________________
શિષ્યને આજે પ્રતીતિ થાય છે કે આજે એનાં જીવનમાં, આ રીતે, આશ્ચર્યો, એક પછી એક, ઉદ્ભવતાં અને ઊમેરાતાં જ રહે છે ! શ્લોકનો છંદ : ઇન્દ્રવજા (૫૦૦)
૫૦૧
न मे देहेन सम्बन्धो मेघेनेव विहायसः । અત: તો મે તેવું-ધર્માં: નાપ્રત્-સ્વપ્ન-સુષુપ્તય: ।૦ા
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
નમે દેહેન સંબંધો મેઘેનેવ વિહાયસઃ ।
અતઃ કુતો મે ત ્-ધર્મા: જાગ્રત્-સ્વપ્ન-સુષુપ્તયઃ ॥૫૦૧||
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય ઃ
મેઘેન વિહાયસ: વ, વેદેન મે સમ્બન્ધઃ ન (મસ્તિ); અતઃ मे जाग्रत्સ્વપ્ન-સુષુપ્તય: તદ્-(વેહ-)-ધર્માં: ત: (સ્યુ:) |૦॥ શબ્દાર્થ :
વાક્યમાં બે સ્વતંત્ર વાક્યો આ પ્રમાણે છે :
(૧) વેહેન મે સમ્બન્ધ: 7 (સ્તિ) । - દેહની સાથે મારે કશો સંબંધ નથી. કોની જેમ ? મેધેન વિહાયસ: વ। વિહાયસ્ એટલે આકાશ. આકાશને જેમ વાદળાં સાથે કોઈ સંબંધ હોતો નથી, તેમ.
(૨) અત: તે ત-(વે)-ધર્મા: મે ત: (J:) ? । અત: એટલે આથી, આ કારણે, ઉપર વાક્ય-૧માં જણાવવામાં આવ્યું છે, એથી. “એથી” (અત:) શું ? મે ત ્(વે)-ધર્મા: ત: (J:) ? । આથી, તેના, એટલે કે તે શરીરના ધર્મો મારે ક્યાંથી હોઈ શકે ? કયા દેહ-ધર્મો ? નાપ્રત્-સ્વપ્ન-સુષુપ્તયઃ । જાગ્રત્-સ્વપ્ન-સુષુપ્તિ જેવી (ત્રણ) અવસ્થાઓ. (૫૦૧)
અનુવાદ :
આકાશને જેમ મેઘ સાથે કશો સંબંધ હોતો નથી તેમ, (આજે હવે) મારે દેશ સાથે કોઈ સંબંધ (જ) નથી : આથી, જાગ્રત્-સ્વપ્ન-સુષુપ્તિ (વગેરે) તે(દેહ)ના ધર્મો મારાંમાં ક્યાંથી હોઈ શકે ? (૫૦૧)
ટિપ્પણ :
આમ તો, શ્લોક સહેલો છે, વાક્યરચના સરળ છે અને શબ્દો પણ એવા જ ૯૯૬ / વિવેકચૂડામણિ
