________________
पंचानामपि कोशानामपवादे विभात्यं शुद्धः ।
नित्यानन्दैकरसः प्रत्यग्रूपः स्वयंज्योतिः ॥ १५३ ॥ શ્લોકોનો ગુજરાતી પાઠ:
તવાલાપનયે સમ્યક સલિલ પ્રતીયતે શુદ્ધ તૃષ્ણાસંતાપહરઃ સદ્ય: સૌખ્યપ્રદ પર પુસઃ || ૧૫ર | પંચાનામપિ કોશાનામપવાદ વિભાત્યયં શુદ્ધ : નિત્યાનન્દકરસઃ પ્રત્યગ્રૂપઃ સ્વયંજ્યોતિઃ || ૧૫૩ //
શ્લોકોનો ગદ્ય અન્વય ઃ (યથા) ત–શૈવત-મનિ કું: સદર 7MIसंतापहरं परं सौख्यप्रदं शुद्धं सलिलं सम्यक् प्रतीयते, (तथा एव) पंचानां अपि कोशानां अपवादे नित्यानन्द-एकरसः प्रत्यग्-रूपः परः स्वयं:ज्योतिः शुद्धः अयं (आत्मा) विभाति | ૨૧૨-૧૫૩ છે. | શબ્દાર્થ : (યથા) જેમ, જેવી રીતે. મુખ્ય વાક્ય છે, - શુદ્ધ સતિd સી પ્રતીયત | શુદ્ધ જળ સ્પષ્ટ (ચોખું) દેખાય છે. કેવું જળ ? પુલસદર સંતાપદ અને પરં સૌથ્ય માણસને તરત જ તરસના સંતાપને દૂર કરનારું અને સંતાપમાંથી મુક્ત કરનારું, અને પરમ સુખ આપનારું. આવું શાથી શક્ય બને છે? તત્ત-રીવાન-અપનાવે છે અનય એટલે દૂર કરવું, તે શેવાળને દૂર કરવાથી; પાણીની સપાટી પર બાઝેલી લીલને દૂર કરવામાં આવી કે તરત જ ચોખું પાણી દેખાવા માંડ્યું !
એ જ રીતે (તથા વ) શું બને છે? માં (માત્મા) વિમતિ | આ આત્મા પ્રકાશી રહે છે, પ્રકાશિત થાય છે. કેવો આત્મા? ચાર વિશેષણો : નિત્ય-બાનરિસ: નિત્ય, આનંદરૂપ, એકરસ, હંમેશાં માત્ર આનંદસ્વરૂપ જ, એવો. પ્રત્યકૂપ: – પ્રત્યફસ્વરૂપ, એટલે કે “હું-શબ્દથી હંમેશાં પ્રત્યક્ષ થઈ જાય તેવો, પર: ઉચ્ચ પ્રકારનો, શુદ્ધ, એટલે અવિદ્યાથી પર. સ્વયે-જ્યોતિ સ્વયંપ્રકાશ, પોતાનાં જ તેજ વડે પ્રકાશિત. શુદ્ધ - શુદ્ધ, સ્પષ્ટ, વિશદ, ચોખો, અવિદ્યા વગેરે સર્વ અશુદ્ધિઓથી રહિત. આવું કેવી રીતે શક્ય થાય છે? પવાનાં પ જોશાનાં અપવારે I અપવા એટલે બાધ કરવો, નિવારણ કરવું, દૂર કરવું. અન્નમય વગેરે પેલા પાંચેય કોશોનો બાધ થતાં. આ પાંચેય કોશોનું જેવું નિવારણ કરવામાં આવે, તેવો જ, તરત જ, આત્મા, એનાં મૂળભૂત શુદ્ધ સ્વરૂપે પ્રકાશી રહે છે ! (૧૫-૧૫૩)
અનુવાદ : જેમ તે શેવાળને દૂર કરવામાં આવતાં, માણસને તરસના સંતાપમાંથી તરત જ મુક્ત જ કરે તેવું અને તેને પરમ સુખ આપનારું શુદ્ધ જળ સ્પષ્ટ દેખાય છે, તેમ જ) પાંચ-પાંચ કોશોનો બાધ કરવામાં આવતાં, નિત્ય,
૨૯૮ | વિવેકચૂડામણિ
