________________
ઉપશમનાકરણ ભાગ-૧
संखेज्जगुणा । उक्कस्सिया आबाहा संखेज्जगुणा । जहण्णयं ट्ठिदिखंडयमसंखेज्जगुणं । अपुव्वकरणस्स पढमसमए जहण्णयट्ठिदिखंडयं संखेज्जगुणं । पलिदोवमं संखेज्जगुणं । पढमस्स ट्ठिदिखंडयस्स विसेसो सागरोवमपुधत्तं संखेज्जगुणं । जहण्णओ ट्ठिदिबंधो संजगुणो । उक्कस्सओ ट्ठिदिबंधो संखेज्जगुणो । जहण्णयं द्विदिसंतकम्मं संखेज्जगुणं । ઉલ્લÆયં દ્વિવિસંતમાંં સંàખમુળ ।'' - મૃ. ૧૮૦૦,
८८
(૬) સ્વામી :- સંયમર્લાબ્ધના સ્વામી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્તા સંખ્યાતાયુષ્યવાળા મનુષ્ય છે. જઘન્ય સંયતíબ્ધ - અલ્પ, ઉત્કૃષ્ટ સંયતર્બાબ્ધ - અનંતગુણ.
(૪) સ્થાન :- જઘન્ય સંયમસ્થાનમાં અનંતા સ્પર્ધકો, ત્યાર પછી ષસ્થાનકના ક્રમે વધતા યાવત્ ઉત્કૃષ્ટ સ્થાન સુધી અસંખ્યલોકાકાશપ્રદેશ જેટલા સ્થાનો આવે. સંયમસ્થાન ત્રણ પ્રકારના ૧) પ્રતિપાતસ્થાન, ૨) પ્રતિપદ્યમાનસ્થાન, ૩)
–
લબ્ધિસ્થાનો.
૧) પ્રતિપાતસ્થાન :- અનંત સમયે સંયમથી પડી મિથ્યાત્વે, અવિરતિસમ્યગ્દષ્ટિપણામાં કે દેવિરતપણામાં જનાર સંયતને ચરમ સમયનું સંયમસ્થાન. ૨) પ્રતિપધમાન :- સવિર્સતની પ્રાપ્તિનું પ્રથમ સમયનું સ્થાન.
૩) ધિસ્થાન :- પ્રતિપાતસ્થાનો, પ્રતિપધમાનસ્થાનો તથા તે સિવાયના સર્વસંયમસ્થાનો - અર્થાત્ સર્વ સંચમસ્થાનો બ્ધિસ્થાનો કહેવાય છે.
કષાયપ્રાભુતપૂર્ણિમાં કહ્યુ છે - “હ્સો નાળિ ગળગ્નિ તા િતિવિહાńળ। તં जहा - १ पडिवादट्ठाणाणि २ उप्पादट्ठाणाणि ३ लद्धिद्वाणाणि । पडिवादट्ठाणं णाम जम्हि द्वाणे मिच्छत्तं वा असंजमसंमत्तं वा संजमासंजमं वा गच्छदि तं पडिवादट्ठाणं । उप्पादयट्ठाणं णाम जम्हि ट्ठाणे संजमं पडिवज्जइ तमुप्पादयद्वाणं णाम । सव्वाणि चेव ચરિત્તકાળાળિ દ્વિgાળાળિ ।'' - પૃ. ૧૮૦૨.
પ્રતિપાતસ્થાન - સર્વાલ્પ
પ્રતિપદ્યમાનસ્થાનો - અસંખ્યગુણ
બ્ધિસ્થાનો - અસંખ્યગુણ
-
કષાયપ્રાભૂતસૂર્ણિનો પાઠ - ‘સવ્વત્થોવાળિ પડિવાવકાળાળિ, કપ્પાત્ત્વgાળાળિ असंखेज्जगुणाणि, लद्धीद्वाणाणि असंखेज्जगुणाणि ।'
-
૫. ૧૮૦૩.