Prabuddha Jivan 1965 Year 26 Ank 17 to 24 and Year 27 Ank 01 to 16

SR No.: 525950
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1965
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 31 MB

Page 50

પ્રબુદ્ધ જીવન
ત, ૧-૩૬૫
વર્ષો પહેલાં શિકાગોમાં ઉપસ્થિત થયેલા એક સંન્યાસી
[૧૯૬૩ના સપ્ટેમ્બર માસમાં સ્થાનમાં પ્રગટ થયેલા શ્રી ભાબાની ભટ્ટાચાર્યે લખેલા અંગ્રેજી લેખનો નીચે અનુવાદ આપવામાં આવે છે. આ અનુવાદ કરનાર બહેન શારદા ગોરડિયાએ ‘કાકાસાહેબ કાલેલકર એ વિષય ઉપર થીસીસ મહાનિબંધ લખીને મુંબઈ યુનિવર્સિટી તરફથી ફેંટર ઓફ લીટરેચર'- ડી. લીટ.ની ડીગ્રી તાજેતરમાં પ્રાપ્ત કરી છે. આ જ બહેને કરેલે મૂળ હિન્દી લેખને ગુજરાતી અનુવાદ ‘સ્મૃતિશેષ દિલીપભાઈ તા. ૧-૧-૬૫ના પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રગટ થયો હતો. નીચેને અનુવાદ જ બહેન શારદાના ભાષાપ્રભુત્વનો સારો પરિચય આપે તેમ છે. તંત્રી).
૧૮૮૩ના સપ્ટેમ્બરની ૧૧મી તારીખને ભારત અને પાશ્ચાત્ય અને તેમનાં પિતાનાં લખાણોમાં પણ તે પુસ્તકની તેમણે પ્રશંસા દેશે વચ્ચેના-ખાસ કરીને ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના–સાંસ્કૃતિક કરી હતી. ‘એક્સ ઓરિએન્ટે લસ’ પૂર્વ દિશા ખેથી પ્રકાશ” એ સંબંધોના નવા તબક્કાની શરૂઆત દર્શાવનાર ઐતિહાસિક દિન એમને જાહેર કરાયેલ મુદ્રાલેખ હતે. ઈમરસને પિતાની વિચારતરીકે નિરૂપી શકાય. તે દિવસે શિકાગોની વિશ્વધર્મ પરિષદનું સર્વ- સરણીમાં હિન્દુ વલણ પ્રગટ કર્યું હતું. તેમનું પ્રસિદ્ધ કાવ્ય “બ્રા’ પ્રથમ અધિવેશન ભરાનાર હતું કે જેમાં દુનિયાના બધા ભાગમાંથી વેદાન્તના ખાવાથી ભરપૂર હતું. તેની એ જ વિચારધારાને પરિ
પ્રતિષ્ઠિત પ્રતિનિધિઓ હાજર થયા હતા. એ પ્રતિનિધિઓમાં એક ણામે હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટી અને પ્રવચન માટે તેમને આમંત્ર્યા હતા, - - પ્રતિનિધિ ૩૦ વર્ષના સ્વામી વિવેકાનંદ હતા.
ધી ડાયલ’ નામક તેમના ત્રિમાસિકમાં પ્રાચીન ભારતીય પુરાતકોના . . જ તેમના પિતાના દેશમાં લગભગ અજાણ એવા સ્વામી વિવે. ફકરાઓના અનુવાદ પ્રગટ કરવામાં આવતા. ગામ છતાં ૧૯મી , '' કાનંદ આ મહાપરિષદમાં કેવી રીતે પહોંચ્યા છે તે એક લાંબી કથા સદીના મધ્ય ગાળામાં ન્યુ ઈંગ્લેન્ડમાં પેદા થયેલે ભારતીય તત્વજ્ઞાનને જ છે. કલકત્તાની કોલેજનું વિદ્યાથીજીવન પૂરું થયા બાદ તેમણે કેટ- લગત રસ એક નાનકડા વિદ્વાનમંડળ પૂરતો જ મર્યાદિત "
લોક સમય અત્યંત કઠણ એવું સંન્યસ્ત જીવન સ્વીકાર્યું, જેમાં તેમણે હતો અને તે પછીના દસકાઓમાં તે તે રસ પણ લગભગ નિ:શેષ ' પિતાની સર્વ દુન્યવી વસ્તુ-પિતાનું નામ સુદ્ધાં-છાડી દીધું. અને થઈ ગયો હતો.
ત્યારબાદ એ ભગવાવસ્ત્રધારી ભિક્ષુક માત્ર પેગીના કપડાં અને ' જો કે તે પૂરેપૂરો વિલીન થઈ ગયે નહોતા. તેમાં અપવાદ: દંડ તથા માત્ર બે પુસ્તકો- “ગીતા” અને થોમસ એ કેમ્પસિની બધી ૩૫ શ્રી વલ્ટ હીટમેન હતા. આ મહાન કવિ ભારતીય વિચારસર
ઈમીટેશન ઓફ ક્રાઈસ્ટ’ સિવાય કંઈ પણ પિતાની પાસે રાખ્યા વગર, ણીના સીધા સંપર્કમાં આવી શક્યા નહોતા. તેમને ઈમરસન પાસેથી ભારતભરના પરિભ્રમણ ઉપર-ઘણીવાર પગપાળા જ નીકળી પડયા. પ્રેરણા મળી હતી. પરંતુ વેદાન્ત અંગેના જે નિર્ણય પર તે ડાક અપવાદરૂપ સ્થિરવાસના ગાળાએ સિવાય સતત પાંચ વર્ષ , પહોંચ્યા હતા તે અંદરની સૂઝથી તેમને પ્રાપ્ત થયા હતા એમ સુધી, જેમના જીવન સાથે તેમણે પૂરી આત્મીયતા કેવી હતી તેવા . કહી શકાય. “લીવ્સ ઓફ ગ્રાસ’ ઉપરની ઈમરસનની નર્મયુક્ત સમી1. પિતાના દેશબંધુઓના ભાગે આવેલી યાતના અને દારિદ્રયને તીવ્ર ક્ષામાં “તે “ભગવદ્ગીતા’ અને ‘યુર્ક હેરોડનું મિશ્રણ છે.” એમ સ્વરૂપમાં તેમણે અનુભવ કર્યો. પરિભ્રમણના અન્ય ભાગમાં જ્યારે
જણાવવામાં આવ્યું હતું. હીટમેને લખેલ કેટલીક પંક્તિાએ થોડા જ તેઓ ભારતના દક્ષિણ છેડે હતા ત્યારે તેમણે શિકાગોમાં સુરતમાં જ સમયમાં આગાહીરૂપે પૂરવાર થનાર હતીભરાનાર વિશ્વધર્મપરિષદ વિશે સાંભળ્યું, અને બે હેતુથી તેમાં
આપણી પાસે, મારા શહેરીજનો, ભાગ લેવાનું તેમણે અદમ્ય આકર્ષણ અનુભવ્યું-એક એ કે તેઓ
આવે છે......અનેક ભાષાઓને માળે, પશ્ચિમ સમક્ષ ભારતના આધ્યાત્મિક વારસાના ખજાનાને રજૂ કરવા
કાવ્યને પ્રેરણાસ્ત્રોત પુરાતન જાતિ, માગતા હતા અને બીજું ભારતની આમજનતાના આર્થિક જીવન
'બ્રહ્મ'ની જાતિ આવે છે. આ ધારણને ઊંચે આણવામાં સહાય કરવા અમેરિકન લોકોને અનુરોધ
અને વળી, કરવાની તેઓ ઈચ્છા ધરાવતા હતા. દક્ષિણમાંના તેમના નવા પ્રશં
ભૂતાળ પણ તારામાં ભરેલ છે, સકોને તેમને આ સાહસિક અદ્ભુત વિચારે આકર્ષક લાગ્યો અને
તું જ મહાન સંગાથીઓ સહ વિચરે છે. તેમણે તેમના માટે પેસેજની વ્યવસ્થા કરવા તૈયારી કરી. અને ભાર
તારી સંગે આજે આદરમ્ય શ્રમણધમ એશિયા સફર કરે છે. 'તનાં ગામડાંઓમાં જેવી અકિંચન અવસ્થામાં તેમણે પરિભ્રમણ | કરેલું, તેવી જ અવસ્થામાં એ ભગવાવસ્ત્રધારીએ અમેરિકા પ્રતિ
વેલ્ટ વ્હીટમેન સને ૧૮૯૨માં મૃત્યુ પામ્યા. તેની પછીના 'પ્રયાણ કર્યું.
વર્ષે જ વિશ્વધર્મપરિષદના સભામંચ પર ભારતને મિક્ષક–સંચાસી , જ્યારે તેઓ એ અજાણ્યા મુલકમાં પહોંચ્યા (ભારતને કિનારે બેઠા હતા, ભભકભર્યો. અને ઐશ્વર્ય પૂર્ણ એ સ્થળ પર, અજાણ્યાછોડતાં પહેલાં જ તેમણે “વિવેકાનંદ' નામ ધારણ કરેલું) ત્યારે તેમની
તાસમુદાય સમક્ષ મુંઝવણ-અકળામણ શું કહેવાય તેને આ સમક્ષ અનુલંઘનીય અવરોધો ઉપસ્થિત થયા. પૈસાને અભાવે તે સંન્યાસીએ પહેલી જ વાર અનુભવ કર્યો. તેમણે પાછળથી નોંધ્યું
લગભગ ભુખમરાની દશાએ પહોંચ્યા. સૌથી મોટી વિષમતા તે છે કે તેઓ પૂબ જ વિશ્વળ બની ગયા હતા. ‘શું અહીં આવે.' •. - એ હતી કે તેમની પાસે કોઈ પણ પ્રકારના કાયદેસર ઓળખપત્ર વાનું મારું પગલું ઉતાવળિયું નથી? અને હું અહિ આ રીતે આવીને
' મેં હોવાથી પ્રસ્તુત પરિષદમાં તેમને વ્યાખ્યાતા તરીકે સ્વીકારવામાં મારા દેશને હીણપત નહિ પહોંચાડું ને? આવા વિચાર તેમને ' ' , " આવે એવે સંભવ નહોતું. તેમણે આ રાવું મુશ્કેલીઓનો સામને સતાવવા લાગ્યા. તેમણે લખાણ કે નોધી તૈયાર કરવાની મહેનત પણ કર્યો અને પિતાના માર્ગમાંથી તેને હટાવી કાઢી. તે પરિષદની
ટાવી કાઢી, તે પરિષદની લીધી નહોતી. વળી તેઓ એવી ભાષામાં બોલવાના હતા જે તેમની ' ' ' ઉદ્ધાટનસભામાં તેમણે એ હિન્દુધર્મના પ્રતિનિધિ તરીકે મંચ ઉપર પોતાની માતૃભાષા નહોતી. તેઓ એવા શ્રોતાઓને સંબોધવાના ' ,
- પિતાની બેઠક લીધી કે જે હિન્દુધર્મ એટલે કેવળ વહેમ અને અશા- હતા જેમાં તેમના વિશે કશું જ જાણતા નહોતા. ત્યાં ઉપસ્થિત થયેલા. , , , ' નો ભંડાર એથી વિશેષ કોઈ જાણકારી અમેરિકન પ્રજા હિદુધર્મ અન્ય પ્રતિષ્ઠિત વકતાઓને વાકપ્રવાહ આંજી નાખે તેવો હતો. વિષે ધરાવતી ન હતી.
- પોતે ઉભી કરેલી જાળનાં પિતે જ ફસાઈ ગયા હોય એવો અનુભવ " એ સાચું છે કે ત્યાં હેવી ડેવિડ થેરે અને રાલ્ફ વર્લ્ડ વિવેકાનંદે કર્યો. તે દિવસની સભાની આખર સુધી તેમણે તેમની. ઈમરસન હાજર હતા અને ઘેરેએ ગીતાના ભાષાંતરો વાંચ્યા હતાં અગ્નિપરિક્ષાને હેલ્થ શખી. આથી ત્યાં એવી માન્યતા ફેલાવા ,