________________
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય :
संसार-अध्वनि ताप-भानु-किरण-प्रोद्भूत-दाहव्यथा-खिन्नानां, भ्रान्त्या मरुभुवि जलकांक्षया परिभ्राम्यतां (साधकानां) अति-आसन्न-सुखअम्बुधि सुखकरं ब्रह्म-अद्वयं दर्शयन्ती एषा निर्वाणसन्दायिनी शंकरभारती વિનયતે I૧૮શા શબ્દાર્થ :
મુખ્ય વાક્ય : ઉષા રમાતી વિનયત | મારતી - વાણી; એટલે “આ” : “વિવેકચૂડામણિ”-ગ્રંથના પ૮૧-શ્લોકોમાંની. આદ્યશ્રી શંકરાચાર્યની આ વાણી વિજય પામો, તેમની આ વાણીનો જયજયકાર હો ! એટલે કે આ વાણી, તેમણે જે હેતુને પોતાની દૃષ્ટિ સમક્ષ રાખીને પ્રયોજી છે, તે હેતુ સંપૂર્ણરીતે સંપન્ન બનો ! .
આ વાણી કેવી છે? નિર્વાગાસન્તાિિ નિવળ. એટલે મોક્ષ, મુક્તિ. મોક્ષ અપાવનારી. વળી, આ વાણી કેવી છે? (સધાના) અતિ-આસન-સુવું-નવુધ સુdવરં -અક્રય રયતી રયતી (-પર્યું એટલે જોવું, એ ધાતુનાં પ્રેરકનું વર્તમાન કૃદંત સ્ત્રીલિંગ પ્રથમ-વિભક્તિ એકવચનનું રૂપ : શરમાતી - શબ્દનું વિશેષણ) દેખાડનારી, દર્શાવનારી, બતાવતી; સાક્ષાત્કાર કરાવતી. શાનો સાક્ષાત્કાર કરાવતી ? – ઝીં-અદયમ્ ! અદ્વિતીય બ્રહ્મનો. આ બ્રહ્મ કેવું છે ? (૧) સુરમ્ I સુખદાયી, સુખકારક, સુખપ્રદ; અને (૨) અતિ-ગાસન-સુધામનુધમ્ ! એવુધ (કવું એટલે પાણી, એનો મોટો સમૂહ) એટલે સાગર; સુધા એટલે અમૃત; અમૃતનો મહાસાગર; અને તે પણ કેવો? તિ-આસન, - સાવ નજીક, અત્યંત સમીપ : અત્યંત સમીપસ્થ સુખપ્રદ સુધાસાગરરૂપી અદ્વિતીય બ્રહ્મનો સાક્ષાત્કાર કરાવનારી, - શંવરમારતી.
જેના લાભાર્થે આવી વાણી પ્રયોજાઈ છે, એ સાધકો કેવા છે ? - પરિપ્રાચતામ્ ! ભટક્તાં-રખડતાં-આથડતાં, પરિભ્રમણ કરી રહેલા. આ લોકો ક્યાં ભટકતા હતા ? મમુવિ - રણપ્રદેશમાં. ત્યાં શા માટે પરિભ્રમણ કરતા હતા ? ગત-મiાંક્ષા | જળની આકાંક્ષાથી. પરંતુ આ તો રણપ્રદેશ છે, ત્યાં વળી પાણીની શક્યતા કેવી ? પ્રાત્યા | ત્યાં જળ મળશે, એવી ભ્રાંતિથી, ભ્રમણાથી. પરંતુ એમને જળની શી-શામાટે જરૂર પડી ? વિનાનામ્ ! - ત્રાસી ગયા હતા, થાકી ગયા હતા. શાના વડે આ લોકો ત્રાસી ગયા હતા ? તહવ્યથા | દાહની પીડાથી; દાઝી જવાના ત્રાસથી. આ દાહ શાનો હતો? કેવી રીતે આ દાહ ઉત્પન્ન
૧૧૬૮ | વિવેકચૂડામણિ
