Book Title: Mahabandho Part 7
Author(s): Bhutbali, Fulchandra Jain Shastri
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001394/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri bhagavata bhUdavAla bhaDAsa pariyo mahAbaMdho cauttho padesabaMghAhiyArI caturtha pradezavanyAdhika bhAratIya jJAnapITha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtidevI jaina granthamAlA : prAkRta granthAMka-6 siribhagavaMtabhUdabalibhaDArayapaNIdo mahAbaMdho [ mahAdhavala siddhAntazAstra] cauttho padesabaMdhAhiyAro [ caturtha pradezabandhAdhikAra ] hindI anuvAda sahita pustaka 7 sampAdana-anuvAda paM. phUlacandra siddhAntazAstrI bhAratIya jJAnapITha dvitIya saMskaraNa : 1666 - mUlya : 140.00 rupaye Jairy Education International Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAnapITha ( sthApanA : phAlguna kRSNa 6, vIra ni. saM. 2470, vikrama saM. 2000, 18 pharavarI, 1644) sva0 puNyazlokA mAtA mUrtidevI kI pavitra smRti meM sva0 sAhU zAntiprasAda jaina dvArA saMsthApita evaM unakI dharmapatnI sva0 zrImatI ramA jaina dvArA saMpoSita mUrtidevI jaina granthamAlA isa granthamAlA ke antargata prAkRta, saMskRta, apabhraMza, hindI, kannar3a, tamila Adi prAcIna bhASAoM meM upalabdha Agamika, dArzanika, paurANika, sAhityika, aitihAsika Adi vividha-viSayaka jaina-sAhitya kI anusandhAnapUrNa sampAdana tathA unakA mUla aura yathAsambhava anuvAda Adi ke sAtha prakAzana ho rahA hai| jaina-bhaNDAroM kI sUciyA~, zilAlekha -saMgraha, kalA evaM sthApatya para viziSTa vidvAnoM ke adhyayana-grantha aura lokahitakArI jaina - sAhitya grantha bhI isI granthamAlA meM prakAzita ho rahe haiM / granthamAlA sampAdaka (prathama saMskaraNa) DaoN. hIrAlAla jaina evaM DaoN. A. ne. upAdhye prakAzaka bhAratIya jJAnapITha 18, insTITyUzanala eriyA, lodI roDa, nayI dillI - 110003 mudraka : nAgarI priMTarsa, dillI- 110032 bhAratIya jJAnapITha dvArA sarvAdhikAra surakSita Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Moortidevi Jain Granthamala: Prakrita Grantha No. 9 MAHABANDHO [ MAHADHAVALA SIDDHANTASASTRA] of Bhagavanta Bhutabali [CHATURTHA PRADESA-BANDHADHIKARA J Vol. VII Edited and Translated by Pt. Phoolchandra Siddhantashastri BHARATIYA JNANPITH Second Edition : 1999 Price: Rs. 140.00 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BHARATIYA JNANPITH Founded on Phalguna Krishna 9, Vira N. Sam. 2470 * Vikrama Sam. 2000. 18th Feb. 1944 MOORTIDEVI JAIN GRANTHAMALA Founded by Late Sahu Shanti Prasad Jain In memory of his late Mother Smt. Moortidevi and promoted by his benevolent wife late Smt. Rama Jain In this Granthamala Critically edited Jain agamic, philosophical, puranic, literary, historical and other original texts available in Prakrit, Sanskrit, Apabhramsha, Hindi, Kannada, Tamil etc., are being published in the respective languages with their translations in modern languages. Also being published are catalogues of Jain bhandaras, inscriptions, studies, art and architecture by competent scholars, and also popular Jain literature. General Editors (First Edition) Dr. Hiralal Jain & Dr. A.N. Upadhye Published by Bharatiya Jnanpith 18, Institutional Area, Lodi Road, New Delhi-110003 Printed at : Nagri Printers, Delhi-110032 All Rights Reserved by Bharatiya Jnanpith Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha kA sArAMza mahAbandha kyA hai? 'mahAbandha' kA sIdhA-sAdA artha hai-mahAna bandhana duniyA meM eka-se-eka bar3e bandhana haiM jinako zArIrika, mAnasika aura bhautika zaktiyoM ke bala se tor3A jA sakatA hai, lekina moha, rAga eka aisA bandhana hai jise sAdhu, santa, yogI hI adhyAtmayoga se tor3a sakatA hai| moha, rAga-dveSa kA nAma 'karma' hai| inameM apanepana kI buddhi se karmabandha hotA hai / karma-bandha se janma-maraNa, sukha-duHkha kI prApti hotI hai jo saMsAra kA mUla kAraNa hai| 'karma' kisI bhAva kA nAma mAtra nahIM hai, kintu vaha eka haqIqata hai jo dravya aura bhAva rUpa se apanA astitva rakhatI hai| isalie mUla meM karma ke do bheda haiM-bhAvakarma aura dravyakarma jisakI koI zuruAta nahIM hai, aise kAla ke anAdinidhana pravAha meM anAdi kAla se bhAvakarma ke nimitta se dravyakarma aura dravyakarma ke nimitta se bhAvakarma pratyeka samaya meM utpanna hotA rahatA hai| jo sadA kAla jJAna, darzana meM cetatA hai use 'caitanya' aura jo jIvita rahatA hai use 'jIva' kahate haiM / jIva cetana hai, karma jar3a hai| lekina anAdi kAla se donoM kA nimitta - naimittika sambandha hai / Agama granthoM meM 'karma' zabda kA prayoga ina tIna arthoM meM milatA hai-jIva kI spandana kriyA, jina bhAvoM ( rAga-dveSa, moha) se spandana kriyA hotI hai aura jo karma rUpa ( kArmaNa) pudgaloM meM saMskAra ke kAraNa utpanna hote haiN| vAstava meM janma-janmAntaroM meM bane rahanevAle vAsanAtmaka saMskAra 'karma' haiM / 'karma' kA mukhya kAma jIva ko saMsAra meM rokakara rakhanA hai| rAga-dveSa aura moha ke nimitta se AtmA ke sAtha jo karma sambandha ko prApta hote haiM unake sAtha amuka samaya taka bane rahane ko sthiti kahate haiN| 'mahAbandha' sAta pustakoM meM hai| pahalI pustaka prakRtibandhAdhikAra hai| isameM karma ke svabhAva kA svarUpa batAyA gayA hai / 'prakRti' kA artha svabhAva hai| karma ke asalI svabhAva kA nAma mUla prakRti hai| alaga-alaga bhAga ke rUpa meM jise kahA jAe vaha uttara prakRti hai| svabhAva batalAne kA prayojana dravya kI svatantratA batalAnA 1 hai jIva kabhI karma rUpa nahIM hotA aura karma kabhI jIva rUpa nahIM hotaa| kintu ina donoM ke sambandha kA nAma bandha hai| koI bhI vastu apanA svabhAva kabhI nahIM chodd'tii| nIma apanI kar3avAhaTa chor3akara mIThA nahIM hotA aura zakkara kabhI miThAsa chor3akara anya rasa- rUpa nahIM hotI / Agama chaha khaNDoM meM nibaddha hai| Agama granthoM ko hI siddhAntazAstra kahate haiN| AcArya nemicandra kA kathana hai ki jIvasthAna, kSudrakabandha, bandhasvAmitva, vedanAkhaNDa, vargaNAkhaNDa aura mahAbandha ke bheda se SaTkhaNDa rUpa siddhAntazAstra hai (karmakANDa, gA. 367 ) 1 1 karma kI sAmAnya prakRtiyA~ 148 haiN| inake vizeSa bheda ananta ho jAte haiM ogha se 5 jJAnAvaraNa tathA 5 antarAya kI prakRtiyoM kA sarvabandha hotA hai| Ayukarma ko chor3akara sAtoM karmoM kI prakRtiyA~ nirantara ba~dhatI rahatI haiN| karma kI prakRtiyoM ke svarUpa ko kahanA, varNana karanA 'prakRti samutkIrtana' kahalAtA hai jo 'mahAbandha' ke prathama bhAga kA mUla viSaya hai| yaha prakRtibandha adhikAra' 'SaTkhaNDAgama' ke vargaNA khaNDa ke antargata bandhanIya arthAdhikAra meM 23 pudgala vargaNAoM kI prarUpaNA meM vivecita hai 24 anuyogadvAroM meM inakA vistAra se varNana kiyA gayA hai| 'mahAbandha' meM bhI yahI zailI apanAI gayI hai| isameM jJAnAvaraNIya kI uttara tathA uttarottara prakRtiyoM kA vivecana kiyA gayA hai| yaha kahA gayA hai ki mithyAtva asaMyama, kaSAya aura yogoM ke nimitta se karma utpanna hote haiM aura karmoM ke nimitta se jAti, bur3hApA, maraNa aura vedanA utpanna hotI hai| karma zubha aura azubha donoM taraha ke hote haiN| jIvoM ko eka aura aneka janmoM meM puNya tathA pApa karma kA phala milatA hai| karma ke udaya meM jIva ke rAga-dveSa aura moha rUpa bhAva hotI hai| una bhAvoM ke kAraNa karma ba~dhate haiN| karmoM se cAra (manuSya, tiyaMca, naraka, deva) gatiyoM meM janma lenA par3atA hai| usase zarIra milatA hai / zarIra ke milane se indriyA~ hotI haiN| unase yaha jIva viSayoM ko grahaNa karatA hai / viSayoM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha ko grahaNa karane se rAga-dveSa rUpa pariNAma hote haiN| yahI saMsAra-cakra hai| _ 'mahAbandha' meM sAmAnyataH bandha ke cAra bhedoM (prakRti-sthiti-anubhAga-pradeza-bandha) kA bahuta vistAra ke sAtha vivecana kiyA gayA hai| mUla meM prazna yaha hai ki jIva amarta hai aura karma martika hai| se jIva meM sparza guNa nahIM hai| jaba jIva karma ko chU nahIM sakatA hai to phira ba~dhatA kaise hai? isakA mukhya kAraNa jIva kI apanI kamajorI hai| jIva jJAnamaya hai, lekina jJAnAvaraNa karma ke udaya meM apane ko bhUlA huA para ko jAnane meM lagA rahatA hai| pariNamana karane kI zakti jIva meM hai| ataH rAga-dveSa, moha rUpa pariNamana se karma kA bandha karatA rahatA hai aura ajJAnI (AtmajJAna nahIM hone se) banA rahatA hai| mithyAtva, asaMyama, kaSAya aura yoga ke nimitta se karma kA bandha hotA hai| mithyAtva, napuMsakaveda, huNDaka saMsthAna, asaMprAptAsRpATikA saMhanana kA bandha karane vAlA mithyAdRSTi hotA hai| (mahAbandha, bhA.1, pR.47) mithyAtva ke udaya meM hI prathama guNasthAna (yoga aura moha se utpanna sthiti) hotA hai| mithyAtva ke bhAva se mithyAdRSTi mithyAtva kA bandha karatA hai| mithyAtva kA bandha karane vAlA 5 jJAnAvaraNa, 6 darzanAvaraNa, 16 kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasa, kArmaNa zarIra, 4 varNa, agurulaghu, apaghAta, nirmANa aura 5 antarAya kA niyama se bandhaka hai| (vahI, pR.135) mithyAtva meM bhI raMjanA zakti hai, isalie mithyAtva kA bandha karane vAlA tInoM lokoM kA sparzana karatA hai| mithyAtva ke bandhakoM kA sparzana-kSetra 8/14, 13/14 yA sarvaloka hai| (vahI, pR. 248) yahI nahIM, 'karma kI sthiti' se matalaba kevala 'moha' yA 'mithyAtva' kI sattara kor3A-kor3I (eka karor3a meM eka karor3a kA guNA karane para jo saMkhyA ho) sAgara kI sthiti se hai jisameM saba karmoM kI sthiti kA saMgraha hai| (mahAbandha, bhA. 1, pR.63) karma kI sthiti do taraha kI hotI hai-karmasthiti aura nisseksthiti| dravyakarma ATha prakAra ke haiM-jJAnAvaraNIya (jo sampUrNa jJAna ko prakaTa hone se roke), darzanAvaraNIya (jo pUrNa darzana ko vikasita na hone de), vedanIya (jisase sukha-duHkha kA vedana ho), mohanIya (jisase moha rUpa anubhava ho), Ayu (jisase jIva ko amuka samaya taka zarIra meM rahanA par3e), nAma (jisase gati, jAti, zarIra Adi milatA hai), gotra (U~ca-nIca kula jisase mile) aura antarAya (bidhna-bAdhA utpanna krnevaalaa)| ye karma kI mUla prakRti ke ATha bheda kahe gaye haiN| ina ATha mUla prakRtiyoM ke 148 bheda hote haiN| inameM se karmabandha yogya 120 prakRtiyA~ haiN| yadyapi uttara prakRtiyA~ 148 haiM, lekina darzana mohanIya kI samyaktva aura samyamithyAtva ye do abandha-prakRtiyA~ haiM aura pA~ca bandhanoM tathA pA~ca saMghAtoM kA pA~ca zarIroM meM antarbhAva ho jAtA hai| isI prakAra sparzadika ke bIsa bhedoM ke sthAna para cAra kA grahaNa kiyA gayA hai, isalie 28 prakRtiyA~ kama ho kara 120 prakRtiyA~ kahI gayI haiN| ina karma-prakRtiyoM meM se jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya kI 16, mithyAtva, 16 kaSAya, bhayadvika, taijasadvika, agurulaghudvika, nirmANa aura varNacatuSka ye 47 dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiN| dravyakarma kI racanA karma-paramANuoM se hotI hai| jIva ke rAga-dveSa, moha bhAva ke nimitta se AtmA ke pradezoM meM jo spandana kriyA hotI hai, usase samAna guNa vAle vargoM kA samUha vargaNA rUpa pariNamana karatA hai jo karma kA AkAra grahaNa karatA hai| yadyapi vargaNAe~ teIsa prakAra kI kahI gayI haiM, kintu unameM se AhAra vargaNA, taijasavargaNA, bhASAvargaNA, manovargaNA aura kArmaNavargaNA ye hI pA~ca grahaNa yogya haiN| kArmaNa-vargaNA se karma kI racanA hotI hai| karma ke paramANu kahIM bAhara se nahIM Ate, ve zarIra meM hI vidyamAna (maujUda) haiN| pratyeka karma-prakRti kI vargaNA bhinna-bhinna hai| karma-paramANu skandhoM ke rUpa meM nikSipta hote haiM jinako niSeka kahA jAtA hai| karma niSeka rUpa meM ba~dhate haiM aura niSeka rUpa meM jhar3ate haiN| mithyAdarzana, asaMyamAdi pariNAmoM se kArmaNa vargaNA ke paramANu karma rUpa se pariNata hokara jIvapradezoM ke sAtha sambaddha hote haiM jise 'prakRtibandha' kahate haiN| isa prakRtibandha kI prarUpaNA 24 anuyogadvAroM meM kI gayI hai jo 'mahAbandha' kI pahalI pustaka ke rUpa meM hai| eka samaya meM eka hI karma-prakRti kA bandha hotA hai| utkRSTabandha, anutkRSTabandha, jaghanyabandha aura ajaghanyabandha prakRtibandha meM sambhava nahIM hai| Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha kA sArAMza mahAbandha kA viSaya 1 'mahAbandha' kA mUla viSaya karma-bandha hai bandha kA artha hai-ba~dhanA prazna yaha hai ki jIva ba~dhatA hai, karma ba~dhatA hai yA donoM paraspara ba~dhate haiM athavA bA~dhate haiN| AcArya bhUtabalI bhagavantoM kA abhiprAya prakaTa karate hue kahate haiM- 'ko baMdho ko abNdho|' (pu.1, pR.36) arthAt mithyAdRSTi se lekara sayogakevalI taka sabhI bandhaka haiN| 'bandha' kA artha ba~dhanA tathA ba~dhanevAlA hai| yadi jIva karma se ba~dhatA hai to saMsArI hai aura karmoM se chUTa jAtA hai to mukta hai| yaha sunizcita hai ki jIva apane Apako bhUla jAne ke kAraNa svayaM ajJAna se ba~dhA huA hai, tabhI karma usake sAtha saMyoga meM haiN| lekina mahaja saMyoga mAtra nahIM hai, haqIqata bhI hai| jIva ke svabhAva meM kisI karma kA praveza nahIM hai| kahA bhI hai- "davvassa davveNa davva-bhAvANaM vA jo saMjogo samavAo vA so baMdho NAma" (SaTkhaNDAgama, dhavalA pu. 14, pR. 1) arthAt dravya kA dravya rUpa se aura dravya kA bhAva rUpa se jo saMyoga yA samavAya hai usakA nAma bandha hai / vyavahAra se bhI jIva bhAvoM ke sivAya kucha nahIM kara sakatA hai| ataH rAga-dveSa, moha ke atirikta karma kI prakRti kyA hai? usakA sambandha jIva ke pradezoM ke sAtha hai| yaha bhI spaSTa hai ki eka sAtha kucha samaya taka eka hI pradeza meM jIva aura karma ke rahe binA sambandha sthApita nahIM hotaa| isalie jIva aura karma kA eka kSetrAvagAha sambandha kahA gayA hai| jaise eka hI bartana meM dUdha aura pAnI mile hue hone para bhI alaga-alaga haiM, isI prakAra jIva aura karma ke eka sAtha rahane para bhI ve donoM alaga-alaga haiN| yahI nahIM, donoM ke kAma bhI alaga-alaga haiM, lekina karma kA phala jIva ko milane ke kAraNa; kyoMki jIva usa rUpa vedana karatA hai, isalie karma kI prakRti ko jIva rUpa kahA jAtA hai arthAt usa samaya jIva kA vahI bhAva hotA hai| 7 caudaha guNasthAnoM meM se prathama mithyAtva guNasthAna meM tIrthakara prakRti aura AhArakaDika kA bandha na hone se 116 prakRtiyoM kA bandha hotA hai| dvitIya guNasthAna sAsAdana meM mithyAtvAdi 16 prakRtiyoM kA bandha na hone se 101 karma prakRtiyoM kA bandha hotA hai| mizra guNasthAna meM 66 prakRtiyoM kA bandha hotA hai| caturtha guNasthAna meM avirata samyagdRSTi ke devAyu aura tIrthaMkara prakRti kA bandha prArambha ho jAne se 61 karma-prakRtiyoM kA bandha hotA hai| paMcama dezavirata guNasthAna meM apratyAkhyAnAvaraNa 4 prakRtiyoM kA bandha na hone se 67 prakRtiyoM kA bandha hotA hai| pramattaguNa meM 63 aura apramattaguNasthAna meM 56 prakRtiyoM kA bandha hotA hai| apUrvakaraNa meM 58 prakRtiyoM kA anivRttikaraNa meM 22 prakRtiyoM kA tathA upazAntakaSAya meM 17 karma- prakRtiyoM kA bandha hotA hai| sUkSma sAmparAya kSINakaSAya aura sayogakevalI guNasthAnoM meM kevala 1 karma prakRti kA bandha hotA hai| kintu caudahaveM guNasthAna ayogakevalI meM kisI bhI prakRti kA bandha nahIM hotA / jainadharma bhAvapradhAna hai| jIvoM ke mithyAtva avasthA meM mithyA bhAva hote haiM aura samyaktva avasthA meM samyaktva bhAva hote haiN| vAstava meM jIva meM pratyeka bhAva rUpa pariNamana usakI apanI yogyatA se hotA hai, kintu kathana nimittasApekSa kiyA jAtA hai| siddhAntazAstra meM antaraMga, bahiraMga kAraNa nimitta kI apekSA kahe gae haiN| parantu jIva kA svabhAva paramanirapekSa hai antara itanA hI hai ki paramAgama meM AtmA ke sahaja / zuddha svabhAva kA varNana sarvaprathama kiyA jAtA hai, kintu siddhAnta ( Agama) granthoM meM use sabase anta meM samajhAyA jAtA hai / pariNAma do prakAra ke haiM-sarAga aura vItarAga / jainadharma vItarAga bhAva meM hai / ataH jainadharma vItarAga hai| paMcaguru vItarAga haiM jinavANI vItarAgatA kI pratipAdaka hai aura arhanta pratimA vItarAgatA kI pratIka hai| jainasAdhu Adarza haiN| paramArtha se vItarAgatA hI sAdhutA hai| 1 anya prakAra se do prakAra ke pariNAma haiM- utkRSTa aura jaghanya / 'ananta' nAma saMsAra kA hai, kyoMki usakA kabhI anta nahIM hai| jo saMsAra kA kAraNa hai - vaha 'ananta' hai / yahA~ para 'mithyAtva' pariNAma ko 'ananta' kahA gayA hai| rAga, dveSa saMsAra kA kAraNa hai, bandha kA kAraNa hai, saMsAra meM TikAnevAlA aura usakA phala dene kI zaktivAlA hai; kintu ananta saMsAra kA kAraNa mithyAtva hI hai| jo usa mithyAtva ke sAtha (anu) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha ba~dhatI hai, usakI sahacarI hai, usa kaSAya ko anantAnubandhI kahate haiN| ("tathAhi-anantasaMsArakAraNatvAt mithyAtvamanantaM tdnubdhnntiitynntaanubndhinH|"-gommttsaar, karmakANDa bhA. 1, gA. 45 kI jIvatattvapradIpikA TIkA) mithyAtva meM bhI snigdhatA hai| (paMcAstikAya, gA. 67, samayaTIkA) 'mahAbandha' meM yaha prazna kiyA gayA hai ki kisa bhAva se jIva karma-prakRti ko bA~dhatA hai? uttara hai ki sabhI prakRtiyoM kA bandha audayika bhAva se hotA hai| (odaigo bhaavo| evaM yAva aNAharau tti NedavyaM / ) arthAt jaba taka jIva anAhAraka avasthA prApta nahIM karatA hai, taba taka audayika bhAva se karma bA~dhatA hai| mithyAdRSTi jIva mithyAtva bhAva se cAroM gatiyoM kA bandhaka hotA hai| mithyAtva, huNDaka saMsthAna, napuMsakaveda, asaMprAptAsRpATikA saMhanana, ekendriya, sthAvara, AtApa, sUkSma, aparyApti, doindriya, tIna indriya, cAra indriya, sAdhAraNa, narakagati, narakagatyAnupUrvI, narakAyu ye 16 prakRtiyA~ mithyAtva guNasthAna meM mithyAtva bhAva se ba~dhatI haiN| ye bandhavyucchitti vAlI prakRtiyA~ haiN| (mahAbandha pR. 5, pR. 371) vizva ke sabhI prANI karma-phala meM adhika ruci rakhate haiN| koI jIva duHkha nahIM cAhatA hai, sabhI sukhI rahanA cAhate haiN| kintu jIva pudgala ke Alambana se, saMskAra (karmodaya) ke kAraNa rAga-dveSa, moha (mithyAtva) bhAvoM ko na pahacAna kara, unase nivRtta hue binA jina bhAvoM se spandana kiyA karatA hai, unase kArmaNa pudgaloM ko grahaNa kara nirantara karma-bandha karatA rahatA hai| vastutaH mohanIya karma ke udaya se buddhi kA viparIta pariNamana hotA hai| yaha ajJAna tathA adhyavasAna bhAva hI bandha kA mUla kAraNa hai| kyoMki apane asalI bhAva ko aura maujUdA bhAva ko vaha nahIM pahacAnatA hai| 'mahAbandha' kI dvitIya, tRtIya pustaka meM sthitibandha kA pratipAdana hai| karma kA mukhya kArya jIva ko saMsAra meM rokakara rakhanA hai| karma-siddhAnta kI dRSTi se sthiti aura anubhAga bandha sabase adhika mahattvapUrNa haiN| kyoMki pUrva zarIra chUTane para navIna janma kI prApti ke pUrva hI kahA~, kisa janma ko dhAraNa karanA hai aura vahA~ kaba taka rahanA hai, yaha saba pahale hI sunizcita ho jAtA hai| sthitibandha' kA sAmAnya artha hai-zarIra meM jIva kA amuka samaya taka rhnaa| sthiti bandha ke mukhya cAra bheda kahe gaye haiN| sthitibandha tathA anubhAgandha kA sAmAnya kAraNa kaSAya hai| Agama meM kaSAyoM ke vividha bhedoM tathA sthAnoM kA ullekha milatA hai| unameM se kaSAya-adhyavasAna-sthAna do prakAra ke hote haiM-saMklezasthAna aura vizuddhisthAna / asAtA ke bandha yogya pariNAmoM ko saMkleza aura sAtA ke bandha yogya pariNAmoM ko vizuddha kahA jAtA hai| ye donoM prakAra ke pariNAma kaSAyarUpa hone para bhI vibhinna jAti ke haiN| phira jaghanya, madhyama aura utkRSTa ke bheda se donoM hI taraha ke pariNAma aneka prakAra ke hote haiN| inakA sAmAnya niyama yaha hai ki tiryaMca-manuSya-devAyu ke sivAya sabhI prakRtiyoM kA utkRSTa sthitibandha utkRSTa saMkleza pariNAmoM se hotA hai, kintu vizuddha pariNAmoM se jaghanya sthitibandha hotA hai| yahA~ para vizeSa rUpase ullekha yogya yaha hai ki 'mahAbandha' meM ina pariNAmoM ke sandarbha meM saMsArI jIvoM ko do rUpoM meM vibhakta kara diyA hai-sAtAbandhaka aura asaataabndhk| donoM taraha ke jIva tIna-tIna prakAra ke hote haiM-catuHsthAna, tRtIya sthAna tathA dvisthaanbndhk| sAtA ke cAra sthAnoM kA bandha karanevAle jIva sarvavizuddha hote haiN| tristhAnaka bandha karanevAle saMkliSTatara aura dvisthAnabandhaka jIva unase bhI adhika saMkliSTatara hote haiN| isI prakAra sAtA ke udaya meM bhI jAnanA caahie| isase yaha spaSTa hai ki 'mahAbandha' meM saMkleza aura vizaddhi pariNAmoM meM bheda hone para bhI ve vizeSa artha ke vAcaka haiM jo tAratamya (rUpa aMza) ke sUcaka haiN| mohanIya (darzanamoha, mithyAtva) karma kA utkRSTa sthitibandha sattara kor3Akor3I sAgara hai| isalie ise jJAnAvaraNAdi ke dravya se bahuta dravya milatA hai| mohanIya karma ko jo sarvaghAti dravya milatA hai, usameM se eka bhAga cAra saMjvalana kaSAyoM meM aura dUsarA eka bhAga bAraha kaSAyoM meM tathA mithyAtva meM vibhakta ho jAtA hai| mithyAtva kA bhAga kaSAyoM aura nokaSAyoM ko milatA hai| ("micchattassa bhAgo kasAya-NokasAesu gcchdi|"-mhaabndh pu. 6, pR. 307) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandha kA sArAMza x 'mahAbandha' kI cauthI aura pA~cavIM pustaka meM anubhAga bandha kA vivecana hai / 'anubhAga' zabda kA artha hai - phala dene kI zakti / jisa karma kI jitanI phala dene kI zakti prApta hotI hai usakA nAma anubhAgabandha hai| yaha phala niSekoM ke rUpa meM milatA hai| prakRtibandha kI bhA~ti pA~cavIM pustaka meM bhI spaSTa ullekha hai ki oghase saba prakRtiyoM ke utkRSTa aura anutkRSTa anubhAga ke bandhaka jIvoM kA kauna bhAva hai? audayika bhAva hai / ( oghe. savvapagadINaM ukkassANukkassa aNubhAga baMdhae tti ko bhAvo ? odaigo bhAvo / - pR. 221) mithyAtva sabase tIvra anubhAga vAlA hai / anantAnubandhI lobha kA anubhAga anantaguNA hIna hai| yahI nahIM, anantAnubandhI lobha ke anubhAga se mithyAtvakA anubhAga anantaguNA adhika hai / (vahI, pR. 225) yaha bhI niyama hai ki mithyAtva ke utkRSTa anubhAga kA bandha karanevAlA jIva solaha kaSAya, napuMsakaveda, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA niyama se bandha karatA hai / (vahI, pR. 2) yaha bhI kahA gayA hai ki jo anubhAgabandhAdhyavasAna sthAna haiM ve hI anubhAgabandhasthAna haiN| anya jo pariNAmasthAna haiM ve hI kaSAya udayasthAna kahe jAte haiM / yaha avazya hai ki jaghanya sthiti meM anubhAgabandhAdhyavasAna sthAna mithyAtva aura solaha kaSAyoM ke sabase kama tathA utkRSTasthiti meM vizeSa adhika hote haiN| isa vizeSatA kA ullekha bhI yahA~ kiyA gayA hai ki aprazasta dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ko mithyAdRSTi mithyAtva ke sanmukha hokara bA~dhatA hai aura prazasta dhruvabandha vAlI prakRtiyoM ko samyagdRSTi samyaktvake sanmukha hokara bA~dhatA hai / ataH inake utkRSTa anutkRSTa anubhAgabandha ke antarakAla kA niSedha kiyA gayA hai| (vahI, pR. 368) yadyapi sarvaghAtI aura dezaghAtI kA bheda ghAtikarmoM meM kiyA jAtA hai, kintu aghAtikarmoM ko ghAtipratibaddha mAnakara caturtha pustaka meM niSekaprarUpaNA aura spardhakaprarUpaNA rUpa meM do bheda kiye gaye haiM / AThoM karmoM ke jo dezaghAtispardhaka kahe gae haiM, unakI prathama vargaNA se lekara niSekoM kA vicAra kiyA gayA hai| pratyeka karma-paramANu meM anantAnanta zaktyaMza upalabdha hote haiN| anubhAga ke zakti-aMza ko avibhAga praticcheda kahate haiM / anubhAga meM aise karma-paramANuoM kA kathana kiyA jAtA hai jinameM samAna avibhAgapraticcheda pAe jAte haiN| ina karma-paramANuoM ke pratyeka varga aura unake samudAya kI vargaNA saMjJA / anubhAga kI apekSA eka-eka vargaNA meM anantAnanta varga hote haiN| isa prakAra kI anantAnanta vargaNAoM kA eka spardhaka hotA hai / pahalI vargaNA se dUsarI, tIsarI Adi vargaNA ke pratyeka varga meM eka-eka praticcheda adhika hotA hai| isa prakAra antima vargaNA taka jAnanA cAhie / aghAtikarmoM meM prazasta aura aprazasta rUpa se anubhAga do prakAra kA hai / prazasta anubhAga amRta ke samAna aura aprazasta anubhAga viSake samAna mAnA gayA hai| kyoMki ghAtikarmoM kI sabhI prakRtiyA~ pAparUpa hI hotI haiN| sAdi-anAdi, dhruva - adhruvabandharUpa prarUpaNA kI gayI hai| isameM yahI vizeSa hai ki bhavyajIvoM meM dhruvabandha nahIM hotA hai| zeSa mArgaNAoM meM sAdi tathA adhruvabandha hotA hai / svAmitvaprarUpaNA ke antargata pratyayAnugama kI apekSA chaha karma midhyAtvapratyaya, asaMyamapratyaya aura kaSAyapratyaya hote haiM / 'mahAbandha' meM bAra-bAra yaha kahA gayA hai ki audayika bhAva bandha ke kAraNa hai| vAstava meM moha janita audayika bhAva hI bandha ke kAraNa haiM / 'mahAbandha' ke chaThe aura sAtaveM bhAga meM pradezabandha kA vizada varNana hai / karmarUpa se pariNata pudgala skandhoM kI saMkhyAkA avadhAraNa paramANu rUpa se honA ki kitane paramANu karma rUpa se pariNata hue, use pradezabandha kahate haiM / jIvake samIpaM yogasthAnoM ke dvArA bahuta pradezoM kA Agamana hotA hai| ataH yogasthAna prarUpaNA ke antargata daza anuyogadvAroM meM pratipAdana kiyA gayA hai| vastutaH ATha karmoM ke bandha ke samaya karma-paramANuoM kA sabase alpa bhAga Ayukarma ko milatA hai| usase vizeSa adhika nAmakarma ko aura usase bhI vizeSa adhika gotrakarma ko milatA hai| usase jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa tathA antarAya karma ko vizeSa adhika bhAga milatA hai| usase bhI vizeSa adhika vedanIya karma ko milatA hai / yaha svAbhAvika hI hai ki jisa karma kI jaisI sthiti hai, use vaisA hI bhAga upalabdha hotA hai| mohanIya kA jJAnAvaraNAdi ke dravya se Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mahAbandha bahuta dravya milatA hai| uttara prakRtiyoM meM karma paramANuoM kA vitaraNa karmabandha ke samaya jJAnAvaraNIya karma ko jo eka bhAga milatA hai vaha cAra bhAgoM meM vibhakta hokara AbhinibodhikajJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa aura manaHparyayajJAnAvaraNa ina cAra karmoM ko prApta hotA hai| inameM vizeSa rUpa se yaha dene yogya hai ki mohanIya karma ko upalabdha dezaghAtIya bhAga do bhAgoM meM vibhakta ho jAtA hai-kaSAya vedanIya aura nokssaayvedniiy| kaSAyavedanIya kA dravya cAra bhAgoM meM aura nokaSAyavedanIya kA pA~ca bhAgoM meM vibhakta ho jAtA hai| aura mohanIya karma ko jo sarvaghAti dravya prApta hotA hai unameM se eka bhAga cAra saMjvalana kaSAyoM meM tathA dUsarA eka bhAga bAraha kaSAyoM meM aura mithyAtva meM vibhakta ho jAtA hai| jaghanya aura utkRSTa ke bheda se prarUpaNA do prakAra kI gaI hai| ogha se sabhI prakRtiyoM kA utkRSTa aura anuSkRSTa pradezabandha karane vAle jIvoM kA bhAva audayika kahA gayA hai| bhAvAnugama kI apekSA bhI ogha tiyoM ke bhajagAra, alpatara, avasthita aura avaktavyapada ke bandhaka jIvoM kA bhAva bhI audayika kahA gayA hai| jo kula jIvarAzi hai usameM saba prakRtiyoM ke sambhava sabhI padoM ke bandhakoM kA vibhAga kiyA jAe, to kitanA bhAga kisako milegA, yaha vicAra bhAgAbhAga meM kiyA gayA hai| saba padoM ke bandhaka jIvoM kA parimANa ananta kahA gayA hai| pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara agnikAyika jIvoM meM saba prakRtiyoM kA utkRSTa pradezabandha karane vAle jIvoM kA kSetra loka ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| inameM narakAyu, manuSyAyu, devAyu kA nirantara bandha sambhava nahIM hai, kyoMki inakA bandha karane vAle adhika se adhika asaMkhyAta jIva hote haiN| Ayubandha kA kula kAla antarmuhUrta hone se inakA nirantara bandha sambhava nahIM hai| sabhI prakRtiyoM kA utkRSTa pradezabandha apane-apane svAmitva ke anusAra hotA hai| 'mahAbandha' ke sAtaveM bhAga meM vistAra se kSetraprarUpaNA, sparzana, kAla, antara, bhAva tathA alpabahutva ke bhaMgoM ke rUpa meM vivecana kiyA gayA hai| svAmitva meM vizeSatA yaha kahI gayI hai ki mithyAtva ke avaktavyabandha kA sAsAdana samyaktva se cyuta hokara jo prathama samayavartI mithyAdRSTi huA hai vaha jIva svAmI hai| (bhAga 7, pR. 230) bandha karanevAle jIvoM kA sabhI loka kSetra hai| tIna vRddhi, tIna hAni, avasthita aura avaktavya pada ke bandhaka jIvoM kA jaghanya kAla eka samaya, utkRSTa kAla Avali ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAmAnyataH jaghanya antara sabhI jIvoM kA eka samaya hai kintu utkRSTa antara meM bhinnatA hai| samyagdRSTi jIva mithyAtva yA sAsAdana ko adhika-se-adhika sAta dina-rAta prApta nahIM hote| bhAvAnugama kI apekSA sarvatra audayika bhAva hai jo anAhAraka mArgaNA taka hai| mithyAdRSTi asaMjJI jIvoM meM paMcendriya jIvoM ke samAna alpabahutva kA bhaMga hai| mithyAdRSTi ke jo pradezabandha sthAna hote haiM utane ko paripATI kahate haiN| avasthitabandha isalie kahalAtA hai ki isa samaya jo jIva jina pradezoM ko bA~dhatA hai unako anantara (bAda meM) pichale samaya meM ghaTAkara yA bar3hAkara bA~dhe gaye pradezoM ke anusAra utane hI bA~dhatA hai| abandha ke bAda bandha honA avaktavyabandha kahalAtA hai| prAyaH sabhI prakRtiyoM kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| kRSNa, nIla, kApota lezyA vAle jIva saba loka meM pAye jAte haiN| bhavya jIvoM meM ogha ke samAna bhaMga hai| abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoM meM matyajJAnI jIvoM ke samAna bhaMga hai| mahAbandha kA prayojana 'mahAbandha' ke lekhana kA eka mAtra prayojana jIvoM ko maujUdA paristhiti kA jJAna karAnA hai| jIva kisa prakAra apanI karatUta se saMsAra ke jelakhAne meM par3A hai| isa parAdhInatA ko jAne binA koI svatantratA kA puruSArtha kaise kara sakatA hai? isameM koI sandeha nahIM hai ki saMyama, tapa, tyAga kA mArga svAdhIna hone kA upAya hai| AdhyAtmika jAgRti binA yaha sambhava nahIM hai| ataH usakA puruSArtha karanA caahie| 26-8-1966 -devendrakumAra zAstrI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAthamika vaktavya (prathama saMskaraNa, 1658 se) mahAbandhakI isa sAtavIM jildake sAtha eka mahAn sAhityika nidhikA prakAzana sampUrNa ho rahA hai| isake liye usake vidvAn sampAdaka paM0 phUlacandra zAstrI tathA bhAratIya jJAnapIThake adhikAriyoMko jitanA dhanyavAda diyA jAya, thor3A hai| vidvAn pAThakoMko jJAta hogA ki prastuta mahAbandha AcArya puSpadanta aura bhUtabalIkI advitIya sUtra-racanA SaTkhaNDAgamakA hI chaThA khaNDa hai| isake pUrvake pA~ca arthAt jIvaTThANa, khuhAbandha, baMdhasAmitta, vedaNA aura vaggaNA khaNDoMkA sampAdana va prakAzana kArya bhI vidizA nivAsI zrImanta seTha sitAbarAya lakSmIcandrajI dvArA sthApita jaina-sAhitya uddhAraka granthamAlA dvArA sampUrNa ho cukA hai| isa prakAra pUrA SaTkhaNDAgama apanI vIrasena kRta dhavalA TIkA aura Adhunika hindI anuvAda sahita 16+7=23 jildoMmeM samApta huA hai jinakI pRSThasaMkhyA dasa hajArase Upara hotI hai| dhavalA TIkAkI zloka-saMkhyA paramparAnusAra bahattara hajAra zloka pramANa aura mahAbandhakI cAlIsa hajAra zloka pramANa mAnI gaI hai| yadi adhika nahIM to itanA hI hama anuvAdakA pramANa mAna leM to isa pUrI prakAzita racanAkA pramANa lagabhaga savA do lAkha zloka pramANa ho jAtA hai| dhavalAkA prathama bhAga san 1936 meM prakAzita huA thA aura aba san 1958 meM usakA antima solahavA~ bhAga aura mahAbandhakA antima sAtavA~ bhAga prakAzita ho rahA hai| isa prakAra gata aThAraha-unnIsa varSoMmeM jo yaha vipula sAhitya vyavasthita rItise prakAzita ho sakA ise isa yugakI vizeSa sAhityika abhirucikA hI prabhAva kahanA cAhiye / jaina tIrthaGkaroM dvArA upadiSTa AcArAGga Adi dvAdazAGga zrutake antargata jisa bArahaveM aGga diTTivAdakA samasta jaina paramparAnusAra lopa ho gayA hai, usake eka aMzakA arthoddhAra Aja se lagabhaga do hajAra varSa pUrva bhagavAn puSpadanta aura bhUtabalIne "paTkhaNDAgama'sUtroMke rUpameM kiyA thaa| isI mahAn ghaTanAko smRtimeM jyeSTha zuklA pazcamIkI tithi Aja taka zrutapazcamI yA RSipaJcamIke nAmase manAI jAtI hai| vartamAna vIra nirvANa saMvat 2484 ko zrutapaJcamI isa dRSTise vizeSa mahattvapUrNa mAnI jA sakatI hai ki isa varSa meM vahI paTkhaNDAgama"zatAbdiyoM taka zAstramaNDArameM niruddha rahaneke pazcAt punaH prakAzameM AyA hai| prAcIna sAhityake prakAzanakI yaha saphalatA bar3I santoSajanaka hai| kintu yaha samajha baiThanA hamArI bar3I bhUla hogI ki isa sAhityake uddhArakA kArya parisamApta ho gayA / ina paramAgama granthoM aura unakI TIkAoMke sampAdana-prakAzana kAryako prAcIna sAhityoddhAra kAryakI prathama sIDhI kahanA ucita hogaa| jaisA ki ukta grantha-bhAgoMkI prastAvanAoM meM hama bArambAra kaha cuke haiM, inakA pATha-saMzodhana sIdhA mUla tADapatrIya pratiyoM parase nahIM huA, kintu unaparase kI huI pratilipiyoMke AdhArase hI vizeSataH huA hai| jo thor3A-bahuta milAna sIdhA tADapatrIya pratiyoMse dUsaroM ke dvArA karAyA jA sakA hai, usase sampAdakoMko pUrA santoSa nahIM huaa| tathApi usa thor3ese milAnake dvArA hI yaha siddha ho cukA hai ki samasta upalabhya tAr3apatra pratiyoM se milAna kitanA Avazyaka aura mahattvapUrNa hai| jaisA ki pahale batalAyA jA cukA hai, mUDabidrImeM SaTakhaNDAgamakI eka sampUrNa aura do khaNDita tADapatrIya pratiyA~ haiN| inake pAThoMmeM bhI paraspara kahIM-kahIM bheda hai, jaisA dhavalA bhAga tInameM prakAzita pAThAntaroMse dekhA jA sakatA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 12 ] hai| satprarUNAke sUtra 63 ke pAThake sambandhameM vaha utanA matabheda aura bakher3A kabhI na utpanna hotA, yadi prArambhase hI hameM tAr3apatrIya pratiyoMke milAnakI suvidhA prApta huI hotI aura vaha saba vivAda tabhI samApta ho sakA, jaba hamAre dvArA anumAnita pAThakA tADapatrIya pratiyoMse pUrNataH samarthana ho gyaa| tAtparya yaha ki jaba taka eka bAra isa sampUrNa prakAzita pAThakA tAr3apatrIya pratiyoM athavA unake citroMse vidhivat milAna kara mUlapATha aGkita na kara liye jAyeMge, tabataka hamArA yaha sampAdana-prakAzana kArya adhUrA hI ginA jAyagA aura una mUla pratiyoMkI AvazyakatA va apekSA banI hI rhegii| pATha-saMzodhana pUrNataH prAmANika rItise sampanna ho jAneke pazcAt ina granthoMke vizeSa adhyayanakI samasyA sammukha upasthita hotI hai| ina granthoMkA viSaya karma-siddhAnta hai jo jaina dharma aura darzanakA prANa kahA jA sakatA hai / yaha viSaya jitane vistAra, jitanI sUkSmatA, aura jitanI paripUrNatAke sAtha ina granthoMmeM-unake sUtroM aura TIkAoMmeM varNita hai, utanA anyatra kahIM nahIM / isakA jo hindI anuvAda aura sAtha-sAtha thor3A bahuta tulanAtmaka adhyayana va spaSTIkaraNa isa prakAzanameM kiyA jA sakA hai vaha viSaya-pravezamAtra hI samajhanA caahiye| isa viSayase hamArA uttarakAlIna samasta sAhitya ota-prota hai| digambara aura zvetAmbara sAhityameM samAna rUpase aneka granthoMmeM karmasiddhAntakI nAnA zAkhAoM aura nAnA tattvoMkA pratipAdana pAyA jAtA hai| isa samasta karma siddhAntasambandhI sAhityakA aitihAsika kramase adhyayana karanA Avazyaka hai,jisase isake bhinna tattvoM aura nAnA matoMkA vikAsa spaSTa samajhameM A sake aura usakA sarvAMga-sampUrNa vyAkhyAna Adhunika rItise kiyA jA ske| bhAratIya sAhityameM karmasiddhAntakI carcA itanI vyavasthita rUpameM anyatra kahIM bhI nahIM milatI hai| jinhoMne apane vipula dAnoM dvArA hArdika utsAhake sAtha ina granthoMkA sampAdana-prakAzana karAyA hai, hama bhalI bhA~ti jAnate haiM, ki ve sAhU zAnti prasAdajI aura unakI dharmapatnI ramA rAnI jI, kisI vyApArika buddhise prabhAvita nahIM hue, kintu zuddha dhArmika aura sAhityoddhArakI bhAvanAse hI prerita the| ataeva hama AzA hI nahIM, kintu vizvAsa bhI karate haiM ki ve apane vizuddha aura ucca kAryake ukta avaziSTa aMzoMpara avazya dhyAna deMge aura aisI yojanA banA deMge, jisase vaha kArya nirvilamba prArambha hokara santoSa janaka rItise gatizIla ho jaave| isa sahityoddhArakI jo yaha eka maMjila isa graMthake prakAzanake sAtha samApta ho rahI hai, usake lie hama mUDAbidrI ke siddhAnta vasadike bhaTTArakajI va anya saba adhikAriyoM, pratilipiyoMke svAmiyoM, sampAdakoM, prakAzakoM evaM anya vidvAnoMko hArdika dhanyavAda dete haiM, jinhoMne isa mahAna kAryako saphalatAmeM sahayoga pradAna kiyA hai| hIrAlAla jaina A0 ne0 upAdhye pradhAna sampAdaka Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya pradezabandhakA mUlaprakRtipradezabandha aura uttaraprakRtipradezabandha ke caubIsa anuyoga dvAroMmeM se parimANa anuyogadvAra takakA bhAga sampAdana hokara anuvAdake sAtha prakAzita hue lagabhaga tIna mAha hue haiM / usake kucha hI dina bAda usakA zeSa bhAga sampAdana hokara anuvAdake sAtha prakAzita ho rahA hai / pUrva bhAgake sAtha yaha bhAga bhI mudrita hone lagA thA, isalie isake prakAzita hone meM adhika samaya nahIM lagA hai / pUrva bhAgoM ke samAna isa bhAgake sampAdanake samaya bhI hamAre sAmane do pratiyA~ rahI haiMeka presa kApI aura dUsarI tAmrapatra prati / mUla tAr3apatra prati to anta taka nahIM prApta ho sakI hai / isa bhAgake sampAdanameM ukta donoM pratiyoM kA samucita upayoga huA hai / donoM pratiyoM kI sahAyatA se jina pAThoMkA saMzodhana karanA sambhava huA unakA saMzodhana karaneke bAda bhI bahuta se aise pATha rahe haiM jo cintana dvArA svatantrarUpase sujhAe gaye haiM / isa prakAra jitane bhI pATha mUlameM sammilita kiye gae haiM unheM svatantrarUpase [] brekeTake andara dikhalAyA gayA hai aura jina pAThoMkA saMzodhana nahIM ho sakA hai unheM vaisA hI rahane diyA hai| abhI takakI jAnakArI ke anusAra yahI kahanA par3atA hai ki mUDabidrI meM "mahAbandhakI eka tAr3apatra prati upalabdha hai / vaha bhI adhika mAtrAmeM buTita aura skhalita hai / usameM bhI pradezabandha para skhalanakA sabase adhika prabhAva dikhalAI detA hai / isa bhAgameM aise aneka prakaraNa haiM jinakA yatkiJcit aMza bhI zeSa nahIM bacA hai | svAmitva Adike AdhArase unakI pUrti karanA bhI sambhava nahIM thA, isalie unheM hamane truTita sthitimeM hI rahane diyA hai / mahAbandhakI upalabdha huI tAr3apatra prati kitanI purAnI hai, isakI jAnakArI abhI taka nahIM ho sakI hai| sthitibandha aura anubhAgabandhake antameM alaga-alaga prazasti upalabdha hotI hai / una donoM prazastiyoMse itanA bodha avazya hotA hai ki senakI patnI mallikavvAne zrI pacamI vrata udyApanake phalasvarUpa mahAbandhako likhAkara AcArya mAghanandiko bheTa kiyA / isI AzayakI eka prazasti pradezabandha ke antameM bhI AI hai / use hama anuvAdake sAtha Age udghRta kara rahe haiN| sthitibandha aura pradezabandha antameM AI huI prazasti meM meghacandra vratapatikA vizeSarUpa se ullekha kiyA hai aura mAghanandi vratapatiko unake pAdakamaloMmeM Asakta batalAyA hai / merA vicAra thA ki ina prazastiyoMke AdhArase maiM kucha likhU~ / kintu vartamAna meM isa prakArakA prayatna karanA asAmayika hogA, kyoMki dhavalA aura sambhavataH jayadhavalAke antameM pustaka dAna karanevAlekI jo prazasti upalabdha hotI hai, usake anuvAda ke sAtha prakAzameM Aneke bAda hI isa para sarvAGgarUpase vicAra honA ucita pratIta hotA hai / yaha hama pichale bhAgoMkI prastAvanA meM batalA Aye haiM ki sthitibandhake mudrita honeke bAda hI hameM tAmrapatra prati upalabdha ho sakI thii| isalie abhI taka usa pratise sthitibandhakA milAna hokara na to pATha-bheda lie jA sake haiM aura na zuddhi-patra hI taiyAra ho sakA hai| prakRtibandhakA sampAdana aura anuvAda to hamane kiyA hI nahIM hai, isalie usake sambandhameM hama vicAra hI karaneke adhikArI nahIM haiN| itanA avazya hI saMketa kara denA apanA kartavya samajhate Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14 ] haiM ki samasta mahAbandhakA yogya rItise sampAdana hokara prakAza meM AnemeM jo thor3I-bahuta nyUnatA raha gaI hai usa ora dhyAna diyA jAnA Avazyaka pratIta hotA hai| prasaGgase hama yaha AzA kareM to koI atyukti na hogI ki samasta "mahAbandhakA tADapatra pratise milAna honekI ora bhI bhAratIya jJAnapIThakA dhyAna jaaygaa| digambara paramparAmeM SaTkhaNDAgama aura kaSAyaprAbhRta mUla zruta mAne gaye haiM, isalie inake pratyeka pada aura vAkyakI rakSA karanA digambara saMghakA kartavya hai| isa bhAgake sampAdanake samaya bhI hameM zrIyukta paM0 ratanacandra mukhtAra aura paM0 nemicandrajI vakIla sahAranapuravAloMne sahAyatA pradAna kI hai, isalie hama unake AbhArI haiN| isa bhAgako samAptike sAtha mahAbandha"samApta ho rahA hai| anya aneka ar3acanoMke rahate hue bhI isa kAryako sampanna karaneke anukUla hamArA manobala banA rahA, yaha vItarAga mAgekI upAsanA kA hI phala hai / vastutaH bAhya sAdhana sAmagrI aihika hai| antaraGgakA nirmANa hue binA kevala usakI sAdhanA pAramArthika jIvanake nirmANameM sahAyaka nahIM ho sakatI, yaha bAta pada-pada para anubhavameM AtI hai| hameM aise gurutara kAryake nirvAha karanekA suavasara milA aura hama usakA samucita rItise nirvAha karane meM saphala hue, isake lie hama apane bhItara prasannatAkA anubhava karate haiN| jinhoMne vItarAga mArgako jIvanameM utArakara usakA prakAza kiyA, ve mahApuruSa sabake dvArA to vandanIya haiM hI,kintu jo usa mArga para yatkiJcit calanekA prayatna karate haiM aura jo aise kAryameM samucita sAhAyya pradAna karate haiM ve bhI abhinandanIya haiM / kimadhikam / -phUlacandra siddhAntazAstrI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antima prazasti zrImaladhArimunIMdrapadAmalasarasIruhama~ganamalinakitte / premaM munijanakairavasomanenalmAghanaMdiyatipati esedaM // 1 // jitapaMceSu pratApAnalanamalatarotkRSTacAritrarArAjitateja bhAratibhAsurakucakalazAlIDhabhAbhAranUtnAyatatArodArahAraM samadamaniyamAlakRtaM mAghanaMdivatinAthaM zAradAbhrojvalavizadayazovallarIcakravAlaM // 2 // jinavaktrAMbhojavinirgatahitanutarAddhAntakiMjalkasusvAdana............ja-padanutabhUpeMdrakoTIrasenA......... tinikAyabhrAjitAMghridvayanakhilajagadbhavyanIlotpalAhalAdanatArAdhIzaneM kevalame bhuvanadola mAghanaMdivratIndram // 3 // zrI maladhArI munIndra ke nirmala caraNarUpI kamalameM bhauMreke samAna suzobhita honevAle, nirmala premI aura munijanarUpI kumudake lie candramAke samAna mAghanandi yatIndra hue // 1 // jinhoMne manmathako jIta liyA hai, jinakI pratAparUpI agni vyApta ho rahI hai, jinakA teja nirmalatara utkRSTa cAritrase zobhAyamAna ho rahA hai, jo sarasvatIke prakAzamAna kucarUpI kalazameM saMlagna haiM, jo prakAzamAna haiM, navIna aura dIrghatara udAra hArasvarUpa haiM, zama, dama aura niyamase alaMkRta haiM tathA jo zaratkAlIna meghake samAna ujjvala aura vistRta yazaHsamUhase vibhUSita haiM aise mAghanandi yatIndra hue / / 2 / / jo jinendradevake mukharUpI kamalase nikale hue hitakArI aura mAnya siddhAntarUpI kamala ke parAgakA rasAsvAdana karane meM bhauMreke samAna haiM, aneka pRthivIpati jinake caraNa-kamaloMmeM namaskAra karate haiM, jinake padayugala aneka senApatiyoMke mukuTa-samUhase suzobhita ho rahe haiM aura jo samasta bhavyarUpI nIla kamaloMko AhlAdita karaneke lie candramAke samAna haiM,aise ekamAtra mAghanandi vratapati hue // 3 // 1. 'nalkApunanviyatipati nesedaM mahAbandha prathaka pustaka prastAvanA pR0 36 / 2. 'jitaprapaMceSu' ma0pra0 pu0 pra0 pu0 36 / 3. 'yat sArodArahAraM' ma0pra0 pu0 pra0 pR0 40 / 1. 'nIlotpalAMgA davatArAdhIzane' ma. pra. pu. pra0 pR0 40 / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] vararAddhAntAmRtAMbhonidhitaralataraMgotkarakSAlitAMta':karaNaM zrImeghacandravratipatipadapaMkeruhAsaktaSaTcaraNaM tIvrapratApodhRtavinatavalopetapuSpeSubhRtsaMharaNaM saiddhAntikAgresaranene negaldaM mAdhanaMdivratIndram // 4 // zrIpaMcamiyaM noMtudyApanamaM mADi baresi rAddhAntamanA / rUpavatI senavadhU jitakopaM 'zrImAghanaMdiyatigittal // 5 // bhadraM bhUyAt , vardhatAM jinazAsanam / jinakA antaHkaraNa zreSTha siddhAntarUpI amRtajalanidhike tarala taraGgakaNoMse prakSAlita huA hai, jo zrI meghacandra vratipatike caraNarUpI kamalameM Asakta bhauMreke samAna haiM, jo tIvra pratApI haiM, jinhoMne vizAla balazAlI kAmako jIta liyA hai aura saiddhAntikoMmeM agresara haiM, aise mAghanandi vratIndra hue / / 4 / / siddhAntako mAnanevAlI rUpavatI senakI patnIne zrI pazcamI vratakA udyApana kara isa granthako likhavA kara jitakrodha mAghanandi yatiko samarpita kiyA / / 5 / / maGgala ho, jinazAsanakI vRddhi ho / 1. skaTakSAlitAMtaH' ma0pra0 pu0 pra0 pR. 40 / 2. 'karaNaM zrImevacaMdavatapatipaMkeruhAsaktaSaTapada / / ......"s| cAraNaM saiddhAntikAgresaranene negadamAghanaMdivatIndram nen ma0pra0 pu0 pra0 pR040| 3. 'notudyApaneyaM' ma0 pra0 pu0 pra0 pR0 40 / 4. 'jitakopa' ma0 pra0 pu0 pra0 pR. 40 / 5. 'zrImAghanaMdivatapatigittala' ma0 pra0 pu0 pra0 pR. 40 / Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya kSetraprarUpaNA kSetrarUpaNA ke do bheda utkRSTa kSetraprarUpaNA apanya kSetrarUNA sparzanaprarUpaNA sparzanarUpaNA ke do bhe utkRsparzanarUpaNA jaghanya sparzanaprarUpaNA kAlaprarUpaNA kAlaprarUpaNA dI bheTa utkRSTa kAlaprarUpaNA jaghanya kAlaprarUpaNA antaraprarUpaNA antaraprarUpaNA ke do bheda utkRSTa antaraprarUpaNA jaghanya antara prarUpaNA bhAvaprarUpaNA bhAvaprarUpaNA ke do bheda utkRSTa bhAvaprarUpaNA jaghanya bhAvaprarUpaNA apabahutprarUpaNA aprarUpaNA ke do bheda svasthAna alpabahutvake do bheda utkRSTa svasthAna alpabahutva apanya svasthAna alpabahutva parasthAna alpabahutva ke do bheda utkRSTa parasthAna ava jaghanya parasthAna alpabahutva bhujagArabandha arthapada teraha anuyogadvArIkA nirdeza samutkIrtanAnugama viSayAnukramaNikA pRSTa viSaya 1-6 svAmitvAnugama 1 kAlAnugama 1-4 antarAnugarma 5-6 7-58 67 7-45 45-58 51-63 56 56.61 62-63 63-64 63 62.64 64 65 65 65 65 65-105 65 65 65-75 75-81 81 81-12 64-105 101-167 175 105 106.107 bhAgAbhAgAnugama parimANAnugama kSetrAnugama sparzanAnugama kAlAnugama antarAnugama bhAvAnugama alpabahutvAnugama paniSa tIna anuyogadvAroMkA nirdeza samutkIrtanA samutkIrtanAdo meda utkRSTa samutkIrtanA anya samutkIrtanA svAmitva svAmitva ke do bheda utkRSTa svAmitva anya svAmitva alpabahutva apake do bheda utkRSTha alpacatya jaghanya apa ajaghanya vRddhi Adike viSaya meM sUcanA vRddhivandha teraha anuyogadvAroMkI sUcanA samutkIrtanA svAmitva kAla pRSTha 108 106 110-111 112-146 150 150-152 153 153-180 180 187 188-161 161 161-167 167-226 167 1 antarakAla ke antakA aMza, bhaMgaviSaya pUrA aura bhAgAbhAga kI antakI eka paMktiko chor3a kara pUrA bhAgAbhAga truTita hai / 167-168 167 167-168 168 18-225 168 168-223 223-225 225-226 225 225-226 226 226 227-301 227 227-226 230 235 235-236 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha 303-306 306-311 306 306-300 antara nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya nAnA jIvoMkI apekSA bhAgAbhAga nAnA jIvoMkI apekSA parimANa nAnA jIvoMkI apekSA kSetra nAnA jIvoMkI apekSA sparzana nAnA jIvoMkI apekSA kAla nAnA jIvoMkI apekSA antara nAnA jIvoMkI apekSA bhAva nAnA jIvoMkI apekSA alpabahutva adhyavasAnasamudAhAra do anuyogadvAroMkA nAmanirdeza parimANAnugama [ 18 ] pRSTha viSaya 237-267 alpabahutva 267-266 jIvasamudAhAra 266-270 do anuyogadvAroMkA nAmanirdeza 271-276 pramANAnugama 276-281 pramANAnugamake do anuyogadvAra 282-284 yogasthAnaprarUpaNA 285-260 pradezabandhasthAnaprarUpaNA 261-264 jIvasamudAhArameM alpabahutva 265 alpabahutva ke tIna anuyogadvAra 265-301 utkRSTa alpabahutva 301-306 jaghanya alpabahutva 301 jaghanyotkRSTa alpabahutva , 301-303 antima maGgalAcaraNa 306-307 307-308 308-316 308 308-306 306-310 310-316 316 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbandho cauttho padezabaMdhAhiyAro Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siri-bhagavaMtabhUdavalibhaDArayapaNIdo mahAbaMdho cauttho padesavaMdhAhiyAro khetaparUvaNA 1. khetaM duvihaM-jahaNaNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pgdN| duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 tiNNiAu0-veuvviyacha0-AhAra02-tittha0 ukka0 aNu0 pade0baM0 kevaDi khette ? logassa asNkhejjdibhaage| sesANaM kammANaM ukka0 pade070 keva0 ? logassa asaMkheM / aNu0 pade070 keva0 ? savvaloge / evaM ovabhaMge tirikkhogho kAyajogi-orAli0-orAlimi0-kammai0-Nasa0-kodhAdi04-madi-suda0-asaMja0acakkhu0-kiNNa0-NIla0-kAu0-bhavasi0-abhavasi0-micchA0-asaNNi0-AhAra0aNAhAraga tti / kSetraprarUpaNA 1. kSetra do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase tIna Ayu, vaikriyikaSaTka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? sarva lokapramANa kSetra hai| isI prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI,audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kapAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha-oghase saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha apane-apane svAmitvake anusAra saMjJI jIva aura tIna Ayu Adi bAraha prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha kinhIMkA asaMjJI jIva Adi tathA kinhIMkA saMjJI jIva karate haiM, isalie saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra aura tIna Ayu Adike anutkRSTa pradezoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / yadyapi manuSyAyukA bandha ekendriya Adi bhI karate haiM,para aise jIva asaMkhyAtase adhika nahIM hote aura inakA kSetralokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANase adhika nahIM hotA, isalie isa apekSAse bhI utanA hI kSetra kahA hai| ukta bAraha prakRtiyoMke sivA zeSa prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarvaloka hai,yaha spaSTa hI hai| kyoMki inakA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAdhe padesabaMdha hiyAre 2. savvaraiesa savvapagadINaM ukka0 aNu0 pade 0baM0 keva0 ? logassa asaMkha 0 / sesANaM pi asaMkhejjarAsINaM evaM caiva kAdavvaM / 2 3. eidie paMcaNA0-NavadaMsaNA0 - miccha0 - solasaka0 - sattaNoka 0 - tirikkha0 eiMdi0 - orAli0 -tejA0 - ka0 - huMDa saM0 vaNNa04- tirikkhANu 0 - agu04 - thAvara - suhuma 0pajja0-apajja0-patte0-sAdhAra0 - thirAthira - subhAsubha- dUbhaga - aNAdeM 0 - ajasa 0 - Nimi0 - NIcA0 - paMcata0 ukka0 aNu0 keva0 ? savvaloge / maNusAu0 oghaM / maNusa 0maNusANu 0 uccA0 ukka0 loga asaMkhe0 / aNu0 keva0 ? savvaloge / sesANaM ukka loga0 saMkhaijjadi0 / aNu0 savvalo0 / evaM bAdaraeiMdiyapajjattApajjattagANaM / vari tasa saMjuttANaM ukka0 aNu0 loga 0 saMkhejja0 / Navari maNusagadi04 ukka0 aNu0 loga * asaMkheM / savvasuhumesu savvapagadINaM uka0 aNu0 savvalo0 / Navari maNusAu0 ukka0 aNu0 asaMkhe0 / ekendriyAdi ananta jIva bandha karate haiM aura ve vartamAnameM sarva loka meM pAye jAte haiM / yahA~ sAmAnya tiryaJca Adi anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM bandhako prApta honevAlI apanI-apanI prakRtiyoMke anusAra yaha kSetra prarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna kSetrake jAnanekI sUcanA kI hai| 2. saba nArakiyoM meM saba prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoM kA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / zeSa asaMkhyAta saMkhyAvAlI rAziyoM meM isI prakAra kSetra ghaTita kara lenA cAhie / vizeSArtha - saba nArakI aura yahA~ nirdiSTa anya mArgaNAoMkA kSetra hI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke donoM padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahA hai / 3. ekendriyoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kapAya, sAta nokapAya, tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhAga, anAdeya, ayazaH kIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? sava loka kSetra hai / manuSyAyukA bhaMga oghake samAna hai / manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? saba loka kSetra hai / zeSa prakRtiyoM kA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarvaloka kSetra hai / isI prakAra bAdara ekendriya aura unake paryApta aura aparyApta jIvoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM trasasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / usameM bhI itanI aura vizeSatA hai ki manuSyagaticatuSkakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / saba sUkSma jIvoM meM saba prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA saba lokapramANa kSetra hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyAyukA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAta bhAgapramANa kSetra hai / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khettaparUvaNA 4. puDhavi0-Au0-teu0-bAdarapuDhavi0-Au0-teu0 savvapagadINaM uka0 loga0 asaMkheM / aNu0 savvalo0 / Navari vAdaresu suhumasaMjuttANaM ukka0 loga0 asaMkheM / aNu0 savvalo0 / tasasaMjuttANaM ukka. aNu0 logassa asaMkheM / bAdarapajjattANaM paMciMdiyaapajjattabhaMgo / bAdaraapajjattANaM eiMdiyasaMjuttANaM ukka0 aNu0 savvalo0 / sesANaM ukka0 aNu0 loga0 asaMkheM / evaM vAukAigassa vi / Navari yamhi vizeSArtha-ekendriyoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha mAraNAntika samudbhAtake samaya bAdara ekendriya jIvoMke aura anutkRSTa pradezabandha saba ekendriyoMke sambhava hai, isalie inakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA saba loka kSetra kahA hai| manuSyAyukA bhaGga oghake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / vizeSa khulAsA oghaprarUpaNAke samaya kara Aye haiN| ekendriyoM meM manuSyagatidvika aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha ananta jIva karate hue bhI ve lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrameM hI pAye jAte haiM, isalie yaha kSetra ukta pramANa kahA hai,para inakA anutkRSTa pradezabandha svasthAnasthita saba ekendriyoMke sambhava hai, isalie yaha kSetra saba loka kahA hai| inake sivA jo zeSa prakRtiyA~ bacatI haiM unakA utkRSTa pradezabandha, jo bAdara ekendriya paryApta jIva svasthAna sthita haiM unhIMke hotA hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha svasthAnagata saba ekendriyoMke sambhava hai, isalie yaha kSetra sarva lokapramANa kahA hai| bAdara ekendriya tathA unake paryApta aura aparyApta jIvoMmeM yaha kSetra prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie ise ekendriyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra bAdara ekendriya aura inake paryApta aura aparyApta aise jIva jo manuSyagatidvika aura uccagotrakA bandha karate haiM, unakA svasthAna sthita kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI pAyA jAtA hai, kyoMki vAyukAyika jIva ina prakRtiyoMkA bandha nahIM karate, isalie ina tIna mArgaNAoMmeM ukta tIna prakRtiyoM aura manuSyAyu ina cAra prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| para trasasaMyukta anya prakRtiyoMkA bAdara vAyukAyika jIva bhI bandha karate haiM, isalie unakA utkRe aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| saba sUkSma jIva saba lokameM pAye jAte haiM, isalie unameM manuSyAyuke sivA anya saba prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa kSetra kahA hai / yahAM bhI manuSyAyukA donoM padoMkI apekSA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai,yaha spaSTa hI hai| pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura vAvara agnikAyika jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai| itanI vizeSatA hai ki bAdaroMmeM sUkSmasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai tathA trasasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| inake bAdara paryAptakoMmeM paJcendriya aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| inake bAdara aparyAptakoMmeM ekendriyasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai aura zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra bAyukAyika jIvoM meM bhI jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jahA~ lokake asaMkhyAtaveM bhAga Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre logassa asaMkheM0 tamhi logassa sNkheNjj| savvavaNapphadi-Niyoda0 eiNdiybhNgo| Navari yamhi logassa saMkhejja0 tamhi logassa asaMkheM / bAdarapatte puddhvibhNgo| pramANa kSetra kahA hai vahA~ lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahanA cAhie / saba vanaspatikAyika aura nigoda jIvoMkA bhaGga ekendriyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki jahA~ lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahA hai vahA~ lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahanA caahie| bAdara pratyeka vanaspatikAyika jIvoMmeM bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna bhaGga hai| vizeSArtha-pRthivIkAyika Adi tInameM aura bAdara pRthivIkAyika Adi tInameM saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha bAdara paryAptaka jIva karate haiM, isalie inameM sAmAnyase saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kahA hai, kyoMki inake paryAptakoMkA kSetra svasthAna aura samuddhAta donoM prakArase lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| inameM saba prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha sabake sambhava hai aura pRthivIkAyika Adi tInakA sarva loka kSetra hai, isalie ina mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa kSetra kahA hai| mUlameM yaha kSetra sAmAnyase chahoM mArgaNAoMmeM kahA hai, isalie tIna bAdara mArgaNAoMmeM apavAda batalAneke lie Age alagase vicAra kiyA hai / bAta yaha hai ki bAdaroMkA sarvaloka kSetra mAraNAntika aura upapAda padake samaya hI bana sakatA hai,para aise samayameM inake trasasaMyukta prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie to bAdara pRthivIkAyika Adi tInameM trasasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / tathA jaisA ki svAmitva anuyogadvArase jJAta hotA hai bAdaroMmeM saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha bAdara paryAptaka jIva hI karate haiM aura ina tIna mArgaNAoMmeM bAdara paryAptaka jIvoMkA kSetra kisI bhI avasthAmeM lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai, isalie inameM sUkSmasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarvaloka pramANa kahA hai / paJcendriya aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMke donoM padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA nirdeza- pahale kara Aye haiM, vahI kSetra yahA~ bAdara pRthivIkAyika paryApta Adi tInameM prApta hotA hai, isalie yaha prarUpaNA paJcendriya aparyAptakoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai / bAdara pRthivIkAyika aparyApta Adi tIna mArgaNAoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI ekendriyasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha ho sakatA hai, isalie inameM ina prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa kSetra kahA hai| para inameM sasaMyukta prakRtiyoMkA pradezabandha svasthAnameM hI sambhava hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| vAyukAyika jIva aura unake avAntara bhedoMmeM pRthivIkAyika aura unake avAntara bhedoMke samAna hI kSetraprarUpaNA ghaTita kara lenI cAhie / para bAdara vAyukAyika aura unake avAntara bhedoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, isalie bAdara pRthivIkAyika aura unake avAntara bhedoMmeM jahA~ lokakA asaMkhyAtavA~ bhAgapramANa kSetra kahA hai vahA~ para inameM lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra jAnanA caahie| saba vanaspatikAyika aura nigoda jIvokA kSetra ekendriyoMke samAna bana jAnese unameM ekendriyoMke samAna kSetra prarUpaNA jAnanekI sUcanA kI hai| bAdara pratyeka vanaspatikAyika aura unake avAntara bhedoMmeM bAdara pRthivIkAyika aura unake avAntara bhedoMke samAna prarUpaNA bana jAnese unameM bAdara pRthivIkAyika aura unake tA0A0pratyoH 'bAdarapatte0 bAdara 4 puDhavibhaMgo' iti pAThaH / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheta parUvaNA 5. jahaNae padaM / duvi0 - oghe0 Ade0 / oghe0 tiNiAu 0 - veDa vviyacha0AhAra 02 - tittha jaha0 ajaha0 ke0 ? logassa asaMkhe0 / sesANaM jaha0 ajaha0 ke0 ? savvalo0 / evaM oghabhaMgo tirikkhogho kAyajogi-orAli0-orAli0 mi0 kamma0 NaMsa0 - kodhAdi 04-madi- suda0 - asaMja0 - acakkhu 0 - kiNNa-NIla- kAu0bhavasi 0 - abhavasi 0 - micchA0 - asaNNi0 - AhAra0 - aNAhAraga ti / 0 O 5 6. sesANaM savvANaM saMkhajja - asaMkhejjarAsINaM savvapagadINaM jaha0 ajaha0 logassa asaMkheM / eiMdiesa savvapagadINaM jaha0 ajaha0 savvalo0 / gavari maNusAu0 jaha0 ajaha* logassa asaMkhai0 / evaM savvasuhumANaM / 0 avAntara bhedoMke samAna prarUpaNA jAnanekI sUcanA kI hai / yahA~ pUrvokta saba mArgaNAoM meM manuSyAyuke donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra oghake samAna hI prApta hotA hai, isalie usakA alaga se nirdeza nahIM kiyA hai / 5 jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai--ogha aura Adeza / oghase tIna Ayu, vaikathika chaha, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoM kA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai / zeSa prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kSetra hai ? sarva lokapramANa kSetra hai / isI prakAra ogha ke samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavevAle, krodhAdi cAra kaSAyatrAle, mRtyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle, kApotalezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / vizeSArtha tIna Ayu AdikA ekendriya aura vikalendriya jIva bandha nahIM karate / asaMjJI paJcendriya AdimeM bhI prArambhakI nau prakRtiyoMkA asaMjJI aura saMjJI jIva kadAcit bandha karate haiM aura antako tIna prakRtiyoMmeM AhArakadvikakA apramattasaMyata Adi do guNasthAnavAle tathA tIrthaMkaraprakRtikA asaMyatasamyagdRSTi Adi pA~ca guNasthAnavAle jIva kadAcit aura koIkoI bandha karate haiM / yadi ukta prakRtiyoMkA bandha karanevAle ina saba jIvoMke kSetrakA vicAra karate haiM to vaha loke asaMkhyAtaveM bhAgase adhika prApta nahIM hotA, isalie yahA~ oghase ukta saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha sUkSma ekendriya aparyApta jIva yogya sAmAgrI ke sadbhAvameM karate haiM aura ajaghanya pradezabandha yathAyogya saba jIvoM ke sambhava hai, isalie inake jaghanya aura ajaghanya pradezoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa kahA hai / yahA~ mUlameM kahI gaI sAmAnya tiryaJca Adi mArgaNAoM meM yaha oghaprarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna kSetra prarUpaNA jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra jina mArgaNAoM meM jitanI prakRtiyoMkA bandha sambhava hai, use dhyAnameM rakhakara hI oghaprarUpaNA ke anusAra vahI~ kSetraprarUpaNA ghaTita karanI cAhie / 6 zeSa satra saMkhyAta aura asaMkhyAta rAzivAlI mArgaNAoM meM saba prakRtiyoM kA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ekendriyoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai / itanI vizeSatA hai ki inameM manuSyAyukA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAdhe padesabaMdhAhiyAre 7. puDhavi0[0 Au0 teu0 -vAu0 oghbhNgo| tesiM ceva bAdarANaM [bAdarapajjattANaM] eiMdiyasaMjuttANaM jaha0 logassa asaMkhai0 / aja0 savvalo0 / tasasaMjuttANaM jaha0 ajaha0 logassa asaMkheM0 / evaM bAdarapuDhaviapajjattArdi04 / savvavaNapphedi - NiyodANaM savve caiva bhaMgo savvaloge 0 / bAdarapajjattapatte 0 bAdarapuDhavibhaMgo | evaM edeNa bIjeNa davvaM / evaM khettaM samattaM 6 kA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra arthAt ekendriyoMke samAna saba sUkSma jIvoM meM kSetraprarUpaNA jAnanI cAhie / vizeSArtha -- pRthivIkAyika Adi pA~cako chor3akara anya jitanI asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAe~ haiM aura saMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAe~ haiM unakA kSetra hI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie unameM saba prakRtiyoMke donoM padavAle jIvoMkA kSetra uktapramANa jAnanekI sUcanA kI hai / tathA ekendriyoMkA kSetra sarva lokapramANa hai, isalie inameM manuSyAyuko chor3akara saba prakRtiyoMke donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa kahA hai| inameM manuSyAyuke donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, yaha spaSTa hI hai / saba sUkSma ekendriya jIva bhI saba lokameM pAye jAte haiM, isalie inameM ekendriyoMke samAna prarUpaNA bana jAnese use unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / 7. pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika aura vAyukAyika jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai | unhIMke bAdaroM va bAdara paryAptakoM meM ekendriyasaMyukta prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai / tathA trasasaMyukta prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra bAdara pRthivIkAyika aparyApta Adi cAroMmeM jAnanA caahie| saba vanaspatikAyika aura saba nigoda jIvoMmeM saba prakRtiyoM ke donoM padavAle jIvAMkA kSetra sarva lokapramANa hai / bAdara pratyeka vanaspatikAyika jIvoMmeM bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna bhaGga hai / isa prakAra isa bIjapada ke anusAra le jAnA cAhie / vizeSArtha - pRthivIkAyika Adi cAroM mArgaNAoMkA kSetra saba lokapramANa hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke donoM par3havAloMkA kSetra oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| ina cAroMke bAdaroM meM ekendriyajAtisaMyukta prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha svasthAnameM hI sambhava hai aura ajaghanya pradezabandha mAraNAntika aura upapAdapadake samaya bhI sambhava hai, isalie inameM ekendriyajAtisaMyukta prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa kahA hai| inameM saMyukta prakRtiyoMkA bandha svasthAnameM hI sambhava hai, isalie inake donoM padavAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| bAdara pRthivIkAyika aparyApta Adi cArameM bhI isI prakAra arthAt bAdara pRthivIkAyika Adi cArake samAna kSetra ghaTita kara lenA caahie| saba vanaspatikAyika aura saba nigoda jIvoMmeM saba loka kSetra kahanekA kAraNa spaSTa hI hai / tathA bAdara pratyeka vanaspatikAyika jIvoMkA bhaGga bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna hai, yaha bhI spaSTa hai / yahA~ jina mArgaNAoMkA kSetra nahIM kahA hai, use jAnaneke lie isI prakAra isa bIjapadake anusAra le jAnA cAhie yaha sUcanA kI hai| yahA~ bAdara vAyukAyika va unake aparyAptakoM meM lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra kyoM nahIM kahA yaha vicAraNIya hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta Adi cArakA kSetra bilakula nahIM khaa| zAyada isIke lie anta meM 'evaM edeNa bIjeNa' ityAdi sUcanA kI hai / pahale kaha Aye haiM ki jaghanya pradezabandha vAyukAyika jIva tadbhavasthake prathama samaya meM jaghanya yoga Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA phosaNaparUvaNA 8. phosaNANugameNa duvihaM-jahaNNayaM ukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0oghe0 aade| oghe0 paMcaNA0-cadudaMsaNA0-sAdA0-cadusaMja0-purisa0-maNusaga0cadujAdi-orAli aMgo0-asaMpatta0-maNusANu0-tasa-bAdara-jasa0-uccA0-paMcaMta0 ukka0 pade0baMdhagehi kevaDiyaM khettaM phosidaM ? logassa asNkhejjdibhaago| aNu0 savvalogo / thINagiddhi03-asAdA0-miccha0-aNaMtANu04-Nasa0-para0-ussA0-pajja0-thira-subhaNIcA0 ukka0 logassa asaMkheM. aTThacaudasa0 savvalogo vA / aNu0 svvlogo| NiddA-payalA-apackkhANa04-chaNNoka0-tirikkhAu0-AdAva0 uka0 logassa asaMkheM aTThacodasa0 / aNu0 savvalo0 / paccakkhANa04-samacadu0-dovihA0-subhaga-dosara-AdeM. ukka0 cha0 / aNu0 savvalo0 / doAu0-AhAra02 uka0 aNu0 khettbhNgo| maNusAu0 ukka0 aTThacoM / aNu0 savvalo0 / dogadi0-doANu0 ukka0 aNu0 sahitake hotA hai, kintu aise jIva asaMkhyAta hote hue bhI bahuta kama hote haiM jo lokake asaMkhyAtaveM bhAgameM hI pAye jAte haiM,ataH lokakA saMkhyAtavA~ bhAga nahIM khaa| pRthivIkAyika Adi cAroM sthAvaroMkA bhaGga ekendriyoMke samAna kahA / tathA bAdara sAmAnya va bAdara aparyAptameM jo vizeSatA thI,vaha alagase khola dI gayI hai| isa prakAra kSetra samApta huaa| sparzanAnugama 8. sparzanAnugama do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa,cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, manuSyagati, cAra jAti, audArikazarIra AGgopAGga, asamprAptAmRpATikAsaMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, trasa, bAdara yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne saba lokakA sparzana kiyA hai / styAnagRddhitrika, asAtAvedanIya, mithyAtva anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, paraghAta, ucchrAsa, paryApta, sthira, zubha aura nIcagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa, trasanAloke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / nidrA, pracalA, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, chaha nokaSAya, tiryaJcAyu aura AtapakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| pratyAkhyAnAvaraNa catuSka, samacaturasrasaMsthAna, do vihAyogati, subhaga, do svara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu aura AhArakadvika kA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgaprAmANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do gati aura do AnupUrvIkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe pade baMdhA hiyAre chaccoM sa0 / tirikkha 0- eiMdi0 orAli0-tejA0 ka0 - huMDa0 vaNNa04- tirikkhANu0 - agu0upa0-thAvara-suhuma-apajja0 - patte 0 - sAdhA0-athira-asubha -dUbhaga- aNAdeM 0 - ajasa 0 - Nimi0 ukka0 logassa asaMkhe0 savvalogo vA / aNu0 savvalogo / ujjo0 ukka0 aTThaNava0 / aNu0 savvalo0 / itthi0 cadusaMThA0 - paMcasaMgha0 ukka0 aTTha - bAraha0 / aNu0 savvalo0 / veuvvi0-veuvvi0 aMgo0 ukka0 aNu0 bAraha0 / titthaM0 ukka0 ttabhaMgo / aNu 0 aTThacoM | - trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, sthAvara, sUkSma, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaH kIrti aura nirmANakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| udyotakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, cAra saMsthAna aura pA~ca saMhananakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgake utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIrthaGkaraprakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha sUkSmasAmparAya guNasthAnameM hotA hai / cAra saMjvalana aura puruSavedakA utkRSTa pradezabandha nauveM guNasthAnameM hotA hai / tathA manuSyagati AdikA utkRSTa pradezabandha tiryaJca aura manuSyagatike mithyAdRSTi saMjJI paryApta jIvake hotA hai / yataH ina saba jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH ina prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA ina saba prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha ekendriyAdi jIvoMke bhI sambhava hai, isalie isa apekSAse isakA sparzana sarva lokapramANa kahA hai| isI prakAra narakAyu, devAyu, narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga, AhArakazarIra AGgopAGga aura tIrthaGkaraprakRtiko chor3akara anya saba prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha bhI ekendriya Adi jIva karate haiM, isalie unakI apekSA bhI sarva lokapramANa sparzana kahA hai| styAnaguddhitrika, mithyAtva anantAnubandhI catuSka, napuMsaka veda aura nIcagotrakA utkRSTa pradezabandha cAroM gatike saMjJI mithyAdRSTi paryApta jIva karate haiM / asAtAvedanIyakA utkRSTa pradezabandha cAroM gatike saMjJI paryAptaka mithyAdRSTi yA samyagdRSTi jIva karate haiM / tathA paraghAta AdikA utkRSTa pradezabandha tIna gatike saMjJI paryAptaka mithyAdRSTi jIva karate haiM / yataH ina jIvoMke ina prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha svasthAnasvasthAnameM, vihAravatsvasthAnake * samaya aura mAraNAntika samudghAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa, trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai| nidrA, pracalA aura chaha nokaSAyakA utkRSTa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA hai. Niraesu chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 ukka0 khetabhaM0 / aNu0 chaccoMdasa0 / pradezabandha cAroM gatike paryAptaka samyagdRSTi jIva karate haiM / apratyAkhyAnAvaraNa cArakA cAroM gatike asaMyatasamyagdRSTi paryApta jIva utkRSTa pradezabandha karate haiM / tiryaJcAyukA cAroM gatike saMjJo paryAptaka mithyAdRSTi jIva utkRSTa pradezabandha karate haiN| tathA AtapakA tIna gatike saMjJo paryAptaka mithyAdRSTi jIva utkRSTa pradezabandha karate haiM / yataH ina jIvoMke ina prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha svasthAnasvasthAnake samaya aura vihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, ataH inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA do gatike saMyatAsaMyata jIva, samacaturastrasaMsthAna, prazastavihAyogati, aura subhaga Adi tInakA do gatike saMjJI paryAptaka mithyAdRSTi yA samyagdRSTi jIva tathA aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA do gatike saMjJI paryAptaka mithyAdRSTi jIva utkRSTa pradezabandha karate haiN| yataH ina jIvoMke svasthAnasvasthAnake samaya aura mAraNAntika samudvAtake samaya utkRSTa pradazabandha ho sakatA hai, ataH ina prakRtiyAkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki aprazastavihAyogati aura duHsvarakA nIce mAraNAntika samuddhAta karAte samaya tathA zeSa prakRtiyoMkA Upara mAraNAntika samudghAta karAte samaya utkRSTa pradezavandha kahanA caahie| tathA mUlameM svasthAnasvasthAnakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana nahIM kahA hai, phira bhI vaha sambhava hai, isalie vizeSArthameM hamane usakA nirdeza kara diyA hai| narakAya, devAya aura AhArakadvikake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, isalie isakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| narakagatidvika aura devagatidvikakA donoM prakArakA pradezabandha kramase nArakiyoMmeM aura devoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA donoM prakArakA pradezabandha karanevAle jIvoMkA sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI tiryaJcagati AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai| svasthAnameM to yaha sambhava hai hI, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / deva vihAravatsvasthAnake samaya aura ekendriyoMmeM Upara mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI udyotakA utkRSTa pradezavandha karate haiM, isalie isakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkAsanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzanakahA hai| devoMke vihAravatsvasthAnake samaya tathA nArakiyoM aura devoMke tiryaJcoM aura manuSyoMmeM mAraNAntika samudbhAtake samaya bhI strIveda AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya bhI vaikriyikadvikakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA vasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA utkRSTa pradezabandha manuSya karate haiM, isalie isakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honese ise kSetrake samAna kahA hai| tathA devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI isakA anutkRSTa pradezabandha hotA hai, isalie isa apekSAse isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| 6. nArakiyoM meM chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne Jain Education Internationa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre doAu0-maNusagadiduga-tittha0-uccA0 ukka0 aNu0 khetbhNgo| sesANaM savvapagadINaM uka0 aNu0 chaccoMTsa0 / evaM savvaNeraDyANaM appappaNo phosaNaM NedavvaM / 10. tirikkhesu paMcaNA0-thINagiddhi03-sAdAsAda0-miccha0-aNaMtANu04Nasa0-tirikkha0-eiMdi0-orAli0-tejA0-ka0-huMDa-] vaNNa04-tirikkhANu0agu04-thAvara-muhuma-pajattApajatta-patteya0-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga-aNAdeM-' ajasa0-Nimi0-NIcA0-paMcaMta0 ukka0 logassa asaMkhe savvalogo vA / aNu0 svvlo| chadaMsa-bArasaka0-sattaNoka0-samacadu0-dovihA0-subhaga-dosara-Ardai0-uccA0 ukka0 chaccauddasa0 / aNu0 savvalo0 / itthi0 ukka0 divaDDacaudasa0 / aNu0 savvalo0 / trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, manuSyagatidvika, tIrthaGkaraprakRti aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| zeSa saba prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saba nArakiyoMkA apanA-apanA sparzana le jAnA caahie| vizeSArtha-narakameM chaha darzanAvaraNa AdikA utkRSTa pradezabandha paryApta samyagdRSTi hI karate haiM, isalie inakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese kSetrake samAna kahA hai / yadyapi chaThese lekara prathama naraka takake samyagdRSTi nArakI marakara manuSya hote haiM aura inake mAraNAntika samudbhAtake samaya ukta prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, para aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, itanA yahA~ spaSTa jAnanA cAhie / do AyukA pradezabandha mAraNAntika samuddhAtake samaya nahIM hotaa| manuSyagatidvika AdikA utkRSTa pradezabandha mAraNAntika samudrAtake samaya sambhava honepara bhI sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI rahatA hai, isalie ina prakRtiyoMke donoM padoMkI apekSA bhI sparzana kSetrake samAna kahA hai / aba rahe prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIva aura zeSa sava prakRtiyoMke donoM padoMkA bandha karanevAle jIva so mAraNAntika samuddhAtake samaya zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha tathA mAraNAntika samuddhAta aura upapAdake samaya ina saba prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isa apekSAse yaha sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / prathamAdi pRthiviyoMmeM yaha sparzana isI prakAra ghaTita honese use sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra sAmAnya nArakiyoMkA jahA~ kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai vahA~ apanA-apanA sparzana ghaTita kara lenA caahie| 10. tiryaJcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiyazcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, tejasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, aguruladhucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, samacaturasrasaMsthAna, dovihAyogati, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIvedakA 1 tA0 A0 pratyoH 'dUbhaga dussara aNAde0' iti pAThaH / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 phosaNaparUvaNA doAu0 khettabhaMgo / tirikkhAu0-maNusa0-cadujAdi-cadusaMThA0-orAli0aMgo0chassaMgha0-maNusANu0-AdA0 [ tasa-] bAdara0 ukka0 khettbhNgo| aNu0 savvalo0 / dogAdi-doANu0 ukka0 aNu0 chaccaudasa0 / veuvvi0-veuvvi0aMgo0 uka0 aNu0 bAraha / ujjo0-jasa0 ukka0 sattacA~ddasa / aNu0 savvalo0 / 11. paMciMdi tirikkha03 paMcaNA0-thINagiddhi03-doveda-miccha0-aNaMtANu04 utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do AyuoMkA bhaGga kSetrake samAna hai| tiryazcAyu, manuSyagati, cAra jAti, cAra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, trasa aura bAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do gati aura do AnupUrvIkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / udyota aura yaza-kIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-ekendriyAdi sabake yathAsambhava ba~dhanevAlI prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandhakI apekSA sparzana sarva lokapramANa kahA hai, isalie isa sparzanakA yahA~ va Age hama alaga-alaga spaSTIkaraNa nahIM kareMge / jahA~ vizeSatA hogI usakA khulAsA avazya kreNge| pA~ca jJAnAvaraNAdi kA utkRSTa pradezabandha saMjJI paJcendriya paryApta jIvoMke svasthAnake samAna mAraNAntika samudrAtake samaya bhI sambhava hai, isalie isa apekSAse inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura. sarva lokapramANa sparzana kahA hai| devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya chaha darzanAvaraNa AdikA tathA nArakiyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / deviyoMmeM mAraNAntika samudrAta karanevAle tiryaJcoMke strIvedakA utkRSTa pradezabandha sambhava honese isakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA basanAloke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| narakAyu aura devAyukA pradezabandha mAraNAntika samuddhAtake samaya nahIM hotA, isalie inake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai / tiryaJcAyukA pradezabandha to mAraNAntika samudbhAtake samaya hotA hI nahIM / zeSakA utkRSTa pradezabandha mAraNAntika samudrAtake samaya bhI hotA hai, phira bhI yaha sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, isalie isakA bhaMga kSetrake samAna kahA hai| do gati aura do AnupUrvokI apekSA sparzana tathA vaikriyikadvikakI apekSA sparzana jisa prakAra ogha prarUpaNAke samaya ghaTita karake batalAyA hai, usI prakAra yahA~para bhI ghaTita kara lenA cAhie / jo Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate haiM unake bhI udyota aura yaza kIrtikA utkRSTa pradezabandha hotA hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sanAlIke kucha kama sAta vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| 11. paJcendriya tiryazcatrikameM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre Nasa0-NIcA-paMcaMta0 ukka0 aNu loga0 asaMkheM savvalo0 / chadaMsa0-bArasaka0hassa-radi-aradi-soga-bhaya-du0 ukka0 chaccoMdasa0 / aNu0 loga0 asaMkhe savvalo0 / itthi0 ukka0 aNu0 divaDDacA~dasa0 / purisa0-dogadi-samacadu0-doANu0-dovihA0subhaga-dosara-Ardai0-uccA0 ukka0 aNu0 chaccA~dda0 / caduAu0-maNusaga0-tiNNijAdicadusaMThA0-orA0aMgo0-chassaMgha0-maNusANu0-AdA0 ukka0 aNu0 loga0 asaM0 / tirikkha0-eiMdi0-orAli0-tejA0-ka0-huMDa0-vaNNa04-tirikkhANu-agu04--thAvarasuhuma-paJjattApajatta-patte0-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga-aNAdeM-ajasa0-Nimi0 ukka0 aNu0 logassa asaM0 savvalo0 / veuvi0-veuvi0aMgo0 ukka0 aNu0 bAraha0 / paMciMdi0-tasa0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 bArahacosa / ujo0-jasa0 uka0 aNu0 sattacoM / bAdara0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 teraha / anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA aurasarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIvedakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / puruSaveda, do gati, samacaturasrasaMsthAna, do AnupUrvI, do vihAyogati, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotrakA utkaSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra Ayu, manuSyagati, tIna jAti, cAra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI aura AtapakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tiryazcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryazcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne asanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paJcendriyajAti aura trasakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama tAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| bAdaraprakRtike utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-ukta tIna prakArake tiryazca svasthAna aura ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya donoM avasthAoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karate haiM, isalie yahA~ ina donoM padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / chaha darzanAvaraNa AdikA utkRSTa pradezabandha Upara Anata kalpatakake devoMmeM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 12. paMciMdi tiri0apaja. paMcaNA0-NavadaMsa0-doveda0-miccha0-solasaka0sattaNoka0-tirikkha0-[eiMdi0-] orAli0-tejA-ka0-huMDa0-vaNNa04-tirikkhANu0agu04-thAvara-suhuma-pajattApajatta-patte-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-bhaga-aNAdeMajasa0-Nimi0-NIcA0-paMcaMta0 ukka0 aNu0 logassa asaMkheM svvlo| itthi0-purisa0doAu0-[maNusa0-] cadujA0-paMcasaMThA0-orAli0aMgo0-chassaMgha0-maNusANu0-AdA0dovihA0-tasa-subhaga-dosara-Ardai0-uccA0 uka0 aNu0 khettbhNgo| ujjo0-jasa0 uka0 aNu0 sattacau~ / bAdara0 ukka0 khettbhNgo| aNu0 sattacaudasa0 / evaM savvaapajjattayANaM mAraNAntika samudghAtake samaya bhI sambhava hai, isalie yahA~ isa padakI apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jAvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana jaisA pA~ca jJAnAvaraNAdikI apekSA ghaTita karake batalA Aye haiM,usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhie / tathA Age tiryaJcagati Adi prakRtiyoMkI apekSA bhI yaha sparzana kahA hai so vaha isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / deviyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya strIvedake donoM pada sambhava haiM, isalie yahA~ strIvedake donoM padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama DeDa baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| Upara Anata kalpataka ke devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karanevAle jIvoMke puruSaveda Adike donoM pada sambhava honese inakI apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| cAra AyuAdike donoM padavAloMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, yaha spaSTa hI hai| kyoMki cAra AyuoMkA bandha svasthAnameM hI hotA hai aura zeSa prakRtiyoMkA bandha mAraNAntika samuddhAtake samaya hote hue bhI sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotaa| vaikriyikadvikakI apekSA sanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana oghaprarUpaNAmeM ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhie / tathA isI prakAra yaha sparzana paJcendriyajAti aura trasaprakatike anatkRSTa padakI apekSA bhI ghaTita kara lenA cAhie / tathA inakA utkaSTa! kRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAta karanevAle jIvoMke udyota aura yaza-kIrtike donoM pada sambhava haiM, isalie inake donoM padavAloMkA trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| bAdaraprakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai,yaha bhI spaSTa hai / tathA nIce chaha rAjU aura Upara sAta rAjU kSetrake bhItara mAraNAntika samuddhAta karanevAle jIvoMke bAdara prakRtikA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie yaha sparzana trasanAlIke kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| 12. paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya, tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSyagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre tasANaM savvavigaliMdiyANaM ca bAdarapuDhavi0-Au0-teu0pajjattayANaM ca / 13. maNasa03 paMcaNA0-chadaMsa0-sAdA0-bArasaka0-chaNNoka0-paMcaMta0 uka. khettabhaMgo / aNu0 logassa asaMkheM savvalo0 / thINagiddhi03-asAdA-miccha0-aNaMtANu04-Nasa0-tirikkha0-eiMdi0-orAli0-tejA-ka0-huMDa0-vaNNa4-tirikkhANu0agu04-thAvara suhuma-pajjattApaJjatta-patte-sAdhAra-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga0-aNAdeMajasa-Nimi0-NIcA0 ukka0 aNu0 loga0 asaMkhe savvalo0 / uJjo0 ukka0 aNu0 sattacoM / bAdara0-jasa0 ukka0 khetbhNgo| aNu0 sattacoM / sesANaM ukka0 aNu0 khettbhNgo| sparzana kiyA hai / bAdara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saba aparyApta, basa aparyApta, saba vikalendriya tathA bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara agnikAyika paryApta jIvoMmeM jAnanA cAhie / vizeSArtha-ye paJcendriya tiryaJca aparyApta jIva svasthAna aura mAraNAntika samuddhAta donoM avasthAoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdike donoM padoMkA badha karate haiM, isalie yahA~ inake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa spazana kahA hai| strIveda AdikA yathAsambhava ekendriya AdimeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya bandha nahIM hotA / dUsare do AyuoMkA to mAraNAntika samudghAtake samaya bandha hotA hI nahIM, isalie yahA~ ina strIveda Adike donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sarzana kahA hai| udyota aura yazaH kIrtikA spaSTIkaraNa paJcandriya tiyaJcatrikakI prarUpaNAke samaya kara Aye haiM,usI prakAra yahA~ bhI kara lenA cAhie / udyotake samAna hI bAdarakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana ghaTita kara lenA caahie| bAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| yahA~para anya jitanI mAMrgaNAe~ ginAI haiM unameM yaha prarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna sparzana jAnanekI sUcanA kI hai| 13. manuSyatrikameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, bAraha kapAya, chaha nokapAya aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetraka kA sparzana kiyA hai| styAnagadvitrika, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa aura nIcagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| udyotakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| bAdara aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 14. deve paMcaNA0 - thINagi 03 - sAdAsAda0 - miccha0 - anaMtANu 04 - NavaMsa00 - huMDa0 0 - vaNNa 04 - tirikkhANu0 - agu04ujjo0- thAvara cAdara-pajjatta - patte 0 - thirAthira - subhAsubha- dUbhaga - aNAdeM - jasa0 - ajasa0Nimi0 NIcA0 - paMcata0 uka0 aNu0 aTTha-Nava0 / chadaMsa0 - cArasaka0 chaNNoka0 uka0 aTThacoM | aNu0 aTTha-Nava0 / itthi0 - purisa0 - doAu0 maNusa0 paMciMdi 0 - paMcasaMThA0orAli0 aMgo0 - chassaMgha0 maNusANu0 - AdAva-dovihA0-tasa - subhaga- dosara - AdeM0 - tittha 0 ukka0 a0 aDaca0 / evaM savvadevANaM appappaNo phosaNaM NedavvaM / tirikkha 0 - eiMdi0 - orAli0 - tejA 0 -042-0. vizeSArtha - manuSyatrikameM pA~ca jJAnAvaraNAdike utkRSTa pradezavandhakA svAmitva yathAyogya guNasthAnapratipanna jIvoMke bana jAtA hai aura ina jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / kSetra bhI itanA hI hai, ataH ina karmoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai | manuSyatrika meM ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karanevAle jIvoMke bhI ina karmoMkA anutkRSTa pradezabandha hotA hai, isalie inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / styAnagR ddhitrika Adi prakRtiyoMkA bhI donoM prakArakA bandha isI prakAra ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bana jAtA hai, isalie inakA donoM prakArakA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarvalokapramANa kahA hai| udyotakI apekSA donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana pahale paJcendriyatiryaJcatrika meM ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhie / mAtra vahA~ yazaH kIrti prakRtiko udyotake sAtha ginAkara sparzana kahA hai| para manuSyatrika meM isakA utkRSTa pradezabandha guNasthAna pratipanna jIva karate haiM, isalie inameM isakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hI prApta hotA hai / bAdara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoM kA bhI itanA hI sparzana banatA hai, isalie yahA~para yazaH kIrtiko bAhara prakRtike sAtha sammilita kara ina donoM prakRtiyoM kA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA eka sAtha sparzana kahA hai| tathA ina donoM prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI hotA hai, isalie inakA isa par3hakI apekSA sparzana trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| yahA~ ginAI gaI ina prakRtiyoMke sivA anya jitanI prakRtiyA~ bacatI haiM, unake donoM padoMkI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese use kSetrake samAna jAnane kI sUcanA kI hai| 15 14. devoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, udyota, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, yazaHkIrti, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / chaha darzanAvaraNa, bAraha kapAya aura chaha nokapAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSyagati, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra aMgopAMga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara, Adeya aura tIrthaGkara prakRtikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 15. eiMdiesu paMcaNA0-NavadaMsaNA0-doveda-miccha0-solasaka0-sattaNoka0tirikva0-eiMdi0-orAli0-tejA0-ka0-DaMDa0-vaNNa04-tirikkhANu0-agu04-thAvarasuhuma-pajjattApajjatta-patte0-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga-aNAdeM0-ajasa0-- Nimi0-NIcA0-paMcaMta0 ukka0 aNu0 savvalo0 / ithi0-purisa0-cadujAdi-paMcasaMThA0 orA0aMgo0-chassaMghaDa0-dovihA0-tasa-bAdara-subhaga-dosara-AdeM0 uka0 logassa saMkhejadibhAgo / aNu0 savvalogo / evaM tirikkhAu0 / maNusAu0 uka0 khetabhaMgo / aNu0 logassa asaMkheM savvalogo vaa| maNusagadiduga-uccA0 uka0 khettbhNgo| aNu0 savvalo0 / ujjo0-jasa0 ukka0 sattacoM / aNu0 savvalo0 / sesANaM ukka0 khettabhaMgo / aNu0 savvalo0 / karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saba devoMmeM apanA-apanA sparzana le jAnA cAhie / vizeSArtha-yahA~ jina prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa yA anutkRSTa pradezabandha vihAravatvasthAnake samaya aura ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya bana jAtA hai, unakA una padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAga pramANa sparzana kahA hai aura jinakA utkRSTa pradezabandha ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya nahIM banatA, unakA una padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| inhIM vizeSatAoMko aura apane sparzanako dhyAnameM rakhakara devoMke saba avAntara bhedoMmeM sparzana ghaTita kara lenA caahie| 15. ekendriyoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya, tiryazcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do viyogati, trasa, bAdara, subhaga, do svara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra tiryaJcAyukI apekSA sparzana jAnanA cAhie / manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| manuSyagatidvika aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne save lokapramANa kSetrakA spazena kiyA hai| udyota aura yaza-kIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-ekendriyoMmeM bAdara paryApta jIva hI saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karate 1 tA0 A0 pratyoH 'asaMkhejadibhAgo' iti pAThaH / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 16. bAdara-pajattApajattANaM eIdiyasaMjuttANaM ukka0 aNu0 svvlo| ithi0-purisa-tirikkhAu0-cadujAdi-paMcasaMThA0-orAli0aMgo0-chassaMgha0-AdAvadovihA0-tasa- [bAdara-] subhaga-dosara-AdeM ukka0 aNu0 logassa sNkheNjdibhaago| maNusAu0-maNusa0-maNusANu0-uccA0 ukka0 aNu0 logassa asaMkheM / savvasuhumANaM haiM,para anya ekendriyoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI ye jIva pA~ca jJAnAvaraNa AdikA utkRSTa pradezabandha karate haiM aura inakA anutkRSTa pradezabandha saba ekendriyoMke hotA hai, isalie inake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai / strIveda Adi chabbIsakA, manuSyagati Adi tInakA, udyota Adi dokA aura jina prakRtiyoMkA yahA~ nAma nirdeza nahIM kiyA hai,unakA bhI saba ekendriya jIva anutkRSTa pradezabandha karate haiM , isalie inameM ina prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| tathA strIveda Adi chabbIsa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha ekendriyoMmeM bAdara ekendriyaparyApta jIva karate hue bhI inakA saba prakArakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honese yaha ukta pramANa kahA hai / inameM tiryaJcAyukA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana strIveda Adike samAna ghaTita ho jAnese yaha unake samAna kahA hai| manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA spazena kSetrake samAna hai.yaha spaSTa hI hai| tathA isakA anutkRSTa pradezabandha agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMko chor3akara saba ekendriya jIva karate haiM, para aise jIvoMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa bana jAnese yaha ukta pramANa kahA hai / eka sAtha ekendriya jIva yadi manuSyAyukA bandha kareM to asaMkhyAta jIva kareMge aura usa samaya yadi inakA kSetrasparzana dekhA jAya to vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hogA, isalie to yaha ukta pramANa kahA hai aura isa taraha yadi a kAlIna saba sparzanakA yoga kiyA jAya to vaha sarva lokagata ho jAnese ukta pramANa kahA hai,yaha ukta kathanakA tAtparya hai| yoM to saba ekendriya bAdara paryApta jIva udyota aura yaza kIrtikA utkRSTa pradezabandha kara sakate haiM, para aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotaa| hA~,jo ekendriya Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate haiM, unake bhI ina do kokA utkRSTa pradezavandha sambhava hai| isalie yahA~ inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| yahA~ zeSa prakRtiyoMmeM Atapa prakRti bacatI hai so usakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai,yaha spaSTa hI hai| 16. bAdara ekendriya aura usake paryApta tathA aparyApta jIvoM meM ekendriya saMyukta prakRtiyoM kA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana sarva lokapramANa hai| strIveda, puruSaveda, tiryazcAyu, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, Atapa, do vihAyogati, trasa, bAdara, subhaga, do svara aura AdeyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| manuSyAyu, manuSyagati manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| saba sUkSma jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI 1 tApratI 'bAdarapajattANaM apajattANaM' iti paatthH| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre savvapagadINaM ukka0 aNu0 savvalo0 / Navari maNusAu0 ukka0 aNu0 lo0 asaMkheM. svvlo0| 17. puDhavi0-Au0 teu0 eiMdiyapagadINaM ukka0 logassa asaMkhe0 savvalogo / aNu0 savvalo0 / sesANaM tasapagadINaM AdAvaM ca ukka0 logassa asaMkheM / aNu0 savvalo0 / doAu0 [eiMdiya ] oghaM / evaM bAdarapuDhavi0-Au0-teu0 / bAdarapuDhavi0-Au0-teu0pajattayANaM eiMdiyasaMjuttANaM ukka0 aNu0 savvalo0 / nasasaMjuttANaM AdAvaM ca ukka0 aNu0 logassa asaMkheM / evaM vAukAiyANaM pi / Navari yamhi logassa asaMkheM tamhi logassa saMkheMjadibhAgo kAdavyo / vizeSatA hai ki manuSyAyukA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizepArtha-bAdara ekendriya aura inake paryApta va aparyApta jIvoM meM ekendriyajAti saMyukta prakRtiyoMkA do prakArakA pradezabandha mAraNAntika samadAtake samaya bhI sambhava hai, isa donoM padoMkI apekSA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| inameM strIveda AdikA utkRSTa va anutkRSTa pradezabandha ekendriyoMmeM samudbhAta karanevAle jIvoMke nahIM hotaa| AtapakA hokara bhI vaha bAdara ekendriya paryAptakoMmeM samudbhAta karanevAle jIvoMke hI hotA hai aura tiryaJcAyukA mAraNAntika samudbhAtake samaya bandha nahIM hotA, isalie yahA~ ina kamAM ke donoM padavAloMkA lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA manuSyAyu Ara manuSyagati Adi tInakA vAyukAyika jIva vandha nahIM karate, isalie yahA~ manuSyAyu Adi cAra karmoke donoM padavAloMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai| sava sUkSma jIva sarva lokameM pAye jAte haiM, isalie inameM manupyAyuke vinA saba prakRtiyoMke donoM padavAloMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| tathA inameM manuSyAyukA bandha karanevAle jIvoMkA vartamAna sparzana to lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai,para atIta spazana sarva lokapramANa bana jAnase yaha vatamAnakI apekSA lokake asaMkhyAtava bhAgapramANa aura atItakI apekSA sarva lokapramANa kahA hai| 17 pRthivIkAyika, jalakAyika aura agnikAyika jIvAma ekendriya prakRtiyoMkA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvAne lokake asaMkhyAtava bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa trasaprakRtiyoMkA aura AtapakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / do AyuoMkI apekSA sparzana sAmAnya ekendriyoMke samAna hai / isI prakAra bAdara pRthivIkAyika, bAdara jalakAyika aura bAdara agnikAyika jIvoMmeM jAnanA cAhie / bAdara pRthivIkAyika paryAta, bAdara jalakAyika paryApta aura bAdara agnikAyika paryApta jIvoMmeM ekedriya saMyukta saba prakRtiyAMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA usasaMyukta prakRtiyoMkA aura AtapakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvona lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra vAyukAyika jIvoMmeM bhI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki jahA~para lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa spazana kahA hai, vahA~para lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa spazana karanA caahie| 1 A pratau 'logassa asaMkhe0 / aNu' iti pAThaH / 2 'teu0 odhaM padaM / bAdarapuTavi0' iti pAThaH / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 phosaNaparUvaNA 18. vaNaphadi-Niyodesu eiNdiybhNgo| Navari yamhi logassa saMkheMjadibhAgo tamhi logassa asaMkheMjadibhAgo kAdavyo / bAdaravaNapphadi-bAdaraNiyodANaM pajattApajatANaM eiMdiyapagadINaM uka0 aNu0 savvalo0 / tasasaMjuttANaM ukka0 aNu0 khettabhaMgo / ujjo0-jasa0 ukka0 aNu0 sattacoM savyabAdarANaM ca / bAdara0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 jasagittibhaMgo / bAdaravaNaphadipatte0 bAdarapuDhavibhaMgo / vizeSArtha-pRthivIkAyika Adi tInameM bhI vAdara paryApta jIva utkRSTa pradezabandha karate haiM, isalie inameM ekendriya prakRtiyoMkA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA parzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| sAtha hI yaha bandha mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava hai, isalie isa apekSAse sarva lokapramANa sparzana bhI kahA hai| inakA anutkRSTa pradezabandha karanavAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana hai,yaha spaSTa hI hai| inameM Atapasahita zepa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya nahIM hotA, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / yadyapi AtapakA ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya utkRSTa pradezavandha sambhava hai,para aise jIva bAdara pRthivIkAyika paryAptakoMmeM hI mAraNAntika samuddhAta karate haiM, isalie isa apekSAse bhI ukta sparzanake prApta honemeM koI bAdhA nahIM aatii| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha pRthivIkAyika Adi saba karate haiM, isalie inake isa padavAloMkA sarva lokapramANa mparzana kahA hai| do AyuoMkI apekSA jo prarUpaNA ekendriyoMmeM kara Aye haiM vaha yahA~ bhI bana jAtI hai, isalie ise unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| bAdara pRthivIkAyika Adi tInameM saba prarUpaNA pRthivIkAyika Adi tInake samAna ghaTita ho jAtI hai, isalie ise unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / vAdara pRthivIkAyika paryApta Adi tInoMmeM ekendriyasaMyukta prakRtiyoMke donoM pada mAraNAntika samudbhAtake samaya bhI sambhava haiM, isalie inake donoM padIkI apekSA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| tathA trasasaMyukta aura AtapakA bandha karanevAle ukta jIvoMkA loka asaMkhyAtaveM bhAgase adhika sparzana kisI bhI avasthAmeM sambhava nahIM hai, isalie yaha sparzana ukta pramANa kahA hai| vAyakAyika aura unake paryApta va aparyApta jIvoMmeM saba sparzana prathivIkAyika aura unake paryApta va aparyApta jIvoMke samAna bana jAnese isI prakAra vAyukAyika jIvoMka jAnanA cAhie,yaha kahA hai| mAtra unase inameM jitanI vizeSatA hai,usakA alagase ullekha kiyA hai| 18 vanaspatikAyika aura nigoda jIvoM meM ekendriyoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki jahA~ para lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai, vahA~ para lokake asaMkhyAtavaM bhAgapramANa kahanA cAhie / bAdara vanaspatikAyika aura vAdara nigoda tathA inake paryApta aura aparyApta jIvoMmeM ekendriya prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva loka pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| prasasaMyukta prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / udyota aura yaza kIrtikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / saba bAdaroMmeM udyota aura yazaHkotikA bhaGga isI prakAra jAnanA cAhie / bAdara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana yaza kIrtike samAna hai| bAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra jIvoMmeM bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna bhaGga hai| Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAdhe pade baMdhA hiyAre 16. paMciMdi0 -tasa02 - paMcamaNa0 - paMcavaci0 paMcaNANA0 cadudaMsaNA0 sAdA0cadusaMja0 - [ jasa0- ] paMcaMta0 uka0 khaittabhaMgo / aNu0 aTThacoM0 savvalogo vA / thINagiddhi 03 - asAdA0 - miccha0 - anaMtANu 04 - NavuMsa0- para0 - ussA0 paJja0 - thira-mubha0NIcA0 [0 ukka0 aNu0 aTThaca0 savvalo0 / NiddA- payalA-apacakkhANa 04 - chaSNoka0 ukka0 aTThacoMhasa0 / aNu0 aTThacoMhasa0 savvalo 0 ' / pacakkhANa04 ukka0 baccoM sa aNu0 aDDoM sa* savvalo0 / itthive 0 - cadusaMThA0-paMca saMgha0 ukka0 aNu0 aTTha-bAraha 0 / purisa0 paMciMdi0 - orAli0 aMgo0 - asaMpatta0 -tasa0 uka0 khaittabhaMgo / aNu0 aDDa- 0 20 vizeSArtha -- vanaspatikAyika aura nigor3ha jIvoM meM ekendriyoMke samAna bhaGga hai, yaha spaSTa hI hai / mAtra ekendriyoM meM vAyukAyika jIva bhI A jAte haiM jo ki inase alaga kAyavAle haiM, isalie ekendriyoM meM jahA~ lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai vahA~ ina jIvoMmeM loka ke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana jAnanekI sUcanA kI hai| bAdara vanaspatikAyika aura bAdara nigoda tathA inake paryApta aura aparyApta jIvoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI ekendriya prakRtiyoMkA bandha sambhava honese inake donoM padoMkI apekSA sarva lokapramANa sparzana kahA hai / ye jIva trasa prakRtiyoM kA bandha karate samaya ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta nahIM karate, isalie ina prakRtiyAMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai / aba rahIM udyota, yazaHkIrti aura bAdara ye tIna prakRtiyA~ so inake donoM prakArake sparzanakA pahale aneka bAra khulAsA kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahie| inameM se udyota aura yazaH kIrti ina do prakRtiyoMkA anya saba bAdaroMmeM yaha sparzana ghaTita ho jAtA hai, isalie use anta meM inake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| bAhara pratyekavanaspatikAyika jIvoMkA bhaGga bAdara pRthivIkAyika jIvoMke samAna hai, yaha spaSTa hI hai / 16. paJcendriyadvika, sadvika, pA~ca manoyogI aura pA~ca vacanayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, yazaHkIrti aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baDhe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| styAnaguddhitrika, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhI catuSka, napuMsakaveda, paraghAta, ucchAsa, paryApta, sthira, zubha aura nIca gotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baDhe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai nidrA, pracalA, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura chaha nokapAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha a caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMna nAlI ke kucha kama ATha ghaMTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlI ke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, cAra saMsthAna aura pA~ca saMhananakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAna trasanAlI ke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / puruSaveda, paJcendriyajAti, audArika zarIra AGgopAGga, asamprAptAspATikAsaMhanana aura sakA 1 tA0 Ara pratyoH 'ukka0 ahosa savvalo0' iti pAThaH / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA bAraha / doAu0-tiNNijAdi-AhAradurga ukka0 aNu0 khettabhaMgo / doAu0-AdAva. uka0 aNu0 aTThacaudasa0 / dogadi-doANu0 uka0 aNu0 chaccoMsa0 / tirikkha0eiMdi0-orAli0-tejA0-kA-huMDa0-vaNNa4--tirikvANu0-agu0-upa0-thAvara-patteathira-asubha-dUbhaga-aNAdeM0-ajasa0-Nimi0 uka0 logassa asaMkheM. savvalo0 / aNu0 aTTha0 savvalo0 / maNusa0-maNusANu0-tittha0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 aTTacoM / evaM uccA0 / beu vi0-veutri0aMgo0 [ ukka0 ] aNu0 bAraha0 / samacadu0-dovihA0subhaga-dosara-AdeM u0 chaccoM / aNu0 aTTha-bAraha0 / ujo0-bAdara0 ukka0 aGkaNavacodasa0 / aNu0 aTTha-teraha0 / Navari bAdara0 ukka0 khettbhNgo| [suhuma0-apaja0sAdhAra0 pNciNdiytirikkhpnyjttbhNgo|] evaM cakkhu0-saNNi ti / kAyajogi0 oghaM / utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne jasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA spazana kiyA hai| do Ayu, tIna jAti aura AhArakadvikakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / do Ayu aura AtapakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jItrAne trasanAlIke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / do gati aura do AnupUrvIkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, sthAvara, pratyeka, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayaza kIrti aura nirmANakA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura tIrthakara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA parzana kSetrake samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAloke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra uJcagotrake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana jAnanA cAhie / vaikriyikazarIra aura vaikriyika zarIra AGgopAGgakA utkRSTa aura anukRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAloke kucha kama bAraha baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| samacaturastrasaMgthAna, do vihAyogati, subhaga, do svara aura Adeyake utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAloke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga. pramANa kSetrakA mparzana kiyA hai / udyota aura vAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne vasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nI baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAla jIvAne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki bAdara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA mana pazcendriya tiryazca paryAptakoMke samAna hai| isI prakAra cakSudarzanavAle aura saMjhI jIvAma jAnanA cAhie / tathA kAyayogI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / 1 tA0 pratI 'maNusa. maNuSu ( ? ) titha0' ApratI 'maNusa. maNapaja0 titya.' iti pATaH / 2 tA0 pratI A0 u0 ( de ) chacI0' A0 pratI 'Ade0 chaco0' iti pATaH / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vizepArtha-paJcedriya Adi mArgaNAoMmeM pA~ca jJAnAvaNAdikA utkRSTa pradezavandha karane vAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA hI sparzana kiyA hai| inakA kSetra bhI itanA hI hai, isalie yaha sparzana kSetrake samAna kahA hai| tathA vihAravatsvasthAna aura mAraNAntikake samaya bhI inakA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inake anutkRSTa pradezoMkA bandha karanevAle jIvoMkA vasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai| styAnagRddhi tIna Adi prakRtiyoMke donoM padoMkA sparzana jJAnAvaraNAdike anutkRSTa padake samAna ghaTita ho jAnese vaha bhI trasanAlIke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAga aura sarva loka pramANa kahA hai| nidrA AdikA utkRSTa pradezabandha devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, isa lie inakA isa padakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| nidrAdikake anutkRSTake samAna pratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura tiryaJcagati Adi ikkIsa prakatiyoMke anutkRSTa pradezoMkA vandha karanevAle jIvoMkA bhI ukta pramANa sparzana ghaTita kara lenA cAhie / koI vizeSatA na honese vahA~ isa sparzanakA hama alagase spaSTIkaraNa nahIM kareMge / acyuta kalpa takake devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karanevAle jIva bhI pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA utkRSTa pradezabandha karate haiM, isalie yaha sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| devoMke vihAravatsvasthAnake samaya aura sAsAdanasamyagdraSTiyoMke mAraNAntika samudrAtake samaya bhI strIveda Adi dasa prakRtiyoMke donoM padoMkA bandha sambhava hai, isalie yaha sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| puruSavedakA anivRttikaraNama aura paJcendriyajAti Adi paccIsa nAma prakRtiyoMkA bandha karanevAlA do gatikA jIva utkRSTa pradezabandha karatA hai, isalie inakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese kSetraka samAna kahA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana jo trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha vaTe caudaha bhAgapramAga kahA hai so yaha strIveda AdikA sparzana ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhie / do Ayu Adi sAta prakRtiyoMke donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / tiryazvAyu, manuSyAyu aura Atapake donoM padoMkA bandha devoMmeM vihAra vatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI do gati aura do AnupUrvIke donoM pada sambhava haiM, isalie inake donoM padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| ekandriyAma mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI tiyazcagAMta AdikA utkRSTa pradazabandha sambhava hai, isalie ina prakRtiyoMke ukta padavAloMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kahA hai / manuSyagatidvika aura tIrthaGkaraprakRtikA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvAMkA spazana svAmitvako dekhate hae lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSe samAna kahA hai / tathA devoMke svasthAnavihArake samaya bhI inakA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isa apekSAse trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| uccagotrake donoM paDhavAloMkA sparzana manuSyagati Adike samAna hI bana jAnese vaha usa praka hai / nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samudbhAta karanevAle jIvoMke bhI vaikriyikadvikake donoM pada sambhava haiM, isalie isa apekSA trasanAlIka kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / samacaturasrasaMsthAna AdikA devoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya aura aprazasta vihAyogati tathA daHsvarakA nArakiyoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isa apekSAse trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa spazana kahA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya aura sAsAdana jIvoM ke Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 phosaNaparUvaNA 20. orAli. paMcaNANAvaraNadaMDao oghaM / thINagiddhi03-asAdA0-miccha0aNaMtANu04-Nasa0 ukka0 logassa asaMkheM savvalo0 / aNu0 savvalo0 / NiddApayalA-apacakkhANa04-chaNNoka0 ukka0 chaccoM / aNu0 savvalo0 / evaM paJcakkhANa04[samacadu0-subhaga dosara-Ardai0 ] / ithi uka0 divaDDacaudasa0 / aNu0 savvalo0 / purisa-tirikkhAu0-maNusa0-cadujAdi-cadusaMThA0-orAli aMgo0-chassaMgha0-maNusANu0AdAva0-dovihA0-tasa-bAdara0 ukka0. khettabhaMgo / aNu0 savvalo0 | dogadi-doANu0 ukka0 aNu0 chaccoM0 / tirikkha0-eiMdi0-orAli0-tejA0-ka0-huMDa 0-vaNNa0 4-tirimAraNAntika samudrAtake samaya bhI sambhava honese isa apekSAse trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / devoMke vihAravatsvasthAnake samaya aura devAMke ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya udyotakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isa apekSAse trasanAloke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa mparzana kahA hai / tathA devoMke bihAravatsvasthAnake samaya aura vaikriyikakAyayogI jIvoMke mAraNAntika samudrAtake samaya isakA anutkRSTa pradezabandha bhI sambhava hai, isalie isa apekSAse vasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| bAdaraprakRtikA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana udyotake anutkRSTake samAna hI ghaTita kara lenA caahie| tathA isakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai. yaha spaSTa hI hai| sUkSma AdikA bhaGga paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai, yaha bhI spaSTa hai| cakSudarzanavAle aura saMjJI jIvoMmeM ukta prakArase sparzana ghaTita ho jAnese vaha ukta pramANa kahA hai| tathA kAyayoga ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava honese isameM oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, ataH oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 20. audArikakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNadaNDakakA bhaGga oghake samAna hai / styAnagaddhitrika, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka aura napuMsakavedakA u bandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sarzana kiyA hai / nidrA, pracalA, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura chaha nokaSAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa catuSka, samacaturasrasaMsthAna, subhaga, do svara aura AdeyakI apekSA sparzana jAnanA cAhie / strIvedakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| puruSaveda, tiryaJcAyu, manuSyagati, cAra jAti, cAra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, do vihAyogati, trasa aura bAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do gati aura do AnupUrvIkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgaprapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tiyazcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryazca 1 tA0 A0 pratyoH 'paJcakkhANa. 4 ithi0' iti pAThaH / deza Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre kkhANu0-agu04-thAvara-suhuma-pajattApaJjatta-patte0-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga aNAdeM ajasa0-Nimi0-NIcA0 ukka0 logassa asaMkheM0 savvalo0 / aNu0 svvlo| [ veuvi0-veuvvi0 aMgo0 ukka0 aNu0 bArahacaudasa0 / ] tiNNiAu0 tirikkhoghaM / AhAradugaM tittha0 khettabhaMgo / ujo0 uka0 sattacaudasa0 / aNu0 sabalo0 / jasa0 purisbhNgo| gatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara. sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa aura nIcagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyika AGgopAGgake utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIna AyuoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai| AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| udyotakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIke kucha kama sAta vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / yazaHkIrtikA bhaGga purupavedake samAna hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNAdike donoM padavAloMkA sparzana oghake samAna yahA~ ghaTita ho jAnese vaha oghake samAna kahA hai| styAnagRdbhi tIna AdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIva svasthAnake samAna mAraNAntika samudbhAtake samaya bhI usakA bandha karate haiM, isalie isa apekSAse . lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai| tathA audArikakAyayogakA sparzana sarva lokapramANa honese inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA ukta pramANa sparzana kahA hai| Upara Anatakalpa takake devoMmeM mAraNAntika samudrAtake samaya bhI nidA Adi bAraha prakRtiyoMkA aura cAra pratyAkhyAnAvaraNakA donoM prakArakA bandha sambhava hai, isalie inake donoM padoMkA sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / deviyoM meM mAraNAntika samudbhAtake samaya strIvedakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isake isa padavAle jIvoMkA basanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / tathA ekendriyAdi saba jIva inakA anutkRSTa pradezabandha kara sakate haiM, ataH isake isa padavAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai / Age bhI jina prakRtiyoMke anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA yaha sparzana kahA ho,vaha isI prakAra jAnanA cAhie / yahA~ puruSaveda Adike utkRSTa pradezoMkA bandha karanevAle jIvoMke svAmitvako dekhate hue isa apekSAse sparzana kSetrake samAna lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, isalie yaha kSetrake samAna kahA hai| do gati aura do AnupUrvIke donoM padavAloMkA sanAlIke chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzanakA pahale aneka bAra spaSTIkaraNa kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahie| aura ise dUnA kara denepara baiMkriyikadvikakI apekSA donoM par3havAloMkA sparzana ho jAtA hai| svasthAnake samAna ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI tiryaJcagati AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, ataH inake utkRSTa padavAloMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai| tIna AyukA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna aura AhArakadvika va tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetra ke samAna hai,yaha spaSTa hI hai| Upara bAdara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI udyotakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isake isa padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama sAta baTe 1 A0patau 'ujo0 sattacodasa0' iti paatthH| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 21. orAliyami0 paMcaNA0-thINagiddhi03-sAdAsAda0-miccha0 aNaMnANu04NavaMsa0-tirikkha0-eiMdi0 -tiNNisarIra-huMDa0 - vaNa04-tirikkhANu0 -- agu04thAvara-suhuma-- pajattApaJjatta-patta0-sAdhAra-thirAthira-subhAsubha-dRbhaga-aNAda-ajamaNimi0-NIcA0-paMcaMta0 uka0 logassa asaMkhe0 / aNu0 savvalo0 / sesA 0 aNu0 khettbhNgo| 22. veubdhiyakA0 paMcaNA0-thINagiddhi03-doveda0-mincha0-aNatA 0 4-Nasa0--NIcA0-paMcaMta0 ukka0 aNu0 aTTa-teraha / chadaMsa0-bArasaka0-chaNNoka0 ukka0 aTThaco0 / aNu0 aTTha-teraha0 / ithi-purisa-paMciMdi0-paMcasaMTA0-orAli. aMgo0-chassaMgha0-dovihA0-tasa-subhaga-dosara-Ade0 ukka0 aNu0 aTTha-bAraha0 / Navari purisa0 ukka0 aDha0 / doAu0-maNusa0-maNusANu0-AdAva-tittha0-uccA0 caudaha bhAgapramANa kahA hai| purupavedakI apekSA jo sparzana kahA hai usI prakAra yazaHkItikI apekSA bhI sparzana bana jAtA hai, isalie isakA bhaGga puruSavedake samAna kahA hai| 21. audarikamizrakAyayogI jIvAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, sAtAbedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnuvandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiryaJcagati, ekendriyajAti, tIna zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, aguruladhucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkAti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne lokake asaMkhyAta bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvagNAdikA utkRSTa pradezabandha zarIraparyApti pUrNa honeke eka samaya pUrva karate haiM, isalie inake isa padavAloMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA audArikamizrakAyayogakA sarva lokapramANa sparzana honese inake anutkRSTa pradezavAloMkA ukta pramANa sparzana kahA hai / zeya prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha to zarIraparyApti pUrNa honeke eka samaya pUrva saMjJI pazcendriya jIva hI karate haiM, isalie inake isa padavAle jIvoMkA mparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honese vaha kSetrake samAna kahA hai aura inake anutkRSTa pradezavAle jIvoM jisakA jo kSetra kaha Aye haiM vaha yahAM sparzana ghaTita ho jAnese vaha bhI kSetrake samAna kahA hai| 22. vaikriyikakAyayogI jIvAma pAMca jJAnAvaraNa, styAnagRdvitrika, do vedanIya, mithyAnva, anantAnubandhIcatuSka, nasakaveda, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kapAya aura chaha nokapAyakA utkRSTa pradezabandha kara vAle jIvoMne prasanAlIke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakAanutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, paJcendri yajAti, pA~ca saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do bihAyogati, trasa, subhaga, do svara aura Adeyake utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki puruSavedakA utkRSTa pradezabandha 4 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ukka0 aNu0 aTThacaudasa / tirikkha0-tiNNisarIra-huMDa0-vaNNa04-tirikkhANu0agu04-ujjo0-cAdara-pajatta-patte-thirAditiNNiyu0-dUbhaga-aNArdai0-Nimi0 ukka0 aTTha-Nava0 / aNu0 aTTha-teraha0 / eiMdi0-thAvara0 ukka0 aNu0 aTTha-Nava0 / 23. veuvviyami0-AhAra-AhArami0-avagadave-maNapaja0-saMjada-sAmAi0chedo0-parihAra0-suhumasaMpa0 ukka0 aNu0 khettmNgo|| 24. kammai0 paMcaNANA0-thINagiddhi03-doveda0-miccha0-aNaMtANu04Nasa0-NIcA0-paMcaMta0 ukka0 bAraha0 / Navari miccha0 pagadINaM ukka0 eNkkAraha / karanevAle jIvoMne asanAlIke kucha kama ATha ghaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, tIrthaGkara aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tiryazcagati, tIna zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUvA, agurulaghucatuSka, udyota, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira Adi tIna yugala, durbhaga, anAdeya aura nirmANakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne trasanAloke kucha kama ATha aura kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA mpazana kiyA hai / ekendriyajAti aura sthAvarake utkRSTa aura anutkRSTa pradezoMkA bandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizepArtha-kriyikakAyayogameM vihAravatsvasthAnakI apekSA trasanAlIke kucha kama caudaha bhAgapramANa sparzana hai / mAraNAntika samudbhAtakI apekSA trasanAlIke kucha kama teraha baTe caudaha bhAga pramANa sparzana hai| ekendriyoM meM mAraNAntika samudbhAta karanepara asanAlI ke kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana hai / tathA nArakiyAMkA tiryazcoM aura manuSyoMmeM va devoMkA tiryaJcoM aura manuSyoM meM mAraNAntika samudbhAta karanepara milAkara basanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana hai, isalie yahA~ jina prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jo sparzana kahA hai, vaha pUrvokta sparzanako dekhakara apane-apane svAmitvake anusAra ghaTita kara lenA cAhie / anya vizeSatA na honese yahA~ hamane use alaga-alaga ghaTita karake nahIM batalAyA hai| 23. vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmamAmparAyasaMyata jIvoM meM apanI-apanI prakRtiyoM kA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| vizepArtha-ina satra mArgaNAoMmeM apanA-apanA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hai, isalie yahA~ apanI-apanI prakRtiyoMke donoM padavAloMkA sparzana uktapramANa prApta honese kSetrake samAna kahA hai, kyoMki yahA~ kSetra bhI itanA hI hai| 24. kArmaNakAyayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karane vAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki mithyAtva prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA aNu0 savvalo0 / chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0-uccA0 ukka0 chacau~ / aNu0 sabbalo0 / ithi0-cadusaMThA-paMcasaMgha0-appasattha0-dussara0 ukka0 bAraha0 / aNu0 savvalo0 / dogadi-paMcajAdi-tiNNisarIra-huMDa-orAli0aMgo0-asaMpa0-vaNNa04doANu0-[agu0-upa0-] tasa-thAvarAdisatta-athirAdipaMca-Nimi0 ukka0 khettbhNgo| aNu0 savvalo0 / devagadipaMcaga0 ukka0 aNu0 khettabhaMgo / samacadu0-pasattha0-subhagamussara-Ardai ukka0 chaccoM / aNu0 savvalo0 | para0-ussA-paja0-thira-subhajasa0 ukka0 chacoMdda0 / aNu0 sabbalo0 / evaM AdAujo0 / gyAraha baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA spazana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa bAraha kaSAya, sAta nokapAya aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANakSetrakA sparzana kiyA hai / do gati, pA~ca jAti, tIna zarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga,asamprAptAmRpATikA saMhanana, varNacatuSka, do AnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, trasa aura sthAvara Adi sAta, asthira Adi pA~ca aura nirmANakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagatipaJcakakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paraghAta, ucchAsa, paryApta, sthira, zubha aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne trasanAlIke kucha kama chaha vade caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra Atapa Ara udyotake donA par3havAle jIvAkA mpazana jAnanA caahie| vizeSArtha--yahA~ jina prakRtiyoMke anutkRSTa pradezabandhavAle jIvoMkA sarva lokapramANa mparzana kahA hai vaha kArmaNa kAyayogake ukta pramANa sparzanako dekhakara ghaTita kara lenA cAhie / zepa spaSTIkaraNa isa prakAra hai-cAroM gatike kArmaNakAyayogI saMjJI jIva pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha kara sakate haiN| yataH ina jIvAMkA sparzana nIce chaha aura Upara chaha isa prakAra kula kuchakama bAraha gajapramANa prAna hAtA hai, ataH yahA~ yaha spazana basanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| mAtra jo mithyAdRSTi jIva mtyAnagudbhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda aura nIcagotrakA utkRSTa pradezabandha karate haiM, unakA Upara kucha kama pAca rAjUpramANa hI sparzana bana sakatA hai, kyoMki na to aise jIva AnatAdikameM utpanna hote haiM aura na AnatAdikase Akara manuSyagatimeM hI utpanna hote haiN| ataH yahA~ mithyAtva sambandhI prakatiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA mparzana trasanAlIke kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| chaha darzanAvaraNa AdikA samyagdRSTi kArmaNakAyayogI hI utkRSTa pradezabandha karate haiM aura aise jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa hotA hai, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 25. itthivedesu paMcaNA-thINagiddhi03-doveda-miccha0-aNaMtANu04NavaMsa0-NIcA0-paMcaMta0 ukka0 aNu0 aTTha0 sblo| NidA-payalA-apaccakkhANa04chaNNoka0 ukka0 aDha0 / aNu0 aDha0 savvalo0 / cadudaMsaNA0-cadusaMja0 Takka0 khettabhaMgo / aNu0 aTThacA savvalo0 / paccakkhANa04 ukka0 chanoM / aNu0 aTTha0 savvalo0 / itthi-doAu0-cadusaMThA-paMcasaMgha0-AdAvujo0 ukka 0 aNu0 aTTha0 / purisa-maNusa-orAli0aMgo0-asaMpa0-maNusANu0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 atttthoN| doAu0-tiNNijAdi-AhAraduga-tittha0 khettbhNgo| dogadi-doANu0 ukka0 ataH yaha sparzana ukta pramANa kahA hai| strIveda Adike utkRSTa pradazavandhavAle jIvoMkA basanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana apane-apane svAmitvako jAnakara pA~ca jJAnAvaraNAdike utkRSTa pradezabandha karanevAloMke samAna hI ghaTita kara lenA caahie| do gati AdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jo kSetra kahA hai vahI yahA~ para sparzana prApta hai, isalie yaha sparzana kSetrake samAna kahA hai| yahA~ devagatipaJcakakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha samyagdRSTi jIva hI karate haiM, isalie inake donoM padAvAle jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna kahA hai, kyoMki ina jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika sparzana nahIM prApta hotA / subhagAdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIva Upara basanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana karate haiM, isalie yaha ukta pramANa kahA hai| isI prakAra paraghAta Adi prakRtiyoMkA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA spazana apane svAmitvake anusAra sanAloke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa ghaTita kara lenA caahie| 25. strIvedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, nIcagotra aura pA~ca antagayakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| nidrA, pracalA, apratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura chaha nokapAyake utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAna trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra darzanAvaraNa aura cAra saMtralanakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA spazana kSetrake samAna hai| anutkRSTa pradazabandha karanavAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvona vasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| strIveda, do Ayu, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, Atapa aura udyotakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / puruSaveda, manuSyagati, audArikazarIra AGgopAGga, asamprApAsRpATikA saMhanana, aura manuSyagatyAnupUrvIkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAloke kucha kama ATha baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / do Ayu, tIna jAti, AhAra kadvika aura tIrthaGkara prakRtike donoM padavAloMkA sparzana 1 tA0 pratau 'miccha0 miccha (?) aNaMtAgu0 NapuM0' iti pATaH / 2 A pratI 'aha / itthiH' iti pAThaH / 3 A0 pratI 'AdAujo0 ukka0' iti pATaH / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA aNu0 chaccoM / tirikva 0-eiMdi0-orAlika-tajA0-0-huMDa 0-vaNNa04-tirikkhANu-- agu0-upa0-thAvara-patte-athira-amubha-dubhaga-aNA-ajasa0-Nimi0 ukka0 logassa asaMkheM. savvalo0 / aNu0 aDha0 savvalo0 / paMciMdi0-tasa0 ukka0 khettbhNgo| aNu0 aTTha-bAraha / [ veuvvi0-veuvi0 ago0 u0 aNu0 bArahacaudasa ] samacadu0dovihA0-subhaga-dosara-Ardai ukka0 cha / aNu0 aTTaco / para0-ussA0-pajja0thira-subha0 uka0 aNu0 aTThacau~ savvalo0 / ujjo0 ukka0 aNu0 aTTha-Nava0 / vAdara0 uka0 khettabhaMgo / aNu0 aTTha-teraha 0 / suhuma-apajja-sAdhAra0 ukka0 aNu0 logagsa asaMkheM0 savvalo0 / jasa0 ukka0 oghaM / agu0 aTTha-NavacA~dasaH / evaM purisada vi / Navari tittha0 ukka0 khettabhaMgo / aNu0 aTThacoM / kSetra ke samAna hai| do gati aura do AnupUrvIkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAlaM jIvAna asanAloke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, tejasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiyaJcagatyAnupUrvo, agurulaghu, upaghAta, sthAvara, pratyaka, sthira, azubha, dubhaga, anAdaya, ayaza kIti aura nirmANakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAna loka asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / nathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paJcandriyajAti aura usakA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgake utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAna basanAlIke kucha kama bAraha baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / samacaturasrasaMsthAna, do vihAyogati, subhaga, do svara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / paraghAta, ucchAsa, paryApta, sthira aura zubhakA utkRSTa aura anuSkAe pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIke kucha kama ATha ghaMTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / udyotakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAla jIvAne trasanAlIka kula kama ATha aura kucha kama nau baMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| bAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha vaTa caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvAna lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA bhaGga oSake samAna hai / tathA isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra purupavedI jInAmeM bhI jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM tIkara prakRtikA utkRSTa pradezavandha karanavAla jIvAkA spazana kSatraka samAna hai| tathA anutkRSTa pradazavandha karanevAle jIvoMne jasanAlIke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAganANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizepArtha-strIvediyoma jahA~ sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa spazana 1 tA0 pratI 'Ta0 u0 rottagaMgA' iti pATaH / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe pabaMdhAhiyAre 26. buMsage 0 paMcaNA0 - thINa giDi 03 - doveda 0 - miccha0 - anaMtANu04 kahA hai vahA~ devoMke svasthAna bihArako mukhyatAse jAnanA cAhie / anya sparzana isI meM garbhita ho jAtA hai / jahA~ sarva lokapramANa sparzana kahA hai vahA~ ekendriyoM meM mAraNAntika samudrAta karAkara yaha prApta kiyA gayA hai| kahIM upapAdapadakI apekSA bhI yaha sparzana prApta ho sakatA hai sAM vicAra kara lagA lenA cAhie / jahA~ pUrvokta donoM prakArakA sparzana kahA hai, vahA~ ina donoM vivakSAoMko dhyAna meM rakhakara vaha le AnA caahie| trasanAlI ke kucha kama chaha ghaMTe caudaha bhAgapramANa sparzana devoM meM aura nArakiyoM meM mAraNAntika samuddhAta karAnese prApta hotA hai so svAmitvako dekhakara jahA~ jo sambhava ho vahA~ vaha ghaTita kara lenA caahie| purupaveda AdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahanekA kAraNa yaha hai ki purupakA utkRSTa pradezabandha to anivRttikaraNa meM hotA hai tathA manuSyagati AdikA utkRSTa pradezabandha nAmakarmakI paccIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAle saMjJI midhyAdRSTi tiryaJca aura manuSya gatike jIva karate haiN| do Ayu Adi ATha prakRtiyoMke donoM pavAloMkA sparzana kSetrake samAna hai, yaha pahale aneka bAra spaSTa kara Aye haiM / tiryaJcagati Adi ikkIsa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha nAmakarmakI teIsa prakRtiyoM kA bandha karanevAle do gatike saMjJI mithyAdRSTi jIva svasthAnameM aura ekandriyoM meM mAraNAntika samudrAtake samaya ina donoM avasthAoM meM karate haiM, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtatraM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / paJcendriyajAti aura trasake utkRSTa pradezabandhakA svAmI manuSyagatike hI samAna haiM, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA ina donoM prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha devoMke bihAravatsvasthAnake samaya aura nArakiyoM va devoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI sambhava hai, isalie inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoM kA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha ghaMTe caudaha bhAgapramANa kahA haiM | nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya vaikriyikaddhika ke donoM pada sambhava haiM, isalie inake donoM pavAloMkA trasanAlIke kucha kama bAraha ghaMTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / devoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI manuSya aura tiryaJja samacaturastrasaMsthAna AdikA aura nArakiyoM meM mAraNAntika samuddhAta karate samaya aprazasta vihAyAMgati aura duHsvarakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA trasanAlIke kucha kama chaha baDhe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| sUkSma Adi tIna prakRtiyoMkA donoM prakArakA pradezabandha tiryaJca aura manuSyoMke svasthAna meM va ekendriyoM meM mAraNAntika samuhAta ke samaya sambhava hai, isalie inake donoM pazaMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / strIvediyoM meM zepa jisa sparzanakA yahA~ spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai usakA pahale anekavAra spaSTIkaraNa kara Aye haiM, isalie use vahA~ se jAna lenA cAhie | yazaHkIrtike utkRSTa padavAloMkA sparzana oghake samAna hai yaha spaSTa hI hai| tathA deviyoM ke bihAra ke samaya aura ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAtake samaya bhI isakA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie isake isa padavAle jIvoMkA trasanAlI ke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTa caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / puruSavedI jIvoM meM yaha sparzana avikala ghaTita ho jAtA hai isalie unameM strIvedI jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra devoM meM tIrthaGkara prakRtikA bhI bandha hotA hai, isalie puruSavediyoM meM isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa bana jAnese isakI alaga se sUcanA kI hai| 26. napuMsaka vedI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva anantAnubandhacatuSka, tiryaJcagati saMyukta prakRtiyA~, nIcagotra aura pAMca antarAyakA utkRSTa 30 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 31 tirikkhagadisaMjuttANaM [NIcA0-paMcaMta0] uka0 logassa asaMkheM. sblo| aNu0 savvalo0 / NidA-payalA-aTThaka0-sattaNoka0-paMcasaMThA0-paMcasaMgha0-dovihA0-subhagadosara-AdeM0-uccA0 ukka0 cha / aNu0 savvalo0 / cadudaMsa0-cadusaMja0-purisa0 uka0 khettbhNgo| aNu0 savvalo0 / [doAu0] veuvyiyachakkaM AhAradugaM oghaM / [tirikkhAu0-maNusAu0-suhama-apajja0-sAdhA tirikkho / ] maNusa0-cadujAdiorAli0 aMgo0-asaMpatta0-maNusANu0-AdAva0-jasa0 ukka0 khettabhaMgo / aNa 0 svvlo0| [para0-ussA-pajja0-thira-subha0 uka0 loga0 asaMkhe savvalo0 / aNu0 savvalo0] ujjo0 ukka0 sattacoM / aNu0 sabalo0 / [tittha0 khettbhNgo|] kodhAdi04 oghaM / pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / nidrA, pracalA, ATha kapAya, sAta nokapAya, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, do vihAyogati, subhaga, dosvara, Adeya aura uccagotrakA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura puruSavedakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Aya, vaikriyikapaTaka aura AhArakadvikakA bhaGga oghake samAna hai / tiryaJcAyu, manuSyAyu, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai / manuSyagati, cAra jAti, audArikazarIra AGgopAGga, asamprAprAsRpATikAsaMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa aura yaza kIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jAMghoMkA sparzana kSetrake samAna hai tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paraghAta, ucchAsa, payApta, sthira Ara zubhakA utkRSTa karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| udyotakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne prasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA mparzana kiyA hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| krodhAdi cAra kapAyavAle jIvoM meM odhake samAna bhaGga hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha saMjJI jIva svasthAnameM to karate hI haiM,para ekendriyoM meM mAraNAntika samudbhAtake samaya bhI unake vaha sambhava hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha saba jIvoMke sambhava hai, ataH yaha sparzana sarva lokapramANa kahA hai| Age bhI jina prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanavAle jIvoMkA yaha sparzana kahA hai, vaha isI prakAra jAnanA caahie| nidrAdikake utkRSTa pradezabandhake svAmI alaga-alaga jIva batalAye haiN| unakA spazana sanAlIke kucha kama chaha vaTe caudaha bhAgapramANa bana jAnase yahA~ vaha ukta pramANa kahA hai / cAra darzanAvaraNa AdikA utkRSTa pradezabandha saMyata jIvoM meM alaga 1. A0 pratI ukka aNu0 iti pAThaH / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvaMdhe padesabaMdhAhiyAre 27. madi-suda0 paMcaNA0-NavadasaNA0-doveda 0-miccha0-solasaka0-sattaNoka0NIcA0-paMcaMta0 uka0 agu0 savvalo / aNu0 savvalo0 / itthi0-purisa-cadasaMThA0paMcasaMgha. ukka0 aTTha-bAraha | aNu0 savvalo0 / doAu0 khettbhNgo| tiriksamaNusAu0-Niraya0-NirayANu -[AdAva] oghaM / tirikkhagadidaMDao oghaM / maNusagadicadujAdi-orAli0 aMgo0-asaMpatta0-maNusANu0-tasa-bAdara0 ukka0 khettabhaMgo / aNu. savvalo0 / devagadi-samacadu0-devANupu0-dovihA0-subhaga-dosara-Ardai0 uka0 paMcacau~ / aNu0 svvlo0| Navari devagadi-devANu0 aNu0 paMcacau / appasattha0alaga guNasthAnoM meM hotA hai / yataH aise jIvAMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, ataH vaha ukta pramANa kahA hai| do Ayu. vaikriyikapaTaka aura AhArakadvikake donoM par3havAloMkA jo sparzana oghameM kahA hai ,vaha yahA~ avikala ghaTita ho jAtA hai, isalie ise obake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tiryaJcAyu AdikA bhaGga sAmAnya tiyaJcoMke samAna hai, yaha spaSTa hI hai / manuSyagati AdikA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai,yaha pahale aneka bAra likha Aye haiM, usI prakAra yahAM bhI jAna lenA caahie| paraghAta Adike utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA mparzana jaisA sAmAnya tiryaJcoM meM ghaTita karake batalAyA hai, usIprakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA caahie| Upara ekendriyoM meM mAraNAntika samudghAta karanevAle jIvoMke bhI udyotakA utkRSTa pradezavandha sambhava hai aura aise jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa hotA hai, isalie yaha sparzana ukta pramANa kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| krodhAdi cAra kapAyavAloM meM ogha gvAmitvase bahuta hI kama antara hai| jo antara hai usase mparzanameM pharaka nahIM par3atA, isalie inameM ovake samAna sparzanake jAnanekI sUcanA kI hai| 27. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kapAya, sAta nokapAya, nIcagotra aura pA~ca antagayakA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, purupaveda, cAra saMsthAna aura pA~ca saMhananakA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne basanAlIke kucha kama ATa aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do AyuoMkA bhaGga kSetrake samAna hai / tiryaJcAyu, manuSyAyu, narakagati, narakagatyAnupUrvI aura AtapakA bhaGga odhake samAna hai| tiryaJcagatidaNDakakA bhaGga oghake samAna hai| manuSyagati, cAra jAti, audArika zarIra AGgopAGga, asamprAptAmRpATikA saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, trasa aura bAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagati, samacaturasrasaMsthAna, devaganyAnupUrvI, do vihAyogati, subhaga, do svara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki devagati 1. tA. pratau 'tirikta magumAu* aary| giraya0 NirayANu' A0 prato 'tirikta maNusAu0 NirayANu' iti pAThaH / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 33 1 appasattha0 - dussara0 uka0 chaccoM | aNu0 savvalo0 / veuvvi0 - veucci 0 aMgo0 uka0 aNu0 eNkAraha0 | para0-ussA 0 - pajjatta0 - thira- subha0 oghaM / ujjo jasa0 ukka 0 aTTha-Nava0 | aNu0 savvalo0 / [ uccA0 ukka0 aTThacoM0 / aNu0 savvalo0 / ] evaM anbhava0-micchAdiTThiti / aura devagatyAnupUrvIkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha ghaMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / parayAta, uclAsa, paryApta, sthira aura zubhakA bhaGga oghake samAna hai| udyota aura yazaH kIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baDhe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarvalokakA sparzana kiyA hai| isI prakAra abhavya aura mithyAdRSTi jIvoM meM jAnanA cAhie / vizepArtha- devoM meM vihAravatsvasthAnake samaya tathA ekendriyoM meM mAraNAntika samudvAtake samaya bhI pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inake isa padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama ATha vaTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai| tathA ekendriyAdi saba jIva inakA bandha karate haiM, isalie inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| Age jina prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarvalokapramANa sparzana kahA hai, vaha usI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / devoM meM svasthAnavihAra ke samaya aura tiryaJcAM va manuSyoM meM nIce chaha va Upara chaha isa prakAra kucha kama bAraha rAjU kSetra meM mAraNAntika samudrAtake samaya bhI strIveda AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inake isa padavAloMkA basanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| narakAyu aura devAyukA bhaGga kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / isI prakAra zeSa do Ayu, narakagati aura tiryaJcagatidaNDakakA bhaGga oghake samAna ghaTita kara lenA cAhie, kyoMki svAmitvakI apekSA obase yahA~ koI antara nahIM AtA, isalie ovaprarUpaNA bana jAtI hai / manuSyagati AdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai, yaha pahale aneka bAra ullekha kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI jAnanA caahie| Upara sahasrAra kalpatakake devoM meM mAraNAntika samudrAta karanevAle jIvoM ke bhI devagati AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie ina prakRtiyoMke isa padavAle jIvoMkA trasanAlIkA kucha kama pA~ca baDhe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| ekendriyAdise lekara nArakiyoM meM mAraNAntika samudbhAta karanevAle jIvoMke va caturindriya paryanta jIvoMke va nArakiyoM aura devoMke devagatidvikakA bandha nahIM hotA, isalie devagatidvikakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoM kA bhI sanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / nArakiyoM meM mAraNAntika samuddhAta karanevAle jIvoM bhI aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inake isa padavAloMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama chaha ghaMTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| nIce 5 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 28. vibhaMge0 paMcaNA0-NavadaMsa0-doveda0-miccha0-solasaka0-sattaNoka0para0-ussA0-pajjatta0-thira-subha-NIcA0-paMcaMta0 uka0 aNu0 aTThacau~ savvalo0 / itthi0-purisa0-cadusaMThA0paMcasaMgha0 ukka. aNu0 aTTha-bAraha0 / doAu0-tiNNijAdi0 ukka0 aNu0 khettabhaMgo / doAu0-AdAva0-uccA0 ukka0 aNu0 aTThoM / Nirayagadidurga oghaM / tirikkhagadidaMDao ukka0 ogho / aNu0 aTThoM0 savvalo0 / maNusagadidugaM ukka0 khettabhaMgo / aNu0 aTTha0 / devagadidugaM ukka0 aNu0 paMcacoM / paMciMdi0orAli0aMgo0-asaMpatta0-tasa0 ukka0 khettabhaMgo / aNu aTTha-bAraha0 / nArakiyoMmeM aura Upara sahasrAra svargatakake devoMmeM mAraNAntika samudrAta karanevAle jIvoMke vaikriyikadvikakA donoM prakArakA pradezabandha hotA hai, isalie inake donoM padavAloMkA sparzana trasanAlI kA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| paraghAta Adi prakRtiyoMkI apekSA jo sparzana oghameM kaha Aye haiM vaha yahA~ bana jAtA hai, isalie yaha oghake samAna kahA hai / devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya aura devoMke Upara ekendriyoM meM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI udyota aura yaza-kItikA utkRSTa pradazavandha sambhava hai, isalie inake isa par3havAle jIvoMkA vasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| devA meM vihArAdike samaya bhI uccagotrakA utkRSTa pradezavandha sambhava hai, isalie isake isa padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA isakA anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana hai yaha spaSTa hI hai| yaha prarUpaNA abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMmeM avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie inameM matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMke samAna sparzana jAnanekI sUcanA kI hai| 28 vibhaGgajJAnI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solahakapAya, sAta nokapAya, paraghAta, ucchAsa, paryApta, sthira, zubha, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva loka pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, purupaveda, cAra saMsthAna aura pA~ca saMhanana kA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu aura tIna jAtikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| do Ayu, Atapa aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA spazana kiyA hai| narakagatidvikakA bhaGga oSake samAna hai| tiryazcagati daNDakakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga oghake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA spazana kiyA hai| manuSyagAMtadvikakA utkRSTa pradazabandha karanevAle jIvAkA spazana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai devagatidvikakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama pA~ca vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paJcendriyajAti, audArika zarIra AGgopAGga, asamprAptAmRpATikAsaMhanana aura usakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezavandha 1. tA. pratI 'Au [dA] va0' A0 pratI 'Auva' iti pAThaH / 2. A0 pratau 'tasa0 khettbhNgo|' iti paatthH| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA ukka0 aNu 0 samacadu0 vevi0-veucvi0 aMgo0 ekkA raha codasa0 / pasattha0 - subhaga- sussara-AdeM ukka0 paMcacoM0 / aNu0 aTTha-bAraha 0 / ujjo0-jasa0 ukka0 aTTha-Navacau0 / aNu0 aDa-teraha0 / appasattha0 - dussara0 uka0 chaccoM60 / aNu0 aTTha-vAraha0 / cAdara0 uka0 khettabhaMgo / aNu0 aTTha-terahacoM0 / suhumaapaja0 - sAdhAra0 uka0 aNu0 lo0 asaMkhe0 savvalo0 / karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa aura anukuSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama gyAraha vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMne trasanAlIkA kucha kama pA~ca vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / aprazasta vihAyAMgati aura duHsvarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kula kama vaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya aura ekendriyoM meM mAraNAntika samudrAta ke samaya bhI pA~ca jJAnAvaraNAdike donoM pada sambhava haiM, isalie inake donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha vaTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / devAmeM bihAravatsvasthAnake samaya tathA nIce chaha aura Upara vaha isa prakAra kucha kama bAraha rAjU ke bhItara mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI strIveda Adike donoM prakArakA pradezabandha sambhava hai, isalie inake donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha bar3e caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| narakAya, devAyu aura tIna jAtikA donoM prakArakA pradezabandha tiryaJca aura manuSya hI karate haiM / tathA do AyukA mAraNAntika samuhAta ke samaya bandha nahIM hotA aura tIna jAtiyoMkA kevala vikalendriyoM meM mAraNAntika samuhAta ke samaya bhI bandha ho sakatA hai, isalie inakI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai| ina prakRtiyoMke viSaya meM yaha arthapada Age va pIche sarvatra lagAkara vahA~-vahA~kA sparzana jAna lenA caahie| do Ayu Adi cAra prakRtiyoMkA donoM prakArakA pradezabandha devoMka bihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| narakagatidvikakA jo oghameM sparzana batalAyA 1 tA0 pratI 'aNu asaM iti pAThaH / 35 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMce padasabaMdhAhiyAre hai, vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie yaha odhake samAna kahA hai / tiryagatidaNDakake utkRSTa pradezakA bandha karanevAle jIvoMkA oghase lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana batalA Aye haiM / vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie ise oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tathA devoMke vihAravatsvasthAna aura ekendriyoM meM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI inakA anutkRSTa pradezabandha sanbhava hai, isalie inakA isa par3hakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha vaTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / manuSyagatidvikakA utkRSTa pradezabandha saMjJI tiryaJca aura manuSya karate haiM / tathA inake manuSyoM meM mAraNAntika samudghAtake samaya bhI yaha sambhava hai / para isa prakArake jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, isalie yaha sparzana kSetrake samAna kahA hai| tathA inake anutkRSTa pradezabandha meM devA ke vihAra vatsvasthAnakI mukhyatA hai, isalie inake isa par3hakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / deva aura nArakI mAraNAntika samuddhAta ke samaya yadyapi ina do prakRtiyoMkA bandha karate haiM, para isa prakAra prApta honevAlA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, ataH vihAravatsvasthAnase prApta honevAlA sparzana hI yahA~ mukhyarUpa se vivakSita kiyA gayA hai / Upara sahasrAra kalpatakake devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI devagatidvikake donoM par3ha sambhava haiM, isalie inake donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / yadyapi matyajJAna, zrutAjJAna aura vibhaGgajJAna nAva graiveyakataka sambhava haiM, isalie yaha prazna ho sakatA hai ki devagatidvikakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kucha kama pA~ca rAjUke sthAna meM kucha kama chaha rAjU honA cAhie / para isakA samAdhAna yaha hai ki sahasrAra kalpake Upara samyagdRSTi tiryaJca hI utpanna hote haiM, isalie ukta sparzanameM vizeSa antara nahIM par3atA / paJcendriyajAti AdikA utkRSTa pradezabandha saMjJI tiryaJca aura manuSya karate haiN| tathA dvIndriyAdikameM yathAyogya mAraNAntika samudghAtake samaya bhI inakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, para aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika na hone ke kAraNa isa prarUpaNAko kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tathA inakA devoMke vihAravatsvasthAnake samaya aura yathAyogya nIce va Upara chaha-chaha rAjUke bhItara mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA 36 nAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / nArakiyoMmeM aura Upara ke sahasrAra kalpa takake devoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI vaikriyikadvikake donoM padakA bandha sambhava hai, isalie ina donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / devagatidvikakI apekSA jo zaMkAsamAdhAna kiyA gayA hai, vaha yahA~ bhI jAna lenA caahie| sahasrArakalpatakake devoMmeM mAraNAntika samudrAta karate samaya samacaturasra saMsthAna AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa pada kI apekSA trasanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jo trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha bAraha baTe caudaha bhAgamA sparzana kahA hai so isakA khulAsA paJcendriyajAtikA sparzana batalAte samaya kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahie| devoMke vihAravasvasthAnake samaya aura ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAta ke samaya bhI udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA devoMke vihAravatsvasthAnake samaya aura nIce chaha va Upara sAta isa prakAra kucha kama teraha rAjUke bhItara mAraNAntika samudrAtake samaya bhI ukta do prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA anAlIkA kucha kama ATha va Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 26. AbhiNi0 suda0 adhi0 paMcaNA0 cadudaMsaNA0 - sAdA0 - cadusaMja0 - purisa0jasa0 - tittha0 - uccA0 - paMcaMta0 uka0 khaittabhaMgo / aNu0 aTThacoM0 / NiddA- payalAasAdA0 - apaccakkhANa04 - chaNNoka0 - maNusAu0- maNusaga dipaMcaga0 ukka0 aNu0 aTThacoM / paccakkhANa04 uka0 chaccoM0 / aNu0 aTThaca / devAu 0 - AhAradugaM khaittabhaMgo | devaga04 ukka0' aNu0 chaco0 / paMciMdi0 - tejA0 - ka0 - samacadu0vaNNa04 - agu04 - pasattha0 -tasa04 - thirAthira - subhAmubha-subhaga- sussara-AdeM 0 - ajasa0-Nimi0 uka0 chacoM0 / aNu0 aTThaca / evaM odhidaM0 - sammAdi0 - khaDga 0 1 kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / aprazasta vihAyogati aura duHkhara kA utkRSTa pradezabandha nArakiyoM meM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI sambhava hai, isalie inakA isa pada kI apekSA trasanAlIkA kucha kama chaha ghaMTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA devoMka vihAra vatsvasthAnake samaya aura nIce chaha rAjU aura Upara chaha rAjU isa prakAra kucha kama bAraha rAjUke bhItara yathAyogya padake rahate hue bhI inakA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama vAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / bAdarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai, yaha spaSTa hI hai| tathA isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana jo nasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai so isakA spaSTIkaraNa udyotake anutkRSTake samAna kara lenA caahie| sUkSmAdikA svasthAnameM aura ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI do prakArakA pradezabandha sambhava hai, isalie inakA donoM padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / 26. AbhinivodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaH kIrti, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMne trasanAlIkA kucha kama ATha vaDe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| nidrA, pracalA, asAtAvedanIya, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, chaha nokapAya, manuSyAyu aura manuSyagatipaJcakakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasa nAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devAyu aura AhArakadvikakA bhaGga kSetra samAna hai / devagaticatuSkakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / paJcendriyajAti, tejasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, sthira, asthira, zubha, azubha, subhaga, sukhara, Adeya, ayazaHkIrti aura nirmANakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha ghaMTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi 1 A0 pratI 'khettabhaMgo / uka0' iti pAThaH / 37 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre uvasama0 / Navari khaiga0 devagadi04 khettbhNgo| 30. saMjadAsaMjadesu devAu0-tittha0 khettbhNgo| sesANaM ukka0 aNu0 chccoN| 31. asaMjadesu madi0bhaMgo / Navari chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 uka0 aTThacoM / aNu0 savvalo0 / veubviyachakka-samacadu0-pasattha0-subhaga-sussara-Ardai. oghabhaMgo / acakkhu0 aughN| aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM devagaticatuSkakA bhaGga kSetrake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha yathAyogya dasaveM, nauveM aura asaMyatasamyagdRSTi manuSya karate haiN| yataH aise jIvoM kA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH inakA isa padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai| tathA devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI inakA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| Age jina prakratiyoMkA utkRSTa, anutkRSTa yA donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai, vaha isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| devoMmeM mAraNantika samuddhAta karate samaya saMyatAsaMyata jIvoMke pratyAkhyAnAvaraNacataSkakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA sanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| Age paJcendriyajAti AdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA yaha sparzana isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / mAtra yahA~ saMyatAsaMyata aisA nahIM karanA cAhie / zepa kathana spaSTa hI hai / yahA~ avadhidarzanI AdimeM isI prakAra jAnanekI sUcanA kara jo kSAyikasamyagdRSTi jIvoMmeM vizeSatA kahI hai, usakA kAraNa yaha hai ki kSAyikasamyagdarzana manuSya hI utpanna karate haiM, ataH aise manuSya aura ye yadi bhogabhUmimeM utpanna hote haiM to vahA~ utpanna hue kSAyikasamyagdRSTi tiryazca aura manuSya devagaticatuSkakA bandha karate haiN| aise jIvoMkA yadi devomeM mAraNAntika samudbhAtakI apekSA sparzana liyA jAtA hai to vaha bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, ataH kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM devagaticatuSkakA donoM padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai| 30. saMyatAsaMyatoMmeM devAyu aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizepArtha-saMyatAsaMyatoMke devAyuke sivA saba prakRtiyoMkA devoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie yahA~ inakA donoM padoMkI apekSA vasanAlIkA kucha kama chaha vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA devAyukA mAraNAntika samudrAtake samaya bandha nahIM hotA aura tIrthaGkara prakRtikA mAraNAntika samudbhAtake samaya bandha hokara bhI manuSya hI isakA bandha karate hai, isalie inakA donoM padoMko apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai| 31. asaMyatoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki chaha darzanAvaraNa, bAraha kapAya aura sAta nokapAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikaSaTka, samacaturasrasaMsthAna, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 32. tiNNile0 paMcaNA0 - thI giddhi 03 - doveda 0 - miccha0 - anaMtANu04kuMsa0 - tirikkha0 - eiMdiyasaMjuttANaM NIcA0 - paMcaMtarA0 ukka0 loga0 asaMkheM. savvalo0 / aNu 0 savvalo0 / chasa 0 bArasaka0 - sattaNoka0 - tirikkhAu0maNusa 0 cadujAdi 0 -samacadu0 orAli0 aMgo - asaMpatta0 - maNusANu 0 - AdAva-pasattha0[ tasa0-bAdara- ] subhaga-sussara-AdeM - uccA0 uka0 khaitabhaMgo / aNu0 savvalo0 / itthi0 - cadusaMThA 0 - paMca saMgha - appasattha0 - dussara0 uka0 chaccattAri - veccoMhasa0 / aNu 0 savvalo0 | doAu0 khaittabhaMgo / maNusAu0 uka0 khaittabhaMgo / aNu0 logassa asaMkhe savvalo0 / NirayagadidugaM veucvi0 - veucci 0 aMgo0 uka0 aNu0 vaccattAri ce prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakA bhaGga oghake samAna hai / acatudarzanavAle jIvoM meM ogha ke samAna bhaGga hai / 36 vizeSArtha - asaMyatoM meM ekendriyoMse lekara caturthaguNasthAna takake jIva garbhita ho jAte haiM; isalie jina prakRtiyoM kA mithyAdRSTi guNasthAnameM utkRSTa pradezabandha hotA hai aura jinakA ekendriyAdi jIva bhI bandha karate haiM, unakI apekSA yahA~ matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga bana jAtA hai / mAtra jina prakRtiyoMke sparzanameM vizeSatA hai unakA alagase nirdeza kiyA hai / yathAasaMyatoM meM chaha darzanAvaraNa AdikA utkRSTa pradezabandha asaMtasamyagdRSTi jIva karate haiM aura inakA sparzana sanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa hai, isalie ina prakRtiyoMkA ukta padakI apekSA ukta pramANa sparzana kahA / tathA inakA ekendriya jIvoMke bhI bandha sambhava hai, isalie inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai / isI prakAra vaikiyikaSaTka AdikA apanI-apanI vizeSatA jAnakara ogha ke samAna yahA~ sparzana ghaTita kara lenA cAhie / 32. tIna lezyAoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva anantAnubandhI catuSka, napuMsaka veda aura tiryaJcagati Adi ekendriyasaMyukta prakRtiyA~ tathA nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kapAya, sAta nokaSAya, tiryazcAyu, manuSyagati, cAra jAti, samacaturasra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, asamprAptAsRpATikA saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Apa, prazasta vihAyogati, basa, bAdara, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| strIveda, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, prazasta vihAyogati aura duHkharakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne krama se trasanAlIkA kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / do AyuoM kA bhaGga kSetrake samAna hai / manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / narakagatidvika, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIraAGgopAGgakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanATIkA kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAce padhAhiyAre cauMsa 0 ' / devagadidugaM tittha0 khaittabhaMgo / para0-ussA0-pajja0-thira-subha0 oghaM / ujjo 0 [0-jasa0 ukka0 sattacau0 / aNu0 savvalo0 / 40 33. teue paMcaNA0 thINagi 03 - doveda0 - miccha0 - aNatANu 04 - NapuMsa0tirikkha0 - eiMdiyasaMjuttANaM NIcA0 paMcaMta0 uka0 aNu0 aTTha-Nava0 / chadaMsa0devagatika tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| paraghAta, uccchAsa, paryApta, sthira aura zubhakA bhaGga oke samAna hai / udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anukRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha-tIna lezyAvAle saMjJI pazcendriya jIva svasthAnameM aura ekendriyoM meM mAraNAntika samudrAta karate samaya bhI pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha kara sakate haiM, ataH inakA isa padakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| Age jina prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai, vaha isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / yahA~ chaha darzanAvaraNa AdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahanekA kAraNa yaha hai ki inakA utkRSTa pradezabandha karate samaya lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI sparzana dekhA jAtA hai| kAraNakA vicAra alaga-alaga svAmitvako dekhakara kara lenA caahie| kRSNAdi lezyAoMkA sparzana kramase trasanAlIkA kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do baTe caudaha bhAgapramANa upalabdha hotA hai / mAraNAntika samudghAtake samaya itane kSetrakA sparzana karate samaya inameM strIveda AdikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMkA ukta padakI apekSA uktapramANa sparzana kahA hai / isI prakAra narakagatidvika aura vaikriyikadvikake donoM padoMkI apekSA yaha sparzana ghaTita kara lenA caahie| do AyuoMkA donoM padoMkI apekSA aura manuSyAyukA utkRSTa padakI apekSA sparzana kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| kyoMki inakA svasthAnI ban hotA hai aura narakAyu va devAyukA caturindriya takake jIva bandha nahIM karate / manuSyAyukA anutkRSTa pradezabandha ekendriyAdi jIva bhI karate haiM para aise jIvoMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa prApta honese yaha uktapramANa kahA hai| yahA~ devagatidvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna kahanekA kAraNa yaha hai ki devagati dvikakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha bhavanatrika meM yadi mAraNAntika samudghAtake samaya bhI kareM to yaha sparzana lokake bhasaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai| tathA inameM tIrthaGkara prakRtikA utkRSTa pradezabandha eka to manuSya karate haiN| dUsare narakameM yadyapi isakA bandha hotA hai aura mAraNAntika samudrAtake samaya bhI isakA bandha sambhava hai, phira bhI aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANase adhika nahIM prApta hotA / yahA~ paraghAta Adike donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoM kA sparzana oghake samAna bana jAnese vaha odhake samAna kahA hai / yahA~ Upara ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAta ke samaya bhI udyota aura yazaH kIrtikA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, ataH inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama sAta baDhe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / 33. pItalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, midhyAtva anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiryazvagati, ekendriyajAti saMyukta prakRtiyA~, nIcagotra aura pA~ca 1 tA0 pratau 'veDa0 aMgo0 'chaccattAri beco0' iti pAThaH / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 phosaNaparUvaNA apacakkhANa04-chaNNoka0 ukka0 [aTTa / aNuka0 ] aTTha-Nava0 / paccakkhANa04 ukka0 divaDDau / aNu0 aTTha-Nava0 / cadusaMja0 ukka0 khettbhNgo| aNu0 aTTha-Nava0 / ithi0-purisa0-cadusaMThA0-orA0aMgo0-chassaMgha0-appasattha0-dussara0-[uccA0] ukka0 aNu0 aTThacoM / evaM maNusagadidugaM / doAu0 ukka0 aNu0 atttthcoN| devAu0AhAradurga ukka0 aNu0 khettabhaMgo / devagadi04 ukka0 aNu0 divaDDauM / paMciMdi0samacadu0-pasattha0-tasa-subhagAditiNNi0 ukka0 divaDDacoM / aNu0 aTThau~ / tittha0 ukka0 khettbhNgo| aNu0 aTThoM / evaM pmmaae| Navari sagaphosaNaM NAdUNa NedavyaM / evaM sukkAe vi| Navari paMcaNANAvaraNAdipaDhamadaMDao ukka0 iittbhNgo| aNu0 chaccoMda0 / sesANaM appappaNo phosaNaM NedavvaM / bhavasi0 ogho| antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura chaha nokaSAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| cAra saMjvalanakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne asanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vIveda, puruSaveda, cAra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, aprazasta vihAyogati, duHsvara aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra manuSyagatidvikakI apekSA sparzana jAnanA caahie| do AyukA utkR aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devAyu aura AhArakadvikakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai|| devagaticatuSkakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paJcendriyajAti, samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, trasa aura subhaga Adi tInakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIrthaGkara prakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra padmalezyAmeM bhI jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apanA sparzana jAnakara le jAnA cAhie | tathA isI prakAra zuklalezyAmeM bhI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki isameM pA~ca jJAnAvaraNAdi prathamadaNDakakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 34. sAsaNe0 paMcaNA0-NavadaMsaNA0-doveda0-solasaka0'-aTThaNoka0tirikkha0-cadusaMThA0-paMcasaMgha0-tirikkhANu0-ujjo0-appasattha0-dUbhaga-dussara-aNArdai0NIcA0-paMcaMta0 ukka0 aNu0 aTTha-bAraha / Navari doveda0 saMThANaM saMghaDaNaM appasattha0 ukka0 aNu0 aTTha0- ekAraha0 / doAu0 maNusagadidurga uccA0 ukka0 aNu0 atttthcoN| devAu0 khettbhNgo| devagadi04 dopadA pNcco0| paMciMdiyAdiaTThAvIsaM0 u0 hai| zeSa prakRtiyoMkA apanA-apanA sparzana jAnanA caahie| tathA bhavya jIvoMmeM ovake samAna bhaGga hai| vizeSArtha-yahA~ jina prakRtiyoMkA devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI utkRSTa yA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai, unakA usa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| jinakA devoMke vihAravatsvasthAnake samaya aura devoMke Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI utkRSTa yA anutkRSTa pradezabandha sambhava hai,unakA usa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA jinakA manuSya aura tiryazca yA kevala manuSya devoMmeM mAraNAntika samudbhAtake samaya bhI utkRSTa yA anutkRSTa pradezabandha karate haiM unakA usa padakI apekSA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / yahA~ cAra saMjvalanakA utkRSTa pradezavandha pramatta aura apramattasaMyata jIva karate haiM, isalie inakA isa padakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai| devAyukA mAraNAntika samuddhAtake samaya bandha nahIM hotA aura AhArakadvikakA apramattAdi jIva bandha karate haiM, isalie inakA donoM padoMko apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai| tIrthakara prakRtikA utkRSTa pradezabandha manuSya karate haiM, isalie isakA bhI ukta padakI apekSA kSetrake samAna sparzana kahA hai / pItalezyAmeM yaha jo sparzana kahA hai vaha padmalezyAmeM bhI bana jAtA hai / mAtra yahA~ kucha kama Der3ha rAjUke sthAnameM kucha kama pA~ca rAjU sparzana kahanA cAhie / tathA trasanAlIkA kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzana nahIM kahanA cAhie / zuklalezyAmeM bhI isI prakAra apanA sparzana jAna kara ghaTita kara lenA caahie| mAtra isameM pA~ca jJAnAvaraNAdike utkRSTa pradezabandhakA svAmI oghake samAna honese inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAMkA sparzana sanAlIkA kucha kama chaha caTe caudaha bhAgapramANa bana jAnese vaha ukta pramANa kahA hai| bhavyoMmeM oghake samAna bhaGga hai,yaha spaSTa hI hai| 34 sAsAdanasamyaktvameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, solaha kaSAya, tiryaJcagati, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryazcagatyAnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki do veda, saMsthAna, saMhanana, aura aprazasta vihAyogatikA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, manuSyagatidvika aura uccagotrakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trAsanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / devAyukA bhaGga kSetrake samAna hai| deva gati catuSkake do padavAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| paJcendriyajAti Adi aTThAIsa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne 1 A0 pratau 'doveda0 sAdA0 aSTaNoka0' iti pAThaH / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA paMcacoM / aNu0 aTTha-bAraha0 / Navari paMciMdi0-[samacadu0-] pasattha0-tasa-subhagasussara-AdeM. [u0] paMcacoM / aNu0 aTTha-eNkkAraha / 35. sammAmi0 paMcaNANAvaraNAdidhuriyANaM paDhamadaMDao doveda0-cauNokavAya. ukka0' aNu0 aTThacoM / devagadi04 khettabhaMgo / paMciMdiyAdiaTThAvIsaM uka0 khettabhaMgo / aNu0 aTThacau~ / vasanAloke kucha kama pA~ca vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki paJcendriyajAti, samacaturastrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, sa, muMbhaga, susvara aura AdeyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAloke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAne basanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-sAsAdanasamyaktvakA svasthAnavihArakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana hai / mAraNAntika samudrAtakI apekSA trasanAlIkA kucha kama bAraha paTe caudaha bhAgapramANa sparzana hai / yahA~ prathama daNDakakI apekSA donoM padoMkA yaha sparzana bana jAnese vaha ukta pramANa kahA hai / mAtra do veda, cAra saMsthAna, pAMca saMhanana aura aprazasta vihAyogatikA bandha ekendriyoM meM mAraNAntika samudrAta karate samaya nahIM hotA, isalie inakA donoM padoMkI apekSA sparzana trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / devoMke vihAra vatsvasthAnake samaya bhI do Ayu Adike donoM pada sambhava haiM, isalie ina prakRtiyoMke donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kacha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / devAyukA bhaGga kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / devagati catuSkakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha tiryaJca aura manuSya karate haiM jo ki davA mAraNAntika samudbhAtaka samaya bhI sambhava hai, ataH ina prakRtiyoMkA donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha pA~ca vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| paJcendriyajAti Adi aTThAIsa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezavandha tiryazca aura manuSya karate haiM, isalie inakA isa padakI apekSA sparzana trasanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha devoMke svasthAnameM tathA ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA sanAlIkA kucha kama ATha va kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| mAtra pazcendriyajAti Adi nirdiSTa kucha prakRtiyoMkA bandha ekendriyoM meM mAraNAntika samudbhAtake samaya nahIM hotA, isalie inakA anutkRSTa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| 35 samyagmithyAdRSTi jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa Adi prathama daNDakakI dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA tathA do vedanIya aura cAra nokapAyakA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagaticatuSkakA bhaGga kSetrake samAna hai| paJcendriyajAti Adi aTThAIsa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA anakaTa pradezabandha karanevAle jIvaM sanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-yahA~ devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya bhI pA~ca jJAnAvaraNAdike donoM pada 1 tA0 A0 pratyAH 'paDhamadaMDao egaNatIsAe uka0' iti paatthH| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe pade sabaMdha hiyAre 36. saNi0 paMciMdiyabhaMgo / asaNNIsu paMcaNA0 NavadaMsaNA 0 doveda0-miccha0solasaka0 sattaNoka0 - tirikkhagadi evaM di 0 saMjuttANaM yAva NIcA0 - paMcaMta0 ukka0 logassa asaMkhe0 savvalo0 | [ aNu0 savvalo0 / ] sesANaM ukka0 aNu0 khettabhaMgo / Navari ujjo0-jasa0 ukka0 sattacau0 / aNuH savvalo0 / 44 37. AhAra0 oghaM / aNAhAragesu paMcaNA0 thINagiddhi 03 - doveda0-miccha0atANu0 04 - NavuMsa 0 para 0 - ussA 0 - pajjatta 0 - thira-subha-NIcA0-paMcaMta0 u0 bAraha0 / aura paJcendriyajAti AdikA anutkRSTa pada sambhava hai, isalie inakA ukta padoMkI apekSA nAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / zeSa bhaGga kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / yahA~ prayama daNDakakI dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ ye haiM- pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, manuSyagatipaJcaka, uccagotra aura pA~ca antarAya / tathA inameM do vedanIya aura cAra nokaSAya bhI sammilita kara lenI cAhie, kyoMki ina saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha devoMke bhI sambhava hai / paJcendriyajAti Adi prakRtiyA~ ye haiM - paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa Adi cAra, sthira Adi tIna yugala, subhaga, susvara, Adeya aura nirmANa | 36. saMjJI jIvoM meM pacendriyoMke samAna bhaGga hai / asaMjJI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya, tiryagati aura ekendriyajAti saMyukta prakRtiyoMse lekara nIcagotra aura aura pA~ca antarAyatakakI prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kula kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - sparzana prarUpaNAmeM jo paJcendriyoM meM sparzana kaha Aye haiM vaha saMjJiyoMmeM avikala bana jAtA hai, isalie saMjJiyoM meM paJcendriya jIva hI pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha karate haiM aura unakA svasthAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai tathA ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI inakA utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai| tathA inakA ekendriyAdi saba jIva bandha karate haiM, isalie inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai / inake sivA zeSa jitanI prakRtiyA~ haiM, inakA donoM padoMkI apekSA sparzana kSetrake samAna hai, aisA kahanekA yaha tAtparya hai ki jisa prakRtikA donoM padoMkI apekSA jo kSetra batalAyA hai vaha yahA~ sparzana jAnanA caahie| mAtra udyota va yazaH kIrtike sparzanameM kSetra se vizeSatA hai, isalie isakA ullekha alagase kiyA hai / 37. AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| anAhAraka jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsaka veda, paraghAta, ucchrAsa, paryApta, sthira, zubha, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA 1. tA0 pratau 'saNNi [yAsaya bhaMga / a] saNNIsu' iti pAThaH / 2. A0 pratau 'paMcata0 cAraha0' iti pAThaH / - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA aNu0 savvalogo / chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0-[uccA0] / uka0 chacoM / azu0" savvalo0 / sesANaM u0 khettabhaMgo / aNu0 savvalo0 / Navari ithi0-cadusaMThA0paMcasaMgha0-appasattha0-dussara0 uka0 eNkAraha / aNu0 sabalo0 / ujjo0-jasa0 ukka0 chaccoM / aNu0 savvalo0 / devagadipaMca0 ukka0 aNu0 khettabhaMgo / 38. jaha0 pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 doAu0-AhAra02 jaha. kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanavAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / chaha darzanAvaraNa, bAraha kapAya, sAta nokapAya aura uccagotrakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAga pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / zepa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana atraka samAna hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki strIveda, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIkA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA spazana kiyA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvIne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / udyota aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezavandha karanevAle jIvAna sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagatipaJcakakA utkRSTa aura anukapa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / vizeSArtha-yahA~ pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha cAroM gatike saMjJA jIva karate haiM, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| isa sparzanameM hameM kArmaNakAyayogI jIvoMmeM kahe gaye spazanase do vizeSatAe~ dikhalAI de rahIM haiM-eka to vahA~ 'Navari' kahakara mithyAtvasambandhI prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kacha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai jo yahA~ nahIM kahA hai / dUsare vahA~ paraghAta, paryApta, sthira aura zubha ina prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karane vAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai jo yahA~ trasanAlI kA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| ina do vizeSatAoMkA kyA kAraNa ho sakatA hai,vahI yahA~ dekhanA hai| yahA~ aisA mAlUma par3atA hai ki kArmaNakAyayogameM sparzana kahate samaya mithyAtva AdikA utkRSTa pradezavandha karanevAle jIvoMkA Upara kacha kama pAMca rAjU spazana vivakSita rahatA hai aura yahA~ vaha kala kama chaha rAja vivakSita kara liyA gayA hai| tathA svAmitva prarUpaNAmeM paraghAta AdikA utkRSTa pradezabandha tIna gatikA saMjJI jIva karatA hai, isa abhiprAyako dhyAnameM rakhakara kArmaNakAyayogameM inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai,yaha kahA hai aura yahA~para inake utkRSTa pradezabandhakA svAmI cAroM gatikA jIva hotA hai,aisA mAnakara sparzana kahA hai| ina pA~ca jJAnAvaraNAdikA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana sarva lokapramANa hai,yaha spaSTa hI hai| zepa sparzanakA spaSTIkaraNa jaise kArmaNakAyayogake samaya kiyA hai usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahie| tathA samacaturastra saMsthAna Adike sambandhameM jo vizeSatA kahI hai, use bhI jAna lenI caahie| 38. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase do 1. tA0 pratI 'sattaNoka0 u0 chacco0 aNu0' A0 pratau 'sattAka0 aNu0' iti pAThaH / 2. A0 pratI 'sesANaM khettabhaMgo' iti pAThaH / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ajaha. kevaDiyaM khetaM phosidaM ? khettbhNgo| maNusAu0 jaha0 logassa asaMkheM savvalo0 / ajaha0 aTTacaoN. svvlo| dogadi-doANu0 jaha0 khettbhNgo| ajaha0 chaco0 / veuvi0-veuvvi0aMgo0 jaha0 khetabhaMgo / ajaha0 bAraha0 / tittha0 jaha0 khettbhNgo| ajaha. aTThacoM / sesANaM savvapagadINaM jaha0 ajaha0 savvalo0 / evaM oSabhaMgo kAyajogi-Nasa0-kodhAdi04-madi-suda0asaMja0-acakkhu0-bhavasi0-micchA0-AhAraga tti NedavvaM / Navari Nasa0 tittha0 khetabhaMgo / madi-muda0 veubdhiyacha. jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 pagadibhaMgo / evaM a bhavasi0-micchA0 / Ayu aura AhAraka dvikakA jaghanya aura ajaghanya pradezavandha karanevAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai| inakA bhaGga kSetrake samAna hai| manuSyAyukA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do gati aura do AnupUrvIkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama kaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIrthaGkara prakRtikA jaghanya pradezavandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga pramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / zepa saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezavandha karanevAle jIvAne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / isI prakAra oghake samAna kAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kapAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, bhavya, mithyASTi aura AhAraka jIvoMmeM le jAnA cAhie / itanI vizeSatA hai ki napuMsakavedI jIvoMmeM tIrthakara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| tathA matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM vaikriyikaSaTkakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga prakRtivandhake samAna hai| isI prakAra abhavya aura mizyAvRSTi jIvoM meM jAnanA caahie| vizepArtha-narakAya aura devAyukA bandha mAraNAntika samudrAtake samaya nahIM hotA / tathA AhArakadvikakA bandha apramattasaMyata Adi jIva karate haiM, isalie inakA donoM padoMkI apekSA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai / manuSyAyukA jaghanya pradezavandha karanevAle jIvoMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa vana jAnese yaha ukta pramANa kahA hai / tathA inakA ajaghanya pradezavandha devoMke bihAravasvasthAnake samaya aura ekendriyoMke bhI sambhava hai, isalie isakA isa pada kI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa sarzana kahA hai| narakagatidvika aura davagAMtadvikakA jaghanya pradezabandha kramase asaMjhI jIva aura prathama samayavartI tadbhavastha manuSya yogya sAmagrIke sadbhAvameM karate haiM / yataH inakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, ataH kSetrake samAna kahA hai / tathA inakA ajaghanya pradezabandha kramase narakoM aura devoM meM mAra NAntika samudbhAtake samaya bhI sambhava hai, ataH inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama chaha baTe Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 36. Neraiesu doAu0-maNusa0-maNusANu0-tittha0-uccA0 jaha0 ajaha0 khettabhaMgo / sesANaM jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 chaccoM0 / evaM savvaNeraigANaM appappaNo phosaNaM NedavyaM / 40. tirikkhesu oghaM / paMciMdiyatirikkha03 paMcaNA0-NavadaMsaNA0-doveda0miccha0-solasaka0-sattaNoka0-tirikkha0-eiMdi0-tiNNisarIra-huMDasaM0-vaNNa04-tiri vANu0-agu04-thAvara-suhama-pajjattApajjatta-patte0-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-bhagaaNAdeM-ajasa0-Nimi0NIcA0-paMcaMta0 jaha0 khettbhNgo| ajaha0 loga0 asaMkheM caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / vaikriyikadvikake jaghanya pradezabandhakA svAmI devagatidvikake samAna hai, isalie inakA isa padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai / tathA inakA ajaghanya pradezavandha nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samudrAtake samaya bhI hotA hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama bAraha vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA jaghanya pradezabandha prathama samayavartI tadbhavastha deva aura nArakI jIva karate haiM,para aise jIva saMkhyAta hI hote haiM, ataH isakA isa padakI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai / tathA isakA ajaghanya pradezabandha devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, isalie isakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / isa oghaprarUpaNAke samAna kAyayogI Adi anya mArgaNAoMmeM bhI sparzana bana jAtA hai, isalie inameM oghake samAna prarUpaNA jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra deva napuMsaka nahIM hote, isalie napuMsakavedI jIvoMmeM tIrthaGkara prakRtikA bhaga kSetrake samAna prApta honese usakI sUcanA alagase kI hai / tathA matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM vaikriyikapaTakakA ajaghanya pradezabandha karanevAloMkA sparzana bhI oghake samAna nahIM banatA, isalie use prakRtibandhake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / tathA abhavya aura mithyAdRSTi jIvoM meM bhI matyajJAnIke samAna hI sparzana prApta hotA hai, isalie inameM bhI matyajJAniyoMke samAna sparzana jAnanekI sUcanA kI hai| ___36. nArakiyoMmeM do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, tIrthaGkara aura uccagotrakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSatrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezavandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saba nArakiyoM meM apanA-apanA sparzana le jAnA caahie| vizeSArtha-yahA~ do Ayu Adike donoM padoMkI apekSA aura zeSa prakRtiyoM ke jaghanya padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahane kA kAraNa spaSTa hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA ajaghanya pada mAraNAntika samudrAtake samaya bhI sambhava hai, ataH inakA isa padako apekSA trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| isI prakAra prathamAdi saba narakoMmeM apanAapanA sparzana jAnakara vaha ghaTita kara lenA cAhie / 40. tiryazcoMmeM oghake samAna bhaGga hai| paJcendriyatiryaJcatrikameM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokapAya, tiryaJcagati, ekendritajAti, tIna zarIra, huMDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesavaMdhAhiyAre savvalo0 / itthi0 jaha0 khettaM / ajaha0 divaDacoM / purisa0-dogadi-sama0-doANu0dovihA0-subhaga-dosara-AdeM-uccA0 ja0 khettaM / aja0 chacoM / caduAu0-maNusa0tiNNijAdiNAma-cadusaM0-orA0aMgo0-chassaMgha0-maNusANu0-AdAva0 ja0 aja0 khettabhaMgo / paMciM0-veu0-veu0 aMgo0-tasa0 ja0 khettbhNgo| aja0 bAraha0 / ujjo0jasa0 jaha0 khettabhaM0 / ajaha0 sattacoM / bAdara0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 teraha / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetra kA sparzana kiyA hai / strIvedakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvAMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvone trasanAlIkA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / puruSaveda, do gati, samacaturasrasaMsthAna, do AnupUrvI, do vihAyogati, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotrakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA mparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIkA kacha kama chaha baTa caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / cAra Ayu, manuSyagati, tIna jAti, cAra saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI aura AtapakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| paJcandriyajAti, vaikriyikazarIra, vaikriyika zarIra AGgopAGga aura trasakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / udyota aura yaza kIrtikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai / tathA inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdarakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM apanI saba prakRtiyoMkA jaghanya svAmitva oghake samAna hai| tathA ina prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA oghase jo sparzana kahA hai| yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie ise oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra manuSyAyukA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana jo oghase trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai so yahA~ yaha sparzana sarva lokapramANa hI jAnanA cAhie / paJcendriyatiyazcatrikameM saba prakRtiyoMkA jaghanya svAmitva yathAyogya asaMjJI pazcandriya jIvake hotA hai aura aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai| yataH ina tIna prakArake tiryazcoMmeM kSetra bhI itanA hI hotA hai, ataH yahA~ saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| aba rahA saba prakRtiyoMkA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMke sparzanakA spaSTIkaraNa so vaha isa prakAra hai-ina tIna prakArake tiryazcoMkA svasthAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura atIta sparzana sarva lokapramANa hai| inake ina donoM avasthAoM meM pA~ca jJAnAvaraNAdikA bandha sambhava hai, isalie inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle ukta tiryaJcoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa spazana kahA hai| inake deviyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya strIvedakA bandha sambhava hai, isalie isakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana vasanAlIkA kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| Upara kucha kama chaha rAjU kSetrake bhItara mAraNAntika samuddhAta karate samaya yathAyogya puruSaveda Adi prakRtiyoMkA bandha sambhava hai, ataH inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / vaha Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 phosaNaparUvaNA 41. paMciMdi tirikkhaapaja0 paMcaNA0-NavadaMsa0-doveda0-miccha0solasaka0-sattaNoka0-tirikkha0-eiMdi0-tiNNisarIra-huMDa0-vaNNa04-tirikkhANu0agu04-thAvara-suhuma - pajattApajatta-patte0 - sAdhAra0-thirAthira -- subhAsubha-dUbhagaaNAdeM-ajasa-Nimi0-NIcA0-paMcaMta0 jaha0 khettbhNgo| ajaha0 logassa asNkheN| savvalo0 / ujjo0-bAdara-jasa0 jaha0 khettbhNgo| aja. sattacau~ / sesANaM savvapagadINaM jaha0 ajaha0 khettbhNgo| evaM savvaapajattayANaM savvavigaliMdiyArNa bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAdaravaNapphadipatteya0pajjattayANaM ca / cAra Ayu AdikA bandha karanevAle ukta tiryazca lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA hI sparzana karate haiM, isalie yaha sparzana kSetrake samAna kahA hai| paJcendriyajAti AdikA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIva mAraNAntika samuddhAtake samaya Upara kucha kama chaha aura nIce kucha kama chaha rAjUpramANa kSetrakA sparzana kara sakate haiM, isalie yaha sparzana trasanAlIkA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| Upara bAdara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya udyota aura yaza kIrtikA bandha sambhava hai, ataH inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| nIce kucha kama chaha rAju aura Upara kucha kama sAta rAjU kSetrake bhItara mAraNAntika samuddhAta karate samaya bAdara prakRtikA bandha sambhava hai, ataH isakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| 41. pazcendriya tiryaJca aparyAptakoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya. tiryaJcagati, ekendriyajAti, tIna zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryazvagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| udyota, bAdara aura yazaHkortikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isI prakAra saba aparyAptaka, saba vikalendriya, bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMke jAnanA caahie| vizeSArtha-paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya pradezabandhakA jo svAmI batalAyA hai, use dekhate hue isa apekSAse sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai| tathA pA~ca jJAnAvaraNAdikA bandha svasthAnake samAna mAraNAntika samudrAta Adike samaya bhI sambhava hai, isalie inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai / udyota Adi tIna prakRtiyoMkA bandha Upara bAdara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI sambhava hai, isalie inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| tathA pUrvokta saba prakRtiyoMke sivA jo strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSyagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIraAGgopAGga aura chaha saMhanana Adi prakRtiyA~ zeSa rahatI hai inakA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 42. maNusa03 paDhamadaMDao pNciNdiytirikkhbhNgo| sesANaM pi paMciMdiyatirikkhabhaMgo / Navari kesiM ci vi rajjU Natthi / Navari ujjo0-bAdara-jasagi0 ajaha0 sattacodda0 / 43. devesu paMcaNA0-NavadaMsaNA0-doveda0-miccha0-solasaka0-sattaNoka0tirikkha0-eiMdi0-tiNNisarIra-huMDa-vaNNa04-tirikkhANu0-agu04-thAvara-bAdarapajatta-patte-thirAditiNNiyuga0-dUbhaga-aNArdai-Nimi0-NIcA0-paMcata0 jaha0 khetbhNgo| ajaha* aTTha-Nava0 / sesANaM jaha0 khettamaMgo0 / ajaha0 aTTa0 / doAu0 jaha* ajaha0 aTThacoM / evaM savvadevANaM appappaNo phosaNaM NedavvaM / bandha yathAsambhava svasthAnameM aura nArakiyoM va devoMke sivA zeSa trasoMmeM mAraNAntika samuddhAta Adi ke samaya hI sambhava hai| yataH isa prakAra prApta honevAlA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, ataH ina prakRtiyoMkA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana bhI kSetrake samAna kahA hai| 42. manuSyatrikameM prathama daNDakakA bhaGga paJcendriya tiryazcoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga bhI paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki kinhIM bhI prakRtiyoMkA sparzana rajjuoMmeM nahIM hai| kintu itanI vizeSatA hai ki udyota, bAdara aura yazaHkIrtikA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-labdhyaparyAptaka manuSya devoM aura nArakiyoMmeM jAte nahIM aura garbhaja manuSya saMkhyAta hote haiM, isalie manuSyoMmeM strIveda, puruSaveda, cAra Ayu, tIna gati, cAra jAti, do zarIra, samacaturasrasaMsthAna, tIna AGgopAGga, chaha saMhanana, tIna AnupUrvI, do vihAyogati, Atapa, subhaga, do svara, trasa, Adeya, tIrthaGkara aura uccagotrakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana rAjuoMmeM prApta na honese usakA niSedha kiyA hai| mAtra udyota, bAdara aura yaza kIrtikA ajaghanya pradezabandha karanevAle ukta manuSyoMkA sparzana rAjuoMmeM prApta ho sakatA hai, isalie isakA alagase vidhAna kiyA hai / zeSa kathana sugama hai ! 43. devoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya, tiryazcagati, ekendriyajAti, tIna zarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryazcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira Adi tIna yugala, durbhaga, anAdeya, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne jasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do AyuoM kA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra sava devoMkA apanA-apanA sparzana le jAnA caahie| vizeSArtha-devoMmeM do AyuoMko chor3akara zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha bhavake prathama samayameM apanI-apanI yogya sAmagrIke sadbhAvameM hotA hai, isalie inakA ukta padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai| tathA pA~ca jJAnAvaraNAdikA bandha vihAravatsvasthAna aura ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta Adike samaya bhI sambhava hai, isalie inakA ajaghanya Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 phosaNaparUvaNA 44. eiMdi 0 - puDhavi0 - Au0 teu0 - vAu0- vaNapphadi - Niyoda- savvabAdarANaM ca savvapagadINaM jaha0 ajaha0 savvalo0 / Navari bAdaraeiMdiya-paJjattApaJja0 jaha0 logassa saMkhejja0 / ajaha0 savvalo0 / tasasajuttANaM jaha0 ajaha0 logassa saMkhejja0 / manusAu0 savvANaM jaha0 oghaM / ajaha0 logassa asaMkhe0 savvalo0 | maNusagaditigaM ca jaha0 ajaha0 logassa asaMkhe0 / evaM bAdaravAUNaM bAdaravAu 0 apajjattayANaM ca / Navari maNusagadicadukkaM vajjaM / evaM bAdarapuDha vikAigadINaM eiMdiyasaMjuttANaM jaha0 logassa asaMkheM0 / ajaha0 savvalo0 / tasasaMjuttANaM jaha0 ajaha0 khettabhaMgo / savvabAdarANaM ujo0- bAdara0 - jasa0 jaha0 khaittabhaMgo / ajaha0 sattacoM0 / savvasuhumANaM savyapagadINaM jaha0 ajaha0 savvalo0 / vari maNusAu0 jaha0 ajaha0 logassa asaMkheM. savvalo0 / pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama naubaTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| tathA zeSa prakRtiyoM kA bandha ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta Adike samaya sambhava nahIM hai, isalie unakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA tathA do AyuoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| zeSa devoMmeM isIprakAra apanA-apanA sparzana jAnakara vaha ghaTita kara lenA caahie| vizeSatA na honese usakA alaga-alaga nirdeza nahIM kiyA hai / 44. ekendriya, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, nigoda aura saba bAdara jIvoM meM saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne saba lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki bAdara ekendriya aura unake paryApta va ayaryApta jIvoM meM jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / trasasaMyukta prakRtiyoM kA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| manuSyAyukA saba jIvoMmeM jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana oghake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / manuSyagatitrikakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra bAdara vAyukAyika aura bAdara vAyukAyika aparyApta jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSyagaticatuSkako chor3akara kahanA cAhie / isIprakAra bAdara pRthivIkAyika Adi jIvoMmeM ekendriya saMyukta prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| trasasaMyukta prakRtiyoM kA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / saba bAdara jIvoM meM udyota, bAdara aura yazaH kIrtikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / tathAM ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| saba sUkSma jIvoMmeM saba prakRtiyoM kA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyAyukA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 45. paMciMdi0-tasa02 savvapagadINaM jaha0 khettbhNgo| ajaha0 pagadiphosaNaM kAdacvaM / 46. paMcamaNa-tiNNivaci0 paMcaNA0-NavadaMsaNA0-doveda0-miccha0-solasaka0sattaNoka0 -tirikkha0--eiMdi0-orA0sarIra-huMDa0-vaNNa04-tirikkhANu0--agu04thAvara-pajatta-patte-thirAthira-subhAsubha-bhaga-aNAdeM-ajasa-Nimi0-NIcA0-paMcaMta. jaha0 aTTha0 / ajaha0 logassa asaMkheM aTThacau savvalogo vaa| itthi0-purisa0[paciMdi0-] paMcasaMThA0-orAli aMgo0-chassaMgha0-dovihA0-tasa-subhaga dosara-Ardai jaha0 aTTha0 / ajaha0 aTTha-bAraha0 / doAu0-tiNNijAdi-AhAra02 jaha0 aja0 kheNttbhNgo| doAu0-maNusa0-maNusANu0-AdAva-tittha0-uccA0 jaha0 ajaha. vizeSArtha--yahA~ ekedriyAdi ukta mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya svAmitva aura apanA-apanA sparzana Adi jAnakara saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana mUlameM kahe anusAra ghaTita kara lenA cAhie / vizeSa vaktavya na honese yahA~ usakA alaga-alaga spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai| 45. paJcendriyadvika aura trasadvika jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana prakRtibandhake samAna karanA caahie| vizeSArtha-cAra AyuoMkA bandha mAraNAntika samuddhAta Adike samaya sambhava nahIM aura zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha bhavake prathama samayameM apanI-apanI yogya sAmAgrIke sadbhAvameM hotA hai, isalie isa apekSAse sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai / tathA saba prakRtiyoMkA prakRtibandhake samaya jo sparzana prApta hotA hai, vaha yahA~ unakA ajaghanya pradezabandhakI apekSA bana jAtA hai, isalie use prakRtibandhake spazenake sanAna jAnanekI sUcanA kI hai| 46. pA~coM manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokapAya, tiryaJcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiyazcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, paryApta, pratyeka, sthira, asthira, zubha, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga, vasanAlIkA kucha kama ATha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, paJcedriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra aGgopAGga, chaha saMhanana, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara aura AdeyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bArahabaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, tIna jAti aura AhArakadvikakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, tIrthaGkara aura ucagotrakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA 1 tA0 A0 pratyoH eiMdi0 tiNNisarIra iti pAThaH / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 53 logassa acoM / dogadi- doANu0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 chaccoM / veubvi0 - veucci 0aMgo0 jaha0 ttabhaMgo / ajaha0 bAraha0 / tejA0 ka0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 asaMkheM * 0 aDDa0 savvalo0 / ujjo0 - bAdara0 - jasa0 jaha0 aTTha / ajaha0 aTTha-teraha0 / suhuma-apa 0 sAdhAra0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 logassa asaMkheM0 savvalo0 / 1 sparzana kiyA hai / do gati aura do AnupUrvIkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra aGgopAGgakA javanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / taijasazarIra aura kArmaNazarIrakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga, trasanAlIkA kucha kama ATha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / udyota, bAdara aura yazaH kIrtikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA anya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha -- ukta yogoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdikA jaghanya pradezabandha devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava hai, ataH isa apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / tathA svasthAna, vihAravatsvasthAna aura mAraNAntika samuddhAtake samaya inakA ajaghanya pradezabandha sambhava hai, isalie isa apekSAse inakA lokake asaMkhyAtaveM bhAga, 1 nAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai / vihAravatsvasthAnake samaya strIveda AdikA bhI jaghanya pradezabandha sambhava hai, isalie inakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / Age jina prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA yaha sparzana kahA hai, vaha isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| tathA vihAravatsvasthAnake samaya vo ina strIveda AdikA ajaghanya pradezabandha sambhava hai hI / sAtha hI nArakiyoM aura devoMke tiryazvoM aura manuSyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI inakA ajaghanya pradezabandha sambhava hai, isalie inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana nAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| do Ayu AdikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya bhI tiryazvAyu, manuSyAyu Adi prakRtiyoMke donoM pada sambhava haiM, isalie inake donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| narakagatidvika aura devagatidvikakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai| tathA inakA kramase nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karanevAle jIvoMke ajaghanya pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| vaikriyikadvikakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesaMbaMdhAhiyAre 47. vaci 0 - asacca0 vaci0 paMcaNANAvaraNAdipadamadaMDao maNajogibhaMgo / vari tejA 0 ka0 saha teNa jahaNNaM kha~ttabhaMgo / ajaha0 aTTha0 savvalo0 / vidiyadaMDao maNajogibhaMgo / jaha0 khaittabhaMgo / ajaha0 aTTha-bAraha 0 | tadiyadaMDao cautthadaMDao maNajogibhaMgo / jaha0 khaittabhaMgo / ajaha0 aTThacoM / [ paMcama - chaTTadaMDao maNajogibhaMgo] / ujjo 0 - bAdara - jasa0 jaha0 khaittabhaMgo / ajaha0 aTTha-teraha0 / suhumaapajja0 - sAdhAra0 jaha0 khattabhaMgo / ajaha0 logassa asaMkhai0 savvalo0 / tittha0 54 bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai| tathA inakA ajaghanya pradezabandha devoM meM aura nArakiyoMmeM mAraNAntika samuddhAta ke samaya bhI sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA sparzana trasanAlIkA kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / taijasazarIra aura kArmaNa zarIrakA jaghanya pradezabandha apramattasaMyata jIva karate haiM, isalie inake jaghanya padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai / tathA svasthAna, vihAravatsvasthAna aura ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI inakA bandha sambhava hai, isalie inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAga, trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai| devoMke vihAravatsvasthAnake samaya udyota AdikA jaghanya pradezabandha sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tathA inakA ajaghanya pradezabandha devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya aura nArakiyoMmeM va ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| sUkSma AdikA jaghanya pradezabandha Ayubandhake samaya sambhava hai, isalie aise jIvoM kA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai / tathA inakA ajaghanya pradezabandha svasthAnake samAna ekendriyoMmeM mAraNAntika samudvAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inakA isa padakI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kahA hai| 47. vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa Adi prathama daNDakakA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki prathama daNDakako taijasazarIra aura kArmaNazarIrake sAtha kahanA cAhie, isalie inakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / dvitIya daNDaka bhI manoyogI jIvoMke samAna lenA cAhie / kintu inakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tRtIya daNDa aura caturthadaNDakakA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| mAtra jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pazcama daNDaka aura SaSTha daNDaka manoyogI jIvoMke samAna hai / udyota, bAdara aura yazaH kIrtikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA jaha0 ajaha0 aTThacau0 / 48. orAliyakA0 - orAliyami0 kammai0 - aNAhAraga ti oghaM / veuvviyakA0 savvapagadINaM0 jaha0 kha~ttabhaMgo / ajaha0 appappaNI pagadiphosaNaM davvaM / doAu0 jaha0 ajaha0 aTThacoM0 / veuvvi0mi0 - AhAra0 - zrAhArami0 avagada0-maNapaJja0-saMjada-sAmAI0 - chedo0- parihAra0 suhumasaM0 khettabhaMgo / ittha0 - purisa 0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 appaSpaNo pagadiphosaNaM kAdavvaM / 0 / 55 46. vibhaMge paMcaNA0 - NavadaMsa0 - doveda 0 - miccha0 - solasaka0 - sattaNoka0tirikkha0 - eiMdi0 - tiNisarIra huMDa0 - vaNNa04 - tirikkhANu0 - agu04 - thAvara-pajjattapatte0-thirAdidoyuga0-dUbhaga-aNAdeM 00 - ajasa0 - Nimi0 NIcA0- paMcaMta0 jaha0 aDDa0 / ajaha0 aTTha0 savvalo0 / itthi0 - purisa0 paMciMdi0 - paMcasaMThA0 orAli0 aMgo0 tayA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tIrthaGkara prakRtikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vizeSArtha - ina donoM yogoM meM pA~ca jJAnAvaraNAdi jina prakRtiyoMkA jaghanya svAmitva dvIndriya jIvoM ke hotA hai una saba prakRtiyoMkA jaghanya padakI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| zeSa sparzana manoyogI jIvoMke samAna hI hai| 48. audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvAMmeM oghake samAna bhaGga hai / vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana apane apane prakRtibandhake sparzanake samAna jAnA caahie| do AyuoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / vaikiyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhi saMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM kSetrake samAna bhaGga hai / strIvedI aura puruSavedI jIvoMmeM jaghanyakA bhaGga kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana apaneapane prakRtibandhake sparzanake samAna karanA cAhie / vizeSArtha - ina saba mArgaNAoM meM jahA~ jisake samAna sparzana kahA hai use dekha kara vaha ghaTita kara lenA cAhie / 46. vibhaGgajJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya, tiryaJcagati, ekendriyajAti, tIna zarIra, huNDa saMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, sthAvara, paryApta, pratyeka, sthira Adi do yugala, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra 1 A0 pratau 'saMjada0 saMjadAsaMjada sAmAi0' iti pAThaH / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre chassaMgha0-dovihA0-tasa-subhaga-dosara-AdeM jaha0 aTTha0 / ajaha0 aTTha-bAraha / doAu0-tiNNijAdi0 jaha0 aja0 khettabhaMgo / doAu0-maNusa0-maNusANu0-AdAvauccAgoda0 jaha* aja0 aTThacau~ / Niraya0-NirayANu0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha. chaccAdda0 / devagadi-devANu0 jaha0 khettbhNgo| ajaha. paMcaco0 / beuvvi0-veuvvi0aMgo0 jaha0 khetbhNgo| ajaha0 eNkkAraha0 / ujo0-bAdara-jasa0 jaha0 aDha0 / ajaha0 aTTha-teraha | suhuma-apaja0-sAdhAra. jaha0 khettbhNgo| ajaha0 logassa asaMkhe svvlo| 50. AbhiNi-suda0-odhi0 maNusAu0' jaha0 ajaha0 aTThacoM / sesANaM AGgopAGga, chaha saMhanana, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara aura AdeyakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu aura tIna jAtikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa aura uccagotrakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / narakagati aura narakagatyAnupUrvIkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagati aura devagatyAnupUrvIkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIkA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / udyota, bAdara aura yazaHkIrtikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-manoyogI jIvoMmeM pahale sparzanakA spaSTIkaraNa kara Aye hai / usIke prakAzameM yahA~ bhI spaSTIkaraNa kara lenA cAhie / mAtra devagatidvika aura vaikriyikadvikakA bandha karanevAle jIva yahA~ Upara pA~ca rAjUke bhItara sparzana karate haiM, isalie yahA~ devagatidvikakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAlIkA kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai aura vaikriyikadvikakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana sanAlIkA kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| 50. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM manuSyAyukA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA 1 tA0 A0 pratyoH 'maNusANu' iti pAThaH / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phosaNaparUvaNA 57 jaha' khettabhaMgo / ajaha0 appappaNo pagadiphosaNaM kAdavvaM / evaM odhidaM0-sammA0khaiga0-vedaga0 / 51. saMjadAsaMjadesu asAdA0-aradi-soga-athira-asubha-ajasa0 jaha0 ajaha. chaccoM / devAu0-tittha0 ja0 ajaha0 khettabhaMgo / sesANaM jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 chccoN| 52. cakkhudaM0 tspjttbhNgo| kiNNa0-NIla0-kAu0 tirikkhoghaM / Navari veubviyachakkaM tittha0 jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 pagadiphosaNaM kAdavvaM / teu-pammasukkAe savvapagadINaM AugavajANaM ca khettbhNgo| ajaha0 appappaNo pagadiphosaNaM kAdavvaM / doAu0 jaha0 ajaha0 aTTha0 sukkAe chccoN| sparzana kiyA hai / zeSa prakRtiyoM kA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvAMkA sparzana apane-apane prakRtibandhake sparzanake samAna karanA caahie| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha-devoMmeM vihAravatsvasthAnake samaya bhI manuSyAyukA donoM prakArakA bandha sambhava hai, isalie yahA~ manuSyAyukA donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 51. saMyatAsaMyata jIvoMmeM asAtAvedanIya, arati, zoka, asthira, azubha aura ayazaHkIrtikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / devAyu aura tIrthaGkara prakRtikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne sanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-asAtAvedanIya AdikA devoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya bhI donoM prakArakA bandha sambhava hai, isalie inakA donoM padoMkI apekSA trasanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / isI prakAra devAyu aura tIrthaGkara prakRtike sivA zeSa saba prakRtiyoMkA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkI apekSA sparzana ghaTita kara lenA caahie| mAtra inakA jaghanya pradezabandha mAraNAntika samuddhAtake samaya sambhava nahIM hai, isalie inakA jaghanya padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai| devAyu aura tIrthaGkara prakRtikA donoM padoMkI apekSA sparzana kSetrake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| 52. cakSudarzanavAle jIvoMmeM saparyAptakoMke samAna bhaGga hai| kRSNalezyA, nIlalezyA aura kapotalezyAmeM sAmAnya tiryaJcoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki vaikriyikaSaTka aura tIrthaGkaraprakRtikA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana apane-apane prakRtibandhake sparzanake samAna karanA caahie| pItalezyA, padmalezyA aura zuklalezyAmeM Ayuke sivA zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana apane-apane prakRtibandhake sparzanake samAna karanA caahie| do AyuoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne pIta aura padmalezyAmeM sanAlIkA kucha kama 1 A0 pratI 'ahaco0 / jahaH' iti paatthH| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 53. uvasama0 devagadipaMcagaM AhAradugaM jaha0 ajaha0 khettbhNgo| sesANaM jaha ba~ttabhaMgo / ajaha0 aTTha0 / sAsaNe savyapagadINaM jaha0 khettabhaMgo / ajaha0 appappaNo pagadiphosaNaM kAdavvaM / doAu0 devmNgo| sammAmi devagadi04 jaha* ajaha. khettabhaMgo / sesANaM jaha0 ajaha0 aTThacoM / / 54. saNNIsu savyapagadINaM jaha0 khettbhNgo| ajaha0 appappaNo pagadiphosaNaM kAdavyaM / asaNNIsu savvapagadINaM jaha0 khettabhaMgo / ajaha pagadiphosaNaM NedavvaM / evaM phosaNaM smttN| ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA tathA zuklalezyAmeM basanAlIkA kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizepArtha-yahA~ sarvatra apane-apane sparzanako jAnakara vaha ghaTita kara lenA cAhie / jahA~ jo vizeSatA kahI hai, use svAmitvaM dekhakara jAna lenI caahie| 53. upazamasamyaktvameM devagatipaJcaka aura AhArakadvikakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne vasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAsAdanasamyaktvameM saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoM kA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana apane-apane prakRtibandhake sparzanake samAna karanA caahie| do AyuoMkA bhaGga devoMke samAna hai| samyagmithyAvRSTi jIvoMmeM devagati catuSkakA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMne basanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| _ vizeSArtha-upazamasamyaktvameM devagati catuSkakA pradezabandha bhI manuSya hI karate haiM, isalie devagatipaJcaka aura AhArakadvikakA javanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai| samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM devagaticatuSkake donoM padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahanekA yahI kAraNa hai| zepa sparzana spaSTa hI hai| 54 saMjJI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana apane-apane prakRtibandhake sparzanake samAna karanA cAhie / asaMjJI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tathA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana prakRtibandhake sparzanake samAna karanA caahie| vizeSArtha-saMjJI aura asaMjJI ina donoM mArgaNAoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya pradezabandhakA jo svAmitva batalAyA hai use dekhate hue isa padakI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha, kSetrake samAna kahA hai| tathA saba prakRtiyoMkA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA sparzana unake prakRtibandhake sparzanake samAna honA svAbhAvika hI hai, kyoMki prakRtibandha jaghanya yA ajaghanya pradezabandhako chor3akara nahIM ho sakatA / usameM bhI jaghanya pradezabandha niyata sAmagrIke sadbhAvameM hI hotA hai, anyatra to ajaghanya pradezabandha adhika sambhava honese donoMkA sparzana eka samAna jAnanekI sUcanA kI hai| isa prakAra sparzana samApta huaa| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaparUvaNA kAlaparUvaNA 55. kAlaM duvihaM-jaha0 ukka0 ca / ukkassae pagadaM / duvi0-oghe aade| oghe0 paMcaNA0-cadudaMsa0-sAdA0-cadusaMja-purisa-AhAraduga-jasa-tittha0-uccA0paMcaMta0 ukkassapadesabaMdhakAlo keva0? jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasama0 / aNu0 pade0 baM0 keva0 ? savvaddhA / sesANaM savvapagadINaM ukka0 pade0 0 keva0 ? jaha0 ega0, uka0 Avali0 asaMkheM / aNu0 savvaddhA / tiNNiAu0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / aNu0 pade0 baM0 ja0 e0, ukka0 pali0 asaMkheM / evaM oSabhaMgo paMciMdi0-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAli0-itthi0-purisa0-Nasa0kodhAdi04-AbhiNi-suda0-odhi0-cakkhu0-acakkhu0-odhidaM0-bhavasi0-sammA0 . khaiga0-uvasama-saNNi-AhAraga tti / Navari viseso jANiya vattavvaM / tesiM oghabhaMgo ceva / Navari itthi0-purisa0 cadudaMsa0-cadusaMja0-purisa0-AhAraduga-jasa0tittha0 ukka0 jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasa0 / aNu0 savvadA / sesANaM ukka0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / aNu0 savvadA / evaM Nasa0-kodhAdi03 / kAlaprarUpaNA 55 kAla do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, AhArakadvika, yaza-kIrti, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAyakA utkRSTa pradezabandha karanevAle. jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa, kAla saMkhyAta samaya hai| inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarvadA hai| zeSa saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| tIna AyuoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isa prakAra oghake samAna paJcendriyadvika, trasadvika, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhiH darzanI, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jisa mArgaNAmeM jo vizeSatA ho use jAnakara kahanA cAhie / yadyapi unameM oghake samAna hI bhaGga hai,phira bhI strIvedI aura puruSavedI jIvoMmeM cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, puruSaveda, AhArakadvika, yaza-kIrti aura tIrthaGkaraprakRtikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai, tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isI prakAra napuMsakavedI aura krodhAdi tIna kapAyavAle jIvoM meM jAnanA cAhie / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 56. Niraesu savvANaM ukka. jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / aNu0 savvadA / tirikkhAu0 ukka0 nnaannaavrnnbhNgo| aNu0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheM / maNusAu0 uka0 jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasama0 / aNu0 jaha0 ega0, ukka0 aMtomu0 / evaM sattasu puDhavIsu / vizeSArtha-oghase pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha zreNipratipanna jIva apanI-apanI yogya sAmagrIke sadbhAvameM karate haiM aura zreNi ArohaNakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai, isalie yahA~ ina pA~ca jJAnAvaraNAdikA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai, tathA inakA anutkRSTa pradezabandha ekendriyAdi saba jIva karate haiN| yadyapi AhArakadvika aura tIrthaGkarakA ekendriyAdi jIvoMke bandha nahIM hotA,phira bhI inakA bhI bandha karanevAle jIva nirantara pAye jAte haiM, ataH inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai| tIna AyuoMko chor3akara aba rahIM zeSa prakRtiyoM so unakA kama-se-kama eka samaya taka aura adhika-se-adhika asaMkhyAta samaya taka utkRSTa pradezabandha sambhava hai, isalie unakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tIna AyuoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| mAtra tIna AyuoMkA nirantara sarvadA bandha sambhava nahIM hai / hAM, inakA eka jIvakI apekSA anutkRSTa pradezabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta prApta hotA hai, isalie yahA~ nAnA jIvoMkI apekSA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa vana jAnese vaha ukta pramANa kahA hai aura zeSa prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha sarvadA sambhava honese vaha sarvadA kahA hai| yaha oghaprarUpaNA paJcendriya Adi mArgaNAoMmeM bana jAtI hai, ataH unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra tInoM vedavAle aura krodhAdi tIna kaSAyavAle jIvoMmeM sUkSmasAmparAyaguNasthAnakI prApti sambhava nahIM hai, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNa aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezavandhakA svAmitva badala jAtA hai, isalie inameM ina dasa prakRtiyoMko zeSa prakRtiyoMke sAtha ginA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 56. nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| tiryazcAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla jJAnAvaraNake samAna hai / tathA anutSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtarve bhAgapramANa hai| manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| isI prakAra saba pRthiviyoMmeM jAnanA jAhie / vizeSArtha-nArakI asaMkhyAta hote haiN| unameM yaha sambhava hai ki saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha eka samaya taka ho aura dvitIyAdi samayoM meM unakA utkRSTa pradezabandha karanevAlA eka bhI jIva na ho / tathA yaha bhI sambhava hai ki lagAtAra nAnA jIva saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karate rahe to asaMkhyAta samaya taka hI kara sakate haiM, isalie yahA~ manuSyAyuke sivA zeSa saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlaparUvaNA 57. tirikkhesu sattaNNaM kammANaM uka0 jaha0 ega0, ukka0 Avali. asaMkheM / aNu0 savvaddhA / caduNNamAugANaM oghaM / evaM savvANaM aNaMtarAsINaM / esiM asaMkheMjarAsI tesiM nnirybhNgo| esiM saMkheMjarAsI tesiM aahaarsriirbhNgo| Navari eiMdiesu savvavigappA sattaNNaM ka0 ukka0 aNu0 savvadA / doAu0 oghaM / evaM vaNapphadi-Nigoda-savvasuhumANaM bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0-bAdaravaNapphadipatte0apajattayANaM ca / puDhavi0-Au0-teu0vAu0 tesIe bAdarA tirikkhao / tesiM vAdarapajattagANaM pNciNdiytirikkh0apjjttbhNgo| kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / tathA inameM manuSyAyukA bandha karanevAle adhikase adhika saMkhyAta jIva hI ho sakate haiM, isalie inameM manuSyAyukA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai / ava rahA anutkRSTakA vicAra so tiyazcAyukA bandha eka sAtha aura lagAtAra asaMkhyAta jIva kara sakate haiM aura eka jIvakI apekSA isake anutkRSTa pradezabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, ataH yahA~ isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle nAnA jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai, kyoMki asaMkhyAta antarmuhUrtoM ke kAlakA yoga palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai / tathA manuSyAyukA bandha karanevAle saMkhyAta jIva hI ho sakate haiM, isalie isakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / ina do prakRtiyoMke sivA zeSa prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai, yaha spaSTa hI hai| sAtoM pRthiviyoM meM isI prakAra kAla bana jAnese unameM sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 57. tiryazcoMmeM sAta kokA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| cAra AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra saba ananta rAziyoM meM jAnanA cAhie / jina mArgaNAoMkI asaMkhyAta rAzi hai unameM nArakiyoMke samAna bhaGga hai, tathA jina mArgaNAoMkI saMkhyAta rAzi hai unameM AhArakazarIrake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki ekendriyoMke saba bhedoMmeM sAta karmoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| do AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai / isI prakAra vanaspati, nigoda aura saba sUkSma jIvoMmeM tathA bAdara pRthivIkAyika aparyApta, bAdara jalakAyika aparyApta, bAdara agnikAyika aparyApta, bAdara vAyukAyika aparyApta aura vAdara vanaspatikAyika pratyeka zarIra aparyApta jIvoMmeM jAnanA cAhie / pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura unake bAdaroM meM sAmAnya tiryaJcoMke samAna bhaGga hai / tathA unake bAdara paryAptakoMmeM paJcendriya tiyaJca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM sAta karmoM ke utkRSTa pradezavandhake jo jIva svAmI batalAye haiM ve kamase kama eka samaya taka unakA utkRSTa pradezabandha kareM,yaha bhI sambhava hai aura lagAtAra aneka jIva kramase yadi utkRSTa pradezabandha kareM,to asaMkhyAta samaya taka hI kara sakate haiN| isake bAda niyamase antara kAla A jAtA hai, isalie inakA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai,yaha spaSTa hI hai| cAra AyuoMkA utkRSTa 1. tA0 A0 pratyoH 'bAdarA Agha' iti paatthH| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 58. jahaNNae pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oSe0 doAu0 jaha0 jaha. ega0, ukka0 Avali. asaMkhe / ajaha0 jaha0 ega0, uka0 palido0 asNkheN| maNusAu0 jaha0 naha0 ega0, ukka. Avali0 asaMkheM / ajaha. jaha0 aMto0, uka0 palido0 asaMkheM / Nirayagadi-NirayANu0 jaha* jaha* ega0, ukka0 Avali. asaMkha0 / ajaha0 savvadA / devagadi04-AhAra02-tittha0 jaha0 jaha0 ega0, uka0 saMkhajasa0 / ajaha0 savvadA / sesANaM savvapagadINaM jaha* ajaha0 savvadA / evaM oghabhaMgo kAyajogi0-orAli0-orAliyami0-kammai0-Nasa0-kodhAdi04-madisuda0-asaMja0-acakkhu0-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi-micchA0-asaNNi-AhAraaNAhAraga tti / Navari madi-suda0-abhavasi0-micchA0-asaNNi. devagadi04 nnirygdibhNgo| aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA jo kAla oghase ghaTita karake batalA Aye haiM vaha tiryazcoMmeM bhI bana jAtA hai, isalie yahA~ use oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| Age ananta saMkhyAvAlI anya jitanI mArgaNAeM haiM, jinameM ogha prarUpaNA nahIM banatI, unameM tiryaJcoMke samAna prarUpaNA bana jAnese use inake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra ekendriyoMmeM aura unake saba bhedoMmeM sAta karmoM ke donoM padavAle jIva sarvadA pAye jAte haiM, isalie unameM inakA kAla sarvadA kahA hai / vanaspati Adi Age aura jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM bhI ekendriyoMke samAna kAla bana jAtA hai, isalie ekendriyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tathA asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAoM aura bAdara pRthivI kAyika paryApta Adi cAroMmeM nArakiyoMke samAna prarUpaNA bana jAnese unake samAna jAnaneko sUcanA kI hai / yahA~ yadyapi pRthivIkAyika AdimeM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai, para usakA abhiprAya pUrvokta hI hai / zeSa kathana sugama hai| 58 jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase do AyukA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| manuSyAyukA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| narakagati aura narakagatyAnupUrvIkA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| devagaticatuSka, AhArakadvika aura tIrthaGkarakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kAla sarvadA hai| isa prakAra oghake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizra payogI, kAmaMNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, tAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki matyajJAnI, zrutAjJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM devagaticatuSka kA bhaGga narakagatike samAna hai| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaraparUvaNA 56. sesANaM ukkrsbhNgo| Nari parimANe yamhi asaMkhejjA rAsI tamhi Avali0 asaMkhejadibhAgo / yamhi saMkhajarAsI tamhi sNkheNjsmyN| yamhi aNaMtarAsI tamhi svvdaa| vAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0-bAdarapatteyapajattayANaM ca ukssabhaMgo / sesA vigappA savvadA / evaM kAlaM smttN| aMtaraparUvaNA 60. aMtaraM duvihaM-jaha0 ukka0 ca / ukka0 pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / odhe0 savvapadINaM ukkassapadesabaMdhataraM kevaciraM0? jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asNkheN| aNu0 pagadiaMtaraM kAdavvaM / esa bhaMgo yAva aNAhAraga tti / Navari savvaeiMdiyANaM maNusAu0 ogha / sesANaM ukka0 aNu0 Natthi aMtaraM / evaM vaNaSphadi-NiyodANaM vizeSArtha-narakAyu aura devAyukA jaghanya pradezavandha Ayubandhake madhyameM bhI ho sakatA hai, isalie inakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya prApta honese vaha eka samaya kahA hai| para manuSyAyukA jaghanya pradezabandha tribhAgake prathama samayameM hotA hai, isalie isakA ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta kahA hai / zeSa kAla jaisA utkRSTake samaya ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra apane-apane svAmitvako dekhakara yahA~ para bhI ghaTita kara lenA cAhie / matyajJAnI Adi cAra mArgaNAoMmeM devagaticatuSka kA bhaGga narakagatike samAna kahanekA kAraNa yaha hai ki inameM inakA jaghanya pradezabandha karanevAle lagAtAra asaMkhyAta jIva sambhava haiM, isalie inameM inakA jaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa narakagatike samAna bana jAtA hai| 56. zeSa mArgaNAoMmeM utkRSTake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki jinameM parimANa asaMkhyAta hai,unameM jaghanya pradezabandhakA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura jinakA parimANa saMkhyAta hai,unameM jaghanya pradezabandhakA utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tathA jinakA parimANa ananta hai,unameM sarvadA kAla hai / bAdara pRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara vanaspatikAyika pratyekazarIra paryApta jIvoMmeM utkRSTake samAna bhaGga hai| zeSa vikalpoMmeM sarvadA kAla hai| vizeSArtha-yahA~ svAmitva ko dekhakara mUlameM kahe anusAra kAla ghaTita kara lenA caahie| isa prakAra kAla samApta huaa| antaraprarUpaNA 60 antara do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kitanA antara hai? jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / anutkRSTa pradezabandhakA antara prakRtibandhake antarake samAna karanA cAhie / yaha bhaGga anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki saba ekendriyoM meM manuSyAyukA bhaGga oghake samAna hai| zepa prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre savvasuhumANaM / puDhavi0-Au0-teu 0-bAu0 tesiM bAdarANaM pattega0 oghaM / tesiM ca bAdaraapaja0-pattegaapaja0 eiMdiyabhaMgo / 61. jahaNNae pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 tiNNiAu0-veu viyachakka-AhAraduga-tittha0 jaha* ajaha0 ukkssbhNgo| sesANaM jaha0 ajaha0 Natthi aMtaraM / evaM oghabhaMgo tirikkhogho kAyajogi-orAli0-orAli mi0-kammai0Nasa0-kodhAdi04-madi-suda0-asaMja0-acaskhu0-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0micchA0-asaNNi-AhAra0-aNAhAraga tti / sesANaM appappaNo ukkassaMtaraM kAdavvaM / evaM aMtaraM samattaM / antarakAla nahIM hai| isI prakAra vanaspatikAyika, nigoda aura saba sUkSma jIvoM meM jAnanA cAhie / pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika aura ina cAroMke bAdara tathA pratyeka vanaspatikAyika jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / inake bAdara aparyAptaka aura pratyeka vanaspatikAyika aparyAptaka jIvoMmeM ekendriyoMke samAna bhaGga hai| vizeSArtha-yogasthAna jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha jisa yogase hotA hai, vaha eka samayake antara se bhI ho sakatA hai aura saba yogasthAnoMke kramase ho jAne para bhI ho sakatA hai, isalie yahA~ oghase saba prakRtiyoMkA utkRSTa pradezabandha karanevAle jIvAkA jaghanya antara ekasamaya aura utkRSTa antara jagaNike asakhyAtava bhAgapramANa kahA hai / tathA inakA anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA antara jisa prakRtibandha kA jo antara hai utanA hai yaha spaSTa hI hai / isa prakAra yaha antara kathana anAhAraka mArgaNAtaka jAnanA cAhie / kintu ekendriyAdi kucha mAgaNAoMmeM pharaka hai jo alagase kahA hai| 61 jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase tIna Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA antara utkRSTake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA antara kAla nahIM hai| isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / zeSa mArgaNAoMmeM apaneapane utkRSTake samAna antara karanA caahie| vizeSArtha-tIna Ayu AdikA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha yathAyogya asaMkhyAta aura saMkhyAta jIva hI karate haiM, isalie inakA utkRSTake samAna bhaGga bana jAtA hai / para zeSa saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha ananta jIva karate haiM, isalie inake donoM padoMkA antara kAla nahIM bananese usakA niSedha kiyA hai| yahA~ sAmAnya tiryazca Adi anya jitanI mArgaNAaiM ginAI haiM unameM yaha oghaprarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / inake sivA zeSa jitanI mArgaNAeM haiM unameM apane-apane utkRSTake samAna prarUpaNA bana jAtI hai, isalie use utkRSTake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| isa prakAra antara samApta huaa| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA bhAvaparUvaNA 62. bhAvaM duvihaM-jahaNNayaM ukkassayaM ca / ukka0 pgdN| duvi0-oghe0 aade0| oghe0 savvapagadINaM ukassANukkassapadesabaMdhaga tti ko bhAvo ? odaigo bhAvo / evaM yAvaM aNAhAraga tti NedavvaM / 63. jahaNNae pgdN| duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0-savvapagadINaM jaha0 ajaha0 padesabaMdhaga tti ko bhAvo ? odaigo bhaavo| evaM yAva aNAhAraga tiNedavvaM / evaM bhAvo smtto| appAbahugaparUvaNA 64. appAbahugaM duvihaM-satthANappAbahugaM ceva paratthANappAbahugaM ceva / satthANappAbahugaM duvihaM-jaha* ukka0 ca / ukka0 pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oSe0 savvatthovA kevalaNANAvaraNIyassa yaM padesaggaM / maNapajja. ukka0 pade0 aNaMtaguNaM / odhiNANA0 ukka0 pade0 vise0 / suda0 ukka0 pade0 vise0 / AbhiNi0 ukka0 pade0 vise| 65. savvavyovA payalA. ukka0 pade0 / NihAe uka0 pade0 vise / bhAvaprarUpaNA 62. bhAva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza [ oghase saba prakRtiyoMkA utkRSTa aura anutkRSTa pradezabandha karanevAle jIvoMkA kauna bhAva hai ? audayika bhAva hai| isa prakAra anAhAraka mArgaNAtaka le jAnA caahie| 63. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai- ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMkA jaghanya aura ajaghanya pradezabandha karanevAle jIvoMkA kauna bhAva hai ? audayika bhAva hai| isa prakAra anAhAraka mArgaNAtaka le jAnA cAhie / isa prakAra bhAva samApta huaa| alpabahutvaprarUpaNA 64. alpabahutva do prakArakA hai-svasthAnaalpabahutva aura parasthAnaalpabahutva / svasthAna alpabahutva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase kevalajJAnAdharaNIyakA utkRSTa pradezApa sabase stoka hai / usase manaHparyayajJAnAvaraNIyakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase avadhijJAnAvaraNIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AbhinibodhikajJAnAvaraNIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 65. pracalAkA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase nidrAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa 1 A0 pratau 'pade0 vise / NidAe' iti pAThaH / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha pade sabaMdhAhiyAre / payalApayalA ukka0 pade 0 vise0 / NiddANiddAe' ukka0 pade vise0 / zrINagiddhi 0 ukka0 pade0 vise0 | kevaladaM0 ukka0 pade0 vise0 / odhidaM0 ukka0 pade0 anaMtaguNaM / acakkhurda * ukka0 pade0 vise0 / cakkhudaM0 ukka0 pade0 vise0 / 0 66. savvatthovA asAda0 uka0 pade0 / sAda0 uka0 pade0 vise0 / 66 67. savvatthovA apaccakkhANamANe ukka0 pade0 / kodhe0 uka0 pade0 vise0 / mAyA0 ukka0 pade0 vise0 / lobhe0 ukka0 pade0 vise / paJcakkhANamANe ukka0 pade0 vise0 | kodhe0 ukka0 pade0 vise0 / mAyA0 ukka0 pade0 vise0 / lobhe0 ukka0 pade0 vise0 / aNaMtANu0mANe0 ukka0 pade0 vise0 / kodhe0 ukka0 pade0 vise0 / mAyA0 ukka0 pade0 vise0 / lobhe0 ukka0 pade0 vise0 / miccha0 ukka0 pade0 vise0 / duguM0 ukka0 pade0 aNaMtagu0 / bhaya0 uka0 pade0 vise0 / hassa - soge ukka0 pade 0 vise0 / radi0 -aradi ukka0 pade0 vise0 / itthi0 - NavuMsa0 ukka0 pade0 'vise0 / kodhasaMja0 ukka0 pade0 saMkhejaguNaM0 / mANasaMja0 uka0 pade0 vise0 / purisa0 uka0 pade0 vise0 / mAyA0 ukka0 pade0 vise0 / lobhasaMja0 uka0 pade0 saMkheMjjagu0 / adhika hai / usase pracalApracalAkA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase nidrAnidrAkA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase styAnagRddhikA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezA anantaguNA hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase kSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / 66. asAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAya sabase stoka hai / usase sAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / 67. apratyAkhyAnAvaraNamAnakA utkRSTa pradezAya sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNakrodhakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNamAyAkA utkRSTa pradezA vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase pratyAkhyAnAvaraNamAnako utkRSTa pradezAtra vizeSa adhika hai| usase pratyAkhyAnAvaraNa krodhakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase pratyAkhyAnAvaraNamAyAkA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai| usase pratyAkhyAnAvaraNalobhakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase anantAnubandhI mAnakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase anantAnubandhI krodhakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase anantAnubandhI mAyAkA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase anantAnubandhI lobhakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase mithyAtvakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai| usase bhayakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase hAsya-zokakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase rati-aratikA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase strIveda-napuMsakavedakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase puruSavedakA utkRSTa pradezAMma vizeSa adhika 1 A0 pratau 'vise0 / NiddAe' iti pAThaH / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugaparUvaNA 68. caduNNaM AugANaM ukkassapadesaggaM sarisaM0 / 0 I 66. savvatthovA Nirayagadi - devagadi0 ukka0 pade0 / maNusa0 uka0 pade 0 vise0 / tirikkha * ukka0 pade0 vise0 / savvatthovA caduNNaM jAdiNAmANaM ukka0 pade0 / eiMdi0 ukka0 pade0 vise0 / savvatthovA AhAra ukka0 pade0 / veuvvi0 ukka0 pade0 vise0 | orA0 ukka0 pade0 vise0 | tejA0 uka0 pade0 vise0 / kamma0 ukka0 pade0 vise0 / AhAra0 -tejAka0 uka0 pade0 vise0 / AhAra0kamma0 ukka0 pade 0 vise0 / AhAra - tejA 0ka0 ukka0 pade0 vise0 / veuvvi0tejAka 0 60 ukka0 pade0 vise0 / veuvvi0 kammara0 ukka0 pade0 vise0 / veuvviya tejA0 - ka0 ukka0 pade0 vise0 / orAli0-tejAka0 ukka0 pade0 vise0 / orAliya-kamma0 u0 pade 0 vise0 / orAliya0 -tejA0-ka0 ukka0 pade0 vise0 | tejA0kamma0 ukka0 pade0 vise0 / savvatthovA cadusaMThA0 ukka0 pade0 | samacadu0 ukka0 pade 0 vise0 / huMDa0 ukka0 pade0 vise0 / savvatthovA AhAraMgo0 uka0 pade0 / veu0 aMgo0 ukka0 pade0 vise0 / orA0 aMgo0 uka0 pade0 vise0 / savvatthovA 67 hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezA saMkhyAtaguNA hai / 68. cAra AyuoMkA utkRSTa pradezAya paraspara meM samAna hai / 66. narakagati - devagatikA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase tiryaJcagatikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / cAra jAtiyoMkA utkRSTa pradezAya sabase stoka hai| usase ekendriyaM jAtikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / AhArakazarIrakA utkRSTa pradezA sabase stoka hai| usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezA vizeSa adhika hai| usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAtra vizeSa adhika hai / usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase AhAraka - taijasazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase AhAraka kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase AhAraka- taijasa- kArmaNa zarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase vaikriyika- taijasazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase vaikriyika- kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase vaikriyika- taijasa-kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase audArikataijasazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase audArika kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase audArika-taijasa-kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase - tejasa - kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / cAra saMsthAnakA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase samacaturasra saMsthAnakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase huNDasaMsthAnakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / AhArakazarIra AGgopAGgakA utkRSTa pradezA sabase stoka hai| usase vaikriyikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase audArikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / pA~ca saMhananakA utkRSTa 11 1 tA0 pratI 'Nirayaga0 / devagadi0 u0 pa0 maNusa0 u0 pa0 maNusa0 u0 pa0 ( 1 ) vise0 / savvatthovA' iti pAThaH / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paMcasaMgha0 uka0 pade0 / asaMpa0 uka0 pade0 vise0 / savvatthovA NIla0 uka0' pade / kiNNa0 uka0 pade. vise0 / ruhira0 ukka0 pade0 vise / hAlidda0 ukka0 pade0 vise / sukilaNAmA0 ukka0 pade0 vise0 / savvatthovA dugaMdhaNAmAe ukka0 pade0 / sugaMdhaNAmAe ukka0 pade0 vise0 / savvatthovA' kaDuka0 ukka0 pade / titthaNAmA0 ukka0 pade0 vise / kasiya0 ukka0 pade. vise0| aMbila0 uka0 pade0 vise / madhura0 uka0 pade0 vise0 / savvatthovA mauga-lahugaNAmAe uka0 pade0 / kakaDagarugaNAmAe uka0 pade0 vise0 / sIda-lukkhaNA uka0 pade0 vise / giddha-usuNaNA0 uka0 pade. vise / yathA gadI tathA ANupuvvI / savvatthovA paraghAdussA0 ukka0 pade0 / agurugalahuga-uvaghAda. ukka0 pade0 vise0 / AdAujjo0 ukka0 pade0 sarisaM / dovihA0 ukka0 pade0 sarisaM / savvatthovA tasa-pajata. uka0 pade / thAvara0-apaja0 uka0 pade0 vise / bAdara-suhuma-patte-sAdhAra0 uka0 pade. sarisaM / savvatthovA thira-subha-subhaga-Ardai0 ukka0 pade0 / athira-asubha-dUbhaga-aNAdeM ukka0 pade0 vise / sussara-dussara0 ukka0 pade0 sarisaM0 / savvatthovA ajasa0 ukka0 pradezAgra sabase stoka hai / usase asamprAptAmRpATikA saMhananakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| nIla nAmakarmakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase kRSNanAmakarmakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase rudhiravarNa nAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAridravarNa nAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase zuklavarNa nAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / durgandhanAmakarmakA utkRSTa pradezApra sabase stoka hai| usase sugandhanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| kaTukarasanAmakarmakA utkRSTa pradezApa sabase stoka hai / usase tiktarasa nAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kaSAyarasanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase amlarasanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase madhurasAnAmakarmakA utkRSTa pradezAmra vizeSa adhika hai| mRdu-laghusparzanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai / usase karkazagurusparzanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zIta-rUkSasparzanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase snigdhauSNasparzanAmakarmakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / jisa prakAra gatiyoMkA alpabahutva hai, usI prakAra AnupUrviyoMkA alpabahutva hai| paraghAta aura ucchAsakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| agurulaghu aura upaghAtakA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai / Atapa aura udyotakA utkRSTa pradezAgra paraspara samAna hai| do vihAyogatiyoMkA utkRSTa pradezAgra paraspara samAna hai / vasa aura paryAptakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai / sthAvara aura aparyApta kA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / bAdara, sUkSma, pratyeka aura sAdhAraNakA utkRSTa pradezAgra paraspara samAna hai| sthira, zubha, subhaga, aura AdeyakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai / asthira, azubha, durbhaga aura anAdeyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / susvara 1. tA0 A0 pratyoH 'savvatthovA Nimi0 ukka0' iti paatthH| 2. tA0 pratau vise0 vise0 (1) / savvatthovA' iti paatthH| 3. tA0 pratau 'ukka0 [ vise0 ] / kasiya0' iti pAThaH / 4. tA0 pratau 'kakkaDaguruga0 NAmAe ukavI (ukka0 vise)| sIdalukkhaNA.' iti paatthH| 5. tA. pratau 'Nidha (ddha ) usuNA NA0' A0 pratau NIdausuNaNA0' iti pAThaH / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA 66 pade / jasa0. uka0 pade0 saMkhejjagu0 / 70. savvatthovA NIcA0 ukka0 pade0 / uccA0 ukka0 pade0 vise / 71. savvatthovA dANaMta. ukka0 pade / lAbhaMta0 ukka0 pade0 vise0 / bhogaMta. ukka0 pade0 vise0 / paribhogaMta0 ukka0 pade0 vise / viriyaMta0 ukka0 pade0 vise| 72. Niraesu paMcaNA0-NavadaMsa-paMcaMta0 oghaM / savvatthovA apacakkhANamANe ukka0 pade0 / kodhe0 ukka0 pade0 vise / mAyA0 ukka0 pade0 vise / lome0 ukka0 pade0 vise / evaM paJcakkhANa04-aNaMtANu04 / miccha.' ukka0 pade0 vise| bhaya0 uka0 pade0 aNaMtagu0 / duguM0 ukka0 pade0 vise0 / hassa-soge ukka0 pade. vise / radi-aradi0 uka0 pade0 vise0 / ithi0-Nasa0 uka0 pade0 vise0 / purisa0 uka0 pade0 vise / mANasaMja0 ukka0 pade0 vise / kodhasaMja0 u0 pade. vise / mAyAe ukka0 pade0 vise / lobhasaMja0 ukka0 pa0 vise / 73. dogadI tullaa| savvatthovA orA0 ukka0. pa0 / tejAka0 ukka0 pade0 aura duHsvarakA utkRSTa pradezAgra parasparameM samAna hai| ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezApa sabase stoka hai| usase yaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| ____70. nIca gotrakA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase uccagotrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 71. dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAmra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 72. nArakiyoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA bhaGga odhake samAna hai| apratyAkhyAnAvaraNa mAnakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| Age pratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura anantAnubandhI catuSkakA isI prakAra alpabahutva jAnanA cAhie / anantAnubandhI lobhake utkRSTa pradezAgrase mithyAtvakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase bhayakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya-zokakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase rati-aratikA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai / usase strIveda-napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAna saMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobha saMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| __73. do gatiyoMkA utkRSTa pradezAgra parasparameM tulya hai| audArika zarIrakA utkRSTa 1. tA0 pratau 'evaM paJcakkhANa04 aNaMtANu04 miccha0' iti paatthH| 2. tA. pratau 'ukka0 [vise0 ] 1 mANasaMja.' iti pAThaH / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vise / kamma0 uka0 pade. vise0 / saMThANa-saMghaDaNa-vaNNa04-doANu0'dovihA0thirAdichayuga0 tullA / doAu0-dogodArNa ukka0 pade0 vise0 / evaM sattasu puDhavIsu / 74. tirikkhesu sattaNaM kammANaM nnirybhNgo| NAmANaM ossbhNgo| Navari savvatthovA jasa0 ukka0 / aja0 uka0 vise0 / evaM savvapaMciMdiyatirikkhANaM / paMciMdiyatirikkhaapajjattagesu sattaNNaM ka0 nnirybhNgo| Navari mohe. aNNadaravede u0 pa0 vise0 / savvatthovA maNusaga / tiri0 u0 vise / evaM NAmANaM oghaM / Navari savvatthovA jasa0 / aja0 u0 vise0 / evaM savvaapajjattayANaM savvaeiMdi0 paMcakAyANaM / maNusANaM oghaM / 75. devesu sattaNNaM kammANaM NirayabhaMgo / NAmANaM ogho / Navari devagadipAoggAo nnaadvyaao| saNakkumAra yAva sahassAra ti NirayabhaMgo / ANada yAva uparimagevajjA ti NirayabhaMgo / NAmANaM vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM othaM / sarIraM NAraga pradezAgra sabase stoka hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| chaha saMsthAna, chaha saMhanana, varNacatuSka, do AnupUrvI, do vihAyogati aura sthira Adi chaha yugalakA alaga-alaga utkRSTa pradezAgra parasparameM tulya hai| do Ayu aura do gotroMkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA cAhie / 74. tiryaJcoMmeM sAta karmoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki yaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| yazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra saba paJcandriya tiryaJcoMmeM jAnanA cAhie / paJcadriya tiryazca aparyAptakoMmeM sAta kA~kA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki mohanIyakarmameM anyatara vedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase tiryaJcagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / isa prakAra nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra saba aparyAptaka, saba ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM jAnanA cAhie / manuSyoM meM oghake samAna bhaGga hai| 75. devoMmeM sAta karmIkA bhaGga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devagatimeM bandhako prApta hone yogya prakRtiyA~ jAnanI cAhie / sanatkumArase lekara sahasrAra kalpatakake devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai| Anata kalpase lekara uparima praiveyakatakake devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai| nAmakarmakI prakRtiyoMmeM varNa, gandha, rasa aura sparza ina prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / zarIrakA bhaGga 1. tA0 pratau 'vaNNa0 doANu0' iti paattH| 2. A0 pratI 'evaM sattamu puDhavIsu / tirikkhesu sattaNNaM kammANaM nnirybhNgo| NAmANaM ogho| Navari devagadi' iti pAThaH / 3. tA0 pratau 'uvarima kevejjAtti' iti pAThaH / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA 71 bhaMgo / sesANaM tullA / aNudisa yAva savvaTTha tti rahagabhaMgo / Navari NAmANaM vaNNagaMdha-rasa-phAsANaM oghaM / sesANaM tullaa| 76. paMciMdi0-tasa02-paMcamaNa-paMcataci0-kAyajogi-orAli0-cakkhu0akhu0-bhavasi0-saNNi-AhAraga ti oghbhNgo| orAlimi0 sattaNNaM kammANaM NirayabhaMgo / NAmANaM oghaM / Navari savvatthovA jasa0 ukka0 pade0 / ajasa0 ukka0 pade0 vise / veuvvi0-veuvvi0mi0 devoghaM / 77. AhAra-AhArami0 paMcaNA0-chadasaNA0-doveda-paMcaMta0 oghaM / savvatthovA duguM0 ukka0 pade / bhaya0 ukka0 pade0 vise.'| hassa-soge ukka0 pade0 vise0 / radi-aradi0 ukka0 pade0 vise0 / purisa0 ukka0 pade0 vise / mANasaMja. ukka0 pade. vise / kodhasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / mAyAsaMja0 ukka0 pade0 vise / lobhasaMja0 u0 pade0 vise0 / vaNNa-gaMdha-rasa-phAsANaM tullA0 / kammaiga0 sattaNNaM ka0 NirayabhaMgo / NAmANaM oghbhNgo| 78. itthi-purisa-Naqsagavedesu chaNNaM kammANaM nnirybhNgo| moho ogho nArakiyoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezAgra tulya hai / anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki nAmakarmakI varNa, gandha, rasa aura sparza ina prakRtiyoMkA utkRSTa pradezAgra oghake samAna hai| tathA zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezAgra tulya hai| 76 paJcendriyadvika, trasadvika, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, bhavya, saMjhI aura AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM sAta karmokA bhaGga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / nAmakamakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki yazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM sAmAnya devoMke samAna bhaGga hai| 77.. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, do vedanIya aura pA~ca antarAyakA bhaGga oghake samAna hai| jugupsAkA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai / usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya-zokakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase rati-aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| varNa, gandha, rasa aura sparzakA utkRSTa pradezAgra parasparameM tulya hai| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM sAta karmo kA bhaGga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai| nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| 78. strIvedI, puruSavedI aura napuMsakavedI jIvoMmeM chaha karmoMkA bhaGga sAmAnya nArakiyoMke 1. tA0 pratau 'bhaya0 [u0] vise0' iti pATaH / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre yAva itthiH / Naqsa0 ukka0 pade0 vise / mANasaMja. ukka0 pade0 vise0 / kodhasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / mAyAsaM0-lobhasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / purisa0 uka0 pade0 saMkhejjagu0 / NAmANaM oghaM / ____76. avagadavedesu paMcaNA0-paMcaMta0 oghaM / savvatthovA kevaladaM0 ukka0 pade / oghidaM0 uka0 pade0 aNaMtagu0 / acakkhu0 uka0 pade0 vise0 / cakkhu0 ukka0 pade0 vise / savvatthovA kodhasaMja0 ukka0 pde0| mANasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / mAyAsaMja0 uka0 pade0 vise / lobhasaMja0' uka0 pade0 saMkheMjagu0 / 80. kodhakasAisu ovaM / Navari mohe jAva itthi0 / gaqsa0 ukka0 pade. vise0 | mANasaM0 uka0 pade0 saMkheMjjagu0 / kodhasaMja0 u0 pade0 vise0 / mAyAsaMja. ukka0 pade. vise / lobhasaMja0 uka0 pade0 vise0 / purisa0 uka0 pade0 vise0 / ___81. mANakasAisu ogha / Navari mohe yAva itthi0 / NabuMsa0 ukka0 pade0 vise0 / kodhasaMja0 uka0 pade0 saMkhejjagu0 / mANasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / samAna hai / mohanIya karmakA bhaGga strIvedake alpabahutvake prApta hone taka oghake samAna hai| strIvedake utkRSTa pradezAgrase napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalana aura lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| 76. apagatavedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa aura pA~ca antarAyakA bhaGga oghake samAna hai| kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| 20. krodhakapAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki mohanIya karmameM strIvedakA alpabahutva prApta honetaka hI oghake samAna bhaGga jAnanA cAhiye / strIvedake utkRSTa pradezAprase napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 81. mAnakaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki mohanIyakarmameM strIvedake alpabahutvake prApta honetaka hI oghake samAna bhaGga jAnanA caahie| Age strIvedake utkRSTa pradezAgrase napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalana kA utkRSTa pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 1. tA. pratau 'mAyasaMja. u. vise / * mAyasaMja0 u0 vise0 * [citrAntargatapAThaH punaruktaH] lobhasaMja0' iti paatthH| 2. tA0 pratI 'mohe joga [yAva] isthi0 NapuM0 ukta0' iti pAThaH / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugaparUvaNA 73 mAyAsaMja0 0 ukka0 pade0 vise0 / lobhasaMja0 uka0 pade0 vise0 / purisa0 u0 par3he 0 vise0 / 82. mAyAe ogho / Navari mohe yAva itthi0 / NapuMsa0 ukka0 pade0 vise0 | kodhasaMja0 ukka0 pade0 saMkhejjagu0 / mANasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / purisa0 ukka0 pade0 vise0 / mAyAe ukka0 pade0 vise0 / lobhasaMja0 uka0 par3he0 vise0 / lobhaka0 oghaM / 83. madire - suda- vibhaMga 0 - abbhava0-micchA0 - asaNNi0 tirikkhoghaM / Navari aNNadaravede 0 vise0 / 84. AbhiNi-suda-adhi0 sattaNNaM ka0 oghabhaMgo / savvatthovA maNusaga 0 ukka0 pade0 | devaga0 ukka0 pade0 vise0 / evaM ANu0 / savvatthovA AhAra0 uka0 pade0 / orA0 ukka0 pade0 vise0 / veunvi0 ukka0 pa0 vise0 | tejAka0 uka0 pade 0 vise0 / kamma0 ukka0 pa0 vise0 / savvatthovA AhAraMgo0 uka0 pade0 / rA0 aMgo0 uka0 pade0 vise0 / veu0 aMgo0 ukka0 par3he0 vise0 / vaNNa-gaMdha-rasa usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / 82. mAyAkaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki mohanIyakarmameM strIvedake alpabahutvake prApta honetaka hI oghake samAna bhaGga jAnanA cAhie / Age strIvedake utkRSTa pradezAprase napuMsakavedakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalana kA utkRSTa pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase puruSavedakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezA vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| lobhakaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai 83. matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaGgajJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM sAmAnya tiryoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM anyatara vedakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / 84. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga oghake samAna hai / manuSyagatikA utkRSTa pradezAya sabase stoka hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| isI prakAra AnupUrviyAMkA alpabahutva jAna lenA caahie| AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase audArika zarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| AhArakazarIra AGgopAGgakA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase audArikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIra AGgopAGgakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / varNa, 1. A0 pratau 'vise0 / madi' iti pAThaH / 2. tA0 pratau 'veDa0 aMgo0 ukka0 vise / veu0 aMgo0 ukka0 [ ? ] vaNNa' iti pAThaH / 10 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha padesabaMdhAhiyAre 0 O phAsANaM ogha / sesANaM sarisaM padesaggaM / evaM odhidaM00 - sammA0 - khaDga 0 -uvasama0 / maNapajja0 sattaNaM ka0 oghaM / NAmANaM AhArakAyajogibhaMgo / evaM saMjada - sAmAi 0 chedo0 - parihAra | saMjadAsaMjada 0 AhArakAyajogibhaMgo suhumasaMpa0 caoNdasaNNaM oghaM / 85. asaMjada 0 - tiNile0 sattaNaM kammANaM NirayabhaMgo / NAmANaM tirikkhoghaM / teu-pammANaM sattaNaM ka0 devabhaMgo / NAmANaM oghaM / Navari teUe savvatthovA appasatthavihAyagadi - dussara ukassaM0 / pasatthavihAyagadi - surasara0 ukkassa0 pade0 visesAhiyaM / pammA savvatthovA doga di0 | devagadi0 ukka0 pade0 vise0 / evaM ANu0 / savvatthovA AhAra ukka0 pade0 / orAli0 ukka0 pade0 vise0 / veuvvi0 ukka0 pade0 vise0 / tejAka ukka0 pade0 vise0 / kamma0 ukka0 pade0 vise0 / savvasthovA paMcasaMThA0 ukka0 pade 0 | samacadu0 ukka0 pa0 vise0 | aMgovaM0 sarIrabhaMgo / savvatthovA appasattha0 - dUbhaga- dussara-aNAdeM0 ukka0 pade0 / tappaDipakkhANaM ukka0 pade0 vise0 / sukkAe oghaM / Navari savvatthovA maNusaga 0 ukka0 pade0 / devaga0 ukka0 pade0 vise0 / evaM ANu0 / 1 74 gandha, rasa aura sparzakA bhaGga oghake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA samAna pradezAgra hai / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasaMmyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / mana:paryayajJAnI jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga oghake samAna hai / nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga AhAraka kAyayogI jIvoMke samAna hai / isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM jAnanA caahie| saMyatAsaMyata jIvoMmeM AhArakakAya yogI jIvoMke samAna bhaGga hai| sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM caudaha prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / 85. asaMyata aura kRSNa Adi tIna lezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga sAmAnya nArakiyoMke samAna hai / nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga sAmAnya tiryoMke samAna hai / pIta aura padmalezyAvAle jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga sAmAnya devoMke samAna hai| nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki pItalezyAmeM aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase prazasta vihAyogati aura susvarakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| padmazyAmeM do gatiyoMkA utkRSTa pradezAma sabase stoka hai| usase devagatikA utkRSTa pradeza vizeSa adhika hai / isI prakAra AnupUrviyoMke utkRSTa pradezAmakA alpabahutva jAnanA cAhie / AhArakazarIrakA utkRSTa pradezA sabase stoka hai| usase audArika zarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase vaikriyika zarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / pA~ca saMsthAnoMkA utkRSTa pradezAya sabase stoka hai| usase samacaturasra saMsthAnakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / AGgopAGgoMkA bhaGga zarIroMke samAna hai / aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeyakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase unakI pratipakSa prakRtiyoMkA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / zuklalezyA meM oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyagatikA utkRSTa pradezAya sabase stoka hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / isI prakAra AnupUrviyoMke utkRSTa pradezAmakA alpabahutva jAnanA cAhie / 1. tA0 pratau0 'oghaM' iti pAThaH / 2. 'parihAra * saMjadAsaMjada0' iti pAThaH / 3. tA0 pratau 'appasatthavi [hA] yagadi' iti pAThaH / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA 86. vedagasa0 savvaTThabhaMgo / Navari savvatthovA maNusagadi0 ukkassao padesabaMdho / devagadi0 uka0 pade0 vise0 / evaM ANu0 / 87. sAsaNasammAdiTThIsu sattaNNaM kammANaM mdi0bhNgo| Navari miccha0Nasa0 vaJja / NAmANaM savvatthovA tirikkhaga0-maNusaga0 u0 pade0 / devagadi0 uka0 pade0 vise0 / vaNNa04 oghaM / sesaM sarisaM / 8. sammAmi0 sattaNNaM ka0 svvtttth0bhNgo| savvatthovA maNusaga0 ukka0 pade0 / devagadi. ukka0 vise0] / evaM ANu0 / vaNNa04 oghaM / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / evaM ukassaM smttN| 86. jahaNNae pagadaM / duvi0-oSe0 Ade0 / oghe0 NANAvaraNIyANaM [daMsaNAvaraNIyANaM] yathA ukkassaM satthANaappAbahugaM tathA jahaNNaM pi kAdavyaM / sAdAsAdANaM doNaM pi jahaNNayaM padesaggaM tullaM / 60. savvatthovA apaccakkhANamANe jaha0 pade0 / kodhe0 jaha0 pade0 vise / mAyA * jaha0 pade0 vise0 / lobha0 jaha0 pade0 vise0 / evaM pacca 86. vedakasamyagdRSTi jIvoM meM sarvArthasiddhike devoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyagatikA utkRSTa pradezabandha sabase stoka hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| isI prakAra AnupUrviyoMke utkRSTa pradezAgrakA alpabahutva jAna lenA cAhie / 87. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM sAta karmokA bhaGga matyajJAnI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki mithyAtva aura napuMsakaveda ina do prakRtiyoMko chor3akara alpabahutva jAnanA cAhie / nAmakarmameM tiryazcagati aura manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / varNacatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa pradezAgakA alpabahutva samAna hai| 88. samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM sAta koMkA bhaGga sarvArthasiddhike devoMke samAna hai / manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra do AnupUrviyoMke utkRSTa pradezAnakA alpabahutva jAna lenA cAhie / varNacatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| anAhAraka jIvoMmeM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| 86. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase jJAnAvaraNIya aura darzanAvaraNIyakA jisa prakAra utkRSTa svasthAna alpabahutva kahA hai, usI prakAra jaghanya bhI karanA caahie| sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya donoMkA hI jaghanya pradezAna tulya hai| 60. apratyAkhyAnAvaraNamAnakA jaghanya pradezAya sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA jaghanya 1. tA0 pratI evaM / ANu0 ghaNNaH 04 Adha' iti paatthH| 2. tA0 pratI 'mANI ja0 pade / [kAdhe0] ja0 50 vise / mAyA0' A0 pratI '-mANe jaha0 pade / mAyA' iti pAThaH / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre kkhANa04 / evaM ceva annNtaannu04| miccha jaha0 pade. vise0 / duguM0 jaha0 pade0 aNaMtagu0 / bhaya0 jaha0 pa0 vise0 / hassa-soge jaha0 pade0 vise0 / radi-aradi0 jaha0 pade0 vise0 / aNNadaravede jaha0 pade0 vise0 / mANasaMja0 jaha0 pade0 vise / kodhasaMja0 jaha0 pade0 vise0 / mAyAsaMja0 jaha0 pade0 vise0 / lobhasaMja. jaha0 pade0 vise0 / 61. savvatthovA tirikkha-maNusAUNaM jaha0 pade / Niraya-devAUNaM jaha0 pade0 asaMkheMjagu0 / 12. savvatthovA tirikkha0 jaha0 pade0 / maNusa0 jaha0 pade0 vise0 / devagadi0 jaha0 pade0 asaMkhejjagu0 / Niraya0 jaha0 pade0 asaMgu0 / savvatthovA caduNNaM jAdINaM jaha0 pade0 / eiMdi0 jaha0 pade0 vise0 / savvatthovA orA0 jaha0 pade0 / tejA. jaha0 pade0 vise / kamma0 jaha0 pade0 vise0 / veuvi0 jaha0 pade0 asaM0gu0 / AhAra0 jaha0 pade0 asaM0gu0 / chaNNaM saMThANANaM jaha0 pade. tullaM / savvatthovA orA0aMgo0 jaha0 pde0| veuvi0aMgo0 jaha0 pade0 asaMgu0 / AhAra0aMgo0 jaha0 pade0 asaM gu0 / chaNNaM saMghaDaNANaM jaha0 pade tullaM0 / vaNNa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA alpabahutva jAnanA cAhie / tathA isI prakAra anantAnubandhIcataSkakA alpabahatva jAnanA caahie| anantAnabandhI lobhake jaghanya pradezAgrase mithyAtvakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai| usase bhayakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya-zokakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase rati-aratikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara vedakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai usase mAnasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| 1. tiryazcAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase narakAyu aura devAyukA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| 62. tiryazcagatikA jaghanya pradezAma sabase stoka hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase narakagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| cAra jAtiyoMkA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase ekendriyajAtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| audArika zarIrakA jaghanya pradezAma sabase stoka hai / usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| chaha saMsthAnoMkA jaghanya pradezAgra tulya hai / audArikazarIra AGgopAGgakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase vaikriyikazarIra pAGgakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase AhArakazarIra AGgopAGgakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / chaha saMhananIkA jaghanya pradezAta parasparameM tulya hai| varNa, gandha, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 apAbahugaparUvaNA gaMdha-rasa-phAsANaM paMcaaMtarAigANaM ca ukssbhNgo| yathA gadI tathA ANupuvvI / savvatthovA tasa-bAdara-pajjatta-pattegANaM jaha0 pade / thAvara-suhuma-apajjatta-sAdhAraNa0 jaha0 pade0 vise0 / sesANaM pagadINaM jahaNNayaM padesaggaM tullaM0 / NIcuccAgoda. jaha0 pade0 tullN| 63. Nirayesu sattaNaM ka0 oghabhaMgo / savvatthovA tirikkha0 jaha0 pade / maNusa0 jaha0 pade0 vise0 / evaM ANu0 / vaNNa04 ukkssbhNgo| sesANaM NAmANaM jahaNNayaM padesaggaM tullaM0 / evaM sattasu puDhavIsu / Navari sattamAe savvatthovA tirikkha0' / maNusa0 jaha0 pade0 asaM0gu0 / evaM ANu0-dogoda0 / 64. tirikkhesu oghabhaMgo / evaM paMciMdiyatirikkhANaM paMciMdiyatirikkhapajjatta-paMciMdiyajoNiNIsu / [Navari joNiNIsu] savvatthovA tirikkha0 jaha0 pade / maNusa0 jaha0 pade0 vise / Niraya-devagadi0 jaha0 pade. asaM0gu0 / savvatthovA caduNNaM jAdINaM [jaha0 pade0] eiMdi0 jaha0 pade0 vise / savvatthovA orAli. jaha 0 pade0 / tejA. jaha0 pade. vise0 / kamma0 jaha0 pade0 vise / veuvi0 jaha0 pade0 asaM gu0 / savvattho0 orAli aMgo0 jaha0 pade / veu0aMgo0 jaha0 rasa, sparza aura pA~ca antarAyoMkA bhaGga utkRSTake samAna hai| jisa prakAra cAra gatiyoMke jaghanya pradezAgrakA alpabahutva kahA hai, usI prakAra cAra AnupUrviyoMke jaghanya pradezAgakA alpabahutva jAnanA caahie| trasa, bAdara, paryApta aura pratyekakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| zeSa prakRtiyoMkA jaghanya pradezAgra tulya hai / tathA nIcagotra aura uccagotrakA jaghanya pradezAgra parasparameM tulya hai / 63.. nArakiyoMmeM sAta karmoMkA bhaGga oghake samAna hai| tiryazcagatikA jaghanya pradezAma sabase stoka hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra donoM AnupUrviyoMke jaghanya pradezAgrakA alpabahutva jAnanA cAhie / varNacatuSkakA bhaGga utkRSTake samAna ha / nAmakamakA zeSa prakRtiyAkA jaghanya pradezAgra tulya hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM tiryazcagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra do AnupUrvI aura donoM gotroMke jaghanya pradezAgrakA alpabahutva jAnanA caahie| 64. tiryazcoMmeM odhake samAna bhaGga hai| isI prakAra paJcendriya tiyaJca, paJcendriya tiyazca paryApta aura paJcendriya tiryaJca yoniniyoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki paJcendriya tiryazca yoniniyoM meM tiryazcagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase narakagati aura devagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| cAra jAtiyoMkA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase ekendriyajAtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizepa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / audArikazarIra AGgopAGgakA jaghanya pradezAgra sabase stoka 1. A0 pratI 'sabadA tirikva ' iti pAThaH / 2. A0 pratI 'pade / sambAvA jaha' iti paatthH| Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre pade0 asaM0gu0 / sesANaM oghbhNgo| paMciMdi0tirikkhaapaja. savvapagadINaM oghaM / evaM savvaapajjattagANaM savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM ca / / 65. maNusesu oghabhaMgo / devANaM nnirybhNgo|evN bhavaNa-vANaveMtara-jodisiya0 / sodhammIsANa yAva sahassAra tti evaM ceva / Navari dogadi0 sarisaM padesaggaM / evaM savvadevANaM / 66. paMciMdi0-tasa02-kAyayogi0-orA0-orA0missa-kammai0-Nasa0kodhAdi04-madi-suda0-asaMna0-cakkhudaM0-acakkhudaM0-challessA0-bhavasi0-a bhavasi0micchA0-saNNi0-asaNNi0-AhAra0-aNAhAraga tti oghbhNgo| Navari madi-suda0abbhava0-micchA0-asaNNi. veubdhiyachakkaM pNciNdiytirikkhjonninnibhNgo| 67. paMcamaNa-tiNNivaci0 sattaNNaM ka0 nnirybhNgo| savvatthovA tirikva0maNusa0 jaha0 pade / devaga0 jaha0 pade0 vise0 / Nirayaga0 jaha0 pade0 vise0 / savvatthovA veu0 jaha0 pade0 / tejA. jaha0 pade0 vise / kamma0 jaha0 pade. vise0| AhAra0 jaha0 pade0 vise0 / orA0 jaha0 pade0 vise0 / evaM aMgo0 / hai| usase vaikriyikazarIra AGgopAGgakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai|pnycndriytiryshc aparyAptakomeM saba prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra saba aparyAptaka saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM jAnanA caahie| 65. manuSyoMmeM oghake samAna bhaGga hai / devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai| isI prakAra bhavanavAsI,vyantara aura jyotiSI devoMmeM jAnanA cAhie / saudharma aura aizAna kalpase lekara sahasrAra kalpatakake devoMmeM isI prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki do gatiyoMkA sadRza pradezAgra karanA cAhie / isI prakAra saba devoMmeM jAnanA caahie| 66. paJcendriyadvika, trasadvika, kAyayogI, audArikakAyayogI audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedo, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, chaha lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki matyajJAnI, zrutAjJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM vaikriyikaSaTkakA bhaGga paJcendriya tiryazca yoniniyoMke samAna hai| 17. pA~coM manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoMmeM sAta karmoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| tiryazcagati aura manuSyagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase narakagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AhAraka zarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / isI 1. tA0 pratau 'ja. misse0 [vise0] / Niraya0' iti pAThaH / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 apAbahugaparUvaNA sesANaM ogho / dovacijogIse evaM ceva / Navari bIiMdiyA sAmi0 / veu0-veu0mi0 devopaM / 68. AhAra-AhAra mi0 paMcaNA0-chadaMsa0-paMcaMta0 ogha / savvatthovA sAda0 jaha0 pade0 / asAda0 jaha0 pade0 vise0 / savvatthovA duguM0 jaha0 pade0 / bhaya0 jaha0 pade. vise / hassa0 jaha0 pade0 vise0 / radi0 jaha0 pade. vise / purisa0 jaha0 pade0 vise / soga. jaha0 pade. vise0 / aradi0 jaha0 pade0 vise / mANasaMja jaha0 pa0 vise0 / kodhasaMja0 jaha0 pade0 vise0 / mAyAsaMja. jaha0 pa0 vise0 / lobhasaMja0 jaha0 pade0 vise0 / vaNNa04 oghbhNgo| savvatthovA thira-subha-jasa0 jaha0 pade0 / athira-asubha ajasa * jaha0 pade0 vise0 / evaM mnnpj0-sNjd-saamaai0-chedo0-prihaar0-sNjdaasNjd0| 66. ithive. pNciNdiytirikkhjonninnibhNgo| purisavede paMciMdiyatirikkhabhaMgo / avagadave. paMcaNA0-cadudaMsa0-paMcaMta. ukkarasabhaMgo / savvatthovA mANasaMja jaha0 prakAra aGgopAGgoMke jaghanya pradezApakA alpabahutva jAnanA caahie| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / do vacanayogI jIvoM meM isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki dvIndriya jIva svAmI haiN| vaikriyikakAyayogI aura vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM sAmAnya devoMke samAna bhaGga hai| 68. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA bhaGga oghake samAna hai / sAtAvadanIyakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase asAtAvedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / jugupsAkA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase bhayakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase ratikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase purupavedakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zokakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase aratikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA jAnya pradezAgra vizeSa adhika hai| varNacatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| sthira, zubha aura yaza kIrtikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai / usase asthira, azubha aura ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoM meM jAnanA caahie| 66. strIvedI jIvoMmeM paJcendriya tiryazca yoniniyoMke samAna bhaGga hai| puruSavedI jIvoMmeM paJcendriya tiyaMJcoMke samAna bhaGga hai / apagatadhedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA bhaGga utkRSTake samAna hai| mAnasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra sabase stoka 1. tA. pratau se [sANaM ogho]| dovacijogIsu' iti paatthH| 2. tA0 pratI 'sAmi0 (1) veu0' iti pAThaH / 3. tA. pratau 'ja0pa0 |.../athirasubh jasa0' iti pAThaH / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre pade0 / kodhasaMja0 jaha0 pade0 vise0 / mAyAsaMja0 jaha0 pade0 vise / lobhasaMja0 jaha0 pade0 vise| 101. vibhaMge sattaNNaM kammANaM oghbhNgo| savvatthovA tirikkha0 jaha0 pade / maNusa0 jaha0 pade0 vise0 / Nirayagadi-devagadi0 jaha0 pade0 vise / savvatthovA orAli. jaha0 pde| tejA0 jaha0 pade0 vise| kamma0 jaha0 pade0 vise0 / veu0 jaha0 pade0 vise / evaM [veu0] aMgovaMga0 / ANupu0 gadibhaMgo / evaM sesANaM oghbhNgo| 102. AbhiNi-suda-odhi0 sattaNNaM kammANaM oghamaMgo / savvatthovA maNusaga0 jaha0 pade0 / devagadi0 jaha0 pade0 vise / evaM ANu0 / vaNNa04 oghbhNgo| evaM odhidaM0-sammA0-khaiga0-vedaga0-uvasama0 / sAsaNe savvatthovA tirikkha0 jaha0 pade0 / maNusa0 jaha0 pade0 vise0 / devagadi0 jaha0 asaMgu0 / evaM ANu0 / savvatthovA orA0 jaha0 pade0 | tejA0 jaha0 pade0 vise0 / kamma0 jaha0 pade0 vise0 / veu0 jaha0 pade0 asaM0gu0 / sammAmi0 sattaNaM kammANaM hai| usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase lobhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| 101. vibhaGgajJAnameM sAta karmoMkA bhaGga oghake samAna hai| tiryazcagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase: devagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra do AGgopAGgoMke jaghanya pradezAgrakA alpabahutva jAnanA cAhie / AnupUrviyoMkA bhaGga cAroM gatiyoMke samAna hai / isI prakAra zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| 102. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM sAta kokA bhaGga oghake samAna hai| manuSyagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / isI prakAra do AnupUrviyoMke jaghanya pradezAgakA alpabahutva jAnanA cAhie / varNacatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoM meM jAnanA caahie| sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM meM tiryazcagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra tIna AnupUrviyoMke jaghanya pradezAgrakA alpabahutva jAnanA caahie| audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyika zarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| 1. tA. pratau 'kamma0 [ jaha0 pade. vise0 ] / ...veubvi0] u0 ja0' A0 pratau kamma0 jaha. pade0 vise / u0 jaha0 iti pATha* / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA NirayabhaMgo / savvatthovA maNusa0 jaha0 pade0 ! devaga0 jaha0 pade. vise / evaM satthANaappAbahugaM samattaM / 103. paratthANappAbahugaM duvidhaM-jaha0 uka0 ca / ukka pgdN| duvi0-oghe0 aade| oghe0 savvatthovA apaJcakkhANamANe ukka0 padesaggaM / kodhe0 ukka0 pade0 vise0 / mAyA0 ukka0 pade0 vise / lobhe0 ukka0 pade0 vise / evaM paJcakkhANa04aNaMtANu04 / miccha0 uka0 pade0 vise| kevalaNA0 uka0 pade0 vise / payalA0 uka0 pade0 vise / NiddA0 uka0 pade0 vise0 / payalApayalA0 ukka0 pade. vise / NidANiddA0 ukka0 pade vise0 / thINagiddhi0 ukka0 pade0 vise / kevaladaM0 u0 pade0 vise / AhAra0 ukka0 pade0 aNaMtagu0 / veu0 ukka0 pade0 vise0 / orA0 uka0 pade0 vise0 / tejA0 ukka0 pade0 vise0 / kamma0 ukka0 pade0 vise / Nirayaga0 ukka0 saMkheMjjagu0 / [devaga0 uka. vise0] / maNusa0 ukka0 pade0 vise / tirikkha0 ukka0 pade. vise / aja0 uka0 pade. vise0 / duguM0 uka0 pade0 saM0gu0 / bhaya0 ukka0 pade0 vise0 / hassa-soga0 ukka0 pade0 vise / samyagmithyAdRSTi jIvoM meM sAta karmoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| manuSyagatikA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| - isa prakAra svasthAna alpabahutva samApta huaa| - 103. parasthAna alpabahutva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase apratyAkhyAnAvaraNa mAnakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura anantAnubandhIcatuSkake utkRSTa pradezAgakA alpabahutva jAnanA caahie| Age mithyAtvakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase pracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase nidrAkA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase pracalApracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase nidrAnidrAkA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase styAnagRddhikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase narakagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase hAsya-zokakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika 1. tA-pratau 'paJcakkhANa04 / aNaMtANu04 miccha0 u0' iti pAThaH / 2. tA. pratau 'vise payalA0' iti pAThaH / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre radi-aradi0 ukka0 pade0 vise0 / itthi0-Nasa0 ukka0 pade. vise0 / dANaMta0 ukka0 pade0 saMkheMgu0 / lAbhaMta. uka0 pade0 vise0 / bhogaMta0 ukka0 pade0 vise0 / paribhogaMta0 ukka0 pade0 vise0 / viriyaMta0 ukka0 pade0 vise0 / kodhasaMja. ukka0 pade0 vise0 / maNapajja0 ukka0 pade0 vise0 / odhiNA0 ukka0 pade0 vise / sudaNA0 ukka0 pade0 vise0 / AbhiNi0 ukka0 pade0 vise0 / mANasaMja0 ukka0 pade0 vise / odhidaM0 ukka0 pade0 vise0 / acakkhu0 uka0 pade0 vise / cakkhudaM0 u0 vise0 / purisa0' ukka0 pade0 vise / mAyAsaMja0 u0 pade0 vise / aNNadare Auge ukka0 pade0 vise0 / NIcA0 ukka0 pade0 vise0 / lobhasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / asAdA0 u0 pade0 vise0 / jasa0-uccA0 ukka0 pade0 vise0 / sAdA0 u0 pade0 vise0 / 104. AdeseNa Neraiesu savvatthovA apaJcakkhANamANe ukka0 pade / kodhe0 ukka0 pade0 vise / mAyA0 u0 pa0 vise0 / lobha0 u0 pa0 vise / evaM mUloghaM yAva kevaladaMsaNAvaraNIyassa ukkassapadesaggaM / orA0 ukka0 pade0 aNaMtagu0 / tejA0 hai| usase rati-aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase strIveda-napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase Abhinivodhika jJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgna vizeSa adhika hai| usase anyatara AyukA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai| usase nIcagotrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase asAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase yaza kIrti aura uccagotrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase sAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 104. Adezase nArakiyoMmeM apratyAkhyAnAvaraNa mAnakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / isa prakAra kevaladarzanAdharaNIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai isa sthAnake prApta hone taka mUloghake samAna bhaGga hai| Age audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra 1. A0 pralau 'acakkhu0 caknu0 ukka0 pade0 vise0 / purisa' iti pAThaH / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA ukka0 pade0 vise0 / kamma0 uka0 pade0 vise0 / tirikkhaga0-maNusaga0 uka0 pade. saMkhejjagu0 / jasa0-ajasa0 ukka0 pade0 vise / duguM0 uka0 pade0 sNkheNjjgu0| bhaya0 ukka0 pade0 vise / hassa-soge ukka0 pade0 vise0 / radi-aradi0 ukka0 pade0 vise / ithi0-Nabusa0 ukka0 pade. vise / purisa0 ukka0 pade0 vise0 / mANasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / kodhasaMja0 ukka0 pade0 vise / mAyAsaMja. ukka0 pade0 vise0 / lobhasaMja0 ukka0 pade0 vise / dANaMta0 ukka0 pade0 vise0 / lAbhaMta0 ukka0 pade0 vise0 / bhogaMta0 ukka0 pade0 vise0 / paribhogaMta0 uka0 pade0 vise0 / viriyaMta0 ukka0 pade. vise0 / maNapajje0 uka0 pade0 vise0 / odhiNA0 ukka0 pade0 vise / suda0 uka0 pade0 vise0 / AbhiNi0 ukka0 pade0 vise / odhidaM0 ukka0 pade. vise0 / acakkhu0 ukka0 pade0 vise / cakkhurda * ukka0 pade0 vise0 / aNNadare Auge0. ukka0 pade0 saMkhejjagu0 / aNNadare gode0 ukka0 pade0 vise0 / aNNadare vedaNIe0 ukka0 pade. vise / evaM sattasu puDhavIsu / 105. tirikkhesu mUloghaM yAva kevaladasaNAvaraNIyassa ukka0 pade0 vise / anantaguNA hai / usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagati aura manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase yazaHkIrti aura ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya aura zokakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase rati aura aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase strIveda aura napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIyontarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase Abhinibodhika jJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase catudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / usase anyatara AyukA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara gotrakA utkRSTa pradeza pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara vedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA caahie| 105. tiryaJcoM meM kevaladarzanAvaraNIyakA utkRSTa pradezApa vizeSa adhika hai| isa sthAnake 1. A0 pratau 'paribhogaMta0 ukka0 pade vise0 / maNapaja' iti pAThaH / 2. tA. pratau 'acakkhu0 u. vise0 / acakkhu0 u0 vise0 (1) cakkhudaM0' iti pAThaH / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre veu0 ukka0 pade0 aNaMtagu0 / orA0 ukka0 pade0 vise / tejA0 ukka0 pade0 vise0 / kamma0 uka0 pade. vise / Nirayagadi-devaga0 ukka0 pade0 saMkheMjjagu0 / maNusa0 uka0 pade0 vise0 / jasa0 uka0 pade0 vise / tirikva0 ukka0 pade0 vise0 / ajasa0 ukka0 pade0 vise / sesANaM pagadINaM NirayabhaMgo / evaM paMciMdi0tirikkha03 / paMciMdi0tirikkhaapajjatta0 NirayabhaMgo yAva kammaiyasarIra tti / maNusa0 ukka0 pade0 saMkheMjagu0 / jasa0 ukka0 pade0 vise0 / tirikkha0 uka0 pade0 vise0 / ajasa0 ukka0 pade0 vise0 / duguM0 ukka0 saMkheMjjagu0 / bhaya0 uka0 vise0 / hassa-soge0 ukka0 pade0 vi0| radi-aradi0 ukka0 pade0 vise0 / aNNadaravede0 ukka0 pade0 vise0 / sesANaM pagadINaM nnirybhNgo| evaM sacaapajjattayANaM tasANaM thAvarANaM ca savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM / Navari maNusAu0-maNusa0maNusANu0- uccA0 cattAri edANi teu0-vAUNaM vajja / 106. maNusa03-paMciMdi0-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAli. mUloghaM / devesu NirayabhaMgo yAva kammaiyasarIra tti / tado maNusa. uka0 pade. saMkheMjagu0 / tirikkha0 ukka0 pade0 vise0 / jasa0-ajasa0 do vi tullA uka0 prApta hone taka mUloghake samAna bhaGga hai / Age vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai| usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai / usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase narakagati aura devagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase yazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra paJcendriya tiryaJcatrikameM jAnanA cAhie / paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM kArmaNazarIrake utkRSTa pradezAnakA alpabahutva prApta hone taka nArakiyoMke samAna bhaGga hai / Age manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrtikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase tiryaJcagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya aura zokakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase rati aura aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara vedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| isI prakAra trasa aura sthAvara saba aparyAptaka, saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM manuSyAyu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotra ina cAra prakRtiyoMko chor3akara alpabahutva kahanA caahie| 106. manuSyatrika, paJcedriyadvika, sadvika, pA~ca manAyogI, pA~ca vacanayogI, kAyayogI aura audArikakAyayogI jIvoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai / devAma kArmaNazarIrake utkRSTa pradezAgrakA alpabahutva prApta honetaka nArakiyoMke samAna bhaGga hai / usake Age manupyagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase tiryazvagatikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase yazaH. kIrti aura ayaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra donoMkA paraspara tulya hote hue bhI vizeSa adhika hai| Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA pade0 vise0 / duguM0 ukka0 pade0 saMkhejjagu0 / sesANaM nnirybhNgo| evaM bhavaNavANa-jodisi0 sodhammIsANesu / saNakkumAra yAva sahassAra tti NirayabhaMgo / evaM ceva ANada yAva NavagevajjA tti / Navari viseso tirikkhagadicaduNNaM kara / 107. aNudisa yAva samvaTTha ti savvatthovA apacakkhANamANe0 uka0 pade / koghe0 ukka0 pade0 vise / mAyA0 ukka0 pade0 vise0 / lome0 ukka0 pade. vise / evaM paJcakkhANa04 / kevalaNA0 ukka0 pa0 vise0 / payalA0 u0pa0 vise0 / NiddA0 u0pa0 vise0 / kevaladaM0 u0pa0 vise / orA0 u0pa0 arNatagu0 / tejA0 u0pa0 vise | kamma0 u. pa. vise / maNusa0 u0pa0 saMkhejjagu0 / jasa0-ajasa0 u0pa0 vise0 / duguM0 ukka0 pade0 saMkheMjjagu0 / bhaya0 ukka0 pade0 vise / hassa-soge0 ukka0 pade0 vise0 / radi-aradi0 u0 pade0 vise / purisa0 uka0 pade0 vise0 / mANasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / kodhasaMja0 ukka0 pade0 vise0 / mAyAsaM0 uka0 pade0 vise0 / lobhasaM0 u0 pa0 vise0 / dANaMta0 u. pa. vise0| lAbhaMta. u. pa. vise / bhogaMta0 u0 pa0 vise0 / paribhogaMta0 u0pa0vise / viriyaMta u0pa0vise0 / maNapajja0 u0 usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai / isI prakAra bhavanavAsI, vyantara, jyotiSI, saudharma aura aizAna kalpatakake devoMmeM jAnanA cAhie / sanatkumArase lekara sahastrAra kalpa takake devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai| Anata kalpase lekara nau aveyakatakake devoMmeM isI prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki tiryazcagaticatuSkako chor3akara alpabahutva kahanA cAhie / 107. anudizase lekara sarvArthasiddhi takake devoM meM apratyAkhyAnAvaraNa mAnakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / / usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA alpabahutva jAnanA caahie| Age kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase pracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase nidrAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase yaza kIrti aura ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya aura zokakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase rati aura aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai / usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre pa0 vise / odhiNA0 u0 pa0 vise0 / suda0 u0pa0 vise / AbhiNi 0 u0pa0 vise / odhidaM0 u0pa0 vise0 / acakkhu0 u0pa0 vise / cakkhudaM0 ukka0 pa0 vise / maNusAu0 u0 pade0 saMkhejjagu0 / uccA0 ukka0 pade0 vise / sAdAsAda0 uka0 pade0 vise0 / 108. orAliyami0 oghaM yAva kevaladasaNAvaraNIya tti u0pa0 vise0 / do Au0 aNaMtagu0 / veuvi0 u0 pa0 asaM0gu0 / orA0 u. pa. vise / tejAka0 u0 pa0 vise0 / ka0 u0 pade0 vise0 / devagadi u0 saMkhejjagu0 / maNusa. u. pa. vise0 / jasa0 u. pa. vise0 / tirikkha0 u0pa0 vise0 / ajasa0 u0 pa0 vise0 / duguM0 u0 pa0 saMkheMjjagu0 / bhaya0 u0 pa0 vise0 / sesANaM pNciNdiytirikkhbhNgo| 106. veubviyakA0 devoghaM / evaM veuvviyamissage vi / Navari Au0 Nasthi / AhAra-AhArami0 savvatthovA kevalaNA0 ukka0 pade0 / payalA0 u0pa0 vise0 / NiddA0 u0 pa0 vise| kevaladaM0 u0pa0 vise / veuvi0 u0pa0 aNaMtagu0 / vizeSa adhika hai| usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezApa vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase Abhinibodhika jJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyAyakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase uccagotrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 108. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta honetaka oghake samAna bhaGga hai| Age do AyuoMkA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase yaza:kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezApa saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga paJcedriya tiryaJcoMke samAna hai| 106. vaikriyikakAyayogI jIvoM meM sAmAnya devoMke samAna bhaGga hai / isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM bhI jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM AyukarmakA bandha nahIM hotA / AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai / usase pracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase nidrAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 1. A0 pratau 'maNusANu0 u0' iti pAThaH / 2. A0 pratau 'tejAka0 u0pa0 vise 0 / devagadi0' iti paatthH| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA tejA0 u0pa0 vise0 / kamma0 u0 pade0 vise0 / devaga0 u0 pa0 saMkheMjjagu0 / jasa0-ajasa0 u0 pa0 vise / duguM0 u0pa0 saMkheMjjagu0 / sesANaM yathA aNudisadevANaM / Navari yamhi maNusAu0 tamhi devAu0 bhaNidavvaM 110. kammaiyakAyajogIsu yAva kevaladasaNAvaraNIyaM tAva mUlogho / veu0 u0 pade0 aNaMtagu0 / orA0 u0pa0 vise / tejA0 u0pa0 vise0 / kamma0 u0 pa. vise / devagadi0 u0pa0 saMkhejjagu0 / maNusa u0pa0 vise0 / jasa0 u0 pa0 vise0 / tirikkha0 u0pa0 vise0 / ajasa0 u0pa0 vise0 / duguM0 u0pa0 saMkheMjagu0 / sesANaM yathA paMciMdiyatirikkhapajjattaesu tathA NedavvaM / / 111. itthi-purisa-Naqsagesu mUloghaM yAva ithi0-Naqsa0 u0 pa0 vise0 / mANasaMja0 u0pa0 vise0 / kodhasaMja0 u0 pa0 vise0 / mAyAsaMja0 u0 50 vise / lobhasaM0 u0pa0 vise0 / dANaMta0 u0 pa0 vise / lAbhaMta0 u0pa0 vise / bhogaMta0 u0pa0 vise0 / paribhogaMta0 u0pa0 vise0 / viriyaMta0 u0pa0 vise0 / maNapajja0 u0pa0 vise0 / odhiNA0 u0 pa0 vise0 / suda0 u0 pa0 usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizaSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yaza kIrti aura ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga jisa prakAra anudizake devoMke batalAyA hai,usa prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki jahA~para manuSyAyu kahI hai,vahA~para devAyu kahanI caahie| 110. kArmaNakAyayogI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika haiisa sthAnake prApta hone taka mUloSake samAna bhaGga hai| Age vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgraM anantaguNA hai| usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase devagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase yaza-kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| zeSa prakRtiyoMkA jisa prakAra paJcendriya tiryaJca paryAptakoMmeM alpabahutva kahA hai, usa prakAra yahA~ jAnanA caahie| 111. strIvedavAle, puruSavedavAle aura napuMsakavedavAle jIvoMmeM strIveda aura napuMsakavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta honetaka mUloghake samAna bhaGga hai| Age mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vise0 / AbhiNi0 u0pa0 vise / odhidaM0 u0pa0 vise / acakkhu0 u0 pa0 vise0 / cakkhudaM0-purisa0 u0pa0 vise0 / aNNadare Auge0 u0pa0 vise0 / aNNadaragode jasa0 u0 pa0 vise0 / aNNadaravedaNIe u0 pa0 vise0 / 112. avagadavedesu savvatthovA kevalaNA0 u0 pade0 / kevaladaM0 ukka0 pade0 vise / dANaMta0 u0pa0 aNaMtagu0 / sesANaM yathAsaMkhaM uka0 pade0 vise / kodhasaM0 u0pa0 vise0 / maNapajja0 u0pa0 vise0 / odhiNA0 u0 pa0 vise0| suda0 u. pa. vise0 / AbhiNi0 u0 pa0 vise0 / mANasaM0 u0 50 vise0 / odhidaM0 u0pa0 vise| acakkhudaM0 u0pa0 vise / cakkhudaM0 u0 pa0 vise / mAyAsaM0 u0pa0 vise0 / lobhasaM0 u0 pa0 saMkhejjagu0 / jasa0-uccA0 ukka0 50 vise0 / sAdA0 u0pa0 vise / 113. kodhakasAiMsu mUloghaM yAva itthi0 u0 pa0 vise0 / dANaMta0 u0 pa0 vise / lAbhaMta0 u0pa0 vise0 / bhogaMta0 u0pa0 vise0 / paribhogaMta0 u0 pa0 vise / viriyaMta0 u0pa0 vise0 / maNapajja0 u0 pa0 vise0 / odhiNA0 pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AbhiniyodhikajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase cakSudarzanAvaraNa aura purupavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara AyukA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase anyatara gotra aura yaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara vedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| - 112. apagatavedavAle jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra savase stoka hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / zeSa antarAyakI prakRtiyoMkA kramase utkRSTa pradezAya vizepa adhika hai| Age krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AbhinibodhikajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrti aura uccagotrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase sAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| 113. krodhakaSAyavAle jIvoMmeM strIvedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake hone taka mUloghake samAna bhaGga hai| Age dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgna vizeSa adhika hai| usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai / usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugaparUvaNA 86 u0pa0vi0 / suda0 u0 vi0 / AbhiNi0 u0 vi0 / mANasaM0 u0 vi0 / kosaM 0 u0 vi0 / mAyasaM0 u0 vi0 / lobhasaM0 u0 vi0 / odhidaM0 u0 vi0 / acakkhudaM0 u0 vi0 / cakkhudaM0 u0 vi0 / puri0 u0 vi0 / aNNadaraAu0 u0 vi0 / aNNadare gode jasa0 u0 vi0 / aNNadare vedaNI0 u0 vi0 | mANasAsu kodhakasAibhaMgo yAva AbhiNi0 u0 vi0 / kodhasaMja0 u0 vi0 / odhidaM0 u0 vi0 / acakkhu 0 u0 vi0 / cakkhu0 u0 vi0 / mANasaMja0 u0 vise0 / mAyasaMja0 0 u0 vise0 / lobhasaMja0 u0 vi0 / puri0 u0 vi0 / Navari kodhakasAibhaMgo / mAyakasAi0 mANakasAibhaMgo yAva mANasaMjala0 u0 vi0 / puri0 u0 vi0 / mAyasaMjala0 u0 vi0 / lobhamaM0 u0 vi0 / aNNadare Auge u0 vise0 / Navari kodhakasAibhaMgo | lobhe mUloghaM / 1 114. madi- suda- vibhaMga 0 paMci 0 tiri0 pajjattabhaMgo yAva aNNadaravedaNI0 u0 adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase Abhinibodhika jJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase mAna saMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase lAbhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAta vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezA vizeSa adhika hai| usase anyatara AyukA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara gotra aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase anyatara vedanIyakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| mAnakaSAyavAle jIvoMmeM Abhinibodhika jJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai isa sthAnake prApta honetaka krodha kaSAyavAle jIvoMke samAna bhaGga hai / Age krodha saMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezA vizeSa adhika hai| usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai / itanI vizeSatA hai ki krodhakaSAyavAle jIvoMke samAna bhaGga hai / mAyAkaSAyavAle jIvoMmeM mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai isa sthAna prApta hone taka mAnakaSAyavAle jIvoMke samAna bhaGga hai| Age puruSavedakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase anyatara AyukA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / itanI vizeSatA hai ki Age krodhakaSAyavAle jIvoMke samAna bhaGga hai / lobhakaSAyavAle jIvoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai / 114. matyajJAnI, zrutAjJAnI aura vibhaGgajJAnI jIvoMmeM anyatara vedanIyakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai isa sthAnake prApta honetaka pacendriya tiryaca paryAptakoMke samAna bhaGga hai / 12 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vi0 / AbhiNi-suda-odhi0 aNuttaravimANavAsiyadevabhaMgo yAva kevaladaMsaNAvaraNIyaM0 tti / tado AhAra0 u0 annNtgu0| orA0 u0pa0 vise0 / veu0 u0 pa0 vise0 / tejA0 u0pa0 vise0 / kamma0 u0 pa0 vise0 / maNusa0 u0 pa0 saMkhejjagu0 / devagadi0 u0pa0 vise0 / ajasa0 u0pa0 vise0 / duguM0 u0 pa0 saMkheMjjagu0 / bhaya0 u0 pa0 vise0 / hassa-soge0 u0pa0 vise0 / radi-aradi0 u0pa0 vise0 / dANaMta0 u0pa0 saMkhejjagu0 / lAbhaMta0 u0pa0 vise0 / bhogaMta0 u0 50 vise0 / paribhogaMta0 u0 pa. vise0 / viriyaMta u0 pa0 vise0 / uvari oghN| Navari NirayAugaM tirikkhAugaM NIcA. nntthi| 115. maNapajja. savvatthovA kevalaNA0 u0 pa0 / payalA0 u0 50 vise0 / NiddA0 u0pa0 vise / kevaladaM0 u0 pa0 vise0 / AhAra0 u. pa. aNaMtagu0 / veu0 u0 pa0 vise0 / kamma0 u0 pa0 vise0 / devagadi0 u0pa0 saMkheMjjagu0 / ajasa0 u0 pa0 vise0 / duguM0 u0 pa0 saMkhejjagu0 / uvari odhiNANibhaMgo / Navari maNusAu0 Natthi / evaM saMjadA0 / sAmAI0-chedo0 maNapajjava AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNake alpabahutvake prApta honetaka anuttaravimAnavAsI devoMke samAna bhaGga hai| usase Age AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai| usase audArika zarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| . usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase ayazaHkortikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase hAsya aura zokakA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai| usase rati aura aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AgekA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yahA~ narakAyu, tiryazcAyu aura nIcagotrakA bandha nahIM hotaa| 115. manaHparyayajJAnI jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai / usase pracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase nidrAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase ayaza kIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtagaNA hai| usase Age avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki manuSyAyu nahIM hai| isI prakAra saMyata jIvoMmeM jAnanA caahie| sAmAyikasaMyata aura 1. tA0 pratI evaM saMjadA0 sAmA0' iti pAThaH / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA bhaMgo yAca radi-aradi0 u0pa0 vise0 / dANaMta0 u0pa0 vise0 / uvariM mANaqasAibhaMgo yA mANasaMja0 u0pa0 vise0 / purisa0 u0pa0 vise / mAyAsaMja0 u0 pa0 vise0 / devAu0 u0pa0 vise0 / uccA0-jasa0 u0 pa0 vise0 / lobhasaM0 u0pa0 vise0 / aNNadaravedaNI0 u0pa0 vise0 / 116. parihAre0 savvatthovA kevalaNA0 u0 pade / payalA0 u0pa0 vise0 / NiddA0 u0 pa0 vise / kevaladaM u0pa0 vise / AhAra0 u0 pa0 aNaMtagu0 / veu0 u0pa0 vise0 / tejA0 u. pa. vise0 / kamma0 u0 pa0 vise0 / uvari AhArakAyajogibhaMgo / 117. suhumasaMpa0 savvatthovA kevalaNA0 u0 pade0 / kevaladaM0 u0 50 vise0 / dANaMta0 u0 pa0 aNaMtagu0 / lAbhaMta0 u0pa0 vise0 / bhogaMta0 u0 pa0 vise0 / paribhogata0 u0pa0 vise0 / viriyaMta0 u0pa0 vise0 / maNapajjava0 u0pa0 vise0 / odhiNA0 u0pa0 vise0 / suda0 u0 50 vise0 / AbhiNi0 u. pa. vise / odhidaM u0pa0 vise0 / acakkhu0 u0 pa0 vise0 / cakkhu0 u0 chedopasthApanAsaMyata jIvoM meM rati aura aratikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta honetaka manaHparyayajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| Age dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase Age mAnasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika haiisa sthAnake prApta honetaka mAnakapAyavAle jIvoMke samAna bhaGga hai| Age puruSavedakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devAyukA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase uccagotra aura yazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase anyatara vedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 116. parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra sabase stIka hai| usase pracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase nidrAkA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usake Age AhArakakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| 117. sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra sabase stoka hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA utkRSTa pradezAya anantaguNA hai / usase lAbhAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase bhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase paribhogAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manaHparyayajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizepa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AbhinibodhikajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAta vizeSa adhika hai / usase acakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase 1. tA. pratau 'mnnpjvbhNgo| yAva' iti pAThaH / 2. tA0 pratau 'bhaMgo / yAva' iti paatthH| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre pa0 vise0 / jasa0-uccA0 u0pa0 saMkhejjagu0 / sAdA0 ukka0 pa0 vise / 118. saMjadAsaMjadesu savvatthovA paccakkhANamANe0 u0 pade0 / kodhe0 u0 pa0 vise / mAyA0 u0pa0 vise0 / lome0 u0 pa0 vise / kevalaNA0 u0 50 vise / payalA0 u0. pa0 vise / NiddA0 u0pa0 vise0 / kevaladaM0 u0pa0 vise0 / veu0 u0pa0 aNaMtagu0 / uvariM aahaarkaayjogibhNgo| 116. asaMjadesu paMciMdiyatirikkhapajjattabhaMgo / cakkhudaM0-acakkhudaM0 ogho / odhidaM0 odhinnaannibhNgo| kiNNa-NIla-kAUNaM asaMjadabhaMgo / teUe oghaM yAva kevaladasaNAvaraNIya' ti / tado AhAra0 u0 pa0 aNaMtagu0 / veu0 u0pa0 vise0 / orA0 u0pa0 vise0 / tejA0 u0pa0 vise0 / kamma0 u0pa0 vise0 / maNusa0 u0 pa0 saMkheMjjagu0 / devaga0 u0pa0 vise0 / tirikkha0 u0pa0 vise| jasa0-ajasa0 u0pa0 vise / uvariM aahaarkaayjogibhNgo| Navari tirikkhAu0maNusAu0 asthi / cakSudarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase yazaHkIrti aura uccagotrakA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase sAtAvedanIyakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| 118. saMyatAsaMyata jIvoMmeM pratyAkhyAnAvaraNa mAnakA utkRSTa pradezApa sabase stoka hai| usase pratyAkhyAnAvaraNa krodhakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase pratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase pratyAkhyAnAvaraNa lobhakA utkRSTa pradezAna vizeSa adhika hai| usase kevalajJAnAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase pracalAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase nidAkA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase Age AhArakakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| 116. asaMyata jIvoMmeM paJcendriya tiryaJca paryAptakoMke samAna bhaGga hai| catudarzanavAle aura acatudarzanavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| avadhidarzanavAle jIvoMmeM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM asaMyatoMke samAna bhaGga hai / pItalezyAvAle jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakA alpabahutva prApta honetaka oghake samAna bhaGga hai / usase Age AhArakazarIrakA utkRSTa pradezAgra anantaguNA hai / usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai / usase manuSyagatikA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagatikA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase yaza-kIrti aura ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase Age AhArakakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~para tiryazcAyu aura manuSyAyu haiN| arthAt AhAraka kAyayogameM tiryazcAyu aura manuSyAyukA bandha nahIM thA, kintu pItalezayAmeM ina donoM AyuoMkA bandha hotA hai| 1 tA.ApratyoH 'kevalaNANAvaraNIya' iti pAThaH / 2 tA A0pratyoH 'Navari NirayAu tirikkhAu0 Natthi' iti pAThaH / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugaparUvaNA 63 120. pammAe teu0 bhaMgo / Navari AhArasarIrAdo orA0 u0 pa0 vise0 / veu0 u0 pa0 vise0 / tejA0 u0 pa0 vise0 / kamma0 u0 pa0 vise0 / tirikkhamaNusagadi 0 do visarisA saMkhaijjagu0 / devaga0 u0 pa0 vise0 / evaM sukkAe yAva kamma sarIra ti / tado maNusaga ukka0 pade0 saMkhejjagu0 / devaga0 u0 pa0 vise0 / ajasa0 u0 pa0 vise0 / uvari ogho / 121. sAsaNe oghaM yAva kevaladaMsa0 / Navari miccha0 Natthi / tado orA0 u0 pa0 anaMtagu0 / veu0 u0 pa0 vise0 / tejA0 u0 pa0 vise0 / kamma0 u0 pa0 vise0 / tirikkha - maNusaga 0 u0 pa0 saMkhejjagu0 | devaga0 u0 pa0 vise0 / / jasa0ajasa0 u0 pa0 vise0 | duguM0 u0 pa0 saMkhejagu 0 / uvari madi0 bhaMgo | Navari vuMsa0 Natthi / 122. sammAmi0 vedgbhNgo| Navari Au0 AhAra0 Natthi / micchA0asaNi0 madi0 bhaMgo / saNi0 AhAra0 mUloghaM / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / evaM ukassaparatthANaappAtrahugaM samattaM / 120. padmalezyA meM pItalezyA ke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki AhArakazarIrase audArikazarIrakA utkRSTa pradezAtra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase tiryaJcagati aura manuSyagati ina donoMkA utkRSTa pradezAya ApasameM samAna hokara saMkhyAtaguNA hai / usase devagatikA utkRSTa pradezAtra vizeSa adhika hai / zuklalezyA meM kArmaNazarIrakA alpabahutva prApta honetaka isIprakAra jAnanA caahie| usase Age manuSyagatikA utkRSTa pradezAya saMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase ayazaHkIrtikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase Age oghake samAna bhaGga hai / 121. sAsAdanasamyaktva meM kevaladarzanAvaraNakA alpabahutva prApta hone taka oke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki mithyAtvaprakRti nahIM hai / Age audArikazarIrakA utkRSTa pradezAma anantaguNA hai| usase vaikriyikazarIrakA utkRSTa pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai / usase tiryaJcagati aura manuSyagatikA utkRSTa pradezAtra saMkhyAtaguNA hai / usase devagatikA utkRSTa pradezAma vizeSa adhika hai| usase yazaH kIrti aura ayazaH kIrtikA utkRSTa pradezAya vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA utkRSTa pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase Age matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki napuMsakaveda nahIM hai / 122. samyagmithyAdRSTi jIvoM meM vedakasamyagdRSTi jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki Ayu aura AhArakazarIra nahIM hai / mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| saMjJI aura AhAraka jIvoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai / anAhAraka jIvoM meM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai / isa prakAra utkRSTa parasthAna alpabahutva samApta huA / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAve pAhiyAre 123. jahaNNae pagadaM / duvi0 - oghe0 Ada0 | ove0 savvatthovA apacca-. kvANamANe jahaNNayaM padesaggaM / kodha0 je0 pa0 vise0 / mAyA ja0 pa0 vise0 / lobhe0 0 jaha0 pa0 vise0 / evaM paccakkhANa04 - anaMtANu04 / micche0 ja0 pa0 vise0 / kevalaNA0 ja0 pa0 vise0 / payalA0 ja0 pa0 vise0 / NiddA0 ja0 pa0 vise0 | payalApayalA0 jaha0 pa0 vise0 / NiddANiddA 0 ja pa0 vise0 / zrINagi0 ja0 pa0 vise0 / kevaladaM0 ja0 pa0 vise0 / orA0 ja0 pa0 aNaMtaNu0 / tejA0 ja0 pa0 vise0 0 / kamma0 ja0 pa0 vise0 / tirikkha0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 / jasa-ajasa0 ja0 pa0 vise0 | maNusa0 ja0 pa0 vise0 / duguM0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 / bhaya0 ja0 pa0 vise0 / hassa - soga0 ja0 pa0 vise0 / radi-aradi0 ja0 pa0 vise0 / aNNadaraveda0 ja0 pa0 vise0 / mANasaMja0 ja0 pa0 vise0 | kodhasaM0 ja0 pa0 vise0 / mAyAsaM0 ja0 pa0 vise0 / lobhasaM0 ja0 pa0 vise0 / dANaMta0 ja0 pa0 vise0 / lAbhaMta0 ja0 pa0 vise0 / bhogaMta 0 ja0 pa0 vise0 / paribhogaMta0 ja0 pa0 vise0 / viriyaMta0 ja0 65 123. jayanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza | oghase apratyAsthAnAvaraNa mAnakA jaghanya pradezAya sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura anantAnubandhI catuSkakI mukhyatAse alpabahutva jAnanA cAhie | Age mithyAtvakA jayavanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase kevalajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase pracalAkA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase nidrAkA jaghanya pradezAtra vizeSa adhika hai| usase pracalApracalAkA javanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase nidrAnidrAkA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase styAnagRddhikA javanya pradezApra vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase audArikazarIrakA jaghanya pradezAma anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakakA jaghanya pradeza vizeSa adhika hai| usase tiryaJcagatikA jaghanya pradezAya saMkhyAtaguNA hai / usase yazaH kIrti aura ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradeza saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase hAsya aura zokakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase rati aura aratikA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase anyatara vedakA javanya pradezAtra vizeSa adhika hai| usase mAnasaMjvalanakA javanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase lAbhAntarAyakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase bhogAntarAyakA javanya pradezAma vizeSa 1. tApratau 'koDa [dha0 ] ja0' iti pAThaH / 2. tApratI 'anaMtANu04 miccha0 iti pAThaH / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haY appAbahugaparUvaNA pa0 vise0 / maNapajja0 ja0 pa0 vise0 / odhiNA0 ja0pa0 vise0 / sudaNA0 ja0 pa0 vise0 / AbhiNi0 ja0 pa0 vise0 / odhidaM0 ja0 50. vise0 / acakkhudaM0 ja0 pa0 vi0 / cakkhudaM0 ja0 pa0 vise0 / aNNadaragode ja0 50 saMkheMjagu0 / aNNadaravedaNI0 ja0 pa0 vise / veuvi0 ja0pa0 asaMkheMjjagu0 / devagadi0 ja0pa0 saMkhejjagu0 / tirikkha-maNusAUNaM ja0 pa0 asaMkhejjagu0 / Nirayagadi0 ja0 pa0 asaMkhejjagu0 / Niraya-devAUNaM ja0 pa0 saMkheMjagu0 / AhAra0 jaha0 pade0 asaMkheMjaguNaM / 124. AdeseNa NirayagadIe poraiesu . mUloghaM yAva aNNadaravedaNI0 ja0 pa0 vise / tado tirikkha-maNusAUNaM ja0 pa0 asaMkhejjagu0 / evaM chasu puDhavIsu / sattamAe mUlogho yAva kammai0 ja. pa. vise / tado tirikkha0 ja0 50 saMkheMjagu * / jasa-ajasa0 ja0 pa0 vise / uvari ogho / Navari yAva cakkhudaM0 ja0 pa0 vise0 / NIcA0 ja0pa0 saMkheMjagu0 / aNNadaravedaNI0 ja0pa0 vise / maNusaga0 ja0 pa0 asaMkheMjagu0 / tirikkhAu0 ja0 50 saMkheMjagu0 / uccA ja. pa. vise / 125. tirikkhesu mUlogho / Navari AhAra0 Natthi / evaM paMciMdiyatirikkha0 / adhika hai / usase paribhogAntarAyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manaHparyayajJAnAvaraNakA. jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase AbhinibodhikajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase acakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezApa vizeSa adhika hai / usase cakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara gotrakA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyika zarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase narakagatikA jaghanya pradezAma asaMkhyAtaguNA hai| usase narakAyu aura devAyukA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase AhAraka zarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| 124. Adezase narakagatikI apekSA nArakiyoMmeM anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta hone taka mUlodhake samAna bhaGga hai| usase Age tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra prArambhakI chaha pRthiviyoM meM jAnanA caahie| sAtavIM meM kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai- isa sthAnake prApta hone taka mUlodhake samAna bhaGga hai / usase Age tiryazcagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase yazaHkIrti aura ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| Age oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki yaha alpabahutva cakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta hone taka oghake samAna jAnanA caahie| usase Age nIca gotrakA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase tiryazcAyukA jaghanya pradezApra saMkhyAtaguNA hai / usase uccagotrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| . 125. tiryaJcoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki AhArakazarIra nahIM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paMcidiyatirikkhapaja 0 mUloghaM yAva devagadi0 ja0 pa0 saMkhaiagu0 / Nirayaga0 ja0 pa0 asaM0 gu0 / aNNadare Au0 ja0 pa0 saMjagu0 / paMciMdiyatirikkhajogiNIsu mUloghaM yAva veu0 ja0 pa0 asaM0 gu0 / tado Nirayaga0 devaga0 ja0 pa0 saMjagu0 / aNNadare Au0 ja0 pa0 saMkhejaguH / savvaapajattayANaM ca savvaeiMdiya-vigaliMdiyapaMcakAyANaM nnirybhNgo| Navari teuvAUNaM maNusagadicadukaM vaJa | 126. maNusesa ogho yAva tirikkha maNusAUNaM ja0 pa0 asaM0 gu0 / tado AhAra0 ja0 pa0 asaM0gu0 / Nirayagadi0 ja0 pa0 saMkheagu0 / Niraya-devAUNaM ja0 pa0 saMkhejagu0 / maNusapaJjattesu eseva bhaMgo yAva devagadi0 ja0 pa0 | tado AhAra0 ja0 pa0 asaM0gu0 / Niraya0 jaha0 pa0 saMkhejagu0 / aNNadare Au0 ja0 pade0 saMkhejagu 0 | maNusiNIsuM eseva gaMgo yAva sAdAsAdAdINa ja0 pa0 vise0 / tado veu0 ja0 pa0 asaMkhajagu0 / AhAra0 ja0 pa0 vise0 / devagadi0 ja0 pa0 saMjagu0 / Nirayagadi0 ja0 pa0 vise0 / aNNadare Auge0 ja0 pa0 saMkhejjagu 0 / * 66 hai / isI prakAra paJcendriya tiryaJcoM meM jAnanA cAhie / paJcendriya tiryaJca paryAptakoMmeM devagatikA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai - isa sthAnake prApta hone taka mUlogha ke samAna bhaGga hai | usase Age narakagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase anyatara AyukA jaghanya pradezApra saMkhyAtaguNA hai | paJcendriya tiryaJca yoniniyoMmeM vaikriyakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNa hai - isa sthAna prApta hone taka mUloghake samAna bhaMga hai| usase Age narakagati aura devagatikA jaghanya pradezAya saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara AyukA jaghanya pradezAya saMkhyAtaguNA hai / saba aparyAptaka, saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoM meM nArakiyoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki agnikAyika aura vAyukAyika jIvoM meM manuSyagati catuSkako chor3akara alpabahutva kahanA cAhie / 126. manuSyoM meM tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAya asaMkhyAtaguNA hai - isa sthAnake prApta hone taka ogha ke samAna bhaGga hai / usase Age AhArakazarIrakA jaghanya pradezAma asaMkhyAtaguNA hai / usase narakagatikA jaghanya pradezAtra saMkhyAtaguNA hai| usase narakAyu aura devAyukA jaghanya pradezAya saMkhyAtaguNA hai / manuSyaparyAptakoM meM devagatikA jaghanya pradezAya sambandhI alpabahutva prApta hone taka yahI bhaGga hai / usase Age AhArakazarIrakA jaghanya pradezA asaMkhyAtaguNA hai | usase narakagatikA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara AyukA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai / manuSyiniyoM meM sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyakA jaghanya pradezA vizeSa adhika hai isa sthAnake prApta hone taka yahI bhaGga hai / usase Age vaikriyakazarIrakA jaghanya pradezA asaMkhyAtaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase devagatikA jaghanya pradezAya saMkhyAtaguNA hai| usase narakagatikA jaghanya pradezAya vizeSa adhika / usase anyatara AyukA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai / 1. tA0 pratau 'evaM paMciMdiya-tirikkha paMci tirikkha-pajja0 mUlotraM' 'Niraya 0 ja 0 saMkhejjagu0 / ma [ Nu ] siNIsu' iti pAThaH / 3. tA0 pratau dAdINa' iti pAThaH / iti pAThaH / 'yAva sa [ sA 2. tA0 pratI dAsa [ sA] Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA 127. devesu bhavaNa 0 - vANa 0 - jodisi0 paDhamapuDhavibhaMgo / sodhammIsANAdi yA sahassAra tiraigabhaMgo yAva kammaigasarIra ti / tado tirikkha- maNusagadi 0 jaha0 pa0 saMrkhejjagu0 / jasa0 ajasa0 ja0 pa0 vise0 / sesANaM NirayabhaMgo | ANada yAva uvarimagevajjA si eseMva bhNgo| Navari tirikkhAucadukkaM Natthi / 128. aNudisa yAva savvaTTa ti savvatthovA apaJcakkhANamANe ja0 pade0 / kodhe0 ja0 pa0 vise0 / mAyA0 ja0 pa0 vise0 / lobhe0 ja0 pa0 vise0 / evaM paccakkhANa 04 / kevalakhA0 ja0 pa0 vi0 / payalA0 ja0 pa0 vise0 / NiddA0 ja0 pa0 vise0 / kevaladaM0 ja0 pa0 vise0 / orA0 ja0 pa0 anaMtagu0 | tejA0 ja0 pa0 vise0 / kamma0 ja0 pa0 vise0 / maNusa0 ja0 pa0 saMkhaijjagu0 / jasa0 - ajasa 0 ja0 pa0 vise0 | durgAM 0 ja0 pa0 saMjagu0 / bhaya0 ja0 pa0 vise0 / hassa- soge 0 ja0 pa0 vise0 | rabi - aradi0 ja0 pa0 vise0 / purisa0 ja0 pa0 vise0 / sesANaM ragabhaMgo / 126. paMcidie mUlogho / paMciMdiyapajjattagesu vi mUlogho yAva sAdAsAdAti / tado u0 ja0 pa0 asaM0 gu0 | devagadi0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 / Nizya 1 67 127. sAmAnya deva, bhavanavAsI, vyantara aura jyotiSI devoMmeM pahalI pRthivIke samAna bhaGga hai| saudharma aura aizAna kalpase lekara sahasrAra kalpatakake devoMmeM kArmaNazarIrasambandhI alpabahutvake prApta honetaka nArakiyoMke samAna bhaGga hai| usase Age tiryazvagati aura manuSyagatikA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrti aura ayazaH kIrtikA jaghanya pradezApra vizeSa adhika hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| Anata kalpase lekara uparimamaiveyaka takake devoM meM yahI bhanna hai / itanI vizeSatA hai ki yahA~ tiryazvagaticatuSka nahIM hai / 128. anudizise lekara sarvArthasiddhi takake devoMmeM apratyAkhyAnAvaraNa mAnakA jaghanya pradezAma sabase stoka hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa krodhakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase apratyAkhyAnAvaraNa mAyAkA jaghanya pradezAtra vizeSa adhika hai| usase apratyAkhyAnAvaraNa lobhakA jaghanya pradezAghra vizeSa adhika hai| isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI apekSA alpabahutva jAnanA caahie| usase Age kevalajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase pracalAkA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase nidrAkA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase audArikazarIrakA jaghanya pradezAma anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai / usase yazaHkIrti aura ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase jugupsAkA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase hAsya aura zokakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase rati aura aratikA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| Age zeSa prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| 126. pacendriyoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai / pazcendriya paryAptakoM meM bhI sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyakI apekSA alpabahutva prApta hone taka mUloghake samAna bhaGga hai| usase Age 13 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre gadi0 ja0 pa0 asaMkheMjjaga0 / aNNadare Au0 ja0 pa0 saMkheMjjagu0 / AhAra0 ja0 pa0 asNgu0| 130. tasa-tasapajattayANaM muulogho| paMcamaNa-tiNNivaci0 mUlopaM yAva kevala dasaNAvaraNIya tti / tado veu0 ja0pa0 aNaMtagu0 / AhAra. ja. pa. vise / tejA. ja0 pa0 vise / kamma0 ja0 pade0 vise0 / orAli0 ja0 pa0 vise / tirikkha0[maNusa0] ja0 50 saMkheMjagu0 / jasa0-ajasa0 ja0 50 vise / devaga0 ja0pa0 vise0 / Niraya0 ja0 pa0 vise / duguM0 ja0 pa0 saMkheMagu0 / bhaya0 ja0 pa0 vise / hassa-soge0 ja0 pa0 vise0 / radi-aradi0 ja. pa. vise / aNNadaraveda. ja. pa. vise0 / mANasaM0 ja0 pa0 vise0 / kodhasaM0 ja. pa. vise / mAyAsaM0 ja0 pa0 vise0 / lobhasaM0 ja. pa. vise0 / dANaMta0 ja0pa0 vise / lAbhaMta. ja0 pa0 vise0 / bhogaMta0 ja0 pa0 vise / paribhogaMta0 ja0 pa0 vise / viriyaMta0 ja. pa. vise / maNapaja. ja. pa. vise / odhiNA0 ja0 pa0 vise0 / sudaNA0 ja0 pa0 vise0 / AbhiNi0 ja0 50 vise / odhidaM0 ja0 pa0 vise / vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase narakagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase anyatara AyukA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezApra asaMkhyAtaguNA hai| 130. trasa aura trasa paryAptakoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai| pA~coM manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakI apekSA alpabahutvake prApta hone taka mUlodhake samAna bhaGga hai / usase Age vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAma anantaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezApa vizeSa adhika hai| usase audArikazarIrakA jaghanya pradezApra vizeSa adhika hai| usase tiryazcagati aura manuSyagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrti aura ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAna vizeSa adhika hai| usase narakagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase bhayakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase hAsya aura zokakA 'jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase rati aura aratikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAnasaMjvalanakA jaghanyapradezAgra vizeSa adhika hai| usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezApravizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase dAnAntarAyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lAbhAntarAyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase bhogAntarAyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase paribhogAntarAyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase manaHparyayajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAna vizeSa adhika hai| usase AbhinibodhikajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| 1. tA.A0pratyoH 'kevalaNANAvaraNIya tti' iti paatthH| Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA acakkhudaM0 ja0 pa0 vi0| cakkhudaM0 ja0 pa0 vise0 / aNNadare Au0 ja0 pa0 saMkheMjagu0 / aNNadaragoda0 ja0 pa0 vise0 / aNNadaravedaNI0 ja0 50 vise / 131. vaci0-asacamosavacijogIsu ogho yAva cakkhudaM0 ja0 pa0 vise / tirikkha-maNusAUNaM ja0 pa0 saMkheMjagu0 / aNNadare gode0 ja0 pa0 vise0 / aNNadare vedaNI0 ja0pa0 vise0 / veuvi0 ja0 pa0 [asaMkheMjagu0 / devagAdi0 ja0 pa0] asaMkhejagu0 / Nirayagadi0 ja0 pa0 saMkhejjaguNaM / Niraya-devAUNaM ja0 pa0 saMkhejjaguNaM / AhAra0 ja0 pa0 asaM0gu0 / evaM orAli0 / kAyajogi0 oghaM / 132. orAliyamisse mUlogho yAva aNNadaravedaNI0 ja0 50 vise0 / tado veu0 ja0 pa0 asaM0gu0 / devagadi ja0 pa0 saMkhajjagu0 / tirikkha-maNusAUNaM ja. pa0 asaM0gu0 / veuvviyakAyajo0 sodhammabhaMgo yAva cakkhudaM0 ja0 pa0 vise0 / tado tirikkha-maNusAUNaM ja0 pa0 saMkheMjjagu0 / aNNadare goda0 ja0 pa0 vise0 / aNNadaravedaNI0 ja0 pa0 vise / veuvviyamissa0 evaM ceva / Au0 Natthi / usase avadhidarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase acakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase cakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara AyukA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara gotrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| 131. vacanayogI aura asatyamRSAvacanayogI jIvoMmeM cakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta hone taka oghake samAna bhaGga hai| usase Age tirya aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara gotrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase narakagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase narakAyu aura devAyukA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra audArikakAyayogI jIvoMmeM jAnanA cAhie / kAyayogI jIvoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai| 132. audArikamizrakAyayogI jIvoM meM anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAna ke prApta honetaka mUloghake samAna bhaGga hai / usase Age vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase tiryaJcAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM cakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai-isa sthAnake prApta hone taka saudharmakalpake samAna bhaGga hai| usase Age tiryazvAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase anyatara gotrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM isI prakAra bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki Ayukarma nahIM hai| 1. A0pratau 'veunvi0 sa0pa0 evaM ceva / Au0 asaMkhejagu0 / ' iti pAThaH / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 133. AhAra0-AhArami0 savvatthovA kevalaNA. ja. pa0 / payalA. ja. pa0 vise0 / NiddA0 ja0 pa0 vise0 / kevaladaM0 ja0pa0 vise0 / veu0 ja0 50 aNaMtagu0 / tejA. ja. pa. vise0 / kamma0 ja0 50 vise0 / devaga0 ja0 50 saMkheMjagu0 / jasa0 ja0pa0 vise0 / ajasa0 ja0pa0 vise0 / duguM0 ja0pade0 saMkheMjagu0 / bhaya0 ja0 pa0 vise0 / hassa0 ja0 pa0 vise0 / radi0 ja0 pa0 vise0| purisa0 ja. pa. vise / soga. ja. pa. vise0 / aradi0 ja. pa. vise0| mANasaM0 ja0 pa0 vise0 / kodhasaMja0 ja0pa0 vise / mAyAsaM0 ja. pa. vise / lobhasaM0 ja. pa. vise0 / uvari savvaTThabhaMgo yAva sAda tti / tado asAda0 ja0 pa0 vise0 / kammaiga0 oraa0mi0bhNgo| Navari Au0 Nasthi / 134. itthivede pNciNdiytirikkhjonninnibhNgo| gavari avasANe AhAra0 ja. pa. asaM0gu0 bhANidavyaM / purisavede pNciNdiytirikkhpjjttbhNgo| Navari avasANe AhAra0 ja0 pa0 asaM0gu0 / Naqsage mUlogho yAva aNNadaravedaNIya0 ja0 pa0 vise0 / tirikkha-maNusAUNaM ja0 pa0 asaM0gu0 / veu0 ja0 pa0 asaM0gu0 / 133. AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase pracalAkA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase nidrAkA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kevaladarzanAvaraNakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai / usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yaza kIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai / usase bhayakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase hAsyakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase ratikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase puruSavedakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase zokakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase aratikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| Age sAtAvedanIyakA alpabahutva prApta honetaka sarvArthasiddhike samAna bhaGga hai| usase asAtAvedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki Ayukarma nahIM hai| 134. strIvedI jIvoMmeM paJcendriya tiryazca yoninI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki antameM AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA kahanA caahie| puruSavedI jIvoMmeM paJcendriya tiryazca paryAptakoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki anta meM AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / napuMsakavedI jIvoMmeM anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAna vizeSa adhika hai-isa sthAna ke prApta hone taka mUlodhake samAna bhaGga hai| usase Age tiryazcAyu aura manuSyAyukA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezApra Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appAbahugaparUvaNA 101 Niraya devaga0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 / Niraya-devAu0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 | AhAra0 ja0 pa0 asaM0 gu0 / 135. avagadave 0 savvatthovA kevalaNA0 ja0 pa0 / kevaladaM0 ja0 pade0 vise0 / dANata0 ja0 pa0 anaMtagu0 / lAbhaMta0 ja0 pa0 vise0 / bhogaMta0 ja0 pa0 vise0 / paribhogaMta0 ja0 pa0 vise0 / viriyaMta0 ja0 pa0 vise0 / maNapajja0 ja0 pa0 vise0 / adhiNA0 ja0 pa0 vise0 / sudaNA0 ja0 pa0 vise0 / AbhiNi0 ja0 pa0 vise0 / mANasaMja0 ja0 pa0 vise0 / kodhasaMja0 ja0 pa0 vise0 / mAyAsaMja0 ja0 pa0 vise / lobhasaMja0 ja0 pa0 vise0 / odhidaM0 ja0 pa0 vise0 / acakkhurda * ja0 pa0 vise0 / cakkhudaM0 ja0 pa0 vise0 / jasa0 uccA0 ja0 pa0 saMkhejjagu 0 / sAdA0 ja0 pa0 vise0 / O 136. kodhAdi 0 4 oghaM / madi suda0 NavuMsagabhaMgo0 / Navari AhArasa0 Natthi / vibhaMge mUlogho yA kevaladaMsaNAvaraNIya tti / tado orA0 ja0 pa0 anaMtagu0 / tejA0 ja0 pa0 vise0 / kamma0 ja0 pa0 vise0 / veu0 ja0 pa0 vise0 / tirikkha0 asaMkhyAtaguNA hai / usase narakagati aura devagatikA jaghanya pradezAghra saMkhyAtaguNA hai| usase narakAyu aura devAyukA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAma asaMkhyAtaguNA hai / 135. apagatavedI jIvoMmeM kevalajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAma sabase thor3A hai / usase kevaladarzanAvaraNakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase dAnAntarAyakA jaghanya pradezAma anantaguNA hai / usase lAbhAntarAyakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase bhogAntarAyakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase paribhogAntarAyakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase vIryAntarAyakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase mana:paryayajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase avadhijJAnAvaraNakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase zrutajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase AbhinibodhikajJAnAvaraNakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase mAnasaMjvalanakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / usase krodhasaMjvalanakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase mAyAsaMjvalanakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase lobhasaMjvalanakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase avadhidarzanAvaraNakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase acakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAtra vizeSa adhika hai| usase cakSudarzanAvaraNakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai| usase yazaHkIrti aura uccagotrakA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase sAtAvedanIyakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai / 136. krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai / matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM napuMsakoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM AhArakazarIra nahIM hai / vibhaGgajJAnI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyake alpabahutvake prApta hone taka mUloghake samAna bhaGga hai / usase Age audArikazarIrakA jadhanya pradezAgra anantaguNA hai / usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase tiryagatikA jaghanya pradezAma Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ja0 50 saMkhejjagu0 / jasa0-ajasa0 ja0 pa0 vi0 / maNusa0 ja0 pa0 vi0 / Nirayadevaga0 ja0 pa0 vi0 / dugu0 ja0 50 saMkhejjagu0 / uvrimnnjogibhNgo| 137. AbhiNi-suda-odhi0 ukkarasabhaMgo yAva kevaladaMsaNAvaraNIya tti / tado orA0 ja0pa0 aNaMtagu0 / tejA ja. pa. vise0 / kammai. ja. pa. vise0 / veu0 ja0pa0 vise / maNusa0 ja0 pa0 saMkheMjjagu0 / jasa0-ajasa0 ja0 pa0 vise / dogadi0 ja. pa. vise0 / duguM0 ja0pa0 saMkheMjjagu0 / uvari yAva aNudisa vimANavAsiyadevabhaMgo yAva sAdAsAdA0 tti / tado AhAra0 ja0 pa0 asaM0gu0 / do Au0 ja0 pa0 sNbjjgu0| 138. maNapajjavaNANIsu ukkassabhaMgo yAva kevaladasaNAvaraNIya ti / tado veu. ja0 pa0 aNaMtagu0 / AhAra0 ja0 pa0 vise0 / tejA0 ja0 pa0 vise0 / kamma0 ja0 pa0 vise0 / devagadi ja0 50 saMkhejjagu0 / jasa0 ja0 pa0 vi0 / ajasa0 ja0 50 vise0 / duguM0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 / uvariM aahaarkaayjogibhNgo| evaM saMjada saMkhyAtagaNA hai / usase yazaHkIrti aura ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase narakagati aura devagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase Age manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai| 137. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakA alpabahutva prApta hone taka utkRSTake samAna bhaGga hai| usase Age audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai / usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrti aura ayaza kIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase do gatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase Age sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyakA alpabahutva prApta hone taka anudizavimAnavAsI devoMke samAna bhaGga hai| usase Age AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase do AyukA jaghanya pradezAna saMkhyAtaguNA hai| 138. manaHparyayajJAnI jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakA alpabahutva prApta hone taka utkRSTake samAna bhaGga hai / usase Age vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yaza kIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase Age AhArakakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedo 1 tA0pratau 'uvarima jogimaMgo' A0pratau 'uvarimajogibhaMgo' iti pAThaH / 2 tA0 A0pratyoH 'kevalaNANAvaraNIya' iti pAThaH / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appA bahugaparUvaNA sAmAi0 - chedo0- parihAra * maNapajavabhaMgo / suhumasaM0 ukassabhaMgo / 136. saMjadAsaMjadesu ukkastabhaMgo yAva devagadi0 ja0 pa0 saMkhejagu0 / jasa0 ja0 pa0 vi0 / ajasa0 ja0 pa0 vise0 / uvariM AhArakAyajogibhaMgo | asaMjadesu mUloghaM / Navari AhAra0 Natthi / 140. cakkhudaM0 - acakkhudaM0 oghaM / adhidaM0 adhiNANibhaMgo / kiSNa-NIlakAUNaM asaMjadabhaMgo | teu-pammANaM mUloghaM yAva kevaladaMsaNAvaraNa ti / tado orAli 0 ja0 pa0 aNaMtagu0 | tejA0 ja0 pa0 vise0 / kamma0 ja0 pa0 vise0 / veu0 ja0 pa0 vise0 / tirikkha - maNusagadi0 ja0 pa0 saMkhaijjagu 0 / jasa0 - ajasa0 ja0 pa0 vise0 / devaga di 0 [0 ja0 pa0 vi0 / duguM0 ja0 pa0 saMrkhejjagu0 / uvariM oghaM yAva sAdAsAdA0 ti ja0 pa0 vi0 / tado AhAra0 ja0 pa0 asaM0 gu0 / tirikkha maNusa devAUNaM ja0 pa0 saMrkhejjagu 0 | sukalessigesu evaM ceva Navari tirikkhaga di04 vaJja / 141. bhavasi0 oghaM / anbhavasi0 madi0 bhaMgo / sammA0 khaiga0 - vedaga 0 AbhiNi0 bhaMgo / uvasamasammA 0 odhi0 bhaMgo yAva kevaladaMsaNAvaraNIya ci / tado pasthApanA saMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM mana:paryayajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / sUkSma sAmparAya saMyata jIvoMmeM utkRSTake samAna bhaGga hai / / 136. saMyatAsaMyata jIvoMmeM devagatikA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai - isa sthAnake prApta hone taka utkRSTake samAna bhaGga hai| usase Age yazaHkIrtikA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase ayazaHkIrtikA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase Age AhArakakAyayogI jIvoM ke samAna bhaGga hai / asaMyata jIvoMmeM mUloghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki AhArakazarIra nahIM hai / 140. catudarzanI aura acakSu darzanI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / avadhidarzanI jIvoM meM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM asaMyata jIvoMke samAna bhaGga hai / pItalezyAvAle aura padmalezyAvAle jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNakA alpabahutva prApta hone taka mUloghake samAna bhaGga hai| usase Age audArikazarIrakA jaghanya pradezAma anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai / usase tiryagati aura manuSyagatikA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrti aura ayazaH kIrtikA jaghanya pradezAta vizeSa adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai| usase Age sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyakA jaghanya pradezAya vizeSa adhika hai - isa sthAnake prApta hone taka oghake samAna bhaGga hai| usase Age AhArakazarIrakA jaghanya pradezAma asaMkhyAtaguNA hai / usase tiryaJcAyu, manuSyAyu aura devAyukA jaghanya pradezAma saMkhyAtaguNA hai / zuklalezyAvAle jIvoM meM isI prakAra bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki tiryagaticaStukako chor3akara kahanA cAhie / 141. bhavya jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / abhavya jIvoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM AbhinibodhikajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / upazamasamyagdRSTi jIvoM meM kevaladarzanAvaraNIyakA alpabahutva prApta hone taka avadhi - 103 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre orA. ja. pa. aNaMtaguNaM / tejA. ja. pa. vise0 / kamma0 ja0 pa0 vise / maNusaga0 ja0 pa0 saMkhejjagu0 / jasa0-ajasa0 ja0 pa0 vise / uvari odhi0bhaMgo yAva sAdAsAdA0 ti| tado veu0 ja0 pa0 asaMgu0 / AhAra. ja. pa. vise / devaga0 ja0 pa0 saMkheMjaguH / 142. sAsaNe ukkassabhaMgo yAva kevaladaM0 / tado orA0 ja0 pa0 aNaMtaga0 / tejA0 ja0 pa0 vise / kamma0 ja0 10 vise / tirikkha0 ja0 pa0 saMkheMjaga0 / jasa0-ajasa0 ja0pa0 vise / maNusa0 ja0 pa0 vise0 / dugu0 ja0 50 saMkheMjagu0 / uvariM ukassabhaMgo yAva cadudaMsaNAvaraNIya tti / tado aNNadaragoda0 ja0pa0 saMkheMjaga0 / aNNadaravedaNI. ja. pa. vise0 / veu0 ja0 pa0 asaM0gu0 / devagadi0 ja0pa0 saMkheMjagu0 / tiNNiAu0 ja0 pa0 saMkheMjagu0 / / 143. sammAmi0 odhiNANibhaMgo yAva kevaladasaNAvaraNIya ti / tado orA0 ja. pa. aNaMtaga0 / tejA ja0 pa0 vise0 / kamma0 ja0 pa0 vise / veu0 ja0 50 vise0 / maNusa0 ja0 pa0 saMkheMjagu0 / jasa0-ajasa0 ja0 pa0 vise0 / devaga0 ja0 jJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| usase Age audArikazarIrakA jaghanya pradezApra anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yaza kIrti aura ayazaHkortikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase Age sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyakA alpabahutva prApta hone taka avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| usase Age vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezApa asaMkhyAtaguNA hai| usase AhArakazarIrakA jaghanya pradezAma vizeSa adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| 142. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNakA bhaGga prApta honetaka utkRSTake samAna bhana hai| usase Age audArikazarIrakA jaghanya pradezApra anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase tiryaJcagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yaza kIrti aura ayaza-kIrtikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase jugupsAkA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase Age cAroM darzanAvaraNIyakA bhaGga prApta hone taka utkRSTake samAna bhaGga hai / usase Age anyatara gotrakA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase anyatara vedanIyakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase tIna AyukA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| ___143. samyagmidhyAdRSTi jIvoMmeM kevaladarzanAvaraNIyakA bhaGga prApta hone taka avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / usase Age audArikazarIrakA jaghanya pradezAgra anantaguNA hai| usase taijasazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase kArmaNazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase vaikriyikazarIrakA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai| usase manuSyagatikA jaghanya pradezAgra saMkhyAtaguNA hai| usase yazaHkIrti aura ayaza kIrtikA jaghanya pradezAma vizeSa Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aTTapadaM 105 50 vise0 / dugu0 ja0 50 saMkheMjagu0 / uvariM AugavajA yAva maNapaJjavaNANAvaraNIya tti / micchAdiTThI0 mdi0bhNgo| saNIsu maNusabhaMgo / asaNNIsu madiaNNANibhaMgo / AhAraya oghabhaMgo / aNAhAraya kmmiybhNgo| evaM jahaNNaparatthANaappAbahugaM samattaM / ___ evaM caduvIsamaNiyogaddAraM samattaM / bhujagAravaMdho aTThapadaM 144. etto bhujagArabaMdhe tti tattha imaM aTThapadaM-yANi ehi padesaggaM baMdhadi aNaMtarosakkAvidavidikaMte samae appadarAdo bahudaraM baMdhadi tti eso bhujagArabaMdho NAma / appadarabaMdhe tti tattha imaM aTThapadaM-yANi eNhi padesaggaM baMdhadi aNaMtarussakAvidavidikkate samae bahudarAdo appadaraM baMdhadi tti eso appadaravaMdho NAma / avaTThidabaMdhe tti tattha imaM aTThapadaM-yANi eNhi padesaggaM baMdhadi aNaMtarosakAvida-ussakAvidavidikkate samae tattiyaM tattiyaM ceva baMdhadi tti eso avaDidabaMdhoNAma / abaMdhAdo baMdho eso avattavvabaMdho NAma / edeNa aTThapadeNa tattha imANi terasa aNiyogaddArANi-samukkittaNA yAva appAbahuge tti // 13 // adhika hai| usase devagatikA jaghanya pradezAgra vizeSa adhika hai / usase jugupsAkA jaghanyapradezAgra saMkhyAtaguNA hai / isase Age Ayukarmako chor3akara manaHparyayajJAnI jIvoMke samAna alpabahutva jAnanA caahie| mithyAdRSTi jIvoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| saMjJI jIvoMmeM manuSyoM ke samAna bhaGga hai / asaMjJI jIvoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai tathA anAhAraka jIvoMmeM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| isa prakAra jaghanya parasthAna alpabahutva samApta huaa| isa prakAra caubIsa anuyogadvAra samApta hue| bhujagArabandha-arthapada 144. yahA~ se Age bhujagArabandhakA prakaraNa hai| usake viSayameM yaha arthapada hai-isa samayameM jina pradezoMkA bandha karatA hai, unheM anantara pichale vyatIta hue samayameM ghaTAkara bA~dhe gaye alpatarase bahutara bA~dhatA hai, isalie yaha bhujagArabandha kahalAtA hai| alpataravandhake viSayameM yaha arthapada hai-isa samaya jina pradezoMko bA~dhatA hai unheM anantara pichale vyatIta hue samayameM bar3hAkara bA~dhe gaye bahutarase alpatara bA~dhatA hai, isalie yaha alpatarabandha kahalAtA hai| avasthita bandha ke viSayameM yaha arthapada hai-isa samaya jina pradezoMko bA~dhatA hai unheM anantara pichale samayameM ghaTAkara yA bar3hAkara bA~dhe gaye pradezoMke anusAra utane hI bA~dhatA hai, isalie yaha avasthitabandha kahalAtA hai| tathA abandhake bAda bandha honA yaha avaktavyabandha kahalAtA hai| isa arthapadake anusAra ye teraha anuyogadvAra haiM-samutkIrtanAse lekara alpabahutva taka 13 / 1 tApratI 'imaM yANi' iti pAThaH / 2 tA pratau 'baMdhadi / aNaMtarUssakAvidavidikkate' iti pAThaH / 14 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha padesabaMdhAhiyAre samukkittaNANugamo 145. samuttiNAe duvi0 - oghe0 Ade0 | oghe0 savcapagadINaM asthi bhujagAvaMgA apparabaMdhagA avadibaMdhagA avattavvabaMdhagA ya / evaM oghabhaMgo maNusa 03paMciMdi0 -tasa02 - paMcamaNa0 paMcavaci 0 kAyajogi0-orAliyakA0 AbhiNi-sudaM-adhi0maNapaja0 - saMja0 - cakkhudaM0 - acakkhurda 0 - sukale0 - bhavasi 0 -sammAdi 0 khaDga 0 - ubasama 0saNi AhAragati / 106 0 146. Nirasu dhuviyANaM asthi bhuja0 - appadara0 avadvida0 / sesANaM oghabhaMgo / evaM savvaraie / vari paDhamAe titthayaraM dhruviyANa bhaMgo / vidiyAe tadiyAe sAda0 bhaMgo / edeNa bIjeNa yAva aNAhAraga tti davvaM / Navari veDavviyami0 - AhAra mi dhruviyANaM asthi bhuja0 / sesANaM pariyattamANiyANi atthi bhujagAra 0-avattavya0 / vizeSArtha - jina teraha anuyogadvAroMkA Azraya lekara bhujagArabandhakA kathana kiyA jA rahA hai, unake nAma ye haiM --- samutkIrtanA, svAmitva, kAla, antara, bhaGgatricaya, bhAgAbhAga, parimANa, kSetra, sparzana, kAla, antara, bhAva aura alpabahutva | samutkIrtanAnugama 145. samutkIrtanAkI apekSA nirdeza do prakArakA hai-- ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMke bhujagArabandhaka, alpatarabandhaka, avasthitabandhaka aura avaktavyabandhaka jIva haiM / isI prakAra oke samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, sadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, AbhinivodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryayajJAnI, saMyata, catudarzanavAle, acakSudarzanavAle, zuklezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha - ogha se saba prakRtiyoMkA bhujagAra, alpatara aura avasthitabandha to sambhava hai hI, kyoMki yogakI ghaTA-bar3hI honese aura eka samAna yogake rahanese ye pada saba prakRtiyoMke bana jAte haiN| sAtha hI jo adhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM, unakA avaktavyabandha bhI sarvatra sambhava hai aura jo dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM, unakI yathAyogya sthAnameM bandhavyucchitti hokara punaH pUrvasthAna prApta honepara unakA bandha hone lagatA hai, isalie oghase inakA bhI avaktavyabandha bana jAtA hai / yahA~ manuSyatrika Adi jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM jahA~ jitanI prakRtiyoM kA bandha hotA hai, unameM oghake anusAra bhujagAra Adi cAroM pada bana jAte haiM, isalie una mArgaNAoM meM oghake samAna prarUpaNA jAnane kI sUcanA kI hai| 146. nArakiyoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagArabandhaka, alpatarabandhaka aura avasthitabandhaka jIva haiM / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / isI prakAra saba nArakiyoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki pahalI pRthivImeM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke samAna hai / tathA dUsarI aura tIsarI pRthivImeM tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai| isa bIjapadake anusAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA caahie| itanI vizeSatA hai ki vaikriyikamizra kAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI 1 tA0 pratI 'abhiNi0 madisuda' idi pAThaH / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 bhujagArabaMdhe samukttiNA kammai0-aNahAra0 dhuviyANaM devagadipaMcagassa ya atthi bhuja0 / sesANaM asthi bhuja0. avttvv0| evaM samukittagA smttaa| prakRtiyoMke bhujagArabandhaka jIva haiN| zeSa parAvartamAna prakRtiyoMke bhujagArabandhaka aura avaktavyabandhaka jIva haiN| kArmaNakAyayogI aura 'anAhAraka jIvoMmeM dhravabandhavAlI prakratiyoMke aura devagatipaJcakake bhujagArabandhaka jIva haiN| zeSa prakRtiyoMke bhujagArabandhaka aura avaktavyabandhaka jIva haiN| vizeSArtha-yahA~ nArakiyoMmeM jo dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM,unakA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie unakA avaktavyabandha sambhava na honese tIna hI bandha kahe / adhruvabandhinI prakRtiyoMkA avaktavyavandha bhI sambhava hai, isalie unakA oghake samAna bhaGga jAnanekI sUcanA kI hai| saba nArakiyoM meM yaha vyavasthA bana jAtI hai, isalie unakA nirUpaNa sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra pahalI pRthivImeM tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAlA aisA hI manuSya mara kara utpanna hotA hai jo samyagdRSTi hotA hai, ataH vahA~ yaha prakRti bhI dhruvabandhinI hotI hai, isalie vahA~ isakA avaktavyabandha sambhava na honese dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke samAna bhaGga jAnanekI sUcanA kI hai| tathA dUsarI aura tIsarI pRthivImeM tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAlA manuSya mithyAdRSTi hokara utpanna hotA hai, isalie vahA~ isakA mithyAtvake kAlameM bandha nahIM hotaa| bAdameM jaba vaha samyagdRSTi ho jAtA hai,taba punaHbandha prArambha hotA hai, isalie vahA~ isakA sAtAvedanIyake samAna avaktavyabandha ghaTita ho jAnese sAtAvedanIyake samAna bhaGga jAnanekI sUcanA kI hai| yaha pUrvokta prarUpaNA bIjapada hai| Age anAhAraka mArgaNAtaka isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| arthAt jisa mArgaNAmeM jo dhruvabandhinI prakRtiyA~ hoM, unake tIna pada aura adhruvabandhinI prakRtiyoMke cAra pada jAnane caahie| mAtra jina mArgaNAoMmeM kucha vizeSatA hai usakA alagase nirdeza kiyA hai| khulAsA isa prakAra hai-vaikriyikamizrakAyayoga aura AhArakamizrakAyayogameM ekAntAnuvRddhiyoga hotA hai, isalie ina do mArgaNAoMmeM dhruva bandhavAlI prakRtiyoMkA kevala bhujagArabandha hI sambhava hai, kyoMki inameM prati samaya uttarottara yogakI vRddhi honese ina prakRtiyoM kA uttarottara pradezabandha bhI adhika-adhika hotA hai| tathA jo adhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM,unake bhujagArabandha aura avaktavyabandha hI sambhava haiM, kyoMki ina prakRtiyoMkA bandha prArambha honeke prathama samayameM avaktavyabandha hotA hai aura dvitIyAdi samayoMmeM bhujagArabandha hotA hai| kArmaNakAyayoga aura anAhArakamArgaNAmeM bhI isI prakAra ghaTitakara lenA caahie| ina donoM mArgaNAoMmeM jina jIvoMke devagatipaJcakakA bandha hotA hai, unake una prakRtiyoMkA niyamase bandha hotA rahatA hai, isalie inameM ina pA~ca prakRtiyoMkI pariMgaNanA dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ke sAtha kI hai| isa prakAra samutkIrtanA samApta huii| 1 tApratI asthi bhuja0 avattaM (tta0 ) iti pAThaH / 2 tA0 pratau 'evaM samukkittaNA samattA' iti pATho nAsti / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre sAmittANugamo 147. sAmittANugameNa duvi0-oghe0 aade0| oghe0 paMcaNA0-chadaMsa0cadusaMja0-bhaya-dugu-tejA0-ka0--vaNNa04-agu0--upa0-Nimi0-paMcaMta. bhuja0-appada0avaTThibaMdhago ko hodi ? aNNadaro / avatta0 kassa0 ? aNNada0 uvasAmayassa parivadamANagassa maNusassa vA maNusie vA paDhamasamayadevassa vA / thINagiddhi03-miccha0aNaMtANu04 tiNNi padA kassa0 ? aNNada0 / avatta0 kassa0 ? aNNada. saMjamAdo vA saMjamAsaMjamAdo vA sammattAdo vA parivadamANayassa paDhamasamayamicchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vA / Navari miccha0 avatta0 [sammAmicchattAdo ] sAsaNasammattAdo vA parivadamANaya0 micchAdihissa / sAdAdINaM savvapagadINaM pariyattamANINaM tiNi padA kassa0 ? aNNa / avatta0 kassa0 ! aNNa0 pariyattamANayassa paDhamasamayabaMdhayassa / apacakkhANa04 tiNNi padA kassa0? aNNa0 / avatta0 kassa0 ? aNNa0 saMjamAdo vA0 saMjamAsaMjamAdo vA parivadamA paDhamasamayamicchA0 vA sAsaNa0 vA [sammAmi0 vA] asaMjadasammA0 vA / evaM paccakkhANa04 / Navari saMjamAdo parivadamANayassa paDhamasamayamicchAdihissa vA sAsaNa0 vA sammAmi0 vA asaMjadasammAdi0 svAmitvAnugama 147. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake bhujagAra, alpatara aura avasthitabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| inake avaktavyabandhakA svAmI kauna hai ? upazamazreNIse giranevAlA anyatara manuSya, manuSyino aura inako bandhavyucchittike bAda mara kara utpanna huA prathama samayavartI deva inake avaktavyabandhakA svAmI hai| styAnagRdvitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake tIna padoMkA svAmI kauna hai ? anyatara jIva inake tIna padoMkA svAmI hai| inake avaktavya padakA svAmI kauna hai ? saMyamase, saMyamAsaMyAmase aura samyaktvase giranevAlA anyatara prathama samayavartI mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva inake avaktavyapadakA svAmI hai| itanI viSezatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadakA svAmI samyagmithyAtva aura sAsAdanasamyaktvase bhI giranevAlA mithyAdRSTi jIva hI hotA hai| parAvartamAna sAtAvedanIya Adi saba prakRtiyoMke tIna padoMkA svAmI kauna hai ? anyatara jIva inake tIna padoMkA svAmI hai| inake avaktavyapadakA svAmI kauna hai ? parAvartana karake prathama samayameM bandha karanevAlA anyatara jIva inake avaktavyapadakA svAmI hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna padoMkA svAmI kauna hai ? anyatara jIva inake tIna padoMkA svAmI hai| inake avaktavya padakA svAmI kauna hai ? saMyamase aura saMyamAsaMyamase gira kara jo mithyASTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi yA asaMyatasamyagdRSTi huA hai, prathama samayavartI ukta guNasthAnoMvAlA vaha jIva ukta prakRtiyoMke avaktavya padakA svAmI hai| isI prakAra arthAt apratyAkhyAnavaraNacatuSkake samAna pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake cAra padoMkA svAmI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki jo saMyamase gira kara prathama samayavartI mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi yA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bhujagArabaMdhe sAmittaM vA saMjadAsaMjadassa vaa| caduNNaM AugANaM tiNNi padA kassa0 ! aNNada0 / avatta0 kassa0 ! aNNa0 paDhamasamayaAugabaMdhamANayassa / evaM oghamaMgo maNusa03-paMciMdi0tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi-orAli0-AbhiNi-suda-odhi0 - maNapajja0-saMjadacakkhudaM0-acakkhudaM0-odhidaM0--sukkale0-bhavasi0-sammA0-khaiga0-uvasama0-saNNi0AhAraga ti| Navari maNusa03-paMcamaNa-paMcavaci0-orAli0-saMjada0 avattavyaM devotti Na bhANidavyaM / evaM edeNa bIjeNa yAva aNAhAraga tti NedavyaM / evaM sAmittaM smttN'| saMyatAsaMyata hotA hai vaha pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavyapadakA svAmI hai| cAra AyuoMke tIna padoMkA svAmI kauna hai ? anyatara jIva cAra AyuoMke tIna padoMkA svAmI hai / inake avaktavyapadakA svAmI kauna hai ? prathama samayameM AyubandhakA prArambha karanevAlA anyatara jIva inake avaktavyapadakA svAmI hai| isa prakAra oghake samAna manuSyatrika, paJcedriyadvika, trasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJanI, manaHparyayajJAnI, saMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMjJI aura AhA jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki manuSyatrika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, audArikakAyayogI aura saMyata jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdike prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke avaktavyapadakA svAmI devako nahIM kahanA caahie| isa prakAra isa bIjapadake anusAra anAharaka mArgaNA taka lejAnA caahie| vizeSArtha-yahA~ kisa prakRtike kisa padakA kauna jIva svAmI hai isa bAtakA vicAra kiyA gayA hai| prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNAdi prakRtiyA~ apanI apanI bandhavyucchittike sthAnake pUrva dhruvabandhavAlI haiM, isalie isa bIca koI bhI jIva inake bhujagAra Adi tIna padoMmeM se kisI bhI padakA svAmI ho sakatA hai, ataH inake tIna padoMkA anyatara jIva svAmI kahA hai| para inakA avaktavyapada upazamazreNIse giranevAle yA to manuSyake hotA hai yA manuSyinIke hotA hai aura yadi aisA manuSya yA manuSyanI inakA punaH bandha honeke pUrva mara kara deva ho jAtA hai to vaha bhI prathama samayameM inake avaktavyapadakA svAmI hotA hai, isalie aise jIvoMko inake avaktavyapadakA svAmI kahA hai| dUsare daNDakameM kahI gaI styAnagRddhitrika Adi bhI apanI bandhavyucchittike pUrvataka dhravabandhinI haiM, isalie isa bIca koI bhI jIva yathAyogya yogake anusAra inake tIna padoMkA bandha kara sakatA hai, ataH inake bhI tIna padoMkA anyatara jIva svAmI kahA hai / para inameMse mithyAtvake sivA zeSa prakRtiyoM kA avaktavyapada saMyama, saMyamAsaMyama aura samyaktvase gira kara mithyAdRSTi yA sAsAdanasamyAdRSTi hue jIvake prathama samayameM hotA hai aura mithyotvakA avaktavyapada saMyama, saMyamAsaMyama, samyaktva aura sAsAdanasamyaktvase gira kara mithyAdRSTi jIvake prathama samayameM hotA hai, kyoMki apanI apanI vyucchittike bAda Uparake guNasthAnoMmeM inakA bandha nahIM hotA hai / lauTa kara punaH bandhayogya guNasthAnoMke prApta hone para inakA bandha hone lagatA hai, isalie aise jIvako inake avaktavyapadakA svAmI kahA hai| yahA~ samyagmithyAtvase gira kara jo prathama samayavartI mithyAdRSTi hotA hai vaha bhI 1. tA0pratau 'evaM samittaM samattaM' iti pATho nAsti / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre kAlANugamo 148. kAlANugameNa duvi0-oghe0 aade0| oghe0 savvapagadINaM bhujagAra0appada0 jaha0 egasabhayaM, ukka0 aMtomuhuttaM / avaDhi0 jaha* ega0, ukka0 pavAijjaMteNa uvadeseNa eNkArasasamayaM / aNNaNa puNa uvadeseNa paNNArasasamayaM / caduNNaM AugANaM bhuja0appada0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaTTi0 jaha0 ega0, ukka0 sattasama0 / avatta. styAnagRddhitrika Adike avaktavyapadakA svAmI hotA hai, itanA vizeSa jAnanA cAhie / yadyapi yaha bAta mUlameM nahIM kahI gaI hai, phira bhI yaha sambhava hai, isalie isakA alagase nirdeza kiyA hai / sAtAvedanIya Adi adhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM, isalie inakA bandha prArambha hone para prathama samayameM avaktavyapada aura dvitIyAdi samayoM meM zeSa tIna pada sambhava haiM, yaha spaSTa hI hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSka caturtha guNasthAna taka dhruvabandhinI hai| isa bIca koI bhI jIva inake tIna padoM kA svAmI ho sakatA hai| Ageke guNasthAnoM meM inakA bandha nahIM hotA, isalie saMyama yA saMyamAsaMyamase gira kara jo prathama samayavartI mithyAiSTi, sAsAdanasamyagdRSTi samyasmithyANi yA asaMyatasamyagdRSTi hotA hai, vaha inake avaktavya padakA svAmI hotA hai, yaha kahA hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA saMyamAsaMyama guNasthAna taka bandha hotA hai, isalie yahA~ taka ye dhravabandhavAlI honese isa bIca kisI bhI jIvako inake tIna padoM kA svAmI kahA hai / mAtra inakA avaktavya pada saMyamase girakara nIceke guNasthAnoM ko prApta honevAle jIvake prathama samayameM hotA hai|yhii dekhakara saMyamase gira kara mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata hue prathama samayavartI jIvako inake avaktavyapadakA svAmI kahA hai| cAra AyukA apane bandhake yogya sAmagrIke milane para hI bandha hotA hai, isalie inakA bandha prArambha hone para prathama samayameM inakA avaktavya pada aura dvitIyAdi samayoM meM zeSa tIna pada kahe haiN| yaha ogha prarUpaNA hai / mUlameM kahI gaI manuSyatrika Adi mArgaNAoM meM apanI-apanI vandha prakRtiyoM ke anusAra yaha vyavasthA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra mulameM prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoM ke avaktavya padakA svAmI aisA jIva bhI kahA hai jo upazamazreNimeM ina prakRtiyoM kI bandhavyucchittike vAda mara kara prathama samayavartI deva hotA hai| para svAmitvakA yaha vikalpa manuSyatrika Adi kucha mArgaNAoM meM ghaTita nahIM hotA, ataH unameM usakA niSedha kiyA hai| inake sivA anAhAraka taka anya jitanI mArgaNAe~ haiM, unameM ukta vyavasthAko dekhakara svAmitva sAdha lenA cAhie / ukta prarUpaNA una mArgaNAoMmeM svAmitvake lie sAdhaneke lie bIjapada hai| __ isa prakAra svAmitva samApta huaa| kAlAnugama 148. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura aadesh| oghase saba prakRtiyoM ke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pravartamAna upadezake anusAra gyAraha samaya hai| parantu anya upadeza ke anusAra pandraha samaya hai| cAra AyuoM ke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAta samaya hai| avaktavyapadakA jaghanya aura Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe kAlANugamo 111 jaha0 ukka0 ga0 / evaM yAva aNAhAraga tti NedavyaM / Navari orAliyami0 devagadipaMcagassa bhuja0 jaha0 ukka0 aNto0| doAu0 oghaM / sesANaM gdibhNgo| evaM veubbiyami0 / AhArami0 dhuviyANaM bhaja0 ja0 ukka0 aMto0 / pariyaramANINaM bhuja0avatta0 oghN| kammai0-aNAhAra0 bhuja0 jaha0 ega0, ukka0vesama0 / avatta. jaha0 ukka0 ega0 / suhumasaMpa0-uvasamasammA0 avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 sattasamayaM / ___ evaM kAlaM samattaM / utkRSTa kAla sabakA eka samaya hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNAtaka le jAnA caahie| itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipazcakake bhujagAra padakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| do AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga gatike samAna hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM jAnanA caahie| AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ke bhujagAra padakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| parAvartamAna prakRtiyoM ke bhujagAra aura avaktavya padakA kAla oghake samAna hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM bhujagAra padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| sUkSmasAmparAyasaMyata aura upazamasamyagdRSTi jIvoM meM avasthita padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAta samaya hai / vizeSArtha-yogake anusAra bhujagAra aura alpatarapada eka samaya taka bhI ho sakate haiM aura antarmaharta kAla taka bhI ho sakate haiN| yahI kAraNa hai ki yahA~ para sa ina do padoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| avasthitadakA jaghanya kAla to eka samaya hI hai, kyoMki eka samayake lie avasthitapada hokara dUsare samayameM anya pada ho,yaha sambhava hai| para isake utkRSTa kAlake viSayameM do upadeza pAye jAte hai-prathama pravartamAna upadezake anusAra utkRSTa kAlakA nirdeza aura dUsarA apravartamAna upadezake anusAra utkRSTa kAlakA nirdeza / prathama upadezake anusAra avasthitapadakA utkRSTa kAla gyAraha samaya batalAyA hai aura dUsare upadezake anusAra avasthitapadakA utkRSTa kAla pandraha samaya batalAyA hai, isalie yahA~ saba prakRtiyoM ke avasthitapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla gyAraha yA pandraha samaya kahA hai| cAroM AyuoM ke tInoM padoM kA yaha kAla isI prakAra hai| mAtra avasthitapadakA utkRTa kAla gyAraha samaya yA pandraha samaya na prApta hokara kevala sAta samaya hI prApta hotA hai, isalie inake tInoM padoM ke kAlakA alagase nirdeza kiyA hai| aba rahA saba prakRtiyo ke avaktavyapadakA kAla so yaha pada bandha prArambha honeke prathama samayameM hotA hai, isalie isakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya kahA hai| anAhAraka taka jitanI mArgaNAe~ haiM, unameM yaha kAla prarUpaNA ghaTita ho jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnane kI sUcanA kI hai| mAtra kucha mArgaNAe~ isakI apavAda haiM, isalie unameM alagase kAlakA vicAra kiyA hai| unameMse pahalI audArikamizrakAyayoga mArgaNA hai| isameM samyagdRSTi aparyApta jIvo meM devagaticatuSka aura tIrthakara prakRtikA bandha karanevAle jIvoM ke inakA niyamase bhujagArabandha hotA rahatA hai, isalie isa mArgaNAmeM ukta pA~ca prakRtiyoM ke bhujagArapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / isa mArgaNAmeM do AyuoM kA bhaGga oghake samAna hai,yaha spaSTa hI hai.| tathA isameM zeSa prakRtiyoM ke cAroM padoM kA kAla gati mArgaNA ke anusAra bana jAtA hai, isalie vaha gatike anusAra jAnanekI sUcanA kI hai| AhArakamizrakAyayogameM 1 A pratau 'devagadipaMcagassa ca jaha' iti pAThaH / 2 tA0pratI 'aNAhAra0 bhuja0 e.' iti paatthH| Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre aMtarANugamo 146. aMtarANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA0-chadasaNA0-cadusaMja0bhaya-duguM0-tejAka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta0 bhuja0-appada baMdhaMtaraM0 jaha. ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkhe0 / avatta0 jaha0 aMto0, uka0 addhapoggala thINagidvi03-miccha0-aNaMtANu04 bhuja0-appada0 jaha0 ega0, uka0 vechAvaTThi0 desU0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheja0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 addhpoggl0| sAdAsAda0-hassa-radi-aradisoga-thirAthira-subhAsubha-jasa0-ajasa0 bhuja0-appada0-avaTTi0 NANAvaraNabhaMgo / avatta0 ekAntAnuvRddhi yoga hotA hai, isalie isameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM kA eka bhujagArapada honese usakA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| tathA zeSa prakRtiyA~ parAvartamAna hotI haiN| unakA jaghanya bandhakAla eka samaya hai aura utkRSTa bandhakAla antarmuhUrta hai, isalie yahAM oghake anusAra ina prakRtiyoM ke bhujagArabandhakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla hA hai| mAtra yahAM bhujagArakA jaghanya kAla eka samaya prApta karaneke lie do samaya taka ina prakRtiyoMkA bandha avazya karAnA cAhie, kyoMki ina do samayoM meM prathama samaya avaktavyakA aura dUsarA samaya bhujagArakA honese bhujagArakA jaghanya kAla eka samaya hogaa| yahAM saba parAvartamAna prakRtiyoMke avaktavyapadakA oghake anusAra jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai yaha spaSTa hI hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka mArgaNAkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / para inameM prathama samaya avaktavyakA hai, isalie yahAM bhujagArakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya kahA hai| avaktavyakA utkRSTa kAla eka samaya hai yaha spaSTa hI hai| sUkSmasAmparAya Adi do mArgaNAoM meM mAtra avasthitapadake kAlameM vizeSatA hai, isalie usakA alagase nirdeza kiyA hai| isa prakAra kAla samApta huaa| antara 146. antarAnumakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake bhujagAra aura alpatarabandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitibandhakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyabandhakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ardhapudgala parivartanapramANa hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara pramANa hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ardhapurala parivartanapramANa hai| sotAvedanIya, asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazaH 1. tA.ASpratyoH 'asaMkhejagu0 / avatta0' iti pAThaH / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 113 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aTTaka0 bhuja0-appada0 jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI desU0 / avaDhi0-avatta0 nnaannaavrnnbhNgo| itthi0 bhuja0-appada0-avaDhi0 micch0bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, uka0 vechAvaDhi0 desU0 / purisa0 bhuja appada0avaDhi0 nnaannaavrnnbhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 vechAvaTTi0 saadiH| Nasa0 paMcasaMThA0-paMcasaMgha0-appasattha0-dUbhaga-dussara-aNAdeM. bhuja0-appada0 jaha0 ega0, ukka0 vechAvadvisAga0 sAdi0 tiNNipali0 desU0 / avaTThi0 nnaannaabhNgo| avatta0 ja0 aMto0, ukka0 bechAvaTThi0 sAdi0 tiNipalido0 desuu0| tiNNiAu0-veunviyachakka0 tiNNipadA0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aNaMtakA0 / tirikkhAu0 bhuja0-appada0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM / avaTTi. nnaannaabhNgo| tirikkha0-tirikkhANu0-ujjo0 bhuja-appada0 jaha0 ega0, uka0 tevaDhisAgarovamasadaM0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 asaMkheMjA logA / Navari ujjo0 avatta0 [ jaha0 ] aMto0, [ukka0] tevddhisaagrovmsdN| avaDhi0 NANAbhaMgo / maNusa0-maNusANu0-uccA0 bhuja0-appada0-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkheMjA kIrti aura ayaza kIrtike bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ATha kaSAyoM ke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| strIvedake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga mithyAtvake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa hai| puruSavedake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNa ke samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai| napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeyake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai| tIna Ayu aura vaikriyikaSaTakake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara ananta kAlapramANa hai| tiryaJcAyuke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara sau sAgarapRthaktvapramANa hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / tiryaJcagati, tiryazcagatyAnupUrvI aura udyotake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ekasau tresaTha sAgarapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuharta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| itanI vizeSatA hai ki udyotake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ekasau tresaTha sAgarapramANa hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake bhujagAra, alpatara auraavasthitapadakAjaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre . logaa| avatta0 jaha. aMto0, ukka0 asaMkhejjA logaa| cadujAdi-AdAvathAvara-suhuma-apajjatta-sAdhAraNa. bhuja-appada0 jaha0 ega0, ukka. paMcAsIdisAgarovamasadaM / evaM avtt0| jaha0 aMto0 / avaDhi0 NANA bhaMgo / paMciMdi0para0-ussA0-tasa0-bAdara-pajjA -patte bhuja-appada0-avaDhi nnaannaabhNgo| avatta0 ja0 aMto0, ukka0 paMcAsIdisAgarovamasadaM0 / orA0 bhuja0-appada0 jaha0 ega0, ukka0 tiNNipalido0 sAdi0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / avatta0 jaha* aMto0, ukka0 annNtkaalm| evaM orAli0aMgo-vari / Navari avatta0 naha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / AhAradugaM tiNNipadA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 addhapoggala / samacadu0-pasattha0-subhaga-sussara-Ardai bhuja0-appada0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asNkheN| apatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvahi0 sAdi0 tiNNipali0 desU0 / tittha0 bhuja0- appada0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0 jaha0 ega0, avatta jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / NIcA0 NadhuMsagabhaMgo / Navari avatta0 jaha0 hai| cAra jAti, Atapa, sthAvara, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ekasau pacAsI sAgarapramANa hai| isI prakAra avaktavyapadakI apekSA antarakAla hai / mAtra isa padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| paJcendriyajAti, paraghAta, ucchAsa, trasa, bAdara, paryApta aura pratyekake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ekasau pacAsI sAgara hai| audArikazarIrake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAlapramANa hai| isI prakAra audArikazarIra AGgopAGga aura varSabhanArAca saMhananakA bhaGga jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / AhArakadvikake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura cAroMkA utkRSTa antara ardhapudgala parivartanapramANa hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura Adeyake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUte hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / tIrthaGkaraprakRtike bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| nIcagotrakA bhaGga napuMsakavedake samAna 1. A0pratau 'suhumasaM apajatta' iti pAThaH / 2. A0pratau 'ukka0 seDhIe aNaMtakAlama0' iti pAThaH / 3 tA0A0pratyoH 'orAli0bhaMgo vajjari' iti paatthH| .4 A0pratau 'jaha0 ega0 u0 aMto0 avatta' iti paatthH| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo aMto0, uka0 asaMkhejjA logA / evaM oghabhaMgo acakhudaM-bhavasi / hai / itanI vizeSatA hai ki avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / isa prakAra oghake samAna acakSudarzanI aura bhavya jIvoM meM jAnanA caahiye| vizeSArtha-prathama daNDakameM kahI gaI pA~ca jJAnAvaraNAdikA bhujagAra aura alpatarapada kamase kama eka samayake antarase aura adhikase adhika antamuhUrtake antarase sambhava hai, kyoMki ina prakRtiyoM ke ina padoM kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta pahale kaha Aye haiM, ataH ina prakRtiyo ke ukta donoM padoM kA jaghanya antarakAla eka samaya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai| ina prakRtiyoMke avasthita padake yogya yoga eka samayake antarase bhI ho sakatA hai aura jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake antarase bhI ho sakatA hai, isalie ina prakRtiyoMke avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| kula yogasthAna jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| unameM se eka-eka padake yogya yogasthAna bhI jagaNike asaMkhyAtave bhAgapramANa hote haiN| isalie yadi anya padoMke yogya ukta yogasthAna lagAtAra hote raheM aura avasthitapadake yogya yogasthAna na hoM,taba avasthita padakA yaha utkRSTa antarakAla prApta hotA hai / ina prakRtiyoMke avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrtake bhItara do bAra upazamazroNi para car3hAkara dUsarI bArameM utarate samaya maraNa karAke devoMmeM utpanna karAne para prApta hotA hai aura ardhapudgala parivartanake prArambhameM aura antameM upazamazroNi para car3hAkara utArane para inake avaktavya padakA utkRSTa antarakAla prApta hotA hai, isalie inake avaktavya padakA jaghanya antara antamuhUrtapramANa aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa kahA hai / styAnAgRddhitrika Adi ATha prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya to pA~ca jJAnAvaraNa Adike samAna hI ghaTita kara lenA caahie| tathA inakA bandha, jo jIva bIcameM samyagmithyAtvake sAtha raha kara kucha kama do chayAsaTha sAgarakAla taka vedakasamyaktvake sAtha rahA hai, usake nahIM hotaa| isake pUrva aura bAda meM mithyAdRSTi rahane para avazya hI hotA hai aura vaha yathAyogya bhujagAra aura alpatara donoM prakArakA ho sakatA hai, ataH ina ATha prakRtiyoMke ukta do padoM kA utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara pramANa kahA hai| ina prakRtiyoM ke avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jisa prakAra pA~ca jJAnAvaraNa Adike avasthita padakI apekSA ghaTita karake batalA Aye haiM,usIprakAra ghaTita kara lenA caahie| inake avaktavya padakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa usI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / mAtra vahA~ upazamazreNikI apekSAse yaha antarakAla ghaTita hotA hai aura yahA~ yaha antarakAla samyaktvakI apekSA ghaTita kara lenA caahie| sAtAvedanIya Adike bhujagAra Adi tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / tathA ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavya padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUta kahA hai| apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA saMyatAsaMyata Adike aura pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA saMyatake bandha nahIM hotA aura ina donoM saMyamAsaMyama aura saMyamakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi hai, isalie yahA~ ina ATha kaSAyoMke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa kahA hai| yahA~ jaghanya antara eka samaya pahale ghaTita karake batalA Aye haiM, isalie usakA phirase khulAsA nahIM kiyaa| Age bhI jo antarakAla punarukta hogA, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre usakA alagase khulAsA nahIM kreNge| inake avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai ,yaha spaSTa hai| mAtra yahA~ para avaktavya padakA antarakAla kramase saMyamAsaMyama aura saMyamako prApta karake ghaTita kara lenA cAhie / strIvedake bhujagAra Adi tIna padoMkA bhaGga mithyAtvake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / tathA isake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai, kyoMki yaha sapratipakSa prakRti hone se antarmuhUrtake bhItara isakA do bAra bandha prArambha ho sakatA hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai, kyoMki itane kAla taka jIvake bIcameM samyagmithyAtvake sAtha samyagdRSTi rahanese isakA bandha nahIM hotA, isalie isake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla kramase ukta kAlapramANa kahA hai / puruSavedake prArambhake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / tathA yaha sapratipakSa prakRti honese antarmuhUrtake bhItara eka to isakA do bAra bandha prArambha ho sakatA hai, dUsare eka bAra isakA bandha prArambha karake koI jIva sabase utkRSTa kAla taka bIcameM samyagmithyAtvake sAtha samyagdRSTi rahA aura vahA~ isakA bandha karatA rahA / punaH mithyAtvameM Akara aura isakA abandhaka hokara antarmuhUrtameM punaH isakA bandha karane lgaa| yaha kAla sAdhika do chayAsaTha sAgara pramANa hotA hai, isalie isake avaktavya padakA jaghanya antarakAla antamuhUrtapramANa aura utkRSTa antarakAla sAdhika do chathAsaTha sAgarapramANa kahA hai| napuMsakaveda Adike bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai,yaha to spaSTa hI hai / tathA bhogabhUmimeM paryApta honepara inakA bandha nahIM hotA aura vahA~se nikalaneke pUrva jo samyaktvako prApta kara bIcameM samyagmithyAtvake sAtha kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa kAla taka samyaktvake sAtha yApana karatA hai, usa jIvake bhI ina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotaa| usake bAda mithyAtvameM jAne para ukta do padoM ke sAtha bandha hone lagatA hai, ataH ina prakRtiyoMke ukta do padoMkA utkRSTa antarakAla kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa kahA hai| inake avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna ghaTita kara lenA cAhie | tathA ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara jaisA bhujagAra Adi do padoMkA ghaTita karake batalAyA hai, usa prakAra ghaTita kara lenA cAhie / tIna Ayu Adi nau prakRtiyoMke tIna pada to eka samayake antarase ho sakate haiM tathA avaktavyapada kamase kama antamuhUrtake antarase hI hogA, kyoMki prathama bAra bandhakA prArambha aura anta hokara punaH bandhakA prArambha honemeM laganevAlA kAla antarmuhUrtase kama nahIM ho sakatA, isalie Adike tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya aura avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta kahA hai / tathA lagAtAra ananta kAla taka ekendriya aura vikalendriya paryAyameM jIvake rahate hue inakA bandha nahIM hotA / tathA bandhake abhAvameM bhujagAra Adi pada to sambhava hI nahIM haiM, ataH ina prakRtiyoMke cAroM padoMkA utkRSTa antara ananta kAlapramANa kahA hai| tiryaJcAyuke bhujagAra Adi do padoMkA jaghanya antara eka samaya aura avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta pUrvameM kahe gaye tIna Ayu Adike tIna padoMkI apekSA kahe gaye jaghanya antarakAlake samAna hI ghaTita kara lenA caahie| tathA koI jIva yadi adhikase adhika kAla taka tiryazca na ho to vaha sau pRthaktva sAgara kAla taka hI nahIM hotA, isalie tiryazcAyuke ukta tIna padoMkA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai / isake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta hotA hai yaha spaSTa hI hai / jo samyaktva aura bIcameM samyagmithyAtvake sAtha 132 sAgara bitAkara antameM nauveM veyakameM utpanna hotA hai, usake itane kAla taka tiryazcagatitrikakA bandha nahIM hotA, isalie tiryaJcagatidvikake bhujagAra aura alpatara padakA tathA udyotake prArambhake Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara ekasau tresaTha sAgara kahA hai / mAtra tiryazcagatidvikake aura udyotake avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hotA hai, kyoMki inakA eka bAra bandha prArambha hokara aura bIcameM kamase kama antara par3akara punaH dUsarI bAra inake bandhakA prArambha antarmuhUrtase pahale nahIM ho sakatA / aura tiryaJcagatidvikakA nirantara bandha taijaskAyika aura vAyukAyika jIvoM meM asaMkhyAta lokapramANa kAla taka hotA rahatA hai, isalie ina donoMke avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa / ina tInoM prakRtiyoMke avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| manuSyagati Adi tInakA bandha agnikAyika aura vAyukAyika jIva nahIM karate, isalie inake cAroM padoMkA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| tathA inake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya aura avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta anya prakRtiyoMkA pUrvameM aneka bAra ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA caahie| cAra jAti AdikA bandha nirantara eka sau pacAsI sAgara taka nahIM hotA, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inake ina tIna padoMke jaghanya antara kAlakA vicAra tathA avasthitapadake jaghanya aura utkRSTa antara kAlakA vicAra sugama hai| paJcendriyajAti AdikA eka sau pacAsI sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie inake avaktavya padakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| inakA zeSa vicAra sugama hai / jo manuSya prathama tribhAgameM manuSyAyukA bandha kara aura kSAyikasamyagdRSTi hokara uttama bhogabhUmimeM janma letA hai usake sAdhika tIna palya taka audArikazarIrakA bandha nahIM hotA, isaliye isake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / isake avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgakA spaSTIkaraNa jJAnAvaraNake samAna kara lenA caahie| tathA isakA kamase kama antarmuhUrtake antarase bandha sambhava hai aura ekendriyoM meM isakA ananta kAla taka nirantara bandha honese itane kAlake antarase bhI isakA ukta pada sambhava hai, isalie isake avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara ananta kAlapramANa kahA hai| audArika zarIra aGgopAGga aura varSabhanArAcasaMhananake anya padoMkA antara kAla audArikazarIrake samAna bana jAnese usa prakAra jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara prApta honese yaha ukta kAlapramANa kahA hai| utkRSTa antarakAla alaga-alaga prakRtikA vicAra kara ghaTita kara lenA cAhie / AhArakadvikakA bandha ardhapudgalaparAvartanake prArambhameM aura antameM karAnese inake cAroM padoMkA ukta kAla pramANa antara prApta ho jAtA hai| zeSa vicAra sugama hai| samacaturasrasaMsthAna Adike prArambhake tIna padoMkA jo antarakAla kahA hai vaha jJAnAvaraNake hI samAna hai, isalie jJAnAvaraNake prasaMgase jisa prakAra ghaTita. karake batalA Aye haiM usI prakAra yahA~ para bhI ghaTita kara lenA caahie| tathA inakA kamase kama antarmuhUrtake antarase do bAra bandha prArambha ho sakatA hai aura kucha kama tIna palya adhika do bAra chayAsaTha sAgarake antarase bhI do bAra bandha prArambha ho sakatA hai, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamahata aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa kahA hai| yahA~ jo utkRSTa antarakAla kahA hai so itane kAla taka to inakA nirantara bandha hotA rahatA hai, kintu isake prArambhameM inakA bandha prArambha karAve aura samyaktvake kAlake pUrNa honepara mithyAtvameM le jAkara tathA anya sapratipakSa prakRtiyoMkA bandha karAkara punaH inake bandhakA prArambha karAve aura isa prakAra yaha utkRSTa antara kAla le Ave / anyatra bhI jahA~ vizeSa khulAsA nahIM kiyA ho, vahA~ isI prakAra khulAsA kara lenA cAhie / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre jaha0 ega0, 150. Niraesu dhuviyANaM bhuja0 appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avadvi0. ukka0 taiMtIsaM0 sU0 / zrINagi 03 - miccha0 - anaMtANu 04 - itthi0 NavuMsa0 dogadi-paMca saMThA0-paMca saMgha0 - doANu 0 ujjo0 - appasattha0 - dUbhaga- dussara-aNAdeM0 - dogoda 0 bhuja0 - appada 0 -avaTThi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sU0 / doveda 0 - caduNoka0 - thirAditiSNiyuga0 bhuja0 - appa 0 -avaTThi0 NANA0 bhaMgo / avatta * jaha0 uka0 aMto0 / purisa0 - samacadu0 - vaJjari0-pasattha0 subhaga- sussara-AdeM0 bhuja0appada 0 - avaDi0 NANA0 bhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 de0 / doAu0 bhuja0 - appada 0 - avaDi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 chammAsaM0 118 tIrthaGkara prakRtikA aura antarakAla sugama hai / kevala avasthita aura avaktavyapadake utkRSTa antarakAlakA vicAra karanA hai / isa prakRtikA utkRSTa bandha kAla sAdhika tetIsa sAgara hai / yaha sambhava hai ki bandhakAlake prArambha meM aura antameM avasthita pada ho aura madhyameM na ho, isalie to isake avasthitapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / tathA kisIne tIrthaGkara prakRti bandhakA prArambha meM avaktavyapada kiyA aura sAdhika tetIsa sAgara kAla taka nirantara bandha karaneke bAda manuSya paryAya meM upazamazra Nipara car3hakara aura isakA abandhaka hokara utarate samaya punaH bandha prArambha kiyA / isa prakAra avaktavyapadakA sAdhika tetIsa sAgara utkRSTa antara prApta ho jAnese yaha ukta kAlapramANa kahA hai| isake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta isake bandhakA prArambha karAke aura antarmuhUrta ke bhItara upazamazreNi para car3hA kara aura maraNa karAkara devoMmeM utpanna karAkara punaH bandhakA prArambha karAnese prApta ho jAtA hai / nIcagotrakA anya saba bhaGga napuMsakaveda ke samAna hai / mAtra isake avaktavyapadakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa prApta hone se vaha alagase kahA hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIvoM meM itane kAla taka isakA nirantara bandha hotA rahatA hai, ataH isake prArambhameM aura bAdameM nIcagotrake bandhakA prArambha karAkara avaktavyapadakA yaha antara kAla le AnA caahie| acakSudarzanI aura bhavya jIvoMmeM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAnese unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / 150. nArakiyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsaka veda, do gati, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, do AnupUrvI, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhAga, duHsvara, anAdeya aura do gotrake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / do vedanIya, cAra nokaSAya aura sthira Adi tIna yugalake bhujagAra alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, vajrarSabhanArAcasaMhanana, prazasta vihAyo - gati, subhaga, susvara aura Adeyake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / do AyuoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadkA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 116 desU0 / tittha0 bhuja-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 avaDhi0 jaha'0 ega0, ukka0 tiNi sAgaro0 saadi0| avatta0 Natthi aMtaraM / evaM savvaNeraiyANaM appappaNo aMtaraM NedavvaM / Navari paDhamAe puDhavIe tittha0 avatta0 Natthi aMtaraM / hai / tIrthaGkara prakRtike bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna sAgara hai| avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra saba nArakiyoMmeM apanA-apanA antarakAla le AnA cAhie / itanI vizeSatA hai ki pahalI pRthivImeM tIrthaGkara prakRtike avaktavya padakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-nArakiyoMmeM jo dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM, unakA avasthita pada bhavake prArambhameM aura antameM ho madhyameM na ho yaha bhI sambhava hai, isalie inake ukta padakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| yahA~ ina prakRtiyoMkA avaktavyapada nahIM hotA, isalie usakI apekSA antarakAla nahIM kahA hai| styAnagRddhi tIna Adike cAroM padoMkA jo utkRSTa antara kAla kucha kama tetIsa sAgara kahA hai,usakA khulAsA isa prakAra hai-koI jIva narakameM jAMkara aura samyaktvako prApta kara inakA abandhaka huA / punaH kucha kama tetIsa sAgara kAla taka samyaktvake sAtha rahakara aura mithyAtvameM jAkara punaH inakA bandha karane lagA / isaprakAra to ra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara prApta ho jAtA hai| tathA nArakI hokara prArambhameM avasthita pada kiyA aura antameM avasthitapada kiyA, isalie isakA bhI ukta kAlapramANa utkRSTa antarakAla prApta ho jAtA hai| yahA~ jo sapratipakSa prakRtiyoM haiM unake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta to sugama hai,para styAnagRddhitrika Adi ATha prakRtiyoMke avaktavya padakA jaghanya antara antamuhUrta do bAra samyaktva karAkara aura mithyAtvameM le jAkara prApta kara lenA caahie| do vedanIya Adi parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta honemeM koI bAdhA nahIM AtI,para avasthitapadakA jo utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai, vaha kaise banatA hai yaha vicAraNIya hai| bAta yaha hai ki yahA~ avasthitapada pratyeka jIvake honA hI cAhie-aisA koI niyama nahIM hai, kyoMki avasthitapadake kAraNabhUta jo yogasthAna haiM ve adhikase adhika jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake antarase bhI hote haiM aura eka samayake antarase bhI hote haiN|pr nArakI jIvakA narakameM utkRSTa avasthAnakAla tetIsa sAgarase adhika nahIM hotA aura isa kAlake bhItara avasthitapadakA utkRSTa antara kAla dikhAnA Avazyaka thA, isalie jisa jIvane ina prakRtiyoMkA narakabhavake prArambhameM avasthita pada kiyA aura narakabhavake antameM avasthita pada kiyA, madhyameM nahIM kiyA usako lakSyameM rakhakara avasthitapadakA yahA~ utkRSTa antarakAla kahA hai| anyatra jahA~ bhI bhavasthiti aura kAyasthitimeM pharaka nahIM hai yA kAyasthiti jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgase nyana hai.vahA~ isI bIjapadake anusAra avasthitapadakA utkRSTa antarakAla le AnA cAhie / tathA ina do vedanIya Adike do bAra bandhake prArambhameM antarmuhUrta kAla lagatA hai, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai| puruSaveda Adi sapratipakSa prakRtiyA~ to haiM,para samyagdRSTike ye nirantarabandhinI haiM, isalie yahA~ inake prArambhake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna bana jAtA hai / aba rahA avaktavyapada so inakA mithyAdRSTike 1. tA pratau 'jaha0 ega, avaThi. naha' iti pAThaH / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 151. tirikkhesu dhuviyANaM bhuja-appada0-avaDhi0 oghaM / thINagi'03-miccha0aNaMtANu04 bhuja0-appada0 ja0 ega0, ukka0 tiNNipalido0 desU0 / avaDhi0avatta0 oghaM / dovedaNI0-caduNoka0-thirAditiNNiyu0 cattAri padA ogha / [apaccakkhANa04 oghamaMgo] / itthi0 bhuja-appada0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tiNNi palido0 desU / avaDhi0 oghaM / purisa0 bhuja0-appada0-avaDhi0 NANA bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukkai tiNNipalido0 desU0 / NabuMsa0-cadujAdi[orA0-] paMcasaMThA-orAli aMgo0-chassaMgha0-AdAujjo0-appasattha0-thAvarAdi04dRbhaga-dussara-aNArdai bhuja-appada0 jaha0 ega0, uka0 puvvakoDi0 desUNaM0 / avaDhi0 NANA0maMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDI desuu0| tiNNiAu0 bhuja0antarmuhUrtake antarase do bAra bandha honA sambhava hai aura narakabhavake prArambhameM inakA bandha prArambha kare / tathA samyaktvake sAtha raha kara bhakke antameM mithyAdRSTi hokara anya sapratipakSa prakRtiyoMse antarita kara punaH inake bandhakA prArambha kare, yaha bhI sambhava hai| yahI kAraNa hai ki yahA~ inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| do AyuoMke bhujagAra Adi tIna pada eka samayake antarase ho sakate haiM, isalie donoM AyuoMke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya kahA hai,para dUsarI bAra AyubandhakA prArambha kamase kama antamuharta kAla gaye binA nahIM ho sakatA, isalie isakA jaghanya antara antarmahata kahA hai / tathA narakameM prathama vibhAgameM Ayu bandha ho aura usake bAda kucha kama chaha mahInAkA antara dekara Ayubandha ho, yaha sambhava hai|yhii dekhakara yahA~ inake cAroM padoMkA utkRSTa antara kucha kama chaha mahInA kahA hai / tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAlA jIva yadi narakameM utpanna hotA hai to usakI Ayu sAdhika tIna sAgarase adhika nahIM hotI, yaha dekhakara yahA~ isake avasthita padakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| sAmAnyase narakameM aura prathama narakameM tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai,yaha spaSTa hI hai| zeSa kathana sugama hai| 151. tiryaJcoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai|styaangRddhitrik, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga oghake samAna hai| do vedanIya, cAra nokaSAya aura sthira Adi tIna yugalake cAra padoMkA bhaGga oghake samAna hai| apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA bhaGga oghake samAna hai| strIvedake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoM padoMkA utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| tathA avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai| puruSavedake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| napuMbhakaveda, cAra jAti, audArikazarIra, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, durbhaga, duHsvara aura anAdeyake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai / avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| tIna AyuoMke 1. tA0pratau 'ogha / thi (thI) Nagi0, iti pAThaH / 2. A0pratau 'avatta0 jaha0 ukka0' iti pAThaH / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo appada0-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto, ukka0 puvvakoDitibhAgaM desUNaM0 / tirikkhAu0 bhuja0-appada0 jaha0 ega0, ukka0 puvakoDI sAdi / avaDhi NANA0bhaMgo / avatta0 ja0 aMto0, ukka0 puvakoDI sAdi / veuvviyachakaM maNusagaditigaM oghaM / tirikkhagaditigaM NaqsagabhaMgo / Navari avatta0 jaha0 aMto0, uka0 asaMkheMjA logaa| paMciMdi0-samacadu0-para-ussA0-pasattha0-tasa04-subhaga-sussara-AdeM. bhuja0appada0-avaTTi 0 NANAbhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDI0 desU0 / bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara pUrvakoTikA kucha kama vibhAgapramANa hai| tiyazcAyuke bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTipramANa hai / avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkaSTa antara sAdhika eka pUrvakoTipramANa hai| vaikriyikapaTaka aura manuSyagatitrikakA bhaGga oghake samAna hai| tiyazcagatitrikakA bhaGga napuMsakavedake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| paJcendriyajAti, samacaturasrasaMsthAna, paraghAta, ucchAsa, prazasta vihAyogati, sacatuSka, subhaga, susvara aura Adeyake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| vizeSArtha yahA~ va Age saba prakRtiyoMke yathAsambhava padoMkA jo jaghanya antarakAla kahA hai vaha sugama hai, kyoMki usakA oghaprarUpaNAke samaya alaga-alaga spaSTIkaraNa kara Aye haiM, ataH use vahA~ dekhakara sarvatra ghaTita kara lenA caahie| jahA~ kucha vaktavya hogA,vahA~ usakA nirdeza kareMge hii| mAtra sarvatra yathAsambhava padoMke utkRSTa antarakAlakA spaSTIkaraNa karanA Avazyaka samajha kara usapara avazya hI vicAra kareMge / usameM bhI bhujagAra aura alpatarapadake viSayameM jahA~ vizeSa vaktavya hogA, vahIM usakA nirdeza kareMge / yahA~ tiryaJcoMkI utkRSTa kAyasthiti anantakAla honese dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadakA utkRSTa antarakAla oghake samAna bana jAnese vaha oghake samAna kahA hai / Age anya jina prakRtiyoMke avasthitapadakA antarakAla ke samAna kahA hai, vaha bhI isI prakAra jAna lenA caahie| styAnagRddhitrika Adike bhujagAra aura alpatarapada uttama bhogabhUmike prArambhameM hoM, usake bAda samyagdRSTi hokara inakA bandha na honese madhyameM na hoM aura antameM mithyAdRSTi honepara punaH bandha hone laganese punaH hoM,yaha sambhava hai, isalie ukta prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya kahA hai| yahA~ Age anya jina prakRtiyoMke jina padoMkA yaha antarakAla kahA hai,vaha isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / oghase ina prakRtiyoMke avasthitapadakA utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa kahA hai, vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, kyoMki tiryacakI kAyasthiti ina donoM antarakAloMse bahuta adhika batalAI hai, ataH kisI bhI jIvake itane kAlataka tiryazca paryAyameM bane rahanA sambhava hai| do vedanIya Adike cAroM padoMkA bhaGga oghake samAna yahA~ bhI ghaTita ho jAtA hai, isalie use 1. tA0pratau 'puvvakoDiti0 sAdi0' A0pratau 'puvvakoDitibhAgaM sAdi0' iti pAThaH / 2 A0pratI 'puvakoDitibhAgaM sAdi' iti pAThaH / 3 tA0pratI 'logaa| sama0 para0' iti paatthH| 16 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 152. paMciMdi tiri0pajatta-joNiNIsu dhuviyANaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 tiNNi palido0 puvakoDiputteNabbhahiyANi / thINagi03-miccha0-aNaMtANu04-itthi0 bhuja0-appada0 jaha0 ega0, oghake samAna kahA hai / bhogabhUmimeM napuMsakaveda AdikA bandha aparyApta avasthAmeM hotA hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antarakAla karmabhUmikI apekSA prApta kiyA gayA hai, kyoMki karmabhUmimeM eka pUrvakoTikI AyuvAle jIvake bhavake prArambhameM mithyAdRSTi honese ye pada hoM, punaH samyagdRSTi ho jAnese madhyameM bandha na hone se ye pada na hoM aura bhavake antameM punaH mithyAtvameM calA jAneke kAraNa bandha honese punaH ye pada hone lageM.yaha sambhava hai, isalie ukta prakRtiyoMke ina donoM padoMkA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa kahA hai| Age jina prakRtiyoM ke jina padoMkA yaha antarakAla kahA ho,vaha isIprakAra ghaTita kara lenA caahie| jo pUrvakoTikI AyuvAlA tiryazca prathama tribhAgameM tIna AyuoMmeM se kisI ekakA bandha karake cAroM pada karatA hai aura phira bhavake antameM inakA bandha karake cAroM pada karatA hai, usake ukta tInoM AyuoMke cAroM padoMkA utkRSTa antarakAla pUrvakoTikA kucha kama vibhAgapramANa prApta honese vaha uktakAla pramANa kahA hai / tiryazcAyuke avasthita padake sivA zeSa tIna padoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika eka pUrvakoTipramANa jAnanA cAhie, kyoMki tiryazcAyuke tIna padoMkA yaha antarakAla do bhavoMke Azrayase prApta karanepara sAdhika eka pUrvakoTipramANa prApta hotA hai| mAtra isake avasthitapadakA utkRSTa antarakAla jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese usakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai| vaikriyikaSaTka aura manuSyagatitrikakA bhaGga oghameM tiryaJcoMkI mukhyatAse hI prApta hotA hai, isalie yahA~ oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tiryazcagatitrikakA zeSa bhaGga to napuMsakavedake samAna bana jAtA hai, kyoMki inake do padoMkA utkRSTa antara karmabhUmimeM pUrvakoTikI AyuvAle tiryazcake hI prApta ho sakatA hai aura avasthitapadakA utkRSTa antara jJAnAvaraNake samAna jagaNike asaMkhyAtaveM mAgapramANa yahA~ bhI bana jAtA hai| mAtra inake avaktavyapadake utkRSTa antarakAlameM pharaka hai| bAta yaha hai ki agnikAyika aura vAyukAyika jIva ina tIna prakRtiyoMkA nirantara bandha karate rahate haiM, isalie unake inake avaktavyapadakA antarakAla sambhava nahIM hai aura unakI utkRSTa kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa hotI hai, ataH isa kAyasthitike pUrvameM aura bAdameM ina prakRtiyoMkA avaktavyapada honese inake avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa prApta honese yaha ukta kAlapramANa kahA hai / paJcendriyajAti AdikA bhogabhUmimeM bandha prArambha honepara vaha nirantara hotA hai, isalie vahA~ inake avaktavyapadakA antarakAla sambhava nahIM hai| hA~,karmabhUmimeM jo pUrvakATikI AyuvAlA jIva prArambhameM inakA avaktavya pada karake aura samyagdRSTi hokara inakA nirantara bandha kre| tathA antameM mithyAdRSTi hokara aura anya prakRtiyoMke bandhakA antara dekara punaH inakA bandha kare,usake inake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 152 paJcendriya tiryazca, paJcendriya tiryazca paryApta aura paJcendriya tiryazca yoninI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka aura strIvedake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 123 avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tiNNi palido0 desU0 / avaDhi0 NANAbhaMgo / apaccakkhANa04 bhuja-appa0 jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI0 de0 / avaTTi0 NANAbhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvakoDipudha0 / sAdadaMDao avaDhi NANA bhNgo| sesANi padANi tirikkhoghaM / purisa0 tiNNipadA0 sAdabhaMgo / avatta0 tirikkhoghaM / Nasa-tiNNigadi-cadujAdi-orA0--paMcasaMThA0-orA0aMgova0-chassaMgha0-tiNNiANu0 AdAujo0--appasattha0--thAvarAdi04-dUbhaga-dussara-aNAdeM-NIcA0 bhuja0-appa0 tirikkhogha-NavaMsagabhaMgoM / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 puvakoDipudha0 / avatta0 jaha aMto0, ukka0 puvvakoDI desU0 / tiNNiAu0 tirikkhoghaM / tirikkhAu' tiNNi padA tirikkhoghaM / avahi0 nnbhNgo| devagadi-paMciMdi0-veuvi0-samacadu0-veu0aMgo0devANu0-para0-ussA0-pasattha0-tasa04-subhaga-sussara-AdeM-uccA0 bhuja-appa0avahi0 nnaannaa0mNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDI de| antamuhUrta hai aura tInoM padoMkA utkRSTa antara kucha kama tIna palyapramANa hai / tathA inake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| tathA avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| sAtAvedanIyadaNDakake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai tathA zeSa padoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai / puruSavedake tIna padoMkA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai aura avaktavyapadakA bhaGga sAmAnya tiryazcoMke samAna hai| napuMsakaveda, tIna gati, cAra jAti, audArikazarIra, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, tIna AnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara Adi cAra, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrake bhajagAra aura alpatarapadakA bhaGga sAmAnya tiyazcoMke kahe gaye napuMsakavedake samAna hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pUrva koTi pRthaktvapramANa hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| tIna AyuoMkA bhaGga sAmAnya tiryazcoMke samAna hai / tiryazcAyuke tIna padoMkA bhaGga sAmAnya tiryazcoMke samAna hai / avasthitapadakA bhaGga napuMsakavedake samAna hai| devagati, paJcendriyajAti, vaikiyikazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIra AGgopAGga, devagatyAnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, prazasta vihAyogati, trasacatuSka, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| vizeSArtha-ina tIna prakArake tiyaJcoMkI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palyapramANa honese yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadakA ukta kAlapramANa utkRSTa antarakAla kahA hai / kAraNakA nirdeza pahale kara Aye haiM / yahA~ styAnagRddhitrika AdikA utkRSTa bandhAntara uttama bhogabhUmimeM hI sambhava hai, ataH inake bhujagAra, avasthita aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya kahA hai| yahA~ prArambhameM aura antameM ukta pada karAkara yaha 1. tA0pratau padANi 'tirikkhoghaM NabuM0' iti paatthH| 2. tA.A0pratyoH 'appa0 NaqsagabhaMgo' iti paatthH| 3 tA0pratau desU0 / tirikkhAu0, iti paatthH| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 153. paMciMdi tiri0apaja0 dhuviyANaM bhuja0-appa0-avahi. jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sesANaM bhuja0-appa0-avahi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 antarakAla le AnA cAhie / inake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA utkRSTa bandhAntara pUrvakoTikI AyuvAle ukta tiryazcoMmeM hI sambhava hai, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi pramANa kahA hai / tathA pUrvakoTipRthaktva kAlake prArambhameM aura antameM saMyamAsaMyama hokara punaH asaMyamameM jAnA sambhava hai, isalie yahA~ inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inake avasthita padakA antara jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / sAtAvedanIyadaNDakake avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna aura zeSa tIna padoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai,yaha bhI spaSTa hai| vizeSa khulAsAke lie ukta sthAnoMko dekhakara antarakAlakI saMgati biThalA lenI cAhie / yahA~ sAtAvedanIyake tIna padoMkA jo antarakAla kahA hai vaha puruSavedake tIna padoMkA bhI bana jAtA hai, ataH ise sAtAvedanIyake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tathA sAmAnya tiryazcoMmeM puruSavedake avaktavyapadakA jo antara kAla ghaTita karake batalA Aye haiM,vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie ise sAmAnya tiryaJcoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| sAmAnya tiryazcoMmeM napuMsakavedake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa pahale ghaTita karake batalA Aye haiM, vaha ina tiyaJcoMkI mukhyatAse hI sambhava hai| isalie yahA~ napuMsakaveda Adi prakRtiyoMke ukta do padoMkA bhaGga sAmAnya tiyaJcoMmeM kahe gaye napuMsakavedake ukta do padoMke antarakAlake samAna kahA hai| inake avaktavyapadakA utkRSTa antara kAla kucha kama eka pUrvakoTipramANa isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / tathA inake ina prakRtiyoMkA avasthitapada pUrvakoTipRthaktvake prArambhameM aura antameM ho aura madhyameM na ho yaha sambhava hai, isalie inake isa padakA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai| sAmAnya tiryaJcoMmeM tIna AyuoMke saba padoMkA antarakAla ukta tIna prakArake tiyaJcoMkI mukhyatAse hI kahA hai, isa lie yahA~ tIna AyuoMke saba padoMke antarakAlako sAmAnya tiryazcoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tiryaJcAyuke tIna padoMkA bhaGga to sAmAnya tiryaJcoMke samAna bana hI jAtA hai, kyoMki vahA~ inhIM tiyaJcoMkI mukhyatAse ina padoMkA utkRSTa antarakAla prApta hotA hai / para isake avasthita padake utkRSTa antarakAlameM pharaka hai / bAta yaha hai ki ina tiyaJcoMkI utkRSTa kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palyapramANa hai aura yahA~ napuMsakavedake avasthitapadakA utkRSTa antarakAla itanA hI batalA Aye haiM, isalie yahA~ tiryaJcAyuke avasthita padake antarakAlako napuMsakavedake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| devagati Adike bhujagAra Adi padoMkA antara jJAnAvaraNake samAna yahA~ bhI ghaTita ho jAtA hai, isalie ise jJAnAvaraNake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / tathA inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa prApta honese vaha alagase kahA hai| ukta tiryaJcoMmeMse koI eka tiryaJca ina prakRtiyoMke bandhakA prArambha karake samyagdRSTi ho jAtA hai| phira bhavake antameM mithyAdRSTi hokara aura inakA anya prakRtiyoM dvArA bandhAntara karake punaH bandha prArambha karatA hai, to usake inake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi pramANa prApta honese vaha ukta kAla pramANa 153 paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / zeSa prakRtiyoMke bhajagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara anta - Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 125 jaha* ukka0 aNto0| evaM savvaapajattayANaM tasANaM thAvarANaM savvasuhumapajjattayANaM ca / 154. maNusa03 pNciNdiytirikkhbhNgo| Navari dhuviyANaM uvasama0 parivadamANayANaM avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDipudhattaM / paJcakkhANa04 avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDipudhatta / AhAra0-AhAra aMgo0 tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvakoDipudhaH / tittha0 bhuja0-appa0 nnaannbhNgo| avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 ja0 aMto0, uka0 puvvakoDI desU0 / muhUrta hai / avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / isI prakAra trasa aura sthAvara saba aparyAptakoMmeM tathA saba sUkSma paryAptakoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha--yahA~ saba prakRtiyA~ do bhAgoMmeM vibhakta ho gaI haiM-dhruvabandhavAlI aura zeSa / ina sabake bhujagAra Adi tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai, kyoMki aparyApta jIvoMkI bhavasthiti aura kAyasthiti antarmuhUrtase adhika nahIM hotii| tathA jo zeSa prakRtiyA~ haiM unakA avaktavyapada bhI yahA~ sambhava hai| para eka bAra bandha hokara punaH usa prakRtike bandha honemeM antarmuhUrta kAlakA antara par3atA hai, isalie inake isa padakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai| yahA~ anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, una sabakI kAyasthiti antamuhUrtapramANa honese unameM yaha vyavasthA bana jAtI hai, isalie unameM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 154 manuSyatrikameM paJcendriya tiryaJcoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke upazamazreNise giranevAle jIvoMmeM avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| AhArakazarIra aura AhArakaAGgopAGgake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktvapramANa hai| tIrthaGkara prakRtike bhujagAra aura alpatarapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura donoMkA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| vizeSArtha--paJcendriya tiryazcoMkI aura ukta tIna prakArake manuSyoMkI kAyasthiti pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palya honese tIna prakArake manuSyoMmeM anya saba prakRtiyoMke saba padoMkA antarakAla paJcendriya tiryazcoMke samAna bana jAtA hai| mAtra manuSyoMmeM pramattasaMyata Adi guNasthAnoMkI prApti sambhava hai aura inameM AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bandha bhI sambhava hai, isalie isa dRSTise paJcendriya tiryazcoMkI apekSA antarakAlameM jo vizeSatA AtI hai,usakA alagase nirdeza kiyA hai| udAharaNArtha-ina tIna prakArake manuSyoMmeM upazamazroNikI prApti sambhava hai, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya ina ikatIsa prakRtiyoMkA upazamazreNikI apekSA avaktavyapada bhI sambhava hai, isalie usakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla alagase kahA hai| isI prakAra yahA~ saMyama grahaNa sambhava honese pratyAkhyAnA 1. tA0pratau 'savvasuhumaapajattayANaM' iti pAThaH / 2. tA0pratau paripadayA ( mA) NaM' iti pAThaH / 3. A0pratau 'jaha0 aMto0, AhAra0' iti paatthH| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 155. devesu dhuviyANaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0 jaha0 e0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / evaM titthaH / thINagi03-miccha0-aNaMtANu04itthi0-NavaMsa0-paMcasaMThA0-paMcasaMgha0-appasattha0-bhaga-dussara-aNAdeM-NIcA0 bhuja0appa-avaDhi0 jaha0 ega0,avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 eNkattIsaM0 desU0 / dovedaNI0caduNoka0-thirAditiNNiyuga. bhuja0-appada0-avaDhi0 NANA bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aMto0 / purisa0-samacadu0-vajari0-pasattha0-subhaga-sussara-AdeMuccAgo. tiNNi padA NANA bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 eNkkattIsaM0 desU0 / doAu0 nnirybhNgo| tirikkhagadi-tirikkhANu0-ujo0 tiNNi padA0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aTThArasasAga0 sAdi0 / maNusa0-maNusANu0 bhuja0appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aTThArasasAga0 sAdi0 / eiMdi0-AdAva0-thAvara0 bhuja-appa0-avaDhi0 jaha. ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 besAga0 sAdi0 / paMciMdi0-orA0aMgo0-tasa0 varaNacatuSkakA bhI avaktavyapada sambhava hai, isalie unake isa padakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla alagase kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 155. devoMmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| isIprakAra tIrthaGkara prakRtiko apekSAse jAnanA cAhie / styAnagRddhitrika, mithyAtva anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| do vedanIya, cAra noka sthira Adi tIna yugalake bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, varSabhanArAcasaMhanana, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| do AyuoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| tiryazcagati, tiryazcagatyAnupUrvI aura udyotake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavya padakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai| manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitapadakA bhaGgajJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / ekendriyajAti, Atapa aura sthAvarake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| paJcendriyajAti, audArika zarIra AGgopAGga aura trasake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNa ke samAna 1. A0pratI 'appa0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0-' iti pAThaH / 2 A0pratau 'NIcA0 appa0' iti paatthH| Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 127 tiNNipadA NANAbhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 besAga0 sAdiH / evaM savvadevANaM appappaNo aMtaraM NedavvaM / hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai / isI prakAra saba devoMmeM apanA-apanA antarakAla le jAnA caahie| vizeSArtha devoMkI utkRSTa Ayu tetIsa sAgara hai, isalie yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / devoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ ye haiM-pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, apratyAkhyAnAvaraNa Adi bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, nirmANa aura pA~ca antarAya / styAnagRddhi AdikA samyagdRSTike vandha nahIM hotA, isalie inake cAroM padoMkA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgarapramANa kahA hai / yahA~ bhavake prArambhameM cAroM padoMko karAve / bAdameM samyagdRSTi hokara kucha kama ikatIsa sAgara ho jAne para antameM punaH mithyAtvameM le jAkara cAra pada karAkara yaha antarakAla le aave| do vedanIya Adike bhajagAra Adi tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta prApta honese ukta kAlapramANa kahA hai| puruSaveda AdikA samyagdRSTike bhI bandha hotA hai, isalie inake bhujagAra Adi tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna bana janise vaisA kahA hai| para samyagdRSTike ye nirantara bandhinI prakRtiyA~ haiM, isalie usake inakA avaktavyapada sambhava nahIM hai / hA~,jisa mithyAdRSTine inake bandhakA prArambha kiyo aura madhyameM samyagdRSTi raha kara antameM mithyAdRSTi hokara tathA inheM sapratipakSa prakRtiyoMke bandhase antarita karake punaH bandha prArambha kiyA, usake inakA avaktavya bandha aura usakA antarakAla donoM bana jAte haiM / isa taraha avaktavya padakA utkRSTa antara kAla kucha kama ikatIsa sAgara honese vaha ukta kAla pramANa kahA hai| devoM aura nArakiyoMmeM Ayubandhake niyama eka samAna haiM, isalie yahA~ do AyuoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna kahA hai| tiryazcagatitrikakA bandha sahasrAra kalpa taka hI hotA hai, isalie inake cAroM padoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika aThAraha sAgara kahA hai| cAroM padoMkA antarakAla vicArakara ghaTita kara lenA cAhie / manuSyagatidvikakA bandha saba devoMke sambhava hai.para inakI sapratipakSa prakRtiyoMkA bandha sahasrAra kalpa taka hI hotA hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara kahA hai| yahA~ bhI prArambhameM aura antameM mithyAdRSTi rakhakara inakA avaktavyabandha karAkara yaha antarakAla le aave| Age ina donoM prakRtiyoMke prArambhake tIna pada hote haiM, avaktavyapada nahIM hotA, isalie yahA~ avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta honese usake samAna kahA hai| ekendriyajAti Adi tIna prakRtiyoMkA bandha aizAna kalpa taka hI hotA hai, isalie inake cAroM padoMkA utkRSTa antara sAdhika do sAgara prApta honese vaha ukta kAla pramANa kahA hai| yahA~ bhI madhyameM sAdhika do sAgara taka samyagdRSTi rakhakara aura prArambhameM va antameM mithyAtvameM inake cAroM pada karAkara yaha antara kAla le Ave / itanI vizeSatA hai ki avasthitapadakA utkRSTa antara kAla lAneke lie samyagdRSTi honekI AvazyakatA nahIM hai| anyatra bhI yaha vizeSatA jAna lenI cAhie / paJcendriyajAti Adi sAnatkumAra kalpase nirantarabandhinI prakRtiyA~ haiN| kintu vahA~ inakA avaktavyapada sambhava nahIM hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika do sAgara kahA hai| inake zeSa pada jJAnAvaraNake samAna sambhava haiM,yaha spaSTa hI hai| devoMke avAntara bhedoMmeM apanA-apanA bhantarakAla jAnakara vaha ghaTita kara lenA caahie| Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 156. eiMdiesu dhuviyANaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avahi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheMjadibhAgo, bAdaresu' aMgula0 asaMkheM, vAdarapajattagesu saMkheMjANi vAsasahassANi / evaM maNusagaditigassa vi ogha / bAdaresu kammadiTThI0, pajattaesu saMkheMjANi vAsasaha / tirikkhagaditigaM bhuja0-appa0-avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka. asaMkheMjA logA kammaTThidI saMkheMjANi vAsasaha0 / sesANaM pariyattamANiyANaM bhuja0-appa0-avaDhi0 nnaannaa0bhNgo| avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / tirikkhAu0 doNNipadA jaha0 ega0, avatta0 ja0 aMto0, ukka0 bAvIsaM vAsasaha0 sAdi0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM. aMgula0 asaMkheM0 saMkheMjANi vAsasaha / maNusAu0 tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0 u0 savvapadANaM sattavAsasaha 0 sAdi0 / suhumeiMdi0 eiMdiyabhaMgo / Navari doAu0 paMciMdi tiri0apjjttbhNgo| Navari tirikkhAu0 avaDhi0 oghaM / edeNa kameNa vigaliMdiya-paMcakAyANaM aMtaraM NedavvaM / 156. ekendriyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| bAdaroMmeM aGgulake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai aura bAdara paryAptakoMmeM saMkhyAta hajAra varSa hai| isI prakAra manuSyagatitrikakA bhI bhaGga oghake samAna hai| bAdaroM meM karmasthitipramANa hai aura bAdara paryAptakoMmeM saMkhyAta hajAra varSa hai| tiryazcagatitrikake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai, bAdaroM meM karmasthitipramANa hai aura bAdara paryAptakoMmeM saMkhyAta hajAra varSa hai / zeSa parAvartamAna prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / tiryazcAyuke do padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSa hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ekendriyoM meM jagaNike asaMkhyAtave bhAgapramANa, bAdaromeM aGgulake asaMkhyAtava bhAgapramANa aura bAdara ekendriya paryAptakoM meM saMkhyAta hajAra varSa pramANa hai| manuSyAyuke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika sAta hajAra varSa pramANa hai| sUkSma ekendriyoMmeM ekendriyoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM do AyuoMkA bhaGga paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna hai| itanI aura vizeSatA hai ki inameM tiryazcAyuke avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai| isa kramase vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM antarakAla le jAnA caahie| 1 tA0-A0pratyoH 'asaMkhejagu0 / bAdaresu' iti pAThaH / 2 A0pratau 'saMkhejANi evaM" iti paatthH| 3 tA0praptau 'aMgo0 (to0) tirikkhAu0 tiNNipadA0' A0pratau 'aNto| tirikkhAu0 tiNNipadA' iti paatthH| 4 A0pratau 'jaha0 ega0, ukka0 aMgula. asaMkhe0 seDhIe asaMkhe0 saMkhejANi' iti pAThaH / 5 tA. A0pratyoH jaha0 ega0 u0 avatta0' iti paatthH| 6 A0 pratau 'u. sattavAsasaha0' iti paatthH| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 126 vizeSArtha-ekendriyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya 'antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta tathA avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jaisA oghameM jJAnAvaraNAdikA ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhie / bAdara ekendriyoMmeM aura bAdara ekendriya paryAptakoMmeM ina padoMkA aura saba antara kAla to isI prakAra hai, para inake avasthita padake utkRSTa antarameM pharaka hai, kyoMki ina jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti kramase karmasthitipramANa aura saMkhyAta hajAra varSapramANa hai, ataH ina do prakArake ekendriya jIvoMmeM ina prakRtiyoMke avasthita padakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| manuSyagatitrikake ekendriyoM meM cAra pada sambhava haiM aura oghase inake cAroM padoMkA antarakAla ekendriyoMkI mukhyatAse kahA hai, isalie yahA~ use oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / ina padoMke antarakAlakA spaSTIkaraNa oghaprarUpaNAke samaya kiyA hI hai, isalie ise vahA~se jAna lenA caahie| mAtra bAdara ekendriyoM aura bAdara ekendriya paryAptakoMmeM ina prakRtiyoMke cAroM padoMkA utkRSTa antara kramazaH karmasthiti pramANa aura saMkhyAta hajAra varSapramANa hI prApta hogaa| kAraNakA nirdeza pUrvameM kiyA hI hai| ekendriya aura unake avAntara bhedoMmeM jisa prakAra agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMke manuSyagatitrikakA bandha nahIM hotA, vaha sthiti tiryazcagatitrikake viSayameM nahIM hai, isalie ukta tIna prakArake ekendriyoMmeM tiryaJcagatitrikake bhujagAra Adi tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hI bana jAtA hai, isalie vaha jJAnAvaraNake samAna kahA hai| sAtha hI unakA yahA~ avaktabyapada bhI sambhava hai| usameM bhI eka to ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM aura dUsare agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM inakA nirantara bandha hotA rahatA hai, ataH yahA~ inake avaktavyapadakA ukta tIna prakArake ekendriyoMmeM jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kramase asaMkhyAta loka pramANa, karmasthitipramANa aura saMkhyAta hajAra varSapramANa prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai / zeSa jitano parAvartamAna prakRtiyA~ haiM,unakA bhujagAra adi tIna padoMkI apekSA bhaGga jJAnAvaraNakesamAna kahanekA kAraNa spaSTa hai / para inakA yahA~ avaktavyapada bhI sambhava hai| yataH avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrtase kama nahIM hotA aura ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara bhI antamuhUrta hI prApta hogA, ataH ina prakRtiyoMke avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| aba rahIM tiyazcAyu aura manuSyAyu so tiryazcAyuke bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA jaghanya antara eka bhavakI apekSA bhI prApta ho jAtA hai.para utkRSTa antara do bhavakI apekSA prApta kiyA jA sakatA hai, isalie inase Adike do padoMkA jaghanya antara eka samaya, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta aura tInoM padoMkA utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSa kahA hai| yahA~ bAIsa hajAra varSakI AyuvAle ukta tIna prakArake ekendriyoMke prathama tribhAgameM tIna pada karAve / usake bAda marakara itanI hI Ayu prApta karAkara jIvanameM antamuhUrta kAla zeSa rahane para Ayubandha karAkara ye tIna pada karAve aura isa prakAra ina tIna padoMkA utkRSTa antarakAla le Ave / tathA inameM tiryazca hote rahanese ekendriyoMmeM jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgake antarase bAdara ekendriyoMmeM karmasthitipramANa kAlake antarase aura bAdara ekendriya paryAptakoMmeM saMkhyAta hajAra varSake antarase bhI sambhava hai, isalie inameM tiryazcAyuke isa padakA ukta kAlapramANa antara kahA hai / mAtra inameM manuSyAyuke cAroM padoMkA antara eka bhavake Azrayase hI sambhava hai, isalie inameM isake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura saba doMkA utkRSTa antara sAdhika sAta hajAra varSapramANa prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesaMbaMdhAhiyAre 0 157. paMciMdi0 -tasa02 paMcaNA0 chadaMsa0 cadusaMja0 -bhaya-du0 - tejA0 ka0 vaNNa04agu0-upa0-Nimi0-paMciMta0 bhuja0 appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaTThi 0 jaha0 ega0, avatta '0 jaha0 aMto0, ukka0 kAya dvidI 0 | thINagi 03 - miccha0 - anaMtANu04bhuja 0 - appa 0 oghaM / avaTThi0 -avatta0 gANA0 bhaMgo / dovedaNI0 - caduNoka0thirAditiSNiyuga0 avaTThi0 NANA0 bhaMgo / sesANaM padANaM oghaM / aTThaka0 doNNipadI oghaM / avaTThi0-avatta0 NANA0 bhaMgI / itthi0 bhuja0 appa0 - avatta0 oghaM / avaDio NANA0 bhaMgo / purisa0 tiNNi padA NANA0 bhaMgo | avatta0 oghaM / NavuMsa0 paMcasaMThA0paMcasaMgha0-appasattha0-dUbhaga dussara-aNAdeM 0 -NIcA0 bhuja0 appa e 0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvaTTi0 sAdi0 tiSNipalido0 desU0 / avaTThi0 NANA0 bhaMgo / tiNNiAugANaM tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukkasseNa sAgarovamasadapudhattaM / Navari avaTThi0 sagaTThidI0 / maNusAu0 tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 hai / sUkSma ekendriyoMkI kAyasthiti asaMkhyAta lokapramANa honese inameM saba anya prakRtiyoMkA bhaGga ekendriyoMke samAna bana jAtA hai, yaha to spaSTa hI hai, para inameM donoM AyuoMkA sthitibandha antarmuhUrtase adhika sambhava nahIM hai, isalie inake cAroM padoMkA antarakAla aparyAptakoM ke samAna jAnanekI sUcanA kI hai / yahA~ vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM isI kramase jAnanekI sUcanA kI hai so apanI-apanI kAryasthiti tathA dhruvabandhavAlI aura parAvartamAna prakRtiyoMko samajhakara yaha antara kAla le AnA cAhie, yaha ukta kathanakA tAtparya hai / 157. paJcendriyadvika aura sadvika jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura donoM padoMkA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake bhujagAra aura alpatarapadakA bhaGga oghake samAna hai / avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / do vedanIya, cAra nokaSAya aura sthira Adi tIna yugalake avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / zeSa padoMkA bhaGga oghake samAna hai| ATha kaSAyoM ke do padoMkA bhaGga oghake samAna hai / avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai | strIvedake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA bhaGga odhake samAna hai / avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / puruSavedake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / tathA avaktavyapadkA bhaGga oghake samAna hai / napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHkhara, anAdeya aura nIcagotrake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoM padoMkA utkRSTa antara kucha kama tIna palya tathA kucha adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / avasthita padakA bhaGga jJAMnAvaraNake samAna hai| tIna AyuoMke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sau sAgara pRthaktva 130 1 tA0 A0 pratyoH 'ja0 e0 u0 avatta0 iti pAThaH / 2 tA0 A0 pratyoH 'aTThaka0 tiSNipadA0 ' iti pAThaH / 3 tA0 A0 pratyoH 'NIcA0 appa0' iti pAThaH / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 131 jaha0 aMto0, uka0 kaaytttthidii| Nirayagadi-cadujAdi-NirayANu0-AdAva-thAvarAdi04 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paMcAsIdisAgarovamasadaM0 / avaTTi'0 nnaannaabhNgo| tirikkha0-tirikkhANu0-ujo0 bhaja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 tevdvisaagrovmsdN| avaDhi NANA bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tevadvisAma0 sada0 / dogadi-veu0-veu0aMgo0-doANu0 bhuja-appa0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 saadi0| avaDhi0 NANA bhaMgo / paMciMdi0-para-ussA0-tasa04 tiNNi padA NANA bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 pNcaasiidisaagrovmsd0| AhAra02 tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha* aMto0, uka0 kAyadvidI0 / orA0-orA0aMgo0-vajari0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 tiNNi palido0 sAdire / avaTThi0 NANA bhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 saadi0| samacadu0-pasattha0-subhaga-sussara-Ade0 bhaja0-appa-avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvavi0 sAdi0 tiNNipali0 desU0 / tittha0 oghaM / uccA0 pramANa hai| itanI vizeSatA hai ki avasthita padakA utkRSTa antara apanI kAyasthitipramANa hai| manuSyAyuke tIna padoMkA jaghanya antara eka. samaya hai, avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / narakagati, cAra jAti, narakagatyAnupUrvI, Atapa aura sthAvara Adi cArake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tonoM padoMkA utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara hai| tathA inake avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| tiryazcagati, tiyazcagatyAnupUrvI aura udyotake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara eka sau tresaTha sAgara hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| tathA avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara eka sau tresaTha sAgara hai| do gati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga aura do AnupUrvIke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoM padoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| tathA inake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| paJcendriyajAti, paraghAta, ucchAsa aura trasacatuSkake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / tathA inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara hai| AhAra kadvikake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavya padakA jadhanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| audArikazarIra, audArikazarIra AGgopAGga aura varSabhanArAcasaMhananake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| tathA avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura Adeyake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| tathA avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa 1 A0pratau-'sAgarovamasadapudhattaM / avahi' iti paatthH| 2 A0pratau 'tevahisAgarosadapudhattaM / avahiH' iti paatthH| 3 tA0 A0pratyoH 'tasa0 2 tiNNipadA' iti paatthH| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 132 mahAbaMghe padesaMbaMdhAhiyAre bhuja0 0 appa0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / avadvi0 NANA0 bhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvaTThi0 sAdi0 tiSNi pali0 de0 / hai / tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai| uccagotrake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / tathA avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara pramANa hai / vizeSArtha - yahA~ saba prakRtiyoMke yathAsambhava saba padoMkA jaghanya antara kAla sugama hai / sAtha hI bhujagAra aura alpatara padakA jahA~ utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai| vaha bhI sugama hai, isalie ina antarakAloMko chor3akara zeSa antarakAlakA hI vicAra kareMge / paJcendriyadvika aura sadvikakI jo kAyasthiti kahI hai, usake prArambhameM aura antameM pA~ca jJAnAvaraNa AdikA avasthitapada ho yaha bhI sambhava hai aura isa kAyasthitike prArambha meM aura antameM upazamazreNikI prApti ho yaha bhI sambhava hai, isalie yahA~ pA~ca jJAnAvaraNAdike avasthita aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kAryasthitipramANa kahA hai| mithyAtva Adike bhujagAra aura alpatara pada kucha kama do bAra chayAsaTha sAgara kAla taka na hoM, yaha sambhava hai, kyoMki jIvakA itane kAla taka samyaktva aura samyagmithyAtva ke sAtha rahanA sambhava hai, isalie yahA~ ina padoM kA utkRSTa antarakAla odhake samAna ukta kAlapramANa kahA hai| tathA inake avasthita aura avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla pUrvavat jJAnAvaraNake samAna bana jAtA hai, isalie ina padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai| Age bhI jina prakRtiyoMke ukta do padoMkA yA saba par3hoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai, vaha isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| do vedanIya Adike bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara oghake . samAna antarmuhUrta prApta honese yaha oghake samAna kahA hai| spaSTIkaraNa ogha prarUpaNAke samaya kara hI Aye haiN| ATha kaSAyoMke bhujagAra aura alpatara padakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai, kyoMki inakA itane kAla taka bandha na honese ina padoMkA ukta kAla taka antara bana jAtA hai / oghase bhI ina padoMkA itanA hI antarakAla prApta hotA hai, isalie yaha oghake samAna kahA hai| strIvedake bhujagAra alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa oghameM ghaTita karake batalA Aye haiM / yahA~ bhI yaha antara itanA hI prApta hotA hai, isaliye yaha antara oghake samAna kahA hai / puruSavedake avaktavyapadakA utkRSTa antara ogha prarUpaNAke samaya sAdhika do chayAsaTha sAgarapramANa ghaTita karake batalA Aye haiM / yahA~ bhI yaha antara itanA hI prApta hotA hai, isalie yahA~ puruSavedake avaktavya padakA utkRSTa antara oghake samAna kahA hai| napuMsakaveda AdikA kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara kAla taka bandha na ho, yaha sambhava hai / isalie inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai| narakAyu, tiryavAyu aura devAyukA yahA~ sau sAgara pRthaktva kAla taka bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie yahA~ inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ ina tInoM AyuoMkA kisI eka jIvake eka sAtha ukta kAla taka bandha nahIM hotA, aisA grahaNa nahIM karanA cAhie / kintu kabhI narakAyukA, kabhI manuSyAyukA aura kabhI devAyukA utkRSTa rUpa se itane kAla taka bandha nahIM hotA, aisA grahaNa karanA caahie| inake avasthitapadakA utkRSTa antara kAla apanI-apanI kAyasthitipramANa prApta hotA hai, yaha spaSTa hI hai, kyoMki kisI bhI prakRtikA bandha hote samaya bhujagAra aura alpatarapadake samAna avasthitapada honA hI cAhie - aisA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 133 158. paMcamaNa-paMcavaci0 paMcaNA0-NavadaMsa-miccha0-solasaka0-bhaya-dugu ekAnta niyama nahIM hai / sAmAnyase ekendriyoMmeM ba~dhanevAlI prakRtiyoMke avasthitapadakA utkRSTa antarakAla jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai| para yahA~ kAyasthiti isa kAlase nyUna hai, isalie kAyasthitike bhItara prArambhameM aura antameM avasthita pada karAkara yaha antara kAla kahA hai / sarvatra avasthitapadake viSayameM yaha niyama samajha lenA cAhie / hA~, jina prakRtiyoM kA ekendriyoMmeM yA agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM bandha nahIM hotA, unake avasthitapadakA antara kAla jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgase adhika bhI bana jAtA hai / manuSyAyukA inakI utkRSTa kAyasthitike prArambhameM aura antameM bandha ho tathA madhyameM bandha na ho,yaha sambhava hai, aura bandha hote samaya bhujagAra Adi cAroM pada bhI sambhava haiM, isalie yahA~ isake cAroM padoMkA utkRSTa antara apanI-apanI kAyasthitipramANa kahA hai| narakagati AdikA adhikase adhika eka sau pacAsI sAgara kAla taka bandha nahIM hotA-aisA niyama hai / usake bAda nauveM aveyakase Akara manuSya hone para inakA bandha hone lagatA hai, isalie itane kAla taka inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadake na prApta honese yahA~ inakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| ukta mArgaNAoMmeM tiryazcagati AdikA ekasau traisaTha sAgara kAla taka bandha na ho,yaha sambhava hai, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / tathA inake avasthitapadakA utkRSTa antara jJAnAvaraNake samAna jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai,yaha spaSTa hI hai| Age bhI jina prakRtiyoMke avasthitapadakA utkRSTa antara jJAnAvaraNake samAna kahA hai,vaha isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / do gati Adike bhujagAra, alpatara aura avaktavyapada sAdhika tetIsa sAgara kAla taka na hoM, yaha sambhava hai, ataH yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| yahA~ sAdhikase do muhUrta lene cAhie / mAtra manuSyagatidvikakA sAtaveM narakameM utpanna karAkara yaha antarakAla prApta karanA cAhie aura zeSakA upazamazroNise sarvArthasiddhimeM utpanna karAkara yaha antarakAla prApta karanA caahie| paJcendriyajAti Adike tIna padoMkA utkRSTa antarakAla jaisA jJAnAvaraNakI apekSA ghaTita karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI ghaTita kara lenA cAhie / tathA ina prakRtiyoMkA eka sau pacAsI sAgara pramANa kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara kahA hai / audArikazarIra AdikA bhogabhUmimeM aura usake pahale samyagdRSTike bandha nahIM hotA, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara sAdhika tIna palya kahA hai / tathA sAtaveM narakameM audArikadvikakA aura vahIM para samyagdRSTike varSabhanArAcasaMhananakA nirantara bandha sambhava hai| aura vahA~se nikalane para bhI inakA avaktavyapada prApta honemeM antarmuhUrta kAla laga sakatA hai / yataH yaha kAla sAdhika tetIsa sAgara hotA hai, ataH yaha antara ukta kAlapramANa kahA hai / samacaturasrasaMsthAna Adike bhujagAra Adi tIna padoMkA utkRSTa antara kAla jJAnAvaraNake samAna ghaTita kara lenA cAhie / tathA inakA kucha kama tIna palya adhika do chAyAchaTha sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| uccagotrakA sAtaveM narakameM mithyAdRSTike bandha nahIM hotA, isalie isake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / tathA isakA kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| 158. pA~ca manoyogI aura pA~ca vacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre AhAraduga-tejA0-ka0-vaNNa04--agu0-upa0-Nimi0--tittha0-paMcaMta0-cattAriAu0 bhuja-appa0-ava4i0 ja0 ega0,ukka0 aMto0 / avatta [Natthi aMtaraM] / sesANaM kammANaM bhuja0-appada-0avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 jaha0 ukka0 aNto| 156. kAyajogIsu dhuviyANaM eiNdiybhNgo| Navari avatta0 Natthi aMtaraM / tirikkhagaditigaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka. aMto0 / Navari avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkhe0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 asaMkhejA logaa| maNusagaditigaM tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 ogha / sesANaM bhuja0-appada0avaTTi0 NANA0bhaMgo / avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / Navari doAu0-viuvviyacha0] AhAraduga-tittha0 mnnjogibhNgo| maNusAu0 oghaM / tirikkhAu0 eiNdiybhNgo| mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, AhArakadvika, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, tIrthaGkara, pA~ca antarAya aura cAra AyuoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / tathA inake avaktavya padakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| vizeSArtha-ina yogoMmeM saba prakRtiyoMke bhujagAra Adi tIna pada kamase kama eka samayake antarase aura adhikase adhika antarmuhUrtake antarase hoM yaha sambhava hai isalie saba prakRtiyAka ina padAkA yaha antara ukta kAlapramANa kahA hai| ina yogokA utkRSTa kAla antamuhUrta hai, isalie saba prakRtiyoMke ukta padoMkA utkRSTa antarakAla antamuhUrtake bhItara prApta kiyA gayA hai / mAtra pA~ca jJAnAvaraNAdi ye dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM aura jo dhruvabandhinI nahIM haiM unakA ina yogoMke kAlameM do bAra bandha sambhava nahIM hai, isalie unake avaktavyapadake antara kAlakA niSedha kiyA hai / tathA zeSa prakRtiyAM parAvartamAna honese unakA ina yogoMke kAlameM antarmuhUrtakA antara dekara do bAra bandhakA prArambha honA sambhava hai, isalie inake avaktavya padakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| 156. kAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga ekendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| tiryaJcagatitrikake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| manaSyagatitrikake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai| avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| tathA avaktavya padakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki do Ayu, vaikriyikapaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga manoyogI jIvoM ke samAna hai| manuSyAyukA bhaGga oghake samAna hai / tathA tiryaJcAyukA bhaGga ekendriyoMke samAna hai| 1 tA0pratau 'avatta0 [evaM ] / sesANaM' A0pratau 'avatta0sesANaM' iti paatthH| 2 tA0A0pratyoH 'dhuviyANaM sAbhaMgo' iti pAThaH / 3 tA0A0pratyoH 'uka0 saMkhejA' iti pAThaH / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 135 160. orAlikA0jogi0 paDhamadaMDao maNujogibhaMgo / Navari avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 bAvIsaM vAsasaha0, desU0 / doAu0 tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 sattavAsasaha. sAdi0 / doAu0-veuvviyachakkaAhAraduga-tittha0 mnnjogibhNgo| sesANaM NANA bhNgo| [Navari avatta0 jaha0 ukka0] aNto| vizeSArtha-yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ ye haiM-pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya / ekendriyoMmeM ina prakRtiyoMke tIna padoMkA jo antarakAla kahA hai vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, kyoMki ekendriyoMmeM sAmAnyarUpase kAyayoga hI pAyA jAtA hai, isalie koyayogiyoMmeM ina prakRtiyoMke tIna padoMkA bhaGga ekendriyoMke samAna kahA hai| mAtra ekendriyoM meM ina prakRtiyoMkA avaktavya pada nahIM hotA aura kAyayogiyoMmeM hotA hai, phira yahA~ ina prakRtiyoMke avaktavyapadakA antarakAla sambhava nahIM hai, isalie yahA~ inake avaktavya padake antarakAlakA niSedha kiyA hai| kAyayogiyoMmeM tiryazcagatitrikakA asaMkhyAta lokapramANa kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie yahA~ inake avaktavya padakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| ina prakRtiyoMke zeSa padoMkA antarakAla sugama hai| manuSyagatitrikake cAroM padoMkA utkRSTa antara oghameM kahe anusAra yahA~ bana jAtA hai, isalie vaha oghake samAna kahA hai| khulAsA oghaprarUpaNAko dekhakara jAna lenA caahie| paJcendriyoMmeM kAyayogakA kAla antamuhatase adhika nahIM hai| isalie kAyayogiyoMmeM do Ayu, vaikriyikaSaTaka AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike saba padoMkA antarakAla manoyogI jIvoMke samAna bana jAnese vaha unake samAna kahA hai| manuSyAyukA oghameM aura tiryazcAyukA ekendriyoMke cAroM padoMkI apekSA jo antarakAla kahA hai vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie manuSyAyuke cAroM padoMke antarakAlako oghake samAna aura tiryaJcAyuke cAroM padoMke antarakAlako ekendriyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| aba rahIM zeSa ye prakRtiyA~-sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, sAta nokaSAya, paci jAti, chaha saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, paraghAta ucchAsa, Atapa udyota, do vihAyogati aura trasasthAvara odi dasa yugala / ye saba prakRtiyA~ parAvartamAna haiM, isalie inake saba padoMkA mUlameM kahe anusAra antarakAla bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| 160. audArikakAyayogI jIvoMmeM prathama daNDakakA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama bAIsa hajAra varSa hai / do AyuoMke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika sAta hajAra varSa hai| do Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| vizeSArtha-audArikakAyayogakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa honese audArikakAyayogavAle jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadakA utkRSTa antara kucha 1 tA.ApratyoH 'NANA bhaMgo..."aMto.' iti pAThaH / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 161. orA0mi0 dhuviyANaM bhuja appada 0-avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 aNto0| devagadipaMcaga0 bhuja0 Natthi aMtaraM / sesANaM bhuja-appada0- avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 jaha0 uka0 aMto0 / Navari miccha0 avatta0 Natthi aMtaraM / 162. veuvviyakA0-AhArakA0 maNajogibhaMgo / veuvviyami0 paMcaNA'0kama bAIsa hajAra varSa prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA antara manoyogI jIvoMke samAna hai,yaha spaSTa hai / yahA~ prathama daNDakameM ve hI prakRtiyA~ lI gaI haiM jo kAyayogIke prathama daNDakameM ginA Aye haiM / yahA~ mUlameM 'maNajogibhaMgo' ke sthAnameM 'kAyajogibhaMgo' pATha upayukta pratIta hotA hai, kyoMki kAyayogIke prathama daNDakakI prakRtiyA~ hI yahA~ para lI gaI haiN| vaise tIna padoMkI apekSA antarakAlakA vicAra donoMmeM eka samAna hai, isalie koI bhI pATha bana jAtA hai / audArikakAyayogameM prathama tribhAgameM aura antameM Ayubandha hone para AyubandhameM sAdhika sAta hajAra varSakA antara kAla prApta hotA hai, isalie yahA~ tiryazcAyu aura manuSyAyuke cAroM padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| do Ayu Adi prakRtiyoMke saba padoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai, yaha spaSTa hI hai| zeSa saba prakRtiyA~ yadyapi parAvartamAna haiM, phira bhI unake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta hone meM koI bAdhA nahIM AtI, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA antarakAla jJAnAvaraNake samAna kahA hai / mAtra yahA~ inakA avaktavyapada bhI sambhava hai, isalie isakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla alagase kahA hai / zeSa prakRtiyA~ ye haiM-sAtAdvika, sAta nokaSAya, do gati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sa-sthAvara Adi dasa yugala aura do gotra / 161. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUta hai| devagatipaJcakake bhujagAra padakA antarakAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-audArikamizrakAyayogakA utkRSTa kAla antarmuhUrta honese isameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra Adi tIna padoMkA utkRSTa antara kAla antamuhUrta kahA hai / dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA nirdeza kAyayogI mArgaNAkA kathana karate samaya kiyA hI hai| audArikamizrakAyayogameM devagatipaJcakakA eka mAtra bhujagAra pada hI sambhava hai, isalie isake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zeSa saba prakRtiyA~ parAvartamAna haiM aura unake cAroM pada sambhava haiM, isalie unake cAroM padoMkA antarakAla kahA hai / mAtra isa yogameM sAsAdanase mithyAtvameM jAnA sambhava hai aura isalie mithyAtva prakRtikA avaktavya pada bhI sambhava hai, para isameM mithyAtvase samyaktvakI prApti aura usake bAda patana sambhava nahIM hai, isalie yahA~ mithyAtva prakRtike avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| 162. vaikriyikakAyayogI aura AhArakakAyayogI jIvoMmeM manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha 1 tA0pratau veunvi0micchasa0 paMcaNA.' A0pratau 'veuvigi0 miccha0 paMcaNA' itipAThaH / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 137 NavadaMsa-miccha0-solasaka0-bhaya-duguM0-orAli0-tejA-ka0-vaNNa04--agu04-tasa04Nimi0-tittha0-paMcaMta0 bhu0 Natthi aNtrN| sesANaM bhuja0 Natthi aNtrN| avatta0 jaha ukka0 aMto0 / micchatta0 avatta0 Natthi0 aMtaraM / AhArami0 veuvviyamissa0bhaMgo / Navari Au0 bhuja0-avatta0 Natthi aMtaraM / / 163. kammaiga0 dhuviyANaM devagadipaMca0 bhuja0 Natthi aMtaraM / sesANaM bhuja0avatta0 Natthi aNtrN| kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra,kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, trasacAka, nirmANa, tIrthaGkara aura pAMca antarAyake bhujagAra padakA antarakAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagArapadakA antarakAla nahIM hai| avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antarmuharta hai| itanI vizeSatA hai ki yahAM mithyAtvaprakRtikA avaktavyapada sambhava hai para usakA antarakAla nahIM hai| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM Ayuke bhujagAra aura avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-vaikriyikakAyayoga aura AhArakakAyayogameM ba~dhanevAlI prakRtiyoMkI vyavasthA manoyogI jIvoMke samAna bana jAtI hai, isalie inameM manoyogI jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA ko hai| vaikriyikamizrakAyayogameM pAMca jJAnAvaraNAdikA eka bhujagArapada hotA hai, isalie usake antarakAlakA niSedha kiyA hai| mAtra inameMse mithyAtva prakRtikA yahAM avaktavyapada bhI sambhava hai, kyoMki jo sAsAdanasamyagdRSTi mithyAtvameM jAtA hai usake mithyAtvaprakRtikA yaha pada hotA hai| para dUsarI bAra isa prakAra yahAM isake avaktavyapadakI prApti sambhava nahIM hai, isalie antameM isa prakRsike avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zeSa jitanI parAvartamAna prakRtiyA~ haiM unakA yahA~ para bhujagArapada to eka bAra hI prApta hotA hai, isalie usake antarakAlakA niSedha kiyA hai| hA~ avaktavyapadakI prApti do bAra avazya sambhava hai, isalie isakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| AhArakamizrakAyayogameM apanI bandhako prApta honevAlI anya saba prakRtiyoMkA bhaGga to vaikriyikamizrakAyayogake samAna bana jAtA hai para yahA~ AyukarmakA bhI bandha sambhava hai aura usake do pada bhI sambhava haiM, isalie isa vizeSatAkA alagase nirdeza kiyA hai| yahA~ devAyuke donoM padoMkA antarakAla nahIM hotA, kyoMki isa yogake kAlameM do bAra Ayu bandhakA prArambha sambhava nahIM hai, isalie Ayuke donoM padoMke antarakAlakA niSedha kiyA hai| 163. kArmaNakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke aura devagatipaJcakake bhujagArapadakA antarakAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra aura avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-kArmaNakAyayogameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA aura devagatipazcakakA bandha hotA hai unakA eka mAtra bhujagAra pada hotA hai, isalie isake antarakAlakA niSedha kiyA hai| inake sivA zeSa saba prakRtiyAM parAvartamAna haiM, ataH unake bhujagAra aura avaktavya ye do pada to sambhava haiM, para unakA antarakAla nahIM prApta hotA, isalie unake antarakAlakA niSedha kiyA hai / kAraNa spaSTa hai| 1 tA0 a0pratyoH 'aNto|...'avtt0' iti paatthH| 18 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 164. itthivedesu paMcaNA0-cadudaMsaNA0-cadusaMja-paMcaMta0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaTThi0 jaha0 ega0, uka0 kaaytttthidii0| thINa giddhi03miccha0-aNaMtANu04 bhuja-appa0 jaha0 ega0, ukka. paNavaNNaM pali0 desU0 / avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 kaaytttthidii| NihA-payalA-bhayaduguM0-tejA-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0 bhuja0-appa0-avaDhi0 NANA0bhaMgo / avatta0 Natthi. aMtaraM / dovedaNI0--caduNoka0-thirAditiNNiyuga0 bhuja0-appa0avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 uka0 aMto0 / aTThakasA0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI desU0 / avaDhi0 NANAbhaMgo / avatta0 jaha* aMto0. ukka0 kAyaTThidI0 / ithi0 micchttbhNgo| Navari avatta0 jaha* aMto0, ukka. paNavaNaM palido0 desU0 / evaM itthivedabhaMgo NavUsa0-tirikkha0-eiMdi0-paMcasaMThA0-paMcasaMgha0tirikkhANu0-AdAujo0-appasattha0-thAvara-dUbhaga-dussara--aNAdeM-NIcA0 / purisa0paMciMdi0-samacadu0-pasattha0-tasa-subhaga-sussara-Ade0-uccA0 tiNNipadA0 NANA bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paNavaNNaM palido0 desU0 / NirayAu0tiNNipadA0 jaha0 ega0, 164. strIvedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura donoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| nidrA, pracalA, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta aura nirmANake bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai / do vedanIya, cAra nokaSAya aura sthira Adi tIna yugalake bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| ATha kaSAyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama pUrvakoTipramANa hai| avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| strIvedakA bhaGga mithyAtvake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hai| isI prakAra strIvedake samAna napuMsakaveda, tiyazcagati, ekendriyajAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryazcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, aprazasta vihAyogati, sthAvara, dubhaMga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrakA bhaGga jAnanA cAhie / puruSaveda, paJcendriyajAti, samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, trasa, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA antara antamu hUta hai aura utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hai| narakAyuke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura sabakA utkRSTa 1 tA0pratau 'paMcaNA0 cadusaMja0' iti paatthH| Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 pgdiaNtrN| do Au0 tiNNipadA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 kAyaTThidI0 / devAu0 avaDhi0 jaha0 e0, ukka0 palidovamasada0 / bhuja0-appa0 jaha0 e0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aTThAvaNaM' palido0 puvvakoDipudha0 / Nirayagadi-devagadi-tiNNijAdi-veuvi0-veuvi0aMgo0-Niraya0-devANupu0suhuma0-apaJja0-sAdhAra0 bhuja-appa0 jaha* ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paNavaNNaM pali0 sAdi0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyaTThidI0 / maNusa0-orA0aMgo0-vajari0-maNusANu0 bhuja0-appa0 jaha* ega0, ukka0 tiNNipali0 desU0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyadvidI0 / avatta0 jaha0 aMto0, uka0 paNavaNaM palido0 desuu0| orA0 bhuja0-appa0 ja0 ega0, uka0 tiNNi palido0 desU0 / avaTThi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyaTTidI0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka. paNavaNaM palido0 sAdi0 / para0-ussA0-bAdara-pajjatta-patte bhuja-appa0-avaTThi0 NANA0bhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paNavaNNaM pali0 sAdi0 / AhAradugaM tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 kAyaTThidI0 / tittha0 do padA jaha0 ega0, antara prakRtibandhake antarake samAna hai| do AyuoMke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura cAroMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| devAyuke avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sau palya pRthaktvapramANa hai| bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva adhika aTThAvana palya hai / narakagati, devagati, tIna jAti, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga, narakagatyAnupUrvI, devagatyAnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika pacavana palya hai| avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| manuSyagati audArikazarIraAGgopAGga, varSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagatyAnupUrvIke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha tIna palya hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya haiM aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa haiN| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hai / audArikazarIrake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhate hai aura utkRSTa antara sAdhika pacavana palya hai| paraghAta, ucchAsa, bAdara, paryApta aura pratyekake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara atamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika pacavana palya hai| AhArakadvikake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / tIrthaGkara prakRtike do padoMkA jaghanya 1 tA0pratau 'doAu0 tiNNipadA0 ja0 e0 avatta0 ja0 aMto0 u0-kAyahidi / devAu0 avahi0 ja0 e0 u0 palidovamasadapudha / bhuja appa0 ja0 e0 avatta0 ja0 aMto0 u0 adyAvaNaM' A0pratau doAu0 tiSNipadA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aTThAvaNNaM, iti paatthH| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ukka0 aMto0 / avaDhi0 ja0 ega0, ukka0 puvvakoDI desU0 / avatta0 Natthi aMtaraM / antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| tathA avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha--pA~ca jJAnAvaraNa AdikA avasthitapada kAyasthitike prArambhameM aura antameM ho para madhyameM na ho yaha sambhava hai, isalie strIvedI jIvoMmeM inake avasthitapadakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa kahA hai styAnagRddhitrika Adike avasthita aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / mAtra styAnagRddhitrikake avaktavyapadakA antarakAla prApta karaneke lie prArambhameM aura antameM samyaktva prApta karAkara aura bAdameM mithyAtvameM le jAkara prApta karanA cAhie / nidrA Adike tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai yaha spaSTa hI hai / yadyapi strIvedameM nidrAdikakI AThaveM guNasthAnameM bandhavyucchitti sambhava hai para aisA jIva nauveM guNasthAnameM jAkara strIvedI na rahakara apagatavedI ho jAtA hai, isalie strIvedameM ina prakRtiyoMke avaktavyapadakA antarakAla sambhava na honese usakA niSedha kiyA hai| do vedanIya Adi parAvartamAna prakRtiyA~ hai, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrtapramANa prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai / ina prakRtiyoMke zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai yaha spaSTa hI hai| dezasaMyama aura saMyamakA utkRSTa kAla kucha kama eka pUrvakoTi kAlapramANa hai aura isa kAlameM kramase apratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura pratyAkhyAnA varaNa catuSkakA bandha nahIM hotA, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai / inake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai yaha spaSTa hI hai| avaktavyapada antarmuhUrtake antarase tathA kAyasthitike prArambhameM aura antameM ho yaha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa kahA hai| strIvedakA anya sava bhaGga mithyAtvake samAna hai| mAtra isake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama pacavana palya hI prApta hotA hai, kyoMki strIvedameM samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama pacavana palya hai| tAtparya yaha hai ki kisI strIvedI jIvane strIvedakA avaktavyabandha karake bAdameM samyaktva prApta kiyA aura apane utkRSTa kAla taka usake sAtha rahakara bAdameM mithyAtvameM jAkara punaH strIvedakA avaktavyabandha kiyA to isake avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa prApta ho jAtA hai| napusakaveda AdikA bhaGga strIvedake samAna ghaTita honese usake samAna kahA hai / strIvedameM puruSaveda Adi kA samyaktvake kAlameM nirantara bandha hotA rahatA hai, ataH isa kAlake Age pIche inakA avaktavyapada prApta honese isakA antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai / tathA inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai yaha spaSTa hI hai| narakAyukA pUrvakoTikI AyuvAle jIvake tribhAgake prArambhameM aura antameM bandha hokara cAra pada hoM aura madhyameM bandha na honese na hoM yaha sambhava hai, isake prakRtivandhakA utkRSTa antara bhI itanA hI hai, isalie yahA~ narakAyuke cAroM padoMkA utkRSTa antara prakRtibandhake antarakAlake samAna kahA hai| tiyazcAyu aura manuSyAyumeMse kisI ekakA kAyasthitike prArambhameM aura antameM bandha kiyA aura madhyameM nahIM kiyA, isalie inake cAroM padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai / koI strIvedI jIva devAyukA bandha kara pacavana palyako AyuvAlI devI huaa| punaH vahA~se cyuta hokara pUrvakoTipRthaktvakAla taka strIvedake sAtha paribhramaNa kara tIna palyakI Ayuke sAtha manuSyinI yA tiryazcanI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 141 165. purisesu paDhamadaMDao thINagiddhidaMDao NihAdaMDao sAdA0 daMDao akasAyadaMDao itthavedadaMDao pNciNdiypjttbhNgo| Navari paMcaNA0 cadudaMsa0 - cadusaMja0 paMcata0 avattatraM Natthi / NiddAdaMDao avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 kAryaTTidI0 / purisa0 tiSNipadA0 NANA0saMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvaTTi0 de0 aMtomuhutta0 / NavuMsa0 paMcasaMThA 0- pAMcasaMgha0 - appasattha00-dUbhaga-dussara-aNAde0NIcA0 bhuja0 - appa0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bedyAvaDi0 huA aura Ayuke anta meM punaH devAyukA bandha kiyA / isaprakAra devAyuke do bAra bandhake sAtha cAra padoM ke prApta honemeM pUrvakoTi pRthaktva adhika aTThAvana palyakA utkRSTa antara AtA hai, ataH yaha antara ukta kAlapramANa kahA hai| devIke narakagati AdikA bandha nahIM hotA / tathA vahA~se Aneke bAda bhI antarmuhUrtakAla taka inakA bandha sambhava nahIM hai, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika pacapana palya kahA hai / devagaticatuSkako chor3akara anya prakRtiyoMkA devI honeke pUrva bhI antarmuhUrtakAla taka bandha nahIM hotA, yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie | inake avasthitapadakA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai, yaha spaSTa hI hai / uttama bhogabhUmi meM samyagdRSTi honepara manuSyagati AdikA bandha nahIM hotA aura vahA~ samyaktvakA utkRSTa kAla kucha kama tIna palya hai, isalie yahA~ inake do padoMkA utkRSTa antara kucha kama tIna palyapramANa kahA hai / avasthitapadakA utkRSTa antarakAla kAryasthitipramANa hai, yaha spaSTa hI hai / tathA devIke samyaktvake kAlameM kucha kama pacavana palya taka inakA nirantara bandha hote rahanese avaktavya pada sambhava nahIM hai, isalie inake ukta padakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| audArika zarIrake tIna par3hoMkA antarakAla to manuSyagatike samAna hI hai / mAtra isake avaktavya padake antarakAlameM pharaka hai / bAta yaha hai ki devIke nirantara audArikazarIrakA hI bandha hotA hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika pacavana palya bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| paraghAta Adike avaktavyapadakA utkRSTa antara audArikazarIra ke samAna hI ghaTita kara lenA caahie| inake zeSa tIna padoMkA antarakAla jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / AhArakadvikakA kAryasthitike prArambha meM aura antameM bandha ho, yaha sambhava hai, isalie inake cAroM par3hoMkA utkRSTa antara kAryasthitipramANa kahA hai| manuSyanIke kucha kama eka pUrvakoTi kAla taka tIrthaprakRtikA bandha sambhava hai, isalie yahA~ isake avasthitapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ isake avaktavya padakA antarakAla sambhava nahIM hai, kyoMki isake bandhakA prArambha honepara hI ekamAtra isakA avaktavyapada hotA hai anyakA nahIM / yadyapi upazamazreNI se utaranepara strIvedameM punaH isakA avaktavyapada sambhava hai, ra upazamaNimeM mArgaNA badala jAtI hai, ataH yahA~ isake avaktavyapadakake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| 165. puruSavedI jIvoM meM prathamadaNDaka, styAnagRddhidaNDaka, nidrAdaNDaka sAtAvedanIyadaNDaka, ATha kaSAyadaNDaka aura strIvedadaNDakakA bhaGga paJcendriyaparyAptaka jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA avaktavyapada nahIM hai / nidrAdaNDaka avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai / puruSavedake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta adhika do chayAsaTha sAgara hai / napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mahAdhe padesabaMdhAhiyAre sAdi0 tiNi pali0 desU0 / avaTThi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyadvidI0 / NirayAu0 itthi0 bhaMgo / doAu0 paMciMdiyabhaMgo / devAu0 bhuja0 appa0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / avaTThi0 jaha0 ega0 ukka0 kAyaTThidI0 / Nirayaga0 cadujAdi- NirayANu0 AdAva thAvarAdi 04 tiNNi padA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tevaTTisAgarovamasadaM / avaDi0 jaha0 ega0, uka0 kAyahidI0 | AraNaccudi sammantaM gaheNa tado bechAvaTTisAgarovamANi bhamidUNasavvaeNkatIsaM gado micchattaM gado tAo taM NAdUNa ke puNo baMdhadi / tirikkhagaditigaM paMciMdiyapaJjattabhaMgo | maNusagadipAMcaga0 bhuja0 - appa0 jaha0 ega0, ukka0 tiNipali0 sAdi0 | ava0i jaha0 ega0, ukka0 kAya hidI0 | avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsa 0 sAdi0 | devagadi04 bhuja0 appa0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsa 0 sAdi0 / avaDi0 jaha0 ega0, uka0 kAryadvidI0 / paMciMdi0para0- ussA0 - cAdara-pajatta0 patte0 tiNNi padA NANA0: 0 bhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, uka0 sAga0 sadaM / AhAradugaM tiSNipadA jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0 ukka kAyadI0 | samacadu0 - pasatyavi0 - subhaga- sussara-AdeM0 uccA0 tiNNi0 aura tInoMkA utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| narakAyukA bhaGga strIvedI jIvoMke samAna hai / do AyuoMkA bhaGga paJcendriya jIvoMke samAna hai / devAyuke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAya sthitipramANa hai / narakagati, cAra jAti, narakagatyAnupUrvI, Atama aura sthAvara Adi cArake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara eka sau tresaTha sAgara hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai / AraNa-acyuta kalpa meM samyaktva ko grahaNakara usake bAda do chayAsaTha sAgara kAla taka bhramaNa karaneke bAda sampUrNa ikatIsa sAgarako bitAkara mithyAtvako prApta ho usakA anubhava karatA huA ukta prakRtiyoMmeMse kinhIM prakRtiyoMkA bandha karatA hai / tiryaJcagatitrikakA bhaGga paJcendriya paryAptakoM ke samAna hai / manuSyagatipaJcakake bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAya - sthitipramANa hai | avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / devagaticatuSkake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / avasthitapadkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai / paJcendriyajAti, paraghAta, ucchrAsa, bAdara, paryApta aura pratyekake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara eka sau tresaTha sAgara hai / AhArakadvikake tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamu - hUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai / samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlAnugamo 143 padA NANAbhaMgo | avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvaTThi0 sAdi0 tiNNi pali0 desU0 / tittha0 bhuja 0 - appa0 jaha0 ega0, uka aMto0 / avadvi0 oghaM / avatta0 jaha0 ato, ukka0 puvvakoDI desU0 / subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara hai | tIrthakara prakRti bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai / vizeSArtha - yahA~ paJcendriya paryAptakoM meM prathamAdi daNDakoMkA jo antarakAla kahA hai, vaha puruSavedI jIvoM meM bhI bana jAtA hai, isalie ise yahA~ paJcendriyaparyAptakoM ke samAna kahA hai / vizeSa khulAsA paJcendriya paryAptakoM meM ina daNDakoMke antarakAlako dekhakara kara lenA cAhie / mAtra purupavediyoM meM pA~ca jJAnAvaraNAdike avaktavyapadakA antarakAla nahIM prApta hotA, ataH usakA niSedha kiyA hai / kintu nidrAdikake avaktavyapadakA antarakAla bana jAtA hai, isalie usakA alaga se vidhAna kiyA hai / tathA apanI kAyasthitike prArambhameM aura antameM apUrvakaraNa meM inakA abandhaka hokara aura saveda bhAgameM marakara deva honepara inakA bandhaka hone se inake avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla kAya sthiti pramANa prApta hotA hai / puruSaveda ke tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / tathA jo do chayAsaTha sAgara kAla taka guNasthAna pratipanna rahatA hai, usake itane kAla taka puruSavedakA hI vandha hotA hai, isalie isake avaktavyapar3hakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| isI prakAra napuMsakaveda AdikA bhI ukta kAla taka bandha nahIM ho yaha sambhava hai, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avaktavya padakA utkRSTa antara sAdhika do chayAsaTha sAgara kahA hai / tathA inake avasthita padakA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai, yaha spaSTa hI hai| narakAyukA strIvedI jIvoMmeM aura do AyukA paJcendriya jIvoM meM jo antarakAla ghaTita karake batalAyA hai, usI prakAra yahA~ para bhI ghaTita kara lenA caahie| koI manuSya pUrva koTikI Ayuke prathama vibhAga meM devAyuke bhujagAra, alpatara aura avaktavya ye tIna pada kare, usake bAda deva hokara aura cyuta hokara punaH pUrvakoTi Ayuke anta meM devAyuke ukta tIna pada kare to yahA~ isa Ayuke ukta tIna padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa prApta honese vaha sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / isake avasthitapadakA utkRSTa antara kAryasthiti pramANa hai, yaha spaSTa hI hai / narakagati AdikA puruSavedIke eka sau tresaTha sAgara taka bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie yahA~ inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inake avasthita padakA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai, yaha sugama hai / pandra paryAptakoM meM tiryaJcagatitrika ke saba padoMkA jo antara kAla kahA hai, vaha yahA~ avikala bana jAnese ise unake samAna jAnane kI sUcanA kI hai / sAdhika tIna palya taka manuSyagatipaJcakakA bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie inake do padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inake avasthitapadakA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai, yaha spaSTa hI hai / kisI jIvane manuSyagatipaJcakakA vijayAdikameM avaktavyapada kiyA / punaH mara kara vaha pUrvakoTikI AyuvAlA manuSya huA / tathA punaH marakara vaha vijayAdikameM utpanna huA aura manuSyagatikA bandha karane lagA / isa prakAra isake ina prakRtiyoMke avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara dekhA jAtA hai, isalie vaha ukta kAlapramANa kahA hai| upazamazraNike Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 166. Naqsage paDhamadaMDao itthibhNgo| Navari avaDhi0 oghaM / thINagiddhitigadaMDao dopadA jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / avaDhi0 oghN| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aMddhapoggala / NiddA-payaladaMDao ogha / Navari avatta0 Natthi / asAdadaMDao aTThakasAyadaMDao ogho| itthi0-Nasa-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-ujjo0appasattha0-dUbhaga-dussara-aNAdeM bhuja0-appa0 micchttbhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, uka0 tettIsaM0 desU0 / avahi0 oghaM / puris0-smcdu0-pstth0-subhg-sussr-aadeN| tiNNipadA NANAbhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / tiNNiAu0 veubbi0chakaM maNusagaditigaM AhAradugaM savvapadA oghaM / devAu0 maNusi bhNgo| apUrvakaraNa guNasthAnameM devagaticatuSkakI bandhavyucchitti kara aura isa guNasthAnako prApta honeke pUrva marakara jo tetIsa sAgarakI Ayuke sAtha devoMmeM utpanna hotA hai, usake itane kAla taka ina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| mAtra pahale aura bAdameM ina prakRtiyoMke yathAsthAna bhujagAra Adi pada prAptakara yaha antarakAla lAnA cAhie / inake avasthita padakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai.yaha spaSTa hI hai| paJcandriyajAti Adike tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai so use dekhakara ghaTita kara lenA cAhie / tathA puruSavedIke inakA eka sau tresaTha sAgara taka nirantara bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| AhArakadvikakA kAyasthitike prArambhameM aura antameM bandha ho aura madhyameM na ho yaha sambhava hai, isalie inake cAroM padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa kahA hai| samacaturastrasaMsthAna Adike tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / tathA inakA kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / tIrthaGkaraprakRtike anya padoMkA antarakAla to spaSTa hai / mAtra avaktavyapadakA utkRSTa antarakAla jo kucha kama eka pUrvakoTi kahA hai so vaha jisa bhavameM tIrthaGkara prakRtike bandhakA prArambha hotA hai,usa bhavakI apekSAse jAnanA cAhie / kAraNa ki jisa bhavameM tIrthaGkarakA udaya hotA hai, usameM usakA upazamazreNipara ArohaNa nahIM hotA,yaha bAta isI antarakAlase jJAta hotI hai| 166. napuMsakavedI jIvoMmeM prathama daNDakakA bhaGga strIvedavAle jIvoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai / styAnagRddhitrika daNDakake do padoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ardha pudgala parivartanapramANa hai| nidrA-pracalAdaNDakakA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake zravaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| asAtAvedanIyadaNDaka aura ATha kaSAyadaNDakakA bhaGga oghake samAna hai / strIveda, napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, udyota, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeyake bhujagAra aura alpatarapadakA bhaGga mithyAtvake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai / puruSaveda, samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura Adeyake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| tIna Ayu, vaikriyikaSaTka, manuSyagatitrika aura AhArakadvikake saba padoMkA bhaGga oghake samAna hai| devAyukA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai| , Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 145 tirikkhagaditigaM bhuja 0 - appa0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 desU0 | sesapadA oghaM / cadujAdi -AdAva thAvarAdi 0 4 bhuja0 - appa 0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 sAdi 0 / ava Di0 oghaM / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / paMciMdi010- para0-ussA0 -tasa04 bhuja0 - appa0 - ava0i NANA0 bhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / orA0 bhuja0 - appa0 jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI0 desU0 / avaDi0 - avatta0 oghaM evaM orAli0 aMgo0- vaJjari0 / Navari avatta 0 jaha0 aMto0, ukka 0 tettIsaM0 sAdi0 / vajrarisabha0 taiMtIsaM0 desU0 / tittha0 bhuja0 - appa0 jaha0 e0, ukka0 aMto0 | avaDi0 jaha0 ega0, ukka0 tigNi sAga0 sAdi0 avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 puvvako DitibhAgaM dekhU0 / tiryaJcagatitrika ke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / zeSa padoMkA bhaGga oghake samAna hai / cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai / avaktavyapadkA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara | paJcendriyajAti, paraghAta, ucchrAsa aura trasacatuSkake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / audArikazarIra ke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai / avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga oghake samAna hai / isI prakAra audArikazarIraAGgopAGga aura vajrarSabhanArAcasaMhananakA bhaGga jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / tathA vajrarSabhanArAcasaMhananake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / tIrthaGkara prakRti bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna sAgara hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara eka pUrva koTikA kucha kama vibhAgapramANa hai / vizeSArtha - napuMsakaveda meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAya isa prathama daNDakakA bhaGga strIvedI jIvoMke samAna bana jAnese vaha unake samAna kahA hai / mAtra napuMsakavedI jIvoMkI kAyasthiti anantakAlapramANa honese inameM isa daNDakake avasthita padakA utkRSTa antara oghake samAna jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAne se vaha oghake samAna kahA hai / styAnagRddhitrika daNDakase styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhI catuSka ye ATha prakRtiyA~ lI gaI haiN| napuMsakavedI jIvoM meM inakA kucha kama tetIsa sAgara kAla taka bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie inake bhujagAra aura alpatara padakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / inake avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| tathA napuMsaka vedI jIvake ardhapudgala parAvartanakAlake prArambha meM aura antameM inakA avaktavyapada ho aura madhyameM na ho, yaha bhI sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai nidrA pracalAdaNDakase nidrA, pracalA, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta 16 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre aura nirmANa ye prakRtiyA~ lI gaI haiM so ina prakRtiyoMkA bhaGga oghaprarUpaNAmeM jisaprakAra kahA hai vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie oghake samAna jAnaneko sUcanA kI hai| yadyapi yahA~ inakA avaktavyapada to sambhava hai para usakA antarakAla sambhava nahIM hai, kyoMki isa mArgaNAmeM inakA avaktavyapada hokara punaH avaktavyapada honeke pUrva niyamase mArgaNA badala jAtI hai, isalie isa mArgaNAmeM ina prakRtiyoMke avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| sAtAvedanIyadaNDakameM ye prakRtiyA~ lI gaI hai-sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, hAsya, rati, arati, zoka, sthira, asthira, zubha, azubha, yazaHkIrti aura ayaza kIrti / ATha kaSAyadaNDakakI prakRtiyA~ spaSTa hI haiN| ina donoM daNDakoMke cAroM padoMkA antarakAla oghake samAna yahA~ ghaTita ho jAnese vaha oghake samAna kahA hai / strIveda Adi satraha prakRtiyoMkA bandha yahA~ kucha kama tetIsa sAgara taka na ho, yaha sambhava hai| mithyAtvaprakRtike viSayameM bhI yahI bAta hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA antarakAla mithyAtvake samAna ghaTita ho jAnese vaha usake samAna kahA hai| inake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara isI kAraNa ghaTita kara lenA cAhie / tathA inake avasthita padakA antara oghake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| puruSaveda Adi chaha prakRtiyoMke tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta honese vaha usake samAna kahA hai / tathA napuMsakavedIke kucha kama tetIsa sAgara taka inakA nirantara bandha sambhava hai aura inakA avaktavya pada isa kAlake Age-pIche hI sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| tIna Ayu Adi caudaha prakRtiyoMkA bhaGgaoghake samAna aura devAyukA bhaGga manuSyinIke samAna hai,yaha spaSTa hI hai| alaga-alaga spaSTIkaraNa dekhakara kara lenA cAhie / yahA~ tiryaJcagatitrikakA bandha kucha kama tetIsa sAgara taka ho,yaha sambhava hai, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| zeSa do padoMkA bhaGga oghake samAna hai,yaha ogha prarUpaNAko dekhakara ghaTita kara lenA caahie| cAra jAti Adi nau prakRtiyoMkA bandha narakameM nahIM hotA aura vahA~ praveza karaneke pUrva aura vahA~se nikalaneke bAda antarmuhUrta kAla taka nahIM hotA, isalie yahA~ inake bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| inake avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| pazcendriyajAti Adi sAta prakRtiyoMkA bandha narakameM aura vahA~ praveza karaneke pUrva va nikalaneke bAda antarmuhUrta kAla taka niyamase hotA rahatA hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| yahA~ samyagdRSTi manuSya aura tiyazcake kucha kama eka pUrvakoTi kAla taka audArikazarIrakA bandha nahIM hotA, isalie isake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| zeSa padoMkA bhaGga oghake samAna hai, isalie vahA~se dekhakara ghaTita kara lenA cAhie / audArikazarIra AGgopAGga aura varSabhanArAcasaMhananakA anya bhaGga audArikazarIrake samAna hai| kevala inake avaktavyapadake antarakAlameM pharaka hai| bAta yaha hai ki isa mArgaNAmeM audArikazarIra AGgopAGga kA sAdhika tetIsa sAgara kAla taka aura vajraSabhanArAcasaMhananakA kucha kama tetIsa sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava honese inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| napuMsakavedameM sAdhika tIna sAgara taka tIrthaGkara prakRtikA bandha sambhava hai, isalie yahA~ isa prakRtike avasthitapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai bhameM aura antameM avasthitapada karAkara yaha antarakAla le AnA caahie| tathA narakAyuke bandhavAle napuMsakavedI manuSyameM eka pUrvakoTike kucha kama vibhAgapramANa kAla taka hI tIrthakara prakRtikA bandha sambhava hai| aise manuSyane tItheGkara prakRtike bandhake prArambhameM avaktavyapada kiyA aura dvitIya va tRtIya narakameM utpanna Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo 167. avagadave0 savvapagadINaM bhuja0-appa0-avaDhi 0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / avatta0 Natthi aMtaraM / 168. kodhakasAisu paMcaNA0-cadudaMsa0-cadusaMja-paMcaMta0 bhuja-appa0-avaTTi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sesANaM mnnjogibhNgo| evaM mANa-mAyANaM / Navari tiNNisaMja0-dosaMja0 / lobhe0 paMcaNA0-cadudaMsa0-paMcaMta0 bhuja-appa0-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / sesANaM mnnjogibhNgo|| 166. madi-sude dhuviyANaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / apahi. jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheMjadi0 / doveda0-chaNNoka0-thirAditiNNayu0 bhuna0 hokara va antarmuhUrtameM samyagdRSTi hokara tIrthakara prakRtikA punaH bandhakA prArambha kara avaktavyapada kiyaa| isa prakAra isa prakRtike avaktavyapadake do bAra vandha honemeM utkRSTa antarakAla ukta kAla pramANa prApta honese vaha utanA kahA hai| 167. apagatavedI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-kSapakazreNikI apekSA apagatavedI nauveM aura dasaveM guNasthAnakA kAla aura upazamazroNikI apekSA apagatavedakA kAla antarmuhUrtase adhika nahIM hai, isalie isameM saba prakRtiyoMke tIna padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| tathA kSapakazreNimeM to ina prakRtiyoMkA avaktavyapada hotA hI nhiiN| hA~ upazamazroNimeM inakA avaktavyapada hotA hai,para vaha utarate samaya eka bAra hI hotA hai, isalie yahA~ inake avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| 168. krodha kaSAyavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| isI prakAra mAna aura mAyA kaSAyavAle jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM kramase tIna saMjvalana aura do saMjvalana lene caahie| lobhakaSAyavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyake bhujagAra, alpatara aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-yahA~ cAroM kaSAyavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMke yathAsambhava padoMkA antarakAla manoyogI jIvoMke samAna bana jAtA hai / mAtra zroNimeM krodha kaSAyameM cAra saMjvalanoMkA, mAnakaSAyameM tIna saMjvalanoMkA aura mAyAkaSAyameM do saMjvalanoMkA bandha sambhava hai / tathA lobha kaSAyameM eka bhI saMjvalanakA bandha na ho yaha bhI sambhava hai, isalie isa pharakakA bodha karAneke lie vizeSarUpase ullekha kiyA hai| 166. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazrINike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| do vedanIya, chaha nokaSAya aura sthira Adi tIna yugalake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre appa0-avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 ukka0 aNto0| NavUsa0-paMcasaMThA0chassaMgha0-appasattha0-dUbhaga-dussara-aNAdeM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, avatta0 jaha. aMto0, ukka0 tiNNi pali0 demU0 / avaTTi0 nnaannaabhNgo| caduAu0 veuvviyachakaM maNusagaditigaM bhuja-appa0-avaDhi0-avatta0 oghaM / tirikkha0-tirikkhANu 0-ujo0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 eNkattIsaM0 sAdi0 / avaTTi0-avatta0 oghaM / Navari ujjo0 avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 ekattIsaM0 sAdiH / [cadujAdi-AdAva-thAvara4 bhuja0-appa0 jaha0 e0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sAdi0 / avaDhi0 oghaM / ] paciMdi0-para-ussA0-tasa04 bhuja0-appa0-avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, uka0 tettIsaM0 sAdi0 / orAli* bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 [tiNNi palido0 desU0 / avaDhi0-avatta0 oghaM / samacadu 0-pasattha0-subhaga-sussara-Ardai tiNNipa0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha* aMto0, ukka0 tiNNipalido0 desU0 / orAli aMgo0 bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 tiNNipalido0 desU0 / avaDhi0 ogha / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sAdi0 / NIcA0 tiNNipadA0 NasagavaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, chaha saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeyake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| tathA avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| cAra Ayu, vaikriyikapaTaka aura manuSyagatitrikake bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga oghake samAna hai| tiryazcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyotake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika ikatIsa sAgara hai| avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki udyotake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika ikatIsa sAgara hai / cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArake bhajagAra aura alpatara padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara sAdhaka tetIsa sAgara hai| avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai| paJcendriyajAti, paraghAta, ucchAsa aura trasacatuSkake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUte hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| audArikazarIrake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| avasthita aura avaktavya padakA bhaGga oghake samAna hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura Adeyake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| audArikazarIra AGgopAGgake bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai| avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| nIcagotrake tIna padoMkA bhaGga 1 tA. pratau 'ukka0 tettIsaM sAdiH' iti pATaH / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 bhujagArabaMdhe aMtarakAlANugamo bhaMgo / avatta0 oghaM / ]....... ... ... . .. ... . ........ napuMsakavedake samAna hai| tathA avaktavyapadakA bhaGga oghake samAna hai| vizeSArtha-ina donoM ajJAnoMmeM saiMtAlIsa dhruvabandhinI prakRtiyoMkA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie yahA~ inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara antarmuhUrta tathA avasthitapadakA utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / yahA~ inakA avaktavyapada nahIM hai,yaha spaSTa hI hai| do vedanIya Adi caudaha prakRtiyA~ yadyapi parAvartamAna haiM, para inake tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna bana jAnese vaha jJAnAvaraNake samAna kahA hai| tathA inakA antarmuhUrtameM do bAra bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| napuMsakaveda Adi solaha prakRtiyoMkA uttama bhogabhUmimeM paryApta honepara kucha kama tIna palyataka bandha nahIM hotA, isalie inake bhujagAra alpatara aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya kahA hai| inake avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| cAra Ayu Adi teraha prakRtiyoMke cAroM padoMkA bhaGga jo oghameM kahA hai vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie ise oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tiryaJcagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha ina ajJAnoMmeM sAdhika ikatIsa sAgarataka nahIM hotA, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antarakAla sAdhika ikatIsa sAgara kahA hai| inake avasthita aura avaktavya padakA bhaGga oghake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / mAtra udyota parAvartamAna prakRti hai, isalie isakA agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM unakI kAyasthitipramANa kAlataka nirantara bandha sambhava nahIM hai / hA~, nauveM aveyakameM isakA bandha nahIM hotA aura Age-pIche bhI antarmuhUrta kAlataka isakA bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika ikatIsa sAgara hI jAnanA cAhie / cAra jAti Adi nau prakRtiyoMkA bandha sAtaveM narakameM nahIM hotA aura Age-pIche bhI antamuhUrta kAlataka inakA bandha nahIM hotA, isalie inake bhujagAra, alpatara aura avaktavya padakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| inake avasthitapadakA bhaGga oghake samAna hai yaha spaSTa hI hai| pazcedriyajAti Adi sAta prakRtiyoM ke tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna bana jAnese vaha unake samAna kahA hai| tathA sAtaveM narakameM pUrI AyupramANa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre bhAgAbhAgANugamo 170. 'missa0 bhaMgo / evaM edeNa bIjapadeNa yAvaM aNAhAraga tti NedavvaM / parimANANugamo 171. parimANaM duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA-chadasaNA0-aTThaka0bhaya-duguM0-tejA0-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta0 bhuja-appada0-avaDhi0 kaiMttiyA ? aNaMtA / avatta0 kaeNttiyA ? sNkhejaa| thINagiddhi03-miccha0-aTThaka0orAli. tiNNi padA kettiyA ? aNaMtA / avatta0 kettiyA ? asaMkhejA / tiNNiAu0 kAlataka aura Age-pIche antarmuhUrta kAlataka inakA nirantara bandha hotA hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| audArikazarIrakA uttama bhogabhUmimeM kucha kama tIna palyataka bandha nahIM hotA, isalie inake bhujagAra aura alpatarapadakA utkRSTa antara kucha kama tIna palya kahA hai| tathA inake avasthita aura avaktavyapadakA utkRSTa antara oghameM jo kahA hai vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie ise oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / samacaturasrasaMsthAna Adi pA~ca prakRtiyoMke tIna padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna ghaTita ho jAtA hai,yaha spaSTa hI hai| tathA uttama bhogabhUmimeM kucha kama tIna palyataka inakA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / audArikazarIra aGgopAGgakA anya saba vikalpa audArika zarIrake samAna ghaTita ho jAtA hai| mAtra avaktavyapadake utkRSTa antarakAlameM pharaka hai| bAta yaha hai ki isakA sAtaveM narakameM to nirantara bandha hotA hI hai / tathA vahA~ jAneke pUrva aura nikalaneke bAda bhI antarmuhUrta kAlataka bandha hotA rahatA hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| nIcagotrake tIna padoMkA bhaGga napuMsakavedake samAna bana jAnese vaha usake samAna kahA hai aura avaktavyapadakA bhaGga oghake samAna bana jAnese use oghake samAna jAnaneko sUcanA kI hai| ___ bhAgAbhAgAnugama 170.........mizrake samAna bhaGga hai| isaprakAra isa bIjapadake anusAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA caahie| parimANAnugama 171. parimANa do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadavAle jIva kitane haiM ? ananta haiN| avaktavyapadavAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| styAnagRddhitrika, mithyAtva, ATha kaSAya aura audArikazarIrake tIna padoMke bandhaka jIva kitane haiM ananta haiM / inake avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / tIna Ayu aura vaikriyikaSaTakake bhujagAra, alpatara ava ------- 1tA0pratau 'orAli0 bhuja appaja0 e0 u0 ti0......... atra tAr3apatradvayaM vinaSTam / eka kramAMkarahitaM tAr3apatraM vidyate ]...missabhaMgo / evaM edeNa boz2eNa yAva' A0pratau 'orAli. bhuja.appa0 jaha. ega0, ukk0........................missbhNgo| edeNa bIjapadeNa yAva' iti pAThaH / atra A0pratau 'yahA~se 208 tADapatra nahIM hai|' ityapi sUcanA vidyate / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 bhujagArabaMdhe parimANANugamo veubviyachakkaM bhuja-appa0-avaDhi0-avatta0 kattiyA0 ? asaMkheMjA / AhAradugaM cattAri padA kauttayA ? saMkhejjA' / tittha0 tiNi padA kaittiyA ? asNkheNjjaa| avatta0 kaeNttiyA ? saMkheMjA / sesANaM sAdAdINaM cattAri padA kattiyA ? aNaMtA / evaM oghabhaMgo kAyajogi orA0-Nasa0-kodhAdi04-acakkhu0-bhavasi0-AhAraga tti / sthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| AhArakadvikake cAroM padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| tIrthaGkaraprakRtike tIna padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM / avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| zepa sAtAvedanIya Adi prakRtiyoM ke cAra padoMke vandhaka jIva kitane haiM ? ananta haiM ? isIprakAra oghake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kapAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha-yahA~ pA~ca jJAnAvaraNAdi paitIsa prakRtiyoMke bhujagAra Adi tIna pada ekendriyoMke bhI bana jAte haiM, isalie inakA parimANa ananta kahA hai / tathA inakA avaktavya pada yA to sAmAnya manuSya, manuSya paryApta aura manuSyinIke sambhava hai yA aise yathAsambhava manuSyoMke marakara deva honepara unake prathama samayameM sambhava hai| ye jIva yataH saMkhyAtase adhika nahIM hote, ataH inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| styAnagRddhitrika Adi teraha prakRtiyoMke tIna pada ekendriyoMke bhI bana jAte haiM, isalie inakA parimANa ananta ka tathA inakA avaktavyapada saMjJI paJcendriyoM meM prApta hotA hai, isalie inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai / narakAyu, manuSyAyu aura devAyu ina tIna AyuoMke aura vaikriyikaSaTkake bandhaka jIva hI asaMkhyAta haiM, isalie inake cAroM padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai / AhArakadvikake cAra pada to apramattasaMyata aura apUrvakaraNameM hI hote haiM, isalie inake cAroM padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| tIrthaGkaraprakRtike tIna pada naraka, manuSya aura deva ina tInoM gatiyoMmeM sambhava haiM, isalie isake bhujagAra Adi tIna padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| yadyapi isakA avaktavyapada bhI ukta tIna gatiyoMmeM hotA hai,para vaha tIrthaGkaraprakRtikA bandha karanevAle saba jIvoMke sarvadA nahIM hotaa| eka to tIrthakara prakRtikA bandha karanevAle jo manuSya mithyAdRSTi hokara dUsare aura tIsare narakameM utpanna hote haiN| unake punaH isakA bandha prArambha karane para hotA hai| dUsare manuSyagatimeM jo tIrthakara prakRtikA bandha prArambha karatA hai usake hotA hai yA upazamazroNise girakara AThaveM gaNasthAnameM isakA bandha prArambha karane para hotA hai| tIsare tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAlA jo manuSya upazamazreNimeM isakI bandhavyucchiti karaneke bAda marakara devoMmeM utpanna hotA hai,usake hotA hai| yataH aise jIvoMkA jor3a eka samayameM saMkhyAtase adhika nahIM hotaa| ataH isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| zeSa rahIM do vedanIya, sAta nokaSAya, tiryaJcAyu, do gati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sAdi dasa yugala aura do gotra so ina sATha prakRtiyoMke cAroM pada ekendriyoMke bhI sambhava haiM, ataH inakA parimANa ananta kahA hai| yahA~ kAyayogI Adi jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM ogha prarUpaNAkI apekSA yaha parimANa avikala ghaTita ho jAtA hai, ataH unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 1 tA pratau 'AhAradu0..... saMkhejA' A0pratau 'AhAradurga....kettiyA ? saMkhejA' iti paatthH| Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 172. orAlimi0 ogha / kammaiga-aNAhAra0 dhuviyANaM bhuja0 kaeNttiyA ? aNaMtA / pariyattamANiyANaM bhuja0-avatta0 kettiyA ? annNtaa| edesiM tiNNi padA devagadipaMcaga bhuja0 kaittiyA ? sNkheNjaa| veu0mi0 dhuviyANaM bhujagAraM kaeNttiyA ? asaMkheM / sesANaM bhuja0 avatta0 ke0 ? asNkheNjaa| Navari kamma0-aNAhAra0 miccha. avatta0 kaeNttiyA ? asaMkheM / evaM edeNa bIjapadeNa aNAhAraga tti NedavyaM / evaM parimANaM samattaM / 172. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra, padavAle jIva kitane haiN| ananta haiN| parAvartamAna prakRtiyoMke bhujagAra aura avaktavyapadavAle jIva kitane haiM ? ananta haiM / mAtra ina tIna mArgaNAoMmeM devagatipaJcakake bhujagAra padavAle jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra padavAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra aura avaktavya padavAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| itanI vizeSatA hai ki kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM mithyAtvake avaktavya padavAle jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isa prakAra isa bIjapadake anusAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie / vizeSArtha--audArikamizrakAyayogI jIvoMkA parimANa ananta hai, isalie unameM bandhako prApta honevAlI prakRtiyoMke yathAsambhava padoMkA bhaGga oghake samAna bana jAnese vaha usake samAna kahA hai / kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMkA bhI parimANa ananta hai, ataH inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra padake bandhaka jIvoMkA aura parAvartamAna prakRtiyoMke bhujagAra aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA parimANa ananta kahA hai| mAtra pUrvokta tIna mArgaNAoMmeM devagatipazcakake bandhaka jIva saMkhyAta hI hote haiM, kyoMki jo deva aura nArakI samyaktvake sAtha marate haiM ve saMkhyAta hI hote haiM aura jo manuSya samyaktvake sAtha marakara tiryazcoM aura manuSyoMmeM utpanna hote haiM, ve bhI saMkhyAta hI hote haiM, isalie inameM ukta pA~ca prakRtiyoMke bhujagAra padavAloMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMkA parimANa asaMkhyAta hai, isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra padavAloMkA aura parAvartamAna prakRtiyoMke bhujagAra aura avaktavya padavAloMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| yahA~ kArmaNa kAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM mithyAtvake avaktavyapadavAle asaMkhyAta hote haiM-yaha jo kahA hai so usakA kAraNa yaha hai ki jo sAsAdanasamyagdRSTi ina mArgaNAoMmeM mithyAtvako prApta hote haiM, ve asaMkhyAtase adhika nahIM ho sakate, kyoMki upazamasamyagdRSTi jIvoMkA parimANa hI asaMkhyAta hai| isa prakAra yahA~ taka jo parimANa kahA hai,use bIjapada mAnakara usake anusAra anya saba mArgaNAoMmeM bandhako prApta honevAlI prakRtiyoMke yathAsambhava bhujagAra Adi padavAle jIvoMkA parimANa le AnA caahie| isa prakAra parimANa samApta huaa| 1. A0pratau 'AhAra' iti pAThaH / 2 tA0pratau 'Navari kamma0 aNAhAra0 / miccha0' iti pAThaH / 3 tA0pratau 'edeNa bIjeNa' iti paatthH| Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo khettANugamo 173. khettANugameNa duvi0 - oghe0 Ade0 | oghe0 tiSNiAu0 veucci 0 charka AhAradugaM tittha0 cattAri padA dhuviyANaM orAliyasarIrassa ya avattavvagANaM kevaDi khette ? logassa asaMkhejjadibhAge / sesANaM savvapadA kevaDi khette ? savvaloge / evaM aTThAsudavvaM / sesANaM savversi savve bhaMgA oghaM devagadibhaMgo | Navari eiMdiyapaMcakAyANaM oghAdo sAdhedavvo / phosaNANugamo 174. phosaNANugameNa duvi0 oghe0 A0 | oghe0 paMcaNA0 chadaMsa0 aTThaka0 153 kSetrAnugama 173. kSetrAnugama kI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza | oghase tIna Ayu, vaikriyikapaTUka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike cAra padoMke bandhaka jIvoMkA tathA dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke aura audArikazarIrake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kSetra kitanA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / zeSa saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvAMkA kSetra kitanA hai ? sarva loka hai / isI prakAra saba ananta saMkhyAvAlI mArgagAoMmeM jAnanA cAhie / zeSa mArgaNAoM meM saba prakRtiyoMke saba padoMkA bhaGga oghase devagatike samAna jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM oghake anusAra sAdha lenA cAhie / vizeSArtha - tIna Ayu, vaikriyikapaTka aura tIrthakara prakRtike bandhaka jIva asaMkhyAta haiM tathA AhArakadvikake bandhaka jIva saMkhyAta haiM / tathA dhruvabandhavAlI prakRtiyoM meM pA~ca jJAnAvaraNAdike avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAta haiM aura styAnagRddhitrika Adike aura audArikazarIra ke avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAta haiM, isalie ina prakRtiyoMmeM se tIna Ayu, vaikriyikapaTka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike saba padavAloMkA tathA zeSa prakRtiyoM ke avaktavyapadavAloMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramAga kahA hai| inake sivA jo zeSa prakRtiyA~ rahatI haiM arthAt dhruvabandhavAlIM prakRtiyA~ to avaktavyapadake sivA zeSa padoMkI apekSA yahA~ zeSa padase lI gaI haiM aura inake sivA parAvartamAna saba prakRtiyA~ yahA~ saba padoMkI apekSA lI gaI haiM so una sabake saba padavAloMkA kSetra sarva loka hai, kyoMki ina prakRtiyoM ke ye pada ekendriyoM meM bhI pAye jAte haiM / yaha oghaprarUpaNA ananta saMkhyAvAlI saba mArgaNAoM meM apanIapanI ba~dhanevAlIM prakRtiyoM ke anusAra ghaTita ho jAtI hai, isalie unameM oghake anusAra jAnane kI sUcanA kI hai| zeSa mArgaNAoMkA kSetra hI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie unameM oghase devagatike bhaGgake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra ekendriyake avAntara bheda aura pA~ca sthAvarakAyikoM meM vizeSatA hai, isalie unameM oghako lakSyakara kSetrake ghaTita karanekI sUcanA kI hai / sparzanAnugama 14. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza | oghase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mahAdhe padesabaMdhAhiyAre bhaya-durgu0 - tejA ka0 vaNNa04- agu0 - upa0 Nimi0 paMcaMta0 bhuja0 appa0 avaTThi0 keva Di0 khataM phosidaM ? savvalogo' / avatta0 keva0 phosidaM ? loga0 asaMkhe | thINagi 03 - miccha0- anaMtANu04 tiSNipadA savvalo0 / avatta0 aTThacoMha 0 / Navari miccha0 aTTha-bAraha0 / apaccakkhANa04 tiSNipadA savvalo0 / avatta0 chaccoM0 / sAdAdINaM cattAripadA savvalo0 / doAu0 AhAraduguM santrapadA khattabhaMgo | maNusAu0 savcapadA aDaca0 savvalo0 / dogadi-doANu0 tiSNipadA chano60 / avatta0 khetabhaMgo / orAli0 tiSNipadA savvalo0 / avatta0 bArahacoM0 / veuvvi0 - veuvvi0aMgo0 tiNNipadA bArahacoM0 / avatta0 khattabhaMgo / tittha0 tiSNipadA aDacoM0 / avatta0 khettabhaMgo / agurulaghucatuSka, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya ke bhujagAra, alpatara aura avasthita padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? saba lokakA sparzana kiyA hai| avaktavyapadavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| styAnaddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhocatuSkake tIna padavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? saba lokakA sparzana kiyA hai| inake avaktavyapadavAle jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? nAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki mithyAtva ke avaktavyapadavAle jIvoMne sanAlI ke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna padavAle jIvoMne saba lokakA sparzana kiyA hai| tathA avaktavyapadavAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baDhe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAtAvedanIya Adike cAra padoMke bandhaka jIvoMne sava loka kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu aura AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| manuSyAyuke satra padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA aura saba lokakA sparzana kiyA hai| do gati aura do AnupUrvIke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavya padake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / audArikazarIra ke tIna padoMke bandhaka jIvoMne saba lokakA sparzana kiyA hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne sanAlI ke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIraAGgopAGgake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai | tIrthaGkara prakRtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgaprabhANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / vizeSArtha - oghase pA~ca jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapada yathAsambhava ekendriya Adi saba jIvoMke sambhava haiM, isalie ina prakRtiyoMke ukta padavAle jIvoMkA sarva loka sparzana kahA hai / tathA unakA avaktavyapada upazamazreNise giranevAle manuSyoM aura manuSyaniyoMke tathA inakI bandhavyucchittivAle aise jIvoMke marakara deva honepara prathama samaya meM 1 tA0 A0 pratyoH 'savvaloge iti pAThaH / 2 A0 pratau 'orAli0 savvapadA' iti pAThaH / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 155 hotA hai, isalie inake avaktavyapadavAle jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / styAnagRddhi tIna Adi ATha prakRtiyoMke bhujagAra Adi tIna padoMkA svAmitva jJAnAvaraNake samAna hai, isalie inake ukta tIna padavAle jIvoMkA sparzana sarva loka kahA hai / tathA inakA avaktavyapada Uparake guNasthAnoMse girakara inake bandhake prathama samayameM hotA hai| aise jIvoMkA sparzana devoMke vihAravatsvasthAnakI mukhyatAse trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa hai, ataH vaha ukta pramANa kahA hai| mithyAtvake avaktavya padavAle jIvoMkA yaha sparzana to hai hI para nIce kucha kama pA~ca rAjU aura Upara kucha kama sAta rAju pramANa kSetrameM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI isakA avaktavyapada sambhava hai, isalie isake avaktavya padavAle jIvoMkA trasanAlIka kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake bhujagAra Adi tIna padaM ekendriya Adi saba jIvoMke sambhava haiM, isalie inake ina tIna padoMke bandhaka jIvoMko sarva loka sparzana kahA hai| tathA inakA avaktavyapada Upara kucha kama chaha rAjU pramANa kSetrakA sparzana karanevAle jIvoMke bhI hotA hai, ataH inake avaktavyapadakA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana trasanAloke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / sAtAvedanIya Adike saba pada ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava haiM, isalie inake cAroM padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana saba loka kahA hai| yahA~ sAtAvedanIya Adise sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, sAta nokaSAya, tiryazcAyu, tiryazcagati, manuSyagati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIraAGgopAGga, chaha saMhanana, tiryazcagatyAnupUrvI, manuSyagatyAnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sAdi dasa yugala aura do gotra ye prakRtiyA~ lI gaI haiM / narakAyu aura devAyukA bandha asaMjJI jIva karate haiN| para mAraNAntika samaddhAta aura upapAdapadake samaya inakA nahIM hotaa| tathA AhArakadvikakA bandha apramattasaMyata jIva karate haiM, ataH inake cAroM padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna prApta honese tatpramANa kahA hai / manuSyAyuke cAroM pada devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI sambhava haiM aura ekendriya Adi jIvoMke bhI sambhava haiM, ataH isake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva loka kahA hai / tiyaJcoM aura manuSyoMke nArakiyoM aura devoM meM mAraNAntika samudbhAta karate samaya bhI kramase narakagatidvikake aura devagatidvikake bhujagAra Adi tIna pada sambhava haiM, ataH inake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| parantu mAraNAntika samudbhAtake samaya inakA avaktavyapada sambhava nahIM hai, ataH inake isa padake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| audArikazarIrake tIna padoMkA bandha ekendriya Adi jIva bhI karate haiM, ataH isake ina tIna padoMkI apekSA sparzana sarva loka kahA hai / tathA nArakI aura deva utpanna honeke prathama samayameM audArikazarIrakA avaktavya bandha niyamase karate haiM, ataH isake isa padakI apekSA trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tiryaJcoM aura manuSyoMke nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI vaikriyikadvikake tIna pada sambhava haiM, ataH inake tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana prasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / para aise tiryazcoM aura manuSyoMke inakA avaktavyapada nahIM hotA, isalie inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bhI tIrthaGkara prakRtike tIna pada sambhava haiM, isalie inake ina padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada manuSyoMke to sambhava hai hI aura upazamaNimeM isakI bandhavyucchittike bAda marakara jo deva hote haiM unake bhI prathama samayameM sambhava hai / tathA isakA bandha Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha pade sabaMdhAhiyA re 175. Nirayesu dhuviyANaM tiNNi padA chaccoM0 / sAdAdINaM terahapagadINaM savvapadA chaccoM / doAu0- maNusa 0- maNusANu 0 - tittha 0 - uccA0 savvapadA khattabhaMgo / sesANaM tiSNipadA chaccoM60 / avatta 0 ttbhNgo| Navari miccha0 avatta0 paMcaca / evaM appappaNI phosaNaM NedavvaM / 156 karanevAle jo manuSya dvitIya aura tRtIya naraka meM utpanna hote haiM unake bhI sambhava hai / ina sabakA sparzana vicAra karanepara lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa. hI prApta hotA hai, ataH yahA~ isake avaktavyapadakA bandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| 175. nArakiyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlI ke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAtAvedanIya Adi teraha prakRtiyoM ke saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlI ke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, tIrthaGkara aura uccagotrake saba padoMke bandhaka jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetra ke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAloke kucha kAma pA~ca baDhe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isa prakAra apanA-apanA sparzana le jAnA cAhie / vizeSArtha -- nArakiyoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna pada hI hote haiM aura nArakiyoM kA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa hai, isalie ina prakRtiyoMke ukta padoM kI apekSA ukta pramANa sparzana kahA hai| yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ ye haiM- pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, trasacatuSka, nirmANa aura pA~ca antarAya / sAtAvedanIya Adi teraha prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMkA bhI yahI sparzana prApta hotA hai, kyoMki inake cAroM pada nArakiyoMke mAraNAntika aura upapAdake samaya bhI sambhava haiM / sAtAvedanIya Adi teraha prakRtiyA~ ye haiM- sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya, udyota, aura sthira Adi tIna yugala / mUlameM zeSa pada dvArA Age tyAnagRddhi tIna, mithyAtva, anamtAnubandhIcatuSka, tIna veda, tiryaJcagati, chaha saMsthAna, chaha saMhanana, tiryaJcagatyAnupUrvI, do vihAyogati, madhyake tIna yugala aura nIcagotrake bhujagAra Adi tIna padoMke bandhaka jIvoMkA isI prakAra sparzana ghaTita kara lenA caahie| tathA inakA avaktavyapada svasthAnameM hI hotA hai, isalie isa apekSA se sparzana kSetrake samAna kahA hai / mAtra mithyAtvakA avaktavyapada chaThe naraka takake nArakiyoMke mAraNAntika samuddhAta ke samaya bhI sambhava hai, isalie isake isa padake bandhaka jIvoMkA sparzana alagase trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| aba rahIM do Ayu Adi prakRtiyA~ so inameMse do AyukA bandha to mAraNAntika samuddhAta aura upapAdapadake samaya hotA hI nhiiN| zeSa cAra prakRtiyoMke tIna padoMkA bandha mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI ho sakatA hai, para vaha manuSyoM meM mAraNAntika samudvAtake samaya hI sambhava hai| tathA inake avaktavya padakA bandha aise samaya bhI sambhava nahIM hai, isalie inake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / prathamAdi saba narakoMmeM apanAapanA sparzana jAnakara vaha isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 176. tirikkhesu dhuvigANaM tiNNipadA svvlogo| thINagi03-miccha0aTThaka0-orAli0 tiNNipadA savvalo / avatta0 khettbhNgo| Navari miccha0 avatta0 sattacodda 0 / sesANaM pagadINaM oghaM / 177. paMciMdi0tirikkha03 dhuviyANaM bhuja-appa0-avaDhi0 logassa asaMkheM svvlo|thiinngi03-atttthk'0-nnvuus0-tirikkh0-eiNdi0-oraali0-huNdd0-tirikkhaannu0pr0-ussaa0-thaavr-suhum-pjjttaapjtt - patteya-sAdhAraNa-bhaga - aNAdejja - NIcA0 tiNNipadA loga0 asaMkheM0 savvalo0 / avatta0 khettbhNgo| sAdAsAda0-caduNoka0 176. tiryazcoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padoMke bandhaka jIvoMne sarva lokakA sparzana kiyA hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva, ATha kaSAya aura audArika zarIrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne saba lokakA sparzana kiyA hai / inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya ina dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna pada ekendriya Adi jIvoMke bhI hote haiM aura ve saba lokameM pAye jAte haiM, isalie inake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA sarva loka sparzana kahA hai| styAnagRddhi tIna Adike tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| mAtra inakA avaktavyapada inake abandhaka hokara punaH bandha karate samaya hotA hai, aise tiryaJcoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai aura kSetra bhI itanA hI hai, isalie vaha kSetrake samAna kahA hai / mAtra mithyAtvakA avaktavyapada aise tiryaJcoMke bhI sambhava hai jo Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta kara rahe haiM, isalie isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA spazena trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| aba rahIM zeSa prakRtiyA~ so unake sambhava padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana oghameM jisa prakAra kahA hai,usa prakAra yahA~ para bhI ghaTita ho jAtA hai, isalie ise oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| ve prakRtiyA~ ye haiMdo vedanIya, sAta nokaSAya, cAra Ayu, cAra gati, pA~ca jAti, vaikriyikazarIra, chaha saMsthAna, do AGgopAGga, chaha saMhanana, cAra AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, trasa Adi dasa yugala aura do gotra / 177. paJcendriyatiryazcatrikameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara aura avasthitapadake bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| styAnagRddhitrika, ATha kaSAya, napuMsakaveda, tiryazcagati, ekendriyajAti, audArikazarIra, huNDasaMsthAna, tiryazcagatyAnupUrvI, paraghAta, ucchrAsa, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya, sthira, asthira, zubha aura azubha 1 tA0 A0 pratyoH 'thINagi0 3 miccha-aTaka0' iti pATaH / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre thirAthira-subhAsubha0 savvapadA logassa asaMkheM savvalo0 / miccha0 tiNNipadA NaqsagabhaMgo / avatta0 sattau~ / itthi0 tiNNipadA divaDDacoM / avatta0 khettabhaMgo / purisa0dogadi0-samacadu0-doANu0-dovihA0-subhaga0-dosara-AdeM-uccA0 tiNNapadA chaccoM / avatta0 khettbhNgo| caduAu0-maNusaga0-tiNNijAdi-cadusaMThA0-orAli0aMgo0-chassaMgha0maNusANu0-AdAva0 savvapadA khettbhNgo| paMciMdi0-veunvi0-veuvi aMgo0-tasa0 tiNNipadA bAraha0 / avatta0 khettbhNgo| ujo0-jasa0 savvapadA sattacau0 / bAdara0 tiNNipadA teraha 0 / avatta0 khettabhaMgo / ajasa0 tiNNipadA loga0 asaMkheM. savvalo0 / avatta0 sttcoN| ke saba padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| mithyAtvake tIna padoMke bandhaka jIvoMkA bhaGga napuMsakavedake samAna hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIvedake tIna padoMke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| puruSaveda, do gati, samacaturasrasaMsthAna, do AnupUrvI, do vihAyogati, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotrake tIna padoMkA bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA parzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| cAra Ayu, manuSyagati, tIna jAti, cAra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI aura Atapake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| paJcendriyajAti vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga aura usake tIna padoMke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| udyota aura yazaHkIrtike saba par3hoMke bandhaka jIvAMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdarake tIna padoMke bandhaka jIvoMne vasanAlIke kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ayazaHkIrtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha--paJcendriyatiryazcatrikakA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa honese inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana uktapramANa kahA hai| dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ ye haiM-pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, antakI ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya / styAnagRddhitrika Adike tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana bhI ukta prakArase lokake asaMkhyAtaveM bhAga aura sarva lokapramANa ghaTita kara lenA cAhie / inakA avaktavyapada mAraNAntika samuddhAta aura upapAda padake samaya sambhava na honese isakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai / sAtAvedanIya Adike cAroM pada mAraNAntika samuddhAta aura upapAdapadake samaya bhI sambhava haiM, isalie inake cAroM padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kahA hai| mithyAtvake tIna padoMke bandhaka jIvoMkA spazana isIprakAra ghaTita kara lenA caahie| tathA isakA avaktavya pada Upara kucha kama sAta rAjUpramANa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 156 0 178. paMciMdi0 tirikkhaapa0 dhuviyANaM savvapadA loga * asaMkhe0 savvalo0 / sAdAsAdaDao paMcidi0 tiri0bhaMgo | NapuMsa 0 [ tirikkha- eiMdi0 - huMDa0 - tirikkhANu0para0-ussA0-thAvara-suhuma-paJjattApaJjatta- patte 0 sAdhA0 - dUrbhAga- aNAdeM 0 - NIcA0 ] tiSNipadA logassa asaMkha0 savalo0 / avatta0 khaittabhaMgo / ujjo 0 - jasagi0 savvapadA sattacoM0 / kSetrakA sparzana karate samaya sambhava honese yaha ukta pramANa kahA hai| Age ayazaHkIrtike cAroM padoMkI apekSA jo sparzana kahA hai vaha mithyAtva ke samAna hI hai, ataH use bhI isIprakAra ghaTita kara lenA cAhie | deviyoM meM mAraNAntika samudghAtake samaya bhI strIvedake tIna padoMkA bandha hotA hai, isalie isake tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| para aisI avasthAmeM isakA avaktavyapada nahIM hotA, isalie isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| nArakiyoM meM mAraNAntika samudrAtake samaya narakagati, narakagatyAnupUrvI, aprazasta vihAyogati aura duHsvarake tIna pada aura devoMmeM mAraNAntika samudghAtake samaya puruSaveda, devagati, samacaturasrasaMsthAna, devagatyAnupUrvI, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura unnagotrake tIna pada sambhava haiM, isalie inake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlI ke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| para aisI avasthA meM inakA avaktavyapada nahIM hotA, ataH inake isa pada ke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / cAra AyuoMke saba pada aura isa daNDakakI zeSa prakRtiyoMkA avaktavyapada mAraNAntika samudvAtake samaya nahIM hote / yadyapi zeSa prakRtiyoMke tIna pada mAraNAntika samuddhAta ke samaya bhI hote haiM, para jina jIvoMsambandhI ye prakRtiyA~ haiM, unakA sparzana hI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isaliye ina prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / nArakiyoM aura devoM meM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI paJcendriyajAti Adi cAra prakRtiyoMke tIna padoMkA bandha hotA hai, ataH inake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| para inakA avaktavyapada aise samaya meM nahIM hotA, ataH inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / Upara ke ekendriyoMmeM mAraNAntika samudvAtake samaya bhI udyota aura yazaHkIrtike saba padoMkA bandha sambhava hai, isalie inake satra padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| Upara sAta aura nIce chaha isaprakAra kucha kama teraha rAjukA sparzana karate samaya bAdara prakRtike tIna padoM kA bandha sambhava hai, isalie isake tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana nAlI ke kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| para mAraNAntika samudrAta ke samaya isakA avaktavyapada nahIM hotA, isalie isakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai / 178. paJcendriya tiryazca aparyAptakoM meM dhruvabandhavAlI saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAtAvedanIya-asAtAvedanIyadaNDakakA bhaGga paJcendriya tiryaJcoMke samAna hai / napuMsakaveda, tiryaJcagati, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, tiryazvagatyAnupUrvI, paraghAta, ucchrAsa, sthAvara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / udyota aura yazaHkIrtike saba par3hoMke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama sAta baDhe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / bAdara prakRtike tIna Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vAdara0 tiNNipadA sattacoM0 / avatta0 khettbhNgo| [ajasa0 tiNipa0 lo0 asaMkheM. savvalo0 / avatta0 sattaco0 / ] sesANaM savvapadA khettbhNgo| evaM savvaapajattagANaM vigaliMdiya-bAdarapuDhavi0-Au0-teu0-vAu0- cAdarapatteyapajjattagANaM ca / [Navari teu0vAUNaM maNusagadicadukaM vaja / vAUNaM jamhi loga0 asaMkheMja0 tamhi loga0 saMkheMja0 / ] padoMke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ayazaHkIrtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isa prakAra saba aparyApta, vikalendriya, bAdarapRthivIkAyika paryApta, bAdara jalakAyika paryApta, bAdara agnikAyika paryApta, bAdara vAyukAyika paryApta aura bAdara pratyeka vanaspatikAyika paryApta jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki agnikAyika aura vAyukAyika jIvoMmeM manuSyagaticatuSkako chor3akara kahanA caahie| tathA pUrvameM jahA~ lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai vahA~ vAyukAyika jIvoMmeM lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahanA caahie| vizeSArtha-paJcendriya tiryazca aparyAptakoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa batalAyA hai| isa saba sparzanake samaya inake dhruvabandhinI prakRtiyoMke tIna pada aura sAtAvedanIyadaNDakake cAra pada sambhava honese isa apekSA yaha sparzana ukta pramANa kahA hai| dhruvabandhinI prakRtiyA~ ye haiM-pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya / sAtA-asAtAvedanIya daNDakakI prakRtiyA~ ye haiM-do vedanIya, cAra nokaSAya, sthira, asthira, zubha aura azubha / anya jina prakRtiyoMke jina padoM ke bandhaka jIvoMkA yaha sparzana kahA hai,vaha isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie, ataH Age ise chor3akara zeSakA spaSTIkaraNa karate haiM / napuMsakaveda AdikA avaktavyabandha mAraNAntika samuddhAtake samaya nahIM hotA, isalie . inake isa padake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya udyota aura yaza kIrtike saba padoMkA bandha sambhava hai, isalie inake saba padoMke bandhaka jIvoMkA spazana trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / bAdara prakRtike tIna padoMke bandhaka jIvoMkA bhI yahI sparzana kahA hai so usakA kAraNa bhI isI prakAra jAnanA cAhie / tathA isakA avaktavyapada mAraNAntika samuddhAtake samaya nahIM hotA, isalie isa padakI apekSA sparzana kSetrake samAna kahA hai / Upara ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAta karate samaya ayazaHkIrtikA avaktavyapada bhI sambhava hai, isalie isakA isa padakI apekSA trasanAlIke kucha kama sAta vaTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / aba rahIM zeSa strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSyagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara, Aiya aura uccagotra so eka to AyukarmakA mAraNAntika samuddhAtake samaya bandha nahIM hotA, dUsare zeSa prakRtiyoMkA yadyapi mAraNAntika samuddhAtake samaya bandha hotA hai, phira bhI jina jIvoM sambandhI ye prakRtiyA~ haiM unameM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke mAraNAntika samudbhAta karanepara sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI 1 tA0pratau 'sesANaM savvapadANaM savvapadA' iti pAThaH / Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 176. maNusesu paMciMdiyatirikkhabhaMgo / Navari Nirayagadi-devagadisaMjuttANaM rajjU Na lbhdi| .180. devesu dhuviyANaM savvapadA aTTha-Nava0 / thINagi03-aNaMtANu04-Nasa0tirikkha0-eiMdi0-huDa0-tirikkhANu0-thAvara-dRbhaga-aNAdeM-NIcA0 tiNNipadA attttnnv0| avatta0 aTThacoM / sAdAdidasa0-ujjo0-jasa0-ajasa0-miccha0 savvapadA aTTha-Nava0 / sesANaM savvapadA aTThacau0 / evaM appappaNo phosaNaM NedavvaM / prApta hotA hai aura inakA kSetra bhI itanA hI hai, isalie inake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / yahA~ saba aparyApta Adi anya jitanI mArgaNAe~ kahI haiM unameM paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna sparzana bana jAtA hai, isalie unameM inake samAna sparzanake jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra agnikAyika aura vAyukAyika jIvoM meM manuSyagaticatuSkakA bandha nahIM hotA, isalie inameM ina cAra prakRtiyoMke bandhakA niSedha kiyA hai / tathA vAyukAyika paryApta jIvoMmeM sparzana lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese inameM lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzanake sthAnameM ukta pramANa sparzana karanA caahie| 176. tIna prakArake manuSyoMmeM paJcendriya tiyaJcoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM narakagati aura devagati saMyukta prakRtiyoMkA sparzana rajjuoMmeM nahIM prApta hotaa| vizeSArtha--pahale paJcendriya tiryazcoMmeM sparzana batalA Aye haiM / tIna prakArake manuSyoM meM yaha sparzana avikala ghaTita ho jAtA hai, isalie inameM paJcendriya tiryaJcoMke samAna sparzana jAnaneko sUcanA kI hai / para manuSyatrikameM narakagati aura devagatisaMyukta nAmakarma kI jitanI prakRtiyA~ baMdhatI haiM unake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, kyoMki ina tIna prakArake manuSyoMke nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karanepara bhI usa samaya prApta huA saba sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai, isalie yahA~ narakagati aura devagatisaMyukta prakRtiyoMkA saba padoMkI apekSA sparzana rAjuoMmeM nahIM prApta hotA hai,aisA kahA hai| 180. devoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / styAnagRddhitrika, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiryazcagati, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, tiryazcagatyAnupUrvI, sthAvara, durbhaga, anAdeya aura nIcagotrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau vaTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sAtAvedanIya Adi dasa tathA udyota, yaza kIrti, ayaza-kIrti aura mithyAtvake saba padoMke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isI prakAra saba devoMmeM apanA-apanA sparzana jAnanA caahie| vizeSArtha-devoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa hai / dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke saba padoMkI apekSA, styAnagRddhi Adike tIna padoMkI apekSA aura sAtAvedanIya Adike saba padoMkI apekSA yaha sparzana bana jAtA hai, ataH yaha ukta 21 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 181. eiMdiya-paMcakAyANaM khettabhaMgo / 182. paMciMdi0-tasa02 paMcaNA0-chadaMsaNA0-aTThakasA0-bhaya-dugu-tejA-ka0vaNNa04-agu04-pajattaM-patte-Nimi-paMcaMta0 bhuja0-appa-avaDhi0 aTThoM. svvlo| pramANa kahA hai / mAtra styAnagRddhi AdikA avaktavyapada ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAtake samaya sambhava na honese isakI apekSA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa * kahA hai| yahA~ sAtAvedanIya Adi dasa prakRtiyA~ ye haiM-do vedanIya, cAra nokapAya, sthira, asthira, zubha aura azubha / aba zeSa rahIM strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSyagati, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIraAGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara, Adeya, tIrthaGkara aura uccagotra so inakA ekendriyAmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bandha nahIM hotA,para devoMke vihAravatsvasthAnake samaya bandha sambhava hai, isalie inake saba padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| alaga-alaga devoMmeM apanA-apanA sparzana jAnakara isa vidhise saba prakRtiyoMke yathAsambhava padoMkA sparzana le AnA caahie| 181. ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM kSetrake samAna bhaGga hai| vizeSArtha--yahA~ ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyikoMmeM kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| vizeSa khulAsA isa prakAra hai - ekendriya, pRthivIkAyika, jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika tathA inake bAdara aura bAdara aparyApta, bAdara pratyeka vanaspatikAyika aura inake aparyApta saba vanaspatikAyika aura nigoda tathA saba sUkSma inameM saba prakRtiyoMke sambhava padoMkI apekSA sparzana aura kSetrameM antara nahIM hai, isalie use kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra kucha prakRtiyoMke sparzanameM pharaka hai / use yahA~ yadyapi mUlameM nahIM kahA hai, phira bhI vizeSa rUpase jAna lenA cAhie / yathA-manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIva thor3e hote haiM, isalie isake saba padoMkI apekSA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa jAnanA caahie| udyota aura yaza kIrtike saba pada tathA bAdarake bhujagAra Adi tIna pada Upara bAdara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava haiM, isalie yaha sparzana trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa jAnanA caahie| kintu bAdarakA avaktavyapada aise samayameM sambhava nahIM hai, isalie isake isa padakI apekSA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jAnanA cAhie / ayazaHkIrtike tIna pada saba avasthAoM meM sambhava haiM, isalie isake ina padoMkI apekSA sarva lokapramANa sparzana jAnanA cAhie / para isake avaktavyapadakA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| phira bhI ye jIva jaba Upara bAdara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate haiM, taba bhI isakA avaktavyapada hotA hai, isalie isa apekSAse isakA bhI sparzana trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa jAnanA caahie| 182. pazcendriyadvika aura trasadvika jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, paryApta, pratyeka, nirmANa aura pA~ca antarAyake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadake bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake 1 A.pratau 'vaNNa 4 pajatta' iti pAThaH / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 163 avatta * khaittabhaMgo | thINagi 03 - aNaMtANu 04-NavuMsa0 - tirikkha0 eidi 0 - huMDa0 - tirikkhANu0 thAvara- dUbhaga-aNAdeM 0 -NIcA0 bhuja0 - appa0 avaTThi0 aTThacoM0 savvalo0 / avatta0 aTThacoM0 / sAdAsAda0 caduNoka0 thirAthira - subhAsubha0 savvapadA aTThacoM0 savvalo 0 0 / miccha0 tiSNipadA aTThacoM0 savvalo 0 ' / avatta0 aTTha-bAraha0 / apaccakkhANa04 tiNipadA aTTha0 savvalo0 / avatta0 chaccoM0 / itthi0 - purisa0 paMciMdi paMcasaMThA0-orAli0aMgo0 chassaMgha0 dovihA0-tasa - subhaga- sussara- dussara - AdeM.' tiNNipadA aTTha-bAraha 0 | avatta0 aTThacoM0 / doAu 0 - tiNNijAdi -AhAradugaM savvapadA khetabhaMgo / doAu0- maNusa - maNusANu 0 AdAva 0 uccA0 savvapadA aTThacau0 / [ nirayagAdidevarAdi- doANu0 tiNNipadA chaccoM0 / ] avatta0 kheta0 / orAli0 tiSNipa0 aTThacoM0 savvalo0 / avatta0 bAraha0 / veucci 0 - veucci aMgo0 tiSNipadA bArahacoM0 / avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| styAnagRddhitrika, anantAnubandhIca tuSka, napuMsaka veda, tiryaJcagati, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, tiryaJcagatyAtupUrvI, sthAvara, durbhaga, anAdeya aura nIca gotrake bhujagAra, alpatara aura avasthitapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavya pada ke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya, sthira, asthira, zubha aura azubhake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / mithyAtvake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarvalokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / strIveda, puruSaveda, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do vihAyogati, trasa, subhaga, susvara, duHsvara aura Adeyake tIna padoM ke bandhaka jIvoMne sanAlI ke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / do Ayu, tIna jAti aura AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa aura uccagotrake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATa baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / narakagati, devagati aura do AnupUrvIke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| audArikazarIrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne prasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa 1 tA0 pratau 'tiNNipadA0 'co0 savvalo0' iti pAThaH / 2 A0pratau 'sussara-Ade0 ' iti pAThaH / 0 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre avatta0 khet| bAdara-ujo0-jasa0 savvapadA aTTha-teraha / Navari bAdara0 avatta0 khettbhNgo| suhuma-apajjatta-sAdhAra0 tiNNipadA loga0 asaMkheM. savvalo0 / avatta0 khaittabhaMgo / [ ajasa0tiNNipadA aTTacoM savvalo0 / avatta0 aTTha-teraha0 / ] tittha0 tiNNipadA aTTacoM / avatta0 khettbhNgo| evaM paMciMdiyabhaMgo paMcamaNa-paMcavaci0cakkhu0-saNNi tti / kAyajogi-acakkhu-bhavasi0-AhAra0 ogha / kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| bAdara, udyota aura yaza kIrtike saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki bAdarake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake tIna padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| ayazaHkIrtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIrthaGkara prakRtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| isa prakAra paJcendriyoM ke samAna pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, cakSudarzanavAle aura saMjJI jIvoM meM jAnanA caahie| kAyayogI, acakSudarzanI, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM odhake samAna bhaGga hai| vizeSArtha--paJcendriyadvika jIvoMkA sparzana svasthAnavihAra AdikI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha rAju aura mAraNAntika padakI apekSA sarva lokapramANa hai, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNAdike bhujagAra Adi tIna padoMkI apekSA ukta pramANa sparzana kahA hai,kyoMki ina jIvoMmeM ukta prakRtiyoMke ye tIna pada saba avasthAoMmeM sambhava haiM / mAtra inameM ina prakRtiyoMke avaktavyapadakA svAmitva oghake samAna honese isa padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / styAnagRddhi Adike tIna padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa sparzana pA~ca jJAnAvaraNake samAna hI ghaTita kara lenA cAhie / tathA inakA avaktavya pada devoMmeM svasthAna vihAra Adike samaya bhI sambhava hai, isalie inake isa padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / sAtAvedanIya Adike cAroM pada vihArAdike samaya aura mAraNAntika samuddhAtake samaya sambhava haiM, isalie inakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa sparzana kahA hai| mithyAtvake tIna padoMkI apekSA ukta sparzana isI prakAra ghaTita kara lenA cAhie / tathA isakA avaktavyapada devoMmeM vihArAdike samaya aura nIce kucha kama pA~ca aura Upara kucha kama sAta rAjUke sparzanake samaya bhI sambhava hai, isalie isake isa padakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa sparzana pA~ca jJAnAvaraNaka samAna hI ghaTita kara lenA caahie| tathA Age bhI jina prakRtiyAra padoMkA yaha sparzana kahA hai vaha bhI isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| tathA jo saMyatAsaMyata Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 165 Adi mara kara devoMmeM utpanna hote haiM,unake bhI prathama samayameM inakA avaktavyapada sambhava hai, isalie isa apekSAse inake avaktavya padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / devoMmeM vihAra Adike samaya aura nArakiyoM va devoMke tiryaJcoM va manuSyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya strIveda Adi prakRtiyoMke tIna pada sambhava haiM, isalie inake ina tIna padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe bhAgapramANa kahA hai / tathA inakA avaktavyapada devoMke vihArAdike samaya bhI sambhava hai, isalie inake isa padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| do Ayu Adike saba padavAloMkA sparzana kSetrake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / zeSa do Ayu aura manuSyagati Adike saba pada devoMmeM vihArAdike samaya bhI sambhava haiM, isalie inake saba padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| tiryazcoM aura manuSyoMke nArakiyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI narakagatidvikake tIna pada aura devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI devagatidvikake tIna pada sambhava haiM, isalie inake tIna padavAloMkA sparzana trasanAloke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / mAtra aise samayameM ina prakRtiyoMkA avaktavyapada nahIM hotA, isalie inake isa padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake mAna kahA hai| devAmeM vihArAdikaM samaya aura ekandriyAma mAraNAntika samuddhAtaka samaya audArikazarIrake tIna pada sambhava haiM, isalie isake tIna padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai / tathA isakA avaktavyapada nArakiyoM aura devoMke prathama samayameM bhI sambhava hai, isalie isake isa padavAle jIvoMkA sparzana sanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / manuSyoM aura tiryaJcoMke nArakiyoM aura devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI kriyikadvikake tIna sambhava haiM, isalie inake ina padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| para aise samayameM inakA avaktavyapada sambhava na honese isa apekSAse sparzana kSetrake samAna kahA hai| bAdara Adike saba padoMkA sparzana devoMke vihArAdike samaya aura nIce kucha kama chaha rAjU va Upara kucha kama sAta rAjUpramANa sparzanake samaya bhI sambhava honese inake saba padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha va kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / mAtra bAdara prakRtikA avaktavyapada eka to mAraNAntika samuddhAtake samaya nahIM hotA / dUsare ise karanevAle jIva alpa haiM, isalie isake isa padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / sUkSma Adike tIna padavAloMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa,prApta honese yaha uktapramANa kahA hai / tathA inakA avaktavyapada mAraNAntika samudbhAta Adike samaya nahIM hotA, isalie inake isa padavAloMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| ayazaHkIrtika tIna padavAloMkA spazena jo trasanAlIke kucha kama ATha baTeM caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kahA hai so ise jJAnAvaraNake samAna ghaTitakara lenA cAhie / tathA isake avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlI ke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa yazaHkIrtike samAna ghaTita kara lenA cAhie / tIrthaGkaraprakRtike tIna pada devoMkevihArAdike samaya bhI sambhava haiM, isalie isake ina padavAle jIvoM kA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA aise samaya isakA avaktavyapada sambhava nahIM hai, isalie isake avaktavyapadavAle jIvoM kA sparzana kSetrake samAna kahA hai / yahA~ pA~ca manoyogI Adi anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM yaha sparzana avikala bana jAtA hai, isalie unameM paJcandriyoM ke samAna isake jAnanekI sUcanA kI hai| tathA kAyayogI Adi mArgaNAoM meM oghaprarUpaNA ghaTita ho jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 183. orA0kA0 oghN| Navari thINa03-aTThaka0-orAli0 avatta0 khettbhNgo| miccha0 avatta0 sattacoM / apaJcakkhANa04 avatta0 maNusAu0' titthagarAdINaM rajjU nntthi| 183. audArikakAyayogI jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki styAnagRddhitrika, ATha kaSAya aura audArikazarIrake avaktavyapadake bandhaka jIvo kA sparzana kSetrake samAna hai| mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoM ne prasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathaapratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA tathA manuSyAyu aura tIrthaGkara Adike saba padoM ke bandhaka jIvoM kA sparzana rAjuoM meM nahIM prApta hotaa| vizeSArtha-yahA~ samAnyase audArikakAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoM kA bhaGga oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai aura yaha sambhava bhI hai, kyoMki yaha yoga ekendriya jIvoM ke bhI yathAsambhava pAyA jAtA hai| mAtra kucha aisI prakratiyA~ haiM jinake vivakSita padavAle jIvoM kA sparzana oghake anusAra ghaTita nahIM hotA, isalie use alagase sUcita kiyA hai / yathA-oghameM styAnagRddhitrika aura anantAnubandhIcatuSkake avaktavyapadavAloM kA sparzana sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / jo devoM ke vihArAdike samaya hotA hai / tathA audArikazarIrake avaktavyapadavAloM kA sparzana trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai jo nArakiyoM aura devoM ke upapAdapadake samaya hotA hai / kintu isa sparzana kAlameM audArikakAyayoga sambhava nahIM hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoM ke avaktavya padavAle jIvoM kA sparzana kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavyapadavAle jIvoMkA sparzana oghase bhI kSetrake samAna hai, isalie usase isa viSayameM yahA~ koI vizeSatA nahIM hai| hA~ yaha sparzana yahA~ upapAdapadake samaya nahIM prApta karanA cAhie, itanI vizeSatA avazya hai| yahI kAraNa hai ki isakA bhI yahA~ vizeSarUpase ullekha kiyA hai / oghase mithyAtvake avaktavya padavAle jIvoM kA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| kintu usameMse yahA~ trasanAlIke kucha kama sAta baTe caudaha bhAgapramANa sparzana hI prApta hotA hai, kyoMki audArikakAyayogI jIva Upara kucha kama sAta rAjUpramANa kSetrakA sparzana karate samaya hI mithyAtvakA avaktavyapada kara sakate haiM, pUrvokta anya parzanake samaya nahIM, isalie mithyAtvake avaktavya padavAle jIvoM ke sparzanameM oghase pharaka honeke kAraNa yaha bhI alagase kahA hai / oghase apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavya padavAle jIvoM kA sparzana trasanAlIka kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa ghaTita karake batalAyA hai,para yaha sparzana bhI yahA~ sambhava nahIM hai| kyoMki jo saMyatAsaMyata Adi manuSya aura saMyatAsaMyata tiryazca asaMyata hokara usI paryAya meM inakA avaktavyapada karate haiM unakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANase adhika nahIM prApta hotA, isalie yahA~ inake avaktavyapadakA sparzana rAjuoM meM nahIM prApta hotA yaha sUcanA kI hai / oghase manuSyAyuke saba padavAle jIvoM kA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kahA hai| so isameMse sarva lokapramANa sparzana to yahA~ bhI bana jAtA hai, kyoMki ekendriyoM ke audArikakAyayoga bhI hotA hai / para dUsarA sparzana yahA~ sambhava nahIM hai / hA~, usake sthAnameM yahA~ lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana avazya sambhava hai, isalie ukta sparzanakA niSedha karaneke lie manuSyAyuke saba padavAloM kA 1 tA. pratau 'avatta (?) maNusAu0' iti pAThaH / Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo . 167 184. orAli0mi0-AhAra-AhArami0-avagadave0-maNapaja0-saMjada-sAmAi0chedo0-parihAra0 muhumasaM0 khettbhNgo| 185. veuvviyakA0 paMcaNA0-NavadaMsaNA0-solasaka0-bhaya-duguM0 [Navusa-] tirikkha0-orAli0-tejA0-ka0-huMDa0-vaNNa04-tirikkhANu0-agu04-bAdara-pajatta-patte0dubhaga-aNAdeM-Nimi0-NIcA0-paMcaMta0 tiNNipadA aTTa-teraha / avatta0 addhcoN| sAdAsAda0-caduNoka0 ujo0-thirAditiNNiyuga savvapadA atttth-terh| micchatiNNipadA aTTha-teraha 0 / avatta0 aTTha-bAraha / itthi0-purisa0-paMciMdi0-paMcasaMThA0-orAli aMgo0chassaMgha0-dovihA0-tasa-subhaga-dosara-AdeM0 tiNNipadA aTTha-bAraha / avatta0 aTThacoM / doAu-maNusa0-maNusANu0-AdAva0-uccA0 savvapadA aTTacoM / eiMdi0-thAvara0 sparzana rAjuoM meM nahIM prApta hotA, yaha kahA hai| isI prakAra tIrthakara prakRtike tIna padavAle jIvoMkA sparzana bhI yahA~ trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sambhava nahIM hai, isa bAtakA jJAna karAneke lie yahA~ isake saba padavAle jIvoM kA sparzana rAjuoM meM nahIM prApta hotA, yaha sUcanA kI hai| isI prakAra anya jo vizeSatA sambhava ho vaha ghaTita kara lenI caahie| 184. audArikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM kSetrake samAna bhaGga hai| vizeSArtha-ina mArgaNAoMmeM jina prakRtiyoMke jina padoMkI apekSA jo kSetra kahA hai, sAmAnyase vaha yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie inameM kSetrake samAna sparzana jAnanekI sUcanA kI hai| 185. vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, napuMsakaveda, tiryazcagati, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNa, catuSka, tiryazvagatyAnupUrvI,agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, durbhaga, anAdeya, nirmANa, nIcagotra aura pA~ca antarAyake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA avaktavyapadake bandhaka jIvoMne prasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya, udyota aura sthira Adi tIna yugalake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAloke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| mithyAtvake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA avaktavyapadake bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| strIveda, puruSaveda, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara aura Adeyake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa aura uccagotrake saba padoMke bandhaka jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| ekendriyajAti aura sthAvarake tIna padoMke bandhaka jIvoMne 1 tA0pratau 'thirAditiNNiu (yu) savvapadA' iti paatthH| 2 tA0pratau 'aThatera ahabAraha ' iti paatthH| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre tiNNipadA aTTha-Nava0 / avatta0 agcoM / tittha0 tiNNipadA aTTacoM / avatta0 khettbhNgo| 186. kammai0 dhuvigANaM bhuja0 savvalo0 / sesANaM bhuja-avatta0 savvalo / vasanAloke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIrthaGkaraprakRtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai, tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| vizeSArtha--yahA~ prathama daNDakameM do prakArako prakRtiyA~ lI gaI haiN| pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, tejasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, nirmANa aura pA~ca antarAya ye to dhruvavandhino prakRtiyA~ haiM / inake yahA~ kevala tIna hI pada hote haiN| zeSa napuMsakaveda, tiryaJcagati, huNDasaMsthAna, tiryazcagatyAnupUrvI, durbhaga, anAdeya aura nIcagotra ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiN| inake yahA~ cAroM pada sambhava haiM / yahA~ tIna padoM kI apekSA to pUrvokta donoM prakArako prakRtiyoM kA sparzana kahA hai aura avaktavyapadakI apekSA dUsare prakArakI prakRtiyoM kA sparzana kahA hai / devoM ke vihArAdike samaya bhI styAnagRddhitrika AdikA avaktavyapada sambhava hai, isalie inake isa padavAloM kA sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| Age strIveda Adike tathA ekendriyajAti aura Atapake avaktavyapadakI apekSA, do Ayu Adike saba padoM kI apekSA aura tIrthaGkara prakRtike tIna padoM kI apekSA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahanekA yahI kAraNa hai| prathama daNDakameM kahI gaI ina saba prakRtiyo ke tIna pada devoM ke vihAra Adike samaya to sambhava haiM hii| sAtha hI nIce chaha aura Upara sAta isa prakAra kucha kama teraha rAjUkA sparzana karate samaya bhI sambhava haiM, isalie ina saba prakRtiyoM ke tIna padI kI apekSA sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| sAtAvedanIya Adike saba padoM kI apekSA aura mithyAtvake tIna padoMkI apekSA yaha sparzana isIprakAra kahanekA yahI kAraNa hai| devoM ke vihArAdike samaya tathA nIce kucha kama pA~ca aura Upara kucha kama sAta rAjU pramANa kSetrakA sparzana karate samaya bhI mithyAtvakA avaktavyapada sambhava hai, isalie isake isa padavAle jIvoM kA sparzana sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| strIveda Adike tIna padoM kI apekSA yaha sparzana isI prakAra prApta honese ukta pramANa kahA hai| mAtra yahA~ kucha kama bAraha rAjUse nIce kucha kama chaha aura Upara kucha kama chaha rAjU lene caahie| kAraNakA vicAra kara lenA caahie| devoM meM vihAra Adike samaya ekendriyajAti aura Atapake tIna pada to sambhava haiM hii| sAtha hI ekendriyoM meM inake mAraNAntika samudghAta karate samaya bhI ye pada sambhava haiM, isalie inake tIna padavAle jIvoM kA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| vaikriyikakAyayogameM dUsare aura tIsare narakameM hI tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada sambhava hai, isalie isake avaktavyapadavAle jIvoM kA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese vaha kSetrake samAna kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 186. kArmaNakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagArapadake bandhaka jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra aura avaktavya padake bandhaka Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo Navari miccha0 avatta0 eNkArasa0 / devagadipaMcaga0 khettbhNgo| . 187. itthivedesu paMcaNA0-cadudaMsa0-cadusaMja0-paMcaMta0 tiNNipadA aTTacoM svvlo0| thINagiddhi03-aNaMtANu4-NabuMsa0-tirikkha0-eiMdi0-huMDa0-tirakkhANu0thAvara-bhaga-aNAdeM0-ajasa0-NIcA0 tiNNipadA aTThacoM savvalo0 / avatta0 atttthcoN| [Navari ajasa0 avatta0 atttth-nnvcoN|] NiddA-payalA-aTThaka0-bhaya-duguM0-tejA0ka0 -vaNNa04-agu04-pajatta-patte0-Nimi0 tiNNipadA aTThacoM savvalo0 / avatta0 kheNttbhNgo| sAdAsAda0-caduNoka0-thirAthira-subhAsubha0 savvapadA aTThoM savvalo0 / miccha0 tiNNipadA sAda0bhaMgo / avatta0 aTTha-Nava0 / itthi0-purisa0-doAu0-maNusa0jIvoM ne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoM ne prasanAlIke kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramAga kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA devagatipaJcakake bandhaka jIvoM kA sparzana kSetrake samAna hai| vizeSArtha-kArmaNakAyayogI jIvoM kA sparzana sarva lokapramANa hai, isalie inameM dhruvabandhavAlo prakRtiyoM ke bhujagArapadake bandhaka jIvoM kA aura anya prakRtiyoM ke bhujagAra aura avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA sparzana sarva lokapramANa kahA hai| mAtra isa niyamakI kucha prakRtiyA~ apavAda haiN| yathA isa yogameM Upara chaha aura nIce pA~ca isa prakAra kucha va rAjUpramANa kSetrake bhItara hI mithyAtvakA avaktavyapada karanevAle jIva pAye jAte haiM, isalie mithyAtvake avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA jo samyagdRSTi manuSya uttama bhogabhUmike manuSyoM aura tiryaJcoMmeM utpanna hote haiM,unake va jo nArakI aura deva samyaktvake sAtha marakara manuSyoMmeM utpanna hote haiM, unake isa yogameM devagutipaJcakakA bandha hotA hai| aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai, ataH yaha kSetrake samAna kahA hai| 187. strIvedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| styAnagRddhitrika, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiryazcagati, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, tiryazcagatyAnupUrvI, sthAvara, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti aura nIcagotrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| itanI vizeSatA hai ki ayazaHkIrtike avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| nidrA, pracalA,ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, paryApta, pratyeka aura nirmANake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya, sthira, asthira, zubha aura azubhake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| mithyAtvake tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana sAtAvedanIyake samAna hai| tathA isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe 1 tA0A pratyoH 'bhayaduguM orA0 te0 ka0' iti pAThaH / 22 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paMcasaMThA0-orAli aMgo0-chassaMgha0 - maNusANu0-AdAva0-pasattha0-subhaga-sussara-Ardai0uccA0 savvapadA aTThacoM / doAu0-tiNNijAdi-AhAraduga-tittha. savvapadA khettbhNgo| dogAdi-dooNu tiNNipadA chaccoM / avatta0 khettbhNgo| paMciMdi0-appasattha0tasa-dussara0 tiNNipadA aTTha-bAraha0 / avatta0 attttcoN| orAli. tiNNipadA aTTacA savvalo / avatta0 divddddcoN| veu0-veu0aMgo0 tiNNipadA bAraha / avatta0 khettbhNgo| ujo0-jasagi0 savvapadA adu-nnv0| bAdara0 tiNNipadA aTThanteraha0 / avatta0 khettbhNgo| suhuma-apaja0-sAdhAra0 tiNNipadA logassa asaMkheM. savvalogo vA / avatta0 khettabhaMgo / purisesu eseva bhNgo| Navari tittha0 ogha / orA0-apacakkhANa04 avatta0 chaccoda0 / caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSyagati, pA~ca saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya aura uccagotrake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu, tIna jAti, AhArakadvika aura tIrthakkara prakRtike saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| do gati aura do AnupUrvIke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadakA sparzana kSetrake samAna hai / paJcendriyajAti, aprazasta vihAyogati, prasa aura duHsvarake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvAne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| audArikazarIrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgake tIna padoMke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| udyota aura yazaHkIrtike saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| bAdaraprakRtike tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA avaktavyapadakA bhaGga kSetrake samAna hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNake tIna padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA avaktavyapadakA sparzana kSetrake samAna hai| puruSavedavAle jIvoMmeM yahI bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai| tathA audArikazarIra aura apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-vihAravatsvasthAnakI apekSA kucha kama ATha rAjU aura mAraNAntika samuddhAta kI apekSA sarva lokapramANa kSetrakA strIvedI jIvoMne sparzana kiyA hai| pA~ca jJAnAvaraNAdi, styAnagRddhi Adi sAtAvedanIya Adi, mithyAtva aura audArikazarIrake tIna padoMkI apekSA tathA sAtAvedanIya Adike saba padoMkI apekSA ina jIvoMne ukta kSetrakA sparzana kiyA hai, ataH yaha ukta Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 171 pramANa kahA hai / kintu styAnagRddhi Adike avaktavya padakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA hI sparzana sambhava hai, kyoMki deviyoMke vihArAdike samaya ina prakRtiyoM kA yaha pada sambhava hai| yadyapi anya gatiyoM meM bhI yaha pada hotA hai para inakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honese isIke antargata hai, isalie yaha ukta pramANa kahA hai| strIveda Adike saba padoMkI apekSA tathA paJcendriyajAti Adike avaktavya padakI apekSA bhI yaha sparzana vasanAlIke kucha kama caudaha bhAgapramoNa prApta honese ukta pramANa kahA hai| yahA~ nidrA-pracalA AdikA avaktavyapada jisa avasthA meM hotA hai, usa avasthA sahita una jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese use kSetrake samAna kahA hai| do Ayu Adike saba padoMkI apekSA tathA do gati Adi, vaikriyikazarIradvika aura bAdara prakRtike avaktavyapadakI apekSA bhI sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honese yaha bhI kSetrake samAna kahA hai| kAraNakA vicAra sarvatra kara lenA cAhie / deviyoMke bihArAdike samaya aura Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samu. dvAta karate samaya bhI mithyAtvakA avaktavya pada sambhava hai, isalie isa padakI apekSA sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| udyota aura yaza kIrtike saba padoMkI apekSA bhI yaha sparzana bana jAtA hai, isalie yaha bhI uktapramANa kahA hai| nIce kucha kama chaha rAjUpramANa kSetrameM mAraNAntika samudbhAta karate samaya narakagatidvika tIna pada aura Upara kucha kama chaha rAjapramANa kSetra meM mAraNAntika samudrAta karate samaya devagatidvikake tIna pada sambhava haiM, isalie inake ina padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kahA hai / tathA ina donoM sparzanoMko milA denepara vaikriyikadvikake tIna padoMkI apekSA sparzana prApta hotA hai, isalie inake ukta padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / deviyoMke vihArAdike samaya tathA tiryaJcoM aura manuSyoMke nArakiyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate samaya bhI paJcendriyajAti Adike tIna pada sambhava haiM, isalie inake ukta padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai / deviyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate samaya audArikazarIrakA avaktavyapada sambhava hai, isalie isake isa padakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| deviyoMke vihArAdike samaya tathA Upara sAta aura nIce chaha , isa prakAra kucha kama teraha rAjakA spazana karate samaya bhI bAdara prakRtike tIna pada sambhava hai, ataH isake ina padoMkI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama teraha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| sUkSmAdi tIna prakRtiyoMkA bandha tiryazca aura manuSya hI karate haiM aura strIvedI ina jIvoMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa aura atIta sparzana sarva lokapramANa hai, isalie inake ina tIna padoMkI apekSA uktapramANa sparzana kahA hai| pahale ayazaHkIrtiko bhI styAnagRddhitrikadaNDakake sAtha ginA Aye hai| kintu usake avaktavyapadake sparzanameM ukta prakRtiyoMke avaktavyapadake sparzanase pharaka hai, kyoMki Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate samaya bhI isakA avaktavya pada hotA hai, deviyoMke vihArAdike samaya to sambhava hai hI, ataH isake avaktavyapadakI apekSA trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzana alagase kahA hai / kucha apavAdako chor3akara puruSavedavAle jIvoMmeM yaha sparzana bana jAtA hai, ataH unameM strIvedI jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| puruSavediyoMmeM eka apavAda to tIrthaGkara prakRtikI apekSAse hai| bAta yaha hai ki oghameM isa prakRtike tIna padoMkI apekSA jo kucha kama ATha rAjUpramANa sparzana kahA hai vaha puruSavedI jIvoMmeM hI sambhava hai, kyoMki tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle jIva deviyoMmeM nahIM utpanna hote-yaha isa sparzanase spaSTa ho jAtA hai / dUsarA apavAda apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura audArikazarIrake avaktavyapadake sparzanakI apekSA hai| Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe pade sabaMdhAhiyAre 188. saMge orA0 kAyajogibhaMgo / Navari miccha0 avatta0 bArahacoha 0 / kodhAdi 0 104 oghaM / madi- suda0 oghaM / Navari devagadi - devANu0 tiSNipadA paMcacoM0 / avata khettabhaMgo / veu0- veu0 aMgo0 tiSNipadA eNkAraha0 / avata0 khettabhaMgo / orAli0 avatta0 eNkkAraha0 / evaM anbhava0-micchA0 / vibhaMge0 paMcidiyabhaMgo | Navari vevviyachaka madi0 maMgo / orAli0 avatta0 khettabhaMgo / 172 bAta yaha hai ki apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura audArikazarIrakA avaktavyapada karanevAle jIva Upara sarvArthasiddhi taka utpanna ho sakate haiM, ataH yahA~ inake isa padakI apekSA sparzana trasanAlI ke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa prApta honese vaha alaga se kahA hai / 188. napuMsaka vedI jIvoMmeM audArikakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM mithyAtva ke avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM devagati aura devagatyAnupUrvIke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / vaikriyika zarIra aura vaikriyika zarIra AGgopAGgake tIna padoMke bandhaka jIvoM ne trasanAlIke kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA sparzana kSetrake samAna hai| tathA audArikazarIrake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isIprakAra arthAt matyajJAnI jIvoMke samAna abhavya aura mithyAdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / vibhaGgajJAnI jIvoM meM paJcendriyoM ke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inameM vaikriyikaSaTkakA bhaGga matyajJAnI jIvoMke samAna hai| tathA audArikazarIra ke avaktavyapadakA bhaGga kSetrake samAna hai / vizeSArtha - napuMsakavedI jIvoMmeM mithyAtvakA avaktavyapada nIce kucha kama pA~ca aura Upara kucha kama sAta isaprakAra kucha kama bAraha rAjUkA sparzana karate samaya bana jAtA hai / kintu audArikakAyayogI jIvoM meM kucha kama sAta rAjUpramANa hI sparzana prApta hotA hai, kyoMki nArakiyoMke audArikakAyayoga sambhava nahIM hai / napuMsakavedI jIvoMmeM audArikakAyayogavAloM kI apekSA itanI mAtra vizeSatA hai / anya saba kathana eka samAna honese napuMsakavedI jIvoMmeM audArikakAyayogI jIvoMke samAna jAnane kI sUcanA kI hai / krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai, yaha spaSTa hI hai / matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM kucha apavAdoMko chor3akara zeSa kathana oke samAna bana jAtA hai / jahA~ pharaka hai, usakA khulAsA isaprakAra hai - sAdhAraNataH ye donoM ajJAnavAle manuSya antima graiveyaka taka utpanna hote haiM para aise jIva saMkhyAta hI hote haiM, ataH yahA~ tiryoMkI mukhyatA hai aura aise tiryoMkA utpAda sahasrAra kalpa taka hone se ve sahasrAra kalpa taka hI devoMmeM mAraNAntika samuddhAta kara sakate haiM / yahI kAraNa hai ki yahA~ devagatidvikake tIna padavAloM kA sparzana trasanAlIke kucha kama pA~ca baDhe caudaha bhAgapramANa kahA hai| kintu oghase yaha trasanAlI ke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa prApta hotA hai, kyoMki oghase devoM meM mAraNAntika samuddhAta karanevAle samyagdRSTi aura mithyAdRSTi donoM prakArake jIva liye gaye haiM / inake avaktavyapadakA sparzana kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / eka pharaka to yaha hai| dUsarA pharaka isI kAraNa se vaikriyikadvikake tIna padoMkI apekSA sparzanameM par3atA hai / bAta yaha hai ki oghase vaikikidvikake tIna padoMkI apekSA sparzana trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAga Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 186. AbhiNi-suda-odhiNA0 paMcaNA0-chadaMsa0-aTThaka0-purisa0-bhaya-du0maNusa-paMciMdi0- [ orAli0-] tejA-ka0-samacadu0 - [orAli.aMgo0-vaJjari0] vaNNa0.4- [maNusANu0-] agu04-pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara-AdeM-Nimi0tittha0-uccA-paMcaMta0 tiNNipadAaTThacoM / avatta0 khettabhaMgo / sAdAsAda0-caduNoka0thirAditiNNiyuga. savvapadA aTThacoM / apaJcakkhANa04 tiNNi padA attttcoN| avatta0 chaccoM / maNusAu0 sAda bhNgo| devAu0 AhAradugaM khettabhaMgo / maNusagadipramANa batalA Aye haiN| para yahA~ usameMse UparakA eka rAjU sparzana kama ho jAtA hai, ataH yahA~ inake tIna padoMkI apekSA sparzana trasanAlIke kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| inake avaktavyapadakI apekSA sparzana kSetrake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| tIsarA pharaka audArikazarIrake avaktavya padakI apekSA hai| oghase yaha sparzana trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa batalA Aye haiM, kyoMki vahA~ samyagdRSTi aura mithyASTikA bheda na honese nIceke chaha aura Uparake chaha isaprakAra kucha kama bAraha rAjU lie gaye haiN| kintu yahA~ nIceke chaha aura Upara ke pA~ca isa prakAra kucha kama gyAraha rAjU hI lie jA sakate haiM, kyoMki bArahaveM kalpa takake devoMmeM hI tiryazca marakara utpanna hote haiN| abhavya aura mithyAdRSTiyoMmeM matyajJAniyoMke samAna prarUpaNA bana jAnese unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| vibhaGgakSAnI pazcendriya hI hote haiM, isalie inameM sAdhAraNataH paJcendriyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| jo antara hai usakA alagase nirdeza kiyA hai| bAta yaha hai ki paJcendriyoMmeM vaikriyikaSaTkakA bhaGga oghake samAna bana jAtA hai aura vibhagaGgajJAnI mithyAdRSTi hote haiM, ataH unameM vaha nahIM bntaa| kintu matyajJAniyoM ke jo sparzana kahA hai vaha banatA hai, ataH inameM vaikriyikaSaTkakA bhaGga matyajJAniyoM ke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| dUsare paJcendriyoMmeM audArikazarIrake avaktavyapadakI apekSA sparzana vasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai jo nArakiyoM aura devoMke upapAdapadake samaya prApta hotA hai| kintu deva aura nArakI upapAdapadake samaya vibhaGgajJAnI nahIM hote, kyoMki unake yaha ajJAna paryApta honepara prApta hotA hai| ataH jo vibhaGgajJAnI tiryazca aura manuSya audArikazarIrakA avaktavya pada kara rahe haiM,unhIMkI apekSA yahA~para audArikazarIrake avaktavyapadakA sparzana ghaTita kiyA jA sakatA hai aura vaha lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai| yahI kAraNa hai ki vibhaGgajJAnameM audArikazarIrake avaktavyapadavAloMkA sparzana kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 16. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, manuSyagati, pazcendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, manuSyagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAyake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / inake avaktavyapadakA bhaGga kSetrake samAna hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya aura sthira Adi tIna yugalake saba padoMke bandhaka jIvoMne jasanAlIke kacha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne basanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / manuSyAyukA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai / devAyu aura AhArakadvikakA bhaGga kSetrake samAna hai| manuSyagatipazcakake avaktavyapadake Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paMcamassa avatta0 chacoM / devagadi04 tiNNi padA chaccoM / avatta0 khettabhaMgo / evaM oghidaM0-sammA0-khaiga-vedaga-uvasama0 / Navari khaiga0-uvasama0 devagadi04 khetabhaMgo / uvasama0 tittha0 khettabhaMgo / bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagaticatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvAne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanavAle, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM devagaticatuSkakA bhaGga kSetrake samAna hai tathA upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| vizeSArtha-yahA~ devA meM vihArAdike samaya bhI pA~ca jJAnAvaraNAdi aura cAra apratyAkhyAnAvaraNake tIna pada tathA sAtAvedanIya Adi va manuSyAyuke saba pada bana jAte haiM, isalie inake ukta padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramAga kahA hai / tathA jo saMyata jIva inakI bandhavyucchitti honeke bAda marakara deva hote haiM yA lauTakara punaH inakA bandha karate haiM unake inakA avaktavyapada hotA hai / yataH aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, ataH inake avaktavyapadavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| itanI vizeSatA hai ki inameMse tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada dUsare aura tIsare narakameM bhI bana jAtA hai / tathA manuSyagatipazcakakA avaktavyapada jo samyagdRSTi tiryazca marakara deva hote haiM,unake bhI sambhava hai, isalie inake avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa prApta honese usakA alagase nirdeza kiyA hai| jo samyagdRSTi manuSya prathama narakameM utpanna hote haiM,unake bhI inakA avaktavya pada hotA hai,para isase ukta sparzanameM koI antara nahIM pdd'taa| saMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMke asaMyatasamyagdRSTi hone para yA aise jIvoMke marakara deva honepara apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA avaktavya pada hotA hai| yataH aise jIvoMkA sparzana bhI vasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa prApta hotA hai, ataH yaha uktapramANa kahA hai / tiryaca aura manuSya devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI devagaticatuSkake tIna pada karate haiM, ataH inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA jo deva marakara manuSyoMmeM utpanna hote haiM,unake inakA avaktavya pada hotA hai / yataH aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai,ataH yaha kSetrake samAna kahA hai| yahA~ avadhidarzanI Adi anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM yaha prarUpaNA bana jAtI hai, ataH unameM ukta tIna prakArake jJAnavAle jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM kucha vizeSatA hai / bAta yaha hai ki jo kSAyikasamyagdRSTi tiryaJca aura manuSya devoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate haiM ve bahuta hI alpa hote haiM aura unakA sparzana kSetra bhI sImita hai, isalie to kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM devagati catuSkake saba padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / tathA upazamasamyagdRSTi tiryazca to devoMmeM mAraNAntika samuddhAta hI nahIM karate / manuSya karate haiM so jo upazamazreNivAle aise manuSya haiM ve hI karate haiM, isalie inameM bhI devagaticatuSkake satra padavAloMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| upazamasamyagdRSTiyoMmeM yahI bAta tIrthaGkara prakRtike viSayameM bhI jAnanI cAhie / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 160. saMjadAsaMjadesu dhuvigANaM tiNNi padA chacco / sAdAdINaM savyapadA' chaccoM / devAu0-tittha0 khettabhaMgo / asaMjada0 oghaM / 161. kiNNa-NIla-kAu0 dhuviyANaM tiNNi padA savvalo0 / Nirayagadi-NirayANu0-veu0-veu0aMgo0 tiNNi padA cha-cattAri / avatta0 khettbhNgo| doAu0devagadi-devANu0-tittha0 khetbhNgo| sesANaM tirikkhoghaM / Navari orAli0 avatta0 chccttaari-becoNis0| __ 160. saMyatAsaMyatoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama vaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sAtAvedanIya Adi prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / devAyu aura tIrthaGkara prakRtike bandhaka jIvoMkA bhaGga kSetrake samAna hai / asaMyata jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| vizeSArtha-saMyatAMsaMyatoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa hai aura yaha dhruvabandhavAlI va itara prakRtiyoMke saba padavAloMke bana jAtA hai, isalie yaha uktapramANa kahA hai / mAtra mAraNAntika samudrAta ke samaya AyukarmakA bandha nahIM hotA aura saMyatAsaMyatoMmeM tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle manuSya hI hote haiM / yataH aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| ataH ina prakRtiyoMke sambhava saba padavAloMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / asaMyata jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai,yaha spaSTa hI hai| 161. kRSNa, nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padoMke bandhaka jIvoMne sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / narakagati, narakagatyAnupUrvI, vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAloke kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / inake avaktavya padake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| do Ayu, devagati, devagatyAnupUrvI aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki audArikazarIrake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| vizeSArtha-kRSNAdi tIna lezyAvAle jIva sarva lokameM pAye jAte haiM, isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padavAle jIvoMkA sparzana sarva lokapramANa kahA hai / kRSNalezyAmeM sAtaveM naraka takake, nIla lezyAmeM pA~caveM narakatakake aura kApota lezyAmeM tIsare naraka takake nArakiyoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI narakagati Adike tIna pada sambhava haiM, isalie inake ina tIna padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha do baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| kintu aise samayameM inakA avaktavyapada nahIM hotA, isalie inake avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| AyukA bandha mAraNAntika samudbhAtake samaya nahIM hotA / kRSNa aura nIlalezyAmeM devagatidvikakA bandha bhI mAraNAntika samudvAtake samaya sambhava nahIM hai, kyoMki ina do lezyAvAle devoMmeM mAraNAntika samuddhAta hI nahIM karate / kApota lezyAmeM mAraNAntika samudbhAtake samaya bhI devagatidvikakA bandha sambhava hai,para 1. tA0pratau 'satta [vva ] padA' iti paatthH| 2. A0pratau 'padA cattAri be' iti paatthH| Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 162. teue paMcaNA0-chadasaNA0-cadusaMja0-bhaya-dugu-tejA0-ka0-vaNNa04-agu04bAdara-pajatta-patteya-Nimi0-paMcaMta0 savvapadA atttth-nnv0| thINagiddhidaMDao sAda0daMDao sodhmmbhNgo| apaccakkhANa04-orAli0 tiNNi padA aTTha-NavacoM / avatta0 divaDDacoM / pacakkhANa04 tiSNipadA aTTha-Nava0 / avatta0 khettabhaMgo / tittha0 oghaM / devAu0-AhAradugaM khettabhaMgo / devagadi04 tiNNi' padA divaDDacoM / avatta0 khettbhNgo| sesANaM pagadINaM sodhmmbhNgo| evaM pammAe vi / Navari apacakkhANa04-orA0orA aMgo0 avatta0 devagadi04 tiNNi padA paMcacoM / sesANaM shssaarbhNgo| aise jIva kevala bhavanatrikameM hI mAraNAntika samuddhAta karate haiN| aisI avasthAmeM inakA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI prApta hotA hai| isI prakAra kRSNa aura nIla lezyAmeM nArakiyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate samaya tIrthaGkara prakRtikA bandha nahIM hotaa| kApota lezyAmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya avazya hI isa prakRtikA bandha sambhava hai,para aise jIva yA to prathama narakameM yA prathama narakavAle manuSyoMmeM hI mAraNAntika samuddhAta karate haiN| aura inakA sparzana bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie ina do Ayu Adi saba prakRtiyoMke saba padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga sAmAnya tiryaJcoMke samAna hai,yaha spaSTa hI hai / mAtra audArikazarIrakA avaktavyapada narakameM upapAda padake samaya bhI sambhava hai, isalie isake avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha, kucha kama cAra aura kucha kama do baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| 162. pItalezyAvAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, nirmANa aura pA~ca antarAyake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA spazana kiyA hai| styAnagaddhidaNDaka aura sAtAvedanIyadaNDakakA bhaGga saudharma kalpake samAna hai| apratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura audArikazarIrake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA spazana kiyA hai|| avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai / devAyu aura AhArakadvikakA bhaGga kSetrake samAna hai| devagaticatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga saudharma kalpake samAna hai| isIprakAra padmalezyAmeM bhI jAnanA caahie| kintu itanI vizeSatA hai ki apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, audArikazarIra aura audArikazarIraAGgopAGgake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne tathA devagaticatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga sahasrAra kalpake samAna hai| 1.tA.A.pratyauH 'Nimi......... ahaNava0' iti paatthH| 2 tA0pratau 'atta0 / devagadi 4 tiNNi padA' iti paatthH| Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 177 vizeSArtha-pItalezyAmeM devoMke vihArake samaya sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramAga sparzana pAyA jAtA hai aura Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya vasanAlIke kucha kama nau baTe. caudaha bhAgapramAga sparzana pAyA jAtA hai aura aise samayameM pA~ca jJAnAvaraNAdike tIna pada sambhava haiM, ataH inake saba padavAle jIvoMkA uktapramANa sparzana kahA hai| styAnagRddhidaNDaka aura sAtAvedanIyadaNDakake sparzanako jo saudharma kalpake samAna jAnanekI sUcanA ko hai so usakA yahI abhiprAya hai ki ratyAnagRddhidaNDakake tIna padavAle jIvoMkA aura sAtAvedanIyadaNDakake cAra padavAloMkA ukta prakArase hI sparzana jAnanA cAhie / tathA styAnagRddhidaNDakakA avaktavyapada Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya nahIM hotA, isalie inake isa padavAle jIvoMkA sparzana isIkA saudharma kalpameM kahe gaye sparzanake samAna sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| styAnagRddhidaNDakakI prakRtiyA~ ye haiM-styAnagRddhitrika, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, tiyazcagati, ekendriyajAti, huNDasaMsthAna, tiyezvagatyAnupUrvI, sthAvara, durbhaga, anAdeya aura nIcagotra / sAtAvedanIyadaNDakakI prakRtiyA~ ye haiMsAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, cAra nokaSAya, udyota aura sthira Adi tIna yugala / apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, pratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura audArikazarIrake tIna pada bhI devoMke vihArake samaya aura Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAtake samaya sambhava haiM, isalie inake ina padavAle jIvoMkA sparzana bhI trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / mAtra apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura audArikazarIrakA avaktavyapada devoMmeM aizAna kalpa takake devoMke upapAdapadake samaya hI sambhava hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyapada bhI yadyapi ukta devoMmeM sambhava hai,para jo saMyata manuSya marakara inameM utpanna hote haiM unhIMke yaha hotA hai, isalie yahA~ inake avaktavyapadavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna khaahai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna tathA devAyu aura AhArakadvikakA bhaGga kSetrake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / saudharma-aizAna kalpa takake devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI devagaticatuSkake tIna pada sambhava haiM, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / kintu aise samayameM inakA avaktavyapada nahIM hotA, isalie usakA bhaGga kSetrake samAna kahA hai| yahA~ zeSa prakRtiyA~ ye haiM-strIveda, puruSaveda, do Ayu, manuSya gati, paJcendriyajAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, Atapa, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotra / inakA Upara ekendriyoMmeM mAraNAntika samudghAta karate samaya bandha nahIM hotA, ataH inake cAroM padavAle jIvoMkA sparzana saudharma kalpake samAna trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| yahA~ mUlameM isIprakAra padmalezyAmeM bhI jAnanA cAhie, aisA kahanekA tAtparya yaha hai ki jisaprakAra alagaalaga prakRtiyoMke sambhava padavAloM kA sparzana pItalezyAmeM kahA hai, usIprakAra padmalezyAmeM bhI ghaTita kara lenA cAhie / para padmalezyAmeM prasanAlIke kucha kama nau baTe caudaha bhAgapramANa sparzana sambhava nahIM hai, isalie use sarvatra chor3a denA caahie| mAtra inameM apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura audArikazarIrakA avaktavyapada sahasrAra kalpa takake devoMmeM upapAdapadake samaya aura devagaticatuSkake tIna pada inhIM devoMmeM mAraNAntika samudghAtake samaya bhI sambhava haiM, isalie inake ukta padavAloMkA sparzana trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / ina prakRtiyoM ke sivA zeSa prakRtiyoMkA vicAra sahasrArakalpake samAna kara lenA cAhie,yaha ukta kathanakA tAtparya hai| Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 163. sukAe aanndbhNgo'| apacakkhANa04-maNusagadipaMca0 savvapadA chccoN| devagadi04 tiNNi padA chaccoM / abatta0 khettabhaMgo0 / khavigANaM avatta0 khettbhNgo| 164, sAsaNe dhuviyANaM tiNNi padA aTTha-bAraha / sAdAdINaM terasaNNaM savapadA aTTha-bAraha0 / itthi0-purisa-paMcasaMThA0-orAli0aMgo0-paMcasaMgha0-dovihA0-subhagadosara-Ardai0 tiNNi padA aTTha-eNkAraha0 / avatta0 atttthcoN| Navari orA0aMgo0 163. zukla lezyAmeM Anatakalpake samAna bhaGga hai / apratyAkhyAnAvaraNa catuSka aura manuSyagati pazcakake saba padoMke bandhaka jIvAne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagaticatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| inake avaktavyapadake bandhaka jIvAMkA sparzana kSetrake samAna hai / kSapakaprakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIvAMkA sparzana kSetrake samAna hai| vizeSArtha-zuklalezyAvAle jIvoMkA sparzana sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa hai / Anata kalpake devoMkA bhI ukta pramANa sparzana bana jAtA hai, ataH zuklalezyAmeM Anata kalpake samAna bhaGga hai,yaha vacana kahA hai / usameM bhI kucha spaSTa karaneke lie alagase nirdeza kiyA hai / AraNa kalpase lekara Uparake devoMmeM utpAdake samaya bhI apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake saba par3ha aura manuSyagati paJcakakA avaktavyapada tathA ina devoMke vihArAdike samaya manuSyagatipazcakake zeSa tIna pada sambhava haiM, isalie ina prakRtiyoMke saba padavAle jIvoMkA sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana kahA hai| tiryaJcoM aura manuSyoMke ' devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI devagaticatuSkake tIna pada hote haiM, isalie inake tIna padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / kintu aise samayameM inakA avaktavya pada nahIM hotA, isalie inake avaktavyapadakA bhaGga kSetrake samAna kahA hai / aba rahIM pA~ca jJAnAvaraNAdi zeSa kSapaka prakRtiyA~ so inakA avaktavyapada upazamazreNimeM yA to utarate samaya yA inakI bandhavyucchittike bAda marakara deva honeke prathama samaya prApta hotA hai, isalie inake avaktavya padavAle jIvoMkA bhaGga bhI kSetrake samAna kahA hai / tathA inake zeSa, tIna padavAle jIvoMkA sparzana kitanA hai, isakA uttara 'Anata kalpake samAna hai| isameM hI ho jAtA hai / yahA~ aisI tIna prakRtiyA~ aura zeSa rahatI haiM, jinake viSayameM alagase kucha nahIM kahA hai| ve hai-devAyu aura AhArakadvika / so devAyukA bandha to svasthAnameM hI hotA hai aura AhArakadvikakA bandha kevala apramattasaMyata aura apUrvakaraNavAle manuSya karate haiM, isalie inake cAroM padavAle jIvoMkA sparzana yahA~ kSetrake samAna prApta hotA hai| 164. sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM dhruvabandhavAlo prakRtiyoMke tIna padavAle jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| sAtAvedanIya Adi teraha prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAloke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| strIveda, puruSaveda, pA~ca saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, pA~ca saMhanana, do vihAyogati, subhaga, do svara aura Adeyake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki audArikazarIra AGgopAGgake avaktavya 1. tA0pratau 'sahassArabhaM [go'ANa] dabhaMgoM' A0pratau 'sahassArabhaMgo / 'ANadabhaMgo' iti pAThaH / 2. A0pratau 'devagadi0 4 chacco0' iti pAThaH / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANug2amo 176 avatta0 paMcacoM / doAu0-maNusaga0-maNusANu0-uccA0 savvapadA aTThacoM / devAu0 khettabhaMgo / tirikkhaga0-tirikkhANupu0-bhaga-aNAdeM tiNNi padA aTTha-bAraha0 desU0 / avatta [ aTTha ] egA0cau~ / devagadi04 tiNNi padA paMcacoM0 desU0 / avattavva0' khettbhNgo| padake bandhaka jovoMne sanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do Ayu manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake saba padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / devAyukA bhaGga kSetrake samAna hai| tiryazcagati, tiryazvagatyAnupUrvI, durbhaga aura anAdeyake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavya padake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| devagaticatuSkake tIna padoMke bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| vizeSArtha-sAsAdanasamyagdRSTiyoMkA sparzana kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa batalAyA hai / yaha donoM prakArakA sparzana dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna aura sAtAvedanIya Adike cAra padoMke bandhaka jIvoMke sambhava honese uktapramANa kahA hai / strIveda Adike tIna padoMkA bandha devoMke vihAra Adike samaya tathA nArakiyoM aura devoMke tiryazcoM aura manuSyoMmeM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana trasanAloke kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / mAtra inakA avaktavyapada mAraNAntika samuddhAtake samaya sambhava nahIM hai / tathA tiryaJcoM aura manuSyoMke devoMmeM utpanna honepara utpanna honeke prathama samayameM audArikazarIra AGgopAGgakA avaktavyapada sambhava hai, isalie yahA~ strIveda Adi saba prakRtiyoMke avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura audArikazarIra AGgopAGgake avaktavya padake bandhaka jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / devoMke vihAra Adike samaya bhI do Ayu Adike saba pada sambhava haiM, ataH inake cAroM padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / devAyukA bhaGga kSetrake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| devoMke vihArAdike samaya tathA nArakiyoM aura devoMke tiryaJcoM aura manuSyoMmeM mAraNAntika samudbhAta karate samaya bhI tiryazcagati Adike tIna pada sambhava haiM, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA inakA avaktavyapada devoMmeM vihArAdike samaya aura devoM va nArakiyoMke tiryaJcoMmeM utpanna honeke prathama samayameM bhI sambhava hai, isalie isa padavAle jIvoMkA sparzana sanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama gyAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| tiryazcoM aura manuSyoMke devoMmeM mAraNAntika samuddhAta karate samaya bhI devagati catuSkake tIna padoMkA bandha sambhava hai, ataH inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana asanAloke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / tathA inakA avaktavyapada aise samayameM nahIM hotA, isalie isakA bhaGga kSetrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 1. tA0ApratyoH 'avatta e* aMto cau0' iti pAThaH / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha pade sabaMdhAhiyAre 165 sammAmi0 devagadi04 tiNNi padA khettabhaMgo / sesANaM pagadINaM savvapadA aDacoM0 / asaNNI0 khaittabhaMgo / aNAhAra0 kammaigabhaMgo / evaM phosaNaM mataM / kAlaparUvaNA 180 / 166. kAlANu0 - duvi0 oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA0 chadaMsaNA0 aTThaka0 -bhayadugu0 -tejA0 ka0 - vaNNa04- agu0 -upa0 Nimi0 - paMcaMta0 tiNi padA kevaciraM0 ? savvaddhA / avatta0 jaha0 ega0, uka0 saMkhejasama0 zrINagi 03 - miccha0 - aDDaka0orAli0 tiNNi padA savvaddhA / avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / tiNiAu0 bhuja0 - appa0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheM / avaTThi 0 - avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhe0 / veucciyacha0 dopadA sacvaddhA / avaTThi 0 -avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhe / AhAradugaM dopadA savvaddhA / avaTThi 0 -avatta0 " 165. samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM devagaticatuSkake tIna padake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai / zeSa prakRtiyoMke saba pardoke bandhaka jIvoMne sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / asaMjJI jIvoM meM kSetrake samAna bhaGga hai aura anAhAraka jIvoM meM kArmaNakAyayogI jIvoM ke samAna bhaGga hai / vizeSArtha - yahA~ devagati catuSkakA tiryaJca aura manuSya bandha karate haiM, isalie inake saba padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai / tathA zeSa prakRtiyoMkA bandha devoMke vihArAdike samaya bhI sambhava hai, isalie unake saba padavAle jIvoMkA sparzana nAlIke kucha kama ATha vaTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| asaMjJiyoM meM kSetrake samAna aura anAhAraka jIvoM meM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai, yaha spaSTa hI hai / isa prakAra sparzana samApta huA / kAlaprarUpaNA 166. kAla do prakArakA hai-ogha aura Adeza / obase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake tIna padoMke bandhaka jIvAMkA kitanA kAla hai ? sarvadA kAla hai / avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva, ATha kapAya aura audArikazarIra ke tIna padoMke bandhaka jIvoMkA sarvadA kAla hai / tathA inake avaktavya padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tIna AyuoM ke bhujagAra aura alpatarapar3hake vandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vaikriyikapaTakake do padoMke bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / tathA avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / AhArakadvikake do padoMke bandhaka jIvoMkA kAla 1. tA0 pratau 'evaM phosaNaM samattaM' iti pATho nAsti / 2. tA0pratau ' AhAraduguM [ gaM ]' iti pAThaH / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18? bhujagArabaMdhe phosaNANugamo jaha0 ega0, uka0 saMkhejasama0' / tittha0 devagadibhaMgo / Navari avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasama0 / sesANaM cattAri padA savvaddhA / sarvadA hai| tathA avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / tIrthaGkara prakRtikA bhaGga devagatike samAna hai / itanI vizepatA hai ki avaktavya padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / zeSa prakRtiyoMke cAra padoMke bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNAdike tIna padoMkA bandha ekendriyAdi jIva bhI karate haiM, ataH inake ina padavAle jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai / tathA inakA avaktavyapada yA to upazamazreNise utarate samaya hotA hai yA upazamazreNimeM inakI bandha-vyucchittike bAda marakara deva honepara hotA hai aura upazamazroNipara nirantara car3hanekA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai, isalie yahA~ inake avaktavya padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai / mAtra ukta prakRtiyoMmeM pratyAkhyAnAvaraNacatuSka bhI haiM so inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla saMyata jIvoMko nIce lAkara prApta karanA caahie| Age jina prakRtiyoMke jina padoMkA sarvadA kAla kahA hai so kahIM to usakA pUrvokta kAraNa hai aura kahIM usakA kisI-na-kisIke nirantara bandha honA kAraNa hai| isalie yaha usa prakRtike bandha svAmIkA vicAra kara le AnA cAhie / jina prakRtiyoMke jina padoMkA kAla usase bhinna hai, usakA spaSTIkaraNa isa prakAra hai-pahale styAnagRddhi Adike avaktavyapadakA kAla eka jIvakI apekSA eka samaya batalA Aye haiM / yadi nAnA jIva ina prakRtiyoMkA avaktavya kareM to eka samaya taka to kara hI sakate haiM, kyoMki sAsAdanase lekara saMyatAsaMyata taka pratyeka guNasthAnakI rAzi palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / usameMse kucha jIva yadi mithyAtva Adi guNasthAnoM meM Ate haiM to eka samaya taka Akara antara bhI par3a sakatA hai| isalie to ina prakRtiyoMke avaktavyapadakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai aura yadi pUrvokta jIva nirantara mithyAtva Adi guNasthAnoMko prApta hoveM to Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka hoNge| isalie ina prakRtiyoM ke avaktavyapadakA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / pratyeka AyukA bandhakAla antarmuhUrta hai| tathA narakAyu, manuSyAyu aura devAyukA bandha eka sAtha yadi adhikase adhika jIva kareM to asaMkhyAta hI kara sakate haiN| tathA bhujagAra aura alpatara padakA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| avasthitapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAta samaya hai aura avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai| yaha saba dekhakara yahA~ ukta tIna AyuoMke bhujagAra aura alpatarapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa tathA zeSa do padoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| vaikriyikapaTakake avasthita aura avaktavyapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| AhArakadvikakA bandha saMkhyAta jIva hI karate haiM, isalie inake avasthita aura avaktavyapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA bhaGga devagatike samAna hai, yaha spaSTa hI hai / kintu isakA avaktavyapada karanevAle jIva saMkhyAta hI ho sakate haiM, ataH isake uktapaMdakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| yahA~ zeSa padase ye prakRtiyA~ lI gaI haiM-do vedanIya, sAta nokapAya, 1. tA0pratau 'ja0 e0 saMkhejasama0' iti pAThaH / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesaMbaMdhAhiyAre 201 167. Nirasu dhuviyANaM dopadA savvaddhA0 / avaTThi0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0' asaMkheM / evaM titthayaraM / Navari avatta0 jaha0 ega0, uka0 saMkhejasa * paDhamAe tittha0' avatta0 Natthi / sesANaM pagadINaM bhuja0 appa0 savvaddhA / avaTThi 0avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / tirikkhAu0 oghaM NirayAubhaMgo / maNusAuM0 bhuja 0 - appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaTThi 0 -avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejasama0 / evaM pora gANaM NedavvaM / 168. tirikkhesu dhuviyANaM tiSNi padA savaddhA / sesANaM oghaM / paMciMdiya 182 tiryavAyu, do gati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, paraghAta, ucchrAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, prasAdi dasa yugala aura do gotra / 167, nArakiyoMmeM dhrubabandhavAlI prakRtiyoMke do padavAle jIvoMkA kAla sarvadA hai / avasthitapar3hake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAta beM bhAgapramANa hai / isI prakAra tIrthaGkaraprakRtikI apekSA kAla jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / mAtra prathama pRthivImeM tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada nahIM hai / zeSa prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padake bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / inake avasthita aura avaktavya par3hake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tiryavAyukA oghase narakAyuke samAna bhaGga hai / manuSyAyuke bhujagAra aura alpatarapar3hake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / isIprakAra saba nArakiyoM meM le jAnA cAhie / vizeSArtha -- yahA~ manuSyAyuko chor3akara zeSa saba prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padavAle jIvoMkA kAla sarvadA hai, yaha spaSTa hI hai| tathA nArakI jIva asaMkhyAta haiM, isalie yahA~ jina prakRtiyoMkA avasthitapada sambhava hai aura jina prakRtiyoMke avasthita aura avaktavya donoM pada sambhava haiM, unake ina padoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| mAtra tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadavAle jIva aura manuSyAyuke avasthita aura avaktavyapadavAle jIva saMkhyAtase adhika nahIM ho sakate / yahI karaNa hai ki yahA~para ina do prakRtiyoMke ukta par3havAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada prathama narakameM nahIM hotA; yahA~ itanA vizeSa jAnanA caahie| eka bAta aura hai aura vaha tiryazvAyuke sambandhameM hai / bAta yaha hai ki kisI bhI AyukA bandha Ayubandha ke kAla meM antarmuhUrta se adhika kAla taka nahIM hotA hai aura nArakI jIva asaMkhyAta haiM, isalie yahA~ tiryavAyuke bhujagAra aura alpatara padavAle jIvoMkA sarvadA kAla nahIM bana sakatA / yahI kAraNa hai ki yahA~ isakA bhaGga oghase narakAyuke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| saba nArakiyoMmeM isIprakAra apanI-apanI prakRtiyoMkA vicArakara kAla ghaTita kara lenA cAhie / 168. tiryazvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ke tIna padavAle jIvoM kA kAla sarvadA hai / zeSa prakRtiyoM kA bhaGga oghake samAna hai / pazvendriya tiryavatrika meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra 1. tA0pratau 'ja0 e0 Avali0' iti pAThaH / 1 tA0pratau 'oghaM / NirayAubhaMgo maNusAu0 ' iti pAThaH / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe phosaNANugamo 183 tirikkha03 dhuviyANaM bhuja-appa0 savvaddhA / avaDhi jaha0 ega0- ukka0 Avali. asaMkheM / caduNNaM AugANaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheM / avaTTi0-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asNkheN| sesANaM bhuja0-appa0 svvddhaa| avaDhi0-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali. asaMkheM / 166 paMciMdi0tiri0apaja. dhuviyANaM bhuja0-appa0 svvddhaa| avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / do Au0 bhuja-appa0 jaha0ega0, ukka0 palidovama0 asaMkheM0 / avaDhi0-avatta0 jaha~ ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / sesANaM bhuja0-appa0 savvaddhA / avaDhi0-avatta-jaha0 ega0, ukka. Avali0 asaMkhe / evaM aura alpatara padake bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / avasthitapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| cAra AyuoMke bhujagAra aura alpatarapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvAMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadake vandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai| avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-tiryaJcoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ ye haiM-pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, ATha kapAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAya / so inake bhujagAra Adi tInoM pada ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava haiM, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai| inake sivA yahA~ ba~dhanevAlI zeSa jitanI prakRtiyA~ haiM unakI oghaprarUpaNA yahA~ bana jAtI hai, isalie use oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / paJcendriya tiryazca trika pratyeka asaMkhyAta hote haiM, isalie inameM saba prakRtiyoM ke bhujagAra aura alpatara padavAloMkA saba kAla aura jinakA avasthita pada hai yA jinakA avasthita aura avaktavya pada hai, unakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / mAtra cAra AyuoM ke bhujagAra aura alpatara padavAloMkA sarvadA kAla nahIM bana sakatA, kyoMki inakA tribhAgameM antarmuhUrta taka hI Ayubandha hotA hai, isalie inake ina do padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 16. paJcendriya tiryazca aparyAptaka jIvoMmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padake bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / avasthitapar3ha ke bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| do AyuoMke bhujagAra aura alpatara padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avasthita aura avaktavya padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padake bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya 1. tA0pratau 'savvadyA [ ddhA ] svvhaa| avahi' iti paatthH| 2 A0pratau 'ega Avali.' iti pAThaH / 3 tA0pratau 'cadugANaM' iti paatthH| 4 Apratau 'avaSTi jahaH' iti pAThaH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre sabavigaliMdi0-paMciMdiya-tasaapajattagANaM paMcakAyANaM bAdarapajattagANaM ca / 200. maNuyesu dhubiyANaM avaDhi jaha0 ega0, ukka0 Avali. asaMkheM / sesapadA oghaM / veubviyacha0 AhAradugaM tittha0 aahaarsriirbhNgo| sesANaM paMciMdiyatirikkhabhaMgo / Navari doAu0 nniry-mnnusaaubhNgo| pajjatta-maNusiNIsu savvapagadINaM AhArasarIrabhaMgo / caduAu0 nniry-mnnusaaubhNgo| maNusaapajatta0 dhuviyANaM bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheMjadibhA0 / avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 Avali. asaMkheM / evaM savvapagadINaM / Navari avatta0 avaTThidabhaMgo / doAu0 pNciNdiytirikkhapjjttbhNgo| hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isIprakAra saba vikalendriya, paJcendriyaaparyApta, jasaaparyApta aura pA~ca sthAvarakAyikoMke bAdara paryAptakoMmeM jAnanA cAhie / vizeSArtha-paJcendriya tiryazca aparyApta jIva asaMkhyAta hote haiM, isalie inameM donoM AyuoMko chor3akara zeSa saba prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatarapadavAle jIvoMkA kAla sarvadA bana jAtA hai / aba rahA ina prakRtiyoMke zeSa padoMke kAlakA vicAra aura Ayukarmake cAroM padoMke kAlakA vicAra so isa sambandhameM ukta padavAle jIvoMkI asaMkhyAta saMkhyAke rahate hue isa sambandhameM yaha niyama jAnanA cAhie ki jina padoMkA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai, unakA yahA~ jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| tathA jina padoMkA eka jIvakI apekSA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla sAta-ATha samaya, sAta samaya yA eka samaya hai unakA yahA~ jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai| yahA~ isI niyamako dhyAnameM rakhakara ukta kAla kahA hai| yahA~ anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM yaha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie unameM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 200. manuSyoMmeM dhravandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa padoMke bandhaka jIvoMkA bhaGga oghake samAna hai / vaikriyikaSaTaka, AhAradvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriya tiryazcoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki do AyuoMkA bhaGga nArakiyoMmeM manuSyAyuke samAna hai| manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga AhArakazarIrake samAna hai| cAra AyaoMkA bhaGga nA manuSyAyuke samAna hai / manuSya aparyAptakoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avasthita padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra saba prakRtiyoMke viSayameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki avaktavya padakA bhaGga avasthita padake samAna hai| do AyuoMkA bhaGga paJcendriya tiryaJca aparyAptakoMke samAna hai| vizeSArtha-manuSya asaMkhyAta hote haiN| inameM anya saba prakRtiyoMke padoMkA kAla paJcendriya tiryazcoMke samAna bana jAtA hai / mAtra inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA avaktavyapada Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 bhujagArabaMdhe kAlANugamo 201. devesu nnirybhNgo| evaM savvadevANaM / Navari samvaTTha maNusi bhaMgo / dhuvigANaM avatta0 gatthi / 202. eiMdiya-paMcakAyANaM maNusAu0 oghbhNgo| sesANaM svvddhaa| kAyajogiorAli0-NavaMsa0-kodhAdi04-acakkhu0-bhavasi0-AhAraga ti oghbhNgo| orAliyami0-madi-suda0-asaMja-tiNNile0-abbhava0-micchA0-asaNNi tti tirikkhoghaM / Navari orAliyami0 devagadipaMca0 bhuja0 jaha0 uka0 aMto0 / bhI sambhava hai, isalie inameM inake zeSa padavAloMkA kAla oghake samAna kahA hai / tathA vaikriyikaSaTka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle manuSya saMkhyAta hI hote haiM, isalie inameM ina prakRtiyoMkA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| isI prakAra yahA~ narakAyu aura devAyukA bandha karanevAle manuSya bhI saMkhyAta hI hote haiM, isalie inakA bhaGga nArakiyoMmeM manuSyAyuke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| manuSya paryApta aura manuSyanI ye to saMkhyAta hote hI haiM, isalie inameM saba prakRtiyoMkA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna aura cAra AyuoMkA bhaGga nArakiyoMmeM manuSyAyuke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| manuSya aparyApta sAntara mArgaNA hai, isalie isameM isa dRSTiko dhyAnameM rakhakara dhruvabandhavAlI aura itara prakRtiyoMke bhujagAra aura alpatara padavAle jIvoMkA kAla kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 201. devoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai / isI prakAra saba devoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki sarvArthasiddhimeM manuSyaniyoMke samAna bhaGga hai| kintu yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA avaktavyapada nahIM hai| vizeSArtha-devoM aura unake avAntara bhedoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai,yaha spaSTa hI hai| mAtra sarvArthasiddhike deva saMkhyAta hote haiM, isalie unameM manuSyaniyoMke samAna bhaGga bana jAnese unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| kintu manuSyiniyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA avaktavya pada hotA hai,para yahA~ nahIM hotA, isalie usakA niSedha kiyA hai| 202. ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM manuSyAyukA bhaGga oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acatudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / audArikamizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJo jIvoMmeM sAmAnya tiryazcoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipaJcakake bhujagAra padake bandhaka jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-ekendriya rAzi to ananta hai| pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM vanaspatikAyika bhI ananta haiM / zeSa cAra kAyavAle asaMkhyAta haiM, phira bhI bahuta haiM, isalie inameM saba prakRtiyoMke yathAsambhava saba padavAle jIva sarvadA pAye jAte haiM, isalie unake saba padavAloMkA sarvadA kAla kahA hai / mAtra manuSyAyukA bandha karanevAle thor3e hote haiM, isalie isakA bhaGga oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / kAyayogI Adi mArgaNAoMmeM oghaprarUpaNA ghaTita ho jAnese unameM usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra jahA~ jo thor3I-bahuta vizeSatA ho use jAna 1. tA0pratau 'savvadyA (ddhA)' iti paatthH| 2. A0pratau 'jaha* ega0, uka0 aMto.' iti pAThaH / 24 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 203. veu.mi0 dhuviyANaM bhuja0 jaha0 aMto0, ukka0 palidova0 asaMkheM / sesANaM bhuja. dhuvbhNgo| Navari jaha0 e0 / avatta. jaha0 ega0, ukka0 Avali. asaMkheM / Navari tittha0 oraa0missbhNgo| ___ 204. AhArami0 dhuvigANaM muja0 [ jaha0 ] ukka0 aMto0 / evaM savvANaM / Navari avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasama0 / lenA cAhie / audArikamizrakAyayogI Adi saba ananta saMkhyAvAlI mArgaNAe~ haiM, isalie inameM sAmAnya tiryaJcoMke samAna kAlaprarUpaNA bana jAnese unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devayatipaJcakake bhujagAra padake bandhaka jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUte prApta honese vaha ukta pramANa kahA hai| 203. vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagArapadake bandhaka jIvoMkA bhaGga dhravabandhinI prakRtiyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake bhujagAra padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai / tathA avaktavya padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtikA bhaGga audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai| vizeSArtha-vaikriyikamizrakAyayoga yaha sAntara mArgaNA hai aura isakA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isIse yahA~ dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra padavAle jIvoMkA jaghanya kAla antamuhUrta aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| zeSa prakRtiyoMke bhujagAra padavAloMkA bhaGga dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkesamAna hai, isalie kahA hai ki inake bhujagAra padavAle jIvoMkA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAtA hai parata.inakA avaktavyapada bhI hotA hai, isalie inake bhujagAra padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya prApta honese vaha uktapramANa kahA hai / inake avaktavya padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai,yaha spaSTa hI hai / tathA inakA pramANa asaMkhyAta hai, isalie inake avaktavya padavAle jIvoMkA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM bhI tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle jIva adhikase adhika saMkhyAta hI ho sakate haiM, isalie inameM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| ___. 204. AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bhujagAra padake bandhaka jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta hai / isI prakAra saba prakRtiyoMkA jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| vizeSArtha-AhArakamizrakAyayogakA nAnA jIvoMkI apekSA bhI jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyo ke bhujagAra padavAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antamuhUrta kahA hai / mAtra anya prakRtiyoMkA avaktavya pada bhI hotA hai| kintu lagAtAra bhI use saMkhyAta jIva hI kara sakate haiM, isalie isa padavAle jIvoM kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya prApta honese tatpramANa kahA hai| Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe kAlANugamo 187 205. kammai0 dhuviyANaM bhuja0 svvddhaa| miccha0 avatta0 ogha / sesANaM bhuja0-avatta0 savvaddhA / Navari devagadipaMcaga0 bhuja0 jaha0 ega0, ukka0 sNkheNjsm'0| evaM annaahaar| 206. avagadave. bhuja0-appa0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avaDhi0-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasama / evaM suhumasaM 0 / esimasaMkheMjarAsI tesi NirayabhaMgo / esi saMkheMjarAsI tesiM maNusi0bhaMgo / sAsaNa-sammAmi0 mnnusapjttbhNgo| _evaM kAlaM samattaM 205. kArmaNakAyayogI jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM ke bhujagAra padake bandhaka jIvoM kA kAla sarvadA hai / mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA kAla oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoM ke bhujagAra aura avaktavyapadakA kAla sarvadA hai| itanI vizeSatA hai ki devagatipaJcakake bhujagAra padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| isI prakAra anAhAraka jIvoM meM jAnanA caahie| vizeSArtha-kArmaNakAyayogI jIva ananta hote haiM, isalie inameM saba prakRtiyoM ke bhujagAra padakA kAla sarvadA bana jAtA hai| mAtra yahA~ mithyAtvakA avaktavyapada aise hIjIvaprApta karate haiM jo kArmaNakAyayogake kAlameM Uparake guNasthAnoMse mithyAtvako prApta hote haiN| yaha sambhava hai ki aise jIva eka samaya taka hoM aura dvitIyAdi samayoM meM nahIM hoM aura yaha bhI sambhava hai ki ve lagAtAra asaMkhyAta samaya taka hote raheM, isalie yahA~ isake avaktavyapadakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / tathA yahA~ devagatipaJcakake bandhaka jIva eka samayase lekara saMkhyAta samaya taka hI ho sakate haiM, isalie inake bhujagAra padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| anAhAraka jIvoM meM yaha prarUpaNA bana jAtI hai, kyoMki yahA~ saMsAra dazAmeM anAhAraka dazA aura kArmaNakAyayogakA sahabhAvI sambandha hai, isalie unameM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| zeSa kathana sugama hai| 206. apagatavedI jIvoMmeM bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| avasthita aura avaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| isI prakAra samasAmparAyikasaMyata jIvoMmeM jAnanA tathA jina mArgaNAoM meM jIvarAzi asaMkhyAta hai,unameM nArakiyoMke samAna bhaGga hai aura jina mArgaNAoMmeM jIvarAzi saMkhyAta hai, unameM manuSyaniyoMke samAna bhaGga hai| sAsAdanasasyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM manuSyaaparyAptakoMke samAna bhaGga hai| vizeSArtha-karmabandha karanevAle apagatavedI jIvoMkA kAla antarmuhUrta hai, isalie inameM bhujagAra aura alpatara padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai| 1. tA. pratau 'e0 [ukka0] saMkhejasa.' iti pAThaH / 2. tA0 pratau 'evaM (siM) asaMkhejarAsI' iti paatthH| 3. tA0 pratau 'evaM (siM ) saMkhejarAsiM' iti pAThaH / 4. tA0 pratau 'evaM kAlaM samatta' iti pATho naasti| Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre aMtaraparUvaNA 207. aMtarANugameNa duvi0-oSe0 Ade0 | oghe0 paMcaNA0-chadaMsa0-cadusaMja0bhaya-du0-tejA0-ka0-vaNNa04-agu0-[upa0]-Nimi0-paMcaMta0 tiNNi padA Natthi aMtaraM / avatta0 jaha0 ega0, ukka0 vAsapudha0 / thINaNi03-miccha0-aNaMtANu04. tiNNi padA Natthi aMtaraM / avatta0 jaha0 ega0', ukka0 sattarAdidiyANi / evaM apaJcakkhANa04 / [Navari avatta0 jaha0 ega0, ukka0 caudasa rAdidiyANi / pacakkhANa04 evaM ceva / ] Navari avatta0 jaha0 ega0, ukka. paNNArasarAdidiyANi / dovedaNI0-sattaNoka0tirikkhAu0-dogadi-paMcajAdi-chassaMThA0-orA0aMgo0-chassaMgha0-doANuka-para-ussA.. AdAujo0-dovihA0-tasAdidasayuga0-dogoda savvapadANaM Natthi aMtaraM / tiNNiAugANaM bhuja0-appa0-avatta0 jaha0 ega0, uka0 cauvIsaM muhu0 / avaTThi0 jaha. ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / veunviyachakkaM AhAradugaM dopadA Natthi aMtaraM / avaTTi. tathA apagatavedako lagAtAra saMkhyAta samaya taka saMkhyAta manuSya hI prApta ho sakate haiM, isalie yahA~ avasthita aura avaktavya padakA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| sAsAdana aura samyagmithyAtva ye sAntara mArgaNAe~ haiM aura inakA kAla manuSya aparyAptakoMke samAna hai, isalie inameM manuSya aparyAptakoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| isa prakAra kAla samApta huaa| antaraprarUpaNA 207. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake tIna padoMkA antarakAla nahIM hai| avaktavya padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake tIna padoMkA antarakAla nahIM hai| avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAta dina-rAta hai| isI prakAra apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake viSayameM jAna lenA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caudaha dina-rAta hai| pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA isI prakAra bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pandraha dina-rAta hai| do vedanIya, sAta nokaSAya, tiryazcAyu, do gati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sAdi dasa yugala aura do gotrake saba padoMkA antarakAla nahIM hai| tIna AyuoMke bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vaikriyikaSadka aura AhArakadvikake do padoMkA antarakAla nahIM hai| avasthita 1. tA pratau 'avatta0 [ja0] e.' iti pAThaH / 2. tA pratau-'dasau( yu0) dogoda0' iti paatthH| Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe aMtarANugamo 186 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / avatta0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / orAli. tiNNi padA Natthi aMtaraM / avatta0 jaha0 ega, ukka0 aMto0 / tittha bhuja0 appa0 Natthi aMtaraM / avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 seDhIe asNkheN| avatta0 jaha0 ega0, ukka0 . vAsapudhaH / evaM oSabhaMgo kAyajogi-orAli0-lobha0-acakkhu0-bhavasi0AhAraga tti / padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| audArikazarIrake tIna padoMkA antarakAla nahIM hai / avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tIrthakara prakRtike bhujagAra aura alpatarapadakA antarakAla nahIM hai| avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai / isa prakAra oghake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, lobhakaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoM meM jAnanA caahie| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNAdi aura styAnagRddhitrika Adike tIna pada ekendriyAdi jIvoMke bhI hote haiM, isalie ina padoMkA antarakAla nahIM kahA hai| tathA upazamazreNikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktva pramANa hai, isalie pA~ca jJAnAvaraNAdike avaktavya padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa kahA hai| tathA upazamasamyaktvakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAta dina-rAta hai| tadanusAra samyaktvase cyuta hokara mithyAtvako prApta honevAle jIvoMkA antarakAla bhI utanA hI hai, isalie styAnagRddhitrika Adike avaktavya padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara sAta. dina-rAta kahA hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake bhujagAra Adi tIna padoMkA antarakAla na honekA vahI kAraNa hai jo pA~ca jJAnAvaraNAdike samaya kaha Aye haiN| tathA upazamasamyaktvake sAtha saMyatAsaMyataguNasthAnakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caudaha dina-rAta hai| aura upazamasamyaktvake sAtha saMyatakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara pandraha dina-rAta hai| tadanusAra kamase kama eka samayataka aura adhikase adhika caudaha aura pandraha dina-rAta taka jIva kramase saMyatAsaMyatase avirata avasthAko aura viratase viratAvirata avasthAko nahIM prApta hote, isalie apratyAkhyAnAvaraNa aura pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavya padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara kramase caudaha va pandraha dina-rAta kahA hai| do vedanIya Adike cAroM pada ekendriyAdi jIva karate haiM, isalie inake antarakAlakA niSedha kiyA hai, naraka, manuSya aura devagatimeM yadi koI bhI jIva utpanna na ho to kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika caubIsa muhUrtataka nahIM utpanna hotaa| isake anusAra ina AyuoMke bandhameM bhI itanA antara par3atA hai, isalie ina tIna AyuoMke bhujagAra, alpatara aura avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta kahA hai / mAtra inake avasthitapadakA antara yogasthAnoMke anusAra hotA hai, isalie isa padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| vaikriyikaSaTka aura AhArakadvikake avasthitapadakA antarakAla isIprakAra ghaTita kara lenA cAhie / tathA ina chaha prakRtiyoMkA nAnA jIva nirantara bandha karate rahate haiM, isalie inake bhujagAra aura alpatarapada kisI na kisIke hote hI rahate haiM, ataH inake antarakAlakA niSedha Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdha hiyAre 208. tirikkhesu dhuviyANaM tiNNi padA Natthi aMtaraM / sesANaM oghaM / evaM saga0 - kodha-mANa - mAya0 - madi - suda0 - asaMja 0 - tiNNile 0 - abhavasi 0 -micchrA0 - asaNNi tti | 160 - 206. raisu tittha0 oghaM / Navari avatta0 jaha0 ega0, ukka0 palido 0 asaMkheM / sesANaM esiM asaMkhejarAsI tesiM' oghaM devagadibhaMgo / esiM saMkhejarA sI tesiM oghaM AhArasarIrabhaMgo / eiMdiya-paMcakAyANaM savvANaM Natthi aMtaraM / orAliyami0 devagadi04 bhuja0 jaha0 ega0, ukka0 mAsapudha0 / tittha0 bhuja0 jaha0 ega0, ukka0 vAsa kiyA hai / tathA ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / audArikazarIra ke tIna pada ekendriyAdike bhI hote haiM, isalie inake antarakAlakA niSedha kiyA hai| tathA yaha parAvartamAna prakRti hai, isalie isake avaktavya padakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| tIrthaGkara prakRtikA nAnA jIvoMke nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie isake bhujagAra aura alpatarapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| isake avasthitapadakA jaghanya aura utkRSTa antara vaikriyikaSaTkake samAna ghaTita kara lenA caahie| koI bhI nayA jIva tIrthaGkara prakRtikA kamase kama eka samaya taka aura adhika se adhika varSapRthaktva taka bandhakA prArambha na kare yaha sambhava hai, isalie isake avaktavyapadkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa kahA hai| yahA~ kAyayogI Adi anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM, unameM yaha oghaprarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 208. tiryazzrcoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke tIna padoMkA antarakAla nahIM hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / isIprakAra napuMsakavedI, krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jovoM meM jAnanA cAhie / vizeSArtha -- ekedriyAdi jIva bhI tiryaJca haiM, isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke bandhaka jIva sarvadA pAye jAnese unake antarakAlakA niSedha kiyA hai| tiryoM meM apanI bandhaprakRtiyoMko dhyAnameM rakhakara zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / yahA~ ginAI gaI napuMsakavedI Adi anya mArgaNAoMmeM yaha prarUpaNA bana jAnese unameM tiryoM ke samAna jAnanekI sUcanA kI hai / 206. nArakiyoM meM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga odhake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / zeSa mArgaNAoM meM jinakI rAzi asaMkhyAta hai, unameM oghase devagatike samAna bhaGga hai aura jinakI rAzi saMkhyAta hai, unameM oghase AhArakazarIra ke samAna bhaGga hai / ekendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoM meM saba prakRtiyoMkA antarakAla nahIM hai / audArikamizrakAyayogI jIvoM meM devagaticatuSkake bhujagArapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara mAsapRthaktvapramANa hai | tIrthaGkaraprakRtike bhujagArapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSa pRthaktva 1. tA0 pratau 'sesANaM [ siM ] asaMkhejarAsI' tesiM A0pratau 'sesANaM asaMkhejarAsINaM tesiM' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'evaM (siM ) saMkhejarAsI tesiM' A0pratau 'esi saMkhejarAsiM tesiM' iti pAThaH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe appAbahuANugamo 161 pudhattaM0 / evaM kammai0-aNAhAra0 / evaM edeNa bIjeNaM yAva saNNi tti NedavvaM / evaM aMtaraM smtt| bhAvaparUvaNA 210. bhAvANugameNa duvi0-oghe0 aade| oghe0 savvapagadINaM bhuja0appa0-avaDhi0-avatta0baMdhage ti ko bhAvo ? odaigo bhaavo| evaM yAva aNAhAraga tti NedavvaM / evaM bhAvo smtto| appAbahuaparUvaNA 211. appAbahugANugameNa duvi0-oghe0 aade0| oghe0 paMNA0-NavadaMsaNAmiccha0-solasaka0-bhaya-duguM0-orAli0-tejo0-ka0-vaNNa04-agu0-upa-Nimi0-paMcaMta0 savvatthovA avattavvabaMdhagA / avaDidabaMdhagA annNtgunno| appa070 asaMkheMgu0 / bhuja. pramANa hai / isI prakAra kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / isa prakAra isa bIjapadake anusAra saMjJI mArgaNA taka le jAnA caahie| vizeSArtha-yahA~ kucha sphuTa sUcanAe~ mAtra dI haiN| narakameM dUsare va tIsaremeM jo mithyAdRSTi se samyagdRSTi hokara punaH tIrthakkara prakRtike bandhakA prArambha kare aisA jIva kamase kama eka samayake antarase aura adhikase adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake antarase utpanna ho sakatA hai, isalie yahA~ tIrthakara prakRtike avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| isIprakAra anya mArgaNAoMmeM isa prakRtike avaktavyapada kA jo antara kahA hai,vaha yahA~ utane antarakAlase hotA hai,aisA jAnanA caahie| zeSa prarUpaNA vicArakara lagA lenA cAhie / yahA~ bIjarUpase kahI gaI sUcanAnusAra vistAra kara lenA cAhie / isa prakAra antara samApta huaa| bhAva 210. bhAvAnugamako apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMke bhujagAra, alpatara, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kauna-sA bhAva hai ? audayika bhAva hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie / isa prakAra bhAva samApta huaa| alpabahutva ___211. alpabahutvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiN| unase 1.tApratI evaM aMtaraM samattaM' iti pATho nAsti / 2. tA0pratI evaM bhAvo samatto' iti pATho nAsti / 3. A0pratau 'avattavvabaMdhagA ya / avahidabaMdhagA' iti paatthH| Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre baM0 vise0 / sAdAsAda0-sattaNoka0-caduAu0-cadugadi-paMcajAdi-veubviya0-chassaMThAdoaMgo0-chassaMgha0-caduANu0-para-ussA0-AdAujo0-dovihA0-tasAdidasayuga0dogoda0 savvatthovA' avaTThi0 / avatta0 asaM gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja. vise0 / AhAradugaM savvatthovA avaDhi0 / avatta0 saMkheMjagu0 / appa0 saMkhe0gu0 / bhuja0 vise / tittha0 savvatthovA avatta / avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 vise / evaM oghabhaMgo kAyajogi-orA0-lobhaka0-acakkhu0-bhavasi0-AhAraga ti / 212. Niraesu dhuvigANaM savvatthovA avaDhi0 / appada0 asaM0gu0 / bhuja0 vise / thINagiddhi03-micchara-aNaMtANu04-tittha0 savvatthovA avatta / avaDhi0 asaMkheMgu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja. vise0 / sesANaM oghaM sAda0bhaMgo / maNusAu0 oghaM aahaarsriirbhNgo| evaM savvaNirayANaM / Navari sattamAe dogadi-doANu0dogoda0 thI nngiddhibhNgo| 213. tirikkhesu dhuviyANaM nnirybhNgo| sesANaM oghmNgo| savvapaMciMdi0tiri0 nnirybhNgo| Navari maNusAu0 oghaM aahaarsriirbhNgo| alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, sAta nokaSAya, cAra Ayu, cAra gati, pA~ca jAti, vaikriyikazarIra, chaha saMsthAna, do AGgopAGga, chaha saMhanana, cAra AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sAdi dasa yugala aura do gotrake avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase abaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / AhArakadvikake avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / unase alparapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| tIrthakara prakRtike avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra oghake samAna kAyayogI,audArikakAyayogI, lobhakaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| 212. nArakiyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhI catuSka aura tIrthaGkaraprakRtike avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unameM avasthitapadake bandhaka asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghase sAtAvedanIyake samAna hai| manuSyAyukA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna hai| isI prakAra saba nArakiyoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki sAtavIM pRthivImeM do gati, do AnupUrvI aura do gotrakA bhaGga styAnagRddhike samAna hai| 213. tiryazcoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA 1. A0pratau 'dogadi0 savvatthovA' iti paatthH| Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe apAbahuANugamo 163 214, maNusesu paMcaNA'-NavadaMsaNA0-miccha0-solasaka0-bhaya-du0-orA0tejA-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta0 savvatthovA avtt0| avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 vise / sesANaM oghaM / Navari saMkheMjarAsINaM AhArasarIrabhaMgo / evaM maNusapaJjatta-maNusiNIsu / Navari saMkheMjaguNaM kAdavvaM / savvaapajattasavvadevANaM savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM ca nnirybhNgo| Navari savaDhe saMkheMja kAdavyaM / 215. paMciMdi0-tasa02 paMcaNA0-NavadaMsa0-miccha0-solasaka0-bhaya-du0-tejA0ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-tittha0-paMcaMta0 savvatthovA avatta0 / avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 vise0 / sesANaM savvatthovA avaTTi / avatta0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja. vise0 / AhAradurga ogha / 216. paMcamaNa-tiNNivaci0 paMcaNA0-NavadaMsa-miccha0-solasaka0-bhaya-duguM0bhaGga oghake samAna hai / saba paJcendriya tiryaJcoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyAyukA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna hai| 214. manuSyoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki manuSyoM meM jina prakRtiyoMkA saMkhyAta jIva bandha karate haiM, unakA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna hai| isI prakAra manuSya paryApta aura manuSyiniyoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM saMkhyAtaguNA karanA cAhie / saba aparyApta, saba deva, saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM nArakiyoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai-sarvArthasiddhimeM saMkhyAta karanA caahie| 215. paJcendriyadvika aura trasadvika jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, tIrthakara aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / zeSa prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase alpatara padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / AhArakadvikakA bhaGga oghake samAna hai| 216. pA~ca manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoM meM pA~ca jhAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, devagati, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, 1. tA0pratau 'oghaM / maNusesu paMcaNA0' A0pratau 'ocaM AhArasarIrabhaMgo / paMcaNA0' iti pAThaH / 2. A pratau 'bhayadu. tejAka0' iti paatthH| Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre devaga0--orAli0--veuvi0-tejA0-0-orAli0-veuvvi0 aMgo0--devANu0-agu04bAdara'-pajatta-patte-Nimi0-tittha0-paMcaMta0 savvatthovA avatta0 / avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 vise0 / sesANaM oghbhNgo| orAliyami0 NirayabhaMgo / Navari miccha0 savvatthovA avatta / avaDhi0 aNaMtagu0 / appa0 asaMgu0 / bhuja. vise0 / veuvviyakA0 devbhNgo| veuvviyami0 dhuviyANaM egapadaM0 / pariyattamANigANaM savvatthovA avatta0 / bhuja0 asaM0gu0 / AhArakAyajo0 savvaTThabhaMgo / AhAramisse pariyattamANigANaM savvatthovA avatta0 / bhuja0 saMkheMjjagu0 / kammaha0 savvatthovA miccha0 avatta0 / bhuja0 aNaMtagu0 / sesANaM savvatthovA avatta / bhuja0 asaM0gu0 / 217. itthiyedesu paMcaNA0-cadudaMsa0-cadusaMja0-paMcaMta0 savvatthovA avaDhi0 / appa0 asaM gu0 / bhuja0 vise0| paMcadaMsa0-miccha0bArasaka0-bhaya-du0-orAli0-tejA0ka0-vaNNa04-Nimi0 savvatthovAavatta / avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asaMgu0 / bhuja0 vise0 / sesANaM savvatthovA avaDhi0 / avatta0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 kArmaNazarIra, audArikazarIra AGgopAGga, vaikriyikazarIra AGgopAGga, devagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta pratyeka, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandha jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatara padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagAra padake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| zepa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM nArakiyoM ke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiN| unase alpatara padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM devoMke samAna bhaGga hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA eka bhujagArapada hai| parAvartamAna prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AhArakakAyayogI jIvoMmeM sarvArthasiddhike samAna bhaGga hai| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM parAvartamAna prakRtiyoMke avaktavya padake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva saMkhyAtagaNe haiN| kArmaNakAyayogI jIvoMmeM mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva anantaguNe haiM / zeSa prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase bhujagAra padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN|| 217. strIvedI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca ke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka hai| unase alpatara padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / pA~ca darzanAvaraNa, mithyAtva, bAraha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka aura nirmANake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizepa adhika haiM / zeSa prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| 1. A. pratau 'tejAka0 veundhi aMgo devANu0 agu-bAdara' iti pAThaH / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhujagArabaMdhe appAbahuANugamo 265 vise / AhAradugaM tittha0 mnnusibhNgo| evaM purisa0 / Navari tittha0 oghabhaMgo / Naqsagesu dhuvigANaM aTThArasapagadIgaM savvatthovA avaTThi0 / appada0 asaM0gu0 / bhuja0 vise0 / sesANaM oghaM / / 218, evaM kodhe0 aTThArasa0 mANe sattArasa0 mAyAe solasa0 / avagadave0 savyapagadINaM savvatthovA avaDhi0 / avatta0 saMkheMjjagu0 / appa0 saMkheMjagu0 / bhuja0 vise0| 216. madi-suda0 dhuvigANaM savvatthovA avddhi0| appa0 asaMkheMjaguH / bhuja0 vise0 / sesANaM oghaM / evaM asaMjada-tiNNile0-abhavasi0-micchA0-asaNNi tti / vibhaMge dhubiyANaM madibhaMgo / sesANaM maNajogibhaMgo 220. AbhiNi-suda-odhiNA0 paMcaNA0-chadaMsa0-bArasaka0-purisa0-bhaya-du0dogadi0-[paMciMdi0-] cadusarIra-samacadu0-doaMgo0-vajari0-vaNNa04-doANu0-agu04pasattha0-tasa4-subhaga-sussara-AdeM-Nimi0-tittha0-uccA0-paMcaMta0 savvatthovA avatta / unase avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai| isI prakAra puruSavedI jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga oSake samAna hai| napuMsakavedI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI aThAraha prakRtiyoMke avasthita padake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagAra padake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| 218. isI prakAra krodhakaSAyameM aThAraha prakRtiyoMke, mAnakaSAyameM satraha prakRtiyoMke aura mAyAkapAyameM solaha prakRtiyoMke bandhaka jIvoMkA bhaGga napuMsakavedI jIvoMke samAna jAnanA cAhie / apagatavedI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| 216. matyanAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra asaMyata, tIna lezyAvAle, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM jAnanA cAhie / vibhaGgajJAnI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga matyajJAnI jIvoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoM kA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| 220. AbhinibodhikajJAnI, atajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, puruSaveda, bhaya, jugupsA, do gati, paJcendriyajAti, cAra zarIra, samacaturasrasaMsthAna, do AGgopAGga, varSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, do AnupurvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva 1. A0pratau 'avatta0 avahi0 asaMkhejagu0' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'sesANaM moha0 / evaM asaMjadA' Apratau 'sesANaM mohaH / evaM saMjadA' iti paatthH| Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asN0gu0| bhuja. vise0 / sAdAsAda0-caduNoka0doAu0-thirAditiNNiyuga0 AhAradurga oghbhNgo| evaM odhidaMsa0-sammA0-khaiga0vedaga0-uvasama0 / Navari maNusAu0 nnirybhNgo| khaige doAu0 maNusibhaMgo / maNapajjave aaminnibhNgo| Navari saMkheMjaM kAdavvaM / evaM sNjd0-saamaai0-chedo0prihaar0-suhumsN0| saMjadAsaMjadA0 odhibhNgo| cakkhu0 tasapajattabhaMgo / 221. teue paMcaNA0-chadasaNA0-cadusaMja0-bhaya-du0-tejA0-ka'0-vaNNa04-agu04bAdara-pajjatta-patte-Nimi0-gaMcaMta0 savvatthovA avaDhi0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 vise0 / thINagiddhi03-miccha0-bArasaka0-devagadi04-orAli0-tittha0 savvatthovA avatta0 / avaDhi0 asaMgu0 / appa0 asaMgu / bhuja0 vise0 / sesANaM savvatthovA avaDhi0 / avatta0 asaMgu0 / appa0 asaMgu / bhuja0 vise / evaM pammAe vi / Navari devagadi04-orA0-orA0aMgo-tittha0 atttthk0bhNgo| asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, cAra nokaSAya, do Ayu, sthira Adi tIna yugala aura AhArakadvikakA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi vedagasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki manuSyAyukA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| tathA kSAyika samktvameM do AyuAMkA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM AbhinibodhikajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta kahanA caahie| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM jAnanA caahie| saMyatAsaMyata jIvoMmeM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| cakSudarzanI jIvoMmeM jasapayoptakAke samAna bhaGga hai| 221. pItalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, nirmANa aura pA~ca antarAyake avasthitapar3hake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAta guNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / styAnagRddhitrika, mithyAtva, bAraha kaSAya, devagaticatuSka, audArikazarIra aura tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| zeSa prakRtiyoMke avasthita padake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| isI prakAra padmalezyAmeM bhI jAna lenA caahie| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSka, audArikazarIra; audArikazarIra AGgopAGga aura tIrthaGkara prakRtikA ATha kaSAyoMke samAna bhaGga hai| 1. A0pratau cadusaMja0 tejAka0' iti paatthH| 2. tA pratau 'avatta. asaM0gu0 bhuja0 vise' iti paatthH| Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve samucittaNA 167 222. sukkAe paMcaNANA0-NavadaMsaNA0-miccha0-solasakasA0-bhaya-du0-dogadicadusarIra-doaMgo0-vaNNa04-doANu0-agu04-tasa04-Nimi0-tittha0-paMcaMta0 savvatthovA avatta0 / avaDhi0 asaM0gu0 / appa0 asaM0gu0 / bhuja0 vise0 / sesANaM sAdAdINaM evaM ceva / Navari savvatthovA avddhi0| 223. sAsaNe dhuviyANaM NirayabhaMgo / devagadi04-dosarIra0 teubhaMgo / sesANaM oghaM / sammAmi0 dhuvigANaM sAsaNabhaMgo / sAdAdINaM ogha / saNNI0 maNajogibhaMgo / aNAhAra0 kmmigbhNgo| __ evaM appAbahugaM samattaM / evaM bhujagArabaMdho smtto| padaNikkhevo samukkittaNA 224. etto padaNikkheve ti tattha imANi tiNNi aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavaMti / taM jahA-samukkittaNA sAmittaM appAbahuge ti / samukkittaNAe duvi0jaha0 uka0 c| uka0 pgrd| duvi0-oSe0 Ade0 / oghe0 savvapagadINaM atthi ukkassiyA vaDDI ukkassiyA hANI ukassayamavaTThANaM / evaM yAva aNA ___ 222. zuklalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, do gati, cAra zarIra, do AGgopAGga, varNacatuSka, do AnupUrvI, agurulaghucatuSka, trasacatuSka, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase alpatarapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase bhujagArapadake bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| zeSa sAtAvedanIya AdikA bhaGga isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| 223. sAsAdanasamyaktvameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| devagaticatuSka aura do zarIroMkA bhaGga pItalezyAke samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| samyagmithyAtvameM dhravabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga sAsAdanasamyaktvake samAna hai| sAtAvedanIya Adi prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| saMjJI jIvoMmeM manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai / anAhAraka jIvoMmeM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| isa prakAra bhugajArabandha samApta huaa| padanikSepa samutkIrtanA 224. Age padanikSepakA prakaraNa hai| vahA~ ye tIna anuyogadvAra jJAtavya haiM / yathAsamutkIrtanA, svAmitva aura alpabahutva / samutkIrtanA do prakArako hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAna hai / isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA caahie| 1. tA0pratau 'u0 / [u.] pagadaM' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'ukkassiyA (ya) mavadyANaM' iti pAThaH / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre hAraga tti NedavyaM / Navari veuvi0mi0-AhArami0-kammai0-aNAhAra0 savyapagadINaM asthi ukka0 vaDDI / orAli mi0 devagadipaMcaga0 atthi ukka0 vaDDI / ___ 225 jaha0 pgdN| duvi0-oghe0 aade| oghe0 savvapagadINaM atthi jahaNNigA vaDDI jahaNNigA hANI jaha0 avaTThANaM / evaM yAva aNAhAragati NedavvaM / Navari veuvviyamissa-AhArami0-kammai0-aNAhAra0 savvapagadINaM atthi jaha0 baDDI / orAliyami0 devagadipaMca0 atthi jaha0 vddddii| evaM samukittaNA samattA / sAmitta 226. sAmittaM duvidhaM-jaha0 ukka0 ca / ukka0 pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA0-cadudaMsa0-sAdA jasa0-uccA0-paMcaMta0 ukassiyA vaDDI kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago tappAoggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukkassayaM jogaTThANaM gado tado chavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa ? jo chavidhabaMdhago ukassajogI mado devo jAdo tappAoggajahaNNae jogaTThANe padido tassa ukka0 hANI / itanI vizeSatA hai ki vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi hai| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipaJcakakI utkRSTa vRddhi hai| 225. jaghanyakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAna hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie / itanI vizeSatA hai ki vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi hai / audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipaJcakakI jaghanya vRddhi hai| vizeSArtha-yahA~ vaikriyikamizrakAyayogI Adi cAra kArmaNAoMmeM uttarottara yogako vRddhi honese mAtra vRddhi sambhava hai| tathA yahI bAta audArikamizrakAyayogI jIvAma devagatipaJcakake viSayameM jAnanA cAhie / zeSa kathana sugama hai| isaprakAra samutkIrtanA samApta huii| svAmitva 226. svAmitva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai.--ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta ho anantara chaha prakArake karmokA bandha karane lagA vaha ukta prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi kA svAmI hai| utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? chaha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo utkRSTa yogavAlA jIva marA aura deva hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita huA vaha utkRSTa hAnikA svAmI hai| 1. tApratau 'evaM aNAhAraga' iti paatthH| 2. tApratI 'evaM samukkittaNA smttaa|' iti pATho nAsti / . 3. tA0pratau 'kassa? sattavidhabaMdhago' iti pAThaH / 4. tApratI -jahaNNayaM (e) jogahANe' iti pATaH / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikakheve sAmittaM 166 uka0 avadvANaM kassa ? jo chavvidhabaMdhago ukassajogI paDibhaggo tappAoNgajahaNNage paDido tado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 avaDDANaM / ukkassAdo jo jogaDANAdo paDibhaggo yahi jogaTThANe paDido taM jogaTThANaM thotraM / jahaNNagAdo jogastrict yahi ukkasagaM jogaTTANaM gacchadi taM jogaTThANamasaMkhaJjaguNaM / evaM ukassagassa aTThAssa sAdhaNaM / zrINagi 03 - miccha0 aNaMtANu 04- asAda0 NavaMsa 0 NIcA0 ukka0 baDDI kassa0 ? jo aTThavidhabaMdhago tappAauggajahaNNago, tappA oMggajahaNNagAdo jogahANAdo ukassajogaTThANaM gado sattavidha0 jAdo tassa ukka0 vaDDI / uka0 hANI kassa jo sattavidhabaMdhago ukassajogI mado suhumaNigodajIvaapajattagesu uvavaNNo tappA oMggajahaNNage paDido tassa ukka0 hANI / ukka0 avadvANaM kassa0 ? jo sattavidhabaMgo ukassajogI paDibhaggo tappAauggajaha0 jogaDDANe paDido avidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 avaDDANaM / NiddA- payalA-paccakkhANa04 - hassra-radi-aradi-soga-bhaya-duguM0 ukka0 baDDI kassa0 ? jo sammA0 aDDavidhabaMdhago tappAauggajahaNNagAdo jogaDDANAdo ukkassaM jogaTTANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sammA0 sattavidhabaMdhago ukassajogI mar3ho devo jAdo tappAauggajahaNNajogA utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? chaha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo utkRSTa yogavAlA jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita huA aura usake bAda sAta prakAra ke karmo kA bandha karane lagA vaha utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / utkRSTa yogasthAna se pratibhagna hokara jisa yogasthAna meM patita huA vaha yogasthAna stoka hai, jaghanya yogasthAnase jisa utkRSTa yogasthAna meM jAtA hai vaha yogasthAna asaMkhyAtaguNA hai / isa prakAra yaha utkRSTa avasthAnakA sAdhanapada hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva anantAnubandhIcatuSka, asAtAvedanIya, napuMsakaveda aura nIcagotrakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmoMkA bandha karane lagA vaha utkRSTa vRddhikA svAmI hai / utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake kamoMkA bandha karanevAlA utkRSTa yogavAlA jo jIva marA aura sUkSma nigoda aparyAptakoM meM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita huA vaha utkRSTa hAnikA svAmI hai / utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo utkRSTa yogavAlA jIva pratibhagna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita hokara ATha prakArake karmoMkA bandha karane lagA vaha utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| nidrA, pracalA, pratyAkhyAnAvaraNacatuSka, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmoM kA bandha karanevAlA jo samyagdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta ho sAta prakArake karmoM kA bandha karane lagA vaha utkRSTa vRddhikA svAmI hai / utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake kamakA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo samyagdRSTi jIva marA aura deva hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita huA vaha utkRSTa hAnikA svAmI hai / utkRSTa 1. tApratau 'paDibhaMgo (ggo ) yahi' iti pAThaH / 2 Aopratau 'jogaTANe paDido taM jo gahANamasaMkhejaguNaM' iti pAThaH / Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paDido tassa uka0 hANI / uka0 avaTThANaM kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago ukkassajogI paDibhaggo tappAoggajaha jogaTThANe paDido aTThavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 avaTThANaM / evaM paJcakkhANa04 / Navari saMjadAsaMjadAdo kAdavyaM / koSasaMjalaNAe uka0 vaDDI kassa0 ? jo mohaNIyapaMcavidhabaMdhago tappAoggajahaNNajogaTThANAdo ukkassayaM jogaTThANaM gado tado mohaNIyassa caduvidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hoNI kassa0 ? jo mohaNIyassa' caduvidhabaMdhago mado devo jAdo tappAoggajahaNNajogaTThANe paDido tassa ukka0 haannii| uka0 avaTThANaM kassa0 ? mohaNIyassa caduvidhabaMdhago ukka jogI paDibhaggo tappAoNggajaha0jogaTThANe paDido mohaNIyassa paMcavidhabaMdhago jAdo tassa ukkassayaM avtttthaannN| mANasaM0-mAyAsaM0-lobhasaM0 ukka0 vaDDI kassa. ? mohaNIyassa caduvidhabaMdhago tividhabaMdhago duvidhabaMdhago tappAoNggajaha0 jogaTThANAdo uka0 jogaTThANaM gado tado mohaNIyassa tividha0 duvidhabaMdhago jAdo tassa uka0 vddddii| uka0 hANI kassa0 ? yo mohaNIyassa tividha0 duvidha0 eyavidhabaMdhago mado devo jAdo tappAoNggajaha0jogaTThANe paDido tassa uka. haannii| uka0 avaTThANaM kassa ? yo mohaNIya0 tividha0 duvidha0 ekavidhabaMdhago ukka0jogI paDibhaggo tappAoNgga avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake kokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogameM patita huA aura anantara ATha prakArake karmoM kA bandha karane lagA vaha utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakI utkRSTa vRddhi AdikA svAmI kahanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki saMyatAsaMyatakA avalambana lekara kahanA cAhie / krodha saMjvalanakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? mohanIyakI pA~ca prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase tatprAyogya utkRSTa yogasthAnako prApta hokara mohanIyako cAra prakRtiyoMkA bandha karane lagA vaha krodhasaMjvalanako utkRSTa vRddhikA svAmI hai / utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? mohanIyakI cAra prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jo jIva marA aura deva hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita huA vaha saMjvalana krodhakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / usake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? mohanIyakI cAra prakRtiyoMkA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girakara mohanIyakI pA~ca prakRtiyoMkA bandha karane lagA vaha usake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / mAnasaMjvalana, mAyAsaMjvalana aura lobhasaMjvalanakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? mohanIyake cAra prakArake, tIna prakArake aura do prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara anantara mohanIyake tIna prakArake aura do prakArake karmoM kA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? mohanIyake tIna prakArake, do prakArake aura eka prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva marA aura deva hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita huA vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? mohanIyake tIna prakArake, do prakArake aura eka prakArake karmokA bandha karanevAlA tathA utkRSTa yogase yukta jo 1. tA0pratau 'kassa ? mohaNIyasassa' iti paatthH| Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM jaha joga0 paDido tado mohaNI0 caduvidha0 tividha0 duvidhabaMdhagoM jAdo tassa ukka0 avaTThANaM / purisa0 ukka0 vaDDI kassa0 ? jo mohaNIyassa NavavidhabaMdhago tappAoNggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukassagaM jogaTThANaM gado tado mohaNIyassa paMcavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo mohaNI0 paMcavidhabaMdha0 ukka0jogI mado devo jAdo tappAoNggajaha joga0 paDido tassa ukka0 hANI / ukka0 avaTThANaM kassa ? jo mohaNI. paMcavidhavaM0 ukka0jogI paDibhaggo tappAoNggajaha jogaTThANe paDido' mohaNI0 NavavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 avaThThANaM / itthive0 ukka0 vaDDI kassa0 ? jo aTThavidhabaMdhago tappAoNggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukka0 jogahANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago ukassajogI mado asaNNipaMciMdiesu uvavaNNo tassa ukka0 hANI / ukka0 avaThThANaM kassa? jo sattavidhabaMdhago ukka jogI paDibhaggo tappAoggajaha. paDido aTThavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 avaThThANaM / 227. aNNadare Auge baMdhamANo purado aMttomuhuttamaggado aMtomuhuttaM yAva jIva pratibhagna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM patita hokara anantara mohanIyake cAra prakArake, tIna prakArake aura do prakArake karmoMkA bandha karane lagA vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / puruSavedakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? mohanIyake nau prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara anantara mohanIyake pA~ca prakArake karmoM kA bandha karane lagA vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / usakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? mohanIyake pA~ca prakArake karmoM kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura deva hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / usake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? mohanIyake pA~ca prakArake karmoMkA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girakara mohanIyake nau prakArake karmoMkA bandha karane lagA vaha usake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / strIvedakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogagthAnako prApta hokara sAta prakArake karmoMkA karane lagA vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| usakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marakara asaMjJI pazcendriyoMmeM utpanna huA vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| usake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girakara ATha prakArake karmokA bandha karane lagA vaha usake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| ___ 227. anyatara AyukA bandha karanevAlA jIva AgekA jo antarmuhUrta hai usa antarmuhUrta kAlake samApta hone taka AyukarmakA bandha karatA hai| isa prakAra isa kAlameM yadi samyagdRSTi hai to 1. tA0pratau 'jogahANaM paDido' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'aMtomuhuttaM maM (?) gado' iti paatthH| Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre AugaM baMdhadi / evaM edaM kAlaM sammAdiTThI sammAdiTThI ceva, micchadiTThI micchAdiTThI ceva, yadi sAsaNo sAsaNo ceva, yadi asaMjado asaMjado ceva, yadi saMjadAsaMjado saMjadAsaMjado ceva', yadi saMjado saMjado ceva / edaM kAraNaM aTThassa hedU kittidaM / edaM kAraNaM daMsaNAvaraNassa ca paMcaNNaM pagadINaM micchatta-bArasaka0 edesiM kammANaM yathopadivANaM ukkassapadaNikkhevasAmittasAdhaNatthaM yo saMsayo taM saMsayaM NissaMsayaM kAhidi tti edaM kAraNaM hedU kittidaM / caduNNaM AugANaM ukka0 vaDDI kassa0 ? yo0 aTThavidhabaMdhago tappAoNggajahaNNajogaTThANAdo ukkassayaM jogaTThANaM gado tassa uka0 vddddii| ukka0 hANI kassa0 ? yo aDhavidhabaMdhago ukka0jogI paDibhaggo tappAoNggajaha* jogaTThANe paDido tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle uka0 avaTThANaM / evaM Augassa savvattha yAva aNAhAraga tti NedavvaM / 228. Nirayagadi-devagadi-veuvi0-veu aMgo0-doANu0 ukka0 vaDDI kassa0 ? yo aTThavidhabaMdhago tappAoggajaha jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago ukassagAdo jogaTThANAdo tappAoNggajahaNNajogaTThANe paDido aTThavidhabaMdhago tassa ukka0 haannii| tasseva se kAle uka0 avaTThANaM / samyagdRSTi hI rahatA hai, mithyAdRSTi hai to mithyAdRSTi hI rahatA hai, yadi sAsAdanasamyagdRSTi hai to sAsAdanasamyagdRSTi hI rahatA hai, yadi asaMyatasamyagdRSTi hai to asaMyatasamyagdRSTi hI rahatA hai, yadi saMyatAsaMyata hai to saMyatAsaMyata hI rahatA hai aura yadi saMyata hai to saMyata hI rahatA hai| isa kAraNa vivakSita viSayakA hetu kahA hai| tathA isI kAraNa yathopadiSTa darzanAvaraNakI pA~ca prakRtiyA~, mithyAtva aura bAraha kaSAya ina karmoM ke utkRSTa padanikSepa sambandhI svAmitvako siddha karaneke lie jo saMzaya hai usa saMzayako niHsaMzaya kara detA hai / isa kAraNa hetu kahA hai| cAra AyuoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmoM kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake kokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta huA hai,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / tathA vaha anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| AyukarmakA sarvatra anAhAraka mArgaNA taka isI prakAra svAmitva jAnanA cAhie / 228. narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga aura doAnupUrvIkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmoM kA bandha karane lagA vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake kokA bandha karanevAlA jo jIva utkRSTa yogasthAnase pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yoga 1. tApratau 'micchAdiTThI ceva yadi asaMjado asaMjado ceva yadi saMjadAsajadA saMjadAsaMjadA ceva' iti pAThaH / 2. tA0pratau ca pa (paM) caNaM' iti paatthH| 3. A0-pratau 'tappAoggajahaNNajogahANaM' iti pAThaH / 4. tA0pratau 'ukkassagAdo paDido tappAoggajahaNNa [ jo gahANe' Apratau 'ukassagAdo jogahANAdo paDido tappAoggajahaNNajogahANe' iti paatthH| Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmisaM 203 226. tirikkhagadiNAmAe ukka0 vaDDI kassa0 ? yo aTThavidha0 tappAoggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukkassayaM jogaTThANaM gado tado tevIsadiNAmAe saha sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago ukkassajogI mado suhumaNigodajIvaapajattagesu uvavaNNo tappAoNggajaha0 paDido tIsadiNAmAe baMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / uka0 avaTThANaM kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago ukkassajogI paDibhaggo tappAoggajahaNNajogaTThANe paDido aDhavidhabaMdhago jAdo / tAdhe tAo ceva tevIsadiNAmAe baMdhadi No tiisN| keNa' kAraNeNa ? AugabaMdhassa abhAse jAo ceva NAmAo tAo ceva baMdhadi yAva AugavaMdhagaddhA puNNo tti / aNNaM ca puNa purado aMtomuhuttamaggado aMtomuhuttaM NIcA / edeNa kAraNeNa tevIsadiNAmAo baMdhamANagassa ukkassayaM avaTThANaM No tIsA / evaM orAli0-tejA0-ka0-huMDa 0-vaNNa04-tirikkhANu0agu0-upa0-athira-asubha-dUbhaga-aNAde0-ajasa0-Nimi0 tirikkhagadibhaMgo kAdayo / 230. maNusaga0 ukka0 vaDDI kassa0 ? yo aTThavidhabaMdhago jahaNNagAdo jogasthAnako prApta huA aura ATha prakArake karmoMkA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / tathA vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| ____226. tiryazcagati nAmakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara anantara nAmakarmakI teIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmokA bandha karane lagA vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| usakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake kokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura sUkSma nigoda aparyAptaka jIvoMmeM utpanna hokara tathA tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta kara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA,vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / usake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoMkA dha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmokA bandha karane lagA vaha usake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / usa samaya vaha nAmakarmakI unhIM teIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai tIsa prakRtiyoMkA bandha nahIM karatA kyoMki AyukarmakA bandha prArambha hote samaya nAmakarmakI jina prakRtiyoMkA bandha karatA hai, Ayubandhake kAlake pUrNa hone taka unhIM prakRtiyoMkA bandha karatA rahatA hai / aura bhI antarmuhUrta pUrvase antarmuhUrta Age taka unhIM prakRtiyoMkA bandha karatA hai| isa kAraNase nAmakarmakI teIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jIva tiryaJcagatike utkRSTa avasthAnakA svAmI hai; tIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA nahIM / isIprakAra audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, asthira, azubha, durbhaga, anAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANakA bhaGga tiryazcagatike samAna kahanA cAhie / 230. manuSyagatikI utkRSTa pradezavRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI paJcIsa 1. tApratau 'No ti saMkeNa' iti paattH| 2. A0pratau 'jAo ceva baMdhadi' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'puNo tti aNNa ca' iti pAThaH / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre TThANAdo ukkassayaM jogaTThANaM gado paNavIsadiNAmAe saha sattavidhabaMdhago jAdo tassa uka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhavaM ukka jogI mado maNusaapaJjattaesu uvavaNNo tappAoNggajaha0 paDido eguNatIsadiNAmAe saha sattavidhadhago jAdo tassa ukka. hANI / ukka0 avaTThANaM kassa0 ? yo sattavidha0 uka0jogI paDibhaggo tappA oNggajaha. jogaTThANe paDido aDavidhabaMdhago jAdo / tAdhe tAo ceva paNavIsadiNAmAe baMdhadi No eguNatIsaM / keNa kAraNeNa 1 taM ceva kAraNaM yaM tirikkhagadiNAmAe bhaNidaM / edeNa kAraNeNa paNavIsadiNAmAe baMdhamANagassa uka0 avaTThANaM go eguNatIsaM / 231. eiMdiya-thAvara0 tirikkhgdibhNgo| Navari' hANI mado chvviisdinnaamaae| bIiMdi0-tIiMdi0-caduriMdi0-paMciMdi0 tasa0 ] ukka0 vaDDI kassa0 1 maNusagadibhaMgo / Navari uka0 hANI kassa0 ? beiMdi0-tei di0-caduriMdi0-paMciMdiesu uvavaNNo tIsadiNAmAe baMdhago tassa ukka0 haannii| uka0 avaTThANaM kassa0 ? yo sattavidhabaMdhago ukka0jogI paDibhamgo tappAGagga. paDido aTThavidhabaMdhago jaado| prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake kamAkA bandha karane lagA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura manuSya apayoptakImeM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogako prApta huA aura nAmakarmakI unatIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmokA bandha karane lagA, vaha usake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| usa samaya vaha jIva nAmakarmakI unhIM paccIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai| unatIsa prakRtiyoMkA bandha nahIM krtaa| kAraNa kyA hai? vahI kAraNa hai jo tiryazcagatinAmake sambandhameM kaha Aye haiN| isa kAraNase nAmakarmako paccIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jIva manuSyagatike utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| unatIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA nhiiN| 231. ekendriyajAti, aura sthAvara prakRtikA bhaGga tiryazcagatike samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jo maraneke bAda nAmakarmakI chabbIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| dvIndriyajAti, trIndriyajAti, caturindriyajAti, pacchendriya ndriyajAti aura usakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? inakA bhaGga manuSyagatike samAna hai| itanI vizeSatA hai ki utkRSTa hAnikA svAmo kauna hai ? jo dvIndriya, trIndriya, caturindriya aura pazcendriyoM meM utpanna hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoMkA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase suka jo jIva pratibhagna hokara tatyAyogya jaghanya yogake sAtha ATha prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha inake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / vaha usa samaya nAmakarmako paJcIsa prakRtiyoMkA 1. tApratI 'eIdi. thAvaratirikkhagadi Navari' iti pAThaH / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM tAdheva' paNavIsadiNAmAo baMdhadi No tIsaM / keNa kAraNeNa ? taM ceva / edaM kAraNaM paNavIsadiNAmAoM baMdhamANagassa ukka0 avaTThANaM No tIsaM / ___ 232. AhAradurga uka0 vaDDI kassa0 1 yo atttthvidhbNdhgo| tppaaoNggjhai| jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado tIsadiNAmAe saha sattavidhadhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa ? yo sattavidhabaM0 ukka jogI paDibhaggo tappAoggajaha0 paDido tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukka0 avaTThANaM / 233. samacadu0-pasattha0-subhaga-sussara-AdeM. ukka0 vaDDI kassa0 ? yo aTThavidhabaMdhago tappAogga0 ukka0 jogaTThANaM gado aTThAvIsadiNAmAe saha sattavidhabaMdhago jAdo tassa [ ukka0 ] vddddii| ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhabaMdha0 ukka0 jogI mado devo jAdo tappA jaha0 paDido tIsadiNAmAe saha baMdhago jAdo tassa ukai0 hANI / ukka0 avaTThANaM kassa0 ? yo sattavidha0 uka0 jogI paDibhaggo tappAoNggajahaNNage0 paDido aTThavidhabaMdhago jAdo / tAdhe tAo ceva aTThAvIsadiNAmAe bandha karatA hai| tIsa prakRtiyoMkA nhiiN| kAraNa kyA hai ? kAraNa vahI pUrvokta hai| isa kAraNa nAmakarmakI paJcIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jIva utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| tIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jIva nhiiN| 232. AhArakadvikakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmoMkA bandha karane lagA.vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoMkA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta huA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / tathA vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai|| 233. samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA jo tatprAyogya utkRSTa yoga sthAnako prApta hokara nAmakarmakI aTThAIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmokA bandha karane lagA vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura deva huaa| tathA tatprAyogya jaghanya yogako prAptakara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMke sAtha sAta kokA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoMkA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogako prApta haA aura ATha prakArake karmokA bandha karane lagA. vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| usa samaya vaha nAmakarmakI unhIM aTThAIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai| tIsakA nhiiN| kAraNa 1. tA0pratau 'tAdhe va' iti paatthH| 2. A0prato, 'paNuvIsadiNAmAe' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'appAo jahaH' iti paatthH| 4. tA0pratau 'hANI0 u0 (1) kassa' iti paatthH| 5. tA0pratI 'tIsadiNAmAe baMdhago' jAdo tasse ukka.' iti paatthH| 6. tA.ApratyoH 'avahidabaMdhagA' iti paatthH| Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mahAba~dhe padesabaMdhAhiyAre baMdi No tIsaM / keNa kAraNeNa ? taM caiva kAraNaM / edeNa kAraNeNa aTThAvIsadiNAmAo baMdhamANa 0 ukka0 avaTThA0 No' tIsaM baMdhadi / 234. cadusaMThA0 - paMca saMgha0 uka0 vaDDI kassa0 ? yo aTThavidhabaMdhago tappAaggajaha * jogaTTANAdo ukka0 jogaTThANaM gado eguNatIsadiNAmAe saha sattavidhabaMgo jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhanaM0 ukka0 jogI mado asaNipaMciMdiyapajattaesu uvavaNNo tappAaugajaha0 paDido tIsadiNAmA saha sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / ukka0 avaTThANaM kassa 0 1 yo sattavidhabaMdhago ukka0 jogI paDibhaggo tappAauggajahaNNage paDido avidhabaMdhago jAdo / tAghe tAo caiva eguNatIsadiNAmAoM baMdhadi No tIsaM / keNa kAraNeNa ? taM caiva kAraNaM / I 235. orAliyaaMgo0 asaMpattase0 uka0 vaDDI avaTThANaM ca paMcidiyabhaMgo / ukka0 hANI beiMdiyaapajjattagesu uvavaNNo tappA0 jaha0 jogaTThANe paDido tIsa diNAmAe baMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / para0 - ussA0-pajatta-thira - subha0 ukka0 kyA hai ? vahI pUrvokta kAraNa hai| isa kAraNa nAmakarmakI aTThAIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jIva unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai; tIsakA bandha karanevAlA nahIM / 234. cAra saMsthAna aura pA~ca saMhananakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakAra ke karmoM kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI unatIsa prakRtiyoM ke sAtha sAta prakAra ke karmoMkA bandha karane lagA vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakAra ke karmoMkA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva mara kara asaMjJI paJcendriya paryAptakoM meM utpanna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakAra ke karmoMkA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta hokara ATha prakArake karmoM kA bandha karane lagA, vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / usa samaya vaha nAmakarmakI unhIM unatIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai| tIsakA bandha nahIM karatA / kAraNa kyA hai ? vahI pUrvokta kAraNa hai / 235. audArikazarIra AGgopAGga aura asamprAptAsRpATikA saMhananako utkRSTa vRddhi aura avasthAnakA bhaGga pacendriyoMke samAna hai / unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo dvIndriya aparyAptakoM meM utpanna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoM kA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / paraghAta, ucchrAsa, paryApta, sthira, aura zubhakI utkRSTa vRddhi aura avasthAnakA bhaGga paJcendriyoMke samAna hai / utkRSTa hAnikA 1. A0pratau 'ukka0 asAda0 No' iti pAThaH / 2. tA0 A0 pratyoH 'jaha0 joga0 gado ukka0' iti pAThaH ! 3. tA0pratau 'sattavidhadho ( dhago ) jAdo' iti pAThaH / 4 tA0 pratau NA [ mA ] o' iti pAThaH / 5 tA0A0 pratyo: 'jaha0 jogI paDido' iti pAThaH / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM 207 vaTTI avaThThANaM ca pNciNdiybhNgo| ukka0 hANI [ kassa0] ? mado' suhameiMdiyapattagesu uvavaNNo tappA0jaha0 jogaTThANe tIsadiNAmAe baMdhago jAdo tassa ukka. hANI / 236. AdAva0 ukka0 vaDDI kassa0? yo aTThavidha0 tappAoggajaha0jogaTThANAdo uka0 jogaTTANaM gado chavvIsadiNAmAe saha sattavidhabaMdhago jAdo tassaukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa ? yo sattavidha ukka0 jogI mado bAdareiMdiyapajattaesu uvavaNNo jahaNNajogaTThANe paDido chavvIsadiNAmAe baMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / uka0 avaTThANaM kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago uka0 jogI paDibhaggo aTThavidhabaMdhago jAdo / tAdhe ceva chavvIsadiNAmAe baMdhadi / ujova0 ukka0 baDDI aadaavbhNgo| ukka0 hANI0 [ kassa ] ? mado bAdaraesu uvavaNNo tIsadiNAmAe baMdhago jAdo tassa ukka. haannii| uka0 avaTThANaM kassa0 ? yo sattavidha0 ukka. jogI paDibhaggo aTThavidhabaMdhago jAdo / tAdhe vi tAo ceva chavvIsadiNAmAo baMdhadi No tiisN| keNa kAraNeNa ? taM ceva kAraNaM / edeNa kAraNeNa chavvIsadiNAmAo baMdhabhANagassa ukka0 avaTThANaM0 No tIsa di0 baMdha0 / svAmI kauna hai ? jo marakara sUkSma ekendriya paryAptakoMmeM utpanna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| 236. AtapakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI chabbIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmo kA bandha karane lagA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura bAdara ekendriya paryAptakoMmeM utpanna hokara jaghanya yogasthAnako prApta huA tathA nAmakarmakI chabbIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA, vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / usake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara ATha prakArake karmoMkA bandha karane lagA,vaha Atapake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| vaha usa samaya nAmakarmakI chabbIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai| udyotakI utkRSTa vRddhikA svAmI Atapake samAna hai / utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo jIva marA aura bAdaroMmeM utpanna hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA,vaha udyotakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| usake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara ATha prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha usake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| vaha usa samaya bhI nAmakarmakI unhIM chabbIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai| tIsakA nahIM / kAraNa kyA hai ? vahI pUrvokta kAraNa hai| isa kAraNase nAmakarmakI chabbIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA- jIva udyotake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| tIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jIva nhiiN| 1. tA0pratI 'hANI [kassa ? ] mado' iti pAThaH / 2. A0pratI 'yo avahida tappAoggajaha0jogahANAdo' iti paatthH| Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 237. appasattha0-dussara0 ukka0 vaDDI devgdibhNgo| ukka0 hANI kassa? mado raiesu uvavaNNo tIsadiNAmAe baMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / ukka0 avaTThANaM samacadubhaMgo / suhuma-apajja0-sAdhAra0 ukka0 vaDDI tirikkhagadibhaMgo / hANI taM ceva paNavIsadiNAmAe badhago jAdo tassa ukka. hANI / ukta avaTThANaM kassa ? yo sattavidhabaMdhago evaM yAva aTThavidha jAdo tAdhe vi tAo ceva tevIsadiNAmAeM baMdhadi No paNavIsaM tassa uka0 akTThANaM / bAdaraNAmAe ukka0 vaDDI avaTThANaM tirikkhagadibhaMgo / hANI. ? mado bAdaraeiMdiyaapajjattaesu uvavaNNo tIsadiNAmAe baMdha0 jAdo tassa ukka0 haannii| patteyasarIraM tirikkhgdibhNgo| Navari Niyoda vaja patteyasarIrasuhumesu uvavaNNo / tittha0 ukka0 vaDDI avaTThANaM nnggodbhNgo| ukka0 hANI kassa ? jo sattavidha uka0 jogI mado deva-Neraiesu uvavaNNo tappAoggajaha0 paDido tIsadiNAmAe baMdhago jAdo tassa uka0 haannii| edeNa bIjeNa Neraigadevesu savvapagadINaM ukka0 baDDI avaThThANaM hANIo ca oghaM devgdibhNgo| evaM savvaNiraya-devANaM / 238. tirikkhesu paMcaNA0-dovedaNI0-dogoda-paMcaMta0 vaDDi-hANi-avaTThANANi 237. aprazasta vihAyogati aura duHsvarakI utkRSTa vRddhikA svAmI devagatike samAna hai| inakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ?jo jIvamarAauranArakiyoMmeM utpannahokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| inake utkRSTa avasthAnakA bhaGga samacaturasrasaMsthAnake samAna hai| sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakI utkRSTa vRddhikA svAmI tiryaJcagatike samAna hai| utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? vahI jIva jaba nAmakarmakI paccIsa prakRtiyoMkA bandhaka huA taba utkRSTa hAnikA svAmI hai / utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? jo sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA isI prakAra ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA haA vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| vaha taba bhI nAmakarmakI unhIM teIsa prakRtiyoMkA bandha karatA hai; paJcIsa prakRtiyoMkA bandha nahIM karatA / bAdaranAmakI utkRSTa vRddhi aura avasthAnakA bhaGga tiryaJcagatike samAna hai| utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo jIva marA aura bAdara ekendriya aparyAptakoMmeM utpanna hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA, vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| pratyekazarIrakA bhaGga tiryaJcagatike samAna hai| itanI vizeSatA hai ki nigodako chor3akara jo pratyekazarIrasUkSmoMmeM utpanna huA, aisA kahanA cAhie / tIrthaGkara prakRtikI vRddhi aura avasthAnakA svAmI nyagrodhaparimaNDala saMsthAnake samAna hai| isakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marakara deva nArakiyoMmeM utpanna huA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMkA bandha karane lagA, vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / isa bIjapadake anusAra nArakI aura devoMmeM saba prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi, utkRSTa hAni aura utkRSTa avasthAnake svAmIkA bhaGga oghase devagatike samAna hai| isI prakAra saba nArakI aura devoMmeM jAnanA cAhie / 238. tiryazcoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, do vedanIya, do gotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa 1. tA0pratau 'sattavidhabaMdhaH / evaM' iti paatthH| 2. tA.ApratyoH 'tettIsadiNAmAe' iti paatthH| Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM 206 oghaM thiinngiddhibhNgo'| caduAu0-veubviyachaka-maNusa0-maNusANu0- uccA0 tiNNi vi satthANe kAdavvaM / ogheNa aTThAvIsAe saha ukkassaM tesiM kammANaM satthANe kAdavyaM / tiNNi vi esiM sammAdiTThI sAmittaM tesi satthANe kAdav / sesANaM oghaM / / 236. paMciMdiyatirikkha03 paMcaNANAvaraNadaMDao thINagiddhi03-miccha0aNaMtANu04-asAda0-Nasa0-NIcA0 ukta0 vaDDI kassa0 ? yo aTThavidhabaMdhago tappAoNggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukkassagaM jogaTThANaM gado tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sattavidhabaMdhago ukka0jogI mado asaNNipaMciMdiyaapajjattagesu uvavaNNo tassa ukka0 hANI / ukka0 avaThThANaM kassa ? yo sattavidha0 ukkassajogI paDibhaggo ajhavidhabadhagoM jAdo tassa ukassaM avaTThANaM / chadaMsa0-hassa-radi-aradi-sogabhaya-duguM0 uka0 vaDDI kassa0 1 aTThavidha tappAoNggajahaNNajogaTThANAdo ukassajogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa uka0 vaDDI / uka0 hANI kassa ? jo sattavidhabaMdhago ukka0jogI paDibhaggo tappAoNggajahaNNajogaTThANe paDido tassa ukka0 haannii| tasseva se kAle uka0 avaTThANaM / apacakkhANa04 asaMjadasammAdihi, vRddhi, hAni aura avasthAnakA svAmI oghase styAnagRddhike samAna hai| cAra Ayu, vaikriyikaSaTaka, manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake tInoM padoMkA svAmitva svasthAnameM kahanA cAhie / oghase aTThAIsa prakRtiyoMke sAtha jinakA utkRSTa svAmitva hai, unako svasthAnace karanA caahie| jinake tInoM padoMkA samyagdRSTi svAmI hai, unako svasthAnameM kahanA caahie| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| 236. paJcendriya tiryazcatrikameM pA~ca jJAnAvaraNa daNDaka, styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, asAtAvedanIya, napuMsakaveda aura nIcagotrakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmoM kA bandha karanevAlA jo tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA vaha utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura asaMjJI paJcendriya aparyAptakoMmeM utpanna huA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yakta jo jIva prati na hokara ATha prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| chaha darzanAvaraNa, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya aura jugupsAkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA-jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA aura sAta prakArake karmoM kA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta huA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| tathA vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake 1. tApratI 'oghaM / thINagiddhibhaMgo' iti paatthH| 2. A0pratau 'ukssaM kammANaM' iti pAThaH / 3. tA pratau 'ahavidhaM baMdha.' A0pratau 'avadibaMdhago' iti pAThaH / 4. tA0pratau -jogahANaM ukassajogaTANaM' iti paatthH| Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAve padesabaMdhAhiyAre paccakkhANa04 saMjadAsaMjadassa / evaM saMjalaNacattAri' caduAu-cadurgAdi cadujAdi0 edANi devgdibhNgo| paMciMdiyajAdi cadusaMThA0 orA0 aMgo0 - vassaMgha 0 uka0 vaDDi-hANiavahANA Ni NANAvaraNa bhNgo| Navari hANI asaNNipaMciMdiyaapajattagesu uvavaNNo / cadusaMThA0 - cadusaMgha0 asaNNipaMciMdiyapajasu uvavaNNo / 240. paMciMTiyatirikkhaapajatta 0 paMcaNA0 - NavadaMsaNA 0 - doveda 0-miccha0solasaka0 - sa 0 cha00 ka0 paMciMdi0 orAli0 aMgo0 - asaMpa0 ukka 0 baDDI hANI aTThANaM tirikkhagadibhaMgo / Navari hANI asaNNipaMcidiesu uvavaNNo / sesANaM satthANe vaDDI hANI aDANaM kAdavvaM / evaM savvaapaJjattagANaM / Navari appappaNo apajattagesu aaNNo / 210 241. maNusa 03 tirikkhabhaMgo / Navari sammAdiTThi uvasama - khavagapagadINaM DI aDANaM mUloghaM / hANI avadvANamhi kAdavvaM / 242. eiMdie doAUNi maNusagadi cadujAdi - paMcasaMThA0-orAli0 aMgo0chassaMgha0 - masANu 0 dovihA0 -tasa subhaga- dosara - AdeM0 uccA0 vaDDI hANI avaTThANaM ca saba padoM kA svAmI asaMyatasamyagdRSTi aura pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake saba par3hoMkA svAmI saMyatAsaMyata jIva hai| isI prakAra cAra saMjvalanake svAmitvake viSaya meM jAnanA caahie| cAra Ayu, cAra gati aura cAra jAti inakA bhaGga devoMke samAna hai / paJcendriyajAti, cAra saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga aura chaha saMhananakI utkRSTa hAni, vRddhi aura avasthAnakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki jo asaMjJI paJcendriya aparyAptakoM meM utpanna huA, vaha inakI hAnikA svAmI hai / tathA asaMjJI pazcendriya paryAptakoM meM utpanna huA jIva cAra saMsthAna aura cAra saMhananakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / 240. pacendriya tiryaJca aparyAptakoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, napuMsakaveda, chaha nokapAya, paJca endriyajAti, audArikazarIra AGgopAGga aura asamprAptAsRpATikAsaMhananakI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAnakA bhaGga tiryavoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki jo asaMjJI paJcacedriyoM meM utpanna hotA hai, vaha utkRSTa hAnikA svAmI hai / zeSa prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi, hAni aura avasthAna svasthAnameM karanA caahie| isI prakAra saba aparyApta ko jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki apane-apane aparyAptakoM meM utpanna huA jIva svAmI hai / 241. manuSyatrika meM tiryaJcoM ke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki samyagdRSTisambandhI tathA upazama aura kSapaka prakRtiyoMkI vRddhi aura hAnikA bhaGga mUloghake samAna hai| hAni avasthAnameM karanI cAhie / 242. ekendriyoMmeM do Ayu, manuSyagati, cAra jAti, pA~ca saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, do vihAyogati, trasa, subhaga, do svara, Adeya aura uccagotrakI vRddhi, hAni aura avasthAna svasthAnameM karane caahie| zeSa prakRtiyoMke vRddhi aura 1. tA0 pratau 'sajadAsaMjadassa evaM saMjalaNacattAri' iti pAThaH / 2 A0 pratI 'tirikkhigadibhaMgo' iti pAThaH / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM satthANe kAdavvaM / sesANaM vaDDI avaTThANaM bAdarassa kAdavvaM / hANI mado suhamaNigodesu uvavaNNo / AdAva0 bAdarapuDhavipajatta0 satthANe kAdavvaM / evaM paMcakAyANaM / vigaliMdiyANaM pNciNdiytirikkhapjttbhNgo| Navari paMcaNA0-NavadaMsaNA0 - dovedaNI0miccha0--solasaka0-sattaNoka-vigaliMdiyajAdi-orAli.aMgo0-asaMpa0--NIcA0paMcaMta0 ukka0 vaDDI avahANaM satthANe kAdavvaM / hANI mado apajattagesu uvavaNNoH / sesANaM satthANe tiNNi vi kAdavvaM / 243. paMciMdiesu savvapagadINaM oghN| Navari tirikkhagadi-cadujAdINaM orAli0tejA-ka0-DaMDasaM0-vaNNa04-tirikkhANu0--agu0-upa0-AdAujo0-thAvara-bAdara-suhumapajjatta-apajatta-patteya-sAdhAra0-thirAthira-subhAsubha-dUbhaga-aNArdai0-ajasa0-NimiNaM edANaM baDDI avaTThANaM oghaM / hANI avaTThANamhi kAdavvaM / sesANaM othaM / evaM ts02| 244. paMcamaNa-paMcavaci0 paMcaNA0-cadudaMsa0-sAdA0-jasagi0-uccA0-paMcaMta0 ukka0 vaDDI kassa0 ? yo sattavidhabaMdhago ukka0 jogI tappAoNggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukassaM jogahANaM gado chavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo chavidhabaMdhago ukkassajogI paDibhaggo tappAoggajahaNNage jogaThANe paDido sattavidha0 tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukssymvtttthaannN| thINagi03avasthAna bAdara jIvake karane cAhie / tathA jo marakara sUkSma nigoda jIvoMmeM utpanna huA usake hAni karanI cahie / AtapakI utkRSTa vRddhi Adi bAdara pRthivIkAyika paryAptake svasthAnameM karanI cAhie / isI prakAra pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM jAnanA cAhie / vikalendriyoMmeM paJcendriya tiryazca aparyAptakoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, sAta nokaSAya, vikalendriyajAti, audArikazarIra AGgopAGga, asamprAptAmRpATikA saMhanana, nIcagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhi aura avasthAna svasthAnameM karane cAhie / tathA jo marakara aparyAptakoMmeM utpanna huA, vaha inakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMke tInoM hI svasthAnameM kahane caahie| 243. paJcendriyoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki tiryazcagati, cAra jAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, Atapa, udyota, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryApta, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, sthira, asthira, zubha, azubha, dubhaMga, anAdeya, ayazaHkIrti aura nirmANa inakI vRddhi aura avasthAnakA bhaGga oghake samAna hai| hAni avasthAnake samaya karanI : zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra trasadvikameM jAnanA caahie| 244. pA~ca manoyogI aura pA~ca vacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAghedanIya, yaza-kIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara chaha prakArake karmo kA bandha karane lagA, vaha utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? chaha prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura sAta prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| tathA vahI jIva anantara samayameM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre miccha0-aNaMtANu04--asAda0-] itthi0-NavaMsa0-NIcA0 ukka0 var3I kassa0 ? yo aTThavidha0 tappAoNggajaha jogaTThANAdo ukkassajogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhavaMdhago ukka0jogI paDibhaggo tappAoNggajahaNNage jogahANe paDido aDhavidhabaMdhago jAdo tassa ukka. haannii| tasseva se kAle ukka0 avaThThANaM / NiddA-payalA0-chaNNoka0 uka0 vaDDI kassa0 ? sammAdi0 aTThavidha tappAGaggajaha jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / uka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhabaMdhago ukka0jogI paDibhaggo aTThavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 haannii| tasseva se kAle ukka0 avaTThANaM / apaJca-' kkhANa04 asaMjadasammAdihissa cadugadiyassa satthANe vaDDI hANI avaTThANaM ca kAdavvaM / paJcakkhANa04 saMjadAsaMjadassa ca dugadiyassa tiNi vi satthANeNa / cadu saMjalaNaM purisa0 vaDDI avaTThANaM oghbhNgo| hANi-avaTThANesu paDhamasamae hANI vidiyasamae avaTThANaM NAdavvaM / caduNNaM AugANaM oghaM / NAmANaM savvANaM vaDDI hANI avaThThANaM oghabhaMgo / Navari hANI appappaNo avaTThANesu paDhamasamae ukkassiyA hANI vidiyasamae ukkassayamavaTThANaM / sesANaM satthANe tiNNi vi kAdavvANi / evaM orAliyakAyajogi0kAyajogI0 oghN| unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, asAtAvedanIya, strIveda, napaMsakaveda aura nIcagotrakI utkaSTa vRddhikA svAmI kauna hai? ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmo kA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmo kA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / tathA vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| nidrA, pracalA aura chaha nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA jo samyagdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA aura sAta prakArake karmokA bandha karane lagA aura vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara ATha prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / tathA vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake cAra gatike asaMyatasamyagdRSTike svasthAnameM vRddhi, hAni aura avasthAna karane caahie| pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake tInoM hI pada do gatike saMyatAsaMyata jIvake svasthAnameM kahane caahie| cAra saMjvalana aura puruSavedakI vRddhi aura avasthAnakA bhaGga oghake samAna hai| apane avasthAnameM prathama samayameM utkRSTa hAni hogI aura dvitIya samayameM avasthAna hogaa| cAra AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai| nAmakarmakI saba prakRtiyoMkI vRddhi, hAni aura avasthAnakA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki hAni aura apane-apane avasthAna inameMse utkRSTa hAni prathama 1. A0pratau 'orAliyakAjogi oghaM' iti pAThaH ? Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM 213 245. orAliyami0 paMcaNA0-thINagi03-dovedaNI0-miccha0--aNaMtANuvaM04Nasa0-NIcA0-paMcaMta0 uka0 vaDDI kassa0 ? jo sattavidha tappAoggajahaNNagAdo jogaTThANAdo ukkassajogaTThANaM gado se kAle sarIrapajattI gAhidi tti tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 1 yo sattavidhabaMdhago ukka0 jogI mado suhamaNigodaapajattagesu uvavaNNo tappAoNggajaha0 paDido tassa uka. hANI / uka0 avaTThANaM kassa0 1 yo sattavidhavaMdhago ukka0 jogI paDibhaggo aTThavidhabaMdhago jAdo tappAoggajaha0 jogaTThANe paDido tasseva se kAle ukkassayaM avaTThANaM / chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 uka0 vaDDI kassa0 ? yo sammAdiTThI tappAoNggajahaNNagAdoM jogaTThANAdo [ ukassayaM jogaTThANaM gado] tassa ukka0 vaDDI / uka0 hANI avaTThANaM nnaannaa0bhNgo| Ayu0 do vi oghaM / Navari aNNadarassa paMciMdiya0 saNNi tti bhaNidavvaM / NAmANaM vaDDI nnaannaavbhNgo| hANI avaTThANaM ca appappaNo oghaM / Navari devagadi04 ukka0 vaDDI kassa0 ? aNNadarassa sammAdi0 tappAoggajahaNNagAdo jogahANAdo ukkassajogaTThANa gado se kAle sarIrapajatti jAhidi ti tassa0 ukka0 vddddii| samacadu0samayameM hotI hai aura dUsare samayameM utkRSTa avasthAna hotA hai| zeSa prakRtiyoMke svasthAnameM tInoM hI kahane cAhie / isI prakAra audArikakAyayogI jIvoMmeM jAnanA cAhie / kAyayogI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| 245. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, nIcagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara anantara samayameM zarIraparyAptiko prApta karegA,vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura sUkSma nigoda aparyAptakoMmeM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta huA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhanna hokara ATha prakArake karmo kA bandha karane lagA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA,vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo samyagdRSTi tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA,vaha utkRSTa vRddhikA svAmI hai| tathA inakI utkRSTa hAni aura avasthAnakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| donoM AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki anyatara paJcendriya saMjJIke kahanA caahie| nAmakarmakI prakRtiyoMkI vRddhikA bhaGga raNake samAna hai| tathA hAni aura avasthAnakA bhaGga apane-apane oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSkakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo anyatara samyagdRSTi satprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta ho,anantara samayameM zarIraparyAptiko pUrNa karegA,vaha unakI vRddhikA svAmI hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara 1. A0pratau 'sammAdiSTi tti0 tappAoggajaha NNagAdo' iti pAThaH / 2. tA pratau 'jogahANAdo jogaDANaM. (?) ukka0 jogahANaM' iti pAThaH / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAba~dhe pade sabaMdha hiyAre pasattha0-subhaga- sussara-AdeM0 vaDDI hANI avadvANaM ca NiddAe bhaMgo / gavari hANI asaNNI uvavaNNo / cadusaMThA0 - paMcasaMgha0 vaDDI avaTThANaM oghaM / hANI asaNNIsu uvavaSNo / titthayaraM devgNdibhNgo| evaM sesANaM vaDDi-hANi avaDANANi NANA0 bhaMgo / 246. veuvviyakA0 devabhaMgo / veubviyami0 paMcaNA0 ukka0 vaDDI kassa0 1 aNada0 micchAdi 0 tappAauggajaha0 jogaTThANAdo ukka0 jogadvANaM gado se kAle sarIrapaJjattiM gAhidi tti tassa ukka0 vaDDI / evaM thINagi 03 - dovedaNI 0-miccha0 -aNaMtANu04 buMsa0- dogoda 0 - paMcaMta 0 / Navari paMcaNA0 dovedaNI 0 0 uccA0 - paMcata0 sammAdiTThissa vA micchAdiTTissaM vA kAdavvaM / chadaMsa0 - bArasaka0 -sattaNoka0 vaDDI kassa 0 1 yo aNNada 0 sammAdi0 tappAoM0 jahaNNajogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado tassa uka0 baDDI / evaM saMvvapagadINaM / AhAra0 - AhArami0 maNajogibhaMgo | Navari AhArami0 se kAle sarapaJjati gAhidi ti / 214 247, kammaige paMcaNA0 thINagi 03 - dovedaNI 0-miccha0 - anaMtANu 04 - itthi 0 NavuMsa0 NIcA 0 - paMcaMta0 ukka0 vaDDI kassa0 ? tappAoNggajaha0 jogaDANAdo ukka0 aura AyakI vRddhi, hAni aura avasthAnakA bhaGga nidrAke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki hAni asaMjJiyoMmeM utpanna hue jIvake kahanI caahie| cAra saMsthAna aura pA~ca saMhananakI vRddhi aura avasthAnakA bhaGga oghake samAna hai / inakI hAni asaMjJiyoMmeM utpanna hue jIvake kahanI cAhie | tIrthaGkara prakRtikA bhaGga devagatike samAna hai| isI prakAra zeSa prakRtiyoMkI vRddhi, hAni aura avasthAnakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / 243. vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM devoMke samAna bhaGga hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo anyatara mithyAdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara anantara samayameM zarIraparyAptiko pUrNa karegA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / isI prakAra styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, napuMsakaveda, do gotra aura pA~ca antarAyakI mukhyatAse jAna lenA cAhie / itanI vizeSatA hai ki pA~ca jJAnAvaraNa, do vedanIya, uccagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI samyagdRSTi bhI hai aura mithyAdRSTi bhI hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoM kI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo anyatara samyagdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAna se utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / isI prakAra saba prakRtiyoMkI apekSA jAnanA caahie| AhArakakAyayogI aura AhArakamizrakAyayogI jIvoM meM manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM jo anantara samayameM zarIraparyAptiko grahaNa karegA, aisA aura kahanA cAhie / 247. kArmaNakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, nIcagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo tatprAyogya jaghanya yogasthAna se utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha unakI 1. A0 pratau 'devarAdibhaMgo' iti pAThaH / 2. tA0A0 pratyoH 'ukka0 vaDhI / ......dovedaNI0 iti pAThaH / 3. tApratau 'anaMtA / itthi0' iti pAThaH / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikakheve sAmittaM 215 0 jogANaM gado tassa ukka0 vaDDI / chadaMsa0 cArasaka0 sattaNoka0 ukka0 vaDDI kassa0 ? aNadarassa sammAdiTThi 0 tappAauggajaha0 jogaTThANAdo uka0 jogaTThANaM gado tassa ukka0 baDDI / tirikkhagadiNAmAe ukka0 vaDDI kassa0 ? yo tevIsadiNAmAe tappAauggajaha0 jogaTThANAdo uka0 jogaTTANaM gado tassa ukka0 vaDDI / evaM tirikkhagadibhaMgo eiMdi0 orAli0 - tejA0 ka0 - huMDasaM0 vaNNa04 - tirikkhANu0 - agu0 - upa0 thAvara00 - bAdara-suhumapatteya0 0 sAdhAra0 athira-asubha dUbhaga aNAdeM 0 - ajasa0 - NimiNa ti / maNusaga diNAmAe ukka0 vaDDI kassa0 1 yo paNavIsadiNAmAe tappAauggajaha 0 jogaTThANAdo ukkassaM jogaTThANaM gado tassa ukka0 vaDDI / evaM maNusagadibhaMgo cadujAdi-orAli0aMgo0 - asaMpa 0 - maNusANu0 - para0 - ussA0 tasa-paJjatta0 - thira-subha-jasa0 / devagadi0 ukka0 vaDDI kassa0 yo sammAdiTThI tappAauggajaha0 jogaTThANAdo uka0 jogaTTANaM gado tassa ukka0 vaDDI / evaM devagadi 04 / evaM caiva titthaya0 / Navari eguNatIsa diNAmAe baMdhago jAdo tassa 0 uka0 vaDDI / cadusaMThA0 - paMcasaMgha0 - appasattha0 - dussara0 ukka0 sa0 ? guNatIsadiNAmAe baMghago tappAauggajaha 0 jogaTThANAdo uka0 jogaTThANaM do tassa uka0 vaDDI / AdAuJjo0 uka0 vaDDI kassa0 ? yo chabbIsadiNAmAe baMdhago utkRSTa vRddhikA svAmI hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo anyatara samyagdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / tiryaJcagatikI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? nAmakarmakI teIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jo jIva jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| isa prakAra tiryazcagatike samAna ekendriyajAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, varNacatuSka, tiryaJcagatyAnupUrvI, agurulaghu, upaghAta, sthAvara, bAdara, sUkSma, pratyeka, sAdhAraNa, asthira, azubha, dubhaMga, anAdeya, ayazaH kIrti aura nirmANakI apekSA utkRSTa vRddhikA svAmI jAnanA caahie| manuSyagatikI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? nAmakarmakI paccIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / isI prakAra manuSyagatike samAna cAra jAti, audArikazarIraAGgopAGga, asamprAptAsRpATikAsaMhanana, manuSyagatyAnupUrvI, paraghAta, ucchrAsa, trasa, paryApta, sthira, zubha aura yazaHkIrtikI utkRSTa vRddhikA svAmI jAnanA caahie| devagatikI utkRSTi vRddhikA svAmI kauna hai ? samyagdRSTi jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / isI prakAra devagatyAnupUrvI aura vaikriyikadvika ina tIna prakRtiyoMkI apekSA utkRSTa vRddhikA svAmI jAnanA caahie| tathA isI prakAra tIrthaGkara prakRtikI apekSA utkRSTa vRddhikA svAmI jAnanA cAhie | itanI vizeSatA hai ki jo nAmakarmakI unatIsa prakRtiyoMkA bandhaka hai, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati aura duHsvarakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? nAmakarmakI unatIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / 1. tA0 pratau 'NimiNatthi (tti ) / maNusagadiNAmAe' iti pAThaH / - Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre tappAoggajahaNNAdo jogaTThANAdo ukassajogahANaM gado tassa uka0 vddddii| evaM aNAhAragesu / 248. itthivedesu paMcaNA0-thINagi03-dovedaNI0--miccha0-aNaMtANu04ithive0-NIcA0-paMcaMta. ukka0 vaDDI kassa0 ? jo aDhavidhabaMdhago tappAoNggajaha0jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhayaMdhago ukka jogI mado asaNNIsu uvavaNNo tappAGaggajaha0 jogaTThANe paDido tassa ukka0 hANI / ukka0 avaTThANaM kassa ? jo sattavidhabaMdhago uka0jogI paDibhaggo tappAoggajahaNNajogaTThANe paDido aTThavidhabaMdhago jAdo tassa ukta avaTThANaM / NiddA-payalA-chaNNoka0 ukka0 vaDDI kassa0 ? aNNadarassa sammAdiDhi0 yo aduvidhavaMdhago tappAoggajaha jogaTThANAdo ukka0jogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukkassigA vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sattavidhadhago ukka0jogI paDibhaggo tappAoNggajahaNNajogaTThANe paDido' aDhavidhayaMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukka0 avaTThANaM / evaM apaJcakkhANa04 asaMjada0 paccakkhANa04 saMjadA Atapa aura udyotakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? nAmakarmakI chabbIsa prakRtiyoMkA bandha karanevAlA jo jIva tatyAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| isI prakAra anAhAraka jIvoM meM jAnanA caahie| 248. strIvedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhocatuSka, strIveda, nIcagotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura asaMjJiyoMmeM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake kokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| nidrA, pracalA aura chaha nokaSAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo ATha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA anyatara samyagdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| tathA vahI jIva anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| isa prakAra apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI utkRSTa vRddhi Adi padoMkA svAmitva asaMyatasamyagdRSTike tathA pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI utkRSTa vRddhi Adi padoMkA svAmitva saMyatAsaMyata 1. tA0pratau '-jogahANaM paDido' iti paatthH| Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmittaM 217 saMjada0 / Nasa0 tiNNi vi maNusabhaMgo / cadudaMsaNA0 ukka0 vaDDI kassa0 ? jo chavidhabaMdhago tappAoNggajaha0joga0' ukka0 jogaTThANaM gado caduvidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 baDDI / uka0 hANI kassa0 ? jo caduvidhabaMdhago uka0 jogI paDibhaggo tappAoggajaha0jogaTTANe paDido chavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 haannii| tasseva se kAle uka0 avtttthaannN| cadusaMjala0 uka0 vaDDI kassa0? yo aNNada0 pamattasaMjadassa aTThavidhabaMdhago jAdo tappAoNggajaha0jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado tado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidha paDibhaggo aTThavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukka0 avaDhANaM / purisa0 ukka0 vaDDI avaTThANaM oghaM / hANI avaTThANamhi kAdavyaM / caduAu0 ogha / NAmANaM savvANaM jonninnibhNgo| Navari tirikkhaga0 aNNadara0 dugadi0 / evaM savvAo nnaamaao| purisa0 ithivedbhNgo| Navari sammAdihipagadINaM / hANI mado aNNadarIe gadIe uvavaNNo tappA0jaha0 paDido tassa ukka0 haannii| sesANaM hANI avaTThANammi kAdacvaM / jIvake kahanA caahie| napuMsakavedake tInoM hI padoMkA bhaGga manuSyoMke samAna hai| cAra darzanAvaraNakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? chaha prakArake darzanAvaraNakA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogamthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara cAra prakArake darzanAvaraNakA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai / unako utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? cAra prakArake darzanAvaraNakA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura chaha prakArake darzanAvaraNakA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| tathA vahI anantara samayameM unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / cAra saMjvalanakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo ATha prakArake karmoM kA bandha karanevAlA anyatara pramattasaMyata jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo sAta prakArake karmoM kA bandha karakevAlA jIva pratibhagna hokara ATha prakArake karmokA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / tathA anantara samayameM vahI jIva unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| puruSavedakI utkRSTa vRddhi aura avasthAnakA svAmI oghake samAna hai / hAni avasthAnake samaya karanI caahie| arthAt avasthAnakA svAmitva ghaTita karate samaya pUrva samayameM hAni hotI hai aura anantara samayameM avasthAna hotA hai| cAra AyuoMkA bhaGgaoghake samAna hai / nAmakarmakI saba prakRtiyoMkA bhaGga paJcendriya tiryaJca yoninI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki tiryazcagatikA bhaGga anyatara do gatike jIvake kahanA caahie| isI prakAra nAmakarmakI saba prakRtiyoMke viSayameM jAnanA caahie| puruSavedI jIvoMmeM strIvedI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki samyagdRSTi sambandhI prakRtiyoMkI utkRSTa hAnikA svAmitva kahate samaya jo jIva marA aura anyatara gatimeM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMkI utkRSTa hAni avasthAnameM karanI cAhie / 1. tA0pratau [ta] ppAoggajaha* joga0' iti pAThaH ! 2. A0pratau 'jo chavidhabaMdhago' iti paatthH| 3. tA.A.pratyoH 'hANI avahANaM hi' iti pAThaH / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 246. NavaMsage paMcaNA0 vaDDI avaTThANaM satthANe / hANI mado suhumaNigodajIvesu uvavaNNo / sammAdiTThipagadINaM vaDDI avaTThANaM satthANe / hANI aNNadarassa madassa vA satthANe / Navari NiddA-payalA0-aTThaka0-chaNNoka0 oghaM / sesANaM satthANe / NAmANaM oghabhaMgo / avagadavede oghabhaMgo / Navari satthANe haannii| kodhAdi03 sattaNNaM' ka. NaqsagabhaMgo / NAmANaM oghabhaMgo / lome oghN| 250. madi-suda0 paMcaNA0 ukka0 vaDDI kassa0 ? yo aDhavidhabaMdhago tappAoNggajaha jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0? jo sattavidhabaMdhago ukka0 jogI mado suhumaNigodajIvaapajattaesu uvavaNNo tappAoNggajaha joga0 paDi0 tassa0 ukka. haannii| avaTThANaM satthANe NedavvaM / NavadaMsaNA0-sAdAsAda0-miccha0-solasaka0-NavaNoka0--dogoda0-caduAu0 savvAo NAmapagadIo opo bhavadi / evaM madibhaMgo abhavasi0-micchA0-asaNNi tti vibhaMge paMcaNANAvaraNAdINa tiNNi vi satthANe kAdavvANi / 251. AbhiNi-suda-odhi0 paMcaNA0--cadudaMsa0--sAdA0-jasa0-uccA0-paMcaMta0 246. napuMsakabedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNakI utkRSTa vRddhi aura avasthAna svasthAnameM kahane cAhie / tathA utkRSTa hAni jo jIva marakara sUkSma nigoda jIvoMmeM utpanna huA hai,usake kalI caahie| samyagdRSTi sambandhI prakRtiyoMkI utkRSTa vaddhi aura avasthAna svasthAnameM kahane caahie| tathA utkRSTa hAni anyatara mare hue jIvake athavA svasthAnameM kaInI caahie| itanI vizeSatA hai ki nidrA, pracalA, ATha kaSAya aura chaha nokaSAyakA bhaGga oghake samAna hai| zeSakA svAmitva svasthAnameM kahanA cAhie / nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| apagatavedI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki hAni svasthAnameM kahanI cAhie / krodhAdi tIna kaSAyavAle jIvoMmeM sAta karmo kA bhaGga napuMsakavedavAle jIvoMke samAna hai| nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / lobha kaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| 250. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta ho sAta prakArake kokA bandha karane lagA,vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura sUkSma nigoda aparyAptakoMmeM utpanna hokara tatprAyogya yogasthAnameM girA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| inake utkRSTa avasthAnakA svAmI svasthAnameM le jAnA cAhie / nau darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, do gotra, cAra Ayu aura saba nAmakarmako prakRtiyA~ inakA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra matyajJAniyoMke samAna abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM jAnanA cAhie / vibhaGgajJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdike tInoM hI pada svasthAnameM kahane caahie| 251. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyako utkRSTa vRddhi, hAni aura 1. A0pratau kodhAdi04sattaNNaM' iti paattH| 2. tA pratau 'tassa ukka0 / hANI' iti paatthH| 3. tA0pratau 'dogadi0 caduAu. 'iti paatthH| Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmitta 216 uka0 vaDDI hANI avaTThANaM oghN| NihA-pacalA-asAdA0-chaNNoka0 ukka0 vaDDI kassa0 ? aNNada0 yo aTThavidha tappAoggajaha jogaTThANAdo ukassajogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? sattavidhabaMdhago mado tappA oNggajaha0 paDido tassa ukka0 hANI / ukka0 avaTThANaM kassa0 ? yo sattavidha uka0jogI paDibhaggo tappAGaggajaha0 paDido aTThavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 avaTThANaM / apacakkhANa04 asaMjada0 pacakkhANa04 saMjadAsaMjadassa / cadusaMjala-purisa0doAu0, ossbhNgo| maNusaga0 ukka. vaDDI kassa0 ? yo aTThavidha tappAoggajaha jogaTThANAdo ukka0 jogaTThANaM gado eguNatIsadiNAmAe saha sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? yo sattavidhabaMdhago ukka jogI paDibhaggo tappAoNggajaha paDidoaTThavidhabaMdhago0 tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukka0 avtttthaannN| evaM orA0-orA0aMgo0-vaJjari0-maNumANu0 / devagadi04 mUloyaM / paMciMdi0 uka0 vaDDI avaTThANaM devagadibhaMgo / hANI mado devesu uvavaNNo eguNatIsadiNAmAe saha satta avasthAnakA bhaGga oghake samAna hai| nidrA, pracalA, asAtAvedanIya aura chaha nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA jo anyatara jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta hokara sAta prakArake karmokA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA jo jIva marA aura tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake kokA bandha karane lagA, vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake tIna padoMkA svAmitva asaMyatasamyagdRSTi jIvake aura pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake tIna padoMkA svAmitva saMyatAsaMyata jIvake kahanA cAhie / cAra saMjvalana, puruSaveda aura do AyukA bhaGga oghake samAna hai| manuSyagatikI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA jo jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prAptakara nAmakarmakI unatIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmo kA bandha karane lagA, vaha usakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| usakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmo kA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase yukta jo jIva pratibhanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmo kA bandha karane lagA,vaha usakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| tathA vahI anantara samayameM utkRSTa avasthAnakA svAmI hai| isI prakAra audArikazarIra, audArikazarIra AGgopAGga, varSabhanArAcasaMhanana aura manuSyagatyAnupUrvIkI vRddhi Adi tIna padoMkA svAmitva jAnanA caahie| devagaticatuSkakA bhaGga mUlodhake samAna hai| paJcendriyajAtikI utkRSTa vRddhi aura avasthAnakA bhaGga devagatike samAna hai| utkRSTa hAni-jo jIva marA aura devoMmeM utpanna hokara nAmakarmako unatIsa prakRtiyoMke sAtha sAta prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha 1. tA0pratau 'avaThThA0 [ka0 1] yo' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'avaThThANa / [ kramAgatatADapatrasyAtrAnupaladhiH / akramayuktamanyaM samupalabhyate / evaM' iti paatthH| 3. tA0pratau 'maNusANu0 devagadi mUloghaM" iti pAThaH Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 hANI / evaM savvAo nnaamaao| Navari AhAradurga tittha0 ogha / athira-asubha-ajasa0 tiNNi vi pNciNdiybhNgo| Navari sattavidhabaMdhagassa kAdabbaM / evaM odhidNs0-smmaa0-khig0-vedgs0-uvsmsmmaaditttthiisu| maNusagadipaMcagassa vaDDI hANI avaTThANaM satthANe kAdavvaM / 252. maNapajave0 sattaNNaM ka0 maNusagadibhaMgo / NAmANaM devagadiAdiyANaM baDDI hANI avaTThANaM aabhinnibhNgo| Navari satthANe hANI NedavvaM / evaM savvANaM NAmANaM / athira-asubha-ajasa0 sattavidhabaMdha0 kAdavvaM / evaM saMjada-sAmAi0-chedo0parihAra0 / 253. suhumasaM0 chaNNaM ka0 ukka0 vaDDI kassa0 ? yo tappAoNggajaha jogadvANAdo ukka. jogaTThANaM gado tassa ukka0 vddddii| ukka0 hANI kassa0 1 ukkassagAdo jogaTThANAdo paDibhaggo tappAoggajaha jogaTThANe paDido tassa ukka0 hANI / tasseva se kAle ukka0 avaTThANaM / saMjadAsaMjada0 parihArabhaMgo / 254. asaMjadesu paMcaNA0-thINagi03-doveda0-miccha0-aNaMtANu4-itthi0paJcendriyajAtikI utkRSTa hAnikA svAmI hai| isI prakAra nAmakarmako saba prakRtiyoMke viSayameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai| asthira, azubha aura ayaza kIrtike tInoM hI padoMkA bhaGga paJcendriyoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki sAta prakArake karmo kA bandha karanevAle jIvake kahanA caahie| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / manuSyagatipaJcakakI vRddhi, hAni aura avasthAnakA bhaGga svasthAnameM kahanA caahie| - 252. manaHparyayajJAnI jovoMmeM sAta karmo kA bhaGga manuSyoMke samAna hai| nAmakarmako devagati AdikI vRddhi, hAni aura avasthAnakA bhaGga AbhinibodhikajJAnI jIvAMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki hAni svasthAnameM le jAnI caahie| isI prakAra nAmakarmakI saba prakRtiyoMke viSayameM jAnanA cAhie / asthira, azubha aura ayazaHkIrtikI vRddhi Adi sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAle jIvake kahanI caahie| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedepasthApanAsaMyata 'aura parihAravizuddhisaMyata jIpoMke jAnanA caahie| - 253. sUkSmasAmparAyikasaMyata jIvoMmeM chaha karmokI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta huA hai,vaha unakI. utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo utkRSTa yogasthAnase pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA hai,vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| tathA vahI anantara samayameM utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / saMyatAsaMyata jIvoMmeM parihAravizuddhisaMyata jIvoMke samAna bhaGga hai| 254. asaMyata jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, do gotra aura pA~ca antarAyakA bhaGga matyajJAnI jIvoMke 1. tA0pratI 'ukkasi [ yA ] haannii|' iti paatthH| 2. tA0pratau 'evaM odhidaM0 / sammA0' iti pAThaH / 3. tApratI 'parihAra0 suhumasaM0 chaNNaM' iti pAThaH / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikagvave sAmittaM 221 NavaMsa0-dogoda-paMcaMta0 madibhaMgo / chadaMsa-bArasaka0-sattaNoka0 ukka0 vaDDI kassa0 ? aNNa0 sammAdihissa aTThavidha tappAoNggajaha [ ukka0 ] jogaTThANaM gado sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI / ukka0 hANI kassa0 ? jo sammAdiTThI uka0jogI mado aNNadarIe gadIe uvavaNNo tappAoggajaha. paDido tassa ukka0 hANI / ukka0 avaTThANaM kassa0 ? yo sattavidhavaM uka0 jogI paDibhaggo tappAoggajahaNNage jogaTThANe paDido' aTThavidhabaMdhago jAdo tassa0 ukka0 avaTThANaM / NAmANaM madi0bhaMgo / Navari devagadi04-samacadu0-pasattha0-subhaga-sussara-AdeM. oghaM / 255. cakkhudaMsaNI. tasapajjattabhaMgo / Navari caduriMdiyapajattesu uvavaNNo0 / acakkhu0 ogha / kiNNa-NIla-kAUNaM asaMjadabhaMgo / teUe paMcaNA0-thINagi03- . [doveda0- ] miccha0-aNaMtANu04-itthiveda-dogoda-paMcaMta0 ukka0 vaDDI kassa0 ? aNNadarassa aTThavidhabaMdhago sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vddddii| ukka0 hANI kassa ! yo sattavidhabaMdhago uka0jogI mado devo jAdo tassa ukka0 hANI / Navari thINAgiddhi03miccha0-aNaMtANu04-isthive. dugadiyassa / avaTThANaM stthaanne0| chadaMsa0-sattasamAna hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokapAyoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo ATha prakArake karmo kA bandha karanevAlA anyatara samyagdRSTi jIva tatprAyogya jaghanya yogasthAnase utkRSTa yogasthAnako prApta kara sAta prakArake karmokA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo utkRSTa yogavAlA samyagdRSTi jIva marA aura anyatara gatimeM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnako prApta huA, vaha unakI utkRya hAnikA svAmI hai| unake utkRSTa avasthAnakA svAmI kauna hai ? jo sAta prakArake karmokA bandha karanevAlA utkRSTa yogase yukta jIva pratibhagna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAnameM girA aura ATha prakArake karmokA bandha karane lagA,vaha unake utkRSTa avasthAnakA svAmI hai / nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga matyajJAnI jIvoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSka, samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakA bhaGga oghake samAna hai| 255. cakSudarzanavAle jIvoMmeM basa paryAptakoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki caturindriya paryAptakoMmeM utpanna hue jIvake kahanA caahie| acakSudarzanavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| kRSNa nIla aura kApota lezyAvAle jIvoMmeM asaMyata jIvoMke samAna bhaGga hai| pItalezyAvAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnuvandhIcatuSka, strIveda, do gotra aura pA~ca antarAyakI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo ATha prakArake karmokA bandha karanevAlA anyatara jIva sAta prakArake karmokA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTa vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? sAta prakArake karmoMkA bandha karanevAlA aura utkRSTa yogase yukta jo jIva marA aura deva ho gayA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai| itanI vizeSatA hai ki styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka aura strIveda inakA bhaGga do gativAle jIvake kahanA caahie| tathA inake avasthAnakA svAmitva 1. tA0pratau 'tappAoggajahaNaM jogahANaM paDido' iti pAThaH / 2, tA.A0pratyoH 'itthive. sesANaM dugadiyassa,' iti paatthH| Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 mahAba~dhe padesabaMdhAhiyAre Noka0 ukka0 baDDI kassa 0 1 aNNada0 sammAdiTThi0 aTThavidhabaM0 sattavidhabaMdhago jAdo tassa ukka0 vaDDI | ukka0 hANI kassa0 1 yo ukka0 jogI mado jaha0 jogaTThANe paDido tassa ukka hANI / avadvANaM satthANe kAdavvaM / apaccakkhANa04- [ paccakkhANa04 ] oghaM / saMjalaNaM pamattasaMjadasta kAdavvaM / tiNNiAu0 oghaM0 / tirikkhagadiNAmAe paNavIsa saMjuttANaM ca / maNusagadi paMcagaM AdAujjIvaM sodhammabhaMgo / devagadi 04 satthANe kAdavvaM / AhAradugaM oghaM / paMcidiyaNAmAe vaDDI avaTThANaM devagadibhaMgo / hANI mado devo jAdo tIsadiNAmAe baMdhago jodo tappAauggajaha0 paDido tassa ukka0 hANI / evaM samacadu0-pasattha0 subhaga- sussara-AdeM / NasaM0 satthANe kAdavvaM / cadusaMThA0paMca saMgha0 - appasattha0 - dussara0 sodhammasaMgo / evaM pammAe vi / Navari NAmANaM tirikkhagadi - maNusagadisaMjuttANaM sahassArabhaMgo / evaM devagAdisaMjuttANaM AbhiNi0 bhaMgo | evaM sukA vi / vari sammattapagadINaM oghabhaMgo / sesANaM ANadabhaMgo / aTThAvIsadisaMjuttANaM AbhiNi0 bhaMgo / bhavasiddhiyA0 oghabhaMgo / 1 svasthAnameM kahanA caahie| chaha darzanAvaraNa aura sAta nokaSAyoMkI utkRSTa vRddhikA svAmI kauna hai ? jo ATha prakArake karmoMkA bandha karanevAlA anyatara samyagdRSTi jIva sAta prakArake karmoMkA bandha karane lagA, vaha unakI utkRSTi vRddhikA svAmI hai| unakI utkRSTa hAnikA svAmI kauna hai ? jo utkRSTa yogavAlA jIva marA aura jaghanya yogasthAnameM gira par3A, vaha unako utkRSTa hAnikA svAmI hai / inakA utkRSTa avasthAna svasthAna meM kahanA cAhie / apratyakhyAnavaraNacatuSka aura pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| saMjvalanakA bhaGga pramattasaMyata ke kahanA caahie| tIna AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai / tiryazvagatikI utkRSTa vRddhi AdikA svAmitva nAmakarmakI paccIsa prakRtiyoMse saMyukta hue jIvake hotA hai| manuSyagatipaJcaka, Atapa aura udyotakA bhaGga saudharma kalpake samAna hai / devagatacatuSkakA bhaGga svasthAnameM kahanA cAhie / AhArakadvikakA bhaGga oghake samAna hai / pacendriyajAtikI vRddhi aura avasthAnakA bhaGga devoMke samAna hai / tathA utkRSTa hAni - jo jIva marA aura deva hokara nAmakarmakI tIsa prakRtiyoMke sAtha bandhaka hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAna meM girA, vaha usakI utkRSTi hAnikA svAmI hai / isI prakAra samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakI apekSA jAnanA caahie| napuMsakavedakA bhaGga svasthAnameM kahanA cAhie / cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati aura duHsvarakA bhaGga saudharmakalpa ke samAna hai / isI prakAra padmalezyA meM bhI caahie| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcagati aura manuSyagatisaMyukta nAmakarmakI prakRtiyoMkA bhaGga sahasrAra kalpake samAna hai| isI prakAra devagatisaMyukta prakRtiyoMkA bhaGga abhinibodhika jJAnI jIvoMke samAna hai / isI prakAra zuklalezyAmeM bhI jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki samyaktvaprakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga Anatakalpake samAna hai / devagati Adi aTThAIsa saMyukta prakRtiyoMkA bhaGga abhinibodhika jJAnI jIvoMke samAna hai / bhavya jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai / 1. tA0 pratau-saMjuttANaM ca maNusagadipaMcagaM' iti pAThaH / 2. tA0 pratau 'Ade0 NavuMsa0' iti pAThaH / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve sAmitta 223 256. sAsaNe tiNNiAUNi devagadi04 tiSNi vaDDI hANI avaTThANaM satthANe kAdavvaM / sesANaM vaDDI avaTThANaM satthANe0 / hANI aNNadaro mado aNNadaresu eiMdiesa uvavaNNo tappA0 jaha0 paDido tassa ukka0 hANI / sammAmi0 savvANaM pagadINaM satthANe kAdavvaM / devagadiaTThAvIsa saMjuttANaM maNusagadipaMcagassa eguNatIsa diNAmAe saha sattavidhabaMdhassa | saNNI0 oghaM / Navari thAvara - vigaliMdiyasaMjuttAo saMtthANe kAdavvAo / asaNi0 tirikkhoghaM / Navari savvAo pagadIo micchAdiTThissa kAdavvAo / AhArA0 oghaM / evaM ukkassasAmittaM samattaM / 257 jaNa padaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 NirayAu-devAu- Nirayagadi devagadi veuvva 0 - AhAra * doaMgo0 doANu0 - tittha0 jaha0 vaDDI kassa0 1 yo vA so vA yatto' vA tatto vA heTTimANaMtarajogaTThANAdo uvarimANaMtarajogaTThANaM gado tassa jaha0 vaDDI / jada0 hANI kassa0 ? yo vA so vA yatto vA tatto vA uvarimANaMtaramAtaraM jogaTTANaM gado tassa jaha0 hANI / ekkadaratthamavaTThANaM / sesANaM savvagadI jaha0 vaDDhI kamsa 0 ? yo vA so vA paraMparapajattago vA paraMparaapajattago vA 256, sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM tIna Ayu aura devagaticatuSkakI tInoM hI vRddhi, hAni aura avasthAna svasthAnameM kahane caahie| zeSa prakRtiyoMkI vRddhi aura avasthAna svasthAnameM kahane caahie| hAni - jo anyatara jIva marA aura anyatara ekendriyoM meM utpanna hokara tatprAyogya jaghanya yogasthAna meM girA, vaha unakI utkRSTa hAnikA svAmI hai / samyagmithyAdRSTi jIvoM meM saba prakRtiyoMke utkRSTa vRddhi Adi tInoM pada svasthAnameM kahane caahie| devagati Adi aTThAIsa saMyukta prakRtiyoM kA aura manuSyagatipaJcakakA bhaGga nAmakarmakI unatIsa prakRtiyoM ke sAtha sAta prakArake karmoM kA bandha karanevAle jIvake kahanA caahie| saMjJI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki sthAvara aura vikalendriya saMyukta prakRtiyoMkA bhaGga svasthAnameM kahanA caahie| asaMjJI jIvoMmeM sAmAnya tiryaJcoM ke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki saba prakRtiyoM kA bhaGga mithyAdRSTike kahanA caahie| AhAraka jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai / isa prakAra utkRSTa svAmitva samApta huA / 257. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai - o aura Adeza / oghase narakAya devAyu, narakagati, devagati, vaikriyikazarIra, AhArakazarIra, do AGgopAGga, do AnupUrvI aura tIrthaGkaraprakRtikI jaghanya vRddhikA svAmI kauna hai ? jo koI jIva jahA~-kahIM se adhastana anantara yogasthAna se uparima anantara yogasthAnako prApta huA, vaha unakI jaghanya vRddhikA svAmI hai| unakI jaghanya hAnikA svAmI kauna hai ? koI jIva jahA~ kahIMse uparima anantara yogasthAnase adhastana anantara yogasthAnako prApta huA, vaha unakI jaghanya hAnikA svAmI hai / tathA inameMse kisI eka sthAnameM jaghanya avasthAna hotA hai| zeSa saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhikA svAmI kauna hai ? jo koI paramparA paryAptaka jIva yA paramparA aparyAptaka jIva 1. tApratau 'so [ vA ] yatto' iti pAThaH / 2 tA. pratau 'uvarimANaMtara jogahANAdo' iti pAThaH / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre yatto vA tatto vA heTThimANaMtarajogaTThANAdo uvarimANaMtarajogaTThANaM gado tassa jaha0 baDDI / jaha0 hANI kassa0 ? yo vA so vA paraMparapajattago vA paraMparaapajattago vA yatto vA tatto vA uvarimANaMtarAdo jo ToNAdo hehimANaMtarajogaTThANaM gado tassa jaha. hANI / ekadaratthamavaTThANaM / evaM oghabhaMgo savyatirikkha-savvamaNusa-savvaeiMdiya-savvavigaliMdiya-paMciMdiyapajatApaJjatta--paMcakAya-savyatasakAya-kAyajogi0-itthi-purisa0Nasa0-kodhAdi04-madi-suda0-AbhiNi-suda-odhi0-asaMjada0-cakkhudaM0-acakkhudaM0 odhidaM0-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0-sammAdi0-khaiga0-vedaga0-micchA0-saNNiasaNNi-AhAraga ti| __258. raiesu savvapagadINaM oghaM nnirygdibhNgo| evaM savvaNiraya-savvadeva paMcamaNa-paMcavaci0-orAliya0-veuvviyakA0-AhArakA 0-avagada0-vibhaMga0-maNapaja0saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-suhumasaMpa0--saMjadAsaMja0-uvasama0-sAsaNa-sammAmi0 / orAliyami0 devagadipaMcagassa jaha0 vaDDI ka0 ? aNNadarassa dusamayaorAliyakAyajogissa / sesANaM ogho| veuvviyamissa0 savvapagadINaM jaha0 vaDDI ka. ? aNNadarassa dusamayaveuvviyakA missagassa / evaM AhArami0 / kammaiga-aNAhAragesu savvajahA~-kahIMse adhastana anantara yogasthAnase uparitana anantara yogasthAnako prApta huA, vaha unakI jaghanya vRddhikA svAmI hai| unakI jaghanya hAnikA svAmI kauna hai ? jo koI paramparA paryAptaka jIva yA paramparA aparyAptaka jIva jahA~-kahIMse uparima anantara yogasthAnase adhastana anantara yogasthAnako prApta huA,vaha unakI jaghanya hAnikA svAmI hai| tathA inameMse kisI eka sthAnameM jaghanya avasthAna hotA hai| isa prakAra oghake samAna saba tiryazca, saba manuSya, saba ekendriya, saba vikalendriya, paJcendriya va paryApta aura aparyApta, pA~ca sthAvarakAyika, saba trasakAyika, kAyayogI, strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI,' avadhijJAnI, asaMyata, cakSudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| 258. nArakiyoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga oghase narakagatike samAna hai| isI prakAra saba nArakI, saba deva, pA~ca maneyogI, pA~ca vacanayogI, audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, AhArakakAyayogI, apagatavedI, vibhaGgajJAnI, manaHpayeyajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, sthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, saMyatAsaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM jAnanA caahie| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipaJcakako jaghanya vRddhikA svAmI kauna hai ? jise audArikamizrakAyayogako prApta hue do samaya hue,aisA anyatara do gatikA jIva ukta prakRtiyoMkI jaghanya vRddhikA svAmI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhikA svAmI kauna hai ? jise vaikriyikamizrakAyayogako prApta hue do samaya hue haiM,aisA anyatara jIva unakI jaghanya vRddhikA svAmI hai / isI prakAra AhArakamizrakAyogI jIvoM meM jAnanA cAhie / kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhikA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaNikkheve appAbahuaM 225 pagadINaM jaha0 vaDDI kassa0 ? aNNadarassa suhuma0 dusamaya-viggahagadisamAvaNNassa tassa jaha0 vaDDI egamevapadaM / Navari devagadipaMcagassa orAliyamissabhaMgo / Navari ogho0'| kiMci viseso| evaM jahaNNayaM samattaM / evaM sAmittaM smtt| appAbahuaM 256. appAbahugaM duvidhaM-jahaNNayaM ukkassayaM ca / ukka0 pgdN| duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 caduAu0 veubviyachakaM AhAradugaM savvatthovA ukkassiyA vaDDI / ukka0 hANI avaTThANaM ca do vi tullANi visesAdhiyANi / sesANaM pagadINaM savvatthovA ukka. vaDDI / ukka0 avaTThANaM visesAdhiyaM / ukka. hANI vise0 / evaM oghamaMgoM paMciMdiya-tasa02-kAyajogi'-kodhAdi04-madi0-suda0-AbhiNi-suda-odhi0-asaMjada0cakkhudaM0--acakkhudaM0-odhidaM0-tiNNile0-teu-pamma--sukkale0-bhavasi0-abhavasi0sammAdi0-khaiga0-vedaga0--uvasama0-sAsaNa0--micchA0-saNNi-asaNNi-AhAraga tti / Navari edesi savvesiM pagadINaM appAbahugaM / yAsiM pagadINaM maraNaM Natthi0 tesiM AugabhaMgo kaadvyo| svAmI kauna hai ? jise vigrahagatiko prApta hue do samaya hue aisA anyatara sUkSma jIva saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhikA svAmI hai / yahA~ eka hI pada hai / itanI vizeSatA hai ki inameM devagatipazcakakA bhaGga audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki oghase kucha vizeSatA hai| isa prakAra jaghanya svAmitva samApta huaa| isa prakAra svAmitva samApta huaa| alpavahutva 256. alpabahutva do prakArakA hai-jaghanya aura utkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase cAra Ayu, vaikriyikaSaTka aura AhArakadvikakI utkRSTa vRddhi sabase stoka hai / usase utkRSTa hAni aura avasthAna donoM parasparameM tulya hokara bhI vizeSa adhika haiN| zeSa prakRtiyoMkI utkRSTa vRddhi sabase stoka hai| usase utkRSTa avasthAna vizeSa adhika hai| usase utkRSTa hAni vizeSa adhika hai / isa prakAra oghake samAna paJcendriyadvika, trasadvika, kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, asaMyata, catudarzanI, acakSudarzanI, avadhidarzanI, kRSNAdi tIna lezyAvAle, pItalezyAvAle, padmalezyAvAle, zuklalezyAvAle, bhavya, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI aura AhAraka jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki ina sabameM alpabahutva hai / tathA jina prakRtiyoMke bandhake samaya maraNa nahIM hai, unakA bhaGga Ayukarmake samAna kahanA caahie| 1. tA0pratI 'missamaMgo Navari / ogho' iti pAThaH / 2. A0pratI visesAdhiyaM / hANI' iti pATaH 3. tA0pratau 'visesAdhi0 / oghabhaMgo' iti pAThaH / 4. A0pratau 'tasa0 kAyajogi0' iti paatthH| Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 260. savvaNerai0-deva0-paMcamaNa-paMcavaci0-orA0-veu0-AhAra0-avagadave0vibhaMga-maNapaja-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0-suhumasaMpa0-saMjadAsaMjada-sammAmicchA0 edesiM vi yAo pagadIo atthi tesiM mUloghaM yathA AhArasarIraM tathA kAdavvaM / orAliyami0 doAu0 oghaM / devagadipaMcagaM vaja / sesANaM savvapagadINaM savvatthovA ukka0 avtttthaannN| ukahANI vise / ukka0 vaDDI asaMkheMagu0 / veunviyami0-AhArami0kammai0-aNAhAragesu hANI avaTThANaM ca nntthi'| ekkameva vddddii| evaM ukkassayaM appAbahugaM smcN| 261. jahaNNae pgdN| duvi0-oSe0 aade| oSe0 savvapagadINaM jaha0 vaDI jaha0 hANI jaha0 avaTThANaM ca tiNNi vi tullANi / esa kamo yAva aNAhAraga tti / Navari veubviyami-AhArami0-kammai0-aNAhAra0 jaha0 vaDDI / hANI avaThThANaM nntthi| orAliyamissa0 devagadipaMcagassa ekameva padaM vaDvI asthi / sesaM Natthi / evaM jahaNNaM appAbahugaM samatta / 262. esiM pagadINaM aNaMtabhAgavaDDI aNaMtabhAgahANI vA tesiM pagadINaM tamhi cevaM samae ajahaNiyA vaDDI vA hANI vA avaTThaNaM vA hoja, Na puNa erisalakkhaNaM pattegamhi / 260. saba nArakI, saba deva, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI audArikakAyayogI, vaikriyikakAyayogI, AhArakakAyayogI, apagatavedavAle, vibhaGgajJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyika saMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, saMyatAsaMyata aura samyagmithyAdRSTi ina mArgaNAoMmeM jo prakRtiyA~ haiM, unakA alpabahutva mUloghase jisa prakAra AhArakazarIrakA kahA hai, usa prakAra karanA caahie| audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM do AyuoMkA bhaGga oghake samAna hai| tathA devagatipaJcakako chor3akara zeSa prakRtiyoMkA utkRSTa avasthAna sabase stoka hai| usase utkRSTa hAni vizeSa adhika hai| usase utkRSTa vRddhi asaMkhyAtaguNI hai| vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM hAni aura avasthAna nahIM hai, ekamAtra vRddhi hai| isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| 261. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza | oghase saba prakRtiyoMkI jaghanya vRddhi, jaghanya hAni aura jaghanya avasthAna tInoM hI tulya haiN| yaha krama anAhAraka mArgaNA taka jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM jaghanya vRddhi hai| hAni aura avasthAna nahIM haiM / audArikamizrakAyayogI jIvoM meM devagatipaJcakakA ekamAtra vRddhipada hai, zeSa do pada nahIM hai| isa prakAra jaghanya alpabahutya samApta huaa| 262. jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi yA anantabhAgahAni hotI hai, una prakRtiyoMkI usI samayameM ajaghanya vRddhi, hAni yA avasthAna hove,para isa prakArakA lakSaNa pratyekameM nahIM hai| 1. tA0pratI hANi-avaTANaM Natthi' iti paatthH| 2. tApatau 'jaha0 vaDihANiavahANaM Natthi' iti paatthH| Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 vaDibaMdhe samukttiNA vaDibaMdho samukttiNA 263. etto vaDibaMdhe ti tattha imANi terasa aNiyogaddArANi / taM jahAsamukttiNA' yAva appAbahuge tti 13 / samukttiNAe duvidho Niddeso-oghe0 aade0| oSe0 paMcaNA0-thINagi03-miccha0-aNaMtANu04-itthi0-Nasa0 caduAu0-paMcaMta0 asthi [ asaMkheMjabhAgavati - hANI saMkheMjamAgavaDDi - hANI saMkheMjaguNavati-hANI asaMkheMjaguNavavi-hANI avavida0 avattavvabaMdhagA y| chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 asthi aNaMtabhAgavati-hANI asaMkheMabhAgavati-hANI saMkheMjabhAgavati-hANI saMkheMjaguNavaDDihANI asaMkheMjaguNavaDi-hANI avavida0 avattavvabaMdhagA' y| dovedaNIyaM savvAo gAmapagadIo dogodaM atthi cattArivADi-hANI avavida0 avattavvabaMdhagA ya / evaM oSamaMgo maNusa03-paMciMdiya-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0-kAyajogi0-orAliya0cakkhudaM0-acakkhudaM0-sukale0-bhavasi0 saNNi-AhAraga ti| 264. Niraesu chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 asthi paMcavaDDI paMcahANI avtttthaa| sesANaM dhuvigANaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avavidabaMdhagA ya / sesANaM pariyasamANiyANaM pagadINaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avaTThANaM avattavvabaMdhagA ya / evaM savvaNeraiya-savvatirikkha-savvadeva-veunvi0-asaMjada0-paMcalessA0 / vRddhibandha samutkIrtanA 263. Aye vRddhibandhakA prakaraNa hai| usameM ye teraha anuyogadvAra hote haiM / yathAsamutkIrtanAse lekara alpabahutva taka 13 / samutkIrtanAkA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, cAra Ayu aura pA~ca antarAyakI asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiM / chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni, asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi, saMkhyAtaguNahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| do vedanIya, nAmakarmakI saba prakRtiyA~ aura do gotrakI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| isa prakAra oghake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, trasadvika, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, cakSudarzanI, acacudarzanI, zuklalezyAvAle, bhavya, saMjhI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| 264. nArakiyoM meM chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyakI pA~ca vRddhi, pA~ca hAni aura avasthAna padake bandhaka jIva haiN| zeSa dhravabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva haiM / zeSa parAvartamAna prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, ava 1. tA0pratau 'sama (mu) kittaNA' iti paatthH| 2. tA pratau 'atthi saMkhejjabhAgavaTi saMkhejabhAgavaDihANi' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'avaThThA (hida) avattavabaMdhagA' iti paatthH| 4. tA pratau 'avA (hid0)| sesANaM' iti pAThaH / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 mahAbaMdhe padesabaMdhAhivAre 265. savvaapajjattagANaM tasANaM thAvarANaM ca samvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM dhuvigANaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avavidabaMdhagA ya / sesANaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avaDhi0 avattavvabaMdhagA ya / / 266. orAliyami0 apjttbhNgo| gavari devagadipaMcagassa atthi asaMkheMjaguNavaDvibaMdhagA ya / sesANaM Natthi / veuvviyami0-AhArami0-kammai0-aNAhAragesu dhuvigANaM ekkavaDDI / sesANaM pariyattamANiyANaM atthi asaMkheMjaguNavaDi0 avattavvabaMdhagA ya / ___267. itthi0-purisa0-Nasa0-kodhesu paMcaNANAvaraNIyANaM cadudaM0-cadusaMja0paMcaMta0 avatta0 Natthi / sesapadA asthi / sesANaM pagadINaM oghaM / evaM mANe / Navari paMcaNA0-cadudaMsa0-tiNNisaMja0-paMcaMtaH / evaM mAyAe / Navari paMcaNA0-cadudaMsa0dosaMja0-paMcaMta0 / evaM lobhe / Navari paMcaNA0-cadudaMsa0-paMcaMta0 / avagadave0 paMcaNA0cadudaMsa0-sAdA0-cadusaMja-jasagi0-uccA0-paMcaMta0 atthi cattArivaDDI cattArihANI avavida0 avattavvabaMdhagA ya / sthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| isI prakAra saba nArakI, saba tiryaJca, saba deva, vaikriyikakAyayogI, asaMyata aura pA~ca lezyAvAle jIvoMmeM jAnanA cAhie / 265. trasa aura sthAvarake saba aparyAptaka, saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva haiM / zeSa prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| 266. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM aparyAptaka jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki devagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva haiN| zeSa padoMke bandhaka jIva nahIM haiN| vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI eka vRddhi hai / zeSa parAvartamAna prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| 267. strIvedI, puruSavedI, napuMsakavedI aura krodhakaSAyavAle jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, cAra saMjvalana aura pA~ca antarAyakA avaktavya pada nahIM hai| zeSa pada haiN| tathA inameM zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra mAnakaSAyavAle jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, tIna saMjvalana aura pA~ca antarAyakA avaktavyapada nahIM hai / isI prakAra mAyAkaSAyavAle jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inameM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, do saMjvalana aura pA~ca antarAyakA avaktavyapada nahIM hai / isI prakAra lobhakaSAyavAle jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inameM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa aura pA~ca antarAyakA avaktavyapada nahIM hai| apagatavedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| 1. tApratI 'paMcalessA savvaapajattagANaM tasANaM thAvarANaM ca / savvaeiMdiya-' iti pAThaH / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhe samutti 226 268. madi- suda0 dhuvigANaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avaTThidabaMdhagA ya / sesANaM pariyattamANigANaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avadvida0 avattavvabaMdhagA ya / evaM vibhaMga0 - abbhava0-micchAdi0 - asaNNi tti / Navari madi-suda0 vibhaMga 0bhaMgo / micchA0 sAdabhaMgo' / 266. AbhiNi-suda-adhi0 cadudaMsa0 aTThaka0 atthi paMcavaDDI paMcahANI ava0 attavvabaMdhagAya / sesANaM atthi cattArivaDDI cattArihANI avaTThida0 avattavyabaMdhagA ya / evaM odhidaMsa0-sammA0 khaiga0 - vedaga0-uvasama0 tti / Navari vedage dhuvigANaM avattavvaM Natthi / chadaMsaNA 0 NANA0 bhaMgo / 270. maNapaja savvapagadINaM asthi cattArivaDDI cattArihANI avaTThida 0 avatavvabaMdhagA ya / cadudaMsaNA0 atthi paMcavaDDI paMcahANI avaTThida0 avattavvabaMdhagA ya / evaM saMjada - sAmA60 - chedo0- parihAra0 suhuma saMpa0 - saMjadAsaMjada0 - sAsaNa0 / sammAmi0 dhuvigANaM atthi cattArivaDDi-hANI avadvANaM / sesANaM asthi cattArivaDDI cattArihANI avadi0 avattavvabaMdhagA ya / evaM samuttiNA samatA 268. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvAMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padake bandhaka jIva haiN| zeSa parAvartamAna prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiM / isa prakAra vibhaGgajJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM vibhaGgajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / tathA mithyAtvakA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai / 266. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoM meM cAra darzanAvaraNa aura ATha kaSAyakI pA~ca vRddhi, pA~ca hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| zeSa prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiM / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki vedakasamyagdRSTi jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA avaktavyapada nahIM hai / tathA chaha darzanAvaraNakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai | 270. mana:paryayajJAnI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiN| cAra darzanAvaraNakI pA~ca vRddhi, pA~ca hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiM / isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanA saMyata, parihAravizuddhisaMyata, sUkSmasAmparAyasaMyata, saMyatAsaMyata aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM meM jAnanA cAhie / samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva haiN| zeSa prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva haiM / isa prakAra samutkIrtanA samApta huI / 1. A0 pratau 'asAdabhaMgo' iti pAThaH / Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre sAmittaM 271. sAmittANugameNa duviho Niddeso-oghe0 aade| oghe0 paMcaNA0tejA0-ka0-vaNNa04-agu0-upa0 - Nimi0 - paMcaMta. cattArivaDDi - hANi-avaTThidabaMdhago kassa0 ? aNNadarassa / avattavvabaMdha. kassa0 ? aNNada0 uvasamaga0 parisaDamANa0 maNusassa vA maNusiNIe vA paDhamasamayadevassa vA / thINagi03-miccha0-aNaMtANu04 cattArivaDDi-hANi-avavidabaM0 kassa ? aNNa / avatta0 kassa0 ? aNNa. saMjamAdo vA saMjamAsaMjamAdo vA sammattAdo vA sammAmicchattAdo vA paripaumANagassa paDhamasamayamicchAdihissa vA sAsaNasammAdihissa vaa| Navari micchA0 avatta0 sAsaNasammattAdo vA ti bhaNidabaM / NihA-payalA-bhaya-dugaM0cattArivaDDi-hANi-avaTTi. kassa0 ? aNNa0 / avattavva0 NANA bhNgo| aNaMtabhAgavaDDI kassa0 1 aNNa0 paDhamasamayasammAdiDhi0 saMjadAsaMjada0 saMjadassa vA / aNaMtabhAgahANI kassa0 ? aNNada0 sammattAdo pariparamANagassa paDhamasamayamicchA0 [ sAsaNa. ] | cadudaMsa0 NANAbhaMgo / Navari aNaMtabhAgavaDDI' kassa ? aNNada0 paDhamasamayaasaMjadasammA0 saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vA paDhamasamae vaTTamANagassa / aNaMtabhAgahANI kassa0 1 aNNada0 apuvva svAmitva 271. svAmitvAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| avaktavyabandhakA svAmI kauna hai ? upazamazroNise giranevAlA anyatara manuSya aura manuSyinI tathA prathama samayavartI deva unake avaktavyabandhake svAmI hai| tyAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitabandhakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| unake avaktavyabandhakA svAmI kauna hai ? saMyama, saMyamAsaMyama, samyaktva aura samyagmithyAtvase girakara jo prathama samayameM mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi huA hai,vaha ukta prakRtiyoMke avaktavyabandhakA svAmI hai| itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyabandhakA sAsAdanasamyaktvase cyuta hokara jo prathama samayavartI mithyAdRSTi huA hai, vaha jIva bhI svAmI haiaisA kahanA caahie| nidrA,pracalA,bhaya aura jugupsAkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| unakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? prathama samayavartI samyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata jIva unakI anantabhAgavRddhikA svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? anyatara jo samyaktvase cyuta hokara prathama samayavartI mithyAdRSTi yA sAsAdanasamyagdRSTi jIva hai, vaha unakI anantabhAgahAnikA svAmI hai| cAra darzanAvaraNakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki unakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? prathama samayavartI anyatara asaMyata samyagdRSTi, saMyatAsayata aura saMyata jIva unakI anantabhAgavRddhikA svAmI hai| unakI ananta 1. tA0pratau 'aNu (NNa)' iti paatthH| 2. A0pratau 'Navari avatta0 aNaMtabhAgavaDI' iti pAThaH / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 vaDibaMdhe sAmittaM karaNassa vA NihA-payalANaM paDhamasamayabaMdhagassa paDhamasamayamicchAdihissa [ sAsaNa. ] vA / sesANaM padANaM NANA mNgo| dovedaNI0 savvAo NAmapagadIo dogoda0 catArivaDDi-hANi-avaDhi0 kassa0 1 aNNada0 / avattavvaM kassa0 1 aNNada0 pariyattamANagassa paDhamasamayabaMdhagassa / apacakkhANa04 aNaMtabhAgavaDDI kassa ? aNNa0 paDhamasamaya0 asaMjadassa / aNaMtabhAgahANI kassa0 1 aNNada0 sammattAdo paripaDamANapaDhamasamayamicchAdi0 vA sAsaNasammAdihissa vaa| sesANaM padANaM nnonnaa0mNgo| paJcakkhANa04 aNaMtabhAgavaDDI kassa0 1 aNNa0 paDhamasamayaasaMjadassa vA saMjadAsaMjadassa vaa| hANI kassa0 1 aNNa. saMjamAdo vA saMjamAsaMjamAdo vA paripaumANagassa paDhamasamayamicchAdihissa vA asaMjadasammAdihissa vaa| sesANaM padANaM NANAvaraNabhaMgoM' / Navari aTThaka0 avattavvaM bhujgaarbhNgo| cadusaMjalaNANaM' aNaMtabhAgavaDDI kassa0 1 aNNa. paDhamasamayaasaMjadasammA0 vA saMjadAsaMjadassa vA saMjadassa vaa| hANI kassa0 ? aNNa. saMjamAdo vA saMjamAsaMjamAdo vA sammattAdo vA pariparamANagassa paDhamasamayamicchAdihissa vA sAsaNa0 vA sammAmi0 vo asaMjadassa vA saMjadAsaMjadassa vaa| sesANaM padANaM nnaannaabhNgo| caduNNaM AugANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 kassa0 ? bhAgahAnikA svAmI kauna hai ? anyatara lauTate hue nidrA aura pracalakA bandha karanevAlA,aisA prathama samayavartI apUrvakaraNa jIva aura prathama samayavartI mithyAdRSTi yA sAsAdanasamyagdRSTi jIva unakI anantabhAgahAnikA svAmI hai / zeSa padoMkA bhaGga jhAnAvaraNake samAna hai| do vedanIya, nAmakarmakI saba prakRtiyA~ aura do gotrakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| unake avaktavyapadakA svAmI kauna hai ? anyatara parAvartamAna prathama samayameM bandha karanevAlA jIva svAmI hai| apratyAkhyAnAvaraNapatuSkakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara prathama samayavartI asaMyatasamyagdRSTi jIva svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? anyatara samyaktvase giranevAlA prathama samayavartI mithyAdRSTi yA sAsAdanasamyagdRSTi jIva svAmI hai| zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara prathama samayavartI asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIva svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? anyatara saMyamase aura saMyamAsaMyamase giranevAlA prathama samayavartI mithyAdRSTi aura asaMyattasamyagdRSTi jIva svAmI hai| zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki ATha kaSAyoMke avaktavyapadakA bhaGga bhujagArake samAna hai| cAra saMjvalanoMkI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara prathama samayavartI asaMyatasamyagdRSTi, saMyatAsaMyata aura saMyata jIva svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? anyatara saMyama, saMyamAsaMyama aura samyaktvase giranevAlA prathama samayavartI mithyAdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyASTi, asaMyatasamyamdRSTi aura saMyatAsaMyatta jIva svAmI hai| zeSa padoMkA bhAzAnAvaraNake samAna hai| cAra AyuoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai / avaktavyapadakA svAmI kauna 1. tA pratau 'NadA [ gaM ] gANAvaraNa-bhaMgo' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'cadusaMbalaNANA (Na)' iti paatthH| Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre aNNada0 / avatta0 kassa0 ? aNNada0 paDhamasamayaAugabaMdhamANagassa / evaM oghabhaMgo maNusa03-paMciMdi0-tasa02-paMcamaNa-paMcavaci0 - kAyayogi-orAli0 cakkhu0acakkhu0-bhavasi0-saNNi-AhAraga ti| Navari maNusa03-paMcamaNa-paMcavaci0 orA0 avatta'0 devo tti Na bhANidavvaM / / 272. Niraesu dhuviyANaM cattArikhaDDi-hANi-avaDhi0 kassa.? aNNada0 / chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 aNaMtabhAgavaDDI kassa0 ? aNNada0 paDhamasamayasammAdihissa / aNaMtabhAgahANI kassa0 ? aNNada0 paDimANa0 paDhamasamayamicchAdiDhi0 vA sAsaNasammA0 vaa| sesANaM bhujgaarbhNgo| evaM sattasu puDhavIsu / savyatirikkha-savvadevaveuvviyakA0-asaMjada-kiNNa-NIla-kAUNaM nnirybhNgo| Navari tirikkhesu aNaMtabhAgavaDDi-hANI. saMjadAsaMjadAdo asthi tti NAdavyaM / / 273. savvaapajattagesu dhuvigANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 kassa0 1 aNNada0 / sesANaM pariyattiyANaM oghbhNgo| evaM savvaapajattagANaM eiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM c| hai ? prathama samayameM Ayubandha karanevAlA anyatara jIva svAmI hai / isa prakAra oghake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, trasadvika, pA~ca manoyogI pA~ca vacanayogI, kAyayogI, audArika kAyayogI, cakSudarzanI, acakSudarzanI, bhavya, saMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki manuSyatrika, pA~ca manoyogI, pA~ca vacanayogI aura audArikakAyayogI jIvoM meM avaktavyapadakA svAmI deva hai,aisA nahIM kahanA caahie| vizeSArtha-yahA~ oghase saba prakRtiyoMke yathAsambhava padoMkA svAmI kahA hai| mAtra tIna veda aura cAra nokaSAyoMke sambhava padoMkA svAmitva upalabdha nahIM hotA so jAna kara ghaTita kara lenA caahie| 272. nArakiyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyako anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara prathama samayavartI samyagdRSTi jIva svAmI hai| anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? anyatara giranevAlA prathama samayavartI mithyAdRSTi aura sAsAdanasamyagdRSTi jIva svAmI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga bhujagAra anuyogadvArake samAna hai| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA cAhie / saba tiryazca, saba deva, vaikriyikakAyayogI, asaMyata, kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApotalezyAvAle jIvoMmeM mArakiyoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki tiryaJcoMmeM anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni saMyatAsaMyatake samparkase bhI hotI hai / arthAt saMyatAsaMyatameM bhI anantabhAgavRddhi hotA hai aura usase giranevAle jIvake bhI anantabhAgahAni hotI hai,aisA jAnanA caahie| 273. saba aparyAptaka jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| zeSa parAvartamAna prakRtiyoMkA bhaGga 1. A0pratau 'tasa0 paMcamaNa paMcavaci0 orA0 avatta0' iti pATaH / 2. tA0 pratau 'savvA (vva ) apajattagesu' iti pAThaH / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe sAmittaM 233 274. orAliyami0 dhuvigANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 kassa0 ? aNNada0 / sesANaM pariyattamANigANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 kassa0 ? aNNada0 / avatta0 kassa0 ? aNNada0 pariyattamANa0 paDhamasamayabaMdhagassa / devagadipaMcaga0 saMkheMjaguNavaDi0 kassa0 ? aNNada0 sammAdi0 / 275. veubviyami0 paMcaNA0-NavadaMsaNA0-miccha0-solasaka0-bhaya-du0-orA0. tejA0-ka0-vaNNa04-agu04-bAdara-pajjatta-patte0-Nimi0-tittha0-paMcaMta0 asaMkheMjaguNavaDDI kassa0 1 aNNada0 / sesANaM asaMkheMjaguNavaDDI kassa ? aNNada0 / avatta. kassa0 ? aNNada0 priyettmaannpddhmsmypddhmbNdhgss| evaM AhArami0-kammai0-aNAhAragesu / Navari appappaNo dhuvigAo nnaadvvaao| 276. itthivedagesu oghaM / Navari avatta0 mnnusibhNgo| evaM nnqsge| purisa0 oghaM / avagadavede oghaM / Navari avatta0 paripaumANa0 uvasama0 paDhamasamayabaMdhagamsa / evaM suhumasaM0 / Navari avatta0 Natthi / kodhAdi04 oghaM / Navari appappaNo dhuvigAo nnaadvaao| oghake samAna hai / isI prakAra saba aparyAptaka, ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM jAnanA caahie| 274. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| zeSa parAvartamAna prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| avaktavyapadakA svAmI kauna hai ? anyatara parAvartamAna prakRtiyoMkA prathama samayameM bandha karanevAlA jIva svAmI hai| devagatipaJcakakI saMkhyAtaguNavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara samyagdRSTi jIva svAmI hai| 275. vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agarulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, nirmANa, tIrthaGkara aura pA~ca antarAyakI asaMkhyAtaguNavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai| zeSa prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA svAmI kauna hai ? anyatara jIva svAmI hai / avaktavyapadakA svAmI kauna hai ? parAvartamAna prakRtiyoMkA prathama samayameM bandha karanevAlA anyatara jIva svAmI hai| isI prakAra AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki apanI-apanI dhravabandhavAlI prakRtiyA~ jAnanI caahie| 276. strIvedI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM avaktavyapadakA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai| isI prakAra napuMsakavedI jIvoM meM jAnanA cAhie / puruSavedI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| apagatavedI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM jo upazamazroNise giranevAlA jIva prathama samayameM bandha karatA hai, vaha unake avaktavyapadakA svAmI hai| isI prakAra sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI 1. A0 pratau -paDhamasayabaMdhagassa' iti pAThaH / 30 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 277. AbhiNi' suda-odhi0 cadudaMsa0 aNaMtabhAgavaDDI kassa0 1 aNNa0 apuvvakaraNassa nnidaa-pylaabNdhvocchinnnnpddhmsmybNdhgss| aNaMtabhAgahANI kassa ? aNNa0 apuvakaraNassa NiddA-payalApaDhamasamayabaMdhagassa / paJcakkhANa04 aNaMtabhAgavaDDI kassa0 ? aNNadarassa saMjadAsaMjadassa paDhamasamayabaMdhamANagassa / hANI kassa0 1 aNNada. saMjamAsaMjamAdo paripaDamANa paDhamasamayabaMdha asaMjadasammAdihi / cadusaMja. aNaMtabhAgavaDDI kassa0 ? aNNa0 paDhamasamayasaMjadAsaMjadassa [saMjadassa ] vA / aNaMtabhAgahANI kassa0? aNNa0 saMjamAdo saMjamAsaMjamAdovA paripaumANapaDhamasamayaasaMjada0 vA saMjadAsaMjadassa vaa| sesANaM ogha / Navari aNaMtabhAgavaDi-hANI Natthi / evaM odhidaMsa0sammAdi0-khaiga0-vedagasa0-uvasama0 / maNajava oghN| Navari cadudaMsa0 arNatabhAgavaDDi-hANI asthi / sesANaM Natthi / tAo vi pagadIo odhimNgo| evaM saMjadasAmAi0-chedo0-parihAra0-saMjadAsaMjada0 / Navari edANaM doNNaM aNaMtabhAgavaDDi-hANI vizeSatA hai ki inameM avaktavyapada nahIM hai| krodhAdi cAra kaSAyavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki apanI-apanI dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ jAnanI caahie| 277. AbhinibodhikajJAnI, atajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? nidrA aura pracalAkI bandhavyucchittike prathama samayameM vidyamAna anyatara apUrvakaraNa jIva svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? utarate samaya prathama samayameM nidrA aura pracalAkA bandha karanevAlA anyatara apUrvakaraNa jIva svAmI hai / pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai? car3hate samaya prathama samayameM bandha karanevAlA anyatara saMyatAsaMyata jIva svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? saMyamAsaMyamase giranevAlA aura prathama samayameM bandha karanevAlA anyatara asaMyatasamyagdRSTi jIva svAmI hai| cAra saMjvalanakI anantabhAgavRddhikA svAmI kauna hai ? car3hate samaya prathama samayameM bandha karanevAlA anyatara saMyatAsaMyata jIva aura saMyata jIva svAmI hai| unakI anantabhAgahAnikA svAmI kauna hai ? saMyamase aura saMyamAsaMyamase giranevAlA anyatara prathama samayavartI asaMyatasamyagdRSTi aura saMyatAsaMyata jIva svAmI hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaMga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki zeSa prakRtiyoMmeMse kisIkI bhI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni nahIM hai / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi vedakasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA jAhie / manaHparyayajJAnI jIvoMmeM oghake samAna bhaMga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai tathA zeSako anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni nahIM hai| phira bhI una prakRtiyoMkA bhaMga avadhijJAnI jIvoM ke samAna hai| isI prakAra saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura saMyatAsaMyata jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki antake ina donoM saMyamoMmeM 1. tA0pratau 'dhuvigaao| AbhiNi0' iti pAThaH / 2. tA. pratau -vocchiNNA paDhamasamayabaMdhagaM' iti paattH| 3. A0pratau 'aNaMtabhAgavaDI kassa0' iti paatthH| 4. tA0pratau 'uvasamA (ma0) maNapajava0' iti pAThaH / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 vaDibaMdhe kAlo Natthi / edeNa kameNa sAmitta NedavvaM / ___ evaM sAmittaM samattaM / kAlo 278. kAlANugameNa-duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 savvapagadINaM asaMkheMjaguNavaDi-hANivaM0 kevaciraM kAlAdo hodi ? jaha0 ega0, ukka0 aMtomuhuttaM / asaMkheMjabhAgavaDDi-hANi-saMkheMjabhAgavaDDi-hANi-saMkheMjaguNavaDDi-hANibaMdhakAlaM kevaciraM kAlAdo hodi ? jaha 0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / ava4i0baMdha0 jaha0 ega0, ukka0 pavAijaMteNa uvadeseNa eNkArasasamayaM / aNNeNa puNa uvadeseNa paNNArasasamayaM / esiM kammANaM aNaMtabhAgavaDvi-hANI atthi tesiM savvesiM ca avatta0 savvattha kAlo eyasamayaM / doNNaM AugANaM cattArivADvi-hANi-avatta0 nnaannaabhNgo| avadvidabaMdha0 kevaciraM kAlAdo0 ? jaha0 ega0, uka0 sattasamayaM / evaM yAva aNAhAraga ti NedavvaM / Navari orAliyamissa0 devagadipaMcaga0 asaMkhejaguNavaDDI kevaciraM kAlAdo0 1 jaha0 uka0 aNtomu0| veuvviyami0 savvapagadINaM. asaMkheMjaguNavatibaMdhakAlo kevaciraM0 1 jaha. anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni nahIM hai| isa prakAra isa kramase svAmitva le jAnA caahie| isa prakAra svAmitva samApta huaa| kAla 278. kAlAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| asaMkhyAtabhAgabRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla pravartamAna upadezake anusAra gyAraha samaya hai aura anya upadezake anusAra pandraha samaya hai| jina karmokI anantabhAgavaddhi aura anantabhAgahAni hai unake una donoM padoMkA tathA saba prakRtiyoMke avaktavyapadakA sarvatra eka samaya kAla hai / do AyuoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avasthitabandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAta samaya hai| isI prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvAmeM devagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhikA kitanA kAla hai ? jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi bandhakA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla 1. tApratI 'evaM sAmitta samatta' iti pATho nArita / 2. tA0pratau 'egamama [yaM doNNaM ] AugANaM' iti pAThaH / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ega0, ukka0 aMtomu0 / evaM AhArami0 / Navari esiM avatta0 atthi tesiM eyasamayaM / kammai0-aNAhAragesu savvapagadINaM asaMkheMjaguNavaDDI jaha0 ega0, ukka0 tiNNisamayaM / devagadipaMcaga0 asaMkheMjaguNabaDDI jaha0 ega0, ukka0 besamayaM / esiM0 avatta0 atthi tesiM egasamayaM / Navari avagada0 kodhasaMjalaNAe avavidabaMdhakAlaM jaha0 ega0, ukka0 sattasamayaM / sesANaM avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 eNkArasasamayaM / suhumasaM0 avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 sattasamayaM / uvasama0 NiddA-payalA-apaJcakkhANa04 savvAo NAmapagadIo jasagitti vaja avaDhi 0 jaha0 uka0 sattasamayaM / sesANaM avaDhi0 jaha ega0, ukka0 eNkArasasamayaM / athavA paNNArasasamayaM / evaM kAlaM samattaM / antarmuhUrta hai / isI prakAra AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM jAnanA cAhie | itanI vizeSatA hai ki jinakA avaktavyapada hai unakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla tIna samaya hai / devagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla do samaya hai| tathA inameM jina prakRtiyoMkA avaktavyapada hai unakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai / itanI vizeSatA hai ki apagatavedI jIvoM meM krodhasaMjvalanake avasthita bandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAta samaya hai| zeSa prakRtiyoMke avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla gyAraha samaya hai / sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla sAta samaya hai| upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM nidrA, pracalA, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka aura yazaHkIrtiko chor3akara nAmakarmakI saba prakRtiyA~ inake avasthitabandhakA jaghanya aura utkRSTa kAla sAta samaya hai| zeSa prakRtiyoMke avasthitabandhakA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla gyAraha samaya athavA pandraha samaya hai| vizeSArtha--yahA~ oghase jisa prakRtike jitane pada batalAye haiM,unameMse pratyeka eka samaya taka hoM aura dasare samayameM anya pada ho,yaha sambhava hai| isalie sabakA jaghanya kAla eka samaya kahA hai / tathA asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa kAla antarmuhUrta aura asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa honese vaha ukta pramANa kahA hai| jaisA ki svAmitvase vidita hotA hai ki anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni jina prakRtiyoMkI hotI hai,eka samayake lie hI hotI hai, isalie isake kAlake samAna utkRSTa kAla bhI eka samaya kahA hai| avasthitapadake utkRSTa kAlake viSayameM do upadeza milate haiM-eka gyAraha samayakA aura dUsarA pandraha samayakA, isalie yahA~ ina donoM upadezoMkA saMkalana kara diyA hai| unameMse gyAraha samayavAlA upadeza pravartamAna batalAyA hai / aura pandraha samayavAle upadezako anya kahA hai / avaktavyapada to bandhake prathama samayameM hI hotA hai, isalie usakA utkRSTa kAla bhI eka samaya hai,yaha spaSTa hI hai / yaha oghaprarUpaNA anAhAraka mArgaNA taka apane-apane padoMke 1. tA0 pratau 'e. aMto0 (?) u. aMto.' iti paatthH| 2. tA0pratau 'ai (e)siM' iti pAThaH / 3. tA0pratI 'vaja / avahi0' iti pAThaH / 4. tA0pratI evaM kAlaM samatta / ' iti pATho nAsti / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 vaDibaMdhe aMtaraM aMtaraM 276. aMtarANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNA-tejA-ka0vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta0 dovaDDi-hANibaMdhaMtaraM kevaciraM kAlAdo0 ? jaha. ega0, ukka0 aNto0| dovaDDi-hANi-avaTThidabaMdhaMtaraM kevaciraM0 1. jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheMja0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 addhapoggala / thINagiddhi03miccha0-aNaMtANu04 asaMkheMjabhAgavaDDi-hANi-asaMkhejaguNavaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 vechAvaDhi0 desU0 / dovaDvi-hANi avaDhi0-avatta0 nnaannaabhNgo| chadaMsa0-cadusaMja0 anusAra sarvatra bana jAtI hai, isalie anAhAraka mArgaNAtaka isI prakAra jAnanA cAhie yaha kahA hai / mAtra jina mArgaNAoMmeM kucha vizeSatA hai unameM usakA alagase nirdeza kiyA hai| yathA-audArikamizrakAyayogI mArgaNAmeM anya prakRtiyoMke sambhava padoMkA kAla to oghake samAna bana jAtA hai,para devagatipaJcakakI mAtra asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai, aura isa mArgaNAkA jaghanya va utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie isameM ina pA~ca prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM yadyapi sAmAnyase saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antamuhUte kahA hai,para yaha kAla parAvartamAna prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA jAnanA caahie| dhravabandhavAlI prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta yahA~ bhI hai| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM bhI vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai, isalie unameM 'isI prakAra AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM jAnanA cAhie' yaha kahA hai| ina donoM mArgaNAoMmeM jinakA avaktavyapada hai, unake usa padakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai,yaha spaSTa hI hai| kArmaNakAyayoga aura anAhAraka mArgaNAkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya honese inameM saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla tIna samaya kahA hai / mAtra devagatipazcakakA bandha karanevAle jIvoMkA ina mArgaNAoMmeM utkRSTa kAla do samaya hI prApta hotA hai, isalie yahA~ inakI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla do samaya kahA hai / tathA yahA~ jinakA avaktavyapada hai,unake isa padakA jaghanya aura utkRSTa kAla eka samaya hai, yaha bhI spaSTa hai / isI prakAra anya mArgaNAoMmeM jo vizeSatA batalAI hai use jAnakara ghaTita kara lenI caahie| isa prakAra kAla samApta huaa| 276. antarAnugamako apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyake do vRddhibandha aura do hAnibandhakA kitanA antarakAla hai ? jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| do vRddhi, do hAni aura avasthitabandhakA kitanA antara hai ? jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavya padakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa hai| do vRddhi, do hAni, avasthita aura avaktavyapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya aura jugupsAkI anantabhAgavRddhi, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre bhaya-du. aNaMtabhAgavabhi-hANi-avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 addhapoggala / sesapadA nnaannaabhNgo| sAdAsAda0-thirAthira-subhAsubha-jasa0-ajasa0dovaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / majjhillAo vaDDi-hANi-avaTTi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 aNto'| aTThaka0 aNaMtabhAgavaDvi-hANi-avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 addhapoggala0 / asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 puvakoDI desU0 / doNNivaDDi-hANi-avaDhi NANA bhaMgo / ithi0 miccha bhaMgo / Navari avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 vechAvaDhi0 desU0 / Nasa0-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-appasattha0-dUbhagadussara-aNAdeM dovaDDi-hANi aMtillAoM jaha0 ega0, ukka0 bechAvadvisAga0 sAdi. tiNNi palido0 desU0 / majjhillAo dovaDDi-hANi-avaTThi0 NANAbhaMgo / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 bechAvaDhi0 sAdi0 tiNNi palido0 desU0 / purisa0 aNaMtabhAgavaDDi-hANi. jaha0 aMto0, ukka0 addhapoggala / avatta0 jaha0 aMto0, ukka. bechAvahi0 sAdi0 / sesANaM sAda bhNgo| tiNNiAu0 veuvviyachakaM cattArivaDDi-cattAri hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 savvANaM aNaMtakAlaM0 / anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ardhapudgala parivartanapramANa hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, sthira, asthira, zubha, azubha, yaza kIrti aura ayaza kIrtikI do vRddhi aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| madhyakI vRddhi aura hAnikA tathA avasthitapar3hakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| ATha kaSAyakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa hai / asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| do vRddhi, do hAni aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| strIvedakA bhaGga mithyAtvake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai / napuMsakaveda, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, aprazasta vihAyogati, durbhaga, duHsvara aura anAdeyakI antakI do vRddhi aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika chayAsaTha sAgarapramANa hai| madhyakI do vRddhi aura do hAnikA tathA avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara hai| puruSavedakI anantabhAgavaddhi aura anantabhAgahAnikA jaghanya antara antamuharta hai aura utkRSTa antara kucha kama ardhapadagala parivartanapramANa hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa hai| zeSa padoMkA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai| tIna Ayu aura vaikriyika SaTkakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA 1. tA0pratau 'avatta0 uka0 aMto0' iti paatthH| 2. tA0pratau 'atithallAoM' iti pAThaH / 3. tA.A.pratyoH 'ja0 e0 u0 avanta0' iti pAThaH / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 236 tirikkhAu0 dovaDDi-hANi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 sAgarovamasadapudhattaM0 / doNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asNkheN| tirikkha0tirikkhANu0-ujjo0 dovaDDi-hANI0 jaha0 ega0, ukka0 tevaddhisAgarovamasadaM / doNivaDi-hANi-avaDhi0 sAda bhNgo| avatta. jaha0 aMto0, ukka. asaMkheMjA logaa| Navari ujo0 avatta0 jaha'0 aMto0, ukka0 tevaDhisAgarovamasadaM / maNusaga0-maNusANu0uccA0 cattArivADDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 asaMkheMjA logaa| avatta0 jaha. aMto0, ukka0 asaMkheMjA logaa| cadujAdi-AdAva-thAvarAdi04 dovaDDi-hANi0 jaha. ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paMcAsIdisAgarovamasadaM / doNNivaDDi-hANikaavaTThANaM nnaannaabhNgo| paMciMdi0-para-ussA0-tasa04 cattArivADDhi-hANi-avaDhi0 nnaannaabhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka. pNcaasiidisaagrovmsdN| orAli0orAli aMgo0-vajari0 dovaDDi-hANi0 aMtimAo jaha0 ega0, ukka0 tiNNipalido0 sAdi0 / doNNivaDDi-hANi-avaTTi. jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asNkheN| jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara ananta kAla hai| tiryazcAyukI do vRddhi aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sau sAgara pRthaktvapramANa hai / tathA isakI do vRddhi, do hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tiryazcagati, tiryaJcagatyAnupUrvI aura udyotakI do vRddhi aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara ekasau tresaTha sAgara hai| do vaddhi, do hAni aura avasthitapadakA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai / tathA avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / itanI vizeSatA hai ki udyotake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara ekasau presaTha sAgara hai| manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai|tthaa avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUte hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| cAra jAti, Atapa aura sthAvara Adi cArakI do vRddhi aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara hai| tathA do vRddhi, do hAni aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| paJcendriyajAti, paraghAta, ucchrAsa aura trasacatuSkakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara eka sau pacAsI sAgara hai| audArikazarIra, audArikazarIra AGgopAGga aura varSabhanArAca saMhananakI antima do vRddhi, aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tIna palya hai| do vRddhi, do hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / audArikazarIrake avaktavya 1 A.pratau 'ujo0 jaha' iti pAThaH / 2. A0pratau 'paMcasAgarovamasada' iti pAThaH / 3. A pratau 'tasa0 3 cattArivaTTi' iti pAThaH / Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre avatta0 jaha. aMto0, ukka0 annNtkaalmsNkheN| orAli aMgo0-vajari0 avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / AhAradugaM cattArivaDDi-hANi-avaDhi0 jahU. ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 addhpoNggl0| samacadu0-pasattha0-subhaga-sussaraArdai0 cattArivADDi-hANi-[ avaTThi0 ] NANA bhNgo| avatta0 ja0 aMto0, ukka0 bechAvaTThi0 sAdi0 tiNipalido0 desU0 / tittha0 dovaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / doNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta [ jaha* ] aMto0, ukka0 tettIsaM0 saadi0| NIcA. nnqsgbhNgo| Navari avatta0 jaha0 aMto0, uka0 asaMkheMjA logaa| padakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara ananta kAla hai jo asaMkhyAta pudgala parivartanake barAbara hai / audArikazarIra AGgopAGga aura varSabhanArAca saMhananake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / AhArakadvikakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara ardhapudulaparivartanapramANa hai| samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara aura AdeyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa hai / tIrthaGkara prakRtikI do vRddhi aura do hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| do vRddhi, do hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| nIcagotrakA bhaGga napuMsakavedI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| vizeSArtha-oghase pA~ca jJAnAvaraNAdi dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM / inakA avaktavya bandhakA antara do bAra upazamazreNipara car3he hue jIvake ina prakRtiyoMkA abandhaka hokara aura punaH bandha karAnepara hI sambhava hai aura isa prakAra do bAra upazamazreNipara car3hakara do bAra abandhaka honeke bAda punaH bandhaka honekA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardha pudgala parivartanapramANa hotA hai, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgalaparivartanapramANa kahA hai| tathA inakI zeSa vRddhi, hAni aura avasthitapada eka samayake antarase ho sakate haiM, isalie to unakA jaghanya antara eka samaya kahA hai| Age bhI saba prakRtiyoMkI ina vRddhiyoM, hAniyoM aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya isI prakAra ghaTita kara lenA caahie| aba rahA ina vRddhiyoM, hAniyoM aura avasthitapadakA utkRSTa antara so inameM se do vRddhiyoM aura do hAniyoMkI prApti yadi adhikase adhika kAlameM ho to vaha niyamase antarmuhUrta ke bAda sambhava hai, isalie inakA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai aura zeSa vRddhiyA~, hAniyA~ va avasthita pada yadi adhikase adhika kAlameM prApta hoM, to unakI do bAra prAptike madhya adhikase adhika jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlakA antara par3a sakatA hai, kyoMki saba yogasthAna jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hote haiM, ataH inakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / styAnagRddhitrika Adi ATha prakRtiyoMkA utkRSTa bandhAntara 1. A0pratI 'hANi0 NANA bhaMgo' iti pAThaH / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 241 kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa honese yahA~ asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / mAtra inake avaktavyapadakA antarakAla prApta karaneke lie isake svAmitvakA vicAra kara ghaTita kara lenA cAhie / chaha darzanAvaraNa Adi bAraha prakRtiyoMke svAmitvake anusAra avaktavyapadake samAna anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava haiM aura avaktavyapadake samAna ina donoM padoMkA bhI jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama adhepudgala parivartanapramANa bana jAtA hai, isalie vaha uktapramA kahA hai| mAtra ina prakRtiyoMke ina tInoM padoMkA yaha antara kAla apane-apane svAmitvake jaghanya aura utkRSTa antarakA vicAra karake hI ghaTita karanA cAhie / inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| sAtAvedanIya Adi yadyapi parAvartamAna prakRtiyA~ haiM,phira bhI yogasthAnoMke anusAra inakI do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA utkRSTa antara antamuhUrta tathA madhyakI do vRddhiyoM, do hAniyoM aura avasthitapadakA utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| tathA inake bandhakA eka bAra prArambha hokara vyucchitti ho jAne para punaH dUsarI bAra bandhakA prArambha honemeM kamase kama aura adhikase adhika antarmuhUrta lagatA hai, isalie inake avaktavya padakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai / ATha kaSAyoMkI anantabhAgavRddhi,anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA jo svAmI kahA hai, usakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartanapramANa prApta honese ina padoMkA bhI jaghanya aura utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tathA ina ATha kaSAyoMkA utkRSTa bandhAntara kucha kama eka pUrvakoTipramANa batalAyA hai, isalie yahA~ asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| strIvedakA bandhAntara mithyAtvake samAna prApta honese isakA bhaGga mithyAtvake samAna kahA hai| kintu yaha parAvartamAna prakRti hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara mithyAtvake samAna nahIM prApta honese usakA nirdeza alagase kiyA hai| napuMsakaveda Adi pandraha prakRtiyoMkA utkRSTa bandhAntara kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgarapramANa prApta hotA hai, isalie inakI donoM chorako do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, imalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara kAla bhI uktapramANa bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / puruSavedakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni kA jo svAmI hai, usakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhaM pudgala parivartanapramANa prApta honese puruSavedake ina donoM padoMkA jaghanya aura utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tathA puruSavedakA bandha sAdhika do chayAsaTha sAgara taka nirantara hotA rahe, yaha sambhava hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tathA yaha parAvartamAna prakRti hai, isalie isake zeSa padoMkA bhaga sAtAvedanIyake samAna bana jAnese usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tIna Ayu AdikA bandha ananta kAla taka na ho, yaha sambhava hai, isalie inake saba padoMkA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| tiryazcAyukA adhikase adhika sau sAgara pRthaktva kAla taka bandha nahIM hotA, isalie isakI do vRddhiyoM, do hAniyoM aura avaktavya padakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| isake zeSa padoMkA utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai,yaha spaSTa hI hai| tiryazcagati Adi tInakA bandha eka sau tresaTha sAgara kAla taka na ho,yaha sambhava hai, isalie inakI do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA 31 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakara mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 280. Niraesu dhuvigANaM asaMkheMjabhAgavaDDi-hANi-asaMkheMjaguNavaDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / doNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANika asthi tesiM jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / evaM utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tiryazcagatidvikakA amikAyika aura vAyukAyika jIva nirantara bandha karate rahate haiM, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| para yaha bAta udyotake viSayameM nahIM hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara isakI do vRddhiyoM aura do hAniyoMke utkRSTa antarake samAna eka sau tresaTha sAgara kahA hai| ina tInoM prakRtiyoMkA zeSa bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIva manuSyagati Adi tIna prakRtiyoMkA bandha nahIM karate, isalie inake saba padoMkA utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| cAra jAti AdikA eka sau pacAsI sAgara pramANa kAla taka bandha na ho,yaha sambhava hai, isalie inakI do vRddhi, do hAni aura avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| tathA inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, spaSTa hI hai| paJcandriyajAti AdikA nirantara bandha eka sau pacAsI sAgara taka hotA rahe. yaha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai / inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| audArikazarIra Adi tIna prakRtiyoMkA sAdhika tIna palya taka bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie inakI do chora kI do vRddhiyoM aura do hAniyoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inakI do vRddhiyoM, do hAniyoM aura avasthitapadakA utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, yaha spaSTa hI hai| tathA audArika zarIrakA ananta kAla taka nirantara bandha hotA rahe, yaha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| aura audArikazarIra AGgopAGga va varSabha nArAcasaMhananakA sAdhika tetIsa sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie ina donoMke avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| AhArakadvikakA kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa kAla taka bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie inake saba padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| samacaturasrasaMsthAna AdikA kucha kama tIna palya adhika do chayAsaTha sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| tIrthaGkara prakRtikA utkRSTa bandhakAla sAdhika tetIsa sAgara kAla sambhava hai, isalie isameM madhyakI do vRddhiyoM, do hAniyoM, avasthita aura avaktavya padakA utkRSTa antara ukta kAla pramANa kahA hai| zeSa padoMkA utkRSTa antara antarmuhUrta hai, yaha spaSTa hI hai| nIcagotrakA agnikAyika aura vAyukAyika jIva nirantara bandha karate rahate haiM, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara asaMkhyAta loka pramANa kahA hai| isake zeSa padoMkA bhaGga napuMsakavedake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| 280. nArakiyoMmeM dhraSabandhavAlI prakRtiyoMkI asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| do vRddhi, do hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai / jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai,unake ina padoMkA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM edeNa vIjeNa bhujagArabhaMgo kAdavyo / Navari asaMkheMjabhAgavaDDi-hANi0 asaMkheMjaguNavaDDihANi0 bhujagAra-appadarabhaMgo kaadvvo| doNNivaDvi-hANi-avadvidassa avadvidaMtaraM kAdavvaM / esiM aNaMtabhAgavaDvi-hANi. atthi tesiM pagadiaMtaraM kAdavvaM / evaM svvnnerigaannN| 281. tirikkhesu savvapagadI0 bhujgaarbhNgo| Navari esiM pagadINaM aNaMtabhAgavaDDi-hANi asthi tesiM jaha0 aMto0, ukka0 addhapoggala / asaMkheMja [bhAgavaDDi-hANi. asaMkheMja0 ] guNavaDDi-hANi. bhujagAra-appadaraM kAdadhvaM / doNNivaDvi-hANi-avaTThi. hai| isa prakAra isa bIjapadake anusAra bhujagArake samAna bhaGga karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bhaGga bhujagArapada aura alpatarapadake samAna karanA cAhie / tathA do vRddhi, do hAni aura avasthitapadakA antara kAla bhujagArake avasthita padake antarake samAna karanA cAhie / jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai unakA prakRtibandhake samAna antara kAla karanA caahie| isI prakAra saba nArakiyoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha-nArakiyoMkI utkRSTa Ayu tetIsa sAgara hai, isalie inameM dhraSabandhavAlI prakRtiyoMkI madhyakI do hAni, do vRddhi tathA avasthita padakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| ina prakRtiyoMkA zeSa bhaGga sugama hai| yahA~ chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyakI anantabhAgavRddhi samyaktva prAptike prathama samayameM hotI hai| tathA inakI anantabhAgahAni girate samaya mithyAtva aura sAsAdana guNasthAnake prApta honeke prathama samayameM hotI hai| yataH yaha avasthA do bAra kamase kama antamuhUrta kAlake antarase aura adhikase adhika kucha kama tetIsa sAgarake antarase prApta ho sakatI hai, ataH ina prakRtiyoMke ukta padoMkA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai| yahA~ inake zeSa padoMkA tathA zeSa prakRtiyoMke saba padoMkA bhaGga bhujagArake samAna jAnanekI sUcanA karake bhI yahA~ ke kisa padakA antara kAla bhujagArake kisa padake samAna hai. isakA spaSTa nirdeza malameM hI kara diyA hai| tAtparya yaha hai ki ina prakRtiyoMkI asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bhaGga bhujagArake bhujagAra aura alpatara padake samAna hai, isalie use usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tathA saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgahAni, saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAni tathA avasthitapadakA antara kAla bhujagArake avasthita padake samAna honese usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| samyagdRSTike jina prakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, unake saba padoMkA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara prApta ho jAtA hai, isalie vizeSa jJAna karAneke lie mUlameM yaha kahA hai ki jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni nahIM hotI unameM prakRtibandhake samAna antara kAla jAna lenA caahie| isI prakAra apanI-apanI bhavasthitiko jAnakara prathamAdi saba narakoMmeM vahA~ ba~dhanevAlI prakRtiyoMke sambhava padoMkA antara kAla le AnA caahie| 281. tiryaJcoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ukta padoM kA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa hai| asaMkhyAtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgahAni, asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahanikA antarakAla bhujagAra aura alpatarake samAna karanA caahie| do vRddhi, do hAni aura avasthita padakA antarakAla Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre bhujagAraavadvidaMtaraM kAdavvaM / avatta0 bhujagAraavattavvaM taraM kAdavvaM / 282. savvapaMciMdiyatirikkhesu savvapagadINaM bhujgaarbhNgo| Navari esiM aNaMtabhAgavaDvi-hANika asthi tesiM jaha0 aMto0, ukka0 tiNNi palido0 puvakoDipudhattaM0 / asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 bhujagAra-appadaraM kAdavvaM / tiNNivaDDi-hANi. avadvidassa avavidaMtaraM kAdavvaM / esiM avattavvaM atthi tesiM avattavvaMtaraM kAdavvaM / 283. savvaapaJjattagANaM savvapagadINaM cattArivADi - hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / esiM avatta0 atthi tesiM jaha0 ukka0 aNto| 284. maNusesu savvapagadINaM bhujagArabhaMgo kaadmvo| Navari viseso aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 jaha* aMto0, ukka0 tiNNi pali. bhujagArake avasthita padake antarake samAna karanA caahie| tathA avaktavya padakA antara bhujagArake avaktavya padake antarakAlake samAna karanA caahie| vizeSArtha tiryazcoMmeM yaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni sambhava hai| tathA tiryazcoMkI kAyasthiti ananta kAla hai, isalie inameM ina prakRtiyoMke ukta padoMkA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama ardhapudgala parivartana pramANa prApta ho jAnese ukta pramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 282. saba paJcendriya tiryazcoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake una padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai / asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA antarakAla bhujagArake alpatarake samAna karanA caahie| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA antarakAla bhujagArake avasthita padake samAna karanA caahie| tathA jina prakRtiyoMkA avaktavyapada hai, unake usa padakA antarakAla bhujagArake avaktavya ke samAna karanA caahie| vizeSArtha-paJcendriya tiryazcatrikakI kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai, isalie inameM anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA utkRSTa antarakAla pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya pramANa kahA hai| zeSa kathana sugama hai| 283. saba aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tathA jina prakRtiyoMkA avaktavyapada hai unake isa padakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuharta hai| vizeSArtha-aparyAptakoMkI kAyasthiti hI antamuhUrta hai, isalie inameM saba prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padakA utkRSTa antara antamuhUrta bana jAnese uktapramANa kahA hai| tathA avaktavya padakA sarvatra jaghanya antara antarmuhUrtase kama nahIM banatA, isalie yahA~ jina prakRtiyoMkA yaha pada sambhava hai,unake isa padakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| 284. manuSyoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyakI anantabhAgavRddhi aura ananta bhAgahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 245 puvakoDipudha0 / sesANaM asaMkheMjaguNavaDDi-hANi bhuja0 app0aNtrbhNgo| tiNNivaDDihANi-avahi avadvidaMtaraM kAdavvaM / avana0 avattavvaM taraM kaadvvN'| 285. devesu bhujgaarbhNgo| Navari esiM aNaMtabhAgavaDi-hANi. atthi tesiM pagadINaM aMtaraM kAdavvaM / asaMkhejaguNavaDDi-hANi. bhujagAra-appadaraMtaraM kAdavyaM / sesANaM avaTThidabhaMgo kAdavvo / evaM savvadevANaM appappaNo aMtaraM kAdavvaM / / ___286. savvaeiMdiya-vigaliMdiya-paMcakAyANaM bhujagArabhaMgo kAdavyo / paMciMdi0tasa02 savvapagadINaM bhujgaarbhNgo| Navari esiM aNaMtabhAgavaDiva-hANi0 asthi tersi aMtaraM sagaDhidi0 kAdavvaM / asaMkheMjaguNavaDDi-hANi. bhuja-appadaraMtaraM kAdavyaM / tiNi vaDDi-hANi-avaTThidassa avadvidaMtaraM kAdavvaM / savvapagadINaM avatta0 appappaNo bhujagAra-avatta0bhaMgo kAdavyo / palya hai| zeSa prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA antara bhujagArake alpatarake samAna hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA antara bhujagArake avasthita padake antarake samAna hai| tathA avaktavyapadakA antara bhajagArake avaktavyake samAna hai| vizeSArtha-manuSyoMkI kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya hai, isalie inameM chaha darzanAvaraNa AdikI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara pUrvakoTi pRthaktva adhika tIna palya bana jAtA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 285. devoM meM bhujagArake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai,unake ina padoMkA antara prakRtibandhake antarake samAna kara lenA cAhie / asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA antara bhujagArake alpatarake samAna karanA caahie| tathA zeSa padoMkA bhujagArake avasthitake samAna antara karanA caahie| isI prakAra saba devoMmeM apanA-apanA antara karanA caahie| vizeSArtha-devoM meM utkRSTa bhavasthiti tetIsa sAgara hai, isalie inameM jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoMkA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara bana jAtA hai| zeSa kathana sugama hai| 286. saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM bhujagArake samAna bhaGga karanA caahie| paJcendriyadvika aura trasadvika jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai unakA antara apanI-apanI sthiti ke anusAra karanA caahie| asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bhujagArake alpatarake samAna antara kara lenA cAhie / tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitakA avasthitake samAna antara kara lenA caahie| tathA saba prakRtiyoMke avaktavya padakA apane-apane bhujagArake avaktavyake samAna antara kara lenA cAhie / vizeSArtha-paJcendriyoMkI kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika eka hajAra sAgara aura paJcendriya paryAptakoMko * kAyasthiti sau sAgara pRthaktva pramANa hai| tathA trasakAyika jIvoMkI 1. A0pratau 'avatta0 avattavvagaMtaraM kAdavya' iti pATho nAsti / Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 287. paMcapaNa0-paMcavaci0 paMcaNA0 cattArivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 Natthi aMtaraM / evaM thINagi03-miccha0-aNaMtANu04-itthi0Nasa0-caduAu0 savvAo NAmapagadIo goda-paMcataraM / Navari dovedaNIyAdipariyattamANigANaM bhujagArabhaMgo kaadvvo| chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 evaM ceva / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi patthi aMtaraM / 288. kAyajogIsu paMcaNA0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANi. jaha0 ega0, uka0 aMto0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheMjadibhA0 / avatta. Natthi aMtaraM / thINagiddhi03-miccha0-aNaMtANu04-orAli0-tejA-ka0-vaNNa04-agu0upa0-Nimi-paMcaMta0 NANA bhNgo| chadaMsa0-bArasaka0-bhaya-du0 jaannaabhNgo| Navari kAyasthiti pUrvakoTi pRthaktva adhika do hajAra sAgara aura trasakAyika paryApta jIvoMkI kAyasthiti do hajAra sAgara pramANa hai| yahA~ isa kAyasthitikA vicAra kara yathAyogya antarakAla le AnA cAhie / zeSa kathana sugama hai| 287. pA~ca manoyogI aura pA~ca vacanayogI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| avaktavyapadakA antara kAla nahIM hai| isI prakAra tyAnAMddhAMtraka, mithyAtva anantAna catuSka, strIveda, napuMsakaveda, cAra Ayu, nAmakarmakI saba prakRtiyA~, do gotra aura pA~ca antarAyake viSayameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki do vedanIya Adi parAvartamAna prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna karanA cAhie / chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyakA bhaGga isI prakAra hai / itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha--ina yogoMkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNAdi saba prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| yahA~ mUlameM jo yaha kahA hai ki vedanIya Adi parAvartamAna prakR. tiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna karanA cAhie so usakA abhiprAya itanA hI hai ki bhujagArabandhameM inake avaktavyabandhakA jaghanya aura utkRSTa antara jo antarmuhUrta kahA hai vaha yahA~ inake avaktavyabandhakA jAnanA cAhie / tathA yahA~ chaha darzanAvaraNa AdikI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike niSedhakA yaha kAraNa hai ki ina mArgaNAoMkA kAla alpa honese inameM ukta prakRtiyAMkA antara dekara do bAra anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikI prApti sambhava nahIM hai / zeSa kathana sugama hai| . 288. kAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA 1. A pratau 'Navari vedaNIyAdi' iti pAThaH / Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 247 aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 Nathi aNtrN| dovedaNI0-itthi0-Nasa0-paMcajAdichassaMThA0-orAli0aMgo0-chassaMgha0-para0 - ussA0 - AdAujjo0[ dovihA0-] tasathAvarAdidasayugala [NIcA. ] NANAbhaMgo / Navari avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / purisa0-hassa-radi-aradi-soga0 evaM ceva / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 Natthi aMtaraM / doAu0 veuvviyachakaM0 AhAradugaM0 tittha0 cattArivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 patthi aMtaraM / tirikkhAu0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANi jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, uka0 vAvIsaM vAsasahassANi sAdi0 / tiNNi vaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / maNusAu0 cattArivaDihANi-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 [jaha.] aMto0, ukka0 aNaMtakAlaM0 / tirikkha0tirikkhANu0-NIcA0 nnaannaabhNgo| Navari avatta0 jaha* aMto0, ukka0 asaMkheMjA logA / maNusaga0-maNusANu0-uccA0 cattArivADDi-hANi-avaTTi0 jaha0 ega0, avatta. jaha0 aMto0, uka0 asaMkheMjA logaa| bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA antara kAla nahIM hai| do vedanIya, strIveda, napuMsakaveda, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIra aGgopAGga, chaha saMhanana, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sasthAvara Adi dasa yugala aura nIcagotrakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| puruSaveda, hAsya, rati, arati aura zokakA bhaGga isI prakAra hai / itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA antara kAla nahIM hai| do Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| tiryaJcAyukI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura inakA utkRSTa antara sAdhika bAIsa hajAra varSa hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| manuSyAyukI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara ananta kAla hai / tiryazca gati, tiyezvagatyAnupUrvI aura nIcagotrakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai / manuSyagati aura manuSyagatyAnupUrvIkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara asaMkhyAta lokapramANa hai| vizeSArtha-kAyayogakA utkRSTa kAla anantakAla hai, kyoMki ekendriyoM meM sAmAnyase kAyayoga hI pAyA jAtA hai, isalie isameM pA~ca jJAnAvaraNake vivakSita padoMkA utkRSTa antarakAla jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta honemeM koI bAdhA nahIM AtI, ataH yaha ukta 1. A0gratau 'maNusANu0 cattAri' iti pAThaH / Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ____286. orAliyakA0 paMcaNANAvaraNAdINaM asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 jaha0 ega0, uka0 aNto0| tiNNivADDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 bAvIsaM vAsasahassANi desU0 / avatta0 Natthi aNtrN| evaM thINagi03-miccha0-aNaMtANu04 kAlapramANa kahA hai / kAyayogameM eka bAra inakA avaktavyapada prApta honeke bAda punaH usake prApta karanemeM kamase kama bhI jitanA kAla lagatA hai usa kAlake bhItara yaha yoga badala jAtA hai, isalie isameM ukta prakRtiyoMke avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| styAnagRddhitrika Adike saba padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta honemeM koI vAdhA nahIM AtI, isalie ise jJAnAvaraNake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tathA chaha darzanAvaraNa AdikA bhaGga bhI jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / mAtra ina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI hotI hai / para inake ukta padoMkA yahA~ antarakAla sambhava nahIM hai, kyoMki ina prakRtiyoMke ukta padoMke antarakAlameM jitanA samaya lagatA hai usa kAlake bhItara kAyayoga badala jAtA hai| do vedanIya Adi prakRtiyoMkA anya bhaGga to jJAnAvaraNake hI samAna hai| mAtra yahA~ inake avaktavyapadakA antara kAla bana jAtA hai, isalie usakA alagase nirdeza kiyA hai| yataH ye saba parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta prApta honese vaha uktapramANa kahA hai| puruSaveda AdikA saba bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai, isalie use sAtAvedanIyake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| parantu ina pA~ca prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI hotI hai| para inakA isa yogameM antarakAla sambhava na honese usakA niSedha kiyA hai| kAraNakA nirdeza pahale kara Aye haiM / narakAyu, devAyu aura vaikriyikaSaTka AdikA bandha paJcendriya jIva hI karate haiM aura inameM kAyayogakA utkRSTa kAla antamuhUrta hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke avaktavyake sivA zeSa padoMkA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| yahA~ yadyapi inakA avaktavyapada hotA hai, para eka bAra inakA bandha prArambha hokara bandhavyucchittike bAda punaH inakA bandha prArambha honemeM kamase-kama jitanA kAla lagatA hai usameM yaha yoga badala jAtA hai, ataH yahA~ inake avaktavya padake antarakAlakA niSedha kiyA hai| kAyayoga cAlU rahate hue tiryazcAyukA do bAra bandha honemeM sAdhika bAIsa hajAra varSakA utkRSTa antara par3atA hai, isalie isake vivakSita padoMkA utkRSTa antara uktakAla pramANa kahA hai| tathA isake zeSa padoMkA utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, yaha spaSTa hI hai, kyoMki lagAtAra yadi koI jIva tiryazca hotA rahe to vaha tiryazcAyukA bandha karate samaya adhikase- adhika itane kAlataka ukta pada na kare, yaha sambhava hai| manuSyAyukA tiryazca ananta kAlataka bandha na kare,yaha sambhava hai, isalie isake saba padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| agnikAyika aura vAyukAyika jIva tiyazcagatidvika aura nIcagotrakA utkRSTase asaMkhyAta lokapramANa kAla taka nirantara bandha karate rahate haiM, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara uktakAla pramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| tathA agnikAyika aura vAyukAyika jIva manuSyagatidvikakA bandha nahIM karate, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke saba padoMkA utkRSTa antarakAla asaMkhyAta lokapramANa kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 286. audArikakAyayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdikI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama bAIsa hajAra varSa hai / avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnu Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 246 orA-tejA-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta / chadaMsa0 bArasaka0 - bhaya - du. evaM caiva / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANINaM Natthi aMtaraM / dovedaNI0-itthi0-NabuMsa0dogadi-paMcajAdi-chassaMThA0 orA0aMgo0-chassaMgha0-doANu0-para0-ussA0-AdAujo0dovihA0-tasa-thAvarAdidasayuga0-dogoda0 NANA bhNgo| Navari avatta0 .jaha0 uka0 aMto0 / paMcaNoka0 evaM cev| Navari aNaMtabhAgavaDDi-hAmINaM Natthi aNtrN| doAu0veuvviyacha0-AhAradugaM tittha0 mnnjogibhNgo| doAu0 cattArivADdi-hANi-avaTTi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 savvapadANaM sattavAsasahassANi sAdi0 / bandhI catuSka, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakA saba padoMkI apekSA antarakAla jAnanA caahie| chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhaGga bhI isI prakAra jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA antarakAla nahIM hai| do vedanIya, strIveda, napuMsakaveda, do gati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, basa-sthAvarAdi dasa yugala aura do gotrakA bhaGga jJAnAvaraNa ke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / pA~ca nokaSAyakA bhaGga isI prakAra jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAga vRddhi aura anantabhAgahAnikA antarakAla nahIM hai| do Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthakara prakRtikA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna hai| do Ayako cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika sAta hajAra varSa hai| vizeSArtha-audArikakAyayogakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSa hai / yahA~ asaMkhyAtaguNavRddhi Adi padoMkA utkRSTa antara antarmuhUrtapramANa aura zeSakA utkRSTa antara kucha kama bAIsa hajAra varSapramANa bana jAtA hai, isalie vaha ukta pramANa kahA hai| tathA inakA yahA~ avaktavyapada to sambhava hai,para dUsarI bAra isa padake prApta honeke pahale yaha yoga badala jAtA hai, isalie yahA~ ukta prakRtiyoMke isa padake antarakAlakA niSedha kiyA hai| Age dUsare daNDakameM kahI gaI styAnagRddhitrika Adike saba padoMkA bhaGga isI prakAra bana jAtA hai, isalie use isIke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tIsare daNDakameM kahI gaI chaha darzanAvaraNa AdikA aura cauthe daNDakameM kahI gaI do vedanIya AdikA bhaGga bhI isI prakAra bana jAtA hai, isalie use pA~ca jJAnAvaraNake samAna hI jAnanekI sUcanA kI hai| sAtha hI ina do daNDakoMmeM jo vizeSatA hai, usakA alagase nirdeza kiyA hai| bAta yaha hai ki chaha darzanAvaraNa AdikI yahA~ anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava hai para unakA antarakAla sambhava nahIM hai, kyoMki paJcendriyoMmeM inake antarakAlakI apekSA isa yogakA kAla choTA hai,isalie ina prakRtiyoMke ukta padoMkA nirdeza karake unake antarakAlakA niSedha kiyA hai / tathA do vedanIya Adi parAvartamAna prakRtiyA~ honese unake avaktavyapadake sAtha usakA antarakAla bhI sambhava hai, isalie isa vizeSatAkA alagase nirdeza kiyA hai / pA~ca nokaSAyakA anya saba bhaGga to do vedanIya Adike samAna bana jAtA hai, 1. tA0pratau 'aNaMtANu04 / orA0' iti paatthH| 2. tA0pratau 'paMcaMta0 chadaMsa.' iti paatthH| 3. A0pratau 'bArasaka0 evaM iti pAThaH / 32 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 260. orAliyami0 dhuvigANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 jaha* [ ega0 ], ukka0 aMto0 / sesANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 : avatta. jaha0 ukka0 aMto0 / devagadipaMcaga0 asaMkheMjaguNavaDDI0 patthi aMtaraM / / 261. veubviya-AhArakA0 mnnjogibhNgo| veunviyami0 dhuvigANaM asaMkheMjaguNavaDDI0 tthi aNtrN| sesANaM pi asaMkhejaguNavaDDINaM Natthi aMtaraM / avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / Navari miccha0 avatta0 Natthi aMtaraM / evaM AhArami0-kammai0-aNAhAra0 / Navari edANaM avatta0 Natthi aMtaraM / kyoMki ye bhI parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, isalie unheMdo vedanIya Adike samAna jAnanekI sUcanA kI hai| para inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava hai,para antarakAla sambhava nahIM hai| isalie inakI isa vizeSatAkA alagase nirdeza kiyA hai| narakAyu, devAyu aura vaikriyikaSaTka AdikA bandha pazcendriya jIva hI karate haiM aura unake isa yogakA utkRSTa kAla antarmuhUrtase adhika nahIM hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMkA bhaGga manoyogI jIvoMke samAna bana jAnese use unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| tiryaJcAyu aura manuSyAyukA bandha ekendriya jIva bhI karate haiM aura unake isa yogakA utkRSTa kAla kucha kama bAIsa hajAra varSe hai, isalie utkRSTa tribhAgakA khyAlakara yahA~ ina donoM prakRtiyoMke saba padoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika sAta hajAra varSa kahA hai| ___ 260. audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tathA zeSa prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / tathA inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| devagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhikA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-jina audArikamizrakAyayogI jIvoMke devagatipazcakakA bandha hotA hai unake inakI asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai, isalie yahA~ isake antarakAlakA niSedha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| 261. vaikriyikakAyayogI aura AhArakakAyayogI jIvoMmeM manoyogI jIvoMke samAna bhaGga hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhikA antarakAla nahIM hai| zeSa prakRtiyoMkI bhI asaMkhyAtaguNavRddhikA antarakAla nahIM hai| tathA inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| isI prakAra AhArakamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMgeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-paryApta yogoMko chor3akara zeSa yogoM meM uttarottara vRddhiMgata yogasthAna hotA hai, isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI eka mAtra asaMkhyAtaguNavRddhi honese usake antarakAlakA niSedha kiyA hai| para jo parAvartamAna prakRtiyA~ haiM unake avaktavyapadakA antarakAla kevala vaikriyikamizrakAyayogameM hI banatA hai, isalie vahA~ unakA vidhAna kara anyatra niSadha kiyA hai| zeSa kathana sugama hai| Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 251 262. itthivedagesu paMcaNA0 asaMkheMjaguNavaDi-hANI0 jaha0 ega0, ukka0 aNto0| tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 plidovmsdpudhttN| evaM paMcaMta0 / thINagi03-miccha0-aNaMtANu0-4 asaMkheja[ guNa ]vaDi-hANi0' jaha0 ega0, ukka0 paNavaNaM palido0 desU0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 kAyaTThidI0 / NihA-payalA-bhaya-duguM0 nnaannaabhNgo| Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANI0 jaha0 aMto0, ukka0 kAyadvidI0 / avatta0 Natthi aMtaraM / cadudaMsa0cadusaMja0 evaM ceva / Navari avatta0 Natthi / dovedaNI0-thirAthira-subhAsubha-jasa0-ajasa0 gANA bhNgo| Navari avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / aTThakasA0 asaMkheMjaguNavaDDihANI jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDi0 desUNaM / sesANaM thINagiddhibhaMgo / Navari aNaMtabhAgavaDvi-hANI. jaha0 aMto0, ukka0 kAyadvidI0 / ithi0-NavUsa. asaMkheMjaguNavaDDihANi. jaha0 ega0, uka. paNavaNNaM palido0 desU0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyaTThidI0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paNavaNNaM palido0 desU0 / tirikkha0-eiMdi0-paMcasaMThA-paMcasaMgha0-tirikkhANu0-AdAujo0-appasattha0 262. strIvedavAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sau palyapRthaktvapramANa hai| isI prakAra pA~ca antarAyake viSayameM jAnanA caahie| styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama pacapana palya hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai| nidrA, pracalA, bhaya aura jugupsAkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthiti pramANa hai / avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakA bhaGga isI prakAra hai / itanI vizeSatA hai ki inakA avaktavyapada nahIM hai| do vedanIya, sthira, asthira, zubha, azubha, yaza kIrti aura ayazaHkIrtikA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / ATha kaSAyoMkI asaMkhyAta guNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| zeSa padoMkA bhaGga styAnagRddhike samAna hai itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| strIveda aura napuMsakavedakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama pacapana palya hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pacapana palya hai| tiryaJcagati, ekendriyajAti, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, tiryazcagatyAnupUrvI, Atapa, udyota, 1. A0prato, asaMkheja vaTTi hANi' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'aTTakasa ( sA0 ) asaMkhejaguNavaDi hANi0' A0pratau 'akasA0 saMkhejaguNavaDi-hANi' iti pAThaH / Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre thAvara-dUbhaga-dussara-aNAdeM-NIcA0 isthibhNgo| purisa0 NihAe bhNgo| Navari avatta0 jaha0 aMto0, ukka. paNavaNNaM palido0 desU0 / evaM hassa-radi-aradi-sogANaM / Navari avatta0 saad0bhNgo| NirayAu0 cattArivADDi-hANi-avaDhi0-avatta0 pagadiaMtaraM kAdavvaM / [ do] Au0 cattArivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha. aMto0, ukka0 kAyaTTidI0 / devAu0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANI0 jaha0 ega0, avatta jaha. aMto0, ukka0 aTThAvaNNaM palido0 puvakoDipudhattaM / tiNNiva Dvi-hANi-avaTTi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyaTTidI0 / dogadi-tiNNijodi-veuvi0-veuvi aMgo0-doANu0suhuma0-apajatta-sAdhAraNaM asaMkheMJjaguNavaDDi-hANI0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka. paNavaNaM palido. saadi| tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 sagahidI0 / maNusagadi04 asaMkheMjaguNavaDDi-hANI. jaha0 ega0, ukka0 tiNipali. desU / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 kAyaTTidI0 / avatta0 jaha0 aMto0, uka0 paNavaNaM palido0 desU0 / evaM oraali0| Navari avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paNavaNNaM palido0 sAdi0 / paMciMdi0-samacadu0-pasattha0-tasa-subhaga-sussara aprazasta vihAyogati, sthAvara, durbhaga, duHsvara, anAdeya aura nIcagotrakA bhaGga strIvedake samAna hai| puruSavedakA bhaGga nidrAke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pacapana palya hai| isI prakAra hAsya, rati, arati aura zokakA bhaGga jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai / narakAyukI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadakA prakRtibandhake samAna antarakAla karanA cAhie / do AyukI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| devAyukI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara pUrvakoTipRthaktva adhika aTThAvana palya hai| tathA isakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| do gati, tIna jAti, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga, do AnupUrvI, sUkSma, aparyApta aura sAdhAraNakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika pacapana palya hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| manuSyagaticatuSkakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tIna palya hai / tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama pacapana palya hai| isI prakAra audArikazarIrakA bhaGga jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika pacapana palya hai / paJcendriyajAti, samacaturasrasaMsthAna,prazasta vihAyogati,trasa, 1. tA0pratau 'e0 sagaSTidI' iti pAThaH ! Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDDibaMdhe aMtaraM 253 AdeM-uccA0 NANAbhaMgo / Navari avatta0 mnnusgdibhNgo| AhAradugaM cattArivaDDihANi-avaTTi jaha* ega0, avatta0 jaha0 aMto0, uka0 kAyahidI0 / para0-ussA0bAdara-paja0-patteya. asaMkheMjaguNavaDDi-hANi. jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / tiNNivaDDihANi-avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 sagadvidI0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 paNavaNaM palido0 sAdire / tittha0 asaMkhejjaguNavaDDi-hANi* jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 puvvakoDI desU0 / avatta0 Natthi aNtrN| [dhuviyANaM sesANaM bhujgaarbhNgo|] subhaga,susvara,Adeya aura uccagotrakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA bhaGga manuSyagatike samAna hai / AhArakadvikakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai| paraghAta, ucchAsa, bAdara, paryApta aura pratyekakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuharta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika pacapana palya hai| tIrthaGkara prakRtikI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai / tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTipramANa hai| avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai / dhruvabandhabAlI zeSa prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai| vizeSArtha-strIvedI jIvoMkI utkRSTa kAyasthiti sau palyapRthaktva pramANa hai, isalie yahA~ pA~ca jJAnAvaraNake vivakSita padoMkA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai / pA~ca antarAyoMkA bhaGga pA~ca jJAnAvaraNake samAna bana jAtA hai, isalie unakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai| strIvedI jIvoMmeM styAnagRddhitrika AdikA kucha kama pacapana palya taka bandha na ho,yaha sambhava hai, isalie inameM ukta prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi Adi do padoMkA utkRSTa antaraka kAlapramANa kahA hai / tathA inake zeSa padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai,yaha spaSTa hI hai / nidrAdika cAra prakRtiyoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha bhI spaSTa hI hai| mAtra inakI yahA~ anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike sAtha unakA antarakAla bhI sambhava hai, isalie usakA alagase ullekha kiyA hai / strIvedI jIvake antarmuhUrta kAlameM do bAra samyaktvapUrvaka mithyAtvakI prApti sambhava hai, isalie to yahA~ ukta padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta kahA hai aura yaha vidhi kAyasthitike prArambhameM aura antameM ho, yaha bhI sambhava hai, isalie ina padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa kahA hai| nidrAdikakA avaktavyapada utarate samaya AThaveM guNasthAnameM sambhava hai, para strIvedI jIva upazamazreNipara car3hate samaya nauveM guNasthAnameM apagatavedI ho jAtA hai, isalie strIvedake rahate hue upazamazreNikA car3hanA aura utaranA sambhava na honese yahA~ inake avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai / cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakA anya saba bhaGga nidrAdika ke samAna bana jAnese ise unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra ina ATha prakRtiyoMkA avaktavyapada upazamazreNise utarate samaya dasaveM guNasthAnameM hotA hai para aisA jIva strIvedI nahIM hotA, isalie yahA~ inake avaktavyapadakA niSedha kiyA hai| do vedanIya AdikA anya saba bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| para parAvartamAna prakRtiyA~ honese yahA~ inakA avaktavyapada Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre aura usakA antarakAla sambhava hai, isalie use alagase kahA hai| ATha kaSAyoMkA yahA~ kucha kama eka pUrvakoTi kAlataka bandha na ho,yaha sambhava hai, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga styAnagRddhike samAna hai,yaha spaSTa hI hai| para yahA~ inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni ye do pada tathA unakA antarakAla sambhava honese isakA alagase ullekha kiyA hai / inake ukta donoM padoMke antarakAlakA khulAsA nidrAdikake inhIM padoMke antarakAlake samAna kara lenA caahie| svAmitvako vizeSatA alagase jAna lenI cAhie / samyagdRSTike strIveda aura napuMsakavedakA bandha nahIM hotA, isalie yahA~ ina asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama pacapana palya kahA hai / inake zeSa padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai,yaha spaSTa hI hai| samyagdRSTi jIvake tiryaJcagati AdikA bhI bandha nahIM hotA, isalie inakA bhaGga strIvedake samAna bana jAnese usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| puruSavedakA anya saba bhaGga nidrAke samAna bana jAtA hai,para isake avaktavyapadakA yahA~ antarakAla sambhava honese usakA alagase ullekha kiyA hai| puruSavedake isa padake antarakAlakA khulAsA spaSTa hI hai| kyoMki samyagdRSTike ekamAtra puruSavedakA hI bandha hotA hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama pacapana palya kahA hai| hAsya Adi cAra prakRtiyoMkA anya saba bhaGga to puruSavedake hI samAna hai,pharaka kevala avaktavya padake antarakAlameM haiN| bAta yaha hai ki eka to ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM aura dUsare samyagdRSTike bhI inakA bandha hotA hai, isalie inake avaktavyapadakA bhaGga sAtAvedanIyake samAna bana jAnese usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| narakAyukI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadakA prakRtibandhake samAna antara karanA cAhie,yaha sAmAnya kathana hai / vizeSarUpase isakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara prakRtibandhake utkRSTa antarake samAna hai| tiryazcAyu aura manuSyAyuke saba pada kAyasthitike prArambhameM aura antameM hoM yaha sambhava hai, isalie inake saba padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| aTThAvana palya aura pUrvakoTipRthaktvake AdimeM aura antameM devAyukA bandha ho yaha sambhava hai, kyoMki jo jIva pacapana palyakI devAyu bA~dhakara deviyoMmeM utpanna hotA hai| punaH vahA~se cyuta hokara aura pUrvakoTipRthaktva adhika tIna palyake antameM punaH devAyukA bandha karatA hai, usake do bAra devAyukA bandha hone meM ukta kAlapramANa antara prApta hotA hai, isalie isakI asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapadakA utkRSTa antara uktakAlapramANa kahA hai| tathA zeSa pada kAyasthitike AdimeM aura madhyameM devAyukA bandha karate samaya hoM aura madhyameM na hoM yaha sambhava hai, isalie isake zeSa padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa kahA hai / strIvedI jIvoMke do gati Adi prakRtiyoMkA adhikase adhika sAdhika pacapana palyataka bandha nahIM hotA, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika pacapana palya kahA hai / tathA inake zeSa padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai, yaha spaSTa hI hai / strIvedI jIvoMke manuSyagati AdikA adhikase adhika kucha kama tIna palyataka bandha nahIM hotA, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| inakA deviyoMmeM samyaktvadazAmeM kucha kama pacapana palya taka nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie isa kAlake Age pIche avaktavyapada karAnese avaktavyapadakA utkRSTa antara kucha kama pacapana palya kahA hai| tathA inake zeSa padoMkA utkRSTa antara kAyasthitipramANa hai,yaha spaSTa hI hai| audArikazarIrakA bhaGga isI prakAra hai / mAtra devIke Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDDhibaMdhe aMtaraM pa 263. purisesu' paMcaNA0 asaMkhejjaguNavaDDi-hANI0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / tiNNavaDDi- hANi - avaDi0 jaha0 ega0, uka0 sAgarovamasadapudha0 / evaM0 paMcaMta0 / thI giddha 03 - miccha0 - anaMtANu 04 ekavaDDi-hANI0 jaha0 ega0, ukka- vedyAvaTThi0 sU0 / tiNNavaDi-hANi avaDi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 sagahidI0 / NiddA- payalA0 aNaMtabhAgavaDDi-hANi avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 saMgaTThidI0 | sesapadA0 AbhiNi0 bhaMgo / evaM bhaya-du0 / cadudaMsa 0 cadusaMja0 evaM ceva / Navari avatta0 Natthi / isa prakRtikA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie isake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika pacapana palya kahA hai / pacendriyajAti AdikA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / para inakA yahA~ avaktavyapada sambhava hai jo ki manuSyagatike samAna prApta hotA hai, isalie usakA bhaGga manuSyagatike samAna jAnanekI sUcanA kI hai| AhArakadvikake saba pada kAyasthitike prArambha meM aura antameM hoM, yaha sambhava hai, isalie inake saba padoMkA utkRSTa antara kAryasthitipramANa kahA hai| paraghAta Adi ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM aura inakA mithyAdRSTi va samyagdRSTi sabake bandha sambhava hai, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / tathA samyagdRSTike inakA nirantara bandha hotA rahatA hai aura Age pIche bhI inakA bandha sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika pacapana palya kahA hai| inake zeSa padoMkA utkRSTa antara kAryasthitipramANa hai, yaha spaSTa hI hai| tIrthaGkaraprakRtikA bandha prArambha honepara usakI abandhaka dazA itanI nahIM prApta hotI jisase usakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrtase adhika bana sake, ataH isake ina padoMkA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| tathA strIvedI jIvoMmeM kucha kama eka pUrvakoTi kAlataka hI isakA nirantara bandha hotA hai, isalie isake avaktavyapadake sivA zeSa padoMkA utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi kAlapramANa kahA hai| upazamazreNimeM nauveMke Age jIvake strIveda nahIM rahatA, ataH strIvedI jIvake isakA avaktavyapada hokara bhI usakA antarakAla sambhava na honese usakA niSedha kiyA hai| 263. puruSavedI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sau sAgarapRthaktvapramANa hai / isI prakAra pA~ca antarAyakA bhaGga jAnanA cAhie / styAnagRddhitrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakI eka vRddhi aura eka hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgara hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai / nidrA aura pracalAkI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara apanI sthitipramANa hai| zeSa padoMkA bhaGga Abhinibodhika jJAnAvaraNake samAna hai / isI prakAra bhaya aura jugupsAkA bhaGga samajhanA caahie| cAra darzanAvaraNa 1. tA0 A0 pratyoH avatta0 Natthi aMtaraM ityataH pazcAt purisesu itaH prAk 'purisesu paMcaNANA0 asaMkhejaguNavaDDihANi0 ja0 e0 uka0 aMto0 / tiNNivaDDihANiavadvi0 ja0 e0 u0 sagahidI0 avatta0 ja0 aMto0 u0 paNavaNNaM pali0 sAdi0 / tittha0 asaMkheja guNavaDihANi ja0 e0 u0 aMto0 / tiNNivaDDihANiavaTTi0 ja0 e0 u0 puvvakoDide0 avatta0 Natthi aMtaraM / ityadhikaH pATha upalabhyate / Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre dovedaNI-thirAditiNNiyuga. nnaannaabhNgo| Navari avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / aTThaka0 oghaM / Navari sgddhidii| ithi0 thiinngiddhibhNgo| Navari avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 vechAvaTThi0 desU0 / edeNa kameNa bhujagArabhaMgo savvANaM / Navari asaMkheMjaguNavaDDi-hANI0 [ bhuj-appdrbhNgo| tiNNivaDDi-tiNNihANi-avavida0 ] avaDhi0 dabhaMgo / avatta0 appappaNo avttbhNgo| aura cAra saMjvalanakA bhaGga bhI isI prakAra hai| itanI vizeSatA hai ki iMnakA avaktavyapada nahIM hai| do vedanIya aura sthira Adi tIna yugalakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| ATha kaSAyoMkA bhaGga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki apanI sthiti kahanI caahie| strIvedakA bhaGga styAnagRddhike samAna hai| itanI vizeSatA hai ki avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa hai / isa kramase saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArapadake samAna karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bhaGga bhujagArake alpatarapadake samAna karanA cAhiye / tIna vRddhi, tIna hAni, aura avasthitapadakA bhaGga bhujagArake avasthitapadake samAna karanA caahie| tathA avaktavyapadakA bhaGa apane-apane avaktavyapadake samAna karanA caahie| vizeSArtha-eka to pA~ca jJAnAvaraNa dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiN| dUsare puruSavedI jIvakI utkRSTa kAyasthiti sau sAgara pRthaktvapramANa hai, isalie yahA~ pA~ca jJAnAvaraNakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara antamuhUrta tathA zeSa padoMkA utkRSTa antara sau sAgarapRthaktvapramANa kahA hai| pA~ca antarAyakA bhaGga isI prakAra hai, isalie use pA~ca jJAnAvaraNake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| puruSavedI jIvake kucha kama do chathAsaTha sAgara kAla taka styAnagRddhitrika AdikA bandha na kare,yaha sambhava hai, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tathA inake zeSa padoMkA utkRSTa antara apanI kAyasthiti pramANa hai,yaha spaSTa hI hai / nidrAdvikakI asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapada antarmuhUrtake antarase hoM,yaha bhI sambhava hai aura apanI kAyasthitike antarase hoM,yaha bhI sambhava hai, isalie inake ukta padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara kAyasthitipramANa kahA hai / tathA inake zeSa padoMkA bhaGga AbhinibodhikajJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| nidrAdvikake samAna bhaya aura jugupsAkA bhI bhaGga hotA hai, isalie ise nidrAdvikake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakA anya saba bhaGga to nidrAdvikake hI samAna hai / mAtra ina prakRtiyoMkA puruSavedI jIvake avaktavyapada sambhava nahIM hai, kyoMki nidrAdvika, bhaya aura jugupsAkI bandhavyucchitti apUrvakaraNameM hotI hai, isalie ina jIvoMke ukta prakRtiyoMkA avaktavyapada upazamazroNise utarate samaya karAke aura punaH antarmuhUrtameM upazamazreNipara car3hAkara apUrvakaraNameM bandhavyucchittike bAda maraNa karAkara devoMmeM utpanna honepara punaH avaktavyabandha karAnese yahA~ ina prakRtiyoMkA avaktavyapada bhI bana jAtA hai aura usakA antara kAla bhI ghaTita ho jAtA hai| yaha kriyA yadi antarmuhUrtake bhItara karAte haiM to antarmuhUrta antara kAla A jAtA hai aura kAyasthitike prArambhameM eka bAra avaktavyapada tathA kAyasthitike antameM dUsarI bAra avaktavyapada karAnese kAyasthitipramANa antarakAla A jAtA hai| para cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakI vandhavyucchitti apagatavedI honepara hotI hai, isalie puruSavedIke unakA avaktavyapada sambhava na honese usakA niSedha kiyA hai| do vedanIya Adi Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 257 264. Naqsagavedesu savvapagadINaM bhujagArabhaMgo / kodhAdi04- madi-suda-vibhaMga0 bhujgaarbhNgo| ___265. AbhiNi-suda-odhiNA0 paMcaNANA0 - NiddA-payalA-purisa0-bhaya-dugupaMciMdi0-tejA0-ka0-samacadu0-vaNNa04-agu04-pasatthavi0-tasa04-subhaga-sussara-AdeMNimi0-uccA0-paMcaMta. asaMkheMjaguNavaDDi-hANI0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvaTTisAga0 sAdi0 / sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta bana jAnese ukta pramANa kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| ATha kaSAyoMkA bhaGga oghake samAna yahA~ bana jAtA hai,para apanI kAyasthiti kAlataka hI puruSaveda rahatA hai, isalie jina padoMkA utkRSTa antarakAla puruSavedakI kAyasthitise adhika kahA hai vaha puruSavedakI kAyasthitipramANa hai, isa bAtakA jJAna karAneke lie usakI alagase sUcanA kI hai| puruSavedI jIvake strIvedakA bandha kucha kama do chayAsaTha sAgara kAlataka na ho,yaha sambhava hai,. kyoMki isake bAda yadi jIva mithyAtvameM AtA hai to usakA bandha niyamase hone lagatA hai, isalie yahA~ avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta aura utkRSTa antara kucha kama do chayAsaTha sAgarapramANa kahA hai| strIvedakA zeSa bhaGga styAnagRddhitrikake samAna hai, yaha spaSTa hI hai| yahA~ taka kucha prakRtiyoMke sambhava padoMkA alaga-alaga antarakAla kahA hai| inake sivA jo prakRtiyA~ raha jAtI haiM, unakA antarakAla bhujagAra anuyogadvArake samAna yahA~ bhI ghaTita ho jAtA hai| mAtra yahA~ saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bhaGga bhujagAra aura alpatarapadake samAna prApta hotA hai, kyoMki kisI bhI prakRtikA bandha honepara jaise usake bhujagAra aura alpatarakA niyama hai, usI prakAra asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bhI niyama hai| tathA jisa prakAra bhujagArake avasthitapadakA niyama hai, usI prakAra yahA~ tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA niyama hai| tathA jisa prakAra bhujagArake avaktavyapadakA niyama hai, usI prakAra yahA~ bhI avaktavyapadakA niyama hai, isalie yahA~ anuyogadvArake samAna jAnanekI sUcanA karake ina vizeSatAoMkA alagase ullekha kiyA hai| 264. napuMsakavedI jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai| krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI aura vibhaGgajJAnI jIvoMmeM bhujagArake samAna bhaGga hai| vizeSArtha-pUrva puruSavedI jIvoMmeM asaMkhyAtaguNavRddhi Adi kina padoMkA bhujagAra anuyogadvArake kina padoMke sAtha sAmya hai, isa bAtako jAnakara yahA~ saba prakRtiyoMkA ina mArgaNAoMmeM kahe gaye bhujagAra anuyogadvArake samAna antarakAla ghaTita ho jAtA hai, isalie use bhujagArake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 265. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, nidrA, pracalA, puruSaveda, bhaya, jugupsA, pazcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAyakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai 1. tA0pratau 'Nava'sake (ga) bedesu' iti pAThaH / 33 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre cadudaMsa0-cadusaMja0 nnaannaabhNgo| Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi-avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvaDhi0 sAdi0 / sAda daMDao nnaannaabhNgo| Navari avatta0 jaha0 uka0 aMto0 / apaccakkhANa04 ekavavi-hANI0 oghaM / tiNNivaDvi-hANi-avaDhi0 nnaannaa0bhNgo| avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdiH / evaM paJcakkhANa04 / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANI0 jaha0 aMto0, ukka0 chAvahisAga0 saadi0| maNusAu0 asaMkhejjaguNavaDDi-hANI0 jaha0 ega0, avatta0 jaha* aMto0, ukka0 tettIsaM0 saadi| tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 chAvaDhi0 sAdi0 / evaM devAu0 / Navari chAvahisAgaro0 desuu0| maNusagadipaMcagassa asaMkheMjaguNavaDDi-hANI. jaha0 ega0, uka0 puvvakoDI sAdi0 | tiNNiva DDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 chAvaDhi0 sAdi0 / avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sAdi0 / devagadi04 asaMkheMjaguNavaDDihANI0 jaha0 ega0, avatta0 jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / tiNNivADDihANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 chAvaDhisAga0 saadi0| evaM AhAradugaM / tittha0 oghN| aura sabakA utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| sAtAvedanIya daNDakakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki isa daNDakake avaktavya padakA jaghanya aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakI eka vRddhi aura eka hAnikA bhaGga oghake samAna hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / isI prakAra pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bhaGga jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| manuSyAyukI asakhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAni jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura sabakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra devAyukA bhaGga jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki isakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antara kuchakama chayAsaTha sAgara kahanA cAhie / manuSyagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika eka pUrvakoTi hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| devagaticatuSkakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai, avaktavyapadakA jaghanya antara antamuhUrta hai aura tInoMkA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara hai| isI prakAra AhArakadvikakA bhaGga jAnanA caahie| tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga oghake samAna hai| Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM vizeSArtha-AbhinibodhikajJAno Adi jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdikA kevala upazamazreNimeM hI bandhakA antara par3atA hai, vaise apanI-apanI bandhavyucchitti taka unakA nirantara bandha hotA rahatA hai / upazamazroNimeM bhI antara hokara vaha antarmuhUrtase adhika nahIM hotA, isalie yahA~ inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara antamuhUrta bana jAnese vaha uktapramANa kahA hai| tathA yahA~ inakA sAdhika chayAsaTha sAgara kAla taka nirantara bandha sambhava hai, ataH itane kAlakA antara dekara inakI tIna vRddhi, tIna hAni, avasthita aura avaktavyapada bhI sambhava haiM, isalie inake ukta padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ inake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrtake bhItara do bAra upazamazroNipara car3hAkara aura do bAra avaktavyabandha karAkara le AnA caahie| cAra dazanAvaraNa aura cAra saMjvalanakA anya saba bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, para yahA~ inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava haiM, isalie inake avaktavyapadake sAtha ukta padoMkA jaghanya aura utkRSTa antarakAla alagase kahA hai / sAtAvedanIyadaNDakameM sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antarakAla antamuhUrta bana jAnese uktapramANa kahA hai| zeSa bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai / yahA~ apratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA kucha kama eka pUrva koTi taka bandha na ho, yaha sambhava hai, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAta guNahAnikA antarakAla oghake samAna bana jAnese vaha oghake samAna kahA hai| inakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai, yaha spaSTa hI hai / tathA inakA avaktavya pada antarmuhUrtameM bhI do bAra sambhaba hai aura sAdhika tetIsa sAgarake antarase bhI do bAra sambhava hai, isalie inake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakA anya saba bhaGga apratyAkhyAnAvaraNa tuSkake samAna bana jAnese usake samAna kahA hai| mAtra yahA~ inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava haiM, isalie inake ina padoM kA antarakAla alagase kahA hai| cauthese pA~caveMmeM jAnepara anantabhAgavRddhi hotI hai aura pA~caveMse cauthemeM Anepara anantabhAgahAni hotI hai| do bAra yaha kriyA antarmuhUrtake antarase bhI sambhava hai aura sAdhika chayAsaTha sAgarake antarase bhI sambhava hai, isalie inake ukta do padoM kA jaghanya aura utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai / yahA~ manuSyAyukA do bAra bandha honemeM sAdhika tetIsa sAgarakA utkRSTa antarakAla prApta hotA hai, isalie isakI asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapadakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| tathA AbhinibodhikajJAnI Adi jIvoMke sAdhika chayAsaTha sAgara kAlake bhItara apane bandhakAlake yogya samayake prApta hone para kaI bAra manuSyAyu kA bandha sambhava hai, isalie yahA~ isake zeSa padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ ArambhameM aura antameM Ayubandhake samaya vivakSita pada karAke usakA antara le AnA caahie| sarvatra yahI vidhi jAnanI caahie| devAyakA bhaGga isI prakAra hai| vizeSa bAta itanI hai ki yahA~ kucha kama chayAsaTha sAgarake bhItara hI yathAsambhava devAyukA bandha sambhava hai, isalie isakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antara kucha kama chayAsaTha sAgara kahA hai / yahA~ manuSyagatipaJcakakA eka pUrvakoTi kAlataka bandha nahIM hotA, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla sAdhika eka pUrvakoTipramANa kahA hai| ina mArgaNAoMkA utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai, isalie yahA~ ukta prakRtiyoMkI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antara sAdhika chayAsaTha sAgara kahA hai| tathA tetIsa sAgarakI AyuvAle vijayAdikake devane bhavake prathama samayameM inakA avaktavyapada kiyaa| punaH tetIsa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdha padesabaMdhAhiyAre 266. maNapajjava0 saMjadA0 bhujagArabhaMgo / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANI0 jaha0 aMto0, ukka0 pucakoDI desU0 / 267. sAmAi0-chedo0 paMcaNA0-cadudaMsa-lobhasaMja0-uccA0-paMcaMta0 maNapajava0bhaMgo / Navari avatta0 Nasthi / sesANaM maNapajjava0bhaMgo / tiNNisaMja0-devagadiaTThAvIsaM savvapadA nnaannaabhNgo| Navari avatta0 Natthi aMtaraM / parihAra0 bhujagArabhaMgo / suhumasaMpa0 savvapagadINaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / saMjadAsaMjada0 sAgara kAla taka inakA nirantara bandha karatA rahA / punaH eka pUrvakoTiko AyuvAlA manuSya hokara inakA abandhaka ho gayA aura dUsarI bAra deva honepara bhavake prathama samayameM punaH inakA avaktavya bandha kiyA / isa prakAra inake avaktavyabandhakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| tathA sapratipakSa prakRtiyA~ honese inake avaktavyapadakA jaghanya antara antarmuhUrta hai, yaha spaSTa hI hai| upazamazreNimeM bandhavyucchittike bAda devagaticatuSkakA bandha nahIM hotaa| devaparyAyameM to hotA hI nahIM, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapadakA utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / yahA~ itanA vizeSa jAnanA cAhie ki manuSya paryAyameM yathAsambhava adhikase adhika kAla taka samyaktva rakhaneke pUrva mithyAtvameM inakA avaktavyapada karAkara yaha antara laave| ina mArgaNAoMkA utkRSTa kAla sAdhika chayAsaTha sAgara hai, isalie inameM ukta prakRtiyoMke zeSa padoMkA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / AhArakadvikakA bhaGga isI prakAra prApta hone se use inake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| oghameM tIrthaGkara prakRtike saba padoMkA antarakAla inhIM mArgaNAoMkI mukhyatAse kahA hai, isalie yahA~ use oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 266. manaHparyayajJAnI aura saMyata jIvoMmeM bhujagAra anuyogadvArake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama eka pUrvakoTi hai| vizeSArtha-- yahA~ cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni sambhava hai| tathA inake ye pada antarmuhUrta ke antarase hoM, yaha bhI sambhava hai, kyoMki antamuhUrtake bhItara do bAra upazamazroNi para ArohaNa karAne aura utAranese antarmuhUrtake antarase ye donoM pada bana jAte haiM, isa lie to inakA jaghanya antara antarmuhUrta kahA hai aura prArambhameM va antameM upazamazroNipara ArohaNa karAnese aura utAranese kucha kama eka pUrvakoTike antarase bhI ye pada bana jAte haiM, isalie inakA utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai / zeSa kathana sugama hai| 267. sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, lobhasaMjvalana, uccagotra aura pA~ca antarAyakA bhaGga manaHpayayajJAnI jIvoMke samAna hai| itanI vizeSatA hai ki yahA~ para inakA avaktavyapada nahIM hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga manaHparyayajJAnI jIvoMke samAna hai| tIna saMjvalana aura devagati Adi aTThAIsa prakRtiyoMke saba padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM bhujagAra anuyogadvArake samAna maGga hai / sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya 1. tApratI 'maNapajatta (va) bhaMgo' iti paatthH| Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 261 parihAra bhaMgo / asaMjada-cakkhu0-acakkhu0 oghaM / odhidaM0' odhiNA mNgo| 268. kiNNAe paMcaNA0 - tejA-ka-vaNNa04-agu-upa-Nimi0-paMcaMta. asaMkheMjaguNavaDDi-hANi jaha0 ega0, ukka0 aNto| tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM sAdiH / evaM savvapagadINaM bhujgaarbhNgo| Navari doAu0-dogadicadujAdi-doANu0-AdAva-thAvarAdi04-tittha0 cattArikhaDDi-hANi-avaTThi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 Natthi aMtaraM / orA0-orA0aMgo0 ekavADDi-hANi0 jaha ega0, ukka0 aMto0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 desU0 / avatta0 Natthi aNtrN| paMciMdi0-para0-ussA0-tasa04 ekavADDi-hANi. jaha* ega0, hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / saMyatAsaMyata jIvoMmeM parihAravizuddhisaMyata jIvoMke samAna bhaDa hai| asaMyata, canadarzanI aura acatudarzanI jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai| avadhidarzanI jIvoMmeM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| - vizeSArtha-sAmAyika aura chedopasthApanA saMyama nauveM guNasthAna taka hote haiM, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNAdike avaktavyapadakA niSedha kiyA hai| tathA yahA~ tIna saMjvalana aura devagati Adi aTThAIsa prakRtiyoMkA avaktavyapada to hotA hai, kyoMki ina mArgaNAoMke kAlake bhItara hI inako bandhavyucchitti ho jAtI hai, isalie lauTate samaya inakA avaktavyapada bana jAtA hai| para ina mArgaNAoMke kAlake bhItara do bAra inakA avaktavyapada prApta honA sambhava nahIM hai, isalie inake antarakAlakA niSedha kiyA hai / ina mArgaNAoMmeM zeSa kathana spaSTa hI hai| parihAravizuddhisaMyata chaThe aura sAtaveM guNasthAnameM hotA hai, isalie bhujagAra anuyogadvArase yahA~ koI vizeSatA nahIM AtI, ataH yahA~ saba prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| sUkSmasAmparAyasaMyatakA kAla antarmuhUrta hai, isalie isameM saba prakRtiyoMke yahA~ sambhava saba padoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta prApta honese vaha ukta kAla pramANa kahA hai / yahA~ jina mArgaNAoMmeM jinake samAna jAnanekI sUcanA kI hai vaha spaSTa hI hai, isalie usa viSayameM vizeSa nahIM likhA jAtA hai| 268. kRSNalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / isI prakAra saba prakRtiyoMkA bhujagAra anuyogadvArake samAna bhaGga jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki do Ayu, dogAMta, cAra jAti, do AnupUrvI, Atapa, sthAvara Adi cAra aura tIthaGkara prakRtikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai / audArikazarIra aura audArikazarIra AGgopAGgakI eka vRddhi aura eka hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai / paJcandriyajAti, paraghAta, ucchAsa, aura asacatuSkakI eka vRddhi aura eka hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara 1. A0pratau 'acaknu0 odhidaMH' iti pAThaH / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre ukka0 aNto| tiNNivaDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / avatta0 Natthi aMtaraM / veuvi0-veuvi0aMgo0 tiNNivaDi-tiNNihANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 vAvIsaM0 sAdi0 / avatta0 bhujagArabhaMgo / evaM NIla-kAUNaM / Navari kAue tittha0 nnirybhNgo| tiNNi lessANaM esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANI atthi tesiM aMtaraM jaha0 aMto0, ukka0 tettIsaM sattArasa satta sAgaro0 desa0 / sesANaM bhujagArabhaMgo / antamuhUrta hai / tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / inake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika bAIsa sAgara hai / inake avaktavyabandhakA bhaGga bhujagArake samAna hai| isI prakAra nIlalezyA aura kApotalezyAmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki kApota lezyAmeM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| tIna lezyAoMmeM jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai unake ina padoMkA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara, kucha kama satraha sAgara aura kucha kama sAta sAgara hai| zeSa padoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNa Adi dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| tathA isa lezyAkA utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai, isalie yahA~ ukta prakRtiyoMke saba padoMkA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai| isa prakAra yadyapi bhujagAra anuyogadvArake samAna yahA~ saba prakRtiyoMke sambhava padoMkA antarakAla prApta kiyA jA sakatA hai, isalie alagase usake nirdeza karanekI AvazyakatA nahIM hai / phira bhI kucha prakRtiyoMmeM vizeSatAkA jJAna karAneke lie mUlameM unake viSayameM alagase sUcanA kI hai / yathAmanuSyoM aura tiryaJcoMmeM kRSNalezyAkA utkRSTa kAla antamuhUrta hai, isalie yahA~ narakAyu, devAyu, narakagati, devagati, cAra jAti, narakagatyAnupUrvI, devagatyAnupUrvI, Atapa, sthAvara Adi cAra aura tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadako chor3akara saba padoMkA utkRSTa antara antamuhUrta kahA hai| yahA~ yadyapi inakA avaktavyapada hotA hai, para inake dUsarI bAra avaktavyapadake prApta hone taka lezyA badala jAtI hai, isalie isa lezyAmeM ukta prakRtiyoMke avaktavyapadake antarakAlakA niSedha kiyA hai| narakameM audArikazarIradvikakA nirantara bandha hotA rahatA hai aura tiryazcoM va manuSyoMmeM yathAsambhava ye sapratipakSa prakRtiyA~ haiM, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antara antamuhUrta prApta honese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| narakameM kRSNalezyAkA utkRSTa kAla tetIsa sAgara hai| isake prArambhameM aura antameM ukta donoM prakRtiyoMkI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapada hoM tathA madhyameM na hoM,yaha sambhava hai, isalie yahA~ inake ukta padoMkA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara kahA hai / narakameM to inakA avaktavyapada sambhava nahIM hai, tiryaJcoM aura manuSyoMke sambhava hai,para ina jIvoMke isa lezyAke kAlameM do bAra avaktavyapada nahIM hotA, ataH yahA~ inake avaktavyapadake Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 263 266. teUe paMcaNA0-tejA.-ka0-vaNNa04-agu04-bAdara-paJjatta-patte-Nimi0paMcaMta. ekavADDi-hANi0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 besAga0 sAdi0 / esiM aNaMta vRDDi-hANI atthi tesiM jaha0 aMto0, ukka0 besAga0 saadi| devagadi04 tiNNivavi-cattArihANi-avaDhi0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / asaMkhejjaguNavaDDI0 jaha0 ega0, uka0 besAga0 sAdi0 / orAli. antarakAlakA niSedha kiyA hai| paJcendriyajAti Adi eka to sapratipakSa prakRtiyA~ haiM / dUsare inakA nirantara bandha bhI sambhava hai, isalie inakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai / tathA narakameM va vahA~ jAneke pUrva aura bAdameM antamuhUrta kAlataka inakA niyamase bandha hotA rahatA hai, isalie inakI Adi aura antameM tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padakA prApta honA sambhava honese inake ukta padoMkA utkaSTa antara sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| inake bhI avaktavyapadakA antarakAla nahIM hotA, isakA khulAsA pUrvake samAna jAnakara kara lenA cAhie / tiryazca aura manuSya vaikriyikadvikakA bandha karate haiM aura inake kRSNalezyAkA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai, isalie yahA~ tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta kahA hai / aba eka aisA jIva lo jisane narakameM jAneke pUrva inakI asaMkhyAtaguNavRddhi kI / bAdameM vaha chaThe narakameM utpanna huaa| sAtaveMmeM to isalie nahIM utpanna karAyA hai ki vahA~se nikalaneke bAda bhI vaha antarmuhUrta kAlataka audArikadvikakA hI bandha karatA hai aura usake bAda lezyA badala jAtI hai| parantu chaThe narakake lie aisA niyama isalie nahIM hai, kyoMki vahA~se samyagdRSTi jIva marakara manuSyoM meM utpanna hote haiM aura aise jIvoMke yahA~ utpanna honepara prathama samayase hI isa lezyAke rahate hue vaikriyikadvikakA bandha hone lagatA hai| yataH prArambhameM avaktavyapada hokara asaMkhyAtaguNavRddhi aura antameM parimANayogasthAna honepara asaMkhyAtaguNahAni hotI hai| isake bAda lezyA badala jAtI hai, isalie yahA~ ina do padoMkA utkRSTa antara sAdhika bAIsa sAgara kahA hai| inake bhujagAra anuyogadvArameM avaktavyapadakA jaghanya antara sAdhika satraha sAgara aura utkRSTa antara sAdhika bAIsa sAgara prApta hotA hai| vaha vahA~ bhI bana jAtA hai, isalie yahA~ isake avaktavyapadakA bhaGga bhujagArake samAna kahA hai| isI prakAra nIla aura kApotalezyAmeM apane-apane kAlake anusAra yaha prarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM kRSNalezyAke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra kApotalezyAmeM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga nArakiyoMke samAna bana jAnese usameM isake sambandhameM nArakiyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| ina tIna lezyAoMmeM jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava haiM una prakRtiyoMke ina padoMkA jaghanya aura utkRSTa antarakAla alagase kahA hai| tathA ina prakRtiyoMke zeSa padoMkA bhaGga bhujagAra anuyogadvArake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| 266. pItalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, aguruladhucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, nirmANa aura pA~ca antarAyako eka vRddhi aura eka hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antamuhUrta hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake una padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| devagaticatuSkakI tIna vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara hai| audArikazarIrakA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre NANA bhNgo| Navari avatta0 Natthi aMtaraM / evaM edeNa savvakammANaM bhujagArabhaMgo / evaM pammAe vi / Navari esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANI asthi tesiM jaha0 aMto0, ukka0 aTThArasa sAgaro0 sAdi0 / devagadi04 asaMkheMjaguNavaDDI0 jaha0 ega0, ukka0 aTThArasa sAga0 sAdi0 / orAli aMgo0 NANA bhNgo| Navari avatta0 patthi aMtaraM / bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai / isa prakAra isa vidhise saba karmoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai / isI prakAra padmalezyAmeM bhI jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki yahA~ jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoMkA jaghanya antara antamuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai| devagaticatuSkakI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara hai / audArikazarIra AGgopAGga kA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| vizeSArtha-pIta lezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNAdi dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiM, isalie inakI eka vRddhi aura eka hAnikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta prApta honese vaha uktapramANa kahA hai / tathA isa lezyAkA utkRSTa kAla sAdhika do sAgara hai, ataH yahA~ inake zeSa padoMkA utkRSTa antarakAla ukta kAlapramANa kahA hai / isa lezyAmeM jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni sambhava hai,unakA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara sAdhika do sAgara bana jAtA hai, isalie yaha ukta kAlapramANa kahA hai / ina padoMke antarakAlakA khulAsA pahale aneka bAra kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahie| mAtra pItalezyAkA utkRSTa kAla sAdhika do sAgara honese ina padoMkA utkRSTa antarakAla bhI usa kAlake bhItara prApta kiyA jA sakatA hai. isa bAtako dhyAnameM rakhakara uktapramANa kahA hai| devagaticatuSkakA bandha tiryazca aura manuSya karate haiM aura inake pItalezyAkA kAla antamuhUrta upalabdha hotA hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMkI tIna vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| tathA kisI jIvane devoM meM utpanna honeke pUrva inakI asaMkhyAtaguNavRddhi kI aura vahA~se Akara punaH manuSyoMmeM inakI asaMkhyAtaguNavRddhi kI,yaha sambhava hai, kyoMki devoMmeM se Aneke bAda audArikamizrakAyayogameM inakI asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai aura devoMmeM utpanna honeke pUrva bhI yaha sambhava hai, isalie ina prakRtiyoMke ukta padakA utkRSTa antara sAdhika do sAgara kahA hai| audArikazarIrakA bandha tiryazcoM aura manuSyoMke bhI hotA hai aura devoMmeM yaha dhruvabandhinI hai, isalie isakA bhaGga jJAnAvaraNa ke samAna bana jAnese use unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra isakA avaktavyapada yA to devoMke prathama samayameM sambhava hai yA tiryaJcoM aura manuSyoMke sambhava hai| para isa lezyAke rahate hae yaha pada do bAra sambhava nahIM hai, isalie isa prakRtika ukta padake antarakAlakA niSedha kiyA hai / isa prakAra yahA~ jina prakRtiyoMke sambhava padoMkA antarakAla kahA hai,use dhyAnameM rakhakara zeSa prakRtiyoM ke sambhava padoMkA antarakAla bhujagAra anuyogadvArake samAna yahA~ bhI ghaTita ho jAtA hai, isalie yahA~ zeSa prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna ghaTita kara lenekI sUcanA kI hai| padmalezyAmeM bhI isI vidhise antarakAla le AnA caahie| mAtra isa lezyAkA utkRSTa kAla sAdhika aThAraha sAgara hai, isalie isa kAlako dhyAnameM rakhakara antarakAla prApta karanA caahie| yahI kAraNa hai ki yahA~ jina prakRtiyoMkI anantabhAga vRddhi aura anantabhAgahAni sambhava hai,unake ina padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta aura utkRSTa antara sAdhika aThAraha sAgara kahA hai| tathA yahA~ ekedriyajAtisambandhI prakRtiyoMkA bandha na honeke kAraNa devoMmeM audArikaAlo. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDDhibaMdhe aMtaraM 265 300, sukAe paMcaNA0 chadaMsaNA 0 - caMdu saMja-bhaya-du0 - paMciMdi0 tejA0ka0 vaNNa04-agu04-tasa04 - Nimi0 paMcaMta0 ekavaDDi- hANi0 jaha0 ega0, uka0 aMto0 / tiNNavaDDi-hANi-avaDi0 jaha0 ega0, ukka0 taiMtIsaM0 sAdi0 / avatta0 Natthi aMtaraM / esiM anaMtabhAgavaDDi-hANI atthi tesiM jaha0 aMto0, uka0 eNkkattIsaM0 de0 / maNusa di 204 dhuvigANa bhaMgo / Navari tettIsaM0 desU0 | devagadi 04 asaMkhejjaguNavaDDi 0 jaha0 ega0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / sesapadANaM jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / avatta0 jaha0 aTThArasasAga0 sAdi0, ukka0 tettIsaM0 sAdi0 / evaM0 bhujagArabhaMgo kAdavvo / pAGga bhI dhruvabandhinI prakRti ho jAtI hai, ataH isakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna prApta honese use unake samAna jAnane kI sUcanA kI hai / parantu yahA~ audArika AGgopAGgakA avaktavyapada bhI sambhava hai, para usakA antarakAla sambhava nahIM hai, isalie isa prakRtike ukta padake antara - kAlakA niSedha kiyA hai| khulAsA pahale audArikazarIrake avaktavyapadake antarakAlakA niSedha karate samaya kara Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI kara lenA cAhie / 300. zuklalezyAmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, paJcendriyajAti, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghucatuSka, trasacatuSka, nirmANa aura pA~ca antarAyakI eka vRddhi aura eka hAnikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai | tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoMkA jaghanya antara antarmuhUrta hai aura utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara hai| manuSyagaticatuSkakA bhaGga dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antara kucha kama tetIsa sAgara hai| devagaticatuSkakI asaMkhyAtaguNavRddhikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / inake zeSa padoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / avaktavyapadakA javanya antara sAdhika aThAraha sAgara hai aura utkRSTa antara sAdhika tetIsa sAgara hai / isa prakAra bhujagAra anuyogadvArake samAna bhaGga karanA cAhie | vizeSArtha -- zuklalezyA meM upazamazreNimeM bandhavyucchittike bAdake kAlako chor3akara pA~ca jJAnAvaraNAdikA nirantara bandha hotA rahatA hai / isalie yahA~ inakI eka vRddhi aura eka hAnikA utkRSTa antarakAla antarmuhUrta bana jAnese vaha uktapramANa kahA hai| tathA isa utkRSTa kAla sAdhika tetIsa sAgara hai| yaha sambhava hai ki isake kAlake prArambhameM aura anta meM ukta prakRtiyoMkI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapada hoM tathA madhyameM na hoM, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padoMkA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai / yahA~ upazamazroNise utarate samaya yadyapi inakA avaktavyapada hotA hai, para isa lezyAke usI kAla meM dUsarI bAra upazamazraNapara car3hanA aura utaranA sambhava nahIM hai, kyoMki upazamazreNise utarakara sAtaveM guNasthAna meM Anepara lezyA badala jAtI hai / isalie yahA~ ukta prakRtiyoMkA avaktavyapada hokara bhI usakA antarakAla sambhava nahIM hai, ataH usakA niSedha kiyA hai / yahA~ jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hotI hai, unake ina padoMkA jaghanya antarakAla antarmuhUrta to pUrvavat ghaTita kara lenA caahie| para utkRSTa antara jo kucha kama ikatIsa sAgara batalAyA 34 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 301. bhavasi0-a-bhavasi0-sammA-khar3aga0-vedaga0 bhujagArabhaMgo / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi aMtaraM odhi bhaMgo / appappaNo hidI kAdavvaM / 302. uvasama0 cadudaMsa0-cadusaMja0 cattArikhaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / aNaMtabhAgavaDDi-hANi-avatta0 Natthi aMtaraM / paJcakkhANa04 aNaMtabhAgavaDvi-hANi-avatta0 jaha0 ukka0 aMto0 / sesANaM bhujagArabhaMgo / sAsaNa0 hai, usakA kAraNa yaha hai ki ikatIsa sAgarase adhika sthitivAle deva niyamase samyagdRSTi hote haiM aura aise devoMke ukta prakRtiyoMke ukta donoM pada nahIM banate / ataH yahA~ ina donoM padoMkA utkRSTa antara kucha kama ikatIsa sAgara kahA hai / eka manuSyane upazamaNipara ArohaNa karate samaya devagaticatuSkakI asaMkhyAtaguNavRddhi kii| usake bAda utarate samaya inakA avaktavyabandha kiyA aura marakara tetIsa sAgarakI Ayuke sAtha deva ho gayA / punaH vahA~se cyuta hokara prathama samayameM avaktavyabandha karake dvitIya samayameM asaMkhyAtaguNavRddhi kI / isa prakAra inake ukta padakA utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara prApta honese vaha ukta pramANa kahA hai / inake zeSa pada tiryazcoM aura manuSyoM meM hote haiM aura vahA~ isa lezyAkA utkRSTa kAla antamuhUrta hai, ataH inake ukta padoMkA utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / aba rahA eka avaktavyapada so manuSyoMmeM inakA avaktavyapada karAve / bAdameM devoM meM utpanna karAve aura vahA~se cyuta hokara manuSya honepara punaH avaktavyapada karAve aura antarakAla le Ave / yataH yahA~ isa prakAra do vAra avaktavyapada prApta karanemeM kamase kama sAdhika aThAraha sAgara aura adhikase adhika sAdhika tetIsa sAgara kAla lagatA hai, ataH ina prakRtiyoMke ukta padakA jaghanya antarakAla sAdhika aThAraha sAgara aura utkRSTa antarakAla sAdhika tetIsa sAgara kahA hai| isa prakAra yahA~ taka jo antarakAla kahA hai usake Age zeSa prakRtiyoMkA unake apane-apane padoMke anusAra antarakAla bhujagAra anuyogadvAra ko lakSyameM rakhakara prApta kiyA jA sakatA hai, isalie use bhujagArake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 301. bhavya, abhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoM meM bhujagArake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA antara avadhijJAnI jIvoMke samAna hai / mAtra sarvatra apanI-apanI sthiti kahanI cAhie / arthAt jisa mArgaNAkA jo utkRSTa kAla hai use jAnakara utkRSTa antarakAla lAnA caahie| vizeSArtha--yahA~ abhavya mArgaNAmeM kisI bhI prakRtikI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni sambhava nahIM hai| zeSameM sambhava hai so avadhijJAnamArgaNAke anusAra vaha ghaTita kara lenA caahie| para jisakI jo kAyasthiti ho use jAnakara ghaTita karanA caahie| yahA~ itanA aura vizeSa jAnanA cAhie ki bhavya mAgaNAmeM mithyAtvAdi saba guNasthAna sambhava haiM, isalie isameM anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnikA bhaGga oghake samAna bana jAtA hai| 302. upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA antarakAla nahIM hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapadakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai| 1 tA0 pratI 'kAdavvo bhava anbhava0 / sammA0' iti pAThaH / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe NANAjIvehi bhaMgavicao 267 sammAmi0 - micchAdi0 - saNNi-asaNNi - AhArakA0 - aNAhAra ci bhujagArabhaMgo kaadvvo| evaM aMtaraM samattaM / NANAjIvehi bhaMgavicao 303. NANAjIvehi bhaMgavicayANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / oSe0 paMcaNA0NavadaMsaNA0-miccha0-solasakasA0-bhaya-du0-orAli0-tejA0-ka0-vaNNa04-agu0-upa0Nimi0-paMcaMta0 cattArivADDi-hANi-avaDhi0 NiyamA atthi / avattavvamA bhynnijjaa'| tiNNi bhNgo| tiNNiAugANaM savvapadA bhayaNijjA / veuvviyachakkaM AhAradugaM tittha0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANI. NiyamA atthi / sesapadA bhayaNijjA / sesANaM pagadINaM savvapadA NiyamA asthi / Navari chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0 cattArivADvi-hANi-avaDhi0 NiyamA asthi / aNaMtabhAgavaDi-hANibaMdhagA bhayaNijANi / oghabhaMgo tirikkhogho kAyajogiorAlikA0 - orAlimi0 - Naqsaga0-kodhAdi04-madi0-suda0-asaMja-acakkhudaM0zeSa prakRtiyoMkA bhaGga bhujagArake samAna hai| sAsAdanasamyagdRSTi, samyagmithyAdRSTi, mithyAdRSTi, saMjJI, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM bhujagArake samAna bhaGga kahanA caahie| vizeSArtha--upazamasamyaktvakA kAla antarmuhUrta hai, isalie isameM cAra darzanAvaraNa aura cAra saMjvalanakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA utkRSTa antara antarmuhUrta bana jAnese vaha ukta kAlapramANa kahA hai| yahA~ inakI anantabhAgavaddhi, anantabhAgahAni avaktavya pada to sambhava haiM, para ye pada yahA~ do bAra nahIM ho sakate; isalie ukta prakRtiyoM ke ina padoMke antarakAlakA niSedha kiyA hai| mAtra upazamasamyaktvake kAlameM saMyamAsaMyama aura saMyamakI do bAra prApti aura do bAra cyuti sambhava hai, isalie yahA~ pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapada do bAra bana jAnese unakA jaghanya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai / zeSa kathana spaSTa hai| isa prakAra antarakAla samApta huaa| nAnA jIvoMkI apekSA bhaGgavicaya 303. nAnA jIvoMkA avalambana lekara bhaGgavicayAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padake bandhaka jIva niyamase haiN| avaktavyapadake bandhaka jIva bhajanIya haiN| bhaGga tIna hote haiN| tIna AyuoMke saba pada bhajanIya haiN| vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAni niyamase hai| zeSa pada bhajanIya haiN| zeSa prakRtiyoMke saba pada niyamase haiM / itanI vizeSatA hai ki chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapada niyamase haiM / anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva bhajanIya haiN| isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryazca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAya 1. A0pratau 'avattabagA ya bhayaNijA' iti paatthH| Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0-micchA0-asaNNi-AhAraga tti / Navari orAlimi0 devagadipaMcagassa asaMkheMjaguNavaDbiMdhagA bhayaNijA / evaM kammai0-aNAhAragesu / yogI, napuMsakavedI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acatudarzanI, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyASTi, asaMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva bhajanIya haiM / isI prakAra kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM jAnanA cAhie / vizeSArtha-oghase pA~ca jJAnAvaraNAdikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padake bandhaka jIva ananta haiN| ina prakRtiyoMkA ukta padoMke sAtha nAnA jIva nirantara bandha karate haiM, isalie ina prakRtiyoMke ukta padoMke bandhaka jIva niyamase haiM,yaha kahA hai / kintu inameMse bahutasI prakRtiyoMkA avaktavyapada upazamazreNimeM prApta hotA hai| styAnagRddhitrika aura anantAnubandhIcatuSkakA avaktavyapada upazama samyagdRSTike sAsAdanameM yA mithyAtvameM Anepara prApta hotA hai| mithyAtvakA avaktavyapada uparima guNasthAnavAlAke mithyAtvako prApta hone para hotA hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyapada pazcamAdi guNasthAnavAle jIvoMke nIceke guNasthAnoMko prApta honepara hotA hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyapada saMyata jIvoMke pazcamAdi guNasthAnoMko prApta honepara hotA hai aura audArikazarIrakA avaktavyapada asaMjJI Adi jIvoMke isake bandhake prathama samayameM prApta hotA hai| yataH aise jIva jo ina prakRtiyoMkA avaktavyapar3ha kara rahe haiM sarvadA nahIM pAye jAte, ataH isa padavAle bhajanIya kahe haiN| usameM bhI ukta prakRtiyoMkA isa padavAlA kabhI eka bhI jIva nahIM hotA, kabhI eka jIva hotA hai aura karbha jIva hote haiM, isalie isa padavAle jIvoMkI apekSA tIna bhaGga kahe haiN| narakAyu, manuSyAyu aura devAyuke bandhavAle jIva hI jaba sarvadA nahIM pAye jAte, aisI avasthAmeM isake saba padavAle jIva sarvadA pAye jAveMge, yaha sambhava ho nahIM hai, isalie inake saba pada bhajanIya kahe haiM / vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthakara prakRtikA bandha karanevAle jIva sarvadA pAye jAte haiM,yaha spaSTa hI hai| usameM bhI bahulatAse asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAni hI hotI hai, isalie inakA nairantarya sambhava honese inake ye pada niyamase haiM,yaha kahA hai / tathA inake zeSa padoMke viSayameM yaha sthiti nahIM hai, isalie unheM bhajanIya kahA hai| zeSa prakRtiyoMkA saba padoMkI apekSA nAnA jIva nirantara bandha karate rahate haiM, isalie unake saba padavAle jIva niyamase haiM,yaha kahA hai| mAtra chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMko anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike viSayameM yaha bAta nahIM hai, kyoMki adhastana guNasthAnoMse uparima guNasthAnoM meM jAte samaya apane-apane yogya sthAnameM inakI anantabhAgavRddhi hotI hai aura uparima guNasthAnoMse nIce Ate samaya apane-apane yogya sthAnameM inakI anantabhAgahAni hotI hai, isalie ina prakRtiyoMke ukta pada bhI bhajanIya kahe haiN| zeSa kathana sugama hai| yaha oghaprarUpaNA hai jo mUlameM nirdiSTa sAmAnya tiryazca Adi mArgaNAoMmeM bana jAtI hai, ataH unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra audArikamizrakAyayogameM devagatipazcakakI asaMkhyAtaguNavRddhi sarvadA sambhava nahIM hai, kyoMki kisI samyagdRSTike isa yogako prApta honepara yathAsambhava inakA bandha hotA hai / parantu aisI yogyatAvAle audArikamizrakAyayogI jIvoMkA nirantara honA sambhava nahIM hai, isalie isa yogameM ukta prakRtiyoMke isa padavAle jIva bhajanIya kahe haiN| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMkI sthiti audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hI hai, isalie unameM audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna prarUpaNA jAnanekI sUcanA kI hai| Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe bhAgAbhAgo 266 304. Niraesu asaMkheMjaguNavaDDi-hANI NiyamA asthi / sesapadA bhayaNijjA / maNusaapajjatta-veunvi0mi0-AhAra-AhArami0-avagada0-suhumasaMpa0 - uvasama0sAsaNa-sammAmi0 savvapagadINaM savvapadA bhayaNijA / edeNa kameNa NedavvaM / evaM NANAjIvehi bhaMgavicayaM samattaM / bhAgAbhAgo 305. bhAgAbhAgANugameNa duvi0-aodhe0 aade| ogheNa paMcaNA0-NavadaMsaNA0miccha0-solasaka0-bhaya-du0-orAli0-tejA-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0 -paMcaMta0 asaMkheMjaguNavaDDibaMdhagA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? dubhAgo sAdireyo / asaMkheMjaguNahANibaMdhagA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? dubhAgo desUNo / tiNNivaDDi-hANiavaTTi0 savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? asNkheNjdibhaago| avatta0baMdha0 savvajIvANaM kevaDi0 ? aNaMtabhAgo / ersi' aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 atthi tesiM savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo ? aNaMtabhAgo / sesANaM pagadINaM ekavaDDi0 ke0 1 dubhAgo sAdirego / ekkahANi0 dubhAgo desU0 / sesapadA savvajIvANaM kevaDiyo bhAgo0 ? asNkheNjdibhaago| 304. nArakiyoMmeM asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnivAle jIva niyamase haiN| zeSa pada bhajanIya haiN| manuSya aparyApra, vaikriyikamizrakAyayogI, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, sUkSmasAmparAyasaMyata, upazamasamyagdRSTi, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM saba prakRtiyoMke saba pada bhajanIya haiM / isa kramase le jAnA cAhie / vizeSArtha-manuSya aparyApta mAdi sAntara mArgaNAe~ haiM, isalie inameM saba prakRtiyoMke saba pada bhajanIya honA svAbhAvika hai zeSa kathana spaSTa hI hai| . isa prakAra nAnA jIvoMkI apekSA bhagavicaya samApta huaa| bhAgAbhAga 305. bhAgAbhAgAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM? sAdhika dvitIya bhAgapramANa haiN| asaMkhya khyAtaguNahAnike bandhaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? kucha kama dvitIya bhAgapramANa haiM ? tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / avaktavyapadake bandhaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiM / jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoMvAle jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? anantaveM bhAgapramANa haiN| zeSa prakRtiyoMkI eka vRddhike bandhaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? sAdhika dvitIya bhAgapramANa haiN| eka hAnike bandhaka jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? kucha kama dvitIya bhAgapramANa haiN| zeSa padoMke bandhaka 1. tA0pratau 'kevaDi ? annNtbhaago| esiM aNaMtabhAgo esiM' A0pratau 'kevaDi ? aNaMtA bhaagaa| esi aNaMtabhAgo siM' iti paatthH| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre evaM AhAradugaM / Navari saMkheMjaM kAdavvaM / titthaya0 NANA bhNgo| Navari avatta0 saad0bhNgo| evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi-orAliyakA0-orAliyami0-NavUsa0kodhAdi04-madi-suda0-asaMjada - acakkhu0-tiNNile0-bhavasi0-abhava si0-micchAdi0asaNNi-AhAraga tti / Navari orAliyami0 devagadipaMcagassa eNkvddddi..| kammai0aNAhAraga0 esiM avatta0 atthi tesiM asaMkheMjaguNavaDDi0 asaMkheMjA bhaagaa| avatta0 asNkhejdibhaago| sesANaM NirayAdINaM esiM asaMkheMjjajIvA tesiM oghaM sAdabhaMgo / esiM saMkheMjajIvigA tesiM oghaM aahaarsriirbhNgoN'| evaM NedavvaM / evaM bhAgAbhAgaM smtt| jIva saba jIvoMke kitane bhAgapramANa haiM ? asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiM / isI prakAra AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIvoMkA bhAgAbhAga karanA caahie| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAta karanA cAhie / tIrthaGkara prakRtike saba padoMke bandhaka jIvoMkA bhAgAbhAga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA bhAgAbhAga sAtAvedanIyake samAna hai| isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryazca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura AhAraka jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipaJcakakI eka vRddhi hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM jinakA avaktavyapada hai, unakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva asaMkhyAta bahubhAgapramANa haiM aura avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaveM bhAgapramANa haiN| zeSa narakAdi mArgaNAoMmeM jinakA parimANa asaMkhyAta hai,unakA oghase sAtAvedanIyake samAna bhaGga hai aura jina mArgaNAoMkA parimANa saMkhyAta hai, unameM oghase AhArakazarIrake samAna bhaGga hai / isa prakAra le jAnA caahie| vizeSArtha-jo kula jIvarAzi hai, usameM saba prakRtiyoMke sambhava saba padoMke bandhakoMkA yadi baTavArA kiyA jAya to kitanA hissA kise milegA, isakA vicAra bhAgAbhAgameM kiyA gayA hai / tadanusAra pA~ca jJAnAvaraNAdikI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva Adhese kucha adhika prApta hote haiN| asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva Adhese kucha kama prApta hote haiN| phira bhI ina donoM padoMke bandhaka jIvoMkA kula parimANa milAkara sampUrNa jIva rAzi nahIM hotA hai| jo parimANa baca rahatA hai usameM zeSa padAke bandhaka jIva hote hai| bhAgAbhAgakA dRSTise unakA vicAra karanepara tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padake bandhaka jIva saba jIva rAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hote haiM / arthAt saba jIvarAzimeM asaMkhyAtakA bhAga denepara jo labdha Ave utane ina padoMke bandhaka jIva hote haiM aura avaktavyapadake bandhaka jIva anantaveM bhAgapramANa hote haiM / arthAt saba jIvarAzimeM anantakA bhAga denepara jo labdha Ave, utane isa padake bandhaka jIva hote haiM / kAraNakA vicAra pahale kara Aye haiM / yahA~ itanA vizeSa samajha lenA cAhie ki Age parimANa anuyogadvArameM jo pratyeka prakRtike vivakSita padake bandhaka jIvoMkA parimANa batalAyA hai, use pratibhAga banAkara yahA~ sarvatra bhAgahAra prApta karanA cAhie / pA~ca jJAnAvaraNAdimeM pA~ca nokaSAyoMko chor3akara zeSa aisI prakRtiyoM bhI sammilita haiM, jinakI 1. tA. pratau 'asaMkhejjajIvigA tesiM oghaM / AhArasarIrabhaMgo' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'evaM bhAgAbhAgaM samattaM / ' iti pATho nAsti / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe parimANaM 271 parimANaM 306. parimANANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / ogheNa paMcaNA-chadasaNA0. [paccakkhANa04]-cadusaMja0-bhaya-du0-tejA.-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta. cattArivADDi-hANi-avaDhi0 kaeNttiyA ? aNaMtA / avattavva0 kaeNttiyA ? saMkheMjA / thINagiddhi03-miccha0-aTThaka0-orAli. NANA bhaMgo / Navari avatta0 kaeNttiyA ? anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava hai / pA~ca nokaSAyoMke sAtha unake ina padavAloMkA bhAgAbhAga kitanA hai,yaha batalAneke lie usako alagase sUcanA kI hai| ye pA~ca jJAnAvaraNAdi saba dhruvabandhinI prakRtiyA~ haiN| apanI-apanI bandhavyucchittike pUrva inakA saba jIva niyamase bandha karate haiM / inameM audArikazarIra aisA hai jo sapratipakSa prakRti kahI jA sakatI hai,parantu saba aparyAptaka aura ekendriyase lekara caturindriya takake jIva usakA niyamase bandha karate haiM, isalie una jIvoMkI apekSA vaha bhI dhravabandhinI hai| aba zeSa jo prakRtiyA~ rahatI haiM, ve parAvartamAna haiM, isalie unake avaktavya padakI parigaNanA tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthita padake sAtha kI gaI hai| ataH pA~ca jJAnAvaraNAdike avaktavyapadavAloMkA bhAgAbhAga jo alagase kahA gayA hai, use yahA~ alagase nahIM dikhalAyA gayA hai| mAtra AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike viSayameM kucha vizeSatA hai| bAta yaha hai ki AhArakadvikakA bandha karanevAle jIva hI saMkhyAta hote haiM, isalie asaMkhyAtaveM bhAgapramANake sthAnameM yahA~ saMkhyAtaveM bhAgapramamANa hote haiM,aisA kahanekI sUcanA kI gaI hai| tathA tIrthakkara prakRti dhruvabandhinI hI hai,yaha dikhalAneke lie usakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna jAnanekI sUcanA kI hai,para isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA bhAgAbhAga sAtAvedanIyake samAna hai| kyoMki tIrthaGkara prakRtike bandhaka jIva asaMkhyAta hote haiM aura isake avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAta hote haiM, isalie yahA~ isa padakI apekSA bhAgAbhAga sAtAvedanIyake samAna bana jAnese use usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| yahA~ sAmAnya tiryazca Adi kucha anya mArgaNAe~ ginAI haiM, jinameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| usakA kAraNa itanA hI hai ki ye saba mArgaNAe~ ananta saMkhyAvAlI haiM, isalie unameM oghaprarUpaNA bana jAtI hai / mAtra apanI-apanI bandhayogya prakRtiyoMko jAnakara bhAgAbhAga kahanA caahie| kintu unameM audArikamizrakAyayoga eka aisI mArgaNA hai jisameM devagatipaJcakako ekamAtra asaMkhyAtaguNavRddhi hotI hai, isalie yahA~ isakA bhAgAbhAga sambhava nahIM hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka ye do aisI mArgaNAe~ haiM, jinameM dhravabandhavAlI prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai, isalie inakA bhAgAbhAga sambhava nahIM hai / zeSa prakRtiyoMkI avazya hI asaMkhyAtaguNavRddhi aura avaktavyapada hote haiM, isalie inakA bhAgAbhAga alagase kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| isa prakAra bhAgAbhAga samApta huaa| parimANa 306. parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNacatuSka, cAra saMjvalana, bhaya, jugupsA, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva kitane haiM ? ananta haiM / avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| styAnagRddhitrika, mithyAtva, ATha kaSAya aura audArikazarIrakA bhaGga jJAnAbaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ! Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre asNkheNjaa| tiNNiAugANaM veubviyachakaM tittha0 cattArivADi-hANi-avaDhi0-avatta. kettiyA ? asNkheNjaa| Navari tittha0 avatta0 kaeNttiyA ? saMkheMjA / AhAradugassa savyapadA kettiyA ? sNkhejaa| sesANaM savyapagadINaM savapadA kettiyA ? aNaMtA / esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANi. asthi tesiM asaMkheMjA / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi-orAli0-orAliyami0-Nasa0-kodhAdi04-madi-suda0-asaMjada-acakkhudaM0tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0-micchAdi0-asaNNi-AhAraga tti / Navari orAliyami0-kammai0-aNAhAra0 devagadipaMcaga0 asaMkheMjaguNavaDDi0 kaeNttiyA ? saMkheMjA / kammaiga-aNAhAra0 savvapadA kaeNttiyA ? annNtaa| Navari dhuvigANaM egapadaM aNaMtA / Navari miccha0 avatta0 kettiyA? asNkheNjaa| edeNa bojeNa NedavvaM yAva aNAhAraga tti / asaMkhyAta haiN| tIna Ayu, vaikriyikapaTaka aura tIrthaGkaraprakRtikI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| itanI vizeSatA hai ki tIrthakaraprakRtike avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? khyAta haiN| zeSa saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? ananta haiN| jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiM / isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiyazca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanI, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM devagatipaJcakakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? ananta haiM / itanI vizeSatA hai ki dhruvabandhavAlI prakatiyoMke eka pada ke bandhaka jIva kitane haiM? ananta haiN| itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| isa vIjapadake anusAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie / vizeSArtha oghase pA~ca jJAnAvaraNAdikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bandha anyatara jIva karate haiM aura saba jIvarAzi ananta hai, ataH yahA~ ukta prakRtiyoMke ukta padavAle jIvoMkA parimANa ananta kahA hai| parantu inakA avaktavyapada upazamaNimeM hI sambhava hai, ataH inake isa padavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| styAnagRddhi Adike viSayameM yahI bAta hai, ataH unakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai| mAtra unake avaktavyapadake svAmitvameM vizeSatA hai| bAta yaha hai ki inakA avaktavyapada yathAyogya prathama guNasthAnase pA~caveM guNasthAna taka hotA hai| yathA-girate samaya styAnagRddhikA pahale aura dUsare guNasthAnameM, mithyAtvakA pahale guNasthAnameM, apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA prathamAdi cArameM pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA prathamAdri pA~cameM aura audArikazarIrakA asaMjJI Adi jIvoMke avaktavyapada hotA hai aura aise jIvoMkA parimANa asaMkhyAta sambhava hai, ataH yahA~ ina prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| tIna Ayuke udayavAle jIva asaMkhyAta haiM / isa nyAyase inakA vadha karanevAle jIva bhI asaMkhyAta hote haiN| yahI kAraNa hai ki yahA~ inake saba padavAle jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| vaikriyikaSaTkakA asaMjJI Adi jIva aura Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe parimANaM 273 307. Neraraesu dhuvigANaM cattArivaDDi-hANi-avaDhi0 kaeNttiyA ? asaMkheMjA / maNusAu0 savvapadA kettiyA ? sNkheNjaa| sesANaM pagadINaM savvapadA asaMkheMjA / esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANi asthi tesiM asaMkheMjA / Navari tittha0 avatta0 kaeNttiyA ? saMkheMjA / evaM savvaNeraiya-deva-savvapaMciMdiyatirikkha-apaja-savvavigaliMdiya-savvapuDha0Au0 - teu-vAu0 - bAdarapajattapatte0-veubviya[ veuvviyami0 - itthive0-purisave0vibhaMga0-sAsaNasammAdihi ti| ] Navari paMciMdiyatirikkha0-vibhaMga0-sAsaNe devAu0 tIrthaGkaraprakRtikA samyagdRSTi kucha jIva bandha karate haiM / yataH ye jIva bhI asaMkhyAta haiM, ataH inake saba padoMke bandhaka jIva bhI asaMkhyAta kahe haiN| mAtra tIrthaGkaraprakRtikA avaktavyapada eka to upazamazreNimeM sambhava hai, dUsare AThaveM guNasthAnameM bandhavyacchittike bAda jo jIva marakara deva hote haiM, unake prathama samayameM sambhava hai aura tIsare jo isakA bandha karanevAle jIva dUsaretIsare narakameM utpanna hote haiM, unake sambhava hai| yataH ye milakara bhI saMkhyAta hI hote haiM, ataH yahA~ isake avaktavyapadavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai / AhArakadvikake saba padoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiM, yaha spaSTa hI hai| aba rahIM zeSa parAvartamAna prakRtiyA~ so unake saba pada ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava haiM, isalie unake saba padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa ananta kahA hai| yahA~ chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI hotI hai,para unake ina padavAloMkA parimANa abhI taka nahIM kahA gayA thA, isalie usakA alagase ullekha kiyA hai| tAtparya yaha hai ki ye pada bhI yathAsambhava guNasthAna car3hate samaya aura utarate samaya hote haiN| car3hate samaya anantabhAgavRddhi hotI hai aura utarate samaya anantabhAgahAni / vizeSa jAnakArI svAmitvako dekhakara kara lenI caahie| yataH aise jIva asaMkhyAta ho sakate haiM, ataH ukta prakRtiyoMke ina padavAle jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| yahA~ mUlameM ginAI gaI sAmAnya tiryazca Adi anya mArgaNAoMmeM yaha oghaprarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM tathA inake sAtha kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM devagatipaJcakakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta hI hote haiM aura yahA~ inakI ekamAtra asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai, isalie yahA~ inake ukta padavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA eka asaMkhyAtaguNavRddhi pada aura zeSake asaMkhyAtaguNavRddhi aura avaktavya ye do pada hote haiM tathA inakA parimANa ananta hai,yaha spaSTa hI hai|| - 307. nArakiyoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| zeSa prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai,unake ina padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra saba nArakI, deva, saba pazcendriya tiryazca, saba aparyApta, saba vikalendriya, saba pRthivIkAyika, saba jalakAyika, saba agnikAyika, saba vAyukAyika, bAdara paryApta pratyeka vanaspatikAyika, vaikriyikakAyayogI, vaikriyikamizrakAyayogI, strIvedavAle, puruSavedavAle, vibhaGgajJAnI aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM 1 tA pratau 'bAdara0 patte veubviya......[sAsaNa sa] mmAmi0 Navari' A0 pratau bAdara pajattapatte. veubdhiya......sAsaNa0 sammAmi0 / Navari' iti paatthH| 2 tA0pratau 'vibhaMga / sAsaNe' iti pAThaH / 35 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre asNkheNjaa| kesiM ca maNusAu0 savvapadA asNkheNjaa| sesANaM saMkheMjA' / veuvviyami0 dhuvigANaM egapadaM asaMkhejA / sesANaM asaMkheMjaguNavaDDi-avatta0 asaMkhejjA / tittha0 eyapadaM saMkhejA / [ itthi0 tittha0 savvapadA sNkhejaa|] 308. maNusesu paMcaNA0-NavadaMsaNA0-miccha0-solasaka0-bhaya-duguM0-aurAli0jAnanA cAhiye / itanI vizeSatA hai ki paJcendriya tiryaJca, vibhaGgajJAnI aura sAsAdanasamyadRSTi jIvoMmeM devAyuke saba padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIva kinhIM meM asaMkhyAta haiM aura zepameM saMkhyAta haiN| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke eka padake bandhaka jIba asaMkhyAta haiN| zeSa prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| mAtra tIrthaGkara prakRtike eka padake bandhaka jIva saMkhyAta haiM / tathA strIvedI jIvoMmeM tIrthaGkaraprakRtike saba padoMke bandhaka jIva saMkhyAta haiN| vizeSArtha-nArakiyoMkA parimANa asaMkhyAta hai, isalie unameM saba prakRtiyoMke yathAsambhava padavAle jIvoMkA parimANa asaMkhyAta bana jAtA hai| mAtra isake do apavAda haiMeka to manuSyAyuke saba padoMkA bandha karanevAle jIva aura dUsare tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadakA bandha karanevAle jIva / nArakI jIva garbhaja manuSyoMkI AyukA hI bandha karate haiM aura garbhaja manuSya saMkhyAta hote haiM, isalie nArakiyoMmeM manuSyAyuke saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| tathA tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle jo manuSya antameM mithyAdRSTi hokara dUsare aura tIsare narakameM utpanna hote haiM,unhIMke vahA~ samyagdarzana honepara tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada hotA hai| yataH aise jIva saMkhyAta hI ho sakate haiM, ataH nArakiyoMmeM isake avaktavyapadakA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| yahA~ ginAI gaI saba nArako Adi mArgaNAoMmeM yaha prarUpaNA bana jAtI hai, ataH unameM sAmAnya nArakiyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra ina mArgaNAoMmeMse tIna prakArake paJcendriya tiryaca, vibhaGgajJAnI aura sAsAdanasamyagdRSTi jIvoMmeM devAyakA bhI bandha hotA hai, isalie inameM devAyuke saba padavAle jIvoMkA kitanA parimANa hotA hai,yaha alagase batalAyA hai| tathA ina saba mArgaNAoM meM yadyapi manuSyAyukA bandha hotA hai, para unameMse vaikriyikakAyayogI aura sAsAdanasamyagdRSTi ina do mAgeNAoMmeM saMkhyAta jIva hI isa AyukA bandha karate hai, kintu anya mArgaNAoMmeM asaMkhyAta jIva manuSyAyukA bandha karate haiM, isalie ukta mArgaNAoMmeM manuSyAyusambandhI ukta vizeSatAkA ullekha karaneke lie isakI prarUpaNA bhI alagase kI hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMkA parimANa asaMkhyAta hai, isalie inameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke eka padavAle jIva aura tIrthaGkara prakRtiko chor3akara zeSa prakRtiyoMke do padavAle jIva asaMkhyAta haiM,yaha spaSTa hI hai| mAtra tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle jo manuSya mara kara deva hote haiM aura prathama narakake nArakI hote haiM,unhIMke isa yogameM tIrthakara prakRtikA bandha sambhava hai| aise jIva saMkhyAtase adhika nahIM ho sakate, isalie yahA~ isake saba padavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| tathA manuSyoMmeM hI strIvedI jIva tIrthaGkaraprakRtikA bandha karate haiM, isalie isa mArgaNAmeM isake saba padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa alagase kahA hai| 308. manuSyoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca 3. tA.A.pratyoH 'sesANaM asaMkhejjA' iti paatthH| Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe parimANaM 275 tejA-ka0-vaNNa04-agu0-upa-Nimi0-paMcaMta. cattArivabhi-hANi-avaTTi. asaMkhejA / avatta0 sNkheNjaa| esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 atthi tesiM sNkheNjaa| doAu0veuvviyachakkaM ] AhAradugaM titthaya0 savvapadA kaeNttiyA ? sNkheNjaa| sesANaM savvapagadINaM savvapadA asaMkheMjA / maNusapajjatta-maNusiNIsu savvapadA kettiyA ? saMkheMjA / evaM savvaTTha0-AhAra0-AhArami0-avagadave0-maNapajja0-saMjada-sAmAi0-chedo0-parihAra0suhumasaM0 / __ 306. eiMdi0-vaNapphadi-Nigoda0 savvapagadINaM savvapadA kaeNttiyA ? aNaMtA / Navari maNusAu0 savvapadA kettiyA 1 asNkheNjjaa| antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| tathA avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAta haiM / yahA~ jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai unameM ina padoMke bandhaka jIva saMkhyAta haiN| do Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkaraprakRtike saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / zeSa saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra arthAt manuSya paryApta jIvoMke samAna sarvArthasiddhike deva, AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, apagatavedavAle, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, parihAravizuddhisaMyata aura sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha--sAmAnya manuSyoMkA parimANa asaMkhyAta hai| labdhyaparyApta manuSya bhI pA~ca jJAnAvaraNadikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bandha karate haiM, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padavAle jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| parantu inakA avaktavyapada labdhyaparyApta manuSyoMke sambhava nahIM hai, isalie inake avaktavya padavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai / yahA~ vivakSita prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni ye pada bhI labdhya'paryAptaka manuSyoMke nahIM hote, isalie ina padavAle jIrvokA parimANa bhI saMkhyAta kahA hai| do Ayu, vaikriyikaSaTaka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bandha garbhaja manuSya yathAsambhava karate hai,yaha spaSTa hI hai| isalie yahA~ ina prakRtiyoMke saba padavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| zeSa saba prakRtiyoM aura unake saba padoMkA bandha manuSyoMmeM yathAyogya sabake sambhava hai, isalie unake saba padavAle jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| manuSya paryApta aura manuSyanI inakA parimANa hI saMkhyAta hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke sambhava saba padavAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| yahA~ ginAI gaI anya saba mArgaNAoMmeM jIvoMkA parimANa saMkhyAta hai, isalie unameM antake ina do prakArake manuSyoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 306. ekendriya, vanaspatikAyika aura nigoda jIvoM meM saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? ananta haiN| itanI vizeSatA hai ki manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| vizeSArtha-ina tIna mArgaNAoMmeM parimANa ananta hai, isalie inameM saba prakRtiyoMke 1 tA pratau 'aNaMtabhAgava [vi...'AhAradugaM] titthaya' A pratau aNaMtabhAgavaTi ..... AhAradurga titthaya.' iti paatthH| Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 310. edeNa kameNa AbhiNi-suda0-[ odhi0 paMcaNA0-devaga0-paMciMdi'0veuvi0-tejA-ka0-samacadu0-veuvvi0 aMgo0-vaNNa04-devANupu0-agu04-pasattha - tasa04-subhaga-sussara-AdeM - Nimi0-tittha0 - uccA0-paMcaMta0 cattArivaDDi-hANiavaDhi0 kaiMttiyA ? asaMkheMjjA / avatta0 saMkheMjjA / evaM NiddA-payalA-purisa0-bhaya-du0 / evaM cadudaMsaNA0 / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 sNdjjaa| cadusaMja0-paccakkhANa04 NANA bhNgo| Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 kaeNttiyA ? asNkheNjjaa| [dovedaNI0apaccakkhANa04-caduNo0-devAu0-maNusaga0-orAli0-orAli aMgo0-vaJjari0maNusANu0-thirAditiNNiyuga0 savvapadA0 kaeNttiyA0 1] asNkheNjjaa| maNusAu0AhAradugaM savvapadA kettiyA ? saMkheMjjA / evaM odhidaM0-sammAdi0-vedaga0 / saba padavAle jIvoMkA parimANa ananta bana jAnese vaha ukta pramANa kahA hai| para kula manuSya hI asaMkhyAta hote haiM, isalie manuSyAyukA bandha karanevAle jIva kahIM asaMkhyAtase adhika nahIM ho sakate / yahI kAraNa hai ki yahA~ isake saba padavAle jIvoMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| 310. isa kramase AbhinibodhikajJAnI,zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, devagati, paJcendriyajAti, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, karmagazarIra, samacaturasrasaMsthAna, vaikriyikazarIra AGgopAGga, varNacatuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, sacatuSka, subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthaGkara, uccagotra aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| inake avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAta haiN| isI prakAra nidrA, pracalA, puruSaveda, bhaya aura jugupsAkA bhaGga jAnanA cAhie / tathA isI prakAra cAra darzanAvaraNakA bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva saMkhyAta haiN| cAra saMjvalana aura pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| do vedanIya, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, cAra nokaSAya, devAyu, manuSyagati, audArikazarIra, audArikazarIra AGgopAGga, varSabhanArAca saMhanana, manuSyagatyAnupUrvI aura sthira Adi tIna yugalake saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| manuSyAyu aura AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA caahie| vizeSArtha-ye tIna mArgaNAvAle jIva asaMkhyAta haiM, isalie inameM pA~ca jJAnAvaraNAdikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAta kahe haiN| parantu inakA avaktavyapada upazamazreNimeM hotA hai, isalie inake ukta padake bandhaka jIva saMkhyAta kahe haiN| nidrAdika pA~cakA bhaGga isI prakAra hai, isalie unake viSayameM pAMca jJAnAvaraNAdike samAna jAnanekI sUcanA kI hai| cAra darzanAvaraNakA bhaGga bhI isIprakAra bana jAtA hai| mAtra inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava honese ina padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa alagase kahA 1 tA0pratau 'abhiNisuda......kevala] paMci.' A0 pratau'AbhiNi-suda......"kevala paMciMdi0' iti paatthH| 2 A0pratau 'vaNNa devANupu0 agu0 pasattha.' iti paatthH| 3 tA0pratau 'ketti01 asaM [khejaa|.."asNkhejaa| maNusAu0' A0pratI 'kettiyA ? asNkhejaa|"."asNkhejaa| maNasAu0 iti paatthH| Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe parimANaM 277 311. saMjadAsaMjada'0 savvapagadINaM savvapadA kaeNttiyA ? asaMkheMjjA / Navari tittha0 savvapadA sNkheNjjaa|| 312. teu0-pamma0 [paJcakkhANa04-] devagadi04-tittha0 avatta0 kaeNttiyA ? sNkhejjaa| sesapadA asNkhejjaa| sesapagadINaM savvapadA kettiyA ? asaMkheMjjA / [ maNusAu0-AhAradu0 savvapadA kaeNttiyA ? sNkheNjaa|] hai jo saMkhyAta prApta hotA hai, kyoM ki yahA~ inake ye do pada upazamazreNimeM hI sambhava haiN| cAra saMjvalana aura pratyAkhyAnAvaraNa catuSkakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni ye do pada cauthese pA~cavemeM jAte samaya aura Uparake guNasthAnoMse cauthemeM Ate samaya bhI sambhava haiM, isalie ina prakRtiyoMke ukta padavAloMkA parimANa asaMkhyAta kahA hai| inake zeSa padoMkA bhaGga pA~ca jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai| do vedanIya Adi kucha to parAvartamAna prakRtiyA~ haiM, apratyAkhyAnAvaraNakA caturtha guNasthAnameM bandha hotA hai tathA manuSyagatidvika, audArikazarIradvika aura vajrarSabhanArAcasaMhananakA aviratasamyagdRSTi saba deva aura nArakI bandha karate haiM, isalie yahA~ inake saba padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa asaMkhyAta prApta honese vaha uktapramANa kahA hai / yahA~ manuSyAyu aura AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIva saMkhyAta haiM, yaha spaSTa hI hai / avadhidarzanavAle Adi mUlameM kahI gaI tIna mArgaNAoMmeM yaha prarUpaNA avikala ghaTita ho jAtI hai, isalie unameM AbhinivodhikajJAnI Adi jIvoMke samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 311. saMyatAsaMyata jIvoMmeM saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtike saba padoMke bandhaka jIva saMkhyAta haiN| vizeSArtha-saMyatAsaMyatoMmeM manuSya hI tIrthakara prakRtikA bandha karate haiM, isalie inameM isa prakRtike saba par3havAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 312. pIta aura padmalezyAmeM pratyAkhyAnAvaraNacatuSka, devagaticatuSka, aura tIrthaGkara prakRtike avaktavya padake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| zeSa padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| zepa prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiM ? tathA manuSyAyu aura AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| vizeSArtha--jo saMyata manuSya nIceke guNasthAnoMmeM Ate haiM yA marakara deva hote haiM unake hI pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyapada hotA hai, isalie to ina lezyAoMmeM apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| tathA deva aura nArakiyoMke to devagaticatuSkakA bandha hI nahIM hotA, isalie vahA~ inake avaktavyapadakI bAta hI nahIM / jo mithyAdRSTi deva marakara anya gatiyoM meM utpanna hote haiM unake bhI inakA bandha nahIM hotA, isalie vahA~ bhI inake avaktavya padakI bAta nahIM / hA~,jo ukta lezyAvAle samyagdRSTi deva marakara manuSyoMmeM utpanna hote haiM, unake devagaticatuSkakA avaktavyapada mukhyarUpase sambhava hai aura aise jIva saMkhyAta hote haiM, isalie yahA~ devagaticataSkake avaktavyapadakA bandha karanevAle jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| tathA ina lezyAoMmeM tIrthaGkara prakRtikA avaktavyapada manuSyoMmeM hI sambhava hai, isalie yahA~ isake avaktavyapadake bandhaka jIva bhI saMkhyAta kahe haiN| yahA~ ina prakRtiyoMke zeSa padoMke tathA manuSyAyu aura AhArakadvikako chor3akara zepa prakRtiyoM ke 1. tA0pratau 'vedaga0 saMjadAsaMjadA' iti pAThaH / 2. A0pratau devagadi 4 miccha* avatta.' iti paatthH| Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 313. sukkAe dhuvigANaM cattAri [vaDi-hANi-avadhi kettiyA0 / asaMkheMjA / avatta0 kaeNttiyA0 / sNkheNjjaa| doAu0-AhAra0 savvapadA kaeNttiyA0 ? saMkheMjA / sesANaM savvapa0 ke0 asaMkheMjjA] / Navari maNusagAdipaMca0-devagadi4-tittha0 avatta. kaeNttiyA ? saMkheMjjA / sesapadA asaMkhajjA / [khaiya0 evameva / ] 314. uvasama0 dhuvigANaM maNusagadipaMcaga0-devagadi04 avatta0 kaeNttiyA ? sNkheNjaa| sesapadA asNkheNjaa| cadudaMsa0 aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 saMkhejA / sesaSadA kaeNttiyA ? asaMkhajA / AhAradugaM tittha0 savvapadA kettiyA ? sNkhejaa| sesANaM pagadINaM savvapadA kettiyA ? asNkhejaa| saba padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiM,yaha spaSTa hI hai| yahA~ manuSyAyu aura AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIva saMkhyAta hai,yaha bhI spaSTa hai| 313. zuklalezyAmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake vandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| do Ayu aura Aharakadvikake saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| zeSa prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| itanI vizeSatA hai ki manuSyagatipaJcaka, devagaticatuSka aura tIrthaGkara prakRtike avaktavya padake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiM / tathA zeSa padoMke bandhaka jIva asaMkhyAta haiM / kSAyikasamyagdRSTiyoMmeM isI prakAra jAnanA caahie| vizeSArtha-zuklalezyAmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA avaktavyapada upazamazreNise utarate samaya hotA hai, isalie yahA~ inake ukta padavAle jIva saMkhyAta kahe haiN| jo zuklalezyAvAle upazamazroNise utarate samaya devagaticatuSkakA bandha karate haiM,unake ina prakRtiyoMkA avaktavya pada hotA hai aura jo marakara deva hote haiM. unake vahA~ utpanna honeke prathama samayameM manuSyagati paJcakakA avaktavyapada hotA hai / yataH ye jIva saMkhyAta hote haiM, ataH yahA~ inake avaktavya padake bandhaka jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| zuklalezyAmeM tIrthaGkara prakRtike bandhakA prArambha eka to manuSya karate haiN| dUsare upazamazroNimeM tIrthaGkara prakRtikI bandhavyucchittike bAda jo mara kara deva hote haiM yA nIce utara Ate haiM, ve bhI isake bandhako punaH prArambha karate haiN| ataH ye saMkhyAta hote haiM, ataH isa lezyAmeM tIrthaGkara prakRtike avaktavya padake bandhaka jIva bhI saMkhyAta kahe haiN| zeSa kathana sugama hai| yahA~ mUlameM kucha pATha truTita hai aura gar3abar3a bhI hai / sudhArakara pATha banAnekA prayatna kiyA hai| kSAyikasamyaktvameM prAyaH zuklalezyAke samAna bhaGga bana jAtA hai, isalie usameM bhI zuklalezyAke samAna jAnanekI sUcanA kara dI hai / jo vizeSatA hai use jAna lenA caahiye| 314. upazamasamyaktvameM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke aura manuSyagati pazcaka tathA devagati catuSkake avaktavyapadake bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| zeSa padoM ke bandhaka jIva asaMkhyAta haiM / cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva saMkhyAta haiN| zeSa padoM ke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike saba padoM ke bandhaka jIva kitane haiM ? saMkhyAta haiN| zeSa prakRtiyoM ke saba padoM ke bandhaka jIva kitane haiM ? asaMkhyAta haiN| __ 1 tA. pratau 'cattAri [vaDDi hANi ] ....."evameva Nari' Apratau 'cattAri....."evameva Navari' iti paatthH| Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe khettaM 276 315. sAsaNa-sammAmi0 savvapagadINaM savvapadA asNkheNjaa| Navari sAsaNe maNusAu0 savvapadA sNkheNjaa| ___evaM parimANaM samattaM / khetaM 316. khettANugameNa duvi0-oghe0 Ade0 / ogheNa paMcaNA0-NavadaMsaNA0miccha0-solasaka0 - bhaya - du0-orAli0 - tejA0-ka0-vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0paMcaMta0 cattArivaDDi-hANi-avadvidabaMdhagA kevaDi khete ? savvaloge / avatta0 kevaDi kheta ? logassa asaMkheMjadimAge / esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANI atthi tesiM logassa vizeSArtha-jo manuSya upazamasamyaktvake sAtha mara kara deva hote haiM, unake prathama samayameM manuSyagati paJcakakA avaktavya pada hotA hai aura upazamazroNise utarate hue upazamasamyagdRSTi manuSyoM ke devagati catuSkakA avaktavyapada hotA hai| yataH ye saMkhyAta hI hote haiM, ataH yahA~ inakA parimANa uktapramANa kahA hai| inameM cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI upazamazreNimeM hotI hai, isalie inake bandhaka jIvoMkA parimANa bhI saMkhyAta kahA hai| inameM AhArakadvikake saba padoMke bandhaka jIva saMkhyAta hote haiM, yaha spaSTa hI hai| tathA upazama samyagdarzanameM tIrthaGkara prakRtike bandhakA prArambha manuSya hI karate haiM aura aise manuSya upazamazroNimeM yadi marate haiM,to devoMmeM bhI antarmuhUrta kAlake bhItara saMcita hue tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle upazamasamyagdRSTi deva dekhe jA sakate haiN| yataH ye saba jIva bhI saMkhyAta hI hote haiM, ataH yahA~ tIrthaGkara prakRtike saba padoMke bandhaka jIvoMkA parimANa saMkhyAta kahA hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| 315. sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvomeM saba prakRtiyoM ke saba padoM ke bandhaka jIva asaMkhyAta haiN| itanI vizeSatA hai ki sAsAdanasamyagdRSTi jIvoM meM manuSyAyuke saba padoM ke bandhaka jIva saMkhyAta haiN| vizeSArtha-yadyapi sAsAdana samyagdRSTi jIvoM meM parimANakA nirdeza pahale A cukA hai| usa hisAbase yaha punarukta ho jAtA hai,para hamane yahA~ mUlake anusAra hI rahane diyA hai / pahale samyagmithyAdRSTi padakA bhI mUlameM nirdeza kiyA hai,para use usI sthala para TippaNImeM dikhalA diyA hai / eka tarahase yaha pUrA prakaraNa truTita aura punarukta hai| kisI prakAra use samhAlA hai| isa prakAra parimANa samApta huaa| kSetra 316. kSetrAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, mithyAtva, solaha kaSAya, bhaya, jugupsA, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMkA kitanA kSetra hai? sarvaloka kSetra hai| avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoMke bandhaka jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM 1. tApratI evaM parimANaM samattaM' iti pATho nAsti / 2. tA.pratau 'asaMkhejadibhAgo' iti paatthH| Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre asNkheNj| tiNNiAu0 veuvviyacha0' AhAradugaM tittha0 savvapadA kevaDi khette ? logassa asaMkheM / sesANaM savvANaM pagadINaM savvapadA kevaDi khete ? sabaloge / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi-orAli0 - orAliyami0 - kammai0-Nasa0kodhAdi04-madisuda0-asaMjada0-acakkhudaM0-tiNNile 0-bhavasi0-abhavasi0- micchA0asaNNi-AhAra0-aNAhAraga ti| Navari orAliyami0 - kammai0-aNAhAragesu devagadipaMcagassa egapadaM logassa asaMkheMjaH / bhAgapramANa kSetra hai| tIna Ayu, vaikriyikaSaTka, AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtike saba padoMke bandhaka jIvoMkA kitanA kSetra hai ? lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetra hai| zeSa saba prakRtiyoMke saba padoMke bandhaka jIvoMkA kitanA kSetra hai| sarvaloka kSetra hai| isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryazca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM devagatipazcakake eka padake bandhaka jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNAdikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padakA bandha ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava hai, isalie ina prakRtiyoMke ukta padavAle jIvoMkA kSetra sarva loka kahA hai / inameMse kuchakA avaktavyapada upazamazreNimeM hotA hai, styAnagRddhitrika aura anantAnubandhI catuSkakA avaktavyapada guNasthAna pratipanna jIvoMke utarakara sAsAdana aura mithyAtvameM Anepara hotA hai, mithyAtvakA avaktavyapada Uparake guNasthAnavAlAMkA mithyAtvameM Anepara hotA hai, apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyapada Uparake guNasthAnavAloMke cauthe guNasthAnameM Anepara hotA hai, pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyapada saMyata jIvake saMyatAsaMyata honepara hotA hai aura audArikazarIrakA avaktavyapada yathAsambhava asaMjJo paJcendriya Adi jIvoMke hotA hai / yataH ina saba jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM prApta hotA, ataH yahA~ ukta prakRtiyoMke isa par3havAle jIvoMkA kSetra uktapramANa kahA hai| ina prakRtiyoMmeMse chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokapAyakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni sambhava hai,para inakA svAmitva bhI guNasthAna pratipanna jIvoMke hotA hai aura unakA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| ataH yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padoMke bandhaka jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / narakAyu aura devAyukA asaMjJI Adi jIva bandha karate haiM, manuSyAyukA bandha yadyapi ekendriyAdi jIva bhI karate haiM para ye asaMkhyAtase adhika nahIM hote, kyoMki manuSyoMkA parimANa hI asaMkhyAta hai, vaikriyikaSaTakakA vandha asaMjJI Adi jIva, AhArakadvikakA bandha apramattasaMyata aura apUrvakaraNa guNasthAnavAle jIva tathA tIrthaGkara prakRtikA bandha samyagdRSTi jIva karate haiN| yataH ina saba jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH yahA~ ina prakRtiyoMke saba padoMkA bandha karanevAle jIvoMkA kSetra uktapramANa kahA hai| zeSa saba prakRtiyoMkA bandha ekendriyAdi jIva bhI karate haiM, ataH unake saba padoMke bandhaka jIvoM kA kSetra sarva lokapramANa kahA hai / yahA~ ginAI gaI sAmAnya tiryazca Adi mArgaNAoMmeM apanIapanI bandhako prApta honevAlI prakRtiyoMke sambhava padoMke anusAra oghaprarUpaNA bana jAtI hai, 1. tA0pratau 'veubbiyaH' iti paatthH| Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDDibaMdhe khettaM 282 317. bAdareiMdiya-pajattApajjattA0 dhuvigANaM cattArivADDi-hANi-avaDhi0 svvloge| tasapagadINaM cattArivaDDi - hANi-avaDhi0-avatta0 logassa sNkheNjdibhaage| maNusAu0 oghN| tirikkhAu0 savvapadA logassa saMkheMja / sesANaM sabapagadINaM savvapadA savvaloge / Navari tirikkha03 avatta0 logassa asaMkheMja0 / maNusagaditigaM savvapadA logassa asaMkheM / edeNa bIjeNa yAva aNAhAraga tti NedavyaM / evaM khettaM samattaM / ataH unameM oghake samAna jAnaneko sUcanA kI hai| mAtra audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM devagatipaJcakakA eka hI pada hotA hai aura vaha bhI samyagdRSTiyoMke hI, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| 317. bAdara ekendriya tathA unake paryApta aura aparyApta jIvoMmeM dhravabandhavAlI prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai| trasaprakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / manuSyAyukA bhaGga oghake samAna hai| tiryaJcAyuke saba padoMke bandhaka jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / zeSa saba prakRtiyoMke saba padoke bandhaka jIvoMkA kSetra sarva lokapramANa hai| itanI vizeSatA hai ki tiryazcagatitrikake avaktavyapadake vandhaka jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA manuSyagatitrikake saba padoMke bandhaka jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isa bIjapadake anusAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA caahie| vizeSArtha-bAdara ekendriya Adi tInoM prakArake jIva mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke saba pada karate haiM, isalie inake saba padavAle jIvoMkA kSetra sarva loka kahA hai| parantu ekendriyoM meM mAraNAntika samuddhAta karate samaya trasaprakRtiyoMkA bandha nahIM hotA, isalie inake saba padavAle jIvoMkA kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| oghase manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa siddha karake batalA Aye haiM, usI prakAra yahA~ bhI bana jAtA hai| isalie yahA~ oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| ina bAdara ekendriya Adi jIvoMkA svasthAna kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie yahA~ tiryaJcAyuke saba padoMke bandhaka jIvoMkA kSetra uktapramANa kahA hai| ina jIvoMke zeSa saba prakRtiyoMke saba padoMkA bandha mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava hai, isalie inake saba padavAloMkA kSetra sarvaloka kahA hai| mAtra tiryaJcagatitrikakA avaktavyapada bAdara vAyukAyika jIva nahIM karate aura ina jIvAko chor3akara anya bAdara jIvAkA svasthAna kSetra lokake saMkhyAtaveM bhAgapramANa nahIM hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kSetra lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA agnikAyika aura vAyukAyika jIva manuSyagatitrikakA bandha nahIM karate, isalie inake saba padoMke bandhaka jIvoMkA kSetra bhI lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| anAhAraka mArgaNA taka isa bIja padako samajhakara kSetra prApta karanA sambhava hai, isalie use isa kathanako bIja mAnakara jAnanekI sUcanA kI hai| isa prakAra kSetra samApta huaa| 1. tA0 ApratyoH 'logassa asaMkhejadibhAgo' iti paattH| 2. tA0pratau -tigaM savvaloga asaMkhe0' iti paatthH| 3. tA0pratau evaM khettaM samattaM / ' iti pATho nAsti / Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre phosaNaM 318. phosaNANugameNa duvi0 - ogheNa AdeseNa ya / ogheNa paMcaNA0-tejA0ka0-vaNNa04-agu0-upa.Nimi0 - paMcata0 cattArikhaDDi- hANi - avaTThidabaMdhagehi kevaDi khataM phosidaM ? savvalogo / avatta0 logassa asaMkheM / zrINagi 03 - miccha0 - anaMtANu 04 NANA0 bhNgo| Navari avatta0 aTThacoM0 / miccha0 avatta0 aTTha-bAraha0 / chardasa aTThaka0bhaya-du0 NANA0 bhaMgo | Navari anaMtabhAgavaDDi- hANi0 aTThacoM0 / sAdAsAda 0sattaNoka0-tirikkhAu-dogadi - paMcajAdi chassaMThANa orAli 0aMgo0 - chassaMgha0 - doANu 0para0-ussA0-AdAujjo0 dovihA0 tasAdidasayuga0 - dogoda' 0 savvapadA kevaDi khata phosidaM ? savvalogoM / Navari purisa0 - hassa- radi-aradi-soga0 anaMtabhAgavaDDi- hANi0 aTThacoM0 / apaccakkhANa04 NANA0 bhaMgo | Navari anaMtabhAgavaDDi-hANi0 kevaDi khettaM phosidaM ? acoM | avatta0 keva khetaM phosidaM ? chaccoM60 | doAu0 - AhAradugaM 0 282 sparzana 318. sparzanAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai - ogha aura Adeza | oghase pA~ca jJAnAvaraNa, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padake bandhaka jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tathA inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| styAnagRddhintrika, mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / mithyAtva avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, sAta nokaSAya, tiryavAyu, do gati, pA~ca jAti, chaha saMsthAna, audArika zarIra AGgopAGga, chaha saMhanana, do AnupUrvI, paraghAta, ucchrAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, trasa Adi dasa yugala aura do gotrake saba padoMke bandhaka jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / itanI vizeSatA hai ki puruSaveda, hAsya, rati, arati aura zokakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne kitane kSetrakA sparzana kiyA hai ? trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana 1. tA0pratau 'tasAdidasa [ yugala0 ] dogodaM' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'kevaDi khette phosidaM 1 savvaloge' A0 pratI kevaDi khettaM phosidaM ? savvaloge' iti pAThaH / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe phosaNaM 283 savvapadA khettabhaMgo / maNusAu0 savvapadA logassa asaMkhe aTThacaudda0 savvalo / dogadi-doANu0 cattArivADvi-hANi-avaDhi0 chaccoM / avatta0 khettbhNgo| veuvi0veuvvi0aMgo0 cattArivADDi-hANi-avaDhi0 bArahacoM / avatta0 khettbhNgo| orAli. nnaannaabhNgo| avatta0 bArahacoM / titthaya0 cattArivaDDi-hANi-avaTThi. aTThacau / avatta0 khettbhNgo| evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi0-kodhAdi04-acakkhudaM0bhavasi0-AhAraga tti / evaM edeNa bIjeNa bhujagArabhaMgo kAdavvo yAva aNAhAraga tti / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 savvaNiraya-savvatirikkha-maNusa-orAli0-NasAmaNapajava0 - saMjada-khaiga0 - uvasama0 khettbhNgo| AbhiNi-suda-odhi0 khettbhNgo| teUe apacakkhANa04 avatta0 divaDDacauda0 pammAe paMcacau sukkAe chaccoMdasa0 / aNNesiM tesiM kesiM ca ogheNa sAdhedaNa NedavyaM / __ evaM phosaNaM smttN| kiyA hai| do Ayu aura AhArakadvikake saba padoMkA bhaGga kSetrake samAna hai| manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIvoMne lokake asaMkhyAtaveM bhAga, trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAga aura sarva lokapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| do gati aura do AnupUrvIkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| inake avaktavyapadakA bhaGga kSetrake samAna hai| vaikriyikazarIra aura vaikriyikazarIra AGgopAGgakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMne vasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| audArikazarIrakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| mAtra isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| tIrthaGkaraprakRtiko cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMne trasanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai| isake avaktavyapadakA bhaGga kSetrake samAna hai / isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiyazca, kAyayogI, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| isa prakAra isa bIjake anusAra anAhAraka mArgaNA taka bhujagArake samAna bhaGga karanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki saba nArakI, saba tiryaJca, manuSya, audArikakAyayogI, napuMsakavedavAle, manaHparyayajJAnavAle, saMyata, kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna hai| AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM bhI kSetrake samAna bhaGga hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMne pIta lezyAmeM trasanAlIke kucha kama Der3ha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA, padmalezyAmeM trasanAlIke kucha kama pA~ca baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA aura zuklalezyAmeM trasanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kSetrakA sparzana kiyA hai / anya prakRtiyoMkA unameM tathA kinhIMmeM oghake anusAra sAdha lenA caahie| 1. tA0pratau 'evaM phosaNaM samattaM / ' iti pATho nAsti / Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vizeSArtha:-pA~ca jJAnAvaraNAdikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita padakA bandha saba jIya karate haiM, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sarva lokapramANa sparzana kahA hai| mAtra inakA avaktavyapada upazamazreNimeM hotA hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa sparzana kahA hai / styAnagRddhitrika Adike anya padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai,yaha spaSTa hI hai, kyoMki inakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bandha ekendriyAdi jIva bhI karate haiM, isalie ukta sparzana bana jAtA hai| para syAnagRddhitrika aura anantAnubandhIcatuSkakA avaktavyapada tRtIyAdi Uparake guNasthAnoMse girakara inake bandhake prathama samayameM hotA hai / aise jIvoMmeM devoMkI mukhyatA hai, kyoMki isa padakI apekSA vihAravatsvasthAna Adike samaya trasanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa sparzana unhIMke sambhava hai| isa padavAle anya saba jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai jo pUrvokta sparzanameM garbhita hai, isalie yahA~ ukta prakRtiyoMke avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana ukta pramANa kahA hai| tathA mithyAtvakA avaktavyapada devAMke vihAravatsvasthAnake samaya aura nIce kucha kama pA~ca va Upara kucha kama sAta rAjUpramANa kSetrameM mAraNAntika samuddhAtake samaya bhI sambhava hai, ataH isake ukta padavAle jIvoMkA sparzana trasanAlIke kucha kama ATha aura kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| chaha darzanAvaraNa AdikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthita pada ekendriyAdi jIvoMke bhI sambhava hai aura inakA avaktavyapada yathAyogya upazamazreNimeM va pratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA girate samaya pA~caveMke prathama samayameM hotA hai, isalie ina prakRtiyoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna bana jAnese unake samAna kahA hai| mAtra ina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni bhI hotI hai jo devoMke vihAravatvasthAna Adike samaya bhI sambhava hai, isalie inake ukta padavAloMkA ukta pramANa sparzana alagase kahA hai| sAtAvedanIya Adi prakRtiyoMke saba pada ekendriya Adi jIvoMke sambhava haiM, isalie inake saba * padavAle jIvoMkA sparzana sarvalokapramANa kahA hai| mAtra inameMse puruSaveda AdikI anantabhAga vRddhi aura anantabhAgahAni bhI sambhava hai, isalie ina pA~ca prakRtiyoMke ukta padavAle jIvoMkA sparzana alagase kahA hai| yaha basanAlIkA kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kyoM kahA hai| isa bAtakA spaSTIkaraNa chaha darzanAvaraNa AdikA sparzana kahate samaya kara Aye haiM,usI prakAra yahA~ bhI kara lenA caahie| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai ,yaha spaSTa hI hai| inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMkA sparzana to sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai, vaha bhI spaSTa hai| tathA devoM meM utpanna honeke prathama samayameM inakA avaktavyapada sambhava hai, isalie inake avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA sparzana sanAlIke kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| narakAyu aura devAyukA asaMjJI Adi jIva bandha karate haiN| usameM bhI mAraNAntika samudbhAtake samaya inakA bandha nahIM hotaa| tathA AhArakadvikakA apramattasaMyata aura apUrvakaraNa jIva bandha karate haiM / yataH aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH yahA~ inake saba padoMke bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| manuSyAyuke saba padoMke bandhaka jIvoMkA vartamAna sparzana lokake asaMkhyAtava bhAgapramANa hai| tathA atIta spazana devAke vihAravatsvasthAna AdikI apekSA sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa aura ekendriyoMkI apekSA sarvalokapramANa hai / ataH yaha ukta pramANa kahA hai| nArakiyoMmeM mAraNAntika samudbhAtake samaya narakagatidvikakI tathA devoMmeM mAraNAntika samudbhAtake samaya devagatidvikakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bandha sambhava hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana sanAlIke kucha kama chaha Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 vaDiyaMdhe kAlo kAlo 316. kAlANugameNa duvi0-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa paMcaNA0-tejA0ka0 baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| kintu aise samayameM inakA avaktavyapada nahIM hotA, isalie inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| nIce kucha kama chaha rAjU aura Upara kucha kama chaha rAjUke bhItara mAraNAntika samuddhAta karate samaya vakriyikadvikakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadakA bandha sambhava hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana vasanAlIka kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| parantu aise samayameM inakA avaktavyapada sambhava nahIM hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| audArikazarIrakA bandha ekendriya Adi jIva bhI karate haiM, isalie isakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai| mAtra isake avaktavyapadake sparzanameM antara hai| bAta yaha hai ki deva aura nArakI utpanna honeke prathama samayameM isakA avaktavyabandha karate haiM, isalie isake avaktavyapadavAle jIvoMkA sparzana vasanAlIke kucha kama bAraha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| devoMke bihAravalvasthAna Adike samaya bhI tIrthaGkara prakRtikI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapada sambhava haiM, isalie isake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA spazana sanAlIke kucha kama ATha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai| isakA avaktavyapada eka to upazamazreNimeM hotA hai, dUsare isako bandhavyucchittike bAda jo marakara deva hote haiM unake prathama samayameM hotA hai aura tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAle jo manuSya antameM mithyAdRSTi hokara dUsare-tIsare narakameM utpanna hote haiM, unake samyaktvapUrvaka punaH isakA bandha prArambha karaneke prathama samayameM hotA hai / yataH aise jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, ataH yahA~ isakA vandha karanevAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| kyoMki isa padavAle jIvoMkA kSetra itanA hI hai / yahA~ sAmAnya tiryazca Adi anya jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM apane-apane bandhake anusAra yaha oghaprarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| yahA~ isI prakAra anAhAraka paryanta bhujagAra pradezabandhake samAna jAnanekI sUcanA karake kucha apavAdoMkA alagase nirdeza kiyA hai / yathAmUlameM ginAI gaI saba nArakI Adi kucha aisI mArgaNAe~ haiM jinameM anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMkA sparzana lokake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hI hotA hai / kAraNa spaSTa hai, isalie inameM ukta padavAle jIvoMkA sparzana kSetrake samAna kahA hai| AbhinibodhikajhAnI Adi tIna mArgaNAoMmeM bhI ina padavAle jIvoMkA sparzana isI prakAra jAnanA cAhie / pItAdi lezyAoMke rahate hue devoMke utpanna honeke prathama samayameM apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA avaktavyabandha sambhava hai, kyoMki jo pazcama Adi guNasthAnavAle jIva ina lezyAoMke sAtha marakara deva hote haiM, unake prathama samayameM ukta prakRtiyoMkA avaktavyapada hI hotA hai, isalie ina lezyAoMmeM ukta prakRtiyoMke avaktavya padavAle jIvoMkA sparzana kramase trasanAlIke kucha kama Der3ha, kucha kama pA~ca aura kucha kama chaha baTe caudaha bhAgapramANa kahA hai / isa prakAra oghake anusAra sAdha kara sarvatra spazana ghaTita kara lenA caahie| isa prakAra sparzana samApta huaa| kAla 316. kAlAnugamako apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre vaNNa04-agu0-upa0-Nimi0-paMcaMta0 cattArivADi-hANi-avaDi0 kevaciraM kAlAdo hodi ? svvddhaa'| avatta0 kevaciraM kAlAdo0 ? jaha0 ega0, ukka0 saMkheMjasamayaM / thINagi03-miccha0-aNaMtANu04-orAli0 nnaannaabhNgo| Navari avatta0 kevaciraM kAlAdo0? jaha0 ega0, ukka0 AvaliyAe asNkheN| chadaMsa0-aTThaka0-bhaya-du0 nnaannaabhNgo| Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / apaccakkhANa04 NANA0bhaMgo / Navari aNaMtabhAgavaDDi-hANi-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / purisa0-caduNoka0 aNaMtabhAgavavi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asNkheN| sesapadA0 kevaciraM0 ? savvaddhA / tiNNiAu0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANibaMdhagA kevaciraM ? jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheM / tiNNivaDDihANi-avaTThi0-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asNkheN| veuvviyacha0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 svvddhaa| tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM / AhAradu0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 svvddhaa| tiNNivaDDi jJAnAvaraNa, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~ca antarAyakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarva kAla hai / inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka aura audArikazarIrakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / chaha darzanAvaraNa, ATha kaSAya, bhaya aura jugupsAkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / apratyAkhyAnAvaraNacatuSkakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki inakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| puruSaveda aura cAra nokaSAyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| zeSa padoMke bandhaka jIvoMkA kitanA kAla hai ? sarvadA hai| tIna AyuoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIvoMkA kitanA kAla hai ? jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tIna vRddhi, tIna hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| vaikriyikaSaTkakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai / tathA tIna vRddhi, tIna hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| AhArakadvikakI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai| tathA inakI tIna vRdvi aura 1. tA prato 'savvattho ( ddhA ).' iti paatthH| 2. tA pratau 'savvattho ( ddhA )' iti pAThaH / Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe kAlo 287 hANi0 [jaha0 ega0, uka0 Avali asNkheN| ] avaDhi0-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejasamayaM / tittha0 devgdibhNgo| gavari avatta0 jaha0 ega0, ukka0 saMkhejasamayaM / sesANaM sAdAdINaM cattArivaDDi - hANi-avaDhi0-avatta0 svvddhaa| evaM oghabhaMgo kAyajogi - orAli0-NavaMsa0-kodhAdi04-acakkhudaM0-bhavasi0 - abhavasi0-AhAraga tti / orAliyami0 evaM ceva / Navari devagadipaMcaga0 asaMkheMjaguNavaSTi0 jaha0 ukka0 aNto0| tIna hAnike bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| tathA avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga devagatike samAna hai / itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai| zeSa sAtAvedanIya Adi prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA hai| isa prakAra oghake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, napuMsakavevAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya, abhavya aura AhAraka jIvoM meM jAnanA cAhie / audArikamizrakAyayogI jIvoM meM isI prakAra bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki devagatipazcakakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta hai| vizeSArtha-prathama daNDakameM kahI gaI prakRtiyoMke nau padoMkA bandha ekendriyAdi saba jIva bhI karate haiM, isalie inake bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai| mAtra inakA avaktavyapada upazamazreNimeM hotA hai yA aise jIvoMke hotA hai jo upazamazreNimeM inake abandhaka hokara marakara deva ho jAte haiM aura upazamaNipara prathama samayameM car3hakara dUsare samayameM anya jIva nahIM car3hate / tathA lagAtAra yadi jIva car3hate raheM to saMkhyAta samaya taka hI car3hate haiN| usake bAda vyavadhAna par3a jAtA hai| isa hisAbase avaktavyapada bhI kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika saMkhyAta samaya taka hotA hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai / styAnagRddhitrika Adike nau pada ekendriyAdi yathAsambhava saba jIvoMke sambhava haiM, ataH ina padoMke bandhaka jIvoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna kahA hai| tathA inakA avaktavyapada Uparake guNasthAnoMse mithyAtva aura sAsAdanameM Anepara prathama samayameM hotA hai aura ina guNasthAnoMko prApta honekA kamase kama eka samaya hai aura adhikase adhika Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, kyoMki anya jina guNasthAnoMse ina guNasthAnoM meM jIva Ate hai, unameMse kuchakA parimANa asaMkhyAta samaya hai. isalie adhikase adhika asaMkhyAta samaya taka ina guNasthAnoMko prApta honeke kramameM koI bAdhA nahIM aatii| yahI kAraNa hai ki yahA~ ina prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / mAtra audArikazarIrakA avaktavyapada anya prakArase prApta kara yaha kAla ghaTita kara lenA cAhie / chaha darzanAvaraNa Adike nau padoMkA bandha yathAsambhava ekendriyAdi jIva karate haiM, isalie to inake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA bana jAnese vaha jJAnAvaraNake samAna kahA hai / tathA inameMse pratyAkhyAnAvaraNa cArako chor3akara zeSakA avaktavyapada jJAnAvaraNake samAna hI ghaTita ho jAtA hai, isalie inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA kAla bhI jJAnAvaraNake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| aba rahIM pratyAkhyAnAvaraNa 1. tA0pratau 'savvaTThA (ddhA)' iti pAThaH / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre catuSka so inakA avaktavyapada Uparake guNasthAnavAle jIvoMke saMyatAsaMyata honepara prathama samayameM hotA hai aura aise jIva saMkhyAta hokara bhI kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika saMkhyAta samaya taka hI avaktavyapada kara sakate haiM, isalie inake avaktavyapadake bandhaka jIvAMkA kAla bhI jJAnAvaraNake samAna bana jAnese use unake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| aba rahIM ina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni so inake ukta padoMko asaMkhyAta jIva kamase kama eka samaya taka aura adhikase adhika asaMkhyAta samaya taka kara sakate haiM, isalie ina prakRtiyoMke ukta padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake nau padoMkA bandha bhI yathAyogya ekendriyAdi saba jIvoMke sambhava hai, isalie inake ina padoMke bandhaka jIvoMkA kAla jJAnAvaraNake samAna kahA hai| tathA inakI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avaktavyapada karanevAle jIva yugapat aura lagAtAra asaMkhyAta hote haiM, isalie inake ina padoMke bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / puruSaveda aura cAra nokaSAyo kI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike vandhaka jIvoM kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake ina padoM kI apekSA kahe gaye kAlake samAna hI ghaTita kara lenA caahie| tathA ye parAvartamAna prakRtiyA~ haiM aura yathAyogya ekendriya Adi jIvoM ke bhI inakA bandha sambhava hai, isalie inake zeSa padoMke bandhaka jIvoM kA kAla sarvadA kahA hai| narakAyu, manuSyAyu aura devAyukI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA eka jIvako apekSA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta pahale batalA Aye haiM / yahA~ jaghanya kAla to eka samaya hI hai, kyoMki nAnA jIva eka samayataka ina padoMko kareM aura dUsare samayameM anya padoMko kareM, yaha sambhava hai aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, kyoMki nAnA jIva kramase nirantara yadi ina padoMko kareM to usa saba kAlakA jor3a uktapramANa hotA hai| parantu inake zeSa padoMkA jaghanya kAla eka samaya prApta hotA hai, kyoMki nAnA jIva eka samaya taka hI ina padoMko kareM aura dUsare samayameM vivakSita padake sivA anya padako karane lageM, yaha bhI sambhava hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa prApta hotA hai, kyoMki yadi antarake binA nAnA jIva ina AyuoMke bandhakA prArambha kara ina padoMko kareM to usa kAlakA jor3a Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANase adhika nahIM hotaa| tAtparya yaha hai ki asaMkhyAtaguNavRddhi Adi do padoMkA eka jIvakI apekSA utkRSTa kAla antarmuhUrta hai / mAna lIjie kucha jIvoMne antarmuhUrta kAlataka ye donoM pada kiye| usake bAda vyavadhAna na par3ate hue anya kucha jIvoMne ye do pada kiye / isa prakAra nirantara kramase ina padoMke karanepara vaha kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hotA hai, isalie to ina padavAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA zeSa padoMmeM eka jIvakI apekSA avaktavyapadakA utkRSTa kAla eka samaya hai, avasthitapadakA utkRSTa kAla sAta samaya hai aura zeSa padoMkA utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai yahA~ bhI vyavadhAnake binA ekake bAda dUsare isa kramase yadi ina padoMko kareM to isa prakAra vyavadhAnake binA prApta hue utkRSTa kAlakA jor3a Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, kyoMki asaMkhyAta samayoMkA jor3a bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hogA aura asaMkhyAta AvaliyoMke asaMkhyAtaveM bhAgakA jor3a bhI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hogA, isalie yahA~ zeSa padavAloMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| nAnA jIvoMke vaikriyikapaTakakA nirantara bandha hotA rahatA hai, isalie yahA~ Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 320. kammaiga0 - aNAhAragesu devagadipaMcaga0 asaMkhejaguNavaDDi0 jaha0 ega0, uka0 saMkhejasamayaM / miccha0 avatta0 jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkheM | dhuvigANaM asaMkheja guNavaDDUi0 sesANaM pariyatta0 asaMkhajagu0 avatta'0 savvaddhA / veuvtriyami0 savvapagadINaM asaMkhejaguNavaDDi0 jaha0 aMto0, pariyattINaM [ jaha0 ] ega0, ukka0 palido 0 asaMkhe. | esiM avatta0 atthi tesiM jaha0 ega0, ukka0 Avali0 asaMkhe N / tittha0 inakI asaMkhyAta guNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai / tathA inake zeSa padakA kramase asaMkhyAta jIva bandha kara sakate haiM, isalie unake bandhakoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| AhArakadvikake bandhaka nAnA jIva sarvadA pAye jAte haiM aura unameM se kisI-na-kisI ke inakI asaMkhyAta guNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAni bhI hotI rahatI hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai / inakI tIna vRddhi aura tIna hAniko kramase saMkhyAta jIva bhI kareM to bhI usa saba kAlakA jor3a Avalike asaMkhyAtaveM bhAgase adhika nahIM hotA, isalie yahA~ inake ukta padoM ke bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| tathA inake avasthita aura avaktavyapadakA utkRSTa kAla eka jIvakI apekSA kramase saMkhyAta samaya aura eka samaya hai, isalie yahA~ inake ukta padoMke bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai| tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga devagatike samAna honese usake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra isakA avaktavyapada karanevAle jIva saMkhyAta hI hote haiM, isalie isake isa padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai / zeSa sAtAvedanIya Adi eka to parAvartamAna prakRtiyA~ haiM / dUsare ekendriyAdi jIva inakA bandha karate haiM, isalie inake saba par3hoMke bandhaka jIvoMkA kAla sarvadA prApta honese vaha uktapramANa kahA hai| yaha oghaprarUpaNA kAyayogI Adi kucha mArgaNAoM meM avikala bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM yathAsambhava anya saba prarUpaNA oghake samAna vana jAtI hai, isalie unameM bhI ogha ke samAna jAnane kI sUcanA kI hai| mAtra inameM devagatipaJcakakA bandha karanevAle jIva saMkhyAta hI hote haiM aura inakI yahA~ eka asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai, isalie inake ukta padavAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa kAla antarmuhUrta kahA hai / 320. kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM devagatipaJcakakI asaMkhyAta guNavRddhi ke bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya hai / mithyAtva ke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / dhruvabandhavAlI prakRtiyAMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura zepa parAvartamAna prakRtiyoM kI asaMkhyAta guNavRddhi tathA avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA kAla sarvadA hai / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoM kI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla antarmuhUrta hai, parAvartamAna prakRtiyoM kI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya hai aura sabakA utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tathA jinakA avaktavyapada hai unake bandhaka jIvoM kA janya kAla eka samaya hai aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga audArikamizrakAyayogI jIvoM ke samAna hai| naraka Adi 1. tA0 pratI 'asaMkheja gu0 / avatta0' iti pAThaH / 37 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAve padhAhiyAre orAliyamassabhaMgo / NirayAdINaM esiM anaMtabhAgavaDi-hANi0 atthi tesiM pariyattamANeNa ogheNeva NedavvaM / Navari esiM asaMkhajarAsINaM tesi ovaM devagadibhaMgo / esiM saMkhejjarAsI tesiM oghaM AhArasarIrabhaMgo / esiM aNaMtarAsI tesiM oghaM sAda0 bhaMgo / vari "yAubhaMgo kAdavvo / esiM anaMtabhAgavaDDi-hANi0 atthi tesiM parimANeNa ogheNa ca sAdhedavvaM / evaM yAva aNAhAraga ti / evaM kAlaM samattaM / 260 gatiyoM meM jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padoM kA bhaGga ogha anusAra hI parAvartamAna prakRtiyoM ke samAna sAdha lenA caahie| itanI vizeSatA hai ki jina prakRtiyoM ke bandhako kI asaMkhyAta rAzi hai, unameM oghase devagatike samAna bhaGga hai / jina prakRtiyoM ke bandhaka kI saMkhyAta rAzi hai, unameM oghase AhArakazarIrake samAna bhaGga hai aura jina prakRtiyoM ke bandhakoM kI ananta rAzi hai, unameM oghase sAtAvedanIyake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki. .ke samAna bhaGga karanA caahie| tathA jinakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai, unake ina padavAle jIvoM kA kAla parimANa yA parivartamAna prakRtiyoM ke samAna oghake anusAra sAdha lenA caahie| isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA cAhie | vizeSArtha - kArmaNa kAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM adhika se adhika saMkhyAta jIva devagatipaJcakakA bandha karanevAle hote haiM aura ye jIva yadi nirantara utpanna hote raheM to saMkhyAta samaya taka hI yaha sambhava hai, isalie inameM ukta prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi ke bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla saMkhyAta samaya kahA hai / mAtra mithyAtvakA avaktavyapada karanevAle jIva yahA~ asaMkhyAta sambhava haiM aura ve lagAtAra Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka utpanna hote raheM, yaha sambhava bhI hai; isalie mithyAtva ke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA yahA~ jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / yahA~ zeSa dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura parAvartamAna prakRtiyoM kI asaMkhyAta guNavRddhi aura avaktavyapadake bandhaka jIva ananta hote haiM, ataH yahA~ inake ukta padavAle jIvoMkA kAla sarvadA kahA hai| vaikiyika mizrakAyayogakA jaghanya kAla antarmuhUrta aura utkRSTa kAla palke asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie inameM dhavabandhavAlI prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhivAle jIvoM kA jaghanya aura utkRSTa kAla ukta pramANa kahA hai| parAvartamAna prakRtiyoM ko asaMkhyAtaguNavRddhi eka samaya ke lie ho, yaha bhI sambhava hai, isalie inake isa padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / mAtra parAvartamAna prakRtiyoMke avaktavyapadakA eka jIvakI apekSA jaghanya aura utkRSTa kA eka samaya hai, isalie yahA~ inake ukta padavAle jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai| yahA~ vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga audArikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai, yaha spaSTa hI hai / naraka Adi gatiyoM meM jina prakRtiyoM kI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hotI hai unakA ina padoM ke sAtha bandha karanevAle jIvoM kA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla Avalike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa 1. tA0 pratI evaM kAlaM samattaM / ' iti pATho nAsti / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMtaraM 261 aMtaraM ___321. aMtarANugameNa duvi0-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa paMcaNA0 cattArivaDDi-hANi-avahibaMdhagaMtaraM kevaciraM kAlAdo hodi ? Natthi aMtaraM / avatta0 jaha0 ega0, ukka0 vAsapudhattaM / evaM savvANaM dhuvigANaM / Navari thINagi03-miccha0aNatANu04 avatta0 jaha0 ega0, ukka0 satta raadidiyaanni| apaJcakkhANa04 jaha0 ega0, ukka0 coTsa rAdidiyANi / paJcakkhANa04 jaha0 ega0, ukka0 paNNArasa rAdidiyANi / esiM pagadINaM aNaMtabhAgavaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asNkheN| sAdAdINaM tirikkhAugassa ya cattArivaDDi-hANi-avaDhi0-avatta0 Natthi aNtrN| evaM savvAsiM pariyattamANiyANaM / Niraya-maNusa-devAUNaM tiNNivaDDi-hANiavaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / asaMkheMjaguNavaDDi-hANi-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 caduvIsaM muhuttaM / veuvviyacha0-AhAradu0 asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 Natthi aMtaraM / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asNkheN| avatta. oghake anusAra yahA~ bhI bana jAtA hai, isalie isa viSayameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| zeSa kathana spaSTa hI hai| isa prakAra kAla samApta huaa| antara 321. antarAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNakI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMkA kitanA antara hai ? antara nahIM hai / avaktavyapadakA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| isI prakAra saba dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki styAnaguddhitrika, mithyAtva aura anantAnuvandhI catuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara sAta dina-rAta hai| apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caudaha dina-rAta hai| pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavyapadake bandhaka jAvAkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara pandraha dina-rAta hai| tathA jina prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi, anantabhAgahAni aura avasthitapada hai, unake ina padoMke bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagaNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| sAtAvedanIya Adi aura tiryaJcAyukI cAra vRddhi, cAra hAni, avasthita aura avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA antarakAla nahIM hai / isI prakAra parAvartamAna saba prakRtiyoM kA bhaGga jAnanA cAhie / narakAyu, manuSyAyu aura devAyukI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoM kA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / asaMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNahAni aura avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai / vaikriyikaSaTka aura AhArakadvikakI asaMkhyAtaguNabRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnika bandhaka jIvoM kA antarakAla nahIM hai| tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadaka bandhaka jIvoM kA jaghanya antara eka samaya hai aura Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre jaha0 ega0, ukka0 aMto0 / evaM ceva tithaM0 / Navari avatta0 jaha0 ega0, ukka0 vAsapudhattaM0 / Niraesu titthaya0 avatta0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheM0 / evaM oghabhaMgo kAyajogi-orAli0-orAliyami0-lobha0-acakkhu0-bhavasi0-AhAraga tti / Navari orAliyami0 devagadipaMca0 asaMkhejaguNavadi0 jaha0 ega0, ukka0 mAsapudhattaM / Navari titthaya0 vAsapudhattaM / evaM kammai0-aNAhAra0 / utkRSTa antara jagazroNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / avaktavyapadake bandhaka jIvoM kA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara antarmuhUrta hai / isI prakAra tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki isake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| nArakiyoMmeM tItheGkaraprakRtike avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isa prakAra oghake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, lobhakapAyavAle, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM devagatipazcakakI asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara mAsapRthaktvapramANa hai / itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtikA varSapRthaktvapramANa hai| isI prakAra kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvA meM jAnanA caahie| vizeSArtha-pA~ca jJAnAvaraNakA ekendriyAdi jIva bhI bandha karate haiM aura ve ananta honese unake ina prakRtiyoMkI cAra vRddhi, cAra hAni aura avasthitapada bhI nirantara sambhava haiM, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padoMke bandhaka jIvoMkA antara kAla nahIM kahA hai| kintu inakA avaktavyapada upazamazreNimeM sambhava hai aura upazamazreNimeM inakI bandhavyucchittike bAda marakara jo deva hote haiM unake sambhava hai aura upazamazreNikA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara antarmuhUrta kahA hai| jitanI dhruvabandhavAlI prakRtiyA~ haiM, unakA yaha bhaGga bana jAtA hai, isalie unake saba padoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra jina dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI bandhavyucchitti upazamazreNimeM hotI hai unake lie hI yaha antara kathana pUrI tarahase lAgU hotA hai| jina dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI bandhavyucchitti upazamazreNise pUrva anya guNasthAnoM meM hotI hai, unakA anya bhaGga to pA~ca jJAnAvaraNake samAna bana jAtA hai para avaktavyapadake antarameM pharaka hai, isalie usakA alagase ullekha kiyA hai| samyagdRSTi jIva mithyAtva yA sAsAdanako adhikase adhika sAta dina-rAta taka nahIM prApta hoM yaha sambhava hai, isalie yahA~ styAnagRddhi tIna Adi ATha prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA utkRSTa antara sAta dina-rAta kahA hai| dezavirata jIva adhikase adhika caudaha dina-rAta taka avirata avasthAko nahIM prApta hote, isalie apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA utkRSTa antara caudaha dina-rAta kahA hai / tathA saMyata jIva adhikase adhika pandraha dina-rAta taka saMyatAsaMyata Adi nahIM hote, isalie pratyAkhyAnAvaraNa catuSkake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA utkRSTa antara pandraha dina-rAta kahA hai| ina sabakA jaghanya antara eka samaya hai,yaha spaSTa hI hai| sAtAvedanIya Adi aura 1. tA0pratI evaM titthaH' iti paatthH| 2. ApratI 'titthaya0 jaha' iti pAThaH / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe aMta 263 322. avagadave. savvapagadINaM asaMkheMjaguNavaDDi-hANi0 jaha0 ega0, ukka0 tiryazcAyukA ekendriya Adi yathAsambhava saba jIva bandha karate haiM aura vahA~ unake saba pada nirantara sambhava haiM, isalie inake saba padavAle jIvoMke antarakAlakA niSedha kiyA hai| parAvartamAna saba prakRtiyoMke viSayameM yahI bAta jAnanI caahie| narakAyu Adi tIna AyuoMkA adhikase adhika asaMkhyAta jIva hI bandha karate haiM, isalie inakA nirantara bandha to sambhava hI nahIM hai, kyoMki eka to AyubandhakA kula kAla antamuhUrta hai aura vaha bhI tribhAgameM bandha hotA hai, isalie inakI tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya kAla eka samaya aura utkRSTa kAla jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa bana jAnese vaha uktapramANa kahA hai| parantu ina tInoM AyuoMke bandhameM jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta prApta hotA hai, isalie inake zeSa padavAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| yadyapi vaikriyikaSaTkakA bandha karanevAle asaMkhyAta aura AhArakadvikakA bandha karanevAle saMkhyAta jIva hai, phira bhI inakA kisI-na-kisIke niyamase bandha hotA rahatA hai, isalie inako asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAni sarvadA hotI rahanese inake antarakAlakA niSedha kiyA hai / para tIna vRddhi, tIna hAni aura avasthitapadake viSayameM yaha bAta nahIM hai| ye kamase kama eka samaya taka na hoM, yaha bhI sambhava hai aura adhikase adhika jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAla taka na hoM, yaha bhI sambhava hai, isalie ina padavAle jIvoMkA uktapramANa antarakAla kahA hai / tathA inakA avaktavyapada kamase kama eka samayake antarase aura adhikase adhika antarmuhUrtake antarase hotA hai, isalie inake isa padavAle jIvoMkA ukta kAlapramANa antara kahA hai| tIrthaGkaraprakRtike saba padavAle jIvoMkA yaha antarakAla isI prakAra bana jAtA hai, isalie ise vaikriyikaSaTkake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| para isake avaktavyapadake antara kAlameM pharaka hai, isalie usakA alagase nirdeza kiyA hai| mAtra dUsare aura tIsare narakameM tIrthaGkaraprakRtikA bandha karanevAle manuSya kamase kama eka samayake antarase utpanna ho,yaha bhI sambhava hai aura adhikase adhika palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kAlake antarase utpanna hoM, paha bhI sambhava hai, isalie nArakiyoM meM isake avaktavyapadakA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya kahA hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / yahA~ mUlameM kAyayogI Adi jitanI mArgaNAe~ ginAI haiM unameM yaha oghaprarUpaNA bana jAtI hai, isalie unameM oghake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| mAtra audArikamizrakAyayogameM devagatipazcakakI asaMkhyAtaguNavRddhi hI hotI hai| tathA koI bhI samyagdRSTi isa yogavAlA na ho to kamase kama eka samaya taka nahIM hotA aura adhikase adhika mAsapRthaktva kAla taka nahIM hotA, isalie yahA~ ina prakRtiyoMke ukta padavAle jIvAMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara mAsapRthaktvapramANa kahA hai| isa yogameM tIrthaGkaraprakRtikI bhI eka asaMkhyAtagaNavRddhi hI hotI hai| sAtha hI yaha niyama hai ki tIrthaGkara prakRtikA bandha karanevAlA yadi manuSyoMmeM janma na le to kamase kama eka samaya taka nahIM letA aura adhikase adhika varSapRthaktva kAla taka nahIM letA, isalie yahA~ isa prakRtike ukta padavAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa kahA hai| kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM audArikamizrakAyayogameM kahI kaI antaraprarUpaNA bana jAtI hai, isalie inameM audArikamizrakAyayogake samAna jAnanekI sUcanA kI hai| 322.apagatavedavAle jIvoMmeM saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai / tIna vRddhi, tIna Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre chammAsaM0 / tiNNivaDDi-hANi-avaDhi0 jaha0 ega0, ukka0 seDhIe asaMkheM / avatta0 jaha0 ega0, uka0 vAsapudhattaM0 / evaM suhumasaM0 / Navari avatta0 nntthi|| 323. veubbiyami0 miccha0 avatta0 jaha0 ega0, ukka0 palido0 asaMkheM / evaM orAliyami0-kammai0-aNAhAra0 / veuvviyami'0 savvapagadINaM egavaDDi-avatta0 jaha0 ega0, ukka0 bArasamuhuttaM0 / Navari eiMdiyatigassa cauvvIsaM muhuttaM / evaM sesANaM NirayAdINaM ogheNa AdeseNa ya sAdhedavvaM / esiM saMkheMjarAsI asaMkheMjarAsI tesiM aMtaraM oghaM devagadibhaMgo / evaM yAva aNAhAraga tti NedavyaM / evaM aMtaraM samattaM / hAni aura avasthita padake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai| isI prakAra sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki isameM avaktavyapada nahIM hai| vizeSArtha-chaha aura sAta karmoMkA bandha karanevAle apagatavedI jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara chaha mahInA hai, isalie yahA~ saba prakRtiyoMkI asaMkhyAtaguNavRddhi aura asaMkhyAtaguNahAnikA bandha karanevAle jIvoMkA jaghanya aura utkRSTa antara ukta kAlapramANa kahA hai| para kSapakaNimeM ina prakRtiyoMkA avaktavyapada nahIM hotA aura upazamazreNikA utkRSTa antara varSapRthaktvapramANa hai, isalie yahA~ inake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara vaSepRthaktvapramANa kahA hai| yahA~ ina prakRtiyoMke zeSa padoMke bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara jagazreNike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, yaha spaSTa hI hai / sUkSmasAmparAyika jIvoMkI sthiti apagatavedI jIvoMke samAna hI hai, isalie unameM inake samAna jAnanekI sUcanA kI hai / mAtra sUkSmasAmparAyikasaMyata jIvoMmeM kisI bhI prakRtikA avaktavyapada sambhava nahIM hai, isalie usakA niSedha kiyA hai| 323. vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMmeM mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / isI prakAra audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM jAnanA cAhie / vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM saba prakRtiyoMkI eka vRddhi aura avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA jaghanya antara eka samaya hai aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai / itanI vizeSatA hai ki ekendriyajAtitrikakA utkRSTa antara caubIsa muhUrta hai| isI prakAra zeSa narakAdi gatiyoMmeM ogha aura Adezake anusAra antarakAla sAdha lenA cAhie / jinakI saMkhyAta aura asaMkhyAta rAzi hai unakA antara oghase devagatike samAna hai / isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA caahie| vizeSArtha-vaikriyikamizrakAyayogakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta hai, isalie yahA~ saba prakRtiyoMkI jinakI kevala vRddhi sambhava hai,unakI vRddhikI apekSA aura jinakI vRddhi aura avaktavyapada donoM sambhava haiM, unake donoM padoMkI apekSA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara bAraha muhUrta kahA hai / mAtra yahA~ ekendriyajAtitrikakA 1. tA0pratau 'aNAhAra0 veubdhiyami0' iti pAThaH / 2. tA pratI evaM aMtara smttN|' iti pATho nAsti / Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe appAba aM 265 bhAvo 324. bhAvANugameNa savvattha odaigo bhaavo| evaM yAva aNAhAraga tti NedavvaM / appAbahaaM 325. appAbahugaM duvi0-ogheNa AdeseNa ya / ogheNa paMcaNA0 savvatthovA avatta / avadvidabaM0' aNaMtagu0 / saMkheMjabhAgavavi-hANi0 do vi tullA asNkheNjgunnaa| saMkhejaguNavaDDi-hANi0 do vi tullA asaMkhajaguNA / asaMkhejabhAgavaDDi-hANi do vi tullA asaMkhejaguNA / asaMkheMjaguNahANi0 asaMkheMjaguNA / asaMkhejaguNavaDDhi0 vise0 / evaM thiinngi03-micch0-annNtaannu04-oraa0-tejaa0-k0-vnnnn04-agu0-up0-nnimi0-pNcNt| esa bhaMgo chadaMsa0-bArasaka0-bhaya-du0 / Nabari savvatthovA avatta0 / aNaMtabhAgavaDDibandha karanevAle adhikase adhika caubIsa muhUrtake antarase ho sakate haiM, isalie ina prakRtiyoM ke ukta padakI apekSA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara caubIsa muhUrta kahA hai / tathA sAsAdana guNasthAnakA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai, isalie inameM mithyAtvake avaktavyapadavAle jIvoMkA jaghanya antara eka samaya aura utkRSTa antara palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kahA hai / audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIvoMkA vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna antara bana jAtA hai, isalie ina tIna mArgaNAoMmeM mithyAtvake avaktavyapadakI apekSA vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna antarakAla kahA hai / zeSa kathana sugama hai| isa prakAra antarakAla samApta huaa| bhAva 324. bhAvAnugamakI apekSA sarvatra audAyika bhAva hai| isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka le jAnA caahie| isa prakAra bhAva samApta huaa| alpabahutva 325. alpabahutva do prakArakA hai-oSa aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / isI prakAra styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhI catuSka, audArikazarIra, taijasazarIra, kAmaMgazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, nirmANa aura pA~caantarAyakI apekSA jAnanA caahie| tathA chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, bhaya aura jugupsAko apekSA yahI bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe 1. tA A pratau 'samvatyovA / avatta0 avaTTidabaM.' iti pAThaH / 2. A0pratI 'asaMkhejaguNavaDihANi.' iti pAThaH Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre hANi do vi tullA asaMkheMjaguNA / avaTThi0 aNaMtaguNA / uvari NANAbhaMgo / sAdAdINaM savvatthovA avaDhi0 / asaMkheMjabhAgavaDDi-hANi do vi tullA asNkheNjgunnaa| saMkheMjabhAgavaDi-hANi do vi tullA asaMkheMjaguNA / saMkheMjaguNavaDDi-hANi0 do vi tullA asaMkheMjaguNA / [avatta0 asaMkhajjaguNA / ] asaMkheMjaguNahANivaM. asNkheNjgu0| asaMkheMjaguNavaDDi. vise0| itthi-NabuMsa0-caduAu0-cadgadi-paMcajAdi-veuvvi0-chassaMThA0. doaMgo0-chassaMgha0-caduANu0-para-ussA0-AdAujo0-dovihA0-tasathAvarAdidasayuga0. dogoda0 sAdabhaMgo kaadvvo| purisa0-caduNoka. savvatthovA aNaMtabhAgavaDi0hANi | avaDhi0 aNaMtagu0 / uvari sAda bhNgo| AhAradugaM savvatthovA avahi / asaMkheMjabhAgavaDDi-hANi0 do vi tullA saMkheMjagu0 / saMkheMjabhAgavaDDi-hANi0 do vi sNkheNjgunnaa| saMkheMjaguNavaDDi-hANi0 do vi tullA saMkheMjaguNA / avatta0 saMkheMjaguNA / asaMkheMjaguNahANi0 sNkheNjgunnaa| asaMkheMjaguNavaDDI vise / tittha0 savvatthovA avatta / avaDhi0 asaMkheMjaguNA / asaMkheMjabhAgavaDi-hANi0 do vi tullA asNkheNjgunnaa| saMkhejabhAgavaDDi-hANi0 do vi tullA asaMkheMjaguNA / saMkheMjaguNavaDDi-hANi0 do vi haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiN| isase AgekA alpabahutva jJAnAvaraNake samAna hai / sAtAvedanIya Adike avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtaguNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase avaktavyapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / strI veda, napuMsakaveda, cAra Ayu, cAra gati, pA~ca jAti, vaikriyikazarIra, chaha saMsthAna, do AGgopAGga, chaha saMhanana, cAra AnupUrvI, paraghAta, ucchAsa, Atapa, udyota, do vihAyogati, sa-sthAvara Adi dasa yugala aura do gotrakA bhaGga sAtAvedanIyake samAna kahanA cAhie / puruSaveda aura cAra nokaSAyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiN| Age sAtAvedanIyake samAna bhaGga hai / AhArakadvikake avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara saMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara saMkhyAtaguNa hai / unase saMkhyAtaguNavRddhi au guNahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara saMkhyAtaguNe haiM / unase avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / unase asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva vizeSa adhika haiM / tIrthaGkara prakRtike avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtabhAgavRddhi aura asaMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase saMkhyAta 1. tA0pratau 'asaMkhejabhAga (guNa) vaTTihANi0' iti paatthH| 2. tA0pratau 'tullA asaMkhejagu0' iti pAThaH / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDibaMdhe appAbahuaM 267 tullA asaMkheMjaguNA / asaMkheMjaguNahANi. asaMkheMjaguNA / asaMkheMjaguNavaDDi vise / evaM oghabhaMgo kAyajogi-orAli0-acakkhu0-bhavasi0-AhAraga tti / 326. Neraiesu paMcaNANAvaraNAdidhuvigANaM savvatthovA avaDhi / saMkhejabhAgavaDvi-hANi. do vi tullA asaMkhejaguNA / uvari oghaM / esiM dhuvigANaM aNaMtabhAgavaDDi-hANi asthi tesiM tAo thovaao| avaTTi0 asaM0gu0 / uvari NoNA0bhaMgo / sesaM ogha / evaM savvaNiraya-savpapaMciMdiyatirikkha0-maNusa apaja0-[savvadeva-] savvaeiMdi0-vigaliMdi0-paMcakAyANaM ca / tirikkhesu oghbhNgo| gavari dhuvigANaM esiM aNaMtabhAgavaDDi-hANi0] atthi tesiM tAo thovaao| avaDhi0 aNaMtagu0 / uvari ogho / maNusesu ogho| Navari doAu0 veunviyachaka AhAradurga aahaarsriirbhNgo| sesANaM oghaM / Navari kiMci viseso| maNusapajatta-maNusiNIsutaM ceva / Navari saMkheMja kAdavvaM / 327. paMciMdi0-tasa02 oghN| Navari yamhi avaDhi0 aNaMtagu0 . tamhi asaMkheMjaguNaM kAdavvaM / paMcamaNa-tiNNivaci0 paMcaNA0-thINagi03-miccha0-aNaMtANu04devagadi-orAliya0-veuvviya0-tejA0-ka0 - veuvi0aMgo0-vaNNa04-devANu0-agu04guNavRddhi aura saMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiM / unase asaMkhyAtaguNahAnike bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhike bandhaka jIva vizeSa adhika haiN| isa prakAra oghake samAna kAyayogI, audArikakAyayogI, acakSudarzanavAle, bhavya aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| 326. nArakiyoMmeM pA~ca jJAnAvaraNAdi dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase saMkhyAtabhAgavRddhi aura saMkhyAtabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiM / Age oghake samAna bhaGga hai| jina dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hotI hai, unake ina padoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtagaNe haiN| Age jJAnAvaraNake samAna bhaGga hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| isa prakAra saba nArakI, saba paJcendriya tiryaJca, manuSya aparyApta, saba deva, saba ekendriya, vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM jAnanA cAhie / tiryazcoMmeM oMghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki jina dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai,unake ina padoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiM / Age oghake samAna bhaGga hai / manuSyoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki inameM do Ayu, vaikriyikaSaTka aura AhArakadvikakA bhaGga AhArakazarIrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / mAtra kucha vizeSatA hai| manuSya paryApta aura manuSyaniyoMmeM vahI bhaga hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNA karanA cAhie / 327. paJcendriyadvika aura trasadvika jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki jahA~ avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe kahe haiM vahA~ asaMkhyAtaguNe kahane caahie| pA~ca manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAnagRddhitrika, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, devagati, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, vaikriyikazarIraAGgopAGga, varNacatuSka, devagatyAnupUrvI, agurulaghucatuSka, bAdara, paryApta, pratyeka, nirmANa 38 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre bAdara-paJjatta - patte 0 - Nimi0 - paMcaMta0 savvatthovA avatta0 / avaTThi0 asaMkhaijaguNA / sesANaM padANaM oghaM titthayarabhaMgo / sesapagadINaM oghabhaMgo / vacijo0 - asaccamosavaci0cakkhudaM0 paMcidiyabhaMgo / orAliyamissa0 tirikkhoghaM / Navari anaMtabhAgavaDDihANi0 Natthi / 328. veuvviyakA0 devoghaM / veuvviyamissakA0 savvatthovA avatta0 / asaMkhekhaguNavaDivaM. asaMkhejaguNa0 / evaM kammai0 - aNAhAra0 / Navari miccha0 savvatthovA avatta0 / asaMkhejJaguNavaDivaM0 anaMtagu0 / AhArakAyajogI0 / savvaTTabhaMgo0 | AhAramissa 0 veDavviyamissa 0 bhaMgo / 326. itthaveda0 paMcaNA0- paMcaMta0 / savvatthovA' avaDi0 / uvari oghaM / thINagi 03 - miccha0 - aNaMtANu04 - orAli0 - tejA0 ka0 vaNNa 04- agu0 - upa0 - Nimi0 savvatthovA avata0 / avaTTi0 asaMkhejjaguNA / uvari oghaM / NiddA- payalA 0 - aTThaka0bhaya-du0 savvatthovA avatta0 / anaMtabhAgavaDDi-hANi0 do vi tullA asaMkhejaguNA / avadi0 asaMkheja gu0 / uvari oghaM / Navari cadusaMja0 savvatthovA anaMtabhAgavaDDi aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| zeSa padoMkA bhaGga oghase tIrthakara prakRtike samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / vacanayogI, asatyamRSAvacanayogI aura cakSudarzanavAle jIvoMmeM paJcendriyoMke samAna bhaGga hai / audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM sAmAnya tiryaznoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni nahIM hai / 328. vaikriyikakAyayogI jIvoMmeM sAmAnya devoMke samAna bhaGga hai / vaikriyika mizrakAyayogI jIvoMmeM avaktavyapadake bandhaka jIba sabase stoka haiN| unase asaMkhyAtaguNavRddhi ke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra kArmagakAyayogI aura anAhAraka jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki mithyAtvake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase asaMkhyAta - guNavRddhike bandhaka jIva anantaguNe haiN| AhArakakAyayogI jIvoM meM sarvArthasiddhike devoMke samAna bhaGga hai | AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai / 326. strIvedI jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa aura pA~ca antarAyake avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| Age oghake samAna bhaGga hai / styAnagRddhitrika, mithyAtva anantAnubaMdhI catuSka, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta aura nirmANake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthita padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / Age oghake samAna bhaGga hai / nidrA, pracalA, ATha kaSAya, bhaya aura jugupsAke avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Age oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki cAra saMjvalanakI anantabhAgavRddhi aura ananta 1. tA0pratau 'itthavedabhaMgo paMcaNA0 paMcata0 / savvatthovA' A0pratau itthavedabhaMgo paMcaNA0 paMcaMta savvatthovA' iti vAThaH / Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhe appA bahu 266 hANi0 0 / avaTThi0 asaMkheMjagu0 / uvari oghaM / purisa0 itthi0 bhaMgo | NavuMsaMga0 vigANaM' ittha0 bhaMgo / Navari avaTThi0 anaMtagu0 / 330, kodhakasA0 NatruMsagabhaMgo | mANe0 paMcaNA0 cadudaMsaNA 0 - tiNNisaMja0 - paMcata* savvatthovA avaDi0 / uvari oghaM / mAyAe paMcaNA0 - cadudaMsaNA 0 dosaMja0 - paMcaMta 0 savvatthovAavaTTi / uvari oghaM / lobhakasAe oghaM / / 331. madi- suda0 dhuvigANaM savvatthovA avaTThi0 / uvari oghaM / sesANaM vi ogho / vibhaMge dhuvigANaM savvatthovA avaDi0 / uvari oghaM / asaMkheJjaguNaM kAdavvaM / devarAdi-orAli0 ve uvvi 0 - veubvi 0 aMgo0- devANu0 - para0-ussA0 - bAdara-pajatta- patte0 savvatthovA avatta0 / avaTThi0 asaM0 gu0 / evaM [ a ] saMkhejjaguNaM kAdavvaM / sesANaM oghaM / 332. AbhiNi-suda-odhi0 paMcaNA0- [ chadaMsa0 ] apaJcakkhANa04- purisa0bhaya-du0 - dogaMdi - paMciMdi0 - orAli0-veubvi0 tejA 0 ka0 - samacadu0 - doaMgo0- vaJjari0vaNNa 04 - doANu0 -agu04 - pasattha0 -tasa04- subhaga- sussara-AdeM0 - Nimi0 - tittha 0 uccA0 bhAgahAni bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthita padake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / Age oghake samAna bhaGga hai / puruSavedI jIvoM meM strIvedI jIvoMke samAna bhaGga hai / napuMsakavedI jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoM kA bhaGga strIvedI jIvoMke samAna hai / itanI vizeSatA hai ki inameM avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiM / 330. krodhakaSAyavAle jIvoM meM napuMsaka vedavAle jIvoMke samAna bhaGga hai / mAnakaSAyavAle jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, tIna saMjvalana aura pA~ca antarAya ke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| Age oghake samAna bhaGga hai / mAyAkaSAyavAle jIvoM meM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, do saMjvalana aura pA~ca antarAyake avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| Age oghake samAna bhaGga hai| lobhakaSAyavAle jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai / 331. matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoM meM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthita padake bandhaka jIva sabase stoka haiN| Age oghake samAna bhaGga hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga bhI oghake samAna hai / vibhaGgajJAnI jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| Age oghake samAna bhaGga hai / mAtra asaMkhyAtaguNA karanA caahie| devagati, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga, devagatyAnupUrvI, paravAta, ucchrAsa, bAdara, paryApta aura pratyekake avaktavya padake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Age asaMkhyAtaguNA kahanA caahie| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai / 332. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, apratyAkhyAnAvaraNacatuSka, puruSaveda, bhaya, jugupsA, do gati, paJcendriyajAti, audArikazarIra, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, samacaturasrasaMsthAna, do AGgopAGga, vajrarSabhanArAcasaMhanana, varNacatuSka, do AnupUrvI, agurulaghucatuSka, prazasta vihAyogati, trasa catuSka, 1. tA0 pratau 'puMsaka dhuvi (1) dhuvigANaM' iti pAThaH / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paMcaMta0 savvatthovA avatta0 / avaDhi0 asaMkheMjagu0 / uvari oghaM / Navari cadudaMsa0 savvatthovA aNaMtabhAgavaDvi-hANi / avatta0 saMkheMjagu0 / avaTTi0 asaMkheMjagu0 / uvari ogha / paJcakkhANAva04 savvatthovA avatta / aNaMtabhAgavaDDi-hANi do vi tullA asaMkheMjagu0 / avaDhi0 asaMkheMjaguH / uvari oghaM / [evaM cdusNj0]| dovedaNI0thirAditiNNiyuga0-AhAradurga oghaM / caduNoka0 sAda0 bhaMgo / evamAugaM / Navari maNusAu0 mnnusibhNgo| evaM odhidaM0-sammAdi0- khaiga0- vedg0| maNapajjesaMjada0-sAmAi0-chedo0-parihAra0 odhi bhaMgo / Navari saMkheMjaguNaM kAdavvaM / suhumasaMpa0 avagada0bhaMgo / saMjadAsaMjada0 parihAra bhNgo|| 333. asaMjadesu dhuvigANaM mdi0bhNgo| esiM dhuvigANaM aNaMtabhAgavaDDi-hANi. atthi tesiM tAo thovaao| avaDhi0 annNtgunnaa| uvari ogha / sesANaM pagadINaM oghaM / evaM kiNNa-NIla-kAUNaM / teUe dhuvigANaM savvatthovA avaDhi0 / uvari oghaM / devagadipaMcaga-orAli0 savvatthovA avatta / avaDhi0 asaMkheMjagu0 / uvari oghaM / subhaga, susvara, Adeya, nirmANa, tIrthakara, uccagotra aura pA~ca antarAyake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / Age oghake samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Age oghake samAna bhaGga hai| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase anantabhAgavRddhi aura anantabhAga hAnike bandhaka jIva donoM hI tulya hokara asaMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Age oghake samAna bhaGga hai| isI prakAra cAra saMjvalanake viSayameM jAnanA cAhie / do vedanIya, sthira Adi tIna yugala aura AhArakadvikakA bhaGga oghake samAna hai| cAra nokaSAyoMkA bhaGga sAtAvedanIyake samAna hai / isI prakAra Ayuke viSayameM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki manuSyAyukA bhaGga manuSyiniyoMke samAna hai| isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA caahie| manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoMmeM avadhijJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNA kahanA cAhie / sUkSmasAmparAya saMyata jIvoMmeM apagatavedI jIvoMke samAna bhaGga hai| saMyatAsaMyata jIvoMmeM parihAravizuddhisaMyata jIvoMke samAna bhaGga hai| 333. asaMyata jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkA bhaGga matyajJAnI jIvoMke samAna hai| jina dhruvabandhavAlI prakRtiyoMkI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAni hai unake ina padoMke bandhaka jIya stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva anantaguNe haiN| Age oghake samAna bhaGga hai| zeSa prakRtiyoMkA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra kRSNalezyA, nIlalezyA aura kApotalezyAmeM jAnanA caahie| pItalezyAmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avasthitapadake bandhaka jIva sabase stoka haiM / Age oghake samAna bhaGga hai / devagatipaJcaka aura audArikazarIrake avaktavyapadake 1. tA0pratau 'odhida' / sammAdi0 khaiga0 vedaga0 maNapaja' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'asaMkheja (asaMja) desu' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'avatta / asaMkhejagu0' iti pAThaH / Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjhavasANasamudAhAre parimANANugamo 301 evaM pammAe vi / Navari devagadipaMcaga0 - orA0-orA0aMgo0-samacadu0-uccA0 thINagiddhibhaMgo / sukkAe teubhNgo| 334. uvasama0 dhuvigANaM savvatthovA avatta / avaDhi0 asaMkheMjagu0 / uvari oghaM / cadudaMsa0 savvatthovA aNaMtabhAgavaDDi-hANi / avatta0 saMkheMjagu0 / avaDhi0 asaMkheMjagu0 / sesANaM oghaM / sAsaNa-sammAmi0 mdi0bhNgo| evaM micchadiTThi0asaNNi" / saNNi0 paMciMdiyabhaMgo / AhArA0 oghaM / evaM appAbahugaM samattaM evaM vaDDibaMdhe tti samattamaNiyogaddAraM / ajjhavasANasamudAhAraparUvaNA parimANANugamo - 335. ajjhavasANasamudAhAre tti tattha imANi duve aNiyogaddArANi NAdavvANi bhavati / taM jahA-parimANANugamo appAbahuge tti / parimANANugameNa duvi0ogheNa AdeseNa ya / AbhiNibodhiyaNANAvaraNIyassa asaMkheMjANi padesabaMdhaTThANANi / jogahANehito saMkheMja0bhAguttarANi / kadhaM saMkheMjadibhAguttarANi ? aDhavidhabaMdhageNa bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / Age oghake samAna bhaGga hai / isI prakAra padmalezyAmeM bhI jAnanA cahie / itanI vizeSatA hai ki devagatipazcaka, audArikazarIra, audArikazarIra AGgopAGga, samacaturasrasaMsthAna aura uccagotrakA bhaGga styAnagRddhike samAna hai| zuklalezyAmeM pItalezyAke samAna bhaGga hai| 334. upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM dhruvabandhavAlI prakRtiyoMke avaktavyapadake bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| Age oghake samAna bhaGga hai / cAra darzanAvaraNakI anantabhAgavRddhi aura anantabhAgahAnike bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase avaktavyapadake bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase avasthitapadake bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| zeSakA bhaGga oghake samAna hai / sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai| isI prakAra mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvoMmeM jAnanA cAhie / saMjJI jIvoMmeM paJcendriya jIvoMke samAna bhaGga hai / AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| isa prakAra alpabahutva samApta huaa| isa prakAra bRddhibandha anuyogadvAra samApta huaa| adhyavasAnasamudAhAraprarUpaNA parimANAnugama 335. adhyavasAnasamudAhArakA prakaraNa hai| usameM ye do anuyogadvAra jJAtavya haiM / yathAparimANAnugama aura alpabahutva / parimANAnugamakI apekSA nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase AbhinibodhikajJAnAvaraNake asaMkhyAta pradezabandhasthAna haiM / ye yogasthAnoMse saMkhyAtaveM bhAga adhika haiM / saMkhyAtaveM bhAga adhika kaise haiM ? ATha prakArake karmokA bandha karanevAle 1. tA0pratau 'parimA [NA Nugamo' iti paatthH| 2. tA0pratau 'parimANANugamaM duvi0' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'padesabaMdha [ hA ] NANi' iti pAThaH / 4. tA.A.pratyoH 'asaMkhejjabhAguttarANi' iti pAThaH Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre tAva savvANi jogaTThANANi laddhANi / tado sattavidhabaMdhagassa ukssagAdo aTThavidhabaMdhagassa ukkassagaM suddhaM / suddhiseso yAvadiyo bhAgo adhidvitto jogaTThANaM tado sattavidhavaMdhageNa viseso laddho / evaM sattavidhabaMdhagAdo chavidhabaMdhagaM uvaNIdA / edeNaM kAraNeNa AbhiNibodhiyaNANAvaraNIyassa asaMkheMjANi padesabaMdhaTThANANi jogaTThANehiMto saMkheMjabhAguttarANi / evaM suda0-odhi0-maNapaja-kevalaNA0-paMcaMtarAiyANaM ca eseva bhaMgo / thINagi03 asaMkheMjANi padesabaMdhaTThANANi jogaTThANehito visesAdhiyANi / viseso puNa saMkheMjadibhAgo / NiddA-payalANaM asaMkheMjANi padesabaMdhaTThANANi / jogaTThANehiMto duguNANi saMkheMjadibhAguttarANi / cadudaMsa0 asaMkheMjANi padesavaMdhaTThANANi jogaTThANehito tiguNANi saMkheMjadibhAguttarANi / kadhaM tiguNANi saMkhejadibhAguttarANi ? asaNNigholamANagaM jahaNNayaM jogaTThANaM Adi kAdUNa savvANi jogaTThANANi aTThavidhabaMdhageNa laddhANi / tado sattavidhabaMdhageNa viseso lddho| ettiyANi ceva padesabaMdhaTThANANi sammAdiviNA vi laddhANi / puNo vi NiddA-payalANaM baMdhagado cchedo ettiyANi ceva padesabaMdhaTThANANi laddhANi / edeNa kAraNeNa cadudaMsaNAvaraNIya ssa asaMkheMjANi padesabaMdhaTThANANi jogaTThANehito tiguNANi saMkheMjadibhAguttarANi / sAdAsAda0-miccha0-aNaMtANu04-itthi0-NaQsa0 caduNNaM Au0 savvAsiM NAmapagadINaM jIvane saba yogasthAna prApta kiye haiN| unase sAta prakArake bandhaka jIvake utkRSTameMse ATha prakArake bandhaka jIvakA utkRSTa ghaTA deN| ghaTAnepara yogasthAnakA jitanA bhAga zeSa rahe,usakI apeca sAta prakArake bandhaka jIvane vizeSa prApta kiyA hai| isI prakAra sAta prakArake bandhaka jIvase chaha prakArake bandhaka jIvane vizeSa adhika prApta kiyA hai| isa kAraNase AbhinibodhikajJAnAvaraNake asaMkhyAta pradezabandhasthAna haiM jo yogasthAnoMse saMkhyAtaveM bhAga adhika haiN| isI prakAra zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, manaHparyayajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa aura pA~ca antarAyoMke viSayameM yahI bhaGga jAnanA caahie| styAnagRddhitrikake asaMkhyAta pradezabandhasthAna haiM jo yogasthAnoMse vizeSa adhika haiM / vizeSakA pramANa saMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| nidrA aura pracalAke asaMkhyAta pradezabandhasthAna haiM jo yogasthAnoMse saMkhyAtavA~ bhAga adhika dUne haiN| cAra darzanAvaraNoMke asaMkhyAta pradezabandhasthAna haiM jo yogasthAnoMse saMkhyAtavA~ bhAga adhika tiguNe haiN| saMkhyAtavA~ bhAga adhika tiguNe kaise haiM ? asaMjJIke gholamAna jaghanya yogasthAnase lekara saba yogasthAna ATha prakArake karmoMkA bandha karanevAle jIvane prApta kiye haiN| unase sAta prakArake karmoM ke bandhaka jIvane vizeSa prApta kiye haiN| tathA itane hI pradezabandhasthAna samyagdRSTi jIvane prApta kiye haiN| tathA phira bhI nidrA aura pracalAkA bandhase cheda honeke bAda itane hI pradezabandhasthAna prApta kiye haiN| isa kAraNase cAra darzanAvaraNake asaMkhyAta pradezabandhasthAna haiM jo yogasthAnoMse saMkhyAtavA~ bhAga adhika tiguNe haiN| sAtAvedanoya, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, cAra Ayu, nAmakarmakI saba prakRtiyA~, nIcagotra aura uccagotra inakA styAnagRddhi 1. A0pratau 'avahidabaMdhagassa' iti paatthH| 2. tA0pratau 'uvaNie0 edeNa' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'kathaM (dhaM ) tiguNANi' iti paatthH| 4. tA0pratI 'yattiyANi' iti paatthH| 5. tA0pratau 'baMdhadocchedo yattiyANi' iti pAThaH / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjhavasANasamudAhAre appAbahuraM NIcuccAgodassa ya yathA thINagiddhitiyassa bhaMgo kaadvyo| apaJcakkhANacadukkassa duve privaaddiio| paJcakkhANa04 tiNNi privaaddiio| kodhasaMjalaNAe cattAri privaaddiio| aNNA ca aTTha privaaddiio'| mANasaMjalaNAe cattAri parivADIo aNNA ca tibhAgUNiyA privaaddii| mAyasaMjalaNAe cattAri parivADIo aNNA ca cadubhAgUNiyA privaaddii| lobhasaMjalaNAe cattAri parivADIo aNNA ca aTThamabhAgUNiyA privaaddii| purisavedassa duve parivADIo aNNA ca tadiyA paMcabhAgUNiyA privaaddiio| chaNNokasAyANaM duve privaaddiio| parivADI NAma saNNA kA ? yANi micchAdihissa padesabaMdhaTThANANi esA parivADI saNNA NAma / ____evaM parimANANugamo smtto| appAbahugaM 336. appAbahugaM duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 paMcaNANAvaraNIyANaM savvatthovANi jogaTThANANi / padesabaMdhaTThANANi visesAdhiyANi / savvatthovANi NavaNhaM daMsaNAvaraNIyANaM jogtttthaannaanni| thINagiddhitiyassa padesabaMdhaTThANANi visesA0 / NidA-payalANaM padesabaMdhaTThANANi visesA0 / caduNhaM daMsaNAvara0 padesabaMdhaTThANANi visesAdhi0 / savvatthovANi sAdAsAdANaM dohaM pagadINaM jogaTThANANi / asAdassa trikake samAna bhaGga kahanA cAhie | apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake viSayameM do paripAriyA~ haiN| pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake viSayameM tIna paripATiyA~ haiN| krodhasaMjvalanake viSayameM cAra paripATiyA~ haiM aura ATha anya paripATiyA~ haiN| mAna saMjvalanakI cAra paripATiyA~ haiM aura tribhAga kama eka anya paripATI hai / mAyAsaMjvalanakI cAra paripATiyA~ haiM aura caturtha bhAga kama eka anya paripATI hai| lobhasaMjvalanakI cAra paripATiyA~ haiM aura aSTama bhAga kama eka anya paripATI hai| puruSavedakI do paripATiyA~ haiM aura tRtIya bhAga kama eka tIsarI paripATI hai tathA chaha nokaSAyoMkI do paripATiyA~ haiN| zaMkA-paripATI isa saMjJAkA kyA artha hai ? samAdhAna-mithyAdRSTike jo pradezabandhasthAna hote haiM utanekI paripATI saMjJA hai| alpabahutva 336. alpabahutva do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNake yogasthAna sabase stoka haiN| unase pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / nau darzanAvaraNoMke yogasthAna sabase stoka haiM / unase styAnagRddhitrikake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase nidrA aura pracalAke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase cAra darzanAvaraNake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / sAtAvedanIya aura asAtAvedanIya ina donoM prakRtiyoMke yogasthAna sabase 1. tA0pratau 'aNNA va (ca) aparivADIe' iti paatthH| 2. tA0pratau 'tibhAgU (U) NiyA' iti paatthH| 3. tA0pratau 'saNNA kAyANi' iti pAThaH / 4. tA0pratau evaM parimANANugamo samatto' iti pATho nAsti / 5. tA0pratau 'samvatthovANaM (Ni) NavaNhaM' iti paatthH| Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre padesabaMdhaTThANANi visesAdhiyANi / sAdassa padesabaMdha vise0 / savvatthovANi miccha0solasaka. jogaTThANANi / miccha0-aNatANu04 padesabaMdha. vise0 / apaJcakkhANa04 padesabaMdha. vise / pacakkhANa04 padesabaMdha. vise / kodhasaMja0 padesabaMdha. vise0 / mANasaMja0 padesabaMdha0 vise / mAyasaMja0 padesabaMdha. visesA0 / lobhasaMja0 padesabaMdha0 visesaa| savvatthovANi NavaNokasAyANaM jogaTThANANi / ithi0-NavUsa0 padesabaMdha. visesA0 / chaNNoka0 padesabaMdha0 visesA0 / purisa0 padesabaMdha. visesA0 / caduNhamAugANaM savvAsiM NAmapagadINaM paMcaNhamaMtarAigANaM ca NANAvaraNabhaMgo / NIcuccAgodANaM saadaasaad0bhNgo| evaM oghabhaMgo maNusa03-paMciMdi0-tasara-paMcamaNa0paMcavacijo0-kAyajogi-orAliya0-itthi0- purisa0-Naqsa0 - avagada0 - kodhAdi04AbhiNi0- suda0-odhi0-maNapaja0-saMjada-sAmA0 - chedo0-cakkhu0-acakkhu0-odhidaM0sukkale0-bhavasi0-sammAdi0-khaiga0-uvasama0-saNNi-AhAraga ti| 337, NirayagadIe paMcaNA0 savvatthovANi jogtttthaannaanni| padesabaMdha0 vise| evaM dovedaNI0-doAu0 savvANaM NAmapagadINaM dogodai0 paMcaMtarAigANaM ca / savvatthovANi stoka haiN| unase asAtAvedanIyake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / unase sAtAvedanIyake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / mithyAtva aura solaha kaSAyoMke yogasthAna sabase stoka haiN| unase mithyAtva aura anantAnubandhI catuSkake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase pratyAkhyAnAvaraNacatuSka ke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / unase krodhasaMjvalanake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase mAna saMjvalanake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase mAyA saMjvalanake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase lobhasaMjvalanake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| nau nokaSAyoMke yogasthAna sabase stoka haiM / unase strIveda aura napuMsakavedake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / unase chaha nokaSAyoMke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase puruSavedake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| cAra Ayu, nAmakarmakI saba prakRtiyA~ aura pA~ca antarAyakA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai / nIcagotra aura uccagotrakA bhaGga sAtAvedanIya aura asAtAvedanIyake samAna hai| isa prakAra oghake samAna manuSyatrika, paJcendriyadvika, trasadvika, pA~coM manoyogI, pA~coM vacanayogI, kAyayogI, audArikakAyayogI, strIvedavAle, puruSavevAle, napuMsakavedavAle, apagatavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, manaHparyayajJAnI, saMyata, sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata, cakSudarzanavAle, acakSudarzanavAle, avadhidarzanavAle, zuklalezyAvAle, bhavya, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi, upazamasamyagdRSTi, saMjJI aura AhAraka jIvoMmeM jAnanA caahie| 337. narakagatimeM pA~ca jJAnAvaraNake yogasthAna sabase stoka haiN| tathA yogasthAnoMse pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| isI prakAra do vedanIya, do Ayu, nAmakarmakI saba prakRtiyA~, do gotra aura pA~ca antarAyake viSayameM jAnanA cAhie / nau darzanAvaraNake yogasthAna 1. A0pratau 'tasa0 paMcamaNa' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'svvttho'| jogahANAdo0 pade0 vise0 sAdhiyANi / ' iti paatthH| 3. tA0pratau 'dogadi0' iti paatthH| Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjhavasANasamudAhAre appAbahugaM NavaNThaM daMsaNA. jogaTThANANi / thINagiddhi03 padesabaMdha vise0 / chadaMsa0 padesabaMdha0 vise / savvatthovANi miccha0 solasakasAyANaM jogaTThANANi / miccha0-aNaMtANu04 padesabaMdha0 vise / bArasaka0 padesabaMdha. vise / savvatthovANi NavaNhaM NokasA0 jogaTThANANi / itthi0-NavaMsa0 padesabaMdha. vise0 / sattaNoka0 padesabaMdha0 vise / evaM savvaNeraiya-tirikkha-paMciMdiyatirikkha03 devA yAva uvarimagevajA tti veuvi0asaMjada0-paMcale0-vedaga0 / Navari edesu kiMci viseso| tirikkhesu savvatthovANi miccha0-solasaka. jogaTThANANi / miccha0-aNaMtANu04 padesabaMdha0 vise0 / apacakkhANa04 padesabaMdha. vise0 / aTThaka0 padesabaMdha0 vise0 / evaM teu-pammANaM / Navari apacakkhANa04 padesabaMdha0 vise0 / paccakkhANa04 padesabaMdha0 vise0 / cadusaMja0 padesabaMdha0 vise0 / evaM vedg| 338. savvaapajattANaM tasANaM thAvarANaM ca savvaeiMdiya-vigaliM0-paMcakAyANaM ca savvapagadINaM ca savvatthovANi jogaTThANANi / padesabaMdha0 vise / evaM orAliyami0madi-suda-vibhaMge. abbhava0-micchAdi0-asaNNi tti / Navari orAliyamissa0 devagadisabase stoka haiN| unase styAnagRddhitrikake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase chaha darzanAvaraNake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / mithyAtva aura solaha kaSAyoMke yogasthAna sabase stoka haiN| unase mithyAtva aura anantAnubandhIcatuSkake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase bAraha kaSAyoMke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| nau nokaSAyoMke yogasthAna sabase stoka haiN| unase strIveda aura napuMsakavedake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase sAta nokaSAyoMke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| isI prakAra saba nArakI, sAmAnya tiryazca, pazcendriya tiryaJcatrika, sAmAnya deva, uparima aveyaka takake deva, vaikriyikakAyayogI, asaMyata, pA~ca lezyAvAle aura vedakasamyagdRSTi jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki ina mArgaNAoMmeM sAmAnya nArakiyoMse kucha vizeSa hai| yathA-sAmAnya tiryazcoMmeM mithyAtva aura solaha kaSAyoMke yogasthAna sabase stoka haiN| unase mithyAtva aura anantAnuvandhIcatuSkake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase apratyAkhyAnAvaraNacatuSkake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase ATha kaSAyoMke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| isI prakAra pIta aura padmalezyAmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki apratyAkhyAnAvaraNa catuSkake pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| unase pratyAkhyAnAvaraNacatuSkake pradezabandhasthAna vizepa adhika haiN| unase cAra saMjvalanoMke pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiN| isI prakAra vedaka samyagdRSTi jIvoM meM jAnanA caahie| __ 338. trasa aura sthAvara saba aparyAptaka, saba ekendriya, saba vikalendriya aura pA~ca sthAvarakAyika jIvoMmeM saba prakRtiyoMke yogasthAna sabase stoka haiM / unase pradezabandhasthAna vizeSa adhika haiM / isI prakAra audArikamizrakAyayogI, matyajJAnI, zrutAjJAnI, vibhaGgajJAnI, abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJI jIvAmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI jIvoM meM devagatipaJcakakA alpabahutva nahIM hai| isI prakAra vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM jAnanA 1. tA0pratau evaM vedaga0 savvaapajantagANaM' iti pAThaH / 36 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre paMcaga. Natthi appAbahugaM / evaM veubviyami0 / kammaI0 - aNAhAra0 savvapagadINaM Natthi appA bahugaM / aNudisa yAca savvaTTha tti apajattabhaMgo | evaM AhAra0 - AhArami0parihAra 0 - saMjadAsaMjada 0 - sAsaNa0 sammAmicchAdiTThi tti / Navari sammAmicchAdiTThIgaM Natthi appA bahugaM / evaM appA bahugaM samattaM / evaM ajbhavasANasamudAhAre ti samattamaNiyogaddAraM / jIvasamudAhAraparUvaNA 336. jIvasamudAhAreti tattha imANi duve aNiyogaddArANi / taM jahA -- pamANAgamo appA bahuge tti / pamANANugamo jogaTThANaparUvaNA 340. pamANANugamo tti tattha imANi duve aNiyogaddArANi - jogaTThANa - parUvaNA padesaMbaMdhaDDANaparUvaNA cedi / jogaDDANaparUvaNadAe savvatthovo 'suhumaapaja tayassa jahaNNago jogo / bAdara apajattayassa jahaNNago jogo asaMkhekhaguNoM / evaM bIiMdi 0 - tIiMdi 0 caduriMdi 0 - asaNNipaMciMdi0 apaja0 jaha0 jogo asaMkhaiaguNo / cAhie | kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM saba prakRtiyoMkA alpabahutva nahIM hai / anudizase lekara sarvArthasiddhitakake devAmeM aparyAptakoMke samAna bhaGga hai / isI prakAra AhArakakAyayogI, AhArakamizrakAyayogI, parihAra vizuddhisaMyata, saMyatAsaMyata, sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM alpabahutva nahIM hai / isa prakAra alpabahutva samApta huA / isa prakAra adhyavasAnasamudAhAra anuyogadvAra samApta huA / jIvasamudAhAra prarUpaNA 336. jIvasamudAhArakA prakaraNa hai / usameM ye do anuyogadvAra haiM / yathA - parimANAnugama aura alpabahutva | parimANAnugama yogasthAnaprarUpaNA 340. parimANAnugama meM ye do anuyogadvAra hote haiM - yogasthAnaprarUpaNA aura pradezabandha - sthAnaprarUpaNA / yogasthAnaprarUpaNAkI apekSA sUkSma aparyApta jIvakA jaghanya yoga sabase stoka hai / usase bAdara aparyAptakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra dvIndriya aparyApta, zrIndriya aparyApta caturindriya aparyApta aura asaMjJI paJcendriya aparyApta jIvakA jaghanya yoga uttarottara 1. tA0 pratau 'veDavviyami0 kammai0' iti pAThaH / 2. tA0 pratau 'sammAdiTThi Natthi ' A0 pratau 'sammAdidvINaM Natthi' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'cedi' iti pATho nAsti / 4. tA0pratau 'savvatthovA ( bo)' A0 pratau 'savvatthovA' iti pAThaH / 5. tA0pratau 'jahaNNayaM jogo' iti pAThaH / 6. tA0pratau 'asaMkhejaguNaM' iti pAThaH / 7. tA0 pratI 'apaja0 / jaha0' iti pAThaH / Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasamudAhAre jogaTTANaparUvaNA 307 suhamassa pajattayassa jaha0 jogo asNkheNjgunno'| bAdareiMdiyapaJjattayassa jaha0 jogo asNkheNjgunno'| suhuma0 apaJjattayassa ukassago jogo asNkheNjgunno| bAdara0 apajja0 ukka0 jogo asaMkheMjagu0 / suhuma0 paJjatta0 ukka0 jogo asaMkheMjagu0 / bAdara0 paJjatta0 ukka0 jogo asaMkheMjagu0 / veiMdi0pajatta0 jaha0 jogo asaMkheMjagu0 / evaM teiMdi0-caduriMdi0-asaNNipaMciMdi0-saNNipaMciMdi0 pajatta0 jaha0 jogo asaMkhajaguNo / bIiMdi0apaja0 ukka0 jogo asNkheNjgunno| evaM teiMdi0-caduriMdi0-asaNNipaMciMdi0-saNNipaMciMdi0apaja0 ukka0 jogo asN0gunno| bIiMdi0pajjatta0 uka0 jogo asaM0guNo / evaM tIiMdi0-caduriMdi0-asaNNipaMciM0-saNNipaMciMdi0pajjatta0 ukka0 jogo asNkheNgunno| evamekakassa jIvassa jogaguNagAro palidovamassa asNkhejdibhaago| evaM jogaTThANaparUvaNA samattA / padesabaMdhaTTANaparUvaNA 341. padesabaMdhaTThANaparUvaNadAe savvatthovA suhumassa apajjattayassa jahaNNayaM padesaggaM / vAdara0apaja0 jaha0 padesaggaM asNkheNjgunnN| evaM beiMdi0-teiMdi0-caduriMdi0asaNNipaMciMdi0-saNNipaMciMdi apajjatta0 jaha0 padesaggaM asaMkheMjaguNaM / suhumassa asaMkhyAtaguNA hai / asaMjJI pazcendriyake jaghanya yogasthAnase sUkSma paryAptakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai| usase bAdara ekendriya paryAptakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai| usase sUkSma aparyAptakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai| usase bAdara aparyAptakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai| usase sUkSma paryAptakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai| usase bAdara paryAptakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai / usase dvIndriya paryAptakA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra kramase trIndriya paryApta, caturindriya paryApta, asaMjJI pazcendriya paryApta aura saMjJI paJcendriya paryApta jIvakA jaghanya yoga uttarottara asaMkhyAtaguNA hai| usase dvIndriya aparyAptakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra kramase trIndriya aparyApta, caturindriya aparyApta, asaMjJI paJcendriya aparyApta aura saMjJI paJcendriya aparyApta jIvakA utkRSTa yoga uttarottara asaMkhyAtaguNA hai| saMjJI paJcendriya aparyAptake utkRSTa yogase dvIndriya paryAptakA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra kramase trIndriya paryApta caturindriya paryApta, asaMjJI paJcendriya paryApta aura saMjJI paJcandriya paryApta jIvakA utkRSTa yoga uttarottara asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra eka-eka jIvakA uttarottara yoga guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isa prakAra yogasthAnaprarUpaNA samApta huii| pradezabandhasthAnaprarUpaNA 341. pradezabandhasthAnaprarUpaNAkI apekSA sUkSma aparyAptakA jaghanya pradezAgra sabase stoka hai| usase bAdara aparyAptakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtagaNA hai| isI prakAra kramase aparyApta, trIndriya aparyApta, caturindriya aparyApta, asaMjJI paJcendriya aparyApta aura saMjJI paJcendriya 1. tA0pratau 'joga0 asaMkhejaguNaM' iti pAThaH / 2. tA0pratau -pajjatta0 jogo0 jaha0 asaMkhejjagu0' iti paatthH| 3. tA0pratau0 'asaNNipaMciMdi0 / saNNipaMcidi0' iti paatthH| Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre pajatta0 jaha0 padesaggaM asaMkheMjaguNaM / evaM bAdara0pajatta0 / suhuma apajjatta. ukka0 padesaggaM asaMkheMguNaM / bAdara0apaja0 ukka0 pade0 asaM0guNaM / suhuma0pajja0 ukka0 pade0 asN0gunnN| bAdara0pajjatta0 uka0 pade0 asaM0guNaM / beiMdi0pajjatta0 jaha. pade0 asaM0guNaM / evaM tIiMdi0-caduriMdi0-asaNNipaMciMdi0-saNNipaMciMdipajjatta0 jaha0 pade0 asaM0guNaM / bIiMdi0apajja. ukka0 pade. asaM0guNaM / evaM teiMdi0caduriMdi0 - asaNNipaMciMdi0 - saNNipaMciMdi0apajja. ukka0 pade0 asaMkheM guNaM / bIiMdipajjatta0 ukka0 pade. asaM.guNaM / evaM teiMdi0-caduriMdi0-asaNNipaMciMdi0saNNipaMciMdipajjatta0 ukka0 pade0 asaM0gu0 / evamaeNkkaeNkassa jIvassa padesaguNagAroM palidovamassa asNkhejjdibhaago| evaM padesabaMdhaTThANaparUvaNA smttaa| appAbahugaM 342. appAbahugaM tivihaM-jahaNNayaM ukkassayaM jahaNNukkassayaM ca / ukkassae pagadaM / duvi0-oghe0 aade| opeNa tiNNiAugANaM veubbiyachakka0 titthayarassa ya savvatthovA ukkassapadesabaMdhagA jiivaa| aNukkassapadesabaMdhagA jIvA asaM guNA / AhAradugassa savvatthovA ukassapadesabaMdhagA jiivaa| aNukkassapadesabaMdhagA jIvA aparyAptakA jaghanya pradezAgra uttarottara asaMkhyAtaguNA hai| Age sUkSma paryAptakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase bAdara paryAptakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase sUkSma aparyAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase bAdara aparyAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase sUkSma paryAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase bAdara paryAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| usase dvIndriya paryAptakA jaghanya pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra kramase trIndriya paryApta, caturindriya paryApta, asaMjJI paJcandriya paryApta aura saMjJI paJcandriya paryAptakA jaghanya pradezAgra uttarottara asaMkhyAtaguNA hai| Age dvIndriya aparyAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| isI prakAra Age trIndriya aparyApta, caturindriya aparyApta, asaMjJI pazcandriya aparyApta aura saMjJI pazcandriya aparyAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai| Age dvIndriya paryAptakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra Age kramase trIndriya paryApta, caturindriya paryApta, asaMjJI paJcandriya paryApta aura saMjJI paJcendriya paryApta jIvakA utkRSTa pradezAgra asaMkhyAtaguNA hai / isI prakAra uttarottara eka-ekakA pradeza guNakAra palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai| isa prakAra pradezabandhasthAna prarUpaNA samApta huI / alpabahutva 342. alpabahutva tIna prakArakA hai-jaghanya, utkRSTa aura jaghanyotkRSTa / utkRSTakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase tIna Ayu, vaikriyikaSaTka aura tIrthaGkara prakRtike utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase anukRSTa pradezoMke bandhaka jova asaMkhyAtaguNe haiN| AhArakadvikake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase 1. tA0pratau 'bIiM u (a) pa0' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'evamekkekassa padesaguNagAro' iti pAThaH / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasamudAhAre appAbahuaM 306 saMkheMjaguNA / sesANaM savyapagadINaM savvatthovA ukkassapadesabaMdhagA jiivaa| [ aNukassapadesabaMdhagA jIvA ] aNaMtaguNA / evaM oghabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi-orAliyakA0orAliyami0-kammai0-Nasa0-kodhAdi04-madi-suda0-asaMjada-acakkhudaM0 - tiNNile0bhavasika-abhavasi0-micchA0-asaNNi-AhAra-aNAhAraga tti / Navari orAliyami0kammai0-aNAhAragesu devagadipaMcaga0 savvatthovA ukka0 padesa070 jIvA / aNukka0padesabaMdha0 jIvA saMkheMjaguNA / sesANaM NirayAdi yAva saNNi tti esiM asaMkheMjarAsINaM' tesiM eiMdiya-vaNapphadi-NiyodANaM ca oghaM devagadibhaMgo / Navari Niraesu maNusAugamAdINaM yAva sAsaNa tti esiM pariyatta-apariyattarAsINaM yAo pagadIo parimANe saMkheMjAo tAsiM pagadINaM ogha aahaarsriirbhNgo| evaM ukssa gaM appAbahugaM samattaM / 343. jahaNNae pagadaM / duvi0-oghe0 Ade0 / oghe0 AhAradugaM savvatthovA jaha0pade.baMdhagA jIvA / ajaha0pade060 jIvA sNkheNjgunnaa| evaM yAva aNAhAraga tti saMkheMjapagadINaM savvANaM / sesANaM pagadINaM NANAvaraNAdINaM savvatthovA jaha0 pade0. anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| zeSa saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva anantaguNe haiM / isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryazca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoM meM jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI, kAmeNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM devagatipazcakake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| zeSa nArikoMse lekara saMjJI mArgaNA taka jo asaMkhyAta saMkhyAvAlI mArgaNAe~ haiM unameM tathA ekendriya, vanaspatikAyika aura nigoda jIvoMmeM oghase devagatike samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki nArakiyoMmeM manuSyAyu AdikA sAsAdanasamyagdRSTi taka tathA parivartamAna aura aparivartamAna jina prakRtiyoMkA bandha karanevAle jIva saMkhyAta haiM una prakRtiyoMkA oghase AhArakazarIrake samAna bhaGga hai| isa prakAra utkRSTa alpabahutva samApta huaa| 343. jaghanyakA prakaraNa hai| nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase AhArakadvikake jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase ajaghanya pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / anAhAraka mArgaNA taka jina prakRtiyoMkA bandha karanevAle jo saMkhyAta jIva haiM,una sabakA bhaGga isI prakAra jAnanA caahie| arthAt jina prakRtiyoMkA kinhIM bhI mArgaNAoMmeM saMkhyAta jIva bandha karate haiM unameM tathA jina mArgaNAoMkA parimANa hI saMkhyAta hai,unameM oghase AhArakazarIrake samAna bhaGga jAnanA caahie| zeSa jJAnAvaraNAdi prakRtiyoMke jaghanya pradezoMkA 1. tA0pratau 'e[siM] asaMkhejarAsINaM' iti pAThaH / 2. tA pratau 'evaM ukkassagaM samattaM' iti pAThaH / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre baMdhagA jIvA / ajahaNNapade070 jIvA asN0gunnaa| evaM yAva aNAhAraga ci asaMkheMjarAsINaM aNaMtarAsINaM ca savvesiM ca NedavvaM / 344. jahaNNukkassae pgdN| duvi0-oghe0 Ade0 / oye0 paMcaNA0NavadaMsa0-doveda0-miccha0-solasaka0-NavaNoka0-tirikkhAu0-dogadi - paMcajAdi-tiNNisarIra-chassaMThANa-orA0aMgo . chassaMgha0-vaNNa04 - doANu0-agu04-AdAujo0dovihA0-tasa-thAvarAdidasayuga0-dogoda-paMcaMtarA0 savvatthovA ukka0 pade060 jIvA / jaha padesa0 jIvA aNaMtagu0 / ajahaNNamaNukassapadesa0 jIvA asaMkheMjaguNA / NirayamaNusa-devAu-Nirayagadi-NirayANu0 savvatthovA ukka0 pade070 jiivaa| jaha0pade070 jIvA asaM0guNA / ajahaNNamaNukassapade00 jIvA asaM0guNA / devagadi04 savvatthovA jaha pade070 jIvA / ukka0pade070 jIvA asaM0gu0 / ajaha0maNu0pade0baM0 jIvA asN0gunnaa| AhAradu0 savvatthovA jaha0 pade060 jiivaa| ukka0pade070 jIvA saMkheMjaguNA / aja0maNu0pade0baM0 jIvA sN0gunnaa| tittha0 savvatthovA jaha0pade070 jIvA / ukka0 pade0ba jIvA saMkheMjagu0 / ajaha0maNu0pade0ba jIvA asaMkheM guNA / bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| unase ajaghanya pradezoMkA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra anAhAraka mArgaNA taka asaMkhyAta rAzivAlI aura ananta rAzivAlI jitanI mArgaNae~ haiM,una sabameM jAnanA caahie| isa prakAra jaghanya alpabahutva samApta huaa| 344. jaghanyotkRSTa alpabahutvakA prakaraNa hai / nirdeza do prakArakA hai-ogha aura Adeza / oghase pA~ca jJAnAvaraNa, nau darzanAvaraNa, do vedanIya, mithyAtva, solaha kaSAya, nau nokaSAya, tiryaJcAyu, do gatti, pA~ca jAti, tIna zarIra, chaha saMsthAna, audArikazarIraAGgopAGga, chaha saMhanana, varNacatuSka, do AnupUrvI, agurulaghucatuSka, Atapa, udyota, do vihAyogati, sasthAvarAdi dasa yugala, do gotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva anantaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezAMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| narakAyu, manuSyAyu, devAyu, narakagati aura narakagatyAnupUrvIka utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| devagaticatuSkake jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AhArakadvikake jaghanya pradezoMke bandhaka jIba sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| tIrthaGkara prakRtike jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya 1. tA0pratau 'A0 / paMcaNA.' iti paatthH| 2. A0pratau 'paMcaNA0 tijisarIra chasaMThANa aMgo.' iti pAThaH / 3. tA pratau 'asaMkhejjaguNaM (NA)' iti pAThaH / 4. tA0pratau 'devAuNirayANu0' iti pAThaH / 5. tA pratau 'ajaha0 aM(a) Nuka0 pade0baM0' iti paatthH| . Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasamudAhAre appAbahuraM 311 evaM oSabhaMgo tirikkhoghaM kAyajogi-orAliyakA-orAliyami0-kammaikA0-Nasa0kodhAdi04-madi-suda0-asaMjada-acakkhudaM0-tiNNile0-bhavasi0-abhavasi0 -micchAdi0asaNNi-AhAra0-aNAhAraga tti / Navari orAliyami0-kammai0- aNAhAra0 devagadipaMcaga0 oghaM / Navari saMcajjaM kAdavvaM / 345. Niraesu chadaMsa0-bArasaka0-sattaNoka0-tirikkhAu0 savvatthovA ukka0pade. baM0 jIvA / jaha0 pade060 jIvA asaMkheMjagu0 / aja0maNu0pade060 jIvA asaM0gu0 / maNusAu0 savvatthovA ukka0pade0ba jIvA / jaha0pade00 jI0 sNkheNjgu| ajaha0maNu0pade060 jIvA saMkheMjagu0 / sesANaM pagadINaM titthaya0 savvatthovA jaha0pade060 jIvA / ukka0pade0ba jIvA asaM0gu0 / ajaha0maNu0pade070 jIvA asaM0gu0 / evaM sattasu puDhavIsu / savvatthovA............ "saMkheMja kAdavvaM / 446. tirikkhesu oghaM / paMciMdiyatirikkhi0 savvapagadINaM savvatthovA ukka0padeba jIvA / jaha0padeba jIvA asaMkheMjagu0 / ajaha0maNu0padeva jIvA asaM gu0 / devagadi04 oghabhaMgo / paMciMdiyatirikkhapajatta-joNiNIsu paMcaNA0thINagi03-dovedaNI0 - miccha0 - aNaMtANu04 - itthi0 - maNusAu-devAu-devagadi04anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra oghake samAna sAmAnya tiryaJca, kAyayogI, audArikakAyayogI, audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI, napuMsakavedavAle, krodhAdi cAra kaSAyavAle, matyajJAnI, zrutAjJAnI, asaMyata, acakSudarzanavAle, tIna lezyAvAle, bhavya, abhavya, mithyAdRSTi, asaMjJI, AhAraka aura anAhAraka jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki audArikamizrakAyayogI, kArmaNakAyayogI aura anAhAraka jIvoMmeM devagatipaJcakakA bhaGga oghake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNe karanA cAhie / 345. nArakiyoMmeM chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, aura tiryaJcAyuke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / manuSyAyuke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| zeSa prakRtiyoMke tathA tIrthaGkara prakRtike jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sAtoM pRthiviyoMmeM jAnanA cAhie |............sNkhyaat kahanA caahie| 346. tiryazcoMmeM oghake samAna bhaGga hai| paJcendriya tiryaJcoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| devagaticatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| paJcendriya tiryazca paryAptaka aura paJcendriya tiryazca yoniniyoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, styAna gRddhitrika, do vedanIya, mithyAtva, anantAnubandhI catuSka, strIveda, manuSyAyu, devAyu, 1. tA.ApratyoH 'asaMgu0' iti paatthH| 2. tA0A0pratyoH 'asaMkhejagu0' iti paatthH| 3. tA pratau 'savvatthovA........re saMkhenja' iti paatthH| Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre samacadu0-pasattha0-subhaga-sumsara-AdeM0-uccA0 - paMcaMtarA0 savvatthovA jaha0 pade050 jIvA / ukka0pade070 jIvA asNkheNjgunnaa| ajaha0maNu0 pade0ba jIvA asaMkheMjaguNA / sesANaM pagadINaM savvatthovA ukka0 padeba jIvA / jaha0pade020 jIvA asaM0 gu0 / ajaha0maNu0 pade050 jIvA asaMgu / paMciMdiyatirikkhaapajatta0 . savvapagadINaM samvatthovA ukka0 padeba jIvA / jaha0 padeba jIvA asaMkheMjagu0 / aja0maNu0pade0paM. jIvA asaM0gu0 / evaM eiMdiya-bAdareiMdiya-vigaliMdiyANaM tiNNipadA / paMciMdiyatasaapaja0 paMcakAyANaM ca oghaM padA / tesiM bAdarANaM oghaM padA / bAdareiMdiyapajattA savvasuhumapaMcakAyANaM bAdarapajjattApajattANaM tesiM savvasuhumANaM savvatthovA jaha0pade0va jIvA / uka0pade0ba jIvA asaM0 guNA / ajaha0maNu0pade070 jIvA asaM0gu0 / kiM kAraNaM jaha0pade0 jIvA thovA ? sagarAsissa asaMkhejadibhAgo jahaNNayaM karedi tti / maNusAu0 ogho| 347. maNusesu doAu-beubbiyachakkaM AhAradugaM tittha0 oghaM AhArasarIrabhaMgo / sesANaM savvatthovA ukka0 pade020 jIvA / jaha0 pade0ba0 jI0 asaM0gu0 / ajaha0maNu0pade020 jIvA asaM0gu0 / maNusapajatta-maNusiNIsu savvapagadINaM savvatthovA devagaticatuSka, samacaturasrasaMsthAna, prazasta vihAyogati, subhaga, susvara, Adeya, uccagotra aura pA~ca antarAyake jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNa hai| unase ajaghanya anutkRSTa pradazAka bandhaka jIva asaMkhyAtaguNa hai| paJcani va asaMkhyAtaguNe haiM / paJcendriya tiryazca aparyAptakoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNa haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra ekendriya, bAdara ekendriya aura vikalendriya jIvoMmeM tIna padoMkA alpabahutva jAnanA cAhie / paJcendriya aparyApta, trasa aparyApta aura pA~ca sthAvarakAyikoMmeM odhake anusAra padoMkA alpabahutva hai| unake bAdaroMmeM oghake anusAra padoMkA alpabahutva hai| bAdara ekendriya paryApta, saba sUkSma pA~ca sthAvarakAyika, bAdara paryApta aura bAdara aparyApta tathA unake saba sUkSma jIvoM meM jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM, isakA kyA kAraNa hai ? kyoMki apanI rAzike asaMkhyAtaveM bhAgapramANa jIva jaghanya pradezoMkA bandha karate haiM / manuSyAyukA bhaGga oghake samAna hai| 347. manuSyoMmeM do Ayu, vaikriyikaSaTka, AhAradvika aura tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga oghase AhArakazarIrake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| manuSyaparyApta aura manuSyiniyoMmeM saba prakRtiyoMke javanya pradezoMke bandhaka 1. A pratI 'jaha0pade020 jIvA asaMkhejaguH / evaM' iti pAThaH / 2. tA0pratau 'pada ( dA ) bAdara- eiMdiyapajjattA' iti pAThaH / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjhavasANasamudAhAre appAbahugaM 313 jaha0 pade0caM0 jIvA / ukka0 pade 0baM0 jIvA saMjagu0 / ajaha0maNu0 pade0caM0 jIvA saMjagu0 / vari paMcaNA0 chadaMsa0 sAdA0 - bArasaka0 sattaNoka0 - jasa 0 uccA0 - paMcaMta 0 savvatthovA ukka0 pade0caM0 jIvA / jaha0pade0caM0 jIvA saMkhejagu0 / ajaha0maNu 0020 pade0caM0 jIvA saMkhajagu0 / maNusaapaja0 NirayabhaMgo | / 348, paMciMdiya-tasANaM devagadi04 sAdANaM oghaM / sesANaM paMciMdiyatirikkhabhaMgo / paMciMdiyapajjattagesu thINagiddhi 03 - asAda0-miccha - anaMtANu 04 - itthi0NavaMsa0 - devargAdi4- paMcasaMThA0 - paMcasaMgha 0 para 0 ussA 0 - AdAujo0 pasattha0 - pa - pajjatta-thirasubha-sussara-Ade0 - NIcA0 savvatthovA jaha0 pade 0 baM0 jIvA ukka0 pade0 baM0 jIvA asaM0 gu0 | ajahaNNamaNu0 pade 0 baM0 jIvA asaM0 gu0 | paMcaNA0 chadaMsa0 - sAdA0-bArasaka0sattaNoka0 - caduAu0- tiSNigadi-paMcajAdi-orAli0 - tejA0 ka0 - huMDa0 - orAli0aMgo0 - asaM pa 0 - vaNNa 04 - tiNNiAu0- agu0 -upa0 appasattha0-tasa thAvara bAdara - suhumaapajja0- patte 0 - sAdhAra0- athirAdichakka jasagi0 - Nimi0 uccAgo0- paMcaMta0 savvatthovA ukka0 pade0caM0 jIvA / jaha0 pade0 baM0 jIvA asaM0 gu0 / ajaha0 maNu0pade0caM0 jIvA asaM 0 gu0 | AhAradugaM titthaya0 oghaM / evaM tasapajatta0 / - jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoM ke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| itanI vizeSatA hai ki pA~ca jJAnAvaraNa, chahadarzanAvaraNa, sAtAvedanIya, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| manuSya aparyAptakoM meM nArakiyoMke samAna bhaGga hai / - 348. pacendriya aura trasa jIvoMmeM devagaticatuSkakA bhaGga odhake samAna hai / zeSa prakRtiyoMkA bhaGga pacendriya tiryoM ke samAna hai| pacendriya paryAptakoM meM styAnagRddhitrika, asAtAvedanIya, mithyAtva anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, devagaticatuSka, pA~ca saMsthAna, pA~ca saMhanana, paraghAta, ucchrAsa, Atapa, udyota, prazasta vihAyogati, paryApta, sthira, zubha, susvara, Adeya aura nIcagotrake jaghanya pradezoMkA bandha karanevAle jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoM kA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMkA bandha karanevAle jIva asaMkhyAtaguNe haiN| pA~ca jJAnAvaraNa, chaha darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, bAraha kaSAya, sAta nokaSAya, cAra Ayu, tIna gati, pA~ca jAti, audArikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, huNDasaMsthAna, audArikazarIra AGgopAGga, asamprAptA sRpATikAsaMhanana, varNacatuSka, tIna Ayu, agurulaghu, upaghAta, aprazasta vihAyogati, trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, aparyApta, pratyeka, sAdhAraNa, asthira Adi chaha, yazaH kIrti, nirmANa, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AhArakadvika aura tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga oke samAna hai / isI prakAra trasaparyAptaka jIvoM meM jAnanA cAhie / 40 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre 346. paMcamaNa-tiNNivaci0 maNusaga0 - devaga0-veuvi0-tejA-ka0-veuvi0aMgo0-doANu0 savvatthovA jaha0 padeya jIvA / ukka0 padeya jIvA asaM0gu0 / ajaha maNu0padeya jIvA asaM0gu0 / AhAradurga titthayaraM oghaM / sesANaM sabatthovA uka0 pade070 jIvA / jaha0pade070 asN0gu0| ajaha 0maNu0padeba jIvA asN0gu0| vacijogi0-asacamosavaci0 savyapagadINaM savvatthovA uka0pade0baM0 jiivaa| jaha0 pade070 jIvA asN0gu0| ajaha maNupadeva jIvA asaM0gu0 / AhAradugaM tittha0 ogha / 350. kAyajo0-orAliyakA-orAliyami0 ossbhNgo| veubdhiyakA0 devoghaM / veubbiyami0 chadaMsaNA0-bArasaka0-sattaNoka0 savvatthovA ukka0 pade020 jIvA / jaha0padeva jIvA asaM0gu0 / ajaha0maNu0 padeya jIvA asaM0gu0 / evaM sabapagadINaM / Navari maNusagadi-maNusANu0-uccA0 savvatthovA jaha0 pade0va0 jIvA / ukka0 pade020 jIvA asaM0gu / ajaha 0maNu0pade0ba jIvA asaM0gu0 / tittha0 savvatthovA ukka 0pade070 jIvA / jaha0pade0va0 jIvA saMkheMjagu0 / ajaha0maNuka0pade060 jIvA saMkheMjaguNA / AhArakAyajogIsu savvapagadINaM savvatthovA jaha0pade0vaM jIvA / uka0 pade0va0 saMkheMjagu0 / ajaha0maNu0 pade070 jIvA saMkheMjagu0 / 346. pA~ca manoyogI aura tIna vacanayogI jIvoM meM manuSyagati, devagati, vaikriyikazarIra, taijasazarIra, kArmaNazarIra, vaikriyikazarIra AGgopAGga aura do AnupUrvIke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / usase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa pradeza ke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| vacanayogI aura asatyamRpAvacanayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / AhArakadvika aura tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga oghake samAna hai| 350. kAyayogI, audArikakAyayogI aura audArikamizrakAyayogI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai / vaikriyikakAyayogI jIvAmeM sAmAnya devoMke samAna bhaGga hai| vaikriyikamizrakAyayogI jIvoM meM chaha darzanAvaraNa, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezAMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra saba prakRtiyoMkI apekSA alpabahutva jAnanA caahie| itanI vizeSatA hai ki manuSyagati, manuSyagatyAnupUrvI aura uccagotrake jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezAMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| tIrthaGkara prakRtike utkRSTa pradezoM ke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / AhArakakAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoM ke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasamudAhAre appAbahuaM 315 AhAramissa0 veubviyamissa bhNgo| Navari saMkheMjaguNaM kAdavvaM / kammaiga0 savvapagadINaM savvatthovA ukka0pade0. jIvA / jaha0pade0ba jIvA aNaMtagu0 / ajaha0maNu0padeba jIvA asaM0gu0 / devagadi04 oghaM / Navari saMkheMjaguNaM kAdavvaM / titthayaraM veuvviymiss0bhNgo| 351. itthivedage paMcaNANAvaraNIya-thINagi03-sAdAsAda0-miccha0-aNaMtANu04itthi0-Naqsa0-cadusaMThA-paMcasaMgha0-para-ussA0-AdAujo0-pasattha0-paja0 - thira-subhasubhaga sussara-Ardai0-dogoda0-paMcaMta0 samvatthovA jaha0pade070 jIvA / uka0pade070 jIvA asaM0gu0 / ajaha0maNu0pade060 jI0 asN0gu0| sesANaM savvatthovA ukka0pade0ba jIvA / jaha0pade0ba jIvA asaM0gu0 / ajaha0maNu0pade00 asaM0gu0 / AhAradugaM oghaM / tittha0 savvatthovA jaMha0 padeba jIvA / ukka0pade04 jIvA saMkheMjagu0 / ajaha maNu0pade00 jIvA saMkheMjaguH / evaM purisavedagesu / Navari AhAradugaM tittha0 oghbhNgo| Nabusa0 oghaM / Navari devagadi-veuvi0veuvi0aMgo0-devANu0 savvatthovA ukka0 padeba jiivaa| jaha0padeba jIvA asaM0gu0 / ajaha0maNu0pade0ba jIvA asaMkheMgu0 / titthaya0 savvatthovA jaha0 anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| AhArakamizrakAyayogI jIvoMmeM vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNA karanA cAhie / kArmaNakAyayogI jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva anantaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / devagaticatuSkakA bhaGga oghake samAna hai| itanI vizeSatA hai ki saMkhyAtaguNA karanA cAhie / tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga vaikriyikamizrakAyayogI jIvoMke samAna hai| 351. strIvedI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNIya, styAnagRdvitrika, sAtAvedanIya, asAtAvedanIya, mithyAtva, anantAnubandhIcatuSka, strIveda, napuMsakaveda, cAra saMsthAna, pA~ca saMhanana, paraghAta, pa, udyota, prazasta vihAyogati, paryApta, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, do gotra aura pA~ca antarAyake jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| zeSa prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| AhArakadvikakA bhaGga oghake samAna hai| tIrthaGkara prakRtike jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra puruSavedavAle jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki AhArakadvika aura tIrthaGkaraprakRtikA bhaGga oghake samAna hai| napuMsakavedavAle jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki devagati, vaikriyikazarIra, vaikriyikazarIra AGgo. pAGga aura devagatyAnupUrvIke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| tIrthaGkara prakRtike jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 mahAyaMdhe padesabaMdhAhiyAre padeba jIvA / ukka0 padeSa jIvA saMkheMjaguNA / ajaha0maNu0 padeya jIvA saMkheMjaguNA / 352. kodha-mANa-mAya-lobhakasAIsu oghbhNgo| madi-suda0 oghbhNgo| Navari devagadi04 nnirygdibhNgo| vibhaMga. devagadi04 samvatthovA jaha0 pade050 jIvA / ukka0padeba jIvA asaMgu0 / ajaha0maNu0pade070 jIvA asaM0gu0 / sesANaM savvapagadINaM savvatthovA ukka0pade070' jIvA / jaha0 pade00 jIvA asaMkheMjaguNA / ajaha0maNu0pade070 jIvA asNkheNjgunnaa| 353, AbhiNi suda-odhiNANIsupaMcaNANAvaraNIya-cadudaMsa0-sAdAcadusaMjala0purisa0-devAu0-jasagi0-uccA0-paMcaMta0 savvatthovA ukka0 pade0va0 jiivaa| jaha0padeya jIvA asaMkheMjagu0 / ajaha0maNu0padeca jIvA asaMkheMjagu0 / maNusAugaM nnirybhNgo| AhAradugaM tittha0 oghbhNgo| sesANaM savvapagadINaM savvatthovA jaha0pade00 jiivaa| ukka0 pade020 jIvA asaMkheMjagu0 / ajaha 0maNu0 padeba jIvA asaMkheMjaguNA / evaM odhidaMsa0-sammAdi0-khaiga0-uvasama0 / Navari uvasama0 titthaya0 savvatthovA jaha0pade070 jIvA / ukka0pade070 jIvA saMkheMjaguNA / ajaha0maNu0pa0paM jIvA sNkheNjgunnaa| utkRSTa pradezAMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| 352. krodhakaSAyavAle, mAnakaSAyavAle, mAyAkapAyavAle aura lobhakapAyavAle jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai| matyajJAnI aura zrutAjJAnI jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| itanI vizeSatA hai ki devagaticatuSkakA bhaGga narakagatike samAna hai| vibhaGgajJAnI jIvoMmeM devagaticatuSkake jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezAMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| zepa saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezAMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 353. AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI aura avadhijJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, purupaveda, devAyu, yaza-kIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNa haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| manuSyAyukA bhaGga nArakiyoMke samAna hai| AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai| zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra avadhidarzanI, samyagdRSTi, kSAyikasamyagdRSTi aura upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki upazamasamyagdRSTi jIvoMmeM tIrthaGkaraprakRtike jaghanya pradezoMke bandhaka jIva 1. tA0pratau 'sesANaM savvapagadINaM savvatthovA NaM (1) ukka0pade.' A0pratau sesANaM savvapagadINaM savvatthovANa ukka0pade00' iti pAThaH / 2. A0 pratI 'paMcaNANAvaraNIya savvatthovA' iti paatthH| Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasamudAhAre appA bahuaM 354. maNapaJjava0 paMcaNA0 - cadudaMsaNA0-sAdAve0 cadu saMjala 0 - purisa0 - jasagi' uccA0 paMcatarA0 savvatthovA ukka0 pade0caM0 jIvA / jaha0pade0caM0 jIvA saMkhejaguNA / ajahaNNamaNu0 pade0ba0 jIvA saMkhejaguNA / sesANaM savvapagadINaM savvatthovA jaha0 pade0ba0 jIvA / ukka0 pade0ba0 jIvA saMkhejaguNA / ajaha0 maNu0pade0caM0 jIvA saMjaguNA / evaM saMjadA0 / sAmAi 0 chedo 0 - parihAra * savvapagadINaM maNapajava 03 0 asAdabhaMgo / vari sAmAi0-chedo0 cadudaMsa0 - purisa 0 - jasagitti0 maNapajavabhaMgo / 355. suhumasaMpa0 savvapagadINaM savvatthovA ukka0 pade0ba0 jIvA / jaha0pade0ba0 jIvA saMkhejjaguNA / ajahaNNamaNu0 pade 0 ba 0 jIvA saMkhenjaguNA / evaM avagadavedANaM pi / saMjadAsaMjadesu asAda 0 -aradi-soga - devAu0 savvatthovA ukassapadesaMbaMdhagA jIvA / jahaNapadesa baMdhagA jIvA asaMkhajaguNA / ajahaNNamaNukassapadesaMbaMdhagA jIvA asaMkhajjaguNA / sesANaM savvapagadINaM savvatthovA jahaNNapadesabaMdha gA jIvA / ukkasapa sabaMdhagA jIvA asaMjaguNA / ajahaNNamaNukassapadesaMbaMdhagA jIvA asaMkhejaguNA / asaMjadesu tirikkhoghaM / Navari titthayaraM oghaM / evaM kiNNalessiyasabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe | 354. mana:paryayajJAnI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yazaH kIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoM ke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| zeSa saba prakRtiyoM ke javanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoM ke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra saMyata jIvoM meM jAnanA cAhie / sAmAyikasaMyata, chedopasthApanAsaMyata aura parihAravizuddhisaMyata jIvoM meM saba prakRtiyoMkA bhaGgamana:paryayajJAniyoM meM kahe gaye asAtAvedanIyake samAna hai / itanI vizeSatA hai ki sAmAyikasaMyata aura chedopasthApanAsaMyata jIvoMmeM cAra darzanAvaraNa, puruSaveda, aura yazaH kIrtikA bhaGga mana:paryayajJAnI jIvoMke samAna hai / 355. sUkSmasAmparAyasaMyata jIvoMmeM saba prakRtiyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoM ke bandhaka jIva saMkhyAtaguNa haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezAMke bandhaka jIva saMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra apagatavedI jIvoM meM jAnanA cAhie / saMyatAsaMyata jIvoM meM asAtAvedanIya, arati zoka aura devAyuke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| zeSa saba prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / asaMyata jIvoM meM sAmAnya 317 1. tA0 A0 pratyoH 'purisa0 uvasama0 jasagi0' iti pAThaH / 2. tA0 pratau 'cadudaMsa0 purisa0' iti pAThaH / 3. tA0pratau 'pavesadhovA ( dhagA ) jIvA' iti pAThaH / 4. tA0 pratau 'ukkssa ukkassa ( ? ) padesabaMdhagA' iti pAThaH / -O Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 mahAbaMdhe padesabaMdhAhiyAre NIlalessiya-kAulesmiyANaM / Navari kiNNa-NIlANaM titthayaraM itthibhNgo| cakkhudaMsaNI0 tasapajjattabhaMgo / acakkhudaMsaNI0 oghaM / ___356. teu-pammAsu chadasaNAvaraNIyANaM bArahakasAyaM sattaNokasAyaM savvatthovA ukkassapadesabaMdhagA jIvA / jahaNNapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / ajahaNNamaNukkassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / maNusAugaM devabhaMgo / devAugaM odhibhaMgo / sesANaM savvatthovA jahaNNapadesabaMdhagA jIvA / ukkassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / ajahaNNamaNukassapadesaMbaMdhagA jIvA asNkheNjgunnaa|| . 357. sukkAe paMcaNANAvaraNIyANaM cadudaMsa0 sAdA0 cadusaMjala0 purisa0 jasagitti uccAgoda paMcaNNaM aMtarAigANaM ca savvatthovA ukassapadesabaMdhagA jIvA / jahaNNapadesabaMdhagA jIvA asNkheNjgunnaa| ajahaNNamaNukassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / doAu0 devbhNgo| sesANaM savvatthovA jahaNNapadesabaMdhagA jIvA / ukassapadesavaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / ajahaNNamaNukkassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / 358. bhavasiddhiyA0 oghaM / abhavasi0-micchAdi0-asaNNi0 mdibhNgo| vedagasammAdiTThI0 savvapagadINaM savvatthovA jahaNNapadesabaMdhagA jiivaa| ukassapadesa tiryaJcoMke samAna bhaGga hai / itanI vizeSatA hai ki tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai| isI prakAra arthAta asaMyata jIvoMke samAna kRSNalezyAvAle, nIlalezyAvAle aura kApota lezyAvAle jIvoM meM jAnanA cAhie / itanI vizeSatA hai ki kRSNa aura nIla lezyAvAle jIvoM meM tIrthaGkara prakRtikA bhaGga strIvedI jIvoMke samAna hai| cakSudarzanavAle jIvoMmeM trasa paryApta jIvoMke samAna bhaGga hai / acakSudarzanavAle jIvoM meM oghake samAna bhaGga hai| 356. pIta aura padmalezyAvAle jIvoMmeM chaha darzanAvaraNIya, bAraha kaSAya aura sAta nokaSAyoMke utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| manuSyAyukA bhaGga devoMke samAna hai| devAyukA bhaGga avadhijJAnI jIvoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 357. zuklalezyAvAle jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, purupaveda, yazaHkIrti, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoM ke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| do AyuoMkA bhaGga devoMke samAna hai| zeSa prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNa haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| 358. bhavya jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| abhavya, mithyAdRSTi aura asaMjJo jIvoM meM matyajJAnI jIvoMke samAna bhaGga hai / vedakasamyagdRSTi jIvoMmeM saba prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvasamudAhAre appAbahuaM 316 baMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / ajahaNNamaNukassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / evaM sAsaNa-sammAmi0 | saNNIsu paMcaNA0-cadudaMsaNA0-sAdAve-cadusaMja0-purisa0jasagitti-uccAgoda-paMcaMtarAigANaM ca savvatthovA ukkassapadesabaMdhagA jiivaa| jahaNNapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / ajahaNNamaNukassapadesabaMdhagA jIvA asaMkhejaguNA / evaM caduNNamAugANaM nnaannaavrnnbhNgo| AhAradugaM titthayaraM ca oghN| sesapagadINaM savvatthovA jahaNNapadesabaMdhagA jIvA / ukkassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / ajahaNNamaNukassapadesabaMdhagA jIvA asaMkheMjaguNA / evaM edeNa bIjeNa ciMtedaNa NedavvaM bhavaMti / AhAra0 oSo / aNAhAra0 kammaigakAyajogibhaMgo / evaM appAbahugaM samattaM / evaM jIvasamudAhAre tti samattamaNiyogaddAraM / __ evaM padesabaMdho smtto| evaM baMdhavidhANe ti samattamaNiyogaddAraM / evaM caduvidho baMdho smtto| Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo AiriyANaM / Namo uvajhAyANaM Namo loe savvasAhUNaM // bandhaka jIva sabase stoka haiN| unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| isI prakAra sAsAdanasamyagdRSTi aura samyagmithyAdRSTi jIvoMmeM jAnanA cAhie / saMjJI jIvoMmeM pA~ca jJAnAvaraNa, cAra darzanAvaraNa, sAtAvedanIya, cAra saMjvalana, puruSaveda, yaza kIti, uccagotra aura pA~ca antarAyake utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase jaghanya pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiN| unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isI prakAra cAra AyuoMkA bhaGga jJAnAvaraNake samAna hai| AhArakadvika aura tIrthaGkara prakRtikA bhaGga oghake samAna hai / zeSa prakRtiyoMke jaghanya pradezoMke bandhaka jIva sabase stoka haiM / unase utkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / unase ajaghanya anutkRSTa pradezoMke bandhaka jIva asaMkhyAtaguNe haiM / isa prakAra isa bIjapadake anusAra vicAra kara le jAnA cAhie / AhAraka jIvoMmeM oghake samAna bhaGga hai| anAhAraka jIvoMmeM kArmaNakAyayogI jIvoMke samAna bhaGga hai| isa prakAra alpabahatva samApta huaa| isa prakAra jIvasamudAhAra anuyogadvAra samApta huaa| isa prakAra pradezabandha samApta huaa| isa prakAra bandhana anuyogadvAra samApta huaa| isa prakAra cAra prakArakA bandha samApta huaa| arihantoMko namaskAra ho, siddhoMko namaskAra ho, AcAryoMko namaskAra ho, upAdhyAyoMko namaskAra ho aura lokameM saba sAdhuoMko namaskAra ho| 1. A pratI 'sAdAve0 purisa0' iti pAThaH / 2. tA0 pratI 'padesabaMdha samattaM' iti paatthH| Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratIya jJAnapITha sthApanA: san 1944 udezya jJAna kI vilupta, anupalabdha aura aprakAzita sAmagrI kA anusandhAna aura prakAzana tathA lokahitakArI maulika sAhitya kA nirmANa saMsthApaka sva. sAhU zAntiprasAda jaina sva. zrImatI ramA jaina adhyakSa zrImatI intu jaina kAryAlaya : 18, insTITyUzanala eriyA, lodI roDa, nayI dillI-110003