Book Title: Upshamanakaran Part 01
Author(s): Hemchandrasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005791/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNA rAka pI ciDAphomArI marajI dikarITInI haka apa - hiMel | vizAtI mAM nI hA herAlAnI va ) ] Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrasvAmine namaH namo namaH zrI gurupremasUraye pUrvadharAcArya zrI zivazarmasUrIzvarajI viracita karmaprakRtigata upazamanANI vistRta gujarAtI vivecana (bhAga-1) ka - preraka-mArgadarzaka-saMzodhaka siddhAnta mahodadhinakarmasAhityaniSNAta-pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAjA padArthasaMgrAhaka munirAjazrI jayaghoSavijayajI mahArAja (hAla siddhAntadivAkara, gacchAdhipati-pUjyapAda-AcAryadeva zrImadvijayajayaghoSasUrIzvarajI mahArAjA), munirAjazrI dharmAnaMdavijayajI mahArAja (hAla sva. sahajAnaMdi-pUjyapAda-AcAryadeva zrImadvijayadharmajisUrIzvarajI mahArAjA), munirAjazrI hemacandravijayajI mahArAja (hAla vairAgyadezanAdala-pUjyapAda-AcAryadeva zrImadvijayahemacandrasUrIzvarajI mahArAjA) vivecanakAra munirAjazrI hemacandravijayajI mahArAja (hAla zrI sImaMdharajinopAsaka-pUjyapAda-AcAryadeva zrImadvijayahemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA prakAzaka zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa ja jas III Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa C/o. bI.sI. jarIvAlA dukAna naM. pa, badrikezvara sosAyaTI, marIna DrAIva, 'I" roDa, muMbaI-2. C/o. caMdrakAMta esa. saMghavI 6-bI, azokA komplekSa, pahelA relve garanALA pAse, pATaNa (uttara gujarAta). phona - 231603 vIra saM. 2534 vi.saM. 2064 prathama AvRtti mudrakaH bharata grAphiksa 7, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. phonaH 079-22134176, mo: 9925020106 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDavADAmaMDana, zAsanapati zrI mahAvIrasvAmI bhagavAna Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRpA vase anarAdhAra siddhAntamahodadhi cAritra cUSArmANa sahasrAdhaka zramaNasamudAyapitAmaha AyArthIvajaya premasUrIzvarajI mahArAjA nyAyavazArada vardhamAnataponidhi saMghahataciMtaka AyArthIvajaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA samatAsAgara zramarNAzalpI, gurukRpApAtra paMnyAsapravarazrI padmavijayajI gaNivarya Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divya AziSa siddhAntamahodadhi-karmasAhityaniSNAta-pUjyapAdaAcAryadeva-zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAjA nyAyazAstravizArada-vardhamAnataponidhi-pUjyapAda AcAryadeva-zrImadvijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA samatAsAgara-saraLahRdayI-pUjyapAda paMnyAsajI zrI padmavijayajI mahArAjA A pUjyonA divya AziSa satata amArI upara varasatA raho. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuta-bhaktinI bhAvabharI anumodanA rAjasthAnanuM piMDavADA nagara eTale paramagurudeva siddhAMta mahodadhi sva. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI ma. nuM puNya-vatana. ahIM pUjyapAdazrIe aneka cAturmAsa karyA. atrenA mahAvIra prabhunA, goDI pArzvanAtha prabhunA ane sTezana para naminAtha prabhunA caityonI pratiSThA paNa saM. 2016 mAM pUjayapAdazrInI pAvana nizrAmAM vizALa munigaNanI upasthitimAM thaI. pratiSThA pachI dravya-bhAva ubhaya rIte suMdara pragati che. karmasAhityanA vizALakAya moTA moTA graMtho bhAratIya prAcya tattva prakAzana samitinA nAme atrenA saMghanI AgevAnImAM prakAzita thayA che. pUrvadharAcArya zrI zivazarmasUrikRta karmaprakRtinA upazamanAkaraNa adhikAranA vistRta gujarAtI vivecana 5 prastuta graMthanA prakAzanano saMpUrNa lAbha... zeTha kalyANajI sobhAgacaMdajI jena peDhI hA. piMDavADA jaina saMgha taraphathI jJAnanidhimAMthI levAyela che. teonI A zrutabhaktinI bhAvapUrNa anumodanA karIe chIe. - zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA TrasTIgaNa A A A A A A A A A A A O A | Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDavADA maMDana zrI mahAvIra svAmine namaH piMDavADA bhUSaNa zrI premasUrIzvarAya namaH siddhAMtamahodadhi " zrI premasUrIzvarajI mahArAjAne - nata mastake vaMdanA jemaNe saM. 1940 nA phA.suda 15 nA pavitra divase piMDavADAnA zrAddhavarya bhagavAnajIbhAInA dharmapatnI kaMkubAInI kUkhe nAdiyA mukAme jIvItasvAmInA naikaye janma dhAraNa karyo. saM. 1957 nA kArataka vada 6nA pavitra divase siddhagirinI pAvana taLeTImAM anya cAra mumukSuo sAthe pU. upA. zrI vIravijayajI ma.nA hAthe saMyama grahI jeo pU. dAnavijaya ma.nA ziSya muni zrI premavijayajI banyA. jeoe vizuddha cAritra pAlana karI AtmAne nirmaLa banAvyo ane ekamAtra saMyamanA viziSTa prabhAvathI 300 munionA gacchanuM sarjana karyuM. (hAla paraMparAe 1,000 sudhI saMkhyA pahoMcI che.) jeonI mana-vacana-kAyAnI zuddhipUrvakanA brahmacarya guNanI ane paMcAcAranA pAlananI aneka mahApuruSo paNa anumodanA karatA. | niHspRha ziromaNI evAM jemane gaNipada, paMnyAsapada, upAdhyAya pada parANe guruoe arpaNa karyuM ane AcArya pada to AjJA karIne ApyuM. jeoe jIvanabhara usUtra, unmArga ane asaMyamathI samasta saMghanI rakSA karI. jeo vartamAna yuganA sarva Agamo-zAstronI avagAhanA karI praviNatA meLavI chedasUtromAM paNa pAragAmI thayA, paramagItArtha banyA, sakala saMghanA mArgadarzaka banyA. zAstra pAragAmIpaNAnA kAraNe jeone gurudeva AcAryadeva zrImad vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjAe siddhAMtamahodadhi padathI vibhUSita karyA. jeoe atyaMta samatApUrvaka roga-pariSadane sahyo ane aMtimakALe vIra-vIranA uccAraNapUrvaka addabhUta samAdhi maraNa dvArA mRtyuno parAbhava karyo. jeoe saM. 2016 mAM amArA piMDavADAnA zaNagArarUpa mahAvIra prabhunI pratiSThA karI piMDavADAnA mAtra saMgha para ja nahI paraMtu piMDavADAnA samasta nagara upara mahAna upakAra karyo. jeoe saM. 2020 mAM amArA piMDavADAmAM ja paTTaka karI tapAgacchamAM saM. 1992 thI tithi ArAdhanAnA kAraNe ubhA thayela saMghabhedanuM mahad aMze nivAraNa karyuM. jo ke pAchaLathI paTTaka bhaMga dvArA punaH bheda ubhA thayA che e judI vAta che. jeoe devadravyanI rakSA vyavasthA mATe saMghane suyogya mArgadarzana karyuM. evA A piMDavADAbhUSaNa, amArA sakala saMghanA anaMta upakArI sva. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI ma.nA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA. gurudeva divyalokamAM rahyA paNa amArA saMghanI rakSA kare e eka mAtra abhyarthanA. - zrI piMDavADA jaina saMgha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // sUripremASTakam // racayitA - paMnyAsaH kalyANabodhivijayagaNiH (vasantatilakA) zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa, gItArthasArthasupatipraNatAGghripadmaH / siddhAntavArivaravArinidhiH maharSiH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 1 // cAritracaJdanasugandhizarIrazAlI, svAdhyAyasaMyamatapo'pratimaikamUrtiH / / maunaprakarSaparidiSTamahAvidehaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 2 // karmAkhyazAstranipuNo hyanuhIrasUri, vizvAdbhutapravarasaMyatagacchakartA / jainendrazAsanamahatkuzalaughakalpaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 3 // darzasya rAtrisadRze kalikAlamadhye, premAmRtena vilasatparipUrNacandraH / / lokottarAsvanitadarzitasArvakakSaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 4 // vairAgyanIrajaladhi-nikaTasthasiddhiH, saMsAratAraNatarI zamasaukhyazAlI / svargApavargaphaladaH kalakalpavRkSaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 5 // | aidaMyugInasamaye'pi mahAcaritraH, kandarpadarpaharaNaH paripUrNazIlaH / manye karAlakalikAlajavItarAgaH, zrIpremasUriravatAdbhavarAMganAgAt // 6 // atyantaniHspRhamanaHkRtadabhrarAgaH, santoSakesarividIrNavilobhanAgaH / kalyANabodhimacalaM pratijanma dadyAt, zrIpremasUriravatAdbhavarAganAgAt // 7 // kvA'haM bhavadguNasamudratalaM yiyAsuH, nA'haM bhavatstutikRte'smi smrthbuddhiH| nA'haM bhavatpunitapAdarajo'pyare ! 'smi, kalyANabodhiphaladAtRtaro ! nato'smi // 8 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MER RAL // sUribhuvanabhAnvaSTakam // racayitA - paMnyAsaH zrIkalyANabodhivijayagaNiH (vasantatilakA) sajjJAnadIptijananaikasahasrabhAno ! saddarzanocchyavidhau paramAdrisAno ! duSkarmabhasmakaraNaikamanaHkRzAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 1 // yo varddhamAnatapasAmativarddhamAna - bhAvena bhAvaripubhiH pratiyudhyamAnaH / krucchadmalobharahito galitAbhimAno, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 2 // tejaH paraM paramateja ito samasti, durdRSTibhittadamicaMdani cAmidRSTiH / bhUtA'pi zailamanasAM nayane'zruvRSTiH,bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 3 // tubhyaM namo bhavikapaGkajabodhabhAno ! tubhyaM namo duritapaGkavizoSabhAno ! tubhyaM namo nibiDamohatamohabhAno ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 4 // zIlairmahAnasi guro ! gurutAprakarSa ! pApeSvapi prakRtadRSTipiyUSavarSa ! vRttyaikapUtaparizuddhavacovimarza ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 5 // kallolakRdvarakRpA bhavato vibhAti, dedIpyate lasadanarghyaguNAkaro'ntaH / gambhIratA'tijaladhe ! nayanimnagAdhe ! bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 6 // sImAnamatra na gatA na hi sA kalA'sti, prakrAntadiksuguNasaurabhabhAgguro'si / dRSTAzca doSaripavo dazamIdazAyAM, bhAvAd bhaje bhuvanabhAnuguro ! bhavantam // 7 // tvadpAdapadmabhramareNa deva ! zrIhemacandroktikRtA sadaiva / bhAno ! nuto'sItyatibhaktibhAvAt, tvatsaMsmRtisAzrusasambhrameNa ||8||(indrvjraa) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4..51..21..$1. pra..kA. za atyaMta sadbhAgya che amAruM... pUjyapAda siddhAMta mahodadhi AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI ma.nI puNyakRpAthI ane mArgadarzanathI vizALa karma sAhityanI racanA thaI rahI hatI. temAM be graMtho je gujarAtImAM hatA tenuM prakAzana bAkI hatuM. amArA TrasTane te be graMthomAMthI "upazamanAkaraNa vistRta gujarAtI vivecana (bhAga-1)' nAmanA prathama graMthanA prakAzanano lAbha maLI rahyo che. pacAsa varSa pUrve A graMtho taiyAra thayA hatA, paNa game te kAraNe tenuM prakAzana bAkI rahela. pUjyapAda gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma. pAse A meTara hatuM. teoe ja A meTara vyavasthita karI prakAzita karavA jaNAvyuM. lagabhaga be varSanA parizrame vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.nA prayAsathI vyavasthita thaI A graMtha prakAzita thaI rahyo che. hajI bIjA kSapakazreNI, upazamanAkaraNa (bhAga-2)' graMthanA paNa padArthonuM kAcuM meTa2 paDyuM che. AzA rAkhIe tenA prakAzanano paNa zIghra lAbha amane maLe. prastuta prakAzana aMge pU. A. hemacandrasUri ma.nuM tathA pU.A. abhayazekharasUri ma.nuM prastuta mAhitIvALuM lakhANa A graMthamAM ja prakAzita thaI gayuM che. tethI te mATe amAre vizeSa jaNAvavAnuM rahetuM nathI. amAru TrasTa zrutabhaktinA kAryamAM khUba ja AgaLa vadhI rahyuM che. teno amane atyaMta AnaMda che. haju vizeSa zrutabhaktinA lAbho maLe tevI mAtA sarasvatI devIne amArI bhAvabharI prArthanA che. lI. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecanakAranA hRdayodgAra saMvata 2008 nA jeTha suda 5 nA pavitra divase anya cAra mumukSuo sAthe muMbaI bhAyakhalAmAM zeTha motIzA nirmApita RSabhadeva prabhunA prAsAdanA bahAranA raMgamaMDapamAM kalikAla kalpataru, suvizAla gacchasarjaka, cAritryacUDAmaNi, siddhAMta mahodadhi, sva. AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA puNya haste pUjya munirAjazrI hemaMtavijayajI ma.sA. (hIrasUrIjI), pUjya gurudeva munizrI bhAnuvijayajI ma.sA. tathA pUjya gurudeva munizrI padmavijayajI ma.sA. vagere vizALa muni samudAya saha caturvidha saMghanI upasthitimAM saMyama jIvananI prApti thaI. vartamAnakALanA ati uccakakSAnA mahAsAdhaka pU. padmavijayajI ma.sA.nuM ziSyatva maLyuM. atyaMta gauravabharI evI A guru paraMparAmAM mane sthAna maLyuM. mAruM keTaluM ahobhAgya. saMyamanA dAna pachI pU. gurudeva zrI padmavijayajI mahArAjAe mane saMskRta buko-kAvyono abhyAsa karAvyo. pUjyapAda pragurudeva zrI bhAnuvijayajI ma.sA.ne vicAra Avyo, "chellA traNa varSamAM dikSita thayela nUtana munio sArA prajJAvAna che. pUjya gurudeva A. premasUri ma.sA.no karmasAhityano vAraso A munio grahaNa kare to teone lAbhadAyI thavA uparAMta zAsana saMghane paNa lAbhadAyI bane." e kALe karmaprakRtinA abhyAsI gaNyAgAMThyA AMgaLInA veDhe gaNAya teTalA hatA. AthI pUjyazrIe uMDA karmasAhityamAM praveza mATe jarUrI pUrvabhUmikA jevo thoDo abhyAsa karAvI amane saune parama gurudevanA karyasAhityanA jJAnano vAraso levA teone sopyAM. pUjyapAda pa2ma gurudeva eTale vartamAnamAM karmasAhityanA sarvasva jevA. temaNe jIMdagI sudhI karmasAhityanA padArthonI raTaNA karIne karmanA vipula jaththAne AtmAmAMthI dezavaTo ApI dIdho. teozrInA agaNya guNonuM varNana karavAnI tAkAta bRhaspatimAM paNa nathI. mana, vacana ane kAyAthI zuddha brahmacaryanuM pAlana karatA ane samudAyamAM paNa brahmacaryanI zuddhinA atyaMta AgrahI teonA mukha para brahmateja camakatuM hatuM. AMkhomAMthI prANI mAtra pratyenA maitrIbhAvanI amI varasatI hatI. brahmacarya guNamAM jema mAnasika aticArano nAno DAgha paNa lAgavA dIdho nahoto tema game tevuM kharAba karanAranA pratye asadbhAvanA nAnakaDA amaitrIbhAvanA aticArathI paNa teo aspRSTa hatA. mAtra sva-samudAya ja nahIM, paNa temanAthI paNa viDela evA parasamudAyanA agraNIo pU. siddhisUri ma., pU. sAgarajI ma., pU. udayasUri ma., pU. meghasUri ma., pU. labdhisUri ma., pU. bhaktisUri ma. vagere teonA cAritranI peTa bharIne anumodanA karatA hatA. teonA brahmacarya guNanuM varNana karatA A. jagacaMdrasUri ma. svaracita rAsamAM khUba suMdara rIte jaNAvyuM che - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) brahmacaryanuM teja virAje, je mULa sarvaguNonuM ho guruvara. mana-vaca-kAya zuddha ja e to, citta hare bhavijananuM ho guruvara. guNa gAtA meM kaI jana dIThA, aho mahAbrahmacArI ho guruvara. A kALe dITho nahI ehavo, vizuddha vratano dhArI ho guruvara. AvA brahmasamrATa, saMyama samrATa, jJAnanidhi, sAdhu samrATa evA vartamAna vizvamAM sarvazreSTha mahApuruSanA hAthe saMyamanI prApti ja mAtra nahI paNa karmasAhitya jevA ucca ane uMDA viSayanuM jJAna amane temanI pAsethI maLe e amAruM keTaluM badhuM saubhAgya ! kharekhara ame baDabhAgI banyA. pUjyapAda parama gurudeva dvArA zarU thayelI amArI jJAnayAtrA kudake ne bhusake AgaLa vadhavA mAMDI. 1-2-3-4-5 karmagraMthanA padArtho thavA mAMDyA. pUjayapAda parama gurudevanI e vizeSatA hatI ke pustakanA AlaMbana vinA ja teo moDhethI padArtho samajAvatA. ame padArthonI TUMkI noMdha tyAM karI pachI karmagraMthanA viziSTa vivecano jAte vAMcI tenA uparathI padArthonI viziSTa noMdha karatA... lagabhaga to A ja rIte noMdha karatA ghaNA padArtho upasthita thaI.jatA. sAMje aMdhArA pUrve A noMdha para pAchI jarA najara nAkhatA ane rAtre pratikramaNa pachI A padArthono dhArAbaddha pATha thato... pratidinanA A rIte punarAvartanathI padArtho khUba ja rUDha thavA mAMDyA. pAMca karmagraMtha pachI chaThThA karmagraMthamAM bhAMgAonI jALamAM keTalAka aTavAI gayA ane aTakI gayA. cha karmagraMtha pachI karmaprakRtinA baMdhanakaraNa, saMkramakaraNa, apavartanAkaraNa, udvartanAkaraNa, udIraNAkaraNa, upazamanAkaraNa, nidhattakaraNa ane nikAcanAkaraNa tathA udaya-sattAno abhyAsa AgaLa vadhyo. ATha karaNa tathA udaya sattA thaI daze viSaya amArA pUrNa thayA. lagabhaga ekAda varSamAM amAro A abhyAsa pUrNa thayo. pachI to chaye karmagraMthonI TIkA, prAcIna karmagraMthonI TIkA, karmaprakRtinI cUrNi-TIkAo vagerenuM vAMcana paNa sArI rIte thaI gayuM. pUjyapAda parama gurudevazrInI IcchA thaI ke have digambara karmasAhitya paNa joI lo. saM. 2010 nA ahamadanagaranA cAturmAsamAM ame traNa jaNA pU. jayaghoSa vi. ma.sA. (vartamAna gacchAdhipati pU. jayaghoSasUri ma.) pU. dharmAnaMda vi. ma.sA. (pU. dharmajitasUri ma.sA.) tathA huM ame traNe gomaTasAra vagere graMthonuM avagAhana cAlu karyuM. roja savAre navakArazI pachI gocarI sudhI (8 thI 11 lagabhaga sADA traNa kalAka) amArI A jJAnacaryA cAlatI. prasaMga ekavAra evo banyo ke A graMthonI avagAhanA karatA sUkSma gaNitanA padArtho AvyAM. emAM ame aTavAI gayA. ghaNI mahenata karI padArthanuM gaNita samajAtuM na hatuM. ame nirNaya karyo. Ano ukela na maLe tyAM sudhI gocarI vAparavI nathI. mahAtmAonI AkhI mAMDalinI (34 sAdhuo hatA) gocarI vaparAI gaI. amAro niveDo Avato na hato. lagabhaga Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) 1-1 vAgI gayo. cAra-pAMca kalAkanA amArA prayatna chatAM amane saphaLatA na maLI. pUjyapAdazrInI najara acAnaka amArA para gaI. amane puchyuM - "kema hajI gocarI vAparI nathI?" ame nirNaya jaNAvyo. teoe amane kahyuM - "gocarI vAparI lo, AvatI kAle pharI padArtha vicArajo." amArA sAdhu jIvananA badhA nirNaya ke niyamo guruvaryonA apavAdapUrvakanA hoya che. ame gocarI vAparI. thAkelA evA ame te divase ArAma karyo. bIjA divasanA prAraMbhe navakArazI karyA pachI lagabhaga ATha vAge punaH ame pustako kholyA. AgalA divasanI vicAraNA AgaLa vadhArI. koIka camatkAra thayo. AgalA divasanI pAMca kalAkanI mahenate je padArtho ulyA na hatA e padArtha aDadhA kalAkamAM ja ukalI gayA. amane badhuM ja kaThaNa evuM gaNita paNa besI gayuM. ame AnaMdathI nAcI uThyA. amane khyAla AvI gayo. camatkAra parama gurudevanA vacanano hato. amArI buddhino nahI. paramagurudevanA caraNe amAruM mastaka jhukI gayuM. karmasAhityanA digaMbaragraMthonI avagAhanA karatA amArA hAthamAM "kasAyapAhuDa cUrNi' AvI je digaMbara saMsthA taraphathI prakAzita thaI hatI. A graMthanI avagAhanA karatA amane khyAla Avyo ke A graMtha zvetAMbara-digaMbaranA bheda pUrveno hato. pUrvamAMthI uddhata hato. paMcasaMgrahamAM pAMca graMthono saMgraha karyAnuM je jaNAvela che temAM A graMthanuM nAma to jANeluM, paNa jovA tyAra pachI ja maLyo. kasAyapAhuDa cUrNinI ame avagAhanA karI. pachI to mahAbaMdha graMtha paNa bhaNyA. dhavalA, jayadhavalA vagere TIkAgraMtho paNa barAbara joyA, vAMcyA. A badhAnA AdhAre karmasAhityamAM amArI cAMca thoDI uMDI utarI.. buddhi parikarmita thaI. saM. 2013-2014 nA cAturmAsa parama gurudeva-magurudeva vagerenA amadAvAda jJAnamaMdiramAM thayA. saMgha je paMcAMgano Azaro leto te caMDAzugaMDu paMcAMgamAM saM. 2013 mAM bhA.suda 5 no kSaya Avyo. ekatithi pakSe suda 3 no kSaya karyo. be tithi pakSe suda 5 no kSaya cAlu rAkhyo. saMvatsarI alaga divase thaI. paryuSaNamAM tapAgacchamAM be bheda paDyAM. paramagurudevazrI vyathita thayA. saM. 2014 mAM paNa bhAdaravA suda-5 no kSaya joyo. paramagurudeve prayatna karI sAdhusaMmelana (samasta tapAgacchanA sAdhuonuM saMmelana) goThavyuM. saM. 2014 vaizAkha suda-3 nA divase saMmelanano prAraMbha thayo. baMne pakSanA mahArathI AcAryo bhegA thayAM. ghaNI mahenata karavA chatA nirNaya na thayo. saMmelana niSphaLa gayuM. saMghamAM vAtAvaraNa khuba viSAdamaya thayuM. koIkanI najare janmabhUmi paMcAMga AvyuM. temAM bhAdaravA suda pano kSaya na hato. sakala saMghe caMDAzugaMDunI badale janmabhUmi pratyakSa paMcAMga svIkAryuM. e varSa pUrato bheda TaLI gayo. thoDuM prasannatAnuM vAtAvaraNa thayuM. paramagurudeve tyAra pachI saMgha-ekatA mATe prayatna cAlu rAkhyo. chevaTe saM. 2020 mAM piMDavADA mukAme punamanI kSaya-vRddhie terasanI kSayavRddhi karavAno paTTaka karI svIkArI saM. 1992 thI zarU thayela tithibheda dvArA ubhA thayela pakhinA matabhedane nivAryo... saM. 2013 mAM svAthyanI pratikuLatAnA kAraNe vaidyanA upacAra mATe pUjya gurudevothI alaga mAruM cAturmAsa suratamAM thayuM. saM. 2014 mAM amadAvAdamAM pUjya gurudevonI sAthe bhegA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) thavAnuM thayuM. A daramiyAna aneka zAstronI avagAhanA dvArA parikarmita thayela viziSTa kSayopazamavALI pU. jayaghoSavijayajI mahArAjanI prajJA karmasAhityanA zAstromAM nirdiSTa padArthonA hetuo zodhavAmAM khUba vizALa banI. teo aneka rIte padArtho siddha karI batAvatA. pUjyapAda paramagurudevazrIne thayuM ke A hetuo vagere saMgrahita thAya to eka vizALa kasAhityanuM sarjana thAya. pUjayapAdazrIe potAnA vicAro jaNAvyAM. paNa AvI uMDI sUkSma vAtomAM utarI tene zabdArUDha karI graMthonA sarjananuM kAma sAdhuone khuba kaThaNa lAgyuM. joIe tevo utsAha na jAgyo. saM. 2015 nuM cAturmAsa surendranagaramAM thayuM. pUjyapAdazrI aneka rIte amAro utsAha jagADavA prayatna karatA. chevaTe eka prabhAte pUjyapAdazrIe pote jAte Alekhana karavAno prAraMbha karyo. amArA mana palaDyA. ame pUjyapAdazrIno nUtana karmasAhitya sarjanano nirNaya mAthe caDhAvyo. pU. jayaghoSavijayajI mahArAja, pU. dharmAnaMdavijayajI mahArAja tathA huM ame traNee surendranagaramAM vAsupUjaya dAdAnI nizrAmAM prathama padArtha saMgraha karavAno prAraMbha karyo. traNeye karmagraMtha, karmaprakRti, zatakacUrNi, kasAyapAhuDa tathA anya zvetAMbara-digaMbara graMthonA AdhAre "kSapakazreNi'nA padArtho saMgraha karavAnuM kAma zarU karyuM... aneka graMthonA AdhAre ame traNeye "kSapakazreNi' viSe uMDI vicAraNAo karI. zarUAtamAM gujarAtImAM tenuM Alekhana karyuM. daramiyAna A vizALa kAryamAM anya sAdhuo paNa joDAya te mATe vyAkaraNa vagerenA abhyAsathI parikarmita buddhivALA munizrI guNaratnavijayajI mahArAja, munizrI vIrazekharavijayajI mahArAja Adi keTalAka munione karmagraMthakarmaprakRtinA abhyAsamAM pUjyapAdazrIe joDyAM. vizALa prajJAvALA A mahAtmAo paNa taiyAra thayA. prAraMbhamAM upazamazreNinA padArtho taiyAra karyA. upazamanAkaraNanI karmaprakRtinI gAthAonuM A badhA padArthone samAviSTa karatu vivecana paNa meM lakhyuM. saM. 2016 nuM cAturmAsa zivagaMja thayuM. gujarAtI bhASA badalAtI rahe che. saMskRta bhASA zAzvata jevI hoI samasta sAhitya saMskRta-prAkRtamAM racavAno nirNaya thayo. "kSapakazreNi" nA padArthone prAkRtabhASAnI gAthAo ane saMskRta TIkA dvArA graMtha racavAnuM kArya munizrI guNaratnavijayajI mahArAjane soMpAyuM. temAMthI "khavagaseDhI" graMthanI racanA thaI. jinazAsananA amUlya nidhAna jevo A graMtha che. pUjyapAdazrInI IcchA to baMdhanakaraNAdi badhA ja karaNo upara mArgaNA dvArothI prakRti-sthiti-rasa-pradezanuM vistRta varNana karatA graMthonA nirmANanI hatI. saM. 2017 mAM mAruM svAstha pAchuM bagaDyuM. na chUTake pUjya gurudevothI chuTA paDI mAre upacArArthe surendranagara javuM paDyuM. A bAju baMdhanakaraNanA padArthavizeSanA saMgrahanA kAryamAM pU. jayaghoSavijayajI mahArAja ane pU. dharmAnaMdavijayajI mahArAja sAthe munizrI vIrazekharavijayajI mahArAja joDAyAM. temaNe padArthasaMgraha uparathI prAkRta gAthAonuM paNa nirmANa karyuM. atilaghuvayamAM dIkSita thayela A puNyAtmAe kArya jaldI thAya e mATe lagabhaga 60 hajAra jeTalI prAkRta gAthAonuM nirmANa karyuM. A gAthAo upara vistRta TIkA nirmANa karavAnuM kArya judA judA munione soMpAyuM. pU. jayaghoSavijayajI mahArAja, pU. dharmAnaMdavijayajI mahArAja, munizrI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) jitendravijayajI mahArAja, munizrI jayazekharavijayajI mahArAja, munizrI jagaccandravijayajI mahArAja, munizrI vicakSaNavijayajI mahArAja, munizrI akSayavijayajI mahArAja vageree TIkAgraMthonA nirmANa karyA paramagurudevanuM vatana piMDavADA hatuM. piMDavADA saMghane paramagurudeva upara atyaMta bahumAna hatuM. piMDavADAmAM 'bhAratIya prAcya tattva prakAzana samiti dvArA A graMthonA prakAzananI saMpUrNa - javAbadArI levAmAM AvI. A rIte vizALa karmasAhitya sarjananuM kArya zarU thayuM. saM. 2022 nA pUjyapAdazrInA amadAvAda comAsA prasaMge amadAvAdanA aneka AcAryo, paMnyAso, munionI puNyanizrAmAM "khavagaseDhI" ane "baMdhavihANa bhAga-1" graMthonuM udghATana prakAza hAIskUlanA medAnamAM dabadabAbharI rIte thayuM. A prasaMge samasta jaina zruta sAhityanuM eka suMdara pradarzana paNa karavAmAM AvyuM hatuM, jenA dvArA aneka AtmAone prabhuzAsananA graMthono paricaya thayo. jinazAsananA sAhityane joI aneka puNyAtmAo ovArI gayA. "avagaNeDhI ane "baMdhavihANa" baMne graMthone khUba ja bahumAnapUrvaka hAthInI aMbADIe goThavIne varaghoDo khUba ullAsapUrvaka nIkaLyo. pUrvenA kalikAla sarvajJanA "siddhahema vyAkaraNa" nI yAda karAve tevo prasaMga thayo. aneka zreSThivaryoe paNa graMthaprakAzanamAM udAra citte lAbha lIdho. kramasara graMtho taiyAra thaI prakAzita thavA mAMDyA... A rIte paramagurudevazrInI IcchApUrti svarUpa vizALa karmasAhityanuM nirmANa thayuM. jo ke pUjyapAdazrInI IcchA ATha karaNa, udaya ane sattA upara vizALa sAhitya nirmANa karavAnI hatI. paNa pUjyapAdazrInI uttarAvasthAmAM kArya DhIluM paDyuM. chatAM baMdhavihANa vagere sAhityanuM nirmANa thayuM che e paNa moTuM kArya thayuM che. vizALa karmasAhityanA sarjananA ItihAsanI A saMkSepamAM rUparekhA jaNAvI che. prathama samyakatvanI prAptithI mokSa sudhInI badhI prakriyA "upazamanAkaraNa" ane "kSapakazreNi' A be graMthonA mAdhyamathI ApaNane prApta thAya che. mATe A baMne graMtho mokSamArganA sAdhaka jIvo mATe khUba ja mahattvanA che. varSo pUrve (lagabhaga pacAsa varSa pUrve) lakhAyela A vivecana ema ja paDI rahela. pUjyapAda gacchAdhipati AcAryadevazrI jayaghoSasUrIzvarajI mahArAje A lakhANane vyavasthita karI prakAzita karavA sUcanA karI. ghaNA parizrame A graMtha taiyAra thayo che. karmasAhityanA abhyAsanA rasiyA jIvo mATe A graMtha khuba ja lAbhadAyI thaze. sau koI AvA graMthonA paThana-pAThana-ciMtana-manana dvArA vipula karmanirjarA sAdhI zIgha muktine pAmo e ja zubhAbhilASA. pAlanapura samatAsAgara, gurusamarpita sva. pU. saM. 2064, zrAvaNa suda-12, budhavAra gurudevazrI paM. padmavijayajI ma.no ziSyANa hemacandrasUri Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ApaNA graMthomAM AryabhUmi ane anAryabhUminI vAto Ave che. A bemAM zuM phera hoya che? enI kaMIka kalpanA Ave eTalA mATe bhAratadezane AryabhUmi kalpIe, ane e sivAyanI anArya, bhUmi.. ema kalpIe. to A bemAM eka mahattvano taphAvata Avo jaNAya che... je darzano-je dharmo bhArata dezanI AryabhUmimAMthI uddabhava pAmyA che... te badhAmAMthI eka cArvAkane choDI daIe to zeSa badhA darzanomAM pAyo eka samAna che. pachI cAhe e jaina darzana hoya, bauddha darzana hoya ke sAMkhya-vedAnta-nyAya-vaizeSika darzana hoya... badhA ja Atmatattvane mAne che. anAdi kALathI emAM jaDatattva azuddhi rUpe bhaLeluM che. A azuddhinA kAraNe ja jIvanuM saMsAramAM paribhramaNa cAlu che. tathA cAre gatimAM duHkho veThavA paDe che. A azuddhi dUra thAya to AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTa thAya che. A zuddha svarUpa te mokSa che. A azuddhi dUra thaI zake che. ene dUra karavAnA upAyo che. e upAyo dvArA AtmAne zuddha karavo e ja mAnavajIvananuM mukhya kartavya che. jo A na thatuM hoya to, paudgalika samRddhi game teTalI hoya to paNa enI kazI kiMmata nathI. koI mahattva nathI. have bhArata dezanI bahAranI bhUmimAMthI je dharmo udbhavyA che te IsAI-IslAma-yahudIpArasI vagere dharmonI vAto karIe. kadAca AtmA-puNya-pApa-paraloka vagere mAnatA hoya to paNa e vAta mukhya nathI. paralokamAM paNa bhavAMtara ja mAne che. paraloka mokSanI koI kalpanA ja nathI. viSaya-kaSAyanI amuka mAtrA sudhI maMdatA thAya eTale bhayo bhayo mAnanArA che. A maMdatA hoya.. bhautika samRddhi hoya... dayA-paropakAra-nIti vagere mAnavatA kakSAnA guNo hoya, eTale UMcAmAM UMcuM lakSya pAmI gayA evI kalpanA che. viSaya-kaSAyanI lAgaNIo para saMpUrNa vijaya meLavavAnuM koI lakSya nathI. AtmAmAM azuddhi bhaLelI che e dUra thaI zake che vagerenI koI kalpanA nathI... pudgalAtIta sukhanI koI jANakArI ke zraddhA ja nathI, pachI enA upAyo-purUSArthanI to vAta ja kyAM ? - bhAratabhUmi AryabhUmi kema kahevAya che? enuM eka kAraNa AnA parathI spaSTa che. alabat jaina-bauddha vagere darzanono pAyo eka samAna che. eka cetanadravya, emAM azuddhi, enA kAraNe saMsArabhramaNa, azuddhine alaga karI zakAya che, azuddhi dUra thAya eTale mokSa... e ja sAdhanA yogya che... jo ke cetana tattvanA nAma-svarUpa vageremAM pheraphAra paNa che. jemake jUdA jUdA darzanakAro AtmA-puruSa-brahma vagere nAme cetanane oLakhe che. emAM bhaLanArI azuddhine karma-prakRti-avidyAvAsanA-apUrva-adaSTa vagere nAme pichANe che. tathA AtmAne koIka ekAMta nitya mAne che. to - koIka ekAnta anitya-kSaNika.. jainadarzana nityAnitya mAne che tathA ene koIka brahmAMDavyApI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhu mAne che to koIka zarIravyApI to koIka aMguSThamAtramAM rahenAra mAne che. vaLI koIka ene akartA-abhophatA mAne che. to anyo kartA-bhoktA mAne che. Ama AtmasvarUpanI mAnyatAmAM paNa pharaka che. AtmAnA zuddhikaraNanI prakriyArUpa mokSamArganuM nirUpaNa paNa badhAnuM pheraphAravALuM che ane chevaTe AtmAnA zuddha svarUpa mokSa aMgenI mAnyatAo paNa badhAnI potapotAnI svataMtra che. - chatAM, pAyo badhAno eka samAna che ke AtmA-azuddhi-sAdhanA-zuddha AtmA-mATe A badhA Aryadharmo che. A badhAmAM jainadarzane AtmAne nityAnitya = pariNAmI nitya = kathaMcit (amuka apekSAe) nitya ane kathaMcit anitya mAnelo che. tathA karma vagere pudgalarUpa jaDa tattva azuddha che. emAM pudgalonI avarajavara cAlu hovA chatAM pravAhathI anAdi che. anAdikALathI karmo sAthe kSIra-nIranI jema joDAyelo che ane tethI saMsArI jIva kathaMcit mUrta che. anaMta jJAna vagere guNonI apekSAe sarva jIvo eka samAna che. eka aMza mAtrano paNa pharaka hoto nathI. paNa karmonI vividhatA ane taratamatAnA kAraNe saMsArI jIvomAM aneka prakAranI vividhatAo-viSamatAo nirmANa pAme che. karmonI azuddhi khasI javAthI zuddha banelA AtmAo siddha kahevAya che. A siddhAtmAomAM saMpUrNa sAmyavAda hoya che. alabata bauddha vagere darzanoe paNa karmatattva mAneluM che. paNa, karmonI vividhatA ane taratamatAonuM sarva vyApaka ane spaSTa nirUpaNa jaina graMthomAM je jovA maLe che evuM anya koI darzananA graMthomAM jovA maLatuM nathI. karmonI ATha mULa prakRtio enI 158 uttaraprakRtio. vaLI enI paNa keTalIya peTAprakRtio.... A badhAnI sthitinA kAraNe thatI taratamatAo-rasanA kAraNe thatI taratamatAo- paulika jaththAnI taratamatA - A badhI bAbato aMge anya darzanakAro bilakula mauna che. emanI najara ja tyAM pahoMcatI nathI. jyAre jaina granthakAro sarvajJavacananA baLe A viSayamAM eTalA UMDA utaryA che, ane sUkSma gaNitapUrvakanuM sUkSmatama evuM sacoTa nirUpaNa karyuM che ke jethI vizva vAmane eka samRddha khajAno sahaja prApta thaI gayo che. A samRddha khajAnAnA bahumUlya maNakA A pramANe che - zrI jaina AgamomAM karmasAhityane hRdayanI upamA ApavAmAM AvI che. arthAt zarIramAM jema hRdaya e mahattvanuM aMga che ema zrI jaina AgamomAM karmasAhitya e mahattvano viSaya che. eTale ja caudapUrvamAM bIjA agrAyaNIyapUrvano 'karma prAbhRta' nAmano eka vibhAga karma viSayaka hato. ema ja pAMcamAM jJAnapravAdapUrvamAM ane AThamA karmapravAdapUrvamAM paNa karma aMgenI suMdara vAto hatI. kammapayaDI, kaSAyamAmRta, paMcasaMgraha, saptatikA, prAcIna cha karmagrantha vagere vartamAnamAM vidyamAna graMtho A pUrvomAMthI uddhata thayelA che. je nIce mujaba jANavA - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) prAcIna 6 karmagranyo : (1) karmavipAka : kartA-gargaSimuni... 168 zloka pramANa... racanA-vikramanI 10mI sadI. (2) karmastava : ajJAtakartaka... 57 zloka pramANa... AnuM "banyodaya-sayukta-stava' AvuM bIjuM nAma paNa che. (3) bandhasvAmitva : ajJAtakartaka...54 zloka pramANa... AnA para bRhadgacchanA zrI haribhadrasUrijIe vi.saM. 1172 mAM racelI saMskRta TIkA che. (4) SaDazIti : zrI jinavallabhagaNi kRrtaka A grantha 86 zloka pramANa hovAthI SaDazIti kahevAya che. vikramanI 12mI sadImAM enI racanA thayelI che. enuM bIjuM nAma "Agamika vastu vicArasAra' paNa che. (5) zataka : 100 zloka pramANa A granthanA racayitA zrI zivazarmasUrijI mahArAja che. jeo kammapayaDInA paNa kartA che. bIjA agrAyaNIyapUrvanI pAMcamI kSINalabdhi nAmanI vastunA cothA karmaprakRtiprAbhRtamAMthI A grantha uddhata thayelo che. enA para prAcIna cUrNi che. tathA bhASya ane vRtti paNa che. (6) saptatikA : A granthanA kartA zrI candramahattarAcArya che. keTalAka prAcIna ItihAsavido evuM paNa mAne che ke AnA kartA paNa zivazarmasUrijI mahArAja ja che.) A granthanI gAthA 70 hovAthI enuM nAma saptatikA che. zatakanI jema A paNa karmaprakRtiprAtamAMthI uddhata thayela che. AnA para paNa cUrNi TIkAo che. A badhA karmagranthI prAcIna eTalA mATe kahevAya che ke pU.A. zrI devendrasUrijI mahArAje A badhA parathI saraLatA thAya e rIte te te nAmanA karmagranthanI racanA karI che. eTale e karmagrantha arvAcIna thavAthI A karmagrantho prAcIna kahevAya che. vaLI devendrasUrijI mahArAje pAMca arvAcIna karmagrantha ja racyA che. eTale cho to prAcIna kaho ke arvAcIne eka ja che. hAla bhaNavA bhaNAvavAmAM arvAcIna karmagrantho ja mukhyatayA pracalita che. arvAcIna pAMce karmagrantho para prathakAra zrI devendrasUrijI mahArAjanI potAnI vRttio che. paNa emAMthI trIjA karmagrantha paranI vRtti hAla upalabdha nathI tathA pAMce karmagranyo para 2958 zloka pramANa zrI munizekharasUrijInI TIkA che, 5407 zloka pramANa zrI guNaratnasUrijInI TIkA che tathA bIjA karmagrantha para 150 zloka pramANa zrI kamalasaMyama upAdhyAyajInuM vivaraNa che. temaja zrI jayasomasUrijI mahArAjano 17000 zlokapramANa, zrI maticaMdrasUrijI mahArAjano 12000 zlokapramANa ane zrI jIvavijayajI mahArAjano 1000 zlokapramANa bAlAvabodha paNa racAyela che. tathA chaThThA saptatikA karmagrantha para zrI abhayadevasUrijI kRta bhASya, ajJAtakRrtaka-cUrNi, candrarSimahattarAcAryakta prAptavRtti, zrI malayagirijI kRta saMskRta TIkA, zrI merUtuMgAcAryakRta bhASyavRtti ane zrI guNaratnasUri kRta avasUri che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) vartamAnamAM adhyApaka adhyetAone saraLatA rahe e mATe gujarAtI bhASAmAM A chae karmagrantho para aneka vivecano prakAzita thayelA che ane tethI chae karmagranthonuM adhyayana caturvidha zrI saMghamAM noMdhapAtra rIte vadhyuM che. * karmaprakRti (kammapaDi) - prAcIna-arvAcIna che karmagraMthanI upara ziramora kahevAya evA A graMthanA racayitA pU.A. zrI zivazarmasUrijI che, jeo daSTivAdanA jJAtA-pUrvadhara hatA. teoe bIjA AgrAyaNIya pUrvanI pAMcamI vastunA karmaprakRti nAmanA cothA prAbhRta uparathI A graMtha uddhata karyo che. A graMtha karmaprakRti mULa ke karmaprakRtisaMgrahaNI tarIke paNa oLakhAya che. prAkRta bhASAmAM padyarUpe 475 zlokapramANa A grantha para 7000 zloka pramANa ajJAtakartaka cUrNi che. je cUrNinA viSamapado para pU. municandrasUri mahArAja kRta viSamapada TIppaNa che. vaLI A kammapayaDi grantha para zrI malayagiri mahArAja viracita 8000 zloka pramANa saMskRta gadyamaya vRtti che. temaja mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja kRta 13000 zloka pramANa saMskRta gadyamaya vRtti che. A granthanA gahana padArtho TUMkamAM saraLatAthI samajAya e mATe mArAM karmaprakRti padArtho bhAga-1 tathA bhAga-ra ema be pustako prakAzita thayelA che. temaja te te padArthonA UMDA rahasyArtha pAmavA mATe karma prakRti-praznottarI (bhAga-3) nAme pustaka paNa prakAzita thayela che. zrI zivazarmasUrijI mahArAja kRta A granthanA ja eka adhikAra upazamanAkaraNanA vistRta vivecanarUpe prastuta graMtha che. * paMcasaMgraha - zrI caMdrarSi mahattarAcAryakRta A grantha 963 zloka pramANa che. AnA be bhAga che. prathama bhAgamAM pAMca kAro che. bIjA bhAgamAM baMdhanakaraNa vagere ATha karaNonuM nirUpaNa che. AnA para kramazaH 9000 ane 18850 zlokapramANa svopajJa tathA zrI malayagiri mahArAja kRta TIkAo che. * kaSAyaprAbhRta : jJAnapravAda nAmanA pAMcamA pUrvanI dazamI vastunA trIjA prAbhRtamAMthI racAyelA A granthamAM karma ane kaSAyanuM ativistRta varNana che. A grantha vIrasaMvata 467 AsapAsa zrI guNadharavAcake racelo che. tathA enA para AryamaMgunA ziSya ane Arya nAgahastInA aMtevAsI evA yativRSabhAcArya mULa granthanA padArthone khUba spaSTa karatI vistRta cUrNinI racanA karI che. kaSAyaprAbhUta mULa ane cUrNi... A banne digaMbara matotpatti pUrve racAyelA hovAthI zvetAmbara ane digaMbara bannene mAnya granyo che. A grantha para zAmakuMDAcAryanI, taMbulUrAcAryanI ane bappadevasUrijInI TIkA che. tathA zrI vIrasenAcAryanI 6000 zloka pramANa jayadhavalA nAme mahATIkA che. prastuta graMthamAM kammapayaDIgata upazamanAkaraNanA sUkSmArtha vistAra mATe mukhyatayA A granthano AdhAra levAmAM Avela che. A granthamAM prathama samyakatva prApti... vagerethI laIne upazamazreNI... vagerenuM khUba ja sUkSmatara-sUkSmatama nirUpaNa hRdayaMgama rIte karavAmAM AveluM che. sAthe sAthe jarUrI evuM gaNita paNa te te sthaLe Apela che e manane praphullita karI de evuM che ane aMtaHkaraNa "AvuM nirUpaNa sarvajJa sivAya anya koInuM saMbhave nahIM evo pokAra karI uThe evuM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) che. AjanI duniyAmAM padArtha-vijJAna aNuvijJAna vagerenI je vAto che, enA karatA paNa vadhu herata pamADI de evI atIndriyatattvanI vAto A graMthamAMthI jANavA maLe che ane haiyuM AnaMdavibhora banI jAya che. * SakhaMDAgamaH jIvasthAnaka, mudrakabaMdha, baMdhasvAmitva viSaya, vedanAvargaNA, ane mahAbaMdha AvA 6 khaMDomAM karma viSayonuM vistRta varNana A granthamAM thayeluM che. A granthanI racanA paNa digaMbara matotpatti pUrve thayelI che evuM aneka kAraNoe mAnavuM yogya lAge che. A granthanA kartA zrI bhUtabalI tathA puSpadaMtabhaTTArakajI che. A grantha para zrI kuMdakuMdAcAryakRta tathA zrI samatabhadrAcArya kRta saMskRta TIkAo che. tathA zrI vIrasenAcArya kRta 72000 zlokapramANa dhavalA TIkA che. gommadasAra H siddhAMta cakravartI zrI nemicandrajI racita A granthanA be khaMDa che. (1) jIvakAMDa ane (2) karmakAMDa. A grantha para cAmuMDarAyanI banAvelI kannaDa bhASAbaddha TIkA che. tathA kezavavaIjIkRta ane abhayacandrajIkRta... ema be saMskRta TIkAo che. A uparAMta zrI nemicandrajIkRta labdhisAra amitakunikRta paMcasaMgraha, zrI mahendrasUrijIkRta manaHsthirIkaraNa prakaraNa, zrI jinavallabhagaNijIkRta sArdhazataka, zrI jayatilakasUrijIkRta saMskRta karmagranthacAra, zrI vijayavimalagaNikRta bhAvaprakaraNa, zrI vijayaharSakulagaNikRta baMdhahetRdayatribhaMgI, zrI vijayavimalagaNikRta baMdhodayasattA prakaraNa, zrI devendrasUrijIkRta karmasaMvedha prakaraNa, zrI lakSmIvijayajIkRta bhUyaskArAdi vicAra prakaraNa... A rIte aneka granthothI samRddha che zrI jaina zAsananuM karmasAhitya... e vadhAre samRddha banyuM che karmasAhityaniSNAta siddhAMtamahodadhi sva. pU.A.bha. zrI premasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNA... mArgadarzana... ane saMzodhana dvArA prakAzita thayela baMdhavihANuM-khavarAseDhI-upazamanAkaraNa vagere dvArA. jaina darzananA A vADmayakhajAnAnuM aNamola najarANuM eTale karmaprakRti saMgrahaNI. A granthamAM baMdhanakaraNa, saMkramakaraNa, udvartanAkaraNa, apavartanAkaraNa, udIraNAkaraNa, upazamanAkaraNa, nidhattikaraNa, nikAcanAkaraNa, udaya ane sattA... ema daza adhikAronuM vistArapUrvaka nirUpaNa che. AmAnuM chaThuM upazamanAkaraNa e, eka apekSAe adhika mahatvanuM che kemake emAM sarva karmonA rAjA sthAne rahelA mohanIya karmanI coTI pakaDavAmAM Ave che. moha para ghA paDyo eTale bAkInA badhA vinA vizeSa prayAse niyaMtraNamAM AvI jAya che. vaLI upazamanAkaraNamAM prathama samyaktvotpAda vagere adhikAromAM tarkabaddha-gaNitabaddha-hRdayaMgama vistRta nirUpaNa paNa zakya che. mATe kammapayaDI mahAzAstranA daza adhikAromAMthI eka upazamanAkaraNa adhikArane vizada karavA mATe A prastuta graMthanI racanA thayelI che. AmAM kula nava adhikAro che. A prathama bhAgamAM AmAMthI prathama sAta adhikAro che. temaja karaNakRta dezopazamanA adhikAra che. te karmaprakRtimAMthI lIdhelA che. chatAM A granthamAM te te adhikAro para kaMIka vizeSa prakAza paNa pAtharyo che. jemake (1) prathama upazama samyakatva prApti adhikAra - A pAmavA mATe karaNa karanAra jIvane pUrvAvasthAthI je baMdha-udayAdinA bhAMgA-vikalpa vagereno ahIM sAro spaSTa vistAra karyo che, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) kaSAyaprAbhRtacUrNikAronA mate mohanIyanI 27-28 nI sattAvALo paNa A samyakatva pAmI zake eno sakAraNa vicAra, punarukta-apunarukta-adhyavasAyo-khaMDo, eka eka sthitighAtano kALa AvalikAnA saMkhyAmAM bhAga jeTalo hoya che, kaSAyamAmRtAcUrNine anusarIne 25 vastuonA kALanuM alpabadutva vagere aneka navI vAto para prakAza A adhikAramAM jovA maLe che. (2) dezaviratilAbha prarUpaNAH AmAM kaSAyaprAbhRtacUrNinA anusAra 18 bolanuM alpabadutva, svAmI, sthAna ane tIvratAmaMdatA aMge vizeSa prakAza pAtharavAmAM Avyo che. tathA satpadAdi ATha anuyogadvAro vaDe dezaviratinI prarUpaNA karavAmAM AvI che. - (3) sarvavirati adhikAra : AmAM alpabadutva, svAmI vagere para vizeSa prakAza pAtharavAmAM Avyo che. tathA tIvratA-maMdatAnA AdhAre karelI sthApanAne spaSTa karI che. (4) anaMtAnubaMdhI visaMyojanA : AmAM anivRttikaraNanI pUrNAhUti kyAre ? e viSaya para sAro vimarza karyo che. tathA TIppaNamAM dUrApavRSTi aMgenI carcAno samAveza karyo che. tathA saprasaMga anaMtAnubaMdhI upazamanAnuM paNa AmAM nirUpaNa karyuM che. (5) darzanatrikakSapaNA : judA-judA prasthApaka jIvonI sthitisattAmAM samAnatAnuM-vividha taratamatAonuM vizada spaSTIkaraNa ahIM karAyuM che. tathA labdhimAra vagere granthanA AdhAre vivakSita niSekamAM sattAgata dalika-dIyamAna dalika ane dazyamAna dalika... A badhAnI sUkSma gaNitapUrvakanI vicAraNA manane camatkRta karI de evI che. kRtakRtyavedakaaddhA sudhInuM 33 bolanuM alpabadutva ane temAM paNa eka eka bolanuM spaSTIkaraNa jijJAsune tRpta karI de che. (6) darzanatrikanI upazamanA (zreNIgata upazama samyakatva adhikAra) H Ano prAraMbhaka koNa vagerenI carcA judA judA zAstrapATha darzAvavApUrvaka ahIM karI che. (7) cAritra mohanIyanI upazamanA - upazamazreNI adhikAra : moharAjAnA eka eka subhaTane jIva kaI rIte upazamAve che? e vakhate te te karmadalika para zuM zuM asara paDe che ? jIvane kayA kayA guNo pragaTa thAya che? A badhAnuM khUba ja rocaka nirUpaNa A adhikAramAM karAyeluM che. vaLI spaSTatA mATe vistAra paNa sAro karAyelo che. jemake anivRttikaraNanA prathama samaye sthitibaMdha sAgaropama lakSa pRthakatva hoya che. enA parathI ghaTatAM ghaTatAM asaMjJI paMcendriya vagere tulya sthitibaMdha thAya che. pachI palyopama, palyopamano saMkhyAtamo bhAga vagere sthitibaMdha thayA pachI alpabadutvamAM nAma-gotra vagere karmonA sthAna kayA krame badalAya che enuM spaSTa nirUpaNa che. tyArabAda dezaghAtI baMdhanirUpaNa Ave che. tyArabAda aMtarakaraNa kriyA ne pachI mohanIyakarmamAM pravartatA sAta adhikAro ne tyAra bAda napuMsakaveda, strIveda Adi krame mohanIyanI prakRtIone upazamAvavAnA adhikAro ane te te prakriyA daramyAna AkAra letI vizeSa vAto.. A badhAnuM kazuM adhuruM na lAge tevuM paripUrNa vistRta varNana ahIM karavAmAM AvyuM che. pachI azvakarNakaraNAddhA ne tyAra bAda kikiraNoddhA... emAM kiTTinI vyAkhyAo, kiSTinuM pramANa, kikriomAM dala pramANa, kiThThiomAM anubhAga... vagerenuM rocaka nirUpaNa che. dasamA guNaThANe kiThThione vecavAno vidhi Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) darzAvyo che. kramazaH agyAramAM guNaThANAnuM varNana ne pachI upazama zreNIthI pratipAtanuM vistArathI varNana... emAM prakRtio anupazAMta thavAnI prakriyA, aMtarapUraNakriyAkrama, guNazreNi AyAma, paDavAnA te te kALe te te prakRtino sthitibaMdha, te te kALe thatAM sthitibaMdhanuM alpabahutva, vIryaMtarAyAdino sarvaghAtI rasabaMdha prAraMbha, sthitibaMdhanA alpabahutvamAM kramaparivartana, anivRttikaraNano aMta, apUrvakaraNa prAraMbhathI dezopazamanA vagere khullA thavA, kaSAya mohanIyanI guNazreNinA AyAmamAM cAra vAra vRddhi yathApravRtakaraNa vagerenuM sAMgopAMga varNana che. vedakaSAyAdinAnAtve zreNimAM nAnAtva, patamAnamAM nAnAtva vagerenuM nirUpaNa paNa jijJAsAne sArI peThe tRpta kare che. chelle 99 bolanA alpabahutva sAthe upazamazreNi adhikAra pUrNa thAya che. tyArabAda karaNakRta dezopazamanAnA varNana sAthe granthanirUpaNa pUrNa thAya che. grantha samApti bAda judA judA pariziSTomAM sthitibaMdha, uddhAra palyopama vagere prasiddha padArtho aMge je vizeSa UMDANathI vicAravimarza karela che ane eno tALo meLavI ApavA aneka sthaLe je sUkSma gaNita rajU karyuM che enAthI jijJAsuono bodha vizada thavA sAthe 2sa paNa sAro vadhaze evI AzA asthAne nathI. tathA chaThThA pariziSTamAM ApelA yaMtro adhyetAne padArthabodha saraLatAthI vadhu spaSTa thavAmAM khUba sahAyaka banaze evI zraddhA che. A granthanI vizeSatA e che ke jyAM jyAM hetunI vicAraNA zakya banI che tyAM tyAM te te padArtha sahetu vicAravAno prayAsa karAyo che. tathA vartamAnamAM .te te padArtha aMge je koI matAMtara je je granthamAM upalabdha hoya che e badhAno lagabhaga A granthamAM nirdeza karAyelo che. A kAraNe padArthonuM spaSTIkaraNa niHzaMka thavAmAM ane padArtha aneka rIte spaSTa thavAmAM ghaNI sahAyatA maLI rahe che. A granthanA mULabhUta grantha karmaprakRti saMgrahaNInA kartA che zrI zivazarmasUri mahArAja. teozrInA janma, dIkSA, AcArya padavI vagere saMbaMdhI koI hakIkata hajI sudhI. prakAzamAM AvI nathI. paNa teo pUrvadhara hatA e vAta aneka grantho parathI jaNAya che. teozrIe bIjA agrAyaNIya pUrvamAMthI zataka nAme pAMcamo karmagrantha paNa banAvyo che. enA parathI zrI devendrasUri mahArAje pAMcamo karmagrantha e ja nAme banAvelo che, ne tethI enI TIkAnA maMgaLAcaraNamAM teozrInI A pramANe stuti karI che ke - = agrAyaNIyapUrvAduddhRtya paropakArasAradhiyA / yenAbhyadhAyi zatakaH sa jayati zivazarmasUrivaraH // cUrNikAra : samartha TIkAkAra evA zrI malayagiri mahArAja tathA upAdhyAyajI mahArAja paNa je cUrNi vacanonA sahAre ja vRtti racanA karI zakyA che te prAcIna cUrNinA cUrNikAra koNa che? e hajI sudhI nirNaya thaI zakyo nathI. paNa jaina sAhityamAM cUrNi sAhityanA pitA tarIke prasiddha zrI jinadAsamahattara ja A cUrNinA paNa racayitA hoya to kAMI acaraja nathI. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) cUrNi para TIppaNakAra : kammapayaDIcUrNi granthanA TIppaNakAra zrI municandrasUri mahArAja DabhoImAM bAramI sadImAM janma pAmelA. mAtA moMghIbAI ane pitA ciMtakanA kuladipaka hatA. nAnI vaye dIkSA lIdhI. dIkSAdivasathI cha vigaInA tyAga sAthe bAra dravyathI vadhAre vastu na vAparavAno abhigraha lIdhelo hato. AyaMbila tapanI ArAdhanA sAthe vAdivetAla zrI zAMtisUri mahArAja pAse adhyayana karIne samartha naiyAyika banelA hatA. anekAnta jayapatAkA uparanuM teozrInuM TIppaNa tathA lalitavistarAraMjikA vagere teozrInA prabaLa naiyAyikapaNAnI gavAhI pUre che. teozrI 500 munivaromAM adhipati hatA. emAM mukhya zrI vAdidevasUri mahArAjane potAnA jJAnasaMyamanA prabhAve jJAnacAritramAM evA ghaDyA. ane vAdazakti-vaSkRtvazaktino evo vikAsa sadhAvyo ke jenA prabhAve, samagra gujarAtanA zvetAMbara saMghanA mAthethI gujarAta tyAga karavAnI eka bhayaMkara Aphata TaLI gaI. vartamAnamAM je granthono kyAMka ne kyAMka ullekha maLe che evA teozrInA racelA labhya-alabhya granthonI yAdI ekatrIsa granthonI che. saMvata 1178 nA kArataka vada pAMcame pATaNa mukAme teozrInI jIvanajyota saMkelAI gaI. teozrIe cUrNinA viSamapadone TIppaNa dvArA vizada karavAno prayAsa karyo che. karmaprakRtinA prathama vRttikAra zrI malayagiri mahArAjaH A vRttikAranA paNa janmasthaLa vagere jANavA maLatA nathI. chatAM teozrI kalikAla sarvajJazrI hemacaMdrasUri mahArAjanA samakAlIna hatA e jaNAya che. kAraNa ke zrI hemacaMdrAcArya, zrI devendrasUri mahArAja ane zrI malayagiri mahArAje garavA giranAra para padimanI strInI upasthitimAM paNa nirvikAra rahIne zrI siddhacakrajInI viziSTa sAdhanA karI hatI, jenA prabhAve IndranA sAmAnika deva zrI siddhacakranA adhiSThAyaka zrI vimalezvaradeve pratyakSa thaIne varadAna mAgavAnuM kahevA para zrI hemacaMdracArye rAjAne pratibodha karavAnI zakti mAgI, zrI devendrasUri mahArAje sopadrava kAntinagarIthI jinaprAsAdane nirupadrava sthaLe laI javAnuM varadAna mAMgyuM... ane zrI malayagiri mahArAje jaina grantho para saraLa vRttio (vivecanAo) racavAnuM varadAna mAMgyuM. A varadAnanA prabhAve teo samartha vRttikAra thayA. zrI vyavahArasUtra, paMcasaMgraha, bRhakalpanI ardhapIThikA, naMdI adhyayana, chaThTho karmagrantha, pannavaNA sUtra, candraprajJapti, sUryaprajJapti, jyotiSkaraDaka, jIvAbhigama sUtra, kSetrasamAsa, dharmasaMgrahaNi, rAyapasaNI, Avazyaka sUtra, bhagavatI sUtranuM 20muM zataka, kammapayaDI, ... vagere granthonI rahasyArtha bharapura vRttio teozrIe racela teozrI kRtajJa ane namra hatA. eTale ghaNA granthonI vRttinA prAraMbhe cUrNikArane ke prAcIna vRttikArane teo namaskAra kare che. chaThThA karmagranthanI TIkAnI prazastimAM teo lakhe che ke - maMdabuddhivALA jIvo paNa cUrNigranthono UMDo abhyAsa karIne vRtti banAvavA samartha bane che. huM paNa cUrNikAranA vacanabaLathI vRtti racuM chuM. kevI laghutA ! karmaprakRtinA bIjA vRttikAra mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja H uttara gujarAtamAM pATaNa pAse kanoDu gAmamAM pitAzrI nArAyaNa zreSThInA dharmapatnI saubhAgyadevInI kukSIe janma... Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) nAma jasavaMtasiMha. mAtAne abhigraha pUrNa karAvavA nAnI uMmaramAM zuddha uccAra sAthe AkhuM bhaktAmara stotra moDhe saMbhaLAvyuM. vi.saM. 1688 mAM pATaNa mukAme dIkSA. nAma rAkhyuM muni yazovijaya... pracaMDa buddhi, tIvra yAdadAsta, apUrva dhagaza... kAzImAM traNa varSa ane AgrAmAM cAra varSa bhaTTAraka pAse bhaNyA... brAhmaNapaMDitoe nyAyavizArada, nyAyAcArya jevA birUdothI navAjyA. pUrvAcAryonA grantho, guru AmnAya ane potAnI mArgAnusArI prajJA, A traNano sumeLa sAdhIne teozrIe prAkRta-saMskRta-gujarAtI bhASAmAM vipula sAhityanI racanA karelI che. jemAM ghaNA potAnA maulika grantho che, svopajJavRttio che to keTalAka pUrvAcAryonA grantho para vRttigrantharUpa che. jemake teozrIe kammapayaDI para cUrNi ane zrI malayagiri mahArAjakRta vRttine anusarIne lagabhaga 13000 zloka pramANa saMskRtavRtti racelI che. pU.A. vijayaprabhasUrijI ma.sA.nA hAthe teozrI vi.saM. 1718 mAM amadAvAda mukAme upAdhyAya padathI alaMkRta thayelA. vi.saM. 1744 mAM vaDodarA pAse DabhoI mukAme 11 divasanuM anazana karavApUrvaka pUrNa samAdhi sAthe teo kALadharma pAmyA. teonA sahodara padmasiMhe paNa dIkSA lIdhelI ane muni zrI padmavijaya banelA. have, padArthasaMgrAhaka tathA prastuta grantha racanArA pUjya munirAja zrI jayaghoSa vi.ma. (hAla pU. gacchAdhipati jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.), pUjya munirAja zrI dharmAnaMda vi.ma. (hAla sva. pU.A. zrI dharmajisUri ma.sA.) tathA pUjya munirAja zrI hemacaMdra vi. ma. (hAla pU.A. zrI hemacandrasUri ma.sA.) A traNe mahAtmAo, tathA badhAmAM mULabhUta preraka-mArgadarzaka sva. pU.A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA.no kaMIka paricaya joI laIe. nUtana karyasAhityanA AdyapreraNAstrota sva. pU.A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA. : zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI 76mI pATane alaMkRta karanArA tapAgacchanI paraMparAmAM thayelA A AcArya bhagavaMta sakalAgamarahasyavedI sva. pU.A. zrI vijayadAnasUrIzvarajI ma.sA.nA paTTadhara hatA. zrI jaina siddhAMtanA emanA abdula kakSAnA bodhane joIne e gurubhagavaMte teozrIne "siddhAMta mahodadhi' evuM birUda arpaNa kareluM hatuM. karmasiddhi, mArgakhAdvAravivaraNa, saMkramakaraNa vagere saMskRta granthonA racayitA teo karmasAhitya niSNAta hatA. varSothI zrI saMghamAM jenuM adhyayana-adhyApana bilakula baMdha paDI gayeluM te kammapayaDI granthane teozrI hastalikhita prata parathI bhAre jahemata karIne khuda bhaNyA - paMktio besADI, padArtho spaSTa karyA ane sAdhu-zrAvakone bhaNAvavA dvArA caturvidha saMghamAM enuM adhyayana cAlu karAvyuM hatuM. potAnA naiSThika brahmacarya, nirmaLa saMyama, apUrva vAtsalya vagerenA prabhAve tatkAlIna sarvAdhika traNaso zramaNonA virATa samudAyanuM sarjana temaNe karyuM. atyaMta pApabhIru-jhaLahaLato saMvega, vairAgya, khUba ja ucca sthAna prApta hovA chatAM ati namra, saMyamanI zuddhino khUba Agraha-sAvadhAnI, ugra saMyama, pRthvI jevI sahanazIlatA vagere vagere teozrInI guNasaMpattinA jhaLahaLatA ratno hatAM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) nUtana karmasAhitya racanAnA teozrIe sevelA manorathane sAkAra karavA mATe teozrInA ananya kRpApAtra ziSyAvataMsa sva. pU.A. zrI vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sAhebe yuvA sAdhuonuM vRMda taiyAra karyuM. emAMnA medhAvI sAdhuone A guru-ziSye bhaNAvI gaNAvIne taiyAra karyA. A medhAvI sAdhuone prema-vAtsalyathI preraNAnA amRtapAna pAine sva. pU. zrI premasUrIzvarajI ma.sAhebe teo pAse nUtana vizALa karmasAhityanI racanA karAvI, jemAM baMdhavihANuM, khavagaseDhI, upazamanAkaraNa tathA prastuta grantha mukhya che. teozrInI hayAtImAM AmAMthI je kaMI racanAo thaI e badhAnuM saMzodhana teozrIe potAnI mArgAnusArI prajJAthI karyuM hatuM. jIvananA aMtima divaso sudhI svAdhyAya e teozrIno prANa hato. vi.saM. 1957 kA.va. 6 girirAjanI zItala chAyAmAM dIkSA laIne khaMbhAta mukAme vi.saM. 2024 vaizAkha vada-11 nA kALadharma pAmyA. teozrInA AjIvana aMtevAsI paTTAlaMkAra thayA sva. pU.A. zrI vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. paMcAcAranA pAlana-palAvanamAM praviNa teo atyaMta apramatta sAdhaka hatAM. nyAyavizArada teo acchA upadezaka ane kuzaLa lekhaka hatAM. vardhamAnataponidhi evA teoe potAnA guru ma. nA zubhArzIvAdathI yuvAnone zraddhA-AcAra ane jJAnanA mArge joDanAra-daDha karanAra evI zibirono prAraMbha karelo hato. je zibiroe Aja sudhImAM hajAro yuvAnone dharmamArge agresara karyA che. nUtana karmasAhityamAM je mukhya sarjako hatA teo mukhyatayA A ja A. bhagavaMtanA ziSya-pra.ziSyAdi hatA. vi.saM. 1991 poSa suda 12 cANasamA mukAme dIkSA, vi.saM. 2049 caitravada 13 nA amadAvAda mukAme kALadharma. teozrInA paTTadhara vartamAna gacchAdhipati siddhAMta divAkara pUjya AcAryazrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. 14 varSanI bAlyavaye pitA sAthe dikSita thaIne potAnA traNe guruvaryo sva. pU. A. zrI premasUrIzvarajI ma., sva. pU.A. zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. tathA sva. pU. dharmaghoSavi. ma.... A traNenI ananya kRpAnA baLe teozrI anupama pariNatinA dhAraka banyA che. Agamo-chedagranthokarmasAhitya-prakaraNa granthonA teozrI mAtra adhyetA ja nathI... paNa bhAre herata pamADI de evI A badhA padArthonI sacoTa upasthiti paNa dharAvanArA che. je bhaNyA enA badhA padArtho upasthita... enA prabhAve teozrI haratApharatA jIvaMta jJAna bhaMDAra jevA che. A padArtha-upasthitinA prabhAve teozrI pUrvApara anusaMdhAnapUrvaka khUba ja UMDANapUrvakanI anuprekSA kare che ne zAstronAM apUrva tarkasaMgata-aneka zAstra vacanothI samarthita rahasyArtho pragaTa kare che, je caturvidha saMdha para teozrIno anupama upakAra che. sUkSmArthanuM ciMtana karanArI teozrInI A anuprekSA e prastuta nUtana karmasAhityanA sarjanano eka mukhya pAyo che. upAsya tattvonA bahumAna para jora ApatI teozrInI saMyamasparzI vAcanAo nirmaLa pariNiti ghaDavAnA eka amogha upAya jevI hoya che. vartamAnakALanA eka naMbaranA gItArtha hovA chatAM atyaMta namratA-saraLatA-pApabhIrUtA-prabaLa saMvega-vairAgya ane AdhyAtmikatA... vagere teozrIno avvalakakSAno guNavaibhava che. 'baMdha vidhAna' mahAgranthanA teozrI eka padArtha saMgrahakAra che. e mahAgranthanA mULakAra ane vRttikAra aneka mahAtmAonA teozrI adhyApaka che. e mahAgranthanA aneka vibhAgonI vRttinA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) teozrI racayitA che. vartamAna saMghamAM sarvAdhika suvihita sAdhuonA samudAyanA teozrI adhipati che. sakaLa saMghanI ekatA dvArA zAsanano jayajayakAra thAya evI zubhecchA zubha prayatnanA himAyatI pUjyazrInA caraNomAM vaMdanA. teozrInA ananya mitra mahAtmA hatA sva. pUjya dAdAgurudeva zrImad vijayadharmajisUrIzvarajI ma.sA. teozrI saMsArI saMbaMdhe mArA kAkA thAya. saMyamasaMbaMdhe mArA dAdA gurudeva thAya. sva. pUjayapAda vardhamAnataponidhi gurudevazrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nA vairAgya pracura vyAkhyAno sAMbhaLIne ja vairAgyamAM mahAlatA evA thayA ke surata rahetA mAtapitA pAse dIkSAnI tUrta saMmati meLavavA tAra karAvyo. prazAMtamUrti-vyavahAradakSa-adhyAtmarasika-prabhubhaktirasikacaityaparipATI rasikasadA suprasanna-adhyayana-adhyApanarata-vardhamAna tapa oLInA tapasvI... AvA badhA aneka guNothI teozrI alaMkRta hatA. vividha zAstronA padArthono TUMkI noMdha dvArA saMgraha karavAmAM khUba kuzaLa hatAM. AvI noMdha karI padArtho upasthita karavA-punarAvartana karavuM-anuprekSA dvArA pUrvApara padArthonuM anusaMdhAna karavuM... ane pachI A granthamAM A pramANe kahyuM che to anyatra AvuM kema kahyuM che? vagere rIte prazno uThAvavAnI teozrInI kaLA dAda mAMgI le evI hatI. teozrI AvA sUkSma-sUkSmatara prazno uThAvatA ane pU. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. enA zAstravacano parathI rahasyArtho tAravI acaraja pamADe evA uttaro zodhI kADhatA. baMdhavidhAna kaho ke navagaseDhI kaho ke upazamanAkaraNa kaho... A badhAmAM sUkSmarahasyArthabhUta tarkabaddha atIndriya padArthono je anupama saMgraha thayo che temAM AvA prazno-uttarono siMhaphALo che. A badhA ja granthomAM teozrI paNa eka padArtha saMgrAhaka hatA. tathA baMdhavidhAna Adi granthonA mULakAra-vRttikArone bhaNAvIne granthasarjana mATe taiyAra karavAmAM teozrIno paNa ghaNo phALo hato. teozrI karmasAhitya uparAMta chedagrantho-prakaraNa granthomAM khuba kuzaLa hatAM. teozrInuM AnaMdaghanacovIzI vagere paranuM AdhyAtmika ciMtana ghaNuM bodhaprada hatuM. teozrInA pagale pagale parivAramAMthI kula agyAra dIkSAo thaI. vi.saM. 2007, mahA suda 10 surata mukAme dIkSA, vi.saM. 2043 vai.su. 6 kolhApura mukAme AcAryapadavI ane vi.saM. 2044, caitra vada 14 kolhApura mukAme pakSmI pratikramaNamAM pappI sUtranA zravaNa daramyAna kALadharma.. pUjyazrInA caraNomAM vaMdanA... prastuta upazamanAkaraNa granthanA racayitAomAMnA trIjA eka che vairAgyadezanAdakSa pUjya AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI ma.sA. sArA gharanI suzIla kanyA sAthe sagapaNa thaI gayuM hovA chatAM, sva. pUjyapAda gurudeva zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nA vairAgya udghodhaka pravacanonA zravaNathI verAgyano visphoTa thayo. badhAnI saMmatipUrvaka saMyamanA sAja sajyA, cAritra lIdhuM, jenI sAthe sagapaNa thayela te kanyAe paNa temane anusarI saMyama grahaNa karyuM. yuvAvaya... teja kSayopazama ane bhaNavAnI dhagaza... samatAsAgara sva. pU. paMnyAsa zrI padmavijaya ma.sA.jevA gurubhagavaMta... AtmavikAsamAM khUba pragati thavA mAMDI.. jhaLahaLato vairAgya... saumyaprakRti... upadeza kuzaLatA... vyavahAradakSatA... viharamAna zrI sImaMdharasvAmI pratye ananya bhakti... Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) zAsanasevAnA satata manoratho tathA ciMtA... AvA badhA aneka guNothI opatuM vyaktitva... zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA upakrame sAte kSetronI ghaNI kALajI... ciMtA karI rahyA che... nUtana karmasAhityanA sarjanamAM prAraMbhe traNe mahAtmAo bhegA thaI padArtha ciMtana karatA tene teo zabdomAM maDhI letAM. A rIte khavagaseDhI, upazamanAkaraNa be graMthonA padArtho taiyAra thayA. upazamanAkaraNanuM pachI gujarAtImAM vivecana paNa teoe lakhyuM... paNa pachI zarIra svAsthyano evo sAtha na maLyo. tethI navuM sAhitya anyodvArA taiyAra thayuM. kSapakakSeNi-upazamanAkaraNanA padArthonA saMgrahakAra teozrI paNa hatAM. vairAgyamaya upadeza dvArA aneka bhavyAtmAonA samuddhAraka teozrInA caraNomAM vaMdanA... A gItArtha mahAtmAoe potAnI pUrI samagratA lagAvIne prastuta granthanI racanA karelI che ane tethI upazamanAkaraNanA padArthone spaSTa karavAmAM sahaja rIte saphaLa thayA che. puNyanidhAna pU.A. zrI vijayaguNaratnasUrIzvarajI mahArAje paNa 'karmaprakRtigatamupazamanAkaraNam' nAme grantha racelo che. e pUrve prakAzita thaI gayelo che. paNa prastuta grantha e grantha karatA paNa pUrve racAyelo che. pUjya AcArya zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA parizramathI A granthanuM prakAzana zakya banyuM che. eTale sahu koI jijJAsuo A grantha parathI upazamanAkaraNano sUkSmabodha meLavIne mohanIyakarmano upazama ane kSaya karavAmAM saphaLa bano evI maMgaLa kAmanA sAthe prastAvanA samApta karuM chuM. prastAvanAmAM parama pavitra zrI jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya to enuM trividhe micchA mi dukkaDam... mAsadharano pavitra dina vi.saM. 2064 surata zrI sUrImantranA paramasAdhaka sva.pU. gurudeva zrI jayazekharasUri ma.no caraNasevaka abhayazekhara Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutasamuddhAraka 1) bhANabAi nAnajI gaDA, muMbai. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) 2) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. 3) zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma. sA.nI. preraNAthI) 4) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbai. (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma. sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda sU. ma. sA.nI preraNAthI) 5) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 6) nayanabALA bAbubhAi sI. jarIvALA hA. caMdrakumAra, maniSa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 7) kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAi (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) 8) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 9) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbai, (pa.pU. AcAryadeva zrIhemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 10) zrI zAMtAkrujha zvetA. mUrti tapAgaccha saMgha, zAMtAkrujha, muMbai, (pa.pU. AcAryadeva zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 11) zrIdevakaraNa mULajIbhAi jainaderAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 12) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma., pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) 13) bAbu amIcaMda panAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 14) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbai. (pU. munirAjazrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munirAjazrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) 15) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgaLa pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) 16) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 17) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbai. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) 18) zrI kalyANajI saubhAgacaMda jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanA) 19) zrI ghATakopa2 jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai. (vairAgyadezanAdarza pU. A. zrIhemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 20) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. munirAja zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) 21) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda. (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 22) zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) 23) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) 24) zrI mATuMgA jaina zvetA. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 25) zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma.sA. tathA munirAjazrI mahAbodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) 26) zrI vizA ozavALa tapagaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) 27) zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbai-400 006. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 28) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM. 2053nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge) 29) zrIsImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i), muMbai. (munirAjazrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 30) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 31) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU.AcArya vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI bAbubhAi sI. jarIvALA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (pa. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 33) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 34) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU.paM. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhuvana, dAdara, muMbai. (munirAjazrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 37) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti. saMgha, goregAma, muMbai. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) 38) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pa.pU. sA. zrI raMjanazrIjI ma. sA., pU. pra. sA. zrI idrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pa. pU. sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA sAdhvIjI zrI svaMyaprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI) 39) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbai. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (i.) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) 41) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa. pU. A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU.paM. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42) zrIkoimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura. 43) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa. pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 44) zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI. (pU. munirAjazrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU. paM. zrI akSayabodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 45) jagadguru zrI hIrasUrIzvarajI zvetAmbaramUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbaI. (5: pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 46) zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrti pU. jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanArthe) 47) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda, (pU. munirAjazrI satyasuMdara vi.nI preraNAthI) 48) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa, muMbaI. (preraka : pU. munirAjazrI ratnabodhivijayajI ma. sA.) 49) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 50) zrI sahastraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka-munirAja zrI sattvabhUSaNavijayajI ma.). 51) zrI govAlIyA Teka jaina saMgha muMbaI. (preraka pU. gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) para) zrI vimalanAtha jaina derAsara TrasTa, bANagaMgA, muMbai, | (preraka pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.) pa3) zrI vADilAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbaI (preraka : munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsajI zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) 54) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jainasaMgha. (preraka pU. gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) 55) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka - munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paM. zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) 56) sA. zrI sUryayazAzrIjI tathA sA. zrI suzIlayazAzrInA pArlA (I), kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI. 57) zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka - pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) 58) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 59) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka-pU. munirAjazrI premasuMdaravijayajI ma.) 60) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka -pa. pU. paMnyAsapravara zrI punyaratnavijayajI gaNi) 61) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka- pU.paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) 62) zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe pa. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 63) OMkArasUrIzvarajI ArAdhanA bhuvana - surata (preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munirAjazrI jinezaratnavijayajI ma.) 64) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara(IsTa), muMbaI. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 65) zrI AdIzva2 zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAma-muMbai (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI) 66) zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka- pa.pU. gacchAdhipati A.zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67) zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 68) zrI vilepArlA zve. mU.pU. jaina saMgha enDa cerITIjha (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMtazrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) 69) zrI nenasI sosAyaTI jaina zve. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa), muMbaI. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) 78) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra, (pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munirAjazrI bhaktivardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. : suputro navInabhAI, cunilAla, dIlIpa, hiteza. 71) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emarAlDa epArTamenTa, aMdherI (I.) muMbaI (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 72) zrI dharmavardhaka hai. mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (pa. pU. vairAgyadezanAdala AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 73) zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. munirAja zrI jinezaratnavijayajI ma.sA.) 74) zrI kezariyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAja. (preraka : pa.pU. mu. zrI merUcaMdra vi. ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhi vi. ga.) 75) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI . (preraka : pa.pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.) 76) zrI jaina je. mU. sudhArAkhAtAnI peDhI, mahesANA. 77) zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (I), muMbaInI ArAdhaka baheno taraphathI (jJAnanidhimAMthI) 78) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI. (preraka - pa.pU. vairAgyadezanAdA AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 79) zAha jesiMgalAla mohanalAla AseDAvAlAnA smaraNArthe ha. prakAzacaMdra je. zAha (AphrikAvALA) (preraka : pa. kalyANabodhi vi. gaNivara) 80) zeTha kanaiyAlAla bherUmalajI cerITebala TrasTa, caMdanabALA vAlakezvara, muMbaI. 81) zrI navA DIsA je.mU.pU. jaina saMgha (banAsakAMThA) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 (32) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa-muMbaI dvArA prakAzita thayelA graMthonI sUci jIvavicAra prakaraNa saTIka daMDaka prakaraNa saTIka|28 kAryasthiti stotrAbhidhAna saTIka. 2 nyAyasaMgraha saTIka 3 4 5 6 jIvasamAsa TIkAnuvAda 7 jaMbudvIpa saMgrahaNI saTIka 8 syAdvAdamaMjarI sAnuvAda 9 saMkSepa samarAditya kevaLI caritra 10 bRhatsetrasamAsa saTIka 11 bRhat saMgrahaNI saTIka bRhat saMgrahaNI saTIka ceiyavaMdaNa mahAbhAsa dharmasaMgraha saTIka bhAga-1 dharmasaMgraha saTIka bhAga-2 dharmasaMgraha saTIka bhAga-3 12 13 14 nayopadeza saTIka 15 puSpamALA (mULa anuvAda) mahAvIracariya 16 17 mallinAtha caritra 18 vAsupUjya caritra 19 zAMtasudhArasa saTIka 20. zrAddhaguNa vivaraNa 21 tattvajJAna taraMgiNI 22 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva 3/4 23 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva 5/6 24 aSTasahasrI tAtparya vivaraNa 25 muktiprabodha 26 vizeSaNavatI-vaMdana pratikramaNa avasUrI 27 pravrajyA vidhAna kulaka saTIka caityavaMdana bhASya (saMghAcArabhASya saTIka) vardhamAnadezanA padya (bhAga-1 chAyA sAthe) 30 vardhamAnadezanA padya (bhAga-2 chAyA sAthe) 29 31 vyavahAra zuddhi prakAza 32 anekAnta vyavasthA prakaraNa prakaraNa saMdoha 33 34 35 36 37 38 utpAdAdisiddhi prakaraNa saTIka abhidhAna vyupatti prakriyA koza bhAga-1 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) abhidhAna vyutpatti prakriyA koza bhAga-2 (ciMtAmaNi TIkAnuM akArAdi krame saMkalana) praznottara ratnAkara (senaprazna) saMbodhasaptati saTIka 39 paMcavastu saTIka 40 zrI jaMbUsvAmi caritra 41 samyaktvasaptati saTIka 42 guruguNaSatriMzatriMzikA saTIka 43 stotra ratnAkara upadeza saptati 44 45 upadeza ratnAkara zrI vimalanAtha caritra subodhA sAmAcArI zAMtinAtha caritra graMtha navapada prakaraNa saTIka bhAga-1 navapada prakaraNa saTIka bhAga-2 navapada prakaraNa laghuvRtti 46 47 48 49 50 51 para zrAddha prakaraNa vRtti 53 zrI pArzvanAtha caritra Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 vijaya prazasti bhASya (vijayasenasUri caritra) 55 kumArapALa mahAkAvya saTIka (prAkRta yAzraya) pa6 dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-1 57dharmaratna prakaraNa saTIka bhAga-2 58 upadezapada bhAga-1 59 upadezapada bhAga-2 60 zrAddhadinakRtya bhAga-1 61 zrAddhadinakRtya bhAga-2 6ra pArzvanAtha caritra 63 vicAra ratnAkara 64 upadeza saptatikA 65 devendra narakendra prakaraNa 66 puSpa prakaraNamAlA 67 gurnAvalI 68 puSpa prakaraNa 69 neminAtha mahAkAvya 7) pAMDava caritra bhAga-1 71 pAMDava caritra bhAga-2 72 pArzvanAtha caritra gadya 73 hIra praznottarANi 74 dharmavidhi prakaraNa 75 supArzvanAtha caritra bhAga-1 76 devadharma parIkSAdi graMtho 77 supArzvanAtha caritra bhAga-2-3 78 prakaraNatrayI 79 samatAzataka (sAnuvAda) 80 upadezamALA-puSpamALA 81 pRthvIcaMdra caritra 82 upadezamALA '83 pAIyalacchI nAmamAlA (33) 84 doDhaso savAso gAthAnA stavano 85 dvivarNa ratnamAlA 86 zAlibhadra caritra 87 anaMtanAtha caritra pUjASTaka 88 karmagraMtha avacUrI 89 upamiti bhava prapaMca 90 dharmabiMdu saTIka 91 prazamarati saTIka 92 mArgakhAdvAra vivaraNa 93 karmasiddhi 94 jaMbusvAmI caritra anuvAda 5 caityavaMdana bhASya sAnuvAda 96 guNavarmA caritra sAnuvAda 97 savAso doDhaso gAthA stavano 98 lAtrizatkAtrizikA 99 kathAkoSa 100 jaina tIrtha darzana 101 jaina kathA saMgraha bhAga-1 102 jaina kathA saMgraha bhAga-2 103 jaina kathA saMgraha bhAga-3 104 rayaNasehara nivakahA saTIka 105 AraMbhasiddhi 106 neminAtha caritra gadya 107 mohobyulanam (vAdasthAna) 108 zrI bhuvanabhAnu kevaLI caritra (anuvAda) 109 zrI caMdraprabhavasvAmI kevaLI caritra (anuvAda) 110 ApaNA jJAnamaMdiro 111 pramAlakSaNa 112 AcAra pradIpa 113 vividha praznottara I114 AcAropadeza anuvAda RAvalA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) 115 paTTAvalI samuccaya bhAga-1 142 ratnazekhara ratnAvatI kathA 116 paTTAvalI samuccaya bhAga-2 (parvatithi mAhAtma para) 117 ratnAkarAvatArikA sAnuvAda bhAga-1 143 SaSThizatakam (sAnuvAda) 118 ratnAkarAvatArikA sAnuvAda bhAga-2 144 namaskAra mahAmaMtra (nibaMdha) 119 caityavaMdana covIzI tathA 145 jaina gotra saMgraha (prAcIna jaina praznottara ciMtAmaNI itihAsa sahita) 120 nirayAvalisUtra 146 nayamArgadarzaka yAne sAtavayanuM svarUpa 121 kalyANa maMdira-laghuzAMtisaTIka | 147 mahopAdhyAyazrI vIravijayajI 122 upadeza saptatikA (TIkAnuvAda) pustaka | mahArAjA caritra 123 pratikramaNa hetu (pustaka) 148 mukti mArgadarzana yAne 124 jaina kumArasaMbhava mahAkAvya dharma-prAptinA hetuo 125 devacaMdra stavanAvali 149 cetodUtam 126 AnaMdakAvya mahodadhi bhAga-1 150 mUrtimaMDana praznottara 127 zrI paryata ArAdhanA sUtra 151 piMDavizuddhi anuvAda (avacUrI anuvAda sAthe) 15ra naMdisUtra (mULa) : 128 jinavANI (tulanAtmakadarzana vicAra) - 153 naMdisUtra saTIka bIjI AvRtti 129 praznottara pradIpa 154 naMdisUtra cUrNi saTIka 130 prAcIna koNa zvetAMbara ke digaMbara (gujarAtI) 155 anuyoga dvArA saTIka ' ' 131 jaMbUdvIpa samAsa (anuvAda) 156 dazavaikAlika saTIka 132 sumati caritra (anuvAda) 157 dazavaikAlika saTIka 133 tasvAmRta (anuvAda) 158 oghaniryukti saTIka 134 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva-2 159 piMDaniryukti saTIka 135 triSaSTizalAkApuruSa caritra parva-1 160 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-1 136 jaina kathA saMgraha bhAga-4(pratAkAra saMskRta) 161 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 137 jaina kathA saMgraha bhAga-5 16ra Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 138 jaina kathA saMgraha bhAga-6 163 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-4 139 jaina dharma bhakti kaMcanamALA 164 Avazyaka sutranI TIkA bhAga-1 (sAnuvAda) bhAga-1 165 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-2 140 jaina dharma bhakti kaMcanamALA 166 Avazyaka sUtranI TIkA bhAga-3 (sAnuvAda) bhAga-2 167 Avazyaka sUtranI dIpIkA bhA.1 141 zrImokSapada sopAna 168 Avazyaka sUtranI dIpIkA bhA.ra (caudaguNasthAnakanuM svarUpa) I169 Avazyaka sUtranI dIpIkA bhA.3 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 uttarAdhyayana saTIka bhAga-1 171 uttarAdhyayana saTIka bhAga-2 172 uttarAdhyayana saTIka bhAga-3 173 jaMbUdvIpa prajJapti bhAga-1 174 jaMbUdvIpa prajJapti bhAga-2 175 jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-1 176 jIvAjIvAbhigama sUtra bhA.-2 177 rAjapraznIya 178 AcArAMga dIpikA 179 bhagavatI sUtra bhAga-1 180 bhagavatI sUtra bhAga-2 181 bhagavatI sUtra bhAga-3 182 pannavaNA sUtra bhAga-1 183 pannavaNA sUtra bhAga-2 184 RSibhASitasUtra 185 hAribhadrIya Avazyaka TIppaNa 186 sUryaprajJapti saTIka 187 AcArAMga dIpikA bhAga-1 188 sUtrakRtAMga dIpikA 189 ThANAMga saTIka bhAga-1 190 ThANAMga saTIka bhAga-2 191 anuyogadvAra mULa 19ra samavAyAMga saTIka 193 AcArAMga dIpikA bhAga-2 194 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-1 15 sUtrakRtAMga saTIka bhAga-2 196 bhagavatI sUtra 197 kalpasUtra pradIpikA 198 kalpasUtra kaumudi 199 AnaMda kAvya mahodadhi bhA.3 200 zrI zrutajJAna amIdhArA (35) | 201 uttarAdhyayana sUtra-mULa 202 upadhAna vidhi preraka vidhi 203 hIrasvAdhyAya bhAga-1 204 hIrasvAdhyAya bhAga-2 205 caityavaMdanAdi bhASyatrayI (vivecana) 206 bhojaprabaMdha 207 zrI vastupAla caritra bhASAntara 208 zrI yogabiMdu saTIka 209 guru guNaratnAkara kAvyam 210 jagadguru kAvyam 211 yogadaSTisamuccaya (anuvAda) 212 jaina jyotigraMtha saMgraha 213 pramANa paribhASA 214 prameya ratnakoSa 215 jaina stotra saMgraha bhAga-2 216 zrI yoga dRSTisamuccaya (bhAvAnuvAda) 217 navasmaraNa (iMglIza sArtha sAnuvAda) 218 ATha dRSTinI sajhAya 219 AgamasAra (devacaMdrajI) 220 nayacakrasAra (devacaMdrajI) 221 guru guNaSatriMzikA devacaMdrajI 222 paMcamakarmagraMtha (devacaMdrajI) 223 vicArasAra (devacaMdrajI) 224 zrIparyuSaNa parvAdika parvonI kathAo 225 vimaLa maMtrIno rAsa 226 bRhat saMgrahaNI aMtargata yaMtrono saMgraha 227 damayaMtI caritra 228 bRhatsaMgrahaNI yaMtra 229 jaina stotra saMgraha 230 yazodhara caritra 231 caMdravIrazubhAdi kathA catuSTayam Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) 232 vijayAnaMda abhyadayam mahAkAvya 26ra saMkramakaraNa (bhAga-2) 233 jainadharmavarastotra - godhUlikArca - 263 bhaktAmara stotra (prata) sabhAcamatkAreti kRtitriyatam 264 SasthAnaka prakaraNa (prata). 234 anekArtha ratnamaMjUSA 265 suvrata-RSikathAnaka + saMgaThumakaMDalI (prata) 235 siripAsanAhacariyuM 266 zrI zatruMjaya mahAtIrthoddhAra (mULa) 236 samyakta kaumudI (bhASAMtara) 267 jIvAnuzAsanam 237 vimalanAtha caritra (anuvAda) 268 prabaMdha ciMtAmaNI (hindI bhASAMtara) 238 jaina kathAnakoSa bhAga-1 (anuvAda) 269 devacaMdra (bhAga-2) 239 jaina kathAratnakoSa bhAga-2 270 bhAnucaMdragaNi carita 240 jaina kathAratnakoSa bhAga-3 271 digvijaya mahAkAvya 241 zatruMjaya tIrthoddhAra (anuvAda) 272 vijJapti lekha saMgraha 24ra jaina stotra tathA stavanasaMgraha sAthe 273 AbU (bhAga-1) 243 vastupAla caritra 274 AbU (bhAga-2) 244 siddhaprAbhRta saTIka 275 AbU (bhAga-3) 245 sUkatamuktAvalI 276 AbU (bhAga-4). 246 nalAyanam (kuberapurANa) 277 AbU (bhAga-5). 247 baMdhahetudayatribhaMgI prakaraNAdi 278 nyAya prakAza 248 dharmaparIkSA 279 zrI piMDavazuiddhi saTIka * 249 AgamIya sUkatAvalyAdi 280 28Sabha paMcAzikA graMtha 250 jaina tattvasAra saTIka 281 kumAravihArazatakam, 251 nyAyasiddhAMta muktAvalI 282 mAnava dharma saMhitA 2para haimadhAtupATha 283 vardhamAna dhArnAizikA 253 navIna pUjA saMgraha 284 prazamarati prakaraNa-bhAvAnuvAda 254 siddhacakrArAdhana vidhi vi. saMgraha 285 tattvAmRta (prata) 255 nAyAdhammakahAo (pustaka) 286 papuruSacaritra (prata) 256 pramANanayatattAlokAlaMkAra (sAva.) 287 IpathikI SatrizikA prata 257 tattvArthAdhigamasUtra (gujarAtI) 288 karmaprakRti (prata) 258 vicArasaptatikA saTIka + 289 dRSTAMtazataka (prata) vicArapaMcAzikA saTIka 290 patriMzikA catuSka prakaraNa 259 adhyAtmasAra saTIka 291 subhASita padya ratnAkara (bhAga-1) 260 lIlAvatI gaNita 292 subhASita padya ratnAkara (bhAga-2) 261 saMkramakaraNa (bhAga-1) [293 subhASita padya ratnAkara (bhAga-3) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 subhASita padya ratnAkara (bhAga-4) 295 zrI candrakevalI caritam 296 triSaSTizalAkApuruSa caritra bhAga-1 (parva-1) 297 triSaSTizalAkApuruSa caritra 1 bhAga-2 (parva-ra-3) 298 triSaSTizalAkApuruSa caritra bhAga-3 (parva-4-pa-6) 299 triSaSTizalAkApuruSa caritra | bhAga-4 (parva-7) " 300 triSaSTizalAkApuruSa caritra bhAga-5 (parva-8-9) 301 triSaSTizalAkApuruSa caritra bhAga-6 (parva-10) 302 ratnAkara-avatArikA gujarAtI anuvAda (bhAga-1) 303 ratnAkara-avatArikA gujarAtI anuvAda (bhAga-2) 304 ratnAkara-avatArikA gujarAtI anuvAda (bhAga-3) 305 sAdhu maryAdApaTTaka saMgraha 306 jaina rAmAyaNa gadya 307 vizeSAvazyaka bhASya saTIka (bhAga-1) 308 vizeSAvazyaka bhASya saTIka (bhAga-2) 309 jaina kathAratna koSa (bhAga-3) 310 jaina kathAratna koSa (bhAga-8) 311 dharmasarvasva adhikAra sArtha, kasturI prakaraNa sAthe 312 hiMgula prakaraNa sAthe (37) |313 nayavAda ane yuktiprakAza 314 aMgulasittarI sAthe, svopajJa namaskAra stava sAthe 315 dravyaguNa paryAyarAsa (bhAga-1) saTIka savivaraNa 316 dravyaguNa paryAyarAsa (bhAga-2) saTIka savivaraNa 317 covIzI vizeSArtha 318 kAvyasaMgraha (bhAga-1) 319 kAvyasaMgraha (bhAga-2) 320 caityavaMdanakulakavRtti 321 syAdvAdamuktAvalI tathA bhAvasaptatikA 322 prajJApanA upAMga saTIka 323 laghuzAMtistava saTIka | samavasaraNa stava sAva. tathA pramANaprakAza 324 zreyAMsanAtha caritra 325 bhaktAmara-kalyANamaMdira-namiUNa stotratraya 326 jaina dharmano prAcIna ItihAsa (bhAga-1) 327 zrImad devacaMdrajI kRtisaMgraha 328 sArasvata vyAkaraNa saTIka 329 siddhAMtarannikA vyAkaraNa 330 aDhI dvIpanA nakazAnI hakIkata 331 karmaprakRti bhASAMtara 332 mudrita kumudacaMdra 333 zrI praznavyAkaraNa saTIka 334 zrImadattakRdanuttaropapAtikavipAkasUtra saTIka 335 zrI jJAtAdharmakathA saTIka 336 zrI jayatihuaNastotra (mULa + artha) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama zi viSaya pAnA naM. & R 8 8 8 8 8 8 8 % 2 - .............. 1. graMthanI utpatti ................ 2. upazamanAnA bheda ....................... 3. nava adhikAronA nAma................ 4. prathama upazamasamyakatva prApti adhikAra ........... 5. dezavirati lAbha prarUpaNA athavA saMyamasaMyamalabdhi adhikAra ................ 6. sarvavirati lAbha prarUpaNA athavA saMyamalabdhi adhikAra .. 7. anaMtAnubaMdhi visaMyojanA adhikAra .... 8. anaMtAnubaMdhi upazamanA........ ......... 9. darzanatrikanI kSapaNA athavA kSAyika samyakatva prApti adhikAra . 10. darzanatrikanI upazamanA athavA zreNigata upazama samyakatva prApti adhikAra ..... 142 11. cAritra mohanIyanI upazamanA athavA upazamazreNi adhikAra .................. 12. karaNakRta dezopazamanA adhikAra ....................... 13. prazasti 14. pariziSTa-1 upazamanAkaraNamAM samyakatvotpAdAdimAM sthitibaMdhanI vicAraNA... 15. pariziSTa-2 guNazreNi vivaraNa . .............. 16. pariziSTa-3 addhApalyopama ane uddhArapalyopamanuM vizeSa svarUpa................ 17. pariziSTa-4 aMgulanA prathama vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAgathI AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga nAno ke moTo ? ............. 18. pariziSTa-5 sUkSma uddhAra palyopama viSe keTalIka vizeSa vicAraNA................ 19. pariziSTa-6 yaMtro . 20. pariziSTa-7 upazamanAkaraNa bhAga-1 nI racanAmAM AdhArabhUta graMthonA nAma ..... 21. granthaprakAzaka prazasti ........... 22. 5.pU.A.bha. zrI premasUrIzvarajI mahArAjanA svahastAkSaromAM AlekhAyelA namaskAra mahAmaMtra .. ............ 330 ................ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrIM zrIzaddhezvarapArzvanAthAya namaH / namo namaH zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-sadgurubhyaH / zuM nama: | upazamanAkaraNa bhAga-1 kaLikALane vize paNa jeono mahimA traNa jagatane vize prasarelo che. jeonA nAmasmaraNa mAtrathI viLono samUha kSaNamAtramAM nAza pAme che, te zIkhezvara pArzvanAtha prabhu jaya pAmo. jJAna, dhyAna, tapa ane saMyamanI suvAsathI bhavya jIvone AkarSaNa karanAra, karmasAhityanA parizIlanamAM atanipuNa mativALA sAkSAtremamUrti evA AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA amArA para prasanna thAo. ' zrutanI dhaSThAyikA zAradAnuM smaraNa karIne bhavyajanonA upakArane artha tathA svamaraNane mATe karmaprakRti tathA kaSAyamAmRtAdi pUrvAcArya bhagavaMtonA grathone anusarIne saraLa ane vizada rIte karmaprakRtinA "upAmanAkaraNa" nAmanA adhikAranuM vivecana karIe chIe. - caramatIrthapati zIvardhamAnasvAmIe paccIsothI dhaka varSa pUrve kevaLajJAna prApta karI dharmadezanA ApI. temAM vaizAkha suda dazamanA divase prabhunI parSadAmAM koIe virati prApta na karI. vaizAkha suda agIArase prabhue apApApurImAM dharmadezanA ApI. tyAM yajJa karavA Avela agIyAra brAhmaNone temanA vidhArthIo sahita pratibodhI prabhue gaNadhara tarIke sthApyA. temane 3paksepha vA, virAmeDra vA, yuve vA rUpa tripadI ApI. temAMthI bIjabuddhinA dhaNI evA gaNadhara bhagavaMtoe aMtarmuhUrta kALamAM dvAdazAMgInI racanA karI. bhagavAnanI pATe paMcama gaNadhara sudharmAsvAmI AvyA. temanI racelI dvAdazAMgI ziSya-paraMparAmAM AgaLa cAlI. dvAdazAMgInuM bAraNuM aMga daSTivAda che. tenA pAMca bheda che. temAM pUrvagata nAmanA trIjA bhedamAM cauda pUrvono samAveza thAya che. temAMthI bIjA agrAcaNI nAmanA pUrvamAMthI zaizavazarmara mahArAje karmaprakRti nAmanA graMthano uddhAra karyo che tathA pAMcamAM jJAnapravAda nAmanA pUrvamAMthI guNadhara vAcake kaSAcabAbhUtano uddhAra karyo che. karmaprakRtimAM baMdhanAda ATha karaNonuM vivecana Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 2 che. kathAprAbhUtamAM mohAyakarmanuM vivecana che. mukhyatAe A be granthonA AdhAre ane bIjA paNa aneka granthonI sahAyathI tathA gurujato takuthI prApta thayela upadezanA AdhAre ahIM vivecana karIzuM (juo yaMtra naM. 1) baMdhAdi AThe kaNo arthagaMbhIra che ane bhavyajIvone atizaya upayogI che. temAM paNa upazamanAkaraNa vizeSa upayogI che, kemake aAdikALathI bhavanA bhramaNamAM kANabhUta ATha karma che. temAM mohanIyakarma mukhya che ane A upazamanAkaNamAM tenI upazamanA ane ,kSapaNA dvArA samyagdarzada guNonI prApti kevI rIte thAya che te batAvavAmAM AvyuM che. mATe prastuta kaNa mokSArthI jIvo mATe vizeSa upayogI che. upazcamanAkaNa eTale zuM ? je vIryathI sattAmAM rahelA karmone udaya-udANAnidhatta ane nikAcanA karaNane ayogya kare te vIrya vizeSa upazamanAkaNa kahevAya che.. . upazamanAkaNanA bheda, tenA vAmAMtara, tathA akasNopabhramavAno adhikAra hAlamAM nathI maLato, vagere bAbato prathama be gAthAmAM batAve che : karaNakayAkaraNAvi ya, duvihA uvasAmaNattha biiyAe / akaraNaaNuinnAe, aNuogadhare paNivayAmi // / 1 // savvassa ya desassa ya, karaNuvasamaNA dusanni ekkikA / savvassa guNapasatthA, desassa vi tAsi vivarIyA / / 2 / / savvuvasamaLA mohasteva .... akSArtha : kaSNakRta ane akaSNakRta ema be prakAranI upazamanA che. temAM bAjI akaSNakRta athavA anudIrNa upazamanAnA anuyogane dhAraNa karanArAone praNAma karUM chuM. (1) kaSNakRta upazcamanA sarvAvaSayI ane deviSayI ema be prakAre che. punaH te ekeka be saMjJA (nAma) vALI che. temAM sarvopazamanAtA 1 guNopaNamanA 2 prathastopaNamanArUpa be nAma che. dezopathamanAnA nAma tenAthI vippata che (1 aguNopaNamatA, 4 aprazastopazamanA). sarvopazamanA mohanIya karmanI ja hoya che. (4) vizeSArtha : upazcamanA be prakAre che (1) sarvopazamatA, (2) dezopathamavA. sarvopaNamatAnA be nAmAMtara che (1) guNopaNamatA, (2) prathopazamanA. dezopaNamatAnA be nAmAMtara che (1) aguNopaNamatA, (2) aprazastopaNamatA. sarvopazamanA mAtra mohabIcakarmanI ja thAya che. dezopathamanA AThe karmanI thAya che. jenuM vivecana AgaLa karavAmAM Avaze te sarvopaNamanA, yathApravRttadakaNatrayapUrvaka Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra ja thAya che. dezopazamanA karaNapUrvaka paNa thAya che ane karaNa vinA paNa thAya che eTale dezopazamanAnA be bheda thayA-(1) karaNakRta dezopakAmanA, (2) akaraNakRta dezo pAmatA. nadI - goLapASANa vyAye atyaMta vedanada vakhate jIvane karaNa vinA dezopazamanA thAya che. te akaraNakRta dezopazamanA. teno aMdhakAra vartamAnakALe viccheda pAmyo che, mATe tenA anuyogane jANanAra evA dhRtadharone namaskAra karavA dvArA zivazarmasUra bhagavaMte ahIM karmaprakRti graMthamAM madhyamamaMgaLa karyuM che. athavA akaraNakRta dezopazamanAno adhikAra karmapravAda mAM che, kemake kaSAyamAmRtamAM kahyuM che "nA sarovasAmA tiste huve nAmadhevALa akaraNovasAmaNA tti vi aNudiNNovasAmaNA tti vi / esA kammapavAde / ' -pR.1872 karmapravAdanI prApti na thavAthI ahIMyA sarvopazamanA ane karaNakRta dezopazamanAno adhikAra kahIzuM, temAM bahuvaktavyatA hovAthI prathama sarvopazamanA kahIe chIe. tenA kula nava adhikAra che : (1) prathamodharAmasamyaktvaprApti (2) dezavarata lAbha prarUpaNA athavA saMcamAsaMyama labdhi arvAdhikAra (3) sarvIvarata lAbha prarUpaNA athavA saMyamalabdha arthAdhikAra (4) anaMtAnubaMdhI viyojanA (5) darzanAtrikanI kSapaNA athavA kSayika samyaktva prApta (6) : darzanatrakanI upazamanA athavA zaNagata upakAma samyaktva prApta aMdhakAra (7) caritra mohanIyanI upazamanA athavA upAmaNa (8) cAritramohanIyanI tapaNA athavA kSapakazaiNa (9) pazcimaskaMdha arvAdhikAra (samuddaghAta, AyojikAkaraNa, yoganirodhavigere) (juo yaMtra naM. 2). (1)(2) (1) prathamopazamasamyaktvapUrNa aMdhakAra " have ahIM prathamopazamasamyaktva prAptinA aMdhakAranuM varNana karatA upazama samyaktvane yogya jIvanI tenI pUrva kevI avasthA hoya che te pUrvabhUmikAnuM varNana pAMca gAthA dvArA jaNAve che. , tasusadiyAnono paMceMdio u sannIpajatto laddhitigajutto / / 3 / / pavvaM pi visajhaMto gaMThiyasattANaDakkamiya sohiM / annayare sAgAre joge ya visuddhalesAsu / / 4 // ThiisattakammaM aMtokoDIkoDI karettu sattaNhaM / duTThANacauTThANe asubhasubhANaM ca aNubhAgaM / 5 / / baMdhaMto dhuvapagaDI bhavapAuggA subhA aNAU ya / jogavasA ya paesaM ukkosaM majjhima jahaNNaM // 6 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 upazamanAkaraNa bhAga-1 ThiibaMdhaddhApuNNe navabaMdhaM pallasaMkhabhAgUNaM / asubhasubhANaNubhAgaM aNaMtaguNahANivuDDIhiM // 7 // akSacarya :- tenI (mohanIyanI) upazamatAne yogya jIva paMcendriya, jJa, paryApta, traNabdhiyukta hoya (3) kaNanI pUrve paNa granthIka jIvonI vizuddhine ullaMghIne vizuddhimAM vartamAna hoya, koI paNa eka sAkAra upayogamAM, koIpaNa eka yogamAM tathA traNa zuddha lezmAmAMnI anyatara zuddha lezyAmAM vartamAna hoya. (4) sAta karmanI sthitisattAne aMtaHkoDAkoDI sAgaropama karIne, tathA azubhakarmanA sattAgata catuHsthAnika anubhAgane aisthAnika ko, zubhakarmanA sattAgata aisthAnika anubhAgane . catuHsthAnika kato (5) 47 dhruvabaMdha prakRtione bAMdhato, bhavaprAyogya pAvartamAna zubha prakRtine bAMdhato tathA AyuSyane hi bAMdhato, tathA yogAnusAra utkRSTa, madhyama ane jaghanya pradezabaMdha karato (6) pUrva pUrvano sthitibaMdha pUrNa thatA uttarottara palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna sthitibaMdha karato, tathA azubha ane zubhakarmanA anubhAgane anaMtaguNani-vRddhithI bAMdhato(7) [ukta jIva traNa karaNa karI upazAMtAdvAne (upazama samyaktvane) pAme che.] vizeSArtha :- adikALathI saMsAra sAgaramAM paribhramaNa karI rahelo jIva jyAre ardhapudgalaparAvartathI paNa ocho saMsAra bAkI rahe che, tyAre prathama samyaktva prApta kare che ane saMsAranI aMdara prathamavAra to koIpaNa jIva upazama samyaktva ja, pAme che, evI kArmagraMthika mAnyatA che. tethI ahiMyA zarUAtamAM 'prathama upazama samyaktvanI prApti' nAmanA pahelA adhikArane varNavIe chIe. zuM koI paNa gatino koIpaNa paristhitimAM ane koIpaNa saMyogomAM rahelo jIva samyaktva pAmarmI zake che ke amuka ja paristhitimAM amuka ja garvAdamAM rahela jIva samyaktva pAmI zake che ? tevI zaMkAno rihAra karavA mATe sauthI pahelA samyaktva prApta karavA mATenI viziSTa prakriyA kevA jIvo karI zake ? te nIcenA muddAo dvArA batAvavAmAM Ave che, arthAt samyaktva prApti mATenI prakriyArUpa traNa karaNa pUrve aMtarmuhUrtamAM jIvanI kevI avasthA hoya che ? te batAvavAmAM Ave che. (1) paryApta saMjJI paMcendriya : labdhi aparNApta jIvo tathA labdhithI paryApta hovA chatAM kaNa aparyAptAvasthAmAM rahelA jIvo samyaktva upArjI zakatA nathI; kemake samyaktvotpatti Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthopazamasamyakatvaprApti adhikAra mATe joItI vizuddha teone hotI nathI. tevI ja rIte ekendriyathI caurindriya sudhInA jIvo ane asaMjJI paMcendriya jIvo paNa tathA prakAranI vizuddhinA abhAve samyaktva upArjI zakatA nathI, tethI paryApta saMjJI paMcendriya jIva' ja samyaktva pAmI zake ema jaNAvyuM che. () mithyAdiSTa : prathama upazama samyaktvanI prApti anAda miyAdeSTi jIvane athavA sAda mithyASTi jIvo thAya che. ahIMyA prathama upazama samyaktva eTale upAma ziNagata upazama samyaktva sivAyanuM upazama samyaktva samajavAnuM che. azvathA sada mithyASTine je upazama samyaktvanI prApti thAya che te prathamavAranuM upazama samyaktva hotuM nathI, dvitIyadivAranuM hoya che, paraMtu upAmaNamAM je upazama samyaktvanI prApti thAya che te sivAya saMsAramAM jeTalI vAra upazama samyaktvanI prApti thAya che te prathama upazamasamyaktva ja kahevAya che. mATe ja ahiM sAda ke anAdi mithyASTine prathama upazama samyaktvanI prApta kahI che. sAdi mithyArdaSTimAM paNa samyaktvathI paDI mithyAtve jaI turata ja punuM samyaktva prApta karanArane kSAyopathamika samyaktvanI prApti thAya che. jyAre mithyAtve jaI samyaktva mohanIya ane mizra mohanIyanI u&lanA karI mohanIyanI 26 prakRtinI sattAvALo thaI pAcho jayAre samyaktva pAme tyAre karaNatrayapUrvaka prathama upazama samyaktva ja pAme che. matAMtare kaSAyakhAbhUtanA mate mithyAtve jaI samyaktva mohanIya - mizra mohanIyane uvelatA tenI zatapRthakUva sAgaropama jeTalI sthiti zeSa rahe tyAre jo punaH samyaktva pAme to karaNatraya pUrvaka prathamopazamasamyaktva ja pAme che. '(3) labdhitracayukata : prathamopazamasamyaktva pAmanAra jIva aMtarmuhUrta pUrve (1) 1. dhavalAdi digaMbara granthomAM pAMca labdhi kahI che. temAM pAMcamI labdhi karaNarUpa che. pahelI cAra labdhi hoya tene karaNarUpa pAMcamI labdhi Ave che. vayavamaya - vinodI-saT-mo reLAnakkI vA vAri vi sAmaUIT RU TU hoDuM samaje che ? || tenI vyAkhyA te granthomAM A pramANe che : puvvasaMcidakammamalapaDalassa aNubhAgaphaddayANi jadA visohIe paDisamayamaNaMtaguNahINANi hodUNudIrijaMti tadA khaovasamaladdhI hodi / paDisamayamaNaMtaguNahINakameNa udIridaaNubhAgaphaddayajaNidajIvapariNAmo sAdAdisuhakammabaMdhaNimitto asAdAdiasuhakammabaMdhaviruddho visohI NAma / tisse uvalaMbho visohiladdhi NAma / chaddavvaNavapadatthovadeso desaNA NAma / tIe desaNAe pariNadaAiriyAdINamuvalaMbho, desidatthassa gahaNadhAraNa-vicAraNasattIe samAgamo a desaNaladdhI NAma / 'savvakammANamukkassaTThidimukkassANubhAgaM ca ghAdiya aMtokoDAkoDITThidimhi veDhANANubhAge ca gavAI pAmo vAddhi nAma . to ? pazu saMtasu raVIno mADavatnamAlo -pR. 204, pustaka 6ThTha (1) lAyopathamika labdhi H sattAmAM rahelA azubha karmanA anubhAgaspardhakone pratisamaya anaMtaguNahIna - anaMtaguNahIna karatA udIraNA kare te kSAyopathamika labdhi. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 upazamalabdha, (2) upadezazravaNa labdha, (3) prayoga labdhi- A traNa labdhathI yukta hoya che. (1) upazama fbdha eTale karmane upazAMta karavAnI zakUita. (2) upadeza zravaNa labdha eTale upadezane yogya AcAryAdikanI prApti ane upadezane samajavAnI tathA parizamAvavAnI zakita. (3) prayoga labdhi eTale samyaktva prApta mATenA traNa karaNa mATe joItI mana, vacana, ane kAyAnA yoganI labdhi. naisargika samyaktvamAM upadeza zravaNanuM nimitta hotu nathI, paraMtu upadeza zravaNanI zakita te jIvamAM hovI Avazyaka che, ema lAge che. (4) vizuddhi : ahIM grantha deze rahelA abhavya karatA paNa anaMtaguNa vizuddha hoya che ane te paNa pratisamaya anaMtaguNa vadhatI hoya che. cogaH cAra mananA, cAra vacananA tathA audAraka ane vaikraya e dazAmAMthI anyatara yoga oya che. te to che veda : purUSaveda, strIveda ke napusakavedamAMthI anyatara veda hoya che. upayogaH sAkAropayoga oya che, eTale mAtaajJAna - kRtaajJAna ke virbhAgajJAnamAMthI koI paNa upayoga hoya che. (8) leyAH bhAvathI traNa zubha legyAmAM vartamAna hoya ane temAM paNa uttarottara samaye vardhamAna zubha leyA hoya. dravyathI azubha vezyA paNa nArakIne hoya che. () kaSAyaH krodhAdi cAramAMthI anyatara kaSAyano udaya hoya. temaja pratisamaya anaMtaguNa hIyamAna kaSAyI hoya. (10) mULapratibaMdha mULaprakRti sAta baMdhAya che, kemake AyuSya haMmezA madhyama (gholanA) (2) vizuddhi labdhi : kSAyopathamika labdhithI utpanna thayela zAtAdi zubhakarmonA baMdhamAM kAraNabhUta ane azAtAdi azubhakarmabaMdhano virodhI pariNAma te vizuddhi, tenI prApti te vizuddhi labdhi. dezanA labdhiH cha dravya ane nava padArthano upadeza te dezanA, dezanAthI pariNata AcAryAdinI prApti tathA upadiSTa arthagrahaNa - dhAraNa - vicAraNa zaktino samAgama te dezanAlabdhi. (4) prAyogya labdhi sarvakarmanI utkRSTa sthiti ane azubhakarmanA utkRSTa rasano ghAta karI aMta:koDAkoDI sthitimAM tathA be sthAnika rasamAM avasthAna te prAyogya labdhi. karaNa labdhi yathApravRttAdi traNa karaNa rUpa. cAra labdhi hoya tene karaNalabdhinI yogyatA Ave che. prathama cAra labdhi bhavya-abhavyane sAdhAraNa hoya che. pAMcamI labdhi samyakta pAmatI vakhate hoya che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra pariNAme baMdhAya che. ahIM atizaya vizuddha pariNAma che. mATe AyuSya na baMdhAya. (11) uttarapravRtibaMdha : samyaktvAbhimukha manuSya-tiryaMca dhruvabaMdhI 4 prakRti bAMdhe ane adhUvabaMdhamAMthI hAsya, rata, puruSaveda ane nAmanI deDhika, paMcandriya jAti, samacaturagrasaMsthAna, vaikriya-, parAghAta, ucchavAsa, zubhavihAyogIta, trasadazaka ema 19 prakRti tathA sAtAvaMdanIya ane uccagotra 35 71 prakRtio bAMdhe (47+3+ 19+1+1=1) samyaktvAbhimukha deva-nAraka paNa pUrvokta dhruvabaMdhI 4s, hAsya, rati, puruSaveda, sAtAvadaLIya ane uccagotra bAMdhe. uparAMtamAM nAmakarmanI manuSya yogya 20 prakRti bAdhe eTale kula tene ura prakRti baMdhAya che. gAmanI 20 prakRti A pramANe che - manuSyaDhaka, paMcendriya jAti, prathama saMghayaNa, prathama saMsthAna, audArikahika, parAghAta, ucchavAsa, zubhavihAyogad, trasadazaka. samyaktvAbhimukha sAtamI narakanA jIvane vizeSamAM manuSyaka ane uccagotrane badale tiryacaDhika ane nIcagotrano baMdha thAya che ane udhotano baMdha vikalpa thato hovAthI udhota na baMdhAya tyAre ura prakRti bAMdhe ane udhota baMdhAya tyAre 73 prakRti bAMdhe. prazna - sAtamI naraka sivAya zeSa i narakamAM udhota vikalpa kema na baMdhAya ? javAba - udhotanA baMdhanA vikalpo tiryaya prayogya bAMdhatA thAya che. 1 thI 6 narakavALA samyaktvabhimukha jIvo manuSyayogya ja prakRtio bAMdhe che, tiryaMca cogya nahIM. mATe teone udhotano baMdha na saMbhave, jyAre sAtamI narakano jIva tiryaya yogya ja bAMdhato hovAthI tene udhotano baMdha saMbhathvI zake che. A sivAyanI prakRtio samyaktvAbhimukha jIvane baMdhAtI nathI. tethI samyaktvAbhimukha manuSya-tiryaMcane napuMsakaveda, zoka, arati, AyuSya-4, asAdhAvedanIya, nIcagotra, devagati sivAya gIta-3, paMcendriyajAta sivAyanI cAra jAta, audAreka-2, saMghayaNa-6, prathama sivAyanA saMsthAna-pa, devAtupUrvI sivAyanI traNa AnupUrvI azuvihAyogata, Atapa, udhota, jinanAmakarma, sthAvara-10, ema 49 prakRtio baMdhAtI nathI. 1-2. jo ke mohanIyanI kula 22 ane nAmanI kula devaprAyogya 28 prakRti baMdhAya che to paNa tenI anukrame traNa ane ogaNIza kahevAnuM kAraNa bAkInI prakRtio dhruvabaMdhImAM AvI gaI che. 3. ahiMyA paNa mohanIyanI 22 prakRti baMdhAya che. zeSa prakRtio dhruvabaMdhImAM AvI gaI hovAthI traNa ja kahI che. 4. ahiMyA paNa manuSyayogya 29 baMdhAya che, paraMtu bAkInI prakRti yuvabaMdhImAM samAI jAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T samyaktva vakhate cAre gatinA jIvone badhyamAna prakRtio : jJAnA.| da. | mo. aM. ve. go. 5 1 1 samyaktvAbhimukha manuSya-tiryaMcane |devatA tathA 1 thI6 narakanA jIvane 7mI narakanA jIvane udyotanA baMdhaka 7mI 5 narakanA nArakane 5 5 * 3 2 2 2 22 ra 22 5 22 5 22 5 1 1 1 1 1 upazamanAkaraNa bhAga-1 1 nAmakarma deva prAyogya 28 manuSya prAyogya 29 tiryaMca prAyogya 29 tiryaMca prAyogya 30 (udyota sAthe) kula 71 72 72 73 deva-tArakane (1 thI 6 taka sudhInA tArakane) prathama saMghayaNa baMdhAtu hovAthI te vinA kula-48 prakRti baMdhAtI nathI, paraMtu manuSya-tirthayane audArika-2 ane devati-devAnupUrvI sivAyanI traNa gati-traNa AnupUrvAMno abaMdha che, tene badale deva-tArakane vaikridvikano ane manuSyata-manuSyAnupUrvI sivAya traNa ti-traNa AnupUrvIno abaMdha che. Ama deva-nAkane nahIM baMdhAtI 48 prakRtio A pramANe che : strIveda, napuMsakaveda, zoka, ati, AyuSya-4, AzAtAvedanIya, nAcagotra, manuSyati sivAyanI gati-3, paMcendriya sivAya ti-4, kriya-2, AhAnska-2, prathama varjita saMgharANa5, prathama varjita saMsthAna 5, manuSyAnupUrvAsivAya AnupUrvI-3, azubha vihAyoti, Atapaudyota, jinanAmakarma, sthAva2-10 = 48 sAtamAM nakanA jIvane abaMdha prakRtio deva-tAkavat che. paraMtu manuSyaita sivAyanI 3 gatine badale tiryaMcagati sivAyanI gati-3, tevI ja rIte tiryaMcAnupUrvI sivAya AnupUrvI 3, ane nIcagotrane badale uccagotra, temaja udyotano baMdha vikalpe thato hovAthI teno abaMdha paNa vikalpe. Ama sabhyabhimukha sAtamI vaktA jIvane abAmAna prakRtio :- strIveda, napuMsakaveda, zoka, ati, AyuSya-4, azAtAvedanIya, uccagotra, tirraya sivAyanI gati-3, paMcendriya sivAyanI ti-4, kriya-2, AhAnska-2, prathama rjita saMghayaNa-5, prathama varjita saMsthAna-5, tiryaMcAnupUrvI sivAya AnupUrvI-3, azuvihAyoti, Atapa, jitanAmakarma, sthAvara 10 = Ama kula-44. udyotane nahIM bAMdhatA chamAM nakatA jIvane abadhyamAna prakRtio uparokta 47+ Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra udyota = 48 samyaktvAbhimukha manuSya-tiryaMcane deva tathA 1 thI 6 narakanA jIvane 7mI narakanA jIvane udyotanA baMdhaka 7mI narakanA nArakIne abadhyamAna prakRti 49 48 48 47 9 (12) sthitibaMdha : sAte karmano sthitibaMdha aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa thAya che. ane pUrva pUrvathI uttottara sthitibaMdha aMtarmuhUrta aMtarmuhUtaeN palyopamano saMkhyAtamo bhAga bhUta thAya che. (13) sabaMdha : azubha karmano be ThaNiyo ane zubhakarmano cAra ThaNiyo sa baMdhAya che. te paNa pUrva pUrvathI uttarottara samaye azubhakarmano ataMtaguNahIna ane zubhakarmano anaMtaguNa vRddha 2sa baMdhAya che. (14) pradezabaMdha : samyaktvAbhimukha tiryaMca-manuSyo anaMtAnubaMdhi-4, thirNA-3, mithyAtva-mohatAya, deva-ra, kriya-2, samacatuStra saMsthAna, subhaga-3, zuvihAyoti A 17 prakRtino utkRSTa pradezabaMdha athavA anutkRSTa pradezabaMdha kare. temAM utkRSTa yogAM hoya to utkRSTa pradezabaMdha kare ane anuSkRSTa yoga hoya to anutkRSTa pradezabaMdha kare. zeSa 54 prakRtiono anutkRSTa ja pradezabaMdha kare, kemake A 54 prakRtiomAMthI jJAnAvaraNIya-5, darzAvIya-4, aMtaNaya-5, zAtA, yaza ane uccagotra e 17 prakRtiono dazamA guNasthAnake ja utkRSTa pradezabaMdha thAya che, apratyAkhyAnAvaraNIya catuSkano avizta samyagdaSTi utkRSTa yoge vartamAnane, pratyAkhyAnAvaraNIya catuSkano derzAvata utkRSTayoge vartamAnane tathA puruSaveda ane saMjvalana krodha-mAna-mAyA-lobhano utkRSTa pradezabaMdha navamA guNasthAnake anukrame 5-4-3-2-1nA baMdhaka utkRSTa yoge vartamAnane thAya che. temaja hAsya, rati, bhaya, jugupsAno utkRSTa pradezabaMdha avizta samyagdaSTithI apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhInA jIvone thAya che. Ama 36 prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha to samyagdaSTi jIvone ja thAya che. bAkInI 18 prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha jo ke mithyASTi jIva karI zake che, paraMtu temAMthI vIda4, taijasa-kAryaNa zarIra, agurulaghu, upaghAta, nirmANa, bAdara ane pratyeka A 11 prakRtino Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 upazamanAkaraNa bhAga-1 utkRSTa pradezabaMdha nAmakarmanI ekendriya prAyogya 23 bAMdhatA thAya che. paryApta, pAghAta, ucchavAsa, sthira ane zubhanAmakarma A pAMca prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha nAmakarmanI ekendriya prAyogya 25 bAMdhatA thAya che. paMcendriya jAti ane trasakAyano utkRSTa pradezabaMdha nAmakarmanI aparyApta manuSya ke tiryaMca paMcendriya ke vikandriya yogya 25 prakRti bAMdhatA thAya che. ahiMyA to samyaktvAbhimukha saMjJI paMcendriya tiryaMca ke manuSya nAmakarmanI devaprAyogya 28 prakRtio bAMdhe che. tethI tene 18 prakRtiono paNa utkRSTa pradezabaMdha saMbhave nahiM. Ama kula samyaktvAbhimukha manuSya-tiryaMcane 36 + 18 = 54 prakRtiono anutkRSTa pradeza baMdha ja saMbhave che. zeSa 17 prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa pradezabaMdha thAya che. samyaktvAbhimukha deva tathA 1 thI 6 taka sudhInA tAkIne paNa je kula 12 prakRti baMdhAya che temAMthI anaMtAnubaMdhI-4, thirNAddha-3, mithyAtva mohanIya, prathama saMghayaNa A nava prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa pradezabaMdha thAya. temAM paNa utkRSTa yoge vartamAna hoya to utkRSTa pradezabaMdha kare, atkRSTa yoge vartamAna hoya to anutkRSTa pradezabaMdha kare. zeSa 63 prakRtiono tene anutkRSTa pradezabaMdha ja thAya, utkRSTa pradeza baMdha thAya nahiM. temAM 54 prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha na thavAnuM kAraNa pUrve manuSya-tiryaMcane kahyuM che te ja jANavuM ane bAkInI prakRtiomAMthI audArika zarIra nAmakarmano utkRSTa pradezabaMdha nAmakarmanI ekendriya prayogya 23 bAMdhatA thAya che. tathA manuSya-2 ane audArika aMgopAMgano utkRSTa pradezabaMdha nAmakarmanI aparyApta manuSya yogya 25 bAMdhatA thAya che. tathA subhaga-3, samayatustrasaMsthAna ane zurbhAvahAyotino utkRSTa pradezabaMdha nAmakarmanI devaprAyogya 28 prakRti bAMdhatA manuSyatiryaMcane thAya che. ahIMyA to samyaktvAbhimukha deva tathA nAkane nAmakarmanI manuSyayogya 29 prakRti baMdhAya che, tethI A nava prakRtiono utkRSTapradeza baMdha saMbhavato nathI. Ama (54 + 9) 63 prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha samyakbhimukha deva-nAkane na thato hovAthI teno anuSTa ja pradezabaMdha thAya ane zeSa nava prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa pradezabaMdha thAya. samyaktvAbhimukha sAtamAM narakanA jIvane je 12 prakRtio baMdhAya che, temAM paNa pUrvokta nava uparAMta nIcagotranI sAthe daza prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa pradezabaMdha hoya, kemake nIcagotranA utkRSTa pradezabaMdhanA svAmI utkRSTayogI cAre gatinA mithyASTi che. tiryaMca-2 to ahIM anutkRSTa pradezabaMdha ja thAya che, tenuM kAraNa e che ke tiryaMca-no utkRSTa pradezabaMdha mithyArdaSTi manuSya-tiryaMcane ekendriya prayogya 23 prakRti bAMdhatA thAya che. Ama samyaktvAbhimukha chamAM vacchatA jIvane kula baMdhAtI 12 prakRtiomAMthI 10 prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa pradezabaMdha thAya, jyAre zeSa 64 prakRtiono anubhRSTa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra pradezabaMdha ja thAya che. udyotanA baMdhaka chamAM varakanA jIvane baMdhAtI 73 prakRtimAMthI paNa anaMtAnubaMdhI4, ciddhi-3, mithyAtvamohanIya ane nIcagotra e nava prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa ja pradezabaMdha thAya che. zeSa 64 prakRtiono anutkRSTa ja pradezabaMdha thAya che. temAM 6ra prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha na thavAnuM kAraNa chA~ narakanA 12 prakRtinA baMdhaka jIvone kahyuM che te pramANe jANavuM. udyotano utkRSTa pradezabaMdha ekendriya prAyogya udyota sAthe 26 bAMdhatA tiryaMca-manuSyane thato hovAthI ahIM teno utkRSTa pradezabaMdha saMbhavato nathI. temaja nAmakarmamAM udhotano baMdha vadhyo hovAthI vajraRRSabhanArAya saMghayaNano utkRSTa pradezabaMdha paNa na thAya, kemake vajraRRSabhatArAya saMghayaNano nAmakarmanI 29 prakRti bAMdhatA utkRSTa pradezabaMdha thAya che, jyAre ahIM nAmakarmanI 30 prakRti baMdhAya che. Ama udyotanA baMdhaka chamAM vakatA jIvane 9 prakRtiono utkRSTa ke anutkRSTa pradezabaMdha thAya, ane zeSa 64 prakRtiono anutkRSTa pradezabaMdha ja thAya. samyaktvAbhimukha manuSya - tiryaMca samyaktvAbhimukha deva tathA 1 thI 6 narakanA jIva samyaktvAbhimukha udyotano abaMdhaka 7mI narakano jIva samyaktvAbhimukha udyotano baMdhaka 7mI narakano jIva 17 prakRtiono prakRtiono utkRSTa pradezabaMdha ke anu.pradeza- kula anutkRSTa pradezabaMdha baMdha baMdha 54 71 63 72 62 72 64 73 9 11 10 2 (15) prakRti udaya :- prazna :- samyaktvAbhimukha jIvone keTalI prakRtiono udaya hoya che ? javAba - samyaktvAbhimukha jIvo (1) naka (2) tiryaMca (3) manuSya (4) deva ema cAre gatinA hoya che. temAMthI sarvAbhimukha bAkIne nIce pramANe prakRtiono udaya hoya che - jJAnAvaraNIya-5, darzanAvaraNIya-4 athavA nidrAhikamAMthI anyatara ekI sAthe 5, aMtaraya-5, anyatara vedanIya, nIcagotra, nakAyuSya, mohanIyanI anaMtAnubaMdhyAdi 4 kaSAya, napuMsakaveda, anyatara yugala, mithyAtvamohadgAca ema 8 athavA bhaya ane jugupsA vikalpe Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 udayamAM AvI zake che, tethI temAMthI ekano udaya hoya tyAre huM ane banneno udaya hoya tyAre 10 prakRtiono udaya hoya che. prazna :- eka samaye jIvane krodhAda eka ja kaSAyano udaya hoya che to pachI ahIM cAra kaSAyano udaya kema kahyo ? javAba - jIvane eka samaye krodhAdi cAramAMthI anyatara eka ja kaSAyano udaya hoya che te barAbara, paraMtu krodhAda dareka kaSAyanA anaMtAnubaMdha kaSAya Adi cAra bhedo che. temAMthI anaMtAnubaMdhanA udayamAM apratyAkhyAnAvaraNIya, pratyAkhyAtAvaraNIya ane saMjavalana kaSAyano udaya aMtarbhata rahelo hovAthI cAre prakAranA kaSAyono udaya gaNAya che ane tethI anaMtAnubaMdhyAdi cAra kaSAyano udaya pahelA guNasthAnake kahelo che, paraMtu krodhAdi cAramAMthI eka ja kaSAyano udaya hoya che ane tethI ja bhAMgALI gaNatrImAM paNa jyAM kaSAyanA bhAMgA gaNavAmAM Avaze tyAM cArano guNAkAra karavAmAM Avaze. nAmakarmanI 29 prakRtinuM eka ja udayasthAnaka narakanA jIvone hoya che. te 29 prakRtio A pramANe che- varNoda-4, vaijasU-kAzmaNa zarIra, agurulaghu, nimaNa, sthiraasthara, zubha-azubha, e bAra dhruvodaya tathA narakagati, paMcendriyajAd, vaikriya-2, huMDaka saMsthAna, kukhagata, upaghAta, parAghAta, zvAsocchavAsa, traNa-4, durbhAga-4. Ama nArakIne jadhanyathI pa4 prakRtiono utkRSTathI pas prakRtiono udaya oya che. tArakIne kula udaramAM pravRtio | zAnA darzanA | aMtao] vedao| gotra, AyuSya, mohanIya nAma kula jaghanyathI | 5 |4 | 5 | 1 | 1 | 1 | 8 | 9 | pa4 utkRSTathI | 5 | | 5 | 1 | 1 | 1 | 10 | 20 | pa7 kula udayasthAnaka cAra che. te A pramANe - pa4-55-56-57 ahIMyA nArakInA jIvone A cAra udayasthAnaka kahyA. temAMnA pratyeka udayasthAnaka judI judI pravRtio sAthe aneka prakAre thaI zake che. jemake, koI krodhanA udayavALo nArakano jIva hoya, koI mAnanA udayavALo hoya, koI mAyAnA udayavALo dheya, koI lobhanA udayavALo hoya. A cAre jIvo zAtAnA udayavALA ane A cAre jIvo azAtAnA udayavALA.... ema aneka prakAre eka ja udayasthAnaka hoya, prakRtinA bhede eka ja udayasthAnakanA jeTalA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra 13 prakAra thAya te tenA bhAMgA kahevAya. have ahIM narakanA dareka udayasthAnakatA nIce pramANe bhAMgA Avaze : 54 prakRtinA udayasthAnakamAM cAmAMthI anyatara kaSAya, anyatara yugala, ane bemAMthI anyatara vedanIya udayamAM che. bAkInI prakRtio udayamAM badalAtI nathI, kemake napuMsakavedano ja udaya sarva nAskone che. temaja nAmakarmanI durbhaga-anAdeya ane apayaza, azubha vihAyorgata vigere azubha prakRtiono ja udaya hoya che. tethI ahIM 54nA udayasthAnakanA kula bhAMgA kaSAya 4 x yugala 2 x vedanIya 2 = 16 bhAMgA thAya. AvI ja rIte AgaLa uparanA udayasthAnakomAM je je prakRtio badalAtI hoya tene yogya guNAkAra mUkI bhAMgA kADhavAmAM AvyA che. 55 nA udayasthAnakanA 3 vikalpa : udayasthAnaka 54+anyatara nidrA=55 54 + bhaya=55 54 + jugupsA=55 kaSAya 4 x 4 x 4 x 56 nA udayasthAnakanA 3 vikalpa : udayasthAnaka 54 + nidrA +bhaya=56 54 + nidrA +jugupsA=56 54 + bhaya +jugupsA=56 yugala 2 x 2 x 2 4 kAya 4 x 4 x 4 x 57 nA udayasthAnakano 1 vikalpa : udayasthAnaka kaSAya 54+nidrA+jugupsA+bhaya=57 4 x vedanIya nidrA yugala 2 x 2 yugala 2 x 2 2 4 24 24 2 2 x 2 x 2 vedanIya | nidrA vedanIya | nidrA 24 2 2 2 = - = = kula bhAMgA 32 16 16 64 kula bhAMgA = 32 = 32 = 16 80 kula bhAMgA = 32 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 upazamanAkaraNa bhAga-1 ahIM bhAMgA kADhavA mATe guNAkAramAM saMkhyA mUkavAnI rIta e che ke je aneka prakRtimAMthI anyatara eka prakRtino udaya levAno hoya tyAM tenA sthAnamAM te anekarUpa je saMkhyA hoya te mUkavI. jemake kaSAyamAM 4 mAMthI avyatara 1 kaSAyano udaya levAno che to tyAM kaSAyanA sthAne 4 nI saMkhyA mUkavI, tyAra pachI be yugalamAMthI anyatara yugalano udaya levo che to tyAM 2 nI saMkhyA mUkavI, be vadalIyamAMthI anyatara vadaLIya levAnuM che to vidaLIyanA sthAne ra nI saMkhyA mUkI ane be nidrAmAMthI koI paNa eka nidrA levI che to . tyAM paNa benI ja saMkhyA mUkavI. pachI paraspara guNAkAra karavAthI bhAMgA prApta thaze. prazna - bhaya ke jugupsAmAMthI koIpaNa ekano udaya papa nA udayasthAnakamAM che to pachI tamArI rIta pramANe tyAM bhaya ane jugupsA mATe be thI guNAkAra karI bhAMgA kema na gayA ? jAba - bhaya ane jugupsAmAMthI papa nA udayasthAnamAM koIpaNa ekano udaya hovAthI tenAthI dviguNA bhAMgA Ave te yukta che. paraMtu ahIM 54 + bhaya ane pa4 + jugupsA ema be judA judA vikalpa banAvyA che. eka ja saMkhyAne bethI guNavA athavA to eka saMkhyAne bevAra mUkI saravALo karavo te eka ja vastu che, bhinna nathI. nidrA, vedanIya, kaSAya vigerenA bhAMgA kADhavAmAM paraspara guNAkAra karavAnuM kAraNa e che ke tyAM hamezAM anyatara ekalo ja udaya thAya che. jyAre ahIM papa nA udayasthAnakamAM anyatara ekano udaya che paraMtu AgaLa upara paDatA udayasthAnakamAM bhaya-jugupsA banneno udaya sAthe paNa Ave che ane tyAM bhAMgA dviguNa na Ave, kemake be prakRtiomAMthI ja banne prakRtiono udaya hoya to bhAMgA dviguNa na Ave, anyatara ekano ja udaya hoya to ja hiMguNa bhAMgA thAya. samyakUvAbhimukha bArakone kula udayabhAMgA : udayasthAnaka | 54 | pa5 | pa6 | pa7 | kula 1 | bhAMgA | 16 | 64 | 80 | 32 | 192 samyaktvAbhimukha devane udayamAM prakRtio : jJAnAvaraNIya-5, darzanAvaraNIya-4 athavA nidrAmAMthI koI paNa ekano udaya oya tyAre darzanAvaraNIya-pa, aMtarAya-5, koIpaNa vedanIya 1, uccagotra, devAyu tathA mohanIyanI prakRti- kaSAya-4, strIveda ke purUSada, anyatara yugala, mithyAtvamohanIya = 8 athavA bhaya ke jugupsA bemAMthI ekano udaya hoya tyAre huM ane banneno udaya hoya tyAre 10 prakRtiono udaya hoya, tathA sarva paryAptathI paryApta hovAthI tene nAmakarmanI 29 prakRtiono udaya oya che. te A pramANe - dhruvodaya 12, zubhavihAyogIta, upaghAta, parAghAta, uSNuvAsa, trasa-4, susvara, subhaga ke durbhAga, Adeya ke anAdeya, yaza ke acA, devagati, paMce. jAti, vaikriya-2, samacaturatra saMsthAna = 29 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra devane kula udaya prakRtiono koTho : | udayaprakRti jJAnA. | darzanA. jaghanya 5 4 utkRSTa aMtarAya vedanIya gotra | Ayu. mohanIya nAma | kula 5 1 1 1 8 29 54 5 5 5 1 1 1 10 29 57 tethI udayasthAnaka kula 54, 55, 56, 57 Ama cAra thayA. tenA bhAMgA A pramANeH 54 nA udayasthAnakano 1 vikalpa : udayasthAnaka kaSAya yugala veda vedanIya subhaga-durbhAga Adeya-anAdeya yaza-ayaza | kulabhAMgA ra X 2x 2 = 256 54 4 x| 2 x|24 2 x 55 nA udayasthAnakanA 3 vikalpa : udayasthAnaka kaSAya yugala | veda |54+nidrA=55 | 4 x 2 x 2x 54+maya=55 4 x 2 x 24 54+ju0=55 4 x 2 x 24 vedanIya su0-60 Adeya-anAyaza-ayaza nidrA kulabhAMgA 2 x 24 2 x 56 nA udayasthAnakanA 3 vikalpa : udayasthAnaka 54+nidrA+bhaya=56 |4 x| 2 x|2 x| 2 x | 54+nidrA+ju0=56 |4 x| 2 x|2 x|2 54+bhaya+ju0=56 44|2 42 42 2 x X 2 x 2 4 2 2 X 2 X 2 X 2 ma 2 x 2 15 kaSAya | yugala veda | vedanIya subha0-60 Adeya-anA0 yaza-ayaza nidrA kulabhAMgA x 2 * x 2 2 x 2 X 24 2 |=512 2 x 2 =512 =256 |=256 1,024 2 X 2 |=512 2 |=256 1,280 57 nA udayasthAnakano 1 vikalpa : udayasthAnaka | kaSAya yugala | veda | vedanIya | su0-60 | A0-anA0 yaza-a0 nidrA kulabhAMgA 54+nidrA+bhaya+ju0=57 4x 2 x 24 2 x|2 x 2 X 2 X 2 |= 512 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upazamanAkaraNa bhAga-1 devonA kula udaya bhAMgA udayasthAnaka | pa4 | papa | pa6 | pa7 | kula [ bhAMgA | 256 | 1,024|1,280 512 | 3,072, A rIte devane tArakavatu udayasthAno che, to paNa bhAMgAmAM taphAvata paDavAnuM kAraNa e che ke tArakane eka ja napuMsakavedano udaya che jyAre devatAne purUSa-strImAMthI koI eka veda udayamAM hoya che. tevI ja rIte tArakane durbhAga-anAdaya-ayazano ja udaya hoya che. devane vikalpe subhaga - Adeya - yazano udaya hoya che, tethI devane tArakI karatA 2 x 2 x 2 2 = 16 guNA bhAMgA Ave. Ama nArakane 162 bhAMgA che. tene 16 guNA karavAthI devayogya bhAMgA prApta thAya. 192 x 16 = 3,074 samyaktvAbhimukha tiryaMcane udaya prakRtio : jJAnAvaraNIya-pa, darzanAvaraNIya-4 athavA nidrA-2 mAMthI koI eka sAthe darzanAvaraNI-5, anyatara vedanaiya, nIcagotra, tiryaMcAyuSya, tathA mohalIyanI prakRtio = kaSAya-4, veda-3 mAMthI koI eka, avyatara yugala, mithyAtvamohanIya = 8 athavA bhaya ke jugupsAmAMthI ekano udaya hoya tyAre huM ane banneno udaya hoya tyAre 10, tathA ahIM sarva paryAptathI paryApta tiryaMca hovAthI tene nAmakarmanI 30 prakRtiono udaya heya. te A pramANe - dhruvodayI 12, tiryaMcagati, paMcendriya jAti, dA.2, saMghayaNa 6 mAMthI koI eka, saMsthAna 6 mAMthI koI eka, abhyatara pragati, upaghAta, parAghAta, uSNuvAsa, tra-4, susvara ke du:svara, subhaga ke durbhaga, Adeya ke anAdeya, caNA ke ayaza tathA udhotanA udayavALAne 30+1 = 31 prakRtiono udaya hoya. tiryaMcane kula prakRtiudayano koTho : udaya prakRti jJAnA. darzanA. aMtarAya vedanIya gotra | Ayu. mohanIya nAma kula jaghanya | 5 | 4 | 5 | 1 | 1 | 1 | 8 | 30 | papa | utkRSTa | 5 | 5 | 5 | 1 | 1 | 1 | 10 | 31 59 | tethI udayasthAnaka kula papa - pada - 57 - 58 - 59 Ama pAMca thayA. tenA udayabhAMgA A pramANe che. 1. digaMbaronA mate devane durbhaga-anAdaya-apayazano udaya na hovAthI 384 bhAMgA Ave. labdhisAramAM kahyuM che "revAtApa narativat tu vizeSa: - taMtra nAmaHpravRtaH prazastA pava, trameva, mohapratipu napuMsavetananIya strIvedayanAn digupama: " - labdhisAra, gA. 28nI TIkAmAMthI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnaka bhAMgA prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra 55 nA udayasthAnakano 1 vikalpa : | udaya |kaSAya yugala veda vedanIya khagati ] subhaga susvara | Adeya| yaza- saMgha saMsthAna durbhaga | duHsvara |anAdeya] ayaza, paNa 55 4 42 43 4 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 6 46 | =55,296 | pa6 nA udayasthAnakanA 4 vikalpa : udayasthAnaka kaSAyayugala veda veda-khagati subhaga-|susvara-AdeyanuM yaza-saMgha-saMsthAnanidrA kula durbhaga|duHsvara anAde,ayaza paNa bhAMgA papanidrA=544 28|3|24]2 x]2 x[2 42 42 x 6 e 6 x 2 = 1,10,592 papa+bhaya pa644 24344| | | | | |6| 6 |-|= 55,296 nIya papa+juO=56/4 x 2 x]3 4242 42 42 42 42 46 | 6 | = 55,296 papa+uo=pa644 2342 42 x x x 55,296 2,76,480 57 nA udayasthAnakanA 6 vikalpa : 2x | | | RT 3 | XT 8 | 4 | 8 | 8 udayasthAnaka kaSAya yugalavida vada-khagatisubhaga-susvara-Adeya. yaza- saMgha-siMsthAnanidrA! durbhaga duHsvaracanA |ayazAyaNa, bhAMgA papa+bhaya+nidrA=57 [44] 24 | 24 2x | 24] 2x | 2x64 64 | 2 = 1,10,592 55+juo+nidrA=57. [44] 24 34)24 24 2x | | rax | 2464 64] 2 = 1,10,592 55+30+nidrA=57 | 24] 2x | 2x64 64] 2 = 1,10,592 55+bhaya+ju0=57 [44] 28|3|| 2x | 24] 24 2x64 | * = 55,296 55bhaya+u)=57 44] 24 24 | 24] 24] 24,64 | * = 55,296 papaju0+6o=57 |4| |3424 2x | 24] 24 | 24|6| 6 | - = 55,296 4,97,664 58 nA udayasthAnakanA 4 vikalpa : udayasthAnaka | |SAya yugala) vada vada-| khagati subhaga- susvara- Adeya. yaza-saMgha-saMsthAnaniva durbhaga duHsvara anALa|ayaza paNa bhAMgA 55+bha.+ju.ni.=5844 24 2 |= 1,10,592 55+bha.+u.+ni.=pa8 44 24 | 24 2 |= 1,10,592 55+ju.u.ni.=58 44 24 34 24] 24 2x rix 24 24 6x| 6x | 2 |= 1,10,592 55+lma. .+u.=58 44 24 34)24 24 24 J24 24 24 6i4] 6 - |= 55,296 3,87,072 [8 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 59 nA udayasthAnakano 1 vikalpa : udayasthAnaka kaSAya yugala | veda 55+ni.e. 4x 24234|24 24 | 24 24 +ju.+u.=59 samyaktvAbhimukha tiryaMcane kula udayabhAMgA : udayasthAnaka 55 56 bhAMgA udayasthAnaka 55 veda- khagati subhaga- susvara- Adeya- yaza- saMgha- saMsthAna nidrA nIya durbhaga 6Hsvara| anA0 ayaza yaNa 2x 24 Ex 6x 2= samyaktvAbhimukha manuSyane kula udayamAM prakRti : prakRti jJAnA. darzanA. | aMtarAya | vedanIya gotra jaghanya 5 4 5 1 1 utkRSTa 5 9 samyaktvAbhimukha manuSyane udayamAM prakRtio : jJAtAvaraNa-5, darzanAvaraNa-4, athavA anyatara nidrA sAthe darzanAvaraNa-5, aMtaya-5, anyatara vedanIya, anyatotra,' manuSyAyuSya, mohanIyanI pUrvokta pramANe 8, 9 ke 10 tathA nAmanI 30 prakRtio tiryaMcavat udayamAM hoya, paraMtu tiryaMcaggatane badale manuSyatino udaya hoya. vaLI manuSyane ahIM udyotano udaya na hovAthI tiryaMcavartI 31nuM udayasthAna nathI~. temaja tiryaMcavat vikalpe subhada ke durbhargAdano udaya hoya che. 57 59 kula 55,296 2,76,480|4,97,664|3,87,072| 1,10,592 13,27,104 4x 5 58 5 upazamanAkaraNa bhAga-1 1 1 10 30 58 kula udayasthAnaka cAra - 55, 56, 57, 58 tenA nIce mujaba bhAMgA thAya che. udayasthAnaka 55, vikalpa 1 : kula bhAMgA 1,10,592 kaSAya yugala veda veda- gotra khagati subhaga- suHsvara-AdeyadurbhAga duHsva2 anAdeya nIya 24 |34 24|24| 24 24 24 24 Ayu.| mohanIya - nAma 1 8 1 kula 30 55 yaza- saMgha- saMsthAna kula ayaza yaNa bhAMgA 2x Ex 6 |=1,10,592| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra pa6 nA udayasthAnakanA vikalpa 3 : | udayasthAnaka kapAya,yugala veda vedanIya gotra,khagati subhaga susvara Adeya. yaza- saMgha-I, """ ""| |**||191 131*||1| durbhagaduHsvara anAdayaayaza paNa sthAna | la | bhAMgA papanidrA-pa6/44243 24 rix 24 | 24 | 24 | 24 | 24 | 64 64 2 = 2,21,184 papa+bhaya pa6/442434 24 rix 24 24 | 24 24 [24] 6x | 6 | - = 1,10,592) papa+ju.=pa6 [44] 243 24 24] 24 | 24 | 24 | 24 | 24 | 64 | 6 | - = 1,10,592 4,42,3685 57 nA udayasthAnakanA vikalpa 3 : udaya- kaSAyayugalavida vadanIya gAtrakhagati subhaga|susvara- Adeya-| yaza- siMghayaNa/saMsthAna nidrA sthAnaka durbhagaduHsvara anAdayaayaza kula bhAMgA papani.+]44 243 24 24 24 | 24] 24 | 2x | 24, 64| 64 | 2 | = 2,21,184 bha.=pa7. papani. 44, 243 24 2424242424 | 24] 64, 64 | 2 | = 2,21,184 +ju.57) = 1,10,592 papabha.+[44] 243 24 24 2x | 24 24] 2x | 24] 6x | 6 | - ju.=pa7 5,52,960 58 nA udayasthAnakano vikalpa 1 : udaya pAyayugala veda vedanIya gotra, khagati subhaga susvara-| Adeya-| yaza- siMgha- saM. nidrA durbhaga duHsvara anAdeya |ayaza yaNa sthAna | sthAnaka bhAMgA papanana.+ [44] 24 34] 24 24| 2x | 24] 24 | 24 | 24646x2=2,21,184 ma.+ju =58 samyaktAbhimukha manuSyane udayabhAMgAno koTho : | udayasthAna | papa | 56 | 57 58 | kula | bhAMgA 1,10,5924,42,3685,52,960 2,21,184 13,27,104 manuSyane udayabhAMgA tiryaMca jeTalA AvavAnu kAraNa-manuSyane udhotano udaya nathI mATe tenA udayabhAgA nahIM Ave. paraMtu tiryaMcagatamAM mAtra eka nIcagotrano ja udaya hoya che ane manuSyane to bemAMthI koI paNa eka gotrano udaya che. tethI manuSyotiryaMca jeTalA bhAMgA Avaze. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 | 512 tiryaMca upazamanAkaraNa bhAga-1 cAre gatinA sabhyatvAbhimukha jIvanA udayasthAnaka tathA udayabhAMgAno koTho :kula bhAMgA 26,57,472. | udayasthAnaka 54 | 55 | pa6 | pa7 | 58 | 59 | kula bhAMgA | nAraka | 16 | 64 | 80 | 3ra | | . 192 deva 256 1,024 | 1,280 3,072 | 55,296 2,76,6804,97,6643,87,000 1,10,592 13,27,104 manuSya | - 1,10,5924,42,3685,52,960|2,21,184| 13,27,104 26,57,472 kaSAyaprAbhUtamAM nidrAnA udayano samyaktvAbhimukha jIvane niSedha karyo che. eTale darzanAvaraNa 4no udaya kaho ovAthI temanA mate uparokta bhAMgAmAMthI nidrAnA bhAMgA dUra karI bAkInA bhAMgA jANavA. tethI kula bhAMgAnA trIjA bhAga jeTalA eTale ke 8,85,824 Ave. te A pramANe :- kula je bhAMgA che temAMno eka bhAga nidrAnA udaya vinAno, bIjo eka bhAga nidrAnA udayavALo ane trIjo eka bhAga pracalAnA udayavALo che. Ama kula 3 bhAgamAMthI be bhAga nidrAnA udayavALA che. tethI kula bhAMgAmAMthI ra/3 bhAganA bhAMgA bhUla karatA 8,85,824 bhAMgA Ave. samyaktvAbhimukha jIvane nidrAnA udayano niSedha sUcavato kaSAyaprAbhRtacUno pATha A pramANe che - "paJcadaMsaNAvaraNIya cadujAdinAmANi caduANupubviNAmANi AdAva - thAvara - duma - pannAsAhAra sarIranAmAni dvArA 3UT voUinifor " - pA. 1sou (16) sthitiudaya :- udaya prApta eka ja sthitisthAnano udaya hoya che ane udIraNA dvArA udayAvAlakA rahita sarva sthitisthAnonA dalika udayamAM Ave che. '(17) atubhAgodaya-udayavatI prakRtiono ajaghanya agvRSTa 2sa udayamAM hoya che. (18) pradezodaya :- je prakRtio udayamAM che tenA ajaghanya - agvRSTa pradezono udaya hoya che. (19) prakRtisattA :- prazna - samyaktvAbhimukha jIvane sattAmAM keTalI prakRtio hoya? 1. jayadhavalAmAM samyakatvAbhimukha jIvane azubha prakRtiono be ThANiyA tathA zubha prakRtiono cAra ThANIyA rasano udaya kahyo che - "nAmo mausthapachI 3UT UTo tAtti viTTAmo aNubhAgo, saMtAdo aNaMtaguNahINo, udaeNa ajjhINo / jAo pasatthapayaDIo udaeNa ajjhINAo tAsiM paDI raLio majumA, vaMtho maitakuLadAsajIvo, 3yo ko " , pR.1706 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra 21 javAba - samyakbhimukha jIva be prakAranA hoya che (1) arvAda mithyASTi (2) sAdi mithyArdaSTi. je jIve saMsAramAM kyAre paNa samyaktva prApta karyu nathI te adi mithyASTi. je jIva saMsAramAM eka ke adhikavAra samyaktva prApta karlR punaH mithyAtva guNasthAnake Avelo hoya te di mithyArdaSTi. ahiMyA upazamasamyaktva prAptino adhikAra che. arvAda mithyASTi jIve A pUrve kayAreya samyaktva prApta karyu nathI. tethI tene samyaktva mohanIya temaja mizra mohanIyanI sattA hoya nahIM, kAraNlR ke A be prakRtio sattAmAM samyaktva prApta thAya te samaye athavA matAMtare samyakbhimukha mithyArdaSTine mithyAtva guNasthAnakanA cazma samaye tripuMjIkaraNa dvANa prApta thAya che. sAdi mithyASTi eTale ke je samyaktvathI paDIne mithyAtve AvelA che teone paNa jyAM sudhI A be prakRtio sattAmAM hoya che tyAM sudhI punaH aupamika samyaktva prApta thaI zakatu nathI. parantu prathama guNasthAnake A banne prakRtiono ulanA saMkrama dvArA sattAmAMthI viccheda karyA pachI ja traNa karaNa dvArA prathama aupamika samyaktva prApta thaI zake che. prazna - 'A be prakRtionI uddalanA karyA vinA pharI upazamasamyaktva prApta na thaI zake' tema zA uparathI kaho cho ? javAba - sAsvAdana guNasthAnakanuM aMtara jaghanyathI palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kahela che ane sAsvAdana guNasthAnaka aupamika samyaktvathI paDatA ja prApta thAya che, anyathI prApta thatuM nathI. ekavAra upazama samyaktvathI paDyA pachI punaH upazamasamyaktva popamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALa pachI ja prApta thAya che, kAraNa ke mithyAtve AvyA pachI samyaktva mohanIya temaja mizramohanIyane ulanA saMkrama dvArA nAza karyA vinA punaH upazama samyaktva prApta thaI zakatu nathI, ane samyaktvamohanIya ane mizramohAyanI ulanA karatA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo kALa lAge che ane paMcasaMgraha - dvAra bhIMjAtI gAthA 61nI TIkAmAM sAsvAdana guNasthAnakanuM AMtarU batAvatA zrImalagirI mahArAje jaNAvyu che - "ThThuM sAptAnabhAvamanuMmUya mUyopi sAptAnamAvuM manate, rdi niyamAjjaghanyato'pi palyopamAsaGghayeyabhAge'tikrAnte sati, nArvAk, kathametadavaseyam ? iti ceducyate - iha sAsAdanabhAvamAsAdayati niyamAdaupazamike samyaktve vartamAno, nAnyathA, sAsAdanabhAvAnubhavatazca mithyAtvaM gato'vazyaM bhUyaH samyaktvamAsAdayati SaDviMzatisatkarmA san karaNatrayapUrvamaupazamikaM nAnyaH, SaDviMzatisatkarmA ca bhavati mizrasamyaktvapuJjayorudvalitayoH, tadudvalanA ca palyopamAsaGkhyeya-bhAgarupeNa kAlena nAnyathA, tato bhUyaH sAsAdana Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 upazamanAkaraNa bhAga-1 mAvatiparanAM badhacatoDapi palyopamAyamI: I -paMcasaMgraha bhAga-1, pA.93. pAMcamA karmagra navyAvakanI gA.84nI TIkAmAM TIkAkArazrI devendrari mahArAje paNa A vAtano ullekha karyo che. te A pramANe, - "tatra sAvanimunie jaghanyamantaraM palyopamAsaGkhyeyabhAgaH, itaraguNasthAnakAnAM tu jaghanyamantarmuhUrtamityakSarArthaH / bhAvArthaH punarayam- 'yo'nAdimithyAdRSTirudvalitasamyaktvamizrapuJjo vA mithyAdRSTiH SaDviMzatisatkarmA sannantarakaraNAdinA prakAreNopalabdhaupazamikasamyaktvo'nantAnubandhyudayAt sAsAdanabhAvamAsAdya mithyAtvaM gataH san yadi tadeva sAsvAdanatvaM punarlabhate'ntarakaraNaprakAreNaiva, tadA jaghanyato'pi palyopamAsaGkhyeyabhAgordhvaM labhate, nArvAk / kiM kAraNamiti ceducyate yataH sAsAdanAnmithyAtvaM gatasya prathamasamaye samyaktvamizrapuJjau sattAyAmavazyaM tiSThata eva / na ca tayoH sattAyAM vartamAnayoH punaraupazamikasamyaktvaM labhate, tadabhAvAt sAsvAdanatvaM tUrApAtamevA' vaLI AgaLa upara A ja gAthAnI TIkAmAM teo jaNAve che ke - "tata palyopamAsaGkhayeyabhAgena mizrasamyaktvapuJjayorudvalitayostadante kazcijantuH punarapyaupazamikasamyaktvamAsAdya sAsvAdanatvaM gacchatItyevaM sAsvAdanasya palyopamAsaGkhyeyabhAgo'ntaraM mavatatiA " uparokta paM tao spaSTa jaNAve che ke samyaphUcvamohanIya ane mizramohanIya sattAmAM hoya tyAM sudhI aupazamaka samyaktvanI prApti thaI zakatI 1thI. tethI samyaktvAbhimukha jIvane samyaktva mohanIya, mizra mohanIya, AyuSya-3, AhAraka-4 ane jinanAmakarma A 10 prakRtio sattAmAM na hoya. zeSa 138 prakRtio jaghanyathI sattAmAM hoya che. paraMtu jo AgamabhavanuM AyuSya bAMdhyuM hoya to 139 prakRtionI sattA hoya. pra-samyaktvAbhimukha jIvane AhAraka-4 ane jitanAmakarmanI sattA kema na hoya ? u.- je anAda mithyArdaSTi che tene pUrve kadI samyaktva prApta karyuM na hovAthI A prakRtio sattAmAM na hoya, kemake AhAraka catuSka sAtamAM guNasthAnakathI ane jilanAmakarma cothA guNasthAnakathI baMdhAya che. je sAda mithyArdaSTa che tene paNa samyaktva prApta karyA pachI sAtamu guNasthAnaka prApta karyuM na hoya, athavA sAtamu guNasthAnaka prApta karIne paNa tyAM AhAraka4 bAMdhya hoya tevo jIva paDIne mithyAtve jAya tyAre tene AhAraka-4nI sattA hotI nathI (kAraNa ke mAM guNasthAnake rahelA sajIvo AhAraka catuSka bAMdhe tevo niyama nathI) vaLA je jIva sAtamAM guNasthAnake AUrakacatuSka bAMdhI paDI, pAcho prathama guNasthAnake Ave che tene AhAraka catukalA sattAmAMthI uDhalanA dvArA kSaya karavAnA kALa karatAM samyaktva mohanIya ane mizra mohaLIyano u&lanA dvArA kSaya karavAno kALa vadhAre hovAthI AAraka catuSkaLo samyaktva mohalIya ane mizramohaLIyanI pUrve ja sattAmAMthI abhAva thAya che. mATe jyAre samyaktva mohanIya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra ane miza mohanIya sattAmAM na hoya tyAre AhAraka-4 paNa sattAmAM na hoya ane upara jaNAvI gayA chIe ke upazama samyaktvAbhimukha jIvane samyaktva mohanIya ane mizramohanIyanI sattA hotI nathI. mATe samyaktavAbhimukha jIvane AhArakanI paNa sattA na hoya. jinanAmakarmanI sattAvALo jIva mithyAtve Avato nathI. ane pUrve baddhArakA, jitanAmakarmanI sattAvALo kSAyopathamika samyagdaSTi jIva svabhavanuM carama antarmuhUrta doSa rahe tyAre mithyAtve Ave che, paNa tyAM upazama samyaktva pAmato nathI. turaMta kALa karI narakamAM jAya che, ane tyAM paryApta thayA pachI turata ja sAyopazamaka samyaktva pAme che. mATe upazamasamyaktvAbhimukha jIvane jinanAmakarmanI sattA paNa chetI nathI. Ama samyaphaqbhamukha jIvane 138 athavA baDhAyune 139 prakRtio sattAmAM hoya che. temAM paNa 126 prakRtio dhruvasattAvALI hovAthI sattAmAM hoya che. kahyuM che ke "yuvataM rAsAM sagavataMtmAmA sarvanIveSa sarva sambhavat' -pamAM karmagraMthanI gA. hatI devendramUrikRta TIkA ane bAkInI adhuvasattAka prakRtiomAMthI paNa teukAya, vAyukAya ane temAMthI AvelA aparyAptAvasthAmAM aMtarmuhUrta sudhI ja manuSyaki ane uccagotranI sattAno abhAva hoya che. tyAra pachI avazya baMdhAtI hovAthI tenI sattA hoya che. vaLI deva-2 nAraka2 ane kriya-4 A 8 prakRtionI sattAno paNa ekendriyamAM abhAva hoya che. tathA ekendriyamAMthI AvelA pUrvokta rIte alpakALa sudhI A 8 prakRtionI sattAno abhAva hoya che tyAra pachI baMdha dvArA prApta thAya che. tethI upazama samyaktvAbhimukha jIvane A 11 prakRtio paNa avaya sattAmAM hoya che tathA vartamAna bhavanuM AyuSya paNa niyamAM sattAmAM hoya che, (126 + 11 + 1 =) 138 prakRtionI sattA samyakUcvAbhimukha jIvane avazya hoya che. tathA AgAmI bhavanuM AyuSya jeNe bAMdhyuM hoya tevA jIvo 139 prakRtionI sattA hoya che. kaSAyaprAbhUvarNakAra samyakuqmohanIya ane mizramohanIyanI sattAvALA mithyArdaSTi jIvo paNa upazama samyaktvanI prApti mAne che. tethI temanA mate jaghanzathI 138 ane utkRSTathI 141 prakRtionI sattA hoya che. prazna - kapAyakhAbhUtakAra mohanIyanI 27, 28nI sattAvALAne paNa upAmasamyaktvanI prApti mAne che ema zA uparathI kaho cho ? " javAba - kaSAyamAmRtarNikAra mohanIyatI 27, 28nI sattAvALAne paNa upAmasamyaktvanI prApti mAne che tema kahevAnuM kAraNa e che ke hiti adhikAramAM mohaLIyatI 27 prakRtinI sattAno kALa ane 28 prakRtinuM aMtara jaghanyathI eka samaya kahyuM che. - "sattAvIsavadatta jevAM vAtAvo ? nahI samo " -pA. 154 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 upazamanAkaraNa bhAga-1 "magvIsavittiyasa vevaDiyamaMtara ? nadavpaNa samo ' -pA. 141 A to ja ghaTI zake jo samyaktvamohaDIya-mizramohanIyanI sattA chatA upazamasamyaktva prApta thatuM hoya to, anyathA 28nA sattAsthAnanuM aMtara ane raunA sattAsthAnano kALa jaghanyathI 1 samaya na AvatA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa Ave, kemake 28LI sattAvALo samyatva mohanIyanI uDhalanA kare. eTale tene rAnI sattA thAya. ane 26nI sattAvALAne ja upazama samyaktvanI prApti mAnIe to samyaktvamohanIya ane mizramohaLIyA bannenI uDhalanA pUrNa thayA pachI ja upazamasamyaktva prApta thaI zake, paraMtu mizramohanIyanI uDhalanA paNa samyaktva mohalIyanI uDhalanA pUrNa thayA pachI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA kAle pUrNa thAya che. eTale rakatI sattAno jaghanyakALa ane 28nI sattAnuM jaghanca aMtara palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalu mAnavu paDe. jyAre kaSAyaprabhutacUrNikAra 27LI sattAno kALa ane 28nI sattAnuM jaghanya aMtara 1 samaya kahe che ane te A rIte AvI zake che - samyaktvamohanIya ane mizramohanIyatI uDhalanA karatA aMtarmuharta uDhalanAkALa zeSa rahe tyAre koI jIva upazama samyaktvAbhimukha thaI traNa karaNa kare che ane temAM anivRttikaraNanA Dhicarama samaye pahoMce tyAre tene samyaktvamohaLImaLI sarva uThThalanA thaI jatA anavRttikaraNanA caramasamaye raInI sattA hoya che. anaMtara samaye samyaktva prApta karatA tripuMja karavA dvArA 28nI sattA thAya che, eTale raDI satAno kALa jaghanyathI 1 samaya prApta thAya che. tethvI ja rIte vRttikaraNanA Dhicaramasamaye 28nI sattA hoya che ane samyaktvanA prathama samaye 28LI sattA punaH prApta thAya che, mATe 28nI sattAnuM jaghanya aMtara paNa 1 samaya Ave. ahIMyA rAnI sattAno jaghanyakALa ane 28nI sattAnuM jaghanya aMtara lAvavuM hatuM eTale nivRttikaraNanA Dhicaramasamaye samyaktvamohanIyanI utkvalanA pUrNa thaI gaI hoya tevo jIva udAharaNa tarIke lIdho, anyathA AMtattikaraNanA caramasamaye samyaktva mohanIyatI u&lanA jete pUrNa na thaI hoya tevo jIva paNa anaMtara samaye upazamasamyaktva prApta karI zake che. eTale te rIte 28nI sattAvALAne paNa prathamopazamasamyaktvanI prApti thaI zake che. tevI ja rIte samyaktva mohanIyatI uDhalanA karyA pachI karaNAbhimukha thaI upazamasamyaktva prApta karanArane rahI sattA paNa gheI zake che. eTale 2unI sattAvALAne paNa prathamopazama samyaktvanI prApta thaI zake che. ahIM tAtparya ema lAge che ke - prathamaupazamasamyakUvathI paDI mithyAtve gayela jIva aMtarmuhUrta pachI samyaktvamohanIya ane mizramohalIyanI uDhalanAno prAraMbha kare che ane cAvatuM amuka sthiti sattAmAM rahe tyAre udayane ayogya thaI jAya che. eTale ATalI sthiti sattAmAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra he te pUrve jo pharI samyaktva pAme to avazya kSAyopaz2amaka samyaktva pAme che ane udayAyogya sthiti sattAmAM rahe tyAra pachI jo samyaktva prApta kare to avazya traNa kaNa karIne prathamopathama samyaktva prApta kare, kSAyopamikasamyaktva pAmI na zake. prazna - keTalI sthiti udayane ayogya thAya che ? javAba - palyopamano asaMkhyAtamo bhAga byUna eka sAgaropama jeTalI mizramohanIyanI sthitino jaghanyathI udaya hoya che. tethI bhUta tenI sthiti udayane ayogya hoya che, kemake mizramohanIyanI jaghanya sthitiudIraNNA ekendriyapaNAmAM ulanA karI saMjJIpaMcendriyamAM Avela jIvane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jyUna sAgaropama jeTalI uddIrAkaraNamAM kahIM che, tethI mizramohanIyanI tenA karatA vyUna sthiti udayane ayogya che. karmaprakRti udINAkAtI gA. 40 nI cUrNimA kahyu che ke - ''patiovamakSa naM asaMhetimAneLa jhAM 3ddhi pallAsaMkhiyabhAgUNudahiM tAriseNaM sammAmicchattasaMtakammeNaM egiMdiehiMto Agato egiMdiyAgao tassa egiMdiehiMto Agayassa jIvassa aMtomuhutteNaM sammAmicchattaM aNudIraNAtoggaM bhavati i taMmi samae sammAmicchattaM paDivaNNassa 'misse' tti sammAmicchadiTThissa carimasamae sammAmicchattassa jahaNNiyA Thiti - udIraNA hoti, egiMdiyajahaNNaThitisaMtakammassa heTThA u ThiyA ThitI udIraNAe apAtoggA bhavati / " vaLI trasakAyamAM rahI ulanA karatA jIvane AzrayA~ mizramohanIyanI udayane ayogya sthiti tethI dhaka che. kemake nahIMtara mizramohanIyatA jaghanya udIraNA ekendriyamAMthI Avela jIvane kahevAnI jarUra nahotI. paraMtu ekendriyamAMthI Avela jIvane mizramohatIyanI jaghanya udAraNA kahI che. mATe trasakAyamAM rahI ulanA karatA jIvane mizranI udayane ayogya sthiti tethI vadhAre hoya che. tevI ja caite mithyAtvaguNasthAnake trasakAyamAM hIM 1 dhavalAmAM paNa A vAta kahI che - '"sammAmicchattaAE nannAtiviIro jo hovi ? no aTThAvIsasaMtakampio micchAiTThI eiMdiyaM gaMtUNa tattha palidovamassa asaMkhejjadibhAgamettakAleNa sammattasammAmicchattANi uvelliya tado tasesu uvavaNNo, tattha aMtomuhuttamacchiya palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNuNasAgarovamaTThidisaMtakammeNa saha sammAmicchattaM paDivaNNo tassa carimasamayasammAmicchAiTThissa nahaLiyA dhruivinavIrA / '' - dhavalA, pustaka 15mu, pR. 112. 2. trasakAyamAM rahI uddalanA karatA jIvane mizramohanIyanI udayane ayogyasthiti sAgaropama pRtha pramANa dhavalAmAM kahI che - '"tameyu ceva vyeviya sammAmicchanna biLa khIle ? na, paIvibhu uvvelidasammAmicchittaTThidisaMtakammasseva palidovamassa asaMkhejjadibhAgeNa UNa sAgarovamamettaTThidisaMtakamme sese sammAmicchattaggahaNapAoggassuvalaMbhAdo / jo puNa tasesu eiMdiyaTThidisaMtasamaM sammAmicchattaM kuNai so puLvameva sarovamavudhatte mese ceva tatapAoLo hovi - dhavalA, pustaka 15mu, pR. 112. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 upazamanAkaraNa bhAga-1 uThThalanA karatA jIvane samyaktva mohanIyatI paNa teTalI sthiti thayA pachI te udayane ayogya thaI jAya evo saMbhava che. ahIMyA banne paMjaLI udayane ayogya sthiti paNa uThThalanA karatA popamanA asaMkhyAtmA bhAga vItyA pachI rahe che. eTale paNa sAsvAdaLanuM aMtara je palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kahyuM che temAM paNa A matAnusAre vAMdho nathI Avato. (20) sthitimattA H nadIgoLapASANanA nyAye saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvane jyAM sudhI koDAkoDI sAgaropamathI ochI sthiti sattAmAM na thAya tyAM sudhI tenAmAM samyaktva pAmavAnI yogyatA AvatI nathI, tethI ahIM sattAmAM AyuSya sivAya sAta karmanI anta:koDAkoDI sAgaropama pramANa sthiti hoya che. '(81) anubhAgamattA H samyaktvAbhimukha jIvane sattAmAM je prakRtio hoya che teno anubhAga ajaghaDya-atutkRSTa hoya che. (22) pradezasatta: ajaghanya adhutkRSTa pradezanI sattA hoya che. (3)(4)(pa)(6)(). AGI yogyatAvALo jIva antarmuhUrta sudhI A pramANe vardhamAna vizuddhimAM rahyA pachI samyaktvanI prApti mATe traNa karaNa kare che. A traNe karaNanA nAma tathA traNe karaNano kALa nIcenI gAthAmAM batAve che. karaNaM ahApavattaM apuvvakaraNamaniyaTTikaraNaM ca / aMtomuhuttiyAiM uvasaMtaddhaM ca lahaI kamA / / 8 / / akSArtha :- aqkrame antarmuhUrta pramANanA yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa, navRttikaraNa e traNa karaNa kare che. tyAra pachI upazAMtAddhAne pAme che. (8) viroSArtha : prathamopAmasamyaktvanI prApti mATe ukta vizuddhimAM AgaLa vadhato jIva traNa karaNa kare che. (1) yathApravRttakaraNa, (2) apUrvakaraNa, (3) AMtavRttikaraNa. (karaNa=pariNAmavazeSa) 1. jayadhavalAmAM samAbhimukha jIvane azubha prakRtinA be sthAnika rasanI ane zubhaprakRtinA cAra sthAnika rasanI sattA kahI che. "madhumA saMtamaM pi mapasthivi paMghaUTUvarIyanvdNsnnaavrnniiy.... paMcaMtarAiyANaM viTThANiaNubhAgasaMtakammio / pasatthANaM pi payaDINaM saadaavednniiymadhusArUM... gomesiM vaDaTTAbAsaMtamima " - pA. 1698 2. juo yaMtra naM. 3. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra A traNe kaNvo pRthak pRthak kALa antarmuhUrta pramANa che ane traNeno sadaMtakALa paNa aMtarmuhUrta pramANa che. temAM paNa nivRttikaNanA kALathI apUrvakaraNano kALa saMkhyAtaguNa che. kapAcaprAbhUtarSinA alpabahudhikAramAM kahyu che - ''aLiyaTTisaddhA saMbrenanuLA, apurAnA saMghe muLA'' pR. 1426, ativRttikaraNa pUrNa thayA pachI upazAMtAdvAno kALa paNa antarmuhUrta pramANa che. (8) traNe karaNanuM kramazaH svarUpa tathA temAM thatI kriyAonuM varNana karavA IcchatA granthakAra prathama yathApravRttakaNa tathA apUrvakaraNanA adhyavasAyo ane vizuddhinI prarUpaNA traNa gAthA dvArA batAve che. 27 aNusamayaM vaDuMto ajjhavasANANa NaMtaguNaNAe / pariNAmaTThANANaM do vi logA asaMkhijjA / / 9 // maMdavisohI paDhamassa saMkhabhAgAhi paDhamasamayammi / ukkassaM uppimaho ekvekaM doNha jIvANaM // 10 // A caramAo sesukkosaM puvvappavattamiinAmaM / biiyaMssa biiyasamae jahaNNamavi anaMtarukkassA / / 11 / / akSArtha :-pratisamaya adhyavasAyonI anaMtagurNAvaddhimAM vadhato hoya che tathA banne (yathApravRtta-apUrva) kaNomAM adhyavasAyasthAno asaMkhyalokAkAzanA pradeza jeTalA che. (9) 5 paheA jIvI (yathApravRttakaNanA) saMkhyAtamA bhAga sudhI jaghanya vizuddhi kahIne tyAra pachI bIjA jIvanI prathama samayanI utkRSTa vizuddhi, tyAra pachI paraspara ekeka (samaya)nI vizuddhi yAvat cazma samaya (jaghanya) sudhI kahevI, tyAra pachI bAkInAnI (saMkhyAtamA bhAganI) utkRSTa vizuddhi kahevA (sarvatra uttarottara anaMtaguNa). yathApravRttakaNanuM 'pUrvapravRtta' evu bAju nAma che. bIjA karaNanA bIjA samaye jaghanya vizuddhi anaMtara (prathama samaya) nI utkRSTa vizuddhithI paNa anaMtaguNa che. (10)(11) vizeSArtha : (1) cacApravRttakaNa : samyabhimukha jIva uparokta vizuddhimAM vadhato prathama yathApravRttakaNamAM praveza kare che. A kaNamAM sthitighAta, aghAta tathA guNazreNI thatI nathI. A kaNanA prathama samaye ja navo sthitibaMdha zarU thAya che ane te pUrvanA sthitibaMdhathI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa nyUna hoya che. A sthitibaMdha antarmuhUrta sudhI cAle che. tyAra pachI vaLI pAcho palyopamanA saMkhyAtamA bhAga jyUna navo sthitibaMdha zarU thAya che. Ama dareka antarmuhUrta navo sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga nyUna pramANa thAya che. ahIMyA sthitibaMdhano Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 upazamanAkaraNa bhAga-1 kALa aMtarmuhUrta pramANa kahyo che. teno artha e che ke antarmuhUrta sudhI pratyeka samaye eka sarakho sthitabaMdha thAya che. tyAra pachI navo sthitabaMdha zarU thAya che. te pUrvanA sthitibaMdha karatA palyopamanA saMkhyAmA bhAga jeTalo cUta pramANavALo hoya che. te paNa aArmuhUrta sudhI cAle che. ema cheka sudhI samajavu pUrvabhUmikAmAM sthitibaMdha dareka antarmuhUrta palyopamano saMkhyAtamo bhAga cUta thAya che ema kahyuM che tyAM paNa A pramANe samajavuM. azubha prakRtiono be sthAnika ane zubha prakRtiono cAra sthAnika rasa baMdhAya che. vaLI uttarottara samaye avaguNa vizuddha hevAthI rasabaMdha paNa zubhaLo anaMtaguNa vRddhine pAmato ane azubhano anaMtaguNahata thAya che. A pramANe vizuddhimAM AgaLa vadhato jIva yathApravRttakaraNanA carama samaya sudhI pahoMce che. yathApravRttakaraNanA carama samaya sudhI abhavyajIvo paNa Ave che, ema je kahyuM che temAM e samajaqnuM che ke vizuddhinI apekSAe abhavanuM yathApravRttakaraNa tathA bhavyatuM yathApravRttakaraNa baMne taddana bhinna che, kemake pUrve samyaktvabhimukha jIvanI yathApravRttakaraNanI antarmuhUrta pUrvenI vizuddha batAvatA jaNAvyu che ke grantha deze rahelA abhavya karatA paNa anaMtaguNa vizuddhi samyaktva prApta karanAra jIvane traNa karaNanI pUrvAvasthAmAM hoya che ane uttarottara samaye anaMtaguNa vizuddhi vadhatI jAya caNApravAkarSaNanA adagSAronI prarUpaNA - yathApravRttakaraNanA prathama samaye asaMkhyalokAkAzanA AkAzapradeza pramANa adhyavasAyo zera che. prazna - eka samaye eka jIvane eka ja adhyavasAya oya che, to pachI yathApravRttakaraNanA prathama samaye asaMkhyalokAkA pradeza pramANa adhyavasAyo zI rIte ? jAba - eka jIvane eka samaye eka ja adhyavasAya hoya che. paraMtu ahIM je asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa adhyavasAyo kahyA che. te traNe kALane AzrayI thathApravRttakaraNanA prathama samayavartI jIvonI apekSAe kahyA che. paNa - yathApravRttakaraNanA prathama samayane sparzavArA trikALauta jIvo anaMtA che, to pachI ahIM asaMkhyalokAkA pradeza pramANa adhyavasAyo zI rIte ? anaMtA kema nahIM ? jAba - jIvo anaMtA hovA chatA adhyavasAyo asaMkhyAtA hovAnuM kAraNa e che ke anaMtA jIvone samAna adhyavasAya prApta thAya che. koI paNa jIvane, je asaMkhyAta 1. yathApravRttakaraNanA prathama samaye je sthitibaMdha thAya che te nyUna thatA thatA carama samaye yAvatuM saMkhyAta guNahIna sthitibaMdha thAya che, ema labdhisAramAM kahyuM che - "mAlimaratA parvamavizva du carimamhi / saMkhejaguNavihINo Thidibandho hoi niyameNa / / 0 // " / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 'prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra adhyavasAya kahyA che, temAMno koI paNa eka adhyavasAya yathApravRttakaraNanA prathama samaye prApta thAya che. AvI ja rIte zeSa samayanA adhyavasAyo vize paNa jANavu. yathApravRttakaraNanA bIjA samaye paNa asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA adhyavasAyo hoya che. paraMtu prathama samayanA adhyavasAyo karatA dvitIya samayanA adhyavasAyo vizeSAdhika hoya che tedI ja rIte bIjA samayaDA adAvasAyo karatA tatAya samayanA adhyavasAyo vizeSAdhika hoya che. Ama cAvatu yathApravRttakaraNanA carama samaya sudhI jANag. hicaramAM samaye jeTalA adhyavasAyo che tenA karatA carama samaye vizeSAdhika hoya che. vIghA - maMdatA - eka ja samayavartI sarva jIvone eka ja adhyavasAya hoya to tyAM sarvane vizuddha sarakhI hovAthI bheda paDato nathI, paraMtu upara kahyuM tema yathApravRttakaraNanA dareka samayomAM asaMkhyAtA adhyavasAya oya che. tethI samAna samayamAM rahelA jIvonI vizuddhimAM paNa bheda Avaze. koIne jaghanya vizuddhi hoya, koIne madhyama hoya, koIne utkRSTa vizuddhi hoya. tethI eka ja samayaad jIvomAM vizuddhi bhede asaMkhyalokAkA pradeza pramANa SasthAnakonI prApta thAya che. tAtparya e che ke yathApravRttakaraNanA prathama samaye rahelA jIvomAMthI koI jIvane anya jIva karatA asaMtabhAgavRddha, koIne asaMkhyAtabhAgavRddha, koIne saMkhyAtabhAgavRddha, koIne saMkhyAlaguNavRddha, koIne asaMkhyAtaguNavRddha, ane koIne anaMtaguNavRddha vizuddhivALo adhyavasAya hoya, tevI rIte ja prakAranI hAnIvALA adhyavasAyo paNa paraspara Ave. AvI rIte yathApravRttakaraNanA sarva samayamAM jANavu. AnuM nAma tiryamukhI vizuddhi kahevAya. tiryamukhI vizuddhi eTale eka ja samayanA je asaMkhya lokAkA pradeza pramANa adhyavasAyo che tenI vizuddhino paraspara vicAra. UrdhvamukhI vizuddhi eTale pUrva samayanI vizuddhinI apekSAe uttara samayanI vizuddhino vicAra. te A pramANe : yathApravRttakaraNanA prathama samayanI jadhanya vizuddhi karatA yathApravRttakaraNanA bIjA samayanI jaghanya vizuddha anaMtaguNa, tenA karatA yathApraqkaraNanA trIjA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa... ema cAvatuM yathApravRttakaraNanA saMkhyAmAM bhAgalA carama samaya sudhI jANavu. A saMkhyAmAM bhAgane kaMDakanI saMjJAthI have ApaNe oLakhIzu. tyAra pachI eTale ke A kaMDakanA carama samayanI jaghancavazuddha karatA yathApravRttakaraNanA prathama samayanI utkRSTavizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA kaMDaka pachInA prathama samayanI jaghAvizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA yathApravRttakaraNanA bIjA samayanI utkRSTavizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA kaMDaka pachInA bIjA samayanI jaghavyavizuddhi avaguNa, tenA karatAM yathApravRttakaraNanA trIjA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 upazamanAkaraNa bhAga-1 samayanI utkRSTavizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA kaMDaka pachInA trIjA samayanI jaghanyavazuddha anaMtaguNa ema cAvat yathApravRttakaraNanA DhicaramakaMDakanA carama samayanI utkRSTavizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA yathApravRttakaraNanA carama kaMDakanA carama samayanI jaghanyavazuddha anaMtaguNa Ave tyAM sudhI kahevuM. ahIMyA jaghanca vizuddhi sarvasamayonI kahevAI gaI. jyAre utakRSTavizuddha eka kaMDaka pramANa sthAnonI kahevI bAkI che. te kramazaH anaMtaguNa kahevI. eTale ke yathApravRttakaraNanA caramasamayanI jaghanya vizuddhi karatA carama kaMDakanA prathama samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA te ja kaMDakanA bIjA samayanI utkRSTa vizuddha anaMtaguNa... ema cAvat yathApravRttakaraNanA caramakaMDakanA Dhicarama samayanI utkRSTa vizuddhi karatA carama samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa jANavI. agphaSTi :- uparokta vizuddhino krama yathApravRttakaraNanA adhyavasAyonuM uttarottara samayomAM anukarSaNa-kheMcANa sUcave che, arthAt pahelA samayanA keTalAka adhyavasAyo bIjA samayamAM paNa hoya, trIjA samayamAM paNa hoya ema sUcave che, kemake jo prathama samaya karatA bIjA samayanA adhyavasAyo taddana navvala ja hoya, eTale ke prathama samayanA utkRSTa vizuddhivALA adhyavasAya pachInA hoya to prathama samayanA utkRSTa adhyavasAyathI bIjA samayano jaghanya adhyavasAya vadhAre (aicguNa) vizuddhivALo Ave, paraMtu tema nathI paNa UlTa ahIM to prathama samayathI cAvatuM yathApravRttakaraNanA saMkhyAmAM bhAgalA aMtima samaya sudhInI jaghanyavazuddha uttarottara anaMtaguNa kahela che ane tyAra pachI pahelA samayanI uckRSTavazuddhi yathApravRttakaraNanA saMkhyAmAM bhAgalA aMtima samayanI jaghanca vizuddhathI anaMtaguNa kahela che. eTale yathApravRttakaraNanA prathama samayanI utkRSTa vizuddha karatA paNa yathApravRttakaraNanA prathama saMkhyAtamA bhAganA chellA samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNahIla che ane tyArapachInA samayanI jaghanyavizuddhi yathApravRttakaraNanAM prathama samayanI utkRSTavizuddhithI anaMtaguNa che. e sUcave che ke yathApravRttakaraNanA prathama samayanA adhyavasAyo kramazaH ochA thatA cheka tenA saMkhyAmAM bhAga sudhI pahoMce che, ane saMkhyAmAM bhAganA pachInA samaye pahelA samayano ekapaNa adhyavasAya hoto nathI. tevI ja rIte bIjA samayanA adhyavasAyo kaMDaka pachInA pahelA samaya sudhI pahoMce che. ema cAvatuM yathApravRttakaraNanA carama samaya sudhI jANag. AvI rIte pUrva parvathI uttarottara samayomAM MdhyavasAyonuM kheMcANa te anukRSTi kahevAya che. anukRSTi eTale anukarSaNa-kheMcANa. ahIM pUrva pUrva samayanA adhyavasAyonuM uttarottara samayamAM je AvavuM tenuM nAma anukRSTi. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra 31 ahIM eTalu dhyAna rAkhavAnuM che ke prathama samayanA badhA adhyavasAyo dvitIya samayamAM AvatA nathI, parantu temAMnA jaghanya adhyavasAyathI prAraMbhA asaMkhyAtamA bhAga sudhInA adhyavasAyo choDIne zeSa adhyavasAyo nIce bIjA samayamAM Ave che. taduparAMta bIjA navIna adhyavasAyo paNa bIjA samayamAM umerAya che, je choDI dIdhelA adhyavasAya karatA vizeSAdhika che ane tethI ja prathama samayanA adhyavasAyo karatA dvitIya samayanA kula adhyavasAya vizedhika che. AvI rIte yAvat thApravRttakaNanA cazma samaya sudhI jANavuM. - bIju e paNa dhyAna rAkhavAnuM che ke - pahelA samaye chuTelA adhyavasAyo karatA bIjA samaye chuTelA adhyavasAyo vizeSAdhika che, tenA karatA trIjA samaye tyajAtA adhyavasAyo vizeSAdhika che, ema yAvat carama samaya sudhI jANatu. tevI ja rIte bIjA samaye tavA AvatA adhyavasAyothI trIjA samaye navA AvatA adhyavasAyo vizedhika che. tenA karatA cothA samaye navA AvatA adhyavasAyo vizedhika che.., ema yAvat cazmasamaya sudhI jANavu. pahelA samayanA je zarUAtanA adhyavasAyo choDI devAya che te mAtra prathama samayanA ja che. AgaLanA koI paNa samayamAM temAMno koI paNa adhyavasAya Avato nathI. tethI te ananukRSTa adhyavasAyo kahevAya che, tevI ja rIte chellA samayamAM navA AvatA (umegratA) adhyavasAyo paNa pUrve nahIM AvelA hovAthI anaMnukRSTa adhyavasAyo kahevAya che. yathApravRttakaraNanA 1lA samayanA adhyavasAyo tenA saMkhyAtamA bhAga jeTalA samaya sudhI kheMcAya che. mATe jeTalA samaya sudhI prathama samayanA adhyavasAyo kheMcAya che teTalA tenA khaMDa karavA. temAM paNa pUrvapUrvathI uttottara khaMDa vizeSAdhika rAkhavo, kemake uttarottara samaye vizeSAdhika adhyavasAyo nIkaLI javAnA che. bIjA samaye temAMno prathama khaMDa kADhaa nAkhavo ane chellA khaMDanI pAchaLa eka khaMDa chellA khaMDathI vizeSAdhika pramANavALo umero, ema yAvat yathApravRttakaNanA saMkhyAtamA bhAganA aMtima samaye pahoMcIzuM tyAre prathamasamayanA sarve khaMDo pUrNa thaI jaze ane tyAra pachInA samaye dvitIyAdika samayonA khaMDo paNa pUrNa thatA jaze..., ema cAvat cazma samaye pahoMcIzuM tyAre yathApravRttakaraNanA chellA eka saMkhyAtamA bhAganA (kaMDakanA) prathama samayanA badhA khaMDo pUrNa thaI jaze. ahIM eTalu dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke dareka khaMDanA prathama adhyavasAyathI teno cama adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo che, kemake vacce asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA adhyavasAyo hoya che. tathA koI paNa khaMDanA cazma adhyavasAyathI tenI pachItA khaMDato prathama adhyavasAya Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 upazamanAkaraNa bhAga-1 paNa anaMtaguNa vizuddhivALo hoya che, kemake A krama jaLavAze to ja yathApravRttakaNamAM kahelo vizuddhikrama Avaze. bAju dareka samayanA adhyavasAyonI vizuddhi SasthAnakanA krame che. tethI dareka khaMDano chello adhyavasAya tenI pUrvanA adhyavasAyathI anaMtabhAgavRddha vizuddhivALo Avaze, kemake tyAra pachIno adhyavasAya anaMtaguNavRddha vizuddhivALo AvavAno che, ane SasthAnakamAM anaMtaguNavRddhanA sthAnanI pUrve haMmezA anaMtabhAgavRddhanuM ja sthAna Ave che. tevI ja rIte dareka khaMDano prathama adhyavasAya tenI pUrvenA khaMDanA aMtima adhyavasAyathI anaMtaguNavRddha vizuddhivALo ja AvavAno che. prathama samayano prathama khaMDa koI paNa samayanA khaMDa joDe sardeza nathI. tevI ja rIte cama samayano carama khaMDa paNa asadaMza che. jyAre vaccenA khaMDomAM paraspara sathatA che, jemake prathama samayano bIjo khaMDa e ja bhAjA samayano prathama khaMDa, prathama samayano trIjo khaMDa e ja baujA samayano bIjo khaMDa tathA trIjA samayano prathama khaMDa vigere. dareka khaMDamAM adhyavasAyo asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa jANavA. tevI ja rIte dareka samaye navA AvatA adhyavasAyo, tathA choDAtA adhyavasAyo, tathA kula adhika thatA adhyavasAyo asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa jANavA. yathApravRttakaraNanA adhyavasAyone lagatI vatavyatA sahelAIthI samajAya te mATe asatkalpanAthI batAvavAmAM Ave che : yathApravRttakaraNanA prathama samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA rajA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA 3jA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA 4thA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaNanA pamA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaNanA 6ThThA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA umA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaNanA 8mA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA 9mA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA 10mA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaNanA 11mA samaye adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA 12mA samaye adhyavasAyo 1,004 1,012 1,020 1,038 1,039 1,034 1,052 1,060 1,068 1,016 1,084 1,092 kula 12,576 punarUkta-apunarUkta thaIne kula adhyavasAyo = 12,576 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya 1 2 3 4 5 6 7 to khaMDa 248 (1thI248) 250 (249thI498) rajo khaMDa 250 (249thI498) 252 (499thI350) sarAvRttakAmAM masimA chUTatA navA AvatA adhyavasAyo vigere darzAvatI sthApanA jo khaMDa rajo khaMDa 252 (49thI 350) 254 (351thI1004) 254 256 (51thI1004) (105thI1260) 252 254 256 258 (499thI750) | (751thI1004) (1005thI1260) (1261thI1518) 254 256 258 260 (51thI1004) (1005thI1260) (1261thI518) (1519thI1738) 256 258 260 262 (1005thI1260) (1261thI58) (1519thI1778) (1739thI240) 258 260 262 264 (1261thI1518) (159thI1778) (177thI2040) (2041thI2304) 260 262 264 266 (1519thI1778) (1779thI2040) (2041thI2304) (2305thI2570) kula keTalAmAM chUTatA adhyavasAya khaMDa chUTe khaMDamAM adhyavasAya 1004 1012 lo 1020 rajo 1028 1036 1044 1052 1thI248 (248) AvatA keTalAmo khaMDa Ave 4tho |751thI1004 (254) 5mo 249thI498 mo 1261thI1518 (250) (258) ko 46thI750 7mo damAM pamo 10059thI1260 ho (256) AvatA khaMDamAM adhyavasAyo 6ThTho 1261thI1518, 10mo (58) 1005thI1260 (256) adhyavasAya kyAMthI kyAM sudhI 1thI1004 24thI1260 499thI1518 151thI1378 351thI8 (260) 1739thI2040 | 1005thI2040 (262) 2041thI2304 1261thI2304 (264) 2305thI2570 | 15thI2530 (266) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya 1lo khaMDa | | raja khaMDa 3jo khaMDa 4tho khaMDa kula keTalAmo adhya- JkhaMDa chUTe | vasAya chUTatA AvatA | AvatA khaMDamAM khaMDamAM | keTalAmo | adhyavasAyo adhyavasAya | khaMDa Ave adhyavasAya kyAMthI kyAM sudhI 262 | 264 266 268 | 1060 (1779thI1040)(2041thI304)[(2305thI2570) | (2571thI2838) | - 7mo | 1519thI1778) 11mo |2571thI18381779thI1838| (260) (268). 264 266 268 | 270 | 1068 | 8mo | 1779thI 2040 12mo |2839thI31082041thI3102 (2041thI304)[(230pathIrapa70)[(2571thI838)/(2839thI3108) (262) | (270) 10] 266 268 270 272 (2305thI2570)/(2571thI2838)/(2839thI3108)/(3109thI3380) 1076 | 9mo |2041thI 304 13mo |3109thI3380|2302thI3380 (264) (272). 272 11 | 268 | | 270 274 | 1084 | 10mo | 2305thI2570) 14mo 3i381thI3654|2571thI3654 (2571thI2838) (2839thI3108)/(3109thI3380) | (3381thI3654) | (266) (274) 270 | 272 | 274 276 /1092 | 11mo |2571thI2838 15mo |365pathI3930|2839thI 3930 (2839thI3108)/(3109thI3380)/(3381thI3654) | (365pathI3930) (268). (276) 12 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra 35 je adhyavasAyo pharI Ave tyAre tene pharI paNa gaNIe te punarUkata adhyavasAyo kahevAya. je adhyavasAyo prathamavAra Ave tyAre gaNIe ane pharI Ave tyAre na gaNIe te apunarUkata adhyavasAyo kahevAya. yathApravRttakaraNanA kula samaya 12; saMkhyAtamAbhAganA samaya 4; prathama samayanA adhyavasAyonA cAra khaMDa karavA te A pramANe 248, 250, rapara, 254, bIjA samaye eka (prathama) khaMDa nIkaLI jAya ane pAchaLa navo khaMDa Ave. tethI bIjA samayanA adhyavasAyonA cAra khaMDa A pramANe - 250, 2para, 2u4, 256. ema cAvatuM yathApravRttakaraNanA carama samaya sudhI jANag. A sthApanA parathI khyAlamAM Avaze ke prathama samaye adhyavasAya 1 thI 1008 che. bIjA samaye temAMthI zarUAtanA 248 adhyavasAyo gayA ane 1005 thI 1200 sudhInA,rapa6 adhyavasAyo navA AvyA, eTale bIjA samayanA kula adhyavasAya 249 thI 1200 sudhInA 1012 thAya. trIjA samaye temAMthI 249 thI 498 sudhInA 250 adhyavasAya gayA ane 1261 thI 1518 sudhInA 258 adhyavasAyo navA AvyA, eTale triIjA samayanA kula adhyavasAya 49 9 thI 1518 sudhInA 1080 thayA. cothA samaye 49 9 thI suo sudhInA 2para adhyavasAyo gayA ane 1519 thI 178 sudhInA 260 adhyavasAyo dvA AvyA eTale kapala thI 1900 sudhInA kula 1028 adhyavasAyo cothA samaye hoya... ema cAvatuM yathApravRttakaraNanA Dhicarama samaye 251 thI 3654 sudhInA 1084 adhyavasAyo che. temAMthI carama samaye 251 thI 2838 sudhInA 268 adhyavasAyo gayA ane 36papa thI 3930 sudhInA 276 adhyavasAyo navA AvyA eTale kula 2839 thI 3930 sudhInA 1092 adhyavasAyo yathApravRttakaraNanA carama samaye hoya che. ' Ama yathApravRttakaraNamAM apunarUkata adhyavasAyo mAtra 3930 che ane punarUkata apunarUkata banne prakAranA gaNIe to 12,576 adhyavasAyo thAya che. temaja dareka samayanA adhyavasAyonA cAra-cAra khaMDa karela hovAthI kula 48 khaMDa thayA, paNa apunarUkata khaMDo ja gaNIe to 15 thAya. pahelA samayanA prathama khaMDasivAya sarva khaMDo bIjA samayamAM che, 2jA samayanA prathamakhaMDa sivAya sarva khaMDo trIjA samayamAM che, 3jA samayanA prathama khaMDa sivAya sarva khaMDo cothA samayamAM che. ema cAvat cirama samayanA prathama khaMDa sivAya sarva khaMDo carama samayamAM che. - pahelA samayano prathamakhaMDa tathA carama samayano caramakhaDa anya koI samayamAM prApta thato nathI. mATe te be khaMDanA adhyavasAyo ana[kRSTa kahevAya che. zeSa khaMDo anya anya samayamAM prApta thAya che. pahelA samayano jaghavya adhyavasAya eTale abhAvasAra naM. 1. rajA samayano jaghanna adhyavasAya eTale adhyavasAya . 249. te bIjA khaMDano prathama avasAya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 upazamanAkaraNa bhAga-1 hovAthI anaMtaguNa che, kemake koI paNa khaMDanA prathama adhyavasAyathI te ja khaMDano chello adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo hoya che ane tenAthI paNa anaMtara khaMDato prathama adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo hoya che. tethI prathama khaMDanA prathama adhyavasAya karatA bIjA khaMDato prathama adhyavasAya anaMtaguNa che. tethI prathama samayanA jaghanya adhyavasAyathI bIjA samayano jaghanya adhyavasAya a MtaguNa che. tevI ja rIte bIjA samayanA jaghanya adhyavasAyathI trIjA samayano jaghanya adhyavasAya paNa anaMtaguNa, tathA trIjA samayanA jaghanya adhyavasAyathI cothA samayano jaghanya adhyavasAya paNa anaMtaguNa che. cothA samayano jaghanya adhyavasAya 751 mo adhyavasAya hovAthI cothA khaMDato jaghanya adhyavasAya che. tathA pahelA samayano utkRSTa adhyavasAya 1004 mo hovAthI cothA khaMDano chello adhyavasAya che, tethI pahelA samayano utkRSTa adhyavasAya 4thA samayanA jaghanya adhyavasAyathI anaMtaguNa vizuddhivALo che, kemake pUrve jaNAvyu che ke koI paNa khaMDanA pahelA adhyavasAyathI teno chello adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo hoya che. pAMcamA samayano jaghanya adhyavasAya 1005 mo adhyavasAya hovAthI pAMcamA khaMDano prathama adhyavasAya che ane te cothA khaMDanA cama adhyavasAyathI anaMtaguNa vizuddhivALo hoya che, kemake pUrve jaNAvI gayA chIe ke koI paNa khaMDano prathama adhyavasAya tenI pUrvenA khaMDanA cazma adhyavasAyathI anaMtaguNa vizuddhivALo hoya che. tethI pAMcamA samayano jaghanya adhyavasAya pahelA samayanA utkRSTa adhyavasAyathI anaMtaguNa viddhivALo hoya che ane tenA karatA te ja khaMDano aMtima adhyavasAya hovAthI rajA samayano utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo che. tenA karatA- tenI pachInA khaMDano prathama adhyavasAya hovAthI chaTThA samayano jaghanya adhyavasAya anaMtaguNa che ane te ja khaMDano aMtima adhyavasAya hovAthI tenA karatA trIjA samayano utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo che. ema cAvat 11mA khaMDanA cazma adhyavasAyarUpa 8mA samayanA utkRSTa adhyavasAyathI tenA pachInA (12mA) khaMDano jaghanya adhyavasAya hovAthI 12mA samayano jaghanya adhyavasAya anaMtaguNa vizuddhivALo Ave ane tenAthI 9mA samayano utkRSTa adhyavasAya te ja khaMDano aMtima adhyavasAya hovAthI anaMtaguNa vizuddhivALo che. have jaghanyanI vaktavyatA pUrI thaI hovAthI utkRSTanI prarUpaNA batAvIe chIe. navamA samayanA utkRSTa adhyavasAyathI tenA pachInA khaMDano aMtima adhyavasAya hovAthI dasamA samayano utkRSTa adhyavasAya anaMtaguNa vRddha, tethI 11mA samayano utkRSTa adhyavasAya paNa ukta kAraNe anaMtaguNavRddha, tethI 12mA samayano utkRSTa adhyavasAya paNa te ja rIte a MtaguNa. AvI rIte kaSAyaprAbhUta ane karmaprakRtimAM yathApravRttakaNamAM adhyavasAyonI tadvratAmaMdatAnuM je nirUpaNa karyu che tenA AdhAre tathA anyagranthonI sahAyathI anukRSTi vagere - padArthonI vicAraNA tathA asatkalpanAthI digdarzana karAvyu che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra (3) apUrvakaraNa yathApravRttakaraNa pUrNa thayA pachI samyakUvAbhamukha jIva apUrvakaraNamAM praveza kare che. karaNa eTale pariNAmavazeSa, jo ke A karaNamAM paNa pUrva pUrvathI uttarottara samaye yathApravRttakaraNanI mAphaka anaMtaguNa anaMtagaNa vizuddhi thatI jAya che. to paNa A karaNane yathApravRttakaraNathI judu pADavAnuM prayojana e che ke (1) yathApravRttakaraNanA dareka samayanA adhyavasAyonuM bhinna-bhis jIvonI apekSAe anaMtara samayomAM kheMcANa thatu hatu. jyAre ahIM tema na thatA uttarottara samaye navIna adhyavasAyo ja prApta thAya che. (2) yathApravRttakaraNamAM jenuM svarUpa AgaLa kahevAmAM Avaze tevA sthitighAtadi padArtho thatA nathI. jyAre apUrvakaraNanA prathama samayathI ja sthitighAtAda thAya che. AthI yathApravRttakaraNa ane apUrvakaraNane ubhA kahyA che. * adhyavasAya prarUpaNA H apUrvakaraNanA prathama samaye adhyavasAyo vividha jIvonI apekSAe asaMkhya lokAkAnA pradezo jeTalA hoya che. ahIM paNa pUrve kahyuM che te rIte samajI levu ke eka samaye eka jIvane eka ja adhyavasAya hoya che, paraMtu traNe kALanA apUrvakaraNanA prathama samavartI sajIvonI apekSAe prathama samayanA adhyavasAyonuM pramANa asaMkhyalokAkAzanA pradeza jeTaluM samajavuM. jo ke traNe kALanI apekSAe apUrvakaraNanA prathama samayavartI jIvo anaMtA hoya che. paraMtu temAMnA koIpaNa jIvane ahIM je asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyo kahyA che temAMthI ja koIpaNa adhyavasAya hoya che, te sivAyano na hoya. tevI ja rIte apUrvakaraNanA hitAyAdika sarve samayomAM cAvatuM carama samaya sudhI jANavuM. Ama apUrvakaraNanA dareka samayamAM asaMkhyalokAkA pradeza pramANa adhyavasAyo hovA chatAM, prathama samayanA adhyavasAyo karatA bIjA samayanA adhyavasAyo vizeSAdhika hoya che, tethI trIjA samayanA adhyavasAyo vizeSAdhika hoya che. ema yAvat apUrvakaraNanA carama samaya sudhI pUrva pUrvanA samaya karatA uttarottara samaye adhyavasAyo vizeSAdhika oya che. yathApravRttakaraNanA adhyavasAyo karatA apUrvakaraNanA adhyavasAyonI vizeSatA e che ke yathApravRttakaraNamAM jema pUrva pUrva samayanA adhyavasAyomAMthI teno eka asaMkhyAtamo bhAga choDI zeSa adhyavasAyo uttarottara samayamAM AvatA hatA ane bIjA choDelA adhyavasAyothI vizeSAdhika adhyavasAyo navA AvatA hatA, tene badale ahIM dareka samayanA adhyavasAyo judA judA hoya che, eTale prathama samayanA adhyavasAya karatA bIjA samayanA adhyavasAyo taddana navA ja hoya che, tenA karatA trIjA samayanA adhyavasAyo taddana ja navA hoya che. ema cAvatuM carama samayanA adhyavasAyo mATe jANavu. tethI ja yathApravRttakaraNa karatA tIvratAmaMdatA ahIM judI rIte Avaze. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 tIvratA-mandatA : UrdhvamukhI vizuddhi : yathApravRttakaraNanA cazmasamayanAM vizuddhi karatA apUrvakaraNanA prathama samayanI jaghanya vizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA te ja samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA bIjA samayanI jaghavizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA te ja bIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA trIjA samayanI jaghavizuddhi anaMtaguNa, tenA karatA te ja trIjA samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa ema cAvata apUrvakaNanA cazma samayanI jaghanya vizuddhithI te ja samayanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa. 38 tAtparyArtha e che ke apUrvakaNanA prathama samaye be evA jIvonI vivakSA karauMe ke eka jaghanya vizuddhivALo ane bIjo utkRSTavizuddhivALo hoya. temAM prathama samaye jaghanya vizuddhivALA karatA utkRSTa vizuddhivALA jIvanI vizuddhi anaMtaguNa che tathA A jIvatI prathama samayanAM vizuddhi karatA jaghanya vizuddhivALA jIvanI bIjA samayanI vizuddhi anaMtaguNa che. tenA karatA utkRSTa vizuddhivALA jIvanI bIjA samayanI vizuddhi anaMtaguNa. tenA karatA jaghanya vizuddhivALA jIvanI trIjA samayanI vizuddhi anaMtaguNa. tenA karatA utkRSTa viddhivALA jIvatI trIjA samayanI vizuddhi anaMtaguNa. tenA karatA jaghanya vizuddhivALA jIvatAM cothA samayanI vizuddhi anaMtaguNa... ema yAvat apUrvakaraNanA cazma samaya sudhI jANavu. viryammukhI vizuddhi : uparamAM je pUrva pUrvanA samayathI uttarottara samayanI vizuddhi kahIM te UrdhvamukhI vizuddhinI prarUpaNA thaI, jyAre tiryaMmmukhI vizuddhi eTale eka samayamAM hela adhyavasAyonI vizuddhinI paraspara vicAraNA te ahIM yathApravRttakaraNanI mAphaka sthAnapatita jANavI. eTale ke prathama samayamAM rahelA jIvomAM aneka jIvonI apekSAe koI eka jIvanA vizuddhi sthAna karatA bIjA koInuM vizuddhisthAna anaMtabhAgavRddha hoya, koInuM asaMkhyAtabhAgavRddha hoya, koInuM saMkhyAtabhAgavRddha hoya, koInuM saMkhyAtaguNavRddha hoya, koInuM asaMkhyAtaguNavRddha hoya, koInuM anaMtaguNavRddha hoya.. evI caite chaye prakAranA nivALA sthAno paNa judA judA jIvone paraspara hoya che. (9)(10)(11). nivvayaNamavi tato se ThiirasaghAyaThiibaMdhagaddhA U / guNaseDhI viya samagaM paDhame samaye pavattaMti / / 12 // akSacarya : tyApachI, bIjA kaNanuM nirvacana arthAt arthavALu nAma kahevu, kemake sthitighAta, 2saghAta, sthitibaMdhaazrA tathA guNaNa e cAre padArtho eka sAthe apUrvakaraNanA prathama samayathI ja pravarte che. (12) - vizeSArtha : apUrvakaSNanA prathama samayathI ja tighAta, sAta, guNazreNI tathA apUrvatibaMdha e cAre apUrva vastuo eka sAthe zarU thAya che. tethI bIjA karaNanuM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra apUrvakaraNa evu nAma yathArtha che. (12). A cAremAM prathama be gAthA dvArA sthitighAta ane saghAtanuM svarUpa batAvAya che. uyahipuhattukkassaM,iyaraM pallassa saMkhatamabhAgo / ThiikaMDagamaNubhAgANaNaMtabhAgA muhuttaMtaM / / 13 / / aNubhAgakaMDagANaM, bahuhiM sahassehiM pUrae ekaM / ThiikaMDasahassehiM tesiM bIyaM samANehiM / / 14 / / cArArthaH utkRSTathI seMkaDo sAgaropama pramANa ane jaghanyathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANano sthitikhaMDa hoya che. (ghAtyamAna sthitikhaMDa tathA sattAgata rasanA) anaMta bahubhAga pramANa 2sakaMDaka hoya che. baMne acrmuhUrta pramANa kALamAM thAya che, paraMtu hajAro saghAta vaDe eka sthitighAta pUrAya (pUrNa thAya che). tevA hajAro sthitighAta vaDe apUrvakaraNa pUrAya che. (pUrNa thAya che.) (13)(14). - vizeSArtha : (1) sthitighAta : sthitinA agrabhAgathI jaghanyathI palyopamano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI seMkaDo sAgaropama pramANa sthitikhaMDane laIne antarmuhUrvakALe teno ghAta kare che, eTale ke ATalA khaMDa pramANa sthitimAMthI pratisamaya dalako laIne vIce nAkhavA dvArA ATalI sthitino antarmuharta kALe sattAmAMthI nAza kare che. ahIM pratisamaya sattAmAMthI sthiti ochI thatI nathI, paraMtu uparanI ukUkhaMDa pramANa sthitimAMthI pratisamaya dalako ochA thatA jAya che ane sthitighAtAddhA rUpa antarmuhUrtanA carama samaye teTalI sthitimAMthI sarvadalika khalAsa thatu hevAthI te samaye sattAmAMthI teTalI sthiti ochI thAya che. AvI rIte bIjA aMtarmuharta palyopamanAM saMkhyAmAM bhAga pramANa bIjA khaMDaLo, trIjA antarmuhUrta trIjA khaMDaLo ema yAvat apUrvakaraNanA carama samaya sudhImAM hajAro sthitikhaMDono ghAta kare che. te dvArA sattAmAMthI saMkhyAtA bahu bhAga pramANa sthiti ochI kare che. eTale ke apUrvakaraNanA prathama samaye jeTalI sthiti sattAmAM hatI te karatA carama samaye saMkhyAta guNahIna sthiti sattAmAM rahe che. (2) rAsaghAta: azubhakarmano sAgata je rasa che temAMthI anaMtA bahubhAgano antarmuhUrtakALe ghAta kare che ane eka anaMtamo bhAga zeSa rahe che. tevI ja rIte bIjA antarmuhUrta sattAmAM rahelA zeSa anubhAgano aAMtamo bhAga rAkhI zeSa aitA bahubhAgato ghAta kare che. Ama pratiantarmuhUrta sattAgata azubha karmonA anubhAganA anaMtA bahubhAgano ghAta kare che. ahIMyA rAsaghAtano kALa paNa antarmuhUrta che, paraMtu rasaghAtanuM antarmuhUrta Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 sthitighAtanA antarmuhUrtanA saMkhyAtamA bhAga jeTalu che, kemake eka sthitighAta daramyAna hajAro saghAta thAya che. apUrvakaraNanA prathama samaye sthitighAta ane saghAta sAthe ja zarU thAya che, paNa eka sthitighAta daramiyAna hajAro saghAta thAya che. temAMno chello saghAta sthitighAtanI sAthe ja pUrNa thAya che. eTale anaMtara samaye navo sthitighAta zarU thAya che, tyAre navo aghAta paNa zarU thAya che. AthI evo niyama nakkI thayo ke jyAre sthitighAtano prAraMbha thAya tyAre saghAtano paNa prAraMbha thAya. parantu saghAtanA prAraMbha vakhate sthitighAtano prAraMbha thAya ja evo niyama nahIM. 40 saghAta dvArA sattAmAMthI nAza pAmatA azubhaprakRtionA rasanuM asatkalpanAthI digdarzana :- apUrvakaNanA prathama samaye 1000 kroDa saspardhako sattAmAM che. prathama aghAtamAM 900 kroDa saspardhakono ghAta thAya, 100 kroDa 24spardhako zeSa sattAmAM rahe. bIjA saghAtamAM 90 kroDa saspardhakono ghAta thAya, 10 kroDa 2saspardhako zeSa sattAmAM rahe. trIjA saghAtamAM 9 kroDa rasaspardhakono ghAta thAya, 1 kroDa saspardhako zeSa sattAmAM rahe. cothA saghAtamAM 90 lAkha saspardhakono ghAta thAya, 10 lAkha saspardhako zeSa sattAmAM rahe. pAMcamA rasaghAtamAM 9 lAkha rasaspardhakono ghAta thAya, 1 lAkha saspardhako zeSa sattAmAM rahe. chaThThA saghAtamAM 90 hajAra rasaspardhakono ghAta thAya, 10 hajA2 rasaspardhako zeSa sattAmAM rahe. sAtamA saghAtamAM 9 hajA2 rasaspardhakono ghAta thAya, 1 hajA2 24spardhako zeSa sattAmAM rahe. AThamA saghAtamAM 9 so rasaspardhakono ghAta thAya, 1 so rasaspardhako zeSa sattAmAM rahe. navamA saghAtamAM 90 24spardhakono ghAta thAya, 10 2saspardhako zeSa sattAmAM rahe. ahIM anaMta = 10, mATe anaMtamo bhAga=10 mo bhAga. Ama apUrvakaraNanA cazma samaya sudhI hajAro aghAta thAya, ane tenI saMkhyA sthitighAtothI hajAro guNI samajavA. eTale apUrvakaNanA prathama samaye azubhaprakRtiono sa sattAmAM hato te karatA cazma samaye anaMtaguNahIna ysa sattAmAM rahe. zubha prakRtiono sthitighAta thato hovA chatA saghAta thato nathI. saghAta dvArA thatA saspardhakonA ghAtanuM mahattva nIcenA kaSAyaprAbhUtacUrNanA alpabahutva pathI samajI zakAze - ( 2 ) taAE paremazuLahALiThThAvaMtara duyALi - thovALiA (2) JaphaAvaLA chuyALi - anaMtamubALi / ( rU ) niSleva uyALi - anaMtamubALiA (4) AzA duyALi - anaMtamubALi / - pA. 1414 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra bhAvArtha A pramANe che : 1) eka pradezaguNahata sthAnamAM 2spardhako - thoDA : eka ja sthitisthAnamAM je rasaspardhako che, temAM jaghanya sampardhakanI 1lI vagaNAmAM pradeza ghaNA hoya che. bIjI vargaNAmAM tethI vizeSahInA pradezo hoya che. trIjI vargaNAmAM tethI vizeSahIta pradezo hoya che.. ema kramazaH hIna thatA thatA jyAre ardha pradezo Ave che te vargaNA ane prathama vargaNAtA AMtarAmAM jeTalA spardhakono samudAya Ave te ahIM levAno che. emAM abhathI anaMtaguNa ane siddhanA anaMtamA bhAga jeTalA saspardhako hevA chatA AgaLa kahevAmAM AvanAra padonI apekSAe te sauthI alpa che. 3) atItrApanA - anaMtaguNa : uparanA rasaspardhakone apavartI che eTale ke temAMthI dalako grahaNa karI jaghanyathI jeTalA saspardhako oLaMgI nIce nAkhe teTalA (oLaMgAyelA) atIthApanA spardhako kahevAya. te pUrvanA karatA eTale ke eka guNahAni aMtaramAM rahela spardhaka karatA aicguNa samajavA, anaMta guNahAninA sthAno temAM hovAthI. 3).vikSepa - anaMtagaNa: je rAsakhaMDano ghAta thAya che te tathA jaghanya atItthApanArUpa spardhakonI nIcenA sarva spardhako nikSeparUpa che. te atItthApanA karatA anaMtaguNa jANavA. ) AghAtIta spardhako - anaMtagaNa : eka rasadhAtA&AmAM jeTalA rasampardhakono ghAta thAya che te AghAtIta rasaspardhako. te nilepa spardhako karatA paNa aicguNa jANavA. (3) tibaMdhaH apUrvakaraNanA prathama samayathI sthitighAta ane rasaghAtanI joDe apUrva sthitabaMdha paNa zarU thAya che, eTale ke AnI pUrve je sthitabaMdha hato te yathApravRttakaraNanA carama samaye pUrNa thaI jAya che ane apUrvakaraNamAM praveza karatA ja tenA prathama samaye to sthitibaMdha zarU kare che ane te pUrvanA eTale ke yathApravRttakaraNanA caramasthAtibaMdhathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTalo bhUta hoya che. A sthitibaMdhano kALa antarmuhUrta che. tyAra pachI vaLI pAchA palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga cULa pramANavALo navo sthitibaMdha zarU thAya che. Ama pratyuttarmuhUrta pUrva pUrva karatA palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa nyUDa sthitabaMdha thato jAya che. prazna - A pramANenI sthitibaMdha yathApravRtakaraNanI antarmuhUrta pUrvathI thato hato, to pachI ahIMyA apUrva kema kahevAya ? javAba - sthitibaMdhanI A rItanI prakriyA jo ke yathApravRttakaraNanI antarmuhUrta pUrvethI zarU thaI che, chatAM tene ahIM apUrvakaraNanA sthitadAtAdi apUrva vastuo joDe pharI Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 prarUpaNA karavAnuM kAraNa e che ke ahIMyA sthitibaMdhano kALa je antarmuhUrta che te sthitighAtanA antarmuhUrtanI tulya che. eTale ke apUrvakaraNanA prathama samayathI rsthAitaghAta ane sthitibaMdha sAthe ja zarU thAya che, ane sAthe ja pUrNa thAya che, ema yAvat jyAM sudhI sthitighAta iitabaMdha cAle che tyAM sudhI te baMne yugapat tharU thAya che ane yugapat pUrNa thAya che. 42 ug pratyeka sthitibaMdhano kALa ane sthitighAtano kALa antarmuhUrta pramANa che, te antarmuhUrta keTalu samajavu ? kemake apUrvakaraNano kALa paNa antarmuhUrta che ane temAM hajAro sthitibaMdha tathA sthitighAta thAya che. javAba - ahIMyA eka sthitibaMdha athavA sthitighAtano kALa je antarmuhUrta pramANa kahyo che te apUrvakaraNanA saMkhyAtamA bhAgarUpa hovA chatA AlikAnA saMkhyAtamA bhAgarUpa che. te A pramANe apUrvakaSNanA prathama samaye jeTalo sthitibaMdha thAya che te karatA cazma samaye saMkhyAtamA bhAga jeTalo iitabaMdha thAya che. vaLI apUrvakaraNanA prathama samaye antaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che. tethI cazma samaye antaHkoDAkoDI sAgaropamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa iitabaMdha thAya. eTale AkhA apUrvakaraNa daramiyAna kula antaHkoDAkoDI sAgaropamanA saMkhyAtA bahu bhAga pramANa sthitibaMdha ocho thAya che. have pratyeka antarmuhUrte uttarottara sthitibaMdha palyopamano saMkhyAtamo bhAga vyUna thato jAya che, eTale saMkhyAtA sthitibaMdha pasAra thAya tyAre eka pralyopama pramANa sthitibaMdha ocho thAya ane tenAthI daza koDAkoDI guNA sjitabaMdho pasAra thAya eTale eka sAgaropama pramANa sthitibaMdha ocho thAya. tethI antaHkoDAkoDInA saMkhyAtA bahubhAgathI saMkhyAtaguNa dasa koDAkoDIne guNatA je saMkhyA Ave teTalA sthitibaMdha pasAra thAya tyAre apUrvakaraNanA prathama samayathI saMkhyAtaguNahIna iitabaMdha thAya, arthAt apUrvakaSNanA prathama samayathI saMkhyAtaguNahIna sthitibaMdha karavA uta saMkhyA pramANa sthitibaMdho vyatikrAnta karavA paDe. mATe apUrvakaraNamAM uta saMkhyA pramANa sthitighAto thAya che. AkhA apUrvakaraNano kALa antarmuhUrta pramANa che ane eka muhUrtanI 1,67,77,216 AlikA che tethI apUrvakaraNano kALa 1,67,77,216 AlikAthI nyUna che. ane apUrvakaNamAM (saMkhyAta x dazakoDAkoDI x antaHkoDAkoDInA saMkhyAtA bahubhAga) pramANa sthitibaMdha thAya che. tethI apUrvakaraNanA kALane ukta saMkhyAthI bhAgIe teTalo eka sthitibaMdhano kALa Ave. ane apUrvakaraNano kALa 1,67,77,216 AlikAthI nyUna hovAthI sthitibaMdhano kALa AlikAnA saMkhyAtamA bhAga pramANa Ave. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra 43 aMka saMdaSTi : eka sthitibaMdha daramiyAna palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitibaMdha nyUna thAya. saMkhyAtA sthitibaMdha daramiyAna eka palyopama pramANa sthitabaMdha cUta thAya. saMkhyAtaX10 koDAkoDI sthitibaMdha daramiyAna sAgaropamapramANa sthitibaMdha nyUna thAya. apUrvakaraNamAM anta:koDAkoDI sAgaropamanA saMkhyAnA bahubhAga pramANa sthitibaMdha ocho thAya che (ghaTe che.) 1 sAgaropama pramANa sthitibaMdha nyUta karavAmAM (saMkhyAta x dasa koDAkoDI) sthitabaMdha lAge. mAMTe aC:koDAkoDI sAgaropamanA saMkhyAtA bahubhAga pramANa sthitibaMdha cUta karavA mATe (saMkhyAta x dasakoDAkoDIjha anta:koDAkoDInA saMkhyAtA bahubhAga) pramANa sthitibaMdho joIe. apUrvakaraNamAM (saMkhyAta * dasakoDAkoDI 4 anta:koDAkoDInA saMkhyAta bahubhAga) pramANa sthitabaMdha thAya. apUrvakaraNano kALa antarmuhUrta pramANa che. apUrvakaraNano kALa 1,91,,216 AvalikAthI adhika nathI. mATe (saMkhyAta x 10 koDAkoDI x anta:koDAkoDI sAgaropamanA saMkhyAtA bahubhAga) sthitibaMdhano kALa 1,66,77, 216 AvalikAthI aMdhaka nathI. mATe eka sthitibaMdhano kALa AvalakA/saMkhyAta thI aMdhaka nathI. te prazna - sthitabaMdhano kALa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga kema nahIM ? 1. javAba - eka sthitibaMdhano kALa AvalakAno asaMkhyAtamo bhAga mAnIe to eka AlikAmAM asaMkhyAtA sthitabaMdha thAya ane eka sthitibaMdha dvArA palyopamano saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitabaMdha ocho thato hevAthI ekAdlakAmAM ja asaMkhya palyopama jeTalo sthitabaMdha ocho thAya. te yukta nathI, kemake apUrvakaraNanA prathama samaye anta:koDAkoDI sAgaropama eTale ke saMkhyAtA palyopamano sthitibaMdha che, temAMthI asaMkhya palyopama jeTalo sthitibaMdha cUta zI rIte thaI zake ? mATe sthitibaMdhano kALa AvalikAnI saMkhyAmAM bhAga pramANa samajavo. mATe sthitibaMdhano ane sthitighAtano kALa sarakho hovAthI sthitighAtano kALa paNa AvalakAnA saMkhyAtamAM bhAga pramANa che. tathA eka sthitighAta daramiyAna hajAro rasaghAta Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 upazamanAkaraNa bhAga-1 thatA hevAthI rasaghAtano kALa paNa AlikAnA saMkhyAmAM bhAga pramANa che. parantusthitighAtanA kALa rUpa avalakAnA saMkhyAmAM bhAgathI rasaghAtanA kALa rUpa AvalikAnI saMkhyAtamo bhAga saMkhyAmAM bhAga jeTalo jANavo. (13)(14) guNaseDhI nikkhevo, samaye samaye asaMkhaguNaNAe / addhAdugAiritto sese sese ya nikkhevo / / 15 / / akSArtha - pratisamaya asaMkhyaguNa dalaka UkerI, apUrvakaraNa ane vRttikaraNa rUpa karaNayathI adhika kAlamAM uttarottara samayamAM asaMkhyaguNadalikano vikSepa karavo, te guNazreNI. (samaya kSINa thatA) zeSa zeSa samayamAM guNazreNI nahopa jANavo. (15) vizeSArtha - (4) gagazeNI :- uparanA sthitisthAnakomAMthI dalako laI teno nIcenA sthAnomAM nikSepa kare che. te vikSepano krama e che ke - udaya samayamAM thoDA dalika goThave che. tenI pachInA eTale ke dvitIya sthitisthAnakamAM asaMkhyaguNa dalika goThave. tyAra pachInA sthAnamAM tethI asaMkhya guNa dalaka goThave che. ema cAvatuM udaya samayathI antarmuhUrta sudhInA sthAnomAM asaMkhyaguNAkAre je dalIlopa thAya che tenuM nAma guNazreNI. A krama udayavatI prakRti mATe samajavo. jyAre agdayavatI pravRtionI guNazreNI udayAvalikA uparathI thAya che, eTale ke tenA dalikano prakSepa udayAvalikAmAM na thAya. parantu udAyAvalikAnI upara prathama samayathI antarmuhUrta sudhInA sthAnomAM asaMkhyaguNAkAre thAya. Ama anudayavatI prakRtionI guNazreNIno AyAma udayavatI prakRtionA guNazreNI AyAmathI eka AqlakA cULa thayo. kaSAyamAmRtAcUrNikAnA bhaprAye udayautI prakRtionI guNazreNI paNa udayAvalikA uparathI thAya che, je AgaLa upara upazamazreNI-kSapakazreNI AdinA aMdhakAramAM batAvAze. guNazreNIAyAma je antarmuhUrta kahyo che te apUrvakaraNa ane AMtattikaraNathI kaMIka dhaka kALa rUpa antarmuhUrta samajavu. A pramANe apUrvakaraNanA prathama samaye je daliko ukere che temAMthI guNazreNInI racanA batAvI. bIjA samaye paNa Aja pramANe guNazreNInI racanA jANavI. paraMtu prathama samaya karatA dvitIya samaye asaMkhyaguNa dalako ukere. guNazreNIAyAma pUrve karatA 1 samaya bhUta thAya, kemake jema jema udaya samaya kSINa thAya che tema tema guNazreNInI racanA zeSa samayomAM thAya che, AgaLa vadhatI nathI, athavuM prathama samaye guNazreNIno cheDo je hato te ja bIjA samaye rahe paNa AgaLa vadhe nahIM. mATe guNazreNI racanA samaya cULa thAya. tevI rIte apUrvakaraNa ane nivRttikaraNanA samayo jema jema bhogavAtA jAya ema guNazreNInI racanA eka eka samaya bhUta thatI jAya ane dalika to uttarottara samaye asaMkhyaguNa ukere. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 prathamopazamasamyatvaprApti adhikAra * A pramANe apUrvakaraNamAM prathama samayathI A cAra apUrva vastuo thAya che. A pramANe hajAro sthitighAtAdi dvArA apUrvakaraNa pUrNa thAya che. tyAra pachI anaMtara samaye samyaktvAbhimukha jIva anavRttikaraNamAM praveza kare che. sthitighAtAdi padArtho viSe vizeSa vicAraNA - sthitighAtAdi cAre padArthonA svarUpanuM digdarzana karAvyuM. have te viSayamAM upasthita thatI vizeSa vicAraNAo ahIM raju karIe chIe. prazna - sthitighAto uparanA khaMDomAM thAya che te vakhate zeSa sthitisthAnakomAM rahelA dalakonI apavartana thAya ke nahIM ? javAba - sthitiapavartatA eTale sattAmAM rahelA dalakonI sthiti ghaTADavI. A apavartanA be prakAranI hoya che. (1) vAghAbhAva, (2) tighAtabhAvI. vyAghAtabhAvI apavartatA ane sthitighAta banne eka ja vastu che. paMcasaMgraha ugdvA-jaugvAkaraNa gA. 14mAM kahyuM che ke "phiyAo ttha horuM vIdhAno" tenuM svarUpa pUrve batAvyuM che. tirthaMghAbhAvI apavartanA evI che ke te dvArA sthitino ghAta nathI. arthAt nirNAghAtabhAvI apavartavAthI sthita sattAmAMthI ochI thatI nathI, paraMtu dareka niSekamAM rahelA dalikomAMthI amuka dalikone laI atIthApanAvalikA oLaMgI tenI nIce teno nikSepa kare che. A nirNAghAtabhAva apavartanA udayAvalikA uparanA sarva sthitisthAnakomAM thAya che. jo ke sAmAnyataH jyAthI dalika upADe tyAMthI tenI nIcenI eka AdlakA choDIne tenI nIce teno prakSepa thAya che (choDI devAnI AvalakAne atIthApanAvalikA kahevAya che, paraMtu udayAvalikA uparanA prathama samayanA dalikano nikSepa tenI nIcenA samaya jUna 2/3 AvalikA choDI zeSa samayAdhikAdlakAnA trIjA bhAgamAM thAya che. tevI ja rIte tyAra pachInA samayanA dalika to vikSepa 2/3 AlikA choDI samayAdhakAlikAnA triIjA bhAgamAM thAya che. Ama atIthApanA eka samaya vadhe, paNa nikSepa teTalo ja rahe. A pramANe cAvatu atIthApanA eka AqlakA thAya tyAM sudhI vihopa teTalo ja rahe che. tyAra pachI atIthApanA na vadhe, parantu nikSepanuM pramANa vadhe eTale bIjI AvalakAnA 1/3 bhAga vItyA pachInA samayanuM dalika udaya samayathI samayadhika AqlakAnA trIjA bhAgamAM paDe, arthAt teno jaghanya nikopa hoya, paraMtu tyAra pachInA samayanuM eTale ke bIjI AvalikAnA samayAdhikAdlakAnA trIjA bhAga pachInA samayanuM dalaka tenI nIce eka atItthApanAvalikA oLaMgI be samAdhaka AlakAnA trIjA bhAgamAM paDe. tevI ja rIte tenA anaMtara samayanuM dalaka paNa AvalikA oLaMgI traNa samayAdhikAvalikAnA trIjA bhAgamAM paDe. ema eka eka Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 upazamanAkaraNa bhAga-1 samaya nikSepa vadhato jAya. cAvat carama sthitisthAnanuM dalika tyAthI nIce eka AvalikA oLaMgI zeSa sarva sthAnakomAM paDe che. mATe nibaMghAbhAvI apavartanAmAM utkRSTa vilepa samayAdhika be AvalikA cULa uckRSTa sthiti pramANa kahyo che. ahIM samayAdhaka be AqlakA cULa utkRSTa sthiti kahevAnuM kAraNa e che ke koI paNa karma baMdhAyA pachI eka AvalakA sudhI temAM koI karaNa lAgatuM nathI, tethI utkRSTa sthita bAMdhyA pachI eka AvalikA jAya eTale sattAgata sthiti paNa ekAvalikA cULa utkRSTasthita jeTalI thAya ane tyArapachI uparataLa samayanuM dalika eka atIthApanAvalikA oLagI nIce paDe eTale kula baMdhAvalakA, uparatana sthitisthAna ane atIthApanAvalikA ema samayAdhaka be AqlakA cULa utkRSTa sthiti jeTalo utkRSTa vilepa nibaMghAbhAvI apavartavAmAM Ave. paMcasaMgraha urvIrvanA-apagrtalAkaraNa gA. 13mAM kahyuM che ke "samayAdiyasthavaUT vaMthAvattiya ya moju nivaravo !' asatkalpanAthI navyaMghAbhAvI apavartavAnuM svarUpa : 1 AlakAnA samaya 12 kapyA che. 13 mAM samayanA dalano nikSepa 1 thI 5 samayamAM, atIthApanA 6 thI 12 rU5 7 samaya 14 mA samayanA dalano vikSepa 1 thI 5 samayamAM, atIthApanA 6 thI 13 35 8 samaya 15 mA samayanA dalano vikSepa 1 thI 5 samayamAM, atIthApanA 6 thI 14 rUpa 9 samaya 16 mA samayanA dalano vikSepa 1 thI pa samayamAM, atIthApanA 6 thI 15 rUpa 10 samaya 17 mAM samayanA dalano nikSepa 1 thI 5 samayamAM, atItthApanA 6 thI 16 35 11 samaya 18 mA samayanA dalano nikSepa 1 thI 5 samayamAM, atItthApanA 6 thI 17 rUpa 12 samaya (bIjI AdlakAnA samayAdhaka trIjA bhAga pachIno samaya) - havethI atIthApanA teTalI ja rahe, vikSepa vadhe. 19 mAM samayanA dalano vikSepa 1 thI 6 samayamAM, atIthApanA 7 thI 18 rUpa 12 samaya 20 mA samayanA dalano nikSepa 1 thI 7 samayamAM, atIthApanA 8 thI 19 rUpa 12 samaya..... ema cAvatuM caramasthitisthAna sudhI samajavu. Ama vighAbhAvI apavartavAnuM svarUpa batAvyuM. prastutamAM sthitighAta rUpa vyAghAtabhAvI apavartanA uparita sthitikhaMDomAM thAya che. te vakhate zeSa sthitimAM nirvAghAtabhAvI apavartanA hoI zake che. paraMtu te dvArA sattAgaDa sthita ochI na thatI hovAthI te kahevAnuM khAsa kaMI prayojana na hovAthI teno nirdeza graMthakAroe karyo nathI ema. lAge che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra prazna - sthitighAtAddhAnA Dhicarama samaya sudhI sattAmAMthI sthiti ochI thatI nathI. paratu carama samaye zeSa sarvadalako ukheDe che tyAre sthita sattAmAMthI ghaTe che. to pachI hicarama samaya sudhI ukUta sthitikhaMDamAM tirthadhAtabhAvI apavartavA ane carama samaye vyAghAtabhAvI apavartatA kahevAya ke nahIM ? javAba - A viSeno spaSTa ullekha koI graMthamAM jovAmAM Avyo nathI. parantu Dhicarama samaya sudhI sthita ochI thatI ! hevAthI nivyAghAtabhAva apavartanA mAnIe to paNa cAlu tilvaghAtabhAvI apavartanAmAM dalika je pramANamAM umerAya che te karatAM sthitakhaMDamAM Dhicarama samaya sudhI je ukerAya che tenA pramANamAM ghaNo phera hovAno saMbhava che. temaja sthitakhaMDamAM to hiMcarama samaya sudhI asaMkhyaguNanA krame dalika ukerAya che. jyAre cAlu nibaMghAbhAvI apavartanamAM Avo niyata krama hovAno saMbhava nathI. tathA kAraNamAM kAryano upacAra karIne sthitighAtAddhAnA Dhicarama samaya sudhI nirvAghAta hovA chatA vyAghAtabhAvI apavartanAno (sthitighAtano) vyapadeza thaI zake che. prazna - je sthitikhaMDa umerAya che te khaMDamAM atIthApanAvalikA varjita zeSa sthitisthAnomAM sthitaghAtAddhAnA Dhicarama samaya sudhI dalaprapa thAya ke nahIM ? javAba - karmaprakRtimAM je sthitikhaMDano ghAta thAya che tenA dalikano kayAM nilepa thAya che, e bAbatamAM koI nirdeza nathI. jyAre malagiri ma. tathA upAdhyAyajI ma.kRta TIkAomAM ane uttaramAM jaNAvyuM che ke je khaMDano ghAta kare che tenuM dala nIce je sthiti umerAtI nathI tyAM nAkhe che. te grathanI paMkitao A pramANe che. - "sthitisoDamimA/ duirSata kadhipRthavasvapramA vmUtasAgaropamatipramAmityrthH| jaghanyena punaH palyopamasaGkhyeyabhAgamAnaM sthitikaNDakamutkirati, utkIrya ca yA sthitiradho na khaNDayiSyati, tatra taddalikaM prakSipati / antarmuhUrtena ca kAlena tat sthitimu ryate ' - karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 13nI malayao TIkA "tatra sthitighAtaM pratipipAdayiSurAha - 'sthitisatkarmaNo'grimabhAgAdutkarSata udadhipRthaktvaM prabhUtasAgaropamazatapramANaM jaghanyena ca palyopamasaGkhayeyabhAgamAtraM sthitikaNDakamutkirati khaNDayatItyarthaH / utkIrya ca yAH sthitIradho na khaNDayati tatra taddalikaM prakSipati, antarmuhUrtana vAtre tasthitimu rtA - karmaprakRti upAmanAkara gA. 13nI upA.TIkA. anaMtAturbodhanI upazamanAnA aMdhakAramAM sthitighAtanuM varNana karatA sittarI cUrNimAM kahyuM che. - "tatthava ditiyAno nAma hitisaMtavama pAse koNevi sarovIsathayhatta Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 upazamanAkaraNa bhAga-1 jahanneNaM paliovamassa ( a ) saMkhejjaibhAgaM ThitiM chiMdittu taM daliyaM heThThao jAo o na aM'ti tatva chumati / '' - gA.61nI cUrNi, A ja pramANe navyazatakanI TIkAmAM devendrasUri mahArAje paNa kahyu che. A badhA pATho ema sUcave che ke je sthitikhaMDano ghAta kare, te vakhate tenA daliko te khaMDa sivAyanI nIcenI sthitimAM nAkhe che, parantu te ja khaMDamAM naMkhAtA nathI. kaSAyaprAbhUtapUrNimAM (vyAghAtabhAvI apavartatAmAM paNa) sthitikhaMDanA dviyama samaya sudhI ekAlikA pramANa ja advaitthApanA kahI che. eno artha e thayo ke sthitighAtAdvAnA dvicaSma samaya sudhI te ja khaMDamAM paNa danikSepa thAya che. je sthitisthAnamAMthI lika ukeAya che te tyAMthI nIce ekAlikA oLaMgI nIcenA sarvasthAnakomAM paDe che. eTale sthitikhaMDanA cama sthitisthAnakathI mAMDI nIce utaratA sthitikhaMDanI samAdhikAlikA prApta na thAya tyAM sudhInA sarvAtisthAnakanA dalika te khaMDamAM paNa paDI zake che. A pramANe sthitighAtAdvAnA dvicarama samaya sudhI jANatu. jyAre cazma samaye to Akho khaMDa khAlI karavAno hovAthI sarvasthAnonuM dalika te khaMDaLI nIce AvI jAya. eTale te khaMDanuM je utkRSTa sthitisthAnaka che tenI atIsthApanA 1 samaya nyUna sthitikhaMDanA AyAma jeTalI thaI. tenI nIcenA sthAnanI atIsthApanA 2 samaya nyUna khaMDa jeTalI thAya. ema yAvat te khaMDanI chellI ArvolakAtA uparanA sthAnanI atIsthApanA ekAlikA Ave. te pachInA khaMDanA dareka sthAnanA dalikanI paNa eka AlikA atadtthApanA Ave. kaSAprAbhUtasUrNi sthitisaMkrAdhikAranI paMkitao "vAghAdeNa aicchAvaNA ekkA jeNAvaliyA adirittA hoi / taM jahA ThidighAdakareMteNa khaMDayamAgAidaM / tattha jaM paDhamasamae ukkIradi padesaggaM tassa padesaggassa AvaliyAe aicchAvaNA, evaM jAva ducarimasamaya aNukkiNNakhaMDayaM ti / carimasamae jA khaMDayassa aggaTThidi tisse aicchAvaNA aMDavaM samayULa / pusA smiyA acchAvA vAdhAre / '' pR.1043 A pramANe ahiM vyAghAtabhAvI apavartanAmAM utkIryamANa khaMDamAM paNa danikSepa thAya che ema jaNAvyu che. = - have kAM to A be matAMtara hoya, athavA to karmaprakRti TIkA, paMcasaMgraha TIkA, saptatikAcUrNi AdimAM 'yA sthitiratho na la'yiti tatra taddatti prakSipati' ema je kahyuM che te dareka sthitikhaMDanA cazmasamaye samajavu, kemake antarmuhUrtanA dvicaSma samaya sudhI khaMDa ukeAya che, parantu sattAmAMthI jarA paNa rthAta ochI thatI nathI. tethI dvicarasmasamaya sudhI to te khaMDanI sthiti paNa khaMDita thatI nathI. tethI tyAM danikSepa thaI zake che. cazmasamaye Akho khaMDa khaMDita thAya che. tyAre to tyAM danikSepa thato ja nathI. tattva to kevI bhagavaMta jANe. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 - prathama pazamasamyakatvaprApti adhikAra prazna - uckIryamANa dalano vikSepa udayasamayathI antarmuhUrta sudhI asaMkhyaguNatA krame kahyo che. tyAra pachInA sthAnomAM vikSepa thAya ke nahIM ? jo thAya to teno krama kayo hoI zake ? javAba - utkIryamANa dalano vikSepa antarmuhUrta (guNazreNI AyAma)LI upara paNa thAya che. antarmuhUrta sudhIno ja krama batAvyo che tenuM kAraNa tyAM guNazreNInI prarUpaNA karavAnI hatI. jyAre sthitighAtanI prarUpaNAmAM "yA sthitiro na ghAyiSyati tatra tati kSati' e paMkita parathI jaNAya che ke upara cheka je sthitikhaMDano ghAta thAya che tenI pUrvanA sthAna sudhI dalano nikSepa thAya che. eTale guNazreNI AyAmalI upara paNa dainakSepa thAya che, paraMtu temAM asaMkhyaguNano krama nathI hoto. teno krama AgaLa sAyikasamyaktvAdanA aMdhakAramAM batAvela che. (15). (3) AMtattikaraNa have trIjA anavRttikaraNanuM svarUpa kahe che tathA temAM thatI aAkaraNanI kriyA batAve che - aniyaMTTimmi vi evaM tulle kAle samA tao nAma / saMkhijaime sese, bhinnamuhuttaM aho muccA // 16 // kiMcUNamuhUttasamaM, ThiibaMdhaddhAe aMtaraM kiccaa| Avalidugekkasese, AgAla udIraNA samiyA / / 17 / / akSArtha : anavRttikaraNamAM paNa e ja pramANe (pratisamaya anaMtaguNa) vizuddhi jANavI. paraMtu tulyakAlamAM (eka ja samaye sAthe pravezela jIvomAM) sarakhI vizuddha hoya che, tethI ativRtti evuM nAma che. navRttikaraNano saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre nIce antarmuhUrta pramANa sthiti choDIne eka sthitibaMdha jeTalA kALe kaMIka bhUla muhUrNakALa jeTalu anDara karIne, prathama sthiti bhogavAI gayA bAda upazama samyaktva prApta kare che. tathA prathamasthitinI be ane eka avalakA zeSe anukrame AgAla ane udIraNA samApta thAya che. (16)(17). vidoSArtha : uparokta rIte hajAro sthitighAta dvArA apUrvakaraNa pUrNa thayA pachI anaMtara samaye samyaktvAbhimukha jIva anavRttikaraNamAM praveza kare che. adhyavasAya : A karaNamAM eka sAthe pravezatA sarvajIvone samAna adhyavasAya hoya Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 upazamanAkaraNa bhAga-1 che. eTale nivRttikaraNanA kALarUpa antarmuhUrtanA samaya jeTalA kula adhyavasAya hoya che. (nivRtti = pheraphArI) adhyavasAyonA phephArI nathI mATe A karaNanuM nAma 'anivRtti' che. vizuddhi : eka ja samayamAM rahelA sarva jIvone samAna adhyavasAya hovAthI tirthanmukhI vizuddhi hotI nathI. tathA pUrva pUrvathI uttarottara samaye a MtaguNa viddhi hoya che. sthitighAtAdi : apUrvakaraNathI zarU thayela sthitighAdi cAre vastu cAlu rahe che. nivRttikaraNamAM praveza karatA prathama samaye navo sthitibaMdha, sthitighAta, aghAta traNe sAthe zarU thAya che ane antarmuhUrta pachI sthitibaMdha, tighAta ane rasaghAta sAthe pUrNa thAya che. te damiyAna hajAro saghAta thaI jAya che. tyAra pachI bIjo sthitibaMdha, sthitighAta ane navo saghAta zarU thAya che. AvI rIte hajAro sthitibaMdha ane sthitighAta dvArA anivRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thAya che ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe che tyAre antakaraNa kare che. antaHkaraNa : nivRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre navo utibaMdha ane sthitighAta zarU thAya che. tenI sAthe ja nivRttikaraNanA chellA saMkhyAtamA bhAgamAM bhogavAya teTalA mithyAtva mohanIyanI sthiti rAkhI tenI upara antarmuhUrta pramANa sthitimAMthI mithyAtvanA dalikano sarvathA abhAva karavA rUpa antakaraNa kriyA zarU kare che. eka ja sthitighAtanA kALa daramiyAna antaHkaraNa kriyA pUrNa kare che, eTale ke zarU karelo te sthitighAta ane sthitibaMdha jyAre pUrNa thAya che tyAre nivRttikaraNanA chellA saMkhyAtamA bhAganI upastI antarmuhUrta pramANa sthitimAMthI mithyAtva mohanIyanA brikano abhAva karavA rUpa aMtaHkaraNa kriyA paNa pUrNa thAya che. antarmuhUrta pramANa je sthitimAMthI mithyAtvamohanIyatA dalikono abhAva karyo te aMtaHkaraNa athavA aMtara kahevAya che. jyAre nivRttikaraNanA chellA saMkhyAtamA bhAganA je prathama sthitighAta ane sthitibaMdha kALa dargamayAna AMtarU pADavAnI kriyA karI te aMtaHkaraNa kriyA kALa kahevAya che. aMtaHkaraNa kriyA pUrNa thayA pachI bAkI rahelI aMtaHkaraNanI nIcenI sthiti te pratharmArthAta. aMtaHkaraNanI uparanI sattAgata sarva sthiti te hitIsthiti. pUrve jaNAvyu che ke guNazreNInI canA apUrvakaNa ane nivRttikaraNathI kaMIka adhika kALa sudhI che. tethI guNazreNI dvArA aMtaHkaraNamAM (jyAMthI mithyAtvamohanIyatA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra 51 dalakano abhAva karavAno che tyAM) paNa mithyAtva mohanIyanA dalaka goThavAyelA che. te dalakone paNa aMtarakaraNanA dalakonI sAthe ja ukerI nAMkhe che. karmaprakati upazamalAkaraNa gA. 14tI malaya. TIkAmAM kahyuM che- "antaravarane ja kriyAne punaH sacetAM mAmantaravarAtrinA saMdoriti' upAdhyAyajI mahArAja paNa karmaprakRti upAmanAkaraNa gA. 14nI TIkAmAM ema ja jaNAve che - " tu juo: sayatama mA mantaravaraVtnina sariti vinAzayatityartha. " paMcasaMgraha, kaSAyaprAbhRtacUrNa AdamAM paNa ukUta prakAre jaNAvyu che. "pusiMghama maMtarara "i - paMcasaMgrahagA.18," pAdhyeyamAM mantare rani sondirati " - paMcasaMgraha upazamanAkaraNa gA. 18 nI mUlaTIkA, "mAra mA guDhinivevasya ||o (deTTA) saMjJadrimA vaMHi " -kalAprAbhRta - pA. 1719. karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 19nI camAM "antarazamA yiTTipuseDhinivevasya mayAto saMpannatimA raghAti " ema kahyuM che. (ahIM je "saMgatimA' kahyuM che tenuM zuM kAraNa che te samajAtuM nathI. azuddhi hovAno saMbhava lAge che.) aMtarakaraNanA dalika ukerIne keTalAka nIce prathama sthitimAM ane keTalAka dvitIya sthitimAM nAkhe che.", Ama ukUta ratae aMtarakaraNa kriyAkALa pUrNa thAya che tyArathI eTale ke aMtarakaraNa kriyAkALa pUrNa thayA pachIthI te jIva upazAmaka kahevAya che. karmaprakRti upazAmakAkaraNa gA. 17nI cUrNimAM kahyuM che ke "pUrva maMtarara caM bhavati | tato pafmati vasAmo najhmati'' kaSAyamAmRtAcUrSoimAM paNa kahyuM che ke "to aMtara vIramAM tuM toudUra 3vasAmo tti maUOTchuM !" - pA. 1730. A paMkti vize koIpaNa jAtano ullekha karmaprakRti TIkAmAM ke paMcasaMgrahanI TIkAmAM maLato nathI. A paMkitano artha pUrvApara vicAraNA karatA amane A pramANe lAge che - aMtarakaraNa kriyAkALa pUrNa thayA pachI bIjI sthitimAM rahelA mithyAtvamohanIyanA dalikone pratisamaya asaMkhya guNAkAre upazamAve che, tethI te upazAmaka kahevAya che. Ama karatA navRttikaraNanA carama samaye jyAre pahoMce che tyAre dvitIya sthitigata mithyAtvamohanIyanuM sarvadalika upazAMta thaI jAya che. mAtra chelluM samayona be AlakA daramiyAna baMdhAyeluM dalika upazamAvavAnuM bAkI rahe che ane te upazAMtAddhAmAM praveza karyA pachI teTalA kALe upazamAve che. ahIMyA carama samaye samayona be AvalikAnuM baMdhAyeluM dalaka anuzAMta rahevAnuM kAraNa 1, dvitIya sthitimAM je dalika naMkhAya che te abAdhA cuna badhyamAna sthitimAM naMkhAya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 upazamanAkaraNa bhAga-1 e che ke koI paNa dalaka baMdhAyA pachI eka AvalikA sudhI tenI upazamanA thAya nahIM ane bIjI AvalakAnA prathama samayathI upazamAvavAnI zarUAta kare te eka AvalakA daramiyAna sarvathA upazAMta thaI jAya, eTale mithyAtvamohanIyanI prathamasthitinI DhicaramAvalikAnA prathama samaye baMdhAyela dalika AkhI DhicaramAvalikA paDyuM rahe ane caramAvalikAnA carama samaye sarvathA upazAMta thaI jAya. tyAra pachInuM samayona be AvalikAnuM baMdhAyelu dalika mithyAtvanA carama samaye anuzAMta rahe. te teTalA ja kALe upazAMtAddhAmAM (samyaktvAvasthAmAM) rahelo jIva asaMkhyaguNanA krame upazamAve che. (ahIM asaMkhyaguNanA krame dalakonI upazamanA kahI che te vivAha samaye baMdhAyela dalakonI apekSAe jANag, bAkI uttarottara samaye upazamyamAna dalakamAM cAra prakAranI hAna, vRddhi ke asvasthatapaNuM saMbhave che je AgaLa parUSavedanI upazamanAnA aMdhakAramAM vistRta rIte batAvAze.) tyAre mithyAtvamohanIya dvitIya sthitigata sarvadalika upazAMta thaI jAya che. aMtarakaraNa kriyA kALa pUrNa thaI gayA pachI zeSa ativRttikaraNanA kALa jeTalI mithyAtvanI prathamasthata bAkI rahe che te udaya ane udIraNA dvArA bhogave che. temAM bIjI sthitimAMthI je dalako' udIraNAkaraNa dvArA udayAlikAmAM nAkhI bhogavAya tenuM nAma pUrvAcArya bhagavaMtoe AgAla kahyuM che ane prathama sthitinA udayAdlakA uparanA je mithyAtvamohanIyanA dalito udIraNAkaraNa dvArA udayAlikAmAM lAvI bhogavAya che tene udIraNA kahevAya che. AgAla e udIraNAno ja mAtra bheda che. karmaprakRti, upazamanAkaraNa gA. 17nI malaya. TIkAmAM kahyuM che - "prathasthita ra vartamAna sarIra prayogo prathamasthitisatkaM dalikaM samAkRSyodaye prakSipati sA udIraNA / yatpunaH dvitIyasthiteH sakAzAdudIraNAprayogeNa samAkRSyodaye prakSipati sa AgAla iti udIraNAyA eva vizeSapratipattyarthamidaM dvitIyaM nAma pUrvasUribhirAveditam / " A rIte aMtarakaraNa kriyA pUrNa thayA pachI zeSa prathamasthitine bhogave che. tyAre AgAla ane udIraNA paNa pravarte che. mithyAtvaLI zeSa prathamasthitine bhogavatA be AvalikA bAkI rahe tyAre AgAlano viccheda thAya che. karmakRti upazamanAkarAnI gA. 17nI cUrSoimAM kahyuM che ke - "patitte DubAvatiyasAte mAno uti !' eTale havethI bIjI sthitimAMthI dalikoLI udIraNA baMdha thaI ane tenI sAthe ja mithyAtvamohanIyanI guNazreNI paNa baMdha paDe che. kaSAyakhAbhUtamAM mithyAtvamohanIyatI 1. bIjI sthitimAMthI apavartanAkaraNa dvArA daliko laI prathamasthitimAM nAMkhavA tene AgAla kahevAya che, ema jayadhavalAmAM kahyuM che - "mA"IInAmA'no viiipisA paddhaphriviNa mokSadukhAvaU/TVmamiti khATuM doDu " - pA. 1721. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra prathamasthitinI be AvalikA zeSa rahe tyAM sudhI AgAla-pratyAgAla be vastu kahI che "paDhamaTThidIdo vi vidiyaTThidIdo vi AgAla-paDiAgAlo tAva jAva aavliypavittiyAgo sAmo uttA" - pA. 1981. ahIMyA AvalikA eTale udayAvalikA ane prabhAvalakA eTale udayAvalikA uparanI bIjI AvalakA, pratyAgAla eTale prathamatinA dalakone udvartatAthI bIjI sthitimAM nAMkhavA te. prazna - be AvalikA bAkIe pratyAgAlano viccheda jAya che. temAM kaMI hetu che ? javAba - be AvalakA bAkIe pratyAgAla viccheda mAnavAnuM kAraNa ema saMbhave che ke pratyAgAla dvArA bIjI sthitimAM javu te udUrvArdhanA che ane tethI bIjI sthitimAM gayela te dalakane AvalakA sudhI koI karaNa na lAge, tethI koI paNa dalika je samaye pratyAgAlathI bIjI sthitimAM paDe tyArathI AvalikA pachI upazamAvavA mAMDe ane bIjI AvalikAnA carama samaye sarvathA upazAMta thaI jAya. have jo be AvalikA zeSa pratyAgAlano viccheda na mAnIe ane tyAra pachI paNa pratyAgAla cAlu mAnIe to mithyAtvanA carama samaye bIjI sthitimAM pratyAgAlathI Avela dalika paNa anupazAMta rahI jAya. te saMbhavatu nathI; kemake purUSaddAdanA baMdhaviccheda samaya jema samayona be AlakAnuM baMdhAyela dalaka ja apazAMta rahe che, bAkI badhu upazAMta thaI gayuM hoya che, ema ahIM paNa mithyAtvanA udayanA carama samaye samayona ne AvalakAnA baMdhAyela dalika sivAya sarvadalaka upazAMta thaI gayuM hoya ema saMbhave che. AgAla viccheda gayA pachI mAtra udIraNA pravarte che ane te paNa ekAvalikA sudhI ja, eTale ke prathamasthitinI AvalikA zeSa rahe tyAre udIraNA paNa viccheda pAme che ane tenI sAthe mithyAtvamohanIyatA sthitighAta - rasadhAta paNa aTakI jAya che. karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 31nI cUrNimAM kahyuM che ke "micchatta paDhamati nAva patni tAva kitiyAto rasadhAto ya sthi para naOi I' AgaLa upara 31mI gAthAmAM paNa e vAta batAvI che - "Thii- rasaghAo guNaseDhI viya tAvaM pi AuvajANaM / paDhamaThiie egadugAvalisesammi miccha'' paMcasaMgraha upazamanA raNamAM paNa vaLI te ja prakAre kahyuM che - "TUAsaMme samagaM tiNNi vi thakkaMti AuvajjANaM / micchattassa igidugAvalisesAe paDhamAe // 25 // paMcasaMgraha ane karmaprakRtinI ubhaya TIkAomAM paNa A ja pramANe kahyuM che. 1. "tattha AvaliyA tti vutte udayAvaliyA ghettvvaa| paDiAvaliyA tti edeNa vi udayAvaliyAdo 3varipaviviyavanithI deyabbA " - jayadhavalA, pA. 172 1. 2. "pratyAgAlanaM pratyAgAlaH, paDhamaTThidipadesANaM vidiyaTThidIe ukkaDDaNAvaseNa gamaNamidi bhaNidaM hoi / tado paDhamavidiyaTThidipadesANamukkaDDaNAvaseNa paropparavisayasaMkamo AgAlapaDiAgAlo tti uttaLo' - jayadhavalA, pA. 1721. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 upazamanAkaraNa bhAga-1 graMthagauravanA bhayathI badhI paMkitao ahIM lakhatA nathI, jijJAsuoe tyAMthI joI levI. kaSAyakhAbhUtamAM paNa kahyuM che ke "sAniyA, sesamicchatta thAvo tni ' - pA. 1743. uparanI paMkitao parathI nakkI thAya che ke mithyAtvamohanIyatA sthitighAta ane 2saghAta pratharmAtanI AdlakA zeSa rahe tyAM sudhI ja thAya che. kaSAyakhAbhUtanI jAdhavalA TIkAmAM prathamarathatinA carama samaya sudhI mithyAtvamohanIyatA sthitighAta ane rAsaghAta kahyA che ane mAvatriyA senApa' vALA sUtro judI rIte artha karyo che je A pramANe che - "mAvaniyarasAI paDhilI michatta dviannubhaagaannmudiirnnaasruvenn ghAdo Natthi tti bhaNidaM hoi / TThidiaNubhAgakhaMDayaghAdo puNa paDhamaTThidicarimasamayo tAva micchattassa saMbhavadi, carimaTThidibaMdheNa saha tattha tesiM parisamariMdrapatio to vIrapa/paseivA paDisedo tti sabaM '' - pA. 1732. ukta artha barAbara lAgato nathI, kemake karmaprakRti Adi uparAMta kaSAyakhAbhravacUrNa sUtranI joDe paNa ukta mAnyatAno virodha Ave che. jayadhaqlAkAranI ukta mAnyatA acpabahu tvanA AdhAre hoya to te paNa aghaTita che, kemake AgaLa upara "ramiDiviMdaya karavAno riviMghavAto va hova tu " evu alpabadutvanuM sUtra nathI ke jethI caramasthatabaMdha mithyAtvanA carama samaya sudhI thato hovAthI ane tenI tulya caramasthitighAtano kALa hovAthI sthitighAta paNa mithyAtvanA carama samaya sudhI mAnavo paDe, paraMtu aNbahucidhakAranuM sUtra to "varipaviviadayaratno taSThi veva viMdhavAno ro vi tuccha saMgamuII" - pA. 1735. e pramANe che. eTale carama sthitighAtano kALa ane te vakhate thatA sthitabaMdhano eTale ke caramasthataghAta samavartI sthitibaMdhano kALa tulya kahyo che. ahIMyA caramasthatabaMdha na kahetA "hi veva iivavaMdhakSatnio' kahyuM che. e ja spaSTa sUcave che ke mithyAtvamohanIyano caramasthitibaMdha ane caramasyataghAta be ekasAthe thatA nathI ane tethI ja 'mAvattiyAsesAI miccharasa dhAvo sthi' sUtrano artha ekAvalikA zeSa rahe tyAre mithyAtvanA sthitaghAta ane rAsaghAta thatA nathI ema karavo e ja ucita lAge che. vaLI 'uddIrAsarUvevAlo sthi' ema artha karIne 'udIraNA svarUpa ghAta' e zuM padArtha che? enI paNa jayadhadlAkAre koI spaSTatA nathI karI, temaja anyatra paNa kayAMya udIraNA svarUpa ghAta jeQI vastu jovAmAM AvI nathI. labdhisAramAM paNa A viSayamAM jAdhavalAnuM anukaraNa thayuM che. ahIM tattvakevaLagamya che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra * prazna - AvalikA zeSa sthitighAtaviccheda jAya che temAM kaMI hetu che ? jaqla - parUvedanA baMdhaviccheda vakhate jema samayona be AvalikA daramiyAna baMdhAyela dalika ja anupa zAMta rahe che, bAkI badhu upazAMta thaI gayuM hoya che, ema ahIM paNa mithyAtvanA udayanA carama samaye samayona be AlikAnA navina baMdhAyela dalika sivAya sarvadalika upazAMta thaI gayuM hoya ema saMbhave che. have jo caramasamaya sudhI sthitighAta mAnIe to caramasamaye samayona eka AvalikA daramiyAna sthitighAtathI Avela dalika paNa anuzAMta mAnavuM paDe. athavA to sthitighAtathI Avela dalika te ja samayamAM upazAMta thaI zake che ema mAnavu paDe. jyAre AvalakA zeSa sthitighAtano viccheda mAnIe to te vakhate eTale ke carama sthitighAtanAM carama samaye Avela dalaka carama samaya sudhImAM upazAMta thaI jAya ane carama samaye samayona be AlakAtuM baddha dalaka ja anupAMtA rahe e paNa ghaTata thAya che. A pramANe mithyAtvanA sthitighAta-saghAta-udIraNA baMdha paDyA pachI chellI AvalikAe bhogavato jIva jyAre mithyAtvanA carama samaye pahoMce che tyAre te carama samaya mithyAdiSTa kahevAya ane tyAra pachInA anaMtara samaye aMtarakaraNa (mithyAtvanA dalika vinAnI bhUmi)mAM praveza karato te jIva upazama samyaktva prApta kare che. (10) have samyaktvanI prApti kevI rIte thAya te batAve che micchattudae khINe,lahae sammattamovasamiyaM so / laMbheNa jassa labbhai, AyahiyamaladdhapuvvaM jaM // 18 // mArArtha : mithyAtvano udaya kSaya pAme che, te jIva upazama samyaktva pAme che, jenA lAbha vaDe pUrve kadI nahIM pAmela evA Atmahatane pAme che. (18) vizeSArtha: A pramANe mithyAtvanA sthitighAta-saghAta, udIraNA baMdha paDyA pachI chellI AvalakAne bhogavato jIva jyAre mithyAtvanA carama samaye pahoMce che tyAre te carama samaya mithyArdaSTi kahevAya che ane tyAra pachInA anaMtara samaye aMtarakaraNa (mithyAtvanA dalaka vinAnI bhUmi)mAM praveza karato te jIva upazama samyaktva prApta kare che... tethI jiLokUta padArthamAM jIvo zraddhA thAya che. jema jAlaMdha purUSane cAnA lAbhathI vastuo para prakAza paDe. che (dekhI zake che, tevI rIte samyagdaSTi jIva yathAsthata vastu tattvane jANe che. tathA 1. jyAre aMtarakaraNamAM jIva praveza kare che tyAre samayagUna be AvalikAnuM baMdhAyeluM dalika ja anupazAMta rahe che te. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 upazamanAkaraNa bhAga-1 mahAvyAdhithI pIDAtA jIvane vyAdhi dUra thavAthI jevo AnaMda thAya che tevo AnaMda samyaktva prApta karatA jIvane thAya che. kahyuM che ke- bAndastha thathA pusazakSatname moye sarjana tathaivAsya samyaktve sati jAyate / / 1 / / Anando jAyate atyantaM tAttviko'sya mahAtmanaH / sacidhyAne vayidhitI sauSadhAt | 2 || (28) - tripaMjIkaraNa taM kAlaM bIyaThiiM, tihANubhAgeNa desaghAittha / sammattaM sammissaM, micchattaM savvaghAio / / 19 / / aArArtha : te samaye bIjI sthitine anubhAgabhede traNa prakAranI kare che. tyAM dezaghAtI rasavALA je pradezo kare che te samyaktva mohanIya, tathA sarvaghAtI rasavALA pradezo . te mizra mohanIya ane mithyAtva mohanIyatA che. (19) vizeSArtha : tripaMjIkaraNa : upazama samyaktvanI prAptinI sAthe ja arthAt upazama samyaktvanA prathama samaye bIjI sthitimAM rahela mithyAtvamohanIyatA dalikanA rasabhede traNa jja kare che, eTale ke bIjI sthitimAM rahelA mithyAtva mohanIyanA keTalAka dalikono rasa ocho kare che. temAMthI jeno rasa eka ThANIyo ane maMda be ThANIyo rahe che te dalika samyaktva mohanIya kahevAya. tethI vadhu rasavALA madhyama be ThANIyA rasavALA dalika hoya che te mizra mohanIya kahevAya che. tenI uparanA madhyama be ThANIyAthI vadhu rasavALA je dalako rahe che te mithyAtva mohanIya tarIke kahevAya che. temAM samyaktva mohanIyano 2sa deTAghAtI che, Itara beno rasa sarvaghAta che. prazna - samyaktvanA prathama samaye traNa puMja thAya che ema zA uparathI mAno cho? jAba - samyaktvanI prathamAvalikAmAM mizramohanIyatA saMkramano niSedha karyo che. e uparathI ema nakkI thAya che ke samyaktvanA prathama samaye traNa paMja thAya che. ahIM mithyAtva mohanIyatA pudgalo anya prakRtirUpamizra mohanIyarUpe thayA hovAthI tene ekAvalikA sudhI koI karaNa lAgI zake nahIM, tethI mizra mohanIyano samyaktvanI prathamAvalikAmAM samyaktva mohanIyamAM saMkrama thaI zake nahIM. ema maMkamakaraNAmAM kaheluM che. Ama samyaktva prAptathI AvalikA sudhI mizranA saMkramano niSedha karyo che, nahIM kemithyAtvanA carama samayathI. mATe aMtarakaraNanA prathama samaye traNa puMja kare che. karmaprakRti saMkamAdhikAramAM gA. 10nI cUrSino pATha A pramANe che : "aTThAvIsasaMtakammiyassa sammattalaMbhAto AvaliyAe parato vaTTamANassa sammattaM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra paDiggaho ti pheDie sattAvIsA saGkamati / tasseva AvaliyA abbhaMtarato vaTTamANassa sammAmicchattassa saGkamo Natthi tti chavvisA saGkamati / " 57 saMbhAdhihAranI TIDAno pATha - "tasyaiva caupazamikasamyagdRSTeraSTAviMzatisatkarmaNa AvalikAyA abhyantare vartamAnasya samyagmithyAtvaM samyaktve na saGkrAmati / yato mithyAtvapudgalA eva samyaktvAnugatavizodhiprabhAvataH samyagmithyAtvalakSaNaM pariNAmAntaramApAditAH, anyaprakRtirupatayA pariNAmAntarApAdanaM ca saGkramaH, saGkramAvalikAgataM ca sakalakaraNAyogyamiti samyaktvalAbhAdAvalikAyA abhyantare vartamAnena samyagmithyAtvaM samyaktve na saGkramyate / " dharmaprakRti saMbhararAnI gA. 10nI bhajaya. TIDA tathA thatakacUrNi AdimAM paNa samyaktvanA prathama samaye traNa puMja kare che ema kahyu che - "paDhamasammattaM uppADito tinni karaNANi kareo, uvasamasammattaM paDivanno micchattadaliyaM tipuMjI karei suddhaM mI asuddhaM ceti / " zava yUrzi. "ihA'nantarAbhihitavidhinA labdhenaupazamikasamyaktvena auSadhavizeSakalpena madanakodravasthAnIyaM mithyAtvamohanIyaM karma zodhayitvA tridhA karoti, tadyathA zuddhamardhavizuddhamavizuddhaM ceti / " dharmasvava gA. unI hevendrasUri va DA. "carimasamayamiMcchAiTThi se kAle uvasaMtadaMsaNamohaNIo / tAdhe ceva tiNNi kammaMsA upvAidA' - zraSAyaprAbhRtayUzi, pA. 1722. paMcasaMgrahAdinA abhiprAye mithyAtvanA cazma samaye traNa pUMja thAya che "uvarimaThiiaNubhAgaM taM ca tihA kuNai carimamicchudae / desaghAiNaM sammaM iyareNa micchamIsAI / / 22 / / " -"prathamasthiticaramasamaye mithyAtvamanubhavamAno jIvaH dezaghAtirasena samyaktvapuJjaM, sarvaghAtirasena dvisthAnIkena samyagmithyAtvapuJjaM, tricatuHsthAnarasena sarvaghAtinA mithyAtvapuJjaM prArambhayatIti / " -paMthasaMgraha upazamanAGarA gA. raranI bhUjaTIDA. "prathamasthiticaramasamaye mithyAtvodaye vartamAno mithyAdRSTiruparitanasthite:-dvitIyasthiteH saMbandhinAM karmaparamANUnAmanubhAgaM tridhA karoti, anubhAgabhedena tridhA dvitIyasthitigataM mithyAtvadalikaM karotItyarthaH / " paMthasaMgraha upazamanAurA gA. raranI bhajaya. TIsI. karmaprakRtinI baMne TIkAmAM paNa A ja pramANe kahyuM che. karmaprakRti upazcamanAkaNa gA. 19nI yUrzimAM tripuMcha'raNa viSayabhAM A pramANe pATha che - " carimasamayamicchAdiTThi se kAle uvasamasammadiTThi hohitti tAhe bitIyadvitIte tihA aNubhAgaM kareti / taM jahA sammattaM sammAmicchattaM micchattaM ceti / " Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 upazamanAkaraNa bhAga-1 A paMkita uparathI ubharArtha saMbhave che. eTale mithyAtvanA carama samaye athavA upazama samyaktvanA prathama samaye ema baMne artha A paMkita parathI nIkaLI zake che.... saptatikA bhASyanI TIkAmAM TIkAkAre tripuMja mithyAtvanA carama samaye thAya evo satakAQttino abhiprAya che ema kahI tyAM A paMkita ja sAkSI tarIke mUkI che - "tasmiMzca mithyAtvaprathamasthitivedanacaramasamaye dvitIyasthitigataM mithyAtvadalikamanubhAgabhedena tridhA karoti, tadyathA-samyaktvaM samyagmithyAtvaM mithyAtvaM ceti / uktaJca. karmaprakRticUrNI - 'caramasamayamicchaddiTThi se kAle uvasamasammaddiDhi hohii tAhe biiyaThiiM tihANubhAgaM karei taM jahA- sammattaM sammAmicchattaM micchattaM ceti / ' ayaM saptativRttikRto'bhiprAyaH granthAntareSu punastripuJjIkaraNaM prathamasamyaktvaM pratipannasya pratipAditamasti, tathA ca zatakacUrNiH - 'paDhamasammattaM uppADito tinni karaNANi kareuM uvasamasammattaM paDivanno micchattadaliyaM tipunIla - suddha pI zuddha ti' tattva tu nAkhyuM ''-saptatikA bhASyanI gA. 28nI meruvaMgarikUta TIkA. tavyazatakanI (paMcamakarmagrathanI) TIkAmAM ukta carNivI paMkita parathI carama samaya mithyArdaSTi' traNa puMja kare evo artha karela che. saMkramakaraNamAM samyaktvaprAptinI prathamAvalikAmAM karmaprakRtikiAre mizramohanIyatA saMkramano niSedha karela hovAthI ahIMnA cUrNa sUtrano artha prathamasamayasamyagdaSTi traNa paMja kare evo ame karyo che. tacu bahuzruto jANe.....(1) have upazamasamyaktvamAM vartato jIva guNasaMkrama kare che tenuM svarUpa tathA sthitighAtAda kayAM sudhI pravarte che te be gAthA dvArA batAve che : paDhama samae thovo, sammatte mIsae asaMkhaguNo / aNusamayamavi ya kamaso, bhinnamuhuttA hi vijjhAo / / 20 / / ThiirasaghAo guNaseDhi, viya tAvapi AuvajANaM / paDhamaThiie egadugAvalisesammi micchatte / / 21 / / attarArthaH upazama samyaktvanA prathama samaye samyaktvamAM mithyAtva mohalIyo thoDo (pradeza apekSAe) nikopa kare che, tethI mizamAM asaMkhyaguNo vilopa kare che. e rIte pratisamaya krama aMtarmuhUrta sudhI guNasaMkrama thAya che, tyArabAda vidhyAtasaMkrama pravarte che. (20) 1. ahIM saMbhava che ke paMcasaMgrahanA anusAre malayagiAre ma. uktacUrNi sUtrano "caramasamaya mithyAdaSTi traNa puMja kare evo artha karyo hoya ane tyArapachInA badhA TIkAkAroe paNa malayagiri ma. nA arthAnusAre e ja pramANe artha karyo hoya... tattva kevaLigamya che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra AyuSyarjita sAta karmano sthitighAta, aghAta, guNazreNI paNa tyAM sudhI (mithyAtvanA guNasaMkrama sudhI) pravarte che. tathA mithyAtvanI pratharmAtinI be ane eka AlikA zeSa sudhI pravarte che arthAt pratharmArthAtanI be ArvAlakA zeSa rahe tyAM sudhI mithyAtvanA guNazreNI pravarte che, AlikA zeSa sudhI sthitighAta 2saghAta pravarte che. (21) 59 vizeSArtha : samyaktvaprAptinA prathama samaye bIjI sthitimAM rahelA mithyAtvamohanIyatA dalikamAMthI thoDA samyaktva mohAyamAM nAkhe che, ane tethI asaMkhyaguNa dalika mizra mohanayimAM nAkhe che. bIjA samaye tethI asaMkhyaguNa dalika samyaktva mohAyamAM nAkhe che, ane tethI asaMkhyaguNa lika mizramohatayamAM nAkhe che. trIjA samaye tethI asaMkhyaguNa dalika samyaktva mohanIcamAM nAkhe che, ane tethI asaMkhyaguNa dalika mizramohanIyamAM nAkhe che.... Ama upazama samyaktvanI prApti pachI antarmuhUrta sudhI mithyAtva mohanIyano guNasaMkrama cAle che. samyaktva prAptinI ekAlikA vItyA pachI mizramohanIya paNa asaMkhyaguNAkAre samyaktva mohAyamAM saMkrame che... karmaprakRti saMkramakaraNanI gA. 10nI cUrNimAM kahyu che "uvasamasammaddiThThissa vA aTThAvIsasaMtakammiyassa sammattalaMbhAto AvaliyAe parato vaTTamANassaM sammattaM paDiggaho tti pheDie sattAvIsA saGgamati / tasseva AvaliyA abbhaMtarato vaTTamANassa sammAmicchattassa saGkamo Natthi tti chavvIsA saGkamati / " ahIMyA AdhikA pachI mizrano saMkrama kahyo che. tenuM kAraNa e che ke tripuMjIkaraNa dvArA mizramohanIyanI sattA prApta thAya che e paprakRti saMkrama che. tethI AlikA sudhI temAM koI karaNa na lAge, tethI teno guNasaMkrama thaI zake nahIM... karmaprakRti saMkramakaNa gA. 10nI malaya. TaukAmAM kahyu che - ''tathaiva caupamikSamya dRSTAviMzatisarmaLa AvaniAyA abhyantare vartamAnasya samyagmithyAtvaM samyaktve na saGkrAmati / yato mithyAtvapudgalA samyaktvAnugatavizodhiprabhAvataH samyagmithyAtvalakSaNaM pariNAmAntaramApAditAH / anyaprakRtirUpatayA pariNAmAntarApAdAnaM ca saGkramaH saGkramAvalikAgataM ca sakalakaraNAyogyamiti samyaktvalAbhAdAvalikAyA abhyantare vartamAnena samyagmithyAtvaM samyaktve na samyate, jintu vataM mithyAtvameva / '' kaSAyaprAkRtacUrNikA samyaktvanA bIjA samayathI mizramohAyano samyaktva mohabIcamAM saMkrama maLe che. kaSAyaprAbhUtacUrNitA saMkrAdhikAramAM kahyu che- "sammAmicchattasma saMkAmao ko hoi ? micchAiTThi uvvellamANao / sammAiTThi vA NirAsANo / mottUNa paDhamasamayasammAmicchattasaMtamiya / '' -pA. 967 kaSAyaprAkRtacUrNikAnA mate samyaktvanA prathama samaye traNa puMja dvArA mizranI sattA 7 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 upazamanAkaraNa bhAga-1 prApta thAya che. tethI prathama samaye teno guNasaMkama na thaI zake, paraMtu dvitIya samayathI thAya. vaLI tripaMjIkaraNa dvArA mizranI sattA prApta thAya che, ene paraprakRtisaMkrama teo nathI mAnatA. mATe temaNe AvalakA choDI nathI. samyaktva prApti pachI Ama akhtarmuhUrta sudhI mithyA mohanIya ane mizra mohanIyato guNasaMkrama pravarte che ane tyArapachI vidhyAtasaMkrama pravarte che. vaLI je samaye guNasaMkrama aTake che te ja samaye mithyAtva mohanIya sivAya sAte karmanA sthitighAta, 2saghAta ane guNazreNI paNa aTakI jAya che. jo ke ahIM apUrva sthitibaMdhano viccheda nathI kahyo, paraMtu uttarottara popamanA saMkhyAmAM bhAga cUta pUrvakano je apUrva tibaMdha thato hato teno paNa ahIM viccheda saMbhave che.' prazna - guNasaMkrama eTale zuM ? jaqba - ahIM guNa e pAribhASika zabda che. guNa zabdano artha karmaprakRti vagere graMthomAM AvI prakriyAomAM AtmAnA kSamAda guNo ke pudgalanA varNAdi guNo evo nathI thato. parantu guNa eTale asaMkhyaguNa. je prakriyA pUrva pUrvathI uttarottara asaMkhyaguNa dalikomAM pravartatI hoya tyAM guNa zabda vaparAya che. jemake guNopAmatA eTale pUrva pUrvathI uttarottara samaye asaMkhyaguNa dalakonI upAmano. guNazreNI eTale pUrva pUrva sthitisthAnathI uttarottara sthitisthAnamAM asaMkhyaguNa dalakonI racanA thavI. tevI rIte ahIM guNasaMkrama eTale pUrva pUrvathI uttarottara samaye asaMkhyaguNa dalikonuM saMkramavuM. eTale prathama samaye mithyAtva mohanIyanA jeTalA dalika saMkramyA, tenA karatA bIjA samaye asaMkhyaguNa dalaka saMkrame, enA karatA trIjA samaye asaMkhyaguNa dalika saMkrame. Ama pUrva pUrva samayathI uttarottara samaye asaMkhyaguNa dalika saMkrame tyAM sudhI guNasaMkrama kahevAya. guNasaMkramanuM sAmAnyalakSaNa e che ke anadhyamAna azubhaprakRtinA dalikone nadhyamAna svajAtIya pravRtiomAM pratasamaye asaMkhyaguNakAre saMkramAvavA. anadhyamAna sarva prakRtiono guNasaMkrama apUrvakaraNa guNasthAnakathI thAya che, jyAre anaMtAnubaMdhI-no guNasaMkrama tenI kSapaNA mATe traNa karaNa 4 thI 7 guNasthAnakavatI jIva kare che, temAMnA bIjA apUrvakaraNathI thAya che. tathA mithyAtva mohanIya ane mizra mohanIyano guNasaMkrama paNa kSayakasamyaktvotpatti mATenA thatA traNa karaNamAMnA bIjA apUrvakaraNathI thAya che. sAmAnyata: abadhyamAna azubhaprakRtiono baMdhAtI svajAtiya prakRtiomAM ja saMkrama 1. sthitibandhAnusaraNaM punaradhaHpravRttakaraNaprathamasamayAdArabhya AguNasaGkramapUraNacaramasamaye prvrtte| . -labdhisAra TIkA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pazamasamyakatvaprApti adhikAra 61 thAya che. paNa mithyAtva mohanIyamAM eTalo apavAda che ke teno anadhyamAna evA samyaktva mohanIya ane mizramohalIyamAM saMkrama thAya che. prazna - ahIM prathama samyaktvotpattimAM guNasaMkrama apUrvakaraNathI kema thato nathI? javAba - guNasaMkramanA lakSaNamAM ja kahyuM che ke abAmAna azubhaprakRtiono ja guNasaMkrama thAya che. prathama samyaktvotpattinA apUrvakaraNa vakhate mithyAtva guNasthAnaka che. tyAM mithyAtya mohalIya vabaMdha hovAthI mithyAtva guNasthAnakatA caramasamaya sudhI avazya baMdhAya che. tethI anivRttikaraNanA caramasamaya sudhI teno guNasaMkrama na thAya. tyAra pachI upazamasamyaktva prApta karatA turanta ja mithyAtvano guNamasaMkrama cAlu thAya che. praza -upazamasamyaktva prApta thayA pachI zarU thayelo guNasaMkrama cheka upazama samyaktva rahe teTalA kALa sudhI kema na rahyo? vacce ja antarmuhUrta pUrNa thatA kema aTakI gayo? javAba - ahIM sAmAnyataH eka evo niyama lAge che ke koI paNa guNanI prAptinI pUrve karaNo (yathApravRttAda) thAya che. tenI pUrvAvasthAthI (antarmuhUrta pUrvethI) pratisamaya anaMtaguNa vizuddha vadhatI jAya che ane pratisamaya anaMtaguNa vizuddhi vadhavAno krama te guNaprApti pachI antarmuhUrta sudhI cAlu raheto hoya tevo saMbhava che. tyAra pachI tevA prakAranA pravardhamAna pariNAma hotA nathI. mATe ahIM paNa upazamasamyaktva pAmyA pachI antarmuhUrta sudhI anaMtaguNa vizuddhimAM jIva vadhato hoya tevu lAge che. tethI tyAM sudhI guNasaMkrama cAle che ane tyAra pachI aTakI jAya che. vaLI te ja kAraNe zeSakarmonA sthitighAtAda paNa ahIM sudhI ja thAya che. antarmuhUrta pachI tevA prakAranA pravardhamAna pariNAma na hovAthI guNasaMkrama temaja zeSa karmonA sthitighAtAda paNa nathI thatA ema amane lAge che. tava kevaLagamya che. prazna - vidhyAtasaMkrama eTale zuM ? javAba - guNa ane bhavane AzrayIne je prakRtio anadhyamAna che, temAM sAmAnyataH vidhyAsaMkrama pravarte che, paraMtu A saMkramathI ghaNuM ja ochuM dalika avyamAM saMkramAve che. teTalA pramANathI jo pratisamaya paraprakRtimAM dalika nAkhe to asaMkhyakAlacakra jeTalA kAle saMpUrNapaNe saMkramAvI rahe. A to vidhyAtasaMkramanI gati ATalI maMda che te batAvavA mATe jaNAvyu che. bAkI A saMkramavaDe sarva daliko sattAmAMthI nirmULa thatA ja nathI. ahIM upazama samyaktvanI prAptinI sAthe te ja samaye koI jIvanA atyaMtavazuddha adhyavasAya hoya to upAmasamyaktvanI sAthe dezavirata guNasthAnakane prApta kare che. tethI vadhu vizuddhivALo anya jIva sarvavirati paNa prApta kare che ane tethI paNa vadhu vizuddhivALo Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 koI jIva apramatta guNasthAnaka paNa prApta karI zake che... paMcasaMgraha upazamanAkaraNa gA. 28mAM kahyuM che - "matte samaii saLaM revaM ca opha paDavane '' karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 23 nI banne TIkAomAM paNa kahyuM che - "siMza saMkhyatve nampamAne sati zatsaMkhyatve sa viratiM sarvavirati vA pratipadane " (20) (21) have upazAMtaaddhAne aMte zuM thAya che te jaNAve che - uvasaMtaddhAaMte vihiNA okaDDhiyassa daliyassa / ajjhavasANaNuruvassudao tisu ekkayarassa / / 22 / / akSarAI - upazAnAdrAnA anta vidhipUrvaka AkarSalA (traNe pujanA) dalikamAMthI adhyavasAyane anurUpa traNamAMthI eka puMjano udaya thAya che. (22) vizeSArtha: - anDarakaraNanI kaMIka AMdhaka AvalakA bAkI rahe tyAre bIjI sthitimAMthI mithyAtvanA traNa puMja je rahyA che temAMthI dalako lAvIne chellI AvalikAmAM gopucchAkAre goThave che. gopucchAkAre eTale ke AvalakAnA prathama samayamAM ghaNA dalito goThavAya, bIjA samayamAM tethI vizeSahIna, trIjA samayamAM tethI vizeSahIna... ema AqlakAnA carama samaya paryanta goThave. tyAra pachI chellI AvalakAmAM jyAre praveza kare tyAre pariNAmonusAra koI paNa pujano udaya thAya che. temAM zubha pariNAmonusAra samyaktva mohanIyano udaya thAya to kSAyopazamaka samyaktva pAme. madhyama paraNAmAnusAra mizramohanIyano udaya thAya to migra guNasthAnakane prApta kare ane azubha pariNAmonusAra mithyAtvamohanIyano udaya thAya to mithyAtva guNasthAnakane prApta kare che. karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 22nI cUrNimAM kahyuM che- "3vasamakSampattadvIte te sAtiregAvaliyasese vaTTamANo tiNha vi kammANaM bitIyAvalIyadvitIto dalitaM aMtarakaraNaaddhAte AvaliyaM pavesei / taM jahA - AvaliyAte paDhamasamate bahaM deti, bitiyasamate thovaM, tatite thovataraM evaM jAva Avaliya punnA, eteNa vihiNA okaDDiya udayAvaliyassa daliyassa ajjhavasANANurUvassa udao 'tisu ekkayarassa' tti visuddheNaM ajjhavasANeNaM sammattaM paDivajjati, avisuddheNa micchaM paDivajati, majjhima u pariNAmeNaM sammAmicchattaM pddivjti|" kaSAyaprAbhUtanA mate aMtarakaraNanI kaMIka aMdhaka AqlakA zeSe traNa puMja kheMcI goThavAtA nathI, eTale aMtarakaraNanI AqlakA zeSa upazama sabhyatva naSTa thatuM nathI paraMtu acrakaraNano saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya ane saMkhyAtA bahu bhAga zeSa rahe tyAre upazama samyaktva nAza pAme che. je AgaLa alpabahuqnA aMdhakAra parathI khyAlamAM AvazeM. tathA tyAM kaSAyaprAbhUtamULagAvAmAM paNa kahyuM che - 'aMtamuhuttama savyovaseme Topha Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra 63 3vasaMto| tatto paramuyo jItu tiovaLavAsa jammasya | 20OM / / ' -pA. 1732 (22) have prathama samyaktvanI prApti sarvopaNamanAthI ja thAya che tathA samyaktvathI paDI jIva sAsvAdatabhAva kevI rIte pAme che, te batAve che. sammattapaDhamalambho, savvovasamA tahA vigiTTho ya / chAtiAsesArU para, AmAAM jor3a chekhA ||2rU| akSArtha :- (arbAda mithyArdaSTine upazama) samyaktvano prathama lAbha sarvopazamanAthI thAya che tathA e samyaktva pratharmArthAtanI apekSAe viprakRSTa-moTA antarmuhUrta pramANavALu che. samyaktvano jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 6 AlikA bAkI rahe tyAre koI jIva sAsvAdana bhAvane pAme che. (23) vizeSArtha :- prathamavAra samyaktvanI prApti mithyAtvanI sarvopaNamatAthI ja thAya che. dezopaNamatAthI thatI nathI. tathA prathamopazamasamyaktvano kALa pratharmAtinI apekSAe bRhattara antarmuhUrta pramANavALo che. karmaprakRti upazamanAkaNa gA. 23nI pUrNimAM kahyu che. ''sammattaM' tti uvasamasammattaM tassa paDhamalambho savvovasamato hoti, tahA vikaTTho yatti vIddo antomuddutto / ''. ahIM vigiThTho zabdano artha bIjI rIte paNa thaI zake che. te A pramANe - samyaktvano prathamavAra lAbha thAya tyAre jema sarvopaNamanAthI ja thAya che ema "viziTTo" eTale viprakRSTa kALe arthAt samyaktvathI paDI lAMbA kALe pharI samyaktva pAme to paNa sarvopaNamatAthI ja pAmI zake che. tAtparya e che ke jIva prathama upazama samyaktvathI paDI tukta najIkanA ja kALamAM punaH samyaktva pAme to mithyAtvanI sarvopaNamanA karyA vinA mAtra dezopazamatAthI kSAyopamika samyaktva prApta kare che. jyAre mithyAtve gayA pachI samyaktva mohanIya - mizra mohanIyanI paNa paDyo.nA asaM.mA bhAga jeTalA kALa sudhI ulanA karI udayane ayogpati sattAmAM zeSa rahe tyAre 28nI sattAvALo punaH samyaktva pAme to sarvopaNamanAthI ja pAmaI zake che... ahIMyA kaSAyaprAbhUtamAM A gAthAnI prathamArdhanI samAnatAvALAM 1. jayadhavalAmAM A gAthAnI TIkA karatA traNa puMjane kheMcI samyaktvane bhogavavAnI vidhi A pramANe batAvI che - 'aMtaranA saMkhyAtamA bhAga pramANa upazamasamyaktvano kALa che ane upazAMtAddhA kSaya thAya che tyAre traNe puMjone kheMcI temAMthI udayavatI prakRtinA dalikane asaMkhyalokathI bhAgI udayAvalikAmAM goThave che, zeSa dalikone udayAvalikA upara vizeSahInanA krame goThave che. ane zeSa be anudayavatI prakRtiomAM udayAvalikAnI bahAra vizeSahInanA krame goThave che. jayadhavalAno pATha A pramANe che - ''to vasaMtaddhAr khINAe tiNhaM kammANamaNNadaraM jaM vededi tamokaDDiyUNudayAvaliyaM pavesedi, asaMkhejjalogapaDibhAgeNa udayAvaliyabAhire ca egagovucchaseDhIe NikkhevaM karei, sesANaM ca doNhaM kammANamudayAvaliyabAhire covucchAyAre viava reD / '' - pR. 1733 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 upazamanAkaraNa bhAga-1 eka gAthA che. uttarArdha judo che, te gAthA A pramANe che - "sampattapatramanaMbo savvovamena tada viyA | maniyo ya marva savyovasame | 204 me - pA. 1733. A gAthAno artha evo che ke samyaktvano prathama lAbha thAya to sarvopazamanAthI thAya ane vicaheNa eTale samyaktvamohanIya ane mizramohanIyano kSaya thayA pachI game tyAre cAvatu dezona ardhapudgalaparAvartakALe pharI samyaktva pAme to sarvopazamanAthI thAya. "manAvyo ya maa savyovasaepa ' eTale ke samyaktva mohanIya-mizramohanIyanI u&lanA thatA pUrve samyaktva pAme to dezopazamanAthI ke sarvopazamanAthI pAme, kemake samyaktva mohanIya ane mizramohanIyane uvelatA udayAyogya sthiti prApta thatAM sudhImAM pAme to dezopazamanAthI kSAyopamaka samyaktva pAme ane udayAyogya sthiti prApta thayA pachI pAme to sarvopazamanAthI punaH prathamopazamasamyaktva pAme che. tathA samyaktvano kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 6 AvalikA bAkI rahe tyAre koI jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thavAthI sAsvAdana guNasthAnaka pAme che ane tyAM teTalo kALa rahe che. tyAMthI avazaya mithyAtve jAya che. (23) have samyagdaSTinuM svarUpa batAve che. sammaddiTThi jIvo, uvaiSTuM pavayaNaM tu saddahai / saddahai asabbhAvaM, ajANamANo guruniyogA / / 24 / / akSarAI - samyagdaSTi jIva (sarvAthI) upadaMSTa pravacanane ja grahe che, yathArthapaNe mAne che. tathA ajJAnane lIdhe ke gurUnA pA2tavyathI asahnata arthane paNa sahe che. (24) vizeSArtha :- samyagdaSTi jIva gurUo vaDe arthAt parama gurU evA tIrthakara bhagavaMta upadezela arthanI ja zraddhA kare che. paraMtu koI tathA prakAranA ajJAnanA lIdhe athavA samyagUjJAna rahita evA gurUnA pAradvyathI asaddabhUta arthanI zraddhA karatA evA jIvane paNa samyaktva hoI zake che. ahIM tAtparya e che ke tathA prakAranA jJAnAvaraNa karmanA udayathI thatu sahaja ajJAna samyaktvanuM pratibaMdhaka nathI. tathA gurUnA pAtavyathI koIvAra asaddabhUta arthanI zraddhA kare to tyAM paNa anabhinavaSTa evA tene jitezvaroe kaheluM te ja sAcu che' evo bhAva hevAthI samyaktvano nAza nathI thato. AvA anya pakSamAM rahelA e anabhinavaSTa jIvone samyaktva hoI zake che. (24) have mithyASTinuM svarUpa batAve che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra micchaddiTTI niyamA, uvaiSTuM pavayaNaM na saddahai / saddahai asabbhAvaM, uvaiTuM vA aNuvai8 / / 25 / / akSarAI - mithyAdeSTi jIva niyamA upadaSTa (sarvajJabhASita) tattvanI zraddhAM karato nathI ane (kugurUothI) upadaSTa ke anupadaSTa evA asakta arthanI zraddhA kare che. (25) vizeSArtha :- mithyASTi jIva mithyAtva mohaLIyakarmanA udayathI tIrthakara bhagavaMtathI upadaSTa arthatI (pravacananI) niyamAM zraddhA karato nathI tathA asadbhuta aparamArthamaya durganI zraddhA kugurUonA upadezathI athavA kugurUonA upadeza vagara paNa kare che. vaLI jitavacananI kathaMcit zraddhA kare ane kathaMcit zraddhA na kare te paNa madhyArdaSTi ja che, kemake pravacananA eka arthane paNa jo na saddhahe to zeSa arthonI zraddhA paNa azraddhArUpa che. jema modakamAM viSano, mAtra eka kaNa paDela hoya to ya te modaka vaSatulya che. ema jinavacananA ekAda artha paranI agraddhA e paNa sakaLa jinapravacananI azraddhA rUpa oI mithyAtva che. (25) have mizrardaSTinuM svarUpa batAve che. sammAmicchaddiTThi, sAgAre vA tahA aNAgAre / aha vaMjaNoggahammi ya, sAgAre hoi nAyavvo / / 26 / / akSarAI - samyagRmithyASTi jIva sAkAropayogamAM tathA anAkAropayogamAM varte che. jo sAkAropayogamAM hoya to vyaMjanAvagraha ja hoya. (26) vizeSArtha :- samyagsaccAISTi jIvane sAkAropayoga tathA anAkAropayoga eTale ke jJAnopayoga ke darzanopayoga bannemAMthI koI paNa eka upayoga hoya che. temAM jJAnopayogamAM hoya to vyaMjanAvagrahamAM eTale ke aAktazALopayogamAM ja hoya che. arthAvagrahamAM-nazcayAtmaka jJAnopayogamAM nathI hoto. karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 24nI cUrNamAM kahyuM che ke "sada vaMjaNoggahammi utti-jati sAgAre hoti vaMjaNoggaho hoi Na atthoggaho hoi / jamhA saMsavanA pravruttanA puSyati' (26) 1 jayadhavalAmAM "vyaMjanAvagraha eTale 'vicArapUrvakArthagrahaNAvasthA' artha karyo che ane vicArapUrvArthagrahaNAvasthAmAM sAkAropayoga hoya che, darzanopayoga nahIM, kemake sAmAnya mAtrAvagAhI darzanopayoga che. "adha vaMjaNoggahamhi du' iccAdi / atheti pAdapUraNArtho nipAtaH / vaMjaNoggahammi du vicArapUrvakArthagrahaNAvasthAyAmityarthaH, vyaJjanazabdasyArthavicAravAcino grahaNAt / 'sAgAro hoI bodhavvo' tadavasthAyAM jJAnopayogapariNata eva bhavati, na darzanopayogapariNata iti yAvat / kuto'yaM niyama iti cenna, anAkAropayogena sAmAnyamAtrAvagrAhiNA pUrvAparaparAmarzazUnyArthavicArAnupapattitastatra tthaavidhniymoppaoNDA -pR. 27rUka Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 have kaSAyaprAkRtapUrNAtiA anusAre upazama samyaktvanI prAptinA adhikAramAM 25 vastuonA kALanuM alpabahutva atre prasaMgataH jaNAvIe chIe 66 (1) upazAmakane caccaanubhAgakhaMDotsiADhA - arvAlpa - ahIMyA mohatIyakarmanI apekSAe gaNIe to pratharmArthAtanI AlikA zeSe je saghAta pUrNa thAya che teno kALa, jyAre zeSakarmomAM mithyAtvamohanIyanA guNasaMkramanI sAthe pUrNa thatA carama saghAtano kALa samajavAno che. (3) apUrvakaraNanI prathamaSmakhaMDotkiNADhA - vizeSAdhika :- apUrvakaraNanA prathama samayathI aghAta zarU thAya che ane uttarottara saghAtanuM antarmuhUrta nyUna thatu jAya che. tethI carama saghAta karatA prathama saghAtano kALa vizedhika Ave. (3, 4) carmAtikhaMDotphiNAnA tathA te vakhate thatA sthitibaMdhano kALa - saMkhyAtaguNa, paraspara tulya :- eka sthitighAtanA kALamAM hajAro saghAta thAya che. tethI sthitighAtano kALa saghAtanA kALathI saMkhyAtaguNo hoya che ane chellA saghAta karatA prathama saghAtano kALa vizeSAdhika mAtra hovAthI prathama saghAta karatA paNa cama sthitighAtano kALa saMkhyAtaguNo che. (5, 6) aMtaHkarNAkrayAnA tathA temAM thatA sthitibaMdhano kALa - vizeSAdhika, para tulya :- aMtaHkaraNa kriyA, sthitighAta ane rsthAitabaMdha A traNe sAthe zarU thAya che ane sAthe ja pUrNa thAya che, tethI traNeno kALa sarakho che. ahIM sthitighAtano kALa joke nathI kahyo, parantu te paNa upacArathI samajI levAno che. vaLI aMtaHkaraNa kriyA anivRttikaraNano saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre zarU thAya che ane anivRttikaraNano carmArthAtaghAta tyAra pachI ghaNA sthitighAto pachIno hoya che. mATe nivRttikaraNanA cama sthitighAtathI aMtaHkaraNa kriyAkALa tathA te vakhatanA rsthAitabaMdhano kALa vizeSAdhika hoya che. (7, 8) apUrvakaraNanI prathasthitikhaMDotkiNNAnA ane sthitibaMdhAnA vizeSAdhika, paraspara tulya :- aMtaHkaraNa kriyA tathA te vakhatanA tighAtanA hajAro sthitighAta pUrveno apUrvakaraNano sthitighAta hovAthI teno kALa vizeSAdhika Ave, kemake pUrvapUrvathI uttarottara sthitighAtano kALa vizeSahIna thato jAya che. (9) upazAmakane guNasaMkramano kALa saMkhyAtaguNa :- upazamasamyaktva prApta thAya tyArathI zarU thayelo mithyAtvamohanayano guNasaMkrama antarmuhUrta sudhI cAlu rahe che. te darzamayAna zeSa karmonA hajAro sthitighAta thAya che. tethI eka sthitighAtAddhA karatA upazAmakato guNasaMkrama kALa saMkhyAtaguNa Ave. - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamopazamasamyaktvaprApti adhikAra 67 (10) prathama samaya upazAmakanuM guNazreNi zaurSa - saMkhyAtaguNa :- ahIM zeSakarmanuM guNazreNI zaurSa levAnuM che. kemake aMtaHkaraNa kriyA kALa pUrNa thayA pachI prathama samaya upazAmaka thAya che. tethI mithyAtvamohAyanA guNazreNI upazAMtAdrAmAM thavAnI saMbhavatI nathI, jyAre zeSakarmanI guNazreNI racanA to upazAtAzrAmAM paNa thAya che. vaLI zeSa karmanI guNazreNI cheka guNasaMkramanA cazmasamaya sudhI thAya che, tethI tenI canAno kALa guNasaMkramanI pAchaLa paNa ghaNo hoya che. tethI guNasaMkramanA kALathI prathamasamaya upazAmakane guNazreNIzIrSa saMkhyAtaguNa Ave. guNazreNItharSa eTale anivRttikaraNanI upara jeTalA kAlamAM guNazreNInI racanA thAya che te kALa samajavo. (11) prathaIti - saMkhyAtaguNa :- anivRttikaNano saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre aMtaHkaraNa kriyA kare che. te pUrNa thayA bAda zeSa ativRttikaraNano kALa te 'pratharmArthAta' che. ativRttikaNanI upara upazAMtAdvAnA jeTalA kALamAM guNazreNI goThavAI che te guNazreNIzIrSa che. aMtaHkaraNa karatI vakhate guNazreNInA saMkhyAtamA bhAga rUpa zaurSane khaMDe che ema pUrve kahI gayA chIe. eTale saMpUrNa guNazreNI AyAma karatA guNazreNauzIrSa saMkhyAtamA bhAge che ema A parathI nakkI thAya che. tethI guNazreNI zaurSa karatA zeSa guNazreNI paNa saMkhyAtaguNa thaI. vaLI aMtakarakriyAkALa vakhate zeSaguNazreNI e aMtakarNAkrayAkALa ane prathaisthati be bhegA karIe teTalI che. temAM aMtaHkaraNa kriyAkALa eka sthitighAtAA mAtra jeTalo (ati nAno) hovAthI pratharmArthAta guNazreNI ka2tA saMkhyAtaguNa Ave che. paMcasaMgraha, karmaprakRtyAdinI TIkAnA anusAre aMtakarakriyAkALa karatA pratharmArthAta vizerSAdhaka thAya che. kemake tyAM aMtaHkakriyAkALa pratharmAsthatithI kiMcit nyUna kahyo che. te A pramANe - ''antara rAjAnAntamudUrtapramALa: prathamasthite: iignaTyUno'bhinavasthitivasthAnA sama:''- karmaprakRti upazcamanAkaNanI gA. 16nI malaya.TIMkA., '" tanniSpAdanakAlo'pyantarakaraNakAla eva yathA tantusaMyojanAdikAlaH paTakaraNakAlaH soppananuMdUttepramALa: prathamasthite: iijhanyUno'bhinavasthitivandhAntayA samAna: '' karmaprakRti upazamanAkaNanI gA. 17nI upA.TIkA, 'takhAtAM vadhAyA tutyuM prathamasthite: nizcitUnam''- paMcasaMgraha upazamanAkAMtI gAthA.18.nI mUlaTIkA, ahIM aMtaHkaraNanuM antarmuhUrta abhinava sthitibaMdhanA kALanI tulya kahyu che. eTale aMtakarakriyAkALanuM antarmuhUrta samajavAnuM che, kemake aMtaHkaraNa kriyAkALa abhinava sthitibaMdhAdvAnI tulya che. vaLI te ja kALa pratharmArthAtathI kaMIka nyUna kahyo che. eTale A hisAbe aMtaHkaraNa kriyAkALa karatA pratharmArthAta vizedhika Ave. cAlu alpabahutva pramANe to aMtaHkaraNa kriyAkALa karatA pratharmArthAta saMkhyAtaguNa Ave. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 vaLI bIjI rIte vicArIe to aMtaHsphakriyAkALa mAtra eka sthitighAtADhA jeTalo che, jyAre prathaisthati to aMtakakriyAkALa pachI paNa ghaNI bAkI che, kemake kahyu che ke - pratharmAtinI be AlikA bAkI rahe tyAre AgAviccheda, ekAlikA bAkI rahe tyAre udIraNaviccheda thAya che ane eka sthitighAtano kALa ArvAlikAnA saMkhyAtamA bhAga jeTalo che. tethI aMtakarakriyAkALa paNa AlikAno saMkhyAtamo bhAga Ave, eTale tenA karatA prathaisthati saMkhyAtaguNa Ave. mATe alpabahutpasUtra pramANe ane utayukitathI vicAratA pratharmArthAta aMtaHkarNAkrayAkALathI saMkhyAtaguNa Ave. jyAre uSkRta granthonA anusAre vizeSAdhika Ave che. (ahIM tattva keligamya samajavu) athavA malarTArjhAra ma. Adie aMtaHkarNAkrayAkALa pratharmArthAtathI kaMIka nyUna kahyo che tyAM pratharmAtino artha pratharmAtikaraNano kALa samajavo. 68 prazna to pachI aMtaHkarNAkrayA kALa ane prathamatikaraNa kALa tulya Ave, aMtaHkarNAkrayAkALa nyUna zI rIte Ave ? kema ke prathaisthatikaraNa ane aMtaHkarNAkrayA sAthe zarU thAya che ane sAthe pUrNa thAya che ? javAba - pratharmAtikaraNa ane aMtaHkarNAkrayA sAthe zarU thAya che ane sAthe pUrNa thAya che, parantu vyavahAcvayathI aMtaHkaraNa kriyA pUrNa thayA pachI pratharmAtino padeza thAya che eTale prathamtikaNa kALa aMtaHkarNAkrayAkALathI eka samadhika Ave.... ahIM amArI buddhithI A pramANe samAdhAna karyu che..... tattva keligamya che. (12) upazAmakADhA vizeSAdhika samayona be AlikA adhika :aMtaHkaraNa-kriyA pUrNa thayA pachI anaMtara samayathI arthAt prathaisthatinA prathama samayathI upazamanAnI kriyAnI zarUAta thAya che ane prathama sthitinA camasamaye samayona be AlikAnuM baMdhAyeluM lika upazAMta karavAnuM bAkI rahe che. te samyaktvanA kALamAM teTalA kALe upazAMta kare che. mATe pratharmArthAta badhI upazAmakADhA gaNAya ane uparAMtamAM tyAra pachInI samayagUna be AlikA paNa upazAmaka aTThA tarIke gaNAya che. mATe prathaiti karatA upazAmakAddhA samayona be AlikA jeTalI adhika Ave. - - (13) ativRttikaNAzrA - saMkhyAtaguNa :- anivRttikaraNano saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre aMtaHkarNAkrayA karavA dvArA zeSa ativRttikaNa jeTIM pratharmArthAta kare che, eTale prathaiti karatA anivRttikaraNa saMkhyAtaguNa che ane pratharmArthAta karatA upazAmakAddhA samayona be AlikA jeTalI ja adhika che. mATe upazAmakAddhAthI ativRttikaNa saMkhyAtaguNa hoI zake che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra (14) apUrvakaraNa - saMkhyAlaguNa - anivRttikaraNanA kALarUpa antarmuhUrta karatA apUrvakaraNanA kALarUpa antarmuhUrta saMkhyAlaguNa hovAthI. (15) guNazreNI vikSepa - vizeSAdhika :- guNazreNI vikSepa apUrvakaraNa ane navRttikaraNathI kaMIka dhaka kALamAM thAya che. temAM apUrvakaraNathI nivRttikaraNa saMkhyAtamo bhAga mAtra che. tethI apUrvakaraNa karatA tenA saMkhyAmAM bhAga rUpa anavRttikaraNa tathA tethI kaMIka aMdhaka rUpa guNazreNI zIrSa eTalo kALa aMdhaka guNazreNI vikSepano Ave. (14) upazAMtADhA - saMkhyAtaguNa - upazAnAddhAnuM (upazamasamyaktvanA kALarUpa antarmuhUrta) antarmuhUrta moTuM hoya che. tethI guNazreNI vilepathI paNa saMkhyAlaguNa Ave. (1) aMtara-saMkhyAlaguNa - prazna - upazAMtAddhAthI aMtara saMkhyAlaguNa zI rIte ? kemake je aMtara karyuM che tenI AvalikA bAkI rahe tyAre upazamasamyaktvano kALa pUrNa thAya che. sAsvAdaLanI apekSAe gaNIe to kadAca aMtaranI 6 AdlakA bAkI rahe tyAre upazamasamyaktva pUrNa thAya che. to pachI upazAdiddhAthI aMtarano kALa vizeSAdhika Ave, parantu saMkhyAlaguNa zI rIte ? jAba - A alpabadutva kaSAyamAmRtAcUrNinA AdhAre ApavAmAM Avyu che. upazamasamyaktvanI aMtaranI AqlakA zeSa rahe tyAre je traNa pujane kheMcI lAvai chellI AvalikAmAM goThavavAnI prakriyA che teno kaSAyaprAbhUtamAM nirdeza nathI. eTale kadAca ema saMbhave che ke emanI mAnyatA mujaba aMtarano saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya ane saMkhyAtA bahu bhAga bAkI rahe tyAre bIjI sthitimAMthI darzanamohanIyanA dalika kheMcI' udayamAM AvatA hoya tema A alpabahucva uparathI lAge che. tAva to bahuzruto jANe. * paMcasaMgraha, karmaprakRti AdimAM aMtarakaraNa prathamasthitithI kaMIka AMdhaka kahyuM che. te A pramANe - "rtha vAnivRttiraviddhAya: rakSa mApu tevu satsAzi saMdhyeyatare bhAge zeSe tiSThati antarmuhUrtamAtramadho muktvA mithyAtvasyAntarakaraNamantarmuhUrtapramANaM prathamasthiteH vijhuitsavaM bhavati !" -paMcasaMgraha upazamanAkaraNanI gA. 18nI malaya. TIkA. tavyazatakanI gA. 98nI TIkAmAM devendrasUrijI mahArAje kahyuM che - "mithyAtvasyAntarakaraNamantarmuhUrtapramANaM prathamasthiteH kiJcitsamadhikaM nyUnaM vA'bhinavasthitibandhAddhAsamenAntarmuhUrtena kAlena karoti / " 1. "aMtaradIhattamuvasamasammattaddhAdo saMkhejaguNamidi bhaNidaM hodi / kiM kAraNaM ? aMtarassa saMkhejadibhAge ceva uvasamasammattaddhaM gAliya tado tiNhaM kammANamaNNadaramokaDDiyUNa vedemANo aMtaraM viki tti rU vasati '' -jayadhavalA, pA. 1726. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 saptatikAnI gA. karanI TIkAmAM malayagiri mahArAje kahyuM che - "mithyAtvasyAntarakaraNamantarmuhUrtapramANaM prathamasthite: kiJcitsamadhikaM abhinavasthitibandhAddhAsamenAntarmuhUrtena kAlena karoti / " A pATho uparathI sUcita thAya che ke aMtarakaraNa prathamasthatathI kaMIka aMdhaka ke jUna che, jyAre prastuta alpabahucvAdhikAranA anusAra aMtara prathamasthitithI sutarAma saMkhyAlaguNa Ave.... Ama A be matAMtara samajavA. (18) jaghanya abAdhA - saMkhyAlagaNa - mithyAtva mohanIyatA anivRttikaraNanA carama samaye ane zeSakarmonA guNasaMkramanA carama samaye thatA sthitabaMdhano abAdhAkALa ahIM samajavAno che. (19) utkRSTa abAdhA - saMkhyAlaguNa :- apUrvakaraNanA prathama samaye thatA sthitibaMdhanI abAdhA ahIM levAnI che. utkRSTa sthitabaMdha paNa jaghanyasthitabaMdhathI saMkhyAlaguNo hovAthI utkRSTa abAdhA jaghavya abAdhAthI saMkhyAlaguNa Ave. (30) jagharA vikhaMDa-asaMkhyaguNa - jaghavyathI paNa sthitikhaMDanuM pramANa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa che ane utkRSTa abAdhA antarmuhUrta pramANa che, kemake apUrvakaraNanA prathama samaye utkRSTa sthitibaMdha paNa aA:koDAkoDI sAgaropama che ane antarmuhUrtathI palyopamano saMkhyAtamo bhAga paNa asaMkhyaguNa che. mATe uckRSTa abAdhAthI jaghanya sthitikhaMDa asaMkhyaguNa hoya che. (31) utkRSTa sthitakhaMDa - saMkhyAtaguNa - jaghavya sthitikhaMDa palyopamano saMkhyAtamo bhAga che ane utkRSTa sthitikhaMDa seMkaDo sAgaropama pramANa che, mATe. () jaghA sthitibaMdha - saMkhyAtaguNa - jaghA sthitabaMdha paNa aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI. (23) utkRSTa sthitibaMdha - saMkhyAtaguNa - apUrvakaraNanA prathama samaye thato sthitabaMdha utkRSTa sthitabaMdha che. te pUrvokta taskRttikaraNanA carama samaye thatA mithyAtva mohanIyatA jaghanya sthitibaMdhathI athavA guNasaMkramanA carama samaye thatA sthitibaMdhathI saMkhyAlaguNa hoya che. (24) jaghanya sthitimattA - saMkhyAlagaNa - mithyAtvamohaLIyalI mithyAtvanA caramasamaye ane zeSa karmonI guNasaMkramanA caramasamaye sthitisattA, A utkRSTa sthitabaMdhathI paNa saMkhyAlaguNa hoya che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 prathamopazamasamyakatvaprApti adhikAra - (35) 6cgSTa sthitisatA - saMjyAgurA :- apUrva'2IGI prathama samaye sarvakarmonI sthitisattA ahIM samajavAnI che ane te jaghanya sthitisattAthI saMkhyAlaguNa hoya che. bAyaprAtarzino apanapAdhitAno pA6 :- "edisse parUvaNAe NiTThidAe imo daMDao paNuvIsapaDigo / savvatthovA uvasAmagassa jaM carimANubhAgakhaMDayaM tassa ukkIraNaddhA / apuvvakaraNassa paDhamassa aNubhAgakhaMDayassa ukkIraNakAlo visesaahio| carimaTThidikhaMDayaukkIraNakAlo tamhi ceva dvidibaMdhakAlo ca dovi tullA saMkhejaguNA / aMtarakaraNaddhA tamhi ceva TThidibaMdhagaddhA ca dovi tullAo visesaahiyaao| apuvvakaraNe ThidikhaMDayaukkIraNaddhA ThidibaMdhagaddhA ca do vi tullAo visesAhiyAo / uvasAmago. jAva guNasaMkameNa sammattasammAmicchattANi pUredi so kAlo saMkhejaguNo / paDhamasamayauvasAmagassa guNaseDhIsIsayaM saMkhejaguNaM / paDhamaTThidI saMkhejaguNA / uvasAmagaddhA visesAhiyA, viseso puNa be AvaliyAo samayUNAo / aNiyaTTiaddhA saMkhejaguNA / apuvakaraNaddhA saMkhejjaguNA / guNaseDhiNikkhevo visesAhio / uvasaMtaddhA saMkhejaguNA / aMtaraM saMkheMjaguNaM / jahaNiyA AbAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNayaM dvidikhaMDayamasaMkhejjaguNaM / ukkassayaM dvidikhaMDayaM saMkhejaguNaM / jahaNNago TThidibaMdho saMkhejaguNo / ukkassago TThidibaMdho saMkhejaguNo / jahaNNayaM dvidisaMtakammaM sNkhejgunnN| ukkassayaM dvidisaMtakammaM saMkhejaguNaM / evaM paNuvIsadipaDigo daMDago smtto|" -yA. 1724. Ama bhaMprakRti "GUSIHIBPRI"bhA sarvopazamanaIGI "prathamasabhyAmpotpatti" nAmanA prathama aMdhakAranuM vivecana samApta thayu. samyakuvotpatti adhikAra varNavyo.... have cAritra mohalIcanI upazamanA kayo jIva kare che te batAve che : veyagasammaTThiI carittamohuvasamaNAe ciTuMto / ajao desajai vA virato va visohiaddhAe // 27 // akSarArtha : cAritra mohanIyatI upazamanA mATe ceSTA (prayatna) karato lAyopazamaka samyagdaSTi jIva avirata, dezavirata ke sarvavarata hoya che. (27) vizeSArtha : cAretra mohaLIyanI upAmavAno prayatna kSAyopazamaka samyagdaSTi evo avirata, dezavirata ke sarvavarata jIva kare che, paraMtu pUrvokta prathamopazamasamyaktva Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 upazamanAkaraNa bhAga-1 prApta karI che (upazama) samyaktvamAM rahelo jIva cAritramohanIcaLI upazamanA na kare. te batAvavA mATe ahIM kSAyopazamaka samyagdaSTi viratAda kahyA che. vastutaH to kSAyopazamaka samyagdaSTi jIva 4 thI 7 guNasthAnaka sudhImAM anaMtAnubaMdhI catuSka tathA darzanatrikaLI kSapaNA karI caritra mohanIyanI upazamanA mATe umA guNasthAnake yathApravRttakaraNa kare che athavA 4 thI 7 guNasthAnaka sudhImAM anaMtAnubaMdhI-nI kSapaNA karI kahe ke ame guNasthAnake darzatrika upazamAvI chaThThA - sAtamAM guNasthAnake hajAro vAra parivartana karI cAritra mohanIyanI upAsanA mATe sAtamAM guNasthAnake yathApravRttakaraNa kare... je AgaLa upara batAvavAmAM Avaze. (27) have avirata Adi traNanuM svarUpa tathA dezavirata - sarvavaratinI prAptinI vidhi batAve che : annANANabbhuvagamajayaNAhi ajao avajaviraie / egavvayAi carimo aNumaimitto tti desajaI / / 28 / / aNumaivirao ya jaI doNha vi karaNANi doNNi na u taIyaM / pacchA guNaseDhI siM tAvaiyA AligA uppiM / / 29 / / pariNAmapaccayAo NAbhogagayA gayA akaraNA u / ' guNaseDhI siM niccaM pariNAmA hANivuDDhijuyA / / 30 // akSarArtha : ajJAna, ananyupagama (agrahaNa) ane ajayaNA (pAlana) e. traNa vaDe avirata hoya tathA pApakrayAnI viratavALo eka vratathI mAMDI utkRSTathI anumata mAtra sevanAro dezavirata hoya che. (28) pariNAmanA hAsathI anAbhoga vaDe (dezavirata - sarvIvaratathI) paDelA jIvo karaNa vinA punaH prApta karI zake (Abhoga pUrvaka paDelA jIvo karaNa karIne ja punaH pAmI zake che) tathA AnI (dezavirati-sarvAvaratinI) guNazreNI nitya (te guNanA kALa sudhI) hoya ane pariNAmonusAra (pradezanI) hAla-vRddhivALI hoya che. (29-30). vizeSArtha : ukta traNa gAthA dvArA prathama Avarata Ada traNanuM svarUpa batAvyuM. pachI dezavirata-sarvaviratinI prApti kelvI rIte thAya che teno aMdhakAra batAvyo. tyArabAda eka vAra dezavirati ke sarvaviratithI paDela jIva punaH kevI rIte te prApta karI zake che teno aMdhakAra batAvyo. ahIMyA vistArathI have baMneno alaga alaga aMdhakAra batArvIe chIe:-. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaviratilAbhaprarupaNA (4) deviti lAbha prarUpaNA athavA saMcamAsaMyamadhi arthAdhikAra dvAra (1) svarUpa (2) prapti (3) ekAntavRddhi - dezasaMyata (4) yathApravRtta dezasaMyata (5) alpabahutva (6) svAmI (7) sthAna (8) tadvratA - maMdatA (1) svarUpa : hiMsAdi sarva pAkriyAono sarvathA tyAga te sarvasaMyama. hiMsAdi sarva pApa kriyAono dezathI tyAga te dezasaMyama. samyajJAna ane grahaNapUrvaka vratanuM pAlana thAya te ja phaLadAyaka bane che. te sivAya ghaNAkSara kyAre vratapAlana phaLadAyaka banatu nathI. jJAna, grahaNa ane pAlana e traNe padanA nIce mujaba 8 bhAMgA thAya che : 1. ajJAna agrahaNa apAlana - sarvaloka 2. agrAva agrahaNa pAlana - ajJAna tapasvI 3. ajJAna grahaNa apAlA pArzvastha 4. ajJAna grahaNa pAlana agItArtha 5. jJAna agrahaNa apAvana zreNikAdi avirati 6. jJAna agrahaNa pAlana - anuttaCAsI deva 7. jJAna grahaNa apAlana - vizvapakSika - - - 73 - 8. jJAna grahaNa pAlana devita ke sarvAvata ahIM ajJAna eTale samyajJAnano abhAva, paNa jJAnAvaraNa karmodayathI nita ajJAna nahIM. tethI prathama cAra bhAMgA mithyASTi jIvane hoya. pachInA traNa vista samyagdaSTine hoya ane cazma bhaMga deviti ke savitane hoya. temAM dezavatimAM koI eka vratadhArI koI be vratadhArI yAvat utkRSTathI koI bAra vratadhArI hoya che. temAM paNa anuti sivAyanA sarva pApanuM jeNe pratyAkhyAna karyu che te utkRSTa derzAvata che. anuti-3 prakAre : 1) pratisevavAnumati : je pote athavA bIjAe karela pApane vakhANe che ane sAvadha AraMbhathI utpanna thayela azarvAda bhogave che te. 3) pratizravaNAnumati : pudie karela sAvadhaDhe sAMbhaLe ane anurmAta Ape, pratiSedha na kare te. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 upazamanAkaraNa bhAga-1 3) saMvAmAluma : sAvadhAraMbhayukta putrAdi para mamatva hoya, paraMtu teonuM koIpaNa sAvadha vacana sAMbhaLe nahIM, ane prazaMsA paNa na kare te. saMvAsAnumati mAtra seve te utkRSTa dezavirati, ane je putrAdi paranA mamatvathI paNa aTakyo hoya te sarvavarata. (3) paddha : mithyArdaSTi ke avirata samyagdaSTi manuSya-tiryaya dezavirata prApta kare che. temAM mithyArdaSTi jIva traNa karaNa dvArA prathamopazamasamyaktvanI sAthe dezavirata prApta kare che teno aMdhakAra pUrve upazama samyaktva prAptinA aMdhakAramAM jaNAvyo che. tathA kSAyopazamaka samyaktva sAthe devaratine prApta karanAra mohanIyanI 28nI sattAvALo mithyASTi jIva dezaviratine prApta karavA mATe be karaNa kare che. apUrvakaraNa pUrNa thayA pachI anaMtara samaye dezaviratapaNAne prApta kare che. dezavirata prAptimAM trIjI anavRttikaraNa thatu cthI. karaNanI pUrvAvasthAmAM paNa pratisamaya, anaMtaguNa vadhatI vizuddhi hoya che tathA azubhakarmano be sthAnika rasa kare che. zubha karmano cAra sthAnika 2sa kare che... vagere pUrve kahyuM che te pramANe pUrvAvasthAnuM vivaraNa paNa ahIM yathAyogya samajavuM. parantu baMdha - udaya - sattA vageremAM ahIM je pheraphAra hoya te svayameva vicArI levo. yathApravRttakaraNamAM paNa pratisamaya anaMtaguNa vizuddhi vadhe che ane pUrva-pUrvathI uttarottara sthitabaMdha paNa palyopamano saMgAtamo bhAga bhUla thato jAya che, paraMtu ahIM sthitighAta ane ghasaghAta thatA nathI. zubhakarmano pratisamaya anaMtaguNa rasa bAMdhato jAya, azubhakarmano pratisamaya anaMtaguNahIna 2sa bAMdhe che. adhyavasAyonI saMkhyA tathA tIvratAmaMdatAnuM svarUpa pUrvanI mAphaka ahIM jANag. apUrvakaraNanA prathama samaye sthitighAta, rasaghAta tathA apUrva sthitabaMdha zarU thAya che, paraMtu guNazreNI thatI nathI. karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 29nI cUrNimAM kahyuM che - "tato apuvvakaraNaM, taMpi taheva aNUNamaNatirittaM bhaNiyavvaM / Navari guNaseDhi natthi / " sthitikhaMDa jaghanyathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya che ane utkRSTathI seMkaDo sAgaropama pramANa hoya che. antarmuhUrta daramiyAna rasaghAta pUrNa thAya che. hajAro 2saghAta pUrNa thAya tyAre prathama sthitighAta pUrNa thAya che. A pramANe hajAro sthitighAta pasAra thaye apUrvakaraNa pUrNa thAya che. (3) ekAntavRddhi dezasaMcataH apUrvakaraNa pUrNa thatA anaMtara samaye ja dezavirata guNane prApta kare che. tyArapachI antarmuhUrta sudhI pratisamaya anaMtaguNa vizuddhi vadhatI rahe Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 dezaviratilAbhaprANA che. mATe te ekAttavRddhi dezasaMyata kahevAya tathA te ja samaye navo sthitighAta, 2saghAta ane navo sthitibaMdha zarU thAya che tathA asaMkhya samaya prabaddha dalakone ukerI udayAlikAnI upara avasthita' guNazreNInI racanA kare che. kaSAyamAmRtamAM kahyuM che - saMjJA samayapaddha gogiyU puchAyeDhI dvatiyavAhi dri " - pA. 1781. guNazreNI AyAma antarmuhUrta pramANa che. ane te samyaktvotpatti vakhatanA guNazreNI AyAmathI siMkhyAlaguNahIna che, jyAre dalakane AzrayI asaMkhyaguNa che. vyAvaka(paMcamakarmagraMtha)nI gA. 82nI devendrasUri mahArAja kRta TIkAmAM kahyuM che - " sarvanAmAne mandavizuddhikatvAt jIvo dIrghAntarmuhUrttavedyAmalpatarapradezAnAM ca guNazreNimAracayati / tato dezaviratilAbhe saGkhyeyaguNahInAntarmuhUrttavedyAmasaGkhayeyaguNapradezAgrAM ca tAM karoti / tato sarvaviratilAbhe saGkhyeyaguNahInAmantarmuhUrttavedyAmasaGkhyeyaguNapradezAnAM ca tAM karoti / " vaLI ahIM guNazreNI AyAma avasthata rahe che. eTale ke jema jema samaya udaya dvArA kSINa thato jAya che tema tema guNazreNI 2canA prathama pAma-samyaktvanI guNazreNInI mAphaka avazeSa kAlamAM na thatA eka eka samaya AgaLa vadhe che. A rIte guNazreNI racanAno kALa antarmuhUrta pramANa niyata ja rahe che. anaMtara samaye te ja sthitighAta, te ja rasaghAta ane te ja pramANe sthitibaMdha thAya che. guNazreNImAM prathama samaya karatA asaMkhyaguNa dalako goThavAya che ane guNazreNInI racanA teTalA ja samayamAM thAya che. Ama saMyamasaMyama labdha prApta karyA pachI antarmuhUrta sudhI ekAnta pravardhamAna pariNAmI hoya che. teTalA kALamAM A rIte hajAro sthitighAta thAya che ane tyAM sudhI te ekAMtavRddha dezasaMyata kahevAya che. tyAra pachI yathApravRtta dezasaMyata kahevAya che. (4) yathApravRtta dezamaMta - yathApravRtta saMyatAsaMyatanA kALamAM sthitighAta temaja 2saghAta thatA nathI. kaSAyamAmRtamAM kahyuM che - "mathApavattasaMnatAnaMdasa kaviyAto vA manubhAyAto vA tni " - pA. 1782. karmaprakRti upAmanAraNa gA. 2etI cUrNamAM paNa kahyuM che - "parva tivaMsu vahu tenuM tAde samAvalyo phevirato vA virao vA bhavati / sabhAvadesavirayassa virayassa vA ThitighAyarasaghAyA Natthi / " saMyatAsaMyatanA kALamAM guNazreNI pratisamaya cAlu hoya che, paraMtu guNazreNI paraNAmAnusAra 1. ahIM udayAvalikA upara guNazreNI kahI che te viSayamAM karmaprakRtinA mate apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyonI apekSAe kahyuM che tema lAge che, kemake te anudayavatI prakRti che ane anudayavatI prakRtiono guNazreNI nikSepa udayAvalikA upara thAya che, jyAre zeSa udayavatI prakRtionI udayasamayathI, ane anudayavatI prakRtionI udayAvalikA upara guNazreNI saMbhave che. kaSAyamAmRtanA mate udayavatI - anudayavatI sarvaprakRtionI udayAvalikA upara guNazreNI thAya che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 upazamanAkaraNa bhAga-1 vardhamAna, hIyamAna ke avasthita hoya che. yathApravRtta saMyatAsaMyatano kALa kayAreka vizuddhimAM vadhato hoya, kayAreka saMkUlaSTa hoya tathA kayAreka avasthita paNa hoya che. te jo pUrvasamayathI uttarasamaye vizuddha hoya to asaMkhyAtabhAgAdhaka, saMkhyAtabhAgAdhaka, saMkhyAtaguNa ke asaMkhyaguNa guNaNI kare che, saMkUla oya to A ja rIte cAre prakAre hIna guNazreNI kare, avasthita pariNAmI hoya to teTalI ja guNagraNI kare. A utkIryamANa dAlakane AzrayI samajaq, eTale ke pUrvIpUrvathI uttarottara samaye vizuddhi ke saMkUlezanA AdhAre cAre prakAre vRddhi ke navALu dalika grahaNa kare, paraMtu nikSepano krama to (udayAvalikAnI uparanA) guNazreNI AyAmamAM asaMkhyaguNanA krame samajavo. karmaprakRti uparAmalAkaraNa gA. 30nI cUrNimAM kahyuM che - "vizu saMveLapuvi vA saMvenA vA saMgamAnuttara vA asaMkhejabhAguttaraM vA karei, saMkilissamANo eteNeva kameNa parihAvei, avaTThiyapariNAmassa tattiyA ceva guNaseDhI, gahaNaM paDucca daliyanikkhevaM paDucca pUrvavat, kAlaM paDutra madhyAhna tariyA veva !'' A pramANe dezavarata guNasthAnakanA carama samaya sudhI jANavu. yathApravRttasaMyatAsaMyatano kALa jaghavyathI antarmuhUrva ane utkRSTathI dezobhUrvakoTi varSa pramANa che. pariNAmanA hAsathI anAbhoga pariNAme je koI jIva dezavaratathI paDe te pharI pAchA (antarmuhUrta kALe) karaNa karyA vinA ja dezavirati prApta karI zake che ane jeo AbhogapUrvaka dezaviratapaNAthI paDyA te jIvo mithyAtve jaIne aChartakALe athavA utakRSTathI ghaNA kALe pharI pAchA dezavarAti prApta kare to karaNapUrvaka ja prApta karI zake che. kaSAyaprabhutAmAM kahyuM che - "gati saMgamasaMganamAvo paripamadhyag fpAvo, puuo vi pariNAmapaccaeNa aMtomuhUtteNa ANIdo saMjamAsaMjamaM paDivajai, tassa vi Natthi ThidighAdo vA aNubhAgaghAdo vA / .....jadi saMjamAsaMjamAdo paDivadidUNa AguMjAe micchattaM gaMtUNa tado saMjamAsaMjamaM paDivajjai / aMtomuhUtteNa vA vippakadveNa vA kAleNa tasa vi saMgamasaMgamaM parivajJamAyasa dviAi veva rA vAvyAna " - pA. 1483. (5) aAbahatvaH have alpabahuqda cAra dvAranuM vivaraNa kaSAyapAbhUtanA anusAre karIe chIe - apUrvakaraNanA prathama samayathI ekAMntavRddhi dezasaMyanA carama samaya sudhImAM jaghavya sakhaMDokiraNoddhAda 18 padonuM aNbahu0 - 1) jaa_ anubhAgakhaMDoGienial - alya :- ekAntamAM thatA carama 2saghAtano kALa samajavo. 2. mAnanamajnA, saMvattezaTIRpUnamiyartha. -jayadhavalA, pA. 1784. * Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaviratilAbhaprarUpaNA 2) utkRSTa aAbhAgakhaMDotriraNAtrA - vizeSAdhika :- apUrvakaraNanA prathama samaye zarU thayela rAsaghAtano kALa samajavo. 3) jAtra vikhaMDoriNA tathA jaghanzadbaMdhADhA - saMkhyAlaguNaekAdaigddhi dezasaMyatanA carama sthitighAta ane sthitibaMdhano kALa ahIM levo. 4) utkRSTa sthitikhaMDotriraNAjhA ane utkRSTa sthitabaMdhADhA - vizeSAdhika - apUrvakaraNanA prathama sthitighAta ane sthitibaMdhano kALa samajavo. * 5) ekAMtapti dezamaMtakALa - saMkhyAtaguNa - dezavarati prApti pachI antarmuhUrta kALa sudhI pravardhamAna pariNAmI rahe che. te antarmuhUrta ahIM samajI levuM. temAM hajAro sthitighAta thatA hovAthI eka sthitighAtanA kALathI saMkhyAlaguNa Ave. 6) apUrvakaraNAtrA - maMgAvaguNa - uparanA antarmuhUrtathI apUrvakaraNanuM attamuhUrta saMkhyAlaguNa hoya che. g) maMcasaMyata, saMvaita, akhaMta, samyatva, mize, mitva e kono jaghanyakALa - saMkhyAlaguNa, paramparAtulya. 8) gAze ArAma - saMkhyAlaguNA. 1) jAga abAdhAkALa - saMkhyAlagaNA - ekAttavRddhinA carama samaye thatA sthitibaMdhano abAdhAkALa. 10) utkRSTa abAdhAkALa - saMkhyAlagaNa - apUrvakaraNanA prathama samaye thatA sthitibaMdhano abAdhAkALa. ekAMtadddhanA carama samayanA sthitabaMdha karatA apUrvakaraNanA prathama samaye sthitibaMdha saMkhyAtaguNa thAya che. tethI abAdhAkALa paNa tyAMnA karatA ahIM saMkhyAtaguNa Ave. ahIM sudhInA badhA sthAno antarmuhUrta pramANatA che. 11) jAtikhaMDa - asaMkhyaguNa - ekAntavRddhikALano caramasyatakhaMDa ahIM samajavo. te palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa hovAthI pUrvanA sthAna karatA asaMkhyaguNa Ave. 18) apUrvakanA prathama samare jause vikhaMDa - saMkhyAvaguNa - A sthitikhaMDa paNa palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga pramANa che. uttarottara sthitikhaMDa cUta thato he che mATe apUrvakaraNanA prathamatakhaMDathI ekAntavRddhi kALano caramasthatikhaMDa saMkhyAlaguNahIna thaI jAya. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 upazamanAkaraNa bhAga-1 13) pasyodhabha - saMjyAguza 14) utkRSTa sthitikhaMDa AyAma - saMkhyAlaguNa - seMkaDo sAgaropama pramANa hovAthI. 15) jaghanya sthitibaMdha - saMkhyAlaguNa :- ekAntavRddhikALamAM thato caramasthitabaMdha. te aC koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI. 16) utkRSTa sthitabaMdha - saMkhyAlagaNa - apUrvakaraNanA prathama samaye thato sthitibaMdha. te paNa anta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hovA chatA pUrvokta sthitibaMdhathI sakhyAtaguNa hoya che. 17) 4ghanya sthitimattA - saMjyAgutA :- SIGiddhi yarama sabhaye.... 18) 6cSTa sthitimAtA - aMjyAgurA :- assigli prathama samaye. dhAyaprAvarzitA anyanagcoll akSaro A prabhArI cha :- "tado edisse paruvaNAe samattAe saMjamAsaMjamaM paDivajamANagassa paDhamasamayaapuvvakaraNAdo jAva saMjadAsaMjado eyaMtANuvaDDIe carittAcarittaladdhie vaDDadi, edamhi kAle DhidibaMdhachidisaMtakammachidikhaMDayANaM jahaNNukkassiyANamAbAhANaM jahaNNukkassiyANamukkIraNAddhANaM jahaNNukkassiyANamaNNesiM ca padANamappAbahuaM vattaissAmo / taM jahA, - savvatthovA jahaNiyA aNubhAgakhaMDayaukkIraNaddhA / ukkassIyA aNubhAyakhaMDayaukkIraNaddhA visesAhiyA / jahaNiyA chidikhaMDayaukkiraNaddhA jahaNiyA ThuidibaMdhagaddhA ca do vi tullAo saMkhejaguNAo / ukkassiyAo visesAhiyAo / paDhamasamayasaMjadAsaMjadappahuDi jaM egaMtANuvaDDIe vaDDhadi carittAcarittapajjaehiM eso vaDDhikAlo saMkhejaguNo / apuvvakaraNaddhA saMkhejaguNA / jahaNiyA saMjamAsaMjamaddhA sammattaddhA micchattaddhA saMjamaddhA asaMjamaddhA sammAmicchattaddhA ca edAo chappi addhAo tullAo saMkhejaguNAo / guNaseDhI sNkhejgunnaa| jahaNiyA abAhA saMkhejaguNA / ukkassiyA AbAhA saMkhejaguNA / jahaNNayaM dvidikhNddymsNkhejgunnN| apuvvakaraNassa paDhamaM jahaNNayaM dvidikhaMDayaM saMkhejaguNaM / palidovamaM saMkhejaguNaM / ukkassayaM dvidikhaMDayaM saMkhejaguNaM / jahaNNao TThidibaMdho sNkhejgunno| ukkassao chidibaMdho sNkhejgunno| jahaNNayaM chidisaMtakammaM saMkhejaguNaM / ukkassayaM chidisaMtakammaM sNkhejgunnN|" - pA. 1784. (4) qma - saMyatAsaMyatabdhanA svAmI saMjJI paMcendriya tiryaMca ke manuSya hoya che. jaghavya saMyatAsaMvatarlAbdha - alpa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaviratilAbhaprarupaNA 79 utkRSTa saMcatAsaMyatabdhi - anaMtaguNa. kaSAyaprAbhUtapUrNimAM kahyu che - ''naLiyA saMgamAnaMnamanaddhI thovA| 3smiyA saMjamAsaMjamaladdhI aNaMtaguNA / " 5aa. 1188, jaghanya saMyatAsaMyataibdha -anaMtara samaye paDI mithyAtve janAra manuSyane hoya che. utkRSTa saMcatAsaMyata bdhi - anaMtara samaye saMyama prApta karatAra manuSyane hoya che. kaSAyaprAbhUtacUrNimAM kahyu che " ukkassiyA laddhI kassa ? saMjadAsaMjadassa savvaviddhassa se kAle saMjamaggAhayassa / jahaNNiyA laddhI kassa ? tappA oggasaMkiliTThassa se kAle micchattaM gAhiditti / " - 5aa. 1784. - (4) sthAna :- saMcatAsaMyataibdhasthAno asaMkhyalokAkAzanA pradeza jeTalA che. jaghanya saMcatAsaMyata bdhisthAnathI utkRSTa saMyatAsaMyata bdhisthAna paryanta SaTsthAnakrame asaMkhya saMcamAsaMyama labdhisthAno prApta thAya che. sarvajaghanya sthAnamAM - anaMtA spardhako, tyArapachInA sthAnamAM anaMtabhAgAdhika spardhako, ema SaTsthAnanA krame saMyatAsaMyata bdhisthAno che. te asaMkhyalokAkAzanA pradeza jeTalA che. kaSAyaprAbhUtapUrNimAM kahyu che "jahaNNayaM laddhidvANamaNaMtANi phaDDuyANi / tado vidiyaladdhiThThANamaNaMtabhAguttaraM / evaM chaThThALapativaddhikALAni / asaMaSnA to / '''- pA. 1789, = 6. jaghanya saMyatAsaMyata labdhisthAnamAM anaMtA spardhako che tathA uttarottara sthAnamAM SaDthAnakanA krame spardhakonI vRddhi che ema kahyu te bAbatamAM spardhakono artha jayadhavalAmAM A rIte ghaTAvyo che - 'vaM jahaNNadvANamaNaMtehiM avibhAgapaDicchedehiM savvajIvehiM aNaMtaguNamettehiM NipphaNNaM, ede ceva anaMtA avibhAgapaDicchedA aNaMtANi phaDDayANi tti bhaNaMte, phaDDayasaddassAvibhAgapalicchedavAcitteNa iha vivakkhiyattado / tado aNaMtANi phaDDayANi evaMvihAvibhAgapalicchedasarUvANi ghettUNedaM jahaNNaladdhiThANaM hoditti bhaNidaM suttAreNa / ahavA edaM jahaNNayaM laddhiThANaM micchattapaDivAdAhimuhasaMjadAsaMjadacarimasamae aNaMtANaM kasAyANubhAgaphaDDayANamudaeNa jaNidamiti kajje kAraNovayAreNa anaMtANi phaDayANi i bhaNNade, aNNA tassa saruvaNiruvaNovAyAbhAvAdo / " - pA. 1789. bhAvArtha :- jayadhavalAnA kathanano bhAvArtha e che ke - jaghanya saMyamAsaMyama labdhisthAna sarvajIvathI anaMtaguNa-avibhAgaparicchedathI banela che. A anaMtA avibhAgapariccheda e anaMta spardhaka kahevAya che, kemake ahIM spardhaka zabdanI vivakSA avibhAga paricchedanA vAcaka tarIke karAI che. athavA A jaghanya labdhisthAna mithyAtva pratipAtane abhimukha saMyatAsaMyatanA carama samaye anaMtA kaSAyAnubhAgaspardhakonA udayathI pedA thayuM che mATe jadhanya saMyamAsaMyama labdhisthAnarUpa kAryamAM anaMta anubhAgaspardhakanA udayarUpa kAraNano upacAra karavAthI anaMtA spardhako ema kahevAya che. bIjI koI rIte tenA svarUpanuM nirupaNa thaI zake ema nathI.'' Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 (8) tIvratA-maMdatA - saMyatAsaMyata plabdhasthAno traNa prakAranA che (1) pratipAtanA (2) pratipadhamAnanA (3) apratipAta - apratipadhamAnatA. 1) pratipAta - aAMtara samaye saMyatAsaMtalabdhithI paDanArane dezavaratanA caramasamayanuM saMyatAsaMyata labdhasthAna. 2) pratipadyamAna - je samaye saMyatAsaMyataSyi prApta thAya che te samayanuM arthAt saMyatAsaMyatanA prathamasamayanuM labdhisthAna. 3) apratipAta-apratipadhamAna :- pratipAta tathA pratipadyamAna sivAyanA sthAno. tAtparya e che ke - dezavirati prApta karavAnA prathama samaye vividha jIvonI apekSAe je asaMkhya lokAkAzapradeza jeTalA saMyatAsaMmatalabdhisthAno che te badhA pratipadyamAnasthAno, dezaviratathI paDatA caramasamayanA vividha jIvonI apekSAe je . . labdhisthAno che te pratipAtasthAno, ane te sivAyanA zeSa (samayanA) dezavaratanA sthAno apratipAta - apratipadyamAna (anubhaya) sthAno che. anaMtarasamaye sarvavirati prApta karanArane dezaviratanA caramasamayanuM sthAna apratipAta-apratipadyamAnamAM Ave. tevI rIte sarvaviratithI dezavirati prApta karanArane prathama samayanuM sthAna paNa apratipAta - apratipadhamAnamAM saMbhave che. tIvratA - maMdatAnuM alpabadutva A pramANe che : (1) manuSyanuM jaghanya pratipAtALa - alpa-mithyAtvAbhimukha, anaMtarasamaye mithyAtve janAra sarvasaMkulaSTa dezaviratine A sthAna hoya che. (3) tiryaMcatuM jagharA pratipAtaSNAta - anaMtagaNa - anaMtarasamaye mithyAtve janAra saMkulaSTa dezavarata tiryaMcane A sthAna hoya che. manuSyanA jaghanjasthAnathI asaMkhyalokAkAza pradeza jeTalA sthAno oLaMgI A sthAna AvatuM hovAthI. (3) tiryaMcanuM utkRSTa pratibhAtamyAna - anaMtaguNa - tiryaMcatA jaghanya pratipAtasthAnathI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sthAno gayA pachI A sthAna Avatu hevAthI. A sthAna anaMtara samaye AvaratasamyagdaSTi guNasthAnaka prApta karanAra taprAyogya saMkulaSTa dezavirata tiryacaLe hoya (4) manuSyanuM utkRSTa pravipAmyAna - anaMtaguNa - tiryaMcanA utkRSTapratipAtasthAnathI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno oLaMgI A sthAna Avatu hovAthI A sthAna anaMtarasamaye aviratasamyagdaSTi guNasthAnaka prApta karanAra tatvAyogya - iphelaSTa dezavarata manuSyane hoya che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaviratilAbhaprarupaNA * (5) manuSyanuM jagharA pratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - mithyAtva guNasthAnakathI samyaktvanI sAthe dezavarata prApta karanAra prAyogyavazuddha dezavirata manuSyane A sthAna hoya che. te pUrvanA karatA anaMtaguNa vizuddha hoya che. (ka) tiryaMcanuM agharA pratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - mithyAtva guNasthAnakathI samyaktvanI sAthe dezavirata prApta karanAra tatvAyogyavazuddha dezavirata tiryaMcane A sthAna hoya che. manuSyanI mAphaka tiryaMcane dezavaratiyogya sarvajaghanyasaMkUza ke sarvajaghavyavizuddhino asaMbhava che mATe. (7) tiryaMcanuM utkRSTa pratipadyamAnasthAna - anaMtagaNa - avirata samyagdaSTi guNasthAnakathI dezavirata prApta karanAra sarvAvazuddha tiryaMcane A sthAna hoya che. (8) manuSyanuM utkRSTapradudhamAkhyAna - anaMtaguNa - avirata samyagdaSTi guNasthAnakathI dezavirati prApta karanAra sarvavazuddha manuSyane A sthAna hoya che. (9) manuSyanuM jaghanya apratipAta-apratipadhamAlamyAna - aicguNa :pratipAd-pratipadyamAna sivAyanA zeSa sthAnakomAMnuM ja vyasthAna eTale ke alpavizuddhivALu rasthAna ahIM lag. (10) tiracatuM jaghanya apratipAva-pratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - pratipAta-pratipadyamAna sivAyanA zeSa sthAnakomAM tiryaMcaprAyogya je sthAno che temAMnuM yathAyogya sarvAlpavizuddhivALuM sthAna ahIM samajavu. A sthAna pUrvanA sthAnathI asaMkhyaloka jeTalA sthAno oLaMgyA pachInuM hovAthI. . (11) tiryaMcanuM utkRSTa apratipAta-apratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - pratipAta-pratipadyamAna sivAyanA zeSa sthAnakomAM tiryaMcaprAyogya je sthAno che temAMnuM yathAyogya utkRSTavizuddhivALu sthAna ahIM samajavu. (18) manuSyanuM utkRSTa pratipAta-apratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa :saMcamAbhimukha anaMtara samaye saMyama prApta karanAra sarvAvazuddhadezavirata carama samaye A sthAna oya che. tiryaMcanA utkRSTa apratipAta-apratipadhamAna sthAna pachI asaMkhyalokAkArApradeza jeTalA sthAno oLaMgI pachI manuSyanuM utkRSTa sthAna prApta thatu hovAthI anaMtaguNa. tIvratA-maMdatAnA alpabadutvano kaSAyakhAbhUtano pATha A pramANe che - "tivvamaMdadAe appAbahuaM - 'savvamaMdANubhAgaM jahaNNagaM saMjamAsaMjamassa laddhiThANaM / maNusassa paDivadamANayassa jahaNNayaM laddhiThANaM tattiyaM ceva / tirikkhajoNiyassa paDivadamANayassa jahaNNayaM lddhitthaannmnnNtgunnN| tirikkhajoNiyassa paDivadamANayassa ukkassayaM laddhiThANamaNaMtaguNaM / maNusasaMjadAsaMjadassa paDivadamANagassa ukkassayaM Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 lddhitthaannmnnNtgunnN| maNusassa paDivajamANagassa jahaNNayaM laddhiThANamaNaMtaguNaM / tirikkhajoNiyassa paDivajamANagassa jahaNNayaM laddhiThANamaNaMtaguNaM / tirikkhajoNiyassa paDivajamANayassa ukkassayaM laddhiThANamaNaMtaguNaM / maNusassa paDivajamANagassa ukassayaM lddhitthaannmnnNtgunnN| maNusassa apaDivajjamANa-apaDivadamANayassa jahaNNaya laddhiThANamaNaMtaguNaM / tirikkha-joNiyassa apaDivajamANa-apaDivadamANayassa jahaNNayaM lddhitthaannmnnNtgunnN| tirikkha-joNiyassa apaDivajamANa-apaDivadamANagassa ukkassayaM laddhiThANamaNaMtaguNaM / maNusassa apaDivajjamANa-apaDivadamANayassa ukkassayaM tnaddhivAmavitA - pA. nage. uparokta tIvratA-maMdatA uparathI saMyatAsaMyata labdhisthAnonI asasthApanA A rIte thaI zake. manuSya manuti. manuSya aMtara manuSya manuti. manuSya aMtara manuSya manuti. manuSya 0000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 pratipAtasthAna pratipadyamAnasthAna anubhayasthAna dezaviratinA jaghanyasthAnathI utkRSThasthAna sudhI asaMkhyalokAkA pradezapramANa sthAnonI sthApanA karavI. temAM zarUAtanA (jaghanthathI) asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno pratipAtAno che. dezaviratathI paDanArane carama samaye AmAMnuM sthAna Ave che. tyAra pachI asaMkhyalokAkAzanA pradeza pramANa sthAnonuM AMtarU Ave. AMtarU eTale A sthAnono svAmI koI nathI. tyAra pachI asaMkhya lokAkAzanA pradeza pramANa sthAno pratipadyamAnasthAno che. dezaviratanI prApta karanArane prathama samaye AmAMnuM sthAna Ave che. te sivAya A sthAnakomAMnuM koI paNa sthAna AvatuM nathI. tyArapachI vaLI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAnonuM AMtarU Ave. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA anubhaya sthAno eTale ke apratipAta - apratapadhamAna sthAno jANavA. saMtAsaMyatanA prAptinA dvitIya samayathI saMyatAsaMyatanA carama samaya sudhI saMyama prApta karanAra ane saMyatAsaMyatathI patita thanArane Dhicarama samaya sudhInA sthAno apratipAta - apratipadyamAna sthAno hoya che. tathA saMyamathI paDI dezavarati prApta karanArane prathama samayanuM sthAna paNa anubhavamAM saMbhave che. 'ahIMyA Ama vacce be ThekANe AMtarA batAvyA che, paraMtu te sivAya sthApita 1. dhavalA TIkAmAM sthAno tathA aMtara A pramANe batAvyA che . "mArIlokhada vikaGmnnss-sNjdaasNjdaannN paDivAdadANANi asaMkhejalogamettANi havaMti / tado aMtaraM hodaNa tirikkhamaNussa-saMjadAsaMjadANaM paDivajamANaTThANANi asaMkhejalogamattANi hoti| tado aMtaraM hodUNa tirikkhamaNussasaMjadAsaMjadANaM apaDivAda-apaDivajamANaTThANANi asaMkhejalogamettANi hoti / " . -pustaka 6ThTha, pR. 276. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaviratilAbhaprarupaNA sthAnomAM paNa aMtara A rIte saMbhavI zake che - mithyAtvAbhimukhanA utkRSTa pratipAtasthAna ane Avarati abhimukhatA jagharA pratipAtasthAna vacce, tathA tevI ja rIte mithyAtvathI AvanAranA utkRSTa pratipadyamAnasthAna ane aviratathI AvanAranA jaghanya pratipadhamAnasthAna vacce paNa asaMkhyalokAkArAnA pradeza pramANa sthAnonuM aMtara saMbhavI zake che. (A aMtara manuSya-tiryaMcatA sAdhAraNa sthAnomAM saMbhave) AlvI rIte pratipAtAda traNe prakAranA sthApita sthAnomAM paNa alya aMtaro saMbhavatA hoya tyAM bahuzrutoe yojavA. tathA jaghavya pratipadyamAnasthAna SaTrasthAnakanA anaMtaguNavRddhanA sthAne AvatuM hoya to pratipAtasthAno ane pratipadyamAna sthAno vacce aMtarA vagara paNa utkRSTa pratipAtasthAnathI jailya pratipadyamAnasthAna anaMtaguNa AvI zake. tevI ja rIte utkRSTa pratipadhamAna sthAna ane jaghanya anubhayasthAna vacce paNa AMtarA vagara utkRSTa pratipadyamAnasthAnathI jaghanya anubhayasthAna anaMtaguNa AvI zake. mATe sarvatra aMtara tathA sthAnonI prarUpaNA bahuzruto pAsethI jANI levI. ahIM tattva atizayajJALI jANe. AmAM traNa prakAranA sthAnomAM jaghanyathI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno ekalA manuSyane hoya che, tyArapachI asaMkhya lokAkAzapradeza jeTalA sthAno manuSya-tiryaMca ubhayayogya che, tyArapachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno ekAMte manuSyane hoya che ane tethI ja tIvratA-maMdatAmAM dareka bhedamAM manuSyanI saghaLyavazuddhithI tiryaMcanI jaghanyavizuddha anaMtaguNa kahI che ane tethI tiryaMcanI utkRSTa vizuddhi anaMtaguNa kahI che ane tethI manuSyanI utkRSTavizuddha anaMtaguNa kahI che, te ghaTI zake che. - Ama ahIM tIvratA-maMdatAnI sUtronA AdhAre sthApanA batAvI. have matyadAdi ATha agyoga dvAro vaDe dezaviratinI prarUpaNA karIe chIe. (1) satpada (2) Dhaba (3) kSetra (4) sparzatA (5) kALa (6) aMtara () bhAga (8) alpamahatva (1) satyada - prazna - dezaviratanI sattA jagatamAM che ? jAba - che. (2) travya - prazna - jagatamAM saMyatAsaMyata jIvo keTalA che ? javAba - saMyatAsaMyata jIvo be prakAranA che : (1) paryApta garbhaja manuSya (2) paryApta garlaja tiryaMca. temAM manuSya saMyatAsaMyata saMkhyAtA che. tiryaMca saMyatAsaMyata jIvo kSetra palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che (asaMkhyAtA che). Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 upazamanAkaraNa bhAga-1 (3) tetra - saMyatAsaMyata mago aDhIdvIpa rUpa magSyalokamAM hoya che, tiryaMco. traNe lokamAM hoya che. (4) sparzatA - saMyatAsaMtajIvonI sparzatA 6 rAja pramANa che. kemake maraNa samudyAta dvArA tirthyalokamAM rahela saMyatAsaMyata agrutadevaloka sudhInA kSetrane sparze che. (5) kALa - eka jIva AzrayI saMyatAsaMyataLo kALa jaghanyathI antarmuhUrta ane utkRSTathI dezobhUkoTI pramANa hoya che. aneka jIva AzrayI sarvakALe dezavirata jIvo hoya che. (i) aMtara - eka jIvanI apekSAe jaghanyathI antarmuharta ane utkRSTathI dezonAdhapudgalaparAvarta pramANa aMtara hoya che. aneka jIva AzrayI sarvakALe dezavarata jIvo hovAthI aMtara nathI. (7) bhAga - dezavirata jIvo sarvajIvonA anaMtamA bhAge che. (8) alpamahatva - dezavirata manuSya - thoDA, dezavirati tiryaMca - asaMkhyaguNa. saMyatAsaMyataibdha lAyopathamika bhAve che, audayikabhAve nahIM, kemake dezavirata jIvane apratyAkhyAtAvaraNa kaSAyano udaya hoto nathI. prazna-pratyAkhyAtAvaraNano udaya dezavirato hoya che, to pachI audayika bhAva kema nahIM? jAba - pratyAkhyAtAvaraNano udaya dezaviratapaNAne kAMI karato nathI. te to sarvaviratipaNAne aTakAve che. mATe dezavirata audayika bhAve nathI. prazna - to pachI apratyAkhyAtAvaraNa kaSAyanA udayanA abhAvathI utpanna thayela hovAthI dezavirata sAyakabhAve kema na kahevAya ? javAba - dezavirata sAyakabhAve nathI, kemake pratyAkhyAtAvaraNa kaSAyanI sAthe saMjavalana catuSka ane nava lokaSAyane paNa dezavirata jIva vede che ane udayamAM AvatI A tera prakRtio dezavirata dezaghAta (kSAyopathamika) kare che. A 13 prakRtinA dezaghAtispardhakonA vipAkodayathI ane apratyAkhyAtAvaraNa catuSkatA pradezodhyathI dezaviratalabdhi lAyopazamana thAya che. kaSAyamAmRtamAM kahyuM che - "saMnatAsaMgalo apaccakkhANakasAe Na vedayadi / paccakkhANAvaraNIyA vi saMjamAsaMjamassa Na kiMci AvareMti / sesA cadukasAyA NavaNokasAyavedaNIyANi ca udiNNANi desaghAdiM karedi saMjamAsaMjamaM / jar3a paccakkhANAvaraNIyaM vedeMto sesANi carittamohaNIyANI Na vedeja tadA saMjamAsaMjamaladdhi khaiyA hoja / ekkeNa vi udiNNeNa khaovasamaladdhi bhavadi / " . -5. 1794. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirati adhikAra (3) sarvavirati AdhakAra devaratinuM varNana vistRta rIte karyuM che. have sarvAvaratino adhikAra varNavIe chIe. tenA dvAra paNa dezavirata pramANe che - (1) svarUu (3) prApti (3) [ekAdga] apUrvaka saMvata (4) caNApravRtta saMvata (5) abhabahuta (4) svama (7) sthAna. (1) svarUpa - sarvasAvadhayogathI viramag - aTakavu te sarvasaMyama. te traNa prakAre che (1) pazamaka (2) Ayika (3) lAyopazamaka. - 1) paramaka caritra H cAritramohanIsakarmI upazamanAthI utpanna thatuM cAritra te opamika cAretra. A caritra 11mA guNasthAnake saMpUrNapaNe hoya che. 3) lAyaka caritra : caritra mohanIya karmanA kSayathI utpanna thatu caritra che sAyika cAritra. A cAretra tINakaSAyAdi guNasthAnake ja hoya che. 3) sAropaNamaka caritra H cAritra mohanIya karmanA kSayopazamathI utpanna thayelu cAretra te kSAyopazamaka cAritra, arthAt cAritramohanIyanI sarvaghAta prakRtionA vipAkodayAbhAva ane saMjavalana catuSka ane nava lokaSAyarUpa dezAti prakRtionA sarvaghAta rasaspardhakonA udayAbhAva ane dezaghAta spardhakonA udayarasane anaMtaguNahIna karIne utpanna thatu saMyama te sAyopazamaka saMyama che. cAritralabdha e to Atmika guNa che, karmanA udayathI pragaTa thato bhAva nathI. cAritramohanIya karmano udaya cAritralabdhamAM aMtarAyabhUta che. tethI ja jyAM sudhI cAritramohaLIyanI sarvaghAtI prakRtiono jemake bAra kaSAyano udaya hoya tyAM sudhI cAritranI prApti jIvane thatI nathI. zeSa saMjavalana catuSka ane nava lokaSAyanA sarvaghAta sampardhako saMyamanA ghAtaka che. paraMtu teonA spardhako (bAra kaSAyanA udayanA abhAvamAM) dezaghAta thaIne udayamAM AvatA hovAthI cAritra labdhimAM aticAro utpanna karI zake che, paraMtu cAritralabdhino sarvathA nAza karavA samartha thatA nathI. tethI jyAre A bAre kaSAyano (vipAkathI) udayAbhAva hoya ane saMjavalana catuSka ane nava lokaSAyanA dezaghAta spardhakono udaya hoya te vakhate jIvane sAyopathamika bhAvanuM cAritra hoya che. prazna - saMjavalana catuSka ane nava lokaSAyano udayaM hoya che to pachI cAritralabdhine lAyopazamaka kema kaho cho ? javAba - jyAM jyAM guNave ghAta karanArI prakRtinA sarvaghAta spardhako mAtra pradezodayathI ja udayamAM AvatA hoya athavA to anaMtaguNIMga rasavALA thaI dezaghAta rUpa banIne evI rIte udayamAM AvatA hoya ke guNano sarvathA ghAta karI zakavAne samartha na thAya Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 upazamanAkaraNa bhAga-1 tyAM te guNa kSayopaNamabhAve kahevAya. mATe ja mohanIyano vipAkodaya hovA chatA kSAyopanmaka samyaktva kahevAya che ane tevI ja rIte ahIM paNa saMjvalana catuSka ane nava nokaSAyano udaya hovA chatA tenA dezaghAtI spardhakono udaya hovAthI kSAropamika cAritra kahevAya che. upazamacAritra ane kSAyikacAritrano adhikAra AgaLa upazamaNi ane kSapakaNitA adhikAramAM varNavavAmAM Avaze. kSAropamaka cAritrano audhakAra ahIM jaNAvavAmAM Ave che. (4) prApti :- mithyASTi jIva upazama samyaktva sAthe kSAyopamika saMyama pAme che, teno adhikAra pUrve prathamopathama samyaktvamAM kahevAI gayo che. mohanIsanI 28nI sattAvALo mithyASTi jIva kSAyopamaka samyaktva sAthe cAritra pAmavAne mATe tathA kSAroparzamaka samyagdaSTi avita ke devita jIva cAritranI prApti mATe be karaNa kare che. kaNanI pUrvAvasthAnuM varNana yathAyogya caite tathA be karaNanuM varNana devistRta prAptimAM kahyu te prakAre ahIM paNa samajavu. tyAM apUrvakaraNa pUrNa thatA anaMtara samaye deviratinI prApti kare che ene badale ahIM savirsatanI prApti kare che ema kahevu. tathA tyAM derzAvatinI prAptine yogya saMjJI paMcendriya tiryaMca ane manuSya banne hatA, ahIM sarvAvatinI prApti ekalA manuSyane ja thAya che ema samajavu. tathA apUrvakarNa pUrNa thayA bAda anaMta samaye sarvavatinI prAptinA prathama samayathI je arvAsthata guNazreNI kare che te guNazreNI kALanI apekSAe devitanI guNazreNIthI saMkhyAtaguNahIna AyAmavALI che. jyAre dalikanI apekSAe asaMkhyaguNa che. navyazatakanI TIkAmAM devendrasUri ma. A vastu jaNAvI che, jeno pATha AgaLa derzAvatinA adhikAramAM batAva| gayA chIe. (3) apUrvakaraNa saMcata H- saMyamanI prApti pachI antarmuhUrta sudhI jIva pratisamaya anaMtaguNa vizuddhimAM vadhato jAya che ane tyAM sudhI e jIva apUrvakaraNa saMyata kahevAya che. kaSAyaprAbhUtapUrNimAM kahyu che - "to pamasamayasaMjJamahuDi saMtomudduttamAMtamuLAv carittaladdhIe vaDDhadi / jAva carittaladdhIe egaMtANuvaDDIe vaDDadi tAva apuvvakaraNasaNNido mati 1'' - pR. 1498 apUrvakaraNa saMyatanA kALamAM sthitighAta-saghAta cAlu rahe che. tathA pUrva-pUrvathI uttarottara samaye asaMkhyaguNa liko laI arvAsthata AyAmavALI udayAlikAnI upara guNazreNI thAya che. 1. "kathaM khaovasamiyA laddhi ? cadusaMjvalananavanokasAyANaM desaghAdiphaddayANamudaNa saMjamuppattIdo / kadhamedesiM udayassa khaovasamavavaeso ? savvaghAdiphaddayANi anaMtaguNahINANi hoNa desaghAdiphaddayattaNeNa pariNamiya udayamAgacchaMti / tesiM aNaMtaguNahINattaM khao NAma / desaghAdiphaddayasaruveNavaTThANamuvasamo / tehiM khaovamasamehiM saMjuttodao khaovasamo NAma / tado samuppaNNo saMjamo vi teM jIovamio / '' Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirati adhikAra 87 . (4) caNApravRtta saMvata :- apUrvakaraNa saMsatakALanA anaMtara samaye jIva yathApravRtta sayata thAya che. yathApravRttasayatanA kALamAM vijJaddhimAM vadhe - ghaTe ke arvAsthata paNa rahe. sthitighAta - rAsaghAta thatA nathI. guNazreNI cAlu rahe che, paraMtu pratisamaya asaMkhyaguNa dalika grahaNa kare tevo niyama nathI. pUrva samayathI uttara samaye vizuddha hoya to asaMkhyaguNa, saMkhyAtaguNa, saMkhyAtabhAgAdhaka ke asaMkhyAtabhAgAdhaka dalako laI guNazreNInI racanA kare ane saMkulaSTa hoya to asaMkhyaguNahIna, saMkhyAlaguNahIna, saMkhyAtabhAgahIna athavA asaMkhyAtabhAgahIna daliko laI guNazreNInI racanA kare, avasthita pariNAma hoya to pUrva samayanA jeTalA ja dalito ukerI guNazreNInI racanA kare. yathApravRttasaMyata jo anAbhogathI saMyamathI paDIne sthitinI vRddhi karyA vinA puna: saMyama pAme to be karaNa vinA saMyama pAmI zake che. kaSAyaprAkRtagRSTimAM kahyuM che - "saMjamAdo Niggado asaMjamaM gaMtUNa jo ThidisaMtakammeNa aNavaDDideNa puNo saMjamaM paDivajadi tassa saMjamaM paDivajamANagassa Natthi apuvvakaraNaM, Natthi TThidighAdo, Natthi annubhaagghaado|" - pR.1800. thAre Aloga pariNAme paDAne sthiti ane rasanI vRddhi karIne pharI pAchu saMyama pAme te niyamAM be karaNa karIne ja pAmI zake che. karmaprakRti GuNmanAirAnI gA. 309ii yUrNimA 'yu dhe-"jati paraNiAmapaccateNaM niggato desaviratIto viratIto vA puNo pariNAmapaccayeNaM ceva jato paDio taM paDivajjamANassa Natthi ThitighAto rasaghAto vaa| aha puNa AbhoeNaM desaviratito viratito vA vi paDio AbhoeNaM micchattaM gaMtu puNo desaviratiM vA viratiM vA paDivajeti antomuhUtteNaM vA vigiTeNa vA kAleNa tassa paDivajjamANassa eyANi ceva karaNANi NiyamA kAUNa pddivjiyvvN|" (5) jAnahatva - apUrvakaraNanA prathama samayathI apUrvakaraNa saMyatanA carama samaya sudhImAM anubhAgakhaMDokiraNAddhAda 18 padonuM alpabahuta ahIM paNa saMyatAsaMyata arthAdhikAravatu jANavu. kaSAyaprAbhUtapUrNimAM e alpabahuctvano pATha A pramANe che - "saMjamaM paDivajamANayassa vi paDhamasamayaapuvvakaraNamAdi kAdUNa jAva tAva adhApavattasaMjado tti edamhi kAle imaisiM padANamappAbahuaM kAdavvaM / taM jahA - aNubhAgakhaMDayaukkIraNaddhAo jahaNNukkassiyAo dvidikhaMDayukkIraNaddhAo jahaNNukkassiyAo iccevamAdINi padANi / savvatthovA jahaNiyA aNubhAgakhaMDayaukkIraNaddhA / sA ceva ukkassiyA visesAhiyA / jahaNiyA dvidikhaMDayaukkIraNaddhA chidibaMdhagaddhA ca do vi tullAo saMkhejaguNAo / tesiM ceva ukkassiyA visesAhiyA / paDhamasamayasaMjadamAdi kAdUNa jaM kAlameyaMtANuvaDDIe vaDDhadi, esA addhA saMkhejaguNA / apuvvakaraNaddhA saMkhejaguNA / jahaNiyA saMjamaddhA saMkhejaguNA / guNaseDhiNikkhevo saMkhejaguNo / jahaNiyA AbAhA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 saMkhejjaguNA / ukkassiyA AbAhA saMkhejjaguNA / jahaNNayaM TThidikhaMDayamasaMkhejjaguNaM / apuvvakaraNassa paDhamasamae jahaNNayaTThidikhaMDayaM saMkhejjaguNaM / palidovamaM saMkhejjaguNaM / paDhamassa TThidikhaMDayassa viseso sAgarovamapudhattaM saMkhejjaguNaM / jahaNNao TThidibaMdho saMjaguNo / ukkassao TThidibaMdho saMkhejjaguNo / jahaNNayaM dvidisaMtakammaM saMkhejjaguNaM / ullaAEyaM dvivisaMtamAMM saMakhamuLa / '' - mR. 1800, 88 (6) svAmI :- saMyamarlAbdhanA svAmI saMjJI paMcendriya paryAptA saMkhyAtAyuSyavALA manuSya che. jaghanya saMyataibdha - alpa, utkRSTa saMyatarbAbdha - anaMtaguNa. (4) sthAna :- jaghanya saMyamasthAnamAM anaMtA spardhako, tyAra pachI SasthAnakanA krame vadhatA yAvat utkRSTa sthAna sudhI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sthAno Ave. saMyamasthAna traNa prakAranA 1) pratipAtasthAna, 2) pratipadyamAnasthAna, 3) - labdhisthAno. 1) pratipAtasthAna :- anaMta samaye saMyamathI paDI mithyAtve, aviratisamyagdaSTipaNAmAM ke deviratapaNAmAM janAra saMyatane carama samayanuM saMyamasthAna. 2) pratipadhamAna :- savirsatanI prAptinuM prathama samayanuM sthAna. 3) dhisthAna :- pratipAtasthAno, pratipadhamAnasthAno tathA te sivAyanA sarvasaMyamasthAno - arthAt sarva saMcamasthAno bdhisthAno kahevAya che. kaSAyaprAbhutapUrNimAM kahyu che - "hso nALi gaLagni tA itivihAnLa| taM jahA - 1 paDivAdaTThANANi 2 uppAdaTThANANi 3 laddhidvANANi / paDivAdaTThANaM NAma jamhi dvANe micchattaM vA asaMjamasaMmattaM vA saMjamAsaMjamaM vA gacchadi taM paDivAdaTThANaM / uppAdayaTThANaM NAma jamhi TThANe saMjamaM paDivajjai tamuppAdayadvANaM NAma / savvANi ceva carittakALALi dvigALALi / '' - pR. 1802. pratipAtasthAna - sarvAlpa pratipadyamAnasthAno - asaMkhyaguNa bdhisthAno - asaMkhyaguNa - kaSAyaprAbhUtasUrNino pATha - 'savvatthovALi paDivAvakALALi, kappAttvagALALi asaMkhejjaguNANi, laddhIdvANANi asaMkhejjaguNANi / ' - 5. 1803. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirati adhikAra 89 tIvratA - maMdatA : (1) madhyAtvabharUkhane sarvajaghanna pratipAtALa - alpa (=sarvathI alpa UMdheivALu) - mithyAvAbhimukha sarvasaMlaSTa. saMyatane carama samaye A sthAna hoya che. (3) mithyAtvabhamukhane utkRSTa pratipAtasthAna - anaMtaguNa - anaMtara samaye mithyAtvane prApta karanAra tatvAyogya saMkulaSTa saMyatane carama samaye A sthAna hoya che. pUrvanA sthAnathI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA thAno oLaMgIne A sthAna prApta thatuM hovAthI. (3) avivAbhimukha jaghanya pratipAtasthAna - anaMtaguNa - anaMtara samaye varata samyagdaSTi guNasthAnaka prApta karanAra taprAyogyauckRSTasaMlaSTa saMvatane carama samaye A sthAna hoya che. mithyAtve janAra karatA aviratae janArano saMkUza ocho hovAthI mithyAtvAbhimukhanA utkRSTa sthAna karatA paNa varata abhimukhatuM jaghanyasthAna anaMtaguNa Ave. (4) GetabhaHkha utkRSTa pratipAtALa - anaMtaguNa - anaMtara samaye avirata samyagdaSTi thanAra taprAyogya saMkalaSTa saMyatane carama samaye A sthAna hoya che. pUrvanA sthAnathI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno oLaMgIne pachI A sthAna Avatu hevAthI pUrvanA sthAna karatA anaMtaguNa Ave. - (pa) dezavarAbhimukhatuM jaghanya pratipAtALa - anaMtaguNa - anaMtarasamaye dezavirati prApta karanAra prAyogyautkRSTasaMkulaSTa saMyatane carama samaye A sthAna hoya che. (6) dezaetabhamukhatuM utkRSTa pratipAtALa - anaMtaguNa - anaMtara samaye dezavirata prApta karanAra taprAyogya saMkulaSTa saMyatane carama samaye A sthAna hoya che. dezavarata abhimukhanA jaghavya pratipAta sthAnathI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno oLagI tyArapachI A sthAI prApta thatuM hovAthI pUrvanA sthAI karatA anaMtaguNa Ave. (7) karmabhUminA jIutuM jagharA pratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - Arya dezamAM utpanna thayela mithyAtvathI saMyamane prApta karanAra maMdavizuddhivALA jIvane saMyamanI prAptinA prathama samaye A sthAna hoya che. pratipAta vakhate saMkUleza vadhAre hoya che. mATe pratipAtanA uckRSTa sthAna karatA pratipadyamALanuM jaghA sthAna paNa aicguNa vizuddhivALu hoya che. 1. yuro? puSyio mAMhenano chaThThA aMtariyULa samuquiAto -jayadhavalA, pR.1805 2. vero ? puSyio manorAbettachaThThA aMtaritUpo mukhavaMto -jayadhavalA, pR. 1805 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 (8) akarmabhUminA jIvanuM jaghanya pratipadyamAna sthAna : anaMtaguNa - anAryabhUmi (plecchabhUmi) nA mithyAtvathI samyaktva sAthe saMyama prApta karanAra maMdIvazuddhivALA jIvane saMyamanI prAptinA prathama samaye A sthAna hoya che. pUrvokta sthAna pachI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sthAno oLaMgI A sthAna prApta thatuM hovAthI pUrvanA sthAna karatA anaMtaguNa Ave. anArya dezamAM dharmano abhAva che. chatA ahIM anArya dezanA jIvanuM jaghavya saMyama sthAna kahyuM che te anArya dezamAM utpas thayelA Arya dezamAM AvelA ArdrakumArada jIvonI apekSAe theI zake, athavA cakravartInI sAthe anAryadezamAMthI Avela pleccha rAjada jene cakravartI joDe vaivAhikAda saMbaMdha thayA hoya tevAone athavA cakravartI Adi pleccharAjAonI kanyAone paraNe tene je putrAdi thAya tenA mAtRpakSa pleccha hovAthI temane sveccha tarIke ahIM gaNyA hoya ema saMbhave che.' (9) akarmabhUminA jIvanuM utkRSTa pratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - dezaviratathI saMyama prApta karela akarmabhUminA vizuddha jIvane saMyamanA prathama samaye A sthAna hoya che. pUrvokta sthAna pachI asaMkhyalokAkApradeza jeTalA sthAna pachI A sthAna AvatuM hovAthI pUrvanA sthAna karatAM A sthAna anaMtaguNa Ave. (10) karmabhUminA jIvanuM utkRSTa pratipadyamAnasthAna - anaMtaguNa - dezaviratathI Avela karmabhUminA vizuddha jIvane saMyamanA prathama samaye A sthAna hoya che. ahIMyA kSetrALubhAva e ja kAraNa che. (11) parezaravizuddha saMvatanuM jaghanya sthAna - anaMtaguNa - anaMtara samaye vedousthApanIya saMyamane prApta karanAra parehAravazuddha saMyamanA carama samaye vartamAna jIvane A sthAna oya che. sAmAyika chedovasthApanIyatA zarUAtanA asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno oLaMgI tyArapachI A sthAna prApta thatuM hovAthI pUrvanA sthAna karatA A sthAna anaMtaguNa Ave. 1 ko akammabhUmio NAma ? bharaheravayavidehesu viNIdasaNNidamajjhimakhaMDaM mottUNa sesapaMcakhaMDaNivAsI maNuo etthAkammabhUmio tti vivakkhio, tesu dhammakammapavuttIe asaMbhaveNa tabbhAvovavattIdo / jai evaM kudo tattha saMjamaggahaNasaMbhavo tti NAsaMkaNijaM disAvijayapayaTTacakkavaTTIkhaMdhAvAreNa saha majjhimakhaMDamAgayANaM mileccharAyANaM tattha cakkavaTTiAdihiM saha jAdavevAhiyasaMbaMdhANaM saMjamapaDivattIe virohAbhAvAdo / athavA tatkanyakAnAM cakravartyAdipariNItAnAM garbheSUtpannamAtRpakSApekSayA svayamakarmabhUmijA iti iha vivakSitAH / tato na kiJcidvipratiSiddhaM tathAjAtIyakAnAM dIkSArhatve prativethAmAvAliti | - jayadhavalA, pR. 1805. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirati adhikAra 91 (14) parihAravizuddhi saMcatanuM utkRSTa sthAna anaMtaguNa :- savizuddha svasthAvahiAAyatane A sthAna hoya che. parihAravizuddhinA jaghanya sthAna pachI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sthAno oLaMgyA pachI A sthAna prApta thatu hovAthI hiAvizuddhinA jaghanyasthAnathI anaMtaguNa Ave. (13) AmAyika-chedopasthApatIyanuM utkRSTa sthAna-ataMtaguNa :- AivizuddhinA utkRSTa sthAnanI samAna sAmAyika-chedopasthApatIyanA sthAna pachI paNa asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sthAno chedopasthApanIya saMyamanA hoya che. temAMnuM camasthAna te utkRSTasthAna rUpe hovAthI pAivizuddhinA utkRSTasthAnathI sAmAyika-chedopasthApatIyanuM utkRSTa sthAna anaMtaguNa Ave. A sthAna anivRttikaraNa guNasthAnakanA cazma samaye vartamAna kSapakane hoya che.. prazna - sAmAyika chedopasthApanayinuM jaghanya sthAna alpabahutvamAM Avyu nathI to pachI utkRSTa sthAna thI rIte Ave ? javAba - jaghanyapratipAtasthAna e sAmAyika-chedopasthApatIyanuM jaghanya sthAna che. mithyAbhimukhatA sarvajaghanya pratipAtasthAnathI mAMDIne sAmAyika-chedopasthApanIyatA utkRSTasthAna sudhInA sarvasthAno sAmayika-chedopasthApanIyatA che. temAM vacce amuka sthAno rihAvizuddhinA AvI gayA. chatA te sthAno parihAvizuddhi tathA sAmAyika-chedopasthApatIya ubhayatA che. Ama pratipAtasthAno tathA pratipadhamAnasthAno to badhA ja sAmAyika chedopasthApatIyanA ja che, kemake sarvasaMyamathI paDI nIcenA guNasthAnake jatA cazma samaye sAmAyika-chedopasthApatIya saMyama ja hoya che. tevI ja rIte sarvavati prApta karatA prathama samaye sAyika ke chedopasthApatIya saMyama ja hoya che. rihAvizuddhithI paDatA zarUAtamAM chedopasthApatIya saMyama Ave che, dezavirati ke avirati Adi na Ave. tevI ja rIte, sUkSmasaMpAya saMyamathI paDatA paNa sAmAyikachedopasthApatIya saMyama Ave, saudhu avirata - derzAvati ke mithyAtva guNasthAnaka na Ave. evI ja rIte yathAkhyAta saMyamathI paDatA paNa sUkSmasaMpAyanuM saMcamasthAna Ave che, nahIM ke vati Ada, mATe sarva pratipAtasthAno sAmAyika-chedopasthApanIyatA ja hoya che. prazna - upazamaNimAM sUkSma saMpAya ke yathAkhyAta saMyatamAM kALa karauM anaMtara samaye deva thaI viti guNasthAnaka prApta kare che. tevI ja rIte parihAravizuddhi saMyata paNa kALa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 upazamanAkaraNa bhAga-1 javAba kI devalokamAM jAya tyAM tene avirati guNasthAnaka hoya che to pachI tenI apekSAe parihAraviddhi, sUkSmasaMpAya ane cathAkhyAta saMyamanA pratipAtasthAna kema na kahyA? pUrve je pratipAtasthAno batAvyA che te kaSAyanA udayathI athavA guNasthAnakanA kALanA kSayathI patana thAya che tenI apekSAe batAvyA che. sUkSmasaMpAya, yathAkhyAta ke hiAvizuddhithI bhavakSaye paDanAra saMyatane carama samaye tevA prakAro (pratipAta nimittaka) saMkuleza na hovAthI teonA sthAna tyAM nathI AvatA. eTale teonA sthAnanI tyAM vivakSA nathI. tathA kaSAyanA udaya ke guNasthAnakanA kALakSaye tyAMthI paDI avirati AdimAM javAtu nathI, parantu sAmAyika-chedopasthApatIya saMyamamAM ja javAya che. mATe rihAvizuddhi vagerenA pratipAtasthAna kahyA nathI. - (14) sUkSmasaMpAyanuM jaghanya saMcamasthAna anaMtaguNa :- upazamazreNImAM paDatA anaMta samaye aviti guNasthAnaka prApta karatAra sUkSmasaMpAya guNasthAnakanA cazma samayavartI jIvane A sthAna hoya che. bAdakaSAyodayAtuviddha saMyamabdhi karatA sUkSmakaSAyodayAviddha jaghanya saMyamabdhi anaMtaguNa hoya che. mATe pUrvokta sthAna karatA A sthAna anaMtaguNa che. (15) sUkSmasaMpAyanuM utkRSTa saMcamasthAna - anaMtaguNa :- sUkSmasaMpAyanA carama samayavartI Apakane A sthAna hoya che. (16) cayAkhyAtasaMcatanuM ajaghanya-anutkruSTa sthAna - a MtaguNa :- 11 thI 14 guNaThANA sudhI A saMyamasthAna hoya che. mohanIyatA sarvopazcama ke sarvakSayathI utpanna thayela hovAthI yathAkhyAta saMyamanA jaghanya, madhyama ke utkRSTabheda paDatA nathI. tethI yathAkhyAta saMvatanuM ajaghanya-anutkRSTa eka ja bdhisthAna hoya che ane te sUkSmasaMpAyanA utkRSTa sthAna karatA anaMtaguNa vizuddha hoya che. jo ke upazAMtakaSAyIne kaSAyo upazAMta thaI gayelA hoya che ane kSaNakaSAyAne kSaya thayelA hoya che, parantu baMneno kaSAyodayano abhAva samAna hovAthI saMyamasthAnamAM bheda nathI. kaSAyaprAbhUtacUrNano tIvratA maMdatAno pATha A pramANe che - "tivyamaMtavALu savvamaMdANubhAgaM micchattaM gacchamANassa jahaNNayaM saMjamaTThANaM / tassevukkassayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / asaMjadasammattaM gacchamANassa jahaNNayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / tassevukkassayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / saMjamAsaMjamaM gacchamANassa jahaNNayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / tassevukkassayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / kammabhUmiyassa paDivajjamANayassa jahaNNayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / akammabhUmiyassa paDivajjamANayassa jahaNNayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / - Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvavirati adhikAra 93 tassaivukkassayaM paDivajamANayassa saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / kammabhUmiyassa paDivajamANayassa ukkassayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / parihArasuddhisaMjadassa jahaNNayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / tasseva ukkassayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / sAmAiyacchedovaTThAvaNiyANamukkassayaM sNjmtttthaannmnnNtgunnN| suhamasAMparAiyasuddhisaMjadassa jahaNNayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / tassevukkassayaM saMjamaTThANamaNaMtaguNaM / vIyarAyassa ajahaNNamaNukkassayaM carittaladdhiTThANamaNaMtaguNaM / " -mR. 1804. sthApanA : tIvratA - maMdatAnA uparokta alpabadutvanA AdhAre saMcamasthAnonI A pramANe sthApanA thaI zake : 1 aMtara 2 aMtara 3 aMtara 4 5 00000 * 00000 20000 20000 20000 20000 20000 20000 6 aMtara 7 8 9 aMtara 10 aMtara 11 00000 20000 20000 20000 20000 20000 200 20000 0 sthApanAnI samaja1 mithyAtvabhamukhanA pratipAta sthAno 2 varatasamyaktvAbhimukhanA pratipAta sthAno 3 dezavarata AbhamukhanA pratipAta sthAno 4 karmabhUminA jIvonA pratipadhamAna sthAno 5 akarma-karmabhUminA jIvonA pratipadyamAna thAno 6 karmabhUminA jIvonA pratipadyamAna sthAno 0 sAmAyika chedousthApanIyatA apratipAta - apratipadyamAna sthAno 8 parihAravazuddhinA sthAno (A sthAno sAmAyika-do.nA paNa hoya che) 9 sAmAyika chedovasthApanIyatA anubhaya sthAno 10 sUkSmaparAyanA sthAno (asaMkhyasamaya jeTalA) 11. vItarAgatuM ajaghanya-agvRSTa sthAna (eka ja hoya che) ahIMyA sUkSmaparAyanA antarmuhUrtanA samaya jeTalA asaMkhyasthAno che, jyAre zeSa sarve asaMkhyalokAkA jeTalA sthAno che. tathA sarvatra AMtarU paNa asaMkhyaloka jeTalu Ave. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 darekanuM prathama sthAna te svajaghanyA ... ane darekanuM chelluM sthAna te svautkRSTa sthAna... ahIM saMyamasthAnonI sthApanA A rIte che - zarUAtathI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sthAno mithyAtvAbhimukhanA pratipAtasthAno che. anaMtara samaye mithyAtve janAra caramasamayavartI saMyatane A sthAna hoya che. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTaluM AMtarU che. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA avarIta AbhamukhanA pratipAtasthAno che. anaMtara samaye varataguNasthAnake javAra caramasamayautI saMyatane AmAMnuM koI paNa sthAna hoya che. mithyAtvAbhimukhanA utkRSTa sthAnathI avirata abhimukhanuM jaghanyasthAna anaMtaguNa hovAthI vacce asaMkhyaloka jeTaluM aMtarU batAvyuM che. varIta AbhamukhatuM jaghanthasthAna SasthAnakanA anaMtaguNavRddhanA sthAnake Ave to aMtara vagara paNa uparokta alpabadutva ghaTI zake che. mATe bahuzratoe tyAM yathAyogya ghaTanA karI levI. tevI ja rIte AgaLa upara paNa jyAM aMtara batAvyA che tyAM (aMtara vagara paNa) te sthAno pAlakanA anaMtaguNavRddhanA sthAna tarIke AvatA hoya to aMtara vagara paNa alpabahutatva ghaTI zake che. mATe bahuzrutoe tyAM yathAyogya ghaTanA karI levI. varati AbhamukhatA sthAno pachI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTaluM aMtara che. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA dezavarata abhimukhanA pratipAtAno che. tyAra pachI aMtara che, tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA karmabhUminA jIvanA pratipadyamAnasthAno che. karmabhUminA jIvane saMyamanI prAptinA prathamasamaye AmAMnuM sthAna hoya che. tyArapachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA karmabhUmi-akarmabhUminA sAdhAraNa pratipadhamAna sthAno che. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA karmabhUmi jIvonA pratipadyamAnasthAno che. ahIM prativardhamAna sthAno vacce aMtara nathI batAvyuM. paraMtu pUrve jemAM pratipAtasthAnomAM mithyAtvAbhimukhanA utkRSTa ane avirataabhimukhatA jaghanya sthAna vacce tathA avirata AbhamukhanA utkRSTa ane dezavirata-bhamukhanA jaghavyasthAna vacce aMtara batAvyu, tema ahIM paNa be aMtara saMbhavI zake che. ( A aMtaro karmabhUmi - akarmabhUminA sAdhAraNa sthAnomAM AGI zake.) tevI ja rIte anyatra paNa bIjA aMtaro kayAMya AvatA hoya te bahuzruta jANe. pratipadhamAlanA utkRSTa sthAna pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalu aMtara Ave. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA sAmAyika-dousthApanIyatA apratipAtaapratipadyamAnasthAno Ave. tyAra pachI asaMkhyalokAkA pradeza jeTalA parihAravizuddhi ane Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtAnubaMdhI visaMyojanA Ayika-chedopasthApanIyatA sAdhAraNa sthAno Ave, eTale ke A sthAno parihAraviddhi temaja sAmAyika-chedopasthApatIya saMyatatA paNa che. tyAra pachI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sAmAyika-chedopasthApanIyatA apratipAta - atipadhamAnanA sthAno Ave. tyAra pachI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA sthAnonuM aMtara Ave. tyArapachI antarmuhUrtanA samaya pramANa asaMkhya sUkSmasaMpAyanA sthAno Ave. tyApachI asaMkhyalokAkAzapradeza jeTaluM aMtara Ave. tyArapachI vItarAganuM ajaghanya anutkRSTa sthAna Ave. - 95 ahIMyA sUkSmasaMpAyanA sthAno SasthAna patita nathI, parantu anaMtaguNavRddha che. tevI ja rIte sAmAyika-chedopasthApanIyatA anivRttikaraNanA sthAno paNa anaMtaguNavRddha che, kemake tyAM asaMkhyaguNa-asaMkhyabhAganI vRddhi-ni ghaTI zakatI nathI. pratisamaya anaMtaguNa vizuddhitI vRddhi ke hati che. (caDatA vRddhi, utastA ti) Ama saMyamasthAnanI sthApanA batAvI che emAM jyAM sthAnonI sthApanA karI che tyAM vacce aMtara ghaTI zakatA hoya to te, tathA jyAM aMtara batAvyA che tyAM aMtara vagara paNa sthAno AvatA hoya to te badhu bahuzrutoe yathAyogya vicArI ghaTAvavu. ahIM tattva atizayajJAnI jANe. (28)(29)(30) A pramANe deviti-sarvavatino adhikAra kahIne have UpaNamazreNIno prAraMbha anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karyA pachI ja thAya che mATe pahelA anaMtAnubaMdhInI visaMyojanAno adhikAra batAve che : (4) anaMtAnubaMdhI visaMyojanA caugaIyA pajjattA tini vi saMyojaNA vijayaMti / karaNehiM tihiM sahiyA naMtarakaraNaM uvasamo vA / / 31 / / - akSArtha :- cAre gRtanA paryApta jIvo traNe eTale ke avirati - deviti - sarvAvargata e traNe traNa kaNa hita saMyojanA (anaMtAnubaMdhI) kaSAyono nAza kare che. temAM aMtakaraNa thatu nathI. tathA upazama paNa nathI. (31) vizeSArtha = have krama prApta cotho anaMtAnubaMdha visaMyojanA adhikAra sUtrAnusAre varNavIzuM. cAre gatinA 4 thI 7 guNasthAnakavartI kSAyopamika samyagdaSTi jIvo anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA kare che. te mATe pUrve kahyA che te pramANe traNa ka2Na kare che. karaNa pUrve paNa pratisamaya anaMtaguNa vizuddhimAM vadhavu, traNa jIbha leA, paryApta, saMjJA~, paMcendriya, paNavartamAna zubha prakRtino baMdha, antaHkoDAkoDI sAgaropamano sthitibaMdha, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 zubhaprakRtino catuHsthAnika ane pratisamaya anaMtaguNa vadhato, tathA azubhaprakRtino be sthAnika ane pratisamaya anaMtaguNa ghaTato abaMdha vigere yathAyogya ahIM paNa samajI levu. prakRtibaMdha, udaya, sattA vigeremAM je phesphAra Ave te svayameva vicAra jANI levA. 96 traNa karaNanuM svarUpa pUrvavat ahIM paNa jANavu, parantu anavRttikaraNamAM aMtara thatu nathI eTalu vizeSa che. eTale ke yathApravRttakaNamAM sthitighAta, saghAta, guNazreNI thatI nathI. pUrvapUrvathI uttarottara samaye anaMtaguNa vizuddhi vadhatI jAya che tathA pUrvapUrvathI uttottara sthitibaMdha palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna thato jAya che. apUrvakaraNanA prathamasamayathI sthitighAta, saghAta, guNazreNI, apUrvAitabaMdi cAre vastuo pravarte che. ahIMyA paNa guNazreNI pahelAnI jema latAvazeSa thAya che ane apUrvakaNa ane nivRttikaraNathI adhika kALamAM tenI racanA thAya che. ahIMyA guNazreNIno AyAma prathama samyaktvotpattinI guNazreNInA AyAma karatA saMkhyAtaguNa hIna che. jyAre guNazreNI dvArA nirjarAtu karmadalika tyAMnA karatAM ahIM asaMkhyaguNa che. . tavyazatakanI gA. 82nI vRttimAM guNazreNInA adhikAranuM varNana karatAM devendrasUri ma. A vAta batAvI che-'samyavatvatAmAne manvavizuddhiAt nIvo vIrthAntarmuhUrtavedyAmlptrprdeshaagraaN ca guNazreNimAracayati / tato dezaviratilAbhe saGkhyeyaguNahInAntarmuhUrtta - vedyAmasaGkhyeyaguNapradezAgrAM ca tAM karoti / tataH sarvaviratilAbhe saGkhyeyaguNahInAntarmuhUrttavedyAmasaGkhyeyaguNapradezAnAM ca tAM karoti / tato'pi anantAnubandhivisaMyojanAyAM sandhyeya muLajJInAntamuhUrta vedyAmasaddhyeyanu pradezAdhrAM haiM tAM vidghAtti / '' ahIMyA aviratI guNazreNI karatA anaMtAnubaMdhI visaMyojakane guNazreNI nirjasa asaMkhyaguNa tathA guNazreNiAyAma saMkhyAtaguNa hIna kahyo che te anaMtAnubaMdhI visaMyojaka saMyatI apekSAe che. karmaprakRtisUrNimAM kahyu che 'aNaMtANubaMdhIvisaMyojaNAguNaseDhI asaMkhejjaguNA heThThallANa tinhaM aNaMtANubaMdhiNo khaveMtANaM, tattha saMjayapaDucca tikaraNasahito aNatANubaMdhiNo khaveti tti kAuM / * * "dalikaM karmaparamANvAtmakaM guNasaGkrameNa prAgabhihitena teSAmanantAnubaMdhinAM nAzayati, zeSaSAyatvena sthApayati / '' - paMcagraha upazamanAkaraNanI gA. 35nI mULa TIkA. tevI ja rIte kaSAyaprAbhUtasUrNimAM paNa apUrvakaraNa ane nivRttikaNa bannemAM guNasaMkrama kahyo 1. dhavalAmAM anaMtAnubaMdhI visaMyojaka aviratine saMyata karatA paNa asaMkhyaguNa guNazreNI kahI che- "saMjamapariNAmehiMto aNaMtANubaMdhiM visaMjoeMtassa asaMjadasammAdiTThissa pariNAmo anaMtaguNahINo, kathaM tatto asaMkhejjaguNapadesaNijjarA jAyade ? Na esa doso, saMjamapariNAmehiMto anaMtANubaMdhINaM visaMnokhaLAt ArAbhUtanuM sammattapariNAmALamAMtamuLattamuvallaMmAle / '' pR. 82, bhAga 12mo Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtAnubaMdhI visaMyojanA che. "mapuththakarane sthi vidhavo, HUmAyAvI, guDhI ca TUAsaMmo vi | mArine vi kALi veva, aMtararapa sthi " - pa. 1811. paMcasaMgraha upAmanAkaraNanI gA. 35tI malagiri ma. kUta TIkAmAM apUrvakaraNamAM paNa ekalo guNasaMkrama nahIM, paraMtu udghalanA cukata guNasaMkrama kahyo che - "rUpatine karaNadvike apUrvakaraNAnivRttikaraNAkhye teSAmanantAnubandhinAM dalikaM paramANvAtmakaM guNasaGkrameNodvalanAsaGkramAnuviddhena nAzayati / zeSakaSAyatvena sthApayati / " saMkamakaraNamAM je prakRtiono nAza uThThalanA saMkramathI thAya che te prakRtiomAM anaMtAnubaMdhI-4 paNa kahI che. tethI anaMtAnubaMdhI catuSkatA nAza vakhate uThThalanA saMkrama paNa pravartamAna hoya che. tethI ja matagari ma. ahIM udUglanA yukta guNasaMkrama kaho che. ahIM uThThalanA saMkrama joDe guNasaMkrama levAnuM kAraNa e lAge che ke ekalA uThThalanA saMkramathI prakRtione sattAmAMthI sarvathA nirmUlana karatA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga lAge che, jyAre guNasaMkrama sAthe hoya to antarmuhUrtamAM nAza thaI zake. mATe ahIM guNasaMkrama sAthe lIdho haze. udghalanA saMkramamAM svasthAnamAM asaMkhyaguNanA krame ane parasthAnamAM vizeSahInatA krame dalapa thAya che. ahIM parasthAnamAM asaMkhyaguNanA krame anaMtAturbhAdhano nikSepa thato hovAthI saMbhava che ke paMcasaMgraha mULa-TIkA - kaSAyakhAbhUta AdimAM mAtra guNasaMkramano ja nirdeza karyo hoya, ane upAdhyAyajI mahArAje jaNAvyuM che tema prathama sthitikhaMDathI bIjo vizeSahA, tethI trIjo vizeSahara ema vizeSahIna pramANanA sthitikhaMDo hovAthI malayagiri mahArAje uqlanA yukta guNasaMkrama kahyo hoya, kemake uThThalanA saMkramamAM sthitikhaMDo uttarottara vizeSahIna hoya che. karmati upazamanAkarAnI gA. 31nI upA. mahArAjanI TIkAnA zabdo A pramANe che - "navaramihApUrvara prathamasamayAvaramyAnanAnubndhinaaN guNasaGkramo'pi vaktavyaH / ....... / eSa ca prathamasthitikhaNDasya sthityapekSayA bRhattarasya dvitIyAdisthitikhaNDAnAM ca vizeSahInAnAM yadghAtanaM tena niSpanno ya 3nanAma: tanuviddho dagvya: " tyArapachI - anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA pachI zeSa karmomAM antarmuhUrta sudhI sthitighAta-saghAta pravarte che. tyArapachI sthitighAtAdi thatA nathI, paraMtu svabhAvastha thAya che. karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA. 31nI cUrNamAM kahyuM che ke "tata mavitALaMdhavisNjotito antomuhutteNa ThitighAtarasaghAtaguNaseDhI etehiM rahito sabhAvattho hoti / " ahIM prazna thAya che ke anivRttikaraNa pUrNa kayAre thAya che ? karmaprakRtinA banne TIkAkAro jaNAve che ke "nivRtti 2 praviNa. sana .. prAguMktasvarUpeNodvalanAsakrameNa niravazeSAn vinAzayati / kintvadhastAdAvalikAmAnaM munycti| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 upazamanAkaraNa bhAga-1 tadapi ca stibukasaGkrameNa vedyamAnAsu prakRtiSu saGkramayati / tato'ntarmuhUrtAtparato'nivRttikaraNaparyavasAne zeSakarmaNAM sthitighAta-rasaghAta-guNazreNayo na bhavanti, kintu svabhAvastha iva mati " ahIM paMktino artha karavA jaIe to evo artha nIkaLe che ke anaMtAnubaMdhanA uThThalanA_viddha guNasaMkrama dvArA sarva khaMDono kSaya thaI gayA pachI eka AvalikA bAkI rahe che ane te paNa tilukasaMkramathI vedhamALa prakRtimAM saMkramAIne bhogavAI jAya che. tyAra pachI antarmuhUrta pachI nivRttikaraNanA aMte zeSa karmonA sthitighAta, 2saghAta ane guNazreNI thatA nathI. ahIMyA anavRttikaraNanA aMte sthitighAtAdino viccheda kahyo che. vaLI pAcho anaMtAnubaMdhaLI zeSAvalikA bhogavAyA pachI antarmuhUrvakALe sthitighAta - rasaghAta - guNazreNIno viccheda kahyo che. athavA to' zabdano tenI pUrvenA vAkaya joDe aqya karIe to anaMtAnubaMdhanA sarvekhaDono nAza thayo ane AvalikA bAkI rahI tyAra pachI aMtarmuhurta pachI sthitighAtAdino viccheda thAya evo artha thAya, paratuM to pachI e anivRttikaraNanuM paryavasAna zI rIte kahevAya? anaMtAnubaMdhanA sarvakhaMDono vinAza thayo ane udayAvalikA bAkI rahI tyAre athavA to AvalakA paNa bhogavAI gaI tyAre anivRttikaraNa bAkI zI rIte rahI zake ? ema mAnavA jatA anivRttikaraNamAM acrmuhUrvazaSe anaMtAnubaMdhanI visaMyojatA thaI gaI ema mAnavu paDe arthAtu navRttikaraNamAM guNaprApti mAnavI paDe ane tevuM anyatra koI paNa guNaprAptimAM baLatu nathI, to pachI ahIM zI rIte thaI zake ? temaja cUrNikAre paNa anaMtAnubaMdhaLI visaMyojanA pachI antarmuhUrta bAda sthitighAtAdano viccheda kahyo che. paNa anavRttikaraNanA aMte sthitighAtAdino viccheda jAya che ema nathI kahyuM. mATe ahIM 'nivRttiU|paryavasAne' pachI 'sati' zabda adhyAhAra laIe to evo artha thAya che ke - anaMtAnubaMdhanA sakhaDono kSaya thAya ane AvalakA bAkI rahe tyAre athavA to AlikA paNa bhogavAI jAya tyAre nivRttikaraNa pUrNa thAya ane AMtavRttikaraNa pachI antarmuhUrta zeSa karmanA sthitighAtAdi aTakI jAya, paraMtu temAMya prazna e Ubho thAya che ke anivRttikaraNamAM chellI AvalikA levI ke kema ? pahelI paMkitamAM TIkAkAroe kahyuM che ke - anivRttikaraNamAM anaMtAnubaMdhano sarvathA nAza kare che, paraMtu AvalikA nIcenI rahevA de che. tethI jyAre eka udayAvalikA sivAya sarva anaMtAnubaMdhano nAza thaI jAya tyAre anavRttikaraNa pUrNa thatu hoya tema lAge che. tyAra pachI zeSAvalikA pradezodayathI bhogavAI jAya che. ahIM tatva kevalI gamya athavA bahuzrutagamya jANavu. 1 dhavalA TIkAmAM paNa anivRttikaraNanA carama samaye AvalikA bAkI rAkhI anaMtAnubaMdhinI zeSa sarvasthitino ghAta kare che ema jaNAvyuM che - "to gharamiiravaMyaM pattavovama mAM jJAtimAthAmaM aMtomuhuttamettukkIraNakAleNa chiMdato aNiyaTTikaraNassa carimasamae udayAvaliyabAhirasavvaTThidisaMtakamma paraseve saMmaya maMtomuttavAne vikate haMsAmodavyavasthaavi paddhi !" . dhavalA. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtAnubaMdhI visaMyojanA 99 * anaMtAnubaMdhanI kSapaNAno krama A pramANe che. apUrvakaraNamAM ghaNAM sthitighAto dvArA ochI thatI anavRttikaraNanA prathama samaye anta:kroDa sAgaropama pramANa eTale ke lakSapRthakRtva sAgaropama pramANa sattA rahe che. te vakhate zeSa karmovI sthitisattA anta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale asaMzI paMcendriyanA sthitabaMdhanI tulya anaMtAnubaMdhanI sthitisattA rahe che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale caurindriyanA sthitabaMdhaLI tulya sthitisattA rahe che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale teIndriyanA sthitibaMdhanI tulya sthitisattA rahe che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale beIndriyanA sthitibaMdhanI tulya sthitisattA rahe che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale ekendriyanA sthitibaMdhanI tulya sthitisattA rahe che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thayA pachI anaMtAnubaMdhanI eka palyopama pramANa sthiti sattAmAM rahe che. atyAra sudhI pratyeka sthitighAta dvArA palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga pramANa sthiti sattAmAMthI ochI thatI hatI. havethI pratyeka sthitighAta dvArA sattAgata sthitinA saMkhyAtA bahubhAga pramANa sthiti sattAmAMthI ochI thAya che. A pramANe sattAgatasthitinA saMkhyAtA bahubhAga pramANavALA hajAro sthitighAta pasAra thAya che. AmAM saMkhyAtA bahubhAgapramANa AyAmavALA caramakhaMDano ghAta thayA pachI rahelA paDyo.nA saMkhyAmAM bhAga rUpa sthitisattAvALA sthAnane dUrapakRSTi saMjJAvALuM sthitisthAna kahevAya che. ahIMthI sattAgata sthitinA asaMkhya bahubhAga pramANa sthitikhaMDo zarU thAya che. arthAt je sthitisattAnA sthAnathI asaMkhyAtA bahubhAga pramANa sthitikhaMDono AyAma thAya che te sAgata sthitisthAnane dUrApavRSTi kahevAya che. palyopama pramANa sthitimattA thayA pachI ghaNA sthitighAto pasAra thayA hovAthI palyopamathI aMddUra gayelI hovAthI Ane dUrapakRSTi sattAsthAna kahevAya che.' athavA atyAre pUrve sthitighAta pachI saMkhyAmA bhAganI sthiti sattAmAM rahetI hatI, have pratyeka sthitighAta pachI asaMkhyAtamA bhAganI sthiti sattAmAM rahe che. eTale sattAga sthiti 1. jayadhavalAmAM vizeSamAM dUrApakRSTi vize A pramANe jaNAvyuM che - " tUrAva ima ? uccade-jatto TThidisaMtakammAvasesAdo saMkheje bhAge ghettUNa TThidikhaMDae ghAdijjamANe ghAdidasesaM NiyamA palido. asaMkhe. bhAgapamANaM hodUNa ciTThadi taM savvapacchimaM palido. saMkhe. bhAgapamANaM dvidisaMtakamma dUrAvakiTTItti bhnnnnde| kiM kAraNamedassa dvidivisesassa dUrAvakiTTisaNNA jAdA tti ce ? palidovamaTThidisaMtakammAdo suTu dUrayaramosariya svvjhnnnnplidovmsNkhejbhaagsruvennaavtttthaannaado| palyopamasthitisatkarmaNo'dhastAdUrataramapakRSTatvAdatikRzatvAcca dUrApakRSTireSA sthitirityuktaM bhvti| athavA dUrataramapakRSyate'syAH sthitikaMDakamiti dUrApakRSTirataH prabhRtyasaMkhyeyAn bhAgAn gRhItvA sthitiknnddkthAmAgharatIto trASTiiita yAvat - mR. 1752. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 iitaghAta dvArA ghaNI dUra thatI hovAthI Ane dUrApadRSTi sattAsthAna kahevAya che. dUrApadRSTinuM eka ja sthAna hoya che ke aneka.... te bAbatamAM dUrApadRSTimAM palyo.nA asaMkhyAtA vargamUla jeTalA sthAno hovA chatAM temAMnuM koI paNa eka ja sthAna ahIMyA hoya che, kemake anivRttikaraNamAM eka sAthe pravezatA vividha jIvone prathamasthitighAta pachI sthitisattA samAna hoya che. Ane lagatI carcA jayadhavalAmAM ApI che je atre utArIe chIe. 100 kimesAdUrAva kiTTI egaviyappA Aho aNegaviyappA tti ? kevi bhaNaMti - eyaviyappA esA, Niviyappalido saMkhe. bhAgaviyappapaDibaddhatAdo / so ca Nivviyappo palido saMkhejjabhAgo, palidovamaM jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDiya tattha ruvAhiyaeyakhaMDametto, etto ekssa vi dvidivisesassa parihANIe palidovamAsaMkhejjabhAgaviyappuSpattIo tti / vayaM tu bhaNAmo - aNeyaviyappA esA tti / kiM kAraNaM ? palidovamAsaMkhejjabhAgamettaTThidisaMtuppattiNibaMdhaNANaM palido saMkhe. bhAgaTThidiviyappANamasaMkhejjapalidovamapaDhamavaggamUlamettANamuvalaMbhAdo / taM jahA - ukkassasaMkhejjaM viraleyUNapalidovamaM samakhaMDa kariya diNNe. ekvekkssa rUvassa asaMkhejjANi palidovamapaDhamavaggamUlANi pAveMti / tattheyarUvadharidapamANaM savvajahaNNayaM palido saMkhe. bhAgotti bhaNNade / saMpahi edassabdhaMtare jai egaruvaM parihAyadi to vi palido saMkhe. bhAgo ceva / dosu ruvesu parihINesu vi palido saMkhe. bhAgo ceva / evameguttaravaDDhIe ruvesu parihIyamANesu jadi suTTha bahugaM parihAyadi to edamegaruvadharidaM puNo jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDeyUNeyakhaMDamettaM jAva Na parihINaM tAva palido. saMkhejjabhAgamedassa Na phiTTadi / saMpuNNegakhaMDaparihINe vi [ NA ] jahaNNaparittAsaMkhejjeNa khaMDidapalidovamamettaTThidisaMtaviyappANuppattIdo / tamhA dUrAvakiTTi asaMkhejjapalidovamapaDhamavaggamUlamettaviyappasahiyA tti siddhaM / NidarisaNamettaM cedaM paruvidaM, edIeM disAe aNNe vidUrAvakiTTi - vippA samuppA yavvA / jahaNNaparittAsaMkhejjassa addhacaubbhAgAdiruvehimmi (hiMpi ) palidovame khaMDide dUrAvakiTTiviyappuppattIe paDisehAbhAvAdo / edesu viyappesu jiNadiTThabhAvaNNadaraviyappapaDibaddhA dUrAvakiTTi eyaviyappA iha gaheyavvA, aNiyaTTikaraNapariNAmehiM ghAdidAvasiTThAe tisse aNeyaviyappattavirohAdo / - pR. 1753. bhAvArtha :- palyopamane jaghanya asaMkhyAtathI bhAgatA je Ave temAM eka umerIe eTale palyo.no saMkhyAtamo bhAga kahevAya.. (1001)... ane A sthAnane dUrApadRSTi tarIke koI kahe che, jyAre jayadhavalAkAra palyo. ne utkRSTa saMkhyAtAthI bhAgI je Ave temAMthI eka nyUna karatA yAvat palyopamane jaghanya asaMkhyAtathI bhAgatA je sthAna Ave te sthAna prApta na thAya tyAM sudhInA sarvasthAnone dUrApakRSTi tarIke oLakhAve che. AvA sthAno palyopamanA asaMkhyAtA vargamULo jeTalA thAya che, kemake palyopamane utkRSTa saMkhyAtathI bhAgatA palyo.nA asaMkhya vargamULa pramANa Ave. Avela saMkhyAne jaghanya asaMkhyathI bhAgIe to paNa palyopamanA asaMkhyAtA vargamULo Ave che. tathA palyopamane utkRSTa saMkhyAtathI bhAgI je Ave tene pharI jadhanya asaMkhyAtathI bhAgIe eTalA dUrApadRSTinA sthAno Ave che. asatkalpanAthI jema palyo. = 11000, jadhanya asaMkhyAta 11, utkRSTa saMkhyAta = 10,... palyopamane utkRSTa saMkhyAtathI bhAgatA 11000/10 = 1100 palyo.no saMkhyAtamo bhAga, palyopamane jadhanya asaMkhyAtathI bhAgatA 11000/11 = 1000 palyo.no asaMkhyAtamo bhAga...hajA2 ane agyAra so vaccenA sthAno 1100-1000 = 100 = Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtAnubaMdhI visaMyojanA 101 havethI eTale ke dUApakRSTi pramANa sthitimAM rahyA pachI sattAgata sthitinA asaMkhyAtA bahubhAgone pratyeka sthitighAta dvArA nAza kare che ane pratyeka sthitighAtanA aMte pUrva karatA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti sattAmAM rahe che. Ama hajAro sthitighAta thAya che ane temAM carama sthitighAtamAM anaMtAturbodhanI ekAlikA pramANa sthita rAkhI zeSa sarva sthitino ghAta kare che. ahIM anivRttikaraNa purU thAya ane bAkI rahela ekAvalikA stinukasaMkrama dvArA bhogavAI jAya che eTale anaMtAnubaMdhano sarvathA nAza thavAthI mohanIyanuM covIzaprakRti Atmaka sattAsthAna rahe che. tattakaraNanA anta zeSa karmanA sthitaghAtAda paNa aTakI jAya che ane svabhAvasthA thAya che. karmaprakRti upakAmanAkarAnI gA. 31nI banne TIkAmAM kahyuM che - "nivRtti ca praviSTaH san prAguktasvarUpeNodvalanAsaGkrameNa niravazeSAn vinAzayati, kintvadhastAdAvalikAmAnaM munycti| tadapi ca stibukasaGkrameNa vedyamAnAsu prakRtiSu sngkrmyti| tato'ntarmuhUrtAtparato'nivRttikaraNaparyavasAne zeSakarmaNAM sthitighAtarasaghAtaguNazreNayo na mavatti, zinuM svabhAvastha gva bhavati '' ahIMyA anavRttikaraNanA aMte zeSakarmonA sthitighAtaMdano viccheda kahela che eTale ahIM 'tato' zabdano aqya "manivRttine 2 praviSTaH sana'' joDe karavAno che. A pramANe svabhAvastha thayA pachI jaghanyathI paNa antarmuhUrvakALa sudhI svabhAvasthA rahe che, tyAra pachI darzanamohanIyanI kSapaNA ke upazamanA mATe prAraMbha kare, te pUrve karI na zake. kayAraNAbhUtamAM kahyuM che - "to mavitApurvAdhivisaMgo saMtomuddAmApavo jAdo asAda-aradi-soga-ajasagittiyAdINi tAva kammANi baMdhadi tado aMtomuhUtteNa haMsAmodayamuvasAddhi !" - pa. 1812. karmaprakRti upazamanAkaranI gA. 31thI cUrNimAM paNa kahyuM che- "tato mavitALubNdhivisNjotito antomuhUtteNa ThitighAtarasaghAtaguNaseDhI etehiM rahito sabhAvattho hoti / " dUrApakRSTinA sthAno = palyo. | utkRSTasaMkhyAta : jaghanya asaMkhyAta --jeTalA dUrApakRSTinA sthAno Ave che je palyopamanA utkRSTa saMkhyAta x jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta vargamULo jeTalA thAya che. AgaLa upara jAdhavalAkAra jaNAve che ke Ama palyopamanA asaMkhya vargamULa jeTalA dUrApakRSTine yogya sthAno hovA chatAM AmAMnuM koI paNa nizcitta sattAsthAna ahIM hoya che, kemake anivRttikaraNanA pariNAmothI ghAta thaI zeSa rahela sthiti samAna hoya che. arthAt eka sAthe anivRttikaraNamAM praveza karelA jIvone anivRttikaraNamAM sthitighAta pachI zeSasthitimAM bhinnatA na hoya. arthAta palyopama Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 upazamanAkaraNa bhAga-1 ahIM paMcamAM artha tRtIyA hovAno saMbhava che. tethI karmaprakRtipUrNinI paMktino artha A pramANe thaI zake che - "anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA thaI gayA pachI antarmuhUrta sudhI sthitighAta saghAta ane guNazreNI hita svabhAvastha rahe che. ahIMyA je jIvo anaMtAnubaMdhI visaMyojavA kI AgaLa vadhavAnA nathI tevA jIvo lAMbo kALa svabhAvastha paNa rahI zake che. paraMtu je AgaLa vadhavAnA che eTale ke darzanamohanAnI ApaNA ke upazamanAno prAraMbha karavAnA che teo paNa antarmuhUrta sudhI to avazya svabhAvastha rahe che e tAtparya che. anaMtAnubaMdha visaMyojavAno adhikAra kahyo... keTalAka AcAryonA abhiprAye anaMtAnubaMdhInI upazamanA paNa thAya che. temanA mate teno upazcamanA vidhi atikAttinA anusAre kahevAya che. anaMtAnubaMdhI upAmatA aviti samyagdaSTi, derzAvaata ke sarvavati jIva anaMtAnubaMdhInI upazamanA karavA mATe traNa kaNa kare che. te jIva karaNanI antarmuhUrta pUrvathI anaMtaguvizuddhimAM vadhato hoya, tejo - patra ke zuddha besyAmAMthI koI paNa eka vezyAvALo hoya, sAkAApayogamAM vartamAna hoya, sthitisattA antaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa hoya, parAvartamAna zubha prakRtiono baMdhaka hoya, azubha prakRtinA cAra sthAnika ane be sthAnika karato hoya, ane zubha prakRtinA be sthAnika ane cAra sthAnika kato hoya, pUrvapUrvathI uttarottara sthitibaMdha palyopamano saMkhyAtamo bhAga byUna ko hoya, mana-vacana-kAya yogamAMthI anyatara yoge vartamAna hoya. A pramANe karaNI pUrve antarmuhUrta sudhI rahIM kramazaH traNa kaNa kare. dareka kaNa antarmuhUrta pramANa che (1) yathApravRttakaNa (2) apUrvakaraNa (3) anivRttikaraNa... cothI upazAMtADhA che. yathApravRttakaNamAM adhyavasAyo tathA vizuddhinI prarUpaNA prathama upazama samyaktvavat jANavI. pratisamaya anaMtaguNa vizuddhi vadhatI jAya che tathA pUrvAvasthA pramANe parAvartamAna zubhaprakRtiono baMdha, uttarottara palyopamanA saMkhyAtamA bhAga nyUna sthitibaMdha vigere cAlu hoya che. yathApravRttakaraNa pUrNa karI apUrvakaraNamAM praveze che. tyAM sthitighAta guNazreNI - guNasaMkrama - apUrvAtibaMdha e pAMce vastuo ekasAthe pravarte che. sthitighAtAdinA cazma samaye prathama samaya karatA saMkhyAtaguNahIna sthiti sattAmAM rahe che. saghAta - guNazreNI mATe apUrvakaraNanA prathama samaye antarmuhUrta pramANa sthitinI upasthI - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtAnubaMdhI upazamanA 103 dalako grahaNa karI udayAvalikA uparanA samayathI asaMkhyaguNAkAre apUrvakaraNa ane - anivRttikaraNathI kaMIka aMdhaka AyAmamAM goThave che. bIjA samaye tethI asaMkhyaguNa dalito laI te ja rIte udayAvalikALAM uparanA samayathI asaMkhyaguNAkAre goThave che. Ama uttarottara samaye asaMkhyaguNa dalako laI guNazreNInI racanA udayAvalikA upara kare che. ahIMyA apUrvakaraNa ane vRttikaraNano samaya anubhavavA dvArA jema jema kSINa thAya che tema tema guNazreNI nikopa zeSa samayomAM thAya che, paraMtu upara vadhato nathI. Ama ahIM galatAvazeSa guNazreNI thAya che. tathA apUrvakaraNanA prathama samayathI ja anaMtAnubaMdhInA daliko paraprakRtimAM asaMkhyaguNAkAre saMkrame che. eTale ke prathama samaye anaMtAnubaMdhInA thoDA dalaka paramAM saMkrame, bIjA samaye tethI asaMkhyaguNa dalako saMkrama, tRtIya samaye tethI asaMkhyaguNa dalako saMkrame.... Ama guNazreNIno krama jANavo. apUrvakaraNa pUrNa thayA pachI nivRttikaraNamAM praveza kare che. nivRttikaraNamAM pratisamaya eka ja adhyavasAya hoya che. eTale ke anavRttikaraNamAM prathama samayaad traNe kALanA sarva jIvone eka sarakho adhyavasAya hoya che, tevI rIte dvitIya samayavartI traNe kALanA sarva jIvone eka sarakho adhyavasAya oya che. Ama tavRttikaraNanA kula samaya jeTalA ativRttikaraNanA adhyavasAyo hoya che. temAM paNa prathama samayanI vizuddhi karatA dvitIya samayanI vizuddhi anaMtaguNa, dvitIya samayanI vizuddhi karatAM tRtIya samayanI vizuddhi anaMtaguNa ema cAvatu anavRttikaraNanA carama samaya sudhI jANavuM. navRttikaraNamAM paNa pUrvokta sthitighAtAdi pAMca padArtho pravarte che. anaqttakaraNanA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMdhanI nIce AvalakA pramANa sthita rAkhI upara antarmuhUrta pramANa aMtarakaraNa kare che. arthAt antarmuhUrta pramANa sthiti anaMtAnubaMdhInA abhAvavALI kare che. aMtarakaraNa kriyA eka sthitibaMdhAddhA jeTalA kALamAM saMpUrNa kare che arthAt anivRttikaraNano saMkhyAtamo bhAga zeSa rahe tyAre navA sthitighAta - navA sthitibaMdhanI sAthe ja aMtarakaraNakriyA zarU thAya che ane eka sthitighAta daramiyAna aMtarakaraNakriyA pUrNa thAya che. ahIMyA nIcenI AlakA pramANa sthiti je choDe che te aMtarakaraNakriyAkALa daramiyAna pratisamaya upara-upara vadhatI hoya tema lAge che. aMtarakaraNanA dalika nadhyamALa paraprakRtimAM nAkhe che ane aMtarakaraNa kriyA pUrNa thayA pachI prathamasthatinI zeSAvalikA vedhamAna kaSAyamAM tilukasaMkramathI saMkramAIne bhogavAI jAya che tathA aMtarakaraNa kriyA pachI anaMtara samayathI uparitA dvitIya sthitigata anaMtAnubaMdhInA dalakone upazamAve che. temAM paNa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 upazamanAkaraNa bhAga-1 prathama samaye thoDA lika upazamAve, dvitIya samaye asaMkhyaguNa... ema cAvat antarmuhUrta kALa sudhI upazamAve che. teTalA kALamAM anaMtAnubaMdhInA sarvadalika upazAMta thaI jAya che eTale ke saMkrama-udaya-udIraNA-nidhatta ane nikAyanA kaNane ayogya thaI jAya che. anaMtAnubaMdhInI upazcamanA - asatkalpanAthI - aMtaHkarNAkrayA kALa- 5 samaya. AlikA = 10 samaya. have anivRttikaNanA saMkhyAtA bahu bhAga pasAra thAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre anaMtAnubaMdhInI nIce AlikA pramANa sthiti rAkhI upara aMtarmuhUrta pramANa aMtakaNa kare che. arthAt anaMtAnubaMdhI nA abhAvavALI kare che. dA.ta. 100 samaya pachI 150 samaya sudhI chello saMkhyAtamo bhAga. 101 mA samayathI aMtarakakriyA zarU thAya che. tyAre AlikA nIce rAkhI upara aMtarmuhUrta khAlI karavAnuM zarU, arthAt' 100 + AlikA (10 samaya) = 110 samayanI uparanuM = 111 samayathI 1000 samayanuM dalika khAlI kare. 102mA samaye 101 + AvalikA (10 samaya) = 111 samayanI uparanuM 112 samayathI 1000 samayanuM lika khAlI kare. = 103mA samaye 102 + AlikA (10 samaya) = 112 samayanI uparanuM = 113 samayathI 1000 samayanuM lika khAlI kare. 104mA samaye 103 + AlikA (10 samaya) = 113 samayanI uparanuM = 114 samayathI 1000 samayanuM dalika khAlI kare. 105mA samaye 104 + AlikA (10 samaya) = 114 samayanI uparanuM = 115 samayathI 1000 samayanuM dalika khAlI kare. chellA samaye arthAt 105 mA samaye ja 115 mA samayathI 1000 samayanuM dalika saMpUrNa khAlaI thAya. e sivAya 104 mA samaya sudhI thoDuM thoDuM daklika ja khAlI thAya che. (asatkalpanAthI 1 lAkha dalikamAMthI 100 dalika jeTaluM) tethI nIcenI AlikA pramANa pratharmArthAta pratisamaya aMtakarakriyA daramiyAna upara upara vadhatI hoya tema lAge che. aMtaHkaraNanA dalika badhyamAna 52prakRtimAM nAkhe che. pratharmAtinI zeSAlikA (105 mA samayathI 114 samaya sudhI)nA daliko vedhamAna kaSAyamAM stabuka saMkramathI bhogavAI jAya che. (pUrve anaMtAnubaMdhI no udaya to hato ja nahiM. tyAre upazamanA pUrve jema vaidyamAna kaSAyamAM stiNuka saMkramathI anaMtAnubaMdhIne bhogavato hato te rIte ja ahiM paNa jANavuM). 1. AvalikAnI gaNatarI udaya samayathI gaNAya tethI 101 mA samaye 100 + 10 = 110 samaya sudhInI AlikA.... e pramANe sarvatra samajavuM. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 105 aMtaHkaraNa kriyA pachI anaMta samayathI arthAt 106 mA samayathI utina dvitIya sthitigata anaMtAnubaMdhItA dalikone (arthAt 1001 mA samayathI carama sthiti sudhInA dalikone) upazamAvavAnuM zarU kare che. nivRttikaNanA chellA samaye arthAt 150 mA samaye badhu lika saMpUrNa upazamAve che. (31). (5) darzatrikanI kSapaNA athavA kSayikasamyaktva prApti anaMtAnubaMdhI visaMyojadhikAra kahyA pachI have krama prApta darzatrikanI kSapaNAno adhikAra kahe che. daMsaNamohe vi tahA kayakaraNaddhA ya pacchime hoi / jiNakAlo masso paTThavago aTThavAsuppiM / / 32 / / akSAI : darzana mohanIya kSapaNA paNa e ja rIte jANavI. vizeSamAM camakhaMDa uvekhyA pachI phulakaNAddhA prApta thAya che tathA darzatrikanI kSapaNAno prasthApaka jinakAlIna (kevalInA kALamAM vartato) ATha varSanI uparanI uMmaravALo che. (32) vizeSArtha : anaMtAturvAdha visaMyojavAno adhikAra varNavyA pachI cAritra mohanIyanI upazamanA karavA mATe prathama darzatrikanI kSapaNA ke upazamanA karavI paDe che. mATe ahIMyA A gAthA dvArA darzatrikanI kSapaNAno adhikAra batAvAya che. nAyika samyaktvanI prApti mATe anaMtAnubaMdhi-4 tathA darzatrikanI kSapaNAno prAraMbha kare che. anaMtAnubaMdhI visaMyojatA katAra sarva jIvo darzatrikanI kSapaNAno prAraMbha kare ja tevo niyama nathI. anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karyA pachI keTalAka jIvo tyAM ja sthira rahe che, keTalAka vaLI paDI pAchA mithyAtve jai anaMtAnubaMdha bAMdhe che. jyAre koi parAkramAM jIva anaMtAnudhi visaMyojanA karyA pachI antarmuhUrta pachI darzatrikanI kSapaNAno prAraMbha kare che. darzatrikanI kSapaNAno prasthApaka jitakAlika manuSya hoya che. jinakAlika eTale kevaLInA kALamAM vartato. karmaprakRti upazcamanAkA gA. 32tI banne TIkAmAM kahyuM che - "jinakAlazca RSabhajinavicaraNakAlaprabhRtiko jambusvAmikevalotpattilAbhaparyavasAno 1. kammabhUmijAdo vi titthayara - kevali - sudakevalINaM pAdamUle daMsaNamohaNIyaM khavedumADhave NANattha / kiM kAraNaM ? adiTThatitthayarAdimAhappassa dNsnnmohkkhvnnnnibNdhnnkrnnprinnaamaannmanuppattIddo / - jayadhavalA, pR. 1737. "sAnoLIya nAM vetumADhaveMto nti Avedri, aDDAijjesu dIvasamuddesu paNNarasakammabhUmIsu jamhi jiNA kevalI titthayarA tamhi ADhavedi / / 11 / / " Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 106 vevitavyaH |''paMcasaMgraha upazcamanAkaNanI gA. 36tI svopajJa TaukAmAM '"khiLAtIgatti ninavijJAAnasambhava:...'' tathA ATha varSanI uparanI uMmaravALo, *prathama saMghANI, kSAropamika samyagdaSTi, avitAdi cAra guNasthAnakamAMthI anyatara guNasthAnakamAM hello, cAra manavA, cAra vacananA, aukikAyayogamAMthI anyatara yoge vartamAna, anyatara kaSAyodaye vartamAna, sAkAopayogI hoya. kaSAyaprAbhUta gA. 111mAM tAyikasamyaktvanA prasthApakane jaghanyathA tejolezyA paNa hoya che ema kahyuM che - "jIvAt paTTavo nahALo tenephsA|" karmaprakRti upazcamanAkAnI gA. 34nI cUrNimAM kRtakRtyavedakADhAmAM lezyApaNavRtti batAvatA kahyuM che- "purvya muktemA Apti, saMpayaM annayari vi honnA|" ahIMyA 'purvya' eTale ativRttikaNamAM evo artha hoya to prasthApakane tejovezyA paNa hoI zake ane ativRttikaNamAM AvatA zukbalezyA thaI jatI hoya; jyAre 'purvya' prasthApakatA arthamAM hoya to prasthApakane temanA mate zulalezyA hoya. ahIM tattva kevaLa'bhagavaMta jANe. tathA traNa karaNanA antarmuhUrta pUrvethI paNa anaMtaguNa vizuddhimAM vadhato hoya che.... Avo jIva darzanikanI kSapaNA mATe traNa kaNa kare che (1) yathApravRttakaNa, (2) apUrvakaraNa, (3) nivRttikaraNa. traNe karaNanuM svarUpa prAgvat samajavu eTale ke yathApravRttakaNamAM sthitighAta-saghAta-guNazreNI-guNasaMkrama vagere nathI. mAtra pratisamaya anaMtaguNa vizuddhimAM vadhe che. pratisamaya zubhakarmono ataMtaguNavRddha ane azubhaprakRtiono anaMtaguNahIMta s bAMdhe che tathA pUrva-pUrvathI uttarottara sthitibaMdha zeSakarmono palyopamano saMkhyAtamo bhAga vyUta kare che. yathApravRttakaraNa pUrNa thayA pachI apUrvakaraNamAM praveza kare che. apUrvakaraNanA prathama samaye eka sAthe praveza karatAM banne jIvane sthitisattA samAna hoya athavA eka karatA bIjAne vizeSAdhika hoya che athavA saMkhyAtaguNa paNa hoya che ane tevI ja rIte sthitikhaMDamAM paNa tadmatA hoya che. kaSAyaprAkRtasUrNimAM kahyu che - "apuvvakaraNassa paDhamasamae doNhaM jIvANaM dvidisaMtakammAdo TThidisaMtakammaM tullaM vA visesAhiyaM vA saMkhejjaguNaM vA, TThidikhaMDayAdo vi TThidikhaMDayaM doNhaM jIvANaM tullaM vA viSeAhiyaM vA saMghegnamuLa vA / " - pR. 1744. ahIMyA be jIvone samAna sattA tathA vizeSAdhika A g2ate AvI zake che. banne kSAropamika samyagdaSTi jIvo upazamazreNI para caDhI tyAMthI paDI kSAyopamika samyagdaSTi pakhaMDAgama, pustaka 6, pR. 243. ahIM TIkAkAre 'vrutti' ane 'tistyayara vizeSaNa pUrva-pUrvanA pratibodhaka gaNI tIrthaMkara evo artha karyo che ane athavA karIne niLa = caudapUrvI, vRtti = kevaLajJAnI (atIrthaMkara) ane tIrthaMkara e traNenI pAse kSAyikasamyaktvanuM prasthAna kare ema kahyuM che. = 1. jayadhavalAmAM chamAMthI koi paNa saMghayaNavALo jIva kSAyika samyaktvano prasthApaka hoi zake che ema kahyuM che - "chaLa saMtALAM chAM saMcaLAAM aAvarasya veso / " - jayadhavalA, pR. 1743. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 107 thaI eka sAthe darzatrikanI kSapaNAno prAraMbha karI apUrvakaraNe Ave tyAM prathama samaye bannene samAna sattA hoya, kemake upazamaNImAM anavRttikaraNano prathama sthitikhaMDa pasAra thayA pachI sarva jIvone eka sarakhI sthitisattA thaI jAya tevo saMbhava che, ane upazamazeNIthI paDI bannee samAnakALa pasAra karI darzanatrikanI paNAno prAraMbha karyo hovAthI apUrvakaraNanA prathama samaye bannene samAna sthitisattA prApta thAya che. tathA eka jIva upazamaNIthI paDI lAyopazamaka samyaktva prApta karI tyAM antarmuhUrta sthira rahyo tathA bIjo jIva antarmuhUrta pachIthI upazamazreNI para caDhI nIce utaryo ane tyAra pachI antarmuhUrta bAda bannee eka sAthe darzanavikanI tapaNAno prAraMbha karyo, te bannemAM apUrvakaraNanA prathama samaye prathama jIva karatAM dvitIya jIvanI sattA vizeSAdhika Ave kemake pahelA jIvane darzanatrikanI kSapaNA vakhate upAmazeNI parathI utarIne be antarmuhUrta pasAra thayA hovAthI teTalI sthiti ochI thaI oya che, jyAre bIjAne eka antarmuhUrta pramANa ochI thaI hoya che. Ama zreNIthI paDI mithyAtve gayA vinAnA be jIvanI upAmazeNI vacce 132 sAgaropamanuM aMtara hoya to teTalI sthitisattA paNa adhika AvI zake. A to eka ghaTanA batAvI, bAkI svAbhAvika rIte paNa samAna sthitimattA tathA vizeSAdhika sthitisattA AvI zake che tathA anya koI rIte paNa AvatI hoya to tenI yathAsaMbhava ghaTatAM svayaM bahuzruta purUSo pAsethI jANI levI. 1. jayadhavalAmAM anya rIte paNa samAna sthitisattA ane vizeSAdhika sthitisattA ghaTAvI che. te A pramANe - be jIvo eka sAthe prathamopazamasamyakatva prApta karI eka sAthe anaMtAnubaMdhinI visaMyojanA karI darzanamohano kSaya karavA mATe eka sAthe upasthita thAya te bannene apUrvakaraNanA prathama samaye samAna sthitisattA hoya che. tathA bemAMthI eka jIva 13ra sAgaropama samyakatvanA kALamAM rahI darzanamohanIya kSapaNA mATe upasthita thayo hoya to tenA karatAM bIjAne sthitisattA vizeSAdhika hoya che. Ama utkRSTapaNe 132 sAgaropama pramANa sthitisattA eka karatAM bIjAne adhika hoya che tathA jaghanyathI samaya adhikathI 132 sAgaropama sudhInA sarva vikalpo prApta thAya che. ___. "kadhaM tAva doNhaM ThidisaMtakammANaM sarisattamidi ce ? vuccade - do jIvA jugameva paDhamasammattaM ghetUNa puNo samakAlamevANaMtANubaMdhiNo visaMjoedUNa saNamohakkhavaNAe abbhuTThidA apuvvakaraNapaDhamasamae jugavameva diTThA / tesiM doNhaMpi hidisaMtakammamaNNoNNeNa sarisaM, dvidikhaMDayANi vi sarisANi ceva bhavaMti / tattha visarisatte kAraNANuvalaMbhAdo / saMpahi visesAhiyattassa kAraNaM vuccade / taM jahA-dosu NiruddhajIvesu ego ve chAvaTThisAgarovamANi paribhamiya daMsaNamohakkhavaNAe abbhudvido / evamabbhuTThidANamapuvvakaraNapaDhamasamae dvidisaMtakammANi visarisANi hoti dvidikhaMDayANi ca, bhamidavechAvaTThisAgarovamassa TThidisaMtakammAdo iyarassa TThidisaMtakammassa vechAvaTThisAgarovamamettaNiseyehiM samAhiyattadaMsaNAdo / esA ukkassapakkheNa visesAhiyabhAvaparuvaNA kadA / aNNahA puNa , samayuttarAtine sadgaviyaUA vaichAvapinnatA nabbeti tti vattatraM " - mR. 1744. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 - saMkhyAtaguNa sthitimattAnI ghaTanA A pramANe che eka jIva darzanamohanIyanI kSapaNAto prAraMbha cAritramohanIyanI upazamanA karIne kare ane bIjo jIva ritra mohanIyanI upazamanA karyA vinA darzanamohanIyanA kSapaNAno prAraMbha kare, to bemAMthI cAritramohAyanI upazamanA karIne darzanamohanIyanI kSapaNAno prAraMbha karArA jIva karatA cAritramohAyanI upazamanA karyA vinA darzanamohanIyanI kSapaNAno prAraMbha karanAranI sthitisattA saMkhyAtaguNa hoya che. AnuM kAraNa e che ke je jIve cAritramohanIyanI upazamanA karI che teNe temAM potAnI sthitisattA saMkhyAtaguNa hIna karI che, jyAre je jIve cAritramohanIyanI upazcamanA karI nathI tene sthiti ghaTatI nathI. mATe apUrvakaraNanA prathamasamayavartI be jIvomAM cAritramohatIyanI upazamatA karI darzanamohanIyanI tapaNA karanAra jIva karatAM cAritramohatIyanI upazamanA karyA vinA darzanamohanIyatA kSapaNA karanAra jIvatAM sattA saMkhyAtaguNa Ave. 108 ahIMyA A sivAya paNa saMkhyAtaguNa sattA anya rIte paNa AvI zake che. jemakesamAnasthatisattAvALA be kSAyopamaka samyagdaSTi jIvamAMthI eka jIve derzAvati ke sarvAvati prApta karI. te daramiyAna sthitighAtadithI saMkhyAtaguNahIna sthitisattA karI. bIjA jIve derzAvati ke sarvavati prApta karI nathI. tyAra pachI bannee eka sAthe darzatrikanI kSapaNAno prAraMbha karyo. temAM apUrvakaNanA prathama samaye pahelAM jIva karatA eTale ke devigrata ke sarvAti prApta karI darzana-3nI kSapaNAno prAraMbha karanAra karatA, bIjA jIvatI eTale ke devati ke sIvati prApta karyA vinA darzana-3nI kSapaNA katArA jIvanI sattA saMkhyAtaguNa hoI zake che. AvI rIte aneka rIte saMkhyAtaguNa sattA ghaTI zake che te yathAsaMbhava vicArI levuM. ahIM cUrNikAre eka caita batAvI te digdarzanamAtra kAvyuM che. kaSAyaprAbhUtacUrNimAM A vAtanI spaSTatA karI che - "vokhkhuM nIvALameLo sAthe uvasAmeyUNa khINadaMsaNamohaNIo jAdo, ekko kasAye aNuvasAmeyUNa khINadaMsaNamohaNIo jAdo, jo aNuvasAmeyUNa khINadaMsaNamohaNIo jAdo tassa TThidisaMtakam guNaM / 5. 1445. ,, Ama apUrvakaraNanA prathama samaye sthitisattA jema samAna ane viSama paNa hoya che, tevI rIte sthitikhaMDa paNa samAna ane viSama hoya che, kemake sthitisattAnusAre sthitikhaMDa hoya tevo saMbhava che. ahIMyA prasaMgataH sthitimattAne lagatI bIjI be vAto paNa kAyaprAbhUtacUrNikAre Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 109 jaNAvI che. te A pramANe - (1) eka jIva darzanamohanIyanI kSapaNA karIne cAritra mohanIyanI upazamanAno prAraMbha kare. bIjo jIva darzanamohanIyanI kSapaNA karyA vinA caritra mohanIyanI upAsanAno prAraMbha kare. te banne jIvone kaSAyo upazAMta thaye chata tulyakALa pasAra thAya tyAre samAna sthitisattA hoya che. ahIMyA darzana mohanIyanI kSapaNA karI upazamanAno prAraMbha karAra ane darzas mohalIrAtI HpaNA karyA vinA upazama zreNIno prAraMbha karanAra bannene kaSAyo upazAMta thayA pachI tulyakALa pasAra thatAM samAna sthitisattA jaNAvI che tenuM kAraNa e lAge che ke kSapakazreNImAM jema anavRttikaraNanA prathamatakhaMDano ghAta thayA pachI sarva jIvone samAna sthitisattA thAya che, tema upazamaNImAM paNa ativRttikaraNano prathama sthitikhaMDa pUrNa thayA pachI samAna sthitisattA thatI hoya. tethI darzanatrikanI kApaNA karI upazamazreNI mAMDanAra karatAM darzanAtrakanI kSapaNA karyA vinA upAmazeNI mAMDanAranI sattA anavRttikaraNanA prathamakhaMDa sudhI vadhAre hoI zake, paraMtu navRttikaraNanA prathamakhaMDa pachIthI bannenI sattA samAna thaI jAya. prazna - upazamazreNImAM AMtavRttikaraNamAM prathamasthitikhaMDa pachI sarvajIvonI sthitisattA samAna zI rIte ghaTI zake ? kemake eka jIve ekavAra upazamazeNIthI paDI mithyAtvaguNasthAnake gayA vagara puna: bIjIvAra upAmazeNI mAMDI hoya, jyAre bIjA jIve lAyopazamaka samyaktvathI prathamavAra upazamazreNI mAMDI hoya, to temAM bIjA jIva karatAM prathama jIvanI sthiti saMkhyAlaguNa hIla Avaze, kemake ekavAra upazamaNImAM sthitighAta dvArA sthita ochI karyA pachI te jIva mithyAtve gayo nathI. tethI tene sthiti sattAmAM vadhI nathI, kemake aviratasamyagdaSTi guNasthAnakanA utkRSTasthitibaMdha karatA upAmazreNInI jaghanya sthitisattA paNa vadhAre hoya che ane punaH upazamazreNImAM saMkhyAlaguNahIna sthiti kare che. jyAre bIjA jIvane prathamavAranI upAmaNI hevAthI prathamajIvanI pahelI upAmaNI vakhate jeTalI sthitimattA hatI teTalI sthitisattA tene Avaze ? javAba - ukta vAta yathArtha che, paraMtu ahIMyA je be jIvo upAmaNI mAMDanArA che, te banne prathamavAranI upAmaNI mAMDanArA hoya tevI vighA hovAno saMbhava che. athavA bIjIvAra upAmazeNI mAMDanAra prathamavAranI upazamaNIthI paDI mithyAtve jaI sthiti vadhArI pharI zreNI mAMDe teLI vivekSA hoya tema lAge che. (2) be jIvomAM prathamajIva, kaSAyone upazamAvI (upAmazeNI mAMDI-paDI) pachI darzanavikanI kSapaNA kare che. bIjo jIva, prathama darzanamohaLIya khapAvI pachI cAritra mohanIyo upazamAve che. A banne jIvone tApaNA ane upazamanA pUrNa thayA pachI tulyakALa pasAra Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 upazamanAkaraNa bhAga-1 thAya tyAre prathama jIva karatA bIjAne sthitisattA saMkhyAlaguNa hoya che. AnuM kAraNa spaSTa che, kemake darzanamohanIyanI kSapaNA karyA pachI cAritramohalIyanI upazamanA karanArane darzanamohanIyanI kSapaNAmAM jeTalI sthitino ghAta thayo hoya che teTalI ochI sthitino ghAta cAritra mohaLIyanI upazamanAmAM thAya che. jyAre cAritramohanIyanI upazamanA karI pachI darzanamohaLImaLI kSapaNA karanArane cAritramohanIyanI upazamanA pachI zeSa rahelA sthitinI saMkhyAtabahubhAgano darzanamohalIyanI lapaNAmAM ghAta thaI jAya che. A banne vAtone lagatI kaSAyaprAbhRtavRSTi A pramANe che- "no pulve sAmonIye khavedUNa pacchA kasAye uvasAmedi, jo vA dasaNamohaNIyamakkhavedUNa kasAye uvasAmei, tesiM doNhaMpi jIvANaM kasAyesu uvasaMtesu tullakAle samadhicchide tullaM dvidisaMtakammaM / jo puvvaM kasAe uvasAmeyUNa pacchA daMsaNamohanIyaM khavei, aNNo puvvaM dasaNamohaNIyaM khaveyUNa pacchA kasAe uvasAmei, edesiM doNhaM pi khINadaMsaNamohaNIyANaM khavaNakaraNesu uvasamakaraNesu ca NiTThidesu tulle kAle vidikkate jeNa pacchA saNamohaNIyaM khavidaM tassa TThidisaMtakammaM thovaM, jeNa puvvaM daMsaNamohaNIyaM khaveyUNa pacchA kasAyA uvasAmidA tasa visaMtamaM saMgApuvi " - pa. 1745. apUrvakaraNanA prathama samayathI sthitighAtamAM cAra vastuo pravarte che tathA darzanahikano guNasaMkrama paNa thAya che. tathA uttarottara viSahIna khaMDa pramANa uThThalanA lakSaNavALA (sthitikhaMDo) oya che. karmaprakRti upazamanAkAnI gA. 32nI cUmAM kahyuM ghe- "navari apuvvakaraNassa paDhamasamaye daMsaNadugassa guNasaMkamo ADhaveti, annaM ca uvvalaNAlakkhaNeNa paDhamaTThitikhaNDagaM savvamahantaM, biiyaM visesahINaM, tatIyaM visesahINaM jAva apuvvakaraNassa aMtimaTThidikhaMDagaM visesahINaM / " . apUrvakaraNano prathamaNyatikhaMDa jaghanyathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya che ane te, kaSAyone upazamAvI darzaLatrikanI kSapaNA karavAvALAne hoya che, jyAre utkRSTathI seMkaDo sAgaropama pramANa hoya che; je, kaSAyone upazamAvyA vagara darzarvAtrakanI kSapaNAno prAraMbha karanArane hoya che. tathA dareka jIvane pUrva-pUrvathI uttarottara sthitakhaMDa vizeSahInA pramANavALo hoya che. Ama uttarottara vizeSahIna pramANavALA khaMDo thatAM hoI prathama sthitikhaMDanI apekSAe apUrvakaraNamAM ja koI anya sthitikhaMDa saMkhyAlaguNahIna paNa Ave. kaSAyakhAbhUtamAM kahyuM che- "gvaM padamoi viviMdayato saMto madhubairIddhA saMpanadIpa pi garthIi " - pa. 1449. ahIMyA rAsaghAta ane guNazreNInuM svarUpa prAgvat samajI levuM. vizeSamAM eTaluM ja Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 111 che ke guNazreNI AyAma apUrvakaraNa ane anivRttikaraNathI adhika kALa jeTalo hovA chatAM te pUrvanI (anaMtAnubaMdhI visaMyojanAnI) guNazreNI karatAM saMkhyAlaguNa haka che. ukta rIte hajAro sthitikhaMDono ghAta karavA dvArA apUrvakaraNa pUrNa thAya che. apUrvakaraNanA prathama samaye sthitisattA karatA carama samaye sthitisattA saMkhyAtaguNahIna hoya che. tevI ja rIte apUrvakaraNanA prathama samayanA sthitabaMdha karatA carama samayano tibaMdha paNa saMkhyAtaguNahIna hoya che. karmaprakRti upazamanAkarAnI gA. 32nI cUmAM kahyuM che - "apuvvakaraNaddhAepaDhamasamayaTThitisaMtakammAto carimasamayaTThitisaMtakammaM saMkhejaguNahINaM / dvitibaMdho vi paDhamasamae bahugo, apuvvakaraNacarimasamate sNkhejgunnhiinno|" apUrvakaraNa pUrNa thayA pachI anaMtarasamaye nivRttikaraNamAM praveza kare che anavRttikaraNanA prathama samaye darzanatrikamAM dezopazamanA-nadhatta-nikAcanAkaraNa naSTa thAya che. eTale ke atyAra sudhI darzanamohanIyanA amuka dalako dezopazamata hatA eTale udIraNA-udvartanAapavartanAne ayogya hatA. nidhatta hatA eTale udUrvArdhanA-apavartanAne ayogya hatA. nikAcita hatA eTale sakala karaNane ayogya hatA. paraMtu navRttikaraNanA prathama samaye darzanatrikanA sattAgata dalikomAMthI A traNa karaNa nAza pAme che. eTale havethI darzanamohanIyanI sarvIyetanA sarvadalaka aparvatanA ane udIraNAne yogya thaI jAya che. A pramANe traNe karaNa rahita darzanamohanIya karma thAya che, zaSa karma nahIM. karmaprakRti upazamanAkarAnI gA. 32nI cUrNimAM kahyuM che - "mAsa paDhamasama haMsa modIdhuM apasatthuvasAmaNaNihattaNikAyaNehiM aNuvasaMtaM, sesANi kammANi uvasaMtANi aNuvasaMtANi ya " tathA paMcagaMgraha upazamanAkaranI gA. 39tI gAthAmAM paNa jaNAvyuM che - suvaNamAnivalAyanittaradiye ra ho litika " - anivRttikaraNamAM paNa prathamasamayathI ja sthitighAtAdi pUrvokta prakAre cAlu hoya che. prathama samaye navo sthitighAta-navo 2saghAta ane apUrva sthitibaMdha cAlu thAya che. ativRttikaraNanA prathama samaye darzanamohanIyanI sthitimattA sAgaropama zatasahastrapRthakRtva eTale aMtaHkoDasAgaropama jeTalI hoya che ane zeSa karmanI lAkroDapRthakutva eTale ke antaHkoDAkoDI sAgaropama jeTalI hoya che. "virapAsa padamaNama saMsamosA TThidisaMtakammaM sAgarovamasadasahassapudhattamaMtokoDIe / sesANaM kammANaM TThidisaMtakamma voDIsadasaputtamaMtoloDoloDI " kaSAyaprAbhRtacUrNi, 5. 17uo. tyAra pachI hajAro sthitighAta pasAra thayA pachI nivRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre asaMjJIpaMcendriyanA sthitibaMdha samAna darzanamohanIyanI sthitisattA thAya. tyAra pachI sthitikhaMDa pRthakUtU jAya eTale caundriyanA sthitabaMdha Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 upazamanAkaraNa bhAga-1 samAna darzanamohanIyanI sthitisA thAya. tyAra pachI vaLI sthitikhaMDa pRthaphUtva pasAra thAya eTale teIndriyanA sthitabaMdha tulya darzanamohanIyanI sthitimattA thAya. tyAra pachI vaLI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale beIndriyanA sthitibaMdha tulya darzanamohanIyanI sthitimattA thAya. tyAra pachI vaLI hajAro sthitighAta pasAra thAya eTale ekendriyanA sthitabaMdha tulya darzanamohanIyanI sthitisattA thAya. tyAra pachI vaLI pRthakUlDa sthitikhaMDa pasAra thAya tyAre darzanamohanIyanI palyopama pramANa sthitisattA thAya che. A pramANe eka palyopama pramANa sthitisattA thAya tyAM sudhI sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya che. paMcasaMgrahanA mate palyopamanA saMkhyAmAM bhAgapramANa sthitisattA thAya tyAM sudhI A krama dhyeya che eTale ke palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTalI sthitisattA bAkI rahe tyAM sudhI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitikhaMDo hoya che. te A prabhApo- "ThitikhaMDasahassAI ekkekke aMtaraMmi gcchNti| paliovamasaMkhaMse daMsaNasaMte tao nA 40 | saMranA saMranA mA ke dasa te vi ''-paMcasaMgraha upAmanAkarANA, ahIMyA sthitikhaMDa pRthakutva kahyo che tyAM pRthakva' zabda bahucvAcI hovAthI ghaNA (hajAro, lAkho, kroDo) sthitighAta samajavA. have eTale ke eka palyopama pramANa sthitimattA thayA pachI dareka sthitikhaMDa sAgata sthitinA saMkhyAtA bahubhAga pramANatA hoya che. eTale ke pratyeka sthitighAta dvArA sattAgata sthitinA saMkhyAtA bahubhAgono nAza kare che. karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA. 32nI cAmAM kahyuM che - "tato utiraghaMTApuduttevi nAyaM patniovAtiya daMsaNamohaNijjaTThitisaMtakammaM, taMmi kae dvitisaMtakammassa saMkhejabhAgA AghAyijatti, bhASAvinaMti pAma vaMhiti ahavA chinnati " kaSAyakhAbhUtamAM paNa kahyuM che - "jAva palidovamaTThidisaMtakammaM tAva palidovamassa saMkhejadibhAgo ThidikhaMDayaM palidovame osulutte tado palidovamassa saMkhejA bhAgA aagaaidaa| tado sesassa saMkhejA bhAgA aagaaidaa| - pa. 1pa . " 'mosulu' eTale 'malike !' paMcagaMgrahanA mate palyopamanA saMkhyAmAM bhAga sthitimattA sudhI sthitikhaMDAyAma palyopamano saMkhyAtamo bhAga rahe che e vAta upara jaNAvI gayA chIe. eTale ke palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga pramANa AyAmavALA sthitikhaMDo hoya che. palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitimattA thayA pachI pratyeka sthitighAta dvArA sattAgatasthitinA saMkhyAtA bahubhAgano nAza kare che. eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe che. paMcagraha upazAmakAkaranI gA. 41nI mULaTIkAmAM kahyuM che - "palyopamasaMdhyeyamA+sthiti natri dhyeya saGkhyeyAH sthitibhAgAH sthitighAte sthitighAte vrajanti, saGkhyeyabhAgo'vatiSThate / " Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 113 - uktakrame hajAro sthitighAta pasAra thAya che. tyAra pachI mithyAtvamohaLIyanA sAgata sthitinA asaMkhyAtA bahubhAga pramANanA sthitakhaMDo hoya che. A vakhate mizramonIyA samyaktvamohanIyamAM pUrvotama cAlu hoya che. karmaprakRti upAmanAkarAnI gA. 3nI camAM kahyuM che- "tato kRitivaMdana, tato nivama saMgatimAne saMtavamaste sese micchattassa TThitisaMtakammassa asaMkhejabhAgA AghAtijaMti, sammattamIsANaM saMkhejA ceva yAtigaMti" tAtparya e che ke saMkhyAtA bahubhAga pramANa AyAmavALA hajAro sthitakhaMDa traNe darzanamohanIyamAM pasAra thayA pachI eka sthitikhaMDa dvArA mithyAtvamohanIyanI je sattAgata sthiti che, temAMthI asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa bahubhAgono nAza kare che. tyAra pachI vaLI navA sthitighAta daramiyAna zeSa sattAgatasthitinA asaMkhyAtA bahubhAgono nAza kare che ane zeSa eka bhAga rAkhe che. A pramANe mithyAtvamohanIyatA sthitighAtano krama samajavo. jyAre sakhyatva mohanIya ane mizra mohanIyamAM pUrvanI mAphaka sattAgata sthitimAMthI saMkhyAtA bahubhAgono nAza karI eka saMkhyAtamo bhAga zeSa rAkhe te pramANe sthitighAtano krama samajavo. A pramANe hajAro sthitighAta jAya tyAra pachInA sthitighAta dvArA mithyAtvamohanIyanI ekAlikA sthita rAkhI zeSa sarva sthitino nAza kare che. karmaprakRti upAmanAkarAnI gA. 37nI cUmAM kahyuM che - "tato vahu ditisavaMsu na micchattA mAvati //vAhira triyaM saLaM nANAtirtha mavati te vakhate samyakUvamohanIya-mizramohanIyanI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa sthiti sattAmAM rahe che. "saMmattasamAmicchA viti patniovamasa saMgatimAna kSeto "-karmaprakRti upazamalAkaraNanI gA. 30nI . havethI samyaktvamohanIya ane mizramohaLIyanA paNa sattAmAMthI asaMkhyAtA bahubhAga pramANa sthitino pratyeka sthitighAta dvArA kSaya kare che ane zeSa mithyAtvamohanIyanI udayAlakArtAilukasaeNkamathI vadhamAna samyaktvamohanIyamAM saMkamAIne bhogavAI jAya che-"micchare paDhamasamayAMte ti saMmatte sAmicchattA saMgamA II(thA)tiyA avaMti, saMchAmiyA mavaMti "-karmaprakRti upAmatAkaNanI gA. 32nI ca. uta krame hajAro sthitighAta pasAra thAya tyAra pachInA sthitighAta dvArA mizramohanIyatI AvalakA uparanI sthitino ghAta kare che. te vakhate samyaktvamohanIyanI ATha varSa pramANa sthitisattA rahe che. karmaprakRti upAmanA2NanI gA. 32nI cUrNamAM kahyuM che - "vaM saMvedaM samichattaditi vaMkaTiMga samapitta AvaliyAbAhiraM savvaM AghAtiyaM bhavati / tAhe ceva saMmattasaMtakammaM aTThavAsaThIiyaM hoti / " - kaSAyamAbhUtamAM sthitighAtanA kramamAM thoDo bheda che. temanA mata anusAra palyopamathI mAMDI ATha varSanI samyaktvamohalIcanI sthiti bAkI rahe tyAM sudhIno adhikAra A pramANe che- palyopama sthitimattA thayA pachI pratyeka sthitighAta sAgata sthitinA saMkhyAtA bahubhAga pramANa jANavA. te krame hajAro sthitighAta pravarte che. tyAra pachI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 upazamanAkaraNa bhAga-1 dUrApadRSTi rUpa palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti sattAmAM rahe che. dUrApadRSTinuM svarUpa anaMtAnudhi visaMyojanAnA adhikAramAM jaNAvyuM che. tyAra pachI eTale ke dUrApadRSTinA sthitisthAnathI darzanamohanIyanI traNe prakRtinA sattAgata sthitinA asaMkhyAtA bahubhAgono pratyeka sthitighAta dvArA nAza kare che. uta krame hajAro sthitighAta pasAra thAya che, tyAre samyaktvamohanIyanI asaMkhyasamayaprabaddhanI udANA zarU thAya che. asaMkhyasamayaprabaddhatI udAraNAnI vyAkhyA AgaLa upazamazreNInA adhikAramAM batAvIzuM. tyAra pachI vaLI ghaNA sthitighAta pachI mithyAtvanA ekAlikA uparanI sarvAtino ghAta kare che. ahIM sudhI eTale ke mithyAtvanA carcyAtighAta sudhI darzanamohAyanI traNe prakRtinI sthitisattA samAna hatI. temaja ahIM sudhI sthitikhaMDo paNa badhA samAna AvatA hatA. jyAre A sthitighAta daramiyAna mithyAtvanI AlikA sthiti rAkhI zeSa sarva sthitino ane samyaktvamohAya-mizramohAyanI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti rAkhI zeSa asaMkhyaguNa sthitino ghAta kare che. eTale have A sthitikhaMDa mithyAtvamohanIyano samyaktvamohanIya-mizramohAya karatA vizeSAdhika pramANavALo Ave. jyAre samyaktvamohanIya ane mizramohanIyano to sthitikhaMDa paraspara samAna hoya che. tathA zeSa rahelI sthiti paNa bannenI paraspara samAna hoya che. A vastu AgaLa Apela alpabahutva dvAra parathI samajI zakAya che. vaLI A cama sthitighAtanA carama samaye mithyAtvamohanIyano jaghanya sthitisaMkrama thAya che. tathA te ja samaye guNitakarmAMza jIvane mithyAtvano utkRSTa pradezasaMkrama thAya che. tathA te dvArA guNitakamAMza AtmAne minI utkRSTa pradezasattA thAya che. saMsAramAM bhramaNa karatA mithyAtvano jaghanya sthitisaMkrama A sthAne prApta thAya che. tathA guNitakamAMza jIvane mithyAtvano utkRSTa pradezasaMkrama ane mizramohanIyanI utkRSTa pradezasattA paNa A sthAne prApta thAya che. nkh palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa chellA sthitikhaMDano antarmuhUrta sudhI ghAta thAya che to pachI antarmuhUrta sudhI jaghanya sthitisaMkrama kema nahIM ? cazma samaye ja zA mATe kahyo ? - javAba camakhaMDa ghAta karatI vakhate pratisamaya udayAlikA uparanI badhI sthitimAMthI dalikone paramAM saMkramAve che. jema jema samaya bhogavAto jAya che tema tema navo samaya udayAlikAmAM dAkhala thato hovAthI uttottara samaye sthitikhaMDa eka-eka samaya jeTalo nyUna thato jAya che. tethI carcyAtighAtanA prathama samaye sthitikhaMDa karatA cazma samaye sthitikhaMDanu pramANa antarmuhUrta jeTalu gUna Ave ane tethI ja cazmakhaMDanA - cazmasamaye jagha--tisaMkrama prApta thAya che. A pramANe dareka sthitighAta vakhate thatu - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 115 nathI, kemake dareka sthitighAtamAM udayAvalikAnI uparanA sthitisthAna sudhInI sthitikhaMDa hoto nathI paNa udayAvalikA uparanI ghaNI sthiti te samayanA sthitakhaMDa vagaranI che. tethI jema jema udayalakAno samaya bhogavAI jAya, tema tema navo samaya udayAvalikAmAM dAkhala thato hovA chatAM sthitakhaMDa cUta thato nathI. tethI cirasthitikhaMDa sudhI sthitakhaMDa sthitighAtAddhAnA kALa daramiyAna avasthita rahe che. nAno na thAya caramasthitikhaMDamAM ja mAtra A pramANe thAya che. - have mithyAtvanA caramasthitighAta pachI zeSa samyaktvamohanIya ane mizramohanIyatA sAgata sthitinA asaMkhyAtA bahubhAgono pratyeka sthitighAta dvArA nAza kare che. tathA mithyAtvanI zeSAvalikA stilukasaMkramathI saMkramAIne bhogavAI jAya che. A pramANe hajAro sthitighAta pasAra thAya tyAra pachInA sthitighAta dvArA mizramohalInI AdlakA pramANa sthita rAkhI zeSa sarva sthitino ghAta kare che. te vakhate samyaktvamohanIyanI paNa ATha varasa pramANa sthiti rAkhI zeSa saghaLI sthitino ghAta kare che. ahIM sudhI mizramohanIya ane samyaktvamohanIyanI sthitisattA tathA sthitakhaDo samAna hatA. have A carama sthitighAta vakhate mizramohalInI AqlakA sivAya saghaLI sthitino ane samyakUcqmohanIyanI ATha varSa sivAya saghaLI sthitino ghAta thato hovAthI banneno A sthitikhaMDa viSama hoya che. samyaktvamohanIyatA sthitakhaMDa karatA mizramohanIyato sthitikhaMDa AIlakAbUta AThavarSapramANa AMdhaka hoya che. vaLI A sthitikhaMDano ghAta thayA pachI bannenI sthitisattA viSama zeSa rahe che. mizramohanIyatI AvalikA pramANa rahe che ane samyaktva mohanIyanI ATha varSa pramANa rahe che. ukta vastu alpabahurvAdhikAra parathI jaNAya che. vaLI mizramohanIyatA caramakhaMDanA caramasamaye mizramohanIyano jaghanya sthitisaMkrama thAya che. tathA guNitakamA jIva hoya to mizramohanIyano utkRSTa pradezasaMkrama tathA samyaktvamohanIcaLI utkRSTa pradezasattA prApta thAya che. ahIMyA matAMtare samyaktvamohaLImaLI saMkhyAtA varSanI sthitisattA rahe che. mizramohanIyarI zeSAvalikA tyArabAda samyaktvamohanIyanA aMtarmuhUrtapramANa khaMDono ghAta karavAnI sAthe tilukasaMkramathI samyaktvamohanIyamAM saMkramAIne bhogavAI jAya che. kaSAyakhAbhUtano pATha A pramANe che - "palidovame osulutte tado palidovamassa saMkhejjA bhAgA AgAidA / tado sesassa saMkhejA bhAgA AgAidA / evaM ThidikhaMDayasahassesu gadesu dUrAvakiTTI palidovamassa saMkheje bhAge TThidisaMtakamme sese tado sesassa asaMkhejA bhAgA AgAidA / evaM palidovamassa asaMkhejadibhAgigesu bahuesu dvidikhaMDayasahassesu gadesu tado sammattassa asaMkhejANaM samayapabaddhANamudIraNA / tado bahusu TThidikhaMDaesu gadesu micchattassa AvaliyabAhiraM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 upazamanAkaraNa bhAga-1 savvamAgAidaM / sammatta-sammAmicchattANaM palidovamassa asaMkhejadibhAgo seso / tamhi TThidikhaMDae NiTThAyamANe NiTThide micchattassa jahaNNao TThidisaMkamo, ukkassao padesasaMkamo / tAdhe sammAmicchattassa ukkassagaM padesasaMtakammaM / tado AvaliyAe dUsamayUNAe gadAe micchattassa jahaNNayaM dvidisNtkmm| micchatte paDhamasamayasaMkaMte sammattasammAmicchattANamasaMkhejjA bhAgA AgAidA / evaM saMkhejehiM TThidikhaMDaehiM gadehi sammAmicchattamAvaliyabAhiraM savvamAgAidaM / tAdhe sammattassa doNNi uvadesA / ke vi bhaNaMti saMkhejjANi vassasahassANi dvidANi tti / pavAijjateNa uvadeseNa aTThavassANi sammattassa sesANi sesAo dvidIo AgAidAo tti / edammi chidikhaMDae NiTThide tAdhe jahaNNago sammAmicchattassa TThidisaMkamo, ukkassao padesasaMkamo / sammattassa ya 3varasaparasaMtamaM " - pa. papa. datane pAdhi : - karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 32nI cUrNamAM samyaktvamohanIyanI ATha varasa pramANa sthiti zeSa rahe che tyAM sudhI darzanatrikaLA je dalako umerAya che teno nikSepa sAmAnyathI batAvyo che. te A pramANe - mAtvanA dalaka mizramohanIya ane samyaktvamohanIyamAM paDe che, mizramohanIyanA dalita samyaktvamohanIyamAM paDe che ane samyaktvamohanIyanA dalika svasthAnamAM nIce nAMkhe che - "khaNDijamANaM micchattaM sammAmicchattasaMmattesu khivai, missaM sampatte, sammattaM saTThANe ya sado chumaDu " kaSAyakhAbhUtamAM dalapropavadha vistArathI batAvI che. te A pramANe - apUrvakaraNanA prathama samayathI mizramohanIyatA caramakhaMDanA athavA samyaktvamohanIyatA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramakhaMDanA Dhicarama samaya sudhI pratisamaya je dalako umere che tene nIce udayAvalikA uparanA samayathI guNazreNI zIrSa sudhI asaMkhyaguNanA krame nAMkhe che. tenI uparanI sthitimAM asaMkhyaguNahIna nAMkhe che. tyArapachI cheka sudhI 1. jayadhavalAmAM paNa A krama batAvyo che, uparAMtamAM guNazreNizIrSanI uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNahIna dalaprakSepa thavAnuM kAraNa e batAvyuM che ke apakRSTadravyane eka palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI bhAgI lagabhaga eka bhAga pramANa dravya (asaMkhyAtabhAgahIna) guNa zreNizIrSamAM nAMkhI zeSa asaMkhyAtabahubhAga pramANa dravyane guNazreNinI uparanI sarvasthitimAM vizeSahInanA krame nAMkhavAnuM che. guNazreNinI aMtarmuhUrta pramANa sthiti che, jyAre guNazreNinI upara tethI asaMkhya guNa sthiti che. Ama guNazreNInA bhAge Avela dravya karatA asaMkhyaguNa dravya uparanI sthitimAM ApavAnuM hovA chatA guNazreNi AyAma karatA asaMkhya guNasthitimAM vizeSahInanA krame te dravya vaheMcavAnuM hovAthI guNazreNizIrSa karatA uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNahIna dravya apAya che. tathA ahIM dazyamAna dravya eTale ke pUrvanuM sattAgata ane A naMkhAyela dravya maLI samudita dravya paNa A ja krame che, e vAta paNa vadhArAmAM jaNAvI che. jayadhavalAnA akSaro A pramANe che - "mapuSyaRpasamAlo kADhI nAva samamicchAmiiiralaMDayadumiphaalitti tAva edamhi aMtarAle paDisamayamasaMkhejaguNAe seDhIe padesaggamokaDDiyUNa guNaseDhiviNNAsaM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA vizeSahIMnA krame nAkhe che (advaitthApanAlikA prApta na thAya tyAM sudhI) kaSAyaprAbhUtasUrNino pATha A pramANe che "apuvvakaraNassa paDhamasamayAdo pAe jAva carimaM palidovamassa asaMkhejjabhAgaTThidikhaMDayaM ti edammi kAle jaM padesaggamokaDDumANo savvarahassAe AvaliyabAhiraTThidie padesaggaM dedi taM thovaM, samayuttarAe dvidIe jaM padesaggaM dedi tamasaMkhejjaguNaM, evaM jAva guNaseDhisIsayaM tAva asaMkhejjaguNaM, tado guNaseDhisIsayAdo uvarimANaMtaraTThidIe padesaggamasaMkhejjaguNahINaM tado visesahINaM, sesAsu vi dvidIsu visesahINaM ceva, Natthi guNagAraparAvattI / " - pR. 1757. sahIM adhyAvanikAbhAM nikSepano uma bheDe batAvyo nathI, paraMtu guNarmANa udayAlikA uparanA samayathA kahI che. tethI adhyAhAthI udayAlikAmAM udayavatI prakRtiono vizeSahIMnA krame nikSepa saMbhave che. tathA ahIM apUrvakaNanA prathama samayathI cazma palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDa - 117 karemANo apuvvakaraNapaDhamasamae tAva savvarahassAe udayAvaliyabAhirANaMtaraTThidie jaM padesaggaM Nikkhivadi taM thovaM hoi / hoMtaM pi asaMkhejjasamayapabaddhapamANamidi ghettavvaM savvajahaNaNe vi guNaseDhigopucchapalidovamassa asaMkhejjabhAgamettANaM paMciMdiyasamayapabaddhANamuvalaMbhAdo / etto samayuttarAe dvidIe jaM padesaggaM NisiMcadi tamasaMkhejjaguNaM / ko guNagAro ? tappAoggo palidovamassa asaMkhejjabhAgo / evaM jAva guNaseDhisIsayaM pAvei, tAMva asaMkhejjaguNaM ceva dedi / tado guNaseDhisIsayAdo uvarimANaMtarAe dvidIe asaMkhejjaguNahINaM padesaggaM dedi / kiM kAraNaM ? takkAlokaDDiyasayaladavvaM tappA oggapalidovamAsaMkhejjabhAgamettabhAgahAreNa khaMDideyakhaMDamasaMkhejjabhAgUNaM guNaseDhisIsae Nikkhaviya puNo se bahubhAge divaDDaguNahANIhiM khaMDideyakhaMDamaNaMtarovarimAe dvidIe Nikkhivaditi / edeNa kAraNeNa tattha dijjamANaM padesaggameyasamayapabaddhAsaMkhejjadibhAgapamANaM hodUNa saMkhejjaguNahINaM jAdaM / tado visesahINaM dedi / kettiyametteNa ? doguNahANipaDibhAgiyeNa gopucchaviseseNa / evamuvarimAsu viTThidIsu vi visesahINaM ceva dedi jAva appappaNo okaDDidaTThidimaicchAvaNAvaliyametteNApatto tti / esA dijjamANaparuvaNA / evaM ceva dissamANassa vi paruvaNA kAyavvA, visesAbhAvAdo / evaM ceva vidiyAdisamaesu vi kAyavvaM jAva palidovamassAsaMkhejjadibhAgamettacarimaTThidikhaMDayaM carimasamayamaNukkiNNaM tti, udayAvaliyabAhire galidase saguNaseDhiNikkhevaM paDi savvattha bhedANuvalaMbhAdo / pR. 1758. A vakhate pratyeka sthAnamAM navA AvatA dravya ane sattAgata dravya maLI dRzyamAna dravya thayuM. tenI vaktavyatA labdhisAramAM A pramANe batAvI che - udayAvalikAmAM apAyeluM dravya (dIyamAna) pUrvanA sattvadravyathI asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM che. tethI dazyamAna dravya sattvadravyathI adhika thAya che. guNazreNimAM apAyelu dravya pUrvanA sattvadravya karatAM asaMkhyaguNa che. tethI dIyamAna dravyathI sAdhika dRzyamAna dravya thayuM. pUrva sattvadravyathI to asaMkhyaguNa...guNazreNI uparitana sthitimAM dIyamAna dravya pUrvasattva dravya karatA asaMkhyAtamo bhAga che. tethI dRzyamAna dravya sattvadravyathI vizeSAdhika thayuM.... tAtparya e che ke udayAvalikAnA pratyeka niSekamAM dRzyamAna dravya pUrva sattAgata dravyathI vizeSAdhika thAya, guNazreNinA pratyeka niSekamAM dRzyamAna dravya pUrvasattAdravyathI asaMkhyAtaguNa thAya, uparitana sthitinA pratyeka niSekamAM dRzyamAna dravya pUrvasattAgatadravyathI vizeSAdhika thAya. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 upazamanAkaraNa bhAga-1 sudhI utakrama kahyo che. paraMtu A krama camakhaMDanA dviyamasamaya sudhI samajavo, kemake cazma samaye nikSepa samyaktvamohanIyanI AThavarSa mAtra sthitimAM ja thAya che ane teno krama jUdo che AgaLa 86mA sUtramAM kahyu che - "pattiovamaksa asaMatimALiyamacchima TThidikhaMDayaM, tassa TThadikhaMDayassa carimasamaye guNagAraparAvattI, tado ADhattA tAva guNagAraparAvattI jAva carimakhaMDayassa ducarimasamayo tti / sesesu samaesu Natthi muLaraparAvI '' pR. 1461. eTale ke samyaktva mohAyanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa cazmakhaMDanA cazma samaye te khaMDamAM tathA mizramohanIyatA casmakhaMDamAM raheluM sarva lika tyAMthI lai nIce je nAMkhe che tyAre danikSepano krama palaTAI jAya che. jo ke ahIMyA cAlu anusaMdhAna hovAthI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa camakhaMDa sudhI uparokta krama batAvI, AgaLa samyaktva mohanIyatA aMtarmuhUrta pramANa tikhaMDo thAya che. tyAthI daLanakSepano krama anya kahyo che, parantu uparokta 86mA sUtra pathI A krama palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa cazmakhaMDanA DhiMcama samaya sudhI jaNAya che. - paLyomapatA asaMkhyAtamA bhAga pramANa camakhaMDanA carama samaye daniopavidhisamyaktvamohanIyanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa cazmakhaMDotkaNNAaAnA cazmasamaye takhaMDagata sarvalika tathA mizramohIyanA cazmakhaMDanuM sarvalika ukere che ane 1. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa caramakhaMDanA caramasamaye je dalika lai nIce AThavarSa pramANa sthitimAM nAMkhe che, teno vidhi A pramANe che - samyaktvamohanIyanI takhaMDava caramaphAli ane mizramohanIyanI caramaphAlinuM dravya lai AThavarSa pramANa sthitimAM nAkhatA udayasamayamAM alpa, anaMtarasamayamAM asaMkhyaguNa, ema yAvat guNazreNinA zIrSa sudhI, tenI uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNa, tyAra pachI vizeSahIna yAvat AThavarSanA carama sthitisthAnaka sudhI jANavuM. Ama jayadhavalAmAM paNa ukta krama batAvyo che. vadhArAmAM guNazreNizIrSanA uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNadalika paDavAnuM kAraNa tyAM batAvyu che ke - caramaphAlinA dravyane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI bhAgI eka bhAga pramANa dravya guNazreNimAM asaMkhyaguNAkAre goThavI zeSa bahubhAga dravya antarmuhUrta nyUna AThavarSa pramANa sthitimAM vizeSahInanA krame goThavAya che. Ama ahIMyA guNazreNimAM jeTaluM dravya naMkhAyuM, te karatA asaMkhyaguNa dalikane guNazreNithI saMkhyAtaguNa sthitiniSekomAM vizeSahInanA krame nAMkhavAnuM hovAthI guNazreNizIrSa karatA uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNa dalanikSepa Ave che. tathA Ama guNazreNizIrSa karatA uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNa dravya Avatu hovAthI A samayathI guNazreNI paNa avasthita thAya che, ema ghru che. jayadhavalAno pATha A pramANe che - "stya tAva sammAmicchattA rimAnIy saha sammattassa sacchima patito. gasaMche.mAAiM TThidikhaMDayamoTTiyUNa aTThavassamettaM sammattassa dvidisaMtakammaM TThavemANassa guNagAraparAvattiM vattaissAmo / tuM nahA - takkAlabhAvisagacarimaphAlidavveNa saha sammAmicchattacarimaphAliM ghettUNa aTThavassamettasammattaTThidisaMtakammassuvari NisiMcamANo udaye thovaM padesaggaM dedi / sekAle akhe Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 119 samyaktvamohanIyanA udayasamayathI mAMDI guNazreNInA zIrSa sudhI asaMkhya guNAkAre nAkhe che, ane guNazreNI zIrSanA uparanA sthAnamAM asaMkhyaguNa dalika nAkhe che. tyAra pachI eka sudhI AThavarSanA caramasamaya sudhI vizeSahInanA krame nAMkhe che. kaSAyakhAbhUtano pATha A pramANe che - "tApe pAI movanimaUI/ kivI 39 thavaM paNa hijhave ! se kAle asaMkhejaguNaM jAva guNaseDhIsIsayaM tAva asaMkhejaguNaM / tado uvarimANaMtaraTThidIe vi saMjJapuvi driA to visahai | parva nAva DucarikRdvivaMdya ti " - pa. Tikala.. acrmuhUrta pramANa sthitikhaMDoraNa UMdha : vaLI samyaktvamohanIyanI AThavarSa pramANa sthita rahyA pachI tenA antarmuhUrta pramANa scitakhaMDo karavA dvArA ghAta kare che. ane te dareka khaMDa ukeratI vakhate paNa apakRSTa dalanopano krama A ja pramANe jANavo. paraMtu ahIM palyopamanA asaMkhyAtamAM dedi / etaM jAva guNaseDhisIsayaM puvvilaM tAva asaMkhe. guNaM dedi / tado uvarimANaMtarAe dvidIe asaMkhe. guNaM ceva dedi / kiM kAraNaM ? sammAmicchattacarimaphAlidavvaM kiMcUNadivaDDaguNahANiguNidasamayapabaddhamettamokaDDaNabhAgahArAdo asaMkhejaguNeNa palido. asaMkhe. bhAgeNa khaMDedUNa tattheyakhaMDamettameva davvaM guNaseDhIe Nikkhaviya puNo sesabahubhAgadavvamaMtomuhUttUNaTThavassehiM khaMDideyakhaMDassa NiruddhagovucchAyAreNa NikkhevadaMsaNAdo / tamhA ettoppahuDi sammattassa udayAdiavaTThidaguNaseDhiNikkhevo hoi tti ghettavyo / evaM guNaseDhisIsayAdo aNaMtarovarimAe vi ekkisse TThidIe asaMkhejaguNaM padesaggaM NikkhiviyUNa tado uvari savvattha aNaMtarovaNidhAe visesahINaM ceva dedi jAva aguvassANaM carimaNiseo tti " - mR. 1759. vaLI ATha varSa pramANa sthitimAM pratyeka niSekamAM A samaye je dalika naMkhAya che te pUrvanA sattAgata dalika karatAM asaMkhya guNa hoya che kemake sattAgata sarvadravyano ghaNo bhAga caramaphAliyamAM che. mizranI udayAvalikA ane samyakatva mohanIyanI ATha varSa pramANa sthiti sivAyanuM sarvadalika dIyamAna dravya che, mATe dIyamAna dravya dareka niSekamAM pUrvanA sattAgata dravya karatA asaMkhyaguNa hoya che - "vari aTThavassamettasavvagovucchANamuvari eNhiM dijjamANadavvaM TThidiM paDi puvvAvaTThididavvAdo asaMkhejaguNaM veva ti, minidravyapArAvo tti ttatraM " - pR. 1759. A pramANe niyamAna dravyanI hovAthI dravya nikSepa thayA pachI dRzyamAna dravya paNa dIpamAnanA krame hoya che . "parva tispo udayAdo ppahaDi jAva gaNaseDhisIsayaM tAva dIsamANadavvamasaMkhejagaNAe seDhIe cidadi, tado uvari savvastha avasameTTivilaMtamasuva ithAvucchAyAre vadhe " - mR. 1759. 1. jayadhavalAmAM antarmuhUrta pramANa sthitikhaMDo ukeratA dIyamAna dravyano krama uparokta pramANe ja kahyo che. parantu jayadhavalAkAranI avasthitaguNazreNinI mAnyatA hovAthI guNazreNizIrSa pratisamaya AgaLa vadhatuM jAya che, ema jaNAvyuM che. tathA ahIMthI guNazreNizIrSanA uparanA sthAnamAM je asaMkhyaguNa dalikano nikSepa thAya che tene guNazreNIzIrSa tarIke gaNavAnuM che. te A pramANe - "tAthe paNa aMtamUdattatthidikhNddyghaadennovttttijmaannaasu sammattaTTidIsu jaM padesaggaM okaDDaNabhAgahArapaDibhAgeNa ghettUNudayAdi Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 upazamanAkaraNa bhAga-1 bhAga pramANa caramakhaMDanA caramasamaye je dalaka ukerAya che tenA karatA have pachInA antarmuhUrta pramANanA dareka khaMDa umeratA dareka khaMDanA carama samaya sivAya, eTale ke pratyeka guNaseDhiNikkhevaM karemANo udaye thovaM padesaggaM dedi, se kAle asaMkhejaguNaM dedi / evamaNeNa kameNa (a)saMkhejaguNaM NisiMcamANo gacchai jAva heTThimasamayaguNaseDhisIsayaM patto tti / puNo edamhAdo uvarimANaMtarAe vi ekkisse TThidIe padesaggamasaMkhejaguNaM NisiMcadi / kiM kAraNaM ? avaTThidaguNaseDhiNikkheve kayapaiNNattAdo / eNhimokaDDhidadavvassa bahubhAge aMtomuttUNa?vassehiM khaMDiya tattheyakhaMDamettadavvaM visesAhiyaM kAdUNa saMpahiyaguNaseDhisIsaye Nikkhivadi tti vuttaM hoi / etto uvari savvattha visesahINaM ceva NisiMcadi jAva carimaTThidimaicchAvaNAvaliyametteNa apatto tti / evmtttthvssbritisaMtamithasa paDhamasamA vijJamAsa pavaUT #yA " - mR. 17 che. ahIM sAthe-sAthe jayadhavalAkAre dazyamAna dravyanI paNa prarUpaNA batAvI che. te A pramANe che - antarmuhUrta pramANa sthitikhaMDanA prathama samaye tenI pUrvenA samayanA guNazreNizIrSamAM Apela dravya karatA asaMkhyaguNa dravya Ape che, kemake guNazreNizIrSa eka samaya AgaLa vadhe che. tathA utkIryamAna dalikanA eka asaMkhyAtamA bhAga pramANa dalikane ' udayasamayathI pUrvanA samayanA guNazreNizIrSa sudhI nAMkhI zeSa bahubhAga dravyane guNazreNizIrSathI mAMDI antarmuhUrtanyUna AThavarSa pramANa sthitisthAnakomAM nAMkhe che. Ama pUrvanA samayanA guNazreNizIrSamAM dIyamAna dravya karatA vartamAnasamayanA guNazreNinA zIrSamAM dIyamAna dravya asaMkhyaguNa hovA chatAM dazyamAna dravya asaMkhyaguNa nathI. paraMtu asaMkhyAtamo bhAga adhika che. kemake ahIM diyamAna dravyanI pradhAnatA nathI, paraMtu pUrvasattvadravyanI pradhAnatA che. vartamAna samaye dalaprakSepa thAya che te pUrve sattAgata dravya pUrvanA samayanA guNazreNizIrSa karatA vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM vizeSahIna eTale ke eka (sa)maya (?) pramANa hIna che. have navu dravya je vartamAna samaye apAya che, te pUrvasamayanA guNazreNizIrSa karatA vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM asaMkhyaguNa apAya che, paraMtu pUrvanA guNazreNizIrSanA sattAgata dravya karatA asaMkhyAtaguNahIna che (eTale vartamAna samaye guNazreNithI) kemake vartamAnasamaye sattAgata dalikano asaMkhyAtamo bhAga mAtra dalika umerAya che, ane kula utkIryamANa dravya paNa eka sthitisthAnamAM rahela dravyanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalu hoya che. eTale vartamAna samaye vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM je dravya apAyuM temAMthI pUrvanA samayanA guNazreNizIrSamAM apAyela dravya tathA pUrvanA samaye je eka cayahIna dravya vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM hatuM te bAda karIe eTaluM adhika dRzyamAna dravya pUrvanA samayanA guNazreNizIrSa karatAM vartamAnasamayanA guNazreNizIrSamAM hoya ane te asaMkhyAtamo bhAga adhika hoya. asatkalpanAthI, jemake antarmuhUrta pramANa khaMDanA prathama samaye dravyanikSepa thAya te pUrve pUrvanA samayanA guNazreNizIrSamAM 100 kroDa dravya che. vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM 99 kroDa dravya che. have vartamAna samaye pUrvasamayanA guNazreNizIrSamAM 1 kroDa dravya paDe che, ane vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM 10 kroDa dravya paDe che. eTale dazyamAna dravya pUrvanA guNazreNizIrSamAM 101 kroDa ane vartamAna guNazreNizIrSamAM 109 kroDa thayuM. Ama AThavarSa pramANa sthitisattA thayA pachI aMtarmuhUrta pramANa sthitikhaMDo karatA pratyeka khaMDanA prathamasamayathI kicaramasamaya sudhI dazyamAna dravya uttarottara samayanA guNazreNizIrSamAM vizeSAdhika (asaMkhyAtamo bhAgAdhika) Ave. paraMtu dareka khaMDanA caramasamaye guNazreNizIrSamAM dazyamAna dravya tenI pUrvanA samayanA guNazreNizIrSanA dazyamAna dravya karatA saMkhyAtamo bhAga adhika Ave. te A rIte - (pUrvanA sattAgata dravya karatA saMkhyAtamA bhAganA dravyano temAM vartamAna samaye nikSepa thAya) dareka khaMDanA caramasamaye sattAgata kula dravyano saMkhyAtamo bhAga umerAya che ane Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * darzanatrikanI kSapaNA 121 khaMDovskINAzrAnA prathama samayathI dvicama samaya sudhI asaMkhyaguNahIna dalika ukerAya che ane cazma samaye saMkhyAtaguNahIna dravya ukeAya che. AnuM kAraNa e che ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa je camakhaMDa ukeAyo tenuM lagabhaga sarvalika cagma samaye ukerIne te dravyano eka asaMkhyAtamo bhAga udayasamayathI guNazreNizIrSanA AgaLanA niSeka sudhI nAMkhI zeSa bahubhAga dravyane te samayanA guNazreNizIrSanI upara antarmuhUrta nyUna ATha varSa pramANa sthitimAM vizeSahInanA krame nAMkhe che. ahIMyA vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM pUrvanuM sattAgata dravya kula sattAgata dravyane antarmuhUrta nyUna ATha varSa pramANa sthitisthAnothI bhAgatA eka bhAga pramANa Ave. jyAre navu AveluM dravya sattAgata dravyanA saMkhyAtamAM bhAgane antarmuhUrtanyUna ATha varSa pramANa sthitisthAnothI bhAgatA eka bhAga pramANa Ave. Ama vartamAna samayanA guNazreNizIrSamAM navu Avatu dravya, pUrvanA dravyanA saMkhyAtamA bhAga pramANa che. tathA pUrvanA samayanA guNazreNizIrSanA sattAgata dravya karatA paNa saMkhyAtamA bhAganuM hoya che, kemake pUrvanA samayanA guNazreNizIrSamAM sattAgata dravya vartamAna samayanA guNazreNizIrSanA sattAgata dravya karatA eka caya jeTaluM adhika che. tethI pratyeka sthitikhaMDanA carama samaye pUrvasamayanA guNazreNizIrSanA dRzyamAna dravya karatA vartamAna samayanA guNazreNizIrSanuM dRzyamAna dravya saMkhyAtamo bhAga adhika Ave. Ama antarmuhUrta pramANa sthitikhaMDono ghAta kare che tenA dvica2ma sthitikhaMDa sudhI jANavu. dvicaramakhaMDanA caramasamaye dRzyamAna dravya A pramANe hoya - udayasamayathI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitikhaMDotkiraNAddhAnA carama samayanA guNazreNizIrSa sudhI asaMkhyaguNa, tyAra pachInA pratyeka sthAnamAM asaMkhyAtamo bhAgAdhika yAvat aMtarmuhUrta pramANa prathama, khaMDotkiraNAddhAnA dvica2ma samayanA guNazreNizIrSa sudhI, pachInA sthAnamAM saMkhyAtamo bhAga adhika, pachI pratyeka sthAnamAM asaMkhyAtamo bhAgAdhika yAvat antarmuhUrta pramANa dvitIyakhaMDotkiraNanA dvicarama samayanA guNazreNizIrSa sudhI. tyAra pachInA sthAnamAM saMkhyAtabhAgAdhika ema yAvat te dvicaramakhaMDanA caramasamayanA guNazreNizIrSamAM saMkhyAtamo bhAga adhika, tyAra pachI vizeSahInanA krame yAvat carama samaya sudhI jANavu....dazyamAna dravya viSayaka jayadhavalAno pATha A pramANe che - "saMpatti tatyeva vimnamALa kadhamavaciTThaditti edassa NiNNayaM vattaissAmo / taM jahA puvvillaguNase DhisIsayAdo saMpahiyaguNaseDhisIsayamasaMkhejjaguNaM hoi / kiM kAraNamidi bhaNide saMpahi okaDDiyUNa gahidasavvadavvaMpi miliyUNa aTThavassegaTThididavvaM palidovamassa asaMkhe. bhAgeNa khaMDeyUNeyakhaMDamettaM ceva hoi, aTThavassamettaNisegANamokaDDaNabhAgahArapaDibhAgiyattAdo / puNo tassa vi asaMkhe. bhAgamettaM ceva TThA guNaseDhimhi NisiMcadi sesa asaMkhejje bhAge saMpahiyaguNaseDhisIsappuhuDi uvarimagovucchesu samayAviroheNa NisiMcaditti deNa kAraNeNAsaMkhejjaguNaM jAdaM, kiMtu visesAhiyameva dissamANadavvaM hoi ti NiccheyavvaM / hotaMpi asaMkhejjabhAguttaraM ceva, Natthi aNNo viyappo / saMpahi edassevAsaMkhejjabhAgAhiyattassa phuDIkaraNamesA parUvaNA kIrade / taM jahA - heTThimaguNaseDhisIsayadavvamicchAmo tti divaDDaguNahANiguNidamegaM samayapabaddhaM TThaviya tassa aMtomuhUttUNaTThavassametto bhAgahAro TThaveyavvo / evaM dvavide puvvillasamayaguNaseDhisIsayadavvamAgacchaI, saMpahiyaguNaseDhisIsayadavve icchijjamANe edaM ceva davvameyagovucchavisesahINaM TThaviya puNo eNhimokaDDidadavvassa bahubhAge aTThavassehiM aMtomuhUttUNehiM khaMDiya tattheyakhaMDametteNedaM davvamabbhahiyaM kAdavvaM / edaM ca ahiyadavvaM puvvillaguNaseDhisIsayammi samahiya govucchavisesAdo tattheva ehiM padidAsaMkhejjasamayapabaddhamettaguNaseDhidavvAdo ca asaMkhejjaguNaM, tappAoggapalidovamAsaMkhejjabhAgamettaruvANamettha guNagArabhAveNa samuvalaMbhAdo / tatthataNasavvadavvaM pekkhiyUNa puNa asaMkhejjaguNahINaM, tammi - - Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 22 upazamanAkaraNa bhAga-1 nIcenI AThavarSanI sattAmAM AvyuM che. ane have ATha varSa pramANa sthitinA aMtarmuhUrta pramANa khaMDo thatA hovAthI kula saMkhyAtA khaMDo thAya che. eTale pratyeka khaMDamAM savAgata dalakano athavA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramakhaMDanA carama samaye uzkerAyelA dalikanA saMkhyAtamA bhAga jeTaluM dalaka Ave ane dareka khaMDane ukeratA antarmuhUrta sudhI pUrva-pUrvathI uttarottara samaye asaMkhyAtaguNa dalika ukere che, tethI khaMDamAM jeTaluM dalaka che teno asaMkhyAtamo bhAga mAtra Dhicarama samaya sudhImAM umerAya che ane zeSa sarvadalaka eTale ke asaMkhyAtA bahubhAga pramANa dalaka te khaMDoGiraNAddhAnA carama samaye ukerAya che. Ama antarmuhUrta pramANa AkhA khaMDamAM jeTalu dalaka che temAMthI teno eka asaMkhyAtamo sAdiregaokaDDukkaDDaNabhAgahAreNa khaMDide tattheyakhaMDayapamANattAdo / tado ettiyamettamahiyadavvamavaNiya pudhaTThaveyUNa tattha heTThimaguNaseDhIsIsayammi samahiyadavve eyagovucchavisesAhiyatakkAlapadidAsaMkheja-. samayapabaddhamette avaNide avaNidasesametteNa puvvillaguNaseDhisIsayAdo saMpahiyaguNaseDhisIsayadavvamahiyaM hodi tti Nicchao kAyavyo / evamuvari vi samayaM paDi asaMkhe. guNaM davvamokaDDiyUNa udayAdiavaTThidaguNaseDhiNikkhevaM kuNamANassa esA ceva dijamANa-dissamANa-paruvaNA NiravasesamaNugaMtavvA / Navari aTThavassaTidisaMtakammayassa paDhamaTThidikhaMDayappahuDi jAva ducarimakhaMDayaM ti tAva edesiM saMkhejasahassamettANaM dvidikhaMDayANaM carimaphAliyAsu NivadamANiyAsu bhedo atthi, tatthuddese guNaseDhisIsayammi NivadamANadavvassa puvvillatatthataNasaMcayagovucchaM pekkhiyUNa saMkhejadibhAgabbhahiyattadaMsaNAdo / tassovaTTaNAmuheNa NiNNayaM vattaissAmo / taM jahA-puvvillasaMcayaM tatthataNamicchAmo tti divaDDaguNahANiguNidamegaM samayapabaddhaM dvaviya puNo edassa bhAgahAro aTThavassAyAmo aMtomuhuttUNo dvveyvvo| saMpahi paDhamaTThidikhaMDayacarimaphAlIe paDamANAe khaMDayadavvamicchAmo tti divaDvaguNahANiguNidasamayapabaddhassa aMtomuhUttovaTTidaaTThavassAyAmo bhAgahAratteNa TThaveyavvo / evaM vide pddhmtttthidikhNddycrimphaalidvvmaagcchi| puNo edassAsaMkhejabhAgamettameva heTThA guNaseDhie Nikkhiviya sesabahubhAge avaTThidaguNaseDhisIsayappahuDi aMtomuhuttUNaThuvassesu govucchAyAreNa NisiMcadi tti aMtomuhuttUNa?vassehiM edammi khaMDayadavve ovaTTide Niruddhasamayammi avaTThidaguNaseDhisIsayammi NivadamANadavvaM puvvillatatthataNasaMcayassa samaNaMtaraguNaseDhisIsayassa ca heTThimasaMkhejabhAgamettaA( mA )gcchdi| tado siddhaM tadavatthAe ducarimaguNaseDhisIsayAdo carimaguNaseDhisIsayadavvaM saMkhejabhAguttaraM hodUNa dIsai tti / evamuvari vi savvattha NeyavvaM jAva ducarimaTThidikhaMDayacarimaphAlitti, ruvUNaTThidikhaMDamukkIraNaddhAmettakAlamasaMkhe. bhAguttaraM khaMDayacarimasamae ca saMkhe. bhAguttaraM guNaseDhisIsayammi dIsamANadavvaM hoi tti edeNa bhedANuvalaMbhAdo / " -pR.1760. labdhisAramAM vadhArAmAM mizramohanIyanI dvicaramaphAlipatana samayanA guNazreNizIrSanA dazyamAna dravyathI ya2bhAsiyatana samayanA guzizIdhana dravya asaMdhyagura cha. - "idaM pUrvasmAnmizradvayadvicaramaphAlipatanasamayaguNazreNizIrSadRzyadravyAt asaGakhyAtaguNameva nAnyathA |"-mlyisaar 2 // . 13panI 21st... _ "aDavasse saMpahiyaM guNaseDhIsIsayaM asaMkhaguNaM / puvvillAdo NiyamA uvari visesAhiyaM dissaM // 135 // " - sabdhisAra . 135. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 123 bhAga choDI zeSa sarvadalika te khaMDanA carama samaye ukerAya che ane bAkInA sarva samayamAM . bheguM thaIne paNa eka asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM dravya ukerAya che. have antarmuhUrta pramANa dareka khaMDamAM sattAgata kula dalikathI athavA to samyaktvamohanIyanA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramasthitikhaMDanA caramasamaye ukerAyelA dalakathI saMkhyAtamA bhAga jeTaluM dalika che. e pUrve vicArI gayA chIe. ane temAMno eka asaMkhyAtamo bhAga choDI zeSa sarvadalaka dareka khaMDa umeratA caramasamaye ukerAlu hovAthI aMtarmuhUrta pramANa dareka khaMDa ukeratA carama samaye sattAgata dalikano athavA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramakhaMDokiraNAddhAnA caramasamaye ukerAyela dalaka karatA saMkhyAtamA bhAganuM dAlaka ukerAya, ane zeSa samayomAM asaMkhyAtamAM bhAgag dalika ukerAya che ane ukerAyela dalakano nikSepa cheka ciramakhaMDanA caramasamaya sudhI pUrvokata krame eTale ke udayasamayathI guNaNizIrSa sudhI asaMkhyaguNanA krame, tevA (guNaNizIrSanA) anaMtara sthAnamAM asaMkhyaguNa ane tyAra pachI vizeSahananA krame thAya che. antarmuhUrta pramANa caramakhaMDaLI sarva vaktavyatA AgaLa upara kahevAze. je samaye samyaktvamohanIyanI ATha varSa pramANa sattA rahe che te samayathI pratisamaya 2sa-apavartatA thAya che: kakSA prANutacUrNimAM kahyuM che - "nAthe savAsiiAM saMtai sammattassa tAdhe pAe sammattassa aNubhAgassa aNusamayaovaTTaNA / eso tAva ekko vizvariyA parivatto " - pa. 17pa8. arthAt atyAra sudhI aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta rasakaMDakano ghAta thato hato, have pratisamaya anaMtaguNahIna 2sa thAya che. A pramANe kaSAyaprAbhUta anusAra aMtarmuhUrta pramANa caramakhaMDa sivAyanI sarvavatavyatA kahevAI gaI che. karmakRtinA anusAre ATha varasa pramANa sthitisattA zeSa rahe che, tyAM sudhInI vigata pUrve vicArI gayA chIe. have AgaLa upara aMtarmuhUrta pramANa sthitikhaMDo kare che ane tyArathI je dalako umere che tene udayasamayathI guNaNizIrSa sudhI asaMkhyaguNanA krame nAMkhI upara vizeSahInA krame nAkhe che. karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA. 32nI cUSino pATha A pramANe che - "tAre veva samattataMtamAM makvAsaghaM doti | tAre haMsAnonasa khavago tti bhannati / etto pAe saMmattassa aMtomuhuttiyaM ThitikhaMDagaM kareti / tato pabhiti 1. pratisamaya rasa apavartanAno jayadhavalAmAM A pramANe artha karyo che - " TUT masamovaDDAbevmnnugNtvvN / aNaMtaraheTThimasamayANubhAgasaMtakammAdo saMpahiyasamaye aNubhAgasaMtakammamudayAvaliyabAhiramaNaMtaguNahINameNhimudayAvaliyabAhirANubhAgasaMtakammAdo udayAvaliyabbhaMtaramaNuppavisamANamaNaMtaguNahINaM, tatto vi udayasamayaM pavisamANamaNaMtaguNahINaM, evaM samaye samaye jAva samayAhiyAvaliyaakkhINadaMsaNamoho tti| tatto paramAvaliyamettakAlamudayaM pavisamANANubhAgassa aNusamayovaTTaNAtti / " - pR. 1758. 11 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 uvaTTijjamANAsu Thitisu jaM padesaggaM taM udate savvathovaM dedi, se kAle asaMkhejjaguNe evaM jAva guNaseDhIsIsagatti tAva asaMkhejjaguNaM asaMkhejjaguNaM, etto uvarillAte ThitIte paesA visesaddILA nAva 3osiyA niti tti, vaM nAva yunimaNUMkamAM ti|" ahIMyA danikSepano krama udayasamayathI guNazreNizIrSa sudhI asaMkhyaguNatA krame, tenI pachI vizeSahInanA krame cAvat "3AsiyA nitti tti" ema kahyu che. ahIM "nAva vosiyA nitti tti" nA be artha thaI zake che. (1) ghAtyamAna khaMDa sivAya zeSa sthitinA caramasamaya sudhInI, (2) sattAgata sthitinI chellI samAdhikAlikA zeSa rahe tyAM sudhInI (kemake chellA advaitthApanAlikA hoya che.) ahIMyA jo ghAtyamAna sthitikhaMDamAM paNa dvicazma samaya sudhI danikSepa thAya che e pakSa svIkArIe to dvitIya artha levAno, ane je khaMDano ghAta thAya che temAM te khaMDotsaNakALanA AkhA antarmuhUrtamAM danikSepa na thAya e pakSa svIkArIe to prathama artha laI zakAya. TIkAkAroe ahIM utkRSThasthatino artha casthiti karyo che, vizeSa spaSTIkaraNa nathI karyu. Ama antarmuhUrta pramANa khaMDone ukeratA dvicaSmakhaMDa sudhI kahevuM. 124 samyaktvamohAyanI ATha vacsa pramANa sthitisattA zeSa rahe tyAra pachI antarmuhUrta pramANa je sthitikhaMDo thAya che, te prathamakhaMDathI hicaramakhaMDa sudhI uttarottara asaMkhyaguNa che ema paMcasaMgrahamAM kahyu che - ''virad JasaMvadhuLa khAva dumiMti aMtime aMDe / saMlekho vaMDarphe muLameDhIN tannA verU II45ll'' mULaTIkA - 'sthityaprAtuSThirati, sva'yatvantarmuhUrta, mUyosaddheya muLanayA yAvat timaM sthitivruttum / " tevI rIte malaya. TIkAmAM paNa jaNAvyuM che "tato dvitIyasthitikhaNDamantarmuhUrtapramANaM pUrvasmAdasaGkhyeyaguNamutkirati, khaNDayati, prAguktaprakAreNa ca udayasamayAdArabhya nikSipati / pUrvasmAtpUrvasmAdasaGkhyeyaguNaM sthitikhaNDamutkiran tAvadvaktavyo yAvad dvicaramaM sthitikhaNDam / " karmaprakRtisUrNi tathA malaya. TIkAmAM antarmuhUrta pramANa khaMDo kahyA che paNa uttarottakhaMDa asaMkhyaguNa che evo ullekha nathI. upA. TIkAmAM uttarottara khaMDa asaMkhyaguNa kahyo che. ''tato dvitIyaM sthitikhaNDamantarmuhUrttapramANaM pUrvasmAdasaGkhyeyaguNamutkirati, utkIrya ca prAguktaprakAreNodayasamayAdArabhya nikSipati / evaM puurvsmaatpuurvsmaadsngkhyeygunnaanyntrmauhuurtikaanynejAni sthitivGAnyuriti nikSiti = tAvadyAvadviSaramaM sthitivruham|''- karmaprakRti upazamanAkaNanI gA. 32tI u5A. yazo. kRta TIMkA. uparokta pATho parathI e sUcita thAya che ke paMcasaMgrahakAra, AThavarSanI sthitisattA thayA pachI antarmuhUrta pramANanA je khaMDo thAya che te pUrva pUrvathI uttarottara khaMDo asaMkhyaguNa pramANavALA mAne che, pattu karmaprakRtikAre te bAbatamAM koI ullekha karyo nathI ane Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 125 cUrNimAM paNa te viSe ullekha nathI. AthI TIkAkAra alaga sa. paMcasaMgrahanI TIkAmAM ukta khaMDo uttarottara asaMkhyaguNa kahevA chatAM karmaprakRtinI TIkAmAM e saMbaMdhI ullekha karyo nathI. pU. upAdhyAyajI mahArAje karmaprakRtinI TIkAmAM te viSe je ullekha karyo che te paNa paMcasaMgrahanA AdhAre karyo hovAno saMbhava che. kaSAyaprAbhUtapUrtimAM paNa hicararmArthAtakhaMDa karatA carmArthAtakhaMDa saMkhyAtaguNa kahyo che, paNa pUrvanA khaMDo uttarottara asaMkhyaguNa nathI kahyA. temaja AgaLa upara alpabahutva dvAramAM camakhaMDathI prathamakhaMDa saMkhyAtaguNa kahyo che. e parathI cazmakhaMDa paNa antarmuhUrta pramANano che ema nakkI thAya che ane tethI uttarottakhaMDa temanA mate vizeSahIna pramANavALA saMbhave che. vaLI pUrva pUrvathI uttarottara sthitikhaMDa asaMkhyaguNa mAnavA jatA cheka tricaNmakhaMDa sudhInA khaMDo samudita paNa AlikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA mAnavA paDe. dvicaSmakhaMDa AThavarSanA saMkhyAtamA bhAga jeTalo mAnavo paDe. ane cazmakhaMDa AThavarSanA saMkhyAtAbahubhAga jeTalo mAnavAno raheze, kemake tricaramakhaMDa sudhInA koi paNa khaMDane AlikAnA saMkhyAtamA bhAga jeTalo paNa mAnIe, to pachIno khaMDa eTale ke dvicamakhaMDa asaMkhyAtAlikA pramANa mAnavo paDe ane te ISTa nathI, kemake kula sattA ja ATha varSa pramANa hoi saMkhyAtAdhikA pramANa ja che. Ama karmaprakRti anusAre samyaktvamohanaMyatI AThavarSa pramANa skRitasattAnA antarmuhUrta pramANakhaMDo karI kSaya karatA cheka dvicaSma khaMDatA ghAta sudhInI vatavyatA pUrNa thai....have cazmakhaMDanI vatavyatA kahevAya che. samyaktvamohAyano camakhaMDotsargAdhi : dvicama sthitikhaMDathI cazmakhaMDa saMkhyAtaguNa moTo che. cama sthitikhaMDano ghAta karatA tenI aMdara rahela guNazreNInA saMkhyAtamA bhAgano paNa ghAta kare che ane guNazreNino saMkhyAtamo bhAga tathA tenI upara bIjI saMkhyAtaguNa sthitipramANa cazmakhaMDa che ane cazmakhaMDa ukerI tenA dalikone udaya samayathI mAMDI utkIryamANa khaMDanA pUrvanA samaya sudhI asaMkhyaguNAkAre goThave che. arthAt udaya samayathI mAMDI pUrvanA samaye je guNazreNI hatI teno saMkhyAtamo bhAga, jeno camakhaMDa joDe ghAta thAya che, te sivAyanI zeSa guNazreNimAM goThavAya che. ane tethI have guNaNa pUrvanA samaya karatA saMkhyAtamA bhAga jeTalI nyUna thaI. A pramANe pratisamaya utkIryamANa dalikano nikSepa cAvat casmakhaMDa ukeravAnA cazma samaya sudhI jANavo ane camakhaMDano ghAta thAya eTale navI guNazreNitA zaurSa pramANa antarmuhUrta jeTalI samyaktvamohanIyanI sattAvALo jIva te kRtakaNa kahevAya che: karmaprakRti upazamanAkA gA. 34nI cUrNimAM kahyu che - "sammattavuramAMDAto viramaNaMDAM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 upazamanAkaraNa bhAga-1 saMkhejjaguNaM, carimakhaMDagaM AghAtijjamANaM guNaseDhIe saMkhejjatibhAgo annAo ya uvari saMkhejjaguNAo Thitato AghAtijjaMti, sammattassa carime ThitikhaMDage paDhamasamaye AghAta vaTTajjamANIsuThitIsujaM padesaggaM udaye dijjati taM thovaM, se kAle asaMkhejjaguNaM asaMkhejjaguNaM jAva TThitIkhaMDagassa paDhamasamayaM patto tti / sA ceva dvitI guNaseDhIsIsagaM jAtaM / evaM sama samae ukkirijmANaM daliyaM carimasamae ukkaDDUmANo udae padesaggaM thovaM dedi, se kAle asaMkhejjaguNaM jAva guNaseDhIsIsagaM / carimaTThitikhaMDage niTThie kayakaraNijjo tti bhaNNati / " karmaprakRti upazcamanAkaNa gA.32nI TIkAmAM malari mahArAje paNa kahyu che"dvicrmaattu khaNDAccaramakhaNDaM saGkhyeyaguNam / tadapi ca guNazreNyAH saGkhyeyatamo bhAgaH, anyAzca tadupari saGkhyeyaguNasthitayaH, utkIrya ca taddalikamudayasamayAdArabhyAsaGkhyeyaguNatayA prakSipati / tadyathA udayasamaye stokaM, tato dvitIyasamaye'saGkhyeyagaNaM, tato'pi tRtiiysmye'sngkhyeygunnN| evaM tAvadvAcyaM yAvad guNazreNiziraH / ata UrdhvamutkIryamANameva caramasthitikhaNDaM / tato na tatra prakSipati / carame ca sthitikhaNDe utkIrNe satyasau kSapakaH kRtakaraNa ityucyate / " dharmaprakRti upazamanAGaraza gA. uranI uyA. TIDA- "dvicaramAcca sthitikhaNDAdantimaM sthitikhaNDaM saGkhyeyaguNaM, tasmi~zcAntime sthitikhaNDe khaNDyamAne saGkhyeyabhAgaM guNazreNyAH khaNDayati, anyAzca taduparitanIH saGkhyeyaguNAH sthitIH tAvanmAnatvAdeva caramakhaNDasya utkIrya ca taddalikamudayasamayAdArabhyAsaGkhyeyaguNanayA prakSipati, tadyathA - udayasamaye stokaM, tato dvitIyasamaye'saGkhyeyaguNaM, tato'pi tRtIyasamaye'saGkhyeyaguNaM evaM tAvadvAcyaM yAvad guNazreNiziraH / ata UrdhvaM tUtkIryamANameva dalikaM prApyate na tatprakSepAdhArabhUtamiti na tat kvApi prakSipati / carame ca sthitikhaNDe utkIrNe satyasau kSapakaH kRtakaraNa iti paribhASyate / " Ama uparokta pATho uparathI jaNAya che ke camakhaMDa uketA tenA dalikono nikSepa dareka samaye te khaMDa sivAyanI sthitiomAM thAya che, paNa utkIrramANa khaMDamAM thato nathI. paMcasaMgrahatI malagiri TIkAmAM paNa A ja pramANeno bhAva che. uSAyaprAkRtayUrzi anusAra yaramacaMDa vadhrvavyatA : have kaSAyaprAmRta anusAre cazmakhaMDanI vatavyatA jaNAvIe chIe. camakhaMDa ghAta thayA pachI rahetArI samyaktvamohAyanI sthiti karatA dvicaSmakhaMDa saMkhyAtaguNo che, tethI cazmakhaMDa saMkhyAtaguNo che. vaLI cazmakhaMDano ghAta karatA tenI sAthe guNazreNitA saMkhyAtamA bhAgano ghAta kare che ane guNaNitA saMkhyAtamA bhAgano ane tethI saMkhyAtaguNa " sammattassa sthitipramANa cazmakhaMDa che. kaSAyaprAbhUtacUrNinA akSaro A pramANe che miTThadikhaMDa NiTThide jAo dvidIo sammattassa sesAo tAo dvidIo thovAo / - Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 127 ducarimaTThidikhaMDayaM saMkhejaguNaM / carimaTThidikhaMDayaM saMkhejaguNaM / carimaTThidikhaMDayamAgAeMto guNaseDhIe saMkheje bhAge AgAedi aNNAo ca uvari saMkhejaguNAo dvidio / " -pR. caramakhaMDa dalItopa : caramakhaMDano ghAta karatA prathama samaye je dalito ukere che tene udayasamayathI asaMkhyaguNanA krame yAvatu uckIryamANakhaMDano prathama samaya prApta nA thAya tyAM sudhI nAkhe che. arthAtu udayasamayathI ukIryamANakhaMDa sivAyanI zeSa sthitiomAM nAkhe che. A ja sthitisthAna have guNazreNInuM zIrSa thayuM. enI uparanA niSekamAM 1. labdhisAramAM dalanikSepano krama uparokta hovAno hetu batAvyo che. te A pramANe che - samyakta prakRtimAM caramakhaMDamAM kaMika nyUna cardhaguNahAni guNita samayamabaddha jeTaluM dravya che tene te kALe yogya apakRSTa bhAgahArathI bhAgI eka bhAga pramANa dalika ukere che ane tene palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI bhAgI asaMkhyAta bahurbhAga pramANa dravyane prathama bhAgamAM eTale ke udayasamayathI navA guNazreNizIrSa sudhI asaMkhyaguNanA krame nAMkhe che. zeSa eka bhAganA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA bhAga karI asaMkhyAtAbahubhAga prathama bhAgathI saMkhyAtaguNa sthitivALA bIjA bhAgamAM nAkhe che. eTale ke navA guNazreNizIrSanA anaMtara samayathI purAtana avasthita guNazreNinA zIrSa paryata AyAmavALA bIjA bhAgama vizeSahInanA krame nAMkhe che. ane zeSa eka bhAgane tethI saMkhyAtaNa AyAmavALA trIjA bhAgamAM eTale ke purAtana guNazreNizIrSane anaMtara samayathI caramasamaya ane atItthApanAvalikA sivAyanA sarvasthAnomAM vizeSahInanA krame nAMkhe che. ahIM traNa bhAga A rIte pADyA che. (1) udayasamayathI utkIryamANa khaMDa prApta na thAya tyAM sudhI (2) tenI pachInA niSekathI arthAt utkIryamANakhaMDanA prathama niSekathI purAtana avasthitaguNazreNinA zIrSa sudhI. (3) tyAra pachInA niSekathI zepa sattAgata atitthApanAvalikA ane caramaniSeka sivAyanA sarvanika pramANa. ahIM prathama bhAgamAM dravya sahuthI vadhAre, tethI rajA bhAgamAM dravya asaMkhya guNahIna, tethI 3jA bhAgamAM dravya asaMkhyaguNahIna Ave....1lA bhAgamAM dravyano uttarottara samayamAM asaMkhyaguNanA krame, rajA bhAgamAM dravyano uttarottarasamayomAM vizeSahInanA krame, 3jA bhAgamAM dravyano uttarottarasamayomAM vizeSahInanA krame nikSepa thAya che........1lA bhAgamAM AyAma alpa che. rajA bhAgano AyAma saMkhyAtaguNa che. 3 jA bhAgano AyAma saMkhyAtaguNa che. prathama bhAgamAM kula dravya Ave che, tenA asaMkhyAtA bahubhAga pramANa dravya tenA caramaniSekamAM goThavAya che. tathA bIjA AkhA bhAgamAM 1lA bhAgathI asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM dravya Ave che. tethI 1lA bhAganA caramaniSekamAM AvatA dravyathI asaMkhyAtamAbhAga jeTaluM dravya bIjA AkhA bhAgamAM Ave ane bIjA bhAgamAM dravya vizeSahIna krame goThavAtu hovAthI bIjA bhAganA prathamaniSekamAM prathamabhAganA caramaniSeka karatA asaMkhyAtamA bhAga mAtra dalika Ave. tevI ja rIte bIjA bhAgane phALe AvatA dravyathI asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM dalika trIjA bhAganA phALe Ave che ane trIjA bhAgano AyAma bIjA bhAgathI saMkhyAtaNa che. tathA temAM dalika vizeSahInanA krame goThavAya che. Ama bIjA bhAgamAM jeTaluM dalika jeTalA sthAnomAM vizeSahInanA krame goThavAya che, tethI asaMkhya guNahIna dalika tethI saMkhyAtaguNasthAnomAM vizeSahInanA krame Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 upazamanAkaraNa bhAga-1 asaMkhyaguNahIna, tyAra pachI vizeSahana yAvatu pUrvanI guNaNinA zIrSa sudhI. tenI uparanI sthitimAM asaMkhyaguNahIna, tyAra pachInA niSekamAM vizeSahIna yAvat caramasamaya ane tatthApanAvalikA sivAya zeSa sarvIsthitisthAnomAM. bIjA samaye asaMkhyaguNa dalaka ukerAya che ane teno nikSepa paNa A krame samajavo. ema cAvatuM caramakhaMDoGiraNAddhAnA Dhicarama samaya sudhI dalIlopano uddata krama samajavo. Ama karmaprakRtipUrNa AdinA mate caramakhaMDokiraNoddhAnA Dhicaramasamaya sudhI dalata utkIryamANa khaMDamAM thato na hato. jyAre kaSAyaprAbhUtanA mate caramakhaMDokiraNoddhAnA Dhicaramasamaya sudhI utkIryamANakhaMDamAM goThavavAnuM hovAthI bIjA bhAganA caramaniSeka karatA trIjA bhAganA prathama niSekamAM asaMkhyaguNahIna dravya Ave. paraMtu ahIM caramakhaMDa umeratA avasthita guNazreNi thatI nathI, parantu galitAvazeSa guNazreNi thAya che. Ama jayadhavalA ane labdhisAranA mate kSAyikasamyakta prAptinA kALamAM guNazreNinI racanA traNa prakAre thai. (1) apUrvakaraNanA prathamasamayathI samyatvamohanIyanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa caramakhaMDanA dvicaramasamaya sudhI galitAvazeSa guNazreNi thAya (2) samyakatvamohanIyanA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramakhaMDanA caramasamayathI AThavarSa pramANa sthitinA je aMtarmuhUrta pramANa khaMDo thAya che temAMnA dvicaramakhaMDanA caramasamaya sudhI avasthita guNazreNi thAya che. (3) samyakatvamohanIyano aMtarmuhUrta pramANa caramakhaMDa umeratA galitAvazeSa guNazreNi thAya. ahIMyA labdhisAranI A adhikArane lagatI gAthAo tathA TI mApI chIme : "sammattacarimakhaMDe ducarimaphAli tti tiNNi pavvAo / saMpahiapuvvaguNaseDhIsIse sIse ya carimamhi // 140 // 21st : samyaktvaprakRticaramakhaNDaprathamaphAlipatanasamayAdArabhya tadvicaramaphAlipatanasamayaparyantaM tatkANDakotkaraNakAle phAlidravyasyApakRSTadravyasya ca nikSepavizeSavidhAnArthamidaM sUtramAha nemicandrasiddhAntacakravartI / tadyathA - tatra samyaktvaprakRticaraMmakANDakaprathamaphAlipatanasamaye yA udayAdyavaziSTasthiticaramaniSekaparyantAyAmA galitAvazeSamAtrI guNazreNyArabdhA tacchIrSaparyaMtamekaM parva, tataH paraM pUrvAvasthitaguNazreNizIrSaparyaMtamekaM parva, tataH paramuparitanasthiticaramaniSekaparyaMtamekaM parva iti dravyanikSepe parvatrayaM rcyitvym| 'tattha asaMkhejaguNaM asaMkhaguNahINayaM visesUNaM / saMkhAtIdaguNUNaM visesahINaM ca dattikamo / / 141 / / 'okkaTTidabahubhAge paDhame sesekkabhAgabahubhAge / vidiye pavvevi sesigabhAgaM tadiye jahA dedi / / 142 / / TI : samyaktvaprakRticaramakANDakadravyaM kiJcinnyUnavyardhaguNahAniguNitasamayaprabaddhamAtraM prAggalitaniSekaiH sarvadravyAsaGkhyAtaika bhAgamAtrainyUnatvAt tatkAlopacitApakarSabhAgahAreNa vibhaktAdeka bhAgaM palyAsaGkhyAtabhAgena khaNDayitvA tadbahubhAgaM prathame parvaNi udayaniSekAdArabhya guNazreNizIrSaparyantamasaGkhyAtakrameNa prakSepakaraNavidhinA nikSipet / punarapakRSTadravyAsaGkhyAtaikabhAgaM punarapi palyAsaGkhyAtabhAgena khaNDayitvA tadbahubhAgaM dvitIye parvaNi prathamaparvAyAmAt saGkhyAtaguNitAyAme "addhANeNa savvadhaNe" ityAdi-vidhAnena svacaramaniSekaparyantaM vizeSahInakrameNa nikSipet / punaravaziSTaikabhAgaM tRtIyasmin parvaNi uparitanasthitisamayAdArabhya taccaramaniSekaparyantaM dvitIyaparvAyAmasaGkhyAtaguNatvAt dvicaramakANDakAyAmAt saGkhyAtaguNitAyAme / "addhANeNa savvadhaNe" ityAdividhAnena vizeSahInakrameNa tattadapakRSTaniSekasyAdhastAdatisthApanAvaliM muktvA nikSipet / atra sAmprataguNazreNizIrSanikSiptadravyAt kANDakaprathamaniSeko nikSiptadravyamasaGkhyAtaguNahInaM tadapakRSTadravyAsaGkhyAtabahubhAgasya prathamaparvaNi Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 129 paNa danikSepa thAya che. dvicamasamaya sudhInA danikSepane lagatI kaSAyaprAbhRtarSi A pramANe che- "sammattasa darimaddhividyuMDA paDhamasamayamAAte okRiSnamALAsu kivIdyu naM padesaggamudae dijjadi taM thovaM, se kAle asaMkhejjaguNaM, tAva asaMkhejjaguNaM jAva TThidikhaMDayassa jahaNNiyAe TThidIe carimasamayamapatto tti / sA ceva TThidI guNaseDhisIsayaM jAdaM / jamidANiM guNaseDhisIsayaM tado uvarimANaMtarAe dvidIe asaMkhejjaguNahINaM, tado visesahINaM jAva 'porANaguNaseDhIsIsayaM tAva, tado uvarimANaMtaraTThidI asaMkhejjaguNahINaM tado visesahINaM, sesAsu vi visesahINaM / vidiyasamae jamukkIradi padesaggaM taMpi edeNeva kameNa dijjadi, evaM tAva jAva TThidikhaMDayaukkIraNaddhAe ducarimasamao tti / " - pR. 1464 cazmakhaMDanA camasamaye je dalika ukere che te sarva dalikane udayasamayathI vartamAna guNazreNinA zIrSasudhI asaMkhyaguNAkAre nAMkhe che, tenI upara nAMkhato nathI, kemake A samaye cama khaMDa sarvathA khAlI karavAno che. phicamasthAnamAM je danikSepa thayo che tethI cazmasthAnamAM eTale ke guNazreNizIrSanA sthAnamAM palyopamanA asaMkhyAtA vargamULa pramANa asaMkhyaguNa dalika jANavuM'. A pramANe cazmakhaMDa samApta thAya che tyAre guNazreNizIrSa nikSepAttadekabhAgasya ca dvitIyaparvaNi nikSepAt / tathA dvitIyaparvacaramaniSeke nikSiptadravyAt tRtIyaparvaniSeke nikSiptadravyamasaGkhyAtaguNahInaM ekabhAgAsaMkhyAtabahubhAgasya dvitIyaparvaNi nikSepAt zaiSekabhAgasya ca tRtIyaparvaNi nikSepAt / evaM caramakANDakaprathamaphAlipatanasamayAdArabhya tadvicaramaphAlipatanasamayaparyantaM dravyanikSepakramo vizeSeNa jJAtavyaH / " 1. jayadhavalA tathA labdhisAramAM caramakhaMDanA caramasamaye danikSepa thAya che, temAM utarottara asaMkhyaguNano je krama che temAM guNAkAra rUpa asaMkhya paNa uttarottara asaMkhyaguNa che. eTale ke prathamaniSekamAM goThavAyela dalikathI bIjA niSekamAM goThavAyela dalika asaMkhyaguNa che. temAM guNAkAra rUpa je asaMkhyAta che tenA karatA bIjA niSekathI trIjA niSekamAM asaMkhyaguNa guNAkAra samajavo..... El. d. prathama niSekamAM cothA niSekamAM bIjA niSekamAM 50 koTAkoTI trIjA niSekamAM 5000 koTAkoTI 5 koTAkoTI 50 lAkha koTAkoTI.. ahIM pUrvapUrvathI uttarottara guNAkAra rUpa asaMkhyAta paNa asaMkhyaguNa thatu jAya che. ahIM dRSTAMta eka dezIya che. tethI prathama niSeka ane bIjA niSeka vacce guNAkAra che. temAMthI teTalA ja (tenA vargarupa) guNAkAra bIjA ane trIjA niSeka vacce hoya tevo niyama na samajavo, parantu kevalIdRSTa asaMkhyAtaguNa samajavo. tathA ahIM dvicaramaniSeka ane caramaniSeka vacceno guNAkAra palyopamanA asaMkhyAtA vargamULa jeTalo che, paraMtu nIcenA sarva guNAkAro to tatprAyogya palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA jANavA. kemake nIcenA guNAkAro paNa pahyo.nA asaMkhyAtA vargamULo pramANa mAnavA jatA sattAgata dalika asaMkhyAta utsarpINI-avasarpiNI pramANa samayaprabaddha tulya thai javAnI Apatti Ave. jayadhavalAno pATha A pramANe che-"etthokaDDhijjamANadavvapamANaM carimaphAlipAhaNNeNa kiMcUNadivaDDhaguNahANiguNidasamayapabaddhapamANamidi ghettavvaM, guNaseDhIe savvadavvassa carimaphAlidavvaM pekkhiyUNa asaMkhejjaguNahINattadaMsaNAdo / edaM ghettUNa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 upazamanAkaraNa bhAga-1 sudhInI samyaktvamohanIyanI sattAvALo te AtmA kRtakaraNa kahevAya che. kaSA prAbhRtavRSTimAM 'dhu cha -"TThidikhaMDayassa carimasamae okaDDamANo udaye padesaggaM thovaM dedi, se kAle asaMkhejaguNaM dedi, evaM jAva guNaseDhisIsayaM tAva asaMkhejaguNaM / guNakAro vi ducarimAe TThidIe padesaggAdo carimAe ThidIe padesaggassAsaMkhejANi palidovamavaggamUlANi / carime TThidikhaMDae NiTThide kadakaraNijjo tti bhaNNade / " - pR. 1744. kRtakRtyavedakADhA : samyaktvamohanIyatA caramakhaMDano kSaya thatA 'anavRttikaraNa pUrNa thAya che. ane kRtakRtya thayelo te jIva tyAMthI AyuSyapUrNa thayuM hoya to kALa karIne cAragatimAMthI game te gItamAM jAya. karmaprakRti upAmanAkaraNanI gA. 32nI cUchamAM 'dhu ghe - "evaM tihi vi karaNehiM kaehiM pacchime bhAge caugaio vi hojjA / " tathA kRtakRtya thayA pachI leyA parAvRtti paNa thAya. karmaprakRti upazamanAkarAnI gA. 3ratI , yUrNimA 5dhu cha - "kayakaraNo taMmi kAle kAlaM pi karejA teNa caugati labbhati / lessApariNAmaM vipariNAmejA-puvvaM sukkalesA Asi, saMpayaM annayarIe-vi hojjA / " cAre gatimAMthI je gatamAM jAya tyAM, athavA to kALa na karyo hoya to ahIM ja manuSyagatimAM aMtarmuhUrta pramANa zeSa sthitine udaya ane udIraNA dvArA bhogave che. AvalikA zeSa udIraNA paNa aTakI jAya che ane zeSa AqlakA mAtra sthiti udaya dvArA bhogavAIne kadakaraNijaddhAmettaheTThimaNisegesu padesaviNNAsaM kuNamANo udae thovaM padesaggaM dedri asaMkhejasamayapabaddhapamANatte vi tassa uvarimaNisegesu NisiMcamANadavvAvekkhAe thovabhAvAvirohAdo / se kAle asaMkhejjaguNaM dedi / ko guNagAro ? tappAoggapalidovamAsaMkhejabhAgamettaruvANi evaM jAva ducarimaNisego tti / Navari heTThimANaMtaraNisegaguNagArAdo uvarimANaMtaraNisegaguNagAro asaMkhejaguNavaDDIe savvattha nneyvvo| kudo evaM Navvade ? puvvAiriyavakkhANAdo / - 455sA, pR. 1764. "edeNa heTTimAsesaguNagArANaM palidovamAsaMkhejabhAgapamANattaM sUcidaM daTThavvaM, tesu asaMkhejjapalidovamapaDhamavaggamUlamattesu saMtesu kammaTThidisaMcayassa aMgulassAsaMkhejabhAgamettasamayapabaddhapamANattAippasaMgAdo / tamhA carimaguNagAro cevAsaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlametto heDimAsesaguNagAro tappAoggapalidovamAsaMkhejabhAgametto tti siddh| - 45 . 1765. ahIM vizeSamAM caramakhaMDa umeratA sarvatra guNazreNinA dicaramaniSeka karatA caramaniSekamAM palyopamanA asaMkhyAtA vargamULo jeTalu dravya Ave. evo bIjo artha cUrNasUtranAM 'vi' zabdano jayadhavalAkAre karyo che.... "adhavA avisaddeNedeNa samuccayadveNa carimaTThidikhaMDayapaDhamaphAlippahuDi savvattheva ducarimasamayaguNaseDhigovucchAdo guNaseDhisIsayammi NisiMcamANadavvassa guNagAro asaMkhejapalidovamapaDhamavaggamUlapamANo tti vakkhANeyavvo, paripphuDameva tattha tahAbhAvovalaMbhAdo / " - 45 pR. 1765. 1. 455mAma mnivRtti:29|| 5yayA 57 sthitighAtAhino niSedha yo cha - "evaM carimaTThidikhaMDayaparuvaNA samattA / etthevANiyaTTikaraNassa vi parisamattI daTThavvA, saMkilesavisrohiNametto Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 131 pUrNa thAya eTale anaMtara samaye e jIva lAyaka samyaktvane prApta kare che. Ama lAyaka samyaktvanI zarUAta manuSyagatamAM ja thAya, jyAre pUrNAhuti cAre gatamAM thAya che. zreraNA ArohaNa : kSayaka samyagdaSTi jIve vaimAnikanuM AyuSya jo pUrve bAMdheluM hoya to tyAra pachI upazAmaNi paNa mAMDe ane jo AyuSya bAMdhyuM na hoya to kSAkaNa ja mAMDe, paraMtu jivanAmakarmanI sattAvALo na hoya to... arthAtu jivanAmakarmanI sattA te bhavamAM prApta karI hoya tevo abaddhAyuSka kSAyika samyagdaSTi jIva sAcaka samyaktvanI prApti pachI te bhavamAM pakaNa mAMDato nathI. karmaprakRti upazamanAkarAnI gA. 30nI mAM kahyuM che - "mana vaktA mo to vADhivi parivargIti gati tisthayarasaMtamijo !" deva sivAyanA anyabhavanuM AyuSya bAMdhyuM hoya te koI paNa zreNa mAMDato nathI. kaSAyamAmRtAcUrNimAM kRtakRtyavedakADhAnuM vizeSa varNana karyuM che. tadanusAra atre jaNAvIe chIe - 'kRtakRtyaddakAddhAmAM game tyAre jIva kALa karI zake che, paraMtu temAM kRtakRtyavedakAddhAnA prathama antarmuhUrtamAM ja jo kALa kare to niyamA devalokamAM upaje, jyAre zeSa traNa gatimAM upajanAra antarmuhUrta pachI kALa kare che - "paDhamasamayeLa no jadi maradi devesu uvavajadi NiyamA, jai Neraiesu vA tirikkhajoNiesu vA maNuesu vA 3vavajJati niyama maMtomudrAno " - pa. 1768. tathA kRtakRtyavedakADhAmAM zarUAtanA antarmuhUrta sudhI tejo, pada ke zukula leyAmAMthI anyatara leDyA hoya ane parAvattadaMsaNAdo, etto uvari karaNapariNAmaNibaMdhaNANaM dvidikhaMDayaghAdAdikajavisesANamaNuvalaMbhAdo rA' - jayadhavalA, pR. 1765. - 1. labdhisAramAM kRtakRtyavedakAddhAnA cAra bhAga karyA che ane prathama bhAgamAM kALa kare to devagatimAM jAya, bIjA bhAgamAM kALa kare to deva ke manuSyagatimAM jAya, trIjA bhAgamAM kALa kare to deva-manuSya ke tIyaMcagatimAM jAya ane cothA bhAgamAM kALa kare to cAramAMthI anyatara gatimAM upaje ema jaNAvyuM che. tenI gAthA-TIkA A pramANe che - "sevanu suparatiraNa vaDA paI TLanopattI meT aMtamuha | I146 / saM. TIkA- tasminneva ta savirvAne mIte prathamasamayAdArabhyAntarmuhUrttamAtre prathame bhAge mRto deveSvevotpadyate, nAnyagatijeSu, tatkAle itaragatitrayagamanakAraNasaMklezapariNAmAbhAvAt / tadanaMtaraM dvitIye caturthe bhAge aMtarmaharttamAtre mRto devamanuSyagatyorevotpadyate, nAnyagatidvaye, tatkAle tadgatidvayagamananibaMdhanasaMklezapariNAmAnupapatteH / tadanaMtaratRtIye caturthabhAge'ntarmuhUrttamAtre mRto devamanuSyatiryaggatiSvevotpadyate, na nArakagatau, tatkAle nArakagatigamanahetusaMklezapariNAmAsaMbhavAt / tadanaMtaraM caramacaturthe bhAge mRtaH kRtakRtyavedakasamyagdRSTizcatasRSvapi devamanuSyatiryagnArakagatiSUtpadyate tatkAle tadgatigamanasaMklezapariNAmopalambhAt / ukta vastu jayadhavalAmAM kyAMya batAvI nathI...... Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 upazamanAkaraNa bhAga-1 antarmuhUrta pachIthI kRtakRtyavedakADhAmAM kApotalezyA hoI zake arthAt kRSNa-lIla vezyAno sadaMtara abhAva hoya che. kRtakRtyavedakAddhAnuM varNana karatA cUrNikAre jo ke jaNAvyu che ke - "sAparipAma pi paripatra / 3-te-pa- sunessAmApo " - pa. 16. to paNa AgaLa upara cUrNikAra svayaM kahe che ke - "na teDa-pappa-suva vi aMtamuhurAno " -pa. 1768. e uparathI ema sUcita thAya che ke kRtakRtyavedakADhAmAM zarUAtanA antarmuhUrta sudhI A traNa sivAyanI vezyA na hoya ane tyAra pachI paNa cAra leyAmAMthI anyatara leyA hoya tathA kRtakRtyaddakAddhAmAM vizuddhimAM vartamAna hoya ke saMkulezamAM to paNa pratisamaya asaMkhyaguNAkAre udIraNA thAya che ane te 1. A sUtranI jayadhavalAmAM A pramANe TIkA karelI che - "nahAvA te mahuvAmnnnndraae puvvAvaTThidalessApariccAgeNaMtomuhuttakadakaraNijjo pariNamadi tti bhaNidaM hodi / edeNa . . kiNhaNIlalessANamaccaMtAbhAvo ettha paduppAido daTThavvo / suTu vi saMkiliTThassa kadakaraNijassa sAnamaMtare nAiUvA josALarUvAto | pR. 1766. 2. A sUtranuM vivecana karatA jayadhavalAmAM jaNAvyuM che ke - tejo-padha-zuklamAMthI anyatara zubhalezyAmAM prasthApanA karatA jIvane kRtakRtyavedakAddha prApti karatA yAvat te vezyAno utkRSTa aMza Ave che ane pachI kRtakRtyavedakAddhAmAM legyA utaratA yAvat antarmuhUrta te ja jaghanya lezyA thAya ane tyAra pachI lezyA parAvRtti thAya. "rva mavitAppA mathApavarAi visodimAlUci te35rmasukkaannmnnnndraae vaTTamANasuhalessAe daMsaNamohakkhavaNaM paTTaviya puNo jAva kadakaraNijo hoi tAva sA ceva puvapAraddhalessA vaTTamANA hodaNa puNo vi jAva aMtomuhattaM Na gadaM tAva pAraddhalessaM mottUNaNNalessaM Na parAvattedi tti / kiM kAraNaM ? kadakaraNijabhAvaM paDivajamANassa puvvapAraddhalessAe ukkassaMso bhavadi puNo tisse majjhimaMsayaM gaMtUNaMtomuhuttamacchiya jahaNNaMsaye vi jAva aMtomuttakAlaM cho tAva ma0Atre sAparIvattI saMmavAnuvavo " - mR. 1768. vaLI A sUtranA vivecanamAM AgaLa anyamata darzAvatA jayadhavalAmAM jaNAvyuM che ke prAraMbhamAM game te vezyA hoya paNa kRtakRtyavedaka thatA sudhImAM nizcaye zuklalezyA thaI jAya che ane pachI tejo ane padmazyA AvatA antarmuhUrta thaI jAya che. teno pATha A pramANe che - "davA 'tarUpamarzna vi zaMtomavAno' dvasa anAsatyimeva bhaNaMtAvi atthi-jahA adhApavattakaraNapAraMbhe puvvuttavihANeNa teupammasukkANamaNNadarAe lessAe pAraddhakiriyassa puNo daMsaNamohakkhavaNakiriyAparisamattIe kadakaraNijabhAveNa pariNamamANassa NicchaeNa sukkalessA ceva bhavadi, visohIe paramakoDimArUDhassa tadavirohAdo / puNo tisse viNAseNa jai teupammalessAo samayAviroheNa parAvattedi to jAva aMtomuttakadakaraNijjo Na jAdo tAva Na parAvattedi tti " - mR. 1768. labdhisAramAM vezyAparAvRtti viSe A pramANe jaNAvyuM che - prathama bhAgamAM kALa kare to vezyAnI parAvRtti thatI nathI, kemake ahIMthI devagatimAM upajavAnuM che. bIjA, trIjA ane cothA bhAgamAM kALa kare to . zubhalezyAnI kramazaH hAni thaIne maraNa samaye kApota lezyAno jaghanyaaMza hoya che. temAM vaLI devagatimAM upajanAra hoya che ene vezyAparAvRtti thatI nathI. A kRtakRtyavedakAddhAmAM maraNa pAmanAranI apekSAe Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 133 paNa asaMkhyasamayamabaddhI arthAt asaMkhyasamayaprabaddhatI udIraNA pratisamaya cAlu hoya che ane temAM paNa pratisamaya asaMkhyaguNa dalikoLI udIraNA thAya. Ama samayAdhaka ekAvalikA zeSa rahe tyAM sudhI udIraNA jANavI. chatA udIraNAmAM je dalako Ave che te udayamAM jANavuM ane tyAM maraNa na thAya ane baddhAyuSka hoya to kSAyika samatvanI prApti pachI maraNa samaye gatine anusAra vezyAparAvRtti thAya. labdhisArano pATha A pramANe che - "adha:pravRttaja2Aprathamasamaye darzanamohaprArambhakasya teja:padmazuklalezyAnAM zubhAnAM madhye yayA lezyayA kSapaNA prArabdhA tallezyotkRSTAMza: pratisamayamanantaguNavizuddhikrameNAnivRttikaraNacaramasamaye paripUrNo bhvti| punastadanantara-kRtakRtyavedakakAlasyAbhyantare prathame bhAge yadi mriyate tadA tatrApi tallezyAparAvRttirnAsti tasya devessvevotpaadaat| yadi dvitIyabhAge mriyate tadA tasya bhogabhUmijamanuSyagatAvuttpattisaMbhavAt prAgArabdhazubhalezyAyAH utkRSTamadhyamajaghanyAMzAnAM saMkramakrameNa hAnyA maraNakAle kApotalezyA-jaghanyAMzo bhavati / atha punastRtIyabhAge yadi mriyate tadA tasyApi bhogabhUmijamanuSyatiryaggatyoreva janmasaMbhavAt prAguktaprakAreNa kApotalezyAjaghanyAMzo bhavati / tadbhAgamRtamanuSyatirazcoH pUrvavaddevagatyAmutpadyamAnasya sarveSu bhAgeSu mRtasya nezyAparAvRttinasviA' - labdhisAra gA. 147nI TIkA. 1. pratisamaya asaMkhyaguNa dalikonI udIraNA sAthe pratisamaya anaMtaguNahIna rasApavartanA paNa kRtakRtyavedakAddhAmAM labdhisAra graMthamAM tathA jayadhavalAmAM batAvI che - "saMpatti para trAsa TThidikhaMDayaghAdAdivirahiyassa sammattANubhAgamaNusamayaNaMtaguNahANIe puvvapaogeNohaTTamANassa sgvanimaMtare DIpa visApAyAmuttarasurAma' - jayadhavalA pR. 1766. | kRtakRtyavedakAddhAmAM asaMkhyasamayabaddhanI udIraNAnI vidhi labdhisAramAM A pramANe batAvI che - ''sattAmAM rahela samyakatvamohanIyanA dalikane apakRSTa bhAgahArathI bhAgI eka bhAga pramANa dalikane udayAvalikA uparanA nikomAMthI grahaNa kare che ane tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge bhAgI eka bhAga pramANa dalikane udayAvalikAmAM prathama samayathI asaMkhyaguNAkAre udayAvalikAmAM nikSepa kare che ane zeSa bahubhAgane uparanI sthitiomAM vizeSahInanA krame atisthApanAvalikA prApta na thAya tyAM sudhI nAMkhe che. kRtakRtyavedakAddhAnI samayAdhikAvalikA zeSe udayAvalikA uparanA niSekomAMthI tenI pUrvanA samaye apakarSaNa karelA dravyathI asaMkhyagaNa dalikone ukerI udayasamayathI samayAdhikAvalikAnA trIjA bhAgamAM goThave che. zeSa samaya nyUna 23 AvalikA atisthApanA rUpa bane che. temAM paNa kula dalika je apakarSe che tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge bhAgI eka bhAgane udayasamayathI asaMkhyaguNakAre yathAyogya asaMkhya samaya sudhInA niSekomAM nAMkhe che ane zeSa bahubhAga mAtra dravyane samayAdhikAvalikAnA tribhAganA zeSa rahelA sthAnomAM vizeSahInanA krame nAMkhe che. A ja utkRSTa udIraNA che. samyaktvamohanIyanI utkRSTa pradezodIraNA ahIM prApta thAya che. zeSAvalikAne paNa udaya dvArA bhogavI le che ane rasa apavartanA paNa pratisamaya anaMtaguNahIna cAlu che. labdhisArano pATha- "3yahiM moTTiya saMvamukhamudrayAvatriddhi vive 3ra vidavi kadakaraNijjo jAva aitthavaNaM / / 149 / / jadi saMkilesajutto visuddhisahido ato'pi paDisamayaM / tramasaMvena! govaskRddhi asthi muleThI | 150aaaa naddhi vi saMvenA samayapatraddhALuvIra to vi "triviNa siMghama du paDisamartha 151 " Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 upazamanAkaraNa bhAga-1 rahelA dalako karatA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che. kAraNake guNazreNi dvArA dalika udayamAM goThavAyeluM che. kaSAyAbhravacUrNimAM kahyuM che - "Ira pusaMvitriksa vA vizuduM vA to vi asaMkhejasamayapabaddhA asaMkhejaguNAe seDhIe jAva samayAhiyA AvaliyA sesA tti 3 pu saMvejJAtimAM 3ssiyA vi vIrA " - pa. 17 ka. AlikA zeSa rahe tyAre udIraNA baMdha paDe che ane bAkInI AvalikA ekalA udaya dvArA bhagavAI jAya che. tyAra pachI anaMtara samaye te jIva mAyika samyaktvane prApta kare che. sAyika samyagdaSTine bhag : kSayika samyagdaSTi jIva tadbhave athavA trIjAbhave athavA cothAbhave mokSa pAme che. tethI vadhu bhava karato nathI. paMcasaMgrahamAM kahyuM che - "taya cautthe taMmi va bhavaMmi sijhaMti daMsaNe khiinne| jaM devanaraya'saMkhAucaramadehesu te hoNti||47||" ane A rIte pUrve AyuSya na bAMdhyuM hoya tevo kSAyika samyagdaSTi jIva jo jiLanAma na upAryuM hoya, to turaMta kSapakazreNI mAMDI kevaLajJAna pAmI avazeSAyu bhogavI te ja bhave mokSa pAme che. te hisAbe eka ja bhava. navyazatakanI gA. 99nI devendrasUri ma. kRta vRttimAM kahyuM che- "di punarabaMddhAH kSazibimAra mate tata: sapta kSIne niyamAnuparatapariVITH Uva cAritramohanIyakSapaUTya yatnamAmate " pUrve deva ke narakAyuSA bAMdhyuM hoya to tyAMthI vaimAnika devamAM ke 2cprabhA nArakImAM jaI tyAMthI manuSyapaNu pAmI mokSe jAya che. Ama traNa bhava thAya. jeNe manuSya tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyuM heya te asaMkhyavarSIyuSyavALo manuSya-tiryaMca thaI tyAMthI deva thaI manuSyapaNu pAmI mokSe jAya che. ahIM kSAyika samyagadaSTi vaimAnika sivAya anya devalokamAM jatA nathI ane vaimAnikamAM jaghanyathI palyopamanuM AyuSya che tathA yugalaMko paNa kALa karI svasthitithI adhaka AyuSyavALA deva thatA nathI tethI kSayaka samyagdaSTi jIva yugalakamAM upaje to tyAM tene palyopama ke tethI aMdhakAyuSya che evI ame saMbhAvanA karI che. paMcasaMgraha upazamanAkarAnI gA. 47LI mULaTIkAmAM kahyuM che - "tRtIye vaturthe va tasmin vA mave siddhitti, sapta kSIne navA rUti te, yato yasmAd baddhAyuSkA vaimAnikadeveSu ratnaprabhAnArakeSu vA kSapitasaptakA gacchanti, te tu tadbhavAnubhavanAttRtIye bhave setsyanti, asaGkhyeyavarSAyustiryagmanuSyeSu ye baddhAyuSkA: saptakaM kSapayanti, te'pi dvibhavAnubhavanAccaturthabhave setsyanti, ye tu abaddhAyuSkAH saptakaM kSapayanti te caramadehA: svasminneva bhave siddhayantIti gaathaarthH|" Ama lAyaka samyagdaSTi jIvane eka, traNa ke cAra bhava thAya, paraMtu be bhava nA thAya temaja kSAyika samyagdaSTi jIva cAre gatamAM jAya. paraMtu devalokamAM vaimAnikamAM jAya. manuSya-tiryaMcamAM asaMkhyavarSanA AyuSyavALAmAM ane narakamAM 2staprabhA nArakamAM arthAt Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 darzanatrikanI kSapaNA prathama nArakamAM jAya. jIvanamAsamAM paNa kahyuM che - "mALiyA e maLyA raVIII laMghavANatiriyA ya tivihAM sakriI vevisa sesI 80 " artha : vaimAnika deva, manuSya, 2ctprabhAkAraka, asaMkhyAyuvALA tiryaMcomAM traNa prakAranA eTale ke kSAyikaaupacchamaka ane kSAyopazamaka ema traNa prakAranA samyagdaSTijIvo hoya che jayAre zeSa sthAnomAM vedaka eTale ke kSAyopazAmaka ane upazama samyagdaSTi hoya che. arthAt ukUta sthAno sivAya zeSasthAnomAM kSayaka samyagdaSTi hotA nathI. ahIM asaMkhyagSayuSTAvALA manuSya na kahetA sarvamanuSya kahyA che te tadbhava sAyika samyagdaSTinI apekSAe che. Ama granthomAM kSAyika samyagdaSTi jIvane prathamanarakamAM jAya tevo ullekha che, to pachI lAyaka samyagdaSTi evA kRNa trIjI narakamAM gayA che te kevI rIte ? e praznano javAba ApatA jIjJamamAsanI vRttimAM mAladhArI hemacaMdrasUri ma. jaNAve che - kSAcaka samyagdaSTi jIvo prAyaH 2ctprabhAmAM jAya che, paraMtu trIjI tArakamAM kvacit koI jatA haze tethI grathakAre vivekSA na karI hoya athavA anya koI kAraNa hoya te kevaLI bhagavaMta ke bahuthato jANe. jIusamAsanI gA. 80nI mala. hemacaMdrasUri ma. sUta vRttino pATha A pramANe che : "nanuM vAsuvAvInAM kSAyikasIchInAM tRtIyAM narapRthva vAvaDutpatti pAme zrUyate tatkimiti zarkarAprabhAvAlukAprabhAnArakANAmapi kSAyikasamyaktvaM niSidhyate ? satyam, kintu kSAyikasamyagdRSTayaH prAyo ratnaprabhAmeva yAvadgacchanti paratastu svalpA eva kiJcid vrajantIti svalpatvAtte iha granthe na vivakSitAH, anyato vA kutazcitkAraNAditi kevalino vahuzrutA vA vivastIti " tevI ja rIte uparokta graMthomAM sAyakasamyagdaSTine cAra ja bhava thAya ema kahyuM che. kaSAyakhAbhUta mULamAM paNa kahyuM che - "vavaMIL pakvo nahi Ave niyamo to | pAdhicchadri tiUiT Ave haMsAmompi vIfma rU . artha : je bhavamAM kSayaka samyaktvanI prasthApanA kare te bhavathI anya traNa bhavane AMtakrAnta na kare eTale kula cAra bhava thAya. to pachI lAyakasamyagdaSTi evA kRSNa ane duusahasUri bhagavaMto pAMca bhava jANavAmAM Ave che, te zI rIte ? enuM samAdhAna karatA upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAja jaNAve che ke uparokta cAra bhavanuM kathana bahudhAe saMbhave che. karmaprakRti upazAmakAkarAnI gA. 32nI pA. mahArAjanI TIkAno pATha A pramANe che - "rUTuM re prAyovRttyoktamiti sambhAvyate, yataH kSINasaptakasya kRSNasya paJcamabhave'pi mokSagamanaM zrUyate / uktaJca "narayAu narabhavammi devo hoUNa paMcame kappe / tatto .cuo samANo bArasamo amamatitthayaro / / " iti / itthameva duHprasahAdInAmapi kSAyikasamyaktvamAgamoktaM yujyate iti yathAgamaM vibhAvanIyam / " Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 kaSAyaprAbhUtacUrNinA anusAre apUrvakaraNanA prathama samayathI kRtakRtyavedakAddhAnA prathama samaya sudhImAM AvatA keTalAka padArthone lagatA kALanuM alpabahutvaH 1. 'jaghanya anubhAgakhaMDotkiraNADhA - alpa 136 3. utkRSTa anubhAgakhaMDotkiNNAzrA - vizeSAdhika. apUrvakaraNanA prathama samaye jeno prAraMbha thAya che te sakhaMDano kALa ahIM levAno che. pUrvapUrvathI uttarottara sakhaMDAdvA ochI thatI hovAthI carama saghAtADhA karatA prathama saghAtAddhA vizeSAdhika Ave. (3) jaghanya sthitikhaMDotsiADhA - jaghanya sthitibaMdhADhA - saMkhyAtaguNa, paraspara tulya. eka IitaghAta damiyAna hajAro saghAta thAya che ane jaghanya aghAtAdvA karatA utkRSTa saghAtAddhA vizeSAdhika che, mATe utkRSTa anubhAgakhaMDotkaNAdvAthI jaghanya sthitikhaMDoskaNNAaA saMkhyAtaguNa Ave ane sthitighAta ane sthitibaMdhano kALa samAna hovAthI jaghasthitibaMdhADhA paNa tulya Ave. ahIMyA sthitighAta ane aghAta kayAthI aTakI jAya che te viSeno ullekha granthomAM jovAmAM Avato nathI. jo anivRttikaraNanA aMte iitaghAtadino viccheda thato hoya to tyAM pUrNa thatA sthitighAta ane sthitibaMdhano kALa samajavo. (4) utkRSTa sthitighAtAnA utkRSTa sthitibaMdhAnA vizeSAdhika, parasparantulya. apUrvakaNanA prathamasamaye je sthitighAta ane sthitibaMdhano prAraMbha thAya che teno kALa samajavo. - - (5) kRtakRtyavedakAnA - saMkhyAtaguNa. sthitighAtAddhAnA antarmuhUrtathI saMkhyAtaguNa moTu antarmuhUrta hovAthI. (6) samyaktvamohAyanI kSapaNAno kALa-saMkhyAtaguNa. samyaktvamohanIyanI 1. darzanamohasya jaghanyAnubhAgakhaMDotkaraNakAlaH samyaktvaprakRtyaSTavarSasthitikaraNasamayAtprAktanAnantarAvasthAyAM saMbhavan vakSyamANadvAtriMzatpadebhyaH stoko'lpa ityarthaH / jJAnAvaraNAdyAyurvarjitazeSakarmaNAM jaghanyAnubhAgakhaMDotkaraNakAlo'nivRttikaraNacaramabhAge saMbhavan sarvataH stokamiti sAmAnyena nayanyAnuMmApadaMDorAta: saMcAtAtiLAmAtroSi uttarapApekSavAtva mRtyuSyate| labdhisAra gA. 153 nI TIkA, bhAvArtha darzana mohanIyano jadhanya anubhAgakhaMDokiraNakALa AThavarSasthitikaraNanA pUrvasamayavartI, tathA zeSa karmono anivRttikaraNanA caramasamaye pUrNa thatA anubhAgakhaMDano kALa lIdho che....ahIM eka anubhAgakhaMDotkiraNAdvA saMkhyAtAvali kahI che. kemake jayadhavalA, labdhisArAdinA mate eka mUhUrtanI hajAro koDAkoDI AlikA che, anyathA eka mUhUrtanI 1,67,77,216 AvalikAnA hisAbe . rasakhaMDotkiraNAddhA AvalikAno saMkhyAtamo bhAga Ave, eTaluM ja nahIM paNa sthitighAtano kALa paNa AvalikAno saMkhyAtamo bhAga Ave. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 137 ATha varSa pramANa sthiti thayA pachI teTalI sthitino kSaya karatA je kALa lAge te ahIM samajavo. (7) nivRttikaraNADhA - saMkhyAlaguNa. pUrve kahI gayA che ke navRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thayA pachI asaMjJI AdatA sthitabaMdha tulya darzanatrikaLI sattA thAya che. tyAra pachI hajAro sthitabaMdha jeTalA kALa pachI samyaktvamohanIyanI ATha varSa pramANa sthiti rahe che. te paNa aMtarmuhUrtapramANa hajAro sthitikhaMDo dvArA anavRttikaraNanA carama samaya sudhI khapAve che. mATe sAtvamohanIyanA tApaNAnA kALa karatA AMtattikaraNa sakhyAtaguNa sutarAyuM Ave. (8) apUrvakaraNa kALa-saMkhyAlaguNa. ativRttikaraNanA aMtarmuhUrtathI saMkhyAtaguNa moTu antarmuhUrta hovAthI. (9) guNa vipa-vazeSAdhika. apUrvakaraNa, anavRttikaraNa ane tethI kaMIka adhakakALamAM guNazeNI vilopa thAya che tethI. (10) samyaktvamohanIyato DhicaramaNyatakhaMDa - saMkhyAlaguNa. guNaNinopathI saMkhyAlaguNa moTA attarmuhUrta pramANa hovAthI. (11) samyasUtvamohanIcano caramasthatakhaMDa - saMkhyAlaguNA. pUrve cararmAsthatikhaMDanuM pramANa batAvatA A vAta jaNAvI che. (12) samyaktvamohaLIyano prathama sthitikhaMDa - saMkhyAlaguNa. prathamasthatakhaMDathI DhicarasthitikhaMDa sudhInA uttarottara sthitikhaMDo vizeSahIna hoya che tethI uttarottara vizeSahIna khaMDo thatA DhicaramakhaMDa saMkhyAtaguNahIna thaI jAya ane caramakhaMDa DhicaramakhaMDa karatA saMkhyAlaguNa hovA chatAM prathamakhaMDathI saMkhyAlaguNahIna hoya che. mATe caramakhaMDa karatA prathamakhaMDa sakhyAtaguNa Ave. (13) jaghanna abAdhA - saMkhyAlaguNa. kRtakRtyavedakADhanA prathama samaye baMdhAtA jJAnAvaraNAdi karmonI abAdhAM ahIM samajavI. ahIM sthitibaMdha aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI abAdhA antarmuhUrta pramANa Ave che. (14) utkRSTa abAdhA - saMkhyAlaguNa. apUrvakaraNanA prathama samaye jJAnAvaraNAda karmonI je sthiti baMdhAya che tenI abAdhA ahIM samajavI. ahIM paNa sthitibaMdha anta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI tenI abAdhAM antarmuhUrta pramANa Ave. jaghanya sthitibaMdha karatA utkRSTa sthitabaMdha saMkhyAlaguNa hovAthI jaghanya abAdhA karatA utkRSTa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 abAdhA saMkhyAtaguNa Ave. ahI~ sudhInA sarvasthAno antarmuhUrta pramANavALA ApyA che. (15) samyaktvamohanIyanI AThavarSa pramANa sthiti - saMkhyAtaguNa. uta antarmuhUrta karatA ATha vacsa saMkhyAtaguNa hovAthI. (16) samyaktvamohanIyato asaMkhyAtavarSa pramANa casthitikhaMDa asaMkhyaguNa. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa A cama sthitikhaMDa che. ATha varSathI asaMkhyAtA varSa asaMkhyaguNa hovAthI pUrvanA sthAna karatA A sthAna asaMkhyaguNa Ave. (17) mizramohanIyato casthitikhaMDa-vizeSAdhika. samyaktvamohAya ane mizramohatIyanI sthiti sattAmAM samAta cAlI Ave che. temAMthI mizramohanIyatA cama sthitikhaMDa vakhate samyaktvamohanIyatA 8 varSa pramANa sthiti rAkhI zeSa sarva sthitino ane mizramohanIyanI ekAlikA pramANa sthiti rAkhI zeSa sarvAtino ghAta karyo, tethI mizramohanIyato carcyAtikhaMDa tatkAlina samyaktvamohanIyanA sthitikhaMDathI AdhikA nyUna 8 varSa pramANa dhika thayo. sthApanA : a ba ka ' Ja - 6' = mizramohatIyanI sthitisattA. ba - ba '= samyaktvamohanIyanI sthitisattA. Ja' = mizramohanIyato cararmArthAtakhaMDa, - - ka va' mizramohanIyano caramakhaMDa upazamanAkaraNa bhAga-1 sattvamohanIyano caramakhaMDa = samyaktvamohAyano carmArthAtakhaMDa. hra = mizramohanInI zerpAti = 1 AlikA. a va - ' = samyaktvamohAyanI zerpAti = 8 varSa. (18) mithyAtvano kSaya thayA pachIno anaMta samyaktvamohanIya ane sigramohanIyano sthitikhaMDa-asaMkhyaguNa. kemake AnA pachI hajAro sthitikhaMDa ghAta thayA pachI cama sthitikhaMDa Ave che ane pratyeka sthitikhaMDa sattAgata sthitinA asaMkhyAta Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA 139 bahubhAMga pramANa che. tethI carasmasthatakhaMDa karatAM tenI pUrveno sthitikhaMDa asaMkhyaguNa. tethI vaLa tenI pUrveno risthatikhaMDa asaMkhyaguNa hoya. ema pUrvIpUrvanA sthitikhaMDa asaMkhyaguNa hoya che. tethI udbhUta sthitikhaMDa sukharAm asaMkhyaguNa Ave. (19) mithyAtva sattAmAM hoya tyAre samyaktvamohanIya-mazramohanIyano caramakhaMDa- asaMkhyaguNa. mithyAtvanA caramakhaMDaLI sAtheno samyaktvamohanIya ane mizramohanIyano khaMDa ahIM levAno che ane te pUrvanA khaMDanI pUrveno hovAthI asaMkhyaguNa Ave, kemake ahIM uttarottara khaMDa asaMkhyAtamAM bhAgapramANanA che. (20) mithyAtvano caramasthitikhaMDa-vizeSAdhika. mithyAtvano caramasthatakhaMDa prApta thAya che te vakhate darzanatrakanI sattA sarakhI che. temAMthI A sthitikhaMDa vakhate mithyAtvamohaLIyanI eka avalakA pramANa sthita rAkhI zeSa sarvIsthatino ghAta kare che. jyAre samyaktvamohanIya ane mizramohalIyanI sattAgata sthitinA asaMkhyAtamA bhAgarUpa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga rAkhI zeSa sarva sthitino ghAta kare che. tethI 'mithyAtvamohanIyano carama sthitakhaMDa eka AvalakAbhUta samyaktvamohanIya ane mithamohanIyarI zeSa rahenArI sthiti jeTalo adhika Ave. caramakhaMDa ===' mithyAtvamohanIya - - - - - - - - - - - - - - - - apa - ----- cararmakhaMDa ===a' mizramohanIya caramakhaMDa ' samyakatvamohanIya ma - ma' = mithyAtvamohanIyanI sthiti. va - va' = mizramohaLIyanI sthiti. va - ' = samyaktvamohalIcanI sthiti. ma - 5 = mithyAtvanI zeSa rahenArI sthiti = 1 AlakA. va - pa = mizranI zeSa rahenArI sthiti = paDyo.no asaM.mo bhAga. - = samyaktvanI zeSa rahenArI sthiti = po.no asaM.mo bhAga. 5 - 4' = mithyAtvamohanIyano caramakhaMDa. 5 - va' = mizramohanIcalo caramakhaMDa. 5 - zra' = samyaktvamohanIyano caramakhaMDa & Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 upazamanAkaraNa bhAga-1 (81) madhyAtvamohanIya - mithamohanIya - samyaktvamohanIsa e traNanA asaMkhyabahabhAgavALo prathama sthitikhaMDa - asaMkhya guNa. dUrApavRSTi jeTalI sthiti rahe. che tyArathI sattAgauMsthatinA asaMkhyAtA bahubhAga pramANa sthitikhaMDo Ave che. temAMno prathama asaMkhya bahubhAga pramANavALo sthitikhaMDa ahIM samajavo. mithyAtvanA caramakhaMDathI asaMkhyAtA bahubhAga pramANanA hajAro sthitikhaMDa pUrveno A sthitikhaMDa hovAthI asaMkhyaguNa Ave. (23) saMkhyAtA bahubhAga AyAmo carama sthitikhaMDa - saMkhyAlaguNa. palyopama pramANa sthiti sattAmAM rahyA pachI sAgata sthitinI saMkhyAtA bahubhAga pramANatA sthitakhaMDo hoya che. tevA hajAro sthitikhaMDo hoya che. temAMno caramasthitikhaMDa ahIM samajavo. A sthitakhaMDa pachI asaMkhyAtA bahubhAga pramANa sthitikhaMDo Ave che. A sthitikhaMDa karatAM tyAra pachI sattAmAM rahenAra sthiti teno saMkhyAtamo bhAga hoya che ane te saMkhyAmAM bhAganA asaMkhyabahubhAga pramANavALo uparokta (21mA padavALo) sthitikhaMDa che. tethI uparokta sthitikhaMDa karatA A sthitikhaMDa saMkhyAlaguNa Ave. (23) palyopama pramANa sthitimattA thayA pachIno (eka choDI) bIjo sthitikhaMDasaMkhyAlaguNa. A sthitikhaMDanuM pramANa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTaluM che. uparanA sthitikhaMDa karatA saMkhyAtA bahubhAga pramANavALA ghaNA sthitikhaMDo pUrveno A khaMDa hovAthI pUrvanA karatAM saMkhyAlaguNa thAya. (34) je sthitikhaMDa pachI darzakanI palyopama pramANa sthiti zeSa rahe che te khaMDa- saMkhyAlaguNa. A sthitikhaMDa paNa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa che. kemake palyopamanI sattA thatA pUrve dareka sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTalo hoya che. pUrvanA sthAna karatA A palyopamano saMkhyAtamo bhAga saMkhyAlaguNa samajavo: (25) apUrvakaraNanA prathama samaye jaghanya sthitikhaMDa - saMkhyAlaguNa. apUrvakaraNano prathamasthitikhaMDa jaghanyathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa hoya che. uttarottara sthitakhaMDa vizeSahIna thatA hovAthI apUrvakaraNanA kALamAM ja prathama sthitikhaMDanI apekSAe saMkhyAlaguNIMna AyAmavALA sthitakhaMDo prApta thAya che. tathA palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANano caramakhaMDa nivRttikaraNamAM Ave che. eTale tenI apekSAe apUrvakaraNano prathama sthitikhaMDa sutarAma saMkhyAlaguNa AyAmavALo hoya che. sthitikhaMDanI A hakIkata pUrve batAvI che te A pramANe che - "paDhiiravaMyaM vadurga, viviyaM vivaMdya vise dIpa, tadiyaM dvidikhaMDayaM visesahINaM, evaM paDhamAdo dvidikhaMDayAdo aMto apuvvakaraNaddhAe saMgapuchadI pi tthiA" - kaSAyaprAbhUta pa. 1449. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI kSapaNA (26) palyopama pramANa sthitisattA pachIto sthitikhaMDa saMkhyAtaguNa. A sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAtA bahubhAga pramANa che, kemake palyopama pramANa sthitisattA rahyA pachI pratyeka sthitikhaMDa sattAgata AitanA saMkhyAtA bahubhAga pramANa AyAmavALo hoya che ane apUrvakaraNano prathama sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAtA bhAga pramANa che. tethI tenA karatA A khaMDa saMkhyAtaguNa hoya. (27) palyopama - vizeSAdhika. palyopamanA saMkhyAtA bahubhAgathI palyopama eka saMkhyAtamo bhAga adhika hovAthI... (28) apUrvakaraNanA prathamasamaye jaghanya sthitikhaMDa ane utkRSTa sthitikhaMDa vacce je taphAvata che te saMkhyAtaguNa... palyopamanA saMkhyAtamA bhAga bhUta seMkaDo sAgaropama pramANa taphAvata che. tethI te palyopamathI saMkhyAtaguNa hoya che. - 141 (29) nivRttikaraNanA prathama samaye darzanamohanIyanI sthitisattA-saMkhyAtaguNa. antaHkroDa varSa arthAt sAgaropama lakSapRthak jeTalI hovAthI... * (30) zeSakarmano jaghanya sthitibaMdha - saMkhyAtaguNa, kRtakRtyavedakADhAnA prathama samaye thato zeSa karmano sthitibaMdha ahIM vivaDhyo che. te antaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa hovAthI. (31) utkRSTa sthitibaMdha - saMkhyAtaguNa. apUrvakaSNanA prathama samaye utkRSTa sthitibaMdha Ave, te uparokta sthitibaMdha karatA saMkhyAtaguNa hoya che, kemake pUrve jaNAvI gayA che ke hajAro sthitibaMdho dvArA apUrvakaraNanA prathama samayathI nyUna thatA cazma samaye ja saMkhyAtaguNahIna sthitibaMdha rahe che. eTale apUrvakaNanA cazma iitabaMdha karatA apUrvakaraNanA prathama samaye saMkhyAtaguNa sthitibaMdha thAya che. apUrvakaraNanA cazma ItibaMdha pachI nivRttikaNamAM paNa hajAro sthitibaMdha pasAra thaI gayA hoya che. eTale kRtakRtyavedakADhAnA prathama sthitibaMdha karatA apUrvakaraNano pratharmAtibaMdha sutAm saMkhyAtaguNa Ave. (32) jaghanya sthitimattA - saMkhyAtaguNa. kRtakRtyavedakADhAnA prathama samaye darzana mohatIya sivAya zeSa karmonI sthitisattA ahIM levAnI che. saMkhyAtaguNa. zeSa karmonI apUrvakaNanA prathama (33) utkRSTa sthitisattA samaye sthitisattA ahIM samajavI. - Ama, alpabahutvaDhAra ahIM samApta thayu. alpabahutvaDhAne lagatA kAyaprAbhUtacUniA sUtro A pramANe che - ''vaMsaLamohaLIyavAssuM paDhamasamar punaLamAviM kAdUNa jAva paDhamasamayakadakaraNijo tti edamhi aMtare aNubhAgakhaMDaya - TThadikhaMDaya - Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 ukkIraNaddhANaM jahaNNukkassiyANaM TThidikhaMDayaTThidibaMdhaTThidisaMtakammANaM jahaNNukkassayANaM AbAhANaM ca jahaNNukkassiyANamaNNesiM ca padANamappAbahuaM vattaissAmo / taM jahA savvatthovA jahaNNiyA aNubhAgakhaMDayaukkIraNaddhA / ukkaMssiyA aNubhAgakhaMDaya - ukkIraNaddhA visesAhiyA / TThidikhaMDayaukkIraNaddhA TThidibaMdhagaddhA ca jahaNNiyAo do vi tullAo saMkhejjaguNAo / tAo ukkassiyAo do vi tullAoM visesAhiyAo / kadakaraNijjassa addhA saMkhejjaguNA / sammattakkhavaNaddhA saMkhejjaguNA / aNiyaTTiaddhA saMkhejjaguNA / apuvvakaraNaddhA saMkhejjaguNA / guNaseDhiNikkhevo visesAhio / sammattassa ducarimaTThidikhaMDayaM saMkhejjaguNaM / tassa ceva carimaTThidikhaMDayaM saMkhejjaguNaM / aTThavassaTThidige saMtakamme sese jaM paDhamaM TThidikhaMDayaM taM saMkhejjaguNaM / jahaNNiyA AbAhA saMkhejjaguNA / ukkassiyA AbAhA saMkhejjaguNA / paDhamasamayaaNubhAgaM aNusamayovaTTamANagassa aTThavasAi TThidisaMtakammaM saMkhejjaguNaM / sammattassa asaMkhejjavassiyaM carimaTThidikhaMDayamasaMkhejjaguNaM / sammAmicchattassa carimasaMkhejjavassiyaM dvidikhaMDayaM visesAhiyaM / micchatte khavide sammattasammAmicchattANaM paDhamaTThidikhaMDayamasaMkhejjaguNaM / micchattasaMtakammiyassaM sammattasammAmicchattANaM carimaTThidikhaMDayamasaMkhejjaguNaM / micchattassa carimaTThidikhaMDayaM visesAhiyaM / asaMkhejjaguNahANiTThidikhaMDayANaM paDhamaM TThidikhaMDayaM micchattasammattasammAmicchattANamasaMkhejjaguNaM / saMkhejjaguNahANiTThidikhaMDayANaM carimaTThidikhaMDayaM jaM taM saMkhejjaguNaM / palidovamaTThidisaMtakammAdo vidiyaM TThidikhaMDayaM saMkhejjaguNaM / jamhi TThidikhaMDae avagade daMsaNamohaNIyassa palidovamamettaM TThidisaMtakammaM hoi taM TThidikhaMDayaM saMkhejjaguNaM / apuvvakaraNe paDhamaTThidikhaMDayaM saMkhejjaguNaM / palidovamamettaTThidisaMtakamme jAde tado paDhamaM TThidikhaMDayaM sNkhejjgunnN| palidovamaTThidisaMtakammaM visesAhiyaM / apuvvakaraNe paDhamassa ukkassaTThidikhaMDayassa viseso saMkhejjaguNo / daMsaNamohaNIyassa aNiyaTTipaDhamasamayaM paviTThassa TThidisaMtakammaM saMkhejjaguNaM / daMsaNamohaNIyavajjANaM kammANaM jahaNNao TThidibaMdho saMkhejaguNa / siM ce ussao TThidibaMdho saMkhejjaguNo / daMsaNamohaNIyavajjANaM jahaNNayaM disaMtakammaM saMkhejjaguNaM / tesiM ceva ukkassayaM TThidisaMtakammaM saMkhejjaguNaM / " - pR. 1777. ( 32 ). 142 - kSAyika samyaktva prAptino adhikAra vistArathI varNavyo. (6) darzatrikI upazcamanA athavA zreNigata upazamasamyaktva prApti adhikAra upazamazreNIno prAraMbhaka anaMtAnubaMdhI visaMyojatA kauM, darzana-3no kSaya karI kSAyikasamyagdaSTi thaIne upazamazreNI prAraMbhe che athavA anaMtAnudhinI visaMyojanA karI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI upazamanA 143 darzanatrikate upazamAvI upazamasamyagdaSTi thaI upazamaNIno prAraMbha paNa kare che. te tathA - darzarvAtrakanI upazamanAnI vidhi A gAthAmAM batAve che. ahavA daMsaNamohaM puvvaM uvasAmaittu sAmanne / paDhamaThiimAvaliyaM karei doNhaM aNudiyANaM / / 33 // aArArtha :- athavA (darzatrikano kSaya C kare to) darzanamohanIyane prathama zramaNapaNAmAM upazAmAvIne (cAritra mohanIya upazamAvavA traNa karaNa kare) (darzanamohaLIyate upazamAvatA) prathama sthiti anudayavatI be prakRtinI (mizramohanIya-samyaktvamohanIyanI) eka AvalikA kare. (33) vizeSArtha : cAritra mohanIyanI upazamanA karavAnI IcchAvALo jIva prathama anaMtAnubaMdhInI visaMyojatA athavA matAMtare upazamanA kare che. tyAra pachI darzatrikanI kSapaNA karI athavA to upazamanA karI cAritramohanIyatI upazamanA karavA mATe yathApravRttAda traNa karaNa kare che. darzanatrikanI paNAno aMdhakAra pUrva vistRta rIte varNavyo che. mATe have darzanatrakanI upazamanAno adhikAra prathama varNavIe chIe. tyArapachI upAmaNano aMdhakAra vistRta rIte kahIzu. anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karyA pachI antarmuhUrta sudhI svabhAvastha thayA pachI saMyatajIva darzanatrakanI upazamanAno prAraMbha kare che. "to gavitAvaMtha visaMgo aMtomuhuttamadhApavatto jAdo asAda-aradi - soga - ajasagittiyAdINi tAva kammANi vaMddhi ! to saMtomukha haMsAmorIyamuvasAHi " - kaSAyamAmRtAcUrNi pR. 1813. anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA 4 thI 7 guNasthAnakamAM rahelo kSAyopazamaka samyagdaSTi jIva - kare che, jyAre upazamaNigata upazama samyaktvanI prApti mATe darzanatrakanI upazamanA lAyopazamaka samyagdaSTijIva zramaNapaNAmAM ja kare che. te upara mULa gAthAmAM spaSTa rIte jaNAvyu che tathA karmaprakRti upazamanAkaraNanI banne TIkAmAM paNa e vAta jaNAvI che - "iha yadi vedakasamyagdRSTiH sannupazamazreNiM pratipadyate tato niyamAddarzanamohanIyatritayaM pUrvamupamati, taLe zAmaLe sthita: grupamati '' dezopazamanAnA aMdhakAramAM karmaprakRtimAM paNa darzanatrikanI upAsanA (upAmaNI mATe) virata jIvo kare che ema jaNAvyuM che-"virato veyasampaTTi 3vasamaDha paDivaMDAmo 3vasamasamajuM 3pyAdri '' - karmaprakRti upAmanAkaraNa gA.67nI cUrNa. darzaMtrikanI upazamanA mATe yathApravRttAda traNa karaNa vigere sarvavaktavyatA prathama pAma samyaktvaprApti aMdhakAramAM jaNAvyA pramANe samajavI. eTale ke yathApravRttakaraNamAM sthitighAta-2saghAta-guNazreNi ke guNasaMkrama thatA nathI. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 upazamanAkaraNa bhAga-1 apUrvakaraNamAM sthitighAta-2saghAta-guNagreNi thAya che. vaLI ahIM apUrvakaraNathI mithyAtvamohanIyano guNasaMkrama thAya ke nahIM te bAbatano spaSTa ullekha maLato nathI. karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA.33nI cUrNimAM jaNAvyuM che ke ahIM pUrvanI eTale ke prathamopazama samyaktvanI prAptavat sarva aMdhakAra samajavo yAvatu upAmasamyagdaSTi thAya ane tyArapachI aMtarmuhUrve vidhyAtasaMkrama pravarte che. eno pATha A pramANe che - "ukkirijamANaM daliyaM sammattassa paDhamaTTitIte ceva chubhati, sesaM jahA puvvaM taheva 3vasamasaMmaviThThI nAto saMtomuddo to viphAyasaMmo mavati '' ahIM badhu pUrvanI mAphaka eTale prathamopazama samyakUcqnI mAphaka thAya ema atadeza karyo che. paraMtu prathamopazamasamyaktvamAM jema upAma samyaktvaprAptinA prathama samayathI aMtarmuhUrta sudhI guNasaMkrama cAle che tema ahIM paNa samajavuM ke ahIM apUrvakaraNathI guNasaMkrama samajavo ? prathamopazama samyaktva prAptimAM apUrvakaraNathI guNasaMkramano niSedha karavAnuM kAraNa apUrvakaraNamAM - mithyAtva mohanIya badhyamAna che, jyAre ahIM to apUrvakaraNamAM mithyAtvamohanIyano baMdha nathI to pachI apUrvakaraNathI guNasaMkrama thAya ke nahIM ? darzarvAtrakanI paNAmAM, anaMtAnubaMdhInI visaMyojanAmAM apUrvakaraNathI guNasaMkrama kahyo che. to pachI ahIM apUrvakaraNathI guNasaMkrama lAgu paDe ke nahIM ? paMcasaMgraha upazamanAkaraNa gA.49mAM paNa kahyuM che ke - "pamuvama va se saMtomuddattA tasya vijJA'' mULa TIkA - prathamasIkvopanA mopazamavarSoSam | antarmuhUrtAt vyatItAd guNasaGkramAvasAne vidhyAtasaGkramaH samyaktvasya bhavati / " labdhimAra-jagadhadlAdamAM darzanatrikaLI upazamanAmAM guNasaMkramano niSedha karyo che"dNsnnmohuvsmnnN takkhavaNaM vA hu hodi NavariM tu / guNasaMkamo Na vijadi vijjhada vAdhApavattaM ca // 207 // ' darzanamohopazamanavidhAne guNasaGkramo nAsti, kevalaM vidhyaatsamo vA yathApravRttasamo vA saMmati '' - labdhisAra gA. 20nI TIkA. "antarakaraNapravezasamayAdArabhyAntarmuhUrte'tikrAnte guNasaGkramAvasAne cAtra vidhyaatsama: sarviI mavati' !" - karmaprakRti upAmanAraNa gA. 33nI upA. cazo. kRta TIkA. Ama badhe upazamasamyaktvanI prApta pachI aMtarmuhUrta vyatIta thAya tyAre guNasaMkrama pUrNa thAya che ema jaNAvyuM che, paraMtu zarUAta kayAre che ? te spaSTa jaNAvyuM nathI mATe A bAbata bahuzrutagamya jANaqI. 1. jayadhavalAno pATha- "vamena vAina sadvimAniya (yathApravRtta ram) to che kAle paDhamasamayaapuvvakaraNo hoi / tAdhe ceva dvidighAdo aNubhAgadhAdo guNaseDhI ca samagamADhattA, TUAsaMmate sthi !" - mR. 1813. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanatrikanI upazamanA 145 apUrvakaraNanA prathama samaya (sAgata sthiti) karatA carama samaye saMkhyAlaguNahIna sthiti sattAmAM zeSa rahe che. navRttikaraNamAM paNa sthitighAta cAlu rahe che. vizeSamAM nattikaraNano saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyArathI samyakUcvamohanIyanI asaMkhyasamayamabaddhatI udIraNA cAlu thAya che. tyAra pachI aMtarmuhUrta pachI darzanamohanIyanuM aMtara kare che. kaSAcabAbhUtagRSTimAM kahyuM che - "daMsaNamohaNIyauvasAmaNA aNiyaTTiaddhAe saMkhejesu bhAgesu gadesu sammattassa asaMkhejANaM samayapatraddhA muvIra to saMtomudutte haMsAmoyasa maMtara aai " - pR. 1814. - aMtakaraNa dhi H asaMkhyasamayaprabaddhatI udIraNA pachI hajAro sthitighAta pachI eka ja sthitighAtAddhA daramiyAna darzanamohanIyanuM aMtara kare che. aMtara karatI vakhate samyaktvamohaLIyanI prathamasthiti aMtarmuhUrta pramANa kare che ane anubhavatI prakRtionI prathamasthata ekAvalikA pramANa kare che. karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA. 33nI cUrNamAM kahyuM che - "micchApUmicchApa mAvattiyaM paDhamiirta reti, samRtta maMtomutte paddhakRitiM tiA' traNenI bIjI sthitinA prathama niSeka samAna che eTale aMtarakaraNaM (dala vinAnI bhUmi) nIcethI viSama ane uparathI sama che samyaktvamohanIya mizramohanIya mithyAtvamohanIya . ahIM aMtarakaraNadala khAlI karavAnI kriyA A pramANe hoI zake che. mizramohanIya ane mithyAtvamohanIcanI prathamasthata AvalikA pramANa kahI che. te AqlakA aMtarakaraNa kriyA daramiyAna calanADUlakA samajaq. eTale ke aMtarakaraNa kriyAkALanA prathama samaye mizramohanIya ane mithyAtvamohanIyanI udayAvalikA uparathI bIjI sthitinA prathamaniSeka sudhInA dalako khAlI kare, bIjA samaye paNa udayAvalikA uparathI teTalA ja sthAnanA dalako khAlI kare, paraMtu bIjA samaye eka samaya udaya dvArA bhogavAyo hevAthI udayAvalikA eka samaya AgaLa vadhI ane baMnenI aMtarakaraNabhUmi (dala vinAnI) karavAnI che te sthita eka samaya ghaTI. Ama jema jema eka eka samaya udaya dvArA kSINa thAya che tema tema udayAvalikA AgaLa vadhe che ane aMtarakaraNabhUmi eka eka samaya ghaTe che. Ama, cAvatuM aMtarakaraNakriyAnA carama samaye udayAvalikA uparathI bIjI sthitinA prathamaniSeka sudhInI sarve sthitine khAlI karI nAkhe che. arthAtu darzatrikanA dalika vinAnI karI nAkhe che. aMtarakaraNanA badhA sthitisthAnamAMthI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 upazamanAkaraNa bhAga-1 pratisamaya amUka daliko khAlI kare che. ema karatA jyAre aMtaHkakriyAkALa pUrNa thAya che te samaye aMtaHkaraNanA sarvaliko khAlI thaI jAya che ane mizramohanIya ane mithyAtvamohanIyanI ekAlikA pramANa prathama sthiti bAkI rahe che. aMtaHkaraNa AyAma : guNiinakSepa apUrvakaraNa ane nivRttikaraNathI kaMIka adhika kALamAM che. eTale anivRttikaraNanI upara jeTalA sthAnomAM guNiinakSepa thayo che te guNazreNizaurSa kahevAya che. samyaktvamohanIyatuM te guNazreNizaurSa ane bIjI upara tethI saMkhyAtaguNa sthiti aMtaHkaraNabhUmi che (eTale ke ATalA iitasthAnomAMthI darzatrikatA dalikono abhAva kare che) jyAre mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyanI udayAlikA uparanI bitAvazeSa saghaLI guNazreNi tathA tenAthI saMkhyAtaguNI sthiti aMtaHkaraNabhUmi che. tAtparya e che ke - aMtakaraNabhUmimAM samyaktvamohAyanA guNazreNinuM zIrSamAtra Avelu hoya che. jyAre mithyAtvamohatAIya ane mizramohanIyanI udayAlikA uparadI saMpUrNa guNazreNI AvelI hoya che, kemake mithyAtvamohanIya-mizramohanIya anudayavatI prakRti hovAthI udayAlikAmAM teno guNiitakSepa thato nathI ane prathama sthiti AlikA pramANa hovAthI udayAlikA upara aMtaHkaraNa kare che eTale mizramohanIya ane mithyAtvamohanIyanI saghaLI ya guNaoNa aMtaHkaraNanA dalikonI sAthe ja ukeAya che ane samyaktvamohanAcatuM guNazreNizIrSa aMtaHkaraNanA dalikonI sAthe ukeAya che. aMtakA prakSepavidhi : traNetA aMtaHkaraNanA daliko samyaktvamohanIyanI prathama sthitimAM nAkhe che. karmaprakRti upazamanAkaNa gA. 33nI cUrNimAM kahyuM che - "iiraSnamALa niyaM sammattastra paDhahitIte ceva chumati / '' banne TIMkAmAM paNa jaNAvyuM che - ''utjhIyamAAM ca nimannAramatyuM trayALAmapi samyaktvaprathamasthitau prakSipatti / '' ahIM traNenA daliko samyaktvamohanIyanI prathama sthitimAM ja paDe, che tenuM kAraNa ema lAge che ke mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyanI prathama sthiti AlikAmAtra che. tethI temAM dalaprakSepa thAya nahIM ane je prakRttiono baMdha thato na hoya tenA aMtaHkaraNanA dalika bIjI sthitimAM na khAya ane ahIM darzanamohanIyano baMdha thato nathI tethI aMtaHkaraNanA dalikono baujI sthitimAM paNa prakSepa na thAya eTale traNetA aMtaHkaraNanA daliko samyaktvamohanIyanI prathama sthitimAM ja naMkhAya che. 1. " aMtaradvidIsu ukkIrijjamANaM padesaggaM baMdhAbhAveNa vidiyaTThidie Na saMchuhadi / savvamANedUNa sammattaAE padanAivIN iivazvavavi'' -jayadhavalA pR. 1814. traNe darzanamohanIyanA bIjI sthitinA daliko je ukerAya che tene samyaktvamohanIyanI prathamasthitimAM guNazreNirUpe tathA svasthAnamAM paNa atitthApanAvalikA varjita sarvasthitimAM nAMkhe, paraMtu antaramAM na nAMkhe ema jayadhavalAmAM jaNAvyu che "sammattassa vidiyaTThidipadesaggamokaDDiyUNa appaNo paDhamaTThidIe guNaseDhisarUveNa Nikkhivadi / evaM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 darzanatrikanI upazamanA aMtarakaraNa kriyAkALa pUrNa thayA pachI anaMtara samayathI pratisamaya bIjI sthitimAM - rahelA darzanatrikanA dalikone asaMkhyaguNAkAre upazamAve che ane nivRttikaraNanA caramasamaya sudhImAM sarvathA upazamAvI de che. prathama sthitinI be AqlakA zeSe AgAlano viccheda thAya che tathA tenI sAthe darzanamohaLIyanI guNaNa' paNa viccheda pAme che. eka avalikA zeSa rahe tyAre darzanamohanIyatA sthitighAta rasaghAta aTake che ane tenI sAthe udIraNA paNa viccheda jAya che ane te bhogavAI jAya tyAra pachI anaMtara samaye aMtarakaraNamAM (upazAMtAddhAmAM) praveza karato te AtmA zreNigata upazamasamyaktvane prApta kare che. A pramANe upazAMtAddhAmAM praveza karato jIva hajI pratisamaya anaMtaguNavRddhimAM aMtarmuhUrta sudhI vadhato jAya che. prathama samyaktva prApti pachI thatA guNasaMkramanA kALathI A kALa saMkhyAlaguNa che. kaSAyaprAbhRtacUrNimAM kahyuM che - "paDhamANa sampanupratimAsa jo guNasaMkameNa pUraNakAlo tado saMkhejaguNaM kAlamimo uvasaMtadaMsaNamohaNIo visohIe vaDhiA" - pa. 181pa. A pramANe vardhamAna vizuddhino kALa aMtarmuharta che. tyAra pachInA kALamAM traNa prakAranI vizuddhi hoI zake. "teT paraM dAha va vava vA mavadri vA.'' - kaSAyaprAbhUtagRSTi pR. 1815. (33). micchattasammAmicchattANaM pi vidiyaTThidipadesaggamokaDDiyUNa sammattapaDhamaTThidimmi guNaseDhIe nnikkhivdi| satthANe vi adhicchAvaNAvaliyaM mottUNa samayaviroheNa NisiMcadi / appaNo aMtaraTThidIsu Na migvadyA' - jayadhavalA pR. 1814. jayadhavalAmAM bIjI eka vAta e jaNAvI che ke mizramohanIya ane mithyAtvamohanIyanI udayAvalikA upara nI aMtarAyAmanI samyakatvamohanIyanI prathamasthiti sudhInI je sthiti che tenA dalikone samyatvamohanIyanA svasamAna sthitisattAmAM nAMkhe che. "samattapaDhamakilIpa ri tUyyAvaniyavAdire naM 8 machattasamAmijIttapasamAM te sammasuri samI saMvAdriA'' - mR. 1814. aMtarakaraNakriyAnA kicaramasamaya sudhI aMtaranA dalika AvalikA oLaMgI aMtaramAM nAkhe che. jyAre caramasamaye traNenA daliko aMtaramAM paNa AvalikA oLaMgI na nAkhe, paraMtu samyakatvamohanIyanI prathama sthitimAM ja nAMkhe. "rimAtnI zivamAM nahIM puvaeN micchattasamAmicchattA maMtatrimokddddnnaasNkmenn aicchAvaNAvaliyaM volAviya satthANe vi dedi tahA saMpahi Na saMchuhai, kiMtu tesimaMtaracarimaphAlidavvaM sammattapaDhamaTThidIe ceva guNaseDhie Nikkhivadi, sammattassa carimaphAlidavvamaNNattha Na saMskRddhi, appo paDhavi ceva saMskRddhi tti vattadhvA" - jayadhavalA pR. 1814. 1. be AvalikA zeSe samyakatvamohanIyanI guNazreNIno viccheda jAya ema kahyuM che te samyakvamohanIya guNazreNinI apekSAe lAge che, kemake mithyAtvamohanIya ane mizramohanIyanI aMtarakaraNakriyAkALa pachI AvalikAmAtra sthiti zeSa rahetI hovAthI guNazreNi thavAno saMbhava nathI eTale mithyAtvamohanIyamizramohanIyanI guNazreNi pUrve tathA samyakatvamohanIyanI guNazreNi prathamasthitinI be AvalikA zeSe viccheda jAya ema lAge che. tathA prathamopazamasamyatva adhikAramAM jaNAvyuM che tema aMtarakaraNakriyAkALa pachI samyakatvamohanIyanI guNazreNi paNa anivRttikaraNanA caramaniSeka sudhI goThavAtI hoya ema saMbhave che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 upazamanAkaraNa bhAga-1 (7) cAritramohaLImaLI upazamanA athavA upazamaze arthAdhikAra zreNagata upazamasamyaktvanI prApti pachI aMtarmuhUrta sudhI vardhamAna vizuddhimAM rahI pachI traNa prakAranI vizuddhivALo svasthAna saMyata thAya. temAM hajArovAra pramattApramataguNasthAnake parAvRtti karI cAritramohopazamanA mATe prayatna kare che te batAve che addhAparibittIo pamatta iyare sahassaso kiccaa| karaNANi tinni kuNae, taiyavisese ime suNasu / / 34 // akSArtha : pramattamAM ane apramattamAM addhAparAtti hajAro vAra karIne traNa karaNa kare che. temAM trIjA (karaNa)mAM je vizeSa che te tame sAMbhaLo. (34) vizeSArtha : zreNigatopazamasamyaktva prApta nAmano adhikAra kahyo. have krama prApta cAritramohanIyanI upazamanA nAmanA adhikArI varNavIe chIe. zreNigatopazamasamyaktvanI prApti pachI aMtarmuhUrta sudhI anaMtaguNa vizuddhimAM vadhe che. tyAra pachI traNa prakAranI vizuddhi hoI zake che. A vAta pUrve jaNAvI gayA ane te daramiyAna hajArovAra pramattApramatta guNasthAnake jAya Ave ane tyAra pachI cAritramohanIyanI upAsanA mATe traNa karaNa kare che. karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA. 34nI cUrNimAM kahyuM che - "vittevizadIpa pamattaapamattabhAve sahassaso kAuM 'karaNANi tinni' tti carittamohauvasAmaNaNimittaM tinni rA iti' kaSAyakhAbhUtamAM paNa kahyuM che - "tAM veva tAva.3vasaMtavRMsaUTmohnnijjo asAda-aradi-soga-ajasagittiAdIsu baMdhaparAvattasahassANi kAdUNa jahA aNaMtANubaMdhI visaMjoedUNa satthANe padido asAdAdibaMdhapAoggo hodi / tado kasAe 3vasAmevuM 3thApavattara / paripaM pariNameDrA" - pa. 1815. traNa karaNanuM svarUpa pUrvavat che. ahIMyA yathApravRttakaraNa apramattaguNasthAnake thAya tathA apUrvakaraNa apUrvakaraNaguNasthAnake thAya tathA anivRttikaraNa anavRttikaraNa nAmanA navamA guNasthAnake thAya. yathApravRttakaraNamAM sthitighAta-rasaghAta-guNaNa thatA nathI, paraMtu pratisamaya anaMtaguNa vizuddhimAM vadhato jAya che tathA vividha jIvonI apekSAe adhyavasAya tathA vizuddhinI prarUpaNA paNa pUrvavatu jANavI. kaSAyaprAbhRvacUrNimAM kahyuM che - "tU veva rUparsa vi AdhApavarasya navA naM puSaM pavilA" - pa1817. upazamaNino prathApaka 1. ahIM guNazreNino niSedha karyo che te upazamazreNinimittaka guNazreNinI apekSAe jANavuM, kemake saMyamanimittaka guNazreNi to ahIM hoya che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 cAritramohanIyanI upazamanA jIva yathApravRttakaraNanI aMtarmahUrta pUrvethI anaMtaguNa vizuddhimAM vardhamAna hoya tathA yogaupayoga-dhezyA-kaSAya-baMdha-udayada ahIM svayameva jANI levu. sattAmAM naraka-tiryaMcAyuSya ane anaMtAnubaMdhI catuSka rivAya 142 prakRti hoya che ane abaDhAyuSkane 141 prakRtinI sattA hoya ane je AcAryo anaMtAnubaMdhInI upazamanA mAne che temanA mate cAra prakRtio vadhAre paNa hoya. arthAt 146 ke 145 prakRttinI sattA hoya tathA darzanatrakanI kSapaNA karI hoya te jIvane A traNa prakRttio ochI sattAmAM hoya eTale 139 ke 138 prakRttio hoya. apUrvakaraNanA prathamasamayathI sthitighAta-saghAta-guNoNa ave apUrva sthitabaMdha cAlu thAya che. tenuM svarUpa paNa pUrva pramANe jANag. ahIMyA kSAyika samyagdaSTi jIvane utkRSTathI paNa palyopamanA saMkhyAmAM bhAgapramANa sthitikhaMDa che. kaSAyamAmRtAcUrNimAM kahyuM ghe-"jo khINadaMsaNamohaNijjo kasAyauvasAmago tassa khINadaMsaNamohaNijjassa ksaayuvsAmaNA putrezarane paDhamadvivaMdya yamAM patniovamarU saMgamiAyo" - pU. 1820.ahIMyA kAraNa e che ke darzanamohanIyatI paNAmAM teNe ghaNI sthita ochI karI nAkhI che. tethI ahIM utkRSTathI paNa sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAmA bhAga jeTalo che. pUrvIpUrvathI uttarottara sthitabaMdha paNa palyopamano saMkhyAtamo bhAga cUta thAya che. kaSAyaprAkRtavRSTimAM kahyuM che - "vivadhe namosaddhi so vi patnivovama saMgahimA" - pa. 1820. dareka sthitighAta ane sthitibaMdha sAthe zarU thAya che ane sAthe pUrNa thAya che. eka sthitighAtanA kALa daramiyAna azubhakarmanA hajAro 2saghAta thAya che. pratyeka 2saghAta dvArA sattAgata rasanA anaMtA bahubhAgono ghAta kare che. "manubhAI mAii mAMtA mA samAvaMDatha" - kayA prAbhravacU. pa. 1820. guNaNi ahIM galatAvazeSa hoya che ane teno AyAma ahIM paNa antarmuhurta pramANa che eTale ke apUrvakaraNa ane nivRttikaraNathI kaMIka aMdhaka che. ema hovA chatA te apUrvakaraNa-navRttikaraNa-sUmaparAya ane upazAMtakaSAyanA saMkhyAtamAM bhAga jeTalo che. kemake apUrvakaraNanA prathama sasarathI zarU thayela guNaNa cheka sUmaparAyanA carama samaya sudhI cAle che. sUkSmasaMpAyanA carama samaye guNANa upazAMtakaSAyanA saMkhyAmAM bhAga sudhI goThavAya che. tathA galatAvazeSa guNagreNi hovAthI apUrvakaraNanA prathama samaye je guNaNizIrSa hatu te ja sUkSmaparAyanA carama samaya hoya che. eTale apUrvakaraNanA prathama samayanI guNaNano AyAma upazAMtakaSAyanA saMkhyAmAM bhAga sudhIno saMbhave che. sthitighAtadi cAre vastu uparAMta apUrvakaraNanA prathama samayathI avadhyamAna sarve azubhaprakRtiono guNasaMkrama thAya che. karmaprakRtti upAmanAkaraNanI gA. 34nI upA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 upazamanAkaraNa bhAga-1 cazo. kRta TIkAmAM kahyuM che - " trApa sthitimAtAtiyaH pUrvavava pravartatto navamida sarvAsAmasumapravRtInAma vadhyamAnAnAM asama: pravartate rUti vevyam' karmaprakRti upAmanAkaraNanI gA. 34nI cUrNimAM paNa kahyuM che - "putrarASTritipAdri sarve niravanA mALiyeLI''' ' kaSAyakhAbhUtacUrNamA guNasaMkramano ullekha spaSTa rIte nathI dekhAto, paraMtu upazamaNIthI paDatA yathApravRttakaraNa guNasthAnake guNasaMkramano viccheda kahyo che. e uparathI nakkI thAya che ke apUrvakaraNathI guNasaMkrama cAle che, kemake cAlu hoya eno niSedha hoI zake. apUrvakaraNanA prathamabhAganA aMte nidrA-2no baMdhavaccheda thAya. chaThThA bhAganA aMte devaka, paMcendriyajAti, AhAraka-2, vaikriyataMka, varNAdi-4, vaijasa-kAmaNazarIra, samacaturagrasaMsthAna, zubhavihAyogati, trasa-6, pratyekanI Apa-udhota sivAyanI 6- ema trIsa prakRtiono baMdhaviccheda thAya che tathA sAtamA bhAganA aMte arthAtu apUrvakaraNanA carama samaye hAsyacatuSkaLo baMdhavaccheda jAya che tathA te ja samaye hAsyaSakano udayaviccheda paNa thAya che. ahIM traNa krame baMdhaviccheda thato hovA chatA apUrvakaraNanA sAta bhAga pADavAnuM kAraNa e lAge che ke apUrvakaraNAddhAnI sAta sarakhA bhAga karIne temAM prathamabhAganA aMte nidrA2no, chaThThA bhAganA aMte 30 prakRttiono ane aMte hAsya catuSko baMdhaviccheda thAya che, kemake kaSAyamAmRtacUrNimAM Ane lagatuM alpabadutva paNa batAvyuM che- "putrezvara pavidyumsa jamhi NiddApayalAo vocchiNNAo so kAlo thovo| parabhaviyaNAmANaM vocchiNNakAlo sarave namuno apuSyaraddhi visAdiyA '' - pR. 1822. AMtattikaraNa : hajAro risthatighAta dvArA apUrvakaraNa pUrNa thayA pachI anaMtara samaye anivRttikaraNamAM praveza kare che. anivRttikaraNamAM paNa pUrvokta ratae sthitighAtAda pravarte che. anavRttikaraNanA prathama samaye dezopazamalAkaraNa - nirdhAttakaraNa ane nikAcanAkaraNa viccheda pAme che. sattAgata sarvadalikamAMthI dezopazamanApaNuM, nidhattattva ane nikAcitatva nAza pAme che. karmaprakRtti upazamanAkaraNa gA. 37nI cUrNimA kahyuM che - 1. ettheva guNasaMkamo vi NavaMsayavedAdipayaDINamappasatthANamabajjhamANANamADhavijadi tti vakvAyatraM | -jayadhavalA pR.1820. 2. aNeNa vihANeNa AdIdoppahuDi TThidikhaMDapudhate gade niddApayalANaM baMdhavocchedo bhavadi / apuvvakaraNaddhaM sattakhaMDANi kAdUNa paDhamakhaMDe vocchiNNA idi uttaM hodi / tado aMtomuhUtte gade parabhaviyaNAmANaM baMdhavocchedo, paMcasattabhAge gaMtUNetti uttaM hodi| apuvvakaraNAddhAe jamhi niddApayalAo vocchiNNAo so kAlo thovo| parabhaviyaNAmANaM vocchiNNakAlo pNcgunno| apuvvakaraNaddhA. sattamA diyA' dhavalA, pustaka 6ThuM, pR.294. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 151 "tIse ceva aNiyaTTiaddhAe paDhamasamae appasatthuvasAmaNAkaraNaM NihattIkaraNaM ahIM bhAvArtha A pramANe che - sattAgata je daliko udvartanA-apavartanAparaprakRttisaMkramayogya che, parantu udIraNAne ayogya che te dezopamata dalika che. tethvI ja rIte udvartanA-apavartanAte yogya, paraMtu udIraNA - paraprakRttisaMkramane ayogya che te nidhanaMdalaka che tathA sakankaraNane ayogya dAlako che te nikAcitadAlaka che. navRttikaraNanA prathamasamaye sakhAgata sarvadalakamAMthI A traNa prakAranA karaNa nAza pAme che eTale have sarvakarmanA sarva prakAranA dalaka udIraNA-udvartanA-apavartanA ane paraprakRttisaMkramane yogya thAya che. (34) have AMtattikaraNanA prathama samaye sthitabaMdha - sthitisattA tathA sthitikhaMDanuM pramANa vigere be gAthA dvArA batAve che : aMtokoDAkoDI saMta aniyaTTiNo ya udahINaM / baMdho aMtokoDI puvvakamA hANi appabahu // 35 // ThiikaMDagamukkasaM pi tassa pallassa saMkhatamabhAgo / ThiibaMdhabahusahasse sekkekkaM jaM bhaNissAmo // 36 / / mArAI - nivRttikaraNanA prathama samaye (sAta karmanI) sthitisattA aMta:koDAkoDI sAgaropamanI hoya che ane sthitibaMdha aMta:koDI sAgaropamano hoya che tathA te paNa pUrvoktakame hAni pAmato jAya che tathA ahIM abadutva paNa pUrvanA krame che. (35) A sthitikhaMDa utkRSTathI paNa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa che tathA hajAro sthitabaMdha pasAra thaye je je vastu thAya che te kahIzuM. (36) vizeSArtha : navRttikaraNanA prathama samaye sarvakarmano sthitabaMdha aMta:kroDavarSa pramANamAM thAya che tathA sthitisattA aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. karmaprakRti cUrNimAM kahyuM che - "mAyaripAsa paddhasikate maMtoloDAkoDIbritiya saMtamaM, vaMtho vi ta paDhamasamate maMtolomavatA ahIM 'aMtAkoDI' eTale lakSapRthakutva sAgaropamAM pramANa jANavo. AgaLa upara karyaprakRti upazamanAkara gA. 30nI cUchamAM kahyuM che - kRitivaMtho maMtolohIti sAmarovamasiMharUputaM ti martha hotA' kaSAyakhAbhUtamAM paNa kahyuM che - "mAvanIui HUT visaMtampamaMtoloDAjoDI viMdhra saMtovoDAvaDI sadasapuuttA" -pa. 1824. paMcasaMgrahamAM A sthAne eTale ke ativRttikaraNanA prathama samaye sthitabaMdha paNa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa kahyo che. te A pramANe che - "puna tipni vi rakhAnuM kare, taiyaMmi ettha puNa bheo / aMtokoDAkoDIbaMdhaM saMtaM ca sattaNhaM / / 50 / / " 152 paMcasaMgraha upazamanAkaNanI gA. 50nI mULa TIkA : cAritramohanIyopaNamArtha punastrINyapi karaNAni yathApravRttApUrvAnivRttikaraNAkhyAni karoti prAgvat, kintu atra tRtIyakaraNe bhedaH antaHkoTAkoTImAnaM bandhaM satkarma ca saptAnAmAyurvarjAnAM karmaNAM karaNA mavatIti gAthArtha:|'' paMcasaMgraha upazcamanAkaNanI gA. 50nI matraya. TaukA : ''vanamatra tRtIye raLe bhedastameva darzayati antaHkoTAkoTImAnaM bandhaM satkarma ca saptAnAmAyurvarjAnAM kaNaprathama karoti / ' ahIM A pramANe baMdha tathA sattAmAM sthiti hovA chatAM judA judA karmonI apekSAe . nAma-gotranI sthiti alpa che, tethI jJAnAvaraNIyadi cAranI sthiti vizeSAdhika che, tethI carcAtramohatIyanI sthiti vizeSAdhika che. A sthAnanI pUrve sarvatra A ja pramANe alpabahutva hoya che. karmaprakRtti upazcamanAkaNa gA. 35nI pUrNimAM kahyuM che : "appavaddu tti puvvakameva appA bahugaM pi, savvathovANi nAmagoyANi / nANAvaraNadaMsaNAvaraNaveyaNIyaaMtarAiyANi cattAri vi tullANi visesAhiANi, carittamohaNijjaM visesAhiyaM / savvakAlaM jAva evaM appA bahugaM / " have phLitasattA ane sthitibaMdha kramazaH sthitighAta ane sthitibaMdhA5saNa (apUrva sthitibaMdha) dvArA nyUna thatA jAya che. pratyeka sthitighAta dvArA sattAmAMthI utkRSTathI paNa palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthiti ochI thAya che ane sthitibaMdha paNa uttaNettara palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa dyUta thato jAya che. karmaprakRti upazamanAkAnI gA. 36nI pUrNimAM kahyuM che - "nitioDAmukasaMpi takSNa pakSma saMvatamAo / '' kaSAyaprAkRtarNimAM paNa kahyuM che - ''padamasamayaLiyaTTInAAE kRitivaMyaM patiovamasta saMakhatimALo| apuo finibaMdho patnihovamamsa saMapnatimAoLa hILo / '' - rR. 1843. ahIM sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa che, paraMtu temAM judA judA karmonI apekSAe nAmagotranA sthitikhaMDa karatAM jJAAdino sthitikhaMDa vizeSAdhika che. tenA karatAM mohatIyano sthitikhaMDa vizeSAdhika che. paMcasaMgraha upazamatAkaNanI gA. 51tI mULa TIkAmAM A vAta jaNAvI che. teno pATha A pramANe che : 'yadyapi saptAnApi karmaNAM palyopamasaGkhyeyabhAgo'bhihito ghAtaH, tathApi nAmagotrayoH stoko hInasthititvAd, jJAnadarzanAvaraNAntarAyavedanIyAnAM vizeSAdhiko, mohanIyasya tasmAdapi vizeSAdhika iti gAthArtha:|'' Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA "navRttikaNamAM ukta tie hajAre sthitighAta pasAra thAya che tyAre sahastrapRthakatva sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che. karmaprakRti upazcamanAkaNanI gA. 36nI cUrNimAM kahyuM che - '"tIse caiva aLiyaTTisaddhANu padmamamamam appanthuvasAmaLAnAM dittirAM NikAyaNAkaraNaM ca vocchinnANi / AugavajjANaM sattaNhaM kammANaM dvitisaMtakammaM aMtokoDAkoDI bhavati, TThitibaMdho aMtokoDI tti - sAgarovamasayasahassapuhuttaM ti bhaNiyaM hoti, tato ThitikaMDagasahassesu gaesu bajjhamANaTThitibaMdho sAgarovamasahassapuhuttaM bhavati // " 4000 g g anivRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga jAya ane eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre asaMjJIpaMcendriyanA baMdhatulya sthitibaMdha thAya che eTale ke nAmagotrano 2000 sAgaropama; jJAnAvanda cArato 3000 sAgaropama; ane mohanIyano. sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che. tyAra pachI hajAro sthitikhaMDa pasAra thAya tyAre carlRindrayanA sthitibaMdha tulya sthitibaMdha thAya che arthAt nAmagotrano sAgaropama, jJAnAvaraNAdino sAgaropama ane mohanIyano sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che. vaLI hajAro iitaghAta pasAra thayA pachI teIndriyanA sthitibaMdha tulya sthitibaMdha thAya che eTale nAmotrano sAgaropama, jJAnAvAdino sAgaropama ane 200 S 300 400 4 100 S 150 4 mohatIyano sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che. vaLI hajAro tighAta pasAra y 153 200 g 50 thayA pachI bendriyanA sthitibaMdha tulya sthitibaMdha thAya che arthAt nAmagotrano 19 sAgaropama, jJAnAvaraNAdino sAgaropama ane mohavIyato sAgaropama pramANa sthitibaMdha thAya che. (35)(36) Gu 19 100 19 have ekendriya tulya sthitibaMdha thayA pachI hajAro iitaghAtonA AMtare-AMtare sthitibaMdhamAM je pheAro thAya che te traNa gAthA dvArA batAve che. palladivaDhDhabipallANi jAva pallassa saMkhaguNahANI / mohassa jAva pallaM saMkhajjaibhAgahA mohaa|| 37 / / to navaramasaMkhaguNA ekkapahAreNa tIsagANamaho / mohe vIsagaheTThA ya tIsagANuppiM taiyaM ca // 38 // to tIsagANamuSpiM ca vIsagAI asaMkhaguNaNAe / taIyaM ca visagAhi ya visesamahiyaM kameNetti // 39 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 upazamanAkaraNa bhAga-1 akSArtha : eka palyopama, doDha palyopama ane be palyopama pramANa sthitibaMdha thAya tyAM sudhI ukUtakrama (palyopamano saMkhyAtamo bhAga cUna) pravarte che. palyopama thayA pachI (uttarottara) saMkhyAlaguNahIna sthitibaMdha thAya che. mohanIyano palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitabaMdha thAya tyAM sudhI A navo krama pravarte. (3) tyArapachI (sarvakarmano palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitibaMdha thAya pachI hajAro sthitabaMdha) amohAM eTale nAmagotrano asaMkhyaguNahIna sthitabaMdha thAya che. (tyAra pachI hajAro sthitabaMdha pachI) eka prahArathI mohanIyakarma tIsa koDAkoDI sAgaropamanI sthitivALA jJAnAdi 4 karmI nIce jAya che. tyArapachI hajAro sthitibaMdha pachI vIsa koDAkoDI sAgaropamavALA (nAmagotra)karmI nIce mohalIya jAya che. (arthAt mohanIyato sthitabaMdha sAmagotrathI asaMkhyaguNahIna thAya che) tyAra pachI (hajAro sthitabaMdha pachI) tIsa koDAkoDIvALA (jJAnAdi) karmonI upara vadaLIyakarma Ave che. vedanIyakarmano sthitibaMdha jJAnAdithI asaMkhyaguNa thAya che, arthAt vadanIyatA sthitibaMdhathI jJAnAdinI sthitibaMdha asaMkhyaguNahIMta thAya che. (38) tyAra pachI hajAro sthitabaMdha gayA pachI 30 koDAkoDIvALA (jJAnada) karmonI upara 20 koDAkoDIvALA (nAma-gotra) karmo Ave che. (arthAt jJAnadaDo sthitibaMdha nAmagotrathI asaMkhyaguNahIna thAya che.) te vakhate trIjAM vedanIyakarma 20 kroDAkoDIvALA (nAma-gotra) karmothI aMdhaka thAya che ane havethI ukta alpabadutvanA krame sthitibaMdha thAya che. (39) vizeSArtha : ekendriya tulya sthitibaMdha thayA pachI hajAro sthitighAta pasAra thAya che tyAre nAmagotrano eka palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che. te ja vakhate jJAnAvaraNadino doDha palyopama ane mohanIyano be palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che. A vakhate sarvakarmanI sthitisattA to aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa hoya che. karmaprakRti upAmanAkaraNa gA. 37nI cUrNimAM kahyuM che - "sabaeNhiM saMtAI nahimadIpALi saMtovoDAphoDI" ahIM yathAkrama aMta:koDAkoDI sAgaropamanI sattA kahI che eTale kAmagotranI sauthI ochI, jJAnAdinI vizeSAdhika, mohalIyanI vizeSAdhika che ema jANavuM. ahIM sudhI dareka sthitabaMdha pUrvaparvanA sthitabaMdhathI palyopamano saMkhyAtamo bhAga jUna thato hato. havethI kAmagotrano sthitibaMdha pUrvIpUrvanA baMdhathI uttarottara saMkhyAlaguNahIna thAya che ane zeSakarmono to uttarottara sthitabaMdha pUrvavat palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa nyUDa thato jAya che, kAraNa ke koIpaNa karmano jyArathI palyopama pramANa tibaMdha thAya che tyArapachIthI teno uttarottara sthitabaMdha saMkhyAtaguNahIta thAya che. karmaprakRtiupazamanAkaraNa gA. 37nI cUmAM kahyuM che- "nasa pativamasamo hitivaMtho Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 155 hoti samiti tasya tasya saMakhamuLahALId vruitibaMdho sorati|'' tathA palyopama pramANa * sthitibaMdha thAya tyAM sudhI sarvatra uttarottara sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa dyUta thAya che. A krame hajANe sthitibaMdha gayA pachI jJAnAvaraNadino eka palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che. te vakhate nAmagotrano palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha thAya che ane mohanIyano doDha palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che. karmaprakRti upazamanAkA gA. 34nI cUrNimAM kahyuM che - 'vaM saMmpregnesu khritibaMdhahassetu gaNyu nANAvaraNadaMsaNAvaraNaveyaNIyaaMtarAiyANaM paliovamaThitito baMdho, mohaNijjassa divaDuM patniovamakruitibaMdho '' kaSAyaprAkRtasUrNimAM A sthAne mohanIyano tRtIyabhAdhika eka palyopama (1'/ paDyo.) pramANa sthitibaMdha kahyo che. teno pATha A pramANe che - "evaM TThidibaMdhasahassesu gadesu NANAvaraNa- daMsaNAvaraNa- vedaNIya-mohaNIyaMtarAiyANaM patiovaddhitino vaMdho / mohaLIyastra tibhAvuttara pattivovamakRitino dhaMdho'' - pR. 1826, havethI nAmagotranI mAphaka jJAnAvAdino paNa uttarottara sthitibaMdha saMkhyAtaguNahIna thAya che tathA mohanIyano uttarottara sthitibaMdha pUrvavat palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa nyUna thato jAya che ane uta krame hajAro sthitibaMdha thAya che tyAra pachI mohanIyano paNa eka palyopama pramANa sthitibaMdha thAya che. te vakhate zeSa chae karmano iitabaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che. A vakhate sthitibaMdhanuM alpabahutva A pramANe che- tAmagotrano sthitibaMdha sarvAlva, jJAnAvaraNAdino sthitibaMdha saMkhyAtaguNa, mohanIyano sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. atyAra sudhI mohanIyano sthitibaMdha uttarottara palyopamano saMkhyAtamo bhAga bhUta thato hato. havethI mohAyano sthitibaMdha paNa saMkhyAtaguNahIna thAya che. eTale mohanIyanA palyopama pramANa sthitibaMdha thayA pachIno sthitibaMdha sAte karmano palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa thAya che ane te vakhate alpabahutva paNa pUrvokta krame ja che. uta krame hajAro sthitibaMdha gayA pachI nAmagotrano asaMkhyaguNahIna sthitibaMdha thAya che. eTale te vakhate nAmagotrano palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa sthitibaMdha thAya che ane zeSa karmano sthitibaMdha te vakhate palyopamanA saMkhyAtamA bhAgapramANa hoya che. ahIM sthitibaMdhanuM alpabahutva A pramANe che : 1.3 nAma-gotrano jJAnAvAdino mohAyano sarvAlpa paDyo./asaM. asaMkhyAtaguNa paDyo./saM. saMkhyAtaguNa paDyo.|saM. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 kaSAraprAbhUtacUrNimAM kahyuM che - teeLa gappAbahuvihippA vinibaMdhasahasyAdhi vahULi gANi / to aNo TThidibaMdho NAmagodANaM thovo / idaresiM caunhaM pitullo asaMamuLo / mohaLIyasa dvinibaMdho saMagnanuLo / - pR. 1828. havethI nAmagotrano uttaNettara sthitibaMdha asaMkhyaguNahIna thAya che ane zeSakarmono saMkhyAtaguNahIna thAya che. ukta krame hajAro sthitibaMdha gayA pachI ghatikarmano mohanIyathI asaMkhyaguNahIna sthitibaMdha thAya che eTale e vakhate sthitibaMdhanuM alpabahutva A pramANe thayuM 156 nAma-gotra jJAnAvaraNadi mohAya ahIM jJAnAvAdikarmano sthitibaMdha asaMkhyaguNahIna eTale ke palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo thavAthI mohAyathI asaMkhyaguNahIna thAya che ane havethI teono uttaNettara sthitibaMdha paNa nAmagotranI mAphaka asaMkhyaguNahInanA krame thAya che. ukta krame hajAro sthitibaMdha gayA pachI mohanIyakarmano sthitibaMdha eka sAthe ja jJAAditA sthitibaMdha thI asaMkhyaguNahIna thaI jAya che. eTale ahIM sthitibaMdhAzrayI alpabahutva A pramANe Ave - paDyo./asaM. sarvAdhya asaMkhyaguNa paDyo./asaM. asaMkhyaguNa paDyo./saM. nAma - gotra mohatIca jJAnAvaraNAdi sarvAlpa asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa karmaprakRti upazcamanAkaNa gA. 38nI cUrNimAM kahyu che - '"tato vruitivazvasahaspesu bahusu gaesu ekkapahAreNa tIsagANamaho mohe' tti - 'ekkappahAreNaM ceva' tti ekkahellAe 'tIsagANaM' ti nANAvaraNadaMsaNAvaraNaveyaNiyaaMtarAIyANi eesiM dvitIto mohaNijassa TThitI asaMkhejjaguNahINA ya / natthi anno vikappo jAva mohaNijjaM uvari A asaMkhejjaguNasAmI asaMkhejjaguNAo ceva asaMkhejjaguNahINaM jAtaM / etthaM appAbahugaM savvathovANi nAmagoyANi, mohaNijjaM asaMkhejjaguNaM, tIsagANi cattArillA asaMNe muLi / '' - paLyo.to asaM.mo bhAga paDyo.to asaM.mo bhAga paDyo.to asaM.mo bhAga - prazca ahIMyA mohanIyano asaMkhyaguNahIna prathama sthitibaMdha je thAya che te ja vakhate mohanIyano sthitibaMdha jJAdithI asaMkhyaguNahIna thAya che ke mohanIyatA asaMkhyaguNahInanA hajAro sthitibaMdha pasAra thayA pachI tevo jJAnAdithI asaMkhyaguNahIna sthitibaMdha thAya che ? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 cAritramohanIyanI upazamanA javAba - ahIMyA mohalIyanA palyopamanA saMkhyAmAM bhAgalA carama sthitabaMdha pachI prathamavAra asaMkhyaguNahIna sthitabaMdha zarU thAya che tyAre moralIyo sthitibaMdha jJAnAvaraNAdathI asaMkhyaguNa thAya ane te prakAre hajAro sthitibaMdha gayA pachI mohanIyato sthitabaMdha jJAnAvaraNAdathI asaMkhyaguNahIla thAya ema amane lAge che, kemake kSepaka zreNI aMdhakAramAM jyAre mohanIyato sthitibaMdha palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa thAya che tyAre tenI sthitibaMdha jJAnAvaraNAdathI asaMkhyaguNa kahyo che ane ukUtakrame hajAro sthitibaMdha gayA pachI eka sarAhe mohanIyano sthitabaMdha jJAnAdithI asaMkhyaguNahIla thAya che ema batAvyuM che. teno pATha A pramANe che "nAthe paDhamalAI modavya patnivovamAM asaMkhejadibhAgo ThidibaMdho jAdo tAdhe appAbahuaM / NAmagodANaM ThidibaMdho thovo / caduNhaM kammANaM ThidibaMdho tullo asaMkhejaguNo / mohaNIyassa ThidibaMdho asaMkhejaguNo / edeNa kameNa saMkhejANi ThidibaMdhasahassANi gadANi / tado jamhi aNNo ThidibaMdho tamhi ekkasarAheNa NAmAgodANaM ThidibaMdho thovo / mohaNIyassa ThidibaMdho asaMkhejaguNo / vaDaE mA viviMtha tumno mAM napucho " - kAcabAbhUta ApakazreNiAdhakAra 5. 1940.. ahIM prastutamAM grathakAre alpabahuva jyAM jyAM badalAya che tyAM pharIthI sthitibaMdhanI prarUpaNA batAvI che. mohaLIyanA asaMkhyaguNahInanA prathamasthitabaMdha vakhate alpabadutva badalAtuM nathI. pUrve je cAlu hatuM te ja pramANe rahe che. jyAre mohanIya jJAnAdinI nIce jAya che tyAre ja alpabadutva badalAya che. mATe mohanIyato asaMkhyaguNahanano prathama sthitibaMdha kayAre thAya te batAvyuM nathI ema amane lAge che. tattva kevaLagamya che. ukta krame hajAro sthitibaMdha pasAra thayA pachI mohanIyato sthitibaMdha eka sarAhathI nAmagotranI paNa nIce jAya che. eTale ke AnI pUrvenA sthitabaMdha sudhI mohanIyatA tibaMdhathI tAmagotrano sthitabaMdha asaMkhyaguNahIna hato, tene badale have A nUtana tibaMdha vakhate mohanIyato sthitibaMdha sAmagotrathI asaMkhyaguNahIna thaI jAya che. ahIM alpabadutva A pramANe Ave - mohaLIyano tibaMdha | sarva nAmagotrano tibaMdha | asaMkhyaguNa jJAnAdino sthitabaMdha | asaMkhyaguNa ukUta krame hajAro sthitibaMdha gayA pachI jJAnAvaraNAmAMthI vedanIya chUTuM paDe eTale ke atyArasudhI jJAnAvaraNAda-4o sthitabaMdha turA thato hato. tene badale have A sthitabaMdha vakhate jJAnAdi-3nI sthitibaMdha vadaLIyatA sthitabaMdhathI asaMkhyaguNahIM thAya che. ahIM alpabahutva - Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 upazamanAkaraNa bhAga-1 mohanIyato sthitibaMdha | sarvadhya nAmagotrano sthitabaMdha asaMkhyaguNa jJAnAvaraNAdano sthitabaMdha | | vedanIyato sthitibaMdha asakhyaguNa | ukUta krame hajAro sthitabaMdha gayA pachI eka ja sarAhe jJAnAvaraNadilo sthitibaMdha nAmagotrathI nIce jAya, eTale ke nAmagotranA sthitabaMdhathI jJAnAvaraNAdano sthitibaMdha atyArasudhI asaMkhyaguNa thato hato tene badale have A sthitibaMdha vakhate jJAnAvaraNAdano sthitabaMdha nAmagotrathI asaMkhyaguNahIna thAya che. A vakhate vadIyano sthitibaMdha lAsagotranA sthitibaMdhathI vizeSAdhika hoya che. eTale alpabadutva A pramANe thayuM mohanIyato sthitibaMdha sarvalpa jJAnAvaraNAda-3nI sthitibaMdha | asaMkhyaguNa | nAmagotrano sthitibaMdha asaMkhyaguNa | | vedanIyato sthitibaMdha | vizeSAdhika kaSAyamAmRtamAM kahyuM che - "sirAUiT modawIyasa phiviMdho hovo | NANAvaraNIya-dasaNAvaraNIya-aMtarAiyANaM tiNhaM pi kammANaM ThidibaMdho tullo asaMkhejaguNo / NAmagodANaM ThidibaMdho asaMkhejaguNo / vedaNIyassa TThidibaMdho 'visesAhio / ettha vi Natthi viyappo tipahaM pi kammANaM TThidibaMdho NAmagodANaM ThidibaMdhAdo heTThado jAyamANo ekkasarAheNa asaMkhejaguNahINo jAdo, vedaNIyassa TThidibaMdho tAdhe ceva nAmolA DriviMdhAvo visAhitro nAto " - mR. 1834. ahIMyA kramazaH saMkhyAlaguNahIna vizeSahIMnAda thaI asaMkhyaguNahIna nathI thato, paraMtu asaMkhyaguNanuM sIdhu asaMkhyaguNahIna thAya che te batAvavAM "vasarAI' zabda vAparyo che. ahIMyA paMcasaMgrahanA mate nAmagotra karatA vedanIyano tibaMdha asaMkhyaguNa thAya che. "tataH sthitivaMdapu mateSa satyu viMzatizayomotriyoramAne pAtani jJAnAvaraNAdIni trINi badhyante, nAmagotrApekSayA jJAnAvaraNIyAdInAM sthitibandho'saGkhyeyaguNahIno bhavatItyarthaH / atrAlpabahutvaM-sarvastoko mohanIyasya sthitibNdhH| tato jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyANAmasaGkhyeyaguNo svasthAne tu parasparaM tulyaH, tato'pi naamgotraannaamsaMdhyeyamuna: sthAne paraspara tunya, tatoDapi venIyAsakyeya: ' - paMcasaMgraha upazamanAkaraNa gA. panI malaya. TIkA. havethI saMkhyAtA varSano sthitabaMdha prAraMbha na thAya tyAM sudhI ukUtakrame sthitabaMdhanuM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 159 alpabahuM_ raheze. sattAmAM A vakhate sAte karmavI aMtaHkoDAkoDI sAgaropama pramANa - sthiti hoya che. 'karmaprakRtti upazamalAkaraNa gA. 39nI cUNimAM kahyuM che - "mi sama, esiM puvvaM saMtaM aMtokoDAkoDIe jahannamahIyatti / " ahIM judA judA karmonI apekSAe sAgata sthitinuM alpabadutva jo ke kahyuM nathI, paraMtu te paNa pUrvokta rIte saMbhave che. eTale ke sauthI thoDI vAmagotranI sthitisattA, tethI jJAnAvaraNAdanI sthitimattA vizeSAdhika, tethI mohanIyanI sthitisattA vizeSAdhika. A pramANe sattAmAM alpabadutva hovAnI saMbhAvanA kaSAyAbhUtamAM lapakazreNI aMdhakAramAM Apela sattAgata sthitinA alpabadutva parathI vicArI zakAya che, kemake kSapakazreNImAM A sthAne eTale ke ukta sthitabaMdhano chello krama jyAre Ave che (jJAnAda nAmagotranI nIce jAya che ane vedanIya bAmagotrathI vizeSAdhika thAya che, tyArapachI hajAro sthitabaMdha vItyA bAda asaMjJItulya sthitisattA thAya che ane asaMjJItulya sthitisattA vakhate alpabahuctvano krama to pUrve pramANe eTale ke nAmagotra sarvAlma, jJAnAvaraNAdi - vizeSAdhika, mohanIya vizeSAdhika hoya che. kSapakazreNIno pATha A pramANe che : "tavo aNNo ThidibaMdho ekkasarAheNa mohaNiyassa ThidibaMdho thovo / tiNhaM ghAdikammANaM ThidibaMdho asaMkhejaguNo / NAmAgodANaM ThidibaMdho asaMkhejaguNo / vedaNIyassa ThidibaMdho visesAhio / edeNeva kameNa saMkhejjANi ThidibaMdhasahassANi gadANi / tado ThidisaMta memasafiiivavaMdhe samaya nAa '' - kaSAyaprAbhRtarNi pa. 19ka. Ama kSapakazreNImAM chellA sthitabaMdhanA krama pachI hajAro sthitighAta pachI paNa alpabahuvano krama pUrvokta ja hoya to pachI upazamaNamAM chellA sthitibaMdha kramakaraNa vakhate to sutarAmU e pramANe alpabahuctva hoI zake. paMcasaMgrahamAM palyopama pramANa sthitibaMdha thayA pachI sAgata sthitinuM alpabahutva badhA sthAnomAM baMdhane anusAre kahyuM che te matAMtara hoI zake. upara je alpabadutva batAvyA che te karmaprakRti ane kaSAyaprAbhUtamAM badhyamAna sthitinI apekSAe kahyA che, jyAre sattAgata sthiti viSe "saMdhi samA siM puSaM saMtaM maMtoloDoDI, nahannamahIti" ATalI eka paMkRta karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 39nI cUrNimAM jovA maLe che. anya koI ullekha maLato nathI. karmaprakRtinI ubhATIkAmAM paMcasaMgrahAnusAra ullekha maLe che te paMcasaMgrahanA AdhAre hoya tema saMbhave che. (37)(38)(39) sthitabaMdhano ukUtakrama thayA pachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI kramazaH hajAro 1. jayadhavalAmAM paNa kahyuM che - "phivisaMtalambha puNT saMbaeNsimeva smImaMtoloDoDI , pami viSaye tabaM, vasamI pavAsaMtarAsaMmavAvo | - jayadhavalA pR. 1832. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 upazamanAkaraNa bhAga-1 sthitibaMdhonA AMtare AMtare dAnAMtarAyade prakRtiono dezaghAta sabaMdha zarU thAya che te batAvattA kahe che - ahadIraNA asaMkhejasamayabaddhANa desaghAittha / dANaMtarAyamaNapajavaM ca to ohidugalAbho // 40 // suyabhogAcakkhuo cakkhu ya tato maI saparibhoga / viriyaM ca aseDhigayA baMdheti u savvaghAINi / / 41 // akSaNArthaH have asaMkhyasamayabaddhanI udIraNA thAya che. tyArapachI (hajAro sthitighAta pachI) dAnAMtarAya ane mana:paryavazAtAvaraNano dezaghAta rasa bAMdhe, tyAra pachI (hajAro sthitabaMdha pachI) addhaDhika ane lAbhAMtarAyo, tyAra pachI (hajAro sthitibaMdha pachI) zrutajJAnAvaraNa, bhogAMtarAya, acAdarzanAvaraNato, tyAra pachI (hajAro sthitabaMdha pachI) cakSudarzanAvaraNano, tyAra pachI (hajAro sthitibaMdha pachI) matijJAnAvaraNano ane upabhogatarAyano ane tyAra pachI (hajAro sthitabaMdha pachI) vairyatarAyano dezaghAta rasa baMdhAya che. (40)(41) vizeSArtha : ukta chellA sthitibaMdhano krama nakkI thayA pachI hajAro sthitibaMdha pasAra thayA pachI asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNA thAya che. kaSAyAbhUtamAM kahyuM che "edeNa appAbahuavihiNA saMkhejANi ThidibaMdhasahassANi kAdUNa jANi, pUNa kammANi bajhaMti tANi palidovamassa asaMkhejadibhAgo / tado asaMkhejjANaM samayapabaddhANamudIraNA 2 " - pa. 1833. karmaprakRti tathA paMcasaMgrahamAM asaMkhyasamayaprabaddha zabdane badale "asaMkhyasamayabaddha zabda che. asaMkhyasamayabaddhatI udIraNA eTale zuM ? karmaprakRti tathA paMcagaMgrahadanI TIkAmAM vadhyamAnasthatithI samayade cUta je sAgata sthiti che temAMthI udIraNAM thAya che, uparanI sthitiomAMthI udIraNA na thAya tene asaMkhyasamayabaddhanI udIraNA kahyuM che. "nAde patniovamasta saMpanatimA ditI vanti taSmi nAto kammaTTitIto bajjhamANadvitIo samayAdihINAto tAto dvitIto udIraNaM enti, uvarimAu na phaMti tIrayi " - karmaprakRti upAmanAraNa gA. 40nI cUrNi. labdhimANamAM asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNAnuM svarUpa A pramANe batAvyuM che.je dravyanuM AkarSaNa thAya che tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge bhAgI bahubhAga pramANa dravyano guNaNinI upara vikSepa thAya che. zeSa eka bhAganA asaMkhyaloka jeTalA bhAga karIbahubhAgano udayAlakA upara guNazreNI AyAmamAM vikSepa thAya che ane zeSa eka bhAgano Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 161 udayadlakAmAM vikSepa thAya che. tethI udIraNAmAM samayaprabaddhanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalu dravya Ave che. apakRSTa dravyanI vaheMcaNI atyAra sudhI eTale ke asaMkhyasamacaprabaddhanI udIraNA thatA pUrve A rIte thatI hatI. havethI eTale ke asaMkhyasamayamabaddhatI udIraNA cAlu thAya tyArathI je dravyanuM apakarSaNa thAya che tenA palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA bhAga karI bahubhAgapramANa dravyano guNazreNInI upara vilepa kare che ane zeSa eka bhAganA asaMkhyaloka jeTalA bhAga karavAne badale palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA bhAga karI bahubhAga pramANa dravyano udayAvalikA upara ane eka bhAgano udayAvalikAmAM nilepa thAya che. Ama atyAra sudhI guNazreNImAM AvatA dravya karatA udayAvalikAmAM asaMkhyalokathI bhAjita dravya AvatuM hatuM, tene badale have guNaNamAM AvatA drA karatA udayAvalikAmAM palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI bhAjata dravyano vikSepa thAya che. A pramANe thavAthI udIraNAmAM asaMkhyasamayaprabaddha jeTalu dravya Ave. labdhimAra TIkAno pATha"itH pUrvamapakRSTadravyasya palyAsaGkhyAtabhAgakhaNDitasya bahubhAgadravyamuparitanasthitau nikSipya tadekabhAgaM punarasaGkhyAtalokena khaNDayitvA tadbahubhAgadravyaM guNazreNyAyAme nikSipya tadekabhAgamudrayAvalyAM nikSipatIti samayaprabaddhAsaMkhyAtaikabhAgamAtramevodIraNAdravyam / idAnIM punarasaGkhyAtalokabhAgahAraM tyaktvA palyAsaGkhyAtaikabhAgena khaNDitaikabhAgamudayAvalyAM vikSipatati sadhyeyaMsamayapraddhatribhuvIraVdrivyamatyartha: - gA. 338 saMskRta TIkA. dezagvakaraNa : asaMkhyasamayamabaddhatI udIraNAnA prAraMbha pachI hajAro sthitighAta pasAra thayA pachI dAnAMtarAya ane mana:paryavazAtAvaraNanA dezaghAta rasabaMdhano prAraMbha kare che. tyAra pachI hajAro sthitighAta pachI avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa ane lAbhAMtarAyanA dezaghAtI rasabaMdhano prAraMbha thAya che. tyAra pachI vaLI hajAro sthitabaMdha gayA pachI zrutajJAnAvaraNa-bhogAMtarAya ane acakSudarzanAvaraNanA dezaghAta sabaMdhano prAraMbha thAya, tyAra pachI hajAro sthitighAta pachI cakSudarzanAvaraNanA dezaghAta sabaMdhano prAraMbha thAya, tyAra pachI hajAro sthitibaMdha pachI matijJAnAvaraNa ane upabhogAMtarAyanA dezaghAta rasabaMdhano prAraMbha thAya che. tyAra pachI hajAro sthitibaMdha pachI varcAtarAyanA deTAghAta 2sabaMdhano prAraMbha thAya. ahIMyA A sthAna pUrve sarvatra saMsArAvasthAmAM A prakRtiono sarvaghAtarasa baMdhAto hato. karmaprakRti upAmanAraNa gA. 4nI cUmAM kahyuM che- "maDhiyA vanyatti 3 savaiyAdi ti varNavA-mayvasIma salve sabaiyAruM vanyakti " (80)(41) 1. saMjavalanacatuSka ane puruSavedanA dezavAti rasabaMdhano prAraMbha dezavirati guNasthAnake thato hovAthI ahIM kahyo nathI ema labdhisAra gA. 239-240nI TIkAmAM jaNAvyuM che - "vAsaMvatanayvelAnAm dezaghAtispardhAkAnAmanubhAgabaMdhaH kuto na kathita iti nAzaMkitavyam, saMyamAsaMyamagrahaNAtprabhRti teSAM dezaghAtispardhakadvisthAnAnubhAgabandhasyaiva pratisamayamanantaguNahAnyA vartamAnatvAt / " Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 upazamanAkaraNa bhAga-1 vItarAyanA dezaghAta rasabaMdhano prAraMbha thayA pachI hajAro sthitabaMdha gayA pachI bAra kaSAya ane navanokaSAya ema ekavIsa cAritramohalIyanI prakRtionuM aMtarakaraNa kare che te batAve che - saMjamaghAiNaMtaramettha u paDhamaTTiI ya annayare / saMjalaNAveyANaM veijjatINa kAlasamA // 42 // akSArtha: saMyamaghAti prakRtionuM ahIM aMtara kare che te vakhate saMjvalana ane vedamAMthI je koI eka udayavALI prakRti oya tenI prathamasthita potAnA udayakALa jeTalI hoya che. (42) vizeSArtha : varyA rAyanA dezaghAta rasabaMdhanA prAraMbha thayA pachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI bAra kaSAya ane lavalokaSAyarUpa 21 prakRtionuM aMtarakaraNa kare che. ahIMyA anaMtAnubaMdha catuSkaLI visaMyojanA athavA matAMtare sarvopazamanA thaI gaI. ' hevAthI tenuM aMtarakaraNa karavAnuM hetuM nathI. eTale cAritramohanIyanI zeSa 21 prakRtionuM aMtara karavAnuM hoya che. ahIM aMtarakaraNa karatI vakhate vedyamAna abhyatara kaSAya ane vadanI prathamasthati aMtarmuhurta jeTalI rAkhe che. zeSa anudayavatI 19 prakRtionI prathamasthata AvalikA pramANa rAkhe che. aMtarakaraNakriyA daramiyAna anudayavatI prakRtinI prathamasthitinI AlikA pratisamaya AgaLa vadhatI jAya che vigere aMtarakaraNavidhi darzaLatrikaLI upazamanAmAM batAvI che te pramANe ahIM paNa samajI levI. ahIM vemAna prakRtinI prathasthati svodayakALa jeTalI kahI che, paraMtu temAM vedyamAna kaSAyanI sthiti svodayakALathI Avalikadhaka jANavI. AvalikA atialpa hovAthI vivakSA nathI karI tathA paMvedanI prathamasthata svodayakALa jeTalI ja hoya che. ahIMyA udayavatI prakRtinI prathamasthiti aMtarmuhUrta pramANa che temAM paNa napuMsaka veda ane strIvedanI prathamasthata tulya che. tethI puruSavedanI prathamasthiti saMkhyAtamo bhAga AMdhaka che. tethI saMjavalakrodhanI prathamasthati vizeSAdhika che. tethI saMjvalanamAlanI prathamasthata vizeSAdhika che. tethI saMjavalana mAyAnI prathamasthata vizeSAdhika che. tethI saMjavalana lobhanI prathamasthati vizeSAdhika che. karmaprakRti upazamanA gA. sanI cUrNimAM kahyuM che- "puriyA vIro vecavAno, sthiyanapuMsAveyApa vecavAno doNha vi tullo saMkhejabhAgahINo, kohasaMjalaNAe savvathovo, mANasaMjalaNAe visesAhito, mAyAsaMjalaNAe visesAhio, tato lobhasaMjalaNAe visesAhito / " paMcasaMgrahamAM puruSavedanI prathamasthata napuMsakaveda ane strIvedanI prathamasyatithI saMkhyAtaguNa kahI che. teno pATha A pramANe che - "thapumoyAnA saMparvanA, 3 purasayasa vi viserimo sode to vi nahamaNo ddazA" . Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 163 teMnI mULa TIMkAmAM paNa kahyuM che "strIvetananuMsaveThyo yAnastulyo nathanyazca, tasmAt puruSavedasya saGkhyeyaguNaH, tasmAdapi saJcalanakrodhasyodayakAlo vizeSAdhikaH tasmAdapi yathottaraM mAnAdiSvapi vizeSAdhikaH svodayakAlaH / " prazna vedhamAnakaSAya ane veThanI pratharmArthAta aMtarmuhUta pramANa che ane zeSa prakRtionI pratharmArthAta to AlikAmAtra che. to pachI uparokta pratharmArthAtano kALa thI rIte ghaTI zake ? javAba - ahIMyA upara judA judA veda ane kaSAyanI pratharmAtino kALa batAvyo che. te vividha jIvone te prakRtio vedhamAna hoya te apekSAe che. eTale ke judA judA vedanA udayavALA trasajIvo eka sAthe zreNi mAMDe ane eka ja sAthe aMtaHkarNAkrayA kare to te vakhate strIvedanA udayavALAne strIvedanI pratharmArthAta jeTalI rahe che, teTalI ja napuMsakavedanA udayavALA jIvane napuMsakavedanI prathaisthati che. jyAre puruSavedanA udayavALA jIvane tethI saMkhyAtaguNI puruSavedanI pratharmArthAta che. tevI ja rIte saMjvalanakrodha-mAna-mAyA ane lobhanA udaye eka sAthe zreNi mAMDanAra cAra jIvomAM krodhanA udaye zreNI mAMDavAae krodhanI jeTalI prathasthiti che, te karatAM mAnatA udaye zreNI mAMDanArane mAnanI pratharmArthAta vizeSAdhika hoya che, te karatAM mAyAnA udare zreNa mAMDanArane mAyAnI pratharmArthAta vizedhika hoya che, te karatAM lobhatA udaye zreNI mAMDanAae lobhanI prathasthiti vizeSAdhika hoya che. vaLI vedanI pratharmArthAta karatAM kaSAyanI prathAti vizeSAdhika hoya che. saMjvalana krodhanA udayathI zreNI mAMDanArane pratyAkhyAnAvaraNa apratyAkhyAnAvaraNa krodha upazAMta na thAya tyAM sudhI saMjvalana krodhano udaya hoya che. tevA~ ja rIte saMjvalanamAnatA udayathI zreNI mAMDavAne jyAM sudhI pratyAkhyAnAvaraNa apratyAkhyAnAvaraNa mAna upazAMta na thAya tyAM sudhI mAnano udaya hoya che. tevI rIte mAyA-lobha mATe paNa samajI levuM. aMtakaraNa, prathaisthatithI saMkhyAtaguNa moTuM hoya che. karmaprakRti upazcamanAkaNa gA. 44nI cUrNimAM kahyuM che - "padavruitIto saMstre muLAto vruitito virati " aMtaHkaraNa upasthI samAna che tathA nIcethI viSama che. karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 42tI cUrNimAM kahyuM che - "vara samaEitIya antAM, heTTA visakrIya / " arthAt sarvaprakRtionI dvitIitinA prathamaniSeka samAna che jyAre aMtaHkaraNanA prathama niSeka viSama che. kemake anudayavatI prakRtionI AlikA upapthA ane udayavatI prakRtionA aMtarmuhUrta uparathI aMtaHkaraNano prAraMbha thAya che ane temAM paNa vedanA aMtarmuhUrta karatAM kaSAyanuM aMtarmuhUrta moTuM che. tethI aMtakaraNano (aMtasto) pratharmAnaSeka viSama che. sthApanA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 upazamanAkaraNa bhAga-1 prathamasthiti dvitIyasthati udayamAnakaSAya - na aMtarakaraNa - udayamAna veda nA aMtarakaraNa - anudayavatI prakRtinA aMtarakaraNa } | (aMtarakaraNanI sAthe tenI aMdara goThavAyela guNazreNI paNa umerAya che.) aMtarakaraNano AyAma vardhamAnanI prathamatinA AyAmathI saMkhyAlaguNa che. karmaprakRti upazAmakAkarANA gA. 42nI banne TIkAomAM kahyuM che ke -"tavyantara prathamasthi: saDa dhyeya mavati " aMtarakaraNakriyAnI sAthe ja navo sthitighAta, rasaghAta ane sthitibaMdha zaru thAya che ane eka ja sthitighAta ane sthitibaMdha daramiyAna aMtarakaraNakrayA pUrNa thAya che. vacce rAsaghAta hajAro thaI jAya che. aMtakaraNa dalapropa vidhi (1) je prakRtiono baMdha ane udaya banne che tenA dalako prathama ane dvitIya sthitimAM bannemAM nAMkhe che. (2) je prakRtiono baMdha nathI paraMtu udaya che tenA aMtarakaraNanA dilako prathaIsthatimAM ja nAkhe che. (3) je prakRtiono baMdha che paraMtu udaya nathI tenA dalako dvitIyasthatimAM nAMkhe che. (4) je prakRtiono baMdha-udaya banne nathI, tenA dalito svasthAnamAM (svaprathamaDhatIyasthatimAM) na nAkhe, (paraprakRtimAM nAMkhe che). karmaprakRti upazamanAkarANA gA. 42nI cUmAM kahyuM che - "aMtara rento ne kammaMse bandhati vedeti tesiM ukkirijjamANaM daliyaM paDhame biie ca dviie deti, je kammaMsA Na bajjhanti vetijati tesiM ukkirijjamANe poggale paDhamaTTitIsu aNukkirijamANAsu deti / je kammaMsA bajjhanti na vetijjanti tesiM ukkirijjamANaM daliyaM aNukkirijamANIsu bitiyadvitIsu deti, je kammaMsA Na bajjhanti na vetijanti tesiM ukkirijamANaM padesaggaM saTThANe Na dijati paraTThANe dijati, eeNa vihiNA antaraM ucchinnaM bhavati / " prathamasthitimAM | dvitIyasthatimAM dainakSepa dalanakSepa krodha, pu.veda | baMdha ane udaya thAya thAya strIvedathI zreNi | abaMdha ane udaya mAMDanAra strIveda saM.mAd baMdha ane anudaya I thAya abaMdha ane agdaya 6 thAya tuM thAya thAya na thAya thAya 8 kaSAya Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA ahIMyA A pramANe prathama ane dvitIryasthatimAM je vikSepa batAvyo che te svasthAnanI apekSAe batAvyo che. eTale ke aMtaHkaraNanA daliko svaprakRtimAM paDe to uparokta niyama pramANe paDe paraMtu te sivAya pasthAnamAM paNa aMtaHkaraNanA dalika paDI zake che ane teno krama A pramANe che - 165 cAre bhAMgAvALI prakRtionA aMtaHkaraNanA dalika je prakRtiono baMdha ane udaya che evI pataGgaharupa paraprakRtinI anutkAryamANa prathama ane dvitIya banne sthitimAM paDe che. jyAre je prakRtiono baMdha che paNa udaya nathI tevI patagraharUpa prakRtionI bIjI sthitimAM ja paDe che. ane je prakRtiono baMdha ja nathI tevI paprakRtiono udaya hoya athavA na hoya to paNa temAM aMtaHkaraNanA dalika paDI zakatA nathI, kemake te prakRtiomAM patadgahatAno abhAva che. ahIMyA prathama dvitIya bannemAM anutkAryamANa sthitimAM dala paDe che ema samajavuM. dA.ta. saMjvalana krodha ane puruSavedanA udayathI zreNa mAMDanAraste-aMtaskaraNanuM koIpaNa prakRtinuM dalika saM.krodha ane puruSavedanI ubharyAtimAM paDe che, jyAre saM.mAvAdinI dvitIya sthitimAM paDe che, tathA strIvedAdi abadhyamAna prakRtiomAM paDatuM nathI. kaSAyaprAbhUtapUrNimAM kahyu che - 'aMtaraM karemANassa je kammaMsA bajjhati vedijjaMti tesiM kammANamaMtaradvidIo ukkIreMto . tAsiM dvidINaM padesaggaM baMdhapayaDINaM paDhamaTThidIe ca dedi bidiyaTThidIe ca dedi / je kammaMsA Na bajjhati vedijjaMti tesimukkIramANaM padesaggaM satthANe Na dedi, bajjhamANINaM paDINamaNukkIramANIsu dvidIsu dedi / je kammaMsA Na bajjhati vedijjaMti ca tesimukkIramANayaM padesaggaM appappaNo paDhamaTThidIe ca dedi bajjhamANINaM payaDINamaNukkIramANIsu ca dvidIsu di / je kammaMsA Na bajjhati Na vedijjaMti tesimukkIramANaM padesaggaM bajjhamANINaM pavaDILamaLuvIramALIsu kivIsu vaivi| 5. 1836, (42) 1 aMtarakakriyAkALa pachI thatI sAta vastuo batAve che dusamayakayaMtare AligANa chaNhaM udIraNAbhinave / mohe ekaTThANe baMdhudayA saMkhavAsANi // 43 // saMkhaguNahANibaMdha to sesANa'saMkhaguNahANI | pauvasamae napuMsaM asaMkhaguNaNAi jAvaMto // 44 // akSacarya : aMtaHkarNAkrayA pUrNa thayA pachI anaMtara samayathI sAta vastuono prAraMbha thAya che. - Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 upazamanAkaraNa bhAga-1 (1) mohaLIyano AnupUrvI saMkrama. (2) saMjavalana lobhano asaMkrama. (3) badhyamAna dalakonI cha AvalikA bAda udIraNA. (4) mohanIyato ekaThANIyo rasabaMdha ane rasoiya. (pa) mohaLIyano saMkhyAtavarSano sthitabaMdha. navo navo sthitibaMdha saMkhyAlaguNahIla thAya. zaSa karmono uttarottara sthitabaMdha asakhyAtaguNahIna thAya. (6) mohanIyaLI saMkhyAta varSanI udIraNA. (3) napuMsakavedanI upazamanAno asaMkhyaguNanA krame prAraMbha, cAvatuM caramasamaya sudhI. (43)(44) vizeSArtha kaSAyakhAbhUtamAM saMkhyAdvarSanI udIraNA kahI nathI. tene badale ekasthAnaka rasano udaya sAtamI vastu tarIke kahyo che. jo ke ekasthAnika 2sano udaya ahIM saMbhavI zake che kemake udIraNAkaraNa ane udayamAM paNa saMjavalana catuSka ane puruSavedano ekathI cAra ThANIyo 2sa kahyo che, te eka ThANIyo 2sa to atre ja saMbhathvI zake. azvatra saMbhavI na zake. sAta vastunI vizeSa samaja - (1) moharano AgPdf maMchama - AnupUrvI saMkrama eTale kamapUrvaka saMkrama. atyArasudhI saMjavalana krodhanuM dalika puruSaveda, mAna, mAyA, lobha vagere badhAmAM saMkramanuM hatuM. havethI saM. krodhanuM dalika mAnadamAM saMkrame paNa puruSavedamAM na saMkrame. tevI rIte puruSavedanuM dalika krodhAdamAM saMkrame. saM. mALanuM dalaka mAyAdimAM saMkrame, paraMtu puruSaveda ane krodhamAM na saMkrame. saM.mAyAnuM dalita lobhamAM ja saMkrame, paraMtu saM.mAta ke saMkriodha ke puruSavedamAM ta saMkrame. AnuM nAma kramapUrvaka saMkrama kahevAya.' 1. jayadhavalAmAM AnupUrvI saMkramanuM svarUpa batAvatAM napuMsakaveda-strIvedanuM dalika puruSavedamAM ja saMkrama, krodhanuM dalika mAnamAM ja saMkrame, mAnanuM dalika mAyAmAM ja saMkrame, mAyAnuM dalita lobhamAM ja saMkrame - tema jaNAvyuM che - "modavyApupudgIsaMmo pAma paDhamaM vAra tamevamamugaMtavyuM te nadI - sthi - NavaMsayavedapadesaggametto pAe purisavede ceva NiyamA saMchuhadi / purisaveda - chaNNokasAya - paccakkhANApaccakkhANakohapadesaggaM kohasaMjalaNassuvariM saMchu hadi / NANNattha katthavi / kohasaMjalaNaduvihamANapadesaggaMpi mANasaMjalaNe NiyamA saMchuhadi NANNamhi kamhi vi / mANasaMjalaNaduvihamAyApadesaggaM ca NiyamA mAyAsaMjalaNe Nikkhivadi / mAyAsaMjalaNaduvihalohapadesaggaM ca NiyamA namasaMgano saMskRddhi tti ghaNo mAdhuputrIsaMmo gAma | - jayadhavalA pR. 1839. kSapakazreNi adhikAramAM kaSAyaprAbhRta mULa tathA cUrNikAre AnupUrvIsaMkramano artha upara pramANe karyo che. upazamazreNimAM AnupUrvIsaMkramano artha kaSAyaprAbhRtacUrNikAre karyo nathI. jayadhavalAkAre kSapakazreNinA AdhAre upara pramANe artha karyo hoya ema saMbhavI zake che. upazamazreNimAM AnupUrvI saMkramano artha te pramANe kaSAyaprAtanA mate hoI zake ke nahi te ame kahI zakatA nathI. . Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 167 (4) saM. lobhano asaMkrama kramapUrvaka saMkrama thato hovAthI lobhatuM dalika anyatra saMkramI zake nahIM, tethI saMjvalana lobhato asaMkrama kahyo che. (3) mohanIyano ekasvAtika sabaMdha atyArasudhI mohatAyano be sthAnika 24 baMdhAto hato, paraMtu vizuddha vadhavAthI havethI mohanIyano ekanika Ja baMdhAya che. (4) mohatInI saMkhyAtA varSanI udANA - mohanIyanI sattA jo ke asaMkhya varSanI hoya che, chatAM ahIM saMkhyAta varSanI udANA kahI che, tenuM kAraNa ema lAge che ke asaMkhyAtavarSanI sthitisattA hovA chatAM sattAgata saMkhyAtAvarSanI sthitimAM ja udIraNA thatI haze, tenI uparanI sthitimAM udIraNA havethI nahIM thatI hoya, kemake asaMkhyasamayaprabaddhanA udAraNA vakhate kahyuM che ke badhyamAna sthitithI nyUna sattAgata sthitimAMthI udIggA thAya, uparanI sthitiomAMthI udIraNA na thAya. tathA ahIM saMkhyAtavarSanI ja sthiti baMdhAya che tethI saMkhyAtavarSanI sthitimAMthI udIraNA thAya. tenI uparanI sthitimAMthI udIcchA na thAya. kaSAyaprAbhUtamAM 'saMkhyAtAvarSanI udANA kahI ja nathI paraMtu tene badale ekAlika 1. digaMbara graMthakAroe dhavalAmAM ane labdhisAramAM paNa saMkhyAtavarSanI udIraNA kahI nathI, paraMtu ekasthAnika rasano udaya ja kahyo che. "tAdhe ceva mohaNIyassa ANupuvvIsaMkamo, lobhassa asaMkamo, mohaNIyassa egaTTANIo baMdho, NauMsayavedassa paDhamasamayauvasAmago, chasu AvaliyAsu gadAsu udIraNA, mohaNIyassa egaTTANIo udao, mohaLIyassa saMghe navakinIo baMdho, khi satta raLi aMtaradrupadamasamar hAMti|'' - dhavalA, pustaka 6TTa, pR. 302. "antarakRtasya niSThitAntarakaraNasya prathame anantarasamaye saptakaraNAni yugapadeva prArabhyante tatra pUrvamantarasamAptiparyantaM cAritramohasya dvisthAnAnubhAgabandhaH pravRttaH, idAnIM latAsamAnaikasthAnAnubhAgabandhaH tasya pravartate ityekaM karaNam 1 / tathA mohanIyasya dvisthAnAnubhAgodayaH pUrvamantarakaraNacaramasamayaparyantamAyAtaH idAnIM punastasya latAsamAnaikasthAnAnuMbhAgodaya eva pravartate ityaparaM karaNam 2 / ta pUrvamantarakaraNakAlasamAptiparyantamasaGkhyeyavarSamAtro mohasya sthitibandhaH pravRttaH, idAnIM punarapasaraNamAhAtmyAtsaGkhyeyavarSamAtrastasya sthitibandhaH prArabdha ityanyatkaraNam 3 / tathA pUrvamantarakaraNakAlaparisamAptiparyantaM cAritramohasya napuMsakavedAdiprakRtInAM yatra tatrApi dravyasaMkramaH pravRtta idAnIM punarvakSyamANapratiniyatAnupUrvyA taddravyaM saMkrAmati ... ityAnupUrvyA saGkramo nAmaikaM karaNam 4 / pUrvamantarakaraNasamAptiparyantaM saJcalanalobhasya zeSasaMjvalanapuMvedeSu yathAsaMbhavaM saMkramaH pravRttaH, idAnIM punaH saJjvalanalobhasya kutrApi saMkramo nAstyevetyaparaM karaNam 5 / tathA idAnIM prathamaM napuMsakavedasyaivopazamanakriyA prArabhyate tadupazamanAnantaramevottaraprakRtInAmupazamavidhAnAt ityetadekaM karaNam 6 / tathA pUrvamantarakaraNasamAptiparyantaM pratisamayabadhyamAnasamayaprabaddho acalAvalyatikrame udIrayituM zakyaH pravRttaH, idAnIM punarbadhyamAnAnAM mohasya vA jJAnAvaraNAdikarmaNAM vA samayaprabaddho bandhaprathamasamayAdArabhya SavAvatISu tAvevovI thituM zakyo naisamayonAsvapItyanyatAm 7 / '' - labdhisAra gA. 248249nI saMskRtaTIkA. * Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 upazamanAkaraNa bhAga-1 2sano udaya kahyo che te to atre saMbhave che, kemake ekasthAnika rasano udaya saMjavalana catuSkamAM ane puruSavedamAM udIraNAkaraNamAM ane udayavidhimAM je kahyo che te ahIM ja saMbhave, AnI pUrve na saMbhathvI zake. jo ke karmaprakRti upazamanAkaraNanI mULagAvAmAMthI to ekasthAnaka rasano udaya artha paNa laI zakAya che ane na paNa laIe to paNa cAlI zake che. tevI ja rIte saMkhyAtavarSanI udIraNA paNa mULagAthAmAMthI laI paNa zakAya ane na laIe to paNa cAle. karmaprakRti upAmanAkaraNa gAthA 43nuM pada A pramANe che - "mohe paTTA vaMdhuyA saMgvAsAni " have ahIM karmaprakRtikA tathA TIkAkAroe baMdha zabdano aqya pUrvanA paTTA ane saMvAsAdi banne pada joDe karyo ane udaya zabdano artha udIraNA karI teno aqya saMgvAsAdi pada joDe ja karyo. eTale eka sthAnika rasano baMdha, ane saMkhyAtavarSano baMdha ane udIraNA banne ema padArtha karmapratikAra tathA TIkAkAranA mate thayo. ____ "mohaNijassa egaTThANigo bandho, napuMsagaveyagassa paDhamasamayauvasAmaNA, mohaNijjassa saMranavAsiyA tIraVII, mohani saMvariyo vaLyo tti '' karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 43nI cu. paMcasaMgraha mULagANAnA padano paNa tyAM TIkAkAroe A ja pramANe artha karela che. "ITTApumA vaMtho 3Ira ya saMvisama " - paMcagaMgraha gA. 03. "mohanIye ekasthAnikarasabandhaH, saMkhyeyavArSikasthitibandhaH udIraNA ca sNkhyeyvArSiA " - paMcagaMgraha gA. 63nI svopA TIkA. "mohanIyasyAnubhAgabandho rasabandhaH ekasthAnakaH, udIraNA saGkhyeyasamA sngkhyeyvarSavmA vazavvAsthitivanthaH saayavArSika " - malayao TIkA have jo karmapravRtti (tathA paMcasaMgrahanI) mULa gAthAmAM rahela paTTA' padano baMdha, ane udaya baMne joDe aqya karIe ane "saMraghavALa' padano eka "vanya' pada jeDe ja asqya karIe to ekasthAnika 2sano baMdha, ekasthAnika rasano udaya ane saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha - e kaSAyAbhutacUrNikAre kahela padArtha nIkaLe. kaSAyaprAbhRtacUrNamAM sAte vastu A pramANe kahI che - "(1) tAdhe ceva mohaNIyassa ANupuvvIsaMkamo, (2) lobhassa asaMkamo, (3) mohaNIyassa egaTThANio baMdho, (4) NavaMsayavedassa paDhamasamayauvasAmago, (5) chasu AvaliyAsu gadAsu udIraNA, (6) mohaNIyassa egaTThANio udayo, (7) mohaNIyassa Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 169 saMkhejjavassadvidIo baMdho / edANi sattavihANi karaNANi aMtarakadapaDhamasamae hoti / " - kaSAyAbhutacUrNa 5. 1838, mUtra 140. " TTA' padano aqya jema baMdha ane udaya banne joDe karyo tevI ja rIte saMvavALa' padano aqya paNa jo baMdha ane udaya banne joDe karIe to ekasthAnika raso baMdha, ekasthAnika rasano udaya, sakhyAta varSanI udIraNA ane saMkhyAtA varSano baMdha - ema padArtha nakkI thAya paraMtu tema karavA jatAM sAta vastunI badale ATha vastu thaI jAya. paraMtu ekasthAnika rasano baMdha ane udaya baMneno ekamAM aMtabhava karI laIe to A rIte paNa sAta padArtha gaNI zakAya. tattva bahukRto jANe. () mohalIcano maMgAtA varSano sthitibaMdha - atyArasudhI sarvakarmano asaMkhyAta varSano (palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo) sthitibaMdha thato hato, havethI mohaLIyano sthitibaMdha saMkhyAtA varSano thAya che, ane zeSa karmono sthitabaMdha asaMkhyAtA varSano cAlu rahe che. tathA havethI uttarottara sthitabaMdha mohaLIyato saMkhyAtaguNahIna thAya che ane zeSa karmono asaMkhyAtaguNahIla thAya che. (6) badarAmAna dalakonI ja AdlakA bAda udIraNA - atyArasudhI koIpaNa samaye bAMdhelA dalikonI baMdhAvalakA vItyA bAda udIraNA thatI hatI, havethI (e niyama badalAI jAya che, eTale ke aMtarakaraNa kriyA pUrNa thayA pachI mohanIya ke anya koIpaNa karmanA koIpaNa samaye baMdhAyelA dalikanI cha AvalikA dvatyA pachI udIraNA thaI zake, tenI pUrve udIraNA thaI zake nahIM. () sjkavedanI upAsanAno prAraMbha : napuMsakavedanI upAsanAno ahIMthI prAraMbha thAya che. te sAthe napuMsaka vedano guNasaMkrama paNa cAlu che. vaLI jyArathI A napuMsakavedanI upazamanAno prAraMbha thAya che tyArathI tenuM dalaka paramAM paNa saMkrame che. gharamAM saMkramsamANa ane upazamyamAna dalikonuM pramANa nIcenA alpabadutva parathI samajI zakAze. koIpaNa karmanA udIraNAgata dravya karatA udayamAM rahela dravya asaMkhyaguNa che, kemake guNazreNI dvArA aMtarmuhUrta sudhI pUrva ghaNuM dravya goThavAyeluM che, dravya bheguM thayeluM hoya che. te ja niko have udayamAM Ave che. udayagata dravyathI asaMkhyAtagaNuM dalika upazAMta thAya che ane tenAthI asaMkhyagaNuM dalaka paramAM saMkrame che. vaLI pratisamaye paNa pUrvapUrva samayathI asaMkhyaguNa dalika upAme che, paraMtu upAmyamAna dalaka karatA asaMkhyaguNa padamAM saMkrame che. ema Dhicaramasamaya sudhI jANavuM. caramasamaye saMkramaNa dalaka karatA upAmyamAna dalika asaMkhyaguNa che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 upazamanAkaraNa bhAga-1 prakRti manABHI II. 440ii yUThi - "tassa (Naqsagavedassa) uvasAmaNapaDhamasamayapabhiti jassa va tassa va kammassa udIraNA thovA, udao asaMkhejjaguNo / uvasamijamANaNapuMsagaveyassa padesaggaM asaMkhejjaguNaM / napuMsaveyassa annapagatiM saMkAmijamANagaM padesaggaM asaMkhejaguNaM / evaM samade samade asaMkhejaguNaM bhANiyavvaM jAva ducarimasamautti, carimasamae uvasAmijjamANagaM saMkAmijamANagAto asaMkhejaguNaM / jAva napuMsagaveyauvasAmaNAe carimasamato / " 'kaSAyaprAbhUtamAM napuMsakavedanI upAmavAnI vidhimAM thoDo pharaka che. te A pramANe che - napuMsakavedaupAmataprathamasamaye - udIraNAdravya sauthI alpa, tethI udayagatadravya - asaMkhyaguNa, tethI atyaprakRtimAM saMkramatu dalika - asaMkhyaguNa, tethI upazamyamAna dalaka - asaMkhyaguNa. ane A pramANe yAvat caramasamaya sudhI A ja rIte jANavuM, pUrvIpUrvanA samayathI uttarottara samaye upAmyamAna dalaka asaMkhyaguNa jANavuM, svAyamAnuvarNi - "aMtarAdo paDhamasamayakadAdo pAe NavaMsayavedassa AuttakaraNauvasAmago sesANaM kammANaM Na kiMci uvasAmedi / jaM paDhamasamae padesaggamuvasAmedi taM thovaM / jaM vidiyasamae uvasAmedi tamasaMkhejaguNaM / evamasaMkhejaguNAe seDhIe uvasAmedi jAva uvsNtN| Naqsayavedassa paDhamasamayauvasAmagassa jassa vA tassa vA kammassa padesaggassa udIraNA thovA / udayo asaMkhejaguNo / NavaMsayavedassa padesaggamaNNapayaDiM saMkAmija 1. digaMbara graMtho dhavalA ane labdhisAramAM paNa kaSAyaprAbhRtanI mAphaka ja napuMsakavedanI upazamanAno vipi yo cha - "napuMsakavedopazamakasya prathamasamaye vivakSitasyodayaprAptasya puMvedasyodIraNAdravyamidaM... tatkAlApakRSTasya palyAsaGkhyAtaikabhAgena bhaktasya bahubhAgamuparitanasthitau dattvA tadekabhAgaM punaH palyAsaMkhyAtabhAgena khaNDayitvA bahubhAgaM guNazreNyAM nikSipya tadekabhAgasyaivodayanikSepaNAt / tasmAdudIraNAdravyAttadAtve puMvedasyaivodayamAnaM dravyamasaMkhyAtaguNaM sa... guNazreNyAM prAgnikSiptapalyAsaMkhyAtabahubhAgamAtratvAt / tasmAdudaya... dravyAnnapuMsakavedasya saMkramaNadravyamasaMkhyAtaguNaM sa tadbhAgahArAdasaMkhyAtaguNahInena guNasaMkramabhAgahAreNa khaMDitaikabhAgamAtratvAt tadAtve napuMsakavedasyopazamanaphAlidravyamasaMkhyAtaguNaM sa... tadbhAgahArAdasaMkhyAtaguNahInena bhAgahAreNa khaMDitaikabhAgamAtratvAt / evaM dvitIyAdisamayeSu caramasamayaparyanteSUdIraNAdravyacatuSTayAlpabahutvaM netavyam / - sabyasA2 ||25unii saMskRta TIst. 2. kimAuttakaraNaM NAma ? AuttakaraNamujjuttakaraNaM pAraMbhakaraNamidi eyaTTho / tAtparyeNa napuMsakavedamitaH prazamayatyupazamayatItyarthaH / - 45mA pR. 1843. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 171 mANayamasaMkhejjaguNaM / uvasAmijjamANayamasaMkhejjaguNaM / evaM jAva carimasamayaDavasaMtetti / " 5. 1843. prazna udIraNAdravya karatA udayamAM dravya asaMkhyaguNa ahIM alpabahutvamAM kahyu che. to pachI A sthAnanI pUrve, eTale ke napuMsaka vedanI upazamanAnA prAraMbha pUrve zuM udaya dravya karatA udIraNA dravya asaMkhyAtaguNa hoya che ? - javAba - haMmezA udIraNA dravya udaya dravyanA asaMkhyAtamA bhAge ja hoya che, paraMtu ahIMyA upazamyamAdi likonuM mahattva batAvavA A rIte alpabahutva kahyuM che ema jaNAya che. athavA asaMkhyasamayaprabaddhanI udAraNA thatI hovA chatAM udaya karatAM udIraNA dravya asaMkhyaguNa nathI thatuM e batAvavA ahIM alpabahutva kahyuM jaNAya che. napuMsakavedanA upazamatAnA prAraMbhanI sAthe ja navo 'iitaghAta, navo saghAta ane 1. digaMbaragraMtho-dhavalA, labdhisAra vageremAM ahIM (eTale ke aMtarakaraNakriyAkALa pUrNa thayA pachI) mohanIyanA sthitighAta tathA 2saghAtano niSedha che. zeSa karmonA sthitighAta-2saghAta cAlu che "aMtarakaraNakadapaDhamasamayAdo pahuDi mohaNIyassa Natthi dvidighAdo aNubhAgaghAdo vA / kudo ? uvasaMtapadesaggassa TThidiaNubhAgehi calaNAbhAvA / uvasaMtuvasAmijjamANamohapayaDIo mottUNa sesANaM do ghAdA kiNNa hoMti ? Na, puvvamuvasaMtapayaDiTThidisaMtakammAdo pacchA uvasaMtapayaDiTThidisaMtakammassa saMNe muLadILattabasaMzo / kAraNa ema batAvavAmAM AvyuM che ke upazamyamAna karmasthitino sthitighAtarasaghAta thaI zake nahIM. prazna - to pachI anupazamyamAna mohanIyanI prakRtiono sthitighAta-saghAta thavo joIe ? - javAba - e paNa na thAya, kemake to pachI pUrve je prakRtio upazame che tenA karatA pachI upazAMta thanA2 prakRtionI sthiti saMkhyAtaguNahIna thavAno prasaMga Ave, ane te iSTa nathI, kemake upazamanakAle (upazamazreNImAM) cAritramohanIyanI sarvaprakRtionI sattA ekasarakhI ja hoya che, e saMpradAyagamya che. labdhisAra - "aMtaranAduvanti nimiAMDALa mohaLIyaK / ThidibaMdhosaraNaM puNa saMkhejjaguNeNa hINakamaM // 254 // " saMskRta TIkA- "antarori napuMsaveopazamanaprathamasamayAvAmya mohanIyasya sthitiva'namnubhaagkhNddnN ca nAsti upazamyamAnakarmasthiteH kaMDakaghAto nAstIti paramagurUpadezAt / tarhyanupazamyamAnamohaprakRtInAM sthitikANDakaghAto bhavediti nAzaGkitavyaM upazamanakAle mohaprakRtInAM sarvAsAmapi sthitiH sadRzyeveti ca paramAgamasaMpradAyasya paramaguruparvakramAyAtasya sadbhAvAt sthityanusAritvAdanubhAgasyApi khaNDanaM vinA tAdRgavasthaM siddhameva / " A viSayamAM karmaprakRti ane kaSAyaprAbhUtamAM koI jAtano ullekha nathI. vaLI jayadhavalAnA pRSTha 521 upara anubhAga adhikAramAM kahyuM che ke "avAghelAssa DosaJanumAnavitti (sattA) H? 14 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 upazamanAkaraNa bhAga-1 apUrva sthitabaMdha cAlu thAya che, ane hajAro sthitighAta pUrNa thAya tyAre napuMsakaveda sarvathA upazAMta thaI jAya che. (43) (44) have strIvedanI upazamanA batAve che evitthI saMkhatame gayammi ghAINa saMkhavAsagANi / saMkhaguNahANi etto desAvaraNANudagarAI / / 45 / / sArArtha : jema napuMsakavedanI upazamanA karI temAM strIvedane upazamAve, strIvedopazamanAno saMkhyAtamo bhAga gaye chate ghAtatrayano sthitabaMdha saMkhyAdvarSano thAya che, navo navo sthitibaMdha saMkhyAlaguNahIna thAya che. havethI deza tikarmono pANImAM rekhA samAd (1 ThANiyo) rasa bAdhe. (45) vizeSArtha H strIvedanI upAmatA - napuMsakaveda upazAMta thayA pachI anaMtara samaye strIvedanI upazamanAno prAraMbha kare. te ja samaye anya sthitighAta, anya resaghAta ane apUrvIsthatibaMdha zarU thAya ane kevI rIte napuMsakavedanI upazamanA karI, te ja rIte strIvedane paNa (hajAro sthitighAta daramiyAna sarvathA) upazamAve che. strIvedanA upazamanAkALano saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya che tyAre jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano saMkhyAtA varSano sthitabaMdha zarU thAya che. te ja samayathI kevaLa-2 sivAya traNenI uttaraprakRtiono ekasthAnika 2sa baMdhAya che. - karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 45nI cUrNimAM kahyuM che- "vaM samartha saMvijhavaraso Thitibandho taM samayaM ceva kevalaNANAvaraNakevaladasaNAvaraNavajjANaM pagatINaM egaTThANIo vanyo pati " kaSAyakhAbhUtamAM paNa kahyuM che "nAthe saMvegavaDritimo vaMdho tama jeva edAsiM tiNhaM mUlapayaDINaM kevalaNANAvaraNakevaladasaNAvaraNavajjAo sesAo jAo uttarapatharI tAsimenaTTAigo vaMtho " pa. 1846, mUtra 1so. jo avagadavedaaNiyaTTiuvasAmao paDhamANubhAgakaMDae vaTTamANao tassa ukkassANubhAgavihattI, hade mahnirUA. " A parathI avedIpaNAmAM mohanIyanA rasaghAta siddha thAya che. narakagatinA adhikAramAM kahyuM che - " pratye vadhumathato sthi, carittamodavaVIIM jeva tasa saMmavAlo " jayadhavalA, anubhAga adhikAra, pR. 542. A parathI ema paNa siddha thAya che ke pratisamaya rasaapavarnanA paNa ahIM nathI, eTale rasaghAta cAlu che ema saMbhave che, paraMtu ahIM ukta graMthakAroe rasaghAtano aMtarakaraNakriyA prAraMbhathI niSedha karyo che. tattva kevaLibhagavaMta jANe. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 173 vaLI jJAnAdino saMkhyAtA varSano sthitibaMdha thAya tyAra pachI uttottara sthitibaMdha saMkhyAtaguNahIna thAya. vaLI A vakhate sarvakarmanA sthitibaMdhanuM alpabahutva A pramANe chemohanIyano sthitibaMdha sarvathA alpa jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAyano sthitibaMdha saMkhyAtaguNa nAma-gotrano sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa vedanIyano sthitibaMdha vizeSAdhika - - - A alpabahutva kaSAyaprAbhUtamAM Apela che "tamhi samae savvakammANamappAbahuaM bhavadi / taM jahA- mohaNIyassa savvatthovo TThidibaMdho / NANAvaraNa- daMsaNAvaraNa- aMtarAiyANaM dvidibaMdho saMkhejjaguNo, NAmA-godANaM fitibaMdho asaMveguLo, levaLIyassa vruitibaMdho viSeAhio / -pR. 1846. A krame have hajAro sthitibaMdha pUrNa thAya tyAre strIveda upazAMta thAya che. (45) have cha tokaSAyanI upazamanA batAve che tA sattaNhaM evaM saMkhatame saMkhavAsito donhaM / fast yosbaMdha savvesiM saMkhavAsANi / / 46 / / chassuvasamijjamANe sekkA udayaTThi purisasesA / samauNAvaligaduge baddhA vi ya tAvadaddhAe / / 47 / / akSArtha :- jema napuMsakavedanI upazamanA karI tema strIvedI upazamanA pachI sAta lokaSAyanI upazcamanA kare. sAta lokaSAyopaNamanAdvAno saMkhyAtamo bhAga pasAra thaye chate nAmagotrano saMkhyAtavarSano sthitibaMdha thAya. tyArapachIno sthitibaMdha sarvakarmono saMkhyAtavarSano thAya. (46) hAsya-6tI upazamanA karatA jyAre e sarvathA upazAMta thaI jAya tyAre puruSavedanI pratharmAtimAM eka udaryArthAta zeSa rahe che ane bIjI sthitimAM samaya blyUta ra AlikAmAM baMdhAyelu dabrika anupazAMta rahe che. te teTalA kALe upazamAve che. (47) vizeSArtha :- sAta DokaSAyanI upazcamanA strIveda upazAMta thaI gayA pachI anaMtara samaye hAsyaSaka ane puruSavedanI upazamanAno prAraMbha kare che. te ja vakhate navo sthitighAta, navo aghAta ane apUrvAtibaMdha zarU thAya che. A pramANe hajAro sthitighAta pasAra thAya, eTale ke sAta nokaSAyanI upazamanAnA kALano saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya che tyAre nAmagotrano saMkhyAtA varSano sthitibaMdha thAya che. tyAra pachIno sthitibaMdha - Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 sarvakarmono eTale ke vedanIyano paNa saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha thAya che. sarvakarmano saMkhyAtavarSano sthitibaMdha zarU thAya tyAra pachI uttarottara sthiti paNa saMkhyAtaguNahIna thAya che. 174 karmaprakRtiupazcamanAkaNa gA. 46nI pUrNimAM kahyuM che - "sattajUM nosAyALa uvasAmaNaddhAe saMkhejjatibhAge gae, to 'dohaM' ti NAmagoyANaM, eesiM taMmi kAle saMkhejjavAsigo ceva TThitibaMdho / 'bitito puNa dvitibaMdho savvesiM saMkhavAsANi' tti tamhi tibaMdhe punne to anno bitito Thitibandho tammi kAle savvakammANaM saMkhejjavarisago 'TThitibaMdho' tti jaM bhaNiyaM veyaNijjassa vi saMkhejjavarisago TThitibandho / " ahIM tAtparya ema samajAya che ke nAmagotrano saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha zarU thayA pachItA sthitibaMdha vakhate vedadhvIyano saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha zarU thAya che. jo ke kaSAyaprAbhUtamAM sAta lokaSAyanI upazamanAno saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya che tyAre traNeno saMkhyAtA varSano sthitibaMdha kahyo che. teno pATha A pramANe che "evaM saMkhejjesu TThidibaMdhasahassesu gadesu sattaNhaM NokasAyANamuvasAmaNaddhAe saMkhejje mALe zake to nAmAnodveLIyAnuM mmAnuM saMakhavasaddhioi vaMdho / '' pR. 1847, sUtra-181 paraMtu ahIM vivakSAbheda lAge che, kemake karmaprakRtimAM nAma-gotrano saMkhyAtA varSano sthitibaMdha kahyo che. tyAra pachIno sthitibaMdha traNeyano saMkhyAtAvarSano kahyo che. have jo kaSAyaprAbhUtacUrNikAnto ullekha te sthitibaMdhano hoya to te vakhate traNano sthitibaMdha saMkhyAta varSano hoI zake, temAM vAMdho nathI athavA ahIM kaSAyaprAbhUtano matAMtara paNa hoya. sthitibaMdhanuM alpabahutva kaSAyaprAmRtasUrNimAM A pramANe kahyuM che - "tAthe finibaMdhassa appA bahuaM / taM jahA / savvatthovo mohaNIyassa TThidibaMdho / NANAvaraNa- dNsnnaavrnn1. dhavalA-labdhisAra-digaMbaragraMthomAM paNa kaSAyaprAbhUtacUrNinI jema ja kahyuM cheuvsmidaannNtrsmyaado sattaNokasAyANaM / uvasAmago tassaddhAsaMkhejjadime gade tatto // 260 // gAmanu veLiyakRitivaMtho saMhavasmayaM hori| gA. 261 prathama pAda saMskRta TIkA - saptanovaSAyopazamanA saMdhyAtavadumAvazeSAvasare sarvataH sto: saMdhdhAtashsrvrssmaatro mohasthitibandhaH / tataH saMkhyeyaguNaH saMkhyAtasahasravarSamAtro ghAtitrayasthitibandhaH / tataH saMkhyAtaguNaH saMkhyAtasahasravarSamAtro vIsiyasthitibandhaH / tataH sAdhikaH saMkhyAtasahastravarSamAtro vevanIyasthitivanyajI mati / - labdhisAra. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 cAritramohanIyanI upazamanA aMtarAiyANaM DhidibaMdho saMkhejjaguNo / NAmA-godANaM TThidibaMdho saMkhejaguNo / vedaNIyassa viMdho vilAdimo '' - pa. 184s. A pramANe hajAro sthitibaMdha pasAra thAya che eTale sAta nokaSAya upazAta thaI jAya che. paraMtu te vakhate puruSavedanuM samayagUna be AqlakA daramiyAna baMdhAyeluM dalika anupazAMta hoya che. ahIM puruSavedanuM ATaluM dalaka bAkI rahI javAnuM kAraNa e che ke puruSavedano baMdha cAlu che. jevI rIte puruSavedanuM pUrvabaddha dalika upazamAve che tevI rIte puruSavedanuM navuM baMdhAtuM dalika paNa upazamAvavAnuM hoya che paraMtu ahIM eka niyama evo che ke koIpaNa karma bAMdhyA pachI prathamavalakAmAM (baMdhAvalikAmAM) tene koI karaNa lAgatuM nathI. have puruSavedanI prathama sthitinI upAMtya AqlakAnA prathama samaye baMdhAyeluM dalaka te AqlakA sudhI temaja rahe ane caramAvalikAmAM tenI upazamanAno prAraMbha thAya. eka samaye baMdhAyelA dalako upazAMta karatA paNa eka AqlakA lAge che. eTale caramAvalikAnA prathama samaye temAnuM thoDuM dalika upAme, bIjA samaye thoDuM (asaMkhyaguNa) dalika upazame. ema cAvatuM caramAvalikAnA aMtima samaye eTale ke puruSavedanI prathama sthAtinA carama samaye e dalika sarvathA upazAMta thaI jAya che. Ama prathasthatinI upAMtyAdlakAnA prathama samaye baMdhAyela dalika prathama sthAtinA carama samaye sarvathA upazAMta thaI gayuM. paraMtu tyAra pachInA samaye baMdhAyeluM eTale ke upAMtyAvalikAnA dvitIya samaye baMdhAyelA dalikanI baMdhAvalakA caramAvalikAnA prathama samaye pUrNa thAya che. eTale tyAM sudhI te ema ja paDI rahe. tyAra pachI eTale ke caramAvalikAnA bIjA samayathI tenI upazamanAno prAraMbha thAya. te dalikane upazamatAM paNa AvalakA lAge. eTale caramAdlakAnA carama samaye te sarvathA upazAMta na thAya. paraMtu tyAra pachInA samaye eTale ke avedanapaNAnA prathama samaye sarvathA uparAMta thAya. A parathI jANI zakAya che ke puruSavedanI upAMtyAlikAnA prathamasamaye baMdhAyela dalaka prathamasthatinA carama samaye hAmyaSaTrakanA dalikanI sAthe upazAMta thaI jAya che. paraMtu tyAra pachIthI baMdhAyeluM dalika sarvathA upazAMta thatuM nathI, temAMnuM keTaluMka anuzAMta rahe che. eTale samayacUta upAMtyAvalikAmAM tathA caramAdlakAmAM baMdhAyeluM ema kula samaya nyUd be AvalakA daramiyAna baMdhAyeluM dalaka puruSavedanI prathamasthitinI caramasamaye upazAMta thavAnuM bAkI rahe che ane te ja vakhate hAsya-6 sarvathA upazAMta thaI jAya che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 upazamanAkaraNa bhAga-1 vaLI te ja samaye puruSavedano baMdhaviccheda thAya che ane baMdhaviccheda vakhate thato chello sthitabaMdha puruSavedano 10 varSa pramANa thAya che. bAkI raheluM samayathULa be AlikAnuM baMdhAyeluM dalika avedakANAmAM teTalA kALe upazAMta thAya che. Ama puruSavedaLI prathama sthAtinA carama samaye ATalI vastuo thAya che(1) hAsya-6 sarvathA upazAMta. (2) samayagUla be AlikAmAM baMdhAyelA dalika sivAya puruSaveda sarvathA upazAMta. (3) puruSavedano baMdhaviccheda tathA udayaviccheda. (4) puruSavedano chello 16 varSa pramANa sthitabaMdha. prazna - jevI rIte puruSavedanuM samayagUna be AqlakAmAM baddha dalaka prathama sthAtinA caramasamaye anuzAMta che tevI rIte puruSavedamAM (anya svajAtIya prakRtio) hAsyaSaTrakanuM saMkramathI AveluM dalika paNa anupazAMta rahevuM joIe, teno ullekha kema nA karyo ? jAna - padArthanI ajJAnatAne lIdhe uparokta zaMkA upasthita thAya che, kemake puruSavedanI prathamasthitinI be AvalakA bAkI rahe che tyAre Agalavaccheda (AgAlapratyAgalano viccheda) thAya che. AgAlanI sAthe puruSavedanI guNaNa paNa aTake che. AgAlanI vyAkhyA pUrve jaNAvI che. eTale ke havethI bIjI sthitimAMthI dalako AvatA nathI ane udIraNA cAlu rahe che. 'tyArathI mAMDIne mAtra udIraNA thAya che. puruSavedamAM hAsya-kanuM dalaka saMkramatuM nathI. karmaprakRti upAmanAraNa gA. sakaLI cUmAM kahyuM che - "puriyasa paddhatine duyAvaliyasesAe AgAlo vocchinno, aNaMtarAvaligAto udIraNA eti, tAhe chaNhaM nokasAyANaM saMchobho Natthi purisavede, saMjalaNesu saMchubhati / " Ama saMkramathI puruSavedamAM dalakanA Agamanano chellI samayagUna be AvalakAmAM abhAva che tethI prathamasthitinA carama samaye samayagUna be AqlakAnuM mAtra baddha dalaka ja anupazAMta che, saMkramathI AveluM nahIM. ahIM eka prazna thAya che ke be AvalikA zeSe AgAlano viccheda kahyo ane tyArathI 1. "po paNa puruSavesa mudri vi Oi | - jayadhavalA, pR. 1849. prathamasthitinI be AvalikA zeSe AgAlanI sAthe guNazreNino paNa viccheda thAya che, tathA pratyAvalikAmAMthI asaMkhyasamayamabaddhanI udIraNA cAlu rahe che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA ja hAsya-6tuM dalika puruSavedamAM saMkramatuM nathI, to paNa saMkramakaraNamAM prakRtisaMkramanA adhikAramAM puruSavedanI prathasthitinI samayona be AlikA bAkI rahe tyAre patadvratAno viccheda kahyo che, e be ThekANe paraspara virodha nahIM Ave ? 177 tenA uttaramAM ema lAge che ke banne ThekANe paraspara viSedha nathI, paraMtu vivakSAbheda mAtra che. ahIM je be AlikA zeSe AgAlano viccheda kahyo che eno artha upAAlikAnA prathama samaye AgAlano viccheda samajavo. temAM udayasamayanI vivakSA bhegI karIe eTale be AAlikA zeSe AgarbhAvaccheda thAya che, ema kahevAya. ane te ja samaye (patagrahatA naSTa thAya che eTale te samaye to) hAsya-6tuM dalika puruSavedamAM chelluM saMkrame ane tyAra pachInA samayathI na saMkrame. saMkramakaraNamAM jyAthI puruSavedamAM hAsya-6tuM dalika saMkramAvavAno abhAva thayo tyArathI patagRhanI naSTatA batAvI che. tethI tyAM samaya nyUna be AlikA zeSa patagrahatA naSTa thAya che, ema kahyuM che. vastutaH padArtha eka ja che, paraMtu vivakSAbheda che, ema amane samajAya che. tattva bahuzruto jANe. 'kaSAyaprAbhUtarNimAM to aMtaHkaraNa kriyAkALanA anaMtara samayathI ja hAsya-6tA dalikano puruSavedamAM saMkrama thato nathI, ema kahyuM che. teno pATha A pramANe che "aMtarakadAdo pAe chaNNokasAyANaM padesaggaM Na saMchuhadi purisavede, kohasaMjalaNe saMchuhadi / " pR. 1846, sUtra 195. eTale temanA mate paNa samayanyUna be AvalikAnuM mAtra baddha brika ja pratharmAtinA cazma samaye anupazAMta rahe che. saMkramathI AveluM dalika badhuM ja te samaye upazAMta hoya che. samayayUna be AlikAnuM baMdhAyeluM dalika avedakapaNAnA prathamasamayathI asaMkhyaguNAkAre upazamAve. tathA yathApravRttasaMkrama dvArA vizeSahIMnA krame 5ramAM saMkramAve, ane ema karatA cAvat avedakapaNAnA samayanUna be ArvAlakAkALamAM puruSaveda sarvathA 1. dhavalA-labdhisAramAM paNa A pramANe ja ullekha che 44 "aMtarakadAdo pAe chaNNokasAyANaM padesaggaM Na saMchubhadi purisavedre, kodhasaMjalaNe saMchuhadi, ALuputhvIsaMmattAno / '' - dhavalA, pustaka 6, pR. 307 "aMtarakadAdu chaNNokasAyadavvaM Na purisage dedi / vi huM saMnanaLaAE ya odhe anupulvisaMmAro radda|| labdhisAra saMskRta TIkA - aMtartAvantararaLasamAptisamayAtvanuM hAsthAviSaLoSAyadravya kuMvete na saMmatyeva api tu saMjvalanakrodhe eva saMkramati pUrvoddiSTAnupUrvIsaMkramAnatikramAt / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 178 upazAMta thaI jAya. ahIM pUrvapUrvathI uttarottara samaye upazamyamAna dalika asaMkhyaguNa hoya che, jayAre saMkramyamANa lika vizeSahIna hoya che. 'aveyago jaM taM samaUNa duAvaliyabaMdhaM aNuvasaMtaM taM asaMkhejjaguNaseDhIe uvasAmijjati, parapagatie puNa ahApavattasaMkameNa saMkAmeti / paDhamasamayaveyagassa saMkamo bahugo se kAle 'visesahINo, evaM jAva uvasAmaNaMto / "- rbhaprakRti upazamanAGarA gA. 47nI yUrzi. 44 ahIM je vizeSahItanA krame paprakRtimAM saMkrama kahyo che, te eka samayamAM baMdhAyelA likanI apekSAe samajavo. eTale ke koIpaNa samaye baMdhAyeluM dalika tenI baMdhAlikA pachI saMkramavA mAMDe tyAre pahelA samaye ghaNuM saMkrame, baujA samaye tethI vizeSahIna saMkrame, trIjA samaye vizeSahIMna saMkrame ema cAvatu saMkramanA cazma samaya sudhI jANatuM. paraMtu kula saMkramyamANa dravyamAM vizeSahIta ja rahe, ema nahIM. cAre prakAre hoI zake, kemake yoganI vRddhi-ti cAra prakAre che, tethI badhyamAna lika paNa cAre prakAre vRddhitivALuM hoya. 1. "baMdhAvaliyAdikkaMtaNiruddhasamayapabaddhamadhApavattabhAgahAreNa khaMDidekakhaMDaM paDhamasamae saMkAmiyUNa puNo vidiyasamae taM ceva samayapabaddhaM paDhamasamayasaMkaMtovasaMtaM sagAsaMkhejjabhAgaparihINamadhApavattabhAgahAreNa khaMDaNeyakhaMDamettaM saMkAmedi tti edeNa kAraNeNa samayaM paDi visesahINaM ceva saMkAmijjamANaM padesaggaM daTThavvaM / " - 4yaghavatA pR. 1850. 2. "paDhamasamayaavedeNa saMkAmijjamANapadesaggaM bahuaM se kAle visesahINaM / esa kamo jAva savvamuvasaMtaM idi / egasamayapabaddhamadhikicca edaM uttaM / jogApattANaM NANAsamayapabaddhANaM uttakamANuvavattado / dhavalA, pR. 307, pusta 6. " tathA puMvedanavakabandhasyaikasamayaprabaddhadravyaM apagatavedaprathamasamaye yathApravRttabhAgahAreNa khaNDayitvA tadekabhAgadravyaM saMjvalanakrodhadravye saMkramayati avaziSTabahubhAgadravyaM punarapyathApravRttabhAgahAreNa khaNDayitvA tadekabhAgadravyaM dvitIyasamaye saMkramayati avaziSTaM tadbahubhAgadravyaM punarapyathApravRttabhAgahAreNa khaNDayitvA tadekabhAgaM tRtIyasamaye saMkramayati evamanena krameNa samayonayAvalicaramasamayaparyantaM vizeSahInaM dravyaM saMkramayati / tathA punaH puMvedanavakabandhasyAparaM samayaprabaddhadravyaM pratisamayaM saMkhyAta bhAgahInakrameNa saMkramayati / punaranyat samayaprabaddhadravyaM pratisamayamasaMkhyAtabhAgahInakrameNa, punaranyat samayaprabaddhadravyaM saMkhyAtaguNahInakrameNa saMkramayati / punaraparaM samayaprabaddhadravyaM pratisamayamasaMkhyAtaguNahInakrameNa saMkramayati / punaranyat samayaprabaddhadravyaM pratisamayaM saMkhyAtabhAgavRddhikrameNa tathA punaranyat samayaprabaddhadravyaM pratisamayamasaMkhyAtabhAgavRddhikrameNa, punaranyat samayaprabaddhadravyaM saMkhyAtaguNavRddhikrameNa, punarekaM samayaprabaddhadravyaM asaMkhyAtaguNavRddhikrameNa saMkramayati, catuHsthAnapatitahAnivRddhipariNatayogasaMcitasamayaprabaddhAnAM dravyahInAdhikabhAvamAzritya tatsaMkramaNadravyasyApi catuH sthAnahAnivRddhikramasya pravacanayuktyA pravRttirdarzitA / " sabdhisAra, gA. 26hunI TIDA. - Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 179 kaSAyamAbhUtamAM kahyuM paNa che - "paDhamasamaya vekara saMkrAnni ivadurga, re #Ane vizadIpa | para mo samayapaddhasa veva -5. 1850, sUtra 199, 200. tethI vivalatasamaye judA judA samayaprabaddhamAM saMkramsamANa dalakamAM paNa paraspara cAre prakAre vRddhi-hAna saMbhave che. vivalitasamaye eTale ke koI eka samayaprabaddha dalika je saMkrame che, tenA karatAM bIjA samayamabaddhatuM dalika asaMkhyAtabhAgIna saMkrame che, koInuM saMkhyAtabhAgahIna saMkrame che. koInuM saMkhyAtaguNahIna saMkrame che. koInuM asaMkhyAtaguNahana saMkrame che. tevI rIte koInuM asaMkhyAtabhAgAdhika, koInuM saMkhyAdbhAgadhika, koInuM saMkhyAlaguNAdhaka ke koInuM asaMkhyAtaguNadhaka paNa saMkrame. tethI koI eka samayanA kula saMkrayamANa dalika karatAM uttarasamayanuM saMkramsamANa dalaka cAre prakAre vRddhi-hAtavALuM hoI zake. tevI ja rIte upazamanAmAM asaMkhyaguNano krama je kahyo che te paNa eka samaye baMdhAyela dalakanI apekSAe jANavo. ahIM chellI samayabhUta be AvalikAnuM baMdhAyeluM dalaka avedakAddhAmAM upazame che. temAM prathamasthitinI upAMtyAlikAnA bIjA samaye baMdhAyela dravya tyAMthI eka AvalakA ema ja rahe, tyAra pachI eTale ke caramAvalikAnA bIjA samayathI upazamavA mAMDe. temAMthI keTaluka prathama samaye, keTaluMka bIjA samaye ema cAvatu keTaluMka caramAvalikAnA aMtya samaye, bAkInuM saghaLuM avedakAddhAnA prathama samaye upazAMta thaI jAya. tevI ja rIte upAyAvalikAnA trIjA samaye baMdhAyeluM dravya tyAMthI eka AvalikA ema ja rahe. tyAra pachI eTale ke caramAvalikAnA trIjA samayathI upAmavA mAMDe, temAMthI keTaluMka trIjA samayekeTaluMka cothA samaye ema cAvatu keTaluMka upazamanAvalikAnA carama samaye, keTaluMka avedakAddhAnA prathama samaye ane bAkInuM saghaLuM avedakAddhAnA bIjA samaye upazAMta thaI jAya. tevI rIte prathamasthitinI upAMtyAvalikAnA cothA samaye baMdhAyela dravya zaramAvalikAnA cothA samayathI upazamavA mAMDe ane yAvat avedakAddhAnA trIjA samaye saghaLuM upazAMta thaI jAya. A ja krame dareka samayanA dalikanI upazamanAno vidhi jANavo. eTale prathamasthatinI upAMtyAvalikAnA carama samaye baMdhAyela dravyanI caramAvalakAnA carama samayathI upAmavAno prAraMbha thAya, ane avedakapaNAnI prathamAvalikAnA upAMtyasamaye saghaLuM dalika upazAMta thaI jAya. tevI ja rIte prathamasthitinI caramAvalikAnA prathama samaye baMdhAyela dravyanI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 upazamanAkaraNa bhAga-1 upAmavAno prAraMbha avedakADhAnA prathama samaye thAya, ane avedakAddhAnI prathamAvalikAnA aMte saghaLuM upazAMta thaI jAya. caramAvalikAnA bIjA samaye baMdhAyela dravyanI upazamanAno prAraMbha avedakAddhAnA bIjA samaye thAya. avedakADhAnA prathama samaya sudhI baMdhAvalikA vyatIta nahIM thaI hovAthI temAMnuM eka paNa dalika upAme nahIM ane bIjA samayathI upazamavA mAMDe. te badhuM ja dalika avedakAddhAnI dvitIyAvalikAnA prathama samaye upazAMta thAya che. uparanI vigata parathI jANI zakAya che ke prathamasthitinI upAMtyAQlakAnA bIjA samayathI caramAvalikAnA prathama samaya sudhI dareka samaye baMdhAyela dalakano keTaloka bhAga upazamanAmAM avedanapaNAnA prathama samaye prApta thAya che. tyArapachI baMdhAyela dravyamAMthI kiMcit paNa dravya avedanapaNAnA prathama samaye upazAMta na thAya. Ama, avedanapaNAnA prathama samaye eka AqlakAnA samayamAM baMdhAyela dravyamAMnuM dravya upazAMta thAya che. tevI ja rIte avedakapaNAnA bIjA samaye paNa prathamasthitinI upAMtyAlikAnA trIjA samayathI caramAdlakAnA bIjA samaya sudhI dareka samaye baMdhAyela dalikano keTaloka bhAga upazAMta thAya che. tyArapachI eTale ke caramAvalikAnA trIjA samayathI baMdhAyela dravyamAMthI kiMcit paNa dravya avedakADhAnA bIjA samaye upazAMta na thAya. tethI adakapaNAnA bIjA samaye paNa je dravya upazAMta thAya che te eka AvalikAnA dareka samaye baMdhAyela dravyamAMthI keTaloka bhAgarupa che. Ama cAvat avedakADhALI prathamAvalikAnA aMtima samaya sudhI dareka samaye eka AlikAnA dareka samaye baMdhAyela dravyano keTaloka bhAga upAme che. jyAre avedakADhALI bIjI AvalakAnA prathama samaye samayagUna AvalakAnA dareka samaye baMdhAyela dravyano keTaloka bhAga upAme che. paraMtu pUrNa AlikAmAM baMdhAyela dravyano nahIM, kemake prathamasthatinI caramAvalikAnA prathamasamaye baMdhAyela dravya badhu ja avedakapaNAnI prathamAvalikAnA aMtima samaye upazAMta thaI gayuM hoya che. tethI avedakAddhAnI dvitIyAvalikAnA prathama samaye samayathULAlikA daramiyAna baMdhArola dravyanI upazamanA thAya che. tevI ja rIte avedakAddhAnI bIjI AvalikAnA bIjA samaye be samayajUnavalakAnA pratyeka samaye baMdhAyela dravyanA amuka bhAganI upAsanA thAya che. tema yAvat avedakADhAnI bIjI AvalikAnA upAya samaye eka ja samaya mAtra baMdhAyela dravyanA amukabhAganI upazamanA thAya che ane te chelluM hovAthI te samaye puruSaveda sarvathA upazAMta thaI jAya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 181 sthApanA - A A B 1 2 3 4 5 6 0 0 0 0 0 0 B' 2 c D D' 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 0 0 0 0 0 0 0 | 0 | -0 0 -0 0 0 0 0 0 '0 0 0 0 0 -0 0 0 0 0 0 0 0 AB' = prathama sthiti : " 1 AvalikA = 4 samaya |CD' = avedakAddhAnI be AvalikA AA' = prathamasthitinI 1lI AvalikA BB' = prathamasthitinI rajI AvalikA CC' = avedakAddhAnI 1lI AvalikA DD = avedakAddhAnI rajI AvalikA 1lA samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upazamanAno prAraMbha pamA samaye, ane 8mAM samaye sarvathA upazAMta thAya che. 2jA samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upAsanAno prAraMbha kaTTA samaye, ane 9mA samaye sarvathA upazAMta thAya che. 3jA samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upAsanAno prAraMbha umA samaye, ane 10mA samaye sarvathA upazAMta thAya che. tathA samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upAmanAno prAraMbha 8mA samaye, ane 11mA samaye sarvathA upazAMta thAya che. pamAM samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upazamanAno prAraMbha umA samaye, ane 12mAM samaye sarvathA upazAMta thAya che. kaTTA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 182 samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upazamalAno prAraMbha 10mA samaye, ane 13mA samaye sarvathA upazAMta thAya che. chamA samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upazamanAto prAraMbha 11mA samaye, ane 14mA samaye sarvathA upazAMta thAya che. 8mA samaye baMdha ke saMkramathI Avela dravyanI upazamanAno prAraMbha 12mA samaye, ane 15mA samaye sarvathA upazAMta thAya che. - - avekADhAnA prathama samaye = 9mA samaye 4 thI 5 samaya damiyAna baMdhAyelamAMnuM dravya upazame. avedakADhAnA bIjA samaye = 10mA samaye 3 thI 6 samaya daramiyAna baMdhAyelamAMnuM dravya upazame. avedakAddhAnA tradjA samaye = 11mA samaye 4 thI 5 samaya daramiyAna baMdhAyelamAMnuM dravya upazame. avedakADhAnA cothA samaye = 12mA samaye - 5 thI 8 samaya daramiyAna baMdhAyelamAMnuM dravya upazame. avedakADhAnA pAMcamA samaye 13mA samaye 6 thI 8 samaya darzamayAna baMdhAyelamAMnuM dravya upazame. avedakAddhAnA chaThThA samaye = 14mA samaye 6 thI 8 samaya daramiyAna baMdhAyelamAMnuM dravya upAme. (8mA samaya pachI baMdha nathI mATe.) avekADhAnA upAMtya samaye 15mA samaye 8mA samaye baMdhAyelamAMnuM dravya upazame. = = - = puruSavedanAM pratharmAtinA camasamaye puruSavedano udaryAvaccheda tathA baMdhavaccheda thAya che. te vakhate puruSavedano 16 varSa pramANa sthitibaMdha thAya che ane saMjvalana catuSkato sthitibaMdha karmaprakRticUrNimAM saMkhyAtA hajAra varSano kahyo che, jyAre kaSAyaprAbhUtapUrNimAM 132 varSa pramANa kahyo che. karmaprakRtiupazcamanAkaNa gA. 46tI cUrNi - "naMmi samate cha nosAyA 3vasaMtA taMmi samate purisaveyassa TThatibandho solasavarisANi, saMjalaNANaM baMdho saMkhejjANi vAsasahassALi / '' - 1. digaMbara graMtho dhavalA ane labdhisAramAM puruSavedanA baMdhaviccheda samaye saMjvalanano 32 varSano sthitibaMdha kahyo che. 'tassamae purisavedassa ThidibaMdho solasavassANi / saMjalaNANaM TThidibaMdho battIsavassANi / sesANaM kammANaM dvidibaMdho saMkhejjANi vAsasahassANi / " dhavalA, pustaka 6, pR. 306. " taccarime puMbaMdho solavassANi saMjalaNagANaM / taddugANi sesANaM saMkhejjasahassavassANi / / 263 / '' - labdhisAra saMskRta TIkA - 'tasya puMveopazamanAtasya savevAnivRttistha caramasamaye po'zavarSamAtra: puMvedasthitibandhaH / saMjvalanacatuSTayasya sthitibaMdho dvAtriMzadvarSapramitaH / " Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 183 kaSAyaprabhuta upAmanAraNa gA. 4nI cUrNa - "tarUpa purave vivaMtho solasavassANi saMjalaNANaM dvidibaMdho battIsavassANi / sesANaM kammANaM TThidibaMdho saM9nA vasarasAIjA" - pa. 1848. vaLI (AnA pachIno sthitabaMdha) anaMtara samaye zaru thato AnA pachIno sthitibaMdha baMne cUrNimAM aMtarmuhUrta cULa 32 varSano kahyo che. karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 07nI cUrNa - "paDhamamavamaveya saMkhanaNTI dvitibaMdho battIsaM varisANi aMtomuhUttUNANi, sesANaM NANAvaraNIyANaM saMkhejANi vAsasahassANi TThitibaMdho / " kaSAyamAmRta - "paDhamasamaya veksa saMnana viMdho vattIsarakSaNa saMtomutU IIM pa. 185o. ahIM anaMtara samaye jayAre aMtarmuhUrta cUta 32 varSano sthitibaMdha kahyo che to pachI puruSavadanA baMdhaviccheda samaye saMjavalananI sthitibaMdha 32 varSano hoya evo saMbhava amane lAge che. paraMtu karmaprakRtimAM saMkhyAtA hajAra varSano sthitabaMdha kahyo che ane te vakhate zeSa karmono sthitabaMdha kahyo nathI. tethI kadAca saMga7 II vaMtho e zabdanI pachI vattIsavALi sevi vempA eTalA zabdo ja azuddhithI rahI gayA hoya to saMjvalanano 30 varSano sthitabaMdha puruSavedanA baMdhaviccheda samaye ghaTI zake. jo ke prathama sthatinA carama samaye saMkhyAtA hajAra varSano sthitibaMdha hoya ane anaMtarasamaye saMkhyAtaguNahIna thavA dvArA aMtarmuhUrta cULa 32 varSa thAya to temAM gaNitanI daSTie vAMdho nathI. tattva kevaLagamya che. karmaprakRtino banne TIkAomAM puruSavedanI prathamasthatanA carama samaye saMjvalanano saMkhyAtA hajAra varSa pramANa sthitibaMdha kahyo che ane avedakapaNAnA prathama samayane badale jyAre puruSaveda sarvathA upazAMta thaI jAya che tyAre eTale ke avedakapaNAnI bIjI AlikAnA upAMtyasamaye saMjavelanano sthitibaMdha aMtarmuhUrtaNULa 32 varSa kahyo che. "tadAnIM (puruSavedasyopazamanAyAH caramasamaye) ca saMjvalanAnAM dvaatriNshdvrssprmaanno'tarmuhUrtonaH sthiti banyo bhavati " karmaprakRti upazamanAkALI gA. 4nI malayao TIkA. "tataH puruSavedaH upazAntaH / tadAnIM ca sajvalanAnAM dvAtriMzadvarSapramANo'ntarmuhUrtonaH sthiti vanyo mavati " - karmaprakRti upazamanAkaraNanI gA. 4sLI upA. cazo. TIkA. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 upazamanAkaraNa bhAga-1 paMcagaMgrahamAM puruSaveda sarvathA upazAMta thAya te samaye (avedakapaNALI bIjI AvalikAnA upAjya samaye saMjavalanano 32 varSano sthitibaMdha kahyo che. (aMtarmuhUrta cUd 32 varSa nahIM) , "tAvai kAleNaM ciya purisauvasAmae avedo sA / vaMtho vattIsamA saMvatsapiyarA 3 sarasa TI70 " - paMcasaMgraha ppopajJa TIkA - "samanadayAnitreina yuddha stU tattAvAtre snenAvelo mUtvopazamati puruSavelo copAttatA saMgvatnanAnAM trizArSio va: " malayao TIlA - "tataH puruSaveda upazAntaH / tadAnIM ca saMjvalanAnAM dvAtriMzatsamA:-dvAtriMzadvarSapramANa: sthitivanyaH " (46)(47) have krodha-3nI upazamanA batAve chetivihmveo kohaM kameNa sese vi tivihativihe vi / purisasamA saMjalaNA paDhamaThiI AligA ahigA / / 48 / / akSarAI - avedakanA prathama samayathI traNa prakAranA krodhane upazamAve che. e ja . rIte pratyeka traNa prakAranA (apratyA, pratyA, saMjvalana) zeSa traNa kaSAyo (mAna, mAyA, lobha) paNa upazamAve che. saMjavalana kaSAyonI upazamanA puruSavedanI upazamanAnI samAna jANavI. saMjavalanakrodhanI prathama sthAti saMjavalana krodhavedakAddhA karatA eka AvalikA aMdhaka hoya che. (48) vizeSArtha - kolatrakopazamanA - avedakapaNAnA pahelA samayathI apratyAkhyAtAvaraNa, pratyAkhyAtAvaraNa ane saMjavalana e traNa prakAranA krodhanI upazamanAno prAraMbha kare che. ahIM puruSavedanI prathamasthata karatA saMjavalana krodhanI prathama sthati vizeSAdhika hovAthI puruSavedanA udayaviccheda pachI krodhanI pratharmasthata bAkI rahe che ane puruSavedanA udayaviccheda pachI (1) traNe krodhane eka sAthe upazamAvavAno prAraMbha kare che. (2) tenI sAthe ja avedanapaNAnA prathama samayathI samayona be AvalakAnuM baMdhAyeluM puruSavedanuM dalika je anuzAMta che tenI paNa upazamanA ane saMkrama karato jAya che. teno vidhi pUrve batAvyo che. (3) tathA te ja samaye navo sthitibaMdha ane sthitighAta zarU thAya che ane saMjaqlana catuSkaLo aMtarmuhUrta cULa 32 varSano sthitibaMdha thAya che ane zeSa karmano saMkhyAtA hajAra varSano sthitabaMdha thAya che. sthitabaMdhanuM alpabadutva paNa pUrvokta rIte jANavuM. eTale ke - mohanIyato sthitabaMdha - sarvathI alpa, Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 185 tenAthI ghAtatrayano tibaMdha - saMkhyAtaguNo, tenAthI nAmagotrano sthitabaMdha - saMkhyAlaguNo, tenAthI vadalIyo sthitabaMdha - vizeSAdhika. havethI saMjavalanano sthitabaMdha aMtarmuhUrta dhUna thato jAya che. zeSa karmono sthitibaMdha pUrvanI jema saMkhyAlaguNIMga thato jAya che. puruSavedanA udayaviccheda pachInI krodhanI prathamasthitinI samayona be AvalakA kALe puruSaveda sarvathA upazAMta thaI jAya che. tathA krodhanI prathasthatinI 3 AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI pratyA apratyA krodha saMjvalana krodhamAM saMkrame, tyAra pachInA samaye eTale ke samayona traNa AqlakA zeSa saMjavalana krodhanI pataahatA naSTa thAya che tethI havethI pratyA apratyA, krodhanA dalita saMjavalana krodhamAM na saMkramatA saMjavalana mALAdamAM saMkrame che. labdhisAramAM saMjavalana krodhanI pataahatA naSTa thayA pachI pratyA apratyA krodhanA dAlakano saMjavalafmAnamAM eka AvalakA sudhI ja saMkrama kahyo che, tenuM kAraNa zuM che te samajAtuM nathI. kemake hajI banne krodha be AdlakA sudhI anuprazAMta che to pachI be AvalakA sudhI temano saMkrama saMjvalana mALamAM thaI zake che. "apagatavede prathamasamayAdArabhya sajvalanakrodhaprathamasthitirAvalitrayAvazeSA yAvattAvadbhavati / tAvadapratyAkhyAnapratyAkhyAnakrodhadvayadravyaM gaNasaMkrameNa gahItvA saMjvalanakrodhe saMkramayati / tatra prathamA saMkramAvaliH dvitIyA upazamanAvaliH, tRtIyA ucchiSTAvaliriti vyapadizyate / tataH paraM tad dravyaM saMkramaNAvalicaramasamayaparyantaM saMjvalanamAne saMkramati " labdhimAra gA. 3sonI saMskRta TIkA. 'ahIM patagrahatA prathamasthitinI samayona 3 AvalikA bAkI rahe tyAre naSTa thavAnuM kAraNa e che ke samayona 3 AvalikA zeSa pratyA apratyA, krodhanuM je dalika saMjavalana krodha rUpe thayuM che te tyAMthI AvalikA-saMkramAvalikA vItyA pachI eka AqlakA kALa daramiyAna upazAMta thAya. eTale prathama sthatinI caramAdlakA zeSa e ja krodhamAM saMkramathI Avela dalika paNa upazAMta thaI zake che. anyathA tyArapachI pataahatA cAlu rahe to AvalikA zeSe dalika upazAMta thayA vagaranuM rahI jAya. 1. "saMkamaNAvaliyabhAveNa paDhamAvaliyaM volAviya puNo bidiyAvaliyAe paDhamasamayappahuDi uvasAmaNAvaliyametteNa kAleNa taM davvamuvasAmedi tado tadiyAvaliyamucchiTThAvaliyAbhAveNa chaDDidi tti edeNa kAraNeNa tisu AvaliyAsu sesAsu kohassaMjalaNe duvihassa kohassa saMkamo na vijade / " Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 krodhanI prathasthitinI be AlikA zeSa rahe tyAre AgAlano viccheda thAya che paraMtu udANA cAlu rahe che. udIraNAlikAnA camasamaye (1) saMjvalana krodhano cAra mAsano carama sthitibaMdha thAya. zeSakarmano saMkhyAtA hajAra varSano sthitibaMdha thAya. alpabahutva pUrva pramANe. (2) saMjvalana krodhanI jaghAtiudIraNA ane udayano carama samaya. tyAra pachI anaMta samaye eTale ke prathama sthitinI eka AlikA zeSa rahe tyAre(1) baMdha - udaya udIviccheda thAya. (2) pratyAkhyAnA apratyAkhyAnA krodha upazAMta thaI gayela hoya che. (3) pratharmAtinI eka AlikA zeSa rahe che tathA samayona. be AlikAnuM baMdhAyeluM saMjvalana krodhanuM dalika anupazAMta rahe che. te sivAyanuM saMjvalana krodhanuM sarva dalika paNa upazAMta thayela hoya che. 186 - karmaprakRti upazcamanAkaNa gA. 48nI cUrNimAM kahyu che - ''nAva Avattiya himavaliNgsesaa kohasaMjalaNAe, tAhe bitiyaTThitito AgAlo vocchinno / paDiAvaligAto udIraNA eti, kohasaMjalaNAe paDiAvaligAte egaMmi samate sese kohasaMjalAe ja dvitiudIraNA, taMmi samate cattAri mAsA TThitibaMdho saMjalaNANaM, sesANaM kammANaM saMkhejjANi varisasahassANi tthitibNdho| paDiAvaliyavocchedasamaye ceva do kohA uvasaMtA / kohasaMjalaNAe paDhamaTThitite AvaliyaM samaUNaduAvaliyaM baddhaM ca mottUNaM sesaM uvasaMtaM niyaM|'' je samaye camabaMdha thAya che tenA anaMtara samayane baMviccheda tarIke ahIM gaNyo che. arthAt je samayathI baMdha thato nathI te samayane baMvicchedano samaya kahyo che. mATe camabaMdhanA anaMta samaye baMviccheda kahyo che. tevI ja g2ate udaya, udIraNA, AgAla, patagRhatadi mATe paNa samajavuM. Ama karmaprakRti upazcamanAkaNa gA. 48nI pUrNimAM AlikA zeSa rahe tyAre saMjvalana krodhanA baMdha-udaya-udadhaiNNAno viccheda kahyo che ." kohassa paDhamaTTitIte AvaligAvasesAte tAhe kohassa baMdho udato udIraNA ya tinni vi vocchinnANi / " jyAre kaSAyaprAkRtasUrNimAM pratharmAsthatinI-samayonArvAlakA zreSe saMjvalanakrodhanA baMdhodaryAvaccheda thAya che, ema kahyuM che-"nAthe ohasaMnajaLastra padhruiti samayULAvattiyA sesA tAthe ceva johasaMnataLastra graMthotyA vocchiA / '' - pR. 1853. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 187 paraMtu A bannemAM virodha nathI. kemake je samaye saMjvalana krodhanA baMdhodayaviccheda pAme che. te ja samaye dvitIyasthatimAMthI mAlanA daliko laI tenI prathamasthata kare che ane bhogave che. kaSAyakhAbhUtamAM kahyuM che ke - "saMbaM<Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 upazamanAkaraNa bhAga-1 te prathamatinA prathama niSekane bhogavavAnuM banne kArya sAthe thAya che. bIjI sthitimAMthI dalako laIne nIce udayasamayathI prathamasthitinA caramasamaya sudhI asaMkhyaguNanA krame goThave che. karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 48nI cUrNamAM kahyuM che - "nAde veva zroha baMdho udao udIraNA ya vocchiNNANi, tAhe ceva mANassa paDhamaTThitiM bIyaTThitito daliyaM ghettUNa kareti / paDhamasamayaveyago paDhamaTThitiM karemANo paDhamasamate udate padesaggaM thovaM deti / se kAle asaMkhejaguNAe seDhIe deti jAva paDhamaTTitIe caramasamatotti / " jema dalako uparathI laI prathamasyataLI racanA karI tevI ja rIte te samaye dalako bIjI sthitimAM paNa nAMkhe che, ane teno krama kaSAyaprAbhRtamAM batAvela che - prathamatinA caramasamayamAM jeTalo dalavakSepa karyo tenA karatA bIjI sthitinA prathamasamayamAM 'asaMkhyaguNahIna dalaka nAMkhe, ane tyAra pachInA varSomAM vizeSahItanA krame nAkhe. ___paDhamaTThidiM karemANo udaye padesaggaM thovaM dedi, se kAle asaMkhejaguNaM / evamasaMkhejaguNAe seDhIe jAva paDhamaTThidicarimasamao tti / vidiyaTThidIe jA AdiTThidI tise asaMgapuIIur to viresIpAM veva - kaSAyAbhuta, pa. 1853, sUtra 217-318 mAnanI bIjI sthitimAMthI prathama samaye A pramANe dravya kheMcIne prathamasthata kare che tevI rIte dvitIyAde samaye paNa asaMkhyagaNa dalako kheMcIne A rItano nikSepa thAya evo 1. bIjI sthitinA prathamaniSekamAM asaMkhyaguNahIna dravya AvavAnuM kAraNa labdhisAramAM A pramANe batAvyuM che - sattAgata kula dravyane apakarSaNa bhAgahArathI bhAgI 1 bhAga pramANa dravya laI tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI bhAgI 1 bhAga pramANa dravya udayasamayathI prathamasthitinA carama samaya sudhI nAMkhe ane zeSa bahabhAga dravyane bIjI sthitinA AdisamayathI atisthApanAvalikAnA pUrvanA niSeka sudhI nAMkhe che. Ama karatAM kula dravya je umeryuM tenA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarupa asaMkhyAtamAM bhAga jeTaluM dravya lagabhaga prathama sthitinA caramaniSekamAM AvyuM, jyAre kula dravyanA asaMkhyAtA bahubhAga rupa dravyanA dvayardhaguNahAnirupa asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM dravya bIjI sthitinA prathama niSekane phALe AvyuM. Ama prathamasthitinA caramaniSekamAM asaMkhyasamayamabaddha jeTaluM dravya Ave ane bIjIsthitinA prathama niSekamAM ekasamayamabaddhanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM dravya Ave. tethI prathama sthitinA carama niSekagata dravya karatA bIjI sthitinA prathamaniSekamAM je dravya nikSepa thayo te asaMkhyaguNahIna hoya. tyArapachInA niSekomAM vizeSahInanA krame dalanikSepa thAya. yAvatu atitthApanAvalikAnA pUrvanA samayamAM asaMkhyaguNahIna dalikano nikSepa thAya. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 189 ullekha kaSAyaprAbhRta, karmaprakRti AdimAM nathI. paraMtu labdhasAramAM evo ullekha maLe che. - "se kAle mANassa ya paDhamaTThidikAravedago hodi / paDhamaTThidimmi davvaM asaMkhaguNiyakkame dedi / / 272 // paDhamaTThidisIsAdo vidiyAdimhi ya asaMkhaguNahINaM / tatto visesahINaM jAva aicchAvaNamapattaM // 273 // saMta TIsi - krodhatrayopazamAnantarasamaye ayamanivRttikaraNasaMyataH saMjvalanamAnasyAntarmuhUrttamAtraprathamasthiteH kArako vedakazca bhavati, tadyathA - saJjavalanamAnasya dvitIyasthitau sthitisattvadravyAdasmAt sa.... apakarSaNabhAgahArakhaNDitaikabhAgaM gRhItvA punaH palyAsaMkhyAtabhAgena khaNDayitvA tadekabhAgamudayAvaliprathamasamayAdArabhya idAnIM kriyamANaprathamasthiticaramasamayaparyantaM prakSepayogetyAdinA pratiniSekamasaMkhyAtaguNitakrameNa nikssipti| punaH palyAsaMkhyAtabahubhAgaM dvitIyasthitau 'divaDDhaguNahANibhAjide paDhamA' ityanena vizeSahInakrameNa uparyatisthApanAvaliM muktvA nikSapati / punardvitIyAdisamayeSvapi prathamasamayAdapakRSTadravyAdasaMkhyeyaguNitakrameNa dravyamapakRSya prAguktaprakAreNa prathamadvitIyasthityornikSipati / pratisamayaM prathamasthitiprathamaniSekamekaikamudayamAnamanubhavati ca / prathamasthiticaramasamayanikSiptadravyAt dvitIyasthitiprathamaniSeke dravyamasaMkhyAtaguNahInaM, prathamasthitizIrSadravyasya palyabhAgahArabhUtAsaMkhyAtarupabAhulyavizeSAdasaMkhyAtasamayaprabaddhamAtratvAt / dvitIyasthitiprathamaniSekanikSiptadravyasya ca dvayardhaguNahAnyapakarSaNabhAgahArabhaktatvenaikasamayaprabaddhAsaMkhyeyabhAgamAtratvAt / tato dvitIyasthiteH prathamaniSekadravyAduparitananiSekeSu vizeSahInakrameNAtitthApanAvaleradho nikSiptadravyaM vishessto'sNkhyeygunnhiinmev|" . (2) te ja samaye traNe mALanA dalikanI upazamanAno prAraMbha kare che. (3) te vakhate navo sthitabaMdha ane sthitighAta zaru thAya che ane saMjvalana trikaLo (mALAda) aMtarmuhUrta cUta cAra mAsano tathA zeSakarmono saMkhyAta hajAra varSano sthitibaMdha thAya che. sthitibaMdhanuM alpabahuva pUrvavatu jANavuM. (4) jhodhanI zeSApaEiSI saMpaGGIbhAmA stinusaMbha dvArA saMbhAne saM.mAtI sAthe bhogavAI jAya che. (5) samayagUna be AqlakA daramiyAna baMdhAyeluM saMjavalana krodhanuM dalika je anuzAMta che te paNa traNe mAnanI sAthe puruSavedanI mAphaka teTalA ja kALe upazamAve che tathA saMkramAve che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 upazamanAkaraNa bhAga-1 saMjavalana mAtanI prathamasthitinI traNa AlikA bAkI rahe tyAM sudhI pratyA mAnano saM.mAnamAM saMkrama thAya che. tyArapachInA samaye saM.mAIlI patagrahatA naSTa thatI hovAthI pratyA.apratyA. mALanuM dalika temAM 4 saMkrame, paraMtu saMjavalana mAyAmAM saMkrame. saMjavalana mAtanI prathamatinI be AdlakA bAkI rahe tyAre AgAlapratyAgAlaviccheda thAya che. paraMtu udIraNA cAlu rahe che ane te paNa have ekAvalikA sudhI ja cAle che. udIraNAlikAnA carama samaye - (1) saM.mAnano be mAsano sthitabaMdha, zeSa karmono saMgAtA hajAra varSanI sthitibaMdha thAya che, sthitibaMdhanuM alpabadutva pUrvavat jANavuM. (2) saM.mAnanI jaghanya sthiti udIraNA ane udayano carama sramaya. tyArapachI anaMtara samaye eTale ke prathama sthitinI AvalikA zeSa rahe tyAre(1) saM.mAnanA baMdha-udaya-udIraNA viccheda thAya. (2) pratyA. apratyA. mAna sarvathA upazAMta thaI jAya che. (3) prathamasthatinI zeSa rahelI eka AlikA tathA samayona be AvalakAnA baMdhAyela dalaka sivAya saMjavalana mAna sarvathA upazAMta thAya che. zeSAvalikA mAyAne alubhavatA temAM tilukasaMkramathI saMkramAIne bhogavAI jaze tathA samayona be AlakAtuM baMdhAyeluM dalika paNa te mAyAne bhogavatA traNe mAyAne upazamAvavALI sAthe teTalA kALe saM.krodha vaMtu upazAMta thaI jAya che. kaSAyaprAbhUtamAM AvalikAnA badale samayona AvalikA zeSa saM.mAnano baMdhodhavaccheda kahyo che tathA be samaya cUta ne AvalakAnuM baMdhAyela saM.mALanuM dalika anuzAMta kahyuM che tenI bhAvanA paNa pUrvavat samajI levI. mAAtrinI upAsanA - je samaye saMjvalanamAlanA baMdhAdano viccheda thAya che te samaye - (1) bIjI sthitimAMthI daliko kheMcI lAvI saM.mAyAnI prathamasthiti saM.mAnanI mAphaka 1. ahIM paNa tyAra pachI saMjvalana mAyAmAM banne mAnano saMkrama eka AvalikA sudhI ja labdhisAramAM kahyo che - "saMzvananamanAthasthita vAvavAvanitrayamavaziSyate tAva tyAdhyAnapratyAhyAnamAnadayadravya saMjvalanamAne eva pUrvoktavidhAnena saMkrAmati / tataH paraM saMkramaNAvalikAcaramasamayaparyantaM tavayadravyaM saMgvananamAyALe iva saMmati - labdhisAra, gA. 275nI saMskRta TIkA. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 cAritramohanIyanI upazamanA kare che. teno dalAlepa paNa saM.mAnavatu samajavo. karmaprakRti upazamanAkaNa gA. 48nI camAM kahyuM che - "triya-nivaravo nadI mANasa !" (2) te ja samayathI traNe mAyAnI upazamanAno prAraMbha kare che. (3) saM.mAyA ane saM.lobhano sthitibaMdha aMtarmuhUrta dhUna be mAsa jeTalo thAya che. (4) saM.mAnanI bAkI rahelI AvalakA saM.mAyAmAM stilukasaMkramathI saMkramIne bhogavAI jAya che. (5) samaya cULa be AlikA daramiyAna baMdhAyeluM saM.mAnavuM dalika je anuprazAMta che tenI paNa upazamanA ane saMkrama puruSavedanI mAphaka karato jAya che. saM.mAyAnI prathama sthAtinA samayona be AvalakA kALanA carama samaye saM.mAnanuM zeSa dalika sarvathA upazAMta thaI jAya che. saM.mAyAnI prathama sthatinI traNa AqlakA zeSa rahe tyAM sudhI pratyA. apratyA. mAyA saM.mAyAmAM saMkrame che. tyArapachI saM.mAyAnI pataahatA naSTa thatI hovAthI banne mAyAnuM dalaka saM.mAyAmAM 4 saMkramatA maM.lobhamAM 'saMkrame che. saM.mAyAnI prathamatinI be AlakA bAkI rahe tyAre AgAla-pratyAgAlaviccheda thAya che, paraMtu udIraNA cAlu rahe che ane te prathamasthataLI eka AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI thAya che. udIraNAdlakAnA caramasamaye(1) saMjavalana mAyA-lobhano eka mAsano sthitibaMdha | (2) saM,mAyAnI jaghanya sthitiudIraNA tathA udayano caramasamaya. tyArapachI anaMtara samaye eTale ke prathamasthitinI AvalikA zeSa rahe tyAre.. (1) saM.mAyAnA baMdha-udaya-udIraNA-viccheda thAya, (2) pratyA. apratyA. mAyA sarvathA upazAMta thAya. (3) prathama sthitinI zeSa rahelI AlikA tathA samayona be AqlakA daramiyAna baMdhAyeluM saM.mAyAnuM dalika anuzAMta hoya che. te sivAya saM.mAyA sarvathA upazAMta che. 1. ahIM paNa saM.mAyAnI pataahatA naSTa thayA pachI saM.lobhamAM banne mAyAno saMkrama labdhisAramAM eka AvalikA sudhI ja kahyo che - "mAthAsaMzvanAthamasthitI mAvatnitrayaM vAvetaziSyate tAva pratyArAnaprtyaakhyaanmaayaadvydrvyN mAyAsaMjvalane eva saMkrAmati / tataH paraM saMkramaNAvalyAM saMjvalanalobhe saMkrAmati / " labdhisAra, gA.279nI saMskRta TIkA. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 upazamanAkaraNa bhAga-1 prathamasthitinI zeSa AvalakA saM.lobhane anubhavatA temAM saMkramIne bhogavAI jaze tathA samayona be AlakAtuM baMdhAyeluM dalika paNa maM.lobha anubhavatA traNe lobhane upazamAvatA tenI sAthe teTalA ja kALe saM.mAnavat upazAMta kare che, tathA saM.lobhamAM saMkramAve che. (48) have lobha - 3nI upazamanA batAve chelobhss betibhAgA biiyatibhAgottha kiTTikaraNAddhA / egaphaDDagavaggaNa aNaMtabhAgo u tA heTThA / / 49 / / aNusamayaM seDhIe asaMkhaguNahANi jA apuvvAo / tavvivariyaM jahannagAI visesUNaM / / 50 // aNubhAgoNaMtaguNo cAummAsAi saMkhabhAgUNo / mohe divasapuhuttaM kiTTikaraNAisamayamimaM / / 51 / / ajarAI - saMjvalanalobhanI prathamasthata lobhavedakAddhAnA 2/3 bhAga jeTalI kare che. emAM je bIjo 1/3 bhAga che te kiTTakaraNAddhA che. eka anubhAgaspardhakanI vargaNAnA anaMtamAM bhAgamAM jeTalI vaMNA hoya teTalI kiTTi prathama samaye kare ane te jaghanya apUrvapardhakanA 2sa karatA anaMtaguNahIla rasavALI kare. (49) pratisamaya je nI kiTTa kare che te asaMkhyaguNahInanI zreNI vaDe kare che. eTale ke prathama samaye jeTalI kioi kare tenAM karatA bIjA samaye asaMkhyaguNahIna kiMThThio kare. cAvatuM caramasamaya sudhI. pratisamaye kiMDhiMgata dalika AnAthI viparIta jANavuM. eTale ke prathama samaye sarvakaDhiMgata dalika karatA bIjA samaye sakaDrigata dalaka asaMkhyaguNa hoya cAvatuM caramasamaya sudhI pratisamayanI kiTTaomAM paraspara jaghanya rasavALI kiTTathI uttarottara kiTTamAM dalaka vizeSahIna-vizeSahata jANavuM. (50) pratisamayanI kiThThiomAM paraspara rasa uttarottara anaMtaguNa hoya che. mohanIyatA cAra mAsanA sthitabaMdha pachI uttarottara sthitibaMdha saMkhyAtamAM bhAga bhUla thAya cAvatuM kiTTikaraNAddhAnA prathama samaye mohanIyano sthitibaMdha divasapRthakUva jeTalo thAya. (51) vizeSArtha - lobhAvakanI upazamanA - je samaye saM.mAyAnA baMdhano viccheda thAya che te ja samaye Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 193 (1) bIjI sthitimAMthI maM.lobhanA dalipha kheMcI saM.mAyAvatu tenI prathamasthiti kare che. saM.lobhanI prathamasthatinuM pramANa lobhavedakAddhAnA 2/3 bhAga jeTaluM che, eTale ke udayasamayathI mAMDI saM.lobhanI vedakASThA jeTalI che tenA 2/3 bhAgamAM asaMkhyaguNAnA krame dalako goThave che. karmaprakRti upazamanAkarA gA. 49LI cUrNimAM kahyuM che - "nAmaveddhiA vetimAM nettA nomasa paddhati tiA" kaSAyakhAbhUtamAM paNa kahyuM che - "tAdhe ceva lobhasaMjalaNamokaDDiyUNa lobhassa paDhamaTThidiM karedi / etto pAe jo lobhavedagaddhA doDhi, tirase nomI dvANa tima ttiyamettI paDhamaliI vA '' - pa. 1858. (2te saMmaye saM.lobhano sthitabaMdha aMtarmuhUrta dhUna 1 mAsa pramANa thAya che. (3) saM.mAyAnI zeSAvalikA vadhamAna lobhamAM buikasaMkramathI saMkramIne bhogavAI jAya che. (4) samayona be AlakAnuM baMdhAyeluM saM.mAyAnuM dalika je anupa zAMta che te teTalA ja kALe lobhamAM saMkramAvavA.tathA (asaMkhyaguNakrame) upazamAvavA dvArA sarvathA upazAMta kare che. . (5) banne prakAranA lobhane upazamAve che. (6) saM.lobhanI prathamasthitinA prathamasamayathI prathamasthitinA ardhabhAga sudhI bIjI sthitimAM rahelA saMjvalana lobhalA je rasaspardhako che tene atyaMtahIna 2savALA karI nAkhe che, jene apUrvaspardhako kahevAya che. saMsAramAM paribhramaNa karatA atyArasudhI AvA spardhako kayAreya bAMdhyA nathI, paraMtu have vizuddhinA prakarSathI AvA atyaMta harasavALA spardhako kare 1. labdhisAramAM lobhavedakAddhAnA 2/3 bhAgathI adhika lobhanI prathama sthiti kare che ema kahyuM che"maayaatryopshmnaanntrsmyaadaarbhy saMcalanabAdaralobhavedakakAlo'nivRttikaraNacaramasamayaparyanto bhvti| tataH paraM sUkSmasaMparAyacaramasamayaparyantaH saMjvalanasUkSmalobhavedakakAlo bhavati, ubhayAvapi militvA lobhavedakAddheti ucyate / sa ca lobhavedakakAlo'ntarmuhUrtamAtraH-idaM saMkhyAtena khaNDayitvA tadbahubhAgaM triSu sthAneSu vibhajya sthApayet, punastadekabhAgaM saMkhyAtena khaNDayitvA bahubhAgaM prathamasthAne dadyAt punaravaziSTaikabhAgaM apareNa saMkhyAtena khaMDayitvA tadbahubhAgaM dvitIyasthAne dadyAt, tadekabhAgaM tRtIyasthAne tadyAt / atra prathamabhAgaH saMjvalanabAdaralobhavedakAddhA prathamArdhaH / dvitIyo bhAgaH sUkSmakRSTikaraNakAlaH / tRtIyo bhAgaH sUkSmakRSTivedakakAlaH / sa eva sUkSmasaMparAyakAlaH / atra prathamadvitIyabhAgayormelane tomavAddhA trimAmitre kSadhi prathamiipramAI mavati ' . labdhisAra gA. 282nI TIkA. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 upazamanAkaraNa bhAga-1 che, tethI te apUrva spardhako kahevAya che. A apUrva sampardhakanI kriyA cAle che tyAM sudhIno kALa eTale ke prathama sthatino prathamAryakALa azvakakaragANA kahevAya che. karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 49nI carNimAM kahyuM che - "mArapaddhati vaTTamANo lobhasaMjalaNAe puvvaphaDDagehiMto samate samate apuvvANi phaDDagANi kareti / apuvvANi nAma baMdharupeNa uppAttiyANi Na hoMti, visohie annahA phaDDagassarUpeNeva vittiyAUi I' karmaprakRti uparAmarAkaraNa gA. 49tI malaya. DhIkAmAM paNa kahyuM che - "tatrAzvakarNakaraNAddhAsajJe prathame tribhAge vartamAnaH pUrvaspardhakebhyaH pratisamayaM dalikaM gRhItvA tasya cAtyantahInarasatAmApAdyApUrvANi spardhakAni karoti / AsaMsAraM hi paribhramatA na kadAcanApi bandhamAzrityedRzAni spardhakAni kRtAni, kintu sampratyeva vizuddhiprakarSavazAt karotItyapUrvANItyucyante / " A pramANe hajAro sthitibaMdha dvArA azvakarNakaraNAddhA pUrNa thAya che. ahIM sudhI sattAmAM anubhAganA spardhako che. havethI kRSTio paNa sattAmAM Avaze. kaSAyakhAbhUtamAM apUrvaspardhakanI prakriyA tathA prathamasthatanA prathamAIne azvakarNakaraNAddhA kahevAya che, tevo ullekha nathI. tyAM prathama sthAtinA ardhabhAga sudhI spardhakonI sattA che ema kahyuM che - "to (lobhavedakASThAnA prathama samayathI) saMraei TThidibaMdhasahassehiM gadehiM tisse lobhassa paDhamaTThidIe addhaM gadaM / ... tAdhe puNa phaddayagadaM saMtaH I' - pa. 1858. Ama azvakarNakaraNAddhA athavA prathamasthAtiprathamAryabhAga pUrNa thAya che. kikiraNAtrA - kaSAyaprAbhUta anusAre prathamasthitinA prathamArdhanA aMte ane karmaprakRti AdinA anusAre kikiraNoddhAnA prathama samaye mohanIyano eTale ke saM.lobhano sthitibaMdha divasagraMthasUtva thAya che. zeSakarmono sthitibaMdha (saMkhyAtA) sahastrapRthakUtva varSa thAya che. "pode vipuduvaM viviUDrimami " -karmaprakRti, upAmanAraNa gA. 21 "evaM parihAyamANo TThitibaMdho mohaNijassa divasapuhuttaM Thitibandho bhavati viDrivAra paDhamasamayama | - karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. pa1nI cU. "tado addhassa carimasamae lohasaMjalaNassa TThidibaMdho divasapudhattaM, sesANaM kammANaM raviMtho vasadarUputti ! " - kaSAyaprAbhRtAcUrNi, pa. 1858, mUtra 34-348. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 195 zeSakarmonI sthitibaMdha karyaprakRtimAM tathA TIkAmAM 'varSaprathakRtva kahyo che- "tataH kiTTikaraNAddhAyAM pravizati, tadAnIM ca saMjvalanalobhasya sthitibandho hinapRtharvapramA: I siaaN tu varSayvatvamAna: I' - karmaprakRti upAmanAkarA gA. sadanI malaya. TIkA. kikiraNAddhAnA prathamasamayathI sattAmAM saM.lobhanA je pUrvaspardhako ane apUrvaspardhako che, temAMnA dalako laI tenI kioi kare che eTale ke atyaMtahIna rasavALA karI nAkhe che. (spardhaka ane kiTTamAM phera e che ke, spardhakomAM ekottara avibhAgaqddhivALI vargaNAo prApta thAya che. jyAre ekottara vRddhivALI vargaNAonI vyavasthAne toDI nAkhI AMtarAvALI vyavasthA thaI jAya che tene kiThThio kahevAya che. jemake - 100, 101, 102 Adi AvabhAgavALI vagaNAo je spardhakomAM hatI teno ghAta karI 5, 15, 25 vagere anubhAgavALI kare che. ahIMyA jaghanyarasampardhakanA avabhAga karatA paNa utkRSTarasavALI kiTTamAM aicguNahIna rasa hoya che. kiTTinI vyAkhyAo "viTTi pAma majumAvaMdhatnaQUsvarUpavAna kumAranA " - karmaprakRti upAmanAkara gA. 49nI cUrNa. __ "kiTTayo nAma pUrvaspardhakApUrvaspardhakebhyo vargaNA gRhItvA tAsAmanantaguNahInarasatAmApAdya bRhadantarAlatayA yavyavasthApanam / yathA yAsAmevAsatkalpanayA'nubhAgabhAgAnAM 1. paDhamaTThidiaddhataM lohassa ya hodi diNapudhattaM tu / vasahajutha letA holi hitivaMtho ra82AA - labdhisAra 2. ahIM varSapRthakatva eTale hajAro varSa samajavuM, kemake AgaLa para hajAro varSano sthitibaMdha kahevAnA che . asmAd (saMjvalanalobhasattvadravyAt) dvitIyArdhaprathamasamaye dravyamapakRSya saMcalanalobhajaghanyaspardhakalatAsamAnAdivargaNAvibhAgapraticchedebhyaH adhastAdanantaguNahInAvibhAgapraticchedatayA ekaspardhakavargaNAzalAkAnantaikabhAgapramitAH anubhAgasUkSmakRSTI: karoti / upazamazreNyA bAdarakRSTividhAnAsambhavAt antarmuhUrtakAlanirvaya'mAnAnubhAgakaNDakaghAtaM vinA idAnIM pratisamayaM sarvajaghanyazaktyanantaikabhAgapramitatvena kRSTipAtuM hatuM paramata tyarthaH | - labdhisAra gA. 283nI TIkA kRSTizabdasyArthaH ucyate - karzanaM kRSTiH karmaparamANuzaktestanUkaraNamityarthaH / kRz-tanUkaraNe iti dhAtvarthamAzritya pratipAdanAt / athavA kRSyate tanUkriyate iti kRSTiH pratisamayaM pUrvaspardhakajaghanya nantapudInazakTivaUT vRSTiriti bhAvArtha | -labdhisAra, gA. 284nI saMskRtaTIkA. va Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 upazamanAkaraNa bhAga-1 zatamekottaraM vyuttaraM cAsIt, tAsAmevAnubhAgabhAgAnAM paJcakaM paJcadazakaM pnycviNshtiriti|" - karmaprakRti upAmanAkaNA gA. malaya. TIkA. kirinuM pramANa - pratisamaya kiMThThio anaMtI thAya che ane tenuM pramANa eka spardhakanI vargaNAnA (abhavyathI anaMtaguNa che tenA) anaMtamAM bhAga jeTaluM che. vaLI uttarottara samaye asaMkhyaguNahIna navI kioi kare, eTale ke prathama samaye karela kiTTa karatAM bIjA samaye asaMkhyAtamAM bhAganI kio thAya, tethI trIjA samaye asaMkhyAmAM bhAgalI ema cAvatuM keiTTikaraNAddhAnA caramasamaya sudhI'. dalapramANa - 1lA samaye sarva kiMonuM dalika - thoDuM tenA karatA 2jA samaye sarva kioinuM dalika - asaMkhyaguNa tenA karatA 3jA samaye sarva kiTTaonuM dalika - asaMkhyaguNa ema yAvatuM keiTTikaraNADhAnA carama samaya sudhI jANavuM. prathama samayanI kioimAM dalapramANa - prathama samaye kiThThio mATe je dravya grahaNa kare che temAMthI anaMta kiTTaonI racanA kare che. temAM sauthI prathama kiTTimAM eTale sauthI jaghanya anubhAgavALI kimi dravya ghaNuM, tenA karatAM bIjI kiTrimAM vizeSahIna dravya, tenA karatAM trIjI kiTTamAM vizeSahIna dravya ema yAvatu carama kiTTa sudhI A krama jANavo. tathA zeSa samayonI kiMomAM paNa A pramANe jANavuM. , prathama kiTTi karatA vizeSahIna dravya thatA yAvatu caramakaeNTTimAM paNa anaMtamAbhAgahIna dravya ja nikSepa thAya che, paraMtu dviguNahAninuM sthAI Avatu nathI. "Navari paraMparovaNidhAe vi joijjamANAe paDhamakiTTie NikkhittapadesaggAdo carimakiTTie NisittapadesaggamaNaMtabhAgahINaM ceva hodi / kudo ? kiTTINamaddhANassa eyphddddyvaUTUAmaviAMti-mApamApattAvo !'' - jayadhadlA 5. 1860. prathamamALI kioimAM a[bhAga - anubhAganI apekSAe jaghanya kiTTano rasa thoDo, tethI bIjI kiTTino rasa anaMtaguNa, tethI trIjIno anaMtaguNa, ema cAvatuM prathamasamayanI carama sudhI jANavuM. prathama samayanI caramarkomAM jaghanyarasampardhakanA anubhAga karatA anaMtaguNahIMta anubhAga hoya che. dvitIcasamayanI kiDriomAM pradeza - prathama samaya karatA dvitIya samaye asaMkhyaguNa 1. "okaDDhidasayaladavvassAsaMkhejabhAgamettameva davvamapuvvakiTTisu samayAviroheNa NisiMciya sesabahubhAgANamuvarimapuvvakiTTisu phaDDaesu ca jahApavibhAgaM vihaMjiyUNa NisegaviNNAsakaraNAdo / " - jayadhavalA, pR. 1860. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 197 dalika kiTTio mATe le che. ahIM prazna thAya che ke bIjA samaye je dravya lIdhuM temAMthI badhI navI kiTTio ja kare che ke pUrvanI kiTTimAM paNa dalika nAMkhe che. karmaprakRtipUrNimAM A viSeno khulAso nathI. baujA samaye prathama samaya karatAM asaMkhyaguNahIna kikrio kare che, eTaluM ja mAtra jaNAvyuM che, paNa prathamasamayanI kiTTiomAM paNa bIjA samaye dravya nAkhe ke nahIM teno spaSTa khulAso tathI. kaSAyaprAbhutapUrNimAM bIjA samayanI prathama kiTTimAM (prathamasamayanI carmATTi karatA) asaMkhyaguNadravya nikSepa kahyo che. tyArapachI uttarottara kiTTimAM vizeSahIna krame danikSepa yAvata oghotkRSTa kii sudhI kahyo che. ahIM oghotkRSTa sudhI kahyo che tenuM tAtparya ja ema lAge che ke bIjA samaye paNa prathama samayanI utkRSTa rasavALI kiTTi sudhI vizeSahInanA krame danikSepa thato hoya. nahIMtara bIjA samayanI utkRSTa kiTTi sudhI ema kahyuM hota. te pATha A pramANe che - "pamasamaNuM naLiyAp kiTTie padesaggaM bahuaM, vidiyAe padesaggaM visesahINaM evaM jAva carimAe kiTTie padesaggaM taM visesahINaM / vidiyasamae jahaNNiyAe kiTTie padesaggamasaMkhejjaguNaM, vidiyAe visesahINaM, evaM jAva oghukkassiyAe visesahINaM / " 5. 1860 prazna - prathama samayanI utkRSTa pradezavALI prathama kiTTi karatA bIjA samayanI prathama eTale utkRSTa pradezavALI kiTTimAM dravya asaMkhyaguNa Ave che, ema je karmaprakRti upazamanAkaNa gA. 51nI cUrNimAM kahyuM che "jA paDhamasamayakayANaM kiTTINaM savvabahupadesA sA bitiyasamayakayANaM savvabahupadesAto kiTTito asaMkhejjaguNahINA, evaM anaMtarAAMtareLa jJeyatraM / '' te uparokta pramANe vikSepa mAnatA thI rIte Avaze, kemake prathama samayanI kiTTiomAM pahelAM dravya to che ja, uparAMtamAM bIjA samaye navuM dravya Ave, jyAre bIjA samayanI kiTTiomAM to navuM ja dravya badhuM AvyuM che. - eTale bIjA samayanI utkRSTapradezavALI kiTTimAM 1lA samayanI utkRSTa pradezavALI kiTTithI asaMkhyaguNa dalika zI rIte thAya ? javAba ahIMyA bIjA samaye paNa danikSepa prathama samayanI kiTTiomAM mAnatA tame kaho cho te Atti nahIM Ave, kemake upara je alpabahutvamAM bIjA samayanI utkRSTa pradezavALI kiTTinA dravya karatA prathama samayanI utkRSTa pradezavALI kiTTinuM dravya asaMkhyaguNahIna kahyuM che te prathama samayanI kiTTimAM bIjA samaye thayela danikSepa sivAyanA daLanI apekSAe, eTale ke prathama samayanI utkRSTa pradezavALI kiTTimAM te samayanA daLanI apekSAe samajavAnuM, ethI prathama samayanI utkRSTa pradezavALI kiTTimAM bIjA samayanA utkRSTa pradezavALI kiTTithI asaMkhyaguNahIna dravya Ave, eTaluM ja nahIM, paNa karmaprakRti - Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 198 TIkAkAre je prathama samayanI sarvotkRSTa pradezavALI kirlRi karatAM bIjA samayanI sarva jaghanya pradezavALI kiTTimAM asaMkhyaguNa dravya kahyuM che te paNa A caite saMgata thAya che "prathamasamayakRtAnAM kiTTInAM madhye yA sarvabahupradezA kiTTI sA stokapradezA / tato dvitIyasamayakRtAnAM kiTTInAM madhye yA sarvAlpapradezA kiTTI sA'saMkhyeyaguNapradezA |" karmaprakRti upazcamanAkaNa gA. 51tI malA. TIkA. ahIM A caite kiTTio mATe kheMcelA dravyano nikSepa batAvyo. paraMtu kiTTikaNAdvAnA prathamasamayathI pratisamaya jema kiTTionI catA thAya che tema bIjI sthitimAM rahelA je jaghanyAdi rasaspardhako che temAM paNa danikSepa thato hovo joIe. kiTTiomAM danikSepa vizeSahIMnanA prakAre thayo tyAre carmATTi (oghotkRSTa)mAM dala propa karatAM prathama jaghanya anubhAga spardhakanI 1lI vargaNAmAM anaMtaguNahIna danikSepa thAya, ane tyAra pachI pachInI vargaNAomAM vizeSahAnanA krame dalaprakSepa thAya che. kaSAyaprAbhUtarNimAM oghautkRSTa kiTTi sudhI vizeSahIna daLano krama batAvyA pachI kAMusamAM tene lagatI ta lakhI che. ''( to nanhA dyAviALA anaMtanuddInaM| tatto viSesahILuM / )!'' - pR. 1861, dvitIya samayanI kiTTIomAM anubhAga : bIjA samayanI jaghanya kiTTImAM rasa sarvathI thoDo. tenA karatAM bIjA samayanI bIjI kiTTimAM sa anaMtaguNa. tenA karatAM bajA samayanI trIjI kiTTimAM csa anaMtaguNa. ema cAvatuM bIjA samayanI cazma kiTTi sudhI jANavuM. ane bIjA samayanI utkRSTa rasavALI cararmATTimAM paNa sa prathama samayanI sarva jaghanya rasavALI prathama kiTTa karatA anaMtaguNahIna jANavo. eka ja samayanI kiTTione satA krame eTale ke pahelA jaghanya anubhAgavALAM pachI tethI vadhAre savALA, tyArapachI tethI vadhAre savALI ema goThavIe to pUrva pUrvathI uttarottara kiTTimAM sa anaMtaguNa Ave, jyAre dravya vizeSahIMna Ave. 1. jayadhavalAmAM paNa apUrvaspardhakomAM nikSepa kahyo che "tado jahaNNaphaddayAdivaggaNAe anaMtaguNahINaM tatto visesahINamaNaMtabhAgeNetti NedavvaM jAva ukkassaphaDDuyAdo jahaNNAicchAvaNAmettaphaDDayANi heTThA osaridUNa TThidataditthaphaDDayassa ukkassiyA vALatti'' - pR. 1862. 2. sarvasamayonI kiTTione paNa jaghanya rasathI utkRSTa rasa sudhI kramasara goThavIe to pUrvapUrvathI uttarottara kiTTiomAM 2sa anaMtaguNa ane pradeza vizeSahIna (gopucchAkAre) Ave, ema labdhisAramAM jaNAvyuM che. te graMthamAM batAvela dalanikSepanA vidhi parathI sutarAm jANI zakAze. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 199 prathama samayanI sarva jaghanya rasavALI keiTTi karatAM bIjA samayanI sarva utkRSTa rasavALI kiTTamAM rasa anaMtaguNahIna Ave. tethI bIjA samayanI sarva jaghavya rasavALI kiTTamAM anaMtaguNahIna. tethI trIjA samayanI sarvotkRSTa rasavALI kiDrimAM anaMtaguNahIna rasa Ave. tethI trIjA samayanI sarva jaghavya rasavALI kiSTrimAM anaMtaguNahIna rAsa Ave. ema cAvatuM kikiraNoddhAnA carama samaya sudhInI kiTTaomAM jANavuM. (49)(50)(51) kikiraNoddhAnA saMkhyAtA bahu bhAga pasAra thAya tyAre je thAya te batAve chebhinnmuhutto saMkhejesu ya ghAINa diNapuhuttaM tu / vAsasahassapuhuttaM aMto divasassa aMte siM / / 52 / / vAsasahassapuhuttA bivarisaaMto aghAikammANaM / lobhassa aNuvasaMtaM kiTTio jaM ca puvvuttaM // 53 // asarAI - kiTTikaraNoddhAnA saMkhyAtAbahubhAga pasAra thaye te saMjvalanalobhano sthitibaMdha aMtarmuhUrta jeTalo thAya che, traNa ghAtakarmono sthitibaMdha divasapRthakva jeTalo thAya che, nAma-gotra-vedanIyo sthitabaMdha varSasahastrapRthakutva jeTalo thAya che. kiTTikaraNAddhAnA caramasamaye saMjvalanalobhano sthitabaMdha aMtarmuhUrtapramANa thAya, traNa ghAtakarmono ritibaMdha ahorAtranI aMdara jeTalo thAya, nAma-gotra-vedanIyano sthitabaMdha varSasahapRthakUvathI ghaTatA ghaTatA be varasanI aMdarano thAya. saM.lobhanuM kikaeNigata dalika, samaya gUna be AlakAnuM badalaka ane prathama sthitinI caramAdlakAnuM dalaka ATaluM dalika agyazAMta rahe che. zeSa sarva dalika upazAMta thaI jAya che. (52)(53) - viroSArtha - kiTTikaraNAddhAnA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thAya tyAre saM.lobhano aMtarmuhUrta sthitibaMdha thAya ane ghAtatrayano divasapRthakva sthitibaMdha thAya che. kiTTikaraNAdrAnA Dhicarama sthitabaMdha sudhI gAma-gotrako saMkhyAtA hajAra varSano tibaMdha thAya. kiTTikaraNADhALI (lobhanI prathamatinI) samayona 3 AdlakA zeSe saM.lobhanI pataahatA naSTa thatI hovAthI pratyA. apratyA. lobha saM.lobhamAM saMkramatA nathI, paraMtu svasthAne ja upazAMta thAya che. kiTTikaraNAddhAnI AvalikA-pratyAvalikA ema be AlikA bAkI rahe che tyAre AgAlano viccheda thAya che, kevaLa dvitIyAvalImAMthI udIraNA pravarte che. udIraNAvalikAnA caramasamaye (arthAtu navamAM guNasthAnakanA caramasamaye) - (1) saM.lobhanA baMdhano, bAdaralobhanA udayano ane udIraNAno caramasamaya. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 (2) saM.lobhano aMtarmuhUrtano sthitibaMdha thAya. jJAnAvaraNa-darzanAvaraNa-aMtarAyano aMto-ahorAtrI iitabaMdha thAya ane nAma-gotrano be varSathI kaMIka nyUna sthitibaMdha thAya. tyAra pachI anaMtagsamaye eTale lobhanI prathamAitanI AdhikA zeSa rahe tyAre(1) saM.lobhano baMviccheda, bAdalrobhatA udaya-udIraNA viccheda thAya. (2) pratyA. apratyA. lobha sarvathA upazAMta thayuM hoya. (3) prathaitinI zeSAvalikA, bIjI sthitimAM saM.lobhanuM samayona be AlikAnuM baMdhAyeluM dravya, tathA kiTTio anupazAMta che. te sivAyanuM saM.lobhatuM badhuM ja daklika upazAMta thaI gayuM che. 200 pratharmArthAtanI bAdabobhatI zeSAlikA saM.lobhanI sUkSmaTTione anubhavatA temAM saMkramIte bhogavAI jAya. tathA samayona be AlikAnuM lika paNa sUkSmalobhane anubhavatA tathA kiiigata lobhatA dalikane upazamAvatA tenI sAthe teTalA ja kALe saM:mAyAvat upathamAve che. (54)(53) saddhaM to tAvaIyA kiTTiU ya paDhamaThi / vajjiya asaMkhabhAgaM heTTuvarimudIrae sesA / / 54 / / haMto ya muyaMto asaMkhabhAgo ya carimasaMmayamma / vasAmeI biIyaTThi pi puvvaM va savvaddhaM / / 55 / / anArya - lobhavedakAdvAno bAkIno kALa sUkSmasaMpAya thAya. tyAre sUkSmasaMpaNacAkAnI tulya kiTTionI prathasthiti kare. kiTTikaNAddhAnI prathamasamayakRrtAkaiito asaMkhyAtamo bhAga ane cazmasamayakRrtAkaTTino asaMkhyAtamo bhAga choDIne bAkInI kiTTio sUkSmasaMpAyanA prathama samaye anubhave. (54) cazma samaya sudhI pratisamaya varjavA yogya utkRSTa kiTTiomAM eka-eka asaMkhyAtamo bhAga vadhu grahaNa karato jAya ane varjavA yogya jaghanya kiTTiomAM eka-eka asaMkhyAtamo bhAga vadhu choDato jAya. pratisamaya pUrvanI jema bIjI sthitine paNa upazamAve che. (55) vizeSArtha : sUkSmasamvArA guNasthAnaka je samaye saM.lobhanI pratharmArthAta ane bhAdara lobhano udaviccheda thAya che te ja samaye bIjI sthitimAMthI saM.lobhatA kiTTigata dalika kheMcI prathama sthiti kare che, ane bhogave che. ahIMthI A jIva sUkSmasaMgharAyaguNasthAnava kahevAya che. sUkSmasaMpAya guNasthAnakanA kALa jeTalI sUrmATTionI pratharmArthAta saM.mAyAvat kare che ane bhogave Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 201 che. ahIM sUkSmasaMpAyanI prathamasthata bAdaralobhanI prathamasthitithI kaMIka nyULa aDadhA jeTalI che. kaSAyaprAbhRtacUrNimAM kahyuM che - "nI padamaNamayatnomavelI DhaTTI tirase paDhamalI rUma sudumaraMparIyasa paDhamaTTiI kumAre thovULo '' - pa. 1865 ahIM kaSAyakhAbhUtakAranuM tAtparya e che ke lobhavedakAddhAnA traNa bhAga pADIe temAM (1) spardhakagata sattAno kALa (azvakarNakaraNAddhA) (2) kikaraNAddhA (3) kaivedanAddhA. A traNa bhAgamAM sauthI thoDo kiTTavedanAddhAno kALa che, tethI DiMTTakaraNAddhA vizeSAdhika che ane tethI azvakarNakaraNAddhA vizeSAdhika che. bAdaralobhanI prathamasthiti pahelA be bhAga karatAM eka AqlakA jeTalI vadhAre che. sUmalobhanI prathamasthata trIjI kiMvedanADhA jeTalI ja che. je pUrve kahela che. A vastu AgaLa uparanA alpabahucvahAra uparathI spaSTa samajAya che. "uvasAmagassa suhUmasaMparAyaddhA kiTTINamuvasAmaNaddhA suhamasaMparAiyassa paDhamaTThidI ca tiNNi vi tullAo visesAhiyAo / / 617 // uvasAmagassa kiTTikaraNaddhA visesAhiyA / / 618 / / paDivadamANassa bAdassAMparAiyassa lobhavedagaddhA saMkhejaguNA / / 619 // tasseva lohassa tivihassa vi tullo guNaseDhiNikkhevo visesAhio // 620 // uvasAmagassa bAdarasaMparAiyassa lobhavedagaddhA visesAhiyA // 621 // tasseva paDhamaTThidI visesAhiyA TdrA " - 5. 193s. uparokta alpabadutvamAM spaSTa jaNAvyuM che ke sUkSmagraMparAvAddhAthI kiTTakaraNAddhA vizeSAdhika che ane kikiraNoddhA karatA paDanAra bAdarasaparAyanI lobhavedakADhAM saMkhyAlaguNa che. tathA tenA karatA paDatA traNe lobhano guNazreNivakSepa vizeSAdhika che ane tenA karatAM upazAmaka (caDatA) bAdara saMparAyalI lobhavedakADhA vizeSAdhika che. ahIM saMkhyAlaguNa eTale ochAmAM ochuM dviguNa to thAya ja. tethI kiTTakaraNAddhAthI dviguNathI paNa adhika bhAdara saMparAsaLI lobhavedakASThA thaI ane bAdarasiMgharAyalobhavedakADhAnA be bhAgamAM eka bhAga udIraNAddhA che. tethI kiTTikaraNAddhA karatA lobhavedakASThAno prathama bhAga (azvakarNakaraNAddhA) vizeSAdhika thAya. prazna - to pachI pUrve lobhavedakAddhAnA 2/3 bhAga jeTalI bAdaralobhanI prathamasthata kare che, ema je kahyuM che tenuM zuM ? kemake ahIM tame kaho cho te pramANe to lobhavedakAddhAnA 2/3 bhAgathI kaMIka aMdhaka to bAdaralobhavedakAddhA che ane tenAthI ekAlikA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 upazamanAkaraNa bhAga-1 aMdhaka tenI prathama sthiti che. jAba - pUrvanuM kathana e sAmAnyataH (oghathI) che. tyAM be bhAga pramANa eTale kALanI apekSAe samAna traNa bhAga karI tenA be bhAga levA e arthamAM nathI paNa sAmAnyathI lobhavedakAThAmAM mukhya traNa kArya hovAthI lobhavedakAddhAnA traNa kAryanI apekSAe traNa bhAga pADyA che ane temAMthI be bhAga pramANa prathamasthata che. tethI traNa kAryano samAnakALa samajavAno nathI. tethI karmaprakRtiupazamanAkaraNa gA. pa4nI cUrNa vageremAM paNa pUrve be bhAga pramANa bAdaralobhavedakAddhAnI prathamasthata kahI che ane zeSa trIjAbhAge sUkSmarAgI thAya che - "timAM suhumarA mavati " evuM kathana sAmAnyApekSA samajavAnuM che. zeSa vibhAge eTale lobhavedakASThAno jeTalo kALa che teno 1/3 bhAga bAkI rahe tyAre tevo artha levAno hoya tema lAgatuM nathI athavA traNenA kALamAM thoDo phera hoya ane tenI vivekSA na karI hoya ema saMbhave che. kikivedanAtrAmAM thatAM kAryo - ahIM prathama samayathI eTale ke sUkSmaparAya guNasthAnakanA 1lA samayathI kiMone vecavAnI sAthe (1) saM.bAdaralobhanI zeSAvalikA tilukasaMkramathI kiThThiomAM bhegI saMkramAUMne bhogavato jAya che. (2) saM. bAdaralobhanuM bIjI sthitimAM raheluM samayona 2 AvalikAmAM baMdhAyelA dalikanI upazamanA karatA karatA teTalA kALe tene sarvathA upazAMta karI de che. (3) lobhatuM dalika anyatra saMkramatuM nathI tathA sAthe sAthe bIjI sthitimAM rahela kiTTaomAM dalikane asaMkhyaguNAkAre upazamAve che. "tAve veva saMdhyAku zipilesa muvAdri puNeDhI " -kaSAyamAbhUta pa.18 ka. kioi vedaQAno dhi - kiSTrivadanAddhAnA prathama samaye kiMonA asaMkhyAtA bahubhAgane anubhave che temAM paNa kiTTikaraNoddhAnA prathama samaya ane chellA samaya sivAyanA kALamAM thayela sarvIkaTTaomAMnA dalakane anubhave che. kiTTaomAMthI prathamasamayanI utkRSTa kithiI prathama samayanI kula kiTTanA eka asaMkhyAtamA bhAga jeTalI kioi tathA teO ja rIte caramasamayanI jaghanya kiTTathI carama samayanI kula kiTTano eka asaMkhyAtamo bhAga pramANa kiThThio kiMvedanAnA prathama samaye udayamAM AvatI nathI' arthAtu prathamasamayanI 1. labdhisAramAM A kiThThio svarUpe udayamAM AvatI nathI, paraMtu pararupe eTale ke utkRSTa kiThThio rasa ghaTADIne tathA jaghanya kiThThio rasa vadhArIne udayamAM AvI zake che, ema kahyuM che. tathA A kiThThio udayamAM na AvavAnuM kAraNa utkRSTa kiThThiomAM rasa vadhAre paDe che, jayAre jaghanya kiThThiono rasa-alpa paDe che, ema jaNAvyuM che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 cAritramohanIyanI upazamanA uckRSTa rasavALI kiTTithI prathamasamayanI kula kiTTanA asaMkhyAtamAM bhAga sivAyanI sarva kiThThio, tathA carama samayanI jaghanya rasavALI kiTTithI caramasamayanI kula kiTTanA asaMkhyAtamAM bhAga sivAyanI sarva kiThThio tathA vacalA samayonI thayelI sarva kiTTao sUkSmasaMgharAyaguNasthAnakanA prathama samaye udayamAM Ave che. vaniya saMghamA deTTavarimuvIra lesA 4 - karmaprakRti upazamalAkaraNa. karyaprakRtimAM paNa kahyuM che - "paDhamasamayasumo jiddIpa saMkhta mA veyati / jAo apaDhamasamayaacarimasamaesu apuvvAto kayAto tAto savvAto paDhamasamate udinnAto, jAo paDhamasamate kayAto tAsiM aggaggAto asaMkhejatibhAgaM mottUNaM jAto ya carimasamayakayAo kiTTito tAsiM ca jahannagapabhiI asaMkhejatibhAgaM mottUNaM sesAto udiireti|" "paDhamasamayakayANaM uvari carimasamayakayANaM hehrato asaMkhejatibhAgaM mottUNaM 3Iti '' - gA. patranI cartha. kiTTavedanAddhAnA bIjA samaye pahelAM samaye je utkRSTa rasavALI kiThThio choDI hatI tenA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI bIjI utakRSTarasavALI kioi je prathama samaye udayamAM hatI teTalI kioi vadhAre joDe che ane nIcenI jaghanya rasavALI kioi je choDI dIdhI hatI temAMthI tenA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI kioi grahaNa kare che. eTale prathamasamaye udayane ayogya je utkRSTa kioi hatI temAM vadhAro thayo ane udayane ayogya je jaghavya kioi hatI temAM ghaTADo thayo. arthAt tene udayamAM grahaNa kare che. Ama karatAM bIjA samaye udayane yogya kiTTao prathama samaya karatAM ochI thaI. kemake utkRSTa kiTTa je choDI tenI saMkhyA karatA jaghanya kiTTi je lIdhI tenI saMkhyA ochI che. A rIte cheka caramasamaya sudhI uckRSTa rasavALI kiThThio vadhu ne vadhu choDato jAya che ane jaghanya savALI kiMThThio je choDI che temAMthI pratisamaya asaMkhyAtamA bhAga jeTalI kiTTiove udayamAM grahaNa karato jAya che. karmaprakRti upAmanAkara gA. pautI mAM kahyuM ke - "vitiyamite sanniAI asaMkhejaibhAgaM muyaMti, heTThato apuvvaM asaMkhejatibhAgaM geNhati, evaM jAva suhmraagcrimsamato tAtparyartha e nIkaLyo ke pahelA samaye utkRSTarasavALI amuka tathA jaghanyarasavALI amuka kiTTao varjI zeSa kiThThiono udaya hoya. bIjA samaye utkRSTarasavALI adhaka kiTTao tathA jaghanya rasavALI ochI kiMo varjI zeSa kiMono udaya hoya. ema carama samaya sudhI ukta krame jANavuM. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 upazamanAkaraNa bhAga-1 sthApanA sarvautkRSTa rasavALI kiTTi | X | A prathama samayanI / | kiThThio 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 (0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 rajA samayathI mAMDIne dvicarama samayanI kiThThio | sarvajaghanya : rasavALI : kiTTi 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 08 Ge Ge A' X', ******, 0 caramasamayanI kioi AA' =kaveidanAnA prathamasamaye udayane yogya kioi. AX =keTTivedanADhAnA prathamasamaye udayane ayogya prathamasamayakRta kaThThio asatkalpanAe 100 AX' =kaveidanADhAnA prathamasamaye udayane ayogya caramasamayakRta kaOMio amackalpanAe 80 prathama samaye udayane ayogya kula kioi = 100 + 8 = 180 asakalpanAe bIjA samaye utkRSTamAM bIjI 20 ki ivadhAre choDe eTale zarUAtanI 120 kioi udayane ayogya ane jaghanyamAMthI 16 ki iudayamAM le eTale caramasamayanI udayane ayogya kioi 64 thAya. tethI bIjA samaye udayane ayogya kiMThThio kula = 120 + 64 = 184 thAya. ema trIjA vagere samaye paNa samajavuM. ahIMyA je kioi choDI devAya che teno artha e rIte thaI zake che. (1) udayamAM teTalI kiThThio leto ja nathI, eTale ke tevA rasavALI kiThThio udayamAM hotI ja nathI. temaja udIraNA dvArA paNa AvatI nathI. (2) athavA prathama sthita karI tyAre niSekomAM sarva kioinA dalane goThavyuM che, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 205 temAMthI dareka samaye je kioi varjavAnuM kahyuM che te kiSkrione te ruve na bhogave paraMtu temAM ochArasavALI kiMThThiono rasa vadhArIne tathA vadhAre rasavALI kiSkriono rasa ghaTADIne bhogave. tethI teTalI kiThThio choDI dIdhI ema kahI zakAya. "choDI dIdhI, muti, vanaya' padono artha svasvarUpe na bhogavavI, paraMtu pararUpe bhogavavI evo karavo ane te rasanI vRddhinahAni paNa pUrve na thatA udaya samaye ja thAya ema samajavuM. prathama pAnI Apatti : prathama pakSa svIkArIe to vAMdho e Ave che ke udayaprAptakar3hionA asaMkhyAtamA bhAgane choDavAnuM kahyuM che, te zI rIte saMbhavI zake ? karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. papalI mAM kahyuM che ke - "vitiyamite triApa mAMgamAM muMti' ahIM triA eTale udayane prApta kiThThiomAMthI asaMkhyAtamo bhAga choDe che, evo artha thAya. udayamAM grahaNa karato ja nathI evo artha zI rIte thaI zake? karmaprakRti upAmanArA gA. pautI malaya. TIkAmAM paNa tevo ja artha karyo che- "dvitIyasamaye 3yapraHInAM TTiInA saMdhyeyamA mukjhati' tethI niSekagata je kiThThio che tene choDI de che, evo artha thAya. paraMtu udayamAM prApta thayela pradezo kadApi vipAka ke pradezathI anubhavyA vagara chUTI zake nahIM, tethI ahIMyA choDI de che to artha svasvarUpe nathI bhogavato paNa pararUpe 2sa vadhArI-ghaTADIne bhogave che, evo thaI zake. bIjA pakSanI Apattio H bIjo pakSa mALIe eTale ke je kiMThThio choDI devAnI hoya tenA dalako niSekamAM goThavAyelA hovAthI udayamAM to Ave che paraMtu te rasa vadhArIne ke ghaTADIne bhogavAya che, svarUpe bhogavAtA nathI. ema mAnIe to pachI e thAya che ke udayAvaMlakAmAM pravezela dalikomAM udvartatA ke apavartanA zI rIte thAya ? kaSAyakhAbhUta gA. 159 tathA tenI cAmAM udayAvalimAM praviSTa anubhAgane choDIne sarva anubhAganI apautA ke udvartanA thaI zake ema kahyuM che- "salve viya pramANe okaDDudi je Na aavliypvitu| ukkaDDadibaMdhasamaM Niruvakkama hodi AvaliyA // 159 // " - pR. 3015. cUrNi- "3yAvatriyavidde manubhAne mojU phere sarve veva ajubhAne moDuddhiA parva veva 3chzuddhi " - 52016. vaLI bIjo prazana e thAya che ke gA. 144nI cUramAM kahyu che ke upazAmaka Arohakane kiMkiraNoddhAthI sUkSmasaMtarAya sudhI sthiti ane rasanI apavartavA thaI zake, paraMtu udvartatA thaI zakatI nathI, to pachI ahIM kiMDrivedavAddhAmAM Arohako 2saLI udvartanA zI rIte thaI zake ? Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 upazamanAkaraNa bhAga-1 "kiTTI karedi NiyamA ovaEto dvitI ya aNubhAge / vaDDeto kiTTie akArago hodi voddhibbo | 264 " - kaSAyamAmRta , -mUtra 733- "3vasIma rUpa padamaNamavivirAmaviM dUdha nAva carimasamayasakasAyo tAva okaDDago, Na puNa ukkaDDago / paDivadamANago puNa paDhamasamayasAyaugdi mohuko vi 3hThTho vi ." - pa. 2074. vaLI pakarinA aMdhakAramAM gA. 232nI cUrNitA mUtra 14pa4mAM paNa kahyuM che ke- "iMddhi kirio viDrio vA gijumAne na 3#gti tti " - pa. 2342. ahIMyA bIjA pakSanI Apattiono javAba A pramANe che udayAlikAmAM rahela rasanI uddhanA-avarNanA thatI nathI e vAta barAbara che. paraMtu udayasamayagata rasane ocho ke vadhAre karavo tene udvartanA-apavartatA nathI kahevAtI, ane udayasamayagata rasa ocho ke vadhAre karavAmAM vAMdho nathI. kaSAcabAbhUta mULa tathA cUrNimAM lapakAnA aMdhakAramAM jaNAvyuM che ke"pcchimaavliyaae samayUNAe du je ya aNubhAgA / ukkassa-heTThimA-majjhimAsu NiyamA paripataMti ra28" tharzi- "vihAsA / pacchimaAvaliyAtti kA saNNA ? jA udayAvaliyA sA pacchimAvaliyA / tado tisse udayAvaliyAe udayasamayaM mottUNa sesesu samaesu jA saMgahakiTTi vedijamANigA tisse aMtarakiTTIo savvAo tAva dharijanti jAva Na udayaM paviTThAo tti / udayaM jAdhe paviTThAo tAdhe ceva tisse saMgahakiTTie aggakiTTimAdiM kAdUNa uvari asaMkhejadibhAgo jahaNiyaM kiTTimAdiM kAdUNa heTThA asaMkhejadibhAgo 2 briAma pariddhi !' - pa. 235e. A parathI ahIM graMthakAranA anusAre dvitIyapakSa ucita che. prathama pakSa ame svIkAratA nathI. pUrve kahyuM che ke sUkSmasaMgharAyanA prathama samayathI bIjI sthitimAM rahela sarva kioinA dalane paNa asaMkhyaguNAkAre upazamAve che. tema karavA sUkSmasaMgharAyanA carama samaye (1) bIjI sthitimAM rahela sarva kiThThio upazAMta thaI jAya che. (2) sUkSma kiMonI prathama sthiti paNa bhogavAI jAya che. (3) jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa. aMtarAyano aMtarmuhUrta pramANano ane nAmagotrano 12 muhUrta pramANano tathA vedavIyano 24 muhUrta pramANano chelle sthitibaMdha thAya che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 207 Ama sUtmasaMgharAyADhAnA caramasamaye lobha sarvathA upazAMta thaI jAya che. ane A rIte. mohanIsakarma ahIM sarvathA upazAMta thaI jAya che. anaMtarasamaye e jIva upazAMtamoha guNasthAnakane prApta kare che. (54) (papa) have uparAntamoha guNasthAnaka batAve che - uvasaMtaddhA bhinnamuhatto tIse ya saMkhatamatullA / guNaseDhI savvaddhaM tullA ya paesakAlehiM // 56 // uvasaMtA ya akaraNA saMkamaNovaTTaNA ya didvitige / pacchANupuvvigAe parivaDai pamattavirato tti // 57 // akSArtha - upazAMtamoha guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. tyAM upazAMtAddhAnA saMkhyAmAM bhAga pramANa guNaNa race che. te guNaNa upazAMtAddhA sudhI pradeza ane kALanI apekSAe samAna race che. (56) upazAMta karmaprakRtio karaNane ayogya bane che, paNa upazAMta darzana-3mAM saMkrama ane apavarNanA thAya che. pazcAtupUrvInA krame paDe cAvat pramagvarata sudhI. (57) vizeSArtha-upazAMtamohaguNasthAnaka : upazAMtamoha guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. tyAM sudhI avasthita pariNAma hoya che, "vrAnaM saLaM 3vasaMtabaddha saddito pariNAmo mavatiA" - karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. pakaDI cUrNa. asvasthatA pariNAma hevAnuM kAraNa mohanIsakarmanA udayano abhAva che. kaSAyanA udayathI pariNAmamAM saMkUilaSTatA Ave che ane kaSAyanA udayano ahIM sarvathA abhAva hovAthI A guNasthAnake avasvata pariNAma hoya che. tathA kaSAyodayanA abhAvathI utpanna thatu yathAkhyAtacaritra A guNasthAnake hoya che. ahIMyA cAritramohanIyanI saghaLI ca prakRtio upazAMta hovAthI temAM koIpaNa karaNa lAgatA nathI. "vAsaMtAto mohapADIto raVI | avaMti saMkamaNAte uvaTTaNAe ovvaTTaNAte udIraNAte Nihattie NikAyaNAe ya Na jAyaMti / " -karmaprakRti upAmanAraNa gA.nI cUrNa. tathA mohanIsakarmano udaya paNa hoto nathI. darzanamohanIyamAM mAtra saMkrama ane apavartanA cAle che. eTale ke uparAMta mohaguNasthAnake cAritramohaLIyanI prakRtiomAM koI paNa karaNa lAgatuM nathI, jyAre darzanamohanIyanI prakRtiomAM saMkrama ane apavartanA e be karaNa lAge che. temAM avyaprakRtivayanasaMkrama mithyAtvamohanIyato ane mizramohanIyano ja thAya, jyAre apavartanA traNe darzanamohanIyanI thAya che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 "saMkamaNovaTTaNAu karmaprakRti upazamanAkA gA. pachI cUrNimAM kahyuM che viddhitine' tti saMmAM tra kaTTAM ( apavarttanA) dha vidyuitikSma asthi / huM ? mAphatNmi kAle micchattasaMmAmicchattANaM saMmatte saMkamo, tiNha vi uvvaTTaNA asthi ceva / " 208 - guNazreNi - upazAMtAkAmAM (prathama samayathI) zeSakarmonI guNazreNi paNa cAlu rahe che. paraMtu pUrvanI mAphaka latAvazeSA nathI thatI. sUkSmasaMpacayanA cazmasamaya sudhI pUrve galatAvazeSA guNaNi pravartatI hatI. have upazAMtakaSAya guNasthAnake je guNaoNa thAya che te kALa ane pradezanI apekSAe arvAsthata che ane te upazAMtakaSAya guNasthAnakavA saMkhyAtamA bhAga jeTalA AyAmavALI che. karmaprakRti upAsanAkaNa gA. 56nI cUrNi - ''vasaMtanAte saMzvipnatimAtunuM guNaseDhi kareti / savvaM uvasaMtaddhaM avaTThito guNaseDhIkAlo- 'savvaddhaM tullA ya padesakAlehiM / ' ti padesaggeNa vi kAleNa vi tulye / " sUkSmasaMpAyanA cazmasamaye guNazreNi mATe je daliko lIdhA che tenA karatA upazAMta kaSAyanA 1lA samaye vizuddha vadhAre hovAthI guNaNiccanA mATe asaMkhyaguNa lika le che. kemake cAritramohAyanI upazamanAnI guNazreNi karatA upazAMtamohaguNasthAnakanI guNaNitI nirjarA asaMkhyaguNa kahIM che. paraMtu tyArapachInA samayomAM vizuddhisamAna hovAthI upazAMtakaSAyanA prathama samaye jeTalA dalika lIdhA teTalA ja le che. asaMkhyaguNAkAre pradeza grahaNa thatA nathI. vaLI kALanI apekSAe paNa guNazreNi arvAsthata che. eno artha e che ke prathama samaye udaya samayathI upazAMtakaSAyaguNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAga sudhI (asaMkhyaguNAkAre) dalacanA kare che, bIjA samaye prathama samaya jeTalA ja daliko laI udayasamayathI teTalA ja samayomAM guNazreNi nyatA kare che. eTale ke prathama samayanA guNazreNinA zIrSa karatA bIjA samayanI guNazreNinuM kArya 1 samaya AgaLa vadhe. Ama jema jema udaya samaya anubhavavA dvArA kSINa thAya tema tema guNazreNinuM zaurSa eka samaya AgaLa vadhe che. utkRSTa pradezoda-upazAMtakaSAyaguNasthAkatA pahelA samaye karAyela guNazreNinA zIrSano udaya je samaye thAya che te samaye sauthI vadhAre liko udayamAM AvatA hovAthI utkRSTa pradezodaya te samaye kahevAya che. A utkRSTa pradezodaya upazamaNinI apekSAe samajavo. anyathA ayogI guNasthAnake ahIMtA karatA vadhAre (asaMkhyaguNa) pradezonA udaya hoya che. ahIMyA utkRSTa pradezodaya thavAnuM kAraNa e che ke upazAMta kaSAyanA prathama samayanI guNaNito caniSeka, bIjA samayanA guNazreNino hicarama niSeka, trIjA samayanI guNazreNito tricarmAnaSeka ema yAvat te (udaya) samaye karela guNaNitA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 209 pahelA niSeka sudhInA sarvInakonA dalako te samayamAM ekaThA thayela hoya che. tethI A rIte upazAMtakaSAya guNasthAnakanA eka samaye guNazreNi mATe jeTaluM dravya ukerAya che teTalA uparAMta te samayamAM pUrve je dalika sattAmAM hatuM teTalu badhu dravya ahIM udayamAM prApta thAya che. tethI ahIM utkRSTa pradezodaya prApta thAya che. AnI pachInA samayamAM paNa te samaye upazAMtakaSAyanI guNazreNi dvArA dravya to ATaluM ja Avelu hoya che paraMtu pUrvanuM sattAgata dravya AnA karatA vizeSahIna hovAthI utkRSTa pradezodaya tyAM prApta na thAya, kemake sUkSmasaMgharAyanI guNazreNInA zIrSanI upara pUrva sattAgata dalika gopuztAkAre che. prazna - A samayanI eTale ke prathama samaya upazAMtakaSAyanI guNazreNInA zIrSanA samayanI pUrve jyAM apUrvakaraNathI sUkSmaparAya sudhI cAlatI galatAvazeSa guNaNanuM zIrSa prApta thAya che te samaye dravya AnA karatA vadhAre kema nahIM ? javAba - tyAM paNa dravya vadhAre na Ave kemake sUkSmasaMgharAyatA caramasamaya sudhI je dravyanuM apakarSaNa thayuM che tenA karatA paNa upazAMtakaSAyanA prathama samaye apakarSita dravya asaMkhyagaNa hovAthI upazAMtakaSAya guNasthAnake guNazreNamAM Avatu dravya vadhAre hoya che. prazna - sUkSmasaMgharAyanA carama samaye thatI guNaNinuM zIrSa upazAMtakaSAya guNasthAnakanA pahelA samaye thatI guNaNinA zIrSanI pUrve rIte Ave ? javAba - alpabadutva dvAramAM kahyuM che ke "sUkSmasaMgharAyanA carama samayanA guNaNa ArAma karatA upazAMtakaSAyanI prathama samayanI guNaNino AyAma saMkhyAtaguNa che. tethI sUkSmasaMgharAyanA carama samaye thatI galatAvazeSa, guNazreNinuM zIrSa upazAMta kaSAya guNasthAnakanI guNaNinA saMkhyAmAM bhAge Ave che. tyAra pachI AvA bIjA saMkhyAtA bhAgo pasAra thAya tyAre upazAMtakaSAyanA pahelA samaye karAyela guNaNinuM zIrSa Ave. te paNa upazAMtakaSAya guNasthAnakaDA saMkhyAmAM bhAgye ja Ave che. kemake upazAMtakaSAya guNasthAnake zaru thatI avasthita guNaNino AyAma te guNasthAnakanA saMkhyAmAM bhAga jeTalo che. ane tenA karatA sUkSmasaMparAyI upazAMtakaSAyanA kALamAM goThavAyelI guNagneAiLo AyAma saMkhyAmAM bhAga jeTalo che. alpabahud- "carimamayasumaraMparAsta kuDhiLavo saMpuLo | te ceva guNaseDhisIsayaM ti bhaNNadi / uvasaMtakasAyassa guNaseDhiNikkhevo sNkhejgunno|" -kaSAyaprAbhRta pA. 193s. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 upazamanAkaraNa bhAga-1 aAbhAga- upazAMtakaSAya guNasthAnake je prakRtio vedhamAna che temAMthI kevaLa 2, nidrA 2, aMtarAya 5, dhruvodayI 12, subhagAdevayaza, uccagotra A '25 pariNAmapratyayI prakRtino avasthita anubhAga udayamAM dhyeya che. zeSa jJAnA, 4, darzanA, 3, vedanIya 2, manuSyAyu. manuSyagati, paMcendriyajAti, odA. ra, prathama 3 saMghayaNa, saMsthAna 6, khagata 2, upaghAta, parAghAta, zvAsocchavAsa, trasa 4, susvara, dusvara. -A 34 prakRtiono anubhAga vadhe, ghaTe ke asvasthata paNa rahe. kaSAyakhAbhUtanI cUrNamAM kahyuM che- "vana pavi2pavanahaMsaUvaLIyA maUbhaagudenn savvauvasaMtaddhAe avaTThidavedago / NiddA-payalANaM pi jAva vedago tAva avaTThidavedago / aMtarAjhyassa avaTThidavedago / sesANaM laddhikammaMsANamaNubhAgudayo vaDDI vA hANI vA avaThThANaM vA / NAmANi godANi jANi pariNAmapaccaiyANi tesimvtttthidveto madhumAlA " - pa. 18so. (56)() have upazamaNi parathI paDanAranI prakriyA vizeSathI batAve che ukkaDDittA biiyaThiIhiM udayAisuM khivai davvaM / seDhIe visesUNaM AvaliuppiM asaMkhaguNaM // 58 // veijjaMtINevaM iyarAsiM AligAi bAhirao / Na hi saMkamANupuvvI chAvaligodIraNA uppiM // 59 / / / veijjamANasaMjalaNaddhA ahigA u mohaguNaseDhI / tullA ya jayArUDho ato ya sesehi tullA / / 60 // khavaguvasAmagapaDivayamANaduguNo ya tahiM tahiM baMdho / aNubhAgo'NaMtaguNo asubhANa subhANa vivarIo / / 61 / / anArya - upazAMtamoha guNasthAnakathI paDatA sUmasaMharAya guNasthAnake prathama samaye bIjI sthitimAMthI kiSkrione kheMcIne udayasamayathI mAMDIne dalika nAkhe che. 1. ukta 25 prakRtio pariNAmapratyayI hovAthI ane 11ma guNasthAnake pariNAma avasthita hovAthI tenA rasamAM vRddhihAni thatI nathI paraMtu avasthita rahe che. tathA zeSa 34 prakRtio bhavapratyayI che. eTale ke vivakSita bhavane AzrayIne tenA rasamAM SasthAnavRddhihAni saMbhave che. tethI teno anubhAga vadhe, ghaTe ke avasthita paNa rahe che, ema labdhisAramAM kahyuM che - "iti paJcaviMzatiprakRtayaH pariNAmapratyayAH, Atmano vizuddhisaMklezapariNAmahAnivRddhayanusAreNa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 211 udayAvalikAmAM vizeSahInA krame dalika nAkhe ane udayAvalikAnI upara asaMkhyaguNanA krame dalika nAMkhe. (58) A pramANe vardhamAna prakRtiono dalavalepa jANavo.anudayavatI pravRtiono dalavalepa AvalikA uparathI thAya. ahIMthI AnupUrvI saMkrama ane madhyamAna dalikanI cha AvalikA bAda udIraNA - A be nathI hotA. (59) mohanIsakarmanI guNaNa vedyamAnasaMjavalanaaddhAthI AMdhaka hoya che ad kALane AzIrve samAna hoya che. je saMjavalananA udayathI zreNa para AruDha thayo hoya teno udaya thAya tyArapachI mohanIyanI guNaNi zeSakarmonI guNaNinI tulya thAya che. (60) te te sthAne pakatA sthitibaMdha karatA upazAmakato sthitibaMdha bamaNo hoya ane tenA karatA upazamaNithI paDanArano sthitibaMdha bamaNo hoya che. te te sthAne azubhaprakRtionA saMpakane baMdha karatA upazAmako anaMtagaNa sabaMdha hoya che. ane tenA karatA patamAnane anaMtaguNa sabaMdha hoya che. te te sthAne zubhaprakRtionA kSepakane rasabaMdha karatA upazAmakane anaMtaguNahIna sabaMdha hoya che ane tenA karatA patamAnane anaMtaguNahIna phesabaMdha hoya che. (61) vizeSArtha- pratipAta- upazAMtakaSAya guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrta ja che. tyArapachI avazaya tyAMthI patana thAya che. athavA upazAMtakaSAyaguNasthAnakanA prathama samayathI carama samaya sudhImAM vacce game tyAM AyuSya pUrNa thAya to tyAMthI marIne deva thAya che. eTale tyAM avirata samyagdaSTi guNasthAnaka prApta thAya che. Ama upazAMtakaSAya guNasthAnakathI be rIte patana thAya- (1) bhavAyathI ane (2) aDhAlacathI. (1) bhagyathI pratipAta - upazAMtakaSAyaguNasthAnake AyuSya pUrNa thavAthI te jIva tyAMthI devalokamAM utpanna thAya che. ane tyAM tene aviratasamyagdaSTi guNasthAnaka etatprakRtyanubhAgasya hAnivRddhisadbhAvAt / tAsAM paJcaviMzatiprakRtinAmanubhAgodayaH upazAntakaSAye prathamasamayAdArabhya tatkAlacaramasamayaparyantamavasthita eva tatra yathAkhyAtavizuddhicAritrasya pratisamaya hAnivRddhibhyAM vinA'vasthitatvena tatkarmaprakRtyanubhAgodayasyApi hAnivRddhibhyAM vinA avsthittvsiddheH| zeSA... catustriMzatprakRtayo bhavapratyayAH / etAsAmanubhAgasya vizuddhisaMklezapariNAmahAnivRddhinirapekSatayA vivakSitabhavAzrayeNaiva SaTsthAnapatitahAnivRddhisambhavAt / ataH kAraNAdavasthitavizuddhipariNAme'pyupazAntakaSAye etaccatustriMzatprakRtInAM anubhAgodayastristhAnasambhavI bhavati kadAciddhIyate, vardhita, verinivRddhigyAM vinA pAdaza vAtika rUtyartha" -labdhisAra gA. 306-307 nI TIkAmAMthI. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 upazamanAkaraNa bhAga-1 hoya che. ane tene prathama samaye ja sarvakaraNo pragaTa thAya che. eTale ke upazAMta thayela mohanIyanI pravRtionuM upazAMtapaNuM (karaNane ayogyapaNuM) naSTa thAya che. ane sarvakaraNo temAM pravarte che. tathA aMtara pUre che eTale ke cAritramohanIyanI prakRtionuM je AMtara vacce hatuM temAM karmaliko goThavI de che. tethI AMtaru pUrAI jAya che. tathA varatisamyagdaSTipaNAnA prathama samaye je prakRtiono udaya hoya che. tenA dalika kheMcI lAvI (udIraNAkaraNathI) udayasamayathI goThave che, ane je prakRtiono udaya nathI hoto tenA dalikone (apavartanAkaraNathI) udayAvalikA upara vizeSahInA krame goThave che. A rIte goThavatA aMtara pUrAI jAya che. (2) aDhAkArathI pratipAta- upazAMtAddhAmAM jenuM AyuSya pUrNa nathI thatu teno paNa upazAMtAddhAno aMtarmuhUrta kALa pUrNa thAya che eTale tyAMthI pratipAta thAya che. ane je kramasara caDhyo hato te kramasara paDe che. eTale ke prathama sUtmakeTTione bhogave che. tyAM 10mu sUkSmasaMharAya guNasthAnaka jANavuM. tyArapachI navamAM guNasthAnake AvI kramaza: bAdara lobha, mAyA, mAna, ane krodhane anubhave che. ane kramazaH apUrvakaraNa guNasthAnake Ave che. pachI apramatta guNasthAnake Ave che. ane tyArapachI pramatta guNasthAnake jaI tyAM sthira thAya che. karmaprakRti upazAmakAkaraNa gA. pahalI mAM kahyuM che ke - "no 3vasIddhAvasthAdi paripaDati tassa vibhAsA 'pacchANupuvvigAe parivaDati pamattavirau',tti jeNeva vihiNA AruDho teNeva vihiNA pacchANupuvvIe parivaDati jAva pamattasaMjato / 1. labdhisAra gA. 309 nI saMskRta TIkA- mavakSayakupAtaSAyapusthAnAtititattevAsNytH prathamasamaye udayavatAmapratyAkhyAnapratyAkhyAnasaMjvalanakrodhamAnamAyAlobhAnAmanyatamasya kaSAyasya puMvedahAsyaratInAM bhayajugupsayoryathAsambhavamanyatarasya ca dravyamapakRSya sa....idaM punarasaMkhyAtalokena khaNDayitvA ekabhAgamudayAvalyAM dattvA tadbahubhAgamudayAvalIbAhyaprathamasamayAdArabhyAntarAyAme dvitIyasthitau ca 'divaDvaguNahANibhAjide' ityAdividhAnena vizeSahInakrameNa dadAti, udayarahitAnAM vedAdInAM mohaprakatInAM dravyamapakaSya sa....udayAvalibAhyaniSekeSa antarAyAme dvitIyasthitau ca pUrvoktavidhAnena vizeSahInakrameNa pratiniSekaM dadAti / anena vidhAnena cAritramohasyAntaraM pUrayatItyarthaH / ahIM ema kahe che ke aviratapaNAnA pahelA ja samaye mohanIyanI udayavatI apratyA - pratyAsaMjavalana kaSAya, puruSaveda, hAsya, rati tathA bhaya-jugupsAmAMthI jeno udaya hoya te prakRtionA dalikane kheMcIne tene asaMkhyalokAkAzathI bhAgI 1 bhAga udayAvalikAmAM goThave che ane zeSa bahubhAgapramANa dravyane udayAvalInA uparanA prathama samayathI mAMDI aMtarAyAma tathA dvitIya sthitimAM vizeSahInanA krame nAMkhe che tathA mohanIyanA udayarahita napuMsakavedAdi prakRtionA dalikone ukerIne udayAvalimAM nAMkhato nathI, paraMtu udayAvalikAnI bahAra tathA aMtarAyAmamAM tathA bIjI sthitimAM vizeSahInanA krame nAMkhe che. A rIte cAritramohanIyanuM aMtara pUre che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 213 tathA koI pramattathI pAchA viddhimAM AgaLa vadhI pharI kSapakaNi ke upazamaNi mAMDe che athavA koI pramattApramatte hajAro vAra paNavRtti karIne paDIne tyAMthI pAMcame, cothe ke bIje guNasthAnake jAya che. (mithyAtve paNa jAya.) athavA bIjA sivAya vacce kAya sthira paNa thaI zake che. upazAMtAdrAmAM game tyAM kALa kare to avazya deva thAya che. zeSa gatimAM jato nathI, kemake zeSa tinuM AyuSya jeNe bAMdhyu hoya tevo jIva upazamaNi mAMDI zakato nathI. TuMkamAM pratipAta batAvI have paDatA kevI rIte mohanAnI prakRtiono udaya thAya che, te vakhate guNazreNi nA g2ate thAya che tathA paDatA sthitibaMdha-sabaMdha vagerenI vatavyatA vistArathI kahevAmAM Ave che. paDatA sarvaprathama sUkSmasaMpAyanA prathamasamayathI~ ja traNa lobha anupazAMta thAya che. sUkSmalobhane vedavA mATe tenI prathama sthiti kare che. pratharmArthAta karavA mATe bIjI sthitimAM rahelA kiTTionA dravyane laIne udayasamayathI sUkSmalobhavedakADhAnA kALathI kaMIka adhika (AlikA) kALa sudhI goThave che. dalika goThavavAno krama udayAlikAmAM vizeSahIMnano che ane tenI upara guNazreNitA zIrSa sudhI (ahIM guNazreNi lobhavedakAyAthI kaMIka adhika kALa jeTalI che.) asaMkhyaguNanA krame che. tyArapachI guNaNi upara vizeSahInanA krame danikSepa thAya che. karmaprakRti upazcamanAka2Na gA. 58ii cUrNimAM kahyu che ke ''ukkaDDittA bitIyadvitIhi udayAdisuM khivati davvaM' ti parivaDamANo lobhAiNA kameNa veyamANo siM bitiyaTThitito daliyaM ghettUNa paDhamaTThitI kareti / 'udayAdisu' tti udayAdisu TThitisu nikkhiva / 'seDhIe visesUNaM' ti paDhamasamae bahugaM bitIyasamate visesahINaM jAva AvaligA, AvaligAte parato guNaseDhIkkameNa Nikkhivai / tassa ThavaNA, 'AvaliguppiM asaMkhaguNa' tti AvaligA uvariM asaMkhejjaguNAe seDhIe jAva guNaseDhIsIsagamiti, parao visesahINA ceva Thati / 444 tathA guNazreNinA AyAma viSe paNa kahyu che - ''vetipnamALazaMkhanAdvANu ahinA mohaLikha muLaseDhI jAta paDuttva tu ya |''-karmaprakRti upazamanAkaNa gA. 60nI cUrNa. lika goThavavAno krama kaSAyaprAbhUtanA mate udayasamayathI guNazreNizarSa sudhI asaMkhyaguNa che. "paDhamasamayasuhumasaMparAieNa tivihaM lobhamokaDDiyUNa saMjalaNassa udayAdiguNaseDhI aa / '' 5. 1863. ahIM udanda guNazreNino artha e thAya che ke udayasamayathI asaMkhyaguNatA krame Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 upazamanAkaraNa bhAga-1 goThave. guNaNi AyAma to temAM paNa sUkSmaparAyanA kALathI adhika jeTalo kahyo che"nA tapta phiTTinomaveddha to vileNuttaratno puchALivavo !" - pa. 1822. A sUkSma saM.lobhanI guNagreNi viSenI vaktavyatA kahI. paraMtu pratyA.apratyA.lobhanA dravyane paNa te ja vakhate te ja rIte bIjI sthitimAMthI laIne udayAvalikA upara saM. sUkSmalobhanA jeTalI ja tenI guNazreNa kare paraMtu agyavatI prakRti hovAthI udayAlikAmAM goThave nahIM. vaLI A traNe lobhanI guNagreNi (kaSAyakhAbhUtama0) avasthita kahI che. eTale ke pratisamaya eka eka samaya AgaLa vadhe che. jema jema udayano samaya anubhava dvArA kSINa thAya che tema tema guNaNa AyAma eka eka samaya ghaTato nathI, paraMtu teTalo ja rahe che. pratisamaya guNazreNazIrSa eka eka samaya AgaLa vadhe che.. vaLI A ja vakhate eTale ke sUkSmasaMgharAyanA prathamasamayathI zeSa karmonI (jJAnAvaraNIyada ibI) galatAvazeSa guNaNi caDhatA thatI hatI te rIte thAya che teno AyAma paNa sUmasaMgharAya. anavRttikaraNa, apUrvakaraNathI kaMIka adhika kALa sudhIno che. upazAMtakaSAyanA caramasamaye je gaNaNi thatI teno AyAma upazAMtakaSAyagaNasthAnakanA saMkhyAtamA bhAga jeTalo hato tathA te avasthata guNazreNi hatI. havethI zeSakarmanI galatAvazeSa guNazreNi thAya che. eTale jema jema udayasamaya bhogavavA dvArA kSINa thAya che tema tema zeSa samayamAM vikSepa thato hovAthI guNazreNino AyAma eka eka samaya ghaTe che. - kaSAyamAmRtamAM kahyuM che. ' "sesANamAugavajANaM kammANaM guNaseDhiNikkhevo aNiyaTTikaraNaddhAdo apuvvakaraNaddhAdo ca visesAhio / sese sese ca Nikkhevo / tivihassa lohassa tariyo tattiyo ceva vivo " - pa. 1893. ahIM 're teNe ra vivo' eTale galatAvazeSAyAmavALI guNaNi ane tattio veva viSevo' eTale avasthita AyAmavALI pratisamaya eka eka samaya vadhatI ethvI guNagreNi. karmaprakRti upAmanAraNa gA. 00nI mAM paNa e ja kahyuM che ke "tijhamasaMgataUI dvANa dizA monimukhaseDI naM paDutra tu ya ' ahIM tuSTa ' eTale asthita guNaNa evo artha saMbhave che. paDatA sUkSmasaMpAyanA prathamasamaye tatrayano aMtarmuhUrta, bAmagotrano 32 muhUrta ane vedanIyato 48 muhUrta pramANa sthitibaMdha thAya che, je te samayanA ArohakanA sthitabaMdhathI bamaNo che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 215 karmaprakRtimAM kahyuM che - "ghavAvAmApadavayamadupuje ya tae E vaLyo majumAvitapune bahumALa subhAI vivo | dUra " ahIM A pramANe Arohaka karatA avarohakano bamaNo sthitabaMdha je kahyo che te oghathI samajavo ema lAge che. caDhatA 1 mAsano jyAM sthitabaMdha thato hato tyAM utaratA 2 mAsano, caDhatA jyAM be mAsano sthitabaMdha thato hato tyAM utaratA 4 mAsano cAvatuM caDhatA 32 varSano sthitibaMdha thato hato tyAM utaratA 64 varSano thAya che. tyAM sudhI barAbara Ave che. paraMtu pAchaLathI e niyama raheto nathI. temaja anyakarmomAM paNa sarvatra A niyama raheto nathI. tethI A kathana sAmAnyathI oya tema lAge che. tathA rasabaMdha caDhatA karatA utaratA azubhakarmano anaMtaguNa thAya che ane zubhakarmano anaMtaguNahata thAya che. tathA caDhatA baMdhAyelA dalikanI cha AvalikA vItyA pachI ja udIraNA thAya evo niyama hato te have nathI raheto, kemake baMdhAyela dalikanI AvalikA vItyA bAda udIraNA thAya che. tathA AnupUrvI saMkramano paNa niyama nathI. karyaprakRti upAmanArA gA. pakaDI cUrNamAM kahyuM che - "rivAramAM ANupuvvIsaMkamo natthi / 'chAvaligodIraNA uppiM' ti- 'baddhaM chaNhaM AvaliyANaM parao udIrijaMti' tti taM pi natthi, baMdhAvaliyAe gayAte udIrijjati / " kaSAyakhAbhUtamAM kahyuM che ke, "saba DivAI che; mavanathI! gadAsu udIraNA idi Natthi Niyamo, aavliyaadikkNtmudiirijNti|" . kaSAyAbhUtamAM anAnupUrvI saMkrama mAM guNasthAnakathI lIdho che. Ama upazAMtakaSAyaguNasthAnakano kALa pUrNa thaye sUkSmaparAya guNasthAnake jAya te vakhate TUMkamAM ATalI vastuo thaI (1) sUkSma lobhanI avasthita guNaNa udayasamayathI kiTTivedanAhAthI adhika kALa jeTalI (karmaprakRtinA mate udayAvalimAM vizeSahItano krama) no prAraMbha. 1. "tatra tAvadudayavataH saMjvalanalobhasya dvitIyasthitau sthitaM kRSTigataM dravyamapakRSya palyAsaMkhyAtabhAgakhaNDitaikabhAgamAtramudayasamayAdArabhya guNazreNyAyAmacaramasamayaparyantamasaMkhyAtaguNitakrameNa nikSipya punastadbahubhAgadravyaM guNazreNizIrSasyoparyantarAyAmamullaGghya dvitIyasthitau 'divaDDaguNahAnibhAjide' ityAdinA vizeSahInakrameNa nikssipet| udayarahitayorapratyAkhyAnapratyAkhyAnalobhayordvitIyasthitau Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 upazamanAkaraNa bhAga-1 (2) pratyA. apratyA. lobhanI paNa te ja pramANe guNaNino prAraMbha, paraMtu udayAvalikA uparathI.. (3) traNe lobhanA dalikamAMthI upazAMtapaNAno nAza. (4) "zaSa karmanI sUkSmasaMgharAya, anavRttikaraNa ane apUrvakaraNanA kALathI adhika AyAmavALI galitAvazeSa guNaNino prAraMbha. () tatrayano aMtarmuhUrtapramANa ane nAmagotrano 32 muhUrtapramANa tathA vadalIyano 48 muhUrta pramANa sthitibaMdha thAya che. (6) (lobhanI) sUkSma kiMThThionuM vedana. (g) baMdhAyela dalakanI cha AvalikA vItyA bAda udIraNAnA niyamano. ane AnupUrvIsaMkramanA niyamano abhAva. anaMtara samaye eTale lobha vedakAddhAnA bIjAsamaye sthitabaMdha te ja cAle. 2sabaMdha azubhano anaMtaguNa ane zubhaLo anaMtaguNahIna thAya. guNazreNimAM asaMkhyaguNahIMta dalaka Ave, kemake ahIM avarohaka pratisamaya saMkulezamAM anaMtaguNa vadhato jAya che. tathA prathama samaye uparanI sarvathI vadhu rasavALI ane nIcenI amuka kiThThio choDI zeSa kiMThThione bhogave che, dvitIyasamaye uparanI grahaNa karato jAya ane nIcenI choDato jAya. grahaNa ane choDavAno artha pUrve zreNi ArohaNa vakhate svarupe na bhogavavI, pararupe bhogavavI evo karyo hato tevo ja karavo. prathama samaye jeTalI ki ivade tenA karatA bIjA samaye vizeSAdhika kiMThThio vede. caDhatA jema pratisamaya utkRSTa kiMomAMthI amuka kiThThione choDato hato ane jaghanya rasavALI kiTTaone grahaNa karato hato, tethI viparItapaNe utaratA thAya, eTale ke jaghancarasavALI kiTTaone choDato jAya ane utkRSTa sthitaM dravyamapakRSya udayAvalibAhyaprathamasamayAdArabhya guNazreNyAyAmacaramasamayaparyantamasaGkhyAtaguNitakrameNa taduparyantarAyAmamullaGghya dvitIyasthitau pUrvavadvizeSahInakrameNa nikSipet, evmuttrtraapyudyaanudyvtorgunnhaanironikSepakvamo vitavya: " - labdhisAra gA. 312 nI saMskRta TIkA. 1. "punaH SaNNAmAyurmohavarjitAnAM jJAnAvaraNAdikarmaNAM dravyamapakRSya palyAsaGkhyAtabhAgena khaNDayitvA tadekabhAgaM punaH palyAsaGkhyAtabhAgena khaNDayitvA tadekabhAgamudayAvalyAM nikSipya bahubhAgaM guNazreNyAyAme avarohakasUkSmasamparAyAnivRttyapUrvakaraNakAlebhyo vizeSAdhikamAtre galitAvazeSe asaMkhyAtaguNitakrameNa nikSipya avaziSTabahubhAgamuparitanasthitau pUrvavadvizeSahInakrameNa nikSipet / " - labdhisAra gA. 312 nI saMskRta TIkA. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 217 rasavALI kiTTione leto jAya. tethI kiTThio pUrva pUrva samaya karatA uttarottara samaye vizeSadhika bhogavavAmAM Ave, paraMtu udayamAM kiTTiono anubhAga pratisamaya anaMtaguNa vadhato jAya che. kemake eka kiTTi paNa jo vadhu udayamAM Ave to anubhAga anaMtaguNa thAya che. kaSAyaprAbhUtarNimAM kahyu che- zca pAvUDapUrNAM "paDhamasamae udiNNAo kiTTIo thovAo, vidiyasamae udiNNAo kiTTIo visesAhiyAo, savvasuhumasaMparAiyaddhAe visesAhiyavaDDI kiTTINamudayo / " pR. 1895. A pramANe kiTTiI pratharmArthAtanI AlikA zeSa rahe tyAre kiiivedanAnA pUrNa thAya. tyArapachI anaMtaHsamaye bAdasaMpAya thAya arthAt ativRttikaraNa guNasthAnake Ave che ane tyAM' (1) bAdara saM.lobhanI prathasthiti kare che. traNe lobhatA dalikane kheMcIne 10mA guNasthAnake karI hatI tevI rIte ahIM bAdara lobha tenI vedakAddhAthI adhika kALa jeTalI arvAsthata guNazreNi kare che ane pratyA. apratyA. lobhanI udayAlikA upara teTala| ja arvAsthata guNazreNi kare che. (2) zeSa karmonI galitAvazeSa guNazreNi paNa cAle che. (3) udayAlikAmAM rahela kiTThione stiNukasaMkramathI vedyamAna bAdara lobhavA spardhakomAM saMkramAvIne bhogave che ane te ja samaye zeSa sarva kiTTio (prathaisthati ane dvitIsthitinI) nAza pAme che. kaSAyaprAbhUtacUrNimAM kahyu che ke - "tAhe ceva dyAnuM lobhaM vededi / kiTTIo savvAo NaTThAo, Navari jAo udayAvaliyabdhaMtarAo tAo tthivukkasaMkameNa phaddaesu vipaccihiMti / " pR. 1896. 1. '"avarohakasUkSmasaMparAyaprathamasamaye udayaniSekakRSTInAM palyAsaGkhyAtabhAgakhaNDitabahubhAgamAtryo madhyamakRSTayaH udayamAgacchanti, tadekabhAgasya punarasaGkhyAtabhAgAH dvipaJcamabhAgamAtryaH kRSTayaH AdikRSTerArabhyAnudayAH, upari ca tattripaJcabhAgamAtryaH kRSTayo'grakRSTerArabhyAnudayAH tAsAmAdyantakRSTInAM svasvarupaM parityajya madhyamakRSTisvarupeNa pariNamyodayo bhavatItyarthaH / punardvitIyasamaye AdikRSTInAM palyAsaGkhyAtaikabhAgamAtrI: kRSTIstyaktvAgrakRSTInAM palyAsaGkhyAtaikabhAgamAtrIH kRSTIH gRhItvA madhyamakRSTayaH udayamAgacchanti, tatra RNAt asmAddhanamidaM abhyadhikamiti ghanarNayorvivare zeSapramANena * prathamasamayodayakR STi bhyo dvitIyasamayodayakRSTayo vizeSAdhikAH / evaM tRtIyAdisamayeSvapi taccaramasamayaparyanteSu vizeSAdhikAH kRSTayaH udayamAgacchanti / ata eva pratisamayamanantaguNAnubhAgodayaH vRSTInAM jJAtavya: / '' = - Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 (4) saM.lobhanA iitabaMdhano ahIM prAraMbha thAya che ane te aMtarmuhUrta pramANa hoya che tathA te vakhate ghatitrayano kaMIka bhUla 2 ahocatrI ane nAma-gotra-vedanAyano kaMIka nyUna cAra varSano sthitibaMdha thAya che. je ArohakatA bAda saMpAyanA cazma samayanA sthitibaMdhathI dviguNa che. 218 (5) ahIMyA saM.lobhano baMdha cAlu thAya che eTale pratyA. apratyA. lobha paNa temAM saMkrame che. mohanIyatA anAnupUrvI saMkramano prAraMbha kaSAyaprAbhUtamAM ahIM batAvyo che ane karmaprakRtimAM paDatA sarvatra batAvyo che. paraMtu banne apekSAe padArthamAM bheda nathI, kemake anAnupUrvI saMkramano prAraMbha to mAyAnA baMdhathI zaru thAya che. te pUrve be lobhatuM dalika je saM.lobhamAM jAya che te to AnupUrvI saMkrama ja che ane bIjI koI prakRti badhyamAna na hovAthI saM.lobhanuM lika anyatra jaI zakavAnuM nathI. tethI ahIM je atAtupUrvI saMkrama kahyo che te tinI apekSAe, vAstavika to mAyAnA baMdhathI anAnupUrvI saMkrama zaru thaze. pratharmArthAtabaMdha pUrNa thayA pachI anya iitabaMdha lobhano aMtarmuhUrta thAya che paNa pUrvanA iitabaMdhathI vizeSAdhika thAya che, ghAtitrayano sthitibaMdha ahoAtra pRthakklpa pramANa ane tAmagotrano sthitibaMdha saMkhyAtA hajAra varSano thAya che. kaSAyaprAbhUtasUrNimAM kahyu che ke - "mti puLe nitibaMdhe no abjo levaLIyaLAmaagodaannN dvidibaMdho so saMkhejjavassasahassANi / tiNhaM ghAdikammANaM dvidibaMdho ahorattapudhattigo, lobhasaMjalaNassa TThidibaMdho puvvabaMdhAdo visesAhio / " pR. 1897. - lobhavedakADhAnA bIjA bhAgano saMkhyAtamo bhAga jAya tyAre eTale ke lobhavedakADhAnA Arohakane jema traNa bhAga karyA hatA, teva| rIte avarohakane paNa (1) sUkSmalobhavedakADhA (2) bAdalobhavedakADhAno pahelo bhAga (3) bAdazrlobhavedakAdvAno bIjo bhAga ema traNa bhAga karavAnA. temAM lobhavedakADhAnA pahelA bhAgano eTale ke bAdaGobhavedakADhAno prathamArdha bhAgato saMkhyAtamo bhAga jAya tyAre - mohanIyano sthitibaMdha - muhUrtamRthakktva ghatitrayano sthitibaMdha - varSasahasrapRthak Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 cAritramohanIyanI upazamanA * nAmagotravedIyano sthitibaMdha - saMkhyAtA hajAra varSa kaSAyaprAbhRtamAM kahyuM che - "nAmaveddhi, viviya tima saMnadrimAM gaMtUNa mohaNIyassa TThidibaMdho muhUttapudhattaM, NAmA-goda-vedaNIyANaM ThidibaMdho saMkhejANi vassasahassANi, tiNhaM ghAdikammANaM ThidibaMdho ahorattapudhattigAdo TThidibaMdhAdo vasadarUputtio phiviMtho nAto !' - pa. 189s. A pramANe hajAro sthitabaMdha pasAra thAya che tyAre lobhavedakAma pUrNa thAya che. ane te vakhate saM.lobhano sthitibaMdha aMtarmuhUrta bhUta be mAsa thAya che. saM.mAyAvedakAi - lobhavedakAddhA pUrNa thayAnA anaMtara samaye traNe mAyA anuprazAMta thAya che. eTale ke (1) traNa mAyAnA dalikone bIjIsthitimAMthI kheMcI mAyAvedakAddhAthI aMdhakakALa sudhInI avasthita guNaNa kare che. temAM saM.mAyALI udayasamayathI ane zeSa be mAyAnI udayAvalikA uparathI guNaNinI racanA kare che. - (2) te ja samayathI traNe lobhavI guNaNano nikSepa paNa mAyAvI guNaNinA nikSepanI tulya thAya che. atyAra sudhI lobhanI guNaNino nikopa je thato hato tenA karatA havethI mAyAnI guNazreNino nikSepa aMdhaka kALamAM thAya che. tethI have lobhano guNazreNi AyAma paNa laMbAvIne mAyAnI guNaNinA AyAma tulya karI de che. phera mAtra eTalo che ke lobhano have anudaya hovAthI saM. lobhanI guNazreNi je udayasamayathI thatI hatI. tene badale udayAvalikA uparathI thAya che. (3) zeSakarmonI galitAvazeSa guNaNa cAlu che. () mAyAno baMdha zaru thAya che, eTale ahIMthI traNa lobha ane mAyADhayanA dalako saM.mAyAmAM saMkrame che. tathA mAyAtraya ane lobhaDhayanA dalako saM.lobhamAM saMkrame che. kemake have anAnupUrvI saMkrama cAlu thaI gayo che. (5) mAyAvedakAddhAnA prathamasamaye saM.mAyA ane saM.lobhano be mAsano sthitabaMdha thAya che. zeSa karmano saMkhyAtA hajAra varSano sthitibaMdha thAya che. uttarottara sthitabaMdha mohanIya sivAyanA zeSa karmono saMkhyAlaguNa thAya che ane mohanIyano uttarottara sthitibaMdha vizeSAdhika thAya che. 10 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 20 upazamanAkaraNa bhAga-1 A krame hajAro sthitibaMdha dvArA mAyAvedakAddhA pUrNa thAya che. te samaye eTale ke mAyAvedakAddhAnA caramasamaye saM.mAyA ane saM.lobhano sthitibaMdha aMtarmuhUrta cUta cAra bhAsa thAya che. zeSakarmono sthitibaMdha saMkhyAtA hajAra varSa thAya che. saM.mAnavedakADhA - mAyAvadakAddhALI samAptinA anaMtara samaye (1) traNe mAna anuprazAMta thatA hovAthI traNa mALanA dalakone bIjI sthitimAMthI kheMcI mAnavedakAddhAthI aMdhakakALa sudhInI avasthata guNaNa kare che. temAM saM.mAnanI udayasamayathI ane zeSa be mALanI udayAvalikA uparathI guNaNinI racanA kare che. (2) te ja samayathI traNe lobha ane traNe mAyAnI guNazreNino vikSepa paNa mAnanI guNazreNanA nikSepanI tulya thAya che, paraMtu udayAdlakA upara thAya che. atyAra sudhI traNe lobhanI ane traNe mAyAnI guNaNano nikSepa thato hato tenA karatA havethI mAnanI guNagreNino vikSepa dhakakALamAM thAya che ane tethI havethI mAyAtrika ane lobhAtrikaLI guNaNano AyAma paNa laMbAvIne mALanA guNaNinA AyAmanI tulya karI de che. phera mAtra eTalo che ke mAyAno ahIM agdaya thavAthI saM.mAyAnI guNazreNi udayasamayathI thatI hatI te have udayAvalikA uparathI thAya che. udayAvalikAmAM saM.mAyAnA dalako paNa have goThavAtA nathI. (3) zeSakarmanI pUrvavat galatAvazeSa guNaNa cAlu che. (4) saM.mAtano baMdha zaru thAya che. eTale ahIMthI mAla 3, mAyA 3 ane lobha 3 nA daliko badhyamAna maMtrikamAM anAnupUrvIthI saMkrame che. eTale ke saM.mAnamAM mAyA 3. lobha 3, mAnA re nA dalako saMkrame che. saM.mAyAmAM mAyA 2, lobha 3, mAna 3 nA dAlako saMkrame che. saM.lobhamAM mAyA 3, lobha 2, mAd 3 nA dalako saMkrame che. (pa) te vakhate mAnavedakAddhAnA prathama samaye saMtrikano (mAna, mAyA ane lobhano) sthitibaMdha pUrNa cAra mAsano thAya che ane zeSa karmono sthitabaMdha saMgAtA hajAra varSano thAya che. saMjavalanano uttarottara sthitabaMdha vizeSAdhika thAya che ane zeSa karmono uttarottara sthitabaMdha saMkhyAlaguNa thAya che. ukUtakrame hajAro sthitibaMdha dvArA mAnavedakAddhA pUrNa thAya che. tyAre eTale ke mAnavedakAddhAnA caramasamaye saMtrikanI sthitibaMdha aMtarmuhUrta dhUna 8 mAsa thAya che ane Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 21 cAritramohanIyanI upazamanA te vakhate zeSakarmono sthitibaMdha saMgAtA hajAra varSano thAya che. * saM.zodhavedakAmAM - anaMtara samaye traNa krodhanI upazamanA naSTa thatI hovAthI (1) traNe krodhanA dalikane bIjI sthitimAMthI kheMcI guNaNa kare che. temAM saM.krodhanI guNaNi udayasamayathI kare che ane zeSa krodha kinI guNaNa udayAvalikA uparathI kare che. udayAvalikAmAM temanA dalano nikSepa thato nathI. atyAra sudhI lobha, mAyA ane mALanI guNaNio asvasthatA ane mAnavedakAddhAthI adhika AyAmavALI hatI. havethI krodhatrika ane zeSa 9 kaSAya (mAna 3, mAyA 3, lobha 3) A bArakaSAyanI guNaNa galatAvazeSa thAya che ane teno AyAma zeSakarmonI guNazreNita tulya thAya - kaSAyakhAbhravacUrNamAM kahyuM che ke - "paDhAmayodarA vArasaE pi vasAyA jo guNaseDhiNikkhevo so sesANaM kammANaM guNaseDhiNikkheveNa sariso hodi / jahA mohaNIyavajjANaM kammANaM sese sese guNaseDhiM Nikkhivadi tahA etto pAe bArasaNhaM vasAvA teNe teNe pAseDhI vivivyA " - pa. 1901. tAtparya e che ke je kaSAyanA udaye Na mAMDI hoya te kaSAyano udaya prApta thayA pachI yathAsaMbhava jevI jenI guNaNa jyAM jyAM zaru thAya te galatAvazeSa ane zeSa karmonI guNaNinA AyAma jeTalI thAya che. 1. labdhisAramAM tenI sAthe A vakhate aMtarapUraNa (sarva kaSAyonuM) paNa thAya che, ema kahyuM che. teno, vidhi ema batAvyo che ke bIjI sthitimAMthI krodhanA daliko umerI tene palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI bhAgI teno eka bhAga udayAdiguNazreNi AyAmamAM nAMkhe che ane zeSa bahubhAgamAMthI amukadravya laIne aMtarAyamamAM vizeSahInatA krame nAMkhe che (atisthApanAvalikA varjIne). A pramANe nikSepa thavAthI aMtarAyAmamAM paNa vizeSahInanA krame dalika AvI jAya che. tathA guNazreNinA carama samaye nikSipta dravya karatA aMtarAyAmanA pahelA samaye nikSiptadravya asaMkhyAtaguNahIna, tathA aMtarAyAmanA carama samaye nikSipta dravya karatA bIjIsthitinA pahelA samaye asaMkhyaguNahIna dravya Ave. udayarahita 11 nokaSAyonA dalikone paNa udayAvalikA upara guNazreNi AyAmamAM, aMtaramAM tathA bIjIsthitimAM ukta krame nAMkhe che. ___"itaH pUrvaM mohanIyasyAvasthitAyAmA guNazreNiH kRtaa| idAnIM punargalitAvazeSAyAmA prArabdhetyayaM vishessH| yasya kaSAyasyodayenopazamazreNimAruDho jIvaH punaravataraNe tasya kaSAyasya udayasamayAdArabhya galitAvazeSaguNazreNirantarApUraM ca kriyate / tatrodayavataH sajvalanakrodhasya dravyamapakRSya palyAsaGkhyAtabhAgena khaNDayitvA tadekabhAgaM sa ...... udayAdiguNazreNyAyAme nikSipati / punardvitIyasthitau prathamaniSekadravyaM sa ....... idaM, padahatamukhamAdidhanamatyinenAntarmuhUrttamAtrAntarAyAmena guNayitvA labdhaM samapaTTikAdhanaM Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 upazamanAkaraNa bhAga-1 (2) ahIM zeSakarmonI latAvazeSa guNazreNi cAlu che. karmaprakRti upazamanAkaNa gA. 60nI cUrNimAM kahyu che "jAe jalAe seDhiM paDivanno tAto ceva taM kammaM pattassa sesakammehi sarisA guNaseDhI / " - (3) krodhavedakAAAnA prathama samayathI saM.krodhano baMdha tathA anupAMtapaNu thavAthI bAra kaSAyano anAnupUrvI saMkrama thAya che. atyAra sudhI nava kaSAyono thato hato. saMjvalana krodhamAM potAnA sivAya 11 kaSAyono saMkrama thAya, tevI rIte saM.mAdimAM paNa 11-11 kaSAyo saMkrame che. (4) saM.catuSkato sthitibaMdha 8 mAsa pUrNa thAya che, jyAre zeSa karmono sthitibaMdha e vakhate saMkhyAtA hajAra varSano thAya che. saMjvalanano uttarottara sthitibaMdha. haju vizeSAdhika ja cAle che ane zeSakarmono saMkhyAtaguNa thAya che. ukta krame hajAre iitabaMdha pasAra thAya che tyAre avaidakapaNAno cazma samaya Ave che. te vakhate saM.catuSko sthitibaMdha aMtarmuhUrta nyUna 64 varSa thAya che ane zeSa karmono sthitibaMdha saMkhyAtA hajAra varSa thAya che. Ama upazamaNi avarohakane kramazaH lobha, mAyA, mAna ane krodhanA udaya sudhInI vaktavyatA batAvI. ahIM dareka sthAne avarohakane kaSAyanA udayano kALa Arohaka karatA kaMIka nyUna jANavo, je AgaLa alpabahutva parathI samajI zakAze. puruSavedodaya have kramazaH nokaSAyonI upazamanA naSTatAno vidhi batAve che. *************** . dvitIyasthitiprathamaniSeke dviguNaguNahAnyA vibhajya dvAbhyAM guNite adhastanaguNahAnicayo bhavati / saikapadAhatapadadalacayahatamuttaradhanamityAnItaM cayadhanaM sa idaM prAgAnIte samapaTTikAdhane sAdhikaM kuryAt sa etAvad dravyamapakRSTadravyasya palyAsaGkhyAtabhAgakhaNDitabahubhAgadravyAt gRhItvA addhANeNa savvadhaNe khaMDidetyAdividhinA vizeSahInakrameNAntarAyAme nikSipet / avaziSTabahubhAgadravyaM dvitIyasthitau 'divaDDhaguNahANibhAjide paDhamA' ityAdividhinA nAnAguNahAniSu vizaSahInakrameNa tattadapakRSTaniSekamatisthApanAvalimAtreNAprApya nikSipati / evaM nikSipte guNazreNizIrSadravyAdantarAyAmaprathamasamayanikSiptadravyamasaGkhyAtaguNahInam / antarAyAmacaramasamayanikSiptadravyAd dvitIyasthitiprathamasamayanikSiptadravyamasaGkhyAtaguNahInaM draSTavyam / evamudayarahitAnAM zeSaikAdazakaSAyANaM dravyamapakRSya udayAvalibAhyaguNazreNyAyAme antarAyAme dvitIyasthitau ca dravyatrayanikSepavidhiH kartavyaH / " labdhisAra gA. 321 nI saMskRta TIkA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA krodhavedakADhAmAM hajAro sthitibaMdha gayA pachI anaMta samaye N (1) puruSaveda ane hAsya-6 nI upazamanA naSTa thAya che, eTale te samaye sAte lokaSAyanI guNazreNi paNa bAra kaSAyanI sAthe teonI mAphaka ja cAlu thAya che ane temAM puruSaveda uThAvatI prakRti hovAthI teno guNiinakSepa udayasamayathI ane zeSa cha nokaSAyono vikSepa udayAlikA upathI thAya che. ahIMthI bAra kaSAya ane sAta lokaSAya ema 19 prakRtinI latAvazeSa guNazreNi cAlu thaI che. temAM udayavALA kaSAya ane vedanA dalikane udayasamayathI asaMkhya guNAkAre ane anudayavALI zeSa prakRtionI guNazreNinI syanA udayArvAlakA upara asaMkhyaguNAkAre thAya che. guNazreNi-AyAma zeSa karmonI guNazreNitA AyAma jeTalo samajavo.' (2) zeSakarmonI litAvazeSa guNazreNi paNa pUrvavat cAlu che. (3) puruSavedano baMdha ane udaya cAlu thAya che. tathA sAte nokaSAyano anAnupUrvI saMkrama paNa ahIMthI zaru thAya che. eTale kula cAritramohanayanI 19 prakRtionuM saMkramasthAna ahIM prApta thAya che. (4) 223 puruSavedano sthitibaMdha-32 varSa, saM. 4no sthitibaMdha-64 varSa, ane zeSa karmono sthitibaMdha-saMkhyAtA hajAra varSa thAya che. puruSaveda anupazAMta thayA pachI hajAro sthitibaMdha pasAra thayA pachI vedanI upazamanA naSTa thAya che. A bannenI vaccenA kALanA saMkhyAtA bahu bhAga pasAra thaI jAya ane saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre nAma-gotra-vedanAyano asaMkhyAtavarSano sthitibaMdha thAya che. alpabahutva A krame jANavuM - mohAyano sthitibaMdha-sauthI thoDo, 1. ahIMyA puruSavedanuM paNa aMtarapUraNa thAya che ema labdhisAramAM jaNAvyuM che. teno vidhi saM.krodhavat jANavo - "tatrodayavatoH puMvedasaJjvalanakrodhayoH dravyamapakRSya udayAdiguNazreNyAyAme antarAyAme dvitIyastha ca saJcalanakrodhoktaprakAreNa dravyanikSepaM karoti, udayarahitAnAM zeSakaSAyanokaSAyANAM dravyamapakRSya utpAtivAdyamuLazreLyAyAme aMtarAyAme dvitIyasthitau ca pUrvottaprAmeLa nikSiti|'' - labdhisAra gA. 323nI TIkA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ghAtitrayano sthitibaMdha-saMkhyAtaguNa, nAmagotrano sthitibaMdha-asaMkhyAtaguNa, vedanAyano sthitibaMdha-vizeSAdhika. kaSAyaprAbhUtarNimAM kahyu che "purisavede aNuvasaMte jAva itthivedo uvasaMto edisse addhA saMkhejjesu bhAgesu gadesu NAmA - goda- vedaNIyANamasaMkhejjavassaTThidigo bNdho| tAdhe appAbahuaM kAyavvaM / savvatthovo mohaNIyassa TThidibaMdho, tinhaM ghAdikammANaM ThidibaMdho saMkhejjaguNo, NAmagodANaM ThidibaMdho asaMkhejjaguNo, vedaNIyassa TThidibaMdho viSesAhio / '' - pR. 1903. sUtra 461 thI 466. upazamanAkaraNa bhAga-1 - A pramANe hajAro sthitibaMdha gayA pachI strIvedanI upazamanA naSTa thAya che ane tyArathI strIvedanA dalikone paNa kheMcIne udayAlikA upara zeSa karmonI mAphaka guNazreNi kare che. ahIMthI Ama kula 20 prakRtionI guNazreNi thAya che. veda anupazAMta thayu eTale teno anAnupUrvI saMkrama paNa have cAlu thayo. Ama caritramohAyanA 20 prakRtionuM saMkramasthAna ahIM prApta thAya che. 1 - auvedanI upazamanA naSTa thayA pachI hajAre sthitibaMdha gayA pachI napuMsakavedanI upazamanA naSTa thAya che. te pUrva veda anupazAMta thayA pachI UMdhuM vedanA upazamanA naSTa thAya te vaccenA kALanA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thAya ane eMka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre ghAtitraya eTale ke jJAtAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyano asaMkhyAtAvarSano sthitibaMdha zaru thAya che. te vakhate sthitibaMdhanuM alpabahutva mohatIyano - sauthA thoDo, ghatitrayano asaMkhyaguNa, nAmagotrano - asaMkhyaguNa, vedIyano vizeSAdhika. A pramANe jANavuM. kaSAyaprAbhUtacUrNimAM kahyu che - "kRnthivere anuvasaMte nAva savedo uvasaMto edisse addhAe saMkhejjesu bhAgesu gadesu NANAvaraNa- daMsaNAvaraNa 1. labdhisAramAM ahIM strIvedanuM paNa aMtarapUraNa pUrvanI mAphaka kahyuM che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 225 aMtarAiyANamasaMkhejjavassiya dvidibaMdho jaado| tAdhe mohaNIyassa ThidibaMdho thovo| tiNhaM ghAdikammANaM ThidibaMdho asNkhejgunno| NAmAgodANaM ThidibaMdho asaMkhejaguNo, vedaNIyassa viMdho visAhimA - pa. 1904. tathA te ja samayathI jJAnAvaraNa 4, darzanAvaraNa 3, aMtarAya pa e ghAtatrayanI bAra dezaghAtaprakRtiono be sthAnika rasa baMdhAya che. avarohako paNa atyAra sudhI A prakRtiono ekaThANIyo 2sa baMdhAto hato. havethI be sthAnika 2sa baMdhAya che. utakrame hajAro sthitibaMdha gayA pachI napuMsakavedanI upAmatA naSTa thAya che. eTale te ja samaye dvitIyasthatimAMthI dalako kheMcI napuMsakavedanI paNa udayAvalikA upara zeSa karmoLI. guNaNavat guNaNa kare che. Ama A samaye mohaLIyalI 21 prakRtio agzAMta thavAthI ahIMthI mohanIyatI 21 prakRtionI guNaNa cAlu thAya che. temaja napusakavedano anAnupUrvI saMkrama paNa cAlu thAya che. eTale ahIM cAritramohanIyanI 21 prakRtionuM saMkramasthAna prApta thAya che. napuMsakaveda anupAMta thayA pachI ArohakanA aMtarakaraNa samAptikALa sudhIno jeTalo kALa che tenA saMkhyAtA bahu bhAga pasAra thAya tyAre, jo ke avarohakane aMtarakaraNasamAptikALa Avato nathI, mATe ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke napuMsakaveda anupa zAMta thayA pachI avarohakane Arohakano aMtarakaraNakriyAniSThApaDano samaya je samaye Ave te be vaccenA kALanA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thAya tyAre mohalIyato asaMkhyAtA varSano sthitibaMdha prAraMbha thAya che. tathA te ja vakhate mohanIyano baMdha ane udaya bajemAM be cAtakarasa hoya che. Arohakane aMtarakaraNa kriyAkALa pUrNa thayA pachIthI A sthAna sudhI mohalIyano eka ThANIyo rasa udayamAM hato. havethI besthAnika rasano udaya cAlu thAya che. sattAmAM to A sthAna pUrve paNa be sthAnika rasa hato ja, kemake sattAmAM na hoya to be sthAnika rasato baMdha paNa hamaNA ahIM ja cAlu thayo hovAthI baMdhAvalikA vItI na hovAthI udayamAM AvI na zake. ahIM sthitibaMdhanuM alpabadutva A pramANe che - mohanIyato sthitibaMdha - sauthI thoDo, tenA karatA ghAtatrayano sthitabaMdha - asaMkhyaguNa, Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 upazamanAkaraNa bhAga-1 tenA karatA nAma-gotrano sthitabaMdha - asaMkhyaguNa, tenA karatA vedanIyato sthitibaMdha - vizeSAdhikA aMtarakaraNakriyAniSThApathI Arohakane sAta vastuo je thatI hatI tethI viparItapaNe sAta vastuomAM mohanIyato asaMkhyAtA varSano tibaMdha, be sthAnika sabaMdha ane be sthAnika rasodaya e traNa vastuo ahIM cAlu thAya che. jyAre lobhano saMkrama, anAnupUrvI saMkrama ane i AvalikA bAda udIraNAnA niyamano viccheda ane napusakavedanI aApazamanA AnI pUrve cAlu thaI gaI che. prazna - je vastuo Arohakane aMtarakaraNakriyAnaSThApathI cAlu thaI hatI te vastuono viccheda avarohakane aMtarakaraNakriyAsamAptakALa Ave tyAre thavo joIe. ahIM tenA saMkhyAmAM bhAga pahelA kema kahyo che ? jadba - je krame upazamaNi para AruDha thAya che utaratA te krama rahe che te barAbara che, paraMtu kALa samAna rahevAno niyama nathI, kemake caDhatA sUma lobhavedakADhA karatA utaratA sUmalobhavedakADhA kaMIka ochI che, e pUrve jaNAvyuM che. tevI ja rIte caDhatA karatA utaratA mAyAvedakASThA, mAtavedakADhA, krodhavedakAThA paNa ochI hoya che. Ama thatA caDhatA je sthAne mohanIyato saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha hato utaratA tenI pUrva saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha AvI jAya che. tevI ja rIte zeSa vastuomAM paNa yathAsaMbhava jANavuM. jyAre i AvalakA atikrAMta thayA pachI udIraNAnA niyamano abhAva paDanArane zaruAtathI ja thAya che. ane AnupUrvI saMkrama ane lobhanA asaMkramano niyama paNa navamA guNasthAnakanA prAraMbhathI ja gayo che. sarvaghAtaramabaMdha prAraMbha - mohanIyato asaMkhyAtA varSano sthitibaMdha prAraMbha thayA pachI ukta alpabadutvanA krame hajAro sthitabaMdha pasAra thayA pachI vasyatarAyakarmano anubhAga sarvaghAta baMdhAya che. Arohakane navamAM guNasthAnake amuka bhAga gayA pachI dezaghAta 2sabaMdhano prAraMbha thayo hato. tyAMthI ahIM sudhI dezAghAta baMdhAto hato. have QyatarAyanA sarvaghAta sabaMdhano prAraMbha thayo. tevI ja rIte tyAra pachI hajAro sthitabaMdha gayA pachI matijJAnAvaraNa tathA upabhogavaMtarAyanA dezaghAta jesabaMdhanI badale sarvaghAta sabaMdhano prAraMbha thAya che. tyAra pachI sthitabaMdhapRthakRtva gayA, pachI cAdarzanAvaraNanA dezaghAta 2sabaMdhanI badale sarvaghAta sabaMdhano prAraMbha thAya. tyArapachI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 227 sthitibaMdhapRthaM gayA pachI zrutajJAnAvaraNa, acakSu, bhogAMtano sarvaghAti sabaMdha zaru thAya. tyArapachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI adhijJAnAvaraNa, arvAdhadarzanAvaraNa ane lAbhAMtAcatA dezati sabaMdhanI badale sarvaghAti sabaMdhano prAraMbha thAya. tathA tyArapachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI mana:paryavajJAnAvaraNa ane dAtAMtAyanA dezaghAti sabaMdhanI badale sarvatti sabaMdhano prAraMbha thAya che. asaMkhyasamayaprabatI udIraNAno nAza : 'tyArapachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI asaMkhya samayaprabaddhanI udAraNA naSTa thAya che ane tevI badale eka samayaprabaddhatA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI udANA thAya che. kaSAyaprAbhRtasUrNimAM kahyu che - ''to viviMdha hastemu vesu asaMvegnAnuM samayapbddhaannmudiirnnaa paDihammadi / asaMkhejjalogapaDibhAgo samayapabaddhassa udIraNA / " -pR. 1608. sthitibaMdhakramavirtana je samaye asaMkhyasamayaprabaddha udIraNA naSTa thaI te samaye sAte karmano sthitibaMdha asaMkhyAtavarSano che, paraMtu temAM alpabahutvano krama A pramANe che. mohanIyato sthitibaMdha sarvathA alpa, 1. asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNAmAM apakRSTa dravyane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI bhAgI bahubhAgano bIjIsthitimAM (guNazreNiAyAma u52) nikSepa ka2vo tathA zeSa eka bhAgane pharI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgathI bhAgI bahubhAgano udayAvalikA upara guNazreNi AyAmamAM nikSepa karavo, e vidhi hato. tene badale havethI apakRSTadravyane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI bhAgI bahubhAga dravyane bIjIsthitimAM (guNazreNiAyAma u52), zeSa eka bhAgane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI badale asaMkhyalokathI bhAgI bahubhAgane udayAvila upara guNazreNi AyAmamAM ane zeSa eka bhAgano udayAvalikAmAM nikSepa karavo. ahIM sudhI guNazreNidravyanA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa dravya udayAlikAmAM Avatu hovAthI asaMkhyasamayaprabaddha jeTaluM dravya thAya, tethI tene asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNA kahI. havethI guNazreNidravyanA asaMkhyAtA loka jeTalAmA bhAganuM dravya udayAvalikAmAM Ave che. tethI samayaprabaddhanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM dravya udIraNAmAM Ave che. - "guNazreNikaraNArthamapakRSTadravyasyArohake yaH palyAsaGkhyAtamAtro bhAgahAraH prAguktaH so'dya yAvadAyAto'sminnavasare pratihataH / idAnImasaGkhyAtalokamAtro bhAgahAro'pakRSTadravyasya saJjAtaH / tataH kAraNAdasaGkhyeyasamayaprabaddhodIraNAM vinA ekasamayaprabaddhAsaGkhyeyabhAgamAtrodIraNA saJjAtetyarthaH / " labdhisAra gA. 333 nI saMskRta TIkA. 2. ahIMthI udayAvalikA upa2thI guNazreNi saMbhave che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 upazamanAkaraNa bhAga-1 ghAtatrayano sthitibaMdha - asaMkhyaguNa, nAma-gotrano sthitabaMdha - asaMkhyaguNa, vidaLIyato sthitibaMdha - vizeSAdhika have sthitibaMdhanA uparokta alpabahuqmAM kramazaH je pheraphAra thAya che te batAvAya che. ukta krame hajAro sthitibaMdha gayA pachI ghAtaMtraya nAma-gotranI upara AvI jAya che, eTale ke ghAtavayano sthitabaMdha lAma-gotrathI asaMkhyAtamA bhAge thato hato tenI badale nAmagotrathI adhika thAya che. eTale alpabadutva A pramANe thayuM - mohanIyato sthitabaMdha - sarvathI alpa, nAma-gotrano tibaMdha - asaMkhya guNa, ghatatrayano sthitibaMdha - vizeSAdhika, vedanIyato sthitibaMdha - vizeSAdhikA tyAra pachI vaLI hajAro sthitabaMdha ukUtakrame gayA pachI ghAtatraya ane vadaLIyano sthitabaMdha samAna thAya che. eTale alpabahucva A pramANe thayuM - mohanIyato sthitibaMdha - sarvathI alpa, nAma-gotrano sthitibaMdha - asaMkhyaguNa, ghAtatraya ane vedanIyano sthitabaMdha - vizeSAdhika (cAreno paraspara tulya). tyArapachI ukUta krame hajAro sthitabaMdha gayA pachI mohanIya nAma-gotranI paNa upara jAya che, eTale ke mohalIyano tibaMdha nAma-gotra karatA paNa AMdhaka thAya che. ahIM alpabadutva A pramANe che - nAma-gotrano sthitabaMdha - sarvathI alpa, mohanIyato sthitibaMdha - vizeSAdhika, vidaLIya ane ghAtatrayano sthitabaMdha - vizeSAdhika (paraspara tulya). tyArapachI hajAro sthitabaMdha gayA pachI mohanIya ghAtatraya ane vedanIyatI paNa Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 229 upara jAya che. eTale ke mohanIyato sthitabaMdha ghAtatraya ane vedanIya karatA paNa AMdhaka thAya che. ahIM alpabadutva A pramANe che - nAma-gotranI sthitibaMdha - sarvathI alpa, vedanIya ane ghAtatrayano sthitabaMdha - vizeSAdhika (paraspara tulya), mohanIyato sthitabaMdha - vizeSAdhika. havethI cheka sudhI sthitibaMdha alpabahuvano krama A pramANe ja raheze. jyArathI je karmanA asaMkhyAtA varSanA sthitabaMdhano prAraMbha thAya tyArathI te karmano uttarottara sthitibaMdha asaMkhyAtaguNa thAya che. upUta krame hajAro sthitabaMdha gayA pachI sAte karmono eka sAthe palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa sthitibaMdha thAya che. havethI pUrvathI uttarottara sthitabaMdha saMkhyAlaguNa thAya che. ukta krame hajAro sthitabaMdha jAya tyAre paNa sAd karmono sthitibaMdha palyopamanA saMkhyAtamA bhAga jeTalo baMdhAto hoya che. paraMtu temAM alpabahuva pUrvapramANe ja hoya che. have pachIno sthitabaMdha mohaLIyano palyopamanA saMkhyAmAM bhAgathI vadhIne 1 palyopama pUro thAya che. te vakhate tatraya ane vedanIyano palyopamanA saMkhyAmAM bhAgathI vadhIne poNo palyopama thAya che ane vAmagotrano palyopamanA saMkhyAtamA bhAgathI vadhIne aDadho palyopama thAya che. eTale A sthitibaMdha tathA sthitibaMdhanI vRddhi A pramANe che sthitibaMdhanI vRddhi | tibaMdha nAmagotra | palyo. sakhyAta cULa aDadho palyopama | aDadho palyopama ghAtatraya, vedanIya | palyo./saMkhyAta cUta poNo palyopama | poNo palyopama mohanIya | palyo./saMkhyAta jUna 1 palyopamAM || palyopama sthitabaMdhanuM alpabahucva to pUrvavat ja hoya che. havethI uttarottara sthitabaMdha palyopamano saMkhyAtamo bhAga vadhato jAya che. (cAvatu zeSa avattikaraNa pUrNa thAya. tyAra pachI apUrvakaraNa sudhI palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga pramANa sthitibaMdhanI vRddhi jANavI.) Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23) upazamanAkaraNa bhAga-1 ukta krame palyopamanA saMkhyAmAM bhAganI vRddhithI vadhatA saMkhyAtA hajAro sthitibaMdha gayA pachI anya sthitibaMdha sAd karmono ekendriyanA sthitabaMdhanI tulya thAya che. tyAra pachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI sAte karmono sthitabaMdha beIndriyanA sthitabaMdhanI tulya thAya che. tyAra pachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI sAte karmono sthitabaMdha teIndriyanA sthitabaMdhanI tulya thAya che. tyAra pachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI sAte karmono sthitibaMdha caundriyanA sthitabaMdhaLI tulya thAya che. tyAra pachI hajAro sthitabaMdha gayA pachI sAte karmono sthitibaMdha asaMDapaMcendriyanA sthitibaMdhanI tulya thAya che. tyAra pachI nivRttikaraNa samApta thAya che. avaqttakaraNanA caramasamaye aMta:kroDa varSano eTale ke lApRthakutva sAgaropamano sthitabaMdha thAya che. (ahIM paNa alpabahuctva to pUrvokta prakAre ja jANavuM.) . ' "carimasamayaaNiyaTTissa ThidibaMdho saagrovmsdshsspudhttmNtokoddaakoddiie|" - kaSA prAbhUta, mUtra paha, pR. 912. apUrvakaraNa - anaMtarasamaye apUrvakaraNamAM praveza kare che. te ja vakhate dezapAmanA, vidhatti, nikAcatA A traNa karaNa khullA thAya che. karmaprakRti upazamalAkaraNa gA. 14nI cUrNamAM kahyuM che ke- "gaM gaM vAra AruhaMtassa jattha jattha vocchinnaM taM taM dvANaM pattassa taM taM karaNaM ugghADiyaM bhavati / taM jahA - apasatthauvasAmaNAkaraNaM NihattIkaraNaM NikAyaNAkaraNaM baMdhanakaraNaM udIraNAkaraNaM uvaTTaNovaTTaNAkaraNaM saMkAmaNAkaraNaM iti aTTha karaNANi ugghADiyANi bhavanti te TAi pattarU !" te ja samayathI hAsya-4nA baMdhano prAraMbha thAya che. eTale mohanIyanI navaprakRtinuM baMdhasthAnaka ahIM Ave. tathA hAsya-4 ane bhaya-jugupsAno udaya thAya. tyArapachI apUrvakaraNano eka saMkhyAtamo bhAga jAya tyAre bIjA bhAganA prAraMbhathI) devakAda 30 prakRtinA baMdhano prAraMbha thAya che. tyAra pachI saMkhyAtA bhAga jAya eTale ke apUrvakaraNano eka saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre nidrA-2 no baMdha zaru thAya. tyAra pachI hajAro sthitibaMdha pasAra thAya che eTale apUrvakaraNa samApta thAya che. sAte karmonI galatAvazeSa guNaNanI racanA paNa ahIMyA pUrNa thAya che. prasaMga pAmIne avarohakanI guNazreNanuM varNana pharIthI karIe chIe. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 cAritramohanIyanI upazamanA avarohakane sUkSmasaparAyanA prathama samayathI apUrvakaraNanA caramasamaya sudhI jJAnAvaraNadi chaye karmonI sUkSmasaMgharAya, anavRttikaraNa ane apUrvakaraNathI aMdhaka AyAmavALI galatAvazeSa guNaOMNa thAya che. jyAre mohanIyamAM keTalAka kALa sudhI eTale ke je kaSAyanA udayathI zreNa mAMDI hoya te kaSAyano udaya ba thAya tyAM sudhI zeSakaSAyonI guNaNa avasthita pramANavALI hoya che ane te paNa vacce traNavAra vadhe che. te A rIta - sUkSmaparAyamAM lobhanI avasthita guNaNa. tyArapachI taQttikaraNanA prathama samaye bAda lobhane ukeratA te samaye guNaNa AyAma vadhe che. te lobhavedakADhAnA caramasamaya sudhI te ja pramANe rahe che. vaLI puna: mAyAnA dalikone ukeratA mAyodayanA prAraMbhamAM bIjI vAra guNaNa AyAma vadhe che. te mAyAvedakakALanA carama samaya sudhI te ja pramANe rahe che. vaLI tevI ja rIte mAnatA dalito umeratA mAnodayanA prAraMbhamAM trIjI vAra guNaNa AyAma vadhe che ane mAnavedakAddhAthI kaMIka dhaka kALa jeTalo thAya che. te mAtavedakADhAnA caramasamaya sudhI te ja pramANe rahe che. tyAra pachI krodhavedakAddhanA prathama samayathI cothI vAra guNaNa AyAma vadhIne zeSa karmonI guNaNanA AyAma jeTalo thaI jAya che. paraMtu ahIMyA avasthata guNaNa rahetI nathI. ahIMthI bAra kaSAyanI guNaNa paNa zeSakarmonI guNaNa jeQI galatAvazeSa guNaNa thAya che. tyAra pachI je je kaSAya-lokaSAyanI upazamanA naSTa thatI jAya che tenI guNazreNa paNa utA rIte thAya che. yathApravRttakaraNa - apUrvakaraNa samAtyanaMtara te jIva yathApravRttakaraNamAM praveza kare che. yathApravRttakaraNamAM pUrvanI (apUrvakaraNanI) mAphaka galatAvazeSa guNaNa thatI nathI paraMtu avasthita AyAmavALI guNazreNi thAya che. (dalikanI apekSAe hIyamAna guNazreNi hoya che.) teno AyAma pUrvanA sUkSmasaMgharAyanA prathama samayathI zaru thayela galatAvazeSa guNaNa AyAmathI saMkhyAlaguNa hoya che. (dravya asaMkhyaguNahIna hoya che.) A pramANe aMtarmuhUrta sudhI avasthita guNaNa kare che. tyArapachI traNa prakAre guNaNa kare, kemake yathApravRttakaraNamAM aMtarmuhUrta gayA pachI svasthAna saMyata thAya che. te vakhate vRddhinahAni vagara avasthita AyAmavALI guNaNi kare. tyArapachI dezavirata guNasthAnake jAya to tyAM guNaNa AyAma vadhe che ane te ja jIva upazamaNa ke pakaNa mAMDe to guNaNa AyAma hIna thAya che. "tado paDhamasamayaadhApavattassa aNNo guNaseDhiNikkhevo porANagAdo NikkhevAdo Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 upazamanAkaraNa bhAga-1 saMkhejaguNo, jAva carimasamayaapuvvakaraNAdo tti sese sese Nikkhekho / jo paDhamasamayaadhApavattakaraNe Nikkhevo so aMtomuhuttio tattio ceva / teNa paraM siyA vaDDadi, siyA hAyadi, siyA avaTThAyadi / " - BdhAyamAnuvarNi, pR. 1914. yathApravRttakaraNanA prathama samayathI ja guNasaMkrama thato nathI. paraMtu baMdhane yogya prakRtiono yathApravRttasaMkrama thAya ane baMdhane ayogya prakRtiono eTale ke baMdhavicchedache. prApta thayelI prakRtiono vidhyAtasaMkrama thAya che. yathApravRttakaraNanI guNaNa upazamaNa nimittaka nathI, paraMtu saMyamanamittaka che. upazamanimittaka guNaNi apUrvakaraNathI AgaLa thatI nathI je AgaLa jaNAvI gayA chIo. - "paDhamasamayaadhApavattakaraNe guNasaMkamo vocchiNNo, savvakammANamadhApavattasaMkamo jAdo, Navari jesiM vijjhAdasaMkamo asthi tesiM vijjhAdasaMkamo cev|" kaSAyaprAbhUta , pA. . ArohakanA apUrvakaraNanA prathama samayathI avarohakanA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhInA kALa karatA avarohakano upAmasamyaktva sAthe yathApravRttakaraNano kALa saMkhyAlaguNa che. "uvasAmagassa paDhamasamayaapuvvakaraNappahuDi jAva paDivadamANagassa carimasamayaapuvvakaraNo tti, tado etto saMkhejaguNaM kAlaM paDiNiyatto adhApavattakaraNeNa uvasamasammattaddhamaNupAledi / " - pR. 1815 adhApavattakaraNa = svasthAna saMyata. (58)(46) (70)(71). patamAna jIva pramausaMya guNasthAnaka pAmyA pachI zuM kare che te batAve che - kiccA pamattatadiyaraThANe parivatti bahusahassANi / hiTThillANaMtaradugaM AsANaM vA vi gacchejjA // 2 // uvasamasammattaddhA anto AukkhayA dhuvaM devo / tisu Augesu baDhesu jeNa seDhiM na AruhaI / / 63 // ugghADiyANi karaNANi udayaThiimAigaM iyaratullaM / egabhave dukkhutto carittamohaM uvasamejA / / 64 // . Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 233 mArca - pramattApramatta guNasthAnake hajAro vAra parAvartana karyA bAda vIcenA be guNasthAnake (devarata, avirata guNasthAnake) athavA sAsvAdana guNasthAnake paNa jAya che. (62) upazAmasamyaktvanA kALamAM jo AyuSyano kSaya thAya to avazya deva thAya, kemake bAkInA traNa AyuSya baMdhAyA hoya to upazamaNi para caDhI zakAtuM nathI. (63) Arohakane je krame karaNono viccheda thayo hato te ja krame avarohakane karaNo khule che. avarohakanA udayasthiti vagere ArohakanI tulya hoya che. eka bhavamAM be vAra cAretramohanIya upazamAvI zake. (64) vidoSArtha- have (yathApravRttakaraNano kALa pUrNa thatA) upazamasamyaktvanA kALamAM ja hajAro vAra pramattApramatamAM parAvartana karI asaMyamapaNuM paNa pAme, athavA dezaviratapaNuM paNa pAme, athavA utkRSTathI ja AvalikA zeSa sAsvAdanapaNAne paNa pAme. keTalAMka AcAryonA mate upAmazraNathI paDI sAsvAdane javAtu nathI. A upazama samyaktvathI sIdho sAsvAdaLapaNAmAM jaIne paNa jo kALa kare to paNa devagatimAM ja jAya, narakAde traNe gatimAM na jAya. kemake pUrve devAyuSya bAMdhyuM hoya te ja zreNa mAMDI zake. zeSa AyuSya bAMdhyuM hoya te zeNa mAMDI zakato nathI. abaddhAyuo hoya to AimAM kALa karato nathI. "jai sAsAyaNo kAlaM kareti sovi niyamA devo bhavati / kiM kAraNaM ? bhannati-'tisu Augesu baDhesu jeNa seTiM na AruhaI' tti-devAugavajesu Augesu baDhesu jamhA uvasAmago seDhIte aNuruho bhavati tamhA sAsAyaNo vi devalogaM jAti / " -karmaprakRti upazamanAkaraNa gA. 3 nI cUrNi. 1. upazamazreNithI paDatA sAsvAdane javAya ke nahIM te bAbatamAM ApaNI mAphaka digaMbaromAM paNa be mata che - "tassammattaddhAe asaMjamaM desasaMjamaM vApi / gacchejjAvalichakke sese sAsaNaguNaM vApi // 348 / / jadi maradi sAsaNo so NirayatirikkhaM NaraM Na gacchadi / NiyamA devaM gacchadi jaivasahamuNiMdavayaNeNa / / 349 / / uvasamaseDhIdo puNa odiNNo sAsaNaM Na pAuNadi / mUvatripALampatnasuttara Dovana rU ' - labdhisAra. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 vAtAtva Agrehaka-avagrahakartI A badhI prarupaNA puruSaveda ane krodhanA udayathI zreNi mAMDanAranI apekSAe kahyuM che. 234 have puruSaveda ane mAnatA udaye zreNi mAMDanArane, puruSaveda ane mAcAnA udare zreNa mAMDanArane tathA puruSaveda ane lobhanA udaye zreNi mAMDanAraste je pheraphAra Ave che te kahevAya che. puruSaveda ane mAnA udare zreNi mAMDanAra puruSaveda ane krodhanA udaye zreNi mAMDanArane jeTalI krodhanI ane mAnavI samUdita pratharmArthAta hoya che teTalI mAnanA udaye zreNi mAMDanAra Arohakane mAnanI pratharmArthAta hoya che. krodha anudayavatI prakRti hovAthI tenI pratharmArthAta eka AlikA pramANa hoya che. aMtaHkarankrayAkALa pachI hAsya-6 ane puruSavedanI upazamanA sudhI krodhodaye zreNi mAMDatAnI mAphaka ja thAya che, temAM phera nathI. puruSavedanuM samayona be AlikAnuM baMdhAyelu lika je te vakhate anupazAMta rahe che, te mAnate bhogavatA krotrikane upazamAvatA avedakADhAmAM teTalA kALe upazamAve che. avaidakapaNAnA prathama samayathI mAnane vedato traNe krodhane upathamAvavA mAMDe che. krodhodayathI zreNi mAMDatAe traNa krodha upazAMta thatA jeTalo kALa lAge che teTalA kALamAM A paNa mAnane vedato traNe krodhane upazamAvI de che. te ja vakhate krodhano baMviccheda pUrvanI mAphaka thAya che ane samayona be AlikAnuM baMdhAyelu saM.krodhanuM dalika anupazAMta rahe che. te teTalA ja kALe mAnane upazamAvatA upazamAve che. krodhanI (samayona be AdhikAbahna dravya sivAyanI) upazamanA thayA pachI anaMtara samayathI mAitrakane upazamAvavAno prAraMbha kare che. tyArathI AgaLa badhu pUrvavat. eTale ke mAnavI prathaitinI samayona traNa AlikA zeSe pataMg2ahatAviccheda, be AlikA zeSe AgAviccheda, AlikA zeSa rahe tyAre baMdha-udaya-udIraNAno viccheda, traNe mAna sarvathA upazAMta thaI jAya che. phakta samayona be AlikAnuM ba dravya anupazAMta rahe che ane eka udayAlikA bAkI rahI jAya che. tyArathI AgaLa krodhanA udaye zreNi mAMDanArI mAphaka jANavuM. - patamAnamAM tAtAtva paDatA prathama sUkSmalobhanA udayathI mAyAnA udayanA cazmasamaya sudhIno rvAidha pUrvokta pramANe, eTale krodhanA udayathI zreNa mAMDavAae je - Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 235 vistArathI kahyo che te pramANe jANavo. "mAnanA udayanA prathamasamayathI nave kaSAyanI galatAvazeSa guNazreNi thAya che ane teno nikSepa zeSakarmonI guNaNinI tulya thAya che. tathA krodhanA udaye Na mAMDanAra avarohakane krodha ane mAnano jeTalo kALa che teTalo mAnanA udaye Na mAMDanAra avarohakane mAnanA udayano kALa che. krodhanA udaye zreNa mAMDanAra avarohakano mAnavedakAddhA jeTalo kALa temAMthI AMtakrAMta thAya che tyAre traNe krodha anuzAMta thAya che. tethI bIjI sthitimAMthI traNe krodhanA daliko kheMcI tenI udayAvalikA upara galatAvazeSa zeSa karmonA jevI guNaNa kare che. eTale TuMkamAM mAnanA udaya vakhate nava kaSAyonI galatAvazeSa zeSakarmo jevI guNaNa thAya che. mAnavedakAddhAno krodhodayAvarohakane mAtavedakADhA jeTalo kALa pasAra thAya tyAre krodhatrakanI guNaNano prAraMbha thAya che ane bAre kaSAyonI guNaNa tyArathI thAya che. tyArapachInI prakriyA krodhodayathI zreNa mAMDanAranI mAphaka cheka sudhI jANavI. Ama TuMkamAM, yathApravRttakaraNathI puruSavedanI upazamanA sudhI - te ja pramANe. prathamasamayaarvedakapaNAthI krodha traNa upazAMta thAya tyAM sudhI - phera che. te paNa eTalo ja ke tyAM krodhane vedato hato, ahIM mAtane vade che. bAkI badhI prakriyA pUrvapramANe ja che. mAna upazamAvavAnA kALamAM phera nathI. mAyA upazamAvavAnA kALamAM phera nathI. ' lobha upazamAvavAnA kALamAM phera nathI. tathA upazAMtAddhAmAM phera nathI. paDatA. sukSma lobhane vedatA phera nathI. bAdara lobhane vedatA phera nathI. mAyAne vedatA phera nathI. 1. labdhisAramAM kahyuM che ke aMtarapUraNa paNa mAnanA udayanA prathamasamaye thAya che, kemake je kaSAyanA udayathI zreNi mAMDI hoya paDatA te kaSAyano udaya thAya tyAre aMtara pUre che. yastha vaSAyona zrenamAM patitaH tasmin pADavaDantaramApUrati " - labdhisAra gA. 360nI TIkA. 18 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 236 mAnavedakAddhAnA prathamasamayathI guNazreNituM nAnAva (avasthatanI badale galatAvazaSa), mALavedakAThAnuM vAtAva-krodhano udaya na thAya tyAM sudhI. tyArapachI guNazreNa-galatAvazeSa (paNa tyAM paNa thatI hovAthI pUrva pramANe) paraMtu traNe krodhanI udayAvalikA uparathI thAya ane mAnavI udayanA prathama samayathI thAya che. A krama cheka sudhI rahe che (yathApravRttasaMcama Ave tyAM sudhI.) puruSadda ane mAthAnA udde zeNa mAMDanAra - puruSaveda ane krodhanA udaye zreNi mAMDanArane jeTalI krodhaLI, mAnavI ane mAyAnI prathama sthiti hatI, e traNe samudata karIe teTalI mAyAnA udaye Na mAMDanArane mAyAnI prathamasthata hoya che. anudayavatI pravRtionI ekAvalikA prathamasthata hoya che. aMtarakaraNa kriyAkALa pUrNa thayA pachI napuMsakaveda, veda, hAsya-6 ane puruSavedanI upAmatAno vidhi prAqtuM. puruSavedanuM samayona be AlakA daramiyAna baMdhAyeluM dalika je anuprazAMta che te mAyAne bhogavatA krodhatrakane upazamAvatA avedakAddhamAM teTalA kALe upazamAve che. avedakapaNAnA prathama samayathI mAyAne vedato traNe krodhane upazamAve che. krodhodaye mAMDanArane krodhane upazAMta karatA jeTalo kALa lAge che teTalA kALe A paNa krodhane upazamAvI de che. te ja samaye krodhano baMdhaviccheda thAya che. phakta samayone AvalakAnuM baMdhAyelu krodhanuM dalika anupazAMta rahe che. (krodhanI prathamasthata na hovAthI prathamaNyatigata AvalikA rahetI nathI) anaMtara samayathI mAnatrikane upazamAvavAno prAraMbha kare che. sAthe sAthe samayona be AdlakAtuM baMdhAyeluM krodhanuM dalika anuprazAMta che. te paNa teTalA kALa daramiyAna keTaluMka saMkramAve che ane zeSa upazamAvI de che. krodhodaye theNa mAMDanArane. mALavedakAddhAmAM pratyA.-apratyA. mAna sarvathA upazAMta thAya che. athavA mAnodaye zreNi mAMDanArane paNa pratyA. apratyA. mAna sarvathA upazAMta thAya che. mAyodhye zreNa mAMDanArane paNa mAyA vedatA krodha upazAMta thayA pachI vaLI teTalo kALa pasAra thAya tyAre mAna2 sarvathA upazAMta thAya che. samayona be AvalikA daramiyAna baMdhAyela saM.mAnanA dravya sivAya zeSa saM.mAla paNa upazAMta thaI jAya che. anaMtara samayathI badhu pUrvavatu eTale ke mAyAno te vedaka mAyA trayo upazamAvavA mAMDe che ane mAyA trayo upazamAvavA sAthe samayona be AlakA daramiyAna baMdhAyelu saM.mALanuM dAlaka je anuzAMta che tene paNa eTalA ja kALa sudhImAM keTaluMka saMkramAve Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 237 che ane zeSa upasthamAvI de che. saM.mAyAnI prathama sthitinI samayona traNa AlikA zeSe saM.mAyAnI patagrahatA naSTa thAya che. be AlikA zeSe AgAviccheda thAya che, AlikA zeSa baMdha-udaya-udInvaccheda, pratyA. apratyA. mAyA sarvathA upazAMta thAya che. saM.mAyALuM samayona 2 AlikAnuM baddha dravya tathA udayAlikA anupazAMta rahe che. bAkInuM badhuM upazAMta thaI jAya che. A badhI prakriyAo tathA AgaLanI prakriyAo cheka upazAMtamohaguNasthAnakavA cazmasamaya sudhInI pUrvavat samajI levI. patamAnane tAtAtva - paDatA sUkSmalobhanA udayanA prAraMbhathI bAdalobhanA udayanA camasamaya sudhI koI phera nathI. eTale krodhodaye Ni mAMDatAra avohakane je vistArathI kahyuM che te badhu ahIM paNa samajI levuM. mAyAnA udayanA prathama samayathI traNe mAyA ane traNe lobha e chanI latAvazeSa ane zeSakarmonI samAna AyAmavALI guNazreNi kare che. krodhanA udaye Ni mAMDatAra avacehakane mAyA, mAna ane krodha traNetA udayano samudita jeTalo kALa che, teTalo mAyodo zreNi mAMDanArane mAyAno udayakALa che. krodhodaya zreNi mAMDanAra avacekane temAMthI mAyAvedakADhA jeTalo kALa pasAra thAya tyAre traNe mAna anupazAMta thAya che ane te samayathI traNe mAnanI paNa udayAlikA upara galatAvazeSa zeSa karmonA AyAma jeTalA guNaNi kare che. eTale ahIMthI kula tava kaSAyonI guNazreNi thavA mAMDI tathA mAta-3tA saMkramanI zarUAta paNa ahIMthI thAya che. eTale cAritramohatIyanA nava prakRtiono saMkrama ahIMyA thAya che. tyAra pachI eTale ke mAyA 3 nau upazamanA naSTa thayA pachI krodho zreNivALA avohakane mAnavedakADhA jeTalo kALa pasAra thAya tyAre traNe krodha anupazAMta thAya che ane tenA dalikone bauAitamAMthI laI udayAlikA upara zeSa anudayavALA kaSAyonI mAphaka galatAvazeSa guNaoNa kare che. ahIMthI kula bAre kaSAyonI latAvazeSa guNazreNi thAya che. tathA krodha3 nA upazamanA naSTa thavAthI saMkramanI zarUAta paNa ahIMthI thAya che. eTale cAritramohanIyanI 12 prakRtiono saMkrama ahIM thAya che. tyAra pachInI prakriyA krodhodayathI zreNi mAMDanAranI mAphaka cheka sudhI samajavI. puruSaveda ane lobhatA udaye zreNi mAMDanAra - puruSaveda ane krodhanA udaye 1. labdhisAranA mate aMtarapUraNa paNa mAyodayanA prathama samaye thAya. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 upazamanAkaraNa bhAga-1 zreNa mAMDanArane jeTalI krodhanI, mAnanI, mAyALI ane lobhanI prathamasthata che, e cAre samudata karIe eTalI lobhanA udaye Na mAMDanArane saM.lobhanI prathama sthati che. arthAt aMtarakaraNathI nivRttikaraNanA kALathI ekAvalikA aMdhaka jeTalI prathamasthata kare che. zeSa anudayavatI prakRtinI ekAvalakA pramANa prathamasthata hoya che. aMtarakaraNakriyAkALa pUrNa thayA pachIthI hAsya-ka ane puruSaveda upazAMta thAya tyAM sudhIno vidhi krodhodaya zreNi mAMDanAranI mAphaka jANavo. puruSavedanuM samayona be AvalikA daramiyAna baMdhAyelu dIlaka che te saM.lobhane bhogavatA krodhakane upAmAvatA avedakAddhAmAM teTalA kALe upazamAve che. krodhodaye Na mAMDanArane krodhane upazAMta karatA jeTalo kALa lAge che teTalA kALe A paNa krodhane upazamAve che. phakta samayona be AvalikA daramiyAna baMdhAyela saMkriodhanuM dalika anupazAMta rahI jAya che. (krodhanI prathamasthata na hovAthI udayAdlakAgata dalika bAkI rahetuM nathI.) te ja samaye krodhano paNa baMdhaviccheda thAya che. anaMtara samayathI mAnavakane upazamAvavAno prAraMbha kare che ane sAthe sAthe samayona be AqlakA daramiyAna baMdhAyelu krodhanuM dravya je anupazAMta che te paNa teTalA ja kALa daramiyAna keTaluMka saMkamAve che ane zeSa upazamAvI de che. - krodhodaye zreNi mAMDanArane mAna-3 upazamAvatA jeTalo kALa lAge che apratyApratyA. krodha upazAMta thayA pachI teTalo kALa ahIM pasAra thatA mAla-3 upazAMta thaI jAya che. phakta samayona be AvalikA daramiyAna baMdhAyelu saM.mAnatuM dalika anuzAMta rahI jAya che. (mAnanI prathama sthiti na hovAthI udayAvalikAgata dalika bAkI rahetu nathI.) te ja samaye saM.mAlano baMdhavaccheda thAya che. anaMtara samayathI mAyAtrakane upazamAvavAno prAraMbha kare che ane sAthe sAthe samayona be AlakA daramiyAna baMdhAyelu mAnavuM dalika je anuprazAMta che te paNa teTalA ja kALa daramiyAna keTaluMka saMkramAve che ane zeSa upazamAvI de che. krodhodaye zreNa mAMDanArane mAyA-3 upazamAvatA jeTalo kALa lAge che apratyA pratyA. mAna upazAMta thaI gayA pachI vaLI teTalo kALa pasAra thatA mAyA-3 uparAMta thaI jAya che. phakta samaye 2 AvalikA daramiyAna baMdhAyeluM saM.mAyAnuM dalaka anupazAMta rahe che. (mAtanI prathasthati che hovAthI udayAdlakAgata dalika bAkI rahetu nathI) te ja samaye saM.mAyAno paNa baMdhaviccheda thAya che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 239 anaMtara samayathI lotrikane upazamAvavAno prAraMbha kare che. ahIMthI badhu pUrvavat samajavuM. mAtra lobhano udaya cAlu hovAthI tenI prathamati karavAnI rahetI nathI. eTale lobha-3 nI upazamanAnI sAthe samayona be AlikA damiyAna baMdhAyeluM mAyAnuM lika je anupazAMta che te paNa teTalA kALe keTaluMka saMkramAve che ane zeSa upazamAvA de che. saM.lobhanI pratharmArthAtanI samayona 3 AlikA zeSe tenI pataGgahatA naSTa thAya che, be AlikA zreSe AgAviccheda thAya che, AlikA zeSe saM. lobhato baMdha ane bAdallobhano udaya-udIraNA viccheda thAya che, apratyA pratyA0 lobha sarvathA upazAMta thAya che. saM.lobhatuM samayona be AlikA darzamayAna baMdhAyeluM dalika tathA udayAlikAgata dalika tathA saM.lobhatuM kiiigatalika anupazAMta rahe che, zeSa saM.lobhanuM paNa sarva lika upazAMta thaI jAya che. A badhI prakriyAo tathA AgaLa paranI cheka upazAMtamohaguNasthAnakanA cazmasamaya sudhInI prakriyAo pUrvavat samajI levI. patamAnane tAtAtva - paDatA sUkSmasaMpAya guNasthAnakanuM varNana pUrvavat. bAdara lobhanA udayanA prathama samayathI eTale ke anivRttikaraNanA prathamasamayathI traNeya lobhA galatAvazeSa zeSakarmonA guNazreNi AyAma samAna AyAmavALI guNazreNi kare che. krodhoye Ni mAMDanAra avohakane lobha, mAyA, mAna, ane krodha e cArenA udayano amudita jeTalo kALa che teTalo lobhanA udayathI zreNi mAMDanAra avohakane lobhano udayakALa che. krodhodaye zreNi mAMDanAra avohakane lobhavedakAnA jeTalo kALa pasAra thAya tyAre traNe mAyA anupazAMta thAya che ane te samayathI traNe mAyAnA paNa udayArvAlakA upara gIlatAvazeSa guNazreNi lobhanI samAna kare che. eTale ahIMthI kula cha kaSAyonI guNazreNa thavA mAMDI. tathA mAyAnI upazamanA naSTa thavAthI saMkramanI paNa ahIMthI zarUAta thAya che. eTale cAritramohatIyanI cha prakRtiono saMkrama ahIMyA thAya che. tyArapachI eTale ke mAyAnI upazamatA naSTa thayA pachI krodhoye zreNI mAMDavAra avagrahakane mAyAvedakADhA jeTalo kALa pasAra thAya tyAre mAna anupazAMta thAya che. te samayathI traNe mAnavI paNa udayAlikA upara latAvazeSa guNazreNi lobha ane mAyAnI samAna kare che. eTale ahIMthI kula nava kaSAyonI guNazreNi thavA mAMDI tathA mAna-3nI Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 upazamanA naSTa thavAthI saMkramanI paNa zarUAta ahIMthI thAya che. eTale cAritra mohAyanI 9 prakRtiono ahIM saMkrama thAya che. 240 tyAra pachI eTale ke mAnanI upazamanA naSTa thayA pachI krodhodaye zreNi mAMDanAra avohakane mAnavedakADhA jeTalo kALa pasAra thAya tyAre traNe krodha anupazAMta thAya che. te samayathI traNe krodhanI paNa udayAlikA upara latAvazeSa guNaNi lobha, mAyA ane mAnavI jema kare che. eTale ahIMthI kula bAra kaSAyonI latAvazeSa guNazreNi thavA mAMDI tathA krodha-3nI upazamanA naSTa thavAthI saMkramanI zarUAta paNa ahIMthI thAya che. eTale cAritra mohanIcanI kula 12 prakRtiono ahIM saMkrama thAya che. tyApachInI prakriyAo krodhoye Ni mAMDatAratI mAphaka samajI levI. Ama kaSAyatAtAtva samApta thayuM. (62)(63)(64). puruSavedanA udaye zreNi mAMDanArA vaktavyatA kahIM. have vedodaye ane napuMsakavedodaye zreNi mAMDavAratI vizeSa prakriyA batAve che - udayaM vajjiya itthI itthIM samayai aveyagA satta / taha varisavaro varisavaritthiM samagaM kamAraddhe / / 65 / / akSArtha - puruSavedodayArUDha jIvanI napuMsakavedopaNamanAdvA ane stravedopazamanAdvA jeTalI strIvedodayADha jIvatI strIvedanI pratharmArthAta hoya che. tenI upara aMtaHkaraNa kare che. prathama napuMsakavedane upazamAve. pachI vedane upazamAve. strIvedopaNamanAnA cazmasamaye udaryArthAta sivAya vedanuM sarva lika upazAMta thaI gayuM hoya che. tyArapachI avaidaka thaIne sAta lokaSAyone upazamAve che. napuMsakavedodayADha jIva krame zaru karela napuMsakaveda ane strIvedanI upazamanAne sAthe pUrNa kare che. (65) vizeSArtha - vedanA udare zreNi mAMDatArI vizeSa prakriyA aMtaHkaraNa karatI vakhate vedanI pratharmArthAta puruSavedodaya zreNi mAMDanAraste napuMsakavedaupazamanA kALa tathA vedaupazamanAkALa banne samudita jeTalI thAya teTalI kare che. - aMtaHkarNAkrayA pUrNa thayA pachI vedane bhogavatA prathama napuMsakavedane aMtarmuhUrtamAM upazamAve che. tyArapachI strIvedane upazamAve che. strIvedanA udayanA cazmasamaye veda paNa upazAMta thaI jAya che. te vakhate puruSavedano paNa baMviccheda thAya che. Ama ahIM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 cAritramohanIyanI upazamanA puruSavedano baMdhavaccheda puruSavedoda zeNa mAMDadIrane thato hato tethI cUrve thato hovAthI teno sthitibaMdha saMgAtA hajAra varSa thAya che. (mahAbaMdha, veda mArgA, jaLa sthitibaMdha) anaMtara samayathI eTale ke avedakAddhAnA prathamasamayathI cha lokaSAya ane puruSaveda e sAte prakRtinI upazamanA kare che ane sAtene ekasAthe upazamAvI de che. hAsyaSaTraka jyAre upazAMta thAya che tyAre puruSavedanA udaye zeNa mAMDanArane jema samayona be AlikA daramiyAna baMdhAyelu dalaka anuzAMta hatu tema ahIM agvazAMta rahetuM nathI. hAsyaSakanI sAthe ja puruSaveda paNa sarvathA upazAMta thaI jAya che. tenuM kAraNa e che ke puruSavedanA udaye Na mAMDanArane hAsyaparkanI upazamanAtA caramasamaya sudhI puruSaveda badhyamAna hatu. tethI chelluM samayona be AlakAnuM badhyamAna dalika hAsyaSaTraka upazAMta thAya te samaye bAkI rahe che. jyAre ahIM to puruSavedano baMdhaviccheda strIvedanI prathamasthItanA caramasamaye ja thaI jAya che. tyAra pachI ja hAsyaSaTraka ane puruSavedanI upAsanAno prAraMbha thAya che. mATe dharUSaka ane puruSaveda e sAte prakRtio eka sAthe upazAMta thaI jAya che. tethI ja kahyuM che ke - "matima saMti jInosAne puriyaM ca sattamapAko guvaM 3vasAyeti " - pIvedoda zreSiA mAMDanArano adhikAra, karmaprakRti gA. kapa kaSAyAbhUtamAM paNa kahyuM che - "sthiLa 3vasti khatta vaphasAyo, taM jahA - avedo sattakammaMse uvsaamedi| sattaNhaM pi uvasAmaNaddhA tullaa| eyaM nnaannttN| selA sarve viyaUA pulive sada sariNA " - pa. 1934. tyArapachI badhu puruSavede zreNa mAMDanAranI mAphaka samajavuM, lajmakavedanA udare ze imAMDanAranI viroSa prakA - puruSavedanA udaye zreNi mAMDanArane napuMsakaveda upazamanAddha tathA strIveda upazamanAddhA jeTalI napuMsakavedanI prathamasthata napuMsakavedanA udaye zeNa mAMDanAra jIva aMtarakaraNa karatA kare che. zeSa be vedanI prathamasthata eka AvalikA pramANa kare che. aMtarakaraNakriyAkALa pUrNa thayA pachI anaMtara samayathI napuMsakavedanI upazamanAno prAraMbha kare che. puruSavedodaye zeNa mAMDanAra napuMsakaveda upamAve teTalo kALa napuMsakavedane ekalAne upazamAve che. paraMtu teTalA kALamAM napuMsakaveda sarvathA upazAMta thaI jatu nathI. tyArapachI anaMtarasamayathI strIvedanI upazamanAno prAraMbha kare che. te samaye napuMsakavedanI upAmatA paNa cAlu che. havethI banne vedone upazamAvatA napuMsakavedanI prathama sthitinA Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 upazamanAkaraNa bhAga-1 caramasamaya sudhI jAya che. caramasamaye banne veda upazAMta thAya che. te ja vakhate napuMsakavedano udayaviccheda ane puruSavedano baMdhaviccheda thAya che. sthitibaMdha puruSavedano saMkhyAtA hajAra varSano thAya che. anaMtara samayathI eTale ke avedanapaNAnA pahelA samayathI hAsya-6 ane puruSaveda e sAtenI upazamanAno prAraMbha kare che. e sAte prakRtione eka sAthe upazamAve che. je vakhate hAsya-6 upazAMta thaI jAya che te vakhate puruSavedanA udaye Na mAMDanArane jema samayona be AvalakAnuM baMdhAyelu dalaka anuprazAMta rahI jAya che, tevI rIte napuMsakavedanA udaye zreNi mAMDanArane bAkI rahetuM nathI, paraMtu hAsya-6 nI sAthe ja puruSavedanuM paNa sarvadalika upazAMta thaI jAya che. tenuM kAraNa pUrve kahyuM che. tethI ja kahyuM che ke - "tado avedo sattakammANi uvasAmedi / tullA ca sattaNhaM pi kammANamuvasAmaNA / " - kaSAyaprAbhRtacUrNa 5 1935. tyArapachInI badhI prakriyA puruSavedodaye Na mAMDanAranI mAphaka samajI levI. Ama vedanAnatva samApta thayuM. (5) upazAmaka saMbaMdhI bolavuM alpabahatva have puruSaveda ane krodhanA udaye zreNi prAraMbha karanAra jIva Azraya apUrvakaraNanA prathama samayathI cAvatu Na parathI paDatA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhImAM thatI aneka kriyAonA kALanuM alpabadutva kahevAya che. (1) jaghanya ramakhaMDotkiraNA - sarvathI alpa. Arohakane sUkSmasaMgharAyanA caramasamaye jJAnAvaraNAda chaye karmono je 2saghAta pUrNa thAya che teno kALa je aMtarmuhUrta pramANa che te sarvAlpa oya che. (2) utkRSTa 2makhaMDoriNA - vizeSAdhika. jJAnAvaraNAda karmono apUrvakaraNanA prathama samaye je 2saghAtano prAraMbha thAya che, teno kALa ahIM samajavo. (3) "jaghanya sthitibaMdhADhA tathA jAtakhaMDotiMrarASThA - saMkhyAtA 1. labdhisAramAM chaye karmonA sUkSmasaMparAya guNasthAnake thatA chellA sthitibaMdhano kALa tathA mohanIya Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA (545ra tulya). chaye karmono Arohakane sUkSmasaMpAyaguNasthAnakanA cazmasamaye je sthitighAta pUrNa thAya che teno tathA tatsamakAlina sthitibaMdhano kALa ahIM samajavo. eka rsthAitaghAta daramiyAna hajAro saghAta thatA hovAthI utkRSTa saghAtAdvA karatA jaghanya sthitighAtAdvA saMkhyAtaguNa Ave. tathA sthitighAta ane sthitibaMdhano kALa tulya hovAthI sthitibaMdhAdvA paNa aghAtAddhAthI saMkhyAtaguNa Ave. (4) avagrahakane jaghasthitibaMdhAyA vizeSAdhika. 243 zreNi para caDhatA viddhi vadhatI hovAthI uttarottara sthitibaMdhAddhA hIta thatI hatI. jyAre zreNi parathI paDatA saMkleza vadhato hovAthI uttarottara rsthAitabaMdhano kALa vizedhika Ave. tethI ArohakatA sUkSmasaMpAyanA carmArthAtabaMdha karatA avohakane sUkSmasaMpAyanA prathama samaye prApta thatA sthitibaMdhano kALa vizeSAdhika Ave. zreNi parathI paDatA sthitighAta thatA nathI. mATe ahIM sthitighAtAddhA sAthe kahI tathA. (5) aMtaHkarNAkrayAkALa - vizeSAdhika. sthitibaMdha, sthitighAta ane aMtaHkarNAkrayA traNe sAthe ja zarU thAya che ane (eka ja sthitibaMdha daramiyAna) sAthe pUrNa thAya che. ahIM tatkAlina sthitighAtAdvA ane sthitibaMdhAdvA kahI nathI, paNa te paNa samajI levAnA che. aMtaHkarNAkrayA nivRttikaraNano karmanA navamA guNasthAnake thatA chellA sthitibaMdhano kALa tulya kahyo che. '"tato jJAnAvarativarSanAM jaghanyasthitikANDakotkaraNakAlaH sUkSmasamparAyacaramasamayasambhavI anivRttikaraNacaramasamayasambhava moTTunIyasya napasthitivanyAtajI sAtamuau paraspara samAna / '' - labdhisAra gA. 365nI TIkA. A vicAraNIya che kemake sAteya karmano anivRttikaraNanA caramasthitibaMdhano kALa tulya saMbhave che, anyathA judA judA karmonI sthitighAtAdvA judI judI mAnavI paDe. tyAra pachI hajAro sthitighAta gayA pachI cha karmono sUkSmasaMpAyano caramasthitibaMdha Ave. tethI anivRttikaraNanA carama sthitibaMdha ka2tA sUkSmasaM5rAyanA caramasthitibaMdhano kALa vizeSahIna Ave. kemake uttarottara sthitibaMdhano kALa vizeSahIna thato Ave che. tethI mohanIyanA sthitibaMdhanA jaghanyakALa karatA zeSa cha karmonA sthitibaMdhano jaghanyakALa vizeSahIna Ave. samAna Ave ema lAgatuM nathI. 1. "edeNa suttaNiddeseNa jANijjade jahA odaramANassa savvAvatthAsu ThidiaNubhAgaghAdA Natthi tti, jai atthi te odaramANassa TThidibaMdhagaddhAe saha TThidikhaMDayaukkIraNaddhaM pi bhaNejja, Na ca evaM tahALuvaklRttAddo / '' - jayadhavalA, pR. 1926. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 upazamanAkaraNa bhAga-1 saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre zarU thAya che. tethI teno kALa tathA te vakhatanA sthitibaMdha ane sthitighAtano kALa vizeSadhika Ave. (6) utkRSTa sthitibaMdhAnA tathA utkRSTa sthitikhaMDotsiAnA - vizeSAdhika. sAteya karmono Arohakane apUrvakaraNanA prathama samaye je sthitibaMdha ane sthitighAta zarU thAya che teno kALa ahIM samajavo. uttarottara sthitibaMdhAdvA dyUta thatI jatI hovAthI aMtakarakriyAkALa vakhatanA tighAtAzrA tathA sthitibaMdhADhA karatA utkRSTa sthitibaMdhAdvA ane sthitighAtAdvA vizeSAdhika ane paraspara tulya Ave. (4) ArohakanI sUkSmasaMpAyanA cazmasamaye thatI latAvazeSa guNazreSTino saMkhyAtaguNa. AyAma pUrvanA aMtarmuhUrtathI A aMtarmuhUrta saMkhyAtaguNa samajavuM. (A zeSa cha karmonI apekSAe samajavuM.) (8) upAMtakaSAyano guNazreNinikSepa saMkhyAtA. upazAMtakaSAya guNasthAnakanA prathamasamayathI ja arvAsthata guNazreNi thAya che, teno AyAma ahIM samajavo. (9) avarohaka (paDatA)ne sUkSmasaMpAyAnA - saMkhyAtaguNa. (10) avarohakane lobhano guNazreNi nikSepa vizeSAdhika. zreNi parathI utaratA sUkSmasaMpAyanA prathama samaye bausthitimAMthI kiTTio kheMcI tene sUkSmasaMpaNayAdvAthI AdhikAdhika kALa sudhImAM goThave che. (11) Agrahakane sUkSmasaMpAyAnA, sUkSmakaTTipratharmAtiAyAma ane sUkikriupazcamanAkALa vizeSAdhika (paraspara tulya). - AAhaka sUkSmasaMpAya guNasthAnakanA prathama samaye bIjI sthitimAMthI sUkSmakaTTio kheMcI tene sUkSmasaMpAyADhA jeTalA kALamAM goThave che. te tenI prathaisthati tathA te kiTTione bhogavato sUkSma saMparAyanA cazmasamaya sudhI bIjI sthitimAM rahelI kiTTione upazamAve che, te sUkSma kiTTi upazamanakALa. A traNe kALa tulya che. avarohaka karatA Agrehakano dareka kALa adhika che. tethI avarohakatA sUkSmasaMpAyADhA ane tenI Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 245 guNaNatopaMnA kALa karatA paNa ArohakanI sUmasaMparAmAddhA adhika samajavI. *(12) kiphikaraNAThA - vizeSAdhika. lobhavedakAddhAnA traNa bhAga paDe che - (1) azvakarNakaraNoddhA (2) kiTTakaraNAddhA (3) kiTTavedanAddhA. A traNeyano kALa anukrame vizeSahIna che. tethI kiMvedanAddhA karatA kikiraNoddhA vizeSAdhika Ave che. (13) avarohaka (paDatA)ne bAiralobhavedakAbA - saMkhyAlaguNA. ArohakanA kikiraNoddhAthI ArohakaLI bAdaralobhavedakAddha dviguNathI aMdhaka che. avarohakanI lobhavedakAddhA ArohakanI lobhavedakAddhAthI kaMIka nyULa hovAthI te paNa dviguNa lagabhaga samajaqI. * (14) avarohakane bhAdaravaNalobhano guNaNitiyopa-vizeSAdhika(parampara tulya). zreNa parathI utaratA anavRttikaraNanA prathama samaye bIjI sthitimAMthI traNe prakAranA lobhanA daakone kheMcIne tene bAda lobhavedakAddhAthI eka AvalikA dhakakALa sudhImAM goThave che. tethI ahiyAM lobha sivAya anya kaSAyodayathI zreNa mAMDanArane uttarottara samaye guNanikSepa paNa teTalo ja hoya che. (1pa) upazAmaka AMtattikaraNaguNasthAnake bAdaralobhavedakAma - vizeSAdhikA avarohaka karatA Arohako kALa haMmezA vizeSAdhika hoya che. te vizeSAdhikatva eka AvalikAthI adhika hovAthI avarohakanA bAdaralobhaguNazreNitakSepa karatA ArohakanI bAdaralobhavedakAddhA vizeSAdhika Ave. (14) Arohaka bAda lobhanI prathama sthiti - vizeSAdhika. bAdaralobhavedakAddha karavA bAdaralobhanI prathamasthata eka avalakA adhika hoya che. (17) agohakane lobhavedakASThA - viroSAdhaka. 1. ahIMyA apratyA. pratyA. lobhanI guNazreNi udayAvalikA uparathI thAya che. paraMtu guNazreNino bIjA cheDA sudhIno AyAma te. 2. tata: pativaritnomavetno vizeSa : - labdhisAra gA. 370 nI TIkAmAM kahyuM che te azuddha lAge che. kemake upara 13mA sthAnamAM avarohakanI bAdaralobhavedakAddhA AvI gaI che. ahIM tnomAno joIe, "vAri' zabda na joIe. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 upazamanAkaraNa bhAga-1 sUma ane bAdara banne prakAranA lobhanI vedanA ahIM samajavI. (18) pahemAnane mAyAvedakAThA - vizeSAdhika. lobha karatA mAyAno kALa vizeSAdhika hoya che mATe. (19) patamAre mAtraka ane lobhatraka e ja kaSAyono gANitikSepa - vizeSAdhika. paDatA bAda lobhavedakAddhA pUrNa thatA mAyAno udaya thAya che. te ja samayathI mAyA3 ane lobha-3 e cha nI mAyAvadakADhAthI AvalikA aMdhaka AyAmavALI guNaNa kare che. (20) patamAnane mAnavedakADhA - gizeSAdhika. zreNaArohako mALavedanAddha karatA mAyAvadanAddhA vizeSahIna che. tethI lobhavedanAddhA vizeSahIMta che. tevI ja rIte patamAnane paNa lobhavedakAddha karatA mAyAvedakAddhA vizeSAdhika hoya che, tethI mALavedakAddhA vizeSAdhika hoya che. (21) patamAna mAnavedakane navakaSAyono guNanikopa - vizeSAdhika. paDatA mAyAvedakAThAM pUrNa thatA mAnano udaya thAya che. te ja samayathI mAna che, mAyA 3 ane lobha 3 e nava kaSAyonI mALavedakAddhAthI AvalikA adhika AyAmavALI guNaNa kare che. (33) Arohakane mAyAvedakA - vizeSAdhika. (23) Arohakane saM.mAyAnI prathama sthAne - vizeSAdhika (eka AvalikA aMdhaka). (24) Arohako mAyopazamanakALa - vizeSAdhika. saM.mAyAnI prathama sthatinI AdlakA zeSa rahe tyAre tenA baMdodayaviccheda sAthe chelluM samayona be AvalakAnuM baMdhAyelu dalaka anupa zAMta che. te tyAra pachI teTalA kALe upazAMta thAya che. tethI mAyAvedakADhI karatA mAyopazamanakALa samayona be AvalikA adhika che ane mAyAnI prathamasthata karatA samayona eka AvalikA adhika che. | (35) Arohakane mAtavedakADhI - vizeSAdhika. (3) Arohakane mALanI prathamati -vizeSAdhika (eka AvalakA aMdhaka). Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA - 247 (27) Arohakane mAnopAmatakALa - vizeSAdhika (samayonAvalikA adhika). ahIMyA hetu pUrve mAyopazamanakALanA sthAnamAM kahyo che te pramANe samajI levo. (28) dolopAmanADhA - viroSAdhaka. ahIM jo ke krodhavedana pUrNa thayA pachI eka AvalikA sudhI tenI prathaIsthati rahe che tathA tyAra pachI vaLI bIjI samayona AvalikA pachI krodha upazAMta thAya che, chatA krodhavedanA, krodhanI prathamasthiti ane krodha upazAmaLAddhA A traNeyamAM mAyA ane mAnanI mAphaka pahelA krodhavedanAddhA, pachI krodhanI prathamasthata, pachI krodha upazamanAddhA e krama nathI Avato. tenuM kAraNa e che ke krodha upazamananI zarUAta aMtarakaraNakriyA thayA pachI napusakaveda ane strIveda tathA hAsya-6 ane puruSavedave kramazaH upazAmAvyA pachI thAya che. krodhaLI prathaIsthati aMtarakaraNakriyA pUrNa thayA pachIthI turata ja thAya che. krodhavedanAddhA eka yathApravRttakaraNathI hoya che. mATe traNeyamAM krodhavedanAddhA sauthI dhaka, tethI krodhanI prathamati cULa, tethI krodhopazamanA paNa cULa thatI Ave che. (- nagdo - + + + + + + na. S 1 3 4 5 2 2 6 's 1 - aMtarakaraNakriyAkALa 1 2 - krodhanI prathama sthati ma va - krodhavedakAddha 1 3 - napuMsakavedopazamanakALa 3 4 - strIvedopAmatakALa 4 5 - hAsya-6 upazamanakALa 5 6 - krodhopazamanakALa () I nokaSAyopazamanakALa - vizeSAdhika. krodhanA upazamanakALathI cha lokaSAyono upazamanakALa vizeSAdhika Ave. (30) puruSavedopazamanakALa - vizeSAdhika. samayona be AvalikA aMdhaka. hAsyaSaTraka ane puruSavedanI upazamanakriyAno prAraMbha sAthe thAya che. paraMtu jyAre hAsya-6 sarvathA upazAMta thaI jAya che tyAre puruSavedano yathA0 apU9 ba Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 upazamanAkaraNa bhAga-1 baMdhaviccheda thAya che. tethI (madhyamA prakRti hovAthI) tenuM chelluM samayona be AqlakAnuM baMdhAyeluM dalika anupazAMta bAkI rahe che. te tyArapachI teTalA kALe upazamAve che. tethI hAsya-6 nA upazamanakALathI puruSavedano upazamanakALa samayona be AlikA adhika jANavo. (31) nIvedopAmatAhA - vizeSAdhika. ahIMyA kAraNa ema lAge che ke zreNamAM caDhatA viza vadhatI jatI hovAthI prathama je prakRtino upazama thAya che tevo kALa vadhAre hoya ane pachI pachI upazamatI prakRtiono kALa hIna-hIna thato jAya che. (32) napuMsakavedopazamanADhA - vizeSAdhika. kAraNa pUrvavatuM. (33) kAlakabhag - viroSaka (Tapaka AvalakA pramANa). (34) upazAMtA - DhigaNa. (35) puruSavedanI prathama sthAti - vizeSAdhika. napuMsakaveda upazamanAddhAthI sAdhaka dviguNa upazAMtAddhA che, jyAre puruSavedopAmanAddhA triguNa che, kemake temAM traNa upazamanA thAya che. ' (36) maM.kodhanI prathasthati - vizeSAdhikA aMtarakaraNakriyA pUrNa thatA ja krodhanI ane puruSavedavI prathasthatinI zarUAta thAya che. temAM prathama napuMsakaveda upazAMta kare che. tyAra pachI strIveda upazAMta kare che. tyAra pachI hAsya-6 ana puruSaveda upazAMta kare che. hAsya-6 uparAMta thAya che te ja vakhate puruSavedano baMdhodayaviccheda thatA puruSavedanI prathamati saMpUrNa thAya che. tyAra pachI saMkriodha upazamAve che. saM.krodhanuM chelluM samayona be AlakAnAM baddha dalaka sivAyanuM sarva dalaka upazAMta thaI jAya che. tyAre saMkriodhano paNa baMdha ane udayano viccheda thaI jAya che. tethI puruSavedanI prathamasthata karatAM aMtarakaraNakriyAkALa pachIno krodhavedakakALa vizeSAdhika thayo ane te paNa kaMIka cULa trIjA bhAga jeTalo vizeSAdhika thayo. kemake puruSavedanI prathamasthitimAM traNa kArya thayA - napuMsakavedopazamanA, grIvedopazamanA, hAsya-ka upazamanA. krodhavedanAmAM cothuM kArya (krodhopazamanAtuM) paNa lagabhaga thayu, kaMIka ja bAkI rahyuM. tathA pUrvapUrvathI uttarottara kAryano kALa paNa hIMd Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 cAritramohanIyanI upazamanA hovAthI puruSavadanI prathamasthata karatA krodhavedanAhAM kaMIka bhUta trIjA bhAga jeTalI adhika thAya. krodhavedakakALathI krodhanI prathamasthati vizeSAdhika che. mATe puruSavedanI prathamasthati karatA krodhanI prathamarathati vizeSAdhika Ave. >> 1 2 3 + + + + nI e 1 2 va =' ma va - puruSavedanI prathamasthata a' - saM.krodhanI prathamasthata ga 1 - napusakavedopazamanAddhA 1 2 - strIvedopazamanAddhA 2 va - hAsya-6 upazamanAddhAM va va' - krodhanA samayona be AqlakA daramiyAna baMdhAyela dalika sivAyanA dalikano upazamanA kALa. (34) mohanIya upazamanADhA - vizeSAdhika. napusaMkaddopazamananA prAraMbhathI cAvatuM krodha upazamanA sudhInA (samayona be AvalikAnA baddha dalika sivAyanA) kALa jeTalI krodhanI prathamasthiti che. tyArapachI mAta, mAma ane lobhano upAmatakALa vadhArIe eTalo kALa mohanIyanI (cAritramohanIyatI) upazamanAAM Ave. tethI te mAna-mAyA-lobhanI upAsanAnA kALa jeTalo adhika Ave. (38) pamAnano asaMkhyasamayaprabaDhaudIraNA kALa - saMkhyAlagurA. zreNa para caDhatA sarva karmano sthitibaMdhano niyata krama (moha-abhya, jJAnA.darzanAaMtarAya-asaMkhyaguNa (paraspara tulya), kAmagotra-asaMkhyaguNa (paraspara tulsa), vedanIyaasaMkhyaguNa) nakkI thayA pachI hajAro sthitibaMdha gayA pachI devAghati sabaMdhanA prAraMbhathI hajAro sthitighAta gayA pachI ane dezaghAta sabaMdhanA hajAro sthitighAta pUrve asaMkhyasamacaprabaddhatI udIraNAno prAraMbha thAya che. zreNi parathI paDatA eka dezaghAta 2sabaMdhano nAza thaI sarvaghAta sabaMdhanA prAraMbha pachI hajAro sthitabaMdha sudhI A pramANe Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25) upazamanAkaraNa bhAga-1 asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNA cAlu rahe che. eTale paDatA sUkSmasaMgharAyanA prathama samayathI mAMDI cheka sarvaghatirasabaMdhanA prAraMbha pachI hajAro sthitibaMdha sudhIno kALa ahIM gaNavAno che. te mohanIya upazamanAddhAthI saMkhyAtaguNa Ave. (39) Arohakane asaMkhyasamacaprabaddha udIraNAkALa - vizeSAdhikA (pUrve kahyuM che, tema ArohakanA kALa karatA avarohakano kALa haMmezA ocho Ave che. tethI ahIM avarohakanA asaMkhyasamayamabaddhaudIraNAnA kALa karatA Arohakano kALa vizeSAdhika Ave che. (40) patamAnanI AMtattikaraNADhA - saMkhyAlaguNa. pUrve kahyuM che ke Arohakane AMbavRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga gayA pachI asaMjJA tulya sthitibaMdha thAya che. tyArapachI keTalAya hajAro sthitibaMdha gayA pachI asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNA thAya che. tethI asaMkhyasamayaprabaddhanI udIraNA Arohako anivRttikaraNa guNasthAnake tenA saMkhyAmAM bhAga jeTalA kALamAM ja thAya che. taduparAMta sUkSmaparAya guNasthAnake thAya che. paraMtu sUmasaMharAya guNasthAnakano kALa paNa anavRttikaraNanI apekSAe ghaNo nAno che. tethI Arohakane asaMkhyasamayamabaddhanI udIraNAnA kALa karatA navRttikaraNano kALa saMkhyAlaguNa Ave. vaLI avarohakanI nivRttikaraNAddhAM ArohakanI navRttikaraNAddhAthI kaMIka nyUDa ja hoya che. mATe avarohakanI anivRttikaraNAddhA paNa ArohakanA asaMkhyasamayamabaddhatI udIraNAnA kALa karatA saMkhyAlaguNa Ave. (41) ArohakanI anivRttikaraNAdrA - vizeSAdhika (kAraNa pUrve kahyuM che.). (42) patamAnanI apUrvakarADhA - saMkhyAlaguNa. (43) ArohakanI apUrvakaraNAstra - vizeSAdhika. (44) patamAnano utkRSTa guNazreNitopa - vizeSAdhikA caDhatA apUrvakaraNanA prathama samayathI sarva karmonI galatAvazeSa guNaNa thAya che. teno AyAma apUrvakaraNa-navRttikaraNa ane sUkSmasaMparAthI aMdhaka kALa jeTalo che. tevI ja rIte paDatA paNa sUkSmaparAyanA pahelA samayathI mohanIya sivAyanA sarvakarmanI gIlatAvazeSa guNazreNa thAya che. teno AyAma paNa sUmasaMgharAya, navRttikaraNa, apUrvakaraNathI Adhaka kALa jeTalo che. tethI patamAnanI apUrvakaraNAddhA karatA anavRttikaMraNAddhA, Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 251 sUkSmaparAyoddhA ane tethI kaMIka dhaka jeTalo guNaNitikSepa vadhu che. jo ke patamAnanI apUrvakaraNAddhA karatA ArohakanI apUrvakaraNAddhA kaMIka adhika che, paraMtu guNazreNi nikSepa ghaNo Adhaka hovAthI ArohakanI apUrvakaraNAddhAthI patamAnano utkRSTa guNaNitikSepa vizeSAdhika Ave che. ahIM guNagreNiIpa mohaLIya sivAyanA zeSa karmono samajavo kemake zreNithI paDatA zarUAtamAM mohaLImaLI galatAvazeSa guNagreNi thatI nathI, paraMtu avasthita guNaNi thAya che. teno AyAma paNa te te kaSAyavedanAddhAthI AvalikA aMdhaka jeTalo ja che. tathA sUkSmaparAyanA prathamasamayano guNaNiAyAma levAno che, kemake galatAvazeSa guNANa thato hovAthI pachI teno AyAma hIla thato jAya che. (45) Arohakano apUrvaka rAjAnA prathama samare guNanikopa- vizeSAdhika. avarohakanA sUkSmaparAya, anatikaraNa ane apUrvakaraNanA kALa karatA ArohakanA sUkSmasaMgharAya, anavRttikaraNa ane apUrvakaraNano kALa AMdhaka hovAthI avarohakanA utkRSTa guNaNitikSepa karatA Arohakane apUrvakaraNanA prathamasamaye guNAtopa vizeSAdhika Ave che. (46) Arohakane zodhavedakAThA - saMkhyAtaguNa. ahIMyA zreNi Arohakane yathApravRttakaraNanA prathamasamayathI anivRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga sudhI krodhano udaya che. guNaNa AyAma apUrvakaraNanA prathamasamayathI sUkSmaparAyathI kaMIka dhaka kALa sudhI che. apUrvakaraNa karatA yathApravRttakaraNano kALa saMkhyAlaguNa hovAthI ArohakanI krodhavedakAddhA saMkhyAlaguNa Ave. bu+ ka Da i bu ma' DuM - guNaNatopa * 5 - krodhavedakAAM e jha' - yathApravRttakaraNAddhA ga' 4 - apUrvakaraNa va va - anivRttikaraNa 19 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 - kaDa sUkSmasaMpAya javAba prazna - apUrvakarNInA prathama samayathI A alpabahutva che ema pUrve sUcita karyu che, to pachI ahIM krodhavedakADhAmAM yathApravRttakaraNanA kALano nirdeza kema karyo ? ahIMyA apUrvakaGga pachIthI ja thatA badhA padArthonI vatavyatA batAvI che. paraMtu te padArthonA saMbaMdhavALA eka, be padArtho yathApravRttakaNamAM AvI~ jatA hovAthI sAthe sAthe tenI vaktavyatA karI che tethI doSa nathI. tethI ja AnA pachInA sthAnamAM yathApravRttakaraNano guNazreNi nikSepa paNa prasaMga pAmane batAvyo che. - (47) yathApravRttakA saMcatano guNazreSTi vikSepa saMkhyAtaguNa. ahIMyA pratipatamAnano yathApravRttakaNasaMyatano guNazreNi nikSepa samaMjavo. kemake ahIM saMcarmAnamittaka guNazreNi che te upazamazreiimittaka guNazreNi che. upazamanAkaraNa bhAga-1 (48) darzanamohopazAMtAkA saMkhyAtaguA. darzana mohanIyanI upazamanA karI tyAra pachI chaDhe-sAtame guNasthAnake vAraMvAra pAvartta kare che. tyAra pachI traNa karaNa dvArA cAritramohane upazamAvI tyAMthI paDI nivRttikaNa, apUrvakaGga, yathApravRttakarNI saMyata thaI, 'pramattadi guNasthAnake jaI kSAyopamika samyaktva prApta kare tyAM sudhI darzanamohanIyanI prakRtio upazAMta che. A badho kALa ahIM levAno che. - (49) cAritramohanIno aMtarayAma saMkhyAtaguNa. prazna - cAritramohatIyanI upabhramavAnI pUrve darzata mohanIya upazAMta thAya ane caritramohatIyanI upabhramatA naSTa thayA pachI darzanamohanIyanI upazamanA naSTa thAya che to pachI cAritra mohanIyanuM aMtara darzanamohopazAMtAddhAthI vadhAre zA Ite ? - 1 javAba vastutattvanA yathArthajJAnanA abhAvathI ja ukta prazna uisthata thayo che. cAritramohatIyanI upazAMtADhA to darzanamohanIyanI upazAMtAkAthI ochI ja che ane te to upazAMtamohaguNasthAnakanA kALarupa kSullakabhavathI bamaNI AgaLa kahI gayA chIe. ahIMyA cArimohAyanuM aMtara kahyuM che. eTale ke aMtaHkarNAkrayAkALa vakhate cAritramohatIyanuM je AMtaru pADyuM hatuM (lika vinAnI bhUmi karI hatA) teno AyAma ghaNo ja moTo che. aMtaHkaraNa jeTaluM hoya che teTalA kALa sudhI cAritramohanIyanI prakRtio upazAMta Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 253 hetI nathI, paraMtu teno saMkhyAtamo bhAga mAtra pasAra thAya ke tuta ja bAjI sthitimAMthI daliko kheMcI aMtamAM dalaccanA thAya che. ahIMyA je aMtaHkaraNaAyAma kahyo che te aMtaHzkakriyAkALa vakhate kareluM je AMtaruM teno AyAma che. tethI te darzanamohopazAMtAddhAthI saMkhyAtaguNa Ave temAM doSa nathI. (50) darzanamohavIcano aMtagacAma saMkhyAtaguNa. upara pramANe ahIM paNa samajavAnuM che. darzanamohAyanuM AMtaru jeTalu darzanamohAyanI aMtaHkarNAkrayAkALa vakhate karyuM che teno AyAma ahIM samajavAno che. (51) jaghanya abAdhA saMkhyAtaguNa. sUkSmasaMpAyanA cazma samaye badhyamAna prakRtionI abAdhA je aMtarmuhUrta pramANa che te ahIM samajavAnI che. athavA mohanIyanI apekSAe nivRttikaraNanA camasamaye jaghanya abAdhA Ave. - - (52) utkRSTa abAdhA saMkhyAtaguNa. avagrahakane apUrvakaSNanA cazma samaye je sthitibaMdha thAya che tenI abAdhA ahIM samajavI. sUkSmasaMpAyanA cazmasamayanA sthitibaMdha karatA avarohakane apUrvakaraNanA cazma samayano sthitibaMdha saMkhyAtaguNa hovAthI abAdhA paNa saMkhyAtaguNa Ave. (53) Arohakane mohanIyato jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. nivRttikaNanA cazma samaye thato aMtarmuhUrtapramANa sthitibaMdha. - (54) pratipatamAnane mohIno jaghanya sthitibaMdha - saMkhyAtaguNa (dviguNa). pratipatamAnane nivRttikaraNanA prathama samaye mohanIyatA baMdhano prAraMbha thAya che. te AgrahakatA sthitibaMdha karatA bamaNo hoya che. (55) upazAmakane ghAtitrayano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. Arohakane sUkSmasaMpAyanA cazmasamaye ghatitrayano baMviccheda thato hovAthI te samaye thato aMtarmuhUrta pramANa sthitibaMdha. (56) avarohakane ghAtitrayano jaghanya sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. AohakatA sthitibaMdha karatA avohakano te te sthAne sthitibaMdha bamaNo che, ema pUrve kaheluM che. - Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 upazamanAkaraNa bhAga-1 (paNa) aMtarmuhUrta - saMkhyAlaguNa. AnI pUrve dareka sthAno aMtarmuhUrta pramANatA hatA ane aMtarmuhUrtamAM taratamatA hovAthI ghAtatrayanA avarohakanA jaghavya sthitibaMdhathI utkRSTa aMtarmuhUrta je muhUrtathI 1 samaya jULa rupa che te saMkhyAlaguNa Ave. ahIM sudhInA badhA sthAno muhUrtanI aMdaranA AvyA che. have muhUrtathI vadhu kALavALA sthAno Ave che. (58) Arohakane nAma-gotrano jaghanya sthitibaMdha - saMkhyAlagu. upazAmako nAmagotrano jaghanya sthitibaMdha 16 muhUrta che. tethI aMtarmuhUrtathI saMkhyAlaguNa kahyo che. te sUkSmaparAyano carama sthitibaMdha jANavo. (59) vedanIcalo jaghA sthitabaMdha - vizeSAdhika. vedaLIyano jaghanya sthitibaMdha upazAmako 24 muhUrtano che. tethI gAma-gotranA jaghanthasthAtibaMdhathI vizeSAdhika thAya. (40) patamAnane nAmagotrano jaghanya sthitibaMdha-viroSaoNka. upAmazeNithI paDatA sUkSmaparAyanA prathama samaye nAmagotranI sthitibaMdha ArohakanA jaghanya sthitibaMdhathI bamaNo eTale ke 32 muhUrta pramANa thato hovAthI ArohakanA vedanIyatA jaghanya sthitibaMdhathI vizeSAdhika thAya. (1) patamArI vedanIyano jaghanya sthitibaMdha - vizeSAdhika. zreNithI paDatA sUkSmasaMgharAyanA prathamasamaye vadaLIyano sthitabaMdha ArohakanA jaghanya sthitibaMdhathI bamaNo eTale ke 48 muhUrta pramANa thato hovAthI patamAnanA nAma-gotranA jaghanya sthitibaMdha (3ra muhUrta)thI vizeSAdhika Ave che. (sarva jIvone jaghanna sthitibaMdha sarakho hoya che.) (43) upazAmako mAyAno jaghanya sthitibaMdha - saMkhyAlaguNa. upazAmako mAyAno jaghanya sthitibaMdha eka mAsa hovAthI saMkhyAlaguNa thAya. (3) patamAmane mAyAno jaghanca sthitibaMdha - saMkhyAlaguNa (dviguNa). paDatA sthitibaMdha DhaguNa thato hovAthI. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA (64) upazAmakane mAnato jaghanya sthitibaMdha be mAsa pramANa hovAthI (mAnanA baMviccheda samaye). (65) patamAnane mAnato jaghanya sthitibaMdha - saMkhyAtagurA (dviguNa). paDatA sthitibaMdha bamaNo thato hovAthI. (66) Arohakane krodhano jaghanya sthitibaMdha tulya. cAra mAsa pramANa hovAthI (krodhanA baMviccheda samaye) (67) patamAnane krodhano jaghanya sthitibaMdha - dviguNa. paDatA sthitibaMdha bamaNo thato hovAthI - - talya. saMkhyAtaguNa. (68) upazAmakane puruSavedano jaghanya sthitibaMdha upazAmakane baMviccheda samaye puruSavedano jaghanya sthitibaMdha 16 varSa pramANa hovAthI. (69) upazAmakane te ja vakhate saMjavalana-4 to sthitibaMdha-saMkhyAtaguNa (dviguNa). upazAmakane puruSavedanA baMrdhavaccheda samaye saMjvalana catuSko 32 varSa pramANa sthiti-baMdha thAya che mATe. (40) patamAnane puruSavedato jaghanya sthitibaMdha tulya. 32 varSa pramANa thAya che. sthitibaMdha bamaNo thato hovAthI, 255 - (41) patamAnane te ja vakhate saMjvalana-4 to sthitibaMdha-dviguNA. saMjvalana-catuSkato te vakhate 64 varSa pramANa sthitibaMdha thato hovAthI. (33) Agrahakane saMkhyAtavarSapramANano mohatIno prathama sthitibaMdha saMkhyAtaguNa. aMtaHkarNAkrayAkALa pUrNa thayA pachI anaMtara samayathI mohanIyano saMkhyAtA varSano sthitibaMdha thAya che. te ahIM levAno che. (43) avarohakane mohanIyano saMkhyAtavarSapramANano cama sthitibaMdha-saMkhyAtaguNa. Agrahaka karatA avarohakane saMkuleza vadhato hovAthI sthitibaMdha vadhAre thAya che. tethI ahIM saMkhyAtaguNa sthitibaMdha Ave che. paraMtu dviguNano niyama ahIM heto nathI. zarUAtamAM ja mAtra thoDo kALa rahe che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 upazamanAkaraNa bhAga-1 (74) upazAmakane ghatatrako saMkhyAtacrSa pramANano prathama tibaMdha - saMkhyAlaguNa. Arohakane strIveda upazamanA kALano grakhyAtamo bhAga pasAra thAya che tyAra pachI ghatatrayanA saMkhyAtA varSanA-sthitabaMdhano prAraMbha thAya che. te sthitabaMdha ahIM levAno che. (pa) avarohakane zAtatrayano carama saMkhyAtacrSano tibaMdha-saMkhyAlaguNa, uramA sthAnanI mAphaka hetu samajI levo. zreNi parathI paDatA strIvedanI upazamanA naSTa thayA pachI napuMsakavedanI upazamanA naSTa thayA pUrve vaccenA kALanA saMkhyAtA bahu bhAga pasAra thAya che te vakhate ghAtatrayano saMgAtAvarSano carama sthitabaMdha thAya che. te ahIM levAno che. (ka) upazAmakane sAtatrayano prathama saMkhyAdvarSano tibaMdha-saMkhyAlaguNa. Arohakate hAsya-6 nI upazamanA kALano saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya che tyAre aghAtatrayanA saMkhyAtavarSanA sthitibaMdhano prAraMbha thAya che. (os) avarohakane aghAtatrayano carama saMkhyAtavarSano tibaMdha-saMkhyAlaguNa. pUrvavat hetu jANavo. puruSavedanI upAmatA naSTa thayA pachI ane strIvedanI upazamanA naSTa thayA pUrve vaccenA kALanA saMkhyAtA bahubhAga pasAra thAya che te vakhate aghAtatrayano saMkhyAtavarSano carama sthitabaMdha thAya che. ahIM eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke avarohakane aghAtivayano carama saMkhyAtavarSano sthitibaMdha ghAtatrayanA carama saMkhyAtavArSika sthitibaMdhanI pUrve Avato hovA chatA sakhyAtaguNa che. tenuM kAraNa e che ke hajI mohanIya karatA ghAtatrayano ane tenA karatA aghAtitrayano tibaMdha vadhAre hoya che. e krama ja cAlu che. (78) upazAmakad mohanIyato carama asaMkhyAta vArSika sthitibaMdhaasaMkhyAtaguNa. aMtarakaraNakriyAkALa vakhate mohaLIyato asaMkhyAtA varSano carama sthitibaMdha thAya che te. (9) patamAnane mohanIyano prathama asaMkhyavarSano tibaMdha-asaMkhyaguNa. iramA sthAnanI jema hetu samajavo. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritramohanIyanI upazamanA 257 (80) uparAmikane vAtatrayano carama saMkhyAtacrSano sthitibaMdha-asaMkhyAtaguNa. * zreNi ArohaNa karatA grIvedanI upazamanAno prAraMbha karyA pachI tenA upazamanAkALanA saMkhyAtamAM bhAga vakhate ghAtatrayano chello asaMkhyAtavarSano tibaMdha thAya che. mohanIya karatA ghAtano sthitibaMdha asaMkhyaguNa pahelAthI cAlato Ave che. tethI Arohako mohanIyatA carama asaMkhyAtavarSanA sthitabaMdha pachI hajAro sthitibaMdha pasAra thayA pachI ghatitrayano carama asaMkhyAtavArSika sthitabaMdha thato hovA chatAM te mohanIyanA sthitabaMdhathI asaMkhya guNa hoya che. AvI ja rIte anyatra paNa hetu samajI levo. (81) Arohakane ghAvitrAno prathama asaMkhyAtaqrSano tibaMdha-asaMkhyAtaguNa. hetu pUrvavatu jANavo. 74mA sthAnamAM ghAtatrayano carama saMkhyAtavarSano sthitibaMdha kahyo che, tenI pachIno sthitabaMdha ahIM jANavo. (82) upazAmakane kAma-gotra ane vedanIcalo carama asaMkhyAtacrSano sthitibaMdha-asaMkhyAlaguNa. thraNa ArohaNa karatA hAsya-6 ane puruSavadaLI upazamanAno prAraMbha karyA pachI tenA upazamanA kALano saMkhyAtamo bhAga pasAra thAya che te vakhate aghAtatrayano carama asaMkhyavarSano tibaMdha hoya che. ahIMyA paNa cha9mA sthAnamAM kahyuM che te pramANe bhAvanA samajavI. (83) patamAnane ThAma-gotra ane vedanIcano prathama asaMkhyAtacrSano tibaMdhaasaMkhyagurA. hetu pUrvavatu jANavo. umA sthAnamAM aghatatrayano carama saMkhyAtavardhaka sthitibaMdha kahyo che. tenI pachIno sthitibaMdha ahIM jANavo. ArohakatA sthitabaMdhanA samAnakAlathI aMtarmuhUrta pUrve avarohakane te te sthitibaMdha prApta thAya che. (84) upazAmaka nAma-gotrano palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANano prathama sthitibaMdha-asaMkhyAtaguNa. nAma-gotrano kramazaH sthitabaMdha nyULa thatA 1 palyopama pramANa thAya che tyAra pachIno sthitabaMdha palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa thAya che. te ahIM samajavo. (85) Arohakane ghAtatrayano ane vedanIcano palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa prathama tibaMdha-vizeSAdhika. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 upazamanAkaraNa bhAga-1 ghAtatrayanA palyopama pramANa sthitabaMdha thayA pachI thato naOna sthitabaMdha. (8) Arohakane mohalIcano palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANe prathama sthitabaMdha-vizeSAdhika. (84) carama sthitikhaMDa - saMkhyAlaguNa. sUkSmaparAyanA caramasamaye jJAnAvaraNadi karmono chello sthitikhaMDa palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANa hovAthI. (88) palyopamanA sthitabaMdhanI pUrve jeTalo sthitabaMdha hato temAMthI jeTalo sthitibaMdha ocho thaI palyopama pramANa sthitabaMdha thAya te sthiti - saMkhyAlaguNA. (89) palyopama - saMkhyAlaguNa. () Arohakane AMtattikaraNanA prathama samaye sthitabaMdha - saMkhyAlaguNA. aMta:kroDa sAgaropama, sAgaropama lAgRthakutva mAtra. (91) avarohakane anavRttikaraNanA carama samaye tibaMdha - maMkhyAlagaNa. (02) Arohakane apUrvakaraNanA prathama samaye sthitibaMdha - saMkhyAlaguNa. aMta:koDAkoDI sAgaropama pramANa. (93) avarohakane apUrvakaraNanA carama samaye sthitabaMdha - saMkhyAlaguNA. (4) 'avarohakane apUrvakaraNanA carama samaye sthitimattA - saMkhyAlaguNa. (5) avarohakane apUrvakaraNanA prathama samaye sthitimattA - vizeSAdhika. avarohakane sthitighAtathI sattA bhUta thatI na hovAthI apUrvakaraNanA carama samaye sthitisattA karatA prathama samayanI sthitisattA samayona apUrvakaraNAddhA jeTalI aMtarmuhUrta aMdhaka samajavI. (ka) avarohakane nivRttikaraNanA caramasamaye sthitimattA - vihoNAdhika (eka samayAdhaka). 1. "aMtaHkoDAkoDIpamANattaavisese'vi sammAiTThimmi baMdhAdo saMtassa saMkhejaguNabhAveNeva sabUddha avakADhaMsAvo !'' - jayadhavalA, pR. 1937. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 karaNakRta dezopazamanA adhikAra () Arohakane tattikaraNanA prathamasamaye sthitimattA - saMkhyAlaguNa. navRttikaraNamAM ghaNA sthitighAta dvArA sthita ochI thatI hovAthI pUrvanA sthAna karatA ahIMyA saMkhyAlaguNa che. (8) Arohakane apUrvakaraNanA caramasamayanI sthitimAM - gieoSAdhaka. apUrvakaraNanA caramasamaye ghAyamAla je palyopamanA saMkhyAmAM bhAga pramANakhaMDa che teTaluM adhika samajavuM (ee) uparAmikane apUrvakaraNanA prathamasamaye sthitimA-saMkhyAlaguNA. Ama 99 bolavuM upazAmakane lagatu alpabadutva kaSAyaprAbhUto anusAre lakhyuM che. temAM jyAM jyAM zakya hatuM tyAM tyAM hetu vagere paNa jaNAvyA che. te sivAya hetuo badhe ApI zakAyA nathI. te bahuzruto jAte vicArI le athavA atIndriya padArthomAM sarvatra hetu na maLe te zraddhAgamya samajavA. cAretramohanIcaupazamanAdhikAra samApta kiraNakRta dezopazamanA aMdhakAra sarvopazamanA aMdhakAramAM aMdhakAra kahyAM. have kSapakazreNa aMdhakAra ane pazcimaskaMdha aMdhakAra A be AMdhakAra bAkI che. paNa enI vaktavyatA ghaNI lAMbI che. tethI tenuM vivecanA bhAga-2 mAM karIzuM. ahIM saMkSepamAM have karaNakRta dezopazamavAno adhikAra kahe che - ___. pagaiThiIaNubhAgappaesamUluttarAhi pavibhattA / desakaraNovasamaNA tIe samiyassa aTThapayaM / / 66 // anArya - dezIkaraNopazamaLAnA cAra prakAra che - prakRtidezopazamanA, sthitidezopazamanA, anubhAgadezopazamanA ane pradezadezopazamanA. vaLI A darekanA bebe bheda che - mUlaprakRtidezopazamanA ane uttaraprakRtidezopazamanA. A dezakaraNopazamanAthI upazAMta thayela IlakanuM lakSaNa A pramANe che. (6) ' vizeSArtha - adhyavasAyavazeSathI sarva dalako jyAre te upazame paNa thoDA daliko upazame tyAre tene dezakaraNopazamanA kahevAya che. thoDA eTale ke dezathI dalikonI upazamanA thatI hovAthI ane karaNathI upazamanA thatI hovAthI Ane dezakaraNopazamanA kahevAya che. eTale ke karaNakRta dezopazamanA kahevAya che. akaraNakRta dezopazamanAnA anuyogano viccheda thayo che e pUrve jaNAvI gayA chIe. A kAraNakRta dezopazamatAnA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 upazamanAkaraNa bhAga-1 cAra prakAra che prakRtidezopathamA, rsthAitadezopathamatA, sradezopazcamanA ane pradezadezopathamatA. vaLI A darekanA mULa ane uttara ema be bheda che. eTale dezopathamavAnA kula ATha prakAra thayA. (1) mUlaprakRtidezopazcamanA, (2) uttaprakRtidezopazcamanA (3) mUlaprakRiitidezopathamanA (4) uttaprakRiitidezopazamanA, (5) mUlaprakRtianubhAgadezopazamanA, (6) uttaprakRtianubhAgadezopazcamanA, (7) mUlaprakRtipradezadezopazamanA, (8) uttaprakRtipradezadezopathamanA. A kaNakRta dezopazcamanAthI upazAMta thayela prakRti, sthiti, csa ane pradezanuM lakSaNa eTale ke svarupa A pramANe che je have pachInI gAthAmAM kahevAze. (66) kaSNakRta dezopathamanAthI upazAMta thayela prakRti-sthiti-msa-pradezanuM lakSaNa kahe cheuvvttttnnovttttnnsNkmnnaaii ca nannakaraNAI / pagaitayA samaIUM pahU niyaTTimmi vaTTaMto ||67 / / akSArtha - kaNakRta dezopaNamanAthI upazAMta thayela dalikamAM uttanA, apavartanA ane saMkramaNa A traNa kaNa pravarte che, zeSa karaNo pravartatA nathI. A dezopazamanA vaDe mUlaprakRti ane uttaprakRtine upazamAvavA mATe samartha apUrvakaraNa sudhI vartamAna jIva che. (63) vizeSArtha - sarvopaNamatAthI upazAMta thayelA dalikamAM koIpaNa karaNa 1 pravarte, jyAre dezopaNamanAthI upazAMta thayelA likamAM uttanA, apavartatA ane saMkramaNa A traNa kaNa pravarte che, bAkInA kaNa pravartatA nathI. dezopazamanA vaDe mUlaprakRti ane uttaprakRtinI upazamanAnA svAmi sarva avasthAmAM vartamAna ekendriyAdi sarva jIvo cAvat apUrvakaNanA cazma samaya sudhI vartamAna sarva jIvo che. nivRttikaraNanA prathama samayathI dezopazcamanA na thAya. sarvopazcamanA mAtra mohatayakarmanI ja thAya, jyAre dezopathamanA sarva karmanI thAya. (64) nivRttikaNathI dezopaNamatA na thAya te batAve che, sAthe dezopathamatAnI sAdi prarUpaNA paNa batAve che - daMsaNamohANatANubandhiNaM sagaNiyaTTio NuSpiM / jA uvasame cauddhA mUluttaraNAisaMtAo / / 68 / / akSacarya - darzanamohanIya ane anaMtAbaMdhInI dezopazcamanA potapotAnA apUrvakarNa sudhI thAya, tenI upara na thAya. je mUla-uttara prakRtionI sattA anAdikAlIna che te prakRtio dezopathamatAne AzrIte cAra prakAratI thAya che. (68) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 karaNakRta dezopazamanA adhikAra viroSArtha - prakRti dezopazamanA- cAre gatinA jIvo prathamasamyaktva utpanna kare che ane anaMtAnubaMdhanI visaMyojanA kare che. mATe prathama samyaktva utpanuM karanArA jIvane potAnA apUrvakaraNa sudhI mithyAtvamohanIyanI dezopazamanA hoya, tyAra pachI ja heya. anaMtAnubaMdhaLI visayojanA karanArA jIvane potAnA apUrvakaraNa sudhI anaMtAnubaMdhaLI dezopazamanA hoya che, tyAra pachI nathI hotI. avirata, dezavarata ane sarvavarata jIvo lAyakasamyaktva utpanna kare che. temane paNa potAnA apUrvakaraNa sudhI darzana mohanIyanI dezopazamanA hoya, tyAra pachI na hoya. lAyopazamaka samyagdaSTi, upazamathraNa svIkAravA Icchato, sarvavirata jIva upazamasamyaktva utpanna kare che. tene paNa potAnA apUrvakaraNa sudhI darzanamohalIyanI dezo pAmatA hoya che, tyAra pachI na hoya. darzana-3 ane anaMtAnubaMdha-4 sivAyanI 141 prakRtionI dezopazamanA sarvatra thAya che, paNa te paNa cAritramohaLIyalI upazamanA ke kSapaNA mATe amyughita jIvane potAnA apUrvakaraNanA caramasamaya sudhI thAya, tyAra pachI thAya. sAda prANA - mUlaprakRti - ATha mULaprakRtinI dezopazamanA apUrvakaraNanA caramasamayasudhI hoya che, tyAra pachI nathI hotI. upazamaNathI paDanArA jIvane dezopazamanA sAda thAya che. te sthAnane nahIM pAmelA jIvane dezopazamanA anAda hoya che. kemake A AThe karmonI sattA anAdikAlIna che. abhavya jIvo kayAreya upazamaNi ke pakaDyaNa mAMDavAnA nathI mATe temane 8 kaLI dezopazamanA dhruva hoya che. bhavya jIvone 8 karmoLI dezopazamanA adhruva hoya che. Ama AThe mULaprakRtionI dezopazamanA sAda, anAdi, dhruva ane adhruva ema cAra prakAre che. uttaraprakRti - je prakRtinI udghalanA thAya che te 23 prakRtio, jinanAma0, Ayu04 A 28 prakRtio sivAyanI 130 prakRtio dhruvasattAka che. mATe temanI dezopazamanA sAdhAda cAra prakAranI che. te A pramANe - mithyAtvamohanIya ane anaMtAnubaMdhInI dezopazamanA pota-potAnA apUrvakaraNa sudhI thAya che, tyAra pachI nathI thatI ane zeSa karmonI dezopazamanA apUrvakaraNa guNasthAnaka sudhI thAya che, tyAra pachI thatI nathI. upAmazreNithI paDanArA jIvane A 130 prakRtionI dezopazamanA sAda hoya che. te sthAna pUrve nahIM Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 upazamanAkaraNa bhAga-1 pAmelA jIvale A 130 prakRtionI dezopazamanA anAdi hoya che, kemake A 130 prakRtio dhruvasattAka che. abhavyajIvone A 130 prakRtionI dezopazamanA dhruva hoya che, kemake kayAreya paNa mAMDavAnA nathI. bhavya jIvone A 130 prakRtionI dezopazamanA adhruva hoya che. zeSa 28 prakRtio adhRvasattAka che. mATe temanI dezopazamanA be prakAranI chesAda ane adhUd. qmag - je jIvane je karmanI sattA hoya te jIva che te karmavI dezopazamavAno svAmI jANavo. (68) have prakRtippAnadezopazamanA kahe che - caurAijuA vIsA ekkavIsA ya mohaThANANi / saMkamaNiyaTTipAuggAiM sajasAiM NAmassa / / 69 / / aArArtha - dezopazamanAmAM mohanIyanA prakRtisthAno i - 21, 24, 25, 26, 27, 28. dezopazamanAmAM nAmakarmanA prakRtisthAno - prakRtisthaLasaMkramamAM je sthAno yaza-kIrtivALA che te apUrvakaraNa yogya che eTale ke dezopazamanA yogya che. (69) geoSAI - dezopazamanA yogya mohanIyatA prakRtippAno ja che - 21, 24, 25, 26, 27, 28 te A pramANe - (1) 31 - darzanamohanIyalI kSapaNA mATe amyutthita jIva jyAre enA navRttikaraNamAM vartamAna oya tyAre tene 21 prakRtinI dezopazamanA thAya, kemake anaMtAnubaMdhI-4 nI visaMyojanA thaI gaI hoya che ane darzana-3 nI enA anavRttikaraNamAM dezopazamanA thatI nathI. jeNe kSayika samyaktva utpanna karyuM che evA 21lI sattAvALA jIvane paNa 21 prakRtionI dezopazamanA hoya. (2) 24 - 28nI sattAvALo jIva jyAre anaMtAnubaMdhaLI visaMyojanA kare tyAre tenA anavRttikaraNamAM anaMtAnubaMdha-4nI dezopazamanA na thatI hovAthI 24 prakRtionI dezopazamanA kare. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNakRta dezopazamanA adhikAra athavA 24nI sattAvALA jIvane paNa 24 prakRtinA dezopaNamatA hoya. athavA darzanamohanIyA kSapaNA mATe atthita jIva jyAM sudhI evA nivRttikaraNamAM na praveze tyAM sudhI ene paNa 24 prakRtinA dezopathamatA hoya che. kemake anaMtAturvAdha-4I visaMyojatA thaI gaI hoya che. (3) 25 26ii sattAvALo mithyASTi jIva jyAre samyaktva utpanna karato hoya tyAre tenA nivRttikaNamAM ene 25 prakRtinAM dezopazcamanA thAya, kemake mithyAtvamohanIyanA dezopathamatA na thAya. - 263 (4) 26 26nI sattAvALo mithyArdaSTi jIva jyAM sudhI prathamasamyaktvottanA nivRttikaNamAM na praveze tyAM sudhI tene 26 prakRtinI dezopazcamanA thAya. (5) 21 28nI sattAvALo mithyASTi jIva samyaktvamohanIyanI ujvalanA karIne chatAM sattAvALo thAya tyAthI tene 27 prakRtinI dezopathamanA thAya. - nathI. athavA 'samyaktvamohanIyanI uDhalavA thayA pachI 27nI sattAvALo jIva 3jA guNaThANe jAya tyAre tene paNa 27 prakRtinA dezopaNamatA hoya che. (6) 38 28nI sattAvALA mithyASTi, sAsvAdana samyagdaSTi sarvene 28 prakRtitI dezopathamatA hoya che. bAkInA sthAno anivRttikaraNanA prathamasamaya pachInA hovAthI dezopathamatAne yogya dezopazcamanAmAM nAmakarmanA prakRtisthAno-prakRtisthAnasaMkramamAM nAmakarmanA je sthAno yazakIrti sAthenA che te nAmakarmanA dezopathamavAnA prakRtisthAno che. te A pramANe che 103, 102, 96, 95, 93, 84, 82. AmAMthI 103, 102, 96, 95 A cAra sthAno apUrvakaraNanA cazma samaya sudhI hoI zake che. 93, 94, 84 A traNa sthAno saMsArastha ekendriyadi jIvone saMbhave che, zreNi para AgrehaNa kaggAste A traNa sthAna na saMbhave. nAmakarmanA bAkInA prakRtisthAno anivRttikaNanA prathama samaya pachI maLatA hovAthI te sthAno dezopathamanA yogya nathI. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya ane aMtarA karmonuM dezopazcamanA cogya 1-1 ja prakRtisthAna che ane te kramazaH 5, 9, 4 ane 5 tuM che. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 upazamanAkaraNa bhAga-1 AyuSyakarmamAM sopazamanAnA be prakRtisthAna che - 2, 1. parabhavAya, baMdhAI gayA pachI 2 nuM prakRtisthAna hoya, parabhavAya. tuM baMdhAyu hoya tyAM sudhI ekanuM prakRtisthAna hoya. gotrakarmamAM paNa dezopazamanAnA be prakRtippAno che - 2, 1. 2 nI sattAvALAne 2 nuM prakRtisthAna hoya ane 1nI sattAvALAne 1nuM prakRtisthAna hoya. (69) have sthitidezopazamanA kahe che - ThiisaMkamo vva ThiiuvasamaNA navari jahannayA kajjA / abhavvasiddhijahannA uvvalagaNiyaTTige viyarA / / 70 // akSarAI - sthitizopazamanA sthitisaMkrama pramANe jANavI. pharaka eTalo ke sarva karmanI jaghanya sthitidezopazamanA abhaprAyogya jaghavya sthitisattAvALA ekendriya jIvane thAya che. je karmonI jaghanya sthitisattA abhauprAyogya na maLe temanI jaghanya sthitadezopazamanA udqlanA karanArane hoya athavA apUrvakaraNavatI jIvana hoya. (60) viroSAI - sarve mUlaprakRti ane uttaraprakRtinA utkRSTa sthitisaMkramanA je svAmI pUrve kahyA hatA te ja ahIM utkRSTa sthitidezapAmavAnA svAmI jANavA. jaghanya sthitidezopazamanAnA svAmi abhavyaprAyogya jaghanya sthitisattAvALA ekendriya jIvo hoya che. je 23 prakRtionI uGnA thAya che, (AhAraka-7, vaikriya-, deva-2, mag.-2, naraka2, ucca, samaya, mizra.) temanI jaghanya sthitidezo pAmavAnA svAmI che. te prakRtinI uddaghulanA karanAra, palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa caramasyatakhaMDamAM vartamAna jIvo hoya che. AhAraka-g, samyaktva mohanIya, mizra mohaLIya A 9 prakRtionI uThThalanA karanAra jIva ekendriya hoya athavA ekendriya sivAyano paNa hoya. zeSa 14 prakRtinI udqlanA karanAra jIva ekendriya ja hoya che. jinanAma.nI jaghanya sthitisattA abhavyaprAyogya nathI maLatI, eTale jinAmanI jaghanya sthitidezopazamanAnA svAmI apUrvakaraNaguNasthAnakatA caramasamaye vartamAna jIvo jANavA. jo ke anaMtAnubaMdha-4 ane mithyAtvamohIyala jaghavyasthitimAM paNa potapotAnA navRttikaraNamAM udghalanA zarU karyA pachI palpomanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa caramasthatakhaMDamAM vartamAna jIvane hoya che, chatAM apakaraNa sudhI ja dezopazamanA thatI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNakRta dezopazamanA adhikAra 265 hovAthI ane anivRttikaraNathI dezopazamanA na thatI hovAthI A pAMca prakRtinI uThThalanA thatI hovA chatAM temanI jaghanya sthitidezopazamanA palyo.nA asaM.mAM bhAga pramANa caramasthatakhaMDamAM vartamAna jIvaLe na hoya, paraMtu abhavya prAyogya jaghanya sthitisattAvALA ekendriya jIvane ja A pAMca prakRtinI jaghanya sthitidezo pAmatA hoya. (go) have anubhAgadezopazamanA kahe che - aNubhAgasaMkamasamA aNubhAguvasAmaNA NiyaTTimmi / saMkamapaesatullA paesauvasAmaNA cettha / / 71 / / akArAI - a[bhAgadezopazamanA anubhAgasaMkramanI samAna apUrvakaraNa sudhI jANavI ane pradezadezo pAmatA pradezasaMkramanI samAna jANavI. (91) vizeSArtha - utkRSTa anubhAga dezopazamanAnA svAmI utkRSTa anubhAgasaMkramanA svAmInI jema jANavA. azubhaprakRtinI utkRSTa anubhAga dezopazamanAnA svAmI mithyArdaSTi jIvo samajavA. zubha prakRtinI utkRSTa anubhAga dezopazamaLAnA svAmI apUrvakaraNa guNasthAnakanA caramasamayadf jIvo levA. sAtAvadIya, yazakIrti ane uccagotra A traNa prakRtino utkRSTa anubhAgasaMkrama apUrvakaraNa guNasthAnakanI upara thAya che, paNa A traNa prakRtinA utkRSTa anubhAgadezo pAmavAnA svAmI apUrvakaraNanA caramasamayavatI jIvo ja levA, kemake tyAra pachI dezopazamanA saMbhavatI nathI. karmaprakRtigata saMmakaraNanI gAthA 47 mAM kahyuM che ke "vikrama ne samaje teyArU duddAne | naratikriDAyavamitte vi ca savvAmi ' A gAthAmAM ema kahyuM che ke mANAyu, tiryaMcAyu. ane Apa A traNa prakRtionA sattAmAM 3 ThANIyA rasavALA ane 4 ThANIyA rasavALA rasaspardhako hovA chatA utkRSTathI paNa 2 ThANIyA rasavALA rasaspardhakonA ja udvartanA, apavartavA ane paraprakRtivayanasaMkrama thAya che. tema ahaM paNa A traNa prakRtinI utkRSTa anubhAgadezopazamanA 2 ThANIyA rasavALA rasampardhakonI ja jANavI. nittakaraNa ane nikAcanAkaraNa dezopazamanAnI tulya hoya che. tethI A traNa prakRtinA utkRSTa anubhAganuM nidhatikaraNa ane nikAcanAkaraNa thAya te paNa 2 ThANIyA 2savALA rasaspardhakonuM ja thAya. Ama hote te prazna thAya ke "A traNa prakRtinA 3 ThANIyA rasavALA athavA 4 ThANIyA rasavALA rasampardhako koI jIve bAMdhyA ane hajI bhavAMtaranI prApti na thaI hovAthI eno udaya thayo nathI to tyAM sudhI e vaccenA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 upazamanAkaraNa bhAga-1 kALamAM te 3 ThANIyo - 4 ThANIyo rasa kayA karaNathI viSTa thaIne rahe che ?" A praznano javAba A pramANe che - "baMdhanakaraNathI jene potAnuM svarUpa maLyuM che evo 3 ThANIyo 4 ThANIyo 2sa udayakALa sudhI ema ja rahe. udayakALa thayA pachI udayaudIraNA vaDe e rasanI nirjarA ja thAya, bIjA koI karaNano viSaya e rasa banato nathI." jaghanya anubhAga dezopazamanAnA svAmI jaghanya anubhAga saMkramanA svAmInI jema jANavA. pharaka eTalo ke jaghanya anubhAgadezopazamanAnA svAmI abhavyaprAyogya jaghanya rasasattAvALA ekendriya jIvo hoya. jJAnAvaraNIya 5, darzanAvaraNIya 4, saMjvalala 4, nokaSAya 1, aMtarAya 5 - A 2 prakRtiono jaghanya anubhAgasaMkrama potapotAnA aMte kahyo hato, paraMtu ahIM jaghanya anubhAgadezopazamanA abhavyaprAyogya jaghavyarasasattAvALA ekendriyane ja jANavI. zeSa karmono jaghanya anubhAgasaMkrama abhavyaprAyogya jaghavyarasasattAvALA ekendriyane thato hato, mATe ahIM jaghanya anubhAgadezopazamanA paNa ene ja jANavI. have pradezadezopazamanA kahe che - utkRSTa pradeza dezo pAmavAnA svAmI utkRSTa pradezasaMkramanA svAmInI jema jANavA, paraMtu te apUrvakaraNanA caramasamaya sudhI ja jANavA. je prakRtionA utkRSTa pradezasaMkramanA svAmI apUrvakaraNathI upara maLatA hoya temanI utkRSTa pradezadezo pAmavAnA svAmI apUrvakaraNanA caramasamayaad jIvo jANavA. e ja pramANe jaghanya pradezadezopazamanAnA svAmi jaghanya pradezasaMkramanA svAminI samAI jANavA. Ama karaNakRta dezopazamanA aMdhakAra pUrNa thayo. (1) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAva. prazasti devAdhideva zrI arihaMta paramAtmAne bhAvabharyA namaskAra thAva. cama tIrthapati vartamAna tIrthanA sthApaka zrI mahAvIra prabhune bhAvabharyA namaskAra gautamAdi gaNadhara bhagavaMtone bhAvathI namaskAra karIe chIe. jeonI dvAdazAMgInI paraMparA vIzAsanamAM AgaLa vadhI Aja sudhI prApta thAya che tevA zrI sudharmAvAmAM jayavaMtA varto. prAbhUtamAMthI uddhAra karI karmaprakRtinA citA zrI zivazarmasUri ma. jayavaMtA varte che. kasAyapAhuDanA rrAyatA zrI guNadhara prabhu jayavaMtA varte che. cUrNikAo-TIkAkAro vagere zrRta sAhityanA yitA zrutadhone bhAvapUrvaka vaMdanA. vartamAna yugamAM karmasAhityanI uMDI avagAhanA karavAra vartamAna zrutatA pAgAmAM, zrutane anusAre cAritryazuddhitA dhatAra, vartamAna saMghanA mahAna upakArI, svacAritryanA baLe vizALa saMyamAM mukti samudAyanA sarjaka, kalikAlakalpataru, vIra prabhunI cha6 mAM pATane zobhAvanAra, tapAgacchagagadinamaNI, siddhAMtamahodadhi, sva. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAja jayavaMtA varte che. teozrInA paTTAlaMkAra, sUkSma medhAnA svAmI, anekAMtaprarUpaNAvizAda, vizuddhacAritryamUrti, vardhamAnataponidhi, vyAvizArada, suvizALa gacchAdhiti sva. AcArya zrImadvijAbhuvanabhAnusUri ma.nA caNapaMkaje bhAvapUrNa vaMdanA. teozrInA prathama ziSyaratna, pariSaha upasargonA vijetA, grega pariSahamAM paNa mAsakSamaNAdi ghora tapanA ArAdhaka, vyAkaravizArada, vizuddha saMyama sAdhaka, gurucaraNapaMkajabhramara, sva. gurudevazrI paMnyAsa pravara pavijayajI gaNivara suglokamAMthI zubhAzISa vasAvo. jenI kRpAthI A graMthanA vivecanamAM pAra utarayuM evA zrI sarasvatI bhagavatI sadA prasAda karyo. 20 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 upazamanAkaraNa bhAga-1 prastuta graMthanA padArthasaMgrahakAra, vartamAna gacchAdhipati, cArasothI AMdhaka munionA AMdhapad, gItArthazaromaNI, tapAgacchAlaMkAra, AcAryadeva zrImavijayajayaghoSasUri mahArAja saMghanA kuzaLane karanArA thAva. tArkika ziromaNI, vAtsalyanIdhi, sUkSma prajJAdhArI, prastuta graMthanA padArthasaMgrahakAra, sva. AcAryadeva zrImavijayadharmajanusUri mahArAja suralokamAMthI amIdaSTi karo. pUjyapAda, siddhAMtamahodadhi, paramagurudeva premasUrizvarajI ma. pAsethI karmagraMtha, karmaprakRti vagere graMthonI vAcanA grahaNa karI tathA temanI ja kRpAthI karmahatyaviSayaka aneka graMthonI avagAhanA karI teonA ja vAtsalyamaya sUcanathI temaja pUjyapAda, pragurudeva, vyAyavazArada, AcAryadeva zrImavijayabhuvanabhAnusUri ma.nA tathA pUjyapAda paMnyAsa pravara gurudeva zrI pravijayajI gaNivaranA aMtaranA zubha AzIrvAdathI uparokata baMne mahApuruSonI sAthe karelA padArthasaMgrahanA AdhAre karmaprakRtinA A "upAmanAkaraNa vistRta gujarAtI vivecaka, bhAga-1" nAmanA atyaMta guDharahasyavALA sUkSmamatagrAhya graMtho lakhavA huM paMcAsajI pAvajayajI gaNivarano ziSya muni hemacaMdravajA (hAla A. hemacaMdrasUri), samartha thayo chuM. lagabhaga saM. 2015 ke 2016 nA cAturmAsamAM A vivecana pUrNa karyuM che. zutarasika jIvo Ano Adara karI AnA abhyAsa dvArA zukuladhyAnanA AMzika svAdane anubhavI azubha karmonA anubaMdhone toDI vipula karmInarjarA karI zubhAnubaMdhone majabUta karI zakazeNI ArohaNa karI zIdhra kevalajJAnane pAmI anaMta zAzvata sukhanA bhokatA bane e ja zubhAbhilASA. ivasthapaNAnA kAraNe A vivecanamAM pramAda ke anAbhogathI kaMI paNa azuddhi AvI gaI hoya to te badala kSamA yAcuM che. gItArtha puMgavone enI zuddhi karavA vinaMtI karuM chuM. A vivecanathI je puNya maLyuM hoya temAMthI jinazAsananI pAMcamA ArAnA A duSamakALamAM rakSA thAya... ema IcchuM chuM. upazamanAkaraNa vistRta gujarAtI vivecana bhAga-1 samApta Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 upazamanAkaraNamAM samyaktvotyAdAmAM sthitibaMdhanI vicAraNA prazna - aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta navo sthitibaMdha thAya che ane te pUrvanA sthitibaMdhathI palyo.nA saMkhyAtamA bhAga jeTalo nyUna thAya che. eno artha zuM ? ahIM be vikalpa che - (1) sthitibaMdha samaye samaye thoDo thoDo ghaTato jAya ane aMtarmuhUrve kula palyopamano saMkhyAtamo bhAga ocho thaI jAya tevuM bane che (2) je navo sthitibaMdha cAlu thAya che te aMtarmuhUrta sudhI teTalo cAlu rahe che ane tyArapachI eka sAthe ja palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna thAya. A bemAMthI kayo vikalpa levo ? javAba - ahIM prathama vikalpa amane ISTa nathI, kemake jema sthitighAtamAM je khaMDano ghAta kare che temAMthI amuka amuka sthitino pratisamaya ghAta nathI thato paNa AkhA khaMDamAMthI pratisamaya daliko ochA kare che ane AkhAkhaMDano chellA samaye ghAta thAya che.tevI rIte ahIM paNa je samaye navo sthitibaMdha zarU kare che tyAMthI aMtarmuhUrta sudhI (sthitibaMdhAddhA) sudhI teTalo ja sthitibaMdha cAlu rahe che. tyAra pachInA samaye palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna navo sthitibaMdha thAya che. ema mAnavuM ja vadhAre ISTa che. AnuM bIjuM kAraNa e che ke mahAbaMdhamAM jaghanya sthitibaMdhano kALa jaghanyathI paNa aMtarmuhUrta kahyo che, 1 samayano nahI. e parathI sUcita thAya che ke jaghanya sthitibaMdha je samaye thayo te samayathI aMtarmuhUrta sudhI teTalo ja cAlu rahe che. jaghanya sthitibaMdha paNa uparanA guNasthAnake zreNimAM thAya che. tyAM paNa karaNagata (vardhamAna) vizuddhi che. eTale karaNagata vizuddhimAM aMtarmuhUrta sudhI samAna sthitibaMdha rahevAmAM koI virodha nathI. vaLI labdhisAra gA. 39 nI TIkAmAM paNa kahyuM che ke - "adha:pravRttaUttei prathamasamayAdArabhyAntarmuhUrtaparyantaM prAktanasthitibaMdhAtpalyasaMkhyAtaikabhAganyUnAM sthitiM bdhnaati| tata: paramantarmuhUrtaparyata punarapi panyAsaMsthalaivAmAnyUna sthitiM vaLAti" A parathI paNa siddha thAya che ke aMtarmuhUrtaparvata samAna sthitibaMdha rahe ane tyAra pachI palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna thAya. prazna- pratisamaya anaMtaguNa vizuddhimAM jIva vadhe che to pachI sthitibaMdha pratisamaya nyUna kema na thAya, aMtarmuhUrta sudhI eka sarakho ja sthitibaMdha kema rahe ? Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 upazamanAkaraNa bhAga-1 javAba - eka ja sthitisthAnanA asaMkhyalokAkAzanA pradezapramANa adhyavasAyo che. te SasthAnakanA kramapUrvaka hovAthI temAM asaMkhyAtA anaMtaguNavizuddhinA sthAna Ave che. Ama sthitibaMdhanA prathama samaye je adhyavasAya che tyAra pachI te sthitisthAnanA kula adhyavasAyanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA adhyavasAyo oLaMgI tyArapachIno adhyavasAya bIjA samaye Ave, vaLI tyAra pachI pAchA te sthitisthAnanA kula adhyavasAyanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyo oLaMgIe eTale trIjA samayano adhyavasAya Ave. ema eka ja sthitisthAnane yogya je asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA adhyavasAyo che te asaMkhya samaya sudhI cAlI zake ane tethI ja aMtarmuhUrta sudhI pratisamaya anaMtaguNa vizuddhi vadhatI hovA chatA teno te ja sthitibaMdha cAlu rahe. prathamasthitibaMdhanA caramasamaya pachI palyopamanA saMkhyAtamA bhAga pramANa sthitisthAnane yogya je asaMkhyalokAkAzapradeza pramANa adhyavasAyo che, teTalA adhyavasAyo oLaMgI tyArapachIno adhyavasAya Ave. tethI navo sthitibaMdha palyopamano saMkhyAtamo bhAga nyUna thAya. pAcho tyArapachI pUrvanA sthitibaMdhanA dvitIyAdika samayanI jema ahIM paNa bIjA samaye sthitibaMdha te sthAnanA adhyavasAyono asaMkhyAtamo bhAga oLaMgI pachIno adhyavasAya Ave, tRtIya samaye paNa tevI ja rIte adhyavasAyo oLaMgI pachIno adhyavasAya Ave ema A sthitisthAnanA caramasamaya payaMta samajavuM. AvI rIte dareka sthitibaMdhamAM samajI levuM. prazna- rasaghAta dvArA je rasaspardhakonA anaMtA bahubhAgano ghAta kare che ane zeSa eka anaMtamo bhAga rAkhe che te sarvasthitimAM ke uparanA sthitighAtanA kaMDakamAM ? javAba - ukata lakSaNavALo rasaghAta udayAvalikAne choDIne zeSa sarvasthitiomAM thAya che evuM mAnavuM joIe. kAraNa ke nahIMtara je sthitikhaMDano ghAta thAya che enA dalikomAM rasaghAta thato hovA chatA nIcenI aghAtyamAna sthitiomAM to evo rasaghAta na thavAthI e anaMtabahubhAga rasa sattAmAM raheze ja ane to pachI A rasaapavartanAne vyAghAtabhAvinI nahIM kahI zakAya. tathA rasaghAta thavA chatA sattAmAM adhikarasa rahevAnI Apatti paNa Avaze. prazna - je sthiti kaMDakano ghAta thAya che, tenA dalikamAM rasaghAta na mAnIe to koI vAMdho Ave kharo ? javAba - hA, vAMdho Ave. ghAyamAnakhaMDanuM dalika nIce AvatuM hoya che. eTale jo Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 pariziSTa-1 e dalikamAMthI rasa haNAto na hoya to anya aghAtyamAna sthitiomAM rahelA dalikomAMthI . rasa haNAyo hovA chatAM rasaghAta ke vyAghAtabhAvinI apavartanA kahI zakAze nahIM, kemake ghAyamAna khaMDamAMthI nIce AvelA dalikomAM adhika rasa evo ja akSata che. rasaghAtanuM vizeSa svarUpa - eka rasaghAtano kALa aMtarmuhUrta pramANa che. te sthitighAtanA kALathI saMkhyAtamo bhAga mAtra che. navo rasaghAta ane sthitighAta sAthe zarU thAya che. eTale rasakhaMDa ukriNAddhAnA prathama samaye ghAyamAna je sthitikhaMDa che, temAMnA dareka sthitisthAnonA amuka dalikomAM anaMtaguNahIna rasa kare che. bIjA samaye vaLI bIjA amuka dalikomAM anaMtaguNahIna rasa kare che. ema yAvat rasakhaMDa ukriNAddhAnA kicarama samaya sudhI. carama samaye bAkInA te khaMDanA sarva dalikomAM anaMtaguNahIna rasa kare. eTale rasakhaMDauriNAddhA pUrNa thAya. Ama eka rasakhaMDauriNAddhA daramiyAna ghAyamAna te sthitikhaMDanA sarvadalikono ekavAra anaMtaguNahIna rasa thaI jAya. tyAra pachI bIjA rasakhaMDanI ukriNAddhA daramiyAna bIjI vAra sthitikhaMDagata sarvadalikono bIjIvAra anaMtaguNahIna rasa thaI jAya. ema thAvat eka sthitikhaMDa daramiyAna hajAro vAra te sthitikhaMDanA dalikomAM anaMtaguNahIna rasa thAya. ahIMthI uttarottara rasaghAta sthitikhaMDanA bAkI rahelA dalikomAM pravarte che. eTale ahIM dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke je dalikomAM rasaghAta thaI gayo che tevA daliko sthitikhaMDamAMthI nIce utare che, paraMtu je samaye je dalikomAM rasaghAta thayo che tevA sarva daliko nIce nathI utaratA, kemake tema mAnatA eka ja rasaghAtanA kALa daramiyAna Akho sthitikhaMDa khAlI thaI jAya ane sthitighAta ane rasaghAtano kALa sarakho thaI * jAya. paraMtu tema nathI. eka sthitighAta daramiyAna hajAro rasaghAta thaI jAya che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 guNazreNi vivaraNa apUrvakaraNanA prathamasamayathI ja uttarottara samaye sthitikhaMDamAMthI utkIryamANa dalika asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa kahyuM che. te krama pratyeka sthitikhaMDa pUrato svataMtra hoya ema lAge che. eTale ke eka sthitikhaMDa ghAta kare tyAre tenA pUrvapUrvathI uttarottara samaye asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa dalika te khaMDamAMthI ukere yAvat te sthitikhaMDa uNiAddhAnA caramasamaya sudhI. tyAra pachI bIjo khaMDa uNi kare tyAre tenA prathama samaye prathamakhaMDauriNAddhAnA carama samaye je dalika ukeryuM tenAthI asaMkhyaguNa dalika nahI ukere, paraMtu asaMkhyaguNahIna ukeraze. tyArapachI te ja khaMDanI uNiAddhAnA caramasamaya sudhI asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa dalika ukeraze. tyArapachI trIjA khaMDanA prathama samaye pAchuM asaMkhyaguNahIna, ane uttarottara samaye asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa yAvat caramasamaya sudhI, Ama dareka sthitighAtamAM mAnavuM paDaze. A pramANe mAnavAnuM prayojana e che ke prathamakhaMDa jyAre ukerAya che tyAre enA asaMkhyAtA bahubhAga caramasamaye ja ukerAya che. zeSa samayomAM to asaMkhyAtamo bhAga mAtra ukerAya che. have tethI paNa jo asaMkhyaguNadalika bIjA, khaMDanA prathama samaye bIjA khaMDamAMthI ukerAya ema mAnIe to bIjA khaMDanA utkiraNa vakhate tenA prathama samaye prathamakhaMDanA kula dalikathI vadhu dalika ukerAya. (lagabhaga asaMkhyaguNa jeTalu) tyArapachInA samaye asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa dalika ukerAya. khaMDauNiAddhA AvalikAno saMkhyAtamo bhAga che. eTale AvalikAnA saMkhyAtamA bhAga jeTalI vAra prathamakhaMDanA dalikane asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa karIe teTaluM dalika AkhA bIjA sthitighAtamAM ukerAya. tyAM prazna thAya ke bIjA sthitikhaMDamAM dalika prathamasthitikhaMDane asaMkhyaguNathI AvalikAnA saMkhyAtamA bhAga jeTalI vAra guNIe eTaluM che ke kema ? prathamasthitikhaMDax asaMkhya x AvalikA ATalu dalika jo bIjA sthitikhaMDamAM hoya saMkhyAta to prathama sthitikhaMDanA caramasamaye jeTaluM dalika ukerAya che tenA karatA bIjA sthitikhaMDanA prathamasamaye asaMkhyaguNa dalika ukerAya che, ema mAnavAmAM vAMdho na Ave. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 273 have ApaNe prathamakhaMDa ane dvitIyakhaMDa gata pradezonI vicAraNA karIe. - niSekaracanAmAM kula dviguNahAnInA sthAno palyopamanA vargamULano asaMkhyAtamo bhAga kahyo che, jenuM vistRta gaNita anyatra batAvyuM che. addhA palyopamanA vargamULano asaMkhyAtamo bhAga e AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalo che. have utkIryamANa khaMDa palyopama hoI, kula sthitino saMkhyAtamo bhAga che. tethI 1 saMkhyAta khaMDamAM dviguNahAnisthAno paNa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA Ave. dhAro ke uparanA pahelA(agrabhAganA) khaMDanI pahelI dviguNahAnimAM kula niSekanA dalika= bIjI dviguNahAnimAM kula niSekanA dalika=2 trIjI dviguNahAnimAM kula niSekanA dalina=4 cothI dviguNahAnimAM kula niSekanA daliTa=8ma chellI (AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgamI) dviguNahAnimAM kula niSekanA dalika = [(2)dviguNahAninA kulasthAna-1] arthAt pahelI dviguNahAnimAM kula dalika jeTalA che, tene 1 jUna kula dviguNahAnInA sthAna jeTalI vAra bamaNA karIe tyAre chellI dviguNahAnInA kula pradezonI saMkhyA Ave. asatkalpanAthI pahelI dviguNahAnimAM pradeza 100 che ane kula dviguNahAni AvalikA asaMkhya = 4 che. to chellI dviguNahAnimAM 100 x (2)*-1 = 800 dalika Ave. chellI dviguNahAninA pradezane bamaNA karI temAMthI prathama dviguNahAninA pradeza bAda karIe eTale kula AkhA khaMDanA pradeza Ave. tethI AkhA khaMDanA pradeza = [(2)prathamakhaMDanI dviguNahAninA sthAno x ] - asatkalpanAthI [(2)4 x 100] - 100 = 1500 [100 + 200 + 400 + 800 = 1500] have bIjA khaMDanA dalikanI saMkhyA vicArIe. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 upazamanAkaraNa bhAga-1 makhaMDanI dviguNahAninA sthAna+xX bIjA khaMDanI prathamadviguNahAnimAM dalika prathamakhaMDanI caramadviguNahAnithI bamaNuM. eTale ke (2)prathamakhaMDanI dviguNahAninA sthAno * * tenA karatA bIjA khaMDanI bIjI dviguNahAninuM dalika bamaNa=(2)prathamakhaMDanI viguNahAniA sthAna*** tenA karatA bIjA khaMDanI trIjI dviguNahAninuM dalika bamaNu=(2)prathamakhaMDanI diguNahAninA sthAnakama thAvat bIjA khaMDanI carama dviguNahAninuM dalika = (2prathamakhaMDanI dviguNahAninA sthAna(dvitIyakhaMDanI dviguNahAninA sthAna-1)kasa asatkalpanAthI bIjA khaMDanI prathama dviguNahAnimAM dalika = 1600 bIjA khaMDanI bIjI dviguNahAnimAM dalika = 3200, bIjA khaMDanI trIjI dviguNahAnimAM dalika = 6400 kula dviguNahAni cAra gaNIe to chellI dviguNahAnimAM dalika = 12,800 bIjA khaMDanA kula pradeza = chellI dviguNahAninA pradezone bamaNA karI temAMthI bIjAkhaMDanI prathama dviguNahAninA pradeza nyUna karatA kula bIjA khaMDanA pradeza Ave. je A pramANe che - [2 4 (2)banepaMDanA diguNanAninA sthAno-4] - [(2)prathamakhaMDanA diguNahAninA sthAno ma] = [(2)banekhaMDanA digurahAninA sthAno ] - [(2 prathamakhaMDanA diguNahAniA sthAno ] bIjA khaMDanI prathama dviguNahAnimAM dalika prathamakhaMDa paripUrNa karatA kaMIka adhika (vizeSAdhika) Avaze. kemake prathamakhaMDanI chellI dviguNahAnithI bamaNA che. bIjA khaMDanI bIjI dviguNahAnimAM dalika = kaMIka adhika prathama khaMDa x 2 bIjA khaMDanI trIjI dviguNahAnimAM dalika = kaMIka adhika prathama khaMDa x 4 bIjA khaMDanI carama dviguNahAnimAM dalika = kaMIka adhika prathama khaMDa 4 (2)bIjAkhaMDanI dviguNahAninA sthAna-1 eTale ke kaMIka adhika prathamakhaMDanA dalikanA pramANane bIjA khaMDamAM jeTalI dviguNahAni che tethI 1 jUnavAra bamaNuM karIe tyAre bIjA khaMDanI carama dviguNahAnimAM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 pariziSTa-2 dalanuM pramANa Ave. tene bamaNuM karI bIjA khaMDanI prathama dviguNahAninuM dala nyUna karIe eTale kula bIjA khaMDanuM dalika Ave. tethI bIjA khaMDanuM kula dalika (kaMIka adhika prathamakhaMDanA dalika)ne bIjAkhaMDanI dviguNahAni jeTalI vAra bamaNu karI ane temAMthI bIjA khaMDanI prathama dviguNahAninuM dalika bAda karIe eTaluM Ave. ahIM dviguNahAninI saMkhyA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. tethI kaMIka adhika prathama khaMDanA kula dalikane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga vAra bamaNu karIe teTaluM dalika bIjA khaMDamAM Ave. (ahIM AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga dviguNahAninI saMkhyAnA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga karatA eka nyUna levo.) ahIM kaMIka adhika e bamaNAthI nyUna che. tethI prathamakhaMDanA dalikane AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga vAra bamaNuM karIe tethI kaMIka nyUna jeTalA bIjA khaMDamAM dalika Ave. (ahIM AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga pUrvanA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga karatA 1 adhika levo. eTale ahIMno AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga dviguNahAninI saMkhyAnA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo ja Avaze.) Ama dvitIyakhaMDanA dalina=prathamakhaMDanA dalikax 2 4 AvalikA thI nyUna Ave. asaMkhyAta prathama khaMDanA dalikane AvalikAnA saMkhyAmA bhAga jeTalI vAra asaMkhyaguNa karatA je Ave teTaluM dalika bIjA khaMDamAM hoya to ja prathama khaMDanA caramasamaye utkIryamANa dalikathI bIjA khaMDanA prathama samaye utkIryamANa dalika asaMkhyaguNa Ave. paNa uparanI gaNatarIthI bIjAkhaMDamAM teTalA daliko prApta thaI zakatA nathI. tethI prathamakhaMDanA caramasamaye utkIryamANa dalikathI, bIjAkhaMDanA prathamasamaye utkIryamANa dalika asaMkhyaguNa nahI manAya, paraMtu asaMkhyaguNahIna mAnavuM. prathamakhaMDanA dalikano moTo bhAga (asaMkhyAtA bahubhAga jeTalo) to caramasamaye ukerAI gayo che. tethI jo prathamakhaMDanA caramasamaye jeTalA dalika ukeryA tethI bamaNA dalika bIjAkhaMDanA prathama samaye ukerAya ane tyAra pachI pachInA samaye paNa bamaNA bamaNA dalika mAtra ukerAya to paNa Akho khaMDa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALe kSaya thaI jAya, to pachI jo prathamakhaMDanA caramasamaye je dalika ukerAyA, tethI asaMkhyaguNa dalika bIjA khaMDanA prathama samaye ukerAya ane uttarottara samaye Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 upazamanAkaraNa bhAga-1 asaMkhyaguNa asaMkhyaguNa dalika ukerAya to e khaMDa AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAganA paNa asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kALe ukerAI jAya. paraMtu tema nathI, kemake apUrvakaraNamAM hajAro sthitighAta kahyA che, asaMkhyAtA nahI. e ja sUcave che ke eka sthitighAtano kALa AvalikAnI saMkhyAtamo bhAga che. tethI Akho khaMDa ukheDatA AvalikAnA saMkhyAtamA bhAga jeTalo kALa lAge che. te to ja saMbhave jo prathamakhaMDanA caramasamaye je dalika ukaryuM tenA karatA bIjA khaMDanA prathama samaye asaMkhya guNahIna dalika ukerAya. mATe ja ahIM pUrvapUrvathI uttarottara samaye asaMkhya guNa dalika ukerAya che evuM je mAnavAmAM AvyuM che te krama pratyeka sthitikhaMDa pUrato ja svataMtra hoya tevuM lAge che. tattva bahuzruto jANe. pariziSTa-3 chApalyopama ane uDhArapatromAM viroSa svarUpa prazna - addhApalyopamanA samaya kayA asaMkhyAta che ? javAba - uddhAra palyopamanuM pramANa saMkhyAtA kroDa varSanuM kahyuM che. bAdara uddhAra palyopamamAM 1 yojanAno lAMbo, pahoLo ane uMDo vRtta AkArano kuvo 1 aMgula vALanA 20, 97, 112 TukaDA karI te vALanA TukaDAothI khIcokhIca rIte bharelo che. pratisamaya temAMthI eka TukaDo kADhavAmAM Ave che. Ama karatA kuvo khAlI thAya che tyAre bAdara uddhAra palyopama thAya che. te ja vALanA dareka khaMDanA vaLI pAchA asaMkhya-asaMkhya TukaDA karIne bharelA kuvAmAMthI pratisamaye eka eka khaMDa kADhatA kuvo khAlI thAya tyAre sUkSma uddhAra palyopama thAya. have te ja kuvAmAMthI pratisamayane badale pratizatavarSe eka eka khaMDa kADhatA kuvo khAlI thatA je kALa lAge te sUkSma addhA palyopama Ave. AthI e nakkI thayuM ke uddhAra palyopamanA kALa karatA asaMkhyaguNo kALa addhApalyopamamAM Ave. ahIM guNaka rakama asaMkhya e so varSanA samaya pramANa jANavI. eTale ke uddhArapalyopama * 100 varSanA samaya = addhA palyopama. uddhArapalyopamanuM pramANa saMkhyAtA kroDa varSanuM kahyuM che. tethI saMkhyAtA kroDa varSanA samaya jeTalA thAya teTalA uddhAra palyopamanA samaya Ave. tene 100 varSanA samayanI saMkhyArUpa asaMkhyAtathI guNatA Ave te addhA palyopamanA samayanI saMkhyA jANavI. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 277 n = saMkhyAtA kArDa have saMkhyAtA kroDa varSanA samaya kaho ke saMkhyAtI AvalikAnA samaya kaho te samAna ' ja che. kemake saMkhyAtA koDavarSanI AvalikA saMkhyAtI ja thavAnI. eTale ke (saMkhyAta * 1kroDa x 1,67,77,216 x 30 x 360) ATalA guNI thavAnI. te A rIte - saMkhyAtA kroDa varSanA samaya= saMkhyAtA kroDa1 varSanA samaya. = saMkhyAtA kroDa4360 divasanA samaya. = saMkhyAtA kroDax10,800 muhUrtanA samaya. = saMkhyAtA kroDax10,8001,67,77,216 AvalikAnA samaya = saMkhyAtA kroDax10,80081,67,77,21641 AvalikAnA samaya = saMkhyAtA kroDajhajaghanya yukta asaMkhyAta eTale uddhAra palyopalanA samaya = saMkhyAta x jaghanya yukta asaMkhyAta. jaghanya yukta asaMkhyAta e cothu asaMkhyAta che. tenAthI 1 adhiMkathI yAvat 2 nyUna jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta sudhI madhyama yukta asaMkhyAta = pAMcamuM asaMkhyAta che. 1 jUna jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta te utkRSTa yukta asaMkhyAta = chaThTha asaMkhyAta che. A chaThTha asaMkhyAta jaghanya yukta asaMkhyAtano varga karI 1 jUna karatA Ave che. ApaNI saMkhyA to jaghanya yukta asaMkhyAtathI mAtra saMkhyAtaguNI ja che. tethI utkRSTa yukta asaMkhyAtathI ghaNI ja ochI che. ane jaghanya yukta asaMkhyAtathI vadhAre che. tethI madhyama yukta asaMkhyAtarUpa pAme asaMkhyAta che. arthAt uddhAra palyopamanA samaya = saMkhyAta x 1 AvalikAnA samaya jeTalA hovAthI pAMcame asaMkhyAta che. have addhA palyopamanA samaya uddhAra palyopamanA samayathI asaMkhya guNa che. eTale ke uddhAra palyopama * asaMkhyarUpa che. ahIM so varSanA samayanI saMkhyArUpa asaMkhya levAnuM che. guNya = uddhAra palyopamanA samaya Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 upazamanAkaraNa bhAga-1 guNaka = 100 varSanA samaya guNAkAra = addhApalyopamanA samaya uddhAra palyopamanA samaya = saMkhyAtA kroDa varSanA samaya =saMkhyAtA kroDax1 varSanA samaya =saMkhyAtA kroDax360 divasanA samaya. =saMkhyAtA kroDax10,800 muhUrtanA samaya. =saMkhyAtA kroDax10,80081,67,77,216 AvalikAnA samaya =saMkhyAtA kroDa10,800x1,67,77,21641 AvalikAnA samaya =saMkhyAtA kroDa10,80081,67,77,2164jaghanyayukta asaMkhyAta 100 varSanA samaya = 100x1 varSanA samaya = 1004360 divasanA samaya = 100x10,800 muhUrtanA samaya. , = 100x10,800x1,67,77,216 AvalikAnA samaya = 100x10,800x1,67,77,21641 AvalikAnA samaya = 100x10,800x1,67,77,216xjaghanyayukta asaMkhyAta uddhAra palyopamanA samaya x 100 varSanA samaya = (saMkhyAtA kroDa 4 10,800 x 1,67,77,216 4 jaghanyayukta asaMkhyAta) 4 (100 x 10,800 x 1,67,77,216 x jaghanya yukta asaMkhyAta) = saMkhyAtA koDa * 100 = (10,800) * (1,67,77,216)* (jaghanyayukta asaMkhyAta) = saMkhyAta x (jaghanyayukta asaMkhyAta) have jaghanya yukta asaMkhyAtano varga karatA jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta Ave Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 279 che. tenAthI saMkhyAtaguNa addhApalyopamanA samaya hovAthI addhApalyopamanA samaya madhyama asaMkhyAta asaMkhyAtarUpa AThamA asaMkhyAte Ave. prazna - addhA palyopamanA samayanI saMkhyAnuM prathama vargamULa keTaluM ? javAba - addhA palyopamanA samayanI saMkhyAnuM prathama vargamULa =saMkhyAtA kroDax1008(10,800)**(1,67,77,216)**(jaghanyayukta asaMkhyAta) =saMkhyAtA kroDa10x10,800x1,67,77,216 (jaghanyayukta asaMkhyAta) 1 varSanA samaya = 10,800 x 1,67,77,216 4 (jaghanyayukta asaMkhyAta) . addhA palyopamanA samayanI saMkhyAnuM prathama vargamULa =siMkhyAtA koDax1041 varSanA samaya =saMkhyAtA koDax10 varSanA samaya arthAt uddhAra palyopamanA varSonI saMkhyAnuM vargamULa karIe tethI 10 guNA varSanA samaya pramANa addhApalyopama (addhA palyopamamAM rahelA samayanI saMkhyA) nA prathama vargamULanuM pramANa jANavuM. eTale saMkhyAtA varSanA samaya pramANa athavA saMkhyAtI AvalikAnA samaya pramANa jANavuM. niSekaracanAmAM dviguNahAnisthAna pramANanuM vizeSa svarUpa - niSekaracanAmAM dviguNahAnisthAno palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA kahyA che. upara kahyA pramANe palyopamanA samayanI rAzinuM vargamULa saMkhyAtAvalikAnA samayanI rAzi pramANa thatuM hovAthI dviguNahAnisthAno saMkhyAta AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga jeTalA thAya. eTale ke AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA thAya. dviguNahAnisthAno = palyopama = saMkhyAtAvalikA = AvalikA asaMkhya asaMkhya asaMkhyAta Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 aMgulanA prathama vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAgathI AlikAno asaMkhyAtamo bhAga tAno ke moTo prazna - sUcizreNimAM aMgula vadhAre ke eka sUciaMgulamAM pradeza vadhAre ? javAba- 1 sUciaMgulamAM jeTalA pradeza teTalA ja eka pratarAMgulamAM sUci aMgula Ave. 1 ghanAMgulamAM sUciaMgulanA pradeza jeTalA pratarAMgula Ave. dhAro ke aMgulanA pradeza tethI pratarAMgulanA pradeza = 372 = pratarAMgulanA sUciaMgula ghanAMgulanA pradeza a ghanAMgulanA sUciaMgula ghanAMgulanA pratarAMgula = Ja = ghanAMgulamAM sUciaMgula pramANa che. eTale ke eka aMgulanA pradezanI saMkhyA karatA ghanAMgulamAM sUciaMgulanI saMkhyA asaMkhyAtaguNI che athavA tenA varga jeTalI che. ghanAMgulamAM sUciaMgula = Jara kSetrapalyopamamAM sUciaMgula jagatazreNimAM sUciaMgula = have jyAre 1 ghanAMgulamAM sUciaMgula eka aMgulanA pradezathI asaMkhyAtaguNa che, to pachI saMkhyAta ghanAMgularUpa eka kSetra palyopamamAM sUciaMgulanI saMkhyA eka aMgulanA pradeza karatA asaMkhyAtaguNI sutarAM hoI zake. kSetrapalyopamathI asaMkhyAtaguNa sUcizreNi hovAthI sUcizreNimAM aMgulanI saMkhyA paNa eka aMgulanA pradezathI asaMkhyAtaguNa hoya. = = a = aMgulanA pradeza Ja mAtra che. jagatazreNimAM aMgula = saMkhyAtaxsa asaMkhyAta x saMkhyAta x ara (jagatazreNi kSetrapalyopamathI asaMkhyaguNI che.) asaMkhyAta x saMkhyAta x 34 x Ja jeTalA che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 281 tethI jagatazreNimAM aMgulanI saMkhyA aMgulanA pradezanI saMkhyA karatA asaMkhyAta aMgulanA pradezanI saMkhyA jeTalI thAya teTalA guNI che. alpabadutva - aMgulanA pradeza = thoDA = 1 pratarAMgulanA sUci aMgula = tulya = pratarAMgulanA pradeza = asaMkhyAtaguNa = 3 ghanAMgulanA sUci aMgula = tulya = gara kSetrapalyopamanA sUci aMgula = saMkhyAtaguNa = saMkhyAta x 1 jagatazreNinA sUci aMgula asaMkhyAtaguNa asaMkhyAta*saMkhyAta tethI aMgulanA pradeza thoDA, jagatazreNimAM sUci aMgula asaMkhyAtaguNa. (ahIM asaMkhyAta eTale asaMkhyAtaguNa sUci aMgulanA pradezanI saMkhyArUpa asaMkhya levuM.) (eTale aMgulanA pradeza jagatazreNinA sUci aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge che. 1 jaganazreNimAM 7 rAja hoya che. tethI aMgulanA pradeza 1 rAjanA sUci aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge che.) prazna - eka aMgulanA ardhacchada keTalA? javAba - ardhaccheda eTale aDadhA aDadhA sthAno. jemake, 16nA ardhaccheda 4 thAya, kemake 16nuM pahelu aDadhAnuM sthAna 8 bIju aDadhAnuM sthAna 4 trIju aDadhAnuM sthAna 2 cothu aDadhAnuM sthAna 1 29 AMkaDAnI manuSyanI saMkhyAnA ardhacchada 96 thAya che. Oaa rAja ane 1 lAkha yojanano svayaMbhUramaNasamudra be bAjuno che. teno prathama ardhacchada svaMyabhUramaNasamudra (carama)nuM pramANa ekabAjunuM jeTaluM thAya teTalo. teno bIjo ardhacchada tenI AgaLanA dvIpa (vicarama)nuM pramANa ekabAjunuM jeTaluM thAya teTalo. teno trIjo ardhacchada tenI AgaLanA samudra (tricaramInuM pramANa ekabAjunuM jeTaluM thAya teTalo. ema thAvat (dvIpasamudranI saMkhyA-1) mo ardhacchada=lavaNasamudranuM pramANa ekabAjunuM = 2 lAkha yojanA (dvIpasamudranI saMkhyA)mAM ardhaccheda 1 lAkha yojana pramANa thAya. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 upazamanAkaraNa bhAga-1 eTale ke Oaa rAja ane 1 lAkha yojanane rA uddhAra sAgaropama vAra aDadhA aDadhA bhAga karIe tyAre 1 lAkha yojana Ave. arthAt Oaa rAja ane 1pa lAkha yojanathI 1 lAkha yojana sudhI javA mATe rA uddhAra sAgaropama jeTalA ardhacchada Ave. have 1 aMgula sudhI pahoMcavuM hoya to tenAthI saMkhyAnA ardhacchada vadhAre Ave. kemake lAkha yojananA saMkhyAtA aMgula thAya che ane tethI tene saMkhyAtavAra ardha ardha karatA 1 aMgula sudhI pahoMcI javAya. A uparathI ApaNo Akho padArtha e nakkI thAya che ke Oaa rAja ane 15 lAkha yojanA 1 aMgula sudhImAM saMkhyAtAdhika rA uddhAra sAgaropama jeTalA ardhacchada Ave. ane 1 rAja ane 3 lAkha yojanAnA adhaccheda 1 vadhAre Ave. eTale ke 1 rAjathI 1 aMgula sudhI pahoMcatA saMkhyAtAdhika rA uddhAra sAgaropama jeTalA ardhacchada Ave. arthAt 1 rAjanA aDadhA aDadhA sthAno karatA saMkhyAtAdhika rA uddhAra sAgaropama jeTalA sthAna jaIe eTale 1 aMgula Ave. ApaNe to prastUtamAM eka aMgulanA ardhacchada kADhavA che. aMgulamAM pradezanI saMkhyA 1 rAjamAM aMgulanI saMkhyAno asaMkhyAtamo bhAga mAtra che. e pUrve siddha karyuM che. tethI 1 rAjathI 1 aMgula sudhI javAmAM jeTalA ardhacchada Ave tenA karatA 1 aMgulathI 1 pradeza sudhI javAmAM aIccheda ochA ja Ave. 1 aMgulathI 1 pradeza sudhI jatA jeTalA ardhacchada Ave che, teTalA aMgulanA adhacchada che. mATe aMgulanA ardhacchada paNa saMkhyAtAdhika rA uddhAra sAgaropamathI ochA ja Avaze. prazna - 1 rAjamAM aMgulanI saMkhyA karatA aMgulanA pradezanI saMkhyA to mAtra asaMkhyAtamo bhAga ja che. to pachI 1 rAjathI 1 aMgula sudhI AvatA jeTalA adhacchada thAya tenA karatA aMgulathI 1 pradeza sudhI AvatA asaMkhyAtamA bhAge ardhacchada na kahetA ochA thAya ema ja kema kahyuM ? javAba - koI eka rakamathI bIjI rakama asaMkhyAtaguNa hoya to teTalA mAtrathI tenA ardhacchada asaMkhyaguNa ja Ave, evo niyama nathI. jemake aMgulanA vargamULathI aMgula asaMkhyAtaguNa hovA chatA aMgulanA vargamULanA ardhacchada karatA aMgulamAM ardhacchada bamaNA ja AvavAnA. tethI ahIM ApaNe aMgulanA ardhacchada saMkhyAtAdhika rA uddhAra sAgaropamathI ochA hoya tevo nirNaya karyo che. paraMtu asaMkhyAtamA bhAge ja hoya tevo nizcaya nathI karI zakatA.) Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 TuMkamAM aMgulanA ardhaccheda = 283 saMkhyAtAdhika rasA uddhAra sAgaropamanA samayathI ochA AvavAnA. 2aa uddhAra sAgaropamanA samaya kaho ke saMkhyAtAvalikAnA samaya kaho, e eka ja vastu che. tethI saMkhyAtAdhika 25 uddhAra sAgaropamanA samayapramANa ardhacchedane badale saMkhyAtAvalikAnA samaya pramANa ardhaccheda kahIe te sarakhuM ja che. eTale ke 1 aMgulanA ardhaccheda saMkhyAtAvalikAnA samayathI nyUna che, athavA to asaMkhyAtAvalikAtmaka addhApalyopama hovAthI addhA palyopamanA paNa asaMkhyAtamA bhAge che. tethI aMgulanA vargamULanA ardhaccheda paNa saMkhyAtAvalikAnA samayathI aDadhA thAya. teno asaMkhyAMtamo bhAga laIe eTale AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa Ave. eTale nakkI thAya ke aMgulanA vargamULanA ardhacchedano asaMkhyAtamo bhAga AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgathI nyUna che. prazna - ATalI sUkSma vicAraNA karavAnuM prayojana zuM che ? 21 javAba - 7 karmanA sthitisthAnomAM pUrva pUrvathI uttarottara sthitisthAne vizeSAdhika adhyavasAyo kahyA che. A rIte vizeSAdhika thatA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga jaIe eTale bamaNA adhyavasAya thAya. AvA dviguNavRddhinA sthAno aMgulanA prathamavargamULanA kula ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA karmaprakRti sthitibaMdhAdhikAramAM kahyAM che. eTale sahaja rIte zaMkA ubhI thAya ke 70 koDAkoDI sthitisthAnomAM dviguNavRddhisthAno ATalA badhA zI rIte ghaTI zake ? kemake aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA pradeza ja eTalA badhA che ke tene khAlI karatA asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNI thAya. to pachI 70 koDAkoDI sthitisthAnomAM tene palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI bhAgatA dviguNavRddhisthAno Ave te ATalA badhA zI rIte thAya ? uparokta aMgulanA ardhacchedanI gaNatarI karavAthI A zaMkAnuM nivAraNa thaI jAya che. kemake aMgulanA prathama vargamULanA ardhacchedanI saMkhyA saMkhyAtAvalikAthI vadhAre nathI AvavAnI. tethI te ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa saMkhyA AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgathI vadhu na Ave. 70 koDAkoDI sthitisthAnomAM dviguNavRddhisthAno AvalikA sutarAM ghaTI zake che. asaMkhyAta bIjI eka zaMkAnuM paNa A rIte gaNatarI karatA nivAraNa thAya che. e A pramANe Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 upazamanAkaraNa bhAga-1 jaghanyasthitisthAnanA kAraNabhUta je kaSAyodayasthAna che te palyopama jeTalA asaMkhyAta sthitisthAna gayA pachI bamaNA thAya che. ema yAvat utkRSTa sthitisthAna sudhI jANavuM. ahIM dviguNavRddhisthAno aMgulanA prathama vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. jaghanyasthitisthAnamAM kaSAyodayasthAno asaMkhya lokAkAzapradeza pramANa che. tenI pachInA sthitisthAnamAM kaSAyodayasthAno vizeSAdhika che. yAvat utkRSTa sthitisthAnamAM paNa kaSAyodayasthAno asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA che. te sauthI vadhAre che. vaLI pAchA pratyeka kaSAyodayasthAnamAM tenA kAraNabhUta rasabaMdhanA adhyavasAyo asaMkhya lokAkAza jeTalA che. te paNa jaghanya sthitisthAnanA jaghanya kaSAyodayasthAnathI uttarottara kaSAyodayasthAnamAM vizeSAdhika che. ema yAvat utkRSTasthitisthAnanA utkRSTa kaSAyodayasthAna sudhI. AmAM vaLI pAchA jaghanya sthitisthAnanA sarva kaSAyodayasthAnanA rasabaMdhayogya adhyavasAyothI tenI pachInA sthitisthAnamAM vizeSAdhika adhyavasAyo che ema uttarottara vizeSAdhika karatA palyo.nA asaMkhyAtamA bhAga pachInA sthitisthAnanA kula rasabaMdhanA adhyavasAyo bamaNA thAya che. AmAM paNa dviguNavRddhisthAno kula AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kahyAM che. have prazna e thAya che ke sthitisthAnanA kAraNabhUta kaSAyodayasthAna jyAre palyo. asaMkhya jatA Dabala thAya ane rasabaMdhanA adhyavasAyo paNa palyo. asaMkhya jatA bamaNA thAya, to te bemAM palyo. asaMkhya pramANanuM kayuM aMtara moTuM? kemake sthitisthAnonI saMkhyA sarakhI ja che. pahelAmAM dviguNavRddhisthAno aMgulanA prathama vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtame bhAge che, bIjAmAM AvalikAnA asaMkhyAtame bhAge che. jo AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga aMgulanA prathama vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAgathI nAno gaNIe to dvitIya sthAna gata palyopamano asaMkhyAtamo bhAga eTale ke rasabaMdhanA adhyavasAyonI gaNatarImAM dviguNavRddhisthAno vaccenuM aMtara moTuM thAya ane prathama sthAnagata palyopamano asaMkhyAtamo bhAga eTale ke sthitisthAnanA hetubhUta kaSAyodayasthAnonI gaNatarImAM be dviguNavRddhisthAno vaccenuM aMtara je palyo./ asaMkhya bhAga pramANa che te nAnuM thAya. kemake sthitisthAnanI saMkhyA baMnemAM samAna che. ane sthitisthAnonI saMkhyAne dviguNavRddhisthAnanI saMkhyAthI bhAgatA be sthAna vaccenuM aMtaruM Ave. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 pariziSTa-5 samAna saMkhyAne be judI judI rakamathI bhAgatA nAnI rakamathI bhAgatA Avato javAba (bhAgAkAra) moTo Ave ane moTI rakamathI bhAgatA Avato javAba nAno Ave. tethI prastutamAM sthitisthAnonI saMkhyAne prathama sthAnamAM aMgulanA vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa saMkhyAthI ane bIjA sthAnamAM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgarUpa saMkhyAthI bhAgavAnI che. have jo AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga aMgulanA vargamULanA ardhacchedanA asaMkhyAtamAM bhAgathI nAno gaNIe to dvitIyasthAna bhAgAkAra (javAba) rUpa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga moTo Ave. tethI kaSAyodayasthAnonI gaNatarImAM be dviguNavRddhisthAna vacce rahela sthitisthAnonI saMkhyA karatA rasabaMdhayogya adhyavasAyonI gaNatarImAM be dviguNavRddhi sthAna vacce rahelA sthAnonI saMkhyA moTI Ave. arthAt jaghanya sthitisthAnathI je palyo.asaMkhya bhAga pachInA sthitisthAne bamaNA kaSAyodayasthAna Ave tenA karatA (adhika saMkhyAvALA) moTA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pachInA sthitisthAne bamaNA rasabaMdhanA adhyavasAyo Ave. paNa A zakya kevI rIte bane? kemake eka ja sthitisthAnanA kAraNabhUta kaSAyodayasthAnonA pratyeka kaSAyodayasthAnamAM asaMkhyalokAkAzapradeza jeTalA rasabaMdhanA adhyavasAyo che. te paNa uttarottara vizeSAdhika che. to pachI jyAre palyo. asaMkhya jeTalA sthitisthAno pachInA sthitisthAnamAM bamaNA kaSAyodayasthAna thAya tyAre te ja kaSAyodayasthAnanA peTAbhAgarUpa rasabaMdhanA adhyavasAya to sutarAM bamaNAM thaI jAya (badhe kaMIka adhika thAya) tethI rasabaMdhane yogya adhyavasAyasthAnonI gaNatarImAM be dviguNavRddhisthAna vaccenuM aMtara kaSAyodayasthAnanI gaNatarImAM be dviguNavRddhisthAna vaccenA aMtara karatA moTuM na AvI zake. mATe, AvalikA mAM bhAgarUpa bhAjakathI aMgulanA prathama vargamULano ardhacchedano asaMkhyAta asaMkhyAtamo bhAga vadhu na hoI zake ema A vAta parathI paNa nakkI thaI zake che. ane A rIte ApaNI AvelI zaMkAnuM nivAraNa thaI jAya che. parASTa-5 sUkSma uddhAra palyopama giSe keTalIka vizeSa vicAraNA - sUkSma uddhAra palyopama saMkhyAtA kroDa varSa pramANa che ema keTaleka sthaLe kahyuM Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 upazamanAkaraNa bhAga-1 che. jo ke anuyoga dvAra mULa tathA cUrNimAM uddhAra palyopama saMkhyAtA kroDa varSa pramANa ke asaMkhyAtA kroDa varSa pramANa che te viSe koI ullekha nathI. paraMtu maladhArI hemacaMdrasUrijI kRta TIkAmAM tathA tenA AdhAre anya graMthomAM jevA ke saMgrahaNI TIkA, kSetrasamAsa TIkA vageremAM uddhAra palyopamanA saMkhyAtA kroDa varSa kahyAM che. vaLI tattvArtha vRttimAM uddhAra palyopamanA asaMkhyAtA kroDa varSa kahyAM che. have A banne kathanano yuktipUrvaka nIce pramANe vicAra karIe chIe. paMcasaMgraha dvAra bIjAmAM tathA pannavaNAsUtramAM kahyuM che ke anuttaravAsI devonuM pramANa kSetrapalyopamano asaMkhyAtamo bhAga che. vartamAnakALe jeTalA devatAo anuttaramAM che temAM tetrIsa sAgaropamathI pUrve AvelA eka paNa nathI, kemake temanuM AyuSya utkRSTathI 33 sAgaropama hovAthI tetrIsa sAgaropama pUrve AvelA devatAo tyAMthI cyavI gayA hoya che. tethI vartamAnamAM A cAlu samayanI pUrvanA 33 sAgaropama kALamAM jeTalA devatA upajI zake teTalI saMkhyA anuttaravAsI devanI hoya. tethI vadhu na hoI zake. tevI ja rIte kyAre paNa 33 sAgaropamanA kALamAM jeTalA devo navA tyAM upajI zake tethI vadhAre saMkhyA anuttara devonI na hoya. have 33 sAgaropamamAM keTalA devo anuttaramAM upajI zake te vicArIe. anuttara devo paryAptA garbhaja saMkhyAtAyu.vALA manuSyamAMthI ja upaje che. anya gatimAMthI jIvo anuttaramAM jaI zakatA nathI. paryAptA garbhaja manuSyonI saMkhyA paNa saMkhyAtAnI ja hoya che. utkRSTathI paNa 29 AMkaDAnI hoya che. temanuM jaghanya AyuSya paNa saMkhyAtAvalikAnuM che. tethI temAMthI 1pratiAvalikAe sarerAza mRtyunuM pramANa saMkhyAtAthI vadhu na Ave. javAba prazna - pratisamaye saMkhyAtA manuSyanuM mRtyu bhale thAya. paraMtu eka AlikAmAM asaMkhyasamaya hovAthI eka AvalikAmAM asaMkhya manuSyanuM mRtyu kema na thAya ? manuSyanuM jaghanyAyuSya paNa 256 AvalikAnuM che. jethI koIpaNa manuSyane janma pachI jaghanyathI 256 AvalikA sudhI mRtyu thatuM nathI. tethI koIpaNa vivakSita eka AvalikAmAM asaMkhya manuSyanA mRtyu to ja saMbhavI zake, jo 256 AvalikAnA AyuSyavALA asaMkhya manuSya hoya to. paraMtu ema saMbhavatuM nathI. 1. athavA saMkhyAtAvalikAe saMkhyAtAnuM mRtyu pramANa Ave. - Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-5 287 jagatamAM kyAreya garbhaja manuSya asaMkhyAtA hotA nathI. mATe eka AvalikAmAM - saMkhyAtA manuSyathI vadhu manuSya mRtyu pAme nahIM. anuttaravAsI devo manuSyamAMthI ja utpana thatA hovAthI eka AvalikAmAM saMkhyAtathI vadhu anuttaravAsI devo na upaje. tethI 33 sAgaropamanA kALamAM 33 sAgaropamanI kula AvalikAnA pramANathI saMkhyAtaguNathI vadhu anuttaravAsI devo na upaje. tethI anuttaravAsI devonI kula saMkhyA kayAreya 33 sAgaropamanI AvalikAthI saMkhyAtaguNathI vadhu na hoya. AyuSyanuM mApa addhApalyopamathI gaNAya che. tethI ahIM 33 addhA sAgaropamanI kula AvalikAthI saMkhyAtaguNathI vadhu anuttaravAsI devo na hoya. asaMkhya samayanI AvalikA hovAthI 33 addhA sAgaropamanI kula AvalikA tenA samayanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI hoya che. tethI anuttaravAsI devanI saMkhyA = 33 addhA sAgaropamanA samayazsaMkhyAta AvalikAnA samaya = 330 addhA palyopamanA samayazsaMkhyAta AvalikAnA samaya = addhA palyopamanA samaya AvalikAnA samaya anuttaravAsI devonI saMkhyA graMthomAM kSetrapalyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI kahI che. paraMtu ahIM bhAgAkAranuM asaMkhyAta evuM moTuM levuM ke jethI te addhA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa Ave. jo ke A vicAraNA anuttaravAsI devonI karI che, paNa te navamA devalokathI upara sarva devalokamAM lAgu paDe che. kemake tiryaMco AThamA devalokathI upara jatA nathI. tethI navamo devaloka tathA tenI uparanA devalokomAM manuSyo ja upaje che. tethI uparanI gaNatarI navamo devaloka ane tenI uparanA sarva devalokone lAgu paDe che. mATe navamA devalokamAM ke tenI uparanA koIpaNa devalokamAM, athavA to navamA devalokathI mAMDI uparanA sarva devonI saMkhyA bhegI karIe to paNa addhA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ja Ave. ATalI prAsaMgika vicAraNA karI have prastutamAM AgaLa vadhIe. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 upazamanAkaraNa bhAga-1 paMcasaMgraha dvAra bIju tathA pannavaNAstranA alpabahuvamahAdaMDakamAM bAdara paryAptA teukAyathI asaMkhyaguNA anuttaravAsI deva kahyAM che. vArate vADyA pattayA - mAM napuOTI (manuSya strIothI) rUA majuttarovavAphiyA tevA saMnapuIT 4'' - pannavaNA alpabahuvamahAdaMDaka. tathA bAda teukAya AvalikAnA vargane kaMIka nyUnAvalikAthI guNatA je Ave teTalA che. "mAvaniyavo mArIvattIya putro zu vAyA te " . paMcasaMgraha dvAra bIju, gA. 11. "mAvatriviDantarAvattiyA to vAtegA" - paMcasaMgraha svopajJa TIkA. ___"AvalikA asaMkhyeyasamayAtmikApyasatkalpanayA dazasamayAtmikA kalpyate / tatastasyA dazasamayAtmikAyA AvalikAyA AvalikAvargaH, sa ca kila kalpanayA zatasamayapramANaH, tataH AvalikAvarga UnAvalikayA katipayasamayanyUnayA AvalikayA katipayasamayanyUnarAvalikAsamayairaSTabhirityarthaH, guNyate, guNane ca sati yAvanto vargA bhavanti teSu ca vargeSu yAvantaH samayAstAvatpramANA bAdaraparyAptatejaskAyikAH / " . paMcasaMgraha malaya. TIkA. A parathI teukAyanuM pramANa AvalikA ghanathI kaMIka nyUna jeTaluM Ave arthAt AvalikAnA samayanI saMkhyAnuM ghana karIe tethI kaMIka nyUna pramANa Ave. tenAthI asaMkhyaguNa anuttaravAsI devo hovAthI anuttaravAsI devonuM pramANa AvalikAnA ghanathI asaMkhyaguNa Ave. paraMtu pUrve ApaNe nakkI karyuM che ke anuttaravAsI devonuM pramANa addhA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA jeTaluM che. tethI addhApalyopamanA asaMkhyAtamA bhAganA samaya asaMkhya ghanAvalikAnA samaya jeTalA Ave. - have jo uddhAra palyopama saMkhyAtA koDa varSa pramANa mAnIe to addhA palyopamamAM tethI 100 varSanA samaya jeTalA guNya samayo che. tethI Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-5 289 addhA palyopama = saMkhyAtA kroDa varSanA samaya=100 varSanA samaya = saMkhyAtAvalikA*1 AvalikAnA samayazsaMkhyAtAvalikA*1 AvalikAnA samaya = (saMkhyAtAvalikAnA samaya) = saMkhyAta (AvalikA) Ama uddhAra palyopamane saMkhyAtAkroDa varSa mAnIe to addhA palyopama saMkhyAtAvalikAnA varga jeTalo Ave. paraMtu anuttara devonI saMkhyA addhA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa hovA chatAM asaMkhya ghanAvalikA jeTalI che. addhA palyopama AvalikAnA vargathI saMkhyAtaguNa hoya to pachI tenA asaMkhyAtamAM bhAgarUpa anuttaravAsI devo AvalikAnA ghanathI asaMkhyaguNA zI rIte AvI zake ? ahIM uddhAra palyopamane asaMkhyAtA kroDa varSa mAnIe to uparokta visaMvAda ubho nahI thAya. uddhAra palyopamane asaMkhya kroDa varSa mAnIe tyAM asaMkhya = AvalikAnA samayathI asaMkhyaguNa mAnavuM paDaze. bIjuM e ke uddhAra palyopamane saMkhyAtA kroDa varSa mAnIe eTale addhA palyopama paNa AvalikAnA vargathI saMkhyAtaguNa mAnavo paDe. tethI addhA palyopamanuM vargamULa saMkhyAtAvalikA pramANa Ave ane teno asaMkhyAtamo bhAga laIe to AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga Ave. karmaprakRtinA sthitibaMdhanA adhikAramAM niSekaracanAnA dviguNahAnisthAno palyopamanA prathama vargamULanA asaMkhyAtamA bhAgarUpa kahyAM che. tethI tyAM dviguNahAnisthAno AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA mAnavA paDe. te paNa tyAM saMgata thatuM nathI, kemake abAdhAsthAnothI asaMkhyaguNa niSekaracanAmAM dviguNahAnisthAno kahyA che. abAdhAsthAno aMtarmuhUrta nyUna 7 hajAra varSanA samaya jeTalA che. tenAthI asaMkhya guNa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga na hoI zake. paraMtu asaMkhyAtA varSa ja hoI zake. ahIM paNa uddhAra palyopama asaMkhyAtA varSa pramANa mAnIe to uparokta Apatti nathI AvatI. mATe uddhAra palyopamanA asaMkhyakoDavarSa mAnavA yuktisaMgata lAge che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 upazamanAkaraNa bhAga-1 pariziSTa-6 yaMtra naM. 1 - graMthanI utpatti 5 vAdazAMgI AcArAMga ThANAMga vivAhapanatti upAsakadazAMga anuttaropapAtika samavAyAMga jJAtAdharmakathA aMtagaDadazAMga praznavyAkaraNa vipAkasUtra suyagaDAMga dRSTivAda parika sUtra | sUtra parikarma cUlikA prathamAnuyoga pUrvagata | 12 13 2 3 4 8 1o 14 agrAyaNIya ' asti utpAda * vIryapravAda privAda ' satya jJAnapravAda karmapravAda vidyApravAda AtmapravAda pratyAkhyAnapravAda kalyANapravAdamAzAvAyakiyAviza lokabiMdusAra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 20 vastu 12 vastu 10mI vastunA 3jA prAbhRtamAMthI uddhata kaSAyakhAbhUta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 20mAmRta karmaprakRtiprAbhRtamAMthI uddhata karmaprakRti saMkamakaraNa apavartanAkaraNa : udvartanAkaraNa upazamanAkaraNa nikAcanAkaraNa sA baMdhanakaraNa udIraNAkaraNa nidhattikaraNa udaya Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 291 yaMtra naM. 2 graMthaviSaya upazamanA sarvopazamanA (guNopazamanA prazastopazamanA) (mohanIyanI ja thAya) | dezopazamanA (aguNopazamanA aprazastopazamanA) (AThe karmanI thAya) karakRta akarakRta sarvaviratilAbha hAyikasamyakatvaprApti upazamazreNi prathama upazama samyakatvaprApti pazcimaskaMdha adhikAra (samudyAta vagere) dezaviratilAbha kSapakazreNi anaMtAnubaMdhi visaMyojanA zreNigata upazama samyakatva prApti Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 3 pUrvabhUmikA tathA yathApravRttakaraNa pUrvabhUmikA (aMtarmuhUrta) yathApravRttakaraNa (aMtarmuhUrta) je 1. paryAptA saMjJI paMcendriya mithyAdRSTi labitrayayukta 4. vizuddhi 5. yoga che 9. kaSAya 10. mULa prakRtibaMdha 11. uttaraprakRtibaMdha 12. sthitibaMdha 13. rasabaMdha 14. pradezabaMdha 15. prakRti udaya 16. sthiti udaya 17. anubhAgodaya 18. pradezodaya 19. prakRtisattA 20. sthitisattA 21. anubhAgasarA 22. pradezasattA 9. veda 1. pUrvabhUmikAnI mAphaka ahIMpaNa uttarottara palyopamanA saMkhyAtamAbhAga nyUna sthitibaMdha thAya che. 2. pratyekasamayanA vividha jIvonI apekSAe asaMkhyalokakAza jeTalAadhyavasAyahoya che. 3. adhyavasAyonI anukRSTi tathA tIvratA maMdatA 4. sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi na thAya. 5. A karaNano kALa apUrvakaraNathI saMkhyAtaguNa che. $ upayoga 8. vezyA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pariziSTa-6 293 yaMtra naM. 4 apUrvakaraNathI zaru thato udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa udaya samaya apUrvakaraNa anivRttikaraNa A aMtarakaraNa 210 100 1,000 000*o' Oooook 000degooo 1,00,00,000 10,00,00,000 1,00,00,00,000 0000000000 00000000000* 10,00,00,00,00,000 1,00,00,00,00,00,000 00000'000000000 ba a a' prathama samaye guNazreNinikSepa gara bIjA samaye guNazreNinikSepa mara guNazreNi caramaniSeka apUrvakaraNanA prathama samayathI 1. sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, apUvasthitibaMdhano prAraMbha. 2. pratisamayanA asaMkhya lokAkAza jeTalA adhyavasAyo ane badhA apUrva adhyavasAyo. 3. apUrvakaraNano kALa anivRttikaraNathI saMkhyAtaguNa. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 yaMtra naM. 5 apUrvakaraNathI zarU thato anudayavatI prakRtiono udayAvalikA upara galitAvazeSa guNazreNinikSepa apUrvakaraNa anivRttikaraNa 10 100 1,000 10,000 1,00,000 10,00,000 1,00,00,000 10,00,00,000 1,00,00,00,000 10,00,00,00,000 1,00,00,00,00,000 10,00,00,00,00,000 1,00,00,00,00,00,000 10,00,00,00,00,00,000 udayAvalikA ama' prathama samaye guNazreNinikSepa a va bIjA samaye guNazreNinikSepa a'va v N aMtarakaraNa upazamanAkaraNa bhAga-1 anudayavatI prakRtiono guNazreNiAyAmantra guNazreNino caramaniSeka Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pariziSTa-6 * 25 yaMtra naM. 6 sthitighAta - udayavatIprakRtiono asaMkhyaguNAkAre dalanikSepa - 8 guNazreNicaramaniSeka tyAra pachI yAvat atIsthApanA ghAtyamAna + anudayavatIprakRtiono asaMkhyaguNAkAre dalanikSepa AvalikA prApta na thAya tyAM sudhI|sthitikhaMDa. ja0 athavA tyAra pachI sthitikhaMDa prApta nathI palyo)/saMo apUrvakaraNa anivRttikaraNa thAya tyAM sudhI sarvatra dalanikSepa. |u0 thI seMkaDo sAgaropama. prathama samaye sthitighAtAddhAnA dvicarama samaye sthitighAtAdrAnA udayavatI prakRtiono asaMkhyaguNAkAre dalanikSepa 8 guNazreNicaramaniSeka tyAra pachI yAvat atItthApanA ghAtyamAna - anadayavatIpationoaisaMkhya gaNAkAre dilanikSepa , AvalikA prApta na thAya tyAM sudhI|sthitikhaMDa athavA tyAra pachI sthitikhaMDa prApta nI apUrvakaraNa thAya tyAM sudhI sarvatra dalanikSepa. | anivRttikaraNa carama samaye sthitighAtAddhAnA udayavatIprakRtiono asaMkhyaguNAkAre dalanikSepa - 8 guNazreNicaramaniSeka tyAra pachI ghAtyamAna sthitikhaMDa prApta - anudayavatIprakRtiono asaMkhyaguNAkAre dalanikSepa 5 na thAya tyAM sudhI dalanikSepa thAya. | khaMDapramANa sthiti apUrvakaraNa anivRttikaraNa nyUna thAya. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 7 nirvAghAtabhAvI apavartanAmAM nikSepa tathA atItthApanA atItthApanA 12 samaya (8 thI 19). atItthApanA 12 samaya (7 thI 18) atItthApanA 12 samaya (6 thI 17) atItthApanA 11 samaya (6 thI 16) atItthApanA 10 samaya (6 thI 15) atItthApanA 9 samaya (6 thI 14) atItthApanA 8 samaya (6 thI 13) atItthApanA 7 samaya (6 thI 12) | + + + + + + + + + + + + + + + + + + - 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 yaMtra naM. 8 - aMtarakaraNakriyA anivRttikaraNa- aMtarakaraNakriyAprAraMbha apUrvakaraNa saMkhyAtA bahubhAga. | saMkhyAtamo | aMtarakaraNa (aMtarmuhUrta) (jemAMthI mithyAtvanA dalika| eka sAthe rahelA bhAga. ukheDI prathama-dvitIyasthitimAM nAMkhe che.). jIvane samAnArtha- prathama vasAya. sthiti. dvitIya sthiti (aMtaH koDAkoDI sAgaropama) aMtarakaraNakriyAkALanA prathama samaye apUrvakaraNa aMtarakaraNa (aMtarmuhUrta) (jemAMthI mithyAtvanA dalika prathama | ukheDI prathama-dvitIyasthitimAM nAMkhe che.) sthiti dvitIyasthiti aMtarakaraNakriyAkALanA hicaramasamaye apUrvakaraNa | aMtarakaraNa prathama | aMtarmuharta pramANa sthiti sarvathA mithyAtvanA dalika sthiti] vagaranI thAya che. dvitIyasthiti aMtarakaraNakriyAkALanA caramasamaye che Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra . 9 aMtarakaraNakriyA pachI anivRttikaraNamAM thatI kriyAo aMtarakaraNa dvitIyasthiti ti abaka ma = be AvalikA zeSe AgAlano viccheda tathA mithyAtvanI guNazreNino viccheda. = = AvalikA zeSe udIraNAviccheda tathA mithyAtvanA sthitighAta-rasaghAta aTake. % = caramasamaye mithyAtvano udayaviccheda tathA baMdhaviccheda. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 299 yaMtra naM. 10 upazAMtAddhA (samyakatvakALa) mAM thatI kriyAo -aMtarakaraNa--*upazAMtAddhA - -- dvitIyasthiti mithyAtvamohanIya mizramohanIya samyakatvamohanIya 1 2 3 T samyakatvano prathamasamaya utkRSTathI 6 AvalikA zeSe sAsvAdanI prApti darzanatrikamAMthI anyatarodaya dvitIyasthitimAMthI daliko laI caramAvalikAmAM gopucchAkAre goThave 1 = bIjI sthitimAM rahela mithyAtvanA dalikane tridhA kare che tathA mithyAtvanA guNasaMkramano prAraMbha tathA bIjI sthitinA mithyAtvanA dalikonI asaMkhyaguNAkAre upazamanAno prAraMbha. 2 = mizramohanIyanA guNasaMkramano prAraMbha (karmaprakRtinA mate) 3 = mithyAtvano guNasaMkrama tathA zeSakarmonA sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi aTakI jAya. *kaSAyaprAkRtacurNinA mate upazAMtAddhAthI saMkhyAtaguNa aMtara hoya che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 11 prathama upazamasamyatva prApti -anivRttikaraNa -upazAMtAddhA dvitIyasthiti saMkhyAtA bahubhAga) mithyAtvamohanIya apUrvakaraNa aMtarakaraNa - mizra mohanIya saMkhyAtamo bhAga samyakatva mohanIya ja apUrvakaraNano prathamasamaya, sthitighAtAdi prAraMbha 5 6 7 8 9 10 11 12 1 - aMtarakaraNakriyAkALa. 2 - mithyAtvano guNasaMkramakALa. . - mithyAtvanI prathamasthiti. 4 - apUrvakaraNanA prathamasamaye guNazreNinikSepa. 5 - be AvalikA zeSe AgAlaviccheda tathA mithyAtvano guNazreNiviccheda 6 - AvalikA zeSe mithyAtvanA sthitighAta-rasaghAta aTake tathA mithyAtvano udIraNAviccheda. - anivRttikaraNano caramasamaya, mithyAtvano baMdhodayaviccheda. 8 - upazamasamyakatvanI prApti, tripuMjIkaraNa, mithyAtvanA guNasaMkramano prAraMbha. 9 . AvalikA bAda mizranA guNasaMkramano prAraMbha. 10 - guNasaMkrama aTakI jAya. zeSakarmonA sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi paNa aTakI jAya. 11 - aMtarakaraNanI samayAdhika AvalikA zeSe dvitIyasthitimAMthI darzana-unA dalika laI caramAvalikAmAM gopucchAkAre goThave. 12 - darzana-3 mAMthI anyatarano udaya. 1 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 . 301 yaMtra naM. 12 cAritramohanIyopazamanAntargata yathApravRttakaraNa yathApravRttakaraNa sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi na thAya. pratisamaya anaMtaguNa vizuddha. yaMtra naM. 13 - cAritramohanIyopazamanAntargata apUrvakaraNa - apUrvakaraNa - - -anivRttikaraNa - saMpa0-upazAMtAddhA sUkSma yathA pravRtta kiraNa kapa kha pha ga gha ca = apUrvakaraNa zaru. sthitighAta, rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama, apUrvasthitibaMdha zaru. varSa = udayAvalikA (prathamasamaye), paNa = udayAvalikA (bIjA samaye) 4 = udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa (prathama samaye). raDha = anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa (prathama samaye). pa4 = udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa (bIjA samaye). 4 = anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa (bIjA samaye). * = apUrvakaraNano saMkhyAtamo bhAga. na = nidrA-2no baMdhaviccheda. TTa - apUrvakaraNanA saMkhyAtA bahu bhAga. = deva-2 vagere 30 prakRtiono baMdhaviccheda. rUTa = apUrvakaraNano chello saMkhyAtamo bhAga. 2 = apUrvakaraNano carama samaya, hAsya-4no baMdhaviccheda, hAsya-6no udayaviccheda. 4 = guNazreNizIrSa. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 14 cAritramohanIyopazamanAntargata anivRttikaraNa anivRttikaraNa -aMtarakaraNa apUrvakaraNa kha ga gha ca cha ja jha Ta Tha Da Dha ta tha da dha na pa 8 - anivRttikaraNa zarU.dezopazamanA, nidhattikaraNa, nikAcanAkaraNa naSTa thAya. = zrutajJAnAva, bhogALa, acakSu0no dezaghAti rasa baMdhAya. raka = anivRttikaraNanA saMkhyAtA bahubhAga. 3 = cakSudarzanAvaraNano dezaghAti rasa baMdhAya. 24 = asaMkSipaMcendriya tulya sthitibaMdha. Dha = matijJAnAvaraNa, upabhogA no dezaghAti rasa baMdhAya. na = cauridriya tulya sthitibaMdha. ta = viryAtarAyano dezaghAti rasa baMdhAya. 5 = teIndriya tulya sthitibaMdha. ga, Ta, Tha, Da, DaDha, Thata = hajAro sthitighAta. = beIndriya tulya sthitibaMdha. - tatha = hajAro sthitighAta. cha = ekendriya tulya sthitibaMdha. = aMtarakaraNakiyA prAraMbha. hA, rAya, java, cha = hajAro sthitighAta. 2 = aMtarakaraNakriyA samApta. chana = hajAro sthitighAta raya = anudayavatI prakRtinI prathamasthiti (1 Ava0). = = asaMkhyasamayamabaddhanI udIraNA zarU. na = udayamAna vedanI prathamasthiti. sa = dAnAMtarAya, mana:paryava0no dezaghAti rasa baMdhAya. 25 = udayamAna kaSAyanI prathama sthiti. 2 = avadhi 2, lAbhAMtarAyano dezaghAti rasa baMdhAya. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 303 yaMtra naM. 15 napuMsakavedopazamanA -aMtarakaraNa - dvitIyasthiti upazamyamAna dalika a ka kha ga gha ca paramAM saMkrama mA =aMtarakaraNakiyAkALa 1 = (1) mohanIyano AnupUrvI saMkrama, (2) saM. lobhano asaMkrama, (3) mohanIyano ekasthAnika rasabaMdha ane rasodaya, (4) mohanIyanI saMkhyAtavarSanI udIraNA, (5) mohanIyano saMkhyAtavarSano sthitibaMdha, (6) badhyamAna dalikonI cha Ava0 bAda udIraNA, (7) napuMsakaveda upazamanA, A 7no prAraMbha vala = napuMvedanI prathamasthiti. (1AvaO) = napuMsakavedopazamanAno Dhicaramasamaya. 4 thI sudhI - upazamyamAna dalika karatA saMkamatu dalika asaMkhyaguNa. 2 = napuMvedopazamanAno caramasamaya. saMkamatA dalika karatA upazamyamAna dalika asaMkhya guNa. 4 = napuMveda sarvathA upazAMta. Na cha = aMtarakaraNa. jaya = napuMsakavedopazamanA kALa. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 16 strIvedopazamanA - aMtarakaraNa dvitIyasthiti upazamyamAna dalika na a pa ka kha paramAM saMkrama mA = aMtarakaraNakriyAkALa para = napuMsakavedopazamanA kALa 2 = strIvedopazamanA prAraMbha vaE = strIvedopazamanA kALano saMkhyAtamo bhAga. g - jJAnA, darzanA0, aMtarAyanA saMkhyAtAvarSanA sthitibaMdhano prAraMbha, kevaLa-2 sivAya ghAti-3nI uttarapravRtionA 1 sthAnika rasabaMdhano prAraMbha. na = strIveda sarvathA upazAMta 1 = strIvedopazamanA kALa. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 , 305 yaMtra naM. 17 7 nokaSAyopazamanA - aMtarakaraNa - dvitIyasthiti upazamyamAna dalika a pa pha ka kha ga gha ca paramAM saMkrama * = aMtarakaraNakriyAkALa. pa para = napuMsakavedopazamanA kALa. # va = strIvedopazamanAkALa va. = 7 nokaSAya upazamanA prAraMbha. 5 5 = puruSavedanI prathamasthiti. & = 7 nokaSAya upazamanA kALano saMkhyAtamo bhAga. 3 = nAmagotrano saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha. 4 1 = 1 sthitibaMdhakALa. na = vedanIyano saMkhyAtAvarSano sthitibaMdha. 5 = hAsya 6 sarvathA upazAMta. 5 = samayona be AvalikA. = puruSaveda sarvathA upazAMta. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazamanAkaraNa bhAga-1 306 yaMtra naM. 18 krodha 3 upazamanA aMtarakaraNa - - saM. dhodhanI prathamasthiti dvitIyasthiti upazamAna dalika ka kha ga gha ca cha ja paramAM saMkrama - puruSavedano baMdhodayaviccheda, krodha-3 upazamanA prAraMbha. = koI-3 upazamanAkALa. = samayona be AvalikA. ha - puruSaveda sarvathA upazAMta. 1 - prathamasthitinI samayona 3 AvalikA zeSe saM.kodhanI pataznahatA naSTa thAya. 5 - prathamasthitinI 2 AvalikA zeSe AgAlaviccheda thAya. = . prathamasthitinI 1 AvalikA zeSe saM.kodhanA baMdhodayodIkarAno viccheda, apratyA pratyA krodha sarvathA upazAMta. 4 i - prathamasthitinI caramAvalikA sibuksakamathI mAnamAM saMkamAve. as - samayona be AvalikA na = saM.kodha sarvathA upazAMta. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 307, - yaMtra naM. 19 mAna 3 upazamanA . aMtarakaraNa-saM. mAnanI prathamasthitine dvitIyasthiti upazamyamAna dalika ka kha 1 ga gha ca cha ja paramAM saMkrama * = saM.krodhano baMdhodayodaraNAviccheda, saM.mAnanI prathamasthiti kare, mAna-3 upazamanA prAraMbha. = samayona be AvalikA. 4 = saM.kodha sarvathA upazAMta na = samayona be AnaM0. na = prathamasthitinI samayona 3 AvaO zeSe saM.mAnanI pataTThahatA naSTa. 2 = prathamasthitinI 2 Ava0 zeSe AgAlapratyAgAlaviccheda. = = prathamasthitinI 1 Ava0 zeSe saM.mAnano baMdhodayodaraNA viccheda, pratyA0 apratyA0 mAna sarvathA upazAMta. 4 i - prathamasthitinI caramAvalikA tibakasaMkramathI saM. mAyAmAM saMkramAve. = = saM.mAna sarvathA upazAMta. 8 i = bIjI sthitimAMthI daliko kheMcI karAyelI saM.mAnanI prathamasthiti. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 20 mAyA 3 upazamanA aMtarakaraNa - -saM. mAyAnI prathamasthiti - dvitIyasthiti upazamyamAna dalika ka kha 7 / ga gha ca cha ja paramAM saMkrama % = saM.mAnanA baMdhodayodaraNAviccheda, saM.mAyAnI prathamasthiti kare, mAyA-3 upazamanA prAraMbha. va = samayona be AvalikA. 4 = saM.mAna sarvathA upazAMta na = prathamasthitinI samayona 3 AvatuM zeSe saM.mAyAnI patagrahatA naSTa. 2 = prathamasthitinI 2 Ava0 zeSe AgAla-pratyAgAlaviccheda. 2 = prathamasthitinI 1 Ava0 zeSe saM.mAyAno baMdhodayodaraNAviccheda, apratyA pratyA0 mAyA sarvathA upazAMta. na = samayona be AvalikA acha = prathamasthitinI caramAvalikA sTibukasaMkramathI saM. lobhamAM saMkramAve.' = = saM.mAyA sarvathA upazAMta. 4 4 bIjI sthitimAMthI daliko kheMcI karAyelI saM.mAyAnI prathamasthiti. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 ka kha vA = azvakarNakaraNAdvA cha = saM. lobhanI prathamasthiti ga = aMtarakaraNa yaMtra naM. 21 lobha 3 upazamanA ja = saM.mAyAnA baMdhodayodIraNAviccheda, saM.lobhanI prathamasthiti kare, lobha-3 upazamanA prAraMbha. la = samayona be AvalikA. 3 = saM.mAyA sarvathA upazAMta gha ca cha ja jha kiTTikaraNAdvA 5 = prathamasthitinI samayona 3 Ava0 zeSa saM.lobhanI patagrahatA naSTa. dvitIyasthiti upazamyamAna dalika na = prathamasthitinI 2 Ava0 zeSe AgAla-pratyAgAlaviccheda. prathamasthitinI 1 Ava0 zeSe saM.lobhano baMdhaviccheda, bAdaralobhanA udayodIraNAviccheda, pratyA0 apratyA0 lobha sarvathA upazAMta. chatna = prathamasthitinI caramAvalikA kiTTiomAM stibukasaMkramathI saMkramAve. channa = samayona 2 AvalikA. jJa = bAdara lobha sarvathA upazAMta. na = bIjI sthitimAMthI daliko kheMcI karAyelI saM.lobhanI prathamasthiti. 309 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 22 sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka (kiDrivedanAddhA) - aMtarakaraNa- kihionI prathama sthiti dvitIyasthiti upazamyamAna dalika ka kha 3 = saM.lobha baMdhaviccheda, bAdara lobha udayodIrazAviccheda, kiDhigata dalika kheMcI prathamasthiti kare, kioinI upazamanAno prAraMbha. = samayona be AvalikA. 4 = bAdara lobha sarvathA upazAMta na = sUmasaMparAyaguNasthAnakano kALa (kaveidanAddhA). na = kidigata dalika sarvathA upazAMta. mohanIyakarma sarvathA upazAMta. ' Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pariziSTa-6 * 311 yaMtra naM. 23 upazAMtamoha guNasthAnaka - - upazAMtAddhA - aMtarakaraNa - dvitIyasthiti mohanIya karma sarvathA upazAMta ka kha ga gha cha = upazAMtamoha guNasthAnakano kALa. 1 = prathamasamaye zeSakarmonI avasthita guNazreNino nikSepa. na = utkRSTa pradezodaya, prathamasamayanI guNazreNinuM zIrSa. ha5 = bIjA samaye zeSakarmonI avasthita guNazreNino nikSeSa. i = bIjA samayanI guNazreNinuM zIrSa. = bhavakSayathI pratipAta. cha - kALakSayathI pratipAta. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 24 avarohakane sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka upazAMtAddhA - - sUmasaMpAya dvitIyasthiti a g 5 . ca cha ja 8 - lobha-3 anupazAMta thAya, kioi kheMcI prathamasthiti kare, 6 AvaO bAda udIraNAnA niyamano abhAva, AnupUrvI saMkramanA niyamano abhAva. N = udayAvalikA (prathamasamaye) cha = prathama samaye saM.lobhano guNazreNinikSepa. GSa = udayAvalikA (bIjA samaye) una = bIjA samaye saM.lobhano guNazreNinikSepa. = prathamasamaye guNazreNinuM zIrSa. = = bIjA samaye guNazreNinuM zIrSa. cha = prathamasamaye apratyA pratyA, lobhano guNazreNinikSepa. thana , bIjAsamaye apratyA pratyA0 lobhano guNazreNinikSepa. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 = upazAMtAdvA- ka kha ga gha - yaMtra naM. 24 (cAlu) avarohakane sUkSmasaMparAyaguNasthAnaka - -anivRttikaraNa - - sUkSmasaMparAya - vA = prathamasamaye udayAvalikA ya = bIjAsamaye udayAvalikA gajha prathamasamaye zeSakarmono guNazreNi nikSepa. (anudayavatI prakRtiono) yajJa = bIjAsamaye zeSakarmono guNazreNi nikSepa. (anudayavatI prakRtiono) ca jha guNazreNi zIrSa (sarva samayomAM) jJa = prathama samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. khajha bIjA samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. 313 apUrvakaraNa- - - yathApravRttakaraNa jha Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 25 avarohakane anivRttiguNasthAnake saM.lobha vedakAddhA upazAMtAddhA -sUkSmasaMpAya -anivRttikaraNa apUrvakaraNa ka kha ga gha cha ja jha va - anivRttikaraNano prathamasamaya, bAdaralobhanI prathama sthiti karI bhogave, saM.lobha baMdha zaru, apratyA, pratyA, lobha saMkrama prAraMbha. na = prathamasamaye udayAvalikA. na = sarvakidinAza. laya = bIjA samaye udayAvalikA. = = prathamasamaye guNazreNinikSepa (saM.lobhano) haphA = bIjAsamaye guNazreNinikSepa (saM.lobhano) vera - bAda lobhAvedakAddhAno 1lo bhAga, acha = bAdara lobhavedakAddhAno rajo bhAga. na = prathamasamaye guNazreNizIrSa. sa = bIjAsamaye guNazreNizIrSa. kacha = saM. lobhavedakAddhA. jana - prathama samaye apratyA0 pratyA0 lobhano guNazreNinikSepa. padya = bIjA samaye apratyA pratyA0 lobhano guNazreNinikSepa. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 * 315 ln . yaMtra naM. 25 (cAlu) avarohakane anivRttiguNasthAnake saM.lobha vedakAddhA upazAMtAddhA -sUkSmasaMparAya-- - - anivRttikaraNa - apUrvakaraNa --yathApravRttakaraNa 2 ka kha ga gha = prathamasamaye udayAvalikA uSa = bIjA samaye udayAvalikA = prathamasamaye zeSakarmono guNazreNinikSepa. (anudayavatI prakRtiono) paga = bIjA samaye zeSakarmono guNazreNi nikSepa. (anudayavatI prakRtiono) = = guNazreNizIrSa vana = prathama samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. hana = bIjA samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 26 avarohakane saM. mAyAvedakAddhA sUkSma- saM. lobha saMparAya vedakAddhA upazAMtAddhA - saM.mAyAvedakAddhA apUrvakaraNa a ka kha ga gha cha ja ca - anivRttikaraNa sava = saM. lobhavedakAddhA - traNa mAyA anupazAMta thAya, saM.mAyAnI prathamasthiti kare, ane bhogave, saM.mAyAno baMdha zaru, anAnupUrvasaMkrama zaru. vara = saM. mAyAvedakAddhA * = prathamasamaye udayAvalikA laya = bIjA samaye udayAvalikA. vacha = prathamasamaye saM.mAyAno guNazreNinikSepa na = bIjA samaye saM.mAyAno guNazreNinikSepa nacha = prathamasamaye lobha 3, apratyA pratyA0 mAyAno guNazreNinikSepa. yana = bIjA samaye lobha 3, apratyA, pratyA0 mAyAno guNazreNinikSepa. = prathamasamaye guNazreNizIrSa. - ka = bIjA samaye guNazreNizIrSa. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pariziSTa-6 yaMtra naM. 26 (cAlu) ' avarohakane saM. mAyAvedakAddhA sUkSma- saM. lobha upazAMtAddhA saMparAya vedakAddhA - saM.mAyA vedakAddhA - apUrvakaraNa ne yathApravRttakaraNa cha ja kapa kha ga - anivRttikaraNa- vavuM = prathamasamaye udayAvalikA paNa = bIjA samaye udayAvalikA sahana = prathamasamaye zeSakarmono guNazreNinikSepa. (anudayavatI prakRtiono) na = bIjA samaye zeSakarmono guNazreNi nikSepa. (anudayavatI prakRtiono) = = guNazreNizIrSa na = prathama samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. paga = bIjA samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 27 avarohakane saM. mAnavedakAddhA sUkSma- saM. lobha saM. mAyA saMparAya vedakAddha vedakASThA 9 upazAMtAddhA saM. mAna vedakAddhA apUrvakaraNa ca cha ja ka kha ga gha - anivRttikaraNa= mAna 3 anupazAMta thAya, saM.mAnanI prathamasthiti kare, ane bhogave, saM.mAna baMdha zaru. veva = saM. mAnavedakAddhA = prathamasamaye udayAvalikA upa = bIjA samaye udayAvalikA. cha = prathamasamaye guNazreNizIrSa na = bIjA samaye guNazreNizIrSa. acha = prathamasamaye saM.mAnano guNazreNinikSepa = bIjAsamaye saM.mAnano guNazreNinikSepa gai = prathamasamaye lobha 3, mAyA 3, apratyA0 pratyA, mAnano guNazreNinikSepa. dhana = bIjA samaye lobha 3, mAyA 3, apratyA0 pratyA0 mAnano guNazreNinikSepa. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 upazAMtAddhA saMparAya sUkSma- saM. lobha saM. mAyA vedakAddhA vedakAdvA = = yaMtra naM. 27 (cAlu) avarohakane saM. mAnavedakAddhA. = saM.mAna vedakAndrA 5 = prathamasamaye udayAvalikA ya = bIjAsamaye udayAvalikA gajha prathamasamaye zeSakarmono guNazreNinikSepa. (anudayavatI prakRtiono) bIjAsamaye zeSakarmono guNazreNi nikSepa. (anudayavatI prakRtiono) guNazreNizIrSa ghajha ka kha ga gha anivRttikaraNa jha kajha = prathama samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. bIjA samaye zeSakarmonI udayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. khajha ca - apUrvakaraNa ja 319 yathApravRttakaraNa jha Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 28 avarohakane saM. krodhavedakAddhA sUma- saM. lobha saM. mAyA saM. mAna saMparAya vedakAddhA vedakAddhA vedakAddhA - saM. krodha vedakAddhA -- --apUrvakaraNa -- yathApravRtta0 upazAMtAddhA ka kha ga gha anivRttikaraNa 8 - krodha 3 upazamanA naSTa, saM. krodhanI prathamasthiti karI bhogave, saM.kodhano baMdha zaru. na = prathamasamaye udayAvalikA raya = bIjA samaye udayAvalikA. na = prathamasamaye saM.kodhano ane zeSakarmonI udayavatI pravRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. na = bIjAsamaye saM.krodhano ane zeSakarmonI udayavatI pravRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. na = prathamasamaye lobha 3, mAyA 3, mAna 3, apratyA) pratyA) krodhano, zeSakarmonI anudayavatI pravRtiono guNazreNinikSepa. thana = bIjA samaye lobha 3, mAyA 3, mAna 3, apratyAo pratyA0 krodhano, zeSakarmonI anudayavatI pravRtiono guNazreNinikSepa. na = guNazreNizIrSa. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 ke 321 yaMtra naM. 29 avarohakane 7 nokaSAya upazamanAnAza upa- sUkSma- saM.lobha saM.mAyA saM.mAna zAMtAddhA saMparAya vedakAddhA vedakAddhA vedakAddhA - saM. kodha vedakASThA - -apUrvakaraNa ne yathApravRttao ka kha ga gha - anivRttikaraNa = puruSaveda ane hAsya-6nI upazamanA naSTa thAya, puruSavedanI prathama sthiti karI bhogave, puruSavedano baMdha zaru. = = puruSavedavedakASThA. * = prathamasamaye udayAvalikA laya = bIjAsamaye udayAvalikA. vana = prathamasamaye saM.krodha, putraveda ane zeSakarmonI udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. sahana = bIjA samaye saMkriodha, putraveda ane zeSakarmonI udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. jai = prathamasamaye 11 kaSAya, 6 nokaSAya, zeSakarmonI anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. thana = bIjA samaye 11 kaSAya, 6 nokaSAya, zeSakarmonI anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. = = guNazreNizIrSa. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 upazAMtAddhA sUkSma saMparAya = ka strIvedanI upazamanA naSTa thAya. prathamasamaye udayAvalikA kaga ya = bIjAsamaye udayAvalikA. yaMtra naM. 30 avarohakane strIvedopazamanAnAza saM. lobha saM. mAyA saM. mAna - vedakAddhA vedakAddhA vedakAddhA anivRttikaraNa saM. krodha vedakAddhA - puruSavedavedakAddhA - ka kha ga dha na = prathamasamaye saM.krodha, puveda ane zeSakarmonI udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. bIjAsamaye saM.krodha, puveda ane zeSakarmonI udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. vana = jUna = prathama samaye 11 kaSAya, 6 nokaSAya, strI0, zeSakarmonI anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. yana = bIjA samaye 11 kaSAya, 6 nokaSAya, strI0, zeSakarmonI anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. na = guNazreNizIrSa. upazamanAkaraNa bhAga-1 apUrvakaraNa cha yathApravRttao Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 pa pha ba bha yaMtra naM. 31 avarohakane napuMsakavedopazamanAnAza saM. krodha vedakAdvA puruSavedavedakAdvA ka kha 5 = krodha 3 upazamanA naSTa thAya. hra = puruSaveda, hAsya 6 upazamanA naSTa thAya. na = strIvedopazamanA naSTa thAya. ga gha anivRttikaraNa - ca cha ja jha Ta Tha Da da Dha Na vama = saMkhyAtA bahubhAga. bhaka saMkhyAtamo bhAga. f = zAnA0 4, darzanA0 3, aMtarAya 5 no 2 ThANIyo rasabaMdha zaru. ka napuMsakavedopazamanA naSTa thAya. vA = prathamasamaye udayAvalikA hraya = bIjAsamaye udayAvalikA. tha tha - = prathamasamaye saM.krodha, puveda ane zeSakarmonI udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. bIjAsamaye saM.krodha, puveda ane zeSakarmonI udayavatI prakRtiono galitAvazeSa guNazreNinikSepa. jUtha = prathama samaye 11 kaSAya, 8 nokaSAya, zeSakarmonI anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. bIjA samaye 11 kaSAya, 8 nokaSAya, zeSakarmonI anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa. patha = apUrvakaraNa yathApravRttao ta 323 tha Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 upazamanAkaraNa bhAga-1 Dha = aMtarakaraNakriyA samAptikALa (Arohakano) vagha = saMkhyAtA bahubhAga. vaDha = saMkhyAtamo bhAga. = = mohanIyano be ThANIyo rasabaMdha-rasodaya zaru, asaMkhya varSano sthitibaMdha zaru. 4 = vIryaMtarAyano sarvaghAti rasabaMdha zaru. na = matijJAnAvaraNa ane upabhogAMtarAyano sarvaghAti rasabaMdha zaru. = cakSudarzanAvaraNano sarvaghAti rasabaMdha zaru. Ta = zrutajJAnA0, acakSuO, bhogAMono sarvaghAti rasabaMdha zaru. = avadhijJAnAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, lAbhAMtarAyano sarvaghAti rasabaMdha zaru. phu mana:paryavajJAnAvaraNa, dAnAMtarAyano sarvaghAti sabaMdha zaru. 2 = asaMkhyasamayamabaddhanI udIraNAno vyavaccheda. = anivRttikaraNa samApta, nAmakarma vagereno aMta kroDa varSa pramANa baMdha. racha = hajAro sthitibaMdhano kALa.. chaLa = hajAro sthitibaMdhano kALa. na = sthitibaMdha pRthakatvano kALa. rUTa = sthitibaMdha pRthakatvano kALa. 4 = hajAro sthitibaMdhano kALa. 36 = hajAro sthitibaMdhano kALa. = guNazreNizIrSa Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-6 325 yaMtra naM. 32 avarohakane apUrvakaraNa upazAMtAddhA sUkSma-saMpAya anivRttikaraNa - - apUrvakaraNa yathApravRttao ja jha ka kha ga gha vega = apUrvakaraNa 3 = dezopazamanA, nidhatti, nikAcanA naSTa thAya, hAsya 4no baMdha zaru, hAsya no udaya zaru. 1 = prathamasamaye udayAvalikA. hara = bIjAsamaye udayAvalikA. % = prathamasamaye udayavatI pravRtiono guNazreNinikSepa rAkSa = bIjA samaye udayavatI pravRtiono guNazreNinikSepa na = prathamasamaye anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa paDjha = bIjA samaye anudayavatI prakRtiono guNazreNinikSepa pha = guNazreNizIrSa vara = apUrvakaraNano saMkhyAmAM bhAga vacha = apUrvakaraNanA saMkhyAtA bahubhAga chana = apUrvakaraNano saMkhyAtamo bhAga a = deva-2 vagere 30 prakRtiono baMdha zaru. cha = nidrA-2no baMdha zaru. = = apUrvakaraNa samApta, 7 karmanI galitAvazeSa guNazreNi samApta. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326. upazamanAkaraNa bhAga-1 yaMtra naM. 33 avarohakane yathApravRttakaraNa -apUrvakaraNa - yathApravRttakaraNa ka kha va = guNasaMkrama, guNazreNi na thAya. rad = udayAvalikA = sUkSmasaMpAyanA prathama samayathI apUrvakaraNanA caramasamaya sudhI thatI galitAvazeSa guNazreNinuM zIrSa. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa- A graMthanI racanAmAM AdhArabhUta graMthonA nAma " 1. kaSAyaprAbhRta mULa 2. kaSAyaprAbhRta cUrNi 3. kaSAyaprAbhRta cUrNinI jayadhavalA TIkA 4. pakhaMDAgama mULa 5. SaTrakhaMDAgamanI dhavalA TIkA 6. labdhisAra 7. paMcasaMgraha bhAga-1, 2 mULa 8. paMcama karmagrantha navyazatakanI pU. devendrasUrikRta TIkA 9. karmaprakRti mULa 10. karmaprakRti cUrNi : 11. karmaprakRtinI mahopAdhyAya yazovijayajIkRta TIkA 12. karmaprakRtinI pU. malayagirisUrikRta TIkA 13. saptatikAcUrNi 14. paMcasaMgrahanI svopajJa TIkA 15. paMcasaMgrahanI pU. malayagirisUrikRta TIkA 16. saptatikAbhASyanI pU. merUtuMgasUrikRta TIkA 17. chaThThA karmagraMtha saptatikAnI pU. malayagirisUrikRta TIkA 18. jIvasamAsa 19. jIvasamAsanI mAladhArI hemacaMdrasUrikRta TIkA 20. anuyogadvAra mULa 21. anuyogadvAra cUrNi 22. anuyogadvAranI maladhArI hemacaMdrasUrikRta TIkA 23. bRhatsaMgrahaNInI TIkA 24. bRhaetrasamAsanI TIkA 25. tattvArthanI siddhasenagaNikRta TIkA 26. pannavaNAsUtra mULa 27. bIjA karmagraMtha karmastavanI pU. devendrasUrikRta TIkA Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha granthaprakAzakaprazastiH ___ (zArdUlavikrIDitam) pAdAGguSThasucAlitAmaragiri-hastAstadevasmayaH, jihvAkhaNDitazakrasaMzayacayo, vAGnaSTahAlAhalaH / sarvAGgINamahopasargadakRpA-netrAmbudattAJjaliH, dADhAdAritadivyayutsamavatAt-zrIvardhamAno jinaH // 1 // (upajAti) zrIgautamasvAmi-sudharmadeva-jambUprabhu-zrIprabhavapramukhyAH / surIzapUjApadasUridevA, bhavantu te zrIguravaH prasannAH // 2 // (vasantatilakA) etanmaharSizucipaTTaparamparAjAn-AnandasUrikamalAbhidhasUripAdAn / saMvignasantatisadIzapadAn praNamya, zrIvIradAnacaraNAMzca gurUn staviSye // 3 // zrIdAnasUrivaraziSyamatallikA sa, zrIpremasUribhagavAn kSamayA kSamAbhaH / siddhAntavArivaravArinidhiH punAtu, cAritracandanasugandhizarIrazAlI // 4 // (zArdUlavikrIDitam) pratyagratrizatarSisantatisarit-sraSTA kSamAbhRdmahAn, gItArthapravaro varazrutayutaH sarvAgamAnAM gRham / tarke tarkavizuddhabuddhivibhavaH so'bhUt svakIye'pyaho, gacche saMyamazuddhitatparamatiH prjnyaavtaamgrnniiH||5|| Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ granthaprakAzakaprazasti 329 tatkAlInakaragrahagrahavidhA-vabde hyabhUd vaikrame, tithyArAdhanakAraNena karuNo bhedastapAgacchajaH / ___ kAruNyaikarasena tena guruNA satpaTTakAdAtmano, baDhezena nivAritaH khakarakhau-SThe piNDavADApure // 6 // (vasantatilakA) tatpaTTabhRd bhuvanabhAnvabhidhazca sUriH, zrIvardhamAnatapasAM nidhirugrazIlaH / nyAya vizArada itIha jagatprasiddho, jAto'tivAkpatimati-matimaccharaNyaH // 7 // tasyAdyaziSyalaghubandhurathAbjabandhu-tejAstapaH zrutasamarpaNatejasA saH / paMnyAsapadmavijayo gaNirAT zriye'stu, kSAntyekasAyakavidIrNamahopasargaH // 8 // sarvAdhikazramaNasArthapatirmatIzaH, pAtA catuHzatamitarSigaNasya zasyaH / gacchAdhinAthapadabhRjayaghoSasUriH, 'siddhAntasUrya' - yazasA jayatIha coccaiH // 9 // sadbuddhinIradhivibodhanabaddhakakSaH, vairAgyadezanavidhau paripUrNadakSaH / sImandharaprabhukRpAparapAtramastu zrIhemacandrabhagavAn satataM prasannaH // 10 // kAruNyakamrAlayAnAM mahanIyamukhyAnAM mahomAlinAM lokopakAracaturANAM vairAgyadezanAdakSAcAryadeva-zrImadvijayahemacandrasUrIzvarANAM sadupadezena zrIjinazAsanaArAdhanATrasTa-vihite zrutasamuddhArakAryAnvaye prakAzitamidaM grantharataM shrutbhktiH| vi.saM. 2064 / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAnta mahodadhi parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA vahastAkSaromAM AlekhAyelA namaskAra mahAmaMtra namo marihAlaM namAmilAeM namA bhAyA namo bAbavaM . nae sahamArA ra so paMcanAmakArA manapAcappaNa maMgalAca savesa ghaTa hara maMgalaM 2.vi Page #372 -------------------------------------------------------------------------- _