Shraddha Pratikramana Sutra Prabodh Tika 1

Author(s): Bhadrankarvijay, Kalyanprabhavijay, Amrutlal Kalidas Doshi
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal

Page 697

જિનચૈત્યનો વંદન-વિધિ ૦૬૧૫ अण्णोण्णन्तरि अंगुलि-कोसाकारेहिँ दोहिँ इत्थेहिं । पिट्टोवरि कोप्पर-संठिएहिँ तह जोगमुद्द त्ति ॥१९॥
માંહોમાંહે દસ આંગળીઓ આંતરી, કમળના દોડાના આકારે બંને હાથો રાખી, પેટ ઉપર હાથની કોણીઓ સ્થાપવી, તે યોગમુદ્રા કહેવાય છે. ૧૯.
चत्तारि अंगुलाई, पुरओ ऊणाइँ जत्थ पच्छिमओ । पायाणं उस्सग्गो, एसा पुण होइ जिणमुद्दा ॥२०॥
આગળના ભાગમાં ચાર અંગુલ જેટલા પહોળા અને પાછળના ભાગમાં તેથી કંઈક ઓછા પહોળા બે પગ રાખી કાયોત્સર્ગ કરવાથી જિનમુદ્રા થાય છે. ૨૦.
मुत्तासुत्ती मुद्दा, समा जहिं दो वि गब्भिया हत्था । ते पुण ललाडदेसे, लग्गा अण्णे अलग्ग त्ति ॥२१॥
માંહોમાંહે આંગળીઓ આંતરી ન હોય એવા બે હાથ પોલા રાખી લલાટે લગાડવા, તે મુક્તાશુક્તિ મુદ્રા છે. કેટલાક આચાર્યના મતે આ મુદ્રા વખતે ઉપર મુજબના હાથ લલાટે લગાડવાની જરૂર નથી. ૨૧.
सव्वत्थ वि पणिहाणं, तग्गया-किरिय-भिहाणवन्न(न्ने स । अत्थे विसए य तहा, दिद्रुतो छित्रजालाए ॥२२॥
ચૈત્યવંદનની વિધિમાં જે જે ક્રિયાઓ કરવાની છે, તથા જે જે સૂત્રો અને વર્ષોનો ઉચ્ચાર કરવાનો છે તે બધાના અર્થ અને વિષયમાં છિન્નવાલાની માફક સતત ઉપયોગ હોવો ઘટે છે. (ક્રિયા શબ્દથી મુદ્રા, વિન્યાસ, ભૂમિ-પ્રમાન, કાયોત્સર્ગ આદિ ક્રિયાઓ સમજવી. સૂત્ર શબ્દથી શસ્તવ, અરિહંત-ચેઈયાણ આદિ સૂત્રો સમજવાં. વર્ણ એટલે અક્ષર. સૂત્રોનો ઉચ્ચાર વાક્યના ધોરણે અને તેમાંના પ્રત્યેક અક્ષરનો ઉચ્ચાર વર્ણના ધોરણે સ્પષ્ટ અને શુદ્ધ કરવો. તે ઉચ્ચાર કરતી વખતે તેનો અર્થ શું થાય છે અને તે કયા વિષયને અનુલક્ષીને થાય છે, તેના ઉપર પણ સંપૂર્ણ લક્ષ્ય રાખવું. કોઈને પ્રશ્ન થાય કે ઉચ્ચાર કરવો અને તેના અર્થ અને વિષય ઉપર પણ લક્ષ્ય રાખવું, તે બંને એકીસાથે કેમ બની શકે ? તેનો ખુલાસો