchA to kema javAya ? para eka tarapha dorIthI bAMdhelo kAmaLAne vaTa hato, bIjA hA, jo dezamAMthI koI vipattisUcaka jarUrI tAra Ave te chUTakAro thAya. khabhA para thele laTakAvyo hato, hAthamAM DAMga hatI, ne dorIlo mane thayuM ke enA karatAM te jelamAM javuM sAruM. ekavAra manamAM hatAM. pagamAM kenavAsanA navA joDA hatA, AMkhamAM zUnyatA hatI. vicAra paNa Avyo, ke raste UbhA rahI, be traNa vAra jorajorathI hRdayamAM aprasannatA hatI, AtmAmAM glAnI hatI, prANamAM bharyuM vaMdemAtarama"ne pokAra karuM, ke pakaDAI javAya, paNa moDhAmAMthI hato, zarIramAM utsAhazunyatA hatI. evI sthitimAM dhIre dhIre avAja ja nIkaLato nahote, gaLAmAM jANe zakita ja nahotI, raste cAlatuM hatuM. bajAramAM thaIne moTA rastA para AvI pahoMcyo, hRdayamAM sAhasa karavAnI hiMmata nahotI, kevaLa nirUpAya bhAve dUra RSikeza sudhI meTarabasa maMLatI hatI. gaLuM sUkAtuM hatuM. eka yA - dUranA relagADInA pATA para meM daSTi nAMkhI. zarabata pIne gADImAM beTho. paMdara mAIlano rasto hato, ne daza AnA bhADuM hatuM. koI mane jANe pAchaLathI dhakko mAratuM hatuM nA, have pAchA na pharAya, paNa nathI koI mitra, nathI koI sAthI, ne kahetuM hatuM "bhagavAM kapaDAM te paheryAM, paNa hajI manane taoN nathI koI oLakhItuM. yAtrALuomAMthI lagabhaga badhA ja saMsAra joDene bhagavuM karyuM nathI, A te kevI bhUla karI?" emane hisAba patAvIne Avya' tA. emane pAchA pharavAnI AzA samaya jotajotAmAM vahI jato hato. parvatanA pagathI mAthA nahotI. emANe badhI chevaTanI vyavasthA karI lIdhI hatI. emane have tarapha taDako caDhavA mAMDayo, ekaeka karatAM IkezanA masAjIvananuM mUlya khAsa kazuM hatuM nahi, cAlatAM cAlatAM maraNa Ave phare gADImAM AvIne besavA lAgyA. keTalI dhAMdhala! keTale zera bakora ! pAchuM pharIne joyuM te, mAthe pheMTAvALA, AchI AchI dADhI-- te tene mATenI emanI taiyArI hatI. A dharmazALAmAMthI eka baMgALI mUchavALA eka sAdhu AvIne beThA. enI ummara nAnI lAgatAM, yAtrALuonI TukaDI taratamAM ja badarInAtha javA upaDavAnI hatI, ane enI pAse paNa thele ne loTa jotAM sAhasa karIne karuNa e TUkaDImAM phakata eka ja puruSa hato ne bIjI to moTI vayanI kaMThe meM pUchyuM, 'Apa kaho jAyege sAdhujI?" ke gharaDI strIo hatI. strIonI puNyakAmanA, ne tIrthayAtrAne Agraha mArA moDhA sAme joIne te hasyA, gADI tarata ja upaDI. enuM puruSa karatAM vizeSa hoya che, enI pAchaLa eka kAraNa raheluM che. hAsya saMnyAsInuM svargIya hAsya nahotuM, paNa mitranuM hAsya hatuM. paNa hamaNAM e vAta rahevA do. e puruSa brahmacArI hatA, mAthuM emaNe kahyuM : "badarInArAyaNa, OM namo nArAyaNAya !" muMDAveluM hatuM, enuM nAma jJAnAnaMda svAmI hatuM, baMgALI ho, yuvAna huM kAI bolyo nahi. meM mAM pheravyuM. mane AnaMda thayo. hatA, saMskArI ane suzikSita hatA, mAthA upara bhagavA raMgane rezamI cAlo sAthI te maLyA. paNa e AnaMda prakaTa karIne mArI durbalapheMTo bAMdhyo hato, pagamAM mojAM ane joDA paheryA hatAM, enuM gaMjI- tAnuM pradarzana karatAM mane kSobha thayo. ekAda miniTa pachI thelAmAMthI pharAka, enI kaphanI, enI cAdara badhAM bhagavA raMge raMgAyelAM hatAM. be tAjAM pAna emaNe bahAra kADhayAM, hAtha laMbAvIne sAdhujIe e parathI e sArI sthitinA hoya ema lAgyuM. enI joDe hasatAM hasatAM kahyuM, "lIjIe mahArAja, khAIe." ema kahIne enI mA hatI, ane bIjI vIseka yAtrALubahena hatI. sahaja bIje hAthe emaNe pAnanI bIDI kADhI mane ApI. rIte vAtacIta zarU thaI. emaNe kahyuM, "tamAre javA mATe koI kAraNa emanI tarapha moDhuM pheravI huM joI rahyo. teo pharIthI hasIne nathI, rastA ghaNo vikaTa che, rastAmAM pAra vinAnI muzkelIo che. zuddha baMgALImAM bolyA, "kayAMthI Avo cho ?" tame tamAre ghera pAchA jAo." meM hasIne kahyuM, "hajI sudhI huM Apane oLakhI zakayA meM kahyuM: "zuM huM pAcho jAu? huM paNa bhagavAM kapaDAM ne cAdara nahi, ke Apa baMgALI che !" chUpAvIne laI Avyo chuM, svAmIjI !" "huM, tame badarInAtha jAo cho!" - svAmIjIe. mArA meDhA sAme joyuM, ne koNa jANe emanA manamAM zuM AvyuM haze, teo hasyA ne bolyA, "kema cAlatI gADIe amAre vArtAlApa paNa cAlavA lAgyuM. sanyAsa le che ke zuM? paNa e tamAre mATe nathI. mane lAge emanuM nAma pAgalA bheLA brahmacArI hatuM; paNa badhA "brahnAche ke tame pAchA jAo e ja tamAre mATe sAruM che. rastA bahu ja cArI" nAme ja emane oLakhatA. ghaNA samayathI vairAga lIdhe kaThaNa che. e sivAya bhagavA paheravAthI te vaLI... eTale ke, sanyA hatA, ne parivrAjaka rUpe AkhA dezamAM pharyA hatA. A sInA niyama hoya che, karmo hoya che, ane jIvananI e nizcita saMsAramAM koNa che ne koNa nathI tene eo hisAba rAkhatA prakAranI rIta hoya che, eTale tamArA jevA sAdhu thaze te amArI nahotA, rAkhavAnI emane jarUra paNa nahotI. bhagavadgItA emane badanAmI thaze, loko amAre vizvAsa nahi kare." . moDhe hatI. saMsAra-mAyA, karmatyAgathI ja maLatI mukita, bhagavAnamAM becAra bIja AvAM upadezanAM vAkaya kahIne e UThayA. pUrNa zraddhA, ne saMpUrNa AtmatyAga sivAya mANasanI anya emane huM kahI na zako, ke huM Akhe raste AgaLa jaI jaIne gati nathI, jIvana tuccha che, mokSalAbha ja parama lakSya che-A badhI pAchA javAno ja upAya zodhato hato. koI jANe bhUtanI jema emanI bhakitabharI vANI huM sAMbhaLatA ja hate. pAna khAtAMmane kheMcatuM hatuM. khAtAM eo A badhI vAto karatA hatA. mArA jIvanamAM A be divasa ratAmAM, bajAramAM, nadIkinArAnAM mandire mandire huM pahelI vAra sAcA arthamAM satsaMga mane thayo hato. kramaza: bhaTakayo. mArA mananI vAta kone kahuM? bahArathI te utsAha batAvato hatuM, javAnI taiyArI karato hato, paNa aMdarathI te mArAmAM jarA mULa baMgALI : anuvAdaka : jeTalI paNa IcchA nahotI, e vAta Aje kahIe te paNa koNa prabodha sanyAla DaoN. candrakAnta mahetA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-65 prabuddha jIvana I saMtapuruSa sadgata svAmI kRSNaprema tA. 16-11-95nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa thayelA mArga upara temanuM citta sadAne mATe sthira thayuM. samAcAra uparathI mAlUma paDe che ke svAmI - kRSNaprema je upara jaNAvela cakravartI kuTuMba atyaMta dhArmika ane adhyAtmaAbherAthI 20 mAIla dUra AvelA mIrolAmAM eka Azrama sthApIne parAyaNa hatuM. khAsa karIne zrImatI yazodAmAmAM Ajanma UMDuM AMdhyAvarSothI rahetA hatA teo gayA navembara mAsanI 13mI tArIkhe tmika valaNa hatuM. kahevAya te ema che ke temaNe pahelI adhyAtma rAtre nainItAla khAte theDAeka samayanI mAMdagI bheLavIne avasAna - dIkSA pitAnA pati pAsethI lIdhI hatI. yuvAna nIkasanane yazodApAmyA che. 1958 nI sAlamAM me - jUna daramiyAna ame nainItAla mAI sAthe lagabhaga mA-dIkarA jevo saMbaMdha hato. bAjue pravAse gayelA. A pravAsa daramiyAna nainItAlamAM thoDA divasa 1927 mAM lakhanau yunivarsiTInI vAIsa censelarazIpathI De. rahIne anya sthaLe jotAM jotAM ame AzrA gayelA ane tyAMthI cakravartI mukata thayA ane tyAra bAda teo potAne ghera kAzI AvIne svAmI kRSNapremanAM darzanArthe ame AmerAthI mIralA gayelA ane rahyA. nIkasane paNa lakhanau yunivarsiTInI nokarI choDI dIdhI ane sAMjanA samaye svAmI kaNapremane ane temanA ziSya mAdhavaziSane banArasa hiMdu yunivarsiTImAM adhyApaka tarIke teo joDAyA. ane e maLelA ane temanI sAthe thoDo samaya tattvacarcAmAM gALela. A rIte cakravartI kuTuMba sAthe temane sahavAsa cAlu rahyo. samagra pravAsanuM varNana (kurmAcaLanI - banArasa AvyA bAda thoDA parikammAM' e mathALA nIce e diva samayamAM yazodA mAe saMsArano tyAga senA prabuddha jIvanamAM 16 haptAmAM karyo. temaNe vRMdAvanamAM vaiSNava saMprapragaTa karavAmAM AvyuM hatuM. A varNana dAyanI koI saMnyAsI pAse sanyAsamAMthI tAravavAmAM Avela svAmI dIkSA lIdhI. Ama teo saMnyAsInI kRSNapremane paricaya nIce mujaba che - banyAM ane AbherAmAM AvIne svAmI zrI kRSNapremane rahyAM. teo baMgALI, hiMdI ane aMgrejInA sArAM jANakAra hatAM. nIkasana paricaya paNa e ja vairAgyabhAvathI prerita ane A svAmI kRSNapremanuM mULa prabhAvita hatA. eTale sva. paMDita nAma zrI ronAlDa nIkasana hatuM. teo madanamohana mAlaviyAne emane rokaIMglAMDanA-laMDananA-vatanI hatA. vAne ghaNo Agraha hovA chatAM, mAtA temanuM avasAna thayuM tyAre temanI pAchaLa bALaka jema deDI jAya tema uMmara 67 varSanI hatI. temanA abhyAsa teo paNa yazodAmAI pAchaLa karI kALa daramiyAna paheluM vizvayuddha phATI choDIne AmerA cAlI AvyA ane nIkaLyuM hatuM ane teo era-phersamAM yazodAmAI pAse dIkSA laIne vaiSNava havAI daLamAM joDAyA hatA ane saMpradAyanA sAdhu banyA, ane "kRSNana phrAnsamAM eka vimAnI TUkaDImAM temaNe prema vairAgI" nAma dhAraNa karyuM. tyAra kAma karyuM hatuM. laDAI pUrI thayA bAda bAda temaNe vaiSNava saMpradAyanA sAdhu teo kembrija AvyA. ahi tattva tarIkenA badhA niyamo ekkasAIthI jJAnanuM sAhitya vAMcatAM vAMcatAM teo - # svAmI zrI kRSNa premajI pALavA mAMDayA. mAthe ceTalI paurvAtya tattvajJAnanA saMparkamAM AvyA, rAkhavI zarU karI; kAna viMdhAvyA ane teo prakRtithI cittaparAyaNa hatA. ane jIvananA prAraMbhakALathI temanAmAM kaDIo paheravA mAMDI, gaLAmAM tuLasInI mALA paheravA lAgyA. vagara saMsAra pratye virakita hatI. ane A arthazUnya lAgatA sivelAM gerUA raMganAM kapaDAM teo paheratA thayA. mAdhukarI upara saMsAra-pravAha pAchaLa rahelA koI arthane-satyane zodhavA pitAne nirvAha karavA lAgyA ane svayaMpAkI banyA. temanuM citta mathI rahyuM hatuM. bhautika mahattvAkAMkSAonuM temane rAdhAkRSNanI AratI - upAsanA teo vidhividhAnapUrvaka jarA paNa pralobhana nahotuM. bhAratIya darzana sAhityane paricaya tyArathI Aja sudhI karatA rahyA hatA. 1929mAM jUna ke julAI vadhatAM teo bhAratIya saMskRti tarapha khUba AkarSAyA. 1921 mAM mAsamAM gAMdhIjI AbherA gayelA tyAre teo yazodAmAIne ane sAthe lakhanau yunivarsiTInA e vakhatanA vAIsa censelara Da, cakravartI ane sAthe svAmI kRSNapremane paNa maLelA; ane temanA vize gAMdhIjInA mana temanAM patnI yazodA mA IMglAMDa gayelAM te vakhate bannenA samA- upara UMDI chApa paDI hatI. "tIrthasalIlamAM zrI dilIpakumAra roye gamamAM ronAlDa nIkasana AvyAM, ane temanI sAthe ja temanuM hindu- paNa A banne vize prazasti bharele ullekha karyo che. yazodAmAI stAna AvavAnuM banyuM. lakhanau yunivarsiTImAM teo eka adhyApaka parama siddhine pAmelAM saMnyAsInI hatAM ane temane sAkSAtkAra thayo tarIke nimAyA. cakravartI kuTuMba sAthe temano paricaya cAlu rahyo. hato evI temanA vize mAnyatA pravartatI hatI. AmerAmAM bhakatabhAratamAM AvyA bAda zarUAtamAM teo bauddhadharma tarapha kheMcAyA. te janone khUba Avaro - javara rahetA hatA ane ekAMta ke zAMti jevuM dharmanA zAstronuM temaNe UMDuM adhyayana karyuM. temAMthI vizALa hindu- kazuM maLatuM nahotuM. tethI tyAM keTalAMka varSa rahyA bAda, temaNe mIradharmanA abhyAsa tarapha teo vaLyA. hindI, saMskRta tema ja baMgALI tAlAmAM maMdira ane nivAsasthAna baMdhAvyuM, ane tyAM teo jaIne bhASA paNa temaNe zIkhI lIdhI. veda, vedAnta, purANa, bhAgavata tema ja rahyAM. A sthaLane vaiSNavo 'uttara vRMdAvananA nAmathI oLakhe che. taMtrazAstra tathA jaina darzana vigere viSayamAM temaNe sArI jANakArI A sthaLa samudrasapATIthI Azare 7,000 phITanI uMcAI para AveluM che prApta karI. Akhare vaidika dharma ane temAM prarUpavAmAM Avela bhakita- 1946mAM yazodAmAI nirvANa pAmyAM. yazodAmAIne "motI
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 prabuddha jIvana 1-12-65 rAjA' nAmanI eka putrI hatI. te kRSaNapremathI dIkSita banIne saMnyA- sinI thaI hatI. te paNa thoDA samaya bAda avasAna pAmI. kRSNapremane eka aMgreja mitra hatA. temanuM nAma elekajhAMDara. teo AI. ema. esa. ane sivila sarjana hatA. temaNe kRSNaprema pAse dIkSA laIne saMnyAsa dhAraNa karyo hato ane kRSNapremanI sAthe rahetA hatA. garIba janatAnI teo khUba vaidakIya sevA karatA hatA. teo dayA ane karaNAnI mUrti samA hatA ane pahADI lokone eka mahAna AzIrvAdarUpa hatA. teo paNa sAta varasa pahelA avasAna pAmyAM hatA. kRSNaprema pAse bIjA eka aMgreja yuvaka hatA. temaNe kRSNaprema pAse dIkSA lIdhI hatI ane temane 'mAdhavaziSa" nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. Aje teo guruvinAnA ekalavAyA banI gayA che. kRSNaprema bhakitayoga tarapha khUba DhaLelA hatA, paNa sAthe ucca koTInA vijJAna ane phisUpha hatA. temaNe aMgrejImAM lakhela graMthe - "ga opha bhagavadagItA', "yoga opha kaTha upaniSada' sarca phera TUtha', ane InIzipezana aTu yoga'-AMtararASTrIya khyAti dharAve che. hiMdI teo bahu sarasa ane saraLapaNe bolI zakatA hatA. temanA paralokagamanathI mAtra bhAratane ja nahi paNa AkhI duniyAne eka ucca koTinA santapuruSanI khoTa paDI che. svAmIjI ane kisanasiMha cAvaDA prabuddha jIvananA vAcakone tA. 16-4-1965 nA aMkamAM pragaTa thayelo zrI kisanasiMha cAvaDA sAthe vArtAlApa yAda haze. thoDA varSa pahelAM bhAI kisanasiha laMDana hatA e daramiyAna upara jaNAvela svAmI kRSNapremanA tAttvika graMtho temanA vAMcavAmAM AvyA ane tethI teo atyaMta prabhAvita banyA, bhArata pAchA pharyA bAda, teo vahelAmAM vahelI take mIralA svAmI kRSaNapremanA sAnnidhyamAM pahoMcI gayA ane tyAra bAda chellAM traNa cAra varSathI teo varSane meTo bhAga - temanA sahavAsamAM ja pasAra karatA rahyA che ane kRSNapremane gurupade sthApIne adhyAtmanI upAsanA karatA rahyA che. upara jaNAvela vArtAlApa daramiyAna temaNe potAnA A jIvanaparivartanane lagatA keTalAka anubhavo rajU karyA hatA ane svAmI kRSNapremanA adbhuta vyakitatvane vistArathI paricaya karAvyo hato. temanA taraphathI ja jANavA maLeluM ke svAmIjInI tabiyata keTalAka samayathI sArI rahetI nathI ane tethI temane nainItAla laI javAmAM AvyA. anumAna thAya che ke nainItAla javA bAda svAmIjInI tabiyata uttarottara lathaDatI rahI haze, jenA pariNAme gaI tA. 13mI navembare temane dehAMta thayo. pitAnA jIvananA ananya avalaMbana tarIke bhAI sinasiMhe je gurUvaryane svIkAra karelo temanA A paralokagamanathI bhAI kisasiMhanI manovyathAne pAra rahyo nahi hoya! temanA viSe ApaNI UMDA dilanI sahAnubhuti ho! janmathI aMgreja ane khristI dharmanA anuyAyI te saMpUrNapaNe bhAratIya ane hindu banI jAya e nAnAsarakhA jIvanapalaTo na gaNAya. svAmI kRSNaprema A koTinI krAtizIla vyakita hatA. AvA saMta koTinA AtmAne, temanA A urdhvalakaprayANa prasaMge, ApaNAM aneka abhivandana ho! paramAnaMda viSayasaci prakIrNa noMdha :: 'tUphAna" zabda virapaSTatA, paramAnaMda 147 dilhI khAte maLelI jena ekatA - vicAra pariSada, kalakattA khAte zarU karavAmAM aAvela pazubaliniSedhaka AMdolana kayAM sudhI pahoMcyuM?, zrI. mahAvIra jaina vidyAlayane maLeluM rU. 25,000 nuM dAna. thoDAMka avalokana paramAnaMda 149 mahAprasthAnanA patha para -1 prabodha sanyAla 151 - saMtapuruSa sadgata svAmI kRSNaprema paramAnaMda 153 aghatana AkramaNa-pratiAkramaNanA zrI jamanAlAla jaina 154 saMdarbhamAM ahiMsA vicAra . be karuNA preraka satya ghaTanA ! harIzabhAI vyAsa 156 1 bhImasI kAku cAraNa adhatana AkramaNa-pratiAkramaNanA saMdarbhamAM ahiM sAvicAra ['aNuvrata' pAkSikamAM muni rUpacaMdajIe upasthita karelA pAMca prazno aMge mArI taraphanA tathA muni nathamalajInA uttaro "prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM pragaTa karavAmAM AvyA che. e ja pAMca praznane dhyAnamAM rAkhIne zrI jamanAlAla jaine kareluM vivecana tA. 1-11-65 nA aNuvratamAM pragaTa thayuM che. A vivecana ahiMsAne lagatI vicAraNAne vadhAre vizadarUpamAM rajU karatuM hoIne tene anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. sAmAnya lokonA ciMtanamAM hiMsA-ahiMsAnA viSaya aMge khUba ja aspaSTatA ane gUMcavADo jovAmAM Ave che, je dUra karavA mATe ane AvA jaTila viSaya aMge spaSTa mArgadarzana prApta karavA mATe AvAM vivecananI-tarkabaddha rajUAtanI-khUba ja upayogItA che. paramAnaMda] munizrI rUpacaMdajIe AkramaNa-pratiAkramaNanA saMdarbhamAM pAMca prazna uThAvyA che. pAMce prazno paraspara saMbaMdhita ane ekabIjAnA, pUraka che. mArI samaja pramANe e praznone sAra e che ke koI deza anya deza upara AkramaNa kare che te deza tene kevI rIte sAmane kare ke jethI dezanI rakSA thaI zake ane ahiMsAnI pratiSThA paNa jaLavAI rahe. 1. hajAro varSo thayAM ahiMsAnA vikAsamAM Aroha-avaroha AvyA karyA che. gAMdhIjInI pahelAM ahiMsA vyakitagata sAdhanAnI vastu rahI. tenI sAdhanA mATe sAdhakoe kaThaNamAM kaThaNa ane asAdhya kahevAya evA prayogo karyA che. game tevA asahya AkramaNa ane prahArone temaNe samabhAve sahana karyA che. eka "UMhakAra paNa karyo nathI, eTaluM ja nahi paNa, AkramaNakAra upara samabhAva rAkhyo che. paraMtu sAmAjika ke rAjakIya hetusara sAmUhika ahiMsAne prayoga to gAMdhIjInA yugamAM thayo. aMgreja sakAra sAthe asahakAra karavAmAM evI ahiMsAne prayoga karyo eTaluM ja nahIM paNa, racanAtmaka pravRttiomAM paNa sAmUhika ahiMsAnA prayogo thayA. 2. gAMdhIjInA A ahiMsAnA prayogo sAmAjika ane rASTrIya draSTie mahattvapUrNa hatA ane bIjA aneka dezoe paNa evA prayoga apanAvyA che. paraMtu koI paNa samagra rASTramAM ke eka AkhA samudAyamAM evI ahiMsA jIvanadharma banI zakI nathI. Aje paNa ahisA vyakitagata sAdhanAnI ja cIja banI rahI che. sattA ane zAsanamAM ahiMsAne pratiSThita karavAnA prayatno thayA, paNa te amuka maryAdAmAM ja. 3. ahiMsAdharmI zAstromAM cAra prakAranI hiMsAnuM varNana che. gRhasthane mATe kevaLa saMkalpI hiMsAnA tyAganuM vidhAna che. udyogI, AraMbhI ke pratikAranI hiMsAne tyAga te karI zakatA nathI e nirdeza paNa che. agara jo gRhastha pitAnI maryAdAne tyAga karI muninI maryAdAo svIkAravA jAya te te gRhasthadharmathI patIta thaI javAne. A pramANe rASTra ane samAje paNa amuka maryAdAo svIkAravI rahI. e spaSTa che ke eka gRhasthane je hiMsAnI chUTa hoI zake tenA karatAM sattA, rASTra ke samAje adhika chUTa levI paDe. ema na thAya to rASTra chinnabhinna thaI jAya. 4. gRhasthane anivArya rIte je hiMsA svIkAravI paDe che te hiMsA-ahiMsA to banI ne ja zake, paraMtu gRhasthAzramanI javAbadArI tenA karatAM paNa vadhAre moTI che. parivAranA rakSaNanI ane poSaNanI javAbadArImAM rASTranuM hitAhita paNa samAyeluM che. gRhasthAzramanI jema rASTrarakSAnI javAbadArI paNa mahattvanI che. rASTra nahIM hoya to samAja ke vyakita koI nahIM hoya. evI javAbadArI vinAnuM jo koI rASTra haze ke nahi tenuM koI vyakitatva hoya ke nahIM ke tene dharma hoya. 5. rASTra pAse eka prakAranI sattA che ane te sattAnA rakSaNa
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-15 " prabuda. jIvana 155 mATe senA rAkhavI tenA mATe anivArya banI jAya che. kadAca koI eTale mAruM mana to ema kahe che ke agara je ahiMsAne ApaNe kALe ahiMsA eTalI vikase ke sattA kendrita na rahe, ane te gAme svIkArI che - jayAM sudhI svIkArI che- tenI rakSA mATe marI phITavuM e gAmamAM ane vyakitae vyakitamAM vikendrita thaI jAya, ane vyakita ApaNA dharma thaI paDe che. evI samartha thaI jAya ke tene rakSaNanI jarUra ja na rahe, te tevA 9. Aja sudhI ApaNe kahetA AvyA chIe, "jIvo ane e cetAne vikherI nAkhI zakAya. A paNa eka Adarza kalpanA jIvavA de." A ApaNe mahAna Adarza hatA, jyAre nirbaLa prANIche, paNa asaMbhavita nathI. paNa AjanI paristhitimAM te senAnA enI bhAjImULA jeTalI paNa kiMmata nahotI. paNa have ahiMsAnA AdhAra para ja sattAnI surakSA che. duniyAnA badhA deze Aje eTaluM vikAsakramamAM Aje ApaNe A Adarza have joIe. " jIvADe mAnatA thayA che ke yuddhane khAtara yuddha na thavuM joIe, paNa vidha vidha ane jIve." bIjAo pahelAM jIve pachI ame jIvazuM. A vikAromAnyatAonI kamInA nathI. eka kuTuMbamAM paNa dararojanA pacAsa kramamAM AgaLa vadhatAM pachI ApaNe ema kahIzuM "te marIne paNa prazna UThe che. to rASTranI to hajAra samasyAo UThe. evI paristhi- ' bIjAne jIvADI." potAnI AMkha ApI daIne paNa aMdhane dekhato timAM rASTranI rakSA mATe je kaMI pagaluM bharavuM paDe te hiMsAtmaka kare. "jIve ane jIvavA de" e kathana AjanA vikAsapravAhamAM hoya te paNa TALI zakAtuM nathI. vItI gayelA yuganI vAta thaI gaI che. 6. gItAmAM zrIkRSNe kahyuM--"zudraDha vizrva:" yuddha 10. cothe prazna che rASTranI prAdezika akhaMDita ane sattA kare paNa yuddhane tAva na ANo. yuddha karatAM yuddhane tAva vadhAre jALavavA mATe ahiMsA pAse kayA kayA upAya che? A prazna mArI khataranAka che. yuddhanA tAvathI mana bagaDe che. yuddha na karavuM e kaMIka samajamAM nathI Avate. sattA ane ahiMsA eka bIjAnA virodhamAM ja hoI zake. je divase sattA ahiMsaka thaI jaze te divase te saheluM che, emAM bahu saMyamanI AvazyakatA nathI, paNa yuddha karatAM chatAM rAgadveSathI para rahevuM, vRttione saMyamamAM rAkhavI e bahu prabhusattA ja nahIM rahe. sattane tajI devI e ja ahiMsA che. sattAnA kaThIna sAdhanA che. AcArya umAsvAtie paNa e ja kahyuM che. "pramA rakSaNa mATe ahiMsA pAse kaMI che nahIM, hoI zake nahIM. ahiMsA to dane vaza thaI prANone ghAta karavo te hiMsA che." matalaba ke svayaM premane pATha bhaNAve che. prema eTale samarpaNa. ahiM samarpaNane artha karmamAM kaMI nathI. karma karavA pAchaLa manuSyanI vRtti zuM che, tene hetu rAjanaitika lAcArI nathI. ahiMsaka te che ke je pitAnuM je kaMI che zuM che e mukhya che ane enA para ja hiMsA - ahiMsA AdhArita che. te badhuM samAjanuM samaje che. prabhusattAne hiMsA paDakAre che ema nathI, lokataMtra ane AjhAdInI rakSA mATe karelA AkramaNane hiMsA na mAna paNa AkramaNa vakhate rakSaNa mATe ahisA ja hiMsAnuM svarUpa dhAraNa kare che. vAmAM Ave evuM hoI zake. 11. vAstavamAM hiMsA ane ahiMsA eka ja sikkAnI be bAju 7. Aja sudhInA ahiMsaka prayogenuM pariNAma e AvyuM che. krodha ukaLanuM pANI che te kSamA zItaLa jaLa che. kayAreka jene che ke gata vikAsanA A zikhara sudhI pahoMcyuM che, jemake sAmrAjya- ApaNe ahiMsA kahetA hoIe te vAstavamAM ghera hisA hoya ane vAdane aMta, samAjavAdanI sthApanAne prayatna, niHzastrIkaraNa tarapha jene ghera hiMsA kahetA hoIe te vAstavamAM ahiMsA hoya. hiMsA ke vadhAre ne vadhAre jhukAva, saMyukata rASTrasaMghane mAnyatA, AMtararASTrIya ahiMsA e bhAvasApekSa che. sarvathA nikriyatAne ahiMsA samajI besavuM adAlata. phAMsInI sajA pratye dhRNA, sajA karavA pAchaLa vyakatine e jema eka bhrama che tema karmamAM pravRtta rahenArane hiMsaka mAnI sudhAravAnI koziSa, mAlikIne tyAga vagere. A pramANe sAmAjika besavuM ene paNa bhrama samajavo joIe. ane Arthika kSetramAM paNa ahiMsAnuM tattva dAkhala thatuM jAya 12. mane ema lAge che ke ApaNe hiMsA-ahiMsAne vicAra che. audyogika kSetramAM paNa ahiMsAne praveza thayo che. AvA to Aja sudhI samAje karelA prayoge, tenA anubhavo ane samAjaekAeka - AMkha mIMcIne ughADIe eTalI vAramAM dAkhala thaI nathI racanAnA pAyAnA siddhAMtanA AdhAre karavo joIe. kevaLa tAtvika jatA. tenI pAchaLa seMkaDo ane hajAro varSanI tapasyA hoya che. evA ke zAstrIya vivecana hiMsAnuM kAraNa banI jAya che. graMtha, paMtha, ke kaI keTalA pazu pakSIo che ke jemane ApaNe manuSya samAjanA upayogI vyakitavizeSane daSTi samakSa rAkhIne tenI AsapAsa ApaNA vicAro aMga mAnyA che ane manuSyanI Arthika unnatimAM teo sahAyaka banyAM kendrita karI vicAraNA karavAthI vikAsanA mArga suMdhAI jAya che. che. bhAvi samAja ahiMsAnA kSetramAM hajA vadhAre AgaLa nahIM vadhe 13. A vijJAnano yuga che ane samAjaracanA upara eno ema koNa kahI zake tema che? prabaLa prabhAva paDI rahyo che. sAthe sAthe aneka dizAmAM samAje 8. jIvana-rakSAnI javAbadArI ahiMsA adA karI zake ke pragati sAdhI che, ane temAM prema ane mAnavatAnA tattva dAkhala thatA nahi e prazna mArI samaja pramANe ahiMsAne maryAdita kSetramAM jAya che. ahiMsAne viksavAmAM Arthika unnati paNa ghaNe bhAga mUkI de che. prema vinA jIvana TakI zakatuM nathI. prema e ja jIvana che. bhajave che. deza samRddha hoya te cerI, lUMTaphATa Adi hiMsaka kRtyo eTale ema kahI zakAya ke jyAM ahiMsA nathI tyAM jIvana nathI. paNa saheje ochA thaI jAya che. A samayamAM ke jyAre hiMsAnAM tIvra jyAre jIvana-maraNane savAla Ave che tyAre manuSya bacavA mATe je zakitazALI sAdhane pedA thayA che ane hajI temAM vRddhi thaI rahI banI zake te prayatna kare che. kaMI na hoya to potAnA hAthone hathiyAra che tevA samaye tejasvI ane ciMtanapUrvakanI ahiMsA ja samAjanuM banAvI de che. hAtha ane hathiyArane upayoga na karanAra mana ane rakSaNa karI zakaze. tejaravI ahiMsAnuM svarUpa bhinna bhinna kSetre bhinna vANIthI paNa prahAra karI zake che. mukhyatayA jIvanarakSAne prazna bhayamAMthI pedA thAya che. bhaya bahurUpI che. te hiMmata, lajajA, joza, namratA bhinna prakAranuM haze. paNa bhUlI-laMgaDI, satvahIna ane ekAMgI ahiMsA vagere aneka svarUpe pragaTa thAya che. eTale jIvana-rakSaNanI javAbadArI te hiMsA karatAM paNa badatara nIvaDaze. tenAmAM kaMI tAkAta nahIM hoya. ahiMsA adA karI zake ema kahevuM muzkela che. huM ema mAnuM chuM ke hisA game teTalI pracaMDa ane bhayAnaka haze, paNa sAcI ane tejasvI jIvana-rakSaNanI jimedArI ahiMsAnI na hovI joIe. ahiMsAnA ahisA AgaLa te TakI nahIM zake. agara jo evI tejasvI ahiMsA rakSaNanI javAbadArI jIvana upara hoI zake. ahisAnA rakSaNa mATe ApaNAmAM nathI te bahetara che ke sIdhe sIdhI hiMsAne apanAvIe. prANa ApanArA aneka thaI gayA che, ane je aneka sainiko deza- ahiMsAnuM tejavI mUlya samAja AgaLa pratyakSa karavAnI javAbarakSAne mATe jIvana-maraNanA khela khele che te temanA karatAM kaI rIte dArI Aje ahisaniSTha loko ane samUho upara AvI che. utaratA che? dezabhakita paNa ahiMsA - niSThA jeTalI pavitra vastu anuvAdaka: mULa hiMdI che. dezanuM rakSaNa eTale hajAro varSanI saMskRti ane paraMparAnuM rakSaNa zrI menAbahena naremadAsa zrI jamanAlAla jaina
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ ZO pa prabhu jIvana be karuNApreraka satya ghaTanA 1. muMbaI tA raDhiyALI nagarI che. temAM y vAMdarAnuM sTezana tA juo.. basa jAtajAtanA ane bhAtabhAtanA lAkothI khIcAkhIca UbharAyuM che. kAlejamAM bhaNavA janArAM juvAna cheAkarA - chekarIo Ama tema laTAra mAratAM ghUmI rahyAM che. aMtaranI vidraMbhakathAo, parIkSAnI taiyArIo ane jIvananI aneka khATImIThI vAtA ekbIjA sAme prakTa karI rahyAM che. parantu A zuM banyuM? sTezananA eka khUNA tarapha doDAdoDI ane bhIDAbhIDa jAmI rahI hatI. 'oha! A koNa che?" koI kahe, re! e to pAgala che pAgala !" to vaLI bIjA vAta karatA hatA, 'nAnA, juone, Ama tA kevA suDoLa, kadAvara ane rUpALA AdivAsI jevA che?" paraMtu enA bolavAnuM ThekANuM nathI ane vastronuM ye ThekANuM nathI. lAjane DhAMkavA mATe e vAraMvAra prayatna karyA kare che. parantu enI pAse zuM hAya? jANe enI bacelI garIbI, lAcArI ane dInatAne koI lUMTI na jAya e mATe e vAraMvAra saMkocAta dhRNAnI eka bAjue lapAto hato ane pelA navayuganA juvAnaDA ane juvAnaDIo zuM karI rahyA che? koI kAMkarA mAre che, to koI ThekaDI kare che. koI kAgaLanuM balUna banAvIne enA para pheMke che, te koI mazkarIo karatA AMkhamIMcAmaNA kare che. A trAsamAMthI baLavA mATe pele juvAna ekalA aTUlA vanavAsI AmathI tema nAsabhAga karyA kare che. huM AvA nagna nAca jovAnuM koNa cheDe? sAruM ye sTezana basa heluM caDayuM che. pheriyAoe pharI cheDI che, porTaroe majUrI cheDI che, bUTa--pAlizavALAo kAma cheADIne ToLe maLyA che. daMDUko laIne sAne vikherAI javAnA orDara karatA peAlIsadAdA paNa pAna khAtA khAtA mUchamAM hasI rahyA che. sTezanamAstara paNa bADI AMkhe cazmA UMcAM karIne A matiyuM nATaka jovA bahAra dhasI AvyA che. A ThaThThAmazkarI, majAka ane tAphAnamAMthI mAtra eka ja mANasa bacI gayA che. sTezananAM anekavidha dazyone rekhAMkita karatA enA hAtha ekAeka aTakI gayA che. eklA ekalA e mUMjhavaNamAM paDayo che. enuM kalAkAra dila karuNAthI Ardra banI gayuM che. zuM jIvatAjAgatA ApaNA mAnavabaMdhunI AvI viDaMbanA? ane e ekadama doDayo sTezananI bahAra, ToLAne cIrIne sIdhA saTa! theADAka lokonuM dhyAna enA tarapha kheM'cAyuM. pelA lArIvALAne eNe UbhA rAkhyA. bhaiyAjI pAsethI eka jAmaphaLa kharIdya ane emanA malamaliyA jhINA sUtaranA lAla aMgUThAnI kiMmata pUchI. ekAeka pUchaparachathI bhaiyAjI thoDA avAk thaI gayA. paNa kahe, 'are bhAI, vA to taddana nikammA hai! usako lekara Apa kayA kareMge?'' pelA kalAkAranI AMkha bhAvarI banI gaI hatI, paga adhIrA thaI gayA hatA. ane haiyuM mAnavatAthI Ardra banI gayuM hatuM. 'sirpha mAnavatA ko hame DhAkanA hai !" A zabdo sAMbhaLIne bhaiyAjI AzcaryamAM paDI gayA. " kayA mAnavatAM ko DhAMkanA hai?" bhaiyAjI kimata kahe e pahelAM tA emanA hAthamAM ATha AnA mUkIne pelA manuSya doDI gayo TheTha sTezananA khUNAmAM. saune bAjue karatA, vinavaNI karatA, hAtha vIMjhatA vIMjhatA ... ... ... " eNe pelA bhUkhyA vanavAsInA hAthamAM jAmaphaLa ApyuM ane pelA bhUkhyo mANasa to basa khAvA maMDI paDayo. enI khIja ekAeka ghaTI gaI. te ja vakhate eNe bAlyA cAlyA vagara vanavAsInI kamara para aMgUchAnA kaccha lagAvI dIdhA. ane bhAre dile tyAMthI mAnavamaherAmaNane bhedato e adazya thaI gayo. tA. 1-12-65 eka divasa bapAranAM lagabhaga sADAbAra vAge beMkamAMthI mAruM kAma patAvI zAMtAkrujha jevA saMskArI gaNAtA parAmAMthI huM pasAra thaI rahyo hatA. dhADabaMdara roDa para jayAM kAzIbAI haoNspiTala pAse myuni.sipAliTInI kacarAnI meATI TopalI che temAMthI eTalI durgaMdha AvatI hatI ke mANasa enI pAse UbhA paNa na rahI zake. e TopalImAM koIke eThavADanAM cokhA nAkhyA hatA. eka sapheda ledhA ane blu khamIsa pahelA batrIsa tetrIsa varSanA gujarAtI jevA lAgatA mANasa e DabbAmAMthI eMThavADanA cokhA khAI rahyo hatA. huM cAlatAM cAlatAM A du:khada dazya joI thaMbhI gayA. mane navAI sAthe khUba ja AghAta lAgyo tathA bhAratanA nAgarikonI AvI viSama paristhiti joIne hRdayamAM du:khano zeraDo paDI gayA. A dRzya evuM hatuM ke mane tA zuM paNa krUramAM krUra daityane paNa ghaDIbhara dayA Ave. bAjunA ja basa sTopa para kahevAtA saMskArI loko UbhA hatA, jemAM eka gujarAtI bhAI paNa hatA ke jeo potAnA pALelA kUtarAne bagalamAM, jema ApaNA bALakane teDIe tema, teDIne UbhA hatA ane bALakanI jema ja vahAla karatAM hatAM. bAjunA ja hradaya kaMpAvI nAkhatAM dazya tarapha jovAnI paNa temane phrasada na hatI. huM tenI pAse gamagIna banI UbhA rahyo. te kacarAmAMthI cokhA vINI vINI khAtA hatA. jyAre e UbhA thayA tyAre me... tene pUchayuM ke, 'tane bhUkha lAgI che?" teNe mAthuM halAvI hA pADI, mane tenA para dayA AvI ane nAkA para jayAM IrAnInI hoTela che tyAM tene vaI gayA ane be pAMu tayA cAha tene apAvI. temAMthI teNe cAha pIdhI tathA eka pAMu khAdhA, jyAre eka pAMu kAgaLamAM vIMTI khissAmAM mUkyo. huM ene gujarAtI samajI beTho hatA, eTale gujarAtImAM ene pUchyuM ke, "tuM te hamaNAM kahetA hatA ke mane khUba ja bhUkha lAgI che, jyAre eka pAMu tA tuM khissAmAM mUke che." tuM koNa che, kyAMthI Ave che, AvI sthiti kema thaI vagere prazno me' pUchyA. eNe kAlIghelI hiMdI tathA ardha aMgrejImAM kahyuM ke, 'huM meTrika sudhI bhaNelA chuM ane madrAsanA vatanI chuM ane tyAM mArA kuTuMba sAthe kaleza thatAM mAruM vatana mUkI mArI strI tathA be bALako sAthe be mAsa thayAM muMbaI vagaraTikTi AvyA che. ame dhArAvImAM eka galIca jagyAmAM phUTapAtha para paDayA rahIe chIe. huM chellA doDha mahinAthI nokarI mATe phAMphA mAruM chuM paNa mane Aja sudhI kyAMya nokarI nathI maLI zakI. mArI pAse je thoDI ghaNI kharacI hatI te paNa pUrI thaI gaI che. mane tema ja mArA bALakone be divasathI khAvAnuM nathI maLyuM. mArAthI Aje bhUkha sahana na thavAthI kacarAnI TopalImAM meM cokhA joyA te khAvA nAchUTake maMDI gayo. A eka pAMu che te mArA bALakane jaIne khavarAvIza.' meM tene pUchyuM "tane jo nokarI na maLatI hoya tA hamAlI athavA bIjuM game te sakhata kAma karIne muMbaI jevA zaheramAM zuM be traNa rUpiyA tuM nathI kamAI zakatA?" teNe javAba Apyo ke, e prayatno paNa karI joyA. paraMtu tyAM sTezananA kampAunDamAM je relve peAlIsA che teo tyAM hamAlI karavA mATe paNa kamizana mAMgI rahyA che. eka vakhata huM sTezananI aMdara hamAlI karavA mATe gayA hatA te tyAM mane TikiTace pakaDI lIdhA ane cAra pAMca kalAka besADIne mAMDa mAMDa chuTo cUkyo. Aje ahIM huM eka kaMpanImAM nokarI mATe AvyA hatA, paraMtu mArA kismate mane yArI na ApI. mArI pAse kAMI lAgavaga na hatI, tAlIonA gaDagaDATathI mAnavamedanIe ene navAjI lIdhA. mazkarI, TALa ane taphAna karuNAnA Ardra abhiSekathI kayAMye UMDeUMDe zamI gayAM. sau ekamekanAM moM jotA hatA. tyAM to dhamma dhamma karatI gADI pleTaphArmane dhrUjAvatI sTezanamAM dhasI AvI. "mane tema ja mArA bALakone paheravA sAruM kapaDAM paNa nathI, me je le ! ane khamIza paheryAM che te gaI kAle ja dhArAvImAM rahetA eka gujarAtI jaina bahene mane ApyAM che." tyAre doDatAM doDatAM saunAM haiyAM ekamekane pUchI rahyAM hatAM ... "A koNa haze? sAcesAca mANasa ja hoM." meTrika bhaNelAMone muMbaInI hoTalAmAM kapa rakAbI dhAtAM tema ja e hatA ApaNA gujarAtanA suvikhyAta kalAguru ravizaMkara evA bIjAM sAmAnya kAma karatAM te meM joyA hatA, paNa AvA prasaMga tA mane pahelI ja vAra jovA maLyA hatA. bhImasI kAku cAraNa rAvaLanA suputra ane UgatA kalAkAra narendra rAvaLa.-harIzabhAI vyAsa. mAlika zrI sukha jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa. sukha-3, mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa. kATa, muMbai,
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 IN A * prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 16 bu jIvana muMbaI, DIsembara 1, 1995, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra , chUTaka nakla 25 paisA : ' taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA . . "grAmadAna: eka saMrakSaNa pagaluM , * * [grAmadAnanA AMdolana vize ApaNAmAMnA ghaNA bahu ja aspaSTa khyAla dharAvatA mAlUma paDe che. emAM paNa avAranavAra jyAre "grAmadAna DIphensa mejhara' che ema pharI pharIne bolatA-kahetA vinobAjIne sAMbhaLIe chIe tyAre grAmadAna ane saMrakSaNa vacce vaLI evo kayo saMbaMdha che e prazna anekanA manamAM khaTakyA karate jovAmAM Ave che. tAjetaramAM vaDodarAnA yajJaprakAzana taraphathI uparanA mathALAnI eka nAnI pustikA bahAra paDI che. AnI aMdara, huM samajo chuM tyAM sudhI, A viSaya upara judA judA prasaMgoe karavAmAM AvelA pravacanane sAMkaLI laIne tenuM eka saLaMga vivecana pragaTa karavAmAM AvyuM che. vinobAjInA A vicArane prabuddha jIvananA vAcako yathAsvarUpe samaje ane grAmadAna aMge vinebAjI ATalI badhI tAlAvelI-utkaTa tamannA-zA kAraNe dharAve che ene prabuddha jIvananA vAcakone pUro khyAla Ave e hetuthI, be haphatAthI pragaTa karavA dhArela prastuta pustikAne prathama haphate nIce ApavAmAM Ave che. ahiM jaNAvavuM jarUrI che ke A vivecana, bhArata - pAkistAna vacce yuddha zarU thayuM te pahelAMnuM che. vaLI e paNa jaNAvavuM prastuta che ke chellAM be mahinAthI vinebAjI moTI saMkhyAmAM grAmadAna meLavavAnA hetuthI bihAramAM ghaNA moTA pAyA uparanuM AMdalana calAvI rahyA che ane A AMdolanane teo 'tuphAna yAtrA' tarIke varNavI rahyA che. A 'tUphAna yAtrAnuM rahasya paNa prastuta vivecana dvArA tenI tIvra rUpamAM samajI zakAze. paramAnaMda.] grAmadAnaH eka saMrakSaNa pagaluM" aMdara cIjavastunI herapheramAM koI aDacaNa nathI evI hAlatamAM kara lamAM vadhu rabara thAya ane najIkanA pradezamAMthI vadhArAnuM anAja tyAM Aje deza para je saMkaTa AvyuM che te anapekSita nahotuM. tenI melAya to temAM mAro koI virodha nathI. tema chatAM paradezathI anAja AzaMkA mane varSothI che. tethI te zarUAtathI huM kahete Avyo AyAta karatA rahevuM vadhu khataranAka che. AvI bhUmikA meM te vakhate chuM ke grAmadAna e eka "Diphensa mejhara" (saMrakSaNa pagaluM) che. dezano lIdhelI. A AtyaMtika siddhAMtavAdI nahIM, paNa rASTranA DiphensanI vikAsa tema ja dezanuM saMrakSaNa beu grAmadAnathI ja saMgIna banavAnAM bhUmikA hatI. . che. cauda cauda varSathI A vAta AkhA dezamAM ghUmIne huM lokone - siddhAMtavAdInI nahIM, paNa saMrakSaNanI daSTie ekadhArI samajAvata rahyo chuM. ' A udAharaNa meM eTalA vAste ApyuM ke jethI dhyAnamAM Ave ( 1951nI vAta che ke eka siddhAMtavAdInI nahIM paNa jene Aje DiphensanI daSTi kahe che 14 varSa pahelAM paMDita naherue plAniMga kamizananA sabhyo sAthe evI daSTi meM pahelethI mArI sAme rAkhI che, ane evI daSTi eTalA vAtacIta karavA mane dilhI bolAvyo hate. padayAtrA karate huM gayele. mATe rAkhI che ke jethI hiMsAthI Diphensa karavAnI vArI na Ave. jyAre 1951nI vAta che. 11 divasa tyAM rahyo ane dezanA plAniMga aMge eka vizva-sarakAra racAI hoya, vizvanI nAgarikatA nirmANa thaI carcA karI. e vakhate meM khUba bhArapUrvaka kaheluM ke ApaNA deze sau hoya, AkhAye vizvanuM eka mukata bajAra hoya, ane taduparAMta vijJAprathama anAjanI bAbatamAM svAvalaMbI thaI javuM joIe, nahIM te. nane kAraNe cIjavastunI heraphera AsAna thaI gaI hoya tyAre amuka moTe khataro che. bIjA-trIjA te ghaNAMye kAma karavAnAM che, paNa dezamAM koI eka vizeSa cIja vadhu pedA karAya ane bIjA dezamAM A kAma jaladImAM jaladI thaI javuM joIe. paraMtu te vakhate bIjI, evuM Ayojana thaI zake. paraMtu jyAM sudhI duniyAmAM evI plAniMga kamizananI dalIla e hatI ke bIjA dezothI jo anAja paristhiti UbhI thaI na hoya tyAM sudhI tema thaI zake nahIM. A je AvI zakatuM hoya ane tenA badalAmAM ApaNe emane bIjI cIja- bhUmikA che te DiphensanI bhUmikA che. vastuo ApI zakatA hoIe te A prakAranA anya sahAgamAM je hiMsA ane Diphensane eka mAnI beThA che te vicArane zuM vAMdho che? tyAre huM AgrahapUrvaka kahI rahyo hato ke A khatara- pUro samajyA ja nathI. jo DiphensanI samyaka yojanA bane te hiMsAne nAka che. jANe teo 'jaya jagata nI bhUmikA laI rahyA hatA ane Azaro levAnI jarUra nahI rahe. meM 'samyaka :janA" ema kahyuM. huM emanI sAme 'jya hiMda' nI bhUmikA rajU karI rahyo hato. pachI saMrakSaNanI samyak pejanA pitAne bhAra bIjA upara lAdatI nathI. emaNe mane ema paNa kahyuM ke keralamAM rabara thaI zake che ane tenI tethI gAmegAma pitAne bhAra uThAvaze ane pachI Akhe deza paNa dezane bahu jarUra che, te tyAM tame rabarane badale cokhA ja ugADa- pitAne bhAra uThAvaze. zakya hoya tyAM sudhI dareka gAma pitAnI prArthavAnuM kahezo? bIjA prAMtamAMthI tyAM cekhA na mekalI zakAya zuM? mika AvazyakatAne bhAra uThAvaze te A prakAranI chejanA ahiMsAne tyAre meM javAba Apelo ke A udAharaNa ahIM lAgu nathI paDatuM, mATe vadhu anukULa bane che. A badhA ItihAsa huM hamArI sAme eTalA kemake A dezanI AMtarika bAbata che. jo ke mULabhUta rIte to temAMye vAste rajU karI rahyo chuM ke tamArA khyAlamAM Ave ke dezanA Diphekhataro ja che. paraMtu Akho deza eka sattA heThaLa che ane dezanI nsanI bAbatamAM huM pahelethI gAphela hatuM ja nahIM, ane dezanuM plAniMga
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 babu jIvana tA. 16-12-66 paNa DiphensanI daSTie khyAlamAM rAkhIne ghaDavuM joIe evo anurodha karato hato, paraMtu plAniMga kamizane mArI vAta upara bahu dhyAna ApeluM nahIM. Aje have azaka mahetA zuM kahe che? have, Aje huM chApAmAM zuM vAMcuM chuM? ApaNA plAniMga kamizananA upAdhyakSa zrI azoka mahetA jAhera karI rahyA che ke AjanI laDAInI paristhitimAM amerikAthI anAja kAyama AvatuM rahevAne bharoso have rAkhI zakAya tema nathI, eTale ApaNe anAjanI bAbatamAM turatAturata svAvalaMbI thaI javuM joIe ane gAme gAme svAvalaMbI thavuM joIe. amerikA anAja ravAnA kare teye e anAja lAvanArI sTImara ahIM sahIsalAmata pahoMcaze ja, ema AjanI paristhitimAM kahI zakAya nahIM. enA upara bomba paNa paDe, sabamarina paNa ene jalasamAdhi Ape--mATe dareke dareka gAme pitAnI yejanA karavI joIe, nahIM te bhUkhe maravAno vAro Avaze ane laDavAnI ApaNI zakita paNa kuMThita thaze. ekalo huM nahIM, paNa plAniMga kamizananA upAdhyakSa paNa Aje Ama kahI rahyA che. khera, koI harakata nahIM. cauda varSa pachI paNa deza jAgI jato hoya to sAruM che. have gAme gAma anAja, kApaDa jevI jIvananI prAthamika jarUriyAtanI bAbatamAM svAvalaMbI bane te daSTie dezanuM plAniMga ghaDAvuM joIe ane e saMdarbhamAM grAmadAnane kAryakrama deze upADI levo joIe. 1957mAM pharI AMgaLI cIMdhelI AjathI ATha varSa pahelAM jyAre hajI mAthe saMkaTanAM vAdaLAM chavAyelAM dekhAtAM nahotAM tyAre paNa meM DiphensanI vAta uccArelI. 1957mAM rASTrapati DaoN. rAjendraprasAda, vaDA pradhAna paMDita javAharalAla neharu ane badhA pakSanA netAonI eka pariSada yelavAlamAM maLI hatI. tyAre rASTranA netAonI eka pariSadamAM meM grAmadAnanA bhautika ane naitika lAbha dekhADayA temAM eka evo lAbha paNa dekhADaze jenI te vakhate bilakula ja apekSA nahotI. je zabda hamaNAM bahu vaparAya che-Diphensa mera-te zabda te pariSadamAM meM pahelavahelo vAparela. te pahelAMthI te cIja mArA manamAM hatI, paNa pelavAlamAM te eTalA vAste pragaTa thaI ke te netAonI pariSada hatI. netAo para aneka prakAranI javAbadArI hoya che temAM DiphensanI paNa javAbadArI che. Diphensa (saMrakSaNa) ane DevalapamenTa (vikAsa) e beuM "D" vize ekI sAthe ja vicAravuM joIe eno evo khyAla sahune AvI gayo che. gAme gAma rakSA-kavaca dhAkaraNa kare * to cheka 1957mAM meM kaheluM ke grAmadAnane Diphensa mejhara-saMrakSaNanA eka pagalA tarIke upADI le. Aje jyAre saMkaTa mAthe gaDagaDe che tyAre, te vakhate je vicAra cittamAM phrArele tenI yathArthatA dekhAya che. tyAre manamAM eka vicAra hato ke saMkaTa Aja nahIM to kAla. AvavAnuM ja che. te vakhate sarakAra to ene mATe je yogya haze ne je zakaya haze te karaze ja, paraMtu ekeeka gAmanA saMrakSaNanI taiyArI te janatAe jAte ja karavI paDaze. gAmamAMthI jo bhUmihInatA, bekArI, vaimanasya, UMca-nIcanA bheda, mAlikInI bhAvanA vagere nAbUda thAya te dareka gAma eka eka abhedya gaDha banI jaze. Ama grAmadAna. eka Diphensa-mejhara banaze. grAmadAna karIne eka eka gAma rakSA - kavaca dhAraNa kare evI ghaDI Aje have pratyakSa AvIne khaDI che. gAmasvarAjya ane nagarasvarAjya ApaNe ANIe emAM ja ApaNA gAme ane nagarone uttama bacAva samAyela che. AnI AgAhI ATha varSa pahelAM mArA ethI nIkaLelI.. - Ama grAmadAna, grAma-Ayojana ane grAmodyogapradhAna yojanAne mATe eka baLavAna naimittika kAraNa Aje UbhuM thayuM che. Aje duniyAnI hAlata ghaNI ja DAmADoLa che ane kayAre yuddha phATI nIkaLe te koI kahI zake tema nathI. A koI kAlpanika bhaya nathI; balka duniyAno je citAra Aje ApaNI sAme aMkAyelo paDayo che tenI aMdara A vastu paDelI ja che. AnI ciMtA badhAMe karavI joIe, enuM ciMtana paNa karavuM joIe ane ghaTatAM upAya-yojanA paNa thavAM - tamArI yojanAo pattAMnA mahelanI jema tUTI paDaze meM keTalIya vAra kahyuM che ke je laDAI phATI nIkaLe to ApaNI A badhI paMcavarSiya yojanAo pattAMnA mahelanI jema kaDaDabhUsa tUTI paDaze. azAMtinA samayamAM te kAMI kAma nahIM Ave, te calAvavAnuM - bilakula azakaya thaI jaze. tethI AvaDA moTA rASTranuM Ayojana je loko ghaDI rahyA che emane mAthe e javAbadArI che ke laDAI phATI nIkaLe tevA saMjogomAM paNa je yojanA cAlu rahI zake eTaluM ja nahIM bamaNA vegathI cAlI zake, tevI rItanI yojanA teo ghaDe. laDAInI zakayatA ja nathI, basa najara pahoMce tyAM sudhI zAMti ja zAMti dekhAya che, ema dhArIne Aje jo yojanA ghaDI hoya te kahevuM paDaze ke ApaNe duniyAnI hAlata dhyAnamAM laIne joI-vicArIne yojanA nathI ghaDI, paNa AMkha ADA kAna karIne yojanA ghaDI che. rASTrIya Ayojana A rIte AMkho mIMcIne ghaDI zakAya nahIM. kharI rIte rASTrIya AyojanamAM amuka bhAga te ochAmAM ochA evo hovo joIe ke je game tevI AsamAnI-sulatAnIne vakhate paNa aDIkhama rahe! ane e bhAga ja mahattvano bhAga hovo joIe. meM ApaNA AjanA plAnane je kAMI abhyAsa karyo che te parathI mane evo bharose nathI paDayo ke e plAna AvI daSTithI ghaDavAmAM Avyo hoya. temAM to plAniMga kamizana ema mAnI laIne cAle che ke duniyAmAM zAMti ja zAMti rahevAnI che. paraMtu duniyAnI AjanI dazAmAM AkhA rASTranA plAna aMge. evuM mAnI laIne cAlavuM e plAniMganA zAstra sAthe ja susaMgata na kahevAya. A te taddana azAstrIya plAniMga che. huM plAniMga para TIkA karavA mAgato nathI. huM to atyAre kevaLa eTaluM cIMdhI batAvavA mAguM chuM ke A vakhate grAmadAna ane grAmINa yojanA e eka 'Diphensa mera" (saMrakSaNanuM pagaluM) che. A grAmadAnane je vicAra che te zAMtinA samayamAM to cAlaze ja, paNa azAMti haze tyAre ya cAlaze, eTaluM ja nahIM azAMtinA samayamAM te enA sivAya bIjo koI upAya nahIM rahe, jyAre AyAta-nikAsa baMdha thaze, bahArathI cIjo Avaze nahIM ane janAo sthagita thaI jaze, tyAre zI hAlata thaze? eve vakhate grAmadAna ane grAma-Ayojana haze to ja ApaNAM gAmaDAM Takaze. A vAta sahu koIe dhyAnamAM rAkhavI ghaTe. Aje huM grAmadAnane aMge ATalo badho utAvaLa kema thayo chuM teno have tamane khyAla Avaze. mane adhIrAI zA mATe che? Ama te grAmadAna e eka sthAyI vicAra che, eTale e Aste Ate ja vikasita thaI zake tema che ane thaze, evuM mAnavAmAM mane kazo vAMdho na hato, eTaluM ja nahIM huM to tyAM sudhI mAnavA taiyAra hato ke 100 - 20 0 - 500 je kAMI grAmadAna maLyAM che ene namUnedAra gAmo banAvIe, eno vikAsa karIe ane pachI ja bIjA grAmadAna meLavIe. A rIte go slownI vAta, "dhIre gADI hAMkare'nI vAta paNa huM karI zakayo hota, kAraNa ke A te eka mULabhUta vicAra che, ane mULabhUta vicAra dhIme dhIme phelAya to temAM kaze doSa nathI. paNa tame te jue ja che ke A vicAra vize atyAre huM kaMIka utAvaLo thayo chuM. hA, utAvaLA thaIne kaMI ADuMavaLuM karI pADIe, bogasa (takalAdI) grAmadAna laI AvIe, to ApaNe khatama thaI jaIzuM. mATe evuM to ApaNe karavAnuM ja nathI. paNa mArA manamAM adhIrAI te e kAraNe AvI che ke jo A kAma ApaNe jaladI karIe to ApaNe badhI bAjuthI bacI 'jaIe tema chIe, ane jo jaladI na karIe to tevA saMjogomAM ApaNe bhUdAnakAryakartA to ApaNuM kAma pAra nahIM pADI zakIe tenI mane eTalI cIMtA nathI jeTalI e vAtanI ciMtA che ke enAthI dezanuM AkhuM ye plAniMga kaDaDabhUsa thaI jaze. grAmadAna jaladI nahIM thaI jAya to bhUdAna AMdolanane vega nahIM vadhe enI ciMtA mane AnA jeTalI nathI. keTalAkane lAge che ke grAmadAna vadhe che tema tema ApaNA mAthA parano bojo vadhato jAya che, paNa kharuM jotAM grAmadAna jeTalAM vadhe eTale ApaNA mAthA parano bejo. ghaTaze. Ama kahevA pAchaLa. eka khAsI moTI bhUmikA che. bhUmikA e che ke, mArI najara sAme laDAInuM citra khaDuM che. huM koIne bivaDAvavA mAgato nathI, tema ja jAte paNa bIvA mAgato nathI; paNa jo laDAI phATI nIkaLe te ApaNe vadhAre dhauryavAna. ane sAvadhAna thavuM joIe, e ja vAta huM kahuM chuM. loko kAyara thAya ema huM paNa nathI Icchate. paraMtu mAtra lazkara
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-15 prabuddha jIvana 159 - - ane zastrAstro vadhAravAthI kAyaratA dUra thatI nathI ane dezanuM ye rakSaNa mahAprasthAnanA patha para karI zakAtuM nathI. A vAta lokone gaLe utAravAnI hajI bAkI che. dhAro ke amadAvAda para baMba paDayo- ' (gatAMkathI cAlu) dhAro ke ApaNuM lazkara maracA upara laDI rahyuM che, ane ekadama gaMgAne tIre tIre gADI jatI hatI, kayAreka UMcAnIce pahADI khabara AvyA ke ApaNA lazkarane pAMca mAIla pAchaLa haThavuM paDayuM, mArga hato, vacce vacce pahADImAMthI jharaNAM vahetAM hatAM. I kaI te badhA ekadama gabharAI javAnA; ane tethI vadhu pIchehaTha thaI te ThekANe sanyAsInA maTho hatA, nAnAM nAnAM maMdiro hatAM, nadInI te vaLI vadhu gabharAvAnA. zerabajAramAM bhAva gagaDI jaze. jevI pelI tarapha pahADo ne A tarapha ghana jaMgala hatuM. gADI pUrapATa rIte garamI ochIvattI thAya te tharamiTaramAM pAra utare ne caDhe! deDatI hatI. DAbI taraphane relamArga derAduna tarapha jatA hatA, ane je lazkara pacIsa mAIla aMdara Ave te to hAhAkAra macI vacce vacce nAnAM nAnAM sTezane AvatAM paNa tyAM mANase bahu jAya, ane pachI dhAro ke amadAvAda upara eka baMba paDe, te tame ochAM hatAM. jamaNI tarapha RSikezane rasto hate, rastAmAM bhImazuM mAne che? te tyAM koI mila cAle che? badhA majUro ekadama geDA caThThI AvI. ahIM eka gupha hatI. prAcIna samayamAM bhImanA bhAgI jaze. phakta eka ja baMbanI jarUra che. are! huM te kahuM chuM ghoDAnI kharIthI guphAmAM moTuM gAbaDuM paDayuM hatuM. tyAra pachI satyake baMba paDavAnI jarUra nathI, lokone jo eTalo ja bhaya mAlUma nArAyaNanuM maMdira AvyuM. maMdiranI paDakhe ja kAlIkamalIvALAnI paDe ke amadAvAda surakSita nathI, te tarata ja badhA majUro bhAgI jaze. sadAvratI caTTI hatIsAdhu-saMnyAsI lokone ahIM maphata khAvAnuM tyAre pachI ApaNane badhAne nAgA rahevAne ja prasaMga Ave. ne rahevAnuM maLatuM hatuM. gADI thoDI miniTane mATe thaMbhI eTale ApaNane paheravA mATe kapaDuM ja na maLe. tethI te bApue dIrdha- brahmacArI utarIne maMdiramAM darzana karI AvyA. deva, brAhANa ane daSTithI kahyuM hatuM ke kapaDAM jevI vastu gharanI bahArathI na lAvavI sanyAsI pratye emanI avicaLa bhakita hatI. tema joIe, e gharamAM ja pedA karavI joIe. ' te zuM ghaDImAM badhuM dhabAya nama: ? * saMdhyAno samaya hato, pazcima AkAzanI rakitamAM jhAMkhI thavA lAgI hatI. vachAyA ne parvatamAM aMdhAruM thavA lAgyuM hatuM. tamarAMne A yugamAM te, te ja rakSaNa thaI zakaze jo jIvananI mukhya avAja saMbhaLAve zarU thayo hato. gADI kSIkezanI eka dharmazALA mukhya AvazyakatAo gAmanI aMdara ja pUrI paDI zake. ene badale ja. badhI ja zakita amuka ja ThekANe kendrita karavAmAM Avaze to eka pAse AvIne UbhI rahI. ame badhAM utaryA. have jarA nirbhayatAne amadAvAdane bacAvavA adyatana zastrothI sajaja thavuM paDaze. ene anubhava thavA lAgyA. pAse ja kALI kamaLIvALAnI vizALa artha e ke abajo rUpiyAno kharca karavo paDaze ane eTaluM karyA dharmazALA hatI, ne ahIM ja tenI mukhya kacerI hatI. A kALIkamaNIpachIye pUratA saMrakSaNanI bAMhedharI te tamane nahIM ja maLe. mAtra vALA eka sanyAsI hatA. ajANya, jenI koI gaNanA karatuM nahotuM lazkarathI koI dezanuM kadI rakSaNa thaI zakatuM nathI. tamane khabara che ke AkhA baMgALane pheMsale, AkhA bhAratane pheMsale plAsInI eka ja evA e sanyAsI badarInAtha gayo hato. enI pAse phakata eka kALe laDAImAM, kevaLa sADAtraNa klAkamAM thaI gaye. Ama kevaLa eka kAmaLo hato. rastAmAM ene pArAvAra du:kha paDayuM. keTalAya upavAsa raNamedAna upara, sADA traNa kalAkamAM AkhAM rASTrane pheMsalo thaI jAya thayA, ne bicArA garIba jAtrALuo pAsethI A akiMcana sanyAsIne e zuM batAve che ? gayA mahAyuddhamAM ke ApaNe zuM joyuM? hiTalaranI vIsa-trIsa lAkhanI senA eka ja divasamAM bIjA deze upara tUTI bhikSA paNa zuM maLe! paNa e mahApuruSe potAnA prayatnathI ne jahepaDI ane eka pachI eka dasa-paMdara-vIsa divasamAM A deza gaye, matathI enA hRdayanA lemathI ne khaMtathI dezabharamAM bhIkha mAMgI pele deza gayo, ema TapoTapa eka pachI eka deza paDavA lAgyo ! mAMgIne ni:sahAya evA bIjA sAdhu-sanyAsIonA du:kha ne kaSTanuM AmAM zaurya hatuM ke? kapALanuM zaurya! emAM te zastrAstro hatAM. nivAraNa karyuM. enI ja kRpAthI Aje rastAmAM vacce vacce sadAevI ja rIte jApAne paNa pesiphika mahAsAgaramAM eka pachI eka TApu kabaje karavA mAMDayAM. ane pAMca-cha varSa pachI pAchuM ApaNe zuM . vrate sthapAyAM che. Aje e A jagatamAM jIvatA nathI, paNa asaMkhya joyuM?. jarmanI ane jApAna karatAM zastrabaLamAM amerikA caDhiyAtuM ni:sahAya sanyAsIo, jeo emane mAthuM namAvI praNAma kare che te, thaI gayuM ane pelA zUravIra bahAdura jarmane, jemaNe trIsa lAkhanI jarUra e jyAM haze tyAM emanA caraNamAM pahoMcaze. senA laIne AkramaNa karyuM hatuM, temanA janaralanI AjJA thaI ke zaraNe - ' brahmacArIe kahyuM, "mAre paNa sadAvratane Azaro levo paDaze jAo! ane pAMca-pAMca lAkha, daza-daza lAkha sainiko potAnA hathi dAdA ! huM to garIba mANasa rahyo, e AzAe te ahIM sudhI cAra heThAM rAkhIne, namaskAra karIne ekadama zaraNe thaI gayAM. ApaNe Avyo chuM. tame jarA mAre mATe bhalAmaNanA be zabdo kaho te paNa AkhA dezane zastra upara AdhAra rAkhato karIzuM to AvA banAve mAruM kAma thaI jAya." TaLaze ke? aMdara lokone meLe jAmyo hato. jabaro kolAhala thaI rahyo (kramaza:) vinobA hato. yAtrIonI bhIDa paNa ghaNI hatI. e badhAmAMthI mArga kADhate viSayasUci kADhato huM gAdInI pAse pahoMcI gayA. gAdI para menejara ane eka "grAmadAna: eka saMrakSaNa pagaluM" vinobA 157 kArakuna kAMI hisAbanA copaDA jotA hatA. Aja bAju pacIzamahAprasthAnanA patha para - 2 prabodhakumAra sanyAla 159 trIza sAdhuo- bhikSukA hAtha joDIne dayAmaNe cahere UbhA hatA. prakIrNa nedha: mahAnubhAva velajI- paramAnaMda 161 koI koI karuNa rIte potAnI sthiti jaNAvatA hatA. koI bhAI, bhaginI samAje jelA khAdya vastuonA pradarzanamAM badarInArAyaNanA segana khAIne kahetA hatA ke e sAcesAcA AmiSamizra vAnIo, anAja sanyAsI che. e kaMI pArakAnI para bejo nAMkhavA bhramaNanA nI kaTokaTInA saMdarbhamAM muMbaI zekhane lIdhe AvyA nathI, paNa tIrthayAtrA karavA nirUpAya jaina samAje zarU kareluM thaIne e sthAne AvyA che. A badhuM joIne brahmacArInA te hozastutya AMdolana, 80 varSanI sImAne vaTAvI cUkelA kAkA - keza UDI gayA. ne vaLI jyAre teNe sAcesAca sAMbhaLyuM ke ene sAheba kAlelakarane vaMdana - paNa sadAvratanI TikiTa nahi maLe, tyAre e te tyAM ja besI paDaze abhinaMdana te kahevA lAgyo " have zuM thaze dAdA ! huM to ghaNI AzAe harabhAi ane gharazALA paramAnaMda 164 ahIM Avyo hate, meM to ema sAMbhaLyuM hatuM ke je ahIM TikiTa zrI parikSitalAla samArakanidhi mAgavA Ave tene avazya maLe ja che." sva, guNavaMtarAya AcArya ratilAla dIpacaMda desAI 166 e jANa no ke AkhI duniyAmAM evI dAnazIlatA
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. prabuddha jIvana tA. 16-12-65 karavuM paDayuM. enA amAre jaIne jAuM chuM to, eka pAtrAmanI khAlImAM te kayAMya nahotI. dAnane viSe ATalI badhI kheMcatANa che tethI te enI kiMmata che. " - Akhare nirAza hRdaye brahmacArIne pAchA pharavuM paDayuM. enA meDhA paranA bhAva joIne huM DarI gayo. rastAmAM ene je utsAha ne AnaMda hatuM, e badhe lupta thaI gayo. ene kaMTha bharAI AvyuM hato, jANe sarvasva gumAvyuM hoya tema hatAzAthI plAna evI daSTi mArI sAme sthira karIne eNe kahyuM, "tyAre have pAchA phare. phakata pAMcasAta rUpiyA laIne ke ATaATalA dahADAne raste... tyAre. pAchA ja jAune?" mAruM mana du:khI thaI gayuM. meM kahyuM, "pAchA gayA vinA bIjo koI upAya nathI, ne bhUkhe peTe kAMI rastAnI majala thoDI thAya che . ja hoya che. jyAre mAre e bUjhAya tamAkejavAba Apyo. "bhaka i" na parAvalaMbI meTuM evuM ja hoya che. jyAre emAM AzA jvalaMta, hoya che, tyAre e dAvAnaLanuM rUpa le che, ane jyAre e bUjhAya. che, tyAre e bhasmane pUMja banI jAya che. brahmacArI jyAre eka nAnA bALakanI jema mArI joDe joDe cAlavA lAgyuM, tyAre mane, spaSTa anubhava thayo ke ene bhagavAna-viSayaka vizvAsa DagI gayo, hato. sadAvrata na maLavAthI enuM sAcuM rUpa mane akAruM lAgavA mAMDayuM. nIladhArAne kAMThe AvIne ame beThAM. nadI para aMdhakAra chavAyA hato, taraMge AchA hatA, pANImAM nakSatronuM teja jhagArA mAratuM hatuM, vAtAvaraNa rahasyamaya ne bhaya utpanna kare evuM hatuM. parvatanI gaMbhIra guphAmAMthI kALuM pANI koI jaMgalI jaMtunI jema cItkAra karatuM doDayuM AvatuM hatuM. pravAhanA avizAnta zabdathI cAre dizAe gUMjI UThatI hatI. kAMThe dUra dUra sudhI sanyAsIe dhUNI dhakhAvIne, ne Asana jamAvIne beThelA najare paDatA hatA. nirudvega, nibIDa zAMtinuM sAmrAjaya vyApeluM hatuM. tapa karavA mATe e sthAna ghaNuM gya hatuM. * eka meTA paththara para ame banne jaNA cUpacApa besI rahyA. paththaramAMthI jaLa pasAra thatuM hatuM. mAre ekalA ja javAnuM hatuM. pelAne te bicArAne pAchA javAnuM hatuM. paNa ene kayA zabdomAM AzvAsana ApavuM tene huM vicAra karato hate. kharekhara A bAbatamAM te AzvAsana ApavA jaIe to ye ene ema lAge ke mArI majAka kare che! paNa mArI A mUMjhavaNane ukela eNe ja karI dIdhA. aMdhArAmAM enI AvegathI vyAkULa evI AMkhe UMcI karIne mAro eka hAtha pitAnA hAthamAM laIne bolyo, "dAdA! mArI A badhI mahenata phegaTa gaI, mAre pAchA javuM ja paDaze ne? tame zuM kaho cho?" meM kahyuM, "ene ja te huM vicAra karuM chuM." eNe kahyuM, "huM sArA kuTuMbane cheka chuM, Ama chatAM tamArI AgaLa mAre lAcArIthI kahevuM paDe che," jo moko maLaze. te tamAruM badhuM devuM huM bharapAI karI daIza, paNa huM pAcho te nahi ja jAuM. rastAmAM. mAre upavAsa na karavuM paDe, eTaluM tame saMbhALI le eTalI mArI vinaMti che, paNa huM pAcho nahi jAuM dAdA keTaluM du:kha veThIne Avyo chuM tenI tamane zI vAta kahuM?. cho mAIlane raste page cAlIne haridvAra Avyo.. have bIjo koI Aro nathI dAdA ! samajyAne? mane eka ja IcchA che. mane managamata eka maTha taiyAra karI jAuM. ghaNA samayathI badarInArAyaNa javAnI IcchA hatI, keTalAya samayathI manamAM manamAM enA ja jApa* jIpate hate." , ' , , zarIra khaMkherIne huM UThayo ne meM kahyuM "cAle tyAre je thavAnuM haze te thaze, pAchA pharavAnI have jarUra nathI. je upavAsa karavo paDe ema hoya te ApaNe banne jaNA sAthe upavAsa karaze, cAle rAtavAsA mATe ekAda sArI jagyA zodhI kADhIe." - - ni:sIma kRtajJatAthI brahmacArIe phakata eTaluM ja kahyuM. "cAle jagyA bahu sAMkaDI hatI. aMdhArAmAM beThAM beThAM keTalAka gaDhavAlI majUro ghAMTAghAMTa karatAM hatAM, paNa amane jotAM ja teoe dUra khasIne amAre mATe jagyA karI ApI.. aMdara jaIne jouM chuM te, eka yAtrALuonI TukaDI hatI. e loko baMgALImAM vAta karatA hatA. te joIne emanI khAlImAM huM peThe. eka vayovRddha vyakitae mane Agraha karIne tyAM besADayo. kholImAM ahIMtahIM khUNekhAMcare maLIne paMdareka strIo sUtI hatI. meM pUchayuM, "tame loko kayAMthI Avo cho?" kAlIghATathI," "tame ?" "huM kAzIthI AvuM chuM ne A bhAI te sAdhu che." e mANasanI, dADhI ghaNI moTI hatI. yAtrInI jema mAthA para vALa vadhAryA hatA. gerUA raMganAM kapaDAM paheryA hatAM. zarIra para garama sveTara hatuM. pagamAM eNe paheregIranI jema garama paTIo bAMdhI hatI. e tamAku hatheLImAM masaLato hato. eNe mane pUchayuM, "tame kevA ?" meM javAba Apyo. "brAhmaNa.." "are are A zuM kare che? huM te umare tamArA karatAM ghaNuM nAnuM chuM." bhalene! paNa brAhmaNanA saMtAna to kharA ne? " ema kahIne eNe baLapUrvaka mArI caraNaraja laIne pitAnA mAthA para mUkI. eNe kahyuM, "huM te buDhA thaI gayo, ATalI badhI strIone laIne muzkela mArga kApavAne che, maherabAnI karIne jarA saMbhALa rAkhajo, tame te rastAnA sAthI cho." pachI enI thelImAMthI be bIDI kADhIne eNe mane ApI. enI joDe thoDI vAtacIta karIne huM bahAra Avyo. dIva saLagAvavA mATe kAMI sAdhana nahotuM. aMdhArAmAM kAma oDhIne banne jaNa ekabIjAnI paDakhe sUtA. brahmacArIe eka hAtha nAMkhI ne naskorAMmAMthI dIrdha nivAsa nAMkhI enI rojanI Teva pramANe e bolyo, "OM name nArAyaNAya, OM tatsat .' meM kahyuM "ApaNane to rasto khabara nathI. jaIzuM kaI tarapha?" "eka ja rasto che. bIjo koI rasto ja nathI. pUrA vizvAsathI jaIzuM dAdA! emAM bIvAnuM zuM che? name nArAyaNAya." ghaNI ghaNI vAta karI. raste thayelA aneka anubhavane Iti| hAsa. dezadezanI ne judAM judAM rAjyonI vAta cAlI. brahmacArIe A jIvana te ghaNA samayathI zarU kareluM, paNa enA vipula jJAnanI pAchaLa ene Atmapalabdhi thaI hoya ema lAgatuM nahi. e jIvanane, gItAdrArA, vedanA keTalAka zlekadrArA, mahAbhArata ane rAmAyaNanI keTalIka ghaTanAo dvArA, ane bhagavAna pratinI pUrNa zraddhAthI joto hato. dharmacarcAdrArA, enA hRdayanA Avegane paricaya thato hato, paNa enI dharmazatA ke jJAnanA prakAzane paricaya thata nahItI. saMsAramAM badhAnI nahoto. saMsAramAM badhAne dhIme dhIme e tyAga karate Avyo hato, phakata AzAne eNe tyAga karyo nahote. AzAne lIdhe te e jIvatA hatA, AzAne preryo te e tIthapayarTana karato hato, ane AzAmAM ne AzAmAM e dharmajIvana vyatIta karatA hatA. tandrAthI gherAyelI AMkhothI sUto sUto huM enI vAta sAMbhaLato hato. eNe vAta calAvI, "keTalIya jagyAe Asana jamAvyuM samajyA ke dAdA ! bAMkurAmAM jayanagara che, khabara che ne? e gAmamAM eka jhADanI nIce...pachI gaye vRMdAvana, vRMdAvanathI sIdhe jvAlAmukhI, ...paNa tyAM paNa kAMI goThayuM nahi, eTale sIdhe A haradvAramAM. paNa ahIM ke enuM e ja che. evI ja dhUNI dhakhAvIne mUrkha sanyAsIenAM jhuMDa beThAM beThAM gAMjo phuke che, koNa jANe kema paNa mane e sanyAsIe gamatA nathI. emAM thaI paNa zuM zake? tame ja kahone? nazAbharI AMkho vaDe A duniyAne joI.." zarIrane thAka lAgyo hato. eTale AMkha baMdha rAkhIne ja meM kahyuM, "hA vaLI!" brahmacArIe hasatAM hasatAM kahyuM. "huM koInI nindA karate. nathI. huM te eTaluM ja kahuM chuM ke rAtadina naze ja karavAnuM hoya dAdA !" ghaNI tapAsane ane, ane ghaNI bhalAmaNe lagAvI tyAre hospi. TalanI pAse eka dharmazALAmAM rAtavAsA mATe jagyA maLI. e
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-61 to pachI sAdhanAne mATe vakhata kyAMthI maLe? mAre te sAdhanA karavI che, tapazcaryA karavI che. je Asane ApaNe beThA hoIe e Asana eka divasa AgamAM saLagI jaze. nAka baMdha karIne nAbhizvAsa... huM koInI nindA karato nathI. teAye zuM khabara che? eNe jAte ja pAchuM bAlavA mAMDayuM. "samaya pramANe ane bhUkha pramANe khAvuM sAruM. ethI zarIra ane mana banne svastha ne tAjAM rahe... dhAro ke khUba ThaMDI che, ziyALAno vakhata che, athavA dhArA ke rAte UMgha AvatI nathI, tyAre samajI zakAya...nA, huM koInI nindA karatA nathI. dAdA ! paNa evuM kAMI hoya ne gAMjo pIdho hoya ta samajI zakAya. eve TANe e pApa nathI. pApa kahevAthI ja pApa thAya che? ema te koNa pItuM nathI ?" me kahyuM. "hAsto vaLI." "huM kAMI pahelAM khAtA nahAto. pahelAM to kAMI anukULa ja na Ave. e tA TevanA savAla che. "hebITa Ijha dha sekaMDa naeNcara" bura vana hA...hA...hA... tamane te badhuM khabara che dAdA! tame to bhaNelAgaNelA che." bAlatAM bolatAM eNe ekAeka kahyuM. "te divasa thoDo gAMjo kharIdyo hato, e rahyo mArI peTImAM, paNa pIvAnI mane IcchA thatI nathI. e te bUrI Adata kahevAya. Aje joyuM - khUba ThaMDI che, thoDoka gAMjo pI lau, dAdA ? " nirjana, nistabdha rAtrInuM cAre bAju sAmrAjya hatuM. gaMgAnA pravAhanA dhvani ATale dUrathI paNa spaSTa saMbhaLAtA hatA. (kramaza:) mULa baMgALI : anuvAdaka : DaoN. caMdrakAnta ha. mahetA zrI prabAdhakumAra sanyAla prakI noMdha mahAnubhAva velajIbhAI haju thoDA samaya pahelAM tA0 16-10-65nA roja sara harakisanadAsa narottamadAsa hospiTalanI sthApanAthI Aja sudhInA vikAsa ane utkarSa sAthe jemanuM jIvana joDAyaluM che evA zeThazrI goradhanadAsa bhagavAnadAsanuM jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda savA mahinAnA gALAnI aMdara tA. 21-11-65nA roja zrI hIrajI bhAjarAja enDa sansa kacchI vIzA ozavALa jaina chAtrAlayanA suvarNamahAtsava prasaMge, e saMsthAnA AdyasthApaka, pramukha ane TrasTI zeTha zrI velajI lakhamasI naSkunuM zeTha zrI devajI ratanazInA pramukhapaNA nIce jAhera samAna ane zrI velajIbhAInI ardhapratimAnuM anAvaraNa karavAmAM AvyuM. banne eka ja koTinA mAnavavibhUti, banne garbhazImaMta hovA chatAM jIvanabharanA paramArthakAryane varelA, ekanI ummara 78 varSanI, anyanI ummara 76 varSanI, ekanI sevA eka ja pravRtti pUratI sImita, anyanI sevAo, aMgata vyApAra vyavasAyanI dekhabhALa uparAMta, aneka sevAkSetra sAthe saMkaLAyalI. banne eTalA ja saujanya ane zIla vaDe saMpanna narapuMgavA. zrI velajIbhAIno 1889nA okaTobara mAsanI 14mI tArIkhe janma thayelA. janme sthAnakavAsI kacchI jaina. 1909mAM meTrIka thayA, 1911mAM prathama ela. ela. bInI parIkSA temaNe pasAra karI ane tyAra bAda seAlIsITara thavA mATe ArTIkalsa sAIna karelA paNa aMgata 'saMyogA temane kuTuMbanA vyApAravyavasAya tarapha kheMcI gayA ane seAlIsITara thatA teo rahI gayA. vyApAravyavasAyamAM paDavA sAthe temanA jAhera jIvananI paNa zarUAta thaI cukI. 1912mAM keLavaNI phaMDanI zarUAta karI jeNe AgaLa jatAM zrI dhanajI devazI keLavaNI phaMDanA AkAra lIdhA, ane 1915mAM e phaMDa dvArA jaina borDiMganI be vidyArthIothI sthApanA karI. A saMsthA phAlatI phalatI gaI ane tenA upakrame aneka chAtrAlayo ane zikSaNasaMsthAo AjasudhImAM nirmANa thaI cukyAM. Ama kacchI samAjane--khAsa karIne kacchI vIzA ozavAla komanA utkarSa sAdhavAnI dizAe temanA Aja sudhI eksarakhA asAdhAraNa puruSArtha rahyo che ane mATuMgA khAvela zrI hIrajI bhAjarAja enDa sansa kacchI vIzA ozavALa jaina chAtrAlaya, je peAtAnA Aje suvarNa mahotsava ujavI rahela che te temanI akhaMDa savAnuM cirasmaraNIya smAraka banyuM che. zrI velajIbhAI dharmaparAyaNa ane prakRtithI amuka aMze sthiti-- custa heAIne, jaina sthAnakavAsI samudAya pratye temanA savizeSa pakSapAta rahyo che. vyApAranA kSetramAM khAsa karIne dANAnA ane telIbIyAMnA vyApArI vartulamAM temaNe agrasthAna prApta karyuM che ane e kAraNe greIna enDa oIla sIDjha maracanTsa esasIezananA upapramukha, pramukha athavA to TrasTInA nAte, teo te saMrathAnA Aja sudhI mukhya sUtradhAra rahyA che. bIjI aneka premI tema ja sArvajanika saMsthAo sAthe paNa temanA nikaTa saMbaMdha rahyo che. jIvananA prAraMbhathI teo prakhara rASTravAdI rahyA che ane rASTrIya mahAsabhA sAthe temane Aja sudhI atUTa saMbaMdha eka yA bIjA prakAre cAlu rahyo che. teo amuka samaya mATe--ghaNuMkharuM savinaya satyAgrahanI laData daramiyAna-akhila hiMda mahAsabhA samitinA koSAdhyakSa hatA ane muMbaI pradeza samitinA varSothI Aja sudhI teo TrasTI rahyA che. muMbaInI koraporezanamAM paNa teo eka vakhata sabhya hatA. Ama temanuM samagra jIvana aneka pradezane jaLarsIMcana karatI ane e rIte phaLadrupa banAvatI satata vahetI mAtA bhAgIrathI jevuM dhanyatA anubhavI rahyuM che, dhanya banI rahyuM che. temanI lAMbI jIvanakArakIdimAMthI noMdhavAlAyaka aneka bAbato bharI paDI che, paNa te sarvanA vigatavAra ullekha mATe ahiM avakAza nathI. eTale temanA jIvana aMgenA eka mahatvabharyA smaraNano ahiM ullekha karIne huM saMteSa mAnIza, bhAratane prApta thayelI AjhAdInA sakriya kAryakramano ItihAsa traNa tabakkAomAM vaheMcAyalA che. kaoNMgresanuM sUtra 1916-17nI sAlamAM gAMdhIjInA hAthamAM AvyuM tyAra pahelAM koMgresa kevaLa zubhecchAsUcaka TharAvA ghaDatI ane sarakArI vahIvaTa aMge vAMdhAvirodha rajU karatI eka nirUpadravI saMsthA hatI. gAMdhIjInA netRtvanA prAraMbha thavA sAthe kaoNMgrese sIdhA pagalAM taraph ti karavAne lagatuM mahAprasthAna zarU karyuM. apIla, yAcanA ane anurodhanA yuga puro thayA ane sarakArI sAne paDakAravAno yuga zarU thayo. A mahAprasthAnanA pahelA tabakakA dezavyApI asahakAranA pracaMDa AMdolanane hatA, bIjo tabakko 1930-32 vinaya satyAgrahanA hatA; trIjo tabakako 1942-44na kavITa InDiyAne--hida cheADAnA hatA. zeThazrI velajI lakhamazI napuM A asahakAranA pahelA tabakkA daramiyAna tene lagatI caLavaLanuM mukhya mathaka muMbaI hatuM. ane tenA netA zrI velajIbhAI
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra sukha jIvana hatA. e divaseAmAM asahakArane lagatA trividha kAryakramamAM eka kAryakrama hatA e vakhate ubhA karavAmAM Avela tilaka svarAjya phaMDa mATe nakkI karelA eka karoDanA lakSyAMkane eka varSanI aMdara pahoMcIvaLavAno. A phaMDaphALA mATe gAMdhIjI muMbaI AvyA hatA. velajIbhAI gAMdhIjInA paricayamAM e vakhate AvI cukyA hatA ane temane gAMdhIjI sArI rIte jANatA hatA. tethI sauthI pahelAM gAMdhIjI velajIbhAI pAse pahoMcyA ane tilaka svarAjya phaMDamAM yogya rakama bharavA gAMdhIjIe anurodha karyo. velajIbhAIe gAMdhIjInA hAthamAM koro ceka mUkI dIdhA. gAMdhIjIe temAM rUA. 51000no AMkaDo bharyo. velajIbhAIe gAMdhIjInI A mAMgaNI hasatA moDhe, prapha llita vadane, jANeke jIvananI apUrva dhanyatA anubhavatA hoya ema svIkArI lIdhI. pachI te muMbaI khAte tilaka svarAjya phaMDamAM dhanano varasAda varasyA, e divasono huM sAkSI chuM. gAMdhIjI pAse maNibhuvanamAM javAnuM mane avAranavAra banatuM ane velajIbhAIne gAMdhIjI pAse beThelA ane vAto karatA-carcA vicAraNA karatA meM ghaNIvAra joyelA, sAMbhaLelA. e vakhate velajIbhAI juvAna hatA. temanI AkRti tA manohara hatI, paNa sAthe sAthe temAM anupama saumyatAnAM darzana thatAM hatAM. tyAra bAda temaNe aneka dAna karyA che, aneka prakAranI rASTrasevA karI che, aneka saMsthAonAM saMcAlana karyAM che ane Ama peAtAnA lAMbA jIvanane pUrA arthamAM sArthaka ane sevAsamRddha banAvyuM che. tA. 16-12-65 bAMbe vejITeriyana sAsAyaTI taraphathI tA. 11-11-65 nA rAjabhaganI samAjanI suvarNa mahAtsava samitinA maMtrI upara pAThavavAmAM Avyo hatA, jeno amane khyAla che tyAM sudhI Aja sudhImAM koI javAba ApavAmAM AvyA nathI. jevA ane velajIbhAI je samAjane gAradhanabhAI jevA puNyapuruSo prApta thayA che e samAjanI dhanyatA, AzAspadatA kAMI nAnIsUnI na gaNAya. temanAmAMthI AjanI ane bhaviSyanI peDhIo sevAnI ane samyaka cAritryanI preraNA le ane je sevApravAhane temaNe vaheto rAkhyo che te pravAhane satata vahete ane vegavanto rAkhe evI ApaNI zubhecchA ane prArthanA ho! bhaginIsamAje yojelA khAdya vastuonA pradarzanamAM Amiyamizra vAnIo ApaNA deza ke je nirAmiSaAhAranA eka mahAna puraskartA lekhAya che tyAM A bAbatanA Agraha dina prati dina haLavA banatA jAya che e AjanI ati kamanasIba ane du:khada vAstavikatA che. rASTrIya mahAsattAnA chellA adhivezana prasaMge paNa pahelI ja vAra mAMsAhArI pratinidhione mAMsAhAra pUro pADavAnI sauthI pahelI vAra vyavasthA karavAmAM AvI hatI. ane e hakIkata tyAra bAda bhAre carcAspada banI hatI. A ja mArge ane A ja vicArasaraNI upara bhaganI samAje paNa pahelI vAra mAMsAhArasamarthaka pagalAM mAMDayA che, je ati canIya che. khAnapAnanI bAbatamAM dareka vyakita tathA dareka saMsthA svataMtra che, paNa nirAmiSaAhAra bhAratIya saMskRtinuM eka mahattvanuM aMga che ane jenA dilamAM bhAratIya saMskRtinuM mUlya ane gaurava che teNe--pachI te vyakita hoya ke saMsthA hoya---bhAratIya saMskRtinA A mahattvanA aMganI upekSA karavI na ja ghaTe. ApaNe AzA rAkhIe ke bhiMganI samAjanA sUtradhAro A bAbatanA vadhAre gaMbhIratApUrvaka ane UMDANathI vicAra karaze ane have pachInAM AyojanAmAM AvI kSatinA teo bhAga nahi bane. anAjanI kaTokaTInA sasaMdarbhamAM muMbaInA jaina samAje zarU kareluM stutyu AMdolana muMbaInA bhaganI samAja suvarNa mahAtsavanA anusaMdhAnamAM tA. 12 navembarathI 21mI navembara sudhI vanitA vizrAmanA hAlamAM dhI TAIma enDa TelanTsa kalaba taraphathI AnaMdabajArane maLatuM bhinna bhinna khAdyavastuonuM eka pradarzana demonstration bharavAmAM AvyuM hatuM. Ane lagatA kAryakramanI vigato tapAsatA mAluma paDe che ke A pradarzanamAM raju karavAmAM AvelI ane prekSakone pIrasavAmAM AvelI vAnIomAM keTalIka vAnIo Amiya tathA IMDAmAMthI banAvavAmAM AvI hatI. A saMbaMdhamAM pUchaparacha karatAM javAbadAra vyakitao taraphathI evA javAba maLatA ke niMganI samAja mAtra nirAmiSa AhArIonI sauMsthA nathI. Aje AkhA deza sAme je asAdhAraNa aneM kaTokaTI jhajhumI rahI che tene pahoMcI vaLavA, haLavI banAvavA aneka dizAethI vividha prayatna thaI rahyA che. temAMnA eka prayatna dara aThavADiyAnA samavAre sAMjanuM bhAjana nahi levAnI pratijJA levA levarAvavA aMge AraMbhAyela sAmudAyika AMdolana che. A prayatnanA anusaMdhAnamAM jaNAvatAM AnaMda thAya che ke jaina samAja paNa A bAbatamAM jAgRta thayo che, eTaluM ja nahi paNa, jaina samAjanA dharmaguruo, AcAryo, munivaro jeo Aja sudhI AvI bAbatamAM udAsInatA sevatA jovAmAM AvatA hatA. teo paNa A TANe samayanI mAMgane pIchANIne upara jaNAvela prayatnamAM agrabhAga lai rahela che. maLelI khabara mujaba dilhI khAte AcArya tulasIe aThavADIe eka TakanA bhAjanatyAganA pratijJApatra upara sahI levAnI jhuMbeza zarU karI che ane temAM lagabhaga 50,000 sahIo levAI cUkI che. muMbaI khAte paNa moTA bhAge jaina zve. mU. AgevAnonI banelI zrI rASTrIya sahakAra jaina samiti tA. 7-11-65nA roja UbhI karavAmAM AvI che ane tene muMbaImAM vasatA zve. mU. samAjanA AgevAna AcArya ane munivaronA pUro Teko che. A saMsthAnA sabhAe nIce mujabanA TharAva pasAra karyo che:-- uparanI hakIkata ane tenA A javAba paraspara saMgata che ema ja upakrame tA. 21-11-65 nA roja bolAvavAmAM AvelI jainonI jAhera to kahI zakAya nahi, paNa bhaganI samAja ke jenA sabhyo bahudhA nirAmiSaAhArI che ane jene mahAtmA gAMdhInA aneka vAra AzIrvAda maLyA che te saMsthAnA nirAmiSa AhAra upara Agraha hovA joIe ane vyakitagata rIte koI paNa sabhya vyakita mAMsAhAra karatI hAya to paNa tenA khAnapAnane lagatA sarva jAhera AyojanAmAM sau koI sabhyo eksarakhA lAbha laI zake evI eTale nirAmiSa vAnIAnA ja prabaMdha hovA ghaTe evI apekSA ApaNe dharAvIe e tana svAbhAvika che. A rIte vicAratAM amArI saMsthA 'cosmopolitan' che, sarva vargonuM prAtanidhitva dharAve che evA khyAla AgaLa dharIne tenA kAryavAhako nirAmiSa AhAranA vicArane bAjue mUkIne cAle e koI paNa rIte yogya nathI lAgatuM. bhiganI samAje khAnapAnanI vAnIo aMge upara jaNAvela je navuM prasthAna karyuM che te sAme sakhta vAMdho uThAvatA eka patra "Aja tA. 21-11-65 ravivAranA roja baporanA traNa vAgatAM zrI neminAtha jaina upAzrAya - pAyadhunI - muMbaI khAte pa. pU. A. zrI. vijayapratApasUrIzvarajI mahArAja, 5.pU. A. zrI vijyadharmasUrIzvarajI mahArAja, pa. pU. munirAjazrI yaze.vijayajI mahArAja, pa. pU. pravartaka munirAjazrI jyAnaMdavijayajI mahArAja AdinI nizrAmAM maLelI jainAnI A jAherasabhA vartamAna kALe yuddha tathA anAjanI achata aMge rASTramAM vyApelI kaTokaTIne ciMtAnI najare nihALe che ane tenA nivAraNa arthe bhAratanA mahAamAtya sarvazrI lAlabahAdura zAstrIe janatAne peAtAnI pAsenuM suvarNa, lAna tarIke ApavAnI tathA aThavADiyAmAM eka TaeNka anAja cheADavAnI je hAkala karI che, tene hArdika Teko Ape che. ane samasta bhAratavarSanA jaina saMgha, jaina sarathAo
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-5 prabuddha jIvana 163 tathA jana janatAne vinaMtI kare che ke A baMne bAbatamAM banI zake teTalo vadhAre sakriya sAtha Apo. - vizeSamAM hAlanI kaTokaTIne dhyAnamAM laIne kALAM bajArane uttejana ApavuM nahi, kheATe saMgraha kara nahi, jamaNavAra baMdha rAkhavA, anAjano bagADa thavA de nahi, pANIne vaparAza maryAdita karo, beTA kharca karavA nahi tathA khAdya aMge bane teTalo saMyama keLavI upavAsa, AyaMbila, ekAzana, uchuMdarI vrata tema ja japa AdinI yathAzakita ArAdhanA karavI." ane A TharAva anusAra prastuta samitinA kAryakartAoe muni zrI yazovijyajInA netRtva nIce joradAra jhuMbeza zarU karI che, ane Ane lagatA pratijJApatro upara sahIo levAnuM zarU karyuM che. ane traNa mahinAnI aMdara eka lAkha sahIe ekaThI karavAne mane ratha temaNe jAhera karyo che. A rASTrIya sahakAra jaina samitinuM pAyadhuni upara gulAlavADInA nAke Avela zrI jaina . kaeN nsanI oNphisamAM kAryAlaya rAkhavAmAM AvyuM che ane zrI mANekalAla cunIlAla zAha A samitinA pramukha che, ane zrI yaMtIlAla ratanacaMda zAha, zrI dhIrajalAla TekarazI zAha, zrI mukitalAla vIravADIA tathA zrI. pannAlAla bI. zAha A samitinA maMtrI che. A samitie chApelAM pratijJApatromAM nIce jaNAvela pAMca prakAranI pratijJAo upara sahIo levAmAM Ave che: 1. aThavADiye be athavA eka TaMkanuM anAja chADavuM. 2. aThavADiye be athavA eka vAra AyaMbila karavuM. * 3. aThavADiye be athavA eka ekAzana - ekaTANuM karavuM. 4. cAlu paheravAnAM kapaDAM ekAMtare dhavarAvavA. 5. AThama caudaze ke saptAhamAM koI paNa eka divase ke mahinAmAM kula cAra divasa kapaDAM dhovaDAvavA nahi. AmAMnI pahelI traNa pratijJA anAjane lagatI ane vikalpAtmaka che. e mujaba pachInI be pANInA upayogane lagatI ane vikalpAtmaka che. anAjanI kaTokaTInA saMdarbhamAM pANInA upagane lagatI pratijJAo eTalI jarUrI ke prastuta nathI. A pravRttine bane teTale Teko Apavo te dareka dezavAsInI pharaja che.. jaina dharmaguruo Aja sudhI AvI dezavyApI bAbatone sAMsArika ane sAmAjika lekhIne tethI alaga rahetA hatA. Aje AvI alagatA choDIne tee adyatana kaTokTImAM samAjane mArgadarzana janahi, paNa jarUrI pravRttinuM sakriya saMcAlana karavAne ughu kata thayA che. A temanAmAM jAgRta thayelI social consciousness-sAmAjika . sabhAnapaNAnI - ghAtaka che. A navI jAgRti ane kriyAzIlatA sarva prakAre abhinaMdanIya ane AvakArapAtra che. 80 varSanI sImAne vaTAvI cUkelA kAkAsAheba kAlelakarane vaMdana-abhinaMda, ' pUjya kAkAsAheba kAlelakara jemanA nAmathI prabuddha jIvananA vAcako suparicita che, temaNe tAjetaramAM tA. 1-12-65 budhavAranA roja 80 varSa purAM karIne 81mAM varSamAM praveza karyo che. A zubha avasarane lakSamAM laIne temanA janmadine rASTrapati bhavanamAM bhAratanA rASTrapati tathA uparASTrapati taraphathI mAsAhebanuM bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge seMkaDo naranArIo upasthita thayAM hatAM. rDo. rAdhAkRSNane kAkAsAhebanuM abhivAdana karatAM temane eka samaddhiti mAnavI tarIke varNavyA hatA ane jaNAvyuM hatuM ke, "kAkAsAheba eka mahAna keLavaNIkAra che ane teo pitAnuM A dharmakArya mIzanarInI * tamannAthI Aja sudhI ekasarakhuM calAvI rahyA che. Aje ApaNane jarUra che AntararASTrIya kalyANakartAonI ane nahi ke AntararASTrIya guMDAnI, ane kAkAsAheba jevI vyakitae ja A kyA vAdane daze asarakAraka rIte duniyAmAM cotarapha pahoMcADI zake tema che.DaeN. jhAkIrahusene kAkAsAhebanI be prakAranI siddhione - eka saMniSTha keLavaNIkAra tarIkenI ane bIjI hiMdustAnInA prakhara puraskata tarIkenI siddhione ullekha karyA bAda jaNAvyuM hatuM ke "Aje be prakAranA kevaLaNIkAre jovAmAM Ave che - eka vyavasAyI keLavaNIkAraane bIjA ni:svArtha niSThApUrvakanI sevAne jIvanakArya tarIke svIkAra : nAra keLavaNIkAra. AmAM kAkAsAheba bIjI kakSAnA keLavaNIkAra che." AgaLa cAlatAM rASTrapatie hiMdustAnIne vega ApavAnA temanA prayatnonA vakhANa karatAM jaNAvyuM hatuM ke "jo hiMdIne janatAnI bhASA banAvavI hoya te te sAdI ane haLavI hiMdI hovI joIe. AvI sAdI hiMdIne badale jo ApaNe kaThaNa- saMskRtapracura-hiMdIne pracAra - karIzuM to te kadi paNa loka-Adarane pAtra nahi bane." A ja muddAne vistAra karatAM kAkAsAhebe potAnA AbhAranivedanamAM jaNAvyuM hatuM. ' ke "hiMdIne AmaprajAnA vicAro vyakata karavAnuM ApaNe sarvavyApI mAdhyama banAvavuM haze te ApaNe aMgrejI bhASAnA aneka zabdone AjanI hiMdImAM apanAvavA paDaze." tyAra bAda potAnA nivedananA antabhAgamAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke "meM mAruM Aja sudhInuM jIvana prajAnI-rASTranI sevAmAM vyatIta karyuM che ane have pachInA avazeSa varSe paNa e ja pramANe rASTranI sevAmAM samarpita karavAnI bhAvanA huM dharAvuM chuM." Ama kahetAM kahetAM lAgaNIonA dabANa nIce kalasAhebanuM haiyuM bharAI AvyuM hatuM ane temano kaMTha rUMdhAI gayuM hatuM. antamAM DaM. rAdhAkRSNane sastuM sAhitya maMDaLa dilhI taraphathI pragaTa karavAmAM Avela kAkAsAhebanA jIvana ane siddhione raju karatA "saMskRti kA parivrAjaka" nAmanA pustakanI nakala ane zrI. mAdhavaprasAde lakhela "gAMdhIyana peTIArka" e nAmanA kAkAsAhebanA jIvanavRttAntanI nakala kAkAsAhebane arpaNa karI hatI. . , ' , , kAkAsAhebane prathama parizya, AjathI 53 ke 14 varSa pahelAM - teo vaDodarAmAM rahetA hatA te daramiyAna, svAmI AnaMda dvArA mane thayela. tyAra pachI Aja sudhI temanI sAthe mAre ekasarakhe atUTa gnehabharyo saMbaMdha rahyo che. ApaNA vizALa samAjamAM kAkAsAheba sAthe sarakhAvI zakAya evI vyakitae maLavI bahu muzkela che. 80 varSa sudhInuM AyuSya bahu ochI vyakitaone prApta thAya che. emAM paNa, mAtra kAne ochuM saMbhaLAya che eTalI truTi bAda kare te A ummare temanI badhI Indriyo sAbuta che; satata pravAsakSama evI temanI zArIrika tAkAta che. pravAsa to temane cAlu ja hoya che. duniyAnA lagabhaga badhA MDe temaNe najare nihALyA che. pAkSika'maMgaLa prabhAta'nuM teo saMpAdana kare che, eTaluM ja nahi, te mATe teo puSkaLa lakhatA hoya che. vArtAlApamAM enI e tejasvItAne anubhava thAya che. vinobAjIne tema ja temane ApaNe jaMgama vidyApITha kahI zakIe. jyAre temane maLavAnuM ane tyAre akhaMDa vArtAlApa cAle ane temanI pAsethI kAMI ne kAMI navuM jANavA-samajavAnuM maLe ja maLe. e rIte teo sadA nityanUtana rahyA che. gAMdhIjInA gaNyAgAMThayA antavAsIomAM teo sauthI vayovRddha ane jJAnavRddha puruSa che. temane jotAM ane temanAM zabdArthanAM vizleSaNa ane tAttvika vivecane sAMjacLatAM pANiIpaMtajali yAda Ave. AvI vibhUti ApaNI vacce haju paNa pharatI hatI ane dezanA eka khUNethI anya khUNe vicaratI che-e ApaNA dezanA ahobhAgya che. teo pIvAya teTaluM pI lya e prakAranI vahetI jJAnagaMgA che. anubhava ane avakananI teo khANa che. teo avazeSa jIvana ArogyapUrvaka thatIta kare 'evI zubhecchA ane prArthanA sAthe A 81mI janmajayaMtI prasaMge ApaNAM paNa temane aneka abhinaMdana ane vaMdana che ! ' - ' "parama rAMda
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 budha jIvana harabhAI ane gharazALA gayA navembara mAsanI 14mI tArIkhe bhAvanagaranI suprasiddha zikSaNasaMsthA gharazALAe gujarAtanA zikSaNapradhAna zrI IndumatIbahenanA pramukhapaNA nIce peAtAnA rajata jyantI samAroha ujavyo hatA. ane e ja prasaMge gharazALAnA sthApaka ane gujarAtanA agragaNya keLavaNIkAra zrI harabhAI trivedIne rUA. 1,11,111 nI rakama samarpaNa karIne temanuM bahumAna karAvamAM AvyuM hatuM. A prasaMge pAMceka hajAra bhAI-bahene ubhaya avasaramAM bhAga levA mATe upasthita thayAM hatAM. A rajata jayaMtI mahotsava ane sanmAna samArabha chellAM be varSathI eka yA bIjA prakAranI anivArya ApattionA kAraNe mulatavI rAkhavo paDelA ane A vakhate paNa AjanI kaTokaTIne dhyAnamAM laIne mULa AyojanamAM vicAravAmAM Avela traNa divasanA bharacaka kAryakramanA sthAne mAtra eka sAdA saMmelanathI saMtApa mAnavAnuM vicAravAmAM AvyuM hatuM. Ama chatAM paNa prastuta saMmelana viziSTa vyaktionI upasthitithI ane prasaMgocita suMdara vivecanAthI pUrA arthamAM saphaLa banyuM hatuM. A prasaMge upasthita thayelA zrI. eca . ema . paTele, zrI DaoNlararAya mAMkaDe, zrI jhINAbhAI ratanajI desAIe (sneharazmie) zrI caMdravadana zAhe, zrI caMdrabhAI bhaTTa ! zrI upendra bhaTTa tathA zrI jAdavajI modIe zrI .harabha'Ine atyaMta bhAvabharI aMjalio ApI hatI ane I. sa. 1916 thI mAMDIne 1938 sudhI dakSiNAmUrti vidyArthIbhavana mAraphata ane1939 thI Aja sudhI gharazALA mAraphata zikSaNanA kSetramAM harabhAIe karelI vipula sevAnI judI ja udI bAjuone bIradAvI hatI. A prasaMge zrI harabhAI trivedIne arpaNa karavAmAM Avela mAnapatra harabhAInA vyakitatvane tema ja temanA kAryane mitAkSarI vANImAM raju karatuM hoIna ane mitra tarIke, sAthI tarIke, zikSaka tarIke ke vidyArthI tarIke je vizALa parivAra harabhAInA sIdhA saMparkamAM AvyA che temanA harabhAI pratyenA bhAva yathAsvarUpe raju karatuM hoIne te jevuM che tevuM ahiM raju karavuM prastuta lAge che. "amArA harabhAi! sAnA harabhAi! Aje tame 75mAM varSamAM praveza kare che; AjanA maMgaLadina ama saune mATe ati AnaMdanA prasaMga che. sana 1914mAM tame adhyApana kArya zarU karyuM. chellAM ekAvana varSamAM, akhUTa sahAnubhUti, dhIraja ane premane lIdhe AtmIyatA anubhavanArAonA vizALa samudAya tamArI cAmera ApoApa UbhA thayelA che. emAMnA ame, vidyArthIo, adhyApako, AcAryA, nAgariko tema ja ApanA aMgata mitra A? tamAruM hRdayapUrvaka abhivAdana karIe chIe. tamA sA sA varSa jIve, Akhara sudhI saMpUrNa svAsthya bhagavA! keLavaNInA tame maulika ciMtaka cheH, tattvajJa che, ArSadA che. navI keLavaNI dvArA jIvanamAM amUla krAnti lAvavAnA kAryamAM agrima mazAlacI banI tame mahAmUlo phALo Apyo che. bhaya, rAjA, vaDIlazAhI, zistanI jaDatA, bhASaNakhAra zikSaNa yojanA, parIkSA paddhatinAM aniSTo vagere sAme tame jIvanabhara jhajhumI aneka sudhArAo cAlu karAvyA che. jAtIya samajaNavALu' sahazikSaNa, svAdhyAyapradhAna zikSaNa yojanA tathA chAtrAlayanI keLavaNImAM tame aneka saphaLa prayoge karyA che. AtmabhAna apAve, sarjanazakti khIlave tevuM mukta ane premALa vAtAvaraNa ghareghara ane zALAomAM bALakane maLatuM thAya te mATe tame vyAkhyAna, pustako tathA mAsiko dvArA saphaLa AMdolano kya' che. e rIte nUtana maneAvijJAna ane 16-12-15 nUtana zikSaNamAM tame je phALo Apyo che te ItihAsamAM cirasmaraNIya rahevAnA che. bhAvanagaranI bahAra dezivadezamAM pharatI vakhate khyAla Ave che ke aghatana mAnasa ane zikSaNazAstra upara vaijJAnika rIte thayelA tamArA prayogo mAtra bhAvanagara mATe ja nahi, deza ane duniyAne mATe navIna dizA sUcavatA hatA. ame te mATe garva anubhavIe chIe. tame amArA saunA mitra che; ethI 'Apa' 'pUjya' ke 'mAna nIya' zabdo tamArA mATe vAparavA mane gamyA nathI. kAraNa, tamArA vyavahAramAM kyAMe vaDIlazAhIe sparza ja karyo nathI. tame sadAya amArA 'harabhAI' rahyA che. amArA e harabhAI dIghAryu banA; yauvananI tAjhagIbharI tamArI jIvanadaSTino prakAza saune cirakALa detA rahe ! gharazALA rajatajayaMtI tathA zrI harabhAI sanmAna samiti vatI bhAvanagara tA. 14-11-65 adhyakSa : zAMtilAla maMgaLadAsa' AvA harabhAI ane temanuM sarjana gharazALAnA prabuddha jIvananA vAcakone kAMIka nikTa paricaya thAya te hettuthI te bannene lagatI thADI mAhItI ahIM ApavAmAM Ave to te asthAne nahi gaNAya. harabhAIno janma 1891nA navembara mAsanI 14mI tArIkhe varateja mukAme thayo. mArAthI A rIte te uMmaramAM be varSa mATA. ame bhAvanagara AlphreDa hAIskUlamAM sAthe bhaNelA, huM 1909mAM meTrIka pAsa thaIne muMbaI bhaNavA gayo. harabhAI samayAntare bhAvanagaranI zAmaLadAsa kaoNlejamAM bI. e. thayA. 1910mAM bhAvanagaramAM zrI. dakSiNAmUti vidyArthIbhavananI eka chAtrAlayanA AkAramAM sva. zrI. nAnAbhAI bhaTTe sthApanA karelI. 1916mAM e saMsthA svataMtrapaNe jAhera keLavaNI ApatI saMsthA banI ane mu. nAnAbhAI tathA sva. gijubhAInA AvAhanathI 1917mAM harabhAInI dakSiNAtividyArthI - bhavanamAM AjIvana sabhya tarIke joDAyA ane samaya jatAM vinayamaMdiranA AcArya banyA. 1926mAM temaNe vinayamaMdiramAM 'DAlTana plAna'nA nAme oLakhAtI svAdhyAya yojanAnA prayoga zarU kyoM. zrI nAnAbhAI, gijubhAI tathA harabhAI--e tripuTInA saMcAlana nIce dakSiNAmUrtie bAla keLavaNIthI mAMDIne vinayamaMdira sudhInI samagra keLavaNIne navuM rUpa-navo AkAra-Apyo ane nUtana zikSaNanA nAme oLakhAtI eka navI AbohavA pedA karI. 1939nI sAlamAM bhAvanagara khAtenA dakSiNAmUti vidyArthI bhavanane sivarsajata karIne nAnAbhAI bhaTTa aMbAlA gayA ane tyAM grAma dakSiNAmUtinI sthApanA karI. AthI bhAvanagaramAM je khAlIpaNuM-vaccume--pedA thayuM tenI puravaNI karavAnA manoratha traNa mitranA dilamAM pedA thayo: zrI harabhAI trivedI, sva. mANekalAla harageviMda paMDayA ane temanA bhANeja zrI upendra jI. bhaTTa jeo amArA vartulamAM mastarAmabhAI tarIke oLakhAtA (e vakhatanA bhAvanagara rAjyanA ekjhIkyuTIva enjiniyara ane dakSiNAmUti vidyArthIbhavananA prArabhanA divasonA eka vidyArthI) A traNenA sahakAranA pariNAme zrI harabhAInA mukhya saMcAlana nIce 'dharazALA'nA 1939mAM janma thayo. A gharazALAe Aje 25 varSa pUrAM karyAM che ane te aneka rIte phAlIpha lI che. AjanAM tenAM mukhya aMgo che: 1. bALamaMdira, 2. kumAramaMdira, (buniyAdI zALA), 3. hAIskUla (vinayamaMdira vividhalakSI zALA), 4. bAla adhyApana maMdira, 5. buniyAdI adhyApana maMdira, 6. chAtrAlaya, tathA 7. maMgaLa pustakAlaya. je mukhya mukhya siddhAnto para ane je daSTi najara samakSa rAkhI saMsthAnA tamAma vibhAge cAle che ane e A saMrathAnI jevizeSatAo che te A pramANe che. 1. vyakitagata vikAsa mATe pUratuM svAtaMtrya,
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-15 prabuddha jIvana jo . 2. bhaNAvavuM nahi paNa bhaNavA devuM eTale svayaMzikSaNa, 3. jIvana enubhomAMthI zIkhavuM ane jJAna meLavavuM. 4. nirbhayatA, 5. sahAnubhUti, 6. badhA ja prakAranA daMDane abhAva, 7. harIphAI - InAma-lAlacane tilAMjali, 8. parIkSAonA bhayamAMthI mukita, 9. zikSaka - vidyArthIenA premabharyA ane maitrIbharyA saMhAM, 10. zarIra, mana, buddhi, ane lAgaNInA vikAsa mATe vividha prakAranuM vAtAvaraNa, 11. hotha- paga calAvavAnI tAlIma, 12. rAmamahAbhya, 13. udyoga ane audyogika pravRttionA saMskAra maLe ane Teva keLavAya tevAM Ayojane, 14. samUha jIvananI tAlIma ane javAbadArInI samajaNa Ave,ne vadhe ane eka javAbadAra vyakita tarIke samAjamAM vidyArthIo jIvI zake e mATe vidyArthImaMDaLe, ane tenAM javAbadArInAM kAmanI vaheMcaNI, 15. strI-puruSanI samAnatA ane sahajIvananI keLavaNInAM saMskAranAM mULa naMkhAya te mATe bAlyAvasthAthI ja sahazikSaNane svIkAra. 1947mAM ApaNe deza AjhAda thayA bAda AjasudhImAM rAjya sarakAre nImelI zikSaNane lagatI aneka samitio upara harabhAIe kAma karyuM che. 1958 thI 1964 sudhI muMbaInI saMyukata vidhAna pari- - padanA teo sabhya rahyA che. 1963-64 daramiyAna dakSiNa gujarAta ane saurASTra IyunivarsiTInI racanA samitinA eka sabhya tarIke harabhAIe upayogI kAmagIrI bajAvI che. - zrI harabhAI gharazALA saMcAlana maMDaLanA AjIvana pramukha che. A uMmare paNa teo gharazALAnA bahoLA vahIvaTanuM jAte saMcAlana karI rahyA che, ane zaikSaNika karthanA anusaMdhAnamAM amadAvAda, vaDodarA, muMbaI ane dilhI sudhI avAranavAra pravAsa karavAnuM temanA bhAge Ave che. 1960nI sAlamAM bhAvanagara keLavaNI maMDaLanI sthApanA karavAmAM AvI tenA paNa teo pramukha che. dakSiNAmUrti vidyArthIbhavanamAM harabhAI hatA tyAre 1926nI sAlathI zarU karavAmAM Avela 'chAtrAlaya" mAsikanA teo mu. nAnAbhAI sAthe sahamaMtrI hatA. 1935mAM abarAmAM pariSada pachI sUrata khAte zarU karavAmAM Avela 'nUtana zikSaNa' nA zrI caMdravadana cunIlAla zAha sAthe Aja sudhI teo sahataMtrI rahyA che. 1939mAM gharazALAnI sthApanA sAthe zarU karavAmAM Avela "gharazALA" mAsikanuM teo tyArathI Aja sudhI kuzaLa saMpAdana karI rahyA che. temanI bahulakSI prajJA che. mAtra zikSaNa athavA te keLavaNInA viSaya upara ja nahi paNa jAtIya vijJAna, mano- vizleSaNa vagere aneka viSaya upara temaNe pAra vinAnAM lakhANo lakhyAM che ane temAM keTaluMka pustakAkAre pragaTa thayuM che. Aje paNa temane lekhana vyavasAya ekasarakho pravAhabaddha cAlyA kare che. sadbhAgye temanuM zarIra paNa haju sudhI pUrI kAryakSamatA dharAve che. AvA morA purANA mitra harabhAI ane teo jenA prANa che evI gharazALA saMsthAne A rIte paricaya ApatAM huM ane gaurava anubhavuM chuM. attamAM e ja prArthanA ke harabhAI surakSita ArogyapUrvaka zatAyu bane ane gharazALA utarottara utkarSanAM navAM navAM sImAcihane sara karatI rahe. paramAnaMda AcArya rajanizajInAM pravacana AcArya rajanizajI AvatI tA. 28 DisembaranA roja muMbaI AvI rahyA che. temanAM jAhera pravacane keTamAM, myujhiyama sAme, kAvasajI jahAMgIra holamAM tA. 28 mI e sAMje, tA. 29, 30 savAre tathA sAMje ane tA. 31 savAre jIvanajAgRti kendranA upakrame yojavAmAM AvelAM che. savArane samaya 8-pa0 thI 10-0 ane sAMjane samaya 6-30 thI 7-30 rAkhavAmAM Avela che. saMdhanA sabhyo temaja prabuddha jIvananA grAhakane- saranAme navA chapAvavAnA hoI sabhya tathA grAhakone pitAnA saranAmAmAM je kAMI pheraphAra hoya athavA najIvI paNa bhUla rahetI hoya te te satvare kAryAlayane jaNAvavA AthI vinaMtI karavAmAM Ave che. vyavasthApaka. thoDAMka avalokane phalita ke aMdhavizvAsa A hidI pustakanA lekhaka che zrI zAntaprakAza satyadAsatene prAptisthAna che anantAnaMda prakAzana, riMganeda (2talAma madhya pradeza), ane tenI kiMmata che. rU. 2-50.. A pustakanI nIce mujaba prastAvanA che:rAzi-kaMDalI se bhaviSya kahe jo batAte hameM muhUrta, unDe samajhiye duniyA bharako Thagane vAle pakake dhUrta. ' ThA sArA svapna zAstra che, jaThA rekhAkA lekhA, . zakunemeM kayA zakita are, apanA bhaviSya ksine dekhA? saMyama era samajhadArI se hotI hai gharame zAnti, : * "navagrahAMkI zAnti kare gRhazAnti" are yaha sacamuca bhrAnti. basa yahI saba kucha hai-Isa choTIsI pustaka meM. - A rIte ApaNA dezamAM rAzi-kuMDalI nAma para, muhUrtanA nAma upara, svapnazAstranA nAma upara, hastarekhA tathA sAmudrika zAstranA nAma upara, zaka nazAstranA nAma upara je mAnyatAo ane vahema cAle che te keTalA pAyAvinAnA ane pikaLa che tene A pustakamAM eka vistRta AlocanA dvArA sacoTa khyAla ApavAmAM Avyo che. A uparAMta A pustakamAM asaphaLa banelI bhaviSyavANIonA tema ja saphaLa banelI bhaviSyavANIoe nIpajAvelI bhayaMkaratAnA sacoTa danto ApIne bhaviSya jANavAnI mAnavajAtamAM rahelI ghelachAnI anarthakArakatA bhAre asarakAraka rIte rajU karavAmAM AvI che. bhASA jozIlI tathA pracAralakSI che. ApaNo deza ke jyAMnuM prajAjIvana aneka vahema ane pAyAvinAnI mAnyatAo ane aMdhazraddhAthI atyanta kaluSita che tyAM AvA vahemanimUlaka sAhityanI khUba jarUrI che. loko potAnA jIvana vize buddhipUrvaka vicAra karatAM thAya ane cAlu mAnyatAone kAraNakAryanA zAzvata kAnUnanA mApadaMDathI kasatA thAya e atyanta. Avazyaka che. A zubha hetuthI prerAIne lakhAyelA A pustaka mATe lekhakane aneka dhanyavAda ghaTe che. : "camatkAra ane vahema A gujarAtI pustakanA lekhaka che zrI ratilAla maphAbhAI zAha, teo mAMDalanivAsI che. varSojunA zikSaka ane lekhaka che. 'prabuddha jIvana'nA vAcakone teo suparicita che. A pustakano Azaya paNa prajAmAnasamAM ghara karI rahela dhArmika lekhAtI keTalIka mAnyatAo, vahema ane canmatkAraghelachA keTalI avaijJAnika che ane lokonA purUSArthane hAni karanArI che tene tArkika vizleSaNa dvArA lokone khyAla ApavAno che. lokamAnasamAM ghara karI rahelI A nabaLAI prajAmAM vyApaka evA ajJAna, prArabdhavAda ane svataMtra rIte vicAra karavAnA asAmarthyamAMthI pedA thaI che. A sarvasAmAnya nabaLAIone zrI ratilAla maphAbhAI zAhe pitAnI jozIlI bhASAmAM paDakArI che ane AjanI paristhitimAM AvA baMDakhAra vicArone pracAra atyaMta Avazyaka ane upayogI hovAthI prastuta lekhasaMgraha pragaTa karavA mATe zrI ratilAla maphAbhAI zAhane kharekhara dhanyavAda ghaTe che. temanA lakhANamAM, saMbhava che ke, koIne koI ThekANe tarkasaMgatine abhAva lAge; temaNe maMtra taMtra aMge je vaicArika vizleSaNa karyuM che te, saMbhava che ke, AjanA mAnasazAstranI vicAraNA sAthe koIne baMsabesanuM na lAge. Ama chatAM paNa, cAla mAnyatAo aMge buddhipUrvaka, tarkapUrvaka vicAra karavAne badale te jevI che tevI svIkArI levAnI janasamudAyanI vRtti che; camatkAranA tathyAtadhyamAM utaravAne badale te jevA sAMbhaLyA tevA mAnI levAnuM lokasAmAnya valaNa cheA vRtti ane valaNamAM rahela ajJAna, badhIratA ane gatAnugatikatA : tarapha A lekhe sacoTatApUrvaka ane dalIlapura:sara vAMcakonuM dhyAna kheMce che. A rIte A nAnA sarakhA pustakanuM prakAzana AvakArapAtra che. A pustakanI kiMmata rUA. 1 che ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAMthI (4547, dhanajI sTrITa, muMbaI-3) maLI zake tema che. ajJAna, vahema, ane aMdhazraddhAnA jALAmAMthI samAjanAM strIpuruSo mukata bane ane svataMtra buddhi ane tarkanA pAyA upara potAnA samartha: jIvananuM ghaDatara kare AvI AkAMkSA sevatA suzikSita, naranArI A pustaka jarUra vasAve ane tene zakaya teTalo phelAvo kare evI temane prArthanA che. paramAnaMda
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-65 zrI parIkSitalAla smAraka nidhi sva. zrI guNavaMtarAya AcArya | (zrI gujarAta harijana sevaka saMghanA pramukha taraphathI nIce muja- zrI guNavaMtarAya AcAryane tA. 25-11-65ne guruvAra nA roja bane paripatra maLe che jene amAruM saMpUrNa anumAna che. taMtrI) vahelI paroDha rAjakeTamAM, 65 varSanI uMmare, svargavAsa thaye ane pU. gAMdhIjInI preraNAthI zarU thayela pachAtavarga ane harijanonI gujarAtIbhASI prajAne chellA cAra dAyakA jeTalA lAMbA samayathI niya- ' sevA karatA gujarAta harijana sevaka saMghanA ekaniSTha mUkasevaka - mita rIte maLatI rahetI mAtA sarasvatInI madhura prasAdIthI bharyo zrI parIkSitabhAI majamudAra gujarAtanI ekadhArI cAlIsa varSanI eka rasathALa sadAne mATe jhuMTavAI gayo ! zrI AcArya kAra deha vilIna sevA karI ApaNI vaccethI vidAya thaI gayA, te Apa jANo cho. thaIne akSaradehe amara banI gayA ! gujarAtanI garavI sarasvatIne temanA javAthI samagra gujarAte, tamAma garIba janatAe ane khAsa eka AjIvana sArasvatanI khoTa paDI ! A kSetre paNa vidAya thatAM karIne harijana samAje zirachatra gumAvyuM che. nararatnonI jagyA pUranArA jAge tyAre kharA!. AkhA jIvana daramiyAna zrI parIkSitabhAI kIrti ane bebhAnI - sAdo paheraveza, sIdhI-sAdI-spaSTa bhASA ane kasAyeluM khaDatala lAlasAthI dUra rahyA hatA. atyAra sudhI temaNe harijana sevaka ane khamIrabharyuM jIvana e jema zrI AcAryabhAInI eka vizeSatA saMghanuM kAma jAta ghasIne calAvyuM rAkhyuM. harijana Azrama ane hatI tema madhura svabhAva, madhura vANI ane madhura kalama e emanA gujarAta harijana sevaka saMghane jatI Azare vArSika 40thI 50 jIvananI anekhI bIjI viziSTatA hatI. ane nikhAlasatA, nirahajAra rUpiyAnI kheTa teo ghera ghera pharI bhIkha mAgI pUrI bhimAnavRtti, svatvazIlatA, kheladilI, dilAvarI, udAratA ane hetALa karatA, temanA AvA prayAsothI gujarAtabharamAM , harijanone prakRti emanA guNiyala jIvana upara jANe manahara raMgoLInI bhAta sAmAjika hakko apAvavA uparAMta keLavaNInuM kAma bahu pADatI hatI. meTA pAyA upara cAlatuM. pachAtavargo mATenA kanyAchAtrAlayo, - AcAryazrInAM pustako vAMcavA e jema eka lahAvo hatA, ema kumArachAtrAlaya, bAlavADIo ane saMskAra-kendro moTI saMkhyAmAM emanI samIpamAM samaya gALavAne avasara maLa e to vaLI temanA pratApe astitvamAM AvyAM che ane Aje paNa cAle che. sadA yAda rahI jAya e eka viziSTa lahAvo hato. vizvasAhityanA vizALa vAcananI smRtiene to e bhaMDAra hatA. emanI pAse eTale mAtra smAraka karavA khAtara nahi, paraMtu A bhAre mahatvanA besIe to kaMIkaMI kissAo, kathAo, vArtAo, TucakAo ane kAma cAlu rAkhavA khAtara paNa harijana sevaka saMghanI aMdara eka preraka prasaMgonA akhalita rasapravAhamAM taraboLa thaIne evA te aMkita TrasTa "zrI parIkSitalAla smAraka nidhi" karavAno nirNaya kheMcAI jaIe ke jANe sthaLa ane kALanA bheda ja vIsarI jaIne levAmAM Avyo che. kaI 5nApradeza ke svapnadezanA pravAsI banI jaIe; evuM ad1. A nidhimAM ochAmAM ochA rU. pAMca lAkha ugharAvI upara bhuta varadAna mAtA sarasvatInuM AcAryabhAIne maLyuM hatuM. sAce ja darzAvela kAme cAlu rAkhavA tathA vadhu vegamAM dhapAvavAmAM tene teo mAtA sarasvatInA lADakavAyA ane baDabhAgI suputra hatA. upaga thaze. gujarAtabharamAM A mATe phALe ugharAvavAnuM kArya A lakhANanI jhaDapa to zrI guNavaMtarAyabhAInI ja ! ane lakhANanuM AraMbhAI gayuM che. amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke udyoga vaividhya paNa jANe emanA upara prasanna hatuM. vartamAnapatrAnA rAjakIya patie rUpiyA paccIsa hajArathI mAMDI daza rajAra, pAMca hajAra, ke sAmAjika taMtrI lekha, huM-bA-ne-maMgaLadAsa jevA prAsaMgika traNa hajAra ane be hajAra sudhInI vyakitagata rakamo ApIne rUpiyA kaTAkSa lekha, nAnI vArtAo, beTI navalakathAe, jIvanacaritro, eka lAkha uparAMtanI rakama noMdhAvI che. ane hajI anya rakama nibaMdha, bolapaTa upayogI lakhANa: zrI guNavaMtarAyabhAIe lokanoMdhAvAnuM cAlu che. A uparAMta judA judA kSetranA vepAra ane bhogya madhura lalita sAhityane kayA prakAra kheDavo bAkI rAkhyA hatA? udyoganAM maMDaLe, saMsthAo ane vyakitaoe paNa A phALAmAM sAce ja teo eka siddhahasta lekhaka ane kAmaNagArI kalamanI sArI rakama bharavAnuM zarU karyuM che. svAmI hatA. emanI nAnI moTI se - savAse jeTalI kRtio - gujarAtanA dareka jillAmAM paNa ati utsAhathI aneka gujarAtanA IsunI vIsamI sadImAM thaI gayelA ane mejUda evA kAryakartAoe phALo ugharAvavAnuM kArya upADI lIdhuM che. gujarAta prathama paMkitanA vArtAnavezamAM emane AgaLanuM sthAna apAvatI harijana sevaka saMgha, gujarAtanA sau vepAra udyoga ane dhaMdho raheze, ane emanI kIrtinuM yazogAna cirakALa paryata saMbhaLAvatI raheze. calAvatA sau bhAIe, myunisipAliTI, paMcAyata tathA anya AvI madhura ane kAmaNagArI kalama chatAM kevI nirdoSa ane susaMskArathI surabhita! aparasa, azlilatA ke lapasaNA zRMgAranuM kSetramAM kArya karanArA bhAIone tema ja dareka nAgarikane Agraha emAM nAmanizAna nahIM! lakhANa evuM coTadAra ane enI pakaDa pUrvaka vinaMtI kare che ke A nidhinA phaLAmAM rakama ApI, apAvI, evI ke eka vAra emanuM pustaka vAMcavA lIdhuM ke e pUruM na thAya ugharAvI, dezanA mahAna puNyakAryamAM ane sAthe sAthe zI parIkSita- tyAM sudhI mana enI sAthe ja baMdhAI rahe jevuM nirmaLa emanuM jIvana bhAInI pavitra smRti sAcavavAnI zubha kAryamAM Apa sahAyarUpa banaze. hatuM evI naravI emanI kalama hatI. zrI AcAryabhAInI A . gujarAtanA sau bhAIbahenene amArI AgrahabharI vinaMtI ativirala vizeSatA lAMbA samaya sudhI saMskAravAMcchuM vArtAkAra ke lekha kane prakAza ApatI raheze. che ke dareka jaNa A kAmamAM aMgata rasa laI vahelI take A nidhinA AvI umadA klama kALabaLe zaMbhI gaI ! paNa lekhaka te niSThAphALAnuM kama upADI leze. gujarAtabharamAM ane gujarAtanI bahAra vasatA dareka strI purUSe A kAryamAM kaMIka karI chUTavAne nirdhAra karI bharI sarasvatI upAsanA dvArA dhanya banI gayA, amara banI gayA! pitAnA vibhAganA judA judA dareka kSetramAM phALA ugharAvavAnuM mRtyunA ochAyA evAnI kIrtine DhAMkI nahIM zake ! jasti rA: jharAmAnaM mAm - zrI AcAryabhAI evA puruSa vyavasthita kArya jhaDapathI zarU karI devuM joIe ane potAnA jIllAmAM A aMge kArya karanAra kAryakartAone pure sAtha Apavo joIe. hatA. ApaNe zrI guNavaMtarAyabhAInI sarasvatI upAsanAne ane A zALAmAM apAtAM dAna AvakaverAthI mukata che. emanI siddhine abhivAdana karIe chIe, ane emanA kuTuMbIjane harijana Azrama, Apano upara AvI paDela saMkaTamAM amArI hAdika sahAnubhUti ane samaamadAvAda-13, pramukha, gujarAta harijana sevaka saMgha vidanA darzAvIe chIe ! ratilAla dIpacaMda desAI mAlika: zrI muMba4 rana yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzanasthaLa :45-47, dhanajI sTrITa. mubaI-, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpaka presa, kaTa. muMbaI.