Prabuddha Jivan 1965 Year 26 Ank 17 to 24 and Year 27 Ank 01 to 16

SR No.: 525950
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1965
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 31 MB

Page 89

તા. ૧-૫૬૫
પ્રબુદ્ધ જીવન -
“પ્રબુદ્ધ જીવનનો ૨૭મા વર્ષમાં પ્રવેશ “જવાહરલાલ અનિવાર્ય નથી.”
આ અંકથી પ્રબુદ્ધ જીવન ૨૭ માં વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. ગયા નવેમ્બર માસમાં ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ની રજત જયંતી ઉજવાઈ ગઈ
[ ૧૯૩૬માં પંડિત જવાહરલાલને ત્રીજી વાર કોંગ્રેસના પ્રમુખ તે પ્રસંગે “પ્રબુદ્ધ જીવન અંગે કહેવા 5 સર્વ કાંઈ કહેવાઈ બનાવવાની વાતો ચાલતી હતી. એ વખતે તે બાબતને વિરોધ કરતો ગયું છે. આ ઉપરાંત ‘પ્રબુદ્ધ જીવન” કેટલે બધે કાદર પ્રાપ્ત કર્યો એક લેખ “મેડન રીવ્યુમાં “ચાણક્ય'ના ઉપનામથી પ્રગટ થયું હતું. છે તેને પણ તે વખતના “પ્રબુદ્ધ જીવનના અંકોમાં પ્રગટ થયેલા
એ લેખમાં, જવાહરલાલને કોંગ્રેસની ગાદી ઉપર સતત સત્તારૂઢ શિષ્ટ - વિશિષ્ટ અનેક વ્યકિતના સંદેશાઓ ઉપરથી “પ્રબુદ્ધ જીવનના વાચકોને પુરતે ખ્યાલ અપાઈ ચુક્યો છે. આમ હોવાથી આ નૂતન વર્ષ
કર્યા કરવાથી દેશ માટે કેટલું જોખમ છે, તેને ખ્યાલ આપવામાં પ્રવેશ પ્રસંગે કંઈ ખાસ નવું–ખાસ વિશેષ-કહેવાનું પ્રાપ્ત થતું નથી. આવ્યો હતો. રખેને સતત સત્તાને ભોગ બનવાથી તેમનું મગજ બહેકી | ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ રજત જયંતી પ્રસંગ નિમિત્તે શ્રી મુંબઈ જૈન ન જાય, અને ભારતના સરમુખત્યાર બની બેસવા ન લલચાય–આવા યુવક સંઘના ફાળામાં રૂ. ૨૯૩૬૮-૫૧ની આવક થઈ અને સૌરાષ્ટ્ર ભયસ્થાન તરફ પ્રસ્તુત લેખ દ્વારા પ્રજાજનોને ચેતવવામાં આવ્યા હતા. ટ્રસ્ટે દર વર્ષે રૂ. ૧૫૦૦ ની મદદ આપવાની ઉદારતા દાખવી. આથી
આ લેખે અનેક લોકોનું ખૂબ ધ્યાન ખેંચ્યું હતું અને જે જવાહરલાલ પ્રબુદ્ધ જીવન’ અંગેની આર્થિક ચિતા ઠીક પ્રમાણમાં હળવી બની છે. આથી ઉત્તેજિત થઈને તા. ૨૦-૪-૬૫ ના રોજ મળેલી સંધની કાર્ય
એ દિવસેમાં લોકપ્રિયતાનાં એક પછી એક શિખર વટાવીને આગળ વાહક સમિતિએ આજ સુધી પ્રબુદ્ધ જીવન’ ન્યુસ પ્રીન્ટ પેપર ઉપર વધી રહ્યા હતા તેમના સામે–તેમને કેંગ્રેસના ત્રીજી વાર પ્રમુખ બનાછપાતું હતું તેના સ્થાને જેને વહાઈટ પ્રીન્ટીંગ પેપર કહે છે તેવા સફેદ વવા સામે-લખનાર આ ‘ચાણાકય” તે કોણ છે એ બાબતની ભારે સારા કાગળ ઉપર આ અંકથી પ્રબુદ્ધ જીવન છાપવાને નિર્ણય કર્યો
ચકચાર ઊભી થઈ હતી. કહેવાય છે કે ‘મોડર્ન રીવ્યુ' ના તંત્રીને છે. આના પરિણામે છાપણીના કાગળને દર વર્ષે જે ખર્ચ આવે છે તેમાં આશરે રૂ. ૬૦૦ નો ખર્ચ વધારે આવશે એવી ગણતરી છે.
પણ આ ચાણાકય કોણ છે તેની ખબર નહોતી. સમય જતાં ‘મહાપ્રસ્થાને ૨૫થપર’ એ મથાળા નીચે બદ્રીનાથ કેદાર
જાણીતા અમેરિકન લેખક શ્રી જોન મંથરે પહેલી વાર બહાર પાડયું નાથની યાત્રાના બંગાળી ભાષામાં લખાયેલા શ્રી પ્રબોધ સંન્યાલના કે આ લેખના લેખક અન્ય કોઈ નહિ, પણ પંડિત જવાહરલાલ વર્ણનને હિદી અનવાદ કેટલાક સમય પહેલાં મારા વાંચવામાં આવતાં પોતે જ હતા. આમ પોતાની ટીકા કરનાર જવાહરલાલ પોતે જ હું તે વડે અત્યંત મુગ્ધ થયો હતો અને મૂળ બંગાળીને કોઈ
હતા એ જાણીને લોકોના આશ્ચર્યનો પાર રહ્યો ન હતો. મિત્ર ગુજરાતી અનુવાદ કરી આપે તે કરાવીને ‘પ્રબુદ્ધ જીવનના વાચકોને તે પ્રસાદપૂર્ણ વર્ણનને લાભ આપવા એવી ઈચ્છા હું
આ લેખ આ રીતે ભારે મામિક છે. આ લેખમાં જવાહરલાલ મનમાં સેવી રહ્યો હતો. સદ્ભાગ્યે જાણીતા સાહિત્યકાર અધ્યાપક - પોતે પોતાને વિશે શું ધારતા હતા એને લગતું કોઈ અંગત વિવરણ શ્રી ચંદ્રકાન્ત મહેતાએ તે પુસ્તકનો અનુવાદ કરી આપ્યો છે. આ
નથી, પણ તેમને દૂરથી જોનારા વિવેચકો અને ટીકાકારો તેમના અનુવાદ મારી પાસે લગભગ દશ મહિનાથી પડેલ છે. પણ પ્રબુદ્ધ
વિશે કેવા ખ્યાલો ધરાવતા હતા, કેવા તર્કવિતર્કો કરતા હતા એ બાબતનું જીવનનાં બીજ રોકાણો અંગે તે હજુ સુધી હાથમાં લઈ શકાય નથી. આ નવા વર્ષના પહેલા અંકથી તે શરૂ કરવાનો વિચાર હતો, તેમને પૂરું ભાન હતું, એ વિષે તેઓ પૂરા સજાગ હતા એ બાબતનું પણ વચ્ચે કચ્છના પ્રવાસનું વર્ણન અણધાર્યું આવી પડ્યું. તે હજી આ લેખમાં ભારે માર્મિક સૂચન છે. આ દષ્ટિએ તેમનાં અન્ય લખાણો ત્રણેક હપ્તા સુધી ચાલશે એવી ગણતરી છે. તે પૂરું થયા બાદ ઉપર
કરતાં આ લખાણનું વિશિષ્ટ મહત્ત્વ છે. આ લેખ મૂળ અંગ્રેજીમાં જણાવેલ ભવ્ય અને અત્યંત હૃદયંગમ વર્ણન લેખમાળાના આકા-- ૨માં “પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રગટ કરવામાં આવશે.
હતો. તેને અનુવાદ “ગ્રંથના ગસ્ટ માસમાં પ્રગટ થયેલે તે છેલ્લા બારેક માસથી જૈન સમાજને લગતી બાબતો અંગે
અહીં સાભાર ઉધૂત કરવામાં આવે છે.
પરમાનંદ] - પ્રબુદ્ધ જીવનમાં છૂટા છવાયાં લખાણે પ્રગટ થઈ રહ્યાં છે, અને
“જવાહરલાલ અનિવાર્ય નથી.” આ લખાણોને લીધે, જણાવતાં આનંદ થાય છે કે, જૈન સમાજમાં તરેહ તરેહને લેભ અને વિચારસંઘર્ષ પેદા થઈ રહેલ છે અને તે લોકોના ટોળાએ પોકાર કર્યો: ‘જવાહરલાલ કી જય !' જવાતે રીતે “પ્રબુદ્ધ જીવનનું અસ્તિત્વ વધારે સાર્થક બની રહ્યાં છે. તેથી હરે ઝડપથી પસાર થતાં એક તરફ નજર ફેંકી, એમને હાથ જયઆ નીતિ હવે પછી પણ ચાલુ રાખવામાં આવશે. .
નાદને જવાબ વાળવા ઊંચે થયે, એમને ફિકકો ચહેરો સ્મિતથી “પ્રબુદ્ધ જીવન” જે સત્યનિષ્ઠાપૂર્વક ચલાવવામાં આવે છે તે
ચમકી ઊઠયો. સત્યનિષ્ઠાને વળગી રહેવા માટે અપેક્ષિત નિડરતા અને વિવેકદષ્ટિ એ સ્મિત અદશ્ય થઈ ગયું અને વળી પાછી એ ચહેરા પર - એકસરખી જળવાઈ રહે અને 'પ્રબુદ્ધ જીવન દ્વારા લોકજાગૃતિ કડકાઈ અને ગમગીની પથરાઈ રહી. એમણે કરેલાં સ્મિત અને સધાતી રહે એવી અંતરની પ્રાર્થના છે. મંત્રી, પ્રબુદ્ધ જીવન’. સ્મિત સાથે જોડાયેલો શિષ્ટાચાર બાહ્ય વિવેકમાંથી પ્રગર્યો હોય એવી પ્રબુદ્ધ જીવન રજતજયંતી સમારેહના સંદર્ભમાં લગભગ પ્રતીતિ થઈ હતી. જે ટોળાના તે લાડીલા નેતા બન્યા હતા થયેલી અર્થપ્રાપ્તિ '
તેને પલભર રીઝવવાની, તેની શુભેચ્છાઓ પામવાની આ વ્યાપારી ૨૯૨૦ ૦-૫૧ અગાઉ જાહેર થઈ ગયેલી રકમ
તરકીબ તો નહિ હોય ? ૧૦૧-૦૦ શ્રી પાનાચંદ ડુંગરસીભાઈ તુરખી
એમના મુખને ફરી વાર નીરખે. એક લાંબુ સરઘસ છે, હજારો ૩6--૦૦ ,, મંગળજી ઝવેરચંદ મહેતા ,
લોકો તેમની મેટરની આસપાસ ટોળે વળ્યા છે અને ભાનસાન ૨૫-૦ ૦ , અંગરચંદજી નહાતા
ખાઈ હર્ષનાદો પોકારવામાં લીન થઈ ગયા છે. જવાહરલાલ સમતુલા ૧૧-૦૦ , શાંતિલાલ સી. શાહ
જાળવી મોટરની બેઠક પર ટટ્ટાર ઊભા છે. તેઓ ઊંચા લાગે છે. » ઈ-દુલાલ મણિલાલ શાહ,
દેવની જેમ તેઓ શાંત છે અને વિશાળ જનસમૂહથી અવિચલ ૨૯૩૬૮-૫૧
છે. એકાએક તેમના ચહેરા પર પૂર્વવત સ્મિત ફરકે છે, ઉલાસ
જનક હાસ્ય વિલસે છે, ગાંભીર્ય એાસરનું જણાય છે અને જનવિષયસૂચિ
પૃષ્ઠ
સમૂહ પણ હાસ્યનું કોઈ કારણ જાણ્યા વિનાં હાસ્ય ફરકાવે છે. લોકમતને ઐતિહાસિક ચુકાદો ત્રી, સંદેશ..
હવે તેઓ દેવતા સમાન નથી, બલ્ક માનવ બની જાય છે અને “પ્રબુદ્ધ જીવનને ૨૭મા વર્ષમાં પ્રવેશ મંત્રી, પ્રબુદ્ધ જીવન , ૩
આસપાસ વીંટી વળેલા હજારો લોકો સાથે આત્મીયતાને ભાવ જવાહરલાલ અનિવાર્ય નથી” ચાણાકય
૩
પ્રગટ કરે છે. જનસમૂહમાં આનંદ પ્રસરે છે, મિત્રભાવ પ્રગટે છે. રાષ્ટ્રીય તેમજ આંતરરાષ્ટ્રીય ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ પ
લોકો તેમને હૃદયમાં સમાવી લે છે. પરંતુ સ્મિત લુપ્ત થાય છે રાજકારણ
અને ફરી પાછા ફિકકો અને ગંભીર ચહેરો દેખાય છે. હિમાલય સાથે જોડાયવી શાંતિલાલ ત્રિવેદી ૩ એમને ઉમળકો અંતરમાંથી ઉદભવેલો હતો કે જાહેર કાર્યકરે મારી જીવનયાત્રા”
વિચારપૂર્વક અપનાવેલી એ કોઈ યુકિત હતી ? કદાચ બન્ને હોઈ શકે. સુકી ધરતીના મીઠાં મરણ ચીમનલાલ જે. શાહ ૮ લાંબી આદતે હવે આવું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હોય. જેમાં અદાને આભાસ