________________
४८
प्रज्ञापनासूत्रे
तत एवं सप्तप्रदेशं भवति, युग्मप्रदेशं घनवृत्तं द्वात्रिंशत् प्रदेश द्वात्रिंशत्प्रदेशावगाढं च तच्चैवं पूर्वोक्तद्वादश प्रदेशात्मकस्य प्रतरवृत्तस्योपरिद्वादश, तत उपरिष्टादधान्ये चत्वारवत्वारः परमाणवः स्थापनीया इति, ओजः प्रदेशं प्रतरत्र्यत्रं त्रिप्रदेशं त्रिप्रदेशावगाढञ्च तचैव पूर्व तिर्यग्यणुद्वयं स्थाप्यम्, तत आद्यस्याधः एकाऽणुः स्थाप्यः, स्थापना - : इति, युग्मप्रदेशं प्रतरत्र्यत्रं पद् परमाणु निष्पन्नं पप्रदेशावगाढं च तत्र तिर्यग्निरन्तरं त्रयः परमाणवो न्यसनीयाः,
o
इसकी स्थापना (यहां संस्कृत टीका में दि हुई आकृति देख लेना) ओज प्रदेश घनवृत सात प्रदेशों का होता है और सात प्रदेशों में अवगाढ होता है । वह इस प्रकार है - पांच- प्रदेश वाले प्रतर वृत्त के मध्य में जो परमाणु अवगाढ है, उसके उपर और नीचे एक-एक प्रदेश स्थापित करने से उसका आकार बन जाता है । युग्म प्रदेश घनवृत्त बत्तीस प्रदेशों का होता है और बत्तीस आकाश प्रदेशों में उसका अवगाहन होता है । उसकी स्थापना इस प्रकार की जाती है - उपर जो बारह प्रदेशी प्रतर वृत्त दिखलाया है, उसके उपर बारह परमाणु और उसके नीचे अन्य चार चार परमाणु स्थापित करने चाहिए ।
ओजः प्रदेश प्रतर त्रिकोण तीन प्रदेशों में स्थित और तीन प्रदेशों वाला होता है । वह इस प्रकार हैं—
पहले दो अणु तिछें स्थापित कर दिया जाएँ और फिर पहले के नीचे एक अणु और स्थापित कर दिया जाय । उसकी आकृति તેની સ્થાપના (સ ંસ્કૃત ટીકામાં આપેલ આકૃતિ, જોઈ લેવી) એજ પ્રદેશ ઘનવૃત્ત સાત પ્રદેશે! ના ખને છે અને સાત પ્રદેશેશમાં અવગાઢ હાય છે તે આ રીતે છે—પાંચ પ્રદેશવાળા પ્રતર વૃત્તની વચમાં જે પરમાણુ અવગાઢ છે, એના ઉપર અને નીચે એક એક પ્રદેશ સ્થાપિત કરવાથી તેના આકાર બનીજાય છે
યુગ્મ પ્રદેશ ઘનવૃત્ત ખત્રીસ પ્રદેશને હાય છે અને ત્રીસ આકાશ પ્રદેશેામાં તેનુ' અવગાહન થાય છે. તેની સ્થાપના આ પ્રકારે કરાય છે—ઉપર જે ખાર પ્રદેશી પ્રતર વૃત્ત દેખાડયું છે, તેના ઉપર ખાર પરમાણુ અને તેના નીચે અન્ય ચાર ચાર પરમાણુ સ્થાપિત કરવા જોઇએ.
એજ પ્રદેશ પ્રતર ત્રિકણ ત્રણ પ્રદેશમાં રહેલ અને ત્રણ પ્રદેશે વાળા હોય છે તે આ રીતે છે
પહેલા એ અણુ તિધ્ન સ્થાપિત કરી દેવા જોઇએ અને તે પછી પ્રથમની નીચે એક અણુ ખીજુ મૂકવામા આવે છે તેની આકૃતિ
