Shraddha Pratikramana Sutra Prabodh Tika 1

Author(s): Bhadrankarvijay, Kalyanprabhavijay, Amrutlal Kalidas Doshi
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal

Page 159

ઇરિયાવહી-સૂત્ર
इच्छामि प्रतिक्रमितुम् ऐर्यापथिकायां विराधनायाः । गमनागमने ।
66
પ્રાળ-આમળે, વીન-આમળે, રિત-આમળે, અવશ્યાય-ત્તિનપન-વૃત્તિા-મદ-સંતાન-સંમળે યે મયા નીવા: વિધિતાઃ। ન્દ્રિયા:, દ્વીન્દ્રિયા:, ત્રીન્દ્રિયા:, ચતુરિન્દ્રિયા:, પઝેન્દ્રિયાઃ ।
અમિતા:, તિતા, તેષિતા:, સંયાતિતા:, સંયતિા, પરિતાપિતા:, क्लामिताः, अवद्राविताः, स्थानात् स्थानं संक्रामिताः, जीवितात् व्यपरोपिताः; तस्य मिथ्या मे दुष्कृतम् ॥
(૩) સામાન્ય અને વિશેષ અર્થ
દૃારેખ-સ્વેચ્છાથી, સ્વકીય અભિલાષથી, અથવા તમારી (ગુરુની) ઇચ્છા હોય તો.
ફાયા: રામિવારઃ । ઇચ્છાનું કાર્ય તે ઇચ્છાકાર. અર્થાત્ જે કાર્ય પોતાની ઇચ્છાથી, પોતાની મરજીથી કે પોતાની અભિલાષાથી થયું હોય, તે ઇચ્છાકાર કહેવાય છે. તેથી રૂ∞ારે પદ નિજેચ્છાથી, સ્વકીય અભિલાષાથી કે સ્વાભિપ્રાયથી એવો અર્થ પ્રકટ કરે છે, અથવા તમારી (ગુરુની) ઇચ્છા હોય તો હું અમુક કાર્ય કરું.
ઇચ્છકાર (ઇચ્છકાર, ઇચ્છાકાર) ઇચ્છાકારેણ, ઇચ્છું, ઇચ્છામિ, વગેરે શબ્દો ઘણી વાર વિધિઓમાં અને સૂત્રોમાં આવે છે. તેનું કારણ એ છે કે જૈન આચાર માટે (૧) ઇચ્છાકાર, (૨) મિથ્યાકાર, (૩) તથાકાર, (૪) આશ્યિકી, (૫) નૈષધિકી, (૬) પૃચ્છા, (૭) પ્રતિપૃચ્છા, (૮) છન્દના, (૯) નિમન્ત્રણા અને (૧૦) ઉપસમ્પદા, એમ જિનેશ્વરોએ દશધા નામની સામાચારી કહી છે. પદિવભાગ સામાચારી તો ઉત્સર્ગ-અપવાદના ભેદસ્વરૂપ છે. કહ્યું છે કે :
इच्छामिच्छा तथाकारा, गताऽवश्यनिषेधयोः ।
आपृच्छा प्रतिपृच्छा च, छन्दना च निमन्त्रणा ॥१०४॥
उपसम्पच्चेति जिनैः, प्रज्ञप्ता दशधाऽभिधा । भेदः पदविभागस्तु, स्यादुत्सर्गाऽपवादयोः ॥ १०५ ॥
-(ધર્મસંગ્રહ ભાગ ૨. પૃ. ૨૯૮).