________________
અધિષ્ઠાનમાં જ આરોપિત છેને !
શિષ્ય કહે છે કે “બસ, આવાં જ મિથ્યા કલ્પના અને આરોપણો લોકો આ ં મારા પર પણ કરે જ છે !”
શ્લોકનો છંદ : ઉપજાતિ (૪૯૮)
૪૯૯
आरोपितं नाश्रयदूषकं भवेत् कदापि मूढैर्मतिदोषदूषितैः । नार्द्रीकरोत्यूषरभूमिभागं मरीचिकावारिमहाप्रवाहः
શ્લોકનો ગુજરાતી પાઠ :
આરોપિત નાશ્રયદૂષક ભવેત્ કદાપિ મૂઢમતિદોષદૂષિતૈઃ ।
નાર્કીકરોષરભૂમિભાગ
॥४९९॥
મરીચિકાવારિમહાપ્રવાહઃ ।।૪૯૯॥
શ્લોકનો ગદ્ય અન્વય :
मतिदोषदूषितैः मूढैः आरोपितं (असत्यं वस्तु) कदा अपि आश्रयदूषकं । ન મવેત્ । મરીચિા-વાર્િ-મહાપ્રવાહ: ઋષભૂમિમાાં ન આવ્રુતિ ૫૪૬શા શબ્દાર્થ :
મુખ્ય વાક્ય : મૂઢ: આરોપિત (અન્નત્યં વસ્તુ) વા પિ આશ્રયવૃષ ન ભવેત્ । આરોપિત (અન્નત્યં વસ્તુ) એટલે આરોપિત કરવામાં આવેલી અસત્ય વસ્તુ. આશ્રયદ્રૂષ એટલે પોતાના આશ્રયને, આધારને, અધિષ્ઠાનને દૂષિત કરનારી. વાઅપિ ન મવેત્ । કદી પણ, ક્યારેય દૂષિત કરી શકે નહીં. આવું આરોપણ કોના વડે કરવામાં આવ્યું છે ? - મૂઢ મૂઢ જનો વડે; મૂર્ખ માણસો વડે. આ મૂઢજનો કેવા છે ? - મતિોષવૃષિતે । બુદ્ધિના દોષને લીધે દૂષિત, ભ્રમિત. આવી ઘટના માટેનું ઉદાહરણ આ પ્રમાણે છે : વામિહાપ્રવાહ: 7 આર્દ્રાતિ । ન આનૈરોતિ । ભીની કરી શકતો નથી, ભીંજવી શકતો નથી. કોણ આમ કરી શકતું નથી ? - વામિહાપ્રવાહ: । જળનો મોટો પ્રવાહ. આ પ્રવાહ કેવો છે ? કો
-
૯૯૦ | વિવેકચૂડામણિ
