Page Text
________________
૧૪૯
ચારિત્રમોહનીયની ઉપશમના જીવ યથાપ્રવૃત્તકરણની અંતર્મહૂર્ત પૂર્વેથી અનંતગુણ વિશુદ્ધિમાં વર્ધમાન હોય તથા યોગઉપયોગ-ધેશ્યા-કષાય-બંધ-ઉદયદ અહીં સ્વયમેવ જાણી લેવુ. સત્તામાં નરક-તિર્યંચાયુષ્ય અને અનંતાનુબંધી ચતુષ્ક રિવાય ૧૪૨ પ્રકૃતિ હોય છે અને અબઢાયુષ્કને ૧૪૧ પ્રકૃતિની સત્તા હોય અને જે આચાર્યો અનંતાનુબંધીની ઉપશમના માને છે તેમના મતે ચાર પ્રકૃતિઓ વધારે પણ હોય. અર્થાત્ ૧૪૬ કે ૧૪૫ પ્રકૃત્તિની સત્તા હોય તથા દર્શનત્રકની ક્ષપણા કરી હોય તે જીવને આ ત્રણ પ્રકૃત્તિઓ ઓછી સત્તામાં હોય એટલે ૧૩૯ કે ૧૩૮ પ્રકૃત્તિઓ હોય.
અપૂર્વકરણના પ્રથમસમયથી સ્થિતિઘાત-સઘાત-ગુણોણ અવે અપૂર્વ સ્થિતબંધ ચાલુ થાય છે. તેનું સ્વરૂપ પણ પૂર્વ પ્રમાણે જાણg. અહીંયા ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ જીવને ઉત્કૃષ્ટથી પણ પલ્યોપમના સંખ્યામાં ભાગપ્રમાણ સ્થિતિખંડ છે. કષાયમામૃતાચૂર્ણિમાં કહ્યું घे-"जो खीणदंसणमोहणिज्जो कसायउवसामगो तस्स खीणदंसणमोहणिज्जस्स कसायउवસામણા પુત્રેશરને પઢમદ્વિવંદ્ય યમાં પત્નિોવમરૂ સંગમિાયો" - પૂ. ૧૮૨૦.અહીંયા કારણ એ છે કે દર્શનમોહનીયતી પણામાં તેણે ઘણી સ્થિત ઓછી કરી નાખી છે. તેથી અહીં ઉત્કૃષ્ટથી પણ સ્થિતિખંડ પલ્યોપમના સંખ્યામા ભાગ જેટલો છે.
પૂર્વીપૂર્વથી ઉત્તરોત્તર સ્થિતબંધ પણ પલ્યોપમનો સંખ્યાતમો ભાગ ચૂત થાય છે. કષાયપ્રાકૃતવૃષ્ટિમાં કહ્યું છે - “વિવધે નમોસદ્ધિ સો વિ પત્નિવોવમ સંગહિમા" - પ. ૧૮૨૦. દરેક સ્થિતિઘાત અને સ્થિતિબંધ સાથે શરૂ થાય છે અને સાથે પૂર્ણ થાય છે. એક સ્થિતિઘાતના કાળ દરમિયાન અશુભકર્મના હજારો ૨સઘાત થાય છે. પ્રત્યેક ૨સઘાત દ્વારા સત્તાગત રસના અનંતા બહુભાગોનો ઘાત કરે છે. “મનુભાઈ માઇi માંતા મા સમાવંડથ" - કયા પ્રાભ્રવચૂ. પ. ૧૮૨૦.
ગુણણિ અહીં ગલતાવશેષ હોય છે અને તેનો આયામ અહીં પણ અન્તર્મુહુર્ત પ્રમાણ છે એટલે કે અપૂર્વકરણ અને નિવૃત્તિકરણથી કંઈક અંધક છે. એમ હોવા છતા તે અપૂર્વકરણ-નવૃત્તિકરણ-સૂમપરાય અને ઉપશાંતકષાયના સંખ્યાતમાં ભાગ જેટલો છે. કેમકે અપૂર્વકરણના પ્રથમ સસરથી શરૂ થયેલ ગુણણ છેક સૂમપરાયના ચરમ સમય સુધી ચાલે છે. સૂક્ષ્મસંપાયના ચરમ સમયે ગુણાણ ઉપશાંતકષાયના સંખ્યામાં ભાગ સુધી ગોઠવાય છે. તથા ગલતાવશેષ ગુણગ્રેણિ હોવાથી અપૂર્વકરણના પ્રથમ સમયે જે ગુણણિશીર્ષ હતુ તે જ સૂક્ષ્મપરાયના ચરમ સમય હોય છે. એટલે અપૂર્વકરણના પ્રથમ સમયની ગુણણનો આયામ ઉપશાંતકષાયના સંખ્યામાં ભાગ સુધીનો સંભવે છે.
સ્થિતિઘાતદિ ચારે વસ્તુ ઉપરાંત અપૂર્વકરણના પ્રથમ સમયથી અવધ્યમાન સર્વે અશુભપ્રકૃતિઓનો ગુણસંક્રમ થાય છે. કર્મપ્રકૃત્તિ ઉપામનાકરણની ગા. ૩૪ની ઉપા.
| SR No. | 005791 |
| Book Title | Upshamanakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hemchandrasuri |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 372 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 8 MB |