Upshamanakaran Part 01

SR No.: 005791
Original Sutra Author: N/A
Author: Hemchandrasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2012
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 185

૧૪૪
ઉપશમનાકરણ ભાગ-૧
અપૂર્વકરણમાં સ્થિતિઘાત-૨સઘાત-ગુણગ્રેણિ થાય છે. વળી અહીં અપૂર્વકરણથી મિથ્યાત્વમોહનીયનો ગુણસંક્રમ થાય કે નહીં તે બાબતનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ મળતો નથી. કર્મપ્રકૃતિ ઉપશમનાકરણની ગા.૩૩ની ચૂર્ણિમાં જણાવ્યું છે કે અહીં પૂર્વની એટલે કે પ્રથમોપશમ સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તવત્ સર્વ અંધકાર સમજવો યાવતુ ઉપામસમ્યગ્દષ્ટિ થાય અને ત્યારપછી અંતર્મુહૂર્વે વિધ્યાતસંક્રમ પ્રવર્તે છે. એનો પાઠ આ પ્રમાણે છે – "उक्किरिजमाणं दलियं सम्मत्तस्स पढमट्टितीते चेव छुभति, सेसं जहा पुव्वं तहेव ૩વસમસંમવિઠ્ઠી નાતો સંતોમુદ્દો તો વિફાયસંમો મવતિ '' અહીં બધુ પૂર્વની માફક એટલે પ્રથમોપશમ સમ્યકૂcqની માફક થાય એમ અતદેશ કર્યો છે. પરંતુ પ્રથમોપશમસમ્યક્ત્વમાં જેમ ઉપામ સમ્યક્ત્વપ્રાપ્તિના પ્રથમ સમયથી અંતર્મુહૂર્ત સુધી ગુણસંક્રમ ચાલે છે તેમ અહીં પણ સમજવું કે અહીં અપૂર્વકરણથી ગુણસંક્રમ સમજવો ? પ્રથમોપશમ સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્તિમાં અપૂર્વકરણથી ગુણસંક્રમનો નિષેધ કરવાનું કારણ અપૂર્વકરણમાં - મિથ્યાત્વ મોહનીય બધ્યમાન છે, જ્યારે અહીં તો અપૂર્વકરણમાં મિથ્યાત્વમોહનીયનો બંધ નથી તો પછી અપૂર્વકરણથી ગુણસંક્રમ થાય કે નહીં ? દર્શર્વાત્રકની પણામાં, અનંતાનુબંધીની વિસંયોજનામાં અપૂર્વકરણથી ગુણસંક્રમ કહ્યો છે. તો પછી અહીં અપૂર્વકરણથી ગુણસંક્રમ લાગુ પડે કે નહીં ? પંચસંગ્રહ ઉપશમનાકરણ ગા.૪૯માં પણ કહ્યું છે કે – “પમુવમ વ સે સંતોમુદ્દત્તા તસ્ય વિજ્ઞા'' મૂળ ટીકા - પ્રથમસીક્વોપના મોપશમવર્ષોષમ્ | अन्तर्मुहूर्तात् व्यतीताद् गुणसङ्क्रमावसाने विध्यातसङ्क्रमः सम्यक्त्वस्य भवति ।"
લબ્ધિમાર-જગધdલાદમાં દર્શનત્રિકળી ઉપશમનામાં ગુણસંક્રમનો નિષેધ કર્યો છે"दंसणमोहुवसमणं तक्खवणं वा हु होदि णवरिं तु । गुणसंकमो ण विजदि विज्झद वाधापवत्तं च ॥२०७॥' दर्शनमोहोपशमनविधाने गुणसङ्क्रमो नास्ति, केवलं विध्यातસમો વા યથાપ્રવૃત્તસમો વા સંમતિ '' - લબ્ધિસાર ગા. ૨૦ની ટીકા.
"अन्तरकरणप्रवेशसमयादारभ्यान्तर्मुहूर्तेऽतिक्रान्ते गुणसङ्क्रमावसाने चात्र विध्यातસમ: સર્વિી મવતિ' !” - કર્મપ્રકૃતિ ઉપામનારણ ગા. ૩૩ની ઉપા. ચશો. કૃત ટીકા.
આમ બધે ઉપશમસમ્યક્ત્વની પ્રાપ્ત પછી અંતર્મુહૂર્ત વ્યતીત થાય ત્યારે ગુણસંક્રમ પૂર્ણ થાય છે એમ જણાવ્યું છે, પરંતુ શરૂઆત કયારે છે ? તે સ્પષ્ટ જણાવ્યું નથી માટે આ બાબત બહુશ્રુતગમ્ય જાણqી.
૧. જયધવલાનો પાઠ- “વમેન વાઇન સદ્વિમાનિય (યથાપ્રવૃત્ત રમ્) તો છે काले पढमसमयअपुव्वकरणो होइ । ताधे चेव द्विदिघादो अणुभागधादो गुणसेढी च समगमाढत्ता, TUાસંમતે સ્થિ !” - મૃ. ૧૮૧૩.