Page Text
________________
ચારિત્રમોહનીયની ઉપશમના
૧૬૭
(૪) સં. લોભનો અસંક્રમ ક્રમપૂર્વક સંક્રમ થતો હોવાથી લોભતું દલિક અન્યત્ર સંક્રમી શકે નહીં, તેથી સંજ્વલન લોભતો અસંક્રમ કહ્યો છે.
(૩) મોહનીયનો એકસ્વાતિક સબંધ અત્યારસુધી મોહતાયનો બે સ્થાનિક ૨૪ બંધાતો હતો, પરંતુ વિશુદ્ધ વધવાથી હવેથી મોહનીયનો એકનિક ઞ બંધાય છે.
(૪) મોહતીની સંખ્યાતા વર્ષની ઉદાણા - મોહનીયની સત્તા જો કે અસંખ્ય વર્ષની હોય છે, છતાં અહીં સંખ્યાત વર્ષની ઉદાણા કહી છે, તેનું કારણ એમ લાગે છે કે અસંખ્યાતવર્ષની સ્થિતિસત્તા હોવા છતાં સત્તાગત સંખ્યાતાવર્ષની સ્થિતિમાં જ ઉદીરણા થતી હશે, તેની ઉપરની સ્થિતિમાં ઉદીરણા હવેથી નહીં થતી હોય, કેમકે અસંખ્યસમયપ્રબદ્ધના ઉદારણા વખતે કહ્યું છે કે બધ્યમાન સ્થિતિથી ન્યૂન સત્તાગત સ્થિતિમાંથી ઉદીગ્ગા થાય, ઉપરની સ્થિતિઓમાંથી ઉદીરણા ન થાય. તથા અહીં સંખ્યાતવર્ષની જ સ્થિતિ બંધાય છે તેથી સંખ્યાતવર્ષની સ્થિતિમાંથી ઉદીરણા થાય. તેની ઉપરની સ્થિતિમાંથી ઉદીચ્છા ન થાય.
કષાયપ્રાભૂતમાં 'સંખ્યાતાવર્ષની ઉદાણા કહી જ નથી પરંતુ તેને બદલે એકાલિક
૧. દિગંબર ગ્રંથકારોએ ધવલામાં અને લબ્ધિસારમાં પણ સંખ્યાતવર્ષની ઉદીરણા કહી નથી, પરંતુ એકસ્થાનિક રસનો ઉદય જ કહ્યો છે.
"ताधे चेव मोहणीयस्स आणुपुव्वीसंकमो, लोभस्स असंकमो, मोहणीयस्स एगट्टाणीओ बंधो, णउंसयवेदस्स पढमसमयउवसामगो, छसु आवलियासु गदासु उदीरणा, मोहणीयस्स एगट्टाणीओ उदओ, મોહળીયસ્સ સંઘે નવકિનીઓ બંધો, ખિ સત્ત રળિ અંતરદ્રુપદમસમર્ હાંતિ।'' - ધવલા, પુસ્તક ૬ટ્ટ, પૃ. ૩૦૨.
"अन्तरकृतस्य निष्ठितान्तरकरणस्य प्रथमे अनन्तरसमये सप्तकरणानि युगपदेव प्रारभ्यन्ते तत्र पूर्वमन्तरसमाप्तिपर्यन्तं चारित्रमोहस्य द्विस्थानानुभागबन्धः प्रवृत्तः, इदानीं लतासमानैकस्थानानुभागबन्धः तस्य प्रवर्तते इत्येकं करणम् १ । तथा मोहनीयस्य द्विस्थानानुभागोदयः पूर्वमन्तरकरणचरमसमयपर्यन्तमायातः इदानीं पुनस्तस्य लतासमानैकस्थानानुंभागोदय एव प्रवर्तते इत्यपरं करणम् २ । त पूर्वमन्तरकरणकालसमाप्तिपर्यन्तमसङ्ख्येयवर्षमात्रो मोहस्य स्थितिबन्धः प्रवृत्तः, इदानीं पुनरपसरणमाहात्म्यात्सङ्ख्येयवर्षमात्रस्तस्य स्थितिबन्धः प्रारब्ध इत्यन्यत्करणम् ३ । तथा पूर्वमन्तरकरणकालपरिसमाप्तिपर्यन्तं चारित्रमोहस्य नपुंसकवेदादिप्रकृतीनां यत्र तत्रापि द्रव्यसंक्रमः प्रवृत्त इदानीं पुनर्वक्ष्यमाणप्रतिनियतानुपूर्व्या तद्द्रव्यं संक्रामति ... इत्यानुपूर्व्या सङ्क्रमो नामैकं करणम् ४ । पूर्वमन्तरकरणसमाप्तिपर्यन्तं सञ्चलनलोभस्य शेषसंज्वलनपुंवेदेषु यथासंभवं संक्रमः प्रवृत्तः, इदानीं पुनः सञ्ज्वलनलोभस्य कुत्रापि संक्रमो नास्त्येवेत्यपरं करणम् ५ । तथा इदानीं प्रथमं नपुंसकवेदस्यैवोपशमनक्रिया प्रारभ्यते तदुपशमनानन्तरमेवोत्तरप्रकृतीनामुपशमविधानात् इत्येतदेकं करणम् ६ । तथा पूर्वमन्तरकरणसमाप्तिपर्यन्तं प्रतिसमयबध्यमानसमयप्रबद्धो अचलावल्यतिक्रमे उदीरयितुं शक्यः प्रवृत्तः, इदानीं पुनर्बध्यमानानां मोहस्य वा ज्ञानावरणादिकर्मणां वा समयप्रबद्धो बन्धप्रथमसमयादारभ्य ષવાવતીષુ તાવેવોવી થિતું શક્યો નૈસમયોનાસ્વપીત્યન્યતામ્ ૭ ।'' - લબ્ધિસાર ગા. ૨૪૮૨૪૯ની સંસ્કૃતટીકા.
*
| SR No. | 005791 |
| Book Title | Upshamanakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hemchandrasuri |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |