Upshamanakaran Part 01

SR No.: 005791
Original Sutra Author: N/A
Author: Hemchandrasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2012
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 209

૧૬૮
ઉપશમનાકરણ ભાગ-૧ ૨સનો ઉદય કહ્યો છે તે તો અત્રે સંભવે છે, કેમકે એકસ્થાનિક રસનો ઉદય સંજવલન ચતુષ્કમાં અને પુરુષવેદમાં ઉદીરણાકરણમાં અને ઉદયવિધિમાં જે કહ્યો છે તે અહીં જ સંભવે, આની પૂર્વે ન સંભથ્વી શકે.
જો કે કર્મપ્રકૃતિ ઉપશમનાકરણની મૂળગાવામાંથી તો એકસ્થાનક રસનો ઉદય અર્થ પણ લઈ શકાય છે અને ન પણ લઈએ તો પણ ચાલી શકે છે. તેવી જ રીતે સંખ્યાતવર્ષની ઉદીરણા પણ મૂળગાથામાંથી લઈ પણ શકાય અને ન લઈએ તો પણ ચાલે.
કર્મપ્રકૃતિ ઉપામનાકરણ ગાથા ૪૩નું પદ આ પ્રમાણે છે - “મોહે પટ્ટા વંધુયા સંgવાસાનિ ” હવે અહીં કર્મપ્રકૃતિકા તથા ટીકાકારોએ બંધ શબ્દનો અqય પૂર્વના પટ્ટા અને સંવાસાદિ બન્ને પદ જોડે કર્યો અને ઉદય શબ્દનો અર્થ ઉદીરણા કરી તેનો અqય સંgવાસાદિ પદ જોડે જ કર્યો. એટલે એક સ્થાનિક રસનો બંધ, અને સંખ્યાતવર્ષનો બંધ અને ઉદીરણા બન્ને એમ પદાર્થ કર્મપ્રતિકાર તથા ટીકાકારના મતે થયો. ____ "मोहणिजस्स एगट्ठाणिगो बन्धो, नपुंसगवेयगस्स पढमसमयउवसामणा, मोहणिज्जस्स સંરનવાસિયા તીરVII, મોહનિ સંવરિયો વળ્યો ત્તિ ’’ કર્મપ્રકૃતિ ઉપશમલાકરણ ગા. ૪૩ની ચુ.
પંચસંગ્રહ મૂળગાણાના પદનો પણ ત્યાં ટીકાકારોએ આ જ પ્રમાણે અર્થ કરેલ છે. “Iટ્ટાપુમા વંથો ૩ીર ય સંવિસમ ” - પંચગંગ્રહ ગા. ૦૩.
"मोहनीये एकस्थानिकरसबन्धः, संख्येयवार्षिकस्थितिबन्धः उदीरणा च संख्येयવાર્ષિા ” - પંચગંગ્રહ ગા. ૬૩ની સ્વોપા ટીકા.
"मोहनीयस्यानुभागबन्धो रसबन्धः एकस्थानकः, उदीरणा सङ्ख्येयसमा सङ्ख्येयવર્ષvમા વશવ્વાસ્થિતિવન્થઃ સàયવાર્ષિક ” - મલયo ટીકા
હવે જો કર્મપ્રવૃત્તિ (તથા પંચસંગ્રહની) મૂળ ગાથામાં રહેલ પટ્ટા' પદનો બંધ, અને ઉદય બંને જોડે અqય કરીએ અને “સંરઘવાળ' પદનો એક “વન્ય' પદ જેડે જ અsqય કરીએ તો એકસ્થાનિક ૨સનો બંધ, એકસ્થાનિક રસનો ઉદય અને સંખ્યાતાવર્ષનો સ્થિતિબંધ - એ કષાયાભુતચૂર્ણિકારે કહેલ પદાર્થ નીકળે.
કષાયપ્રાભૃતચૂર્ણમાં સાતે વસ્તુ આ પ્રમાણે કહી છે –
“(१) ताधे चेव मोहणीयस्स आणुपुव्वीसंकमो, (२) लोभस्स असंकमो, (३) मोहणीयस्स एगट्ठाणिओ बंधो, (४) णवंसयवेदस्स पढमसमयउवसामगो, (५) छसु आवलियासु गदासु उदीरणा, (६) मोहणीयस्स एगट्ठाणिओ उदयो, (७) मोहणीयस्स