Book Title: Sthahang Sutra Part 01 and 02
Author(s): Anandsagarsuri
Publisher: Kailash Kanchan Bhavsagar Shraman Seva Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023496/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthI no jha sa = ni . Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vardhamAna jaina AgamamaMdira saMsthApaka Agama vAcanA dAtA mahuzruta AgamoddhAraka A. bha. zrImad AnaMda sAgarasUrIzvarajI ma. sA. janma : sa. 1931 azADa varda 0)) kapaDavaMja dikSA : sa, 1947 mahA sudi lIMDI panyAsapada : sa. 1960 azADa sudi 13, rAjanagara AcAryapada sa'. 1974 vaizAkha suda 10, surata dehotsarga : sa, 2006 vaizAkha vada 5, surata Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahesANA zrI sImanvarasvAmI jina titha nirmAtA pa. pU. AcArya devazrI kalAsasAgarIzvarajI ma. sA. janma-saM. 1972 mAgasara vada 6 jhagazamA (paMjAba) dikSA-saM. 194 poSa vada 10 amadAvAda gaNapaha-saM. 2004 mAgasara vada 10 punA panyAsapada-saM. 2005 mAgasara suda 10 suI upAdhyAyapaha-ca, 2011 mAgasara suda 5 sANaMda AvyAyapada sa. 2022 mAgasara vada 11 sAbuda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. pU. AA. la. kailAsasAgarasUrIzvarajI me, grA. nA ziSyaratna su. zrI kaMcanasAgarajI ma. sA. janma-sa. 1973 AsA vada 3 sIvAkhImADA rAjasthAna dIkSA-saM. 2006 jeTha suda 5 vijApura (gujarAta) vaDI dIkSA-sa' 2007 kArataka vada 5 amadAvAda Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. A. bha. kailAsasAgarasurIzvarajI ma. sA. nA ziSyaratna meM zrI kuMcanasAgarajI ma. sA. nA tapaMtrI mu. zrI bhAvasAgarajI ma. sA. 4 janma che'. 964 pepara 11 khareDA (ahemadanagara) dIkSA-se. 2022 aSADha suda 2 punA . vaDI dIkSA-saM. 2023-mahA vada 6 malADa (muMbaI) " . . Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namossthu NaM bhagavao suhammasAmissa zrIAgamACArasaMgraha : bhAga 4 zrI sthAnAMgasUtra (sthAna pa, uddezaka 1; vyAkhyAna saMgrahe ) bhAga 1 - 2 : dezanAkAra : AgamACAraka AcArya zrIAnandasAgarasUrIzvarajI zrI kailAza tiya cheDa vaDAlA, muMbaI gAma 27 ja vesTa # 41 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * che ! 1 be bAla va kera * * * * '11) / . 30: 1 1 sa A granthanuM nAma sthAnAMgasUtra bhA. 1 le che ane te AgoddhAra saMgraha bhA. 4 tarIke pragaTa karavAmAM Avela che. tenI aMdara parama tAraka AgameddhAraka AcArya deva zrI 1008 AnandasAgarasUrIzvarajI mahArAje zrIpAlItANuM (siddhakSetromAM saM. 1991mAM panAlAbAbunI dharmazALAmAM ApelAM sthAnAMgasUtranA pAMcamA adhyayananA pAMca mahAvratane aMgenA sUtranAM 72 vyAkhyAne pikInA 23 vyAkhyAnano samAveza karavAmAM Ave che. A grantha ane parama tAraka gurUdevazrIne agenI mAhitI prephesara hIsalAla rasikadAsa kApaDiyAe ApelA upaghAtamAM savistAra apAyela che. A granthane suMdara banAvavA mATe tenI aMdara vyAkhyAne uparAMta pR. 3rarathI pahelA pariziSTamAM phUTaneTamAM jaNAvela zAstranA pATho, bIjAmAM sAkSI granthanAM nAme, trIjAmAM sAkSI pAThanA akArAdi ane cothAmAM vyAkhyAnamAM AvelA praznottara apAyAM che Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthane aMge munimahArAja zrIguNasAgarajI mahArAje bhAvika sagRhasthA pAsethI dravya sahAya apAvI che ethI ame A granthane prakAzita karI zakayA chIe. A granthanu'munimahArAja zrI canavijayajI tathA tathA munimahArAja zrIkSema karasAgarajIe presameTara taiyAra karavu, prazna jovAM vagere kArya karyuM che. . A granthanA prakAzanamAM parama tAraka gurUdevazrInA AbhAra jeTale mAnIe teTale eche che. temaja upara jaNAvelA muni mahArAjA enA, prophesara kApaDiyAnA tathA dravya sahAyakone AbhAra mAnIe chIe. A granthanA prakAzanamAM amane maLelAM sAdhane dvArA presameTara praph vagerenu sa MzeAdhana karavA chatAM, temaja presadoSathI ke dRSTidoSathI keI bhUla rahI javA pAmI hAya te vAMcaka sudhArIne vAMce ! e ja abhyarthInA. ate eTalu ja jaNAvavAnu ke A granthane sAdyanta vAMcIne bhAgyazALIe granthamAM jaNAvelA mArgone anusare, 2005 kA. va. 3 } li. prakAzaka. Wan Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdghAta (le. pre. hIrAlAla 2. kApaDiyA ema.e.) e vAta suvidita che ke bhASAnI viziSTatAne laine temaja viSayAnI vividhatAne lIdhe jaina AgameA ajaina vidvAneAne paNa AkarSaNa ane abhyAsanA viSaya banyA che. jaina Agame e samagra jaina sAhityanuM Adya, ananya ane maulika ugamasthAna hAvAthI ene emAM agrima sthAna apAyu che e svAbhAvika che. e AnaMdanI vAta che ke bhAratIya sAhityamAM-vizeSataH dArzanika sAhityamAM paNa ene mahattvanu-gaNanApAtra sthAna maLyu che. A pramANenI koTinA A Agame aNuegaddAra (su. 144)mAM leAkeAttara Agama'tarIke eLakhAvAyA che. vizeSamAM A ja suttamAM AgamAnA sUtrAgama, agama ane sUtrArthAgama (tadubhayAgama) ema traNa prakArenI sAthe sAthe AtmAgama, anatarAgama ane para parAgama ema paNa enA traNa prakAra sUcavAyA che. adRSTiko pratyeka tIthaMkarane AgamA AtmAgama che, emanA gaNadharezane e anatarAgama che ane gaNadharAnA ziSyAdine e paraparAgama che. sUtra-dRSTie vicArIe te gaNadharAne e AtmAgama che (kemake e emanI racanA che), emanA mukhya ziSyeAne e anatarAgama che ane itarane e para parAgama che. A 'huMDA ' avasarpiNImAM ApaNA A bharatakSetramAM lagabhaga 2,500 varSa upara zramaNa bhagavAn dIghatapasvI mahAvIrasvAmI thaI gayA. emane A kSetranI ane A avasarpiNInI apekSAe atima-cAvIsamA tIrthaMkara tarIke jene Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta oLakhAve che. e nirgakhyaziromaNine agiyAra brAhANa ziSya hatA. e dareka ziSyaratna gaNadhara kahevAya che. e pratyeka manISI muniye na zAstronAM mULarUpa bAra aMge addhamAgaNI (saM. ardhamAgadhI) bhASAmAM rahyAM che, ane emAMthI kevaLa pAMcamA gaNadharanI ja racanA e chevatte aMze Aje maLe che ema manAya che. A pAMcamA gaNadharanuM nAma sudharman che. emane A pustakamAM sudharmAsvAmI tarIke nirdeza che. A pustakamAM aneka sthaLe (dA. ta. pR 226mAM) emaNe dvAdazAMgI zA mATe racI che te bAbata vicArAI che, ane tema karatI veLA nIce mujabanAM traNa kAraNe rajU karAyAM che - (1) bhavya jInA upakArane mATe. (2) zAsananI pravRttine mATe. (3) mokSane mArga duniyA sAdhI zake te mATe. kharI rIte be ja kAraNa che, kemake pahelA ane trIjA kAraNamAM kaMI khAsa bheda nathI. jaina AgamAM bAra aMgarUpa gaNipiTaka- dvAdazAMgI agra sthAna bhegave che. enA praNetA gaNadhara havA viSe be mana nathI. A bAra aMgamAMnuM trIjuM aMga te ThANa (saM. sthAna) che. ene saMskRtamAM sthAnAMga, pAIyamAM kANuga ane gujarAtImAM ThANAMga" kahe che. A eka suyakhaMdha (zrutaskaMdha)rUpa Agamana ghaNe kharo bhAga gadyamAM che. enA ekaMdara dasa vibhAge che. e darekane "ajhayaNa" (saM. adhyayana) temaja kANuM (saM. sthAna) paNa kahe che. A paikI keTalAMkanA piTAvibhAga che. ene "usaga (saM. udezaka) kahe che. gujarAtImAM ene "u" kahevAmAM Ave che. prastuta vyAkhyAnane saMbaMdha pAMcamA ajajhayaNa sAthe Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta che. enA traNa uga che. temAMnA pahelA usarganuM paheluM sutta (sUtra) e A vyAkhyAnanuM uddabhavasthAna che. A ThANa nAmanA AgamamAM pahelA ajemaNamAM ekanI saMkhyAvALA padArthonuM, bIjAmAM benI saMkhyAvALAnuM ema dasamAmAM dasanI saMkhyAvALA padArthonuM nirUpaNa che. Ama A Agama eka rIte samavAyanI lInuM maMDANa kare che. A pramANenI vargIkaraNanI vyavasthA nA aMguttaranikAmAM jovA maLe che. badhAM aMgamAM kANu emAM nirUpAyelI lekettara viSayanI ja nahi paNa laukika bAbatenI vividhatAne laIne mahatvanuM sthAna bhegave che. A ThANa upara abhayadevasUrie saMskRtamAM vi. saM. 110mAM TIkA racI che. AmAM viSayanA vaividhyane lIdhe emaNe pitAne jJAnabhaMDAra ThAlavavAne amUlya suga sAMpaDyo che ane emaNe eno lAbha lIdhe che ethI te emanI A TIkA emanI anya aMgAdinI TIkAo karatAM caDiyAtI banI che. vaLI A TIkA emanI bIjI badhI TIkAo karatAM pahelI racAI hoya ema lAge che. ThANanA pAMcamA anjhayaNanA prathama usagagata nimnalikhita sutta (saM. sUtra) A vyAkhyAno viSaya che - 1 A temaja anya upalabdha thatA anupalabdha AgAmonI mAhitI mATe juo mAruM pustaka nAme AgamanuM digdarzana. 2 ThANa upara A TIkA racAI te pUrva kaI jAtanuM vivaraNa lakhAyuM hoya ema jaNAtuM nathI, temAM abhayadevasUri jAte kahe che ke A saMbaMdhamAM mane koI prAcIna sAdhana maLyuM nathI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta "paMca mahavvayA paNNatA taM jahA-savvAto pANAtivAyAo ramaNaM jAva savvAto pariggahAto ramaNaM / paMcANuvvatA paM0 20 thUlAto pANAravAyAto beramaNa, thUlAto musApAyAto veramaNaM thUlAto adinnAdANAto ramaNaM, sadArasaMtose, icchaarisane suttanI cAlu saMkhyAnA hisAbe A 38muM sutta che. emAMnA eka aMza nAme "javAno rivAjA ne uddezIne apAyelAM 72 vyAkhyAmAMthI aDIM 23 rajU karAyAM che. prasaMgavazAt satya. acaurya, brahmacarya ane aparigraha che viSaye upara paNa prastuta vyAkhyAtA AgaddhAraka jainAcArya *zrI AnaMdamAgarasUrijIe emanI lAkSaNika paddhatie asAdhAraNa prakAza pADyo che, ane e savAbhAvika che. enuM kAraNa e che ke AgamanuM jevuM ane jeTaluM parizIlana emaNe karyuM che tevuM ane teTaluM koI ajena vidvAne te zuM paNa keI jena Adhunika vidvAne paNa atyAra sudhI te karyuM nathI. emaNe AgamanuM saMpAdanakArya hAthamAM lIdhuM te pUrve anya sthaLethI DAka AgAme prakAzita thayA hatA, paNa zuddhi, chAyA ane viziSTa TipaNanI dRSTie vicAra karatAM e prakAzane nisteja jAya che. jema AnaMdasAgarasUrijIne Agane abhyAsa ananya koTine che tema enA uddhAranA kAryamAM paNa emane ajaba phALo che. emaNe Agamone zilAmAM temaja tAmrapatramAM ketarAvarAvI ene cirakAlIna banAvyA che. A pramANenI viziSTa - 1 emanA jIvananI rekhA ne saMskRtamAM AlekhI che. jue stuticaturvizatikAnI cAra TIkA sahita saMpAdita karAyelI mArI AvRtti (pR. 8 a-8 I. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta yogyatAthI alaMkRta sUrivaryanA vANIrUpa A vyAkhyAne che eTale e abhyAsapUrNa, mananIya, rasaprada, vicArapreraka ane mArgadarzaka jaNAya ja temAM zI navAI? prastuta vyAkhyAne viSe huM vizeSa kaMI kahuM te pUrve A sUrivaryanA anya Agamane agenAM vyAkhyAnenI saMkSipta neMdha lau chuM, ane sAthe sAthe emAMthI je aprakAzita hoya te satvara prakaTa thavAM joIe ema namra paraMtu bhArapUrvaka sUcavuM chuM vikrama saMvata Agama sthaLa 1991 1ThANa (ThA. 5, u. 1, su. 1, pAlItANA 1992 bhagavatI (sa. 1, u0 1) jAmanagara 194 naMdI (su0 1) pAlItANA 1995 sUyagaDa (suya0 2, a01) amadAvAda aNugAra (sa. 1-3) pAlItANA AyAra (yuya. 1, a0 4) pAlItANA bhagavatI (su. 1, u0 1) pAlItANA 199 bhagavatI (sa. 8, u0 1) kapaDavaNaja 2000 sUyagaDa (suya. 2, a0 5) muMbaI 1 Agamane aMge apAyelAM tamAma vyAkhyAne utArI levAyAM nathI. je lipibaddha karAyAM che tenI A noMdha che. vyAkhyAne lipibaddha karavAnuM kArya muMbaInA vi* saM0 1888nA cAturmAsa daramyAna zarU karAyuM hatuM. 2 AmAM thoDoka bhAga A pustakamAM thAya che 3 Ane lagatAM tamAma vyAkhyAne mArA upakSepa sahita gaye varSe (i. sa. 1947mAM chapAyAM che. A puMDarIya' ajhayaNanA bIjA dasamA suta (patra 270-277) sudhInAMnAM spaSTIkaraNAdi rUpa che Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta upara sUcavAyA mujaba ThANane aMge ekaMdara 72 vyAkhyAna apAyAM che, temAMthI atyAre te 23 vyAkhyAne ahIM prasiddha karAya che. Ane be bhAgamAM vaheMcI zakAya tema che. pahelA bhAgamAM ghara mayA pachaUTar, i nA eTalA sUtrAzamAMnA pratyeka zabdanI sArthakatA sacoTa udAharaNa ane akArya yuktio dvArA vicArAI che ane bIjA bhAgamAM sannATo vaLAsivAyA veramAM viSe, A rIte UhApoha karAyela che. A saMbaMdhamAM je vividha prazno UThAvI enA je uttaro rajU karAyA che tenI tAravaNI mArA sauthI nAnA putra nalinacanTe mane jarUra jaNAI tyAM pUchIne karI che ane e cethA pariziSTa rUpe atamAM apAI che eTale e viSe huM vizeSa kaMI kahetuM nathI. AthI "ThANanI racanA hetu ane enA trIjA kramAMkanI sakArAtA viSe je ahIM aneka vAra (jue pR2, 5, 7, 9-11 ityAdi ane khAsa karIne pratyeka vyAkhyAnane prAraMbhika bhAga) UDAha thaye che tenI noMdha lauM chuM. AcAranuM vyavasthitapaNe ekalA zrI AcArAMga sUtra mAtrathI thaI zake nahi, te pachI vicAranuM vyavasthitapaNuM e dalA zrIsUyagaDAMgasUtrathI thaI zake ja nahi......AcArAMga ane sUyagaDAMgajI eTale jhAMpA sudhInI zIkhAmaNa jevAM......(pR. 73-74). AcArAMga ane sUyagaDAMganI raca aa a ca ranI ane vicAranI kuMcIo Ape che. TheTha sudhInuM jJAna ThANugane aMge iyattA Ave tyAre AvI zake." (pR. 74-75) A pramANe ullekha karI kANAMganI racanAne hetu spaSTapaNe rajU karAye che. ThANa eTale vargIkaraNa karanArI kRti. samavAyane paNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta 11 viSaya A ja che te paNa vargIkaraNa mATe e kRtie kema eveA prazna pR. 75mAM uDAvAye che. ene uttara A pRSThamAM apAyA che. te uparathI nAnA pAyA uparanu vargIkaraNa DANamAM che ema filata thAya che, kemake DANunuM vargIkaraNa dasa ja sudhInuM che, jyAre samavAyamAM e anata sudhInu che (ane e emAM saMkecIne apAyu che, paNa vastu eke jatI karAi nathI). prathama AcAra, pachI vicAra ane tyAra bAda vyavasthA hAi zake. e uparathI A cAra bAgameAnA kramanI sakAraNutA jANyA pachI bAkInA mATe jijJAsA utpanna thAya e svAbhAvika che. paNa te ahIM apAyelAM 23 vyAkhyAnothI tRpta thAya tema nathI, AgameAne aMgenAM anya vyAkhyAnAmAM paNa A viSaya viSe UhApeAha hAya ema jANavAmAM nathI. AthI pahelAM agiyAra agene lakSIne prastuta vyAkhyAnkA A sabaMdhamAM eka saLaMga ane ramya kalpanA je AgamamahimAMmAM karI che e sUcavu chuM e mATe huM A aprasiddha kRtimAMthI traNa po atra rajU karU chuM. vizeSamAM huM ene gujarAtI anuvAda paNa Apu chu: 66 " hiMsAratAdInyazubhAghadhAme tyuzanti sarve'pi pare hi tIrthikAH / padakAyavandhAdividastu vijJA avAma mananA nti | 64 // 1 jAnAyAM bhUrisampar3Itarajana stainyAdijaM sAdhvasaM tat tIrthikasambhavaM zrutimanazcAritriNastad dhruvam / aGgaM sUtrakRtaM tataM gaNadharerAcArasUtrAt paraM tat tarkAGkitasaMyamAgamamimaM vijJAH zrayantu thiye 115 // 2 1 pAna vasya. 32 lavikrIDita, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upedghAta labdhvA vittaM gatacaraTabhayaM zreSThinA gaNyate'Gke sauvarNa tatra mukhyaM gaNayati tadivArthAn dazAMtAn sudRvAn / saMkhyAM kartu manasi vidhRtavAMstat tRtIyaM sada sthAnAkhyaM hyAgamaze pratidinamanaghaM zrIyate sarvazuddhayA // 116 // sarve anyatIki hiMsA, asatya ityAdine azubha pApanu dhAma kahe che, paraMtu cha jInikAyanA anya vagerene jANanArA vibudha AcAra nAmanA a MganA Azraya le che.-114 jema khUba sa Mpatti thAya tyAre itara janA taraphathI ceArI vagerenA bhaya utpanna thAya che tema zrutajJAnavALA sacamIne tIthikA taraphathI AveA bhaya nakkI utpanna thAya che. AthI AcArasUtra (AcArAMga)nI AgaLa (arthAt enI racanA bAda) gaNadharoe sUtrakRta nAmanuM aMga racyuM. e A tarkathI ati saMcama svarUpI Agamane Azraya viSudhA kalyANane mATe lA-115 (cAra) caraDanA bhayathI mukta baneluM evuM dhana meLavIne zeDa dukAne ene gaNe che. temAM jema e senAne mukhya mAne che tema samyagdaSTi dasa sudhInA padArtho gaNe che. sakhyA arthAt yattA karavAne mATe eNe e trIjA zubha adegga nAme sthAnane manamAM dhAraNa karyuM, kemake AgamanA jANakAre e pavitra aMganA sadA zuddha bhAve Azraya le che.-116. sthApanA ane racanAnA kramamAM bheda-pR. 92mAM kahyuM che tema AcAra vagere aMge je krame racAyAM che te ja krame enI sthApanA thai nathI. racanA te sauthI prathama khAramA aMga sUyagaDanuM sUcana che 1. manda krAntA- stragdharA. 2. 3 A vizeSathI ane dhanathI AyAra abhipreta che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta nAme diThThivAyanA agragaNya aMzarUpa puvarAyanI-enA cauda bhAgarUpa puva (. pUrva)nI karAI che. vyAkhyAtAe pR. 282 mAM "pUrva" kahevAnuM kAraNa e darzAvyuM che ke enI racanA sauthI pahelAM thAya che. sthApanAnA kramamAM A didivAyane-cauda puzvane aMka chelle che ane AcArane pahele che. cauda puomAM badhI ja bAbate AvI jAya che te pachI AyAra vagere racavAnuM zuM kAraNa? A praznane uttara pR. 284-5 mAM apAye che. dvAdazAMgInuM bahumAna--dvAdazAMgInuM mAtra asAdhAraNa che ane enuM sanmAna paNa ene anurUpa che. AnA samarthanAthe huM pR. 246nI chellI kaMDikAmAMthI nIce mujabane utAre rajU karIzaH "tIrthakara mahArAjA paNa gaNadhara dIkSA le che tyAre te sAmAnya vAsakSepa kare che. dvAdazAMgInI racanA vakhate teo UbhA thaIne vAsakSepa kare che. bAra aMge karyA pachI anunAne vakhata Ave tyAre indra thALa laine UbhA rahe sutarUpa puruSanAM bAra aMga-nadI (su. 44)nI jinadAsagaNi mahattare racelI caNi (patra 47)mAM A saMbaMdhamAM nIce mujaba padya che - zu ja tava sa na tA. gIvA siraM ca puriso bArasaaMgo sutavisiTTo // " A uparathI jANI zakAya che ke AyAra ane sUyagaDa e be paga che ne ThANuM ane samavAya e be jaghA che arthAt ghUMTIthI ghUTaNa sudhInA bhAga che. A rIte vica ratAM dihivAya te Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta mastaka che. batavrata" zabdanA artha saMbaMdhI UhApoha pU. 145mAM karAve che e vAMcatAM mane keTalAka vicAre phare che te nedhuM chuM. vrata' e saMskRta zabda gujarAtImAM paNa vaparAya che. sAthe gUjarAtI joDaNIkezamAM enA be artha apAyA che. (1) niyamapUrvaka AcaravAnuM puNyakarma ane (2) amuka karavA na karavAne dhArmika nizcaya. abhiyAna cintAmaNi (kAMDa 3, 507)mAM vrata mATe niyama ane puNyaka ema be paryA apAyA che. puNyakane artha "puNya karAve che. ane vratane mATe "tri upavAsA = vAtaY' e ullekha enI pajJa vivRtimAM karAyuM che. mahAvrata-abhi0 ci0nA bIjA kAMDanA 111mA padyamAM mahAdevanA paryAye gaNAvatI veLA "mahAvratIne ulekha che. enI pajJa vivRtimAM "dakid TVhi iviDI maphata" e ullekha che. Ama ahIM mahAvratathI kApAlikanuM cihna sUcavAyuM che, paNa A artha atre prastuta nathI. evI rIte vaidika sAhityanA aMgarUpa brAhmaNa granthomAM vaparAyelA "mahAvratanA artha viSe paNa kahI zakAya tema che, kemake e te eka prakAranA kriyAkAMDanuM-vidhinuM nAma che. ethI e paNa ahIM aprastuta che. ahIM te jene "yAma" tarIke paNa oLakhAvAya che ene-mahAvratano vicAra karAyela che. jana gItAmAM ahiMsAdi pAMca mahAvratanuM nirUpaNa che. 1 A vidhi kayAre karAtI ityAdi bAbata Arthara bI. kothe sAMkhyAyana AraNyaka je pariziSTa sahita chapAyuM che temAM carcA che. A samagra pariziSTa (pR. 73 85) mahAvratane ja uddezIne lakhAyeluM che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta 15 A pustakanA sabaMdhamAM padezanAnA upakrama( pR. 24 )mAM ullekha che. temAM je krama nadhAyA che tene badale nava pada, nava tattva, pAMca mahAvrata, sAta kSetra, traNa tattva temaja jJAna, darzana ane cAritra e krama joie ema A gItAnuM nimnalikhita anya padya jotAM jaNAya cheH "pUjyArAdhyapadAnAM navakaM jIvAdInAM navatavyA'nu / paMcakamatra mahAvratanaddhaM cetyAdIni ca santi tu sapta // 1 // devaH sAdhurdhame ratnAnyAptuM zAnaM dRkcAritraM / ityeSA gItA jainIyA patriMzadadhyAyasametA // 2 // traNa mahAtratA--jaina darzanamAM syAdvAdane lakSIne AcAra ane vicAra viSe UhApoha karAye che ane te paNa eTalI hada sudhI ke syAdvAda-darzanane jaina darzanane paryAya gaNavAmAM Ave che. rayAdvAda eTale apekSAvAda. mahAvratAnI saMkhyA paratve paNa A vAdane sthAna che. ethI tA ApaNe mahAvrata tarIke -sAva bhauma vrata tarIke-eka ane advitIya vrata tarIke ahiMsAno nirdeza karIe chIe. anya rIte vicAratAM mahAvratA traNa che. ema sUyagaDa (suya. 1, a. 10, su. 2)nI zIlAkasUriSkRta TIkA tenAM jaNAya che. spaSTa zabdomAM kahu te zIlAMkasUri 'adinta" samajAvatAM kahe che ke adattAdAnanA niSedhathI parigrahanA niSedha AvI jAya che, ane aparigrahItanu sevana thatuM nathI eTale abrahmacarya ne paNa niSedha kahevAyeA che. A uparathI ApaNe bhaDAvrata traNa che ema kahI zakIe. e traNa mahAvrato te sarva prANAtipAtathI viramaNu, sa mRSAvAdathI viramaNa ane sarva adattAdAnathI viramaNu che. traNlR yAma--keTalAka evI gerasamaja dharAve che ke pahelA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 upAzrcAta ane chellA tIrthaMkarAe pAMca mahAvrata kahyAM che, jyAre bAkInA bAvIsa tIkarAe cAra ja kahyAM che. A samadhamA pR. 83 mAM e vAta dIvA jevI spaSTa samajAvAya che ke kAi tIrthaMkare mahuAvratanI sakhyA cAranI kahI nathI. jemaNe 'cAra'nA ulle kha karyA che temaNe 'mahAvrata'ne badale yAma' zabda vAparyo che. vizeSamAM 'bahiddhAdAna'mAM mahiMdrAthI 'abrahma' ane AdAnathI 'parigraha' samajavAnA che eTale cAra cAma kahe ke pAMca mahAte kahe| temAM adraSTie kaze phera paDatA nathI. ahIM huM eka vilakSaNa bAbatanA nirdeza karU chuM. AyAra ( suya. 1, a. 8, u. 1; su. 197)mAM te traNa yAmanA ullekha che. prastuta pukti nIce mujaba cheH jAmA tini udAhiyA 5 A saMbadhamAM AnI TIkAmAM zItrAMkasUrie kahyuM che ke adattAdAna ane abrahmane parigrahamAM antarbhAva thatA heAvAthI 'traNa cAma' gaNAvAyA che. ahIM 'yAma' zabda 'mahAvrata'nA amAM vaparAyA che. Ama pAMca mahAvratAne badale traNa gaNAvAyAM che. cAra yAma-sUyagaDanA chellA aljhayaNamAM cAturyAmarUpa dharmanA ullekha che. viyAhapaNutti (sa. 9, 3. 32)mAM pA nAthanA sa MtAnIya gAMgeye cAturyAma dharmane cheDIne mahAvIra svAmIne paMcamahAvratarUpa dharma aMgIkAra karyAnI vAta che. nApAdhammakahA (surya. 1, a. 19, patra. 218 )mAM puMDarIke cAturyAma dharma svIkAryAnI vAta che. uttara0 (a. 23)mAM kezInA cAturyAmarUpa dharmanA nirdeza che. Ama pArzvanAthanA anuyAyIonA saMbadhamAM cAturyAmanI hakIkata jovAya che, jyAre mahAvIrasvAmInA ziSyAdinA aMge pAMca mahAvratanA ullekha jovAya che. nAyA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadaghAta 17 (suya. 1)nA "selaga' nAmanA ajajhayaNamAM thAvasthApune pAMca mahAvratanI hakIkata kahI te ane cAturmAsika pratikamaNane ulekha che e neminAthanA tIrthamAM kevI rIte ghaTe te vicAravA pAMca yAma-samavAya (sa. 25)mAM "yAma" zabda mahAvratanA arthamAM ane te paNa pAMca yAma (jAma) ema spaSTa rIte nirdezAyela che. prastuta paMkti nIce mujaba che: "purima-pacchimagANaM titthagarANaM paMcajAmassa paNavIsaM A eka apavAda sivAya pAMca mahAvratane badale pAMca yAmano ullekha anyatra hoya ema jaNAtuM nathI. e game te che, koI sthaLe "mahAvrata zabdanA nirdezapUrvaka enI saMkhyA pAMcathI chI ke vadhAre darzAvAI hoya ema jANavAmAM nathI, ane ethI mahAvrata pAMca ja ema je vyAkhyAtAe bhArapUrvaka kahyuM che te yathArtha che. vRkSa ane vADa- ahiMsA e vRkSa che ne bIjA mahAvrata Ane agenI bhAvanAo vAcanAntaramAM Avazyaka anusAra jaNAya che ema abhayadevasUrie AnI TIkA (paya 4pa)mAM kahyuM che. 2. AgamAM ahiMsAne siddhAnta e viSaya upara vistRta lekha taiyAra karavAmAM mane mubaI vidhApITha taraphathI maLeluM saMzodhana-dAna preraka banavAthI huM A lekha lakhI zake. AnaMdanI vAta te e che ke A lekhanA traNa haptA atyAra sudhImAM A vidhApIThanA sAmayikamAM prakAzita thayA che ane granthasandarbhane lagato cotho 9te Avate varSa chapAze. pahelA haptA tarIke prakaraNa 1-5 narts No. 21mAM pR. 88-118 mAM. bIna haptA tarIke prakaraNa 6-8 No. 29 mAM pR. 72 -86 mAM ane trIjA haptA tarIke prakaraNa 9 11 ane be pariziSTa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 upeA ghAta e te e ahiMsAnI vADA che ema pR. 289mAM ullekha che. Ane lagatA samanAtmaka pAThe rajU karAyeA nathI. eTale huM e Apu chuM. digaMbara vidvAn akalake tattvArthavAtikanI svapajJa vRtti (pR. 269)mAM A sa MbaMdhamAM nIce pramANe kahyuM cheH"ahiNsaa sarveSu teSu pradhAnamatastadvacanamAdI kriyate / kutaH punaH prAdhAnyam ? itareSAM tatparipAlanArthatvAta / itarANi hi satyAdIni vratAni sasyavRtiparikSepavat ahiMsAparipAlanArthAni " - yAkinI mahattarAnA dharmasUnu tarIke suvikhyAta haribhadrasUrie paNa seALamA 'nityAnityapakSakhaDana' aSTaka (leA. 5)mAM A bAta kahI che. prastuta bleka nIce mujaba cheH" ahiMleyA matA mukhyA svargamokSaprasAdhatI / etatsaMrakSaNArthaM ca nyAyyaM satAdipAlanam ||5|| ' 34 1Aaa. 3nI caudamA ekAntanityavAdakhaNDanA aSTakanA - jinezvarasUriSkRta vRtti paNa jovI ghaTe. svarUpa-hiMsA ane svadayA-svarUpa-hiMsAnA saMbaMdhamAM pU. 30-32mAM nirUpaNa che ane svadayAnuM lakSaNu pR. 77mAM apAyu che. 66 No. :2;} mAM (pR. )mAM chapAyA che. pahelA haptA I. sa. 1946mAM, banne I. sa. 1947mAM ane trIne A varSe prasiddha thayA che. ? amAve sarvathatA dApi na tattvataH / satyAdInyapi sarvANi nAhiMsAsAdhanatvataH // 3 // " 2. A vRtti (56)mAM nIce mujaba avataraNuM che : -- "ekaM ciya ittha vayaM niddihaM jiNavarehiM sabjehiM / pANaivAyaviramaNamavasesA tasrU laThThA', Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta 19 cAturyAma saMvara-dIghanikAyanA sAmaggalasuttamAM niga'Tha 'cAturyAmasavara'thI sayamI hovAnA ullekha che. e tamAma jathI paratve temaja tamAma pApane aMge sayamI che. eNe tamAma pApa dhoI nAMkhyAM che ane badhAM pApAnA sAmanA karatA e jIve che ema e mAne che. dIdhanikAya (3, pR. 48 ityAdi )mAM buddha hiMsA, cerI, abrahmacaryAM ane asatya ema cArane aMge saMyama dhAraNa karavAne upadeza ApyA che. paMcazikSita dhama pR. 146mAM eve ullekha che ke pAtaMjale meAne nAme ane aiCoe zikSAne nAme pAMDa mahAtratA mAnyAM che. A hakIkata mane uttara ayaNa (a. 23)nA nIce mujabanA 23mA padyanuM smaraNa karAve che:"caaujjaamo ya jo dhammo jo imo paMca sikkhio / desio vaddhamANeNa pAseNa ya mahAsugI // " arthAt je cAturyAma-cAra yAmarUpa dharma che te mahAmuni pArthe upadezya che, jyAre A je paMcazikSita-pAMca zikSArUpa dharma che. te vamAne-mahAvIrasvAmIe banAvye che. AnuSaMgika bAbatA-puruSArthanuM nirUpaNa e eka AnuSaMgika bAbata che. enuM aitrita svarUpa jANavA mATe ApaNe nIce mujabanAM pRSDa tarapha draSTi karavI ghaTe: 27, 36, 40, 42, 43, 55 ityAdi. malayagirisUrie hAribhadrIya dhammasa gahaNanI TIkA (patra 7 )mAM puruSAthanA nirUpaNa mATe dharma sAranI TIkA jovAnI bhalAmaNa karI che. e uparathI jANI zakAya che ke puruSArthanu Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta nirUpaNa yAkinI mahattAnA dharmasUna tarIke suvikhyAta haribhadrasUrie dharmasAramAM karyuM che. zuM A dharmasAra ke enI TIkAnI hAthapothI keI sthaLe che kharI ane heya te kayAM? dIkSA kayAre levAya e prazna pR. 8mAM carcA che. paMdara varSanI ummara thayA pUrve na apAya tenuM kAraNa ajenenI Azrama-vyavasthAne e bAdhaka bane che ema nathI. kintu svAmiadatta'ne deSa lAge mATe enAthI bacavA AvuM baMdhAraNa ghaDAyuM che. pR. 21mAM dIkSA kSamAzramaNa de che ema kahyuM che. pR. 33mAM pUjA viSe carcA che. pR. 130mAM zaMkarAcAryane joIne jagannAthanI mUrti dhI thaI gayA ane pu. 131mAM alepaniSadane ulekha che. pR. 135mAM sAdhu ane gRhastha vaccenA bhedanuM nirUpaNa che. pR. 178mAM saMvAdinuM sthAna vicArAyuM che. pu. ra03mAM zreNika mahArAje suvAvaDanuM kAma karyuM e vAta che. te dasayAliya (a. 3)nI guNi (patra 96)mAM jovAya che. sthAnakavAsI digaMbare vagere-pR. 8, 11 ane 141mAM sthAnakavAsI yAne DhaMDhIA viSe, pR. 11 ane 35mAM digaMbaro viSe ane pR. 98mAM zAntisAgarIya viSe keTalIka hakIkata apAI che. paramANunA svarUpa paratve cAra mAnyatA-niyAyika ne vaizeSikone mate bArIkamAM bArIka kaNiyAne cho bhAga te paramANu che. paurANika ane vedAntIone mate jALiyAnI vacamAMthI sUryanuM teja AvatuM hoya te vakhate dekhAtA rajane Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 23 trIsameA bhAga te 'paramANu' che. Adhunika koI vaijJAnikanA mate khArIka kaNiyAnA be karoDa agaNAtera lAkha kaTakA sUkSmadarzaka yaMtrathI joi zakAya che. jaina dRSTie anata vyAvaDAki paramANu maLe tyAre kaNiyA thAya. A pramANenI hakIkata pR. 148-9mAM apAI che, pANInA svarUpa sabadhI matAMtaro--sUyagaDa pramANepANInu svarUpa pR. 150mAM darzAvAyu' che. pR. 149mAM A saMba dhamAM Adhunika vaijJAtikAnu kathana rajU karAyuM che ane sAthe sAthe naiyAyika-vaizeSikanu' mantavya ApI ene hAsyAspada banAvAyuM che. abrahmathI nava lAkha garjanA nAza--eka vAranA abrahmanA sevanathI nava lAkha garbhonI hAni thAya che ema je pR. 153mAM kahyuM che te vAtane samarthana karanAra pADe che. aghraghanA sevanathI nava lAkha sUkSma jIvAnA nAza thAya che ema ratnazekharasUrie sabAdhasattarinA nIcenA padyamAM kahyuM che?-- "mehuNasanArUDho nava lakkha haNei suhumajIvANaM / titthayareNa bhaNiyaM saddahiyavvaM payaseNaM // 62 // " AnA upara guruvinaya vAcakanI vyAkhyA che. enA patra 495mAM nIce mujabanI e gAthAo che - "paMcidiyA maNussA eganarabhuttanArigarbhamiH / ukkosaM nava lakkhA jayaMtI egahelAe // nava lakkhANaM majjhe jAyara ikassa huna va lamatI / selA puNa emeva ya vilayaM vacyaMti emeva // " vAtsyAyane paNa cenimAM jantune saddabhAva che' evA ullekhapUrNAMka hemacandrasUrie yogazAstra ( pra. 2 ) mAM - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta nimnalikhita padya ApyuM che - "raktajAH kRmaya : sUkSmA mRdumadhyAdhizaktayaH / janmaparmasu kaNDUtiM janayanti tathAvidhAm // 80 // " arthAt lehImAMthI utpanna thayelAM sUkSma (apratyakSa) temaja mana, madhyama ane adhika zaktivALAM karamiyAM nione viSe e prakAranI zakti anusAra khajavALa utpanna kare che. maNinAga yakSa (nAga)nuM udAharaNa-pR. 97mAM A yakSane ullekha che. jinabhadragaNi kSamAzramaNe vizesAvasmayabhAsamAM ATha nihanono adhikAra vistArathI Ape che. temAM pAMcamAM nihanava gaMgane aMge emaNe kahyuM che ke emane emanA gurue samajAvyA chatAM jyAre eo na ja samajyA tyAre emane (saMgha) bahAra karyA. pachI e gaMga (vihAra karatA karatA ) rAjagRhe gayA ane tyAM eka samaye be kriyA(nA upaga)nI prarUpaNuM karavA maMDyA. e veLA tyAM rahelA maNinAge emane bhaya ane yuktithI kahyuM eTale teo pratibodha pAmyA. (juo gAthA 2450). AnI TIkAmAM "mAladhArI" hemacandrasUrie kahyuM che ke maNinAge bhaya batAvIne kahyuM ke gaMga! tame beTI prarUpaNa kema kare che? meM A ja sthaLe mahAvIrasvAmIne pUrve ema kahetA sAMbhaLyA che ke eka ja samayamAM eka ja upaga heI zake. AvayacaNi (bhA. 1, patra 424)mAM maNinAga nAmanA nAganI vAta che. gaMgane parSadAmAM viparIta prarUpaNa karatA sAMbhaLI e bolI UThyo ke tuM kheTI prarUpaNA na kara. mahAvIrasvAmIne 1 AnI pahelAnA padhamAM abrahmanAM sevanathI sUkSma jIve haNAya che e vAta rajU karAI che. haribhadrasUrie paNa lIsamAM aTakanA sAtamA padhamAM A hakIkata jaNAvI che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedyAta me' jAte eka samayamAM me upayega na hoya ema kahetAM sAMbhaLyA che. zuM tu emanA karatAM DAhyo che? kheATI prarUpaNA karyA karaze tA tane mArI nAMkhIza. nyAya--padArtha nA-maMtavyanA nirUpaNu mATe vyAkhyAnakAra leAkeAktine-nyAyanA Azraya le che. dA. ta. pR. 21mAM "navaM jovana pratyet" e nyAyanA nirdeza che. pR. 115mAM emaNe "tuMbaDImAM kAMkarA"nA nyAya evA ullekha pAMca mahAvrate eTaluM meAghama kahIne besI rahenArane uddezIne kahyo che. pR. 229mAM emaNe kApeAtikA nyAya'nuM sakSepamAM svarUpa darzAvI e nyAye 'RSine mAranAra anatA varane spardhA che' ema kahyuM che. A nyAyagata bhAva savaiyAliyacuNui (patra126-130)mAM nIce mujaba rajU karAyA cheH-- "ego kAhAro talAge do ghaDA pANiyassa bhariUNa kAvoDoe vahai / so ego AukAyakAo dAsu ghaDesu duhA kao / tattha so kAhAro gacchaMto pakkhalio / ego ghaDo bhaggo | tammi jo AukAo so mao, itaraMbhi jIvai / tassa abhAve so'tri bhaggo | tAhe teNa putramapaNa mArio tti bhaNNai / " eka kAviDayA taLAvamAMthI be ghaDA pANInA bharIne kAvaDa vahana kare che. eNe eka jaLakAyane e ghaDAmAM vibhakta karyo. e kAviDayA jatA hatA tevAmAM e skhalanA pAmyA. eka gha bhAMgI gayo. temAM je jaLakAya hatA te maraNa pAmyA, ane bIjo jIvatA hatA. pahelA (ghaDA)nA abhAvamAM e (bIjo gha) paNa bhAMgye. AthI pelA pUrve marelAe eNe mAryA ema kahevAya che. 1 tuMbaDImAM base rastA hAya paNa te enu e raste zA kAmanAM ete AI kAMkarA gaMge te zuM thAya ? 23 moTu khaMdha hoya te Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedyAta A hakIkata haribhadrasUrie AvasTayanI TIkA (patra 770 A) mAM nIce mujaba ApI cheH-- "o Ao judA no' hajaH jAya:--zrI jAca: diyA jJAta, ghaTadvaye nyAsAt / tatra ekastiSThati, eko mAritaH / jIvan mRtena mAritastadetallaveti brUhi he, mAnava ! kena kAraNena ? kathAnakaM yathA pratikramaNAdhyayane pariharaNAyAmiti gAthArtha : / mA[ hAya ]zcAtra zrIbhUtammavetA 'jAnetI" maLyate, bhArazvAsau kAryakSa bhArakAyaH / aNge bhaNaMti bhArakAya : kApotyeocyate iti " 24 jAtismaraNa ne kSemakara nAstika--pR. 172mAM kahyuM che ke jAtismaraNu mithyAdraSTine paNa thAya. pR. 175mAM kSemakara nAstikane UlaTu' jAtismaraNa thayAnI vAta che te dhruvasundarasUrinA ziSya kSema karagaNikRtaSapuruSacaritra' (patra 12nA AdhAre apAI che. sAbhAgya-paMcamI---pR. 235mAM evA ullekha che ke " kAI paNa jaina jJAnathI viruddha nathI, jJAnanuM ArAdhana kahenArA che, saubhAgya-paMcamIe namo nAraAE kahevAvALA che". Ama je ahIM saubhAgya-paMcamIne nirdeza che tene aMgenI vyAkhyAtAnI dezanA padezanA (pR. 155-216)mAM chapAI che ane A parvanI mahattA ityAdine lagatuM mAruM lakhANa AnA upakramamAM chapAyu che eTale huM A saMbaMdhamAM ahIM kazu hetA nathI. prakINuM ka--tAmali tApasanI utkaTa tapazcaryAnuM alpa phaLa AvyuM tenu kAraNa saMvaranI upAdeyatAmAM ene zraddhA na hatI " 1 A ritra de. lA. jai. pu. sa MsthA taraphathI granthAMka 24 tarIke i. sa. 1915mAM chapAyuM che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upeA Ata ema pR. 189mAM ullekhAyu che. pR. 191mAM auSadhinA prabhAve taLAvanuM kAcu' sacitta jaLa arcitta anyAnI ane tRSAtura pAMcase sAdhuone mahAvIre pratyAkhyAna karAvAnI je hakIkata apAI che te vAta AyAra (1, 1, 3; sutta 24) nI zIlAMkasUriSkRta TIkAnA AdhAra che. udAharaNAvyAkhyAnakArane kevaLa zAstrIya epa ja ucca keTinA che. ema nathI; laukika bAbatenu paNa emaNe baheLu jJAna che ane e svAbhAvika che. Anu kAraNa e che ke jaineAnu prauDha ane prAcIna sAhitya je ekalI dhArmika hakIkate ja na rajU karatAM enA spaSTIkaraNAdine mATe laukika kissAo-kahAnIe-rItarivAjonI pazu puSkaLa mAhitI pUrI pADe che tenA ee akhaMDa ane viziSTa abhyAsI che. vaLI ee cAlu jamAnAmAM banatA banAveAthI paNa paricita rahe che. AthI emanAM vyAkhyAna sAMbhaLanArane puSkaLa Anada maLe che. prastuta pustakamAM je udAharaNA-daSTAMtA che temAMnAM keTalAMka nIce mujaba cheH 5 pR. 29-30 revatInuM dAna, pR. 42 lArDa karjhana ne megalenI tulanA pR. 50-51, 208 marudevAnI mukti, pR. 57 aura gajhebane parAjaya, pR. 136, 297 pRthvIcaMdanu kevaLajJAna, pR. 141 geAzALAnA palaTe, pR. 172 nAstikane jAtismaraNu pR. 179, 188--~ tAmala tApasa, pR. 185 nAgilAthI sanmA, pR. 206-7 kamalaprabhAcA nI nIDaratA 5. 244 kAlakAcAyanA saMdezA, 5. 255-8 subuddhi pradhAna ne khAinuM jaLa, pR. 284-285 dasa zera ghI pacAvanAra dulikApuSpamitra rR. 291 candraguptanI acaLa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 upaghAta zraddhA pR. 300 gautamasvAmInI upekSA pR. 301 zivakumArane bhAva, pR. 309 mahAvIrasvAmInI aphaLa dezanA ane pR. 317-8 bharata cakrInA uddagAra. laikika dRSTAMte ityAdi, A pustakamAM laukika daSTAMte che. jemake, pR. 14 eka lIdhe-sATha | pR. 196 bilADIne gaLe AvyA. pR. 24 navI vahu ne vAcharaDuM. pR. 229-210 balA gaI. pR. 34 zeThane cheka pR. 36 vANiye ne miyA | pR. 215- trIjo eTale pR. 59 nava kukaDInI ramata. pR. 17-8 pradhAnanuM kathana | | pR. 229-220 mUrkhAnI pR. 111 zeDanA cha chokarAnuM ! samajaNa. udAharaNa * pR. 235 jeTalInA cAraso viziSTa zabda-A vyAkhyAmAM keTalAka zabda evA vaparAyA che ke jeno artha janatAnA amuka bhAgane bhAgye ja khabara hoya. A zabdo enA sthaLa (prakAMka) temaja artha sahita hu ahIM ApuM chuM. avakezI (pR. 254). saMskRtamAM "avakezina' zabda che. e amarakeza (kADa 2, varga 4, le. 7), abhidhAnacintAmaNi (kANa3 4, le. 182) ityAdimAM jovAya che. eno artha vadhya-aphaLa che. AthI "avakezIthI niSphaLa samajavAnuM che. saMskRta "avakane artha banya" che. kAmINa pathara (pR. 18). senAne kasa jevAnI patharI, yAne kaTI. "kAmINa e ke azuddha zabda heya ema lAge Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. upaghAta che. artha te pUrvApara saMbaMdha joIne meM darzAvyuM che. keLInALI (pR. 104). keLI ane enA je anAya jAtine mANasa. tAlabAja (pR. 57). eka te tADanuM jhADa UMcuM hoya ane tenA upara bAja jevuM cakora pakSI beThuM hAya-kadAca UDatuM hoya. e nizAna na cUke te "tAlabAja' kahevAya ema lAge che. AthI "anikuzaLa eve Ane artha haze. dAdhAraMga (pR. 201ii; dAdhAraMgI (pR. 24). dAdhAraMgunA adekhuM ane gAMDiyuM ema be artha thAya che. ahIM bIjo artha prastuta che. phaTAIA (pR. 87). "sArtha gujarAtI joDaNI kezamAM A zabda nathI. paNa ene badale phaTA ane phaTe zabda che. phaTAne artha "vArasAne bhAga laI bhAIthI jude paTele ThAkara ema karAve che makasada (pR. 15). Ane artha murAda, IrAdo che. mADha (pR. 200). AnA traNa artha thAya cheH (1)mahela yAne meDIvALuM suMdara makAna. (2) vAsa yAne mahele ane (3) mADa yAne eka jAtane rAga. paNa ahIM (pR. 200) te kasamAM AMgaNAne eka bhAga e artha apAve che zAMsA (pR. 204). kharo zabda "sAsa che ane ene artha "mukelI che. viziSTa lakSaNe-vyAkhyAo- vyAkhyAnakArane jaina darzananuM rahasya ghaNI sArI rIte samajAyuM che eTaluM ja nahi paNa e tAre tAra chaTA pADIne samajAvI zake evI rIte emaNe A darzanane abhyAsa karyo che. AthI saceTa zabdomAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 upaghAta vilakSaNa svarUpamAM eo keTalAka pAribhASika zabdanAM lakSaNeenI vyAkhyA rajU karI zakyA che. be cAra namUnuM ja na ApatAM AvAM ghaNAMkharAM lakSazudi huM atra rajU karuM chuM, joke ethI A upadhAta thoDoka laMbAya che ane viSayenuM yathAyogya mApa sacavAvAmAM e vidhrarUpa bane che. A rahyAM lakSaNAdhi; agAra dharma-khALe DUcA ne daravAjA mokaLA eTale agAra dharma (112). ajJAna-viratinuM upAdeyapaNuM na jANe te ajJAna. (315). aNuvrata-bhAgatA ceranI laMgoTI te aNuvrata (37). aticAra-daravAjA baMdha karavAnI bhAvanA jaNAve te aticAra (114). adattAdAna-pADozInI pika te adattAdAna (143). aniSTa viSaya-mekSane sAgarIta te aniSTa viSaya (25). anuga-udeza. samudeza ne anujJA thaI gayAM hoya te anuga (241). anya liMga-melane UMdhuM mAranAra te anya liMga (133). abrahma-hiMsA, corI ne jUTha rUpa kaccAM baccAMvALo durguNa te abrahma (143). artha-bAhya sukha enuM nAma artha (27). AcAra-vicArano bApa te AcAra (184). , zAsananuM mULa te AcAra (240). , jaina zAsanane sikako e AcAra (302). AcArAMga ane sUyagaDAMga-jhAMpA sudhInI zikhAmaNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 upaghAta te AcArAMga ane sUyagaDAMga (74). ISTa viSaya-mokSanI bhuMgaLa te ISTa viSaya (ra75). utsava-prarUpaNane aMge jUThuM belavAmAM Ave te utsava (140). -prarUpaNAne aMge niyamita karelA padArthomAM viruddha bole te usUtra (140). upakaraNa-saMyamanA upakAramAM varte te upakaraNa (211). kartavya-avaguNa upara dveSa e kartavya. -avaguNanA khedaNAM ane guNane rAga e kartavya (233). kAma-paddagalika sukhanI prApti enuM nAma kAma (43). kAraka samyakatva-je kahevuM te karavuM tenuM nAma kAraka samyakatva (102). kAraNa-je vastu na hoya ane je na bane, paNa vastu hoya ane bane te tenuM kharuM kAraNa kahevAya (213). kudeva-hathiyAra dhAraNa kare te kudeva (132). kevaLajJAna-AtmAne jaNAvanAra kAMTe te kevaLajJAna (147). kevalI-be ghaDIthI vadhAre apramAdI hoya te kevalI (14). krUratA-mekSanI vacce kharekhara ADI Ave te pUratA. (128). -je satyAnAza kADhI nAkhe te krUratA (128). khIleoNgalika IcchA te khIle (19). gaNadhara-riporTa lenAra eTale gaNadhara (118). -kSetrAMtaranA ne kAlAMtaranA bhAvikone ane sAMbhaLanArane badha karAvanAra te gaNadhara (118). -badhuM baMdhAraNa Agamane AdhAre sUtrarUpe gUMthanAra te gaNadhara (120). gaNadharanI racanA--jIne mokSamArgamAM lAvavA, rAkhavA ne Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upedghAta vadhAravAnu kArya karI zakanArI racanA te gaNadharanI racanA (120). gAMDA--vicAra Ave te gaLe nahi ne va na kare te gAMDA (210). gItA--sthAnAMgamAM dAkhala thAya te gItA (66). -AcAraprakalpathI vadhAre bhaNelA te gItA (66--67). graMthibheda--iSTa viSaya tarakenI prIti ane aniSTa viSayanA dveSa nIkaLI jAya te graMthibheda (275). 30 "" caraNakaraNanuM lADhu-bhagavAnanA svarUpane aMge chApa mAranAruM letu' te caraNakaraNanuM leAhu (109). cAra anuyAga--seAnuM, rUpuM, hIrA ane leDhAnI khANu te cAra anuyAga (107). cAritra--sAdhuneA gheADA te cAritra (43), --tInI jaDa te cAritra (311). --AtmAnA svabhAva te cAritra (299). caitya-hathiyAranuM kArakhAnuM te caitya (168). ceAthu guThANuM--vAMjhaNIne ghera vivAhanA guNasthAna te ceAthu guNuThANuM (47). ceAthu guNuThThANu --vicAranuM parAvartana te ceAthu guNuThANuM (47). ceAthu pApasthAnaka----cAre pAsthanakAnA mApa te cethu pApasthAnaka (152). mAMDavA jevu je 99 99 ceAthuM mahAvrata--cAritranI jaDarUpa, zAsanA mULarUpa ne pravRttine aMge pahelA, khIjA, trIjA ne pAMcamAnA khApa samAna te ceAthu mahAvrata (1pa3). ceAthu' mahAvrata----jALIe ane khArIe vinAnuM mahAvrata te cethuM mahAvrata (162). jAgatA jamAdAra--tIrthaMkara bhagavAna te jAgatA jamAdAra(175) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta chava--je che, jIve che ane jIvaze te jIva (202). jainatvanuM tatva-sthAvara kAyane jIva tarIke mAnave te jainatvanuM tava (21). jaina mata-upadeza dvArA vadhavA pAmele mata te jaina mata (131). jaina zAsana kare te bhegave ne na kare te paNa bhagave evA niyamavALuM zAsana te jaina zAsana (306). jJAna-AtmAnI jaDa te jJAna (293). -jenA pariNAmamAM sadAcAra hoya te jJAna (205). ThANAMgajagatanA sarva padArthonuM vargIkaraNa te ThANAMga (10) -je "vargIkaraNa jANavAnI, samajavAnI, upaga karavAnI lAyakAta ATha varSe Ave che te ThANuga (11). --dareka padArthanI IcattA eTale ThANaga -samarAMgaNanI sarave (Survey) arthAt mApaNI eTale DANuga (58). -zAstronI sarave te ThANAMga (58). -zAsanadorI levAnI lAyakAta apAve te ThANAMga (187). -samavAyAMganAM anaMta sudhInAM vargIkaraNanI bhUmikA te ThANAMga (76). tIrtha sAdhupaNAnI utpattithI utpatti jenI hoya ane sAdhanA cheDAthI jene cheDe Ave te tIrtha (51). tIrthakara-paMca mahAvratanI prarUpaNA kare te ja tIrthakara (68). durjana-bIbAnA bApa te durjana (41). deva-pavitra, asika, mamatAbhAva rahita hoya te deva (187). ,, -ghAtikane kSaya karIne vItarAga sarvagapaNanI sthitine pAmelA te deva' (25). Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta devaloka-mokSane gharANe melanAra te devaloka (45). dezaviratri-sarvaviratine apavAda te dezavirati (55). dezavirati sarvavirati-dArUgeLA te dezavirati ne sarva virati (18) dravya-duHkha--janma, jarA ane maraNanuM duHkha te dravya-- duHkha (292). dravya-pUjA-sarvavirati meLavavAnI bhAvanAe karAtI bhagavAnanI pUjA te dravya-pUjA (193). dharma-mekSa prAptinuM sAdhana enuM nAma dharma (43). ka-je dharmanI derI mokSanI sAthe baMdhAelI hoya te dharma (228). -saMpUrNa saMsAranuM nivAraNa te dharma (45). naThAre-je durAcArane sakhI te naThAra. (247). nayAbhAsa-pitAnI gAtAM bIjAnI gabaDAve te nayAbhAsa (157). nAstikanuM jAtismaraNa-kerI pAkatAM te vaMToLiye te nAstikanuM jAtismaraNa (173). nigraMtha-jenA vinA tIrtha nahi te nigrantha (251). nizALa-bhagavAna mahAvIranuM zAsana tevaka-jaDanI nizALa (168) parigraha-anAdi kALathI rakhaDAvanAra te parigraha (167). -kaMkAsanI jaDa te parigraha (194). ka-pApanI jaDa te parigraha (194). -saMyamepakaraNa sivAya je kAMI vastu levI tenuM nAma parigraha (196). -mUcha tenuM nAma parigraha (197). paryuSaNa jaina dharmamAMthI AkhA jagatane asara karanAruM parva nIkaLyuM hoya te te paryuSaNa (244). Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upeA ghAta pApa--azubha pudgaleAnu vedana tenu nAma pApa (72), ..--puNyanA pAyA te pApa (232). --padArthInu svarUpa je che tenAthI UlaTu elavu te pApa (172). kara puNya-zubha pudgaleAnu' vedana tenuM nAma puNya (72) pudagalAstikAya--badhI strI, kuTu MbakabIleA vagere te lAstikAya (298). puruSArtha --je lIdhu te kAI kALe paNa cheDavAnu na hoya tenu nAma 'puruSArtha' (:5). paisA-duniyAmAM uSadravanI jaDa te paisA (242). pogalika duHkha--aniSTa viSaye e ja pautRlika--duHkha (275). prathama gaNadhara tIrtha tarI ke taravAnuM sAdhana te prathama gaNadhara (119) pramANa potAnA guNu gAya paNa bIjAnI darakAra rAkhIne gAya te pramANu (157). pravacana--cAre vaNa vALe zramaNa pradhAna je sa Mgha te pravacana (119). prazasta-dveSa--avaguNu upara dveSa karavA te prazasta dveSa (232). mithyAtva, kaSAya ane avirata upara dveSa te prazasta dveSa (232.) prazasta--rAga-guNa ane guNI e enA upara rAga enuM nAma ,, pudga prazasta rAga (23). baLavAkhAra--jene zAsana zuM, dharma zuM ema hoya te aLavAkhAra (169.) bAdara--jene bacAvavA mATe e prayatna karave paDe te bAdara (169). bhAvanA--samyagdarzana, jJAna ne cAritrane dhAraNa karanArAne aMge advitIya bhakti te bhAvanA (190). Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodaghAta bhAvanA-anaMta saMsAra maTADI de te bhAvanA (190). bhAva--- hiMsA-hiMsAnA kAraNarUpa pramata ga te bhAva-hiMsA(224). mahAbata-pAMce AzrothI trividha, trividha viramavuM tenuM nAma mahAvrata (146). -sarvathI virati heya te mahAvrata (146). - deva'tatvanuM nirUpaNa karavAmAM pahele naMbare upayogI thanAra vrata te mahAvrata (188). -pratijJApUrvaka bhinna bhinnatAe arihaMtAhikanI sAkSIe hiMsAdikathI sarvathA viramavAnI pratijJA te mahA vrata (84). i-zAsananA staMbha te mahAvrata (132). mALA-ajJAnanuM-mehanuM cihna te mALA (30). mithyAtva-dharma mokSane mATe che evuM dhyeya jenuM heya nahi, te pachI devaka mATe dharma kare tenuM nAma mithyAtva (228). mUrchA-jenI pAse je vakhate je hoya temAM je jakaDAya te mUccha (196). mRSAvAda-anaMtA guNa paikI eka aMzane viparyAya karavAnI buddhi te mRSAvAda (129). -bairAMnI pika te mRSAvAda (143). aMtaHkaraNanI pratIti tattvAdikane aMge avaLI thAya tyAM mRSAvAda (142). -prANene sarvathA nAza karanAra gaThaDInuM juThuM te mRSAvAda (142). ekSaAtmIya sukha enuM nAma mekSa (27). meha-uMdaranI phUMka je je heya te maha. (273). Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 35 raudra dhyAna-hiMsA, jUTha, cerInA vicAre eTale raudra dhyAna (196). lazkarI-zAsananA hita mATe, phAyadAne mATe, jagatanA bacAvane mATe ane uddhArane mATe jenI buddhi heya te lazkarI (169). vadha-paryAyane nAza, duHkhanI utpatti ane pariNAmanI kilaSTatA te vadhu (252). vargIkaraNa-eka eka vastu kayI kayI rIte judI bolI zakAya, samajAvI zakAya te mATe mULa bhede, peTA bhede, bhedAM tara badhuM jaNAvavAmAM Ave te vargIkaraNa (144). zahenazAha-cha javanikAyanI dayAnuM nirUpaNa karanAra te zahenazAha (290). zahenazAhata-cha javanikAyanuM rakSaNa te jenazAsananI zahena zAhata (289). zAsana-je dahADe sAdhupaNuM thAya te dahADe jenI pravRtti hoya ane je dahADe sAdhupaNuM baMdha thAya te dahADe je baMdha na thAya te zAsana (251). zAstra-aprasiddha vAta kahe te zAstra (ra6). zrutasthavira-ThANAMga ane samavAyAMgane dhAraNa karanAre te zrutasthavira (67). samyakatva-manathI parigrahane mokaLo karavAnI buddhi te samyakatva (181). sagikevalI-kevaLajJAna pAmelA ne vicaratA munivara te sagikevalI (14). saMyama-bhAva-prANa e saMyama (282). saMvara--nirjarAnuM kArya karanAra te saMvara (179). sarva ArAdhaka--gharanuM ne bahAranuM sahana kare te sarva Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta ArAdhaka (32). sahI-ja vIyarAya e sahI (13). sAdhu-cAritrarUpa guNamAM rahelo hoya te sAdhu (219). sAdhu mahAtmA-ekedriyanA AraMbhane Dara jene kharekhara lAge hoya te sAdhu mahAtmA (34). sA -sadAcArane sakhI te sAro (247). -kSaNabhara sadAcArane na cheDe te sAra (247). sUkSma-jene bacAvavA mATe tIvra prayatna kare che te sUma (239). sUyagaDAMga-mithyAtvI taraphathI AvatAM vacanarUpI bANamAMthI bacavAnA rastAo batAvanAruM aMga te sUyagaDAMga (5). -mithyAtvInA kheTA niyamonuM pikaLa kADhanAra aMga te sUyagaDAMga (7). -jenAthI darzana mehanIyane, mithyAtvamohanIyana ane cAritramohanIyane jaya meLavAya che tenuM nAma sUyagaDAMga i-zraddhAnI majabUtI karanAra aMga te sUyagaDAMga (57). sthAnAMga-bacAva mATe ubhI karAyelI dIvAdAMDI eTale sthAnAMga (208). svadayA-pitAnA AtmA saMbaMdhI dayA te svadayA (77). svaliMga-jinezvarane varga te svaliMga (289). hiMsA-guMDAzAhI eTale hiMsA (11). -sarva guNane nAza karanAra te hiMsA (129). ka-pramatta garUpa kharA mAlavALe ane prANanA nAzarUpanuM bAradAnavALe durgaNa te hiMsA (rarara). -masTanI pika te hiMsA (143). Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta 37. upasaMhAra-vyAkhyAne mukhya udeza hiMsA ane ane ahiMsAnA svarUpanI bane teTalI mAhitI ApavI ane te mATe yukti, udAharaNa ItyAdine pUrate upayoga kare e rakhAyuM hatuM ane te sArI rIte pAra paDe che. vyAkhyAtAe ahIM je nirUpaNa karyuM che e uparathI pAMca mahAvrate upara ane khAsa karIne ahiMsAne anulakSIne mahAnibandha lakha hoya te tene mATe mahAmUlyazALI vividha ane viziSTa sAmagrI A vyAkhyAne pUrAM pADe che. A vyAkhyAtAnA ahiMsA sAthe saMbaMdha dharAvanAra keTalAka lekha "siddhacakramAM prasiddha thayA che enI huM ahIM noMdha levI durasta samajuM chuM - varSa aMka pRSTha viSaya 4 9 mukhapRSTha 2 ahiMsAnI mahattA 7 13-14 321 jene ane ahiMsA 9 10 pIThapRSTha 2 bhIkhamapaMthI (terApathI) ene lAyaka netrojana 9 23-24 , 2 zrI jaina zAsanamAM ahi sAnuM ucca sthAna kema? 1 A pAkSika (varSa 14, aM. 12, pR. 276 28* )mAM vyAkhyAtAe saMskRtamAM racelI siddha-patrizikA zrImANijyasAgarasUrijInA gujarAtI anuvAda sahita chapAyelI che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 0 0 0 0 0 0 8 0 viSacAnu kama viSaya AcArAMga eTale? dukhathI nIDaratA dhyeya prazna-tIrthakara rAgI kharA ke nahi? gRhasthIkALa 30 varSa nahi ke 28 bhagavAnane be varSa paryAya zenI gaNatarI? sAdhune pratijJAnA nirvAhanuM ja dhyeya heya vacanarUpa bhAlA-bANa sUyagaDAMga eTale ? kapaTI AcaraNa gharanA zatruthI na bacAya sUyagaDAMganuM svarUpa ekane hAtha pakaDanAra marAvanAra che dIkSAne aMge maryAdAnuM kAraNa? anyadhamIne comAsAmAM dIkSA na apAya sthAnakavAsIne mUrti mAnavA aMge javAba vargIkaraNamAM bhUla ThANuga eTale zuM ? rAzika rehaguptanI bhUla bahuratavAdI" jamAlinI bhUla aMtyavAdI" tiSyaguptanI bhUla digaMbaronI bhUla * * 6 9 1 1 - - 2 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S 2 14 sthAnAMgasUtra sthAnakavAsInI bhUla ATha varSa paryAye kANAMga prazna-gRhasthane zAstro vAMcavAmAM zI aDacaNa? dastAveja vakIla dvArA lAyakAta sthAnAMganI sthiti ATha varSanI kema rAkhI? paca mahanvayA paNNattA mahAvatenI cAra ane pAMca saMkhyA aMge prazna 13 eka lIdhe-sATha ApyAnuM daSTAnta cAra ane pAMca mahAvratanuM samAdhAna 14 bahiddhAdAnane artha vakra ane jaDapaNane lIdhe pAMca mahAvrata kAyadAmAM sudhAro vrata letAM pariNAma vyasanI hiMsAvALA aMge 17 medunAgo veramAM' juduM kahevAnuM tAtparya 17 "tavALo pariNAmo maLa' zA mATe? mAtA chokarAMne piSe e daSTAntathI vakra-jaDanA dharmanI ghaTanA gharAkanA daSTAthI mahAvrata pheravavAnI ghaTanA vakra-jaDa mATe zabda palaTo "parigraha' zabda vAparavAne khulAse parigrahanI vyAkhyA AcAryo paNa pUrvAcAryone AdhIna che mUccha na kahetAM parigraha zA mATe? saMyamanA upakaraNamAM paNa mUccha na rakhAya . 1 16 18 + 19 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 - 24 viSayAnukrama manuSyadeha mekSanI nIsaraNuM che_ navI vahunuM vAcharaDAne jeTale khavaDAvavuM. sAdhue levuM joItuM vAcharaDAnuM dRSTAnta pustakanA pUThAmAM mamatA karavA jatAM mULathI te bhUle va-jaDane pheravavA mahAvIre zakha pheravyo praznaparaMparA zAstranuM lakSaNa artha ne kAma vayaMsiddha che cAra purUSArthanI vyAkhyA paraspara virodhavALuM vacana zAstrakAranuM na hoya pratimAnuM pUjana pUjanamAM vaidyanA auSadhane nyAya sAdhu pUjA kema na kare? pUjAnuM svarUpa ane ene anubaMdha azuddha dAnanA upadezanI mAphaka pUjAne upadeza na apAya samAdhAna-revatI zrAvikAnA dAnane prasaMga svarUpe hiMsA prazna-hiMsAnuM lakSaNa zuM? vedya a9pa pApa ane kriyAkAlIna aha5 pApa pUjAmAM a5 pApa paNa vedana nahi. zeDanA chokarAnuM daSTAnta digaMbarone prazna dravya-pUjAne adhikArI gRhurthI 35 sthApanAjImAM pheTa 45 vANiye ne miyAM 28 33 34 25 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra artha-kAma upAdeya nathI dharmopadeza e zAstranu kartavya che aNuvrata te bhAgatA ceAnI la MgeATI che tIrthaMkara mAhinI eka ja bhAvanA pAMca-aDhAranAM hathiyAra purUSArthanuM svarUpa patthara upara kAryo dhULathI na jIsAya abhimAna eTale bhusavAnA dhaMdhe patthara kAryA sajjananA khela laoNrDa karjhana ane megaleAnI sarakhAmaNI akAmane cheDavAmAM puruSA dharma paNa puruSArtha niha be sAdhya ane e sAdhana nizcayathI dhama 14mAnA chelle samaye devaleAka eTale mAkSa gharANe dhama kAraNeAnAM kAraNanu kAraNa che munipaNuM e ja samyaktva ceAyA guNasthAnavALAne dharmI kema gaNAya ? ceAthu' guNasthAna eTale vicAranuM parAvartana nigraMtha pravacana e ja artha ane e ja paramA che jema kAMgrese bhAna karAvyuM tema samyaktvamAM krAjA rAkSasI sarakAra che puddagalAsaktivALAe lagAma karmIne soMpI che mAtmAmAM anatI tAkAta che samyaktva eTale avinAzI khIja 36 37 319 3. 39 40 40 41 41 42 42 43 43 44 45 janma 45 46 42 47 47 48 xxx Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paha 54 paY 55 viSayAnukrama sannipAta macyA pachI vidvAna te vidvAna ne mUrkha te mUkhe 50 Azcarya pratipAtI mokSe gayelA vadhAre che nAyu' e bhaviSyanI AzAne namaskAra samyatvanI tAkAta samyaktvanI vAta uDADatAM mokSa UDI jAya 53 samyakatrInAM liMge dharmanI zarUAta mokSa sivAyanuM choDavAnuM che zraddhA palaTAtAM nukasAna AcArAMgathI AcAra ane sUyagaDAMgathI zraddhA ThANuga eTale padArthanI IcattA ThANAMgajI eTale samarAMgaNanI sarave (Survey) dezavirati eTale zuM? sAmAyika vagere phurasadIo kAme che lagna purasade karavAno vicAra rakhAye? gRhastha saravene adhikArI na bane trividha siravALe saravemAM Ave zUrA sarakAra mATenI lAyakAta cAra gati e cUka che vipatti jANavA chatAM cheDate nathI dArUDiyAnuM daSTAnta bhADUtI ne mAlikInuM ghara pheTa ane kenegrApha reDa, kukA ne hADakAnA mALAvALA sinika na thAya Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra bhaMDAranI cAvInI prApti vahu sasarAnA gharane peAtAnu ghara gaNe samajaNa Ave tyAre tijorInI cAvI apAya gItA IyattA sudhI padArthanI prarUpaNA ThANAMga dvArA bhUlabhUlAmaNInA ukela 'vaMciliya' sUtra vageremAM pAMca mahAvratA hIrAnuM dRSTAnta tIrthaMkarAne tyAM mahAvrate rajisTara tIrthaMkara sivAya bIjAne sAdinuM jJAna nathI karanArane karavAnI mahenata hAya pacikriyAdimAM AcAra aMge, ahIM utpatti aMge zedha karanAra tarIke rajisTara tIrthaMkara' * maMtra ' ' mantrA ' ane 'pattA' kema ! * jaina darzanamAM tattvAnA vibhAga AcA ane vicArAnu niyamana nathI jhAMpA sudhInI zikhAmaNu vargIkaraNa karanAra zrIsthAnAMgajI vargIkaraNa mATe e Agama kema ? bhUmikAne mahela bheLAM gaNAya hiMsAnI virati eka ja vrata kema nahi ? rAga ane dveSa svataMtra hiMsArUpa nathI svadayA eTale zuM ? abhavyane duHkha dUra karavAnA muddAe cAritra alabhya ATha tattva mAne 64 4 da 97 1.7 67 . 8 70 go 70 71 72 73 193 74 75 76 e 77 77 78 79 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che viSayAnukrama abhavya mekSa na mAne te mAne zuM? rAgadveSa hiMsArUpa che ema na manAya pAMca mahAvrate kahevAnI jarUra adattAdAnaviramaNa eka na cAle? adatta bAhya padArtha age he ya pAMca mahAvrato sAthe ja upacArAvAya - para mannayAnuM samAdhAna ravarUpa bhinnathI mahAvate bhinna che anaMtA tIrthakaroe mahAgrata pAMca ja kahyAM che bAvIsa tIrthakaramAM "caturyAma" mahAvrata uccaravAM eTale rajisTara dastAveja mahAvata" ane "yAmanI vyAkhyA aDI pratijJA ane AzIrvAda maDAvrata uccaryA pachAthI paryAya gaNAya gaNadhara sivAyanA gavahana kare ja ekane badale pAMca ane yAmane badale mahAvrata mahAvratamAM "mahA" zabdanI zI jarUra? tIrtha kare ja mekSane rasto batAvanAra che bhUlA paDelAne mArga batAvanAra koNa? vAdavivAdane cheDe kabUlAte panottarano cheDo samajaNe mAtA svIkArane badale AcAra svIkAra kema? AcAra svIkAramAM cheDo gaNadharane samyakatva ane caritra sAthe guNa nAze guNIne nAza na thAya * 87. 89 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! 91 ! 9 sthAnAMgasUtra ajavALuM thatAM ja sApane jANa, jhabakavuM ne khasavuM thAya 91 samajyA pachI vilaMba na hoya tripadI, dvAdazAMgInI racanA aMgapraviNanAM lakSaNa piTAbheda nathI tethI pAMcanI jarUra rAtribhUjana-viramaNa mahAvrata kema nahi? rAtribhejana mULa guNa kharo paNa mahAvrata nahi aNu, mahA vizeSaNanI jarUra 94 mahAvratamAMthI nIkaLelo bhAga aNuvrata AzumAM TukaDe mahAnA hisAbe aNu ane mahA svarUpadarzaka vizeSaNa che paumttA kahI badhAnA nAme kema caDhAvyuM? vagara kahyAnuM samAdhAna mahAvidehamAM paNa prarUpaNa te sarakhI ja bhagavAna mahAvIra riphermara na hatA "mA " e uddeza, "sava' e nirdeza "sava" zabda niravazeSa sarva vAcI niravazeSa" sarvanAM paccakakhANa che caraNakaraNanuga kema? samyakatvanA bheda kAraka sabhyatvanuM svarUpa rocaka samyakatvanuM svarUpa dIpaka samyakatvanuM svarUpa pratimA vItarAga dazAnA smaraNa mATe che pratimAthI samyagdarzananI prApti 104 98 101 102 1 0ra 103 103 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 109 0 109 viSayAnukrama parasage mUti cAritravALI che samyaktva jIvamAM utpanna thAya mUrti svarUpa jaNAve che 106 abhavyanA upadezathI paNa zraddhA thAya 106 cAra anuga e senuM, rUpuM, hIrA ne leDhAnI khANa 107 bhAvArtha na samajatAM zabda sAMbhaLe te anartha 107 leDhA vagara senA, cAMdInI khANe nakAmI 108 chApa mAranAra caraNakaraNanuga pAMcamA ThANamAM caraNakaraNanI chApa 108 beTo rUpiye kApI nAMkhavAne sAdhue mahAvratano upadeza Apa 110 zeThanA cha chokarAnuM daSTAnta 111 cha nA cheDe te ekane paNa choDAvavAnA nyAye aNuvratane upadeza 111 agiyAra agamAM dezaviratine upadeza nathI 112 agAra dharma ne aNugAra dharma kema kahyo? 112 agAra dharma eTale khALe DUcA ne daravAjA mokaLA 112 aNuvratavALe daravAjA baMdha karavAnI bhAvanAvALo che 113 aticAra daravAjA baMdhanI bhAvanA jaNAve che 114 sattaramAM prAte le samyakRtnI 114 zrAvakanI dAnata dharmapakSamAM che 114 prajJatAthI tIrtha karanI chApa 115 sUtrathI gaNadhare race 115 AnupUvavALA pahelA ja bhAMge maDAvate 115 cA' zA mATe? 116 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 120 123 sthAnAMgasUtra sarvasanuM zAsana eTale paheluM mahAvrata 116 sthAnAMganI AvazyakatA kSetrAntare, kAlAntare baMdha karAvanAra gaNudhare 118 tIrtha tarIke gaNadhara guNa guNa vagara rahetuM nathI gaNadharakRta racanAne prabhAva devane oLakhAvanAra gaNadhararacanA 120 riporTaranAM bhinnapaNathI vAkya-bheda tema gaNadhararacanA tIrthakare batAvanAra che paNa banAvanAra nahi 121 dI batAvanAra che. banAvanAra nathI 122 nibaMdhamAM vAkya judAM paNa bhAva eka tema dvAMdazAMgI 122 AgamanA AdhAre deva-gurU pahelA tAranAra koNa? 123 taravAnuM sAdhana prathama gaNadhara 124 sUtra thakI gaNudharene AtmAgama 124 ratimAsAnI prakRtivALAne zuM upAya? cauda pUrva eTale TUMkI neMdha vizeSaNavALa raMga che tema vizeSaNavALA mahAvata che 126 UlaTuM samajAvavAnI buddhi te pApa 127 lAbhAMtarAyanA udayamAM laI ja te pAra 127 prANAtipAtanI virati vagara mRSAvAdanI virati na heya 128 tenA vagara mRSAvAdanI virati e phetarAM khAMDavAM bakarI kADhatAM UMTa peThuM 128 zraddhAvALo cheDavAnI IcchAvALe che mRSAvAda aMzanAza, "hiMsA" sarvanAza 129 128 129 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama anyAnA julama 130 131 131 anya, upadezadvArA vadhanArA nathI jamAnA palaTAye prarUpA na palaTAya mahAtratA eTale zAsananA staMbha bIjA kudeve kaisa ? 132 132 133 gRhaliMga siddha khelanArUM svaliMga siddha zabda khyAlamAM leve 133 anyaliMga eTale AMdhaLA, ajANyApaNuM anyaliMga eTale meAkSane UMdhuM mAranAra anyaliMga meAkSanu liMga nathI gRhasthapaNAnAM e va krame zUrA te dhame zUrAnuM tattva gRhasthapaNAmAM kalyANu nathI deva hathiyAra A vagaranA joie zrI AdinA niSedha, kudevanA niSedha mATe mAkSamAnA raste mahAvrata ja leADhAnI khITIvALI nAtra tAre te pratApa lAkaDAnA anyaliMge chatAM mekSe jAya te te pratApa mahAvratane mRSAvAdaviramaNa eTale seAyanI cArI utsUtra anatA saMsAra vadhAre DET ER EN utsUtranI vyAkhyA aDhAramu pApasthAna eka bAju ne bIjA badhAM eka mAjI palaTI khAya te tADI nAkhe gozALAnA palaTA utsUtra sivAyanuM mRSAvAda seAya jevu eka viparIte e pApasthAnaka 133 134 13ma 135 132 132 137 137 138 138 139 139 140 P 141 142 142 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra 145 146 prANane nAza e gaThaDInI corI 142 marane artha amara 143 hiMsaka na bace hiMsya bacI jAya 143 cArIne prathama sthAna na hoya 143 brahmacaryanuM prathama sthAna kema nahi? 143 vrata" saMsAnuM kAraNa vata' nivRttinA arthamAM 145 taMga ghaonttA'thI tIrthakaronI chApa 146 bauddho vagere anukaraNathI zikSA Adi bele che anukaraNa karavAvALA keNa? padArtha jANyA pachI nAma sthApana 147 AbhA sparzadine viSaya nathI 147 "AtmAne jaNAvanAra kezu? paramANunA jJAnamAM paNa sAcuM keNu? 148 anyanI paramANunI thiyarI dhaMI nAkhavAnI tIrthakaro sarvajJa hevAthI jANIne kahI zakyA 150 je pardAdinA jJAnamAM nathI TakatA te arUpI jJAnamAM kayAMthI Take? 150 sAyansathI sAbita thayeluM pRthvI AdinuM jIvapaNuM jenee ja mAneluM che 1pa1 bIjAone cha javanikAyanI mAnyatA ke virati nathI 15 smRtimAM jhADamAM sukha, duHkha nathI mAnyA 151 cha javanikAyanI mAnyatAthI hiMsAdinI viratine krama 151 pahelAM mahera najaranI jarUra hiMsA vagere cethAnAM kaccAbaccAM 152 147 149 152 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 viSayAnukrama hiMsAnA DarathIja bIjAM pApasthAnaka che 152 eka vakhatanA mathunamAM nava lAkhanI hiMsA kema? 153 pariNAmanA aMge hiMsA e paheluM ja che. 153 brahmacaryane kramAMka 153 mRSAvAdane kama bIje ja Ave 154 tamAma dravyono viSaya hevAthI mRSAvAda bIjuM 155 adattAdAna trIje ne ethe mithuna.gya ja che. naya, pramANa ne nayAbhAsa 156 "bahu bhaNele zAstrane zatru-tene khulAse 157 olaMba' hitane mATe che 158 sarva prANutipAtathI viramaNa" e naya-vAya 158 lagIra AghApAchAmAM mithyAtva 159 mULa sthAnarUpe Aja kama paheluM, bIju, trIjuM apavAdika, thuiM nirapavAdika 160 bIjuM mahAgrata jALI -bArIvALuM maithunamAM svAduvAda nahi maithunaviramaNamAM "parikRti pravRttithI bhinna na thAya 163 kRSNa paNa brahmacaryane vakhANe 163 maithunamAM apavAda nahi karIne kariyAtuM apAya, jhera na apAya 164 hiMsAmAM apavAda kayA prakArane ? brahmacaryanuM cothuM sthAna barAbara ja che abrahma nahi sevavAvALe durgatine bhAgI thatuM nathI 165 maithunAnubaMdhIne raudradhyAnamAM gaNAvyuM nathI dravya-brahmanA pAlananI jarUriyAta 160 162 162 165 165 166 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sthAnAMgasUtra baLAtkAre paLAtu brahmacarya devalAka Ape brahmacarya nuM ceAthA naMbaranu sthAna yathArtha ja che anAddhi kALathI rakhaDAvanAra parigraha lazkara vaphAdArIvALuM joie lazkara ne baLavAkhAramAM vaphAdArIne bheda mAhya tyAga sadAcAra hAya teA bhavya jhUke abhavyanI prarUpaNAmAM bhalabhalA jhaMpalAya sAdhyanI dRSTi kArya karanAra che AcArAMga ane sUtrakRtAMganI racanAnA ThANAMganA uddeza AvIza tI nAstika ne gurU kerI pAke tyAre vaTALIe' tema nAstikanu jAtismarNa sa tI karee pAMca ja mahAvrata kahyAM che cAra jJAnI paDe mATe sAvacetInI jarUra gautamasvAmInI nizrAe bIjAne pratibedhavA pahelAM pApane niSedha kema ? 160 167 167 168 169 169 170 170 za 170 171 karamAM prarUpaNA bhede avadhi AdinuM zuM thAya ? 172 172 173 174 174 174 175 176 17: 177 177 178 178 179 17: eka teDavAmAM ATalI badhI jarUra kema? eka tAre mekSa maLe lepa mATe sAbunA nyAye sakAma-nirjarAnI jarUra jema jema vAdaLa vikharAya tema tema prakAza pahelAM AvaraNa teADavAM ke ka rakavAM? saMvaranuM sthAna pahelAM kema nahi ? tAmila tApasa sAdhu sadA upavAsIne khulAse Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama 180 hiMsAdikano AdhAra parigraha upara AraMbha, parigrahathI viramavAvALe dharmane phaLIbhUta kare 180 cAra mahAvratanA baLe mamatA jItAya dAnata pAka joie 181 182 182 vAsudeve vicAranA parivartanathI narake AcAranI sAthe vicAranI vyavasthAnI jarUra 182 183 183 184 184 184 15 185 185 vicAranA aThekANe AcAra cheDavAnA na hAya sUyagaDAMga pahelu aMga kema nahi? vicArane bApa AcAra bAhya saMjoga vinA kharAba vicAra na thAya sAmu na maLyAM na laDAya nAgaeNilathI sanmA pahelA upadeza AcArane AcAranI sajjaDatA mATe pahelu AcArAMga AcAranI daDhatA mATe pahelAM pRthvIkAyAdi nirUpaNa zAsana dArI lenAra thAya mATe ThANAMga pAMca maDAvratAnA nirUpaNane hetu dharmApagraha-dAna saMyamanA TekA mATe tAmalinI tIvra tapazcaryAM tAmilane tapanu phaLa bIjo dhruvaleAka zrIvenarI varjavAmAM indriya--Asaktivana saMvanI nyUnatA sArU thavAnI buddhithI tAmilane tapa bhAvanAthI kanya pUjAne adhikArI keNu ? 15 186 187 187 189 188 189 189 190 190 190 190 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 12 194 194 sthAnaMgasUtra bIjA mithyAtvI kema? 191 bhagavAna zuM pUjAnI darakAravALA che? pUjA zAne mATe? 192 kela bhavanirvedane "pUjA' dastAveja, "sI" jaya viyarAya 193 tIrthakaranI kimata temanA guNethI 193 mahAvata mudrAlekha 194 pApanI jaDa parigraha pAMcanA paccakakhANuthI mahAvratadhArI aDhArane badale pAMca kema? 194 vAMjhIAne vaMza vagara mAryo mare, tema tera vApasthAnaka 195 bilADIne gaLe ghaMTaDI 196 jakaDAvavAne saMbhava agiyAramA sudhI 196 parigraha pitAnuM ja bagADe mATe pAMcamuM vicAranI vyavasthA vinA badhuM nakAmuM 198 bhavya ne abhavyanAM cAritra 198 khIlA vagaranAM cAritra ATha dravya-cAritra vinA bhAva-cAritra Ave nahi 199 dravyacAritra karatAM bhAva-cAritra adhika che harakeI sApu eTale "dravya-sAdhu" ema nahi vyaktine laIne jAtine niMdavAne haka nathI 201 kumArge caDhelAne sanmArge lAve, paNa phajeta karIne nahi 202 tADana tananI zAstrakAre ApelI chUTa 203 sUrya gajhagAve bolAya tema sAdhumAMnA ekane paNa guNa ja belAya 204 197 200 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 210 viSayAnukrama 17 sAdhune "dravya-sAdhu kahevuM te kalaMka 204 lAva-cAritranI apekSAe ja dravya-cAritra nakAmuM 205 khAnapAnanI apekSAe tyAga karela nava vecake jAya 205 kamalaprabhAcAryane nIDara javAba 206 sAvaghAcArya nAma keNa pADe? AraMbha parigrahamAM khUMcelA naraka nigodamAM 207 apavAdane dAkhalA tarIke levAya nahi sthAnAMga eTale bacAva mATe UbhI karAyelI dIvAdAMDI 208 jIvana paryaMtanA pratyAkhyAnanuM kAraNa 209 vicAra ne vartanamAM AMtaruM joIe parigrahanuM lakSaNa upakaraNa ke adhikaraNa 211 kArya karanAra AkAra 212 mokSane mArga saMyama 213 AzravanirodharUpa saMvaranI gerahAjarI 213 sami-kevaLI mATe kema niyama nahi? 214 lebha mIThA jhADanA mULa kADhe 215 samudAyane cethI te zeSane trIjo 215 vastune na samaje tene setu-pittala baMne sarakhAM cAranA cakrAvAmAM hoya tyAM sudhI melanI aprApti 217 samakAle samyagdarzana ane samyajJAna 218 sammacAritra hoya tene samyagdarzana ne samyajJAna hoya ja 218 AcAranI vyavasthA pahelI kema? 219 vidhi, niSedha vizeSaNane lAge 219 mUrkhanuM dRSTAnta 219 216 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sthAnAMgasUtra zrAvakanA 21 ane mArgAnusArInA 35 guNanA bhedanuM kAraNa 220 hiMsAnI vyAkhyA 221 pramattanA badale mahAvrata kema? 222 pramatta ega TaLyA vinAnI viratinI zI kiMmata 223 pramatta yuga e prANAtipAtanI jaDa che 223 prANuvyaparopaNa e dravyahiMsAne pramatta yoga e bhAva-hiMsA 224 sAdhAraNa ane asAdhAraNu kAraNa 225 jaina zAsananuM ye ja mekSa 226 makSane na mAnanAra abhavyane paNa dezanA mekSanA dayeyathI ja devI paDe 227 dharma mokSane mATe 228 gilika sukha sAthe baMdhAyelA dharmanI nirarthakatA jaina zAsanane eka ja sUra "mekSa ja navI tarakaDI nava vakhata namAja paDe jaina dharmamAM mekSanA saMskAre gaLathuthImAM puNyane pAye ja pApa 231 avaguNa upara dveSa, nahi ke avaguNI upara 232 avaguNI upara dveSa e akartavya 233 sUyagaDAMga karatAM AcArAMga paheluM racavAnuM kAraNa 234 AcaraNa pahelAM ne samajaNa pachI 234 vaherAnuM daSTAnta 235 sthAnAMganI racanA 235 sthAnAMgane viSaya AcAra ke vicAra nahi paNa vargIkaraNa 235 dravya-bhAva-hiMsAnI caturbhagI 236 hiMsA zabda baMnemAM 237 228 229 230 231 h h h h h Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 237 238 S 239 240 240 240 241 viSayAnukrama sUkSma bAdara chatAM traNa sthAvara zA mATe? sUkSma bAdara eTale zuM? ATha prakAramAM sUkSma ne bAdaranI vyAkhyA zAsananuM mULa AcAra tIrthanI jaDa AcAra arthanuM jJAna kayAre apAya? anuga pachI anujJA pApanuM mULa "jJAna" jJAna vadhAre tene AyaNa paNa vadhAre pApanuM mULa jJAna, paNa te cheDavAnuM nahi upadravanI jaDa paise bhAnuM sthAna jJAna vinA mekSa nahi jJAnanuM bahumAna kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyAM? gItArthatA e zAsanane AdhAra eka AMkhe adhUruM dekhAya sArA narasAne AdhAra vAparanAra para jJAnanuM prayajana sadAcAra saMyamane mATe dayA che upakrama ne upasahAra jayaNAne mATe tava jayaNamAM gItArtha ane gItArthanI nizrA e ja sAdhupaNuM jJAna pArakuM paNa kAma lAge 241 242 242 242 243 243 243 244 245 246 246 247 248 248 249 249 250 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 250 251 2para 2para 254 254 254 255 255 256 sthAnAMgasUtra jJAna sAthe dayAnI paNa AvazyakatA dayAnA sAdhana tarIke jJAna AcAra tyAM sudhI ja zAsana vadhanA trividha bhedo varjana AcAra paratve, pratijJA paratve nahi dharmanI jaDa avakezI jJAna kayuM? jJAnanI sArthakatA zAthI? mithyASTinuM jJAna, e ajJAna zAthI? "jitazatrunuM udAharaNa sthUlabhadranI parIkSA samyagdaSTinA vicAra pugalane dveSa e pArakI lAya kayuM jJAna saMsAra vadhAre? viratirUpa phaLa vinAnuM jJAna ajJAna jJAna, sAdhana tarIke, nahi ke sAdhya tarIke AcAranI daSTie jJAnanI saphaLatA pramatta ga tarIke paccakhANa nahi jIva ane maraNanI samajaNa aMtamuhU te apramattApaNuM AvavuM joIe prANonA hisAbe zuddhi ne prAyazcitta prANAtipAta-viramaNa rAkhavAnuM kAraNa muni hatyAmAM anaMtu vera jJAnanI upayogitA zI? jJAna sAdhana tarIke upayogI 256 258 259 262 263 265 267 267 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama 270 270 274 kriyArUpe jJAnanI upayogitA pApanA ja pariztAranI AvazyaktA graMthibheda vinA samyakatvane abhAva udyamanI jarUriyAta graMthinuM svarUpa camatkArI parivartana paccakakhANa zenAM hoya? mekSanA sAgarIta ane enI bhuMgaLanI samajaNa 274 grathibhedanuM svarUpa 275 pApanI bhayaMkaratA vinAnuM belavuM e te jokhamadArI vagaranuM nAmuM 276 pApasthAnakane phonogrApha paDe AvavuM zebhe nahi 276 utkRSTa jJAna kayuM? 277. dayAnA sAdhana tarIke jJAna 278 paccakakhANa prANanA vyaparopaNanAM, nahi ke pramatta yoganAM ra79 prANAtipAta zabda rAkhavAnuM kAraNa 280 prANa" zabda rAkhavAnuM kAraNa AcArAMganI racanAnA ane sthApanAnA kramamAM bheda 282 zrutakevalI ane kevalajJAnInI prarUpaNamAM samAnatA sarve kevalInAM vacanane cauda pUrvamAM samAveza AcArAMgAdi racavAne hetu 284 daza zera ghI pacAvanAra durbalikApuSyamitranuM udAharaNa 284 jJAna sAthe AcAranI paNa AvazyakatA 285 be gananI AvazyakatA 286 jinezvaranA varganA nizALiyA koNa? 287 281 283 284 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 291 292 293 296 22 - sthAnAMgasUtra sthAvaranI prarUpaNane aMge jaina dharmanI advitIyatA 287 trasa kAya mAnavAmAM buddhi paNa sthAvarane aMge kevaLa bharese 288 mukhya rakSaNIya cIja dayA 288 cha jIvanikAyanI zraddhA thAya te ja jainatva caMdraguptanI cANakayamAM acaLa zraddhA vADa cIbhaDAM gaLe e ke nyAya? 291 dravya-duHkha dUra karavA mATe zAsana sthApavAnI jarUriyAta 22 "prANa zabda rAkhavAnuM kAraNa bhAva-prANane AdhAra dravya-prANa jagatanA vyavahArane AdhAra AcAra 296 dravya-AcAranI mahattA dravya-tyAganI khAsa jarUra 298 anyaliMga ke gRhaliMge siddhanA daSTAntane abhAva cAritra e te AtmAne svabhAva mALA ajJAnanuM-mehanuM cihna gautamasvAmInuM udAharaNa AcAra e te jaina zAsananI mudrA zivakumAranuM udAharaNa vaLAve zuM kAma lIdhe? 302 sarva kahevAnuM kAraNa zuM? 303 sarva" zabda rAkhavAthI be lAbha 304 veramaNane artha paccakkhANa kare te ja karmathI bace hiMsA aMge eka ja vikalpa 307 tIrthane AdhAra 298 29 300 300 301 301 0 0 o 0 304 305 308 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. lh i h cha 0 cha 0 317 aphaLa dezanA samyakatva ane cAritrane saMbaMdha 309 Azcarya kayuM? cAritrane AdhAre tIrtha 310 zabdanAM traNa prakAra 311 viramaNathI trividha arthanuM dyotana 12 aviratithI bhayaMkara hAni 313 zubha pratyAkhyAna kayuM? 314 bharata cakravartInA uddagAra deza-virAdhanAnI samaja zuddhipatraka pR. lI. azuddhi 9 21 - zyA tarkAGkikita sarkAGkita 12 12 e ethI aMkita saMghama aMkita ane saMyamanuM | svarUpI - nirUpaNa karanArA 13 21 jaMvoru jaMghoru 14 22 jana jena samajAvAya samajAvAI bahidvAthI baddhiAthI 17 9 0' kapa (u. 6)nI nijajutti(? bhAsa)nI gAthA 6402 mAM pahelA ane chellA tIrthakarane dharma pAMca yAma rUpa kahyo che. 17 10 eka chapAya zuddhi Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR. lI zuddhi 17 18 18 10 nityAnityapakSakhaDana nityAnityapakSama'Dana 19 14 'ekAntanityavAdakha'DanA 'ekAntanityavAda kha Dana 4 te vAta te vAtane 25 1 rr 5 13 15 27 para 53 68 rI 81 87 95 101 134 195 226 12 1 24 237 240 250 16 13 17 19 17 25 1 3 ,, 142 15 144 22 193 . 16 25 13 c 1 re 12 azuddhi paya ThANA (sthAna) Acaraga sUcaDAMga mahavyayA bahi enuM a nigeAdanAM saedanavALI tIrthaMkara AkaramAM adAttAdAna tatrathI lanI kAla dikmAIo sabhAra bhane haiya avaLI na thAya khAdhaka na hoya prabhavAthI karI che. mAma dazavakalikamAM d phaLa na de patra ThANA (sthAna)mAM AcArAMga sUyagaDAMga mahavvayA bahiddhA enu nAma a nigeAdamAM samyagdanavanI tIrthaMkara. AkAramAM adattAdAna taMtrathI sthUlanI kAla dikkhamAIo samAraMbhane hAya avaLI mAya bAdhaka hAya prabhAvathI kA che. mAkSa dazavaikAlikamAM zruta phaLa de Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtrI bhojana karavAthI thatuM nukazAna Y TY TOY S mANeka bhuvana J+++ rAtrI bhojana karavAthI tuM nukAr aneka pApasthAnAmAM rAtri bhAjana paNa eka pAnuM ja sthAnaka che. sUryAsta pachI aneka sUkSmajIvAnI utpatti thAya che. je jIvA game tevA prakArAmAM paNa dekhI zakAtA nathI. rAtre khAnAranA bhANAmAM te jIve uDI uDIne paDe che je kAIthI rAkI zakAtA nathI, ane bhANAmAM paDavA pachI maraNane zaraNa thAya che. te sadhaLA chavAnI hiMsAnuM pApa rAtribhAjana karanArane lAge che te pApanA prabhAve rAtre khAnArAne parabhave kAgaDA-bhIlADA-ghuvaDa-gIdha-samaDI buDa-sapa-vIMchI-garALI-dhA AdinI nIca cAnImAM janma dhAraNa karavA paDe che, e avatArane pAmelA pazupakSIe mATe bhAge mAMsane! AhAra karanArA heAya. AthI tyAMthI marIne Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che teo durgatimAM cAlyA jAya che. AthI e paNa siddha thAya che ke rAtre ? bhajana karanArA tIrthaMca gatimAM jaIne paraMparAe naraka Adi durgatinAM mahemAna thAya che. rAtri bhojanano tyAga dharmadaSTie hitakara che. eTaluM ja nahi , 5 paraMtu ArogyanI dRSTie paNa saune hita karanAre ja che. rAtribhojana karanArane aneka rIte zArIrika nukazAna paNa thAya che che tenA aMge yegazAstramAM ghaNuM kahyuM che. vaLI AjanA vartamAna patro ke vAMcavAthI paNa jANavAmAM Ave che. che Akho divasa khAvA chatAM mAtra rAtribhojanane tyAga karanArane 3 eka mahinAmAM paMdara upavAsano lAbha prApta thAya che. ( e saMbaMdhamAM kahyuM che ke ye rAtrau sarvathAhAra; varjayanti sumedhasaH / teSAM porANA; , mAna karAzA che ane tyAM sudhI kahyuM che ke narakano cAra dvAra. che. temAM prathama dvAra rAtribhojana che. catvAri narakadvArANi, prathama rAtri meojanam / 2 anyadarzanamAM paNa kahyuM che ke dArU-mAMsa-rAtribhojana ane kaMdamULanu ? bhakSaNa karanArAnuM tIrthayAtrA-ta5-japa adhuniSphaLa jAya che. te saMbaMdhamAM mahAbhAratamAM kahyuM che ke madyamAMsAzanaM rAtrau, bhojanaM kaMdabhakSaNam / je kuryAnita kRpA ropA, tIrthayAtrA jhapatAH rA ane mAkaDa RSie mAkaDa purANamAM paNa kahyuM che ke : astaMgate divAnAthe, Apo rUdhiramucyate / mana nAraM naMdota, mAjamAM sUrya asta thayA pachI pANI pIvuM te lohI barAbara che ane anna { khAvuM te mAMsa barobara che. * Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtribhojananA doSane jANanAra je manuSya divasanA prAraMbhanI ane aMtanI be be ghaDI (48 mInITa)no tyAga karavo joIe. A rIte dareka zAstramAM niSedha karAelA rAjinavA mahApApane tilAMjalI ApI sva ane pUra AtmAnuM kalyANa karavA tatpara bane. rAtribhejanamAM deSa ghaNuM che, zuM kahIe vistAra; ? kevalI kahetAM pAra na Ave, pUrava keDI majAra re prANuM. rAtribhejana mata kare re. cemAsI kALanI vigata J. 1. kArataka mAsI pachI ukALelA pANIne kALa cAra praharano 2 cUlA uparathI utAryA pachI ja pANIne TAIma gaNAya. (praharadivasane cothe bhAMga) 3 mAsIthI mevo abhakSya che, chatAM AjanAM bhAMgelA nALIera sopArI-badAma vigere te ja divase khapI zake, bIje divase abhakSya thAya che. leTa, zekelI tathA bhujelI vastune kALa mAsI kALa mujaba che 1 samajavo. barobara cAnA ukALAnI jema traNa ukALA AvyA vinAnA che pANIne pInArA tathA vahorAvanArA dezanA bhAgI thAya che, puruM ukaLyA vinAnA hAvAnA pANIne paNa kApa mATe vahorAvAya nahi. kALavelAe kaTAsaNuM ke Asana oDhavuM nahi. vaLI oDhelI vastuno besavAmAM upayoga karavo nahi kALavelAe ukALelA ke cunAnA pANIne 3 bahAra laI jatAM khAsa DhAMkavuM. aNuhArI vastunuM svarUpa tathA nAma tapazcaryAmAM tabIyata AdinA kAraNe khAsa jarUra paDe tyAre aNAhArI vastuone upayoga thaI zake ane te paNa pacca. mAryA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhaDI-mIThA ne kALa eka mahInAne. tyArabAda abhakSya te pahelAM 1 paNa teno rasa, raMga, gaMdha, pazi badalAI jAya che. te alakSya jAya che. 1 kAmaLI ravAno kALa savAranA sUryodaya pachI cAra ghaDI sudhI ha hoya che. sAMjanA suryAsta thavAnI cAra ghaDI pahelAM za karAya che. ' 6 (covIza mInITanI eka ghaDI) 2. phAgaNa mAsI pachI ukALelA pANIne kALa pAMca praharano; sukhaDI mIThAIne kALa vINa divasanI. kAmaLIno kALa be ghaDI hoya che. bhAjI-pAla-khAreka-khajura-kAju-tala, vigere kAgaNa mAsathI 'dha abhakSya thAya che. 3. aSADa comAsI pachI ukALelA pANIno kALa ke praharane. | sukhaDI mIThAIna kALa paMdara divasano. kAmaLIne kALa cha ghaDIno. AdrA | nakSatra pachI kerI abhakSya thAya che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo'tthu NaM bhagavao suhammasAmissa zrIAgamedAnasaMgraha (bhAga 4) zrIsthAnAMgasUtra (sthAna 5, uddezaka 1) vyAkhyAna 1 dezanAkAra:- Agame ddhAraka AcArya zrI AnandasAgarasUrIzvarajI. paMca mahabbayA paM0 20-sabbAto pANAtivAyAo veramaNa jAva sabAto pariggahAto veramaNaM / paMcANuvvatA paM0 20-thUlAto pANAdavAyAto veramaNaM thUlAto musAvAyAto veramaNaM thUlAto adinnaarALAto veramAM sArasaMtone rUchAyarimALa che (phU. 382 ). ThANAMga (sthAnAMga) sUtranI aMdara pAMcamA kANA(sthAna) gaNadhara mahArAjA tenA pahelA udezA(uddezaka)nI zarUAta karatAM mahAvratanuM nirUpaNa kare che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna AcarAMga eTale ? gaNadhare racelA prathama AcArAMgamAM sAdhuenA AcAranuM varNana karavAmAM AvyuM. duniyAnA dhokhA saMsArI jIvane vAge nahi tyAM sudhI te AcAromAM varte. ema nahi paNa anya matanA mithyAvAdanA pravAda je vakhate ene asara kare te vakhate zArIrika, kauTu Mbika, bAhya sayengeAnI darakAra e na karatA hAya, arthAt duHkhanI sAme chAtI kADhIne UbhA rahe che. duHkhathI nIDaratA. jagat duHkhathI DaravAvALuM che. dharma karanArane e Dara kAraNe melavA paDe. koi paNa dharma karanArAe pahelAM duHkhanu nirbhayapaN karI levuM paDe. je duHkhathI nirbhaya thatA nathI te dhamAM sthiratA karavAvALA thatA nathI. jene sukhanI agara du:khanI aMze paNa kiMmata na hoya, jene peAtAnI pratijJAnI ja kiMmata haiAya te ja AcAramAM sthira thaI zake che. dhyeya. raNe caDhelA zUrA saradArane zatrune jItavA javuM e ja vicAra hoya tene vacamAM cAhe te visAmAnI anukULatA hai| ke cAhe te na heA tenA ene vicAra karavAneA nahi. TADha, tApane pahAMcI vaLavuM, jIta meLavavI, zatrune haThAvavA e ja enuM dhyeya hAya. tema sAdhue AcArane pAlana karavAne aMge taiyAra thayA eTale tene maLelAM mAbApa, vADIvajIphA vagere AcAranA pAlanane mATe cheDyAM. kAraNa ? e sivAya AcAranI prApti nathI. pAmara jIveAnI vAta te| dUra rahI. ApaNe lImaDAnI DALa jevAM chIe; pavana AmaneA Ave teA DALa Ama vaLI Aya che. mATe kharAba soga cheDavAnI pahele nakhare jarUra paDe che. te na Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra choDIe te TakI zakIe nahi. ATalA ja mATe jee garbhathI traNe jJAnane ane janmAMtarathI samyaktvane dhAraNa karanArA evA tIrthaMkare paNa khAhya sajogone vAsarAvavAnI paddhati le che. eTale ' bArAbo ' arthAt gherathI nIkaLIne, saMsAra cheADIne emaNe sAdhupaNuM lIdhu. tIrthaMkaramahArAja sarakhAne ghara rAkhavuM ne sAdhupaNuM rAkhavu asaMbhavita hatuM. prazna-tIrthaMkara rAgI kharA ke nahi ? rAgI chatAM virAgI. jyAM jyAM duniyAmAM rAga kahevAya che temAM ja emane vairAgya. emane aMdarathI nyArA rahevAnu che. emanA jevA vizeSa niLa rahe che. gRhasthakALa 30 varSa nahi ke 28. cAlu adhikAramAM Ave. janmAMtarathI samyaktva laine AvelA ane gathI traNa jJAnane dhAraNa karanArA tIrthaMkarane paNa gRhasthapaNuM ne sAdhupaNuM sAthe rahI zakayAM nahi. ae gharathI nIkaLyA tyAra pachI ja sAdhupaNu gaNAyuM. bhagavAn mahAvIranA gRDasthakALa 30 varSanA ane sAdhupaNAnA kALa 42 vanA che. 28 varSa pachInAM e varSa teA phrAsubhegI, brahmacArI ane cAritranI pariNatimAM rahyA che tethI gRhasthapaNAnAM 28 varSa kahevAM joie ane 44 varSa sAdhupaNAnAM gaNavAM joie, paNa kAie gaNyAM nathI; kAraNake gRDasthapaNAmAM tyAgIpaNe rahyA te cAritramAM na gaNAya. bhagavAnanA be varSonA paryAya. h vicAra| meTI uMmaranA rAjakumArane snAna vagara e va rahevuM keTaluM muzkela ? duniyAnI dRSTie e aghArI khAvA jevA gaNAya. sAdhuone peAtAnA nimitte karelA AhAra-pANI cheDavAM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna muzkela paDe. rAjakuvarapaNAmAM emaNe brahmacarya pALyuM ane snAna vagara be varSa rahyAM. vizeSamAM peAtAne mATe kareluM na khape evA emaNeA nirdhAra hatA. keTalAka kaheze ke ghere che chatAM sAdhu che. vadhAre zuM che? AvuM kahevAvALAe ! mahAvIra mahArAjanAM A be va kevAM hatAM te tapAse. ane e zAmAM gaNyAM te tapAseA ? te be varSa sAdhupaNAmAM na gaNyAM. zA mATe ? tyAganI maryAdA jALavavA mATe. e eTaluM badhuM utkRSTa hAvA chatAM na gaNyuM. hAya, kudarate paNa sAdhupaNAmAM na gaNyuM. kudarata kayAM kahevA AvI? kudarata ema kahevA AvI ke manaHpavajJAna 30 varSanI uMmare thayuM. manaH pavajJAna keAInuM utpanna karela nathI. jagatanA svabhAve-kudarate sAdhupaNAnAM te e va hisAbamAM lIdhAM nahi. brahmacarya AcaryuM. utkRSTa dazA AcarI te paNa sAdhupaNuM mAnyuM nahi. zAstrakAre, ke kudarate gharamAMthI nIkaLyA sivAya sAdhupaNuM na gaNyuM. jyAre gharathI nIkaLIne pratijJA karI tyAre sAdhupaNu gaNyu . zenI gaNatarI zArIrika, kuTuMbanA sa yAgAne aMge eka niyama thAya e cAhe te anukULa thAe ke pratikULa thAe. zUrA saradArane cAhe te thAya te jovAnuM hAya nahi. tene eka ja jovAnuMzatrune mahAta karavAnu' sAdhune pratijJAnA nirvAhanuja dhyeya heya. jeevratapaccakkhANumAM Utare, aNuvratAmAM Utare teone sukhanI prApti, du:khamAM rahevuM vagere vicAravAnu hoya nahi. ciMtAmaNinI vAta cAlatI hoya tyAM pAI-paise hiMsAkha hAya nahi. tema ahIM jyAM AtmakalyANanu dhyeya thAya tyAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra sukhAnI prApti ke duHkhAnuM khasavuM evI gaNatarI nathI. nizAna tAkavA upara ja gaNatarI. nizAna tAkavA upara gaNatarI rAkhanAreza kuTuMbakabIlAnI darakAra na kare. zUrA saradArane marI jaiza e ciMtA ene na hoya. samarAMgaNamAM sajja thatI vakhata maravAnI kalpanA na hoya, te pachI mAtA ke patnInuM zu thaze tenI kalpanA ane Ave ja kayAMthI ? zatrune mahAta karIne jayapatAkA meLavavI e ja enI kalpanA. evI rIte vratA, niyama, pratijJAnA nirvADu sivAyanI kalpanA sAdhune na hoya. ta vacanarUpa bhAlA-mANu, eka vAta khyAlamAM rAkhavI. cakSu, ghrANu, rasanA, spardhAna jItavI sahelI che, paNa zrotra' iMdriya jItavI sahelI nathI. leAka zuM kaheze ene zo artha thayA? `tArUM karAtu zubha hAya teA le ke cAhe te kahe. pahelavahelAM tI kara thayA. jagatamAM tyAgIpaNuM uttama te| hatuM ja. cAhe AcarAtu huM ke cAhe na AcarAtu hai. pahelA tIrthaMkaranA vakhatamAM AkhI duniyA AraMbha-parigrahamAM masta banelI hatI. eve vakhate kkaDa thaIne nIkaLI paDavuM. duniyA zuM kare che te jovAnI darakAra na karatAM zu kare che te vicAro. kAnamAM zabdarUpI bhAle Ave te sahana thavA muzkela paDe che tethI khAdya duniyAdArInA bhAlA kAnamAM Ave te sahana thatA nathI, te pachI mithyAtvI taraphathI AtmAmAM bhAlA Ave te kema sahana thAya? sUyagaDAMga eTale mithyAtvI taraphathI AvatAM vacanarUpI ANuAmAMthI bacavAnA rastAo, te sUyaDAMga. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kapaTI AcaraNuM. mAhurAjAnI sAmA meracA mAMDA che, paNa A rAjA a'daranA bhedu che. rahe che tamArI tarapha. kahe che ke meAkSa sAdhavA nIkaLyA che; joDevALA mithyAtvI duniyAne phAnI, asAra, rakhaDAvanArI gaNe che. rahyA che A tarapha, meAhanA sAmA dekhAvamAM rahyA che. rahevu. kAravanA sainyamAM ne jIta IcchavI pAMDavanI. anyadarzanI mithyAtvI rahe che mAhune mAravAmAM, mehanI sAmA meracA mAMDavAmAM; paNa tamarUM te gaLuM kApavAmAM. kevI rIte mAhanI sAme mAracA 75 varSa thaI jAya tyAre maDAya che. rahyA maracA mAravAnA pakSamAM, paNa rahIne pAye ja khAdI kADhayA. paNa A AzramamAM meADunI sAme meracA mAMDavAnA na hAya. te AzramamAM te tamArA kAMDAM kApI lIdhAM che. meADune mATe dhAravALuM hathiyAra joIe; te te vItarAga deva ja che. pariNAmamAM DagumaguvALI hA tA te paNa vItarAganu nAma le te ThekANe Ave. pelAee hathiyAra badalI nAMkhyAM. lIlAvALA devanA hAthamAM sAMpyA. gharanA zatruthI na bacAya. je manuSyamAM upakAranI kiMmata nathI te mANasane mANasa kema kahevAya ? jene upakAra-apakAranI kiMmata nathI tene mANusa krANu gaNe? mANasa na gaNAya te deva kayAMthI gaNAya ? jene pUjA-bhaktinA hisAba nahi. jene AkhI jIMdagI arpaNa karIe tenI tene kimata nahiM. evAne paDakhe rAkhIne zuM karavuM ? deva te evA mAnavA ke je devA phuMphADA karIne camatkAra batAve. kRSNe kauravakuLa uDAvI dIdhuM, rAmacaMdre rAkSasanA saMhAra karyo. A vacana kahIne vItarAgane mAnavArUpa hathiyAra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra paDAvI nAMkhyu. lIlAdevanA hAthamAM melI devAmAM Ave tyAM phaLa zuM meLavavuM ? A tArI joDe rahyA che, mecA mAMDanAra gaNAve che, paNa e tArA kAMDA kApanAra che. joDe rahevAvALA senAne badale pittaLanI iMTA ghusADI deze. aMdara rahelA bhedanA jakharajasta bhaya che. khullA zatruthI saheje macI zakAya. sUcagaDAMganu" svarUpa. kuTuMba, mAlamilakatathI khedarakAra kema rahevu te AcArAMgamAM kahyuM. paNa bheTTI hIlacAlathI kAI sAvaceta kare te te sUyagaDAMga ja, mithyAtvInA khATA niyamAnuM pAkaLa kADhanAra sUyagaDAMga. cha 6 jyAre 75 pachI ja sanyAsAzrama che te sAva dareka jIvaze? tenA IjArA e rAkhe che ? e ijArA nathI rAkhatA te 75nA hisAba kema padye rAkhe che? ekanA hAtha pakaDanAra marAvanAra che. duniyAmAM cheDAvavA jAya te ane para dAkha rAkhI baMnene cheDAve. paNa keTalAka luccA ekano hAtha pakaDe, eTale khInne Dabala (louble) mAre. Ave marAvavA AvyeA gaNAya. ema je A pApa, meha, mithyAtvanA hAtha pakaDavA mATe nathI. pazu A bhavya jIvanA hAtha pakaDavA mATe che. jema luccA cheDAvavAne ahAne hAtha pakaDIne mAra khavaDAve tema A AzramavAsI luccA kanA vikArAnA hAtha na pakaDatAM je meAhane mAravAno prayatna kare tenA hAtha pakaDe che. dIkSAne aMge maryAdAnuM kAraNa? dIkSAne aMge maryAdA AMdhavA mAganArAoe kAinA paNu Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna hallA baMdha karatA nathI. UlaTuM rAga, zAka, maraNu, janmane haldA cAlu raheze. tamAre nahi karavuM. A te luccu vacamAM paDatA hatA, te jANI joine mAra khavaDAve. mithyAtvIo- hallAnI sAme kAI AvatuM nathI, tame hallA kare, tenA hAtha khAMdhavAnA. mithyAtvIee Azramane bahAne hAtha mAMdhyA. prazna:-zAstrakArAe 15 varSa pahelAM teA hAtha mAMdhyA ne ? zAsra kArAe janma, jA, maraNu, rAga, zAka nivAryA che ? samAdhAnaHzAstrakAroe maryAdA dIkSAnI aceAgyatAne aMge nathI karI paNa svAmi-avrutta na lAge te apekSAe karI che. mAnA ke amukane 16 varSa thayAM nathI. mAkhApanI rajA nathI ema che, paNa ene pariNati thAya. sAdhupaNuM prApta thAya te zAstrakAro ene dIkSA ApavAnI nA kahetA nathI. svAmi-adyatta TALavAnI apekSAe nA pADI che, paNa Azramane nAme roke che te mAtra che. anyA AzramanA nAme tamArAM kAMDAe kApI le che ane tamArA hAthamAM lIlAdevIMnu hathiyAra Ape che. anyadharmIne cAmAsAmAM dIkSA na apAya. kalpanA khIjA dharmovALAne ceAmAsAmAM dIkSA na apAya, kAraNake cAmAsAmAM mahAra jAya, paga kharaDAya, kAcA pANImAM glAna bALakane mATe lAvavuM paDe teve prasa Mge anyadharmIne vesarAvIne AvyA hAya tethI ahIM thAya te kahe ke ' pArakAne ghera ghAleA che; paNa ghere nathI karatA.' . sthAnakavAsIne mUrti mAnavA age javAba. sthAnakavAsI kahe che ke jene jIMdagI ApIe te huM sarakhu paNa na gaNe. tevAne svAmI mAnIne zu? dahere jaIe paNa bhagavAna khelaze ? uttaraH-emane pUche ke pustaka khele che ? Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra jo e AAlatuM hoya teA vItarAga paNa khelaze. devane zAne mATe mAne che ? dhruvanA javAma levA mAne che ? enu tAre meLavavuM che ? tArI kharAmI kADhavI nathI ! kartA kANu che? pariNAma kartA che, te pariNAmanuM sAdhya zuM? taddana niSkaSAya dazA te sAdhya che te pachI Alakhana kAnu' hAya ? sAdhyuMvALa'nuM. plAna (plan) mujaba makAna thAya che. te lIlAdevI plAnanA citharIkhA jevA nathI. ahIM plAna kharAkhara che. hokAyaMtra, plAna khele nahi. paNu jANunAra nAvikane AdhAra plAnanakaze ane hAkAyatra che. plAna je pramANe karavu che te pramANenu ja che. te plAna barAbara che, pachI bhale e mele nahi. paNa Ada te joIze ja. je manuSya zArIrika sayeAganI, sukha:dukhanI darakAra nahi karanArA, mehanI sAme meracA mAMDIne beThavA, tene jo A AzramamAM AvIne lIlAdevInu hathiyAra hAtha Ave te e meAracAthI mAra khAya. e mATe sUyagaDAMga nAmanuM aMga che, ke jenAthI darzanamehanIyanA, mithyAtvameAhanIyane, ane cAritrameADunIyanA jaya meLavavAnA che. vargIkaraNamAM bhUla. hisAba-nAmA vagaranA vepAra kher3anArA khattA khAya. je zraddhArUpa AcAramAM-samyaktvamAM sthita thai gayA che, te vargIkaraNa na karI zake te nAmA-hiMsAma vagaranA ghelA jevA che. jagatamAM keTalA padArtho che? keTalA levA lAyaka che? keTalA cheDavA lAyaka che? te vagerenA kaI rIte vibhAge pADavA tene khyAla na heAya te cakakaramAM curAi jAya. eka paNa padmAmAM bhUla paDe te banAvelI bAjI kAma lAge nahi. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna ThANuga eTale zuM? ' chUpI pilIsane cora pakaDavA mATe navI yukitao UbhI karavI paDe che. jUnI yukitao cAra khAI gayelA hoya che. tevI rIte ahIM A je mithyAtvamehanIya, cAritramehanIya, enI tamAma yuktione pahoMcI vaLe tevuM sAdhana saMtamahAtmAone hevuM joIe. traNe kALanI sthiti AvavI joIe ke jethI mithyAtvamehanIya, cAritrageDanIyanI cuMgAlamAM na Ave. ThANAMga eTale jagatanA sarva padArthonuM vargIkaraNa. pAMcanI apekSAe levA hoya te jagatanA padArtho kevI rIte goThavavA? vairAzika rehaguptanI bhUla. rehaguptane trirAzi karatAM na AvaDI temAM e nidbhava thaye. jIva, ajIva, jIva ane ajIva na AvaDyuM temAM e niddhava thaye. vaga karaNamAM e bhUle. enI rAmAyaNa thaI. jIva, ajIva, jIva ane ajIva ema cAra rAzi je eNe mAMDI hete te koI bhUlavI zaktA nahi. tema vargIkaraNamAM je thappaDa khAI gayA te sAcuM paNa mAryuM jaze. "bahuratavAdI' jamAlinI bhUla. jamAli vargIkaraNamAM bhUle. "kaDemaNe kaDe ane "kaDe kahe : AmAM vargIkaraNa rAkhavuM ghaTe? kemake vyavahArathI "kaDe kaDe che ane nizcayathI "kaDemaNe kaDe che. "aMtyavAdI tiSyaguptanI bhUla. chellI saMkhyAne pUravAvALe che gaNAya. te chellI 1 koIpaNa vastunI utpatti ghaNAM samayamAM thAya che ema mAnanAra hevAthI-A rIte AsaktivALo hovAthI bahuratavAdI kahevAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM] sthAnAMgasUtra saMkhyAne pUraka 10 mAM Ave te sanI saMkhyAne pUchyuM. paNa chelle Ave te se" ema mAnavAmAM e bhUlya. arthAt "chelle Ave te AkhI saMkhyA" ema mAnavAmAM e bhUlya. digaMbarenI bhUla darekane aMge vicAravA jaIe te vargIkaraNamAM bhUla thAya. digaMbaree vargIkaraNamAM bhUla khAdhI. dravya thakI parigraha, bhAva thakI nahi. dravya thakI parigraha tene digaMbaree parigraha kahyo tethI bhAMgAmAM bhUlya. sthAnakavAsInI bhU va. sthAnakavAsI paNa vargIkaraNamAM bhUle. A te anAzrava; anAzrava te Azrava, emAM gothuM khAdhuM. ATha varSa paryAye ThANAMga. dIkSA lIdhA pachI ATha varSe trIjuM aMga vAMcavAnI ane gurU pAse dhAravA mATenI lAyakAta Ave che. arthAt A meLavavuM heya te sAdhu mahAtmAne ATha varSa joIe. A vargIkaraNane upaga dIkSAnA AThame varSe hoya che. je vargIkaraNa jANavAnI, samajavAnI, upaga karavAnI lAyakAta ATha varSe Ave che, te ThANugajI. prazna-gRhasthane zAstro vAMcavAmAM zI aDacaNa? samAdhAnaH-bALaka kakko -bArAkhaDI zIkhe tene sAtamI zIkhatAM zI aDacaNa? tenA je A prazna che. e bhale vAMce sAtamI, paNa upaga "kakAdikI)mAM. be pitAne dezIhisAba tenA mATe basa che. paNa je be rUA. kharacI sAtamI meLave te meLavI eTaluM ja che. tema-viSayakaSAyamAM, AraMbha parigrahamAM khUcelA ivene zAsananuM vagIkaraNa A kAnamAMthI AvIne Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sthAnoMgasUtra (vyAkhyAna bIjA kAnamAM javA jevuM che. pahelI cApaDI khAkI che. arthAt jyAM sudhI AtmAne sa sAvadyanA AcaraNathI khaseDayA nathI, hallAne khaseDayA nathI ane nimaMte ! sAmAnya sakhyuM sAyAM nomAM vadhAmi' e jaina zAsananA paDAva che, te karyA nathI tyAM sudhI zuM? dastAveja vakIla dvArA. bhAgIA sarakhA cAle tyAM sudhI 24 kalAka gAchI kareH paNa jyAre takarAra paDe tyAre vakIlanI hAjarI sivAya vacana kADhe nahi. evI rIte ahIM zAsananI prarUpaNAnI tattvanI bAbatamAM UMDA raDasyAnI khAmatamAM zrAvake mATe dhyAna rAkhavu joie ke amArA vakIla hAjara che. kAMI paNa lakhAvavu, neTisa ke dastAveja vakIladvArAe. kukAnA dastAveja vakIla mAraphate te sajJanA zAsananA dariyAmAM jhaMpalAvIe te dastAveja kAMnA dvArA ? lAyakAta. sAdhupaNuM lIdhuM, chatAM AcAraprakalpa sudhI abhyAsa thaI jAya, tyAre dharmanuM svarUpa kahe. prazna--AcArane aMge chakAyanI yAnA dharma kahevAnA ke trasakAyanI dayAnA dha kahevAnA? chakAyanu kahevu paDe. chakAyanI dayA pALavI nathI te chakAyanI vAtA karI te peAthImAMnA rIgaNuAM gaNAya. 'DAhI sAsare na jAya ne gAMDIne zikhAmaNu de' jevuM thAya. mATe zAsanane adhikAra, tattvanI prarUpaNA karavAnA haka, jee dhArI raste cAnnI rahyA hAya, teone ja ApyuM. sthAnAMganI sthiti ATha varSanI kema rAkhI? vastune AbehUba citAra khaDA na thAya tyAM sudhI vargIkaraNa karI zake nahi. lAibrerImAM 10,000 pustakA hAya, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] sthAnAMgasUtra naMbara kADhI devAvALe 10 rUpiye maLe, paNa lAyabrerI ne aMge vargIkaraNa jANavAvALe 500 rU.ne mahine kharace te paNa na maLe. zuM tALuM nathI khelI jANata? badhuM che, paNa vargIkaraNanA vamaLamAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI. zAsananA vargIkaraNamAMthI bahAra nIkaLavuM te ATha varSa pachI Ave che. mATe sthAnAMganA pAMcamA adhyayanamAM mahAvratanuM nirUpaNa karatAM vargIkaraNa kare che. vyAkhyAna 2 paMra macavA pota zAstrakAra mahArAjA bhagavAna sudhamAsvAmI bhavyajInA upakArane mATe sthAnAMgasUtranI aMdara pAMcamA ThANamAM paheluM sUtra jaNAve che. temAM pAMca mahAvate kahelAM che. ThANuga vargIkaraNa mATe che vargIkaraNa upayogI che. dIkSA pachI ATha varSa pachI vAMcavAnI lAyakAtavALuM sUtra sthAnAMga. temAM pAMca mahAvate kahelAM che. paMra mahuvA TumttA. mahAvratanuM pAMcapaNuM karavuM e anvaya ane vyatirekathI ema baMne prakAre ISTa che. tethI mahAvrata pAMca che e ja artha nIkaLavAnuM che. pahelA, chelalA tIrthakarAnA zAsanamAM mahAvratamAM bheda heya nahi. mahAvrata te badhe niyamita ja che. mahAvatenI cAra ane pAMca saMkhyA ane prazna. zAsanane aMge navInatA kaI? pAMcapaNanI. have kahevAmAM Ave ke bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM mahAvratanuM adhurApaNuM ke jethI mahAvIranA vakhatamAM pAMcapaNuM karavAmAM AvyuM? agara kahe Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mahAvIranA vakhatamAM adhikapaNuM-mokSamArgane pravartAvanArA mATe che? je mahAvIra mahArAjanA zAsanamAM adhikatA ke nyUnatA nathI te 22mAM cAra kema rAkhavAM paDayAM ane A zAsanamAM pAMca kema rAkhavAM paDayAM? samAdhAna -A zAsanamAM nyUnatA ke adhikatA nathI. bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM paNa nyUnatA ke adhikatA nathI. prazna-te kevI rIte mAnavuM? kAraNa ke je cAravALAmAM yathAsthitapaNuM mAne te pAMcamAM adhiktA mAnavI ja joIe. tame kaheH cAra kahe te cAra nyUna nahi? pAMca kaho te adhika nahi? samAdhAnaH-zabdo dhyAnamAM che? ke "cAra" zabdane laIne cAle che? pAThane kema pakaDatuM nathI. je pAThane na pakaDatAM saMkhyAne pakaDIne cAle tene nyUnatA-adhikatA Ave temAM navAI zI? eka lIdhA-sATha ApyAnuM dRSTAMta. eka lIdhe, sATha ApyA ema lu kahe che. eka zuM te jaNavIza ema kahIne te bese. eka rUpiye lIdhe, sATha paisA ApyA tethI lucce. cakakhA zabda na jaNAve tyAM sudhI samajI zakAya nahi. ekanA sATha ApyA, chatAM lucce kahe che. eka te rUpiye lIdhe, sATha te paisA ApyA, tyAre saMkhyAthI luccAI mAlama paDI. evI rIte ahIM cAra mahAvrata bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM pAMca mahAvrate mahAvIranA zAsanamAM che. tethI saMkhyA na letAM tene barobara tapAsa. cAra ane pAMca mahAvratanuM samAdhAna. pahelAM traNa vrato vIsanA zAsanamAM barAbara che. paNa cethAne aMge bAvIsanA zAsanamAM "saMgrAma varidratAno verama" che. jyAre bhagavAna mahAvIranA ane RSabhadevanA vakhatamAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] sthAnAMgasUtra 15 savAno meduLAbo veramaLa ' ema ceAthuM mahAvrata ane pAMcamuM mahAvrata sabhyAo parimaTTAo veramAM kahevu paDayuM. bahiAdAnanA a. 6 hi eTale maithuna ane AdAna eTale parigraha. eTale sa maithunathI ane parigrahathI viramuM chuM. ema che te have nyUnatA kaI rahI ? dazavaikAlika (a0 2, gA04) mAM 'mahindvA' zabda vAparIe che. te cAritranI pariNatimAM pravRtti karatAM maithunamAM mana jAya te auSadha zu? e strI mArI nathI. hu enA nathI. e auSadha ' ahiddhA' TALavA mATe rAkhyuM. jo ahiddhAnA a bahAra javuM eTale le te auSadha ja nahi. AvI rIte vicArIne e strIthI rAga khaseDI le. tevI rIte tyAM mahiMddhAne a 'maithuna ' rAkhele che. tethI temAM vAMdhe nathI ane ' AdAna ' zabdanA artha 'parigra' che e cAkhkhu che. parigrahamAM 'graha' dhAtu che. ' AdAna' zabda ahIM melye. 'gra'mAtrathI upAdAna Ave tema hatu. ahIM 'pari' umerI dvIdhA. 'ahiddhA' zabdamAM je gaurava hatuM. svasvabhAva, sthapariNatithI bahAra nIkaLI javuM. tene badale 'maithuna 'zabda rAkhyo tethI Traka atha Ave 'AdAna' zabdathI amAM vadhArA thAya, chatAM te karavAnI jarUraja hatI. vakra ane jaDapaNAne lIdhe pAMca mahAvrata. jagatamAM niyama che ke krAyado karyA pachI khUca nIkaLe. kAyadAnI makasada leAkeA na samaje tyAre temAM sudhAro karavA joie. leAkAnI vakratA kAyadAnA sudhArA mAge che. mahAvIranA vakhatamAM jIvA vakra ane jaDa che. tene aMge sudhArA karavA Avazyaka che; nahi te zabdArthamAM utarI jAya. ane tethI ahiddhA - bahAra javuM-Atma:nI pariNitamAM bahAra javAmAM pApa lAge Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna teTaluM mithunamAM lAge ema mAne. kAyadAmAM sudhAre. pahelAM kerTa sajA karatAM lakhatIH phAMsIe caDhAvavuM. vacamAM eka gunegAra AvyuM. sAce gunha karele. berIsTara (barrister) cUpa rahyo. kesa cAlavA dIdhe. AkhA kesamAM "cUM" bela nathI. berIsTarane Ubhe rAkhele zA kAmane? jajamenTa ((judgement) thaI gayuM. phAMsI devA laI gayA. phAMsIe laI gayAM. gaLe phAMsa nAMkhe. pATIuM khaseDavA jAya tyAM bhaMgIne hAtha khase. khabaradAra, jo tamane hukama keTale che? phAMsIe caDhAva. have khasI jAo. khasavuM paDyuM ne te TI gaye. tethI have lakhAya che ke jIva jAya tyAM sudhI laTakAvI rAkha. phAMsIe deve temAM tattva e ja hatuM. atyAre tattva e ja che. kAyadAnI cuMgAlamAMthI nIkaLI javA mAge tyAre kAyadAmAM sudhAre karavuM paDe. tema vIsamA tIrthakaranA zAsanamAM vakra ane jaDa che tethI zabdo pakaDe. vrata letAM pariNama. je vakhata vrata levA taiyAra thayA te vakhate pariNati kaI hatI? trasane mAre nahi eTalAM paccakhANa lIdhAM. gAva che paccakhANane. jAtrA karavA jAo che, nIcuM jue, lIletArI sAcave te anaMta jIvo bacI jAya che. koI kahe ke ApaNe kyAM paccakhANa che? tyAre zuM tame sthAvara jIvanI hiMsAnA pApa mAnavAthI chUTA che? lakhANuM te vaMcANuM. bhAvArtha vicAra! sthAvaranI hiMsA cheDI zakuM tema nathI mATe trasanA paccakakhANa karyA che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM ] sthAnAMgasUtra trasanI hiMsAvALA aMge samyakatva thayuM tyAre zuM dhAryuM? hiMsA chUTI zake ema nathI te vAta kayAM rahI? zabdanI cuMgAlamAMthI nIkaLI gayA, nahitara hiMsAmAtra varjavAnI hatI. jemAM arthadaMDa hoya, te vaI zakatuM nathI tenI judI vAta paNa Asakita, azakita na hoya tevI hiMsAne na laI zake? gharanA cUlAnA AraMbhaparigraho choDavA tame azakata che. Asakitane lIdhe e tamArAthI na cheDAya. jAtrA karavA jAo tyAre tArA bhAIe kema karyuM? e praznAvalI. kAraNa ke nivRttine vakhata. paNa AtmAnA guNe kaI divasa vicAryA? tIrthakaranA guNa gAtA gAtA javuM, e karavuM nathI, kuthalI karavI che; UMTavidyA karavI che, keIkahe lIletarI che te kaheH ApaNe kayAM paccakhANa che? A cuMgAlamAMthI nIkaLI javAne dhaMdhe. paNa kharI vAta to e hatI ke pramAda thayA, mAruM dhyAna na rahyuM, e vastu hatI. jemAM Aje kAla cAlAkI karIne cuMgAlamAMthI nIkaLI javAnAM vAkayo belAya che tema vaka-jaDe bele temAM Azcarya nathI. bahirdhA-bahAra nIkaLavuM-bahAra na nIkaLIe e bhAvArtha kare. jema jagatamAM cAlAka loke kAyadAnI cuMgAlamAMthI nIkaLavAne kaTibaddha thAya tema ahIM zabda pakaDI le mATe "meghama" zabdane badale eka zabda "meLo veramai" kara paDaye. " mai' juduM kahevAnuM tAtaparya copaDAmAM eka rakama kheTI hoya te beImAna. be maLIne eka mahAvrata thAya che, chatAM ekanA aMge teo AkhA mahAvratane bhaMga samajatA hatA. kAraNake be maLIne eka pratijJA hatI. paNa vaka-jaDe eka bhAMge te aDadhI rahe ema karavA mAMDe. A Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rathAnAMgasUtra | [ vyAkhyAna karyuM, paNa A te rahyuM ne? nA. aMzane paNa samagabhagna che. jema krodha, mAna, mAyA, ke lebhamAMthI game tenAthI jUThuM bele te pApabaMdha tema bemAMthI game teno bhaMga thAya te mahAvrata jAya tevuM vaka-jaDe na mAne tene lIdhe pratijJAnA zabda judA ApavA joIe tethI "meTunAgo maLe phakhA zabda kahyA. kAyadAvALAoe ATalA kAyadA sudhAryA che, sudhArAnA rAphaDA-je pheravavA jAo te ekAda pAnuM phATayA vinA na rahe. mithunathI sarvathA viramavuM tenuM nAma ceAthuM mahAvrata. sudhArAnI ciThThIne pAra nahi. truTinAM ciThuM lAgavA mAMDyAM tyAre tatvArthakAre lakhyuM mithuna-strIpurathormithunamAvI mithunamAM vA mathuna (ca0 7 - 21 mA ) arthAt vedayathI strI purUSanuM thavAvALuM karma te maithuna. taravAno rijadAje veba' zA mATe? . prazna-"AdAna" zabda prasiddha hatuM te kema na rAkhe? samAdhAna-bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM je sarala, buddhizALI hatA-vaka na hatA. A te vaka-jaDa eTale grahaNamAtranA paccakhANathI pATI pakaDI eTale vrata jAya mATe levuM ja nahi ema utsarge ja levAno artha kare. ane levA mAtranAM paccakhANuM che tethI AhAra, pANuM, vastra le te kahe ke mahAvrata bhAMgyuM. bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM sarala, buddhizALI hovAthI na levAnI cIja levI te "AdAna" karavuM, karAvavuM ane anumedavuM nathI, tema samaje che. amAre pALavuM nathI, paNa tame lIdhelAM paccakakhANa teyAM tema bele. kasoTI Ave te sonAnI parIkSA thAya. kAmINa patthara Ave te senuM ghasAyA mArganA khapI preraNA karanArA heya tene guNa maLe. jene mArga Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheluM ] sthAnAMgasUtra 19 DeLave che te Ave te zuM thAya? AdAnamAtranuM paccakhANa hatuM. le eTale mahAvrata gayuM-AvA vaka-jaDe pAke, tyAre tene ThekANe rAkhavA e zAstrakAranuM kAma che. mAtA chokarAMne pakSe e daSTAMtathI vaka-jaDanA dharmanI ghaTanA mAtA 50 varSanA, 15 varSanA ane pAMca mahinAvALA karAone pi. 50 varSane kare che te che che karo paNa tene dUdha pAvuM, ke chAtIe lagADavuM na hoya. 50 varSa vALAne 50 varSavALAnI peThe poSa paDe. mAtAnuM tatva piSavAmAM che. cAhe te jUdI rAI karAvIne, roTale ApIne agara dUdha pAIne. zAstrakArane vaka-jaDane judA melyA pAlavatA nathI; nahi te pATha pheravavA paData nahi. A pAMca mahAvrata kema kahyAM? chelalA pATho kema pheravyA? badhuM vaka-jaDapaNane AbhArI che, chatAM ene mArge lAve e zAstrakAranuM dayeya che. rAju-prANa ekalA mArge Ave ema nahi, paNa Rju-jaDa, rAju prAjJa, ne vakra-jaDa e badhAne mArge lAvavA joIe. e zAsana-zAstrakAranuM dhyeya che. gharAkanA dRSTAMtathI mahAvata pheravavAnI ghaTanA - dukAna para cAra paisAnuM gharAka Ave "bhAva kahe" ema e kahe te vakhate zeTha! sAcuM bele. eTale tamane "jUThAbolA tamArI dukAna para AvIne kahI jAya che paNa AMkha lAla thatI nathI. mAla khapAvavAne mudo che. UlaTuM tamane e DarAve jUThA, tame kahe che bhAI, tuM te rAtadahADAne gharAka. cAra paisAnI lAlaca mATe kahe che-jUThA jaNAvanArane vaLage che. te jagatanuM kalyANa karavAne kaTibaddha thayelA vakane dharmanA raste lAvavA mATe Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ema kema na karavu" paDe? mATe mahAtrate pheravavAM paDayAM. vakra--De mATe zabda palaTo 20 prajAnI jeDe rAjA ane pradhAna gAMDA thayA, paNa gAMDapaNamAM karyuM... zuM ? gharamAM nAMkhavAnuM vaphrone samajAvavA kharA, paNa peAtAnu khue te vakranA vakra. mAtra zabda phainye. mahiddhAnI jagApara maithuna ane mAdAnane badale ' parigraha ' zabda rAkhyA, paNa chUTTI nahi. saMvara, nirjarA, ane meAkSamAnuM dhyeya teA rAkhavu ja joIe, tethI nyUnatA kahI zakIe nahi; paNa zabda pherabyA. 'parigraha' zabda vAparavAnA khuvAse prazna--savAno parigadAo veramAM kema ? jo sanAo dardIo mele te azana, pAna lIdhu' tA tamArUM mahAvrata gayu ema kahe ane upakaraNa levAmAM paNa mahAvrata kADhI nAkhe. Aja kAlanA ucchakhaaA khele che ke-tamAre parigrahanuM pramANa, teA celA karavAnAM pramANa nahi ?, A khelanArA 'parigraha' zabda samajyA nathI. parigraha kayAM che ? ATalA sAdhu ANAnA phUlANA ema kAI jagyA upara lakhAvyuM?, nA; kAraNake nAmanA tarIke ahIM nathI. leAkA kahe temAM ene zu paMcAta ? peAtAnA tarIke heta te pratibaMdha. te pachI kAyadAnI sAme zA mATe thayA ?, zAsanane mATe. keTalAkane gAyakavADI rAjyamAM gayAne varSo thayAM ane jaze ke nahi?, te prazna. paNa ahIM te zAsananI sevA, khIjAnI sevA nahi. dIkSAnI virUddha che mATe khelavu che. mULa vAtamAM AvA-- ahIM 'pari' upasarga melye chatAM bUma mAre che, te na melyeA hAta te zI dazA thAta? gurUkhaDArAja dIkSA detAM jaNAve che ke A dIkSA huM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM] sthAnAMgasUtra nathI dete, paNa kSamAzramaNa de che. huM te pratinidhi chuM. vaka-janA vAMkA kethaLAmAMthI karaDe tevAM bilADAM nIkaLe tethI zAstrakAroe bacAva rAkhe, paNa rAkhele bacAva sUjhe nahi tene zuM kahevuM. je te na rAkhe che te zuM thAta? "parigra" zabda na rAkhe hota, ane "AdAna" ke "gahAo" pATha rAkhe heta te te kUtarAe vaLagyA vinA raheta ja nahi, paNa zAsakAra sarvajJa che. tethI vaka-jaDa mATe teTaluM karavAnI jarUra hatI. parigrahanI vyAkhyA para eTale samatA arthAt svamAlikI tarIke grahaNa karavuM tenuM nAma "parigraha" dIkSAne veSa e parigraha nathI. kAraNake gurUe saMyama pAlana mATe te Ape che. sarakAra taraphathI polIsa (police)ne phesa (dress), paTa ApavAmAM Ave che. tethI leke pilIsane oLakhe che, chatAM mAlikI te kerTa (court)nI ja che. pilIsanA DresanI mAlikI polIsanI nathI. AcAryo paNa pUrvAcAryone AdhIna che. zAsana-senAnA DresanI mAlikI AcAryanI che, te AcAryane parigraha lAgaze?, jema kerTa DresathI bacatI nathI tema AcArya nahi bace?, nA. tane je samajaNa paDe te AcArya pahelethI bacelA che. kAraNake pAkSika aticAramAM jaNAyuM che ke e mArUM nathI. mArA AcAryanuM che. AthI AcAryo uttara dIdhuM ke mArA AcAryanuM che (mAriyAtiya, kSAmasUtrama). rAjAnuM rAjya nathI; zahenazAhatanuM rAjaya che. rAjya rjanuM nathI, paNa pArlAmeMTa (parliament)nuM. sAdhue ke AcArya vastunA mAlika nathI; AcAryanI paraMparA mAlika che ane teTalA ja mATe parimANo kahevuM paDayuM. "pari upasarga lagADIne phakhuM karI dIdhuM ke Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna je mamatva bhAve levAmAM Ave te tenuM nAma parigraha. AthI ja umAsvAtijIe vakaeN thayA temaNe zAsanamAM levA je "parigraha' zabda rAkhyuM hatuM tene artha mUccha karyo (mUcha para ha taravArtha mATe 7 1 12). mUcha na kahetAM parigraha zA mATe? prazna-saMvALo pariNAgo veramAM ne badale satro muchAtro veramaLa kahI devuM hatuM ne? jyAM sudhI sarAga dazA tyAM sudhI mahAvrata Ave nahi. mahAvrata AvyA vinA-sarAga dazA gayA vagara mahAvrata na gaNAya te zA mATe savAso murajhAgo veramai na rAkhyuM. tamAre "mUccha' kahe ke "parigraha kahe e eka ja vAta che. ane je mUccha e parigrahanuM lakSaNa che te jyAM mUccha tyAM parigraha; ane jyAM parigraha tyAM mUccha ema thayuM. te pachI jyAM mUrchA thaI tyAM mahAvrata bhAMgyuM ke nahi ? u0-tamArA hisAbe kSINumehanIya eTale vItarAga-te thayA sivAya mahAvrata hoya nahi, paNa ahIM tema nathI. ahIM te parigraha tarIke gaNAtA padArtho viSayaka je mUcche te paNa parigraha" che. ane parigraha tarIke gaNAtA padArthomAM je mUccha te dravya-parigraha te je vastu parigraha tarIke gaNAya temAM je mUracha haze, te te na le te paNa tamAre "parigraDa che. te vrata che ne? nA. sarvathA parigrahathI viramavuM te. dhana, dhAnya te "parigraha, paNa vastumAtra parigraha nathI. amArI pratijJA kaI? parigrahathI viramavuM. A te parigraha nathI ne? emAM ame mUrchA rAkhIe te mahAvratamAM vAdhe nahi. dharmopakaraNa sivAyanA padArtho laIe te ja vadhe. AvuM thaI javA mAMDe mATe pariNAgo verama rAkhyuM temAM "levA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM ] sthAnAMgasUtra 23 gaI pata che AI khasama jevuM thayuM" saMyamanA upakaraNamAM paNa mUcha na rakhAya je eLe na heya ne pUjavuM hoya te A na e che. oghAthI addhara AkAza pUjAya che. cAstrinA pAlanane mATe je vastu lIdhI, te vastu rakhAya ne cAritrane cUre thAya teno artha zuM? kadAca upagaraNa upara zAhInI kalama paDI ne DAgha lAge te "eN. huM zA mATe? AtmAne karmabaMdhanathI bacAvavA mATe dravya thakI thatI hiMsA bacAvI levI joIe. te bacAvavAnuM sAdhana temAM DAgha lAge tethI pUjavAmAM vAMdhe AvavAnuM nathI. upakaraNa che sAdhana ema kahevAvALA-evuM kahIne AtmAne chetaravAvALA che. umAsvAti-zaaibhavasUrine nAme je saMyamasAdhana sivAyanI cIja cheDI tethI mahAtmA thaI gayA ema mAnaze nahi. nirmamatva bhAvanuM zreya cUkyA te deSa ja che. jevI rIte upakaraNa sivAya-dharma sAdhana sivAyanI vastu cheDavAnI che tema temAM paNa mamatA cheDavAnI che. tethI umAsvAtijane mUra parika rAkhavuM paDyuM ane zayyabhavasUrine paNa mUracha e ja parigraha rAkhavuM paDayuM. (muchA pariNo yuro masiTI - To 220) a nyAzraya TALavA mATe mahAvratamAM "rimahA verama" kahevuM paDayuM. manuSyadeha mokSanI nIsaraNuM che bIjI vAta dUra rahI. A te upakaraNa che. sAruM rahyuM te zuM? bagaDe te zuM? mekSanI nIsaraNuM te manuSyadeha. jema nIsaraNa sivAya meDe nahi caDhAya, tema manuSyanA deha sivAya koImekSe jatA nathI, gaye nathI ane jaze nahi. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna upakaraNa vinA paNa mokSe gayA che. paNa manuSya-dehane prApta karyA vinA keI kSe gaye nathI. chatAM e kAmane che ema belIza nahi. saMyamanI lAIna (line)mAM caTele mahApuruSa AmAM zuM thAya che ema na bole. jyAre bhUkha bhAMgavA mATe jeTalI che te pachI te roTalI cAhe te vADakAmAM ke thALImAM maLI hoya te thALIvADakAnI zI laDAI? jene roTalI mATe deDavuM che tene takarAra zAnI? navI vahunuM vAcharaDAne jeTalo khavaDAvavuM lagna thAya che. vahu pahelavahelI ghera Ave, tyAre gharanuM kAma na batAvAya. ghere gAyanuM vAcharaDuM heya. vAcharaDAne roTale khavaDAvavAnuM kAma batAvAya temAM paNa zeTale khavaDAve heya te mArI sAsu mAMDI de che. be miniTa mATe vAcharaDuM sAcavavAnuM maTayuM. sAsu kakaDA karI Ape, te kakaDA vahu vAcharaDAne Ape che. vAcharaDAne navI vahu che ke jUnI te jovAnuM nathI. vAcharaDAne te roTalAne kakaDo Avye tethI e AMkha mIMcIne cAle che. e matalaba navI ke junI vahu sAthe nathI, matalaba reTalAthI che. sAdhue levuM joItuM vAcharaDAnuM daSTAMta tAre matalaba dazIthI che ke jayaNAthI che? je jayaNAthI heya te vAcharaDAnA jeTalI akkala rAkhe te basa. pustakanA pUThAmAM mamatA karavA jatAM mULathI rasto bhUle pustaka eTale AtmAne jJAna meLavavAnuM sAdhana pustakanA bacAva mATe pUThuM che te pUThuM 'lAla ne zuM thAya temAM zI dazA? bahAra bhUlavAnuM te dUra rahyuM paNa AMgaNAmAM kAM bhUle che? mokSanuM sAdhana kevaLajJAna, jinavacana, pustaka che. pUruM pATI te sAdhananA sAdhananuM sAdhana che. AMgaNAmAMthI raste Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIju ] sthAnAMgasUtra bhU te te maLavAne kayAMya? A te badhAM sAdhana che, paNa deha te khuda nIsaraNI che. vaLI dara(vyavahAra)nayanI apekSAe mekSanuM pariNAma kAraNa mAnIe te paNa cAle. hADakAM, mAMsane mokSa thavAne ke AtmAne? te badhAM mahemAMhe AvyA che. zarIramAM A "AtmA" A "zarIra" ema vibhAga thaI zake nahi. be ekarUpe rahelA hoya, eka leTAmAM dUdha ne pANI bhegAM thayAM, bhale bhegAM thayAM paNa agninA saMyege pANI baLI jaze. paNa bheLAM che tyAM sudhI A dUdha, A pANuM kahI zakIe nahi. tema A jIva, A zarIra, A AtmA kahI zakIe nahi. mokSanI nIsaraNI jevuM zarIra mokSane apAvI denAra evuM zarIra enA tADananA, vadhanA prasaMge sahana karavA taiyAra thayuM che. te pustakanuM pUThuM phalANA raMganuM zA mATe thAya che? keTivajane paNa daridra avasthA AvI paDe tyAre ukaraDAnI jagyAnA umaLakA Ave. ATalI jagyA kema jAya che? hajAro lAkhanI milakata cheDIne nIkaLe pachI ukaraDAmAM raMga Ave, zAthI? daridratA AvI tethI ukaraDAmA umaLakA che. vaka-jaDane pheravavA mahAvIre zabda kera umAsvatie pUchaDuM vaLagADayuM sAdhana sivAyanuM cheDayuM tethI parijhathI bacyA tema mAnaze nahi. mekSanA sAdhanabhUtamAM mUcchamAM utaraze te mUcchamAM (parigrahamAM)ja che. AthI ja upakaraNanI mUrchA cheDAvI, jagatanA vakra-jaDene pheravavA mahAvIrane zabda pheravavuM paDe. praznaparaMparA prazna-have A pAMca kema? cha, sAta kema nahi ? eka, be kema nahi? mahAvrata kema? zrAvakenAM vate hoya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chatAM zrAvakane mATe aNuvrata zabda kema che? be jaga para zAnA vizeSaNa joDe che? be jago para vizeSaNe kema? bIjA badhAe yama niyama rAkhyA ne tame vrata kema goThavyA? mahAvrata kema rAkhyAM? pAMca mahAvrate che sIdhuM kahI de. jyAM bIjuM kriyApada na hoya tyAM "asa" melI devAya che chatAM "you kema kahevuM paDayuM te vagere AgaLa jaNAvAze. vyAkhyAna 3 ThANugajI nAmanA trIjA aMganI aMdara pAMcamA sthAnanI aMdara paheluM sUtra jaNAvatAM jaNAvyuM ke pAMca mahAvrata kahelAM che. ahIM e vicAra karavAnI jarUra che ke paMca mahAvratapaNuM ke pAMcapaNuM siddha hatuM tenuM mahAvratapaNuM kahevA mAge che? agni na baLeluM hoya tene bALe tema zAstra aprasiddhane samajAve. zAstranuM lakSaNa aprasiddha vAta kahe te ja zAstra saphaLa kahevAya. pAMca vepArI bhegA maLyA hoya temAM koI pa85=5 bele te magaja pharI gayuM che ema mAne che. tene jaNAvavA che ? badhAne chokarA dhAryA? prasiddha vAtane kahevAvALe bIjAne gAMDA gaNavAvALe gaNAya. Ama kahenAro pote gAMDe gaNAya. tema zAstramAM prasiddha vastune jaNAvavA bese te zAstrakArapaNAnI yegyatA pAme nahi. tethI aprasiddha arthane jaNAve te ja zAnsa e zAstra che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 trIjuM ] sthAnAMgasUtra artha ne kAma svayaMsiddha che svataMtravidhAna tarIke ane anuvAda tarIke ema be rIte vAte heya. je vastu jagatamAM siddha hoya tene anuvAda kare tenI zAstrane aDacaNa nathI. temaja je vastu duniyAne samajavAmAM na AvI hoya tenuM vidhAna kare. jema artha ane kAma, sAvadyapaNane lIdhe upadeza karavA lAyaka nathI, temaja siddha hevAthI paNa tene upadeza kare lAyaka nathI. vaLI audayika karmanA udayathI siddha thavAvALI hovAne lIdhe tene upadeza kara zAstrakArane lAyaka nathI. jIvene siddha na thayelA dharma ne mekSa vayaMsiddha nathI. paNa artha ane kAma cAre gatimAM siddha thayelA che. cAra puruSArthanI vyAkhyA artha zabathI bheLa leke paisAne pakaDe che, paNa "artha zabdathI pise na pakaDatAM "bAhya sukhanAM sAdhane' ema samajavuM joie. AtmIya sukha enuM nAma "mokSa; bAhyA sukha enuM "artha. bAhya atyaMtara sukha ane tenAM sAdhane maLIne cAra puruSArtha thAya che. puruSArthane artha udyamathI meLavAya. artha ane kAmanI apekSAe puruSa prayatna kare che ane dharma ane mokSanI apekSAe prayatna kare te "puruSArtha kahevAya. puruSe IjhelI cIjo puruSArtha ahIM uttama puruSArtha nathI kahyuM paNa sAmAnyapaNe "puruSArtha kahe che. have je tene pakaDI le te heya, ya ne upAdeyanA vibhAgane jANatuM nathI, mane te nathI ema gaNAya. tyAre vibhAga karavAmAM artha ne kAma heya-chAMDavA lAyaka puruSArtha. heya hevAthI sarakAre mehuNAgo tema, samAgo variyAmo veramAM ema zAstrakAre kahI zakayA. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna paraspara viredhavALuM vacana zAsakAranuM na hoya prazna-eka bAju artha ne kAma rAkhavAnuM kahe ane bIjI bAju sajAgo megAgo-sarvathA virati batAve, te vacanane DhaMgadhaDo kema gaNAya? jenA vacanamAM paraspara virodha Ave te zAstrakAra kahevAya nahi, te sarvajJa kayAMthI manAya? AvuM batAve te zAstrakArapaNAthI bAtala thaI jAya. pratimAnuM pUjana jinezvaranI pratimAnI pUjA amuka hade karavA lAyaka che ane amuka hade doDavA lAyaka che. zrAvakadharmamAM hoya tyAM sudhI pUjA na kare te virAdhaka. sAdhudharmamAM Avele pUjA kare te virAdhaka. A paraspara virUddha che ke nahi? nathI. adhikArI judA rAkhyA. pUjanamAM vaidhanA auSadhane nyAya vaidya garamIvALAne sUMTha, garama padArtha khAvAnI manAI kare. vAyunA daradIne e khAvAnI e salAha Ape te tethI paraspara virUddha upadezavALo gaNAya khare? je regI te pramANe davA. adhikArIne aMge eka vastu levA lAyaka, te ja bIjA adhikArIne choDavA lAyaka kahe temAM virodha nathI. jemake vedya daradIne bhedane samajIne auSadhe ne karI bhinnabhinna batAve te ahita karanAre kahevAya nahi. zrAvaka adhikArI hoya tyAre pUjAnI kartavyatA jaNAve; sAdhu adhikArI hoya te tene pUjAne niSedha jaNAve. temAM Azcarya zuM? sAdhu pUjA kema na kare zrAvake pUjana karavuM ja joIe. emAM AraMbha samAraMbha Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] sthAnAMgasUtra nathI mAnatA? je pUjA sAvadya hoya te sAdhue e upadeza Apa nahi, ane je upadeza ApavAne nathI te pachI kartavya ja che ema kahI zakAya ja nahi. ane je niravadya heya te sAdhune karavAmAM vAMdho nathI. pUjAnuM svarUpa ane ene anubaMdha pUjA svarUpe sAvadya. dekhAvamAM chakAyanI virAdhanAvALI, paNuM anubaMdhe-phaLa tarIke nirArUpa che. praznakAra-jyAre svarUpe sAvadya che ane pariNAme nirjara karanArI che te sAdhue kema na karavI? samAdhAna-sAdhue svarUpe sAvaghamAM javAnI jarUra zI? A jaga para keTalAka kahe che ke-svarUpe sAvaghanA nAme a5 pApa mAnavuM joIe, je jinezvaranI pUjAmAM a5 pApa baMdhAya che, bhale ghaNI nirjarA thatI heya, ema mAnIe te sAdhuethI tene upadeza thaI zake nahi. azuddha dAnanA upadezanI mAphaka pUjAno upadeza na apAya zuddha dAna ekAMta nirjarAnuM kAraNa, azuddha dAna alpa pApa.ne bahu nirjarAnuM kAraNa paNa sAdhuthI azuddhane upadeza devAya nahi supAtrane asUjhatuM ApavuM te "azuddha dAna" sAdhune aphasu, aneSaNaya levAmAM Ave te "azuddha dAna." supAtre dAna deje, tema asUjhatuM paNa deje ema sAdhuthI kahevAya nahi jo azuddha dAna apa pApavALuM ne bahu nirjaravALuM hoya te tene upadeza devAya nahi. te pachI pUjAnI anumodanA zI rIte? keI kaheH asUjhatuM ke te nigediyA thAya. samAdhAna-revatI zrAvikAnA dAnane prasaMga 2 mahAvIra sarakhA tamAma upasargo, parISahamAM pAra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna utarelA, te vakhate vItarAyane pazama hatuM, kSaya na hate. kevaLapaNamAM viryAtarAyane sarvathA kSaya thayela che. je kSayepazama vakhate parISaha, upadra ane upasargo sahana karavAvALA hatA, tevAne paNa revatI zrAvikA AdhAkamI banAvIne vaherAve che. (sAdhune aMge kare te AdhAkama). paNa mahAvIra vAratA nathI. kAraNake kevaLa bhagavAna mATe kare che. AthI svamukhe prabhu mahAvIra jaNAve che ke mAre mATe karyo che. vicAra! bhagavAna mATe AhAra taiyAra karanAra revatI zrAvikA nigedamAM gaI ne? mana mAne tema bolavAvALA che. zAstro jevAM nathI, mukha che mATe kAMI belavuM tevAonI apekSAe revatI nigodamAM javI joIe ne? paNa tema banyuM nathI. "alpa pApa" zabdamAM paNa nirbhaya pApabhIrU na hoya. "a5 pApane artha kyAM jaIne goThavAya che? azuddha dAna alpa pApa ne bahu nirjara karAvanAra che. enuM karavuM, ke anamedavuM sAdhune hotuM nathI. te pachI sAdhuthI pUjAne upadeza ke anumodana na thAya ne? DuM paNa pApa thAya, te sanaM sAvajha nAM pradarami nahi rahe. A azaktine viSaya nathI, A te jANuM joIne bele che ne? svarUpe hiMsA svarUpahiMsAmAM je pApabaMdha mAnI levAmAM Ave te samudrasidhdha mAnI zakaze nahi. svarUpe hiMsA te tyAM rahelI che, te svarUpahiMsAmAM paNa pApabaMdha mAne che te siddhapaNAnI muzkelI. "agikevalI guNaThANe paNa svarUpe hiMsA mAnI. vAyarAthI macchara UDate UDate Abe, zarIrane athaDA, ne maryo te arUpahiMsA te thaI te zuM 13, 14 guNaThANe pApane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] sthAnAMgasUtra baMdha che? svarUpahiMsA 13-14me rahevAnI, te pachI pApane baMdha mAnave joIe ne? paNa te te mAnI nathI. svarUpahiMsA pApabaMdha karanArI cIja nathI. svarUpahiMsA dekhAtI hiMsA che, pariNAme kAMInahi vaidya gumaDuM thayuM heya, oparezana (operation) kare, lehI ghaTe. dekhAvamAM ghaTADayuM mAlama paDe, paNa rUjha Avaze te laSTapuSTa thaze. svarUpathI lehI ochuM karyuM, paNa anubaMdhamAM lehI bharyuM. tevI rIte pUjAmAM je apakAya vagerenI virAdhanA te "svarUpahiMsA" che ethI pApabaMdha nathI. prazna-hiMsAnuM lakSaNa zuM? pramattagata kALathaLa hiMsA" (taravA 007,8) pramAdathI prANane viga tenuM nAma "hiMsA. sAdhumahArAjanI bhaktine aMge asUjhatuM kare temAM kaMI paNa pramAda nathI-te jevI AdhAkamanI, tevI pUjAnI sarakhAvaTa karI. AdhAkama ane pUjAne aMge kuTuMbakabIlAnI buddhithI nathI paNa pAtrabuddhi baMnemAM che. ekamAM pAtrapaSaNanI, ane bIjA (pUjana)mAM tyAganI buddhi che, ekamAM a5 pApa thAya ne bIjAmAM thAya nahi. magaja zAMta karo. dAna anya prakAre saMbhave tevuM che ke nahi? pAtrapUjA, gurUpUjA e anya prakAre saMbhave tema che ke nahi? ne anya prakAre saMbhave che, te pachI anya prakAranuM dAna UMcApaNuM laIe tevuM azuddhamAM halakApaNuM Ave. phAsu dAnane saMbhava che, mAtra-ahIM pite je kare che te pite zuddha dAnamAM jaI zakatuM nathI. zuddhane saMbhava hevAthI azuddhane nIce UtArI devuM paDyuM. zuddha pUjA sivAya saMbhava nathI-zuddha AhArapANa detAM ekAMta nirjara. so DagalAM sudhI sAme AvIne Ape che te ahiMsaka che, ema na kahevAya, chatAM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara 32 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna alpa pApa nahi. sAme jaIne Ave te tamArI daSTie alpa pApa, cUlA pAse besIne Ape te nahi. anya zuddha dAnanA saMbhavane aMge a5 pApa. pUjAne upadeza ane anumodanA karAya che. yathAvAtI tathArI, tIrthakarane sarva sAvaghapravRttine tyAga hatuM, chatAM pUjAne upadeza karyo. ubhaya chatAM ekane niSedha karavAmAM Ave. jamanAdAsa bahAra jAya-eTale badhA bese e ApoApa AvI jAya. pUjA, citya vagerenI anujJA thaI gaI. bhAratanI baMne prakAranI pravRtti hatI. kAmanI, pUjAnI pravRtti hatI. temAM "saruM zAmAM kAma zalya che, kAma jhera che, ema kahI ekane zalya tarIke jaNAvyuM tyAre bIjA tarapha AMkhamIMcAmaNAM te ja aniSedha ane te ja anumodanA. veda a5 pApa ane kviAkAlIna alapepA5 atyAre pApa bAMdhyuM te jogavavuM paDe te "vedya alpa pApa." kriyAvakhate lAge ke tarata chUTe te "kriyAkAlIna alpa pApa" paNa lAge tyAre mATIne kaNiye paNa lAge, paNa te cA jAya. sAmAnya DeLAeluM pANu pitAnA kaNiyAne laI jAya ane bIjI dhULa lAgI hoya tene paNa laI jAya. tame DaheLA pANImAM kapaDAM dhae che ke nahi? te lAgelI kaNI kADhI nAkhe che ane bIjI paNa kADhe che. 11mAM guNasthAna pachI niSkaSAya-vItarAgapaNamAM svarUpahiMsA che, te AtmAne bAdhaka na thAya; paNa sakaSAyapaNAnI svarUpahiMsA bAdhaka thAya jema DahoLA pANIne kaNIo, pANI sAthe Ave, pANI pitAnA kaNIAmAM che ane pahelAnA kaNaAmAM pese che. ane baMnene sApha kare che tema bhagavAna haribhasUri kahe che ke-je svarUpahiMsAne aMge lAgatuM karma Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI' ] sthAnAMgasUtra ane bIjI pUnuM karma tenI tyAM nirA kare che. kriyAkAlIna alpa pApa che, tethI sarva sAvadhanA paccakkhANavALAne khAdhaka nathI; paNu asUjhatA AhArapANI te alpa pApa vedya che tethI anumeAdanA hAya nahi. 33 asUjhatA AhArathI zrAvakane alpa pApa, mahu nirjarA. asUjhatA AhArathI paNa sAdhu te ka khape. AthI AdhAka khAvAvALAne kabaMdha che ke nathI, e nakkI thayuM. paNa prarUpaNA karanArane karyaMbaMdha che ja nahi ema kahevAya nahi, temaja kabaMdha che ema paNa kahevAya nahi. pUjAmAM alpa pApa paNa vedana nahi pUjananA prasaMgane aMge kriyAkAla pUratu alpa pApa paNa vedana nahi, vAsI rahevAvALu nahi. A uparathI pUjAne aMge alpa pApa ne bahu nirA mAnI che ane phaLa tarapha janArAoe ekAMta puNya mAnyuM che, ema sAkhita thayuM. AthI * pUjA' zrAvakane mATe, dezavirativALAne mATe kavya tarIke gaNavAmAM AvI che. keTalAka kahe che-pUjAmAM AraMbha thAya che tevu' kahenArAone zAstrakAroe 'mahAbhinivezI' kahyA. jANI joine tattvane atattva ane atattvane tattva TherAvAvALAne ahIM ja AraMbha lAge che, te tevAone pUche ke chekarAne pANInA leTA pAvA temAM paNu Arabha lAge che ke nahi ? koI manuSya AkhA dahADA gAmamAM krU ne kAi mahemAna AvavAnA hAya, te vakhate zarIra ThIka na hatu, tevu' kahevAvALA luccA-tene pramANika na kahI zakAya, tevI rIte peAtAne ghera gAya, gheADA, baLada vagerene mATe pANI vagerenA AraMbhanA bhaya nahi. jyAM pUjAnI vAta tyAM AraMbha lAge-te DhAMgI che. ekendriyanA AraMbhaneA Dara Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna lAge te kharekhara "sAdhumahAtmA. paNa e Dara ahIM ja ke tyAM paNa kharo? ghera beThA hoya, dI saLagAve, te praje khare? tArA gharamAM tArA mATe karAelAmAM "a" zabda Ave che? nA. paNa pUjAnA kAmamAM "are' zabda Ave che. praznapUjAmAM ekendriyanI hiMsA sAdhuthI kema sahana thAya? keIne tyAM gocarI gayA hoya, cUlo saLagate hoya ane te uparathI laIne vaherAvavA taiyAra thAya te sAdhune "are zabda Ave. alpa pApa ane bahu nirjara. enuM phaLa zuM? kAMI nahi. jeone pUjAbhakitamAM thatI virAdhAnA kALajuM kaMpAve, paNa nATaka, bAyaDI, chokarAmAM thatI hiMsAmAM kALajAmAM eka kANuM paNa paDayuM nathI. jo teo tyAM UbhA UbhA dhRjatA hoya te kahevAya, ke barAbara che nahi te DhoMga kare che ema ja kahevAya. mAre pUjA karavI nathI ema na belavuM tethI pUjA karavAvALA khoTA ema belavuM che, pitAne deSa chUpAvI, bIjA upara deSa nAkhave te bhayaMkara; nirdoSa upara deSa nathI naMkhAte, te pachI guNI upara doSa nAkhave te keTale bhayaMkara? keTavAlane "ra" TharAvAya che. pitAthI pUjA banatI nathI, karavI nathI ne kare tene vagovavA che. zeThanA chokarAnuM dRSTAMta eka zeThIyAno chokaro musalamAna thaye. sAmAnya vaTaLI jAya te eka vAta, paNa zeThIo vaTale te ThIka nathI. badhA ekaThA thayA, pachI tene cAra maLavA gayA. tyAre chokare vicAryuM, mAre uttara deva nathI, zaramAvuM nathI. ema vicArI hAthamAM pyAle dArUne lIdhe. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM] sthAnAMgasUtra 35 cAra maLavA AvelA zANA hatA. vicAra karyo ke Ane kahevuM zuM! tapAsa karI-ATalu badhu` kema! kharI vAta. tapAsa karatAM mAlama paDayuM ke mULamAM saMskAra na heAya te khake temAM navAI zI ? digaMbarAne prazno tIrthaMkaronAM pAMce kalyANakone aMge ke eka kalyANakane aMge ArAdhanA ? kevaLIpaNAmAM snAna hatuM? bhagavAnane kema navaDAve che? kevaLI rathamAM besatA hatA ke bhagavAnane rathamAM esADA che ? hiMdumusalamAnanu vera hoya-hiMdu AmanuM kare, musalamAna Ama kare. tema zvetAMbarAe rAkhyu mATe Ama na karavuM joIe ema digabaree rAkhyu. dravyapUjAne adhikArI gRhastha mULa vAta para AvA-dravya-pUjAnA adhikArI gRhastha, dezavirativALA hAya. tene a Mge avazya karavA lAyaka che, nija rAnu kAraNu che. ane sa'sAra eche! karanAra che. jo te na kare tA mahAbhinivezI. e ja pUjAne a Mge sAdhune pratimAjIne aDakavAnA haka nahi. sthApanAjImAM phoTo Aja kAla DAhyA thayA che, tethI phATA sthApanAjImAM rAkhe che. kAI kahe che: daherAsara na heAya te tyAM caityavaMdana thAya. tevu' kahevAvALAe samajavuM joie ke-daherAsara na hoya tyAM phATAthI caityavaMdana thAya te pachI sAmAyika, pratikramaNamAM caityavaMdana thAya che te te niSphaLa ne ? sAdhu pratimAne aDe te prAyazcitta ane zrAvaka prajA na kare teA prAyazcitta. khelavAnA tamArA DhaMgadhaDA che ke nahi ? vaidya kahyuM : garamInA daradavALAe sUMTha, marIne aDavuM nahi. vAyuvALAne Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sUMTha, marInA ukALA. kAraNake je daradI tevI davA. AraMbha, parigrahanA tyAga mATe AraMbhIne vadhAre deravAnI jarUra che. sAdhu sarva sAvadyathI viramelA che. saMyamanI apekSAe tIrthakaranA paga AgaLa AvI rahelA che. adhikArIne aMge vidhi, ne niSedha rAkhavAmAM AvelA che. tema artha ane kAmanAM adhikArIne aMge vidhi ne niSedha rAkhe. tema cAra purUSArthamAM vibhAga karI le. keTalIka bAbata vAtamAM suMdara heya paNa pariNAmamAM bhayaMkara heya. vANiye ne miyAM vANiye ugharANIe jAya. kAMI patyuM nahi tyAre akaLAye. miyAM kahe: zeDajI kema adhIrA thaI gayA che? kema adhIrA na thAya? miyAM kaheH jaladI daIza. sarakAre sarave (survey) karI che ne saDaka bAMdhavAnA che tyAM bAvaLa vAvIza. saDake kapAsanAM gADAM jaze, tenuM rU bAvaLe lAgaze. te vakhate badhAM chokarAne besADI daIza ne te rU vaNI leze. eTale jaladI rakama vasUla thaI jaze. Ama zabdanI suMdaratA hoya che, paNa pariNAmamAM mIMDuM. artha-kAma upAdeya nathI adhikArIne aMge artha, kAmanI heyatA-upAdeyatA rAkhe. A savAla dekhAvamAM suMdara lAge che. jene saMsAra "sohAgI mAnave che, bAyaDI chokarAmAM meje mAnavI che tene saMsAra nIrasa lAge? tevAne artha-kAma karavAM che, paNa heyapaNuM mAnavuM nathI. sAdhune te artha-kAma cheDavA lAyaka ja che. prazna-AzravanI aMdara, avrata-Azrava gaNave ke nahi? pAMca avrata jIvamAtrane aMge ke tyAgIne aMge Azrava? gRhastha aDhAre vATe chUTe hoya te tene mithunanuM, parigrahanuM pApa te baMdhAya che, te tene AdaravA lAyaka kema karIne gaNAya? Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI ] sthAnAMgasUtra dharmopadeza e zAstrakAranuM kavya che a -kAma, purUSArtha kAInI apekSAe paNa AdaravA lAyaka teA che ja nahi. AdaravA lAyaka purUSArtha karyo ? abhyatara sukha je mAkSa' tene AdaravAne dharma che. te dhama AdaravA lAyaka hAvAne lIdhe gaNudharabhagavAna kahe che ke mahAvrata aprApta che. kAraNake dharma ane mekSa, AtmAnI mahenate maLavAvALI cIja che tethI asiddha che, sAdhya tarIke che, AthI dharmanA upadeza deve te ja zAstrakAranuM kartavya che. 37 seA jagu eDelAmAMthI ekane javAnuM kahevAya teA navANunI besavAnI sa Mmati thai jAya. hiMsA, jUTha, adattAdAna, maithuna ane parigraDamAMthI ekanI viratine dharma' kahevAmAM Ave ta cAranI anumedanA thaI jAya, tethI pAMca mahAvratA kahevAM joIe ke jethI ekkenI paNa anumedanA zAsrakArane vaLage nahi. tethI jema pAMcapaNu sAbita karavAnu che tema mahAvratapaNu pazu sAbita karavAnu che. prazna-ekaDA, pachI seA Ave, tema nAnA aNuvrata tethI temanuM nirUpaNuM prathama joIe ane mahAvatA meTAM tethI nirUpaNa pachI karavuM joie. eka zIkhavyA pachI seAnI vAta heya. mahAvatanA nirUpaNu pachI aNuvratanu nirUpaNu hAya nahi, paNa zAstrakAre te prathama pAMca mahAvratanI vAta karI. A vAtamAM pApanA pakSane pe|SavAvALAe, ekanI jagA para aNuvrata melyA che. aNuvrata te bhAgatA ceAranI lagADI che lAkhA lUTIne cAra jAya temAMthI je nIkaLyu te, pahelAM lageTIne vaLagaje, mAlane pahelAM na vaLagIza. mATuM levAnuM pachI, nAnu levAnu pahela. khesa pahelAM tANI leje. te vAta kema kabUla Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna che ne? pahelAM lUgaDAM pakaDIza nahi, dhetiyuM pahelAM levuM e kaheze ne? nA. e kaI divasa na bane, mAla javA kema devAya ? mahAvrata e AtmAne guNa. jema khesa kheMcI le ne piTaluM javA de te "mUrkha" tema mahAvrata mATe prayatna na kare ne aNuvrata mATe prayatna kare te mUrkha tIrthakara AdinI eka ja bhAvanA tIrthakare, sAdhuo, aNuvratavALAo ane samyakatvavALAo eka bhAvanAvALA jarUra heya. kaI? "mA jAUMtADA pApAni" jagatano keI jIva pApa na kare e bhAvanA. mahAvratanuM svarUpa pahelAM, pachI ANuvratanuM levAnuM che. jagatamAMthI sarva anyAya kADhI nAkhavA kAyade bAMdhanAra vicAra kare che ke jagatamAM gunA karanArA na thAo evI dhAraNuM hoya paNa gunA baMdha thavA muzkela paDe che. samakitInI, aNuvratInI ke mahAvratInI dhAraNAthI ke yAvata tIrthakaranA kathanathI sarva jI pApa vagaranA thayA nathI, thatA nathI ane thaI javAnA paNa nathI. vagara pharajanA anyAye sattAthI, samazerathI, korpothI, zikSAthI ke kedakhAnAthI na gayA; te A te kudaratanI sAmA gunA batAve che ke taLAvamAMthI pANI le ke kherAka khAo te pApa. kudaratanI sAmA kAyadA karanAra-e kAyadAmAM badhA AvI jaze. keI bahAra na raheze. te pachI kudaratane gunegAra TharAvanAra kacerInA kAyadAne badhe amala thaze te samajAvanAra kaI dazAnA haze? jema kAyadA karanAre anyAyane cAre bAjuthI nAza kema thAya te tapAsavuM joIe, tema kudaratane kope caDhAvavA taiyAra thayelA mahApurUSa alpa paNa pApane pakavAnI jagA rAkhe, bele te emanA kAyadAmAM dhULa paDI. gunA rokI na zake, UlaTI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM sthAnAMgasUtra puSTi Ape tevA kAyadA karanArane kevA kahevA ? ahIM pApapratibaMdhanA kAyado kare che, pApa kare te zarama. kAyadAthI virUddha cAlIne cAhe teTale anyAya kare, paNa kAyadAmAM khArI na hovI joie. sarvajJa jagatanAM pApane dUra karavA mATe kAyadA-mahAvrata ghaDe, temAM kAyadAnI peAla na rahe, tema pApapratibaMdhakanA kAyadAmAM peAla hAvI joie nahi tethI paMca mahAvrata kathAM, pAMca-aDhAranAM hathiyAra 39 dharma e purUSA che. te karavA mATe pApanA pratibaMdha karavA jarUrI che. tene aMge kAyado karavA jarUrI, paNa te pAMca kema ? aDhAra kema nahi ? aDhAra jagA para pAMcamAM kema patAvyu ? jo pAMcane mATe kAyado kare te 13 prakAranAne mATe te chUTa ApIne calAvyu' ema kahe che ne? mahAnubhAva! 13 anyAya nathI rAkhyA. kAraNake jyAre zatru kabajAmAM Ave tyAre hathiyAra paDAvI levAya. mANasanuM teAphAna, zatrutA khaMdha thavAnAM ja che. jo e sAthe na bane te pahelAM hathiyAra teA laI levAM ja joie. hathiyAra melAvyAM temAM zuM karyuM? jIvatA jAgatA zatrune hathiyAra mUkayA pachI Dara nathI. hathiyArA utarAvavA mATe zatru karatAM vadhAre prayatna karaveA paDe che. pAMca pApeA aDhAre pApasthAnakanA hathiyArA che. mATe pAMca mahAvratA gaNAvyAM. jo tema na hota te AzravanA 42 bhede mAM, avratane 18 gaNAvAta paNa caDAvratanI jageA para aDhAra jaNAvyAM nathI, pAMca, katha'cit pAMcapaNuM; ane mahAtapaNu vidheya che. ? Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 4 puruSArthanuM svarUpa zAkAra bhavya jIveAnA upakAra mATe sthAnAMgasUtranA pAMcamA sthAnanA pahelA uddezAnI racanA karatAM pAMca mahAvrate che te jaNAvI gayA che. jagatamAM cAra puruSA che teA kayA puruSAmAM yatna karavA joie ane enA upadeza devAnI jarUra zI? artha ane kAma e ene manuSyA prayatna karIne meLave che tethI ene 'puruSArtha' kahevAmAM AvelA che. vastutaH mAkSa sivAya purUSA nathI. dharma e purUSArtha nathI. vivekIoe prApta karyA pachI je cheDavAnu` heAya nahi, tene 'purUSA" kahe che. A grahaNa karyA chatAM mekSane mATe kalyANane mATe, sarvathA parigrahane cheDavAnA che. patthara upara kAryo dhULathI na bhusAca zAsrakAranA upadezathI keTalAka cheDe, paNa zAstrakAranA upadezamAM na Ave te? sajajanatA rAkhe teA khelavAmAM vicAra karavA paDe, kAraNu sajjana manuSya dhArIne ja mele, paNa nAnAM cheAkarAM, khairI ALasamAM khele che tyAre e khyAlavALAM hAtAM nathI. ALasamAM, hAMsImAM ke nidrAmAM je zabdo sajjanathI khelAi gayA hAya, te kaI divasa palaTe ja nahi. sTeTa(slate)mAM cheAkarAe lakhe che, hAtha pherave eTale bhusAI jAya. patthara upara kAtarelA akSara na tA hAthathI bhusAya, na rabara(rubber)thI ke pANIthI bhusAya. patthara upara TAMkaNA vaDe khedelA akSaro dhULa khaseDe te cAkkhA thAya. bIjA akSarA bhusavAnuM je sAdhana te ja ahIM AgaLa UlaTA spaSTa thavAnuM sAdhana che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cothuM ] sthAnAMgasUtra abhimAna eTale bhasavAne dhaMdho delA akSare cakravatIone paNa javAba de che. cakravartI e jagatane tRNa samAna dekhe che ane tethI huM advitIya chuM evuM ghamaMDa AvI jAya che. arthAt mAtA hAthI jevI sthiti cakravartInI thayelI hoya, paNa cakravatInA nAmanI bharelI zilA dekhe tyAre pitAnuM nAma ekAda nAma bhusIne lakhavuM paDe che. cakravatIne abhimAna saphaLa karavAne keInuM bhusavuM paDe. te pArakuM bhusavAmAM abhimAnavALAne sthAna meLavavAnuM. abhimAne caDhelAne bhasyA sivAya caDhatuM nathI. abhimAna eTale bhusavAne che, tarAne bhasavAne dhaMdho. jyAre cakravatI bhuse tyAre nAma lakhI zake. patthara keryA sajajananA bola pattharamAM katarelA akSare e hAthathI bhusAtA nathI, dhULa khaseDayA khaseDAtA nathI. tevI rIte sajajanethI cAhe te UMghamAM, hAMsImAM, ALasa maraDatAM je akSare bolAyA hoya te akSaro pattharomAM kerelA TAMkaNAnA akSaronI peThe nizcala rahevA joIe. e akSare koI divasa palaTe nahi. bIbAnI mAphaka UMdhA nAkhe te chatA, ane chatA hoya te UMdhA ema durjane na karavAnuM kare. durjana bIbAnA bApa, rabara-sTempa (rubberstamp) vagere dekhIe chIe. je karavAnuM kahe temAM nAmanizAna na hoya, na karavAnuM kahe te thayeluM hoya. A vicAra kone karavo paDe? jene sajajanatA saMgharavI hoya tene. jene sajajanatA saMgharavI nathI tene moDhAmAM je AvyuM te belI devuM. "samaya vate sAvadhAna bAlyAne baMdha nahi. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna lA` kena ane meAgalAnI sarakhAmaNI lArDa karjhanane kahyuM ke AvI rIte briTiza sarakAre DhaDharA pITAbyA. tyAre AvAM vacanA ApelAM hatAM. tyAre kahyuM-te vakhate 'DherA pITavAnI jarUra hatI. meAgale, khIlajI evA na hatA. melyAne kheAlavAvALA na hatA paNu ghAtakI, krUra tA hatA. A (belavApaNuM) sajjanane pAlave nahi. sajjanAne je akSarA elavAmAM AvelA hoya te palaTavA na joIe. sAdhumahArAjanA upadezane sAMbhaLIe, jANIe, vavAne prayatna karIe tyAre sannAoAiAo veramaLa ne? amAre te grahaNa karyA chatAM cheADavuM paDe nahi te 'puruSArtha' a-kAmane cheDavAmAM purUSA sAdhunAM vacanane sAMbhaLIe nahi te pachI cheADavAnu zAnuM? jo pApanA Dare na cheDe, dharmanI IcchAe na cheDe, te setAnanA sapATo lAgaze te cheDavu ja paDaze ne ? gaye bhavathI zuM laIne AvyA che ? gaye bhava khALIuM teA karyu haze ne ? khALIuM te dhana karatAM vahAluM hatuM ne? zuM tene lAgye che ? sAdhunA upadezathI na cheDe, paNa setAnanA sapATAthI cheDavu paDaze. atha ane kAma cheDavAmAM Ave teA ThIka, naDi teA setAnanA sapATAthI ane kAma cheDavAM paDaze. grahaNa karyA cheADavuM na paDe eTaluM lakSaNu nathI, paNa vivekI manuSya hAya tA akAmane che|DavA lAyaka gaNe tA enuM puruSA rahe. prazna-mAkSa ja puruSA kema? atha ane kAmane mAtra leke pravRtte tethI 'puruSArtha' kahevAmAM AvyA, paNa tharmane kema kADhI nAMkhyuM. ekalA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthuM ] sthAnAMgasUtra meAkSane ja 'purUSArthA''kema kahyo ? dhama paNa puruSArtha nahi mekSa ja purUSA rAkhyA paNa dharma nahiM, kAraNake dAna, zIla, tapa, bhAva, pAMca mar3Atrate, cAritra e paNa siddha thavAnI vakhate cheADavAnAM hoya, cAritralabdhi, cAhe teA yathAkhyAta cAritra chatAM sAdi zAMta. aupazamika Adi bhAveA aSA UDI jAya. yathAkhyAtA cAritra siddhone hoya ja nahi. 11-12-13-14me guNasthAne yathAkhyAta cAritra rahe; bhavastha sudhI rahe. cAritra e tA sAdhunA gheADo. gharanA bAraNAmAM pesatAM kAI gheADAne rAkhatu' nathI; ethI gheADA nakAmA nathI. gheADAnA pratApe pahAMcyA chIe. cAritra e mAkSe pahoMcADavAnA gheADA hatA. mekSa AgaLa pahoMcyA tyAre e cAritra cheADavuM paDe, te cAritra jevI cIja e paNa mekSa pAmatI vakhata cheADavAnI. paNa zAstrakAra kahe che: pAtapeAtAnI maryAdA Ave tyAM kSAyeApazamika bhAve cheDavAnA. dharmane choDavAnA-dha saMnyAsa. haribhadrasUri kahe cheH dharma sanyAsa hAvAne lIdhe, kSAye pAmika bhAva cheDavAnA che. be sAdhya ane e sAdhana 43 prazna--dha cIja zAne mATe che? duniyAmAM je kaI sAdhya hoya te te sukha ja che. sukha e prakAranAM: (1) AtmIya (2) paudgalika. AtmIyasukhanI prApti enu nAma 'meAkSa', paulika sukhAnI prApti enuM nAma 'kAma', meAkSaprAptinuM sAdhana enuM nAma dharmo,' 1 dvidhA'yaM dharmasaMnyAsayogasaMnyAsasaMjJitaH / kSAyopazamikA dharmA yogAH kAyAdikarma tu // yogahaH sa0 ho0 9 / / o Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna mekSanI prApti thAya tyAre sAdhana khina jarUrI. strIe cUlA saLagAve che, khIjethI devatA lAvIne phUMkIne saLagAve che, tene ja rasAI thaI rahe tyAre pANI nAMkhIne elave che. jo olavavuM che te saLagAvavu' zAne mATe ? kAraNake raseAi karavI e sAdhya che. te sAdhya saLagAvyA vinA siddha thavAnuM na hatuM. sAdhya siddha thayu eTale elavI devu paDe. A cAritra samasta Azrava rokavAne mATe che. mAkSa levAne aMge mahenata karavAnI jarUra che. sTava (stove) saLagAvatAM akasmAt thAya che, chatAM saLagAvAya che. e pAchA kAma thaI jAya eTale Alave che. agni svataMtra saLagAvele nathI. agni rasAinA muddAe saLagAvAyA che. agnimAM lAbha che ema dhArIne saLagAvyA che, raseAI karavA mATe saLagAvelA che. raseAInA sAdhana tarIke che. tema ahIM dharma' dharma tarIke levAmAM AvelA nathI. nizcayathI dhama 14mAnA chelle samaye meAkSanA sAdhana tarIke dhama levAmAM AvelA che, haribhadrasUrie kahyuM che ke jagatamAM dharma eka ja samaya che. AkhA bhavacakramAM dharma eka samaya. kace eka samaya ? caudamA guNuThANAnA chellA samaya. mATuM zahera hAya ne eLakhANa na heAya teA mATu' zahera chatAM jaMgala. nAnuM gAma hoya paNa tyAM satkAra, sanmAna thAya te zahera. meAkSarUpa kArya kare te dha' "mosamaya thayade senTesIjaramasamayamAvI lo || '' (''dharmasNgrhnnii gA0 (6 26 ) tasyaitra - zailezyavasthA caramasamayabhAvino dharmasya sAkSAt pAramparyeNa vA sAdhakaH (TI.) I "" Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthe ] sthAnAMgasUtra mokSane ke samaya sAdhI Ape che? codamAM guNaThANAne chelle samaya. te sivAya mokSane sAdhI ApanAra keI nathI. devaloka eTale mokSa gharANe samyakatvavALe jyAre AtmAnI zuddha sthitie vicAre te sarvArthasiddhapaNuM AtmAne pratibaMdhaka che. manuSyapaNAmAM ATha nava varSe kAma kare te tetrIsa sAgarepame paNa kAma thatAM nathI. ATha nava varSe dhULamAM ALoTavAvALe gaNAya. e dazAmAM je kAma kare te sarvArthasiddhanA devatAo tetrIsa sAgarepame karI zakatA nathI. devaleka eTale zekSane gharANe melanAra. ghareNe melanAra bajAra bhAva laI zake nahi. tevI rIte sarvArthasiddhapaNuM mekSane gharANe melavAnuM, tethI tenuM (mekSa ghaNe melavApaNAnuM) nivAraNa thavuM joIe. dharma kAraNenAM kAraNanuM kAraNa che saMpUrNa saMsAranuM nivAraNa te "dhama caudama guNaThANAnA chellA samaya sivAya saMsAranuM nivAraNa nathI. mokSane banAvanAra tarIke chele samaya che. kAraNanuM kAraNa hoya tene kathaMcit kAraNa gaNavAmAM Ave. sIdhuM kAraNa te te kAraNa che. lakSamInuM kharUM kAraNu lAbha. lAbhanuM kAraNa mAlanuM vecavuM. enuM kAraNa mAlanuM levuM. seMghA bhAve mAla laIe te vakhate kamAyA" ema kema bele che? pUrva pUrva kAraNene arthAt kAraNenAM kAraNene paNa kAraNa tarIke mAnavuM te sajajanatAnI bahAra nathI. dharmane kAraNa tarIke jaNAvyuM. nizcayadharma caudamA guNaThANanA cheDe che ane vyavahAradharma cethA guNaThANanI zarUAtathI che. sunipaNuM e ja samyakatva kSAyika samakitavALA avirati hoya te tene zAstrakAro Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mithyAtvA gaNAve che; kAraNa ke kAraka samyaktva nathI. AcArAMgamAM jaNAvyuM che ke muni paNa te ja samakita. prazna-te vakhate zreNika rAjAne kayAM le? kAraka samyaphatvanI apekSAe ke recakanI apekSAe? samAdhAna-zreNika rAjAne recakanI apekSAe samyakatvavALA gaNavA. apramattapaNe mokSanI kriyA thAya te "kArakI. sAtamAnI hada te "kAraka.. cothA guNasthAnavALAne dharmI kema gaNAya? prazavyavahArathI cethAnI zarUAte dhama kema kahevAya ? cothuM guNaThANuM e vAMjhaNIne ghera vivAhane mAMDe. e phajetI ke bIjuM kAMI? tevI rIte dezavirati hoya te eTaluM pApa cheDavAvALe thaye. vAMjhaNIne tyAM vivAhane mAMDave mAMDele na heya, vicAramAM ja hoya. cethA guNaThANe kSAyika samyakatva pAmela hoya te vAMjhaNIne tyAM vivAhane mAMDa che. eka paNa vrata levAtuM nathI, te pachI zA mATe "dhama gaNa? meha saradAranA zastro sarakAvI nAkhavA mAtrathI "dharma gaNave te vyAjabI che? pAMcamA, chakU guNaThANavALAe mehanI jALa kApI che. A te ethe rahe te mAchInI jALamAM taraphaDate bilADe che. tene "dhama kema gaNa? zuM guNasthAna eTale vicAranuM parAvartana saMkrAMtine Adi-kALa te vicAranuM parAvartana. dezI hilacAle cAlavA pahelAM, trIsa trIsa varSo sudhI koMgresa (ongress) bharAI lAkhe dara varase kharacAyA. pUchavAmAM ? jaM saMmaMti pAsahA taM mogati pAsahA; ja moNaMti pAsahA taM saMmaMti paashaa| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAthu ] sthAnAMgasUtra 47 AvyuM--mAnuM phaLa zuM kADhayuM? nakAmAM thUMka UDADA che, tamAzathI khanatu nathI; tame meleA che tema amaNA dhAva che. cAranI cAkaDInI jeTalI caturAI hAya teTalA kATavALane vadhAre killA AMdhavA paDe. tame je khele temAM ADakhIlI nAkhavAne sarakArane UlaTA vadhAre. badhA karavA paDe. uttaramAM kahevAmAM AvyuM ke-duniyA-leAkeAne samajI zaktI nathI, tethI rANInu rUDuM rAja kahetA hatA. dhadhAne dezamAMthI kADhI nAkhanAra, rAjyane rUDu rAjya kahetA hatA. te koMgresavAdIone gamatu na hatu...-te vicAranuM parAvartana, vicAranA parAvartana pachI vananA parAvanane vAra na lAge. ceAthuM guNuThANuM eTale vicAranuM parAva na. nigraMtha pravacana e ja artha ane e ja paramA che anAddhithI rakhaDatAM premane cAhI rahyo hateA. Arabhaparigrahane 'tAraka' gaNI rahyo hatA. tyAM vicAra thayA ke anata mAtmAnI jJAnazakti, tenuM kAsaLa kADhanAra A che. je viSaye, kaSAya, AraMbhane sAdhya tarIke gaNutA hate, haiyAnA hAra tarIke gaNatA hatA tenI jagAe palaTo khAI gayA. ayamaDhe paramaTe teNe baLade nigraMtha pravacana e ja artha ane paramAtha che. te sivAyanI keAI cIja hoya te te bhayaMkara jema koMgrese bhAna karAvyuM. tema samyaktvamAM je saltanatane TakAvavA mATe laDavA jatA hatA te ja hiMdanA leAkeA sarakAranA pakSa laIne cIna, dakSiNa AphrikA ane surezapamAM laDavALiyA navI rIta AjI vakhanAdi kALathI Ai.pudgalamAM kSAra pASaNuM meLavavA mATajha vRMda karavA mATe kAmanA chAlA karavA mATe mAM nA maM gALavA F Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 mAM sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vALe thaye, paNa jyAre AMkha UghaDI eTale bhikhArI karanArI kaI saltanata hoya te A sarakAra che. e kogresanA vicAramAM AvyuM-e kesanuM kahevuM che, emAM mAre levA devA nathI." amAre julama na dUra thAya tyAM sudhI julamagArane eke pAI ApIzuM nahi. duniyAne jAgrata karI. tevI rIte A AtmA mehane tAbedAra, mohane rakSaka, mehane saradAra thaIne anAdi kALathI pharI rahyo hato, tenI AMkha UghADI eTale tene te mAlama paDayuM. karmarAjA rAkSasI sarakAra che briTiza vacana ApyuM che ke koI paNa rAjyane khAlasA karavAmAM nahi Ave, rAjakArabhAramAM hastakSepa nahi karIe. paNa karmarAjA e te rAkSasI sarakAra che. AtmAnA guNe pahelAM japta kare che tethI je AtmA pudgalanuM sAmrAjya japta kare te phAve. AtmAnuM kevaLajJAna, darzana, yathAkhyAta cAritra, kSAyika samyaktva, anaMta vIrya te japta ja che. paradezI, julamI, koMgresameneongressme)e mAnelI tevI sarakAra hAtha nAMkhavAthI dUra che, paNa karmarAjAnI sarakAra Dhoro pITAve che ke "badhA pitAnA rAjyanI lagAma amAre tyAM melI jAo." DhaMDhero pITAvIne je rAjyanI lagAma le che tene sAra keNa kahe che? pudgalAsaktivALAe lagAma karmane seMpI che kArabhArathI kaMTALele, mejamAM macele kahe che ke A ThIka. penzana (pension) AvyA karaze, meja karIzuM. A rAjI thanAra keNa heya? "mUrkha. A AtmA lagAma saMpI de te anaMta jJAna, darzana, cAritra, vIrya badhuM soMpI devAnuM. jita kare che te rAkSasI sarakAramAM hastakSepa nahi e khAlasa vika che rara che, aer)e mAnelI cheparadezI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAthu ] sthAnAMgasUtra 49 ApaNane te penzana maLyu. je paudgalika sukha e penzanathI maLe. anAdithI anyane lagAma sAMpIne mAtra penzanamAM khuza hatA. AMkha UghaDe tyAre mAlama paDe ke e kevI mUrkhAi karI che! penzanathI peTa bharU chu. tema samyakRtvanI sthitimAM Ave tyAre khabara paDe che ke AkhI lagAma sAMpI dvIdhI che. AtmAmAM anatI tAkAta che anatA meAhane e ghaDImAM cUrA karI nAkhuM' teTalI mArI tAkAta che. kSapakazreNika vakhata mAtmAnI eTalI badhI tAkAta thaI jAya che ke abhavyanAM, mithyATaSTinAM badhAnAM karmo kevaLI thanAranA AtmAmAM nAkhI de, te e ghaDImAM bALIne bhasma kare. AkhA jagatanA-cAhe te samakitI ke mithyAtvI hai, AvI zaktinA dhaNI, anatA meAhane kacaDI nAkhanAre, e tAkAtavALA mehanA gulAma thaine rahyo che. samyakRtva eTale avinAzI bIja cakravartIne gulAmInuM bhAna thAya tyAre enA AtmAmAM zu thAya tenA vicAra kare. jevI rIte cakravatI chatAM gulAmImAM gabaDI rahele, te cakravartInI sthiti samajI zake tema ceAthe guNaThANe AvavAvALA jIva vratavALA nathI. enI nasanI aMdara evuM leAhI vahI rahyuM hoya che ke mArI pAse gulAmI karAve che e kANu ? e mArA nekarane nAkara, ene lAvIne me geAThavyA che. evA jagatanA badhA ekaThA thAya tA huM ekalA basa chuM. paNa te 'mArI pAse gulAmI karAve che.' evI jenI sthiti thAya. A vicAranuM parivartana cAthe guNuThANuM jabarajasta thayuM je thayeluM na hatuM te thayuM; e avinAzI bIja. prazna--pahele guNuThANe jAya tyAre? DAMgaranA uparanA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bhAga khavAI jAya, paNa e rahe mULa jAya nahi. aMdarathI mitra gaye, chatAM eka vakhata "zatra' gaNe eTale basa. bIja keI kALe khasatuM nathI. sannipAta maTyA pachI vidvAna te vidvAna ne mUrkha te mU mULa vAta para Ava-tethI mehane kahevuM paDe ke vadhAremAM vadhAre ardha pudgalaparAvartathI vadhAre kabajAmAM na rAkhI zakuM. samyakatva pAmIne nigadamAM gayele jIva ane nigedane jIva e baMne sarakhA; jema jagatamAM sannipAtamAM sarakhA chatAM sannipAta maTyA pachI vidvAna te vidvAna ne mUrkha te mUM. sannipAtamAM cIMtharAM cUMthavAvALAne davA lAguM paDaze, tAva utare ane sannipAta cA jAya tyAre vidvAna te vidvAna ane mUrkha te mUrkha. ekendriyapaNAne sannipAta jIvane rahe tyAM sudhI baMne nigodIA sarakhA. jyAM ekendriyapaNuM jAya ane ahIMthI sabhyatva pAmIne gayela hoya tenuM ekendriyapaNuM jAya, temAM pharaka che. Azcarya je ahIM Avela nathI, anAdithI tyAM rahe che, e mekSe jAya te zAstrakAra "Azcarya kahe che. Azcaryane artha sUryane udaya 24 kalAke. varSane palaTe traNa sATha divase bane. vIsIne palaTe utsarpiNI avasarpiNIo bane. A badhA palaTA amuka vakhate paNa anAdinI vanaspatimAM rahele mese jAya e banAva te anaMtI utsapiNI avasarpiNI jAya tyAre bane. jema mAtA mANavA jee dAkhalA, 5 dhoraNa rAkha hAyomAM samajavuM joIe ke pUrbhave AdhakAma daravA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAyuM ] sthAnAMgasUtra 51 jAmAM gayA vinA meAkSanI nIsaraNI maLI gaI te anaMtI utsarpiNI, avasarpiNI jAya tyAre kAikane maLe, tethI ene haribhadrasUrie 'Azcarya' kahyu. pratipAtI meAkSe gayelA vadhAre che anAdinI vanaspatimAM raheaA bahAra nIkaLe chatAM samyaktva pAmIne meAkSa pAme, paNa samyaktva pAmIne UtarI gayelA hAya te bahAra Ave te khuzIthI mekSa pAme. anaMta kALanA pratipAtIe vadhAre mAthe jAya. apratipAtI arthAt jemanu samyaktva gayu nathI tevA gheADA, jene anata kALe pAchu maLyu, jene melelu maLyuM evA jIvA ghaNA. nahi paDelA anata che, tenA karatAM paDelA asaMkhyAta guNA vadhAre. AThame bhave mekSe jAya. te bhava ArAdhanAnA ema keTalAka kahe che. jaina zAsanamAM ekAgracitta hAya teA trIje bhave mekSe jAya ema kalpasUtramAM kahyuM che. jaina zAsanamAM ekAgracitta, pUjAprabhAvanAmAM parAyaNa, 'sAma yAga' hAya te eka ja bhava khasa che. kAryo karavAvALA pariNAma zAstranA viSayamAM 1 "marudevi sAmiNIe Na evaMmeaMti subbae jeNaM / sA khu kila vaMda NijjA taM thAvarA siddhA // 924 // saccamiNaM accheragabhUaM puNa bhAsiaM imaM sutta / anne'vi evamAI bhaNiyA iha putrvasUrIhiM / / 22 / ' (paMcavastu) / 2 'ttittA nigasAsa krima,vamAvaLAvUmaparAyaLA ne / tisattAmAM nipunaMti vyaM, manayaM te junA saraMti / / 4 / " ( 1samarthana, pR. rU.) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nathI. sAmarthyoga bAre aMga-auda pUrvothI para che. nano zui' e bhaviSyanI AzAne namaskAra "namohyu "--bhaviSyanI AzA. mane namaskara maLyuM nathI. bhaviSyamAM IcchuM chuM ke mane maLe. pramAdI chuM. pramAdIne ghera paramezvaranI pariNati hoya nahi. nAnuM baccuM mAne trIje mALe dekhe. e caDhI zakatuM nathI, paNa hAtha kare che. jema dUra rahele putra mAne dekhIne rUMvADe rUMvADe Ulase tema pramatta dazAmAM paDele dhAnyane dhaneDe ne pANIne pare potAnI sthitine dekhe tyAre Ulase che. aDIM apramatta dazAne namaskArane dekhIne akaLAya che. "govi namokSAro" (bAva 026) e sAmarthyayegane namaskAra che. samyakatvanI tAkAta ' have mULa vAtamAM Ave-samyakatva pAmela chava nigedanAM UtarI gaye, duniyAnA gharamAM ghora pApa e jIva karI gaye, te paNa mahArAjAnI tAkAta nathI ke ene ardha pugalaparAvartathI vadhAre rAkhe. maNibhAI samakitI che ke kema? anyamAM te dvArakA jaje, tyAM DAma daI deze. jaina zAsanamAM svarUpanuM nirUpaNa karavAne haka che." haribhasUrine vAdIe kahyuM samakitane nirNaya na karI zakAya. te bIjAne sAdharmika, vratadhArI tarIke mAne zI rIte? A bhAI samakitI, A bhAI sAdharmika ema zI rIte mAnavuM? kahe ke tyAre badhI aMdhAdhudhI ApaNe AtmAne nirNaya na thAya te pArakAnA AtmAnA samaktine nirNaya kayAMthI karave? vagara samakitavALAne "samakitI' mA eTale DULyA. A te UlaTuM bhakti karIne DUbavAnuM che! jene Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 'cothuM] sthAnAMgasUtra nANu jeTalAM naLIAM nathI, chatAM huMDIe Doka jAya tenuM zuM thAya? pArakA AtmAne nirNaya na kare tyAM chApo ThekayA ja jAya te zuM thAya? temane keIne vyavahAra-saMsaga na joIe. je samyakatvane nirNaya na thAya te kaIne sarvavirativALA ke sarvavirati vagaranA na manAya ane tethI amAre sAdharmika bhaktinI jaMjALa na joIe. samyakatvanI vAta uDADatAM mAla UDI jAya haribhadrasUri kahe che. samaktine nirNaya thAya nahi. samyaktvanA nirNaya vina samakti thAya nahi. samakita thatAM deva, gurU, dharmane mAnavA joize. samakitane nirNaya thAya nahi tyAM sudhI deva, gurU, dharmane mAne nahi. deva, gurU, dharmane mAne nahi tyAM sudhI samakitI thAya nahi. jema keThImAM saMtAvA gayelA cerane bUma mAravI paDI ke mA mA mane keThImAMthI bahAra kADha. tema samaktinI vAta UDAvavA gaye hatuM temAM te UlaTI mokSanI vAta UDI gaI samyaktvanAM liMga sagyadarzanavALI vyaktinA cihno joI levAM, samyaktvanAM lakSaNa nahi. samyagdaSTinAM lakSaNa "sussUsa dhammarAo gurudevANaM jhaasmaahiie| veyAvaJca Niyamo sammahiDissa liNgaaii|" | (vaMvArA 0 11). 1 dharmane sAMbhaLavAnI IcchA, 2 dharmane rAga, 3 gurudevanI zakti pramANe veyAvacca-sevA karavAno niyama heya te "samaktiI." samyagdaSTinAM A cihna che. liMgadvArA ja mAnavAnuM rAkhyuM. pitAnA AtmAne samati thavAne nirNaya muzakela te pachI bIjA AtmAne nirNaya tha keTale muzkela. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna - DhaMDhIyAomAM dekhIe chIe ke dalAlenA samakita, cothamalajInuM samati, chagamalajInuM samakita. eTale jinezvaramahArAjanA dalAlanuM samakita. ApaNuM gaLuM sukAI jAya, chatAM tatva te jinezvaranuM che. pilA pArakI milaktanA mAlika thAya che. pitAnuM samakita zIkhyA che, ane chApa Ape che. paNa ahIM te je traNa vastu kahI temAM parovAyele je hoya, pachI bhale tenA AtmAmAM game te hoya paNa tene "samaktiI' mAnIe chIe. haribhadrasUri chApa mAravAnuM rAkhatA nathI. dharmanI zarUAta mULa vAta para Ave-cethe guNaThANe Avela jIva paDI jAya, tatkALa na caDhe te paDe, asaMkhyAtI vakhate caDhe tema paDe; te paNa ardha pudagalaparAvartamAM mehane mAravAne te eno avinAzI prabhAva. te prabhAva nigodamAM paNa cAlyo ja nathI. zAne lIdhe? samakita pAme tene lIdhe. ethe Ave avinAzI. tyAMthI dharma vyavahAra tarIke zarU karIe chIe. upacAravALo dharma laIe te jyArathI mehanI sIttera kaDAkeDanI sthitimAMthI 69 kaDAkaDIne kSaya karI nyUna keDIkeDInI sthitivALe apunardhadhaka thaye eTale dharma AvyuM. nizcayathI dharma caudamAne cheDe rAkhe. mekSa sivAyanuM cheDavAnuM che tyAga na kare paDe, choDa na paDe, keI kALe paNa cheDe na paDe, chUTe nahi evuM jo koI hoya te te "mokSa ja che. mA sivAyanI dharmarUpe gaNelI sthiti badhI choDavAnI. te sivAyanI badhI sthiti chachAnA chakkAmAM chavAyelI che. artha ne kAmanI sthiti chaphakAmAM chavAyelI eTale cheDavAnI. tevI rIte Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 cothuM] sthAnAMgasUtra dharmanI sthiti chachAnA chakkAmAMthI bahAra nIkaLelI nathI. gheDe caDhayA pahelAM page cAlavuM-ghaNe cheTenuM-ghoDA uparathI utaryA pachI page cAlavuM te kRtakRtyanuM cAlavuM. pahoMcyA pachI gheDAne cheDavAne heya. te pahelAM nahi, tema kSApazamikathI kSAyikanI siddhi karyA vinA kSApazamikane cheDIe te gothAM khAIe. je lIdhuM te kaI kALe paNa cheDavAnuM na hoya tenuM nAma "puruSArtha. e chatAM jyAre kahe ke parama sAdhyane sAdhanAra, chevaTe dharmane lAdhI zake. e dharmane sAdhanA che. benI ja pravRtti ane anumodanA heya. artha ane kAmane upadeza na de, tethI lApazamikane upadeza karatAM pAMca mahAvrate kahyAM. praznamahAvratanuM nirUpaNa kema? ekaDA vinA senI vAta kare che ? samAdhAna-AtmAne svabhAva sarvavirati. sarvavirati jANyA pachI dezavirati jANavAnI hoya. kema? lagIra palaTAmAM le. sarvavirati eTale sarvathA pApane tyAga. upadeza ke sarva pApa choDavAne upadeza de ke thoDuM pApa choDavAnuM upadezIne besI rahevuM? apavAda kAyade karyA pachI heya. kAyadA karatAM agra pada apavAdane hetuM nathI, te pachI dezavirati e sarvaviratine apavAda che. je sarvavirati na bane te dezavirati, tethI apavAda che. te apavAda che to kAyadA pachI apavAdanuM kathana hoya, tema sarva pApathI nivartAvAnuM jaNAvyA pachI na nivatI zake te DAM pApathI nivartAvAnuM kahe che. mATe pahelAM mahAvratanuM nirUpaNa kare che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 5 zraddhA palaTAtAM nukasAna sUtrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAsvAmI zAsananI pravRttine mATe bhavya jIne saMsArasamudramAMthI pAra karavAne dvAdazAMgInI racanA karatA thakA prathama aMgamAM sAdhuonA AcAra jaNAvyA. AcAranI pravRtti, zuddhi, vRddhi karavA chatAM, parama kASThAe AcAra karavA chatAM je zraddhAmAM palaTe thaI jAya te samAM ekaDe ja cAlyuM jAya. eTale je mekSamArga tarapha AcAra pAlana karI, TakAvI, vadhArIne, parAkASThA karIne je musApharInuM prasthAna karavA mAMDeluM te aTakI ja paDe eTaluM ja nahi, paNa jema meTAM sTezanee eMjIne pheravavA mATe rAunDa (round) heya che, ne tethI eMjana palaTI jAya che tema AcArane vadhAravA, sthira karavAvALe hoya te paNa zraddhAne palaTa thaI jAya te melanI musApharI mekSa tarapha na rahetAM pilaTAI jAya. zUre saradAra samagra dezane, rAjakuTuMbane aMge AdhArabhUta hoya paNa te nimakahalAla rahe che. paNa nimakaharAma thaI jAya te tenA jevuM bhayaMkara nukazAna keI karI zake nahi. tevI rIte AcArane amala vagere karanAra manuSya je zraddhAmAM Dagamage che te mokSane aMge eTaluM badhuM nukasAna kare ke je nukasAna sAmAnya manuSya paNa na karI zake. AcArAMgathI AcAra ane sUyagaDAMgathI zraddhA AcArAMgane upadeza dIdhA pachI AcAramAM pravarte aMta sudhI eka sAdhyane pahoMcanAre have joIe. tene aMge sUyagaDAMgajInI aMdara e vAta karI, cAhe te sUphamataravAdI, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM ] sthAnAMgasUtra pa7 yuktivAdI, anumAnavAdI ke koI paNa vAdI Ave te AcAravALA AgaLa TakI zake nahi. eTale majabUta tene (AcAravALAne) karavuM joIe. vaLI bheLavIne AtmAne avaLe raste laI jAya tema na thavuM joIe. tethI sUyagaDAMga sthApana karIne zraddhAnI majabUtI karI. cAhe teve vAdI pheravavA mAge, te paNa pheravI zake nahi. zuro saradAra samajaNa ane zAryamAM hoziyAra hoya te jIta meLavavAnI bAkI rahetI nathI. AcArAMgadvArA e AcAramAM ne sUyagaDAMga dvArA e zraddhAmAM majabUta thaye. zahera killo, dariyAI lazkara ne cAre bAjue suraMgo pAtharI hoya te nirbhaya. ThANuga eTale padArthanI iyattA zraddhAmAM vadhelA saradAra nibhaya kyAre rahe? jyAre vargIkaraNamAM hozIyAra thayele heya. eka vastune eka eka rUpa, bhinna bhinnapaNe dhyAnamAM lIdhelI hoya tyAre bIjAnA AcAra-vartanathI mUjhAya nahi tethI kANugacha dareka padArthanI IcattAra ANI de che. chupI polIsane kAMI chUpuM rahevuM joIe nahi. zUrA saradArane TekarA AgaLathI javuM paDaze e khyAla. bahAra na hevuM joIe. khyAla bahAra hoya te oraMgajheba eMsI hajAranuM lazkara laIne AvyuM, paNa aravalImAM kevI rIte javAze tene khyAla rahyo nahi tethI rAjasiMhanA be hajAra lazkare eMsI hajArane pANI pAyuM. DuMgarA uparathI patharA paDe tyAM caDhavuM muzkela, paNa jo teo tAlaMbAja hoya te te vaLI keTaluM muzkela? auraMgajhebane IcattAne khyAla na hovAthI eMsI hajAranA lazkarane dhULa phAkavI paDI. mATe khADAnI, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhitI zarata paNa mArA thaye, sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna TekarAnI, darekanI mAhitI zUrA saradAre rAkhavI joIe, nahi te nimakaharAma. zauryavALe senAdhipati paNa hArI jAya. evI rIte ahIM AcAravALo, AcArane vadhAranAra che, mithyAtvInA hallAne pAra utAranAre thaye. zrI saradAra nimakahalAla haya, paNa khADATekarA na jANe te sarAI jAya. tema ahIM AkhA zAstranI iyattAvALo na hoya te kaye vakhate kayA khAMcAmAM jaI paDe tene bharose na rahe. ThANuMgajI eTale samarAMgaNanI sarave (survey) saradArane je samarAMgaNamAM javuM hoya tenI tene pUrepUrI sarave hAthamAM AvavI joIe. tema ThANAMga e zAonI sarave che. kayI kayI vastu kayA kayA rUpe Uthale te kevI kevI sudhArI levAya, te jaNAvanAra ThANugajI che. AthI sAdhu mahAtmAo paNa ThANugacha mATe ATha varSa pachI ja adhikArI gaNAyA te saheje samajAze. jenI pAse lazkara nathI, zUrAtana nathI tene samarAMgaNanI sarave ApI zA kAmanI? je tevAne sarave ApavAmAM Ave te ApanAra ane lenAra baMnenI kaDI dazA kare. dezavirati eTale zuM? jeo jinezvaranAM vacanane amala karatAM bairI-chokarAMne vahAlAM gaNI rahyAM che. enA bhege jinavacana levAne taiyAra nathI. eka bAju jinezvaranAM vacanano amala ane bIjI bAju duniyAdArInA viSaya-kaSAye. je dezavirati tarIke rahyo te kaI sthitimAM? jinezvaranA vacananI kabUlAta kare che, paNa prasaMga Ave ke pahelAM peluM saMbhALe. "mahAjana mArA mAthA upara paNa khIlI mArI khase nahi. jinezvaranAM vacana AraMbha 1 mApaNI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM ] sthAnAMgasUtra 59 viSaya-kaSAyanI bhurI hAlata khatAve te mAnavu-kabUlavuM kharUM, paNa A te choDavu nathI. A cheDayA sivAya je vAta karavI hAya te karA. nava kukaDInI ramatamAMthI eka kukaDI uDAvavAnI nathI. mArI sAgaThI cAlatI haze tema cAlaze. mArI seAgaDhIne rokaToka karaze nahi. jyAM seAgaDhI rAkavI nathI, pAchI vALavI nathI, teA pachI maravAnI te vAta ja zuM. saMsAracakrane aMge hATahavelI, mArI ceApATa khAjI che tene rAkhIne kahe te kabUla. tema dezivaratavALA majura kare che, mAne che, paNa mAne che AvuM: mArI seAgaDhIne cAlatI hoya tema cAlavA do. tene mukhya viSaya AraMbha, viSaya, kaSAya-emAMthI bace te tamane maLe. sAmAyika vagere phurasadIAM kAmeA che kema Aje peAsaha nathI karyo ? sAheba ! Aje vakhata nathI, phurasada nathI. A zabda kharekhara tamArI nAbhIneA. e uparathI AkhuM' tattva nIkaLI AvyuM. A kAma te phurasadIyu. jarUrI nahi. $ kalekaTarezane dAvAnAM kAme meja upara paDayAM che, jyAre DisTrikaTamAMthI; rAjakAjamAMthI phurasada thAya ane jovuM hAya tA jue, kalekaTaranu mukhya kAma vasulAta. tevI rIte tame paNa e ja kahyuM. jo ke tame zabda te mIThA vAparyo che ke phurasada nathI. A te mArUM meja uparanu kAma che. sAmAyika, pauSadha vagerene phurasada hoya teA levAM, nahi te paDI rahe. kalekaTarane vasulAtanAM kAme rijiyAta, nyAyanAM kAmeA Tebala upara paDI rahevAnAM, tema tamAre UMghavAnAM, gappAM mAravAnAM kAmA pharajiyAta: sAmAyika vagerenAM kAmeA Tebala uparanAM, phurasadImAM ema gaNe che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna lagna kurasade karavAnA vicAra rakhAyA? mA ke khApa mAMdA hAya tA zabda nIkaLe che ke phurasada nathI maLatI ? nA. kAraNa ? jarUrI che. chekarA-cheAkarInAM lagna mAMDA te vakhate dukAne daza, paMdara dahADA tALuM mArI de che, ane phurasada meLavI le che. paNa lagna phurasada maLe tyAre cAmAsAmAM karIzuM' ema kAI divasa thAyu ? dharmAMnA kAmA kurasadI. aMtaHkaraNamAM hatu te ja esthA che ke ame te Ane phurasadIyu kAma gaNIe chIe. phurasada maLe te karIe. phurasada meLavavAnI hoya te ne ? phurasada na maLI ema karavAnA prasaga Avye tyAre te nahAtI e cAkhkhA, dheAelA mULA jevA uttara che ja. gRhastha saravenA adhikArI na bane phurasada - je A dharmanAM kAryane phurasadImAM kahe che. jene zAsana e ghara nathI lAgyuM"-rADA kukAmAM para lAgyuM che, jene hADakAnA mALA e ghara che e AnA adhikArI kema mane ? AcAranA AvA hallAmAM je majabUta rahevAnA nahi te saravenA adhikArI kema bane ? jenAM traNa ya che.rADAM (hATahavelI), paisA (kukA), hADakAnA mALA (mAkhAja, bhAibahena vagere). trividha eviALA saravemAM Ave jene rADAmAM rAcavu hoya, kukAmAM khUMcAvuM hAya, hADakAnAM mALAmAM rAcavuM hoya te AnA adhikArI thAya zAnA? ADAM, kukA, hADakAnA mALAne trividha trividha vore vosire kare, tatkALa pUratA vAsarAve nahi. yAvajajIvane mATe. eTaluM ja nahi pazu bhavAMtarane mATe paNa evI jenI sthiti hAya. anAgatakALanA yAvajjIva mATe paNu zA kAyAnA khaMdhanamAM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra na rahuM te sArUM, azakti sivAya khIjuM kAraNu cAvajajIvamAM nathI, zUrA saradAra mATenI lAyakAta pUrvI kALamAM je rADA rAkhyAM tene aMge hRdayamAM kAThu jene hAya, kukA rAkhyA tenA pazcAttApa hAya, hADakAnA mALA rAkhyA tenA hRdayamAM saDA peThA hoya ane A traNe jene vosire hAya ane bhaviSyamAM A baMdhanakAraka thAya nahi; evI jenI majabUtI hoya, te zAsanamAM zUrA saradAra banI zake. jema rAjyanA adhikAra letAM pahelAM vaphAdArInI pratijJA levI paDe che ane vaphAdArInI pratijJA karyA pachI adhikAra maLe che tema jinezvaranA zAsanamAM paNa samajI levu. pUrve ArAdhyuM hoya tene udaye Ave ? hA. pUrve ArAdhyu hAya tene ja udayamAM Ave. vaidya sArA paNa te vedya jema vahelA Ave tema cUka jAya. vaidya Avaze ane maTADaze e lAse cUMka kAI sahana kare che? e bharAse kAi besI rahe che? vaidyane lAvavA gayA che, vaidha hAziyAra che paNa TAMTIyA ghasAyA tenuM zuM thAya? prayatna kare teA phaLa maLe. cAra gati e cUka che cAre gati rakhaDAvanArI cUka e cUkAvanArI nita ne vaidyane AvatAM vAra lAge te khATaleA upADIne laI javA paDe, tema A cAra gatinI pIDA je AtmAne camakAvI rahI haiAya ane jene duHkha thayuM hoya te vaidyanA bharose besI rahetA nathI. (joke vaidya AvavAnA che, maTADI deze.) vaidya pAtAnA ghera beThA che, ApaNe ahIM besI rahIe te varlDa (cUMka) na maTe, vaidya te tyAM javu paDe che ane auSadha levuM paDe che. bhavya thayA tA mAkSe Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra I vyAkhyAna javAnA chIe, roDAM vagere vosire karavAnAM che te sarAvatAM vAra kema thAya ? vipatti jANavA chatAM cheDato nathI vikaTa vipattio veThIne choDavAnI che, te pachI vikaTa vipatti de enI pahelAM cetI jAya te zuM khoTuM? karo ke kUtarAM zerImAM mAra paDaze evuM dekhe te pAchAM vaLI jAya. paNa A te ATalI vipattie pAchA pharate nathI. mAne che, samaje che, reDAM kuka vagerene lIdhe ja vipatti che, chatAM choDavA taiyAra nathI. dArUDiyAnuM dRSTAMta dArUnA aDasamAM caDhelo ghareNuM beI Ave, kUtarAM moDhAmAM mUtare, e chatAM badhuM kAna nIce kADhI nAkhe. jema dArUDiye thatI vipattine dhyAnamAM na le, tema A reDAM vagerene laIne kevI sthitimAM chIe te jANyA chatAM UMghamAMthI UThavAvALo ALasa maraDe tema ALasa paNa maraDa nathI; pachI enA bharose kema rahevAya? bhADUtI ne mAlikInuM ghara cAlu vAta para Ava-dezavirativALe sAcI mAnyatAvALo che, chatAM vartana evuM che ke keTalAka ene DhaMganuM svarUpa Ape. kahevAvALA maLe che ke sAta lAkha kahIne micchA mi kahI AvyA, paNa temAM vaLyuM zuM? pAche dhaMdhe calAvyuM. eno artha ja "ga. kahevuM kaI, mAnavuM kaMI ane vartanamAM mUkavuM kaMI vicAramAM aDhAra pAyasthAnake cheDavAM ane vartanamAM dekhIe te pahelAM naMbaramAM aDhAre pApasthAna ke melavAmAM AvatAM hoya te zuM kahevuM? kahe cothA pAMcamA guDANavALA jinezvaranA zAsanane ghara tarIke rAkhatA nathI, bhADUtI tarIke Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgasUtra rAkhe che. pahelAM gharanuM saMbhaLAya pachI bhAtanuM. pheTe ane phenegrApha vahelAM UThIe, jhADe javuM che, zarIra roLAvavuM che, maLavA javAnuM che, pachI gappAMsa5AM ane te pachI kurasada maLI hoya, ane bhoLAbhAI jevA maLyA heya ne kahe cAlaze? hA cAle tyAre. ene te vakhatane pheTe UtArI laIe ane zabda phenogrApha (Phonograph)mAM UtArI laIe ane bIjI bAju dhaMdhArojagArane aMge mAlavALo Avyo che te vakhate cAle kahe te vakhatane pheTe ane phenegrApha UtArI le te khAtarI thAya ke AtmAnA kAmanA uddhAramAM keTalA vasyA cho? ane reDAM, kukA ane hADakAnA mALAmAM keTalA vasyA che? teno khyAla Ave. pahelAM sAcavavAnAM gharanAM chokarAM ane pachI upAdhyAya. "gharanAM chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATo !" raDAM, kukA, ne hADakAnA mALAvALA sinika na thAya jene reDAnuM kartavya, kukAnuM kartavya, hADakAnA mALAnuM kartavya utsarga evuM bhAsyuM che tene zAsananA sainyamAM dAkhala thavAnuM nathI. to pachI senAdhipatinI padavI te dUra rahI. zAsananI saltanatane aMge cethA pAMcamA guNaThANAvALo tamAzagIra che. reDAM, kukAvALA-zAsananI lAinadorImAM nathI. te te Ave te abhaDAya. lagIra vicAro ne ? navamAM dazamAM tIrthakaranI vacce zosananuM satyAnAza vaLI gayuM. zAthI? reDAM, kukAvALA, lAInamAM ghUsI gayA tethI zAsana viccheda thaI gayuM. asaMyatipUjAne lIdhe, raDAvALA, kukAvALA ghUsI gayA. tene pariNAme zAsanane viccheda thaye. jene zAsananI lAinaderImAM AvavuM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hAya tene pUche ke A traNa vastu cheADavI che? jema dArU mAMsa cheDIza nahi ane hiMdu ane te nahi bane. jeNe rADAM kukA, hADakAnAM mALA traNe cheDayAM haze te ja AcAramAM AgaLa vadhe. bhaDAranI cAvInI prApti lazkarIpaNAmAM nAma noMdhAve tethI hathiyAranA bhaDAranI cAvI na maLe. traNane vAsarAvyA tethI lAInadArI hAthamAM na Ave. lazkarI tAlIma varSo sudhI le tyAre hathiyAranA bha'DAranI cAvI maLe, AraMbha, viSaya vagerene sakala samudAya samakSa anelAnI mAphI jAhera kare. tIrthaMkarAnI-devatAnI-sAdhunI-saMdhanI samakSa-potAnA aMtakaraNathI mAphI jAhera kare, e karAra kare ke have A nahi karU. karyuM tenI mAphI. bhaviSyamAM karIza nahi enA e karAra, bhUtakALamAM karyuM tenI mAphI ane vamAnamAM sAvaceta rahIza. A traNe sabhAnI samakSa-tIthaMkara-deveAnI samakSa kare tyAre A lAinadorImAM pese, e dAkhala thayele jyAre tAlIma le, tAlIma letAM vadhe tyAre bhaMDAranI cAvI levAne vakhata Ave. rADAM, kukA, hADakAnA mALAne veAsarAve, vAsarAvyA pramANe varte ane tema vatAM ATha varSa vahI jAya tyAre A vakhata maLe. jo ke bhaMDAramAM cera, luTArU ghUse kharA, paNa te adhikArI nathI. te teAselA che. sa sAvadya pravRttine tyAga karyo DAya te kharo zUrA saradAra, paNa adhikArI keAne gaNAya ? je sa` sAvadyanA tyAgavALo hoya, jene mArI khIlI, seAgaDhI ja nathI. tene ja adhikAra hAya. vahu sAsarAnA gharane peAtAnuM ghara gaNe vahu Ave che, piyare pAsAI, piyaramAM meTI thaI che Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAM bALaka paNa jyAM sudhI sAsarAnA gharane mAruM ghara na gaNe, tyAM sudhI gharamAM kartAhartA thaI zake nahi. jyAM janmI, poSAI che tyAM paDakhuM na vaLe, ahIM hI hI saMbhAra, mArA gharanuM kema che? e pahelAM jevuM paDe. derA jeThANInAM kAmo hoya te vakhate bhAInAM, mAnAM kAme rakhaDatAM mUkavAM paDe che. A ghara mArA tarIke lAge. reDAM, kukAmAM, hADakAnA mALAmAM rahyA. jema vahu sAsare na Ave teya, pitAne piyera hoya te vakhate sAsarAmAMthI je kAMI thAya tenA ame phelAve, kAraNa haju sudhI mArA gharapaNuM enA manamAM vasyuM nathI. tema ahIM dharma ka, be paisA maLyA nahi, kAMI rega gaye nahi, saMtAna thayuM nahi te kayI sthiti sUcave che te vicAro. jayAM sudhI sAsarIAnuM ghara "ghara" tarIke na lAgyuM hoya tyAM sudhI sAsarIAnA gharanI eAchAza lAge, paNa mAlika thaI bese che te vakhate mAre bApa Ama kema nathI karato? tema kema na karate? sAsu bane che, " tarIke nANAM kADhI hatI te atyAre sAsu tarIke thaI tyAre bacAva kare che.' evI rIte A jIva A zAsana lAinarImAM na AvyuM hoya tyAM sudhI Ama kema? bhagavAne kema Ama ka hatuM? bhagavAne mArI sagavaDa kema na sAcave e jovAya che. jyAre e jIva zAsanane lAIkerImAM Ave tyAre mAlama paDe ke A badho AnA upara zuM dhArI rahyA che? je tamArA kuTuMbakabIlAnuM dhyAna rAkhavAnuM heta ne sArthakara kaDA zuM karavA? zuM teo A vinAnA hatA? cha khaMDane addhi vagere hatuM. ' e paNa kulIna vahu je vakhate sAsarAmAM Ave te vakhate sAsane sthitine samajI le. karthaka saMramAM AvyA, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paNa vastusthiti samajayA: AmAM kAMI nathI. nAnI vahu samaje che ke sAsarIAnI milakta kAmanI che. A badhuM phasAvanAra, A tAranAra e na samajI le te Ane ghera AvyA zuM? samajaNa Ave tyAre tijorInI cAvI apAya jeNe vividha, trividha vIsaryuM hoya, chatAM AcAramAM vadhAre karyo na hoya, tevAone A vagIkaraNa IyattA dekhADanAra na de. chokarAne mATe karyo, paNa tijorInI cAvI samajaNamAM Ave tyAre ja devAya che. kare thaye tethI daI detA nathI. jyAre chokarAM vArasadAra, hakadAra che ene cAvI ApavAnI che, paNa samajaNane jovA mAge che, paripakava buddhi jovA mAge che, tijorInI cAvI hakadArane ApatAM vicAra kare te pachI zAsananI IcattA ekadama kema apAya ? gItArtha bIjI bAju zAstrakAre A cArja (Charge) seMpI dIdhe. AsisTaMTa kalekaTara (Assistant Collector) keTalI mudata sudhI kAma kare tyAre cArja soMpAya. ahIM cArja soMpe. gItArtha thayele mahApuruSa je nirUpaNa kare temAM vikalpa vagara tati karavAnI tAkAtavALo thaye heya. jene zAsanamAM caDhAvavAmAM Ave tenI keTalI AkarI mita hevI joIe. jyAre sthAnAMgamAM dAkhala thAya tyAre gItArthamAM dAkhala thAya. zAsananI derI enA (gItArthanA) AdhAre calAvAya. ahIM kriyAne aMge dAkhale sApanA dAMta gaNI Apa-te vakhate dAMta gaNavA na jAya te virAdhaka. buddhine aMgeH-jagata jANe cheH kAgaDo kALo che. paNa gItArtha gheLo kAgaDo kahI de te enA vacanane phUTa na kahevuM paNa tahari kahevuM. AcAraprakAthI vadhAre bhaNele Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM ] te gItA. iyattA sudhI padArthanI prarUpaNA ThANAMga ane samavAyAMgane dhAraNa karanArA te zruta sthavira. vIsa varSe dIkSAmAM thAya te paryAya-sthavira, ane 70 varSanI uMmaravALeA hAya te vaya-sthavira kahevAya. sthavirane zAsananI dorI maLe paNa reDAM, kukAmAM, kuTuMbakakhIlAmAM rahenArane zAnI maLe ? trividha, trividha saMsAranA dhanAne cheADanAra, bhaviSyamAM paNa saMsAranAM baMdhanAthI sAvaceta rahIza evI kabUlAta karIne ATha varSa sudhI rahe tyAre ThANAMgane lAyaka thAya. prarUpaNAne age AnI aMdara cattA sudhI pArthAnI prarUpaNA che. ThANAMga dvArA bhUlabhUlAmaNInA ukela rAjAnA gupta bhAMDAramAM mAhitI vagaranA ghUse te aMdara sAI jAya. tevI rIte je vastu ekarUpe hevAnI, te ja vastu bIje ThANe e rUpe, ane dazamA ThANe dazarUpe kahevAtAM jhU cavAI jAya. jene bhUlabhUlAmaNInA paDado khAlele hoya tene paDado mUMjhavanAra na thAya. jene saptabhaMgI, pramANeA khyAlamAM AvelA hoya te na mUjhAya. IyattA-pramANanA cheDe. evI khuda sapU maryAdA-te maryAdAnA cheDe zAstromAM lAve che. ane ATha varSanI maryAdA te ThANAMga. ''isUtra vageremAM pAMca mahAvrate paMca mahAvrata pacidriyasUtramAM, pakhIsUtramAM ane AcArAMgamAM ema badhe Ave che. kADhI kADhIne te e ja kADhayuM ne ? jagata hajAre kAza che, paNa dekhanArA dekhanArAnI dRSTi hoya teTalA pramANamAM dekhe che. pacidRyasUtranI aMdara paMcamayanutto-pAMca mahAvratane dhAraNa karanArA, pakhIsUtramAM sthAnAMgasUtra 67 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgAla [ pAdhyAna paNa mahAvate che, tene AcAravAnA che. keza che chatAM amuka ja che. kAraNa? zorTasAITa (shortsight) che. pamitimasatramAM, pakukhIsavamAM AcAranI dRSTi hatI. zAsananI IcattA tarIkenI dRSTi na hatI. padArtha ene e ja che. vakIla, selisiTara, bAsTara thAya, kAyadAnI kalame ene e. jema ke kalamamAM vakIlane dRSTi judI hoya che. bIsTaranI dRSTi judI hoya che. tema paziyamAM gurU tarIkenI daSTi hatI ane AcArAMgamAM AcAra tarIkenI daSTi hatI. takoe ja A baMne kipaNa karelAM che paNa emAM daSTi phera che. haranuM daSTAMta | nAnAM baccAMe hIrA, motInA dAgInA paherelA che. e jyAre bajAramAM beTho tyAre enA e hIrA che. mATe thaye tyAre e manIne naheAte jete? nA, te vakhate zAbhA, ghareNAM tarIke jete hare, enA ga tarIke kiMmata-tarIke te ja na hate. tevI rIte pAMca mahAvrata-pazcimisUtra, AcArAMga vageremAM je jaNAvyAM te gurUnAM lakSaNa AcAra tarIke jaNAvyAM che. tethI have vagIkaraNanI apekSAge paMca mahAvrate prarUpe te ja tIrthakara mahAvatenI vAta tIrthaMkaranA gaLe vaLagADI-tIrthakaranA lakSaNamAM pasA. paMca mahAvratanI prarUpaNa na kare te tIrthakaro nahi. tIrthakara hoya te paMca mahAbatene prarUpaNa kare ja. tIrSakane tyAM mahAbate rajisTara prazna-pUNa" zabda zA mATe bela paDe? cAhe prarUpelAM hoya ke na hoya paNa jagatamAM che ke nahi? prarUpaNAmAM tatva zuM? ja mara kahe," zabdanuM zuM kAma? Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgajaba samAdhAna-tIrthakarapaNAnA pAne kasoTI ahIM-pAMca mahAvratamAM. pAMcane AcaravAmAM kasoTI nahi. sAdhu, upAdhyAya vagere Acare. paMca mahAvratane prarUpaNAmAM tIrthakaronI kimata. pra-paMca mahAvrata Acare temAM hiMmata nahi, prarUpaNAmAM kiMmata ? samAdhAna-dhyAna rAkhaje. mArko (mark) rajisTara thAya che. paNa tenI mAlikI kArakhAnAnA kArIgarone nahi. DijhAIne (designs) rajisTara thAya che. karanAranI te mAliza nahi. goThavanAranI mAlikI nahIM paNa kADhanAranI mAlikI. je davA, vahu rajisTara thAya temAM kADhanArane mAlika che. kAraNake mIlamAlika mAla ubhI karI calAvanAra che. tema sAi vaDI dIkSA le, paMca mahAbata Acare paNa te kArIgare. tyAre kaMpanIne mAsika koNa? paMca mahAvratAnA mAlika kezu? tIrthakara bhagavAna e ja paMca mahAvrata kaMpanInA menejara. paMca mahAvratane e DijhAIna emane tyAM rajisTara. tIrthakara sivAya bIjAne trasAdinuM sana nI | tIrthaMkara sivAya bIjAne trasa jIvone pUre khyAla nathI te tene sthAvarane khyAla kayAMthI lAvavo? je tene khyAla nathI to pachI enAM dukhe, dhAte jANe kayAM che ? enAM duHkhane aMge anukaMpAvALe thAya kamAMga ? te pachI hiMsA choDavI joIe evI DijhAIna kADhe kayAM? vepArIne guniyAmAM jevI DijhAIna jarUrI che te DijhAIna bebI kADhavI paDe che. cauda rAjalokamAM badhA ja joI levA, jANa levA, badhA kALane sthiti mAnamAM levI. kayA kAma karI bacAva thAya? e sidhati kayAre Ave? sarva pAra vina Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ' sthAnAMgasUtra ( vyAkhyAna te sthiti kayAre Ave? karanArane karavAnI mahenata heya taiyAra thayelA phenegrAphane upaga gheraghera thAya, paNa e phenegrAphanA bhUMgaLAne taiyAra karanArane keTalI muzkelI paDI haze te te te karanAra jANe. reDiye (Radio)nI utpatti karanArane magajano kuca kema kare paDaye haze e enI sthiti tapAse tyAre ja mAlama paDe. paNa upayoga kare tene te mAlama paDatuM nathI. paMciMdiyAdimAM AcAra aMge, ahIM utpatti aMge paciMdiyasUtra, pakhIsUtra, AcArAMga ane dazavaikAvikavALA AcArano upayoga karavAvALA che. utpattine aMge kahevuM paDayuM ke-paMca mahAvratanI kaMpanIno mAlika keNa? tIrthakara bhagavAna. enA sivAya bIjA jI mahAvratanuM utthAna karI zake nahi. pahelAM te jIvane jANI zake nahi, jue nahi. trasa jIvane na jue te sthAvarane kayAMthI jue? sthAvarane na jue te sUkSma-bAdarane kayAMthI jue? jyAre jue nahi, jANe nahi, te tene aMge vAlIpaNAnI sthiti dharAvI zake nahi. jene je varatunA vAlI thavuM hoya teNe te vastunI sthitithI vAkephagAra thavuM joIe. jIvanikAyanA mAlika banavuM te keNa bane? jANe te bane. tIrthakara bhagavAna sivAya kaI paNa chajIvanikAyanA samudAyane mAlika banI zakti nathI. zodha karanAra tarIke rajisTara tIrthakara kevaLIne kevaLajJAnamAM ane tIrthaMkaranA kevaLajJAnamAM pharaka nathI. te be mAlika kema na bane? nahi. eke jaMgalamAM zodha karI, eke rAjadhAnImAM zodha karI. jaMgalamAM karelI zodha saDI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamuM] sthAnAMgara jAya. rojadhAnInI zodha rajisTara thAya. "A vAta kevaLInA apamAnane mATe nathI." jagatane tAravAne ane sAkaranI zodha rajisTara thaI kevaLI mahArAjanI zeSarakhI gaI, kAraNa zAsana pravartakapaNuM AvyuM nahi. tIrthakone zASana pravartAvavA mATe jhukAveluM hatuM tethI pravartAvanArA thayA. sAmAnya kevabIo jANe che, paNa rajisTara karAvI zakayA nahi. zodhaka kharA, paNa jaMgalanA. tene mATe paNa kahI duniyAne jAhera snAra tarIke kaI paNa hoya te te tIrthakara bhagavAne che. "va" mahAvarA ane pagA ' kema? zaMkA-IcattAnI jagyA para pAMca mahAvratane vicAra kare paDe, pAMca mahAvrate kema? pathi gaNAvyA eTale ApoApa AvI javAnAM hatAM, chatAM "paMca zakha zA mATe kahe? sAmAnya mahabbayA kahI de. paMcapaNuM vidheya zA mATe? "veramAM kahyuM te virati AvI gaI hatI, trata AvI gayAM hatAM. vrata AvI gayuM hatuM te "mahAyA" zabda kahevAnI jarUra na hatI, kemake saMkheya AvI javAthI saMkhyA AvI jAya che. tema kahevAthI vaMra mayA kahevAnI jarUra nathI. temaja pattA kahevAnI jarUra nathI. te pachI "jaya' "majavA ane " para" kema melyAM? eke kahevAnI jarUra na hatI. temaja ga" kahevAnI jarUra na hatI. A nakAmAM lakhI nAkhyAM. samAdhAna-ahIM paMcapaNuM ane mahAvratapaNuM pannA kahI nakakI karavuM che. paMcapaNuM vagere vidheya che, paNa anuvAda tarIke levAnAM nathI. pAMcenuM vidheyapaNuM che. paNa ekene piTAleTa tarIke kahevAmAM AvelAM nathI, vaizerie "bhAva" ema kahI eka mukhyameTa ane cha-peTAda karIke sAla bhera kahA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra jaina dhyAnamAM taravAnA vibhAga jaina zAsanamAM keTalAka peTAvela ane ketsAka mukhyabheda ekaDA karIne nava tattva kahyAM che. sAmanya rIte jIva, ajIta e e ja tattva che. teya, upAdeya, geya tarIke upadeza devAnA ya, ane STiprAkSi ane aniSTane tyAga thAya, tethI AzravAdi tattvo vadhAryA. dRSTi te dhyeya nakkkI thAya te ja che. Azravanu baDavA lAyaka rUvAre rUMvADe cAya, ane sabhara tathA nirjarAnu sAdhana tarIke AdarathA zAma paNa jaNAvavA sAthe menu upAdeya japuALyu. e mavA tethI te ho karyA. tattvA chatAM saMkramaNlR vagaranA padAryA che. AgaLa vadhyA tyAre nava tattva. puNya, pApa meLe sakramaNIya che. Azravanu zubhA te puNya, temaja zubhapuranuM nezvana tenuM nAma puchyuM. ane azubha puddagalAnuM vedana te pAtra. puNya ane pApa e Azrava teSA baMdhAyamAM saMkramaNIya che, svataMtra nathI. mULabhedane jaNAvavAnA prasaMga Avye tyAM sAdhaka khAlaka evA puchyuM, pApane khaseDavAM paDayAM. dheTAlemAM prarUpaNA tarIke jaNAvyAM. AvI rIte sa MkramaNIya padAma kAraNasara bheTa tarIke gaNavAmAM Ave che. cAlu adhikAramAM sanmAro vALo' e' vagere pAMca kahevAya. te pAMca svaya' pALe che. saMkramaNIya peTAledA nathI. tethI paMcatu vidhAna che. ne tema che te khAvIsa tIrthaMkarAnu karyu. liAna che? biti' zabda kema vAparyo ? mahAvrata kahevAM hatAM te viramaNu vakhate 'mA' zabda kema nahi? [ vyAkhyAna Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 6 AcAre ane vicArenuM niyamana nathI jUnakAra zrojamasvAmIjIne bhavya chAnA upakAra mATe sUtranI spanA karatA cakA dvAdazAMgInI aMdara pahelAM zrIAcArAMga ane zrIsagaDAMgathI sAmenA AcA ane vicArene vyavasthita karyA. te vyavasthita karyA chatAM, je hisAba nizALamAM bhaNAvavAmAM Ave te hisAbe bhaNanArAenI AkhI jIMdagI cAlatI nathI. je rItie bhANa heya te rItie cAle te aMdagI cAle. tema je rItithI AcAra , batAvyA te rItithI pravRtti kare te AgaLa vadhe. te sivAya bIje prasaMga AcaravAne Ave nahi tema kahI zakAya nahi. vicAro na Ave evuM paNa kahI zakAya nahi. jagatamAM jeTalAM vacano - che teTalAM ja matAMtaro che. A Ala ane vicAronuM nivAmana karI zakAtuM nathI. aMpA mInI zikhAmaNa eka vacana eka manuSya nA hA rUpe che ane nAma * judA rUpe mata kADhe. 5samAM sAMbane e bIe ke kAlina zaMkA thaI hatI ke java nathI. te ja rIte karIne parAka nathI tenI zaMkA thaI. ane bhUta nathI evI zaMkA thaI. vajana eka paNa mithyAtva traNa je vacana jeTalAM miSA kahAM heta te eka mithyA thAta. vacananA keTalA mArge che teTalA hisAbamAM laIne te teTalAM misyAtva che. AyAta vyavasthitapaNuM ekattA saMgama parama thaI zake nahi, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te pachI zikharanuM vyavasthipaNuM ekalA zrIsUyagaDAMgasUtrathI thaI zake ja nahijagatamAM kayA kayA rUpe kaNa kevuM mithyAtva pravartAvaze tene pa nathI. " zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI." pitAne zAstrAdhAra sUjhavuM joIe, te na sUjhe ane kaMI sUjhe te ja mithyAtva. AsArAMga ane sUyagaDAMgacha eTale jhAMpA sudhInI zikhAmaNa jevAM, arthAt eTalA mAtrathI AcAra ane vicAranuM niyamana kare te jhAMpA sudhInI zikhAmaNa samajavI. vargIkaraNa karanAra zrIsthAnAMgajI je prasaMge AvyA tenuM nirUpaNuM Ave; paraMtu je AvyA na hoya tenuM nirUpaNa zI rIte? "iyattA ATalA pramANamAM che e hAthamAM Ave, arthAt AcArane ane vicArane ane iyattA" hAthamAM Ave te AvanArI navI ApattiomAM rakSaNa karI zake. tene mATe sthAnAMgasutra gaNadharamahArAjAe gUMcyuM. IzArA hAthamAM Ave, tene ja mATe "vagIkaraNa" kahIe chIe. lAIriyana (librarian) vargIkaraNane jANate heya te kahe ke A vAgyuM che, te tame have. A pustaka vAMco paNa kaMcIe saMbhALanAra lAIbreriyana tema kahI zake nahi. e te phalANa naMbad ahI ApavuM ke phalANA naMbaranuM mUkI devuM eTaluM ja nA AvakanI je vargIkaraNane jANavAvALA lAIbrerine javaja maLaze. vAmane ATale abhyAsa karyo che, have AgaLa vadhavuM che te have A graMthapaThanamAM , ema lAIbreriyana kahI zakaze nahi. AmAMgane sUyagaDAMga-AcArane vicAranI cAvI soMpe che, ane mAro eTale pustaka AvyuM, paNa jJAna enA kabajAmAM na AvatuM. tema AcArAMga ane sUyagaDAMganI racanA AcAranI ane vicAranI kuMcI Ape che. TheTha sudhInuM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM] sthAnAMgasUtra 75 zAna kANAMgajIne aMge iyattA Ave tyAre AvI zake. AvI rIte bhede hoya tenA peTAlede AvI rIte karavA. A badhA vicAra kaI paNa ApaNane zIkhavI zake te te vagIkaraNa te vargIkaraNa karanArI cIja mIThANugasUtra che. vargIkaraNa mATe be Agama kema? je samavAyAMgamAM paNa vargIkaraNa che, te pachI kANuga ane samavAyAMga be zA mATe? eka karI nAMkhe. samAdhAnadhyAna haze ke trIjI cothI copaDImAM hisAba zIkhavAya tenuM nAma gaNita, ane pAMcamImAM zIkhavAya tenuM nAma paNa gaNita che. baMne gaNita hovA chatAM prathama je gaNita te nAnA pAyA para che. emAMthI taiyAra thayela vidyArthI ja meTA pAyArUpa gaNitamAM jAya. ThANAMgamAM adharuM vargIkaraNa che, arthAt dasa sudhInuM che. ethI vadhAre nahi. jyAre samavAyAMganuM vargIkaraNa anaMtA sudhInuM che. prazna-vargIkaraNanI dRSTie samavAyAMga pramANamAM vadhavuM joIe ne? kAraNa ke temAM pudgalaparAvarte, utsarpiNa, avasapiNI, AvalikA vagere Akhe gaNitane viSaya che. bIjI copaDImAM cALIsa sudhI ghaDI. pachI AgaLa Ave. samAdhAnasamavAyAMgamAM svarUpa badhuM saMkepyuM. vastu javA dIdhI nahi. eka sAmAnya mANasanA jIvananA badhA prasaMge laIe te jIvanacaritra lAMbuM thAya te pachI rAjAmahArAjA, temanA putro vagerenuM jIvanacaritra keTaluM thAya? vikaTeriyAnuM jIvanacaritra juo te keTalA velyuma. ItihAsamAM jue te be pAnAM che. tema samavAyAMgamAM samajavAnuM che. AvI rIte samavAyAMga vakarAvyuM che. tethI ThAga, samavAyAMgane Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 [ vyAkhyAna mATe eka ja kalA (Cass) rAkhe che. samavAyAMga mATe paNa ATha ja varSane pA kahyo che. A vize kahevAmAM AvyA tyAM kANaga-samavAyAMga kahevAmAM AvyAM. ThANAMgamAM daza sudhInuM vargIkaraNa, samavAyAMgamAM vadhArenuM vagIka. bhUmikA ne mala nAM gayA ThANAMganuM vargIkaraNa e samajayAMganA anaMta sudhInA vagIkaraNanI bhUmikA. bhAmikA ane mahelane bheLA gaNe temAM Azcarya nathI. vargIkaraNathI sthira thaI zake. gaNadharamahArAjAene trIjA aMganI aMdara bagIkaraNa rAkhyuM. prazna-pAMcamA dANAmAM kahe ke adhyayanamAM kahe- traNa pattA kahIne pAMca mahAvratamAM navuM zuM karuM ? zuM pAMcamuM, mahAbatapaNuM, pannattA e badhuM navAI kare che? samAdhAna-pAMcapaNuM eTale bAvIsa tIrthakaranA vAsamAM cArapaNuM hatuM. mahAvIramahArAjanA zAsanamAM pAMca paDyuM e naNaM. hiMsAnI virati eka ja chata kema nahi? eka ja vrata hatuM-hiMsAnA virati. te AtmAnI DimA ane paranI himAthI viramavAnuM rahe te mRSAvAda vagere enA viSayanI bahAra vate rahe nahi. dravyahiMsA, bhAvahiMsAthI virame te mRSAvAdaviramaNa Adi rahetAM na, piTAse thaI jAya che. A ahiMsAnA saMrakSaNa mATe satya vagere tenuM mana che. te voDanAM jevAM che. je eka vrata rAkhe te bAkInAM jAtane kAMI paNa jarUra nathI. te vaLI pAMca kone zuM navAI kare? eka ja mahAvrata rAkhyuM hoya te asAdhAraNa raheta. e ya te advitIya. pAMca karma te aditIyapaNuM che Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasa gayuM. eka rAkhyuM hoya te advitIyapaNuM hatuM. saga ane doSa svataMtra hiMsArUpa nathI eka ja mahAvrata-hiMsAnI virati rAkhavAmAM Ave te hiMsAnI vyAkhyA kaI karavI? pramAdavALA gorI prANene je nA tenuM nAma hiMsA. A vyAkhyA advitIya. ne te vyAkhyA rAkhe che te mahAvratane lAgu paDaze nahi. pramattaga te ja hiMsA ema kahe te pramANe bALakayova hA ema hevuM paDe paNa zAstrakAroe so vAro vA ema kahI paphakhIsUtramAM zarUAta karI. ne hetu tarIkenA sthAnamAM melyA. eTaluM ja nahi paNa joDe bIjAmAM saptamI rAkhI tethI prathama thaI zake tema hatuM. paNa rAgadveSamAM te ephake jagyA para saptamI na rAkhI. rAgadveSamAM tRtIyA karI nAkhI. jayAM prakhyA karavAnI hatI tyAM bhAvamAM tRtIyA karI nAkhI. rAga ane dveSa e hiMsAnAM kAraNo, nahi ke hiMsArUpa kArya rAga ane e hisArUpa nahi. paNa hiMsAnAM kAraNe mRSAvAdamAM, ahajadAna vageremAM paNa zena vAyolekha vA kAraNo che. mATe rAgazreSane ekalI hiMsArUpa ke mRSAvAda Adi rUpa kahI zako nahi. "pramattayojAta" bALamovaLa hiMsA (taravA 0 7, 8) ema kahI pragamAM paMcamI tattvArthaka karI. svadayA eTale zuM? zAsakoe svadayA pikArI che tenuM zuM thaze? alAnA A tmA saMbadhI yA te dayA. svadayA mahAvratane viSaya che ema zAbara nA no je tema mAtavA jaIe te svadayAnuM khaMDana e mahAjana Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 sthAnAMgasUtra [ vyApAra khaMDana ane mithyASTi mahAvatanA virAdhaka rahe. mithyASTi abhavyanI sthiti sAmAnya virAdhanA karanArAnI jevI hevI joIe. jeNe sAdhupaNAnI virAdhanA karI tenI sthiti saudharma sudhI; paNa abhavya nava daiveyaka sudhI jAya che. abhavyane svadayA dhyAnamAM e nathI, te mAnate e nathI ane pALate paNa nathI. tevAne nava praveyaka sudhI javAnuM thAya che te je dravyacAritra na hoya te jAya kayAMthI? sAdhupaNane virAdhaka te saudharma sudhI ja jAya. mATe svadayAne mahAvratamAM samAveza karavAnuM nathI. svadayA eTale pitAne aMge dhAraNA. bacavAnA vicAre te bhAvacAritramAM bacavuM che. svadayA eTale pitAne AtmAne pApathI-baMdhathI bacAva. jagatanA che je vastune mAnatA na hoya tene mATe kAMI kare nahi abhavya mekSa mAnate nathI. zakA-svadayAne para dayArUpe paheluM mahAvrata laI le ke jethI bIjAM vate levAM paDe nahi. samAdhAna-svadayAne viSaya mahAvratane aMge Avate nathI. je te mahAvratane viSaya levAmAM Ave te sAmAnyathI abhavya mithyASTine virAdhaka mAnavA paDe ane je tema mAnIe te nava veyaka sudhI jAya nahi. abhavyane duHkha dUra karavAnA mudAe cAritra makSa meLavavAvALAthI svAyA vinA para dayAmAM vadhI zakAtuM ja nathI. bIjAnA duHkha huM dUra karIza. bIjAne duHkha denAro na thAuM te mAro AtmA bhAre thaze nahi ane tethI ja mArA AtmAne lAgatAM karmothI bacIza. karmone rekhuM, sarvathA teDuM tyAre ja mokSa maLe. abhavya duHkha TALavA mATe Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThuM' ] sthAnAMgasUtra G dayA pALe che. hiMsA TALavAthI karmAMdha zakAya che. duHkha dUra karavAthI sAtA vedanIya vagerenA baMdha thAya che. duHkhA dUra karavAnA hetue tratAnuM pAlana che. A abhaSyamAM TakavAvALI cIja-hiMsAnu vana, krayAnuM pAlana, kAI paNa jIvanu virAdhana karanArA na thAuM, ema abhavya mAne che. alabhya AThe tattva mAne jee dayAthI dUra gayelA hAya temane kaI sthitimAM mAnavA ? mane pApa badhAze te Avate bhave duHkhI thavu' paDe e vastu abhavyane mAnya che, tethI ja zAstrakAra kahe cheH alabhya . ATha tattvAne mAne che, na mAne meAkSa, meAkSa mAne nahi. je vastu mAnavAmAM na heAya tenI icchA hAya nahi. AkAzanAM phUla che ema ApaNe mAnatA nathI tethI e meLavavAnI ApaNe IcchA karatA nathI. abhavya mema na mAne te mAne zu? zakA - abhavya meAkSane mAne ja nahi, te mAne zu? samAdhAna-sAnu, cAMdI, le u kAi paNa jagatanA padA lA, te game te kAMIkane kAMIka paNa AkaramAM te heya. cAhe lagaDInA AkAra ke kaNIAne AkAra. kAi paNa dravya paryAya vinAnA hAya nahi. jastanI vastu, AtmA vastu avasthA vagara rahe nahi. AtmAnI avasthA devatA, nArakI, manuSya, tiya'ca-sAnurUpa smAkAra vagaranuM nathI. tema A jIva e dravya mAnyuM te kreine kAI AkAra rahe tethI saMsArI rahe, ane meAkSavALo thatA nathI. abhavya zAstromAM mekSanu nirUpaNa che. tenuM e zuM kare? adhI vAta kabUla kare; vastu capaTImAM uDAve, sAzanajJAna Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5tra [vyAkhyana pAribhAvi mokSamArga: ( savA 20 ?, sU. ) e kabUta--A nAcyAya che. lakSyAma nathI ema kahI kaDAve. duHkhakArI lAge, duHkhane TALavuM-zAMtithI macchu thayu' eTale kharAba maraNane aMge duHkha hatuM te TaLyu. kaTAbhAva tarIke mAne. sArI sthitimAM sArA janmamAM meAkSanuM tattva mAne. duHkhanA kAraNubhUta janma ne jarA je hatAM te gayAM te mema, te janma ne jarA gayAM che ja, viziSTa abhAva mAnyA. ene asabhyane-A baMdha, A Azrava A hiMsA, mArA gemanA prayANamAM vighna karanArI che ema thAya nahi. sabhya jItra hoya ane zaikSanA mA lIdhe hAya te hiMsA, jUThe ADA pATaDA paDelA dekhe, mAne paNa uThAvI na zake, rAgadveSa hiMsArUpa che ema na manAya pAMca mahAvratAmAM eTalA ja mATe kahyuM ke svadayA ane parayArUpa eka ja mahAdata che. svadayA jarUrI che te bhavyane aMge AvavAnI che, kAraNa te dvArAe kalyANa mavAnuM che paNa te mahAvatanA viSaya nathI. tyAre kahe rAga ne dveSa e hiMsAnAM karA che, paNa hiMsAnu svarUpa nathI; ene je hiMsArUpa kahevAmAM Ave te khIjAmAM karatA rAkhI temAM tarUpatA lAvavI paDaze. jo rAgadveSa kacchu chatAM tene hiMsArUpa lAvI de te rAgadveSanAM chae rUpa karI dIdhAM tethI paraspara bhinna thavAnAM, tethI rAgadveSa hiMsArUpa ja che ema kahevAno prasaMga na Ave. ane jo hiMsArUpa kahe teA chae rUpa mAnavAM paDaze. tethI eka mahAvAM ema na rahyuM. pAMca mahAnatA kahevAnI jarUra hiMsA viramavu eTale khANa prANAnA je viyeAga Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che] sthAnAMgasUtra enA vimavuM. moria e hetupaMcamI che. hiMsAthI thavAvALA karmomAM kAraNa e che. chedanAra baLavAna paNa hAthamAM AvI seya, kANuM ja paDe. soya kara che. soyanI jagyA para nahI maLI hoya te lIsoTA thAta. karaNanA pramANamAM kArya pramattaga-e karaNa, jyAM pramattaga tyAM karmabaMdha. sarvapramattAga te hiMsA. A uparathI rAgadveSa e hiMsAnAM karaze. pramattAga e paNa hiMsAnAM karaNe. bIjAnA prANano nAza kare te rUpe hiMsA rahI. tenAM paccakakhANa karavAM paDayAM te mRSAvAda vagere bAkI rahyAM, mATe pAMca mahAvate kahevAnI jarUra che. adattAdAna viramaNa eka na cAle? zaMkA-ema na laIe te bIjAo kahe che ke adattAdAnaviramaNa basa che. kAraNake karma koNe ApyAM che? adattanuM AdAna. adattAdana choDayuM eTale badhuM chUTI gayuM. samAdhAna-A kalpanA zAone ajJAna hoya te ja kare. nAnA sAdagI, nAnA sAdhue samajI zake ke grahaNa-dhAraNIya padArthomAM, bIjA pAsethI uThAvI levAya, pitAnuM karI zakAya temAM, bIjAe grahaNa dhAraNa karyA heya temAMthI grahaNa karIe temAM-dhAraNa karIne temAM adattAdAna che ema samajI zake che. e samaye heta te karmanuM attAdAna lAge te kahevA taiyAra thAta nahi adatta grAhya padArtha ane heya karmanuM adatta kayA bedamAM? cAra adatta kalA che'svAmi-adatta, jIva-adatta, tIrthakara-ada, guru-adatta. bIjAe grahaNa-dhAraNa kareluM hoya te vagara ApeluM laIe te ja adatta'. grAgha-dhArya padArthane aMge adattAdAna. karmane aMge Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna adattane prasaMga nathI. pAMca mahAvrato sAthe ja uccArAvAya evI rIte dareka mahAvratene aMge kahI zakAya. paNa zAstrakAra jyAre vibhAga karIne iyattA batAvaze tyAre pAMca mAnyA sivAya chUTake nathI. jenA janma, je janme te be eka haya, jenA tUTe je tUTe te be eka heya. tema pAMce mahAvate sAthe ja uccArAya che. keI sAdhu eka mahAvratadhArI ne keI sAdhu be mahAvratadhArI e bheda nathI rAkhe. eka Ave te pAMca Ave; ekaluM AvatuM nathI. pAMca vagara eka rahetuM nathI. ekanA bhaMge pAMcane bhaMga, ekanA AvavAthI pAMcanuM AvavuM. paMtha nA vaMzAnuM samAdhAna zaMkA je pAcanuM sAthe AvavuM, javuM, TakavuM, te pachI pAMca zuM karavA? peTabheda pAMca mUkI de. samAdhAna-mahAvratanA pAMce AlaMbane che. mahAvrata eka rAkhI bIjAM vADarUpa che ema nathI. mATe pAMca mahAvate ja che. A keI vADa nathI. je sAthe Ave, jAya, Take te eka ja rUpa hoya ema bane nahi. guNI ane guNa eka nathI. 5Ta utpanna thaye eTale dhoLAza utpanna thaI sAthe AvavuM paNa sAthe Ave judA judA rUpe. jema kAvaDanI sthiti. be hAMDAM che. caDhAvAya che sAthe, vahevAya che sAthe, phUTe che sAthe, tethI baMne eka kahevAya nahi. be hAMDAM judAM che. tema pAMca mahAvrate pRthapha ucArAvAya che, pAlana vakhate AthI phalANu mahAvratamAM nukazAna thaze ema kahI TALavAmAM Ave che. ekanA nAze pAMcane nAza manAya che, paNa te badhAmAM pRthapha rUpa te raheluM che. tethI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM] sthAnAMgasUtra vaMja makvA ema kahevuM paDyuM. svarUpabhinnathI mahAvate bhinna che guNa ne guNa kathaMcit judA. kevaLajJAnI guNI; kevaLajJAna guNa kevaLajJAna guNa AtmAne, te atyAre nathI. jema samakitI guNa cAlyA gaye tethI AtmA mATe nathI. mahAvate pAMce paraspara bhinnarUpe, hiMsAnI virati enuM svarUpa juduM, mRSAvAdanI virati enu svarUpa juduM-A ja bhedanuM kAraNa che. kAraNake e virUddha dharmo che. pahelA mahAvratane aMge prANane viyega rAkhyuM. bIjAmAM jUThAthI viramavuM te rAkhyuM. trIjAmAM cerIthI viramavuM te rAkhyuM. cothAmAM devatA, manuSya ke tiryaMcanuM methuna choDavuM te rAkhyuM. pAMcamAmAM bAhya parigrahathI viramavuM rAkhyuM. e rIte pAMcanAM svarUpa judAM tethI pAMca mahAvrata kahevAM paDe. anaMtA tIrthakaree mahAvrata pAMca ja kahyAM che * eka mahAvrata e jaina zAstrane kabUla nathI; pAMca mahAvrate kabUla che. zaMkA-je tema che te vadhe Avaze ane bAvIsa tIrthaMkaranI vAta kabUla nahi rahe. bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM sAdhuo mATe pAMca mahAvatanuM nirUpaNa karatA nathI. te samAdhAna-uttara kahuM tethI gabharAze nahi khulAse AgaLa Avaze. "bAvIsa tIrthakara mahAvrate pAMca ja kahe che ema lAgaze" ATaluM sAMbhaLyuM te eLe mArge jaze. lagIra sAmAnya rUDha zabdathI kalapasUtramAM samajAvavAmAM AvyuM che? UMDA utaraze te mAlama paDaze; anaMtA kevaLI, tIrthakaree mahAvrate pAMca ja kahyAM che. cAra mahAvrata keI kahetuM nathI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bAvIsa tIrthakaramAM sataryAma bAvIsa tIrthakaranuM zuM kahevuM che? zAne khyAla haze te bAvIsa tIrthakara caturyAma dharma kahe che. paNa cAra mahAvrata kahetA nathI. caturyAmarUpe dharma che. saMjJA ja judI. krAMsa (France) vALA phrAMka (franc) karI de. cAra vakhate mahAvrata zabda rAkhatA nathI. paMca mahAvrata kahe che, tyAM "yAma" zabda vAparatA nathI. mahAbata uccaravAM eTale rajisTara dastAveja zakAyAma, mahAvrata be zabdane phera paDe che ke bIju kAMI? samAdhAna-dha moTe bheda che. ahIM sarvathA Di sAtha viramavAnuM che te tyAM viramavAnuM nathI? viramavAnuM che. cAra yAmamAM vastusthiti te ja ke je pAMca mahAvratamAM che. mATe kaheluM e ja dastAvejamAM lakhIne rajisTara thayuM ne? rajisTara thayeluM noMdhAya. vera khUNAmAM dastAveja karyo hoya tenI nakala na nIkaLe. noMdhelAne nakala nIkaLe, noMdhAye te dastAveja rItasarano. bAvIsa tIrthaMkaranA vakhatamAM yAmathI dastAveja karyo teM kA dastAveja, jUnA vakhatamAM dastAveja noMdhAtA na hatA. loke sIdhA hatA. paNa jyAM duniyA palaTe khAya tyAM noMdhaNI, rajisTara karavAM paDe. duSamA kALane aMge jIvomAM vaka-jaDapavuM thayuM tyAre rajisTara karavAM paDayAM. bAvIsatArakaranA sAdhuo mahAta karatA nathI. pahelA ane chelalA tAranA samA mahAvrata uccare che mahAvrata' ane "vAmana mAM mahAbate" eTale pratijJA karavApUrvaka bhinna bhinnatAe arihaMtAdikane sAkSAe hiMsAdikathI sarvaviramavAnI pratimA. yAma" zabdamAM bAvIsa varSanA vakhatamAM hiMsAnI jA pratimA nathI. tene mahAvrata kahevAnI jarUra ne. yAmamAM cAra Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >>' ] sthAnAMgasUtra prakAranI pravRtti mAtra che. parIkSA karIne, samajAvIne, cha mahinA sudhI gItArthA pAse rahIne pratijJA apAya che mATe mahAvrata. 'mahAvrata' zabda eTalA mATe ke meTAmAM TI pratijJA jene mATe karavI joie te. bAvIsanA vakhatamAM pratijJA nathI. sarva sAvadyanA tyAga karyo eTale Ane tyAMga AvI gaye, cArenI judI pratijJA karavAnI nathI. ahIM pratijJA ane AzIrvAda ahIM pratijJA karyA chatAM svataMtrapaNe pAMce pratijJA sudha samakSa karavAmAM Ave che. pAMcene aMge gurUnA AzIrvAda ApavAmAM Ave che. pRthak pRthak jIruM uccAraNa, nistAraka pratijJAneA pAragAmI~~~pratijJAnA pAra pAmIne saMsArane para pAmanArA thA. AvI rIte dareka mahAtratA judAM uccArAya che, dareka mahAvrata svataMtra uccArAya che, ane darekane aMge AzInaMda judA devAya che. mahAvIra bhagavAna 'yAma' tarIke sAranI ane bAvIsa tIrthaMkaro 'mahAvrata' tarIke pAMcanI prarUpaNA kare. bAvIsane aMge caturyAma dha. pahelA ne chellAne aMge paMca mahAvrata-pratijJarUpa dharma. pAMcanI pratijJA kara nahi tyAM sudhI zAstrakAra sAdhu gaNavAnI nA pADe che. mahAgana caryA pachIthI paryAya gaNAya upalaka khAte rahelI rakamanA hisAba khAtAvahImAM na maLe.. mahAbata uccaryA vinAnA vakhata sAdhupaNAnA khAtAmAM niha, kAraNa dIkSAnA paryAya kayAMthI gaNavA? mahAvratanA AreApanathIe varSo, pAMca varSa thayAM heAya te mahAvrata lIdhA pachIne ja paryAya kahevAya. mahAvrata aMgIkAra karavAvALe thaye tyAre sAdhupaNAnA khAtAmAM ALye, mahAvrata uccaryA nahi tyAMsudhI 85 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna 86 upalaka khAtAmAM hatA. gaNadhara sivAyanA ceAgavahana kare ja gaNadharamahArAjAe ceAgavahana na kare, tethI joDe vavAvALA na kare te na cAle. tIra kahe, gaNadhara pAte kahe eTale khasa. paNa A ja teA pagathIe Aja caDhavuM che ane sAsunI sAsu anavu che. ekane badale pAMca ane yAmane badale mahAvrata have mULavAta para AvA--mahAvratAnuM aMgIkAra vidhipUrNAMka, sabhA samakSa thAya tyAre sAdhu. mahAvrata uccaryA pachI tUTe te dUSaNa; pahelAM kAMI nahi ? tevu nathI. upalaka khAtAmAM rahelI rakamanu vyAja na Ape te cAle paNa upalaka khAtuM ohiyAM na karAya. anAmatane ehiyAM kare te beImAna. vaDI dIkSA pahelAM bhagavALA dutie javAno paNa sAdhupaNAnA hisAba kAM ? saravaiyuM khAtAvahInu-sAdhupaNAnA kaLa mahAvrata pachI. bhagavAna mahAvIranA, RSabhadevajInA vakhatamAM pAMca maDAtratA, pratijJApUrvaka levAnAM che. jee eka e mahAvrata kahetAM hatAM tene badale pAMcapaNu ane yAmane badale 'mahAvrata' kahevAM hatAM, mATe patra maLyA ema kahyuM. mahAvratamAM mahA' zabdanI zI jarUra? prazna-mahAvrata zA mATe ? 'mahA' vizeSaNanI jarUra zI ? samAdhAna-zrAvakAnAM nAnAM vratA che tene aMge Ane mahAvatA. zaMkA-paNa e amArA dhyAnamAM UtaratuM nathI. zrAvakeAnAM tene aMge 'aNuvrata' rAkhyuM che te Ane 'mahAvrata' kahevAnI jarUra na hatI. aNuthI bhinnapaNuM hatuM. 'vrata' zabda rAkhyA heta te khasa hatu. tyAM vratamAM ' aNu ' lagADaye, ahIM vratamAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha] sthAnAMgasaga hA hagADe, tema karavAthI baMne "phaTAIma" thayA. tatrathI mULa gAdI dharAvanAra keI na rahyo. rojAmAM moTA kuMvara karatAM nAnA heya te "phaTAIA baMne zabda para vizeSaNa rAkhe ne sAmAnya zabda na rAkhe te ThIka nahi. tIle ghaDe, pILe ghaDe, paNa ghaDo hoya tyAM. vrata sAmAnya che te mahAvrata, aNuvrata bhe paDI zake. "vrata" sAmAnya rekhA joIe. vrata sAmAnya rahI zake tevo nathI te be vizeSaNanI jarUra nathI. vrata kahe ke mahAvrata" kahe te eka ja. zrAvakanA aNaghatene mATe aNuvrata che. zrAvakane eka vrata na hoya. paNa Ajubata heya. parIkSAmAM pUche che tyAre uttararUpe jaNAve che. bata, mahAvrata eka che te sAmAnya abhAva che ema kahevAnI jarUra nathI. vrata cAlatuM hatuM te "mahA" zabda kema rAkhyo? vyAkhyAna 7 tIrthakare ja mokSane rasto batAvanAra che satrakAra mahArAjA sudhanvAmIjI tIrthakara sarvajJa che. e sAMbhaLIne, pote vAdavivAda karavA AvyA, paMca bhUte che ke na?i te zaMkA hatI tenuM samAdhAna thayuM pachI pitAne nizcaya thaye ke e ja sarvajJa che, e ja mokSane raste batAvI zake che. bhUlA paDelAne mArga batAvanAra koNa? amRtapAnanI sAmagrI svAdhIna hoya te amRta cheDIne bI nuM kema le? tIrthakara bhagavAna sAkSAt pakSanA sArthavAha Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 sthAnAMgasUtra [byAkhyAna jyAM maLI gayA te jaMgalamAM bhaTakavAnuM hoya ! bhUlA paDacA hoya ne koI rasto dekhADanAra maLI jAya, te hamaNAM te jAo ema koIe kahyuM ? je jaMgala eka bhavamAM bhayaMkara, te kadAca bhayaMkara na nIvaDe, kAra ke raste na ja maLe evA niyama nathI. paNa A sauMsArarUpI araNya ekAMta bhayaMkara che, rastA maLye nathI evA jagalamAM rastA khattAvanAra maLe tyAre jo bezane mATe mAjI khagADIe te zuM thAya ? jemAM tevI rIte A bhavajaMgalanI aMdara bhaTakI rahelA chIe, enI aMdara mAdaka maDApurUSa maLyA che, chatAM e mAge ' koika vakhata vAta'ema thatu nathI. ApaNe zraddhAthI bhavane jaMgala mAnIe chIe, paNa aMtaHkaraNamAM teTalA rUpe jaMgalapaNu pazcimyu nathI. A jaMgala che ema jo kharekhara lAgyu hoya tA jaMgalamAM bhUlA paDe, bhemIne na dekhe te pahelAM bhUlA paDele cAre bAju bUma pADe tevu hovA chatAM A jIva te mAdaka maLe che te paNa akarmIne denArA maLe tyAre paDIze kANA nIkaLe ' mAdaka anaMtA pudgalaparAvartAe maLe nahiM, chatAM maLyA tyAre AraMbha viSaya kaSAyanA khArAM mAravA lAgyA tethI emAM Takaze nathI. pa vAdiyavAdane cheDA kahvAne gaNudharamahArAja kANA paDIyA jevA na hatA. tevA A mANanAM kAraNA jANe che, daI sake che ema mAlUma paDyuM ke kabUla thayA. vAdavivAdanA cheDA kamUkAze. ahIM papara zarata nathI. praznottaranA cheDe samajaNo prazna--sudharmAsvAmI AvyA, tyAM paraspara zarata nathI. aitamasvAmIne yAyan praznanAane mahAvasthAmInI vAta Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 sAtamuM] sthAnAM saba kabUla karavAnI hatI, tethI temane zA grahaNa karI. paNa gaNadharanA parivAroe hA kema grahaNa karI? samAdhAna- vAdavivAdane cheDo tatvane kabUlAte, tattvanA jJAne Ave, vAdavivAdane phaLa tarIke pote hArI jAya te ajJAnane-mehane nAza thAya che. ajJAnano nAza e ja vAdane che. vAta ke prativAdI bemAMthI koInI satyanI vAta jAhera thAya te ja cheDo. huM kahetA hatA te jU huM ne A kahetA hatA te mA. ATale bhAdane cheDe. praznottarane cheDe samajaNa thAya. mAnyatA svIkAranA badale AcAra svIkAra kema? prazna-vAdanA cheDAne niyama che, chatAM Ama kema? vijigISa kathAvAdI deya te temAM ATaluM tattva heya ke "tamArI mAnyatA khoTI*Thare te tamAre cheDavI, mArI moTI paDe te mAre choDavI." e phaLanI jagyA para tenA AcArano svIkAra. jJAnanI sAthe virati thavI na joIe. samAdhAna-e niyama ahIM nathI. je jayaparAjyanA niyamathI vAda zarU karyo hoya to temAM svamAnyatA choDI, paramAnyatA kabUla kare cheDe Ave. paNa aDe tema nathI. AcAra svIkAramAM cheDe prazna-agiyAra gaNadharee AcAra karyo, emAM cheDe kayAMthI Avyo? AcAra svIkAra pharajiyAta na hato. je AcAra svIkAre vAdane cheDe rAkhIe te "bhAIne nahotI tevI paNa salavAI gayA." rAjAnA ane purohitanA chokarAne dikSAne aMgIkAra kare paDe tema. vAdanI sAthe saMbaMdhavALo nI te AcAra lIdhe kema? kakSA svIkAro kema? samAdhAnaamRtapAna svAdhIna thayuM te vakhate viSapAna keSa Ade? to Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 sthAnAMgasUtra [ vyAkhAna pachI je AcAra durgati badhAvanAra hatA te tarapha jAya zAnA? pratikhAdhanI sAthe dIkSAnA vicAra thayA. cAritranI sAthe ja samyaktva, athavA pahelAM samyaktva thAya. gadharAne samyaktva ane cAritra sAthe cAvIse tIrthaMkaronA thaIne gaNadharI caudasA khAvana, ma DAvIne aMge agiyAra gaNadhara te badhAne eka ja niyama, 19 gua' samyaktvanI sAthe cAritranI parizuti. ApaNe ahIM beThA ke sUtA chIe. pAse sApa che. ajavALu nathI thayuM tyAM sudhI beThA chIe. ajavALuM thAya tA UThavAne tribhaMkha keTale thAya ? jANyAnI sAthe ja jhabakAre. tyAM jANavAne ane jhamakArAne vilaMba nathI. tema gaNudhAmahArAjA mAne jANatA na hatA tyAM sudhI temAM hatA, paNa jANyu eTale te samyaktva ane cAritra thAya ja. sabhAmAMthI-prazna-anAdi mithyAtvI marudevA mAtA ekase ATha eka samaye mekSe jAya temAM mekSe gayA ? nA. ekase ATha te anaMta kALanA pratipatita haiAya temAMthI jAya. guNu nAze guNIne nAza na thAya guNu nAza thaye tyAre guNI rahyA kayAMthI ? guNavALA kaNu ? AtmA. guNa dharAvatA hatA te rahyo. zaMkA--cAra hAya te kedI nahi, kedI nahi te cAra nahi, ema tamArA RsisAme thayuM. kedI thayA te vakhate cArI karatA nathI, tethI cAra maTI 1. saMmatacaritAI jugavaM putraM va saMmattaM (utta a0 28 gA0 29); jo sammattaM caritaM jutavaM paDivajjati ( Ava khU0 bhA0 1 40 12) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamu] sthAnAMgasUtra gaye, kAraNa gunA karatA hatA te vakhate karatA hatA. samAdhAna guNI kAyama che, guNu kAyama nathI. guNane dhAraNa karanAre te 'guNI'. tema cArI karanAra cAra-te vakhate cArI kare ke na karo. guNa pragaTa thAya tyAre 'guNI'. samyaktva nAza thAya tyAre guNu nAza.'samakita' pAmyA ema kahIe chIe, eTale samyaktva te guNu che. tethI samikata nAza pAme AtmA nAza thayeA nathI. guNu dhAranArA guNathI patita thayA. ajavALuM thatAM ja sApane jANu, akhakavuM, ne khasavuM thAya have mULa vAta para AveA-gaNadharA je vakhata sAcA mAne samaje, te ja vakhate mArga svIkAre. jema aMdhArAmAM kheDA hAIe, joie, joDe sApa hoya, ajavALu thayu kayAre ? tame jANyuM kayAre? jhabakayA kayAre? e judAM paDe nahi. eka sekaMDa (second)mAM badhu thaI jAya che. jANyA pachI sarpanu bhayaMkarapaNuM rUMvADe rUMvADe vasI jAya che. dIvAnuM kAma doDAvavAnu nathI. dIvA te geAkhalAmAM besI rahyo che, paNa sarpanuM bhayaMkarapaNuM lAge che. samajyA pachI viba na haiya 91 gaNadharonA AtmA uttama hoya tethI sAceA mA samajAya tyAre tarata amakI UThe. keTalAka praznottara karavA Ave, samajI gayA, tethI badhA kAMI dIkSita thayA nathI. gaNadharanA jIvAmAM uttamatA cesa, e jhaverInA hAthamAM Avele hIrA khATA mAlama paDe te kSaNavAra hAthamAM saMghare nahi, tarata pheMkI de. gaNadharanI eTalI badhI uttamatA ke satya mArga mAlama paDayA tA AcaratAM kSaNu vilaMba na kare. emaNe sAdhupaNuM lIdhuM ne Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bhagavAne dIdhuM. tripadI, dvAdazAMganI racanA vyavasthA mATe kaho ke zAsananA upakAra mATe kahebhagavAna tatva samajAve che. dIkSita thaI gaNadhara pradakSiNA daI ki tatta pUche tyAre bhagavAna? kapa 2 kime rUvA rU dhune vA ema traNa vakhatanA praznone e traNa uttare Ape, mAtra traNa pada ja sAMbhaLe, traNa pada sAMbhaLavAthI uttamatAne lIdhe, tIrthakaranA prabhAvane lIdhe, te vakhate bAra aMga-cauda pUrva race, aMtamuhUrtamAM race. kSApazamika samyakatva gaNadharane thAya che. tripadI eTale 1 kapa phuvA-utpanna thAya che. 2 minane ru vA-je badhuM utpanna thayA ja karatuM hoya te jagatamAM mAya nahi mATe nAza paNa pAme che, ane rU ve Tu vA-kathaMcit dhruvapaNuM paNa che. (bhAve ri. g0 277) aMgapraviNanAM lakSaNa gaNadhara sudharmAsvAmIe pratibodha pAmIne, dIkSA laIne, traNa vakhata praznonA uttara sAMbhaLIne je racanA karI te "aMgapraviSTa." AdezathI arthAt traNa niSadyAthI je racanA karavAmAM AvI te "aMgapraviASTa". pUrvanI pahelI racanA karI ane AcArAMga Adi aMgenI pachI racanA karI. paNa smApanA tarIke ane abhyAsa tarIke AcArAMga Adine kama lIdhe. peTAda nathI tethI pAMcanI jarUra prama-te krame AvelA trIjA aMga-ThASAMgamAM pAMcamA kANAmAM pAMca mahAvanuM nirUpaNa karatAM pAMcapaNuM kema? je te Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamuM ] sthAnAMgasUtra gaNAvavAM che te pAMca bedIne kAma zuM? samAdhAna-A pAMpe mahAvrate keInA peTAzera nathI, svataMtra che tethI pAMcanI jarUra. saMyamanA vibhAganI apekSAe sattara vibhAga ane vagara vibhAge eka saMyama ema kahI zakIe. saMyamane aMge vibhAga pADIne sattara, vagara vibhAge eka mahAvratamAM tema nathI. pahelA ThANamAM " mane e pATha nahi. pAMca Ave tyAre ja mahAbatene pATha Ave. te eka, be, traNa, cAranI saMkhyAmAM kahevAyAM nathI, kahevAya nahi, kahIe nahi. je kahIe te mULabhedanI garabaDa thAya. mATe mAtra pAMcarUpe ja kahevAM joIe, A jaNAvavA mATe pAMcanI jarUra rAtribhejanaviramaNa mahAvrata kema nahi? zaMkA-ANuvratavALAne mULa guNa pAMca kahevAya tema cha paNa kahevA joIe. paNa AsuvratavALAne rAtribhojananI virati mULa guNamAM kema letA nathI? vaLI sAdhune rAtribhejananI virati mULa guNarUpe Avazyaka che. e vine sAdhupaNuM nahi. te pachI cha mahAvrate kema nahi? jayAre rAtribhejananI virati e mULa guNarUpa che ane dareka mahAvratadhArIe mahAvratanI mAphaka tenI rakSA karavAnI che. te mahAbata che kema nahi? chaEne trIjA phAMTAmAM kema ghAlI dIdhe? be phAMTA hatA (1) mahAvrata ne (2) aNubata. rAtribhojana mATe vrata phATe bhe karyo. mahAvrata tarIke kahevuM lAyaka chatAM tene "mahAvrata gaNyuM naDi, tethI cha vratane mATe eka trIjo pheTe jIbhe kare paDa. rAtribhejana mULa guNa khare paNa mahAvrata nahi samAdhAna-pAMca mahAvrata evA rUpe ke peTAzeda na banI jAya. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarI karavAnuM hovAthI amAravAthI te janaviramaNa ANa, jAthI mULarAje janavi maka 94 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ke hiMsAne peTabheda mRSAvAda nahi. te pachI rAtribhojana e hiMsAthI viratine paTAbheda che. tethI mahAvratanI jagyA para tene jagyA ApI zakAya nahi. mahAvrata keIne peTabheda nathI. enA piTAbheda aneka thAya. rAtribhejanaviramaNa e prANAtipAta viramaNane paTAbheda hovAthI tene mahAvrata tarIke jaNAvyuM nahi, paNa zramaNapaNane aMge mahAvratanA jevuM pAlana karavAnuM hevAthI rAtribhejanaviramaNane mULa guNamAM gaNyuM. jarUrI hevAthI mULa guNamAM gaNyuM. paNa mahAvrata na gayuM. aNu, mahA vizeSaNanI jarUra zaMkA-aNuvratamAM "aNa" vizeSaNa rAkhe, te mahAvratamAM mahA vizeSaNa na rAkhe. be pAnAM seLa naMbaranA hoya te bIjA para ma karyo te ApoApa oLakhe. eka para na karyo hoya te paNa cAle. samAdhAna-zrAvakonAM sthUla pApane aMge aNuvrata che paNa te sAdhunA peTAbe na bane tethI maDAvrata ema rAkhyuM. rAtribhejanaviramaNa te "vata. "vrata" zabda tribhajanaviratine lAgu thaye tethI tyAM aNu ne ahIM "mahAranI jarUra mahAvratamAMthI nIkaLelo bhAga aNuvrata vratanuM lakSaNa nizcita karIne je aNuvratamAM virani thAva te virati mahAvratamAM nathI ema nathI-ANuvratamAM sthala hiMsAnI je virati che te mahAvratamAM nathI ema nathI. tethI mAtrAmAM aNuvratane avatAra thAya. somAM eka samAya. mahAvrata se tarIke gaNyAM tethI eka samAya. meTAmAM nAnuM samAya. "Azuvrata' saMjJA na rAkhatAM "vata rAkhIe te Ane peTabheda che ema na Ave. je pAMca vata tarIke te ja pAMca "aNuvata' tarIke. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamu ] sthAnAMgasUtra 95 aNuvrata na kahetAM vrata kahIe te Ane peTabheda na thAya. "ANu" zabda hoya te piTAbhedane khyAla Ave. mahAvratamAM salanI ane sUkSmanI virati levAnI che. Ane eka bhAga aNuvrata che ema khyAla Ave, mahAvatemAMthI nIkaLe bhAga aNuvrate che. aNumAM TukaDe mahAnA hisAbe che. prazna-aNuvrata thayAM te tyAM mahAvrata kema? chane "vrata" kahe ane aNuvrata zrAvakanAM rAkho. mahAvrata kahe tyAre peTAbheda kahe paDe? mahAvrata saMjJA na rAkhe. vrata saMjJA rAkho. mahAvratapaNuM kone aMge? samAdhAna-viSayane aMge prazaMsAne aMge mApaNuM. sarvaviSayaka vrata, sarvahiMsA-viSayaka vrata, sarvamRSAvAdaviSayaka vrata. eka paNa viSaya emAM charyo nathI. vratanuM sAmAnya lakSaNa karyuM. pachI vibhAga karyo. hiMsA vagerethI viramavuM tenuM nAma vrata. pachI sarvathA virati eka paNa aMza bAkI rahe nahi, tene aMge "mahA" zabda, ane aNuvatamAM dezathI eka ja hise. huM hisso lauM chuM. AkhAne mAlika naDui, lauM chuM hisso paNa mane TukaDe maLe che, TukaDA mATe phare che tema-vatane TukaDo paNa mahAnA hisAbe maLe che. ANuane mahA svarUpadarzaka vizeSaNa che dezathI virati te "aNuvrata sava thI virati te "mahAvata'. vizeSaNa baMne jagyA para svarUpane jaNAvanArAM che. "aNu zabda mahA" zabdanA vyavaccheda mATe nathI. mahAvatamAM prANAtipAtanA sarvathA tyAgane dhvanita karavA mATe "mahA' zabda che, ane aMzanI viratine dhvanita karavA mATe "ANu" zabda che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [khAkhyAna prazna-"a" zabda mahAnA vyavada mATe nahi. "mahA" sakha aNunA vyavachera mATe nathI. jyAre vyavaheda mATe nathI, te pachI A rAkhavuM ne e rAkhavuM nahi e kahevAno artha no. samAdhAna-RSabhadevajI pahelA tIrthakara. covIsImAM bIjA iSabhadevajI che? te pachI pahelA kema? gaSaNadevajI to pahelA ja che. avasarpiNInI zarUAtamAM tIrthane pravartAvanAra hoya te te A che, "prathama e vyavachera mATe nathI, paNa svarUpane jaNAvavA mATe che tema "mahA' zabda mahAvratanI aMdara rahela mATe che paNa aNunA vyavaccheda mATe nathI. "mahA e enA svarUpane jaNAve che. A rIte sarvathA virati tenuM nAma "mahAvrata." e kahevAthI mahAvratanuM pAMcapaNuM nakkI karyuM. kaLA kahI badhAnA nAme kema caDhAvyuM? zaMkA-mahAvIrasvAmIe pitAnA nAme lakhelI huMDI pArakAnA nAme kema caDhAvI? lakhe che pi te ane gmttA kema kahe che? para matratAni prAni kahe che pite te jagatane mATe zA mATe? huM pAMca vrata kahuM chuM ema kahe. pite bele, jagatane mAthe DhaLe che. jokhamadArI utArI nAkhavA mAge che? zramaNa bhagavAna mahAvIra pote pAMca vrata kahe che te prApamAna kema nahi? vi kahyAnuM samAdhAna samAdhAna- huM ja kahuM chuM ema nahi. bAvIsa tIrtha koe paNa mahAvrate te pAMca ja kahyAM che. traSabhadevajIe ane anaMtA tIrthakaroe mahAvrata pAMca kahyAM che. je A vastu kathaLI jAya, te idro, devatAo mahAvIra pAse dezanA sAMbhaLe, rasImaMdharasvAmI pAse dezanA sAMbhaLe, te zI dazA thAya? Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtamu' ] sthAnAMgasUtra 97 IMdronI, devatAnI zraddhAnuM zuM thAya? eka kAMI kahe. khIje kAMI kahe, te sAMbhaLanAranuM zuM thAya ? judI prarUpaNAne sAMbhaLavA sAMbhaLavAmAM tattva UDI jAya che. sAMbhaLanAranA zraddhAnA bhedA thAya che. TapAlInA bhede che tema sAMbhaLavAmAM A thAya, te oNphisa ( office )nA bhedomAM zuM thAya ? TapAlInA matabhedamAM prajAneA mA thAya; tA pachI AphisanA geTALeA hAya teA prajAnuM zuM thAya? sAdhunA matabhedamAM AvuM thAya te pachI tIrthaMkaranA matabhedo hAya teA zu thAya ? saudharma IMdranI sthiti e sAgaropamanI che.. ane teTalI sthitimAM asakhyAtA tIrthaMkara thaI jAya. badhA juduM kahe te saudharma iMdranuM kALajuM saLI jAya ke khIjuM zuM ? mahAvidehamAM paNa prarUpaNA teA sarakhI ja mahAvidehanI ne bharatanI prarupaNA judI hAya, te te vakhate mahAvIranI kiMmata kevI thAya ? asakhyAta pAse RjI-prANanu sAMbhaLe. ahIM sAMbhaLe vakra-jaDanuM, eka saudhama asaMkhyAta tIrthaMkaronI Rju-prAjJanI dezanA sAMbhaLe. ahIM mahAvIranA vakhatamAM vakra-jaDanI dezanA sAMbhaLe, tyAM je nizcita thayuM hatu N tenuM ahIM pANI kre, te pAlave nahi. Ubho thAya. enA e saudharma IMdra mahAvideDu ne bharatamAM Rnu-prAjJapaNAne upadeza sAMbhaLe. mahAvIra vakra-jaDanA upadeAza kare te zI sthiti thAya ? 'maNinAga'jakSane camatkAra dekhADavA paDaye tema dekhADavA paDe. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bhagavAna mahAvIra riphormara na hatA emane vaka-jaDane lAyakanI paNa prarUpaNuM nahi karI hoya tyAre ? jema ApaNe ju-jaDa, ju-prAjJanI prarUpaNa karIe chIe temaja vaka-jaDanI prarUpaNa karavAnI hoya che tethI "pAMca" saMkhyA kahI de. pahelAM sAMbhaLyuM hoya te ja A kahe te UlaTI "pratIti thAya. anaMtA tIrthakaro, anaMtA kevaLIo je prarUpaNa kare che te traNa prakAranA jIne uddezIne kare che. temaNe mahAvratanuM pAMcapaNuM varNaveluM che tethI mahAvIra panna kahe che. huM jaina zAsanane riphermara (reformer) nathI. pArzvanAthanA zAsanamAM khAmI hatI. tethI huM sudhAro karUM chuM ema kahIne riphorma karavAvALA na hatA. traNe vAta mULarUpe ja che. sabhAmAMthI-prazna mahAvIra atyAre hota te punarlanane saMmati Apata? samAdhAna-tArA jevA unmAgIe te vakhate hatA. riphormara (sudhAro karanAra) hatA. navI na hatI te sahI te hovI joItI hatI ne? phalANAno karo tuM tene dastAveja nathI. amArA zAsananA te bauddho ne brAhmaNomAM pUrAvA che. eTale dastAveja che. devanA aMge jema phAve tema bole ema ne? mULacaMdajI mahArAja pAse zAMtisAgaranA matavALA be AvyA, kaheH jJAnanI jarUra che. mULacaMdajI-koNa nA pADe che ? AvuM jJAna na hoya te kriyA nakAmI. mULacaMdajI-AtmAne sudhAzvA mAge che, AtmAnA anubhavanuM jJAna mAge che. te tane prazna che ke -kakazAstra bhaNyA vinA bhega kare te phaga che." apekSAe je vAkya che te tuM vicArato nathI. tAre mATe sAdhu nathI, kemake tuM gaNatA nathI te huM tane jenI gaNate nathI. tArA mAbApa kekazAstra bhaNyAM che ne? Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sAtamuM] sthAnAMgasUtra madAva' e udeza, "rA'e nirdeza have mULa vAta para Ave-lakhe che pote, nAkhe che anaMtA kevaLIne mAthe. traNa prakArane lAyakanA jIvana mATe traNe prarUpaNa kare che. badhAe prarUpyuM che. atyAre pote kare che ne? nA. korTamAM jaja (udge) sajA kare che, chatAM lakhe che kerTa. sarakAra taraphathI sajA thaI ema kahe che. je anaMtA tIrthakaroe, anaMta kevalIoe traNa prakAranI prarUpaNa karelI che. tethI sarva tIrthaMkaree pAMca mahAvrate kahyAM che te kahevAmAM aDacaNa nathI. pAMca mahAvratamAM 'mahAzabda mahAvate kahetI vakhata melyA. vA vALArUvAyA veramaLa nI jagyA para 'mahA melavAnI jarUra nathI? sarvane jaNAvanAra "mahA" hevAthI kAM te sarva na mele, kAM te mahA na mele. dezathI viratinuM nAma "aNuvrata, sarvathI virati tenuM nAma "mahAvrata" pachI sarva agara "mahA" kahevAnI jarUra zI? samAdhAna-je rUpe udeza hoya te ja rUpe nirdeza have joIe. paMca mahAkta e uddezavacana che, ane savAre pALArUvAyo veramAM vagere nirdezavacana che. sarvathA viratinI apekSAe mahAvrata pazu ane mahAvratapaNane aMge sarvathA viratimahAvratapaNuM e uddeza karyo che tethI nirdezamAM "sarva rakhAya. "a" zabda niravazeSa sarvAcI savAra eTale zuM ? sarva. sarva e "Ha' zabdano artha paNa sarvapaNuM ApekSika che. keTalIka vakhate jAtinI apekSAe. eka leTAmAM dUdha bhareluM che. dUdha pI gaye. te badhuM pI gaye. zuM jagatamAM dUdha rahyuM nathI? ahIM "badhuM" zabda vAparyo te leTAnI apekSAe che. jagatanI apekSAe nathI. sarva asura Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kumArA kALA, asurakumAra jAti emAM sa paNa. ekadeze sarvAMpaNu hAya che. eka jAtine aMge sarvAMpaNuM. tevI rIte ahIM jAtinI apekSAe, dezanI apekSAe, 'sane' aMge hAya te ? niravazeSa sanA athamAM, jemAM kAMI paNa khAkI nahi. ahIM 'sa' zabda niravazeSa sarvAMnA aMge che. sa jIvA cetanAvALA kAI paNa jIva khAkI nahi. ahIM 'sa' zabda deza sane aMge lAgu thAya nahi. jAti sa`ne age lAgu thAya nahi. 'savAo' mAM 'sa' zabda niravazeSa arthamAM che. 'niravazeSa' sarvAMnAM paccakkhANa che jene trasa jIveA che ema zraddhA na heAya, vyavahArathI jIvapaNAnA khyAla nathI, je kIDI, makADI trasa jIvAne mAravA temAM hiMsA-apakAya, teukAyanI hiMsA khyAlamAM nathI. trasanI hiMsAmAM hiMsA mAne che. see arRNu TakA hajI mithyAtvamAM bhaTake che. jena haMze te hiMsAnA paccakkhANu khuzIthI kare. samajaNu tyAM che. keAI trasa jIvanI hiMsAne hiMsA gaNatA hAya tevAnI apekSAe 'sa'paNuM ahIM nathI. tyAre ahIM niravazeSa sa`pazu che. 'sAcu, taddana sAcuM, sAcA sivAya kAMI nahi? koI jAtanuM prANAtipAta nahi karU. niravazeSa ane mATe 'samvAgo' kahevuM paDayuM. vaLattA' kema kahevuM paDayuM? gaNadharanA meDhAnA A zabda hoya teA paLAnA arthaze karavA ? prANAtipAtamAM ati' zabda kema ? zuM viziSTanA paccakkhANa kare che ? Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 8 gaNadhara mahuArAjA sudharmAsvAmIjIe zAsananI pravRttimAM mahAvIra bhagavAn pAse dIkSA prApta karI, tripadI prApta karI, pachI dvAdazAMgInI racanA karatA thakA sthAnAMga je vargIkaraNa mATe sthAyeluM che temAM pAMcamA ThANAmAM jaNAve che ke paMca mahatvayA caraNakaraNAnuyAga kema ? have AmAM mahAvratanI prarUpaNA kema ? gaNitAnuyAga, dravyAnuyAga na lIdhA, pahelavahelA caraNakaraNAnuyoga kema lIdhe ? dravyAnuyAga-AtmAnI-karmInI siddhi, dha kathAnuyoga-dha kathA kahevAnI, gaNitAnuyAga-sUrya caMdrAdi cAra vagere na lIdhAM ne caraNakaraNAnuyoga kema lIdhe ? AghaniyuktimAM kahyuM che: je dha kathAnuyAga, dravyAnucetra e badhI te sIDIo che, tenI jarUrI kharI, paNa sAdhya gaNIe te caraNakaraNAnuyoga ja che. caraNapaDivattideuM dhammakA kAladikmAIo / davie dNsnnmuThThI DhaMkaLadrupta parAMtu / / ( Agha. bhASya gA0 7 ) ema kahIne jaNAve che ke caraNakaraNanI pratipattimATe, phelAvA mATe, dRDha karavA mATe bIjA traNa anuyAga che. te traNa anuyAganuM sAdhya 'caraNakaraNAnuyoga' che. caraNakaraNane paheAMcavA mATe te hoya. ke meDe javuM che, teve nizcaya thayA hoya tyAre nIsaraNIe caDhavA mATe udyama karAya che. meDA che. suMdara che ane javu che e nizcaya na thAya tyAM sudhI koI udyama kare nahi. teTalA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mATe jaNAve che ke vitta saMsAbuddhI (ogha0 bhASya gA. 7) dravyAnuyega-karmagraMtha, jIvavicAra vagerethI samyakatvanI zuddhi kare che. paNa samyakRtvanI zuddhi karI e parama phaLa nathI, kaI paNa kArya vicAra Ave te thAya, tethI kAryanI jaDa vicArane gaNIe, paNa mukhyatA kAryanI. kArya bane tyAre vicAranuM saphaLapaNuM. kAryamAM DhIlA thAya ke kAryanI pariNati na thAya, te vicAranI kiMmata nahi. "kAraka" samyaktva je kahevuM te karavuM. samyakatvanA bheda samyaktvanA prakAra traNa H (1) kAraka (2) recaka ane (3) dIpaka kAraka samyakatvanuM svarUpa (1) kArakamAM jevuM mAne tevuM kare-jevI mAnyatA tevI karaNa. "kAraka samakita kharekhara terame guNaThANe mAnavuM joIe. chAMDavA lAyaka mAnyatA chatAM chUTayA nahi, karavA lAyaka AdaravuM joIe tyAre "kAraka". bAramA-kSINamehanIya guNaThANe ke tame nahi, sAtame guNaThANe. chaThuM paNa na mAnyuM, sAtame mAnyuM. sAta ane bAra, tera vaccenuM aMtarUM te bAhya pravRttinuM nathI. je pravRtti sArI mAne te kare. kArakamAM mAne tevuM kare. recaka samyakatvanuM svarUpa recaka samakitamAM mAne badhuM paNa karI zake nahi. ethe guNaThANe rahele mAne siddha dazA. svarUpe siddhamahArAjanA AtmAmAM ane nigAdiyAnA AtmAmAM pharaka nathI. pitAnA AtmAnuM siddhapaNuM mAne, zreSTha mAne, paNa vartAvamAM kAMI nahi. eka vrata ke aNuvrata na hoya. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamu] dIpaka samyaktvanuM svarUpa jema tame dIvAnI madade ceApaDA vAMcA, jhaverAta pArakhA, pazu te tame pArakhA paNu dIvAne levA devA nahi, dIvA jaDarUpe che, tamane phakata ajavALu karI de. mithyASTi-abhavya jIvA nave tattvanI prarUpaNA kare, ene aMge khIjAne samyaktva thaI jAya ene peAtAne kAMi nahi. je mithyAtvanI pariNativALo che. sthAnAMgasUtra prazna--mithyAtva vedI rahyo che tene samakitI banAvA che, eveA mithyAtvI chatAM samakitI kema ? samAdhAna--enA dvArAe bIjAne thayuM tethI karanArA gaNAyA, hetu tarIke. huM A pramANe prarUSaNA karIza te A leke mane zAstrane anukULa mAnaze. zAstra pramANe khelavuM te Adara, satkAra mATe che. e khelatAM sAMbhaLanArane samyaktva thAya tethI 'ddIpaka' 103 parasaniyoge samyaktva tattva kAre mAnyuM che, jo te mAnavAmAM na Ave te pratimA vagere nakAmA thaI jAya. jayAre smRtimAM samyagdarzana. jJAna, cAritra eke nathI, emanA da nathI svarUpanuM bhAna thAya. tethI darzana karanArA sakita pAme. pratimA vItarAga dazAnA smaraNa mATe che. pAnA upara akSara che. zAstrathI edha thAya che. zAstra beAlatu nathI, chatAM te dvArA medha thAya tenAthI ja sarva kALa, kSetra, jagata jANI zakIe chIe. zrutajJAne karIne jenI buddhi zuddha thai hoya te sa dravya, kSetra, kALa vagerene jANe. kAgaLa eTale lUgaDAnAM cIMtharAM; zAhI eTale kAyalAnA bhUke. e ubhayasaMyeogena ceti vAcyam, 1 AtmasaMyogena, parasaMyogena, (savA. a. hai sU.7mA0) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna deva-guru-dharmanuM tattva jaNAve che. dravya, kSetra, kALa, bhAva jaNAve che. saMketa khyAlamAM Ave che, tethI dharmanI uttamatA jANI zakIe chIe. sarva dravya, kSetra, kALa, bhAva jANuM zakIe chIe, te pachI mUrtinA AkArathI temanuM khuda smaraNa, upadezanuM smaraNa, guNanuM smaraNa kema na thAya ? jinezvaranA darzanathI. ApaNe khuda tIrthakaranA svarUpanuM smaraNa, vItarAga dazAnuM smaraNa karI zakIe chIe, tethI pratibaMdha thAya che. je A bhASA na jANe tenI AgaLa pAMca hajAra pAnAMnuM pustaka mUkIe te ye pustakane Dhagale nakAme che ene mATe kAgaLI che. tevI rIte jinezvarane aMge jene ene uparathI bhagavAnanuM svarUpa jANavuM, mAnavuM, gaNavuM nathI, tene mATe te-anAryane AryalipinA cAhe teTalAM pustaka heya te kAgaLIo che. pratimAthI samyagdarzananI prApti je guNenuM smaraNa na kare tene mUrti patthara che. jema keLInALIne kehInura eTale kAMkare. jene kiMmata khyAlamAM nathI AvI tene mATe te kahInUra hIre te kAMkaro ja che. tema jeone pratimAne dekhIne guNe upadeza, niSedhelA deze yAda karavA nathI teone mATe patthare . jhaverIne mATe kehInUra e kAMkare nathI paNa keLIne mATe kAMkare che. tevI rIte jene phAyade khyAlamAM na hoya te patthara gaNI le. jene guNe vagere yAda Ave che te patthara na gaNe te svAbhAvika che. pavitra bhAvanAvALe, tIrthakaranA guNane, uttamatAne jANavAvALA heya tethI pratimA dekhe tyAre ullAsa thAya. bheLAbhAIne bApanI chabI haze te dekhIne ullAsa kene thaze? sabaMdhIe je karo ane mATe atyAre dezo, niyama Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 AThamuM] sthAnAMgasUtra haze tene. tIrthakaranA zAsanamAM haze tene bhagavAnanI pratimA dekhIne ullAsa thaze. jinezvaranI mUrti aneka jIvane samyaktva ApanArI thaI tethI 'tatvArthakAre jinezvaranI mUrtimAM samyatva mAnyuM. nahi mAnanArAo mAnanAranI parIkSA le. parasage ati cAritravALI che pratimAmAM keTalAM guNaThANuM? tera. *tAvArthakAre, AvazyakaniyuktimAM kahyuM. eka jIvamAM eka sAdhune dekhe samakita thayuM. eka jIvamAM eka pratimA dekhI samakita thayuM. hetupaNeparasaMniga-ajIva jema mUrti dekhavA mAtrathI samyakatva utpanna thAya. jyAre jinezvaranI mUrti kevaLa AtmaapekSAe jaDasvarUpa che. AtmasaMnidhAnanI apekSAe ajJAna che. parasaMniyege cAritravALI che, cothA guNaThANI sAmyatvavALI che. AtmasaMniga-jemAM utpanna thAya che. sabhya jIvamAM utpanna thAya samyakatva utpanna zemAM thAya? jIvamAM parasaMniga-bAhya kAraNa bane, bIjAne saMba che, heturUpe hatuM te ja samyakatva thayuM. anAdinI rakhaDaMpaTTImAM ja nahotuM maLyuM e pratimAne prabhAve maLyuM. AtmA te anAdine hate. UMghI gayuM hatuM? kAMI kema vaLyuM nahi? prabhAva ene. samyakatva thayuM paNa parasaMyogena jIvamyAjIvasya, (tattvA0 a0 1 sU0 7 bhA0) evamekamajIvAkhya padArtha pratimAdikaM pratItya yadA kSayopazamaH samupajA. yate'tamtadA tamyaivAjIvasya samyagdarzanam (tattvA: TI. hari0 pR0 40'. *pariziSTa pahelu naMbara (1) jue Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna udhama keNe karyo? AtmAe. eka ja daherAmAM asaMkhya mUrtio che. eka vakhata mULa nAyakane dekhavAthI ullAsa thAya, te bIjI vakhate bhamatI pharavAmAM nathI thatuM. mUrti svarUpa jaNAve che tIrthakaranI mUrti e pitAnuM svarUpa tamArA hRdayamAM lAvavAnuM kAraNa bane che, tethI parasaMniyegathI samyakatva mAnIe chIe. mUrti dekhe, dekhyA pachI bhagavAnanuM smaraNa thAya, upadezanuM smaraNa thAya tethI padArthonuM smaraNa thAya. AthI ja mUrti dekhIne bhagavAnanuM smaraNa. bheLAbhAIne bApe eka vAta kahelI bhUlI gayA che. pheTo dekhe tethI pitAnuM smaraNa, upadezanuM smaraNa, pachI vastunuM smaraNa thayuM. tema tattvanuM smaraNa thAya tyAre samyakatva thAya. pratimA dekhIne je pagathI mAM AgaLa AvavAnA che te ja A pagathIuM che. upadezanuM smaraNa thAya tyAre samyakatva thaze. A ja kAraNathI abhavya upadezamAM je ta kahe che te jinezvaranAM kahelAM ja kahe che. abhavyanA upadezathI paNa zraddhA thAya cothAmAM samakita-terame kevaLajJAna. mUrtinA dhyAne kevaLajJAna laI zake. abhavya mithyAdaSTi hoya paNa zAstranAM tanuM nirUpaNa kare te zrotA sAMbhaLe, tene samyakatva thAya. kAraNa? upadeza denAra che. AthI abhavyane "dIpaka nAmanuM samyakatva mAnavAmAM Ave che. je Ama abhavyamAM samyatva mAnavAmAM Ave te pratimAmAM cothAthI tera guNaThANuM mAnavAmAM zI aDacaNa? abhavya bIjAne samyatvanuM kAraNa bane. dravyazruta je bhAvadyuta utpanna kare tethI te zuddha. te apekSAe dravyazrata cAhe jenuM hoya tene bhAvathuta kahI zakIe, pachI te cAhe Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM] sthAnAMgasUtra 107 tene upadeza zraddhA karavAvALa kema na thAya? kAraka, recaka ne dIpaka ema traNa prakAranAM samyakatva che. kAraka mAne te pramANe kare, azakyane choDI de. sAtamA guNaThANu sudhI pravRttine AdhAre pariNati. pachI kevaLa pari ti-pravRtti upara jeTale kAbU meLavAya teTale meLava joIe. te meLave te sAcI zraddhAvALo. rocakavALo kAbU na meLavI zake, paNa mAnyatA pUrepUrI. je samyakatva che te zAne mATe che? karaNI mATe. karaNI na karI zake te rocakamAM raho. dhyeya te karaNamAM che. pagathIe caDhavAvALo mALe nathI pahoMcyA, paNa dhyeya mALamAM. rocakavALAne dayeya karavAmAM. "recaka sabhyatva zuddha thatuM jAya te kArakapaNe pariName cAra anuga e senuM, rUpuM, hIrA ne loDhAnI khANa dravyAnuyoga samyakatva mATe gaNitAnuga-yegya vakhatasara dIkSA devA mATe dharmakathA-saMvaranA piSaNa mATe. dravyAnu ga, gaNitAnuga, dharmakathAnuga, caraNakaraNAnuyogane mATe che, chatAM caraNakaraNAnuyogane leDhAnI khANa kahe che. dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga ne dharmakathAnuga e traNane anukrame sonA, rUpA ane hIrAnI khANa kahe che. caraNakaraNanuyegane leDhAnI khANa batAvI tyAre ziSya camakyuM. badhuM choDIe. aMte leDhAnI khANanA mAlika tattva samaje nathI. bhAvArtha na samajatAM zabda sAMbhaLe te anartha eka zaherane rAjA che. bIjA rAjAne pradhAna A rAjA pAse AvyuM. pradhAnanI akkala tapAsavA pUchayuM-huM ke? tamArA rAjA kevA? uttara-amArA rAja te bIjanA cAMda jevA cheTA, tuM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te pUnamanA cAMda je maTe. cAra jaNa beThelA hatA. teNe rAjAne kahyuM-pradhAna te nidA kare che. rAjA kAnanA kAcA kahevAya che. kema pradhAna! tame Ama kahI AvyA ne? rAjAe sabhA vacce prazna karyo che. tame lUNa khAI niMdA karo cho ne? samAdhAna-bIjane cAMda jagatane namaskAra karavA lAyaka che. pUnamanA cAMdane namaskAra keI karatuM nathI. bIjanA cAMdamAM vRddhinI jaDa che. pUnamanA cAMdamAM kSayanI jaDa che. meM tene kahyuM mArA rAjA nAnA che, paNa vRddhinI jaDa che ema kahyuM. keTalIka vakhata zabadanA bhAvArthamAM na javAya. eka zabda saMbhaLAya te Ave anartha thAya. leDhA vagara senA, cAMdInI khANe nakAmI senAnI khANamAMthI tenuM kAThe koNa? le huM ke bIjuM keI? rAjAne cAra kuMvara hatA. rAjA aMta avasthAe Ave. kuMvare laDhI maraze ema dhArI nAnAne hIrAnI khANa, ne sauthI meTAne leDhAnI khANa. moTo chokaro ghaNo gabharAye. bApe karyuM zuM? keI salAhakAra maLe. barAbara karyuM che. mULa ghara nAnA chekazane apAya che. tAkAtane aMge navuM karavAnuM soMpAya. TAMTIA teDavAnA heya te ugharANuM meTAne seMpAya. ApaNe khapa sivAya letuM kADhavuM nahi, bahAra javA devuM nahi. jyAM pAMca sAta varSo thaI gayAM. badhI khANa aTakI paDI. senAcAMdInI khANavALAthI kAma na thAya. tele tela ApavA taiyAra thayA. hIrAnI khANanI mAlikI dharAvavI, sAcavavI e paNa hathiyAra upara AdhAra rAkhe. hathiyAra leDhAnAM. hIrA prasaMge kAma lAgavAnA. letuM vIse kalAka jarUrI. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 AThamu ] sthAnAMgasUtra chApa mAranAra carakaraNanu yoga caraNakaraNAnuga covIse kalAkane jarUrI. kathA jANI, paNa kathA kahevA prasaMga Ave tyAre ne? e traNa prasaMga AvyA kAmanA. caraNakaraNanuga cevIse kalAka kAmane. traNenI jaDa ahIM caraNakaraNamAM. cekaDI paDI gaelI heta te emanA kahelA AtmAnA svarUpane mAnata ke? bhagavAnanAM vacane mAnIe chIe, AtmAnuM svarUpa mAnIe chIe te caraNakaraNanI balihArI che. rAga, dveSa, mehanA abhAve mahinA, varSo, yuge rahyA tyAre bhagavAnanuM vacana TaMkazALa lAgyuM. kiMmata cAMdInI paNa chApa mAranAra le heya te te cAMdI che. kevaLajJAnathI padArtho jANune kahyA, paNa e kevaLI che ene bharose? emanA vartana upara. senAnA sikakA para chApa mArI leDhAnA sikakAe. bhagavAnanA svarUpane aMge chApa mAranAra hoya te te caraNakaraNanuM letuM ja che. kevaLajJAna meLavI ApyuM caraNakAraNe. kevaLajJAnavALe caraNakaraNa vagarano hetuM nathI. jema rAjAnA kuMvare leDhAnuM svarUpa dhyAnamAM lIdhuM, tema caraNakaraNanuga leDhAnI khANa jevo che. AnA upara badhAne AdhAra. pAMcamA ThANamAM caraNakaraNanI chApa AtmAne jANIne, kathA sAMbhaLIne karavAnuM zuM? AtmAne karmabaMdha, AraMbha parigraha, viSayakaSAyathI bacAvavAne. enuM nAma "caraNakaraNAnuga. gaNadhare pAMcamA ThANAmAM caraNakaraNanI chAyA karI. para mavathA-emaNe mahAvrata lIdhAM hatAM te sArA mAnIne ke beTAM mAnIne ? sArA mAnIne. kheTe rUpiye kApI nAMkhavAno je nikhAlasa dilane, sAro hoya te pite sArI meLavelI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te ja Ape, kharAma Ape nahi; peDhI lAje, khATA sikkAne mATe tamAre mAthe kraja nAkhI. khATo sikko Ave te kApI nAkheA. bIjo koi rUpiyA ApavA Ave, temAM khATe rUpiye lAge te te vakhate bhAMgI nAkheA. pAche de te gunegAra. kAraNa ? zAhukAranA hAtha nIcethI kalAine rUpiyA pAsa thAya te zAhukArI lAje. sAdhue mahAvratanA upadeza Apa prazna-gaNadhara mahArAjA kai vADInA mULA ? tIthaMkara kSatriya vaMzanA, jainakuLanA, jyAre gaNadhara kAi kayA gAmanA, keAI kayA gAmanA. brAhmaNanA vaMzanA. miyAM mahAdevanA joga khAyA. samAdhAna-vilAyatathI sAre mAla magAvavA paDe che. te sAre mAla levAmAM aDacaNa zI ? gaNadharanI dukAnamAM mahAvrata sivAya mAla na hatA. haMmezAM manuSye pApane niSedha teA sarvathA karavA paDe; khIjo pApa cheDe ke na cheDe paNa na batAve te jaina darzana nahi. te na batAve te upaghAtajanaka doSa mAnyA che. brAhmaNane na mAravA' ema kahyuM te vacana nakAmuM. brAhmaNane nahi mAravA kahyo tethI bIjAne upaghAta karanAra. anyanI hiMsAnu vidhAna karanAra che. jo mahAvratane upadeza na ApatAM samakitane upadeza Ape te te vacana upaghAtajanaka thaI jAya. sAdhuAe ApavA te| mahAvratane upadeza ApavA. hi te cUpa besavuM. bakarI bacAvAya te bacAvavI, nahi te hiMdue gharamAM pesI javu. 'aNuvratane upadeza Ape eTale khIjAne vratadhArI banAve ne pApanI chUTa Ape'. evI aNuvratanA upadeza ApavAvALA upara zaMkA karI hatI. rUpiyA te vane chapAyeleA hoya, ghasAyA na hoya. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 AThamuM] sthAnAMgasUtra zAhakAre ghasArAvALo rUpiye na calAva? tevI rIte ahIM mahAvatane upadeza ApatAM maDAgratanI pariNativALe thAya. zeThanA cha karAnuM dRSTAMta eka zeDane cha chokarA. e badhA vepAramAM joDAelA che. prAcIna kALamAM hukamanI vicitratA. badhA puruSoe bahAra javuM, sAMja paDe te pahelAM ke puruSe rahevuM nahi. muddo e hate ke strIo svataMtrapaNe phare. cha karo vepAra kare che. nAmuM karatAM sUrya Athame bhayarAmAM chae pesI gayA. AkhI rAta bhoMyarAmAM rahyA, kArya e vastu nahi, hakama e ja vastu. mAlama paDayuMH cha chokarA bheMyarAmAM rahyA. sipAIone mekalyA. chane bheMyarAmAMthI kADhayA. darabAramAM laI gayA. e hakama haDaselI kADha. chane phAMsInI sajA de che. te vAta bApane khabara paDI. bApa rAjA pAse gaye, tyAre-cAhe tema kare te nahi cAle, tema rAjAe kahyuM. jeTalAe hukama bhAMge teTalAne sajA. pAMcane choDe, cArane cheDe, traNane choDe, bene choDe, ekane cheDe. rAjA mAnatuM nathI, tyAre badhA adhikArIne bhegA karIne AvyuM. pachI adhikArIoe kahyuM sAheba hukama te karyo ja che? zeThanuM ghara UDI jAya che. A pramANe kahIne ekane choDAvyuM. Ama karavAthI pAMcane marAvyA ema samajavuM? e to ene choDAvavA gaye hatuM. rAjAe na cheDayA. cha na choDe te ekane paNa cheDAvavAnA nyAye aNuvratano upadeza chae kAyarUpI chekarAone choDAvavA sAdhuoe mathavAnuM che. na bane tethI trasakAyane choDAvI. je aNuvrata devAya te bAMdhelA putrane choDAvavAnI sthitie. chae na chUTe te ekane. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 sthAnAMgasUtra | vyAkhyAna chakAyane paLAvavAnA upadeza. sAdhune aNuvratane upadeza ApatAM doSa nathI. aNuvratane sarvathA upadeza na hoya tema kema bane? agiyAra agamAM dezivatinA upadeza nathI keI ThekANe agiyAra agamAM bhagavAne dezivarita upadeza ApyA hAya tA lAve. upAsakadazAMgamAM AnaMda zrAvake dezavirati uccarI che tema che. te uccarAvI che bhagavAne, bhagavAne mahAvratane upadeza ApyA. aviratimAM rahe tenA karatAM dezaviratimAM rahe te sArU mahAvratanA upadeza dIdhe prazna-mahAvratanI pariNati thaI niha. pachI aNuvratamAM AvyA kayAMthI ? samAdhAna-AvI rIte mahAvrata lai zakatA nathI, paNa bAra prakAranA gRhastha dharma aMgIkAra karU ema Anada elyeA che. paNa bhagavAne kahyuM nathI. agAra dharma ne aNugAra dha kema kahyo ? " bhagavAne e prakAranA dharma kahyoH agAra ne anagAra dharma kahyo che. daza svapnAM AvyAM. mALAnuM phaLa, Anu phaLa nathI jANatA. e prakAranA dharma kahIza. chadmasthapaNAthI ' agAra dharmane dharma" tarIke mAnyA che. kevalIpaNAmAM e prakArane dharmAM kahyo che. dharma, adharma, dharmAMdha gRhasthanA je pakSa te badhA dharmAdha. dharma, adharma mizra kahevA joie. agArane dharmAMdha hoya; dhama heAya nahi. dhama teA aNugArane hAya te pachI agAra dharma kema kahyo ? agAra dharma eTale khALe DUcA ne daravAjA mokaLA agArapaNuM eTale khALe DUcA ne daravAjA mokaLA ! pahelA aNuvratamAM gRhasthane trasa jIvane jANI joine, niraparAdhIne, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 AThamuM]. sthAnAMgasUtra nirapekSapaNe mAra nahi evI virati che. trasa jIve muThThIbhara, tenI dayA karAve che. pilA anaMtAnI hiMsA chUTI rAkhe che. tene "dhamI' kahevAya kema? jUDAne aMge-maTakuM jUThuM baMdha-gAyane vece le tyAre, bhUmi, kanyA vagerenuM. keIka vakhata thavAvALI vAta tene baMdha rAkhe. rejanAM reLAne gabaDAvatuM rAkhe te khALe DUcA ne daravAjA mokaLA. corIne aMge duniyA era kahe tema na karavuM. eTale bhagavAnane, gurune cera na gaNAu ema karyuM. svAmI sAcA hoya tenI darakAra nahi, duniyA gaNe tene mAna. kerI dekhI. Abe Ta ApI? ke kerI toDI? sAcA mAlikane samajIne cerI varjavI nathI. nathI te sAce mAlika te mAlika kabUla. cAhe te duniyAdArImAM mAlika gaNAya tenuM na ApyuM na levuM. te ye khALe DUcA, daravAjA mokaLA che. pite brahmacarya uccare paNa chokarAnI vahu na AvatI hoya te sAsare laDavA jAya. chokarAne mATe sagAI karavA jAya. te vagerenI pitAne chUTa. phakta pitAnA zarIra pUrate tyAga. bIjAnI chUTa AvA khALe DUcAvALA ke jene daravAje DUco mAryo nathI te kabUla? AvI rIte zrAvakanAM vrato hovAthI ene dharmapakSamAM gaNAya kema ? aNuvratavALe daravAjA baMdha karavAnI bhAvanAvALe che aNuvratavALe daravAje DUcA mAravAnI dAnatavALe che. ema mAnIe tyAre hemacaMdrasUri kahe che - ahiMsAnA dharmane jANanAro e sthAvaranI nirarthaka hiMsA na kare. daravAjA baMdha karavAnI buddhi te hatI. je e buddhi na hota to e parizivTa paheluM naMbara (2) juo. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vRtti ja na Avata. bAre vratanA aticAro kahI Ape che ke dAnata daravAjA baMdha karavAnI. vadha sivAyanI paNa dayA pALavAnI pharaja gaNI che. aticAra daravAjA baMdhanI bhAvanA jaNAve che jema cethA vratamAM kAmaganI tIvra abhilASA te aticAra. svastrIne aMge chUTuM che, chatAM svastrIne aMge aticAra kema? tIvra abhilASA che mATe sarvathA brahmacarya rAkhavAnuM che, paNa tIvra abhilASA thaI tethI aticAra che. apakava, duSpakava aticAra. A vicAraze tyAre mAlama paDaze ke daravAjA baMdha karavAnI bhAvanA che, zaktinI khAmIne lIdhe bALa baMdha kare che. sattaramAM pravatelo samyakatvI devalokane paTe lakhI Ape che. kene? sattare pApasthAnakamAM pravartavAvALo chatAM samyakRtvavALo hoya tene muThThIbhara nI dayA karI heya. aDI trasanI dayA paNa binazeratI nathI. zrAvakanI dAnata dharmapakSamAM che zatrune cheka heya, eNe zatrutA kayAre karI? apekSA che tethI chUTa. jemAM kAMI paNa apekSA nahi heya- trasa hoya te mArI nAMkhavuM nahi. samakitI samakitapaNAmAM kALa kare te vaimAnika deva thAya. devakane paTe kema maLe? paTe saMghe hate? pariNati AcAraAkhAnI tethI devakane paTo. saMkhyAtAnI dayA, anaMtAnI hiMsA. paTo kayAMthI maLe? bhAvanA sthAvaranI paNa dayA pALavAnI che. sAdhu dharma pakSamAM, tevI rIte zrAvakane AcAra dharmAdhamane che, tene paNa dharma pakSamAM gaye, kAraNa dAnata dharma pakSamAM che. sUkSma jU huM bele temAM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamu sthAnAMgasUtra kalyANa che e bhAvanA nathI. prajJaptAthI tIrthaMkaranI chApa jinezvare agAra dharma ne anagAra dharma kahyo. gaNadharA anagAra dharma anubhave che. pAMca, mahAvrata ane patnattAne aMge vyAkhyA karI. pannattA kahIne te jaNAvyuM ke mArA jJAne mahAvrata dekhyAM nathI. enuM phaLa mArA jJAne nathI dekhyuM. tIkara mahAvIre dekhyu che. emanI pAsethI maLyuM che. anatarAgamapaNuM jaNAvavA mATe plAni ema jaNAvI enI sarvajJanI pAsethI meLavelAM ema chApa mArI. svataMtra jANyAM nathI. svataMtrapaNe ApatA nathI. sudharmAsvAmI kahe che. mahAvrata jevI jabarajasta vastu je huM kahuM chuM te mArI potAnI nathI. mane teA tIthaMkara bhagavAne ApelI che. prajJatAthI anelI sarvajJa pAsethI lIdhelI te kahuM chuM. sUtrathI gaNadharA race sUtra thakI svataMtra racanA karI. arihaMta te arthane kahe; sUtra te gaNadhara gUMthe. a mAtra sAMbhaLye. sUtra pAte karyA che. dareka zAsanamAM nirUpaNa karyA che te meM kSaye pazamathI meLavyAM che. AnupUrvIvALA pahelA ja bhAMge mahAtrate pAMca mahAvratA kahIne besI rahe te tuMbaDImAM kAMkarAnA nyAya thAya mATe 'tadyathA' kahI anukrame batAve che. pahele mRSAvAdaviramaNa kahe te cAle nahi. ekaseA ogaNIsa bhAMgA nakAmA, eka ja bhAMgA kAmanA. eka, be, traNa, cAra ane pAMcane AnupUrvIvALA kAmaneA. pazcAtupUrvI, anAnupUrvIne aMge thAya te ekasA ogaNIsa bhAMgA nakAmA, eka ja bhAMge tIrthaMkarA, kevaLIene kabUla. anukrame eka, be, traNa, cAra ne 115 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAMca te kabUla. tenuM kAraNa? pahelA mahAvrata sivAya khIjAne aMgIkAra nahi, khIjAnA aMgIkAra vinA trIjAne aMgIkAra nahi. 'tavathA' zA mATe ? TapaTapathI kAma ke roTalAthI? pApathI viramaMvAthI kAma che ne ? bhale khelI de sakhvAbo mehuLAJo veramAM, paNa temAM gayuM zu? je A anukrama kahuM chuM tema. hiMsAnI sarvathA virati te pahelA ja mahAvrate; emAM AgaLa pAchaLa nahi. brAhmaNane leTa ApeA, DAbe hAthe Ape te leTAmAM paDaze, DhoLAI jAya nahi cAhe tema Ape ne ? brAhmaNane lATathI matalaba, bIjI garabaDa zI ? tamAre pAMca mahAvrata adha karavAM teTalI matalaba. cAhe tema kare, te tadyathAnu kAma nathI. A ja krama pahelAM prANAtipAtaviramaNa vagere. enuM kAraNa ? sarvajJanu zAsana eTale pahelu' mahAvrata 'tavathA' ema jaNAve che ke pahelAM duniyAmAM dhanamAla cAravAnI cArI baMdha karavI paDe, kheArAM cAravAnI cArI nahi. rastAmAM paDeluM na lauM. tALu toDavAnI chUTI rAkhe te? sUkSmaniMge kriyA-pRthvIkAya ityAdine mAravA nahi. trividha trividha paccakkhANu Ape. kAgaDAM, bilADAMne mAravAnI chUTa emane ? sUkSmanAM paccakkhANa ApavAM ke mAdaranI samajaNu ApavI ? sathA daiyA thaze tyAre pariNati Avaze. lehI cUse che etrAnI upara dayA na thAya kahe ane tene mUrchita dekhIne dayA Ave te DhAMga che. mAdaranI dayA na thAya tene sUkSmanI vAtA karavI te DhoMga. parastrI badha karyA vinA svasrInI badhI te DhAMga. mATe meTAM pApanAM kAraNeA e pahelAM badha karavA joie. pahele nabare prANAtipAtaviramaNu karavuM joie. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AThamuM : sthAnAMgasUtra 117 e viramaNa karyA vinA bIjA vratonA viramaNa karavA te Dhaga che. sarvasanuM zAsana paheluM mahAvata che te. praNAtipAta karanAro bIjAne nukasAna keTaluM kare che? je daze prANanI jANavAnI tAkAtanuM jJAna te badhuM nAza kare che. hiMsA eTale guMDAzAhI mRSAvAda eTale kahe ke kArIgIrI. emAM guMDAzAhI nathI. hiMsA e guDAzAhI che. jUThuM bolavuM e guMDAzAhI nathI. guMDAzAhI baMdha na thAya tyAM sudhI bIjI vAto karavI te nakAmuM che. | 'hiMsA', "vadha' zabda cheDIne "prANAtipAta kema rAkhyo? prANa", "ati", "pAta' traNa zA mATe goThavyAM ? vyAkhyAna 9 sthAnAMganI AvazyakatA gaNadhara sudharmAsvAmIe zAsananI pravRttine mATe, bhanA uddhAra mATe bhagavAna mahAvIra mahArAja pAsethI tripadI pAmIne sUtranI racanA karavA mAMDI. pahelAM AcArAMgamAM AcAranI vyavasthA ne sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI. AcAra vicAranuM jagatamAM niyamitapaNuM rahI zakatuM nathI. AcArane aMge kayA kayA prasaMge Avaze tene niyama thaI zake nahi. tema vicArane aMge je manuSya kaye vakhate karyuM. bAlaze eno niyama raheze nahi. tyAre "sUtra" eTale te kALa pUratuM e artha thaze. ApaNe jANIe te sivAyanA je prasaMge Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hatA, vicAre hatA, tenI vyavasthA karI, paNa sarva kALanA AcAra, vicAro niyamita kevI rIte karavA ? tene mATe trIjI aga sthAnAMga. kSetrAMtara, kAlAMtare bedha karAvanAra gaNadharA sAdhyanI dizA nakkI kare tethI dareka kALanA AcAra vicArane pahoMcI vaLavuM saheluM paDe. tItha kara kahenArA; gaNadhara riporTa (Report) lenArA. A zAsana ekavIsa hujAra varSa cAlavAnuM hatuM. (mana:paryAMva)jJAnI hovAthI kayu kayu thaze te badhuM dhyAnamAM hatuM. vakatA, riporTara baMne samajatA hatA te vyakti dIDa paNa jaNAvyuM hota te zuM thAta ? sa MpUrNa jJAnavALA vaktA, jyAre mananA vicAra| samajavAnI tAkAtavALA riporTara che. teve vakhate jo riporTa levAmAM na Avye hoya te jagatane lAbha na maLe. sabhAne mAtra sAMbhaLe te ja vakhate lAbha maLe. paNa riporTa hoya te kSetrAMtare, kAlAMtare rahelA leAkeAne samajaNu, jJAna thai zake che. jo gaNadhara mahArAjAe tIthaMkarAnA upadeza sutrarUpe na gUMthyA hAta te sAMbhaLanArA paNa uDayA pachI khAlIkhama. kSetrAMtare, kAlAMtare thavAvALA bhAvikAne kAMI maLavAnuM na hatu. kSetrAMtaranA kAlAMtaranA bhAvikAne ane sAMbhaLanArAne bedha karAvanAra keAi hAya to te gaNadhara che. tIrtha tarIke gaNadhara bhagavAna mahAvIre zrImukhe pharamAvyuM: pahelA gaNadhara 1. (a) tisthaM mate ! tirthaM tistyAre tisthaM ?, goyamA ! saradA tAva niyamaM titthakare titthaM puNa cAuvannAinne samaNasaMgho, taM - seM.. samaLA samaLIo sAvayA sAviyAJo / / (mA sU. 682); (gA) pariziSTa pahelu naCbara (3) ju Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamu] sthAnAMgasUtra 119 eTale taravAnuM sAdhana ke tIrthaMkara taravAnuM sAdhana ? vicAra karIzu te prazna aTapaTA che. sIdhI rIte kahI zakIe ke khane tI arthAt taravAnuM sAdhana. taravAnuM sAdhanapaNu kevaLa gaNudharAne ja Ape che. tyAre tIrthaMkara nakAmA? tIrthaMkaro e tIne banAvanArA che. pahelA gaNadharanI sthApanA karanAra tI kare.. paNa duniyAne taravAnuM sAdhana hoya te prathama gaNadhara. tIrtha tarIke taravAnA sAdhana tarIke pahelA gaNadhara. arihaMta e nakkI tIne karanAra hoya che. gaNadharanI sthApanA sivAyanA koi paNa tIrthakara hAtA nathI. dareka tIrthaMkara gaNadharanI sthApanA kare ja che. arihaMta e tIne jarUra karanAra. tIrtha tarIke gaNadhara. taravAnA sAdhana tarIke gaNadhara. pravacana dvArAe. guNa guNI vagara rahetA nathI prazna -pravacana kayA dvArAe ? samAdhAna--pravacana e zrutajJAnarUpI guNa che. guNIdvArAe ja guNa rahe, te tethI cAre vaNuM vALo zramaNapradhAna je sa Mgha te 'pravacana. jJAnarUpI guNa AdhAra vagarane hAya kayAMthI ! tI'kara mahArAje bhale ceAjanagAminI vANIthI dezanA karI. paNa gaNudhare e sUtrarUpe gUMthI na heAta te e ja zrotAone kAlAMtare, kSetrAMtare ane te vakhate bIjI jagyA para hate tenu zuM thAta ? bIjA navA thavAvALAne zuM thAta ? ApaNe avirati TALIne virati lIdhI, kaSAyane TALavA taiyAra thayA te badhA prabhAva kAnA ? gaNadharaneA. pAMtrIsa vANInA guNasahita vANIe tIrthane upadeza ApyA hatA, paNa ApaNA mATe te zUnya. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gaNukRta racanAnA prabhAva gaNudharIe sUtranI racanA na karI hota te ApaNI zI vale thAta ? sUtranI racanA karyA chatAM kAI Ama kahevAvALA nIkaLe teA sUtranI vyavasthA na heAta te A kALamAM zuM thAta ? jaMgalI vaikAmAM kAyado na heAvAthI game tema varte. gaNudhare sUtreA gUMthyAM na heAta te dharmamAM jaMgalI ja raheta. madhu madhAraNa Agamane AdhAre, gaNadharAe gUMthI lIdhu, te mAMDhe cAlyu. strIe lagnanAM gIta gAya che e kayA kAgaLa para lakhyAM hatAM ? mAMDha ne mAMTe cAlyAM. gaNadharonI racanA mAMDhe maDhe cAlI. strIone chAjIyAM yAda rahe che, paNa ApaNane sUtra yAda rahetAM nathI. temanA jeTale pazu tamane rasa nathI. tIrthaMkaranA vacaneA je gaNudhare e graMthyAM te 'tI'. e zAsana tAranAra che. gaNudharIe AgamanuM racavu karyuM, tyAre zAsana pravartI zakayuM. zAsananA hitane mATe sUtra pravatyu. jo atyAre A na hota teA sAdhanAvALAne zAnA AdhAre pravavuM? khAdhakathI bacavAnA rastA kAMI na raheta. jema jaMgalI leke che, tema temanI peThe dhamamAM jaMgalI raheta. meAkSamArgamAM jIvAne lAvavA, rAkhavA, vadhAravA kAI paNa kArya karI zakatu hAya tA te gaNadhara bhagavAnanI racanA. devane oLakhAvanAra gaNudhararacanA vAta dhyAnamAM Avaze tyAre 'haribhadrasUrinu vacana samajAze. jene AtmAnuM hita karavAnI IcchA thaI che teNe Agamane Adara karyo che. jo AgamaneA Adara kare te deva, guru, dhane mAnelAM che. tItha kareAnI mAnyatA Agamane aMge 1 pariziSTa paheluM naMbara (4) jue Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] sthAnAMgasUtra 121 che, paNa tIrthakarene aMge nathI. nathI dekhatA mahAdevane ke nathI dekhatA mahAvIrane. ApaNane phAve te badhA sarakhA. pachI mahAvIrane kema vaLagyA chIe? mahAvIrane meLavI ApanAra hoya, oLakhAvI ApanAra hoya, mahAvIrane deva, tIrthakara tarIke manAvanAra kaMI paNa heya te gaNadharanA Agame che. mahAvIrane oLakhAvyA, manAvyA, deva, tIrthakara tarIke jAhera karyA e kevaLa gaNadharanA vacane, bhASaNa chApAmAM vAMcIe tyAre bhASaNa kartA upara bahumAna thAya che. riporTare bahumAna karAvyuM. gurUnuM gurUpaNuM, dharmanuM dharmapaNuM batAvanAra koI hoya te te gaNadhara mahArAjAoe gUMthelAM sUtre che. ripoTaranA bhinnapaNathI vAkaya bheda tema gaNadhararacanA arthathI tIrthakarone AtmAgama heya. tIrthakara kevaLajJAnathI svayaM jANIne bIjAne prarUpe. prarUpaNA bIjAne AdhIna heya nahi tevI rIte gaNadhara bIjAnI pAsethI lIdhA sivAya svayaM badhI racanA kare, svayaM ripiTa lIdhe, keTalAka svayaM riporTa le che, keTalAka riporTa uparathI racanA kare che. gaNadharone ripiTe svayaM. jema eka sabhAmAM dasathI bAra riporTa AvyA heya, vastu na phare, vAkya phare. tevI rIte agiyAra gaNadhara, athavA rASabhadevanA coryAsI gaNadhare bhagavAnanA vacanane gUMthe. vAkaya racanA phare paNa bAre aMga artha thakI zAzvatAM. tIrthakare batAvanAra che paNa banAvanAra nahi kevaLajJAne je jagatanA padArtho jANyA, te jaNAyelA padArtho hamezanA che. jIvAdika padArthonuM nirUpaNa karavA lAyaka haMmezanA. jinezvare dhama banAvatA nathI, batAve che. tevI rIte adharma batAve che, paNa banAvatA nathI. jinezvaro je dharma Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna anAvatA hoya te jinezvaranI pahelAM dayA e dharma na hatA. brahmacarya e dharma na hatA, ema thAya ane banAve tyAre thayA thAya. zAhukArI hatI, paNa emAM dharma paNa na hatu te tItha kare e batAvyuM. evI rIte adhama tIrthaMkare ne banAvelA nathI, batAvelA che. banAvele mAnIe te tIrthaMkara pahelAM gunA karatAM tene gunegArI na lAge zAradAeMkaTa (Act) eTale atyAre bALalagna kare te| gunegArI. kAyadA thayA pahelAM gunegArI lAgatI na hatI. manAvavAnu mAnIe tyAre AvI sthiti thAya tethI te na thAya te mATe batAvavAnuM mAnIe chIe. tethI ginapannatta tAM saMstAraulI )-jinezvare prarUpeluM tattva, kevaLIe kahelA dha ema kahIe chIe. dIveA batAvanAra che banAvanAra nathI jagatamAM aMdhArUM hoya, hIrA paDayA che, kAMkaro paDayA che. hIrAkAMkarAnuM bhAna nathI. dIveA karyA-hIrA hIrArUpe mAlama paDayA. dIvAe kAMkarAne matAnyeA che. hIrAne matAnyeA che. batAvye eTale pahelAMnA hatA. dIvAe teA mAtra batAvyA. tevI rIte jagatamAM hiMsA vagere pAMce Azravei, karmaba MdhanAM kAraNe! jagatamAM banelAM hatAM tema hiMsA vigerenA paccakkhANa karavAthI dharma paNa banatA ja hatA, nave banAvelA nathI. jema dIvAe batAvye-A hI, A kAMkare tema jagatamAM siddha je meAkSanA raste te batAvI dIdhA. nibaMdhamAM vAkaya judAM paNa bhAva eka tema dvAdazAMgI sudharmAsvAmI ne gautamasvAmIjInI dvAdazAMgInI racanA che. sudharmAsvAmInI dvAdazAMgImAM keTalAkamAM gAyamA, keTalAkamAM sudharmAsvAmI che paNa tethI vastu eka ja che, zabdo judA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] sthAnAMgasUtra 123 judA che. nibaMdhamAM bhAvArtha eka sarakhe-artha judAM na heya, paNa nibaMdhanI vAkya racanA judI ja paDavAnI. bIjA tIrthakara thAya te vakhate mokSamArga baMdha thayela che. tethI tIrtha sthApanA thAya ane gaNadhare dvAdazAMgI ce. AgamanA AdhAre deva-gurU have mULa vAta para Ave-gaNadharoe gUMthelA Agama e ja tAravAvALA che. ane te AgAme zAsananA AdhArabhUta deva, guru, dharmane samajAvanArA ane mekSe deranAra che. haribhadrasUrijI jaNAve che ke zrItIrthakarane udazIne kare te paNa saMsAramAM rakhaDI jaze. atyAre A vAkaya zravaNa karanArane bhayaMkara lAgaze. kyAre ? samajAvyA vagara kahevAmAM Ave tyAre. pitAnI buddhikalpanAe je pravRtti te pravRtti AjJAbAhya che, ane kevaLa saMsArane vadhAranArI che. corI karI, ane te tIrthakara mahArAja mATe karI che. khuda tIrthakarane uddezIne paNa te corI karI hoya, te paNa paramArthathI vicArIe te tIrthakara mATe che ja nahi. deva, guru, dharma ane samyakatvanuM sevana ane mithyAtvane pariDArAdine AdhAra Agama upara che. pahelA tAranAra koNa? prazna-pahelA gaNadhara tAranAra ke tIrthakara tAranAra? samAdhAna-gaNadharo tAranAra che ema zrI mahAvIra bhagavAna zrImukhe jaNAve che. kAraNa ke mAnanArA A riporTa, riporTarane mAnaze, paNa te bhASaNa karanArane pahele mAnaze. kAM te te 1 pariziSTa paheluM naMbara (5) juo, Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAtane samajo, ane kAM te te vAtane anusaro. gItA paNa samajavAmAM na Ave ane pAtanAmAM agItApaNuM hoya te khIjAnI nizrA levAnI ja che. paraMtu dhyeya arAdhavAnuM che ke tIrthaMkarAnA AdhAre gaNadharoe AgamA gUMthyA che e dhyeya cUkavuM niha. taravAnuM sAdhana prathama gaNadhara have pAchA mULa vAta para Ave-zAsanapravRtti mATe, zAsana cAle te mATe, meAkSamArganI pravRtti mATe gaNadharA che. tIrthaMkarA tIne sthApanArA che, paNa zAsanane taravAnuM sAdhana pahelA gaNadhara. tra thakI gaNadharIne AtmAgama na zAsananI pravRtti mATe gaNadhara mahArAjAe sUtranI canA karI. racanA svataMtra che. keinI pAsethI lIdhelI nathI. kaoNpI (Copy) karelI nathI. kaoNpIthI Ave te AtmAgama nahi. Agama traNa prakAre-AtmAgama, paraMparAgama, anatarAgama. tItha kara pAse sAMbhaLIne gaNadharone svayaM gUMthavAnI pharaja. kivae te mAtra varNana karyuM, kavie rAjAne banAvye nathI. dharma anAdimA che. kAI kALa eveA na hatA ke hiMsAthI pApa lAgatu na hatu. brUDa vagere mATe paNu temaja levu. sa kALe dharmo, adhama rahyo ja che. nagaranu varNana ja jANatA hoya tene kavie karelu vana dhyAnamAM Ave. jinezvara bhagavAna je svarUpe dharma adha rahyAM che te jaNAve che. tIrthaMkara kevaLajJAnI; gaNadhara cAra jJAnI. (mA0 sU 7) tIrthaMkara bhagavAne kevaLajJAnathI jANIne padArtho nirUpyA; koInA kahevAthI nahi. artha thakI tIrthaMkaranu AtmabaLa, tevI rIte je racanA karI, sUtre gyA te koinu Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM ] sthAnAMgasUtra 125 anukaraNa karIne nahi. tyAre svayaM racanA che. kaoNpI rAITa (Copyright)ne haka laI zake. hamaNAM te ahIMnuM tyAMnuM laine gADave, geAThavyuM temAM haka tema temAM nathI. AkhI-kRti peAtAnI hAvAthI gaNadharane AtmAgama, svaya'praNetA. a thakI tI karIne AtmAgama. sUtreA thakI gaNadharane AtmAgama ratimAsAnI prakRtivALAnA zA upAya ? gaNadhare aMgapraviSTanI racanA karyA chatAM AcArAMga, sUyagaDAMgamAM te kALa pUratuM vivecana. zakA--tIrthaMkara sarvajJa hatA je kALe je vakhate je prasa Mge Ave te zu kAma na lakhyA? samAdhAna--caude . rAjaleAkanA prasaMge, jIvAnA vicAre lakhelA che; ApaNane nathI maLyA zakA-lakhelA hatA te zA uparathI mAnavu? samAdhAna--mAMdAne lagIra Unu ApA te lehI paDe. TADhuM Ape te vAyu thAya. tevA thAo teA upAya nahi. badhuM lakhyuM kema nahi ? lakhelAnI vAta karphyu tyAre 'he' karaze. mahAAvadeha kSetrane hAthI ApaNA karatAM pAMcaso gaNA mATe. hAthI jeTalI rUzanAie eka pUrva lakhAya. TUMkAnI vAta AvI tyAre lakhyuM kema nahi? lakhyAnI vAta Ave tyAre ATaluM adhu. prakRti ratimAsA thaI gai che. AkhI cAvIsInu' lakhyu hatuM. sALa hajAra traNaseA vyAsI hAthI mahAvidehanA. teTalI zahIe keTaluM lakhAya te vicAre. cauda pUrvI pahelAM hatAM. atyAre kahe ke lakhyuM kema nathI ? lakhyu kahe te| ATalu badhuM hAya ? ratimAsAnI prakRtivALAne kahevuM zuM ? Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cauda pUrva eTale TUMkI nedha TUMkI neMdha cauda pUrva cauda pUrvane bhaNelA, jANanArA, arthane jANe te anaMtaguNa adhika jANe, jyAre koI anaMtaguNaDIne jANe. nedharUpe na hota te e sthiti Avata kayAMthI? vivecananAM pustako na hatAM, noMdharUpe hatAM tethI eTale badhe pharaka paDa. pUrvanuM ATaluM badhuM nirUpaNa magajamAM kema utAravuM? asaMkhyAta dvIpanI mATI. dareka samudranA pANInA judA guNasaMgathI thatA judA judA guNa ane svataMtra guNo, saMge thavAvALA guNonuM nirUpaNa kare te ochuM paDe, te badhAnuM saMpUrNa paNe karavuM hoya to? Agame ghaNA TUMkA che. ratibharamAM gadheDe cItaryo temAM kayuM aMga nathI? bArIkarUpe che tethI judAM judAM rUpe jANavAnI muzkelI. pahelAMnA aMgamAM eke vastu cheDI devAmAM AvI nathI. vizeSaNavALA raMga che tema vizeSaNavALA mahAvata che gaNadhara maDArAja vargIkaraNa karatAM pAMcamAM ThANumAM pAMca mahAvrate kahe che. mahAvrate sarvathA viratine aMge che. varNa zabda rAkhIne lIle, kALo raMga balIe raMga nAmane kaI raMga nathI. vizeSaNavALa raMga che. kALo raMga, lIlo raMga che. raMga sAmAnya jAti. lIlo, pILo nAmano padArtha judA nathI tema mahAvrata nAmano jude padArtha ja nathI prANatipAta viramaNa mahAvrata che. temAM mAtra e vizeSa tarIke che. raMga nAmano jude padArtha nathI. pAMce raMge lIlepILo raMga. te rIte mahAvrata nAmane jude padArtha che, temAMthI prANAtipAta viramaNa vrata nIkaLyuM tema te nIkaLyAM nathI. vaMra mattA lakhyuM temAM mAtra pAMca prakAranA che tema lakhyuM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamuM] sthAnAMgasUtra 127 nathI paNa pAMca mahAvrata che ema lakhyuM. pAMca varNo-lIle, kALe vagere. jyAM sAmAnya dharma jude na hoya, tyAM prakAra kahevAne vakhata AvatuM nathI. jyAM sAmAnya dharma jude rahI zakate hoya tyAM vizeSa dharma ja kahevuM paDe che. UlaTuM samajAvavAnI buddhi te pApa jema jIva be prakAranA trasa ane sthAvara tema paMravi maye pannA na kahyuM paNa paMgha mAthA pannA kahyuM temAM paNa anukrame paheluM paheluM prANAtipAta viramaNa. mRSAvAdane paheluM rAkhIe te ? keTalAka pUvasanAtu ghare na dha: (0) kahe che. A dAbaDI kALI che. jagate jANyuM. keInI marajI lAla kahevAnI thaI temAM pApa kyAM thayuM te samajAvaze? belanArAnI je marajI thAya te mate bole. pApa zAmAM? "kALI mAM pApa, lAlamAM pApa, ke "che' mAM pApa pApa zemAM? padArthanuM svarUpa je che tenAthI UlaTuM bolavuM te. UlaTuM samajAvavAne mATe padArtha je svarUpe hatuM tenAthI UlaTuM samajAvavA mATe che. je vastu aMdara kALI che, chatAM pote lAla samaye; bIjAne lAla samajAvavAnI buddhi te "pApa". lAbhAMtarAyanA udayamAM lai je te pApa cArI zuM pApa? A vastu ahIM mUkI hatI, jamanAdAse uThAvIne guMjAmAM melI zu pApa ? pApa zAmAM? hAtha aDADa temAM, ke gujAmAM melI temAM ? ke uThAvavAmAM? pArakI mAlikI bIjAne lAbhAMtarAyanA lapazamathI maLelI cIja tene lAbhAMta. rAyanA udayamAM laI ja tene aMge "pApa". enI mAlikI teDI pitAnI mAlikImAM lAvavI. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tapAsa za pa thavuM vagaranuM zAka sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna prANAtipAtanI virati vagara mRSAvAdanI virati na hoya chavanA anaMtA guNa, temAM jJAna nAmane guNa. anaMtajJAna-kALI che chatAM lAla. eka padArthane viparyAya temAM moTuM pApa lAge. vagara kAma bane paNa pApa lAgyuM. anaMtamA bhAganuM eka palaTAvavA gaye temAM. cakSu, ghANa, sparzana vagerenuM jeTaluM jJAna che tene mArI nAkhavAvALAe cUre karyo. je je jIne je jJAna zakti maLelI che tene cUre karyo-ekI sAthe cUra karyo. prANAtipAtavirati na levAya, ane mRSAvAdavirati levAya te gaI kAlavAre dAkhale Avaze. svastrInA paccakkhANa Ape A sajajanI sabhAmAM zobhe nahi. tema prANAtipAtanI sarvathA virati karyA vinA mRSAvAdanI virati karavAvALe sabhAmAM zebhe nahi. tenA vagara mRSAvAdanI virati e petarAM khAMDavAM pitAnA prANune nAza sarva jIvone aniSTarUpa. (kadAca jUThuM kaI vakhata keIne vahAluM thaI jAya) mekSanI vacce kharekhara ADI AvanAra heya te krUratA ja che. krUratA e caMDAlaNanI dIkarI che. te Ave te vakhate kaI jAtanuM bhAna rahe nahi. ITa laIne pitAnuM mAthuM pheDe. je kuratA satyAnAza kADhI nAkhe te karatA baMdha na thAya to pachI mRSAvAdavirati vagere phatarAM khAMDavAnAM che. tevI hiMsAnI virati karyA vinA mRSAvAdanI virati kare te bhale virati rUpe virati hoya, paraMtu photarAM khAMDavA jevI che. bakarI kADhatAM UMTa peThuM zaMkA-anaMtA tIrthakarene gaNadhare e je kama rAkhe temAM have eka vadhe. bakarI kADhatAM UMTa pesI gayuM. nakkI karavA gayA kama. mahAvratavALAne paheluM uccAravAnuM che, uccA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 navamuM ] sthAnAMgasUtra rAya che paNa zrAvakanA aNuvratamAM kareDe bhAMgA karyA che te keImAM pahelA vrata vagaranA bhAMgI che. pachI enuM zuM karazo? pahelA sivAya bIjA levAya te ucita gaNe che? tame sAdhue kAMI gunegArI karI ke tamAre te niyama. temane niyama nahi. zraddhAvALe choDavAnI IcchAvALe che mahAnubhAva! ene zraddhAmAM niyama na hoya. prANAtipAtaviramaNa mAnyatA. pAMce paDAvratamAM thavI joIe, hevI joIe, paNa azakti, AsaktivALa. bairIne choDa ne? kahe berInI Asakti che. tapasyAmAM azakti. cAlavAmAM azakita. paise choDavAmAM paise gaLe beTho che! kahe, Asakita. tyAre meha te nathI. nirmamatvabhAva thatuM nathI. azakti-Asakita che tethI karI zakatuM nathI, paNa karavA lAyaka che. mRSAvAda' aMzanAza, "hiMsA' sarvanAza deza thakI virati gRhasthane hoya. sAdhudharmamAM raMga heya. virati azakti-Asaktine lIdhe na le, tethI aDacaNa AvatI nathI. paheluM mahAvrata haya, sarvathA prANAtipAtathI virati, bIjAM badhAM ghAsa pusa. mRSAvAda-anaMtA guNa che temAM eka jJAnaguNa. eTale eka aMzane viparyAya karavAnI buddhi. paNa hiMsA e te sarva guNane nAza karanAra che. Ama hovAthI hiMsA e mahApApa emAM navAI. zI? e pahele naMbare AvavuM joIe. eka cIjane aMtarAya UbhuM kare te "pApI' te sarva guNene nAza kare te mahApApI kema nahi? mRSAvAda pAparUpa che paNa hiMsA jabarajasta pAparUpa che. pahele prANatipAta reja bele che te pahele kema? A ja kAraNathI ane Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna e ja kAraNathI paheluM mahAvrata prANAtipAtaviramaNa kahyuM zaMkA- je tema che te tene badale prANavadha, hiMsA. jIvavadha kema na vAparyA? samAdhAna-gaNadharo mokSanAM bAraNuM UghADavA beThelA che. tethI deravAnI nItine aMge prANAtipAta - - - vyAkhyAna 10 kavitA mArI mA gaNadhara sudharmAsvAmI bAra aMgenI racanA karatA thakA pahelAmAM AcAranI, bIjAnI aMdara vicAranI vyavasthA karyA chatAM sarva kAlanA AcAra, vicAranI sAdhumAM tAkAta AvavI joIe, te Ave te zAsana sarva kAla vatI zake. anya matanA AcAranuM parivartana je na batAve te kALe kALe AcAro anya matamAM pharatA gayA. anyanA julama bauddhanI sAme laDAIo karI, tabiMduthI himAlaya sudhI-je kaI bauddha hoya tenI katala karI nAkhavI. A deza talavAranA jore hAthamAM leve. zaMkarAcArya pharatA pharatA jagannAthajI gayA. tyAre jagannAthajInI mUrti avaLI thaI. tyAre zaMkarAcArya bayA-ezvaryanA madamAM mAte thayeluM che. mArI avajJA kare che, paNa dhyAna rAkha bhUlI gaye ke zuM ? je vakhate bauddho sAmA paDelA te vakhate meM tane TakAvya. bauddhonI sAthe lokoe keTaluM kheDayuM haze. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM] sthAnAMgasUtra 131 pachI thAkyA tyAre buddha e amAro avatAra che. je bAju havA thAya e bAjune dharma laI le, tema jene sAthe laDavAmAM bAkI na rAkhI. ritanA vAdyamAno pi na namaMDhira-ATaluM jeno sAthe beThuM pachI thAkyA tyAre kahI dIdhuM ke zivajInI mAyA che. anya, upadeza dvArA vadhanAra nathI jaina sivAya bIjo eka paNuM mana upadeza dvArAe vadhavA pAmyuM nathI. jenI sAthe pUruM kheDayuM, aMte na phAvyA. tyAre amArI zivajInI lIlA che ema kahI nAkhyuM. miyAMne mahAdevane na bane to pachI mahAdevane mahamadane banI zake nahi. chatAM alopaniSada kahI nAMkhyuM. jamAne thAya temAM bhaLI javuM. puNya pApa avasthita vastu che. jamAne cAhe tema palaTe chatAM vastusthiti hoya te rahe. te palaTAya nahi. jamAne palaTAye prarUpaNuM na palaTAya jaina dharmanI eka ja sthira vAta che. je vastu kevaLajJAnathI nihALI te ja bhagavAne nirUpaNa karI, temAM cAhe teTalA jamAnA jAya paNa pheraphAra paDe nahi. amuka vastu jUTha e dharma hoya evuM vakhatanA vAyarA jevuM thAya nahi. cAhe yuge, sadIo vagere cAlyA jAe. je tatvasthiti, temAM kAMI paNa prakAre pharaka paDe nahi. arthanI apekSAe dvAdazAMgI zAzvatI. je artho gaSabhadevajIe kahelA te ja artho mahAvIre kevaLajJAnathI jANIne kahyA. baMne vacce meTA aMtare chatAM tatvane bAdha Ave nahi. pratyekabuddha, svayaM buddhonuM jJAna bharata, mahA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna videhamAM, sarva kSetra, sarva kALe sarakhuM rahe. samayanA vAyara lAge nahi. je jamAne be aDhI hajAra varSane temAM sthiti palaTI jAya te pApama-sAgaropamamAM palaTatAM palaTatAM nAmanizAna na rahe. je zAstra vakhatanA vAyarAnI peThe pharatuM heta te beThuM thaI jAta. jaina zAsanane aMge vIsI, vIsI, utsarpiNI, avasarpiNI, kaI kALa, kaI kSetra hoya te temAM AnA siddhAMtane palaTAvAnuM nathI. mahAbate eTale zAsanane staMbha - AcArAMgathI AcAranI, sUyagaDAMgathI vicAranI maryAdA bAMdhI, te sarva kAlanI karavA mATe sthAnAMganI aMdara vagIkaraNanI jarUra che. vargIkaraNa eTale eka vastune judA judA rUpe vaheMcavuM. vaheMcavAthI rahelI khUbI khyAlamAM Ave. vargIkaraNa mATe trIjuM aMga. e aMganA pAMcamA ThANanI aMdara gaNadhare prarUpaNA karI ke pAMca mahAvrate. gharamAM nAnAM chokarAM gAdI AgaLa beThA heya, bApa, gaThaDI kADhe, jevA mAMDe, chokarAM kahe-zuM dhaMdho laI beThA che? bALakanI daSTi gaThaDImAM nahi; cA pIvAmAM, khAvAmAM che. tema jyAM sudhI UMDA na UtarIe tyAM sudhI mahAvrata zAsananA staMbharUpa kevAM jarUrI che, e mAlama na paDe, UDA UtarIe tyAre deva, guru, dharmatatva mahAvrata upara ja che. ema mAlama paDe. bIjA kude kema? hathiyAra dhAraNa kare tene "kudeva" kahIe. kAraNa hiMsAnI saMbhavanA. strI pAse hoya te "kudeva" gaNIe kema? mahAvratavALa nathI. brahmacArI nathI. mahAvratavALA nathI eTale sAdhu nathI. tethI mokSa nathI. kAraNake sAdhunA veSamAM mekSa che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 dasamuM] sthAnAMgasUtra gRhaliMga siddha bolanAre svaliMga siddha zabda khyAlamAM le prazna-gRhasthalige mokSe gayelA che ke nahi? te pachI veSa upara zuM tava che? samAdhAna-guDasthaliMge siddha kahyA tenI pahelAM svaliMga kahyuM. "svaliMge siddhaene kAMI artha karIza? siddhane adhikAra cAle che temAM svane artha zuM?ka artha le? siddha thavAnuM je "sva" zabdathI "siddha thavAne arthe Ave te e artha thaye ke siddha mahArAjAnuM liga. pahelA zabdamAM siddha mahArAjanuM liMga che te zAstrakAre kahyuM, te kema dhyAna bahAra jAya ? je gRDiliMga sudhI pahoMcavA jAya ane svaliMgane artha na AvaDe tene artha zuM? gaNadharee, tIrthakaree, kevaLIoe kahyuM ke mekSanuM liMga veSa. te pachI AmAM mekSa kahe che? are zAstrakAra kahe che te te juo. joDe pada che. anyaliMga eTale AMdhaLA, ajANyApaNuM anyaliMga-"anya" eTale bIjuM konAthI bIju siddha thavAnu liMga tenAthI anya-bIjuM liMga. je tema che te ajANya. sIdhe raste cAlI gaye. te gAMDe, meMmAMthI sAruM nIkaLI gayuM. te pachI kaI ajANyA, gAMDA ke AMdhaLA thavA mAge kharA? koI rastA upara Ave tethI kAMI te mAgatA nathI. raste AvavAnuM kAraNa AMdhaLApaNuM nathI. AMdhaLAne mAge AvelA dekhIe chIe, chatAM samajIe ke AMdhaLApaNAnuM, ajAyApaNAnuM kAma UMdhuM vALavAnuM che. aliMga eTale mekSane UMdhuM mAranAra aliMga saMsAramAM gumAvanAra-mekSanuM UMdhuM mAranAra, temAM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna keI siddha te AMdhaLAnuM raste AvavuM-gAMDAnuM sAruM belavA jevuM che. kadI sAre zabda gAMDAnA mukhamAMthI nIkaLI gaye heya tethI kaI gAMDe thavA Icche nahi. te pachI zAstrakAre kahyuManyaliMga-A raste saMsAramAM rakhaDI maravAne che. mekSathI UlaTa che. ema kahyuM chatAM anyaliMga siddha e zabda kahyAM tene keIgatAgama na hoya te pakaDe che. gAMDAne meM sAre zabda AvI gaye tethI? tuM gAMDe thavA mAMge che? nahi. kAraNa? saMbhava nathI. tevI rIte keIka banI jAya. tethI tIrtha kare kahe che ke anya lige siddha kaIka ja bane. anyaliMga mekSanuM liMga nathI prazna-a liMge siddha te thAya che ne? svaliMga zuM karavA pakaDI rahevuM? samAdhAna-gAMDAne meM e koI vakhata sAre zabda nIkaLI jAya che te DahApaNane zA mATe pakaDavuM? tene je te prazna che. gAMDApaNAmAM sAro zabda te acAnaka nIkaLI gaye che. tema mekSanuM kAraNa te svaliMga ja che. koI vakhata anyaliMgamAM thaI gaye tethI anyaliMga kAraNa nathI. anyaliMga mekSanuM liMga nathI, tema tIrthakara cekanuM jaNAve che, chatAM ene pakaDavA jaIe to ApaNA jevA mUrkha koNa? gRhiliMga eTale gRhasthapaNAnuM liMga. jene tIrthakare ghara choDavuM jarUrI gayuM hatuM tevAe e guDalige siddha kahyA che. JDaliMga kayuM? A che cAre gatimAM bhaTakavAnuM sthAna. gharamAM beThA zuM kalyANa nathI? AvuM kahevAvALAoe saMsAranA AraMbha sabhAraMbhane gaNatarImAM lIdhA nahi. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra dasamuM'] mA gRhasthapaNAnAM be va mahAvIranI evI utkRSTa sthitie vartaNuka hatI. rAjakumAra hAya, e varasa snAna kare nahi te zI sthiti thAya ? gRhasthapaNAmAM rahevu -sAdhupaNuM le te judI vAta. amArAmAM ne tamArAmAM pharaka rAtadahADAne. tamArI daSTie gAMDA. tamAre paisA bhegeA karavA, amAre te jovu N ja nahi. duniyAmAM paisA pheMke tene gAMDA gaNIne hAspItAla (Hospital)mAM laI jAo. tamArAmAMthI UghADA mAthe bajAramAM kre te mazANI gaNe. ahIM pahelethI mAthethI utAryuM. tamArAmAM joDA na paherA te kaMjusa. ahIM joDA pahere te lAMchana. khAna, pAna, vastra, pAtramAM vicAre ke gAMDAnI nizAnI te ja amArI. tame merI na heA te dezedeza kA; amAre hAya tA vAsire. tamArI amArI joDI na maLe. tamArI apekSAe pUrepUrA gAMDA chIe. tame hajAmata vadhArA tA? lAMchana melAmAM, lUkhuM khAvAmAM, upavAsa karavAmAM amArI ze|bha. tamane lAMchana. rAjakuTuMbamAM rahevuM, rAjakumAra, gharamAM rahevuM-e varSo sudhI snAna na kare te kayI sthiti peAtAne nimitte kareluM na khAvu e kayI dazA? AvI dazAe rahyA. gharanA koI kAmakAjamAM bhaLyA nahi. rAjakAja sarakhA upAdhinA kAraNeAmAM nirALA rahe. Avu chatAM bhagavAna mahAvIra bhUlyA ke ghamAM kalyANa mAnyuM nahi ema ne ? kame zUrA te dhame zUrAnuM tattva karme zUrA te dharme zUrA-brahmacaryoMmAM paraNIne pariNativALA rahyA hoya te vANIA. jaMbusvAmI-brahmacarya lIdhA pachI paraNyA. pachI paNa pariNatimAM rahyA te kSatriya ke vANIA ? cArAne cAkIdA2A vANIAe banAvyA. kame zUrA 135 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te dhame zUrA e bevakuphenu vAkaya che. pApImAM pApI thaye hAya te paNa tene pratiSedha devAmAM sa kAcAvuM nahi. zauya ne aMge lAyakAta hatI. enjInamAM doDavAnA vega che. Ama pheravIza te Ama DhoDaze. karmonA zauya che tene keLavI levA mATe vAkaya che, paNa kramavALAne vadhAravA mATe vAkaya nathI. gRhasthapaNAmAM kalyANu nathI mULa vAta para AveA. mahAvIra e varSa sudhI Ama rahyA. na tA naMdIvardhana khelyA ke gharamAM rahe che tarUM kalyANu che. traNa jJAnanA dhaNI AvI rIte rahevAvALA mahAvIra ema mAnavAvALA na hatA ke gharamAM rahevAthI kalyANa che. leAkAMtika devAe, naMdI, zAstrakArAe gharamAM kalyANu na rAkhyuM. gharavALA, ghara vagaranA ema bheda mAnyA. agarAo, aLagArIya jvarUpa mahAvratAnI kiMmata dhyAnamAM AvI hoya te jhaverInA chekarA samajaNuM thAya te kahe: khApA, penrI gaDhaDI AvI che te jue teA kharA-cA dUdhane na saMbhAre. evI rIte jaina zAsanamAM praveza karanArA samaje ke tI karIne aMge deva paNa rahelu' te mahAtratAne aMge. gRhasthapaNe kalyANu nathI. deva hathiyAra strI vagaranA joie prazna--taravAra hAthamAM hAya tethI abhyaMtara AtmA khagaDI gayA ? hathiyAra rAkhe te kudeva evuM nahi. bhAvanA ceAkakhI hAya, hAthamAM hathiyAra haiAya, hathiyAra mAtrathI kudeva kema mAnyA ? pRthvIcada guNusAgara-je khuda strInA hastamelApa kare che, te vakhate paNa kevaLajJAna rokAtu nathI. te strInI mUrtie kevaLajJAna rAkayuM kema ? Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA mAthA tethI te A vinA dasamuM] sthAnAMgasUtra 137 samAdhAna-Ine rAkhavAvALAne AtmA sAre mAnI laIe, te paNa mahAvratanI virUddha cihna hoya eTale ArAdhyapaNAmAM Ave nahi. AthI devane aMge ArAdhyapaNuM UDI gayuM. deva evA mAnavA ke jene hathiyAra, strI na ja hevAM joIe. zrI Adi niSedha, kadevanA niSedha mATe leDhAnA khIlA (hathiyAra)thI kAma che ke AtmAthI kAma che? AtmA sAthe kAma che ema te cokkasa ja che. tethI jeTalA hathiyAra vagaranA te badhA devanI lAInamAM che ema mAnatA nathI. jeTalA strI vinAnA te badhA deva ema nathI. hathiyArane abhAva e kudevatvanA abhAvane jaNAvanAra che. paNa sudevapaNuM jaNAvanAra nathI. hathiyAra na hoya tethI sudevapaNuM AvI jatuM nathI. te pachI A badhA sudeva ne? rastA para UbhA rahIe to seMkaDe be hathiyAravALA nIkaLe. tamAre pakSe vAMDhA, vidhura, strI vinAnA te badhA te deva ne? ema nahi. hathiyArane abhAva e kudevavanA abhAvane jaNAvanAra. sudevatva vItarAgatAne-sarvajJatAne lIdhe che. mokSamArgane raste mahAvrata ja sudevatvamAM AvatAM kudevatvane viccheda kare che. strIne, hathiyArane abhAva che te mudevatvanA abhAvane lIdhe. hiMsakapaNuM na joIe, abrahmacAriNuM na joIe te sudeva mAnI zakIe. te devatvane AdhAra ? pAMca maDAgrata upara. gurUtatvane aMge umakyadhArA kahevuM paDe. dharmatatta-traNe tatvamAMthI kaI tatva yathAsthita mAnavuM haze te mahAvratanI saraNIe javuM paDaze. gaNadhara, tIrthakara sarakhA samartha puruSoe mokSamArgane raste mahAvratanA aMgIkAra tarIke dekhyuM hatuM. je na dekhe Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna 138 hAta te peAte uccarata nahi. zakA--gaNudhare e peAte mahAvrata zuM kAma lIdhAM? samAdhAna--e mahAvrata sivAya, akiMcanapaNA sivAya koi paNa prakAre meAkSanI prApti nathI. samajaNa sivAya sArA zabdane uccAra nathI, chatAM keAI vakhata aNasamaje sAre zabda belI jAya che. jyAM mahAvrata tyAM ja meAkSa. leDhAnI khIlIvALI nAva tAre te pratApa lAkaDAne khuda maDAvratanI pariNita laie mahAvratanI pariNati sivAya kaI mekSe gayA nathI. samyagdarzana, jJAna, cAritranI pariNati sivAya mekSa thaI zake niha. pANImAM nAvaDuM nAkhyu. ATalI badhI khIlIe che tarI ke Dei? kahejo ke lendu tare che. kema nahi ? najare teA jue che. leADhAnA jaththA hoya te tare che? letuM tayuM kharU paNa pratApa kAnA ? lAkaDAne. leADhAne vaya svabhAva nathI. anyalige chatAM meAkSe jAya te te pratApa mahAvratanA strIenI sAthe krIDA kare, ane kevaLajJAna pAmyuM evA koi divasa dekhyA ? bahArathI badhu hAya paNa aMdarathI A nahivALI sthiti heAya te kevaLajJAna pAme. jema nAvaDImAM khIlA che te bhArarUpa. khIlA sAthe nAvaDI sAthe pAra UtarI gaI. gRhasthapaNuM" bADanAra, DUbanAra. aMdara rahelA mahAvratane lIdhe tarI jAya. pAMca mahAvratA che tadyathA-A ja anukrama. kai padhdhAnupUrvI, anAnupUrvI bhale jApamAM hAya, paNa A mahAvratanI aMdara pazcAnupUrvI, anAnupUrvI kAmanI nathI. pUrvAnupUrvI kAmanI. tethI Aja anukrame. bIjo nahi. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM] sthAnAMgasUtra 139 mRSAvAda viramaNa eTale sAyanI cerI bIjuM mahAvrata eTale zuM? anaMtA guNamAne eka guNa, temAMne eka anaMtame bhAga, tene palaTa karavAnI dAnata. temAM pApa gaNyuM te AtmAne jIvanathI mAryo te keTaluM pApa ? thayeluM asaMtuM jJAna, thavAnuM jJAna teDI nAkhyuM jIvana teDI nAkhyuM, tene baMdha na karIe tyAM sudhI gaThaDInI chuTTI ne seyanA sogana. tame mRSAvAdI, eka AtmAnA anaMtA guNe, temAM eka guNa temane anaMtame aMza. ATaluM kahIne gauNa kahI nAkhyuM. mRSAvAdaviramaNane seyarUpa banAvyuM. usUtra ane saMsAra vadhAre hiMsAnI pratijJA na karI hoya tyAM sudhI mRSAvAdanI pratijJA zebhatI nathI. tethI prANAtipAtaviramaNa prathama rAkhyuM. hiMsA karavAvALe hiMsAthI ane saMsAra ekI sAthe na upArjana kare paNa jUThuM bolanAre jinezvaranA vacananI sAme usUtra bele, usUtra bolanArane samyakatvane nAza. pAmeluM samyakatva, pAmele dharma nAza pAme, eTaluM nahi paNa anaMta saMsAra. utsavanuM bhASaNa samyakatvane nAza karIne besI rahetuM nathI, paNa anaMtA saMsAra sudhI mArgane jaga maLavA de nahi. je buddhizALI che te prANa tyAga thaI jAya te paNa usUtra bele nahi. jUThuM choDavuM te seya tarIke ke gaThaDI tarIke ? jarA vastu samaja. A vastu kALI che tene pILI kahI dIdhI. AmAM anaMta saMsAra ne dhine nAza karI zakaze kharo? tIrthakare kALI dekhI che tene pILI dekhIe te tIrthakara virUddha kharuM ne? kALIne pILI kahIe te vakhate usUtra khaDuM ke Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nahi ? Ane utsUtra mAnavuM ke nahi ? je vastu che te rUpe sUtrakAre kahI che. enI virUddha khelavAmAM AvyuM te sUtra virUddha thai gayuM-te utsUtrabhASI-anaMta sa MsAra thai gayA. samyaktvane aMge prarUpaNIya padArtha temAM jinezvaranA vacanane anusarIne vavu' che. binannatta taruM e tattvanI pratIti che, prarUpaNAne aMge jUThThuM khelavAmAM Ave te 'utsUtra'. te sivAya bIjuM vyAvahArika je mRSAvAda' te mRSAvAdane tyAga na hAya. utsUtranI vyAkhyA jamAli nayAnuM nirUpaNa kare che ne kahe che ke mahAvIre hyu' tevuM nahi. kahenArane uDAvI dIdhA. jIva, ajIva, neAjIva kahevA te judI vastu che, kALIne pILI vastu kahevI te judI vastu che, je meAkSane age AdaraNIya tarIke gaNAvelA padArthA, AcAro, prarUpaNAne aMge niyamita karelA padArthamAM virUddha Ale te 'utsUtra'. aDhArasu pApasthAna eka bAju ne bIjAM badhAM eka bAju mRSAvAda ane mithyAtva Ave te anata saMsAra thAya. ekalu mRSAvAda Ave te anaMta saMsAra na thAya. tattvaviSayaka, tIkarAnA kathana viSayaka, sUtreA virUddha khelavAmAM mRSAvAda joDe mithyAtva thAya, e thayAM te anaMta saMsAra; e na thAya te anaMta sa MsAra nahi. gujAmAM e rUpiyA che. keie mAgyA. vicAra thaye nathI ApavA-tyAre kahyuM 'nathI'. A ekaluM mRSAvAda. palaTo khAya te teADI nAkhe hiMsA sa prANone nAza kare che. mRSAvAda ane mithyAtva Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM' ] sthAnAMgasUtra 141 anaMtAnubaMdha kare che. anatAnubaMdhI--anatA janmA adhAve. zaMkA--tyAM sudhI mAkSe javAnA nathI te nakakI thayuM ne ? samAdhAna--anaMtA bAMdhyA kharA, paNa pariNAmamAM teADI nAkhyA, anaMtAnubaMdhIe svabhAve anatA dhAnya, tADI nakhAvye. utsUtra khelavAvALAne anatA khaMdhAya, palaTA khAya te teADI nAMkhe. gAzALAnA palaTo gAzAlAe palaTo khAdhA. jinezvara upara maLavA mATe jAhera tarIke tenevezyA mUkI, ghAtakI, krUra hatA. aMdarathI palaTA khAdhe. DhuMDhIAnA dAkhaleo laie. aMdarathI jANe pratimAjI sAcI che. bIjo (tuDhIe) nathI ne? je na heAya teA kaheH che tA sAcI. peAtAnI peDhI cAlu rAkhavA, bhakatAne rAjI rAkhavA, kahevu paDe ke pratimA nakAmI gAzAlA--badhA samudAyamAM khelI devuM; me tamane avaLe raste dAravyA. huM tUke. vicAra kare| maratI vakhate kayI sthitie caDhele haze? chellI dazA che, maravAnI aNI upara che. prAyazcitta lIdhuM. kAI na kare tevuM karyuM. mArA page dAraDI bAMdhajo, kUtarAnI peThe ceAryAsI cauTAmAM DhasaLo. mahAvIranA traNa lAkha enA agiyAra lAkha hatA chatAM pUrAve maLatA nathI. zrAvastInAM ceAryAsI cauTAmAM DhasaLo, majAra vacce apamAna eTale zuM? ceAryAsI bajAramAM DhasaLe tee macAvanA rastA. bhakatA bevaphA thai gayA. rAjakAraNamAM kAlanA mitra AjanA zatru. pote kahe che ke Ama kholo. geAzAlA pApI, duSTa, ajina chatAM jinapaNe jaNAvanAra, AvA zabdonI Tela pADo. kaI sthitine palaTo. potAnA zabdonI Tela. A hu Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kahuM chuM ne kahejo. geAzavA sarakhA kaTTara virodhI. pariNAme palaTAvALo thaI gayA. jamAlie palaTo na khAdhA. utsUtra sivAyanuM mRSAvAda sAya jevuM have mULa vAta para AveA--sUtrakAroe jaNAvelA deva, guru, dha, AcAra, tattvA, naye, nikSepa, jIvAdikanuM jaNAveluM svarUpa-Ane aMge viparIta prarUpaNA thAya te khIjuM ane aDhAramu maLe. te maLyuM ana Mte sa MsAra thai jAya. Ane aMge nahi hoya te mRSAvAda mAtra seAya jevu gaNAya. eka viparIte e pApasthAnaka sa dravya ne sarvAM paryAyane aMge samyaktva vyApaka che. eka paNa paryAya, dravyane aMge viparIta prarUpaNA karavAmAM Ave tA badhA e pApasthAnakavALA che. khIjuM mRSAvAda, aDhAramuM mithyAtvazalya e pApasthAnaka. mAnyatA pAMca chanI, kholavAmAM bhale nathI kholyA. jyAM aMtaHkaraNanI pratIti tattvAdikane aMge avaLI na thAya, tyAM 'mRSAvAda'. A che ja jUhuM tyAM mRSAvAda ane mithyAtva. manamAM heAya tevuM kholI ke te pApa vadhAre ke manamAM che bIjI ne kholI de khIjuM ? zraddhAnA palaTA thayA te vadhAre. utsava e samyakatva ghAtaka mRSAvAda e vrataghAta prANanA nAza e gADInI cArI tattva, dharma vagerenI prarUpaNAne adhaka na hAya te kholAI jAya te mRSAvAda'. hiMsA karatAM mRSAvAda nAnuM banAvyuM. mRSAvAdamAM krodha, leAbha, bhaya, hAsyanAM jUDAM rAkhyAM. darzanamehanIya kema na lIdhuM ? mehathI thatuM mRSAvAda e mithyAtvanA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamuM ] sthAnAMgasUtra 143 gharanuM che. ene samyaktvanuM dUSaNa che. mRSAvAdanuM jU huM te seyanuM chuM. prANane sarvathA nAza karanAra gaThaDInuM jUThuM. marane artha amara mahAvIra bhagavAnanA samavasaraNamAM bhagavAna vagerene chIMka AvI. devatAoe kahyuM, mara vagere. bhagavAnane khulAso pU. zreNikane jIvatA rahevAnuM kahe, tamane mara. mahAvIre khulAse karyo-huM jIvuM chuM tyAM sudhI baMdIkhAnAmAM chuM, pAMjarAmAM chuM. marI jaIza tyAre kedakhAnAmAMthI chUTIza. "marIne artha amara karyo. hiMsA koIne mokSa denArI thAya. hiMsaka na bace hisya bacI jAya baMdhaka muninA pAMcaso ziSyane pIlI nAkhyA. te mese gayA. hiMsAnA jhapATAmAM AvelA mokSe jAya che. jenI hiMsA thAya te mokSe jAya. paNa mRSAvAdanA jhapATAmAM Avyo te rakhaDI maravAne. kahe mRSAvAda halAhala jhera. hiMsA karanAre na bace, maranAre bacI jAya. cerIne prathama sthAna na hoya hiMsA svabhAve sarva prANane nAza kare. mRSAvAda dharma saMbaMdhI Uthale khavaDAve. hiMsA te gaThaDInA gunA jevI. mRSAvAda e seyanA jevI. hiMsA mardanI paka; mRSAvAda berInI pika, adattAdAna pADozInI pika. hiMsA AkhA AtmAnuM nukazAna karanAra. mRSAvAda AtmAnA guNanuM nukazAna karanAra. adattAdAna bahAranI vastune pheraphAra karanAra che. mATe hiMsA karatAM, jUTha karatAM corIne prathama sthAna apAya nahi. brahmacaryanuM prathama sthAna kema nahi? zakA-brahmacarya zAsananI jaDa, dharmadhvaja, svarganI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sIDI, ene cothe naMbare rAkhe, e te enI kiMmata gaI ne? jene dhAraNa karanArAne deva, dAnava, gaMdharva namaskAra kare ene cothe naMbare melyuM? ene te prathama naMbare lAvavuM joIe. cAranA bhAMgAmAM phera karavo joIe. bahAra ne chananuM vaccenA bhAMgAmAM pheraphAra karavo joIe. samAdhAna-pahelAmAM AtmAnI nukazAnI, bIjAmAM AtmAnA guNanI nukazAnI. trIjAmAM pADozInI nukazAnI. cethAmAM zAsanane, dharmadhvajane, svarganI sIDIne ane AtmAne paNa nukazAnI. temaja pAMcamA mAM-mamatvabhAva e duniyAmAM DUbADanAra che. tethI e ja kama che. vyAkhyAna 11 sUtrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIe zAsananI pravRtti mATe, bhavya jIvanA hitane mATe aMgapraviSTa sUtronI racanA karatA thakA AcArAMgamAM AcAranI ane sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI. te vyavasthA karyA chatAM sarva kALanA sarva prasaMge, sarva jIvonA sarva vicAre vacanathI na kahI zakAya te bhavya jIne adhUruM rahe, teTalA mATe ThANAMgajInI aMdara vargIkaraNa karI dIdhuM-prakArane niyama karyo, eka eka vastu kayI kayI rIte judI belI zakAya, samajAvI zakAya te mATe mULa bheda, peTabhede, bhedAMtara badhuM jaNAvavAmAM Ave tyAre vargIkaraNa kahevAya. tene mATe ThANAMganI racanA karI. *pariziSTa paheluM naMbara (6) juo. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] sthAnAMgasUtra 145 ThANAMgamAM pAMcamA ThANAmAM paheluM sUtra mahAvrata pAMca. temAM mahAvratA eTalA mATe ke sathA pApathI virati, pAMca pApeAthI sa`thA virati tene aMge mahAvratapaNu, viratine aMge vratapaNuM; sathA viratine age mahAvratapaNuM. tattvAkAre jaNAvyuM hiMsA vagerethI viramavuM tenu nAma 'vrata.' 'vrata' sajJAnuM kAraNa prazna--'vata' sattA zA mATe rAkhI ? vrata' zabda emAM vaparAya che. A karavuM, te nahi karavuM. ekAsaNAnuM vrata karyuM. ekAsaNuM karavAnI pratijJA thaI. eka Asana upara besI khAvuMkhAvAnuM che|DavAnuM nahi. vina! pavArU khelyA-tyAM dhInu paccakkhANu eTale tyAga. 'paccakkhANu' zabda e rIte vAparIe chIe. temAM cheDavAnu joDe levuM paDe che. eka Asane khAvAnuM niyamita karU chuM, aneka Asane besavAnuM cheADu chu. khAvu tenu nAma paNa vrata, nivRtti karavI tenu nAma 'vrata'. 'vrata' zabdathI bheAjanamAM ane tenI nivRttimAM, cAhe te dahIM upara rahevAnu nakkI kare, cAhe te dahIM cheDe. 'vrata' nivRttinA amAM samAdhAna--AthI ja tattvAkArane saketa mATe sUtra karavu paDayu'vrata' zabda khAvA amAM nathI. vrata' zabda kevaLa nivRtti arthamAM che. 'virati', 'traOM', ane kahevAnI jarUra na hatI. ahIM karavAnA niyama nahi, choDavAnA niyama, dezathI je virati kare tene 'aNuvrata' kahIe sathA 1 hiMsA'nRtasteyAbrahmaparigrahebhyo viratirvratam, (tattvA0 a0 sU0 1) Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkazo pAMca 146 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna virati kare tenuM nAma "mahAvrata. vicAre ahIM "aNune artha dezathI viramavuM, "mahAne artha sarvathI viramavuM. pAMca mahAvrata-mahA" eTale sarvathI. eka mahAvratamAM sarvathA nave keTinI virati lIdhI. pAMce AzrothI trividha, trividha viramavuM tenuM nAma "mahAvrata. sAmAnya meTAnA arthamAM "mahA" zabda lIdhe nathI. ahIM mahA, zabdano artha sarvathI viratimAM laI le. phezavoDanuHhatI, taravAM07 sU. 2) eTale dezathakI virati heya te aNuvratamAM. sarvathI virati hoya te mahAvatamAM. AthI sarva prANAtipAtathI virati tenuM nAma prathama vatI. taMgadA', "gumttA'thI tIrthakaronI chApa | tIrthakaree pAMca mahAvrata kahelAM. ema gaNadhara kahe mane tIrthakara bhagavAna pAsethI prajJA-buddhidvArA prApta thayAM che. buddhi hatI tethI grahaNa karyA che. e meM kahyAM che, tethI 'taMgadI', "' kahIne gaNadhara niyamita kare che ke jinezvara sivAya mahAvratanI prarUpaNa karanAra kei nathI. bauddho vagere anukaraNathI zikSA Adi bole che boddhoe "zikSAne nAme A pAMca mahAvrate mAnelAM che. pAtaMjale 'ya'ne nAme A pAMca mahAvrato mAnelAM che. jhaverInuM dekhIne baccAo kAcanA kakaDAne hIrA' kahe che. jhaverI hIrAne sajajaDa pakaDe che, tALAmAM mele che. tema nAnA baccAM paNa anukaraNathI kakaDAne peTImAM mUke che. anukaraNa karavAvALA keNu? anukaraNa karavAvALo kene kahe? be AdamI A mArI thI prajJA kAM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM ] sthAnAMgasUtra 147 che ema kahevAvALA heAya te kha MnenA ceApaDA jovAya. copaDAmAM noMdha nIkaLe, ghaDanAra kahe, mAla ApanAra kahe ke Ane Apyu che tyAre tene mAla che ema nakkI thAya. pahelAM te sUkSma dRSTie vicArIe te jIva' agara 'AtmA' zabdanI utpatti jinezvarathI che. padArtha jANyA pachI nAma sthApana sAmAnya niyama che ke padArtha jevAmAM, jANavAmAM Ave tyAre tenA vyavahAra mATe nAmanu sthApana karavuM paDe. je padA jovAmAM, jANavAmAM na Ave tyAre tenA nAma sthApananI jarUra rahetI nathI. ane joyA jANyA vinA padArthonA nAmanu sthApana karavAmAM Ave te nAma ghaNAM thai jAya. AtmA sparzadine viSaya nathI. sa matavALAne A vAta majura che ke duniyAmAM havA e anAjanA kAMTe, zAkanA kAMTe, seAnAnA kAMTe paNa teAlavAnI na hoya; emAMnA eke kAMTe teAlAya nahi. havAnA tAla mATe svataMtra kAMTo tema A AtmA sparzana, rasana, ghrANu, cakSu, kSetra pAMca iMdriyamAMthI eke iMdriyane viSaya nathI. AtmA arUpa, 'a'zabda vagere kahIe chIe. 'AtmA' spaza vagerene kAMTe jaNAtA nathI. ene mATe kAMTA judo joie. 'AtmA'ne jaNAvanA2 kANu? jyAre AtmAne jANavAne kAMTA judo che te te kAMTe kayA ? kaivalyane. kevaLajJAna sivAya AtmAne jANavAnA keAI kAMTA nathI. iMdriyAnA badhA kAMTA nakAmA, kaivalyanA kAMTA kAmane. kaivalyajJAna phakata jinezvaramAM raheluM che. koI paNa potAnA devane 'alpajJa' mAnavA taiyAra nathI. kAi chekare! mAne DAkaNu kahevA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 sthAnAMgasUtra (vyAkhyAna taiyAra nathI. e temanA devane "sarvasa' manAve. tame tamArA devane "sarvasa' manAvo. bajAramAM dukAna mAMDIne bese te badhA mUcha te Ama ja kare che. jyAM rokaDA jokhavA paDe tyAre hAtha kyAM rAkhave te khabara paDe. sarvajJapaNuM manAvavA badhA taiyAra che te haju vacalA kALamAM te bhramane vakhata raheta. jagatamAM korTamAM keTalA kese jAya che? lAkhe, koDe. te kesamAM vAdI kahe cheH huM barobara. prativAdI kahe huM barobara. keTe nyAya-nirNaya karavuM joIe. kerTane bemAM sAce koNa che tene nirNaya karavAnI jarUra che. tema chae nirNaya karavAnI jarUra che. vepArI kahe che. huM sAro mAla ApuM chuM, sAthe ApuM chuM. lenAre tapAsa karavAnI che. vacalA kALamAM jema bajAramAM barAbara masama na Ave, bhIDa na thAya tyAM sudhI hAtha mUcha para rahe, paNa bhIDa vakhate mUcha para hAtha kena rahe che tenI tapAsa kare. AjanA jamAnAmAM atyAre te tarata nirNaya thaI jAya che. badhAM zAstrane mele, niyAcike, vaizeSike, mImAMsake pitApitAnA devane "sarvajJa mAnyA che. paramANunA jJAnamAM paNa sAcuM ke? paramANu kene mA? e leke (naiyAyika-vaizeSike) kahe che bArIkamAM bArIka kaNIyAne chaThTho bhAga, te "paramANu', be paramANune dviaNuka; cha bhAgathI sAta bhAga kaNIyAnA thAya te sarvajJapaNuM UDI jAya. parANika ne vedAMtika kahe jALiyAnI vacamAM sUryanuM teja AvatuM hoya te vakhate je raja dekhAya tene trIsamo bhAga te paramANu. ekatrIsame bhAga thAya te sarvajJa paNuM nahi Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramu' ] sthAnAMgasUtra 149 ne? bArIka kaNIyAne sUkSmadarzaka yaMtrathI joie teA be karoDa agaNAtera lAkha kaTakA gaNAya. teA chaThThA bhAgavALA, trIsamA bhAgavALA satno sarAI javAnA ke bIju kAMI ? eka paramANunA ja vicAra karIe te e badhAnI jIbha baMdha. kharI rItIe teA vyAvahArika paramANu anaMta maLe tyAre kaNIo thAya. anaMta' zabdanI mazkarI karavAvALAne paNa uparatuM te mAnavuM paDayuM. have Ithara sudhI pahoMcyA che. spa, rasa, vagerevALI vastune na Dhekhe te kahe-AtmAne dekhuM chuM te kANu mAnaze? paramANunu jJAna kheATu heAvAne lIdhe emanuM sanapaNu khATu' thAya. anyanI paramANunI thiyarI dhAi nAkhavAnI pANI kema bane te jAhera vAta na hatI. atyAre teA hAiDrAjana, okisajanathI pANI bane che. e havA bheLI karI pANI karI devuM, e havA kADhI le te pANI UDI jAya. have vaizeSika, vaicAyikAne kahe ke tamArAM zAstro dheAkhIne dhAvA Ape. emanA niyama hatA ke jalanA paramANu jalamAM rahe, paramANurUpa jala nitya. nitya mAnavAvALA chekarAnA prayAgamAM ja paTakAI gayA. cAre jAtanA pRthvI, agni, vAyu, tejanA paramANu judA, nitya. e paramANunI nityatAnI thiyarI (Theory) pRthvIne paramANu anAdi kALathI pRthvIrUpe rahyo che, raheze. A temane mata. hAiDrojana, okisajanathI pANI karI DhA, bene judA pAdI de te kAM jAya ? paramANunI thiyarI dhoi nAkhavAnI, audArika vaNA cAhe ekedriya vagere-pRthvIkAya vagerenA pudgala hAya. paramANu mAtra eka vaNA rUpe rAkhyA. audArika ? Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sthAnAMgasUtra pudgalAnI eka vaNA rAkhI. tIrthaMkarA sana hAvAthI jANIne kahI zakayA sUyagaDAMgajImAM pANInu svarUpa jaNAvatAM lakhyuM: vAyu upAdAna, vAyu nimitta. ketu ? akAyanuM. e nAgAbAvA kAM yaMtra laIne pharyA haze. tIkarane pahevAnuM pUrU vastra paNa na hatu. te kayAM lebereTaTara (Laboretory) laIne beThA hatA ke pANIne aMge nakkI karyuM che ke vAyu upAdAna, vAyu nimitta-kAraNa che. emanAmAM AtmAnu jJAna hatu tethI jANI zakayA ane jagatane kahI zakayA. paramANunA dRSTAMtamAM ja sarvajJa-paNuM e leAkeAnuM saLI gayuM. je sparzodinA jJAnamAM nathI TakatA [ vyAkhyAna te arUpI jJAnamAM kayAMthI Take ? se| vakhata dIvAsaLI saLagAvI. seA vakhata agninA jIve utpanna thayA. mULa vAta e che ke-paramANunu jJAna bIje ThekANe satyarUpe raheluM nathI. vAyunuM jJAna keI paNa jagyA para satyarUpe rahelu nathI. zabdane AkAzanA guNa mAnIne cAlyA hatA. e zabdane spavALA mAnavA, te jaina sivAya bIjA keie mAnyuM nathI. rUpa, rasa, vagerenI jALamAMthI na nIkaLI zakayA aa te pachI zabda-rUpa vagaranI cIjamAM-AtmAmAM zI rIte pahoMcyA ? makADAe kahyu: A bheTI upa!DI lAvu. khIjAe-tArI keDa tA jo. 1pariziSTa paheluM nabara (7) jue. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] sthAnAMgasUtra 151 sAyansathI sAbita thayeluM pRthvI AdinuM jIvapaNuM jenee ja mAneluM che je jaDanI jALamAMthI nathI nIkaLatA te paramANu, pANI, havA, zabdanA svarUpamAM TakI zakatA nathI. jenuM jJAna cAlatuM nathI te AtmAnI vAta zI rIte karI zake? jeo paramANu, pANI, havA, zabda evA jaDa padArthonA svarUpamAM jANatAM jakaDAI gayA, nIkaLI gayA te erUpa vagere AtmAne zI rIte jANavAnA? tIrthakare ja AtmAne jANe. sarvajJa te ja che, paNa vanaspati e jIva che. pRthvI, pANI, havA e paNa jIva che. e zabda bicArAne bhayaMkara lAgatA hatA. tenI jagyA para vartamAna jamAnAmAM vanaspatinuM jIvapaNuM, tAjI mATInuM jIvapaNuM-sthAvarane jIva mAnavAne jaina sivAya koI hakadAra nathI. AjanI manAvyuM te bIjAne mAnavuM paDe che. jenenA lekhe AgaLanA che. bIjAone chajavanikAcanI mAnyatA ke virati nathI chae javanikAyane jIva tarIke mAnavA taiyAra nathI, teNe chajavanikAyanI hiMsAthI viramavAnuM heya nahi. chae jIvanikAyanI hiMsAthI viramavAnuM mahAvrata jinezvara ja kahI zake. smRtimAM jhADamAM sukha, duHkha nathI mAnyA smRtimAM jhADa vadhatAM dekhyAM eTale upAya na rahyo, paNa sukha, duHkha vagaranA mAnyAM, navI zodhathI jhADene sukha duHkhanI lAgaNI sAbita karavAmAM AvI. chajIvanikAyanI mAnyatAthI hiMsAdinI viratine kema evAne mate chachavanikAyanI dayA heya nahi, to pAMca mahAvate kevI rIte heya? mahAvrata, sarvathA virati, chae javanikAyathI viratirUpa mahAvrata che, te paNa anukrame. Aja Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna krama. pahelAM hiMsAvirati nAmanuM, bIjuM mRSAvAdavirati nAmanuM. A anukrama niyamita che. tene mATe gaNadhara kahe cheH eka ja pUrvAnupUrvIne kama. ahIM pazcAnupUrvI, anAnupUrvI kAmamAM lAgatI nathI. pahelAM mahera najaranI jarUra ANuvratamAM badhI chUTI rAkhI che ! aNuvratanuM lakSaNa deza. kayA deza le te tenI marajInI vAta. bhAgamAM niyama na rahe paNa AkhA vratamAM niyamita, kamasara joIe. dezaviratimAM cAhe tenI pahelI, cAhe tenI pachI, cAhe tenI kare, na karo temAM vadhe AvatuM nathI. hisAba thaI gaye, khAtuM meLavAI gayuM pachI. kiMmata nathI. mahAvratamAM pahelAM sava thakI hiMsAnI virati hiMsA sarva guNene nAza karanAra che. mekSamAM paheluM vigha jIvanI upara mahera najara na thavI te. jIvanA uparathI kUra daSTi nIkaLI jAya te kAMI nahi. hiMsA vagere cethAnAM kaccAM baccAM zaMkA brahmacaryane pahele naMbare kema na lIdhuM? trIjA, bIjAne seya jevuM gaNune pachI gaNe. ceAthuM zAsananI, cAritranI, mekSamArganI jaDa che, ene the naMbare kema nAkhI? hiMsA, cerI jUTha e cothA pApanAM kaccabaccAM che. abrahmane raste pratye eTale hiMsA, jUDa cerI, parigrahane prasaMga na hoya tyAMthI AvI besavAno. hiMsAnA DarathI ja bIjAM pApasthAnaka che cothuM pApasthAnaka e cAre pApasthAnakone bApa che te pachI enI virati prathama kema na lIdhI? samAdhAna -cothA vratane zAsananI melanI jaDarUpa mAnavAmAM aDacaNa nathI cethA pApanAM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAramuM] sthAnAMgasUtra 153 kaccAMbaccAM mAnavAmAM vadhe nathI, paNa maithuna choDavuM zA mATe? nava lAkha garbha ja, asaMkhyAta saMmUchimanI hiMsA varjavA mATe. hiMsA vavI e ja zreya. hiMsA, mRSAvAda vagerene lAvanAra bhale maithuna hoya, hiMsAne Dara na heya te mathunamAM pApasthAnaka buddhi AvavI muzkela. eka vakhatanA methunamAM nava lAkhanI hiMsA kema? eka vakhatanA mithunamAM nava lAkha garbhaje, jevA ApaNe garbhaja paceMdriya manuSyo tevA nava lAkhanI hAni che. eka vakhata eTalI hiMsA te kema mAnavI? jema varasAda varase che, badhuM pANI vanaspati pakaDatI nathI. jayAre varasAda varase che temAMthI kAMIka vanaspatirUpe pariName che. tema nava lAkhamAMthI keIka chava saMpUrNa paryAptirUpamAM Ave che. eka benI je niSpatti thAya te thAya; bAkInA rakhaDI jAya. jema bAkInuM pANI dariyAmAM cAlyuM jAya tema. pariNAmanA ane hiMsA e paheluM ja che cothuM mahAvrata cAritranI jaDarU5. zAsananuM mULarUpa pravRttine aMge pahelA, bIjA, trIjA, pAMcamAne bApa. pariNAmane aMge tyAM pahelAne Dara na lAgyuM hoya, tyAM sudhI cothAnA paccakhANa mATe kaI taiyAra thAya nahi. cANuM amukanA bacAva mATe. jyAre paheluM sarvanA bacAva mATe. brahmacaryane kamAMka chae javanikAyane aMge pahelA mahAvratane pahele naMbara bhaLa joIe. hiMsAne prathama rAkhyuM che te ThIka, paNa brahmane bIjuM te le. mRSAvAdane, adattAdAnane vacamAM kema besyAM? hiMsAthI jarA pAchaLa malavuM te vAta kabUla Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 sthAnAMgasUtra ' [ vyAkhyAna thAya, paNa mRSAvAdathI pAchaLa mele che te je mahattva che te rahe nahi. mRSAvAda, adattAdAna bIjA trIjA naMbare na melatAM brahmacaryane tArI daSTie bIje naMbare melavuM joIe. badhA pApasthAnakavALo e dharmanA daravAjAmAM Ave te sIdhe samaja, paNa jUTha bolavAvALe to vAMke samajo. sAheba agiyAra vrata Apa paNa jUThanI chUTa. mRSAvAdane kama bIje ja Ave rakama upara kucaDA pharelA dastAvejanI kiMmata zuM? gAMThanI kharcelI kiMmata gaI. mRSAvAdane aMge cAhe te kahe te nakAmuM che, je kAMI prAyazcitta karyuM, pApa karyuM, eka nanno se duHkhane haNe. jUThathI bace tyAre brahmacarya uccarAvavuM lAyaka. vakhANa pUratuM, te dahADA, mahinA pUratuM uccaryuM hatuM ema kahe tene zuM karavuM? jU DuM belavAmAMthI prathama baca. jeonI jabAna para kAbU na hoya tene kahevuM zuM? kAraNake je saMpUrNa brahmacarya--cothuM mahAvrata kene aMge kAmanuM che? jabAna upara kAbU meLavela hoya tene jabAna upara kAbU na meLavela hoya te cothuM vrata pALI zake nahi. brahmacarya uccarIne koIne phAMsAmAM na Ave evI dazA kayAre Ave ? jIbha upara kAbU meLave tyAre. jyAM sudhI kAbU na AvyuM hoya tyAM sudhI AgaLa na vadhI zake. mRSAvAdaviramaNa vinA bIjA vratanuM TakavuM muzkela. jabAna upara kAbU na Ave tyAM sudhI Take nahi. trIjuM kAraNa maithuna e saMga prAsaMgika cIja, mRSAvAdane prasaMga jevIse kalAkane. hAlatAM cAlatAM. mRSAvAda e aMdaranI jaDamAMthI-AtmAnI pariNatimAMthI nIkaLanAra, temAM baLAtkAra cAlatuM nathI. cothuM mahAvrata moTuM paNa saMjoga Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 agiyAramuM ] sthAnAMgasUtra 155 varjAya ke khalAsa. jeTalAnuM bolavuM tenuM jJAna joIe. mRSAvAdathI bacavA mATe aMdaranuM SaDayaMtra majabUta hovuM joIe. jyAM bahAranA saMjogo rokAyA ke brahmacarya paLAya. mRSAvAdane aMge jJAna jaze, meTuM kAbUmAM joIze. vicArIne bAlavuM, padArtha hoya tevuM bolavuM, e na bane. tamAma dravyone viSaya hevAthI mRSAvAda bIju mRSAvAdaviratino viSaya ? sarvadravya. mithunaviratine viSaya vijAtIya. manuSya, strI,rUpI, arUpI tamAma dravya bIjA mahAvratono viSaya. cothA vratanA viSayanI alapatA hovAne lIdhe ane mRSAvAdamAM viSayanuM bahupaNuM hevAne lIdhe bIje naMbare mRSAvAdavirati rAkhavAnI jarUra che. adanAdAna trIje ne cethe maithuna egya ja che zakA- trIje te brahmacaryane le eka naMbara caDhayuM te saMteSa mAnIzuM. mAnanI khAtara te eka naMbara caDhAvI che. samAdhAna- vastusthitie caDhAvavA mAMga hoya te vicA-nI jarUra che. adattAdAna TaLavavAne jInI sthitine khyAla kare paDe cAra *adatta-svAmI-adatta, jIva, tIrthakara0, guru, ema kahyuM. tene khyAla na rahetAM cAramAMthI ekano khyAla nIkaLI jAya to mIMDuM vaLI jAya. jyAre cothA vratane aMge rUpa, rU5 rahagata bene tyAga karyo ke khalAsa. bhayaMkara pApa che e kabUla. adattAdAnanI aMdara moTo viSaya che, teTalo maithunavitimAM nathI tIthara-adatta vagere jenA khyAlamAM na hoya te bicAre maithunathI virati karavAne zI rIte? graDaNa karavA yugane jhaDaNa kare, dhAraNa karavA yogyane dhAraNa kare. * pariziSTa paheluM, naMbara (8) juo. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sarvajIvaviSayaka, sarvadravyaviSayaka cAnI mAlikIne aMge adattAdAna trIje naMbare yogya hatuM ane maithunavirati the naMbare yaMgya hatuM paNa pAMcamA naMbaranI te jarUra ja na hatI. agni, pANI, strIne baMdha kare, te parigraha laIne karIe zuM? cAra baMdha thayA pachI parigraha karAve te paNa koNa karavAne? mUMgAne belavAnAM paccakkhANa ApavAM te nakAmAM che. parigraha ApavA jAya te paNa kahe zuM karuM? chekarAM haiyAM na heya tene vIla karavAM paDe che. chatA pasA, pApamAM pravRtti vALA chatAM paNa daI devA mAge che, vIlane artha ATale. pahelAM pAMcamAnI saphaLatA sAbita karo. emAM eTalI badhI ochAza che? mAgyuMtucyuM che? te pachI pAMcamA naMbare kema? - vyAkhyAna 12 naya, pramANa ne nayAbhAsa gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karavA mAMDI, temAM AcArAMgamAM sAdhuoe AcAranuM AcaraNa kevI rIte karavuM te kahyuM. ne vicAramAM sAvacetI kevI rIte rAkhavI, svasmaya ne parasamaya kevI rIte judA che, te badhI ja vyavasthA sUyagaDAMgamAM kahI. e karyA chatAM parasamaya keTalA tene patto nathI. duniyAmAM matamatAMtaranI te saMkhyA che. kahe ke pAMcasochase. jeTalA vacananA mArge che teTalA nayavAde che. jeTalA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 157 nayavAda teTalA mithyAtvanAM sthAne che. pitAnI gAtAM bIjAnI gabaDAve te "nayAbhAsa. pitAnA guNa gAya paNa bIjanI darakAra rAkhIne gAya te pramANu" cA pada kahetAM bIjA badhA dharmo mArI dhyAnamAM che paNa enI mAre jarUra nathI, atyAre paTanuM avidyamAnapAchuM jaNAvavAnI jarUra nathI. atyAre ghaTamAM ghaTapaNuM che tenI vAta karuM chuM. "ghaDo' che eTalI vAta karuM chuM. bIjAmAM paDatuM nathI. paTarUpa che ke nahi? paTarUpane abhAva che ke nahi tenI tathA nahi. bIjAnI tathA cheDI tethI ghaTa che. ema kahevuM te "naya" kahevAya. "da va ghaTa ja che. emAM che ja paNuM ja pakaDI lIdhuM ane nAstipaNane abhAva te "nayAbhAsa'-'mithyAtva." bahu bhaNele zAstrane-zatru tene khulAse zAo bahu bhaNe te mithyAtvI, nahi bhaNele mithyAtvI paNa bhaNele zAsanane zatru-mithyAtva nahi rAkhatAM AgaLa vadhyA-zatru. jema jema bahu bhaNele heya tema tema vadhAre zatru eTale badhe vastune samajanAre ke bIjAnI upara chApa pADe. jema jema bahuzruta, jema jema vadhAre chApa pADe, tema tema vadhAre zatru. zaMkA-A kahIne jJAnane duniyAmAMthI kADhI nAkhyuMne? AvuM jaina zAstranuM jJAna? eka manuSya sAdhune nadI utaratAM dIDe tyAM kahI dIdhuM ke tamArUM mahAvrata gayuM. sarvaprANAtipAtanAM paccakakhANa karyA che ke nahi ane ahIM hiMsA thAya che ke nahi? samAdhAna-zAstrakAro kahe che. zAstro pramANu nathI, kAraNa zAstromAM je vAkaye che te naya-vAkaye che, vacana je nirUpaNa kare te eka dharma pUratuM nirUpaNa kare. mahAvata mekSanuM sAdhana te rUpe vAta lIdhI tenuM nirUpaNa karyuM. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna "elA hitane mATe che zaMkA-savA bArUvIyAgo veramAM- have tArUM sarva prANAtipAta viramaNa ghera gayuM! samAdhAna-oLabe sahana na thaye, vastu te pariNamI hoya te A bicAro avirativALe tene ATalI lAgaNI thAya che te mane keTalI thavI joIe ! sihaguphAvAsIe ratnakaMbala khALamAM nAkhI ema kahyuM tyAre vezyAe kahyuM ke mane phAyado karanAra che ke nahi paNa tame cAritrathI cUke tene mane aphasosa thAya che. A kathanathI oLaMbA vakhate mane phAyado thAya ke nahi te vicAravAnI jarUra che. maNibhAIne guMjAmAMthI mahora paDI, pachI te mahArane game te batAve. te vakhate maNibhAI ema kahevA na jAya ke tArI pAse bIDI lAvavAnI pAI nathI, mane mahoranI vAta kahe che. vezyAe batAvyuM che: hitazikhAmaNa hovI joIe, chidrabuddhi na hovI joIe. jaina zAsanamAM be rAzi che, jIva, ajIva chatAM parivrAjaka eka ja muddAthI kahyuM ke A bolIza tyAre bolavuM badha thaze. baMdA phAvaze. keTalAkane sAdhunuM chidra ja kADhavuM. AcAranI zreSThatA ke anukaraNa khyAlamAM nahi levuM. AvI zikhAmaNa devAvALA tatvane na pAme. jene kahyuM teNe aMgata asara hoya te sudhAravAnI jarUra zAsanane aMge chidrabuddhi na hevI joie. sarvaprANAtipAtathI viramaNa e naya-vAya "sarvaprANAtipAtaviramaNa e mekSArthine mokSanuM kAraNa che. paNa te vAkayane je vakhate "tAre ghera laI jA te vakhate Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 159 tiraskAra karyo, tethI rakhaDAvanAra te apekSAe mahAvIra gozAlAne rakhaDAvavAnA-bhamAvavAnA kAraNe thayA. ghaNAne mahAvIra mekSamAM laI janArA thayA. ATalA ja mATe "sarvathA prANAtipAtathI viramavuM te naya-vAya che. mATe nadIne cheDIne A na melyuM *siddhasena divAkare kahyuM, zAstranI aMdara je vAkya pravartelAM che te naya-vALe che. saMpUrNa arthane nizcaya artha karavAnI tAkAta na haya, je AgaLapAchaLanA sarva meLa sAthe nizcayane na jANe che, je zAstra mekSe laI janAra, te ene rakhaDAvanAra thayuM. jeTalA vacananA mArge teTalA naye, ane teTalAM ja mithyAtva. tethI naya vAkyane "pramANa nahi paNa pramANane deza' kahI zakAya. lagIra AghApAchAmAM mithyAtva sUyagaDAMgathI vaheMcaNI karIne keTaluM samajAvAze? tene mATe trIjA ThANuMgajI nAmanA aMganI aMdara vagIkaraNa karI padArtha kayA rUpe rahelA che enA keTalA bheda ke peTabheda paDe che te samajAve che. chokarAne papa rapa zIkhavI dIdhuM-545=45 nahi. vIsa sudhInI cAhe te saMkhyA kahevAmAM Ave te te ApoApa samajI jAya che ke beTI, vIsathI cAhe teTalI saMkhyA badhI TI. ThANugaLanuM vargIkaraNa evuM karIne melI devuM ke lagIra AmanuM thAya te mithyAtva jarA temanuM thAya te paNa mithyAtva thAya. ahIMthI AgaLa jyAM jyAM phuTaneTamAM koMsamAM aMke Ave tyAM pariziSTa paDelAmAM te te naMbaramAM jevuM, (8). Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mULa sthAnarUpe A ja kama vargIkaraNa tarIke viMga makavA. te paNa 'tayathA A ja anukrame. pAMcanI anupUrvI, ekaso vIsa lAInamAM eka ja kabUla kabUla. ekase ogaNIsa lAIna nakAmI. pAMca mahAvrata che te A anukrame che. A ja anukrama jaNAvavA mATe "tayathA" huM kahuM chuM tema, paNa bIjI rItie nahi. AcAranI prarUpaNu thatI hoya tyAre adhikAra Ave te mULa sthAna tarIke nahi. tyAM game te kAme cAle. paNa mULa sthAnarUpe Aja anukrama. paheluM bIjuM, trIju apavAdika evuM nirapavAdika prANAtipAtanI virati sarva praNane nAza-pahele naMbare. AtmAnA eka bhAganA eka guNane amuka aMze lepanAra mRSAvAda te bIje naMbare. mRSAvAda sarvadravyaparyAyaviSayaka jyAre adattAdAna levA melavAnI cIjaviSayaka, jyAM sarva dravya viSaya nathI, te pachI sarvapadArthaviSayaka heya zAne? tethI bIjA naMbare na rAkhatAM trIje naMbare mUkahyuM. maithuna rUpa, rUpasahagatane mATe tethI the naMbare. je nirapavAda tene ceAthe naMbare. paheluM, bIjuM, trIjuM pada apavAdavALuM eTale prasaMge, kAraNe karavAnI chUTa. . eka manuSya eka jagyA para gaye, Ave tyAre nadImAM pANI na hatuM, nadI utare te hiMsA thAya. nadI UtarIne vihAra na kare te deza. nadI UtarIne jAya te deSa nahi. comAsAnA cAra mahinAmAM e pratibaMdha. nadI utara paNa vihAra kara. prANAtipAta viramaNane 'mahAvrata rAkhyuM, paNa chUTa khI-trasanI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 bAramuM ] sthAnAMgasUtra virAdhanA TALavA mATe kilAmaNA. mRgalAM jatAM hoya, dekhyAM hAya, pAradhi AvIne pUche te mauna rahe, tethI na vaLe te huM nathI jANate" ema kahe. keTalAka vastu nahi jANanArAnaa jANaMti vaejjA, jANaMti no baejjA menA mevA artha kare che ke huM jANuM chuM ema na kahe. huM nathI jANata ema bele. tyAre jUThuM bolavAnI zAse AjJA ApI. no gALati vaNakanA jANatA nathI. rAti no vALA huM jANuM chuM ema na kahe pahelAM mana, jANe chatAM na le te "mauna' che. maunapaNe bedarakArI. pachI belavAne niSedha e bIjA pakSamAM na Ave, huM jANuM chuM ema nahi kahe te vALa vAnI zI jarUra? jANata thaka, nathI jANavuM ema belavuM hoya te nALa vAnI zI jarUra ? zAstrakAre mRSAvAdanI khALa karI, AvA mugalAnA prasaMgamAM tamane pUche ane maunapaNAthI na cAle te jANatAM thakAM huM nathI jANane ema kahevuM-mRgalAM dekhyAM che, chatAM nathI jANata ema bele. kahe mRSAvAdavirANamAM khALa me. jyAre mRgalAM sarakhI jAnavaranI jAta, avirati jAta, tenI mAtra ? () se marahU vAhUjhamALe aMtarA te dihiyArAjarijhanA, te i se gve vaphA - 30 sa" ! avikAruM che paDivahe pAsaha, taM0 maNussaM vA0sirIsiva vA jalayaraM vA se Aikkhaha daMseha, taM no AikkhijjA no daMsijjA. no tassa taM parinaM parijA. binA, tusiLIrijJA, bALa vA no gALati vagA (mAlA re2); (bA) (2) Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 sthAnAMgasUtra ( vyAkhyAna dravya-dayA. tame tamArA abhiprAya maravAnuM kAraNa na banyA. dravya-dayAne aMge, jANuvaranI dravya-dayAne aMge, mRSAvAdathI paheluM melatA hoya to bhAva-dayAne mATe paheluM mUke te navAI zI? bIju mahAvata jALI-bArIvALuM navadIkSitanAM kuTuMbe AvIne pUcheH jANe che te nahi ema kahI devuM. khuda bhAva-dayAno prasaMga. sAdhu leca karavA beThe che, pUche ke keTale rahyo che? te kahe-have "Do rahyo che. thaye hoya cha AnI, rahyo che daza AnI-enA AcAra, pariNAmane TakAvavA bAruM rAkhyuM. hiMsA e bArI jALIvALuM che. bIju maDAgrata jALI bArIovALuM che. trIjuM paNa jALIbArIvALuM che. pahelAmAM saMyamanA rakSaNane aMge, bIjAmAM mAtra bhAva-dayAnA bacAvane, AcAranA bacAvane mATe chUTa rAkhI che. viSNukumAre traNa DagalAM mAMgyAM, temAM AkhI dharatI dAbI dIdhI-A zAhakArI gaNAya? pahelA, bIjA, trIjA mahAvratamAM jALIo-bArIo che, te sivAyanuM kaI mahAvata hoya te te cothuM mahAvrata che. mithunamAM syAdvAda nahi cethA mahAvratamAM nathI jALI ke nathI bArI. zAstramAM 1 (a) zaikSyA vA pravrajyAbhimukha AgataH pravrajito vA taM ca svajanAH pRcchaMti, tatra jAnato'pi bhaNati na jAnImo na vA daSTa iti; zaikSasya vA anadhimahiSNoloce kriyamANe bahAvapi tiSThati evaM vaktavyaM, eSa samApto locaH stokaM tisstthti| (yatijitakalpa gA0 80 rIpR. 20); (vA) (10) Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 163 kazAnI paNa ekAMte karavuM ja joIe evI AjJA nathI rAkhI, paNa ahIM syAdvAdamAM sarakI jaI zakaze nahi. maithunamAM syAdvAda lagADaze nahi. . maithuna viramaNamAM "pariNati pravRttithI bhinna na thAya zaMkA-dayAe, satya, adattAdAne tamArUM bagADayuM ke jALI-bArI mUkI? cethAmAM bArI kema na mUkI? samAdhAna- pahelA, bIjA ane trIjAne age pravRtti, pariNati judI rahI zake che. nadI utare tyAre pravRtti hiMsAnI. pariNati judI. A traNa mahAvratamAM pariNati, pravRttine judI rAkhI zakAya che, mATe cAddavAda kare ucita che, paNa cothAmAM pravRttinI sAthe pariNati bagaDe che hiMsA AtmAnuM sAdhya rahe ane pravRtti bagaDe e banI zake, paNa maithunaviramaNa AtmAnuM sAdhya rahe ane pravRti bagaDe te banI zake ja nahi. kRSNa paNa brahmacaryane vakhANe kRSNane gopIo chatAM "brahmacArIne mATe mAna rAkhe. pote karyuM tene ja gAya e jagatane niyama che, chatAM ATalA badhA vikAravALo gAya che zAne? "brahmacaryane." 2DIbAja brahmacArIne dhanyavAda dete nathI raMDIbAja brahmacArIne dAsa bane te mahAmukela. AvA seLa hajAra gopIothI saMtoSa na mAnanArA, evA "brahmacaya ne guNa tarIke gaNe emanI pariNati kevI hovI joIe? evA chatAM emane mahAvratadhArI ke aNuvratadhArI nathI mAnyA | mULa vAta para Ave-pahelA mahAvratane aMge, bIjAne aMge, trIjAne aMge jALI, bArI, khALa, nahera paNa cothA vratane aMge jALI, bArI, vagere nahi. AvA cothA mahAvratane Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pahele naMbare na mUkayuM ne cothA naMbare kema mUkyuM? maithunamAM apavAda nahi hiMsA mokSanA AcArane AcaratAM vacamAM Ave che paNa maithuna evI cIja nathI ke tamArA AcAranI vacamAM AvatI nathI. bALa, glAna AcAramAM pravartelA. tene varasAdamAM lAvI Ape e jarUrI. lecAdimAM pariNati bagaDavA mAMDe te apavAda. maithuna e kaI paNa prakAre AcAramAM ADe AvanArI cIja nathI. mithuna jarUrI cIja nathI. temaja pariNati ThekANe rahetI nathI. ahIM pariNati sAthe pravRtti badalAI jAya, tethI apavAda na hoya? chokarAne kariyAtuM apAya, jhera na apAya chokarAne kaDavI davA apAya, paNa jhera na apAya. jheramAM sAdhya vastu ja nathI maLa, kAlakUTa, halAhala na apAya. karI Atu, keDuM vagere kaDavAM jokhamadAra na hovAthI jIdagIne sahIsalAmata karanAra che. paNa semala, kAlakUTa, tAlapUTa vagere halAhala jhare che te kaDavAM, paNa aMdagInI salAmatI karanArAM nathI. enI sAthe jIMdagIne jokhama karanArAM che. AthI ja mAne semala devAne haka nathI paNa aphINa, karI AtuM devAne tevI rIte abrahma e kaI paNa prakAre brahmacaryanA jIvanane sAbita rAkhanArI cIja nathI. ekAMte. tethI cothuM nirapavAda. zaMkA-cAritranA prANarUpa brahmacarya che te pahele sthAne kema nahi? pahelA sthAnake je mUkavuM joIe te kema mUkyuM nahi, ane ethe sthAnake kema caTADayuM? hiMsAmAM apavAda kayA prakArane? pANuM mAtranA AraMbha aMge apavAda nahi paNa nadI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 165 utaratAM apavAda, paNa agni saLagAva nahi. have mULa vAta para Ave-zaMkA-AvA jabarajarata nirapavAda mahAvratane ethe naMbare mUkayuM. jene pahele naMbare mUkavuM joItuM hatuM, tene paNa "tar yathA' kahIne ethe sthAne ja melavAnuM kAraNa? brahmacaryanuM cothuM sthAna babara ja che samAdhAna-pahelAmAM chae javanikAyanI dayA che. cethAmAM rUpa, rUpagata-AkRti, AkRtivALA dravya ja viSaya che. te dravya hevAthI ethe sthAne tene naMbara che. abrahma nahi sevavAvALe durgatine bhAgI thatuM nathI zaMkA-zAstramAM 'uvavAIjImAM keTalAMka kulemAM bALa vidhavAo kuTuMbanI lajajAne lIdhe brahmacarya pALe che, manamAM AbarUne Dara che. AbarUnA Dare ja brahmacarya pALe te devaloke jAya. khUnane karavAvALA phAMsIne lAkaDe laTake paNa manamAM khUnanA vicAravALo phAMsIne lAkaDe laTakti nathI. abrahmane sevavAvALe durgatine bhAgI thAya che. jeNe sevyuM nathI te durgatine bhAgI thatuM nathI. maithunAnubaMdhIne rodradhyAnamAM gaNuvyuM nathI samAdhAna-hiMsAnubaMdhI, (2) mRSAnubaMdhI, (3) teyAnu (1) te nA vicAro avaMti, saM. ero. aAmavemacervaasennN * jAva ca usaddhiM vAsasahassAI ThiI paNNacA 8 / (aupa. sU0 8) (2) hiMsA'nRtasteyaviSayasaMrakSaNebhyo raudramaviratadezaviratayo / (taravA gao 220 2) Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna baMdhI ema raudradhyAna kahyuM. zaidradhyAnanA traNa pAyA kahyA. maithunAnu baMdhI dradhyAna kema gaNuvyuM naDi? hiM ke, jUTha, corInA vicAra eTale zaidradhyAna. kAyAthI hiMsA na karanAre hoya, paNa manathI hiMsA karanAre hoya te durgati sAdhaze. corI (rAjAnA baLAtkArathI) na karate hoya paNa manamAM gaDabhAMja karate haze te durgatie jaze. katha-brahmanA pAlananI jarUriyAta dravyabrahmanuM pAlana eTaluM badhuM jarUrI che ke mana bagaDI jAya te paNa dravyane pakaDI rAkha. hiMsAnuM mana bagaDe, dravyathI nathI belate te nakAmuM. dravya-hiMsAnuM varjavuM. bhAvahiMsAcAlatI hoya te nakAmuM paNa "maithuna mana cAhe teTalA geTalA vINatuM heya paNa dravyathI pALe te paNa te phAyadAkAraka hisA, jUTha, corInA vicArone dradhyAnamAM gaNyA paNa mithunanA vicAro kharAba che, chatAM AdhyAnamAM gayA paNa raudradhyAnamAM gaNAya nahi. tulasIdAsa kahe che "mana jAya to jAne de, mata jAne do zarIra. pravRtti upara kAbU meLave taoN devaleke javAne. vagara IcchAthI brahmacarya pALavAthI devaloka che. zaidrayAna gaNyuM nathI. baLAtkAre paLAtuM brahmacarya devaloka Ape bALavidhavAe sAsu sasarAnI khAtara, kuTuMbanI khAtara brahmacarya pALe che, vagara IcchAe brahmacarya pALanArA che chatAM te devaloka meLave che. manane DhaDhavADe mokalavAnuM piSaNa karanA nathI. hiMsAnA vicAra karavA pahelAM bAhyahiMsAne roke. paNa cothA vatamAM bahAranI pravRtti re ke aMdaranuM na reke te paNa tAre mATe sAruM che. e cothA vratamAM che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAramuM] sthAnAMgasUtra 167 brahmacaryanuM cothA naMbaranuM sthAna yathArtha ja che abrahmane aMge zaidradhyAna vicAro mAtrathI gaNAtuM nathI. TALavAne upadeza ApIe chIe, TALatAM vAra lAge. pahelAM dravya-brahmacaryathI zarU karI de. dravya brahmacaryane prabhAva eTale badhe mAnya ke vicAre na javA chatAM devaleka dravyathakI brahmacarya pALanAra paNa akAmanirjarAne, devakane guNaThANune bhAgI. kulAcAre paNa brahmacarya pALanAra pavitra gaNAya. te ene cothe naMbare melavuM ja paDe. hiMsAnA, jUThanA, cerInA vicAro vartana baMne cheDavAM che, paNa mithunane aMge vicAra na chUTe te vartana mAtra cheDavuM ja joIe. tethI mithunaviramaNane the naMbare mUkavuM paDe. cothe naMbare kema? tene aMge samajI zakyA chIe ke bAhya upara jora de che, atyaMtara upara jera nahi. cAritranI jaDa che tethI cothe naMbare che. rAgadveSa pariNati vagaranI hiMsA heya to te hiMsA nathI. anAdi kALathI rakhaDAvanAra parigraha zaMkA-parigraha chelluM kema? cArene mAbApa che. te pachI chelluM laTakatuM kema rAkhyuM ? ene te pahele naMbare lAve. anAdi kALathI jIva bhaTake te te cAra hiMsA vagerene lIdhe bhaTakato nathI. bhaTakavAnuM kaI paNa kAraNa hoya te te mUrchAbhAva, mamatvabhAva. parigraha, tene gaNadhare pAMcame naMbare kema mUkyuM? Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 13 gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjI bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatAM AcArAMgamAM sAdhunA AcAra viSe ane sUyagaDAMgamAM svasamayathI hacamacAvavAnA prasaMge Ave-parasamayanA halA Ave, te badhAnI prarUpaNa karI che. bhagavAna mahAvIranuM zAsana vaka-jaDanI nizALa che tenI aMdara utpAta, unmAda heya temAM navAI zI? tevI jagyA para vicArane majabUta rAkhavA te muzkela. sva, para samayathI hallA Ave te vakhate majabUta rahe te mATe sUyagaDAMganI racanA karI. lazkara vaphAdArIvALuM joIe lazkara tAlIma pAmeluM kAma bajAve, paNa lazkara bevaphA nIvaDe to? enA e hathiyAra, dArUgoLa badhuM zuM kare ? ghANa kADhI nAkhe. keI hathiyAra, dArUgoLa vinA TakI zake nathI. vaphAdArIthI sIdhuM kAma zuM thAya? jema bhUkha lAgI hoya te vyAkaraNa khavAtuM nathI. tema vaphAdArIthI ghA thAya che? tALAmAM purAve che? vaphAdArI, dezane TakAva karatI nathI. dezane TakAvanAra, chata meLavAvanAra, hu karAvanAra hathiyAra che. paNa te vaphAdArI che tyAM upagInAM che. vaphAdArI na hoya tyAM te te nirUpayegI thAya; kAma paDe te durUpayegI thAya. AcAranI saMpUrNa vyavasthA karI paNa aMdara vicAranI vaphAdArI na hoya te zuM thAya? mAra khAya. dezavirati, sarvavirati e dArUgeLA. caye hathiyAranAM kArakhAnAM. e kArya kayAre kare? vaphAdArI hoya te. vaphAdArI sIdhI kArya karanArI dekhAya nahi. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAMgasUtra lazkara ne baLavAramAM vaphAdArIne bheda tAlIma, dArUgoLo, hathiyAra kArya karatAM dekhAya paNa te badhAMnI pAse vaphAdArI kAma karAve. kuTuMba, hATahavelIne cheDe. thAvat zarIrane pitAnuM na gaNe. dhanamAla cheDayA, zarIra choDayuM te duniyAmAM dekhAya paNa kharI rIte aMdara kAma karanArI cIja keNa? vaphAdArI hoya te te dArUgoLo, hathiyAra, tAlIma sIdhuM kAma kare. palaTI jAya te? baMDakhera pAse zuM nathI hotuM ? tAlIma pAmelA baMDa uThAve. jenA kabajAmAM kAMI paNa hathiya 2 dArUgeLo Ave, je kAMI tAlIma pAmelA hoya te baMDa uThAve. tAlIma e lazkaranA hAthamAM baLavAkhoranA hAthamAM paNa hoya. pharakaze? lazkarane dezahitanI buddhi baLavAkhorane pate phAvaTanI buddhi. tevI rIte ahIM paNa sAdhu AcAramAM pravarte, gharabAra vagere cheDayAM, cAvat zarIra uparathI mamatA cheDI, paNa pite che ke? lazkarI ke baLavAkhe? zAsananA hita, phAyadAne mATe, jagatanA bacAvane mATe, uddhArane mATe jenI buddhi hoya te lazkarI. jene zAsana zuM? dharma zuM ? te baLavAkhe. jene mAtra huM ane mAruM. mAruM mAna sire karyuM chatAM paNa tene vaLagavA jAya te? je mAna, sanmAnane pakaDavA jAya te baLavAkhora. kArya karanArI dekhItI cIje lazkarI ane baLavAre. baMne pAse che. mokSamArga sAdhavAvALA pAse je tyAga, AcAra, cAritra che, te ja cIja methI khaseDavAvALA pAse paNa che. bAhya tyAga sadAcAra heya te bhavya mUke jene rUpiyAbhAra kalAImAM rUpiye meLavo che, tene sikako tyAM ThekI devuM paDe. kalAI upara sikako na Thoke te rUpiyAbhAra kalaIne le keNa? cAMdIno sikako na hoya te Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 sthAnAMgasUtra | vyAkhyAna keI le nahi. bAho tyAga, sadAcAra zAsanamAM kahelI pravRtti na hoya te bhavya jIvothI bhareluM zAsana e tarapha ke nahiM. abhavyanI prarUpaNamAM bhalabhalA jhaMpalAya - abhavya-mithyASTi tarapha zAsana kyAre ke ? tyAga, vicAra, prarUpaNA badhuM evuM ne evuM hoya te. pharaka mAM? mokSanI mAnyatAmAM. paNa mekSa pAmavAvALAne mokSaprApti, karmakSayanI buddhithI. jyAre virodhIne mekSamAM jaIne zuM karavuM ? khoTI naTomAM sarakArI amaladAro pArakhI zakatA nathI. dharmanA nAme chApa mArI dIdhI, aMdara kAMI nahi. beTa neTanA calaNamAM bhalabhalA jhaMpalAya che. tema jinezvara mahArAjanI prarUpaNuM evI rIte DhegI kare, temAM bhalabhalA jhaMpalAya che. sAdhyanI dRSTi kArya karanAra che abhavyanA vacanathI ne AcArathI derAtAM jaina zAstrano raste pakaDAye te phAvyuM, nahi te gaye mArgane aMge dorAtA vyaktimAM je derAI gaye to gaye kRtarUM baraphI tarapha derAya che, paNa jhera hoya te maryuM. vyakita tarapha rAga ho joIe, paNa guNanA uddeze have joIe, guNano uddeza bhUlI jAya, vyaktimAM gUMcavAI jAya te marI jAya. upadezathI virUddha mAlama paDe te je jhaTa choDI de tene kAMI nahi tyAga, AcAra, vairAgya e badhAM eka sarakhAM, paNa kharekhara kArya karanAra cIja dekhIe te tyAga vagere kArya dekhAya che. paNa kharekhara kArya karanAra sAdhyanI daSTi che. jemAM hathiyAra vageremAM vaphAdArI dezaprema. AcArAMga ane sUtrakRtAMganI racanAnA udaza AcArAMganA racavAthI AcAranI badhI vyavasthA niya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM che sthAnAMgasUtra 171 mita karI. duniyAmAM dArUgaLe, hathiyAra tAlIma meLavI dIdhI, paNa vaphAdArI na keLavI te? raziyAne bAlTika kApha. kayAre AvyuM. tenI duniyAne khabara na paDIH mAtra temAM rahelAM laDavaiyA vaphAdAra na hatA. bAkI badhuM hatuM. AcArAMga racatAM vyavasthA karI paNa vicAra vyavasthita na thAya te nakAmuM. tethI sUyagaDAMganI racanA karavI paDI. cAlatI laDAIe lehI uzakeravA mATe je sAhitya UbhuM karavAmAM Ave te zAMti vakhatanA sAhitya karatAM juduM hoya che. sUyagaDAMgajIe laDAImAM haMbhAva vagara vicAranI majabUtI rAkhavI joIe te batAvyuM, paNa laDAI jAge tyAre lohI uzkerAya, ane bole ke nItine aMge bhega ApIe chIe. sAhityane pracAra karIne lokonAM lehI garama karavA paDe che. AcArAMgathI AcAranI vyavasthA, sUyagaDAMgajIthI vicAranI majabUtI. paNa yuddhanI vakhate lehI garama karI nAkhavuM paDe. ApaNe nItithI cAlavAvALA chIe. ThANugane udeza ThANuganI aMdara kAMI paNa karavAmAM AvyuM hoya te koI paNa prasaMga hoya te tamAre A ja rIte cAlavAnuM A rIte vadhIzuM. traNa kALane nizcaya karAvI de. vagIkaraNa te ThANugane uddeza. kayuM rAja kayI dAnatamAM che te duniyAne jAhera karavuM te adha jIna che. anyAyavALAnI anIti duniyAne jaNa temAM adha jIta. nyAyane nirNaya karavA mATe, sarva kALanI nItine nirNaya. nItinA pakSamAM vadhelA che teno nirNaya te vagere ThANAMgajIthI vargIkaraNa karavAmAM Ave tyAre mAlama paDe. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vyAkhyAna avadhi AdinuM zuM thAya ? . ThANAMgajImAM pahele ThANAthI vargIkaraNa karatAM AvyAM-- have pAMcane hisAbe vargIkaraNa karatAM pAMca mahAvratA che. kevalI, tIrthaMkara badhAe pAMca ja kahelAM. sanI prarUpaNA sarakhI na rAkhIe te jAtismaraNA cUkAvanArAM thAya. je sarva kALane mATe zAsananI prarUpaNA ekasarakhI na heAta te, jAtismaraNa jJAna paNa julama karanAra thAta. meM AvI rIte dharmAcaraNa karyu che tethI ucca gatie Avye chuM. A leAkeA judA mArga laI beThelA che tethI DhAMgI lAge, jyAre sazAsananI maryAdA ekasarakhI na hoya te tevI sthiti thAya. caturyAmanA vakhate paNu pahelA ne chellAne aMge pAMca mahAvrata ja kahelAM che. AthI avadhijJAna thAya, jAtismaraNa thAya te paNa phaka lAge niha. paryuSaNamAM bAvIsa tIrthaMkaranA vArAmAM cAra mahAvrata-bAvIsane aMge cAra mahAvrata: pahelA ne chellAne aMge pAMca, jAtismaraNathI yAda Ave paNa je pAMca mahAvratanA ja dharma ema kahI cAlyA hAya. pachI khIje bhave avataryA. tyAM thayuM jAtismaraNu. kAM te pelAne khATA mAnata kAM te jAtismaraNane khATu mana1. nAstika ne gurU eka nAstika khATu' phelAvanArA te guru pAse AvyeA. zAthI ? irSAnA mAryAM. guru tapasvI, mahAprabhAvavALA heAvAthI leAkeA te tarapha jhukayA che. leAkeAne gheraghera niSedha karavA na javAya, tethI vicAra thayA ke gurune bhoMThA pADI dauM ke jethI badhA ApeAApa ghera besI jaze. e kAraNathI guru pAse AvyuM. guru cAra jJAnavALA AvyA tyAre gurUe kahyuM. mahAnubhAva ! 172 sthAnAMgasUtra bAvIsa tIrthaMkaramAM prarUpaNA bhede Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAMgasUtra 17 nAstikapaNAne lIdhe herAna thaye have te koI sudhara. bhavAMtaranI banelI hakIkta mana:paryAvajJAnI, avadhijJAnI hevAne lIdhe jaNAvI. dariye agAdha, paNa ghaDo AkAza taraphanA meDhe hoya te ghaDAmAM pANI kyAMthI bharAya? pANIne pUMTha daIne rahevAvALA ghaDAmAM TIpuM ye na bharAya. bhale dariye agAdha hoya. AvA cAra jJAnavALA, tapasvI, gurU maLyA. gurUe pahelAnA bhava joIne kahyA. pelA nAstikane AghAta thaye. vicAramAM paDavAthI jAtismaraNa thayuM. jAtismaraNa mithyASTine paNa thAya. nAstikane jAtismaraNa thayu. nAstikane AghAta thaye vicAra karavA mAMDayo. zuM kahe che? tethI jAtismaraNa thayuM. kerI pAke tyAre vaLI tema nAstikanuM jAtismaraNa kahe Dave kharekhara AMbAne mATe citra vaizAkha, kerIo pAkI che, utArIne khAvAnI che. mAvaThuM thaI jAya te kerIo bagADI de. temAM kerI pAkI, AMbo veDavAnI taiyArI te vakhate vaLIo Ave. cAra jJAnIne saMjoga, pahelAnA bhava kahyA te vakhatamAM jAtismaraNa thaI gayuM, paNa mebhe caDhele paDe te mAthuM phoDe, pagathIe caDhele paDe te paga macakAya -lacakAya. are, iMdrajALI A che, are meMe bole tevuM mane dekhAvA lAgyuM. A te AtmAnI IMdrajALa karavAvALA che. duniyAmAM iMdrajALa bahAranA padArthanI, paNa A te evI vicitra IMdrajALa dekhe che, mATe khasa. jAtismaraNane iMdrajALa mAnIne (gurUnAM) vacanane dUra pheMkI dIdhuM. tema bAvIsanA AcAro, pahelA ne chelalA tIrthakaranA AcAra khyAlamAM na haya, jAtismaraNa pAme te vakhate kaTTAkaTI thAya. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 sthAnAMgasUtra sarva tItha karIe pAMca ja mahAvrata kahyAM che baMne prakAranA zAsanamAM baMne prakAranI prarUpaNA satata cAlI rahetI hatI. cAhe tyAMnA ahIM jAtismaraNa pAme, ahIMnA tyAM pAme, tene vAMdhA na Ave. AthI pahelA, chellA tI kare e pAMca mahAvrata kahyAM che ema kahyuM nathI, kAraNu pahelA, chellA tI karee pAMca mahAvrata kahyAM che ema nahi. sarve tIkarAe pAMca mahAvratA kahelAM che. cAra jJAnI paDe mATe sAvacetInI jarUra | vyAkhyAna zaMkA---pAMca mahAvratAnI prarUpaNA pahelAM zA mATe ? cAra jJAnanA e dhaNI hatA teA pachI AvA praznanA prasaga kema AvyuM ? samAdhAna--hetu ane kAraNu ziSyAnI zaMkAnA nivAraNa mATenA prazno che. bIjAnA AtmAne nizcita karAvavu tethI te tenI pAse yukti kaDhAve, tyAre nirAkaraNa karI zake. bIjo mANasa kai yuktithI kahe tenA bhareAse kayAre AvavAne tIrthaMkara hatA tyAre Akhu jagata tIrthaMkarane mAnatu hatuM ema te nathI ne ? AvI rItanA mithyAtvI jagatamAM bane che, mATe huM gotama tuM sAvaceta raheje khudda gautamasvAmI pratiSeAdha pAmyA pahelAM mAnatA na hatA-badhA pratibeAdha pAmelA na hatA. je pratiSedha na pAmelA, te te elene? khudda mahAvIra pAse dIkSita dhanAra, sAthe rahenAra, eve manuSya UlaTA paDayA tyAre kahI dIdhuM: mahAvIra sajJa nathI. gharamAM kALa che. apramAdI be ghaDIthI vadhAre bIjo kAi hAya tA kevaLI ja hoya. cAra jJAnI paDayA tA niMgAdamAM gayA gautamasvAmInI nizrAe bIjAne pratibeAdhavA gotamasvAmInI lAina sudhI AvelA paDI jAya te Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM | sthAnAMgasUtra 175 sAvacetI na ApavI ? tIrthakara bhagavAna jAgatA jamAdAra che. lagIra khacakA na paDe, e sthiti hatI tyAre jANI joIne gautamasvAmIjIe kahyuM mane kevaLajJAna thaze ke nahi ? e vicAra tamasvAmIne hato, tyAre ja gautamasvAmInI nizrAe bIjAne pratibaMdha karavA bhagavAne te jaNAvyuM. navI paraNelI vahune na kahevAya tethI kahe che karIne-mArA gharamAM na cAle, ema karIne kahIne vahune saMbhaLAvIe chIe. bIjA zivene sIdhu na kahe, je lAyaka, khamI zake, sIdhe raste le, tene kahI zakAya. ekendriyanI kAyasthiti, nArakInI sthiti banAvI. jagatanI sAmAnya sthiti batAvI. bIjA dvArAe zikhAmaNa devI. vahune sIdhuM kahIe na zobhe. gautasvAmInI nizrA karIne badhAne jaNAvyuM have mULa vAta para Ave-je anaMtA tIrthakaro eka sarakhe mADAgratanI prarUpaNA na karatA hatA te kSemakara nAstikane jAtismaraNa thayuM ane te UlaTuM gayuM. jAtismaraNa thAya ane dharma badhe adharma gaNavAmAM Ave. bhagavAna mahAvIra gaLe oDhADavA beThA che ke pahelA ane chellA pAMca kahelAM che sarva tIrthaMkara pAMca mahAvratanI prarUpaNa kare ja che. pahelAM pA pano niSedha kema? prazna mahAvrata eTale nivRtti nivRttinI hakIkata pahelA kema? puNyanI pravRtti na letAM pApano niSedha prathama kema? saMvara, nirjarA vIsathAnaka vagere jaNAvavAnAM hatAM, chatAM pApanA pratiSedhanuM sUtra pahelAM mUkyuM, ne vaMra mavayA pannA kahI dIdhuM. jJAna, darzana cAritranA bhede che te prathama kema na kahyA ? samAdhAna-jagatane pUchI le mAlama paDaze. rasoI karavAmAM Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sthAnAMgasUtra | vyAkhyAna vAsaNane pahelAM kaMTIvALe karavA. pahelAM bhIMta sApha karavI pachI citrAmaNanI vAta karavI. kaiThe sApha karIne davA ApavI. jema raseAine aMge vAsaNA sAk karavAnI jarUra tema A jIvane mekSa mA tarapha vadhavuM hoya te pahelAM Azravane rAkavAnI jarUra. Azrava na rAkayA tA nirAnI pravRtti cAhe teTalI jabarajasta hoya te kAyakara na thAya. sUryane aMge vAdaLa khaseDavAnI jarUra che. prakAza ApeApa che. prakAzane mATe udyama niha. udyama vAdaLa khaseDavA pUratA. kamADa kheAlyu ke ajavALu AvyuM ja che. AtmA sarvAMguNasaMpanna che. koI guNa nave karavAneA nathI. kamADa ughADI nAkheA. AzravathI AvelAM karmonAM DhAMkaNAM devAi gayAM che te khaseDo teTalI ja jarUra. A vAta khyAlamAM leze tA mukhya zaMkA UDI jaze ke-jaina zAstrakAra je mAne che, e vinA khanI zake nahi ja. atIMdriya padArtha zAstrathI kahevA joie. eka teDavAmAM ATalI badhI jarUra kema ? zakA-agaNAtera (69) koDAkoDa khapAvI de tyAM sudhI khAlInA khAlI, vaLyuM nahi, te pachI ekamAM zuM vaLavAnuM? agaNAtera khapAvavAmAM hathiyAranI jarUra na hatI, kemake samyagdarzana, jJAna, cAritra nathI, te pachI ekane teDavAmAM cAritra vagere zuM karavAnAM? traNa vagara agaNAtera teADI te ekane teDavAmAM zA bhAra ke jene aMge ATalI badhI keDa bAMdhavI? eka tADe mekSa maLe samAdhAna-sAme lazkara AvyuM, mAthu be hajAra lazkaranI kiMmata na hatI. huM eTalI enyA jAya che, zaktivALe ke Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAMgasUtra 177 jeNe vagara sAdhane agatera teDI nAkhI, tene eka keDAcheDImAM zuM hatuM? AvI kalpanA karavAvALA je hoya teoe vicArI levuM ke A badhuM meLavavA mATe, maLavA mATe kAMI che ja nahi. tyAre zuM A badhuM nakAmuM ? mANasa reca le tyAre zarIramAM zuM Ave che? recanuM tatva kacare kADhavAmAM che. kacare nIkaLI jAya te jaTharAgni taiyAra (tIvra thAya) che. kacaro heya te jaTharAgni maMda paDe che. agaNetarane kacaro nIkaLe, ekane teDI nAkha te ApoApa mokSa maLaze. lepa mATe sAbunA nyAye sakAma-nirjarAnI jarUra lUgaDuM kacarAmAM ragadoLAI gayuM, ardhI AMgaLa thara bAjhI gaye. pANImAM kacaro dhevAI jAya paNa lepa mATe te sAbu joIe. agatera keDIkeDa akAma-nirjarAe nIkaLI jAya paNa chevaTe rahelI eka kaDAkeDa sakAma-nirjarAnA sAbu vinA nIkaLe ja nahi. rAtanA pANIbAra kalAka gayA temAM sUryanuM ajavALuM na AvyuM. paNa chevaTane pA kalAka temAM aMdhakAra mATe ajavALuM thAya, sUryane prakAza thaI jAya. jema jema vAdaLa vikharAya tema tema prakAza chellAM vAdaLa vikherAyAM tyAre sUryane taDako paDe. tyAre pahelAnAM vikharAelAM nakAmAM? pANIbAra gayA te chellA pAmAM sUrya dekhAye. agaNetara keDIkeDa toDI nAMkhI tyAre samyagdazanano prakAza. pAMca miniTa pachI vadhAre. eka teDI nAMkhe tyAre mokSa. jema jema kamane kSaya thatuM jAya, tema tema AtmAne dharma prakAza jAya. sUryane prakAza mekalavA mATe hAtha joDavAnA nathI. bArI khUle eTale prakAza ApiApa maLe. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AzravA-AAvaraNAne teDI na nAkhIe te meAkSane pAmI zakIe niha. zAstrakArAe meAkSanA mArga batAvatAM AzraveAne teDavAnI vAta karavI paDe, tethI paMca manayA pannattA kahevu paDe. pahelAM AvaraNa tADavAM ke ka rAkavAM? zakA--AvaraNuM teDavAM e pahele nabara ke AvaraNA AvatAMne rAkavA tenA pahelA naMbara? pahele nakhara kAnA? samAdhAna--zarIramAM Arogya karavAnI, rUjhavavAnI zakti che. pAkavAneA vikAra maTADI de te 3Ja ApAApa Avaze. davAthI pAkanI sthiti maTADA. AtmAnA svabhAva che ke svataMtra nirjarA karatA ja cAlyeA jAya, paNa kayAre? AzravanI agavaDane khaseDI nAMkheA tyAre. Azrava e pakavanArI kriyA che. ane khaseDI nAMkheA tA AtmAmAM nirjarAnI svata Mtra tAkAta che. AMtaraDAmAM bharAelu hAya tene kADhI nAMkhavonuM kAma recatu. mala kADI nAkheA eTale AMtaraDAM sIdhAM vahe. jo vikAra thavAnI dazA rekavAmAM Ave. te AMtaraDAMnA svabhAva che ke mela kADhayA ja kare. tema AtmA lAgelAM karmone tADayAM ja jAya. kacaro kADhavA ja joie. savaranuM sthAna pahelAM kema nahi? 178 prazna -nava tattvamAM pahelAM savarane sthAna kema na ApyuM ? nirjarAne prathama sthAna Apavu. joie. nirA anAdinI. anAdi kALathI jIva nirjarA karatA Avye che. nirjarA na karI hAya te| ekedriyamAMthI bahAra na Avata. cauda rAjalekamAM koI paNa nirA karyA vinAnA jIva nathI. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnAMgasUtra 179 dareka jIva nirA kare che. dareka jIva AThe karmo bhAgave che ke nahi ? je te AThe karmA bhagave, te bhAgavelAM tUTe che ke nahi ? bhAgave eTalAM tUTe te nirjarA thAya che, vadhavAvALAne badha thADA ne nirjarA ghaNI mAnavI paDe. samAdhAna--nirjarA AtmabaLa che. savara thayA hAya tA Azravane kacarA nIkaLe. saMvara e ja kharekhara nirjarAnuM kA karanAra. tAmila tApasa ajJAna tapasvIe, paMcAgni tapa karavAvALA ghaNI tapasyA kare che. tAmali tApasa khUba tapasyA karavAvALA tAmilanI tapasyA ekaThI karIe ane te tapasyA ATha jIvAmAM vaheMcIe te AThe jIvA mekSe jAya. ATalI badhI tIvra tapasyA tyAre ene phaLa bIjo devaleAka maLyA. je tapasyA ATha samakitIne mekSa pamADI de, te tapasyAthI bIjo devaleAka ja maLyA. kAraNu savaranI zakita utpanna thaI nathI. sAdhu sadA upavAsIneA khulAsA sAdhu sadA upavAsI-khAya pIe che ne upavAsI banavAnuM che? kahevAne muddo. savaranu eTalu' badhuM jakharajasta khaLa che ke jethI upavAsIpaNAne lAbha meLave. * sAta latranuM' AyuSya heta tA mekSa meLavata. sAdhupaNAnI savaranI jIMdagI keTalI jabarajasta ke sAta latra-pANI miniTa nahi. be ghaDInI sIttotera lava. tyAre sAta lava eTale agiyArame bhAga. sAdhupaNAnI cAra sADIcAra miniTanI jIMdagI e bhavane tADI zake. sAgaropameA teADI zake chaThThanI tapasyA eka bAjI. sADIcAra miniTanI jIMdagI eka bAjI; Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna Ama che te saMvarane prabhAva keTale jabarajasta che. te ja apekSAe pAMca mahAvrata e saMvararUpa che tethI saMvaranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM. Azravane niSedha te saMvara. saMvaranuM phaLa tapobaLa. tapabaLane piSaNa karanAra, utpanna karanAra, TakAvI rAkhanAra "saMvara che. te mahAvatemAM krama niyamita batAvIe te ja rItie. hiMsAdikane AdhAra parigraha upara parigrahane chelle kema? mamatva bhAvathI anAdithI bhaTakI rahyo che. mamatva bhAva nIkaLI jAya te strIgamana hiMsAne sthAna nathI. mamatArUpI mahImAtAne prabhAva che ke jenI AgaLa hiMsA, jUTha vagerenA jillA rahyA che. dharatI dhruje to te badhA kilA jamInadosta. hiMsA karavI kene mATe? kuTuMba sAcavavA, dhana meLavavA. jUThuM bolavuM zAne mATe? levA melavAnI buddhi tethI, eThuM khAya te mIDAne mATe. duniyA jUThuM bole zAne mATe? mamatArUpI mahImAtA upara jUno killo che tene mATe. cethAne aMge pitAnI vikRti dazAne pitAnI gaNe tyAre paMcAta che ne? mamapaNuM na hoya to che ja zuM? guNa utpanna tha, vadhA, Take, e traNene AdhAra parigrahanI virati upara che. AraMbha, parigrahathI viramavAvALe dharmane phaLIbhUta kare ThANuMgajInI aMdara bIjA ThANAmAM adhikAra Ape. 2 mAthavanirodhaH saMvara: (taravAA. 2 phUTa ). 2 do ThANAI pariyAdittA AyA kevalipannataM dhamma labheja savaNayAe, taM0-AraMbhe ceva pariggahe ceva, evaM jAva kevalanANamuppADejjA (aa sU0 6). Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM] sthAnAMgasUtra 181 kevalIne dharma mAne ke phaLIbhUta kare kezu? AraMbha ane parigrahathI viramavAvALe. dharmane aMge jeTalA bela kahe tene AdhAra AraMbha, parigraDanI virati upara, dharma sAMbhaLa, jANa e badhAne aMge AraMbha parigrahanI virati, | manathI te parigrahane mekaLe karavAnI buddhi hoya te samyakatva. | sarva dharmanA pravRtti mekSa-prApti sudhInAM sAdhano, kevaLajJAna sudhI AraMbha-parigrahanI virati che. zaMkA-AraMbha ane parigraha temAM parigraha e jaDa, e parigrahane chelA naMbare kyAMthI nAkhe? mamatAbhAva e jagatanI hiMsA vagerenuM mULa che, mamatAbhAva e kevaLajJAna sudhInI cIjane rokanAra che. cAra mahAvratanA baLe mamatA chatAya samAdhAna-kevaLajJAna sudhInI cIja rokanAra kAraNa che. jema eka kAraNa rAjAnuM jabajasta lazkara, baoNDI gArDa (Bodyguard) tarIke rahevAvAjhuM lazkara. baoNDI gArDanI sAthe laDAI chellI. pahelAM enI sAthe laDAI ApavA jAya te lazkara jItanA jera tarapha rahe nahi, tethI jItI zake nahi. tema cAra mahAvratothI jItatAM jera eTaluM badhuM pedA karyuM ke mamatAne kahyuM ke AvI jA. jItIne joradAra banelI pheja majabUtamAM majabUta lakakarane uDAvI de. hiMsA vagerethI viramI gaye, mamatvabhAva hoya to tene mATe? mamatAbhAva rAkhIzuM te Ama bagaDaze. cAra mahAvratanuM baLa na maLyuM te mamatAbhAvamAM ghUsI jAta mATe parigraviratine pAMcame sthAnake meLavI paDe che. - - - - - - - - - - - - - - - - - - Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 14 dAnata pArka joIe gaNudhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jIvAnA upakAra mATe ane zAsananI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA AcArAMgamAM sAdhunA AcAranI vyavasthA jaNAvI. AcAramAM pravatele sAdhanasa'panna thayA paNu dAnata pAka joie. huziyArI mAtrathI lazkaranA cArja soMpAtA nathI. lazkarane aMge dArUgALeA hathiyAra vagere hoya paNa vaphAdArI na hoya te te ja baLavAkheAra. pavitra AcAravALe chatAM dAnata sApha na hoya te vicAranI pavitratA TakI na zake. je AcAra meAkSane sAdhavAvALe te saMsAramAM rakhaDAvanArA thAya. vAsudevA vicAranA parivartanathI narake nave vAsudeve pahelA bhavamAM AcAravALA, te AcArane pratApe rAja pAme che. paNa emAM je vicAranA palaTa thaI gayA che tenuM pariNAma zuM ? eka nAkArasI sarakhu paccakkhANu na karI zake, aNuvrata na heAya, narake javuM paDe. AcAranA khIjamAMthI khasyA te jo sIdhA zabdomAM kahIe te narakajanmI. traNa khaMDanI siddhi na maLI hota, lepAyA na heAta te narake javAnuM hatuM nahi. narake javAnuM thayuM te vicAranA parivartanathI. AcAranI sAthe vicAranI vyavasthAnI jarUra te bhavanI AcAranI madada na heAta te subhUma ne brahmadatta paNa zuM meLavata ? navakArasI na karatA hoya tene zu maLe ? AcAra e Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM sthAnAMgasUtra 183 ' vicArane pASaNu karanArA hatA, teA meAkSasAdhananI apekSAe AcAranI suMdaratA, adhikatA, utkRSTapaNuM heta te mekSa meLavI Ape, paNa vicAranA palaTa thaI jAya te te AcAra durgatie laI jAya. zAhukAranI kriyA kare tene 'ThagAre' kahIe, vicArane palaTA e AcAramAM kharAba pariNAma lAvanArUM thAya. vicAranI vyavasthA karavAnI jarUra tethI sUyagaDAMgajI kema racavuM paDayu teneA patto lAge che. vicAranA aThekANe AcAra cheDavAnA na haiAya AcAranuM suMdara phaLa meLavavuM te vicAra sudara rahe te, agara vicAra na laTe teA. AthI vicAra vagaranA asuMdara AcAre| sathA nakAmA che. ema mAnI leze nahi. niyANu kare te vakhate vicAranI pArAkASTA thai che. pArAkASTAe vicAra na bagaDe, te vicAra sudhAravAnI darakAra na rAkhe. vica ratu sAMbhaLIne AcAramAM zithila, zAsradRSTie AcAra, vicAra sudara rahevA joie. zAsrakAranu dhyeya AcArane cheDAvavA mATe nathI. tema vicArane palaTAvavA mATe paNu nathI. AcAra karAvavA mATe zAstrakAranu dhyeya che. vicAra ThekANe na rahe te te karIne zuM kAma che? ema zAstrakAra koI dahADA kahetA nathI ane AcAra cheDavAnu paNa kahetA nathI. sUcagaDAMga pahela aMga kema nahi? zaMkA-vicAranI su MdaratA e zAsrakAranu dhyeya che te pahelAM zAstrakAre sUyagaDAMgajI kema na karyuM"? pahelAM vicAranI suMdaratA thai jAta pachI AcAra deve pahe, vicAra pachI kema ? te ne? AcAra Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vicArane bApa AcAra samAdhAna-AcAra pravartAvavAnI pahelI jarUra che. vicAranI sthiti vicArIe te vicArane bApa AcAra che. vicAra vastu zI? mana. manane banAve keNa? kAyA. vicArane mATe mananA pudgale kAga le. je manuSyane je vastune paricaya Avye hoya tenA ja vicAre thAya. je vastu chUTI jAya tenA vicAre chUTI jAya. tamAku suMghanAra vyasanamAM pUre utaryo hoya, tyAre UMghamAM capaTI bharI le. kAyAnI pravRtti. e ja vyasana chUTI jAya tyAre kAyAnI pravRtti rokAI jAya che. jene aMge kAyAnI pravRtti hoya te ja saMbaMdhI vicAro Ave. eka ja saga para niyANuM kare che. bAhya saMjoga vinA kharAba vicAra na thAya kharAba vicAre bAhya saMjoga vinA thAya nahi. cAhe te raMDIbAja hoya tene amerikAmAM na dekhelI suMdara strIne vicAra kaI divasa Ave che? Idri dvArA rasanA, zotra vagere pravarte temAM mananuM cAle che. mATe pahelAM AcArane kAbUmAM le. vicAra manane viSaya che tethI mana pahelAM kAbUmAM na Ave. AcAra pahelAM kAbUmAM Avaze. levAdevAnI cIja hoya te laI daI zakIe. AcAra kAbUmAM laI zakAya tevI cIja che. pahelAM ene kAbUmAM leze te vicAra kAbUmAM Avaze. ajavALuM joItuM hoya te dIvAne pakaDe. ajavALuM lAvavAnI ke kADhavAnI cIja nathI. tema vicAra paNa nathI, kAyAne pravartI eTale mana ApoApa gumAIne raheze. sAmuM na maLyAM na laDAya - je mANasane sAme laDavA mATe na maLe te laDI laDIne Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 caudamuM] sthAnAMgasUtra thAkaze. saMjoga na maLe tethI laDakaNI ApoApa laDatAM rekAI laDakaNI bAI tamAzagIra, laDanAra sAmA na maLe te thAkI jAya. be jaNa jevA AvyA, eka jaNa laDavAvALe maLe te laDakaNI sArI na rahe. nAgilAthI sanmArga - kAyAnA saMjoga na meLave te citavana karatAM thAke. nAgilA nAgilA karatAM bAra varSa rahyo, nAgilAe dharmane sabhAva dekhADe tyAre sanmArge AvyuM. nAgilA kharAba hota te kAMI sanmArge nahi Avata. pahele upadeza AcArane AdrakumAranI gharavALI kharAba hatI tethI zuM thayuM? AthI gaNadhara mahArAja nizcita kare che ke pahelavahelAM upadeza Ape te AcArane AcAra daDha thaI jAya tyAra pachI vicArane. bhUgaLa, gaNita vAMcatAM AvaDayA pachI parIkSA kyAre? dharaNane abhyAsa karyA pachI. vicArane ane parIkSA levA jevuM te abhyAsa vinA parIkSA levA jevuM thAya. AcAranI sajajaDatA mATe paheluM AcArAMga A bha0 hemacaMdra mahArAje pahelAM yogazAstramAM mArgo 1 nyAyasampanna vibhavaH // pApabhIrU // anativya 0 // tasAda | thayamayo nI banI ne thathAva cho zA mA vIza attara0 jata (mo. rA. 1 cho. cha7-16) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nusArInA guNene ulekha karyo. adhyAtmaka5mamAM pahelAM mamatvamocana jaNAvAyuM pachI manane vaza karavAnI vAta jaNAvAI. jene ghera AvyA vinA cAlatuM na hoya tene kahevAya -mAre ghera AvIza nahi paNa jene cAlatuM hoya tene na kahevAya. dareka jIve pahelAM AcArane sajajaDa pakaDavAnI jarUra. AcArane sajajaDa pakaDe te ja vicAramAM sajajaDa thaze. AthI paheluM AcArAMga karyuM. AcAranI daDhatA mATe pahelAM pRthvIkAyAdi nirupaNa dIkSA kone ApavI? jIvanikAyamAM mAnato hoya, agara na mAnatA hoya te baMnene. AcArAMganA pahelA zrutaskaMdhamAM pahelA adhyayanamAM pRthvI-kAyanA uddezA kahIne teukAya, vAukAyanA uddezA pachI rAkhyA. anukrama kema choDI dIdhe? hA-dhArIne choDe che. pRthvI, apakAya, vanaspati, traNakAyanI mAnyatA thavI sahelI che, paNa vAukAyanI parIkSA agharI. chakAyanI pUrI zraddhA na thaI hoya to paNa dIkSA laI zake. AcAramAM vyavasthita karI do. pahelAM ghA karatAM baMdha karI devAya che. dAnata nathI sudharI. keda karanAra dareka jANe che ke kedInI dAnata sudharI nathI, hathiyAra melI de, hathiyAra gayAM tethI ApoApa ThekANe Avaze. dAnata kharAba hoya te paNa sudhare che, tema vicAra eka vakhata na sudharyo hoya te paNa AcAra te sudhArI nAkhavA. rAjAnI raiyata banI eTale vaphAdArInI pharaja paDAya. 1 atha striyaH-muhyasi praNayacArugirAsu, prItitaH praNayinISu kRtin ! kim ? / kiM na verisa patatAM bhavavArDI, tA nRNAM khalu zilA naruddhA (aa # cho. rUpa) Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM sthAnAMgasUtra 187 pahelAM sadAcAravALe thAya, daDha thAya, tyAre vicAranI parIkSA karavI. bAhya tapa paheluM kahyuM, abhyatara tapamAM paNa dhyAna chevaTe kahyuM. mAhya tape AleAcana thai gayAM. svAdhyAya thaI gayA, pachI dhyAna. AcAramAM Atapreta thAya tyAre tenA vicArane sudhArA karavAnI jarUra. tethI AcArAMga pachI sUcagaDAMga. zAsana dArI lenAra thAya mATe ThANAMga A ethI AcAra vicAranI vyavasthA thai, paNa te zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI. AgaLa javAmAM janAranI akkala kAma lAge. cAlelA kese vAMcI jAya tethI nyAyAdhIza na thAya, svataMtra nyAyabuddhi thavI joie. AcArAMgamAM, sUyagaDAMgamAM jaNAvelA AcAra, vicAra jANI jAya tethI zAsananI derI lenArA na thAya, tethI ThANAMga. pAMca mahAvratAnA nirUpaNanA hetu te ThANAMganA pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvratAnuM nirUpaNu karyuM. paNa pUjA prabhAvanAnuM nirUpaNa karatA nathI. ekdama mahAvrata. sArA manuSyane khelAvavA hoya teA Asana, si MhAsana mAMDavAM paDe. Asana vagere mAMDayA vinA meAlAvavA Ave tA mUkha bane. samAdhAna-devanI parIkSAmAM mahAvrata pharaja tarIke. gurU ane dharmanI parIkSAmAM mahAvrata pharaja tarIke. hiMsaka ane, prANIno ghAta kare teve deva pAlavavAnA nathI. je hisA kare te bhegave tArA bApanuM zuM jAya ? pavitra, ahiMsaka, mamatAbhAva rahita hoya tA ja deva mAnavA. devanI pUjA karanAre pahelAM devanuM lakSaNu jANavAnI jarUra. kudevatvanA abhAvarUpa lakSaNa pahelAM, te pachI ja sudetranu lakSaNa samajavuM. pAMca mahAvratA kudevatva nathI ema sAbita kare che. kudevapaNuM nathI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna e nakkI thAya te pachI ja sudevapaNunAM lakSaNa Ave. "deva" tatvanuM nirUpaNa karavAmAM pahele naMbare upayogI thAya tevuM hoya te te A pAMca mahAvrata che. A pAMca jemAM AgaLa karavAmAM Ave te ja dharma. pAMca jemAM AgaLa karavAmAM na Ave te dharma ja nathI. dharmopagraha-dAna saMyamanA TekA mATe dharmanA cAra prakAramAM paNa dAnadharmamAM 1 jJAnadAna devuMhita ahitane jANe, ahitane cheDe. ra abhayadAna devuM jIvane bacAvavA 3 dharmopagraha-dAna-temAM dhAraNa mahAvratanA piSaNanI. phalANA bhAIne Teko ApuM chuM tema huM Teke ApuM chuM. tenuM nAma dharmopagraha-dAna. A dAna eTale saMyamamAM Teke Apa, sAdhane meLavI ApavAM, vigha dUra karavAM. zIla te mahAvrata rUpa ja che. tapasyA-saMvara vagaranI tapasyA senA sATha karatAM tenI sAya, senI soya ane temAM keTale pharaka? tAmalinI tIvra tapazcaryA tAmasi tApase tapasyA karI kevI karI? chaTha chaTha niyamita. ApaNane tIrthasthAna maLyuM, tapasyA karanArAone anubhava rahe che. cAra mahinA ekAMtarA nibhAvavA paDe che te zI aDacaNa thAya che? te pachI sATha hajAra varSa sudhI lAgalagATa chaThane pAraNe chaTha. upavAsa, AMbela, ekAsaNuM nahi. pAraNAne dahADe bAre bhAge chUTI rAkhe te paNa tapasyA AkarI paDe. pAraNamAM pala tevAne tapasyA AkarI paDe. bhikSAvRttithI 1 (11) Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] sthAnAMgasUtra 189 rAkhaDI ukALeA, maganuM pANI maLaze ema nahi. te sADa hajAra varSa lAgalagATa chaTha kema thayAM haze ? chaThanAM pAraNAmAM zI rIte khAya che? ApaNe jovA paNa na UbhA rahI zakIe tevuM. je mAMgelu anAja tene ekavIsa vakhata pANIe ve, temAM zuM? kazuM nahi-rasakasa UDI jAya. zAnA upara tapa karatA hatA ? dUdhapAka pUrInA aMtaravAraNAmAM na hatA, pAraNAM cA dUdhanAM na hatAM-eka vakhata maLelu ekavIsa vakhata dhAI nAkhe, piMDa rahe tenA kALIA. ApaNane AMbela AkarAM paDe che teA sATha hajAra varSa sudhI ekavIsa vakhata dhovAIne kema khavAyuM haze ? tAmaline tapanuM phaLa bIjo devalAka e tapasyAnI kaseATI kare, kayI sthitie te pahAMcI haze ? ADa mekSe jAya evI sthitie chatAM tAmaline zuM maLyu. mAtra bIjo devaleAka. hA mAtra bIjA devalAka sudhInI sthiti maLI-kayAM ADa meAkSa ne kayAM bIjo devalAka ? saMvaranI upAdeyatAmAM zraddhA nathI tethI tema thayu. Azrava che, rAkavAnI jarUra che, saMvara che, AdaravAnI jarUra che, eTalu mAnyu nathI. lIleAtarI vavAmAM indriya-Asakitavana sUkavaNI tithine dahADe vAparA tenA karatAM lIleAtarI lAve te zu? vavAnuM. na khAvAnuM kahe tyAM sudhI dharma. tithine dahADe rasanA-iMdriyathI jIveAnI virAdhanA thAya tethI lIleAtarI cheDI. sUkavaNI vAparI. lIleAtarI lAve te adha. rAI jevI cIja acitta khAdhI teA ? agnikAyanA jIve asakhyAta mAryA tyAre rAi nirdoSa thaI. thADuM pakavyu temAM eTalA agnikAya macyA. dveSa kema ? AkhA jagatanu ekalu Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cegapratikakama karatAM iMdriyanI Asakita vadhAre, iMdriyanI apekSAe thatA vadha te aMdha karyAM. savaranI nyUnatA have mULa vAta para AveA-- sATha hajAra varSa sudhI lAgalagATa chaThanI tapasyA. AvI nIrasapaNAnI tapasyA-ATha jaNane vaheMcI ApIe te AThe jaNa meMkSe jAya-eTalI tIvra tapasyA-phaLamAM bIjo devaleAka maLye. kAraNa ? saMvaranI mAnyatAnI khAmI. sArU thavAnI buddhithI tAmilane tapa prazna-zAthI tAmali tApasa tapasyA karatA hatA ? samAdhAnatAmila tApasa AvatA bhavamAM sArU' thAya tethI tapasyA karatA hatA. bhAvaullAsarUpI 'bhAvanA' leA teA bhAva ja phaLa denAra che. anya matavALA badhA bhAvavALA te che. tALAM maLAya chatAM darzanane mATe doDAdoDI. anityabhAvanA-cAritranA gharanI maitrI bhAvanA pravRtti ( cAritra) dharmanI nathI. samyakatvanA gharanI che. bhAvanAthI kavya bhAvanA nAmane ceAtheA bheda te A samyagdarzana, jJAna, cAritrane dhAraNa karanArA che tene aMge advitIya bhakita, te anata sa'sAra maTADI de. tevA hoya te A mahApuruSo. tenuM je kAryAM te karavuM-upAzraya, anna vagere ApavuM. pUjAnA adhikArI koNa ? traNa tattvane dhAraNa karanAra eTale mahAvrata te| joDe rahyAM. deva, guru ne dharmanI jaDa mahAvratane aMge. mATe pahelAM mahAvrata jaNAvyAM. jene mahAvratanA mudrAlekha nathI tene bhagavAnanI pUjA karavAnA vAstavika haka nathI. mahAvrata lai zake, Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] sthAnAMgasUtra 191 na laI zake e judI vAta che. paNa kartavya A. jene te kartavya nathI tene bhagavAnanI pUjAno adhikAra nathI. nAtamAM mAtabara hoya tene kahe-varo nahote kare. mAtabaranA moMmAMthI A zabda na nIkaLe. nAgAnA meMmAMthI A zabda nIkaLe. bIjA mithyAtvI kema? prazna-deva gurU ne dharmane mAne, chatAM bIjA mithyAtvI kema? samAdhAna-jhaverIno chokaro matIthI rame, hIrA TIce tethI "jhaverI? te kahevAya nahi. hIrA, motI maLyAM che paNa tenI kiMmata nathI. tema deva ne gurUnI kiMmata hovI joIe. te nathI tethI mithyAtvI. bhagavAn zuM pUjanI darakAravALA che? have mULa vAta para Ava--jene mahAvratanuM dayeya nathI. te pUjA kare che tethI bhagavAnane beImAna banAve che. bhagavAnanI pUjA lAbha samajIne karuM chuM ema samajIne pUjA karato nathI. paNa bhagavAnanA kahevAthI pUjA karuM chuM. bhagavAne A pAcene Arabha thAya temAM tamane lAbha kahyo kema? je bhagavAna cAMgaluM pANInA jIvone bacAvavA mATe pitAnA zUrA saradArane bhega Aye. sAdhu mahArAjane tarasa lAgI haya, jIva jAya te javA de. kAcuM pANI ApavuM nahi. vacanamAM mAtra nahi. vartAvamAM AvyA. pAMcase sAdhu tarase maryA te badhAne paccakkhANa karAvI dIdhAM. temAM paNa akAyanI virAdhanA na hatI. apakAyanI virAdhanAne saMbhava hatA. AkhuM taLAva auSadhinA prabhAve kAcuM pANIvALuM maTI badhAnerAnA na hatI ane kAcuM pANI" Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gayuM hatuM. AvuM chatAM bhagavAne sAdhune rajA nathI ApI. te bhagavAna tamane kaLaza DhaLavA rajA Ape che ? pitAnI pUjA vadhe teTalA mATe ghaDAnI chUTa? bIjAnA prANa bace temAM leTAnI ke cAMgeluM pANInI chUTa nahi. bhagavAna kevA luccA? janmAbhiSeka vakhate dariyAnI chUTa ! mATe A pUjA e bhagavAnanI pUjyatA mATe nathI. bhagavAnanI pUjyatA hoya tethI bhagavAnane kAMI nathI. vItarAga nahatA te vakhate kAMI na hatuM. prarUpaNa karatA na hatA te vakhate pUjAnI, niMdAnI darakAra na hatI. tene vItarAga dazAmAM pUjAnI darakAra kahevAvALA kevA kahevA? daridrapaNAmAM hIre jaDela rAjAne ApI AvyuM hoya, te lakSAdhipati thayA pachI leTe cAre tene ke mAnave ? dIkSA lIdhA pachI govALIA mArI gayA tenI darakAra nahi. tevA mahApurUSa vItarAga thayA pachI zuM pUjAnI darakAravALA thaI gayA ? pUjA zAne mATe ? zaMka-pUjAnuM phaLa te batAvyuM che ne? pUchavuM hoya te pUche. paNa bhagavAna upara Aropa mUke che? apakAyane bacAvavA mATe zurA saradArane prANane bhega ApavAne kahyuM. prajAne mATe te pAMce kAyamAMthI ekene bacAvI nathI. samAdhAna-sATha varSe kare janme. karoDo rUpiyA che. chokarAne phUlanI peThe ucherAya. paNa jo evA chokarAne paga saDI jAya te pAva paDe ke nahi? bAkInA bacAva mATe chekarAnA paganI kapAva anucita nathI. chae kAyane anaMtA kALa sudhI abhayadAna ApavAne taiyAra thaIe tethI eTale bhega devAne bhagavAnanI pUjA bhagavAnanA bahumAnane mATe nathI, pUjA mATe nathI. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM] sthAnAMgasUtra kela bhavanirvedane AthI haribhadrasUrie pacAzakamAM jaNAvyuM-dravyapUjA kayI kahevAya? jemAM sarvavirati meLavavAnI bhAvanAe bhagavAnanI pUjA heya-tenuM nAma "dravya-pUjA. ane AthI ja reja kela levAmAM Ave che. nAnAM baccAone kelanI kiMmata na hoya. kela kaye nA vIrA! nA! romamaM tu mAvo mayavaM!! mavani vega (vadhAnasUtra). cAre gatirUpa saMsArathI nirveda tArA prabhavAthI thAo. emanA prabhAvathI mAgIe chIe bhavanirveda, pUjA' dastAveja, "ahI" jaya vIyarAya jene bhavanirvedanuM dayeya na hoya te pUjA kare temAM zuM? dastAveja Akhe lakhe, sahImAM chaTakI jAya te dastAveja nakAme. pUjA e dastAveja nA vIrAya e sahI che. sahImAM chaTakI javAya te dastAveja rada thaI jAya. lulIA jamAlIo upara kAMI haDI lakhatA nathI. tIrthakaranI kiMmata temanA guNathI bhagavAnamAM rahelA guNenI ja pUjA che. jJAna, darzana ne cAritra e guNonI ja pUjA rAkhavAmAM AvelI che. puruSa ne guNa e be ekarUpa che. tIrthakarenI kiMmata emanA guNene lIdhe che. 1 dave bhAve ya thao davve bhAvathayarAgao sammaM / jiMNabhavaNAdivihANaM bhAvathao crnnpddivttii|| jigabhavaNabiMbaThAvaNajattA pUjAi sutao vihiNA / damvatthatti neyaM bhAvatthayakAraNatteNa / / (jrArA 246-47) Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna mahAvata mudrAlekha have mULa vAta para Ave-mahAvratane mudrAlekha na hoya te dAna, zIla, tapa, bhAvarUpa dharmanI-kazAnI kiMmata nathI. pUjAnI kiMmata mahAvratanA mudrAlekhane aMge che. tethI pAMca mahAvate gaNadhare kahyAM. pApanI jaDa parigraha prazna-parigraviramaNa pAMcame naMbare kema? kaMkAsanI jaDa e, saMsAranI jaDa e, pApanI jaDa e che. rAjA vA soLa vA balavuM paDe che. mRcchabhAva-mamatvabhAva e badhAno bApa. tenAthI viramavAvALA mahAvratane tame pAMcamA naMbare nAkhyuM? pAMcanA paccakhANathI mahAvratadhArI samAdhAna-mahAvratane samaje che? khATale moTI kheDa ke cotho pAye nahi. parigraha-viramaNane pahelA naMbare mUkAvavA mAge che paNa hajI parigraha-viramaNane samaje nathI. mUcchabhAvane tyAga nathI. vastu tyAga karavAnI che. vastutyAga e ahiMsA, satya, zAhukArI, brahmacaryanI jaDa nathI. pariNatinA ahIM paccakakhANa nathI. pariNati to badhAnuM kAraNa che. pariNati vivekane lAyaka che, paNa pratyAkhyAnane lAyaka nathI. hiMsA, jUTha vagere pAMca pratyAkhyAnane lAyaka, paccakakhANa pAMcanAM. pAMcanAM paccakakhANa karyA, eTale mahAvratadhArI kahyA. aDhAra ne badale pAMca kema? zaMkA-"mahAne artha 'sarvathI virati pAMca pApanI sarvathI virati thaI paNa aDhAranI karavI joIene? aDhAra choDavAnAM temAM pAMca choDyA tethI sarvavirati kyAMthI AvI gaI? daza Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] sthAnAMgasUtra 195 jamyA, daza maryA emAM ochAvatA kaheto mRSAvAda sudhI pahoMcADI de. jagyAnI saMkhyAmAM pheraphAra thAya te mRSAvAda. bAranI jagyA para dazanI vAta karavAmAM Ave to mRSAvAda. te pachI aDhAranI jagyA para pAMcamAM sarva thaI gayuM? aDhAranAM pAMca karyA temAM sarva kema? samAdhAna-pAdazAhe bIrabalane pUchyuM-sattAvIzamAMthI nava gayAM te? zUnya. nava nakSatra varasAdanAM sattAvIzamAMthI nava nakSatra varasAdanAM korAM jAya te AzA zuM rahe? zUnya. aDhAra maracAM karmarAjAe mAMDelAM che paNa te badhAnuM mukhya sthAna A pAMca. aDhAramAMthI pAMca jAya to zuM rahe? karmasthAnane aMge pUchIe te "zUnyakahevAya. vAMjhIAne vaMza vagara mAryo mare, tema tera pApasthAnaka krodha, abhimAna, mAyA, lebhavALA A pAMcamAM na Ave ne pitAnA phaLa dekhADe. juo? A pAMca daravAjA hatA. pApasthAnaka te aDhAra pesavA nIkaLavAnA rastA pAMca te baMdha karyA, eTale gumAIne beThA beThA banyA kare, nIkaLavA na daIe te zuM karavAnA hatA? hiMsA, jUTha vageremAM na AvavA daIe te tera pApasthAnake vAMjhIA marI jAya. vAMjhIAnA vaMzane mAravA mATe zULIe goThavavI na paDe. vAMjhIe maryo eTale khalAsa. hiMsA vagere pAMca hoya te ene vaMza; e nahi hoya te vagara mAryo maryA che. eka laIne traNa jamA kare te devALuM kADhe. jyAre traNa vibhAga kare te rAga, dveSa ne parigraDa e judI vastu. parigraha mAnIza te ja parigrahaviramaNa parigrahaviramaNa eTale dharmopakaraNa sivAyanI cIja levI te baMdha. dharmopakaraNanI cIja Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna na levI te artha viramaNamAM nahi parigrahaviramaNa nAma zA mATe rAkhyuM? "pari upasarga zA mATe che? grahaNa mAtrane tyAga nathI. AhAra le te pApa thaI jAya tema nahi, saMyamepakaraNa sivAya je kAMI vastu levI te ja "parigraha. pari" upasargathI viziSTa ema jaNAvI saMyama-upakaraNa sivAya ema jaNAvyuM. bilADIne gaLe ghaMTaDI eka oraDAmAM uMdara rahetA hatA. bilADI AvIne ja mArI jAya che. pese tenI khabara paDatI nathI. uMdaraDAnA paMce TharAva karyo-bilADInA gaLe ghaMTaDI bAMdhI de. vAta kharI. bilADIne gaLe ghaMTaDI baMdhAI jAya te bhaya na rahe. A nirNayane amala keNa karavA jAya? | muchALo veraLa-zabdamAM sAre che. mUchanuM viramaNa thAya che kayAM? tenI khabara rahI? jenI pAse je vakhate je hoya temAM je jakaDAya te mUcha cakavatI cha khaMDanI riddhi cheDIne nIkaLe, AvIne dAMDAmAM levAye. ghere hajAre, lAkhe rUpiyA cheDIne AvelA sAdhusAdhvIo cIMtharAmAM cUMthAyA. je lAkhamAM levAyA nahi te cIMtharAmAM mUMjhAyA. jakaDAvavAne saMbhava agiyAramA sudhI jakaDAI javAne saMbhava kayAM sudhI? agiyAramA sudhI. te agiyAramA sudhI pAMca maDavrata na devAM? dazanI AgaLa vadhe nahi tyAM sudhI lebha javAne nahi. DaoNkaTara (doctor) davAkhAnuM kare. davA, ojAre rAkhe. roga kADhI nAkhavA te hAthamAM na rahe. rega kADhe te ja DekaTara ema na kahIe, tema mUccha kADhe Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudamuM ] sthAnAMgasUtra 197 te ja virati ema na kahI zakIe. mUrchAnAM sAdhanA kADhI nAkhe. sAdhanA alpa, bahu, sacitta, acitta. mUrchAne mAranArI cIja apa vagere na joie. mUrchA pariNAmanA paccakkhANu nathI. rAgapariNati, lobhapariNatinA paccakkhANu nathI. jo e rAkhavA jaie te mahAvrata agiyAramA sivAya ane nahiM. parigraha peAtAnuM ja bhagADe mATe pAMcamu are hAya temAM mamatA thAya te thAya, paNa na hoya temAM mUrchA thAya. teA Dagale pagale bhAMgavAne Dara. Dagale pagale bhAMgavAnA Dara te paccakkhANu kayAMthI levAya ? mATe mUrchA cheDavAne vakhata lAvavA mATe bahAranI vastu cheADavAnI jarUra. alpa, bahu cheADavAM tethI pAMcame naMbare te rAkhyuM. hiMsA vagere caramAM baMnenu bagaDe paNa parigrahamAM lenAranuM ja bagaDe. mUrchA karanAranuM bagaDe, mArUM karyu. mamatA karI tethI peAtAnu bagaDe. jo ema che teA enA pakaDanArane pahelAM pakaDavA ke ekane pakaDanArane pahelAM pakaDavA ekanA magADanArane pachIthI pakaDAya. hiMsA vagere anaMtA viSayane bagADanAra. kAbU bahAranA viSaye tethI kAbU khaDAranAM paccakkhANu, jyAre parigrahamAM kAnUnI vAta. kAnUnA viSayanA paccakkhANu te hAthanI vAta che. A pAMce maDAgratAne anukrama nakkI thayuM. tethI gaNudhare kahyuM: "tarucathA' eTale A kahuM chuM, temAM pheraphAra nahi. A pAMce ne kahetAM kene? te mATe pAMcenuM svarUpa jANavu' joie. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 15 vicAranI vyavasthA vinA badhuM nakAmuM gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jInA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe, kSetramaMtare, kAlAMtare, bhagavAnanA vacanAmRtanuM pAna karavAne zaktimAna thAya te mATe, AcArAMgamAM AcAranI vyavasthA karI. sAdhuo AcAramAM vadhavAvALA sthira thayA chatAM je vicAranI vyavasthA na hoya te nakAmuM. duniyAmAM prajAkIya manuSya ane jAsusanA vartanamAM jarA paNa pharaka hoya nahi balake ema kahIe to cAle ke jAsusanI evI vartaNuka hoya ke jemAM zaMkAne avakAza na rahe. bhavya ne abhavyanAM cAritra A jaina zAsanamAM vicAranI vyavasthAvALAnA cAritramAM jeTalI caDhatI sthitimAM niyamita na dekhAya, teTalI vicAra vagaranAmAM caDhatI sthitimAM dekhAya. bhavya jIva je cAritra pALe, te cAritra mokSanA udezanuM hoya, vagara paNa uddezanuM hoya, sAmAnya paNa cAritra heya. paNa abhavya je cAritra le te uddezane khIle ThekIne le. devendrapaNuM, rAjAmahArAjApaNAne khIle ThokayA sivAya tene cAritramAM pesavAnuM thatuM nathI. bhavya jIva eghe paNa pesI jAya, paNa abhavya khIle ThekIne ja pesavAno. bhavya jIva vagara khIle pesI jAya. je abhavya vagara khIle pasI jatA hatA te samyagdarzananI asara thaI jAta. abhavya cAritramAM pese che te mAre khIle na khase tethI. mahAjana mArA mAthA upara khIlI mArI ane nahi. jinezvaranA karmakSayanA mArgo mAre AcaravA che. abhavyane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - garavI ja. Ama te paMdaramuM ] sthAnAMgasUtra 199 mATe mahAjana mAra mAthA upara, jinezvare kaheluM badhuM AcaravuM che. khIle mAro khase nahi. khIle The che te khasI jAya. bhavya jIve khIlA ThokIne pise che, paNa temane khIle khasI jAya che. mekSanI IcchAe lIdhelAM cAritro karatAM paugalika sukhanI IcchAthI cAritra lIdhelA anaMtA jeTalA siddho thayA. khIlAvALAM cAritra anaMtA pharasyAM. khIlA vagaranA cAritra karatAM anaMtagaNuM pharasyAM. khIlA vagaranAM cAritra ATha AkhA bhavacakamAM khIlA vagaranA cAritra ATha ja hoya che. aThTha mavA caritta (kAva. ni. || - 836). jemAM mahArAjA ke dhanADhaya thavAne khIle na Thoka hoya tevAM cAritranA bhavacakamAM ATha ja bhava. bIja je haNAyeluM nathI, te pachI e bIjane pANIno jaga pRthvI upara ke vAsaNamAM maLe to UgyA vinA rahe ja nahi. bIjamAM tAkAta che to cAhe te pRthvI upara paDI rahyuM hoya ke vAsaNamAM hoya te akura phUTayA vinA rahevAno nahi. bhavya jIvane saMvega maLe te aMkuro thayA vinA rahe nahi. AthI khIlA vagaranA cAritrane mATe ATha ja bhava mAnyA. khIle eTale pagalika IcchA. khIlAnA jore vartavuM che. tene caDhatI kaLA rAkhavI joIe. jAsusanuM vartana evuM hoya ke zaMkA thAya nahi. coranI cupakIdI eTalI badhI hoya ke soya khakhaDe nahi khIle ThekIne ghUselA cAritramAM evA cAlAka rahe ke zaMkAnuM sthAna rahe nahi. dravya-cAritra vinA bhAva-cAritra Ave nahi dareka siddha siddhapaNAne pAmelA che. temane anaMtI vakhata Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 sthAnAMgasUtra vyakhyAna te khIlAvALAM cAritra karyA che. khIlA vagaranAM cAritra ArDa vakhata ja hoya che. anata dravya-cAritra thayA vinA bhAva-cAritra Ave niha ema haribhadrasUri kahe che. pagathiye caDhanAre nathI mALanA, nathI mADha ( AMgaNAnAM eka bhAga)neA. pagathiyAM vaTAvyA vinA mALa malavAnA nathI. dravyatyAga karanAro e duniyAnA sukhathI nIkaLI gayA. e AtmIya sukhane pAmyA nathI. vacalA pagathiyAmAM che, chatAM jeTalAM pagathiyAM eLage. teTale! mALa najIka Ave. jeTalAM dravya-cAritra thAya teTaluM bhAva-cAritra najIka Ave. bhAvane lAvavAne mATe dareke pravRtti karavAnI che. dravya-cAritra karatAM bhAva-cAritra adhika che. bhAva-cAritranI apekSAe dravya-cAritranI ki'mata nathI. rUpiyA hisAbamAM nahi. sAdo thavAnA hoya, speziyala (special) mUkAvI de. rUpiyAnA hisAba nahi. zuM gharamAMthI rUpiyA phUMkI dvIdhA ? pelA lAlanI apekSAe. Ama paisAnI kimata che. pachI pAMcaseA gayA te zu ? pAMca hajAra AvavAnA che tethI. cinubhAi marI gayA te vakhate vimAnamAM besIne AvavuM paDayu. paisAnI kiMmata zI ? ema thayuM che. e badhA zabdo uddezathI che. dravya--cAritranI kiMmata zI ? nakAmuM; e badhu bhAva-cAritranI "nevaM caraNAbhAve mokkhatti paDucca bhAvacaraNaM tu / davvacaraNammi bhayaNA somAINa abhAvAo / tesipi bhAvacaraNa tahAvihaM davvacaraNapavvaM tu / annabhavAvikakhAe vinne uttamattaNaM // taha caramasa rIracaM aNegabhavakusala jogao niamA / pAvijjai jaM moho annaaimaMtotti yunino !! (paMcava0 0 222-22-22). / / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padarasu | sthAnAMgasUtra 201 epekSAe. AjakAla ApaNe ajJAnI ke dAdhAra gA manuSyA chIe. harakAi sAdhu eTale 'dravya-sAdhu' ema nahi sAdhupaNuM eTale dravya-sAdhu ema kahevAvALAnI zI dazA tArA AtmAmAM evA kayA guNu thayA che ke AmAM bhAva-sAdhunI pariNita nathI ema kahI zake. dravya-sAdhu kahenAza, sAdhupaNAmAM rahelAnA-bhAva-cAritranI sthitivALA jeo hAya te badhAne cAra. dravya-cAritra kahevAnA haka ze? kAM te abhavya, kAM te mithyAdraSTi hoya. nahi te jee cAritra pALI rahyA hoya tene 'dravya-sAdhu' kema kahevAya, samyaktvavALA che ke nahi tenA mATe samyaktvanAM cihno jovAnAM che, te sivAya amuka vyaktimAM samyakatva nathI evA nirNaya ApaNAthI thaI zake nahi. jenAmAM samyaktvanAM cihno che, tene samikatI mAnavAmAM harakata nathI. je prarUpaNA karanAra che, tene guNI mAnaze teA guNunI prApti thaze. dIpaka sabhyaphatvavALA dezanA de che. jinezvaranI pratIti thaI te vakhate ahA ! karavAno dIpaka samyaktvavALA mithyADhaSTi hAya, khIjAne samakita thAya te vakhate upadezaka tarIke prarUpakane mAnavAnA. khAhya vyavahAra hatA tethI mAnyA, tethI pelAne harakata nathI. nivane dekhIne cAritra le, bIjo zuddha guNavALA na hoya, pazu zuddha guNanAM cihno hAya tA mAnavAmAM aDacaNu nathI. vyaktine laine jAtine nivAnA haka nathI zuddha cihnovALA che tene dUSita mAnyA teA zI dazA thavAnI ? dhanA dhArIne, rakSakone, meTAmAM moTu kalaka ApanArA thaie-drazya-sAdhu kahIe te. jAtine aMge kalaMka khele te| mAthuM pharI jAya che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna peAravADa jJAtimAM be jaNa kharAba nIkaLe, be sArA nIkaLe, te vakhate nAta 'AvI' che ema kahe te tamArUM zuM thAya che? tame IjArA laine kheDA haze. koi vyaktinI kharAkhIne aMge, tamArI jAtine doSAropaNa kare che te jhera jevuM lAge che. eka aMgreje khUna karyuM hoya e uparathI agrejo AvA che. ema kaheA te tamane keTaDImAM ghAle. vyaktine laine jAtine niHvAnA haka nathI. je vyakita apakRtya karanArI hAya, mAthI bahAra hAya, te mAne bagADanAra; tene lIdhe je vyakita mAne unnati karanArI che tene bheLI levAnu thAya te te vakhate egunegArane gunegAra banAvavAnuM thAya. 'kucAritrIA dekhI cAritrIA para abhAva thayA' (zrAvaka aticAra), gAma hoya tyAM DheDavADo hAya. UMcI sthiti, temAM patita hoya temAM navAI zI ? budhavArIA(nAdArI)nI kA tapAsIe te kAchIA, darajI, kuMbhAra keAI nathI AvatA. budhavArIAnI korTa mAM sapheda ja hAya, melA nahAya. saphedamAM budhavArIAnI korTa hoya, te chI chI. saphedamAM budhavArI hoya temAM navAI zI? evAne bahAra kADhavA e pahele nabara. kumArge caDhelAne sanmArge lAvavA, paNa phajeta karIne nahi bahena eTI avaLe raste cAle te vakhate lAge ja. AMkhamAMthI leAhI varase. paNa lehI zamAya che kayAM? ene raste lAvavAmAM. bajAra vacce khaDI rAkhavAmAM nahi. chAravI levAya Ane apeASaNa ema levAnA nathI paNa tene kAie cAre caDhAvI nahiM. kuTuMbanI aMdara AvI kharAkhI calAvavI na joie, rAkavI joie. e nizcaya chatAM ene sudhAravI; paNa enA nAme Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramuM] sthAnAMgasUtra kuTuMbanI AbarU bagADavI nahi. tema zAsana vahAluM nathI ema kharAba sAdhune bahAra pADe temAM che. piSaNa mATe nathI kahete. zreNika mahArAje suvAvaDanuM kAma karyuM. nekara cAkara na hatA? jIMdagInA upayogane pahoMcI vaLe teTalI badhI kaLAo levAnI prathama hatI. dAyaNanuM kAma karyuM. caMdanabALA, mRgAvatI badhA evA che ema kahe che zuM ? eka pApI manuSya bIjAne pApI kahevaDAvavA mAge paNa tethI kAMI badhA pApI nathI. dhaMtura pInAra IMTane senuM mAne tethI bIjA tema kahevA taiyAra nathI. mAruM kahevuM nathI vezanI pUjA mATe ke nathI te avaguNane poSavA mATe. tADana tarjananI zAstrakAre ApelI chUTa zreNika vaMdana karato nathI. kuTuMbamAM thayelI kharAbI khamI na jAya, tema cere caDhAvelI paNa na pAlave. cheka saTTo karI Ave, tene zikSA karAya ane eNe kareluM devuM ApavuM paDe. harAmakhera, lu kahevAya, paNa paNe keDIe keDI badhA bharI devA paDe tema je mAge cUkelA hoya temane mATe zAstrakAra chUTa Ape che, tADana tarjana sudhI chUTa Ape che paNa 1 eSa utsarga uktaH, apavAdastvAjJAbalAbhiyogAvapi durvinIte prayoktavyo, tena ca mahotsargataH saMvAsa eva na kalpate, bahusvajananAla. pratibaddha tvaparityajye ayaM vidhi:-prathamamicchAkAreNa yojyate, mayurvajAjJayA punarAmiyoni, (kAva TI. hArikR. 26); purisajjAe've tahA viNIyaviNayaMmi natthi abhigo| sesaMmi u amo navayanA nA Are (khAvani. nA 1 672) Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 sthAnAMgasUtra [vyakhyAna cAre caDhAvavAnI chUTa ApatA nathI ! gharanA bhAibhAMDune aMge dRSTAMta ApyuM. methIpAka pUro Ape, paNa bajAramAM patAvI devu paDe. vyakti mAvirUddha cAlatI hoya tene methIpAka sudhI chUTa Ape, paNa enI sAthe cArAne mATe te sApha manA. khajAramAM pATiyu phare e teA pitAne pAlave ja nahi, tevI rIte ahIM zAsanane aMge jene lAgaNI che tene vyaktine kharekhara zikSita karavAnI chUTa che, paNa jAtimAM eka zabda belavAnA haka nathI. vyaktine kRSita dekhA te vyakitane bhAMDA. paNa jAtine bhAMDavAnA haka nathI. eka paNa sAre| heAya tyAM sudhI jAtine bhAMDavAneA haka nathI. sUrya jhagajhagAve bAlAya, tema sAdhumAMnA ekanA paNa guNa ja beAlAya AkAzamAM eka sU hAya ane te cAre bAju aja vALu karI rahyo hoya to jhagajhaga AkAza kahevu paDe. jAtimAM eka paNa jAgatA hAya, dIvA hoya tyAM sudhI jAtine bhAMDI zIe nahi. 'sAdhu'nuM nAma laIne je kAI kahe, lakhe te zAsananA kevaLa gunegAra ane. vyakitanA gunAne aMge chUTa che. e vAravAra kahuM chuM. paNa bacAva karatrAnu ke pASavAnu kahetA nathI. zreNike vyakitane zikSita karI paNa cAre ke coTe nahi. sAdhune 'dravya-sAdhu' kahevuM te kalaka sAdhumAtrane dravya-sAdhu kahetAM kalaMka lagADe tenA khyAla nathI AvatA ! vyakita kharAba lAge te nirNaya thAya te kahI zake. vyaktine aMge nirNaya karavAnAM zAMsAM tyAM AkhI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaram' ] sthAnAMgasUtra jAtine kharAba zI rIte kahI zakAya ? bhAva-sAdhupaNAnI apekSAe dravya-sAdhupaNu nakAmuM. jene pAMca hajAra maLe te kahe pAMca nakAmA, pAMca khAsaDe mAryA, paNa pAMca paisA maLatA nathI te zuM joIne khele che ke khAsaDe mAryo? 205 vezyAne paNa chApAmAM A kulaTA che' ema lakho te gunegAra. e (vezyA) je sthitimAM che tenI te sthiti aMge lakhavAnI chUTa nathI ApI zetAna hAya tene zetAna lakhavAnI chUTa nathI. gunA thAya, phrAMsInI sajAnI chUTa paNa mejisTreTane gunegAra, luccA zabda khelavAnI chUTa nathI. bhAva-cAritranI apekSAe ja dravya-cAritra nakAmu zaitAna' zabdo bIjA vApare tenI zI dazA ? dravyacAritra' ka Mmata vagaranuM kabUla, paNa te kenI apekSAe ? bhAva-cAritranI apekSAe. 'dravya-cAritra'thI bhavanI bhIti jAya nahi ema kahevAya, te bhAva-cAritra meLavavA mATe, daDhatA mATe, nahi ke aviratine pagathIe UtArI devA mATe lITA karavA nakAmA. AgaLa vadhelAnI apekSAe. paNa pelo dhULamAM ramIne zarIra, lUgaDAM ane bagAData hAya, tenI apekSAe lITA nakAmA nathI. tema dravya-cAritra nakAmu, anaMtA AvI gayAM, kaMI na vaLyuM te badhuM pelA bhAva-cAritranI apekSAe nakAmu, khAnapAnanI apekSAe tyAga karela nava greveyake jAya mahArabha, parigraha, Ata -dhyAna, raudra-dhyAna karIne sa'sAramAM bhaTakavALA tenI apekSAe dravya-cAritra nakAmu nathI. lITA karavA beThele te zukravAranA caNA pAme. lITA karavAvALeA chevaTe caNAne Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 sthAnAMgasUtra | vyAkhyAna lAyaka. InAmane lAyaka pasAra thayeluM. AMbA, pIpaLAnI ramata karanAre, dhULamAM baMgalA bAMdhanAro caNAmAM nathI. zikSaNa sivAyanI kaLA caNAmAM kAmanI nathI. dravya-cAritramAM rahele, tene khAnapAnanI IcachA che, evI IcchAe jeNe pApano tyAga karyo te nava raiveyaka sudhI javAne che, paNa je AraMbha samAraMbhamAM kheMcI rahyA che. tene naraka sudhI javAnuM; te sivAya bIjuM koI sthAna nathI. kamalaprabhAcAryano nIDara javAba keTalAka uchaMkhale AvuM kahenArA hoya che. kamalaprabhAcArye sAdhunI nizrAe thatAM daherAne aMge kahyuMjinezvara maMdira che, paNa te sAdhune nimitte thAya tethI "sAvadya che. tIrthakaregetra sAcApaNAmAM bAMdhyuM. nIDarapaNe prarUpaNa karI. temAM bAMdhyuM. jyAM jatio maMdiranA mAlika banavAvALA, AkhuM gAma badhuM maMdiranA mAlikanA pakSanuM. e sabhAmAM jinamaMdira jo ke pUjya che. paNa je sthiti che te pApanuM sthAna che, e kahetAM keTalI jIgara calAvavI paDI haze. pitAnuM kaI nathI. gAma AkhuM je kahevA mAge che tenAthI virUddha. evAnI sAme paradezI manuSya AkhA gAmanI rUcimAM na Ave te kahevAnI hiMmata karI haze te kevI sthiti? e gAmane varga emanI pAse laTTa rAgavALe, prItivALe che. AkhuM gAma e dazAmAM che te vakhate jinezvaranA maMdirane aMge caitya jevI pavitra vastunA khedaNa kADhavAnAM che, chatAM jyAM kahI dIdhuM tyAre keTalI hiMmata bhIDI haze? ' je ke che te najIkano sago paNa-pyArA gaNavA che ane prahAra karavAno vakhata Ave-te-catya-mekSanuM sthAna apA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramuM ] sthAnAMgasUtra 207 vanArane hamaNuM kamalaprabha pApanuM sthAna kahe che. "mA" zabda pelAone nera jevuM lAge temAM navAI nathI. jatione zakhavA-AmAM ja ucharyA che, haMmezanI Teva che, temAM kalyANa mAnI rahyA che. e pravRttinI mAnyatA upara ekIsAthe topagoLo sAvadhAcArya nAma keNa paDe? te topagoLe na saDana thaye mApavALAothI, na sahana thaye jatiothI. emano zabda emane mAthe nAkhe. ApaNuM maMdirane sAvadya TharAvyAM tethI emane "sAvadya TharAve. sAvadhAcArya nAma pADyuM. "sAvadya' zabda kahyAthI tIrthaMkara nAmakarma baMdhAvAnuM thayuM. A bicArI ToLIne sIdhuM na pariNamyuM tethI "sAvadyAcArya nAma pADayuM. jemaNe batAvyuM A sAdhu zrAvakadharmane lAyaka nathI, je maMdirone aMge sAvadyapaNuM hatuM te kamalaprabhAcArye batAvyuM. te vakhate sAvadyapaNuM choDavuM to dUra rahyuM, sAro mArga sUjhe nahi. temanuM nAma "sAvadyAcArya' pADyuM. jemane tIrthaMkaranAmakarma bAMdhavAnuM jaNAvyuM hatuM. AraMbha-parigrahamAM khUMcelA naraka nigadamAM AraMbha parigrahamAM macelAne AraMbha choDavAnuM to na sUjhe paNa je batAve tene "narakanidezaka ToLI' nAma rAkhyuM. cityavAsIone jhALa UThI hatI, satya prarUpaNa karanArane sAvadya zabda tIrthaMkaranAmatra bAMdhyuM tene lAyaka gaNe. te sAvadha nAma pADavAne upagI lAgyuM. bIjA narakanidezaka ToLI tene meMbara (member) kahe tene Dara rAkhavAno nathI, paNa jeo AraMbha-parigrahamAM macelAM che teo naraka nigadamAM paDelAM ja che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhAna apavAdane dAkhalA tarIke levAya nahi anatA cAritrA dravyacakI dareka siddha karyAM, paNa bhAva- cAritra karyA tyAre e meAkSe gayA che. dravya-cAritra dareka jIvane anatI vakhata AvyAM che. vyavahArarAzimAM anaMtA kALa jene thayeA hAya te anatI vakhata nava caiveyaka sudhI jaI AvyA hAya. anatI vakhata dravya-cAritra lIdhAM te nakkI thayAM, tyAre marUdevA mAtAne aMge zuM kahevu' ? vyavahArarAzi mATe niyama khAMdhyA. marudevAne vyavahArarAzimAM anA kALa thayA nathI. A bAju Azcaya che. Azcarya eTale apavAda, jude mA marudevAne dravyacAritra vinA bhAva-cAritra maLyuM tene Azca mAne che. je apavAda tarIke mele tene dAkhalo levAya nahi. A jIve anatI vakhata utkRSTa cAritra pALyAM. zaMkAne sthAna paNa na haya, evAM cAritra pALyAM chatAM temAM zukravAra vaLye nahi. 208 sthAnAMga eTale bacAva mATe UbhI karAyelI dIvAdAMDI vicAranI vyavasthA nahAtI tethI AcArAMga manAvyA chatAM vicAranI vyavasthA karavAnI jarUra hatI. AcArAMga, sUyagaDAMga racyAM chatAM siddhAMtanI IyattA khyAlamAM na Ave tyAM sudhI kaI vakhate kayAM caDhI javAya tenA patto nahi. vahANu majabUta ane vahANamAM mAtra pazu sArA chatAM, vahANunA macAva mATe dIvAdAMDI UbhI karavI joie. dIvAdAMDI 'marudevisAmiNIe Na evameaMti subbae jeNaM / sA khu kila baMdaNijjA accataM thAvarA siddhA / / 924 // saccamiNaM accheragabhUaM puNa bhAsiaM rUma sutte. anevi vamAr maLiyA haiM putrasUrIrdi // 2015 (paMcavatu) Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padaram' ] sthAnAMgasUtra 209 hAya te| . mAlane, vahANanA ane musApharane bacAva thAya. AcAra ne vicAranI uttama sthiti hAya, chatAM kaI kaI jagyA para khaDakA che te khyAlamAM rahevuM joie. dIvAdAMDI UbhI karavAnA kArya mATe-vagIkaraNa mATe sthAnAMga cAyu che. e vargIkaraNa karanArA DhANAMgajInI dara pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvratA jaNAvyAM che. . jIvana paryaMtanA pratyAkhyAnanuM kAraNu anukrama sAbita karyA pachI eka ekanI vyAkhyA karavI joie. cha prakAranA anukramAmAM pahelAM krama nakkI karavA joie. pAMcanA kramanA ekase vIsamAM eka bhAMge| kAmane; ekase ogaNIsa bhAMgA nakAmA. pUrvAnupUrvInA bhAMgeA kAmanA, pahelA vratane pahelu' melAya evuM che, yAvat pAMcamAne pAMcamu melAya tevu' che. pAMcamAnI aMdara sAdhana sivAyanI cIja levAnI baMdha, tethI 'parigraha' nAma rAkhyuM. mUrchAne a Mge, rAgadveSane aMge nathI, hoAo vermaLa nahi, jonivene (TA. s046) kahyuM che. viratine lAyaka cIja nahi. vivekane lAyakanI cIja, tenI pratijJA nahi. AvatA bhavamAM jaIe tyAM vratA TakavAnAM nathI e samajIe chIe. AvatA bhavamAM pazu huM pApathI dUra rahuM chatAM paccakkhANu jAva jIvanAM karIe chIe. AvatA bhava pApa sevavA vagerenI icchA che? paccakkhANu jAvajajIvanAM. samajIe chIe ke AgaLa TakavAnuM nathI. vicAra ne vanamAM AMtaru' joie . eka daridra hatA. e dAnatanA sArA hatA. e zeThane tyAM gaye. zeTha DhAMga karIne sUI gayA. eNe paga cAMpavA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna mAMDyA, paMdara miniTa sudhI kAMI be nahi. zeThe pUchyuM, balA gaI? mane javAba na deve paDe mATe sUtA che, tethI devAnI dAnata nathI e cokakhuM che. eTale be -e balA te gaI nathI, page vaLagI che. pilAe dekhyuM arara! badhI mArI jALa khulI thaI gaI che jene pUrata e nyAye AMkha lAla thaI, dalIla khUTI. kape pUre tyAre zeSa kAMI nathI. zeTha beThA thayA ne belyA. tArAmAM ne mUrkhAmAM AMtaro keTale? zeTha ne pitAnA vaccenuM aMtarUM mApIne beH mArA ne mUrkhanI vacce eka veMta ne cAra AMgaLanuM AMtaruM che. zeThane "mUrkha kahyo nahi paNa TharAvya "mUrkhA." jagatamAM tapAsIe te DAhyA ne gAMDA vacce AMtarUM keTaluM? tAMtaNa jeTaluM. gaNyAnuM nahi gaLyAnuM. DAhyo hoya te vicAra Ave, gaLe ne vartana kare. vicAra Ave gaLe nahi ne vartana kare te gAMDe. manuSyane IcchA pachI prayatna joIe. viratinI apekSAe lAyakAta. vicAra ane vartananA AMtarAnA abhAve devatAne cAritra, vratanI lAyakAta nathI. parigrahanuM lakSaNa have mULa vAta para Ave-AvatA bhave vratanI IcchA che; pApathI dUra rahevAnI IcchA che. AvatA bhave jaIe te vakhate mahAvratane TakAvavAnI bAjI ApaNA hAthamAM nathI. AvatA bhavane mATe azakya dekhI choDI devuM paDe che. pAMcamA mahAvratamAM mUrchA-rAgadveSanuM viramaNa kahIe te jANI joIne vrata bhAMgavA mATe thAya. tethI levAthI viramavAnuM rAkhyuM. alpa, baha, sacitta ke acitta dharmopakaraNa sivAyanI cIja levI te "parigra" dharmasAdhana sivAyanI cIja levI te baMdha. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramu] sthAnAMgasUtra prazna--ghaDIALa rAkhavI ke nahi ? samAdhAna--cAvI devI e sAMjamanI virAdhanA che mATe ghaDIALa rAkhavI nahiM joie. upakaraNa ke adhikaraNa have mULa vAta para Ave--nathI te mUrchAbhAva, rAgadveSa, mamatvabhAva AvavAthI pAMcamA vrataneA bhAMgavAne bhaya. dharmapakaraNa sivAyanI vastu levAnI badhI. saMcamanA upakAramAM vate te 'upakaraNa'; bAkI adhikaraNa, adhikaraNanA artha samajo. gRhasthane aMge haLa, hathiyAra, cappu, e adhikaraNA-- dutinAM sAdhana. durgati upakaraNa buddhithI TaLe che. haLa, hathiyAranI sagI duti che, ema na samajaze. upakaraNanI buddhi vinAnA pATAM, pUThAM saMyamanu sAdhana hoya. upakaraNapaNAnI buddhi hoya tyAM durgatinu jora cAlatu nathI. je vastu durgatithI bacavA mATe cheDI-ghara hATaDavelI eke vaLagyu nathI. je vastu pramAnanuM sAdhana amArAthI eka DagaluM. cheTu thAya te pramAna thAya nahi. UnamAM UtaryA tarIke vaLagADayu nathI. sarva jIvAnI vadhanI virati kahevI che, te pratijJA eghAnA sathavArA sivAya pALI zakuM nahi. enAthI sADA 211 ? (ma) jIvanraLa 35 rAtIyuvaraLa, tathA jaLamutiirati, (onigso pR. 208); (A) maiM nukharU ravArane (kAre) uvagaraNaM taM si he| i uvagaraNaM / atiregaM ahigaraNaM ajate annayaM diratA| (proni. 0742) (k) vagara na nur uvayAre sesayaM tu ahigaraNaM / iya uvahiM pehitA puNaravi saMgahara jIttasthaM| (yatirina 150 122) Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna traNa DagalAM cheTAM javAya nahi. saMyamanA sAdhananI buddhi sivAya je kAMI paNa levuM tenuM nAma "parigraha. tenAM pacca khANa heya; nahi ke rAga ke dveSanAM. pAMcame sthAne melavAthI krama nakkI thaye.. have eka ekanI vyAkhyA jaNAvavI joIe. hiMsAviramaNa zabda kema na kahyo? ane prANAtipAta viramaNa kema kahyuM? Ane svarUpa thakI kame vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna 16 kArya karanAra AcAra gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIne bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamArganuM sAdhya siddha karAvavA mATe, dvAdazAMganI racanA karatA thakA AcAravicAranI vyavasthA karavAnI hatI, chatAM pahelAM vyavasthA AcAranI rAkhI. kAraNake zAsananI pravRtti, vadhavuM TakavuM e AcAra upara AdhAra rAkhe che. dravya thakI paNa tyAgI thayela heya, tyAganA pariNAma na paNa heya-AcAranI vyavasthA pUrvakano tyAgI hoya te tene tyAgI' mAnavA taiyAra chIe. AgaLa jatAM vicAra e kArya karanArI svataMtra cIja nathI; AcAra e kArya karanArI cIja. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salam ] sthAnAMgasUtra 213 mokSane mArga saMcama "nivAi jova mokSano mArga ke? keTalAka jJAna, darzana ne cAritra kahe. keTalAka jJAna ne kriyA kahe. saMyamamAM ja mekSano mArga. je vastu na hoya ane je na bane, paNa je vastu hoya ane bane, te tenuM kharUM kAraNa kahevAya. sAyika kevaLajJAna, kSAyika samyakatva thaI gayA chatAM, yathAkhyAta cAritra AvyA chatAM, haju mekSa cheTe che. kAraNa? ApaNe vicArIe te, teramAM guNasthAnanI zarUAtamAM tapAsIe te, traNamAM adhurUM kayuM? kSAyika samyakatva, kSAyika kevaLajJAna ane pAyika cAritra prApta thaI gayAM chatAM mokSane aMge lAkho pUrvanI vAra che. koDa pUrva mekSa reka keNe? samyagdarzana, samyajJAna, ane sammacAritra saMpUrNa che. cAritramehanIyane eka aMza paNa rahyo che ema nahi kahI zake. darzanAvaraNIya, jJAnAvaraNIya tyAM nathI. ceryAsI lAkha varSane ceryAsI lAkha guNA karIe tyAre eka "pUrva thAya. tevA keDa pUrva eTale mokSa cheTe che. saMyama bAkI che. AzravanirodharUpa saMvaranI gerahAjarI kaye saMyama bAkI ? mehanIya karmanA kSayathI thavAvALuM cAritra saMpUrNa thayuM che. AzravanirodharUpa saMvara te saMvararUpa sa thama haju bAkI che. bhale iMdriyo-kaSA nathI, kriyAomAM IryApathikI kriyA che. pacIsamAM bhale grevIsa cAlI gaI hoya, 1 tavasaM jamA aNumao niggaMthaM pavayaNaM ca vvhaare|| sadda. guNuyAbe pukha nicALuM saMgama jevo (kAva) ni To 781) Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna paNa eka kriyA IryApathikI che. sAthe traNa vega rahyA che, eTalA ja mATe pannavaNAjImAM prazna thaye-sagikevalI mokSe gayA? kaI kAle sogikevalI mokSe jatA nathI, gayA nathI, jaze nahi. kevaLajJAna pAmelA ne vicaratA munivara te "sagikevalI". jeo samyatva nathI pAmyA. jemAM jinezvaranI zraddhAmAM AvyA nathI, tatvamAM AvyA nathI, paNa mekSanI IcchAvALe tene mATe chApa mAre che ke eka pudagala-parAvartamAM mekSe javAnA. samyakatva thayuM, aMze paNa virati nathI thaI tyAM chApa mAre che ke ardha pagala-parAvartAmAM mekSe javAnA. dezavirati lIdhI. cAritranI jaghanya bhAvanA ATha bhave mokSa denArI che. te pAMcamA, chaThThA, sAtamAvALA ATha bhave mekSe javAnA. cethAne mATe ardha pudagala-parAvate mokSe javAne ema sarTiphikeTa (Certificate, pramANapatra) Apo te sagikevalIne mATe evAM bAraNAM baMdha karI dIdhAM ke kaI kALe sagikevalI mekSe gayA nathI, jatA nathI, jaze nahi. dravyacAritravALe mekSe na e jAya. cAhe tevuM vaDanuM jhADa hoya paNa mULa khavAya te paDavAnuM. sagikevaLI mATe kema niyama nahi? have mULa vAta para Ave-mithyAtve rahelA pahelA guNaThANAvALAne mekSanA mATe IcchA thAya te eka pudgala-parAvartana niyama karyo. pramAdI sAdhu. dezavirativALo ye kAyanA kuTAmAM tene ATha bhavane niyama. sagi-kevalIe zuM bagADayuM ? 1 se NaM bhaMte ! tahA sajAgI sijjhati jAva aMtaM kareti ? jo ! ne phuLadde samaTTa, (prajJAsU0 362) Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seAlanuM ] sthAnAMgasUtra manuSyeA tattva na dekhe tyAre sIdhu khATu' lAge. lobha mIThA jhADanA mULa kADha eka zeThIe hateA. ene peAtAnA bhANejane peAtAne ghera ucheryA hatA. mA marI gaI hatI. A bicArA nirAdhAra thaI raheze. chekarAe milakata lai leze evA zeThane vicAra AnyA. chekA samaje che dAdA che: tyAM sudhI pachI ThIka che. mAmA dAda nahi de. zeDIAe dastAveja karyAM ne cAkakhuM jaNAvyu ke jevI rIte traNa chekarAnA bhAga vaheMcavA, tevI ja rItanA bhAga bhANejane ApavA. zeTha mAMdA paDayA. cheka rAyA kare che, zeTha jANe che ke A A kAraNathI rAe che. bhalAmaNa karIza. trIjo bhAga leze tevA tane maLaze. zeTha marI gayA. keTalIka muddata gai. rAtadivasa rahevuM thAya temAM caDabhaDa thAya. eka hAthamAM be traNa cUDI hAya tA khakhaDe. eka gharamAM rahevu tene saheje khelavu cAlavuM thAya. judA rahevAnA vicAra thayo. lobha mIThA jhADanAM mULa kADhe. bhANejane je je kAMI maLe te matiyA, paNa ene Dimata che ke lakhyA che sarakhA bhAga. dAnata bagaDI. mane trIjo bhAga kahyo che te ApeA. pelA kaheH ceAthe bhAga lakhyA che. pelo kahe: trIjo kahyo che. 215 samudAyanA ceAthA te zeSane trIjo ke caDhayA. keTalAka jaja (Judge) akakalavALA hAya che. patAvI nAMkho. zA mATe laDA che? tamArI takarAramAM kAMI jaDa nathI. e mAge che trIjo bhAga; amAre ApavA che ceza bhAga. se'kaDe ADanA phera hajAranI milakatamAM ghaNuA phera paDI jAya. vakIlane kahe-akakala na pahoMcADA ema kahe tyAre dhuMvAkuMvA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 sthAnAMgasUtra | [vyAkhyAna thaI jAya. trIjA bhAganI, cothA bhAganI takarAra tame kare che, kAMI nathI. jaja kahe: trIjo bhAga e ja ceAtho bhAga ane cothe bhAga e ja trIjo bhAga che. zeThIAe je trIjo bhAga kaho che ane vIlamAM lakhe che te baMne eka ja che. samudAyane ceAthe e zeSane trIje. baMne bhAga meLavI le. sene cothe pacIsa. temAMthI pacIsa kADhIne rahelAM paMcotera. temAMthI trIje pacIsa. enA jevuM vaheMcI leze, tevI ja rIte tene maLaze. dastAvejamAM cothe bhAga lakhe che te badhAnuM bheguM karIne lakhyuM che. have takarAra zAnI kare che? akakala nahi pahoMcADanArA moTA vakIle heya, sAcI vastu samajI na zake tema mithyAtve rahelA mokSanI IcchA kare. eka pudgala-parAvarte mekSe jAya. cothe guNaThANe eka pApasthAnaka reDyuM. ardha pudgala-parAvartamAM mekSa. pAMcame AraMbhaparigraha che, chatAM ATha bhave mokSa. chaThuM paNa ATha bhavanI chApa. sagikevalI mekSe jatA nathI. jema paNe pharaka na hatuM tema ahIM akakala pahoMcADAya. vastune na samaje tene senuM-pittala baMne sarakhAM pahele eka pudgala-parAvarte mekSa te pahelA guNaThANe rahele nahi paNa atyAre pahele che, mokSanI IcchA che tene 1 naralokametya sarvaguNasampadaM durlabhAM punarlabdhvA / zuddhaH sa siddhimeSyati bhavASTakAbhyantare niyamAt / / (prazamarati zloka0 308 ) cyutvAtpadya manuSyeSu bhuktavA bhogAn sudurlabhAn / virakto munineti dvArA tamAikram | (co. 0i 20 2, cho0 226) Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 salam ] sthAnAMgasUtra uddezane che. cothane cothe rahele adha pudgala-parAvarte javAne nathI. e badhA te pitapatAnAM sthAna cheDavAnA ane mokSe javAnA, tethI mudata mArI. saLi-kevalIpaNAmAM rahevAnA paNa choDavAnI zarate. paheluM, cothuM, chaDuM guNaThANuM choDavAnI zarate ahIM terame rahe ne caudame caDhe nahi, te mokSe jAya che ke kema? jaze ke kema? A terame TakI rahevAvALo ne pelA pahelAM vagere khasavAvALA. terame TakI rahevAvALAne mATe prazna che. teramAthI AgaLa jAya nahi tevA mekSe gayA nahi, jAya nahi, ane jaze nahi. abhavya mekSe gayA nathI, jatAM nathI ane jaze nahi tevI rIte sagikevalI paNumAM niSedha karyo. sagi-kevalI mekSe jatA nathI, gayA nathI ane jaze nahi. vastune na samaje te baMne sarakhA. nAnA chokarAne pittaLa ne senuM baMne sarakhAM. saga.. kevalIne aMge sagIpaNAmAM nahi jAya, paNa e choDIne mekSe jAya. abhavya abhavyapaNuM choDavAnA nathI. tethI javAnA nathI. sami-kevalI te sthAnamAM rahe tyAM sudhI mele jAya naDi; choDe tyAre jAya. A cekhe pharaka samaje tene vAM na Ave. cAranA cakAvAmAM hoya tyAM sudhI mokSanI aprApti sAyika-samyagdarzana, kSAyika-kevaLajJAnane kSAyika-cAritra prApta thayelAM che, paNa AvanirodharUpa saMvara, e saMvararUpa saMyama saMgi-kevalIne prApta thayuM nathI. cAritra prApta thayuM che, paNa saMyama nathI. Idriye, kaSAye, avate ne covIsa kriyAo nIkaLI gaI che. ADatrIsa nIkaLyAM paNa cAra te beThAM che. traNa vega ane pacIsa kriyAmAMnI pathidI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kriyA A cAra beThAM che, tyAM sudhI karmanAM dvAra khullAM che. jyAM sudhI cAranA cakrAvAmAM che, tyAM sudhI mokSa nathI pAmI zakate. cAranA cakAvAmAMthI nIkaLavuM kayAre bane? agipaNamAM jAya tyAre. cArenI cakI mUkI-IryApathikI ne traNa yaMga e cArenI cakI mUkI, tyAre mekSa Ave. zuddhanayavALe kahe nivALo saMgama jeva" nirvANa e saMyama. vyavahAra pravacana ane nircathapaNuM-jJAna ane cAritra e baMnene mokSa mAnyA che. kevaLajJAna AvI jAya ane besI rahevuM paDe te tenI tAkAta zI? zuddha-nayano muddo saMyama e ja mela. jyAM cAritranI prApti che tyAM samyagdarzana ne jJAna rahelAM che. "uttarAme tu niyatA pUvarAma (taravA ma. sUtra mA). bIjI bAjue mananIyamuttaram (taravAba0 1 jU0 1 mAM ). " jJAnaM vAritra 2 (taravA. TI. ra0pR. 26) eka ja vika95 eka ja ne. sama kAle samyagdarzana ane sabhyajJAna samyagdarzana ne samajJAna baMne sAthe Ave che. je samaye samyagdarzanane lAbha te ja samaye samyajJAnane lAbha. samaya mAtra paNa samyagdarzana thayuM hoya ne ajJAnI rahe te mAnavA taiyAra nathI. be vacce eka samayane paNa pharaka nathI. samyakracAritra hoya tene samyagdarzana ne samyajJAna hoya ja. cAritranI samyagdarzana ne samyajJAnamAM bhajanA. paNa cAritra prApta thayuM ke samyagdarzana, samyajJAnanI bhajanA nathI. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 219 lam] sthAnAMgasUtra cAritra thayuM tyAM samyagdarzana ne samyajJAna che ja. AcAranI vyavasthA pahelI kema? kAyadAnI sAthe ApelA apavAde kAyadAmAMthI nIkaLI jAya, paNa tethI kAyadA khoTA nathI. mekSanuM kAraNa zuddhanayavALAe saMyama mAnyuM. saMyama e ja mekSatemaja te ja sarva naye mAnelI hakIkata che ke cAritrarUpa guNamAM rahele heya te "sAdhu". keTalAka guNane aMge jJAna le che. alpa svaravALo pahele AvavuM joIe. "guNa zabdathI "jJAna" levAvALAne paNa caraNanI pUjyatA mAnavI paDe. caraNarUpI guNa le che tene vAMdho nathI. sAmAnya apekSAe cAritra tyAM samyagdarzana ne samyajJAna jarUra heya. cAritra na hoya tyAM samyagdarzana ne samyajJAna haiye kharAM ne na e paNa hoya. AcAranI vyavasthA tethI pahelI karI. pachI vicAra, pachI vargIkaraNa. vidhi, niSedha vizeSaNane lAge pAMca mahAvratamAM kama nakakI karyo. prANAtipAta viramaNa. mAla vecI dIdhe; bAradAna anAmatamAM se che. hiMsAthI viramavuM te paheluM vrata hatuM. hiMsA-'ghamarot prAdhyApa hiMsA (ta A 7 sU0 8). pramAdavALA vegathI je prANane viga tenuM nAma "hiMsA. evI hiMsAthI viramavAmAM mahAvrata. je vAkyamAM vizeSaNane sahita hoya tyAM cAhe te karavAnuM kahIe, te vizeSaNane lAge, cAhe niSedha karIe te vizeSaNane lAge; vidhi ne niSedha vizeSaNane lAgu thAya. murmAnuM dRSTAMta mUrkhanuM dRSTAMta-eka manuSya melAM kapa laIne Ave. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna ApaNe kahyu: melAM kapaDAM kADhI nAkha. e kADhIne nAgA thaI jAya tA 'mUrkha'. te kahyu ne kADhI nAkhyAM. mUrkha kema kahe che? melAM e vizeSaNa ne lUgaDAM e vizeSya. kADhI nAkhavAnA niSedha nahi, paheravAne niSedha. ekale melApaNAne, nahi ke lUgaDAMne, pelAe melAM ane lUgaDAM baMnene lagADayA. tame melApaNuM khaseDavA mATe niSedha karyo. lUgaDAM kADhIne nAgA thavA para tattva na hatuM. niSedha melApaNAnA hatA. zrAvakanA 21 ane mArgAnusArInA 35 guNAnAbhedanuM kAraNa zakA--nyAyasaMpannavima: vagere mArgAnusArInA 35 guNA batAvyAM. kaI jagyA para 1 zrAvakanA ekavIsa kahyA ne koI jagyA para mArgAnusArInA pAMtrIsa guNu kahyA te mAnavA kayA ? samAdhAna--kuTuMbane saMskArita karavu tethI dharmanA saMcAga maLe, tarata chApa paDe. cAkkhAM karIne, lUgaDAMne khaTAi vALAM karIne, chIpA leke rAkhe che. chApa mArI ke cAMTI. phATayA ne anyA paNu chApa jAya niha. khAre ke sAbue dhUe te| paNa jAya niha. tevI rIte tamArA kuTu Mbane evI sthitimAM taiyAra kare ke je vakhate dharmanI prAptinA vakhata 1 dhammarayaNamsa jogA akakhuddo rUvavaM pagaisomA / loyappimo akuure| bhIrU asaDho sadakkhinno // 56 // lajjAluo dayAlU mjjhnthe| somadiTTi gunnraagii| sakkar3a supakkhajutto sudIhadasI visesannU // 57 ||butttt|nnugo viNIo kayannuo para hiyatthakArI ya taha cetra laddhalakkho igavIsaguNo havai saho || 58 // (prvcnsArodvAra) 2yegazAsra (jIe ThANAMga vyA0 pR0 185) 220 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seAlacu ] sthAnAMgasUtra 1 Ave te vakhate dharma prApta thAya ne bhavAMtare ce e dharma na jAya. evA kuTubane taiyAra karavA mATe mArgAnusArInA pAMtrIsa guNeA ane tamArA AtmAne taiyAra karavA mATe ekavIsa guNeA. kheDUte varasAda AvavA pahelAM jamInane kheDIne taiyAra rAkhe che. varasAda ALye, trIja nAMkhyu ke taiyAra. vyakita tarIke ekavIsa guNA, kauTumbika tarIke pAMtrIsa guNeAnI jarUra. tethI zrAvakanA ane mArgAnusArInA guNNAnA bheda batAvyA che. nyAyasaMnnavimatra: eTale zuM? zakA--zuM 'nyAyasaMvajJavimayaH' eTale nyAya rAkhavAnA, paisA bhegA karavAne upadeza karyA? samAdhAna jyAM viziSTa vAkaya hAya tyAM vidhi ne niSedha vizeSaNane lAgu thAya. vidhi nyAyane lAgu thaye, anyAyanA niSedhamAM-nahi ke paisA pedA karavAmAM- aticAravALu cAritra cheDavu -kSAyopathamika dharmo cheDavA eTale cAritra cheDavAnuM nathI. vidhi athavA niSedha je kAMI lAgu thAya te viziSTa vAkaya hoya tethI te vizeSaNane lAgu thAya. hiMsAnI vyAkhyA pramAdanA yAgathI prANanI virAdhanA tenuM nAma 'hiMsA'. hiMsApaNuM kayAM jaine rahyuM ? pramAdamAM. pramAdayAga hAya te hiMsA thaI gaNavI-pramAyega na hoya te hiMsA thaI na gaNavI, paga UMcA karyA che bIje melavA mATe, tyAM IryAsamitivALA 1 uccAliyaMmi pAe IriyAsamiyamsa saMkramaTTAe / vAvajjejja kuliMgo marijja taM jogamAsajjA / / 749 / / na ya tassa tannimitto baMdhA sumeva desio samae / aNavajjo upabhogaNa sabbabhAveNa se| gaTTA || 7'+-. || (yoni) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sAdhune hAthe kadI kaI marI jAya te paNa te hisAne nimitte sUkSma paNa baMdha nathI. bhagavatIjImAM sUtrakAra hiMsAnuM lakSaNa karatAM khulAso karyo. zrAvake paccakkhANa lIdhAM ke vanaspatine chedI nahi. kuMbhAra hate. mATI davA gaye. kedALIe khodatAM jhADanA mULane kodALI lAgI gaI. mATIne ke vanaspatine ke baMnene AraMbha lAge? mAtra mATIne AraMbha lAgyuM. tene aMge sAvaceta. sAdhune aMge sAvacetI hovAthI zrAvakane aMge vanaspati kapAI jAya te hiMsA na kahI. pramattaga nathI, tethI baMnene hiMsAmAMthI kADhI nAkhyA. pramoga e hiMsAne kharo mAla, prANane nAza e te enuM bAradAna. tatvArthasUtrakAra umAsvAtijInI vyAkhyA sUtra kAre, niryuktikAre kabUlelI ja che. pramattanA badale mahAvrata kema? sAkSI pUrI paNa avaLI pUrI; pachI mArI AMkha UghaDI 1 tastha NaM je te pamattasaMjayA tesiNaM do kiriyAo kajjaMti, taM. AraMbhiA ya mAyAvattiyA ya (bhaga0 sU022) 2 samaNovAsayassa NaM bhaMte ! puvAmeva vaNassaisamAraMbhe paccakakhAe se ya puDhaviM khaNamANe annayarassa rukkhassa mUlaM chidejA se gaM bhaMte ! taM vayaM aticarati !, No tiNaDhe samaTe, no khalu tamsa aphavAyAi AkRti (mAga phU rahR2) 3 AyA ceva ahiMsA AyA hiMsatti nicchao eso| jo hoi appamatto ahiMsao hiMsao iyre| / / (oghani0 gA0 755) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lam ] sthAnAMgasUtra 223 gaI. tevI rIte UMghanA nAme uDADI dIdhuM. prANavyaparopaNanI viratimAM sarva pramattayogathI viramavAnuM hatuM, chatAM pramApaNAnI nAmanizAnI na rAkhI. ane mahAvrata banAvI dIdhuM ? pramataga TaLyA vinAnI viratinI zI kiMmata? zaMkA-mahAvrata eTale chele che. savAso vALArUvAyA veramaf" trijorI karIne ApavAnI. TrasTIoe mAla laI lIdhe. chokarAne trijorI ApI. leDuM gaLe bAMdhyuM. tema hiMsAnI khuda jaDa-thAMbhala-khuda svarUpa je aMdara goThavAyelI hatI te kADhI nAMkhI. pramAdavALe yoga e kADhI nAkhIne melyuM sarvaprANAtipAtathI viramavuM. ene kare zuM? pramattaga je Tole che te enI kiMmata nathI. pramattayoga Ta nathI te viramyAnI kiMmata nathI. sarvathA prANAtipAta thI viramyA vIse vasAnI dayA pALI, chatAM pramattaga na khape to pANImAM. visa vasAnI dayAmAM e ke dayA na TaLI. pramattaga TaLela che te vIsa vasAnI dayA TaLelI ja che. pramattaga e prANAtipAtanI jaDa che samAdhAna-kAcA pANIne leTe DhALIne kAma karyuM hoya te ApaNane na khape. tIrthakarane mATe jana sudhI varasAda varasAvyuM te e tIrthakara samavasaraNamAM beThAM zuM joIe? lAkaDAM, kAMkarA, pAna, vAMsa taNAI jAya te vAyare ke? kone mATe ? bhagavAnane mATe. AkhA jana sudhI vRSTi bhagavAnane mATe. temAM bhagavAna AvIne birAje. roja roja AdhAkamI emane mATe thayeluM upayogamAM le te DUbI jAya ke bIjuM ? bI javAnI vAta dUra rahI, paNa ghAtakarmanI kaNa Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna na lAge, kAraNa pramattayAga nathI. krodha, mAna mAyA ne leAbha e kaSAyA viccheda pAmI gayA che; tethI AvI sthitimAM pApa nathI lAgatuM. prANAtipAtanI jaDa pramattayoga che. prANavyaparApaNu e dravyahiMsA ne pramatta yAga e bhAva-hiMsA dravya isAthI viramAve che| ne nAma ApavAnuM mahAvrata ? 'prANAtipAta' zabda lIdhe eTale DhAkharata karyA khALanA. daravAje kAMi nahi. khALe cAkIdAra. samAdhAna-zaMkA karIne paheluM vrata uDALyuM. paNa pramatta cAganA mRSAvAdAdi sAthe sabaMdha che. je hiMsAnA lakSaNane aMge pramattayAga jaNAvele che te ekalI hiMsAmAM ke khIjAmAM? pramattayoga te badhAmAM; maithuna sivAya cAremAM pramattayeAga, pramattayet badhe lagADavAnu hovAthI pramAdAt prANavyaparopaNa na kahevAne badale pramattaLAt kahyuM. anuvRtti eka padamAM na Ave. pramattayoga dareka sUtramAM levAne che. hiMsAnA kAraNarUpa je pramattayoga te bhAva-hiMsA. mRSAvAdanA kAraNarUpa je pramattayoga te bhAva-mRSAvAda, pramattayoga e hiMsAne ja che ema nahi. hiMsAne pramattayoga vaye. mRSAvAdane vaLagele, adattAdAnane ane parigrahane paNa vaLagele che. maithuna sAthe teA nathI ne ? jema AMkhathI rUpa dekhIe paNa mana joDe lAgeluM; kAnathI zabda sAMbhaLIe chIe, paNa mana joDe lAgelu zarIrathI UnAMTADhAM jANIe paNa mana joDe lAgelu che; tyAre mananA viSaya kayA ? zabda, rUpa ne gaMdha e manane viSaya ? Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ solakuM] sthAnAMgasUtra 225 mana te badhe hatuM tethI hisAba nahi. rUpa, cakSune aMge saMbaMdhI. rUpa e cakSune ja viSaya. cakSu grahaNa kare te rUpane. je asAdhAraNa kAraNa hoya tene aMge vyapadeza thAya. pAMca iMdriyanA tevIsa viSayo asAdhAraNa kAraNapaNane aMge samajavA. sAdhAraNa ane asAdhAraNu kAraNa pramattayoga e cAremAM raheluM che, mATe sAdhAraNa kAraNa. pramattaga sAdhAraNa kAraNa hevAthI tenAthI vyapadeza karyo nahi. prANanuM vyaparopaNa e asAdhAraNa kAraNa che. pahelA mahAvratamAM sarvathA prANAtipAtathI viramavAnuM kahyuM. asAdhAraNathI vyapadeza thAya. mahAvrata tarIkene vyapadeza asAdhAraNa kAraNane kare tethI te vyapadeza karyo. zaMkA-karmabaMdha rokavA mATe prANAtipAta viramaNa kare che ke anya koI kAraNe? karmabaMdhanuM asAdhAraNa kAraNa te pramarayoga che. pramattayoga kayAMthI thAya che, pramattayoga (madha, viSaya kaSAya, nidrA ane vikathAnA vyApAra) vaDe karIne prANune nAza kare te hiMsA kamAyojAta bALakaagi hiMsA te vagere AgaLa vicArAze. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 7 guNadhara mahArAjA zrImAn sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, meAkSanA mArga duniyA sAdhI zake tene mATe khAra aMganI racanA karatA thakA pahelAM AcArAMganI aMdara AcAranI vyavasthA karI, bIjA sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI ane te menI racanA karIne sAdhuone AcAra-vicAranI vyavasthA karI ApI. jaina zAsananu dhyeya ja mAkSa pahelAM AcArAMga kema ? kA'nI siddhi jo sa MpUrNa kAraNa maLI jAya te| Ape!Apa thaI jAya. mema e paNa enA kAraNane AdhIna che. meAkSanu kAraNa kayu ? ' nijvALo same eva.' sajama e ja mekSanuM kAraNa jaNAvyuM, ane tattvAkAre samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga ( tattvA0 a0 1 sU0 1 ) ' : " sIdhuM vAkaya mUkI dIdhuM. meAkSanuM sAdhyapaNuM kayuM rAkhavu vagere saMbaMdhI kAMi melyA nahi. meAkSanA svarUpa, zreSThatA, advitIyatA, ane saMpUrNasAdhyatAne aMge kAMI khelyA nahi. kharI rIte te te badhuM pahelu kahevu joie. mekSanA mAga kahevA beThA che, paNa meAkSane mAge che keNu ? sarakAra je gAma tarapha rela nAkhe che tyAM musAph che ke nahi te tapAse. tema ahIM mekSanA musAphara te tapAse. samAdhAna--je je Aya, je je saMsAranA svarUpane samajanArA te mekSanA athI che; tethI meAkSa zI cIja te samajAvAnI jarUra nathI. jaina zAsanamAM meAkSa'zabda eve Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM ] sthAnAMgasUtra 227 Ataprota thayele che ke meAkSanu svarUpa vagere jANe ke nahi paNa ene mekSanI icchA che. meAkSanI mAMDaNI joie. bIjAnI mAMDaNI kAma na lAge. jaina zAsanamAM samajI ke aNusamajI hAya paNa merUpa dhyeya sivAya bIjI vAtane vaLage nahi. atyAre jaina dharma dayAnA sthAna tarIke prasiddha che, paNa jaina zAsanamAM jaina dharma meAkSamA' tarIke prasiddha che. keTalAMka rAjya hoya che. temAM A rAjyanu dhyeya suleha che te A rAjyanu dhyeya prajAnI AbAdI che. tema jaina zAsananu dhyeya ja 'meAkSa'. game te bAju jAe; tyAM javAnI chUTa che; paNa Ave tyAM AvavAnuM sthAna eka. cAhe teA kei samyaktva, kAi cAritra, kei vinayanI tIvratAvALo thAe. asakhyAtA jogamAM dhyeya eka ja; navakAra gaNavA. aDadhI miniTanI cIja nahi paNa chatAM enu dhyeya sarva karmane sarva pApanA nAza. eka ja dhyeya tarIke rahe che, rahyuM che, raheze -meAkSa meAkSane na mAnanAra abhavyane paNu dezanA meAkSanA dhyeyathI ja devI paDe A vAta vicAraze tyAre tamane mAlama paDaze ke abhavya meAkSane na mAne paNa tene mekSane mATenI dezanA pharajiyAta devI paDe. abhavya jIvane dezanA meAkSanA dhyeyathI devI paDe che. meAkSanA dhyeya sivAya bIjI kahI zakAtuM nathI. kAraNa ? kene A ruce che. jaina zAsanamAM mekSanuM dhyeya keTalu sajjaDa pakaDAyu haze ke jethI mekSa sivaya bIjuM eke dhyeya rahevA pAmyuM nahi haze. mAna-pUjA maLe e hetue lekene rasa paDe tevI vastu kahe. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmyA che te sAtrinI A chatAM hatI 228 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna dharma mokSane mATe praznane uttara-bhavya karatAM abhavyanA pratibodhelA anaMta mekSe gayA. tIrthakaranA pratibaMdhathI je jIve mokSa pAmyA, tenA karatAM abhavyanA pratibaMdhelA anaMtA mekSe gayA. bhavya jIvane te sAdhIne khasI javuM che. abhavya te che, che ne che enA kAlane, dravya-cAritrane patto nathI. abhavya jIva mekSane na mAne, mokSane nakAme, kalpita mAne chatAM jaina zAsananI jaDa mekSa sivAya bIjAmAM nathI tethI ene mekSa-tattvanI pharajiyAta prarUpaNa karavI paDe. jenI pAsethI mAna-pUjA levA mAge che, te AnA sivAya -mekSa sivAya bIjI vAta sAMbhaLavA mAgaze nahi. dharma e mAthI chUTo paDI gaye te te paNa sAMbhaLavA mAge nahi. mekSanI sAthe saMbaMdhavALA dharmane sAMbhaLavA mAge. dharma karavAvALe, dharmane mAnavAvALe, AcaravAvALe je mekSanI sAthe dharmane rAkhanAra na hoya te samakitI nahi. dharma mokSane mATe che evuM dhyeya jenuM hoya nahi, te pachI devakane mATe dharma kare, mAne tethI tene mithyAtvamAM melIe chIe. padagalika sukha sAthe baMdhAyelA dharmanI nirarthakatA mithyAtvIo hoya te dravya-cAritrI A nakakI. anupage thAya te "dravya-cAritra. melavAnuM cAritra te "dravya-cAritra. choko mATe thAya, paraNavuM, pachI cAritra lauM AvuM vicAranAre kela dIdhe tuM le te mAre levuM, meM dhAryuM hatuM ke pAMca varSe leze. vahele taiyAra thaye tethI cAritra lIdhuM-tyAM dravya-cAritra. dharma e ja mAnavAne taiyAra chIe ke je dharmanI derI mokSanI sAthe baMdhAyelI. dharma ene e ja heya paNa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaram' ] sthAnAMgasUtra 229 zAsanamAM kahelI tapasyA kare dorI jo mekSa sAthe na badhAI hoya paNa paudgalika sukhanI sAthe badhAI hoya te te dharma jaina zAsana mAnavA taiyAra nathI. leAkeAttara mithyAtvavALA pUje che tIrthaMkarane ane e jaina che. paNa mAkSanA dAra kApeluA che. dara paudgalika sAthe bAMdheleA che. Ane A deva, gurU, dharmanI ArAdhanAe eka vakhata 'mithyAtvI' eka vakhata 'samakitI' kahIe. meAkSanI sAthe badhAI gayA tA samyakatva,' pazu paudgalika sukhane dore baMdhAi gayA te * mithyAtva', mekSa icche te ' bhavya.' mokSa na Icche te teTalA mAtrathI abhavya nathI. bhavyanuM liMga abhavyamAM na heAya. " sUkSma ekendriya zuM mAne che? temaja sannI paMcendriya chatAM samakita na pAme tyAM sudhI dhruvane mAne nahi, je meAkSanuM dhyeya te rahe tyAre sabhyanI karaNI karavAvALA meAkSanA dhyeyamAM peAte zraddhA kare. AcAranI vakhata sAdhya na rahe. dRSTAMta tarIke jinezvaranI pUjA mekSa mATe hatI te sukhanA mATe mAnI, Apatti thai te vakhate AMkhela karI, ThekANuM paDaze.. ATalA vaidyane tyAM rakhaDu chuM te AMkhela zA kheTAM rAga jaze ne kalyANa thaze. AtmAnuM kalyANu, paisA baccA. A thatI vakhate je AMbela kare che te kaI sthitinu ? AMkhela khatAbyuM; phAyadA thayA te kUde che, rAga maTaye, kalyANu thayu'. AthI dravya-kriyA thaI gaI. kalyANu na gaNe te zraddhA ja na rahI. jaina zAsananeA eka ja sUra meAkSa' ja jaina zAsane dharma mAnyA che te dharma svata Mtra mAnyA nathI. dayA, zAhukArI ke niSparigrahane svataMtra dharma tarIke mAnela nathI je meAkSane age dArIe baMdhAyelA DAyatA ja Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna te dharma. vyavahAre dharma bhale hoya, upAdeya dharma ene na kahIe. zAthI? mokSanI sAthe baMdhAyelA nathI mATe. dharma kevaLa mekSane aMge AdaravA lAyaka che. jaina zAsanamAM khUNekhAMcare jyAM tyAM tapAso te eka ja svara nIkaLe ane te e ke "mekSa'. jaina zAsanamAM koI paNa nAnAmAM nAnI kriyA mokSanI sAthe baMdhAyA vagaranI hoya nahi. jene zAsanamAM badhe dayeya mokSanuM che, tethI abhavyathI e sivAya bIjuM belAya nahi. bIjA dezamAM gayA haIe. tyAM ApaNe vyavahAramAM vAMkA rahIne bhAMgItUTI paNa tyAMnI ja bhASA je hoya temAM ja balavuM paDe. madrAsa tarapha jaIe tyAM temanI bhASAmAM ja balavuM paDe. bALabaccAM bIjI bhASA samaje nahi. navI tarakaDI nava vakhata namAja paDe. jaina zAsanamAM mikSa sivAya vAta ja na sAMbhaLe te pachI abhavyane mAna-pUjA levAno raste ? ene vagara IcchAe paNa melanuM nirUpaNa karavuM paDe. sarakArI amaladAre hukama kADhanArA gAMdhIjIthI viruddha. teone paNa ToLuM bheguM thAya te vakhate gAMdhIjInI jaya bolIne AgaLa vadhavuM paDe, to pachI je abhavyane mAna-pUjA levI hoya te te e varga karatAM savA kUde te ja AgaLa vadhe. yuropiyana (European) ne dezI pAsethI mAna meLavavuM hoya to dezI karatAM savA gAMdhIjIne bhakta thAya. mokSanA dhyeyavALA pAsethI mAna meLavavuM hoya te navI tarakaDI nava vakhata namAja paDe. jene mAna levA mATe ghUsavuM hoya tene savAyuM kUdavuM paDe. A uparathI abhavyane mekSarUpa tatva kahevuM paDe che, ekSa-tatva sivAya enAthI bIjuM kahevAtuM nathI. e prabhAva jaina AbALagopAlanuM dhoraNa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM] sthAnAMgasUtra 231 tethI umAsvAtijI mikSa zabda sIdho melIne cAlyA. jaina dharmamAM mokSanA saMskAre gaLathuthImAM mokSa ke? mekSa ja le. te viSe kAMI nahi. jenanAM baccAne mekSa samajAvavuM paDe nahi. jainanuM baccuM gaLathuthIthI makSa samaje che. mokSa ja dayeya hoya tene lIdhe mekSa zI cIja ? mekSa sarva karatAM utkRSTa te kAMI umAsvAtijIe kahyuM nahi. pAlItaNumAM rahelAne bhAvanagara AvuM che te kAMI jANavAnI jarUra nathI. borDa (Board) upara sIdhe bhAvanagarane raste che. bhAvanagaranA svarUpanI jarUra paDatI nathI. badhAM najIkanA gAmavALAe najIkanA zaheranI sthiti samajatAM heya tema ahIM umAsvAtijIe mokSanuM berDa (Board) mAryuM. bhAvanagara kevuM che evuM borDa mAravA jAya te duniyA "mUrkhA" kahe. bhAvanagaranI hakIkata badhA jANe che. tevI rIte jaina dharmamAM gaLathuthImAM mokSanA saMskAra gaLelA heya che. keI paNa jIva jagatathI mukAya temAM AnaMda; keAI jIva mukAvanAro thAya temAM AnaMda. mokSe gayA ane amane mukave temAM AnaMda. ATaluM badhuM jaina dharmanuM TekSa mATe dhyeya che; tethI mokSane mArga umAsvAtie kaho. jaina zAsananI jaDa mokSamAM eTalI badhI jAmelI che tethI abhavyane mokSanI prarUpaNa karavI paDe. je mAna-pUjAnI IcchAvALe, jene mekSa sAthe saMbaMdha nathI tenAthI mokSa sivAya bIjuM belAya nahi. pune pAye ja pApa vimukti adhyayana e AcArAMgamAMnuM chelluM adhyayana ' vimotti cautthA, nisIha paMcamA cUlA / (AcA0 cU0 pR0 4) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna che. chakAyanA AraMbhane cheDo tame te paheluM adhyayana kahe. mokSa te gaLathuthImAM pAmele che, te kahevAnI jarUra nathI. zaMkA-je mokSa gaLathuthImAM che te navakAramAM zA mATe mahenata karavI? samAdhAna-kama e pAparUpa che. zubhAzubha karma AtmAne naDatararUpa che. kAussagnamAM vAvALe mA nidhAyATTA (Ava 27) belIe chIe. moTA zaheramAM moTA moTA baMgalA; eka jAjarU vagarane nahi. eke puNya pApa vagara rahyuM nathI. puNyane pAye ja pApa. pApa nAza pAmyuM eTale puNya ApoApa besI raheze. cAhe tevAM puNya baMdhAya. tenI sthiti baMdhAvAnI te rAgadveSanI pariNatine aMge, kaSAyane lIdhe, sAtA-vedanIya bAMdhyuM te kaSAyane lIdhe. koI paNa puNya prakRti enI sthiti kaSAye dvArA baMdhAya, te puNyane paga te pApa. raI vakhate ThAma bagADIe chIe. ThAma bagADavAthI DarIe te dALa thavAnI? nA. rAga e kaSAya kharo. kaSAya sthiti baMdhAve che. puNyanI sthiti ane puNyapaNuM e bemAM pharaka che. jema dAbaDI ane dAbaDInuM pakaDavuM e bemAM pharaka che tema temAM pharaka che. vega prazasta haze te puNyane bAMdhaze. avaguNa upara dveSa, nahi ke avaguNI upara guNa ane guNI baMne upara rAga, e zAstranuM vidhAna, enuM ja nAma "prazasta rAga." avaguNa upara dveSa kare te "prazasta dveSa avaguNa upara dveSa na kare. guNI upara dveSa karaze te bAkaDI na bAMdhe, paNa avaguNI upara dveSa karaze te luhAranI 1 chajjIvaNiyA paDhame bIe carime ya savvadavyAI / sesA mahanvayA vahu taraseLa vALa | (mArA ni. W0 25). Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 sattaramuM] sthAnAMgasUtra sAme letuM maLyuM. enI paraMparA cAlaene cheDe nahi. SanA pariNAmane aMge vAta thAya che. avaguNI uparane zreSa sajajaDa nukazAna karaze. tame kupAtra na bane. e te kupAtra te kupAtra rahyo che. bebI te bebI hatuM. sAdhu supAtra hite te kupAtra zuM kAma thaye? mithyAtva, kaSAya ane avirati upara dveSa te "prazasta dveSa. prazasta rAga-guNa, guNa upara. Sa avaguNa upara heya; avaguNI upara dveSa nahi. saMgama mahAvIranuM bhAvajIvana bagADavA mATe ma. eNe kAlacakra mAthe mevyuM. tevAne aMge paNa tArAvi ne, pAmaratAraNo: iSad bAppAnyobhadra, shriiviirjinnetryoH|| (yoga0 pra0 1 zlo0 3) A sthiti. avaguNa upara paNa karuNa bhAva. avaguNa upara dveSa e akartavya manuSyane padArtha upara prema hoya che te premanA prakarSamAM nukazAna sahana thatuM nathI. mAtAne ghaDapaNe che. mAtAne chokarA upara premanI khAmI nahi. chokaro mAtAnA vALa kheMce te vakhate Thoke che. chekarAnI levAdevA nahi joIe. vALa kheMce. vedanA thAya te sthitimAM mA samatAvALI hoya te kahe-vALa kheMcAya che, cheDI de, samatAvALI na hoya te dhakko mAre ane chokaro paDe, ne vAgyuM te tene paMpALe pite. vItarAgapaNanI pariNani thaI nathI tyAM sudhI kedha thayA vinA na rahe. prazastapaNuM dekhIe te avaguNa upara dveSa avaguNa upara dveSa e kartavya. avaguNanA daNuM kADhe. guNane rAga e "kartavya. jema bane tema guNamAM UMDA Utare, guNane mahimA vicAro ane enA rAgavALA thAo. avaguNI upara Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cheSa Ave te kartavya naDi. sUyagaDAMga karatAM AcArAMga paheluM racavAnuM kAraNa gaNadhara mahArAje jaina zAsanamAM mekSa jaDa ghAlIne beThe che ema mAnyuM. umAsvAtie mokSa jaDa ghAlIne beThele che e mAnyuM. abhavye paNa e mAnyu. gharanI jaDa pRthvImAM paDelI che tema jaina zAsananI aMdara mekSanI jaDa peThelI che. pahelavahelAM gaNadhare AcArAMga karyuM paNa sUyagaDAMga na karyuM, te AthI samajAze. AcAramAM vyavasthita na thayele e paNa puruSa hiMdune chokaro abhakSya, apeya pahelethI vaje, nukazAna moTo thaze tyAre samajaze. jema hiMdupaNAnA kuLane aMge abhakSya, apeya padArtho pahelAM choDavAmAM Ave ane nukazAna samajAya pAchaLathI tema jaina kuLamAM kadamULa cheDavAmAM Ave, ne nukazAna samajAya pAchaLathI. AcaraNa pahelAM ne samajaNa pachI zakA-pahelAM dIvA AvA na hatA. have te lAITa (Light) che, te rAtre khAvAmAM vAMdho che? samAdhAna-sarca lAITa(Search Light)nI je vadhAre ke kevaLajJAnanI ta vadhAre? jenathI kaMdamULa khavAya nahi, e gaLathuthImAM. prathama AcAra zIkhavAya. bALakane bApa kene kahevAya te zIkhave che ke sIdhe "bApa" zabda zIkhave che? je kriyAne mukhya pada na ApavuM hoya to tamArI vastu che temAM kriyA khaseDatA raheje. mAnuM dhAvaNa pachI leje. pahelAM mAM Ama kare che ema mAne samaje. jeo kriyAnA kaTTA duzamana che teo ethI jJAnanA nAme kiyAne khaseDe che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 kane che. bhAvi AcA sattaramuM] sthAnAMgasUtra vadhArAnuM dRSTAMta koi cAre dADhI pakaDI phalANuM jAge che ? phalANue dADhI pakaDI che basa ApavA paDaze. eTalI pakaDaze te cAra ApavA paDaze. coTalInA cAra kahyA te dADhI choDAvavA. A lokoe jJAnanI vAta kahI te kriyA cheDAvavA. jJAnane jamAno che, kriyA karIne jJAna che. keI paNa jaina jJAnathI viruddha nathI. jJAnanuM ArAdhana karanAra che. saubhAgya-paMcamIe nA nAkSa kahevAvALA che. kulane viSe, A viSe AcAranI pahelI jarUra ane samajaNa pachI. pahelAM bhU belatAM zIkhyA ke pahelAM pANI pItAM zIkhyAM? jame tyArathI samajAvavAnI vAta rAkhe che? kevaLa dharmane aMge ceDAM kADhavAnI nIti che. sudharmAsvAmIne bAra aMganI racanA karavI hatI, vicAranI racanA karavI hatI. chatAM paNa AcAranI vyavasthA pahelI karI. sthAnAMganI racanA tame dayA pALo cho zAne aMge? ya samayanA vicAro paNa pachI Ave che. chokaro bhU pIne bacato rahyo; pachI bhUnuM svarUpa jANaze tema sthAnAMgamAM sva samaya, para samayanI vyavasthA karI. vargIkaraNa kare te Iyatta Ave, tethI ThANuM gajInI racanA. sthAnAMgane viSaya AcAra ke vicAra nahi paNuM vargIkaraNa pAce mAtra che. hiMsA vagerene choDe che. bIjA Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna matAmAM mahAvratA nathI ema kahetA nathI. pAMca mahAvratA kahe che. AcAra graMtha nathI, vicAra graMtha nathI, sarvathA hiMsAthI viramavuM tenu' nAma 'ahiMsA'te AcArAMgane viSaya hiMsAthI viramavuM te jaina zAsanamAM ja che te viSaya cagaDAMgane. ahIM te vargIkaraNano viSaya. mahAvrata pAMca che. ema kahe che paNa AdaravA lAyaka, TakAvavA lAyaka, vadhAravA lAyaka che ema kahetA nathI. sIdhu kahe che:---pAMca mahAvratA che. AcArAMgamAM je pariNAme nIkaLyo tene pakaDI rAkhaje. sUyagaDAMgamAM samajavu. ahIM mahAvratane AdaravAnI, vadhAravAnI, TakAvavAnI vAta nahi paNa vargIkaraNanI vAta. zAsrakAre sIdhAM pAMca mahAvratA che ema kahyuM che. tame pALajo, lejo ema kahyuM nathI. mahAnubhave ! AcaravAnA viSaya AcArAMgane ne vicAravAne viSaya sUyagaDAMgane che. dravya-bhAva-hi'sAnI cattubhagI pAMca mahAvratAnA niyamamAM Aja anukrama. pahelAM prANA tipAtaviramaNa. kei bIjo krama kahevA mAge te nahi. pAMce anukrama AgaLa joI gayA chIe. temAM prANAtipAtaviramaNa e nAma kema rAkhyuM? hiMsA kema na rAkhyuM ? hiMsA e prakAranI cheH dravya-hiMsA ane bhAva-hiMsA. temAM cAra bhAMgA pADe cheH (1) dravyathI temaja bhAvathI hiMsA, mAravAnI buddhie mAryA. (2) mAravAnI buddhi, pele khasI gayA. bhAvathI hiMsA, dravyathI hiMsA nahi. (3) dravyathI hiMsA paNa bhAvathI nathI. mAravAnI buddhi nahi. page jIva kacaDAi marI gayA. ane (4) dravyathI mAryA nahi ne bhAvathI paNa mAryA nahi te ceAthe. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 237 sattaramuM ] sthAnAMgasUtra dazavakalikamAM A cAra bhAgA banAvelA che. hiMsA zabda baMnemAM - hiMsA' zabda pramattaLa ne prANuvyaparopaNa baMnene lAgu paDelAM che. anupage cAle teTalA mAtrathI mahAvrata tUTuM pramattayoga ane dravyaprANuvyapara paNa banenA paccakakhANu nathI. tamArA paccakakhANa te sUkSma-bAdara, trasa ke sthAvaramAMnA koI jIva marAya nahi tenAM che. pramattaga-pariNatine rahevA de, enI pratijJA rahevA do. ATalA ja mATe karma baMdhananA upara tatva rAkhIne tavArtha kAre DimanuM lakSaNa kahyuM. ahIM AcAra upara tattva rAkheluM hovAne lIdhe "prANAtipAta" ema kahyuM paNa sUkSma Adi cAra kahevAnuM kAma na hatuM. sUkSma bAdara chatAM rasa sthAvara zA mATe? zaMkA-sUkSma ne bAdara le te duniyAmAM jIva rahe te nathI trasa, thAvara le te duniyAmAM koI jIva rahetuM nathI. badhA AvI jAya che. chatAM tame te cAre lIdhA. be vakhata babe zuM kAma lIdhAM ?, samAdhAna-bevaDe dere bAMdheluM majabUta rahe. kabaje laI le. ane lakhAvI le. tame bevaDe dore majabUta gaNe che, tethI badhAM vratamAM, bevaDA derA karavA paDe. 1 hiMsApa paDi pakkho hoi ahiMsA ca bihA sA u| dave bhAve a tahA ahiMsajIvAivAnoti / / (daza ni0 gA0 45) 2 paDhame bhaMte ! mahabbae pANAivAyAo veramaNaM, saba bhaMte ! paNAivAya paccavakhAmi, se suhama vA bAyaraM vA tasaM vA yAvaraM vA , (Dhaza0 sU0 2) Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 sthAnAMgasUtra . ( vyAkhyAna sUkSma-badara eTale zuM? pahelAM to "sUkSma artha nathI samaja. "sUma zabdathI sUkSma nAmakamanA udayane lIdhe je cho te levAnA nathI. koI paNa jIva sUkSma jIvane haNI zaka nathI, DaNI zake nahi. enA eTalAM badhAM zarIra bArIka che ke jema kAcanI vaccethI ajavALuM cAlyuM jAya. kAce ajavALuM haNAya che? kAcanA pagale karatAM ajavALAnA pagale bArIka che tethI nIkaLI jAya. tevI rIte sthala dArika, enI AgaLa sUkSma eTalA badhA bArIka ke enI AgaLa A badhA daravAjA, pilI cIja tene haNe zI rIte? badhe AgaLanI jALIo bera suDIe te uchaLI jAya paNa caNIbera, maga dabAya nahi, tema bArIka zarIra AnAthI dabAya nahi. to pachI zI rIte ghAta thAya? sUphama hiMsAnA viSayamAM nathI tethI lIdhA nathI. sUkSatrasa, bAdarasa, sUkSmasthAvara, bAdarasthAvara. sUkSma nAmakarmanA udayavALA nathI lIdhA. sUma, bAdara e be peTA bheda trasa ne sthAvaranA sUkSmatrasamAM kuthuM A bArIka, dhULa gAya, bheMsa, kIDI badhA bAdara trasa. sthAvaramAM zuM karazo? vAyukAya, teukAyane sUkSmamAM. sthAvaramAM vanaspatimAM lIlaphUlane sUkSmamAM lIdhI. ATha prakAranA sUma ATha sUkSma kaha5sUramAM kahyAM. sUma vanaspati, IDA, 1 vAsAvAsaM pajjosaviyANa iha khalu niggathANa vA niggaMthoNa vA imAiM aTTa suhumAI jAI cha umattheNa niggathega vA niggaMdhIe vA abhikkhaNa abhi * jANiyavvAiM paDilehiyavvAiM bhavaMti. taMjahA-pANa. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattaramuM ] sthAnAMgasUtra 239 vagerene pRthvIkAyanAM sthAna, apakAyanA sthAne te sUmamAM lIdhAM. sthAvaramAM je je sUkama te sUkSma. je je bAdara te bAdara. sUkSma ne bAdaranI vyAkhyA jene bacAvavA mATe tIvra prayatna karavo paDe te "sUkSma ocho karavo paDe te bAdara'. sUkSma ne badara e bheda sUkSma nAmakarma ane bAdara nAmakarmane aMge lIdhA nahi. jIne bacAva e tattva rAkhyuM. ahIM AcArane aMge sUtra racAyeluM che tethI 'hiMsA' zabda na letAM "prANAtipAta zabda lIdhe. karaNa varjavAnuM nahi kArya varja je. rAga-dveSa vartAvatA nathI. rAgathI prANAtipAta thato hoya te cheDaje. jIvanI virAdhanAthI viramaje. zakAto nIvAvAyA kema kahetA nathI ne prANatipAta ema kema kahe che? suhumaM ? paNagasuhumaM 2 bIasuhumaM 3 hariyasuhumaM 4 pupphasuhumaM 5 aMDasuhuma 6 leNasuhuma 7 siNehasRhumaM 8 // (kalama sA : sU0 44) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 18 zAsananuM mULa AcAra gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjIe bhavya jIveAnA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSaneA mArga sAdhavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatAM thakAM kahyuM ke AcAra e zAsananuM mULa che. tInI jaDa AcAra leAkAMtika devatAoe bhagavAnane dIkSAnI vakhata vinati karI: huM lekanAtha ! dharma tItha pravartAe. janmathI traNa jJAna hatAM: mati, ta ane avadhi. duniyAnA vyavahAra janmane uddezIne cAle che, tethI pahelA bhavathI lAvelAM garbhamAM traNa jJAna hovA chatAM dharmAMtInI pravRtti na gaNI. apratipAtI ane nirmaLa traNe jJAna hovA chatAM tInI pravRtti thaI gayelI gaNI nahi. jyAre bhagavAnane dIkSAnA vakhata Avye tyAre dharmAMtInI pravRtti gaNI bhagavAne dIkSA levAnA vicAra karyA tene aMge lekAMtikAe kahyuM: dharmatI pravartAe. mukhyatAe tInI jaDa AcAra che. nItikArIne muddo paNa e ja rahe che ke AcAra: prathama dharma ! jJAna ane kriyA ane dharUpa hovA chatAM tIrthaMkarA dIkSA le che, gaNadharA dIkSA le che. anuM jJAna jyAre apAya ? dIkSA prApta karyA pachI aMganuM racanA jJAna kene kevuM? temAM zAstrakAroe niyama karyA. AvA vinayavALA, sadAcArI hAya, bAra varSe cAritra pALyu, sUtra grahaNa karyA hAya tene a. bAra varSI gayA pachI anu jJAna. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM ] anuyAga pachI anujJA haribhadrasUrijI `dazavaikAlikanI vyAkhyA karatAM pahelAM uddeza, samruddeza, anujJA thaI gayA hoya tene 'anuyAga' kahe che. 'anuyega' e jJAna AcAra pachI. te vagere aneka kAraNeAthI AcAra prathama hovAthI AcArAMganI prathama ceAjanA karI. bApanuM mULa 'jJAna' sthAnAMgasUtra 241 jJAna e jJAnarUpe sAdhya nathI. jagatamAM pApanuM mULa lAbha kahevAya paNa uMDA utarIe te pApanuM mULa 'jJAna' baherAne gALo de tA krodha caDhe kharA ? sAMbhaLatA nathI. AMdhaLAnI sAmA ceSTA karI te tene Aveza AvatA nathI. AMdhaLe che. zravaNa-iMdriyathI zabda sAMbhaLe tyAre e zabda dveSa karAve, netra-iMdriyathI AkAra, rUpa, ceSTA jANe te ja krodha caDhe. lakavA-pakSAghAta thaye heya tene ThaMDuM, UnuM mAlama paDatuM nathI. krodha vagerenI pravRtti jJAna upara AdhAra rAkhe che. jene jeTaluM jJAna tene teTalI durgaMti. ekedriya jIva anatA che, paNa narake jatA nathI. kAraNake jJAnanI mAtrA vadhAre nathI. ekedriyane jJAna echuM; durgati echI. ekendriya echAmAM ochuM karma bAMdhe. sayagajanya duHkha narakane che. guNunA nAzane lIdhe dukha ekedriyane che. ekedriyathI eindriyamAM jJAna vadhyuM; sAthe sAthe karmanI pAyarI paNa vadhI. jevI rIte anukrame jJAna vadhe che tevI ja rIte anukrame pApa vadhe che, chekarAne seAnI saMkhyAnuM jJAna keTalA rUA ApIe ? sA kahe. je vastu jANavAmAM AvelI nathI tene aMge dveSa, mAna, mAyA, leAbha thatA nathI. 1 tAttvika praneAttara pR. 17 jue, Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labha che. paNa zune age vana aMge vanamaNe kahelI 242 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna jJAna vadhAre tene AloyaNa paNa vadhAre | gItArthane sajajaDa AyaNa ApI. jema jJAnanI mAtrA vadhI tema karmabaMdhananI mAtrA vadhI. tethI bhikSu karatAM anukrame ekane eka kArya mATe prAyazcitta vadhAre. pApanuM mULa jJAna paNa te choDavAnuM nahi prAyazcittanI vRddhi zAstrakAroe jJAna pramANe kahelI havAthI, kodha, mAna vagere jANapaNane aMge vadhAre thatAM hevAthI, karmabaMdha jANapaNane age vadhAre thato hovAthI pApanuM mULa labha che. paNa kharekhara pApanuM mULa jJAna che. e pApanuM mULa chatAM choDI devA jevuM nathI. chokaro marI jaze, mokANa mAMDavI paDaze, ema dhArIne, tenA bhaye kaI divasa janma baMdha karAya nahi. paNa maraNanA bacAva mATe upAye karAya. upadravanI jaDa pese pase e ja duniyAmAM upadravanI jaDa che. sAmAnya garIbone mAthAM phUTayAM hoya to paNa korTamAM traNa dahADAmAM pheMsale. tyAre zeThiyAne aMge kAMI lakhyuM ke be hAtha te cha mahine, be varSe patto khAya nahi. paisAdArane mATe ja nyAya maLe che. garIbone mATe nyAya sasta che. paisAdApaNAne lIdhe nyAyanuM meMghApaNuM, mATe pisa kharAba thaye. 5. purisaM paDucca ahiyaM UNaM vA dija ahava tammattaM / te puNa purisA. dIyA ime samAseNa NAyavyA / / purisA gItAgItA sahAsahA taha sadAsaDhA keti| pariNAmA'pariNAmA atipariNAmA avatthUNa / / (nI40 mAM 200 7, 2008) Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 aDhAramuM] sthAnAMgasUtra bhAnuM sthAna para cera leke najara kare te konA ghara sAmI kare? haridranA ghara sAmI najara karI hoya te najara pAchI kheMcI le. carone utpanna karanAra pese che. cerIbAjI, raMDIbAjInuM mULa pa. bAra varSa sudhI rAkhIne ghara khAI gaI, tyAMthI kAMI AvavAnuM nathI ema dhAryuM tyAre tagaDI mULe. garIbanA naLIo rAjAmahArAjA gaNatA nathI. rAjA, cera, luccA, ane jugArIne bhaya paisAnI paDozamAM. nyAyanu meghApaNuM paisAne lIdhe. jagatanA sarva bhanuM sthAna para che. eTalA mAtrathI parihAra karAye? tema jJAna ekalA pApamAM laI gayuM paNa tenI saMpatti dekhI? jJAna vinA mekSa nahi e kedriyane svarga keTalAM hoya che? e ke devalokane pAme nahi. vadhelA devalekane pAme. ekedriya jema narakane nathI pAmate. tema devakane paNa nathI pAmata. e keMdriya jema tevAM pApakarma bAMdhate nathI tema puNyanI tevI sthiti bAMdhate nathI puNya, devaleka e jJAnanI vRddhi upara AdhAra rAkhe che. makSa e te jJAna sivAya thatuM nathI. jJAnanuM bahumAna zAsanane aMge vicArIe te zAsananI derI kone saMpAya che? jJAnavALAne. tIrthakara mahArAjA paNa gaNadhara dIkSA le che tyAre te sAmAnya vAsakSepa kare che. dvAdazAMgInI racanA vakhate teo UbhA thaIne vAsakSepa kare che. bAra aMge karyA pachI anujJAno vakhata Ave tyAre IMdra thALa laIne UbhA rahe. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 sthAnAMgasUtra | [ vyAkhyAna kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyA? sAdhunI 'daza prakAranI sAmAcArImAM trIjI tathAkAranI samAcArImAM che jena zAsanane mAnanArA che tene "tathAkAra karavAnI pharaja che ema kahyuM. arthAt je kahyuM tenI tatti'. kAlakAcArya kahevaDAve che - huM na AvuM tyAM sudhI paryuSaNa na karaze. agiyAra gaNadharoe dvAdazAMgI racI, chatAM agiyArane mata sarakheH vicAra karo, paryuSaNa sarakhe jainene advitIya tahevAra, jagata mAtra jANe bele zrAvakanA "pajusaNa bele che. jena dharmamAMthI AkhA jagatane asara karanAruM parva nIkaLyuM hoya te te paryuSaNanuM che. paryuSaNa sivAya jenene e ke tahevAra sarvatra prasiddhivALe nathI. evA tahevArane mATe kAlakAcArya kahevaDAve che. huM AvuM tyAM sudhI na karo. 'tathAkAra -jeo gItAtha, pAMca AcAramAM vyavasthita, e kAlakAcAryuM kaMIka karyuM te sarva saMghane kabUla. pachInA saMghane kabUla. kAlakAcA kaheH cothanI saMvarI 1 icchAmicchAtahakAro AvassiA ya nisIhi A / ApucchaNA ya paripuchI ya nimaMtaLA (mana 026) 2 patiTThANasamaNasaMghassa ya anjakAlagehiM sadiTTha-jAvAhaM Agaccha:mi tAva tubmehiM yo pajjAsaviyavyaM / (ni. u0 10 gA . . 45cU.) 3 evaM jugappahANehiM cautthI kAraNe pavattitA, saccatra NunatA saccAi, (ni. 30 10 1 14 phUTa). Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramu] sthAnAMgasUtra 245 sUtrathI virUddha nizItha sUtrakAre paryuSaNa parvamAM ja thAya. ema kahyu che. pUrNA tithinuM nAma pa (laukikarUDhithI pa kahevAya ) che. pAMcama, AThama, pUnama, apamAM paryuSaNa kare te prAyazcitta te vastu ceAthe kare, apave karA, zramaNu saMgha kabUla kare che. kAlAkAcA dravya, kSetra, kALa ane bhAvane dekhavAvALA che. kuMbhAra karatAM gadheDAM DAhyAM nathI. gItAtA e zAsananA AdhAra te ja varSe utpAta che. jarmanIne elajIyamamAM thaine javu paDayuM tema temane mALavAnI majabUtI hatI, tethI lATa dezamAM AvavuM paDayuM ne khalamitra ne bhAnumitrane joDe levA paDayA. je vakhate badheA bhAga khaLabhaLye haiAya te vakhate prajAne namatuM ApavuM paDatuM hoya, te namatu hamezAM ApavAnuM na hoya. AkhA dezamAM. rAjya krAMti thai gai. zaka leAkeA AvyA, rAjyakrAMti thaI, aparvanuM prAyazcitta ke zAsananI sthiti emAMthI zuM vicAravu? hAjarI na Ape te najare caDhe,' ``ce. tamAM adhikArI varga gerahAjara rahe te ene ghera badhu hullaDa Ave. tevA vakhata dekhIne kAlakAcArye kahyuMH cAtha. te zAthI kabUla karI ? AcArasiddhi gItA paNAne lIdhe. temanA vacanane aMge vikalpita 'tathAkAra'che ja nahi, zAsananuM cAlavuM e gItA 1 taM ca pugimAe paMcamIe dasamIe evamAdipavvesu pajjosavevvaM No apasu (ni0 u0 10 gA0 545 0 ). 2 DhakkAninAdena kRtaprayANA, nRgaH pracelugurulATa dezam / taddezanAthau balamitrabhAnumitrau gRhItvA'gugvantisImAm || kAla jayAta Dro 23) Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paNa upara AdhAra rAkhe che. eka AMkhe adhUrU dekhAya eka sAdhupaNuM gItArthanuM che ane bIju sAdhupaNuM gItArthanI nizrAmAM rahe tenuM. AthI trIjuM sAdhupaNuM jinezvare jJAnathI dekhyuM nathI te kahe kyAMthI? jJAnane lIdhe thavAvALAM pApa dekhyAM, te jJAnane lIdhe thavAvALA phAyadA tapAsyA? zAsananuM cAlavuM, sadagati, puNya prakRtinI tIvratA e jJAnane ja AbhArI. eka AMkhe dekhate hoya te je jamaNI AMkha khullI heya, te te ja bAju dekhe, jJAnane dUSita karanArane jJAnanA deSa ja dekhAya. madhyastha dRSTivALA hoya to jJAnanA dUSaNo dekhyAM tenI sAthe tenAM bhUSaNe paNa dekhe. sArA narasAno AdhAra vAparanAra para jJAnane zAnI jaDa mAnavI? jagatamAM hathiyAra zApa samAna ke AzIrvAda samAna ? ane kevAM gaNavA? zANAnA hAthamAM Ave te AzIrvAda; dAdhAraMgInA hAthamAM Ave to zApa samAna hathiyAra svataMtra AzIrvAda samAna ke zApa samAna nathI. ema jJAna sArAnA hAthamAM Ave te zAsana calAvavAnuM kAraNa ane mokSanuM kAraNa bane. jJAnane hisAbe sArA ke naThArA gaNavAnuM rahyuM nahi tyAre 1 gIyatthA ya vihAro biio gIyasthIsio bhaNio patto taia vihAro nANunAo jiNavarehiM / / 122 / / saMjamaAya vahAraNa nANe taha daMsaNe carite a / ANAlova jiNANaM kubai dIhaM tu saMsAra 23 || moghaniyuksi). Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM] sthAnAMgasUtra 247 sArA naThArA kone gaNavA? jJAna-thiyArarUpa sArAnA hAthamAM Ave te sadagati sAdhe naDArAnA hAthamAM Ave to durgati sAdhe. je sadAcArane sakhI te mAre je durAcarane sakhI te naThArA' sadAcArano dasta sadAcArane kSaNabhara na choDe. jJAnanuM prajana sadAcAra kapa ne apane pUrepUro keLavAyela hoya te kapane kaI divasa kharAba gaNe naDi. pAMce AcArarUpI pAMca sthAnomAM sthira. sayamatapasyA karI bharapUra hoya, A hoya ane gItArtha hoya tenA vacanane aMge nirvakapaNe 'tatti' A samAcArI. jena zAsana jJAna-svataMtra jJAna tarIke sAdhya mAnatuM nathI. sadAcArane mATe ene mAne che. jJAnanuM projana sadAcAra AMkha dekhavAnuM kAma kare. dekhavAnA muddAe kAma kare nahi. ISTa hoya te dekhavuM, aniSTa hoya te na dekhavuM. jJAna e je tatva hoya te paDI thayelI mahera devAmAM AvI, jJAna thayuM che, uMcake nahi, muMjA mAM nAkhe nahi. zuM kahe ? ajJAnI. dekhuM kAmanuM zuM ? ne dekhyuM te tArI pharaja hatI, te tAre levI hatI. sApa dekhyo. sApa che, jJAna thayuM khase che. zuM karavA? jJAna ITa prAptinA sAdhana saMpaDAvavAM ane aniSTa prAptinA sAdhano dUra karavA tarIke upayegI che. tema jJAna e koI paNa aMge upagI he to ITanI prApina ane aniSTa dUra karavAmAM. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna saMyamanA mATe dayA che 'paDhamaM nA to rayA che jenomAM thoDAthI ja ajAyuM haze. ene bhAvArtha kayA rUpe lIdhe che? keInI sAya, koinI gaThaDI. seyanI jAherakhabara devI che. gaThaDI gaLI javI che. jJAnane mATe A vAkaya kahyuM ja nathI. saMyama dayAne mATe A vAkaya kahyuM che. paheluM jhADa pachI phaLa. pahelAM strI pachI putra. jhADa upara tatva nathI: phaLa upara lokone tattva che. phaLanI IcchA hoya te jhADa vAva pahelI karAtI vastu e AgaLanA phaLane aMge. dayA karavA mAMge che, dayA karavI e tAruM kartavya che. dayA karma baMdhAvanAra nathI, bacAvanAra che. AkhuM prakaraNa dayAmaya che. jJAnanuM prakaraNa nathI. upakrama ne upasaMhAra jANune mATe kema cAlu, kema besuM? kevI rIte rahuM ke pApa karma na baMdhAya? jayaNAthI cAle, Ubho rahe, bese, bole ne khAya te pApakarma bAMdhe nahi. AkhA prakaraNano upaddaghAta kayAM che? jayaNane udezIne pApakarma na baMdhAya-A upakama. enA piSaNamAM pUDhamaM nALa to rayA jaNAvyuM. tAre dayA pALavI hoya te jIvane samajI leje AzrA-mekSanuM jJAna meLavI leje. zA mATe ? jayaNuM pALavA mATe. upakrama e 1 parvadezanA 5 102 juo. 2 kahaM care kaha ciTTa, kahamAse kaha se| kahaM bhujatA bhAsate , pAvaM kammaM na baMdhai / / 38 / / jayaM care jayaM ciTTe, jayamAse jayaM sae muna mAsa, pAva maM na vaMdharU . 22 // za0) Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM ] sthAnAMgasUtra 249 jayaNAne nAme, upasaMhAra jayaNAne mATe. jIva, ajIva ane baMnene jANanAra saMjama jANaze. upasaMhAra saMjamamAM upakrama ne upasaMhArane eka bAjue rAkhIe paNa gAthAmAM ja AvIe. sarva sAdhuo AvI rIte che. tava jayaNamAM jagatamAM jene bhUkha lAgI teNe raseI karI. raI kare te ja bhUkha bhAMge tethI badhA dharAyA che? tatva kayuM? cUlA saLagAvavAnuM paheluM paNa mudo kyAM? dharAvAmAM. cUle saLagAvavA upara tatva hoya te se cUlA saLagAve. dALa vagere na lAve te? raI karIne dharAvAmAM tattva che tema jayaNumAM tatta. gItArtha ane gItAtha nizrA e ja sAdhupaNuM jIva, ajIvane jANe tyAre sarva jIvonI gati jANe. gati jANe puNya, pApa, baMdha, ane mokSa paNa jANe saMsArathI kaMTALe ne kaMTALAthI tyAgI A badhe anukrama zA mATe ? sadAcAranI nIsaraNI. nathI dekha upakrama ke upasaMhAra ke nathI dekhavuM gAthAnuM tattva dalIlathI paNa sAbita kare che. ajJAnane "nakAmuM" kahIe chIe. ajJAna upara cIDhai gayA che evuM nathI. bicAro jANe nahi te zuM kare? jayadika na karI zake mATe ajJAna kharAba. ajJAnathI kharAbI ajJAnapaNe che tenA karatAM jayaNa nahi paLe tenI kharAbI che. ajJAnI karavAne zuM? A suMdara, amuMdara, viratine lAbha, aviratinuM nukazAna jANe zuM ? na jANe te kahI na zake. ene khAtara ajJAna kharAba. ajJAnI paNa jJAnInI nizrAmAM hoya te te jJAnI je mAnya che. ekalA jJAna upara jaIe te ajJAnI ekale hAya ke nizrAmAM hoya te nakAme. ajJAnI paNa jJAnI jevA ja Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che, kAraNake jJAnInA vacananI nizrAmAM rahIne jJAnInI mAphaka vartAva karanAra e hoya che. agItArtha je gItArthanI nizrAvALo hoya to tenuM saMyama mAnya. jJAna pArakuM paNa kAma lAge AcAranI prabaLatA keTalI badhI svIkArI? eka dekhate hoya ane eka AMdhaLo hoya, AMdhaLe dekhatAnI AMgaLI pakaDanAro hoya ane jyAM javuM hoya tyAM baMne sAthe jAya. to pachI dekhanArA ane nahi dekhanArAmAM pharaka nahi. jJAna pArakA AtmAmAM raheluM te kAma lAge che. agItArthanI nizrAe sAdhupaNuM mAnyuM tema aviratinI nizrAe sAdhupaNuM mAnyuM nahi. jJAna sAthe dayAnI paNa AvazyakatA zaMkA-jJAna bIjAnA AtmAmAM raheluM phaLa na de te pachI bIjAnA AtmAmAM rahelI virati kema phaLa na de? samAdhAna- pArakuM jJAna bIjAne kAma lAge, paNa pArakuM cAritra bIjAne kAma na lAge. agItArthane paNa gItAthanI nizrAthI jJAna mAnyuM. javuM hoya tene TAMTI AmAM jera joize. AcAra, cAritra pavitra kriyA e to zAsanamAM levI paDaze; jJAna te mAtra sAdhana tarIke. jJAna pahelAM paNa tethI tattva te dayAnuM ja lAvavAnuM che. je jJAnanI aMdara dayAne uddeza na rahe te te jJAnane jJAna mAnavA jaina zAsana taiyAra ja nathI. AthI jJAnane khaseDavuM che ema mAnaze nahi. dayAnA sAdhana tarIke jJAna dazavaikAlikamAM paheluM jJAna kahyuM che. jJAna e zAsananI jaDa che. jenA pariNAmamAM sadAcAra heAya te jJAna. jJAna, jJAna tarIke upayogI nathI, paNa jJAna dayAnA sAdhana tarIke upayogI che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramu] AcAra tyAM sudhI ja zAsana dvAdazAMgI graMthatAM AcArAMga kema gUMchyu? AcAra e prathama, kemake e dharmanI jaDa che. AcAra che tyAM sudhI ja zAsana che. chaThThA ArAmAM katha Mcit jJAna pAmanArA thaze paNu sAdhupaNuM nahi cAle. tethI zAsanane viccheda. samyaktvanA mAlika cAre gativALA ane samyajJAnanA mAlika paNa cAre gativALA, paNa tyAM tIrthaM nahi. devatA, nArakI, tiryaMcamAM tI nahi. nigraMtha vagara tIrtha nahi La viLA tirthaM Liyaoi zAsana pravRtyuM tyAre gaNIe ke jyAre gaNadharanI dIkSA thAya-je dahADe sAdhupaNu thAya te dahADe zAsananI pravRtti. je dahADe sAdhupaNu baMdha thAya te dahADe zAsana adha. mahAvIrane jhajhuvAlikAmAM kevaLajJAna thayu. paNa tI pravRtti kayAMthI gaNIe ? dIkSA thai tyArathI. sAdhupaNAnI utpatti tyAM tIrthanI utpatti ne sAdhupaNAne IMDA tyAM tInA cheDA. tiya camAM dezivarita hoya te paNa zAsana che nahi. sthAnAMgasUtra 251 A vicArIzuM tyAre sudharmAsvAmIe bAre aganI racanA karatAM AcArane kema prathama sthAna Apyu te samAze. AthI AcArAMganI racanA karI ane pachI sUyagaDAMganI racanA karIne vicAranI vyavasthA karI. zakA-ThANAMgamAM pAMca mahAvratanuM varNana karatAM prANAtipAda viramaNa kema kahyuM? jIvasiA kema kahyuM nahi? samAdhAna-pahelAM 'hiMsA zabdamAM e vastu hatIH pramattayega iva saMgame 'Na viNA titthaM NiyaMTehiM niyaMThA va atitthagA / nAva tAva TuTALumaLA ! (nImA.gA:218) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ane prANanuM vyapara paNa. pramattayoganA paccakakhANa nathI; paccakkhANa te prANavyaparopaNanAM che. hiMsAthI virati kahevAmAM pratyAkhyAnIya, vivecanIya vastu che. hiMsA na rAkhIe ne vadha" zabda rAkhe heta te jIvanadhathI viramuM, kahevAmAM zI dazA thAta? sarvathA maraNathI viramavAnuM thAya. AMdhaLe, bahere karavAmAM kaI paNa prakAre pratijJAne vAMdha rahe naDi. vadhanA vividha bhede zaMkA-vadhanA traNa bheda che. (1) je paryAyamAM je jIva rahyo te paryAyane nAza kare te vadha" pANI pahelAM majAnA uchALA nahi hoya. pUrI vAta thavA de pachI bela. (2) je duHkha utpanna karavuM tenuM nAma "vadhA nathI te paryAyane nAza karyo, nathI duHkhanI utpatti karI, eTalA mAtrathI vadhu saMpUrNa thaI gaye ema nahi. (3) pariNAmanI kilaSTatA karavI. A traNenuM nAma "vadha'. paryAyane nAza, duHkhanI utpatti ane pariNAmanI kilaSTatA te "vadha." jinezvara maThArAje A traNanuM nAma "vadha" kaheluM che, te vadha prayatnathI, udyama karIne, sAvacetI karIne varja joIe mATe me vece nIvavA mA kahI de, pachI pArUvAtha laMbAvo zuM kAma? varjana AcAra paratve, pratijJA paratve nahi samAdhAna-varjavAnI apekSAe te jaNAvela vadha varjavAne che paNa maDAgratamAM prANAtipAta viramaNa rAkhyuM tenuM kAraNa dhyAnamAM le. vadha e jagatamAM varja asaMbhavita che. agi, 1. duHkhAtpatirmanaH klezaH tatparyAyasya ca kSayaH / yasyAH syAt sA prayatnana, kSiA devA vicittA 05 (hAmitrIvahiMsArajhavacUff) Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDhAramuM ] sthAnAMgasUtra 253 agi kevalInI dazA vicArIe te tyAM paNa paryAyane nAza ane duHkhanI utpatti e be varjI zakatAM nathI. chatAM jaLamAM siddha thayelA, dariyAmAM, nadImAM siddha thaelA ApaNe mAnIe chIe. je vakhata siddha thanArAnAM zarIre nadI, dariyA, jalAzayamAM hoya te vakhata chene aMge paryAyane nAza che ke nahi? duHkhanI utpatti che ke nahi? paryAyane nAza ne duHkhanI utpatti che. "vadha vaje e azakya che eTaluM ja nahi, paNa asaMbhavita paNa che. A je kahyuM te pravRttine ane A traNa prakAranA je vadha kahe che te vadhanuM varjana AcAra pratye che paNa pratijJA paratve nathI. vartananI apekSAe "pANI, vanaspati, vAyarAnI virAdhanA na thAya tema vaje' ema zrAvakane kahIe chIe. AcArane ame Apelo upadeza pratijJAmAM utArI de te tuM sthAnane samajele nathI. AcAra batAvavAmAM vAMdhe nathI. paNa pratijJA na karI zakAya. vadha varjavAne aMge upadeza Ape te lAyaka ane jarUrI, paNa pratijJAna viSaya cAle che. pratijJAne aMge na cAle. pratijJA laIe te eka eka jalasiddha thayA te pratijJAthI bhraSTa che ema kahevuM paDe che. zrAvakane ekedriyanI virAdhanA varjavAnI hatI, te varjIta thaI gaI, AcArane age varjavAnI hatI. AcArano viSaya che. pratijJAne viSaya che. sarva prANAtipAta viramaNa e pratijJAne viSaya che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 19 dharmanI jaDa gaNadhara maDArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjIe bhavya veAnA upakArane mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA AcAra e dharmanI mULa jaDa che ema kahyuM. tIthapravRtti e paNa mahAvratanA uccAraNane aMge thayelI hAine AcAranI jaDavALI gaNAya. tInu TakavuM sAdhupaNuM hoya tyAM sudhI. avakezI jJAna karyuM ? jJAnane Adara jJAnanA muddAthI karAyele nathI. AdaravA lAyaka vastune khyAla Ave tethI te AdarI zakAya, chAMDavA lAyakane chAMDI zakAya te mATe jJAna che. traNa karavA lAyakanuM grahaNa karavuM ane chAMDavA lAyaka chAMDavu e phaLa jJAnanu che. je jJAna thayA pachI AdaravA lAyakane AdarI na zakayA, chAMDavA lAyakane chAMDI na zakayA, teA jema jhADane phaLa na Ave tene 'avakezI' kahe che. tema te jJAna paNa 'avakezI' kahevAya. jJAnanI sArthakatA zAthI? vAcakava umAsvAtijIe prazamaratimAM jaNAvyuM ke A'jJAnayoruM. viAMta." jJAnanuM phaLa virati che. jJAna e jJAnanI apekSAe AdaravAtu hai!tuM nathI virati thAya tA ja jJAna gaNavuM. AdaravA lAyaka AdarAya ane dAMDavA lAyaka chaDAya. 1 vinayaphalaM zuzrUSA guruzuzrUSA phalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirviratiphalaM cAtravanizedhaH || ( prazamarati lo0 72) ha Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM) sthAnAMgasUtra 255 mithyASTinuM jJAna, e ajJAna zAthI? zaMkA-tame te jabarA pakSapAtI, tamAruM TIluM dharAve te jJAnavALo. samyagdaSTi jJAnavALe, mithyASTi ajJAnavALe. e zuM dAbaDIne dAbaDI nathI jANate, nathI mAnate ? e pAnAne pAnA tarIke jANe che ane mAne che. jema samyagdaSTi mAne che tema mithyASTi paNa pAnAne pAna mAne che. sarakhuM jJAna chatAM ekane jJAna ane bIjAne ajJAna! samyagdaSTine jJAna te ja jJAna. aphINane kaDavuM, geLane mIThe tame kahe, evuM te paNa kahe. be sarakhA chatAM ekane jJAnI, bIjAne ajJAnI zA mudAthI kaho cho? samAdhAna--ekAMtavAda hovAne lIdhe sat, asatpaNane pharaka nathI paDato. samyagdaSTine cAhe je ISTa viSaya heya te paNa e pudgalanA svabhAva aniSTane aniSTa tarIke jANe. heyamAM upadeyanI buddhi Ave tyAM pudgalanI dRSTi AvI. samaSTi thavuM darekane game che, paNa mithyASTi thavuM koIne gamatuM nathI. paga samyagdaSTinI riyati kevI muzkelI bharelI che te vicAravuM nathI. jitazatrunuM udAharaNa jitazatru rAjA che ane subuddhi pradhAna che. (jJAtAnI 1 phUTa 18-11) bane khelavA nIkaLyA. khAI AvI. khAImAM AkhA gAmanI durgadhI hatI. rAjAe durgadhanuM sthAna AvyuM tyAre moMe DUca daIne gheDa doDAvI mUka. subuddhi samakitI che. tene vicAra Ave che. pulanA pariNAmane A che samajI zakatA nathI. pADezIne tyAM Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna saLagate pULo ghAle che. vagara sagAMsaMbaMdhIe mekANu zAnI mAMDe che? tAre ne pudagalane saMbaMdha kaye ke jenI upara tuM arara ! ahehe ! kare che. A vAta mArA mAlikanA khyAlamAM AvI nathI, te enI sevAmAM rahyo zA kAmano ? sahAdhI rahyo heya ne koI rAjAne dhela mArI jAya te sa dhI nokarImAM hAjara hoya ne pele dhela mArI jAya te tene dhikakAra. huM paNa dharma pAmela chuM ne pudgalanuM svarUpa jANe chuM. evAnI tahenAtamAM meharAjA rAjAne dhola mArI jAya tethI mane zarama Ave che. "bAvanA' caMdana che, bALyuM ke ghasyuM te ye sugaMdha Ape. samaktinA moMDhAmAM cAhe te saMpatti ke vipatti hoya te jema caMdana koI divasa durgadhI vame nahi, tema A jIva paNa cAhe tevA ISTa saMgamAM, aniSTa saMgamAM pitAnI sAcI samajaNane taje nahi. sthUlabhadranI parIkSA sthalabhadra bAra varSa sudhI vezyAne tyAM rahyA che. pachI pahelavahele muni veza le che. rAjA parIkSA zAmAM le che? hAthI marI gayuM che. lekenI nAsabhAga, paNa sAdhu sthira. emAM enI parIkSA. sIdhI lAIne cAlyA jAya che, tyAre rAjAe jANyuM ke sAdhu che. samyagadaSTinA vicAra have mULa vAta para Ave-pradhAna kahe mArA saMsargamAM 1rAyA bhaNai-pecchaha kavaDattageNa gaNiyAgharaM pavisai, AgAsatalaga bho pecchai, jahA matakaDevarassa jaNo avasarai muhANi ya ThAvai, so bhayavaM tadeva nArU I (Ava. hArika vR0 61. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM sthAnAMgasUtra 2pa7 Avele tene dharma na Ape te huM dharma pAmele kAmane zuM ? sajajanenA guNe prApta thayelAnA "saMsargamAM AvIne samadRSTinI prazaMsA na kare te doSa; prazaMsA na kare te anAcAra, ne prAyazcittanuM sthAna. rAjAne kevI rIte samajAvo e vicArI pite nokarane hukama karyo ke AmAMthI pANI laI leje. kharAba khAImAMthI pANI laI lIdhuM. e pANIne retI, kalasAmAMthI . gALI svaccha karI, vAsita karyuM. paNa taiyAra thayuM tyAre rAjAne jamavA belAbe. nokarane kahI rAkheluM ke peluM pANI Apaje rAjA kaheH are pradhAna ! pANI jevI cIja te te mArAthI chAnI rAkhI? A je sthAnanuM pANI hoya temAMthI ame bharI lAvIe te khUTI jAya emane? pradhAna belyA-Apane Aveza na Ave te kahuM. je khAI AgaLa ghaDe deDAvIne Apa nADA hatA te A pANI. rAjA ekadama cama! na hoya e pANI! kayalAne cAhe teTale dheIe te khaDI na thAya. pradhAne badhI prakriyA batAvI. A pANIne A badhAM sAdhana, e sa skAra karatAM elacI, laviMgane je rUpe meLavavA te rUpe meLave, gaMdha Ave te rUpe. e taiyAra kareluM pANI batAvyuM, tyAM kabUla karyuM. kelasa kALe hoya che. emAMthI geLI kare che te sapheda. pariNAmanuM palaTavuM te pugalane svabhAva. jyAM rAjAe mahenata dekhI tyAre rAjAe pUchayuM rAja AvI rIte kare che? nA sAheba, Apane mATe ja karyuM che. bIjuM pANI lAvIne karyuM hatuM te apUrva thAtane ? nA. AmAM eka kAraNa che. Apa e khAIne pANIne dekhIne doDI gayA tyAre Apane pudagalane vicAra na AvyuM. pudagalanA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kharAbapaNAne lIdhe tamArAmAM kharAba paNe dekhyuM tethI mAre ATalI mahenata karavI paDI. pudagalanuM sArUpa samajAvyuM. jitazatrune samakti pamADyuM. pugalane dveSa e pArakI lAya subuddhimAM je pariNati uttama hatI te rAjAmAM kema na Ave? pArakAne tyAM lAgelI lAya pitAne tyAM kema AvavA de? pAMkha gharanI kApI nAkhavI joie. subuddhi pradhAna, rAjAne mArge lAvavA mATe, pudgalanuM pariNamana kema thAya che te samajAvIne pudgalanuM cAhe te pariNamana thAya temAM ApaNe ghere hAya lagADavI nahi. paNa te padArthanI aMdara A jIva dveSa kare che. gaTara ( Gutter)nuM pANI joI dveSa kare che, e ja pANI jaIne zAka thayuM tene AdarathI le che. zAthI? saMskArathI badalAyuM tethI te ja artha upara dveSa karIe chIe, te ja artha upara lIna thaIe chIe. nizcayathI vicArIe te jIvane ISTa, aniSTa nathI. pArakI hAya gharamAM na ghAle. pudgalanA pariNAmanI vicitratA khyAlamAM AvI hoya te, pAnAne pAnAMrUpe kahe, paNa pitAne ghera DAya na lagADe. samyagdaSTine je jJAna thaze temAM eka bhava hetu thavA deze nahi. jyAre mithyASTine je jJAna thaze, UnAne UnuM kaheze. samyagdaSTi vasturUpa jaNAve che, are kAMI nathI- rAcavuM mAcavuM nahi e jJAnanuM phaLa tethI karmabaMdhana nahi. kayuM jJAna saMsAra vadhAre? jayAre sAruM dekhyuM tyAre hAza! kharAba dekhe tyAre are! je jJAna thAya te hAza! ane are !mAM pariName e jJAna te saMsAravRddhinuM kAraNa bane che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egaNIsamuM ] sthAnAMgasUtra viratirUpa phaLa vinAnuM' jJAna ajJAna jJAnanuM phaLa vikRti te na thavAthI mithyAdraSTinA jJAnane jJAna kahI zakatA nathI, kemake ene viratinuM dhyeya na heAya. sabhyazrRSTinA beAdhane jJAna tarIke manAyu te sadAcAranA dhyeyane lIdhe. AdaravA lAyakane AdaravAnI, meAkSa meLavavAnI buddhi na hoya te samyagdarzana nahi. ahIM lAla paDado karelA hoya ane sAmA sUrya hoya, enu ajavALu enA para paDe che. vastunI lAlAza dekhAya. paNa vatu lAla nathI ahIM AbhAnA samakti na levAM. zAstranI vAta cAlatI haiya tyAM pudgala Ama che. uDayA eTale kha Mkheryu. samyakatvanI sthiti chAsaTha sAgareApamathI adhika. 259 jJAna, 'jJAna' tarIke kayAre gaNyuM? virati upara dhyeya rahyuM heya tyAre. jJata jJAnarUpe AdareluM nathI paNa viratinA kAraNa tarIke AdareluM che. paheluM jJAna kharU. pahelAM cUle saLagAvavAne, paNa karavAnuM zuM? raseI. jemAM virati Ave nahi te jJAna nakAmuM. zakA-jJAnathI dayA thAya te sIdhuM kahevuM hatuM. zA mATe paTTamaM nALa to tyA'' kahevu paDayuM ? eka ja padamAM e vAkayA zA mATe? samAdhAna- pahelAM jJAna thAya che, paNa te jJAna zA mATe? dayA mATe. mATe jJAna meLavI dayAmAM A. jagatamAM jJAna jJAnarUpe AdarayuM che. gharanAM naLIAM o (tAttvika 60 rR. 81 jue.) AdarAyu nathI; jJAna phaLarUpe gaNyAM che? lUgaDAnA tAMtaNA Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna gaNavA beDA cho? gaNe te jJAna thAta ne? naLI gayAM heta te naLIAnuM jJAna thAta ne? upayoga zeno? jJAna jJAnarUpe levAtuM heta te ene upaga ze ? e keI divasa rahetuM nathI. sukha zA mATe e savAla thatuM nathI. sukha sukharUpe AdaravA lAyaka che; hetu tarIke AdaravA lAyaka che. jJAna jJAnapaNe levAtuM nathI; hetu tarIke e levAya che. jJAna, sAdhana tarIke, nahi ke sAdhya tarIke naLIA gaNavAM tene phAyade che? jJAna sAdhana tarIke gayuM. tenAthI dayA thAya che mATe "jJAna" jJAnanI kiMmata zAne lIdhe? rAjAne tyAM janmelA chokarAnI kiMmata rAjaputra tarIke che, putra tarIke nathI Azravane chAMDavA ane saMvarane AdaravA mATe jJAnanI jarUra che. jJAnanuM jJAna paNe AdhyapaNuM nathI. AcArane aMge jJAnanuM ArAdhya paNuM che. prazamaratimAM jJAna 4 vita." kahyuM che. hemanuM heya, upAdeyanuM upAdAna. to savA dhyAnamAM laIzuM tyAre samajAze ke prathama AcAranuM dhyeyapaNuM che. dazavaikAlikamAM zaaibhavasUrijI "maM nALa to yA" ema kahe che, te eTalA mATe ke jJAnamAM be vAtaH jANe, paNa dayA naye kare. saMbhava vyabhicArane che. jeNe dayA karI tene pApa nathI, kaTuka phaLa nathI. arthapattithI Akhe upasaMhAra thaI gaye. upakrama karyo. kaTaka phaLanA abhAvane lIdhe pApakarma na thAya. te pApabaMdha thAya te kaTuka phaLa thAya. upasaMhAranI vakhate pApaphaLa, kaTuka phaLanI vAta cheDI dIdhI. jJAna, jJAna ane dayA bene aMge vyabhicAra che tethI to rayA' kahevuM paDyuM. dayAnA theye jJAna AdaravAnuM che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM] sthAnAMgasUtra 261 AcAranI dRSTie jJAnanI saphaLatA jJAna AcAranI daSTie saphaLa che, mATe pahelAM AcAranI jarUra che. sudharmAsvAmIjIe pahelAM AcArAMganI racanA karI; pachI AcAramAM pravele puruSa maLavAmAM miniTa ane jALavavAmAM aMdagI. eka lAkhanI cIja laIne bajAramAM jAya, lAkhanI milkata hoya ne ceka Akho laI Abe, paNa lAvyA pachI jALavavAmAM aMdagI joIe. tema AcArAMgathI AcAranI prApti karAvI dIdhI, chatAM jALavavA mATe jIMdagIne prayatna joie. tene mATe sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI nAMkhI tethI maLele AcAra e che na thAya, khese nahi. vicAranI vyavasthA karyA pachI ThANugamAM pAMca mahAvrata kahyAM. pramatta ga tarIke paccakhANa nahi ghaNArUvAlAno veraLa" DisAmAM pramatta yega, prANavyaparapaNe hiMsA. pramatta yoganI pratijJA karavAnI nathI hisAthI viramavAnuM na bane, DisA vageremAM pramatta yoga badhAne lAge che. strI-gamanamAM lAgele nathI. zAstrakAre manAI karI, tethI pramatta vega zAnA lagADe che? pramatta yoga pada na lAvavuM. te DinamAM be prakAra che; jUDamAM be prakAra che; adattAdAnamAM be prakAra che; ane mUcchamAM be prakAra che. Ama cAramAM be prakAra. ahIM cethAmAM vizeSaNane vyabhicAra nathI. pramatta vega pAMcamAM lAgu paDe che te ene e nAmathI kahI zakIe nahi. "mana" sparza, gaMdha vagere jANavAmAM lAgu. rasane manane viSaya kahetA nathI. mana badhAmAM lAgu paDe che te sAdhAraNa kAraNa che. pramatta ga e pAMce pApasthAnakone aMge sAdhAraNa kAraNa che, tethI pramatta ega hiMsArUpa che ema kahI zakIe nahi. pramatta yoga Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tarIke paccakkhANa thatAM nathI. prANavyaparopaguthI viramaNe kahIe chIe. jIvanA vadhathI viramavAvALAne jIvanA vadha ja thatA nathI. kAraNake anAdi nidhana jIva che. tethI nIpaTTAo vemaLa asavita. jo ema kahIe te jIvane 'anitya mAnavA paDe. jIva ane maraNanI samaja jIva keNu ? jIvana karanAre. jeNe kraza prANathI jIvana karyuM che, ane karaze te 'jIva.'jIve che tenuM nAma jIva' elIe chIe. samajyA hAya to ema kahIe nahi, jIvye che, jIve che, ane jIze te jIva jIve che te jIva ama tA nAstikane kabUla che. nAstikane DhaLe prANu mAnya che, mATe zAstrakAroe je jIjyeA, jIve che ane jIvaze te 'jIva ema rAkhyuM. jIvana karanAre jIva. prabhu e jIva na rahyo, prANane dhAraNa karanArA te 'jIva.' vadha thaze te prANane thaze. prANanI sAthe viyeLa tenu nAma 'maraNuM.' jIvane nAza banyA nathI, banaze nahi ane ane nahi. jIvathI viramaNa na kahyuM tethI prANAtipAta viramaNa kahyuM. prANanA atipAta saMbhivata che. devadatta chUTA paDayA, yajJadatta chUTA paDaye ema kahI zakAya. ekale chUTA paDaye ema na kahI zakAya. viyega che. jIva prANathI chUTA paDaye, prANa jIvathI chUTA paDaye te kabUla. prANa ane jIva be ekarUpe maLelA hovAthI chuTA paDavu tenuM nAma 'hiMsA,' zakA--jIva ane prAgunA viyeLanu nAma 'maraNa' che, . 1 ege jIve eka:- kevalo jIvitavAn jIvati jIviSyati ceti gIta:-prAdhAnadhamAM Ama) (TALA vR> o o ) } Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM sthAnAMgasUtra 263 te jAtipAta ke prANAtipAta rAkhe te sarakhAM ja che! samAdhAna-mahAnubhAvo! zAstrakAro ghaNuM AgaLa vadhIne cAlyA che. jyAM sudhI vItarAga dazA AvI nathI, saMjavalana kaSAyanI cokaDI gaI nathI, tyAM sudhI pratijJA kare te paNa dUSaNanI taravAra te laTakatI ja che. dUSaNanI taravAra laTakatI rahe tenAthI bacavuM e darekanI pharaja. aMtamuha te apramattapaNuM AvavuM joIe jIvAtipAtathI-prANAtipAtathI bacavAnI pratijJA karI, tethI hamezAM taiyAra rahevuM joIe. dUSaNo te lAgavAnAM, te taiiyAra kema thavuM? duniyAmAM dhULa UDyA vinA raheze nahi paNa gharadhaNIe sAvaraNa rAkhavI joIe. vadhAre vAyu Ave tyAre bAraNAM baMdha karIe chIe, paDadA rAkhIe paNa dhULa sarvathA baMdha thatI nathI, tema dUSaNa lAgavAnAM. savAre mirachA mi Tuis kahe che pachI sAMje, pachI paphakhImAM, mAsImAM, saMvacharImAM dukakaDa karavAnuM AvA ceDA kahe che. kSaNe kSaNe pramattadazAne pravAha vahyo che. AjakALa duHSamAkALa che, paNa kevaLajJAna cAlatA vakhatanI sthiti laIe keDa pUrvanI sthiti dezanakeDa pUrva sudhI sAdhupaNuM pALe, emAM aMtarmuhUrta te apramattapaNuM AvavuM joIe. apramatta paNuM aMtarmuhUrta. te apramattapaNuM ekaThuM karIe te atALIsa (48) miniTathI-aMtarmuhUrtathI vadhe nahi (ma. pR. 186). coryAsI lAkha varSane coryAsI lAkha varSa guNa tyAre= eka pUrva evAM keDa pUrva temAM aDatALIsa miniTa. hisAba mUke te varSe keTaluM? apramatta Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 sthAnAMgasUtra paNAnu' tatkRta e vIjaLInA jhabakArA jevu che. apramattapaNAnI A jIvane muzkelI keTalI ? AvI muzkelI heAjAthI " Aje prANAtipAtanuM ke jIvAtipAtanuM viramaNu kare temAM nirdoSapaNuM keTalu rahe? bhADutI gharamAM rahevA lAge tyAM sAvaraNI joie. mahAvrata uccAravAnI sAthe prAyazcittanI zuddhi te joIe. vyAkhyAna mANAnA hisAbe zuddhi ne prAyazcitta jItrAtipAta nahi letAM prANAtipAta levuM temAM khaja vAta kema ? kAMi saMbaMdha? zuddhinuM prAyazcitta prANanA DisAme che; jIvanA hisAbe nathI. hiMsAnu pApa prANanA hisAbe che. eka ekedriyane mAre ne eka manuSyane mAre. jIva tarIke baMne sarakhA. prAyazcitta sarakhu joiene? zAsrakAra keI divasa eka mAne kharA? ekadriyane mAre to eka maryAM, manuSyane mAre tA eka maryo che ne ? jIvAtipAta sarakhe rahe. prANAtipAtamAM pharaka paDayeA. prANane hisAbe prAyazcitta prANanA hisAbe zuddhi. pazu jIvanA himAme nathI te prAyazcitta gaNavAnuM nathI te zuddhi gaNavAnI. adhika prANanA bacAvane mATe alpa prANanI virAdhanA kSatavya gaNAya. munirAja rastAmAM vihAra karI rahyA che. e ja rastA che. eka rastA pANImAM thaine javAnA che ane bIjo lIatarImAM thaine javAnA che. utsargane apavAda AmAMthI nIkaLe. e 'prANAtipAta' zabda rAkheA te nIkaLe. 'jIvAtipAta zabda rAkho tA na nIkaLe. prANAtipAta-viramaNu rAkhavAnuM kAraNa prANAtipAtane hisAbe paDilehaNa- pramAna che. pudagalA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egaNIsamuM ] sthAnAMgasUtra 265 narI gati pAme. relve ATale! badheA bhAra laIne cAle che. saMcAnI seya ATalI hoya che. calAyamAnanI sAthe vAyunu utthAna che. vAyu khIjAne calAyamAna karyA vinA rahe nahi. jIvAtipAta rAkhe| te paDilehaNa, pramAnane dezavaTo devA paDe. utsa, apavAdane aMge vicAra karIe. jIvane hisAbe trasa sthAvara sarakhA che. prANanA hisAkha sarakhA nathI. ahIM jIvane hisAba nathI. tethI prANAtipAtaviramaNu rAkhyuM, zakA--prANane hisAba rAkhyA te julama thaI gaye. AkhA jagatanI hatyA eka bAju ane vATakI jeTalA prANInI virAdhanA eka bAju. prANanA hisAnna rAkhazo teA vATakI kAcu' pANI pIdhuM tenuM pApa lAge tenA karatAM badhAM manuSyAne mArI nAkhe te AchuM pApa lAge ? 'prANAtipAtavirama' zabda khelI gayA. samAdhAna--ahIM kSayeApazamane lIdhe prANAtipAtaviramaNu che. jJAnanA kSaye pazamamAM Ave. anaMtA ekendriya bhegA thAya tA rasane jANavAnI tAkAta nathI. anatA rasanAvALA ekaThA thayA hoya te gaMdha jANavAnI tAkAta na Ave, draSyaprANamAM nar3i rahetAM bhAvaprANamAM Avaze tyAre prANAtipAtaviramaNu kema rAkhyu te khyAlamAM Avaze suni hatyAmAM anatu vera RSihatyA karanArAne anatA vera. eka vikalpa. eka 1 (a) purise NaM bhate / isi haNamANe kiM isi haNai ne isi dArU ? gAyamAM ! rUvi LarU nevi DhaLarU, te veLaTTAM mate ! evaM vacca jAva noisipi haNai ? goyamA ! tassa NaM evaM bhavai evaM khalu aI egaM isi iNaHmi se NaM egaM isi haNamANe agate jIve . Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna bAju SinuM vera ane eka bAju badhA jInuM vera. mRgane mAranAra ekalA mRganA verane sparyo. keI manuSya kAvaDa laIne Avate heya. tenuM AgavuM pheDI nAkhe te pAchaluM ApaApa phUTI jAya chatAM AgalA pheDanAre te pheDayuM ema kahevAya. A pheDI nAkhe eTale pele ApoApa phUTI gaye. e nyAye trASie cauda rAjalekamAM upadeza ApatA hatA. tethI kApatikA'nyAye trASine mAranAro anaMtA verane sparyo che. sAdhu mahAtmAmAM jJAna virati mATe che. jIva nahi kahetAM prANa zabda kema rAkhe? vadha kema na vAparyo? e vAta have pachI. duLa che tenadde nivo I (mA. 3. 21 0) () siM' ti RSim 'agaMte jIve haNai' ti RSi nannanaMtAn jIvAn hanti, yatastad ghAte'nantAnAM ghaate| bhavati, mRtAya tasya viraterabhAvenAnantajIvaghAtakatvabhAvAt ' athavA RSirjIvana bahUn prANinaH pratibeodhayati, te ca pratibudhAH kamega mokSamAsAdayanti, muktAzvAnantA. nAmapi saMsAriNAmaghAtakA bhavanti, tadvadhe caitatsarvaM na bhvtytstDhaDAratanIvavA maDhatIti (mA. p. 40). Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 20 jJAnanI upagitA zI? gaNadhara mahArAjA sudharmAsvAmIjI bhavya jInA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mekSamArgane pravAha calAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatAM jaNAvI gayA ke jJAna e jJAnanA muddAe AkaravAnuM nathI. chAparAmAM naLIo gaNIe te ze phAyade? jANavuM e ja. phAyade nathI. nAnAM baccAMone gaNavuM e phaLa che. emane aMge bhaNavuM gaNavuM e phaLa gaNIe chIe tenuM kAraNa AgaLa vepAra rojagAramAM e javAne ethI AgaLa phaLa Ape te tarIke ene ugI gayuM. jJAna sAdhana tarIke upayogI gujarAtInI bArAkhaDI zIkhave che. pahelAM aMgrejI zIbane ? jJAna thaze. evA jJAnane zuM kare? jJAna, jJAna tarIke, sAtha tarIke mAnyuM nathI. vyavahAranuM zikSaNa meLavAya te meLavAta naDi. phalANuM ja bhaNatara zA mATe? basthAonAM jJAnamAM ApaNa nema kayAM che? ene vartanamAM upayegI thAya emAM che. zikSAgu che evI bUme mAre che. je zikSaNa upa gamAM na Ave te gokhAvIne mAthuM khAI jAya che. jJAna, jJAna tarIke upayogI nathI; sAdhana tarIke upayogI che. cakSu dekhe. dekhavA mAtrathI phaLa nathI kAMTA dekhyA eTale paga upADIne sAcavIne cAle. pAMgaLa, AMdhaLe A benI sthiti 1 hayaM nANaM kiyAhINaM, hayA annANo kiyA / pAsaMto paMgulI , ghAvamA madhano (gAya ni jA 202) Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vicAre. AMdhaLe dekhe nahi; enI pravRtti sAdhya vagaranI hoya. pAMgaLa dekhe, paNa pravRtti karavAnI nathI. banne lAImAMthI bacI zake nahi. sthaLAMtare jaI zake nahi te dekhyAnuM phaLa zuM? jJAna te thayuM che ne ? jema AganuM dekhavuM e bacAva karanAra na hevAthI vyartha jAya che. duniyAdArImAM chokarAne aMge, Agane aMge thayeluM jJAna, jJAna jJAnarUpe phaLadAyI nathI e jaI zakyA. je AMkhe na hoya te dAvAnaLamAMthI bacI zakavAne nahi. UlaTo evA khADAmAM jaI paDe ke moDo marate hoya to vahele mare. kriyArUpe jJAnanI upagitA - jJAna che upagI, paNa te upayogI jJAnarUpe nahi. tyAre jJAna kayA rUpe upayogI? jJAna e kriyAnA sAdhanarUpe upayogI che. a5 jJAna paNa je kriyAnI siddhi karanAra thayuM che te upayegI. moTuM jJAna je kriyAnI siddhi karanAra na thayuM te te nakAmuM. jene pApathI bacavAnuM kArya karI lIdhuM, te eTaluM ja mAtra jJAna dharAve ke pApathI bacavuM, vadhAre nahi te eTaluM jJAna dharAvanAro je pApathI bacI zake te tene mATe badhAM guNaThANAM khulAM. pApanA ja parivAranI AvazyakatA bAramAM guNaThANAne cheDe ane temAM guNaThANanI zarUAtamAM kevaLajJAna thavAnuM paNa tenA pahelAM samaye ADapravacanamAtAnuM jJAna hoya che. bAramA guNaThANAne cheDe ATaluM jJAna heya. uttarAdhyayananA e (AvavAmAyA ma = 4) nAmanA adhyayananuM jJAna levuM nahi. jJAna naDatuM nathI paNa prakaraNa naDe che. jaghanyanuM prakaraNa levAnuM hovAthI e uttara Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasamuM ) sthAnAMgasUtra dhyayananuM jJAna nahi. mAtra aSTapravacanamAtA eTalA jJAnavALe badhAM guNaThANAM meLavI zake, jyAre kriyA vagarane, pApane nahi vajanAro traNa jJAnavALo hoya te paNa nakAme. mati, zrata, avadhine dhAraNa karanAra hoya te nakA. zAsananI rakSA kare, zAMti kare, zAsananI veyAvacca (vaiyAvRnya) ane samAdhi A badhuM karanAra heya paNa e hisAbamAM naDi. ene age kAussaga karIe tyAre vaMLavAi na belI zakIe. samyadaSTi traNa jJAnavALA che. zAsananI zAMti vagere karanArA che, paNa vALAribAgha nathI. traNa jJAnavALA chatAM pApanA parihAravALA nathI. jenAthI pApano pariDAra thAya tevA a5 jJAnavALe hoya to te zirasA vaMgha che. A vAta upAdhyAyajIe jaNAvI. grathibheda vinA samyakatvane abhAva eka nirvANapada AtmAnI rAgadveSanI, viSaya-kaSAyanI pravRttimAM na hAya, eka vAra e vicArAya te kalyANa thAya. dhi paNa jJAnavALAo AtmAne kAbUmAM laI pApathI nivRtti karI zakayA te te jJAnanI kiMmata ghaNI che. AtmAne rAgadveSa, viSaya-kavAyanI pravRttithI dUra rAkhe te kalyANa thAya. graMthibheda karyA sivAya koI samyakatva pAmatuM nathI, ane samyakatva pAmyA sivAya koI me kSe jaI zakatuM nathI. mekSane mATe jene IcchA 1 appapi suyamahIyaM payAsayaM hoi caraNajutamsa / ikopi jaha padavo savarAvuM basa thANe (mAtra ni. nA 12) 2 nirvA gapadamapyekaM, bhAvyate yanmuhurmuhuH / tadeva jJAnamutkRSTaM, nicA nAdi mUsA (jJAna: ma o, 2) Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hAya teNe samyaktva tarapha pahelI pravRtti karavI jarUrI che. ghInI pravRttivALAe dahIM tarapha dhyAna rAkhavuM, paNa e dUdhavALA tarapha dhyAna na rAkhe te? meAkSanI IcchA zakhavAvALAe samyakRtva tarapha dhyAna rAkhavAnu che paNa samyaktvavALAe graMthibheda taraph dhyAna rAkhavAnu che. kAraNake graMthibheda thayA sivAya samyaktva thavAnuM nathI. udhamanI jarUriyAta graMthibheda kahevA kane? vastu banAvavI hoya te pahelAM pyAla leve| joie. kAIka bhAgyazALIne khyAla vinA paNa khanI jAya. jaMgalamAM bhUlA paDelAmAM ajANyA chatAM keAIkane mAge AvI javAnuM thAya. graMthibhedane jANe nahi paNa nisa-samyakava thAya. te te kAika jaMgalamAM bhUve paDele mALe Ave tathA jANavA, paNa je nisaga-samyakatva saheje thaI jatuM hota to udyama karavAnI jarUra raheta nahi. duniyAmAM paNa jANItane joDe levAnI musApharImAM jarUra paDe che. kAlacakranI apekSAe keTalAka nisa-samyaktvavALA gaNAya paNa sAmAnya rIte kAika gaNAya che mATe karavAnI IcchAvALAe udyama karavA jarUrI. graMthinu svarUpa graMthibheda karavAnI icchA keAne hoya ? graMthi nathI jANI tyAM zuM thAya ? graMthi pahelAM samajavI joie ke graMthi zI cIja che. zAstrakAre kahyuM che: "durbhe rAgadveSanuM pariNAma te ja 'graMthi'. karkaza rUDha evI gAMTha te 'ya.' karmathI thayela 1 gaMThiti sudubbheo kakkUmbaDavaNa rUDha gUDhagaMThina / jIvarUna krnnaLiyo paLarATe saLiAmA !! (vi. A0 ]]> 1260) Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamu] sthAnAMgasUtra 201 sajjaDa rAgadveSane piraNAma te ja gAMTha. jarA vicAra kara. sittera kADAkoDI sAgaropama AgaLa gAMTha nahi. chAsaDa, saDasaTha, aDasaTha, agaNAtera AgaLa gAMTha nahi, eka kADAkaDamAMthI paDye pamanA asa MkhyAtameA bhAga echA thAya tyAM ja gAMTha. zakA--rAgadveSanI vRddhi ahIM che ema kahevu eie. je rAgadveSanA pariNAma sittera kADAkoDI sAgaropamanI sthiti mele tyAM gAMDa kahe. tyAM koi gAMTha che ema kahetu nathI. madhAM zAstro eka kADAADa sAgaropama mAtra rahI, agaNAtera kADAkADa tRTI-eka kADAkADamAMthI pakSepamane asaMkhyAtamAM tUTe tyAre gAMDa Ave ema kahe che. samAdhAna--dariyAmAM madhya bhAgamAM jhelAM khAvAnAM na heAya; vadhAre jholAM khAvAnuM kinArA para tevI rIte A jIva sittera, agaNeteramAM jhele caDheleA na hatA, hatA pravAhumAM. ahIM AvIne eka kADAkeADa sAgaropama bAkI rahe tyAre jhele caDhe che. i sparza, rasa vagere maLe e hatu. taddana nAnuM baccuM' ramatamAM caDhelu hoya ene bhaNavuM.e dhyeya nathI. ramavu e dhyeya che. pravAhe cAle che, jyAM pAMca, sAta varSanA thaye ke nizALe besADaye. nizALe jAya tyAre bhaNavAnuM; bahAra Ave tyAre ramavAnu, koDAkoDa sAgaropama mehanIya karma bAkI rahe tyAM sudhI rUpa rama tarapha dorAyelA; jayAM aDIM AvyA tyAM graMthi najIka, meAkSanu sukha levuM e sthiti thaI. pahelAM vicAra na hatA, pariya saMvijjara me 1 aMtima ke DAke DIe sammAnamA ujjANaM mAne strIne harU maMdI || (vi mA 122) - Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nizALamAM bhaNavAnuM, nIkaLe eTale ramavAnuM mana thAya. kare rajAmAM rAjI. bhaNavAnI kimata tene keTalI? paNa chekarane hajI bhaNavA tarapha pUruM lakSa nathI tethI bhaNavAmAM rAjI nathI. tema A jIva daherA upAzrayamAM rahe tyAM sudhI baMdhanImAM bahAra nIkaLe te zuM thayuM? sAmAyika pratikramaNamAM ardhA kalAka vadhAre game te UMce nIce thAya che. jema chokarAne ardho kalAka vadhAre besADe te chekarAne kAMIne kAMI thAya che. kIDIo caDhe che, rUe che, mAstare pATha taiyAra karavAnA muddAo besADyo, tema sAmAyikamAM vadhAre vakhata jAya, pratikamaNamAM zAMti dhImethI bele te "huM" thAya che. jo Ama thAya te jANavuM ke dhULiyA nizALiyA chIe. bhaNavAne rasa lAge tyAM coTalI bAMdhI rAtanA be vAgyA sudhI vAMce che. mAbApa TAMgATeLI karIne nizALe mUtA hatA tyAre kIDIo caDhatI hatI tene te kare atyAre coTalI bAMdhe che. camatkArI parivartana | nAnA baccAne ramatamAM rasa hato te vakhate ene nizALa badhIkhAnuM lAgatuM hatuM, mAstara jama je lAgatuM hatuM, ane mAstarane UDA bhaNAvavAmAM bahAdurI gaNAvatA te. paNa e cheka zikSaNanA rasamAM AvyuM tyAre be vAgyA sudhI roTalI bAMdhIne ceTa lagAve che. anAdi kALathI jIva hate. cAhe te ekedriya, cAhe to devatAnI gatimAM pharyo, ISTa rasa, rUpa vagere maLavAM joIe. eNe sukha sAdhya gaNyuM- duHkha dUra karavAnuM sAdhya mAnyuM. have e palaTo khAya che tyAM dazA palaTI jAya che. ISTa rasa, rUpa vagerene e phAMsIe gaNe che. anAdi kALathI jenI vAha lAge tene "phAMsI" gaNavA Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasamuM] sthAnAMgasUtra 273 mAM. mAtarane jama, nizALane baMdIkhAnuM mAnate hatA tene rasa lAgyA pachI e ne e ja ramata jhera jevI lAge. bhamaraDe, lakhoTI saMgharI rAkhI hoya te batAve te cIDhAya che. InTa sparza, rasa, rU5, gaMdha, zabda jyAre jhera jevA lAge tyAre tenA sAmuM jete nathI. mehu uMdaranI dUka jevo che. phUMka na mAre te bIjI vakhata karaDavA na pAme. phUMka mAre tethI vedanA DabAI jAya che. manuSyane jAgavA detI nathI. tema ISTa viSaye sparza vagere jAgavA detA nathI. meharAjAe ISTa sparza vagere na rAkhyA heta te A jIva rakhaData nahi. aniSTamAM rahevAvALe heta te saMsAramAM rAcavAnAcavAvALo thAta nahi. madhanuM mIThApaNuM e ja ATalI badhI pIDA bhagavAve che. ISTa viSaye jagatane phasAvanAra che. e na maLyA hatA te kaLakaLatuM na raheta. ISTa viSaya maLyA tethI zAMti thAya. ekalA kaeNjharvaTiva (Conservative) AvatA hoya te rAjyanI jaDa UMDI thAta nahi libarala (liberal)ja prajAnuM satyAnAza kADhe che- jarArA Ape che ISTa sparza vagere dekhAvanA suMdara libarala tarapha derAIe. te daravAne lIdhe phasAyA chIe. upanaya eTalA pUrate ke e phasAvAnuM kAraNa zAstrakAra ISTa sparza vagere sAtavedanIyanAM kAraNe-sAdhananA paccakakhANu karavAnI pharaja pADe che aniSTa rUpa vagerenI pharaja pADatA nathI. jema anAjanA badale mAMsanI chUTI rAkhIne anAja baMdha kare te nahi, paNa mAMsanA ba dhanAM paccakakhANa heya. jema svastrI baMdha ne parastrI chUTI na hoya paNa parastrI baMdha heya. jema Akho divasa khAvAnAM paccakhANa nahi paNa A divasa Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [vya!khyAna upavAsanAM paccakkhANu hAya arthAt sAtAvedanIyathI maLavAvALe khArAka tenA tyAganAM paccakkhANa hoya. paccakkhANa zenAM hoya? 274 upavAsa karavA e kahyuM. AjanA sUryodayathI kAlanA sUryAdaya sudhI khAdhA na karavu' ema kahyuM che ? pIdhA ja karavu ema kahyuM che ? iSTa viSayAnA apaccakkhANa e pApanuM kAraNa. TADhane veThavI e pApanuM kAraNa mAnyuM? TADha sahana karavI tene 'pariSaddha' rAkhyu'. pratikULa viSayanA paccakakhANu niha. kaDavuM tyAga karavAnA paccakkhANu rAkhyAM ? mIThuM tyAga karavAnAM paccakkhANu rAkhyAM. iSTa viSayenA ja paccakkhANa karavAM ane temAM ja lAbha. tApanI AtApanA karavI hoya te khullAM medAnamAM jAo. a parigrahathI viramavAnuM nAma 'paccakkhANu.' paNa aparigrahathI viramavu evu' kAie paccakkhANa rAkhyuM? je A jIvane leAbhAvanAra viSayeA che tenA ja paccakkhANanI jarUra che. AtApanA, pariSaha, upasa, brahmacarya, aparigrahanA paccakkhANu nahi. pAMca IMdriyAnA iSTa viSaye te ja sAvanAra che. pAMca iMdriyAnA viSayAne paccakkhANa lAyaka gaNyAM che. meAkSanA sAgarIta ane enI bhuMgAnI samajaNa pApa bhAgavavAthI nirjarA thAya che. evI rIte duHkha bhe|gavavAthI nirAza thAya che ke ? nArInI nirjarA kema hisAbamAM lIdhI ? devaleAkanI nirA hisAbamAM kema nahi? eka nAkArasI kare te nArakInu AyuSya tUTe, tA devaleAkanu AyuSya tUTe ema kahene ? zubha karmanuM te mAMdhe ema Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM]. sthAnAMgasUtra 275 jaNAvyuM. azubha viSayane jeTale anubhava karaze teTalI UlaTI nirjarA. zubha viSayanA paryAvasAnamAM baMdha me. zubha viSaya baMdhanA gharanA. AMnaSTa viSane mokSanI sAthe vaLagADI dIdhA ISTa viSayene vaLagADyA nahi. gajasukumAlane mAthe aMgArA bharyA. skaMdhakamuninA aMgethI cAmaDI ukhADI. aniSTa viSayanA dAkhalA dIdhA. ISTa viSayanA dAkhalA koIe dIdhA nathI. aniSTa viSaya mekSanA bAraNAM sudhI pahoMcADanAro. aniSTa viSaya ApaNane mokSano sAgarIta. ISTa viSaya mekSanI bhugaLa. bAraNAnI bhuMgaLa-bAraNuM UghADI zakAya nahi. graMthibhedanuM svarUpa jyAre graMthibheda thAya te vakhate zuM thAya? ISTa viSe e ja mArI phAMsI, jagatanI phAMsI. aniSTa viSaye e ja padgalika duHkho. enAthI bhaya nIkaLI jAya. pagalika sukhonI lAlaca nIkaLI jAya. je vakhate khyAlamAM Ave ke jyAM pagalika sukhaduHkha na hoya ene haMmeza mATe sukha hoya. e dazA mane prApta thAo te "graMthi bheda." pAMdaDuM, sukAI jAya tene pachI cAhe jeTaluM pANI chAMTo e lIlArUpamAM na Ave. pANI vadhAre Ave te keDI jAya. ISTa viSayanI taraphanI prIti ane aniSTa viSaya taraphane dvaSa nIkaLI jAya te "graMthi bheda." ISTa viSaye pApanAM kAraNo che ane e cheDavA lAyaka che. sAMja savAra paDikAmaNa karatAM hamezAM belIe chIe. aDhAra pApasthAnaka. e aDhAre pApasthAnakane pUruM karatAM jenogrApha (Phonegraph) na banIe te graMthibheda. vidhi che mATe bolavuM, mATe phenogrApha. e aDhAranI pApasthAnaka tarIke aMdaranI lAgaNI, Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 sthAnAMgasUtra : (vyAkhyAna hiMsA thatI hoya ane vaI zakAya tema na hoya te jIva kapAya te graMthibheda. pApanI bhayaMkaratA vinAnuM bolavuM e te jokhamadArI vagaranuM nAmuM pAMca hajAra kamAo che, te vakhate pApamAM phasAye, eka beDI vadhI te vicAra nathI AvyuM te kahe "phenegrApha. A pariNati sudhAravA mATe phenegrApha kahyuM che, vagara jemanA hisAbe, jokhamadArInA hisAbamAM javAze. atyAre udhAra bAju pAMca, daza mAMDavA paDe te vakhate kalama thobhAve che. atyAre kalama jokhamadArInI cAle che. be udhAryA te vakhate gayA ema kahetA hatA. je kalama dhrujatI hatI, te kalama vaDe pAMca hajAranA havAlA nAkhatA hatA, te vakhate dhrujatI hatI ? vagara jokhamadArInI vAta hatI. tevI rIte jyAM sudhI pApanuM bhayaMkarapaNuM na lAge tyAM sudhI belIe te zikhAunI peThe jokhamadArI vagaranuM nAmuM che. jokhamadArI vagaranA chokarAnA copaDA koI paDAvI letA nathI. te te tame samaje ja che. bina jokhamadArInA nAmAmAMthI kharA nAmAmAM Avaze, tethI huM bina jokhamavALuM nANuM lakhAve che. te lakhatAM zIkhe te vAha! mAro chokaro nAmuM zIkhe ! paNa je sAcA suMdara mokSane devAvALI kriyA che temAM lAgaNuM vagarane abhyAsa thaye te tethI khaseDavo nathI. arthAt lAgaNImAM lAva nathI. pApasthAnakane kenegrApha peThe AvavuM zobhe nahi abhyAsavALA cha phenegrAphanI peThe belyA ja javAnA tene te ja phAyado karanAra che. paNa dhULiyA nizALamAM raheze ke AgaLa Avaze? dukAna para besanArane e kheruM nAmuM-vagara Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM] sthAnAMgasUtra 277 jokhamadArInu nAmu lakhyu. pAlavatuM nathI. je samyakatvanA mAge caDhayA che-jene jinezvaranA mata maLye che tevA manuSya pApasthAnakane phenegrApha paDe AveAve te ene zAlatu nathI. pratikramaNumAM pApasthAna che ke cAvIse kalAka pApasthAnake che? paDikkamaNumAM pApanuM sthAnaka, uDayA tyAre nahi te AtmA vidhAye nathI. aDhAra pApasthAnakane bhaya kara dekhe te graMthibheda. bhayaMkaratA bhAvanAmAM AvavI jeie. iSTa ane aniSTa viSayane bheDha samajAya ane pApasthAnaka bhayaMkara lAge tA graMthibheda thayA ema gaNavuM. utkRSTa jJAna karyuM? graMthine bhedavAvALu jJAna pAMca viSayeAnu` mAtra jJAna, te jJAna amalamAM melavAnu thAya te khasa thAya. jo graMthimAM bhedavAvALu jJAna che, to AtmA parapariSkRtimAM na jAya. e svarUpa lakSamAM Avyu te e ja jJAna utkRSTa jJAna jJAnarUpe sAdhya nathI, paNa jJAna kriyAnA sAdhana rUpe ja sAdhya che. mAtra nirvANu--padanA jJAnavALA mAtra aSTapravacanamAtAvALAne mATe khAmAM yAvat badhA guguDANA mATe daravAjA khullA che. kriyAnA sAdhana vagaranuM jJAna-avadhi jevu-atIndriya jevuM jJAna hAya te te paNa amAre zire z2akAvavA lAyaka nahi. zAsananI veyAvacca, rakSA, zAMti karanArA, traNa jJAnavALA samikatI devatA chatAM yaMDhaLattiyALa nahi. zakA---zrutajJAnamAM tA yaMtravattiyA kahIne kAussaga karaveA che, avadhijJAnavALA tene mATe kema nahi ? samAdhAnazrutajJAnanI ArAdhanA karavI che. avadhijJAnadhALA-tenI Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna nahi. A kriyAnA sAdhanarUpa zrutajJAna che jyAre peluM avadhijJAna paNa kriyAne aMge nirUpayegI purUvaravI. dhaHH sAmuvamo mA ! (zratada). e adhyayananuM kRtastava nAma ane zrutastavane adhikAra che te cAritranI zI jarUra hatI? navI sayA saMme-saMjama rahyo che mATe zrutajJAnanI adhikatA. baMne jagyA para je cAritrane nAme sthAna ApyuM-je zrutajJAna ArAdhavA mAgIe chIe te kriyAnA upayoga vinAnuM nahi. je zrutajJAna kriyAne aMge upayogI che tene mATe kAussaga bolIe tyAM vAvattimA belIe chIe. dayAnA sAdhana tarIke jJAna jJAnanI upagitA ekasarakhI rIte jaina zAsana svIkAre che, paNa te kriyAnA sAdhana tarIke. ekalA jJAnane jJAna tarIke nahi. "ghara nAnuM to hayA." zaMkA-paheluM jJAna ja che eTale badhAmAM AvI jatuM hatuM te tamo yA melavAnuM kAraNa? to vayA kema melyu ? jJAnathI ghaNAM kAryo thAya che, temAM ekane kayAMthI pakaDayuM? tamo yA na bolyA hatA te tamAma kAryomAM jJAnane prathama daraje raheta. to bolIne bebI mAryuM. badhAMmAM paheluM jJAna thAta te ApoApa AvI jAta, te pachI tamo tathA zA mATe? samAdhAna-ame je jJAna laIe chIe te sarva sAdhAraNane levA mAgatA nathI. je jJAna dayA, virati, saMyamanuM sAdhana bane tene levA mAgIe chIe tethI to vA kahevuM Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNIsamuM] sthAnAMgasUtra 279 paDayuM. gurunI balihArI guru karatAM geviMdane vadhAre gaNyA. goviMdane batAvyA tethI gurunI balihArI te pachI goviMdanI keTalI? gurunI baliDArI zAne age che? geviMdane dekhADavAne aMge. tema jJAna pahele naMbare. zAne aMge? dayAnuM sAdhana bane tene aMge. A vAta vicArIzuM tyAre AkhuM prakaraNa baMdha besaze. kema besuM ke jethI pApa karma na baMdhAya ane kaTuka phaLa na lAge. jJAna AdaravA lAyaka jarUra. zreSTha, uttama jJAnanI pahele naMbare jarUra. jJAnanI jJAna tarIke jarUra nahi. kriyAnA sAdhana tarIke, AzravathI bacAve, nirjarAne nizcita kare tene aMge enI upagitA che. paccakhANa prANunA vyaparopaNanAM, nahi ke pramattayeganAM gaNadhare bAra aMgamAM AcArane jaNAvanAra AcArAMganI pahelI racanA karI. jJAna e kriyAnA sAdhana tarIke che. AcArAMga pachI AcAramAM vadhele vicAra palaTo khAya. je vaLI paDe te mAthuM pheDe. melethI paDe te mANasa mare. tema AcAramAM caDhele vicArane palaTe khAya te vadhAre nukasAna kare. AcAramAM caDhelAoe vicAramAM majabUta thavuM joIe tethI sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI. zaMkA-pachI ThANAjImAM AvyA tyAM tenA pAMcamA adhyayanamAM hisA ne vadha zabda cheDyA, ne prANAtipAta kayAMthI pakaDa? samAdhAnaDisAmAM pramoga ane prANuvyapara paNa banenA paccakakhANa thAya. baMnenAM paccakakhANa pAlave tema nathI; pAlavAM zakaya paNa nathI. cAhe te kALa haiya, chadmastha dazAmAM hoya tyAM sudhI pramatta, apramatta hIMcake khAvAnA pramatta guNaThANane kALa Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna aMtarmuhUta, apramattanA aMtarmuhU. cAritrane kALa dezeAna kreDa pU. apramattanA aMtarmuha karatAM pramattanu aMtarmuha ghaNuM mATu.' 280 kevalI mahArAja vidyamAna hAya, kevaLajJAna pAmavAvALe jIva hoya te paNa pramattapaNuM AvyA sivAya rahevAnu` nathI. te samajatAM hAie te chatAM paccakkhANu karIe te ene a teADavA mATe. paccakkhANa karyAM evA artha thaye. ethI AvatA bhavanuM paccakkhANa pALI zakavAnA nathI ane AvatA bhavanA paccakkhANa levAmAM Ave te paccakakhANu pADavA (teADavA) mATe che. pramatta dazA aMtarmuhUte AvavAnI che. pramattapaNAmAM vadhAre vakhata, agara apramattamAM aMtarmuhUrtathI vadhAre vakhata rahevAnA nahi. pramattapaNuM" AvyA sivAya rahevAnu nathI te pachI hiMsAnA nAme pramatta dazAnA paccakkhANu karavAmAM Ave. be paccakakhANa thAya te pADavA mATe ane AthI ja hiMsAthI viramaNu na rAkhyu', paNa 'prANAtipAtaviramaNa' kahyuM. pramatta yAtra TALavA lAyaka che, paNa paccakkhANa prANanA vyaparApaNunAM. bAhubalajI pramatta dazAnA rahyA paNa mahAvratamAM rahyA. pramatta cega sajjaDa rahyo paNa mahAvrata kI uccAravA paDayAM nahi. pramatta ceganAM paccakkhANa na hatAM, prANavyaparepaNunAM pA kSANu hatAM tethI saM hiMsAthI viramavu na rAkhyu. prANAtipAta zabda rAkhavAnuM kAraNa? 'vadha' zabda hiMsAnI vAMse laTakayeA che. 'TUnuM diAyAm ' (no vA p ca / si. --rU-46 ) dunanuM vadha: ) hiMsAnI siddhi pramANe vadhanI siddhi che. 'atipAta' lIdhe temAM jIvA Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM] sthAnAMgasUtra 281 tipAta na lIdhe. kAraNake jIvAtipAta asaMbhavita. koI kahe sarvathA brahmacarya, paNa tenuM vAMjhaNInuM? ene artha nahi. jIvanuM maravuM keI dahADe hoya nahi. jIva keI dahADo mAratA nathI. jIvanuM svarUpa maravuM nathI. tethI "prANAtipAta" rAkhyuM. A je vrata pALavAnuM che te prANanI virAdhanA upara lakSa rAkhIne pALavAnuM che. tethI paDilehaNa, pramAna karI zakIe chIe. kIDInuM dara hoya tyAM thaIne na jatAM, pANImAM thaIne javuM. prANAtipAta te baMne ThekANe thayAM ne? prANanA udeze pravRtti nivRtti hovAne lIdhe vadhAre prANu jyAM hoya tyAMthI varjavuM joIe. prANu zabda rAkhavAnuM kAraNa dravya-prANane age vAta karI te nadI kema UtarI zakaze? varasAdamAM bALa ane vAnane mATe zuM gocarI lAvI zakaze ? prANu" zabda rAkhIne dravya-prANa ane bhAva-prANu bhAva-prANane vadhAravA mATe dravya prANane bhega Ape paDe che te amArA vratanI bahAra nathI. nadI jANIne UtarIe chIe. bALa ane vAnane asahiSNune aMge cAra chAMTA heya te javuM paDe, je 6 a6ma karI zake tevAne mATe chUTa nathI. bALa ane zvAnanA bacAva mATe che; zaktivALAne mATe nirapekSa che. "prANa" zabda khe te ja phAvyA. "jIva' zabda rAkhe heta te dravya-jIva, bhAva jIva vimAga thaI zakate nahi. zAstrakAre dravya-jIvamAM mIMDu vALyuM che. jagatanA cAra nikSepA mAnyA. Azrava, ba dha cAhe te le. samyagdarzana le chatAM jIva ne ajIvamAM dravya-nikSepa nahi. mULa dravya-nikSepa UDI jAya che te dravya-jIva ne bhAva-jIva evA vibhAga karo kayAMthI? prANane aMge Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna dravya-prANu ane-bhAva-prANu ema kahI zake che. tama lAgI hAya, maraNa thAya. maraNu thavAmAM bhAva-prANano bhega thAya tema kahetA nathI. jIvanu` maraNa thAya te dravya-prANanA bhAga che. sayama e bhAva-prANa che. bhAva-prANa e sAdhya che. bhAva-prANanu TakavuM, vadhavuM e sAdhyuM. jyAre jIva zabda nahi rAkhatAM 'prANa' zabda rAkhIe te prAyazcitta AvavAnuM prANanA DisAme. prANa zabdathI dravya-prANa ane bhAva-prANa ane levAnA che. dravya-prANa ane bhAva-prANa e baMnethI viramavAnu che. 282 'prANa' zabda leveza kabUla paNa 'atipAta' zabda kema rAkhyA ? vadha'kema na rAkhyo ? vyAkhyAna 21 AcAramaMganI racanAnA ane sthApanAnA kramamAM bheda gaNadhara mahArAjA zrImAn sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mekSamA vahevaDAvavA mATe 'gaNadhara' padavI pAmatI vakhate dvAdazAMgInI racanA karatA thakA, pahelavahelI racanA zAnI kare che? bAre aMgamAM paheluM AcArAMga che paNa racanA pahelI AcArAMganI nathI te| pachI pahelavahelI zAnI che ? cauda pUrvAnI. eTalA mATe te tenuM nAma pUrva che. pahelA racAya eTale 'pUrva' kahevAya te pahelAM sthApana karavAmAM kema na AvyAM ? sthApanAnI apekSAe AcArAMga pahelu che. nibaMdha ke caritra vistArathI taiyAra thAya pachI zikSaNapeAthImAM Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM sthAnAMgasUtra 283 nAnA rUpamAM e melavAmAM Ave. racAya meTo pahele; sArarUpa itihAsa pachI ja kaDhAya. pahele abhyAsa nAnAnA karavAne hAya-sArarUpa TAMcaNanA abhyAsa karavAnA hAya. cauda pUrvamAMthI sArarUpa abhyAsane lAyakanuM badhu agiyAra aMganI aMdara melavAmAM AvyuM. zrutakevalI ane kevalajJAnInI prarUpaNAmAM samAnatA zaMkA karI: koi paNa vastu jagatabharamAM evI nathI ke cauda pUrvamAM racAi na hoya. bAramAmAM badhu AvI jAya che te agiyAra aganI racanA zuM kAma karI? samAdhAna--mAramA agane bhaNelA te dhRtaketralI. eka mAjI zrutakevalI prarUpaNA kare ne bIjI bAju kevalI bhagavAna je prarUpaNA kare temAM phrakana huM ya. kAlakAcArya mahArAja upara iMdra kema khuza thayA hatA? je sIma dharasvAmInI pAse dezanA sAMbhaLe, sevAmAM jAya, tevA manuSyane kAlakAcAya upara zAthI rAga thayA? cauda pU. kevaLajJAnanA anatamA bhAge. nadImAM vAta cAlI che. sarva jIvene akSaranA anaMtamA bhAga UghADA . che. jaghanya, madhyama, utkRSTa. cauda rAjaleAkamAM jIvenI aMdara halakAmAM halako nigedIe. zrutakevalI-cau pUrvI; ene paNa akSaraneA anatame bhAga. zrutakevalI hoya te paNa kevalInA bhAge anatamA hisse. mahAvidehamAM sImadharasvAmI pAse nigeADhanu svarUpa iMdre sAMbhaLyu tyAre pUchyuM': he bhagavan ! bharatakSetramAM nigeAdanuM svarUpa kahenAra kAi che? bhagavAne kahyuM: 1 tA.vaka praznottara pR0 57 jue. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna zrutakevaLI kAlakAcAya che. Idra AvyA ane nigodanuM svarUpa pUchyuM tyAre kAlakAcArya pAsethI IMdra jevI rIte sImadhara svAmI pAse sAMbhaLyuM hatuM tevuM Abehaba svarUpa sAMbhaLyuM (rAjAvALA cho. 1 thI 64). sarve kevalInAM vacanane caMda pUrvamAM samAveza zrutakevalI nahi tenI prarUpaNA kevalI sarakhI jyAre heya te zrutakevalInI prarUpaNA kevalI sarakhI hoya temAM navAI zI? je pUrvamAM eTaluM badhuM jJAna na gU theluM hoya te te pUrvene bhaNanAre kevalInI tulya prarUpaNAmAM AvI zakata nahi. kahevA lAyaka eka paNa viSayanuM kevalI mahArAja nirUpaNa kare te zrutakevalInA dhayAna bahAra hovuM joIe nahi. cauda pUrvamAM kevalInA badhAM vacane bAMdhI lIdhAM che. e sivAya kAMI paNa kaI paNa kALanA koInI AgaLa kaI kevalI belatA nathI. AcArAMgAdi racavAne heta je vastusthiti Ama che te pachI AcArAMga, sUyagaDAMga racavAnI jarUra zI? badhA sarakhI buddhinA detA nathI maMda buddhivALAne AgaLa caDhAvavA ema karavuM paDe. nAmAnI aMdara badhA AMkaDA Ave che; badhA pADA Ave che. pahelAM ekaDA zIkhave che ke nAmuM? tema pahelavahele dIkSita thAya te ekadama pUrvane dhAraNa kema kare? daza zera ghI pacAvanAra durbalikApuSpamitranuM udAharaNa durbalikApuSamitra AryarakSitajInA ziSya che. (Avaka phU0 mAM che 9 ka 01-0 ). durbalikA puSpa mitrano sagA bauddha dharmanA che. temaNe durbalikApuSpamitramAM hADakAM nIkaLelAM dIThAM. eTale AyarakSitasUrijIne kahyuM: Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM] sthAnAMgasUtra 285 mahArAja, tamArAmAM khAvApIvAnuM ThekANuM lAgatuM nathI. hADakAM nIkaLI gayAM. Arya rakSita kaheH jaNanI vakhata jamanAM dvAra dekhavAM paDe tenI khabara jananIne na hoya. rAjanuM daza zera ghI khAya che paNa durbala. maDArAja, tamane eka jaNa ma Te daza zera ghI roja ApanAra kezu? enI labdhi evI vicitra che ke 3 kAMtine bheguM karanArI brAhmaNI paNa Ape che. suvAvaDamAM kAma lAge te mATe eNe saMgharIne bhareluM. AmAMthI e kaI daDADo chokarAne Ape kharI? paNa AvI sthitivALA labdhizALIne aMge devA taiyAra thai jAya te dvivALAnuM to pUchavuM zuM? AvAne daza zera bheguM karavuM temAM vizAta zI ? tAlA meLavIe. tamArA gharanI pAse upAzraya che tyAM rAkho. dUba likA puSpamitrane tyAM mokalyo. pelAoe daza zera ghI devA mAMDayuM. UlaTA dubaLA. "aDIM te pUchIne calAvanA, aDI bhULe to patte khAze nahiM e ciMtAne lIdhe UlaTo dubaLe thatuM jAya. sagAMo kaheH enuM zarIra ja evuM che. pelAne gurue kahyuM: citavana baMdha kara pa dara vIsa divasa gayA tyAM te e alamasta. pilAone kabUla karavuM paDyuM ke ciMtavana jabarajasta che. pUrvanAM ciMtavane ATalAM badhAM jabarajasta heya che. tene lIdhe daza zera ghI pacI jAya. zrutakevalIne lAyakanuM pUrvagata #1 temAM pahelavahelo dIkSiI praveza karI zake nahi. je daSTivAdane lAyaka nahi tevAne mATe anivAra aMganI racanA karavI paDI. jJAna sAthe AcAranI paNa AvazyakatA rathApana karavAmAM AvyuM AcArAMga paheluM, tethI prathama Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AcAra e pahelA dharma. jJAna e AcArane aMge upayegI. kArTa (Court)ne kAma vakIla pAsethI kAyadAnuM levAnu, paNa eTalu kAma levAmAM pahelAM vaphAdArInA segana. cAlacalagatamAM kAi kesa( case )mAM AvI paDe te rajA devAya. cAlacalagata upara kArTane AdhAra rAkhavA paDe che. skUla (School)nA mAstara (Master)ne bhaNAvavAnu kAma che, chatAM cAlacalagata sAthe saMba Mdha, munima rAkheA che; nAmu lakhAvavuM che. huziyArI sAthe pramANikatA dekhavI paDe. cAlAkInI sAthe cAkkkhAi dekhavI che. skUla ne kAleja ( College)mAM zikSaNanI sAthe zista dekhavAM che. vakIlAtanI vaphAdArI dekhavI che, teA jJAna devAnI sAthe AcAra dekhavA paDe temAM navAI zI ? ahI AcAranI derI sAMpavI che. AcArya je kahe tene ApaNe karI devuM. kAraNane jANavAvALA AcArya kadAca kahe ke dhoLeA kAgaDA te tenA vacanane phUTa niha gaNe. samajaNa na paDe te ekAMtamAM kAraNa pUche. khulAsA kavAnI chUTa, paNa karavAnu tAtti. jenA vacana upara vicAra karyA vinA hRtti karavAnI pharaja nakhAya te manuSya kevA hAvA joie ? e sAgananI AvazyakatA gItA paNu' ane dharmadezakapazu jJAna mAtrane aMge na zakhyu. AcAr ane jJAna, AcAra sivAya nahi. AcArane aMge vicAra karIe. jema rAjyamAM nokara sArA adhikAra upara rAkhavAmAM Ave te zahenazAhane zahenazAhatane vaphAdArI rahevAnI pratijJA levaDAvAya. AyarlenDa ane IMglaMDanI takarAra A upara ja. IMgsa DavALA segana levaDAvavA mAMge; pelA kaheH nahi. amane zahenazAhata upara bharese nathI. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM ] sthAnAMgasUtra 287 jema zahenazAhatamAM rahevAvALAne rAjya ane rAjA uparanA vaphAdArInA sogana levA paDe tema jaina zAsanamAM je kaMIne adhikArI tarIke AvavuM hoya te tene be gana levAM paDaze. jinezvaranA varganA nizALiyA keNa? jeo AcAravALA che ane mokSanA mArge pravartelA che te badhA mAlikanI lAIna (line)mAM zahenazAhata kaI? jinezvara mahArAjanA zAsananI koI paNa zahenazAhata heya te che jIvanikAyanI dayA. enI vaphAdArInA segana sivAya pagaluM caDhavAnuM nathI. jenI pratijJA hoya ke A cha javanikAyane aMge mana, vacana ne kAyAthI trividha dayA pALavI ne jyAM sudhI pratijJA na le tyAM sudhI jinezvaranA kalAsa (Class)mAM paNa na AvI zake. sthAvaranI prarUpaNane aMge jaina dharmanI advitIyatA je cha ja nikAyanI dayAvALA nathI te bIjA manuSyane dharma samajAvatAM ke samajAvaze? trasa kAyanI dayAne ke cha jIvanikAyanI dayAne samajAvaze? cha javanikAyanI dayAne samajAvavA jAya te pathImAMnAM rIMgaNAM jevuM thAya. pate cha kAyanI dayA pALatuM nathI, te e dayA kaI? e kAyanuM nirUpaNa kare. pate pAcho pravarte te bIjAne chAyA zI thAya? pite eke kAyanI dayA pALe nahi, ane bIjAne cha kAyanI jIvadayAne upadeza Ape te pithImAMnAM rIMgaNuM. je lokoe chae kAyanI dayAne mATe pratijJA karelI hoya teo ja upadeza ApI zake. jenA matanuM tattva rathAvara matanA nirUpaNamAM che. traNane te bIjA loko paNa mAne che. lakattara tava heya- jainadharmanI advitIyatA hoya te sthAvaranI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 sthAnAMgasUtra prarUpaNAne a Mge. trasa kAya mAnavAmAM buddhi [ vyAkhyAna paNa sthAvarane age kevaLa bharAsA siddhasenadivAkare jaNAvyu: jainatva-zraddhA samyaktva zuM ? chae jInikAyane mAnavA te. khIjAne jItra mAnavAmAM te ApaNI buddhi kAma kare. bhagavAne kaheluM te kharU trasa jIvanu jIvapaNuM mAnavuM e kevaLa sarvajJanI buddhine aMge nathI, bheLI ApaNI buddhi paNa kAma kare che. e sarvane kahyuM, mane paNa jacyuM tethI trasa krAyanI dayA pALuM chuM. buddhi paNa cAle kharI. mitranI salAha manamAM lAge teA manAya; na lAge teA na manAya. trasa kAyane a Mge jinezvaranAM vacana mitranA jevAM kahevAya. jAnavara ne manuSyane 'ge jIvapaNa' mAnIe chIe temAM ApaNI buddhi cAle che. kevaLa sarvajJa bhagavAnanA bharese manAtu hAya tA pRthvI, pANI, vAyu, agni ane vanaspatinA jIve. ene mAnIe, karmabaMdhanavALA mAnIe, rakhaDatA mAnIe temAM ApaNI cAMca kayI jageA para khUMcI che ? ekemAM nahi. sthAvara kAyane a Mge vicArIe te ekemAM cAMca khUMceDhI nathI. mukhya rakSaNIya cIja yA saddatti zAne lIdhe karyuM? sAta lAkha pRthvIkAya zAne aMge ? sAta lAkha utpattinAM judAM judAM sthAne, sarvajJa bhagavAna upara bharAsA, sarvajJanA vacananA bharosAne lIdhe mAnIe chIe. buddhine pracAra emAM nahi. trasane mATe nirUpaNu thAya temAM tA kAMIka 1 niameNa sadahaMto chakAe niamabho na sadarai / haMdIa - pajhavenu vi saddaLA horU vaimannA || (saMmati. l[0 28 ). Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamu] sthAnAMgasUtra 289 krAMIka buddhi cAle. sthAvaranA svarUpe mAnavAnuM thAya te kevaLa sarvajJa bhagavAnanAja bharose. A apekSAe siddhasene kahyuM: jainapAnI jaDa cha jIvanikAyanI zraddhAmAM, cha jInikAyanu rakSaNu te zahenazAhata jaina zAsananI, je che jInikAyane ge ahiMsA vagerenI pratijJAvALA hoya te ja zahenazAhatamAM upadeza ApI zake. pahenrI A vaphAdArI joIe, cha chatraninikAyanI virAdhanA koi paNa prakAre nahi karuM' te pratijJA hAvI joIe. khIjuM ne trIjI' mahAvrata jakharajasta che. cethru ne pAMcamuM mahAvrata paNa jabarajasta che. e dayAnI vADe che. anAja tarIke mukhya rakSaNIya cIja heAya te te yA' che. mukhya sAdhana tarIke cha jIvanikAyanI dayA che. khIjA vagere mahAvratA che, paNa e vADA che-mULa cIja nahi, cha jIneikAyanI dayAnI pratijJAvALA na hoya tene jinezvara pAtAnA vargamAM dAkhala kare niDe. cha jIvanikAyanI zraddA thAya te ja jainatva svaliMga jinezvarane vaga che. svaliMgamAM kAne dAkhatha karAya? jene cha jInikAyanI dayA che tene. jene A vargamAM dAkhala na karyo tene A paTo maLavAnA nathI. jene paTA na maLye te kAinA upara hukama calAvI zake nahiM. jANavAnu kahe che, milakata dharAve che, ane gharabAra hATa uyelI vagere dharAve che chatAM kAyadAthI bacAva karavAnI tAkAta nathI. vakIla arajI ghaDaze emAM sahI emanA nAmanI. vakIla ke sukha cAranAmu Ape. vakIla enA nAme mele, ane vAdI ke prativAdI gerahAjara ke hAjara hAya teA vakIla kahe amArAthI A sahuna na thAya. asIla khele che; mAtu vakIlanuM che. karADAnI milakata Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAna 290 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sAcavI zakAya che. cha kAyanI dayAne aMge gItArthane mukhatyAranAmuM ApyuM te ApaNane ciMtA nahi. je bole te tArA jokhame. mukhatyAranAmuM ApyuM. kAM te bALagaMgAdhara tilakanI peThe pote bacAva karavA UbhA raho ke kAM te vakIlane mukhatyAranAmuM Ape. kAM te ye jIvanuM saMpUrNa jJAna kare ke kAM te chanA jJAnavALAne mukhatyAranAmuM Apo. jamanAbhAI, bheLAbhAI bhAgIdAra thAya. kaMpanI calAve. emanA gharanuM kharca peDhInA khAte lakhAya. A sthiti kyAre heya? pUrI sthiti heya te. vAM paDe ke vakIlanI neTisa (Notice). eka vakhata e AvI gaI te vakIlanI hAjarI vinA bele nahi. eka vakhatanA be AvA bhAgIdAra takarAranuM rU5 AvyuM tyAM vakIlanI hAjarI sivAya eka zabda bolavAne nahi. tema A jIva A saMsAranI sAthe anAdina bhAgIdAra che, paNa jyAre mAlama paDayuM ke e te jaDa ane huM cetana eTale vadhe paDe. pachI te A vakIlanI hAjarI sivAya tAre mAre levA devA nahi. vAtacita karavAnI nahi. e sthitimAM AvI jAya te milakatanuM rakSaNa karI zake. neTIsa devAI, pachI ghAlamela kare te-gaphalata karI te Akho dastAveja UDI jAya. cha jIvanikAyane na jANate heya te paNa vakIlane vacamAM rAkhIne vAta kare te kaI divasa phasAya nahi. cha javanikAyanI dayA e zahenazAhata; enuM nirUpaNa karanAra e zahenazAha. e mahApuruSa eka ja. cha javanikAyane cha javanikAya tarIke jaNAvanAra mahApuruSa eka ja. cha javanikAyanI zraddhA thAya te ja jainatva che. trasamAM ApaNI buddhi cAle. jemAM ApaNI buddhi na cAle temAM e je kAMI kahe te hitane mATe evI jaNAvavAmAM eka nirUpaNa karAnikAyanA jAne Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM sthAnAMgasUtra zraddhAe bharAsA kayAre rahe caMdraguptanI cANakayamAM acaLa zraddA caMdragupta pahele jabarajasta rAjA gaNAya che. te caMdragupta metanA mADhAmAM melAyeaA tyAre kaheH cANuya he te mArA phAyadAne mATe. vAta ema banelI ke caMdragupta hArIne AvelA. savAra ene pakaDavA AvyA. te vakhate cANakaye caMdraguptane uddezIne kahyuM: A rahyo. caMdragupta. cadraguptanI zraddhA A prasaMge tetrAnI che. meAtanA mAMDhAmAM melAyA chatAM e zraddhA rAkhe che, teA jinezvaranA vacanamAM mArI dhyAnamAM Ave te mAnu' ema kahenAra kevA? jinezvaranA karatAM DAhyo? mArI zraddhA nathI ema cAkkhuM kahe. trasa jIvanikAyanI zraddhAnuM jabarajasta nathI. jainatvanuM tattva sthAvara kAyane jIva tarIke mAnavAmAM che. cha jIvanikAyanI dayA e zahenazAhata. e cha jInikAyane jANanArA, prarUpanArA zahenazAha. ene aMge jene vaphAdArI hoya tene jinezvaranA pagathiyAmAM UbhA rahevAnu sthAna che. jene zraddhA nathI tene jinezvaranA pagathiye caDhavAne haka nathI. trasamAM dayA pALanArAM te bIjA matamAM ghaNAM che. vADa cIbhaDAM gaLe e kevA nyAya? tattva 291 zahenazAhane zahenazAhatane aMge vaphAdArInA seAgana levA paDe. cha kAyane ThArUnI peThe uchere, jALave tene adhikAra maLe. vADa cIbhaDAM gaLe e anyAya kahevAya. je cha jIvanikAyanI dayA karanAranA paTTadharo cha jIvanikAyanI dayA upara kucA pherave te vADe cIbhaDAM gaLavA mAMDayAM zaraNu tarIke niyata karelA bhaya tarIke thAya. pahelI AcArAMganI geDavaNu AcAramAM sthita ane Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 [vyAkhyAna sthAnAMgasUtra vicAramAM sthita mAya pachI ThANAMga ane pachI mahAvrata. dravya-duHkha dUra karavA mATe zAsana sthApavAnI jarUriyAta jIvanuM khAdya hita nahi tapAse ane bAhya ahita na cheDA, teA abhyatara hita sa` zake nahi. jJAna, darzana ne cAritra meLavI tevuM zA mATe? kakha dhanathI chUTavA, karma baMdhana hoya te zuM nukazAna ? dravya-du:khe du:khiyA thAya. saMsAramAM rakhaDanArA thAya. jinezvara mahArAje A tIrtha sthApyuM che, zAsana pravartAvyu che te sIdhAM dravya-duHkha TALavAM mATe. jagatane duHkhI thatuM dekhyu, du:khamAM keI zaraNu nahi. te tIvratara du:khI thatuM dekhyu tyAre zAsana pravartAvyuM. jene nAka, kAna nathI, tene nathavALI zA kAmanI ? tema jo janma, jarA ne rAga vagere upara tattva na heAya, tenA dravya-prANeAnA nAza upara tattva na heAya te zAsana sthApavAnI jarUra na hatI. dravya-duHkha eTale janma, jarA ne maraNanuM duHkha. tI karane a Mge dravya-duHkha TaLavAne aMge mahimA gaNAvavAmAM AvyeA. dravya-du:khA tarapha khedarakArI hAya, te pachI jinezvarane zAsana jarUra nathI. sthApavAnI 'prANu' zabda rAkhavAnuM kAraNa pAMce mahAnatAmAM pahelu mahAvrata hoya te te prANAtipAtanu' viramaNu che. 'prANAtipAta' kema rAkhyuM ? dravya-prANa ane bhAva-prANa tarIke prANunA vibhAga karI gayA. prAyazcitta-zuddhi prANa upara AdhAra rAkhe che. jIva kei divasa maratA nathI. tenAthI viramavAnu' hAya nahi tethI 'prANa' zabda rAkhyA. atipAta karatAM 'vadha' zabda zuM khATA hatA ? ativAtamAM Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM sthAnAMgasUtra 293 atipAtaH e "danuM' dhAtunuM rUpAMtara che ane dura' e "vighAMsA' eTale haNavAnI IcchAmAM dhAtu che. "pAta sAmAnya paDavAmAM che. svapaNuM cAlyuM na gayuM, nIce paDa. Urvane viyega karI, adhaHnA saMga mATe vaparAya. svataMtra "pAta" zabda ekalA adhaHpatanamAM jAya. "atipAtana eTale "nA" je jIvanI hiMsA karI hoya te jIve paryApti-nAmakarma bAMdhyuM hoya tene aMge Idriya-paryApti thaI ane zvAsa levAnI tAkAta AvI. puNyanuM vRkSa UgI gayuM. ene jeNe mArI nAkhe teNe e kApI nAkhyuM. paryApti-nAmakarmane puNyamAM laIe chIe. kheDutane ka tika mahine thaye heya te vakhate tIDa paDe zuM thAya? A bicAre pahelA bhavanuM bAMdheluM. puNyanA udayane lIdhe badhI paryApti maLI gaI che. atyAre puNya bhagavate kalela kare che. puNyanuM jhADa phaLIne taiyAra thayuM che. phaLa bheLavAya te vakhate sApha puNyanuM jhADa jaDamULathI ukheDI nAkhyuM. kaNabI ghere haze te khAze khare, paNa tIDe satyAnAza kADhI nAMkhyuM. bhAva-prANene AdhAra dravya-prANu hiMsAmAM kema lAge che? "atipAta zI cIja che? jhADa UbhuM hoya tene pADI nAkhe. tema puNya prakRti jene maLelI tenuM paDavuM. prANunA atipAtana karAtAM puNyanAM phaLanuM atipAtana thAya. sparzana-Idriyane kSaye pazamAM AtmAnI jaDa jJAna. jJAnanI jaDa zarIra ne iMdriye e sivAya ApaNI pAse jJAna nathI. ApaNe zarIrane AdhAre rahevAvALA chIe. kheDutane khetI upara jIvana che. sarva te anaMta jJAnamaye heya che. A kheDuta te AnI upara jIve che. sparza vagere pAMca prakAranAM Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna jJAna A zarIrane lIdhe che. AtmAnI jaDa jJAna che, paNu jJAnanI jaDa sa*sArIne aMge. kevaLa zarIra ne iMdriyA che. jeNe zarIra ne iMdriyanA nAza karyo tene AtmAnA sarvasvaneA nAza karyA. manuSyane aMge maraNa e samyakatvane vighAtaka. zarIrane nAza karyAM teNe samyagdarzana, jJAna ne cAritranA nAza karelA che. bhAva-prANanI rakSA karavAnI icchA hoya teNe dravya-prANanI rakSA karavAnI jarUra che. bhAva-prANanA AdhAra dravya-prANa che. mAranAre jJAna, darzana ne cAritra AtmAnuM svarUpa teneA nAza karyAM. puNyanu jhADa phenke phUlyuM hatuM. AkhuM jhADa ukheDI nAkhyuM. AtmA vadhIne Toce caDhavA hatA. merU parvatanA upara caDhelAne dhakko mAravA ene aMze ? julamanI bAkI niha. A jIva aNusamajI avasthAmAM garbhamAM AvyeA hateA te caDhayA eNe samyagdarzana, jJAna ne cAritra meLavyAM. tenA dravya-prANanA nAza thaye tyAre badhAMne cUra thai gayA. jIvanI hiMsA e meTu nukazAna che. dravya-prANanA nAza thatAM bhAva-prANAnA nAza thAya che. jIvanI hiMsA e meTAmAM meTuM pApa che. puNyanu jhADa nAza pAmyuM. prANanA prahAra karyo che. dIvA elavIe eTale ajavALu Ape|Apa hAlI jAya che. tema prANanA nAza karavAthI puNyarUpI vRkSa nAza thAya che. 'viramavuM' eTale zu? chUTA paDavuM. AkhA saMghanI AbarU lIdhI. jelamAMthI kayAre chUTayA ? ema pUchAya eTale AbarU lIdhI. tame hiMsAthI pAchA haThavAnuM kaheA che eTale cAkkasa thayuM ke hiMsAmAM peThelA hatA. sa Mdhane hiMsAkhAra' kaheA che ! sahiMsAthI viramAvA che tethI sa sarva prakAre hiMsA karanArA hatA ema tame sAbita karyuM. have cerI na karIza Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIsamuM]. sthAnAMgasUtra 295 eTale julama karyo ne? badhAnI vacce "cora" karavI dIdhe jelamAMthI chUTake te jelamAM gayA hatA, te jAhera karavA jevuM hatuM. hiMsA cheDe eTale "hiMsAkhera sAbita kare che. polIsa (Police)nI kerTamAM jaI gunegAra ekarAra (kabUlAta) kare te bacAvane rasto nahi. tevI rIte bIjAe kahyuM: jelamAMthI kayAre chUTaye te jelamAM kayAre te te sAbita karavuM rahyuM paNa tame te kahevaDAve che, ame cerI chaDIe chIe. tame kahyuM heta ke corI choDa te bacAvane raste hate. pahelA vratamAM kabUla karAvyuM ke sarva hiMsAthI pAcho rahuM chuM eTale sAbita karAvyuM ke sarva hiMsAmAM hate. "sarva hiMsAmAM che keNu?" ema kahe tene bacAva karavAne haka rahe. paNa have huM hiMsA choDI dauM chuM ema bole tene bacAvane raste na rahe. A vrata karIne tamArA sarva bhakatane hiMsA karanArA batAvyA. zaMkA-benuM apAdAna thatuM heta te sthira hoya tene paMcamI lAge. gheDAthI mANasa paDe. tema prANAtipAtathI chUTa paDe. prANAtipAtane sthira banAvI. AtmAne gheDA upara beThelA mANasanI peThe. hiMsAthI jIvane khaseDa ane AthI ja vRkSAta pani pataMti kahIe chIe. paNa tame te hiMsAthI sAdhu khase che ema kahevA karatAM sAdhuthI hiMsA khasI gaI ema kahe che. eka te prANAtipAtathI viramavAnuM kahIne hisAra banAvyA ane hiMsAthI jIva khase che ema kahe che paNa jIvathI hiMsA khase ema nahi. enAM samAdhAne ApavA paDaze. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna ra jagatanA vyavahAranA AdhAra AcAra guNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jIveAnA upakArane mATe zAsananI pravRtti mATe ane meAkSamArganA pravAha vahetA rahe tene mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA, AcArAMgamAM AcAranA TakavA sAthe tIrthanuM TakavuM, AcAranA viccheda sAthe tIrthanA viccheda, nigraMtha vinA zAsana hAya nahi, kahA ke mahAvrata vinA zAsana pravartatu nathI vagere jaNAvI gayA. jagatane AkhA vyavahAra AcAra upara pravatelA che. ghArtikanA kSaya karIne vItarAga sarvajJapaNAnI sthitine pAmelAne 'deva' tarIke mAnIe chIe. jUTha, parigraha karanArane va' tarIke mAnyA nahi. jyAM dravya heAya tyAM bhAva hAya evA nizcaya karI zake tema nathI. meAkSane age bhAvilaMgane niyama rAkhyo ne dravyaliMganI bhajanA rAkhI. dravya-tyAga aniyamita paNa bhAva-tyAga jarUra joie. bhAva-tyAga ane bhavacAritra vinA mekSa nathI. dravya-tyAganuM aniyamitapaNu che. bhAva-tyAganuM niyamitapaNuM che chatAM hiMsA na paLate hAya, brUDa vagere na choDatA hAya tevAne 'deva'ke 'gurU ' mAnavA taiyAra nathI. ane tevI kriyAne dha dravyathI : 6 " mAnavA taiyAra nathI. " dravya-AcAranI mahattA zaMkA-tamAre guNa mAnavA che ke ADaMbara ? enA AtmAmAM jUThanA tyAga che ke nahi ? mahArathI khUDanA tyAga kare ke na Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM] sthAnAMgasUtra kare paNa aMdarathI che ke nahi? bhAva cAritrane badhA mAnavA taiyAra che paNa kayAre mAne? saMbhavanI vyAkhyAe karIne, paNa te sivAya mAnavA taiyAra nathI. barAbara zera zeranA hisAbane hAya, ratibharane pharaka na hoya, mAtra saMbhava, paNa te saMbhava dhArIne telavAmAM melIe te koI bharose na rAkhe chApa vagaranA kATalAM barAbara che ema keTalA mAnaze? vyavahAramAM te chApavALAne ja lAvIzuM. jene bhAva-cAritra ne bhAva-tyAga heya tene mikSa thAya che. dravyathI tyAga che, jene dravyathI paNa liMga che ne jene dravyathI kriyAkAMDarUpa cAritra che tene mAnavAnA. zAthI?' chApa paDayAthI. dravya tyAgane aMge ja ! vyavahAra, jenI pAse strI, hathiyAra ke mALA e traNe hoya tene "deva mAnIzuM nahi. bhAva-pariNatimAM jAe te A kathana che. pRthvI caMdra sarakhAye strInA hAthamAM hAtha meLavyuM che. bhAva caDhI game te pAmI gayA. dravya che. jenA zAsananI majabUtI e che ke hathiyAra heya, bhale aMdarathI hRdaya cokakhuM hoya te paNa tevAne deva mAnavA taiyAra nathI dravya-AcAra ja upara mahattA. je dravya-AcAra upara mattA na hoya te ahIM bhAvanA bhege dravya-tyAgane cihna tarIke rAkhe. kevaLajJAnanI pariNati thaI heya paNa hathiyAravALe heya te "deva nahi. bahAra strIne tyAga nathI paNa kevaLajJAnanI pariNati thaI hoya te paNa deva nathI. bahArane vyavahAra nathI. kevalI thayA eTale saMpUrNa guNa che. bAhA vyavahAra na hoya te saMpUrNa guNa AdaravA lAyaka nahi; bhale enA AtmAne e phAyade kare. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna . dravyatyAganI khAsa jarUra bharata mahArAjAnI sabhAmAM dri mahArAja AvyA. kevaLajJAna thaI gayuM te jANyA chatAM Idri sabhAmAM besatAM viratine namaskAra karIne bese che. eve IMdra kevaLajJAna jANIne Ave che paNa vaMdana baMdha. e cakakhuM kahe cheH dIkSita thAo. vicAro, raseI thaI gaI che, cUle saLagA enA jevuM iMdranuM kathana che. jene AtmAmAM tyAga vasI gayo che tene utpanna thatI vakhata bahAranI cIja azuddha rahI paNa utpanna thayA pachI azuddha kema rahe? je manuSya mehanA udayamAM, kaSAyanA udayamAM hoya tenA meha, kaSAya zuddha thaI gayAM mAnIe te bahAranI cIja rahevI joIe nahi, khasavI joIe. AthI ja kevaLajJAna thaI gayAM chatAM tene dravya-tyAga kare joIe. anyaliMga ke gRhaliMge siddhanA dRSTAMtano abhAva dravya-tyAga jIvane thatuM kema nathI? pagalAstikAya eTale badhI strI, kuTuMbakabIla vagere. pariNati thayA vinA cothuM guNaThANuM nathI. tyAga thate kema nathI. dravya-tyAgane rekanArI cIja apratyAkhyAnAvaraNIya ane pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya. kevaLajJAnane rokanArA kevaLa jJAnAvaraNIya. dravya-tyAga e svabhAva thaI gayuM hoya te kevaLajJAna e AtmAne svabhAva thaI gaye te vakhate jarUra tyAga thavuM joIe. anya lige siddhi ne gRhaliMge siddha teo che ke jemane kevaLajJAna pachI pUrI be ghaDInuM AyuSya heya naDi. bAkI jemane be ghaDI AyuSya hoya te anyaliMge siddha ke eNDaliMge siddha kahI zakAya nahi. bharata mahArAje kevaLajJAna pachI dasa hajAra varSa sAdhupaNuM pA; valkalacIrI vicaryA che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM sthAnAMgasUtra 299 sIdhuM je anyaliMga ke gRDaliMga siddhanuM udAharaNa levA jaIe te A vIsImAM nathI. daSTAnta te ke DasthapaNAmAM kevaLajJAna pAmyA heya ne tarata mokSe gayA tevuM joIe. tevuM daSTAMta maLatuM nathI. keTalAka graMthakAree gRhilige siddhamAM marudevAmAtAnuM daSTAMta ApI dIdhuM tema ApI devuM hatuM ke? ahIM kevaLajJAna thayuM, pachI AyuSya hatuM, sAdhupaNa lIdhuM. upacAra karIne bharata mahArAjA ane valkalacIrIne gRhilige ne aliMga siddhamAM lIdhA. cAritra e te AtmAno svabhAva bAhya-tyAga e AtmAne svabhAva che. je e tyAga e AtmAno svabhAva na hoya te pratyAkhAnAvaraNIya ane apratyAkhAnAvaraNIya kaSAya mAnavAnI jarUra zI? kevaLajJAna thayuM eTale rakhaDavAnA nathI. mikSa hAthamAM che te cAritra zuM kAma. levuM paDayuM? cAritra e AtmAne svabhAva che. e pragaTa thAya temAM navAI zI? jene bAhya-tyAga na hoya tene AmasvabhAva coka thayela nathI; tethI strI, hathiyAra ke mALa rAkhavAvALA deva" nahi je dravyano virodha che e khaseDavAmAM na Ave te devatvane aTakAve tethI kudevanuM cihna mAnyuM. devane ApaNuM jevI muzkelI na hoya hathiyAra zAne mATe rakhAya? zatrupaNAnI buddhi pahelAM heya to zatrune mAro A buddhi. "sva" e mehano cALo hoya te ja strIno saMkalpa. mALA kema? sAmAyika, paDikakamaNAmAM gaNe e zuM naDI? mALA nathI julama, pApanuM sthAna nathI. emAM kudevapaNuM kayAMthI AvI gayuM ? manuSyanI draSTi Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra vyAkhyAna paheca nahi tyAM sudhI emane vastunI satya sthiti mAlama na paDe. mALA dharmasthAnamAM hoya che evuM mAnI le che. mALA zA mATe rAkhavI paDe tene vicAra karyo? eka ATha yAda na rahe-pAMca paMdara legassano kAusagga Ave tyAM muzkelI thaI paDe che. e ApaNI muzkelI TALavA mATe mALA che. bhajana karavA mATe che kharI. ApaNane muzkelI tevI devane muzkelI nathI. mALA e ajJAnanuM-mehanuM cihna jene eka ATha, sAThanI muzkelI te lekAka zuM jANaze? bIjI bAju mALa zuM kAma le che? pApa teDavAM- IzvaranuM bhajana karavA. pApa che; mahApurUSa che. mahApurUSanA pratApe pApa teDavuM che? mahApurUSane japavA dvArA potAnAM pApa teDI rahyAM che. jene pApa teDavAnAM heya tene deva tarIke mAnavA? mALA e ajJAnanuM-mehanuM cihna che. gurUne aMge paNa kasAI heya ane guNaThANe caDhI gaye heya. bane ke nahi? dravya thakI kulanI rItie pravartI rahyo che. evAmAM bhAvanA caDhI te kevaLajJAna pAme ke nahi? tema chatAM ene gurU tarIke mAnIzuM nahi. kemake tyAganI pariNati bhale che paNa AcAra nathI. pariNati ephabI heAya paNa dravyatyAga na hoya te "gurU" tarIke mAnavAnA nathI. gautamasvAmInuM udAharaNa tuMgIA nagarImAM gautamasvAmI bajAramAM nIkaLyA. dAMDe khabhAmAM rAkhe, AkhA bajAramAM keIe namaskAra na karyo. pAchA barAbara rAkhIne AvyA te badhAe namaskAra karyo. zAstramAM A ullekha spaSTa nathI paNa kahevAya che mATe kahuM chuM. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAvIsamu] sthAnAMgasUtra 301 aMdaranuM' azuddha hoya paNa bahAra zuddha hoya e ArAdhaka che. khaDAra sArUM che paNa aMdaranuM' mAlama paDayuM' nathI te e ArAdhaka che. je manuSya mAyA mamatAmAM mUMjhAyA tene tyAga karatAM AkarUM paDe, jenI pariNati sudharI che te kema na cheDe? kudevanA lakSaNa tarIke hathiyAra, zrI ne mALA gaNI zakIzu. aMdara hoya tenI vAta. bahuAranAnI vAta zI ? jhADa navapallaM hoya te mAnavuM ke dara agni nathI. kudeva, gurU ne dudhanAM lakSaNA bAMdhyAM te vicArIzuM. zAsane sad AcArathI kahyu. gaNadharIe dvAdazAMgI gUMthatAM AcArAMgane ja prathama sthAna ApyuM, AcAra e te jaina zAsananI mudrA bhASanI pariNati utpanna thaI kone gaNIe? bhAtra thAya tene, paNiAma cakkhAne artha e ke A badhu cheTu evI buddhi thAya. che|DavAnI buddhi thai te pariNAma cAkakhA, jene sayeAga bhaya krara lAge te khIjo manAvavA Ave te kahe: A na hoya. zivakumAranuM udAharaNu zivakumAra kevI paNitie tyAgamAM rahyo che ! rAjAnA kahevAthI zrAvaka ALye che. vinayanI sthiti caDhatI karIne vAta kahI. dravya kharAba che, bhAva sArA che. tenA bhAvamAM saMsAranA bhaDakA UThele che. bhAvamAM hAya temAM bhavanI kiMmata karavAnI nathI, zivakumAra eTale badhA tyAgI hatA ke bhAtranI sthitimAM tene thayuM. A zu? / jene bhAva-pazRiti hoya tene dravyathI paNa na chUTayuM tethI bhaDakA thAya, pahelAM bhAva jANavAne mATe. bhAva lAvavA mAruM, TakAvavA mATe khAcAranI jarUra. khAcArane AdhAre tIrtha jaina Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna zAsanane sikko "AcAra che e jena TaMkazALane sikako che. pariNati e AtmAnuM svarUpa che. AcAra e jaina zAsanane sikko che. rAjA bhaMDAra ke kaThora tapAse tenA karatAM pahelI mudrA hAthamAM le. tevI rIte jaina zAsanamAM samyagdarzana, jJAna ane cAritra jarUrI che paNa AcAra e jaina zAsananI mudrA che. AcArAMgathI AcAranI ane sUyagaDAMgathI vicAranI vyavasthA karI. ThANuMgajImAM vAta AvI hatI ke jIvahiMsA baMdha karo evuM kone kahe che? cerI karavI baMdha karo evuM kahe te kharA? je manuSya pApa karatAM nathI teone pApa karavAnuM baMdha kare ema kahI zakAya naDi. enA meDhAmAM bolAve che; huM trasa ne bAdaranI hiMsAthI viramuM chuM. tame badhAMne hiMsaka TharAve che. vaLA zuM kAma lIdhe? apAya be prakAre. eka kAyAnA saMsargathI ne bIje buddhinA saMsargathI. apAya eTale TApaNuM. banavAnA prasaMganI buddhithI saMbaMdha karIne choDavuM. A prasaMga Ave to paNa karavuM nahi tenuM nAma "apAya. kAyAnA saMsargathI te virame che. kAyAne saMsarga che. vaLI zuM kAma lIdhe ? e te corathI rakSaNa kare. cAra Abe kayAre? joDe lIdhe kemake kadI cera AvI paDe te bacAva kare e buddhithI lIdhA che. buddhine saMsarga. buddhithI cerenI kalpanA karI tene khaseDavAnuM vicAryuM. hiMsAnA paccakakhANa kAyAnI buddhithI. je hiMsA nathI karatA tene aMge buddhine saMsarga che. kadAca prasaMga AvI paDe te mATe te na ja karavuM. saTTo ramanAre saTTAnA paccakakhANa kare te kAyAthI saMsarga. saTTo ramatuM nathI te paccakakhANa kare te buddhithI Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha03 bAvIsamuM] . sthAnAMgasUtra saMsarga. sarva prANAtipAta viramaNa. sarva jIvanI hiMsAthI viramavAnuM rAkhyuM te sarva jIvanI hiMsA karatuM hatuM ema nathI. buddhithI viramavAnI buddhi che. jevI rIte buddhithI coronI kalpanA karI. ere AvI pahoMce ane rakSaNa kare tethI vaLAvo lIdhe. tema hiMsAne aMge kalpanA Ave, prasaMge AvI jAya te paNa mAre hiMsA karavI nahi. buddhithI badhI hiMsAe kalpI, tethI dUra rahyo. corI che e corane ja kahevAya. duniyAmAM kAyAnA saMsarganAM daSTAMte che mATe jeDe dhyAna rAkha. vaphAdArInA segana levAya che tyAM prajA zuM bevaphAdAra hatI? bevaphA thaye hoya te ja che ne ? nA paNa binavaphAdArIne prasaMga Ave to binavaphAdArI nahi karuM. vaphAdArIthI cAlIza e Azaye sogana le che. AthI je hiMsAthI viramavAnuM kahe che te hiMsA karato ja hoya e niyama nathI. ahIM "apAdAna" kahIne paMcamI kahI tethI ahIM apAdAnamAM paMcamI levAnI che. A sarva prakAranI Di sA buddhithI samajI lIdhI che. buddhithI AtmAe saMsarga karyo che ane A prasaMga Ave te te na karavI. ahIM kAyAnA saMsargane apAya nathI. 'sarva' kahevAnuM kAraNa zuM? sarva vizeSaNanI jarUra zI? eka ghaTanuM ghaTapaNe oLakhyuM te duniyAnA badhA ghaTo oLakhAI gayA. ratibhara senAne pArakhyuM te AkhA jagatanuM tenuM pArakhyuM. senApaNuM khyAlamAM AvavAthI jagatanuM senuM pArakhyuM. kaTake na dekhe paNa senApaNuM khyAlamAM hatuM. hiMsApaNuM te tamArA khyAlamAM rAkhe to pachIM sarvathI kahevAnI jarUra zI? sarva hiMsAmAM hiMsApaNuM hoya te hiMsAthI virame eTaluM basa. "sarva zabda Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Kot sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna nakAmA che, je je hiMsA hAya te dhAthI Ape|Apa vikramavAnuM thaI jaze. 'sa' melavAnu kAma zuM? jene hiMsAmAM chaThThI zakhavI haze te kaheze : sthULathI vimmu chuM. e enA paccakakhANa le, peTamAM du:khe te ajame le. sava rAkhta rAkhavAthI e lAbha - sa^! zabda melIne phAyado ze? kANu e che: eka mahAmatapaNuM jaNAvyu` che. prANAtipAtaviramaNa emAM mahAvratane vine nathI, jyAre 'sa' Ave tyAre mAtaneA nei che. dezathI virati kare tenu' nAma aNuvrata.' sathI virati kare tenu nAma 'mahAvrata.' sa' zabda joDe tethI mahAvratapaNuM samajAya che. eka ghaDAne phADayA. ghaDAne phADaye ke nahi? rUDha zabdo dezamAM kAma kare che. cauda svara ekaThA thAya te svara kahevA ke ekalA ekalAmAM svarapaNu` che? sarva prakAranI hiMsA cheDavA mATe 'sa' levAnI jarUra che. prANAtipAtathI vivakSita prANAtipAta nahi, jema ghI leTAmAM bharyuM hoya ane pachI kAI ghI pI gayA tA e badhu ghI pI gaye ema jaNAvyuM, te zuM duniyAmAM ghI nathI ? nA tema nathI pazu aDIM leTA pUratuM 'badhuM" samajavAnu che. ahIM prANAtipAtamAM prANAtipAtanI eka vastu cheADI de, te tethI prANAtipAtanuM viramaNu thaI jAya evuM kAI kahe tethI maLyA uddezamAM jaNAvI uttaramAM 'sa' kahyuM ane tethI nivizeSa ' sa' levu ema jaNAvyu. che, tethI ' sa ' zabda melavA joie. mahAvrata levuM joie 'vemaNu 'ne| a veTama" eTale viramavuM, je leke vastu samajI zakatA nathI. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAvIsamu] sthAnAMgasUtra 35 sam upasarga-dhAtu sAthe upasa joDAya, atyaMta sa kALane mATe sarakavuM-khasyA karavuM tenuM nAma 'saMsAra' hatuM. hu MmezA bhaTakayA karavu tenu' nAma ' saMsAra, ' dhAtune upasa joDAya ke nAmane joDAya tene khyAla nahi. samyaksAra kare, vimaLathI vizeSa ramaLa vimaLa evA artha karavAvALA bicArA DhAracAravAvALA hAya te! judI vAta. 'thI' kayAM lAge ? vizeSe levu... hAya tA saptamI levI paDe. pacamI vibhAgamAM tA viramaNanA ' pAchuM haThavuM' e a karyA sivAya chUTako nathI. e ja jagA para saptamI hAta te vizeSa ramavuM thai jAta. paMcamI karIne cAkSu' jaNAvI dIdhuM ke prANAtipAtathI chUTA paDavu. ' sa' prANAtipAtane tyAga kahevuM hatuM ne? tyAga'zabda rAkhyA heta te 'meTA' zabda na leve| paData ne pAMcamI paNa na levI paData. jagatamAM zravanI pravRtti kei divasa aMdha thavAnI nathI. paga macAvavA heya teNe pAte neDA paherI levA. duniyAmAM kAMTA na hoya teve `prasaMga na bhAve jagata kanA sakaMjAmAM sapaDAyelu che. tema AzravamAM gaDamathala karyA karavAnu che. tAre viramavAnuM che; Azrava tArAthI virame nahi, paccakkhANa kare teja kamathI mace na A uparathI binata kare che ke anAdi kALathI jIva AzravamAM paDelA che. prANAtipAta-viramaNu. gheADethI AdamI paDace. jIvahiMsAthI pAchA haThaye. hiMsA meTI cIja che. meTI cIja na haiAya te pAchA haThavAnuM na hoya. AtmAthI hiMsA khasatI nathI; hiMsAthI AtmA khase che. tene mATe prANAtipAta-viramaNa. hiMsA e anAdinI cIja che. sa`sArI jIva prANAtipAtanA AzravavALA che. bIjA zAstramAM 'kare te bhegave' " Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAM sUtra [ vyAkhyAna evI sthiti che; jaina zAsanamAM karanAra ne na karanAra bane bhagave. khUnane gunha hoya che. eka hathiyAra laIne khUna karanArA tene gu ane bIjI trIjI vastu laIne khUna karanAra tene paNa gunha ja mAnIe chIe. kare te bhagave ne na kare te paNa bhegave e jaina zAsanano niyama che. arthAt je paccakakhANa na kare te badhAe bhegave e jaina zAsanane niyama. paccakakhANa kare te ja karmathI bace. paccakakhANa nahi karavAvALA pApa kare ke na kare to ye pApane bAMdhe ekaluM jaina zAsana ja evuM che ke je aviratine karma mAne che; bIjA badhAM apakRtyathI kama mAne che. jeTalI viti nahi teTaluM karma, karo ke na karo. khUna kare te te khUnane aMge gunhegAra heya paNa A te khUnane jANatA nathI tevAne tame khUnI TharAvI de che ? ahIMthI pAMca gAu upara rahelA trasa jIve, ke vanaspatine ame jANatA nathI tenI hiMsA amane lAge? hA, virati nathI karI tethI. vrata pazcakakhANa na kare eTale karma baMdha. AthI bIje naMbare aviratine karmaba dhanuM kAraNuM rAkhyuM. mithyAtva sivAya aviratithI kamabaMdhanuM bIjuM koI paheluM kAraNa nathI. kaMpanI (Company)nA meMbare(members thayA. meMbare ghera jaI beThA. hAjara thaelAe guhe rAjadroDa karyo. temanA karavAthI gunhegAra AkhI TeLIne gaNavAnA. pelA bicArA to ghare beThelA. milamAM naphe ke nukazAna thAya te zera herene ghera beThA khamavAne. je kaMpanImAM meMbarapaNe nAma nedhAyuM hoya temAM na ke nukazAna thayA te bhegavavuM paDe. nukazAna kema thayuM tenI khabara nathI. AkhA cauda lekamAM evuM eke sthAna nathI ke jemAM ApaNe na jamyA he Ie. badhAne pitAnA mAnyA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvIsamuM sthAnAMgasUtra 307 che. virati karI nathI tIMrthakara mahArAja sarakhe garbhathI traNa jJAna dharAvanArA ye gharathI nIkaLyA. tIrthakarathI ghara nathI nIkaLyuM pate gharathI nIkaLyA che. avirati sAthe anAdinI vicArIe. AtmA mAMthI avirati na kADhI zakAya. tame aviratimAMthI nIkaLI jA e. anAdi, dhruva evI avirati che. hiMsA anAdi kALanI che. mAtra tame nIkaLI jAva e te rahevAnI. prANAtipAtaviramaNa. hiMsA e anAdinI jagatanI vyApaka ane aviratinI cIja che. ene khaseDavA mAge te bane tema nathI. tAre khasavuM hoya to tuM khasa. kUvA, taLAva gaLAya nahi. jeTaluM joIe teTaluM laI hAthe gALI le; jetAne gALIza te phAvIza. jagatanAne gALavA jaIza te na phAve. tArA pitAnA AtmAne bacAva hoya te khasI jA. jIva-hiMsAnI avirati anAdinI sthira che, hiMsAnA kAryathI viramavAnuM tattava nathI. hiMsAnuM kArya te cheDI zakAya tevuM che, paNa hiMsAnI avirati anAda kALanI che. tenI aviratinI pariNatithI tAre pAchA haThavAnuM che. hiMsA aMge eka ja vika95 prANAtipAtanI aviratithI thate karmabaMdha zA -nitya baMdhana thaI zake eve che. tene kalyANanI buddhi thAya te tuM khasI jA. tu avirati-hiMsAne bhaya samaja. ene cheDa, e tane na choDe. duniyA viSayane cheDe. manuSya riddhine cheDe che ane riddhie manuSyane che -e be vAta che; paNa hiMsA tane na cheDe e cokkasa che. be raste viga nathI. be vikalpa che ja nahi, eka ja che. mane aMge be vikapa kahe che. (1) jIva zarIne choDe che; (2) zarIra jI ne cheDe che. hiMse koI divasa jIne cheDavAnI nathI; ve hiMsA cheDI che. jene viSayaviSayI, Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chava zarIra ene choDe, ene e choDe paNa hiMsAdika pApasthAnakamAM ekaja niyama che. pApa jIvane cheDe nahi. jIvane ja pApa choDavuM paDe. tethI prANAtipAta viramaNa kahevuM paDayuM. jagatamAM pApa che, che ane che. hiMsA che, che ane che. tuM dhAre ke hiMsA jAya paNa e kaI divasa javAnI nathI mATe tAre javuM hoya te tuM jA. AthI prANAtipAtathI huM viramuM chuM ema rAkhyuM. thAMbhale na choDe tethI manuSya thAMbhale na choDa? manuSya te bAtha kADhI nAkhavI ja joIe. jIve te jarUra nIkaLI javuM ja joIe. e jarUriyAta jaNAvavAne aMge ahIM paMcamI che. jyAre viramaNa karuM tyAre ja huM bacuM chuM. aviratithI karmo AvatAM hatAM ema "viramaNa" zabda aviratine khyAla lAve. AthI aviratithI karmo Ave che ema jANuMne, enAthI DarIne ane e karma baMdha karavAne "viramaNa" zabda melavAnI jarUra che. virati ke vrata na letAM "viramaNa" zabda kema lIdhe ? viramaNamAM "mana pratyayathI bhAva-pratyaya lIdhe te te kayA kALane aMge? viramaNamAM "anaTu eke kALane pratyaya nathI? vyAkhyAna 23 tIrthane AdhAra gaNadhara mahArAja zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe zAsananI pravRtti mATe ane mokSamArga vaheto rahe te mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thA je pUrvanI pahelAM racanA karI hatI tene pahelAM sthApana nahi karatAM pahelavahelAM AcArAMganuM sthApana karyuM. bAra aMgamAM Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM] sthAnAMgasUtra AcArAMganI racanA (sthApanA ) karavAmAM AvI. kAraNake tIrthanu rahevuM, TakavuM' te AcArane AdhAre che. sarva viratinA AcAre tIrthanI utpatti, TakavuM, cAlavu che. tema hevAne lIdhe nigraMtha sivAya tIrtha ja nahu ema kahevAya che. aphaLa dezanA 30: paryuSaNamAM sAMbhaLIe chIe-daza AzcaryA. temAM abhAvitA pada nAmanu Azcaya kahIe chIe. bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna utpanna thayuM. samesaraNu devatAe racyuM. bhagavAne dezanA dIdhI paNa keIne virati thai nahiM. dezanAne niSphaLa gaNI, joke keTalAka samyaktva pAmyA. samyaktva ane cAritranA sabadha samyaktva prApta thayuM teA cAritrane AvyA vinA chUTaka nathI. samyakRtva AvyA pachI patita na thAya te saMkhyAtA sAgaropama jeTalI sthiti bhagavAi jAya tyAre cAritra Avye ja chUTake. samyaktvane pUchaDe cAritra baMdhAyeluM che, paNa cAritrane pUchaDe samyaktva aMdhAyelu nathI. pahelAM virati maLI gaI. samyaktva vagaranI te viratine dravya-cAritra-dravyavirati kahIe chIe paNu tenI sAthe samyaktva badhAyelu nathI. cAritra-AcAra e anatI vakhata AvI jAya paNa samyaktva anatI vakhata Ave nahi. samyaktva vadhAremAM vadhAre vakhata asakhyAta vakhata Ave. eka mANasa jAsusI karavA Ave te rAjyanI sukhasamRddhi badhuM dekhe che, anubhave che paNa tenuM dhyeya eka ja ke caDhatI rAjAnI karavI che. sukha, sudhArA, samRddhi badhuM dekhe. aparimita guSNeA chatAM kayAM pela che te dekhavI che. killA AkhA majabUta hAya, khAMcA kayAM paDe teveA che te jue. rAjyamAM pAla kAM Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna che te jue, tema Ane pudgala tarapha dhyeya heya. pugalanI arucinI vAta magajamAM na Utare. jema vidyA sAdhavA eDeve te vakhate devI sAme Ave te na jue. vidyA sAdhIne te rAjapATa levAne che. hamaNAM devInI sAme joiza te rAjya na maLe, tema ene devaleAka huM maLe. Azcaya karyu? have mULa vAta para Ave. dravya-cAritra anatI vakhata AvI jAya te paNa mekSa ke samyaktvanA niyama nahiM, paNa samyaktva AvI jAya te a pugala-parAvamAM mekSa pAme, sakhyAtA sAgaropama pachI cAritra pAme. keAi devatAe samikata teA pAmyA che. manuSyA na AvavAthI sarva virati na thai e Azcaya. manuSyA na AvyA te Azcarya nahi. sarva virati na thaI te Azcarya, mahAvIranA samavasaraNamAM samyakatva kei jIvAne thaI gayuM, chatAM te dezanA saphaLa na gaNAi-niSphaLa thaI tethI Azcarya gaNAyuM. virati na thaI tethI A cAritrane AdhAre ja tI AcAra paratve ja zAsana ane tI. pahelI . dezanA vakhate tIrthaM sthapAyuM nahiM, pahelI dezanAmAM samyaktva thayA chatAM ene ApaNe niSphaLa gaNIe chIe. tIyanI sthApanA karAI nahi. sa viratine levAvALe kAI thayA nahi, tInI sthApanA sarva viratine lenArA na thavAthI na thaI. cAritrane AdhAre ja tInI utpatti che ane tIrthanuM vahevu' paNa cAritrane AdhAre che. jyAM sudhI cAritra tyAM sudhI tIrtha, cAritranA viccheda te dahADe jatI nA viccheda. gaNudhara mahArAje tethI pahelAM AcArAMga sthApana karyuM. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 bAvIsamuM] sthAnegasUtra emaNe AcArAMgamAM sAdhunA AcAranuM nirUpaNa karyuM. kulAM kiMmatI paNa te ghIne age jhaverI nekalesa (Neklace) taiyAra kare paNa tenI piTI vIsa pacIsa rUpiyAnI. e nekalesanuM rakSaNa karanAra hoya te te piTI. barobara AcAramAM TakI rahe, e badhAnuM phaLa vicAranI suMdaratA rahe temAM che. vicAranuM astavyasta khAtuM thaI jAya to e ja caritra rakhaDAvanAra thaI jAya. cakravatI e ane vAsudeoe niyANa karyA tethI teo narake gayA. rakhaDI gayA. vicAra vyavasthita rahe te mokSa pamADe; vicAra palaTe thAya te rakhAve. cAritra phaLa denAruM, mokSane aMge jarUrI che. tIrthanI jaDa che. enA vadhavAe vadhavuM. ghaTavAe ghaTavuM eTaluM saMbaddha che. paNa vicArasaraNa barAbara cAle te phaLa de che. vicAra saraNamAM palaTo thAya te nukazAna thAya. sUryarADAMganI racanA tethI karI. vargIkaraNane aMge ThANagai. pAMcamA DANAmAM paMcamacA pannA" ene ullekha che. anukramasara ja pAMca mahAvrata che. temAM paheluM prANAtipAta-viramaNa. veramaLa ' zuM karavA? nivartana rAkhe heta to artha Avata ke nahi ? "verALa' zabda kema pakaDe che? dazavaikAlika, AcArAMga ne pakakhIsutramAM e zabda kema pakaDe che? veramaNa zabda yaugika nathI. zabdanA traNa prakAra zabda traNa prakAranA hoya che. (1) rUDha (2) yaugika ane (3) mizra, rUDhamAM vyutpattine saMbaMdha nahi. gaNita zIkhavAya che tyAre kahevAya che ke nAmane mANasa. AmAM mane artha ze? kAMI nahi. ba, ya e paNa eka jAtanuM AMdhaLuM anukaraNa Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna che. keTalAkane khyAlamAM na hoya. jaMgalInI lipi A. B. C. D. ga, , , , enuM ja anukaraNa nathI svaranuM ThekANuM nathI vyajananuM ThekANuM. AryonI bhASAmAM kaMThaya lIdhA te kaMThaya. jyAre enI bhASAmAM nathI akSare pUrA, nathI racanA pUrI, chatAM anukaraNa karIne a, 1, 2, lIdhA. vAratavika rIte ja, jha, Tu, . ne artha kAMI nahi. te badhA rU. keTalAka zabda bupatti pramANenA che. karoti ta jatAM. je karanAra heya tene "ka" zabda lAgu thAya. kevaLa vyutpatithI lAgu thAya te "yaugika" yogikarUDha zabda te vyutpatti ne pravRttine hisAba rAkhe. go eTale gAya. nachati rUri :. cAle che te ja te zuM bheMsa, ghaDA cAlatA nathI? tema gAya bese che, kayAM cAle che, chatAM ene "ga" kahIe chIe. ge zabda vyutpatti laIne rUDha karI nAkhe. cAlatA hAthIne na lAge paNa beThelI gAyane paNa ge" kahevAya. tevI rIte A "veramaNa zabda eka vyutpatti ane lenAro nathI. vyutpatti laIe te "pAchu nivavuM" e nathI. A "verama" zabda yaugika nathI. je e yaugika zabda hoya to tyAga khuzIthI levAya. nahitI paMcamInI jarUra. veramanI jarUra? kayAre ? veramaNa yaugika heta che. paNa A veramaNa zabda garUDha che. kayAM rUDhi karI? 'jJAvADavuveyArA. ema yogyarUDha kahyuM. virati-viramaNa kenuM nAma? pAchuM haThavuM eTalAnuM nAma virati nathI te ahIM "tyAga" zabda hato. sUma ekedriya jIve hisAthI chUTA rahelA che. kevaLa 1 viratirnAma jJAtvA'bhyupetyAkaraNam (tA. a. 7 sU0 1 mA0) Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamu] sthAnAMgasUtra 313 "jJAnI-sayeAgi ke ayeAgi kevalI hiMsAnI jhapaTamAM AvI gayelAM che paNa sUkSma ekendriya keAInI hiMsA karatA nathI. hajI bIjA jIvAne anupayege ane kevalI mahArAjane sadA upayAga chatAM hiMsA thAya, paNa sUkSma ekedriyane hiMsA mAtra nathI. je 'tene hiMsA mAtra' nathI te| ene 'mahAvratadhArI' mAnI levA? hiMsA rahitapaNuM eTaluM jo hoya te sUkSma ekedriyane mahAvratadhArI mAnavA paDe. temaja siddha maDArAja hiMsA rahita che, hiMsA karanArA nathI. jagatanA jIve hiMsA karIne karma bAMdhe tenAM kAraNa tee banatA nathI. sUkSma ekendriya ane siddhane svarUpahiMsA-dravyahiMsA nahi. hi MsAnA karanAza thAya nahi, hiMsA na karavI teTalA mAtranuM nAma 'mahAvrata' kahevAmAM Ave te tee mahAvratadhArI ahiMsaka thAya, mATe hiMsAparihAra, hiMsAtyAga e mahAvratanA zabdomAM na rAkhyuM pazu 'vema' zabda rAkhyuM. viramaNathI trividha anuM dyotana ' 'verama'zabdamAM vadhAre zu? veramaNu' zabda gaDha che. akaN, tyAga e badhA yogika che. cAgarUta hovAthI e veramana ' zabda kayAM lAgyuM thAya te vicArA kacarAthI pedA thAya * te pa'kaja, paMjJAt nAyate rUti vaMdanam mAchalI paNa kacarAmAMthI peTTA thAya. kacarAmAMthI janmele ane kamaLanI jAtanA hAya tA paMkajapaNuM. bAkI deDakAM, kIDAM, mAchalIe paMkaja nahi, 'vimaLa' eTale pAchu haThavuM, nahi karavuM, tyAga karave eTalA mAtramAM 'viramaNu' zabda lAgatA nathI.'viramag'sAmAnya nivRtti artha ne rAkhanAre nathI viziSTa nivRttine kahenArA che. ga aa pethAya naM. 'viramagu' zabda melIne traNa vastu khecI che. jene sAla karavA che tene jANeA. mithyASTi paNu, samyagdaSTi ati, dezivaratavALA Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viratimA karavI te bIjA te virama 314 sthAnAMgasUtra vyAkhyAna paNa jANanArA heya. abhyapatya-pratIti kare, jANe pachI te nahi karavAnI pratijJA kare. sUkSma ane bAharane jANavA te viramaNane pahele aMza che. pratijJA karavI te bIje aMza che. pratijJA na kare tyAM sudhI viratimAM Avela nathI. A jIva karavAmAM jeTale athaDAya nathI tenA karatAM virati na karavAmAM vadhAre athaDA che. A jIva pApa karavAne pratApe jeTale rajhaLyuM nathI, tenA karatAM anaMta guNe saMsAra virati na karavAthI eNe vadhAryo che. ane te kALa vadhAre rakhaDavuM paDayuM. anaMta kALa te (hiMsA na karyA chatAM rakhaDavAmAM kADhaye. na karyA chatAM rakhaDavAnuM kema? avirati hevAne lIdhe. A jIva anAdi kALathI sUkSma nigodamAM hato. kaI hiMsA vagere karyA hatAM ke jethI sUkSama nigadamAM hatuM ? pApanAM paccakakhANa na karyo te mATe. gUmaDuM thayuM paNa ApaNane rUMvADuM manamAM nathI ke khAuM chuM tethI tenuM poSaNa ene maLe. gRmaDuM thayuM hoya ane e pAka upara caDhe che tyAre mArA kherAkathI parU thAya tevI ApaNI IcchA-ka9panA hotI nathI, chatAM je pramANamAM kherAka levAnA te pramANamAM ene rasoLI gUmaDuM bhAga laI levAne. aviratithI bhayaMkara hAni jIvane avirati e vikAra che. je samaye karma Ave temAMthI avirati pitAne bhAga paDAvI le. vikAra saMga maLavAthI vadhe ja javAne. avirati e vikAra che. je samaye karma baMdhAya temAMthI aviratine hise cAlu rahe. karavAthI jeTale kALa na kADha paDaye, eTale kALa na karavAthI kADhave paDe. sUma ekeMdriya jIve aviratinA vikArane lIdhe kama Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM sthAnAMgasUtra. 315 bAMdhanAra che. siddhane aviratine vikAra nathI. je rAka khAya tenuM gUmaDuM thAya temAM bhAga jAya. siddha mahArAjane karma AvatAM nathI. sUkSma ekedriya jIve aviratine tyAga karanArA nathIavirativALA che. saMjJI paMceMdriya samaju che. tyAga karato nathI. avirativALe vadhAre rakhaDa? avirati karatAM ajJAna vadhAre rakhaDAve te mAnavAmAM vAMdhe zuM? saMjJI paceMdriya keTalI vakhata saMsAramAM raho? ane ekedriyapaNAmAM keTalI vakhata rahyo ? viratinuM upAdeyapaNuM na jANe te "ajJAna." aviratinA baMdha upara mukhyapaNuM rAkhIe chIe. sUkSma ekendriya karma baMdhyAM. nahi karyA chatAM bAMdhyA. kAraNa? aviratine lIdhe. bAdara ekeMdriya nA karatAM virati karavAne kALa keTale? aviratine lIdhe sUkSmapaNA veDayuM. karavAvALe cheDavAvALAnA pakSamAM paNa jaI zake che. have mULa vAta para Ava-abhyapatya jANavuM e goNu. pUrva kALanI kriyA gauNa heya. nAhIne jamavA besuM tyAre nAhavuM e gauNa. jJAna gauNa che, paNa gauNa hAyA vinA na cAle. pahelAM jANavuM joIe, jANyA chatAM pratijJAmAM ja avAya te jANavAnI kiMmata nathI. jANavuM jarUrI che. zubha pratyAkhyAna kayuM? bhagavatImAM praznottara cAlyA. sArAM paccakakhANa kenAM " se keNaTegaM bhaMte ! evaM vuccai sambapANehiM jAva siya dupaccakavAyaM bhavati ?, goyamA ! jassa NaM saccapANehiM jAva sattehiM pacca. kkhAyamiti vadamANassa ko evaM abhisamannAgayaM bhavati ime jIvA ime ajIvA ime tasA ime thAvarA tamsa NaM sadhapANehiM jAva samvasattahiM paccakavAyamiti vadamANassa no supaccakkhAyaM bhavati TucavAya mavati, (mA rA 7 30 2 0 270). Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 sthAnAMmasUtra [vyAkhyAna gaNavA? ne kharAba pacaphakhANa kene gaNavA? dayAne uddezIne supaccakhANanI ane dupaccakakhANanI vyAkhyA karI. A jIva che, A ajIva che, A trasa che ne A sthAvara che. te jANIne paccakakhANa kare tenuM paccakhANa supaccakakhANa che. jIva che evuM jANe te supaccakhANa. jyAM sudhI jANavAmAM na Ave tyAM sudhI supaccakkhANa gaNavAM naDi. jJAnanI jarUra che paNa "jJAna" zabdathI amuka jJAna-ene viSaya ema samajavAnuM che. jene parihAra kare che te pariDAra karavAne padArtha jANavuM joIe. jIvahiMsAne tyAga kare tyAre ja jANavA ja joIe. jeNe hiMsAne tyAga kare che teNe sacitta ne acittapaNAne vibhAga, sthAvara ne sUkSma vibhAga karI le. jene parihAra kare che te vastu samajavI joIe. e samajyA sivAya parihAra kahIe te mA sAthe kare paccakhANa nA hAthe joDe che ne baDAra jaI patAsuM khAya che tenA jevI vAta thaI. patAsuM meDhAmAM bhareluM chatAM koI pUche te kahe meM upavAsa karyo che. upavAsamAM khAvAnuM choDavuM joIe tene khyAla nAnAM baccAMne nathI. je manuSyane sacittane khyAla na hoya te hima karato jaze ane kahezeH huM hiMsA karate. nathI teTalA mATe jJAtvA vagere kahyuM ane ahIM "mA" zabda rAkhe te eTalA mATe ke huM ekale pharate nathI. traNane laIne pharU chu. "jJAna" je vastune tyAga kare tene jANe. bIjAmAM paMcavIsa tane jANI lIdhA pachI cAhe tema varte tema jaina zAsanamAM nathI. jenA zAsanamAM jJAna e jJAnane mATe sAdhya nathI. pravRtti ne nivRttine upagipaNa mATe e sAdhya che. mATe kahyuM " amyuca " aMgIkAra kare ane "majhALa enI nahi karavAnI pratijJA karavI joIe. pApa jANyuM ane pApa nahi karavAnI pratijJA na thAya te Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 tevIsamuM ] sthAnAMgasUtra kharekhara enA karatAM ajANyA sAre. A kaNa gaNe?. jJAnIjANanAro gaNe. keTalAMka vacane je je vyaktine lAyakanA heya te te vyasthita zobhe bheLAbhAI Ave tyAre jamanAbhAI kahe padhAre te zebhe paNa bheLAbhAI kahe ke huM dhAruM chuM te te zebhe nahi. jANanAre pApathI haThe nahi tenA karatAM nahi jANanAra sAre che. bajAranI aMdara jhaverI vepAra karI rahyo che. tyAM rabArIne hAthamAM hIre AvI gayuM che. te hIrAne samaje nahi. zeThI ane tyAM ApIza te enA chokarAne gaLe bAMdhavAnuM thaze. zeDa leze? zeTha kaheH hA. zeThanA caherA uparathI rabArIne thayuM Ane levAno vicAra thayuM che. kaTakAnA pAMca levA che? kAcanA kaTakanA be paisA Ape nahi te hamaNAM pAcho Avaze. tyAM dukAna uparathI Utare tyAM bIjo bolAve. je utaryo te sAmI dukAnavALAe dekhe ne kahyuM alyA, ahIM Ava. A kaTake che. zeThe kahyuM aDhI rUpiyA. te zuM kahyuM ? pAMca. pAMca nakakI che? lAkhane hoya te paNa pAMca ke ? are zeThajI karoDano hoya te paNa pAMca. pelA prathamanA zeThe kahyuM lAva lAva. daI dIdhuM. e eM. mane to kiMmata na hatI tethI pAMcamAM ApI AvyuM. tame hIro jANatAM hatAM te aDhI rUpiyAmAM na lIdhe te mUrkha ke zeThajI mane "mUrkha kahe che. nyAya kare. amArAmAM mUkha koNa? tevI rIte jeo jIva mAnatA nathI. nAstika che, temane hiMsAthI vicAra karavAne zAne hoya? bharata cakravatanA uddagAra bharata mArAjA potAnA meMe bole che. mArA karatAM nAstika sArA. pahelAM kahyuM che ke "padhAre e zabda jamanAbhAIne meMmAM zobhe paNa ajJAnInA moMmAM zebhe nahi. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna je jJAnI che, pAte virati nathI karatA tenA mAMmAM A vAkaya zele che. 'mArA karatAM avirati sArA.' nAnu che.karU na jANatu hAya ane e sApa upara paga mUke. mATo jANatA hoya ne paga mUke te mATo napAvaTa. nAstiko jIva, puNya ane pApane mAnatA nathI. jANatA nathI. e na kare emAM navAI zI ? AMdhaLe. athaDAi paDe temAM koine hasavu Avatu nathI. dekhate athaDAya tyAre hase che. nAstika-mithyAtvI AMdhaLA hAI athaDAya che; paNa bharata mahArAja dIvA laine kUve paDe che. hiMsA vagere ka AvavAnAM bAraNAM che, chatAM badha karatA nathI te pachI huM jANanArA kevA ? jANyA mAnyA pramANe hita ahitanI pravRtti na karI ne saburImAM 'ha'-hAtA hai' ema kahyuM te temAM bettera killA khAyA. kane AvuM jANyuM ne mAnyuM pachI nirbhayapaNuM zAnuM? bharata mahArAjA peAtAnA mADhe kahe che: mArA karatAM nAstika-mithyAtvIe sArA, bharata mahArAjA jJAnI che eTale peAtAnA AtmAnI niMdA karavAne aMge khele che. tethI te vAkaya temane zeAle che paNa ajJAnIne meDhe A vAkaya zAle niha. sarva viratine meDhe A vAkaya zobhe nahi. jJAnI che, viratinI IcchA che te na karI zakatA haiAya tyAre baLApo kADhe tene zeze. mithyAtvI-ajJAnI tamAzagIrAne na zeze. na nAcyA-paheluM jANavu joie paNa jANuvAthI ke jANavA mAtrathI mekSa nathI. mATe jANavA pachI mAnavuM ane tyArapachI AdaravuM ema ane tyAre mekSa. zakA--"deza-ArAdhaka kriyA kahI, sarva ArAdhaka jJAna." ema jJAnapaMcamItA cyavadana(nA, 6)mAM kahyu` che. jJAna thaze eTale khasa. jJAna pachI pratijJA karavAnuM zuM kAma ? samAdhAna-ahIM sa Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevIsamuM ) sthAnAMgasUtra 319 ArAdhakapaNuM upacArathI che nahi ke vAstavika jJAnavALAne aMge te zAstrakAre kahyuM : jJAnavALa ne kriyAvALo temAM jJAnavALe deza-virAdhaka, kiyAvALe deza-ArAdhaka. ema zratasaMpanna, zIlasaMpannane aMge jaNAvyuM. je jJAna pAme. jene vastusthiti khyAlamAM AvI, jene zeTha vepAra karIne lAkhane mAla laI Ape. tene mAla bhale pAMca paisAmAM AvyuM hatuM paNa lAkhamAM jeTalA ochA Ave tenI kIDI caDhe che. lAkhamAM jeTalA ochA Ave tene nukazAna mAne. gaphalatanuM jAya te chAtIe vaLage. tema cAritra na maLyuM hoya tene khaTako rahe. ene nArakanuM dukha hisAbamAM nahi eTale badhe khaTake rahe. duHkha rahe. jene jIMdagImAM maLavAno vakhata nathI tene khaTake. ApaNe manuSya je meLavavA mAgIe te ghaDInA chaThThA bhAgamAM meLavI zakIe. nArakI kaI divasa virati meLavavAnA nathI. kSetranI pIDA ochI. kSetranI pIDAmAM eka vakhata gunhegAra pitAnA gunhAne samaje tene pachI jelamAM duHkha na thAya tevI rIte je je samakitI ja jANe che ke pApa karyA te bheLavIe chIe. kSetranI pratikULatA che; tethI zuM? paramadhAmiko mAre che tethI zuM? anAjanA duHkhe, khAvApIvAnA, oDhavAna dukhe chAtI phATIne maryo nathI paNa Abaruno savAla Ave te vakhata chAtI tapAsa. A samyakatvavALAne pahelAMne bhave vrata-pazcakakhANamAM virati na thaI tene eTale badhe dhakako lAge, ke nArakInA duHkhe karatAM paNa vadhAre. narakamAM gayelA jIvemAM mahAdanA kene? samakitIne. jene AbarU javAno prasaMga Avyo te manuSya je duHkha veThe che te akathya dukha veThe che. temAM vadhAre vedanAvALo heya te sama Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 sthAnAMgasUtra [AkhyAna kitI jIve che. kAraNu-jANyA chatAM je na thAya te samaje che. siMha kudamAM paDayA che. si'hu pAMjarAmAM pUrAya tyAre taraphaDIyA mAre tenA eke aMze bakarAne pUre te e taraphaDIAM na mAre. arthAt je jJAnI thayA tene lAgeH arara! siMha pAMjarAmAM pUrAi gayA. aviratie ATale dAbI dIdhA che. ene jeTalI virati AchI thaI teTalI kALajAmAM baLatarA thAya. ajJAnI hoya ATaluM karavA macyo, ATaluM karyuM. nizALamAM gayA, caNA maLyA, patAsuM maLyu tA mAja. ekalA kriyAvALA tene pastAvavAnuM nathI. jeTaluM kare teTaluM sukha thAya. A vAtane jJAtAsUtra sAthe meLavavAnuM che. gheADI kriyA karanAra ArAdhanA buddhimAM che. deza-ArAdhaka ane deza-virAdhanAnI samaja jJAtAsUtranA agiyAramA adhyayana (sU0 67)mAM vAta cAlI. sahana karavu e sAdhunA dha. sahana kAnu* karavuM? dharanu ke bahAranuM ? gharanuM-catuvidha saMghanuM. bahAranuM-anya matavALAnuM, gharavuM ne bahAranuM sahana kare te sarva ArAdhaka, tema ahIM jJAna ne kriyAvALA sarva ArAdhaka. paNa kAika bahAranuM sahana kare ne gharanu na kare; kAI gharanuM saDana kare ne mahAranuM sahana na kare. koi caturvidha sadharnu saDana na kare, catuvidha saMghanuM sahana kare. bahAranuM na kare, bahAranuM sahana kare. je bahAranu badhAnuM sa sahana kare che-maraNAMta upasarga hAya tA paNa sahana kare, chatAM te deza-ArAdhaka, paNa je zAsananuM sa sahana kare ne bahAranuM sahana na kare te mAtra deza-virAdhaka tevI rIte ahIM ekalI kriyAvALA deza-ArAdhaka ane ekalA jJAnavALA pazu deza-ArAdhaka kahyo che. zAsana paMdara mAnInA hisAkhamAM ane Akhu jagata Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra 321 eka AnImAM. pariNativArtha-jJAna jemAM aviratine pazcAttApa hoya tevuM jJAna te paMdara AnI. te jJAna sarva ArAdhaka che. je tema che te abhyapatyanuM zuM kAma?. jene pratijJA karavAnI marajI hoya tenuM ja jJAna; paMdara AnIvALuM jJAna che ne te virati tarapha jhukAvanAruM jJAna che. ahIM padArthanuM jJAna thavuM joIe. "jJAvA' eTale jJAnavALo thayA chatAM, baSNupatya eTale svIkAravuM ane pachI pratijJA karavI joie. AdrakumAre pratijJA karI hatI ne ? pApa jANune pApanI pratijJA karIne pApathI dUra rahevuM. pApane jANavuM, mAnavuM ane pApa na karavAnI pratijJA karavI. tema karIne tenAthI dUra rahevuM tenuM nAma "viramaNa." dravya-prANa ane bhAva-prANa jANe te dvArAe karma kema baMdhAya che ane rokAya che te jANo. cha javanikAyanuM adhyayana (80 ba0 4) te cha javanikAyanuM svarUpa jaNAvanAruM hatuM. chatAM kaTuka phaLa sudhI kema pahoMcyA? "viramaNa zabda tethI vaparAye. nukazAna baMdha thavAthI AtmAnI ujajavaLatAnuM svarUpa vagere jaNavavuM joIe. sarva prANAtipAta brica viramagAma. sarva prANe jANavA, sarva prANone atipAta jANa, enAthI kaTuka pariNAma Ave te jANavuM, te karma kema rokAya te samajavuM. prANAtipAtane AzrIne jJAna karavuM, enA paccakakhANa karavAM. prANAtipAtathI dUra raheahIM samAsa thaI zake nahi, tethI paMcamI rAkhavI paDI. sarva jAtinA prANatipAtane AzrIne jJAna, pratyAkhyAna-dUra rahevuM bane te paheluM prANAtipAta viramaNa-paheluM mahAvrata. prathama bhAga samApta Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1 (1) (a) kiM ! jIvo tappariNao (dA0 1) puvapaDivannao u jIvANaM / jIvassa va jIvANa va paDucca paDivajamANaM tu // (Ava0 ni0 892); (A) jIvassa so jiNassa va ajIvassa u jiNiMdapaDimAe / jIvANa jatINaM piva ajjIvANaM tu paDimANaM // 1 // jIvassAjIvassa ya jaiNo biMbassa cegao samayaM / jIvassAjIvANa ya jaiNo paDimANa cegatthaM // 2 // jIvANamajIvassa ya jaINa biMbassa cegao samayaM / jIvANamajIvANa ya jaINa paDimANa cegatthaM (hari0 TI0 pR0 380) (pR0 112) tae NaM se ANande gAhAvaI samaNassa bhagavao mahAvIrassa antie tappaDhamayAe thUlagaM pANAivAyaM paJcakkhAi0 (upA0 sU0 6). (2) nirthikAM na kurvIta jIveSu sthAvareSvapi / hiMsAmahiMsAdharmazaH kaasnmokssmupaaskH|| (yoga0 pra0 2 zlo0 21) 3 (A) titthAisesasaMjaya0 (Ava0ni0 558) 'tIrtha' gaNadharastasmin sthite sati / (hAri0 TI0 pR0 233); (i) titthaM bhaMte ! titthaM titthakare titthaM ? goyamA! arihA tAva niyamA titthayare, titthaM puNa cAuvaNNo samaNasaMgho, paDhamagaNaharo vaa| (hari0 TI0 pR0 59). (4) pratyakSato na bhagavAnRSabho na viSNu-rAlokyate na ca haro na hirnnygrbhH| teSAM svarUpaguNamAgamasamprabhAvAt, jJAtvA vicArayata ko'tra praapvaadH|| (lokata0ni0 zlo0 22); AgamaM AyaraMteNaM, attaNo hiyakaMkhiNA / titthanAho gurU dhammo, sabve te bahumanniyA // (sa0 saptati zlo0 27). (5) samatipavittI savvA ANAbajjhatti bhavaphalA ceva / titthagaruheseNaviNa tattao sA tddesaa|| (paMcAgA. 357) (pR0 124) "coddasaputrI caunANovagae savvakkharasanivAI," (bhaga0 sU0 7). Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 2 sAkSigraMthAnAmakArAdi pranyanAmAni patrAMkaH tatvArthabhASya 18,103, 105, adhyAtmakalpadruma 218, 312 anuyogadvArasUtra 244 tattvArthasUtra 22,31,77, 80, AcArAMgacUrNi 231 145, 146, 165, 180, 226 AcArAMganiyukti 232 tAttvikapraznottara 241, AcArAMgasUtra 46, 161 259, 283 AvazyakacUrNi 90, 284 dazavaikAlikasUtra 15, 23, AvazyakaTIkAhari092,203, 237,248, 321 - 256, 322, 322 dharmasaMgrahaNI Avazyakaniyukti 52, 199, nizIthacUrNi 203, 213, 267, 269 nizIthasUtra 244, 245 AvazyakasUtra 232 payannA 323 uttarAdhyayanasUtra 90, 268 parvadezanA upAzakadazAMgasUtra 12, 322 paMcavastu 51, 200, 208 oghaniyukti 101, 213 paMcAzaka 53, 193, 322 221, 222, 246 prajJApanAsUtra aupapAtikasUtra 165 praNidhAnasUtra kalpasamarthana pravacanasAroddhAra 220 kalpasUtra 239 prazamarati 216, 254 kAlakAcAryakathA 245, 284 bhagavatIsUtra 118, 124, kSAmaNakasUtra 21 222, 263, 266, 314, 322 jItakalpabhASya 242, 251 yatijItakalpa sAtAsUtra 255, 320 yatidinacaryA jhAnasAraaSTaka tattvArthaTIkAhAri092, 203, yogazAstra 185, 216, 256 220, 233, 322 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) (a) ahAvaraM purakkhAyaM ihegatiyA sattA NANAvihajoNiyA jAva kammaNiyANeNaM tatthavukamA NANAvihANaM tasathAvarANaM pANANaM sarIresu sacittesu vA acittesu vA taM sarIragaM vAyasaMsiddhaM vA vAyasaMgahiyaM vA vAyapariggahiyaM uDDhavAesu0 (sUtra0 sU0 5); (A) tadaekAyazarIraM vAtayonikatvAdapkAyasya cAyunopAdAnakAraNabhUtena. (sUtra0TI0pR0 358) (8) sAmIjIvAdattaM titthayaradattaM taheva ya gurUhiM / evamadattaM cauhA paNNattaM vIyarAgehiM // (sAdhuaticAra). (9) sunizciMta naH parataMtrayuktiSu, sphuranti yAH kAzcana suuktsNpdH| tavaiva tAH pUvomahArNavotthitA, jagatpramANaM jina vAkyavipuSaH // (siddhasena0 dvAtri0 1 zlo0 30). (9) (A) bhuMjAmo kamaDhagAdisu migAdi Navi pAse ahava tusiNIe / (ni0 u 01 bhA0 322) 'saMjamahe' ti, jai kei luddhagAdI pucchaMti-kato ettha bhagavaM diTThA migAdI ? 'Adi' saddAto suarAtI, tAhe diTTesuvi vattabvaM-Na vi 'pAse'tti Na diTutti vuttaM bhavati, ahavA tusigIo acchati, bhaNati vA Na sugemitti, evaM saMjamaheuM musaavaato| cU0)(10) (A) bhikkhugamAdi0 esa samatto loo sakko ya'bhidhArate chattaM // (ni0 u 109 bhA0 323 ). 'seho'tti, seho pavajAbhimuho Agato pamvatito bA, taM ca saNNAyagA se pucchaMti, tattha jANaMtA vi bhaNaMti 'Na jANAmo Na vA diTTho'tti, sehassa vA aNahiyAsassa loe kajamAge bahue vA acchamANe evaM vattavvaM 'esa sammatto loo' 'thovaM acchtti'| (cU0) (11) dhammo cauviho daannsiiltvvivihbhaavnnaamio| sAvaya ! jiNehi bhaNio tiyasindanarindanamipahiM // dANaM ca hoi tivihaM nANA'bhayadhammuvaggahakaraM c| jaM tattha nANadANaM tamahaM vocchaM samAleNa (samarAiJcakahA taio bhavo). (pR0 216) vemANiesu kappovagesu niyameNa tasta uvvaao| niyamA sijjhai ukkosaraNa so sattamaMmi bhve|| (payannA gA0 72.) Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 sthAnAMgasUtra lokatattvanirNaya __322 sAdhuaticAra 323 vizeSAvazyaka 270, 271 siddhasenadvAtriMzikA 323 zrutastava. sUtrakRtAMgasUtra 322 samagaiccakahA samyaktvasaptati sthAnAMgasUtra 1, 180 saMmatitarka 209, 262 saMstArakapaurasi 122. hiMsASTaka hari0.. 252 278 323 322 5 pariziSTa 3 mAkSipAThAnAmakArAdi sAkSipAThAni patrAMkaH AzravanirodhaH saMvaraH 180 icchAmicchAtahakkAro0 244 agArAo aNagAriyaM0 136 'isiMti RSim aNaMte'0266 ajIrNe0 uccAliyaMmi pAe0 221 aTTa bhavAu caritaM 100 uttaralAbhe tu niyataH0 218 atha striyaH-muhyasi0 'uttaraM jJAnaM cAritraM ca 218 adezA0 upakaraNaM-upakarotI0 211 anativya0 upanna i vA0 antaraGga 185 uvagaraM jaM jujai0 211 appaMpi sUyamahIyaM0 260. kovi namokAro0. 52 . ayama? parama? egaggacittA jiNasAsaNa051 ahAvaraM prarakkhAyaM0 3.2 ege jIve ekaH kevalo0 262 aMtimakoDAkoDI0 27 evamekamajIvAkhyaM0 105 AgamaM AyateNaM0 322 evaM jugappahArohiM0 244 AtmasaMyogena0 103 papa utsarga uktaH0 203 AyA ceva ahiMsA 222 karomi bhaMte ! sAmAjhyaM0 12 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 kahaM care kaha ciTTe0 248 kiM ? jIvo tappariNao0 322 kRtamaGgaH 185 kRtAparAdhepi jane0 kohavivege0 sthAnAMgasUtra 233 209 270 624 101 322 bohasaputrI cau0 cyutvotpadya manuSyeSu0 216 chajjIvaNiyA paDhame bIe0 232 193 jaya vIyarAya jaga0 jayaM care jayaM ciTTe0 248 jaM jujjai uvakaraNe0 511 46 193 122 jaM saMmaMti pAsahA0 jiNabhavaNarviva0 jinapannattaM tattaM0 jIvassa so jiNassa jIvassAjIvassa0 . 322 jIvANamajIvassa ya0 322 322 90 245 jo sammattaM caritaM DhakkAninAdena 0 Na vinA titthaM NiyaM ThehiM 251 tae NaM se ANande0 322 tattha NaM je te pamatta0 222 tadapakAyazarIraM vAtayoni 323 tavasaMjamo aNumao0 213 tasyaiva-zailezyavasthA0 4 gaMdanti subheo0 gIyantho ya vihAge0 caraNapaDivattiheDaM0 taha caramasarIrataM taM ca puNNmAe tinthAisesasaMjaya0 titthaM bhaMte! titthaM0 tesipi bhAvacaraNaM0 200 For bhAve ya o0 193 dIrghadarzI 185 252 duHkhotpattirmanaH deza sarvato'NumahatI0 146 do ThANAI pariyAdittA 180 dvidhA'yaM dharmasaMnyAsa0 43 200 245 322 118 dhammarayaNamsa jAMgo0 220 dhammo cavviho dANA0 323 na ya tamsa tannimitto0 226 naralokametya sarvaguNa0 216 278 naMdI sayA saMjame0 niameNa sahahaMtI 288 nirarthikAM na kurvIta0 322 nirvANapadamapyekaM0 269 nevaM caraNAbhAve mokkha0 200 nyAyasaMpannavibhavaH paDhame bhaMteM mahaccae0 patidvANasamaNasaMgha0 parasaMyogena jIvasyA paMca mahavvayA paM0 pApabhIrU pAvANaM kammANaM0 185 237 204 105 501 185 223 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnoMgasUtra 203 pukharavarI 0 278 purimajjApavi tahA0 purisaM paDucca ahiyaM0 242 purimA gItA gItA 0 purise gaM bhaMte! isiM0 pratyakSato na bhaga0 pramattayogAt prANavya0 bhikkhugamAdi0 esa0 323 219 323 56, 208 18 bhuMjAmo kamaDhagA0 marudevisAmie0 mithunaM - strIpuMsayo0 mucchA pariggaho0 mUrcchA parigrahaH yathAvada0 ra 265 322 185 rAyAbhAi -- pecchaha 256 220 lajjAluo dayAlU0 vAsAvAsaM pajosavi0 238 vinayaphalaM zuzrUSA0 vimoti utthA viratirnAma jJAtvA0 buDDANugo viNIo0 254 231 312 220 327 kappovagesu0 323 vemANi vyayamAyo0 zaikSyo vA pravrajyAbhimukha 162 185 saccamiNaM accheraga0 51, 208 samatipavittI savvA 322 samaNovAsayassa NaM bhaMte 222 samyagdarzanajJAna0 79. 226 36 saMjamaAya vihAraNa saMmattacaritAI jugavaM sAmIjIvAdattaM0 90 323 sunizcitaM naH parataMtra 314 161 sussUsa dhammarAo0 se keNaTuNaM bhaMte0 se jAo 0 itthiyAo0 165 se bhaMte! tahA sajogI0 214 se bhikkhU vA0 so ubhayakvaya he U0 han hiMsAyAm0 hayaM nANaM kiyAhINaM0 : 267 hiMsAe paDivakkho hoi0 237 hiMsA'nutasteyaviSaya0 165 hiMsA'nRtasteyAbrahma 105 44 280 323 53 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ja mULabhUta prazno ane tenA uttarA pra. 1--pR. 13-14 AvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM mahAvratanu adhurApaNuM ke jethI mahAvIranA vakhatamAM pAMcapaNu karavAmAM AvyuM? agara he| mahAvIranA vakhatamAM adhikapaNu -mekSa mAne pravartAvanArA mATe che? jo mahAvIra mahArAjanA zAsanamAM adhikatA ke nyUnatA nathI te 22mAM cAra kema rAkhavAM paDyAM ane A zAsanamAM pAMca kema rAkhavAM paDyAM? u. 1-pR. 14 A zAsanamAM nyUnatA ke adhikatA nathI. bAvIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM paNa nyUnatA ke adhikatA nathI....( pR. 17 ) e maLIne eka mahAvrata thAya che....e maLIne eka pratijJA hatI. (pR. 25) jagatanA vakra jaDAne pheravavA mahAvIrane zabda pheravave paDyo. pra. 2-pR. 18 AdAna' zabda prasiddha hatA te kema na rAkhyuM ? u. 2-pR. 18 khavIsa tIrthaMkaranA zAsanamAM jIve sarala, buddhizALI hatA-vakra na hatA. A te vakra--jaDa eTale grahaNumAtranA paccakkhANuthI pATI pakaDe. pra. 3--pR. 19 pAMca mahAvratA kema kahyAM? chellA pADe krama pheravyA ? . 3--pR. 19 badhuM varka-jaDapaNAne AbhArI che, chatAM ene mArge lAvavA e zAstrakAranu dhyeya che. 5. 4--pR. 20 sajjAmAM parikhAo ramaLa kema ? 3. 4--pR. 20-21 jo sanmAno nAmo mele te azana, pAna lIdhuM te tamArUM mahAvrata gayu ema kahe ane upakaraNa Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me bola 'hA! aNAhA kahaM huMtA na hu~to jo jiNAgamo' je jInAgama na hota te anAtha evA amAruM zuM thAta ! caramatIrthAdhipati zrI mahAvIra mahArAjAe je upadezanI dhArA vahevarAvI te gaNadhara bhagavAne potAnA zabdomAM tripadInA AdhAre gaDhavI, prabhue anubhavapUrvaka prarUpelA jIvAdi tatvonA artho gaNadharoe sUtrarUpe goThavyA tene dvAdazAMgI kahevAmAM Ave che. e Agamane ciraMtanAcAryoe 1 hajAra varSa sudhI kaMThastha rAkhyA ane pachI vAcakavarya zrI devagiNikSamAzramaNe aneka mahAna AcAryone bhegA karI graMtharUpe lakhAvyA. ajina dharmagraMtha zabdapradhAna che, jyAre ApaNA AgAme arthapradhAna manAya che. bAra aMgemAM prathama AcArAMgasUtra, temAM sAdhuone AcAra batAvela hovAthI te AcAra sudhAranAra Agama gaNAya, bIju sUyagaDe temAM janaana tanuM nirUpaNa hovAthI vicArene sudhAranAra, ane trIjuM sthAnAMgasUtra che, temAM padArthonuM vargIkaraNa che, eTale te te padArthonA bhedonI saMkhyA mujaba vibhAge karavAmAM AvyA che. A. devazrI sAgarAnandasUrIzvarajI mahArAja sAheba jana AgAmenA prakhara vidvAna hatA, ane tethI aneka sAdhuone AgamanI vAMcanA ApatA. teonI bahuzrutatA temanA chapAyelA aneka vyAkhyAna graMthe uparathI spaSTa Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAya che. sthAnoMgasUtra upara teoe ApelA vyAkhyAnAne prathama bhAga pahelA bahAra paDI gayA che, te pachInA upadeza A dvitIya bhAgarUpe prasiddha thAya che, emAM mukhyatayA viSaya paMca mahAvrata hoi zarUAtamAM tenA pAlanarUpa AcAranuM mahattva (pR. 1 ), te pachI prANaviyeAgarUpa hiMsAnuM svarUpa, kriyAkAMDanI mahattA, nizcayavyavahAranI mImAMsA, AgamAnI bhASA, saMskRta karatAMya adha mAgadhInI prAcInatA, dharmonA saune hakka, jInapratimAsiddhi, sAdhuvezanI anivAryatA, paMca mahAvratA, tenA kramanA vicAra, viniyoga, ghAtiadhAti karyAM, bhavyatva, micchAmi dukkaDa, vajra ane pAtra vinAnuM digabara munipaNu, " pattharanI gAya dUdha na de " e sthAnakavAsIonI leALAone mUrti pUjAthI mhekAvavAnI chellI dalIlanA sacATa jIvAma, rAgadveSa [kaSAya] ane cAganI jema mithyAttva ane aviratinuM prazastapaNu kema nahi ? Adi mahattvanA viSayAne pAtAnI tArkika zailIthI sArI rIte samajAvyA che. sUtro gAya jevA ane tenA artha tene DhArI pakaDI laI janAra jevA che. jema dvArIthI gAyane icchA hoya tyAM laI jaI zakAya, tema sUtronA artha paNa buddhithI dhAryA mujaba karI zakAya, sUtrone ghaTAjaMtrA hoya te arthAMmAM ghaTAvI zakAya, mATe ja mithyAtvIne jainAgamA mithyAzruta, ane samakitIne kupravacana paNa samyazruta tarIke pariName che A graMthamAM mukhyatayA'viniyara 'vaNuM byA che viniyoga eTale mAkSamAga sanmukhane ke mArga cUkelAne Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa te na kahe chatAM muktimArge lAvavA. saMsArathI tAranArI aNumAla cIja maLI hoya ane tene je amUlya mAnatA hoya tevuM ja hRdaya bIjAone kema na maLe ema ApavAnI vicAraNAmAM pApakArabuddhivALuM hoya. bALaka lUMTAtA hoya te vakhate bUma pADI polIsane kheAlAvavA jeTalI samajaNa tene hotI nathI, paNa peAlIsa te tene lUMTAtA bacAvavA doDe ja, temaja viSayakaSAyamAM rakta jIve, peAtAnI kharAma dazA, saMsAranI kALI bAjIne, kamanI satAmaNIne nathI jANI zakatA, chatAM pApakArI jJAnIe te ApaNane jaNAve ja. peAtAne maLeluM mIjAne ApavAmAM tatpara ja DAya. mane maLeluM zAsana bIjAne pamADu, samyakSama prApta karAvu' e bhAvanAthI gaNudharA dvAdazAMgIne race che. bAhya-jaya cIjo ApavAthI echI thAya mATe te devAmAM khAvAnA bhaya rahe che, jaDa cIjo jema durlabha tema na ApavAnI buddhi vadhAre, ApatAM sakAca vadhu. paraMtu dha -samyaktva-bhAva e ApatAM javAvALA nathI, samaktidIpakathI lAkhA samyaktvadIpa pragaTe, aneka jIvA zAsanarasika ane temAM pahelA dIpakane jarAya khAvAnu ke hu thavAnu nathI, Avu' devAmAM kaMjusAi kare te upakArane samajatA nathI. gaNudhara mahArAjA peAtAne dhama rUpI citrAvela maLelI mAne che, te bIjAne na dauM te kamanasIba gaNAuM, e mAnyatAvALA heAvAthIja gaNadharonI dAnazALA te khara a MgAnI racanA kahevAya. temAM prathama AcAra sudhAravA AcArAMga, vicAra| sudhAravA sUyagaDAMga, ate trIjA sthAnAMgamAM padArthonuM vargIkaraNa karatAM pAMcamA ThANAmAM paMca Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvratanuM varNana karyuM, tenuM svarUpa ane niyatakamanA kAraNe vagere mahAvatene lagatuM kahetAM prAsaMgika paNa keTalIka mahatvanI bAbate A graMthamAM jaNAvI che. A vyAkhyAne vAMcavAthI dezanAkAranI ajoDa pratibhA pragalabhabuddhi, talasparzI vicAraNA ane AgamanI gUMcane ukelavAnI apUrva kaLA ajaba che ema jaNAyA vagara na ja che. gayA be traNa sahIvALA alpakAlIna yugamAM mahepAdhyAya nyA. A. zrI yazovijayajI mahArAja pachI A AcArya bhagavaMta eka asAdhAraNa kaTinA mahApurUSa hatA ema kahevAmAM atizayokti nahi gaNAya, temaja bIjA koIneya halakA cItaravAne uddeza paNa nathI, paNa mArI mAnyatA mujaba vastunuM svarUpa darzAvavAmo hetu che, bhavyAtmAo evA vidvatnamALAnA eka aNamela javAhiranA guNenI ghaNuM ghaNuM anumodanA karI AtmAne unnata banAve e bhAvanA che. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha, kapa la 7. anukramaNikA kaliyuganA nizcayavAdima AcAranI mahattAthI AcArAMga paheluM 1, 17,43, 84, 128 bhAvaprANAnI pradhAnatA 20, 32 aMgenI racanA ane sthApanAnA kramamAM bheda AcAragamAM sAdhunA AcAra 26 pariNati ane pravRttimAM mukhya keNu? bAhya AcAranI tArakatA drayaprANe risIvaro che tIrthakaranI ja AjJAmAM dharma kema ? "kSApato rame vIte" nuM rahasya sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA 5, 85 nija vicAranA traNa pagathiyAM sthAnamAM padArthonI varmacArI 11 aMge kenA mATe, 12 muM konA mATe ? devatAonI bhASA ardhamAgadhI Agama cAlu bhASAmAM kema nahi ? pahekI prAkRta ke saMskRta ? vyAkhyAna kenuM sAMbhaLavuM? saune dharma samajavAne hakka jenee ja Ape che vyavahAranI mukhyatA ' 70, 94 strIo prasupUjA karI zake ? jInapratimAsiddhi mokSe javA sAdhuveza levo paDe gRhIliMga sAtamI narakanI nIsaraNI 54 57 N se 73 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 117 141 IzvaraviSayaka jenaajene mAnyatA pAMca mahAvrata 88, 97, 100, 129, 157, 12, 178 368 zAstra ane AcAra (jJAnakriyA ). 99, 112, 127 zAsananA AdhAre che ajainenI dayAnI mAnyatA jayaNa dAnAdidharma 119 agItArtha pilAya, anAcArI na pivAya 128 bhAva eTale zuM? 136 samyaktva ane cAritra 177 kevA che jAtibhavya? bhAva"nA praNidhI Adi pAMca aMge 143 sudevanI parIkSA 158 Isamiti 181 cha javanikAyanI mAnyatA eja samakita 187 AstikatA ane anukaMpA methanuM svarUpa mokSamaDapanA mistrI tIrthakara ane kArIgara gaNadhara 191 pUjAmAM thatI AzAtanA pUjAnA divya bhaktinA hisAbe hAya 194 kUlamAM muddo zuM? 15 maMdiramAM ilekaTrika ? 196 maMdira mATe pahelAnuM baMdhAraNa madiramAM ghInA ja dIvA zA mATe? 17. vitarAgane AMgI mugaTa zA mATe ? 197 vApavAnuM rahasya 188 188 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 212 215 mehanIyanA be bheda kema ? cothA guNaThANanI ane samakitI sthitimAM pharaka kema ? 203 supA dAna devuM mahA dura kema ? ATha vAgha jevA ATha karmo samakti bIjA bhavamAM na virame te samakA jAya 207 prANAtipAta viramaNaja paheluM kema? guNatranI jarUra zI? ra11, 219 udyama alpakALa, karma lAMbA kALa dharmamAM uttama kAma lAge 213 rAga guNa-guNIne, deva avaguNIne ja prANAtipAta viramaNa 218, 24 bhakti mekSa mATe, ane te bhagavAnanA kahevAthI nathI rarara viniyoga rara4, 247, 261, 269, 304, 310 zarTa prati jAze? 225 caMDakozI 229 dayAne IMtejAma jainadharmamAM ja ghAtIaghAtI vicAra 230 bhavyatva ane tathAbhavyatva rara4 vyAkhyAna sAMbhaLatAM jJAnavaraNIya baMdhAya ? pattharanI gAya dUdha de! 249, 279 sudeva ane kudeva 257 saMpanA kAraNe bhavya ke abhatrapaNAnI zaMkAnuM mahatva abhavyo mekSa sivAyanA ATha ja to kema mAne ? bhavyatvanI zaMkA ja bhagapaNanI nizAnI kema ? 274 AgamavAcanA pachI bhUla ke pAThAMtare kema hoya ! 245 270 272 277 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 282 287 vAre vAre muhapatti kema paDilehavI? bhASA dravyazrata kema? mUrtipUjAnI jema dIkSAnA mahatsa ke maDadAnA aMge pApa nahi ? 284 giMgA chatra cAmarAdi rahita sAmAnya kevalane adhika mAne che ke te sahita tIrthakarane? 286 dayAnuM mULa chavanA bheda karmanuM varNana upaniSado che? ISTatA vadhe to tene ataSa vadhe 288 IrSyAthI karAtI mAyA mATe mallinAthajInuM daSTAMta 290 "mArU jAya teya bIjAne maLe e bhAvanA mATe aMdhakanuM daSTAMta 293 AcAranI suMdaratA kayAre vadhe ? 295 zAnadarzana ubhaya bhavanA cAritra A bhava pu tuM ja 297 devAne aMge asesa haya, jatine aMge na hoya mAMkaDAnI dIvI AMbA na dekhyA tyAM sudhI jhaLahaLanI 299 cIMtharA sAcavanAra sAdhuo bakuzakuzIla sUryanuM teja na khamAya te akhei hAtha dhare 30 3 gaNadharanAmakarma ane kRSNa marIci ane kapila (wkhya) 311 tapa karIne kahI dekhADavuM ke kedha kare e ajIraNa 316 raMganA bhojanamAM baLa 318 rAja kriyA karavAthI pApa baMdhAya ? 319 micchAmi dukA devA mATe pApa sevavuM te mRSAvAda 321 sAdhanane saMpUrNa upayoga na kara e ja paga 324 maitrAdi bhAvanA 324 Atmika cIjo jANe tyAre asaMtoSa, le tyAre saMtoSa pITha-mahApIThe IrSyAthI strIveda baLe - N J - 305 237 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snAna AzAtanA TALavA mATe, temAM dhama buddhi nathI IrSyAne bALI nAMkhanAra viniyoMga che maravA paDelane pazu mare te ThIka ema na kahevAya *kriyA te jAna, nirjarA te vararAjA krodhane ghara cheADIne ramavAnI Teva che dravyakriyA ane bhAvakriyA hiMdusthAnanuM rAjya dayAne kheAyu` ke lapaTapaNAe ! game teTalA gunhAonI paNa mAphIja karAya anAdi adhama che, dharma hi purasadane prazna karyAM? sannI kANu ? zarIrAdikramanA cAMdAM che zAstrakAra ApaNI jokhamadArIne arIse AThe pracanamAtamAM 11 agA samAyA che zAstrI DAdha dekhADe, kare nahi varSAnA gAravathI mera nAce, kAgaDA nahi potAnu sAcavI vadhArAnuM karanArA uttama sAmagrI chatAM upakAra na karavA te hUmADavu svAdhyAyadhyAna jatAmAMja mULanAyakajI zA mATe? mete mare temAM hiMsA kema ? devagatimAMnI baLatarA manuSya bhava eTale bhulabhulAmaNI manuSyatinI seyithIja krama kAMTA nIkaLe dAnazALAmAM pahele naMbara saMpratine eka nabIrA ( prANA, vi.)ne lIdhe AkhuM kuTuMba (mahAtratA ) poSAya 341 343 34 347 348 3para 353 356 318 361 363 363 34 ma 365 366 367 37 371 372 374 383 385 38} 392 396, 49 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. 400 YoY 407 40% 412 sAcuM chatAM narake javAne, juThuM chatAM taravAne gautamasvAmI ane mRgAvatI vApAtra vinAnA digaMbaranI durdazA 399 nabIrA vinAnI bairI nakAmI cAga ane upadhAnanuM svarUpa marIcinA ziaucamUladhumathI sakhe thayA jIva zarIrathI bhinna ne abhinna paNa che pratijJA vinAnuM badhuM nakAmuM jaina dharma sivAya badhe dalAlanA DakhA 410 kaSAya ne yoga prazasta ane apazasta che mithAva avirati aprazasta ja 424 mithyAtvanI jaDa avirati 25 kaSAyo kevI rIte janme ? zarIra dujana samAna chava dharmane kayAre pUche ? samakitI sAdhu karatAM asaMkhyAta guNI nirjarA kare deSanI niMdA be prakAre mithyAtva phUvaDa kezu? samakitI mithyAtvane rAga ane aviratine bhUkhamaro karmarAjAnA jAsUso AtmAghoDesvAra ikiyaDesvAranI marajIe jAya che jIvavicAra nAbhimAMthI kema bolAya che vacana kiMmatI paNa tene upayoga ? 45ra jaina mate jIvanI vyutpatti 451 virUddha saMkalpamAM jJAna ADe na Ave te pithImAnA rIMgaNa 453 432 441 441 444 445 445 448 448 45e 41 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 456 ja jaDane "DI" karyA mAne che ? mithyAtvanA hAthamAM aviratinuM ojAra na mAMsamakSa pauo ema hiMdugraMtha kahe che 457, nALavAmAMthI hAthI nIkaLe te pUchaDe aTako 459 pahelA ane chellA guNaThANI vacce be ghaDInuM cheTuM 453 tava para ane dAva nicenA bhedanuM rahasya mithyAtva avirati prazasta aprazasta kema nahi ? gukha sthAnakano upayoga zuM? 470 kaSAya ne yoga prazastAprazasta kema? 471 dravya ane paryAnuM svarUpa 43 hiMsA keNuM mAnI zake ? 474 taiyAyikane asatkAryavAda 476 sAMkhyoe sarva nitya mAnyuM 476 prANunAza eTale svAbhAvika mikatane nAza 477 mRSAvAdamAM pApa ? 473, 487 kAcanA kaTakAmAM hIrA mAnyatA 479 AvatA bhavamAM Rddhisiddhi na maLe e niyANuM kema karAya che ? 485 " kare gf mAmi " eTale karelA prapaMce mATenuM revuM 486 chadmasthanI dezanA udbhuta ane kevaLInI dravyazrutaja kema? 488 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namo'tthu Na bhagavao suhammasAmissa zrIsthAnAMgasUtra (sthAna 5, upadezaka 1) bhAga 2. - dezanAkAra - AgaddhAraka eNcArya zrI AnandasAgarasUrIzvarajI vyAkhyAna 24 - AcAra ane tIthanI gati eka ja gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjIe bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSa mArgano pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazagInI racanA karatA thakA pahelAM pUrvonI racanA karI. pUrvonI racanA karyA chatAM sthApanAnI vakhate pahelAM AcArAMgane sthAna ApyuM. AcAra upara ja tIrthane AdhAra. AcAranI pravRtti cAle tyAM sudhI tIrthanuM cAlavuM.. AcAranI pravRtti rokAya tyAre tIrthanuM baMdha thavuM. je gatimAM AcAra te ja gatimAM tIrtha. AcAra nahi to tItha paNa nahi nArakImAM samajJAna, samyagdarzana che. tiryaMcanI gatimAM samyajJAna, samyagdarzana ne dezaviratinAM vrata che te paNa zAsana nahi, kAraNa? mokSano mArga nathI. jyAM sudhI cAritra na hoya tyAM sudhI mokSamArga thaye gaNAya nahi. AcAra zarU rahe tyAM sudhI tIrtha. AcAra baMdha thAya eTale tIrtha baMdha. ema kema banyuM ? mahAvIra mahArAjanI pahelI dezanA niSphaLa gaNI. zAthI? sarva viratinA pariNAma koine na thayA, tIrthanI sthApanA na thai zakI Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tethI. ajJAnane vamane jIvo jJAnane pAmyA che. keI Avo mithyAtvane vamane samyagdarzana pAmelA che chatAM paNa samyaphacAritranI utpatti na hovAthI te dezanAne niSphaLa gaNa. te niSphaLa dezaDAmAM devatAo samyagdarzana, samajJAna pAmyA che. AmAnu ghara AcAra AcAranA baMdebastanI pahelI jarUra. AcAra uparatIrtha, AcAra upara saphaLatA. AcAra upara ja zAsana che tethI pahelAM AcAranI jarUra. AcAra e mukhyatAe AtmAthI thAya che. haMmezAM nakalI mola bAje hoya paNa enuM sthAna gaNAya kArakhAnuM. AcAra AtmAnuM ghara che. pariNativALuM AcaraNa AtmAnA gharanuM. pariNati vagaranuM cAritra nakalI. dezavirativALA bhanubenI zramaNopAsaka vargamAM gaNatarI thAya dravya-cAritramAM AcAra jeTalI tAkAta have mULa vAta para Avo. AcAra upara tIrthano AdhAra, pravartavuM, TakavuM ane vyapadeza. tene aMge AcArAMgamAM AcAranI vyAkhyA karI. kudaratI rIte-AtmAnA guNanI apekSAe samyajJAna, samyagdarzananI adhikatA che tene gauNuM karavA mAgatA nathI, paNa dravya-cAritranI kiMmata tenA karatAM vadhAre che. ethe rahelo ke dezavirativALo acuta sudhI, jyAre ekalo cAritravALo nava raiveyaka sudhI. samyagdarzane je kAma na karyuM te dravya-AcAre karyuM. bAra devalokathI AgaLa laI javAnI tAkAta samyagdarzana, samyajJAnamAM nahIM, paNa ekalA dravya-cAritramAM te tAkAta. e cAritra je samyagdarzana, samyajJAnanI joDe hota te e cAritra kAMI ora ja kAma karata. samyadarzana, samyajJAna je hada na Ape te hada dravya-cAritra Ape che. AcAramAM eTalI badhI tAkAta che ke je samyajJAnamAM, samyagdarzanamAM nathI te tAkAta dravya-cAritramAM che. gaNadhara mahArAjA samyagdarzana Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvIsamuM sthAnAMgasUtra [ 3 na!navALA cAAtranuM nirUpaNa kare che tethI tenI to tAkAtano pAra nathI. AkhA bhAra aMgamAM cAritranA sthAna upara jora ApyuM che. jevA cAritranA AcAro bAra aMgomAM batAvyA tevA samyagdarzananA adhikAra bAra aMgamAM lAvA ? saMvArathI sAMja sudhInI kriyA maLI rahe che. samyaktvanI karaNI, jJAna kema bhaNAvavuM temAnuM kAMI che ? samyakUcAritrane mATe jeTalI mahenata karavAmAM AvI teTalI samyagdarzana, ke jJAnanI nathI. agiyAra aMgane caraNakaraNAnuyAgamAM laie chIe. carakaraNa upara tattva che. carakaraNamAM AvelA AtmAnuM sAdhI zake, mAruM aMga e teA sAdhunu khAtu zrAvakanI rakama copaDAmAM kayAM che te kADha? zrAvakanI ahorAtra carcA, panI carcA lakhI hoya te to kADha? yajJadattanA copaDAmAM devadyattanI rakrama karyAthI levA jAya ? jayAM copaDA ja bIjo che. zrAvake pratimA bharAvI, zrAvake pANI gALyuM evuM agiyAra aMgamAM kADhIza ? lAkaDAM pUjyAM evuM nIkaLe che ? zrAvakanuM khAtuM nathI, te pArakA khAtAmAM tArI rakama levA zI rIte mAge che ? agiyAra aMga e sAdhunuM khAtuM emAM zrAvakanI rakama nIkaLe kayAMthI? upAsakadazAMgamAM ahArAtracarcA, pacaryA kAMI nathI. vagara khAte rakama kaDhAvavI che ? sAdhunA AcArane aMge agiyAra agonI racanA karavAmAM AvI che. bAhya AcAra e teA aMdaranA AcAranI pariNitanu anusadhAna karAvanAra cAritra le pachI vadhavA mATe agiyAra aMga aMganuM nAma caraNakaraNAnuyogamAM rAkhyuM che. AcAranI mukhyatAne aMge bAhya AcAra paNu sabhyajJAnadarzanathI vadhI javAvALI kATi che, tethI pahelAM AcAranuM varNana. aviratisamyagdaSTine bIjo vaMdana kare to virAdhaka. dravya veSadhArI hoya, khabara na hoya tyAM sudhI vaMdana kare to ArAdhaka. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna aMdaranA AcAranI pariNatinuM anusa MdhAna karAvanAra bAhya AcAra,bAhya AcAra dekhavA tyAM bIjA aMdaranI azuddhinAM kAraNe! na maLe tyAM sudhI zuddhi mAnavA baMdhAyelA chIe. khAdya AcAranI zuddhine a Mge aMdaranA AcAranI zuddhi mAnavA baMdhAyA chIe. bAhya zuddha hai| teA adatu zuddha mAnavuM paDe, UlaTa nahi avyakata nihnavamAM zuM hatuM? (1) eka AcAya che. tenA gacchamAM joganA AcAya bIjA nathI, pAte kriyA karAve che. AgADha jogamAM sAdhuene dhAyelA che. AcAya kALa karI gayA. AvI rIte AgADha jogavALA emane ema rahyA che, khabara nathI, AvyA. sAdhune uThADayA, joganI kriyA zarU karI. zvega samApta thayA te dahADe kahyuM ke huM te phUlANA dahADe marIne devatA thayA hatA paNa joga adhUrA rahe tethI ahIM Avyo chuM. ATalA dahADA vana karyuM te mATe ''mirachAmi yuddhaOM" kahI cAlatA thayA. eka aMze devatApaNAnA vahema na paDayA. devatA chatAM AcAya tarIke mAnatA rahyA to ApaNAmAM kAi devatA haze tenI zI khabara ? mATe ApaNe koine vaMdana karavuM nahi. devatA hAya, aviratine vaMdana thaI jAya. AthI vana vyavahAra uDAvI dIdhA. tene zAstrakAre avyakRta niva gaNyA. samAdhAna--zuddha AcAra che ke nahi ? vihAra, bhASA, vinaya, sthAna, caMkramaNa zuddha che ke nahi ? e zuddha hoya teA suvihita mAnavA. aMdaranA hoya ke nahi ! bAhya dekhavA chatAM bahAranI zuddhine aMge aMdaranI zuddhi mAnavAne adhAyelA chIe. aMdaranI azuddhinu nizcayathI kAraNa na maLe tyAM sudhI zuddha mAnavAne baMdhAyelA chIe. vyavahAra-AcAranI apekSAe aMdaranuM mAnavAne baMdhAyelA chIe. paNa aMdaranuM zuddha hoya te bahAranuM zuddha mAnavAne baMdhAyelA nathI. kUrmAMputranu" dRSTAMta (2) krUrmApuvacha kevaLajJAna pAmelA che. mahAvidehamAM IMdra prazna kare Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grevIsamuM ] sthAnAMgasUtra che.maMdirasvAmIjIuttara de che-bharatamAM koI tIrthakara nathI, koI kevalI nathI. A uttara ApIne paNa gRhasthapaNAmAM AvI rIte kUrmA putra kevaLajJAna pAmelA che. pahelAM niSedha karyo te sAcuM ke khoTa ? e gRhasthapaNAmAM kevaLajJAnI chatAM vyavahAthI gaNyA nahi tethI niSedha karyo. bAhya AcAra-pravRtti hoya to ja atyaMtarane paNa vyavahAra bAhya hoya eTale atyaMtara mAnavAne baMdhAyelA. atyaMtara hoya chatAM bahAranuM mAnavAne na baMdhAyelA. je pharmApu e veSa nathI lIdhe te mAbApa AvI rIte pratibodha pAme te mATe-pratibodhane mATe. pite ucitatA dekhe te mAbApanA pratibaMdhane mATe veSa na le. bAhya vyavahArane aMge aMdaranuM mAnavAne baMdhAyelA hIrasUrijI pAlakhImAM besIne kema na gayA? harasuri atizaya jJAnI na hatA. na gaya tethI akabarane pratibodha thayo. dravya jayAM cokakhuM hoya tyAM bhAva ceka mAnavAne je viruddha kAraNa na hoya te baMdhAyelA chIe. evuM na hoya te karaDe sAdhu hoya. te saMkhyA keTiyyakRtvanI kahI che. emAM koNa kayA bhAve varte che te zI rIte jANavuM ? eka ja gacchamAM nizcayathI koNa kayA bhAvathI varte che te koNa jANe? vyavahArathI vartatA cAritramAM nizcaya ke aMtargata jovAnI jarUra nahi. te jaNAya tyAre varjavAne. jaNAya nahi tyAM sudhI mAnavAne baMdhAyelA. je prathama cAritra-sthita te vaMdana karavA lAyaka che. bAhya vyavahArane aMge aMdaranuM mAnavAne baMdhAyelA. karaDe sAdhu vakhata karoDo mAnavAnuM thayuM haze, te paNa bhAva jANIne mAnavAnuM nahi. jagatane daravanAra to bAhya AcAra ja aMdaranI pariNati kevalI jANe, te jyAM sudhI atizaya jJAna na thAya tyAM sudhI koIne mAnavA nahi! devagurudharmane mAnyA vinA Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kevalI thavAno nathI. vyavahAra-cAritra upara jAo. vyavahAra-cAritranI ATalI badhI prabaLatA hevAne lIdhe AcArAMganI prathama sthApanA gaNadhara mahArAje karI. jagatane kAMI paNa doravanAra hoya te te bAhya vastu che. pAMca jJAnamAM zrutajJAna e bolanArI cIja che. bhale manaHparyava, avadhi, kevalajJAna caDhiyAtAM che paNa mUgAM che. zrutajJAna e mahardhika, kevalajJAna enI pachI. kevalajJAna je ke jabarajasta che chatAM zrutajJAnanI pAchaLa. jagatanuM tAraka hoya te mutajJAna che. jagatane tAranAra hoya te te zrutajJAna che, tevI rIte jagatane tAranAra bAhya AcAra. aMdarano vyavahAra je ke kiMmatI che. sAthane prathama bAhya AcAra bhaNAvavAnI jarUra dAnanI pravRtti sahelI thaI gayelI che. dAnanI mULa jaDa tapAsIe te zreyAMsakumAra jAtismaraNa thayuM, te jAtismaraNa dhArAe dharmanI prApti. te bAhya AcAra upara AdhAra rAkhe che. bAhya AcAra pahelAM sAdhune bhaNAvo. mAtra hiMsAthI viramavuM eTaluM ja nahi paNa buddhithI tene samajavAnI paNa jarUra sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA. ThANAMgamAM viramaNa zabda rAkhe. vyutpatti levAya ane lAMbe artha AvI jate hoya tene TUMka karavo te garUDha. ekeMdriyathI mAMDI paMcediyanI badhI hiMsAo dhyAnamAM lIdhI. kAyasaMsarga, buddhisaMsarga dhyAnamAM lIdhA. buddhithI e hiMsA samajamAM na Ave tyAM sudhI viramavAnuM na thAya. "sAhyAbhyae " pahelAM jANe. je bhASAmAM dastAveja lakhe te bhASA ne samaje te kAma lAgatuM nathI. dezadezamAM korTamAM te dezanI bhASA rAkhI. kAraNa ke ema kahevAne vakhata na Ave ke A bhASA huM jANatA nathI. tevI rIte hiMsAnAM Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsamuM ] sthAnAMgasUtra paccakhANa kare paNa hiMsA konI thAya te khabara na hoya te hiMsAnA paccakkhANunI kiMmata zI ? jIva che, A trasa, sthAvara che tevuM na jANo chatAM hiMsAne tyAga kare tenI kiMmata zI? hiMsA na karavI ema kahIe te sabhAmAMthI UbhA thaze ne kaheze ke paccaphakhANa de. te trasa jIvone mAravA tene hiMsA kahe che. pRthvIkAya vagere jIva che tene mAravA te hiMsA che te hAtha pahoLA karI nAkhe. jayAre trasa, sthAvara, e be padArthonuM bhAna thayuM tyAre thayuM ke sthAvaranI hiMsA choDavI muzkela tethI hAtha pahoLA karyA. svarUpa jANyA pachI ja pratijJAnuM phaLa maLe pahelAM e jANavuM joIe ke je hiMsAnAM paccakhANa karavAmAM Ave che te jIvo kyA kyA ? pahelAM sAdhA jJAna karo. abhAvanuM jJAna karavuM hoya te pratigikanuM jJAna karavuM joIe. jene ghaDAnuM svarUpa khyAlamAM nathI te ghaDe nathI e kema kahI zake? jene chavanA svarUpano khyAla nathI te jIvane nahi ema kema kahI zake ? je jIvane jANatA hoya tene jIvahiMsA nahi karuM ema kahevAne haka. pahelAM jANo, jANyA mAtrathI caritArtha nahi. jANyAnI sAthe prANaprANane vadhu jANe, tethI jaina dharmamAM AvelA paNa prANanA vadhanA paccakkhANamAM na Ave tyAM sudhI prANavadhanA karmamAM baMdhAyelA rahevAnA. huM sAcuM bolIza ema kaho nahi tyAM sudhI korTamAM tamArA vacana noMdhAya nahi. pratijJA na kare tyAM sudhI kAgaLamAM caDhe nahi. tevI rIte avirati TALyA sivAya, virati karyA sivAya, nahi karavAnA paccakkhANa karyA sivAya gaNatarImAM avAya nahi; AthI ja koI paNa jAtanI hiMsA nahi karanAra ekaeNkiya eTalI badhI dayAvALA che chatAM viratinA kAgaLIe caDhatA nathI. mATe " hyA." jIvanuM svarUpa jANe, tyAre pratijJA karavAnuM phaLa Ave. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAtra jANavAthI nahi paNa pravRtti karavAthI kAya ane nAtha pratijJA karavAne vakhata kayAre Ave ? pratijJA karavAnI jarUra che evu jJAna leA tyAre, jJA' jIvezana prANAnA thatA jANIne, hiMsA rokavAnuM jANIne pratijJA kare. have pratijJA karavAthI tarI gayA nathI, te tema hota to pachI anaMta pratipAtIo hatA ja nahi. abhavya karatAM anaMtaguNI pratipAtInI saMkhyA che. pratijJA karavA mAtrathI bacAva thatA hoya teA anaMta khacelA che. jANavA mAtrathI bacAva nathI. kroDa vicArI lIdhA, jJAna karoDanuM thayuM paNa tethI karADA maLatA nathI. jJAna tA thaI gayuM che. vA, bhAjananuM jJAna thai gayuM. AnA jJAna mAtrathI roganI zuddhi thatI nathI. ene lAyakanI pravRtti kare tyAre kAryAM ane. jJAna mAtrathI siddhi nathI. jANIne aMgIkAra kare. dAMDA AvI gayA tethI basa nathI. anaMtA jIvA che. tema jANe!, pratijJA kare ane hiMsA na karo tyAre virama kahevAya. krama mAMdhyAM pramANe bhAgavavAM paDe evA niyama nathI jANA, vartamAnakALamAM na kare, bhaviSyamAM na kare paNa bhUtakALamAM je karmabaMdhana thayAM hatAM, temAM hiMsA thai te karmAnuM zuM thAya ? 'sA uMdara mArIne billIbAI haja karavA cAlyA!' e karmo tA bhAgavavAM paDaze. bAMdhyAM pramANe kama bhAgavavAM ja paDe A niyama nathI. jo bAMdhyA pramANe-jevI rIte AMdhyA tevI ja rIte kama bhAgavavAM paDatAM hoya te samyaktvathI eka paNa jIva mAkSe javA joie nahi. samyaktva pAmyA pachI sittera kADAkADI sAgaropamanI aMdara kAi jIva mekSe javA joie nahi. tamArA hisAbe jevuM bAMdhyuM tevuM bhAgavavuM paDe. samakita pAme ja nahi, je pramANe khAMdhyAM te pramANe begavAya tA samakita pAmavAne vakhata na Ave. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ covIsamuM ] sthAnAMgasUtra kame bAMdhyA hoya temAM pheraphAra kare tethI ja dhamanI kiMmata AyuSya sivAya sAte karmo niyamita baMdhAvAvALAM. pahelAM badhAM bheLAM karyA haze te AtmAmAM, kevalInA bhavamAM kaI jAtanAM karmo haze ? kevaLa mokSa kAMI thAya nahi. dharmane dariyAmAM vahevaDAvI devo paDe. je je pramANe bAMdhyAM te pramANe bhogavavA paDe te dharma karavAne zuM ? karma te jevAM bAMdhyAM tevAM bhogavavAnAM ? karmamAM bAMdhyAM karatAM kAMI paNa pheraphAra kare te dharmanI kiMmata. jevI rIte bAMdhe tevI rIte bhogavavAnuM rAkhe te samyakatva, cAritra, mekSa maLe nahi. gADha baMdhAyAM heya te te rUpe bhogave, ne teDI paNa nAkhe. karmonA nAzanI zakyatA kharI eka mANase koIne kahyuMH lAkaDuM eTaluM majabUta ke cappathI kApuM chuM chatAM kapAtuM nathI. jyAre kazAthI kapAtuM nathI evuM bIjAe kahI dIdhuM. keDe kalpanI tAkAta nathI ke e karmone kSaya kare. iMDe kalparU5 kiraNothI nAza nathI. bAkI nAza darekanA che. nahi te dharma, pazcAttApa badhAM nakAmAM thaI jAta. karelAM karmone nAza nathI' A vAkya kahyuM che paNa pahelAM apavAdanI pravRtti. apavAda na lAge te utsarga lAge. jema divacanane saMdhi pAmatuM nathI. karelAM karmone kSaya nathI e dhyAnamAM lIdhuM paNa joDe kahyuM che te dhyAnamAM lIdhuM nathI. kAM te vede nahi, kAM te tapasyA karIne kSaya kare nahi. davAthI kSaya na thate heta te apavAda na melata. tapasyAthI kSaya na thate heta te apavAda melata nahi. karelAM karmone nAza nathI. je bhogavavAmAM na Ave, agara tapasyAe teDavAmAM na Ave te gayA kALanA bAMdhelAM karmo mATe sarasa rImi , jimi, uirfma pALa siki" ema kahyuM te na kaheta. ahIM viramaNa zabdanI aMdara Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bhUtakALamAM thayelAM pAponuM niMdana, gahaNa karyuM. traNe kALa, traNa avasthAne lAgu thayelo hovAthI viramaNa zabda rAkhe. jJAna, pratijJA ane na karavuM e traNe rUpa hiMsA na karavAmAM Ave tyAre paheluM mahAvrata kahevAya. mRSAvAda-viramaNanI AvazyakatA hAthInA pagalAmAM badhAM pagalAM AvI gayAM. bAkInAM mahAvrata zA mATe joIe? jagatamAM eka ja mahAvrata che ema kahevuM joIe. samA - dravya-bhAva-prANunuM svarUpa jaNAvyuM, viramaNanuM svarUpa jaNAvyuM chatAM mRSAvAda evI cIja che ke enI khabara ghaDIe ghaDIe rAkhavI. rohiNIyAne kahyuM-marI gayAnI khabara ApIza te mArI nAkhIza. ghAsa paDayuM che, zvAsa cAlatA nathI. te rAjA kahe che zuM marI gayuM che ? Apa kahe che, huM bolatA nathI. "hamaNAM belyA te hamaNAM phekI te mATe mRSAvAda-viramaNanI jarUra. pahelA mahAvratane aMge dravya-prANa, bhAva-prANu jANyA. te na haNavAnI pratijJA karI. je hamaNuM bolyA te hamaNuM pheka te thAya mATe bIjA mahAvratanI jarUra. temAM satya zabda kema na rAkhe ? Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAkhyAneM 25 pUrvonI bahAra kazuM rahetuM nathI gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjIe bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe bAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM pUrvonI racanA karI. pUrvonI aMdara evI koI paNa jagatanI vastu nathI ke jenuM nirUpaNa na hoya. evI sthiti hovAthI cauda pUrvane jANanArAnI dezanA ne kevaLajJAna pAmelAnI dezanA sarakhI gaNAya. pratyakSa kevaLajJAna thayeluM hoya te padArtho dekhe ane zrutajJAnathI parokSa dekhe temAM pharaka nathI. tyAMnA phoTAne ahIMthI kAcathI dekhe, tyAM bajArane dekhe, temAM koI paNa jAtane pharaka nathI. kevalIoe je padArtho dekhyA te ja padArtho kahyA. kevaLajJAnI kevaLajJAnathI abhilAkha jevA jANe tevA zrutakevaLI jANe. anabhilASya-je padArtha kehevAnA nahi, je padArtha kahI na zakAya te anabhilAya. tene vAcaka zabdo nathI. ATaluM badhuM pUrvamAM che tethI ja samagra pUrvane jANanArA kevaLInI joDamAM AvI zake. AcArAMza e te zAsananI pravRttinI jaDa - cauda pUrvo racyAM chatAM pahelAM goThavavAne lAyaka pUrvone gaNAM nahi. racanA pUrvanI karI paNa goThavaNa nahi. goThavaNamAM paheluM AcArAMga goThavyuM.AcArAMga e ja AcArano AdhAra,gaNisthAna tarIke. AcArAMgane vaMcAvyA sivAya bIjuM sUtra vaMcAve te prAyazcitta. zAsananI pravRttinI jaDa je koIe paNa rAkhelI hoya te te AcArAMge. jena zAsanane hisAbe zuddha na che. zuddha eTale nizcaya nayanuM nAma laIne evuM kahevAvALA che ke AtmAne jANe Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna eTale basa. kriyA karI te zuM, nahi karI te zuM, khAdhuM te zuM, na khAdhuM te zuM? kalikALanA nizcayavAdIo,satyayuganA ke zAstranA nahi. devuM patAvyA vinA zAhukArInI mUcha na maraDAya caraNaAtmA-cAritraAtmA ene je ghAta thaye te jJAna, darzana nane ghAta che.cAritrana hoya te samakita kahIne cothuM, pAMcamuM mAnI le, te koNa? vyavahAra, nizcayavALa nahi. jyAre cAritra hoya tyAre jJAna, darzana nizcayavALo mAne. devuM patAve nahi ane zAhukArInI mUcha maraDe" temAM vaLe zuM ? koLI choDe nahi, ne mUcha maraDe tenI kiMmata zI ? kiMmata nathI. tema ahIM zraddhA kare tyAre sUkSmanigodanI, paNa AraMbha na cheDe bAdarane, tene pachI labADa kahe ke bIjuM ? hajAranI rakama ehI karI che, eka badAma keInI rahI jAya te koDa phUTe evuM bAlanAra manuSyonI mAphaka sukSma ekeMdriya nigediyAe siddhasvarUpa che ema vAta kare. ahI bAdaratI paNa dayA na pALe eNe e vicAravuM joIe. zarIra ane AtmAne siMnna gaNanArane aDacaNa zAnI? jeTalA nigediyAne mAre teTalA siddhane mAre che, tyAre siddhanI hatyA karanAra che ?. nizcaya nayanI apekSAe AtmA svasvarUpano kartA che tethI tene haNanAre tenI hatyA kare che. nizcaya nayane hisAbe caraNarUpI AtmAne lAta thayo te jJAna, darzanane ghAta thaye che. badhA AtmA siddha samAna che. vyavahAravALAe ekendriyane mAryA, teM te siddhane mAryo. tu ekalA nizcayavALa. munipaNuM te ja samakti, samakti teja murtipaNuM." nizcayavALAneM munipaNuM ane samakita be eka ja che. tamAre vrata paccakakhANa vinA cAlavAnuM nahi. upavAsa karatAM zarIra DhIluM lAge che. nizcayamAM nathI UtaryA. zarIrane ane Atmone judA samajanArane zI aDacaNuM Ave che. jaDa ane cetanane Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra te bhinna samaye che ne ? baLI jAya te tAre zI paMcAta, tuM te baLavAne nathI ne ? mahAdeva pArvatInuM dAMta (8) zAhukAra dekhADavAvALA badhA bele vadhAre vyAja na ApIe, tAre mUkavA hoya te mUkI jA. krAIsIsa (Crisis)ne vakhata-nANAMbhIDane vakhata Ave tyAre zAkArI mAlama paDI Ave. AtmA ane zarIrane bhinna badhAe mAnya che paNa jyAM prasaMga Avyo tyAM eke eka phasakI gayA. mahAdeva, pArvatI jatAM hatAM. bhasmAsura tapasyA karI . rahyo hate.. pAvatIe kahyuM-A tapasyA kare che, tene kAMI Ape. mahAdeva-ApavAmAM phAyado nathI. pArvatI-ApanA nAme tapa kare che, Apo. mahAdeva pAvatI UbhAM rahyAM. tyAM bhasmAsurane thayuM. mahAdevane. mAryA vinA pArvatI maLe nahi. enA prabhAve ene mAra. zI rIte bane? mane kaMkaNa Ape. jenA upara e dharuM te baLI jAya. jevuM kaMkaNa ApyuM tevuM mahAdeva upara lagADavA lAgyo. mahAdeva bhAgyA. brahmA pAse gayA. kema? brahmAe mahAdevane aMdara rAkhyA. bhasmAsurane kahyuM-ghaNA divase AvyA. nATaka AvaDe te bhUlI gayA haze. bhasmAsura pAse nATaka karAve che. hAtha Amane Ama rAkhe che. hAtha bharaDI nAkhe, marI gayo. A vAta sAcI jADI che te jovAnuM nathI. * emAM te mahAvIra eka ja acava zarIra AtmAne bhinna kahenArAne pitAnI upara Ave tyAre Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna doDAdoDa karavI paDe. gozAle zarIra ane AtmAne nokhA samajAte na hatA. pitAnA para AvI tyAre bhA. pitAnI pAse agni Avyo chatAM na khasyA hoya te trizalAnaMdana mahAvIra. chadmasthapaNumAM agni saLagyo hato, DhIMcaNa sudhI baLI gayA hatA. gerAglA khasI gayo. tema zarIra ane AtmA judo che ema vAta karatAM badhAne AvaDe che. eke eka matavALA kahe che ane ApaNuM matavALA paNa kahe che, paNa jyAM krAIsIsa Ave tyAM taDAtaDa gaNavA mAMDe tyAre duniyA beMka kahe. zarIra ane AtmA judAM che, e pikAryA kAma na lAge. zarIrane chedAvAne, bhedAvAne prasaMga Ave tyAre AtmA sthira Ubho rahe te jANavuM ke zarIra ane AtmAne judAM samaje che. nizcaya e te kheDAutAranI huMDIvALA tuM bhedAnamAM UMDo Utaryo che te have tane tapasyAmAM zuM naDe che? nizcayavALAne zuM naDe che ? kalijuganA nizcayavALA ke jene vyavahAravALA karatAM zarIrane bamaNuM bAjhavuM che ane banavuM che nizcayavAdI. zuddhamAM zuddha nizcaya nae mokSa kayAM mAnyo ? saMyama e ja nirvANa. - jusUtranI apekSAe nirca thapravacana e mokSamArga che. jyAre zAstranI apekSAe saMyamane TakAvanAro e ja mokSamArgane TakAvanArA. nizcaya e saMjama vagaranA jJAnane mAnato nathI. sAmAnya bajAramAM AdamIne Ubho rAkho che. vAyado karanArane DAgha te lAgI jAya. vyavahAravALo eTale kAMdhA karanAra, kAM mudatIo-Aja nahi kAla Avaje. karavuM che, karyA sivAya chUTako nathI. pAMcaso te le upADavALo nathI. e zAhukAra judo. kAle ke be dahADe kahe te peDhI baMdha. bhale baMdha na thAya paNa pAyarI te Utare che. ardhapulanI huMDIo lakhavAvALe (vyavahAra aktivALo) cAritra levuM kharuM paNa ardhapudgalaparAvartAmAM levuM. AthI vyavahAravALe e mutIA huMDIvALe che. nizcayavALa khaDA Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM 1 sthAnAMgasUtra [ 15 utArI huMDIvALa. huMDI dekhADavA jeDA kADhyA ke nANuM gaNI ApyAM. dekhADavAnI sAthe nANuM. kaliyuganA nizcayavAdI to huMDI ja gepa karanArA nizcaya naya kone kahevAya ? khaDAutAranI huMDIvALAne, nahi ke pATIyuM pheravavAvALAne. kaliyuganA nizcayavAdI te huMDI ja geba karanArA. kaliyuganA nizcayavAdI, adhyAtmavAdI huMDI gepa karanArA jJAna ane darzana e kAraNa nathI. nizcayanI apekSAe cAritra e mekSanuM kAraNa che. vartAva khullA rUpe nizcayavALAne joItuM hatuM. kaliyugamAM nizcayavALA thayA tyAM vartAvanuM nAma nahi. huMDI dekhavA mAtrathI baLe tene zuM kahevo ? nizcayavALAne AjakAla upAzrayamAM be dhamAM beThA hoya tyAM sujhe che ke meru parvata jeTalA ghAmuhapatti karyo. tene pUchIe ke tArI joDe tArI bAyaDI beThI che, e tArI mA keTalI vakhata thaI che ? anaMtI vakhata mAM thaI che e bhAvanA bhAvI che ? mA vadhAre vakhata thaI ke cAritra vadhAre vakhata AvyuM ? dharmakriyAne mArave che dhakke tyAM bolAya anaMtI vakhata. ahIM bAyaDIne rAkhavI che paDakhe paNa anaMtI vakhata mA thaI che, ema thAya te caTa vairAgya thAya tethI na kahe. chokaro jene aMge vahAla kare che te anaMtI vakhate bApa thayo che, tenI bhAvanA bhAvane koI paNa prakAre karavuM na hoya ethI A dAnata anaMtI vakhata evA caravaLAnI vAte belanArAo lagIra mAM ke chokarA joDe e belyA ? dAnata eka ja che-kaI paNa prakAre A karavuM nathI, tene dhakko mAre che. bAyaDI chokarAne sAcavavAM che, tethI tene dhakko mAravo nathI. mAne kahone ke bAyaDI anaMtI vakhata thaI che te sAMbeluM Thekaze. dharma ja bhUDe lAge che. ahIM belyA eTale cAlyuM. mAne, bApane kahI jene ke anaMtI vakhata bAyaDI chokaro thayo che. zuM ekalA cAritranuM ja lakhyuM che.? bairI chokarAM thavAnuM lakhyuM nathI? anaMtI Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vakhata AghAmuhapatti lIdhAM e vacane kahelAM kALajAvALAnAM che, dharmane dhakko mAranArAnAM che, nahi te mAne kahI juone ke tuM anaMtI vakhata berI thaI che! anaMtI vakhata jIve cAritra pALyuM, dezavirati pALI, caravaLA, kaTAsaNAM lIdhAM. jeDe bIjA trAjavAmAM mUko ke riddhi siddhi, berIchokarA keTalI vakhata lIdhAM ? anaMtI vakhata. be trAjavAmAM be AvyAM. "e to kUtarAnI pUMchaDI joyamAM ghAle to vAMkIne vAMkI" enA jevuM thAya anaMtI vakhata odhA, muhapatti vagere AvyA, tenuM phaLa zAstrakAre zuM kahyuM che? navamA greveyaka sudhI gaye. caravaLA, kaTAsaNuMvALo bAramA devaloka sudhI gayo. anaMtI vakhata bairIchokarAM maLyAM temAM khAsaDA khAvAnuM, rakhaDavAnuM. kUtarAnI pUMchaDI bheMyamAM ghAle ne kADhe tyAre hoya tevI ne tevI rahe. basaMtI vakhate khAsaDAM khAdhAM chatAM sAna ThekANe nathI AvatI! anaMtI vakhata caravaLA, muhapatti lIdhAM temAM phaLa maLyuM chatAM tene pheravatA nathI te pachI kUtarAnI pUMchaDI jevo tArA sivAya bIjuM kazuM? anaMtI vakhata nava veyaka maLyA chatAM AtmAnuM zuM vaLyuM ? AtmAnuM vaLAvavAvALokone vaLage? bairI chokarAMne ke cAritrane ? AtmAmAM vaLyuM che, svaliMga-siddha che. dravya cAritrathI mele gayA. AmAM te AtmAnuM vaLavAnuM che. berI chokarAMmAM rAjyomAo ane vaLI gayuM evuM koIe dekhyuM che ? ' . adhyAtmavAdI kene kahevAya? adhyAtmavAdI, abhedavAdI, nizcayavAdIne AtmA e kadAca thayelo hoya ke kahe tevuM Acare te zAstrane adhyAtmavAdI. vyavahAravALe bolI zake che ke mAruM zarIra nathI cAlatuM, gaLuM sUkAya che. ene zarIrane aMge jevuM paDe che. nizcayavALAne zarIramAM Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 17 mamatA kema thAya che ? dharmakriyA tAruM bagADe che? mAthe aMgArA mUke teA mAre zuM! te adhyAtmavAdI. agaNeAsittera koDAkoDa tADavAM e tA mahAduM bha abhaSyane je dravya thakI karaNI, anuSThAna maLe che te agaNAsittera kADAkAMDa sAgaropama khapAvyA vinA maLatI nathI. e cIjane aMge e! eTale zuM ? haju sudhI zraddhA thai nathI. agaNuAsittera kADAkADa tUTe tyAre thAya tethI mahAdubha che. dravya thakI kriyA meLave kayAre? agaNAsittera koDAkoDa khapAve tyAre. jhaverInA hAthamAM hIrA Avye hoya te kAcanA kArakhAnAmAM ghaNA kaTakA paDayA che evu udAharaNa ApI zake. AdhA, muhapatti vagere paNa kSAyeAthamika bhAva thayA vinA dravyathI AvavAnAM nathI. jyAre tamAre te auyika bhAvamAM DUbavuM che ane bairIchekarAM joie che. sajama vinA nirvANu azakaya have mULavAta para AveA. tattva e hatuM ke AcAra draSya thakA paNu mahAbhAgya dazA hoya to ja maLe che. (bhAva thakI hoya to jarUrI.) AjakAla zudghanaya, nizcayanaya, adhyAtmavAda eTale khAvuM pIvu meAja karavI. zAsrakAranI apekSAe emAM sajama hatA. sajama e ja nirvANa. zudghanayavALA cAritra vinAnA jJAna, nane na mAne. e te kevaLa cAritrane ja mAne che. avirati, ArabaparigrahamAM rakatane sAdhu na kahe. AthI sauthI prathama AcArAMganI jarU2 sayamane a Mge mekSa mAne che, AthI AcArAMga paheluM sthApavu paDayu. AcArAMga sAdhuone vyavasthita banAve. navamuM brahmacarya adhyayana bhaNAvyA vinA khIjuM bhaNAve te prAyazcitta. pachI sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA. pachI krame ThANAMgamAM pAMca mahAtratA. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] sthAnoMgasUtra aNusaNa vakhatanI sAdhunI sthiti ahIM vAdI khele che-aviratine, ArabhaparigrahIne yA pALeA ema kaho ane sAdhune salekhanA pALIne aNusaNu kara ema kahe. bAra varSonA kALa salekhanAnA-cAra varSe utkRSTa, cAra varSa madhyama, cAra varSaM sudhI sAmAnya. bAra varSa sudhI tapasyA. aNusa karatI vakhate sAdhunI sthiti kevI hAya! hADakAM, nasA gaNI levAya, cAlatAM glAni, kheAlatAM glAni. bAra varSe salekhanA thAya. ziSya kahe-mahArAja aNusaNu karuM'. AcAya kahe-salekhanA kara. bAra varSa pachI Avye. te salekhanA cai gai! peleA pariNativALA thayA hoya teA kahe. sAheba khAra varSa thayA karuM chuM. bIjo pariNati vagarane AmAM zu ?khA che ke salekhanA karAvA che? salekhanA karI ke na karI te tA ApoApa dekhAi jAya che. AMgaLImAM leAhInA chAMTA nahi. pahelu sattva AMgaLImAMthI UDe che. vadhAre mAMde hAya te nakha jue che. kALA nakha paDe te khalAsa. te AMgaLIo sukAi gai hAya ATale sudhI salekhanA karI. avirati, AraMbhaparigrahIne kyA paLAvI, ekedriyanI kilAmA, sadhaTTo varjAvyo. sAdhune joDe rahIne maraNunI pathArImAM sUvADI dIdhA. [ vyAkhyAna bhAva-prANa e ja dhyeya tamAruM' prANAtipAta-viramaM zI rItanuM ? dravya-prANanA bhAge paNa bhAva-prANanuM rakSaNa karAvA che. bIjo bacAva nathI. tapasyA kare te tamArA vacane kare. tapasyA karI kahyuM. ADakatarI rIte du:khane neAtaruM devAnuM kahyuM. aNusaNu eTale meAtane nAtaruM devAnuM kahyuM, te zAnA dhyALu ! mahAtmA sivAyanA jIve prANAtipAtathI viramyA paNa mahAtmA prANAtipAtathI viramyA nathI. samA0-ekalA dravya-prANane aMge ja prANAtipAta viramaNu zabda vAparelA nathI. dravya-prANa, bhAva-prANune Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 19 lakSamAM rAkhIne prANAtipAta-viramaNa zabda rAkhela che. bhAva-prANa dhyeya che. dravyaprANane bacAva te bhAva-prANanA dhyeyathI. bhAva-prANane aMge dravya-prANune bhega upekSArUpa thAya dravyaprANane bacAva e zI cIja che? bhAva-prANane bacAva e zI cIja che? eka zeThIAnA koInI pAse pAMca hajAra leNA che. bIjA keI pAse pAMca hajAra leNA che. ekanI mukta bAkI. bIjAne agavaDa dekhI, pAMca dahADA pachI deje kahyuM. pahelAne kahyuMpAMca hajAra mAMDI vALuM chuM. bIjA pAMca hajAra dhIrUM chuM. enA kALaje nirata ke pelAne nirAMta dravya-dayA je ekeMdriyanI ke cAhe paceMdriyanI te mahetala-mukta bIjuM kAMI nahi. ene duHkha pAmavAnuM te enA karmane lIdhe. te jaDa khaseDI zako tema nathI. hamaNuM duHkhI thatuM bacAvyo, bharI jatAne bacAvya,eTale hamaNuM marI jatA bacAvyo.dravya-prANanI je dayA te yA-muta. pAMca hajAra devAne aMge muta. bIjuM kAMI nahi. eTalI mukta ba, paNa saravALe pAMca hajAra ApavAnA. mAMDI vALIne UlaTA pAMca hajAra ApyA. bhAva-prANanA bacAvamAM evI sthiti che. vartamAna kALe karmabaMdha ochuM, bhaviSyamAM melanI najIka. tIrthakara cha kAyanI dayA prarUpanArA, emaNe saMyamadhArIne nadImAM UtaravAnuM, saMyamadhArI paDI jatA hoya te velaDI pakaDavAnuM, bhAva-prANanuM dhyeya rAkhIne pharamAvyuM. saMyamadhArI eka jIva ene badale pANImAM asaMkhAtA jIvo maravAnA. dravya-prANunA hisAbe levA jAya te bhagavAna nadI UtaravAnI, bALa-glAna mATe lAvavAnuM, velaDI pakaDavAnuM vagere AjJA ApI zake nahi. kSINunI zAMti karavA mATe azuddha pANI kare te alpa pApa ne bahu nirjarA. jIvamAM dravya-chava, bhAva-jIva vibhAga thAta nahi.bhAva-prANunI kiMmata vadhAre gaNuI, tyAre saMjamarUpI bhAva-prANane bacAva karavAnI apekSAe nadI UtaravAnI rajA apAI. bhAva-prANane Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna aMge dravya-prANanA bhAga upekSArUpa thAya. jinezvaranI pUjA, prabhAvanAne lIdhe thayeluM dravya-prANanuM pApa, bhAva-prANunA vicAranI sAthe cAlyuM jAya. bhAva-prANa pahelAM macAvavAnI jarUra 'prANa' zabda na vAparyo hota te dravya-prANanA bhAge bhAva-prANunI rakSA karavI e cAta nahi. bhAva-prANa pahelAM khacAvA. pAMca hajAra mAMDI vALyA, pAMca hajAra ApyA. bhUta kALanA toDI nAkhyA. bhaviSyamAM meAkSanI najIka. bhAva-prANanA atipAta koi paNa prakAre thavA joie nahi. dravya-prANanA atipAtanI che te badhI. bhAva-prANa vakhate bhAvaprANane pakaDajo. bhara ceAmAsAmAM cAritrane mATe vihAra kare, bhaNavAne aMge nahi. je jJAna dhAraNa karavAvALA eka ja AcAya che. cAmAsu pahelAM aNusaNu karavAnA che tevA jJAnane mATe cAmAsu UtArIne lai levuM. darzanaprabhAvacakra salekhanA karI hoya. Aso Utaye aNusaNa karavAnA hoya te cAmAsAmAM javAya. dravya-prANane nAza, pAra vagarane nAza chatAM te lakhI dIdhu. janArA AjJAne ALa gate nathI. ceAmAsAmAM vihAra eTale pUchyuM zuM? jyAM vartamAna kALamAM bhUta kALanAM karyAM teADe, tyAM bhAva-prANane bacAva thayA, AthI tyAM dravya-prANane bacAva e thayA hoya teA vAMdhe Ave nahi. dravya-prANA e bhAva-prANAnuM kAma Ape nahi ahIM 'prANu' zabda rAkhyA. siddhane bhAva-prANa cAra, dravya-prANa eke nahi. sarIra jabarajasta hoya te pApamAM pravatelAne bhAva-prANanu rakSaNa karavAnI dAnate vartule ema kahI zake ke AmAMthI dravyaprANa kADhI le. paNa dravya-prANA bhAva-prANA kADhI Ape nahi. jakhUAmIne joga maLyo to mokSamArganA cokIdAra thAya, nahi te jAta lUmaranI che prabhavasvAmInI. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 21 vya-prANanA atipAta tA jarUra vavAnA paNa bhAva-prANa vakhate te pAchaLa paDe have mULavAta para AveA. dravya-prANane atipAta jarUra vajra vAnA. bhAva-prANanI vAta Ave tyAM dravya-prANanI vAta pAchaLa paDe. dhaira vivAha mAMDe te mahinA sudhI dukAne tALuM mAre, zuM vepArI nathI ? peluM kAryAM hoya tA pelAne gauNa karI de. saheje kAma hoya to mArAthI na thAya. dukAna pahele nakhare paNa duniyAdArInuM kAma AvyuM tyAre dukAna khIje nakhare. vADa vagara anAja kevI rIte bace ? bhAva-prANanA bacAva, vRddhi, utpatti mATe je dravya-prANanA atipAta thAya te vakhate mahAvrata lenArA dUSita nathI, prANa' zabda rAkhe tyAM. jIva' zabda rAkhe te AkhA DakhA DUla. dravya-jIva, bhAvajIva thAya nahi mATe sarvathA prANAtipAtathI viramavAnuM rAkhyuM. bhAvaprANane samaje, mAte, bhAva-prANanu nirUpaNa kare tyAre paheluM vrata TakI zake. prANAtipAta-viramaNunuM vrata sArUM. dravya-bhAva-prANA jANI, mAnI, dravya-bhAva-prANarUpe prarUpaNA karo tyAre, sathA mRSAvAdathI viramyA hoya tyAre, yathAsthita dravya-bhAva-prANanI prarUpaNA thai zake. je dravya-bhAva-prANane samajatA na hoya tene kAMi kAmanu N nahi. mRyAvAda-viramaNa kare te ahiMsAnuM pApa na kare. bIju` mahAvrata na hoya te paheluM mahAvrata khace nahi. khIjA mahAvratarUpI sajjaDa vADa hoya te pahelu mahAvratarUpI anAja khacI zake. 5.lAkane ArAdhavAvALI bhASA te satya mRSAvAda-viramaNa zA mATe? satya rAkhI de. samA.-satyavAda e azakaya. satya khelavuM azakaya che. huM ahIM kheThI hAuM. jeTaluM jANu' teTaluM Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAre bolavuM joIe. jeTalo samaya beluM. teTalo vakhata vrata,na beluM teTalo vakhata khaMDana ? sAcuM belavuM tenI pratijJA chene ? sAcuM chUpAvavuM nahi. satya balavAnI vAta rAkhavAmAM Ave te jiMdagImAM eka badAma jeTaluM paLAya, bAkI rUpiyA jeTalo vratane bhAga teDAya. kevaLajJAnI mATe TAMkaNa jeTalo paLAya, dariyA jeTaluM teDAya. kevaLajJAnI bele amuka. jANe lokAloka. sAcuM ja bolavuM joIe e vrata thaI zake nahi. bolavuM te sAcuM bolavuM eTale niyama karavAmAM Ave te vAMdho mATe Ave. daridra manuSya che. bApe nAma rAkhyuM che dhanarAja che. tame dhanarAjajI bolI zake nahi. AMdhaLI bAIne sUraja na kahI zako. mULabhASA cAra-satya, asatya, vyavahAra, mizra. kahevuM paDe ke vyavahAra bhASA upara AkhuM jagata durgatigAmI jIva kayAMsudhI rakhaDaze? lAlacaMdabhAIe maNibhAIne kahyuM Avaje, eTale vacana ja huM paDayuM ne ? je satyanuM svarUpa samajatA nathI te AtmAne kuTe temAM vaLe zuM? paralokane ArAdhavAvALI bhASA te satya. loDhuM kALuM, ene paralokane saMbaMdha che? satyanuM svarUpa khyAlamAM AvyuM nathI. satyAmRSA, asatyAmRSA kene kahevI ? A vicAra karavAnI jarUra che, paNa te samajAya kayAre ? Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 26 paMcamahavayA patratA, taMjahA-savvAo pANAivAyAo0 racanA prathama chatAM sthApanA prathama nahi gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmI mahArAje bhavya veAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, meAkSamA vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA prathama pUrvenI racanA karyA chatAM je pUrvAnI A dara traNa leAkanI sa` vastuonuM, sarvAM kALa saMbaMdhI nirUpaNu karavAmAM Avelu' che, evA pUrvenI racanA karyA chatAM sthApanA karatI vakhate te te pUrvAne pahelAM sthApana nahi karatAM AcArAMgane prathama sthApavAmAM AvyuM jaina zAsananu mULa thyAtmazuddhi Atmazuddhi jaina zAsananuM mULa che. bAhya AcAra hoya tyAM abhyaMtara zuddhi hoya ja ema jaina zAsana kabUla karatuM nathI. devanI parIkSAne aMge hathiyAra, mALA, strI na hoya tA ja tene deva tarIke mAnavA. zaMkA-abhyaMtara zuddhi hAya, te strI hoya to zuM gayu` ? strInA hAye hAtha melAvanAra kevaLajJAna pAme, tA pAse rahelI A zu naDI ? samA.-ekAMtika mahAtrata ceAthuM che, bAkInA mahAtratA anekAMtika che. jinezvara mahArAje kAi paNa cIja karavI ja joie evA tarIke niyamita karI nathI. karavAne aMge niyama na rAkhyA, paNa aMdara esasA nahi ' te ApoApa bahAra javAnuM AvI gayu.. 'vyavahAra adha' e gune nahi, ' nyAta bahAra' gune. tema amuka karavu ja joie e pharaja rAkhI tethI amuka na ja karavuM e krUraja ApoApa AvI jAya. sarvathA niSedha kazAnA karelA nathI, phrAlatu manuSya game tema khelI de. phAlatu manuSyAnuM A khelelu nathI. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra4] sthAnAMgasUtra 'F vyAna sAcuM vacana paNa tene khoTI rIte joDatAM tIthakara nAmakama bAMdhyuM hoya to te paNa cAlyuM jAya zabdo sAcA, zAstranA paNa goThavanAre evI jage para goThave ke baMnenuM ahita thAya. jema cUDAmaNi mAthe dharAya paNa mejaDI tarIke dharAya te ? cUDAmaNinI vyavasthA bagaDI gaI. paNa cUDAmaNi paNuM gayuM nathI. jinezvaranuM vacana hoya chatAM tene agya sthAne joDe. vacana sAcuM chatAM joDanAra DUbI jAya. vacana khoTI rIte jeDayuM tethI bAMdheluM tIrthaMkara nAmakarma cAlyuM gayuM. nikAcita na jAya. "dareka matavALA jANe che" e zabda emaNe kahyo, jene syAdavAdI che e zabda vAparyo emAM tIrthakara netra cAlyuM jAya ene artha zo ? je sthAnane mATe te zabada karelo te sthAne na vAparatAM bIje ThekANe vAparyo. kamalaprabha AcAyanuM draSTAMta (4) kamalaprA AcArya bahArathI AvatA hatA. vaMdanA karatAM koI jatanIe paga pakaDI lIdho, pote jANatA na hatA. jatanI khasI gaI. muni gAmamAM AvyA. koI vakhata vyAkhyAnamAM prarUpaNA cAlI. kalpanA khAtara lo ke tIrthaMkara heya te strIne hAtha pakaDe nahi, tIrthakara hoya, ane strIne hAtha pakaDe te te tIrthakara nahi. A prarUpaNuM cAlI nirUpaNa karyuM. nirapavAda hoya te A vastu che. lokoe prazna karyo. mahArAja Apane te divase saMghaTTo thayo tenuM kema? sIdhuM kahevAnuM hatuM ke mArA khyAlamAM na hatuM, te jagA para kahyuM -"syAdavAda" che. A pitAnA pramAdanA bacAvane mATe joDayuM. je vastunA bacAva mATe syAdavAda have tene potAnA pramAdane mATe jeDa. AthI tIrthakara nAmatra bAMdheluM tenAM daliyAM vIkharAI gayAM. coryAsI covIsI rakhaDayA. kAraNa ke syAdavAdane asthAne goThavyo.' Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 chavIsamuM ] sthAnAMgasUtra peDhIne aMge mukhatyArI, pitAne aMge nahi munIma peDhI para kula mukhatyArI laIne beThelo hoya tyAre peDhIne mATe lAkha rUpiyAnI Apale karI zake. pitAnA gharane mATe be AnAnuM zAka na laI zake. je divase be AnAnuM zAka zeThanA nAme mAMDe te divase munIma gunegAra. pitAne aMge nahi, peDhIne aMge mukhatyAra. jaina zAsananI peDhImAM samyagdarzana, samyajJAna, cAritra mATe badhuM levAya paNa saMsAranA kAmamAM ene upayoga thAya te kamalaprabha AcAryanA jevI sthiti thAya. kamalaprabha AyA tIrthakara nAmakarma kevI rIte bAMdhyuM? caityavAsIo che. badhAmAM eka ke tyAgI nahi. keTalAka kahe che ke karIe chIe te vyAjabI che. keTalAka kahe che ke karIe chIe paNa vyAjabI nathI. vyAjabI kahevAvALAne muddo-pramAdI chIe, tathAprakAranuM cAritra pALI zakatA nathI. bIjAne muddo-sAdhupaNAnI lAInamAM gya nathI. polIsane paTe hAthamAM lIdhe, bhale pAMca rUpiyAnI nekarI, bhale bAraNuM AgaLa Ubho rahIne pahero bharanAra hoya paNa tenAthI corI na thAya. ApaNe sarvaviratine paTe hAthamAM rAkhIe te vakhate cha kAyanA AraMbhanuM kAma na thAya. A be mata paDayA. nirNaya kema thAya ? zAstrane samajI zakati hoya, be pakSane samajI zakatA hoya te nirNaya ApI zake. kalekaTarane te te jillAnI bhASA samajavI paDe, nahi te te lokonAM hita ahitane samajI zake nahi. kamalaprabha AcArya che temane bolAvyA. te vakhate jatanI aDI gaI che. temane kahyuM-AvI rIte sAdhuothI sAdhupaNuM na paLe, sAdhupaNuM pALavAne mATe taiyAra thavuM joIe, paNa A raste te javAya nahi. je nirNaya Ape te badhAMe kabUla karyo. comAsAnI najIkano vakhata Avyo. badhaoe camAsAnI vinaMti karI. badhAne mATe maMdiro che, tema Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tamArA mATe paNa eka maMdira baMdhAvI zuM. AcAryanI sthiti zI thaI ? badhA zrAvakA, caityavAsIe rAgI thayA che. rAgI thayA vinA vinaMti kare nahi, caitya baMdhAvI ApavAnuM kahe nahi. vAdane nirNaya karavA kramalaprabha AcAryane lAvelA che, nahi to tyAgInu sthAna nathI. kramalaprabha AcArye kahyuM jo ke che teA jinamaMdira tAM sAvadha-pApavALuM, A khAlavAmAM lokonI chAyA keTalI badhI teDavI paDI ? khelI dIdhuM. peAtAnA prasaMge kheAlI dIdhuM. prasa Mge nirUpaNunA prasaMgamAM khAlI dIdhuM. madiranu kahyuM, eTale chUTakA na hatA. hatu te kahI dIdhu tethI tIyakara nAmagAtra bAMdhyuM. huMDhIAne a sujhe nahi tene zuM kahevuM? caityAnA namaskAra vidhi kahyo che. kramalaprabha AcAryanuM tI karapaNuM upArjana thayuM te A vacanathI, te A kahe che te ja ke ? satya AcArAMgamAM tA sAdhunA AcAra sUtra upara prAmANikatA che ke nahi? sUtra upara prAmANiktA hAya tA sUtrakAre pote vadana karyuM che, ahIM vAkayane samajI zake te basa che. pravidhi zA mATe? dhyAna rAkhajo, meTAnI jage para beTI khelA te nakhAi jAya. ahIM hraduSitAni DhuMDhIAmane uThAvavAM che. kramalamala AcAye cAkakhuM jaNAvyuM. jainamaMdira tarIke ArAdhavA lAyaka, karavuM cAkakhu che paNa sAdhune rahevA mATe karAya te pApavALuM che, ci-ravi dekhavAM nathI. jo ke-tA pa' joke jainamadira che te paNa sAvadha che. jo ke chekarI che te paNa cAra ThekI dauM ema cerIne aMge kahyuM. ahIM sagAi sAbita karI. zrAvAe pANI gaLyuM. cUlA pUjyAneA sUtramAM lekha nathI. pUrvamAMthI uddarelA prakaraNAmAM zrAvakanA bya hAya. sAdhunA prasaMgamAM zrAvakanA prasaMga AvI jAya, nahi te sUtramAM zrAvakanA kabya * Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 27 kayAMthI? AcArAMgamAM sAdhunA AcAramAM zraddhAvALA zrAvakoe daherAM banAvyAM ema lakhyu che. zraddhAvALA zrAvako teNe AvAM karyAM hoya. mAsa sAdhavA mATe enI e vastuo karAya ane na karAya have mULa vAta para AvA eka zabda jinezvaranA kahelA hAya tene ayeAgya sthAnamAM joDavAmAM Ave te tIrthaMkaranAma kama bAMdhelu jatuM rahe. trileAkanAthe je mokSanI prAptine mATe lakhyuM te lane pramAnI pravRttimAM joDI dIdhuM. mekSasAdhanAnA dastAveja upara jinezvaranI sahI tene upADIne pramApaNAmAM mUkI dIdhI. sarvathA karavuMja joie ke sarvathA nahi ja karavuM joie evu nahi kaheluM hAya. tItha karAe kAi vAta evI kahI nathI ke je karavI ja joie, ke kAi paNu vastu na ja karavI joie. meAkSa sAdhavA mATe enI e vastuo karAya, enI e vastu na karAya. mArI anyatara jItAM rahI zake ke nahi? khIjA badhAmAM Adya, abhyaMtara judAM rahI zake che. hiMsA jAha, cArI, parigrahamAM judAM rahI zake che paNa maithunanI pravRtti rAgadveSa vinA khanatI nathI, tethI temAM khAva abhyaMtara judAM rahI zake nahi, mATe ekAMta. zaMkA-AvuM ekAMta chatAM guNasAgara, pRthvIya baMne kevaLajJAna. bAyaDInA hAtha pakaDayA chatAM kevaLajJAna thAya te mAnavAvALA tame, A sAthe hoya teA kudeva thAya te zI rIte mAnA che? hathicAra, zrI, mALA hoya to kudeva. zrIne aMge tA ekAMta, hathiyAra, mALAne aMge ekAMta nathI, chatAM hathiyAra rAkhe te deva nahi. kudevanAM lakSaNu A kema rAkhyAM che? Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] sthAnAMgasUtra jaina zAsana abhyaMtara zuddhine [ vyAkhyAna cAhavAvALu che " anyaliMge sid mAnavA taiyAra che? anyaliMgamAM, gRhiliMgamAM zuM na hoya? siddha thavAmAM vAMdhA nathI. dharamAM khairI rAkhI che tyAM mokSa thavAmAM vAMdho nathI. hathiyAra nathI nahyAM, berI nathI naDI. eka ja muddAe jaina zAsana khAdya AcAra upara pUrepUruM dheAraNu rAkhe che. khAdya AcAra zuddha hoya te aMdara zuddha ja hoya tema kabUla nathI. a darathI mithyAdRSTi, ajJAnI, abhavya evAe sAdhupaNAnI kriyA karI tethI nava caiveyaka sudhInI sattA ApI. ATaluM khAdyanu prabaLapazuM. jaina zAsana abhyatara zuddhine cAhavAvALuM che, abhyaMtara zuddhine mATe zAstro banAvanAra abhyaMtara karatAM khAdyane sajjaDa rItie pakaDa gaNaze. hathiyAra, mALA, zrI kudevanA lakSaNa mAnyAM. abhavya dara khAlI che. jAhera karyuM che ke abhavya AvA hoya paNa bAhya AyArane lIdhe nava caiveyaka hiMsA, jAi, cerI, parigrahamAM aMdaranu sudhAravAnI jarUra. khAdya sudharavuM joie. ceAthAmAM aMdaranuM na sudhare, kALu meza hAya, teA paNa bahAranuM cokakhuM hoya te sadgati pAme. hiMsAnI dAnata hoya, kyA pALatA hoya teA kAMI vaLe nahi. hiMsAnubadhI raudradhyAna gaLyuM paNu maithuna-anubaMdhI raudradhyAna na gaNyuM. tyAre devalAkanI gati meLavavAnuM sAdhana, manamAM kALA pariNAma chatAM bAhyathI brahmacaya pALe te| devalAkanuM sAdhana. uvavAisUtramAM jaNAvyuM ke bALavidhavA sAsusasarAnI zaramanI khAtara vagara IcchAe brahmacaya pALe te esI hajAra varSInI devatAnI sthiti bAMdhe. manathI bAMdhe che paNa kAyAthI paLAya tenA A hisAba gaNyA che. mana, kAyAthI zIla pALe tenA karatAM kAyAthI zIla pALe te eka apekSAe uttama. mana vaLe te tA brahmacaya pALe, mana nathI vaLyuM te kAyA vALe che. bAhya kAraNAzIlanAM kAraNe| tenA upara keTaluM jora rahyuM haze. kulalajjA, AbarU Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM ] sthAnAMgasUtra upara keTaluM levuM joIe ke kharAba vicAra thayA che chatAM zIlanI bAbatamAM kharAba na dekhAya, bAhya AcAra e sva-parine uddhAraka brahmacaryane aMge bIjA pApasthAnamAM manane na keLave, kAyAne keLavo tyAM raudradhyAnamAM cAlyA javAze. mithunaviramaNamAM kAyAne pahelI keLave. jaina zAsana atyaMtaranI zuddhi sArI rIte karavA, vadhAravA mAge che, phaLa jaNAve che chatAM bAhya AcAranI kiMmata ghaTADI pAlavatI nathI. bAhya AcAra e ja mArga che. bANa e sva-parane uddhAraka, atyaMtara AcAra AtmAne uddhAraka. anyaliMga, gRhiliMge siddha mAnyA paNa strI, hathiyAra, mALAvALAne deva na mAnyA. bAhya AcAra e ja kasoTI, e ja vyavahAra, e ja zAsana, e ja zAsanane calAvanAra che. tethI pahelI sthApanA AcArAMganI. AcAranI jarUra hovAthI sAdhunA AcAro niyamita karI nAkhyA chatAM gAmamAM Avela bhedu na thAya te kharekhara dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra. jagatamAM bhedu janme tyArathI hetA nathI. jAsusa lAMca khAIne pachIthI bane che. AcAramAM pravartavAvALA mithyAtvane jAsusa na banI jAya tene mATe sUyagaDAMga-vicAranI vyavasthA. sva para samayanI sthiti samajAvavA mATe sUyagaDAMga. sUyagaDAMgajIe vicAranI vyavasthA karI pachI vargIkaraNa mATe kANAMgAjI. te kAgaLanA vagIkaraNamAM paMca mahAvrata.. mRSAvAda-viramaNa prANunA atipAta upara gaye nathI zaMkA-bIjuM mahAvrata levAnI jarUra zI? dravya-prANa, bhAvaprANa baMnenA atipAtathI bacavAnuM che, te jUThamAM bhAva-prANune te nAza thavAno che. jene nAza thavAne tene saMbhALavA mATe, mRSAvAda Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna virati pahelA vratamAM AvI gayuM pahelA mahAvratane viSaya dravya-bhAva- prANanI virativALo che. dravyathakI prANAtipAtane viSaya che javanikAya. sIdhA prANenA apahAra tenuM varjana. mRSAvAda-viramaNa prANanA atipAta upara gaye nathI. prANunA atipAtane mATe ja huM belAtuM nathI. ja huM bele te prANane atipAta thAya ema nathI. cAhe jeTalo bakavAda kare che paNa zAsanamAM dhrane asara thatI nathI. pitAnA prANuM jANI joine haNe ema nathI. kSaNe kSaNe mohanIya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya vagere baMdhAya te vakhate bhAva-prANa haNAya che. AtmA e arUpI dravya AtmAne karma kema coMTe ? e bicArAM zuM samaje? kyAyavALA AtmA bAMdhI le che. AtmA dravya che, arUpI dravya che. dravya dravya joDAya te navAI zI? AMgaLImAMthI rUpa, rasa, gaMdha, sparza kADhI nAkhe. je raheze te arUpI cIja. koI divasa pudagalamAMthI rUpa, rasa vagere nIkaLavAnAM nathI. dravya na kADha. guNa kADhI lo kalpanAthI. je rahe te arUpI. ghaTa ane AkAzane saMbaMdha zI rIte ? rUpI ane arUpIne saMbaMdha thaze. samajavA tarIke-kherAmAMthI carabI levI nathI chatAM thAya che, ane jaThara vagara samaje bhAga pADI de che. karmavALe AtmA karmone kheMce che. jJAnAvaraNIyano udaya hoya tyAM sudhI bhAga paDe, pahelAM ukya na hoya te navAM karmo baMdhAya nahi. dravya-mANe e kamarAjAe AtmA para mUkelA rIsIvarA che. dravya, bhAva baMne prakAranA prANune nAza nahi kara tenI pratijJA pahelA vratamAM lIdhelI che te bIjA vratanI jarUra zI? mRSAvAda e sIdhI bhAva-prANu nAzanI kriyA nathI. temaja je atipAta te dravya ke Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chavIsamuM 1 sthAnAMgasUtra | [ 35 bhAva-prANane kone gaNavo? "ati Asisa: nAza karavAnI kriyA. paga melo e yiA. sacitta upara paga me, sIdhI nAzanI kriyA, atipAtanI kriyA, sIdhe prANane atipAta karanArI che tevI rIte bhASA vargaNAnA pudagalo atipAtane UbhAM karanArAM nathI. e te mAtra vAccane jaNAve che. vAsyanA viparyAse pahelAM te vipa sa thAya. prANAtipAta pAmuM chuM ema kahe mRSAvAda thaI jAya. bhAva-prANa jIvanA svabhAvarUpa, jIva ane tenA prANa be ja rAkhavAmAM Ave, dravya-prANa, bhAva-prANa vibhAga na rAkhe te, siddha mahArAjane jaDa mAnavA paDe. Teliphena(Telephone)nI ophisa(Office)mAM chIe, rIsIvara(Receiver) nathI. ApaNe AtmA upara karmanuM rIsIvara khAtu besADavuM, agara besI gayuM che. jema rIsIvara nImAI gayA pachI pAMcanuM kharca rIsIvaranA hAthathI pAsa thAya te thaI zake AtmA anaMta jJAnane mAlika. lokAlokane jANavAnI tAkAtavALo AtmA chatAM A rIsIvara madada na kare te eka sparza paNa jaNAya nahi. kahe ke dravya-prANe e karmarAjAe AtmA upara melelA rIsIvare che. rIsIvara vinA kAMI na thAya. TeliphenanI ophisamAM rIsIvarathI traNa kalAka vAta karI zako paNa rIsIvara mUkI de te vAta thaI zake nahi. rIsIvara dvArA sparza vagerenuM jJAna laI zako. siddha mahArAjA A ophisamAM joDAelA nathI. temane dravya-prANe jIvapaNuM mAnyuM ne ? bhAva-prANanI vAta ja uDAvI de te siddhapaTTAmAM zuM kare ? divya-prANane ekalA prANa tarIke mAne te siddhapaNumAM eke nathI. bhAva-prANu na mAne te chAnA nAstika che. ughADA nAstika nathI. bhAva-prANunI vyAkhyA jIva mA te pelA bhavathI A bhava Avyo temAM rastAmAM jIvapaNuM hatuM ke nahi? jIvapaNuM bhAva-prANane lIdhe. siddha paramAtmAne Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna aMge bhAva-prANu mAnavAnI jarUra che. eka bhavathI khIje bhava javAmAM jIvapaNuM che, bhAva-prANa che. dravya-prANanA nAza thayA pachI zAsra sAMbhaLyAM pachI maherA thayA chatAM zAstranuM jJAna rahe che. dravya-prANa tA mayA? bhAva-prANu che. AtmAnA svarUpamAM mAnavuM paDe ke je dravyaprANAnA nAza thayA chatAM Take che, evI cIja tenuM ja' nAma bhAvaprANu. bhAva-prANa mAnavAmAM na Ave teA chAnA nAstika thavAnA vakhata Ave iMdriya dvArAe thayelu jJAna leA tA cakSu padriyane rUpanuM jJAna thayuM. tene jIbha kema kahI zake ke me joyu. sadekhyA. AMkhane bhAgavuM hAya tA bhAge. zarIra kema bhAgyuM ? jIvamAM svAbhAvika jJAna na mAnyuM. IMdriye kaheluM jJAna mAnyuM. jaDa jJAna kare ema mAneA to chAnA nAstika. mATe bhAva-prANu mAnavAmAM na Ave to chAnA nAstika thavAne vakhata Ave. jIvA jJAnarUpI guNu mAnavo paDe, thIya phAvatu. joe sAmAnya vagara vizeSa hAya nahi. lAla bhraSTa kayAre? pahelAM ghaTa hoya tyAre. manuSya jevI cIja na hoya teA yamadatta jevI cIja zI ? bhAva-prANAmAM jJAna, na, e eka dukAnanI gAdI. jhADanA DALAne khe che paNa mULa keTalAM UMDA gayA che tenI te khakhkhara nathI. duniyAmAM jJAna, darzana kholAya che tene vaLagyA, kharuM mULa te dhyAna ahAra che. vana, paristhati dhyAna bahAra che, Atma-pariNati tA tane khyAlamAM nathI. peAtAnA svarUpamAM ramaNa kare te cAritra.. dUdhapAkanA kaDhAie Akhe bharyAM che, kaDachIthI hAthamAM lIdhA. mehu khulatuM nathI. jJAna, darzana, zuddha pariSkRtivALA thayA chatAM enAmAM tAkAta na hoya tA bhaNyA-pahele naMbare pAsa thayA, tAva AvyA eka kaDI yAda karavAnI tAkAta nathI, jema maMdavADamAM hoya tAkAta na hoya Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvIsamu ] sthAnoMgasUtra [ 33 AmAM tAkAta na hoya bhale jJAna, daMzana, cAritra hoya tethI zuM vaLe. vIya phAravavuM joie. vIya' e bhAvaprANu che. AvA AtmAte vIrya maya mAnavAnI jarUra che. AtmA jJAna, darzana cAritrarUpI ane vIya rUpI bhAvaprANavALA che. nAkara bhAvaprANa teA zeTha, byaprANu e bhAvaprANurUpa svarUpavALA AtmA che chatAM mA dazA kema dudhapAka che, sAkara masAlA nAkhyA che paNa bhAInA hAtha hAlatA nathI. hAtha halAve tA dUdhapAka thAya. tevI rIte anAdi kALathI svapariNatimAMthI khasyA che. paraparizutinA upayAga kare che. dUdhapAka coMTI gayA che. khIjuM dUdha lAvA tA dUdhapAka thAya. ahIM badhA krarmAMne tADIne AtmasvarUpane pragaTa kare tema mAnanArA ja jIvane mAnanArA hoya. bhAvaprANu pahele nakhare mAnavAnI jarUra che. dravya-prANu e tA nAkara che, zeTha bhAvaprANu che. cetanA lakSaNu va che chatAM AnAthI-dravyaprANAthI jJAna thAya che, aAtmAnA khuda je darzana, jJAna, cAritra ne vI*rUpa guNAnA vicAra nahi paNa mAtra AAnA saMbaMdhavALA zarIrane vicAra. dravya--prANu tarapha cAvIse kalAka ApaNI diSTa coMTI rahe che paNa je khuda ene pravartAvanAra, enI kiMmata karAvanAra, ane khatAvanAranI ka`mata nathI. jo bhAvaprANa jevI cIja na mAnIe tA AstikatA UbhI vaLI jarUra AthI ja bIjA mahAvratanI jara AstikatAthI AgaLa vadhavAnuM karyAM ? bhAva-prANu mAnIe taoN ja prANAtipAta zabda rAkhyA sAIka thAya. ane mAthI dravya, bhAvaprANa rAkhavA paDayA. ahumati sarakhAnI hAya paNa pAi rUpiyAnI bahumati na hoya. jJAnaprANu e cauda rAjaleAkamAM ajavALuM karanAra paNa dravya dRza prANu temAM zuM karavAnA ? bhAvaprAAnI kiMmata bhAvaprANIne samo tyAre Ave, dravya prANAmAMthI ekane nAza na thAya tenI Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna pratijJA karavAmAM AvI. pratijJA te pahelu' mahAvrata. Ama chatAM khIjA mahAvratanI jarUra che. bhAvaprANanA atipAtamAMthI nIkaLI jAya tene mATe mRSAvAda-viramaraNanI jarUra che. zaMkA--satya mahAvrata rAkhavuM hatuM ne ? samajI manuSya pratijJA jUThuM nahi kheAlavAnI kare. sAcu khelavuM anI pratijJA hAya. sAcuM khelavuM e vrata hoya teA tItha karI jeTaluM na meAle teTaluM pApa lAge, sAcu khelavu ja e vrata na rahyuM. jeTalu khelavuM teTaluM sAcu ja khelavuM te pAlane. sAcuM ja kheAlavu na pAlave. vyavahAra bhASA che. tene zuM kahezeA ? nina che. Ape dhanarAjajI nAma rAkhyuM te, te zuM kahIne khelAvavuM ? daridrazekhara ahIM Ava ema kheAlavuM? bhaviSya jANyA sivAya sAcuM ja na khelAya. eka mANasane kheAlAvyo, mAnce nahi, tethI vacana khATu te ? AvavAnA che ema jANe! pachI ja meAlI zakeA. sAcu ja khelavuM rAkhyuM hoya tA temAM ekke dhagadhaDA na rahe. kAine kahevAya nahi ke are tu` hiMsA kare che, rakhaDI marIza. pelAnI bhAvanA caDhI. kevaLajJAna pAmyA. tamAruM kahevuM sAcu` ke khATu' ? bhaviSya jANutA na hatA. bhaviSya khANyA tethI khATu. sAcuM ja khAlavuM na rahyuM. ATalA mATe zAstrakAroe satya mata na rAkhatAM mRSAvAda- viramaNa vrata rAkhyuM. AthI mRSAbhASAnA prakAza tA pahelAM samajavAM joIe. cAre bhASAnAM svarUpa jANavAM joIe. jyAre te samajAze, tyAre mRSAvAda-viramaraNunuM svarUpa samajAze. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 27 racanA karatAM sthApanAne kama Ula gaNadhara mahArAjA zrImAna sudhamAM svAmIjI mahArAja bhavya jInA upakArane mATe, zAsanane pravRttine mATe, mekSamAgane pravAha vahevaDAvavA mATe, dvAdazagInI racanA karatA thakA prathama cauda pUrvenI racanA karI, tene lIdhe te pUrve kahevAyAM. je pUrvonI aMdara I paNa evI cIja nathI ke je emAM na hoya. kevalI, mRtakevalI sarakhA hoya. A prabhAva e pUrvene che. e cauda pUrve racAM chatAM sthApanAne kama karyo ? " ema te pApanuM sthAna bane zaMkA-sthApanAmAM pahelAM pUrve joIe, pachI daSTivAda, pachI bIjA aMgo joIe paNa paheluM AsArAMga kema ? samAdhAna-te thApanA tarIke che nahi ke racanA tarIke kahyo. daza jAtanA nibaMdha taiyAra karyA hoya, jema sagavaDatA thatI gaI tema pAvatA gayA. karanArAo vAMcanArAo upara pharaja pADI zake nahi. jema dhoraNane anukrama. pahelA dhoraNamAM pAsa thayA vinA bIjAmAM dAkhala karAya nahi. tema bAra aMganI racanA nibaMdharUpamAM-racanArUpamAM na rahI paNa kamarUpamAM pheravAi. koI pahelI aDhAra hajArI zarU kare tene lagvRtti, samAsacakra na karyA tethI gunegArI nathI, paNa ahIM to zikSApAtra banAvI dIdhA ne Aja karma karavuM ema pharajiyAta karI devAmAM AvyuM. pahelAM rUpAvalI, dhAtu, samAsacada pachI cha hajArI kama karyA chatAM pheraphAra thaI zake che. paNa ahIM khIlI ThokI dIdhI. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3} ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AcArAMganA nava brahmacaryuM adhyayana bhaglRAvyA vinA khIjuM ullaMdhana te pApanuM sthAna. lAgatAM pApA samajIe chIe leAkeAttara dRSTimAM nathI AvyA te bhaNAvavuM nahi. tItha karanI AjJAnuM mahAvratAmAM lAgatAM dUSaNNAne aMge paNa A pApa laukika che. je hiMsA thAya tyAM ja pAtra mAnavA taiyAra thAya. vacananI ArAdhanA e ja dharma kharI leAkeAMttara dRSTi kayAM ? hiMsAnA kAryAMthI pApa mAnavuM. bhale tIrthaMkarane mAnIne cAlatA hoya pazna lekeAttara STinI vAra che. leAkeAttara dRSTi kyAM ? vacananI ArAdhanA e ja dhama ane vacananI je je aMze virAdhanA te te adhama ema thAya teA ja leAkeAttara sthitie uttama dhama' prApta thayA gaNAya. bhale hiMsAne kharAba mAnIe, pApa mAnIe, zuddhine mATe tapa karIe, paNa jyAM sudhI atIndriya jJAnI puruSonA vacana upara ApaNe dheAraNu rAkhanAra na thaIe, tyAM sudhI leAkeAttara ke tattva dRSTi AvelI kahevAya nahi. mahAvrata pALe, sAcave, mahAvratanA dUSaNeA TALe, te TALavA prAyazcitta kare, tapasyA kare, paNa jyAM sudhI vacana upara ceTa gaI nathI tyAM sudhI dharmanuM bAraNuM khulluM thayuM nathI. AvAM mahAvrata che ke jemAM duniyA cU' karI zake tema nathI. bhagavAne kahyAM tethI bhagavAnane mAnIe chIe ane bhagavAne kahelAM tethI sAcAM mAnIe chIe. A mahAvrata tarIke mahAvrata nahi paNu jinanA mana upara. jinezvarAe kahelAM che tethI pAMca mahAvrata mAnIe chIe. sarvajJapaNAnI pratItinu' kAraNa saMzayache mane dAranArA je mArge lai jAya che te sArA mArga. DhAranArAte bharAse javuM hAya teA page retI lAge. agara retI, kAMkarA vagaranA rastA che te jovAnuM nahi. traNa jJAna rAkhyAM che. svajJAna, anaMtarajJAna, paraparajJAna. zrutajJAnanA prakAra traNu, traNa sivAya bIjA Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 39 prakArA nathI. AMkhe AMdhaLA, dhene caDhelA dADhaDAhyo thAya, lAkaDIe doranArA upara hukama calAve, dekhatAne doravA jAya tenI vale zI thAya ? ApaNe paraMparAgamane AdhAre cAlavAvALA, zrahAnusArIne tA emanA vacana hAvAthI e mAnya che. puruSavizvAse vacanavilAsa, paNa tarkAnusArI gautamasvAmIjI pahelavahelA AvyA. mahAvIra vacana dvArA temanA saMzayane chegho tethI mAnavA lAgyA. dekhyA tyAM sudhI kAMi nahi, khelAvyA tyAre kAMi nahi. mAruM nAma kANu na jANe ? pachI mArA saMzayate cheke teA satta jANuM. savajJapaNAnI pratItinuM kAraNu saMzayacheda ane tethI mahAvIrane khelavuM paDayuMare gautama! tane jIvanA sa`zaya kema rahe che? tuM A padmA AvI rIte atha kare che paNa A rIte kara ke jethI saMzaya na rahe. tarmAnusArIne kA paNa jageA para puruSavizvAse vacanavizvAsa AvavA| nahi. te te vacanavizvAsathI puruSavizvAma para javAne, C gautama kahe che-jhu eka piDika chuM tenI jagA para mane aneka piDika kaDuM che? paNa tame aneka piDika che. pratyekabuddha thayA. mAlUma paDayuM, mArA nimitte aneka jagA para rasAI taiyAra thAya che. jo ke lauM chuM ekane tyAMthI. jyAM sudhI zraddA nathI tyAM sudhI vacananI parIkSA karaze. pachI puruSavizvAsa karaze. jenu Agama, vana, jenI mudrA zuddha dekhIe tene mAnIe chIe. zraddhAne aMge puruSavizvAse vacanavizvAsa. tulanAtmaka dRSTie vacanavizvAse puruSavizvAsa che. AvI mudrA, AveA Agama che tethI mAnIe chIe zAstranA zuddhapaNAnA baLathI tArI prIti. A zAsanamAM bAdhitapaNuM heta tA pratIti thAta nahi. tulanAtmaka dRSTi levI hoya tyAM vItarAganI vItarAga tarIke pratiSThA thai zake nahi. tyAM te jo AvuM kAI kahenArA hoya teA lAva. AvI nI thiyarI, AvI mekSa pAmavAnI sthiti, kAi paNa ja gA para hoya tA lAva. AvI sthiti nathI kAie kahI, AvI sthitine Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] sthAnAM satra [ vyAkhyAna DhAMkaNuM lAgI zake tema nathI. vacanathI puruSa para javuM paDayuM. tulanAtmaka draSTie vicAra cAlato hoya te vacanane AdhAre puruSa. haribhasUri kahe che "pakSapAto na je : viTA"i A zlokane kharAba durupayoga thayo che. mAre che he ke nahi te te paNa je sAcuM haze te mAnIza. che karApaNAnI zaMkAne aMge A hyuM che? e chokarAne oLakhatA nathI? bhagavAna haribhasUrine pakSapAta na hato ema keTalAka kahe che paNa haribhasUrine pakSapAta hate. prApti heya tyAM niSedha karavo paDe. mAruM chokarApaNuM ho ke na ho, paNa chokarApaNAnI apekSAe nathI kaheto, huM to satyatAnI khAtara kahuM chuM. kaho chokarApaNuM pUrepUruM hatuM. emane belavuM paDayuM kayAre? chokarA tarIke kahetA nathI, satya vastu tarIke kahuM chuM, chokarA tarIke nahi. zabdArtha tarIke eTale ja artha thAya paNa e ene ja chokarA che. vIra mahArAjamAM seLa AnI-vasa AnI haribhasUrine pakSapAta hatA. te jagata AkhuM jANatuM hatuM. haribhasUrine pakSapAta na hota te pelAne zaMkA na thAta. ahIM pakSapAtanI daSTithI aMgIkAra karuM chuM ema nahi, yuktivALuM vacana tapAsa. tulanAtmaka STithI grahaNa karuM chuM. tulanAtmaka ane pakSapAtanI daSTi ApaNA tarIke mAna te che ja paNa dhamI paNAnI sthiti mATe aditIya mAna upaje che. pakSapAta eTale ene huM, mArA e. pUrA pakSapAta che paNa tulanAtmaka dRSTithI, pakSapa tanI dRSTithI kaheto nathI. jaja pote jajamenTa lakhatAM lakhe che-je ke mArI mA che, mAnI khAtara nahi paNa kharekhara e zirapAvane lAyaka che, enuM kAma advitIya che mATe zirapAva apAvuM chuM. mArI mA na hoya tethI zuM thaI gayuM? eTale mA mArI che e cekasa thayuM. pakSapAta che ema nahi samaje eTale pelA A pakSapAta samaje tevI sthitimAM che. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ]. sthAnagara [39 "pakSapAta ja je chuM' ema kahone ema kema na kahyuM? kuho tyAre jaNAvyuM ke ghara mAruM che, e mArA, huM emane huM paNa A vAta kahuM chuM te mArApaNe nathI kahete. mahAvIra mahArAjane aga ulamAM lavAra karanArA hatA. bIjAne aMge svamAmAM dhake mArane kahanArA hatA. huM je aMgIkAra karuM chuM e pakSapAta che te dRSTithI nahi. sAMkhyAdikamAM dveSa che te aMge nahi. sAMkhyAdikanI chAyA na lau. vAMdarAnI peThe chAyA para ghA karuM paNa atyAre tapAsa karavA beThA chIe. mArI mA che enI AgaLa koI AMgaLI kare te hAtha kApI nAkhyuM paNa nyAya tapAsIe. vIranA pakSapAtane kAraNe mele. "nurAri veca thAya taya padArtha risa" jenuM yuktivALuM vacana nIkaLe tene mAne. vidhine pratyaya melyo, karavuM ja joIe. mahAvIranuM vacana yutivALuM che tene kabUla karato nathI tethI tame anyAyI che. "pakSapAto na me dhIre na dveSaH kapiLAviSu / yuktimad vayanaM yasya tasya kAyaH parigrahaH // " torAtarAni:) nyAyanI dRSTi jagatanI sthiti jaNAve che tethI ya jaNAvatA nathI paNa kArya kahe che. huM te mA tarIke ja mAnuM chuM paNa tuM je alavALo hoya te tAre pavitratA tarIke mAnyA sivAya chUTako ja nathI. tulanAtmaka draSTithI kema bolAya che? tulanAtmaka dRSTithI je bolAya te vyavahAra daSTithI, bhakita dRSTithI dekhAtuM nathI. lakatatvaniNartha graMthamAM A lakhyuM che. tulanAtmaka dRSTinA graMthamAM kyAM joyuM ? abhyapagama siddhAMta vAdIne durbala banAvavA mATe che. vAdIne vakIla samajavAne mATe kahe ke sAcI mAnI le. sAmAnI vastu UDI gaI. prativAdIne UbhA thavAne vakhata nathI raheto. e vAra ema kahI dIdhuM hota ke mahAvIra jevo koI unmatta nathI, to Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna unmatta che tene vacane AvAM che. te enAthI sArAM vacane te kADha? tulanAtmaka dRSTimAM cAhe te bolI zake che. tulanAtmaka daSTinAM je vA hatAM te bhakti daSTimAM melI dIdhAM. khuda jinezvaranAM vacane paNa jhAMpA sudhInAM haribhadrasUrine mahAvIrane pakSapAta na hato e kahevAvALA kevA hatA jyAM tulanAtmaka dRSTi tyAM puruSavizvAse vacanavizvAsa samajuthI belAya nahi. tema takanusArIne mATe puruvizvAse vacanavizvAsa bolAya nahi. zraddhAnusArI mATe te bhagavAne kahyuM te kabUla. vaiSNava, zivane yuktithI radIo apAya, vAta sAbita karIne pachI kahevAya ke amArA zAstromAM Ama lakhyuM che prathama padArthanI sAbitI, pachI vacananI sAbitI ane pachI vaphatAnI sAbitI. anyadarzanI mATe, takanusArI mATe vacana dvArA puruSamAM javAnuM. tarkanusArIne samyaktvamAM mIMDuM che. tulanAtmaka dRSTivALAne mIMDuM nathI. enuM kALanuM ThekANe che. vacananI ArAdhanA e ja dhama. vacananI viruddha je kAMI hoya te adharma. "zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhI'. zeThajInAM vacana jhAMpA sudhI. zeThanI ala, dhyeya jhAMpA sudhI nahi ? mAbApe zikhAmaNa ApI hatI-"eka vakhata hA kahevI. eka vakhata nA kahevI. AvyA te hA. kuzaLa che? to kahe nA. ahIM vacana e paNa jhAMpA sudhInAM che. khuda jinezvaranAM vacane jhAMpA sudhInAM. mekSadvAra sudhInA nahi. samakita sudhI nahi. mAtra zAstra nahi paNa zAsathI tAkAta AvavI joie mithyASTi abhAva chava kaMIka nyUna daza pUrva bhaNe, mekSane daravAje pahoMcI gaye ne graMthimAM rahyo thake bhaNe. A vacana khuda gautamasvAmIjIe gUMcyAM. sarvattapaNAnA, mekSanA rastA batAvyA. pote mekSa vinA kema laTakayA che emane prema hato, tene teDavA mATe Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 41 grAma ziktamAna na thayuM ne ! zAstra mAtra nahiM cAle, zAstrathI tAkAta AvavI joIe. vacananA muddAne aMge sAmarthya yAga samyaktvane aMge, vaLajJAnane aMge, meAkSa pAmavAne ag haribhadrasUrie cAvI ApI hoya tA te sAmarthya yoga. zAstra yAga-- meAkSane darzAvanAra zAstrA e judI cIja che, maeNnAthI Avatu sAmarthya judI cIja che. '" nAthanA ' vacananI dizA. zeThajInA vacanane zikhAmaNanA mudde grAma lAge, vacana.kAma na lAge. zAstra dvArAe thayeluM aLa krama lAge che. baLa zAstrathI AvyuM che. abhiprAyane dhyAnamAM rAkhavAnA che. vacananI ArAdhanA paNu vacananA akSarA nahi; ene bAlA thai eTale dhama', vacana je zenuM che tenA abhiprAyathI viruddha na javAya. viruddha jAya te zu karI AvyA?" ema zeTha khale tema jaina zAstrakArae je dRSTi batAvI che tenI dizA bhUlavI na joie. akSarane aMge dhama rAkhIe te| asuccA kevalI mAnavAne prasaMga na Ave. vacanane akSararUpe nathI levAnAM. vacananA muddAne aMge sAmarthya yAga che. 2 ghara caNaze te khALa rAkhaze anuccA kevalI eTale janmathI mAMDIne kAI pAsethI dhama sAMbhaLye na heAya ane tapasyA karatAM kevaLajJAna thai jAya. dhama sAMbhaLavAnI apekSAe temane dhama sAMbhaLavAnuM nAma nizAna nathI. vacananI virAdhanA te adha, sudharmAMsvAmIjIe cauda pUrvenI racanA pahelI ryAM chatAM AcArAMgane pahelu gAThavyuM, krama gAThavyo, e kramathI viruda janArane prAyazcitta nava brahmacarya' adhyayana bhaNAvyA vinA khIjuM bhaNAve tA prAyazcitta. jJAna zIkhavyuM Ave che. vagara zIkhavyuM potAnI meLe Avatu nathI. vagara zIkhavyA nATaka kare che. evA keTalAka jAnavaranI Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] sthAnaMgasUtra [ vyAkhyAna jAtamAM hoya che. duniyAne nATaka dekhADe che ne pUTha ughADI kare. mera cAra pIchI nIcAM rAkhIne ke te kaLAmAM aDacaNa Ave tema nathI, paNa guru vinA nAcavAmAM taiyAra thayuM che paNa guru na hovAthI cAra pAMca rahI pIchI che, nIcalA bhAgamAM che, pUMTha DhaMkAI ema che, chatAM svapnAmAM pUMTha DhAMkavAne vicAra na Ave. gurugamane aMge paraMparAthI zIkhelAne darajI jevI sthiti. temAM agamacetI. darajI mUtaravAnI jagyA rAkhaze. ghara caNaze te khALa rAkhaze. kAya karyA pachI na mAne te gune jJAna traNa mAnyAM che. AtmAgama, anaMtarAgama, paraMparAgama. paraMparAgama eka ja jJAna. je busvAmIjIthI AgaLa koI AtmAgamaro kA kare te zAstrathI viruddha che. paraMparAgamanuM niyamitapaNuM hatuM tyAre gaNadhara kahI zakayA ke brahmacarya adhyayana vinA bIju vaMcAve nahi. aMganI sAthe upAMga. mULa dIkSAnA divasathI khullAM, cheda pariNati para AdhAra rAkhe che. eka aMga tenuM upaga, mULasUtre dareka vakhata lAyaka che. dA5yanA kene devAya tene niyama nahi. paraMparAgama hovAnuM nakkI karyuM tene lIdhe nava adhyayana vaMcAvyA vinA bIjuM vaMcAve to prAyazcitta to vAMcanAro to chUTe ne ? dukAnamAMthI keDIne mAla maphata Ape te Thapako maLe. laI janArane to sattA kayAM che ? paraMparAgama vinAne Agama nathI mAnyo to ravataMtra levAnI vAta kyAM ? je vacana vaMcAve, Ape tene prAyazcitta. svayaM vAce to paNa prAyazcitta. ATaluM badhuM baMdhana AcArAMga upara lAvIne mUkI dIdhuM. AcArAMgane paheluM goThavyuM. krama nakkI karyo. kAyado karyo eTale kAyade na mAne te guno. zaMkA-pitAnI meLe AcArasaMga vAMcavA mAMDayuM temAM zuM hiMsA vagere thaI gaI ? potAnI meLe sUyagaDAMga vAMcyuM. samAdhAna-vacananuM ulaMdhana e ja prAyazcittanuM sthAna. hiMsA bane ke na bane, paNa vacananuM ulaMdhana e ja prAyazcittanuM sthAna. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 83 cArI mAM gaNAya tenuM varNana trIjA mahAtratamAM Avaze . tItha karanA vacanathI viruddha karAtA cArI bhAgavAnI che. cheDavAnuM ke AdaravAnu tIya kruranA vacanathI. adattamAM cAra bhAMgAnI jarUra. tItha kara adattanA parihAra. jaina zAsana AAcAramAM AtamAta che tIrthaMkara atta yu ? je svAmiattamAMthI, jIvaadattamAMthI UtareluM te. svAmiadatta, jIvaattamAMthI UtareluM na hoya te tItha karaadatta nathI, je tItha karanAM vacano te vayane mAnavAne lAyaka. ete aMge AtmAne baDI devAnA paNa je prAyazcitta te zAne aMge? nathI khatI hiMsA, nathI banI ceArI. eka ja vacanathI viruddha tene aMge. za`kA-prAyazcitta nakakI karavAmAM AvyuM.eTaluM badhuM AcArAMgamAM zuM che? samAdhAna jaina zAsananI jaDa AcAramAM che. jaina zAsana utpanna thAya, cAle, Take te AcAre. AcAra hAya tyAM sudhI Take. bhAcAra gayA pachI tItha rahe nahi. AcAranI ATalI kiMmata hovAne lIdhe e nakkI karyu ke jaina zAsana AcAramAM AtaJAta che. AthI AcArane nirUpaNu karanAra AcArAMga e prathama rahe. e kramane oLaMganAra prAyazcittanuM sthAna bane. pachI vicArane mATe sUyagaDAMga. pachI vargIkaraNa mATe nANAMga. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 18 meAkSanI IcchAvALAne traNa pagathiyAM vicAravAnAM che gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya avAnA upakArane 'mATe, zAsananI pravRtti mATe, meAkSamAne pravAha vahevaDAvavA mATe, dvAdazAMgInI racanA karI. tenI a`dara pahelAM jo ke cauda pUrvInI racanA karI. racanAnI apekSAe pUrvI pahelA nabare hAvA chatAM, AApu dRSTivAda pahelAM karelu. hAvA chatAM, agiyAra aMganI racanA pachI karI chatAM sthApanA karatI vakhata AdimAM AcArAMganI sthApanA karI. kemake zAsananuM cAlavuM, TakavuM, e kevaLa AAcAra upara ja che. AcAra zarU thAya tyAMthI zAsana. AcAra jyAM sudhI cAle tyAM sudhI zAsana. AcArAMganI sthApanAthI AcArane vyavasthita karelA chatAM, vicAranI vyavasthitatA na thAya tyAM sudhI mahuvAnI lAkaDAnI derIe' chokarAne lalacAve paNa rasa na nIkaLe tenA jevuM thAya, paNa vicAranI vyavasthAne aMge phaLa maLe, vicAravAnAM traNa pagathiyAM. dareka meAkSanI IcchAvALAne traNa pagathiyAM dhyAnamAM levAnAM che. te sUyagaDAMgachamAM jaNAvavAmAM AvyAM. A traNa zabdo eTale A artha, A paramA ane zeSa ana. jIve kAi praNa divasa nivRttine iSTa dhArI nathI anAdi kALathI jIva, dhamane sAdhya tarIke gaNutA na hatA. sAdhya tarIke pAMce iMdriyonA viSayeAne-spa vagerene gaNutA hatA. cAhe te pAMca jAtimAMthI kAI timAM, cAhe te cAra gatimAMthI krAI gatimAM hAya te| paNa tenuM sASya eka ja hatuM-STi viSaya, jagata keAnI vAMse pharI rahyuM che? pAMca iMdriyAnI vAMse. anAdi kALathI A jIva viSayAne Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM ] sthAnIMgasUtra [ 41 - tarIke gaNutA hatA, eTale sAdhya tarIke maLe te! ThIka, bhaviSya kALamAM maLe te ThIka, vartamAnamAM maLyA te ThIka, maLI gayA e ThIka, rahe te ThIka, A AkhA jagatanI dazA che. STa sparzI vagere upara dheAraNuM. A jIve kAi dahADe nivRttine ISTa dhArI nathI. STi sparze vagere gayA te ThIka thayuM AvuM kAI dahADA dhAyu nathI, paNu aniSTa viSaya gayA te ThIka thayuM ema dhAyuM che. ApaNe A dhyAna na karavuM, A dhyAna kharAba che, sasAra vadhe che ema kahIe chIe, chatAM lakSamAM nathI AvyuM ke ISTanI prApti IcchavI, aniSTanA viyeAga ke icchA. A badhuM Ata dhyAnanuM svarUpa che. AMdhaLA Dhekhe nahu e savAla ja na hoya AkhyAnanA pahelA e pAyA--iSTa meLavavuM, aniSTa cheDavuM. lagIra khAruM AvyuM mAthu pharI jAya. mIThuM AvyuM khuza thai javAya, Ama thAya tA hajI A jIva Ata dhyAnathI chUTA paDyo nathI. jIvA bicArA zuM jANe ? pAMce jAtinA jIve AkhyAnamAM janmArA pUrA kare temAM navAI zI ? vaidya thayelA kacchanI parejI pALI zakatA nathI, rAkhatA nathI teA pachI bicArA ajJAna kayAMthI rAkhI zake? anAdi kALathI jIva bhaTakaye| ? A savAla kema rahe che ? AMdhaLA na dekhe enA savAla ja na heAya. AMdhaLA dekhe teA savAla. tema A jIva anAda rakhaDe che tenA savAla ja na Aya. bhaTakavAnAM kAraNeA- ISTa viSayanI vAMchA ane aniSTayI dUra rahevuM e joDa lAgelAM che. Ata dhyAnamAM lIna thayelA evA jIva UMce kema AvyA e savAla hAya ? jene je viSayA che temAM teA iSTanI prApti aniSTanA, viyeAgane vicAra hoya che. IMdriya vinAnA ke I jIva nathI. pAMca sivAya chaThThI jAti nathI. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA jIveA che. iMdriya dareka gati, jAtimAM che teA IMdriyanA viSaye! paNa dareka jAti, gatimAM che. te che teA iSTano svIkAra, aniSTane tiraskAra rahelA che. te rahele Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che te| kama bAMdhavA e AMgaNe beThelu che. kama baMdhavuM che teA rakhaDIe temAM navAI zI ? paNa AvI sthitie rahelA UMcI sthitie kema AvyA emAM navAI che. je A jIva UMcA Avye te ajJAnapaNe kaSTa, kAma niCAnA jore. temAM vadhAre nijarU, bAMdhe echuM. je vAta nahAtA jANatA temAM pAsa karyo bhra| gRNyA vinA ajJAnInI tapasyA zA kAmanI ? tamane aMdA khanAvyA kANe ? sadI pacendriya sudhI kANu lAvyuM ! akAma nirA. ajJAna Te ja zikhara upara caDhAvyA. e driyapaNuM hatuM, dasa hajAra varSa rahyA. tyAM khAdara trasapaNAnA khyAla na hatA. jenI vAta jANatA nahAtA temAM aDhAma nija rAe pAsa karyo. karyAM javuM che tenuM jJAna nathI teA enA upayoganuM jJAna kyAMthI lAvavuM ! A teA AMdhaLAnI IMTa, je jIva sUkSma ekedriyamAMthI bAdara e driyamAM Ave, e ja rahe ke AMdhaLAnI IMDha. bAdara eka kriyapaNAmAM paNa trasapaNAnA khyAla kyAM hatA ? jaMgalamAM sAta bhUlA paDe temAM rastA zodhatAM kAine rastA maLe. keTalAMka UlaTe raste jAya. sukSma ekedriyamAM rastA zodhavA nIkaLelA judA nathI. te nigeAdamAM sAthe karyAM bhAgave che. anaMtAnu sUkSma zarIra te niAda siddha thAya che tenI saMkhyA laIe te eka nigedinA jIvA anaMta guNA che. samudramAM pANI che temAM TAMkaNI kheALIe tA kAMi dariyA khAlI nathI thatA. girirAja upara caDhIne Ave, kAIne page kAMkarA lAge, te paga sAthe Ave, tethI girirAja khAlI thai javAnA nathI. eka TAMkaNIne lAgelA pANI mAtrathI dirayA khAlI thanAra kahevAvALAne mUrSoM kahIe. karADa dIvA vacce eka TAMkaNI mUkIe, eka dIvA elavIe teA tenA prakAza gayA. dIvAnA judA judA prakAma TAMkaNI upara hatA. pRthakpe prakAza hatA te thaye|. TAMkaNI upara karADA Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM ] sthAnagibhatra [ 47 dIvAne prakAza mAnavAmAM vAMdho nathI. sUkSma nigada bAdara taijasanA pudagale karatAM ghaNuM bArIka che. ahIM dIvAnI jyota sthaLa che te enAthI asaMkhyAtA bhAga bArIka zarIravALAM keTalAM zarIramAM rahe ? eka eka zarIramAM anaMtA cha tAkAta-zakSita upara vicAra karIzuM to anaMtA mAnyA sivAya chUTake na thAya. audArika zarIra banavAnuM jyAM UbhuM karIe tyAM AtmAnI zarIra banAvavAnI tAkAta upara AdhAra rahe che. anaMtA che maLIne sukSma evuM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganuM zarIra banAve. AtmAnI zaktine anaMta bhAga te sthitine nIcene che. anaMtAnuM sUma zarIra te nigoda. te vanaspati ja. bAdara vastu dekhI zakIe. pRthvI, pANI Adheya vastu che. agni bAhya saMyogathI utpanna thAya che. vAyu e pANIne bApa ke dIkaro. sthAvara ekendriyanA pudagalo manuSya paMcendriya tarIke pariNamAvI zake ane pacendriyanA pudagale mATI thaI jAya che. vAyu apakAyanI sAthe sabaMdha rAkhe. apakAya sarva jagatamAM vyApaka te kevI rIte? bArIka rUpe pANI hoya te AkhA jagatamAM vyApI zake. pANI eka rUpe lAMbe kALa rahe. rahe te lIlAlane neti de. vadhAre bhAga chelAmAM chellA kArya tarIke lIlalane Avaze. te ja nigeda. evI rIte jagatane aMge. chellAmAM chellI sthiti sUkSma nigoda vanaspatimAM ja heI zake. sakAma nijA to devapaNuM lAve jamAM ekendriyapaNuM hatuM tyAM sUkSmapaNAne, bAdarapaNAno khyAlana hatuM. bAdarapaNuM meLavavuM joIe e dhyAnamAM na hatuM. bAdarapaNAne raste levA taiyAra na hatA, chatAM bAdarapaNuM meLavI ApyuM, e prabhAva akAma nirjarAne. tyAMthI kama manuSyapaNuM vageremAM AvyA te prabhAva akAma nijerAne. sakAma nijara devapaNuM lAve. karmane, karmanA phaLone, karmanA kSaya karavAnA upAyone samaje ane tene amalamAM Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mele te sakAma nirjarA. sakAma nirjarA mAM tA Ape devalAka ke mAM te Ape mekSa, sakAma nija rA manuSyapaNuM na de. te samyagdaSTi manuSyane hAya. ane te mekSe na jAya teA devaleAkamAM jAya. sUkSma nigedamAMthI nIkaLIne manuSyapaNA sudhI Avye che. temAM manuSyapaNuM, uttama kuLavagere akAma nirAthI prApta thayAM che. rajapUta tilaka karanArane na gaNe teTalA hathiyArane gaNo 66 mAravADI rAjA paraNavA mATe musApharI karavI hoya te| sAMDhIA upara bese. pAdare eNe hAthI upara. sakAma nirA teAraNe hAthInA jevI che. doDAvI mAre sAMDhIAnai, hAthInA upara besIne teAraNe Ave. mekSa pAmavAnI vakhate sakAma nirAnA hAthI laI lodhA che paNa lAvI mUkyA che akAma nija rAkhe. agaNuAttera tUTe te akAma nirjarAthI. yathApravRtti *raNamAM nathI meAkSanuM jJAna, ke nathI tene- meAkSane batAvanAranuM jJAna, ke nathI kama ne teADavAnuM jJAna. agaNAttara teADe yathApravruttikaraNuM. AgaLa tAraNu sudhI lAvanAra akAma nirAne sAMDhIe che. gra Mthi AgaLa kAI paNa lAvI detuM hoya te te akAma nirjarA. kahyuM che ke deva:tuluM mahAphalaM zarIrane kaSTo te ja mahA. zarIrane me te ja phaLa pAmaze. bhAIsAheba, khApu karavAnuM rahevA do. vaDhakaNI vahu che. deha AtmAnI sAthenI vaDhakaNI vahu che. dehadamana jJAnakriyAne meLavI de, mAMDave teA hAthInI jagAe sakAma nirAne rAkhI che, paNa sAMDhIAne ke nahi. aAma nirjarA sukSma ekendriyamAMthI bAdara ekendriyamAM mAvat sa'nI paMcendriyapaNAmAM lAvanAra marudevIne jhurgAlayApaNuM akAma nirAe ApyuM. devapaNuM akAma nirjarA meLavI de che. devapaNu' meLavavAnI tAkAta emAM che, pAvara(power)vALI che. mAmUlI cIja nathI. ApaNI apekSAe tA guNa ja enA gAvAnA. rajapUta tilaka karanArane na gaNe teTalA hathiyArane gaNuze'. sAcA rajapUta hathiyAranI kheakhI Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 4 kAi divasa na kare, tema sAcA puruSa akAma nirAnI kheakhI na kare. kuMbhAra ja taravArane khIle gaze. kAraNa tarIke tA akAma nija rAne vakhANIe akAma nirjarAthI sUkSma ekendriyathI kevI rIte caDhavuM thayuM ? thayuM. rajapUta siMhAsana, mukuTane pheMkI detA nathI paNu kAraNa tarIke, prabhAva tarIke hathiyAra tararate gaNe che. akAma nirjarA na hota tA ApaNI A dazA na Avata. kAraNa tarIke samazeranuM zauya vakhANe, tema kAraNa tarIke kAma nirAne vakhANIe. AthI AMdhaLA nathI dekhatA e savAla na hoya. AMdhaLA dekhe tA navA. e prabhAva tA akAma nirjarAnA sUkSmapaNuM, trasapaNuM vageremAM khyAla na hanA chatAM sagI manuSyapaNa A jIvane kema maLyuM ? tene savAla. te kAma nirjarAnA prabhAva. te kAma nirA bhavitavyatAe kAvI. bhaviSyamAM na banavAnuM banyuM tethI tenuM nAma bhavitavyatA. dareka dagImAM, dareka bhavamAM, dareka gatimAM, dareka jAtimAM karmAMsaMdhanA daravAjA khullA mUkelA hatA ane ISTa viSayanI prApti, aniSTane tiraskAra A e vicAra rAkhyA hatA. lAlacamAM ApaNI jAnavaranA jevI dazA gAya pANI pI Ave bahAra, carI mAve bahAra, khALa daie tethI dUdha ahIM dAvaDAvavA Ave che. khALamAM lalacAI che. savArathI DhAra chUTavA mAMDe, chUTatAM traNa kalAka joie. sAMje carIne mAthe tyAre jhapATAmAM. kAraNa ? khALanI lAlaca. lAlacamAM rUpiyAnA mAla cAra paisAmAM kheALa mATe ApanArI khIlA AgaLa AvI UbhI rahe. dAraDu baMdhAve. doraDu badhAve tyAre mAthuM ke zIMgaDuM na pherave. A vAta dhyAnamAM laIzuM teA lAlacamAM kaI sthitie jIva na Utare ! bhulApApaNa khyAlamAM nathI mAnyuM, gAya pAte karyAM UcharI hatI ? kayAM janmI hatI tene khyAla nathI. atyAre kheALa kANu de che te jue, 4 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ]. sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna paNa utpatti vagere bhUlI jAya, jaMgalanI svataMtratA bhUlI jAya. daDIne khIle Ave. aDaphaTamAM mANasa Ave to paDI jAya. lAlacamAM jevI jAnavaranI tevI ApaNI dazA thAya. Ane to lAlaca sAthe mamatA, mArApaNuM, kAkA, mAmA, badhAmAM mArApaNuM. A badhA khIlA lAgyA pachI zuM thAya? zI rIte khase? traNe pagathiye jIvanI sthiti have mULavAta para Avo. anAdi kALathI A ja viSayanI prApti tarapha ISTatA gaNI che. ISTa viSane meLavavA mATe. aniSTane dura karavA mathyA che, temAM kALa gumAvyo che, paNa chUTe to kalyANa ema thayuM nathI. pahele pagathiye jIva Ave te zuM thAya ? ISTa viSayo prApta thAya temAM jevI khuzI, aniSTa viSayo khase temAM jevI khuzI. tevI ja khuzI dAna, zIla, tapa, bhAvane aMge thAya, tevI ja khuzI mokSa mArgane aMge, samyagdazana vagere aMge thAya tyAre paheluM pagathiyuM. kaI artha lAgatAM, "jhayama' A sAdhya lAgatuM. jevI rIte kuMTuMbakabIlAne aMgejeTale aMze prIti teTalA aMze deva, guru, dharmane aMge prIti thAya. vivAhane aMge prIti, tevI echavane aMge thAya te paheluM pagathiyuM bIjA pagathiye "ba ma A paramArtha. deva, guru, dharmanuM ArAdhana, dAna, zIla, tapa, bhAvanI pravRtti saravALe hisAbamAM AvavAvALI che ema thAya tyAre bIjuM pagathiyuM. A nigraMthapravacana ja paramArtha che-Ama thAya tyAre bIjuM pagathiyuM AvyuM, trIjuM nahi. A badhAM phaLa tarIke kahevAnAM. kharekhara heAya te A-A badhAM julamagAra, saMsAramAM jeTalI mArI pravRtti, te mArA AtmAne phasAvanArI julamagAra che. dAna, zIla, tapa, bhAva, samyagdarzana vagere sivAya je karuM te tane netaruM che. A sivAya je kAMI karuM te motane notaruM che. bakarI bevakUpha. dhULathI DhaMkAyelI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvIsamu' ] sthAnAMgasUtra [ 11 charIte kharIthI kasAine khullo karI Ape', tema A bevakUpha peAtAne DUbAvanAra cIne te AnathI kare che. rakhaDAvanArane khIlI DhAkIne majabUta kare che. "sele anade." A nibhraMthapravacana sivAya je kAMI jagatanI sthiti te badhI julamagAra che. A sthiti Ave tyAre trIjI pagathiyu. A trIjI vicArasaraNI sAthe AcAranuM pAlana mekSanA khAraNAne taDAke khAlI nAMkhe che. jyAM sudhI evicArasaraNI na Ave tyAM sudhI bAraNuM khulatAM nathI. pAMca anuttaramAM meAkSanAM bAraNAM baMdha. cAhe te| AcAra vicArasaraNI vinA Ave nahi. eka kirAnI buddhi para AkhA gAmane bhAsA [pa sUyagaDAMga racIne traNa vicArAmAM caDhavAnuM, tyAM sthira rahevAnuM jaNAvyuM, chatAM sa kALanA padArthI ane vicArAnI iyattA lAvI zakAya nahi tethI zuM karavuM? AkhA pahADa upADI na lavAya te nIce khAdIne mAMDaveza karI devA tethI pahADa ApoApa upara AvI jAya.A rAhiNIAe kahyuM-mAMDavA upara zilA mUkavA lA kedALI pAvaDara kAdALI pAvaDA le! tethI zilA upaDavAnI? je asaMbhavita lAgyuM te karAvavA nA cheArA jAya che. zilA mAMDavA upara zI rIte lai javAya ? hiNIAnI sAthe gayA. pacAsa DagalAM rahyAM tyAre kahyuM ahIM khA. tyAM khAdAvIne UMDA khADe! karAbyA tyAMsudhI pelA khAdatA gayA. eka ekarAnI buddhi upara gAma lekeAne keTale bharesi che. pacAsa, sAThe hAtha UMDe!, dasa hAtha paheLeA khADA kheAdAyA tyAM sudhI khAdyA gayA. eTalA UMDA khADA thayeA. je tarapha zilA che te tarapha khAdavA mAMDI. ajJAnIne te! A mArI pADaze ema thAya. zilAnI nIce khAdAvavuM te mArI pADavA jevuM. tema ApaNane sA bhagavAna upara kutarkanA bhaya jatA nathI. zilAne bhAga AvatA gaye. pelI bAju khedeo. zilAnI nIce kAMi paNa mATI rahevA dete Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nathI paNa saLelAM kALAvALAne ema thAya ke mAi jaIzuM. gAmanA lAdene rAhiNISmA upara vizvAsa hatA. pacAsa sAr3a hAtha UMDuM khAAI gayuM eTale asa. dasa jaNu raho, khIjA cAlyA jAo. badhe lIMpI nAkheA. upara caMdaravA, bAMdhI de. ahIM siddhAsana gAThA. rAjAne kahevaDAvyu` ke moMDapa taiyAra thayA che. rAjA AvyA, kharekhara mAMDavA che. zilA upara che. ahIM zahiNI sarakhA chekarA upara AkhuM gAma bhAMse rahe che ane te pramANe cAle che. zivati musApharakhAnu che, ghara nathI ahIM klikanA nAthane mAnIe chIe ane aAma krama ? ema kahI DAcakAM hulAve tenI dazA kevI ? jenI AcAranI dazA vicAravA jevI haiAya. IyattA na Ave teA vacana upara bharesA na rahe, mATe tANAMgachamAM vargIkaraNa, temAM nakkI karyuM...-'paMca maddavyathA0' pAMca mahAtratA kahelAM. khuda bhagavAna jaNAve che ke mArAM kahelAM nathI, huM kahuM chuM ema nahi, dareke kahelAM che. mahAvratapaNuM rAkhavAne mATe 'sava" zabda mUkavA paDayo. zaMkA-prANAtipAta mAtra cheADavA che, pachI sanI jarUra zI ? pAtaLuM pANI lAvaje te kahevAnI jarUra? pANI pAtaLuM hoya tema prANAtipAta cheADI dIdhA teAsa" AvI gayuM. jenA peTamAM du:khatu hAya te ajamA khAya. tema jene dezathakI cheADavu haze te sthULa vizeSaNa joDaze, mATe sara vizeSaNa joDIne kAma zuM? AgaLa javAnuM dhyeya heAya teja musAphara samAAkarAne rAge mAne ajamA khAvA paDe. kema ? kAraNu eka ja, mA dvArAe karAnu pASaNa, tema aNuvratavALAmAM 'deza' vizeSaNu mUkavAnI jarUra hatI. 'sava' mUkavAnI ahIM jarUra na hatI paNa okarAnA peTamAM duHkhAvA hoya tyAre mAne ajame khAvA paDe, tema dezavALAne khyAla rahe ke sa dhyeyapaNe che. dezivarati e musApharakhAnuM che. dhara Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThThAvIsamu] sthAnoMgasUtra [ 13 nathI. dhara savirati che. dezivarita tapekSA leADhAnuM pataruM-tenI upara rahevAnuM. tapeluM kaDhAIyuM temAM paga sthApavAnuM zAstrakAre tyAM vAparyuM che. meM tA musApharakhAnu vAparyuM`. musApharakhAnAmAM UtarelA musAphara khAnAnA vicAro na kare, pazu jAM javuM che tyAMnA vicAza kare. je amuka dhArIne na nIkaLyA hAya te rakhaDAu che, musAphara nathI. jene AgaLa javAnu dhyeya te musAphara saviratinuM dhyeya na hoya, te bhale dezivaratimAM hoya paNa rakhaDatA. 'sidhAMntujAnAM vecataH sthArinAM e dhyeya rahe. amadAvAdathI saMdha nIkaLyA. doDha mAse AvyA. sAsAiTI AgaLa kahyu, siddhAcaLanA saMdha, siddhAcaLa javAvAmA na hoya tene peAlIsa pakaDe. seAsAiTIthI mAMDIne jeTalA paDAva karyA temAM jaIe chIe, siddhAcaLajI jaie chIe ema khelIe chIe. siddhAcaLajI sudhI jae chIe. ema kheAlatA nathI ke siddhAcaLajI AvyA. rahyA eka dahADA paNu dhyeya siddhAcaLanuM. tema sarvAMvitinuM dhyeya--eka hajAra traNaseA ceAsI bhAMgA vakhata. saMviti keTalI cheTI rahI. savavati kAre maLavAnI. evI sthitimAM Ave tyAre dezavirativALA kahevAya. 'paMca mayA' pAMca mahAvratamAM pahelavaheluM satra prANAtipAtathI viramavuM. 5 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 29 piSTapeSaNanI paNa AvazyakatA gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAvAmIjIe bhavya vAnA upakAra mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamAnA pravAha vaheDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM cauda pUrvAnI, dRSTivAdanI racanA karI. te racanA karyAM pachI maMda muddhine mATe, strI bALakAne mATe agiyAra aMganI racanA karI. agiyAra aMga eTale piSTapeSaNakaheluM kahevuM. tema chatAM te karavu paDayu. cauda pUrvAnI aMdara, bAramA aMganI aMdara evI eka paNa vastu nathI ke jenuM nirUpaNu na hoya. agiyAra aMgamAM tenu ja nirUpaNu karavAnuM rahyuM, tethI karelAnu karavu, piselAnu pIsavuM. vAta kharI che paNu eka vAta dhyAnamAM rAkhavI-- mULakaraNe karelI kriyAnA upayega karavA mATe khIjI kriyA karavI paDe.' eka kriyA karI dIdhI eTale kRtAtha thayA ema samajavuM joie nahi. cauda pUrva, khAramuM aMga e tevA buddhizALIone aMge kRtAtha, jemAM kSuddhi nathI, jete adhikAra nathI evA pahelA pagathiyAvALAne bAramuM aMga, cauda pUrva zuM kAma kare ? guru ane vidyArthI [6] vidyArthI gurunI sAthe jatA hatA. tarasa lAgI, guru pANI bharavA gayA, paga khasI gyA. ziSya rAMDeA pADavA lAgyA.-dhAvata dhAvatA hAjAH mama gujaH rUpe patitaH A khUba sAMbhaLIne kANu Ave ? lAgaNI, pharaja, rADApADI leAkAne saMbhaLAvyuM paNa tethI vaLe zuM? tema gaNudhara mahArAja cauda pUrvAMnI racanA karIne besI rahyA hata te ApaNI zI vale thAta? dhAvata' vALu' sAruM, suMdara chata jaMgalI leAkeAne nakAmu, tema ahIM piSTapeSaNa kahe paNa jarUrI. AthI agiyAra aMga racavAM paDe. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [55 mInIbAI ane bagaluM A zAsana ekalA vidvAne mATe nathI. ekalA buddhizALIone mATe nathI. mAtA roTale kare tethI saMtoSa mAnI letI nathI. jeonA dAMta majabUta che te khuzIthI khAI leze, paNa baccAne pUrA dAMta nathI AvyA, tene mATe cUro karI dauM. baccAMne mATe roTalI taiyAra karelI hoya paNa saMskAra karavA paDe. baccAMne lAyakanuM banAvavuM paDe. mInIbAIe bagalAne jamavA notaryo. khAo bhAI ! zuM khAya ? gaNadhara racanA karavA bese, ane mAtra cauda pUrvonI racanA karIne besI rahe te mInIbAIe bagalAne khIra pIrasI tenA jevuM thAya. ahI te jeo samyagdarzananI dizAthI dUra thAya che, samyagajJAnacAritrathI cheTA che, teone dAkhala karavA e ja udeza che. ka rakhAnAvALA mAla banavA mAtrathI kRtArthatA mAnatA nathI, paNa gharAkI kheMcAya kema ? mAlanuM pekiMga (pakcing) lakkaDa banAve ane ThAThamATha rAkhe. mAlane taiyAra karavAmAM kArakhAnAvALA pitAnI kRtArthatA mAnatA nathI, paNa khapAvavAmAM kRtArthapaNuM mAne che. phaLa mAlanI kha5mAM mAne che. tema gaNadhara mahArAja racanA karavA mAtrathI pitAnuM kRtArthapaNuM gaNatA nathI. racanA mAtrathI kRtArthapaNuM nathI mekSano mArga dareka jIva levAvALo nIkaLe, varte, dareka jIva hita prApta karI zake, tethI agiyAra aMga karavAnI jarUra paDI. racanA mAtrathI kApaNuM heta te cauda pUrva, bAramu aMga karyA pachI AcArAMgAdinI racanA karavAnI jarUra na hatI. badhuM AvI gayeluM chatAM e te buddhizALIne lAyakanuM. dIkSAne lIdhAne dasa vIsa varSa thayAM-te aMganA vAMcanArA tarIke che. pUrve zruta pAThI pANa tarIke nahotuM paNa meDhe rAkhatA. mAdhukarI vRttine pAye jenee lIdho che zaMkA-meDhe karavAthI zuM? samA-ApaNI daridra dazAnI Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56] sthAnAgasatra [vyAkhyAna e vAta che ke eka vastu khyAlamAM AvI ke daMDayA. ekane virodha keTalI go para Ave che, te moDhe na hoya to zuM thAya ? eka savAla nIkaLe tyAM pustaka kholavAM paDe che. vaidika lekee mAdhukarI vRtti rAkhI. te vRttine pAyo jemAMthI lIdhela che. eka vAta dhyAnamAM rAkhIne agiyAra aMga khole. dekhA jAo. eka savAlane aMge agiyAra aMga vAMcI javAM joIe. aMgamAM e kaI jagAe che? e mAdhukarI vRtti kevI rIte kahevA mAge che? apIDA, avyathAne aMge mAdhukarI vRtti hatI. aMgapraviSTamAM uchavRtti zabda hato. zayaMbhavasUrie je brAhmaNe mAdhukarI vRtti para jora detA hatA tene batAvyuM ke je uMchavRtti che te ja kharekharI mAdhukarI vRtti che mAdhukarInI vRtti sAmudAyika. te uMchavRttithI halakI che. Ane vAdIe savAla karyo. tene uttara kahetAM doDha mahine jAya. deDha mahinAmAM enI zaMkAnuM zuM thAya? je mATe hoya to tene te vakhata kahevAya. ApaNo ke pUchanArane AtmA saMdehamAM na rahe. ApaNI ane enI daSTimAM taphAvata. ene zAstramAM auzikAdi deSa nathI. anumodanA jevI cIja nathI. saMkalpa nAmane doSa mAno nathI, to vajavAnuM kayAMthI rAkhyuM heya mAdhukarIne artha eTale eka ghere na khAvuM. eSaNAzuddhi para tatva nathI. eka ghara para tava che. pratyekane ene mAra lAvavA che AthI agiyAra aMgenI jarUra ghaDiyAmAM vagara gokhe agiyAra aMgane moDhe karavAvALAne mATe cauda pUrve, bAramA aMganI racanA basa che. ahiyAra aMganI kAMI jarUra nathI. vIsa varSane kare che. te mA bhANuM game tyAM mUkI gaI hoya te utArIne khAI le. mAne te dhAvaNAne, dhULamAM ramatAne, dukAnavALAne paNa pALavAnA che. mAnI dRSTi badhAne pALavAnI che te mAe savaDa badhAnI karavI paDe. pote chevaTe cAvIne nAnAM baccAMne Ape. Aja vAta lakSamAM laizuM to jagatanA tAraka banavAne te ja lAyaka. jagatanA rAhane mATe jagatanA guru bananAre taiyArI kaI karI ? Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] sthAnAMsUtra [57 cauda pUrva, bAramA aMganI racanA karyA chatAM te na samaje tene mATe agiyAra aMganI racanA karI. baMnene tAravA che. mAtAe dAMtavALA, dAMta na AvyA hoya agara paDI rahyA che tevAnuM rakSaNa karavuM paDe. tema cAhe bALaka hoya, cAhe vidvAna haya, darekane mokSane mAge lAvavA che, tene mATe agiyAra aMga karavAnI jarUra. devatAnI bhASA ardhamAgadhI bhASAmAM vicAra karIe te sUyagaDAMga nikitakAra kahe che ke svAbhAvika bhASA prAkRta bhASA che. baccuM bolatAM zIkhe te vakhate bolAvavA mAMDe. rAma rAma kahe te rAma bolI deze paNa namaH bolI zakaze nahi. batrIsa dAMta hoya tyAM sudhI belI zakAya. saMskRta bhASA kRtrima che. prAkRta te svAbhAvika che. jagatamAM pravartelI saMskRtine gIrvANuvANa keTalAka kahe che, e bicAga keTaluM jUThuM bela che. temane tene khyAla nathI. sihAMtathI, vAstavika rItie keTaluM jUTha bole che tene khyAla nathI. devatAnI vANuM jene ardhamAgadhI mAne che. bhagavatI chamAM cokakha lekha che ke devatAnI bhASA ardhamAgadhI. ApaNe kahIe gIrvANavA-saMskRta te te zAstrathI viruddha. aDhAra dezanI bhASAe mizrita eTale ardhamAgadhI. jeo gIrvANe bhASA saMskRta bolatA hatA ema kahe che teoe siddhAMtane kuThArAghAta karyo che. ahAre dezathI mizrita bhASA te prAkRta ardhamAgadhIe nibasUtra. devatAone ardhamAgadhI bolavAnuM. je vakhate devatAnI saMskRta bhASA kahIe te vakhate miThAvathI derAyA chIe. na jANe te na bole paNa bApa bairI kahe tethI bairI bolI devuM ! svasiddhAMtanuM ajANapaNuM. khyAla nahi tethI zAstranI viruddha belI daIe ? bhAve zAstramAM devatAnI ardhamAgadhI bhASA heya, paNa bIjA saMskRta bole tenuM zuM? zAstranuM ekavacana zAstrAnusArIne mATe basa che. tulanAtmaka daSTie-ahIMthI kALa karIne devatAmAM jAya Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna . te badhA vItarAga hoya ema kahevAya nahi, sarAga paNa heya. sarAgapaNe je devatAmAM utpanna thAya te peAtAnAM bairI karAMne aMge rAgavALA hoya, tethI rRnusvAra vRjIva vara!' DeAzI, bALa, khAle tyAre zuM kahe? kahe te dhAvata dhAvata hovAH' jevuM thAya. jagatanI bhASA saMskRta nathI, paNa aDhAre dezathI mizrita prAkRta bhASA che. temAM aDhAra dezanA zabdo dAkhala thayA haiAya. relve, phrAnasa vagere zabdo badhI bhASAmAM pesI gayelA che. tyAM bhASAne aMge ajANapaNuM nahi. devatAne AbAlageApAlanI bhASAmAM khelavuM paDe. laDAio jAge che, aneka dezanAM lazkare| hAya, badhA samaje tevI bhASAmAM khelavuM joie. lazkarane aMge niyamita bhASA karavI paDe. te vinA ekasarakhA saMdezA ApI zakAya nahi. aA samaje tevI bhASAnI jarUra devatAone ArAdhavAnA ijArA amuke ja rAkhyA nathI. devatAnI rastuti badhA karI zake. devatAnI stutine hakka badhAne che. devatAnI prAthanA kayA zabdomAM hoya ? jo darekanI petapeAtAnI bhASAmAM hoya teA dheAMghATa thAya. je maneAharatA che te rahe nahi. devatAnuM ArAdhavAnuM darekane mATe zakya, jarUrI hAya te sane cAlatI evI bhASA hovI joie. tethI aDhAra deza iizrata bhASA rAkhavI paDI. pUrva bhavanA rAgane aMge ArAdhavAnI yAtA rekI mAnelI haiAne aMge, varadAna mAganArA judI judI bhASAnA havAne lAye bhASA badhA sama zake tevI rAkhavI e. devyApaka tarIke prAkRta bhASA te vakhate kai bhASA hatI ? age kanA zilAlekhA kayA dharmane aMge che? te nirNaya karavA muzkela che. lagabhaga badhA dezamAM azAkanA zilAlekha maLyA che. eka paNa zilAlekha saskRtamAM nathI, e zilAlekhA te te dezanI raiyatane uddezIne lakhavAmAM Avya! che Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 59 rAjA Ama mAge che, dhAre che, mATe Ama karavuM ema dezane orDara (order) karavo hoya, to dezanA orDarane mATe je bhASA lakhAya te te loko samajatA hovA joIe. te vakhate te bhASA pravAha tarIke cAlatI hatI. saMskRta bhASA pracalita nahatI. dezavyApaka tarIke je prAkRta bhASA na hota to je azokane aneka dezomAM lekenI potAnI bhASAmAM zilAlekha lakhavAnuM baneluM te banata nahi. ethI ja eka niyamita bhASAnI jarUra ardhamAgadhI ane pAlImAM amuka akSaranA AdezamAM pheraphAra vinA bIje pheraphAra nathI. pAlIne abhyAsI prAkRtine sArI rIte jANI zake che. akSarane pheraphAra thAya temAM navAI nathI. azokanI vakhate je bhASA cAlatI hatI tene amuka vikAra thayeluM hatuM. A dezanI aMdara aDhAra dezane cAlI zake. dezanI daSTie sADIpacIsa dezanI bhASA tarIke aDhAra vibhAga che. sarvanI ArAdhanAnA daravAjA khullA karavA mATe, sarvane varadAna ApavA mATe, temaja tIrthakare devatAne uddezIne dharma kahe te vakhata eka niyamita bhASA na heya te je devatAne kahevAnuM hoya temAM manuSya Ave te tenI AbarUnA kAMkarA thaI jAya. devatAnI, tIrthakaranI ane dezanI bhASA ardhamAgadhI hatI, tethI dharmane pravAha ekasarakhI rIte cAlI zakaye. bahArathI AvavAvALAnI bhASA ekasarakhI hoya te te badhAne baMdha thaI zake, hiMdImAM amuka samajI zake, amuka bhAga bIlakula nahi. AgrA ajameramAM huM Avyo chuM" kahe te ahIM AvI gayelA samaje, bIjA na samaje. dharmanA pratibodharUpa bhASA badhA dezane lAgu paDe tevI na hota to amuka zrotA ja lAbha laI zakata. ahIMnI bhASAmAM bIjA lekone tuMbaDImAM kAMkarA jevuM thAya paNa sAmAnya hoya te badhA samajI zake. dharma, adharma, ArAdhanAdhinAnA prasaMge, kauTuMbika vyavahAra, Arthika, dhArmika vyavahAra je bhASAe rokI lIdhA pachI je bhASA bAkI rahe te saDIne Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAgasava [ vyAkhyAna marI jAya. devalokane vyavahAra moTI saMkhyAmAM vahete heya tyAre vizeSa pramANamAM je bha SA hoya te ja bhASA rahe. gujarAtamAM rahelA hAya, mAravADa jaIe, tyAM ahIMnA gaelAne kaI jarA tarA palaTo karavAno hoya. ghaNe bhAga ardhamAgadhIne upaje che. AthI stutinA, niMdAnA vyavahArane aMge, dharmane aMge, varadAna aMge, dhamAonA prasaM ne aMge ardhamAgadhI rAkhyA sivAya kTake thato nathI. zrAvakane dharmane prasaMga je ahIM te devatAno vyavahAra tyAM paNa khare. jagata mAtranA uddhAra mATe prAkRta bhASA je tIrthakaranI bhASA, te ja zAsananI bhASA ane te ja bhASA devatAne rAkhyA sivAya chUTako nathI. tIrthakarathI mAMDIne devadevI sudhI eka bhASAmAM AvavuM ja paDe. bhASAnI apekSAe tIrthakara, gaNadhara, kevalI, sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, bhakta, deva, devIonI eka ja bhASA hoya. tethI te bhASAmAM tIrthakarane dezanA devI paDe che. sarvajJa hatA, navI bhASAmAM camatkAra dekhADe tema hatuM, pote bele tevuM bIjA samajI jAya paNa gaNadhara ripeTe zAmAM levo ? riporTaranI bhASAmAM na bele to riporTamAM goTALo thaI jAya. tIrthakarane te ja bha SAmAM bolavuM thAya ke je bhASA gaNadharanI, je bhASA lekonI, devatAnI. AthI tIrthakarane ane gaNadharane, sUtranI bhASA ardhamAgadhI levI paDe. AvI bhASAmAM jagata mAtranA uddhArane mATe bele che. saMskAra karelI, kRtrima e saMskRta have jagadguru keNa thaI zake ? jagatane lAyaka upadezazelIbhASA heya te jagadguru thaI zake. je ardhamAgadhI aDhAra dezanI che te ja ardhamAgadhI devatAnI bhASA che. azokanA zilAlekhothI, pAtAMjalinA bhASyathI kahe-azuddha zabda oLakhAvavA ke zaha Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamuM] sthAnAMgasUtra ( [ 6 oLakhAvIne te belatAM zIkhavavuM? zIkhavavuM zuM? azuddha nahi bolatAM zIkhavato pAra na Ave. koI dezamAM gAyane mATe amuka zabda vaparAya che. deza, dezanI bhASA keTalI badhI, tenI azuti samajAvavI te karatAM "go' zabda zIkhave ThIka che. "ge' zabda eka dezamAM bolAto na hato. saMskRta e pAtAMjalinI vakhate dezabhaSA na hatI. phalANA dezamAM "ga" zabda bolAya te lakhavuM paData. pAtAMjalinI vakhate eka paNa bhASAne zabda "ga" na hato. dezadezanI bhASAne jaNAvatA zabdo ardhamAgadhInA hatA. saMskRta eTale saMskAra pAmelI eTale mULa kAMI bIjI cIja che. zAka ane vadhAra be judI cIja che. nahi to vaghAreluM belavAne prasaMga na Ave. saMskAra karelI, kutrima e saMskRta. AthI saMskRta zabda ja kahI Ape che ke te kRtrima che. zIlAMkAcArye lakhyuM che ke gaNadharanI racanA saMskRta-kRtrima bhASA vaDe nathI. nikitakAre je lakhyuM tenA arthamAM temaNe lakhyuM che. zakAnuM samAdhAna karI zake tenuM ja vyAkhyAna sAMbhaLavA lAyaka. "svAbhAvika eTale prAkRta " tu patrimeLa saMrakana, prati saMdara, tatra mAnuM prati' prakRti eTale saMskRta ane saMskRtamAMthI thayeluM te prAkRta ema hemacaMdrasUrijI jaNAve, prAkRta vyAkaraNamAM jaNAve. sUtrakAra, niyaMtikAre prAkRtane asala mAnI jyAre hemacaMdrAcArya saMskRtine asala mAnI. lakheluM kahI de-evuM kahevAvALA pAse samakitIothI vyAkhyAna saMbhaLAya nahi. gAyanuM dRSTAMta [7] eka vakhata gAya caravA gayelI TAMTiyo bhAMgI gayA, cAle ja nahi. mAre karavuM zuM? besI rahevuM pAlave ? evAmAM koI gAya vecAtI levA Avela. zarIre laTapuSTa, acaLa bharelA, kiMmata karAvI. rokaDA paisA Ape te vAta. gAya levA Avelo eTale paisA laIne Ave. rakama laIne pele to ghare gaye. ANe gAyane uThADavA mAMDI, Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paga tUTela, zarIre lakhapuSTa. mAryA, ThagAyA, are zuM thAya ? adhiLAne bahera maLe tema tene thayuM. teNe vicAra karyo ke koIne kheLavA de. keI bIje gAma levA AvyuM. hama lIdhI paNa koNa khaTapaTamAM paDe tethI vecI dauM chuM. kiMmata TharAvI, pele kahe jarA tapAsavA de, eTale pelo kahe meM beThI lIdhI che tethI tema le: 'tu akakalano AMdhaLo tethI mAre AMdhaLA banavuM.' - guru pAsethI sAMbhaLyuM hoya, bIje zaMkA kare. gue kahyuM, teTaluM saMbhaLAvavuM che. bIjuM pUchaze nahi. AthI je zaMkAnuM samAdhAna na karI zake tenI pAse vyAkhyAna saMbhaLAya nahi. guru pAsethI samajIne le, bIjAne samajAvIne Ape. meM te bekI lIdhI che. tAre beThI levI hoya to le. gAyane pama khoDo che ke kema te parIkSAnuM sthAna che. keTalA vitara thaze? to kahevAya jJAnI jANe. paga jevI cIja pite jue nahi bIjAne jevA de nahi. jene khulAso thaI zake te heya temAM "guru pAsethI lIdhuM che. tAre sAMbhaLavuM heya te sAMbhaLa' ema na kahevAya. sUtrakAre kahyuM che tema kahuM chuM ema na cAle. hemacaMdrAcArya mahArAje kahyuM che tema kahI do tethI na cAle. "kahyuM te saMbhaLAvI dIdhuM' tevAnI pAse vyAkhyAna saMbhaLAya nahi. virodha melIne cAlyA javAmAM Ave te nukazAna. - vastunI khabI samajAI nahi hemacaMdrAcArya mahArAje A vAkya kayI jaga para kahyuM che? siddhahema vyAkaraNanA AThamA adhyAyamAM. sUtro kayI rIte karavo che? saMskRtathI je kAMI juduM paDatuM hoya te mAtra kahevuM che. sAta adhyAyamAM kahelAthI juduM paDatuM te AThamA adhyAyamAM kahevuM che. sAta adhyAye sAdheluM te pUrI rAkhyuM. temAM palaTo karIne karavAnuM tene mATe AThame adhyAya. AThamAnA sUtranI apekSAe mULa vastu saMrakRta. temAM pheraphAra karIne prAkRta karI. zAstra racanAnI apekSAe che, bhASAnI apekSAe nathI. " khAta" ahIM dezya Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNatrIsamaM ] sthAnAM satra [[ 63 prAkRtane adhikAra nathI. saMskRta kahevAI gayeluM che. saMskRtajanya prAtane adhikAra che. kahe A uparathI hemacaMdrAcArye cokakhI rIte jaNAvyuM ke ahIM prAkRta mAtrane adhikAra nathI. saMskRtanA sUtro pachI je vikAra karIne prAkRta banAvavAmAM Ave tene adhikAra che. saMskatathI je prAkRta banAvAya tene adhikAra che. prAkRta mAtrane adhikAra nathI. A jyAM ekakhuM jaNAvyuM che. e artha prAkRta bhASAne lagADI de ane virodha jaNAve te kenuM kAma? zaMkA-hemacaMdrAcArya evuM AMdhaLuM anukaraNa kema karyuM ? emaNe pahelA adhyAyamAM prAkRta rAkhavuM hatuM ne? AThamA adhyAyamAM kema rAkhyuM? "arthane AtaryA artha karIe to have nahi te hamaNuM. svAbhAvika bhASA prAkRta hatI tene saMskAra thayo tethI saMskRta thayuM ema kahevuM hatuM. prAkRta caMDavyAkaraNa, pANinI karatAM paheluM che te sIdhuM che. svAbhAvika prApta bhASAne age sIdhuM ja prAta. krama sIdho hato te chaDIne Ama kema karyu samA -deza, kALa, manuSyanA prasaMganena jANe te vastunI khUbIne na samaje te svAbhAvika che. racanAnI asara che, bhASAnI nahi kalikAla sarvajJa bhagavAna hemacaMdrAcAryane A vyAkaraNa zA mATe? kenI prArthanAthI karavuM paDayuM ?siddharAja jayasiMhanI prArthanAne aMge ke kumArapALanI siddharAja kayAre pasaMda kare ? enA paMDita tiraskAra na kare tyAre. arucivALA na thAya tyAre. AvI rIte siddharAjane kheMca che. brAhmaNanuM sAmAnya jAmeluM che temAM vyAkaraNa pAsa karAvavuM che. kaI rIte thAya ? ekaluM pakaDI rAkhe te pAsa na thAya. vyAkaraNamAM pahelAM saMskRta karIne varasacie ane pANinIe pachI prAkRta vyAkaraNa karyuM. pANinIe aSTAdhyAyI karyuM. prAkRta vyAkaraNa judu karyuM paNa aSTAdhyAyamAM sthAna na ApyuM, tyAre hemacaMdrAcAryane prAkRtine aSTAdhyAyImAM sthAna devAnuM thayuM. saMskRtanI sAthe sthAna apAvI devA mATe saMskRtanA sAta adhyAya karI, AThamA adhyAyamAM prAkRta kareluM. A Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] sthAnAMgatra [ vyAkhyAna racanAnI asara che, bhASAnI asara nathI. racanAnI sthiti lau chuM, bhASAnI sthiti letA nathI. dhama samajavAnA saune taka ApyA hAya tA jainAe jagatanA dharma banI zake bhASAnA muddAe, sava adhikArInA muddAe, jagatanI bhASAne dhamamAM zvetAe lIdhI che. dhama samajavAnA AbAlaJApAlane haka ApyA haiAya te jetee. hiMsA cheADavAmAM jaina khacce kasAI ne na kahe ke " dhame nidhanaM zreyaH vadhamAM mAva: '' cAhe je vaNunA, Azramane hAya, hiMsA vagerethI virati karavAne lAyaka che. peAtAnA je dhama pAMcenA savanA te sa mATe khulleA. cAhe juvAna, vRddha, puruSa, strI brAhmaNa, ke vaizya hoya paNa tenA mATe dharmanA daravAjA khullA che. Ave! je DhAya te jagataneA tAraka guru khanI zake. jeNe peAtAnA daravAjA Azrama, vaNunA nAme baMdha karelA hoya te jagadguru tarIkenA vacanamAM zobhatA nathI. saune hitakAraka vastu prathama ja hAya dhama karavAnA sate adhikAra. AthI bhASA paNa sate mATe yeAgya. gaNudhare jagatanA hitane mATe cauda pUrvanI racanA karyAM chatAM, pahelI hitakAraka vastu pahelI geAThavavI joie. evI cIja kaI? AcArAMga, e nirAnuM sthAna hovAne lIdhe, khAlageApAlane hitakAraka hovAne lIdhe AcArAMganI sthApanA pahelI karavAmAM AvI. vyahAramAM prathamathI ja mAtmApa kahevaDAvIe chIe. mAbApanI samajaNuM thAya pachI mAbApa kahevaDAvavuM joe evuM krAi jagAe nathI. samajaNunI pahelAM pravRtti thAya. pahelI pravRtti karavAmAM Ave che, ane te jarUrI che. AcAranI jarUrI hAvAne lIdhe AcArAMgane pahele nabare zeTha yuM. AcArAMgathI pravRtti nakkI thaI pachI sUyagaDAMgamAM vicArA khatAnyA. AcAra vicAranI vyavasthA karyA chatAM baMdhAraNu joI e. baMdhAraNanA vADA karanArAe bhUMkanArAne judA gaNavA na joI e. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] ' sthAnAgasava tame bhUkanArI jAta nahi. vADa thayo, bhasatAM bUkatAM zIkhavuM joIe. baMdhAraNamAM pavitratA joIe, te mATe kAma che. te kAgajI paMca mahAvratamAM paheluM mahAvata kahyA pachI bIjAne adhikAra che te a. vyAkhyAna 30 mAtra vicakSaNane mATe karavuM nathI gaNadhara mahArAja zrImAna sudhasvAmI mahArAje bhAgya jenA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vaheDAvavA mATe pahelAM cauda pUrvenI racanA karI. bAramA aMganI racanA karI chatAM, mAtA putranA piSaNa upara khyAla rAkhe. e rIte piSaNa na thaya te judI judI rIti amalamAM mele, tema gaNadhara mahArAjane ekalA vicakSaNane mATe ja karavAnuM nathI. gaNadharane bALake, madhyama buddhivALA, strIo, puruSa mATe sarvane aMge karavuM che. zAsananI pravRtti mokSamArga pravartAvavAmAM che. tethI je ekalA pUrvanI, bAramA aMganI racanA karIne aTakI jAya te ApaNI dazA zI thAya ? nahi te jagalI jAnavara jevI sthiti thAta uddhAranuM AlaMbana te sivAya duHSama kALamAM nathI. tIrthakaranI, kevalInI hAjarInA vakhatamAM te mahApuruSane saMjoga hato. tyAM ApaNe beDepAra thAta. atyAre te puruSa nathI tevA vakhatamAM utpanna thayelA ApaNe, tenI dazA zI heAya? je zAstra jevI cIja upadezaka pAse nathI te ApaNI dazA zI ? jAnavaramAM jaMgalI jAnavara tenA jevI dazA ApanI heya. jIva Adi toluM nirUpaNa, puNya pApanuM vaheMcaNa te rUpa dharmanI je dhorI nasa te ApaNane kayAM maLavAnI hatI. arara, jema koI vidhavAbAI hoya tenA mAthAnuM chatra tUTI jAya te nirAdhAra. tema AgamapI chatra, murabbI na hoya te A kALamAM prANIonI Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna dazA thI thAya ? bAramuM aMga raheta nahi ane aMge racAyAM na hena te ApaNuM dazA nirAdhAra thAta. mAravADa jevI bhUmine to A ja Agama ka9pavRkSa deva parokSa chatAM guru upadeza dvArA dharmanuM svarUpa batAvIne kheMce che. te kheMcanAra phakata Agama che. devArika, samyagdarzana Adi ratnone dekhADanAra jagatamAM zratajJAna na hota, te tevI cIja ja na hota. pUrvo e kalpavRkSavALuM naMdanavana, naMdanavanamAM ThAmaThAma kalpavRkSo bAramuM aMga e kapakSavALuM naMdanavana, paNa mAravADanI bhUmi jevA durathama kALamAM A ja Agama kalpavRkSa. naMdanavananAM ka9pakSo sArAM che paNa mAravADIone mATe nakAmAM che. ene to je pitAne sthAne hoya te bhale khobe heAya te ka95; tema A duHSama kALamAM te cAMda pUrva, bAramA aMgarUpI kalpakSa maLyuM nathI tevA vakhatamAM ApaNuM kArya karI denAra aMgapraviSTa--agiyAra aMga. te dvArA kArya thAya. je e agiyAra aMgAnI racanA gaNadhara mahArAjAe na karI heta to zApaNI zI dazA thAta? jaMgalI ane ApaNAmAM zuM pharaka raheta? gaNadhare cauda pUnI, bAramA aMganI racanA karI. temAM sarva hakIkata AvI gayelI hatI. keI hakIkata bAkI na hatI. AkhA jagatanI sarva kIta temAM saMpUrNa rIte AvI gayelI hatI. meTa cheka keDAramathI laIne khAya te heya tethI mAtA nAnA chokarAne coLAne ApavAmAM acakAya nahi. buddhivALAonuM hita karavA sAthe ApaNuM paNa hita karavuM e gaNadhara mahArAjAne muddo tethI agiyAra aganI racanA karavI paDI. gaNadhara mahArAja pitAnI pharaja samajatA hatA, mAre banAvavuM eTale banAvavuM ema samajatA na hatA, paNa samagra jagatanA chAnuM hita thavuM joIe ema samajatA hatA. AMdhaLAne deraDuM devuM, tema karavAthI na Ave te hAtha pakaDIne, tema nahi to DUbakI mArIne lAvI zakAya. kAMThe beThelAne muddo karyuM e dekhADavane nathI, tAravAne che. tevI rIte gaNadhara mahArAjane muddo Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] rathAnAMgasUtra [ 67 butane kahI dauM eTale basa che ema nathI. darekanuM hita karavuM e muddo che tethI agiyAra aMganI racanA karavI paDI. bAramA aMgamAM samagra nirUpaNa chatAM jagatanuM heta karavA beThA che tethI hita upara muddo hevo joIe. pachI huM racI zakuM chuM ke nahi te muddo na ho joIe. gaNadharanI paMDitAI ke zebhAne mATe sUtre pravartelAM nathI zAsananA hitane mATe sUtro pravartI che. gaNadharanI paMDitAI ke zobhAne mATe sUtro pravartelAM nathI. zAsananA hita mATe pratya hoya tene paherAmaNa saMghamAM pahelAM karavAmAM AvatI hatI. sAdharmikavAtsala-dharmanA sarakhAvaTane aMge vAtsalya, te jema jema dharmanI adhikatA tema vAtsalyanI adhikatA. saMghane pitAne ghera netare. moTe rAjA hoya te badhA brAhmaNanA paga dhoI pIe. A sthitie tamAma sAdharmikanI bhakti karavI joIe. tema darekane paherAmaNa ApavAmAM Ave. ApaNe vaheMcavuM che temAM jaIe chIe. tema gaNadhara evuM vicArI leta ke mAre to racavuM che te pacIza, na samaje te tenA nasIba. tame enA upakArane mATe pravaryA hota to jevI rIte upakAra thAya tevI rIte pravartavuM joIe. AthI bALa, strI, madhyama varganA mATe agiyAra aMganI racanA. jagatanI bhASAmAM tIrSaka belyA ane gaNadhare te ja bhASAmAM racanA karI tIrthaMkara mahArAje aDhAra dezanI mizrita bhASAmAM nirUpaNa karyuM. jagatanI anukULatA mATe ardhamAgadhI bhASA rAkhI hatI te have bhASA kema na pheravavI? te vakhatanI bhASAmAM dharma kahevAne rAkhyo tethI jagaguru banI zakyA. atyAre guru, he celA ! ema kahevA mAge che paNa cele guru ema kahevA mAgatA nathI. je jamatane dharmane zabda samajAvato nathI te celA upara gurupaNuM sthApI devuM che. celAnI bhASA bolavI nathI, cele pite bole te samajato nathI, te celA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAnagara [ vAkhyAna mAMthI 4 tIrthakaranuM jagadagurunuM je prakhyAta binda te pote potAnI me lagAvyuM che ? AkhA jagatane lAyAnI bhASAmAM dhamane adhikAra tIrthakarane gaNyo hato te adhikAra zabda mAtrathI pakaDavA prayatna karyo ema kahevAya. AthIja jagatanI bhASAmAM tIrthakara belA ane gaNadhara te ja bhASAmAM racanA karI. siddhasena divAkarane prAyazcitta kema? zaMkA-siddhasena divAkare saMskRtane pracAra vadhyo hato te vakhate saMskRta bhASAmAM karavAnuM kahyuM. AthI te vakhate u0STamAM utkRSTa prAyazcittane mATe lAyaka kema banyA ? pArAMcita prAyazcitta moTAmAM moTuM, chellAmAM chelluM. jagatanI bhASAmAM bolavuM te upakAra. upakAranI vAta dUra rahI. prAyazcitta zuM joine ? tIrthakara, gaNadharane jagadgurunuM biruda maLyuM to zivasena divAkare te vakhatanI pracalita bhASAmAM karavA kahyuM tene prAyazcitta kema ? bhASAne aMge tIrthakaranuM upakArIpaNuM gaNe te siddhasenane prAyazcitta AkhuM zI rIte ? emaNe lIdhuM kema ? samA-hisena divAkarajIe " arthasiddhAra thAyaNasApuH kahyuM pachI bIjuM karavA AjJA mAgI. eka vAta dhyAnamAM rAkhavI ke AjanA divase divase bhASA sudharatI Ave che. pahelAMnA dastAvejone je koI manuSya pharI karI devA kAgaLa upara lakhe to sudhAro karyo kahevAya ke nahipaTA, paravAnA, sanaMde rada karIne sudharelI bhASAmAM lakhe to zuM thAya ? dastAvejamAM bhASA e tatra nathI, samapaNa e tatva che, hukama tattva che. tethI pahelAMnA dastAvejo cAhe jevI bhASAmAM heya. pAdazAhanA sikkAo gAmaDiyA bhASAmAM hoya te tenI nakala tevI karavI paDe, nahi to dastAveja rada thAya. te AgAme savAmaNuta karI zako nahi sihasenanA kahevA pramANe badhA Agama saMskRtamAM karavAmAM AvyAM heta to bhASAnA ItihAsanI apekSAe tamArA Agama mAranA Tharata ? hitasena divAkaranA vakhatanA Tharata, saMka-sAta lAkha Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAgasarA [ 69 ane aDhAre pApasthAnakanuM vivecana jaga jaga para che, paNa mAM parimavAmAM kyAMthI ghUsyuM ? ceryAsI lAkha chavAyonimAM kamAMthI ghUsyuM? samA -A je gujarAtI che te bALajIvo samaje te mATe rAkhyuM che. parijhamaNuM kADhI nAkhyuM nathI. A bhASA te Adhunika che. pazcimaNAnI garabaDa karI nAkhe te ? AgamanI bhASA saMskRta karI nAkhata te keNuM mAnavA pAmata? saMskRta bhASA te vakhate lemAM pracalita hatI tene lekha nathI. leka bhASA tarIke saMskRtanA pracAra cauda, paMdarase pahelAne nathI. zivAlekha na kara cIja. pustaka te paMDita kare. zilAlekha jagatane doravA mATe heya. graMtha jagatanI sthitine mATe nahi. saMskRtine zilAlekha terasa, caudase pahelAMno nathI. te pahelAnA mAgadhI, pANImAM maLaze. siddhasenanI makasada bara lAvI leta te, Agama saMskRtamAM karavAnuM che kabUla karyuM heta te te sarvattapraNIta TharI zako nahi. ukhANA lekamAM hAya nahi devagiNisamAtramANe valabhIpuramAM uddhAra karyo paNa prakriyA madhanI. uddhAra karyo kAThiyAvADamAM paNa tenI bhASA nahi. te vakhatanI je vyavahArika sthiti, nivatana zabda. vadhu vase mATe che te magadha dezane che. tene purA kauTilya arthazAstra. bauddhanA zabdo jena AgamamAM che. ukhANa che. te jaina matanA graMthamAM AvI jAya. bIjAo kare to temAM paNa AvI jAya. te vakhatanA pracalita ukhANA jemAM che, te baudomAM paNa che. siddhasena divAkaranI rIte te zAsana UthalI jAta atyAre je kadI jaina zAstramAM kAThiyAvADanA zabdo heta, rItarivAje heta, kSamAzramaNujInA uddhArelA ghUsI gayA heta to AgamanI dazA zI thAta te vakhatanI bhASA karI nAkhI heta te zAsananI jaDa baDI jAta, zAsanamAM hatuM zuM ema thAta. e vicAra karyo hota te agama sarva praNIta che ema Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sAbita thAta nahiM. zatrurAjyamAM vAvaTA caDhAvavAnI darakhAsta kare te khelavAnI sAthe khANuSANune varasAda thAya. sarvajJapaNuM ukhaDI jAya tevI dA siddhasena divAkare karI. mahAvIranA samayanI bhASA AAgamamAM che. leDhi tarapha abhirucivALI siddhasenanI darakhAsta hatI, bhASAnI caturAie lakhANa vi lakhe tene mAnavA krANu taiyAra phAlatu manuSya, mattA nahi. zabda, vAkayanI racanA suMdara che chatAM rAjA karatAM kavinA eDa'rane mAnavA kASTha taiyAra nathI. sekreTara (Secretry), gavarnara(Govnery)nuM kaheluM lakhe chatAM sikko, sahI gavarnaranI joIe. e sikko, sahI UDI jAya teA ki Mmata keTalI ? e karavAthI AgamAnuM sarvajJakathitapaNu nAza pAmata. zAsana jayavaMtu vavAnuM che ke jene lIdhe siddhasenanI mAgaNI kabUla na purI. e mANusanA AdhAre derAyA hai|ta teA zAsana uthalAI jAta. siddhasenane pracalita bhASA karavA mATe prAyazcitta ApyuM. AthI gaNudhare jagatanI bhASAmAM AgamA gUNyAM te lAyaka hatuM. je AjakAla DahApaNuM kare che. A bhASA Ama che. Ama karI nAkhA, ema henAra te pAAMcita prAyazcittane lAyaka che. gAya gaI ema kahA tA te dAMta kADhe prema ? lAja ga" ema kaho eTale lAja hatI ema thayuM, tethI sattupraNItapaNAnI je jaDa te bhAkhI ukheDavA mATe prayatna che. AthI gaNudharAe samagrane hita thAya tene mATe a mAgadhImAM racanA karI. pAlanamAM vyavahAra che pahelI rathApanA AcArAMganI karI. jaina zAsana aMdaranI zuddhine sAdhya tarIke mAne che. pAvanamAM vyavahAra che. ATalA mATe kahuM chuM OM nizcaya dRSTi hRdaya dharIjI pAle je vyavahAra' zrutakevalI khIjAne zaMkA hoya tenuM samAdhAna Ape. zrutajJAnamAM eTalI tAkAta che. sAmAnya piDeSaNA, pANeSaNA jeNe jANelI hoya ane te AdrAra lAvyA hAya, te AhArane kevalI mahArAja azuddha jANe paNu azuddha na kahe paNa vApare. bahAranA AcAra upara keTalA bhAradone joie Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAgasutra [ 7ii ke kevalI mahArAjAone bahAranA AcAranI zuddhi upara bhAra mUke paDe. kevalIne pAtra laIne javuM paDe te chadmasthane kahevuM paDe ke ame jaIe chIe. jo ema na hota to chadmastha ema kaheta ke amArAthI na samajAya mATe Apa laI Avo. kevalI mahArAjane mAthe pharaja che, ke pitAne kevaLajJAna thaI gayuM hoya paNu gurune khabara na paDe tyAMsudhI chadmastha evA gurune vaMdana kare. kevalI sarakhAne paNa AyAra paratve ja rahevAnuM che eTaCI badhI enI prabaLatA zaMkA-kevalIe chavAsthane vaMdana karavAnuM kema ? pelA terame, pelA guru chake. samA -vyavahAra che je kevalI guru chAstha hoya to tene vaMdana kare. te kevalIne ja kacarA mAnavAne? bIjAnuM lAveluM chadmasthanI dRSTie zuddha hoya, paNa kevaLajJAnathI azuddha hoya chatAM te vApare che. te vyavahAra rAkhavA. tema vaMdana kare te paNa vyavahAra rAkhavAne mATe. kevalI kevaLajJAna pAmyA pachI AcAramAM Ave che. AcAra rahita kavalI hoya nahi. chellI be ghaDI sivAya anya lige na hoya. vyavahAranI AcAranI eTalI badhI jaina zAsanamAM prabaLatA che ke kevalI sarakhAne paNa AcAra para ja rahevAnuM che. sava paramAtmAnA vacanathI mANasAI maLI che. mahAnizIthamAM pATha che ke tIrthakara kevaLajJAnI thayelA hoya te paNa strIne hAtha pakaDe te temane tIrthakara mAnavA nahi. A banyuM nathI. banatuM nathI ne banaze nahi, chatAM hada batAvI. mallinAthajInI teyAvaccamAM sAdhvIo, sAdhu nahi. strIo zraddhA-samyagadAnathI AgaLa AvI zake che. sarva paramAtmAnA vacanathI mANasAI maLI che. AvI jenI dhAraNuM hoya tevA ja sevA mATe vIsa kalAka mathe. atyAra to sarvajJanI hAjarI nathI. sarvazanI vakhata to upakAra mAnanArA heya. vaLI atyAre paNa dekhIe chIe ke jyAre rAjA mahArAjA bahAra gayA hoya tyAre temane upakAra mAnanArA heya ja. je tIrtha Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1] sthAnAMgaNa [ vyAkhyAna karatA ucakra 2 jANunAra hoya te cAhe tA zrAvaka ke zrAvisa hoya te paNa pUjA kare. mugAra na heAya tA jAnavara paNa pujAno adhikArI bairImA khUna kare ! berIo samyagdarzana pAme tA pUjA kare. zikharAme mAnI lIdhuM ke strIone meAkSa nathI teA savAla-- pUjAne aMge zu adhikAra nathI ? samyagdarzana hoya te| pUjAne mATe jAnavara hoya te paNa adhikArI che. rApaTa sarakhA jinezvaranI pUjAnA adhikArI. mA, bahenA halakI sthitimAM mAdhyama paDatI hoya tA pUjAnA adhikArI na hoya, emAM amArA upAya nahi. te sivAya zrI paNa pUjAne mATe adhikArI. sIethI pUjA thAya tenA purAvA jJASTranI rItie pUjAnA adhikAra che ke nahi ! draupadIe jinezvaranI pUjA karI, e hakIkata kuMDhiyA-pratimAnA zatru te pazu meDha khUla kare che. kuMDhiyA jevA utthApaka e vAta kabUla kare, khIna kabUla na kare tene kevI sthitimAM mahuvA ? ahI mithyAtvI hatI ke nahi te savAla nathI. paNa strI pUjA karI zake ke nahi tene savAla che. pratimAnI pUjAne dhvaja caDhayA. draupadIne mithyAtvI mAnI tA vadhAre vAvaTA caDhayA. jema kesariyAjI mahArAjane aDhAre Alama mAne che eTale mahimA vacceA gaNAya. draupadI mithyAtvI hatI, vivAha jevA prasa'ge, paraNavAnI tamArImAM, hAthe mIDhaLa bAMdhavAM te vakhate jinezvaranI pUjA karavAne vakhata kayAre AAvyA haze? kahe ke AkhA dezanA AcAra thaI gayA DhAya tA. je draupadIne mithyAtvo mAnavAmAM Ave teA pUjAnA dhvaja caDhyA. samakitI teA pUje paNa mithyAtvI kyAre puje che ? mI DhaLa bAMdhyAM tyAre. zAstranA premI gaNAtA tene pANigrANu te pUjAmAM vera rAkhyu hAya tA pazu pANigrahaNa vakhate pUnna karyAM sivAya mithyAtvIne na cAle. meM vakhate pUjAne dhvaja keTalA caDhayA haze ? kuMvArIne aMge manAi na Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIm | sthAnIyasatra [ 3 karIe ema mAnIe! pazuSaNamAM prabhAvatIne adhikAra sAMbhaLo che. vaLI dugatA nArIe puSpapUjAnA vicAre pUSpa lIdhAM. pUjA karavA jAya te vakhate kALa karyo, devalo gaI. dugatA narake javI joIe ne? strIthI pUjA karAya nahi to AjJAviraha te devaloke jAya kema? maMga pUjAne aMge kahuM chuM dhUpa, dIpa agra-pUjAmAM che. tene aMge nathI kaheto. suvarNacalikAe pUjA karelI che. ATalA badhA spaSTa purAvA chatAM koIne kadAgraha hoya ane strIothI pUjA na thAya tema mAne tene zuM kahevuM? jinamatinuM daSTAMta jevA lAyaka zaMkA-bhagavAnane strIo aDatI hatI. bhagavAnane na aDe te pratimAnI pUjA kema kare? samA bhagavAnanI pUjA kare tene saMdhaDhAnuM pApa lAge. tamA gavALA sAdhuonA pheTAone jeTalI strIo ake te marIne narake jAya. ane sAdhvIo te badhIe narake javAnI. AcAryanI sthApanA karaze te bevaDI narake jaze. AcAryane aDavAnI chUTa nathI. sAvAno AcAryanI sthApanA rAkhaze te vakhate vale zI? emane jinezvarasUri kahe che ke mahAnubhAva ! sthApanAne kalpa judo che. draupadI pite DUbI ke tIrthakarane DUbADyA? sthApanAne aDe tethI dUSaNa nathI gaNAtuM. dUSaNa lAge to sthApanAcAryane aDakavAnuM sAdhvI, zrAvikA mATe baMdha kare. je abhayadevasUrijIne, jinezvarasUrijIne mAnya kare che. temanA guNacaMdrajIe banAvelA prAkRta mahAvIracaritramAM jinamatie kevI vistArathI pUjA karI che tene adhikAra joI levo. have mULa vAta para Ave. gaNadhara mahArAjAoe cauda pUrve, bAramuM aMga racyuM chatAM jagatanA hitane maTe, sarva lekane mATe, sarva lekanI bhASAmAM AcAranI vyavasthA karI. saporaNanuM sacoTa udAharaNa "jinapratimA jina sArakhI" kayA muddAthI? bahumAna, ullAsa, jJAna-e pratimAne dekhIne banI zake mATe. tIrthakara bhagavAna vidhamAna Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hatA te vakhate mahAvIrane kema oLakhavAnA hatA te AkAthI eLakhavAnA hatA. tIrthakarane aMge AtmA guNa meLavI zake te AkArathI. mAMsane le emane evo ApaNe che. e mAMsane lejo pUjya kema? je mUrtine patthara mAnIne cAle che tene mATe A prazna che. bhAva tIrthakarapaNuM mAMsanA locA vinA hetuM nathI. tIrthaMkara nAmakama tene aMge pratibaMdha. mAMsanA hADakAnA pUjArI ! tArI apekSAe tuM zuM ane bole che? amAre zarIra AtmAne abheda che. te kevaLatAnasvarUpa che. amAre khuda tIrthaMkara che, patthara nathI. jene AkAra-nikSepa na mAna hoya tene hADakAM mAMsane Dhagale che zuM tuM tIrthaMkaranA AtmAne oLakhe che ? tuM jene oLakhe che te zarIra che te te AkAra che. je vastuthI upakAra thAya che, tenA pratibiMbathI paNuM upakAra thAya tethI tenI sarakhAvaTa thAya te svAbhAvika ja che. AthI jinezvaranI mUrtine jinezvara tulya kahevI temAM aDacaNa nathI. jinetharanI mUrti ane vinezvara ekarUpe gaNavelAM che. samavasaraNumAM cAre dizAe parSadA bese che. tIrthaMkara pUrva dizA sanmukha heAya tyAre traNa dizAe mati ja che. mati ane tIrthakara vacce pheraphAra mAnavAmAM AvyA hota te IzAna, agni khUNAmAM parSadA esata? traNe bAjunI mati sarakhI gaNavAmAM AvelI tethI bIjA khUNAomAM paNa parSadA beThI. jinezvaranI gerahAjarImAM jinezvaranI pratimA khuda tIrthaMkaranI hAjarImAM devatA devI AvatAM hatAM ke nahi? tIrthaMkaranI tulya emanI pratimA mAnavAmAM AvI hatI tethI. bAra parSada beThI hatI. zreNika traNa kALa mUrtinI pUjA karatA hatA. jinezvaranI hAjarI na hoya te vakhate jinezvaranI pratimA che. kevaLajJAnInI kiMmata vyavahArane anusaravAmAM vyavahArane jaina zAsana agrapada Ape che. kevaLajJAnInI kiMmata vyavahArane anusaravAmAM. paMdarase sAdhu marI gayA te mahAvIra Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] rathAnAM sUtra [ 75 kabUla karyuM, te e vyavahArane mATe. jyAM mahAvIra vihAra karatA karatA gayA. tyAM pAMcaso sAdhuone prANa jAya tevI tarasa lAgI che. kAcuM pANI na pIvuM. sacita pANInuM taLAva auSadhinA yege acita thaI gayuM che, mATe le tema mahAvIra kahetA nathI. sAdhue aNasaNa le che. A vyavahArane mATe che. acitta taLAvanuM pANI levA mATe Agraha na karyo. ThaMDilanI bAdhAmAM pAMcaso sAdhu marI gayA. vyavahAranA rakSaNa mATe mahAvIre paMdarase sAdhune bhega Ape. evA vyavahArane ghAsapUsa je gaNuM levAmAM Ave te keTalI badhI bhUla thAta te samaje. sarvane vyavahAra kapala che. ATalI badhI prabaLatA che, te AcArane mATe pahelavaheluM AcArAMga sthApana karavuM paDe temAM Azcarya nathI. vicAranI prabaLatA mATe sUyagaDAMga. vargIkaraNa mATe ThANaga. temAM A pAMca mahAvratane anukrama zirAdhAryA karyA sivAya chUTake nathI. vyAkhyAna 31 savanA kalyANanI bhAvanAthI agiyAra aMganI racanA gaNadhara mahArAjA zrImAna sudhamasviAmIjIe bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karavA thake prathama cauda pUryo, bAramA aMganI racanA karI, chatAM jema mAtA je putra hoya tene tevI rAI Ape-nAnAM baccAMne dUdha Ape. mAtAnuM hRdaya dareka putranuM poSaNa karavuM e vicAramAM che, tethI te dareka prakAre putranA piSaNanI vyavasthA kare che, tema gaNadharane zAsana pravartAvavuM che, bALa, madhyama buddhi, puruSa, strI, mukha, vidvAna sarvane mokSane mArge caDhAvavA che. bA bAraNuM hovAthI AkhA jagatanuM nirUpaNa cauda pUrvamAM bAramA aMgamAM thaI gayuM hatuM chatAM piSTapeSaNa karyuM. enI e vAtamAMthI Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ]. rasthAnAMgasUga [ vyAkhyAna keTalIka vAta kADhIne agiyAra aMgonI racanA karI. bALake, strIo, bhUkha gaNAtA te paNa benasIba na rahe, zAsanane pAmI zake, pALI zake, mokSamArga tarapha prayANa kare. AthI agiyAra aMganI racanAnI jarUra gaNaparAe joI. - koI paNa devanI mUri gRhilie heya nahi agiyAra aMgamAM pahele naMbara AcAzaMgane Apyo. sthA5nAe pahelo naMbara AcArAMgane Ape. deva, guru, dharmano vyavahAra ane parIkSA AcAra upara rahelI che. AtmA zuddha hoya paNa kharAba khAcAravALAne deva tarIke mAnavA taiyAra nathI. jo ke anyaliMga AThe karmakSaya karIne mokSe jAya te vAta kabuma paNa muhaliMga, anyasiMge deva mAnavAnI vAta amAre kabUla nathI. zaMkAanyaliMga, gRhasthalige kevaLajJAna ane siddhi che. te pachI gRhasthaliMgavALAne deva mAnavAmAM aDacaNa zI? hathiyAra, strI, mALAvALe hoya te paNa deva mAnI zakAya! siddhi meLavavAmAM vadhu nathI, te deva mAnavAmAM gayuM zuM? jene strI, hathiyAra, mALA heya te badhuM dhatiMga che ema vAta kare che. kevaLajJAna ane mokSa, A be vastu naDI nathI to devapaNuM kema nAyuM! je anyaliMgamAM siddhi ke devaLajJAna thavAmAM aDacaNa nathI tene guru tarIke mAnavAmAM aDacaNuM zI? samA-a liMgavALA, gRhasthaliMgavALA kathaMcita jainanI sthitine jANatA hovAthI bhAva-cAritramAM AvI jAya, tethI kevaLajJAna meLavI le ane be ghaDI ochI hoya te siddhi paNa meLavI le, paNa anyaliMga ke gRhiliMge deva mAnavAmAM amane aDacaNa che. tenuM kAraNuM e che ke-jema jagatamAM mAMsa na khAvAvALo heAya, paNa gaLe hADakAM bAMdhavAvALo hoya te hiMdanI kAramAM besavAne lAyaka thato nathI. evI rIte A saMsArabhramaNanuM hADa che. karyuM? anyaliMga ane gRhiliMga. mATe te hADakavALA na joIe. koI paNa devanI mUti gRhiliMga tarIke heya nahi. khaMdhaka, zivarAja ibadhAne Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavIrAyuM ] sthAnAgaraNa [ 77 hiMga palaTAvavAM paDyAM. baMdhAka saMnyAsI hatA. aMdhaka vagerene veva palaTa paDaze. viSa palaTAvavAnI jarUra kAraNake e bhavabhramaNanuM cihana che khuda gautama gaNadhara mahAvIra pAse pratibaMdha pAmyA chatAM veva palaTAvavAnI jarUra zI? kahe ke e bhavabhramaNanuM cihna che. jema hADakuM e mAMsanuM cihna che. je bhavabhramaNa bacI gayuM hoya paNa bhavabhramaNanuM ciha rahyuM hoya te paNa te tyAgInI lAInamAM besI zake nahi. rAjAmahArAjAone gRhasthapaNAnAM cihna cheDavAM paDayAM. anyaliMga zabda kahI Ape che ke A choDavA lAyaka, jhera jevI cIja che. rANe ja hoya teNe savaliMga pakaDavuM anyaliMga eTale zuM? ahIM beThA eTale paradhama che eTale jaina darzanane mAnavAvALA nathI. tema anyaliMga zabda kema vAparyo? mekSanI virahatA jaNAve che mATe. mekSanA athae AvI chAyAe javuM nahi. rajoharaNAdi badhI svasiMga, sva eTale pite. svanuM- silinuM A liMga. kevaLajJAnIoe jagatane jaNAvI dIdhuM ke jeNe jeNe mekSe javuM hoya teNe teNe A pakaDavuM. mekSanuM cihna A che. bIjuM mekSanuM cihna nathI. anyanuM gRhasthanuM cihana che. anya, gRhI zabdonI sAthe liMga zabda mUkayA tethI svaliMgane paNa rava zabda vAparyo che. anyaliMga eTale AraMbhaparigrahanAM karmo bAMdhavAnuM sthAna zaMkA--jene karmane baMdha, karmane rokavAnI vAta karavI che, AtmAnuM zuddha svarUpa mokSa te jaNAvavuM che tene sva karyuM? anya kayuM? rava-paranI vaheMcaNa jaDa cetanane aMge heya. amuka jaDa cihana tene sva ane amuka jaDa cilDrana tene anyaliMga kema kahe che? jaDa cIjane gRhiliMga kema kahe che? samA-koI prakAre anyaliMganA raste jaze nahi. svaliMge jaje. jhera khAvAvALA paNa bacI gayA. pANImAM taNAI gayelA paNa bacA. pANImAM vahyA teTalA maryA, keI na Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna acyuM ema kahI zakIe niha. jhera khAdhu teTalA badhA maryA nathI. sApe karAyA hoya ane AyuSya baLavAna hoya tA jIvI paNu jAya. aAyuSya baLavAna hAya te nadImAM taNAi gayA DhAya teA paNu ace. A bharese rAkhIne sApa, pANI, jherathI nibhA~ya keTalA banyA kAika khacI jAya. anyaliMga, gRhiliMge meAkSe jAya che te, jhera, agni, sarpa, pANImAM baccA mAnIe chIe tevuM che. tevuM dekhIe chIe, chatAM te jhera, agni, pANI, sarpane bhaya ochA thatA nathI. pANImAM vahyo paNa khacce! aeTale pANImAM vahe te marI jAya. arthAt dhaNA bhAge teA marI jAya tema aliMga eTale che te! sauMsAramAM rakhaDavAnuM, ArbhaparigrahanA karmo bAMdhavAnuM sthAna. kAIka kheMcI jAya, khacavAnI sarvathA nA na kahevAya paNu anyaliMga, gRhiliMga zabda vAparIne jaNAve che ke A te marI javAnu che. anyarniMga samAramAM rakhaDAvanAra, svaliMga tAranAra svaliMga me taravAnuM sthAna. khArAka e AyuSyane TakAvanAra, rasAyaNu khAnAra badhAM jIvatAM nathA. UMcAmAM UMcA khArAka khAnArA marI jAya te dekhIne rasAyaNu, kheArAka upara aNubha`sA karIe kharA ? e sAdhana te| AyuSya vadhAravAnu TakAvavAnu` che, tema liMga e sAdhana tA meAkSanuM ja che. pANI, jhera, sarpa, e jInanA nAza karanArAM che. kAi khacI jAe bhale. liMga, anyaliMga saMsAramAM rakhaDAvanAra, liMga tAranAra. temAM kAi durgatie cAlyA jAya. jema jagata khArAka, rasAyaNuthI karatuM nathI, AyuSyanA kSayathI Dare che. jema AyuSyane TakAvanAra rasAyaNu che. tema zubha pariNatine lAvanAra, TakAvanAra AsAdhuveSa che. prAya AtmakalyANane mAge [7] prasannadra rASitA sAdhu vezamAM hatA. tene kema thayuM ? A savAla karanArA kANI hANInI lIlA na kahe, teA khIjAM zuM ? prasannacaMdranuM dRSTAMta evu' sIdhuM che ke zvAsananA tA rastA batAvI Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ ke de. prasannacaMdrajIe dIkSA lIdhI te vakhate rAjyanuM zuM thaze evo vicAra nathI karyo. bALaka putra che. rAjyane kArabhAra che. reDiyo heya te rIlIvara namI de. moTA rAjyamAM na dhaNiyAtuM khAtuM thAya temAM pariNAma zuM Ave? tenI ciMtA na karI. thavAnuM hoya te thAo. mAre te nIkaLavuM. saMsAramAM pAchaLa rahelAnI cAhe te sthiti hoya tenI cAritra lenAre darakAra karavI nahi. cethA ArAvALAne ATaluM karavuM paDe te pAMcamA ArAvALAne vadhAre mahenata paDe. sArAM lUgaDAMne sApha thatAM muzkela te kelasA jevAne mATe keTalA sAbunI jarUra paDe ! mekSa AtmakalyANa mATe nIkaLyA che. pAMcamA ArAmAM sArthatA mokSanI rAkhI che. sAdhana baMdha nathI, siddhi baMdha che. je vakhate bALakane choDIne rAjA nIkaLe te vakhate rAjakuTuMbamAM kakaLATa na hoya ema svapna paNa mAnI zake kharA? badhAne kakaLATa vaherIne dIkSA aMgIkAra karavI te che manAI hatI. prathama A pagathiyuM Avaze. prasannacaMdra-AM rAjagRhI nArI, zreNika sarakhA rAjavI, abhayakumAra jevA buddhizALI pradhAna, tyAM paNa duniyAM deraMgI cAlatI hatI. doraMgI duniyAnI asara AtmA upara thavI na joIe. khuda mahAvIra birAjyA che, samosaryA che. zreNika sarakhA rAjavI, abhayakumAra jevA pradhAna tyAM duniyA deraMgI. dIkSita thAya tenA kuTuMbIo mAthAM pheDe temAM dharma che. kapAta kare temAM dharma che, paNa je kuTagaDIA phatavA phajetA kare tenuM zuM thAya? kuTubInA kalerAmAM dharma kahyA che.-nIuLyA tyAre kuTuMbI UMcAnIcA thayA haze paNa jarAka vakhata gayA hoya. pachI sAdhu pAse sagAMsaMbaMdhI jAya. sAdhu kahe kara paDikkamaNuM, vAMkA vaLIne karavuM paDe. aThThAI mahetsava karavo paDe. saMbaMdhane lIdhe. pelA saMsAra tarapha rahevA mAgatA hatA, A sAdhu tarapha rahevA mAgatA hatA. niveDa thaI gaye. kuTuMbapaNAne lIdhe zAtA pUchAve. zAne lIdhe? saMbaMdhane lIdhe. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnIMgasUtra [ vyAkhyAna gArane tyAM maraNanI nadha na nIkLa amadAvAdamAM krAMtivijayajIne aMge kesa cAlo hatA. chApAvALAonAM chApAM nIkaLyAM hatAM, chApAvALA kATiyA. lagnanI naiSi na hoya, suvAnI nedha hoya. chApAvALAne jADAM sAcAM lakhavanAM hoya. ene bicArAne khIjuM hoya nahi. kADhiyAne cArTa tevuM bharavuM paDe. krAMtivijayajI mAMdA paDayA hatA tyAre sAravAra karavA kANu gayuM hatuM ! saMbaMdhI ke kATiyA. naidha rAkhanArA, juDA chApuM bharanArA kAMtivijayajInI khabara levA gayA hatA ? kuTubI chAtI mAthuM phUTe, temAM dhamanI jaDa rApAya che, zreNika sarakhA rAjavI che, abhayakumAra jevA pradhAna, mahAvIrasvAmI samAsaryAM che, chatAM tavAvALA tA hatA. prasannacaMdrajI kAussagamAM che. eka dUta dhanya bhAgya che' ema tapasvIne kahe che. dhanya che enI zamatAne. jema gArane tyAM maraNunI noMdha na nIkaLe, tema je peAtAnA AtmAte dharma dvAravA mAgatA hoya temane tyAM adhamanI noMdha na nIkaLe. patitane patita tarIke kahevAmAM kayA phAyadA ? tu patita nathI chatAM pratita thAya che. kuragaDunI vAta sAMbhaLIe chIe ke cAra mAsanA upavAsI. phaLa zAmAM gAyuM ? devatAne vaMdana karavA lAyaka na rahyo. huM khAya che? lAMbA hAtha karavAmAM vaMdana karavA lAyaka na rahyo. je manuSya dhamanI lAInamAM javAvALA hAya te bajAramAM jAya te khATInI dukAna hAya tA mADhuM. tyAM na le, paNa jAya cAvALAnI dukAne patitenA vanAmAM ApaNI vRttine jhUkAvIne dhama suMdara karazuM' e mAnavAvALA te patita thavAnA che. patitane heya tarIke kahuM chuM tema kahIne khATakI vADe na jAme. 80 ] UMTane AMkhe na ruca, e tA lImaDe jAya zakA----patitane udhADA pADavAmAM dharma nathI ? samA.-gRhasthAne upadezanA adhikAra nathI ApyA. tamane pUchyuM kANuM ? patitane patita ema jAhera karA. kharAba mAge javAnu baMdha karavAnuM thAya tema hoya Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM ] sthAAMgasUtra [ 81 tA te karo. kucIliyAne kuzIlamAM rahevuM che tethI suzIlayAnI suzIla cAla na game. bhUMDane viSTA khullI karavAnuM mana thAya paNu dUdhapAkamAM doDavAnuM' mana na thAya. jayAre kRta prazaMsA kare che temAM rAjAhi iMDI, ApaNAthI pAMca paisA chUTatA nathI. ApaNe nahi maLelI strIne a Mge dherabera bhaTakIne au karavA mAgIe chIe, eNe rANIo cheADhI che. bALakanI mamatA nathI vaLagI. jAnavara pazu bALaka para mamatA rAkhe che te Ane dhanya che.' je lalamaSThA che te mADhe dhU na khAya. e to pAna ja cAvaze. je manuSya pAtAnu mADhuM' lAla karavA mAge te pArakA dharanA kAlasA na cAle. miDe patitanI leAjanamAM na paDe. uttamanI sevA tana, mana, dhananA bhAge karaze. pAna laine mAM lAla karavuM che. patitAne paDakhe paNa na caDhavA do. ahIM' pAna khAvAnA uddeza nathI, A tA vAta kahevAya che. jene mADhuM' lAla karavuM che te dharanA nathI khAte te pArakA kAlasA khAze? jene sArI sthiti chatAM bagADavI che te 'cAta karaze tapasyA tarata asaravALI cIja che. cAra mahinAnI sAmaTI tapasyA, e zI cIja chu e dhULamAM bhaLI, zAmAM? A khAdhA kare che. tapasyA nathI karatA, emAM. ATaluM ja mAtra khelyA. khIjuM kazuM nahi. temAM cAre mAsano tapasyA cALA gai, te khIjAmAM zuM na khane ! sumukha druta hatA te samajatA hatA ke je chatI praza'sA na karavI te mahApApa che. gurune guru na mAnavA, tAru jIvana sUgurunI seAmAM, sugurunI praznasAmAM aNu kara. rUDhicusta nahi. zAstrane mAnya guNAnI prazaMsA karavAvALA thA. bIje 6mu`kha, jema bhAvanAcaMda, viSTA paDI hoya te| mAkhIne bhAvanAcaMdana grAmanu nahi UMTane AMkhe na ruce, lImaDe jAya. ' akarmI mUtara ja pIe, amRtane na pIe.' tema sadguNI vidyamAna chatAM, dhama'nAM kAryoM chatAM, pravRtti vidyamAna chatAM, kAussaga dhyAne birAjelA muni mahArAja chatAM, UlaTA mumukhane kahevA jAya che. eksu " Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna pitAnuM mukha rAjI karavAmAM satiSa nathI, paNa sumukhane kahevA jAya che-enuM meTuM joIe to pApa lAge. mahAvIra sarvaza tyAM che, cheTuM nathI. eNika, abhayakumAra tyAM che, tyAM durmukha hato. prasannacaMdrajInA tyAgane pApanuM kAraNa mAne. durmukhanI dazA e ke huM to sumukha na banuM paNa sumukhane durmukha banAvuM. are ene zuM vakhANe che? enuM meTuM joIza to narake jaIza. zAstrakAre jJAnathI dekhe. svarga, narakanAM phaLa batAve paNa dumukha jevA narakanI vAta kare temAM temane narakanI gaMdha rahelI che. jJAna to cheja nahi. narakanI gaMdha mAM te AgaLa-pAchaLano, kayA to tyAM javuM haze, kayAM che tyAMthI Avyo haze. AthI bele-nAnA bALakane che te zatrue rAjaya laI lIdhuM. rANuone rakSaka nImyA vinA cheDI, pradhAne rakSaka te bhakSaka thaI gayA, AvuM karanAra narakane dhaNuM nahi te bIjuM zuM? A bolanAre durmukha. bele tenuM moDhuM gaMdhAya. gaMdhAtA meMDhAne dukha. jema AjakAlanA kAiTiyAnA dalAlo sAdhune khaseDavA mATe ja prayatna kare che, ne kahe che-mahArAja! thaI jAo gRhastha. relabhADuM, nekarI ApuM. tyAM durmukhanuM vacana bhAvathI mArI nAkhanAruM banyuM dumukhane bolavAno hamezAM vakhata che prasannacaMdra sarakhA tyAgI badalAI gayA to AjakAlanA kAiTiyAnA dalAle bele temAM sAdhunI zI dazA na kare? durmukhanA eka vacananI asara prasannacaMdrajI upara thaI. A rAjarSi-kevalInA bhAI che, valkalagIrI kevalI. evAne kAiTiyAnA kAtila bANe asara karI. nAnI uMmaramAM le to kamAtAM nathI AvaDatuM tethI dIkSA. AgaLa kahe ke "kamAtAM nathI AvaDatuM. bairI nathI maLatI temAM dIkSA lIdhI ke? dukhane belavAne haMmezAM vakhata che. prasannaca drajInI AgaLa dukha bole che. Aje chApAM--kAiTiyA khAtAM sAdhu, zrAvake vAMce te tenA AtmAnuM zuM thAya? keTalAka sAdhu kAITiyAkhAtAnA dalAla Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamu' ] sthAnAMgasUtra [ 83 jevA che. jUDI vAtA lakhIne bIjAnA samakita khAvaDAvavAM. sAdhue potAne nAme bahAra paDe che. lakhI lakhIne guptapaNe Ape. kahe dukhanA avatAro kharA ke nahi ? sAdhune pAta te raste javAnI jarUra che. dukhanA vacane prasannacaMdrajInuM satyAnAza mAyuM, tA pachI AjakAlanA DAiTiyAkhAtAne bhAga thanArA peAtAnuM satyAnAza kema na kADhe lakhanArA, samAcAra ApanArA, vAMcanArA durmu`khA, patitAne bacAvavA mAgatA nathI, paNa durmukha banAvavA mAge che. tema karavAthI sAdhupaNuAnI sthiti pAtALamAM gaI. sAtamInAM khAMmAM kANuM? prasannacaMdra sarakhA mahApuruSa. durmukhanA vacananA jherane lIdhe. vacananuM jhera sAtamIe paheoMcADanAra cAya, te pachI phAlatu sAdhu, sAdhvI mukhanA vacane cAle te tenI zI dazA thAya? e prasanacaMdrajI eka vacananA khANumAM vidhAI gayA. ne mASitA rajA Ape teA paisA ApyA. rUve teA rAtAM kakaLatAM, na te tA peTa ThaMDu kyuM che. mukhane A badhI 11mAM paMcAta che. durmu`khAnI paMcAtanA pAra AvavAnA nathI. tame petAnuM sudhArA, prasannacaMdra sarakhA sAtamIe gayA. peTamAM duHkhatuM hoya, taraphaDiyAM mArA haiya te vakhate khele ke sAtamImAM zuM ? jo te mele tA khabara paDe, sAtamIe prasannacaMdrajI paheAMce che. mada trANuM che? kAussaga cheDayA che ? nahi. paNa durmukhanu. jhera rUMvADe rUMvADe prasarI gayuM che. dukhanA jher AgaLa sAdhupaNuM taNAI gayuM, tapasyA taNAI gaI. AjakAlanA jherIgesa cheDanArA che. enA sakAmAM jAya tenI zI dazA thAya ? zAkabhAjInA badalAmAM amRtane kuppA DhALe te kevA gaNAya ! zaMkA----jo sAdhupaNAnA veSamAM mAtApanA, pasyA kare che, chatAM sAtamIe sidhAvyA, te veSa zA ke mane ? samA.kANI hAthaNInI lInnA na karIza. kalpanAthI hathiyAranI laDAI karI laDAi karatAM hathiyAra bUTamAM, mugaTathI DAkuM. pachI zuM thayuM? loca rRkhyo. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sAdhutvanuM bhAna AvyuM. phryAM pAchA. rANIe kayA bhave nathI maLI ! paNa anaMta janme nahi maLelI cIja te mA dIkSA che. zAkabhAjIne badale amRtanA kuppA DhALe te kevA zakarAM, rANI--zAkabhAjI ene badale amRtanA kuppA DhALuM? zreNika sameAsaramAM jAya che. sAtamIthI nIkaLyA, sarvoca'siddhe paheoMcyA. leAcanA pratApe kuMdubhI. A zuM? vaLajJAna thayuM che. suhiliMga tA sAtamI narakanI nIsaraNI e badhuM kANuM! bace, tyAge, straliMge, A vAta dhyAnamAM laIzuM. tA jJAnIoe sAdhupaNAne svaliMga hyu che te vyAjakhI hatuM tema thaze. tene lIdhe masannadra sAtamI naraka TALavAne cAgya thayA. dharanI jaMnaLe baMdhAvI. gRhiliMga sAtamI narAnI nisaraNI ane dravyasAdhupaNuM e ja kevaLajJAnanI nisaraNI. zAstrakArAe vaLajJAna anyaliMga ane gRhiliMgamAM mAnyuM, chatAM joDe DhahI dIdhuM ke mAne svapna bheTazeA niha. anaMtA jIvA je dIkSitA thayA te gRhasthanA veSo cheADI sAdhupaNAmAM AvyA. 'kA-veSanI apekSA e ke jIvanI hiMsA na karavI. cAhe te veSa rAkhane? samA0-tItha kara bhagavAna ghara choDIne, gRhiliMga cheDIne na kahyA. jo te meAkSanu' kAraNa hAya tA tItha karIe cheDayuM, ane te cheDAmAM tenI jarUra zI? 'kA-siddhi tA hI che ne ? samA0-jema sApa karaDayA paNa bacI gayA. sApa karaDayAnA kara niha ema khAlavAne kAI taiyAra thAya nahi tema gRhaliMga ke anyaliMge kAika meAkSe gayA tethI te bhayaCkara nathI ema zraddhALu kheAlI zake nahi. pANI, jheranuM svarUpa jANunAra jiMdagIne nAza ranAra mAne, bhale kAnI jiMdagI bacI jAya. gRhiliMgamAMthI mekSe jAma te jheramAMthI khathI javA jevuM. AthI hathiyAra, zrI, mALA chatAM kAIne deva mAnI zakAya niha. mAcAra e majUrI, piAmanI suMdaratA e gAyanuM dUdha AyAranI mukhyatA. phaLa karatAM kAraNunI mukhyatA. kAraNane Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - ekatrImuM ] sthAnAgasara [85 AdhAre manuSya cAlavuM e vyavahAra. agiyAra aMganI racanAmAM pahelo naMbara ApyAgane rAkhyAM che. bAcAra-melane raste. AcAra pravarte tyArathI zAsana, AcAra na pravarte tyAre zAsana nahi. tethI pahelAM aMga tarIke gaNadhara mahArAja AcArAne sthApana kare che. AcAre vyavasthita thavA mATe. gAyane ghare bAMdhe, gAyanI sAravAra cAkarI kare, te dUdhanI AzAe. DhoranI vase ThAra thavA jevuM." e dUdhanI AzAe. AcArane pahelo naMbara apAya chatAM temAM pariNAmanI suMdaratAne dhyAnamAM rAkhavAnI kharI. mATe AcAra e majUrI, pariNAmanI suMdaratA e gAyanuM dUdha ApaNe gAyanI majUrI karIe ane dUdha kUtarIo pI jAya to mahenatanuM phaLa kaI nahi. majabUta kile kaI kare to te vicAra AcAra sAdhunA pALIe, manamAM mota lAve to kAma na thAya, mATe vicAranI vyavasthAnI jarUra. AthI bIjI sUyagaDAMganI sthApanA karIne sva-samayanI, para-samayanI, sva-para-samayanI vAta karI ne vicAra nizcita karyA. zahera sArI rIte vadhyuM, vepAra jamI gaye, hallo TALI zake. paNa jema para rAjyanA AkramaNane prasaMga Ave to vepAra khalAsa thAya paNa majabUta killo kare te bacAva thAya, tema vicAra. AcArane AkramaNa na Ave tene mATe vagIkaraNavALuM sthAnAMgasUtra. ekamAM nirmalamAMthI malina, bIjAmAM balinamAMthI nimala temAM pAMcamA dANAmAM eka ja vastu tapAsavAnI che. anya jagatanA matavALAo pote paramezvarane mAne che. ApaNe paramezvarane mAnIe chIe. be vastu sarakhI chatAM AMtare. avatAra, Izvara baMne mAnIe chIe avatAra, Izvara na mAnIe te mahAvIra, gaSabhasavane mAnIe nahi. AmAM pharaka nathI paNa jamenI udhAra rakamamAM melI de te, bhUla thAya te eka goTALo, paNa udhAranI jage para memAM melI de to Dabala geTALe. e leke IzvaramAMthI avatAra mAne, Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnamaratra [ vyAkhyAna ApaNe avatAramAMthI izvara mAnIe. mahAvIra, kaSabhadeva, bhavavALA (avatAravALA) paNa avatAramAMthI thayA Izvara. Izvara svarUpe che. emaNe IzvaramAMthI avatAra mAne eTale cheDe Ave ava. tAre. nimalamAMthI malina thavAnuM emane mAnyuM. ApaNe malinamAMthI nirmaLa thavAnuM mAnyuM. ApaNe unnatine raste bhagavAnane mAnIe chIe. unnatine raste javuM hoya te unnatine mAge paDe. UMcI draSTie UtarI zakAya che paNa nIcI draSTie caDhI zakAtuM nathI. nIce meDha UMce caDhI jue? Adarza halake hAya to AtmAne UMcI sthitimAM lAvI zakAya nahi. nirmalamAMthI malina le che ke malinamAMthI nirmala, e bemAM kayAM Adarza UMce? jainae pahelAM karma vALA, pachI unnati karatAM UMce caDhela. malinamAMthI nirmala thayA tene Adarza. pelAo nimalamAMthI malina kema thayA? kaye Adarza levAya? jene mata ane anya matamAM moTo pharaka A che. Izvara saMdigdha janma ApanAra tarIke zraddhagamya bIjI vAta. Izvara mAnavA zA mATe? Astika mAtra Izvara mAne che zA mATe? bIjAone ema kahevAnuM thAya ke ApaNane janma Ape, pANI ApyuM, pahADa, sUrya, caMdra banAvI dIdhAM. jaina sivAya bIjAoe janma Ape te vageremAM upakAra gaNe. to pachI mekSane kaI lAinamAM mukaze? me kSane mahAapakAranuM kAraNa mAnaze ke bIjuM kAraNake janmane nAza karanAra te apakArI. Izvare janma Apyo mATe upakArI to pachI dharma nAza karanAra. Izvarane bhaje janma ApavA mATe, bhajanamAM phaLa saMsArabhramaNa. bIjI bAju aMdha zrAvA. vAMjhaNIe zuM IzvaranuM bagADyuM ke tenI kukhe janma na Avyo? kUtarIe pUrepurI ArAdhanA karelI ke tene peTe kurakuriyA ekI vakhate pAMca che. pratyakSa janma ApanAra mAbApane mAnavA nahi ne Izvara saMdigdha janma ApanAra tarIke zraddhAthI mAne. pele (Izvara) janma ApIne besI rahe. mAbApa te janma Ape, zIkhave, Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatrIsamuM 1 sthAnagara [ 87 saMpattimAM sahAya kare. pelo "ajAgaLatina" je tenI kiMmata ke A sAkSAta madada karanAra tenI kimatI kahe meTA paramezvara ke mAbApa. ja mane aMge mAnavA hoya che. tenA kahevAthI khUna karavA AvyA tethI khUna karanAro khUna karava mAMthI khasI javAne? rAjAne tyAM khAMDa laIne Ave che te pAmI jAya che. jayAre janma ene Izvara Ape. ene dekhe tyAMthI sujJa puruSa chava te na mele. kAraNa ke nava mAsa UMdhe mAthe laTakAvyo. aMdhArI jagAmAM Izvare kedamAM pUryo hato. Izvare jelaranuM kAma karyuM hatuM. janma denAra te jelara che. nava mAsanI sajA bhagavAvI che. IzvaranuM kazuM bagADayuM ke ghAtakI rAjya na Ape tevI sajA. sattA sAta varSanI uMmaranI aMdara gunegAra TharAvatI nathI. caudanI uMmara hoya te nyAyAdhIze jovAnuM. buddhithI kareluM lAge te sajA. mAbApane kAyadAe bAMdhelA che. mAbApa chokarAnI AMkha pheDe, marI jAya tevI rIte mAre te sajApAtra. jelara evI rIte mAre, marI jAya te jelara sajApAtra karmamAM phaLa devAnI sattA che ke nahi? dazvara na hoya te karma bhegavavAM paDe nahi. karmamAM sattA che te Izvara zuM kAma mAthApheDa kare che. mAbApa chokarAne zikhAmaNa che. te a85 zakitavALA tethI dhAye raste lAvI zakatAM nathI. Izvarane sarva zakita ke alpa zakitavALA mAne che? joDe rahIne Izvara pApa karAve che. jeDe rahIne duHkhI kare che, ema mAne. mAbApa ajJAna, azakaya hoya che. te izvara sarva zakitavALA, jJAnavALe tenI hAjarImAM pApa thAya kema? polIsanI hAjarImAM khUna thAya to polIsa gunegAra. jene janmadvArAe izvarane pUjavA taiyAra nathI jene saMsArane dhikkAranAra. janmane dhikkAranArA hei, janma dvArAe Izvarane pUjavA taiyAra nathI. "pRthvI, pANI te kIdhAM' A kahIne lokone bharamAvyA che. pANI kema taiyAra thAya e jagatanI Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nahara cIja che. pANInI taiyArI kevI rIte thAya che? jagatanA kartA manAvavAvALAoe jagatane dhUtyuM che. pANInA kheMcANathI vAdaLAM baMdhAya che, temAMthI pANI thAya che. jeo khANe tarapha javAvALA che tene khyAla haze ke je kacaro je pANamAM nAkhyA haze te eMsI varSe pAchuM e ja bane che. ArasapAnI khANa khode che. daza varSe te ArasapahANa. arIsA tarapha khANamAM reta, kacaro nAkhe che. eMsI varSe kAlasA thAya che. je pRthvI, pathvInA svabhAve thAya che, to izvarane ThokI besADe ? je manuSya dalAlIthI daza rUpiyA pedA karavA hoya te cora evA paNa zeThane mATe zAhukAra gaNAve che. tema dhAgApathIoe IzvaranuM kartApaNuM manAvI, garbhamAM Ave tyAMthI maraNa thAya tyAM sudhI lAgA rAkhyA. jene baLIne rAkha thAya tyAM sudhI phelIne khAvuM che, te izvara na manAve te phelIne khAya zI rIte? jaina sivAyanA dharmavALAo janma ApavAne lIdhe izvarane mAne, paNa, pRthvI, sUrya, caMdra karyA tene lIdhe Izvarane mAne che. jene kayA tarIke Izvarane mATe? dIvAne, sUryane upakAra mAnIe chIe ke ajavALAne upakAra mAnIe chIe ? sUryane prakAza vidhamAna je vastu, enuM svApa batAve che. prakAzathI cha varatane joI zakIe chIe, aniSTane joI zakIe chIe. ajavALuM na heta te kAMTA, kaMkarA, vIMchI, sApanA bhoga thaI paData. bAhya Apattino bacAva bAhya ajavALAthI thayo, tema AtmAmAM kaI bApati che te oLakhAvanAra tarIke izvarane mAnIe chIe. Apatti oLakhAve che, bacAve che, batAve che. bacAvavAnAM sAtha Ape che, Ane mATe tIrthakarane upakAra jene mAne che. Apatti choDAvavA mATe pAMca mahAvrato kahyAM zaMkA-ajavALAe zApanI Apatti bacAvI, tIrthakare AtmAne kaI ApattimAMthI bacAvyo ? amA-anAdi kALathI pAMca Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMgaSa ( 89 Apatti A AtmA veThI rahyo hata-visA, jUTha, corI, strIgamana ane parigraha, AmAMthI bacAvanAra koI na hatuM. janmA tyAre jhabhalAM, TopI, gaLathuthInI vAte calAvI. AgaLa gayA eTale bhaluvAnI vAto calAvI. enAthI AgaLa vadhyA tyAre paraNavAnI vAta calAvI. dAMta paDI gayA, khATalAmAM paDavAnI vAta batAvI. pachI sUI gayA che. bA vAto batAvI. hiMsA, jUda vagere AtmAne rakhaDAvanAra che evuM jagatabharamAM kaI batAvanAra nathI. eka to e vastunI mAlama nathI. bIjuM mAlama hoya te batAvanAre pramANe vartavuM paDe. TIpa bharAvavA Ave te pite bharavuM joIe ne? pite hiMsA vagere choDe to choDavAnuM kahI zake tIrthaMkarAe pote hiMsA vagere che. ane teo bIjAonI Apatti choDAvavA mATe karo vakhate prayatna kare che, tethI paMca mahAvrata rahyAM che. pAMca mahAvrato pote Acaya ane te pachI tene saMdeza Apyo. pAMcane anukrama kahI gayA, paheluM prANutipAta-viramaNa kahI gayA, ane bIjuM mRSAvAda-viramaNa te jagatanA kudaratI niyama pramANe-gati pramANe bIjuM Ave te ahIM batAvyuM che. vyAkhyAna 32 zAstranI paraMparA che tyAM sudhI zAsananI pravRtti gaNadhara mahArAja zrImAna sudhamAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, memArganI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA pahelAM cauda pUrva ane bAramA aMganI-daSTivAdanI racanA karI. makAnanI nisaraNa karatAM moTAM pagathiyAM hoya te moTA mANasa caDhI jAya, paNa nAnAM baccAo caDhI zake nahi. vajasvAmIjI sarakhA agiyAra aMganA pAragAmI thaI janArAne cauda pUrva, bAramuM aMga basa hatuM. je jIvo teTalA kSayapA Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna mavALA nathI tevA jIvAne tAravAne mATe-khaLa, strI, muddA uddhAra karavA mATe je agiyAra aganI racanA karavAAmAM na Ave tA te leA zAstra vagaranA rahe ane tevA manuSyA meAkSamArge AvI zake nahiM. pAMcamA ArAne cheDe paNa anuyAgadvAra, karAvaikAlika carakhAM rAkhavAM paDayAM. kAraNake zAmrananI pravRtti kyAM sudhI ke cAstranI paraMparA che tyAM sudhI. je ne sAmsanA viccheda te na sarjavatinA viccheda rA. bhavasUrie jaNAvyuM ke 'mANu' zabda eTale ' sava"virati.' zaMkA-kalyANu zabdathI vAgma sArI kAI bIjI hakIkata nahi te avirati kAMthI levI ? dIkSAnuM bhUta bharAi gayuM hoya tA dIkSA karaze te judI vAta che. samA * ahIM kalyANa zabda che. samyaktva, deza ke sava'viratinI gaMdha nathI, kalyANunA atha savirati ryAM che ane te karavAnI jarUra che. te na karavAmAM Ave te khesI zake nahi. zaMkA-pApane avirati ane *lyANunA savirati atha karavAnuM kAma zuM? samA~ samaya vijJALada noghA" tyAM zuM karaze? }Ai paNa prakRti puNya, pApa uya svarUpa nathI. vadi prazasta, apraznasta che paNa praznasta baMdhAya te vakhate apraznasta nahi. AthI ubhayatA kSaya kalyANa ane pApa thai zake nahi. bannenuM svarUpa ekamAM lAvavuM che. etva AvatuM nathI. e heAya te eka svarUpe hoya tevI cIja kaI? jyAre e niya thayeA. kalyANu sAMbhaLIne jANI zakIe, 515 sAMbhaLIne jANI thakIe pachI samaya kahevAnI jarUra na hatI maTe vyAkhyA e karavAmAM AvI ke kalyANu eTale virati. prakaraNa viratinuM che. paheluM jJAna pachI dayA. sarvavirativALAnA prasaMga che. jJAnanA mULa tarIke savarita levAnI che. sarvaviratine aMge aSicAra che. aviratirUpa 55 e sAMbhaLavAthI mAlama paDe. unnaya zabdathI viratAviratirUpI je dezivarata te paNa mAMbhaLavAthI mAlama paDe. jyAM sudhI zastronI pravRtti, zravaNu, zvAsananA sUtreAnI hayAti tyAM Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 91 sudhI ja virati. je dahADe zvaviratinA viccheda te dahADe zAtranA viccheda. pahelAM zAstranA, pachI sarvaviratine viccheda pachI dharmanA viccheda. zAsanano aMte AkhA che, jJAna ane kriyA, mUtra ane AcAra sUtranI racanA zAsananI pravRtti mATe che. sUtronI pravRtti baMdha thavAnI tyAre zAsana baMdha thavAnuM. zAsanane AdhAra te sUtra ke AcAra? AcAra prate tyAre zAsananI utpatti, TakavuM. zAsananI bane akhA che. jJAna, te kriyA. sUtra ane AcAra. meAkSa e jJAna ne kriyA ane dvArAe che te! zAsanane be rUpe kahevAmAM chUTakA nathI. zAsana ekaluM jJAnamaya hAya tA mekSanA rastA nathI, tema ekaluM kriyAvALu hAya tA te mekSanA rastA nathI. jIvAdi padArthonA jJAnavALA, temaja avirati Adine cheDanArA paNu joIe. meAkSane siddha karavAne mATe e cIjanI jarUra che. eka pazu AchI karavI pAlavatI nathI. musA pharane AMkha, paga dharANe mehavAnuM pAlave nahi, tema meAkSanA susAphrAne jJAna, AcArane cheDayAM pAlave nahi. mAnuM sAdhana jJAna, kriyA ane hoya teA zAsana. ene paNa emaya rahevuM joIe, tethI zAsana-mAcAramaya ane jJAnamaya che. jJAna ane kriyA ane dvArA meAkSanI musAphI thAya jyAre jJAnanI utpatti tyAre zAsananI utpatti, jyAre AcArano utpatti tyAre zAsananI utpatti grahI zakAya. jyAM banne AMkhe sarakhA rUpe dekhavAmAM AvatuM hoya teA DAbI AMkhe dekhyu' ema kahI zakatA nathI. jJAna, kriyA banne dvArAe meAkSano musApharI thAya che. meAkSanI siddhine mATe pravartAveluM zAsana jJAna, kriyA ubhayamaya hoya temAM Azcaya nathI. ane prakRSTa tapa che, jJAna ane kriyA banne mukhya kAraNa che. tethI tene karaDyusa'nA rAkhe che. jJAnaziyAmyAM mokSa' | paNa kriyAyulena jJAnena, jJAnayutayA ciyA mokSaH nahi. ema jJAna Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna niyAM mokSaH / khate karaNa. zAsana sudhI jJAnanI sthiti hovI eie. cauda pUrva, khAramA aMJanI racanA karIne besI rahyA hata teA eka hajAra varSa mATe zAsana karyu. pUrvaOgata zruta, karyAM sudhI ? hajAra varSI. bhagavAna muja zvAmIjIe jo pUgata zruta, dRSTivAda sivAya bIjAnI racanA karI nAta te! hajAra varSAM sudhI sthApeluM thAya. zAsananI jaDa rUpe AcAranI jema jJAnano paNa jarUra ekavIza huMjAra varSa sudhI zAsananI pravRtti te zAne AdhAre? uAEravAnI pravRtti samatha gadharA na kare, tA khIjA te karavAne kevI rIte pramartha thAya ? gaNakharAe cau pUrvI, dRSTivAdamAMthI AcArAMga ati uddaryAM na hota teA zAsana lAMkhA DhALa Takta nahi. zAsananI pravRtti, TakAva, meAkSamAga vahevaDAvavA mATe AcAranI jarUriyAta hatI. tema jJAnanI paNa jarUra hatI. tethI AcArAMganI racanA karavI paDI. sunarmAsvAmIjIe zAsananI jaDa rUpe jevI AcAranI jarUriyAta dekhI hatI tevI ja rIte jJAnanI jarUriyAta dekhI hatI. AcAra jarUrI. Adya AcAramAM suMdaratA na hoya, aMdara suMdara hoya te te paNa na levAnI. bAhya AcAramAM suMdaratA hoya te ja levAnI. mAcAranI utpatti jJAnanI kayArImAM jIvane jANe tA hiMsA cheDe, jene jIva avatA pharaka nathI te hiMsAne cheDaze zuM! mATe AcAra jarUrI, AcAranI utpatti thavAnI jJAnanI yArImAM. AcAra e AkAMzamAM utpanna thavAnA nathI, jJAnanI kayArImAM utpanna thAya che. zAsananA hitane mATe sUtra pravartyA. kAza taiyAra thayA hAya tyAM velaDI |pavAnI taiyArI thAya. AcAra-anAcAranAM phaLA vagere jaNavAmAM Ave tyAre pApathI, durAcArathI haThavAvALA thAya. kAI paNa viratinuM vartana, anAdi kALanI vAsanAnA bheAga vinA banatuM nathI. bhAga mApIne vadhavAnuM kayAre kare? anAdi kALanI pravRtti, hiMsA vagere tarapha saMskAro UbhA thavAnA. AthI te rAkavAnuM era joIze. mATe jJAna. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khatrosamu ] sthAnoMgasUtra [ 3 e lagAya jo AtmAne lAgI. gaI tA mAtmA lAinamAM rAyyabhavasUrie ATha varSanA karAne samAvatAM manamunine mATe--pApakrama badhAze, Tuka phaLa Avaze ema kahI dIdhuM. A jIvane pAchA haThAvavA mATe, anyaNAmAM reDatA jate| hAya tene mATe khecavAnI A lagAma. A pApakrama badhAvaze, AthI pApakama baMdhAze te pApakama Tuka phaLane devAvALuM thaze. lIkheLI pAke tyAre mIThI thAya, pazu pApa baMdhAya tenuM kaDavuM phaLa AvavAnu. e lagAma jo AtmAne lAgI gaI tA. AtmA lAInamAM. e lagAma chUTI tA jagatabharamAM lagAma nathI. pApama baMdhAya che ane tenAM kaDavAM phaLa maLe che, mATe A lagAma hAya tA jIva anAcAra, aviratithI pAchA haThI zake che. jJAnathI taiyAra thAya che mATe agiyAra aMganI racanA. bALakA, bhUkha tene paNa jJAna ApavuM, ane tene paNa mAge lAvavA. jaina dharma' jagatane upakAro DhAya te te pAMca mahAvratadvArAe bAhya AcAra upara zAsananuM Takavu tethI pahelI AcArAMganI racanA karI. pachI sUyagaDAMganI racanA karI. pachI vargIkaraNu tarIke ThANAMgajInI racanA karI. mA jagatamAM jaina dharma utpanna thayA e sArthaka mAnatA hoIe, jaina dharma jarUrI, jagatane upakAra kare ema mAnatA hoI e tA A kevaLa pAMca mahAvrata dvArAe. jemA mAM hiMsA vagere pAMca pApasyAnA che. te AtmAne herAna karanAra che tethI A pApAthI bacavu' joi e, A siddhAMta khasI jAya te| jagatamAM jaina dharmanI kiMmata nathI. jaina dhamamAMthI hiMsA cheDavI e siddhAMta jo kADhI laI e te| devatva, gurutva, dharmane pazu sthAna nathI. kAraNu mArIkUdIne deva tarIke jAhera thanArA Dagale ne pagale duniyAmAM che. mArIte, kuLanA nAza karIne, deva thanArA Dagale ne pagale hatA, paNa nahi mAravAthI, te kyAM sudhI khIne mArI nAkhe teA paNu nahi mAravA, mane kAM paNa Apatti na hoya tyAM sudhI nahi mArumAtAnuM heta peAtAne Apatti na hoya tyAM sudhI jALavI zake che. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAdazAha ne bIla ]- pAdazAhe bIrabalane pUchyuM, mArAmAM pyArI cIja keNa bIrabala-prANa bAdazAha kahe-prANa je mArA hota to yuddhamAM kema jhaMpalAve che, dariyAmAM jAya che kema? bIrabalaprANanA piSaNane mATe ja cheekavAra teo bagIcAmAM gayA. beThA che. nAnA kuMDAmAM vAMdarI viyAI che. uparathI pANI pAyuM. thoDuM paDayuM vAMdarI UbhI thaI baccAMne bacAvyAM. baccAM para kevo pyAra che ? dusare kesa jyAM paDe, vAMdarInA nAka para pAchuM AvyuM. baccAne cheDIne baccAM para caDhI beThIpAdazAha kahe-julama he gayA. jiMdagIne mATe jema UbhuM thAya to koI cIja vahAlI che? evI rIte anya dharmIo dayAnA nAmo levA taiyAra che. "hiMsAna parvatAni' kahevA taiyAra che, paNa pitAnI jiMdagIne bhayanI nobata Ave tyAre kazuM jevA taiyAra nathI. e dayA te mAMkaDAnI dIvI jevI manusmRti nItinuM pustaka che. e ja manusmRti jaNAve che ajIga -duSkALane vakhata bhikSA na maLI. chokarAne mArI khAvA doDyA. pApe lepAyA nahi. bhUkha lAgI tene upAya karatA hatA. chokarAne mArI khAya temAM pApa na lAge te mAnanArI manu mRti. e te sudhAne upAya karyo. A vAta jyAre khyAlamAM leze tyAre manamAM Azcarya thatuM haze ke dazavaikAlika karavA mAMDayuM tyAre javAdinI vAta nahi. jhADanA phUlamAM bhamaro rasa le tema vartavuM. bIjA dharmavALAoe dayAne rAkhI che, paNa e dayA mAMkaDAnI devI jevI che. badArI ane tenAM be mAMkaDa [ ] eka rAjA pAse kaIka mArI be mAMkaDane barAbara kaLA zIkhavIne lAvyo che. rAjA kahe e zuM karaze. pele kahe-cepadAranuM kAma karaze. rAjAe kapaDAM paherAvyAM. darabAra bharAyo te vakhate traNa cAra kalAka sudhI dIvI laIne UbhAM rAkhyAM. lokomAM Azcarya thAya. pAdazAha kahe bIrabala dekha. paheregIre rAkhIe tene peTamAM dukhe. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMga satra [ 95 bAyaDInuM rahe che. juo, Ane kAMI paMcAta che? bIrabala-sAheba, jAnavara che. manuSyane pharaja, hAjata hoya. keTalIka mudata gaI. paradezI manuSyo karIne Topale laIne AvyA. pAdazAhanI dIvI ThekANe rahI, Topale gabaDAvyo, badhuM kharAba karI nAkhyuM. pAdazAha cIDhA. bIrabala kahe-sAheba! jAnavara che. bIjA dharmanI dayA-mAMkavAne kerI na dekhAya tyAM sudhI dIvI pakaDIne UbhA rahevA jevI che anya dhumIonI dayA kevaLa vacananI, pitAne Apatti na Ave tyAM sudhInI. jidagInA bhaya vakhate paNa dayA na cheThIza kahenAra te jaina zAsana zibinAM daSTAMta Ave che, te kayA rUpamAM levuM? pitAne kherAka na maLavAne vakhata Ave te vakhate zuM kare te pUrato prasaMga che. pitAnI jiMdagIne bhaya Ubho thAya to dayA na cheDIza te jaina zAsanamAM che. nAnAM baccAMne mATe dazavaikAlika kahevAya che-ATha varSanI uMmaranA manamunine bhUkhe marI javuM bahetara paNa hiMsAmAM na pravartavuM pahelavaheluM A zuM ? jJAna, dhyAnanI vAta pahelAM nahi. bIjAoe je hade lAvIne bedha melI dIdho che te badha ahIMthI zarU kare che. devapaNuM, gupaNuM, dharma hiMsAnA parihAra upara laTakele che. hiMsAno tyAga, jena dharmamAMthI khaseDI devAmAM Ave che jene dharmanA guru, deva, dharmamAM guruva, devatva, dharmava nahi. jena dharmanuM jagatamAM jarUrI, upakArIpaNuM hiMsA choDavAne aMge che. sodiyA'sarva jagatanI dayAne nirUpaNa karanAra e. bIjAM badhAe mAruM rAkhIne dayA nirUpI che. chUTanuM sthAna kevaLa tIrthakare nathI rAkhyuM. ttamuninuM dRSTAMta bIje prANAMta upasarga kare, manathI pratikULa vicAravAnI jarUra nathI. mAre to ghaNuM manavALIne rahevuM hatuM. hetamunie AvIne Ama kahyuM, avaLe raste cAlavuM ane Aropa bIjAnA upara mUkave. kALo nAga e khALIne karaDavA jato nathI. dabANa caMpANa thAya Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUra [ vyAkhyAna te karaDe che. jenI pAse je zakti hoya tene te cIDhAya tyAre upathAma kare. nAnuM baccuM cIDhAya tyAre je hAthamAM Ave teno upayoga kara, vALa kheMce. ke gAyane pavitra mAnelI te gAyane chevA jAya te zIMgaDuM mArI che. cAra varSanA chokarAne zIMgaDuM mAre te te marI jAya. mArI pravRttinuM zuM pariNAma Avaze te nirvivekIne manamAM Ave nahi. evI rIte sApa dabAya, caMpAya tyAre karaDe che. dhArIne karaDavA karato nathI. have kALo nAga kayAre kahevAya? dabAya, caMpAya tyAre karaDe tethI. tuM kALA nAgathI zuM Utaryo ? sA5 ane nimAM e ja moTA pharaka munipaNuM, dhamI paNa zAmAM? prasaMga na Ave tyAM sudhI zamatA rAkhavAmAM munipaNAne aMge pharaja che ke prakRti prasaMga hoya te zAMta rahevuM. sApa prasaMga paDaye zAMta raheto nathI ane sAdhu prasaMga paDaye zAMta rahe, ATale pharaka paDe. tuM pANI je zuM kAma thAya che. barapha lAge te ThaMDa, tApa Ave te UnApaNuM munipaNuM to alAyadApaNAmAM che. A upadezanI lAIna jena dharmamAM che. prANAte koIne mAravAno vicAra na kara. svapnamAM hiMsA thai jAya to prAyazcita karavuM. A tarIke guru, deva, dharmanI sthiti jena dharmamAM che. jene dharma duniyAmAMthI jAya te thAMsa hatuM na hatuM thaI jAya te zekhanuM satyAnAza jarmani hatuM na hatuM thaI jAya te kalA naSTa thAya, IMglAM hatuM na hatuM thAya to sAmra nyapaNuM naSTa thAya. tema prANAMta upasargo hoya te paNa kALajAmAM na hAlavuM. evuM jaina dharma na hoya to A dazA svapnamAM na rahe. e jaina dharmanI balihArI che. koI paNa hiMsAnAM kAryo che. e kAne paDakhe na caDhe. hiMsAnuM paDhiArapUrvaka rakSaNa kare, jena dharma sivAya bIjA koI dharmanuM A dhyeya nathI. ahiMsaka vRddhi utpanna karavI prasaMge-duniyAmAM jIvanamaraNanA prasaMge dayAmAM tatpara rahe te kahenAra jaina dharma che. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIsamuM ] sthAnAMgasutra jainazAsananI jaDa hAya tAte hiMsAnI viti A jaina dharma karavA tA dura rahyo paNa sAMbhaLI zakAtA nathI. jinezvara mahArAjanAM vAyA, upadezA bIjAne trAsa karI de che, eka mAjI bhagavAnanI vANIne amRtarUpa ho che, maujI khAju trAsa karI de ema kaho ? mRgalAMnuM TALu` bheLuM' maLeluM hoya tA siMhane avAja thAya teA nAsI jAya. jaina zAsananA zabda e vAdIone trAsarUpa che. kATavALa, jillAnuM jIvana, paNa ceranA caMDALa. tevI rIte sava veAnu` rakSaNa karanAruM, hita karanAruM vAkaya hovAthI jinavANI amRta samAna che. jene hiMsA hAthamAM hathiyAra tarIke rAkhavI chaeN, hiMsAne tyAga e nAma paNa, bhAyalApaNuM lAgatuM hoya te! tevAne mATe jinavANI siMhanAda jevI bhayaMkara thAya temAM navAI zI ! kumAtra jene cheDavA nathI tene jinavANI siMhanAda samAna thAya jenI dayAne niMdavAmAM mIjA bAkI rAkhatA nathI. jaina zAsananI jaDa hAya tA hiMsAnI virati upar. jaina dazAnI utkRSTa dazA hoya teA hiMmrAnI virati upara. jaina yuru, deva, dharma' jagatamAM jIvatA rahevAnA hoya te hiMsAnI virati upara. dayAne dezavaTe devA hoya te jaina dhruva, guru, dharma'nI jarUra nathI. jitezvarane UMce darajaje AvavAnuM sAdhana, guru, mate AgaLa vadhavAnuM sAdhana kaMI hoya tA te chavadhyA che. tethI pAMca mahAvratamAM prANAtipAta-rimaNune sthAna maLyuM. jIva-yA e zAsananI, deva, guru, dharma'nI badhAnI jaDa che. e upadeza / mAsAhasa paMkhI jevA [ ] [ 97 pahelAM mahaHvratamAM jIvadayAne aMgIkAra karuM chuM ema kahI do. chatrayA karanArA pete petAnA taraphathI hiMsA na cheDe tA vAta karavAMnA artha nathI. eka kasa I bIna kasAI ne kahe bhAI gAya zu kAma mAre che! eTA kAMI artha nathI. tane dayA sArI lAgI te tArA kALamAMthI kema nIkaLI gai? tArA kALajAmAM hoya teA kALajArUpI kUvAmAMthI bIjAnA hradayanA havADAmAM Ave. tamAma dhyAnI cha Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna vAtA zAbhe yAre pote prANavAthI dura thAya teA. ThaMDInI cArI, sAyanI zAhukArI, seAya jenI hoya te lai jA. peAte hiMsAne parihAra na kare, bInane parihAra karavAne kahe te tevuM thAya. tethI dravya, bhAva ane prakAranA keI paNa prakAranA chatranA, kAi paNa prakAranA prANAnA vadhathI pAchA haTha te te.dhama' tarIke gaNAya. tu pete prANunA nAzathI dUra rahelA na hoya, khInnane dUra rahevAnu` kahe. pAte jyAM sudhI jItranI hiMsAthI khaselA nathI tyAM sudhI aujAne jIsiA baMdha karavAnA upadeza Ape te mAsAhasa pakhI jevuM che. jaina dharmanI jaDa kAyanI yA che pAte hiMsaka hoya teA jagatanA jIbene dayAnI vAta kare te mAsAhasa pa"khI jevI che, kAI paNa jIvanA dravya-prANathI pAchA haThavuM tenuM nAma yA che. na na thAya teA paNa hathiyArane mage kApatA jaina matanI-jaina dharma, jaina deva, guru, dharmanI jarUriyAta, utkRSTatA nakkI karI te praNAtipAta-viramathI. jaina dharmAMnA upadeza devAnA adhikAra jaina sAdhuone che. jeNe vIse vasA yA pALavAnI pratijJA karI nathI tene jaina dhamanA jhaMDA UMcakavAnA haka nathI. peAte chakAyanI yA pALavAne taiyAra thayelA nathI, pratijJAnA dhyeyavALA nathI te jaina dharmanuM eka vacana eTale tA vadheADAmAM jhaDe UMcakavA bhaLI gayelA che jaina dharmanuM eka vacana khelavAnA haka tene che ke je e kAyanI damAmAM taiyAra hoya. jaina dharmanI jaDa, jIvana tarIke, deva, guru, dhama'nI utpatti tarIke, jhaMDA tarIke keAI cIja hoya tA eka ja-prANunA nAzathI paraheja raho. tethI prANAtipAta-viramaNune pahele naMbare mUkavuM paDayuM sva-paranA dravya ane bhAva-prANA bacAvavAnA niyama thai gayA. khAmI Ave te nahi karavAnI pratijJA thaI gaI. have pachI jU jevI cIja kayAM rahI che ? adattAdAna vagere karyA rahyAM che? eka ja mahAvrata hovuM joie ema kaheA ? kAryarUpe tyAga thayA chatAM hathiyAranA vepArI phAMsIe caDhI jatA nathI, khUna karanArA Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ phAMsIe caDhe che. khUnanI sAthe sIdhA saMbaMdha vepArIne ... nathI. jUTha khelavAvALAne sva, paranA dravya-bhAva-prANu sAthe sIdhe sabaMdha nathI. nAzanA vicAra, kriyAvALA sIdhA saMbaMdhavALA che. hathiyAranA vepArIte khUnI gaNI zake nahi, jo ke hathiyArathI khUna thAya che. mAravAnA vicAramAM na hoya, mAravAnI kriyA na kare tene hiMsAnA gunAe gunAvALA kevI rIte karAya ? A vacanane, zabdane, vAtane sIdhA hiMsAnI sAthe saMbaMdha nathI. hathiyArathI khUta thAya tethI hathiyAranA vepArI khUnI nathI. hathiyAra na heAta te| khUna na thAta. rava, paranA dravya ke bhAva ane prakAranA praNAne nAza nahi karavAnI mana, vacana, kAyAthI pratijJA karavAmAM Ave . tA ja mRSAvAdane killA rahe che. khUnanA kAyadA karyAM chatAM hathiyAranA kAyadA judA karavAnI jarUra che. khUna na thAya teA paNa thiyAra aMge kAyadA, duiMsAnA kAraNurUpa bane agara na khaneA te paNa mRSAvAdano tyAga karave joie. sAcu e pariNAme jU che, paNa e jUThu e pariNAme sAcuM nahi. kAInI AbarUnI vAta karI, gupta vAta karI, sAcI karI chatAM jUThI, satya tarIke pratijJA karanArA AmAM chUTA rahe che. satya ja khelavA vALA ahIM chUTA rahe che. keAInI gupta vAta karavAnI chUTa. mRSAvAda- viramaNuvALAne chUTa nathI. vezyAe ghUmaTA vadhAre ka Dhe, je jUThThAmAM jaDAyelA, jakaDAyelA kahe-ApaNe te sAce sAcuM kahI devAnA, te vaizyAneA ghUmaTe. nirleMja khamaNI lAja kADhe, te samajavuM ke jhAnA pIra che. zAstrakAra je bIjAnA janmanuM, karmanuM, marmanuM vAkaya uccAre tene jUDa karyuM che. mRSAvAda-viramaNanA bhAgamAM traNa ja kahyAM che. tema niMdAnA vAkayane jUDe kahelI che. svarUpa nirUpaNumAM chUTa, krAisTane deva mAnavA ke nahi ? vastu svarUpa batAvAya--jhulakA pADavAno buddhie UtarI javAya teA naitlRiA, utkarSa, apakarSI kara vAne aMge eka nAi vAkaya nIkaLe to mRSAvAda che. vastu nirUpuNunI khAmatamAM kaho teA, nAi niMdA nahi. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna satya rAkhavuM ke mRSAvAda-viramaNa rAkhavuM? mRSAvAdathI viramavAvALo janma, karmanAM marma vAkayathI a rahI zakato nathI. sAcI sivAya bIjI kAMI nahi tevI vAta kodhathI dhamadhamIne kahenAra satyavALAne vAMdho nathI. mRSAvAda-viramaNa tevA vacanone baMdha kare che. mRSAvAda-viramaNa agre. vyAkhyAna : 33. zAsanamAM ekalA vidvAnane ja adhikAra nathI gaNadhara mahArAja sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hita mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA, pahelAM pUrvonI racanA karI, bAramA-dRSTivAdanI racanA karI chatAM zAsanamAM elA vidhAnane adhikAra che tema nathI. ahI vihArane artha sAdhupaNAmAM vartavuM te jJAna bhADUtI heya te cAle, jJAna pArakA AtmAmAM raheluM hoya te cAle, tethI eka gItArthane saMyama ane bIje gItArthanI nizrAne. jo ke ahIM 'vihAra' zabda che. jyAM vartavuM thAya tyAM vihAra zabda vaparAya che. tethI kahapasUtramAM idane adhikAra cAlyuM tyAM idra kaMI karI rahele nathI. rAka nAmanA siMhAsana upara che. bIjI bAju vi kahevuM, viharati-varte che, rahyA che e artha karyo che. jema pahAvIrane aMge saMyama ane tapasyAthI bhAvatA vicare che ane jyAM kAusagna rahetA, comAsuM rahetA tyAM tapathI vAsita karatA na hatA e artha nathI. ahIM vinAne arthe varte che. vartavuM e artha "vihArIne levuM paDe che. eka gAmathI bIje gAma javuM te rUpa vihAra levo. gItArthe dezadezAMtare pharavuM. gItArthanI nizrAne Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM che sthAnAgasarA [101 vihAra ane artha nathI. ahIM vihArano artha vicaravuM te nathI. paNa "sAdhupaNAmAM vartavuM che. | mAlika keNa? kSetrane aMge adhipatipaNuM jaNAvyuM tyAM kSetrane mAlika koNa? kAM to cakravatI, kAM to idra. tamAre tenuM kAma zuM che? kaI paNa jarA zAstrakArenA hisAbe pAMcathI parigrahita hoya che. pAMcenI AjJA joIe. pAMpanI AjJA vinA kSetramAM rahevuM thAya to adattAdAna thAya, IMdra 1, cakravatI 2, rAjaya, guhapati 4, sAdharmika pa-svAmIe na dIdheluM. svAmI A pAMca. je A pAMca svAmI hoya to sAdhumAM svAmitA zI rItanI ? kayA sAdhune pUchavuM, tyAM khulAso karyo-ajAta ane asamApta kalpane pUchavAnuM heya nahi. jAta ane samAptakalpa kSetrane mAlika che. gItAnuM nAma jAta. roSa RtumAM amuka pramANa AcArya upAdhyAya-trIjA () jaina zAsanamAM ajJAnI e jJAnInA sarakhuM ja phaLa meLave che sAdhupaNuM e vihArane arthe levuM. vihAra rAbdathI saMyamanuM vartana le. saMyamanuM vartana gItArthanuM. pote jJAnavALo hoya. bIjuM saMyamanuM vartana gItArthanI nizrAvALu. gItArtha nathI. zaMkA-ajJAnInuM sAdhupaNuM ane jJAnInuM sAdhupaNuM kaho, te " nA to cA" choDavuM paDaze! samAdhAna-ekake choDavuM paDaze nahi. haribhadrasUri jaNAve che ke ajJAnI, jJAnI baMne sarakho lAbha meLave che. saMkA-te pachI jJAnamAM adhikatA zI ? samAdhAna-AMdhaLo gAma pahoMcI zake ke je vakhate dekhate paNa pahoMce che. baMne sarakhA vakhate pahoMce che. dekhatAnI AMgaLIe lAgele AMdhaLe e AMdhaLe dekhatAnI sAthe gAma pahoce. tema jaina zAsanamAM ajJAnI e jJAnanA sarakhuM ja phaLa meLave che. AMdhaLe dekhatAnI sAthe kayAre gAma pahoMce ? je dekhatAnI AMgaLIe lAgelo hoya to. ajJAnI e jJAnI eTale lAbha pAme, jo jJAnInI nizrAe cAlato hoya che. A lagIra Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna UDI daSTithI jozA tyAre mAlama paDaze ke sAdhupaNuM lIdhuM eTale kadI karatAM bhAre tAkhedArI. kedIne sUvuM hAya, mAtaruM karavuM hoya te pUchyuM paDatuM nathI. bahAra javu hAya tA ja jesarane pUchyuM paDe che. je mAkhatAmAM kedIone jelarane pUchyuM paDatuM nathI tevI bAbatamAM sAdhuA parAdhIna, sUvuM hoya, mAtaruM karavu hAya tA sAdhuene rA levAnI. A tAbedArI. zaMkA--jevI tAkhedArI kadI nathI uThAvatA tevI amAre ( sAdhune ) uDAvavI ? samAdhAna--AMkelA sAMDhane vADAmAM rahevu baMdhana lAge, paNa e ja vADe! vAla, varuthI bacAvanAra hAya. e vADA sIdhI dRSTie dekhanArI gAyane bacAvanAra lAge. sAMDhane dhana lAge che. jemA peAtAnA AtmAnA kalyANanA athI che, je zarIranI mamatA dharAvatA nathI, temane zarIra paNa guru mahArAjanI anAmata cIja che. zaMkA - ApelI te! me che te samAdhAna--jene sakhAvata karIne vastu apaNu karI hoya, pachI te aNu karanAranA haka rahetA nathI. peAte cerITI ( charity) karI hAya, tenAM nANuM pAte upayAgamAM le te gunegAra. anAmata cIjamAM je pheraphAra thAya te mAlikanI marajI vinA thAya nahi. tene aMge pANI vAparuM enI, mAtaru' karavAnI ratna levI paDe che. gItAnI nizrA keTalI badhI ! khAvApIvAmAM, jaMgalamAtrAmAM gItAnI nizrA. ajJAnI jJAnInI nizrAe rahe teA jJAnInA jevu phaLa maLe AlAcana nAmanuM prAyazcitta paDeluM. prANAtipAta -saTTA thayA hAya tene AlAna kahIe te vAtivaka AlAyana nathI. Aleca nanA ya--ahIMthI nakaLyA ane ahIM AvyA, te vaccenI hakIta gurune jaNAvI devI. AlAcanAnA atha nivedanA karyAM. kANu caLyuM? kAnI sAthe vAta thaI ? badhuM kahI devAnu'. AlAyanAnu` paheluM sthAna badhAM prAyazcittomAM che. A vicArIe tyAre mAlama paDaze ke agItA hoya te paNa jJAnInu phaLa pAme che. jJAnInI nizrAe kaI sthitimAM rahyA che te tapAse. myunisipAliTi (municipa Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM ] sthAnAMgasatra [103 lity)mAM rahyA heya. tame kAyadA na jANe paNa vakIlanI salAhapI cAle che te tamArI milakta sahIsalAmata, kAyadAne jANavAvALA vakIlenI mAlamilakata sahIsalAmata che, ane tame kAyado jANatA nathI tenI mAlamilakata sahIsalAmata nathI evuM nathI. baMnenI sahIsalAmata che. kAyadAthI karavuM te vakIla pAse karAvI lo. neTisa Apo te vakIla mAraphata. kAyadA jANanAranI nizrAe cAlanAra manuSya e kAyadA jANanArAnI jema mAlamilakata sahIsalAmata rAkhI zake che. tevI rIte agItArtha, ajJAnI paNa gItArtha ane jJAnInI nizrAe rahe che tenI mAphaka niSkaTaka saMpa pALI zake. agItArthane jaLa thAya paNa te gItArthanI nizrAe. AthI "ghara nA" e vAkayane bAdha AvyA nahi. bhale gItArtha mAM raheluM jJAna heya. gItAthanI nizrA jJAnane paheluM lAvavane aMge che. pote ajJAnI chatAM jJAnInI nizrAmAM rahe te jJAnInA jevuM phaLa meLave. AthI pArA AtmAmAM raheluM jJAna agItArthane kAma lAgyuM. sAMbhaLIne zraddhA karavAnI samyaktva kayAre? tatvArthanI zraddhA thAya tyAre. zraddhA pitAnA jJAnathI ke pArakA jJAnathI ? jinezvara mahArAje kevaLajJAnathI chavAjIvAdika padArtho jAya, tenuM nirUpaNa karyuM. ApaNe te sAMbhaLIne graha karavAnI. AtmAne sIdho svabhAva nathI. pitAnuM jJAna e paNa emanA jJAnane AdhIna. pitAnuM samyaktva emanA jJAnane AdhIna tIrtha karee kevalajJAnathI jaNAvyuM, ApaNe jJAna meLavyuM ane samaktiI gaNAyA. je ApaNe jANavuM eTaluM ja mAnavuM hoya te zuM thAya? jIvane jANe nahi tene jANavAne vakhata nathI zAne AdhAre mAnIe chIe! jIvanI paramagati mekSanI, te zAne AdhAre mAnIe chIe? pArakA ghAne mAnIe chIe. bhagavAne kahyuM che tethI jANue chIe. ApaNuM jJAnathI temanuM jANunA nathI. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 ] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna tIrthaMkaranA vacana upara bharoso rahe tA AtmA khaDA prema na karAya? AtmAne zuddha cidAna MdasvarUpa jANIe, tene dekhyA nathI tyAre tenA svarUpane kayAMthI dekhIe ? AbarUnuM rakSaNu karaje, ghaTADA na karaje. AkharU te| dekhAtI nathI, teA zI rIte batAvAya? tenuM ( AkharanuM) mULa batAvAya kAMI UbhA thAya che-te buddhi umara:bharAsA rAkhIne. tene kahenAra kahe che ke joje khuddhi mArI na jAya. muddhi vadhAraje. te (buddhi) kevI che? lAla, pILA che? te pachI AtmA mAnavAmAM vAMdhA zA AvyA che! mAtmAnA svabhAva, AkAra je jinezvare batAvelA te dhyAnamAM rAkhIe teA basa che. sagAI karatI vakhate varate dekhelA hAteA nathI, paNa tenuM svarUpa sAMbhaLavAthI sagAi karI zakAya che. jema kahevAvALA upara bharosA rahyo tA jamAInuM, vevAInuM svarUpa kha karI dIdhuM, tema tI karanA vacana upara bharesA rahe te mAtmA khaDA kema na karI zAya? samyagdana e pArakA jJAne svasvarUpamAM Ave khuda samyaktva laIe teA pArakA jJAne dAna karavAnuM. svayaM nAte jJAna nahi. tame kahezeA mati, zruta tA ApaNA AtmAmAM che tA pachI svaya jJAna kema nathI? mati, zruta zAstranA zvaranAM che. dharmAstikAya vagerenuM jJAna mati, zrutathI thatuM nathI. matijJAna sa dravyane jANe paNa te sUtranA Adeza matijJAna cAlatuM hoya tyAM; sUtranA isArAvALuM` zrutajJAna na heAya te, tyAM dharmAstikAya jaNAvAnA nathI. mati, zrutajJAna bhale gaNAya paNa bhADUtI pAta'nA nahi. chadmasthanuM svayaM mati, zrutajJAna hoya tA te dharmAstikAyAdita jaNAvanAra hoya niha. temAMthI sarvajJa bhagavAnanA aMza lAve tA dharmAstikAyAdi jAya. gramyaktva e bhADUtI jJAnathI. vividha, mana:paryava rUpIne jaNAve che. zrutajJAna sarUpI, arUpIne jaNAve che. viSa, manaHvanI sarva jaNAvavAnI tAkAta nathI. zraddhAne mATe teA padArthAnuM jJAna Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM ] sthAnamasUtra [ 105 bhADUtI, svayaM nahi. samyaktvanI vakhate thatuM jJAna bhADUtI thayuM emaNe -gaNadharoe, zrutakevalIoe, tIrthaMkarae kaheluM, ApaNuM svataMtra dekheluM nahi. samyagdarzana e pArakA jJAne svasvarUpamAM Ave. jJAna pitAnAmAM heya te ThIka, pitAnAmAM na hoya te pArakAnA jJAnane bharose hoya te paNa kAma thAya. kAyadAnuM jJAna na hoya paNa vakIlanI madada lIdhI te kAyadA jANanAranA jevuM kAma thAya akkala bhADUtI maLe che, milkata to bhADUtI maLatI nathI. arthAt vecAtI maLe che. jJAna na hoya te pArakA khAne kalyANa sAdhI zake. pArakuM jJAna kAma lAge pArako cAritra kAma na lAge samakitI jJAna pArakA jJAna meLave. pArakA jJAne mokSano rasto sara karI de paNa pAro cAritre kaI cAritravALe thatA nathI. aviratine virativALAnI nizrAe cAritra mAnyuM nahi. viti pote na kare te pArakI virati kAma na lAge pArakI akkala kAma lAge, paNa jema pArakI milakata kAma na lAge, tema pArakuM cAritra koIne kAma lAgatuM nathI, milakta svayaM joIe. tema cAritra svayaM joIe.. jJAna ane kriyA baMne melanA mA. jJAna, kriyAthI mokSa thAya che. mekSane age jJAna, kriyA AdaravA lAyaka che evA nizcaya chatAM jJAnInI nizrAkArAe paNa Atma hita karI zake. jyAre nizrAdvArA cAritra hita karI zakatuM nathI paNa cAritra AdaravA dhArAe Atmahita karI zake che, cAritra evI cIja che ke vartAvamAM pote melavI joIe. jJAna pate vartavamAM me agara bIjA dvArAe mele. cAritramAM bIjAnuM dvAra kAma lAgatuM nathI, tethI jaina zAsanamAM cAritranuM sthAna keTaluM vyApaka che te samajI zakAze. gokhalAne dIve ajavALuM kare paNa makAnane kacaro na kADhe. jJAnIpaNuM, gItArthapaNuM javalle hoya te zAsana cAle, paNuM cAritra vagara zAsana cAle nahi. jJAnane aza bhADUtI maLI zake paNa cAritra to svayaM AcareluM kAma lAge jaina zAsanamAM jJAna, kriyA baMne mAnelAM chatAM emAM keTalo Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna pharaka che? pArakA AtmAmAM raheluM jJAna rUpa sUrya eka ja hoya ke jagatabharanAM aMdhArAno nAza kare, paNa sAvaraNI jyAM phare tyAMthI kacaro jAya. cAritra je AtmAmAM Ave te AtmAnA karmane kSaya kare. AthI anAdine saMsAra rahyo te mAnI zakIzuM. AtmAmAM raheluM cAritra kAma lAgatuM hota, to A jIvanuM anAdi sudhI saMsAramAM rahevAnuM thAta nahi kSakazreNInA AtmAmAM badhAM karmo pesI jAya to te eka AtmA eka aMtarmuhUrtamAM cauda rAjalakamAMnA karmone kSaya karI zake. eka AtmAmAM raheluM cAritra bIjAnuM kAma karI detuM heta to anAdi saMsAra rahe nahi. zAne zAsana sthapAyuM. pArakuM jJAna asaMkhyAtane kAma lAgyuM. jJAna pacAsa lAkha karoDa sAgaropama sudhI kAma lAgyuM, paNa cAritra bIja AtmAne te samaye paNa kAma lAgatuM nathI, to pachI samayAMtare, kSetramaMtare kAma lAge zAnuM? ahIMnuM cAritra aMza thakI devalekamAM na hoya. agiyAramA guNasthAna sudhInA cAritrane A za tyAM cAlato nathI. samyaktva devanA bhavamAM tevuM ne tevuM cAle. cAritrane cako judo che. e to puraAne ke. bhaiyAne caDhe. temAM bhAI na bhaLe. e to je cokAmAM rahyA te ja kAma lAge. cAritra je AtmAmAM hoya te AtmAne ja kAma karanAruM thAya. jJAna eka AtmAmAM raheluM anaMta AtmAne kAma lAge. tethI AcArAMganI sthApanA prathama karavI paDI. jJAnane aMza bhADUtI maLI zake che. cAritra svayaM AcareluM kAma lAge ekalA e thI kAma na cAle AcArAMganuM nirUpaNa karyA pachI vartanamAM vicArane kerA na melAya. vicArane kAraNe melIe to zeThe cha mahinA vicAra karIne gAyanA zIgaDAmAM meTuM ghAlyuM hatuM tenA jevuM thAya. cAritra evuM te nahi ke jemAM vicAranA vAMkhA heya. tevuM cAritra nahi te thI vicAranI vyavasthA karavAnI jarUra. AcAra, vicAra vyavasthita thayA pachI iyattA hAthamAM na Ave tyAM sudhI muddA vinA AcAra, Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamuM ] sthAnAMsUtra [ 107 vicAra kAma karI zake nahi. tethI trIjuM TANugai. jaina zAsananI jaDa pAMca mahAvata che jaina dharma jagatamAM upakAra karI zake, uttamatA dAkhavI zake te heya te te mahAvrata dhArAedevapaNuM, gurupaNuM, dharmapaNuM e mahAvratane aMge. kalpanAnI khAtara mAnI lo ke jainenA arihaMta hiMsaka hoya te arihaMta tarIke kaI mAne nahi. jUThuM bole, zrI rAkhe te koI mAne nahi. mahAvrata e paheluM pagathiyuM che. vItarAgapaNuM e to. ghaNuM caDhiyAtuM pagathiyuM che. pAMca mahAvrata vagara devamAM devapaNuM nahi, gurumAM gurupaNuM nahi, ane te vagara dharmane keI dharma mAne nahi. AthI ja jaina zAsananI jaDa pAMca mahatrata che. " paMca makathA mttA " pAMca mahAvrato kahyAM. sarva kALathI siddha che ema jaNAvavA nattA kahyuM che zaMkA- mahAvIra mahArAja svayaM sAkSIthI sAcA karyA che te huM kahuM chuM ema kahI do ne? "ra mA paMjA " ema zA mATe? samA-hiMsA vagerethI viramavuM pite ja nAkheluM che ema nathI. je je kALe leke hiMsA vagerethI viramelA heya te mahAvratavALA kahevAya. bhagavAna mahAvIranI kArIgarIthI mahAvratapaNuM utpanna thayeluM nathI. sarva kALathI siha che, "A" jaNAvavA mATe punattA kahyuM che. sarva kALanI sthiti, ekasarakhI sthiti. AthI sarvathA viramavuM te mahAvrata kahevAya. dravya, bhAva baMne prakAranA prANone nAza tenAthI viramavuM tenuM nAma prathama mahAvrata. mRSAvAdano prasaMga saMjJI paMcendriya sivAya kazuM nathI jUDane prasaMga kayAre ? saMsI paMcendriyapaNuM sivAya jagatabharamAM bIje kayAMya nathI. bhASA to che paNa mRSAvAdane prasaMga e te saMsI paceMdriya sivAya bIjI kaI jaga para nathI. vacananA cAra bheda (coma). emAM be diya, teIdriya yAvata asaMsI paMcendriyane aMge Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna eka vacana coga mAne. beikiya Adi vacana yogavALA che paNa tyAM bhASAne aMge eka jaga-akhatyAmRSA. sarva vyApaka keIpaNa heya te te prANAtipAta-viramaNa traNa bIjA kyAM satya, mRSA, mizra. te bheda nahi! prANAtipAtikI kriyA che. saMsI paMceMdriya sudhI badhAmAM che. hiMsAnA prasaM. emAM jIva TheThathI che. saMsI paMceMdriya thAya tyAre mRSAvAdanA prasaMgamAM. pAMca mahAvratamAM anAdithI sarva vyApaka hoya to te hiMsAthI viramavAnuM che te ja. hiMsAne prasaMga kayAMthI zarU thAya te tapAso. jUhane prasaMga saMsI paceMdriyamAM Ave tyAMthI. saMjJI paMceMdriyamAM cAra vacana yuga, tyAre mRSAne prasaMga. mRSAmAM Ave tyAre viratine prasaMga sI vyApaka koI paNa hoya to te prANAtipAta-viramaNa. prANAtipAta -viramaNa sarvane mATe, tethI enI virati pahelA naMbare. satya upAdhi rahita hoya te ja satya. satya svarUpe satya nathI. je upAdhivALuM hoya to te ja satya asatya che. satya vrata le te upAdhine lIdhe satyanuM asatya thaI jAya. tenAM paccakakhANa rahe nahi. kANe hoya te kANo kahe emAM vadhe nahi ne? satyanI pratijJAvALAne kANuM ne kANe kahevAmAM vAMdho nahi. jUThuM belanArA sAcesAcuM kahI devAnA samajavuM ke tyAre jUThuM bolanArAne vezyA bamaNo ghUmaTo kADhe e nyAye satya bolavAne haka nathI. satya bolavAne haka kayAM levA jAo ? janma, karma, marmanuM vAkya bolavAmAM tene harakata rahe nahi. phodhamAM dhamadhamelA manuSya sAcuM bole to paNa jUThuM melAyamuni-zeThiyAne tyAM kahe phalANAne tyAM janmyo to zuM thAya? satya e duniyAdArIthI e so TacanuM satya hoya te paNa cakakhuM ghI athavA dUdha, melI gaLaNumAMthI Utare pariNAma zuM thAya ? ghI ane dUdha bagaDe. dUdha cokakhuM, gaLaNuM melI, vacananuM uthAna, gaLapaNumAMthI gaLAine nIkaLe. gaLaNuM melI heya te-yurUpa gaLaNI melI hoya to! kodhamAM sAcuM kahI de che te jUThuM. mAna, mAyA, lejamAM Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetrIsamu' ] sthAnAMmastra [ 109 sAce sAcu kahI de to te ju uN. sAcu' e svarUpe sAcu nahi svarUpe sAcuM hota te gaLaNInI paMcAta na paDe. ahIM tA gaLaNInI upara ja dhArazu. kUvAmAMthI pANI nIkaLe, UMcu' nIkaLe, khAramAMthI nIkaMLa, pasAra thAya, khAravALuM pANI pahAMcavAnuM. ahIMthI utthAna cAhe tevuM thayu. hAya, A TAMkImAMthI pasAra thavAnuM. temAM jo krodhane kacarA, mAnanA mela, mAyAnuM jALuM ke lAbhanA lAkaDAM bharAyAM hoya tA temAMthI nIkaLatuM vacana sAcu heya te pazu mRSA. AthI ja zAstrakAra krodha, lAbha, bhaya, hAsyathA je khelAya te jUThuM jaNAveluM che te samajAze. jUThThuM' na eyeA teA pratijJAne zo vAMdhA je manuSya krodhamAM dhamadhamyA pachI sAcu' khele te paNa jUThThuM'. ene sAcu' okSA enu prAyazcitta levuM paDe. mahAzataka ane revatI [ ] sahAkSataka nAmanA zrAvaka, mahAvIranA daza-zrAva mAMne mukhya, tene raivatI nAmanI sI. zrAvaka tyAgI, vairAgI, saMsArathI nIrasa paNa strI tevI nathI. duniyAmAM sarakhA joma dhaNA ochA bane che. strI bhartAranI mAphaka anukULa maLe, bhAgavilAsanI maLe, paNa tyAgavRttivALA mAdamI hoya tyAM strInI tyAgavRtti thAya evuM muzkela. paradezI rAjAe sUryakAMtAnu zuM nukzAna karyu hatuM? dhareNAM gADhAM laI lIdhAM na hatAM. viSayapipAsA e sakatAne saLagAvanAra thaI. yAM sudhI suLagI. ceAthe ArA hatA. jene bhAganeA aMtarAya paDyA te saOkAMtA saLagI. Aje aMtarAya paDe kai bAi na saLage ? kayA manuSyeA dIkSA le temAM tenI strIne bhAganA atarAya? hamaNAM tA saLage yuvakeA. tyAM ekalI sUryakAMtA saLagI hatI. are tamane anumeAdanA nathI AvatI? dhama mAM gayA pAlavyA nahi. kAMtAne teA peDha banyuM tethI pAlavyuM nahi. peAtAne viSayavAsanA hatI tethI na pAlavyuM, paNu A te pArakA tyAM saLage che. yuvaThThA bhAganI AAMkSAvALA peAtAnuM dhAryuM na thAya tA prANa le. jamane devAya paNa jatine na devAya' e Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 sthAnoMgasUtra vyAkhyAna vAtasAe sA TakA sAcI, paNa te sa`kAMtAnA sagAne mATe. tene paradezI rAjAne jamate dIdheA. marI jAya te kabUla. sAdhupaNuM te nahi levA dauM. maheAlA vacce mAravA, tyAgI thavAvALAne zarIre kayA sitame| gujara che te joyuM ? bhogAbhilASInI AMtaraDInu duHkha jovuM che. tyAgI thavAvALA para julamanA sitAra gujare che. tenI ceApaDI upara ceApaDI (kaLAcaLI) thai jAya te jovuM nathI. pachI kahe ame saMdha chIe. saMdha AnA ? jema sUkAMtAne khIjuM DhaMkaMi duHkha na hatuM. rAjayaRddhi saMpUrNa, bhApipAsA tRpta na thAya tethI mAravA taiyAra thai. mahAzataka dharmadhyAna karavA lAgyA. sajjana sajjana thaye tethI dunanA haiDAmAM vaira che. jo dhI'e dharmAMnI lephsAmAM jAya tA adhI ene game nahi, te| jene adhamapaNAnA bhega devA paDatA hoya tene te na game. revatIne mahAzatanuM vartana na gamyuM. mahAzataka kAussagga dhyAne UbhA che, tyAM kahe che are maha!zataka! tuM A zuM kare che? A vAta te paDakhAnI vAta tarIke che. revatI UchaLI. tyAM maha.Atakane heAdhi khaLabhaLyeA, ene (maheAdadhine) AdhIna thavAmAM na hoya paNa UlaTu' dRDha thavAnuM hoya. jete managamatuM nathI thatu te te vakhate narakanI dIvaDI thAya che. ene besADI devI tyAM khaLabhaLyuM che mahAzatate adhijJAna che. tethI kahyuM- tane sAtame divase rAba thavAne che, te marIne narakamAM upajavAnI che, kAMIka tA bhAna rAkha. A tAru bhaviSya jo. ahIM" aMza jUThThAnu sthAna nathI. vAta sAcI che, cAsa chaeN. vidhajJAnathI dekhIne kahI che. pelInA meAtiyA marI gayA. pelIe enA caherA joyA. mArI nAkhavAneA. peAsaha pAre teTalI vAra che. sIdhI cUpa cAlI gaI. kema ? davA lAgIne barARRra ? eka vacana ThapakA ke sIdhI DhAra thaI gaI te? satya paNa krodhamAM khele tA te mRSAvAda bhagavAna mahAvIra gautamaravAmIne kahe che--gautama ! jA. vIMchI DaMkha mAre, AkhA zarIramAM vedanA UbhI kare paNa saMtathI kAMTA Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAtrIsamuM ] sthAnoMgasUtra 111 kApI zakAya nahi. kAMTA kApe te| satapaNuM na rahe. revatI mAtI thayelI, tethI cAhe tema khelI pazu mahAzatakane zaiAbhe nahi. jAma, kahe, khelyA tenuM prAyazcitta le. sAcAnuM prAyazcitta avadhijJAnInuM sAcu, kalpanAnuM sAcuM nahi, chatAM paNa mAlecana, niMdmana vagere karI prAyazcitta lA. gaNadharane mekale che. kANu ke sA hoya paNa krodhamAM mele te! te mRSAvAda. ethIja satya khelavuM ema huM paNa mRSAvAda-viramaNu mahAzatakanA dAMtathI samajI zakayA! sAcuM paNa krodhathI khelAya te te badhuM jUThuM che; A kArathI khIjAM mahAvrata satya na rAkhyuM paNa mRSAvAdathI viramavuM te rAkhyuM. AthI khIjA mahAvratamAM mRSAvAda-viramaNu kema rAkhyuM te samajAze. jUThThuM' je kheAlAya che te krodha vagerethI khelAya che. zaMkA--mRSAvAdanA kAraNe| kAM? mRSAvAdanA viramavALAAe kayAM kAraNeA cheDavAM joIe? te agre, vyAkhyAna : 34 eTalAthI ja gaNadhara mahArAjA sASa kema mAne? gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe, meAkSamAganA pravAha vahevaDAvavA mATe sUtre.nI racanA karatA thakA parelAM cauda pUrvAnI, kharamA aMganI racanA karI. ethI buddhizALI e vAMcIne kalyANu karI zake paNu sa` javA tevA hatA nathI. balke dhaNA ceDAja buddhizALA haiya che. AMgaLInA veDhe gaNI zakAya teTalA. ATalA chavAnuM hita karIne gaNudhara besI rahetA nathI. anya bALajIvA, ma muddhivALA, strIonuM hita kaAvuM joIe teyI agiyAra aMganI paNu racanA karI. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna alpa jJAna paNa kriyA sahita hoya to ja ArAdhya goThavavAmAM paheluM sthAna AcArAMgane ApyuM. bIjA kazAne paheluM sthAna ApyuM nahi. jagatamAM vaidya ane DaoNkaTare jaga jaga para hoya, paNa davA levAnI na hoya to roganuM zuM thAya? davA na heya, to zuM thAya ? vaidya, DaoNkaTarane upayoga davAnA upayogane aMge che. vaidyane nADa batAvyA kare, davA le nahi to zuM thAya ? davA vinA moTo dhanaMtarI roga maTADI zakato nathI. kadaInI dukAna para daSTi karavAthI peTa bharAtuM nathI. koInI dukAnamAM maNa baMdha pakavAna che. joI le khuzIthI, sudhA agni bujhAya nahi. kadainI dukAna para rahelAM pakavAne maNa baMdha jue tethI bhUkha na maTe paNa mIThAI laIne khAya te bhUkha maTe. kriyA vagaranuM avadhijJAna sudhInuM jJAna thai jAya to! kaMdoInI dukAna dekhavAnI. khAvAnI kriyA karyA vinA kaMdoInI dukAna uparanI mITha InuM jJAna kevaLa TAIma gALavA jevuM che. kadanI dukAna para jene levuM hoya te caDhe che. tema jaina zAsananI apekSAe alpa jJAna hoya paNa te kriyA sahita heya te ArAdha, kriyA vinAnuM avadhijJAna hoya te te ArAdhya nathI. amalamAM nahi mUkanAre avadhijJAnI paNa parameSThImAM nahi mAtra aSTa pravacanamAtAnA nAma jANanAre, aSTa pravacanamAtA pALato hoya te parameSThI-sAdhupaNAnuM pAMcamuM parameSThI-paka, aSTa pravacanamAtAnuM nAma jANe che ne Adare che tethI te parameSThInA sthAne paNa jo amalamAM nahi melanA avadhijJAnI hoya to te parameSThImAM nahi. pAMce parameSThImAM ekalA jJAnavALA keI nahi, kriyAzakaI nahi. ahIM jJAnanI sAthe duzmanAvaTa nathI. je mArga ne anusaravAvALA hAI kriyA kare che, te kriyA karavAvALA jJAnanA hepI nathI. nAnanI rucivALA che. zuSka jJAnavALA te kriyAnA devI che, arucivALA che. kriyAvALAnI jJAnavALAo niMdA kare paNa kiyAvALAe jJAnInI niMdA na kare. ame jJAnanI arucivALA nathI. * Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e trIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 113 paNa vastusthitie jJAna ochuM hoya, abhirucivALA heya. kAraNa ke bIjAne anusare te jJAna meLavI zake che. pote cokasI, jhaverI na hoya te cokasIne, jhaverIne dekhADIne hIrAmotInI parIkSA karAvI le. pArakA ghera rahelAM hIrAmotI, sonAthI kAma levAya che? jhaverIpaNAne phAyade jhaverI na hoya te paNa meLavI zake, paNa mAla vagarane phAyado meLavI zake nahi phAyado meLavavA mATe pitAne ja mAla joIe. thoDA jJAnavALo hoya paNa tene jJAnanI abhilASA haya, jJAnInuM bahumAna heya te kalyANa sAdhI zake. kriyA na hoya, te pApamAM pravele kAMI kAma karI zake nahi. je kArya kare che te badhA pArakI kriyAthI kArya kare che? jJAna bhADUtI kAma lAge paNa kriya bhADatI kAma lAge nahi samyakatva thAya tyAre vItarAgadevanI zraddhA kare. samyakUva pAmyA tenAmAM vItarAgane chAMTo nathI. vItarAganA AlaMbanathI emAMrAgadveSamAM bharapUra bhale vItarAga thavAne, mahAvratadhArInI sevAAlaMbanathI te mahAtrAne lAvavAne. jene samyakta thayuM tene vadhAremAM vadhAre ardha pagalaparAvartanI aMdara vItarAgapaNuM AvavAnuM. agItArtha chatAM gItArthanI nizrAmAM rahe te sAdhupaNuM kharuM. mokSa thayA pahelAM te jJAna thavAnuM ja che. kriyA mokSe javA pahelAM paNa gharanI ja kriyA atyAre bhADUtI kAma lAgatI nathI; jJAna bhADutI kAma lAge che. kriyAmAM bhADUtI aMza paNa nathI. kiyA AvyA vinA phaLa thavAnuM nahi avirati samagdaSTi guNaThANe kaI kriyA? kazI nahi, paNa tene khuda kiyA lAvI denAra bhADUtI kriyA. kema? vItarAganI zraddhA e ja ene vItarAga banAvaze, mahAvratadhArInI zraddhA e ja ene mahAvratadhArI banAvaze. jJAna phaLa dvArAe AvI zake. tema kriyA paNa anumadinA dhArAe AvI zake. kriyAnuM kAma AzravatuM rokavuM. kriyA Ave tyAre AbavanuM rokavuM thAya. kriyA bhale anumodanAthI bhADUtI AvI jAya. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] sthAnagaDha [ vyAkhavAna diyA AvyA vinA phaLa banatuM nathI, paNa jJAna AvyA pahelAM enuM phaLa Ave che. pApathI pAchA haThavuM e jJAnanuM phaLa che. jJAna na ApyuM heya te jJAnInI nizrAthI pApathI pAchA haThe che. kriyA na Ave te ardha pudagala sudhI rakhaDAvI mAre. jJAna AvavA pahelAM paNa pApanAM paccakakhANa thaI zake che. jJAna te gItArtha jJAnImAM che. enA bAlaMbane cAlatAM hiMsAdi choDI zakIe, nijA thaI zake. jJAna AvyA pahelAM jJAnInuM phaLa thaI jAya. piyAvALAnI anumodanA chatAM kAma thAya nahi. yiAMthI jJAna lAvatAM ATha mavathI vadhAre TAIma jAya nahi. kahyuM che ke "6 as tni" cAritranA bhava ATha ja. vagara jJAnInI kiyA-jJAnInI nizrAvALA ajJAnInI kriyA (bhADUtI jJAnavALe ajJAnI kriyAne mAlika) ATha bhave mokSa jarUra meLavI Ape. kiyAvALAnI nizrAmAM maLeluM jJAna e ardha pudagalaparAvarta sudhI kriyAne lAvatAM vAra lagADe. aMte kriyA Ave tyAre kAma thAya. ahIM bhADUtI jJAnamAM ATha bhave paNa kAma thAya. joke kriyA bIjAnI bhADatI laI zakAya che ne bhADUtI kriyAthI kAma thAya che, paNa te phaLa devA rUpe nahi. DaoNkaTara sAro joIe. davA vinA re na jAya. vicArathI rAga jAya? vicAra paNa kriyA che. jJAna bhADUtI kAma lAge che tene artha jJAna AvyA vinA jJAnInI nizrAvALa jJAnInA jevuM kAma karI zake. kiyAvALAnA anumodana, kitathI kriyA maLe paNa kriyAnuM phaLa, bhAvakriyA Ave tyAre ja thavAnuM. kiyA AvyA vinA phaLa thavAnuM nahi. uddezamAM pharaka udezamAM pharaka paDe che te apekSAe zAstrakAroe jaNAvyuM ke supAtradAna devAvALo manuSya lAMbuM devatAnuM AyuSya bAMdhe. bIjI jaga para jaNAvyuM ke ekAMta nirA. zaMkAnupAtradAnathI eka bAju devalokanuM AyuSya bAMdhavAnI vAta, bIjI bAju dAnathI ekAMta nirA. eka bAju baMdha, bIjI bAju ekAMta nirAza Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamuM ] sthAnAMgamaya [115 vItarAgapaNuM prApta na thAya tyAMsudhI sarAga saMjama "haravAranAvina mokSamaH" cAritra e mokSane rasto che. sarva saMvara cAritra pahelAMnA tapa saMjame devatA thavAya che. eka bAju Ama, bIjI bAju Ama bele che. samAdhAna-temAM je pharaka che te taratArtha kAre khulle karyo. devatApaNuM, sarAga saMjamathI thAya. ekAMta nirjarA thAya te vItarAga saMjamathI. sarAya saMjama thAya tyAM baMdha. vItarAga 5NuM prApta thayuM nathI tyAM sudhI sarAga saMjama. pAlI mUThImAM to anAja thoDuM ja rahe zaMkA-kayuM cAritra devakanuM kAraNa? sarAga saMjama, 5NuM vItarAga cAritra te mokSanuM kAraNa. vItarAgane janma levAne nathI. dAna ekAMta nijerAnuM kAraNa, tema dAna e devakanuM paNa kAraNa. A be vAnAM kema bane? cAritranI jage para je A kaMcI ApI te lagADI zake tema nathI ? sarAma, vItarAga bheda pADI zake tema nathI. sarAgadAna, vItarAgadAna evA bheda pADI zake tema nathI. tyAre kaye vibhAga karavo ? samAdhAna-dAnamAM be vibhAga. dAnamAM dharma che. gRhasthane dharma karavAne banI zakato hoya te te dAna zIla, tapa ne bhAva e te tAvaDImAM biMdu samAna. eTale gaNatarImAM nahi. gRhastha eTale ApaNe anaMtA che temAM mUThIbhara yAnI bUma mArIe te. te paNa pilI mahI. pilI mUDImAM anAja DuM rahe. anaMtA cha sUkSma ekeMdriyanA te hiMsAmAM chUTA. bAdara ekadriyanA hiMsAmAM chUTA. trasamAM paNa mastAnI Araba jevuM. zeTha ane Arama [ ] eka zeThiyAne tyAM Arabane khapa hato. Arabe kahyuM, mane rAkhaze? zeTha-mane jarUra che. Araba-covIse kalAka tamAre tyAM rahuM paNa je vakhate jAnanuM nukazAna thavAne vakhata Ave, mAlane nukazAna thavAne vakhata Ave te vakhate mArI nekarI gaNavI nahi. pAMca rUpiyA ochA ApavA heya te ochA Ape. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] sthAnAMgasUtra [ vyApAra AvA Arabane rAkhIne karavuM zuM? trasa jIvanI hiMsAnI paccaphakhANa karIe, paNa mAre aMge lAge vaLage nahi te. mane aDacaNa paDe te vakhate jovAnuM nahi. gharanuM je kAma karuM, temAM jANuM chuM maraze. khetI karAve temAM jANe che ke hiMsA thAya che, chatAM kare. e kAma rekavAnuM nahi. hiMsAnA Dare kAma rokI devuM e kabUla nahi. pilI mUThI karI ke trasanAM paccakhANamAM polI mUThI. huM jANuM joIne mAru nahi. kAmakAja kara temAM mare tenuM paccakhANa nahi. bhAganA ceranI lageTI". ne te laMgoTI saDelo. jANI joIne na mAru, temAM aparAdha Ave to phaTakArI dauM. laMgATI navI nakora nahi kAma lAge tevI nahi. aparAdha na kare, kAma na rokAya te mAravAnuM baMdha ne? AgaLa pAchaLa aparAdha karele mAlama paDe to ? koI jAtanI apekSA na hoya, koI jAtane aparAdha na karyo che, mArA kAmamAM rokaToka nahi te mAravAnuM paccakakhANa karuM. A zIla! khALe ne daravAjA ughADA vrata AvAM? AvAmAM khALe DUco daravAjA ughaDa. maNibhAIe bAra vrata lIdhAM. koI jIvane na mAra emane bhAI me TuM kArakhAnuM calAve emAM emane vAMdho nahi. e kArakhAnAmAM aDacaNa hoya to maNibhAI keDa bAMdhIne nIkaLe. AkhA kuTuMbanA pApamAM taiyAra chuM. mAtra mAre pApa na karavuM. saMbaMdhI hoya temane kArakhAnAmAM jarUra paDI. maNibhAI, rUpiyA pAMca hajAra joIe che. te vakhate maNibhAI daDe. emanI zarama khAtara pAMca hajAra lAvI deze. te zera na le. daravAjA khulA khALe DUcA. jUThI sAkSI na puruM paNa motI mAI jUThI sAkSImAM sapaDAyA te kothaLI laIne keDa bAMdhaze. cAra AMgaLIthI khasanAro mAtra huM na boluM, bIjo belI Ave, phasAya te mATe badhuM karavuM paDe. pote corI na kare, paNa kaTuMbamAMthI koI corI karIne sAyo to bacAva karavA nIkaLe. pitAnI kAyAe na karavuM eTaluM ja. AkhuM kuTuMba, saMbaMdhI kare, temAM prasaMga Ave te baMdAne karavuM paDe. cothA Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotrIsamuM ] sthAnAgasUtra [117 vravALo che. chokarA karI avaLuM kare, upekSA karI zakaze! tAvaDImAM biMdu che. cAhe te pote hiMsA vagere choDe che, paNa saravALo maTe che. paNa saravALe kone? badAmane, rUpiyAne nahi. vrate ghaNuM paNa kevaLa zarIranAM. bIjA badhAmAM bAre bhAgoLa mokaLI. e tapa te AMdhaLo vaNe ne vAcharaDuM cAve tevuM zIlane bhale zAstrakAro dharma kahe che paNa zAladharma tAvaDInuM biMdu che. tapasyAno dharma AMdhaLA dorI vaNe ne vAcharaDe cAvata jaya cAra AMgaLa ke veMta derI bhAgye ja rahe che. A dahADe vaNe paga cavAI jAya. karmabaMdhane rokavA mATe tapasyA, baMdhAyelAM teDavA mATe tapasyA karIe. bIjI bAju chakAyane AraMbha, kuTuMba mATe AraMbha, khAlI kAyAne saMvara thayo. jayaNa buddhi AtmAmAM vaselI na hoya tene dhamamAM ADe lAvavI te DhoMga jayaNAne nAme bhakita uDAvavA mAge che ? devatAoe zuM bhaga vAna pUjayA che? kevalI mahArAja vidyamAna che. vAyare vika, patharA, pAMdaDAM UDe, te pUMchane uDADayAM haze? eka je jana sudhI chaMTakAva karyo, badhAM dara pUrI dIdhAM haze, hadamAMthI pANI, kSetramAMthI vanarapati, savAla kayAM che-AvI rIte thayuM chatAM kharAba karI zake che ? kahelA kALajAvALAnA zabdo kALajAmAM khaTakatA na hoya to ekedriyanI dayA tamane lAgI che? kharekhara ekeMdriyanI dayAnI asara lAgI che? levA devA nahi ahIM motI mAI DAhyA thaze. phUlane Ama karo cho, tema karo cho ? lIlaphUla upara cAlyA jaze. jhADe jatAM lIlotarI upara cAlyA te vakhate lIlerInI darakAra nathI. A jenI sthiti che, AvAM manuSyo bhakita vakhate "he mahArAja !" te rekhara DhegI che. bhakitamAM vera che. tAruM kALajuM heya te tyAM camakAro tha joIe, pachI ahIM Ava. vezyA bajAra vacce vevApaNuM kare che. rAja AgaLa Ave te vakhate puruSa sAthe vAta Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ] sthAnoMgasUtra ( vyAkhyAna ratI nathI. hA ke luccAI nathI? jene besatAM UDatAM bhAna nathI. te phUlanI vAta kare che te DhAMga che. emane kAhellAM kALAvALAnI asara thayelI che. jene eka driyanI hiMsAmAM ararATI chUTe. zAka lAvavAnuM mArAthI na bane. cAhe teA geALamAM khAIzuM. mArAthI na ane teA khIjo kare teA DhADha zera lAva tema nahi. e phoDavAthI cAle te trIjuM na le. ahIM je raste cAlatAM, jatAM AvatAM ne lIletarI hAya arara! bIjo rastA na hoya teA kALajI' kaMpI UThe, evI dayAvRtti jene heAya te phUla na caDhAve. dhere beThA hAya lANA dIvA karane ! ahIM rAtrijagA para dIvAmAM pApa mAne che, te DhAMga. jo yAbuddhi hAya tA sarakhA yA rAkhe. jene jayaNA muddhi peAtAnA AAtmAmAM vaselI nathI tene dhamamAM ADe lAvI te DhAMga che. jayaNA dareka jagA para rAkhavI joie. jayaNAthI karavuM joie. ahI vAta kyAM thAya che? phUlane aMge vAta thAya che. zAkane aMge vAta karI che dhere lIlakUla khAtre che tyAM vAta karI ? jayaNA upadeza mATe dhI jagA para zrAvakane kahevAnI jarUra che, paNa jee jyAre samajatA nathI. kArelAMthI kAma cAlatuM hoya teA baTATA levA taiyAra thAya te kahe arara phUla ! te DhAMga che. arara ! AvavuM joie paNa dhera pahelAM lAve. ardhA ranA pApaDa nAkhI devA paDe tethI sekavA che. jene acchera anAjane mATe saLeluM anAja cheDavuM nathI. kAyanI dayA upara jene dheAraNa che tevA munine ajayasuA khaTake che. chekarAne gUmaDu thayuM hoya te! lasaNu, DuMgaLI laseATIne mukI de tevA kahe che. are mahArAja! ahIM ema thAya che. sAcI dhyAnI buddhithI kahetA nathI. khInnanI ghusADelI che. peAtAne pariName te sArI vAta. ekre driya mAtrane mATe ararATI chUTe tyAre samajavuM ke eka driyanI dhyAnI asara thaI che. tevA phUla na caDhAve teA cAle. e tA peAtAnA ghara upara caNA nAMkhI vAMdarAne kUdAvavA jevu bhikhArI girirAja upara caDhe te haeNlthA, mAtrA upara kare Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAMgasUtra [,119 che. tene mATe nIce heya te dAna ApavuM. dAna ApavAnI keI nA pADatuM nathI. tIrthasthAnamAM AvIne tIrthasthAnane bagADavA karatAM, nIce dAna Ape. ghaNI bAbate hAthamAM pakaDavA karatAM eka eka bAbata le. prathama garIbone dAna Ape che te prathA pakaDe. garIbone girirAja upara dAna ApIne AzAtanA karAve te pitAnA ghara upara caNa nAkhIne vAMdarAne kudAvavA jevuM kare che. ANaMdajI kalyA chanA nAme A pravRtti upADavI nahi. ApaNa nAme pravRtti kare. jema anarthadaMDa. AzAtanA anartha. goDIne aMge te pUjA na thAya tethI rAkhavA paDe. upara dAna na de te upara Avaze nahi. bhaktine aMge cokIdAra gAThIne rahevuM paDe. nakAmAne poSI AvyA, ApI AvyA ane cokIdArane laDyA te kevaLa bevakUphI. jene eke kiyanI jayaNA karavI nathI, pachI ahIM AgaLa mahArAja! mahArAjanAM kALajAM kutarAM khAI gayAM hoya te tArI salAha cAle. e kevaLa sAdhune banAvavAnI vAta che. zANu sAdhue to tyAM ahIM baMne jagAe karavAnuM che. bhaktine uDAvavA dayAne DuMgara UbhuM karI devAya rAdhanapuramAM comAsAmAM dIvA thatA nathI tyAM daherAsaramAM dIvA thAya, to leke kahe bha I vaheluM daherAsara maMgayika thAya te sAruM te zobhe paNa je ghere eka holamAM cAra pAMca IlekTrika (electric) lAITa (light) rAkhe ane daherAsarane aMge kahe che te Dhaga che. ahIM bhakti uDAvavA mATe dayAno DuMgaro Ubho karI devAya che. ghara, dukAne, vepAramAM nirmaLa buddhi thaI nathI ane ahIM nirmaLa buddhinI vAta kare che. bhaktinA nAme zA mATe baMdha kare che? pahelAM cA khAMDa, baMdha kare ne? rAtriejana beThuM che, bhakti peTI nathI. evI tapasyA te sonA sATha banAve danane aMge zIladharmane mAnuM chuM. zIladharma pALuM chuM. mArA zrI dharma nI tAvaDImAM biMdu che. mAruM tapa AMdhaLo vaNene vAchavaDe cAve tevuM thAya. ahIM kAyA sUkavI dauM chuM. chokarIne sImaMta Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120] sthAnAMgasUtra ['vyAkhyAna Ave che te vakhate baMdha keTale tene vicAra. tapasyA nija rA mATe, AvatAM karmo zekavA mATe zarIra gALI nAkhIne nirjarA kare. bIjI bAju meM kahI te rithatimAM "AMdhaLo vaNe ne vAcharaDe khAya" tenA jevuM thAya. tevI tapasyAthI saMvara, nijara karIe te lAkhanI jage para badAma che. tapasya jJAna-dhyAnavALI hoya to vadhAre nirjarA. karmanA bhAna vagaranI, saMvaranA bhAna vagaranI akAma nirA. akAma nirjarAmAM te sonA sAThe nahi. tapasyA nirjarA karaze paNa sonA sATha karaze. tapasyAmAM gRhastha vicAra-mArI tapasyA bhale saMvara mATe heya paNa baMdhamAM eTalo badhe kheMcI gayo chuM ke mArA azrava, baMdhanA dvAre eTalAM badhAM jabarajasta che ke mAro tapasyArUpI dharma khALe DUcAvALe che. gRhasthane dhama-dAna bhAvanA-so uMdara mArI billI haja karavA cAlyAM. gRharathane tevIsa kalAka tophAna. ardho kalAka Atma-bhAvanA. te beTI nathI paNa be ghaDI pUratI. tevIsa kalAka pApamAM pravartavuM che. ahIM beThAM tyAM deDAya che, tyAM beThAM ahIM dekhAtuM nathI. zreNikanI rANuM calaNa UMdhamAM AtmAne munimaya rAkhe che. zreNikanA paDakhAmAM duniyAdArIthI DabavAnI sthiti che chatAM AtmA munimaya rAkhe che. ApattinI vakhata e kema rahetA haze te vicAra Avavo! e dharmAtmAne covIsa kalAka coTa lAgelI hatI. nAnAM baccAMne khAdheluM aDadanuM guluM re devA chatAM javuM muzkela paDe. madhyarAtrinA vakhate jyAM zarIra dhrUjI UThayuM tyAM muninI bhAvanA AvavI. covIse kalAka coTa e mane muninI cAlatI hatA. A paNe vIsa kalAka chUTA. sAmAyikanA ardhA kalAkamAM to zeTha sAmAyikamAM beThA che. vahune pUchyuM, zeTha kayAM che? to kahe-DheDADe. A dazAne e dharma. zIla, tapa, bhAva to mAtra gaNavAnAM che. mAre kharo dharma dAnane che, mATe gRhasthane dharma dAna. je dAnadharmathI cUke te gRhastha dharmathI cUke. mATe mAre dAna devuM joIe. AvuM Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetrIsamuM ] sthAnAgasutra [121 dAna lekanuM AyuSya baMdhAvanArI sthitinuM. ekAMta nirjarAnA dAnanI sthitithI A dAna dUra. enuM e dAna devalokanuM AyuSya baMdhAve ane ekAMta nijA paNa karAve bhagavatIjImAM jaNAvyuM ke supAtra dAna de te duSkara kare che ne dutyaja taje che. Tuka Apa. ToyalI pANI ApavuM-supAtra kara ta va LAe duryaja cheDyuM 1Skara karyuM. lAkhanA dastAveja upara sahI vaparAya ne kalama ghasAya tenI kiMmata keTalI ? koInI nahi. eTale e dastAveja keDInI kiMmatane? emAM zAhI, kalama ghasAya tenI kiMmata gaNavAnI heya nahi. kaI rakamane dastAveja te jovAnuM che, tema ahI roTalAnA TukaDAne, ToyalI pANIne hisAba nathI. dastAvejanI sahIne hisAba che. sAdhune pANI Ape te dastAveja kare che. rakama kaI? je AtmA e sthitimAM che ke A saMsI paceMdriya, huM paNa saMsI pace priya chuM. A mohanI sAme laDI rahyA che. rajapUtANI bANe na utArIne khUTIethI Ape che, paNa vANiyaNane eM meM thaI jAya, marAsaNanA TAMTiyA na dhruje. bANa pheMkAtuM nathI ema rajapUta NI samaje che, tethI huM mAruM nahi to madada ApuM. mohane mAravAnI tAkAta mArAmAM nathI. chevaTe rajapUtANI bANe khIMTIethI lAvAne pe che e mehane mAre che temAM madadagAra te thAuM, bhaviSyamAM me tane mAranAre thAuM. Avate bhave sAvadhane toDanAra thAu. A dazAe je dAna Ape te bhale leTI pANI Ape, reTalAno TukaDe Ape, te leTI pANInI kiMmata nahi. mohane mAranAra thAuM, sAvaghane tyAga karanAro thAu tene mATe madada karuM chuM. ahIM huM e dazAmAM AvuM to dastAveja thaye. AvI rIte ApavAvALA ekAMta nirjarA kare temAM harata nathI. AthI enuM e dAna devalekanuM AyuSya baMdhAve, enuM e dAna ekAMta nirjarI karAve. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna jJAna bhADUtI hAya teA jJAna thavA pahelAM paNa pApa lAge meAhane mAravAnA vakhata kyAre Ave? bhavAMtara cheDanArA thAya tyAre. jJAna bhADUtI heya tA jJAna thavA pahelAM pApa lAge. kriyA bhADUtI na cAle, mATe AcAranI, kriyAnI pahelI jarUra. AAthI agiyAra aMgenI racanA karI--AcArAMganI pahelI sthApanA karI. AthI AcAranI kiMmata samajAze. te samajAze tyAre mahAtratanI krimata samajAze. vyAkhyAna : 35 samane ekalAne ja tAravA ema nahi gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAja bhavyeAnA upakAra mATe, grAsananA hita mATe, meAkSamAganI pravRtti mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA prathama cauda pUrvanI racanA karI, dRSTivAda-bAramA aMganI racanA karI. temAM sarva jagatanI hakIkata AvI gaI. agiyAra aganI racanA eTale pIsTapeSaNu, rAMdhelAnuM rAMdhavuM che. zaMka-- e cauda pUrvamAM badhI hakIkata AvI gai tA agiyAra aMga zA mATe karyAM? samAdhAna--eka ja kAraNa, zAsananI pravRtti. khIja muddhivALA, kADabuddhivALA, padAnusArI buddhivALA ekalA puruSA upara rahelI nathI. evA zAsana-dhArI che, zAsana calAvanArA che, paNa eTalA mAtranuM nAma zAsana nathI teo eka pada uccAraNa karavAthI AgaLanA, pAchaLanA badhA adhikAra mahI de. je vidyA janmamAM na saMbhaLI hoya paNa eka pada kahevAya te AkhI vidyA kahI de, AvI buddhivALA. kADAramAM khIja nAMkhIe, be cAra mahine DhADhIe tA tevuM te tevuM, vagara sabhAre tevuM te tevuM yAda rahe. ApaNe te traNa pakhavADiyAM na saMbhArIe te| vIsarI javAya. khIja buddhivALA te eka akSarathI AkhuM sabhArI Ape. AvA puruSAmAM vasvAmInuM dRSTAMta dIdhuM che. traNa varasamAM kriyAmAM paDayA, khIjA bhaNe ne peAtAne Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM] sthAnAMgasUtra ( [ 123 AvaDe-bhaNe sAdhvI ane AvaDe potAne agiyAra aMge potAne taiyAra thayAM. evA je buddhizALI mahApuruSe te pUrva mATe lAyaka che, paNa ahIM te gaNadhara mahArAjanI buddhi zI? samarthane ekalAne tAravA tema nahi, asamarthane paNa tAravA joIe. strI, bALake maMda buddhivALA ne asamarthonuM paNa kalyANa thavuM joIe. tevAne mekSamArge pravartAvavA mATe agiyAra aMganI racanA karAvAnI jarUra niSphaLa evA jJAnamAM duniyA pravRtti karatI nathI agiyAra aMga racAyAM chatAM jaina zAsana AcAra upara dhAraNa rAkhanAra che. jaina zAsana jJAnanI bedarakArIvALuM nathI. jaina zAsana jJAna upara pUrepUruM lakSa rAkhanAra che. jJAna jarUrI gaNe che paNa niyA jJAnane jJAnarUpe jarUrI gaNatI nathI, phaLa nipajAvavA tarIke jArI gaNe che. AthI niSphaLa jJAnamAM duniyA pravRtti karatI nathI. keTalAM naLiyAM che te gaNIe te jJAna thAya che, paNa binajarUrI hAvAthI tene koI gaNatuM nathI. bhIMtanI IMTo, patharA, naLiyAM, tAMtaNA, koI gaNatuM nathI. jJAna jJAnarUpe phAyadAkAraka mAnyuM hota to savAla rahete ja nahi. jJAna kaMI paNa ISTanI siddhi, aniSTanuM nivAraNa kare te ja saphaLa. tema jaina zAstrakAre jJAnane mokSanA sAdhana tarIke jarUrI gayuM che, paNa jJAnane jJAnarUpe sAdhana gaNyuM nathI. jJAna dayAnA sAdhana tarIke AkaravAnuM che "nA to rA' e padanI vyAkhyA karatAM spaSTa jaNAvyuM che ke "so varA'kema kahe che? tamAre jJAnane mukhya karavuM che to " gharamAM vALa to rA" e kema kahyuM? eka ja vAkaya kahevuM hatuM, be vAkaya kema kaLAM? " pu sAthey thai hA ahIM jJAna jJAnarUpe AdaravAnuM nathI, jJAna dayAnA sAdhana tarIke AdaravAnuM che. prathama jJAnanI zreSThatA jJAnarUpe nahi, paNa dayAnA sAdhana tarIke. vicAre, jJAna dayAnA sAdhana tarIke zreSTha, eTale phaLa jJAnanuM dayA thayuM. lakSmI hoya te meja. pahelAM lakSmI pachI Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna meAja, paNa meja lakSmInu phaLa ema ahIM jJAnanu phaLa virati. vaLI bIjI jagA para "jJAnaya nuM vittiH '' ema kahevAyuM. jinabhagaNikSamAzramaNa ema kahe che ke jJAna enuM nAma ke je phaLa AApe, mithyASTinu sADAnavapU`sudhInu' jJAna paNa te jJAna ajJAna. mithyAdaSTi pazu sparzAdikane sparza, rasa, ga MdhAdika kahe che. jevuM tame jANA che tevu' te jANe che. dhaDA ApaNe jene kahIe chIe tene te paNa De! kahe che. mithyASTi ane tame banne jANe! paNa tame jANIne haiyAdika tarIke vibhAga kareA che ane pelA vibhAga na kare tethI ajJAna. mithyAdaSTitA jJAnane ajJAna kahIe chIe, te jJAna jJAnarUpe nathI sevanu, sAdhanarUpe levAnu che. haiyAdika jANIne cheDavA, AdaravA, upAya tarIke vibhAga kare te ja jJAna jJAnarUpe jarUrI. jo jJAna vagara heyanuM bhAna thaI jatuM hAya, upAdeyanuM upAdAna thaI jatuM heAya teA jJAna na heAya teA paNa cAle. e kahIne jaNAvyuM ke jJAna heyane haiyatA mATe, upAdeyane AdaravA mATe upayeAgI che. A muddAe vicAre-jevuM gItAnuM sAdhupaNuM tevuM ja gItAno nizrAvALu' sAdhupaNuM mAnyuM'. AgaLa cAlISe--jevu' sajJanuM samyaktva tevu ceAthe raheAA-jJAnAvaraNIyathI gherAyelAnu' paNu samyaktva. heramAvAnAnu' jevu kSAvikasamakita tevu' ceAthAvALAnuM kSAyikasamakita jevuM teramAvALAnu tevu ja ceAthAvALa'nu samakita niLa che. jJAneAmAM mati, zruta, avidha ane manaHpanA ghaNAM bhede, tema kaivalanA bheTThA niha. kSAyeApazimakanA asaMkhyAtA bhedo. tema kSayikanA eka ja bheda. yAvat siddha dAmAM paNa te ja samakita, e emAM kazA paNa pharaka nahi terame rahevAvALA leAkAleAkane sAkSAt jANe temane je samyak te ce thAvALAne savanA sAkSAt dekhe, pele sarvajJanA jJAnadvArAe dekhe, peAtAnI AMkhe na dekhe paNa sananI AMkhe dekhe, bhagatamAM eka mANuse vAne sAkSAt dekhyuM. khUma mArI. bIjAe nathI dekhyA. O Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIsamuM ] sthAnAMgasUtra dekhanAranI bUma sAMbhaLIne gharamAM pesI gayA. te baMnemAM bacAvamAM pharaka kharo? sAMbhaLIne je makAnamAM pesI gaye tene bacAva temAM pharaka nathI. vAghane dekhI bacI javAvALo ane sAMbhaLI pesI javAvALe temAM pharaka nathI. tema ahI sarvajJa sAkSAta dekhI je padArthanI mAnyatA dharAve, tevI rIte the rahele ajJAnI paNa sarvajJanA vacananA AdhAre mAnyatA dharAve temAM pharaka nathI. zaMkA-pArakuM jJAna kAma lAge che? pArakuM jJAna kAma na lAge to cothe kSAyika kenA gharanuM ? cethe mati, mRtanuM paNa ThekANuM hotuM nathI to kSAyika zAnA AdhAre? samAdhAna pote sAkSAta juo agara jonArAnA vacanathI mAno, A bemAM kaMI paNa pharaka nathI. vagara ziyAe taravA mAgIe te tarAya nahi jJAna dayA mATe ja. jJAnanuM sAdhya dayA. dayA e ja phaLa hovAthI phaLa thaI jAya te jJAna che ke na te baMne sarakhAM. tethI kevaLajJAna vagere jJAnene adhikAra ekalA gItAthane A nathI. agItArtha hoya to paNa kevaLajJAnanA adhikArI che. kAraNake jJAna pArakuM paNa kAma lAge che deDavuM, bharAvavuM, pArakuM kAma lAgatuM nathI, paNa e te svayaM karavuM paDe. jema siMhathI bacavAnuM ApaNuM deDavAthI ja banavAnuM, pArako doDe ethI ApaNe bacAva thAya ja nahi. tema sarvAnA vacanane AdhAre kriyA karIe te pAlave, paNa temanA vacana vagara kriyAe taravA mAgIe to pAlavavAnuM nathI. cAritra bhADUtI na maLe vitarAga paramAtmAe AcaryuM tethI AtmAmAM cAritra AvI jatuM nathI. cAritra bhADUtI nathI maLatuM, jJAna bhADUtI maLe che. badhAM mAlamita rAkhe che paNa kAyadA keTalA jANe che ? bArIsTara, vakIlo, pAsethI akkala meLavI zake che paNa milkata temanI pAsethI maLatI nathI. kunehabAjI bIjAnI kAma lAge. tema jJAna tIrthakaranuM AkhA zAsanane kAma lAge che, paNa cAritra kevalInuM, tIrthakaranuM kAinuM kAma Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126] sthAnAgasatra [ vyAkhyAna na lAge kriyA to karAvavA, anumodana karavA dvArA kAyade Ape che. jJAnamAM te jJAna AvyA vagara paNa phAyado thAya jJAna, jJAna AvyA vagara paNa phAyado kare che paNa je kriyA e phAyade kayAre karavAnI? jayAre kriyA Ave tyAre ja kriyAnI anumodanathI kriyAnI prApti thAya, paNa phAyado kriyA karavAthI ja maLe. hiMsAdika Azravane na cheDIe tyAM sudhI kriyAnuM phaLa na maLe. kriyA AvyA vagara phaLa na thAya, jyAre jJAnamAM te jJAna AvyA vagara paNa phAyado thAya che. guruparaMparAe jJAna, te ApyA vagara levAya nahi kriyAnuM phaLa kriyA vagara che ja nahi. A vicArI gaNadharoe bALa dika mATe agiyAra aMganI racanA karatAM prathama AcArAMganI racanA karI. deva-deva guru-gurunuM svarUpa AcArane aMge hovAthI AcAranI jarUriyAta gaNI. tethI prathama AcArAMga goThavyuM. gaNadharothI paNa AcArAMga sUtra bhaNavyA vagara bIjuM sUtra bhaNAvAya nahi, eTaluM ja nahi paNa bhaNAvanArane prAyazcitta. je jJAna upara jaina zAsana dhAraNa rAkhatuM heta to AgalAM sUtro bhaNAvAmAM prAyazcitta na rAkhata. temAM kaMI hiMsA, jUTha, cerI, parigraha thayo ke jethI prAyazcitta rAkhyuM ? gayuM zuM jethI prAyazcitta. AcArAMga bhaNAvyA sivAya AgaLanuM zAstra bhaNAve te prAyazcitta, A vAta kahIe to gAMDAI gaNAya ke bhaNAvavAmAM prAyazcita ! jaina zAsana jJAnane mAne che, mekSanuM kAraNa, jarUrI mAne che, paNa AcAranA muddAe. AcAranI pravRtti karAvyA vagara je ekaluM jJAna Ape to te jJAna uthalAvI. nAkhe che. jJAna e ArAdhanAne rasto che. bIjAM sUtra ApanArane prAyazcitta to lenArane kema nahi? atyAre te guruparaMparA jJAna che. ApyA vagara levAya nahi. je vaktA vacanaguptivALo nathI tene dharmopadeza karavAne haka nathI. kAraNa ke je vacana saMbaMdhI badhA prakArone jANato nathI te vacanaguptivALo kahevAya nahi, A adhikAra anu Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] sthAnIMganna [ 127 yogadvArasUtramAM che. sAmAnya dharmopdeza Ape te| harakata nathI. atyAre sUtrarvAMcanane krama kahevAya che. sva-para-samaya siddhAMtanA jJAtA vatA hovA joie. mAkSanA sAdhya vagara manuSyabhavanI saphaLatA nahi jaina zAstrakAra trivarganA sasAdhana vagara manuSyabhava nakAmA kahevA taiyAra nathI. meAkSanA sA vagara manuSyabhava saphaLa gaNAtA nathI. triva` lekaSTae che. leAkeAttara dRSTae anuvAda tarIke cAra vama che. A parasamayane zlAka che, chatAM AvA leAkeA paNu dhama'ne mULa tarIke gaNe che mATe dhama AdaravA ja joIe. dharmanI AdaraNIyatA jaNAvavI eTalA ja AcAyanA muddo che. .. 'trivargasaMsAdhanamantareNa, pazorivAyuviphala' narasya / tatrApi dharma pravaraM vadanti na taM vinA yadbhavato'rthakAmau // .. (sinsU. t) sAlAthI manuSyanI raheze! jJAti .. 'trivargasaMsAdhanamaMtareNa " traNa vargane manuSyatA. te sivAya pazutA. te mAnavAne taiyAra dharma pravatuM vanti" ema kahIne 'vanti' jaNuAvyuM. paNa 'varAmaH' niha. e traNa varga'mAM ame dharmane zreSTha kahIe chIe tema nahi. te leaA paNa traNa va`sAdhanA vagara jAnavara jevuM niSphaLa manuSyapaNuM mAne che. Ama chatAM khIjo hetu ApyA ke na taM vinA yad avatoDathavAmAM " te vagara atha, kAma thatAM nathI. mATe dhamanI zreSThatA. artha, kAmanI hetutAe dhanI zreSThatA rAkhI. atha, kAmanI siddhi kare che. mATe dhama'nI zreSThatA. aya, kAma temane dhyeya che. te dhama vagara thatA nathI mATe dhane zreSTha kahe che. " yasmAt dharma vinA arthakAmau na bhavataH tasmAt dharmaH pravaraH (e AcArAMga bhaNAvyA sivAya bIjuM zAstra bhaNAve tA prAyazcitta zaMkA--pAlika dRSTavALA cAritrIne mithyAdaSTie kema kahe "" d. Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cho? "AgamavAde he gurugama ko nahi." (zista ) "zAstra ghaNAM mati thADalI" (dasa) ema kahIne jaNAve che ke sAmAcArInaya bhedamAM UMDA UtarI jaie to e ke tattva na maLe. tabhedamAM bheda nahi paDe. naya, sAmAcArI bhedamAM UtarIe te ApaNe patto na khAya. tethI bhagavatIjImAM banataf" (majUra8) "nAdizAritariya" (mAvyovRda2) ema jaNAvyuM che. zAstrakAre lakhyuM ke jene sAvagha-niravagha vacanane khyAla nathI, tene bolavuM bhAjabI nathI, to upadeza devAne lAyaka kema che? tene aMge niyama bAMdhyo ke AcArAMga bhaNAvyA vagara bIjuM zAstra bhaNAve te prAyazcitta. e vAkaye dhyAnamAM rAkhajo ke AcArAMga pahelAM bhaNAvavuM joIe. e bhaNavyA sivAya bIjuM zAstra bhaNAve te pracazvara. zAsanamAM agItAtha pilAya, anAcArI ne poSAya AcArAMga upara ATaluM jora kema ? AcArAga bhaNyA vagara bIjuM jJAna bhaNe te zuSka jJAnI AcAramAM vatI AgaLa bhaNe te saphaLa. AcArane majabUta pAyA tarIke jena zAsana mANe che. baMdhAraNuM bAMdhI dIdhuM. AcArAMga bhaNa vyA sivAya bIjuM jJAna arpaNa kare te prAyazcitta. kAraNa eka ja ke AcAra e mULa jaDa hevAthI Avela AcAra ja phaLa denAra che. bhADUtI AcAra kAma na lAge. agItArtha zAsanamAM piSAze, paNa anAcArI zAsanamAM nahi pethAya. AcAravALAnI nizrAe anAcArI piSAvAnA nahi. ajJAnI jJAnInI nizrAe poSAya. AcAra vagarane AcAravALAnI nizrAe nahi pivAya. nIti bhADUtI nahi, kAyadAnuM jJAna bhADUtI cAlaze. acAra vagarane kaI AcAra bhADUtI meLavI zake nahi. AcAra svaya sevele phAyade kare, tethI prathama aMga AcArAMga. vicAranI maja bUtI na Ave te AcArane bharoso nahi. mAMkaDA jevuM thAya. vicAranI vyavasthA karavA mATe sva-para-ujAya samaya jaNAvI vicAramAM vyavasthita karavA sUyagaDAMga karyuM. pachI zAsananA sarva kALanA vicAra, Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamu ] sthAnIMgasUtra [ 119 vAdo tame samajAvI na zake! tA? ApaNuM dhyeya mAMyu" jAya. AcArAMgathI AcAranI, sUyagaDAMgathI vicAranI dRSTi jaNAvI. pachI dhyeyanI diSTa nakkI karavA ThANAMgamAM vagI karaNa kayu". padArthanuM vagI karaNa karavA mATe ThANAMga che. pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvratA kahevA mATe sanmAo pALAvAyAae vemaLa " vagere kahyuM. prANAtipAta viramaNa lAkanI darakAra vagaranu 66 zakA----sava'thA prANunA atipAtathI viramavuM, maine paheluM prANAtipAta kema rAkhyuM ? samAdhAna-te svabhAvasiddha. vyavahArasiddha nahi. khIjA badhAM -cAra vyavahArasiddha. mRSAvAda, adattAdAna, strIgamana, te parigrahavirati vyavahArasiddha. prANAtipAta-viramaNu svabhAvasiddha. pAMca indriyA, traNe baLa, zvAseAzvAsa ne AyuSya jagatanA sa Mskruta, vyavahAra, ane rUDhi upara AdhAra rAkhatA nathI. jyAM garbhamAM AvI upaje tyAM ja te AvI jAya. leAka zuM kahe tenI darakAra nathI. mRSAvAda lAkanI darakAravALA. adattAdAna, gamana, parigraha viramaNu vyavahAranI darakAravALu. prANAtipAta- viramaNa leAkanI darakAra vagaranuM. prANA svabhAvasiMha. phalANAne mArIe tA duHkha na gaNavu' tema na gaNAya. tyAM vyavahAra kAma na lAge. je prANe, tenA nAza te tamArA vyavahAra para dheAraNu rAkhatA nathI. tethI ja e badhe mAnyA che. hiM'sAnA sadbhAva--eka driyathI pace driya sudhI tamAmamAM mAnyA che. hiMsAnuM pApa svAbhAvika, jyAre mRSAvAdAkina' pApa kRtrima ekendriya mRSAvAdI che? te ke nahi. asaMsI paMceMdriya mRSAvAdI nathI. badhA AraMbhI che paNa mRSAvAdI nathI, tema khendriya yAvat sa'nI paMcendriyane avirati tarIke hiMsAnuM kama che, mRSAvAdanuM kama nathI. avirati, kaSAya, ane yAga e kamabaMdhanAM kAraNuM, pazu mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigrahanI avirati baMdhanA kAraNamAM nahi. hiMsAnI avirati adhamAM che. Aja pApa hiMsAnuM pApa svAbhAvika che. mRSAvAdAdika pApa kRtrima che, tethI pahelAM hiMsAnI virati rAkhI. Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna avirati kenA aMge gaNuM baMdha gayA? hiMsAnuM dhoraNa anubhava para, jyAre mRSAvAdanuM dhAraNa TharAva para chae kAyanI hiMsAnI avirati ene aMge kama. bAra aviratimAM pAMca indriya, chakAyanI avirati temAM mRSAvAdIne sthAna ApyuM che? prathama te hiMsA e sArvatrika ane svAbhAvika vyavahArathI nirapekSa. tema hovAthI prathama pApasthAnaka. te pApanI virati na kare to avirati. mRSAvAda vyavahArika tenI virati na kare te avirati nahi. kema? eka ja kAraNa. ekeMdriyanI avasthA mRSAvAdane aMge saMbhava vagaranI. belivuM nathI tyAM mRSAvAda kayAMthI lAve ? beIdriyamAM te mRSAvAda kharo ne? nA. jaina zAsana samajavAvALAne vacananA cAra bhedo che. temAM satya, mRSA, mizra, e nAmanA traNa bheda ene che? nA. kevaLa vyavahAra bheda, vyavahAra bhASA. mRSAbhASA asaMsI paMcaeNkiya sudhI nathI. hiMsA e svayaMsiha, koInA kahevAthI hiMsApaNuM nathI. mRSAvAdamAM leke je bhASA karI te kAma lAgavAnI. Ane pATuM kahevuM, pATI na kahevI, ema je TharAvyuM te kahe te sAca. TharAva para mRSAvAdanI viratinuM dhAraNa. hiMsAnuM dhAraNa anubhava para. leke TharAvI de te temAM kAma na lAge, tethI ahiMsA na thaI jAya. laka vyavahAranI hiMsAmAM darakAra nathI. mRSAvAda leka vyavahAra para AdhAra rAkhe che. ghaDiyALane keDIuM kahe to nahi cAle, kAraNa ke lokeAnA TharAva upara AdhAra rAkhe che. bahiSkAra gunApAtra, asahakAra e nIti mRSAvAdanI virati zAnA upara AdhAra rAkhaze? nahi kare te upara AdhAra. AvA AkAravALAne barI kahevI ne ApaNe puruSa kahIe te mRSAvAda hiMsAnuM sthAna lekavyavahAra upara nahi. satya moTo dharma paNa khyAla nathI ke e to lekone saMketa ! hiMsA khuda AtmAnI cIja. satya5NuM, juhApaNuM AtmAnI cIja nathI, vyavahAra Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsa ] sthAna gasatra [ 11 cIja che. mRSA, satya vyavahAra upara dhoraNa rAkhanArI cIja che. hiMsA svayaM cIja, tenI avirati kare eTale karmabaMdha. virati kare te lAbha e siddhAMta jaina zAsanane nahi. avirati rahe eTale geralAbha. e siddhAMta. bahiSkAra gunApatra, asahakAra e nIti. khasa kahevuM te bIna para sattA jamAvavI. asahakAra-mAre saMbaMdha nathI rAkhave. avirati e ja nukazAna. avirati TALI eTale phAyado nahi paNa avirati rahI teTaluM nukazAna. kAraNa? zAstromAM kahevAya che ke jJAnavALa dezavirAdhaka, kriyAvALA dezaArAdhaka. kema? jJAnavALe dezavirAdhaka, ene virAdhakanI keTImAM kema mUke che ane kriyAvALAne ArAdhanI keTImAM zAstrakAroe kema mUke che? kriyAvALA nAhyA eTaluM puNya mAne jJAnavALo je kiyAnI nyUnatA rahI che te mATe baLavAvALe hoya che. nathI thatuM te beThuM che. samajJAna, darzananI prApti mATe saphaLatA karatAM kriyAnI prApti nathI thaI te mATe tene khaTAyA kare kriyAvALA jeTaluM thayuM teTalo lAbha mAne che. ajJAnI kriyAmAM nAhyA eTaluM puNya mAne. jJAnIne nathI thatuM tenI baLatarA thAya. agiyAramI pratimAvALo potAnA AtmAne kema bALa haze? baLatarA-huM ATalA pApamAM kema rahyo? kema ATaluM pApa chUTatuM nathI? jJAnIne jAgIra raheluM pApa khaTake che. jyAre ajJAnI kriyAvALo heya te karyuM eTaluM saphaLa, na karyAne aMge khUbavAnuM na gaNe. jJAnavA maLyuM e lAbha mAnavA karatAM na maLyuM tene geralAbha mAne che. eTalA ja mATe hiMsAnI jeTalI avirati teTaluM jJAnIne zalya. tethI pAMcame guNakANe bAra vatI, agiyAra pratimA vahetAne TaLI eka ja avirati-trasakAyanI. avirati bAra prakAranI che. e aviratimAMthI eka ja avirati pAMcame TaLI. agiyArane a jAmele che, te chaTTe jAya tyAre ja baMdha thAya bavitine lIdhe karmabaMdhane dhedha kaho te kevaLa hiMsAnA prabhAve. mRSAvAdAdinI aviratine tyAM sthAna na ApyuM. aviratimAM Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna 'AilAyama thaya0' (nava.k.22) ema kahIne pAMca atrata gaNAvyAM, tethI Azrava vakhate pAMca. adha AzravanA beTA che, Apa nathI zaMkA--Azrava vakhate Azrava gaNAvA taiyAra, adha vakhate badhAM uDAvI dIdhAM, tenuM zuM kAraNa? AzravamAM bAra avirati na rAkhI, aMdhanI jagA para khAra aviratinuM nAma karyuM, baMdha Azrane beTA che, bApa nathI. khApa Azrava che, Azrave krama Ave tene baMdha thAya. AzravathI ka`` na Ave teA baMdha thAya nahi. bApane ghera pAMca atrata. meTAne ghera bAra avirati. bApane ghera mUDI na hatI te vArase meTAne kayAMthI maLyA ? kAi paNa kALe anAzravamAM baMdha che ja nahi! Azrava vagara aMdha nathI te| AzravamAM pAMca avratane kema rAkhyAM ? adha vakhate Ara avirati UbhI karI. AzravamAM pAMca atratA rAkhyAM te sadI pace'driyanI apekSAe. eka kyine bAra aviratithI adha che. enA AtmAne prApta nathI thayAM tethI pravartI nathI. miAMjI masAlA vagara rahyA che. maryAdAmAM nathI rahyA, sAdhana nathI maLyuM. bAra avirita eTalA mATe lagADI ke masAlA vagara miyAMjI rahyA che. je khAre prakAranI baMdhanA kAraNu tarIke avirati rAkhI che te hiMsAnI apekSAe. duniyAe dheALA kahyo tene pILA kahIe teA khATuM te vyavahAra, hiMsAmAM vyavahAranA palaTe palaTA nathI. mRSAvAmAM palaTA vyavahAra kare te| naze. vyavahArika satyanA bhede paDAyA che. pAramArthika satyanI vyAkhyA judI che, tethI satyanI vyAkhyA judArUpe karI che. 'alavRmiyAnamanRtaM ' virAdhanAvALuM vacana nRta eTale, pAramArthika asatya. paraspara vyavahAranI utpatti thAya tyAre satya ke jUnI paNa utpatti hisA svabhAvasiddha hiMsA para vyavahAranI chAyA nathI, mATe prathama mahAvrata tarIke te jarUrI che. tethI virati dha tarIke lIdhI. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] sthAnAM sUtra [ 133 bIjI bAju mRSAnI ke satyanI utpatti kayAre paraspara vyavahAranI utpatti thaI tyAre. jyAM paraspara vyavahAra tyAM ja satya, jUDanI utpatti. vyavahAra nathI tyAM sa ya, jUTha utpanna thatuM nathI. vyavahAra upara adattAdAnane AdhAra evI rIte adattAdAna te svAbhAvika ne?nA, kRtrima. kAraNa? bIje potAnI mAlikInI cIja gaNe paNa tene duniyA kabUla kare te. ApaNe cAlavAnuM niyA kabUla kare te upara. A makAna devadattanuM hAya. yAda jora julamathI paDAvI lIdhuM che. eka mahinA pachI AvyA. AjJA kenI mAgavI? kharA mAlika keNa che? vyavahAre je mAlika che, pachI nyAyathI ke anyAyathI mAsika thaye heya. vyava. hAra upara dhaNa rAjAe ahIM sudhI pitAnI hada lIdhI anyAyathI lIdhI, baLAtkAre mArIne, chaLathI mAlikI lIdhI te paNa mAlikI rAjAnI. zaMkA- rajA rAjAnI mAgI te anyAyanA piSaka banyA ne? samAdhAna-amAre kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. vyavahAre je mAlika tenI rajA mAgavI teTaluM ja tatva. Aja kAyado have ke jhADanuM mULa jyAM gayuM hoya tenAthI bhinna phaLa lenAra cora gaNo. kAle bIje TharAva karyo ke jenA gharamAM DALa gaI hoya tenuM phaLa te gharavALAnuM, te phaLa lenAra gunegAra nahi! mULa heya tyAnI mAlikI, zAkhA hoya tenI mAlikI, e mujaba je TharAva. vyavahAra upara adattAdAnane AdhAraadattanA cAra prakAra-chava, tIrthakara, guru, svAmI rAmIadattanI vAta guru, tIrthakarane maMjUra. svAmI adattanI rIti vyavahAra upara. trIjA vratane AdhAra vyavahAra upara. tema mRSAvAda vyavahArika cIja, tethI viramavuM te vyavahArika, ApaNu gharanI milakata chAne mAne vidatta laI gayuM che, te je ApaNe laIe te ce ra ApaNe kahevAIe ? enA AdhAra para duniyAnA TharAva upara maithunavirati upara AvIe. jema hiMsA svAbhAvika tema Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] sthAnAgasara [ vyAkhyAna strIpuruSapaNuM udayathI thavAvALI cIja. tene hiMsA mAdaka svAbhAvika mAnavuM joIe, temAM vyavahAra kAma nahi kare. ene bIjA naMbare rAkhavI hatI ? nA. te paNa kALAntare thavAvALI cIja che. janma sAthe thanArI cIja nathI. AthI pAchaLa nAkhI. 5ra 5riNatI svAbhAvika cIja hatI. tenuM nAma methuna rAkhyuM hatuM to bIjuM rAkhavuM paData, paNa kahe ke duniyAnA vyavahAre je saMjJA pADI te saMjJA kabUla karIne cAlIe chIe. "maithuna su" joDelA vAcaka joDakA zabdo hevAthI pApa lAgatuM nathI. gamana tarIke pravRtti thAya te ja tenuM nAma abrahma. tene aMge je duniyAe karAvyuM ke AvI rIte je karma te pApa. jeDakA vAcaka zabdo karavA gayA te kaMi nahi. parigraha vyavahAra upara AdhAra rAkhe che parigrahamAM grahaNa karavuM. vyavahArathI para mAne te parigraha kahevAya ne? sva-parapaNAne vibhAga na hoya te parigrahane sthAna nathI. bIjAnuM svAmitva uThAvI pitAnuM svAmitva karavuM te parigraha. te vyavahAra para AdhAra rAkhe che. AthI ja prathama " rAjAo leba" rAkhyuM. "pAvAda e ja kahI Ape che ke satyathI UlaTuM. te satya bhASA para AdhAra rAkhe che. je manuSyane mRSAvAdathI bacavuM tene saMdhi, samAsa, kRdaMta vagere badhAnA niyamo taiyAra karavA joIe. nahi to mRSAvAdathI bace nahi. leka vyavahAre cAlelI bhASA A badhA viSayavALI che. jemAM mAlika vastune jANa sivAya na kahevAya, tema bhASAnA niyamo jANyA vagara belanAra mRSAvAdI che, mATe sarakAra mahArAjAe nAma, AkhyAta, taddhita sarvane jANe tene satya bolanAro gaNyo. mRSAvAdanI ke satyavAdanI utpatti janma pachI. vyAkaraNadiyo bhASA vyavasthita na thaI hoya tyAM sudhI mRSA, satya karyuM tene patto ja nahi Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnanaMgasUtra bhASAnI utpatti ne mahAvratanI utpatti bhASAnI utpatti rAjyAbhiSeka vakhata. mahAvratanI utpatti dIkSA vakhate. bhASA vyavasthita thAya tyAre ja satyane sthAna che. pannavaNAmAM strI jAti jANIne strI tarIke vyavahAra karavA jaNAvyuM. jANyA vagara sAmAnyathI vyavahAra kare te mRSAvAdI che. prathama bhASAnI utpatti. prathama utpatti pachI vyavasthA. vicitra niyamA vyAkaraNamAM karyAM te pahelAthI aniyamita bhASA cAlatI hatI tethI. pracalita bhASAnI je vyavasthA thayelI hAya te vyavasthA khyAlamAM rAkhIe tA ja satya1, nahIMtara mRSAvAda. pAMtrIsamuM ] ( 135 suSAvAda eTale zuM ? zakrA--mRSAvAda cIja zI ? temAM leAvyavahAranA sabaMdha ze? hiMsA svAbhAvika pApanuM sthAna che. hiMsAne aMge khIjAnA prANu karatAM amArA prANane nukazAna thAya te vyAjabI che. amArA bhAva-praNA pragaTa thatAM vAra lAge te khanavuM svAbhAvika che, paNa ahI leAke phAgaTa vyavahAra khAMdhyA te kabUla na kyuM temAM pApa zI rIte? hiMsAthI bhaviSyanA prANA maLavAnA aMtarAya thavA tethI tene kAraNa tarIke pApa thayuM ema mAnavuM te yuktiyukta gaNuAya. tamArA hisAkhe puNyapApanI vyavasthA karanAra jagat thayuM. samAdhAna vAta kharI, mahAnubhAva ! zabdo karatAM lagIra mAgaLa vicAravAnI jarUra che. khIjAte je jJAna karAve che tenA mAdhAra zabda. je pramANe zabda pracatrita che te pramANe !na thavAnuM che, tethI jJAnanA palaTAne ge pApanI utpatti. mRSAvAdane aMge jJAnane viSayeMsa mRSAvAdanA apavAdo che, e samajAze tyAre apavAdonA dvArA kharAkhara khullAM thaze. e ekAMtika cIja nathI. viruddha jJAna utpanna thatAM anukULa jJAnanI utpatti jabarajasta hoya.' khAu chuM e zIkhavADatAM rastAmAM yuddhane sAthe thAya tA pApa. khAu e dhAtu kahIe chIe. pahelAM khATA raste javAya che. be vastumAM viruddha pratIti karAvanAra na hoya to Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mRSAvAda nathI. vAkayamAM vibhakti, vacana lagAyA vagara bolIe te kheruM. jJAnane viparyAya hAya to mRSAvAda. viparyAya nathI te mRSAvAda nathI. mRSAvAda vyavahAra upara dhoraNa rAkhe che. mRSAvAda jJAnanA vikArane karanAra che, mATe mRSa vAda pApa gayuM. jema tenA tyAgane vrata gaNyuM tema pAMce mahAvatemAM samajavAnI jarUra che. te samajAze tyAre pAMca mahAvrato samajAze. vyAkhyAna : 36 bhAvazUnya kiyA phaLavAna na nIvaDe gaNadhara mahArAja zrImAna sudhamasviAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karatA thakA gaNadhara padavIne pAmyA te vakhate prathama AcArAMganI sthApanA karI. ApaNe sAmAnya rIte samajIe chIe ke bhAvazUnya kriyA daLavAna thatI nathI. je kriyAne phaLavALI karavI hoya te kriyA bhAvavALI hovI joie. bhAva eTale zuM? bhAvane artha ezle ullAsamAM nathI letA. zarIranA abhinayamAM ceSTAmAM bhAvane artha nathI letA. bIjA matavALAe ullAsa, abhinaya, ceSTAmAM le che. zaMkA-bhAva cIja kaI! samAdhAna-dAna, zIla, tapa ane bhAvamAM je bhAvadharma tarIke vivecana AvyuM che. bhAvadharma kayI cIja che? ratnatrayI-samyagdarzana vagere. e ja saMsArasamudrathI UtaravAne mATe jahAja samAna, dAvAnaLane dUra karavA mATe puSkarAvata' megha samAna che. e bhAvanA thAya ane jyAre AtmA ene atha thAya tyAre bhAvadharma. Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM sthAnAMgasUtra samyagdanAdi bhavAMtare laI javAnI cIjo A samyagdarzana vagere e ja jagatamAM artha che, e ja jagatamAM paramAtha che, eTalu ja nahi Nu e traNane aMge je na heya te badhI vastu hoya te ana. jene AvI bhAvanA thayelI heya te tene (bhA te) ja tAke. tene maneratha-pAmavAnI IcchA koIne aMge hoya to A traNa vastune aMge. traNenI rAtadivasa jhaMkhanA, japamALA cAlatI heAya. ISTa vastu peAtAne tyAM hoya teA sa MtA. jo iSTa vastu na heAya, teA jenI pAse ISTa vastu hoya tenI sevA kharadAsa kare, yAvat tenA gulAma thane rahe jagatamAM dhana ISTa hAya tA dhanavALAnA dhana meLavavAvALA gulAma bane. mULA meLavavAnI IcchA hAya tA kaLAvALAnA gulAma bane che. dhana meLavavA mATe, rAgane nivAravA mATe, kImiyA, kaLA mATe A jIva gulAma ane che. A jIvana mATe dhana vagere cAre meLavyAM paNa e cAremAM lai javAnuM kyu'! uThAMtarI karatI vakhate ekke cIja lai javAnA nathI. je cIja laI javAnA nathI te meLavavA mATe gulAmI karIe chIe. samyagdarzana vagere bhavAMtare laI javAnI cIja, samyagdarzana A bhavanuM, para bhavanuM ane ubhaya bhatranuM hoya. samyagdarzana A bhave pAmelAM, Avate bhave pAme. je samyagdana pAmyA te Avate bhave raheyAt sa kALane mATe rahe. rakSAyika samyagdarzana sakALane mATe rahe sAcA tattvatI mAnyatA, jIvAjIvAdinI vAdi tarIke mAnyatA ke haiyApAdeya tarIke viveka karavAmAM Ave te samyagdarzana. samyakcAritra meLaLyuM te teA Aja lava pUratuM ( 137 sabhyajJAna paNa A bhavanuM, bhAvatA bhavanuM ane bhavAbhavanu e. cyA pramANe samyagdarzana, samyagnAna A bhavantu, AvatA bhavanAM ane bhave.bhanAM che pazu samyakcAritra meLavyu' te A bhavanuM ja che. Avate bhave cAritra hetu nathI. tethI cAritra lenArA pratijJA karatI vakhate 'vAvajhIva' zabda khele che. AthI siddhamahArAjane cAritra . Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] rathAnAMtra [ vyAkhyAna mAnatA nathI. kAraNa ke cAritra A jiMdagIne cheDe pUruM thAya che. mehakSayarUpa je cAritra te to siddhapaNumAM paNa che. zaMkA-tyAre samyakAritra A bhavanuM che to pachI bhAbhava sAthe AvanAra che ema kema kahyuM? samAdhAna-AvuM kahena re bArIka daSTithI jovuM joIe. cAritra be prakArana-1 pratijJArUpa cAritra ane 2- mehakSayarUpa mehakSayarUpa je cAritra te te AgaLa siha-- paNamAM 5Na che. siddhapaNumAM pratikArUpa cAritra nathI. siddhadazA thAya tyAre te AtmAnI sthira pariNatirUpa cAritra rahe, paNa jeo siddha na thAya, teone A bhavamAM AcareluM cAritra A bhavamAM nAza pAmyuM. tenuM AgaLa zuM? saTTo khelyo. vepAramAM maryAdAsara AvavuM javuM thAya. saTTAmAM maryAdAsara AvavuM javuM thatuM nathI. cAritrathI siddhapaNuM meLavyuM te meLavyuM, nahi to cAritra te cAlyuM javAnuM. sAmAyika vagere pAMca cAritromAMnuM ekake apratipAtI nathI, badhAM pratipAtI che. A bhavamAM na paDe, to bhavane che paNa paDa vAnAM. cAritra lIdhA pachI te bhave mokSa thaI gaye te phaLa AvI gayuM. mekSa na thaye te te cAritra TakavAnuM nahi. je vakhate mokSa thaze te vakhate navuM caritra. 'jabUsvAmIjIne AtmA cAritramAM keTalo raMgAyelo haze! kA-je tema che te cAritra dhana peThe A bhava pUratuM thaI gayuM? samAdhAna-nahi, cAritre karele AtmAmAM mehanIya kSapazama tenuM kArya bIje ThekANe kyAM sivAya rahetuM nathI. mAtra marbhadazA, bALadazAmAM pratijJArUpa cAritra AvI zakatuM nathI. saMskArane prabhAva bhavAMtare paNa cAlavAvALe che. cAritrane saMskAra thayela hoya te te keTaluM kAma kare te ja khUsvAmIjInA dRSTAMtathI jANuM zakIe chIe. cAritra upara ja svAmInuM dRSTAMta [ ] je vairAgyavAsanA thAya che te cAhe teTalA jhapATA Ave to Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 139 khasatI nathI. mAmApe cAhe tevA rokayA. ATha strIe paraNAvI dIdhI. kAi paNa prakAre vairAgyabhAvanA ochI na thaI. A jaMbUsvAmIjImAM prabhAva zAnA? ahI' jo pahelAMnA saMskAra na laie tA sarva jIve evI dazAmAM kAM na Ave ? je cAritranI ArAdhanA kare tene bhavAMtaramAM saMskAraza laI javAnuM bane che. jakhUsvAmIjI pahelA bhavamAM rAjakumAra. rAjakumArapaNAmAM pote dIkSAnA abhivaSI. e abhilASAmAM keTalAka le e rUpe dRSTAMtane laI zakaze ke mAbApe nA kahyuM tethI rahI gayA. te ja dRSTAMtane AtmAnI dRSTie jova mAM Ave teA e dRSTAMta kALAne kAtarI nAkhe evuM che. rAjyasthitimAM varSoM sudhI chaThTha chaThThuM pAraNAM karavAM, kaI sthitie ? rAjakumAra che. chaTTe pAraNuM. pAraNuM tyAre beTTa. ApaNA dhaNe bhAge tyAga ja peAlA. ahIM teA cha vigainA tyAga kare, kAcI cha vigaSTanA nahi. A tA khela. te paNu chaThTha ThThane pAraNe. rAjakuMvaranI sthiti. ene kASTha kahevA nahi AvatA hAya? rAjakumAra jyAre AMkhela kare che tyAre rAjArANIne, kuTuMbane, darakhArI manuSyane kAM lAgyuM haze ? kAI kahevA AvyA haze ? jo AvuM ApaNe dhera ane tA badhAM kahevA lAge. pADeAzI kahevA lAge. emane na banatuM haze? enA upara kai jAtanA prahAza haze? emAM 6, eTaluM ja nahi paNa cAritra levA taiyAra thayeleA hAya, e cAra mahinAmAM cAritra maLI gayuM teA lAinamAM caDhaze. jo na maLyuM te gaI vAta. na maLyA chatAM paridyuti TakavI te kaI dazAe ? pahele chUTA pharatA hoya. dhaMdhAmAM ne gayA te cAritranuM nAma cUkI jAya. paraNyA na hoya, paraNe teA cAritranuM nAma cUkI jAya. rAjakumArane strI, sasarA taraphathI gAdA mAravAmAM bAkI rahyuM haze ke ? e AtmA cAritramAM keTale raMgAyele haze? 'mAbApa ka'TALe, rajA Ape teA cAritra ghau',' A muddAe tapasyA karI. bhavadattanA bhavamAM je virAdhanA karI te virAdhanA ja ahI nukazAna karanArI thaI. jiMdagI sudhI uchALo mAryAM Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAbApe AkI rAkhyA. pahelA bhave dravya thakI kriyA hatI paNu manamAM abhilASA hatI. khIjA bhavamAM badhuM karyu". vIrya ullAsa na jAgyA. mAbApane rajA ApavAnuM na thayuM. zivakumArane cAritranI bhAvanA, yAvajjIva chaThTha, pAraNe AMkhela, rAjakumArane A keTaluM muzkela ? saskAradvArAe samyakacAritra bhavAbhava kAma lAge rAjAe rA na mApI, tethI zivakumAre dIkSA na lIdhI ne? pahelA bhavanI virAdhanAmAM na jA. A bhavanI AnananAmAM jAo. rAjakumAramAM cAritrane rAga avihaDa raheve, cAritranI abhilASA jarI paNa maMda na paDavI ! rAjA, rANI, amAtyA tamAma mathI mare paNa jenA pariNAmane lamIra maMdatAmAM javAnuM thatuM nathI. hajArA utpAtA AvyA chatAM jenA AtmAne asara na thai te mAtmA jaMbUsvAmIjInA bhatramAM mAbApanI asaravALo na thAya. eka ja nizAna tAkI rahe temAM navAI zI ? dhaDeA karatI vakhate phreMDa kArANe mUkI devAmAM Ave, paNa vega tA cAlatA rahe. pratijJA 5 cAritra A bhavane cheDe pUruM thaI jAya paNa saMskAra A bhaye pUrA thaI jatA nathI. sauMskAra draDha hAya ! mekSa maLe tyAM sudhI rahe. caritra bhavane a Mte cAlyu' jAya che ene atha e ke pratijJA tarIke tyAM sudhI rahe ae, AthI sauMskAra zUnya thaI jAya ema che nahi. te ja prabhAvane lIdhe kahI zakIe ke cAritra bhAbhava kAma lAganArI cIja che. samyagdarzana, samyagnAna bhave bhava kAma lAganAru, saMskAra dvArAe sacAritra bhAbha kAma lAge. sajJI paMcandriyapaNAmAM je jIva che te sabhya hAya tA te jAtibhavya hoya ja nahi bhavya chuM eTale niSNuya thAya tA mAre mekSe javu' e cAkkasa e ni ya thavAnA. sUkSma ekedriya sivAyanA ke anaMta kAya sivAyanA jeTalA bhavyA temAM kAi paNa jAtibhavya nahi kahevAya, jAtibhavya mAtra jAtanA sabhya. bhagapaNAnuM kAma thavAnuM nahi. je chatra sannI Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 141 " paceSipaNAmAM che te bhavya hAya tA te jAtibhavya haiAya ja nahi. jAtibhavyane trasAdikapaNAnI sAmagrI hoya ja nahi. trasAdikapaNAnI sAmagrI maLI te te jAtibhagya nathI. te bhavya hAya tA kharekhara mAkSagAmo bhavya che. jo ApaNe bhavya chIe te| manuSyapaNuAmAM hAvAne lIdhe jAtibhavya-nAmanA bhavya nathI. kevA jIve jAtibhavya kahevAya ? jAtibhavya AtmAmAM lAyakAta che. dariyAnA taLiye raheA patthara mUrtine lAyaka che. kAi dahADA majUra ane kheAdavAnA nathI. etI mUrti banavAnI nathI. bahAranA patthara ane e pattharamAM taphAvata nathI. dariyAnI khANunA pattharanI mUrti banAvAnI no. jAtibhavyamAM te bhavyeAmAM pharaka nathI. siddhamahArAjane sAmagrI maLI, kArya thayuM. tevI sAmagrI jene maLavAnI nathI. che lAyaka paNa tyAM paDI rahevAnA che tevA jIvA jAtibhavya kahevAya. maga ane kArDa' maga maga ane kAra' maga tene saMyeAge sarakhA maLyA, kAraDune svabhAva che ke pANI mare nahi, pace nahi. tema jIva keTalAka evA che ke jemAM samyagdarzana vagere praveza na karI zake, vikama kare teTalAM khAsaDAM khAvAnAM have mULa vAta para AveA. jo manuSya peAtAnAmAM bhavyapaNuM che ema ceAkkasa karI zakayA, te| A karyA sivAya mekSa nathI. jo mese javuM che ema che te khattA khAdhA kare, khAsaDAM khAvAM e nakAmAM. khattA khAine karavuM paDaze tenA karatAM paheluM karavu te sAruM' nahi? meAkSanI icchA thaI eTale bhavyapaNu, mekSagAmIpaNu, bhagyapaNu' che ema nizcaya thAya te vilaMba kareA teTalAM khAsaDAM khAvAnAM. bhAbhava sAthe AvanArI cIja te te meLavavI. bhAva caDhiyAtA kema te tA samajAya tyAre ja je vastu ApaNI pAse na heAya, te meLavavI heAya te te vastu Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ] sthAnagisarA [ vyAkhyAna jenI pAse hoya tene Azraya meLava. samyagdana vagerevALAno Azaro meLava. vidyAthIthI gurunI bhakita karAya. kImiyAnA athathI kImiyAvALAnI bhakti karAya, tema samyagdarzananA athIe samyagdarzanavALAnI bhakita karavI. A pahele bheda (1). bhaktimAM tenI tarapha bahumAna. te dekhatAnI sAthe hRdayamAM ullAsa, abhyatyAna, namaskAra, hAtha joDIne hAjara rahevuM. jAya tyAre vaLAvavA javuM eTaluM ja nahi paNa jyAre dhana vagere levA mATe manuSyo sevAmAM hAjara rahe che, te sevA nekariyAta jevI hetI nathI. e sevA tuhI tuhInA jevI che. kALajAne chetarI nAkhe evI sevA hoya che. hA marma samyagdarzana vagerene dhAraNa karanArAnuM je kArya te potAnA kArya tarIke karavuM. samyagdana vagerevALAnI bhakti, temanI veyAvacca, temanuM kArya tamAma pate karavuM. A karavA chatAM saMsAranA padArtho tarapha dhaNu, A kayAM vaLagyuM che ema lAge, kema ghaTatuM nathI ema lAge tyAre bhAva, dAna, zIla vageremAM bhAvamAM kahIe chIe te bhAvadharma A che. jyAre A bhAvanuM svarUpa samajazo tyAre dAna, zIla, tapa karatA bhAvane caDhiyAto kema kahevAya che te samajAze. bhAvathaya kiyA phaLe nahi ratnatrayadharanI bhakti, tenuM kArya, ratnatrayadhara sivAyanA AkhA jagat tarapha ghaNA tenuM nAma dharma. kriyAne aMge bhAva kahIe te zI cIja ? dhArmika kriyA navakAra gaNue eTalI. eka bAju cauda pUrvadhara thaIe. eka navakArazI karIe, yAvata cha mAsanI tapasyA karIe, chatAM bhAvazUnya kriyAo phaLatI nathI. kriyAnI sAthe levA bhAva kayo ke je bhAva kriyAmAMthI dharmane utpanna kare ? AgaLa jaNAvIzuM te bhAva na hoya te kriyAthI dharma thavAnI tAkAta Ave nahi. e che te guNanA keLa " yasmAt kriyAH pratiphalanti na bhAvazUnyAH / " ( tathA 0 0 28), Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAMgatra [ 143 je kAraNathI bhAva vinA kriyA phaLavALI na thAya te bhAva kayA haribhadrasUrijI kahe che ke-- cr " praNidhipravRttivighna jayasiddhiviniyogabhedataH prAyaH / dharmazAsthAta: gumAya: vajradhADatra viyo ,, 11 , ( o rU, jo 6) praNiddhi, pravRtti, vidmaya, siddhi ane viniyeAga--A pAMca vastu DhAya tyAre ja bhAva kahevAya. praNidhi sAmAnya rIte vaMdittA ne ca khyAlamAM hAya tA " tiviSe duniDhALe ' eTale ceAganI ekAgratA. je kriyA karavAmAM Ave te kriyAne age yAganI nizcakSatA karI devI joie. peAtAnuM meLavelu hoya te jo khAvAnA vakhata Ave te| kSatriya kesariyAM kare. navuM meLavavA taiya.. paNa je meLavyuM te melAya nahi. praNidhAna e ke je vastu meLavI che temAM savathA sthiratA. meLavelA guNu khase teA guNanI kiMmata jANI nathI. brekarAnA hAthamAMthI khetara bApane levuM heAya te pANI Utare. guNanI khera jeTalI kiMmata karIe te| mApaNA guNu khasekrama ! anAjanuM ajharaNu e traNa kalAka pachI mAlama paDe, mADakAra AvavA mAMDe tyAre. tapasyAnuM ajIraNu pArAne dahADe. vadhAre krodha te dahADe. jJAnanu' ajINu sAmA jJAnane grahaNa karanArA maLe tyAre, ahaMkAra Ave te te jJAnanuM ajIraNu. guNunuM ajIraNu guNu AvatAMnI sAthe pAtAthI UMcA taraph bhaktine abhAva, pAtAthI nIcA tarapha dayAne abhAva. A guNanu ajIraNu, aApaNe akrama karyo. joDiyAne kahe ke chata. A ajIraNu. karavAvALAne aMge ahe! mA e zabdo bhAvane nAza karanArA che. A be zabdane dezavaTA maLaze tyAre bhAvatA Da thaze. guNa prApta thAya te vakhate jene guNu maLyA che tenu bahumAna, nathI maLyA tene aMge yA, nigu Nune gujI meLavI devA mATe pariNati. maLelAne aMge bahumAna. A be samajAze tyAre saLelA bhAva nathI ema gaNAya, guNunA je be kALa che te guNune khAdI Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna khAze, patto naha khAya. pradhAna je maLyu che tenI sthiratA meLavI uM, nathI maLyu tenA para dayA. adhika hoya temAM bahumAna. A e rahe teA bhAvadha'nuM paheluM pagathiyuM. A paheluM pagathiyuM maLyA chatAM khIja vastu meLavavA mATe java talapApaDa na thAya tyAM sudhI meLavelI vastunA khIjA bhedamAM AvI zakIe nahi (1). bhAvanA bIjo bheda pravRtti tyAre ja pime pravRtti-AgaLa dhape|.duniyA Ara'bhaparigrahamAM che, tamane dhapAve che.kriyA, guNunA bahumAnavALA he, dharmAMnI kiMmata samajayA hai| tA yAheAma karIne cAlA. AgaLa dhapavAnI buddhi na thAya, yAheAma karavAnI vRtti na thAya, tyAM sudhI te vastune rasa jANyA che ema kahevAya nahi. bairI rATale nAMkhavA jAya che. khAi ApavA AvI che. chatAM kUtarA tarApa mAre che, vacamAM vAra khamAtI nathI. nAkhavAne che, ene mATe lAvI che, chatAM AAMkSA tIvra che. evA talavu joI e ke vahelA kema maLe ? A sthitiai pravRtti thAya tyAre bhAvane khIjo bheda pravRtti (2). samyagdarzana vagerenI sthiti te te AtmAnI milkata praNidhAnathI peAtAnI sthitinA nizcaya. khInnamAM jAya tyAre UlaTa e pravRttie vadhatAM jene nAta rAkhavI che tene nAta bahAranA Dara. jene nAta rAkhavI nathI tene ? tevI rIte dareka dharmothI e dhyAnamAM rAkhavuM ke A dhArmika pravRtti karavA mAMDuM temAM ja dhADa paDavAnI che. dhanavAMLAe dhana lAvavA pahelAM dhADamAMthI bacavAnA upAye dhyAnamAM levA paDe che. samyagdarzana vagerenI sthiti te AtmAnI mikta che, tenI upara dhADa taiyAra che. khArAka lai jAe tene DhAMkIne laI jave paDe che, nahi DhAMkeA tA cakalI, kAgaDA taiyAra beThA che. AtmAmAM AvatA eka pazu guNa cAhe teA samyagdana rUpe hA, tapasyA rUpe hA, eka paNa guju upara ka`rAjAnA kAgaDA cAMca mAryo vinA rahevAnA nathI. DheDane kAgaDA kUtarAnI AbhaDacheDa na hoya. dvAra dAbasta na karI zake tethI eka bAju te khAya, khIjI khAju Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] sthAnAgasutra [[ 15 kAgaDA kUtarAM khAya. jema manuSyone rasoI svaccha levAnuM mana heya te khullI laI jato nathI. tema svaccha guNa AtmAmAM rAkhavA hoya te hAthamAM huke rAkhe. DhAMke. kayuM DhAMkaNuM? sAvaceta rahevAnI jarura vighajaya-mArA kAmamAM vigha Avaze, vizva vinAnuM kAma ja nathI. dareka graMthakArane zarUAtamAM maMgala kema karavuM paDe che te AthI khyAlamAM Avaze. praNidhi-pravRtti meLavelI hoya che, chatAM vighajaya jarUrI che, te meLavavo joIe. tene aMge maMgala karavAM joIe. tema A AtmAne prApta thatA guNe tene kAgaDA, kUtarAM divALI na karI jAya tene mATe sAvaceta rahevAnI jarUra. e mATe te tuMhI tuMhI thavuM joIe zI rIte vinno jaya thAya ? jema musApharI karavAvALAne -zarIra taMdurasta rAkhavuM. 2-rasto cako dekha ane 3 vaLAvAne joDe rAkhavo. tevI rIte ahIM paNa dareka dharmakriyA karanAre traNa vastu vighAyane mATe rAkhavI joIe. A traNa vastuo vighajayane mATe jarUrI che. vigha chatI na zakIe te kareluM praNidhAna, pravRtti UlaTI karmabaMdhanamAM pariNamI jAya. paNa nirjarA na kare. mArga sivAya bIjI cIjamAM meTuM ghAlavuM nahi. samyagdarzana vagere mAge. te sivAya bIje draSTi javI na joIe. bIje badhethI draSTi saMharI le. leTa khAva ane bhasavuM" e sAthe na bane. samajuM leTa khAto hoya te pheI na bele. samyagdarzana vagerenuM AdaravAlAyakapaNuM AtmAmAM AvyA pachI anyanuM AdaravApaNuM rahe te leTa khAIne bhasavA jevuM thAya che. mahAmahenate karma kSazama karI dharma meLavyo. chatAM mUrkha chokaro pheI karIne leTa gumAvI de, tenI mAphaka thAya. dharma meLavyo chatAM heya vastune choDavAnI sthitimAM AvyA nathI. traNa sivAya bIjAmAM upAdeya buddhi rahe nahi. jayAM sudhI AtmA samyagdarzana, jJAna, cAritrane aMge tuMhI tuMhI na thAya, A upAdeya che, bIjuM upAdeya nathI, A buddhi na thAya, Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tyAM sudhI vighane jItavAvALo thatuM nathI. AdaravAmAM AvelI dharma kriyAne age, grahaNa karavAmAM AvelA guNene aMge tuMhI tuMhI thavuM joIe. (3) epanI rithatimAMthI bacavuM muzkela e thayA pachI draSTimoha mArI nAkhe che. AdhaLAnI ToLImAM bhaLelo senAnANuM laIne hAlato thaI jAya. tenAthI bacavuM muzkela che. TALImAM bhaLIne lUTAruM baneluM hoya tenAthI bacavuM muzkela. pApa tarIke gaNAtAM pApa tenAthI bacavuM saheluM, paNa kArya adhama ne opa dharmane; karma pApanuM ne epa puNyane, tenAthI bacavuM muzkela. kArya bhavanuM ne epa mene, tenAthI bacavuM muzkela paDe. e epanI sthitimAMthI bacavuM muzkela. moTA jhaverIne kalacara motIthI bacavuM muzkela thaI paDe che, tema dharmanA nAme adharmathI bacavuM muzkela paDe che. peTamAM mIra Ave pUjA karavI gayA. kesara dhasI lIdhuM. aMgalheNuM karyuM. bIjAe pUjA karI lIdhI te tamArA garamInA pArAnuM mApa le. mAkaDAthI kerInI vakhate dIvI na pakaDAI. kedanI bhAvanA jAgI ke bhAI tArI pAse phUla nathI, mArI pAsethI le! koIe dhUpa, dIpa Ape ? bhamavAnuM tArA rajIsTara thaI gayA. 5khAla karI, aMgabhUhaNa karyA tethI rajIsTara thaI gayA belI kaleza nivAraNa mATe nathI, dharmanI vRddhi mATe che. aMgreja ne rUziyA maLIne IrAnanA bhAga cAhe tema pADI le. tenI mAphaka je kaleza nivAraNa zabda vApare che, te devadravya cAhe tema vAparI zake. bhakti bhagavAnanI, bhAga pADI lIdhA tame. kAkA bhatrIjA vacce mahimAMhe bolI heya che, aMTaza kaleza raheto nathI. vadhAre caDhe tene cAMllo karavA bolanAre Ubho thAya che. bIjAe pUjA karI lIdhI te zuM thAya ? mahArAjanA meDhe tamAro jaza gavaDAvavA taiyAra thayA hatA ne. theya koI bole to e zuM te vakhate UMcAnIcA kema thavAya che? Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] rathAnIyasatra [ 147 ApathI bacavuM muzkela paDayuM. jayAM nAma Ave tyAM hajAze kharcAya che, paNa phAyadAkAraka kAma che, ema aMtaHkaraNa kabula karatuM hoya, chatAM emAM nAma, pAghaDIne sthAna na hoya to pAMca hajAranI jage para pAMca detAM peTamAM pIra Ave che. nAma Ave, pAghaDI baMdhAya, TIluM thAya tyAM paisA ApIe chIe. devadravyanI vRddhi mATe belI bevAnuM che te jago para, jIrNoddhAranI TIpa vakhate pATiyA para nAma na AvavAnuM hoya te keTalA ApavA taiyAra thAya? mukatapaNAne svAda te bIjAne mukata kare temAM jIvanane jIravavAnI jIgara cAlatI nathI. kalacaramAM kUde che. paheluM-anya chAMDavA lAyaka padArtho ghUsI na jAya mATe aMtaHkaraNa zuddha karo. bIjuM-bhaLatA na bhaLI jAya. bhaLatAmAM bhoLavAI na jAya. trIjuM-aMta:karaNanuM kALajuM na kevAya te kAma cAlaze. vastu-kartavya che. bIjuM pesIne bagADe che, opa bagADe che. bhakti karavI che te nAma rahe ke na rahe tene muddo nathI. pATiyAnI kiMmata be hajAra che. bhaktinuM dhyeya UDI jAya che. epanI vastu bhaLI jatI hoya tethI sAvaceta thAo. A sAvacetI chatAM jAnaiyA lIdhA. vela lIdhI. vararAjAne rastAmAM na sAcavyuM te zuM thAya? 1-jUThAthI bacyA, 2banAvaTIthI ba, chatAM je karmakSayanuM, samyagdarzana vagerenuM dhyeya cUkI jaIe te zuM thAya? heyane ghUsavA devuM nahi. vihvajaya kare tyAre siddhi kahevAya che. te guNo, te guNasthAna prApta thatAM tenuM nAma siddhi. (4) AvI siddhi thavA chatAM "jJAneza kavAra to Tu vidyAra" je guNa tane maLyo hoya, tene kharekhara tane rasa lAge hoya te bIjAne te guNamAM lAvI tenuM nAma vinimaya. (5) A khyAlamAM Avaze to khyAlamAM Avaze ke "nir iAvavA" joDe zA mATe levAM paDayAM? mukatapaNAne svAda, bIjAne mukata kare temAM. paheluM prANAtipAtane mUkavAnuM kAraNa bhagavAna sudharmAsvAmIjIe jJAna thavAnI sAthe bAra aMganI Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna racanA karI. racanA karyA pachI gaNadhara padavI maLe che. anyane guNe prApta thavA mATe bAra aMganI racanA kare. temAM prathama AcArAMga, pachI rAyagaDAMga, pachI sthAnAMga. temAM pAMcamA ThANamAM paMca mahAvrata. prANAtipAta-viramaNa-prANune vijoga sarva sthAnamAM vyApaka che, anAdine che. hiMsA e pApasthAnaka anAdinuM sarva vyApaka svAbhAvika. kaI paNa jIva koI bhAvamAM Ave tyAM prANa laIne Ave, paNa belavAnI bhASA laIne I AvatuM nathI, milakata, bairIne laIne koI AvatuM nathI. labdhithakI laIne Avate heya te prANane laine Ave che. gatine lAyanuM AyuSya laIne Ave che. prANe e bIjI gatithI laIne avAya che tethI svAbhAvika. bhASAnI mAlikI pAchaLathI, mATe pahelavahelAM prANAtipAta-viramaNane paheluM mahAbata gaNAvyuM. enA nAza sAthe sarva guNane nAza. bIjAmAM eka aMzanuM nukazAna, hiMsAmAM sarva prANene ekI sAthe ghANa nIkaLI jAya. hiMsAmAM saMketanI apekSA nathI. jUTha bolavAmAM je khoTuM lAge te bhASA jANato hoya tene. bhASA na jANatA hoya tene kAMI nahi. nAnA bALakane aMgrejImAM bele te kAMI nahi. saMketa jANe tene mRSA herAna kare che. hiMsAmAM saketanI apekSA nathI. hiMsA aMtaraMga gaNAya, tethI ahiMsA pahelI karavI joIe. A paheluM. have bIjA mahAvratamAM mRSAvAda-viramaNa kahIzuM. prANane viyAga tenuM nAma hisA. prANu cIja bIjAnI darakAravALI na hatI. mRSAvAdathI pAchuM haThavuM. "mRSA' zabda svataMtra nathI. mRSA-jUThuM eTale sAcuM nahi. sAcAnI vyavasthA karI tyAre jUThAnI vyavasthA thAya. juThAnI vyavasthA nakkI thAya tyAre jUThuM na bolavAnI vyavasthA thAya. A hatuM tyAre satyavrata rAkhavuM hatune? bhASAnI draSTie satyatA, asatyatA mizratA, vyavahAra kaI cIja che te dhyAnamAM le. satya vagerenI vyAkhyA karIne mRSAnI vyAkhyA karavI. te karIne tene bIjo naMbara kema te agre vartamAna. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 149 vyAkhyAna: 37 bedha pAmatAnI sAthe zuM karuM? gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pote jevA sarvajJa bhagavAna mahAvIranA vacanathI bedha mAmA, tenI sAthe racanA. "varasAta kriyA pratinika mAvavA ." AmAM je bhAva kahyo te bhAva I cIja ? ulAsa. tAravAno dAvo karanAre prathama pate taravuM joIe bIjA matavALA pitAnI dharmakriyA kare che, te hadayanA umaLakAvALI, kAyAnA abhinayavALI hoya che. AthI haribhadrasUrie bhAvanApraNidhi, pravRtti, vighajaya, siddhi ane viniyoga ema pAMca prakAra kahyA. jevuM pitAne prApta thayuM tevuM bIjAne prApta kema thAya A dhAraNa thAya tyAre tenuM nAma viniyoga, "muLa mathALa,' "tioid tAlApa' (zata). svamAM phaLa na AvyuM hoya tyAM sudhI paranA phaLanI ciMtA eka apekSAe vyartha che. taratI cIja bIjAne tAranArI banI zake che. je cIja bIjane tAravAne dAve kara teNe pita taravuM joIe. haThInA nANAMnuM daSTAMta dharmaupadeza devAne adhikAra sAdhune, temAM paNa gItArtha sAdhana adhikAra Apo. zaM-kevalInA vacana kahevAM che te cAhe te sAdhu kahe toe zuM ne dezavirativALa kahe e zuM? je haDInA nANa che to dekhADanAra laMgaDe heya teo zuM? huMDI cakakhI hovI joIe. je samyagdarzana vagere zrotAne pAmavuM che, te jinezvaranA vacanathI pAmavuM che. upadezAnA vacanathI pAmavuM che, ravataMtra te pAmavuM nathI. jyAre bhagavAnanA vacanathI pAmavAne che, te belanAro bhale miyAdraSTi hoya, ja tene mApha kema na hoya! cAhe te dezavirativALAnA moMDhAmAMthI Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] sthAnanaMgasUtra [ vyAkhyAna AvA, cAhe te sAdhunA mAMDhAmAMthI AveA, teA zAstrakAre zA mATe kahyuM ke gItA sAdhue ja upadeza ApavA? samAdhAna--huDInAM nANAM chatAM nAmaThAma tapAsIne apAya che. nANAM hUMDInAM che, dekhADa. karanAranAM nathI. ajANyAMne nANAM apAtAM nathI. nAma, ThAma, Theka huM ceAsa karIne Apajo. jevI rIte hUMDImAM lakhanAre nAAM huMDInAM ApanAM lakhyAM paNa nAma, ThAma, cAkkasa karIne ApavAnAM, tevI rIte A paNu. tA pachI jANelu kAmanuM zuM? A jinavacana krANu khAle, kahe? sAdhu thayelA hoya te, gItA hoya te ja jinavacana khele, kahe. huMDInAM nANAM ApAvavAM che, paNu bhaLatA na laI jAya te mATe nAma, ThAma ceAkkasa karAvavAM che. jitezvaranA vacanathI sabhyajJAna, darzana, cAritra vagere che. gItA sA hAya tevAe sa MdezA devA. zaMkA--jagatane bedha karavA hatA te te zarata zA mATe ? udAravRtti rAkhavI hatI. varasAda i jagA para varasuM' tenA vicAra karatA nathI. upakArI puruSAe sIdhI pravRtti karavI joI e. temAM A zarata zA mATe rAkhI? sAdhu hovA joie, gItA havA joie. sAdhu gItAtha hai ke na hai|, tamArA vacanamAM khAmI che ke nahi? samAdhAna--jinezvaranAM vayanA eka apekSAe tattvajJAnane mATe nathI. AAdaravA lAyaka vastu AdaravA mATe, cheDavA lAyaka chAMDavA mATe, jinezvaranAM vacane kA kSaya karI jIva nirvANu pRthvI meLave tene mATe che. ekaluM jANe tene mATe nathI. AMkharUpI ratana kAMTAthI dUra rahevAmAM, kAMTAmAM paga mUkAmAM nahi. dhaiya, jJeya, upAdeya tarIke khyAlamAM na Ave te jANyuM kAmanuM nahi. jinezvaranA muddo tA vAne mAge lAvavAnA jinezvarane vicAra karavA paDe ke krayA dvArAe javAthI A vacane haiya, jJeya, upAdeya tarIke pariNamaze ? varasAdane phalANA maTe varasavuM te muddo nathI, paDavuM te muddo che. jIvAne mAge lAvavA te jinezvaranA Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 15 muddo che. zikhAmaNa sArI che, chatAM DAhInI zikhAmaNa je asara kare te gAMDInI zikhAmaNa asara na kare. DAhI DAhapaNumAM rahetI na hoya to gAMDIne zI asara karaze? zAstranA IjArAvALA, mekSamArganA dherI DhaMgadhaDA vinAnA heya te zrotAo mokSamArganI zraddhA kema karavAnA? ApaNe te keDI ApavAnI nathI, te evuM dAna ApavuM joIe' ema kahe tenI asara zI thAya? jyAM manuSyanI akkala na hoya tyAM cAhe te dhUtI jAya. kahenArAe kuhADo mAre haze te ja bIje mAraze. chajavanikAyanI dayA dvArA rakSaNa karavAnuM nirUpaNa karavuM te pote pravartela na hoya to zI rIte pariNamaze? pAMca mahAvato hoya te ja mAruM sarTiphikeTa. zahenazAhane DhaDhero chApAmAM Ave le hoya paNa vAMcI saMbhaLAve zerIpha. jinezvaranA vacane e mokSamArganI pravRtti mATe heya. tethI te gItArtha sAdhu batAve. vinimayamAM pitAne phaLa maLeluM hoya teNe bIjAne te maLe tene mATe prayatna karavAne. AnuM nAma vinimaya. vacana saMbhaLAvanAra vyavasthita hovo joIe -jayAre vacana kAyAe kArya karavuM che te adhikArI, anadhikArIne bheda pADavAnuM kAraNa zuM? samAdhAna-vacana saMbhaLAvanAro vyavasthita he joIe. ATalA mATe siddhi pachI viniyoga rAkhyo che. vinimayanuM sthAna pAMcamuM rAkhyuM, kAraNa pitAmAM pahelI prApti karavA mATe dareke taiyAra thavAnI jarUra. tIrthaMkarane aMge jyAM sudhI kevaLajJAna na thayuM tyAM sudhI upadeza sarakhe nahi. gaNadhara pote bedha pAmyA, sAdhupaNuM pAmyA. bAre aMganI racanA karI. je pitAne mekSamArga prApta thayuM che, te jagatanA cha kema prApta kare te vinimayanuM sthAna bAre aMganI vyavasthA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga, ThANAMganI racanA karI. pAMcamA ThANamAM paheluM mahAvrata prANAtipAta viramaNa rAkhyuM. vaMdhyAputrane mAravAnA paccakakhANa nakAmAM zaMkA-ene paheluM kema rAkhyuM samAdhAna-svAbhAvika pravRttivALuM Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna pApasthAnaka hiMsA che. hiMsAne saMbhava ekeMdriyathI saMsI paceMdriya sudhI. mRSAne saMbhava saMjJI paMceMdriyamAM che. ekeMdriya mAtramAM bhASA nathI, beIdriya vagerene bhASA che. te sAcAmAM, jaThamAM AvI zakatI nathI, to mizramAM kayAMthI Ave? mAtra vyavahAra pUratI che. vacanane bheda pADatI vakhate eka cAga laIe chIe. vyavahAra vacana pUratuM ja vacana. saMjJI paMceMdriya sivAya vacanAmanA cAra bheda ja nathI. naMkhAnA chokarAne mAravAnA paccakakhANa nAmAM. AkAza puSpa suMghavAne tyAga te viSaya vagarano tyAga. bediyathI asaMtI paMceMdriya sudhI mRSAvAda-viramaNa aviSaya tyAga che. hiMsAnI virati hiMsA sarva vyApaka hevAthI sarva vyApaka banI zake che. mRSAvAdanI virati kevaLa saMthI pace. diya mATe. baMdhanA dvArA pUrvApara niyamarUpe che. karmabaMdhanA hetu-pa-mithyAtva, 12 avirati, 25 kaSAya ane 15-ga. bAra aviratimAM mRSAvAda vagerene sthAna nathI. pAMca avratamAM to mRSAvAda, maithuna vagerene sthAna. aviratimAM to ye kAyane sthAna che. zaMkAAzravamAM pAMce agrata lIdhAM te baMdhamAM kema nahi? samAdhAna-baMdhamAM krama, niyama che. jyAM vega heya tyAM mithyAtva, avirati ne kaSAya heya ane na paNa hoya. jyAM avirati hoya tyAM kaSAya, yoga baMne heya. Azravane aMge niyamita niyama nathI. Idriyane Azrava heya tyo kaSAyane Azrava heya e niyama nahi. pacIse kriyA ekI sAthe hoya te niyama nathI. baMdhanA dvArA pUrvApara niyamarUpe che guNaThANAmAM baMdhakAranuM ochAvattApaNuM tapAsyuM paNa Azrava hetu keTalA che te na vicAryuM. AAvamAM pUrvApara bhAva nathI. phalANuM hoya te phalANuM hoya e niyama nathI. baMdhane mATe niyama. aviti heya tyAM mithyAtva hoya ne na paNa heya. baMdhanA dekhADelA kAraNe kama, niyamavALI che. Azrava battirUpe lIdhe che. mana, vacana ke kAyAnA emane vyApAra te Azrava. vyApAra to pAMce bane. pAMcenA vyApAro Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsa ] rathAnagaDha [ NB baMdha na kare te Azrava lAge. baMdhanA hetu tarIke chae kAyane gaNavAmAM AvyAM che. AthI pahelA vrata tarIke prANAtipAta-viramaNane levuM paDe. hiMsAne aMge svAbhAvika nukazAna thAya che, tethI hiMsA e paheluM pApasthAnaka. mRSAvAdamAM te kevaLa duniyAne saMketa mRSAvAdamAM vastu zI? kevaLa duniyAne saMketa duniyAe dhaLuM kahyuM. dhoLuM nahi bolIe te saMketane bhaMga. duniyAe kahyuM te pramANe kahevuM. bIjAnA cAle cAlavuM te sAcuM. sAcAjAno viveka to saMjJI paMcendriyamAM ja che pApa e svAbhAvika che ke kRtrima che? duniyAe Ane cAMdI kahI to cAMdI kahIe te sAcA. mRSAvAdamAM pApano utpatti zI rIte hiMsAnuM pApasthAnaka duniyAnI darakAra vagaranuM che. mRSAvAda e te duniyAnI cAle cAlavAnuM. pitAnI jaNanArIne mA kahe te sAcA, berI kahe te jUThA. duniyA TharAve tenAthI viruddha bolIe te jUThA, mRSAvAdane pApa kahevA jatAM dharmanI anAdinI sthiti rahetI nathI. vyavahAra thayA pachI sAcajUThane viveka heya. sAcajUne viveka saMjJI paMceMdriyamAM che. paripakava thAya tyAre sAcajUThane viveka heya to dhama pachI thayo? puNyapApanI jaDa ukheDI nAkhI. AthI hiMsA e jagatanA vyavahAra upara dhAraNa nathI rAkhatI. jagatane vyavahAra hiMsA na paNa gaNe, paNa hiMsA thaI ke pApa lAgyA vagara rahetuM nathI "jovo lIvAra vavana " ema kahete paNa jIva jIvane mAre te pApa. asaMzo tiryaMcAne samajaNa nathI. sannI paMcekiya tiryaMcane samajaNa hoya che. kUtarIne nAma laine belA to Ave. mATe hiMsA lokavyavahAranI darakAra rAkhavAvALI cIja nathI. lokavyavahArathI viruddha vacanamAM pApa zaMkA-mRSAvAda e pApa kema? lekavyavahAra upara dhyAna rAkhavAvALI cIja lekavyavahAre dhoLuM TharAvyuM tene zuM kahIe te sAcA. Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] sthAna'gasUtra [ vyAkhyAna pApanuM AvavuM, pApanuM rokAvuM e lekAnA hAthamAM. kahe-mRSAvAdamAM pApanuM vidhAna, rokANu lene AdhIna. samAdhAna-AvuM kahevAmAM Ave teNe samajavuM joie ke sAMbhaLanAranI pratIti e jJAna che ke nahi? sAMbhaLanArane kahenAra pratIti upajAve che. e pratIti te jJAnarUpa che ke nahi ! te pratIti jJAnarUpa che te! je pratIti UlaTI thaI, cAhe te| saketa dvArAe, mAnyatA dvArAe UlaTI thaI hAya. meM dheALA cIjane kALI kahI, sAMbhaLanAre mAnI ke na mAnI te judI vAta che. meM te| kALI TharAvavA mAgI. ahIM pApasthAnaka padArthanA svarUpane aMge che. svarUpa jaNAvA mATe lAvyavahAranA zabdo che, AthI lekavyavahArathI viruddha vacanamAM pApa samajIe chIe. jJAna leAkavyavahAra upara utpanna na thatuM hoya te| mRSAvAda jevI cIja na hatI, pApa na hatuM. khIjAne jaNAvu' e zabda khelavAvaLAnA hetu DrAya che. zabdanA hetu bIjAne jaNAvavAne che. temAM viparIta zabda khelavAmAM Ave / khIjAte viparIta bhAna karAvavAnA prayatna che, AthI AtmA pApe bharAya che. . ke nahi? dravyaprANe te nAza na thavA pApI kahevAya. puNyapApanA AdhAra pratItinA sadhane na thAya te pApa viruddha pratItinA sAdhanA na thAya te pApa hi jagatamAM te` hiMsA kabUla karI hiMsA karanAro pApe bharAya chatAM nAza karavAnI bhAvatAvALA etI prati upara che. viruddha nahi. satya khelavAnI buddhie asa khelAi jAya te pApa na badhe asatya che.lavAnI pravR ttae satya khelAI jAya. temAM pApa AMdhe. ene AtmA prAyazcittane lAyakatA. mRSAvAdanI nIma pratItijanakatA upara rahelI che vacana e pratIti utpanna karavA maTe che. mRSAvAdapaNuM pratIti upara AdhAra rAkhe che. duniyAne vyatrahAra pratItinu sAdhana che. gAmiDayAne gAmiDayA bhASAmAM samajAvavuM paDe. gAmaDAmAM keTalAka zabdo pracalita na hoya mATe tenI bhASAnA zabdo kheAlavA paDe. AthI tene Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 155 pratIti thai jAya teA khATuM nathI. keTalAka gAya kahe. cAle te gAya. bhale pachI te cAlatI na hoya ne eDI hAya, bheMsa cAle che chatAM gAya nathI kahetA. gA' zabdathI pratIti AnI thavAnI ? gAyanI, mATe te ja zabda vaparAya che. duniyAnA vyavahAra upara ja mRSAvAdanI nIma (niyama) rahelI che, tema nathI teA nIma (niyama ) zAnI upara rahelI che? kevaLa pratItijanakatA upara rahelI che. jevA padAtha tevI pratIti karAvavI te satya. padArthathI viparItapaNe pratIti karAvavI te asatya. judI judI bhASAmAM zabda upara tattva nathI, pratIti upara tattva che. pAThuM' e lIe tyAre khIjAne roganI pratIti thAya, pa' eTale pUThu ema ene cAkakhI pratIti karAvavI joie. e na karAvIe te mRSA vAda. sAMbhaLanAra AdamI deza, prakRti jue ema zAstrakAra kahe che. lAkanA vyavahAra upara pApanA AdhAra nathI, pratIti karanAra upara pratIti e jJAna che jJAna e AtmAnA svAbhAvika guNa che. eiMdriya vageremAM mRSAvAda nathI. eiMdriyane traNa iMdriyane viSaya nathI tethI be iMdriyathI thatuM jJAna kRtrima thaI jatuM nathI, tenI zaktinI khAmI che. je je pratItina thAya te te te jIvAnI khAmI che. je jIvAne pratIti thaI temAM kRtrimatA AvI gai ema nathI. pratIti e jJAna che. jJAna e AtmA nA svAbhAvika guNu bhASAthI melyA vinA UlaTI pratIti karAve te paNa mRSAvAda. kAI beThA hAya, tama IzArAthI kaheA beThelA nathI. jANIe chIe ke apratIti thaze, uttara na ApyA tA paNa mRSAvAda. viparIta pratIti TALavA mATe mRSAvAdanA tyAganI jarUra viparIta pratIti te mRSAvAda. mRSAvAdavarita svAbhAvika che. mRSAvAdathI pratIti viSerIta thavI te pApanuM kAraNu viruddha pratIti na thAya e dhAraNA thaI teA pApathI bacyA. viparIta pratIti e pApanuM kAraNa, viparIta pratIti TALavAne mATe mRSAvAdanA tyAganI Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] sthAnoMgasUga [ vyAkhyAna jarUra. mRSAvAdivarita e svAbhAvika cIja che. ekedriyane cAra IndriyanI zakti na maLe te khAmI, e jJAnaguNu thaye| nathI. mRSAvAda e pApa svAbhAvika, lAkavyavahAra upara mAtra pratItinA AdhAra che. mRSAvAda pApa svAbhAvika tethI virati karavAnI svAbhAvika. sapheda zabda rAkhe, kAI zveta rAkhe harakata nahi. satya ane mRSAvAdanuM svarUpa ja jIduM. padAtha jevA hoya tevuM mana thAya te satya. padAthI viruddha kathana thAya tA mRSA-jUka kahevAya. arthAntara te mRSAvAda cAra prakAranA mRSAvAda samajyA sivAya mRSAvAdanI virati thaI zakatI nathI. eka vastu che, tene nathI ema kahI. asat vatu-na hoya te che ema kahevuM. AtmA che chatAM AtmA nathI kahevuM te mRSAvAda. neAjIva nathI teA te che kahevu te mRSAvAda. arthAntara te mRSAvAda che. gAyane gheADe kahevA te mAvAda. chepaNu gAyapaNe hatuM tene badale gheADApaNuM kahevu te mRSAvAda. aSaka' karavAnA muddo te mRSAvAda gaha vAya.--bIjAne utArI pADavAnuM hoya te mRSAvAda. apane mATe vAkaya te gardAvAda-mRSAvAda. kANAnekANe kahyo te gavAya. viparIta prIti ahI karyAM che? viparIta pratIti yA rUpe che te samajo garhAvAkya kahenArAe kayA muddAthI kahyuM, je varNana kare che, tene a Mge pelAnI aruci, niA. khIjAne kaI pratoti thavAnu thayuM? viparIta protine aMge kahevu che. svarUpanA nirUpaNu vakhate mRSAvAda nathI. sudeva vagerenA svarUpa kahetI vakhate kudevanA bhakSaNA kaheA te mRSAvAda nathI. te viparIta pratIti tarIke nathI. zuddha pratItinA hetu tarIke kahevAmAM Ave te gA~vAkaya nathI. apakarSa' karavAnA muddo hAya tA mRSAvAda che. kharAmanu` kathana te asada-abhivAna mRSAvAda- asak-abhidhAna' zabda takAre rAkhyo. kRpA Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 17 vAda zabda rUDha lAgeleA hateA. cAremAM rUDha karelA mRSA hovAthI Dha arthamAM na jatAM tattvAtha kAre zabdArtha karI nAkhyA. asad abhidhAnamAM zabda dvArAe cAra lIdhAM. acchatAnuM kahevuM asat abhidhAna, chatA achatAnuM kathana, vidyamAnanuM kathana sa -abhidhAna. vidyamAnanuM kathana na karavuM te asa -mabhidhAna, caMd bhinna, adaza- arthAtara. sa -zAlana, asa -azAbana. khara khanuM thana te asad-abhidhAna. cAre mRSAvAda ekaThAM karI lIdhAM. ' asamidhAnamanRtam " (saravA.107 sU02) / bhASA, leAkavyavahAra dvArAe jaNAvI, mRSAvAda jaNAvI, tenA tyAMga jaNAvye, zakA-tRSAmASAo temanuM kema nahi? vyAkhyAna : 38 gaNadhara nAmanA udaya gaNadhara mahArAjA zrImAn sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya jIvAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, meAkSamArganA pravAha vahevaDAvavA mATe te bhagavAna mahAvIranA vacanathI pratimAdha pAmyA, dIkSA a'gIkAra karI tenI sAthe pahelA bhavamAM bAMdhelAM nAmakramanA udaya gaNadhara nAmakamanA udayane aMge sananA traNa pA pAmIte pAte cauda pUrvA, bhAre aMgeA racavAnI tAkAtavALA thAya che. jinapaNuM auyika che, mAkSagAmIpaNuM niyamita che zaMkA- AvA prakAranuM gaNudhara nAmakama eka vakhata mAnI lakhae paNa te udayaka pravRtti che. kheASa thayA te kSAyeApazamika pravRtti che. AthI aMgenI racanAne sabaMdha zA? samAdhAna-jema tau kara nAmakarmAnA uddezya hovAne lIdhe, devaLajJAna te bhavamAM pAme ane mekSe paNa te bhavamAM ja jAya. kAI tItha kara kevaLajJAna pAmyA sivAya hAya nahi. tema tIrthaMkara bIjo bhava karavAvALA hAya nahi. jinapaNuM audiyA che, meAkSagAmIpaNu" nimita che, gaNadhara nAmakrama'nA udya Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] sthAnIyasatra I vyAkhyAna je jIvane heya te jIvane tenI sAthe tene pazama jarUra thAya. dareka pratibodha pAmyAnI sAthe gaNadhara nAmaka udayavALA heya. tethI dIkSAnI sAthe cauda pUrve, bAra aMge racavAvALA heya. vagara parIkSAe vyakita AdaravAnI nathI pahelAM vacana vizvAsa. jyAM zraddhAnusArI hoya tyAM te puruSanI pratIti thaI gayelI hoya, tethI puruSavizvAse vacanavizvAsa. hemacaMdrAcArya vagerene mAnanArA hovAne lIdhe temanAM vacanane vizvAsa, paNa puruSanI pratIti na heya te puruSanI pratIti kyA dvArAe? ame vyakitane vagara parIkSA mAnI levAvALA nathI. jinezvarane paNa aDhAra devarahita hoya to mAnavA taiyAra chIe. aSabhadeva nAma paDyuM tethI mAnavA taiyAra nathI. temanA guNene aMge mAnIe chIe arihaMta guNavALA che. mAne ke kSaNa pachI guNa vagaranA thAya te tene ApaNe mAnavA taiyAra nathI. ApaNe vagara parIkSAe vyakti AdaravAnI nathI. guru sarva guNarahita thAya te tene mAnavA taiyAra nathI. jamAli nidbhava na thaye tyAM sudhI tenI bhakti, satkAra thayAM, paNa e ja jamAli Uthale khAI gayo te vakhate bhakti, satkAra nahi. kAraNa puruSane vizvAsa puruSapaNAne aMge nathI. guNavAnapaNAne age che rAga, dveSa ane hi traNa jADuM belavAnAM kAraNe arihaMtane vizvAsa zA upara laIe chIe? yathAsthitavAdI che mATe arihaMtane mAnIe chIe. bAvA 0'manuSya traNa kAraNathI jUThuM bole. ISTa padArthanA rAgane lIdhe, iSTa padArthane bAdhA thatI hoya ane tene bacAvavA mATe jUThuM bole che, paNa jene koI padArtha upara rAga nathI tene jUThuM bolavAnuM kAraNa nathI. saMpatti, kuTuMba, zarIranI mamatA choDI tene jUThuM bolavAnuM kAraNa nathI. rAga, dveSathI jUThuM bolavAnuM thAya che. devane svabhAva e che ke pIuM nahi te DhALI dauM, bagADavuM, bIjAnuM bagADavuM te ja dezane svabhAva che. dhyeya bagADavAnuM thayuM. bagADavAnI draSTimAM sAcuM bolIne nahi te jUThuM Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtrIcaryuM sthAnoSatra | E elIne paNa bagADavu. dveSane age jUThThuM' khele che. rAgadveSa na hoya chatAM jUThuM khelAya che. va e prakAranA, tene badale traNa prakAranA khelI devAya che. e ajJAna jANyA vinA khelavAmAM AvetA jUThThuM thAya. ApaNAM me DhAM ja thavAne taiyAra thAya che, paNa dhyAna rAkhajo ke mAgalAI tenuM nAma kahevAtuM ke e bAjunuM sAMbhaLyA vinA cukAdA apAya. kAi paNa vastune e bAju sAMbhaLyA vinA khAlI dUie te maigalA. anaitu sAMbhaLIne abhiprAya AMdhIe te| nyu yanI draSTi kharI. ApaNe teA tarata meDha ApavA taiyAra. sAMbhaLyA vinA jameTa ApavA taiyAra. pAMca hajAra, daza hajAranA pagAra khAvAvAvALAnuM paNa sAcu' Tharela apIlamAM AgaLa jAya teA UthalI jAya che. gunemAra khecunegAra thAya che. hukamanAmAM thayAM hoya te UthalI jAya che. AvA daza hAranA pagAravALA UMDA UtaravAmAM thApa khAya te ApaNI guMjAza keTalI ? ajJAnatA heAvAne lIdhe ApaNe jameTa devAne taiyAra thaIe tyAre jUThThuM paDe, eTale ajJAnathI jUThuM paDe. A traNa kAraNathI ja... khelAya-rAga, dveSa ane meAhathI. zraddhA sivAya kAMi pArakhu nathI cukAdo kAnI pAse levA mAge| / ? lavAda nImA te khatenA pakSakAra na heAya. ajJAnadazA jenAmAM hoya tene cukAdo sAMpatA nathI. vAdI, prativAdInI pUrI sthiti na jANI zake tene lavAda karatA nathI. pakSakAra pAlavatA nathI, tema dveSI lAyaka thatA nathI, tema cukA devAmAM ajJAnavALA lAyaka thatA nathI. te| have jene cauda rAjaleAkanA dareka padArthonA cukAdA ApavA che; temAM kayAM khaMdhanAM kAraNa ? karyAM nirAnAM kAraNa che? evA rUpe cukAde ApavA che, te rAga, dveSa, ajJAnavALA hAya tA cukAdA kevI rIte Ape? je vastune je manuSya pakSakAra ane tene cukAdo devAnA haka nathI. paramANuthI mAMDIne cauda rAjalAka sudhI, sUkSma ekedriyathI mAMDIne siMhanA vA sudhInuM svarUpa jaNAvAnuM emane. zraddhA sivAya kAMI pArakhuM' nathI. keTalIka vastunAM pArakhAM che, jema Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna A seAnuM che ke nahi? te le kasoTI, kaseTI vagere pArakhu karAvanAra. thathAsthita kahevAvALA che tethI tIrthaMkarane mAnIe chIe bhaSavAn, sUkSma ekatryinuM svarUpa kahe, tenuM pArakhuM zuM? siddhanuM svarUpa va`ve, tenuM pArakhuM zuM ? pArakhAnuM sthAna nathI, te| zAne AdhAre mAnavAnAM? emanA vacananA bhareAse sUkSma ekedriyathI siddha sudhInI mAnyatA. traNa kAraNathI emanA bharose. sacitta, acitta ke mizra kAI paNa paTTAne aMge rAga, dveSa ane ajJAna nathI tethI bharose. kaiAI jagA para kesa cAlatA heAya. TrAnsaphara karavA arajI karo, tA muddo puravAra na thAya tA TrAnsaphara thaI zake nahi, tevI rIte jinezvaranA vacanamAM paNa bharosA lAvavAmAM emane rAga, dveSa, ajJAnavALA sAbita karavA paDe. koi paNa padArtha saMbaMdhI rAga, dveSa ke ajJAna emanAx mAM nathI. yathAsthita kahevAvALA che, tethI tItha karane mAnIe chIe. tIrthaMkarane mAnyA tethI temanAM vacana kabUla hemacaMdrAcArya kahe he mahArAja! tame kayAranA khIjAnA sarakhA thai gayA hota, tArA caraNakamaLamAM iMdronuM ALeATavuM. kayAranuM pheMkI devAyu' hota, kayAranA bIjAnA sarakhA karI devAyA hota. kayAre ? tame padAnuM je sAcuM nirUpaNa karyuM che tene jo khIjAe kAI paNa rIte khaseDI zakta teA teA IMdranI pUjA, tArI uttamatA, badhuM khasI jAta. paNa te zAne aMge rahyuM che? yathAsthita padArthanA nirUpaNane aMge rahyuM che. yathAsthita kavana che ene lIdhe tamAro bharosA che. tethI tamane mAnIe chIe. keTalIka jagApara puruSavizvAsathI vacanavizvAsamAM javAya che. keTalIka jagA para vacanavizvAsathI puruSavizvAsamAM javAya che. tIthaMkarane mAnyA tethI temanAM vacana mula. arihutane mAnchA te rAga, dveSa, meAha nathI ane vacana sAcu che tethI. vacananI saccAI kaDI, mAtho yathAsthitaa'vAdI tame bhagavAna che. nAmakarmInA uddayamAM taphAvata e prakAre vizvAsa-puruSavizvAse vacanavizvAsa ane vacanavazvAse Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 162 puruSavizvAsa. gaNadhara mahArAje mahAvIra upara bharoso karyo te vacanavizvAsa dvArAe. saMzaya che. padArthanuM nirUpaNa karyuM, te mAnyuM, tyAre tIrthakaraNanI pratIti thaI ane pratibodha pAmyA. AthI dIkSA lIdhI ane gaNadhara nAmakarmane udaya thayo. jina nAmakarmane udaya kevaLajJAna pAmyA pachI phaLa tarIke. uThAranuM kArya zarU thAya te kevaLajJAna pachI. jinezvarane kevaLajJAna pachI tIrthakara nAmakarmane udaya zarU thAya che, gaNadharane pratibaMdha thAya tyAra pachI gaNadhara nAmakarma udayamAM Ave che. zrata pratyakSa nathI gaNadharo utkRSTa nutajJAnavALA bane che. agiyAra gaNadhara utakRSTa zrutajJAnavALA. mAre meLavavAnuM pahelAM meLavI levA de. pahelAM dezanA de te butane AdhAre de. eka mANasa Ubho che tene pUchIe, eraDAmAM phalANe che? oraDAmAM bUma mAre, phalANuM che? uttara na Ape to kahI daIe nathI. pachI pelo mANasa eAraDAmAMthI nIkaLe to ApaNe mUrkha kahevAIe. pratyakSathI nirNaya karavo zakya hoya te pratyakSathI nirNaya karIne uttara devo. kadAca kAusagnamAM hoya tethI uttara na de, zrata pratyakSa nathI. koI vAta lAve che, te kahevAthI ke dekhavAthI kahe che ke mRtathI jANIne, pratyakSathI dekhIne nahi. sAMbhaLelI ne dekhelImAM pharaka paDe che. pitAnI yelI kahevAne zakitavALo hoya tene TAIma jAya chatAM pite joine kahevI te vyAjabI che. jene uttara de te mukhya lAIna che. jene pratyakSa jJAna thavAnuM nizcita che tevAne pratyakSa thAya te ja balavuM sAru. pitAnA jevuM bIjAne thAya te mATe bAra aMganI racanA tIrtha pravartAvavAnuM nakakI ja. tethI kevalajJAna pAmyA ke pahelI dezanA. te dezanAmAM pratibodha pAme tenuM zuM thAya? te vakhate cAra mahAvrata kahevAM ke pAMca mahAvrata kahevAM? zuM kahIne pAchuM pheravavuM? chANAM thApe, pachI uthalAve, temaja sUkavavAM. to zuM te dazA thAya? je kAma thAya te AkhuM zAsana palaTAI jAya. vaLI ema thAya ke pahe lAM kaI kahetA hatA, have kAMI kahe che. balavAne gadhaDe nathI. Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] sthAnoMgasUtra [vyAkhyAna tIrthaMkarone jyAM sudhI kevaLajJAna utpanna na thAya tyAM sudhI kevaLajJAna upajAvavA mATe kreDa bAMdhavI, te sivAya bIte udyama karavAne hAya nahi. AthI kevaLajJAna thAya tyAre gaNadhara mahArAja dIkSA le ane te ja vakhate gaNadhara nAmakamanA udaya thAya, ane tenA udayanI sAthe traNe niSadyAthI cauda pUrvenuM racavuM, cAra jJAna, uttama zrutadharapaNuM maLe, AtmAne jJAna thAya te tyAre ja phaLe che ke jyAre bIjAne te phaLa maLe. AthI bhAvanAnA bhedamAM pAMcame viniyAmabheda kahevA paDayA. peAtAnA jevuM bIjAne thAya tenA mATe viniyega mekSamAga mAM pratrA~ tevI rIte bIjA pravarte, tene mATe khAra aMganI racanA. hiMsA te dAvAnalane agni pahelAM AcarIMgamAM AcAranI, sayagaDAMgatI aMdara vicAranI ane TANAMgamAM IyattAnI, ema karlRtAM pAMca mahAvratamAM hiMsA sAtrika hevAthI pahele nabare. hiMsA * guNunAzaka. agninA upadrava sArA ke pANIne pANIne sAre| paNu agninA kharAba pANInA daTAyelA krAi vakhata jaDe. agnithI bele duniyAmAM kAMI nathI. hiMsA agni jevI sarvethA nAza karanArI che. peAtAnI jiMdagI khatama thaI jAya pachI kaye| aMza rahe? jJAna, darzana, sukha, cAritra te jiMdagI sabaMdhInuM gayuM. hiMsA eTale dAvAna agni. te khALIne sApha kare, kAMI rahe nahi. sarva guNene nAza kare. te sarva nAza karanArI tethI hiMsAne pahelI melavI paDe. kAryanuM prAyazcitta chatAM kAraNanuM prAyazcitta zarU karyu hiMsAnI kriyA mana, vacana, kAyA dvArae thatI hoya teA rokavI. te rAkravA chatAM bhAvaprANane bIjA dvArAe nukazAna paheAMce ke sIdhuM nukazAna paheca? jA temAM mADakataruM nukazAna, hiMsAmAM sIdhuM, UlaTA svarUpanuM bhAna thayuM, tenu kAraNa meLavyu, tethI enA jJAnaprANane nukazAna thayuM. sI' nukazAna nathI. jema khUna e cune che, paNa khUnanA sAdhanabhUta vagara kAyadAe hithayAra rAkhe te cune. vagara Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] sthAnagasUtra [12 kAyadAe hathiyAra rAkhyAM paNa khUna kare tyAre pakaDajo. khUnane kAyado karyA chatAM khUnanA kAyadAnI cuMgAlamAMthI nIkaLI javAnuM bane tethI hariyArane kAyado svataMtra judo kare . te hiMsAnuM sAdhana tethI hathiyArane kAyade. temAM svataMtra tarIke bIjuM tatva nathI hathiyArane kAyado khUnAmarakInI baMdhI mATe, utpatti thavA na pAme mATe. utpattinAM sAdhane rahe ane sajA karavAne vakhata Ave tethI utpatti baMdha kare. jema eka kAyado karyA chatAM tenA sAdhanabhUta bIje kAyado karavAnI jarUra paDe che. AthI ja mUrchAnuM prAyazcitta rAkhIe chIe. vagara mUcchae adhikanA grahaNanuM prAyazcitta rAkhIe chIe. kAryanuM prAyazcita chatAM kAraNanuM prAyazcitta zarU karyuM. hathiyAra upara kAbu meLavavAthI vadhAre khUnarejI na thAya. cuMgAlamAMthI nIkaLI na jAya mATe mRSAvAdathI viramavuM gAMdhI ane tilakamAM pharaka. gAMdhI kahe ahiMsA peya, satya che. tilaka kahe dezanI unnati thAya te dhyeya. satyathI thAya to satya hiMsAthI thAya te hiMsA beya. rAjyanI rakSA ane vRhine bAdha na Ave tevA rastA kabUla. zAstrakAroe mUcha pApa baMdhananuM kAraNa hovA chatAM adhikanA grahaNane prAyazcitta kahyuM. AthI koI paNa dravya, bhAvaprANune nukazAna thAya, te pahelAM cheDI dIdhuM. dravya prANAtipAta, bhAvaprAzutipAta baMnemAM cheDeluM hatuM te mRSAvAdanuM prAyazcitta kema? sIdhI rIte dravya-bhAvaprANa nAza na hoya, ADakatarI rIte heya. to Ama bolyo chuM. meM kayAre enA prANane ghA karyo che? huM to mArI dhyAnamAM AvyuM tema bolyo. dAbaDI kALI che ene lAla kahI. dravyabhAva prANano nAza karavAnA IrAde hatA, ema zAthI kahe che? cuMgAlamAMthI nIkaLI gayo. pratijJA hatI tenI cuMgAlamAMthI nIkaLI gaye. meM jhera khAvAnuM kahyuM nathI. AvI rIte cuMgAlamAMthI nIkaLI na jAya mATe mRSAvAdathI viramavuM rAkhyuM. * hiMsA rAkha svataMtra jyAre mRSA zabda parAdhIna hiMsA zabda svataMtra hatA. hiMsA zabda uparathI ahiMsAnI Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna utpatti. pahelAM mahAvratamAM hiMsA zabda savataMtra hato paNa mRSA zabda svataMtra nathI. satya na hoya te mRSA. sAcAthI UlaTuM mRSA. te sAca nI sthitine AdhIno abhAva jANu hoya to bhAva jANavo paDe. dAbI nathI ema kahevAvALAne tAbaDI kevI che te jANavuM paDe. je dAbaDIne na oLakhe te dAbaDI nathI ema kahevAne hakadAra nathI, abhAva jANuve heva to bhAva jANuM joIe. bhAva jANyA vagara abhAva jANavA nI vAta vyartha che. sAcuM jANyA vagara jUhuM jANavuM te vyartha. sAcuM jAyA pachI jUThAne jaNI zakAya. mRSA zabda parAdhIna che. hiMsAmAM ema na hatuM. ahiMsA jANe te hiMsA jANe ema na hatuM. ahIM mRSA zabda parAdhIna che. hiMsA zabda svataMtra ha. sAyane AdhIna mRSA zabda che. satya jaNAya to pachI mRSA jaNAya. satyane nirNayana na thAya tyAM sudhI asatyane nirNaya thAya nahi. ene haka nathI, enuM ghara nathI e sAbita na thAya tyAM sudhI gerakAyadesara gRhapraveza sAbita te nathI. satyavAda sAbita thAya tyAre mAvAda sAbita thAya. satyanI vyApathA zaMkA-te pachI prANAyamathI sAbita zuM karavA kare che? jUThuM nahi balavuM karatAM satya balavuM ema kema nahi? satyathI UlaTAmAM jaI pAchA haThavAmAM AvavuM, tenA karatAM satyamAM rahevuM cheTuM zuM ? bIjA mahAvratamAM satya vacanane aMgIkAra karuM chuM ema kahe. je bhASAnI pahelI vyAkhyA che, tenI apekSAe kei jAtanI aDacaNuM nathI. satya kene kahe che?mekSamArgane ArAdhavAvALI bhASAne chAdinuM svarUpa yathAsthitapaNe nirUpaNa karavAmAM Ave te bhASAne ajIva, Azraya, saMvaranuM svarUpa nirUpaNa karavAmAM Ave te bhASA tenuM nAma satya. je mekSane ArAdhanArI na thAya te bhASA asatya che. je mokSane ArAdhanArI thAya te satya. satya te asatya, asatya te satya ema banatuM haze? eka dhameM karelI vyAkhyA te asatya. e ne e ja pada aneka dharmonI apekSA rAkhIne kareluM hoya te te satya. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM] sthAnAMgasA [15 matAMtaro te jaina mata siddhAMtanAM jeTalAM vacana te badhAM mithyA. siddhasena divAkara jaNAve che ke zAstranAM tamAma sthAnamAM eka eka apekSAe prati che. je vacana che te eka dharmathI che. jyAre badhAM vAkAne meLavIne artha karavAmAM Ave tyAre tenuM nAma AduvAda. "jaha jaha bahussuo sammao ma sIsagaNa saparivuDo m| avijicchi mo asamae taha taha siddhaMtapariNIo // " (3vo mA jA rU23) zaMkA-A gAthAthI eka bAju bahuzruta kahe che. bIjI bAju siddhAMta pratyenIka kaho cho ? samAdhAna-zAstra eka naye pravartelAM levAthI eka naye vyAkhyA karato jAya, pUrvApara anusadhAna na kare. to jema jema vadhAre bhaNe tema tema mithyAtvI. je nayavAdanAM sUve che tenAM te ja syAddavAdanAM sUtro che. jenAM je svAvAdanAM sUtro che te nayavAdanAM sutro che. matAMtaro te jaina mata. jene mata te matAMtare. Itara matAMtaranuM nirapekSapaNuM thAya tyAre matAMtara. virAdhanA ja TALavI jarUrI pAMca bhUta che te nayavAkya. pAMca bhUta ja che kahe te nayA. bhAsa. asatya bhASA kathI gaNavI te muzkela, mokSamArgane ArAdhavAvALI sayabhASA. mRSA, jUDa jevI duniyAmAM cIja nathI. mekSamAne ArAdhavAvALI tenuM nAma satya. karmakSaya tarapha vadhe, nirjarA thAya te satya. karmabaMdhanA kAraNabhUta je bhASA te mRpA. mizramAM kathacita ArAdhakapaNuM, kathaMcita virAdhapaNuM heya. keTalIka mAtra vyavahArika che. bho devadatta ! te devadatta heya. devadattanuM bedhanapaNuM karyuM. temAM 1 ArAdhanA 2 virAdhanA ke 5 ArAdhanAvirAdhanAne muddo nathI. kevaLa 4 vyavahAra che, mokSamArganI ArAdhavAvALI bhASA te satya. pahelAM ArAdhanA thAya te pahelAM virAdhanA TaLe. pahelAM virAdhanA TaLe e paheluM. virAdhanA TALyA pachI ArAdhanAne lAyaka bane. AthI Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1}} ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna mRSAvAdavati kahyuM te ja vyAjabI che. ahI sAcI, jUThThI, mizra ke vyavahAra tarIke che ke kema te jevAtuM nathI. mArI bhASA meAkSanI virAdhanAvALI na hovI joie. satyavratA aMgIkAra azakaya. virAdhanA DhALavI te jarUra. AthI mRSAvAdathI virati rAkhavuM paDayuM. satyanI vyAkhyA padArthAne aMge che, meAkSane ArAdhavAvALAnI apekSAe nathI. pratipAdananA muddAe satya, asatya, {mazra ane vyavahAra che. bhASA ane vAdanA pharaka nathI. satya bhASA, satya vacana mAnI ArAdhanAne mATe lIdhuM. ArAdhanAvALI bhASA te ja satya. vAgyapaNAne aMge laie, padArthAnA svarUpa pramANenI bhASA te satya. saMta zabdanI vyutpatti karatAM satthI munie jaNAvyA. satI padArtho jaNAvyA; muni vyaMgathI jaNA vyA. meAkSanI ArAdhanAvALA pada %0nA pratipAdananI apekSa e satya. satya, asatya, mizra ane vyavahAra kADhe kahevAM te agre vartamAna. vyAkhyAna : 39 peAtAne maLyu tevu bIjAne paNa meLavAvavu gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jIvAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamAnA pravAha vahevaDAvavA mATe praNidhi vagere cAra bhAvanAnA bheA jaNAvyA. te pachI viniyAma nAmane pAMcameA bheda jaNAve che, tenI aMdara ravarUpa kahevAmAM AvyuM che ke peAtAne maLyuM tevuM khInnane meLavAvavuM. e eka ja bhAvanA samyagdarzana thAya tyArathI jIvanI e sthiti hAya che ke mane na maLeluM hoya paNu khIjAne maLe, ceAthe guNuThANe eka mithyAdarzIna- sahya gayuM che, tethI tenA AtmAne samyagdarzana thayuM heAya che. tethI. Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM ]. sthAnAMgasUtra [167 tene eka ja bhAvanA heya che -"mA vAta jo pAri, mA ja mRta koji suzitaH " (yobrA 04, Dhora 228) jagatamAM koI paNa jIva cAhe te mitra, cAhe to zatru hoya paNa keI javA pApa karo nahi A samyaktvanI zarUAtathI bhAvanA che. maitrI Adi bhAvanAmAM bacAva nathI haribhadrasUrijIe dharmanuM lakSaNa jaNAvatAM kahyuM ke be lele dharma nahi. dareka pitAnI kriyAne dharma kahevA taiyAra che. za ne anusAra kare teTalA mAtrathI ja dharma nahi. pravRtti paNa zAstrane anusAra kare. AgaLa vadhavuM zAstrane AdhAre kare te paNa dharma nahi. zAstromAM kahelAM vacanane uddezIne zAstramAM kahyA pramANe karavAnI sAthe, je anuSThAna karavAmAM Ave tenI sAthe cAra bhAvanA-maitrI, pramAda, kAruNya ane mAdhyastha paNa joIe. zAstramAM kahyuM che ke "maitrI Avi mAghapu." A cAra bhAvanA AvavI joIe. je te Ave te tenuM nAma dharma kahevAya. __ "vacanAdyavanuSThAnaviruddhAdhathoditam / / maiyAdibhAvasaMyuktaM taddharma iti kIrtyate // " (4liMga pro2) savAnA vacanane Azrone pravRtti hevI joIe. kahelI vidhisara anuSThAna hovuM joie. evuM anuSThAna heya chatAM paNa je maitrI Adi bhAvanAvALo hoya te dharma kahevAya. A traNa vastumAM haju ema kahIe to cAle ke zAstrane azrIne vidhimAM bacAva che, paNa maitrI Adi bhAvanAmAM bacAva nathI. agItArtha haya, gItArthanI nizrAe kare. pite bhagavAnanA vacanane jANato nathI, sarvajJa bhagavAnane ke zrutakevalIne pUchyuM ke pArakAnA AdhAre cAle che. tenuM kema? vidhine prayatna kare, kadAca avidhi thaI jAya, viniA prayatnanI buddhie avidhine doSa TaLe paNa maitrI Adi bhAvanA na hoya te te doSa Taze nahi. Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna saLIne mATe nAvaDI keI teDe nahi mitro Adi bhAvanA kone kahevAya ? to haribhadrasUrijI mahArAja hizAmAM jaNAve che ke "pfhUtavirattA thI pratyuttarAzinI tathA vALA parasukhatuSTirmuditA paradoSopekSaNamupekSA // " AtmAnuM vicAravuM e darekanI pharaja che, paNa bIjAnuM hita ciMtavavuM, bIjAnA hitane aMge cAhe tevuM nukazAna thAya te AtmA ADo na Ave. zramaNa bhagavAna mahAvIra kausAMbImAM samesaryA. te vakhate magAvatIe caMpradyotanI sthiti kevI karI. nAka kApIne hAthamAM ApIne cUno copaDe, chatAM e guno samavasaraNamAM naDe nahi. arthAta samesaraNamAM janArAne ghero naDe nahi. AvA vakhata mAM ghere cha karAye haze, te keTalI sthitie? keTalI maitrI bhAvanA hevI joIe ? khIlAne badale mahela na toDa ema barAbara samajelA hatA. saLIne mATe nAvaDI keI toDe nahi. mekSamArga e mahela je. nAvaDI je. ene AnA aMge kema toDAya? A jenI sthiti. "parahitaci tA"- tamAma javAnuM hita ciMtavavuM tenuM nAma maitrI. ahIM AgaLa kharI maitrI che. tamAma jIvonuM hita. upakArI, svajana ke sAmAnyane aMge bheda paDe che, paNa maitrInuM svarUpa kayuM? parahitaciMtA. jyAM hitanuM ciMtavana thAya tyAM AghAtabuddhi kema thAya? drohane dAha lagADavAnI jarUra paheluM prANAtipAta-viramaNa mahAvrata rAkhyuM te drohabuddhi choDavA mATe. bIjAne nukazAna thAya te khamAvuM na joIe to pachI bIjAne nukazAna karanArA kema banIe ? bIjAne nukazAna thAya ane bIjI bAju enuM hita thAya te icchuM chuM ema bolIe, te A be vacana meLavavAM zI rIte ? bIjAnA hitanuM ciMtavana thAya tyAM drohane dAvA Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM] sthAnAM sUtra [ 169 naLa lAgI jAya. drohane dAha lagADavAnI jarUra, tethI prANAtipAtaviramaNa pahelAM levAnI jarUra. dehanuM kArya pahelAM haThAvavuM joIe. drohanuM kArya na hatA, ane hita ciMtave te chAranA upara lIpaNanA jevuM. AthI ravane paNa ahita karanAra na thAuM. potAnAthI na bane paNa bIjA kare temAM sahAyabhUta kRSNa mahArAja ke zreNika sarakhA navakArazI sarakhI karI zakatA na hatA, paNa bIjA kare temAM sahAyabhUta. viSNukumArane aMge te cakravatI taraphathI sAta dahADAne orDara maLelo hato. vAsudeva hamezanA mAlika hatA, cAvaja jIvanA. te dehabuddhimAM Utaryo heya te pitAnI rANuone, kuTuMbane dIkSAmAM javA kema de? rANIo mATe badhuM karyuM. zreNike celaNa mATe zuM nathI karyuM ? pite vairAgI na hatA. pUrepUrA saMsAramAM lubdha hatA, paNa te badhuM bIjAnA hitanA prasaMgane bAdha na Ave tyAM sudhI. zreNikanI kaI rANao, kuMvare dIkSA laI zakAyA ! kRSNanI kaI rANIo, kuMvara dIkSA laI zakayA ! huM pape phUkhyo chuM. mArAthI pApa chUTatuM nathI. samajuM chuM ke pApa khasatuM nathI, paNa bIjAnuM khasanuM heya to divALI kema na ujavavI? enuM nAma maitrI choDanAranA dIkSA mahetsa karI divALI ujavI. zAne aMge? parahita buddhi aMge. bIjAnA hitamAM svapna paNa bAdha na Ave joIe. savAramAM UDyAnI sAthe navakAra gaNuvo te siddhAMta. tenI sAthe A siddhAMta karI le ke bIjAnA hitamAM madada karanAra thAuM. cauda rAjalokanA jIvonuM ahita mArA hAthe na thAo. zaMkA-savAre zA mATe? samAdhAna-bacapaNamAM mAtA jevI dUdha denArI maLe tevA saMskAra jiMdagI sudhI. je bacapaNamAM mAtA vADuM dUdha pAnArI heya te vAyaDAnI prakRti thaI jAya. te davA kare paNa vAyaDApaNAnI prakRti na jaya. garamIvALI mAtAnuM dUdha maLI gayuM. AgaLa cAhe teTalA upa Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1eo] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna cAro kare to garamInI tAsIra na maTe. tevI rIte savAranA pahoramAM bhAvanA karI lIdhI to cAhe tevI pravRttimAM haze to tenuM saMdhAna cAlyA karaze. zAstrakAro vicAravAnuM sthAna savAre kahe che brAhma muhUrtamAM UDIne trA, kuLa, dharma vagere yAda kare. savAre yAda karavAthI thayelA saMskAro Akho divasa cAle. AthI prathama e ja saMskAra he joIe-parahita karavuM. parahita na karI zakuM te mArA hAthe keInuM paNa ahita thAva nahije aMze bIjAne madadagAra banuM te te aMze mAruM saphaLapaNuM. enuM nAma maitrI. maitrI bhAvane amuka viSayanI naNa, jIva mAtranI hoya che. ApaNAthI adhikaguNa hoya tenuM hita-ciMtavana. ApaNe ce the guNaThANe heIe, bIje pAMcame guNaThANe heya te pAMcamA guNaThANAvALe chachuM guNaThANuM pAme te ThIka. maitrI bhAvanA amuka viSayanI nathI. jIva mAtranI hoya che. sajIva Siyaka. mAtra eka guNavAna maitrIne viSaya heya ema nahi, samaguNa, avaguNI, doSI ja maine viSaya heya ema nathI. kharekharI hitanI kiMmata samajyA pachI ja bIjAnuM hita merI bhAvanAne viSaya ke? kaI paNa jIva hai, (cauda rAjalokamAM) te maitrI bhAvanAne viSaya che. sarva jIvonI maitrI bhAvanA vicArI te hitanI kimata samajo. hitanI kiMmata na samaje te bIjAnuM hita kare ja zAne ? hitane vicAranAra na hoya, hitanuM svarUpa samavAmAM AveluM na hoya ane hitanuM ciMtavana karyuM, te te hitanI kiMmata peTI samaje che. hitanI ciMtAmAM te ja manuSya jaI zake ke je kharekhara hitanI kiMmata samaje che. jene hita maLI gayuM hoya tene te te gulAma banIne rahe. paisAnI kiMmata samajanAra, paisAdAranI sahemAM rahe. hitanI kiMmata te samaje ke je, je je hita meLavI zakyA hoya, je je hitanA kAryamAM vadhelA heya, tene tene gulAma thaIne rahe. tene mATe pramoda bhAvanA Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magucAlIsamuM ] sthAnoMgasUtra 201 je je guNavALA tenI upara prameAda bhAvanA. pramAda bhAvanAmAM sa guNAdhika ke guNAdhika joie tema nahi. meAkSamAnA pravezamAM anumAdanA che kAi guNAdhika dezavirata pAme temAM AcAya AnaMda kema pAmavAnA ? deziveti pAme tethI AcAya thI adhika thai gayA ? tArA janma saphaLa. samyaktva pAmyA temAM anumAna kare che. prame da e peAtAthI adhika guNute a Mge nahiM paNa guNu mAtra adhika guNAdhika kema ? eTalA mATe ke jyAM sudhI mekSamAne lAyakanA guNA na Ave tyAM sudhI bojA guNe anumAdanane lAyaka rahetA nathI. jeTalA ekendriyamAMthI nIkaLIne eiMdriyamAM AvyA te guNI thayA che tenu' anumAdana nathI. me kSamAga nA pravezamAM anumedanA che. dezavirati, samyaktva AvyuM hoya te! tyAM anumedanA. AthI ja AcAya mahArAja sarakhA je sAtame, dre guhA2e rahelA te sarasvatI devI, samyagdaSTi devatA vagerenI stuti karI zake che. svaguNAdhika levA jAme te| stuti karI zake nahi. AyAya' chatAM upAdhyAyane namaskAra karI zake che. gautamAki gaNadharA je AcAyanA sarvopari che, temA paNu pAMce parameSThIne namaskAra kare che. arthAt guNAdhikane age prameAda. zAsanamAM niyama che ke caturvidha saMdhane aMge mAMDamAMDe namaskAra. guNAdhikapaNuM mAnIne edhe namaskAra kare che, svaguNAdhika levA jAo teA paMca parameSThInA namaskAranI vyavasthA UDI jAya. e tA huvAI killA umAsvAtie guNAdhika zabda rAkhyA che. guNe karIne adhika lAinamAM caDhelA. cAdanI laDAImAM cAre bAjunI sarahada para laDAI hatI. kAi paNa sarahadavALAe chApA mAryAM te khuzI thAya tevI rIte mehamallanI sAmA A zAsane yuddha calAvyu` che. zAsananI sthApanA mAhamalane mAravA mATe che. badhA lazkarI mAhamala sAthe sUjhI ralA che. mehane haNavAvALA, haDAvavAvALA kAI sabhya jIva Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna thAya temAM dareka bhagyane AnaMH AvavA joie, teA pramAda bhAvanA. guNAtrikane aMge pramAda na haiya teA hitanA vicAranI kamata zI ? hita thAya te vakhate AnaMda thavA joIe, hita thAya te vakhate AnaMda na thAya teA havAI killA hatA. kevI vacananI huziyArI ! maitrI vagerenA cAra cAra bheda che. seLabheda eka dare che, te rahevA daie. je hInamuNu hoya te darekane sAdhananI prAptinA vicAra kare. guNatI prApti hInaguNune thAya. e karavAmAM na Ave tyAM hitane vicAra nIcethI gALI kADhI laIne utaraDa sAcavavA kahevuM' tenA jevI te vacananI zArI che. gALI kADhavAthI utaraDa paDe, tenA jevuM ahIM hitanuM ci Mtavana karyuM hita pAmyA temAM pramAda AvyA, paNu je hita prApta nathI karI zakayA tene mATe ka! rastA che? mATe kAruNya-mahenajara. AthI maitrI, pramAda pachI kAruNya bhAvanA. kAMThe hAya tA koI paNa khabara le vyavahAre karIne herAna thatA heya, avaguNe karIne, deje karIne herAna thatA hAya, kame` karIne herAna thatA Aya tene bacAva kema thAya tene mATe kAruNya bhAvanA. A traNa bhAvanA kahI pazu khAvAvALAe ajIraNuthI sAvaceta rahevu; dhIravAvALAe dhalaI na jAya tethI sAvaceta rahevu'. gaMjIvALAe taNukhanuM dhyAna rAkhavuM. tema aruNya bhAvanA karavAvALAe AgaLa saLagI na jAya tenuM dhyAna rAkhavuM. jagatamAM vicitra dazA che ke sAruM karyu? te meM karyuM ne bhUDa ka" tA teM karyuM". A kAruNya bhAvanAvALAmAM pesI gayuM hoya che. AALAbhAi sAmAyika karI zakatA na heAya, keAI sAdhue be zabdo kahyA eTale bhALAbhAIe sAmAyika karyuM. te te sAdhu zuM khele che--badAe sAmAyika karAvyuM ne ? are! kama* rAjAe vivara ApyuM te kA thayuM. jo tuM kAya karatA hoya tA bheALAbhAI (savAya bojA nahi karavAvALA kayAM ochA hatA? veNumAM vahetA vahetA khAMcAmAM bharAi Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egacAlIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 173 jAya tenA patto na khAya. kAruNya bhAvanAmAM UtaryAM tyAM evA khAMcA mAM bharAi gayA ke enI kAi khabara na le, kAMThe hoya te kAi khakhara le, kATaramAM bharAya aa kANu khabara le? aMdara DUbyA, geAkhalAmAM mAthu bharAkhuM gayuM tA upara zI rIte AvavAne ? kema me karAvyuM te? A thayuM te khADAmAM bharAi gayA jevuM thayuM. tevAmAM bheLAbhAi na samajyA, kema ? bheALAbhAI patharA che. A khele tA kUvAmAM, geAkhalAmAM mAthuM bharAyuM che, pathA che ema kahevu ke kramarAjAe vivara nathI ApyuM ema kahevuM. "sA uMdara mArIne billoba.' haja karavA cAlyAM.'tArA anAdinA anaMta bhava ene patto nahi. pApanAM poTalAM bAMdhIne AvyA tenA patto nathI, tA pachI bIjAne zu' joine utArI pADe che ? kAruNya bhAvanAmAM ajIraNathI amavu gajImAM aMgArA paDayA che. agArA na paDayA hAya tA bhaDakA zAnA ? zreNika sarakhA sAMbhaLavAvALA, mahAvIranA cauda cAmAAM rAjagRhamAM. evI sthitimAM zreNika ekAkArazI na kare te vakhate mahAvIrane zuM lAgavuM joie? kaI rIte mahAvIra upadeza da zakayA haze? zreNika sarakhA bhakta, nAkArathI sarakhI na kare. mahAlora zreNikane patharA kahetA haze! AthI kAruNya bhAvanAnI sAthe ajIrNa na thai jAya te dhyAna rAkhavAnI jarUra. kAruNya bhAganAnuM Takavu kAruNya bhAvanA kayAre Take ? pApakArane mATe manuSya kArya kare tenI e nisAnI phaLIbhUta thAya tA--paropakAra thayA teA tenu bhAgya, niSphaLapaNAmAM bhavitavyatA nathI pAkI. phaLIbhUta thavAmAM peAtAnI chAtI AgaLa kare ane niSphaLa thavAmAM pArakuM kapALa AgaLa kare tA te kAmanuM nathI. tethI audAsInyapaNuM rAkhyuM. hita na kare eTale udArInapaNuM nahi. hitanA saMjogA meLavI dIdhA chatAM hita nathI thatuM teA udAsInapaNuM nahi. Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mAdhyastha bhAvanA kUramAM krara karma karanAra hoya, te krara kamI mAtra mAdhyasthane viSaya. zaMkA-krara kI mAtra mAdhyane viSaya te jagatamAM rahyA koNa? devagurune aMge mAdhyasthapaNuM heya samAdhAna-devagurunI, dharmanI niMdA karanAra heya tene mAga samajAvavo te tamArI pharaja. deva, gurunI niHzaMkapaNe niMdA kare che, kUra karma niHzaMkapaNe kare che, te chatAM potAnuM svatva, abhimAna hoya, pitAnI ja mAtra prazaMsA karanAra heya, tenI paNa upekSA karavI tenuM nAma mAdhyastha bhAvanA. khUnane gunegAra heya paNa tene kesa vakhate mejisTreTa lucca kahe to pelo phariyAda mAMDe. devagurunI niMdA kare te vakhate haiSamAM UtarI jaIe te ThIka nathI. lAgaNIne vaza devagurunI niMdA sahana na karI zake, dha vagere karaze, paNa zAstrakAra te vAta calAvI leze nahi. zAstrakAra bacAvanArane ekAMta lAbha paNa kaheze ne dha mAranArane karmabaMdha paNa kaheze. krodha Avyo eTale virAdhaka kaMdhakanA cArase navANuM celAne namue pIlI nAkhyA. mane pIlIne A celAne palaje ema skaMdhake kahyuM. aprazastabhAvanA AvI. tene aMge munisuvratasvAmIjIe zuM kahyuM? cAraso nava zuM pIle tene aMge krodha Avele nahi, paNa ene pIlIne mane pIva, tyAM krodha AvyuM eTale virAdhaka, gazAlAnI teje rezyA karatAM anaMtaguNa tejalezyA zramaNanI che. AthI dAsInya bhAvanA AvavI muzkela paDe che, paNa kAIka avasare kAruNya bhAvanA te AvI jAya che. maitrI, pramoda, kAsaNA, ane mAdhyastha-e cAra pariNAma sAthe je kriyA karAtI hoya te te sarvAnA vacana pramANe karAtI kriyAne dharma kahI zakAya. karmarAjAnA karatAM paNa dUra cAra bhAvanAmAM pahelI bhAvanAnuM sthAna e che ke jagatane Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNacAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra kAI paNa chatra pApa kareA naM. e eka ja bhAvanAe khesI rahevAnuM nathI. pApa kare! nahi e bhAvanAnuM ajIraNa thAya te jIlama thai jAya. kAi jUThThuM khelatAM pakaDAyA tA kharAbara kUTA. pApa karyuM, AvI rIte vicArIe teA yA jevI kAi cIja rahetI nathI. atyAre jene kharAba sthitimAM dekhe che te badhA duHkhI kAIne kAI sthitimAM rahelA hatA. tene AvAM kama baLyAM che. kama karelAM tethI duHkhI, temAM dayA zI rIte lAvIza je jhUMDane aMge tuM sA karavA taiyAra che, tA karelAM karmAMne aMge temA du:khI thAya che. tuM atyAre sajA karavA mAge che, jayAre krama mATalI mudate sajA karavA mAge che. krama muddata Ape che. kAraNa ke hajI paNa khaseDavuM haiAya te khaseDa. kame* tA haju dhAtakIpaNuM karatAM paNa jIvane muddata ApIacAya tA aca. karmarAjAe te gunAnI sajA karavAmAM muddata rAkhI, pazu tuM te! kama karatAM e kAra ke atyAre sajA karavA taiyAra thayA che. khInna pApa karanArAone sajA karavI. pApanA kharAmapaNAnI bhAvanAmAM barAbara dhyAna na rakhAyuM teA bAvaLiyA UgyA. pApanA kharAmapaNa ne lIdhe bhAvanA thaI hatI ke koI pApa na karI paNa tene anne bAviLayA UgyuM. mara e vicAratAM pApanA kharAmapaNAnI kALI bhUmimAM bAvaLiyA UgI nIkaLyA. 3 ] kalyANa mAnavAnI bhAvanA (1) pApa na karA, (2) pApa karyAM hoya tA paNa te pApane teADI nAkhanArA thAo, paNa pApane bhAgavIne duHkhI thanArA na thAo. "" 99 mA ca bhUt kopi duHkhitaH A bhAvanA pApIone aMge che. ke I paNa kru khI na thAo. pApa thayAM te duHkhI na thAya te kema banaze ? pApane tADanArA thAva. pApa karI nahi, chatAM pApa thayuM DhAya tA tene tapasyAthI tADanArA thAva. Akhu jagat karmAMthI mukta thaI jAe kAI kaheze ke A asaMbhavita, khATI, zAstrathI viruddha Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna bhAvanA che. kAraNa ke Ai kALe sarve jIva mAkSe gayA nathI. samAdhAna--jagata Akhu mekSe gayuM nathI, javAnuM nathI. e svabhAve na ane te paNa emanI bhAvanA teA e ane temAM kalyANu mAna vAnI che. anemAM naka manuSyane darada thayuM, zvAsa upaDayA, ThaMDA paDavA mAMDayA, jANIe ke ceAkkasa maravAnA che, teA zu' tene mara ema kahevAya ? tame teA krAi paNa prakAre jIvI jAya tevI bhAvanA rAkhe. che. abha, sarakhA DAya. te peAtAne svabhAve samakita na pAme, paNa ApaNI bhAvanA te enu kayANu thAva e hoya che. abhavya me kSe na jAya, e ApaNI bhAvanA na hAya. abhavya jIva svabhAve samyaktva pAmavAne nathI, chatAM mAnI le ke mAkSe jAya te amArA peTamAM lAya saLagaze nahi. vijIva mekSa pAme tene aMge ThaMDaka che, tevI rIte abhavya mekSe jAya ema kalpanA karI tADuka che mukhyatAM sat kavi '` Akhu jagata `thI mukta thaI jAva. jema bhavya mekSa pAme temAM AnaMda, tema kalpanAnI khAtara abhavya meAkSa pAmI jAya te temAM paNa AnaMda. saMketa vagaratuM pAya hAya teA te hiMsA gaNudhara mahArAja dvAdazAMgInI racanA kare che. jagatanA jIvAnA uddAranI bhAvanA kare che. tethI cauda pUrvI, khAra aMgAnI racanA karI, AAcAra, vicAranI vyavasthA karI. have pAMca mahAvra1mAM sa Mketa vagaranuM pApa hoya te te hi'sA, hiMsA svAbhAvika pApa che. ekedriyathI mAMDIne saMnI paceMdriya sudhInuM vyApaka, krAi paN ti, gati hiMsA nA Dara vinAnI nathI. sa` jIvA jIvavA icche che. keAI maravA icchatuM nathI. maraNuthI DaravuM save gati, jAtimAM che. khIjA dezane tamArI bhASA na samaje, teA paNuM gAdA mAravAmAM samaje che. mAranA aNusamA dekhyA ? bhASAnA aNusamaju dekhyA. hiMsA e sagati, sa Ati, sarva kALanuM vyApaka ravAbhAvika sthAna. kAinI darakAra Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamu' ] sthAnAMgasUtra [ les nahi. gadA vAgyA temAM hAtha, cAmaDI samajavA besatI nathI, gAA vedanA karI de. mATe prANAtipAtanI virati pahelAM guAvI. mRSAvAda vacanathI ane, kAyA ke sanathI nahi have mRSAvAda zA mATe khelyA ? khIjA mahAvratamAM mRSAthI viramavuM. zaMkA-mRSAmAM jUThu khelavuM je AvI jAya che teA vAda meghavAnI jarUra zI ? samAdhAna-je lekA jaina zAsananI patine na jANe temane vAda nAmeA lAge. jainazAsanamAM jUTha be prakAranuM-maneyeAga te vacanayAnuM eka ekanA cAra prakAra--satya, mRSA, mizra ane vyavahAra che. AthI SAnA be prakAra che. eka tRSA khelavuM, te bIjI mRSA manamAM citavavuM. mRSA maneyAga kAnI upara AdhAra rAkhe che? mRSA vacanayeAga upara. ahIM mana, vacana ane kAyA traNe laI levAnAM che. paccakkhANa vakhate mana, vacana, kAyA traNetA mRSAvAda tyAga che. audArika, vaikriya ne AhArakamAM khabhe bhe rAkhyA che, jema audArika, audArikamiyeAga, ema traNemAM khame bheda rAkhe. mRtyAga karavAmAM kayAnA yAga AgaLa karyAM hatA. mRSAvAda vacanathI ane che, kAyA ke manathI banatA nathI. za'kA-mulAo nemaLa rAkhA, ane jo " mulAvAvAne lemanuM " rAkhe| te! mana, vacana, kAyA kADhI nAkheA ? samAdhAnaje yuktine aMge vAda rAkhavAnI jarUra hAya, te yukita ahIM UDI jAya che mATe p vyAkhyAna 40 nahi teA zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhInI thAta gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAja bhavya jIneAnA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe, meAkSamAga nA prava'ha vahevaDAvavA mATe pote bhagavAna mahAvIra pAsethI pratiASa pAmyA 12 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAgasutra [ vyAkhyAna ane saMyama aMgIkAra karyo. te saMyamamAM guNaThANuM AvavAne aMge pAMcamo viniyoga bheda jaNAvI gayA. pitAne jevuM uttama sthAna prApta thayuM te bIjAne prApta thAya tenuM nAma viniyoga. te muddAo pite zAsanane calAvavA mATe, mekSamAgane pravartAvavA mATe dvAdagInI racanA karI. temAM AcArAMga, sUyagaDAMganI vyavasthA karI. AcAra ane vicAranI vyavasthA karyA chatAM padArthanuM pramANa lakSamAM Ave nahi tyAM sudhI AcArAMga, sUyagaDAMga nI karelI racanA zeThanI zikhAmaNa jhAMpA sudhInI tenA jevuM thAya. tethI ga. jInI racanA karI. pAMcamA ThANAmAM mahAtratAnI prarUpaNa karI jaina dharmanI utkRSTatA pAMca mahAvratAne aMge jaina dharmanI Itara dharmo karatAM utkRSTatA hoya te te pAMca mahAvratane aMge che. mAnyatA tarIke ane bolavA tarIke to dareka kabUla kare. dayA pALavI, satya bolavuM vagere vAto kayA matavALA bolatA nathI ? keTalAka niyama, keTalAke vrata, keTala ke zikSA vagere zabdathI lIdhelAM che. "gar gvatrALa" A pAMca vastu sarva dharmavALAoe pavitra mAnelI che. basa mAtra java, to strAvara? pAMca kaI? je atyAre kahevAmAM Ave che te ahiMsA, satya, asteya, maithunavarjana ane parigrahavarjana. vAstavika hakIkatane bIjA leke samajI zakatA nathI. ahiMsA mAnI chatAM jIvanA bheda mAnyA nahi. hAle cAle tenuM ja nAma jIva mA . tevA jIvanI hiMsA vajavI tenuM nAma ahiMsA. te hAle cAle nahi tevA chenI to vAta ja dUra gaI. hAle cAle te ja jIva ema ApaNAM baccAM paNa bolI de che, tethI to trasa mAtra chava tarIke thAya. AthI sthAvarane te jIvanI kaTimAM AvavAnuM na rahyuM. "jakArane pratApa amAre te hAle cAle te jIva ja. A ane te bemAM saraka Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM J. sthAnAgasUpa [ 1e, ka? pharaka rAta dahADAne. te kahe hAle cAle te ja che. ahIM kahIe chIe hAle cAle te jIva ja. "ja'kAra joDavAmAM pharaka paDayo. vANiye ja zAhukAra. vANiye zAhukAra ja. vANiye ja zAhukAra kahe te vakhate bIjI jJAtivALAne gusse thAya. Apa Apa bIjAne devALiye TharAvyo. bIjAo ApoApa zAhukArathI nIkaLI gayA. hAlacAle te ja jIva. pRthvIkAya vagere pAMce sthAvare hatA te ja paNAmAMthI nIkaLI gayA. "hAle cAle te ja jIva' A vacana mithyAtrInuM. vANi zAhukAra ja heya Ama kahevAmAM bIjI jAtinA beThelAnI AMkha lAla na thAya. hAlacAle te jIva ja. A kahI de to bIjAo hAlavAcAlavAvALA na hoya tene jIvapaNuM kahevAmAM vadhe nathI. hAlacAle te chava vagarane na hoya, jIva ja heya. A vyAkhyA nizcayavALI nahi, kathaMcitavALI. hAlavAcAlavA mAtrane jIva kahI daIe to paramANunuM hAlavAnuM thAya. trasa jIvo mUThIbhara jayAre sthAvara che te anaMtA anaMta. 5galamAM gati kriyA che. eka paramANu sAtamI narakanA aMta bhAgamAMthI nIkaLe ne eka samayamAM siddhazilAnA uparanA bhAgamAM AvI zake. je icchApUrvaka chAyaDethI take javAnI buddhie, ISTa prApta karavAnI buddhie, aniSTa nivAraNa karavAnI bunie, je ke hAle te jIva ja hoya. e dharma koI divasa achavamAM na maLe. ApaNe mULa vAta tarIke vicArIe to hAlacAle tene ja jIva kahevAya. A to mUThIbhara jIvanuM lakSaNa thayuM, e trasa jenuM lakSaNa thayuM. sthAvara cho anaMtAnaMta che, trasa jIvA mUThIbhara che. mUThIbhara jene jIvamAM rAkhyA. bAkInAnI gaNatarI na karI, te tene artha che? sarva jenA jIvananI hiMsAnI virati je sthAvara ane trasane jANe te ja karI zake. pRthvIne jIva mAnanAre keI bIjo varga nathI AcArya siddhasenadivAkare jaNAvyuM-samakita cIja zI ? deva Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gudharmanI zraddhA te vyavahAra samati, paNa vAstavika samyakatva kayAM? chakAyanI zraddhA temAM ja vAstavika samyakatva. javanikAyanI zraddhA anya koI matamAM thAya tema nathI. pRthvIkAya vagerene jIva tarIke mAnanAre koI bIje vaga nathI. vanaspatimAM keTalAke jIva mAnatA hatA paNa teo chane niHsukhaduHkha mAnatA hatA. smRtikAroe vanaspatimAM chava mAnavA mAMDe che, paNa te jIva ni sukhaduHkha. tene sukha nathI, dukha nathI. vartamAnano zodha jUThA pAyA sukhaduHkha nathI to enI hiMsAmAM aDacaNa zI rahe? kASTa vagere, ghaTa, paTa vagere acetana che te tene phADavAmAM, kApavAmAM aAcaNa dekhatA nathI. vanaspatine sukhaduHkha na hoya te kApavAmAM harakata zI rahevAnI? vanaspatine paNa lAgaNI che. ane sukha ane duHkha baMnenI lAgaNI che ema vartamAnanI zodhe sAbita karI ApyuM jeo vanaspatine sukhaduHkhanI saMjJA vagaranA mAnatA hatA teo lokone jaDe raste deratA hatA. jANIjoIne vanaspatinI hiMsA karAvatA hatA. pote potAnA upadezathI ADakatarI rIte hiMsAno pravAha vahevaDAvatA hatA. prarUpaNanI dRSTie ahiMsA keI matamAM rahelI nathI chae jIva na mAne te jagatamAM ahiMsakapaNuM na rahe. jene hiMsA varjavAnI buddhi che, jenI hiMsA vajanamAM pravRtti che, tenI dhAraNA rAkhavAvALo che. tevAnA hAthe hiMsA thaI jAya to tene hiMsaka kahetA nathI. zAstrakAroe te trasakAyanI paNa hiMsA thaI jAya, arthAta varjavAnI buddhi, pravRtti, dhAraNA che tenAthI thai jAya te sukSma paNa baMdha nathI ema kahyuM. " uccAliyaMmi pAe IriyAsamiyarasa sNkmaae| kArane hA marivara saM komAra che " ( zaniTa 72 ) Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ] sthAnAgasarA Isamiti kene kahI! eke cAlatAM paga UMce karyo. pachI paga namavA jAya te vakhate cAlanAranA hAthamAM nahi. UMce kare tyAre pitAnA hAthamAM paga saMpUrNa UMcuM thaI gayA pachI IsamitivALAne hiMsA na thAya e muddAthI traNa DagalAM jovAnuM rAkhyuM che. ajavALuM thayA vinA bahAra nIkaLavuM nahi. jyAM leke gayA AvyA hoya, eTale pRthvIkAyanI virAdhanA varjavAnuM jenuM eya heya, te paNa mAge, nahi ke unmArge. te nadImAM leke gayA AvyA heya, mArge gayA AvyA heya, te mArga chatAM paNa rAtrie cAle te mArga na kahevAya. sUryanAM kiraNo jyAM patharAyAM heya, divasa Uge heya, ajavALuM thaI gayuM heya, chatAM divase cAle te paNa Isamiti rAkhIne. keI chava mAtra paga nIce Ave nahi, AvI dhAraNAthI je dekhato hoya, traNa DagalAM daSTi jAya to samiti kahe che. jaMtunI rakSA mATe yuga mAtranI bahAra daSTi nahi evI rItathI cAle tene satAe Isamiti mAnelI che. ATha kamanI aMdara AyuSya vinAnA sAte karma sAdhAraNa karyAsamiti rAkhavApUrvaka paga UMco rAkhele heya. nAnAdika kAryorUpI jarUrI kAryane aMge javuM thatuM hoya, maMdira sivAyanA vyApAro baMdha karavAnA. mAro pipadhavALo bele. Avazyaka kArya. sAdhu, pisAtIne maMdiramAMthI nIkaLyA pachI paNa svAdhyAya vagere kAryo karavAnAM heya. jarUrI kAmane aMge javuM thAya tethI kadAca trasa vagere jIva marI jAya. zaMkA-AyuSya AvI rahyuM hoya te marI jAya. te pachI hiMsA cIja zI ? samAdhAna-jagatamAM koI paNa jIva chatA AyuSya marato nathI. AyuSya gayeluM hoya te jIvato nathI. nAnAvaraNIya bhogavAya teTaluM ahI bhega! bAkI rahyuM te bIjA bhAmAM bhogavAyasAna karma sAdhAraNa, paNa AyuSya karma e to niyamita baMdhAraNavALuM, je bhava Ave tyAre udayamAM Ave. eka bhavanuM AsAma Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna bIjA bhavamAM bhagavavAtuM nathI. sajAtIyamAM paNa bhagavAtuM nathI. devatA marIne manuSya, tiya ca thAya. manuSyanuM AyuSya devatAmAM kAma na lAge e tA samajI zakAya tema che. jAti judI che paNa sarakhI jatimAM pazu AyuSya kAma lAgatuM nathI. manuSya marIne manuSya thavAnA hoya, tiya"ca marIne tiya"ca thavAne hAya, nArakI marIne nArakI thAya nahi. manuSya, tiya`camAM sarakhI jAtimAM utpatti che. manuSya marIne manuSya thAya che paNu AyuSya eka ja bhamAM kAma lAge che. hAthI marIne hAthI thavAneA hoya, te paNa A bhavanuM hAthInuM AyuSya AvatA bhavamAM kAma lARtuM nathI. A kanI aMdara AyuSya vinAnA sAte kama' sAdhAraNa te ahI bhegavAyAM tA bhAgavAmAM, nahi te AvatA bhavamAM bhAgavAya. AyuSya sivAyanA karmAM tA amara vedanIya karmI sahiyArUM. AA bhava chUTayA eTale vedanIya ka chUTI javAnuM nathI. meAta thavAthI vedayakama ke nAmakarma ikrama meAtanI sAthe maravAvALAM nathI. meAtanI sAthe maravAvALu kevaLa AyuSyakama che. khAkInA karmAM teA amara. jJAnAvaraNIya amara. danAvarIya maryu ? huM. e te AgaLa taiyAra. nAnAvaraNIya vageraeN sAta merrI meAMtanI sAthe maravAvALAM nathI, paNa AyuSya meAtanI sAthe maravAvALuM che. AyuSya chatAM kaI paNa maratA nathI, AyuSya na heya tA keAi jIvatA rahetA nathI. A siddhAMta mAnyA te hiMsA jevI cIja duniyAmAM na rahI. koinA jIva mArA eTale hi MsA. enAM krama heya tyAM sudhI nAza karanArA nAza karI zakavAne nathI. mAravuM, bayAvavuM khIjAne svAdhIna nathI, te pachI mAravAnI, bacAvavAnI vA karavI te jagatane UdhA pATA baMdhAvavAnA che. dvisA-ahiMsA rahevAnI nathI. AvuM kahevAvALAe vicAra karavAne ke AyuSya chatAM phreMi mare nahi ane AyuSya na hoya teA kei jIve nahi. A me peinTa khUla. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 183 karavA jAya. gajasukumAlajI teA devatAnA dIdhelA kuMvara a yune nAza svataMtra thAya che ke kAI kAraNathI thAya che kAraNo maLavAthI paNa AyuSyanA nAza thAya che. AyuSyane nAza bheJavavAthI thAya ane citra sa MjogothI paNa thAya. tItra rAga, dekhatI, bhayanI pariNati paNa ayuSya teDI nAMkhe. bhayanI pariNatimAM dRSTAMta dIdhuM sAmilanuM. e bhaye karIne chAtI phATI javAthI marI gayeA. gajasukumAlajI krANu? devatAnA dIdhelA kuvara. vAsude akrama karIte devatAne pasaMda karelA, tyAre devatAe dIdhelA. vAsudeva rAjakhaTapaTamAM paDI gayelA. mAtAne cha mahinAe namaskAra AjakAla mAtApitAne namaskAra karavA te zaramanI vAta thaI paDI che. vAsudeva sarakhAne mAtAne page lAgatAM zarama na hatI. mAtA udAsIna hatI. kRSNe AvyA te khyAlamAM nathI krUSNu pUche che-mAtA kema udAsIna che ? Aje AvyA chuM. vaMdana karuM chuM, chatAM dhyAna nathI ! devakI kahe che ke mArA pekhelA chokarA ekeka nathI. mArA pahekSanA cha cheAkarAM phulasAe pejyAM, tuM geAkuLamAM peASAyA. mArAM pAyelAM eka nahi. kAyala peAtAnA iMDAne kAgaDAnA mALAmAM melI de. kAyala pArakA pALelAM baccAMnI mAtA thavA jAya. tema huM pArakAM pALelAnI mAtA thA jAuM chuM. kRSNa mahArAje aThThama karI devatAne Arakhe. e yege ja janmelA putra te gajasukumAlajI. tIvramAM tIvra asara dharmanI devakI ane kRte gajasukumAlajI upara keTale rAga haze ? je rAgane aMge gajaz2akumAlajIne mATe kanyA tapasI te kRSNane paMcAta, lAyaka umaranA thayA pachI kRSNajIne keTalA badhA prema hAvA joI e ! kanyA khALavAnuM kAma mAbApanuM, kRSNe bhAi hatA. te kanyAne kheALatAM brAhmaNanI kanyA suMdara dekhavAmAM Ave che. ya da chatAM brahmaNatI kanyA pasaMda karI. duniyAdArInI dRSTie moTA julama. kAInI karIne upADI javI, janAnAmAM dAkhala karavI, te julamanuM Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna kArya. te kArya kruSNujIe karyuM". gajasukumAlajI upara kevA rAga haze ! pahelAM devatA pAsethI tapa karI levAyA. ATale prema chatAM paNa je vakhate kahyuM mAre dIkSA levI che, te vakhate varavADA kADhavA taiyAra. viratine keTalA cAhavAvALA hatA. nekArasI karI zakatA na hatA. rANI maheNA mAratI hatI ke tamAre kAMi karavuM nathI, khIjAte dIkSA apAvavI che. devatA pAsethI mAgelA, jenI sagAinI paiAte ciMtA karI, paraNAvavA mATe duniyAnI nIti upara paga mUkraye, te gajasukumAlajI dIkSAnI vAta kare te vakhate badhA prema gaNatarImAM nahi, hisAbamAM nahi. jene aMge AvuM karyuM` tene che|DuM zI rIte? tIvramAM tIvra asara dharmanI hatI. dhama karavAnuM nAma paDayuM ke badhuM asa. mAkhI cahe teTalI dhamadhama kare, telanu TIpu' paDe eTale sApha cAhe jeTalA prema, trivAhane mATe julamane amala, te| paNa jyAre tyAganI, dharmanI vAta AvI tyAM temAMnu e paNu AgaLa karyuM nahiM. tyAganI vAta AvI tyAre vAjAM vagaDAvyAM. kRSNa mahArAjanI sthiti kevI hAvI joe ? jamane devAya paNa jatine na devAya dIkSA thai gai. gajasukumAlajInA sasarAne pagathI mAthA sudhI Aga saLagI. joke AjakAla Aga saLage che, paNa te tarata bujhAi jAya che. enA e vaLI e cAra mAsa thaI jAya tyAre "micchAmi sudharavuM." kAMi jotu karatuM maMgAvajo kahe che. gajasukumAlajInA sasarAne zvAsane! agni na hatA, TvInA agni hatA. dIkSA lIdhAne muddata thai gai tyAM dAjha DAlAya nahi, aMgArA masANanI citAmAMthI lAvI bharI dIdhA. jamate dezamAM cheDA lAve che. sAmile jamane devAya, jatine na devAya' te sAcuM karI dekhADayuM. mare te kabUla pazu sAdhupaNAmAM rahevA na jAie. tethI mAthe aMgArA mUkayA. tene mAravAmAM bAkI zuM rAkhyuM? ApaNane eka DhAMsa, macchara karaDe te kevuM thAya, tA te teA kAusaggamAM, zI sthiti thAya ? te| pachI te mahAtmA Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ] sthAnamasatra [ 185 kAusagnamAM kevA dhyAnamAM levA joIe ke mAthe aMgArA melAya chatAM mAthuM halAvatA nathI. keTalI AtmAnI sthiratA? aMgArA bharyA temAM mAthuM calAyamAna na thAya. mokSanI IcchA dhAraNa karanArAoe A nimamatva bhAva yAda rAkhavAne. A zarIrathI huM judo chuM. A prasaMga Ave tyAre sthira rahe te bolavAvALA badhA che, paNa prasaMga Avye pAdharA cAlanArA muzkela. gajasukumAlanI sthira pariNati rahI, mAthe aMgArA bharyA, gajasukumAlajI mekSe gayA. semilane phaLa maLI gayuM se mila zaheramAM Ave che. vAsudevane javA AvavAne vakhata. vAsudeve dekhe te bAra vAgyA. dharmane age vAsudeve bhoga Apyo che, paNa enA upara thayelA upadravane sakhI zakaze nahi, gajasukumAlaie dIkSA lIdhI, kRSNa virodhamAM UbhA rahe tevA nathI. enA virodhanuM lagIra kArya sAkhI zakaze nahi tethI saumila bIje raste Ave che. kRSNa pUche che. temanAthajI pharamAve che-gajasukumAlajIe kArya sAdhI lIdhuM. kRSNa kahe che keNu duSTa che? jeNe mArA bhAInI A sthiti karI. temanAthathI nAma ajANyuM nathI. koI jIvane karmabaMdhanuM kAraNa dekhe tyAM haThI jAya. nemanAthajIe nAma nahi kahyuM. te ahIMthI jaIza, tane dekhIne jenI chAtI phATI jaze te tene mAranAra manuSya. nAma na ApyuM. gajasukumAlajIne kALadharma sAMbhaLIne kRSNane AghAta the. jAhera raratethI javuM mAMDI vALyuM. pAchale rasa javAnuM rAkhyuM. khAnagI javAnuM rAkhyuM. ADaMbara baMdha karyo. khAnagI raste mahele javAnuM rAkhyuM. pele khAnagI raste jAya che. kRSNa jAya che. pelAne lAgyuM ke mane Avato jANIne khAnagI raste AvyA. vAsudevane moTA rastA sAMkaDA paDe to sAMkaDe raste Ave zAnA? have mAruM zuM thaze ? prANu gaye. bhayadhArAe prANa tUTayA. semilane te phaLa maLI gayuM. Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186) sthAnAMgasUra [ vyAkhyAna keTalI rIte mAravAnuM thAya? kRSNane eTalAthI saMtoSa thato nathI. kRSNa DheDAne bolAve che. enA page doraDI bAMdhe, dvArakAnA bajAromAM ghasaDA, agaLa kahetA juo, ke A phalANe manuSya pApa karanArA ghasaDatA jAo, tyAM pAchaLa pANI chaTatA jAo ke mArI nagarI apavitra na rahe. je dhamanI kiMmata na samaje, svArtha samaje. AkhI dvArakAmAM jAhera karavuM-AvAnuM meTuM jevuM nahi'. bhaya thavAthI chAtI phATI jAya che. are ! jhera, zo, ajIraNa, AghAta vagerethI maravuM thAya che. AyuSyane upakrama karanAre hiMsA karanAro sAta prakAre AyuSya jaladI bhegavAI jAya-tUTI jAya. gharayALane ATha divasanI cAvI che. niyamasara cAle te ATha divasa cAle. krU DhIle karyo te ATha divasanI cAvI sekaMDamAM UtarI jAya. je cAvI kramasara taravAnI hatI te ekadama UtarI gaI. je AyuSya kramasara bhogavavAnuM hatuM te ekadama bhogavAI gayuM. AyuSya heya teTaluM bhogavAya e cokkasa, paNa keTalA kALanuM te cokkasa nahi. ghaDiyALanI cAvI aThavADiyAnI cokakasa paNa krU DhIla thAya che te sekaMDamAM UtarI jAya. traNa palyopamanuM AyuSya heya, te AyuSya paNa aMtamuhUrtamAM bhagavAI jAya. AthI AyuSyane upakrama thAya che, tethI te upakrama karanAro hiMsA karanAra ja che. kAya na thAya paNa tenA vicAro karavAmAM paNa pApa zaMkA-hiMsA kene aMge ? AyuSyanA upakramane lIdhe. AyuSyanA upakramane Age hiMsA. jene AyuSyane upakrama na thAya tene to hiMsA nahi ne? asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALA tiya ca, manuSyo, uttama puruSa e badhA anAvartanIya AyuSyavALA che. AukhAno ghaTADe thaI zakato nathI. je caramazarIrI hoya te teTaluM AyuSya bhogave, ne pachI mekSe jAya to tene mAravAmAM hiMsA nathI ne? kAraNa ke AyuSya ghaTADayuM nathI. AyuSya ghaTe nahi. AthI upadrava karanAre Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlImuM ] sthAnAMgasUtra [ 187 temanuM AyuSya ghaTayuM nathI. kAraNa ke temanA AyuSyane upAma nathI. mATe jeTalA mokSe janAra hoya tenI hiMsA thAya te hiMsA ja nathI. samAdhAna-kArya thAya to ja pApa thAya ema jaina zAsana mAnavAvALuM nathI. jaina zAsana kArya na thAya te paNa tenA vicAro thavAmAM pApa mAne che. jayaNAthI vate to ja hiMsAthI vavAnuM mAranAre udyama ke karyo? mAranAre AyuSyanA upakramane udyama karale che. saMkilaSTa adhyavasAya, kharAba pariNAma e pApa che. mokSe javAvALAne mAranAra hiMsaka tenA veravALo che. saMsArI chane mAranAra te te jIvanA veravA. ghaDAne mAryo to gheDAnA veravALo. mahAvrata dhArIne mAranAre te sAdhunA veravALe, bIjAnA veravALo. saMsArI jIvone mAranArane eka vera. mahAvratavALAne mAratAM vacamAM kaI na mare te paNa pariNAma ane kArya bane kharAba thayAM. AthI te baMnemAM pApa raheluM che. pravRtti karanAre jayaNAthI. pravartavuM. tevI rIte pravarte te ja hiMsA varjavAnuM thAya. chawvanikAyane mAnavA te samakita "rivAmikaraNao" IsamitithI cAlavA chatAM koIka chava marI gaye, cAlanAranI kriyAne lIdhe ja cagadAI gaye, to tene te marelAne aMge hiMsA nathI. eNe IryAsamitithI joyuM che, joIne paga UMco karelo che, prayoga karIne anavadya che. akhuM jagata hiMsAe bhareluM chatAM hiMsAnI virati karavI te azakya nathI. zaMkA-trasa jIvane mAne te ahiMsA pALI zake. ivanikAyane mAne to hi sAthI bacavAnA zI rIte ? trasakAyane jIva tarIke mAnI tenI hiMsA vajavI sahelI che. sthAvaramAM chava mAne to tenI hiMsA azakya, samAdhAna-ivanikAyanI hiMsAnuM vajavuM jIravI zakAyuM nathI, tethI ahiMsA uDAvI dIdhI. e kAyane jIva tarIke mAne te samaktiI . samakitI thAya tyAre chachavanikAya mAne. vAyukAya vagere jIva Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna tarIke mAne temAM tamArI buddhi zuM kAma kare che? zAne AdhAre manAya ? kevaLa bhagavAnanA vacanane AdhAre manAya. siddhasena divAkare jaNAvyuM-chAnikAyane mAnavA te samakti. paheluM vrata mAne tene bIjuM vrata pALavAnuM. banI zake. mRSAvAda-viramaNa aMge agre vartamAna. vyAkhyAna : 41 AstikyanuM kharuM phaLa anukaMpAmAM gaNadhara mahArAja zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya jIvanA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, bhagavAna mahAvIra pAsethI pratibodha pAmIne pravajyA aMgIkAra karI ke tarata bAre aMganI racanA karI. kAraNa ke samakuvane aMge laIe chIe ke AstiyarUpI vRkSa phaLyuM jyAre gaNAya? anukaMpArUpI phaLa Ave tyAre. haLathI anukrame cAlyA che. mukhyatAne krama lIdho. pAMcamAM mukhya zama pahele. pachI saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astiya. yathAprAdhAnyanyAye pahelI jaDa AstiyanI che. AstikA e mukhya che, paNa Astikaya AvyA pachI je anukaMpA na Ave te Astiya phaLIbhUta thaeluM nathI. e rIo vagaranA vAMjhiyA AMbA jevuM thAya. anukaMpA vagaranI AstikatA e phaLa vagaranI che. AstikatAmAM jIva che, jIva nitya che, jIva karma kare che, anubhave che, jIvane mokSa che ane mokSanA rastA che, ema mAnI lIdhuM, chatAM potAne aMge mekSa meLavavAno vicAra na thAya, pitAne AtmA javAbadAra, jokhamadAra na thAya, petAnAM karelAM pitAne bhogavavI paDaze te dhAranAro na thAya tyAM sudhI mIDuM. Astika ane nAstika vacce phera e dhAranAra chatAM DagaluM vaLe kayAre gaNAya? mela Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ estAvIsamuM ] racAnAMgasUtra [ 19 tarapha prayANa kare tyAre. anya mAtmAmAne thatAM duHkhAnuM lakSa magajamAM Ave che. peAtAnA jIvane sava, mAne che. jIva nathI, pAMca bhUta che, cetanA nathI, tevA manuSyane lADhAnI krAsa agnimAM tapAvI, sAgusAthI pakaDIne pelAne kahe, hAthathI pakaDane ! pelA sa`kAce, cetanA nathI, agni bhALe che, A badhA tricAra zAnA ? jete jIva, cetanA nathI, tene pachI agninuM bhAna kyAMthI? agni khALe che e bhAna kyAMthI ? nAstika peAtAne jIva gaNIne khacavA mAge che. pAtAne jIvanI, samajaNunI lAInamAM na mele tevA nathI. cAhe te agni upara hAtha mUkeA tA kAMi nahi. nAstikAne khIjAne bacAvavAnuM na jhe, peAtAne teA peAtAnu bacAvavAnuM sUjhe che. parane bacAvavAmAM, paranA duHkhA TALavAmAM nAstika taiyAra nathI. mAthI AstiyanuM kharu' phaLa anukAmAM che. mAnasi duHkha vicitra che anukaMpA vaDe vyApti cauda rAjaleAkanI karI lIdhI hoya, cauda rAjyAnA jIvA dhyAnamAM levAmAM AvelA hrAya, tyAre narakanAM duHkhA, tiya iMcanAM du:khA, devatAnAM duHkhA kayAMthI kahyAM ? jagatamAM sava sAmagrI sapUrNa chatAM jene AbarU javAne vakhata Ave che te vakhate sAmagrI badhI dekhA che ke ochI ? sAmagromAM pheraphAra che? chAtI dekhA teA phATavAnI taiyArI. mAnasika duHkha vicitra che. bAhya saMjoga cAhe teTalA sukhanA hoya, paNa je vakhate mAnasika duHkhA utpanna thAya te vakhate bAhya sukha kAma AvatuM natho. khIjI bAju ApaNe jagatamAM dekhIe chIe ke nidhAne putrA upara rAga hAya che, paNa zrImAne saMtAna upara rAga hoya che te vicitra hoya che. zrImat barAbara saMbhALa lai zake. rAganuM vRkSa uchaLatuM cAle, te strIAdine aMge pUchyuM zuM! zrImaMtane strI marI gai te zuM thaI gayu ? enuM kALajuM kapAi jAya, gAMDA thaI jAya. kAraNa ke snehanI parAkASThA hAya. devatAnI sthiti mAlama paDaze. jiMdagImAM Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna lAkha takhata rovuM paDe. bAhya sAmagrIe sukha bhale heya. cAritramohanIya vaDAve che. devatAone lAkho vakhata jiMdagImAM evA prasaMgo bhegavavA paDe che, raDavuM paDe che be sAgaropama AyuSya eTale vIsa kakaDa papama AyuSya. pitAne devI maLI hoya tene sAta papama, traNa kaDAkADa chAtI phUTavA jevuM thAya. cAre gati duHkhamaya che. jyAM sudhI devIone saMsarga che tyAM sudhI AnI A dazA che. bArame bAvIsa sAgaropama sudhI AyuSya pahoMcaze. bAra devaleka pachI raDavAnuM nathI. dukAnadAra bIjAnA cAra gharAkane joIne baLIne bhasma thaI jAya. pahelAM to duniyAdArInA zrImaMtano dAkhalo dIdhe, temAM temanI zI dazA ? zaktimAnanuM raheluM kArya tene ghaNuM khaTake. samarthanuM eka kArya aTake to dhUvApU thaI jAya. garIbanuM kArya aTake to tene kAMI na thAya. devI gaI tene pakaDI zakAya nahi. sneharAgane pharaka paDe che, ISTanA viyegathI kALajAM sarAI jAya che. jyAM bhavAMtaranI vAto jANavAmAM Ave tyAM pitAnA sathavArAmAM hoya tene caDhele dekhe. vidyAthI potAnA goThiyA pAsa thAya, pote nApAsa thAya tyAre pUrI jhUrIne mare. sAgaropamenA zalyo ghUse. sAgaropama sudhI na jAya. devatAne avadhijJAna che. devatAmAM pazcAttApa che, pitAnI a85 Rddhine lIdhe baLApa, vinegane lIdhe baLApe. cokhA zabdomAM zAstrakAra jaNAve che ke AvavAnA cha mahinA rahe tyAre mUravAne pAra nahi. nirvANa sivAya traNa bhuvanamAM sukhanuM sthAna nathI surapatinA siMhAsana uparathI khasavuM ane javuM aMdhArI gaMdhAtI koTaDImAM. e vaikti zarIrI che. je vaikriya zarIra na hoya ane audArika zarIra hoya te kALajanA seMkaDe kakaDA thaI gayA hatA. khasanI caLa UbhI thAya te vakhate jANapaNuM kSaNavAra jatuM rahe. kharajavAthI vadhAre khaMjavALa thAya tyAre jANapaNuM jatuM rahe. Astika cauda rAjalekanA jIvanI sthiti khaDI karI de. jenuM duHkha paNuM Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAthIsamuM ] sthAnoMgasUtra [ 191 dekhe tyAM yAne jharA vadyA tritA rahe nahiM. atyaMta vedanA hoya tenI davA karIe. A vedanA mAthAnAM kAma karanArane na hajo. eka khaju vedanAnI mAvajata karI ane khIjI bAju vedanA tarapha tiraskAra. eka bAjI chAnI anu Mpa, bIjI bAju huM rakhene emAM sapaDAi jAuM, mAre e sthAna AmAM rahevA lAyaka nathI. anuMka'pAe niveda UbhA karI dIdhA. pAMce ti, cAre gatimAM ekke sthAna Astikane managamatu nIkaLe nahi. jyAM dekhe tyAM duHkhasukhanuM sthAna khALavuM joie. nirvANa, meAkSa sivAya cauda rAjaleAmAM, traNa bhuvanamAM ekke tevuM sthAna nathI. niveda thayA eTale mekSane age lakSa banAya. meAkSane a ge dorI lagADI te sa Mvega. pataMgane bAMdhelI dArIne jo halAvatA na rahe tA pataMga nIce paDe. mekSane age dArI teA khAMdhI paNa mekSanA andyamAmAM--krodha, mAna, mAyA ne lAbhamAM tanmayatA na karavI. savegamAM meAkSanI abhilASA zama, saMvega, niveda, anuka pA ane Astikaya, temAM pahelAM Astikaya, pachI anuka MpA, pachI niveda, pachI saMvega ane pachI krama. nivedamAM cAra gatine kaTA, savegamAM mekSI abhilASA, zama tarIke prayatnA, sAdhane, AtmAnI paritimAM sthira; pariNatine aMge pazcAnupUrvI ane utpattine aMge zrama vagere. mAkSanA mAMDave UbhuM karavAmAM mistrI tarIke tI karo, kArIgaro tA gaNarA pahelAM meAkSanAM bAraNu badhu hatAM. je vakhate dareka gaNudhar gaNudhara thAya tyAre mekSanA bhAraNAM baMdha hatAM. tIrthaMkara thAya che zA mATe ? keTalAka tI karAte riphAInI lAinamAM mUke che. tevIsamAne mAga cAvIsamAe sudhAryo nathI. khInathI tevIsamA sudhImAM zuM sudhAravAnuM che! tIrthaMkara thAya che tyAre mekSanA mArga baMdha thayelA hAya che. me!kSanA bAraNAM udhADavA mATe tIya karatI hAjarInI jarUra che, AthI pasUtramAM dareka tIthaMkaranI " saMtabhUmi " sUcavIe * Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13] sthAnAMgata [ vyAkhyAna chIe. te be prakAranI. eka teA kevaLajJAna pAmyA pachI keTalA kALe mekSamAga zarU thayA, ane zarU thayA pachI keTalA kALa sudhI cAlye. mekSane maMDapa UmA karanAra hoya teA te tIya karA che. tIya karInA kevaLajJAna pahelAM meAkSanA mAMDavA tUTI gayelA hAya. te mAMDavA Ume kare triAkanAtha tIrthaMkara mahArAja, mene mAtra UnnA kare che te aa mAtra mistrI tarIke, kArIgara tarIke nahi. kArIgara krANu ? gaNudharA. jyAM sudharmAMsvAmIjI pratiSedha, samyaktva ane dIkSA pAmyA tyAM mokSane navA mAMDavA UbheA karavA joIe, tethI khAra aganI racanA karI. meAkSanA AkhA mAMDavA UbhA karavAnuM kAma gaNadharAnu bhagavAna sudha/svAmIjIe mekSamAganA pravAha vahetA rahevA mATe khAra aMgenI racanA karI. jagatanA jIvAte mekSanA mAge lAvavA mATe viniyoga saMpUNlR paNe che te mATe dvAdazAMgInI racanA karI te racatAM AcArAMga, sUyagaDAMga racyA. te racyA chatAM vastunu saMpUrNa pramANa khyAlamAM na Ave tyAM sudhI AcAravicAranI vyavasthA krAmanI nahi, tethI ThANAMgajInI racanA karI. meAkSane mAMDave AkhA UmA karavA te gaNudharAnuM kAma hatuM. te aMge viniyeAga nAmanA bhAvane bheda, ane tene aMge bAre aMganI racanA karI. tANAMthamAM vastunI yattA karI. sutArane khAnAM pADavAM hoya, paNa pATiyuM kevuM jADuM te khyAlamAM AvavuM joI e kiDayAne cekaDI pADavAnI hAya, paNa hrAnnanI laMbAI paheALAjI khyAlamAM AvavI joIe. tevI rIte vargIkaraNathI mattA AvyA vinA AcAravicAramAM Avele manuSya vyavasthA karI zake nahi. bhavavyAdhinA DaoNkaTara jinezvara pAMcamAM ThANAmAM pAMca mahAvratA. tIrthaMkarA dezanAmAM pahelI prarUpaNA kai kare? pAMca mahAtrAnI, pahelAmAM pahelI prarUpaNA pAMca mahAtratAnI kare. AcArAMgamAM mahAvIrane aMge adhikAra cAlye. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] sthAnAgasUtra [ 193 tyAM paMcamahAvratanI dezanA dIdhI. tIrthakarone pahelo saMdezo kahevAvALA dhyAnamAM rAkhaje ke paMca mahAvratanI jaDa na hoya tevI dezanA te dezanA nathI, paNuM vetAlane saMdezo che. mokSanA speziyAlisTa DokaTara, te roga pracAra pAme tevuM kare te adhamamAM adhama kahevAya. jeNe pitAnA karma tayAM che, tevA eka aMze paNa karmabaMdhanuM kAraNa karI de te adhama kaTimAM AvI jAya. jinezvara eTale bhavavyA. vinA DakaTara. bhavyAdhi kema aTake? bhavayAdhi utpanna na thAya te kare. temAM ja mazagula rahe. DaoNkaTarane ghera rahela kampAunDara DaoNkaTaranI dhAraNAthI viruddha karanAra hoya te beImAna kahevAya. tIrthakara bhagavAnane ghera nekarI karIe chIe, nijArAne pagAra Ape che. ene tyAM rahele kampAunDara baMdhanI, AvanAM kAraNe piSe te te vakhate khAsaDAM khAIne javuM paDe. pUjAmAM thatI AzAtanA pUjAnI, puSpanI vidhi-" jApajI" "zrAvidhi mAM kahelI che te upara pUjA karanArA lakSa rAkhe te phAyado kare. snAna karatI vakhate oraDImAM bAjaTha upara besavuM. cAre bAju thALuM heya temAM pANI ekaThuM thAya. hAI rahe tyAre pANI kADhI nAMkhe. paga kerA karavA. paga kerA thavA joIe te dhyAna rAkhavuM. "oTalAnI kinAra para snAna karavuM te kIDIonA dara pUravA mATe che ema kahevAya. jyAM jinamaMdiramAM jAya tyAM guNone ciMtavata anumodanA karavI, paNa ApaNe te dukAne jaIe chIe ema ciMtavIe chIe. nirmaLa TAImamAM kAM kacaro nAkho cho ? jyAM jinezvaranI pratimAnA darzana thAya tyAM namaskAra. pUjAmAM Ave tyAre traNa khamAsamaNa dIdhA vinA besAya nahi. idra jevA dUra beThelA paNa traNa vakhata jamIna para mAthuM aDADe. khamAsamaNa de paNa kAM khAvAnI sthiti che. daherAnA bAraNuM AgaLa bhagavAna dekhAya tyAre namaskAra. rAjasabhAmAM bAraNAmAM pese tyAM ghUMTaNIe paDavuM paDe che. maMdiranI aMdara jatAM 13 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna AzAtanA thaI heya, AzAtanA thAya che te koI TALatuM nathI, AzAtanA pahelI TALavA jevI cIja che. AthI traNa "nirIda judI rAkhI che. eka gharanA kAmakAja cheDIne maMdiranuM tapAsavAmAM. maMdirane tapAsIne gabhArAmAM pese tyAre bIjI. tyAM bIjuM ciMtavavuM nahi. trIjI aMgapUjA pachI. A pApanI birAhi nathI paNa vyApAra aMtaranA niSedharUpa nihAda che. bIjA vyApArane baMdha kare tenI siddhi che. pahelI je bAraNa AgaLanI te kadAca pAparUpa tethI nirIdi bIjA AgaLa pAparUpa nathI. dezanAnA kAryanI paNa nihi ahIM che. badhAM padAtho bhaktinI hadanA hoya, pramANanI hanA na hoya- jinezvaranI bhakita aSTa prakAranI pUjAthI. te bane teTalI vibhUtithI. bhagavAnanI jarUrane mATe pUjA karatA nathI e khyAla rAkhaje, jema devendrae, devatAoe meru parvata upara abhiSeka karyo. te vakhate bhagavAnane navaDAvavA mATe keTaluM pANI joIne tene vicAra karyo? ATalA sarakhA bhagavAna. meTA kaLazane zuM kAma hatu? bhAgavAnanI kAyAne aMge leTo pANI basa hatuM. e badhuM bhagavAnane mATe nathI, bhakitane aMge che. zakti hoya teTale lAbha kare kaLaze jajanane lAvIne devatAo abhiSeka kare che. jinezvaranI bhaktine aMge pramANane muddo nathI. ullAsa pramANe bhakti. caMdana vagere pUjA karIne UtaratAM zAMtapaNuM na javuM joIe. caMdana te bagaDyuM nathI. caMdananA to kuMDAMne kuMDAM DhoLAya temAM vadhe nathI, paNa mudrA bagaDavI na joIe. je ATaluM kharca dharmanimitte thAya che teja AzravathI bace che. kesarane kUvAne kUvA caraNa upara DhALa. pANI, caMdana, kesara badhAM padArtho bhaktinI hadanA hoya, pramANanI hadanA hoya nahi. snAna, caMdana, vilepana, kesara mahArAjane mATe nathI, bhaktine age che. Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 195 muddo sugaMdhane puSpa je susaMdhI, sArAM heya, tenuM pramANa heya nahi. devaka, uttarakuru, himavAna uparathI puSa, kamaLo lAve, paNa te vAsI na joIe, tAjAM joIe. pavitra bhAjanamAM rahelA joIe. ahi vidhi jarUrI che. tame kahe che te avidhi kevI rIte pUravAra karavI? pote puSpa parovyAM, hAra caDhAvo che ke nahi ? kulane parovavAM te kiyAmaNuM. ema je kahe che tayAM te kilAmaNA nahi? kamaLa ukheDIne lIdhAM. trasanI jayaNuM, dI ughADe baLavo na joIe. pUjA vageremAM ekeMdriyanI dayAne bahAne je leke kahe che te kahelAM kALajAvALAM che. ekedriyanI dayA Ave te ghaNI sArI vAta che, phUlanI mALA upara te vakhate bhamarA jhaMkAra karI rahyA che. mALI pAsethI kUle letI vakhata vaNikRvidyA na karavI. paryASita lanI manAI kare che, tAjAM phUla lakhe che. ilekiTakane dIvo prabhu AgaLa mUkavAmAM Ave che te yogya nathI kAraNa ke dI5kapUja vagere je cAlelAM che te mAtra sugaMdha mATe. dIvo baLate heya te gaMdha heya che, ilekiTrakamAM gaMdha nathI, ghInA dIpakanuM sthAna vijaLI le te yogya nathI. dI ajavALA mATe nathI. je tema heta te dIvA divase karavA nakAmA thayA. ajavALA upara jAo cho paNa muddo sagaMdha upara rAkhavAnuM che. ilekiTakamAM sugaMdha nathI, ApaNe te sugaMdhane mATe eka dI rAkhI mukIe chIe. je pramANamAM ghI baLavAnuM teTalA pramANamAM sugadha phelAvAnI. eka dI kare, teTalI budi jALavI rAkhI. sugaMdha upara tatva rAkhyuM nahi. sugaMdhane muddo na rahetAM lAITane muddo thaI jAya che. zaNagAra karanAre mULa dhyAnamAM rAkhavuM joIe dIpakapUjA prakAzane mATe che ke sugaMdha mATe che? lAITa hamaNAM thaI che, pahelAM tela hatuM. tenA dIvAmAM ajavALuM vadhAre che. ajavALA upara mudo hoya te tela te hatuM ne. daherAM, upAzrayanA maDI Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAgasava [ vyAkhyAna dAranA hAthamAM vahIvaTa che. tene zobhAnI paDI hoya, paNa dharmiSThone dharmanI paDI heya. IlekiTraka zobhAne mATe kare che, bhAvanA zI che? ghInuM tattva samajyo nathI. moTuM derAsara, eka dI karyo, tethI cAle nahi. lAITathI ghInA dIvAne dhakko lAgyo che. jyAM pariNAma baruM AvavAnuM hoya tyAM baMdha rahevuM joIe. lAITane aMge ghaNuM darzana karavA Ave che, ema je kahe te vezyAne nacAve te ghaNuM Ave. ahIM leke nA AvavA upara tatva nathI. prabhunA darzanamAM sugaMdhane haDAvI te vAtAvaraNa kharAba thavAnuM. darzana karavA AvavAvALA pAMca TakA mukha tarapha paNa paMcANuM TakI racanA karI hoya te joIne jAya che. ochAmAM mukha dhArIne jonArA keTalA? zaNagAra karanAre mULa dhyAnamAM rAkhavuM joIe. baMdhAraNa zuM hatuM? cha vAge daherAsara baMdha thatAM hatAM. have te jaina zAsanamAM vasAvADa thayo che. kayuM sAhitya keNe vAMcavuM, zu pAsa thavAnI jarUra nathI? tIrthakaranA kahelAM vacanane AdhAre gaNadhara gUMthe A baMdhAraNa hatuM. haribhadrasUrijI, hemacaMdrasUrine kahevuM paDyuM "hA" "saMja" A pUrva SinA vacana che, ane tene AdhAre manAtuM. atyAre te kAgaLa kALA karatAM AvaDe te mAnItA thayA. kuve kANuM paDayuM che. je leTAmAM kANuM paDayuM hoya to pheMkI daIe. tema mudraNakaLAne lIdhe, ajJAnatAne lIdhe e badhuM thayuM che. dekhelA pramANe karelI TIkA bIjA pAse dhAve tyAre pAsa thAya. abhayadevasUri sarakhAne mATe Ama hatuM. bhagavAnanAM vacana sAMbhaLavA nathI, nevelo vAMcavI che ane jaina dharma samajI le che, te te kevo samajAya vastusthiti dekhavI nathI, bhagavAnanI AgaLa iMdhaNIo nAce, AvavAvALAnuM dhyAna bIje na hovuM joIe, mATe leke darzana karavA Ave che tene mATe karavuM te dhAraNuM keTalI anukULa che? Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e'tAlIsamu ] sthAnAganna [ 197 bhAyakhA e badhuM bhagavAnanuM smaraNa karAve evu' hAvu joie dIpakapUjAnuM prayAjana zuM che ? temAM dhakko lAge tevuM karavu joie ? ghInA dIvA svAdhIna che. vIjaLIteA dIvA utpAta karaze, te tamArA hAthamAM nathI. vIkaLI pAMca miniTa baMdha thaze te daherAsara lUMTAze. vIjaLI dAhaka che. tenA piraNAme mUrti lAmAM zyAma thayelI che. kArIgarI, kaLA, dRSTatA evAM heAya ke jethI bhagavAnanuM smaraNa thAya. ghInA dIvA ajavALA mATe natho, sugadhane mATe che. sugaMdhanA dIvAne dhakko na lAgavA joie. vIjaLI peThI tA utpAta thaze e cesa che. deharAsara rAte aMdha ja rahe evA niyama nathI. adhikAra che. rAtrijAgaraNa, occhava kare che. pratikramaNu karyA pachI dahere jAya te vividha che ema kahe che e prathA khATI che. AtinA samaya AratI utAravAnA TAima kayA ? pUjanathI judI AratI karIe chIe. trikALapUjana hoya teA sadhyA vakhate AratI Utare. pUjAjanmAbhiSeka AAda sUcavanAra jinezvaranI AMgI zAne mATe che? lAkhAnA dhareNAM zAne mATe che? chadmasthapaNAnI bhAvanA bhAvavA mATe. janma vakhate meru parvata para lai jAya te vakhate mugaTa caDhAvelA che, janmAbhiSeka vakhate vastrAbhUSaNu hatAM ke nahi ? keMdra zuM zuM na kare te dhyAnamAM le ! jene bhakita karavI hoya te vAta dhyAnamAM le. jemAM cekakhA zabdo na hoya temAM mona rahevuM e zreyaskara che. vyAkhyAna : 42 ISArUpI gnine bALI nAMkhanArI A viniyAganI pravRtti gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAja bhavya Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna zuM ? jo vAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamAga / pravAha vahevaDAvavA mATe, aMtarajIvAne potAnI mAphaka kalyANanI prApti thAya teTalA mATe peAte pratikhAdha pAmyA, dIkSA grahaNa karI, pachI bAra aganI racanA karI. bhAvamAM ullAsa laIe teA khIjA matavALAne paNa ullAsa hoya che. kAyAnuM abhinayana dareka dharmoMvALAne hAya che. abhinayana dhama kriyA kare te vakhate hoya che. AthI tene ekalAne bhAva nathI kahetA. praNidhi, pravRtti vagerene kahe che. chelle viniyAga bheda-jevuM mane phaLa thayuM tevuM khIjAne thA te viniyoga, irSArUpI agnine bhALI nAMkhanArI A viniyoganI pravRtti che. iMdra caMdrapaNAmAM rahyo thakA baLI rahyo che. kAi tapasyA kare teA ene maLe che. IMdrAsananI janmyA para nidrAsana khelAvI de, khIjo keI rakhe iMdra thai jAya. jo IMdra sudhI IrSAnI ANu pravartelI che te| sAmAnya jIvanuM pUchavuM ja peAtAne eka guNa maLelA hAya te bIjo guNavALA kahevAya tA cAra AMkhA. zeThIAne bIjo zeThIe thatA dekhAya te cAra AMkheA. hRdayanI hALAmAM tApa che, irSAneA tApa che. e tApane kharekhara bujhAvanAra hoya, nirmULa karI nAMkhanAra Aya te te viniyAgabhAva che. ethI ja jinezvarane dIvA samAna kahyA viniyAgabhAvanI utpatti jyAre IrSAnA dAvAnaLa hAlAI jAya tyAre thAya che. vicAranI aMdara tema ja "namoghuLa'mAM jitezvarane dIvA samAna kahyA. ' muvaLapar3ena vIra, 'honaparavALa''. zakA--dIvA karatAM sUrya, maSTi vagere tejasvI vastu hatI, dIpaka zabda zA mATe vAparyAM? samAdhAna-dIpaka zabdathI dhvanita karI zakAya che ke viniyoga karavAnI sattA dIpakamAM che. sUrya, caMdra, maNi, hIrAmAM nathI. sUryathI bIjo sUrya UbheA na thAya, grahathI bIjo graha utpanna na thAya, paNa dIvAthI bIjo dIvA thaze. dIve bIjAne peAtA jevA kare. e tAkAta dIpakamAM che ke bIjAne peAtAnA jevA karI de. prakAzana chArA na hoya tevAne nyAtarUpa karI de. jineza je jIvA evA "" cr Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 18 hoya ke jemAM dharma pAmavAnI, pALavAnI tAkAta dekhAtI na hoya, siddhinA svapna paNa na hoya, tevA jIvane pitAnI lAInamAM lAvI mele. mokSapaNuM pAmyA, sAdhupaNuM pAmyA, ene japatarUpa karI de te tAkAta dIvAnI che. je cha dharma pAme che te jIvonA hRdayamAM irSAne chaTo hovo joIe nahi. ene te eka ja hoya ke sarva cha kalyANa sAdhe kema? viniga IrSAnA dAvAnaLane olavI de. emAM ja jene matanI zreSThatA A bhAvanAne aMge gaNadhara pratibodha pAmavAnI sAthe bIjAene tarUpa karavA mATe, dharmamAM tatpara karavA mATe, dvAdazAMgInI racanA kare che. temAM pahelI AcAra mATe AcArAMganI, vicAra mATe sUyagaDAMganI ane iyattA mATe ThANAMgajInI racanA karI. jene matanI zreSThatA hoya te te lekenI abAdhAthI. ahiMsA AcarIne kalyANanI keTi batAvI mATe tame nigodanI vAta karo temAM ame samajIe nahi paNa sahama eke driyanI vAtamAM samajIe, tamArA zAsanane vaLagIe chIe te " hiana" arthAta hitanA upadezathI. jyAM dekho tyAM athathI iti sudhI hitanI vAta, dita sivAya bIjI vAta nathI. tethI sarvajJa mahArAjanA ApelA AgamamAM AgaLa de, pAchaLa dekhe paNa tyAM vAta hitanI ja. je parIkSAne aMge upayogI che teno kaMTALo Ave. ahIM pApanAzanI vAta, jyAM jAo tyAM pApanAzanI vAta. zA mATe? karmanijarAne mATe. eka bAju parigrahanI chUTa Ape, bIjI bAju parigrahanI niMdA kare tevuM ahiM nathI. kaI paNa vacanamAM virodha na Ave tevuM vacana ahIM che. matanI satyatA mAnI laIe paNa azakaya hoya to satyatAne zuM karavAnuM? zeSanAgane maNi pANImAM nAMkhIne pachI te pANI ApIe te cAhe te javara hoya to cAlyo jAya. vAta sAcI, paNa maNi kayAMthI lAvavo? cAhe te unALo hoya, caMdrane lAvIne ahIM besADI de te garamI na rahe. sAcI vAta, paNa caMdrane lAve kayAMthI? Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna evI rIte sarva sAco rasto kahyo hoya temAM vAMdho nahi. temAM TApaNuM na hoya, paNa vAta ja karavI azakaya hoya to? tema nathI. tethI jene mokSanI icchA hoya te te sAdhupuruSoe te rastA grahaNa kare che. samyagdaSTi mekSa sivAya keIne paNa Icche nahi zaMkA-mumukSu, saMta, sAdhu traNa zabdo zA mATe melavA paDayA ? sAdhupuruSoe grahaNa karyo tethI te zakaya anuSThAnapaNuM thaI jAta, te traNane levAnI jarUra zI? samAdhAna-jeo avi tivALA che paNa zuddha zraddhAvALA che, temane mokSane choDIne kazuM paNa sAdhya heya nahi te mumukSu. kahe mekSa ja joIe te mumukSu. keTalAka evA che ke jene mekSa paNa joIe. jyAM sudhI eka pudagalaparAvarta saMsAramAM rakhaDavAnuM heya, tyAre A paNa joie-mokSa paNa joIe. paNane badale jakAra AvI jAya, mekSa ja joIe. lauM chuM, rAkhuM chuM, vadhAruM chuM, badhuM karuM chuM paNa tatva nathI. sipAI joDe heya. keTa tarapha laI jatA hoya, deDAvIne laI jato hoya te paNa javuM paDe, tethI korTamAM javAno rasa thayuM che ema nathI. manamAM samajIe chIe ke jANI joIne daMDa bhegavavA jevuM che, aMdara rasa nathI. tevI rIte AraMbha, viSaya vagere na chUTayA hoya te the guNaThANe. ahiM chUTI jatA nathI. jema manuSyane khaNavAnuM thAya che. khAsa khaNatI vakhata lehI nIkaLavAnuM, herAna thavAnuM bhAna bhUlI jAya che, chatAM emAMnuM eke khyAla bahAra nathI, vikAramAM bhUlI jAya che paNa khyAla bahAra nathI, samyagdaSTi saMsAramAM paTakAya che, mekSa sivAya bIjAnI IcchA nathI chatAM athaDAya che. khasane aMge khyAla bahAra nathI. vedanA vadhaze, baLatarA thaze te samaje che, vikAra samaje che chatAM caLanI vakhate cUra che, paNa samyagdaSTi mekSa sivAya keIne paNa tattva tarIke icchanAro hote nathI. Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [rA mehanIyanI javAbadArI kama upara jatI nathI mAnyatA, zraddhA ane pratItinI sAthe vartana thaI jatuM heta, pratIti ane vatanane AMtare na hota, te darzanamohanIya ane cAritramohanIya judAM rAkhavAM paData nahi. keTalAkane pratIti heya chatAM vartana na hoya. je pratItivALAne vartana hoya to darzanamohanIya ane cAritramohanIya be bheda pADavA paData nahi, ane te karmanuM nAma ja me hanIya na rAkhatA bIja karma upara bIjI javAbadArI che. jJAnAvaraNIya karma jJAnane rokI de, mehanIyanI javAbadArI jJAnAvaraNIya karma upara jatI nathI. mUjhave eTale IjALa. pahelAM dekhIe kaI nathI, pachI dekhADI de che. dekhanAranI AMkhe aMjAI jAya tevI rIte IMdrajALiye kare, tema AtmAne AMjIne AtmA pAse kAma karAvavuM te mohanIyanuM kAma, jJAnAvaraNIya jJAnane DhAMkIne besI rahe. mehanIya DhAMkIne besI rahetI nathI. iMdrajALiyAnI peThe navuM dekhADe eTale jhaMpalAve, jene vaI Ave te pahelA kSaNe sAvaceta, jANe che, paDI jAuM chuM. vaI maTavI joIe. ghaNI davAo khAdhI, vaI maTatI nathI. jyAM vaI AvI te vakhate bebhAna. paDaye ja chUTake. pATo, pathare paDe heya, te ja paDe. tevI rIte ahI jIva jANe ke A karmabaMdhanAM khAtAM, rakhaDapaTTI thavAnImekSa dUra thavAne, te jANe chatAM mehane vAyu UchaLe. AgaLa apratyAkhyAnI, pratyAkhyAna kaSAye mAnyA. ubhaya vipAkI kaSAyonA pule che. mUMjhAIne prakRti thatI hatI te AtmavipAka na kahevAta. siddho jIvavipAka joDe che. pumalavipAka che. jIvavipAka che. jIvane vipAka veThavuM paDe che te jIva tarUpe pariName te zraddhAnuM zuM thAya? IchA te mekSanI khasa khaNatI vakhate vikAra vagere khyAla bahAra nathI. darzanamohanIya kSaya thaye heya to teTalA mAtrathI cAritramohanIya tUTI ja gayuM hoya te niyama rahe nahi. tAtvika mokSanI irachA. IcchA Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna meAkSanI. khasane khaNutI vakhate khaNunArA meAja mAne che. kAi khaseDe. te te vakhate mArI de. hAtha pakaDe te kaDavuM jhera jevuM lAge, paNa khasa vadhAravA kaoNM udyama karateA nathI. telanA khArAka khAIe, pANI pIe te khasa thAya che, mATe teveA khArAka khAie ema kAnnae kahyuM ? khasa khazuvAnA vikArane lIdhe ramuja mAnI hAya tA paNa khasa UbI karavAne koi taiyAra thAya nahi. ceAthe guNuThANe rahelA Arbha, viSaya ane kaSAyaneA tyAga karI zakatA nathI te paNa bhavuMtarane mATe Arbha vagerenI bhAvanA hrAya nahi. ahI viSaya, kalAyAM AtaprAta thai gayelA che paNa bhavAMtaramAM maLeA evuM svapnAmAM paNa na hoya. tema mehanIyane AdhIna AraMbha, parigraha, viSaya ane kaSAya na dheADI zake te pazu te AraMbha vagere bhavAMtare maLe tevI bhAvanA thAya nahi. niyANuM bAMdhatI vakhate jIva mAga'thI khasI jAya che. te vakhate ghaNe bhAge mithyAtvamAM AvI jAya che. AvatA bhavamAM meLavavA mAgyuM eTale khasa UbhI karavAnA rastA khALyA. Akho divasa magaphaLI satrAya khIjuM khAvuM nahi, udharasanA vikArane jANavAvALA khasa ke udharasanI vedanA vakhate tatpara thAya nahi. navI khasa UbhI karavA mATe, TakAvavA mATe kAi udyama kare nahi. samyagdarzana pAmyA hAya, vartamAnamAM viSaya, kaSAya vagere na kreDI zake, paNa bhaviSyanA viSaya, kaSAya vagere taraph lakSa na hoya. cAra majala oLaMgIe teA mekSa meAkSa ja joIe tyAre mumukSu. ahI pahelI majala pUrI thai ema eka apekSAe kahIe, cAra mukAma-majala eLagIe tA meAkSa. anaMtAnubaMdhInI majala. hAjara UbheleA na dekhAya te te khasyA che e dekhAtuM nathI. janaprayAgathI adRzya thayelA hAya te sAkSAt na dekhAya te chAyA dekhAya. chAyA na dekhAya te paNa pagalAM mAlama paDe. anumAnathI mAnI zakIe ke keAI ajanavALA AvyA hatA. na dekhAyale manuSya gayele che ema mAlama paDe che, tevI rIte ana Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ] rathAnAMgasUtra [ 203 tAnubaMdhI aMjanakaraNe raheluM che. kayAM rahyuM che, zuM kahe che te mAlama paDatuM nathI. pele chAyA ke pagalAM dhArAe mAlama paDe tema anaMtAnubaMdhI jAya tyAre tenuM cilDrana paDe tyAre samajavuM ke eka majala thaI. aDhAre pApane pApa tarIke otapreta thaIne mAne e cina, aMjanakaraNavALe cAlyA gayA to paNa pagalAM rahyAM. tema anaMtAnubaMdhI cAlyo jAya tenI nizAnI e ke-khe paNa pApasthAnaka tarapha anumodanA thAya nahi. pApa tarapha dhikkAra e dharmanA citra tarIke zAstrakAre rAkhyuM. audAya, dAkSiNya ane pApajussA-pApanA tarapha dhikkAra. jarmane mAnatA hatA ke liA teDayA tenI darakAra nahi, paNa zatru tarapha dhikkAranI najara te tUTI nathI. mana, vacana ane kAyA e badhI sAdhanasAmagrI moharAjA kabajAmAM le paNa mohanI tarapha dhikkAranI najara khase nahi te dharmanuM citra. aDhAre pApasthAnaka tarapha dhikkAranI najara thAya tyAre pahelI majala pUrI thaI samajavI, pahelI majalamAM vadhAre vakhata na rahevAya. ekavAra vAMdara kALajuM levA jhADe jAya te chUTI jAya, pachI vAraMvAra chUTavA na pAme. meharAjAnA sapATAmAM kALajuM ghare heya ne AvI gayo te ekavAra Tai paNa vAraMvAra chUTato nathI. e sivAya trIjo rasto nathI koI paNa samaktiIne bIje bhava pApathI viramyA vagarane heti nathI. bIje eTale manuSyane bhava.cothA guNaThANAnI sthiti kAMIka adhika tetrIsa sAgaropama rAkhI, ane samyaktvanI sthiti chAsaTha sAgaropama adhika rAkhI. zaMkA-cothe guNaThANe samakti. samaktinI sthiti chAsaThanI te cothA guNaThANAnI sthiti tetrIsa kema? samAMdhAna-janmathI AMdhaLa, laMgaDo thaze dIkSA na laI zake te paNa samakitIne bIje bhava pApathI viramyA vinAne heya nahi. kAM te pApathI virama, nahi te samakitamAMthI rAjInAmuM Apa! bIjA bhavane mATe A be zarata che. e sivAya trAje rasto nathI. tetrIsa sAgaropamathI Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna adhika cothA guNaThANanI sthiti rAkhI che te AthI. hAjarI Ape temAM bhAga maLe dezavirati e saviratinI tAlIma. sAdhu thavAnI nizAnI. chellAM cAra vratanuM nAma sAdhupaNAnI zikSA. atithisaMvibhAga eTale sarvavirati tarapha ekasarakhI bhakti nathI maLI tethI sodo kare che. bAnuM Ape che. je guNa nathI maLI zakate, meLave che e ekkasa che. jema anAja khAvA joIe che, ke ThAra khAlI che te khetaramAM vAvetara karavuM paDe. tema sAdhutA, sarvavirati e kSetra che. enI aMdara vAvetara karuM chuM. emanA mokSanA anuSThAnamAM madada karanAra thAuM chuM. duniyAmAM hAjarI Ape to temAM bhAga maLe tema sarvaviratimAM madadagAra thAuM te bhAga kema na paDe ? emAM zikSAvratanI zIkhavAnI vRtti Ave che. zaMkA-supAtre dAna kare che te zuM kare che, zuM cheDe che? samAdhAna-duSkara kare che, durityaja choDe che. zaMkA-laTI pANI, rATalIne TukaDo Ape temAM duSkara zuM karyuM? zuM dutyaja choDayuM? samAdhAna-daza hajArano karatAveja lakhAvyo. nIce sahI karI. temAM zAhI keTalI vaparAI tenI kiMmata kaI nahi. kalama ghasAyAnI kiMmata kAMI nahi. AMcako zAne Ave che? jakhamadArIne Ave che. kalama ghasAyAne, zAhIne AMcake nathI. loTI pANI, reTIne TUkaDe Ape temAM saMyamanI dhAraNa thaI, e duSkara thayuM mamatA chUTI e dutyaja thayuM, mane saMyama maLe e buddhithI saMjamavALAne madada kare che. Ape che TukaDA paNa je Ape che te badhuM hovAnA bahAnA tarIke Ape che. lAkhonI miTukata choDavI-chADavAne lAyaka thAuM te mATe Ape che. tyAgamAM madada, tyAga meLavavA mATe Ape che. reTInA TukaDAnI kiMmata nathI paNa bAnA tarIke Ape che tenI kiMmata che. saMsAra upAdhimaya che. ahiM rakhaDAvanArI cIja che. mahAtmAne tyAmamAM madada karuM te tyAga meLavanAra thAuM. AthI leTI pAyuM, ne reTIne TukaDe, saMyamanuM bahAnuM. AthI atithi Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMtAlIsamuM ]. sthAnAMgasUtra [ 25 saMvibhAgane bAramA vratamAM rAkhyuM te vyAjabI che. ATha vAgha samAna ATha kamene dekhe sAmAyika, dezAvakAzika, pauSadha, atithisaMvibhAga e badhAM saMjamane kheMcanAra che. tene mATe jaNAvyuM che ke - " tattAyagolakappo pmttjiivo'nivaariyppsro| samvattha kiM na kujA pAvaM takAraNANugo // " | (to go jA. 282) eka vakhata eka manuSya jaMgalamAM sUtele, jyAM jAgyA tyAM parvatamAMthI ATha vAgha nIkaLI AvyA che. bhayane zuM pAra rahe. bhAgavA mAge che. AgaLa dekhe te aMgArA bharelI khAI che paNa koI nasIbajege vacamAM leDhAnuM tapeluM pataruM paDayuM che. leDhAnA patarA upara paga melIne khAI vaTAvI javI joIe. AMgaLIthI cAle te A paga maka paDe nahi. paga melanArane kaThAnuM durlakSa thAya kharuM? sAmaTa nathI kudI zakato tethI vacamAM paga mUke che. sAmaTe kudI zake te paga vacamAM make nahi. jyAre samyaktva pAme tyAre muzApharI karatAM rAta paDI hoya, game tevAM sthAne paDIe. savAra paDe tyAre sUjhe kayI dazA ! mithyAtvanI dazAmAM karmonI sthiti ke mokSanuM kAraNa mAlama paDe nahi. baLada ja . nIra pIe, ghAsa khAya ane jiMdagI pUrI kare-hAlata thAya. tema kuTuMbanA baLada janmelA chIe. kamAI, kuTuMbanuM poSaNa karIe, jiMdagI pUrI thaI, eTale hAlatA thaIe. janmanI bhIMtamAM kANuM che paNa sUjhatuM nathI. sUryodaya na thayo hoya tyAM sudhI sUjhe nahi. pahelA janmathI ahIM AvelA chIe chatAM samyaphavarUpa sUryodaya na thAya tyAM janma tarapha najara jatI nathI, "mRtaka na dhruvam " baMne bAjunI bArI baMdha hoya tyAre aMdhArI koTaDI che. samyaktva vinA jama aMdhArI koTaDI je che. janmanI vAtomAM lIna thaIe chIe. aMdhArI koTaDImAM keda paDele keTaDImAM musApharI kare che. janmathI maraNa vaccenA badhA Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vicAra karIe chIe, paNa janmanI pahelAM zuM hatuM, maraNa pachI zuM thaze tene vicAra Avato nathI. ghera rAtrimAM jhADanI ghaTAmAM sUtele zuM dekhe? tema janma, maraNanI koTaDImAM gherAyele kAMI paNa dekhate nathI. samyakRtva thAya tyAre AMkha UghaDe, jema ATha vAgha dekhavAmAM AvyA tema ATha karmane dekhe. pratibaMdha tene paMcAta ATha karmathI bacavAne raste kayo? mokSa. mekSe pahecu te karmanA paMjAmAMthI bacuM. mokSe javuM zI rIte ? je kaI samakitI heya tenI sahAyathI. navuM samyaktva pAmanAre saMsI paMkiya sivAya heya nahi. jUtA samakitavALA ekeMdriya vagere heya. jayAre navA samyakatvavALA saMzo paMcaeNkiya hoya to te mAbApathI janmelA ja heya; AthI kuTuMbanI aMgArArUpI khAI vacamAM AvI. have zuM thAya ! tyAre tyAM AgaLa pataruM leDhAnuM, aMgArA karatAM loDhAne dAha sajjaDa che. aMgArAmAM paga melAya te aMdara Utare che. teDhAmAM sIdhe philo thAya paNa aMdara na Utare. kudavAvALAne jamIna majabUta joIe. pANI hoya te phelaMga na mArI zakIe. dezavirati eka apekSAe A mamatAne vadhAranAra che. cheTe rAkhyuM hoya te mArA tarIke pratibaMdha na thAya. virati rAkhIe te ATaluM khape che. virati na hoya to je vakhate je hoya te khape che. jene tyAga nathI tene lIlotarI sUkavIne rAkhavI paDatI nathI. jene pratibaMdha hoya tene paMcAta hoya che. je ucI jJAtine hoya tene pANI pItAM ghara jovuM paDe. musalamAna ke DheDane ghara jevuM paDatuM nathI. jene vrata, paccakakhANa, dezavirati heAya tene tapAsa karavI paDe, sagavaDa karavI paDe. jAnavarane ghara pUchavuM paDe nahi. je Ave te khape. dezavirativALAnuM lakSa sarvaviratirUpa kAMThA tarapha mahenatanuM sthAna che temAMthI bacavAne rahe che, aviratimAM bacavAne rasto nathI. tapelA patarAmAM paga mele tenuM dhyeya kAMThA para Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e'tAlIsamu' ] sthAnAMgasUtra [ 207 paheoMcavA mATe, savitarUpa kAMDA tarapha dezavirativALAnuM lakSa heya. dezathakI virati gRhasthane hAya. sAdhu dharmImAM talona hAya tene dezavirati tA hoya ja. pApanI viti thavI joI e. cAhe te sarvathI ke dezathI virati kare. samyaktva pAmyA te bhavAM saMjogane AdhIna na choDI zakA. khIjA bhavamAM kAM te virati kareA nahi / samyaktva jAya AthI tetrIsa sAgaropama adhika cethA guNuThANAnI sthiti rAkhI, samyaktI jIve aDhAre pApasthAnakAne pApasthAnaka tarIke mAnIne tenI tarapha dhikkAranI najara karI dIdhI. zeTha ane cAra [ ] pahelI majala. eka zeThIAne chekarA eka. zeTha dhanADhaya. cAre cheAkarAnuM khUna karyuM. kAI hatuM niha evI jagA para mAryAM. sarakAre pakAyA. sAbita na thAya tyAM sudhI AropI tarIke kedamAM rAkhelA che. zeThazeThANItI enA upara kevI dRSTi hAya! zeThe upara gune AvI gayA. zeThane kedamAM rAkhyA. kedImAM rivAja che ke e jagu joDe javAvALA thAya te| sipAI joDe Ave zeThane jhADAnI zaMkA thAya te vakhate cAra kahe teA sipAi Ave. cAra jANIjoine kahe mATe nathI javuM te zuM thAya ? zeTha zAhukArIgunAne aMge AvelA che. khArAka gherathI Ave che. AmAMthI Ape te! jhADA vakhate sAthe AvuM epa ceTara De. verane aMge dekhIe te| hada thai gaI. buDhApAmAM chekarA tene mArI nAMkhele A cAra che. zeThane rAja rAja thADu' ApavuM paDe. zeThANIte thayuM ke ahIMthI rAMdhIne ekaluM te AvA cora jevAne Ape zeTha chUTI gayA. zeTha kahe mAru zuM thAya ! virAdha jANyA chatAM kaMika krUravuM paDe svArthI sAdhA mATe. tema kuTuMbakabIaA, badhuM' AtmAnA guNune dhAta phasAmaNu AvI paDI temAMthI peAkhyA vinA pAra pamAtuM nathI khetIne, cerane cegaNuM ApavuM paDe. AkhuM zarIra e ja AtmAne ge cAra-khetI che, chatAM mane poSaNu karyAM vinA DagaluM cAlI zakAtuM nathI. zeDhANI jue nahi. karanAruM che. Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chava kuTuMba, AraMbha vageremAM pravRtti kare chatAM zarIrane khUnI, cAra samaje te A apekSAe dezavirati. Ane piSavA pUratuM pApa karavuM paDe te judI vAta, khUnIne cora dhArIne paNa vartamAna kALanI savaDa pUratuM poSaNa karavuM paDe. piSavA pUratuM, navuM vera vadhe evuM piSaNa nahi. mAtra potAnI matalaba sArI de teTalA pUratuM. pitAnI savaDa pUrI karI de teTalA pUratuM piSaNa. kuTuMbakabIlAnuM piSaNa karavuM paDe paNa te pitAne ArtadhyAnane prasaMga na Ave tyAM sudhI ApattithI bacavA mATe, Apatti cAhe to jhADe javAnI. cAhe tema thAya, mAre te dANoe Apa nathI paNa ApattithI bacavA mATe ApavuM paDe. mAre kuTuMbakabIla, zarIra, mAruM kAMI nathI. koIne mATe mAre pApa karavuM nathI Ama thAya te bIjI majala oLaMganAra lIdhA. sata-trIjI majala oLaMganArA sAdhu. evAoe zAstrane grahaNa karyuM che mATe emane mAnIe. gaNadhara dvAdazAMgI gUMthI. koI paNa jIvanA prANanA atipAtathI bacavuM te eka zuddhi thaI. traNa zuddhi kaI te agre vartamAna. vyAkhyAna 43 ThAganI AvazyakatA gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharavAmIjI mahArAje bhavya chevanA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe; mokSamArgane pravAha vahevAAvavA mATe, bhAvanA pAMca bhedomAM viniyoga nAmane bheda kahyo che. pitAnA AtmAne je lAbha thaye te bIjAne kema thAya tenA prayatnane aMge bAra aMganI racanA karI. temAM AcArAMganI aMdara AcAranI, sUyagaDAMgamAM vicAranI vyavasthA karI, paNa jyAM sudhI padArthanI iyattA khyAlamAM na Ave tyAM sudhI AcAravicAranI vyavathA sarva vyApaka thaI zake nahi. tethI kANugajInI racanA zarU karI. Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsa ] sthAnagasUtra [ ra09 pAMcamAM ThANamAM paMca mahAtrane jaNavyAM. temAM paheluM mahAvrata karyuM? prANAtipAtathI sarvathA viramavuM te paheluM mahAvrata. jaina dharmanI adhikatA zAmAM? paheluM zA mATe ? mRSAvAda paheluM kema nahi? jaina matanI, jaina dharmanI jagatamAM kAMI adhiktA hoya te hiMsAnI viti dvArAe che. mRSAvAda vagerenI viratine ochI gaNatA nathI. ochI nahi gaNavA chatAM je paheluM sthAna ApavAmAM Ave che te te prANa tipAtaviratine ja. prANAtipAtaviramaNane aMge jaina zAsananuM lokottarapaNuM jinezvaranI mAnyatA rAkhavA mAM prabaLa sAdhana gaNIe to te chakAyanA jIvonI rakSA che. rAgadveSa TALavAnuM dareka Astika kahe che. krodha, mAna, mAyA ane lobha TALavAnI vAta dareka Astika kare che, jUTha, corI ane parigraha TALavAnI vAte dareka Astika kare che. te pachI lekottarapaNuM zAmAM? jenazAsananuM lokAttarapaNuM zAmAM che? lokottara paNuM tapAsIe te prANAtipAta viramaNane aMge che. ATalAM badhA Astika matanAM zAstra chatAM ekamAM chakAyanA nAma sarakhAya nathI. jemAM chakAyanI dayA nathI, je chakAya jANyA nathI, mAnyA nathI, jAhera karyA nathI te mANasa chakAyanI hiMsA na jANe, je chakAyanI hiMsA na jANe tene ghA lAgyo hoya te vakhate lehI dekhIne cItarI caDhe, pRthvIkAya vagereno nAza te vakhate jIvanI herAnagati che ke nahi? trasa jIvane aMge herAnagatinI sthiti lakSamAM AvI jAya che tevI rIte ekaeNkiyanI herAnagati lakSamAM AvatI nathI. lehanI cItarI che, jIvanI nathI, trasakAyane aMge koI aMze dayA che. sthAvarane aMge te mAnyatA dharAvI nathI. jANyA nathI, te pachI chakAyanI hiMsA jANavI, mAnavI bane kayAMthI ? laukika dRSTimAM ane zrAvakadharmamAM phera zaMkA-zrAvakanI lattaradaSTi gaNavI ke nahi? zrAvakane dharma Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna trasakAyanI jayaNA upara. niraparAdhI sakAyane na mAravA, te jAtanu paccakakhANu-vrata che, teA te laukikadiSTa kahevIne sthAvaranA cAvanI vAta nahi. samAdhAna-bezaka laukika dRSTi gaNavI. zrAvakanI sthiti ekalI trasakAya paratve rahe paNa sthAvarakAyanI yAga lI jAya tA zrAvakanA dharmAM laukika thai jAya. sthAvara jIvAthI nirapekSa buddhivALA, sthAvara jIvAnI hiMsA nahi mAnanArA te zrAvakanA dharmamAM nathI. paccakakhANu trasajIvane jANIjoIne niraparAdhIne apekSA vagara mAravA nahi tevAM kare che. sthAvaranI hiMsAmAM pApa nathI ema mAnatA nathI. sthAvaranI hiMsA thaI, kaMi nahi, phikara nahi, caNu zI ? evI buddhi thaI jAya te| laukika dRSTi thai jAya. laukika dRSTimAM ane zrAvakadhama'mAM A phera che. sthAvaranI hiMsA vavA lAyaka te lAgI che paNa vajI zakatA nathI. paccakakhANu nathI lai zakatA paNu sthAvaranI hiMsA DUbADanArI che ema te mAne che. guNuvratA sthAvaranI dayAne mATe che. dizAparimANu tA nAgakumAra samAna dizAnuM parimANu karIne kAma zuM? dizAnuM parimANu karo ke ta karA, trasajIvanI hiMsAnA paccakakhANu te cAlu ja che te? pAlItANA puratAM jIvahiMsAnA paccakakhANa karuM chuM evuM teA khelyA nathI te! ahIM hAu khIjI kaiA paNa jagA para hai', 'naraparAdhI jIvate nahi mAravAnAM pRccakakhANu che mATe dizAparimANu karavAnI jarUra. trasanI hiMsAnAM te paccakakhANa che pachI dizA parimANu kare ke na kare teA zu? te jagAmAM paccakakhANu che. je sthAvaranI hiMsA chUTI che tenI paNa badhI. eTale trasanI hiMsA chUTI che temAM nA nahi paNa lAbhanA cAba karavAne dizAnA pratibaMdha karyAM. lAbhasamudra UchaLI rahyo che. jyAM jyAM lAbha dekhe tyAM pharI vaLe. dirayA vagara zakaTArka jeTalI jagA para dhusAya teTalI jagA para ghUsI jAya che jema navA navA sapA UThe che tema dariyAmAM mAna UThe Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ rA che, tene dabAvanAra keI nAgakumAra che paNa A mAjAne bAvanAra koI nathI. lebhasamudranA mojAne dabAvavA mATe sAdhana hoya te te dizA parimANa che. kariyAnA uchALA rAThavAne rasto baMdha kaThi baMdhAI gayo have mejane phUdavuM hoya to phUde. dariyAne bAMdhI lIdhA heya te me jo bhIMte athaDAya, AgaLa vadhe nahi. jema baMdaramAM sukhe rahevA mATe baMdha bAMdhe che, tema AtmAnI pariNatimAM sukhe rahevA mATe lobhArUpI uchALAne dizAparimANathI badhei che. dariyAnA uchALA rokayA jAya tema nathI. dariyAnA uchALAne roka vAno rasto baMdha che tevI rIte A lebhadariyAne uchALe bIjI koI rIte zekAya tevuM nathI. trilekanAtha tIrthakara bhagavAnae dizApari mANane baMdha kahele, te baMdha karyo te lebhane dariye rokAI gayo, mojA AgaLa cAlavAnI nahi. sarvathA ema nathI. kAraNa? sarvacA kahevA jaIe to guNavratanI vyutpatti karI che ke uccarelA pAMca aNuvrata aMgIkAra karelI pUla hiMsA vagerenI virati tenA phAyadAne mATe, guNane mATe uccArelAM to A vrata che. gharadhaNIne sAMDha sIdho khIle Ave aNuvratomAM ka guNa? bahAra je sthAvaranI hiMsA mAre chUTI che, paccakhANa nathI lIdhAM, te mATe kSetra thakI te paccakakhANa karanAra thAuM. jeNe dizAnuM vrata lIdhuM teNe kSetra thakI sthAvaranI hiMsAne aMge dayA na hatA te vADa bAMdhavAnI jarUra zI? jAnavarane bhaya na heya, jAnavaranI mAnyatA na hoya tyAM kSetramAM kAI vADa karate nathI. sthAvaranI hiMsAne hiMsA tarIke na mAnatA hatA te dizAparimANa karata ja nahi. sthAvaranI hiMsA dravya thakI na chUTI zakI te kSetrathI chevI zakya che te choDuM te dizAvakAzika A kSetrane mATe gopabhogaparimANu-mege pagaparimANa eTale sthAvaranI hiMsA chUTI hatI tenA upara aMkuza. trasa jIvanI dayA te pahelA batamAM karI Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna lIdhelI, je trasamAM AraMbhathI chUTI teneA bAbata. ATayyA sivAya mAre karavuM ja nahi ke je saMkalpa nakAmA thAya che tene mATe kSetrAMtaranI hiM'sAM DavA viMthAparimaNa, kSetranI hiMsAmAM bhagApabhAga. kSetrane aMge niyamitapaNa na heAya te mahAjananA sAMDhadharadhaNInA sAMDha sIdhA khIle Avaze. je kSetra rAkhyuM che. temAM nira kurApo vanArA mATe bhAgAbheJaparamANuthI 'deAzvata karyA. mana mAne tema khAvuM, mana mAne tema pharavuM, tene mATe bhegApabhAga niya mita karyA, bhAgeApabhAga niyamita karyAM chatAM keTalIka vastu vagara upabhAge daMDa levAne bahu che. jema kAyAthI Teva paDI gai che tema vacanI Teva paDI gaI che. nukazAna thatuM hAya te! sAmAyikamAM meDelAnuM citta jAya che. nathI khelavuM chatAM khelI javAya che. krama rahevAvALI cIja, udyama te nAza pAmavAvALI cIja kAyAnA vyasanane aMge nIsaraNIne dAkhale, manamAMkaDAnuM vyasana vicitra ae, nasIbamAM je haze te thavAnuM che emAM ApaNe udyama ratIbhara kAma karavAnA nathI. dharmane ghera upajavuM. temAM tamArA hAthamAM za paNa nathI. A bhavamAM udyamane jarA AAgaLa lAvI zako che, paNa bhavAMtaramAM udyamane AgaLa lAvI zake! tema nathI. lAla vinA kAMi banI zake tema nathI. mAla vinA dalAla vepAra karAvI de| nathI. dalAla (vanA vepAra thatA nathI. mAla vinA dakSAla AMgaNe caDhatA nathI. lAlanuM karma, udyama amArI. mukhyatA dalAlanI. dalAla jo dhAre teA khIjuM ja kare. mAla vagaranAne UMcA lAve, mAlavALAne khesADI de. A dalAlanI zaktinI vAta che. udyama te! Aja jiMda gImAM nAza pAmavAnA. Aja dAna dIdhuM', palaka pachI zu` che? udyama te kSaNunAzI che. udyama TavAvALI cIja nathI. je udyama thatA jAya che te nAza pAme che. kriyAkALa kSaNika, ka*kALa sittera sAgarApama sudhI. ka' rahevAvALI cIja che, udyama nAza pAmavAvALI cIja che. A jiMgIne aMge udyamane AgaLa karI zakIe. Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tetAlIsamuM ] sthAnoMgasUtra | 213 joyA vinA vicArane avakAza nathI krama zuM? amArA udyama karavAvALAone samajAvI zakIe ke uttama savaLA vaLA thAya che. mUkhAM hoya, dhaMdhAmAM paDe, lAkhA kamAya che. vakIla, merisTarA thappaDa khAya che. udyama savaLA, aLA khAlIza ? udyamane akAkSa che paNa jyAM tArI pAse udyamanuM sAdhana nathI, jyAM udyamane mATe vicArane avakAza nathI, vicAranA sAdhanA nathI, vicAra karI zakAya tema nathI tyAM zuM karavAnA ? bhADAnuM dhara levuM hoya teA pAMca dhara joie, tema upajavAnAM kyA sthAnA jo rAkhyAM pasa'dUMgI tamAre AdhIna kayAM che? joyA nathI teA vicArane avakAza nathI, tamArA udyama dAna, zIla, tapa ane bhAvanI virati karI temAM kharA, paNa tyAM laI javA mATe phakta kama lAla. tUTelA AsAmI hoya teA dalAla TakAvI zake che. dharanA dhIrIte UbhA rAkhI zake. jyAM tArA vicAra, udyama cAle tema nathI, jenI tane khabara nathI, te kA` karI ke te krANu ? kAi paNa ema na kahI zake ke me mArA mAbApane pasaMda karyAM, pachA janma lIdhA che, bhAIne pasaMda karIne bhAi tarIke AvavA dIdhA che. jai Ave teA pazu khabara nathI ke kevuM che sthAna? A bhavanI apekSAe te mAnApane pasaMda karIte lIdhA che? AkhI jiM'gItA AdhAra, ene te ApaNI parsa dagIthI levAnA nathI. mAbApane AdhAre AkhI jiMdagI. baccAM thayAM tene AkhI jiMdagI nibhAvavAnAM. temAM ApaNA udyamane avakAza nathI. jagatasthitimAM udyamavAdane AgaLa karanArA bhIMta bhUle che. dhamanI sthitimAM kama vAdane AgaLa karanArA bhIta bhUle che. dhArmika anuSkAnAmAM udyama ja AgaLa karavA joie zuklapakSI krANu ? dhArmika anuSThAtAmAM udyamavAdI te zuklapakSI, je kamavAdI te kRSNapakSa . aupazcamika, kSAyeApathamika, jJAyika sAva te dharma che. AtmAnuM. caDhavuM. AvaraNabhUta rmAMnA upazama nagerethI thAya che, paNu te kramanA yathI khanatuM nathI. mika anu Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] sthAnAMgasUtra { vyAkhyAna DhAnAmAM kramane AgaLa karIe te zukalapakSIpaNuM UDI jAya. udyamaja AgaLa karavA joie. krama sivAya jaina zAsanane kAi zatru nahi jainanuM baccuM " namo arihaMtANaM "thI ajANyuM nahi haiAya. zatrune haNe, zatru tamArA na mAnI lezeA. jarmAMnaprajAne baccA mAle -zatrune jhera karyA vinA na rahuM. te vAkya phreMcA zatru che tene ja lAgu paDe. evI rIte phrecA ane jamanAne paraspara jAtivera kahIe te cAle. uMdaranA kALa Avye ema khelIe tA bilADA khelave na paDe. tema ahIM kamane aMge zatru zabda lAgu thAya kama' sivAya khIjA kASTane aMge tru zabda lAgu karavA te jaina zAsananI trutA che. krama sivAya jaina zAsanane krAi zatru nathI. jeTalAM saMsAranAM kAraNeA, teTalAM ja meAkSanAM kAraNeA. judAM judAM nahi, tenAM te ja. je saMsAranAM kAraNe| te ja meAkSanAM kAraNeA. AkhuM gat nathI te dharmiSThAnA mitrAmAM, nathI dhimaSThAnA zatrumAM. yathAsthita bhAna plena ( plain ) kAca hoya tA ja thAya. zubha pariNatimAM jAya te nirAnAM kAraNA, azubha pariNatamAM jAya te| badhanAM kAraNeA. udyama ja DrAivara tarIke jo e zaMkA-duniyAmAM kAI jIva duHkhane nAMtaruM devA taiyAra nathI. dareka jIva sukha meLavavA mAge che. AtmAnuM karyuM' thaI jatuM hAya te sakala jIvA sukhamAM hoya, paNu duHkha tA najare dekhIe chIe. duHkha meLavavA kAi mAgatuM nathI, te duniyA du:khamAM DUbelI kema ? samAdhAna,-udharasanA daradI udharasa caDhe te vakhate te", khaTAza upara zApa varasAve che, ane jIbhanI niMdAmAM bAkI nathI melatA. dAktara Ave che, tela, mIThuM, maracAMnI manAI kare che, kuTue sAMbhaLe paNa jamavA bese te vakhate zuM thAya ? vaidyanu` kahelu` raeNma krAvAi gayuM ? khyAlamAMtho bahAra gai che pelI rAtrinI hesanagati. kuTuMbanuM kahevu' kAvAi gayuM nathI pazu cAra AMgaLanI lAlaNu e rAMDa evI luccI che ke Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 215 mAla vecavAvALe vecavA mAge che, levAvALA levA mAge che dalAlaNanuM piTa bharAtuM nathI, tethI baMnene rakhAve che. A dalAlaNanuM pUruM na thAya te baMnene rakhaDAve che. enuM bharAya te A mare ke pele mare tenI ene phIkara nathI. dalAlI pAke teTaluM kAma che. sAre svAda maLe to pachI peTa phATI jAya, jhADA thAya, tAva Ave, acharaNa thAya tenI phIkara nahi, rAtanI vedanA jIbha bhUlAvI de che. vaidyanuM vacana bhUlAvI de che. jJAna bhUlAvaze? UlaTuM, besa besa, bahu DAhyo nahi thA, khAIe te marI jaIene ? e to e khAine rAte ravAne che. vaidya kahe kema khAdhuM? khAya nahi tyAre zuM mare? herAnagati kane gamI che? koine nahi, chatAM jIbha herAnagatinA havADAmAM nAkhI de che. A pAMce IndriyonA viSe jyAM ekaThA thAya tyAM zuM thAya? dhAraNA vaNa sukhanI heya paNa pAMca pitAnA pAvaNane saMbhAre. aMtmAnA sukhane A pAMca pApIo jovAvALA nathI dareka chokarAne pAsa thavAnI, sArA mArka meLavavAnI IcchA hoya, chatAM jyAM ramatanA cALo vacce Ave tyAM zuM thAya ? ramatanA cALA vacce AvavAthI sArA mArka meLavavAnI icchA havAI killA jevI thaI jAya che. sukha meLavavAnI IcchA che paNa pAMca pApIo Ave tyAM zuM thAya? dATa vALe che sukha meLavavAnuM hAthamAM chatAM pAMca pApInA paMjAmAM sapaDAya tyAM zuM thAya ! AgalA bhavane mATe, audayika vastu mATe, duninyAdArInI cIjo mATe, karmanA DAivarathI cAle che, dhamane aMge vicArIe te kevaLa udyama ja DrAIvara tarIke joIe, jaina zAsanamAM pahele pagathiyethI e gaLathUthI che, eka ja zatru che, kama zatru che. karmane choDIne badhAnI saMbhALa. kamane aMge asaMbhALa. rAganA baMne pakSamAM sarTiphikeTa, dveSanA eka ja pakSamAM jaina zAsanamAM dUSanI pITha thAbaDI-zAbAza! te karma pratyenA dveSanI, ajJAna, aviratine dveSanI pITha thAbaDI che. eka Sane khitAba maLe che. Sa che chatAM khitAba maLe che. zAbAza. kahI pITha thAbaDI. Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna krayA dveSanI pITha thAbaDI ? karmonI sAme kaTAkSavALA dveSanI karmane kazmala tarIke samajanArA dveSa, evI ja rIte rAgane zAbAzI ApI che. sarakAra cAMda Ape che. pUrve' jema jamInanI mAlikI ApatA hatA tema hamaNAM ApatA nathI. vaDe! pradhAna thai jAya te pUchaDuM vadhArI Ape, IMca jamIna na khApe. Sane zAbAzI Ape. UMcA, jarUrI, mAre khAsa kahI de. vaDe pradhAna cUMTaNImAM hArI jAya te dhera besavAnA cAyA guNuThANAthI agiyAra ane ceAthethI khAra, teratI vAta. rAgadveSa ahIM nahi. je rAgadveSanI madadathI dasamA sudhI pahoMce che tene dhakkA mAre che. sAjA thayA te davAnA pratApe. sAjA thayA pachI davA pIe te dhele. davA sArA thavAnA mudde, pIvAnA muddA tarIke nahi. bArame gayA tyAM davAnA bATalAM kANu pIe, dveSane eka pakSa jinezvare rAkhyA, tyAre rAganA be pakSa rAkhyA. rAganuM sthAna guru, suNI bane; paNa deSatA sarTiphikeTanI vAta thAya tyAM avakruSNa upara dveSa kareA tA saTikiTa. avaguNI upara dveSa kA tA sarTiphikeTa nahi. no nALana kahIe. 5 caparameSThI guNI, samyagdarzanAdi guNA. te 'te upara rAga dharIe tenuM sarTiphikeTa, je avaguNI che te te| rAganA viSayamAM nahi tema dveSatA viSayamAM pazu nahi. avaguNu ekalA ja dveSane viSaya che, paNa avaguNI tarapha teA kAruNyabhAvanA. avaguNI e dRyAnA viSaya. yAnA viSayamAM na Ave teA upekSAnA viSaya. AthI rAganA baMne pakSeAmAM sarTiphikeTa, dveSanA eka pakSamAM saTikriTa, rAga gayA pachI davA lenA mUkha, gautamasvAmIjIe tA sAte kahyuM-bhagavAnane vaMdana kare ! temAM AzAtanA. kavalInI AzAtanA na kara! seTI ThokI. sAjo thayA pachI davAnuM khIla zeTha pAse mAgavA jAya teA dhakkA khAya. kSaumAhatI pachI prazasta rAkha ke DUMdhanI jarUra nathI, saMsArIne kama'ne aMge dveSa jarUrI che tethI jaina zAsanane| pAyA naMkhAyA tyArathI krama' zatru e nIma-niyama ja rAkhyA. Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teMtAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra chUTAM rAkhelAMne kamaje levA mATe guNavratA lekhattara dRSTimAM zatrutA krama tarapha che. dharmanuM kArya karanAre udyamane bhAse javuM karavuM joie. huM karuM na karUM teTalI khAmI. upadezaznamAM haribhadrasUrie jAvyuM ke dhArmika dRSTimAM udyamavAdI te zukalapakSI. chellAmAM chelle udyama pAMgaLA thaI jAya che. kama ja javAba de che. zuM peAtAnAM chekarA karIne pasaMda karIne lAvyA che ? kama dalAle dIdhAM tevAM maLyAM. udyamate tyAM AgaLa avakAza eche che. udyamane aMge bhegApabhAganuM vrata kahyA chatAM Avate bhave Ama maLajo! sutAranu citta bAvaLIe, krAnu` khetara ane kaiAnA bAvaLIe ! tema A jIva-pArakAe dhara calAvyuM ThIka thayuM, Ama karyuM" heta te ThIka thAta, sArUM thayuM, khATuM thayuM A zA mATe ? tane kAMI maLavAnu nathI. tArA jarUranA udyama sivAya je manathI bhavAMtarane mATe vicAra kare, vacanathI khele, kAyAthI banAve baMdha te tyAM karavA joie tenuM nAma ana'viti, sthAvara jIvane vicAra thatA hoya nahi, tethI te sabaMdhI aMdha tene nathI. kheDUtane navA eDelA rRkhyA, tuM edInI peThe kheDA che, khetara kheDa ! A anaMda'Da upara jaNAveluM karavuM joI e evu kahevAvALA, A dharmAM, A pharaja Ama kahevAvALA, sAcI zraddhA, AcAra dharAvI zakatA nathI. jyAre anathaDanI vastu samajavAmAM na Ave te| sAcuM jJAna, sAcI zraddhA kayAMthI pAve ? guNavatA je chUTuM rAkheluM tene kabaje levA mATe che. jo sthAvaranI hiMsAnI pratijJAvALA nathI paNa bedarakArIvALA to nathI. titha ka hiMsA te| svAzamAM paNa na kare. meAkSane icchavAvALA zrAvaka sthAvara vemAM paNa niraka hiMsA na kare. bhale sthAvaratI hisA vaI na zakAkhuM, paNa chakAyatI yAthI nirapekSapaNe rahelA nathI. hiMsAnI vizeSa viratite aMge lAkAttara draSTi, tethI hiMsAnI virati e paheluM mahAvrata. [ 17 Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vyAkhyAna : 44 yattA vinAnI AcAravicAranI vyavasthA nakAmI gaNudhara mahArAna zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya jIvAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mekSamAgatA pravAha vahevaDAvavA mATe, pratiSedha pAmyAnI sAthe, saySa lIdhAnI sAthe khAra a`ganI racanA karI. pahelA aMgamAM AcAranI vyavasthA karI. khIjA aMgamAM vicAratI vyavasthA karI. jyAM sudhI prayattA na Ave tyAM sudhI AcAravicAranI vyavasthA kAma lAge nahi tethI hAsAMgajImAM vargIkaraNa viyAryuM. ane pAMca mahAtrA pAMcamA ThANumAM jaNuAmAM. enuM ullaMghana thAya tA pAMcanuMula ghana pahelu' mahAvrata karyu? mAkhI nAtane jamADavI hoya, teA kAi pahelA jamI jAya, kAI bIjo jamI jAya temAM tattva nathI, pazu mukhI hoya tete pahele! jamADavA joie. pAMca mahAvratA tA mahA tratA tarIke ekasarakhAM che. ekanA atikramaNe pAMcenuM atikramaNu. bInA eLa gavAthI pacinu` ullaMdhana. mALAnA maNakA jyAM tUTe tyAM kharAba, mALA tUTI gaNAya, ekase ATha manukAmAMthI je jagA para tUTe te jageA parathI paNa mALA ja tUTI ema gaNAya. tema mahAvratamAMthI eka paNa mahAvratanu ullu dhana thAya teA pAMcenu ullaMdhana pAMca mahAvratAmAM badhAM mahAvratA sarakhA chatAM, atikramaNa ekanu thAya teA badhAnuM thAya. Ama chatAM paNa prANAtipAta-viramaNa mukhya che. paheluM mahAvrata rakSaNIya, bAkInAM badhAM rakSaka e pAMcamAM paheluM mahAvrata rakSaNIya che. jema khetaramAM anAja rakSaNIya, vADa e rakSaka. jema kSetrane aMge anAja rakSaNIya tema prANAtipAta viramaNu rakSaNIya che ane mRSAvAda vagere cAre mahAtrA Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuMmAlIsamuM ) sthAnamasUtra [ 219 rakSaka che. "aru sAkSA" sAhaka trato ahiMsAnA pAlana mATe che. vADa pAkI karI, vaDe baMdha karyo, Akhalo aMdara rahyo. ja rakSaNIya UDI jAya te pachI rakSaka zuM kare? tevI rIte jene prANAtipAta vira maNanuM yathAsthita rakSaNa nathI, tene satyAdinuM rakSaNa Akhale balIne rakSe enA jevuM che, mATe prANAtipAta viramaNane paheluM mahAvrata karavAnI jarUra. kAyanA cha mAnavA eTale jaina zAsana jaina zAsananI lekottaratA prANAtipAta-viramaNane aMge che, kAraNa anya matavALAo jIvanI pUrI rithati jANI zakyA nathI. mAtra trasakAyane ja tarIke jANyA che. tethI tenI dayAnI kAMIka vAta karI. sthAvarane jANyA nathI to dayAnI vAta to kahe zAnA ? chakAyanA chA mAnavA eTale jaina zAsana, jenapaNuM, lekesarapaNuM. e ja samyaktva. pRthvIkAya vagerene koI paNa matavALo chava tarIke mAnavA taiyAra nathI. pRthvIkAya vagerene jIva tarIke manAvato hoya to te jene zAsanane prabhAva che, jenI thanAre sthAvarakAyane jIva tarIke mAnavI joIe. najaramAM na AvatI cIja koTI lAvI zake pahelA mahAvrata para jaina zAsananI ja. dharmanI parIkSA karavA, zAstronI parIkSA karavA mATe karI zAstrakAroe rAkhI che. kasoTI keIne pakSa na kare. A kasoTI tArA gharanI che ema kaI belI zake nahi. pitAnA mAlikanuM pittaLa hoya to kasa na le, duzmananuM sonuM heya te kasa le. tArA gharanI kAma na lAge, mArAya gharanI kasoTI kAma lAge ema nathI. senAnA TacanuM mApa AMkhe dekhavAthI AvI jAya nahi tema dharma najare dekhIe te paNa dharmamAM rahela dharmapaNuM najare AvI jAya nahi. tyAre najaramAM na AvatI je cIja che tene kasoTI najaramAM lAvI zake che. nahi jANeluM senApaNuM kaTI dvArA jANI zake. dharmazAstramAM dharmapaNuM, zAstrapaNuM Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] sthAnAMgasUtra kaseATI dvArAe lAvI zakIe; paNa te kaseTInA be *meTImAM senAnA raMga Ave, pittaLane raMga na Ave, pApasthAnakanA sarvathA niSedha hA [ vyAkhyAna prakAra. jema (6 karavAnuM kahyuM hAya. te dvArAe, na karavAnu kahyu. hoya te dvArAe, agara vidhi dvArAe ke niSedha dvArAe. pahelAM kasa kayA levA ? pahelAM karavAnuM kazuM hoya teneA levA ke na karavAnuM kahyu hAya tene kasa pakaDavA ? apakAra na thayeA ta upakAra thayA samajajo. sekaDA upakAra karanAra hrAya paNa eka pakAra karanAra hAya teA te na pAve. apakArathI dUra raheA. pahelAM niSedha savathA have joie, niSedha kAne? pApasthAnakane sayA niSedha hAya. hiMsAnA sarvathA niSedha DrAya mana, vacana, ane kAyAthI atIta, vartamAna ane anAgatakALane hiMsAne niSedha jyAM karavAmAM AAgyeA haiAya te zAstra hiMsAnuM vavuM te teA sayama pAlanane mATe bIjA matamAM mA hiMcAt sarvapratAni" ema kahI sava jIvaeN nI hiM'sA vavAnI kahI, paNa yajJamAM je kAMi hiMsAvadha thAya te hiMsa', vadha gaNAya nahi. -tame "remiaMte! sAmAA altha sAyanna jhona pacavAmi " mAlA cheA te tame jAte nadI Utare che. tenu zuM thAya ? gRhasthAne pUjAne upadeza Ape! cheke tenu zuM thAya? samAdhAna-ane jage para samAdhAna che te lakSamAM leA. pachI vicAra karI le. niya thai jaro, nadInuM UtaravuM te zAne mATe che? ThaMDaka levA mATe che ? krIDA karavA mATe che? ke sayamapAlanane mATe che? hiMsAnuM vavuM sayama pAlanane mATe, jemAM eka ja vastu uddeza tarIke ya temAM apavAda khatI zake. aMte saymane aMge che, te pachI ema kahevuM paDaze ke jyAre tuM aiSaya mAM jaiza tyAre te khullu' thaze. vAkayAtha', mahAvAkyA ane aidaryAyA--sava' jIvahiMsAnA paccakakhANu karuM chuM e vAkyA. e vAgyAtha karavAthI vAMdhA Avyu. AhAra, vihAra ane nihAra - cr Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuMmAlIsamuM] sthAnAMgasUtra [ 221 thaI zakaze nahi, e vicAra Avyo tenuM samAdhAna mahAvAkSArthathI. mahAvAyArthamAM vastunI jeDa bApanI upasthiti thaI. e badhuM saMyamane mATe sarvathA jIvahiMsA na karavI te zAne mATe ? saMyamane mATe. nadI UtaravI, AhAra vagere karavA te saMyamane mATe, tyAre AhArane aMge rAkhyuM ke cha kAraNe AhAra karavo. bIjAmAM bhUkhyA thAya tyAre khAvuM ema hatuM. jayAre ahiM cha kAraNe kema rAkhyAM? AhAra saMjamane mATe che. isamiti saMyamanA pAlanane mATe, te mATe AhAra. hiMsAnuM vajana saMjama mATe. nihArane aMge eka hajAra covIsa vikalpa karavA pAyA. ThaMDilane aMge eka hajAra covIsa kAmane, eka hajAra tevIsa nakAmAM. thaMDila javuM te saMjamanA khapapUrvakanuM. vihAra te paNa saMjamane mATe. dareka mahAvratane aMge pUchaDuM lagADI dIdhuM che, ke "aMgIkAra karIne vicaruM chuM." zaMkA-sIdhuM aMgIkAra karuM chuM ema kahevuM hatuM ke, vicaruM chuM te pUchavuM zA mATe? samAdhAna-je mahAvratone aMgIkAra karyA che te TakavAnAM kayAre? vihAra thAya tyAre. aMgIkAra kare te kAmanuM nathI. aMgIkAra karIne vicare te ja kAmanI. mahAvatene aMgIkAra karyo che te TakAvane mATe vihAra karuM chuM. vRddhAvasthA vihAra nahi karavAnuM kAraNa jaNAve che. eka jago para cAturmAsa thAya pachI be varSa bahAra rahevuM joIe. pramAdane aMge bhagavAnanI chApa na mAre. vihAra e saMya mane mATe che. nadI UtaravI saMjamane mATe che. eka paga AkAzamAM bIjo paga pANImAM. ATaluM pANI hoya te UtarIne javuM. vagara UtaryA javuM te paNa saMjamane mATe che. vajavuM e saMjamane mATe, AhArAdi karavA te saMjamane mATe che. yAne aMge varjavuM pApathI bacavA mATe. yajJamAM hiMsA karavI zAne ? pApathI bacavA mATe yA nathI. te Rddhi ke putra mATe kare che. hiMsA vartavAnuM kayAM muddAo kahyuM? pApathI bacavA mATe. yajJamAM hiMsA karavAnI te devale ke Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] sthAnAMgasUga [ vyAkhyAna putra mATe. banemAM (nadI UtaravAmAM ne yajJamAM) projana alaga che bIjAne mATe kareluM vidhAna bIjAne mATe apavAda thAya nahi. ahiM saMyamane uddezIne hiMsAnuM vajana hatuM, AhAravihArane aMge hatuM. sAdhupaNuM pALavA mATe. badhuM saMjama mATe che. mekSa pAmavAne mATe bhakti zaMkA-pUja, mUrti, daherAM vagerene apavAda gaNe che ke nahi? apavAda gaNe te baMnenA utsarga sarakhAM kyAM che? pApanivAraNane mATe hiMsAno tyAga utsarga thaya. saMyamanI apekSAe apavAda thayA. bhagavAnanI bhaktinI apekSAe pUjA vagerenuM zuM karaze ? samApAna-jinezvaranuM pUjana, bhakti e jinezvara mATe che ja nahi. DAne khavaDAvI pIvaDAvI rAtocoLa karIe chIe te dazerAnI savArImAM doDAvavA mATe. ghoDA mATe ghaDAnuM khavaDAvavuM nathI. je devAya che te dazerA mATe. bhagavAnanI bhakti bhagavAna mATe nathI. je bhagavAnanI bhakti bhagavAnane mATe hota to ThaganArAmAM ThaganArA, ghAtakImAM ghAtakI jinezvara thAta. cAMgaLA pANI mATe sAdhune kahe che jIva jAya te javA deve paNa ATaluM kAcuM pANI leze nahi. kAyadAne amala karI dIdhuM. chApanI khAtara amala karyo. marI javAya te kAcuM paNa na levAya. amalamAM pAMcaso sAdhunA prANa gayA. tya jJAnInI daSTie pANI acitta che, paNa jaLAzayanuM pANI che. chApane bAdha AvI jAya, tethI pAMcasene aNuzaNa karAvyAM. koI auSadhithI paNa acitta thayeluM hatuM, chatAM pAMcasone kALa karAvyo. je sarva chApane mATe pAMcasone kALa karavAnI vAta maMjura kare, te bhagavAna pitAnI bhakti mATe kaLazanA kaLaza DhALavAnuM kahe tene sarvajJa keNa mAne ? mUrkha heya te mAne. kayAre ? e enI bhaktine mATe heta to. dazerAmAM deDavA mATe ghoDe majabUta joIe tema mokSa pAmavAne mATe bhakti che. Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cuMmAlIsamuM ] rathAnAMgasUtra [ rara3 lIna thavuM e dazeya bhagavAna haribhadrasUrijI jaNAve che-dravyapUjA kaI? tenuM nAma draka pUjA ke jemAM A bhagavAnanI bhakti karavAthI vacanamAM lIna thaIza. lIna thaIza te sarvaviratine vakhata Avaze. bhakti dvArAe vacanamAM lIna thavuM, vacana dvArA AcAramAM lIna thavuM e beya hoya tene dravyapUjA kahe che. kriyAmAM lAbha thavAne te pariNAme dAna zI cIja? pAtramAM devuM te. devAmAM ke pariNatimAM lAbha? devAnI pariNati e lAbha che. kriyAmAM lAbha thavAne te pariName. je pAtramAM devAnI pariNatithI lAbha to beThA beThA bhAvanA bhAvene? digaMbaree potAne mATe badAma jeTaluM ochuM nathI karyuM. bhagavAnane mATe badhuM bhUMsI nAkhyuM che. pUja, bhakita sarvaviratinA raMge raMgAvA mATe have mULa vAta para bA. jinezvaranI dravya pUjA zAne mATe? bhagavAnane mATe nahi, bhagavAnanI bhakti dvArAe vacana upara vadhAre Adara thAya tethI. tIrthakaronI bhakita tIrthakare mATe nathI. huM bhakitamAM dorAuM. bhaktimAM derAvAne lIdhe evI sthitimAM AvuM ke je kharca tyAM nathI karato te ahIM karI dauM chuM. saMpUrNa tamAruM vacana karavA vALo thAuM te ja dravyapUjA gaNAya, nahi to rUDha dravyapUjA, sarvaviratinA raMge karAtI pUjA te ja dravyapU. tamArA prabhAvathI bhavanirveda maLe. bhavanirvedanA muddAthI je pUjA na karAya te rUDha dravyapU. sarva jene na mAravA e pApathI bacavAnA uddezanuM. pUjA, bhakti sarvaviratinA raMge raMgAvA mATe. temAM sarva hiMsAnA tyAgane uddeza, bhaktipUjAne uddeza eka ja--sava hiMsAne tyAga e udde sIdhe sAkSAt bhaktipUjAne sIdhe nahi. yajJamAM paMceMdriyanI hiMsA sudhI javAmAM Ave te utsaganI ja rahI kayAM? je utsagane ukheDI nAkhe te apavAda tarIke kayAMthI ubho rahe che urmamAMthI hisso Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna kADhI le te apavAda. jinezvaranuM pUjana zrAvakane ucita. koI kaMdamULa khAte hoya tethI bhagavAnane kaMdamULanuM naivedya dhare te pAlave nahi. zrAvakadharmamAM na kahapatI cIja caDhAvAya nahi. tema thAya to utsaganI ghera khodAI jAya. dayA-buddhi rahI nahi. ekaMdriyanA bhege paceMdriyanuM rakSaNa, paNa paMcaeNbiyane je bhoga le che tenI dayA kayAM rahI? vacananI zAhukArI sAthe kriyAnI zuddhi hoya te manAya hiMsA choDavAnI vAta je dharmamAM hoya te dharma niSedhanI apekSAe kasa zuddha thayo. vacananA devALiyA koIka ja heya vacananA sAmAnya rIte badhA zAhukAra heya. kAle devALuM kADhavuM hoya, te paNa hamaNu bhIDa paDI che kAle savAre ApI daIza ema kahIne laI jAya. khUna kare, purAvA maLe, keTa khUnI mAne che paNa gunegAra te temaja bole ke huM mane binagunegAra jaNAvuM chuM,' to pachI duniyAmAM pitAne gunegAra gaNAvavA kaNa mAge che? hiMsAnA niSedha mATe, dayAnA aMgIkAra mATe, koI paNa dharmavALAne hiMsA na karaje ema kahyA vinA cAlatuM nathI. "tulasI yA na cheDIe, jaba laga ghaTameM prANa" vacananI zAhukArI. vacananI zAhukArI chatAM kriyAnI zuddhi heya te ja manAya. AthI tApazuddhi, chedazuddhi, dayApAlanane aMge jarUrI te agre vartamAna. vyAkhyAna : 45 karatUrI te sugaMdha pheke gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jInA upakArane mAre, zAsananI pravRttine mATe, mekSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, bhAvanA je pAMca bhede te jaNAvI gayA; temAM viniyogane muddo e ja ke "pitAne maLela guNa saMsArathI tAranAra che." A ja vasya heya, e guNane tAranAra tarIke advitIya sAdhana Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistALIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 225 mAnate heya te bIja chone tAravAne lAyakanA gaNe. cAhe tene taravAnI AkAMkSA heya ke na hoya, kAMThe UbhelA paropakArIone DUbatA bUma mAre ke na mAre paNa temane te tAravAnI jarUra che. "mane tAravAnuM kahe te tAruM, na kahe to e jANe, enuM nasIba jANe, evI dhAraNA rakhAya nahi. viniyoga eTale je mArgamAM AvyA hoya, je mAtmasanmukha javA mAgato heya, mArgathI viruddha javA mAgata hoya tene sanmArgamAM lAve te che. tamArI pAse bodha mAgatA hoya, sAMbhaLavA AvyA heya, mArge jAguvA agara na jANavA AvyA hAya, paNa AgaLa mArgamAM rahelAe te mArga ApavAne ja che. kastUrInI sugadhe te sArA nAkavALA ke nAkakaTTA AgaLa paNa gaMdha pheMkavI. sArA nAkavALe heya ke kapAyelA nAkavALe heya, te tene jovAnuM nathI. apUrva cIja maLI che, A maLavAthI bhAgyazALI chuM, to apUrva cIja mAgate Ave tene ApavI, na mAgato Ave te paNa ApavI. daIne kahe tene davA Ape. nAnAM baccAM darada na kahe tene paNa davA dAktara Ape che. dAktare pote pArakhIne davA ApavI. jeo mAnI IcchA rAkhatA hoya, sAMbhaLavA Ave tene mArga batAvo ane jene kSayopazama thayo nathI tene paNa mArga Apavo joIe. sAruM ghara kyuM nahi. upalI vAta AcArAMganA zabdo spaSTa karI Ape che. cAhe to jANavA mATe upasthita ho ke na he. anupasthitimAM darakAra na hoya paNa lAyakAta heya. paradezI rAjAne cheDA khelAvatAM laI gayA. e vakhate kezIkumAra dezanA ApI rahyA che. dezanA TAIma dhyAnamAM lIdho che, samudAya ekaThA thayelA che e badhuM dhyAnamAM rAkhIne citrasArathI e tarapha laI gayuM che. paradezI rAjA kahe cheA UMyA svare barADe che kema ? bAMgaDavAnI vAta cAlI. AvuM bagaDI zake che te khAya che zuM? dharmanI chAyA paNa paDI che? Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] sthAnAMgasUtra [vyAkhyAna citrasArathIne muddo e ja ke ene mArgamAM laI javo che. citrasArathI kahe--Apa pUchI zake che. pAse Avyo. kezIkumAranI AkhI dezanA suNI, patthara upara pANuM. chevaTe prazna kare che ke jIva nathI e nirNaya meM karyo che. jIva Ava nathI, jIva javAvALo nathI eno nirNaya kare. potAnA karelA badhA nirNayane gAya che. huM ene sudhArUM. evAne paNa mAne lAve. bIje mAgane cAhato nathI, mArgamAM AvavA mAgatA nathI evA mATe paNa eka ja parivruti. mane maLeluM sAruM che te ene kema na maLe ? mane jinezvarane apUrva mArga maLe che te ene kema na maLe? kezIkumAra cIDAtA nathI. vAstha hatA, sarAga dazAmAM hatA. rAgadveSane rokI rAkhyA hatA. paradezI rAjAnA prazno ADA hatA. prazna karanArane nAstika kahIne uttaramAMthI khasI javuM e kevI vAta? pote niraparAdhI che. bIje ene lIdhe kharAba vicAre che. huM phAMsAmAM paDe che tethI bIjAne karmabaMdhanuM kAraNa banuM chuM. rAjAnA be kuMvaro che. moTAne gAdI maLe che. mA judI che. nAnA kuMvaranI mA vicAre che, A moTo chato che tyAM sudhI mArA kuMvarane gAdI maLaze nahi. kAtila jhera Ape che. vidyAdhara Ave che, kalpAMta sAMbhaLe che. auSadhI ApI. sAjo thaze. huM niSparigrahI nahi. rAjya levAnI lAyakAtavALo rahyo tethI ene karmabaMdhanuM kAraNa chuM. "sAruM prati vAdya ta" evuM ahIM nahi, vItarAganA mArga thI tame vaTalyA che to paNa vaTalAve nahi. aparAdhI upara amRta varasAva e jaina | darzananI sthiti pele bebI hoya, ApaNe bebI banIe? zAstrakArane dhobI banAvIe e na cAle. bairI chokarAM para rAga kare te karmabaMdha. ari. haMta para rAga kare te karmabaMdha. saMsArI rAga ekale karmabaMdhaka, pele nirjarAne bhaMDAra, paNa jaDe eTalAe baMdha khare ke je niSpakSa sthitithI che. baMdhanane DhIluM kare e judI vAta, tyAM bArazanuM Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistALIsamuM | sthAnAMgasUtra [ 227 samAcam ' karyAMthI hoya ? gunegAra upara, aparAdhI upara agni varasAvavAno haka nathI. aparAdhI upara amRta varasAvavA e jaina dAnanI sthiti che. zailI upara paga AvavAno bacAva e zAsanane zAbhAvanAra nathI cAziyA ApaNI dazAnA che enI sAme thUkIe niha. eka Adhu caMDakAziyAe deDakI mArI. nAmakara gayA. me te mArI? pelAe kahyuM-hA, tame mArI che. te (bIjI) me' mArI che ? A khIjAe mArelI che. jema te marelI che tema A meM mArI nathI. te paga kema dIdhA ? bIjAnI mArelI chatAM gunegAra. tatvamAM te paga kema dIdhA. jIvatI hAta te! marata. mAravAnA pariNAmanA aMge tuM jhunhegAra. A gItArtha ciMtave. pelA kSullaka-nAnA sAdhu che te vicAra zAne ? marelI upara paga AvavAnA bacAva e zvAsanane zAAvanAra nathI. ADakatI gunegArI kabUla karIne dabAvyA. marelI hatI. marelI hatI te paNa mAranAra tuM. tArI pharaja zI hatI ? sAdhupaNAmAM paMce - driya jIvanI hiMsAthI manuSyati nathI. tane peta te ' Rre !' na thayuM ulaTA doSane uDAvavA mAge che. sAcu' kahenArA upara thUMka uDADe che, evAne kahevuM zuM? AcArya'nI AgaLa paDikamA vakhata kahe che. gunAne age khUna karanArA khUnI gaNuAya. vacamAM kALa gayA hAya. kAInuM dAI sagu` che. ene bhaMge koike gerakhAbanuM kAma karyuM. pelAne caDhI jAya tyAM ne tyAM khUna kare te gunegara. Avezane zamAvavAnA vakhata maLyeA hatA. je kAya thayuM te vezamAM nahiM. tyAM khUna karyuM e khUnI khacAva niha. tevI rIte kSullaka nA chatAM vicAre che. pAraNAne aMge jatA hatA, te vakhate cAhe tevuM hI dIdhuM. tethI have deDakInuM AloyaNu karavAnuM kahyuM, kA'mAM kAo hAthamAM le tene kevA gaNa? khetI khUna upara caDhelA kAyade hAthamAM le tevA bhaya rahe che. tenA hAca bAMdhI levA paDe che. te manuSyA Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] sthAnIMgasUtra [ vyAkhyAna AcAya birAjyA chatAM kAyA hAthamAM le che--tuM krANu kahenAra ? cerane pakaDavAnI sattA, pelisane svAdhIna karavAnI sattA, paNa tene mArI de te gunegAra. kArayu ke kA` mAthe che. AcArya mahArAja birAjamAna che, te vakhate kAyadA hAthamAM levAya . kema ? paMcendriyanI hiM`sAnI bedarakArIvALA sAdhu sAcu' kahenArane sIdhu pATI laIne mAravA deDayA. peAta prakAzyuM. bhava AkhA bagaDaye. jANIjoine bhava bagADayA. A bhava bagADaye, AvatA bagADayA. keTalAka pArakA mele ApaNA AtmAmAM coMTADavAvALA hoya che. jeTalA enAM bhayakara pApe che te peAtAnA AtmAnelagADavA mAge che . jema pitA pAte khAlI thayA. karAMnAM karAM gulAmImAMthI chUTe nahi tevuM lakhI Apyu. caMDakaeNAzie sAdhupaNAnu khAyuM to khAvuM paNu lakhI Apyu. jyAM vagara gune pArakAnA gunAne dekhIne e sthitimAM vAvIe tyAM zuM thAya ? dRSTivitra sarpa thaye. bhraya kara dardIne paNa sudhAre temAM ja DaeNAkaTaranI mAhezI jyAM ApaNI upara javALA pheka, svapnamAM dekhelA sApe sarADA pADayA, te yA kalAka sudhI jatA nathI; sAkSAt sapa', draSTiviSa sa leAkeA raste javAnI manAi kare che. vaTemArgu kahe che-A raste javAnuM nathI. AkhA vanane bALI nAMkhyu. AvI sthitie leAkeAnA nivA rahyu chatAM te mAge nIkaLAya che, dayAne dheAdha kayAM rahyo che. paMcendriyanI tyA karanArA, peAtAnA doSane kabUla na karanA), sasu kahenArAne mAravA taiyAra thanArA, je peAtAnA hAthe karIne bhava hArI gayele naddhi, paNa daSTiviSa sa`paNuM... mAgI lIdhelu. jo pahelAMnI enI dazA vicArIe te ulaTA kahene mekalIne e DhAkAvI daIe. paMceMdreyanI hatyA kare, kheAi khacAva kare, leAkAne mArI nAMkhe, AcAryanI samakSa kAyadA hAthamAM le, kharekhara rakhaDanAra che, tyAM tAravAnI anahada bhAvanA. bhayaMkara te hAthamAM laine sudhAre tema ja dAkataranI bAhozI, leAkeAttaradRSTi. jinezvaranA dhama dAkhala thaye Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistALIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 229 hoya te pApImAM pApIne sudhAravAnuM thAya. mahAvIramAM e sthiti che. A adhama jIva che tene uddhAra kare che. leke roke che. te vakhate jAya che. joke e kahevAnuM bAkI rAkhyuM haze hAthI pAchaLa kUtarAM ghaNAM bhase." je zarI AgaLa pAMca katarI hoya te zerImAM je gati hoya te ja gati pAMca kUtarAM na hoya tyAM enI gati enIe, kUtarAM bhase tyAM kUtarA tarapha dRSTi na hoya, utAvaLe na hoya. kUtarAM na hoya tyAM dhIme paNa na cAle. mahApuruSonI dhAraNA enIe. upasarga ke nirupasargamAM tAravAnI buddhi. bhagavAna mahAvIra ane caMdakeziyA hAthI nathI banavuM. gadheDAne hAthInuM cAmaDuM oDhavuM che. te te bhUMkavAnuM kAma kare, paNa hAthInuM cAmaDuM oDhaye nATakamAM na zobhe. mahAvIra AvA adhamAdhama jIvanA uddhAra mATe seMkaDo manuSya AbALagopALa reke che, zabdone varasAda varasAve che chatAM jAya che. haravAnI buddhimAM "badhA ne kahe che' te nahi. A te ADA lAkaDAM. emanuM kaheluM na mAne te vakhate te leke zuM bele ! teo bole tenI darakAra nahi. adhamatA karI che pelAe, enI sajA pote bhogavatA na hoya ! pelo kahe lAve tamAro satkAra karuM? AmathI? AvA upara dayA AvavI. AbALagapALanA vayane sAMkhyAM. uddhAra karavA AvyA, tyAM aMgArA varasAvyA. ahIM ApaNe te kahIe ke akabaranA kANA. tAre mATe ATaluM karyuM, tane darakAra nathI. pelo te jherI gesa choDI rahyo che. daSTiviSanI jvALA chatAM jenA aMtazkaraNane palaTa thato nathI. agnie svarUpa na badalAya te ja senuM. motI hIrAnI rAkha thaI jAya. paNa jene AganI AMca na lAge cAhe jeTalI bhado bane, potAnuM svarUpa na choDe te suvarNa. karaNa najara vasI te vasI. anADI lokenA vacane vacamAM AvyA. jenI upara upakAra kare che teNe jherI gesa che, chatAM upakAranI najara khasatI nathI. eka bAju upakAranI dhArA, bIjI bAju apa Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna kAranI dhArA. jotA jAya. krama anye nahi ? AvAnI upara upakAramAM pharaka paDatA nathI. AtmAnI kai sthiti ! IjI vakhata, trIjI vakhata javALA varasAvI. tenI upara paNa uddAranI buddhi kaI sthiti e ! vItarAga sAmAM te rahe paNa A vakhata ke jayAM rAganI sattAmAMthI nIkaLI gayA nathI, jyAM traNa traNa vakhata jherI gesa pheke che. mArI javALA AnI upara asara karatI nathI evA nizcaya karyAM. je jvALAe jhADAnA jhADA, .vananA vana bALI nAMkhyAM. tenI javALA bhagavAna upara traNa vakhata varasAvI, AthI e hRdya kamaLa upara bhAra paDe che. te kamaLa kema udhaDatuM nathI ! jema sudarzana zeThane sAta vakhata zULoe caDhAvyA chatAM tUTI gaI, taravAra chevaTe tUTI gai. tema Da MkhIne paNa mArI nAMkhuM ema caMDakAziyAne thayuM. evAne mA'mAM lAvavAnI dRSTi, kaI chAtI kAma karatI haze | paheAMce eTalA nAMkhI dIdhA, traNa vakhata Aga varasAvI chevaTe DaMkha mAryA. hathiyAra chUTayAM, have kAM nathI ema thayuM, tyAre caDakeAziyA vIle paDayA. bharata pAMce yuddhamAM hArI gayA te vate potAnI zakitane maMge keTaluM vIlakhApaNuM mAnyu haze ! pahelA na'baranA vidyAthI hAya, dAkhale! na AvaDe te vakhate je kALajI kapAya te bIjAne sUjhe nahi, bIjo samajI zake nahi. 'DakeAi apratihata zakitavALA, jaM galamAM jAnavarane na rahevA de, manuSyane na bhAvatrA de. jagala cakravatI thayelA, teNe peAtAnA badhAM hathiyAro pheMkI dIdhA. khajI hathiyAra na rahyuM. te vakhate zI dazA thaI haze! pApakArarUpI hAthInI STimAM ke cAlamAM pharaka paDatA nathI, e duSTa, pApI ema kahevAnu` nahi. gaja, maja, cakAziyA! huM caDhDhAziyA! tuM samaja, sAmAnya nakha lAgyA hoya tyAM e vAta kahI jI! agninI javALAmAM e pATha Apayune karyAMthI AvavAnA ! traNa vakhata cAziyAe agninI bhaThThI saLagAvI. jyAM vRSTi varasI rahI che. DaMkha mArIne mArI nAMkhavA sudhI pahecAya che, tyAM khUO bhUjha caDakeziyA mA Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pistAlIm sthAnAMgasUtra [ 231 draSTine vicAra kare! e vAkyane pATha bhaNe ! AvA upasarga karavAvALA tarapha ApaNuM vacana bIjuM na nIkaLe. e pATha bhaNe te kalyANa che. darekane mATe uddhAranuM jhADa vAvI devuM bhAvanAne pacamo bheda viniyoga je A mArga pAmyo chuM te uttama che ke nahi ? cAhe te tArI tarapha upakAra karatA hoya, apakAra karatA heya, levA mAgatA hoya na levA mAgatA hoya te paNa tuM to tenA tarapha te dAna kara ! darekane mATe uddhAranuM jhADa vAvI devuM te mArI sthiti che. bhagavAnanI sAme vera dhAraNa karanAra devazarmA. tevAne pratibaddha. kema pamADe e draSTie gaNadharanuM javuM. samatAnI saritAo e AtmAmAM kevI vahI rahI haze ke mAruM sAMbhaLavA mAge che ke nahi tene vicAra kare nahi ! kSetra ke kSetrAMtanA che, bhakitavALA che ke na ho, mAre te uddhAra kare evI sthitimAM je Ave te ja bAra aMganI racanA pratibaMdhanI sAthe kare. vyAkhyAna 46 mekSamArgamAM paDatAne dhULIA nirALa heya nahi gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe, pravRtti mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe, pratibaMdha pAmyA ane dIkSA pAmyA ke tarata viniyoga nAmane bhAvane pacama bheda jaNAvyo jene je je padArthonI uttamatA lAgI heya, je uttamatAnI asaravALo thaye haya, jene upakAradaSTi thaI hoya te pitAne maLelA padArtho bIjAne meLavI ApyA vinA rahe nahi, gaNadhare pratibaMdha pAmatAnI sAthe, dIkSA pAmatAnI sAthe, cauda pUrve, bAra aMga racyAM. temAM mokSamArge javAvALAe kevI rIte pravatavuM joIe te jaNAvyuM. nizALamAM bALavargamAM ekAvana belanAnuM paNa Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna bajAramAM te koIne bolatA dekhe che ? dhULIA nizALamAM zIkheluM nizALa pUratuM kAmanuM vyavahArane aMge sIdhuM ekAvana kAmanuM nathI, tevI rIte ahIM avirati, samyagdaSTi, dezaviratipaNuM e badhuM dhULIA nizALiyA je. mekSamArgamAM caDatAne dhULI A nizALa heya nahi. mekSamArgane bajAra temAM zikSitane vahevAra gaNadharanA agiyAra aMgomAM zrAvakanI karaNuM maLe nahi, aherAtranI zrAvakanI caryA nathI. agiyAra aMgomAM sAdhunI karaNI maLe che. mokSamArga aMgiyAra aMge mAM che, zrAvakano dharma nathI. mekSamAganI ArAdhanAne aMge. jema vyavahArasiddha thayelA hisA bane aMge pAMca x pAMca = pacIsa. te bajAramAM gaNAvavAnuM na hoya, tema sarva viratine mokSane bajAra gaNya, gaNadharee sugaracanA karI te badhI sarva viratine mukhyatA gaNIne. AcArAMgamAM sAdhuonA AcAranI vavasthA, paNa zrAvakane aMge adhikAra na maLe. mekSamArgane bajAra, temAM zikSitane vahevAra hoya. jene dhamAla, kuTuMbanI darakAra UDI gaI che, jene potAnA zarIra, jIvananI darakAra UDI gaI che, zarIra, jIvananuM dhAraNa pitAne mATe nahi. gheDAne pagAradAra rAkhIe te ghoDAnI sevA kare, pagAradAra pitAne mATe ke ghoDAne mATe karato nathI. zeThane mATe kare che. sugamatA mATe kare che, nahi ke pitAnA ke gheDAnA ArAmanA dhyeyathI. je ke pitAne, ghoDAne ArAma che paNa dhyeya te zeThanA ArAmanuM che. jIvanane, zarIrane TakAvavAnuM te zAne mATe? mokSamArganI pravRtine mATe. ghAnI varSo sudhI nekarI kare, paNa zeTha pagAra baMdha kare te dahADe dhADAne ane nekarane keTale saMbaMdha? evI rIte ghoDe vecI devA, gheDAne nisabata na rahI. nekara pilAte hate, ghaDe pilAte hato te zeThane aMge. A jIvana, zarIra TakAvavAnuM te jyAM sudhI mokSamArgane lAbha pahoMcato rahe tyAM sudhI. mekSamAgane lAbha pahoMcatuM baMdha thAya ke khalAsa, sonuM chedato jaya, sonuM baMdha Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheALIsamuM ] sthAnanaMgasUtra [ 33 thAya ke sekaDA varSonA paTA DhAya teA paNu choDI de che. seMkaDe. varSo sudhI pAmIe, paNa AmAMthI samyagdarzana vagerene lAbha nIkaLe tyAM sudhI. samyagdarzana vagerenA lAbha baMdha thAya te vakhata A jIvana, zarIrane TakAvavAnu` nayo, Dika cArane mULadeve khUba pAdhyeA enI bahenane khuza karI bahenadvArAai badhuM laI gayeluM dhana kaDhAvavuM che. dhana AvI gayuM / zULIe caDhAvI dIdhA. uttarAdhyayanamAM kahyuM ke "lAva jAma jyAM sudhI lAbha maLe tyAM sudhI peSayu. lAbha maLatA aTake ke pASaNa nahi. vADathI khetaranu vagI karaNa thAya kevI rIte vartavuM ke jethI A zarIra dvArAe samyagdarzana vagere meLavI zakIe? deha, jIva tamAma apaNu karyAM. samyagdarzana vagerenI vRddhi thAya tyAM sudhI dhAraNa pANu kema vartavuM te jaNAvavuM joie. baranA nAkarane gheADAne kema rAkhavA te zeThe jaNAvavuM joie. jIve kyA vicArA karava, zarIre kema vartAva rAkhavA te batAvavuM joie. te batAvavA pahelu AcArAMga. te dvArAe sAdhunA AcAranI vyavasthA karelI che. gItAne uddezIne dhama zraddhAna hatuM te vakhate eka vastu magajamAM eDI teA tene mATe prANa ApanA, AthI sAdhunA AcA rate aMge AcArAMganI vyavasthA AcAranI vyavasthA niyamita karI, paNa vicAranuM niyamitapaNuM' na thAya te vagara savAre, vagara lagAme dhADA dADe tevuM thAya, ane te upayoganA na kahetAya AAranA vyavasthA karyAM chatAM AcAra, vicArane AdhIta hoya te vyavasthA barAbara che, mATe vicAranI vyavasthAne aMgesUyagaDAMganI racanA, AcAra-vicAranI vyavasthA thayA chatAM dhyeya sAbita thavuM joie. AthI padmA'nI iyattA mATe ThANAMgachamAM vargIkaraNa jaNAve che. jema vADathI khetaranuM vargIkaraNa thaI jAya tema ThANAMma"mAM vI - karaNa karavAmAM AvyuM. temAM pAMca mahAvratAnA adhikAra. Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna hiMsA vajavAnuM dhyeya pakaDI ! sarva prANuonI jIvahiMsAthI viramavuM paheluM mahAbata. pahelA te vacana nIkaLavuM muzkela. duniyA arthanA theyavALI che, viratinA dhyeyavALI nathI. ene te hiMsA thAo ke na thAo paNa arthanI siddhi thavI joIe pachI kAmanuM che. pachI dhamanI siddhi thAo ke na thAo tenI paDI nathI. kamANuM na thAya to dhaMdhe nathI kara, tema koI paNa jIvanI hiMsA na thAya te baMdha karavo e kenuM dhyeya che? koInuM nathI. badhAmAM kamANI dhyeya che. artha e ja dhyeya thaI gayuM. arthathI keTalAka paisA samajatA haze. paisA ekalA artha nathI. te pachI manuSya sivAyanA badhA sArA thaI jAya. gheADA vagerene paisA pedA karavA nathI bAhya sukhanuM sAdhana artha meLavavuM te eya. hiMsA thAo ke na thAo tenI koIne paDI nathI. tethI ja ahiMsAmaya padArtho te paNa hiMsAmaya thaI gayA che. gAyanuM dUdha, bheMsanuM dUdha chatAM hiMsAmaya thaI gayA che. muMbaI, kalakattAmAM bheMsa lAve. basa, traNanI bheMsa lAve. cha mAsa vagere dehI pachI kasAakhAne jAya che. zaheramAM dUdhane AbhArI gAya bheMsanI hiMsA. dhaNIe gAya lIdhI che ane peze che. vAcharaDAno haka nathI, gAya kabajAnI cIja. dUdha Ape che dayAnI dRSTie. rAjA leka para rAjya calAve che te gulAmInI prathA che. je padArthanI utpati ahiMsakapaNe, maLavuM, upabhoga ahiMsakapaNe chatAM vepAranuM dhaya ahiMsaka na hovAthI hiMsA thaI gaI. bheMsa phI garbhiNI thAya tyAM sudhI huM khavaDAvuM kema? AthI kasAIvADe jAya. anAja pitAnI pAse che paNa te duSkALa che te vakhate bIjAne na Ape te hiMsaka thAya, bAhya sukhanA sAdhane maLatAM je hiMsA cheDAya te choDavA taiyAra che paNa hiMsA ke pApa choDavuM ja joIe te ya nathI. vAcharaDuM adhuM dUdha dhAvI jAya te adhuM ja dUdha mAre bhAge Avaze mAne. jyAre dharmazAstrakAra AkhI lAina pheravI nAMkhe , hiMsA vavAnuM praya Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheMtALIsamuM ] sthAnAgasUtra [235 pakaDe ! khorAka maLe to hiMsA chUTe che ke nahi, duHkhI thao hiMsA chUTe che ke nahi ? bAhya sukhanAM sAdhane dhyeya hatAM, tema hiMsA chUTavI ja joIe. gamatuM maLe, aNagamatuM maLe te eke jovAnuM nahi, paNa ahiMsakapaNuM rahe che ke nahi te jovAnuM che. vepArI AbarU, vepAra, paisAne dhyeya tarIke pakaDe vAvat kuTuMbamAM mAMduM ke game tema heya paNa eya dukAnanuM. jinezvare-dhame-AkhI phrI pheravI nAMkhI dhame karyuM zuM? AkhA jagatanI dizA bAhya sukha ane tenA sAdhana tarapha cAlI rahI hatI. cAhe to khAvA maLo ke na maLe, cAhe paheravA oDhavA vagere maLe ke na maLo paNa hiMsA na thavI joIe te karyuM. ame krIDa pharI gaI. dharmathI "divALo vAkAno rama" ema kahI prathama pAMca mahAvratamAM ahiMsAne sthAna kema apAyuM? AkhA uddezano pahelo muddo ja e. eka manuSya hiMdusalanamAM jo heya. amerikA. jarmanImAM rahI Ave tyAre tenA vicAranI zI dazA thAya che? je kSetranA saMyoga paratve phera thAya che to kAlanA saMyega paratve phera mAnavAmAM aDacaNa nathI. du:khamAkAvyane lIdhe durlabhabodhI. dakSiNamAM kRSNapakSI vadhAre hoya tenA vicAre kevA thAya? pAMca bharata dakSiNamAM che jyAre pAMca eravata uttaramAM che, tethI tyAM kRSNapakSI nahi? te vakhate sattara pApasthAnakamAM vartavAvALA je gati meLavI zakyA hatA te gati atyAranA tyAgI, tapasvI, verAgI ekane mATe nathI. avirati samyagdaSTinI gati bAramA devaloka sudhInI. sAdhyabiMdu e AkhuM vicitra hatuM. bAhya sukhanA sAdhana meLavavAnuM sAdhya anAdi kALathI hatuM. jyAre stro, dharmo ne jinezvare enA para pahele kUcaDo pheravyo ke, bAhyasukha ane tenAM sAdhana cheDavAnAM che. che kabala cAhe to sukha maLe ke na maLe te paNa cha prakAranA chamAMthI koI paNa prakAranA jIvanI virAdhanA na thavI joIe A krI. jinezvare, ane dharmazAe Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karI badhI krIDe bhUMsAvI dIdhI, kahe ke-mAruM nahi. ema kahI rAjInAmAM apAvyAM. dhanamAla, milkata, bairI chokarAne aMge de rAjInAmuM. jinezvara mahArAja e zarata dAkhala kare che, badhAnAM rAjInAmAM de, "mag'. paheluM lakha "mama' karato hato te "mA'nuM sAdhya kaDhAvI nAMkhyuM. mAruM nahi ema kabUla kara. tAruM zuM? sarva prANAtipAtathI viramaNa. koDa, sAdhyanI pahelI kalama sarva prANAtipAtathI viramaNa. A krIDe vartavuM paDaze. tene poSaNa maLe agara na maLe, zarIrane kabala kare che, paNa A sAcavavuM paDaze, tene aMge vicAra karAvAya che. be vAkya judAM bolavA paDe che "Dha mAre! mAthe navA viNAvAyA cho w" pachI paccakakhAma A che, ane tene aMge viramuM chuM. A pahelA mahAvratanuM svarUpa, pachI tene aMgIkAra. pahelAM jANIbujhIne akakala haziyArIthI sahI karuM chuM e nakakI karyuM, pahelAM paccakhAmi na rAkhyuM. paNa paheluM mahavana sarve prANAtipAtathI viramavuM. pachI sarva prakAranA paccakkhANa karuM chuM ema kahyuM. pahelAM dara veja vAMcyA pachI sahI karI. jinezvare-temanA dharme bAhya sukha, tenA sAdhane, tenI AkhI krIDa pheravI nAkhI. dayAnA iMtejAma mATe jagatane bIjo eke dharma nathI prANAtipAta-viramaNane pahelAM vrata tarIke sthAna kema? mRSAvAda viramaNane aMge kroDa rAkhanArA hoya ke juThuM na bolavuM, koI paNa prakAre hi sA thAya to te mAre pAlave tema nathI tevo dastAveja. jIvahiMsA karanArA sAthe levaDa-devaDa na rAkhIe. pahelA mahAvrata tarIke A vrata che. sabhAnA uddeza jagatane nyAla karI de tevA che paNa kAgaLane zobhAve tema tame krIDa rAkhI te kAgaLIA bhAvana rI. je udeza dharAve ane tene lAyaka baMdobasta-ItajAma kare te te udeza kAgaLIe rahelo na kahevAya. dharmane nAme, yamane niyamane nAme ahiMsAne eTale hiMsA choDavI joIe ema to kabUla karanArA badhA che, ne kahe che ke nAthAta ramatAni ! gigg ggreg. paNa krIDa, Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvetAlIsamuM] sthAnoMgasUtra [ 237 krIDanA rUpamAM rahevI joIe, iMtejAma (bokhasta)nI vAta AAvI tyAM esI gayA. jaina zAsanane aMge vicArIe te nakhaziAMta yA. eke eka vastu dayA mATe jema pUjaNI lAkaDA vagerene pUjavA mATe. A krIDavAvALAe IMtejAma keTale karyA che ? AcArane aMge tiAma satta mahArAjanA iMtejAma che. jaina dharmanA iMtejAma che, te dayAnI krIDane barAbara dAkhala karavA mATe che.. dayAnA IMtajAma mATe jagatanA kAI dharma nathI, te badhA sabhAnA uddeza mATe kAgaLa kALA karanArA che. amalamAM melavA mATe prayatna na karyAM hoya te kevaLa kAgaLa kALA karyA che. anya matavALAe yA kahI che te tA karyo che, kevaLa kAgaLa kALA iMtejAma karyA tethI jaina dharmane agrapada maLyu - --- pUjava, pramAja vA mATe kayA dharmamAM upakaraNa che ? yAnA AcArane ke upakaraNAne sthAna hAya te dhyA karavA taiyAra che te kevI rIte mAnavuM? pahelAM mahAtranamAM jaNAvelI sarva prANAtipAtanI virati; AcAra IMtApate aMge rahelI che. teja dhamate amada maLI zake. sarvathA prANAtipAta-viramaNanI krIDa karI, IMtejAma karyAM tethI jaina dharmane grapada maLyuM. sarvathA hiMsAnI viratinI krIDa karI, upakaraNA karyAM. paglR padA` astavyarata hAya tA kroDa ke ItejAmane khAdha kare, mATe tevA padArtho na joie. padArthoM mAnavA hi mAnavAne aMge iMtejA" vagerenI jarUra. vyAkhyAna : 47 cheDavA na thAya tyAre khabara paDe ke vAvetara thayu nathI gadhara mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya jhaveAnA upakArane mATe, dharmanI pravRttine mATe, meAkSamArganA pravAha vahevaDAvavA mATe pratioSa pAmI dIkSA pAmyA, tenI sAthe ja vini Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ganI aMdara bhAvanA kaI heya? huM je pAme te ghaNuM ja apUrva pAmyA. anAdi kALamAM nahi pAmeluM pApe. varasAda varasyo hoya. varasAdane mahinA, be mahinA thaI gayA hoya, ane UMcu na Ave te kahI zakIe ke bIja vavAyuM nathI. cheDe na thayA tyAre mAlama paDe ke vAvetara thayuM nathI, tema AtmAne aMge vicArIe ke ApaNane sarvajJa bhagavAnanuM zAsana temanAM vacana maLyAM to paNa kUtare gAdI para bese te khAsaDAM cAve, tevI rIte A chava sarvasa bhagavAnanuM zAsana pAmyA chatAM hajI sudhI saMsAra bhayaMkara na lAgyo. te saMsArane bhayaMkara kahe che kharI, paNa aMdara bhayaMkara lAgyo nathI. agnithI bhaya pAme che tyAM dravya jAya tene bhaya che. e bhaya jevA aMdara vasyA te pele bhaya hajI aMdara vasyo nathI. ahIM camakAre thAya che te kahI Ape che. jhALa cheTI hoya, A bAju AvatI hoya te camakI UThIe chIe. pArakA hAthamAM hathIyAra dekhIe, hathiyAra cheTuM chatAM trAsa chUTe che. paNa bhavane aMge vicArIe to aMdara baLI rahyA chIe chatAM bhayaMkara lAgatuM nathI. AthI nizcita thAya che ke haju dharmane choDa Ugyo nathI. tenuM bIja pahelAM vavAyela nathI. bIja navuM che. ahiM je trAsa chUTe che, te mithyAtvanI dazAne chUTe che. A uparathI tevAne miThAvI TharAvavA mAgatA nathI. duHkhane cUravA karatAM dukhanA kAraNa rUpa pApane cUravuM aghAtIne trAsa che. pADozIne ghera pika melAI temAM mekaA thaIe chIe, paNa gharanA manuSyanI ekANa mAMDI nathI. pudagalane je dukha thAya, tAva Ave, jhADe thAya, mAthuM dukhe e badhuM pADozInA gharanI pika che, tenA mokANIA thaIe chIe. tema te mithyAtI paNa thAya. mithyAtvI duHkhane aMge pokAre che. zarIranA paDelA duHkhane aMge kaMTALe mithyAtvane paNa hoya che, je zarIranA duHkhane aMge kaMTALAmAM jaIe te jAnavara ke mithyAtvInI dazAmAM. chokarAne kATe vA. bAe kAMTe kADhaye. patthare laI kAMTAne cUrI Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 239 nAMkhe "sALA mane vAgyo, mane lAgyuM hatuM tethI tene cUrI nAkhe. ahIM gALa dIdhI temAM vaLyuM zuM? bAvaLIo gayA nathI tyAM sudhI zuM vaLyuM? chokarAne makhaM ja kahIe. bAvaLIAne ukheDI na nAMkhe, bAvaLIA nIce pharavAnuM na choDe tene mUrkha kahIe pApanI pravRtti 25 bAvaLIo ukheDI kADhaye nathI, pAparUpa bAvaLI mAM nIce pharavAnuM baMdha karyuM nathI ane chokarAnI hAMsI karIe chIe te makha koNa? AvatA duHkhane cUravAne so taiyAra. paNa dukhonA kAraNe pApa, ene caravA keTalA taiyAra thayA? vedanAne vicAra karavA dareka taiyAra che paNa pApa na bAMdhu, pApane raste na jAuM, e vicAre kayAre AvyA ? gumaDAnI davA kaI karuM, kayA dAkatarane bolAvuM? kAMTo lAgele te chUMdAya che paNa bAvaLIo nathI kaDhAto. zAsakAre siMha thavAne upadeza Ape che zArIrika, mAnasika, vAcika, kauTuMbika ane Arthika e badhA dukhanI jaDa kaI bAMdhelA pApa te ukheDavAne kaI mahenata thaI? tuM kUtare evuM kaI kahI jAya te krodha Ave, paNa kUtarAnA kAme karIe temAM vadhe nahi! kUtarAne kaI patharo mAre te patharAne karaDavA jAya paNa siMha bANanI sAmuM na jue te to mAranAranA sAme dhase. AthI zAstrakAra siMha thavAne upadeza Ape che. aniSTa viSaya vagere tarapha na juo tenA kAraNo tarapha jue, jeo pApanA udaya tarapha jue tevAone samyagdarzananA gharanuM cheTuM che, teNe haju pADozInI paMcAta karI che. ApaNuM coTa aghAtI tarapha aghAta ane ghAtI karma nAmanA be prakAranA karmo kahyA che. ghAtI karmaghAtakakarma-sIdhe AtmAne mAranAra, bagADanAra te A varga AtmAnA guNo upara jenI ceTa e ghAtaka, AtmAne hatyAre tenuM nAma ghAtI, nAne chokare, pathare, thALI je hoya te mAre, paNa tenuM kAMI nahi, ghAtaka nahi. aghAtI karma te tane kAMI karavAnA nathI. Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna teNe nAmathI tamane sAvaceta karyA che. A varga vAta karanAra che. bIje varga bhale virodhI, paNa tAruM bagADe nahi. paNa ApaNI ceTa aghAtI tarapha che, tene khALe DUcA daravAjA mokaLA che. azAtAne udaya, puddagalamaya. nArakI, tiryaMcanuM AyuSya pudgala dvArA ne nAmakarma, gotrakama paNa pudgala dvArA. teo AtmAnA guNane aDatA nathI. samyagdaSTi zatru tarIke ghAlI kamane khe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane antarAya, e cAre ghAtInI coTa AtmA upara. e pudagalene pakaDe nahi. AtmAnA guNone pakaDe. samyagdaSTine zatru avatAne udaya vagere nathI. samyagdaSTi zatru tarIke ghAtI karmane dekhe. aghAtInA jeTalA pApa pratirUpe gaNAya te dekhAtAM pApa che, paNa kharekhara te te Teka che, nIsaraNI che. aghAtInI puNyarUpa prakRti te te gharanA zatru che. je pApa prakRti che te caDhatAM AvaDe te kSe javAnI, saddagatie javAnI nIsaraNI che, parISahathI upasargana sahanathI nirjarA te mokSanA mATe che. aghatInA pApane lIdhe adhAtInA kharAba prakRtine lIdhe AtmAnuM caDhavuM thAya, aghAtInA pApano udayanA lIdhe thatAM kAryonA paccakakhANuM rAkhyAM nathI. ghAtIkame bAdhavAmAM AMtare thayo nathI AtApanA, lo to nirjarA zA mATe ? adhAtInA pApane udayamAM AvavA de. jema udayamAM Avaze tema aghAtinA lAgelA pApa tUTe ane AtmAnI nirmaLatA thAya. devuM tUTavAnuM to milakata vadhavAnI, AtayAna zAnuM nAma? vedanA thaI hoya te vedanAnA nAzane vicAra kare tenuM nAma ArtadhyAna. ISTa saMga meLavavAne, aniSTa dUra karavAno vicAra te "ArtadhyAna" che. tame aghAtI upara jera ajamAvIne kare che zuM? araviMdakamaLa upara rAvaNa caDhA Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM] sthAnAMgasarA [ 241 kAmane ? aghAtI tAkAta vagarane tenA upara savArI karI che, samaye samaye anaMtA jJAnAvaraNIya. darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya badhAya che tenAthI Daro. A vicArIzuM tyAre bhavanuM bhayaMkara5NuM samajAze. bIjAM pApa bAMdhavAmAM AMtarA thaI gayA, paNa ghAtI karma bAMdhavAmAM AMtara thayo nathI. samaye samaye nIcaga ja bAMdhyuM ema nathI, azubhano paNa AMtare paDe che. aghAtI prakRtimAM zubha azubha bAMdhavAno AMtare paDa paNa ghAtInA azu ane bAMdhavAmAM AMtara paDaye nathI aghAtInA aMtare paDe. aAMtare aghAtakamanI pApaprakRtimAM anaMtI vakhata paDayo che. AMtare na paDe heya to ghAtIne prahAra eka samaya, enA prahAramAM AMtara nahi. je kAtila ghA karavAvALe che, jenA prahAramAM AMtare nathI, tenAthI DaratA no paNa pADe zI ghA kare tenAthI covIse kalAka karatA rahe che. samajayA pachI kare te ghA sajjaDa daza varSanI uMmara nA chokare vezyAne tyAM jaIne bese tenI paMcAta nathI, samaju thayA pachI paMcAta. tevI rIte mohanIya samajIne pahelA ghA kare che. aNasamajIne kareluM je kAMI ghA kare tenA karatAM samajI kareluM vadhAre sajajaDa ghA kare. mohanIyane jANe oLakhe chatAM jIva mUMjhAya. sa dhI zuM kare che? ociMto mAthuM kApe, paNa sAme thA, joIe te hathiyAra le. ema kahIne mAre. tenI mAphaka meha khere che, jIvane sAvaceta karIne mAra devaDAve je vakhate maitrI Adi bhAvanA bhAvatA hoIe, te vakhate jIve zuM karavuM? samAdhAna-badhA chene aMge maitrI bhAvanA rAkhavI. paradezI rAjAe maitrI bhAvanA khaDI karI, te vakhate sUryakAMtAne mahelo naMbara mAgyo. bIjAne khamAvavAnI sAthe Ane pahelI jamAve. Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna kAraNu ke vera rahevAne saMbhava che. jhera ne, nakha mArIne mAranArAne pahelAM khamAve. A sasArI dazAmAM ravo tenI mAkrANu ! pArakA racelA banAva banatA nathI. mati sudharAvanAra satI--eka satI che. enA dhaNIne mArI nAMkhyA jevA karyAM che. dhaNI maravA paDayA che. satInA zIlanA kheDatane mATe mAro nAMkhyuM! che. pahelA ene vidhi khamAvo aa, enI upara aprIti na lAvazeA ema kahe che. maNInuM mAthuM kApyu te apakRtya che, tene aMge dhaNIne kahe che enA vidha khamAvI de, enA upara aprIti na lAvA. kaI sthitimAM apakRtyamAM utarelA che? eka satInu zIla teADavA mATe sagA bhAIne mArI nAMkhyA. satI te vakhate kahe che, pahelA ene khamAve. ArAdhanAnA mAga kayA che? enI gati na bagaDe e satInA muddo. rAjaku varIe AvA prasaMge jyAre dRDhatAne dharAvI zake tA pachI dhama' karanArAe A mAlamana phrema na levuM ? cAhe te kA` heAya paNa duniyAmAM bagADI nAMkhanAra kAi nathI. cheAkaDAnA khaDiyA--chokarAno ramata-cheAkarAnA hAthamAM strInAI DiyA Ave. paDI jAya, kaTakA thai jAya. hAca ema rAkhe ke e kaTakA judA na thAya, peleA khInne kheAlatA Ave che. hAya de. DiyA phUTe, pele kahe lAva mArA khi! khaDiyA phUTelA hatA, hAtha lagADayA te vAMka. du:kha levAnI taiyArI karI melelI che, temAM pennA bicArA aTakacALA AbhyA. tene mAthe nAMkhIe ke te badhu 'ahiM badhI duHkhanI tayArI karIne vata mAnamAM sukhanI taiyArI dekhADI. luccAI karIne jIve karmo bAMdhyAM che, paNu khIjAe kAMi kyu' eTale khIjAte mAthe nAMkhe che, je kAMi banAva bane che te potAnA pahelAnA ke hamaNAnA racelA che, pArA racelA banAva banatA nathI. potAnA kravipAkane samajyA nathI te rakhaDavAnu` pariNAma sarva jIvAe pUrve je krame karelAM che te tenA zukha, amubha vipAkane pAme che. cAhe te sukha duHkhanA kAmo thAya temAM khInne Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamuM ] sthAnagaDha [raka te nimita mAtra che jema bane cheka A tethI nAra , tema ApaNe paNa bAjI goThavI rAkhI che. pele nimittavALA, tene mAthe nAMkhIe paNa ApaNe nirdoSa / sAre khayi hato, na hato, e badhI vacanano zAhukArI. 'huM to kAma kare paNa phalANAe Ama karyuM A chokarAnI ramata che. je pitAnA karmavipAkane samaje nahi te rakhaDavAnuM che ghAtInA ghAne are bhayaMkara5NuM have mULa vAta para Ave. haju A jIvane samyagdaSTi thayuM che. ghAtInA bhayaMkarapaNane svane paNa khyAla Avato nathI. aghAtInA pApanA phaLo bhegavavA te sadagatinI nIsaraNI che. ghAtIne vicAra na kara, aghAtInA puNyanI pAchaLa paloTAyA javuM, aghAtInA pApathI palAyana karavuM e badhuM kevuM? dhAtIne svane paNa khyAla nathI karyo. ghAtIne khyAla kare tyAre bhavacakranuM bhayaMkarapaNuM-ghAtInA ghAne aMge bhava karapaNuM. aghAtI te malamapaTAe sAja karyA jevuM che. avAtInI pApa prakRti ja baMdhAI che ema nathI. aghAtI e te vAdaLAM che, te chAMye kyAM kare che, paNa koI divasa ArAma na Ape, ghA karyA vinA na choDe, kALajAM vIdhyA vinA na rahe tevo ghA vAtakarmone che. ghAtakarmane che jIvane eka samaya lAgyA vinA raheto nathI, paNa A jIva pADozInA maraNamAM mAkANIo thAya che. lAtI samaye samaye ApaNI pAchaLa paDyuM che AtmAnA guNone nAza kare te dhAtI. duryodhane kahyuM bANa kaNa mAre che zikhaMDInAM bANa na heya. ajunanAM bANa che. tenA sivAya bIjAnAM na hoya. AtmAnA mune vA kare, AtmAne UMce javA na de e vAkAta vAtamAM che. adhAtInuM jora cAhe tevuM hoya te paNa AtmA dabAI jato nathI, vAtI samaye samaye ApaNI pAse A duniyAdArInuM daSTAMta keTalIka vakhata bAyalA banelA Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] sthAnAMgasUtra vyAkhyAna gharanA nukazAna karatAM sAsariyAnuM nukazAna tapAse che. tema A jIva bAya banyo che, A zarIrane kAMI na thavuM joIe, Ano upara kAMI thAya tenA vicArathI paNa AtmAnI upara keTalA ghA thAya tene vicAra jIva karato nathI. AtmAnuM zuM thAya te bhUlI jAya che. zarU bhAI sAsariyAnuM tapAse, kuTuMbanuM na tapAsa. tema zarIranA iSa sago meLavavA paNa AtmAne hisAba nahi. mAgyAnugAmAM hoya tene hiba heya? mAgatuma ekAda be maracAM hoya paNa khuba te cAle nahi, Apase mAgyAnugAnA hisAbamAM nathI. ema tyAre te dazA vicArIe tyAre mAlama paDe, ApaNuM ghara keTale ? chekI kahe, "mAmAnuM ghara keTale? dIvA baLe teTa"--samakitanuM ghara keTale? ApaNe ApaNuM ghara keTaluM cheTuM che te jovuM nathI, A dazA vicArIe te bApaNuM ghara hajI khyAM che? vAta mekSano karIe chIe. paramezvara ke rAjA pAsa enI mAgaNI karavI nahi, paramezvara pAse mAgaNI mokSa pI. dekhe te mULajIbhAI mULamAM nathI. maghAtI kara, paNa aghAtInI pApaprakRti zuM karavAnI hatI te vicAra nathI Avata. vIse kalAka kIDInA kaTakane juve che paNa je zaraNa saradAra che tenA upara vicAra thato nathI. ghAtI sIdhI AtmA upara asara kare. bemAM ghaNe pharakabhavyatvabhAva svAbhAvika che. kRtrima nathI anAdi che emanuM tIrthakaranuM pADyuM ane ApaNuM pAkavAnuM ThekANuMya nahi. bhavyatvamAM ane tathAbhavyatvamAM ghaNe pharaka tathAbhavyatva eTale te te dravya, kSetra, kALa, bhAve samyagdarzanajJAna vagerenI prApti, ane mokSa thavAnI lAyakAta te bhavyatava. samakitI se TakA banavA mAgIe chIe. paNa hisAba karavA jaIe tyAre dekaDAya ThekANuM nathI. samaye samaye anaMtA lAvI Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlIsamu ] sthAnoMgasUtra A sama kahevAya che badhAya ? karmo ApaNA upara vA karI rahyA che tenI darakAra nathI. jJAnAvaraSTrIya, darzonAvaraNIya, mAhanIya ane aMtarAya ( dhAtI prazna- mAkhyAna sAMbhaLatI vakhata jJAnAvaraNIya ka samAdhAna ahIM rasALI thai. seALIne vikAra thaI gI. mArA khArAkamAMthI Ane pANu maLe te marajI rUMvADeya nathI, chatAM rasA LIne pASaNu maLyA dinA rahe nahi, je jJAnAvaraNIya pUrve madhyA che te bhAgavoe chIe. te bhegavatI khata mA~ prakRti je dhAma che temAMthI tenA bhAga paDe, ajavAnI tAya rAtra za'kA-pRthva, sAmAyika nirjarAnI kriyA, temAM baMdha jJAnA? samAAna-nijasanA adhyavasAya sAthe rAgadveSa kharA. rAgadveSa dhAtIne lAvavAnuM kAma kare. jema ajavALI teAya rAtri. apramattAmAM (7 vagere guNasthAnamAM) jJAnAvaraNIyA khaMta cAlu che. dazamAnA cheDA sudhI badhAya. agiyArame paheAMce tyAre jJAnAvaraNIyane aMdhazakAya. kalArakAmAM ApA tAya vikArana pASaNa AAlu prazna-upAdhi maTI jAya te vakhate samAdhistha puruSane badha cAlatA rahe ke nahi ? samAdhAna-bhojana karIne sUI ye che, UMdhamAM paDayA paNa pAchu tA maLe che. vikAranuM poSaNa nA leArAkAma Ape tA paNa cAlu rahe, tema badha cAlatA rahe. sALA eTale mApa karatAM gaDA have mULa vAta para Ave!A jIna anAdikALathI samaye samaye AtmAMnA guz2A upara dhA karanAra ane AtmAnI kharAbI karanAra upara ceTa (dAva) dhAratA nathI. ene te mATe che sALA. sALA eTale gAya haratAM kheDA. enuM zuM thAya ? ane potAnA karatAM A zarIra vadhe. AtmAnuM cAhe te thAya tenI phikara nahi. mA dazA dhamIne, samyagdaSTine ka aMze paNa rAkhe karIe chIe, uttararUpe karIe chIe paNu che! samajIe chAne, "" AtmA eka sthitimAM Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna Ave " A vastu vicArIzuM tyAre A jIva pahelAM kAMI pAmyo nathI, pahelAM kAMI pAmela heta che, varasAda varasyAne mudata thaI te jarUra cheDe tha joie, chADa na thAya te pahelAM bIja vavAyuM nathI, anAdikALathI nathI pAme evuM A apUrva maLyuM che ema lAge. asaMkhyAtI vakhata AvA vicAro Ave. rasamyakatva Ave tyAre A vicAro hoya ja. e samRtva asaMkhyAtI vakhata Ave ne cAlyuM jAya. vapalyopamanA asaMkhya bhAga jeTaluM Ave, cAyuM jAya. tAva Ave, UtarI jAya, na bhUlI zake te abhaNa ane bhUla nahi e bole sarakhe na heya. atyAra sudhI nahi maLeluM mAryuM che A che te AtmIya phaLanI apekSAe A mAnA asaMkhyAtA pradezanA eka pradezanuM sukha eka vakhata paNa meLavavA bhAgyazALI te nathI. AkhI jiMdagI sAmAyika vageremAM gaI. aghAtIne karyo ghA khaTakyA vinA rahyo? ghAtI ghA ka khaTake ? anaMtA pAgala parAvarte rakhaDyA chatAM nathI maLyuM te atyAre maLyuM che, je meLavI jANIe te anaMtA padamalAgavatamAM nathI maLyuM te meLavI zakIe. thAtI tarapha najara jatI nathI- yugala anaMtA tethI anaMta varma pADavA. evI eka jAta enuM nAma kamavarga. badhA puma jyAre zarIrapaNe pariName. eka paNa vaNanA pudgala dArika zarIrapaNe pariNamavA mAMDe ane tene saMpUrNa pariNumAvatAM je kALa jAya tenuM nAma dravya thakI pagalaparAvarta. eka eka AkAzapradeze mare, Dene ja gaNave, bIje mare te kAmane nahi. AvI rIte caude rAkanA pradeze maraNathI bharAI jAya. AvAM je pudagala para varta thAya tevAM anatA pudagala parAvarta rakhaDa. je cIja maLI nathI tethI ja meLavavAnuM bhAgya khulyuM, je meLavI zakIe te ghAtIne, ghAtInA ghAne oLakhe te Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suDatAlImuM sthAnoMgasUtra [ 247 adyAtInA pApo Dara te photarA khAMDavAje lAge. adhAkSInA pApano udaya te gaNavAneA zAne? ko chApate khe, kApaDanA thAnane na dukhe, tema cheokare. adhAtInA 55nA uyane TALavA cevIme kalAka mathe che. AkhI jiMdagI dRSTi tyAM che. dhAnI tarapha dRSTi gai nathI. je AtmAnA svarUpane jANe, sanAdika surAne naNe tenA dhyAnamAM kANe ThAra mAryA te rahevuM joie. ahI navuM pAme che ke je pUrve nathI pAmyeA. ATalAja mATe aprAptapU ema lakhe re, dhane odhavAsa kahe che. samyaktvane aMge nu pAmetre pAmyo che. A sthiti nathI pAmyA, jo pAmyA hota, vAveluM khetara heta tA varasAda varase teA cheDavA ugyA vinA na rahe. dhULamAM leru chuM. janmyo chuM tyAre. atyAre janmyA na houM to dhULamAM ramatA na hAM jitezvaranuM zAsana pAmyA chuM. dhAtI tarapha na nathI. a! kharekhara hUmAM janmyA chuM. jatI nahAtI maLI te jagate meLavI sudharaze. sukhI che. nAtane na mane maLe duniyAne uM te viniyoga apUrva tA AtmAne bhAse te vakhate Ama jarUra thAya ke, mane ATalI mahenata paDI te anatA vakhata je vastu atyAre maLI che te mArUM dhanamAga che. A cIja A. na!tane sudharyAM, sukhI karyAM vagara tAruM kuru ^ thaze hu. nAtane sudhAryAM vinA dIvA pAchaLa aMdhAruM sudhArA tA chekarItI thI vadhe? nAta surI huMya te je ghere deza te ghere kAla karaze. chokarA mATe kanyA bahArathI lAvIzake ? nAta nahi sudharI heAya te tAruM' zuM thavAnuM? mene mATe sudhAre, suMdarapazu rAkhavuM hAya ! AkhI nAtane sArI kara! bhavya jIva dhAre ke mArA jIvane pUrva maLyu. kayAre khasI jaze tene pa nathI, mATe mArI nAta taiyAra karI dauM. temAMthI kAI pAchuM meLavI Apaze. bhavya jIvane maLyuM na huMya te khase tyAre kAcu TUMkANe lAvavAnuM devAnA abhiprAye khasatu' bacAve che. bhaNAve eTale bhaNatara pA Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna thayuM. ApoApa samyaktvanI ja pAkI thavA mATe dareke zubha pariNata pAmIne e vicAramAM mazagula rahevuM joIe. A sthitie bhane kema lAvuM tenuM nAma viniyoga, mane maLeluM duniyAne dauM te viniyoga. koI enAthI benasIba na rahe tenuM nAma viniyoga. ene aMge bhagavAna sadharmAsvAmI pratibodha pAmyA ne bhavya jIvane mArge lAvavA mATe dvAdazAMgInI racanA karI, dayAnA mAdhavAnA ojAro dharAvanAra jaina dharma prANAtipAta viramaNa paheluM batAvyuM. badhI parIkSAone AdhAra e vrata upara rahyo che. guru, dharma ne zAstra paNa prANAtipAtaviramaNa upara. je vakhate saMsthA sthapAya che te vakhate kAgaLanA udezo jagatane nyAla karanArA dekhAya che, dayAnI pikAra karanArA, dhyAne mATe dhaMdhATa karanArA ghaNuM heya. "mAra, mAra' kaye chata na maLI jAya, ojAro hoya to chata maLe. dayA pakArI ApI jatI nathI, ojAramAM hathiyAra vagaranA sipAIo che. dayAne sAdhavAnA ojAro dharAvanAra jaina dharma che. daMDAsaNa, jheLI, pAtarAM badhuM dayA mATe. hathiyAravALuM lazkara hoya to te jenuM. dayAne pikAre chatAM bIjAmAM dayAnuM sa dhana eke nathI. bIjA dharmamAM dayAnI pravRtti kAMI na maLe sAdhana vagaranA zuM kalyANa kare! dayAnuM sAdhana dharAvanAra jainadharma, jenagurune jenAmAM pAMca samitine traNa guti che, bIje samitinuM nAma nahi. bIjuM hathiyAra vagaranuM ToLuM "mAra mArI kare, te barAka ghaTADe bIjuM kAMI kare nahi. bIjA dharmamAM dayAnI pravatti, kriyA, kAMI na maLe. yAnA AcAra, sAdhana, pravRtti ne kriyAvALuM jaina zAsana che. dayA pikAre, dayAnA sAdhane, AcAra rAkhe paNa dayAne tatvavAda zAsanamAM ramI rahyo na hoya tyAM sudhI kAMI thAya nahi. jaina zAsanamAM dayAne AgevAna pada kema ApavAmAM AvyuM te a. Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAkhyAna 48 eka dIve anekane utpanna kare temAM tene kaI khevAnuM nathI. gaNadhara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmI mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe dharmanI pravRttine mATe, mekSamArgane pravAha vaheDAvavA mATe pratibodha 5 mA, dIkSA pAmyA tenI sAthe ja viniyoga nAmane pAMcame bheda jaNAvyo. viniyoga nAmanA medanI aMdara hAya zuM? pitAne maLelI cIja, pitAne apUra, alabhya, uttamottama lAgI hoya, to pachI dayALunuM aMtaHkaraNa bIjane te kema na maLe e ja vicAramAM rahe. sAmAnya duniyAmAM bAhya padArtha evI cIja che ke, dIdhI ke gaI mATe te cIjane aMge bIjAne devAnI buddhi thavA pahelAM potAne khAvAne bhaya rahe che. maLelI cIjane jema durlabha gaNe tema tema na devAnI buddhi thAya. jeTaluM dIdhuM eTaluM khAyuM A buddhi thaI jAya, tethI devAne saMkoca thAya. paNa bhAva tarIke dIdhelI cIja devAmAM javAvALI nathI. eka dIvo bIjA dIvAne utpanna kare temAM dIvAne khAvApaNuM nahi. seMkaDe navA utpanna thayA chatAM pahelAM dIvAne khevAnuM hetuM nathI. samyagdarzana vagere rUpa AtmAne svabhAva evI rIte rahelA che ke enAthI lAkho samyagdarzana vagere pAmI jAya ane tenAmAM samyagdarzana vagere rahelA hatA temAM ochAza thatI nathI. vyakitanA jJAnamAM sAkSAta hoya ke pratibiMba heya temAM pharaka nathI. bhagavAnanI pratimAnI mAnyatA khaseDavA mATe, pUna khaseDavA mATe kama pravartelA che. te bIjAne kumatamAM pravartAvavA mAge che. te udAharaNa de che ke "patyaranI gAyathI dUdha nIkaLe che?' pattharanI gAyathI dUdha na nIkaLe, paNa vicAra karaze to jaNAze ke pattharanI Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ]. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna gAyathI dUdha nIkaLe. nAnA bALakane gAmane je oLakhAve che te copaDInA citrAmaNathI oLakhAve che. A gAyanuM zIMgaDuM kahevAya, emAMthI dUdha na nIkaLe, A pUchavuM kahevAya emAMthI dUdha na nIkaLe. A acaLa che, ahI thI dUdha nIkaLe che. te AMcaLe hAtha lagADIne ziI Ave che? nizALe gAya bAMdhI haze kharI ? vAghanI oLakhANa paNa citrathI karAve che ne ! vAghanI eALakhA | keTalAe ) vAgha lAvIne karAvI ? tamAre to jJAna sA sAthI thavuM joIe mATe vAgha lAvavA joIe. vAdha, sApa lAvyA vinA temanuM jJAna na apAya. bAlamaMdiramAM have vAdha, sApa la vavA joIe. sAkSAtathI je jJAna thAya te ja jJAna tasvIra, pratibiMba ke mUtithI thAya bALapothImAM citrAmaNane thekaDo Ave. sAtamImAM eTalA citro hotA nathI. ce paDIe sApa laTakAvo bALakane sApa oLakhAvyA? ane vAgha paNa oLakhyo kayAMthI ? sAkSAtathI oLakhAya, chabIthI oLakhavAmAM Ave che. e oLakhAgu thavAthI vAghathI bace ke nahi? citra na batAve to e baccuM sAkSAt vAghathI bacaze nahi. pravRtti vyavahArathI joIe chIe. jJAnane mATe sAkSAta ke citrita vastumAM pharaka nathI. sAkSAt tIrthakara heya ane je tIrthaMkarapaNAnuM jJAna thAya ke tIrthakaranI mUrti hoya ane je tIrthaMkara paNAnuM jJAna thAya temAM koI paNa jAtane pharaka nathI. mUrtithI jJAna thAya te sAkSAtathI thAya. vacanaThArAe vyaktinuM jJAna thatuM hatuM. vyakitanuM jJAna jevI rIte vyakitane dekhavAthI thAya tevuM pratibiMbane dekhavAthI paNa thAya. vyakitanA jJAnamAM sAkSAta hoya ke pratibiMba hoya temAM pharaka nathI. pratibiMbanI prApti sadA ane sarvatra che. sArvatrika jJAna karAvanArI cIja tarIke cakita karatAM pratibiMba vadhAre upayogI che. pratibiMba vyakti sivAyanA kALamAM, sthAnamAM vyakitanuM jJAna karAvaze. vyakata karatAM pratibiMba jJAna karAvavA mATe atyaMta upayogI che. vyakitajJAna thaI Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM] sthAnAMgasUtra 25 jAya tyAre vyaktinA guNenuM ApoApa smaraNamAM thAya. rAma yAda Ave ke lakSmaNa ane sItA tarata yAda Ave, kAraNa ke sabaMdhI che. rAma vagara judI sItA hotI nathI ane sItA vagara judA rAma hotA nathI. rAmanA khATalAnI jage para jAma khuda yAda AvI jAva. tIrthakaranA AtmAmAM kaivalya, vItarAgapaNuM vagere che evuM jene pUruM jJAna che te manuSyane pratibiMba dekhavAnI sAthe vyakitanuM smaraNa thavAnuM temAM rahelA guNo jarUra yAda AvavAnA. vAraMvadhi jJAnaM aparampArakam. . vyakita karatAM pratibiMba pahelA naMbaranI cIja jagatamAM iSTa padArthane bodha AtmAne ulAsa karanAre thAya che. strI ghare beThI che. dhaNI paradeza gayela che. je dhaNI taraphathI saMtoSa deya te dhaNInuM nAma yAda AvatAM ullAsa Ave che. mAtA dha rojagAra karatI hoya te vakhate paNa cheka nI vAta AvatAM raMvADAM brA thaI jAya che. ISTa vastunuM smaraNa teno ISTatAne UbhI karI de che. bhavyajIva mAtrane kevaLajJAna, darzana vItarAmapaNuM ane anaMta vIryanI prApti ISTa heya, te ISTa hevAthI tIrthakara A guNavALA che te smaraNa thAya te rUMvADAM rUMvADA khaDA thAya. pratibiMba uparathI vyakitanuM smaraNa. vyakitanA smaraNathI vyaktimAM rahevA guNonuM jJAna, te zAna thavAthI apUrva ullAsa. mAtA pahelAM chokarAnA jJAnavALI hatI. je vakhate chokarAnA sthAnI vAta thAya te vakhate chAtI ora ja UchaLe. ISTanA khyAlane lIdhe ullAsa thAya te judo ja che. pratibiMba, mUrti e vyakitanA jJAnane age pahelA naMbaranI cIja. vyakita karatAM pratibiMba pahelA naMbaranI cIja. vyakita eka kALa, jyAre pratibiMba sarva kSetra, sarva kALamAM, tethI pahelA nabaranI cIja. to pachI bhagavAna jinezvaranI mUrtine aMge jeTalI vakhata darzana karIe teTalI vakhata vyaktinuM smaraNa, tenA guNanuM smaraNa kema nahi thAya? je vyakti tarapha gAdara hoya to mana ulasyA vinA rahe nahi. mUrti vyartha nathI. Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna zakA-bhUti chatAM jevI rIte pratibiMbathI tijJAna thAya nAmasmaraNa agra che. tane aTThI pUchI nathI te| gAma mAya che, tema vAgyathI vAcakanu jJAna thAya che, te samAdhAna-te je vastu kahI te khUA. laIe ke pattharanI gAyathI dUdha nIkaLatu gAya ka dUdha nAkaLane ? tAre tA pratimAnu yapaNuM karavA mATe dUdha nathI nIkaLatuM e Ava karavA pAyene ! mATe pattharanI nakAmI tema bhagavAnanI mUrti nakAmo A sAmya hatuM, jema padmaranI gAyacI dUdha na nIkaLe tene lIdhe pattharanI gAya nakAmI, te tu' kahe che ke nAmathI rAma cAya che te zI rIte bane? bAya gAya enAM nAmeA zuM dUdha i de kharI ? pattharanI gAyathI dUdha na nIkLa paNa gAyanuM sapUchyuM jJAna teA avazya thAya ja, paNa tuM nAmamAtrathI jJAna thatu kAI jagA para dekhADIgna ? bhagavAna aDDAvIra mahArAjA vicaratA hatA te vakhatanA nAmanI chApa kAI hatI ? - mahAvIra evu lakhyu hatu ? kArathI oLakhata: hatA ? mAtmAne dekhIne ke meDhAne dekhIne eLakhatA hatA ? A mahAvIra ke A mahAvIra nahi,jJA upara ? kevaLa mAMDhAnA AkAra upara. carIramAM rahelA AtmAnI oLakhANu zarIranA AkAra upara AdhAra rAkhe che. jJAnIne khuda AtmA zarIranA AkAre eLakhavAnA. zarIrane AkAra oLakhavAdvArA mahuAvIrane ALa vAnA. je vakhate vicaratA hatA te vakhate mahAvaranuM jJAna AkarArAma thatu hatu. dhADe!, hAthI sAthI gaLakhIe ? zarIranA AkAra uparathI. Ane AkAra khaseDA che tene nAma aa taddana nakAmu che, jene AkArathI bhAna nathI teva te vAcaka (nAma)thI bhAna thAya nahiM. je mane dekhavA chatAM nahi oLakhe te mArA nAmathI mane oLakhI jaze e akakalavALA te naja mAne, pelisa kAi paNa manuSyane pakaDavA hAya ! phoTA ke maMcuDanI khapa le che, jene AkAra na mAnavA hAya tene puchIe A zuM ? pusta, bhagavAnanA vacananA pratibiM. tame bhamavAnanA pratibiMbe upamA ' ', 212 ] Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satAdhIsamuM ] sthAna gastra [ 253 ane pukhtA te! rAkhyAM che. A che e AkAra che. AkAramI kA" na javu joie, evu mAnavAvALAe pustako rAkhavA te jIyAi che. sAcI AkRtithI bhAna kabUla karavuM nathI, tene nAma khelavAnA haka nathI jJAna arpI che chatAM ene mATe AkAra e lakhana che. te pachI sAkSAta AkAra mUrti jJAnane sAMketika bhA-pita kara mAnave che paNu sAce AkAra nathI mAnI! bhagavAna mekSe gavA te zarIravALA hatA ke nahi?bhavamAMthI hindune ? bhavamAM te AkAra hatAne? nI upara upakAra kanna vakhate kaye? mUrtine akAra che te svAbhAvika che parlR akSaranA AkAra sakirtika, kalpita che. mUrtinA kAramAM strI, hathiyAra. mALAthI rahitapaNuM tema ja rAta AkAra che. hAthI ja hra!tha UMcA kAcamAM lIdhA che. tyAM pramANa, tAla nathI, mAtra AkAra ja che, tema mukhanI, dRSTinI prasannatA hAya, strI, cimAra rrAnapaNuM hoya to AvI gayuM. cevIse tI karAmAM bheda mAnatA nathI. mane te| mahAvIra svAmI AgaLa khIndra bhagavAnanuM stavana khelI zake! jene sAcI AkRti, nAma kabUla karavuM nathI tene nAma meAlavAne paNa haka nathI. atyAre te cIjanI sAbitI nathI. vastutva che ke nahi? chabImAM cAgyapaNu che ke nahi? jene AArathI vastunuM bhAna karavuM nathI tene nAmathI vastunuM bhAna karavA kahevuM ne kAI prakAre ghare tema nathI. AvAoe ' namo advaitALa ' upara kUMcaDA pherange!. zAne aMge? 'no ahaMtAnaM 'zabdane age. pattharanI gAya dUdha na de te gAya gAya kaIM dUdha kayAM maLavAnuM ? eka manuSya enAthI upakAra thayA gaNe, jyAre bIjo jenAthI upakAra thayA tene upakArI tarIke na mAte tA enA jevA naphphaTa kANu ? atyAre nAmanI vAta cAle che. sAmAnya garAsiyA kulIna hoya te leyanA DhAne zira jhukAve. kema? AnA pratApa che. rajapUtAne lonapaNAne Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ] sthAnAMgaratra | [ vyAkhyAna khAtara leDhAne zira jhukAvavuM paDe, te tane jenAthI jJAna thAya tene zira jhukAvavAnuM na game te tArI jAta kevI gaNavI? AkAra parathI vastunuM bhAna, guzenuM bhAna, bhAna uparathI AtmAne ullAsa mAna nathI teNe nAmanuM nAka kADhavuM che. pattharanI gAyathI dUdha na nIkaLe te ema pattharanI gAyathI dUdha kema nIkaLe pikAravAthI dudha nIkaLyuM? cAra jaNa ane gAya eka sthAna hatuM, pAyA khodatAM pattharanI gAya nIkaLI. te dezamAM gAya nahi, navuM nIkaLyuM che. koI oLakhe nahi. je dezamAM gAya thatI hatI tyAMnA cAra musAphare AvelA, navuM nIkaLyuM sAMbhaLIne pelA gayA. pelA musApharo kahe A te gAya. gAya kema? A zIMgaDuM, enAthI mArI nAMkhe. acaLamAMthI dUdha nIkaLe, tenAthI tarasa chIpe, A svarUpa badhAe sAMbhaLyuM. temAMthI cAra jaNa dezAvara nIkaLyA. cAra jaNa jaMgalamAM bhUlA paDyA. thAkI gayA. sudhA lAgI che, tavA lAgI che, mAthuM bhame che. tyAre judI jage para paDayA. paDI jAya temAM navAI nathI, najIkanA gAmamAMthI gAya caravA nIkaLo, gAma dekhAtuM nathI. jhADe che tethI pAdaramAM na jaIe tyAM sudhI gAma na dekhAva, gAya AvelI che. gAyane jotAM marI gayo. mAya AgaLa cAlI. bIjAe joyuM che te kharuM, paNa, kone khabara zuM che A kahI khasI gaye. trIjI jage para jhADa nIce gAya gaI che, paNa kAMika nIkaLyuM hatuM, gAya kahetA hatA tevuM jaNAya che. teNe kahyuM hatuM bhUkha, tarasa maTe" paNa zAthI maTe te trIjo bhUlI gayo, gAya cAlI gaI. thAnI AgaLa gAya AvI, A pAye khedatAM nIkaLI hatI. A jago parathI dUdha nIkaLe, zIMgaDA mAre, DhasaDAto gayo. khAMDA zIMgaDAvALI gAyanA AcaLa pADayA, dUdha nIkaLyuM, sebatIomAM be jaNa jIvatA che. traNe jaNa gAmamAM pahoMcyA. sAtho gAye bacAvyA ke pattharanI gAya bacAvyA che pattharanI gAyanuM bhAna na hatuM tethI sAcI gAyathI tene maravAnuM thayuM. bhAna bhUlI javAyuM te haTatA rahyA. patya Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaDatAlIsamuM ] sthAnAMgasUtra { 255 ranI gAyanA bhAnavALAe kAma karyu. bhAna lAvavuM temAM sAyI gAyamAM ane chabInI 4 pattharanI gAyamAM pharaka nathI. pattharanI gAya dUdha na de te zAmAM che? avaLA raste javA mATe battI, bhaDakA karIne samajAvavu che. A melthA temAM AvI paDhI meklyA kema ? jAOI joI te mUrti uThAvavA mATe methyA, luccAI karI, luccAithI khasI mAge, evaDI luccAI, samyaktva ArApaNa pharI karavuM joIe. bhAnane mATe sAkSAt vyakti agara pratibiMbamAM pharaka nathI, chatAM kevaLa Agrahane lIdhe AArane mAne nahi, barAbara AkAra naddhi ema rAkhaje ! kArA kAgaLane lakhelA kAgaLamAM kara* na mAnaveA, lakhelI huMDImAM AkAra ke bIjuM kAMI ? neTa ane kArA kAgaLa A badhAmAM pharaka niSe rAkhavA ! badhI AkAranI mAnyatA, bIjAnI sAmuM TrUkhIza te AkAra dekhAze, AMkhe pATA bAMdha te nAma mAtrathI eALakha ! AkAra dekhavA nathI. AkAranI jarUrI nathI tene AMkhathI dekhIne kAma zuM? baMdha pATA, saMsAramAM AkAra eLakhANunu kAma kare che te dharmamAM pATA bAMdhavA kema cAle ? jainazAsana khUTelu khUTavA na de paNa vadhAre. have mULa vAta para Ave. prathama te! gAyanuM dRSTAMta devAvALAe jaina zAsananuM rAjInAmuM ApyuM. pattharanI gAya dUdha nathI detI teNe jaina zAsananu rAjInAmuM ApyuM. gAyamAM baneluM dUdha levAya che te pachI gAya khAlI thAya che. dehI laudhA pachI AMca hAtha lagADA tA zuM? kAI paN tItha karathI, kevalIthI eka bhavyAtmAnuM kamANa thaI gayuM te tIya kara kalyANa vagaranAne! gAya dehI lodhI, gAyamAM zuM? navI gAya dehe! tyAre, have te navuM ya Nu meLave tyAre. dRSTAMta khe Tu' che. eka gAyane dohI le, bIjo dohavAvALA lUkhA jAya, eka bhavInu kalyANa thaI gayuM teA bIjAnuM kalyANu nahi thavAnuM. 'tArA bhagavAnamAM kalyANa nathI' kahevAvALA jaina dharma tuM pahelAM rA nAmu Ape !' A daSTAMta zI rIte potAnAmAMthI kADhIne ApavAnu nathI, Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra56 ] sthAnomasUtra [ vyAkhyAna gAyane rokI rAkhIne Ama Ama kare to zuM nIkaLe ? bhagavAnathI be AMgaLa cheTA rahe to ArAdhanA bhakta na thAya, pattharanI bAvanuM jIta devAvALAe rAjInAmuM ApeluM che. gAmamAM rahetAM thakAM ApavAnuM nathI, rahetAM cakAM mApavAnuM temAM dIvAnuM draSTAMta ApyuM che. AtmA mAM samyagdarzana guruthI mAMDIne vegi kevalI sudhI laIe, ArAdhanA karanArine maLe, ArAdhamAMthI dhaTe nahiM, ghaTavAvALuM chatAM dAna kare che. ghaTavAnuM kabUla karIne sajajananuM lakSaNa che ke dAna devuM, to pachI na ghaTe te dAna detAM kaMjusAI kare tene kevA kahevA citravela maLI chatAM dAna karatAM kaMjusAI kare, khUTe chata dAna na de te te kaMjusa, te vagara khUTayAM dAna che ke te tene ke gaive ? lIdhuM, meLa, detAM khUTatuM nathI. samyagdarzana vagere dIdhuM khUTatuM nathI, citralamAM te bharyuM hoya teTaluM rahe, akhuTa rAkhavAnI tAkAta che, vadhAravAnI tAkAta nathI, je te pAtramAM be AMgaLa ochuM hoya ne kADhe te be AmaLa ochuM hoya teTaluM rahe, te khuTatuM pUruM karanAra nathI, vadhAranArI vastu maLI heya ane pachI dAna na de te zuM kahevuM! khUTe tevI na de to kaMjusa, citravela khuTeluM pUruM kare. vadhAravAnI tAkAta nahi, paNa jainazAsana maLeluM khUTavA na da paNa vadhAre. samyagdarzana gayeluM hoya, bIjane samyagdarzana lAvo te tamAruM samyagdarzana cakavRddhi vyAja jevuM vadhe, A "bhAvadAna, samyagdarzanavALAnuM jJAna To AvavA na de, eTale puravAnuM heya nahi. A vela vadhAre citravela vadhAre nahi. AnuM devatAI velI evuM nAma le! evI velI maLyA chatAM devAmAM kaMjusAI kare te upakArane samajato nathI. tema gaNadhara mahArAjA tyAM pratibaMdha, dIkSA pAmyA, A devatAI velI maLI che te daIza tema vadhAro karaze. dAna na dauM te kamanasIba gaNAuM. tevI rIte samyagdarzana vagere AtmAne maLyAM te apUrva ke dIdhAM vadhavAvALA che, tenuM dAna na kare te manuSyanI dayA kaMi? Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM ] sthAnAgasutra [ 27 gaNadhara mahArAjanI janazALA te bAra aMganI racanA bhAvasthAna, uccasthAna, ucca sthiti prApta thavAnI sAthe bIjAne devAnuM mana thAya tenuM nAma viciga. tenA khyAlathI sudharmAsvAmI pratibadha, dIkSA pAmyA pachI dAna devA mATe dAnazALA belI de che, bAra aMganI racanA eTale gaNadhara mahArAjanI thayelI jJAna, darzana, cAritranI dAnazALA, bhavya dAna levAne lAyaka thAya, bha01 na hoya te dAna na le temAM zALA sthApanArane vAMka nathI, je abhavya jIvo hoya ke tene levAnuM mana na thAya temAM gaNadharanA vAMka aMze paNa nathI. dAnazALA pravartAvI, se mane sonAno gaThTho rAkhe. jenAthI laI javAya tene Ta. koIe kApavuM nahi, caDhAvavuM nahi. thaI jAya tene 2, pitAthI upaDe te UpADI jAo. dAnazALA pravartAvI kharI paNa koI laI zake tevuM nathI, tevo A dAnazALA nathI, evI dAnazALA pravartAvavI joIe ke mAgavA AvanArAone lAyakanI cIja maLe, evI hoya tyAre dAnazALA pravartAvI kAmanI. pUrvenI danazALA hatI temAM seMkaDo maNanA sonAnA gaThThA hatA. AthI agiyAra aMga nAme judI dAnazALA sthApI. jeTae te le, paNuM koI prakAre le cauda pUrve karyA chatAM aMgonI racanA karI. temAM prathama AcAga, pachI sUyagaDAMga, pachI kaNAganI racanA karo. temAM DAbujInA pAMcamA ThANamAM pAMca mahAvratanuM varNana karyuM. hiMsakapaNuM temaja hiMsA karanAruM sAdhana paNa na pAlave te pAMca mahAvratomAM sarvathA prANAtipAtaviramaNa pahele sthAne rAkhavAmAM AvyuM, zAstranI parIkSAno ke devagurudhamanI parIkSAne AdhAra hiMsAnA parihAra upara, hathiyAra na joIe, hathiyAra hoya to kudeva gayuvA. zAkA-zuM leDhAnA ke lAkaDAnA kaTakAne Dara lAgyo! e uparathI e hisaka hatA? hiMsakapagathI kudeva gaNIne pheMkI dIvA kudevapaNuM kAne aMge? samAdhAna-hathiyAra rAkhavAne aMge vipaNuM gaNAyuM tema ja kaI? hiMsA mukhya sthAne chA lAyaka gaNIe chIe. hiMsakapaNuM nukazAna karanAra mAnyuM tethI Itara 17 Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] sthAnAMtramutra [ vyAkhyAna gue hAya tA paNa A aNuslR amane pAlavate natho. kAraNlR ke dhyAne aMge eTaluM badhuM dIla lAgeluM cheM ke hiMsakapaNa e na pAthave, ane IhaMsA karanAruM sAdhana te paNa na pAlave, eThuM pAlave nahi. kudevanA hAthamAM hathiyAra che tenAthI UMcu babu pADavu hoya te na paDe, tIrakAmaThAnuM eThuM padma amArI najare na jo'e. devatvanA ciMtanamAM hiMsAnA sAdhananuM eThuM lIdhuM pAlavatuM nI. kudeva tarIke gaNatAM hAthamAM dhavAmAM AveluM dhanuSya ke bAjunu huM te ApaNuM meDhu pheravI de che. keTalAka deva evA che ke jemanI sAthe strI, hathiyAra nathI. prathama kuMdanA caMdna dekhavAM, pachI sunA ci dekhA. satya tArasvarUpa upara AdhAra rAkhe che, sakhyA upara AdhAra rAkhatuM nathI ? jayaNA e ja dha'nI mAtA hiMsA vavA ae jai zvAnanuM kendra, hiMsA karanAre, enuM sAdhana, e sAdhananuM eThuM jyAM hAma tyAM daSTi pheravI devAnI. je manuSya oThAthI dRSTi pherave te mukhya vastuthI keTale bhaDakelA DrAya ? ahi'sakapagAne paDeluM sthAna daivata mAnavAmAM ApavuM paDayuM. krugurunuM lakSaNlR-mAtrA hiMsakA hoya te kuguru, ke je kaMdamULa khAya, AtmAnuM svarUpa jANe nahi, manana kare nahiM, rurUpa khIjAte haiM na dekhADe nahi. zAstrakArAe suguru, gurunA lakSagnu jaNAvatAM kahyuM ke yA, hiMsAnI viratine jhaDa! tarIke rAkhI kAcu pANI pIe phUlaphaLane aDake, dhara caNAve. ahiMsAne vAre na Ata te| gurunA jaNAvata niha. dhamane aMge jayaNA e ja dharmanI mAtA, e ja dharmAMte vadhAranArI. jyA je dhamamAM na heAya te dharma'nI kiMmata nathI. trasanI hiMsA jo kALajAne ducamacAve hi te! jayaNA rahita dhama jANavA. eka chokarI nidhana che. cheka peki mAgyA, khetaramAMthI che|Dava lAvI. jhADI lIdhuM. pachI cheAkarAne ApyuM pele AAma hAtha karyAM kare paNa nIkaLe zuM ? tAjema dANA vamaranA A kSatreA paNu Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDatAlIsamuM] sthAnAMgasUtra [259 De, enI kimata keTalI? vezyAne tyAM dANa vagaranA DUDathI vaLyuM nahi. parALane pULa DAMgara vinAne piSaka bane nahi, tema jANuM vagarane dharma ramAtmAne upakAraka thAya nahiM, dharmanI jaDa je dayAmAM na heta, dayA e jaina dharmane vAvaTe na hota, te jayaNA UDavAthI dharmane parALanA pULA jevo gaNatA nahi. devagurudharmanI parIkSAne aMge dayAne vAvaTa UDe che. tevI dayAnA aMge sarvathA prANAtipAta viramaNa mukhya sthAne hoya temAM navAI zI? anya matavALAe dayA pakArI paNa dayAnA sAdhana nathI. bIjI zuddhi prANAtipAta viramaNanA vAvaTA nIce barmAnA rAjA, ribeTanA rAjA sAdhana vagaranA hatA, tenuM kAMI vaLyuM nahi. mAtra phaDAkA hAMkanArA. jeo dayAnA sAdhana na dharAve, vadhAravAnI sthiti jenAmAM na hoya, te dayAnA pikAra kare, temAM kAMI vaLe nahi. dayA kema utpanna thAya, kema ke, Take evAM sAdhane, mAcAra upadeza badhuM tevuM joIe. parIkSA mATe kAra, chaMda, tApa, temAM bIjI zuddhi A dayAne utpanna karanAra, vadhAranAra, TakAvanAra AcAra, upadeza hoya tyAM rahelI che. bIjI zuddhi prANAtipAtaviramaNanA vAvaTA nIce che, dharmanI zuddhi te prANAtipAtavi maNanA vAvaTA nIce goThavaNI, zatrunA lazkarane hacamacAvavuM. mulaka kabaje kara e jeTaluM saheluM che teTaluM vyavasthita karavuM saheluM nathI. aMgrejane aphaghAnistAna jIteluM pAchuM devuM paDayuM che. kapa, chedanI buddhi AvI gaI. padAthanI vyavasthA na hoya te jItIne zaraNe karavA jevuM, padArthanI vyavasthA na hoya to kaSa, cheda dvArA zAbAzI meLavelI dhULamAM bhaLI jAya. tApa dvArA je zuddhi karavAnI temAM prANAtipAta viramaNane agrapada kema maLe te e. Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 49 e dAnamAM tA vartamAna ane bhaviSyamAMya vadhAro thAya gaNudhara mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAje bhavya chatreAnA upakArane mATe, zvAsananA hitane mATe, meAkSamArgI pravAha vahevaDAvavA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIra pAsethI pratie dha pAmyA te dIkSA a gIkAra karI ke tarataja bhAvatA pAMcamA bheda viniye ga jAvyA. tene vicAra karIe teA jagatamAM khUTavAvALuM dana detAM paNu bhAgyazALI sakAya karatA nathI, bAhya padArtho admana, pAna je cIne laIe te detAM pahelAM teA khuTe, bhavAMtare atarAya tUTavAthI maLe, pahelAM tA detAM khuTe. udAratA karIne ApatAM khUTavAnu maMjUra karavAnuM na hoya. jo daitAMnI sAthe vRddhi thatI hAta tA duniyAmAM kAi dAna dIdhA vargaranA rasta kri. dravyadAnamAM chUTakA sahana karavA paDe tenu nAma udghAratA. sahana karIne devuM evI buddhi Ave te udAratA. evA guNavALA hAvAcI udAratA guNu ba lahArIvALA che. jamaNe hAthe de tevuM DAbe hAthe AvI jatuM hAya ! udAratA karyAM kinA kAI rahe nahi. rakama ApatAM khInna hAthamAM vyAja sAthe rakama AvI jatI hAya tA dhIravAmAM kAi sa`kAca karata nahi. nANAM mudate vyAja hita Ave, jamaNe hAthe dIdhAnI sAthe DAbA hAthamAM maLI ja jatuM hoya te tevI udAratA karavA paDApaDI thAya. jagatanA azana, pAna, khAdima ane svAdima vagerenA dAnA kAlAMtare vRddhi karanArA, pazu vartamAna kAme tA eAza karanArA. chatAM bhAgyazALI tA bhaviSyanA vadhArAnI apekSAe dai zake che. teA pachI jenA vartamAnakALe vadhArA che, bhaviSya Upara jene AdhAra nathI tevuM dAna dai zakAya temAM kayA anuSya kamAI kare? vartamAnamAM eAsa thAya, bhaviSyamAM vadhArA cAya tene aMge sajjanA dAna devA taiyAra thAya che, teA vartamAnamAM Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNapacAsamuM ). sthAnAMmasatra (aa vadhAro ane bhaviSyamAM vadhAre thAya tevuM dAna devAmAM kANu sakeca kare? maLyuM tyAre dIdhuM. bhAvanA ane te dAnane vicAra karyo eTale dAna pdAmAmAM prati" sAdhune dAna kare che. sAdhunA pAtramAM paDayuM nathI. paMkhIe upADI lIdhuM. sAdhue grahaNa karavA mAMDayuM nathI tyAM sudhI gRhasthanuM e dAna nahi. pAtarAne aDake tyAre prahaNa karavA maDiyuM, tyAre dAna thAya, grahaNa karanAra prahaNa kare tyAre dAna thayuM. duniyAdArInI vAta , eka zeThe vAra-tahevArane dahADe se rUpiyA kharca khAte udhArI dharmamAM kharcavA gUMjAmAM nAkhyA. dahere, upAzraya gayA dasa kharcA, marI gaye. nevuMne mAlika kezu? AkhI milkatane mAlika thAya te, dharmavALA mAlika nathI. jene ApavuM hatuM tene ApyuM to dAna thayuM. dravyadAnene aMge maLe tyAre dAna, paNa bhAvadAnane aMge dAnano vicAra thaze eTale dAna, akarmIno paDie kAraNe umAsvAtie sarva zotute kahyuM sabhAmAM jeTalA sAMbhaLavA AvyA hoya te badhAne dharma na thaI jAya. hitanI ja vAta sAMbhaLe che, te paNa badhAne dharma thAya nahi. kAraNa zuM? abhiprAyanA vAMkApaNathI vAMkI na thAya evI eka paNa vastu nathI. ghU labhadra sarakhA vezyAne tyAM comAsuM rahI zIyaLa pALI gurujInI pAse AvyA. gurujIe duSkara duSkara karyuM karIne sanmAna karyuM. abhiprAya vAMkA te akamI'ne paDio kAMNe. pIvAne vakhata na Ave. akarmIzubhakarma rahita. mUpa te pANInI sAmagrI maLe nahi. kadAca koIe ApavA mAMDyuM to denAranA padArtha (pA)ne dhULamAM meLave, dAtAranuM gayuM ne akamI'ne maLyuM, tema jenI bhavasthiti pAkI nathI tene suMdara vAta paNa savaLI pariName nahi. vAta ja asaMbhavita lAge, samajavA mATe zAstrakAroe gaThavI kADhI che ema lAge. bIjAne lAgyuM-bhAI vAta te bane che. bhIlane aMge-se tArI rAmadurAI eka mA UM, Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAta mAnI karyuM jaDabharatapaNuM, sthUlabhadra samaju, jaDabharata nahi. badhuM jANe che ke vezyA che, paNa rAjAnI tAbedArImAM che. rAjAe kahyuM pradhAnapada le ! te na letAM sAdhu thaI che. kAma vezyAne tyAM paDI rahyo. rAjAnI kaI sthiti heya AnI upara cothAe vicAra karyo. AmAM asaMbhavita nathI, vAta banelI che. sthUlabhadra jaDabharata nathI. maDadAnA rastAdvArA parIkSA karI che, temAM pAsa thayA che. tyAgInuM bahumAna che. tene kahIne game che. barAbara rahIza, gurue paNa dekhyuM che ke rahe tevuM che. mane ke kamane rahe, pAMcame jaDabharata nathI. gurunA vacanane aMge baMdhAI rahyo che ema nathI. mAre ahIMthI javuM kayAM? nA bhAI pradhAna che. samudAyanA Dare rahyo che. chaDAne vicAra thayo badhI vAta kharI. ghuvaDa divase AMdhaLA kAme AMdhaLA te cevisa kalAka AMdhaLA zuM thaze gurunuM, zuM thaze samudAyanuM te vicAravAnuM rahe, mAruM zuM thaze te vicAravAnuM rahe nahi. kAranuM svarUpa jANanAra hatA tethI dhanya che e ja sthUlabhadranI hakIkta sAMbhaLI, chaThThAne dharma che. tamAma manuSpA hitane sAMbhaLe te ekAMte dharma thAya tema kahevAya nahi, vakatAne to ekAMtathI ja dharma che. hitane sAMbhaLanArA sarvane ekAMtathI dharma thavAne niyama nahi. vatAmAM zarata kharI. zrotAo na pAme toya dharma tenArane dAna che. ke vakatA he joIe ke jethI anya jIvenA AtmAne udhAra thAya. A jagatanA cha ma Na, roga, zo : AdimAM herAna thai rahyA che, te badhA tethI dUra thaI svasvarUpamAM ramaNanA karanArA thAya AvI buddhi jenI heya, jenI bhAvapaka rabuddhi heya bhAvaupakArabuddhie bolanArA upadeza Ape tene lAbha thAya. honAra pAme ke na pAmo te paNa dAtArane phaLa che ja. bIjA dAnamAM yAcaka pAme tyAre phaLa. dravyadAnomAM grAhaka-yAcaka pAme tyAre dAna, prAtaH na pAme te dAna nahi. bhAvadAnomAM grAhaka pAme ke na pAme to paNa dAna denArane phaLa Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emaNupacAsamuM ] sthAnAM satra [ 263 cheja dharma denArane dAna che. atha pAme to paN dAna, a ne pAme teya dAna kahevAya, evuM A dharmadana che. zabda se paNa artha sAthe jamAna AkAza jeTaluM cheTuM za sana zabada sAthe thaI gayo che. zAsanane bhAvArtha gaLe nathI Uta zAbda se thaI jAya ane ane mAna AkAza jeTaluM cheTuM heya. mane phasaMpa vahAve che ema kahenArA lA mAM ja na nIkaLe badhA kahe mane saMva vAle che te mAnI lIdhuM. paNa saMghanA kAra karI mAne che ? amala keTalAne kare che? AmAM zAbamAM daza na nIkaLe, saMpa traNa cIje vagara duniyAmAM Ume rahI zake 1 bIjAne nukazAna karanArI koI paNa prakRtti kAcA, vacana ke manadvArA karavI nahi, vAgha mAsa khAIne sUI rahyo hoya, tenA hATha upara mArAhasa paMkhI besI dAMtamAMthI mAMsana ka la ne jhADa upara jaIne bese. pachI be mAsAhasa mAM sAhasa eTale kAi sAhasa karaze nahi. bhava karapaNumAM pravRti karaze nahivAghanA hoi para jaIna, pAghanI ghaDhamAM ane mAMsa khAzara mA sAhasa kahe tene artha che? traNe pravRtti bIjAne nukazAna karanArI cAlu che. saMpa kare zA AdhAre bele che? pine prati cAlu rAkhe e saMpa rAkhe kahe te mAsAhama pakSa jevo che. jene tyAM vadhAre jajo te kevALIe pote sAvaceta thayo chatAM saMpanI IvALa e IcchAthI pratikuLa banAva bana' heya teya tethI bedarakAra rahevuM joIe. jeNe dhana saMgharavuM che, tema karavA che. bhATa, cAra bhale AkAzamAM caDhAve te paNa lebha, kaMjUsAI jaLavAya. jene je vastunI cAhanA rAkhI hoya, te te vastunI viruddha AvatA vastunuM durlakSa karavuM joIe. saMvanI cAhanAvALo che te kusaMpanA kAraNe bahArathI cAhe tevA khaDA thayA heya te tenI darakAra rAkhavI nahi. "bhUlI jAo ' kahevAya te ahIM AgaLa. bIje traNe prakAranI eTale mana, vacana, kAyAnI prati Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ka sthAnAMgastra [ vyAkhAna kULatA kare te bhUlavI, pratikULatA dhyAnamAM Ave teA khissuM khAlI thayuM jANavuM. kAsa, bhATa cAraNAnI birudAvali tarapha dhyAna ApatA nathI. tema tAreya sapa dhyeya tarIke hAya, te bIje `sapanA kAraNA-mana, vacana, kAyAnA kArA meLave tA durlakSa rAkhavu joie. AvA lAkhamAM keTalA maLe ? bIjo pratikULatA kare te| paNa te jame re nahi, eTale ternI darakAra na kare, paN bhUlI jAya. cApaDAnA jajo nahi, AtmAnA jajo. bhaugnane aMge vyAdhAtapratti cAya nizna. eTale bIjo kare te vacamAM paDe nahi. A be dAkhaDImAM che. bAtakapravRtti karatA nathI, te jame mAMDatA nathI. jene tyAM vadhAre jo te devALikhe. jajAnA bhAre DUbelA te devALi 2, bhojo apakAra kare te dhyAnamAM lAvavuM ni, bIjAe karelA apakArane dhArI rAkhavA te jamenI rakama. bIjAne apakAra karavA pravRtti na thAya. bIjAe apakAranI pravRtti karo heAya tA durlakSa karavu' e bhIjI lakSaNa che. kamarAjAe ApelI muddata pUrI thAya tyAM e badhuM mUkI devAnuM 1 anyane vyAdhAta karanArI pravRtti mana, vacana, kAyAthI na thAya. 2 bIje kare tenA tarapha mana, vacana, kAyAthI duz kare ane 3 khIjAne phAyadA thavAne vakhata javA na de. jyAre ama thAya tyAre saMpa thAya. vajra kare teTaluM kare bAkInu sAsune petAne sameTavuM paDe. e karatI nathI te| hu prema karuM ema mAne teA judA rahevuM paDe. peAtAthI uDA thAya nahi. nAnAbhAIta tejIe tyAre A pate jAya, kamane lAve tyAre moTA bhAi thAya. e traNa zarata lAkhamAMthI keTalA mAte ? traNa zaratane amala kANuM karyuM ? traNa kSaratA paLAya te sa`kha thayA vinA rahe nahi. soMpa zabda duniyAmAM dhaNA vahAlA, badhA pAkAre paNu che saMpanA kAraNe ne. tenA amala vicArIe tA khabara paDe. zAsana zabda saDe thaI gayele che. snAtrapUjAmAM ' * vi jIva ka" zAsanarasI ' che, tethI sahelA thaI gayA che. nica Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNapacAsamuM]. sthAnAMgasUtra [25 pravacana te ja artha, te ja paramA.nirNaya pravacana sivAvanuM AkhuM jagata te bhayaMkara julama che A paheluM tArA ataHkaraNamAM vasAva! tuM zAsanarasika bana! " are , zuM paNa, teNe sa ". anAdithI chava bANa pudagalanI cAlamAM phasele che. mAkhInI jiMdagI thAya, temAM zabdane mATe vicAra che? tevI rIte A jIva pudagalAnaMdI rahyo tyAM sudhI Ano vicAra nathI rahyo. bairIchokarAM sArAM che, temAM be cAra ghaDI guru, deva sAcavavA e artha enAthI AgaLa vadhe. A Ive pana, mAla, milkata meLavI che paNa hisAbe te saravALe sUcavALe che. pAse chappana karela che temAMthI eke rahevAnA nathI. bairIchokarAmAMnuM koNa rahevAnuM! "cakalI caeN cuM, bakarI beM beM, manuSya meM meM" kare temAM vaLyuM zuM? te jAnavarane cALo che. meM kahyuM, huM Ane mAlika chuM, tethI vaLavAnuM zuM ? je mAlane aMge mAlane pratibaMdha heya te mAlane paradeza javA vakhate gADImAM bhare nahi, kAraNuM pratibaMdha melele che. ahIM kUdakUdA karavI hoya teTalI karo, khakhaDAvAya teTalA khakhaDAve, paNa jatI vakhate badhuM mUkI devAnuM. vAlIpaNanI mudata pUrI thAya ke pachI TrasTIpaNAnI milkatane mAlika nahi. prathama cAvI pAse rahe. karmarAjAe ApelI mudata pUrI thAya tyAM mUkI devAnuM. aphagha nistAnane te sthitine amIra zahenazAhane na bhaNe, paNa gAdIthI Utaryo te vakhate kAMi hisAbamAM nahi! rUziyAne jhAra gAdIthI Utayo tyAre gadheDA gaNAyA ke bIjuM ? atyAre gAdIe beThe che, Utare tyAre ke gaNA vAne? saravALe zUnyavALA, je dAna, zIla, tapa, bhAva Acaryo. vratapaccakakhANa vagere karyA te saravALAmAM AvavAnA. te saravALe nyavALA nathI. duniyAmAM guNAkAra kare tema ochA thAya, guNAkAramAM ane bhAgAkAramAM pharaka che ? apUrNAMkane guNAkAra rakama ochI kare ja jAya. e guNyA pA pacIsa. cAre bhAge to paNa 25, A guNAkAra bhAgAkAramAM pharaka nathI. kahevAya mArA paNa mArI upara Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ; sthAnAMgasUtra vyAkhyAna kAtara pheravanArA che. mArA kahIne garadana mAratA! che, mArA nathI. mArA che e dazA jAya tyAre jagatamAM je mArI cIja macchuM chuM te mArI nathI, jaita zAsana sivAya ruM kaI nathI ema thAya tyAre bAkInuM ana" lAge a trIjI jUnajhara paDelo bhUma ) ( zAsana ) a. mojI ma ma parama, trIjI bhUmikha Ave tyAre A RsivAyanuM badhu dhAtakI-phakata AtmAne mATe nIkaghelA temaja mArA A yuddha tenuM nAma zAkhana e zAsana za peAtAnAmAM ThA vasAve ! sapa mAthA nA taiyAra thA tema Asana zura vAyaDA chaeN, cADe te melI de, zabda mAla hatI nA kahete nathI, paNa jema saMpa zabda le che tema tenA amAM, amatramAM Ava ! tuM zAsanarsa ane ! DejAno te ghaTa viniye' nAmane bhavane pAMcame bheda tapAsatI vakha guNazreNane pAmelA dharI gayelA, avIne na maLe te paN tAnuM dAna phaLa maLe. dAta devAya tema perAnu thira thAya ke be, ...daratA ghaTe. mULa JAmAMno palAyakAta cAla kAra tuSye lavAnuM kabUla karIne udAratA kare che. te mAruM vadhavAnu, sthira thavAnu evuM dAna ane tA kema prardAtta na karuM? tane maLyuM te bojAne meLavAvavA taiyAra. tethI ddazAMgI racanA zarU kare che. AcArAMga, sUyagaDAMganI vyavasthA karI ane ghaNAMgamAM aMga mahAtratA jaNAvyAM. prANAtipAtrita rAjA, bAkInA cAra mAdImADa mahAvratanI jaDa, tattva, dhyeya, te mahAvratAmAM rakSaNIya kAi hoya te te 'suggo 'sathA prANAtipAtathI viramanuM. haribhadrasUri kahe che ke satyAdikanuM pAlana je jarUrI che te AnI kANAta jAtanI virAtanA kSaNane mATe che. rALa na DrAya taeN DIga& body guard cAnA ! prApyutipAta virati rAnta, rakSaNIya padAtha che. mRSA, adattAdAna, maithuna ne parigrahanI virati A cAra boDIgArDa' body guard che. rAkA-bIjA mahAvAne utArI pADavAM Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnoMgasUtra [ 267 mAbApa meTA che. jamAine vevAivALA egaNupacAsamu ] samAdhAna tilaka kare che, chatAM mAbApa, apamAna gaNatAM nathI. vaivAsu jamAine tilaka kare che. mAbApa vicAra kare, a22 | amane tilaka nathI karatA ! atyAre prasaMga zALA vivAra che, teI tilaka thAya temAM apamAna gaNutA nathI. prasaMga pUratuM mAna IcchAya che. bojAne maLe temAM vAMdhA nathI to aDhi* mAna apamAnane sAla kAM ? mahAvIra AgaLa khajA bhagavAnanI stuti karAya che. RSabhadeva bhagavAna AgaLa kheDe che, te mAya che khaba bhagavAnanA guNu. sa tIrthaMkarA sarakhA che. prasaMge rastuti karavAmAM Ave tedhA bonanI niMdA thAya ema kAie mAnyuM nahi. je vakhate prAAtipaddhavimanI mukhyatA karavAmAM Ave te vakhate raNIyata dhArI gaNuAmAM Ave, temA bokha vratene apamAna karavA jevuM nathI. asamajIne mATe te kaMI kahevAya ni. mRSAvA AdinI sthitine rakSaka tarIke batAvyA, pAchaLa rahelA batAvyA vadhI khInna mahA tratAnI avajJA thAya ema je mAne te jaina zAsanane samajatA nathI. pAMce mahAtratAne anukrame khelezA pahelu, bIjuM, tA vagara kahuM pahelu AvIja gayuM. vArA pahele AvyA prANAtipAtaviramaNanA, AvuM zAstrane na samajatA haiAya te mele. de, guru, dharmane AdhAra prANaviSNu upara che. hithayAra na hoya te deva. jUThThuM bolavuM e kuMdekhAtu lakSaNlR zuM nathI ? chatAM te na lIdhuM. sudevane hathiyAra na heya te kahevAmAM AvyuM. eka ja kAraNa. yU kAraNa ? prANAtipAta viramaN. a! joyuM' te te sukrepaNuM rahe nahi. jIvanI virAdhanA vAI te! jA, cerIne sthAna nathI. A kudevanA lakSaNamAM hiMsAnI aviratinA khAnane AgaLa karyAM, jUja cArInA aviratinA mAne AgaLa na karyAM, tethI mAyA divALA na hoya te suMdara. gurunI parIkSAne aMge kAcA pANIne aDe, phUlane aDe te guru' jUTha, cArIne sthAna kema nahi? paraupalAta buddhi vAI. te AtmApa Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 ] sthArvAMgasutra [ vyAkhyAna mRSAvAda, adattAdAna nIkaLI gayellA gaNuAya. temaja dhama'nI parIkSAmAM di sArulabatta ' ema kahI ahiMsAne dharmAMsvarUpa banAvI. sAiidala " AthI dhamA~ satyaadhiSThita che. ema kahI satyane bhinna mAnyuM paNa ahiMsAne bhinna na mAnI. ahiMsA khuda lakSaNlR-- raeNvanuM cihna te gurunu` lakSaNu, dharmAMnA lakSaNamAM paNa ahiMsA te amapaDe che. ethI tenA sAdhane vyApaka banAvyA. jUThThuM' na khelavuM tene darekane upadeza. jADAthI bacavA mATe mAchu sAdhana banAvavAnI jarUra na paDI. jyAre hiMsAnI nivRttine jALavavA mATe khAva sAdhanane DhagalA karavA paDayA. " 48 suSuvAdo macavA mATe sAdhanAnA DhagalA nathI mRSAvAdanI viratine bacAvavAnuM karyu? AtmA khele te vakhate je vacana kADhuM te krodha, mAna, mAyA ane leAbhathI na nIkaLatuM hoya te te sAcuM. maLaNI ahI' rAkhI lIdhI. pahelA vratamAM Dhagale. ada ttAdAnanI viratimAM keAnI mAlikI te joi lejo ! tenA sAdhanAnA DhagaleA nathI. maithunathI bacavA mATe sAdhana sAmagrIne Dhamale nahi. pariSaddhanI virati mATe mamatA na karazo. khIjAthI pAMcamA mATe upadeza karyo, jarUrI Nuyu' paNu sAmamInI jarUra paDI nahi. sAmagrInA Dhamaye hiMsAnI virati sAcavavA mATe, zAstrakArae sAdhanane Dhagale je khatAbyA te ahiMsAnI virati mATe. vyAkhyAna : 10 manuSya ISTa vastune meLave tene vadhAravA prayatna kare gaNadhara mahArAnta zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAja bab chaveAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamAnA pravAha vahevaDAvavA mATe zramaNu bhagavAna mahAvIra mahArAjA pAsethI satya dhamate pAmyA, samantA, te ja vakhata temane peAtAne e dhyAnamAM Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsaNuM ] sthAnAgasUtra [ 219 AvyuM ke A cIja dIdhe vadhavAvALI che. koI paNa manuSya vastune meLave che te tene vadhAravA mATe prayatna kare che, ane je aniSTa hoya te dhaTADavA prayatna kare che. be sivAya trIjo varga nathI mahAvIra bhagavAna pAsethI maLela bodha, jANe dharma Ira che ke nahi? jene te ISTa na lAge tenI bhavasthiti haju pAkI nathI. kaDachIne dUdhapAka lAge che, daza maNanI kaDAImAM kaDachA badhe phare che paNa svAda kALane keTaluM Ave? kAraNa ke cetanA nathI eTale na Ave. tema ahI jene samyaktva dharma prApta thaze, chatAM iSTa na lAge to haju kaDachA ja che. jyAre sacetana padArtha rasanA IdriyavALe hoya tyAre te rasane jANe. sacetana hovA chatAM rasanA IdriyavALo na hoya te rasane na jANe. rasane cAkhavA temAM rasanA joIe. ekeMdriya ke cATa dUdhapAkamAM phare te bemAM pharaka nathI. jene samyakatva-dharma prApta thayo chatAM ISTa na lAge te abhavyanI koTimAM jAya. pelo choDa cetanAvALo che, paNa rasa levAnI apekSAe te rasa laI zakato nathI. rasanA Idriya choDavAne nathI. cha bhavya hAya, mekSe javAne lAyakane heya te paNa jyAM sudhI samatvane pAmavuM e ISTa na lAgyuM, dharma pAmavuM ISTa na lAgyuM te vakhata te bicAre bhavya chatAM abhaya ane emAM atiro nathI. ahIM choDavAne ja kahevA mAgyo nathI, kahevA mAgyo che cetana. dUdhapAkanI vAta Ave te vakhate kaDA ane cheDavAmAM pharaka nathI. kAraNa temane dharmapariNati thavAnI nathI, thatI nathI. ene kaI vacale varga lIdhe nathI. dhamanI rizuti thAya, te mekSa pAme. dharmanI pariNati na thAya te mekSa na pAme. dharmanI pariNati na thAya ne mekSa pAme tevo trIjo varga nathI. be varga che, trIje varga nathI. bhavya gaNAte chatAM paNuM dharmanI pari suti na pAme. dharmane ISTa na samaje te vakhata bhavya abhavyAM pharaka che? e savAla UThe che. Idra sarakhA AvIne bhagavAnane savAla Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70] sthAnAMgasU [ vyAkhyAna kare che ke "huM bhaya ke abhavya ?" avadhijJAnathI bhagavAnane dekhyA, bhagavAna pAse AvyA te pachI savAla kema thAya che? kAraNa tapAsIe te mAlama paDaze ke pote anya jIvane aMge kharuM ciha kayuM gaNe che? dharma sAMbhaLatAM sAthe saMvADA khaDAM thavAM joIe. apUrva ciMtAmaNi maLyuM tevuM mAnavAnI sthiti kema nathI AvatI ? citAmaNi ke ka9pavRkSa karatAMya dhane adhika kema nathI gaNate je vakhata zuddha deva, guru, dharma prApta thAya te vakhata kalpavRkSa, ciMtAmaNine saMtoSa A jIvane thatuM kema nathI ! momAM patAsuM nAMkhe to saMtoSa thAya paNa mArA mAM te saMtoSa mAne chAMTA kema nathI. chaThThavAI diya sAvaceta hAya ne dUdhapAkane chAMTe chama para paDe te AnaMda thayA vinA kema rahe? tevI rIte dhamakaraNa karatAM-zuddha deva, guru, dharma maLyA te vakhate je jIva bha05 heAya te AnaMda thayA vinA kema he jIbha para dUdhapAkane chAMTA paDaye, svAda na Ave to jIbha para kAMTA che ema samajavuM. tema A charane ramata padmala pAva rakhaDatAM rasanA IdriyanI prati heya, rasanA 27 heya pachI dUdhapAkane chAMTo paDe, svAda na lAge te koI divasa bane nadi. svAda vAgyA vinA rahe nahi. tema jIva jAya che, anaMtA pudagalaparAvarte cAlyA. aniSTane aniSTa mAnavAmAM vakhata naheto maLe. ISTa na maLe te aniSTane iSTa mAnIne calAya. bhIla, kALI hoya, kIDiyAnA dAgInA pahera, metI dekhyAM nathI. je vakhate motI, hIrA mane te vakhate keLo, bhIla paNa kIDIo karatAM vadhAre kiMmata enI samaje to pachI maLyA chatAM na samaje tene zuM kahevuM? mokSanuM svarUpa dekhADanAra koI maLyo na hato tyAM sudhI saMsAranA svarUpamAM rajhaLyA. je vakhata dekhADanAra maLe te vakhate AMkha na ughaDe ! bhIlaDI e varSa sudhI koDiyAnA dAgInA pahere, je vakhata hIrA vagere maLe te vakhata be hAtha de. tema A jIva anAdikALathI kIriyAnA dAgInAmAM rAkhe. atyAre hIrAkaMDI maLI te paNa kUdAtuM nathI. aDhAra Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamuM ] thAnagasUtra [ 271 dUSaNarahita deva, paMca mahAvrata dhAraka guru ane jinezvarane prAma maLe che. zeThajI vadhAmaNI lALe chuM. zeTha kahe e ja ke sATha varSe kuMvara jape. Ama je zeTha ke te zeThanI dazA kaI? kalpa maLyuM chatAM AnI (manI) agiLa kAMI nathI, ciMtAmaNi ke kapavRkSa karatAMya A adhika che, je evI sthiti na Ave to jIvamAM bhavya 5sAnI sthiti che nahi. maLelI vastumAM pramoda kema thatuM nathI? kahe ke AnI khAmI hovI joIe. A aMge zaMkA evI cIja che ke te vakhate vizvAsane sthAna na rahe. ema ahIM avadhithI, samyakatvathI bhavyapaNuM nakakI thayeluM hoya to paNa dharmane atre ullAsa na thAya. anAdikALanI rakhaDapaTTI pachI maLelI A cIja che te khyAlamAM na Ave mATe sUryAma ane Ika mahArAja sarakhAe tIrthakarane prazna karyo ke huM bhAgya ke abhavya? jene zaMkA thai ke huM bhavya ke abhavya? te bhAgya ja che. nirNaya eka padAthe, zaMkA be pAnA jJAne zaMkA-bhAgya, abhavyapaNAnI zaMkA thAya teTalA mAtrathI bhavyapaNAne nirNaya kema karAya che? samAdhAna - jyAM thAya che te vicAro ! nirNaya eka padAthe thAya paNa zaMkA eka padArtho che ja nahi za kA be padArthanA jJAne. ghaDo eTale ghaMDa, be padArthanA zAne zaMkA. sApa che ke deraDuM 1 sApanuM ane doraDAnuM jJAna hoya to zaMkA thAya. eklA sApanA zAne zaMkA na thAya. sarSajJAnathI sarpane nirNaya thAya paNa sarpa ane rajajunuM jJAna hoya tyAre zaMkA thAya, be jJAna thayA chatAM je be vastune mAne to ja saMcaya thAya. baMne na mAne te saMzaya hAya nahi. huM bhUta kahyuM, bIje mAne che. ApaNe na mAnatA heIe tyAM sudhI A paheluM bhUta ke chaTakuM bhUta tenI zaMkA nathI. tyAM zaMkAne sthAna nathI. jyAre bene mAnIe tyAre zaMkA thAya. jagatamAM je sApa na heta te sApa che ke deraDuM tenI saMka na thAta. jayAre je padArthanuM jJAna heya, be padArthanI mAnyatA thaI hoya tyAre Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] sthAnIMgasutra | vyAkhyAna zaMkA UbI thAya. be padArthAnA pharaka na mAnyA hoya ? ghaTa ane LA e sabhyo che. be zabdAnuM jJAna che. temAM pharaka che chatAM pharaka nathI mAnyA tA Ta che ke kuMbha tenI zaMkA thatI no, AMtaruM na hoya tyAM sudhI zaMkAnu sthAna nathI. aMtaruM hoya tyAM saMpranu sthAna. mAkSa mAne te lagna bhavya, abhavyaSaNa' e e jANyA vinA zaMkA thAya nahiM. jene thAya teNe byapaNuM jANeluM, mAneluM. mekSa javI lAyaka te sabhya. mekSe javAne lAyaka nahi te abhavya. lagya, aApaNu mAnyuM na hoya te| zaMkAne sthAna nathI. zaMkAjJAnamAM uSayanI abhilASA na hAya. AMkAnA hetu mAM OMbhaya padArthanuM jJAna ate mAnyatA che. usamanuM aMtara khyAlamAM AvyuM hoya tyAre zaMkA thAya che. sabhyapaNa ane annavyapaNuM e jANavA joIe, jANyA chatAM mAnavA joie, bhaNyA chatAM AMtaruM dhyAnamAM levuM joie. AMtaruM dhyAnamAM le te zukranuM sthAna, AvuM bhANuM che, AvuM annavyapaNuM che ema te jANyuM hAya pachI mAnyu hrAya. kSamya, abhra, dharma e kevaLa tIthaMkara, kevalIe ja dekhI zake, parama vidhavALA, manaHpavajJAnI, bhavya, abhavapaNAne sAkSAt jANutA nathI, kevInu` kaheluM teTaluM mAnya, khIjAM kASThanuM nahi. bhaSyapaNuM te mekSe javA lAyaka. mekSe javA lAyaka nahi tenu nAma abhaLyu. A be khelavu kAnu? e vacana kAnA dharanA ? kevaLajJAtInA dharanA. kevaLajJAnI sivAya bIjAe bhavya alabhya pakSu' jANyuM nathI, dekhyu nathI. bhraSapaNuM, abhavyapaNu dekhavAnA abhAva kevaLajJAtInA che. te vaLajJAnInuM kaheluM manyu, jANyuM te zaMkA hAya. sApa ne doraDu Ane kahevAya che ane mAne mAne che. taru' jAze, dAraDu' nukazAna na kare, sApa kare te ja tyAM bhayane lIdhe naMkA thAya. sApa nukazAna na kare ema thAya ta| saMkAne sthAna nathI. lagabhavyapaNu kevIe dukhyuM te ApaNe mAnyuM, sabhyapaNuM sAruM te mAnyuM. mAMtare khyAlamAM Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamuM ] sthAnAMgasUtra [ 73 AvyuM. AthI kevalIne mAnA, mekSane mAnya, mekSanI lAyakAta heya ema mAnyuM. je mokSanI lAyakAtane sArI na gaNe te huM bhavya ke abhavya tenI mA kA na thAya. Ija, aniSTapaNe AMtara magajamAM AvyuM. baMne padArthane jANavA, mAnavA pUrvaka ati khyAlamAM Ave tyAre zaMkAnuM sthAna. mekSe javAne lAyakane dharma bhavyamAM raheluM che. AthI mekSe javAne lAyaka banavAne pitAne AtmA talasyA che. abhanuM lakSaNa rakhene mArAmAM hoya e zaMkAthI camakyo. jyAre ISTane aniSTa gaNyuM tyAre zaMkA thaI bhavya ke abhavya ane bhavya ke abhavya chuM te zaMkA thAya nahi. DrAivara javAbadAra kharo. jokhamadAra nahi zAstramAM abhavyane chavAdi ATha tatvanI zraddhA kahe che. eka tava navamuM tenI zraddhA nahi. ATha mAne ne navamuM kema na mAne ATha jagatanA anubhave vadhavA mAMDe to mAnavA paDe. vicAra kare. ekAMtamAM beThA hoya ke koIka aMdara khakhaDATa thAya. oraDI baMdha karIne beThA hoya tyAre zaMkA thAya ke kaIka baMdara che. javAnI preraNA thAya che tyAre jAya. potAnI meLe UMcanIco thavAvALo nathI, A zarIrane calAvanAra, Ubhe rAkhanAra keIka aMdara che. jyAM sudhI aMdara che tyAM sudhI badhuM che. aMdarane cAlyA jAya tyAre kAMI thatuM nathI. koI cIja AnI preraka che. A maMtrane calAvanAra keI DrAIvara (driver) aMdara che, A eMjina (eng ine) che. calAvanAra na hoya te paDI rahe che. calAvanAra e lekhamadArane javAbadAra che ke nahi? DrAIvara (driver) javAbadAra khare, jokhamadAra nahi. kamAI keTalI thaI te kaMpanIne, lAbha ne nukazAnane age te jokhamadAra. javAbadArI, jokhamadArI baMne ekamAM che. kAraNa AnAthI je kAMI sArA padArthone anubhava thAya te sukha bhogave che mATe AthI koI javAbadAra, jokhamadAra, vyakti aMtara che. sArA18 Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna narasAnuM phaLa bhogave che. A apekSAe zAstra na sAMbhaLyuM hoya to paNa jIvane kalpanAthI mAnI le. A tava mAne paNa prekSatA abhavya mAne nahi pratikULatA ke anukuLatA kema thAya ? sukha levA dhAre, prayatna kare, maLe duHkha. Ama kema thAya ? trIjI vastu rahelI che ke jene aMge anukULatA ke pratikULatA thAya che. jIva mA, zarIra jaDa che. puNya zabda bhale na kahyuM, anukULatA karanAra padArthane mAnyo, pratikuLatAvALA padArthane mAne eTale puNaya, pApa AvI gayAM. keTalIka vakhata pratikULa dhAre ane anukULatA thAya, evAM sAdhane heAya ke kaI vakhata anukULatAnI te kaI vakhata pratikULatAnI zakti Ave, AthI baMdha mAnya. amuka vakhate amuka Ave. anukuLatA vakhate pratikULatA nathI AvatI. rokANa mAnavuM paDe. pratikULatA mAnI chatAM cheDe Ave che, e zakti tUTe che. anukULatA ke pratikULatA heya mATe zakti khasI javAvALI cIja che. AthI nirjarA bAvI gaI ATha tatva laukika dRSTie mAnI zakAya. AthI ATha tatva abhavya mAne paNa mekSatatva mAne nahi. AMtarUM jaNAya to ja zaMkA thAya bhavya, abhavyapaNAnI zaMkA kayAre thai? mokSatatva mAnyuM tyAreja, mekSatava na mAnata te mokSane pAmavAne lAyaka bhagyapaNuM paNa te mAnata nahi. jene bhavyapaNAnuM, abhayapaNAnuM jJAna thayuM ane e be jJAna mAnyA te bhavya thaI cUkayA. bhavya5NuM manAya kayAre? mekSanI mAnyatA thAya tyAre. mAnyA chatAM mokSanI IcchA na heya, mekSe javA lAyaka bhavya paNuM na heya te zuM? Ata jaNAya, abhavyapaNuM hoya to julama thAya, te ja zaMkA thAya rakhene huM abhavya na haiuM ? kaMTALo thayA vinA zaMkA na thAya, sApanuM bhayaMkarapaNuM mAnyA vinA, sApane dekhyA vinA zaMkA thAya nahi. bhavyapaNAne ISTa, abha15Nane aniSTa mAne tyAre zaMkA thAya. mAruM Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsamuM ] sthAnAMgasUtra [ ra7pa kema haze? ema bhavya abhayanA AMtarAno khyAla Ave, pachI AgaLa cAlIe. ullAsanA abhAvane aMge zaMkAnI utpatti kevalI ke tIrthakara bhavya abha15Nane nirNaya karenAra che te kayAre thAya? jene pUche che tenA jJAnane satyavAdIpaNAne bharoso heya. kevalInA ja jJAnane satyavAdI5Nane bharoso thAya, nirNaya jANe che, e mAnyuM eTale be vastu mAnI. vastune mAnIe tyAre jANanAre manAya. senuM rUpuM nathI te cekasI kayAM che? cokasI mAne to tenuM rUpuM mAnI lIdhuM. A mahApuruSa bhavya abhavya5 nA svarUpane jANanAra che. jANanAra dhArIne prazna karAya che. jANayA pramANe sAcuM bolanArA che. mane bhavya jANaze to ja bhaya kaheze, bhavya jANaze te abhaya nahi kahe. jJAna ke vacananI khAmI thayA pachI savAla thAya ke huM bhavya ke anya ? nizAnI che chatAM kema pUche che ke huM bhavya ke anya? anaMta pudgala parAvate je dharma pAmyo chuM temAM je AnaMda tha joIe, je harSa Avo joIe temAMnuM kAMI AvatuM nathI. jIbha cophakhI che, dUdhapAka mIThe che chatAM rasa kema nathI Avato? jIbhane dUdhapAkamAM cekasI mAnuM chuM, tenA kAMTA na hoya? tene to rasanAja kAMTe. ciMtAmaNI, kalpavRkSa anaMtI vakhata maLyA. paNa A cIja maLelI nathI. te cIja maLI chatAM AtmAmAM ulAsa kema nathI thato ! ullAsanA abhAvane aMge zaMkAnI utpatti. zaMkAnI utpatti thAya tyAM vizvAsanA gADAM DhoLAI jAya. bhaya, abhavyapaNane nirNaya hato, temaja apUrva vahu pAmyA chatAM AhalAda thato nathI. jhaverInI najare naMga AvyuM, te vakhata te naMga upara enI najara coMTI na jAya te jhaverIpaNAnI khAmI, mokSane pamADanArI cIja maLI, deva guru dharma maLyA, dharmakriyA karavAne vakhate A chatAM jema kaDachA pharyA kare chatAM kaDachAne mudala svAda nathI Avato, tema karaNa karavA chatAM AnaMda nathI Avato. jarUra Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 ] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna pitAmAM khAmI haze A zaMkA thavAne lIdhe prazna thAya. dharmaprAptinA vakhate, dharmanuM jJAna prApta thatI vakhate AnaMda tha joIe. ciMtAmaNi, kalpavRkSa maLe tyAre AnaMda thAya tenA hisAbamAM te apUrva AnaMda have joIe. yAvAjIva upakAra kare che tethI aMgenI racanA sudharmAsvAmIjI pAmyA ne AnaMdamAM AvyA. vastune pAmavAne aMge je AnaMdita thayo hoya te vastu vadhAravAne aMge kaTibaddha thAya. sudharmAsvAmIjI pratibaMdha pAmyA eTale te badhAM uttama lAgyAM ane vadhAre kema? ema thayuM. dunIyAnA padArtho pArakA lAge to te vastunuM vadhAravuM thAya. pArakAne daIne vadhAravuM thAya te pArakuM lAvIne paNa vadhAravuM thAya. AtmAnA padArthomAM daIne vadhAravAnuM bane. dIdhA sivAya vadhAravuM bane nahi. samyaktva utpanna karavAnuM kahyuM tyArathI AstikyanI joDe anukaMpA makI dIdhI. bIjAone mokSane mArga prApta thAya te bhAva anukaMpA, ke je samyaktvanA pagathiyethI zarU thAya. te dAnane aMge zarU thAya che. dharmanI pariNati-aSyavasAye detAM vadhavAnA. chevaTe daI zakavAnI zakti na hoya te devAnI pariNati te hovI ja joIe. pahele pagathiye sthAna tyAre ke jyAre devAnI pa-i kRti. pAMca bhAvamAM viniyoga nAmane bheda che ke mane maLyuM te bIjAne meLavI dauM A paristhiti, ne tenuM nAma "bhAva" te bhAvanI apekSAe gaNadharane pratibodha, pratrajayA maLyAM, tenI sAthe sAtheja gatanA sarva che A kema meLave ene vicAra kare paDayA, ane te ja vicArane aMge bAra aMganI racanA karavI paDI. cauda pUrve racA, te aSTApadanA pagathiyAM che, paNa siddhAcalanI pAga nathI. eka pagathiyuM eka jananuM. tevI rIte pUrve paropakArane mATe ramyA paNa te kone upakAra karavAnA sAkhInA mukhathI gheDiyAmAM sUta sUtAM aMganuM jJAna thAya emane. AthI A bALagopALane cauda pUrvenI racanA kAmanI nahi. jene jiMdagImAM aMga na levAya tenuM zuM? pUrve Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacAsAM ] sthAnAMgasUtra [ 207 cADiyAmAM tryaMga jhaDapAya tene mATe che. cauda pUrvemAM badhI racanA karelI hatI. agiyAra agamAM eka bhAga evA nathI ke je pUrvamAM na krAya, chatAM, pharI racanA karI. dAMta khAkharA hAya tA khAkharAnuM zAka karavuM paDe. reTalI thaI hatI tene zekIne khAkharA, tene rAMdhIne zAka karavuM paDe, tevI avasthA ahiM chaeN. nahi pAmelAne mATe agiyAra aMga racavA paDatA. kAraNa ? A jIneA upakAramAMthI rahI jAya che. mAvajIva upakAra karavA che tethI maMgAnI racanA. mahAra tA AcArcanA upara ja aMgAnI racanAmAM jJAnane jarUrI gaNe che tA paNu madAra AcAra upara ja mAMdhe che, tethI AcArAMgathI AcAranI vyavasthA. pachI vicArA DAmADALa thAya te mAcAranI krimata na rahe, tethI vicAranI vyavasthA mATe sUyagaDAMga. svaparasamayanI vArtAnA vicArA karyAM. sa` kALa, kSetrane aMge AcAravicArane niyama karavA muzkela tyAre zuM karavuM? padArthanI vyavasthA karI daivI, padArthanI vyavasthA karI nAMkhavA mATe ThANAMgajInI racanA. daza sudhI vyavasthA ThANAMgamAM ane sacavAyAMgamAM anaMtA sudhInI vyavasthA. vargIkaraNane aMge rANIMgajI ThANAMgajI racatAM pAMcamA ThANAmAM pahelA sUtramAM vaMca maLyA. temAM sarvathA prANAtipAta-viramaNa prathama rAkhyuM. mA zabda tema vAMcanA dalAla seA sAdA karI Ave paNa sAMje DhALiyuM laIne te kahe che. jene AkhA dahADAnuM yAda nathI rahetuM te joDe teATa rAkhe che. sAMje sAdA nAMkhyA tene kahe! AkhA dahADA zuM karyuM? sAdA savAre karyo hatA. devardhigaNi kSamAzramaNujInA pahelAM yAda rAkhIne cAlatA hatA. Agama=zAstrarUpI janetAne mA kahevI te keTalA vakhatathI cAlyuM che? janetAne vaDu kANuM kahI ? mA zabda che tema vAcanAma. vAcanA pachI bhUla ke bheLaseLane saMbhava kema ? pAThAMtara kema ? devadhi gaNI Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 ] sthAnAMgasUga [ vyAkhyAna kSamAzramaNajI vakhatanI sabhAnA nirNaya che. nirNaya karavA beThI nahatI, paNa te vakhate Ama che te jaNAvyuM. jaina zAsana dayAnA sAdhanono Dhagale have mULa vAta para Ave. koI paNa chava kalyANa pAme te buddhie pa racyA, aMge racA, hiMsAthI virati e jaina zAsanano kaMDo. deva, guru, dharmanI adhikatA hiMsAnI viratine aMge. hiMsAnI virati eTaluM ja mAtra bolIne jaina zAsana nathI rahetuM. bIjA tulasI dayA na keDIe jaba laga ghaTameM prANa" ema bole che. pitAnI TopInI chAyAmAM pIMchuM tene AgaLa lagADavAnuM soMpyuM" bolavA pUratuM. tulasInA matamAM dayAnuM sAdhana te kADha. temAM dayAnuM upakaraNa nathI. jyAre jaina zAsanamAM dayAnA sAdhanene Dhagale. muhapattino upayoga, koI jIva marI jAya nahi te lakSya che. jIva kai minITe nahi caDhe? cAra vakhata muhapatti kema paDilehavI te prazna karyo, paNa jIva muhapattimAM kaI miniTe nahi caDhe te prazna karyo? chAsthane jIva upaje te paDilehaNa ane jIva na upaje te paNa zaMkAe paDilehaNa dayAnA upakaraNo ke je dayAnA AcAro temAM je kaMTALo Ave te kharekhara dhama upara ghAta. AvyA tyAre pUjIne AvyA cho, pAchA jAo tyAre pUjIne jAo. hiMsAne saMbhava lAge tyAM satata prayatna karAvI. AcAre je dekhe-vAMdaNu de. tyAM saMbhavamAM satata prayatna che. vidyamAnamAM to prayatna che, paNa saMbhavamAM satata prayatna karavAne AcAra batAvanAra koI hoya to jaina zAsana che. sAdhusAdhvInI pharaja trasa, sthAvaranA saMbhavane aMge dayAnA prayatna karavAnI. cAre prakAranA saMghane trasa, sthAvaranA saMbhavane aMge, vidyamAna aMge AcAra batAvanAra hoya te te jaina zAsana che. ahIM hiMsA, nI viratine aMge adhikatA che. sarvathA prANAtipAtathI vimavuM tene paheluM sthAna che. jene ekalA upakaraNo rAkhIne dayA karavAvALA nathI. raziyAne jhAra manuSyanA lazkaranA adhikapaNamAM nirbhaya gaNuto. Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ ra79 hato pachI vyavasthA barAbara joIe. sthAna sthAna para dayA pALavAnA vacane. badhuM chatAM paNa padArtha vyavasthA ane padArthonI mAnyatA evI hevI joIe ke jethI phaLa meLavI zakAya. bhadImAM nAMkhe bhAke na kare ane baLe nahi te senuM, tevI rIte dayAnA upadeze, AcAra, upakaraNanA upadeza dayAne aMge hevA chatAM tattvavyavasthA lAyaka hevI joIe. vyAkhyAna 51 maLelI ISTa vastune vadhAravAnuM mana thAya gaNadhara mahArAja zrImAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya. jInA upakArane mATe, dharmanI pravRttine mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibodha pAmIne prayA pAmyAnI sAthe bhAvanA pAMca bhedane aMge viniyoga nAmane bheda jaNAvyA pitAne maLelI cIja apUrva lAgI. artha paramArtha gaNo to A sivAyanI badhI anartharUpa che. maLelI vastu ISTa hoya to tene vadhAre karavAnuM dila thAya. gunI nahi paNa guNInI jAvakaAvaka hoya vastunuM ISTapaNuM kone aMge? maLelI vastunI pUrNatA na thAya tyAM sudhI vRddhimAM virAma na hoya. pAMca rUpiyA hoya, paMdara rUpiyA karavA hoya te dasa bahArathI lAvavA paDe. ahIM vicArIe te pratibodha pAmyA pachI pravajyA lIdhI tene aMge je vRddhi te bahA, rathI lAvavAnI nathI. citrAvelathI bAhya padArtha vadhe tene koIne padArtha lAvIne vadhArAne na hoya. citrAvelathI vadhe te aMdara vadhe. tevI rIte samyagdarzana vagere citrAvela jevI cIja che. aMdarane aMdara vadhavAnI. bahArathI lAvIne pUravuM paDatuM nathI. jema citrAvelathI pUrAI jAya, Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ahArathI lAvIne pUravuM na paDe, tema samyagdana vyAdita aMge bahArathI lAvavAnuM, pUrIne vadhAravAnuM nathI. je leAkeA bahArathI lAvavAnuM kahI pattharanI gAyanuM dRSTAMta de che te jaina zAsananuM rAjInAmuM Ape che. dhruva pAsethI kazuM levAnuM nathI. emanA AtmAnA guNA temanA AtmAmAM rahevAnA. guNInI jAvakaAvaka DhAya nahi, guNInI AvakajAvaka hAya. ApatAM vadhe evuM ahI che. eka dIvAthI seA dIvA thayA. ApyuM. zuM? peAtAnAmAM evuM zuM thayuM ? gAmathI dUdha dAvAi gayuM pachI gAya khAlI. paramAtmAnA guNu bIjAne mApI zakAya nahi. guNa jo levA hAya tA te guNIthI judI paDavAvALI cIja nathI. gAya pAsethI dravya levAnuM hatuM te gAya daI zake, dravya devAlAyaka levAlAyaka che. guNugrahaNu mATe gunuM mAna karavuM. keAInA AtmAmAM rahelA guNu levAtA nathI, guNa ne paryAya devAlAyaka, levAlAyaka mATe te dravya ane guru bhinna manAya, paNa bhinna nathI. drazya AdhAra, guNu Adheya, AdhAra levAlAyaka che. Adheya guNu levAlAyaka ke devAlAyaka cIja nathI. pattharanI gAya dUdha ke che paNa ahi drane levAMdevAnI vAta karyAM che? dekhelA padArtho, tenAthI thayelA sAkSAt bhASA vaNNAnA puddagalA Ave, cIja AvatI nathI. akakala tharANe mUkAya evI cIja nathI je kAMi saMvara, nirjarA, ke samyagdarzanAdithI meAkSa e bahAranI cIja nathI, te| gAyanuM dRSTAMta zuM samajane melyA ? ApavA levAnI vastu nathI. bAhyadraSyanI vAta nathI tyAM mAthe dravyanuM dRSTAMta ! A mANusa samajyuM zuM? gAyanuM dRSTAMta dIdhu tyAM samaye zuM? gAyanI pAse dUdha levA janArA pAse dudha nathI. bhagavAna pAse janArA jJAna, darzana, cAritra vinAnA haze ? dravyaguNumAM pharaka nathI, devAle vAmAM pharaka nathI, mAMganAramAM pharaka nathI, tenI zI sthiti ? je vastu pRSTa lAgI che tenI iSTatA samajyA kayAre ? sa'pUNaeN meLavavA, vadhAravA mATe udyama thAya tyAre. jeTalI iSTatA vadhAre gaNA teTalA Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnamasUtra [281 sateSa e. je padArthane aMge iSTapaNuM dhAryuM te eTale iSTapaNuM teTale saMteSa che. ISTapaNuM dhAryuM te paripUrNanI prApti vinA sateja nahi. anaMta kamalapara va maLelAM samyagdarzanAdi ISTatama, parama sAdhyatama mAnI lIdhI che. "za , umara rahe akha' A artha, A paramArtha bAkIne badhe anartha A buddhi thaI hoya tyAM pUrNatA thayA vinA saMtoSa vaLe kema? samyagdarzanAdi vagere pUrNa na thAya tyAM sudhI jIvane saMtoSa thAya nahi. pUraNa karavuM e ISTa nakakI thayuM, paNa moTe vo Avyo. ko? bahAra jagatamAM ISTa maLe nahi tene. cAhe deva, guru, siha, ke AcArya vagere pAse jAya, paNa kaI jage parathI iSTa maLavAnuM nahi. koI potAnA AtmAmAMthI jJAnane anaMtamo bhAga kADhIne Ape tema nathI. nathI ApatA te kaMjusAIne lIdhe nahi, paNa apAya te nathI mATe. jagatamAM badhI cIje gharANe mUkAya che, paNa kaI akakala gharANe mUkI paisA lAvI zake che ghara, khetara gharANe melAya, akakala kAI ghoNe mele che! nahi. guNa upajAvAya paNa devAya nahi guNa upajAvAya tene vAMdho nathI. guNa devAtA nathI. dIve pragaTAvyo, svarUpa hatuM to dI thaye. cAhe tIrthakara, kevalI, mRtakevalI, gaNadhara he. te pitAnA AtmAmAMthI jJAna, darzana, cAritrane anaMtamo bhAga paNa kaIne ApatA nathI ApaNAmAM samyagdarzanAdi adhUrAM che, pUrA karavA che. koI anaMtAanaMta jIvomAM che nahi, che temAMthI koI ApI zakatuM nathI. anaMtA siho pAse che, paNa devuM paDe tethI bhAgI jaIne dUra beThA che. anaMtA siddha mahArAjA evI jaga para beThA che ke meTuM dekhAya nahi. samyagdarzanAdi vadhelA dekhIe te AkhA mahIbhara. tIrthakara, gaNadhara, kevalI, mUDIbhara. ogaNatrIsa AMkanI jage para be keDI gaNatarImAM zA mUDIbharamAMya ApaNane te AMgaLInA veDhA jeTalA ja maLe. temAM je maLe te maNa dIdhelI gAMDavALA. Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tela pAIne gaThi maNa dIdhelA. temanA AtmAmAM evI rIte rAkhIne beThelA ke e khaseDavAnA nahi. samyagdarzanAdi emanA AtmAmAM che, abheda-ekarUpa saMbaMdha joDIne beThelA che. pitAnA AlaMbane bIjAne jotarUpa kare pUruM karavuM zI rIte? pUruM karavA mathatAne tyAM pUruM karavAvALo jAya te zI rIte pUruM thAya ? dharmiSThone je vicAra Ave te vicAra gaNadharane AvyuM hatuM. AtmAnA guNo apUrNa che te lAvyuM pUrA thAya tema nathI, koI de tema nathI, laI zaku tema nathI, daI zakAya tema nathI. AkAzanuM dAna keIka karyuM, paNa lenAre laI zI rIte javuM? mAruM puNaya tane ApyuM, paNa thaI javuM zI rIte ? le ApyuM, ema kahe te paNa levAvALAthI levAya tema nathI. cAritradharma AropAya che. ApavAvALe eka vakhata ApI paNa de, te paNa levAya evI cIja nathI. lAvavI zI rIte ? ApanAre abheda saMbaMdha rAkhI beThe che. kadI 'ApavI' ema kahe te ApI zakAya tevI nathI. apUrNa che to pUruM karavuM zI rIte ? dIdhe purAya ? zaMkAdevAtI nathI ema AgaLa kahyuM to dIdhe pUrAya e vAta rahI kayAM? levAtI devAtI hoya to dIdhe purAya ema kahevAya ? samAdhAna-daI zakAya, laI zakAya tevI cIja nathI. dI potAnA ajavALAne ApI detuM nathI, paNa bIjAne dIvArUpa karI de che. pitAnA AlaMbane bIjAne tarUpa kare che. bIje dI thAya to ajavALuM vadhe che. eka dIvAe pitAnuM dahane-bIjAne prakAza daIne prakAzamAM vadhAro karyo che? devAnuM kAMI nahi paNa devAnAM kAraNe meLavI Ape eTale tamAruM vadhe, eTalAja mATe bhASAne dravyakata kahIe chIe. bhASA che mRtanuM kArya, kAraNa, upadezaka je vacana bele te vacana upadezakanA jJAnanuM kArya che. te vacana zrotAnA jJAnanuM kAraNa che. zretAne vacane dvArA jJAna thavAnuM vacana dravya che. tethI potAnA Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ]. sthAnAMgasUtra (283 kAryabhUta ane bIjAnA kAraNarUpa vacane arpaNa karyA. jJAnanA kArya bhUta upadezanuM dAna devuM te jJAnadAna lenAra na paNa pAme te paNa denA dAtAra kahevAya. tIrtha kare upadeza dIdho te upadeza gaNane pariName. gaNadhara jJAna, darzana, cAritra vagere pAmyA. pratibaMdhanA vacane phaLyA eTale jJAna devAnI vAta beThI. mokSanI vAta kahe te beThI. tenA kAraNabhUta upadezonuM devuM. kAraNabhUta upadeze kevA majabUta tene lIdhe temAM kAyane upacAra karI zake. rUpiye evI cIja ke tenAthI cAhe te cIja meLavI le. bhajananuM kAraNa rUpiyA hatA, chatAM temAM kAryane vyapadeza karyo tene bhojana tarIke gaNAvyo eTale rUpiyA khAIzuM" ema belAya che. denArAmAM upacArathI ApanAra tarIke Aropa che. sAkSAta keAI jJAna vagere laI zakatuM nathI. je jJAna, darzana, cAritra vagere de te upadezadvAra upadeza te tIrthakaree deva hato te daI dIdhe. atyAre tIrthakara upadeza detA nathI, kAraNa ke atyAre zarIra nathI, tethI meTuM nathI, tethI vacana nathI, tethI upadezaka atyAre nathI ne ? pattharanI gAyanuM dRSTAMta detA hatA, tene kahe marelI gAyanuM dUdha keTaluM nIkaLe ! marelA tIrthakarane bhajIne zuM karIza ! mekSe gayA tevA tIrthakarane bhajIne zuM karIza? tIrthaMkara marelA che tene manAya che kema? marelI gAyanuM dUdha keTaluM ? sAdhu marI jAya pachI soMpI de bhaMgIne, te laI jaze. eno satkAra kema kare che ? maDadAMmAMthI dUdha nIkaLe che? maDadane kema mAne che ? eka peDhImAM ke manuSya munIma rAkhe. zeTha paradeza gayA. munIme dhaMdhe karyo. baMgalA, vADI pitAne nAme karI dIdhA. peDhI pitAne nAme karI dIdhI. bhagavAnanuM hatuM te khodIne tamAma sApha karI nAMkhyuM. pitAnAmAM hiMsA thAya tene vAMdho nahi. garbhamAM raheluM vAcharaDuM keTaluM dUdha Apaze ? dIkSA vakhate varaghoDo kADhe che te dIkSA nathI dIdhI tyAM sudhI te garbhamAM rahelA vAcharaDA jevuM che. pitAne aMge hiMsA nathI naDatI. sAdhue jatA hoya, ziyALAne dahADe che, TADhathI kaMpe che, kAusagna Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sthAne UbhA, tyAM keIe agni saLagAvya, agni saLagAvanArane zuM thayuM? ami saLagAvanAra narake jazene ? jinapUjA ArabaparigrahanA darane upakArI have mULa vAta para Avo. pitAne aMge te marelI gAyanuM ke gAbhaNa gAyanuM dUdha mAnavAnuM che. nahi to zAnA dIkSA devA pahelAM ke maryA pachI occhava kare che? je sAdhu kAusagnamAM rahyA. keIe agni saLagAvyo tene narake javAnuM kahe che? sAdhu mUchamAM che te vakhate temanA upara koIe kAcuM pANI reDI dIdhuM sAdhu prAyazcita leze, paNa reDanAra narake jaze? nahi. hiMsAnA nAme lokone bharamAvavA mATe kahevAmAM Ave che ke tamArA sAdhu tamane pUjA karavAnuM kahe che te te pite kema pUjA karatA nathI? gAMDe hoya te temanA kahyA mujaba kare. kahevAvALAnI akkala vakhANavA jevI che. davA levA janArAe dAktarane pahelA davA pAvI. dAkatara pite davA na pIe te ApaNe zA mATe pIvI? dAkatara davA na le te davA ApaNe pIvI nahi? dAkatarane darada na hoya te te zAne davA pIe ? ApaNane to darada che. AraMbha parigrahanA daradavALAne davA pIvAnI che. guru mahArAja AraMbhaparigrahavALA che? AthI dAktara davA pIe te huM davA la' evuM kahevAvALe mUkha ke nahi? nirAraMbhavALA, niparigrahavALAne tame karo to ame karIe ema kahenAro dAkatarane kaheze ke pahelA tame davA pIo pachI ame pIIe. bhagavAnanA aMge hiMsA pitAnA maDadAmAM kAMi nahi comAsAne vakhata che. keTalAka sAdhu ahIM che keTalAka sAme rahyA che. zrAvakA vyAkhyAna sAMbhaLavA AvyA. vyAkhyAna thayuM. lAbha thayo ke nahi? lAbha thayo. lAbha thayo te sAdhu kema nahi AvyA? pote na AvyA te lAbha zuM joIne batAve che ? pitAne aMge lAbha nahi Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamu' ] sthAnAMgasutra [ 85 chatAM te khIjAte aMge lAbhadAyI hAI zake. bhagavAnanA vacananA zanA anuvAda te vyAkhyAna. temAM AraMbha na dukhyA, temAM mahAlAbha. peAtAnI dIkSAne aMge AraMbha, vyAkhyAnane bhaMge Arbha, marI jAya te maDadAMne aMge Arbha, te adha karyAM nahi. raste kADhavA paNu kabUla karavuM nathI. gRhasthanuM kAma gRhastha kare bhagavAnanI pUjA gRhasthAe eDI ane A vyAkhyAnA ina ADayuM. tamArA kahevA pramANe khe 'sAnA kAraNeAmAM A ( pUjA ) chUTayuM te A (vyAkhyAnAdi ) chUTyuM nahi. ecchava na karavA vagerenA upadeza ApyA nathI te mUrti na mAnavAnA upadeza krama ApyA ? pUjAne aMge lakhA che te have lakhA dIkSAne aMge ke ' mahotsava kare che te narake janArA che, 'peDhInA mAlika khanau javuM che. bhagavAnane aMge kAMi nahi. bhagavAnanI mUrti nahi paNa dhRtAnA phoTA kharA. trIsa sUtro haidrAbAdavALAe chapAvyAM temAM phATA kema meklyA ? ekalA paisA kharacanAranA phATA, bahumAna, ki`mata; pazu bhagavAnanuM bahumAna nahi. kaheA ke peDhI ceArI lIdhI che. bhagavAnanI tasvIra, smRti' na joie. bhagavAnanI pUjAne aMge hiMsA thAya te bhUMDI. dIkSAnA varadhADA vakhate zrAvaka meDhA khAMdhIne nIkaLatA haze ? jaya jaya naMdA ' kheAlatI vakhate muhapatti bAMdhA che? maDadAne lai jatAM vAjAmAM virAdhanA nathI mAnatA ? .bhagavAnane nAme temAM hiMsA kahevI ane peAtAne nAme kare temAM kAMI niha. ' bhagavAnanI vAta Ave teA kUcA mAre pelA sAdhu vyAkhyAna vAMcatA hoya, sabhA bharAi hAya tyAM kAi siMdUranA cAMdlA karI AvyA hAya, ADa karIne AvyA hoya tyAM vAMdhA nahi. kesaranA cAMlle dekhe te AMkha lAla thAya. emanAmAM dahere kAi jAya te| vAMdho nathI, kevaLa A daherAnA duzmana che. dahere javAvALA maLe te pAlave nahi. temane mahAdevanI keTalI pUtna baMdha karAvI ! tenA upadeza che? te na karavAnA upadeza ke tA AAkA khAya. kAranA cAMllAvALAne dukhe tyAM OMSa thAya. A sthiti tapAsIe tA Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna cokkasa che ke te herAnA duzmana che. * je sunIme zeThanI peDhI pacAvI lIdhI heAya temAM je jagAe zenuM nAma nIkaLe temAM kUcA mAre. khIjAnuM nAma nIkaLe te vAMdhe nahi, bhagavAnanI pUjAnI vAta Ave te DhUMDhiyA sUcaDe mAre. kevalI ane tIrthaMkara sAmAnya kevalI ne tIae kara kevalI e emAM pharaka zA? tamAre ( digabarAne ) uttama kANu ? ene sarakhA gaNuvA che? tItha kara jaivalIne ja uttama kahevA paDe. tItha kara kevalInI nizAnI siMhAsana, chatra, cAmara, vagere ( sAmAnya kevalI ) bhAga vagaranA che tene adhika mAtAne? sAmAnya kevalIne kAMI nathI, te kahA temane ( sAmAnya dhruvalIne ) uttama ? vItarAga nAhatA haze? te abhiSeka zAne karA che ? pANInu. peAtuM pheravyuM, pANI ochuM DhaLyuM tene sArA kahIzuM ! chatra, cAmara, bhAmaMDaLa e vItarAgapaNAnA cihna che ke sarAgapaNAnA cihna ? vItarAganuM cihna hoya tA dareka krevalone mAnA, vItarAganu cidUna nahi te| mUrti na mAne paNa te guNe tA mAneA che. chatra, cAmaravALI smRtine mAne che ? jo sAlakhInuM cihna bhata kare che ke ahI' vItarAga karavA AvyA che? bhakatA ja kare che, DhaMgadhaDA nahi. khelavuM che bhAmaMDaLa, chatra, cAmara ane vItarAga. zAnA vIta zaga! rAjAne chatra, cAmara ahara hoya che te! chatra, cAmara bhAga nahi nai! sihAsana teA aDe che te siMhAsana bhAga che ? bhatAnI bhakitathI vItarAgazAsana bagaDI jAya ema kahenArA kAMi samajayA nathI. bhaktithI bhavAnanuM bhAgIpaNuM thai jAya e kayA nyAye bhagavAnanA chatramAM eka eka rana cakravatInI riddhi karatAM kiMmatI che. mULa vAta para AveA. drazya devAya che, guNu devAtA nathI. guNu utpanna thAya tevI bhASA upadeza dvArA daI zakAya che. tevA upadeza denAre jJAna, darzana, cAritra dIdhA ema kahI zakAya. varasAdanI tANu hAya. aSADha vada thatAM varasAda Ave teA lokeA kahe che mAnuM varase che. kasoTIe caDhAvyA pachI kiMmatI che ema kahe. upadeza, e samya Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 287 gazana vagerenuM kAraNa che, te apekSAe gaNadhara mahArAja dekhe che ke mane maLyuM te durlabha che, koIne na maLe tevuM maLyuM che, pArakethI lAvIne pUruM thAya tema nathI tyAre pUruM zI rIte karavuM? daIne pUruM karavuM? Ane svabhAva vicitra che ke devAthI vadhavAnuM. zIkhave tyAre kharuM zIkhe eka cheDakare bhaNavA gayA lakhyuM phalANA paMDite bhaNAvyuM," bAra mahine lakhyuM phalANuM "paMDitane bhaNAvyuM che." bAra varSa thayA. pite pAThazALA kholI bhaNAvavA beThA che. lakhyuM che mAruM hatuM te have UgavAnuM. atyAra sudhI te bhaNanAranuM UMcuM hatuM, have tenuM Ugaze, Ama sAmyagdarzanAdi de tyAre vadhe, AthI viniyoga nAmanA bhAvanA pAMcamA bhedanI keTalI jarUra che te samajAze. tene aMge cauda, pUrvonI, bAramA aMganI ane chevaTe agiyAra aMgenI racanA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga, racI ThANuganA pAMcamAM ThANamAM prANItipAta viramaNa prathama kahyuM. tene aMge ja jaina zAsananI uttamatA. agni lAge te banAvaTI senuM baLI jAya. kaSazuddhie dayA karavI jarUrI e kahenArA ghaNA heya paNa dayAne AcAra, upakaraNa e kaI jaga para maLe nahi. kAMsAmAM je zabda hoya te senAmAM heya nahi, ajena pite samaje nahi, chatAM "ahiMsA parama dharma e amAruM vAkaya, tenuM jenee anukaraNa kIdhuM che ema bele kAgaDe kahe che-se mArI cAla lIdhI. vedo, upaniSadomAMthI tapAsIneya dayAnuM phaLa, jIvanA bhedo vagere kADhe te kharA ? tyAM dayAnA upAraNenuM varNana nathI. AvAone amArI pAsethI lIdhuM te kahetAM zarama nathI AvatI? javAno dayA kema thAya, tenI rIti, jIvonA bhedo ane chevonI dayA karavAthI phaLa zuM, kAne thayuM te temanAmAM nathI. te dayAnA adhikArI zAnA? te zuM joIne kahe ke A mArI pAsethI laI gayA? kasoTIe ahiMsA paramo dharmavALA AvI jAya, paNa chedanI vAta Ave tyAre dayAnA phaLe, yAne AcAra, Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] sthAnAMgasUtra [AkhyAna ' dayA pALanAranA dRSTAMtA maLe nahi, bezuddhi tapAsavA gayA tyAM AkhA bharaDA vaLI gayA. chezuddhimAM badhuM hoya, chatAM padArthanI vyavasthA na maLe. gItAmAM hiMsAne ' AsurI saMpat' gaNAvI, dhyAne ' daivI saMpat' gaNAvI, joDe kahI dIdhu . * amejoruM' meghoDyuM chedAya nahi, bhedAya nahi te jemAM vikAra thaI zake nahi teve (AtmA) huNuAtA nathI, kAithI maratA nathI; haNanArA haNuM chuM' mAne ke hAyalAne 'me... haNyA' mAne te badhA mUrkha che. daivI saMpatte AsurI sa'pattine krAM dhaTADavI ? zyAnA tattvane karyAM besADavuM? seATIthI parIkSAmAM pAra Utare. seATIthI tApamAM AvyA tyAM tattva parIkSAmAM sApha, evI ja rIte AtmAne anitya mAnI lIdhA, eke khIjAne kahyuM, are, bhAna che ke nahi ! vIjaLInA jhabakArA dha oN. vIjaLInA amakArA hAya tene elavavAnA gunhA kAI ne mAthe hAya nahi. e tA jhabakArA thaIne elavAI javAvALA che jeNe kSaNamAM utpanna thaIne nAza thavAvALA AtmA mAnyA teNe 'hiMsA na karavI, yA pALavI' ema kahe temAM artha zuM? kaSa chedamAM zuddha thayelA tattvanI vyavasthA karavAmAM Ave tyAM dhULamAM maLI jAya tAtaDI jAya. tattva vyavasthA kAnA sAmuM joine kare prANAtipAtathI viramaNane uddezIne tattvavyavasthA. . che ? vyAkhyAna para bIbane maLe e buddhi thAya tyAre vadhavAnA vakhata Ave kAra mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI gaNadhara mahArAjA bhanya vAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamArganA pravAha vahevaDAvavA mATe pratikhAdha pAmyA, ne pravrajyA pAmyA. tenI sAthe apUrva anaMta puddagalaparAvarte na maLeluM, je maLavAnA saMbha sAmAnya jIvAne che nahi, te cIja maLI te iSTa lAgavAne lIdhe-jo ISTa lAgelI vastu hoya tA tyAM asatASa UbhA thAya. jema jema vadhAre ISTatA tema tema vadhAre asASa. jema vastu vahAlI Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM | sthAnAMgasUtra [ 289 lAge tema tema ene vadhAravAnA vicAra manuSyane thAya, vastu vadhAravI hAya tA mahArathI lAvavI paDe. A, cIja guNurUpa che, te mahArathI lavAtI nathI 60'rUpa paNa keTalIka lavAya che. keTalIka lavAtI nathI. tA pachI A teA guNa, kaiAi divasa paNa lavAtA nathI. guru guNIthI judo paDe nahi. guNI Ave tA ja mutyu Ave. kAI pazu divasa dravyathI judArUpe guNu rahetA nathI. guNu judA paDavAvALI cIja nathI, tA pachI samyagdarzanAdi guNasvarUpa che te lAvavAM karyAMthI ? lAvI zakAya nahi, judA paDe niha. jo kAInI pAse hAya, judA paDatA hoya teA lavAya. khAdya vastunA lAbha khIjAnI darakArane uDADI denArA thAya che, vepAramAM kramAyA, khIjAe khAyuM tene asAsa thayA haze paNa tenI darakAra rahe nahi. cArane mAla maLyA tenA AnaMda paNa dharadhaNIne raDArALa thAya tenA vicAra nahi, lAvavAnuM thAya tyAM paranA utpAtanA vicAra rahe nahi. svAsiddhinA vicAra rahe che. mArA svArtha thAya. mArA svArthImAM bIjAnuM zuM? bIna bhUkhe maLaeN, pAya mAla thaI jAya tene aMge khAdya lAbhavALAne Dara hAya nahi. khIjAnA samyagdarzanAdi vagere laine vRddhi karAtI nathI. chatAM levAya tema mAne teA kAi samyagdarzanAdi rahita thAya te ane pAcavatuM nathI. ene tA khIjAmAM che temAM vRddhi thAya ane peAtAnuM vadhe te pAlave. A bhAvaanukaMpAvALA thayA. te bIjAnA AtmAmAM guNunI vRddhi icchavAvALA hoya, kAinuM jAya nahi ane mane maLe tevA vepAra duniyAbharamAM na maLe,ekanuM jAya te khIjAne maLe tevuM vepAramAM thAya. bIjAnuM vadhe ane ApaNane maLe tevuM vepAramAM banI zake nahi. samyagdarzanAdi e evA che ke tene keLavIe tA khIjAne ane ApaNane maLe. krAyalA pAte kALA maTIne tejavALA thAya tA saLagAvanAranuM kArya thAya. AtmAnA sabhya nAdine vicitra svabhAva che ke, khIjAne meLavAvavA jAya teA peAtAnI vRddhi thavAnI. tamAma jIvA samyagdarzanAdi pAme e muddhi na Ave tyAMsudhI peAtAnuM samyagdanAdi vadhe nahi. sarva jIve e ciMtAmaNivALA thALA tevA bhAva na thAya tyAMsudhI vadhe nahi. huM 1 Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna na .. samyagdarzanAdi pAmyA have kAI na pAme te mArI adhikatA, ema nahi. irSyA evI che ke pArakAnA sArAmAM nArAjI. irSyAvALA UMdhA kAca jevA che. phATAmAM UMdhA kAca hAya che tevA. bIjAne mAja tyAre ApaNane asAsa. bIjo dhyeA tA arara ! kyAMthI AvIne maLI gayuM ? IrSAvALAnI chAtI UdhA kAcanA jevI che. e UMdhA kAca ahIM pAlavatA nathI. ahIM te thAya tyArathI e dazA hovI joIe ke " jagatane maLA, jagatanuM vadhe, jagatanuM vadhAranArA thA, jagata meLave temAM kAraNu thAuM, A dazA prAptinI sAthe hAya paNa ene meLavavuM karyAMthI ? kAtraDanA hAMDAmAM eka hAMDA bIjAne paDatA rAkhe che. eka phUTayA tA bIjo phUTayA. enA AdhAre te ane tenA AdhAre e. A jIvanA samyagdarzananI prAptie mArA samyagdarzanAdinI prApti che. paranA sapapUrvaka svAsiddhi khIjAte maLe evI buddhi thAya tyAre vRddhinA vakhata Ave. detAM vadhe, zikSaNa zIkhavatAM vadhe. na zIkhavA te kaTAI jAya, sI jAya, Tarka nahiM. samyagdarzanAdi evI cI' che ke, jagatane prApta karAvavAnI dhAraNA kA tA ja vadhe te Take, dhAraNA UDI jAya teA saDe, vadhavAnI vAta tA dura rahI. bhagavAna hilanAthajI ane emanA mitrA bhagavAn mallinAthajI auvede thayA. rAjaRddhi cheDIne sAdhu thayA. cAritra pALe che, tapasyA kare che, ATaluM kare chatAM mithyAtvI, hA, AvAne ag mithyAtvasahitapaNa eTale zuM? nadImAM bhaDakA rAjA chatAM tyAgI thayelA, sAdhupaNuM, tapasyA karavAvALA, chatAM mithyAtva zAne a Mge ? arihaMtane deva nahotA mAnatA ? kevalIe kahelA dharmane tattva tarIke naheAtA mAnatA ? mahAvratanI zuddhi hatI, devagurudharmanI mAnyatA hatI teA mithyAtva zAne lIdhe ? abhayadevasUri jaNAve che ke strIveda bAMdhatAM mithyAtva guNuThThANe gayA. kAraNamAM khIjI kAMi nathI, mane maLe, eneya maLe temAM mAruM javAnuM nathI. paNa huM meTA tenuM zuM ! cha mitra hatA. mallinAthe tItha karageAtra bAMdhyuM, tevuM pelA bAMdhI Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM ] sthAnAgasava [ relA le to emanA tIrthakarapaNAmAM khAmI AvavAnI hatI ? huM enA karatAM moTe kema gaNAuM? mAyAne AvedanA baMdhamAM kAraNa gaNue chIe. | mAyAnI jaDe strIveda baMdhAvyo mAyAnI jaDa kayAM? e na pAme, huM pAmuM ene lIdhe mAyA karavI paDI. jANI joIne pAraNAne divase nathI vAparavuM kahI dIdhuM. moTAI. kayAM? A nIce rahe ane huM UMcuM thAuM, A mitro che, mitro na pAme, huM pAmuM" A dAnata, A sthitimAM rAjarSipaNuM cAlyuM gayuM che? mahAvrata cAlyuM gayuM che? tapasyA nathI karatA ? arihaMtane nathI mAnatA? devagurudharmane nathI mAnatA? kahe, dharmanI mAnyatA che barobara, devagurunI mAnyatA barAbara, tapasyA, mahAvrata, tyAga barAbara che chatAM eka ja potAne meTA thavuM temAM vadhe na hato, paNa vAdhe zAmAM? "e moTA na thaI jAya temAM" e nAnA rahe huM moTe thAuM A buddhie mAyA utpanna thaI. huM maTe thAuM ane mAre temane moTA karavA che tyAM mAyAne sthAna na hatuM. paNa A buddhie gayA kayAM? mithyAtvamAM. zaMkA-kAI zAstramAM lakhyuM che? samAdhAna-strIvede mallinAthajI thayA te to cokkasa, strIveda te vakhate ja baM te cokkasa che. te bAMdhyo upalI dhAraNAnI vakhateja. senAnI thALImAM teDhAnI mekha strIvene baMdha kaye guNaThANe heya ? pahele ke bIje? bIjuM to upazamathI paDatAne antarmuhUrtanuM heya, upazamethI khasemo sAsvAdanamAM Ave. upazama pAMca vakhata maLe. kAM te anAdimAM ke cAha te cAra vakhata zreNimAM. ahiM upazamaNie caDhela nathI tethI upazama samyaktvane saMbhava nathI, tethI mithyAtva guThANe AvIne bAMdhyuM ema abhayadevasUrijIe lakhyuM. AvA rAjarSi, tyAgI, mahAvrata pAlaka, tapasvI, zuddha devagurudAmane mAnavAvALA, tenI AvI sthiti thAya che. jagatanA cha uddhAra karuM e bhAvanA na AvI Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahara ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna heta te tIrthakara nAmakarma bAMdhata nahi. pote AsanathI UMcuM thAya, A mArAthI nIcA rahe, mArA barAbarIA na thAya e mahilanAtha jInuM dhyeya che. mokSa pAmo, mukata, thAo badhI bhAvanA che temAM vAMdho nahi. e bhAvanA na hota to sabhyatva TakavuM muzkela. tIrtha - kara nAmakarma na rahe. cUle caDhAvelI ghesamAM gAMThIo paDI gayuM. bIjuM badhuM caDe paNa gAThIAmAM ke leTa. e samyaktva, kevaLajJAna, mokSa pAme badhuM kabUla, paNa A gAMThIo emane ema. cAre bAju sIjhI jaya paNa utAro tyAre gAMThIAmAM leTa emane ema. tema gAMThIo pAyo. ka gAMThIo pA? "mArA sarakhe na thAya, huM enAthI adhika thAuM, e mArA sarakhA na thAya.' e gAMThIAe naka vALyuM. sonAnI thALImAM loDhAnI mekha ThokI. evI ThokI ke bhoga vye ja chUTake. vipAkathI ja bhogavavI paDe. je gAMThoo tIrthaMkara nAmakarmanA ucca adhyavasAye ogaLo gaye nahi, pANI nAMkhe, tApa karo paNa gAMThIo emane ema. bIjo na pAme, bIjAthI adhika thAuM paNa pAmIne, nahi ke pamADIne. moTA doDe tyAre paganuM jera, doDIne chate. chokarA chata meLave te jhabhaluM pakaDIne De. chokarAnI doDa mAnanI jaDathI ja mAyALI ubhI thaI. A mAnanI jaDa e gaLe nahi. kayI ? " bIje na pAme " A je jaDa, beDI te na ogaLe evI. bIje na pAme na ogaLe evI ja che. tIrthaMkara nAmakarmane lAyakanA adhyavasAya paNa jaDane ogALI zake nahi. A vicAra kSaNavAra paNa Avaze te nakhoda vALI nAMkhaze, mULathI saLagelA jhADa upara dariyo nAMkhe toya kAMI vaLe nahi. bIje pAme bhale paNa mArA jeTaluM na pAme A vicAra keTale badho adhama thaI gaye! AvA rAjarSi, tyAgIne mithyAtvamAM paTakayA. strIgetra baMdhAyuM. tyAMthI sArAmAM AvyA, tIrthakara nAmakarma baMdhAyuM paNa gaThi to kho nahi. tIrthaMkara nAmakarmanA pariNAma e gAThAne khaseDI zaktA nathI. "bIjA pAme paNa mArA jeTaluM na pAme A Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 293 buddhi e gAMThe. rAyaNanI gAMTha kapAya che. A te vicitra gAMTha ke tIrthakara nAmakarmanA lAyakanA pariNAme paNa kapAya nahi. khadhakacha ane mallinAthajI je AtmAne samyagdarzanAdi maLyA hoya temanI icchA "AkhuM jagata mArA karatAM adhika kema pAme" e buddhi rahevI joIe. e buddhi na rahI te gaye. gaNadharoe pratibodha pAmI pratrajyA lIdhI tenI sAthe ja A vicAra zarU thaI gayo ke "jagatanA tamAma jI kalyANa kema pAme "? gautamasvAmIne udyama "bIjA AtmAo kevaLajJAna kema pAme" te mATe cAlu rahyo. pote pAmyA nathI paNa tApasane pratibaMdha karyo. gautamasvAmIne khAtrI che ke "huM meLavyA vinA marIne javAne nathI, haju kema maLatuM nathI" AvI jijJAsA rahe che. pAraNAne divase tApasane jamavA teDayA che. rAI thAya che, badhuM jANe che paNa adhIrAI thaI gaI che kema nathI AvyuM ? gautamasvAmIne kevaLajJAna te bhavamAM thavAnuM che. mahAvIre chApa mArI che "tane kevaLajJAna cakakasa thavAnuM che. ApaNe baMne aMte pharaka vinAnA thavAnA chIe, tane kevaLajJAna hamaNAM na upaje tevI chApa marAI. chatAM bIjAne maLe te kalyANa ema pote mAnatA. khaMdhakamunie trIjI vakhata pUchyuM tyAre kahyuM "tyAM javAmAM upadrava che.' A jiMdagImAM upadranuM AvavAnuM to cAlyA kare. sAdhyane aMge pUchI lauM, munisuvratasvAmIjI upadrava kahe che tenI asara thatI nathI. prazna kare che - ArAdhaka ke virAdhaka te kahe ! upadrava zI cIja te hisAbamAM nathI. nahi to kevalI upadrava kahe te vakhate khaMdhakamuni stabdha thaI jAya, paNa upadravanI asara nahi. kharo piInTa (point) ArAdhaka thaIza ke virAdhaka thaIza tyAM hatAM, tyAre munisuvratasvAmI kahe che "tArA sivAyanA badhA ArAdhaka, tuM virAdhaka." kaI bAkI rahyuM? khaMdhakaja vicAre che ke huM virAdhaka rahIza, paNa cArase navANuM ArAdhaka thavAnA che, mATe karuM. teo te kalyANa karI jaze. Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna mallinAthajInI bhAvanA kaI bhAjI, tyAre A bhAvanA kai khAjuM! mallinAthajInI sthitinu ulaTu dRSTAMta A devAya che. khIjAne mArAthI echuM maLe '" e bhAvanA mallinAthajInI. " mAruM jAya tA 5Nu khIjAne maLe! " e bhAvanA khadhajInI, mATe uttama kraryAM, mAruM jaze te khATuM che. mAruM virAdhakapaNuM cArasA navANunuM mArAdhakapaNuM, ne karavu kema ? khaMdhakajIe peAtAnuM virAdhakapaNuM kharAba na gaNyuM hota teA paranA lAbha (ArAdhakabhAva) sAthe tulanA karavAne vakhata Avata. potAnuM virAdhakapaNuM peAtAne khaTakayuM che, chatAM sArasA navANuM ArAdhaka thAya te mATA lAbha che. mhenanA gAma mA tyAM upadrava AvyA tyAre cArase navANune nirmAmaNA karAvI. tane maLyuM' nathI te| bIjAne ghera kaDAkUTa zAne kare che? na maLyuM hoya tA paNu khIjAne maLe e bhAvanAmAM rahevu joIe. AkhA jagatane maLe te bhAvanAmAM cAlavuM joie eTalA mATeja zubha bhAvanA cheDA viniyeAgamAM lAvIne mUkaye. bIne maLe e bhAva na Ave tyAM sudhI zubha pariNAmamAM nathI. bhale pravRtti vijaya vagerenI rI lIdhI hAya, chatAM khInnane adhika phaLa prApta karAvuM e bhAvanA na AAve tyAM sudhI bhAvanI truTi javAnI nahi. bhAvanI truTi tyAre jAya ke jyAre jagatanA jIvA UMcI padavI pAme ema thAya ane tyAre ja bhAvanI saMpUrNatA. truTi vagaranA bhAva kayA ? bhagavAna sudharmAvAmInA pratioSa pAmyAnI sAthe AveA bhAva thayeleA-' khALa vadhe, paNu vadhe, maMda buddhivALA vadhe, mUrkhAo paNa vadhe" e bhAvanA jAgI hatI. tethI petAnA mATe pUrvanI racanA karI, chatAM '" A bAlageAMpAlanuM te bhAvanA jAgI hatI. vahetI ga MgAmAM cAhe te caMDALa ke kUtaruM pANI pIe paNa te gaMgA ulaTI jAya nahi. game te jIva, cAhe te hoya mArAmAMthI--gaMgAmAMthI pAmeA bhavAna sudharmAsvAmIe pratikheAdha pachI pratrajayAM pUrvanI te aMgAnI racanA karI. 29 hita kara * et te buddhine aga pAmatAnI sAthe Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAvanamuM ] sthAnAMgasUtra [ rahyuM nIca gotrane lIdhe a5hAra AcAra e vicAranI ja che. vicAranI pUrvakALanI jaDa tapAsIe te AcAra. je manuSya je kuLamAM heya te kuLanA pramA mAM saMkalpavALe heya. mahAvIra devAnaMdAnI kUkhe Ave che, devAnaMdA cauda svanAM gaSabhadattane kahe che. RSabhadatta zAstromAM pravINa che chatAM te vakhate phaLAdezamAM zuM Ave che ? pitAnA abhyAsane laIne svapnanuM phaLa te bAjue laI gayA. atIta kALanA vicAra AcArane utpanna kare che. kahaSabhadattane cauda svapna devAnaMdAe kahI saMbhaLAvyAM. moDhAmAMthI nIkaLyuM zuM? nIca gotrane lIdhe a5hAra karavo paDaze. svapnane phalAdeza khATo thayA che. phaLAdezathI phaLa AkhuM aTakI jAya che. RSabhadatta je phalAdeza kahyuM te teNe kahevaDAvyo? AcAre. vedanA paThana pAThanane dhaMdho hato. 45bhadatta pachI siddhArtha bolyA, paNa cAuta vagere belyA nathI. - SabhadaramAM savAre sva. pAThakane bolAvavAnuM nathI, siddhArtha savAre bolAvavAnuM kahe che. bhagavAna RSabhadevajIne aMge phalAdeza denAra koI nahi, tethI svapnanA phaLo aMke kahyA. phalAdeza ta lAvavo ja joIe. bhIkhArI ane mULadevanA ravAmAM lAdezamAM pheraphAra, te phaLamAM pheraphAra thaI jAya. vicAra, mana e te vAMjhI zeTha ! je manuSyane je AcAra hoya te ja tenA vicArane ghATe che, te ja tenA vicArane utpanna kare che. vartamAnanA thayelA vicAre AcArane ghaDe che. bhUtakALanA AcAra hoya te ja jAtanA vicAra ghaDAya. vicArane utpanna karanArI cIja AcAra che. vicAra cIja zI ? mane vagaNanA pudgale thaIne mana joDe pariNamAvavA. kAyamgamAM kuzaLatA hoya te levAnA muddagale kuzala levAya, dUdha cAhe tevuM cekanuM paNa pAkavAnuM DhAImAM. dUdhapAka aMge kaDhAIne AdhAra, tema vicArate aMge kAyA AdhAra. AcAranI pahelI jarUra che. vicAra-mana Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAMjhIe zeTha che. pArakA karA peAte laine nAma rAkhe che. dharanA chekarA eke nahi, sparzI vagerenA vicArA Ave AthI tene vicAra. peAtAnA vicAra kaMi nahi. je vicArA tapAsIe te| spana vagerenA viSayamAM na AvelI cIja hAya nahi, vAMjhiyA zeTha che. vAMjhiyA zeThane nAma calAvavuM hoya te! pArakA dharatI suvAvaDa kAma lAge, tema mana vAMjhoA zeTha jevuM che. vicArane aMge kharA AdhAra hoya te| AcArA. pAMce driyAnI kriyA tenA upara manane AdhAra putrIe maraNa pAme tenI gAdI khIjo le. mana aputrIe, tene khIjAte lAvIne besADavA paDe. mana e svataMtra viSaya dharAvatuM nathI. AthI pahelAM AcArane sthAna che. mananA viSayanI apekSAe, vicAranuM dhaDAvuM te apekSAe mananA pudgalAnuM grahaNa karavuM tene aMge AcAranuM sthAna. tethI sudharmAsvAmojIe prathama AcArAMganI sthApanA karI. AcAranI sAthe vicAranuM pASaNa maLe te| AcAra varSe Take ane parAkASTAe paheoMce. vicAra mATe sUyagaDAMga. AcAra vicAratI vyavasthA karyA chatAM lazkaramAM DhaMga dhaDA na DrAya te| zuM thAya? AthI vyavasthA karavAne mATe ThANAMgajInI racanA karI, temAM pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAtratA kahyAM. sAcA hIrA pachI ImiTezana ubhA thayA kRSachedanI zuddhi Take kayAre? tattvavyavasthA DrAya tyAre. jainadhama anAdi che. settu hAjara hoya teA kayA mUrkhA pittaLane le anAdinA kala kavALA hatA temAMthI kala`ka dhAine cAkakheA karyAM. cekasItA dhara jANuM che, kasATI taiyAra che, te jageApara khATA dAgInA ke!Nu rajI kare ! mithyAtvIne mata anAdine hateA. temAMthI khATuM kADhIne navA mata Ume karyAM. vAdI kahe che, sAcA hIrA pachI Tezana (imita. tion) UbhA thayA che. sAcAnI ki`mata dIdhI na haiSAya. sAcAnI harALamAM AvavuM hoya teA imiTezana UbhA karavA paDe. jaina dharma' anAdi, niSkaMlaka chatAM tenI kiMmata jIvone pASAya nahi, tethI sAcA hIrA chatAM nakalI UmA karavA paDayA. Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grepanamuM ] sthAnoMgasUtra [ 297 AmAM zI kiMmata khesavAnI hatI ke navA dhama UmA ? jinezvaranAM kahelAM jIva vagere tattvA mAnI leta, temAM nukazAna zu hatuM ? UMDA Utaravu joie. anya matanA hisAbe svapne paNa jIvAdika tattva mAnyA pAlI zake tema nathI, tethI miTezana UbhA karavA paDe. kaSa, chedanI zuddhi bagaDI jAya te paNu e raste cAlavuM paDe. nava tatttA kaSa, jainI zuddhi jALavI rAkhe che. teA pachI kema mAnyuM pAlavatuM nathI ? prANAtipAtaviramaNu kema rAkhavuM paDayuM ? te agre. vyAkhyAna : 53 jJAna, darzana tA. ubhaya bhavanA, cAritra tA A bhava pUratuM ja sUtrakAra mahArAjA zrImAn sudharmAMsvAmIjI mahArAjA bhavya jIvanA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamArganA pravAha satata vaheDAvavA mATe pratimAdha ane pratrajanA pAmyAnI sAthe bhAvane pAMcamA bheda viniyama jaNAvye. tene a Mge manuSyane je cIja maLI tethI temane lAgyuM ke A cIja anaMta pudgalaparAvanI rakhaDapaTTI pachI maLelI che. eka cIjane mATe cAra pAMca gAu rakhaDyA hAya te mAMghI lAge che, te kiMmatI zvAge che, teA je vastu lAkhA, akho nahiM paraMtu anatA anaMta utsarpiNI, vasarpiNI, ana'tA pudgalaparAvartI A chatra rakhaDayA, je coja maLI naDatI te cIja Aje maLI. maLatuM hoya muzkelIthI, paNa ki Mmata na heAya tA te vastu kiMmatI kahI zakAya nahi. nathI maLI ema nathI paNa enAthI kAsiddhi pUrva thAya che. jagatamAM dareka jIva jema khAdya padArtho meLave che ane mele che. zarIra, kuTuMba, dhana, mAlamilakata badhI vastu dareka jIva dareka janmamAM meLave che. meLavyA chatAM AgaLa nIkaLyo ke temAMnuM kaMi nathI. te cIja meLavo te melavAne mATe. AtmAnI ja pazu meLavI te melAne mATe. samakti, jJAna, darzana, cAritra vagere meLa Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vIe paNa maratI vakhate melI devuM paDe. cAritra te A bhavanuM ja hAya, bhavAMtaranuM he nahi. jayAre jJAna, darzana te ulaya bhavanA heya. A bhavamAM hoya te AvatA bhave rahe, paNa te tevA zuddha kSapazamanA ke kSAyika bhAvanA heya te tenuM ja samadarzana bhavAMtare sAthe vAvALuM heya. tevI zuddhi vagaranAne mATe A bhavanuM jJAna darzana te A bhavapUratuM. jemAM mati, mRtane adhikAra levAmAM Ave tyAM jaNAvavAmAM AvyuM ke matijJAna nAza pAme ne ajJAna thaI jAya te bhavAMtarane lIdhe sAmAnya jJAna, darzana bhavAMtare nAza thaI jAya che. viziSTa heya te jJAna, darzana bhavAMtare AvI zake " phalANe A hato. devatA thayele joye. kema Avyo nahi ?" bhavAMtara thatAM zuddha hoya te ja Take. ghaNe bhAge bhavAMtara sudhI na Take, mevavAnuM thAya evuM samakti, jJAna hoya emane samyakatva ke jJAnanA sAMsA hoya ? tevAone bIjAne samati jJAnane aMge vicAra karavAne zAthI heya? ApaNane jJAna darzana maLelAM che. cAritra to A bhavanuM che, jAvajIvanA karArathI lIdheluM che. devuM karyuM hoya tene aMge aphasosa, nahi ke japtIne aMge jJAna, darzanane aMge dAvo karI zakIe chanAM zuddhi joIe. te lAvavI kyAMthI ? saMsAramAM rahelA cha dharmane adhika tAranAra, mekSa denAra gaNe che, paNa jabAnathI, vartanathI ke sthitithI dhamanuM sarvetkRSTapaNuM AtmAmAM vaseluM nathI. cAlatAM koInA hAthamAM ca, hAya, aNu lAgI gaI te vakhate dhamadhamATamAM AvI jaIe, paNa cAritraguNane nukazAna che te jANatA nathI. "A to ajANyA vAgI gaI paNa korANe beTho houM tyAMthI uThIne e mAravA Ave te mane belavAne haka nathI. jenuM devuM karyuM haze tenI japtI, ugharANI karavA Ave temAM navAI zI? devuM karyAne dAvo che, to devAne aMge akasesa kara, japtIne aMge zAne vicAra kare che ?" ema vicArato nathI. aSAtavedanIya bAMdhelA che tenuM ja A pariNAma che. bIje ke Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ repanam ] sthAnAMgasatra [ 29 trIje dvAre bhagavyA vinA chUTake nathI. karmazatrune nirdhAta karavAne mATe cAritra che. pratijJA karI che. karmazatrunA nirdhAtane vAvaTo kyAM che ? A badhuM thAya che kayAM? caTa daIne akhi lAla thaI jAya che. dharma, cAritra be mAnyA hatA. dharmane kevA rUpe saMdharyo hato ? nekara, ahIMnuM na bagADe te. mAMkaDAnI dIvIe AMbA na dekhAya tyAM sudhI jhaLajhaLatI dharmane zarIranI apekSAe vicArIe te-pAnuM maraDyuM hoya tene hitazikhAmaNa daI zake che. bhAi sAnanI AzAtanA thAya che,' tyAMsudhI enA hitamAM che. "mUkha bhAna nathI rahetuM, mAruM pustaka bagADyuM ?" pitAnA pustakanuM pAnuM bagaDe te A sthiti thAya. bIjAnuM AkhuM pustaka bagaDe to kAMI nahi. ahIM tArI pAse jJAna che, tyAM jJAna nathI. pahelAM badhAM samyagdarzana, samyajJAna e kalekaTaranA meja uparanA kAgaLo. jyAre vasulAtanA kAmamAMthI phurasada maLe te e kAma hAthamAM le. samyagdarzana, cAritra je kAMI kare te kalekaTaranA meja uparanA kAgaLI che. nirAte hoya tyAre e kAgaLI le. vasUlAtane dhakko pahoMcADe tevuM kAma kalekaTara kare nahi. deva, guru, dharmanI ArAdhanA karavAnI, paNa emAM dhakko lAva joIe nahi. zarIra, kuTuMba vagerene dhakko na lAge te daSTie dharma karavAvALA gherathI snAna karI pUjA karavA nIkaLyo haya, vacamAM gharAka mAvyuM. mele, pAMca miniTa pachI! AthI ApaNe je dharma rAkhIe te kevaLa mAMkaDAnI dIvI jevo che. rAjAne madArIe mAMkaDA ApyAM. rAjAe sipAI tarIke temane be dIvIo ApI. pAdazAha kahe A be UbhA che, tene koInI paMcAta nathI. je vakhate lAvIne UbhA karI daIe te vakhate UbhA che, pagAra vadhAravAnI pacAta nahi. dIvAne kahyuM "sAheba, jAnavara che! manuSyane hAjata hoya che, jAnavarane hAjata na hoya tethI tene pUrI karavAne phariyAda karavI na paDe. keTalIka mudata gaI. dUra dezathI koI kerIo lAvyA. Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ] sthAnA satra [ vyAkhyAna bheTa tarIke rAjA AgaLa melI. pelA mAMkAo saLagatI dIvI rAjagAdI upara phekI karI levA devA. pAdazAha kahe "are dIvAna, julama karyo. thayelA gunAno nAza karavA keI sajA karatuM nathI. khUna thayuM. te karanArane sajA karI tethI khUna maTI gayuM? navA gunAo na bane te sajAne muddo che. manuSyamAM sajA asara kema kare che? bIjAo gunA karanArAone Ama thAya che, te je Ama karIzuM to Ama thaze. jAnavarane sajA nathI. mAMDa dIvI laIne UbhAM rahetAM hatAM, ApaNe dharma, sAmAyika karIe te mAMkaDAnI dIvI dharavA jevuM che. AMbAne prasaMga Avyo te vakhate dIvI kayAM pheMkavI ane zuM nukasAna thaze tene mAMkaDAne vicAra nathI, evI rIte ApaNe dAna, zIla, tA. bhAva ke sAmAyikamAM pravata e paNa e pravRtti mAMkaDAnI dIvI jevI che. prasaMga Ave badhuM khalAsa. zarIrano prasaMga Avyo eTale sAheba! maMdavADe chUTI che. zarIrane paheluM sAcavavuM che. kuTuMbamAM kaI evuM hoya te vakhate dharma nahi. mAMkaDAnI dIvIo AMbA na dekhAya tyAM sudhI jhaLajhaLatI. kazAne bhoga devAno vakhata Ave te vakhata dharmane dezavaTo. AvI sthitie dharmamAM UcharelA kaI sthitimAM hoya? abI bolayA abI pheka makaDAnI dIvIthI bahAranA keI dekhyA? nAgaketune skUlamAM ajANatAM sApa karyo, paNa ApaNane eka vIMchI Dase to hAthamAM bhagavAna heya te hAthamAM rahe kharA? ApaNe baphazakuzIla, eTale vastra, zarIranI saMbhALa rAkhyA karIe, dharma karatAM enA tarapha vadhAre DhaLIe chIe, dariyo oLaMgAya che paNa khADImAM ghaNuM vahANa DUbI jAya che. AMkhane mela khaseDa e dUSaNa che, chatAM khase kema? pI khase te zarIranA bacAva mATe karyuM. sAmAnya premamAM phasAI gayele bApa jANe che dIkarAe khAsaDAM mAryA che, chatAM maratI vakhate kahe che-mArA chokarAne sAcavajo ! pachI saMkrAMtAdi devatAI prema saMkramI jAya. kerIomAM vAMdarAM kUdI paDe, ne dIvI pheMkI de, ane Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panamuM ] sthAnAMgasUtra [ 301 goLa maLe te khattA khAIne, khAsaDAM khAvAvALo. A bhavamAM abI belyA abI pheka. prasaMge ene vacanAtakathI bacAvanAra gaNI lIdhAM. jiMdagI jAya te bhale jAya paNa be chuM te belyo chuM. belavAnA baMdha nathI. tene pustaka ApIza, paNa nahi, Ama gADAnA paiDAnI peThe vacana ahIM pharyA kare. aviratimAM vacananuM baMdhAraNa zuM hoya? kola karyo che tethI devatA thaye heta to Avata. UnI gheMsamAM rasa nahi te kahevAyelImAM kyAMthI? have mULa vAta para Ave. kSApathamika jJAna, darzana, cAritra maLyAM che, prayatna paNa thAya che. temAM "mahAjana mArA mAthA para, khIlI mArI khase nahi, badhI kabUlAta, carI, upakaraNane mAnyuM emAM AMca AvavI na joIe. ahIM A sthiti che. je UnI bheMsamAM rasa na hoya te kahevAyelI ghaMsamAM rasa kayAMthI? | lapenana nahi ahIM rahyA tyAM lajajA che. jaMgalamAM cekI karavA kANu javAnA? samudAya chatAM lapana chappana thAya che, apratibaMdha paNe vihAra rAkho temAM phAvyA. vyAkhyAna sivAya vadhAre paricaya na rAkho. rasoI thaI gaI ke cUlA bAgaLa besI rahe nahi. gRhastha sAthe lakhanachappana nahi. cItharA sAcavanAra chadagI kADhe tevA bakAzazIla have mULa vAta para Ave. "mahAjana mArA mAthA upara e dazAe jJAna, darzana, cAritra rAkhelA. bhaNata hoya tyAM mahebata. vALA AvyA. pustaka mUkI dIdhAM. kema bhAI? bolAvyA, eTale vAta karyA vinA cAle? prIti pidA karavA nIkaLyA che! jJAnane age A dazA. darzanane aMge darzana karavA jAya paNa kaI mahebatIo maLyo to darzana karavAnAM rahI jAya. A janmamAM A dazA dekhIe chIe te enA upara bharoso kevI rIte mUkavo ! kaeNla, kaMla denAranI kiMmata jANavI nathI, pachI nakAme kola vasAve che, cItharAM sAcavanAra jiMdagI kADhe tevA bakuzakuzIla. Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202]. sthAna satra [ vyAkhyAna saMskAra nAza pAmatA nathI rItanI ArAdhanA amara che. dharmanuM bIja nAza pAmatuM nathI. dhAryo javAba na Ape. hamaNAM karyuM, bhavAMtare nAza pAme. satata TakavAnI apekSAe bhavAMtara thatAM nAza pAmI jAya. have enuM phaLa je mokSa te mATe saMskAra rAkhavA, te mATe dharma nAza pAmato nathI. ekedriyamAM jAya te paNa dharmanA saMskAra nAza pAmatA nathI. eka ja vastu zAstrakAree niyama karyo ke eka vakhata kAcI be ghaDI samyakutva pAmIne nigedamAM thayo hoya, to paNa ardhapudagala parAvartamAM mokSa che. pAmyo hato tene A saMskAra, nigedano A prabhAva nathI. jene dharma prApta thayo che te kadAca nigodamAM UtarI jAya to paNa aMte tene mekSa ja. vyavahArarAzinI anAdi anaMta sthiti nathI jeTalA mekSe jAya teTalA avyavahAramAMthI Ave. zaMkA-siha, keTalA? je eka nigodane anaMtame bhAga siddhone che te avyahAramAMthI vyavahAramAM AvelA keTalA gaNavA? vyavahArarAzimAM jIva keTalA hovA joIe ! sabAdhAna-eka nigodanA anaMtamAM bhAga jeTalA. vyavahAra rAzinI anAdi anaMta sthiti nathI. je le sUkSma nigadane avyavahArarAzi mAne che, te sUkSma nigodamAMthI nIkaLe tene vyavahArarAgnimAM AvyuM mAne che. dhama vAMjhIo nathI- have mULa vAta para Ave. ekaeNkriyapaNamAM jAya ke nigodamAM UtarI jAya, to paNa dharma vAMjhiye na thAya, te te phaLa deze. te je phaLa de che te saMskAranI apekSAe. phaLa devAnI apekSAe dharma nAza pAmato nathI, paNa pravRttinI apekSAe maraNa pAmatI vakhate meLavelI cIja te melavA mATe thAya che. jene tevuM zuddha nathI thatuM tene dharmanA saMskAre apUrva lAge. je gaNadhara mahArAjane mahAvIra pAsethI jJAna maLyuM che, apUrva che. jenI gaNadhara mahArAjane khAtrI Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trepanamu' ] sthAnIMgasUtra [ 303 che, maLyuM temaLyuM. rajapUtanA hAthamAM tasu jamIna AvI te javAnI nahiM. ahAvIra pAsethI maLyuM' te melavAnuM nahi, jene gelavAnuM na hAya tene AnaMdanA pAra na rahe, anaviyeAjaka daza nameAhakSapaka sAdhu karatAM anaMtaguNu nirjarAvALA ATalA badhA nirmaLa? sAmAnya samyaktvALA te ATalI badhI nirmaLatAvALA ? gaNudhare tA 495nnakSa ugADayuM, apUrva lAbha meLavyA lAge temA Azcaya' zuM? sAruM' lAge ke tene vadhAravAnuM mana thAya. agni jene sajoga haiAya tene tA gama kare upadezadrArAe jJAna lIdhuM te upacArathI. viniyeAgamAM maLela apUrva cIja khIjAne ne vadhArAya, tethI niyeAga bheda levA paDayA. jene peAtAnamAM tAkAta na heAya te khAte de zuM ? jinezvara mahArAja bhavAMtare ' savijIva karuM zAsanarasI ' meM bhAvanAe tIrthaMkara gAtra bAMdhe che, jema tIrthaMkara nAmakama` advitIya, tema gaNudhara nAmakrama dritIya. gaNudharane yIbhAvatA ? bhagni te jene! sa Mjoga hAya tene garama kare. AkhA jagatanA jIvAnA uddhAra na thai zake, paNa mArA kuTuMbane uddhAra karuM, tene zAsanarasI banAvu, e bhAvanA hAya te gaNudhara nAmama bAMdhe che. gaNadhara ane tIrthaMkara nAmakarmAMnA prabhAva jinanAmakamanAM udaye jagatanA uddhAranI pravRtti. tamAma jIvAnA sazaya eka ja sAthe chedavA e tItha kara nAmakama'nA prabhAva. tema gaNupara nAmakamanA udayane lIdhe sakaLa jIvA zAsanamAM pravRtI zake tene mATe aMganI racanA, gUMthavAnuM thAya gaNudhara nAmaka nA udaye, te code pUrva, khArI aMgano racanA. AcArAMga, sUyagaDAMga rANAMga vagere. sUryanuM teja na khamAya te AMkhe hAtha dhare ThANAMgamAM pAMca mahAvratA, temAM paheluM mahAvrata prANAtipAta viramaNu, jenI upara dhamane!, devagurudhama'nA AdhAra. jemAM hiMsAnAM sarvA Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 304 ] sthAnAM satra niSedha hoya te zuddha, hiMsA rokavAnuM, yA pALavAnuM sAdhana na hoya te dayA pALavI zI rIte ? hiMsA choDavI kema? AcAra, upakaraNa batAvyAM chatAM tavavyavasthAmAM gabaDI jAya to kava chedazuddhi nakAmI jAya. gabaDe kema? jhagajhagato sUrya hoya tyAM koI dI karavA bese nahi. kAraNa ke sUryodaya pahelAM dI heya. za kA-jenAmatanI tavavyavasthA anAdi, zuddha hatI to pachI te vyavasthA pAvAnuM kAraNa zuM ? samAdhAna-chatAM su dI koI na kare. bIjAoe adhUruM kareluM hoya temAMthI pUruM karyuM. tamArAmAM pUrNatA heya to jaina dharma anAdi nathI. anAdi mAno to tamArAmAM pUrNatA nathI. AMkhe jenI maMda heya, sUryanI sAmuM na javAya te AMkhanI sAmA hAtha ADA kare che, tevI rIte ahIM jenanI anAdinI sthiti cAlavA chatAM pitAne nyAyamAge rahevuM nahi, tethI mArga badala po. zuddha AcAranuM teja khamAyuM nahi tethI judA paDyA. mata keTalA che? kayA kayA judA paDayA, tatvajJAna kema TakAvyuM te vicAravuM thAya tyAre tApazuddhi thAya. vyAkhyAna : 54 samyagdarzanAdi to zAsananuM saMpetaruM che sUtrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAravAmIjI mahArAjA bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArgane pravAha vahevaDAvavA mATe pratibaMdha pAmIne pratrajyA pAmyAnI sAthe viniyoga nAmane bhAvane pAMcame bheda jaNAvyo. temAM vicAre che ke kapilA dAsIne dAna detAM acake Avato hato. tenuM kAMI javAnuM hatuM? nahi. zreNika mahArAjanI vastu hatI, zreNika mahArAjanI vastu pAtra bhUta sAdhuone devI temAM tenI dAsInI kAyA pravartatI na hatI. gApaNe kapilA karatAM halakA banIe chIe. zreNikane tyAMthI devAnuM Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cepanam / sthAna hatuM temAM zreNikanuM ghaTavAnuM hatuM, te chatAM dhana na de tenI tarapha darekane vikAra thAya, te A bhagavAnanI kAyAthI khAne bhavya jIvone de temAM jaNAI cAle ? jinezvaranA khAnAne vadhAranArA bodhaupadeza devAthI khajAne vacce jAya che. kapilAe zreNikanA gharanuM ghaTe, chatAM na dIdhuM. tethI kapilA rahI gaI. A te vadhavAvALuM daI te nathI "kinArAM sapta'' kahIne devuM che, mAruM nathI. jinezvare kahyuM che te kahI dekhADuM chuM. AvuM chatAM je e kAyA ke vacananI pravRtti na karI zake tene kaI sthitimAM melavA pratibodha, pravajayA pAmanAra pitAnA AtmAne kapilA dAsIthIya halakI sthitimAM mUktA nathI, ne je kapilA karatAM halakI sthitimAMthI nIkaLe nahi te bedha na Ape. tevAo mATe "tuM A dhAraNa kara ane bIjA bene nivedana kara " kSamAzramaNanA hAthe AcAryoe, gaNadharee tamane ApavAne zAsananuM A samyagdazanAdi saMpetaruM ApyuM che. sakaLa samudAyanI aMdara pratijJA karAvI che kabUla? verAmAM lagna vakhate bele che, kANa che, bebI che, kabUla ? kahe kabu. kayAtane zabda levAya che, gaNadhara mahArAja"saphaLata" bele che. samudAya vacce akhUTa khajAne vadhavAne kabUla karyo che. bhagavAnanuM dIdheluM devAnuM che. khAjAne vadhe tevI rIte devAnuM che, te chatAM devAmAM saMkoca thAya te kuTila koNa? kapilAdAsI ke tame! evAmAM dAnane saMkoca thAya te kapilAdAsIne mAthe mugaTa thaye. vadha khajAne, devAnuM kabUla kareluM chatAM na Ape tethI zAstrakAroe viniyogane niyama karyo. gaNadhara ane tIrthaMkara jene je saNaka chuM maLyuM hoya te bIjAne te guNaThANuM vAvavAno prayatna kare. mu ta pAmyA, muktine samarpaNa karanAra "mukha jayA ". jinezvaramAM vinaya, velAvaccane apavAda, 5Na vi-i yogane apavAda nahi. viniganA viSayane age apavAda nahi. gaNa dhara mahArAjA pratibaMdha pAmyA, pravA pAmyA ke tarata ja pUvo, Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ] sthAnAMgasUtra [ jyAkhyAna bAra aMganI racanA karI le A gaNadharana makama che jema jina nAmakarma phaLasiddhinI apekSAe kevaLajJAnanA pachI heya, tema gaNadharanAmakamano udaya tyAM pratibaMdha pAmIne pravajayA che ke tarata heya. tIrthaMkara nAmakama bAMdhatI vakhate savichava karuM zAsanarasI, gaNadharane vicAra thAya ke mArA phaTa bane te tAruM. jene vaLagele DUbe te nAvaDI zA kAmanI? jene mAtra pakaDI rAkhanAro te paNa be nahi. pakaDI rAkhanAre, AdhAre rahela, zaraNe Avela bI jAya tene nAvaDI kahevI ke pattharanI zilA kahevI ? mArA AdhAra upara che te tare nahi to huM patyaranI zilAnI jeDamAM gaNAuM ke bIjAmAM? AkhA kuTuMbane mAre tAravuM joie. kRNa mahArAja ane rAjasabhA kRSNa mahArAja sarakhA avirati. beThelA che rAjasabhAmAM, daherA upAzrayamAM beThelA hoya te tyAMnI chAyAmAM be le che ema manAya. ahIM sthAna dekhIe te rAjasa bhA. sabhA eTale te sArI AnaMdamAM gulatAna thanArI. temAM sAmo AsAmI evo hoya to aAja e nIkaLe. je AsAmI de te vara varavAne mATe AvelI kanyA. pitAnI kuMvarI vara varavA AvI che mAe vara varavAne mATe taiyAra karIne zaNagArIne mokalI che. sthAna mojamajAnuM, parvadA mojamajAnI, AvelI vyakita me jamajAvALI, preranAra ne mokalanAra mojamajAvaLI, chatAM dIkSAne mATe taiyAra kare che. baLAtkAra karyo ke bIju kai? koInuM mana nathI. chatAM taiyA karavI. prapa camAM nAMkhIne taiyAra karavI. keTalAka savAlo evA hoya che ke tene uttara dhAryo Ave. chokarAne pUchIe-DAhyo ke gAMDo? to gAMDo nahi kahe. e DAhyo ja kahe che. madArIo mazkarI mATe kahe che saccA belo. pUchazuM tene uttara deze? uttara na devAno hoya tyAre gaddhA ke gaddhI kahe tyAre uttara na Ape. evI rIte uttara nakkI karIne kRSNajI prazna kare che. ene matha mA mAneluM enA moDhAmAMthI kaDhAvavuM. e nathI kADhatI, kaccha Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cepanam ] sthAnAgasara [ 307 mahArAja kahAve. prazna sUcaka che. korTamAM corI karI hoya tene sUcaka prazo. te vastu je mUkelI hatI te kayAM hatI? gaI tenI phIkara nathI. te ApI ne? mArI mAne ApI che. tenI mAphaka dhAryo uttara kaDhAvavA sayaka prazna karyo. "rANI thavuM che ke dAsI ? A prazna kahevAya? vara varavAne mATe AvelI kuMvarIne rANI thavuM hoya. svapna paNa dAsI thavuM na game, rANu uttara moDhethI kaDha vavo che. e dhArelo uttara kaDhAva che, e uttara kayI bAju laI javAya che? rANI thavuM hoya to bhagavAna nemanAthajI pAse dIkSA lidhA vinA bIjo rasto nathI. rANuM thavuM che e vacana kaDhAvIne jALamAM pakaDe che, rANInA nAme vacana jALa pAthare che, mATe tuM te dAsI thavuM che ema kaheje. e manuSya keTalo kuTuMbamAM AkAra thayelo haze! tuM kaheje, mAre dAsI thavuM che. kuMvarIe dAsI thavuM che kahI dIdhuM. tyAM kRSNa mahArAja zoce che, "DosI maryAne bhaya nathI paNa jama pe thavAne bhaya che' mATe pAye uttara lAvavA mATe have zuM karavuM? vIra sALavIne parAkramI karAve che. tyAM parAkrama karyAthI ? pArakAnA parAkramo pika melavAvALA. have ene pakamo TharAva zI rIte ? tene pUchyuM savArathI atyAra sudhImAM zuM zuM karyuM? UThayA (1) kAMjIne ghaDa hato temAM mAM bharAI gayelI, kutUhala thayuM, hAtha mA. hAtha uThAvI lIdhe, mAMkhI UDI gaI. (2) jaMgala gayo. nIkanAM pAchuM ADo paga melIne AgaLa gaye, (3) beraDI AgaLa jhADe beThelo tyAM kacaDo karAze beDalo, tyAM tene pathare vAgI gayA. tyAMthI sIdho ahIM Avyo. AmAM sAruM ke bahAdurInuM kaI kAma che? sabhA vacce sa mata levI. dAsIpaNuM kahyuM che tenuM paryavasAna kayAM lAvavuM che? A chokarI dAsI thavA mAge che mATe ApaNe kSatriyane na devI joIe. bola sAcuM paNa hoya lucco cakI badhA UkhaDI gaI, melA pANIthI vahevA lAgI. lAla Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ] sthAna satra [vyAkhyAna ziravALo nAga baharInamamAM rahetA tene zastrathI pADe che ke kSatriya vIranI traNa vAtane kevI rIte goThavI ? "jyAM na pahero ravi tyAM pahoMce kavi. A traNa jUThI eke nahi. aLamAM be to padArtho satyarUpamAM rAkhIne, zabdone alaMkArika bhASAmAM methI dIdhA. bIjA samaje kAMI ane pote pAchA chUTA. sAmAnya lukhya che. bele sAcuM, heya lucco. eka mANase nAnI kullImAM kesara bharyuM. upara kasuMbInA kUca bharyA. bajAramAM nIkaLyo belatAM na AvaDe. kasuMbInA cA levA che ke koIne khapa haze. makhe che? kesara che, je kesara dekhyuM teNe bhAva vadhAre ApIne laI lIdhuM, bIjI vakhata kasuMbInA kUyA upara kesara. TacuMbInA phacA levA che ke kesarane kasuMbInA kUcA kahIne vece che. kesarane lagabhaga maLatA je bhAva kIdho. ThagAInA AropamAM koI pakaDI zake? kasuMbInA sUyA karIne vecato hate tame kesara dhAryuM temAM huM zuM karuM? sAcuM belIne luccA. dAjhayA para hAma zAstrakAroe AkhyAyikArUpe caritra mRSAvAdamAM nAMkhyAM dhana levA maTi bane temAM atizakita. jayAM bIjAne khuza karIne levuM heya tyAM lakhavuM paDe-avaguNone guNarUpe lAvavA paDe" ne rasa e atyamAM na Ave. mRSAkAbanA AlApa sAdhuoe varjavA jAIe. vIrA zALavIne aMge javuM zuM che? sAcuM bolavuM ne chINI pheravavI, AkhyAyikAne mRSAvAda kema kaho te samajAze. nave rasa te mizra mRSAvAda. tyAgIne kAMbAlA vavAnA kema kahyAM ? te traNa gAthA vicAro te khyAlamAM Avaze. kharekhara ene kanyA devI ema sabhA pAse bAMga kirAvI, jeNe AvAM parAkrama karyo hoya te kSatriyakuLamAM upaja na le che tethI zuM? khare kSatriya A kahevAya. sabhA pAse mAMga karAvI, vIrA zALavIne Ume karIne kanyA ApI te vakhate kuMvarI, rAjadarabAra kaI sthitimAM zI hAlata? Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ capanamuM ) sthAnamasatra [ 70 ekanA mela para kabukanI pasaMdagIne zabda na haya, eka jaNa paNa phiTakAra varasAvyA vinA nahi rahe te heya. kRNe phasAvyA ema kalA vinA nahi rahe haze. ATalI jokhame kuTuMbane AraMbhapari graha rahita karavA mATe taiyAra thAya. eTalAthI pitAnuM kArya thai gayuM maktA nathI. mAcI para besADI che, tyAM kRSNa kahe che meM tane strI tarIke ApI che, svAminI tarIke ApI nathI. kRSNa pitAnA pharajanane gulAmImAM nAMkhavA mAge che. rAjasabhAmAM javAvALe catura heya, ghera jatAMja kahe, are ! pAna taiyAra kara. eka zALavI traNa khaMDanA mAlikanI kuMvarIne taiyAra karavAnuM kahe te vakhate aMtara mAM zuM thAya? moTA gharanI AvelI kanyA maraNa sudhI makarakUdI karanArI hoya che. AthI samAna kulamAM lagna karavAnuM nItikAra kahe che. bhale kRSNa mahArAje daI dIdhI, paNa kuMvarInI pravRtti pheravavAnI tAkAta nathI. putrI kahe che, are zuM bele che? enAthI tiraskArane zabda sahana kema thAya? zALavI sarakhe kuMvarIne cApaDa Theke temAM keTalI kharAbI heAya. rotI rotI kuMvarI kRSNa pAse Ave che, A badhuM nATaka thayuM. chokarIne chAravanAra, ThAranAra piyarIA hAya ja. kRSNa mahArAja dAjhayA upara DAma de che. kRSNa uttara de che te tArI mene dAsIpaNuM mAgI lIdhuM che. mane have zuM kahe che ?" zALavIne dha khAdhe, ne mane zuM kahe che ! che ne dAjhelA upara kAma! bApa thaIne AvI rIte zAbdanA pravAhamAM phasAvI, dAjhayA para DAma de! mAnuM mAneluM dhULamAM meLavI dIdhuM. "mAre dAsI nathI thavuM. rANI thavuM che" ema enA moDhethI kaDhAvyuM. ATaluM kaDhAvavAne mATe vIrakAne ApI rotI AvI tyAre DAma dIdhe. e zabdamAM kRSNane zI levA devA hatA? mAre zaraNe Avele jIva, mArA saMbaMdhamAM Avela jIva AraMbhaparigrahamAM DUbI jAya. kinAro koThe athAga tA zamelo heya te chatAM keI DUbI jAya te tene zarama che. tevI rIte huM amAdha saMsArasamudrane tAra, e mane vaLage ne DUbe! sama Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] sthAnoMgasUtra { vyAkhyAna kRtva pakaDayuM che. AvI rIte kuTuMba upara dhamanI chAyA pADavo te kAnAthI bane ? e tArUnA saMbadhamAM AAvezI vyakita duga'tigAmI thaI jAya ? A sUto ne avita'. kuTuMbamAMthI sane mArtramAMthI kADhu e bhAvanA gaNadhara nAmaka lAve nAnAM che|karAM dRga na pIe. tethI DhIMcaNlR vacce dhAlIne davA pAya. tenI phaeNjadArI nathI. meATA havA emane ema pI jAya, nAnAM chekarAM rUve, UlaTI thAya, pagaDhIMcaNu vacce brAhmAM velaNa meDhAmAM dhANyuM te gunA nathI. parANe paNa bhalu karavu. mahApurUSonI A dazA che. samajIne kare teA tema, nahi te parANe ArbhapagrihamAMthI kADhu AvI sthiti jenI kuTuMbanA mAae ae mArA kuTuMbamAMthI eka pazu ArabharigrahamAM phasAya nahi AvI pariNati jAge tyAre tevA jIva madhara nAmAma bAMdhe. ApaNe gaNadhara nAmakayanA upara nakheda vALavAvALA chIe. tIrthaMkara, gaNudhara, mUkevalI mATe jaNAvelI eka bhAvanA nathI. ApaNe te eka ja bhAvanAmAM, mahAjana mArA mAthA para, khIlI mArI khase nahi.' pAtAnI chekarIte, mAne, bhAte o taravAnA prasaMga Ave te! " hAya hAya'nA chAjIyAM. devAnu adha thAya teA zAsananA viccheda--- . pAta nA svArthIno bhAtara bhAvayAnA bhaDakA jANIjoIne kare te manuSya kai sthitimAM hAya ! samyagdarzana pAmIne viniyoganA bhAvanA bheda sudhI gayeao hoya te svArtha khAtara bhAvaghyAne bhaDakA kare nahi. riniyAganI jarUra che, viniyAga na hoya tyAM sudhI guNasthAnaka na Take. viniyeAganeA khAne gaNudhara mahArAje veravA mAMDayA. 6 zAstra e meAgarAnA phUla jevuM, kUvAnA pANI jevuM, gAyanA dUdha jevuM; detA jAo tyAMsudhI zAsana. daivatuM baMdha thAya te grAsananA viccheda. devAmAM kaMjusAI kare tene kai sthitimAM gaNuvA ! kapilA Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceApanamuM ] sthAnAMgasUtra [ 311 teA khUTe tethI ketI na hatI, A te| dvaitAM vadhavAvALuM, chatAM dAna devAmAM riddhI thAe te zI dazA thAya? kapilA dAso te emanA karatAM ghaNI sArI. vagara khUTavAvALuM, ApavAnA hetuthI ladhelu na Ape te tene a. ze ? zAstra devAmAM e pAmo jAya te mane pAlavatuM nathI, kapilA sAdhune mAnatI nathI. marIca ane kapila bhagavAna sudharmA -mIjI pratikhAdha, pratrajA pAmyA ke tarata pUrvI, dvAdazAMgInA tALAM tADI nAMkhyA. mekSAnA tUle pravAha vahetA karI nAMkhyA. pahelI AcArAMgathI AcAratI, sUyagaDAMgathI vicAranI, ne tANAMgaSTamAM pAMca mahAvratanI vyavasthA karI. ahIM badhA mate gabaDI jAya. anAdinuM sAcu che to cheDavAnu kAraNa zuM banyuM? Sana jinezvaranA darzana sivAyanAM aNIe te SaTTanamAM pahelu sAMkhyuM. sAMkhyadarzanavALAnI cUka kema thai ? eno bhaDa jainazAsanamAMva, paNa jainazAsanane ane kheAdha rahyo. marIciSe kapitrane dIkSA ApI. te kapila marIci pAsethI kAMika samajyA paNa 31 samanya nahi. chaMdanI zuddhi na rahI paNa medha rahyo. kapile devaleAkamAMthI upayoga melye. peAtAnA celAnI dazA dekhI. have zuM karavu? AthI bhagavAnanA zAsanane ane sakhkhate AMtaruM paDI gayuM che. kapila pratiSedha pAmIne dIkSA levA taiyAra thAya che. marIci kahe mArI pAme nahi, taravuM hoya teA jA bhagavAn pAse! peAtAthA prato.dha pAmelAne potAnAmAM sAdhupaN nahi kahIne bhagavAna pAse mAlavA, kevuM duSkarakArakapaNuM che. 45nA karo ke koi nizrcaya pratibheAdha pAmyA hoya, tene kaheluM ke bakuzakuzIla chuM, tuM nitra"ya pAse jA ! glAnapaNAmAMya petAnuM vaiyAvacca sAdhuoe na karyuM. te lAyaka che. ema mAnavAthI sAdharmane pIchANunaHra hatA. mArI sevA karavA mATe cele karuM. eNe hajArA celA bhamAn pAse mekalI ApyA che. dIkSA levA mATe kapilane meza tyAM na rucyuM Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] syAnAMganna { vyAkhyAna tethI pA AvyA. pharI kahe che, tene rucyuM nahi. AvA uttama che, pharI bha! trIjI vakhata meAle che. trIjI vakhata pAchA Ave tyAre pelA cIDAya che. tamArAmAM kaMdhra che ke nahi ? tyAMnI arucI keTalI haze! vAravAra javuM jhera jevuM lAgyuM haze. Ave bhavAMtare devatAmAM jAya temAMthI kevAM khIja nIkaLe ? viruddhamAM kapilanA celA AsurImAM meSanI zUnyatA. kapilanA na samajI zakrAya teTale mALeA kaleza, A ene bheLA meLave.. tApanA aMgenI tatttazuddhi UDI jAya te bane ke nahi? jinezvarane tyAM ja dekhavI paDe te pAlave nahi. Akhu jagat avyaktamAMthI thayuM. bApanuM nAma na levu heya. nAnA hatA, mA marI gai. mAbApanuM kAM' jANatA nathI. kApane tyAM pALavA mele tyAM ujjai chuM. sAMkhyane kaSTaka avyaktamAM AvavuM paDayuM. pATaparaMparA dekhADI zakAi nahi. AthI AkhuM jagat avyaktamAMthI banyuM che ema bata!vyuM. ane AthI ja jainanuM bhUlecUke tattva ke nAma na AvI jA.. traNa vakhata upadezelA chatAM tyAMnI arucivALA, kaMTALelA. tamArAmAM kAMI che ke nahi tevuM maheNAM mAranArA kaI sthitimAM DrAya ? chUTA paDayA pachI 'yadvA, tA' lakhavuM paDyuM. tene tattvahi sthApana karatA nathI AvaDI te atre. vyAkhyAna : 55 detAM khaDhe chatAM je te dharmiSTha ba zAstrakAra mahArAjA sudharmAMsvAmIjI mahArAja bhavya jIveAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe, zAsananA hitane mATe, meAkSamAganA pravAha satata vahevaDAvavA mATe jyAre pratimAdha pAmyA te pratrajyA pAmyA. darekane pratiSedha, prajyA pamADavAnI sthiti, bhAvanA viniyoga nAmanA bhedanI apekSAene peAtAne maLelI apUrva cIja devAnA vicAra thAya tema madhara bhagavAnane thAya che. duni Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamaM ] sthAnoMgasUtra ta gAmAM dAna keTalAka de che, sava nathI detA, tenuM kAraNu e che ke zvetAM khUTatuM dekhAya che. detAM khUTatuM na hoya te kAi sakAya kare nahi, detAM khUMTe chatAM ke te dharmiSTha dAna denArAne miSTha gaNuM. e. peAtAnI mANakI kheDavI paDe tevA dAna de te bhAgyazALI gaNAya. te chatAM kharu nahi dravyadAna devAvALA chUTavAnuM maMjUra karIne de che, pazu mAM khUTavAnuM na hoya, tyAM sakraya thAya tA pariNatika gaNuvI ? kapilAdAsI ApaNA karatAM sArI karaze. zreNikane tyAMthI devuM hatuM te ghaTavAnuM hatuM. AkhuM cavAvALuM paNa na dIdhuM tenuM dRSTAMta nahera thayuM. pArakuM echuM thavAvALuM na de tene DipalAdAsI jevA gaNavA ane jemAM devAthI peAtAnuM ochuM thatuM nathI chatAM bIjAne maLe che te dAna je na Ape te kilA dAsI karatAM paNa amavRttinA gaNAze. jinezvaranA dhama, zAsana, temAM kahe! mekSamAtra' maLyeA, te trIjAne devAmAM ghaTavAnA keTale ? jagatanA mana'tA khanaMta jIvA kadI e samyagda nAdivALA meAkSamAJa-dhama laI le te pazu ApanAranA AAtmAnA athavA jinezvara bhagavAnanA zAsanamAM khUMTA AvatA nathI-TavAnuM nathI, tA dAnavruddhi kema nahi? cAra bhAvanA vagaranuM kareluM. anuSkAna te jIva vinAnA zarIra jevu dharma kahevA kene? dharmanuM lagnu sananA vacanAmAM. je kriyA karavAnI kahI te kravA sajJatA vacanane anusarIne karavAmAM bhAve tA dha. te kriyAmAM X pUrAya. maigyAmAvayuktta' AthI maMtrI Adi A cAra bhAva sahita anuSAna hoya tA tene dhama he. zAstrane age-zAstranA kalA pramANe kriyA karIe chatAM maitrI Adi cAra bhAvanA na Ave te zAkAra kahe che ke 'jIva vinAnuM zarIra.' eNvA zarIranI kra mata keTalI ? jenA aMtaHkaraNamAM Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14). sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna maMtrI Adi cAra bhAvanA vasI na hoya tenA karelA anuSThAna te jIva vagaranA zarIra jevA gaNavA. A cAra bhAvanAne saphava jAvanA kahe che. bhAvanA traNa prakAranI. 1 dharmanA bhedaSa, 2 sabhya bhAvanA ane 3 vairAgya bhAvanA 1-dharmanA bhera bhAvanAmAMdAna, zIla, tapa ane bhAvanA ema kahIne je cAra bheda pADIe chIe, te dharmanA bhedarUpa bhAvanA. 2-dharmanA lakSaNamAM dareka kriyAnI sAthe rahevA vaLI je jAvanA te sabhyatva bhAvanA ane 3-AtmAne pharmabaMdhathI bacAvavA mATe, AzrothI dUra rAkhavA mATe je pariNAma, je bhAva tenuM nAma vairAgyabhAvanA. traNe bhAvanAnuM arUpa samajI lo! dharmabhedabhUta bhAvanA-dAna, zIla, tapa ane bhAva te to jAhera rIte badhAne che. cAra prakAre dharma badhAmAM che, e vAta keIthI ajANa nathI. dAna, dAnanuM svarUpa khyAlamAM rahe che, paNa bhAva to zabda mAtrathI prasiddha che. kayAM chuM te tapAsavAnI sauthI prathama jAra dharmane aMge bhAva nAmane je bheda kaze te bhAva zI cIja che? kevuM mana thayuM hoya to bhAvadha thaye kahI zakIe, ene khyAla ghaNuM ochAne che. ullAsane khyAla che. bhAvane artha uasamA me. ullAsathI tapa karIe to bhAva dharma. bhAvane artha ullAsa, umaLako. kharo artha khyAlamAM nathI AvyuM te pravRtti karyAthI thAya? jANe, sAruM lAge, pachI mAge. jANe nahi te sAruM lAge kayAMthI, pachI mAgavAnuM te bane ja kayAMthI? mAgato nathI to pachI enA AdhAre prayatna kare zAne ? bhAva nAmanA dharmane mATe svarUpa jAyuM nathI. iza, aniSTa tapAsAyuM nathI, pachI meLavavA kyAMthI mAgIe ! prayatna karavAne kayAMthI rahe? mATe bhAva nAmane dharma jANavAnI jarUra che. bhAva nAmanA dharmavALAe pahelA vicAra karavAne ke huM kayAM chuM? e khyAla lAvavA mATe uThayA pahelAM sthAna tapAsavuM joIe. na tapAse te bArIethI paDa ne mara. jema sAmAnya Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM] sthAnTaMgasUtra [ any jAganArane huM mAM chuM e tapAsavAmAM na Ave te bAraNAnA badale khArImAMthI kUdA mAravAnuM thAya. tevI rIte je manuSya dhama karavAvALA che teNe tapAsavuM joIe ke huM kayAM chuM? pete 'huM kyAM chuM' e jANe tyAre bArI, bAraNuM karyAM che te samajI zake. pagalAM bhare khArI tarapha, te matamAM jANe bAraNA tarapha jAu chuM esa thAya. mATe dhama karavAvALAe hu kyAM chuM te prathama tapAsavuM. TekAnI lAThI khase tA dhama ane nIce badhA nANuM bharatakSetramAM chuM, tyAM kheLI che. bIjI tapAsa kSetranI tapAsa. AtmAnA lagIra bhAga pADI de ne ? AtmAnI pUrtitinA bhAga ema tapAsI le ke mATaluM karavAnuM, a TaluM hamaNUM banI zake tema che. A tapAsyuM. paNlR vyApaka thayu che, mukhya kam kyu, thai zake keTaluM, mAre saMjoga keTalA tene vicAra kei divasa karyo ! kSetranA vicAra karavAne taiyAra che paNa bhAvanA vicAra vAne taiyAra nathI. mukhya sAdhya siddhi chaeN, mArI pAse nIsaraNI che. pagalAM melavAnI jarUra che. pama kema nathI upaDatA ? thayA hoya che lakavA mAM tA thayeA che pakSAghAta, ahi bhAvabhUmikAee caMdramAM pakSAdhAta thaI rahyo che. e thayelA lakavAmAM TekAnI lAkaDI pakaDI rAkhe tyAM sudhI UbhA rahe che. TakAnI lAkaDI khasI jAya te dhaba daine nIce paDe. aa kALane aMge nakkI karavAsAM AvyuM che ke jakhasvAmI gayA pachI na teA upazama mekSipaka ke mekSa. pagathiyAM budha che. mAtra 4, 5, 6, 7 e cAra guNuThThANAmAM chIe. tyAM jinezvaranA zAsananI lAkaDInA AlaMbane rahI zakIe te rahevAya. lAkaDI khasI jAya ta dhamaka ne paDe che. AThamAM guNasthAnathI paDavAnuM baMdha. ene Apasute te haka nathI. e aaa pakSAdhAtavALAne umarAtA kAI caDhAve bhAre. ApaNe pakSAdhAtavALA teA chIe. umarA caDhavAnu` banatuM nathI te UbhA rahe lAkaDI, dAraDuM hoya tyAMsudhI. lAkaDa), DhAraDu khussA te khAka daIne nIce. Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ] sthAnAgaDha ( vyAkhyAna karIne kahI dekhAhavuM, ke kodha karavo e araNa upAdhyAyajI kahe che mArA prakAritAnA. duSamA kALamAM janmelA, dhAnanA dhaneDA, pANInA pirA, eTaluM amane na pravacanane rAga che. phUgaDuRSi dhAnanA dhaneDA hatA chatAM temanA cAritranI zuddhi apUra hatA, kevalajJAnathI bIjI padavI nathI tethI kevaLajJAne aTayA, enAthI AgaLanI padavI hota to te maLata. e gachanI aMdara cAra sAdhu. eka cAra cAra, eka traNa traNa, e bane ane eka eka eka mahinAnA upavAsavALA che. cAra sAdhu tapasyA kare che. mahinAnA upavAsa e belatAM jera nathI lAgatuM. kriyAne aMge tapAsIe ane guNAkAra karIe. varga maLa jevo guNAkAra karavAne che eka upavAse jeTaluM jora lAge che. eka be upADayuM hoya eTale bhAra tethI bamaNuM to eka upara bIjuM mUkIe te hisAbathI thaye, paNa vIrya pheravavAne aMge bAra gaNo. kIDI eka eka dANe karIne bAra dANuM laI jAya. paNa bAra dANu sAthe hovA jAya te marI jAya. tema mahinAnA upavAsa karavAvALA manuSyo che. eka acharaNa evuM thAya ke jhADA thavA mAMDe. eka acharaNa evuM thAya ke jhADA vATe na nIkaLatAM peTa phUlAve. Akaro e vikAra acharaNane che, tevI rIte je tapasyA karuM chuM e tapasyAmAM krodha tha e araNa jhADA jevuM. bIjuM ajharaNu ApharAnuM, ApharAnA acharaNamAM davA lAgu paDavI bahu muzkela paDe, TAMTiyA toDAvI de. tapasyAnA guNane aMge "ka" kahevuM che nahi karanArA upara je Aveza e bIjuM ajIraNa karIne kahI dekha DavuM, krodha karavuM te acharaNa. "huM karuM e kema na kare?" evuM bolavuM te acharaNa A cAra tapasvIone e ajharaNuM thayuM tyAre e dhaMdhe che mAM ? khAvuM pIvuM badha che. pa khAdhA kare che, lIdhAM pAtarAM, hamaNAM khAdhuM. pAchA cAlyA. ema kathanInI A moTI kriyA zarU thaI. A cAra tapasvI sAdhuoe kuragaDunI AkhI kayanI Ama zarU karI ke - Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM ! sthAnAMga satra [ 37 saragavuM pratikramaNa karIne UThaze ke pAta levAne, levA gayo carI, nIkaLyA bhaTakavA. lAvIne khAya. tyAM che kaI bhAna nAvara che ke bIju kAMI! cAre Ama bole che. pelA naragapucha vicAre che ke A munie bApanA gharane kasa barobara kATa che. je manakha ane che temAMthI kharekhara kasae kADhe che. A te bhADu laIne beThA che. ghara evuM maLyuM che ke nabAvAnA chAparAnuM. tenA bhADAnA rA. se. chAparAne ja saMcAya karavuM. chAparAvALuM ghara bhADe lIdhuM hoya to tyAM tyAM sUvuM vAsaNa melavuM ne gharanI mAvajata karavI. nathI svAdhyAya mAM joDAI zakti, nathI tapasyA karI zakato. jema upayoga thAya tema vicAra thAya te kAMIka rase sare. DozIne be paisA kharacavA che. bAvA AvyA bArase. bhakti badhAnI zI rIte karavI? mahaMta pAse gaI. bAvAjI garIba chuM. kAMtIpIMchane pUruM karuM chuM. be paisA che emAM badhAMnI bhakti karavI che. be paisAnI hIMga maMgAvIne dALamAM naMkhAvI, badhAne pahoMcaze. tevI rIte A cha rU. bhADAnuM chAparuM, temAMthI kasa kADhavAnI akkala te paheyA. jenI pAse je vastu hoya te vastunA nekara banavuM. dezavANI thavuM hoya te dezInI dukAne besI tenA nekara banavuM. mAre nirjarA nathI. jene nirA banatI hoya tene nekara banI jAuM. cAre tapasatInI teyAvacca karavI ke jeone covIsa kalAka che AnI khodaNIne. bAdazI karanAranI yAvane niyama karyo. tenI pariNati keTalI haze! beTA baThA thAo. paraNAvIzuM.' daNI kare te paNa yAvacca karuM. sAcI khedaNI kare che. jAnavara je chuM to zuM kare che ne! bIje kare te karanArAnA prANa jAya. huM jAnavaranI peThe khAtAM zaramAto nathI. bhAgyazALIo cetave che chatAM cetatuM nathI. pitAnA meTe laghutA bhAvanI helI che, bIje laghutA kare te vakhate laghutA bhAvavI te bahu muzkela che. motIbhAI kahe bese, te vakhate "ahI ThIka che. ema kahe, paNa ahIM AvatA heya te "tyAM bese" kahe tyAre mArA mATe A batAveluM) sthAna Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna lAyaka hatuM ema vicAravuM azakyaprAyaH che. pelA cAre dhikkAra varasAvI rahyA che te vakhate dhikkAranI vAta AvavI azakya. krUgaDunA bhAjanamAM baLakhA cAra mahinAnA uSavAsa kare che. A janAvara jevA che, jyAM tyAM gArI mATe bhaTake che.' evA je vakhate dhikkAra thatA hoya te vakhate sAcA manAvA e azakya, paNa kharekhara huM janAvara chuM. ema kuragaDu vicAre che. mArI pahelA bhavanI jAnavaranI jI MdagI jAya che. kAraNa ke ti"camAMthI Ave tene AhArasanA vadhAre hoya ema kalpasUtramAM jAve che. petAnI niMdA karavAmAM lAgyA che. nidA kare temAM sthira rahevuM te muzkela. kUragaDDajI peAtAnu jAnavarapaNuM vicAre che, eTaluM ja nahi paNa mahAnirjarAvALA che. bhADuM ApIne kasa kADhavAnuM kAma e cAra kare che mAre cAratu veyAvacca karavuM. veyAvacca badhAnuM karavA lAyaka che, paNa A cAranuM tA karavuM ja. parvanA daDhADA AvyeA. timaya gatimAMthI AvelAne lIdhe savAranA pharavA nIkaLyA. jyAM bharI lAve che pAvuM ane taparavImAne kahe che, sAheba, A laI Avye ! tapasvI AhAramAM baLakhe nAMkhe che. ahI bUDI paNa kalpanA AtmAmAM karI le| / AhAra dekhADavA jAuM ane e zleSma noMkhe' tamAre pAza keTale rahe? mULamAM niMdA karanArA ne te vaLI nAMkhe che baLakhA ! zuM thAya ? sUragaDu micchAmi dukkaOM' de che. zaMkA thaze, grAnA 'micchAmi sudhAra'! meM krUDI cetIne na lAgI ApI tethI baLakhA ahI nAkhyuM ne ? kUMDI na lAvI ApI te prathama mArI bhUllR khInna tapasvIne batAvavA jAya che te paNa evI rIte gaLaphA nAMkhe che. tyAM paNa melaDI na lAvI ApI mATe AvI rIte baLakhA nAMkhe che. micchAmi dudhIra' daitAM jAya che. mAvartI mahinAvALAe nAMkhyA, baLakhA karANe mUkayA. vicAra karo ! potAnA khAvAnA bhAnane phaeNTA to cUke tA zuM thAya ? khuda bAjanamAM nakhAya che tyAM krodhanI ii nathI zAvatI ulaTuM micchAmi stare bhUta samajIne devAya che. Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAlanamuM ] sthAnAMgasUtra khAtAM hAtha pakaDe kevaLa khAvA bese che tyAM chevaTe cAra mahinAvALAthI enuM khAvu na khamAyuM. A taparayAnuM ajIraNu hAtha pakaDe che. krUragaDu vicAre che. A parvane dahADe svAdhyAya, dhyAna, caityaparipATa nahiM, te adhamapaNuM vAravAne A parApakArI prayatna kare che. te vakhate peAtAnI sthitinu bhAna thAya che. kharekhara! A cAve che. AvA bacAvanAra maLyA chatAM A chatra kema bacate nathI.? niMdA kare che, khaLakhA nAMkhe che, hAtha pakaDe che. krUragaDujI vicAre che AvA upakArI kAMthI maLe ? AvA upakArI maLyAM chatAM haju kema huM ThekANe AvatA nathI ! nikAcita karyAM karyAM che. bAMdhatI vakhata kema vicAra nathI karyo! A jIve nikAcita karma bAMdhyA te vakhate arekAre karyA nathI. uddayamAM arakAza ALye te bAMdhatI vakhata na karyAM tene lIdhe bAMdhatI vakhata arekA. karyA hAta tA yamAM Avata nahi. te vakhata huM mAruM bhAna bhUlyeA. meM bAMdhyuM kema ? zIgamAM saLyA. bAMdhatI vakhata "are"mAM hota. tA. uddayamAM re"vALA hAta nahi. lIna paNlR karavAmAM keTalI badhI bhUla thai. A bhAvanA AvI tyAMja kevaLajJAna. taparayAnuM ajIraNu e krodha, irSyA, kuthalI che. 'kAi guNa Ave tenuM ajIraNa na thAya tene khyAla rAkhajo! na karanAra tarapha tiraskAra te ajIraNa che.' rAja kriyA karavAtho yApa badhAya ? [ 319 ' * dareka kriya!e pApa baMdhAtuM hoya te dareka pApanI kriyAe micchAmi tumaDa'nI jarUra, upAdhyAyajI kahe che. micchA surApuM deSTha pAtika te bhAve je seve A gAthAne AgaLa karIne keTalAMka kriyAnA virAdhIe yA cheDe che ane khIjAne choDAve che. pratikramaNumAM sAta lAkha kahIne micchAmi dukkara dIdhe, UThayA ke tarata dIvAsaLI laIne dovA sAnyeA. pachI pAtra na thAya te micchAmi Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] sthAnAMgaNa [ vyAkhyAna ka kAmane. ahiM te bhAve aTale ka bhAva tIvra pariNAme na karavuM. e tIna pariNAme na karavuM kathiI lAvaze? taba pariNAme nahi thAya tene ijAre che. zAka khAvuM tene " jisthAna sud dIdhA. bIje divase zAka na khAo tene ijA che. vAraMvAra jijachAni a zA kAmane pApa thayA kare ane jibisu devAmAM mAre te te peTa. pAvalAne guNaka bane te gharanuM ya- nikitakAra kahe che "je duka" je kRta karyuM tene mizra karIne te riyAmi devAvALo mRSa vAdI, prapaMcI che. e vAkaya kyA rUpe kahyuM te samajavAnI jarUra che. chokarIo gAya che.-"mAra gAyuM gAze te jamapurImAM jAze." zAstranuM gAyuM gAvAnuM che, paNa gAvAnuM che samajIne. zAstrakAroe sa dhuone mATe sAdhupaNAnI jaDarUpa, sAdhupaNAnI sthitirUpa, vanarUpa daza prakAranI sAmAcArI rAkhI, dasa prakAranI sAmAcArI na heta te pAMca mahAvA chatAM sAdhupaNuM kahevuM nahi. asaMkhyAtA cha pAMce mahAvatavALA che, cAritravALA nahi. timaMcanI gatimAM jAtismaraNa pAmIne pahelA bhavanuM jANya, paNa cAritranI ArAdhanA na thaI. ahIM bane tevuM nathI tevuM mAnIne aNurNa kare. paceinA paccakakhANa asaMkhyAta cha kare che. pAMce pApathI virati kare che. aMta avasthAe kare che tethI vividha kare che. asaMkhyAta pAMca mahAvratavALA, paNa temane cAritra nahi. IchAmi chAdika sAmAcArI heya te mahAtavALA sAdhu sAdhu hoya te IcachAmicchAdi daza prakAranI sAmAcArI hevI joIe. uttarAdhyayana satrakAre sAmAcArInA svarUpa tarIke, niyukitakAra svarUpa ane phaLarUpe kahelI "IcchAkAra' sAmAcArInuM varNana karyuM. je micchAmi dukkaDa deve tenuM nAma miyAkAra sAmAcArI, tenuM varNana karyuM. tenuM phaLavarNana karatAM miAThara sAmAcArI jene daDha thAya te asaMkhyAta chevanAM badhivA pApa te bhave ja paNa micchAmi ane Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvananuM ] sthAnoMgasUtra | Ak abhyAsa pADavAnA, mArgAnusArIne avaLu' pariNamavAnu hoya nahi. apUrNAMkanA karelA guNAkAra guNumAM ghaTADe kare *lx100=25. guNanuM bhara marAyuM. guNu* khesI rahyo hata tA sArA hatA, pAvalAne guNuka ane te dharanuM khule. apUrNatA guNuka ane te dharanu khruve, tenI rIte kamanasIba jIvAne jinezvaranA vAkaya maLe te avaLA paDe. pRSTakane guNukra maLyA teNe--guhyuke dharanuM khAyuM, svarUpa bahyuM. sIdhA vAkyamAM mithyAkAranI sAmAcArInA paricayavALA sAdhu asa MkhyAtA bhavanA karmo tAre che. vAkyamAM vAMkApaNa nathI. sIdhA padArtho paNa daSTi vAMkI kare teA baMnne lAge, zAstrakAranI sIdhI vAta vaLI pari jumI 'micchA mi dukkaDa' te! abhyAsa pADavA micchA mi dukkA" nuM kAya kare teA paDe ne ? evu' kArya na karIe te micchAmi dukkaDanA vakhata zAnA ? pApa karavuM, micchAmi dukaOM" vA ke jethI micchA mi kruSkA'nI TevavALA thaie. vAravAra 'micchA mi dukkaDa" kyAre devAya ? pApa karAya tyAre. tethI micchAmi dukkaDa"nA paricayane mATe pApamAM pravavuM joie. pApamAM pravatavAne lIdhe micchA mi dukkaDa" thaI jaze, 'micchA mi dukkaDaM asaMkhyAta bhavanuM pApa tADI nAMkhaze A atha karyAM. A rUpa bagaDayuM che. AvA je khelanArA tene 'ge mA lakhAi che. micchAmi dukkaDanuM phaLa mATu' che. tene mATe Teva pADavI vAraMvAra phaLa kayAre maLe? pApa kare tyAre. AvuM khelanArA hatA tene aMge kahevuM paDayuM. micchA mi dukkaDa' mATe pApa sevavuM te mRSAvA upAdhyAyajInI sAyAnA atha'micchA mi dukkaDa devAne maLaze je pApa sevIza, 'micchAmi duka" devAnA maLaze tA lAbha maLaze. Avazyaka sUtranI sAme AvA manuSya mAyAmRSA sevanAza, mRSAvAdI ane kapaTI che. bhAvI sthiAMtamAM je micchA mi dukkaDa'' mATe pApa sevavu te mRSAvAda che. duta hoya tema asaMkhyAta bhavanI 1 Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara1 ] sthAnAM sUtra sthAnamAyaNa [ vyAkhyAna ma) nijerAnuM kAraNa nathI, pratyakSa apAvAda che. dukta na mAnavuM, sutA mAnavuM, te asaMkhyAta bharanA pApa tUTaze mithAne artha phaLa na leze. duSkata nathI mAnavuM. atyAre pApa kare che tene pAparUpa mAne te asaMkhyAta bhavanI nija rAtuM kAraNa thAya. mAne sukta te umiyA mi duka' kare che te meTuM. sIdhe padArtha, paNa dRSTi vAMkI kare to vAMke lAge pApa na karIe te "micchA mi dukaka' thiI daie! pApa karatAM rahIe te deva paDe, te Teva Ave, Teva paDe te asaMkhya bhavanA tUTe, AvuM ja laI beThA hatA tene mATe kahevuM paDayuM "." have je rUpe kiyA virodhI kare che te rUpe laIe. IriyAvahiyAnA sthAne batAvyA te meTI bhUla karI, mAguM karIne IriyAvahiyA paDikakamavAnA kahyA. phera mAguM kare te prapaMcI ne? Thale jaI AvyA pachI iriyAvahiyA kahyA, pharI Thale jAya te mAyAmRSAvAdI ! gRhasthane pratikramaNa IriyAvahiyAnuM raheze nahi. chakAyane AraMbha che, chakAyane micchA mi dukakaI nahi ne ? sthAvara micchA mi dukakaI nahi? UDyAnI sAthe karavAnuM che, gRhasthane eka dahADe paNa evuM na hoya ke pratikramaNa na thAya. zrAvaka, sAdhu baMnene dararoja pratikramaNa karavAnuM. na karavAnuM tene micchA mi dukAM zAstrakAre mAyAmRSAvAdane dhaMdhe se, roja pratikramaNa karavAnuM kahyuM. vAta zAstranI samajAya nahi, vAta ke prasaMgane samajavA vagara tene bIjI bAju joDI de tenuM zuM thAya ? pApathI DaratA rahevuM paNa pApa thAya tene ja micchA mi dukaka de. nirarthaka-karyA chatAM darakAra nahi te kuMbhArane micchA mi dukaka ahi vicAro. pitAnA kuTuMbakabIlAne mATe AraMbha thAya te arthadaMDa. kevI yutithI kAma karAvyuM kAThiyAvADI pheTa, koIne ekano eka chokare. tenA bApe jari yAnane pheTe lAvI dIdho. geThiyAne A vAta game nahi. tethI yukti Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanama' ] sthAnAMtrasanna [ karana karI ara, mAvA gu pheTA tArA khape lAvI ApyA ? kema phADI nAMkhatA nathI ! sAmAyika pratikramaNa kema nahi. marato krama jALave hIte jaLavAya nahi. DhALIne jALavI zake. kriyAthI khaseDIne peAtAnI joDamAM levA pApa karyuM. pachI enA manamAM evuM Ave ke khATu' thayuM, tenuM nAma khATu' thayuM. khATu' nathI UDatA tethI khATu nahi mAnavuM? thayelA kAryane aMge sArAnarasAno vecAra kare eTale 'taHkaraNanA avAja Avaze, khATu' Avaze je rAkhanuM kAma thayuM tene pApanuM kAya' samaje, e pachI, micchA mi kAM pApanuM kAya je thayuM te pApanuM kAya`vicAravuM nahi ema hevu' che ! AkhA divasa me kAyanA Arabha karyo sAMje khATu ryuM, te avAja tAre rAkavA che? AkhA dahADA khATu kyu ArA DikaTezana lakhI lAve che. mAstara khATu kahIne bhUla kADhe che, pArTI mele che. te mAstarane kADhI mUkavA emane ? jeTalI vakhata mUla paDe tA cAkaDI melavI paDe, tethI bhUla ochI thaze. keTalAka karAne bhUla ochI thaze nahi, mUkha' haze tene * micchAmi dukakaDa' relA pApanI cAkaDI mUkIe te sahana thatuM nathI. jethI jovu' mAgaLa nathI jovuM pAchaLa, jema pelA bhAIbhadhAne phaeNTA phaDAvavAnA qhuddo tA tema. " nidA karI te ajIrNa have mULa vAta para Ave! te ragaDuja peAtAnA vAMka rakhe che. khANIyAre temAM pAtAne vAMka, LakhA nAMkhyA temAM peAtAnI niMdA. hAtha pakaDIne khAtAM roke che, mAMya potAnI niMdA kare che. cAre tapasvitAnA ajIraNamAM 'huM Ama chuM chuM" te ajIraNa. tu karatA nathI te khATuM eNni dA te ajIraNa. mabhedabhuta bhAvanAne aMge peAtAne e vicAra thavo joie kema ' nirjarAnA athI', samyagdarzanAdita athI chatAM huM chuM. jamIna para, bhaNuvA mATe dhULiyA nizALamAM besavuM paDe, huM vanija rAnIna LiyA nizvaLamAM e ', mATA kAlejIana navara tarapha AlA satkAravAma AvA joIe Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] sthAnAgasatra [ vyAkhyAna traNa prakAranI bhAvanA dAna, zIla, tapa ane bhAvanA, temAM bhAvakenuM nAma? samyagdarzanAdi traNa ratna che, meLavavA bhAgyazALI che. A traNa ratnane dhAraNa karanArAnI advitIya bhakti tenuM nAma bhAvanA. dAna devAnuM ke A bhAvanAe. tapanI pravRtti nirjarA mATe. mUkha hoya te gaddhAvaitaruM karIne peTa bhare. asaMkhyAta guNazreNie caDhelA tenA bahumAnapUrvaka tapa kare. je tapa AvuM hoya te ta5 bhAvavALuM kahevAya. asAdhAraNu bhakita. zIkhavAmAM rasa lAge te vakhate mAbApa " nA jaIza." kahe chatAM jAya tema lakSya traNa ratananuM thavuM te pahelI bhakita, lakSya thayA pachI huM te mAtra zIkhavA beTho chuM, loTa vAva mAruM kAma nathI. dukAnanA gharanA tamAma kAma karavA paDe che. nijAnI nizALamAM zIkhavA beTho temAM badhuM karavuM paDe. (1) ratnatrayadharanI bhakita, (2) ane tenuM dareka kArya karavuM A be bhAvanA bhede, (3) A be chatAM rakhene vastu pharI jAya, tethI saMsArajugupsA, dariyA jevA bhayaMkara : saMsArathI uddharI zakuM te A mahAnubhAnI kRpAthI. tethI saMsAra tarapha ghaNubhAva nAmane bheda dharmane che. te belA karIe chIe paNa tenuM svarUpa, te tarapha lakSa nathI. tevI rIte samyaktvane je bhAva te bhAva na hoya te samakti kahevAya nahi. te bhAva samakti sAthe huM joIe. e bhAvanA kaI ? maMtrI pramoda, kAruNya, ane mAdhyastha, A cAra bhAvanA samyaktvanA baranI. "philita triI" pitAnA sivAyanA jeTalA che teTalAnuM hitaciMtavana. A samyaktvanI bhAvanA, trIjI vairAe bhAvanA, jagata anitya che, anAdi kALathI jIvane ekalA saMsA-- ramAM rakhaDavuM paDe che. traNa prakAranI bhAvanA thaI. dharmanI bhedabhUta bhAvanA, samyaktvanI bhAvanA ane vairAgyanI bhAvanA. saMpUNa sAdhanano upayoga na kare to sAdhanane upayoga sala jagatanA chAnuM hita kare te maitrI bhAvanAmAM thatuM Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAvanamuM ] sthAna satra [ 325 joIe. jyAM gaNadhara mahAvIra pAse pratidha pAmIne, pravajyA pAme tyAM jagatane zubha mArge lAvavAne vicAra thAya temAM navAI zI jenAmAM zakti na hoya te e bhAvanA rAkhIne besI rahe. gaNadharanAmakarmane udaya thaze. A mahAtmA zakitavALA che. kSApazama thaye, cAre jJAna thaI gayAM. have paropakAramAM khAmI zAnI rAkhe? sAdhana maLyuM, bhAvanA hatI, have kAryamAM khAmI zI rahe? cauda pUrve, mahAvidehanA soLa hajAra traNaso vyAsI hAthI jeTalI rUzanAIe lakhAya teTaluM, AvuM piMjaNa karavAnuM kAma zuM hatuM ? be vAkya kahI devA hatA, basa hatuM. saMpUrNa sAdhana maLyuM tene upayoga sakala lekane mATe kare nijA, jhAna, darzana, cAritranA jeTalA sAdhane teTalA gUMthI nAMkhyAM, vairAgya vagerenA sAdhano bheLA karyA che. sAdhanasaMpanna thayA tene AkhAne upayoga karyo tene aMge cauda pUrve e bAramuM aMga che. bAla, madhyama buddhivALAnA baMdha mATe agiyAra aMge rmA. badhI zakitane upayoga jagatanA hitane mATe karavo paDyo. anya mata mATe vinaMga sudhInI mAnyatA che, te tera rAjalakanI. pAMca anuttara sivAya badhe vibhagane saMbhava navamA raiveyaka sudhI mithAtva saMbhavita. tera rAjalakanA mithyAtvamAM jeTalA saLA te badhA kADhavA. tera rAjaka- vibhaMgane sane kADha. jarA eAchAza rahe te sAdhanane du5yoga karyo. jagatanA jIvane mithyAtvathI bacAvavA mATe, samyakatva pamADavAne mATe cauda pUrve, bAra aMgAravAnI pahelI pharaja. pratibaMdha, pravajayA pAmavAnI sAthe racavAnI pahelI pharaja. e agicAra aMgothI atyAre ApaNe mAladAra chIe. bAdazAhanA bhaMDAramAMnA kacarAthI kaTija banAya che. agiyAra aga e bAla ane madhyama buddhi mATe karavAmAM AvelA, te paNa bhaNatAM muzkelI paDe che. AmAM hajI gati thatI nathI, to peluM kayAM pArakhavuM? mAyArAMga AcAra pradhAna, sUyagaDAMga vicAra pradhAna, ThANagi vargIkaraNapradhAna. sAMkhyonA AkhA matanI jaDa avyakatapaNAmAM-jinezvaranA Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326] sthAnAgasarA [ vyAkhyAna zAnamAMthI sAMkhya matanI seranIkaLI. te zera sUkAI gaI. marIcimAM rahI. AsurImAM kAMI nahi. kapila ajhAna tapasyAe devaloka gayela. te kahyuM. devatA dekhADIne cAlyo gayo. duniyAne zI rIte dekhADavuM? vAta sAcI chata dekhADI zakAya nahi. sAMkhyanA AkhA matanI jaDa avyakatapaNAmAM rAkhavI paDI. avyakta paNAthI Akho mata upADe paDyo, tevI rIte taiyAyika, vaizeSika. jaina matane nirmaLa pravAha cAlato, chatAM pahelA e lekene Izvarane kartA mAnI levAnI pharaja paDI, tethI A tatvavAda khaseDa paDe. jaina mata mAnavA jAya te kartApaNuM cAle nahi eTale satyavAda mA, maMjUra karyo nahi. che khare, mAre kabala nahi. katAvAdamAM kema AvavuM paDyuM, tethI tatvavAdamAM vadhi kema paDyo te ame. vyAkhyAna 56 AtmIya cIjamAM duniyA le tyAre satiSa, jANe tyAre ati zAstrakAra mahArAjA sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jInA upakArane mATe zAsananI pravRttine mATe, zAsananA hitane mATe mokSamArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe jayAre pratibodha pAmyA ne pratraja pAmyA. dareka pratibodha pravajyA pAmanArAnI bhAvanA viniyogabhedanI apekSAe sarvane te te jIvonI sthiti mAphaka pitAne maLelI apUrva cIja devAnI thAya. zAstrane aMge vicArIe te silaviMgaNI upamitimAM kahe che, kathAmAM tava e che ke mane maLeluM bIjAne kema dauM e bhAvanA thAya. anya graMthakAra mosA hovAne lIdhe temanA karelA graMtho duniyAne upakAra karanArA thAya, paNuM ke rAM, mAre graMtha le koNa? te mane upakAra karavAne vakhata Ave nahi te mATe A upamitinuM cokaThuM karIne jJAna darzana ane cAritra bAvIne mArA nAme che ema kahuM. dhyAna rAkhavuM ke jene maLyuM che Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappanamuM ] sthAnAMgasUtra | [ 77 tenI pallI dAnata e thAya ke jagatane dauM. jagatamAM bahArathI maLeluM hoya temAM duniyA jANe tyAre saMtoSa thAya che. duniyA le tyAre saMtoSa thato nathI. AtmIya cIjamAM duniyA le tyAre saMtoSa, jANe tyAre asaMtoSa. tamArAmAM guNa che te tenI prazaMsAthI adhadaSTi, paNa je jIva tenA guNavALe heya, guNanI prazaMsA kare ne grahaNa kare te vRMdaSTi. jagatathI ulaTuM vakhANavAmAM Ave tyAre adRSTi, devAmAM UddhadaSTi. kAraNa duniyAmAM devAmAM ghaTavAne bhaya che tyAre ahIM devAmAM ja vRddhi. jemake tema zahi. saMbhavita zI rIte? levAmAM vadhe te te siddha che, deto jAya ne vadhe tene saMbhava nathI. jarA vicAre! bIjAne upakAra thAya te buddhie de che te buddhie samyaktva bhAvanAne vadhAre ke nahi ? pApa karyo hoya to paNa duHkhI na thAya e aMtaraNamAM vuiM joIe samyaktvanI bhAvanAmAM samyaktva pAmyAnI sAthe kai bhAvanA hevI joIe? nA thAta jasfe giveni koI paNa jIva pApa kare nahi e vicAra AvyA pachI eka meTuM nukazAna thAya che. zuM ? nItine samajavI, nyAyane samaja muzkela che, paNa nyAya samajAya, tyAM anyAya Ubho thAya che. anyAyI, ke anItivALA upara duSa thAya, aMgArA varase che. nItine, nyAyane samajanAro na hoya tene deva na thAya. eka mANasa sAcA juThAne samaje che. tenI AgaLa jatuM bolI te juo enI AMkhe, zarIranI sthiti. ahIM jaDe reja melatA hoya te vakhate laI jate pakaDAya to mAre, Theke! tema ahI evuM thaI jAya nahi. "nA pautra ari pApana' e vicAra AvyA. jagatane kaI paNa jIva pApa na kare, mAre te pApa na karavuM. jagatamAMthI anIti anyAyanI jaDa kADhI nAkhuM ema thAya paNa te jaDa nIkaLatI nathI. pariNAma e Ave che ke anIti, anyAya karanArA para julama varasAvavAnuM thAya che. pApa karanArA tarapha julamane varasAda Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna varasAvavAnuM thAya. nIti, nyAya rAkhavA mATe, anIti, anyAya Trukhe tyAM e peAtAnI jeTalI sattA hoya teTalI bajAve. je je samakitI thayelA hAya te jagatamAM keAI jIva pApa na karA mATe, paNa pApa karanArA upara peAtAnI badhI sattA bajAve ke kema ? sajA potAnI dhArelI kare ke kema ? pApa dUra karavA mATe jorajulama kare ke kema ? bIjI bhAvanA joDe dhyAnamAM rAkhA. mA jAya kovi'e bhAvanAnA durupayAga na thAya mATe mA = sUtra jovi dullitaH'kAi du:khI na zA. nIti, nyAyane dhyeya karI de pachI nIti, nyAyanA nAme kera vartAvavavAmAM bAkI na rAkhe, mATe pApa, puNya samo ! pApathI dUra rahevAnI pharaja che te samajo ! eka vAta dhyAnamAM rAkhajo. 'mA pa mut joSi yullita' pApa karyAM... hoya te paNa du:khI na thAo e tamArA aMtaHkaraNamAM rahevuM joIe. kra tADavAtho dhama maLe dha maLavAthI karmo tUTatAM jAya pApa karavAnuM phaLa tA maLavAnuM. krama vipAka thakI bhAgavavA paDe te niyama nathI. krama phaLa tarIke bhAgavavA paDe tema rAkhIe tA duniyAnA dharmone dariyAmAM javuM paDaze. pApa kare, phaLa bhAgane tA dhama' pAmavAnA vakhata na Ave. dhama' jevI cIja duniyAmAM na rahe. dharma ne kramane tADI zakatA hoya, durgatine vArI zake teA dharma pAMca rUpiyAnI cerI kare teA pacIsa pacAsanA daMDa kare. jyAre AtmA samajetyAre ja patto khAya. samajaNu na hoya te phera rakhaDe. gAzAlAe eka bhavanI kharAbI karI tethI rakhAyA. krama tADavAthI dharma maLe. dharma maLavAthI kama tUTatAM jAya. kramanI nirjarA na mAnIe te| dharmonuM vadhavu, dharmAMnI prApti ane nahi. karelAM karyAM begavavAM ja paDe Ave! nizcaya nathI. je vipAkathI na vedAve te dhama. jene prazasta bhAvanA, tapasyA ke dha' vagere nathI tene bheAgavavuM ja pAze. samyagdaSTite e vicAra thAya ke e bhegave nahi, ane duHkhI na thAya. Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnoMgasUtra dharma zabdathI rahela' zuM che? aDhI akSara jene aMge gaNAyAM tenI tAkAta che. aDhI ahIM rathI vAcya kayA zabda? amukane amuka dhama' kahe che. musalamAno, jenA kAne dharma kahe che ? dharma' zabdathI raheluM zuM che ? vAcya niyArIe. paralekamAM hita thavAnI buddhithI jenima La bhAvanAo, anuThAnA AtmAne thAya te dhama, temAM durgati vAravAnI zakita che ke nahi ! bhAvanAnA durUpayoga thatAM avaguNavALA upara dveSa Ave. chappanamU ] [ karava have mULa vAta para Ave. jema nIti upara vadhAre rAga hAya tema anItivALA upara akhamAMthI aMgArA varase. 'nA jASI ya' e bhAvanA AvI. pApa bhayaMkara che AvI bhAvanA AvI. ene duru paryAya thAya tyAre pApa karanArAnA jAna kADhI nAkhuM' tyAM sudhI bhAva AvI jAya. kaSAyamAM dveSanuM prazastapaNuM' atraguNa upara, avaguNI upara nahi. avaguNI upara dveSanuM prazastapaNuM rAkhyuM nahi. mithyAtvavALA, avirativALA tenA upara dveSa karavA tenu' nAma prazasta dveSa nathI. mithyAtva upara dveSa, samaju thayelA samaje che. yuvarAjane rAja maLaze ema dhArIne nAnA kuMvaranI mAe jhera ApyuM. jAhera thayuM, pelI nAsI gai. krevalIne pUchyuM. mahArAja enuM zuM thayuM? marIne narake gai. tyAre yuvarAja vicAre che ke mA phakata rAjyanA adhikaraNane lIdhe, mane rAjyanI icchA thaI tene lIdhe A thayu. saLagAvanAra sa'ga che mATe cheADa ! kharekhara bhAvanAnA durupayeAga tyAM che jyAM avaguNuvALA upara dveSa hAya. mAM kI t e vAkayanA durUpayAga thatAM kazAne zinaMdana ApavuM paDe~~~ A bAvIsanA durupayoga thayA tethI duniyAmAMthI mA UDI jAya. dayA DhAnI upara karavAnA ? duHkhI upara dayA karI teA khATI, pahelA bhavamAM kharAba kAmeA karelAM tethI du:khI thAya che. te pApAhiMsA vagerethI pApa adhikSAM te bhegave che. kamarAjAe zApethApa Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna sajA dIdhelI che. je je gunegAre pApI heya neNe pApanuM phaLa bhogavavuM ja joIe te bhAvadayAne dezavaTo ja che. jeDA ceranArane pakaDe che, mAre che, kesa cAle che. phona dArane kahe "sAheba eDI melajo !" te te vakhata phojadArane pitto ke thAya che-khase che! tuM sajA karAvavA ahIM lAvyo che, kesa karyo che, have mane kahe cheDI melajo! tuM anyAyanI sajA karAvavA mAge che. karmarAjA anyAyane pApa kahe che tyAre tuM vacamAM paDe che. nA, nA. zAnI nA, nA ? te vakhata sajA karanArane abhinaMdana ApavuM paDe. keTe jeDA cAravAvALAne sajA karI to kahevuM paDaze, keTe barAbara karyuM. tema karmarAjAe anyAya, anIti, pApa, hiMsA vagerenI sajA karelI che mATe kamarAjane abhinaMdana Ape. "mA jAja" e vAkyane durupa ga thatAM karmarAjAne abhinaMdana ApavuM paDe. je hiMsA vagere karavAvALA che tene zAbAza kahevuM paDaze paNa te ahIM nathI. chava zabda mAnavA taiyAra paNa jIvanuM svarUpa mAnavA taiyAra nathIgunAne bhUDa jANavA chatAM jIvamAM lagIra deva nathI. raMgane lIdhe glAsanuM pANI lAla tema A badhA ja ajJAna, mithyAtva vagerevALA dekhAya che. svarUpe sarva jIva siddha svarUpa che. jIvatatvanI zraddhA ahIM che. musalamAne "rUha' kahIne jIva mAne che. krizciyane sola kahIne. koIne koI zabdathI dareka matavALA chava mAne che. jIva zabda mAnavA taiyAra che. jIvanuM svarUpa mAnavAne taiyAra nathI. kevaLa jJAna-darzanavALo chava che, jJAnAvaraNa kevaLajJAna rokayuM che, kaSAya. ne darzana mohanIye mAnyatA bagADI che evuM mAnavAvALo kayo che? caLakata padArtha dekhe to traNa varSane chokaro hIre kahe che, paNa hIrAnuM svarUpa e trIsa, tetrIse AvavuM muzkela che. zabda thakI traNa varSanI umarathI hIrA zarU thayA che paNa hIrAnA svarUpathI hIre camaja muzkela paDe. Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappanamu" ] sthAnoMgasUtra avaguNItA dveSa e tyAnA dAvAnaLa jIva zabda tamAmamAM che. jIvanA svarUpane zabda vAparavA e muzkela. ApaNe ApaNane jIva ApaNane ApaNA svarUpe jIva jyAre mAnIe darzana, vItarAgapaNa' che mATe jIva che ema kANe gaNyu ? jo pApa ranArA pAte svarUpe gunegAra hoya ta| pacho jIva tattvanI zraddhA nathI. svarUpe zuddha mAnyA tA gunegAra kema banyA ? kira` bahekAvaTane bahekAvaTa tarIke samajI zake nahi. ka`rAjA bahekAva karAve chatAM ajJAnI jIvA samajI zaktA nathI, bahekAvyA baheke che, rAjA bahekAvaTa kare che. svarAjanI hilacAla karanArane kedamAM na nAMkhyA, mukhI sukhIne kedamAM nAMkhyA, tuM pote joi zakatA hAya ne pote nathI karatA, bahukAvaTathI kare che teA bahekAvanArane pakaDe che. peparamAM uzkeranArane pakaDe che. khUna karanAra karatAM uzkeranArane pakaDe che. tA ahIM ' mA hAjIta evi pApAna' e vicAra jo sadupayeAgavALA thAya tA AtmAne kalyANane raste joDe, durupayeAgavALA thAyate| khunAmarakI calAvI de. nItivALA anItivALAne uDAvI detA nItinA durupayoga. anItinA rastA dura karavA te sadupayAma. pApa upara dveSa rahetAM pApI upara dveSa rahI jAya tA jIlama thaI jAya. prazatadveSanu sthAnaka eka avaguNu, prazasta rAganA be sthAnaka, guNu ane guNI, jJAna, darzana ane cAritra upara rAga e guNavALA upara rAga. avaguNI mATe kAruNya ane mAdhyastha bhAva rAgadveSa nAmanA hAra nahi, chUTavAnA rastA karI dauM, na thAya teA mAdhyastha upekSA. avaguNuvALAne Rg dveSa, rAganA avasara nathI, vidhi nathI. kAruNyabhAvanAthI du:khI na thAya tenA upAyeA karAya. avaguNIne dveSanA vaSayamAM lAvI zakIe nahi, AvI jAya te prazasta karI zakIe nahi. rAgamAM e--guNa upara ane guNI upara rAga, e baMne prazasta. avaguNuvALA upara rASa thavA joie nahiM, tyAre dhyA AvI zake, yA rahI zake, pahelA bhavanA [ 31 oLakhIne jIva mAnIe chIe. chIe ? kevaLajJAna, Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna avaguNavALA na heta te karma badhita zAnA? du:khI thAta zAnA? avaguNIne TheSa e dayAne dAvAnaLa. avaguNa upara dveSa ane " pavIta ri pa ni' e be bheda samajavA jarUrI che. e be bhAvanA te laukika, lokottara nahi corI karatAM pakaDAyelA corane rAjA pAsethI bheTayuM laI jaI helAmAM vahelA choDAve che. kayI dazA? mA ma okapi surataH game te pApa karanAre hoya te duHkhI na thAo. nArakInA dukhathI kaMTALe che, zA mATe? zA mATe trAsa? eNe pApe karyA te bhogave che ke bIjuM kaI ? pApanuM phaLa beThuM mATe kAkhalI kUTe. pApanAM phaLa besavA ja joIe e sihatimAM jAo to paramAdhAmI upara ciThThI lakhavI joIe. joDA ceranArane ciThThI lakhAvIne sajA karAvavA gayA. tema je je jAnavare che te pApa karIne AvelA che. tene sajA karaje ! gunAnuM phaLa maLavuM ja joIe te e badhuM karavuM joie. kasAI pite pApamAM paDI bIjAne pApanuM phaLa bhogavAve che mATe e te pahelA naMbarane mAnIta ! dayAne dezava de pAze, kasAI, paramadhAmIne abhinaMdananA kAgaLo lakhavA paDaze. jagatane ke paNa jIva pApa karanAra hoya ke na hoya te paNa duppI thAo nahi. A be bhAvanA sudhI sekottara daSTimAM Avyo nathI. pApa kara nahi, koI duHkhI thAo nahi. A be bhAvanA laukika che. nATakanI bhUmimAM caDhayAM ke veza bhajavyA vinA chuTako ja nahi | leTettaranI asAdhAraNa chAyA kayAM? pApathI duHkhI thavuM, A badhI bhAMjagaDa nATakamAM che. nATakanI bhUmimAM caDhayA ke veza bhajavyA vinA rahevAnuM hotuM nathI. Ama na karavuM te kAma lAge nahi. ve na gamatA hoya te nATakanI bhUmimAMthI hAtha kADhI le. bhUmimAM raheze tyAM sudhI pATha bhajavavo paDaze. jagatamAM pApa thayA vinA rahevAnuM nathI. pApa karanAre ke na karanAro heya bhale vicAryA karIe paNa bhAvanA e hevI joIe ke A bethI bace. kaMTALo AvyA Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappanam' ] sthAnoMgasUtra [ 333 hAya tA tene mATe eka ja rastA che. mukhyatAma jJAtti' Akhu jagata krarahita thaI jAo, tA tene pApa karavAnA prasaMga nathI. nATakanI nAkarI cheADayA pachI veSa levAnA nathI. A bhava / rAjAnI nATakabhUmi che, tenuM rAjInAmuM daI dIdhuM ke tene pApa karavAnA te duHkhI pATha bhajavavAnA nathI. Akhu jagata mukta thai jAo. A tA bhAvanAne! banavAnuM kAMi nahi ne! khUnIe khUna karyuM", sarakAra phAMsInI sajA karI. zaheranA gRhasthA phrAMsI radda karAvavA apIla kare che. zahenazAhe radda na karI te pazu zaherIoe zaherI tarIkenI pharaja bajAvI che. zaherI grupacupa joi rahe teA pharaja na khAvI kahevAya. dayAne aMge kedI chUTe ke na chUTe teA paNa zaherIe prayatna karavA joie. e bhAvanAnu nAma maitrI bhagatasihajInI bAbatamAM jANutA hatA ke vaLe tevuM na hatuM. chatAM prayatna karanAre karyA. na bane te paNa peAtAnI pharaja adA karI. sa` bhavya jIveA mekSe javAnA nathI. sava javA meAkSane lAyaka tA che, paNa tethI--lAyaka hAya tethI kArya thai jAya tema niyama nathI. bhavya che tethI jAya ja e niyama nathI, jemAM lAyakAta rahI che. te bhavA bhavyA che. bhaLyA badhA meAkSe javAnA nathI teA amananu kahevu zuM ? bhavya, abhavyapaNA tarIkenI pharaja nathI. AA pharaja jIvapaNA tarIkenI che, tethI jagat karyuM. basa, sthAvara baMne prakAranA kAyanA jIvA kamanA pAMjarA mAMthI chUTI jAo, tenuM nAma maitrI kahevAya che. kAi paNa pApa na karo, kAi paNa du:khI na thAo, AkhuM jagat krarahita thaIne mekSa pAmeA A bhAvanA tenuM nAma maitrI. A bhAvanA sudharmAMsvAmIjIne pratimASa, pravrajyA pAmatAnI sAthe AsI hAya tA rastA kare temAM navAI zI ? sAdhana vagaranA kare zuM ? paNuM gaNudhara mahArAjA sAdhanavALA. gaNadhara nAmakama bAMdheluM tenA uya thayA tenI sAthe cAra jJAna maLyA che. te jagatane meAkSanA sAdhanA meLavI devAmAM khAmI Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304] sthAna satra [ vyAkhyAna rAkhe zAnA? code pUrvo ne aMge nakkI kare che. eka paNa gaNadhAra e vinAnA nahi. pahelA bhagavAnanA corAsI, chellA bhagavAnanA agiyAra gaNadhare. samyakatvanI sAthe jagatane tAravAnI bhAvanA AvavI . sAdhanasaMpanna jIva prayatna karyA vinA rahe nahi. dareka dareka gaNadhara pratibaMdha, pravaktA pAmavAnI sAthe coda pUrve, AcArAM gAdi aMga race temAM navAI nathI. prathama AcArAMgamAM AcAra, sUyagaDAMgamAM vicAra, ane ThANAgamAM vargIkaraNa che, tyAM pAMca mahAvatemAM prANAtipAta viramaNa mukhya che. - marIcie sthAvaranI virati mAnI nathI sAMkhyanI utpattinI jaDa marIcie maryAdA melI e che. snAna rahita rahevuM sahana thayuM nahi. marIcine zAsana cheDIne parivAjakapaNuM levuM paDayuM. ranAnarahita na phAvyuM. snAnarahitane lIdhe judA paDele manuSya e judo paDatAM zAne AgaLa kare ? A vAtane khyAlamAM rAkhazo te jaNA ke snAnane dhama manAvavAnI vAtane marIci khAnanA abhAvane lIdhe kaMTALelo, tethI jaina dharmamAMthI nIkaLe che. tene asnAnamAM dhama batAve pAlave nahi. tene snAnamAM dharma, dharma pikAravo paDe. tatvavyavasthAnI khAmI AvI gaI. dharmabudi snAna karavAmAM AvI. tyAre te manuSyane hiMsA, jUTha vagere karmanA Azra, pANInA jIvo mAnyuM pAve kharuM ? snAnamAM dharma mAne te pANImAM chavo mAnyA pAlave nahi. sthAvaranI dayA UDavA mAMDI tethI sthAvarane jIvamAMthI khaseDayA. trasanA jIvone mAnyA, marIci sthUla prANAtipAtanI virati mAnelI che, paNa sthAvaranI virati mAnI nathI, kAraNa snAnamAM dharma manAve che. agAradhama marIcino, AgAradhama nigrathane have eka vAtane (kalpanAthI kahuM chuM) tene khulAse thaze. kapile pUchyuM tamArAmAM dhama che ke nahi? parIcie kahyuM, tyAM pUre che, ahIM kaMIka che. pANI ni ji mAvajayakanI TIkAmAM Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AppanamuM ] sthAnoMgastra [ 334 magirijIe zu che; RSabhadevajInA zAsanamAM sapUNaeN dhama che." karyo. dhama ! gastAna. asnAnathI kaMTALelA, asnAnadhama DhI dIdhA, snAnadhamA~ pAyA. teo uttara de che ke asnAnadhama mAM saMpUrNa thama che te snAnadhama vALAmAM pazu dhama che. agAdhama marIcine jyAre nimra thAnA aNagAradha AkhA dharmanA pravAha zabdamAM pharI gayA. vi e jagatane DUbADe che. pariAjakAmAM zaucadhama' tarIke cADhyA. asnAnathI kaMTALelA snAna karuMvA lAgyA, snAnane dha' mAnavA lAgyA. sthAvaranI maryAdA melI devI paDI. jIva vagere nava tattvo mAnavAM eka zabdamAM muzkela paDayA. nave tattvanuM nakhAda vALavuM SAyu. zauca e dhama. pahelAM haiA, emAMthI snAna karavuM joIe, emAMthI zaucadhama AvyA yAne, hiMsA vagerene mAnavAvALA chatAM e mULa nahi. satya Adi mULa dharma nahi zauca mULa dhama' kahyo. AkhA dhamanA pravAha zabdamAM kevA pharI gayA! tattvavAdamAM pharI gaye. tyAre ekadama cakkara karI gayuM. prANAtipAtaviramane aMge karAtI tApazuddhi nimala haze tyAM tattvazuddhi thAya. sAMkhyane aMge vicAra karyuM tema badhA matAne aMge vicAra karIzuM. prANAtipAtaviramamAMthI chuTakArA pAmIne kharAbI karI ane tattvavAdamAM TakyA nahi te ge, vyAkhyAna 27 kAyA bhAvakriyAne lAvanArI nahi grAmakAra mahArAjA zrImAna sudharmAMsvAmIjI mahArAje janma chavAnA upakArane mArTa, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRtti mATe, mAkSamAnA pravAha patata vahevaDAvavA mATe jevA pratikhAdha pAmIne pravrajyA pAmyA tevA ja bhAvanI aMdara viniyoganA bhAva to hatA. Ava', anena vinA ceSTA dvavijyA tucchA.' pAMcamA bhAvanuM A nAma che. dharmanA bheda tarIke bhAvane vakhANIe tA bhAvamAM ratno trayIne pAraNu karanArAnI bhakti, tenuM mAya ane sa'sArathI huNagrA Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna traNa vastu jaNAvelI che. virativALA thAya, kriyAkAMDamAM pravartavAvALe thAya tyAre A bhAva Avo joIe. jo A bhAva na Ave to kiyA saphaLa nIvaDavI muzkela paDe, "gALa nAkhe teTaluM gaLyuM thAya.' A bhAva mAtra madadagAra che ema nahi. A bhAva je na heya-pAMcamo bhAva na hoya te cAhe te pravRtti karavAmAM Ave to te kriyAne vyaktiA gaNavI. kaDA na ApyA te ciThThI lakhI ApI, te temAM asaMtoSanuM kAraNa nathI. rokaDA Ape ne hUMDI lakhI Ape temAM pharaka nathI. bAvakiyA vartamAnakALamAM jhagajhage, vyakriyA bhaviSya kALamAM jhagajhage. bhAva thaI gayela ane tenI pahelI avasthA tenuM nAma dravya, pUrvakALanI amara pachInI avasthA tenuM nAma dravya dravya thaze te bhAvakriyAnuM kAraNa thaze, haribhadrasUri kahe ke-tuccha pradhAna A drathAkyA bhAvakriyAne lAvanArI nahi. kAraNane aMge dravya zabda vaparAya che. devalokamAM hoya tyAre ne mekSe gayA tyAre tIrthakara drazyatIrthakara kahevAya che. mukhya vastu jenA mAM na hoya te dravya manuSThAna. jema maMgAramadakAcArya e apradhAna, dravya AcArya che, kAraNa ke haMmezA abhaya che, apradhAna eTale AcArya tarIke thavahAra che paNa AcAryapaNuM AvyuM nathI, Avaze nahi. praNidhi vagere bhAna vagaranI kSiAo drakriyA, tuccha, apradhAna kriyA. dareka dharma karanAra cAhe to samyakatvanI pravRtti kare, dezavirati ke sarvavirati kare temAM pravidhi, pravRtti vagere pAMca vastu na AvI hoya tyAM kriyAnuM tucchapaNuM vAdaLa zyAma tyAre pariNAma ujaLA gItArtha evA ke jene aMtamuhUrtamAM praveza uthalapAthala karavAnI zakti AvI che. evI sthitinA manuSyonA phakata utkarSaka IrSA karavI to dUra rahI paNa utkarSane zabda kahyo ke aidhyAtva ne gotra bAMdhyuM. bharata ne mArabalajI pahelA bhave mA, subAhu hatA. evA gItArtha, labdhivALA jJAna vagere vALA ke jenuM varNana vAMcatA thaI jAya ke gItApaNAnI UMcI sthiti nathI. kamanijerA karavI te siddhAMta. arabastAnamAM Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyavanamuM ] sthAtAMgara (ra) jhaverIne rasoIe thaine jaya te hajAra, be hAra laI Ave. jJAnIne bhakta thaIza to mAruM kAma thaI jaze. svayaM jJAna na karI zakuM te jJAnInI bhakita karuM ema dhArIne bAhu subAhu yAvarA kare che. yAvaccanA lAbha tarIke veyAvacce hoya te kAyAthI banI ke teTalAnuM karavuM che. dhADAmAM pAMcase sAdhu che, sarakhI vayAvacce pagacaMpI. koI prasaMge AcArya mahArAje vAta karatI veyAvaccavALAnA vakhANa karyA sArA che. tene lIdhe sAdhuonI bhakita thavAthI nirAMta. sAna, thAna, bhakita vagere thAya che. ISya avaLI cIja che. vALa zyAma tyAre pariNAma ujaLA. kALA eTale varasavAvALA. varasAda varasavAne tethI teSa. jenAmAM ISya dAkhala thAya che tenAmAM ulaTI rIti dAkhala thAya che. pITha ane mApIpITha ane mahApITha prAMsA sAMbhaLIne baLI gayA. bAhu ane subAhunI prazaMsA karI AcAryo, tethI pITha, mahApITha baLI gayA. pIDa mahApITha baLI gayA. pITha, mahApITha bhaNatA hatA. manamAM AvyuM kare tene sau gAya" ATaluM ja pote dhAryuM che. je pApa hA' karato hoya tene vakhANe. AmAM mithyAtva, veda bAMdhavAnuM kaI jago para? A vAkayane vicAryuM che. pITha, mahApITha mA vicAranI sAthe mithyAtva guNaThANe gayA, strI veda bAMdhyo. pahelAM te e mudo kharco ke guNane guNarUpe vakhANyA te khamAyA nahi tethI mithyAtva. guNavAnanI prazaMsA kare to anAcAra che, arihaMta mahArAjA jene guNavALA mAne tene guNa khamAya nahi, ke veyAvaccane guNa pote vakhANa joIe te na vakhANe te aticAra uvavUhathIrIkaraNa. uvavRha-upakhaMhaNa, guNavAnanI prazaMsA kare to nAcAra Take, guNavAnanI prazaMsA na kare te dAnane atiyAra Ave. vairAgyanI vAta cAlI temAM vairAgI kezu thAya?mekSane sajA Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyA vaLagele te anaMtakALa rahenArI cIja meLavavA mAge che. A lekene rAga pAMca, pacAsa ke se varSane. berI chokarIne koDa pUrva sudhI. tamAre anaMtakALane mokSa le che. saMyama upara rAga marI jAuM to na cho. karmanA udaya thayelo rAga bhavamAM bhaTakAvanAra che mATe rAgI. mokSane rAga nirjarA karAvanAra che tethI vairAgI. guNavAnane aMge vakhA na thAya te samyakatvamAM dUSaNa. ImahArAja dara beThelA, ahI guNa hoya to tyAM sabhAmAM vakhANe. zreNika mahArAjanuM sAyika samyakatva, tenuM ikasabhAmAM vakhANa kare. devatA paNa tene namaskAra kare. zA mATe? dharmavALAne namaskAra na kare to devatAnuM aTakI rahe? guNanI prazaMsA kare te ja samyakatva che. AjakAla guNane guNa mAnavAmAM vadhe nathI. dhoLI sAiDa dekhavI tema kALI sAIDa paNa dekhavI, kALInA nAme ghaLI sAIDa kADhI nAMkhavI ema juvAniyA kahe che. guNane laIne joDe avaguNa melIe guNane mahimA ochA karavA. kAgaDAne cAM ja dekhAya. zarIramAM sAruM hoya te na dekhAya. ajJAnI hoya te paNa tenI tapasyA vakhANavAmAM gayuM zuM? bleka sAI laIe to AcArya, upAdhyAya ke sAdhu paNa ! vaMdana karavAne lAyaka rahe nahi. ghaNu bhAge ghAtI karmavALA heya, namIe to kSINuka vAyavALAne ! pramattapaNuM e bleka sAIDa che. tapasyA karavAvALo che, anAnI che enI vAta cAle che. sAdhu zuddha che, tapasyA kare che, paNa bicAre jJAnI nathI. mULa guNa vinAne mukhyatAe sAdhu nahi; mahAvratavALA sAdhunI prazaMsA vakhate ajJAnatAne dhavaja ume karyo. mA khamaNanI tapasyAnA vakhANa karo, sAraNuvAraNa karo temAM tenA AhAra vagerenA vicAra khasI jAya. tapasyA vinAnA vikathA kare tenA upara daSTi jatI nathI. AnI tapasyA AgaLa AvI. e toDavuM che. vijyAnI vAta AgaLa karI tapasyAnI vAta uDAvavI che. bharata, bAhubalaIne bAhu subhAnA bhAvamAM veyAvaccanI chA thaI Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra mithyAttvanI sAthe iSyA-- kare tene gAya ema pITha, mahApIne lAgyuM. tyAre AcAya e lAina bahAranA manuSya thaI gayA, emanI apekSAe AcAya gurunA prazaMsaka nahi, karyuM. tenA prazaMsaka, svArthanA praza'zaSTa gaNI lIdhA. guNapraza'sA karavI te peAtAnA mAcAra, tenA upara mIThu melyuM. tenI sAthe niMdA zarU thai. AcAya mahArAjane sAdhupaNAnI lAinamAMthI dUra mAnyA. emanA muddA pramANe AcAyaeNna vakhANuvA lAyakane vakhANyA. pITha, mahApIThanA muddA pramANe anumAna te samyakUvane raste, paNa guruguNa na hatA chatAM aNuNIne anumAdanArA, tethI gurune mithyAtvI mAnyA. enA guNunI prazaMsA na thAya temAM rAjye. pITha mahApIThanA prayatna cAle tA rAkI pADe. prasA na zaDhAya tyAM sudhI prayatna heAya. vaiyAvacca karanArAne vakhANyo eTale peAtAnu` kare che tenu gAya che" A STi mAtmAnI pari tine bhagADe. zAstrakAra mithyAtvanA guNuThANuM pAmyA temAM vAMdhe nathI. mithyAtvanI sAthe irSyA e kema vakhANAyA"! e rmAMnA pariNAmamAM kayAM Utare ? koi prakAre e na vakhaNAya te ThIka thAya. gAtra bAMdhe emAM navAI zI? khIndranA nAnAbhyAsa, cAritraprApti guNane aTakAvavA mATe vicAra je vakhata thAya, te vakhate AtmAnI dazA kayI ? ane drohabuddhi kahevI ke nahi ? satAvanamuM ] [334 huM thavuM, jagat vadhe tyAM viniyAga TakI zake bhagavAnanA mAgatA ijArA kevI rIte le che? praNidhAna, pravRtti, vighnaya vagere bhAva che. nina zrAvake sAdhuonI bhakti karavAmAM zuM karyu? pAtAne tyAM haiAya te de, khIjAne tyAM hAya tA tyAM lai AI sAdhuone sayama pAlanamAM madada kare. emane yama kyAM che saMyama nahi chatAM sAdhune saMyamapAlanamAM madada karI zakyA na hoya te ApI na zake. pAtAne maLyuM enA guNu ne jANuvAmAM Ave tA huM vadhu, jagata vadhe tyAM viniyoga TakI zake. e hoya te Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayo] sthAnAMgastra [ vyAkhyAna dhamane bhAvakriyA tarIke gaNI zake. kAI musAra pANI pIdhuM. "maiM viyA, maine piyA, apavA paNa po" e bhAvavALA viniyAgamAM na AvI zake tevAnI kriyA tuccha yA kahevI paDegaNadharane pratimAdha, pratrajyA pAmatAnI sAthe AAkhA jagatanA jIvA krama pALI zake, vadhArI zake, meAkSa meLavI zake tevI vastu UbhI karI dauM ema thayuM. ene mATe cauda pUrvI, agiyAra agAnI racanA rI. je jevI rIte samaje tevI rIte tene mAga mAM lAvavA. gAMgali vagerene pratikhAdha karavA gautamane mAlyA, udayananA pratimASa mATe khArasA mAla gayA. eka mANusanI dIkSA mATe ATalA mAila ! tIrthaMkarane ekalA patA gaNyA che. uttama maiM uttamAttamamAM karaka kyA? je pote kRtArtha thai gayA phrAya, jene kAMI levu' devuM na hoya tevA chatAM khIjAne kRtArtha thA mATe upadeza de te uttamAttama che. AcAya, upAdhyAya, sAdhune upadeza detAM svapara, ubhaya tAraka gaNyA che. tIthaMkarane ekalA paratAraka gaNyA che. te tarI gayA che tethI peAtAne taravAnu nathI. jyAre ApaNe teA pAte nijrA karI smAtmAne caDhAvavAnA che. anugraha buddhithI kheAlavAvALAne pazu dhama karavA che.. kevaLajJAna thayA pachI yAganirAla karavAne vakhata Avaze tyAM sudhI teramuM guNuDAhyuM. vagara maLye jahemata uThAve, maLyA pachI bIjAne ApavA mathe te kRtakRtyapaNuM. sUryanuM dRSTAMta, svabhAvathI jagatamAM prakAze che. mane kAMi levAdevA nathI, tema tItha karane upadeza karIne kaMI levuM nathI. tIrthaMkaranA svabhAva che ke pote saMpUrNa pAmyA, jagatane saMpUrNa pamADavA mATe prayatna kare che, khInnanA AtmAne caDhAvavAne *Tibaddha thAya te viniyeAgabhAva. teja bhAvanAne aMge aNudharepratimASa, prAtmA pAmatAnI sAthe pahelA pUryAM, aMgo racI dIdhA. kAraNu ! duniyA du:kha TALavAnI kyAre? jyAre pote duniyAmAM pravarte tyAre. kAMTAthI bacavAnA kayAre? kAMTA vinAnI jagyAe jAya. ajavALu Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattAvanamuM ). sthAnAMgasatra [ kA . thayA vinA kAMTAnA mArgathI bacavuM kema? AzravanA mArgathI bace tyAre kalyANa thavAnuM. dvAdazagInI racanAthI Azrava, saMvaranuM bhAna thAya che. hemacaMdrasUri kahe che ke jainazAsanamAM ATalA graMtho. ATalA sUtre che, ahIM be akSara che. "vAva rajA de upAdeyazca sNvrH"|| teoe te saMsArane aMge lAlabattI jaNAvI " tIvamAta muchaDyAH " A muSTijJAna che, zAstro Aneja vistAra che. Azrava ane saMvarane bheda prabheda sAthe samajaze te ja chaDaze, Adaraze. khADAnI AgaLa dIva melI de. saDaka khede tyAre vaLI che, chatAM vaLImAM mAthuM ghAlIne dIva chatAM paDe tenuM zuM karavuM? gaNadhara mahArAjAoe saMsAranA khADAmAM na paDI jAya tene mATe pUrvenI, aMgenI racanA karI, chatAM che saMsAramAM paDI jAya temAM gaNadharane upAya nathI. dave karanAre sAdhana UbhuM karyuM. saMsArane aMge lAlabattI jaNAvI ke "ahIM dhyAna rAkhaje, A upadravanuM sthAna che" emanI sthiti keTalI saMpUrNa, kaI dazAnI te vicAra! pratibaMdha, pravajayA pAmyA tenI sAthe ja viniyoga bhAvanI prakRSTatA, tethI AkhuM jagatu kema pAme eja bhAvanA. jagatane UMce lAvavA mATe ucca abhiprAyo, tene mATe sAdhana sUjhe. taLAvamAM sAMkaLa naMkhAya, tema saMsAra samudramAM sUtronI sAMkaLa nAMkhI che. jene lekene bacAvavAnI dAnata thAya teja nAMkhe. bacAvavAnI buddhithI, viniyegane lIdhe jagatane tAravA satranI racanA karI. temAM ThAgajInA pAMcamA vibhAgamAM prANutipAtaviramaNa paheluM. ene aMge kara, cheda, tApa ane zuddha tapAsI rahe che. traNa zuddhi AvI to zuddhi yAtra, jaina AtmAthI karma viyoga, zarIrane AtyaMtika viyoga eneja mekSa mAne che. jayAre sA mate prakRtipurUSane viyoga te mekSa. AzAtanA vajavA mATe snAna, snAnAmAM dhamabuddhi nahi snAnanA guMcavADAe vyavasthA pheravI nAMkhI. karma rokavAnA Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna kAraNeA kayA te na kheAlAyuM. snAna e dharma nathI, snAna vakhate dharmAMnA adhyavasAya rahe tethI snAnane sAruM kahI zake!. navA snAna karIne devatA atithinuM pUjana kare. jalathI snAna karavuM te sAru che. sAruM kA tA dhama mAnavAmAM vidhA zA! snAne adhama che te sAru na kaho, dhama kaheA, caudhamane kharAba na gaNuA. zaucadhamA~ mAnavA nathI, khATA kahevA che, te snAna na karavuM te sAruM kahevuM che,, tA pachI snAna sAru te zI rIte Te? bhagavAna RSabhadevajInA sAdhuone snAnarahitapaNuM, tethI marIci kaMTALyA, " snAna e dhama " e pavasAna AvyuM. snAna e dharma nathI tethI nAnane dhamathI bahAra kADhe, tA tame pUjAte aMge karAtA snAnane sAru` kema hA che? snAnane sAruM' kahetA nathI, svarUpe sAruM' nathI. bheMsane paga bhAgyA tApaNu sAruM, kAraNa bheMsane cAra na uThAvI gayA, bhAMgavAne aMge sAruM' nathI, ceArA na lai gayA tethI sAruM. snAnapAne lIdhe sAruM nathI paNa devatA, atithinuM pUjana thAya tene aMge sArApaNuM che. cyAmAM dharmanA saMbaMdha kAnI sAthe ? snAnanI sAthe ke devatA atithinA pUjananI sAthe ? devatA, RticipUjana sAthe rAkhIe te devatA, atithipUjana karyuM' tethI vadhAre dhama. snAnanI adhikatAne dharmanI adhikatA mAnI nathI. atithi devatAnuM pUjana vadhAre tema dhama vadhAre. vadhAre jagA para nhAjo' ema upadeza sAdhu ApatA nathI, nhAyA teTaluM puNya te advaitAnA vacanA. vagara samajayA khele temAM thAya zuM? je lephrezane tIrthaM nhAvAnA che tene nhAyA eTalu puNya, nhAvAmAM pUNyapAne nathI rAkhatA. dhama buddhi snAnamAM nahi, Aza tanA vavA mATe snAna. AdyAtanA vajravI tenuM nAma dhama,' temAM vidhA nathI. daherAmAM pUjA karavAM Avyo hoya. sAmAna kADhI naMkhAvI pharI nAhI bhAve, kUtarAnI vA upADI, kUtarAnI vizvA upADavI te tarIke lAbha nathI, AzAtanA vavA tarIke dhama che. jyAM zaucane dhama mAnI levA paDe, jema jema zauca tema . Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satAvanamuM ] sthAnIMgasUtra [ 343 tema dhama tA Azrava chAMDavA savara AdaravA joie te dhyeya UDI jAya. kAraNu zaucanA strAdhAre dhabuddhi karI. vyA pALavAnA vacana chatAM zauya e dhama aneA siddhAMta thaI jAya tAkaSa, aizuddhi, thayelo hAya tA rakhaDI jAya. sAMkhyA jaina matamAMthI nIkaLelAM, chatAM ahiMsAmAMthI tattvabhuddhi kADhI ne zaucanI mukhyatA thavAthI temanAmAM tattvavyavasthAnA palaTA thai gayA, tema ktatva mAnavAthI taiyAyikAne palaTA thaI gayA te agre. vyAkhyAna 58 iSmInA vanane mALI nAMkhe te viniyoganuM' svarUpa zASakAra bhagavAna sudharmAvAmIjI gaNadhara mahArAje bhavya chavAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRtti ne meAkSamAganA pravAha satata vaheDAvavA mATe jevA pratimAdha pAmIne pravrajyA pAmyA tevA ja bhAvatA pAMca bhedanA prazuidhi vagerenI sAthe viniyeAga nAmanA bheda jaNAvyA hatA. thyinA vanane khALI nAMkhe te viniyAganuM svarUpa. je padAtha Apazune maLyA te khIjAnI mAlikImAM jAya naddhi tene mATerAtadivasa jhaMkhanA e irSAnA dAvAnaLa kevA haze! rakhene ane mAlika khIje kAI thAya ! pazu khAnA mAlika AkhuM jagat khane! peAtAne maLelI cIjanA mAlika Akhu jagat ane e bhAvanA thAya nahi tyAM sudhI viniyAga Avele gaNuAya nahi. jyAM sudhI viniyAga na Ave tyAM sudhI zubha bhAva AvelA gaNAya nahi, peAtAne vadhAravA mATe cAhe teTale ullAsa DhAya paNa te bhAvamAM nahi, viniyegamAM nahi gaNAya. mane maLyuM che te AkhA jagatane maLe, koI paNa chatra enA lAma vinAne na rahe e tA asa'bhavita che' ema kAi kaheze. Akhu jagat dha`ne pAmI jAya, dharmanuM phaLa meLavI le evuM banyuM nathI. banatuM nathI. jo ema ane tA tIya krura juThA kahevAya. Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] sthAnanaMgasU kALanA chela na Ave tI kare jIvAnA e vaJa rAkhyA eka pAmavAne lAyaka, banne pAmavAne lAyaka niha. tIrthaMkare evA varSe jJAnathI joyA ke jete mAkSanA sAdhana maLyA nathI ane maLaze nahi. keTalAka jIvAne maLyA che, keTalAkane maLaze. jo ke maLyA anatAne. te badhA bhegA karIne tA eka nigAnA anaMtamA bhAga, cauda rAjlAka jeTalA jagatamAM asaMkhya gALA, temAM sakhyAta niMgA, eka niAdamAM anaMta jIvA, tenA mantra anatamA bhAga pAmavAvALA pAmI gayA, pAmaze, pAmavAnA ema traNene bhegA karI tA paNa anaMtamA bhAga. tamArI pAse daza lAkha rUpiyA che. premabhAIe kramAtAM eka lAkha meLavyA teA tamArA dazamA bhAga che. krAi nigeAdamAMthI keTalA, bIjA nigodamAMthI keTalAka ema ekara sakhkhA eka nigodanA na'tamA bhAge, nigAda amrakhyAtI. anAgatamAMthI vatamAnakALa thAya temlA eche thAya che. bhaviSyakALanA cheDA bhAvo ke nahi? krAi divasa bhaviSyakALa nahi haze ema thAya ke nahi ? bhaviSyakALamAM samaye samaye AchA thAya che, kALanA cheDA na Ave e dhaTe che, jIva AnatA che, mAkSe jAya che tethI cheDe AvatA nathI. anatA atIta kALa thaI gayA chatAM anaMta bhaviSya rahyo che. bhUtakALamAM anaMtA gayA, vartamAnakALamAM jAya che ane bhaviSyakA LamAM jaze te ekaThA karIe teAya niMgAnA ghyana'tameja bhAga. [ vyAkhyAna eka eka nigADhamAM anatA jIve che A jIva zrA svarUpe atyAre varyAM che. kALanuM lakSaNa vartanA che, jeTalI vanA teTalA kALa gaNIe teA enI apekSAe jIvanA pudgalanA saravALA thaI jAya, mATe bhAvakALa levA pahelAM tA ApaNe ema laie ke pAtaLu pAMdaDuM. te pAMDuM nigAda che, te pAMdaDA ema gADhavIe ke dhULanI kaNI rahe, pachI tenA upara khIjuM pAMdaDuM, khIjA pAMdaDA para kaNI jeTalA bhAga choDIne trIjAM 5'hyuM, A bAju Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThAvanamuM ] syAnAgasUtra [ 345 vadhe. pazcimamAMthI eka kaNa cheDatA jAo pachI pAMda, uttaramAMthI, dakSiNamAMthI, adhomAMthI eka eka kaNuo dAbatA, eka jAtane mevatA jAo. cha dizAe eka kaNIo choDIne goThavIe te vaca Teka thAya. pAMdaDA jeTalo bhAga saMcAthI kApI lIdhe, e badhA kApa Ave te goLamaToLa, A goLAnI sthiti ke je pAMdaDAnA vacalA bhAgane ADakate hoya. ahIMthI gaNIe te A makha, je madhyabhAga vaccene kaNIo, ene aDe teTalA levA. e vacalA kaNiyAne aDelA levA mAge te goLa Avaze. vacalA kaNiyAne aDelAne saMce mAre te aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela eka gono. emAM pAMdaDAM kahyA te avagAhanA. eka pAMdaDuM rahyuM che tenI sAthe asaMkhyAtA pAMdaDI rahyAM che. eka pAMdaDAe asaMkhyAtI nigAha che eka eka nigodamAM anaMtA jIve che. rAka pradezane choDIne avagAhanA lIdhI tevI asaMkhyAtI. tema eka pradeza dAbanArI asaMkhyAtI U, gas choDanArI, dAbanArI. eka goLAnA asaMkhyAtA pratara, eka prataramAM asaMkhyAtI nigoda, eka nigadamAM anaMtA . zarIre anaMtAne kayAMthI samAvI rAkaze ? jyAre lAkhanA lAkhe bheda che, eka lAkha enuM nAma lAkhaeka lAkhane eka tenuM nAma lAkha, 99,99,999 thAya tyAM sudhI lAkha lAkhanA be lAkha thayA. jyAre lAkhanA lAkho bhede kahevAya, eka vadhe tyAre keDa kahevAya. lAkhanA bhedo lAkho, hajAranA hajAra bheda. asaMkhyAtanA asaMkhyAta bhedo hoya temAM navAI zI? pANI sUkAI jAya. sevALa sUkAI jAya, tenI upara ziyALAnI ya, unALAne taDake che paNa tenA upara be varasAdanA TI paDyuM ke lIlIchama pagalanI tAkAta keTalI haze? keTalA cho maLyA haze tyAre tAkAta ekaThI thaI haze? mAtAmAMthI putra janmya. putra cakavatI, mAtA kAMI nahi. pAMdaDA pramANe zarIra pAMdaDAM goThavyAM te avagAhanA. te avagAhanA pramANe asaMkhyAtA Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAMdaDAM gaThavIe te nigeAda, eka paheluM pADuM gAThavyuM tema asaMkhyAtA pAdaDAM goThavavAM. pAMdaDAM pramANe zarIra. zarIrane nigeAda kahIe. pAMdaDAMnI hAni, vRddhi te bhavagAhanA. zarIra karatAM nigeAda asaMkhyAta. jIva, nigeda ane gALAnI avamAhanA sarakhI, asaMkhyAtA pradezanA vAkha AkAza. pradeza che. eka gALAnI avagAhanA deza AkAza pradezanI, tA daza hajAra gALA che. dariyA ane TAMkaNI-- have mULa vAta para mAvA. riyA bharelA che. keke TAMkaNI bheALI, kha'kherI ane pAdhaDImAM dhAlI dIdhI te vakhata koi kahe Ama tA dariyA khAlI thaI jAya, tA te kahenArane mUkha gaNIe. TAMkaNI ane dariyAnA aMtarA karatAMya anatagaNu AMtaru' ahI` che. TAMkI karatAM dirayA abaja, kroDagaNA kahIe. teA khAlI thaze ema kema kahevAya ? bhUtakALamAM meAkSe gayA, vartamAnakALamAM mekSe jaya che ane bhaviSyamAM mekSe jaze tene gADhavIe teAya eka niAdanA ana tame bhAga. teTalA traNe kALamAM mekSane lAyaka tyAre bAkInA thayeA nAlAyaka. maravA paDelAne paNa mare teA ThIka ema keAIthI kahevAya nahi. ATalA bhAga nAlAyaka gaNyA, mUDI jeTale lAyaka gaNyo, tame bhAvanA bhAve che ke jagatanA jIve A pAmeA e zI rIte kAma lAgavAnuM? eka manuSya DacakAM khAya che. sarjanane khelAvyeA. sarjane kahyuM khacavAnI AzA ochI. paraMtu kAIpaNa DAkaTara kre kuTuMbIthI mA ema khelAze nahi. maLe te hIka ema kAthI khelAya. nahi. koi prakAre bace! AyuSya pramANe cAhe te maraze ke bacaze. paNa badhAnA abhiprAya khaceA e DaeNAya che. maravA paDelAe pazu maravAnI anumAdanAmAM javAnuM hoya nahi. sajanAe te| jIvavAnI icchAmAM rahevAnuM hoya, ane nAlAyaka hoya tene mATe paNa pAme ema kahevAnuM DhAya. miSTanA e abhiprAya DhAya ke nAlAyaka na rahe, sarve lAyaka thAe e abhiprAya hAya che, tethI viniyAga bhAvanAmAM na Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvanamuM 1 sthAnoMgasUtra [ 3139 * jaNAvyuM-mane maLeluM AAkhA jagatane maLo, sarva jIva pAme, kASTa enAthI enasIba na raheA. maitrI samprakRtva bhAvanAnI nathI. Akhu jagat TInae. mukhyatAM sAvRtti' e maitrI bhAvanA. tene aMge samyaktva, ene aMge kAi paNa dhArmika kriyA te dhama. AvI maitrI na hoya teA dhArmika kriyA nathI. pAmyAnI paMcAta thAya. pAmeA e vAta tA dUra rahI, kAi e gAthA kare, kAi pAMca gAthA kare, tA ane pAMca gAyA karAvI devAnI bhAvanA AvavI joie. dhakriyA te jAna ne nirjarA te vararAjA-- eka gAmamAMthI jAna nIkaLI. vararAjAnA sagAsaMbaMdhI gADAmAM eThA. vararAjA velamAM beThA. velane kaTheDA hAtA nathI. gADAne pakaDavAnuM hAya che. vararAjAnA mAbhAne kaTheDA na hAya. gADAM ne mAtre dADAve che. vararAjA mAbA uparathI UthalI paDyo. khADAmAM. meM kANu AgaLa jAya tene ghI maLe. baLadane ghI maLe. jyAM tAraNe pahoMcyA tyAM sAsu AvI tilaka karavA. mAtrA jumme teA khAlI. jAnaiyAnI vale zI? ApaNI dazA vicArIe te! dareka dhakriyA zAne mATe ? kramanI nirjarA mATe. nirjarAtI vAMse ApaNe jAnaiyA chIe. nirA vararAnna che dharmakriyA jAna che. rAjA khADAmAM paDe che paDikamaNu karavA AvyA. Adeza amuka bhAve mAgyA. e dahADA amukane Adeza maLyuM. huM mane na maLyo"! emAM nija rArUpI vararAjA karyAM che? khALa te kharA! pUtna karavA gayA. galrahaNAM karI lIdhuM. teTalAmAM khInae AvIne pULa karI lIdhI. te vakhate tene pittonue ! nirarUpI varApta keTale jIvatA che te jue ! bhagavAna mAre pUjya che tevA amaneya pUchyuM che. bhAvathI pUjA thai gai che. TIkI karIne nirjarA karavAnI tai taiyAra che, dhanyabhAgya ke emaNe Adara karyA sAheba tra ! pujavA tA bhagavAnane che. kahe, AMgaLI aDADavAnuM nAma mULa kakDA ! pUbhAva ke bAnAte aMge A pUjA nathI, Temparecara caDhayuM. temAM keTalI virA mAnI ? DhahevAnuM tattva Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ] sthAnAgasarA [ OAkhyAna e ke vararAjA khyAlamAM rahevuM joIe. prakriyAne kulAcAra lAlo che. jAnaiyAne pakaDavAnuM che nahi, kAraNa te uthalI paDavAne saMbhava che, nirA uthalI paDe che. bAhya AcAra eTale kulAcAra, lAja, zaramane lIdhe uthalI paDato nathI. tIrthaMkaranA abhiSeka mATe saudhame IH taiyArI kare. pahelo abhiSeka agruta kare. ApaNe te laDI marIe. avirati devatAo eTaluM pUjyapaNAne vicArI zake, mahaddhika pUjA kare temAM bhagavAnanuM bahumAna che. samajayA chIe, jANIe chIe paNa vicAra nathI Avato. meMke Ave tyAre mokANa paDe che, krodhano svabhAva evo che ke ene ghara choDIne ramavAnI Teva che. phradhe keDa pUravataNu saMjamaphaLa jAya. dha Ave tyAre keTalA e khyAlamAM AvyuM? AtmAne uttama ocho heya te vakhata e kaDI yAda karavI joIe. krodha sajajanamAM sajajana che. UMcA kuLanI strI heya, pizAbanI zaMkA thaI hoya, khAMcAmAM bese, kedanI daSTi paDe te UbhI thAya. dhi evI cIja che ke enA upara nipraha rAkhe te nAsavA taiyAra che. "huM krodhamAM Avyo chuM eTalo khyAla Ave joIe. krodhane krodharUpe oLakhI lo eTale basa, krodhane svabhAva eve che ke ene ghara choDIne ramavAnI Teva che. mAna, mAyAmAM evI Teva nathI. krodhane krodha tarIke jANe te krodha gaye. kedhanuM kava tarIke bhAna thavuM muzkela che. kriyA thAya che. nijarAnI buddhi lAgatAgaTa rahevI joIe tenI muzkelI che. AlaMbana caDhatAnuM levAya jagatamI cho nahi pAmanArA ghaNAM che, tevA A bAju vicAre te pAmelAmAM paNa pariNumAvanAra cheDA pariNAvanArAmAM pAmanArA thoDo. pAmanArAmAM TheTha pahoMcADanArA che. dhULiyA nizALamAM chekaza che, temAM pahelI mAM ochA, meTrikamAM ochA tethI zikSaNa nakAmuM nathI. caDhayA te zikSaNanA pramAve. pAra pamADe te pratApa ene, jamIna jeTalI che teTalI badhI jamInamAM varasAda senuM pakavato nathI, paNa Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvanamra ] sthAnAMgasUtra [ 349 varasAda sAnu pakave che te jamInamAM, kiMmatI vastu pakave te jamIna sivAya pakave nahi, tema AA chatra aneka prakAranA che. kAI pAmyA nathI, kAi pariNumAvanAra nathI, pAmI pariNumAvI, paheoMcADanAra temAM zAsananA prabhAva, zAsana vinA eke pAmanAra, pamADanAra thaye nathI. duniyAne pAmavA, parizumAvavA mATe gaNudhare viniyAganI apekSAe cauda pUryAM, aMganI racanA karI te samajAze, paNu sAMbhaLanArA keTalAe hi samaje. samaje te sAMbhaLanArAne? pALanArA badhAM pAra nahi pAme. ekAda che, pAMcane patita dekhIe, rAvA mAMDIe. patitane aMge AnuM bagADavA taiyAra. dhyAna rAkhe| ke cArathI agiyAramAM guNuDAzuAmAM, tyAMthI paDIne nigeAdamAM gayA, tene gaNavA mAMDIe teA anatakALa jAya, DivASane dekhIne tArA AtmAne sAvaceta kare ke tuM paDatuM mele | krAi jIva halakI pariNatie heAya enu caTa AlaMbana levAya che. caudaze jamanAbhAIe upavAsa nathI karyAM, pUche! teA bALAbhAie pazu nathI karyAM ne ! tIvra AlaMbanavALA jazaguNI madA AlekhanavALA. vartamAnakALe mahAvratavALA zuzreNimAM vanarA veDhA jeTalA, paDelA anaMtA, tenuM AlaMbana le teA patto na khAya. AlaMbana caDhatAnuM levAya. chekarA nIcI dRSTie nIce bhAvI zake che, paNa nIcI STie caDhavAnu` kAi karI jojo te kharA ! nIcI dRSTie nIsaraNIe caDhavAnuM kapAMte na thAya. nIcA alakhane caDhavAnuM kapati na thAya. beMce lavAvALA nIce STi karaze teA cakara Avaze ane paDaze, jene laghu che sIdhI lAine tene nIcI daSTi karI pAlave nahi, mAlavuM che tene mAga'patita tarapha dRSTi karI pAlave nahi. mAnI DamI vagara bhAve karavu te vadhAre muzkela davAna mahAvIranA ziSyA keTalA ? cauda hAra. mekSe javAvALAM sAtaso phUTelA TakA AvyA ? bhatratA pherA TaLyo evA te sAtamA, AtmAnI ke rAkhI te pAMca TakAe pamAyu': paMcANuM TakAnI dRSTi rakhAya ? jeeka madyanA alakhanamAM na jAya te caDhe Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ myAna 350 ]. sthAnAMgasUtra jene khoTa AvI hoya te kevAnuM alaMbana le? phalANAe lUgaDAM vecIne AbarU rAkhI hatI. pATiyuM pheravavAne vicAra kare tene cAmaDuM vecIne ApavAne vicAra kaI divasa thavAne ? jevI. tame sthiti AlaMbanamAM leze tevI sthitimAM jaI zakaze. "yathAvathA muratiyAyapALa tathA tathA tA luTAnA ' pitAne prasaMga Ave te vakhate vAkya bele, nATakiyA bhalAbhAlA vacane bole che te vakhate vAkyabANanA anusAra kula gaNAya. prasaMga, Apatti vakhata vAkya nIkaLe tyAM kula oLakhANuM. hInanuM AlaMbana levuM na joIe vAkayabANa choDe tyAM oLakhAya. zrAvake maravA vakhate upavAsa choDe nahi, pArakAnI zaramathI vagara bhAve karavuM te vadhAre muzkela. vagara roSe bhADuM khave te kayAM sudhI pahoMce? kuragaDucha khAtA hatA ne? te vakhata zuM pariNAma thAya ? khAvAnA vicAro thAya. tuM je DAhyo hoya te pApIonI vAta cheDI 2. eka zAhukAra che. bIjAe cerI karI. tene atyAra vagere che. cerInI vAta jANI che tethI prasaMga Ave era banavAne. corInI vAta jANI dhikakArathI. prasaMga Avyo to eja rItie corI karanAro thavAno. sarvapaNAnuM sthAna vItarAgapaNumAM rAkhyuM te vyAjabI che. vItarAga thayA vagara badhuM jANe te nakheda nIkaLI jAya. savajJa na thAya tyAM sudhI pApInI paMcAtamAM na paDa ! pratyekabuddhone aMge kharajavAnuM rAkhyuM. rAja cheDAyuM, pATa cheDAyuM paNa kharajavAnuM na choDAyuM. trIjAe kahyuM, pArakI paMcAta na choDAi, badhuM bAyuM, vicAro ke pratyeka buddhane mATe A dazA to ApaNe pArakI paMcAta vinA bIje dhaMdhe na karIe te dazA zI? vagara raye bhADuM kharace che te jyAM sudhI pahoMcavAnuM? pArakI palejamAM paranA pahera thaze zuM ? je adhikArI heya, pite tare ne bIjAne tAre tene e kAma se!i tuM to pite taravAnI muzkelIvALe che. kUtare tare paNa hakatA tare. baLada vagerenI peThe baMdha moDhe tare nahi. pitAne taratAM Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThAvanamra ] sthAnAMgasatra [ vn meDhA phATI jAya teA vaDevA taiyAra thAya zAnA? peAtAne muzkelI tyAM pArakI paMcAta kayAM kare ? vAta tAravAnI kare paNu dekhe te choTA nathI, viniyeAgabhAva je pAMcamA bheda temAM e dazA che ke mAruM maLeluM e duniyAne dauM, e dazAvALA gaNavara mahArAjA gaNadhara pe te De, sAtame lAM khAta, paNu rastA batAve mekSa sudhInA, vaLajJAna sudhInA. mane maLeluM, AkhA jagatane uM. mate na maLeluMya jagatane maLe DhA sAru, te gaNudharA cauda pUrvA, agA race temAM navAi zI? meAkSanI taiyArI mATe cauda pUrvA, agA racyA. AcArAMga, yaMgaDAMga, ThANAMgajI racyA. rahema vinA rahemAna kevI rota thayA? pahelAM hiM'savirati prema jaNAvI ? jamatanA jIveAnA duHkhAthI trAsa, kAine mAratAza thAya tyAM sudhI vrata, sata AvavA muzkela. prANI upara dayA te badhAnI jaDa che. musalamAnAe devanu nAma rahemAna rAkhyu. kAma karavAnu thatu rahema najara tA rahevI joIe. rahema vinA rahemAna kevI rIte thayA ? praOAtipAtaviramaNa upara jyAna na rahe te tattvavyavasthA UDI jAya, sAMkhye e eka ja vastu palaTAvI. asnAna, snAna enA palaTAmAM badhu palaTAI gayuM. Azrava vagere badhu palaTAi gayuM. naiyAyikAe praznarane kartA mAnyA tethI badhu palaTAI gayuM. te kema palaTAyu te aMge. vyAkhyAna 59 kUvAnI chAMyaDI temAM keTalA bese ? zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAje bhavya jIveAnA upakArane mATe zAsananI pravRtti mATe, grAsananA hitane mATe ane mekSamArganA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratimAla pAmyA ane pravrajyA pAmyAnI sAthe ja ApaNane bhAvanA pAMca bhe Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 ] sthAnIMgasUtra [ vyAkhyAna jA-yA. jenA vinA dhama kriyA 60kriyA gaNAi. keTalIka drakriyA dANuAnu` kAraNu. dravyakriyA e bhAvikrayA nathI paNa bhAvakriyAnuM kAraNa jarUra che. tevI drakriyA DhAya te calAvI leya. haribhadrasuri kahe chejemAM praNidhi vagere bhAvA nathI te bhAva vagaranI krimA. jene vyakriyA kahIye chIe te bhAvakriyAnA kAraNavALI nahi. te tuccha, apradhAna drakriyA. bhAva na Ave tyAM sudhI kAI paNu pratti te badhI tuccha. A muddAthI gaNudhara pratiSedha pAme, pratrajyA pAme ke tarata e vicAra Ave ke AkhA jagatane sanmArge krama lAvI zakuM, kASTa kALe ekathI mAkhu jagata sArA mArga lAvI zakAtuM nathI. paropakArI vaidanA * vicAra| rAgane jagatamAMthI kADhI nAMkhavAnA hAya che. jo ke rAJa jagatamAMthI jateA nathI. tevI rIte ahI' upakArI gaNura mahArAkhane upakAra e ja hAya ke jagatamAMthI kramane kADhI nAMkhu, parApakArI vaidanA vicAra sarvathA rAga kADhI nAMkhavAnA hoya che. patimAtra, pratrajyA maLyA ke jagatamAMthI krama kADhI nAMkhuM' e vicAra gaNudhara mahArAjAnA haiAya che. kUvAnI chAMyaDo, temAM keTalAM bese ? jete sAdhana sAmagrI na maLI hAya te gatanA uddhAra vicAre temAM vaLe zuM? zAstra-dhano parIkSA dayA upara rAkhI gaNadharanI sthiti-bhagavAnanA vAsakSepanI sAthe gaNadhara nAmakanA uyane lIdhe saMpUrNa cAra jJAnavALA, sAdhanasaMpanna thayA che. nimaLa vicAravALA manuSyane sAdhana maLI jAya teA krAya thavAmAM zI khAmI rahe? niSThA, sAdhana jenI pAse hoya te kema prayatna na kare? gaNudhare pratimASa ne pratrayAnI sAthe cauda pUrvI ane bhAre aMganI racanA karI temAM AcArAMgamAM AcAranuM, sUyagaDAMgamAM vicAranu ane ThANAMgamAM padArthanuM vagI karazu karyuM. temAM pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAtraae jaNuAvyAM. temAM paheluM savathA prANAtipAtathI viramavuM. duniyAmAM peAtAne naDatuM khelAya eTle te vAtane dabAvavA mAge. Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgaNyAmaM ] sthAnoMgasUtra [ 33 cerInA niSedha thatA hAya tA cArane thAya ke TUMkuM thAya te ThIka. dUSaNa dekhADAya to tene game niha. jenA taraphathI yAnuM pAchu thAya te kyAthI dUra rahevAvALAne ThaMcatuM nathI. je mANasa je vastuthI dUra raheze| hAya, tenA thI na DhAya tene te vana game nahI. dayAnA upara jenuM dhyeya nathI tevAne dhyAnuM adhika varSoMna thAya te du:khavAvALuM thAya che. mA pAkArIne nakhAda vALyuM' ema lAkA khele che. e zabda sAcA che ke kheATA te pachI vicArIzuM paN yA emane khaTakI che. yAne duSita kema karAya ? hi'dustAnanu rAjya dhyAe kheAyu' ke laMpaTapaNAe! pahelavahelA savanAnA paga pRthvIrAja cauhANunA vakhatamAM. jyacaMda rAThoDa jaina na hatA. e khete adekhAi zAnI? sayukatAnI. strIe dATa vALyo che. annAye dATa vAnyA che. te lIlAmAM levAI gayelA te melI zake tema te nAMkhyuM. yAnI upara, emAMthI e jaina nathI, yAne aMge rAja gayu` nathI. dhyAne khoTI rIte dUSita karavI paDe che. kemake dayA khaTakI che, tethI achate| dveSa nAMkhyA jaina upara. chatAM DhASA khaseDayA. vyA, dayA, dayA, pAkAre paNu nyAya, nIti na sAcave. nyAya sAcavavA nahi evuM kaMSTha zAstrakAranuM pharamAna nathI. dhyAne, natine khATa nAme vageAvavI che tethI. 'ttanuM talav dhIrmAMdha' satya eja utkRSTa-- jJasthAna prama tinyam' satyathI vegaLA javuM nahi. yA paLeA ke na paLeA paNa satyathI vegaLA javu' nahi. satyane pakaDI rAkhyu. A vicAraze te mAlama paDaze ke dhyAnA dIlane dhAraNa karanAra kAi hoya teA te jena zAsana che. zAstranI dhamanI parIkSA yA upara rAkhI. ahiMsA na hoya tA anAja vagaranI vADa pahelu' vrata dayAnuM, anAja tarIke pahelu' vrata, bIjA tratA vADa tarIke, haribhadrasuri * asyA: sarakSanAthe satyAvi ' ahiMsAnA 13 Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pAlana mATe atyAdi vate che. ahiMsA na hoya te anAja vagaranI vADa, satyanuM rakSaNa karavuM che, paNa kayAre? ahiMsA rahelI hoya te. ahiMsAnuM mukhyapaNuM traNa prakAre. vacana, vartana ane vyavasthAthI mukhyapaNuM. jagatamAM je utpanna thAya tene to utpanna karanAra hovuM joIe. utpanna karanArIne mAtA tarIke gaNavI. dharma e paNa utpana thanArI cIja che. dharma anAdinI cIja nathI. AtmAnI apekSAe anAdinI cIja nathI. anAdine adharma che. dharma e navI utpanna thavAvALI cIja. dhamanuM UMcAmAM UMcu phaLa AtmAne kamarahita karavo anAdi adharma kema? te na mAnIe te dharmanuM vAstavika phaLa nahi. dharma karIne zuM karaze ? dharmanuM UMcAmAM UMcuM phaLa AtmAne karmahita kare. dharma anAdine heta te UMcAmAM UMcuM phaLa maLI gayuM hota. te phaLa maLI gayuM hota to AvI dazA thAta nahi. dharma karyo chatAM UMcAmAM UMcI maLelI dazA cAlI jAya che. dharmanuM phaLa avyAbAdha tarIke jANe te khoTA Thare. dharmanuM phaLa yathAsthita rahe nahi. te mATe anAdi dharma hato ema kahI zakIe nahi. dharmanuM phaLa, sihanuM svarUpa palaTAI jAya. vagara kAraNe karmabaMdhana thavAnuM mAnavuM paDe. vagara kAraNe karma baMdhAya nahi siddha thayA pachI karmabaMdhanuM kAraNa zuM? mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga nahi tyAM karma baMdhAI jAya te kevI rIte mAnI zakAya? anAdinA mithyAtva vagere chatAM anAnuiM baMdhana khaTake che. vagara kAraNe karma baMdhAya nahi. vagara kAraNe karmabaMdha mAnI laIe te dharmane kAraNe melI, daIe. AnAthI nirjara karIe paNa vagara kAraNe karma bAMdhavA e mAnavAmAM Ave te dharmanuM prayojana nathI. mATe vagara kAraNe karmabaMdha mAna paDe. dhamanI dazA anAdi mAnIe Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasAIThamuM ] sthAnAgasarA [35 te sihapaNuM nakAmuM mAnavuM che. dharmanuM phaLa nakAmuM mAnavuM paDe. anAdi dharma che ema mAnI laIe to! anAdithI dharma che tema te mAnI zakIe nahi. jayAre AtmA anAdi, ajJAnI hoya te ja jaMjALamAM gUMthAya, jJAnI thaI gaye to jaMjALamAM gUMthAya nahi. saMpUrNa jJAnI thayA pachI AtmAne ajJAnI thavAnuM nathI. mAnI na thaye heta to kamanI jaMjALamAM jakaDAI jAta nahi. saMpUrNa jJAnI karmabaMdhavALA hoya nahi dharmane anAdi na mAnI zakIe tyAM sudhI AtmAne anAdine adhama mAna. mithyAtva vagere kamADanAM phaLa che- ajJAnI hato teTalI vAta to kabUla karavI che ne? atyAre cihane zuM che? vaizAkhamAM kerI dekhIe pachI A jhADa aba che ema kahevAmAM Acake Ave kharo? tevI rIte anAnane, aviratine, kaSAyane jyAM pravAha dekhIe tyAM saMsAra A pravAha bharelo che te kahevAmAM AMcake karyo ? pratyakSa phaLa dekhIe tyAre jhADane e nAme kahevuM temAM vadhe zuM! mithyAtva vagere karmajhADanAM phaLa che. karmanuM jhADa nakakI karIe to be vastu jarUra mAnavI paDe, phaLa paNa anAdinuM, jhADa paNa anAdinuM. pahelI kerI ke pahele Abe ! cUpa. nathI kerI, nathI abe. beya pravAha anAdinA che. temAM pahelI kerI, pahele AMbe ema na kahI zakIe jhADa kayA geTalAthI thayuM te mAlama nathI karI kayA jhADe UgelI te mAlama nathI. A jhADa A kerI joIe chIe. A kerI sivAyanI kerIe jatA nathI. akakala je gharANe na melI hoya te kahI zakIe ke A jhADa geTalAthI thayeluM. goTale jhADathI thayelo. pralayakALa vakhate bIja to rahe che. na rahe te devatA lAvI zake che. utpanna karyAthI thaze ? A AMbe, A karI dekhIe chIe. pahelAMnI kerInI khabara nathI, kerI ane be be paraspara kAryakArabhAve Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna rahyA te vastu anAdinI mAnavI paDe pahelo jo kAI levA jAo tA, pahelA AMkho laIe te vagara kAraNe banelI cIja mAnavI paDe. kuMtAthI lakhAya paNa hAthIthI mAravA javAya nahi pahelA kukaDI ke iMDu ? paraspara kArya kAraNubhAva che. kukaDI vagara iMDu nahi ane IMDA vagara kukDI nahi, kukaDInI jema krama e ja phaLa rUpa te krama e ja kAraNarUpa che. je jagatUkartA mAnavAvALA che tene mATI paMcAta paDe che. jagA kartA mAne tene kahI zakIe ke duHkhatA krartA paramezvara ? tevAne namaskAra tA dunanA jevA thayA. tevAne tA nava gajanA namaskAra. mane pahelethI UMdhe mAthe, savA nava mahinA, gadhAtI ane adhArI jagyAmAM rAkhyA. meM zuM zvaranuM bagADyuM hatuM ? me Izvaranu` mamADyuM nathI. izvare mane duHkha dIdhuM. azvara uttama vyakti ema teA mAnavuM paDaze. dhama vyakita che ema teA kAi mAne nahi. uttamAttama vyakti DhAya te cAhe jeTalA gunA mApha karavAnI pharaja che. gaI gujarI bhUle ne mApha kare, uttama manuSyathI karyo pramANe phaLa apAya nahi. kUtarAthI bhasAya paNa hAthIthI mAravA javAya nahi. jo uttamAttamapaNuM hAya teA eke gunAnI sajA na thAya. uttamane tyAM sajjaneAthI thatA gunhAnA hisAba nahi. badalAnI buddhi vALA gunhAnA hisAba rAkhe paNa tene uttameAttama kahI zakIe nahi ke je nukazAna cu' yu" te tapAse. ciMtavana na AAvavuM joie ke eNe mArUM bagADyuM. Akhu jagat duSTone aMge udAsInatA rAkhavA baMdhAya. dheArI duSTone zikSA karavA taiyAra thAya mAbApa je vakhate uMmaralAyaka thAya. te vakhate khAsa khAya che, ne heta kare che. gunhAnI mAphI Apata hAya tA du:khI na rahe, gunho ryAM, tA paNa mArI. mANasanu me kUtaruM cATI jAya te| kUtarAnuM mAM cATavA javuM? khasI jAe, paNa mAM tA na caTAya, sajA te na karAya. ajJAnI chekarA kAMi karI jAya tA dheAla nathI marAtI, nIti che. ajJAnIne aMge kAyado paNa bacAva Ape che, na Ape tevA prazvane nathI rAkhavA. ApaNA te karA Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamaNusAThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 357 vacce vIsa-pacIsa varSoMnu AMtaruM jyAre ApaNA te izvara vacce hajAro varSanuM AMtaruM, uttama puruSe mAphI ApavAnI hoya, dazAne aMge karyuM tene teA madhyame paNa mArI ApavAnI hoya. jaMgalI rAjyA khALakane sA karatA nathI. sarakAra agara kAI rAja AkhA rAjyane nyAmane raste calAvavA mAge, paNu temAM zakita nathI. ceorI baMdha karavA mAge che paNu zakti nathI. izvara jo nyAyAdhIza thaIne besate hAya tA zvara adhaLA che. enI zakita ajJAna TALavAnI che ke nahi? kA zakata. sarva zakitamAn kaheA tA jANIjoine ajJAna rahevA dIdhuM che. ajJAna TALavAmAM, kama' TALavAmAM izvaranI zakita nathI, pApA karyA te vakhate U~dhI gayA hatA ke zu? pApa karatI vakhate jo jJAna hatuM te| baccuM hAthamAM charI le, khabhAmAM khesavA jAya teA kahe "are, mArA dIkarA !" kahe te zuM kahevuM? rekI devAnI zakita che chatAM zake niha te| zuM kahevuM ? izvarapaNuM karyuM rahyuM? pApa karatI vakhata pApa karIe te jANe che ke nahi? pApa rokavAne zaktimAna hoya teA pApa na rekAyuM tethI gunhegAra. vaLagyA pachI chUTavu muzkela dharma vyasana che. vyasana vaLagatAM vAra lAge che. pahelAM bIDI pItAM cakarI Ave che, vaLage che. pachI te vagara cAle niha. dhama levA muzkela cIja, vaLagI jAya pachI chUTavuM muzkela. bALapaNuthI gaLathUthImAM AvI gayuM tene khIjuM dhyAna na Ave. pApa karyuM" te vakhata jAgatA hatA ke nahi? te vakhata rAkavAnI pharaja hatI ke nahi? eka anumAna kare te pahelAM hajArA anumAna tuTI jAya have mULa vAta para AveA. pApa karatI vakhata izvara jANe che, te rAkavAnA prayatna karatA nathI, te te gunegAra che. chekarA charI khAsavA taiyAra thAya, paNu "mA" zakatI nathI, te mekANu mAMDanAra mA jevA izvara che, je duniyAne bahekAvavAne dayA zabda rAkhI mUkyA Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna che tema A leke e zabda rAkhI mUko ke "koI vastu hoya tene karanAre have joIe." Izvarane karanAra joIe ne? nathI. kAraNa te anAdi che. te utpanna thayeluM jyAM rahyuM ? jagatane jIva Ikiya vagara jANanAro nathI. Izvarane keTalI iMdriya che? sampatita karanAre lakhyuM che ke eka anumAna kare te pahelAM hajAro anumAna tuTI jAya. kAryanuM anumAna pakaDavA gaye, keTalI lAta vAgI tenuM bhAna nathI. mahApu pakaDavA jevuM thayuM. adhama anAdi che, dharma nahi- phaLa ane kAraNe be cIja che. ene svataMtra, anAdi mAnyA sivAya aeke nathI. devadatte yAdatane dhela mArI. je cIja bane che te badhI pahelAMnA phaLarUpa ane AgaLanA kAraNarUpa bane che. azAtAvedanarUpe phalitArtha. je kAryarUpe gaNIe te ja kAraNarUpa. je kAraNarUpa gaNIe teja kAyarUpa. cAhe hiMsA vagere kAMI paNa kamabaMdhananA kAraNe. pahelA bhAvanA kAraNa e ja phaLa, phaLa eja kAraNa hoya te anAdi mAnyA sivAya chUTako nathI. kAryakAraNa paraspara hoya to vastune anAdi mAnavI paDe. mehanIya, mithyAtva le. mithyAtvanI pariNati mehanIyane lAve. AveluM mehanIya mithyAtvanI pariNati kare. anAdina A jIva adhamI na hoya tene mithyAtvane prasaMga na hoya. tyAre karmanA phaLe ApaNA AtmAmAM dekhIe chIe; kaSAya ApaphAmAM dekhIe chIe te anAdithI ApaNe kaSAyavALA chIe. karmane phaLa eka A kaSAya kayAre AvyA? kapAyamoranIya AtmAmAM jAgatuM hatuM. kaSAyo karyA tyAre kaSAyamohanIya AvyuM. atyAranI pariNati kahI Ape che ke huM anAdi kaSAyavALo chuM. dharmane anAdine mAnIe to dharma phaLa denAro na thAya. siddhanuM svarUpa bagaDI jAya, karmabaMdhananA kAraNe DI jAya, mATe adharma anAdine che. dhamanI mAtA jayaNA anAdinA adharmane utpanna thavAnI jarUra nahi. je paraMparA Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNusAmu ] sthAnAMgasUtra [ 359 rUpe anAdi hoya tene utpanna thavADuM na hoya. vyaktine unna thavAnu hAya mAbApa vagara rA thayA karyAMthI ? manuSya vyakita tarIke utpanna thAya, nAza pAme che. pravAha tarIke manuSyanI peDhI cAlyA kare. peDhI anAditI. manuSya janmavAvALA, maravAvALA, dhama nA bhAga thavAvALA, nAza pAmavAvALA. adhama kAyAgnithI baMdhAvAvALA che. pravAha tarIke anAddhi che. dharma manAdinA kAi AtmAmAM nathI. dhama e vyakita tarIke utpanna thavAvALI cIja, paraMparA tarIke upanna thavAvALI cIja. A hAvAne lIdhe kahevuM paDayuM ke dharmanI mAtA krANu ? jayaNA. dha utpanna karanAra jayazuA. utpana thayA, mAtA marI jAya te vakhate baccAnI zI dazA ? utpanna thayA pachI mAtAthI ja pANu. dharmane pALI pASIne meTA kare che. kANu ? jayAM. pAlana karavAmAM pAchu vagaranuM pAlana heya teA te pAlana vAstavika gaNAtuM nathI. te mATe baccAM paDI na jAya, baLI na jAya, e mATe dekhata rAkhIe. nahiMte te peNu naha. poSaNa vagaranuM pAlana e pariNAme vya. dhamane jayAe utpanna karyAM, pAdhyeA. enI vRddhine karanAra yA. jayazuA e jaekAMta sukha denArI. A upadeza tenuM nAma zuddhi chatAM utpanna thavAnA sAdhanA, pAlananA dhanA na hoya ane pASaNanA sAdhanA na hoya te| pAlana, pASaNu ane vananI vAte kare te zA kAmanI? dharmakriyA jagatanI adhAnI che. ekendriya jIvane haNyA, saTTo thayA, kilAmAya thai tenI mAphI cAhuM chuM. tevuM eka paNa dha'mAM lAve. trasane jIva tarIke tA mAnelA che. tenI dharmakriyAmAM jIvAnI thayelI virAdhanAmAM pazcAttApanuM sthAna nathI. jayaNA dharmAMte utpanna karanArI, paNa jyaNAnu ja ThekANuM nahi. pAlana dekhIe te! nahi. jayaNAne e lAkAe ja sAcavI che-- saUTTo na thAya tene mATe kema cAlavuM, virAdhanAnA prasaga krama vavA ? virAdhanAmAM kema bace temAMnuM kAMi nahi. e jayAne Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna utpanna karanArA AcArA, upakaraNA ane rItabhAta kAi jagA para nahi jayaNAnI utpattine aMge enA AyA, upakaraNA ane rItabhAta. e kahI Ape che ke yaNAne e leAkAe jALavI che. prANAtipAta viramaNu upara dhyAna daine tene AAdhAre ka, chedu ane tApazuddhi. sAMkhyane sa karatAM snAna mIThuM lAgyuM-- bIjAne mA kaDavI lAgI ke khaseDI mUkI ? sAMkhyane aMge yA kaDavI lAgI na hatI. paNa sava karatAM snAna mIThuM lAgyuM. tethI snAnanuM dhyeya thayu. zaucane dhyeya mAnavAmAM Ave te dhyeyane bAdha karanArI cIja khAdha karI nAMkhe. zaucadhama mAnatAM je ADu' Avyu te khaseDavu paDyuM. jIvAdinA vicAra| khaseDavA paDayA. naiyAyika ane vairoSikane eka ja vastu rahI. izvaranA nAme peTa bharavuM. bairIte garbha rahe tyArathI IzvaranA nAme tyAMthI lAgA thAya marI jAya tyAM sudhI, maryA pachI zayyAnA nAme lAgeA thAya. izvaranI bAMhedharI nIce mAla bAMdhavA che. IzvaranA nAme raLavAnu` che. mA buddhi thAya tyAre Izvarane kartA TharAvavA. izvarane ka na mAne te| :garbhathI mAMDIne maraNu sudhI peTanA peSaNe! ravaDI jAya, izvarane peTa pUravAnA sAdhana tarIke gaNI levAmAM Ave te zvarakata sAdhya rahe. tyAM tattvavyavasthA gabaDAvI devI paDe. zvarakatRtvane aMge kaSa, cheH kAMi aMze hatA te na rahyA te agre. vyAkhyAna 60 dharma akhUTa khajAnA sutrakAra mahArAjA sudharmAMsvAmI gaNudhara mahArAjAne bhavya veAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane me kSamAnA pravAha satata vakretA rahe te mATe pratimASa pravrajyA pAmyA ke jamatanA sava jIvene mane maLyuM te tatkALa kema maLe ema thayuM. sAmAnya niyama che ke caLelI cIja bIjAne devAnA vicAra catA nathI. gaba - Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAiThamuM ] sthAnoMgasUtra [ 31 lAmAMthI aMza ja devAnA vicAra thAya, jagatamAM se| maLe teA agniyAra bhagavAnane caDAvuM. bhagavAnane nAme mAnatAe karAya te keTaluM kharAkha! te se| de tyAre agiyAra devAnA tenA atha zA ? ahIM A sthiti, tA maLelu' badhuM devAnuM mana thAya karyA ? dravyavastune aMge vicArIe tA maLeluM badhuM devAtu nathI, pazu dharmAMnA mAga mAM AvelA maLyuM. eTalu' badhuM devA taiyAra. emAM duniyAmAM te maLelu' devA jAya te khUTI jAya. dhamA mAM e adhikatA che ke maLelu` detAM khUTe nahi. dhama akhUTa khajAne che. detAM jAva, kadI khUTe nahi, eTalu ja nahi paNa deta ja vadhe. vadhavAne khIjo rastA ja nahi. kaThThaNumAM bharavAthI khADA dekhAya, ahI kADhavAthI TekarA dekhAya. na kADhe te khADe te kADhe te Tekare dekhAya. bIjAne dhama' samajAve tema tema vadhAre dhama thAya, AthI zakita vagaranA na samAvI zake ane te dhama na DhAya, paNu te mata kahevAya. mUkakevalIne dezanA devAnA adhikAra na hAvAthI bIjA tenAthI na tare. e vAta kharI, e chatAM AtmAnI pariNita AkhA jagatane uddhAravAnI-dayAnI. dhyA vagara emanI pariNati na DhAya. duniyAdArInA kAryo kudsa meLavIne jyAre dhanA kAryA phurasada maLye-- gaNadhara mahArAjAne prAMtoSa ane pratrajyA sAthe duniyAne vicAra. pAmelAnuM jatana karavAnuM, ane AthI pratrajyA sAthe ja jagata sAme joyuM. mArI aMga ane cauda pUrvanI racanA te ja vakhate, nahitara tatkALa karavAnI jarUra na hatI. badhuM racavuM paDayuM tenuM kAraNa ? pAte pAmyA ane jagat sAme dRSTi karI, tema tI karI kevaLajJAna pAme te paNa jagata sAme dRSTi. aDe!, asa MgI jIvAne peAtAnI dazAne khyAla nathI ! tevI rIte A duniyAmAM sarI gaNuAtAne paNa zAstronI apekSAe rahevAnA haka ne ? janmamaraNanA killA vacce keda paDelAne bAra dekhavAnuM hAya naDhuiM. kedIe--jagatanA jIve bicArA Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36ra ] sthAnAMgasa [ vyAkhyAna janmathI mAMDI maraNa sudhInI vAtane ja vicArI rahyA che janme tyArathI mAbApa, mAstara, zeTha, kuTuMba kabIlo, paise, zarIra-A sivAyanA vicAra A jIve maraNa sudhImAM kayAre karyA ? cAhe manuSya he ke jAnavara , pelI bAjunA vicAro enA magaja mAM AvyA ja nathI. kahe ke te meTo kedI. jagatanA kedIne kedanI bahAra dekhavAnuM na hoya, paNa tene vicArazreNI to hoya. kedanI bahAra to vicAra karavAnuM hoya che. A te e meTA kedI che ke Ane enI bahArane vicAra karavAne heto nathI. bhagavAnanuM zAsana pAmelAo paNa A vicAratA nathI ke huM kayAMthI Avyo ne kyAM javAne ? huM kayAMthI mAla lAvyo ne kayA bajAramAM vecavAne te paNa vicAra karato nathI. baMdara upara Utarelo musAphara AgalA baMdarane vicAra karIne Utare. A saMsAra samudramAM manuSyabaMdare Avyo ne kaye baMdare javAne te vicAra karatA nathI. jyAM janma, jarA, mara ane dharmakAryanI vAta Ave tyAM "kurasada nathI" AvA zabdo bolIe chIe, jhaverI pAse hIro laI koI Avyo to doDhIA mArI pAse nathI ema kadAca kahe, te cUke che. tema ApaNe dharmanA kAryone pharasadanI cIja che tevI chApa mArI. phurasada levAnI nahi paNa phurasada heya te karavAnI. A dhama cIja bInajarUrI eTale kurasada heya te karavAnI, dharmanI kiMmata keTalI gaNIe chIe te haiyAmAM hatuM te heThe AvyuM. vevAine tyAM koI mAM hoya ke ghera putra mAMdo hoya to phurasada nathI tema belAya che? tyAM purasada meLavAI. duniyAdArInAM kAryo purasada meLavavAnuM sthAna, A to phurasada maLyAnuM sthAna. eka sadamAM keTale anartha thayo te dhyAnamAM le. athata pUrvabhava saMbaMdhI, bhaviSyanA bhava saMbaMdhI vicAra kare te badhA purasadiyAM kAma che, jarUriyAto nahi, paNa haju phurasadiyAMya kone thayA ? jenI dRSTi e tarapha gaI che paNa saMjJA nathI ene. tethI e bAbatano vicAra karyo nathI. eka manuSya ahIM eka jagAe vAraMvAra athaDAyo te akhanuM kAma na karyuM te adha gaNAya. Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 363 zAstranI apekSAe janmamaraNanI bhIta bahAranuM jovAnuM | mana thAya te saMsIzAstrAra saMsI kone gaNe che ? janmamarAnI pahelA ne pachInA vicAre jene Ave te ja manavALA, bAkInA badhA ja dravyathI manavALA hoya, tathI sarI paDyavALA hoya, paNa zAstrakAra temanI gaNatarI saMdIpaNAmAM nathI rAkhatA. mananI apekSAe mana na pAmelA badhA asaMsI. tema zAstranI apekSAe janmamaraNanI bhIMta bahAranuM jevAnuM mana thAya te saMsI. janAvaramAM dIrghakAlikI saMjJA che- saMjJA traNa che. 1 hetuvAdopadezikI, 2 dIrdhakAlikI ane 8 dRSTivAdopadezikI. janmamaraNanI bhIMtamAM kANuM pADe te daSTivAdapadezikI saMjJAvALe, asaMsI cho AgaLapAchaLanI vAta na samaje, paNa pitAne khorAka, pitAnA dara pite samaje. ThANe ahIthI upADI kIDI daramAM laI jAya te hetuvAdo pardezaka saMzA. zarIranA pAlananuM jJAna che te pUratAM te saMsI che. lAMbA bhaviSyakALanA vicAro tene na heya. jAnavara-gAya, baLada, gheDa tevAne pAMca mahinA tamArI pAse rAkhe to bIje varase maLe to oLakhe eTalI bhUtakALanI saMjJA che. janAvaramAM dIrdhakAlikI saMjJA che. e saMjJA mAtrathI zAstra daSTie so gaNAvavAnA nahi. kaheze kharA ke mokSamArganI apekSAe e be saMrI nahi. A bhavanA, bhUta ke bhaviSyanA cAhe teTalA lAMbA vicAra Ave to paNa te dharmamArgamAM saMsI nahi. rarIrAdi e karmanAM cAMdAM che- mekSanA mArgamAM saMsI kayAre ? bhUtakALamAM thayelI rakhaDapaTTI ane bhaviSyakALamAM thavAvALI rakhaDapaTTI AlamAM Ave tyAre tene saMsI gaNe. tyAre te daSTivAdopadezikI sattAmAM Ave, A vAta jyAre khyAlamAM Avaze tyAre ja sudharmAsavAmIjIe prathama DhaDho e A ke prathama satra-bAra aMgamAM prathama aMga, temAM prathama adhyayana, temAM Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna prathama uddeza ane temAM prathama sUtra te-asthi ne AyA jIvavAC nasthi ne AyA jIvavAva'. keTalAkane khyAla nathI ke mArA AtmA krama AdhIna thaI janma bAMdhatA cAlyA jAya che. A jANukAra prathama thAya. ekathI ja karADa che. ene vadhAryA jAo te karADa paDeAMcaze. 9999999 mAM eka umerA tA karAya, tema prathama sUtra evuM apAyuM. tA A sUtrane saMskArita, praSullita karAM teA zAkhA siddhAMta tarIke thai jAya. janma karatA ahIM AvI gayA che. samyaktva, vairAgya, cAritra AvI jAya ane jo upallu' sUtra asIlanI jokhamadArIe kadAca vicAyu` hAya, dRSThi jaNAya anvaya.' e gAthA badhAne AvaDe che, paNa badhuM vakIlAta jevuM. zAstrakAra kahe che, hu... A dvArA kra` badhuM chuM' e vicAra keTalAe karyA ? A adhA zarIrAdi e karmonAM cAMdAM che. zAstrakAra ApaNI jokhamadArInA mAtra ArIse che * navatattva bhaNe che, mAne che, vicAre che SaNa zAstrakAra kahe che AvA chuM e dhAravAnI vAra thAya che. zAstrakAra AzravanA dvArA he te bhaNavA, mAnavA, khelavA taiyAra chIe paNa huM Ave! chuM e nathI vicAratA. ArIsAmAM kayuM rUpa ? arIsAmAM jagatanA rUpe rUpa. bilDIga sAme dharIe te| bilDIMga dekhAya, zASakAra ASaNI jokhamadArInA mAtra rise che. e emanu'nathI kahetA paNu ApaNuM kahe che. jagatamAM jIvA tene khetAlIsa bhede kramabaMdhAya te jaNAvI rahyA che. huM khetAlIsa ztrAzravathI bhAre tha` chu. e vicAra AvatA nathI. vakIla khelye te asIlanA jokhame, tema zAstrakAra jagatanA jokhame khAlA emAM vicAre, mAtAne je baccAMnu hita DhekhAya te vAMjhaNIne na kaeNkhAya tyAre pApanA keTalA bheda ? peAtAne lAgatA pApanA, AzrayanA bhede vicAravA nathI. AtmAne enI sAthe joDaye| nathI. AtmAnI jokhamadArIvALuM tattvajJAna thayuM` nathI. kaMika nyUna dasa pUrva bhaNI jAya Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 35 ne samati na thAya te kema bane? aSTa pravacana mAtAnA jJAnavALAne samakita thAya ne Ane kema na thAya? pitAne AtmA AzrayathI, pApathI bhAre thathA te keNa gaNatarI gaNe che ! baccAMvALI mAtAne je baccAnuM hita mAlama paDe te vAMjhaNIne mAlama na paDe. enI dazAno janetAne khyAla Ave. tevI rIte dasamA pUrvane chelle bhAga evo hoya che ke AtmAnI jokhamadArI vagara mAlama na paDe. kahevAya aSTapravacanamAtA paNa eka isyasamiti pAmanAra vicAre ke eka jIva paNa nIce Ave to mAre jIva bhAre thAya. AvI vicAraNA pUrvaka jaNe to samakita pAmI jAya. huM ja samitinI khAmIne aMge bAMdhavAvALA ne pALavAthI chUTanAre. veTha Akhe sUkSmarUpe bIjAmAM rahI zake che nirvANa pada mAtrane utkRSTa kahI de. eka nirvANa pada mAtra vicAravAthI samyaktva, jJAna pAmI javAya che. cAritranI saMpUrNa dazA dhyAnamAM AvI javI joIe mATe AThapravacanamAtA bhaNavI joIe. bIjI bAju pravacana eTale cauda pUrvanuM jJAna AThapravacanamAtAmAM mAyuM che. cauda pUrva ane agiyAra aMganuM jJAna aSTapravacanamAtAmAM mAI gayuM che, vaDa ATalo meTA ane bIja ATaluM badhuM nAnuM. vaDa ne bIjanuM AMtaruM meTuM che. temAM vaDa Akho sUkSmarUpe bIjamAM rahI zake che, te pravacanamAtAmAM bAra aMga ane cauda pUrva rahe te koI jAtane vAMdho nathI. potAnA jokhame zAstranA vAkyo che. zAstrakAre kahyuM te anuvAda mAtra karavA rUpa nathI. balavAmAM dhyeya paNa eja. mArA AtmAnI dazA jaNAvI che. kapALane DAgha ArIsAe dekhADa, karyo nathI. navatarakAre Idriya, kasAya, azvayamAM betAlIsa bheda AzravanA jaNAvyA. huM spazana, rasanA, ghANa, cakSu ane zretranA viSayamAM hatuM te kama lAge che. te huM jANato na hato te A mahA puruSe jaNavyA. kapALane DAgha ArIsAe dekhADa, karyo nathI. A Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna arIse DAgha thato hato te dekhAze. zAstranAM vacana AtmAnI jokhamadArImAM le te samakitamAM Ave. A upara vicArIzuM to bhagavAna gautamasvAmI vagere meDhe belAve te che AthI kema bole che ? pahelA sUtramAM "vasthi che " mArA AtmA utpAdarUpa nathI. prathama sUtramAM huM zuM karI bolAve che. DhaDho detA tamArA moDhe tamArI pAse bolAve che ke huM AvuM chuM. daSTivAde padezikI saMjJAnI jaDa pitAnA AtmAne oLakhavA mATe janmamaraNanI bhIMtamAM kANuM pADI AgaLa dekhe. bhAva dizAmAMthI Avyo, pRthvI AdimAMthI Avyo vagere vicAra karavAne. ahIMthI AvI kayAM jaIza te paNa vicAravAnuM jaDe kahyuM. ahIMthI evI huM keNu thaIza te vicAra joDe levAne. cauda pUrva ane bAra aMgamAM prathama sUtramAM DhaDhare dIdhe. keza lai be bAju kANuM na pADe tyAM sudhI A zAsanamAM, A mArgamAM ane A dharmamAM AvyA ja nathI. kedIpaNuM maTADe. kedakhAnAnI bhIMta tane bacAvanAro nazo. janma pAmate jIva pahelA bhavanI nItine yAda karI zakato nathI. bhIMtanI vacce purAyale kedI jagatanI pravRtti jANI zakato nathI. varSAnA gajaravathI mera AnaMda pAme, kAgaDAne zuM ? matijJAna enA bhava pUratuM ene heya. have jAya zAthI jJAna AtmAne thayuM che. te jJAna kema gayuM? zarIra badalAvAthI AtmAne guNa-jJAna ne kema gayuM? janmanI e vedanA na hota to te dareka te matijJAnavALA ho, rakhaDapaTTI maTADavA mATe jJAnanA vacana haju parINamyA nathI, te sAkSAta maLe te paNa AvI ja kiMmata karavAnA. AnI kiMmata karaze te nAnI maLyA saphaLa. gopALa gAye carAvA gayo che tyAM paridrutA" kahI muni UDI gayA, A AkAzagAminI vidyA che. dareka kArya karato gayo tema siddhi thatI gaI. gurumahArAja pAsethI "no hiMsAmAM maLyuM che. oha vastunI kiMmata karatA zIkhIe te e navakAra paNa phAyado karaze. vastunI kiMmata nathI Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIThamuM ] sthAnAgasatra [ 367 na samajyA tyAM sudhI kevalI maLe to paNa kaMi nahi. mora bane te varasAdanA gajaravathI AnaMda pAme, kAgaDAne zuM? pitAnuM sAcavI vadhArAnuM karanArA uttama janmamaraNanI bhIMtamAM kANuM pADo !jinezvara kevaLa pAmI prathama jue che ke jagatanA cha kedamAM kallola mAnI rahyA che. mAtAmApa janmajarAmaraNathI pIDAI rahyA che. sanepAta phATI nIkaLe heya tevAne paropakArI vaida dekhe to tenA aMtaHkaraNamAM zuM thAya ? A upakArI mahApuruSa jagatane sanepAtamAM kUdAkUda karatuM dekhe te zuM thAya? A te azaraNe ahIM mAvajata karanAro koI nathI. prAcInakALamAM kolerAnA kesa thatA. gharamAM dasa heya te dasanA khATalA. tyAre phATI nIkaLyo kahevAya. jagata tarapha jJAnI dekhe tyAre jJAnIne zuM thAya ? eka paNa mAvajata karanAra nathI. ahIM jagatanI sthiti dekhe che tyAM janmamaraNathI pIDita azaraNu che. AdhAra koI nathI. A dekhI trilokanAtha tIrthakaroe zAsananI sthApanA karI. jinezvaree kevaLathI jANyA pachI jagatane jovAnuM kAma prathama karyuM. eka ja kAraNa. jenAmAM ThAma adhUruM heya temAM citrAvela pUruM karI de, paNa pUrAmAM paDelI citrAvela nakAmI nathI. AtmAmAM citrAvela dAkhala thaI. dhamamAM saMpUrNa karI nAMkhe. dharma devAnI buddhi thAya te chalochala dharma thAya. ka95nA khAtara kevaLajJAnI te ja kSaNe mekSe jAya to naDatuM nathI paNa jIvyA teTaluM jIvI jANae to jagata upara upakAra thAya. te pramANe heya nahi. tIrtha kara madhyama AyuSyavALA hoya ane kevaLa pachI AyuSya he, mATe tIrthakara mAnIe chIe. levAdevA vagara jagatane uddhAra karavAvALA mATe uttama. potAnuM sAcavI vadhArAnuM karanAra uttama hiMsA eTale maraNa gaNadhara mahArAja pratrajyA pAme te sAthe jagatanA uddhAranuM sAdhana UbhuM kare. AcAra mATe AcArAMga, vicAra mATe sUyagaDAMga Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368] sthAnAMgatra [ vyAkhyAna ane padArthanuM vargIkaraNa karatAM ThANAM banAvyuM. hiMsAnuM duHkha keNe vaThayuM che? ApaNI hiMsA anaMtI vAra thaI haze te ApaNane atyAre khyAla nathI. prANanA vijoganuM dukha dhArI levAya che paNa anubhavamAM koIne nathI. hiMsA eTale maraNa, tenuM smaraNa kare che? maraNathI kare che paNa jJAnathI nahi. anaMtI vakhata ApaNe marAyA chIe paNa sarSathI je Dara lAge te ahIM Atma-anubhavathI maraNane Dara nathI. prANAtipAta viramaNa pApanA daravAjA baMdha karanAra che. prANAtipAta-viramaNa anubhavazanya che, jyAre mRSAvAda anubavavALuM che. parigraha anubhavanI cIja. tene prathama nahi melatA vagara anubhavanI cIja kema prathama mukI? jIvahiMsA kharAba. e vagara anubhavanI cIja. tene apake kema? mRSAvAdAdi anubhavanI cIja. anujavAtAM pApothI prathama haThAve, pachI mRtapApothI haThA Ama ziSya kahe che. have teone guru kahe che, tene pitAne jAuM bolanAro koI mo? cerI karanAra tane maLyA ? eka kharAba strI sAthe asatkArya karanAro maLyo? tAre gherathI badhuM karI gayo. have vAgha tene maLe te prathama zAthI bhaDakaze? anubhava karatAM e zravaNa jabarajasta che. motanuM duHkha zrata che, zravaNa nathI chatAM hAMjA gagaDAvI de che. sAkSAta anubhava karatAM maraNane zruta viSaya jabarajasta che. je bhavAMtara nathI mAnatA paNa vAghathI DarI jAya che. vicAra ke cerathI banAvI gaye tethI badhA karatAM vAghanI kharAbI kevI bhayaMkara lAgI? te prANAtipAtanI viratine prathama levI paDe. jyAre bhayaMkara ja heya te "tame mane girdavAyA' na rAkhIe, ne kuNAvALo vagere kahIe te khALe DUcA jevI vAta thAya. daravAjA baMdhanI vAta na thaI. pApanA daravAjA baMdha karanAra ane ma ritvAyA jemaje che. rAjAI rahANa na karatAM boDIgArDane bacAvanArA kevA? Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAIThamuM ] sthAnamasUtra ( 369 bIjA vra boDIgArDa (Body Guards) che. prANAtipAta viramaNa mahAvratanA bojA mahAvrato te beDIgArDo che. rAjAnuM rakSaNa na karatAM beDIgAIne bacAvanArA kevA hIrAmetInI chUTa rAkhanAre, cerImAM tene prathama moTI corI samajAvavI paDe, mukhya sthAna A. e ja apekSAe zAstranI parIkSA satya, adattAdAna, maithuna ane parigraha dvArA na rAkhI paNa kaSa, chedane tApa dvArA dayAnI mukhyatAe rAkhI. dharmane daravAje-jagatanI mATI cIja sarvasva devA kebala thAya, je potAnuM jIvana bacatuM hoya che. raziyAne kAra meTuM sAmrAjya dharAvanAra paNa matane bhaya lAgyo ke rAjInAmuM ApI dIdhu, irAna, aphaghAnistAnanA zAhe tarata gAdI cheDI dIdhI. rAjAnA moTA khItAba dharAvanAra jiMdagInA jokhama vakhate pitAne jIva bacAve che. ThakurAI sattA karatAM jIva prathama bacAve che. have dharmanI=zAstranI parIkSA dayA dvArA ja thaI. chokarAone skUlamAM mArka (Mark) mAM UtarI javAnuM thAya che, paNa sAthe palaTAI jAya tyAM dhyAna rahetuM nathI. garlayApaNuM chUTI jAya pachI zrImaMtapaNuM Ave te paNa golayApaNuM chUTe nahi. karavuM nahi, maphata maLyA kare te harAmI prAmANikatA AvavA de kayAMthI ? meTA moTA kasabI pAyamAla thayA, pachI saTTAmAM paDI gaye, 5chI harAmane casake paDI jAya tethI tyAM javAnuM mana na thAya. maphatanA malIdA khAvA che tene zAstra-siddha thavA chatAM te raste sUjhe nahi. AvI rIte jIvAdika tattavo jANyA chatAM harAmakhorI sujhI tyAM zuM thAya? izvarakartAnI jaDa kevI rIte peThI te tapAso vaidikomAM ja peThelI te taiyAyika ane vaizeSikAmAM aMkura thayAM. purANa thayAM. dayAnA duzmane thavAthI tatvanI jaDa ukheDavI paDI te sarve agre, Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 61 upakAra karavAnI saMpUrNa sAmaNI chatAM upakAra kare te DUbADavuM sUtrakAra mahArAja adharmAsvAmI gaNadhara mahArAjane bhavya chAnA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane mokSamArgane pravAha satata vaheto rahe te mATe pratibodha ane pravAjA pAmyA ke tenI sAthe ja gaNadhara nAmakarmanA udayathI cAre jJAna maLelAM che. upakAra karavAne mATe je vastu joIe te sarve temane maLelI che. jene upakAra karavAnI saMpUrNa sAmagrI maLelI che tene eka apekSAe ema kahIe to cAle ke upakAra na karavo te DUbADavuM che. jenI pAse upakAranA sAdhane che te upakAra karavAne kaTibaddha na thAya, jenI pAse pUratuM anAja che, dukALa che, pitAnA anAje jeTalAne jIvADI zakAya teTaluM heya chatAM na chavADe te hatyA karanAre gaNuya A smRtivAkya che. gaNadhara pAse jJAna, cAritra ane darzana nirmaLa che. te traNa vastuno khajAne chatAM paNa pote samaje paNa bIjAne samajAvI na zake tema hoya, to tema paNa nathI ! -agiyAra gaNadhare sarva labdhivALA che. AvA labdhivALA chatAM, cAra jJAnavALA chatAM upakAra na kare te svapnAmAMya bane nahi. pratibodha, pravajayA pAmatAnI sAthe ja cauda pa ane bAra aMganI racanA. daSTivAdanAmanA bAramA aMgamAM evI vastu na hatI ke jenI prarUpaNa thaI na hoya chatAM agiyAra aMga judAM kya, kAraNa mAtAe chokarAne mATe aDhAra jAtanI rasoI karI heya chatAM dhAvaNuM bALakane te dUdha pAvuM paDe, mAtAne saMkalpa na thAya ke rasoI karI che, pIe ke na pIe te jANe. tema bAramA aMgamAM sarva aMganuM nirUpaNa chatAM tene dhAravAvALA keTalA? dasamAM pUrvanI vastu dhAravI tenI aMdara dasa zera ghI caTa thaI jAya eTalI badhI majabUta dhAraNuM heya. tevI dhAraNAvALA sarva jIvo kyAMthI hoya ? Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eksaThamuM ] sthAnoMgasUtra dhRta puSpacitra ane dulikA puSpamitra rakSitajInA varSoMnamAM dasa zera thI rAjanuM meLave. te badhuM zrI dulikA puSpamitrane Ape te khAya chatAM dulikA puSpamitra suksalaDI. dulikA puSpamitra bauddha matanA hatA, bauddhane kahe che ke tamArA bhakto sArA nathI tethI lUkhuM pAkuM khAine rahevuM paDe tethI ku la thaI gayA che. ahIM bhakto dhaNA che. eka brAhmaNI jene gala rahyo che. ceDI mukta thayAM enA dhaNI marI gayA che. suvAvaDane mATe majUrI kare temAMthI dhADu ceDuM meLavIne dhI laI rAkhe e zrInI vAkkI phakta suvAvaDane mATe rAkhelI. brAhmaNunI jAta, kAcavALI, vidhavA, rAkheluM suvAvaDa mATe, temAMthI apAya ? dhRtapuSpamitra dharma lAbha Dhe ke pelI bAI vADakI UMdhI vALI de che. ghI lAvI Ape te hu likA puSpamitra vAparI jAya, eka gAyAnA vikalpA keTalA thAya che! pUgata gAthAnA vikalpe! samajavAmAM keTalI muzkelI, mahenata, tenI pUrvanI dhAraNA karavI paDe te vakhate magajanuM zuM thAya? tethI U~caTa thAya. ghera hatA tyAre khAnapAnamAM, gulatAnamAM rahevAvALA hatA. ahI sukAi gayA che. bauddhone ApavAnI chUTa, gAmane pATha karavAnI chUTa, eka mAsa sudhI rAkhyA. pelA ApatA gayA, vadhAre maLA thayA. gurue pUnI dhAraNA baMdha rAkhavA kahyuM. have lakhu pA ApavA mAMDayuM. eka mAsamAM zarIra taiyAra. svAdhyAya dhyAna jainemAM vase che. bauddhonI mAnyatA e che ke manAi bhAjana karIne maneAnu dhyAna karavuM. manehara makAna, zayanAsana hoya tyAM dhyAna sArU thAya. tyAga uDAvI dIdhA. mA batAvavAmAM AvyuM tyAre bauddhone thayuM ke A jaina lekAmAM mAna, svAdhyAya che. bauddha dharmane choDIne jaina thAya che. [ r zuddha bhAva kyAre ? je dasa zera ghI caTa karI nAMkhe evI dhAraNAvALA pUrvanA adhikArI ane tene mATe bAramu... aMga karI dIdhuM, paNa badhA evA Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kAMthI lAvavA ? eka rakhaDayA pAlavatA nathI, tethI khALa, strI, maMdabuddhivALA badhAnuM hita karavuM tethI agiyAra aMganI racanA karavI paDI, je zuddha bhAvamAM Avela hAya. zuddha bhAva tyAre thayA gaNAya ke pAtAne maLeluM khIjAte meLavI ApavA taiyAra thAya. ema taiyAra na thAya tyAM sudhI zuddha bhAva ja thayuM nathI. dareka dharmakriyA karatAM bIjAne vinna na thAya te khAsa jovu joie dareka dharmakriyA karatAM anyane vinna na thAya te dhyAnamAM rAkhavuM. adhI kriyAo--caityavaMdana evI sthitimAM na hovuM joIe ke khIjAnuM DALAya paNa mAre mAruM karavuM ene bhAvamAM sthAna nathI. khIjo kare temAM, khIjAne vidma na thAya te pahele nabare. eka manuSya bhagavAnanI mAMgI racavA gayA. AMgI karatAM peAtAnI pAse sArA ane vadhAre sAmAna che ke nahi ? hAya tA bhale kare. pahelA karanAre mArI AMgI krama khaseDI ? ema thavu joIe nahi. jo pAtAnI pAse nyUna hAya, pahelAnI AMgI suMdara heAya te peAtAnuM emAM geAThavI de. eka pUjana karatI vakhata paNa bIjAne lAbha thAya, bIjAne nukazAna na thAya te dhyAnamAM rAkhavAnu` haiAya. A tA dravyapUjanamAM ATalI badhI STi rAkhI che. upakAranI apekSAe mULanAyakapaNuM mULanAyakajI-tItha karamAM nAyaka kANuM ? kAI nAyaka nathI ane kAi sevaka nathI, badhA nAyaka che. maMdiramAM pesavAvALAnI dRSTi je bhagavAna upara paDe ane AhlAda thAya, te mUrti mULanAyakajI, khIjA daherAmAM e ja mULanAyaka paDakhe mUkAya teA mULanAya nahiM. pahelavahelAM darzana thAya, ahlAda thAya tethI mULanAyakajI. nAyakapaNuM ke svAmIpaNuM nathI. anya dekhanArA, darzana karanArA jIveA lAbha meLavI le. darzana karanArAnA lAbha upara vicAra na karIe tA mULanacakra zabda nakAmA che. darzana karanArA bhavya jIvAte thatA upakAranI apekSAe mULanAyakapaNu' che. Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamu ] sthAnAMgasUtra [ 37- paropakAra karavA te jainadharmanuM mukhya madhu che jainazAsana parApakAramAM jyAM sudhI utare che? jainazAsana maLyuM' chatAM paropakAra na zIkhIe teA jainazAsana maLyu ja nathI. cakSu maLe ne na dekhIe te cakSu nahi. parApakAramaya zAsana maLyuM hAya, parApakAranI muddhi na thAya teA maLyuM e ja kahevuM nakAmuM. gaNadharane sAdhana maLyAM teA pApakAra karavAmAM pAchA paDe zAnA? pA pakAra karavA te jainenI pharaja che, dharmanuM mukhya biMdu che. te apekSAe gaNudhara pratimAdha, pratrajyA pAmyAnI sAthe cauda pUrvI vagerenI racanA kare temAM Azraya nathI. jIvu sane game che, maravu kAine gamatuM nathI, aMgamAM paDelAM-AcAyaMgamAM sAdhanA AcAratI, sUyagaDAMga thI vicAratI ane ThANAMgathI padArthanI vyavasthA. pAMcamA dANAmAM paMca mahAvratA. temAM paheluM mahAvrata sarvathA prANAtipAtathI viramanuM. ahiMsAne prathama sthAna ApyuM. mRSAvAAti anubhavanI vAta na letAM binaanubhavanI prANAtipAta viramaNanI vAta le che. cArIthI duHkha thAya te anubhavanI vAta. meAtanI vAta sAMbhaLelI, mAtanI vAtane anubhava hAya nahi. nAstikeAne emAM pakaDAya che. nAstiA pratyakSa ja pramANu mAne. anumAnane pramANu tarIke nathI mAnatA. tevAte upamAna vagere pramANu hAya zAnAM ? pratyakSa ja pramANu. tene kahevAmAM AvyuM, tuM sApathI Dare che ke nahi ? prANa jAya e tu zAthI mAne che ? sApanA karaDavAthI prANa jAya che te anumAna karavuM paDayuM. tane peAtAne kayAre sApa karaDayA hatA te prANa gayA hatA ? leAkeAnA kahevAthI, sAMbhaLavA mAtrathI Dare che ke nahi ? vAdhathI karelA keTalA dekhyA ? chatAM Dare che zAthI ? vacananA AdhAre, leAkeAnAM vacanA gAya che. lokeAnA vacanA mAnya na heAya te sApathI karaDelA marI gayA hoya te dekhyA sivAya DaravuM nahi. vAthI, sApathI nIDara rahe che ? kema nathI rahetA ? lekAnuM vacana kabUla che te sarvajJa bhagavAnanuM vacana kAla nathI te Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vacane mAnyA sivAya chUTake nathI. sApa karaDavAthI marI javAya e anubhavanI cIja nathI, sAMbhaLelI cIja che. hiMsAnuM duHkha e anubhavanI cIja nathI. keI jUThuM bolIne banAvI jAya e anubhavanI cIja e pahelAM na lIdhI ne vagara anubhavanI cIja prathama kema nAkhI ! bhayaMkara sAMbhaLelI cIjanI je asara te evI jabarajasta thAya ke seMkaDo dekhelI visAtamAM nathI gharanuM nukazAna hoya, mota thayuM hoya te metathI DarIe chIe, maraNa e anubhavanI cIja chatAM eTalI badhI bhayaMkara che ke badhA anubhavo tyAM Dabo jAya che. hiMsA varjavAmAM te kAraNa bane che. sarve jagatanA ja cAhe te Idra heya, cAhe te kIDe hoya te badhAne jIvavAnI IcchA che. koI paNa maravAnI icchAvALa nathI. maraNa ja aniSTamAM aniSTa gaNAya che, tethI mahAvratamAM paheluM maraNa varjavuM te niyamita karavAmAM AvyuM. jUThanI ciMtA bIjAnI sAthe vArtAlApe, maithunanI ciMtA kuTuMba rAkhyuM hoya tene. cerInI ciMtA dhana heya ne. A badhI ciMtA anya anya kAraNane lIdhe che tyAre huM mAruM nahi' te saghaLe vakhata cAlu che, hiMsA na choDAya te zeSa vratane sthAna nathI. kesa khaseDI nAMkhI te ghaDIALa badha keTalAke evA DAhyA hoya che ke jagatamAM hiMsA banatI nathI ema kahe che. AyuSya hoya tyAre ke AyuSya na hoya tyAre mare? AyuSya AvI rahyuM che, te AyuSya evuM banyuM che ke maranArA zuM kare? AyuSya chatAM maravAnuM thAya te AyuSyanI kiMmata nahi. Ayu chatAM marate nathI, AyuSya vinA kaI jIvato nathI. AvuM kahevAvALAe prathama vicAravuM joIe ke enuM AyuSya AvI rahyuM hatuM tenI tane khabara hatI ? mAranAra te mAravAnI IcchAvALe. AyuSya AvI rahyuM ke nahI tene vicAra karatA nathI. AyuSya AvI rahyuM hoya te paNa kAraNa bane ke nahi? kAraNa banyuM te pApane bhAgIdAra-ghaDIvALane A divasanI cAvI . kesa khaseDI nAMkhI te ghaDiyALa baMdha. tI Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 37Sa cAvIe cUMka DhIlI thaI, cAvI utarI gaI.AyuSya chatAM ekadama marI jAya to mAranAra gunhegAra khare ke nahi ? cUMka DhIlI karanAra, ghaDiyALa baMdha pADanAro kharo ke nahi? cUMka DhIlI karanAra ghaDiyALane baMdha karanAra gaNAya tema AyuSyane upakrama karanAra mAranAre gaNAya. je je duHkha pAme che (?) koIne dhala ThekI, e du:kha pAmyA. enA karma bela khAvAnA hatA ke nahi? huM to mAtra nimittabhUta chuM. dhAna khAvAnAM karma bAMdhyA hatA ke nahi? hiMsAmAM pravartAvAmAM doSa nathI-AvuM kahenArA samajyA nathI. ene karmane udaya mAnI le che, e karmo eNe kema bAMdhyAM! dhela khAvAnuM kAma kema bAMdhyuM ? pahelA bhave bIjAne ghela mArI haze. te vakhate bIjAne karma haze ke nahi ? e je bhagave che te karma te kema baMdhAyuM ? mAratAM baMdhAyeluM. mAra khAdha tene udaya hato ke nAha ? te Ane karmabaMdha kema thaye? jenazAsana nimittane pakaDatA nathI je mAne te mokSe javAvALAne mATe mAravAmAM kAMI nahi. maranArAnA karmanA nAme jeo hiMsAne bhayaMkarapaNAmAMthI kADhI nAMkhatA hoya temaNe maranArAnA karmanuM kAraNa tapAsavuM. maranArAnA kramanA lIdhe mAranArAne bacAva nathI maranArAnA karma mAne che te te kema thayA? maranArAne udaya Avyo zAne ? e enAM karme mare te paNa mAravAnA kAraNe thayA. maranArAnA kamane lIdhe hiMsAnuM bhayaMkarapaNuM khaseDanArA maranArAnA kama upara vicAra karI le. karanArAne karma lAge che. maranArAnA kamane lIdhe karanArAne bacAva nathI. aMtarAye bAMdhe che. aMtarAyane udaya thayo che. corI karavAno bhAva thayo. cerI karanAra karma badhita nathI ema kahI zakAya nahi. cerI karanAre nirdoSa nathI. aMtarAyanA udayathI thAya che chatAM corI karanAra nirdoSa nathI. maranArAnA karmane lIdhe mota Ave chatAM mAranAre nirdoSa nathI. jema aMtarAyanAM udayavALAne aMtarAyane udaya vastune viga thavAne che, chatAM ene tyAMthI corI karanAre gunAmAMthI nIkaLI jato nathI. Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ast ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna tevI rIte maranArAe krama maravAnu` bAMdhyuM che chatAM ene mAranAreza nirdeSa thatA nathI. hiMsAmAM je kahetA hatA ke maranArAnuMkrama che huM zuM karuM, tethI cArInuM dRSTAMta ApyuM. AThamacaudaze lIlAtarI cheDavI nahi. A jIvanA dhruve pApanA udaya ke A bicArA charIe kapAya che, cIbhaDAM cIrAya che, AvA DhoMga karanArA, kApanArA kayA pApanA uya vagaranA che! tene pApanA uya che, pApa baMdhAya che. kapAya tene nirjarA thAya, corI karanArA ke mAranAza nirAnA chAMTAmAM na rahe, baMdhamAM rahe. cArInuM dRSTAMta dhyAnamAM rAkhIzuM te mAlama paDaze ke mAranArA pApanA uddayamAM che mAranArA maranArAnA pApathI bacI jate| nathI. mAravAnA sakalpa tane krama thayA? tuM zuM kAma vacamAM Avyo ? hAtho mAvatane mAravA jAya, kutaru' aDaphaTamAM Ave, tema tuM vacamAM aDapheTamAM kema AvyA ? tuM mAranArA thavAne tevuM kama lakhyuM che, ApheTamAM AvanAre| ema lakhyu che. rAjAne tyAgI thavu eTale daMDa vagere karAya te kharAba che. nihi gunhA karavAvALA phasAya che, karavAvALA bacI jAya che. tA maranArAnA kane age mAranArA khacI javA mAge te cArA potAnA upakAra gaNAve. cArA kahe che amArI hayAtI jagatane upakAra kare che. ame je cerInA dhaMdhA na karIe, teA suthAra, luhAra badhAM bhUkhe mare, cAyiAta bhUkhe mare. jrame du:khI thaine khojAte bhAvikA mApIe chIe, eTale cArI karatAM pakaDAie tA sA thAya che amane. cAra leAkeA suthAra, luhAranI AjIvikAne AgaLa kare, tevA maranAranu' nasIba' kahenArA tenA jevA samajavA. maranAratu` nasIba pAtaLuM paNa tuM mAravA taiyAra kema thayA? maranArA maryo paNa hiMsAnI vAta tane karIe chIe. na mare te paNa tuM te hiMsaka che. cerI na thAya te| paNa tu corInA pApavALA che. mAravAnI khuddhivALA kama bAMdhe che na thAya te paNu te thayA pachI chUTavA mAge te kayA nyAyathI ! maranArAnA kamane aMge mAranAza chUTI jatA hoya teA jagatamAM 'sA jevI cIja nathI, keTalAka| hiMsAnu' Avu' svarUpa karIne sau saunA me mare, jIve che. Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamuM ] sthAna satra [377 kaI kaIne bacAvata nathI ema kahe che, paNa hiMsA na bane toya hiMsA karavAnI buddhivALe pApane bhAgI che. bacAvavAnI butimAM keTalAke avaLe pakaDe che. bacAve eTale hiMsA na karavI. bIjAthI marata hoya tene bacAva nahi. terApaMthImAM a ma che. mAravuM nahi eTalAnuM nAma bacAva nathI hiMsA na karavI tenuM nAma bacAvavuM ema mAnatA hoya temaNe meghakumAranuM dRSTAMta dhyAnamAM levuM. sasalAnI ja dayA kema? jeTalAne na mAryA teTalAnI dayA tAre thaI gaI. jagatamAM keI durgatie janAre na rahe. je loko hiMsA karanArA che tevAo paNa ghaNunA bacAvavALA che. pitAnA viSayamAM AvavAnA teTavAnI hiMsA karavAnA, te ghaNane ahiMsaka, thaDane hiMsaka. pite mahAraMbha kare teTalo hiMsaka ene AdhAre ahiMsAne lAbha tha joIe. mAravuM nahi, eTalAnuM nAma bacAva nathI. sasalA nI mahAraMbhavALAnI sthiti vicArIzuM to mAravuM nahi teTalAnuM nAma bacAva prANAtipAtaviramaNa nathI. zAtAvedanIyanA judA kAraNo batAvavAmAM AvyAM. nahi mAre tenuM nAma bacAva hoya te prANAtipAtaviramaNamAM AvI gayeluM hatuM. juduM kAraNa batAvIne cakakhuM karyuM ke prANane bacAvavAnI buddhi te zAtAvenIya bAMdhavAnuM kAraNa che. jene bacAvavAnI buddhivALA manuSya sAtavedanIyane bAMdhe che. zubha, puNya prakRti che. aMze paNa 55ne saMbhava nathI. sAdhune aMge bacAvavAnI pharaja nAMkhI. badhA upakaraNe banAvyA. koI kuthakIDI maratA hoya temane ekAMtamAM mUkavAM. zAthI? bacAvavA mATe. ja dharmanuM lakSaNa ahiMsA je enAM karmanA nAme kaThe ratA karavAmAM Ave te dayo, bacAvane sthAna nathI. hiMsAne sthAna nathI te ahiMsAne sthAna kayAMthI? te prathama prANAtipAtaviramaNa zAnuM? konuM? praNAtipAtathI vimavAnuM te ja mAnI zake, cAhe te mAranAranA karmo heya ke na hoya bacAvamAM je lAbha mAnanAre hoya tene paheluM vrata hoI zake. A vrata prathama maLyuM kema? jenadharmane AdhAra sudevamAM prathama hathiyAra, strI, Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna mALA na joIe. hathiyAra, strI hisAnA sAdhana. kugurunuM lakSaNa jaNAvyuM kAcuM pANI, phUla ane phaLa. dharmanuM ahiMsA lakSaNa mAnyuM. senAmAM jema kasa Avavo e kharekhara enuM lakSaNa che, tema dharmamAM ahiMsA hevI te ja lakSaNa. ahiMsA e dharmanuM lakSaNa hoya to pace mahAvratamAM pahelAM e hoya temAM navAI zI? dharmanI, zAstranI parIkSA karatAM kaSa, cheda, tApa batAvyA. tenuM lakSaba du ahisA upara tatva-vyavasthA jenI gabaDI jAya tene kaSa, cheda, zuddhi hevA chatAM ahiMsApAlana heya nahiM. sAMone vicAra karyo, vaidika upara vicAra karIe. navamA ane dasamA tIrthakara vacce jaina zAsana cAlatuM baMdha thayuM. sAMkhyanI utpatti vakhate jenazAsana cAlu hatuM. vaidikanI ja naMkhAtI vakhate jainazAsana baMdha thayeluM hatuM. te vakhate je lekene guru tarIkenA saMskAro, guru to joIe, pajusaNamAM vAMcanAra te joIe e lakSya thayuM, pachI suguru kugurupaNane vicAra nahi vAMcanAre joIe. tevI rIte navamA ane dazamAM tIrthakara vacce zAsana vichera thayuM. zAsana joIe, tyAre AraMbhI, parigrahI guru thaIne beThA. e Azcarya gaNIe chIe. navamAM dazamAnA AMtarAnI vacce asaMyatinI pUba cAlI. AraMbhI, parigrahI guru thavA mAge te vakhate keTaluM keTaluM pheravavuM paDe che jenuM UMcuM raNa heya teno jaDa nIcalA raNamAM hoya. jene Ara bhI, parihI chatAM guru rahevuM che tevA vItarAgane paramAtmA manAve kharA ? tevA svapna paNa vItarAgane paramAtmA manAve nahi. je vItarAgane paramAtmA manAvavA jAya to vItarAgapaNuM dhyeya rAkhavuM paDe to pitAnA AraMbhaparicA cAle nahi. mAraMbhI, parigrahI guru banIne beThA, temane, vItarAgane khaseDaye ja chUTake. vItarAgane paramAtmA manAvavA jAya to ghera godo Ave. vItarAgane paramAtmApaNuM khaseDavuM paDe deva to joIe, ka9pasUtra sAMbhaLavuM joIe. gurumahArAja maLe to ThIkanahi to bhekhadhArI. Ara bhI, parigrahI guruone AraMbho parigrahI TharAvavA paDe to ja AraMbhI parigrahIpaNAmAM gurupaNuM rahe. lobhiyA hoya tyAM dhUtArA bhUkhe mare nahi. AraMbhI-parigrahIne deva TharAvavA te zI rIte bane? AtmAnuM Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 379 svarUpa, sthiti bhUlAvI devA paDe. e bhulAvI na de to deva paNa AraMbhIparigrahamAM mAne nahi ke gurupaNuM AraMbhIparigrahImAM kaI mAne nahi, gustatvanI sthiti sAI gayelI che, devanI te musAyelI che ja. jIvanuM svarUpa manAyeluM hevAthI te devane ArAdhavA tatpara rahI zakato nathI. devagudharmamAM devagurudharmapaNuM nahi chatAM te tarIke TharAvavA te kema bane? jenadharma AtmAne karmanA baMdhathI bacAvavA mATe utpanna thayela mekSamArga batAvanAra tarIke mAnatA hatA. mekSamArganI pravRttine dharma mAnato hato. AraMbhIparigrahImAM gurupaNuM AvI jAya to ene kalpanA karavI paDe. pite AraMbhaparigrahamAM rahelA che. pote duniyAnuM le ane bhegI rahe dAnamAM phaLa batAvavuM. dAna te levuM che, paisATakA levA che. phaLa denAra pine banI zake. duniyAne jhukAvavAvALo joIe. duniyA kuTuMba, dhana ane mAlamilakatanI IcchAvALI che. samyagdaSTi ene choDavA lAyaka gaNe te paNa IcchAvALo. jene samyagdarzana thayuM nathI te dhana, mAla vagerene upade gaNe tevA lobhiyA hoya tyAM dhUnArA bhUkhe mare nahi, jagata bAhya padArthonI IcchAvALuM, bAhya jagatane mAnI raheluM. dAna levuM che ene bhaviSyanI IcchA che. amane Ape te Izvara tamane Apaze. huMDIne vyavahAra zarU karyo. pite AraM bhArahI hovAthI dAtArane badale na ApI zake. dAna te levuM che. mAla laIe te ciThThI ApaNuM nAmanI lakhAya. ThagArA heya te mA' che ane ciDhI bIjanA nAmanI. tevI rIte lUMTI levuM pote ane 1. { lakhI IzvaranA nAmanI. AraMbhI parigrahI rahIne levuM, devAnI thI tethI ciThThI lakhI devI paDe, trIjAnA nAmanI khiI devI paDI. izvara A badhuM Ape che. a. ahI thayA pachI, leka pAse lUMTI dIdhA pachI izvaranA nA phI banAvavuM paDe. tavagyavasthA gabaDI mATe paNa IzvaranI kalpanA : " paDI. davA levAvALAne IzvaranI ka9panA karavI paDI. karyo izvara ! 'e Izvara tuM eka che' mAnyatA zuddha hatI te palaTAvavI Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] sthAnoMgasUtra [vyAkhyAna paDI. palaTAve nahi te! denArA banAve zI rIte? A bhavamAM maLyuM te eja de che ema mAne, teA AvatA bhave e denArA che te sAbita thAya. jU uN e mI' izvarane ka TharAve paDayA. leAka kema te tarapha dhasI gayu? kathAmAM kahevAya che bhIDAmAM mIThu kANu ? jUThThuM'' rAkhate tyAM cAra karI AvI che vAta kI rahI che. rAkhatI, pradhAnanI, zADayAnI ane vezyAnI karI che. rAjAnI cheAkarIe puruSa, pradhAnatI herIe dArU, roDhiyAnI che.karIe mAMsa ane vezyAnI chekarIe jUThuM mIThuM' ema karyuM. rAjAe thelI magAvI. AkarIone khelAvo, khele zu' vAta karI che? vAta teA karatI hatI ne? karIe samajI ke vAta sAMbhaLI che. mIThuM' zuM? ema vAta karatA hatA. sAcuM khelA te thelI kSApu. puruSa mIThA ema me' zuM hatu, suvAvaDI jamanA dvAre jAya tyAre cIDAya, paNu vakhata jAya tyAre vaza thAya che. pradhAnatI karIne pUchyuM-dArU krama mIDA che? jamAdAra dArU pIne nIkaLe tyAre lathaDiyAM khAya che. kUtarA mUtare che. behAla thAya che. Aja AnyA paNa kAle AvuM na,i paNa bIje divase pAchA nIkaLyeA ja che. zeThiyAnI chokarIe kahyuM, tAre tyAM mAMsa ? sAkara dhruvanI AgaLa dharuM chuM. mAMsane kIDI vaLagelI paNa sAkara AgaLa eke nahi. rAjAe vicAyu" ene kAMi nathI. vezyAnI che.karIne pUchyuM, tuM jUThuM mIThuM kema kahe che ? traNa mAsa pachI uttara mApIza. chekarIe vAta 'mA'te karo. e aDhI mAsa sudhI vAta sAMbhaLI nahi. vezyAe peAtAnA heAla (Hall) mAM rAzanI karAvI, siMhAsana ge!ThavAvyAM, vAjAM vagaDAvyAM, padhAro, mAre tyAM viSNu bhagavAna padhAryAM che ! vezyA gAmanA itihAsa jANe che. te AAMkama karyA che. bhamavAna tArA darzananI nA kahe che. vezyAne rUpiyA Ape che. mAvaDI bhagavAna hAvA joIe, vezyA aMdara jAya che, bahAra Ave che. darzana karajo, melo! cAlaze nahi che, para Ne manAvyAM chatra, siMhAsana vacce Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ] sthAnAgasUtra [ 81 bhagavAna birAjyA che te dekhyA? dekhate nathI ? kahyuM, vagara bhagavAne bhagavAna che ema kahevuM paDayuM. karyo ne darzana? hA kahevI paDI, ene moDhe bakAvIne vidAya karyo. A darzana karIne Avya, ApaNe rahyA. trIje mahine rAjA Ave che. chatra, cAmara, siMhAsana vacce bhagavAna birAjyA dekhyAne rAjAe kahyuM nathI detA. capaTI, rAjAne kahevuM paDyuM, bhagavAnanuM teja vagere kahevuM paDayuM. gAmamAM badhAM DhAMkayA hatA nathI, nAgAne laI gaI. pelAe kahyuM nathI dekhate. pelIe capaTI, pelAe coTalo pakaDaye. tArA kuLamAM kayuM ThekANuM che? coTalo pakaDIne bahAra lAvyuM. rAjAne lAgI gaI. hA to bhaNI gayela. pakaDe, sALIne phaTa daIne pakaDo ! pakaDayA, pakaDayA ! mArI chokarIe zuM kahyuM hatuM ? jAhuM e mIThuM. lagavAnane UtaravAnuM sthAna na maLyuM te vezyAvADe UtaryA. bhakitanA sthAnamAM kAMI nahi! jUThuM e mIThuM thAya che. bAhya padArtha denArA kahevAmAM Ave che ke mAnavA taiyAra. duniyAmAM dhatiMga che. svarUpa para satya che, saMkhyAmAM nahi. izvarane pitAnuM peTa pUravA mATe jagatamAM denAro kare . vagara nAmaThAmanI huMDI. evo Izvara manAvyA sivAya AraMbhI parigrahIne bIje chUTake thAya nahi. navamA, dazamA tIrthaMkara vacce AvA Izvarane lokee mA, tethI chavAdi tattvavyavasthA gabaDI gaI tyAM kapa, chedanuM ThekANuM kema rahe? bIja vavAya, varasAda na Ave to kAMI thAya nahi. varasAda tarIke paNa kayAM maLyAM, te mATe yajJanI utpatti thaI te upara vicAra karIzuM. vyAkhyAna : dura saMsAmuka bhayaMkara lAge tyAre zuM thAya? zAkAra mahArAja bhagavAna sudharmAsvAmIjI mahArAje bhavya unA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, zAsananI pravRttine Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna mATe ane mAkSamAnA pravAha vahevaDAvavA mATe pratikhAdha ane pravrajyA pAmyAnI sAthe bhAvanA pAMca bhedyamAM viniyeAga nAmanA bheda jaNAvelA che, temAM bhavya jIvane jyAre sasArasamudra bhayaMkara lAge, cAre gatinI vedanAnA zravaNuthI, mAnyatAthI sasAra duHkharUpa lAge tyAre tenA uddhArane mATe kaTibaddha thAya, vedanAnuM bhAna na thayuM hoya, daranI sthiti dhyAnamAM na AvI haiAya tyAM sudhI krAi divasa vaidya, DokaTara ke vAne! Adara hAtA nathI. anugatimAM kyAre jAya ? davA ke DAkaTaranA Adara kAne hoya ? jene rAganuM bhayaMkarapaNuM, rAganI pIDA jANavAmAM AvyA hAya tene kiMmata hoya, abhabhyane krAi gati bhayaMkara lAgatI nathI. nArakI ane tiryaMcanI gatinA duHkhA jAtismaraNuthI jANIne, mahAtmA pAse jANIne agara kAi dvArAe mAlama paDavAthI ke jAnavaranAM duHkhA pratyakSa dekhI tenA bhaya thAya. te manuSyagatimAM jAya. duHkheA khyAlamAM rAkhIe tA manuSyabhavamAM mAja mAnIe nahi abhavyanA jIva devalAke jAya tyAre tene cAre gatinuM bhAna thAya ke nahi ? abhavya e navamA traiveyaka sudhI jAya che. abhavyane cAre gatinuM bhAna hoya teA nArakI ane tiyacanI gatithI Dare ema kema ? zuM devatA ane manuSyamAM duHkhA enA khyAla bahAra hAya che? dhappA vAgyA, dhULa UDI javAnA khyAla heya tene mAna-apamAnane khyAla nathI. vacanane ghA na rUjhAya tevA lAgatA hoya tevAne eka vakhatanuM apamAna sAlanArU thAya, tevI rIte manuSyagatimAM je meAja lAge che te pappA lAgyA ne dhULa UDI gai. pahelAM vicArIe te yAM AvIne rahyA hatA? peTaluM kayAM melyuM hatuM ? pachI bhale AkhA gAmamAM pharIe, aMdhArI kATaDImAM pATaluM mUkayuM che. UMdhe mAthe nava mAsa laTakA tene vicAra karyo? manuSyagatimAM meAja mAnavAnA vakhata Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ! sthAnAgasUtra [ 383 nathI. zarUAtamAM maMgalamAM A cIja gaMdhAtI, aMdhArI koTaDImAM nava mAsa UMdhA mAthe laTakavuM. e hevAthI bIjI vakhata AvavAne vicAra na thAya. te vakhata aNasamaju hatA, atyAre te samajyA chIe ne? AvI aMdhArI koTaDImAM paheluM poTaluM mUkavuM paDyuM e kaMTALe te dUra rahyo te vakhate ISTane viyoga, aniSTane saMga thAya ke vedanA thAya te vakhate arara ! karIe chIe. page Thesa vAge, rUjhAya nahi, tyAM sudhI mahAtmAnI Isamiti pALe, ene lUgaDuM sarakhuM paNa na lAgavA de. rUnI gAdI, godaDuM lAge to sAvaceta rahIe chIe. rUjhAyA pachI UMTa vidyA Ubha ja che. chelluM ukhavyuM, ArAma nathI thayo tyAM sudhI jALavaNI chavanI nahi, choDAnI jALavaNa. jyAM rUjhAI gayuM ke UMTa vidyA UbhI che. kema zuM thayuM? bhUlI gayA. A jIvanI Teva evI che ke duHkhanI vakhata arara ! karavuM, duHkha gayuM ke kAMI nahi. sukhanA nAme moja mANIe chIe ane duHkho bhUlI jaIe chIe. duHkha khyAlamAM rAkhIe te manuSyabhavamAM meja mAnIe nahi. mAM thayelI bhUla te moDe sudhare- devagatimAM to Akho bhava baLatarA, be vepArI sarakhA eke mAla na ledho. paisA ghalAI gayA hatA. bIjAe vepAra karyo koTidhvaja thayo, dekhe ke dAjhe." kedane ghera sarakhI chokarI, kAine sarakhA chekarA thayA hoya. eka chokaro marI gaye. pelAne tyAM lagnanuM toraNa baMdhAyuM ke chokarAnuM meta dhyAnamAM Ave. A manu bhava pAmyA dharmaArAdhananI sAmagrI, lAyakAta pAmyA, UMcA deva thayelA dekhyA te vakhate zuM thAya ? joDe kriyA karavAvALA, jaDe rahevAvALA eke UMce devaloka prApta karyo hoya, ApaNe DhaMgadhaDA vinAnA hoIe zuM thAya? IdramahArAjanA airAvata devatAe pahelavahelAM idrane oLakhe tyAre thayuM ke A to mAruM apamAna karanAra kArtika, tethI krodhe dhamadho . mAlika che, devakane mAlika A nokara chatAM tenAthI rahevAyuM nahi. eTale ene be hAthanA rUpa karyA. eNe be karyA ke iMdra karyA cAra, A devatA Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ] sthAnAMsatra [ vyAkhyAna paNAnI sthiti. je ahIM ajJAnatA hoya te tyAM naDe che. tyAMnI Rhi dekhIne baLatarA thAya. devatAo paNAnApamAM ghaNuM jhare che. vadare phALa mAranAM cUra manuSyapaNAmAM phALa mAravAnI hatI te vakhata cUyo. rakamanI bhUla thAya te saravaiye ThekANu Ave. jIvananA vatanamAM bhala thaI te varSa bagADe' huM kharo vakhata bhUlyo, te vakhata Ama karyuM hota to mAruM kAma thaI jAta. devabhavamAM gayA pachI A bhavane aMge pastA haze. mAre sAdhana zakita hatA, kaMI kAmamAM lIdhA nahi tethI A dazA thaI. mAMDave thayelI bhUla te mete sudhare, vacamAM sudhare nahi. tema manuSyabhavamAM thayelI bhUla te sudhare palyopamAM sAgaropame ke pachI devatAnA bhAvamAM sudharavAne vakhata nahi. bhagavyAja karavI paDe. emAM sudharavAnuM sthAna nahi. je bhUlamAM sudharavAnuM sthAna nathI te bhUla thatAM keTalI sAvacetI joIe. je bhUla palopame, sAgaropame sudhArI zakAya tevI nathI, te sudhAravAmAM keTalI sAvacetI joIe. "viNaLyA pachI vicakSaNapaNuM Ave.vinAza vakhate sAvacetI rahetI nathI. khasa khaNIe, baLatarA thAya tyAre have na khaNuM ema thAya te navI kharaja UbhI thAya tyAM sudhI navI caLa UbhI thaI ke badhuM bhalo, pharI khaNavA mAMDayo. devabhavamAM gayA, baLIne rAkhaDA thayA pAchA mAvyA ke pAchA enA e. manuSyabhavamAM bhUlabhUlAmaNumAM musApharI karavAnI che dhyeya AtmakalyANanuM rAkhIe, cAlavA mAMDIe tyAM ghara, kuTuMba, vepAra vagere vacamAM Ave. je mArge javuM hatuM te mArga bhUlyo. covIse kalAka bhUlabhUlAmaNamAM cAlIe chIe. sAce mAge calAya nahi. sAco mArga maLe nahi. manamAM thAya AtmAnuM kalyANa karIe paNa kalatra, kAyA, kuTuMba ane kaMcananI bhUlabhUlAmaNImAM pesI jaIe. cAra sivAya pAMcamA rastAmAM javuM pAlavatuM nathI. bhUlabhUlAmaNImAM gayelo bharAI jaya, jAya te pAchA phare. najara to kaMcana, kAmini, kAyA ane kuTuMbamAM. pAchA vaLIvaLIne tyAM AvIe chIe. bIje raste javAmAM koI Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAsamu ] sthAnAMgasUtra [ 35 jAtanI mananI kacAza rahetI nathI. sIdhe raste jatAM kacAza rahe. kac nanA vicAra karIe te vakhate A pApa kyAM vaLagyuM, karyAM chUTaze eve vicAra AvatA nathI. bhUlabhulAMmaNIne raste sAcA rastAnA khyAla AvatA nathI. kAusagga karIe temAM paNa phalANAnA vivAha karavA che, A sthiti che teA bhulabhulAmaNImAMthI nIkaLavuM zI rIte ? devatAnA bhavamAM hatA tyAre thayuM hatuM ke nahi bhUluM, paNa AvyA ke pAchA enA e ja. A duHkhanAM kAraNeA, ene aMge vairAgya kAne nathI hatuM ! paNa e tA phATie. sasAramAM du:kha dekhIne duHkhanAM kAraNe| dekhIne vairAgya thayuM te phAgaTiyuM. duHkhanAM kAraNathI kaMTALavAnuM kAne na heAya ? cAra cArI karatI vakhata phaTakA khAya te vakhate teA kaMTALe che. 'jyAre sukhanAM kAraNeA dekhAya temAM vairAgya Ave tyAre enuM nAma vAstavika vairAgya.' abhavyane sukhanAM kAraNAmAM vairAgya hAya nahi. duHkhanAM kAraNeAthI te vairAgya abhaSyane paNu Ave che. bhavyane teA sukhanAM kAraNamAM vairAgya hAya. viSaye dvekhItI rIte sukha phrenArA hAya, kuTuMba vagere badhA sukhanA kAraNe| mAlama paDatAM heAya te paNa mArA AtmAne / krama'thI jakaDanArA che te bhAsa thAya, tethI cheADavA lAyaka che ema thAya tyAre samyaktvanuM lakSaNa. je nive'dI tene bhanave ane cAre gatinA nive thavA joie. cAre gatithI udveSa na thAya tyAM sudhI samakti vasyuM nathI. rara ! deva, guru ane dharmote mAnIe chIe chatAM kahI che ke amane samati maLyuM nathI ? vAta sAMbhaLIne vicAra kare tenI sAthe vAta thAya, vAtane karaDavA mAgatA hoya tenI sAthe vAta thAya nahi. eka mAsa ughADI taravAre, paTA bAMdhelA doDayA. zatru che pUrvamAM ne pAte dAya AthamaNe. tene zareA saradAra kahevA ? zUrA ke khAyalA kahevA ? khAyo. badhu' che paNu doDe kai bAju ? aMte kAMTAnA kANA sAthe sAyanuM kANuM paNa rUjhavavu paDazearihaMtane deva, zuddha sAdhune guru ane kevalInA kahelA dharmane Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] sthAnagasarA [ vyAkhyAna mAne paNa zAne mATe mAnya? mokSa meLavavA. cAre gati kharAba che tethI mokSa meLavavAne. jene ahIM mojamajA che tene mokSe javuM te dezanikAlanI sajA barAbara che. jene manuSyagati, devagatimAM sAruM heya, tene mokSe javuM te tIrthakara dezanikAla karanArA lAge che. cAra gatine bhayaMkara mAne to tIrthaMkara upakAra karanAra gaNAya. manuSya ane devatAnI gati bhayaMkara lAge te mAnavuM ke tIrtha karane zaraNe AvyA che. cAra gatimAMthI keAImAM rahevuM hoya tene tItha kara kAmanA nathI. manuSyagati vagara karmane kATa nIkaLe nahi. aMte te kaTAne kANuM rUjhavavuM paDaze, tenI sAthe sevanuM kANuM rUjhavavuM paDaze. kAMTe kADhavA seya vAparI tethI. cAre gatimAMthI ekapaNa gati sArI lAge tyAM sudhI tIrthakara ApaNe mATe kAmanA nathI. cUranArane rakSaNa karanAra eka raste janArA hAya nahi. kaDiyAnI lelo hoya che. kesa maTI hoya che. kesane lelIne banAva na hoya. kesanuM kAma khodI kADhavAnuM ne lelInuM kAma caNavAnuM. cAre gatithI uga thAya, tyAre gatine bhayaMkara samaje ane zuha deva, guru ane dharmanA AdhAre AmAMthI nIkaLI zakIza ema dhArI AlaMbana le to te vAstavika AlaMbana kahevAya. tyAre gati caravAnuM manamAM nathI, pachI deva, guru ane dharmane mAnavA te pUrvamAM zatra ane doDavuM pazcimamAM enA jevuM thAya. zuNa saradArapaNuM kayAMthI Ave ? cAre gatine uga samakitIne have joIe. duHkhanI tIvratA tyAre ja jhaLake ke bIjAne tenAthI bacAvavA mAge. tIvra dukha hoya te thAya ke bhAI mAthAnA kApanArane paNa AvuM na che. duHkhanI tIvratA mAlama paDavAne lIdhe bIjAne na che tema thayuM. tema ahIM je vakhata chava sabhyatva pAme, cAre gatinuM bhaya karapaNuM dekhe, te vakhate thAya ke kaI paNa jIva A cAra gatimAM cUrAo nahi. tenuM nAma ja viniyoga, pote je cAra gatinA cakkaramAMthI bae te bIjAne bacAvavA mAge. jaina vamanI uttamatA zAne lIdhe ? pratibodhane pravajyA pAmyAnI sAthe gaNadhara mahArAjAe jIne Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsaThamuM ] rathAnAMgasUtra [ 37. cAra gatimAMthI kADhavAne mATe uttama karyo. badhA uddharI jAya ne koI cakkaramAM cUrAya nahi tethI bhAre aMgeno racanA karI. AcAranI mukhyatAe AcAraganI, vicAranI apekSAe sUyagaDAMganI ane vyavasthA karavAne aMge kANuganI racanA karI. temAM pAMca mahAvata che ema jaNAvyuM. jainadharmano uttamatA, zreSThatA hoya to kevaLa pAMca mahAvratane aMge che. bIja dharmonuM mithyAtvapaNuM heya to te pAMca mahAvratAnI khAmIne lIdhe, dayA sArI kahenArA badhAM che. hiMsA sArI che ema kahenArA koI nathI. bIjAe paNa sAruM gaNanArA che, kahenArA che, te raste pravatavAvALA che "yama" zabathI dayA mAne che, kaI zikSA ane niyamathI dayA mAne che, paNa dareka mAne che, tethI A pAMca vastu pavitra che. phaLane pheMghA pachI AMbAnI kiMmata keTalI? dayA vagere A pAMcane siddhAMta svataMtra siddhAMta che. pratitaMtra siddhAMta mAtra ApaNe ja mAnatA heIye, bIjo koI mAna na hoya, kahenAre mAna hoya. nigadanA nuM pratipAdana je kare te pratitaMtra siddhAMta. niyAyika, sakhya ane bauddhane nigoda mAnavI nathI. pRthvIkAya kevaLa svataMtra siddhAMta ekalA jene mAne che tethI svataMtrapratitaMtra. bIje siddhAMta agni, vAyu vagere che tevuM kahevAmAM Ave te sarvataMtra siddhAMta che, sarva zAstravALAne mAnyA sivAya cAluM nathI. sarva matavALA mAne te sarvataMtra siddhAMta. adhikaraNa siddhAMta samajavA mATe cAlatI vAta laIe. keTalAMka zraddhAhIna heAya. eka navakAra gaNe te pAMcase sArApamanuM nArakInuM AyuSya tUTe. ochA pAtramAM zAstranI yathAsthita mAnyatA Take nahi. mArgathI vimukha rahe. lAne zAstrano sAcI vAta karo tethI temane te saLavaLATa thAya. have gapane hAra paherele te bahAra Ave. khyAla rAkhyo hata te A dazA thAta nahi. "Rdho dUtA' kahIne navakAra gaNA tenAthI keTaluM siddha thayuM te gayuM. AMdhaLAne devI prasanna thai. vaceTa chokarAnI Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vahu sAtame mALe senAnI gALIe valANuM kare te hu' dekhu` ma mAgyuM. pahelAM tA dekhavA mATe AMkhA, vaceTa eTale traNu karA, sAtame mALa eTale riddhi, sAnAnI gALI riddhi,anesthAvara, ja'gama bharapaTTe milkata A badhuM eka vacanamAM mAgyuM. to advaitALa" eka vacana khAye che chatAM emAM badhuM AvI gayuM che. kAma, krodha vagerethI bharelA devAne vAsare kahIne jalAMrjAla mApI. arihaMtane namaskAra karavA lAyaka che. arihaMta namaskAra jagatamAM advitIya kAyadA karanAra che. ariha'tane namaskAra karavAmAM jiMdaMgInI saphaLatA, hAve che. keTalIka vakhata keTalAka mUrkha bane che ke phaLane pheMdI nAkhe. phaLane pheMghA pachI AMbAnI ki`mata keTalo? 'DhiyAe phaLane pheMdI nAMkhe, 'namo saMtAna ' khele, namaskAranu phaLa - patto paeNna namunAro' te pheMdI nAMkhe che. yArI karatAM AvaDI nahi. vastu AvI teA phaLanI zuM kAma AzA kare!? sarva pApane nAza mAgyA. so paMca "murAtte' sava pApAne nAza e sarva maMgala, e rUpa phaLa mAge che. A smAzaMsa bhavyane ja hoya che. huDhigyAae lAvuM e ja dhaMdhA che, jene rInI Teva paDe, te 'mA'taiya ghATa ghaDe, temAMthIya uThAvyA sivAya nahi rahe. temAM dhara kayuM juduM che? luTTAnI leApavAnI Teva paDI. palo paMca namukkAo' vagere lepavAmAM zuM hatuM? zuM sAvadyapakSu' hatuM, hiMsA hatI ke leApAvyu` ? gAMDe! hAthI mAvatane mArI bese, lepa ke sAvadyanA nAme pUjA uDAvI, 'po pala namukkALe uDAvyuM. pAMca namaskAra tA mAnavA che pachI yu. khATu" ke uDAvyuM? jJAnAvaraNIya ane dazanAvaraNIya krama judAM mAnyAM che, sUtranA prAraMbhamAM 'a va namukkA' e pATha nathI bhagavatI sUtrAmAM 'namaste Topa savvalAdUna' sudhInuM che. bhagavatItrana aMga tarIke kayAM keTalu' kahevu' te kahenAranI marajI. tuM namaskAra mahe che te svataMtra gaNe che. ke bhagavatInA karanAranA kahevAthI gaNe che Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsamuM' ] sthAnoMgasUtra 383 * tA AkhuM bhagavatI gaNutA rahe, adhUruM gaNyuM te pApI che. ardhuM" evuM te pApa che. navakAra bhagavatInI apekSAe letA DAya teA bApu' bhagavatI kheAla. smaraNa karavAnu` vidhAna tyAM nava paddo che, nava padonuM vidhAna te mAnavuM nathI. ceArI karatAM AvaDI nahi. garAsiyAe cArI karI ghInuM DhekuM upADIne phe bAMdhyuM. dharamAM rahelA pApaTe joyuM. tethI mAlikane kahyuM ke are, mAruM kahevuM sAMbhaLe ! A rajapUtane ardhA kalAka taDakAmAM rAkhA, bahAra jaIne tAke vAtacIta karavA mAMDI ke ghI breAgaLyu, gaLavA mAMDayuM. AMkArane cerI karatAM na AAvaDI. lumpakAne lApatAM na AvaDayuM. jeNe namo arihaMtALa' gaNyu teNe jagatanA kudevAnI darakAra tADI dIdhI. A sudeva che ema mAnI lIdhuM, A tAranAra che ema mAnyuM. lAkha rUpiyA kahevAnI jagA para rAkha he, sa MsAracakra tADo nAMkhe tavA sthitinA pariNAma, temAM mAMcamA sAgarApama tADI nAkhavAmAM hatuM zuM ? 'namo advaiitALa* kahevAthI arihaMtane sudeva mAnyA, saMsArathI udbharavAnuM mAnyuM te adhikaraNa siddhAMta. eka bAjunI sAbitI thatAM badhI khAkhatAnI sAbitImAM jAya, jema devane eka vacananI bUlAte badhuM karavuM paDe. nAmathakI prANAtipAtaviramaNa siddhAMta che abhyu pagama siddhAMta-je vAta peAtAne mAnavI nathI, bIjo e vAtane phUTaphUTa karatA hoya te te vAtane kSaNabhara kabUla karIne teADavA mAge. kAyAvALA izvara te kartA hAya nahi basa, Izvara kartA ema khIjAte Agraha hAya. mAnA eka vakhata izvarane kartA mAnIe, teA Izvarane kAM kAma karavAnuM? kAma karavAnu te kAyAthI kare, to zvaranI kAyA kevaDI mAnavI ? tame izvara mAnI lIdhe ne ? mAtra teDavA mATe kabUla te abhyupagama siddhAMta. tema ahIM khInna lekAe mAtelu hiM'sA na karavI, na khAlavuM vagere pAMce mAnelA che tethI zAstrakAre mrutyu, A pAMca sava dhama vALAoe pavitra tarIke mAnelA Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] sthAnAMmastra [ vyAkhyAna che. prANAtipAtaviramaNu jene tame dayA, ahiMsA mAne te satrasiddhAMta che. nAmathakI tA sata siddhAMta che paNa UMDA UtarIe to sarvataMtra siddhAMta rahetA nathI. eke matamAM krayAnA sAdhanA na maLe hiMsA kAne kahe che? kIDI, kADAne mAravA te ? bacArA ekreyine mAnatA nathI teA tenI hiMsA jyAMthI anAya teA pachI tenI virati ryAthI manAya ? prANa upara e leTThAnuM dhAraNa nathI. ekadriya jIve e lAkrAe mAnyA nathI. kaSaddhi dI Ave--hisA na karavI paNa chedaddhimAM ae te tenA sAdhanA kAI jagA para maLe nahi. trasa ane sthAvarane bacAvavA mATe muhupatti, edyo ane kaTAsaNu e sAdhanA che tevA khIjI jagA para nathI. eka paNa matanI aMdara dhyAnA sAdhanA na maLe. chedamAM acArA chedAi gayA tA tApamAM Take zAnA? zA mATe TakatA nathI ? padArthanuM svarUpa prati pAdana karavAnI vAta Ave tyAM khasI jAya. jaina ane anya matamAM phaka snAnane dhama mAnyA temAM sAMkhyanI zI dazA thaI ? jainadhama jANyA hatA te khasI gayuM. devatAe dekhADeluM te laine kalpanA karavI paDI avyaktamAMthI utpanna thayuM. tevI rIte jagatanI utpatti vIdhI. navamA ane dazamA tItha karanI vacce e thA AvI ke badhuM paramezvara kahe che. sAthI mAnavuM payu' ? kahe| dhyeya cukyA. AtmAnI unnati mATe deva, guru ane dharmanuM ArAdhana hatuM te muddo pharI gayA. amane Ape!, zvara tamane Apaze. bale levA mATe ApavAnuM thayu. jaitA te anyAmAM A pharaka che. mAtmakalyANa-AAtmAno unnati mATe ane mekSa mATe dAna che.' khInamAM banne levA mATe dAna che. badlAnI buddhi thAya te bakSanArA ee. lenAra te khAkhI gALo che. Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAsAmuM] sthAnAM sUtra meLavavA mATe levAnuM nathI- badale Ape koNa? jADI huMDI lakhI ApavI. tame mane Ape, izvara tamane Apaze. IzvaranA nAmanA jUhI huMDI cItarI AraMbhI guru thayA. dayAno muddo cULyA. AraMbhI guruone jUThI huMDI lakhyA sivAya chUTake nahi. levAne mATe jUDI huMDIo lakhavI paDI. kalyANa buddhie hatuM te gayuM, sAruM thayuM deze te maLaze. UMDA utare to Ane artha sATuM thayuM. meLavavA mATe devAnuM nathI. dIdhe maLavAnuM che coka, juvAra vAvIe eTale dAMDA maLI jAya atiyisaMvibhAgane zikSAvratamAM lIdhuM. sAdhupaNAnA abhyAsane levAdevA che. dALaroTalI hatI te ApyuM. atithi vibhAgamAM sAdhu paNuM taiyAra thAya. be reTalI ApavI temAM sAdhupaNAnI nizALa zuM? A badalAnuM dAna nathI. saMyamamAM madada karuM chuM. madadathI mokSa meLave che. kalAkoTie daLa AvyuM te zikSAtrata thaI gayuM. devAthI ja pamAya che e vAta khoTI nahi ane deza te pAmaze e vAta paNa khoTI nahi, paNa sATuM kare che e kharAba. devAnuM mokSane mATe, pAmavAne mATe devAnuM nathI. dezo to pAmaze kharA. pAmavA mATe devAnuM na he. kalyANakATi mATe devAnuM heya. pAmI jaIe, paNa badalA tarIke nahi. juvAra vA eTale dAMDA maLI jAya. prANAtipAtaviramaNa khasavAthI zuM thayuM? beTI huMDI nA nAme lakhAya ? jene tarata pUchI AvI zakAya nahi evAne. paradezIne nAmanI khero huMDI heya tevI rIte pATA badalA vALavA te paradeza rahelA IzvaranA nAmanI huMDI ThekayA ja jAya. tuM mane Apa izvara tane Apaze. A badhuM prANAtipAtaviramaNa kharuM tene lIdhe izvarane mAnavo paDayo. jenA nAmanI khATI DI lakhe tene caDhAva paDe, tenI belabAlA balavI paDe. tene Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna rIte khATI huMDI badhyAnA nAme lakhavAvALAne izvaranI huMDI lakhavI paDe. sa` mahAvratAmAM paDeluM. mahAvrata prANAtipAtaviramaNuM rAkhyuM. have vaidikA, bauddho kema khasyA te adhikAra agre. vyAkhyAna 13 bhavanuM bhayaMkarapaNuM lAge tyAre chu thAya ? sUtrakara mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNudhara mahArAjAne anya jIveAnA upakArane mATe, grAsananI pravRtti mATe, ane meAkSamArgamA pravAha satata vahetA rAkhavA mATe pratiSedha ane pratrajJA pAmya nI sAthe mAgaLa jaNAvyuM tema bhavanu` bhayaMkarapaNuM lAgyu... jema eka manuSya potAne darada thayuM hoya, varSonA varSo sudhI rIkhAye| hAya ane DeMTiranA dharanAM bhAMgAM dhasI nAMkhyAM hoya, tevAte kAi apUrva auSadha jaDe ane je vakhata enA rAga AMkhanA palakArAnI mAphka maTI jAya, te manuSyane peAtAnA roga maTavAnI sAthe A davAne lAbha jagat kema na le te vicAra thayA vinA rahetA nathI. phrAnazALAmAM pahelA nakhara mahArAjA sa'pratinA-- jene vaidya maLyA nathI, darada gayuM nathI tevI sthitimAM tenuM te darada maTe, tA te pahelA paropakAra karyeA samaje ! jagatane e davA sulabha thai jAya te rastA levAnA. zreNika mahArAjAe jevI dAnazALA na pravartAvI, kumArapAle jaivI dAnazALA na praRRrtAvI tevI dAnazALA saMprati rAjAe pravartAvI, zreNika, kumArapAla zuM krayA AchI mAnatA hatA ? zreNikane viSe upArAkadazAMgamAM sAMbhaLIe chIe, raivatI zrAvikAnI vAta cAle che tyAM amAripADA vAgelA hatA. mahArAja maNika e dhyAnI dAjhavALA, mahArAjA kumArapALa aDhAra dezamAM trasa mAtranA mApiDahavALA. zreNika pace driyanA amAripAThI vagaDAvatA. kumAra Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tresaThamuM ] sthAnanaMgasUtra [ 3 pAla trasane paNa vagaDAvatAM, chatAM dAnazALAmAM pahe| nakhara mahArAjA saMpratine kAraNa jyAM jAtismaraNa thayuM, pahelA bhatranI dazA khyAlamAM AvI, herAnagatine khyAla Aai, tene lIdhe mArA rAjyamAM krAI DerAna thA joie niha ema thayu. ATalI jamarajasta dAnazALA karAvI te pahelA bhavanA rapaNAne AbhArI-- dAnazALAmA sAtaseA karI dIdhI. daza gAunI vacce eka dAna zALA, te vakhate dasa gAunI musApharI svAbhAvi gaNAtI. sAtase dAnazALAmAM keTalA bhAga rAkAya ? traNe khaDatI pRthvIne dAnazALAma vibhUSita karI. e sa`pratine zAthI banyu ? kumArapAla ane zreNinI vAta prasaMge hI. mukhya adhikAra saMprati upara. anukaMpAdAnate age sAvadyaniravaghane vicAra kare te sAtaseA dAnazALAnI vAta karata nahi. je dhyAne aMge kahetA hatA ke paisA devA, paNu A dAnazALA paisAnI nathI. khAvApIvAnuM, vastrapAtra ' devAnu, enAthI baceluM rasAImA laI jatA hatA. tena pesA tamane Apu' te aDacaNu che? e cIjo sAdhune devaDAvI yA Ave te be paisA dRSTa devA. bIjI gaDamAMja nahi. AraMbhasamArata na thavA joSTae. ahI dAnazALAmAM adhu' devAnuM hatuM. saMprati mahArAje ATalI garajasta dAnazALA karI te pahelA bhatranA raMkatsAne AbhArI. tismaraNatho potAnu raMkapaNuM sUjhayuM. pahelA bhavanI garIbAi sUjhI. nakalIne sthAna sAcAnI utpatti pachI sudharmAsvAmIjI mithyAtvamAM jIva kema herAna thAya che e jJAnanI zALA mAkhA zAsana sudhI rahe tevI vahetI kare tenA vAMdhA nathI. pATA chUTayA hoya teA pATA baMdhAyAnI khabara paDe. tevI rIte sudhaA~svAmojIne jyAM pratikhAdha thayA, pravrajyA maLI ke mAlama paDayuM ke A mithyAtvamAM jIvanI kevI dazA thAya che! temanA uddAra karavA Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] sthAnamasatra [ vyAkhyAna kAMIka karuM. A vicAra karIzuM te mAlama paDaze ke gaNadharanAmakamane upayoga kare temAM navAI zI? cAra jJAna maLyA che. gaNadhara padavIne. upaga jagatamAMthI mithyAtva, avirati kADhI nAMkhavAmAM thaye, pahelA mithyAtvI hoya te gaNadhara thAya ke cauda pUrvo, bAra aMga raceja ema na ha. traSabhasena paMDarIka thayA temane pahelAM Abhihika mithyAtva hatuM nahi. sAcAnI utpatti pachI nakalIne sthAna che. meLavIne leguM kareluM eka samayamAM deDavAnuM kuda-nakalI de, guru ane kudharma e traNe kayAre bane che sAcA deva, guru ane dharma utpanna thayA pachI, rASabhadevajInAM kevaLajJAna pachI emanI utpatti che. aSabhasena je puMDarIkasvAmI te Abhiyahika mithyAtvamAM na hatA, anAbhegika mithyAtva hatuM. na sudevane ke na kudevane mAnavA AvI sthitivALAne che ke mithyAtva, aviratinuM sIdhuM jhera na Ave, paNa Ane lIdhe anAdithI rakhaDe chuM ema to lAge. sanmArga sUjhayo he ta te A jIva anAdithI rakhaData nahi. rakhaDavuM tyAre ja lAge jayAre nakAmuM pharavuM thAya che ema dhyAnamAM Ave tyAre dareka bhavamAM A jIva gaye, e jIve meLavyuM ke melyuM. jiMdagInI jahemate meLavyuM te palakArAmAM melyuM. zarIra-AvyA tyAre AgaLanA asaMkhyAtamA bhAganuM. dareka kSaNe vadhAre karatA gayA. bhale pAMca dhanuSyanuM thaI gayuM. traNa gAue AvI pahoMcyo. ATaluM badhuM jiMdagI AkhI jahemata uThAvIne meLavyuM. cAlI nIkaLe tyAre eka samaya. devatA-nArakI asaMkhyAta varSo sudhI meLavyA kare, meLavIne bheguM kareluM eka samayamA cheDavAnuM. | saravALe zUnya e vepAra kevo ? ka bhava e hato ke jiMdagI mahenata karIne choDyuM nahi ? eke nahi. jema kAyAne aMge kahyuM tema vacanane ane manane aMge Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gresamu ] sthAnAMgasUtra [ pa " vicAra! janmyA tyAre mA, khA zabda nahotA AvaDatA, mA zabdanI muzkelI hatI. te dahADe sArA laI evA huziyAra thayA ke ceva se kalAka je bAbatamAM mAlavu hAya temAM khelavA taiyAra. vacananI zakti jiMdagInI ja haMmate meLavI paNa eka kSaNamAM khalAsa. kaye bhave meM vacananI zika laine jIva Avyo ? vamananI zakti laIne jatA nathI. gayA bha mAM je zArIrika, vAcika ane mAnasika sa Mpatti meLavI hatI ke jenI gUMca paLamAM UkelI nAMkhe tevI tAkAta hatI. jJAna pa paLamAM palaTAvAnuM. apratipAta upara jatA nathI. dareka bhavamAM zarIrazakita, vacanazakti ane mananI zakti meLavIne melI, krAi paNa bhavamathI zarIra, vacana ane manakita laine bIje bhave jatA nathI, javAze nahi ane gayA nathI. * khAdyo DuMgara kADhayA uMdara,' paNa ahIM te! uMdara jeTaluMya nathI. khAlokhama. zarIranI zakti traNa gAunI te melIne javAnu, cauda pUrvanI vacananI tAkAta hoya te melIne javAnu, mananI tAkAta melIne javAnuM, saravALe zUnya Ave te vepAramAM bhalIvAra zuM? eka moDuM AvyuM te zuM, ane ekavIsa mIMDAM Ave te zu? tema ApaNe dasa prAvALA dasa mIDA, eka driya cAra prANu saravaiyAmAM zUnyavALA chIe. eka mANasa vepAra kare koI na maLe te vakhate chAtI keTalI hRNAya che? mecAra vepAramAM chAtI tUTI ya teA anaMtA vyApArezamAM saravALe zUnya Ave tA chAtI kharAkhara kema rahe ? vadhAre vicAra AvatA hAya tene dArU pAi de, dhena Ave A jIva e anaMtA bhavanA vicAravAyumAM jAya nahi. mithyAtvanA dhenamAMthI nikaLI gayA hoya ane samyakRtvano sAvacetI hoya teA vicAra thayA vinA rahe nahi. samakitIne e vicAra thAya ke saravALe zUnya ! cAr mIDA tAya zuM ! mATe keTamAM ati zIkhavavA saravALe zUnyavALA vepAra karAve. kamAyA nahi paNa keLavAyA te! kharA ! zIkhavAne karAne Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] sthAnamasUtra | [ vyAkhyAna melIe tyAM zuM pagAra Ape che? gharanuM khAvuM ne nekarI karavI. paise kamANe nahi paNa parAkrama to keLavaze. parAkrama keLavavAnI jage para janma, jarA, zoka, maraNa ISTa, aniSTa saMgenAM khAsaDAM khAvAnA heya nahi. ekalA khAsaDAM khAvAnA te dukAne ke bese! eka ja jAya, jenA mAbApanuM bhAna ThekANe na heya te. A AtmAnuM bhAna ThekANe na hatuM. karmarAjAnI dukAne buddhirUpI beTAne besAya. maLavAnuM kaI nahi, khAsaDAM khAvAnA. samaje te paLavAra chokarAne e dukAne rakhAya nahi. sAvaceta thayela evI dukAne rahe nahi, te pachI sAvaceta thayele AtmA karmarAjAnA kalAlanI dukAne kema bese ? karmakalAlanA kevA kAvatarAM e mAlama paDe, pharatAM dhyAnamAM Ave, khabara paDe to prathama kalAlanuM ghara ukheDe. sIMcANa hAthIe tApasanA jhUMpaDI ukheLyA. baMdhAyelo hato tyAre maheNuM mAryA hatA, tethI chUTe ke tApanA sUpaDAM sApha, pitAne thayelI pIDAnuM sthAna je vakhata pitAne khyAlamAM Ave te vakhate paheluM pAdara te e thAya. samakitavALAne khyAlamAM Ave ke pIDA bhogavavI paDI te kamane lIdhe. karmanI dukAna pheMkavA mATe dareka gaNadhara cauda pUrve ane bAra aMganI racanA kare che. karmanI krUratAne khyAla che. bIjI bAju mithyAtva, aviratine lIdhe thayelI mAtmAnI herAnagatine khyAla che, tethI cauda pUrva ane bAra aMga kema na race ? eka ja namIrAne lIdhe AkhuM kuTuMba poSAya AcArapradhAna AcArAMga ane vicApradhAna sUyagaDAMga racyuM. vargIkaraNanI dRSTie ThANAMgajInI racanA karI pAMcamA ThANAmAM pAMca mahAvate jaNAvatAM kahI dIdhuM ke kharekhara mahAvrata hoya to te eka ja che. eka ja nabIro hoya tene lIdhe AkhuM kuTuMba pivAya. tIrthakarane lIdhe tIrthakaranI mAtAe dinA namaskAra pAme, nahi te tIrthakaranI mAtAmAM zuM jJAna, darzana ane cAritrano niyama che? kaze nathI. AvelAM svapnanuM phaLa paNa jANavAnI tAkAta nathI. Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tresaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 390 jemAM samakti, jJAna ane cAritrane niyama nahi tevI eka strI jAta, tene idrone navuM paDe. trilokanAtha tIrtha karanA pratApe eka kuTuMbane nabIre. anekane oLakhAve. pAMca mahAvratAmAM nabIrA heya te te prANAtipAta viramaNa che. cArenI kiMmata ene lIdhe che. sAcuM chatAM naraka javAne, juDuM chatAM taravAne hiMsAvALuM sAcuM tene zuM karavAnuM che jenI kUkhe tIrthakara na AvyA hoya tevI sAmAnya strone idra haTa kahe. tIrthakara jamyA che te mAtAne snAna, vilepana ane namaskAra badhuM kare che. A je prANAtipAta viramaNupI nabIra mahAvratamAM. na hoya te eka mahAvrata joIe nahi. jemAM hiMsA hoya tevuM adattAdAnaviramaNa hoya te nakAmuM. jemAM hiMsA heya tevuM bamacarya heya te nakAmu. eka nAbArAne lIdhe tIrthakaranA mAtApitA kuTuMba pUjAya che, tema pAMce mahAratamAM prANatipAtaviramaNa nabIrA tarIke che. hiMsAthI virati heya te jADuM bele te sAcuM. jene jiMdagI sudhI jUThuM nahi balavAnA paccakhANa karelAM che te prANAtipAtaviramaNane bacAvavA mATe jUThuM bole toya te sAcuM che. pAradhI Avya, mRgalAM kayAM gayA? pite dekhyAM chatAM nahi dekhyAM kahe che. jUThuM chatAM sAcuM, prANAtipAtaviramaNa upara daSTi gaI tethI. mAruM vacana jAnavaranA ghAtanuM kAraNa na banavuM joIe te mudrAthI kahyuM tethI te sAcuM, e jaga para e jAya che. sAcuM chatAM jUI. jUThuM ja nahi paNa narake laI janAruM. kema ? AvuM sAcuM narake kema laI jAya? nabIre khasI gayo che. hiMsAnI viratinuM vrata khasI gayuM tethI te sAcuM chatAM narake javAne, ne jUThuM chatAM taravAne. gautamasvAmI ane mRgAvatI rANI - adattAdAna to sIdhuM che. adattAdAna levuM e hiMsAnuM kAraNa adattAdAnavirati rahe ane ahiMsA tUTe. adattAdAnavirati jAya ane Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ahiMsA rahe. zI rIte bane? je jIva A.hemacaMdrAcArya jevA zAsanaprabhAvaka thavAnA nizcita jaNAtA hoya tyAM mAbApa rajA na de toya tene AcArya uThAve te zuM thAya? kaMI nahi, devacaMdrajIe uThAvyA. zAsananI aMdara prANAtipAtaviramaNane DaMkA vagADavo te aMge adanAdAnanI chUTa. cheDI dIdhe heta to adattAdAnaviramaNa pAmyu gaNAya ke? mRSAvAda ane adAdAnane aMge usarga apavAda prasaMgo bane. baMne bhinna che. hiMsA, jUTha, NImAM banane vastu che, paNa maithuna to ekarUpa che. mithunamAM be bhAMgA nathI. tyAM hiMsAnI viratine nabIrA tarIke kema DarAvaze ? balAcaryathI brahmacaryanI gutimAM AvI jA ! gautamasvAmIjIne mRgArANI jevA gayA tyAM guptinuM sthAna kayAM? jovA na gayA hatA, vAta jAhera na karI hatI te mRgAdevIne, sabhAne zuddha pratIti thaI te thavAne prasaMga Avata nahi, bhagavAna mahAvIra AjJA Apata nahi. gutinI virAdhanA chatAM bhavyAnA uddhArane muddo hato. bhagavAna gautamasvAmIe pApanuM phaLa bhogavatA puruSane dIThe tene aMge prazna karyo, bhagavAna ! AvA duHkhI AMdhaLA hoya che? AnA jevAM te kAMI dukhI nathI, mahAvIra kahe che. mRgArANIne chokare tenI dazA to vicitra che. huM jevA jAuM ? to kahe, jA! gautamasvAmIjI Ave che, mRgArANI UbhI thAya che. kema AvavuM thayuM? chokarAne jovA ! cAre chokarIne snAna karAvI page paDAvyA. A chokarAne jovA nathI AvyuM. tyAre ? bhayarAmAM rAkhyo che te chokarAne je che! jo te vakhatanI e dazA che ke pahelo garbha che tethI saMbhALavAne ema rAjAe kahyuM che tethI rANI jIvatA rahevA de che. jIvato rahevA daI badaAbaru. keNa sahana kare ? meMyarAmAM rAkhIne pAlana karavuM te jAherAta thAya nahi, ne jIvatA rahe mATe. pote pAlana kare che tene aMge gautamasvAmIne rANuM kahe A vAta mArI khAnagI che. rAjAne paNa meM chokarAne kayAM rAkhyo Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tresaThamuM ] thAnagasUtra [ 999 te mAlama nathI, pALuM chuM te jANe che. mRgArANa camake che. A teNe kahyuM? bhagavAna mahAvIre. advitIya jJAna, darzana ane cAritrane dhAraNa karavAvALA che temaNe kahyuM, mRmArANIne sateja thaze, badanAmI nathI. vAta kare che teTalAmAM khAvAno vakhata thaye che. bhejanathI bharIne gADI AvI. mANasene visarjana karyA. kholatAnI sAthe evI dudha AvI ke sahana na karAya. moTe muhapani rAkhIne bolatA hoya tene meDhe bAMdhavAnuM kahe temAM navAI zI? jeo akkala na rAkhe te kahe-meDhe muhapati bAMdhavAnuM kema kahyuM, kapaDuM bAMdhavAnuM kema na kahyuM? gautamasvAmI dekhe che, gaNadhara na hoya te durgadha bIjA sahana na karI zake tevI. mAtA to temane lIdhe sahana kare che. ekalI mRgArANuM, ekalA tamasvAmI, guptinuM sthAna kayAM? mahAvIra mokalyA na hatA te sthiti kharAba hatI te gItame saMbhaLAvI sabhAnuM hadaya pIgaLAvI nAMkhyuM, te na banata. tenI pUrvanI sthiti te vipAkanuM paheluM adhyayana. parigrahane tyAga ke ? parigraha choDavAthI hiMsA thAya ane parigraha rAkhavAthI dayA paLe tevuM rahetuM haze? parigraha rAkhyA chatAM je prANAtipAtaviramaNathI cAya to parigraha, na bacAya te aparigraha nahi, ka maLIne aparigraha thaze e parigrahapaNuM vakhANa lAyaka kharuM ke nahi? pAtra na rAkhavuM. hiMdhAne piSaNa karavAvALA mAdhukarIyatti viccheda karI daI pAtrane parigraha gaNe che te virati prANAtipAtane lAvanArI. kasAIonI je sthiti na hoya te sthitimAM emane javuM paDe. glAna sAdhu haya, pAtarI rAkhavA nahi tyAre dAMDe mArIne gocarI mAla ke zrAvaka lAvIne khavaDAve? vRddhane vahevaDAvI de, kAraNa pAtra nahi, koNe lAve, ke zuM Ape ! muni pAchuM le te vakhate nahi te kabUla, paNa lIdhA pachI vRddha na thAya tene Ijara che? nAgA rahe te ziyALAmAM nyumoniA thAya gRhastha moTara rAkhe ghAsa bharI rAkhe temAM sAdhu bharAI jAya, tAke paDe tyAre nIkaLe. pahelA zuM karatAM ? Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 ] | sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna guphA, oraDA jevuM hoya temAM nAgA rahe, cAre bAju agni saLagAve paga baLavAnA dAkhalA che. agninI hiMsA thAya teAya nAgA rahevuM kabUla Ave parigrahanA tyAga thU thU karavA jeveDa bAkInA tA pra!NAtipAtaviramaNanA sipAio prANAtipAta varamaNurUpI nabIrA khasI gayA che. pAMce maha!tra-teAmAM nabIrArUpe haiAya, cArene zikhare paheAMcADanAra hoya teA te paheluM mahAvrata che. tethI pAMca mahAnatAmAM paDelu' ene sthAna ApyuM, eka ja 1 prANAtipAtaviramaNu, bakInA badhA tenA rakSaNane mATe, kahe ke enA siAio, satyavrata, adattAdAnaviramaNu, brahmacarya ane parigrahaviramaNu e paNa prANuAtipAtaviramaNunA sipAi, nabIrA vinAnI kharI nakAmI tIrthaMkare dIfA ApI parigraha karyA ho ? AkhA jItra svIkAye mahAvIra mahArAjanA ziSya gautama e paNa eka ma`tevAsI che teneya kahe! mahAparigraha ! keTalAka ajANyA hoya che ke, zvetAMbaranA rivAja vikalpIne che digaMbarAnA rivAja jinakalpI che. kAI jinakapI pIchI, kama'DalavALA hoya nahi. pIchI ke je upakaraNune lAyakatI nathI, pramAnane lAyakanI bhale DhAya. pIchI pUjavA mATe. eka phUTanu pagaluM, aMdhArAmAM phUTa pUchane pagalu rakhAtuM nathI. eka phUTa pagaluM rAkhavAne cAra phUTa pUjavuM joie, mApI le ! enAthI echuM hoya tyAM sudhI jayaNAthI pagaluM mukavA mAge te jayaNa khATI gaNAya kaheA ke rAtre lle javuM paDatuM nathI, ke sUe tyAM halle jAme che ! hAthIpaga jeTalu' pramAna karavu paDaze. jayaNA kheATI hAya tA e aparigraha prANAtipAtane lAvanAra thaye. 'nakhIrA vinAnI bairI nakAmI.' pAMca samitimAMthI eka samiti nI. mA vagaranA cheAkarAM samUcchi mA hoya. rmAMsamiti-ahI beThA che, kIDInu dara nIkaLyuM. pUjaNIthI keTalu pujavAnA? mArapIchA kAma kare che. Asana upara besatAM aMgeAAMgA pUjavAnA sAthI ? merapIchIthI pUjavA jAya Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saThamuM ] sthAnAMgasUtra [4La te pUjAya nahi. nahi vasati pramArjana ke ThaMli jatAM pramAjana. isamiti AbhalAmAM. mA vagaranA saMmachimA. bhASAsamitimAM avirati devatAone mATe kahevAmAM AvyuM ke hAthe vastra rAkhyA vinA bele te sAvabhASA. - eSaNAaiti ekavADa tarIke rahetI nathI- InI sAvaghaniravagha bhASA kayAre ? vara rAkhIne bele te niravA. belatI vakhata vastra rAkhe nahi te tamArI bhASAsamiti bhekhAmAM bharAI gaI. devagurune vaMdana karatI vakhate hAtha jaDaze ke nahi? eSaNasamitine eThavADa rahI zake tevuM nathI. hAthamAM laIne khAvuM, DhaLAyaphaLAya te nIce. te pANu gRhastha pAse paraThavAve. bairAM aDe to tene saMdho gaNu nathI. navamI bhakti strI aDe te. eka ja ghera khAvuM paDe. bALake necarI pharI na zake tevAM hoya, vRddho TaLavaLatA phare tyAre bhAIsAhebane peTa bharIne besavuM zI rIte bane? netaruM Ave to chokarAMne melIne mAbApathI nathI javAtuM, te bALa, jJAna ane vRddhane TaLavaLatA melIne bese tenA kALajAM kevAM haze ? eSaNasamiti eThavADa tarIke rahetI nathI. prANAtipAtanI viratI na rahI to pAMca vatAnI pA uccAraprasavaNa-kaMDizamAtrAne aMge vicArIe te te varasAdane aMge vadhAre thAya ane pAnuM rAkhavuM nahi, varasAdanI dhArAmAM jaze? ucArapariSThApananuM mIMDuM. bhAMDane saMbaMdha che? digabarapaNuM rAkhavuM che. AdAnanikSepa kAnuM digaMbara saMmUrNima jevA mAtApitA vinAnA bhaNelA nathI. tAtparya ke emane A rIte samiti nathI. tAMbAmAM pAMca mAtA hAjara che. prANAtipAtanI virati na rahI te pAMca vratonI pika. digaMbaromAM hiMsAnI viratine sthAna nathI. digaMbarAmAM olo, muhapatti paradeza mokalyA. mRSAvAdaviratimAM pahele vadhe e ke upakaraNane upakaraNa na mAne. upAdhi ne parigrahane pharaka Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna na samaje tenuM mRSAvAdaviramaNa kayAM Take? dharmano Agamane mRSAvAda rALI zake nahi. peTa pALavAnuM upakaraNa kamaMDala. jIvane bacAvavAnuM upakaraNa nahi. kALIo kasAI mINanAM putaLAM banAvIne mAre te paNa kasAI adattAdAnaviratine aMge vicAra karIe te adAmAM te jiMdagI kADhavI che. zAstro, mUrti ane tIrtho zvetAMbaranA coravA che. digaMbarane dizA e ja vastra che. kahe tamArI jaDa vastravALAmAM che. dizAne paNa vastra mAnIne rAkhyo che. kALIo kasAI mINanA pUtaLA banAvIne mAre te paNa kayAI. zvetAMbara mata kahetA nathI paraMtu jenadarzana kahIe chIe. rAI cIja gIrave melI heya ne rAte rAta uThAvI lAve te cerI che. tame arpaNa karI tene purA lAvo. tamArI apekSAe eka tIrtha nathI tamArA tIrthakara to jamInane aDatA nathI. ahara addhara pUjA karavI che. jamInane aDelAne pUje cho kema ? tamArA matathI mithyAtvI Thare che. e bahAcarya kevuM ? brahmacaryane aMge vicArIe to strInI jagA para sAdhune rahevuM zobhatuM nathI. strInI AgaLa nAgA UbhA rahevuM. strIne aDe nahi to bhakti thAya nahi, AvA bahAcaryanA pAlaka zI rIte ? mahAvIra vItarAga thayA te bairInI bheLA beThA na hatA. parigrahanI virati keTalI? parigrahavirati-lUgaDAM choDavA ane joDe ne je paMDita, bhakata ane bhaktANa rAkhavI che. parigrahanI virati keTalI pAMce mahAbate palAyana karI jAya che. samiti rahetI nathI. prANAtipAtaviramaNa rUpI nabIre jyAM kho tyAM pila nIkaLI gaI. AthI pahelA mahAvrata tarIke prANAtipAta viramaNane kema rAkhyuM te khyAlamAM AvI jaze. jainadarzananI aMdara kaSa, cheda ane tApanI zuddhi vizuhapage rahI. Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 64 viSAra AvavAnI muzkelI, tA vana kyAMthI? sUtrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAvAmIjIne bhavya jIvedanA upakArane mATe, zAsananI praEtta mATe, zAsananA hitane mATe ane saikSamAnA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratikhAdha ane pratrajanA ze e vastu jyAre prApta thai tyAre anAdithI bhavabhramaNu karI rahelA jIva kevI rIte herAnagati bhAgave che, svarUpa cUkIne bhAM kare che enA khyAla Avyo. cAra gatimAM-saMsAramAM rakhaDatAM rakhaDatAM pAtApAnuM bhAna naheAtuM. peAte pAtAne ALakhe e dazA naheAtI. mAtra dekhatA hatA kAne ? pArakAne. ApaNe manuSyagatimAM AvyA chIe, sattI paMce driyapaNuM AkSetra vagere maLyA che, chatAM peAtAnuM bhAna AgaLa karAtuM nathI paNa pArakune pArakuM bhAna AgaLa karyo kare che, vicAro ke bhalabhalA hisAbanA karanArA evA je hisAbamAM bhUlI jAya te hisAba dhULamAM ramavAvALA chokarA kahI de, te kalpana karyAMthI ? jinezvaranA zAsanane pAmyA chatAM peAtAnuM bhAna pAta AvatuM nathI. rAtapisa pArakuM bhAna AvyA kare che. se| varSanI jiMdagI kahevAya temAM peAtAnuM bhAna karavA mATe keTalA vakhata ? huM asaMkhyAta pradezI siddha krama thAuM' e bhAna kyAre AvyuM A bAbatane vicAra AvavAnI muzkelI, te vartana karyAM hyu ? mULathIja hisAba kherA rakhaDela karI dharamAM na rahe te dukAna para besavuM paDe te krIDI caTakA mAre. svasvarUpanA vicAramAM AvyA ke kreTALA. puddagalane tenA sAdhanA karavAmAM janmenA janme cAyA jAya tenA kaMTALA Ave nahi. tArI kathA jarjarita thai gai che, te kahe che A mAchalAM pakaDavAnI jALa che. mAchalAM khAya che? are, dArUmAM meLAne! tema bhUlyA che anAhnita. mULathI ja hisAba khATI che, Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kaI jago para bhaye tenuM ThekANuM nahi. anAdithI bhUlato cAlyo che. svapaNAne bhAna AvavuM muzkela paDe che. ekebiya yAvata paceMdriya sudhI svanuM bhAna Ave nahi tyAM sudhI A muddagalapariNati phasAvanAra che tene rAkhavI na joIe te vicAra Ave zAne? jagata svanA akhADAmAM dAkhala nathI thayuM- gaNadharanA khyAlamA A vAta hoya che ke jagata paranI pIDAmAM paDI rahyuM che. svanA akhADAmAM dAkhala nathI thayuM. have zuM thAya? musApharImAM nIkaLyA hoIe rastA jevA deDIe. raste maLI gayA te bIjAne lAvavA bUma mArIe chIe. eka mANasa sIdhe gAmamAM jaIne bese, bIjAne kahe nahi to tene mUrkha kahe. hAthamAM raste AvyA pachI bIjA bhrayA paDanArAne rasto na batAve te mANasAI na kahevAya, gaNadhara mahArAje pratibodha ane pravajya pAmavAnI sAthe cauda pUrve ane agiyAra aMganI racanA kema karI tene khyAla Avaze anAcAra e unmAganI dehagaNadhara mahArAja pratibodha pAmyA ke khyAla Avyo ke sva - A che. svanuM bhAna kema karAvuM? paranI prIti ochI thAya, ubhAge doDI rahyo hoya tenI doDa ochI kare to sanmArge AvI zake. agiyAre aMgamAM pahelAM AcArasaMga AcAranI mukhyatAe karyuM. unmAganI doDa ochI karAvavI. dha, mAna vagere unmAnI de hatI. AcArane prathama sudhArI levA. anAcAra e unmAganI deDa, AzravaThArane rokavA taiyAra thAya nahi, khoTA mArgathI khase nahi tyAM sudhI sAce mArge lAvI zakAya nahi. mATe ThANAMgajImAM kahI gayA te dhyAnamAM Avaze ke AraMbhaparigrahanA paccakakhANa mATe dharma sAMbhaLe. zAstronAM vAka sAMbhaLavAne mATe adhikArI sAdhu dhama jANe ke samakti pAme ke zrutajJAna pAme keNu? Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceAsaThamu* ] sthAnAMgasUtra [ 405 savara kare krANu ? Ara'bhaparigrahanA paccakkhANuvA|. Ara.bharigraha dUra thayA hoya te! sAMbhaLavAnuM zuM ? ahiM zravaNa karyuM te jJAna utpanna karavAvALuM, jJAna utpanna na thavAvALuM zravaNa te zravaNamAM na levuM. te zravaNu ArbhaparigrahanA paccakkhANu DhAyA bane. zravaNunA adhikArI mukhyatAe zramaNa-sAdhu, zAstranA vAkayA sAMbha LavAne mATe adhikArI sAdhu. zAstrane bhaNavAmAM emlI sAdhutAnI ke yeAgamAM sAdhutAnI jarUra che ema nahi, sAMbhaLavAmAM sAdhutAnI, yeAganI jarUra che. sUtranI vAcanA lenArane paNa sAdhutAnI, cAgano jarUra che. sUtrapata padAryA sAMbhaLavAnA kAne ? dhamatu zravaNu e ri bhaparigrahanA paccakkhANu, dhama' zabdathI Rtudha` laI laIe. sUtragata padArtho te pArtha sAMbhaLavAnA kAne hAya ! AraMbhaparigrahathI viramelAne, zravaNane adhikArI kANu ! zAomAM sUtronA yAga che te pAtAne vAMcavuM hoya te pahelA karavAnA che. bIjAne vaMcAvavAne mATe karavAnA nathI. gurumahArAjanI pAse sUtra sAMbhaLavA pahelAM yAganI kriyA karavAnI. vAcananA krama pachI levAtA, zrutadhama sAMbhaLavAne mATe te ja lAyaka ke je ArabharagrahathI viramelA huM ya. sUtraprApti karavA mATe je tapasyA tenuM nAma udyAna upadhAnamAM pauSadha kema rAkhavA paDayA ? tapasyA ekalI kema na rAkhI ? navakArane aMge jo ke zAstrakAre rAkhyuM hatu ke anAra'bhI ane aparigrahI na hoya teA paNu ApatrA. Arbhaparigraha TevA hAya tene paNa sUtra ApavA. upadhAnamAM pauSadha.nAnA manuSyAne aticArano gAthAne khyAla haze. he viSaya vastumALe vALe' e upadhAnavastu cAkrakhI niyuktikAre kyA chatAM, mahAnizIthamAM jaNAvyA chatAM khyAlamAM na Ave te eka ja vAta, khasa, zabda Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] sthAnAMgasanna [ vyAkhyAna evI ja che. amuka tapasyAthI aMga bhAgyA, amuka tapasyAthI upAMga bhaNuya. te tapasyAnuM nAma ja upadhAna. sutraprApti karavA mATe je tapasyA tenuM nAma upadhAna. manuSya pAse vastu kharAba kahIne, vagAvIne choDAvAya kAM te bhAre mahIne cheDAvAya. upadhAna nakAmA, ne sUtrakAra kahe che te khATuM, AvuM kahIne upadhAna joDAya che. upadhAna jarUrI che. zrAvakanA avatAramAM upadhAna na karIe te na cAle, paNa A upadhAna thAya che te ThIka nathI. AvA AvA thavA joIe. ema vidhinI jarUra dareke samajavAnI. vidhi karavA mATe ne avidhi TALavA mATe kaTibaddha thavAnI jarUra che, paNa vidhinA nAme ceka kADhIne vastune khaseDavI te kharAba che. | tra sAMbhaLavA lAyaka kayAre bane? khamAsamaNuM, kAussagna e ArAdhanAne mATe jarUrI che. upadhAna karyA vagara sUtrane sAMbhaLavAne mATe lAyaka thato nathI. AraMbhaparigrahanA pacakakhANa karyA vinA dharma sAMbhaLavA pAme nahi. zrata ke cAritra evuM vizeSaNa dharmane ApeluM nathI. jainadharma prasiddhidho ja AraMbhaparigrahanI nivRtti karAvanAre. jene AraMbhaparigrahanI nivRtti na racatI hoya te ahIM bese ja nahi. jene kulakI saLagAvavAnA heya tene ranI vakhAramAM javAnuM na hoya. jene AraMbhaparigrahanI prIti che, AraMbhapazritanI virati taMbhaLavI vasamI paDe tevAne dharma sabhaLAvavAne he nahi. unmArganI AraMbhaparigraha baMdha thAya tyAre sanmArge AvavAne vakhata. khoTA mArganI deDa baMdha kare to sAcA mA Ave. AraMbha parigrahamAM lIna thanAro dhamane raste Ave nahi. prathama zuM karyuM? bhagavAna sudharmAsvAmIe prathama AcArAMga kema karyuM ? AcAranI chApa kema mArI tene khulAso mAlama paDaze, pachI vicAkhI chApa sUyagaDAMgathI vyavasthA karI. pachI padArthanuM svarUpa ane Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cesTa ] sthAnAMgasUtra [ 477 vargIkaraNa e ThANAMgadvArA samajAve che. samajAvatAM pAMcamA ThANAnA pahelA sUramAM pAMca mahAvate jaNAvyo temAM prathama mahAvata sarvathA prANAtipAtavira maNu. | sarva prANAtipAtaviramaNane AbhArI e paheluM kema? saune pahele naMbare AvavAnI IcchA hoya, bIjA mahAvato pahele naMbare kema nahi ke prANAtipAtaviramaNa prathama kema? ene aMge AgaLa kahI gayA che ke zAstranI, dharmanI parIkSA mATe kaSa, cheda ane tApa batAvavAmAM AvyA te prANAtipAtavira maNane udezIne, prANutipAta sarvathA niSedha kare tevA sAdhane- upakaraNo batAve te che zuddhi, tApazu mAM tatvavyavasthA te paNa prANAtipAta viramaNane AbhArI che. zaucadharmane dAkhale lIdhe. je ahiMsAlakSaNa dharma hato temAM marIcie jiMdagI kADhI. pALavuM ochuM thatAM kapila AvI maLe. adhikamAM dhamaMpaNuM nahi, paNa ochuM pALavuM thayuM temAM dhama, marIcine kroDAkoDa sAgaropama saMsAra kema pharavuM paDyuM. te ahIM mAlama paDe che. jenazAsanane pakSa ke parivrAjaka pakSa je nyUnatAe varte te parivrAjakane paMtha kapilanI AgaLa marIci dharma pate pALe che temAM dharma che ema kaheta te vadhe na hatA. marIcie dayAmUlakAmane badale zaucamUladharma pakaDI lIdhe bhagavAna rASabhadevajI vagere dharma kahe che tevAthI judArUpe tamAruM vatana, temAM dharma che ke nahi? e te nathI rucatuM. eno artha tamArAmAM kAMI dharma che ke nahi A thaye tyAM dharma che ahIM paNa kAMika dharma che ema kahe che, "sthati, ji api zabda be jage para kema ? tamArAmAM kAMI che ke nahi e tene prazna che, tyAM paNa che, ahIM paNa che. tyAM saMpUrNa, ahIM kicita e artha malayagiri mahArAje karyo che, mAtra snAnane aMge, judo paDe. marIcine judA Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4% ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna paDavAmAM zAstrakAra dIdhe heya te snAna vagara na rahevAyuM che, unALAmAM garamIthI zarIra vyApeluM tyAre ajJAna parISahane lIdhe kha. marIcine mAga mUkavAnuM je kaI paNa kAraNa heya te te snAnarahitapaNuM che. snAnarahitapaNuM na gamyuM tethI khA. kapilane sastAnamAM nAkhyo. kapila devaloke gaye. snAna, asnAna bhinnatAnuM kAraNa hatuM. snAnane pakaDI lIdhuM. zauca ladharmane pakaDI lIdho. dayAmaladharma hato tene badale zaucadharma pakaDI dIdhe. vyavasthAmAM badhe pANI pharI vaLyuM- kapilane asUri celo hato. ajJAnI hato. kapila devalokamAMthI AvIne vAdaLamAMthI camatkAra batAvyo. avyakatamAMthI vyakta thAya che. sAMkhyamatanI jaDa prANAtipAta viramaNane vAM, prANAtipAtaviramaNamAM vAMdho na Avyo hota to sAMkhyamata utpana thAta nahi, tevI rIte navamA ane dasamA tIrthaMkarane atire AraMbhaparigraha na choDAyA tyAre izvane khoTI huMDInA nAme besADe paDayA. lenAra taiyAra hoya to khoTe mathALe hUMDI lakhanAra bhUle zuM karavA? IzvaranA nAme huMDIo lakhavA mAMDI tyAM badalAnI sthiti AvI, dAna AtmAnI nija zA mATe hatuM te have thayuM badalAne mATe, huMDInuM mathALuM te joIe. izvaranA nAme huM lakhavI zaru karI tethI ochuM zuM kAma rAkhe? garbhamAM Ave tyAMthI mare tyAM sudhI dhAgApaMthIne lAge. marI jAya tenI seja sudhI lAgo, A palaTa karo paDayo, pote nirAraMbha rahI zakyA nahi, rahI zakyA hatA te palaTa karo paData nahi. phAyadA sivAya koi paNa cIja ApI nathI. nirArApaNuM UDI gayuM tethI bAhya bale UDI gayeA. Izvara mApaze mArI vatI, evuM chatAM Izvarane kartA tarIke dAkhala karavA paDe te puNyapApa badhuM ukalI jAya. puNyacIja tamArA AtmAmAM ane devAnuM izvaranA hAthamAM, zI rIte vyavasthA karavI ? pApa tamArA AkhAmAM ane kharUpI phaLa Izvare ApavuM, badhI vyavasthAmAM pANI pharI vaLyuM. Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cosaThamuM ] sthAnAMgasUtra [400 chava zarIrathI judo che ane eka paNa che. bhinnabhinna vAda kema zarU thAya te khyAlamAM Avaze. jIva parabhavathI Avya, zarIra banAvyuM, temAM rahyo. motI ne chIpa eka nahi AtmA ne zarIra eka nahi. chava zArIrathI nIkaLIne cAlyo jaze. bhinna na hota te AvIne rahevuM ane melIne javuM. banatuM nahi. AtmA judI che te cokakhuM che. jJAnasvabhAva AtmAne, mATe baLe zarIra ane vede AtmA, ciMtA kare AtmA ane zarIra sUkAya, AnuM tene, tenuM Ane kema lAge che bene saMbaMdha che tethI zarIra ane AtmA atyAre ekameka thaI rahyA che. dUdhamAM pANI bhaLe che. paNa juduM hatuM paNuM ekameka thaI gayAM. Aga lAgI tyAre pANI pANIne ThekANe. pahelAM pANI juduM hatuM ane baLyA pachI ju, vacamAM ekameka thaIne rahyAM. dUdha ne pANI eka25 hatA. jIva LiyAmAM vacce te cAlyA jAya nahi tyAM sudhI ekarUpa che. bhavatarathI Avela te apekSAe bhinna, enAthI vedAvuM te apekSAe abhinna che. bhinnaabhina mAnIe to prANAtipAtavirati Take. AtmAne bhinna khAnavAthI jamara gaDhALo- zarIra ane AtmA judA gaNIe to pApa kayAM? zarIrane mAravAthI zarIra haNAya che, paNa AtmA haNAto nathI. prANAtipAta jevI cIja uDI gaIte pachI prANAtipAta viramaNa cIja kayAMthI lAvavI? AtmAne ekarUpe manAvavA mATe haLavuM uDAvI devuM paDyuM tethI badhI vyavasthA khoLavAI gaI. AtmAne bhinna mAnyo tethI badhI vyavasthA kheLavAI gaI. pAMca mahAvratonI jaDa prANAtipAtaviramaNa AtmA karyAMthI Avyo nathI, javAne nathI, to jIva jevI cIja kyAM rahI? ane prANAtipAtaviramaNa mAM rahyuM che prANAtipAtaviramaNanA svarUpamAM khAmI AvavAne lIdhe taravyavasthA kheravAI jaI Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nihAnityamAM bhAgraha na AvyA heta te cAlata paNa eka tattva agaDI jAya. nitya mAnavAmAM ane anitya mAnavAmAM e leAkAne kai pratikULatA ane anukULatA che? jIvanuM kaMcit nityAnityapa" kema eLavavu paDayuM te vicArIzuM te prANAtipAtaviramaglR pAMca mahAtratenI jaDa che te mAlama paDaze vI rIte oLavyu te atre. vyAkhyAna 65 saMsAranI bhayaMkaratA sAllI zASakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAMsvAmIjI gaNudhara mahArAja bhavya vAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, grAsananI pravRtti mATe ane mAkSamAga nA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratidha ane dIkSA pAmyAnI sAthe sasAranI karatA lAgI. jema bhikhArIne jI, marIne rAkha thayA hoya teA pahelA naMbare dAnazALAe maMDAve. kAraNa? bhikhArInuM duHkha pote veThelu che tethI peAtAnA para paDelu du:kha nivAravA rAAM kaTibad thAya temAM Azcaya nathI. tema sudharmosvAmIjIne pratiSedha thaye te prajA maLI ke. jagatamAM avirati, mithyAtva kevI rIte jIMne bharamAve che te hakIkata bhayaMkara lAgI. hAya te na dekhe, na heAya te kreme tenuM zuM thAya? graMthazvara jaNAve che ke adhaLA, padAtha na rRkhe. e na Dhekha nAza AIkane pUche, DAinI pAsethI jANe bIjo yA lAvIne padA samajAve paNa jeNe dhaturA pAdhelA hoya te padAya' dekhe, paNu avaLA raikhe, na kAine pUche, banAvanAra maLe te kAinuM mane nahi. AMdhaLeA padAtha na dekhe tethI jAvAne mATe bIjAne pUche che. dayALu batAvanAra maLe teA mAnI le, pote paNa pUche. A guNu dekhanAranI apekSAe nathI, paNa dhatUrA khAine pILuM eTalu senu dekhe tenu zuM thAya ? aMte jijJAsA na rahe, tema kAI khIne samajAvI zaka Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMsaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 411 nahi. tema ajJAnI thavA saMpaNu na jANatA hoya teA tene ema rahe ke ApaNe mUkha chIe eTale pUchIne samajIzuM. samajI paNa yA lAvIne samajAve kharA, paNa je jIva mithyAjJAnI heya tenuM zuM thAya ? na te peAtAne jijJAsA rahe na khIjAnI yAne pAtra rahe. A vicArIe te kharekhara bhagavAna sudharmAMsvAmIjIne A jagatanI dara mi- tva UlaTA meSa, UlaTI mAnyatA-na DeAya e dekhe, hoya te na rukhe tenuM zuM thAya? lAgyuM. ago racavAnI prathama jarUra kema paDI? sudharmAMsvAmIjIe dukhyuM ke mAre pale te e paDayA che. krANu ? mithyAtvo. ajJAnIne pratiSedha karavA karatAM e mithyAtvIne pratiAdha karavAnA che. peAtAnI mithyAtva dazA dekhIne pAte keTalA baLatA hAvA joie te vicAraza. kAIne kA mAryA hAya thADIvAre te mALakhItA lAge tA zuM thAya ? hRdayamAM zI dazA thAya? tema ahIM jagatanA uddAraka vItarAga prabhune dhA mAravA prathama kheThA hatA. agiyAra gaNadharA prathama pappA mAravAnI sthitimAM gayelAM, temane mAlama paDayuM ke bhUla thai te vakhate temanA manamAM zuM thAya ? peAtAnA AkhA dharanA masAne kahe mArI bhUla thai, je vakhate mahAvIranI virUddhamAM, mahAvIrane ppA mAravAmAM sudharmA svAmI pahelAM gaNudhara thAya che te vakhate kAoAmAM zuM thAya che ? emane kAi paNu khasa kahe nahi teTalA bakhata gharadhaNI karyA vinA rahe nahiM, potAthI dhakko bhUlathI marAi gayA heAya, paNa peAtAnA julama dharavALA jAhera kare Aaa mATe ? rakhene bIjo kAI evuM apamAna karI bese, tema sudharmAsvAmIjI mahAvIranu' apamAna karI beThA hatA, paNa mAlama paDayu ke A te! udghAraka, vItarAga, sarvajJa, tyAM pahele nakhare e jAhera karavAtI jarUra paDI ke A sata che, kASTa emanI avajJA na karA, mArI te bhUla thaI gaI! Ama jagatanA jIvanuM mithyAtva vamAvavA mATe aMgeA racavAnI prathama jarUra hatI. Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] sthAnAMgasUtra vyAkhyAna pratijJA vinAnuM badhuM nakAmuM aviratinA pratApe kaI sthiti thAya? jagatamAM sAkSInA pAMjarAmAM UbhA rahelo manuSya satya balavAnI pratijJA kare nahi tyAM sudhI zirastedAra tenI vatInI eka lITI lakhe nahi. pratijJA kare tyAre lakhe. pratijJA vagara sAcuM, sAcAmAM sAcuM. taddana sAcuM, sAcA vinA bIjuM kAMI bolato na hoya te paNa zirastedAranI kalama pratijJA karyA pachI ja nedha le. jagatanA jIvone droha karanArA na hoya paNa deha na kare evI pratijJA na kare tyAM sudhI te kiMmatamAM AvatA nathI. pratijJA karyA vagaranuM eka paNa vAkaya zirastedAranA dataramAM dAkhala thAya nahi. sarva jIvA sarva jIvonA droha karanArA hatA nathI. sUkSma ekeMdriya keIne mAratA nathI. ema kahIe te cAle ke sihamahArAjanI sthitimAM che. sihamahArAja bIjAnI hiMsA karI pote karma bAMdhe nahi, tema potAnI hiMsAnuM kAma bIjAne baMdhAve nahi. tema sUkSma eke driya na koIne e mAre, na koI ene mAre. sUkSma ekedriya jIva hiMsAmAMthI bacI jAya che. caudamA guNaThANAvALAnA pudgalathI hiMsA thaI jAya. hiMsAnA nimittapaNumAMthI agi-kevalI bacI zakato nathI. temAMthI sUkSma eke kriya bace che. varALa ghaDAne rokatI nathI, ghaDe varALane rokato nathI. varALa na rokI rahe, na kinArI bane. zAne lIdhe ? bArIka che. kAcamAMthI te ja pasAra thAya, teja kAcane rokanAra bane nahi, kAca tejathI rokAya nahi. kAca ane teja pudgala che chatAM tenA pudagale eTalAM badhAM bArIka che ke jene lIdhe te kAcane rokatA nathI, kAcathI rokAtA nathI. bAkarathI sUkSma eke dila cha rekAtA nathI. bAdarane roke nahi, kAce tejane kaTake karyo ema koNa mAne? te je kAca bhAMgyA teya banI zake nahi. nathI same bArIkathI maratA, tema bArIkane mAratA. AvA same mahA dayALu thaI jAya, kahe ke sAdhu karatA vahelA mokSe jAya ane hiMsAnuM kAraNa na bane paNa ghAtanA paccakakhANa hoya to. pratijJAvinAnuM badhuM nakAmuM. Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMsaThamuM ] sthAnAMga satra [ 413 ahiMsAne lAbha kayAre maLe? dharmanA traNa bhede jaNAvI che. "ahiMsA eTale hiMsA na karavI te' e jaina zAstranI vyAkhyA nathI. hiMsA na karavI tenuM nAma ahiMsA laI laIe te sUkSma ekaeNkiya ghaNI ja ahiMsAvALA. bIjA ghaNA cho to hiMsAvALA roja eka jAnavara jAnathI mAre che. se varSa sudhI mArce jAya te jagatamAM anaMtA cha che temAMnA traNa lAkha sATha hajAranI hiMsA, bAkI bIjAnI ahiMsA vadhI kasAInI sadgati thavAnIne? asaMkhyAtA, anaMtA phAyadAmAM traNa lakha sATha hajAranI hiMsA e ATI bheguM lUNa, jyAre hiMsA na karavI tenuM nAma ahiMsA mAnIe te. hiMsAnI nivRtti karavI, tenA paccakakhANa karavA te ahiMsA, "FAnivRttiH ahiMsA " mAnavAmAM ekedriya ke kasAIo ahiMsaka gaNavAnA nahi, ahiMsAne lAkha jeo hiMsAnA paccakkhANa kare te meLavI zake. vANuo ane garAsIoaviratinA pApane mATe zAstra tapAsavA tenA karatAM pratyakSa dAkhale levAnI jarUra che, eka zeThinA garAsiyA pAse rUpiyA pAMcase leNuM. vepArIne rivAja che ke ugharANI karIne Takera te kare. Apa na Ape te judI vAta. taLAva para maLe te Takara, kema ThAkora ! zuM dhAryuM che ? eka varSa garAsio bahAragAma gayelo che. parAkrama karyuM. pAMcase rUpiyA rAjAe ApI. e rUpiyA laIne garAsio jAya che. vANi maLe. vANi kahe kema ThAra ! garAsiye vicAra kare che ke ghare laI jaIza te veDaphAI jaze, jaMgalamAM besIne gaNI ApyA. cAra leke tALA teDIne corI kare. jyAre vepArI kALajAM kApIne corI kare. pelAe pAMcamAMthI keDI jamA na karI. cha mAsa, varasa, be varasa gayAM tyAM sudhI kAMI kahevuM nAha. garAsio jANe che ke rUpiyA vaLI gayA che tethI kaI belA Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ]. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna nathI. be varasa pachI vANio kaheH kema ThAkara ! ThAkora samajyo ke mahAbatane lIdhe bolAve che. kema ThAra ! kAMI vicAra ke kAMI khAtuM pADavuM haze tethI belAve che. garAsiye mauna rahe che, ApaNe phayAnuM nathI. pachI vANio kaheH samatAnI hada AvI gaI. be varasa gayAM haju khAtuM cAluM na karyuM te hada AvI gaI ema ThAra samaye. pachI vANio kaheH AgaLa vadhavuM paDaze. ThAkara kahe che, kema pAMca rUpiyA tamAre tyAM ne AgaLa vadhavAnuM ! vANuo kahe che. pAMca dhIryA tyAM mane DAgaLI casakI kahe che emane pahelAthI jANyuM ja hatuM ke ApavAnuM nathI. vANiyAe copaDA keTamAM raju karyA. ugharANI karIne thAko paNa Apate nathI UlaTo ApI dIdhA che ema kahe che pelAne belA, zeTha tArI pAse leNuM kahe che te zuM che sAheba! meM te ApI dIdhA che. pradhAna pArakAnA mananA vicAra samajI le. ceSTAthI samajI lIdhuM ke garAsiyAe rUpiyA ApelA che, sAMje garAsiyAne bolAvyo. tuM zuravIra gaNAya. gAmanA zrImaMtene herAna kare to AkhA lazkaranI zAhukArInuM zuM thaze ? avaLuM lIdhuM tyAre ThAkora kahe che ke-pAMcaso lIdhA te bharI zakuM tema na hatuM, paNa phalANI jage para gaye, tyAM InAmamAM rUpiyA pAMcaso maLyA, te jaMgalamAM maLe tyAM ApI dIdhA. sAkSI ? to, koI hatuM nahi. hatuM nahi te kharApaNuM che, ApyA hatA kayAM? peluM jhADa Ave che tyAM. te jhADa nIce ApyA che. ThIka, bIjI mudate hAjara thayA. dIvAne ThAkarane addhara lIdhA. kema ThAkora e Akho varga vANiyAne tyAMthI lAvI nirvAha kare che, tamArA je pAkaze to AkhA rAjyane pAyamAla karI deze. keI kAine dhIradhAra karaze nahi. eka rAjakuTuMbanA nirvAhanI khAtara rUpiyA jaladI ApI devA joIe, pele kahe, sAheba! samajuM chuM. nAmakara na jAuM. meM ApyA che. pradhAna kahe, kayAM ApyA che? devalokamAM jaIne te nahi ApyA hoyane? AMbAnA jhADa nIce ApyA che, sipAI jA enI sAthe, ne jhADane sAkSI Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasAmuM ] sthAnAMgasUtra [ 45 ApavA besAvI lAva! jhADa sAkSI devA kema AvI zake? amArI jamInamAM che ne kema Ave? na Ave te kATIne, UMcakIne pheMkI daizuM. dIvAna Thalama rokIne besI rahyo. ardho kalAka thayo. zeThaLa na dhI besI rahyA che. zeTha kahe : sAheba ! jhADa cheTuM che. pachI te sipAI ane ThAkora jaI AvyA sAheba ghaNuM kahyuM paNa jhADa AvatuM nathI. mArI dharatI para che. AvI gayuM, ne sAkSIya pUrI gayuM ema dIvAna kahe che. vANio kahe: A zuM kahe che? sAheba Apa te rAjadvArI puruSa kahevAo. Apa kahe ke jhADa AvI gayuM ne sAkSI pUrI gayuM te kema kahe che ? huM to bahAra gaye nathI. dIvAna kahe: mane Thage che? Ama kahe che ke akkalavALA jhADa nathI pUrI?zeThajI, bole ! jhADa cheTuM hatuM e kayAMthI be lyA ? jhADa bolyuM te nIce rUpiyA ApyA hatA. AgaLa pApa aviratinuM na samajavuM, pAMdaDAM vagere samajAve che ke, aviratinA lIdhe paDayA chIe. ekedriya rakhaDayA kare che te hiMsA karIne nahi, paNa hiMsAnA paccakhANa na karavAthI. vize nahi te bhagave- anAdi nigodavALA rakhavAM kayAM gayA? paNa hiMsAnI virati na karI tenuM pApa. eke priya marIne ekeMdriyamAM vadhAre upaje. ATalA badhA ekaeNkriye che te sAkSI pUre che ke, hiMsA na kare te paNa paccakakhANa na karaze te amAre pAlave paDaze. hiMsAnI virati karavI tenuM nAma ahiMya che. gautamasvAmInI mAphaka sudharmAsvAmIjI paNa pratibaMdha ne pravajyA pAmyA. hisAnI virati vagara ahiMsA nathI tethI pratibodha pAmyAnI sAthe pratrajyA lIdhI. eka vAta sudha masvAmI maMjura nahatA karatA te mahAvIre kabUla karAvI dIdhI. vAdane cheDe kabUlAne, zaratI vAda nathI. zaratI vAda heta to mahAvIrane zarata karavI paData. jo tame sAbita karo te mAre tAre cela thavuM. paNa A zaratI vAda nathI. samAja sudhAravAnI vAta che. pAMca bhUta ja Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna che. je je che te te ja janma. jevo ne te heya, te jude heya te mAnI le teTalA pUrato che. e satya bedha thatAM hiMsAnI viti ka vagara ahiMsA bane nahi te sudharmAsvAmIjInA samajavAmAM AvyuM. jagananI vAta jude vATe che, jenanI vAta jude vATe che. AkhA jagatamAM dekhIe to "kare te bhogave.' tyAre ahIM na virati kare te badhA bhogave.' virame nahi te bhogave AvI mAnyatA jainadharmanI che. mithyAtvanI sAthe avirati kamabaMdhanuM kAraNa che ema jaNAvyuM che, mahAvIra pAsethI pratibaMdha maLe ne mAlama paDayu ke avirati karmabaMdhanuM kAraNa che. pahelAM kare te bhogave ema hatuM.xnemist ekasanemisTa, jenI AgaLa enAkiMsTa. enATinI ToLImAM nAma lakhAvya. koI divasa mITiMgamAM jatA nathI. koI vakhata khUna thayuM. lisTa bahAra paDe te nAmavALe there sUte hoya to paNa beDI paheravI paDe. kayAre khUna karyuM te jANatA na heya paNa TALImAM nAma AvyuM ke bhAIne taiyAra thavuM paDe. je A sthiti dekhIe te saMsAranI pApapravRttivALI ToLImAM nAma lakhAvyuM che. tame tevA ame, ame tevA tame. rAjInAmuM na de tyAM sudhI bacAya nahi. na bhaLo teTalA mAtrathI na baco. rAjInAmuM ApyA vinA acAya nahi - tIrthakara garbhathI samyaktvane dhAraNa karanArA. traNa jJAnane dhAraNa karanA, karmathI kayAre baccA ! gharanuM rAjInAmuM ApIne sAdhupaNuM lIdhuM tyAre. tIrthakaranI A sthiti hoya te bA jIvanI zI hAlata? apratipAtI zuddha traNa zAnanA dhaNI, garbhathI samyaktvavALA rAjInAmuM ApyA vinA baA nahi, tIrthakara sarakhA jIvo e paNa virati karyA vagara aviratine bAre baMdhanemAMthI bacI zake nahi, to bIjAnI zI vale? virati na kare te pApa, e sthiti jenadarzanamAM che. bIjA darzane vrata karavAmAM lAbha batAvavAvALA che. gautamasvAmInA khyAlamAM AvyuM ke avirati e karmabaMdhanuM kAraNa che. te pachI mULamAM zera Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasaThamuM ] sthAnAM satra [417 saradAra sajaja thayele, zastranuM nAma sAMbhaLe tyAM enuM zaurya na Lake te zo nathI paNa bAyale che. AtmA jyAM aviratinuM kAma mAlama paDyuM te vakhate avaratine rokavA taiyAra na thAya te AtmAne laina lAge gaNadhara pratibaMdha sAthe pratrajayAmA Ave che. e paNa gaNapara pratibaMdha pAmyA ne palAMThI vALIne besI jAya tevuM banyuM nathI. mATe dareka gaNadhara pratibaMdha pAmyAnI sAthe pravajayA le che. AkhA jagatane julamanA joramAM janAra hoya te milAva ane avirati che ema mAlama paDyuM ke gaNadharo e kAma paheluM karA lAgyA, ne avirati ane mithyAtvanA julamanA dora kApI nAkhyA. emane Izvarano avatAra kalapavo paDayo AcArAMga, sUyagaDAMga pachI kANuga, paci mahAvratamAM paheluM prANAtipAta viramaNa. paheluM mahAvrata anAjane sthAne ane bIjA mahAvrata vADane sthAne. kaSa ane cheda to mA-vAM paNa taMtvavyavasthAnI vakhate bIjAne gaDabaDI javAnuM thAya. sAMkhane snAna vinA cAlyuM nahi. snAnamAM mAnavAne lIdhe anaMta saMsAra rakhaDavo. AraMbhamAM Asakata banelAne izvarane avatAra kalpavo paDyo. Izvara A deze. AtmA ne zarIra bhinna mAnavAnI pharaja paDI. ayogaharanI aMdara Avazyaka traNa prakAranA jaNAvyA-laukika, kubAvacanika ane lettara. kAramAM sAdhu, sAdhvI ane zrAvaka sAMjasavAra paDikamaNuM kare che. mAtA mahAdevanI pUjA kare, lIpaguMpe te kukAvacanika AkSaka. savAre bhArata, sAMje rAmAyaNa saMbhaLAya, rAjAmahArAjA sAMbhaLe te laukika Avazyaka. bhArata e kRSNamahArAjAne ItihAsa ApanAra. rAmAyaNa jevA rAmanA ItihAsa ApanArane lauki. mAM gaNI kupAvacanikamAM na gayA. te etihAsika puruSa hatA te anurAgadvAranI mAnyatA sudhI avatAra na hatA. laukika mahApuja ane aitihAsika mahApuruSone avatArI banAvavA paDyA. izvara nirmaLa rahe, avatAra che. e avatAramAM cAhe te kare temAM Izvarane levAdevA nahi. 27 Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] sthAnAgasava [ vyAkhyAna jaina dharma sivAya bIje badhe halAhanA akhA Izvarane mAtmA zarIrathI ju mAnave paDaze. AkAza jema kacarAe upAya nahi tema avatArI puruSa lekhAtA nathI. te kayAre bane ? izvara ne avatArIpaNAnuM zarIra judA mAne to. mATe avatArI mAnavA paDayA, hatA etihAsika. zarIra juduM ane amArI AtmA ja. sAkSAta Irane saMdeza sAMbhaLanAra hoya te jainadarzana che. bAkI badhA dharma dalAlanA khAvALA che vicAre ! musalamAnemAM e kahevAmAM AvyuM ke-khurA devanA dUto lAvI de che, paramezvare surA mahamada pAse mokalI. mahamade te jagatane kahI te dalAlane kho. krizcicanane aMge isa paramezvarane dIkarA, te kahe che paramezvara kahetA nathI. kahe dalAlane che. hiMdudharmane aMge kahIe agni, vAyu ane ravithI teno uddhAra karyo, paramezvarathI thaI nathI. kahe, sAkSAt saMdezo ApanAra keine heya te te jene che. paramAtmA sAkSAta dezanA de che. digaMbaroe vItarAga, sasta prabhu mAnyA chatAM joDe mAnyatA rAkhI hAramoniyamanI. bhagavAnanI vANI aspaSTa heya, mAtra vini thAya. hAramoniyamamAM svara pUre tyAre zabda na nIkaLe, vagADe to bda nIkaLe. digabaranA bhagavAna svara pUravAvALA ane te mAtra gaNapara samaje, gaNadharo samajAve. te jaina thayA chatAM dalAlane Dakhe laIne beThA. jinezvara e izvara, sarvajJa savaMdazI pitAne moDhe saMdeza Ape che te mAnyatA jainadharmamAM che. jenadharma sivAya bIje dalAlanA A izvara ka, vayamAM avatArI puruSo nAMkhavA paDayA tethI zarIra ane AtmAne bheda leve paDyo. zarIra ane AtmAne lAgatuM vaLagatuM nathI. AraMbhaparigrahane A badalo. tene lIdhe chevaTe abhinapaNuM thayuM. cit bina, kathaMcita abhipaNuM mAne te pAMca vrata rahe. te kema, te agre. Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ byAkhyAna 66 ziSyAtva ane aviratinA kALA kara sAprakAra mahArAjA zrImAna sudharmAvAmIjI gaNudhara mahArAja bhavya jIvAnA upayArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane meAkSamAga nA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratikhAdha ane pratrajyA pAmyAnI sAthe pharamAve che. jema dAdvI manuSya-bhikhArI khIje bhave rAjA thayA hAya te bhikhArInA pAkArane prathama dhyAnamAM le, rAganA kAi paNa prakAre upAya na thatA hAya, kAIka saMjogamAM tenA rAganI kAI pUrva davA maLI Ave, teA te peAtAnI lakSmIne DhAMka bhAga vAparavA phAya tA te davAmAM vApare, tema bhagavAna sudharmAvAmIjIne mithyAtva ane avirati jagatamAM kALA kera vartAvI rahyAM che te khyAlamAM che. thAya ane yAga e bAju DhAlakI lagADe Akhkhu jagata rakhaDe che tenAM kAraNeA kevaLa be ja che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yAga e cAre baMdhanA kAraNeA che. cAramAMthI e ja kema pakaDavA ? mithyAtva ane avirati e ja krama paDayAM e ja pakaDavA tema nathI. zAstramAM jevA mithyAtvanA niSedha karyo che tevA ja varati, kaSAya ane cAMgane paNu niSedha kyoM che, su ahI mukhyatAe enA ja niSedhamAM AvIe chIe. khenA niSedha kema karI che? kAraNA darzAvatAM pahelAM mAmalA khe-kaSAya ane yAga peTAvALAM che kaSAya ane yAga e bAju TaoNlakI vagADe. sasAra vadhAre tene sa`sAra vadhAravAmAM kAya ane cAtra, ane mekSa tarapha prayANa kare tene meAkSa tarapha laI janAra paNa kaSAya ane cAya ja. kaSAya ane yAgamAM prazasta, aprastapaNuM raheluM che. kaSAyanuM prazastapaNuM ane ceAganuM prazastapaNuM brAMbhaLIne kaSAya ane ceAJanA rajamAi thavAnuM nathI. kaSAya ane yAganuM prazastapaNuM kahevAmAM AvyuM te - Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna pachI pakaDI rAkhIe tA kema? ene ja kAvAnI chuddhie ene hathiyAra tarIke vAparavA te prazastapaNAnI nIzAnI. kyAyane kApavAne mATe kAyanA upayoga tenuM nAma praznastaSAya, ane yAgane mATe yoganA upayoga tenuM nAma prazastayAga. zaMga ane dveSa zuddha deva, guru ane dhama' upara ApaNe rAga dharIe. rAmane sathA nAza karavA mATe praznastarAmanA be sthAna--guNu Rne guNI, rAganA hAza karavA mATe guNu upara rAga karAya ane caNI upara rAga karAya tenu nAma praznastarAga. vyaguNu upara dveSa kramanA nAza karavA mATe. agruNune nAza karavA mATe avaguNa upara dveSa dharI zakIe paNa avagujju upara dveSa kramano nAza karanAra na hovAthI tene praznastadveSa kahI zakatA nathI. prAstadveSa eka rUpe--avaguNu upara dveSa. prazastarAga e upara. guNu ane guNI upara rAma. praznastarAganI vakhate e sthAna, guNu ane guNI. dveSa kevaLa ajJAna, varati ane mithyAtma upara. e avaguNI enI upara ja dveSa hAya. avaguNI upara zuM? vasuNI te jagatamAM che, tA ene aMge zuM hovuM joIe ? tenA upara rAga dharI zakIe nahi. je vastunA upara rAga dharIe tene meLavavA mAgIe chIe ema kahevAya. Ava guNI upara rAga te dharAya nahi. je cIja chAMDavA lAyaka paDe tenA upara rAga tA hoya ja nahi. meLavavA lAyaka cIja lAge tenA upara rAga hoya. avaguNI upara rAga dharavAthI avaguNunI prAthanAvALA ApaNe karIe, mATe avaguNI upara rAga dharI zakIe nahiM, temaja dveSa paNa dharI zakIe nahi. dveSa dharavA jaie te jaMgamAM dayAnuM sthAna kAI rahe nahi. sAlama yA kAnA upara? duHkhI upara. pahelAM bhavanA avaNI te ja A savanA du:khI. vartamAnanA avaguNI te AvatA bhavanA du:khI. duHkhI sattvamAtramAM kyA hovI joie. keTalAka AmahamAM AvIne Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAsaThamuM] sthAnAMgasUtra [421 vastutatva UlaTuM kahe bIje pitAnA avaguNamAM hoya tyAM sudhI diyAne pAtra paNa bIjAnA guNane vAta karatA hoya tyAre dayAne pAtra rahe nahi, AvuM kahenArAe dhyAna rAkhavuM ke mahAvIra upadrava karanAra saMgama devatA upara dayA karavAnI daSTivALA che, mATe ISabAbebA. dayA karIne jenI akho aMjAlI thaI che jANIjoine jaI jaIne upadra sahevAM te mahAvIranuM kAma saMgama je guNIne ghAtaka bIje ka le ? temAMya zAstrakAre dayA kahI. gozAlAnI tejasthAnI vAta cAlI. gautamasvAmIe pUchayuM gozAlAnI tene lesyA keTalI ? mahAvIra kahe che, soLa dezone ekI sAthe bhasma karI nAMkhe teTalI tAkAta tejalezyAnI che. tyAra prazna karyo ke zramaNa bhagavAnamAM keTalI! uttara kIdhe ke gozAlAnI telesyA karatAM zramaNa nirmanI anaMtANI, tenA karatA anaMtaguNa sthaviranI, tenA karatAM anaMtaguNI bhagavAnanI. kSatikSamA-krodhane abhAva tethI sahana karanAra, ATalI badhI tejalezyA chatAM kSatiyAmAthI sahana karanArA vicAro ! gozAlA sarakhAnA prasaMgamAM ghAtakapaNumAM kayuM bAkI? saMgamamAM kayuM bAkI saMgama sarakhA upara bhagavAna dayA varasAve, gozAlA sarakhAnA vakhate chatI zakitae sahana karavuM. AnaMda sAdhuthI saba mAM avAja thAya che. ge zAla AvavAnI taiyArI che. bhagavAna sAdhuone kahe che vikharAI jAo ! pahelA ghAtaka rasto baMdha karyo keIe enI e uttarapratyuttara kare nahi. bhagavAne avane bacAvIne zuM phAyade kADhaya zramaNa nirmane zAhe sva ke parane upadrava hoya te paNa Avela sake svAbhAvika che. jANIjoIne jaI jaIne sahe te mahAvIranuM kAma. tenA pagale cAlanArA prasaMge paNa sahana na karI zake te emanA upadezane keTaluM pALIe? sazastanI tIvratA tema mokSanI nikaTatA avaguNI, upadrava karanAra, ninava ane ghAtaka e kAraNane Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 ] sthAnAMgasatra [ vyAkhyAna upekSAne viSaya nahi te zAne maitrI pramodane tene paNa viSaya nahi te viSaya zAne? avaguNI upara deva ene praNatadeva tarIke kahetA nathI. avaguNI upara bhAvadayA ciMtavavI. jema bheda pakavAna pAse tAM utpAta karIne doDato deDate ukaraDe jAya, tema A jIvane jinezvaranuM zAsana maLyuM che chatAM A tarapha dhyAna Apato nathI kamAga tarapha do jAya che. mArAthI bane to sanmArga tarapha lAvuM e mAba bhAvanA. jene na lAvI zakIe te badhAne mATe lAvI zake te kAryano viSaya. mAdhyastha bhAvanAnA viSayathI ghAtaka, apaguNIne bahAra kADhI zakaze nahi. saMgama ane gozAlA sarakhA jevA paNa dayA, upekSAnA viSayamAM rahe, tevAne aMge depa karAya nahi. sAhakAroe AvazyakaniryukitamAM prazastarAmanA sthAnamAM guNa ane guNI ane gayA. prazastaSa vakhate avaguNane gaNuLe, avagaNIne nahi. avaguNa upara TaeNpa karavAthI dezane chaDavAne muddo rahe ne aMte mane nAza kare. guNa upara ane guNI upara rAga karmane nAza karanAra, guNa upara TheSa e kamane nAza karanArI cIja nathI, kaSAya (zAha) ele saMsArane vadhAre tema nathI. krodhane kapAya kahevAya, mAna, mAyA ane lobhane koI kaSAya kahetuM nathI. kaSAya zabdathI duniyAmAM ekle koi levAya, jenazAsanamAM krodha jema kaSAya che tema mAna, mAyA ane leba paNa thAya che. anya darzanavALA krodhane kaSAya kahe. ApaNAmAM keTalAke pakaDI lIdhuM ke "mAyA karavA lAgyo, kaSAyamAM Utaryo che ema kahIe chIe saMskAra haju lekanA paDelA che. kaSAya zabda je kone lAgu karyo che te mAna, mAyA ane lebhane lAgu karyo nathI. haju enI e nizALamAM chIe. jenazAsananI nizALamAM nathI beThA. che jenazAsananI nizALamAM beThA heIe te mAyA, mAna, lebha vakhate paNa kavAyanI buddhi kema na rahe? karaze te bharaze e jema ajanAnI nizALanA zabda che tema krodha e kaSAya che te zabda paNa tenI nizALane che. jema jema prastanI tIvratA tema tema mesapA Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sATha ] sthAna gaNatra [ 3 ganI nikaTatA. jJAna, darzana ane cAritra para rAga tema tema mANa nikaTa, arihaMta para rAga thAya tema tema mekSamArga nikaTa, mithyAtvI upara Sa thAya tema mokSamArga nikaTa khare ke nahIM? viSNakumAra sarakhAne pratikramaNa karIne prAyazcita levuM paDayuM. lAgaNathI thayA vagara rahetuM nathI tene ahIM sthAna nathI. jema mokSamArI vadhAre najIka AvavAne heya tema guNa ane guNa para rAga thAya ane avaguNa upara dveSa vadhe, lAgaNIlAgaNamAM bhinnatA paDe avaguNI upara pa thAya to mekSa najIka Ave ema ke? avaguNa upara dveSa e nirA karAvaze! e nirja karAvanAra nathI. rUpiyA hoya te chInavI levA mAge te vakhate jera thAya te juduM. mahera levA mAMge te vakhate jera thAya te juduM. vAya pheravavAmAM pharaka paDe che, tema lAgaNImAM pharaka jarUra paDe che. atyAre vicAra cAle che ke avaguNa upara Thera virAnuM sthAna che ke nahi ? namo raheMtALa' kahIe teTalI vakhata nirA bane che ema nahi vatusthiti dhyAnamAM lo. vastusthiti jinavacana upara AdhAra rAkhe che, paNajinavacanane goTALAmAM na nAMkhe, rahevAtuM nathI te judI vAta che. upage tallIna thavuM te kRtrima navakAra upage gaNo temAM nirjarA ke vagara upayoge gaNo temAM samAdhAna-tamAre ne jene mahebata che tene cAMlle Ave temAM vadhAre nahi tamAre jene tyAM cAMlle nathI tene cAMlo Ave to vadhAre. je guNa samaje che temAM lInatA thAya te svAbhAvika che, paNa je nathI jANato temAM lInatA thAya te vadhAre. vagara jAye lInatA thAya te ghaNuM muzkela. tallIna banavuM kharuM kAraNa che. upayAge (jANapaNathI) tallIna thavuM te kRtrima, vagara upayoge tallIna Akhe paravA hoya te. UMdhamAM je te saMvADe rUMvADe pariNamyuM che. jAgatAM pUche to Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] sthAnAgasatra [ vyAkhyAna banAvaTI heya. vagara uge bhAgyazALI che. AtmA tanmaya thaye hoya tene mATe daSTAMta dIdhuM. UMdhamAM kaye upayoga hatA? vagara upa ge o pheravyo. jene AtmAmAM saMskAra reDAI gayo hoya te pUje. pUrA saMskAra heya, te anupagamAM pUje. sarvathA chAMDavAlAyaka zuM ? have mULa vAta para Ave, prAtarAganI keTa nirAne gaLe vaLagelI che. jeTalA aMze guNane ke guNane rAga ane jeTale aMze avaguNune dveSa teTalA aMze nirA. e traNe karmanuM nikaMdana karavAmAM hathiyAra rahe che. avaguNI upara dveSa thaI jAya, thayA vinA ra nathI paNa tene nijAnI sAthe tela nathI. te deva niMdavA lAyaka che, gahavA lAyaka che. pelA traNanuM niMdana, gahaNa na hoya. jJAna, darzana ane cAritra upara rAga dhare, arihaMta upara rAga dhare tene micchAmi dulAra' kahe paDe nahi. avaguNI upara dveSa kare te "micchAmi dulA' kahe . rAga ane dveSa e cAra kaSAyanA bhAga che. be bAju DholakI vagADe che. saMsAra vadhAravAmAM ane mekSa levAmAM paNa DholakI bajAve che. jema nATakiye kaI vakhata rAjAnuM ane kaI vakhata bhaMgInuM 25 kare, tema ahIM mekSamAM madadagAra thavuM hoya to guNa ane guNa upara rAga, ane saMsAramAM madadagAra thavuM hoya te kAmarAga upara rAga kare. dezane aMge-jara, jerU ane jamInane aMge heya te deva saMsAra vadhAranAra, ne- miyAtvane age cheSa thAya te mekSane najIka lAvanAra yoga paNa kaSAyanI peThe bane bAjunI DhalakI vagADanAra. ArtA ane rodradhyAna thAya tevA yoga te saMsAra vadhAre. kaSAya ke yogane ekadama kADhavA jevA nathI, paNa mithyAtva ane avirati e be bAjunI DholakIvALA nathI. e te saMsAranI ja DholakI vagADe che mithyAtva ane avirati maNanI DhAlakImAM eka piTha detA nathI, kevaLa saMsAranI Dhola vagADe che. tethI mithyAtva ane avirati sarvathA chAMDavA lAyaka che. Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmu' ] sthAnoMgasUtra cAga tA pAvaiyAnuM TALu baMdhanA hetu cAra kahevAnI jarUra nathI. kaSAya ane yAtra khe hetu kahevA hatA. mithyAtva-anaMtAnubaMdhInA uddezya ane avirati- apratyAkhyAnInA udaya. ana`tAnuSadhI ane apratyAkhyAnI to kaSAya che. cAga tA maphatanA kUTAtrAvALA che. yAga tA pAvaiyAnu TALu. je bhAjI zA saradAra dADe te mAjI De. krAya tIvra hAya tA mega taiyAra. yAganI pAse kaSAya javAvALA nathI jevA kyAya temA cega, kharI rIte te| kaSAya krama badhanuM kAraNuM. mATe rAga ane dveSa e ja krama`kha dhanA kAraNa [45 misthAna e aviratanA gharana kAyA e ja khAtu kAraNu ema kahevuM hatuM. jeTalu vAdIe zuM te mAnavAmAM vAMdho nathI. ahI' kema kahyuM te kahe. cArane sa nAMkhyA ? mithyAtvae phlAyane lIdhe chatAM, anaMtAnubaMdhIne kArTa vaLageluM chatAM kamabaMdhamAM mukhya kAraNuM. avirati enA karatAM gauNu, ane tenA karatAM yAtra gauNu. ceAthe guNuThANuM AvyA eTale miyyata gayuM. pachI baMdha kemne lIdhe rahevAnA ? hajI avirati che. ae sAtame AvyA eTale avirati gaI. lAyA chaThThA AThamAMthI TheTha cheDA sudhI, tene lIdhe baMdha thavAnA mithyAtva, avirati, kyAya ane yeAga cAra kAraNu kramabadhanA che. kaSAya ane ceAga bane bAju DholakI vagADe. mithyAtva ane aviratinA be prakAra nathI, eka ja prakAra che. je kharekhara vicAra karIe tA mithyAta e aviratinA dharanuM che. mithyAtvanI raDI jaDa avirati mithyAtva aviratinA dharamAMthI prema ? aviratine pApa mAnI / tA mithyAtva UbhuM rahe nahiM. aviratine pApa samajyA pachI kudeva, kuru, ane kudharmane mAnavAne vakhata nathI. aviratine avi ratirUpe khyAla na Ave tyAM sudhI mithyAtva. micyAtmanI ThaMDI ja OMkhIe te virati che. Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra avirati TaLe kayAre? pahelu mithyAtva TaLe pachI avirati TaLe. TaLavAnI apekSAe prathama jAya mithyAtva ane pachI jAya avirati, aviratinuM svarUpa jANavAmAM Avyu' tA mithyAtvane UbhA rahevAnA vakhata nathI. avi ratine vikRtirUpe na mAne tyAM sudhI kudeva, guru ane dhama' mATe. tyAre tA krama badhanA hetumAM mithyAtvane kahevAnI jarUra nahi. aviratinuM aviratirUpe jJAna thAya te| samakti. avirati, kaSAya yAga badha hetu che ema kaheo. viratine aviratirUpe jANavAnI ane TALavAnI ema be bhAga rAkhavA paDayA. jANavI tenuM nAma samakita, te DhALavI te virati, mithyAtva ane avirati be ja jache. UMDA UtarIe tA kharI jaDa mithyAtva che. aDhAre pApasyAnAne pApasthA narUpe oLakhyA. bAra avirati ane khAra virati che tevA rUpe ALakhI tA sasArane kALI TIlI lAgI gai. pAchA / na ho tene krei niyama nahi. mithyAtva gayuM tyAre aviratine aviratirUpe mAnavA lAgyA, pApasthAnakane pApasthAnakape mAnavA lAgyA. mithyAtvanuM nikaMdana karavAnI jarUra 426 ] [ vyAkhyAna DhArAbhara AgaLa vadhyA nathI chatAM jJAnIne pUcho teA kaheze ke sAta ATha bhavamAM mekSa zAte aMge ? eka aviratine kharAba jANA, mAne teA adha pudgalaparAvatamAM niyamA,ne aviratine DhAk tA taddbhave mekSa traNa bhavathI vadhAre nahi je jIva jagatanA kAI paNu jIva upara upakAra karavA mAge te tene prathama tenA mithyAtvanuM nika Mdana karavuM paDe, enA vinA saMsAranuM nika Mdana thavAtuM nathI. mithyAtvanuM nikaMdana karavAnI jarUra che. tapasyAALA amathA jamanArA, AmAM amathA jamanArAne cAhe tyAre maLyuM te pAlavyuM, paNa pAraNAvALAne tA avIratA ja cAya. je samyaktva pAmyA te ana Mta sa MsAra kApI mekSa mATe utkRSTa apRdgalaparAvata kALa nakkI kare, temAMya sASa vaLe niha. jema pAraNAmAM netarAM mAtrathI sateja na hoya. ahIM Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAsaThamuM ] sthAnAMgasutra ( 47 samyaktva pAmyo tene adhapudgalaparAvarta paNa karaDavA mAge. mithyAtvI dazAmAM anaMta kumalaparAvate karaDatA na hatA. mithyAtvI mithyAtva TALavAne jeNe kaTibaddha na hoya tenA karatAM samyakatvavALAne avirati TALavA majabuta keDa bAMdhavAnI hoya. pahele pagathiye caDha. teno paga bIjAM pagathiyAM tarapha hela. samatinA pagathiye caDhela viratinA pagathiye pagaluM upADatA rahe, bIjuM lakSa na heya. haju tame to be varSe, pAMca varSe virati karavAnI hiMmata dharAvI zake che yA karavAnI lAyakAta de che. jeo karavAnI, hiMmatavALA ke lAyakAtavALA nathI te viratinA adhikAra sAMbhaLIne saMtoSamAM rahe che. pApamo, sAgarepamo sudhI vaimAnika devatAo thaIne bAramA devalake bAvIsa sAgaropama sudhI rahevAnuM temAM eka paNa virati AvavAnI nahi. samakti jamyA tyArathI che. bhagavAna pAsethI vAra vAra AvIne zuM sAMbhaLe che? viratinA guNa, viratinuM bahumAna sAMbhaLe che, te ja tenA AtmAne kheMce che. jiMdagImAM pAmavAno nathI. navakArasIya pAmavAno nathI. eke virati thavAnI nathI. samati thaI gayeluM che te pApa ane sAgaropame sudhI zuM sAMbhaLe viratinI balihArI ane aviratino tiraskAra sAMbhaLavAnuM che. A vAta khyAlamAM leze te jaNAze ke devatAo paNa manuSyone namaskAra kare che te viratine aMge. samakitI thayo teTalo virati mATe talapApaha virati tarA ke rAga have joIe? aviti rahevAnI e niya. sAgaropama sudhI javAnI nathI te niya, paNa chokarIo DhIMgalA DhIMgalI ramavAmAM varSo kADhe che. te vakhata keI paraNavAnuM nathI. paraNavAnI vAtane eTaluM badhuM rUpa ApeluM che ke ramatamAM varSe kADhe che. koI paraNAvatuM nathI. saMsAra zuM cIja che tenAM svapna che, chatAM ramatamAM varSo kADhe, devatAne viratinI vAta sAMbhaLavAmAM vadhI jAya. virati levAnI, maLavAnI nahi ane avirati TaLavAnI nahi. Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna vAtamAM sAgarApame. vratapaccakkhANunI vAta kADhI teA mahArAje kADhI. mahArAja kahe bAdhA lA! teA kaheA bAMdhyA. krAi adhinArA nahi tethI vratadhArIe bAMdhyA. AvA pariNativALA zI rIte virati taraph mahumAnavALA hoya ? viratinI vAtamAM DUbakI mAranArA thA ! devatAnA dRSTatA dIdhA. sAmarASamA sudhI niha maLavAne nizcaya chatAM sAMbhaLavAmAM tahalI dherI nAtanI vAtamA javAmAM je utAvaLa hoya tenA karatAM bhANA upara beThA pachI vadhAre utAvaLa hAya. tevI rIte sakti Ave eTale viratinA bhAge beThA. bhANe kheDA utAvaLa na thAya te bhAjana samajyA nathaze. jeTale samakitI thayA teTalA viratine mATe talapApaDa. devatAe aviratinA kracarAmAM khUMcelA. jaga tamAM viratine DaMkA vAge mATe deve samavasaraNa race. devatAone tIthakara zu Ape che? samakti deve ne pahelAthI hAya che ane te sivAya khIjAM maLe nahi. bhaktimAM dAkhala thAya te samakti pachI. pachI zuM maLavAnuM ? devatAe samavasaraNa kare, ATha prAtihAryo kare, kroDA devatA hAjara rahuM. AvI rIte bhakti kare devA tyAre lAbha tame uThAvI jAme che, emane teA kaMi nahi. emanI mahenata tA mULa maLA, bIjo virati pAme, vratapaccakkhANa pAme, mekSa meLave teA kharekhara mane lAbha che ema devatA mAne che mATe tenA upara sAgarApama sudhI mahenata karavAmAM devatAne aDacaNu nathI. samakita pAmyA pachI mRtyuAmAM krAi virati pAme teA AnaMda pAmavA. samakritamAM avirati kaDavI lAgavI joie devatA tItha karanI sAhyabI purI kare. zAne aMge ? varatinA Adarate lIdhe. samatimAM avirati kaDavI lAgavI joie. mithyAtvaneA sApa karaDayA hoya tene aviratidha lImaDA kAvA na lAge te Azcaya nathI, paNa sArAne lImaDe| kAvA na lAge teA Azraya. gaNudhare mithyAtva kheDIne pratimAdha lIdhA, avirati kheDIne virati Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAsAmuM ] sthAnAgasava [ kara lIdhI te vakhate badhA chavo viratine pAme te mATe gaNadharIne cauda pUrve ane aMgonI racanA karI. pahelA aMgathI aAcAranI, bIjA ethI vicAranI ane trIjA aMgathI vargIkaraNanI vyavasthA karI. temAM paMca mahAvratamAM paheluM prANAtipAta viramaNa mAyA avAo che. AtmA ane zarIrane avatAravAdane laine ajenene judA mAnavA paDayA. "lIlAvAdamAM enA zarIrathI kAMI kare temAM AtmAne lAgatuM nathI bhinnavAda mAnI hiMsAthI, viratinI khAmIthI mAra bhI. parigrahI thayA. vacamAM Izvarane ghAva paDe. abhinnatA kema ? sAraMbhI saparigraho thayA. jIvAtmA te paramAtmA ema kahevAne vakhata Avyo. AtmA e ja paramAtmA, e sivAya bIjuM kAMI nathI. "sata, sita ane AnaMdanI kalpanA karI. deha jevI bhinna cIja nahi, sata vadhAre aMze heya te jas. cita vadhAre aMze heya te jIva ane AnaMda vadhAre hoya te brahma. traNenAM ekarUpatA rAkhI adhikatA jenI thaI tene te rUpe kahyuM. karma rokavAne savAla na rahyo. A badhuM mAyA. mAyA vidyamAna nathI tema avidyamAna rahyuM nathI ema nathI kahI zakatA. avAca mAyA che. IzvaranA nAme uDI lakhI temAMnI eka pakSa A tarapha gayA. A jIva vyavahArathI baMdhAya. pAramArthika dazAe jIvane be dhana nathI. AvI rIte abhinnavAdI. temane AtmA e zarIrathI ju nahi zarIra AtmAthI juduM nahi, tene Azrava, baMdha, nirjarA ane mokSa mAnavAnuM sthAna nahi. Ane lIdhe tatvavyavasthA gabaDAvI dIdhI. bhikhavAda lIlAvAdanI epekSAe, abhivAda ekapaNAnI apekSAe levo paDaze. mithyAtvanI jA te AtmAne aMge manAe to nityavAda anityavAda, kharI rIte bhinnabhinna che. prANAtipAtaviramaNanA bApane lIdhe kema thayuM te . Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke vyAkhyAna 67 rUkhaDavAmAM kAraNabhUta chatAM te para cADha nahi zAstrakAra mahArAjA bhagavAna sudharmAMsvAmIjI mahArAja bhavya chavAnA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe ane mekSamA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratiAdha ane pravrajyA pAmyAnI sAthe jema bhikhArI bIjA bhave rAkha thayA hAya ane pahele nabare bhikhArInI kadara kare, tenAM duHkho maTADavA mATe kaTibaddha thAya; rAgIe ghaNI davAo karI hoya chatAM je rAga na maTyA DhAya te rAgane maTAnAra ne auSadha maLI jAya teA te auSadhane upayAga anya rogI jIvAne mATe karavAmAM bAkI rAkhe nahiM, tema sudharmAsvAmIjIne pAtAnI mithyAtva ane aviratinI dazAne lIdhe anAdi kALathI sa MsAramAM rakhaDavuM paDayuM. kaSAya ane yoga rakhaDavAmAM kAraNu hatA chatAM kaSAya ane yAga upara eTalI cATa nathI prazasta kaSAya ane yAganI jarUra je krio kabaje karIne peAtAnA lazkaranA upayAgamAM lai zakrAya tevA hoya te rAtrunA hAthamAM hoya te paNa tADI zakAtA nathI. tema SAya ane cAga e e jevI rIte bhavane vadhAranAra che tema meAkSane meLavI ApanAra te ja che. jo ke zarIra e dhAraNa karavA lAyaka, paNa rAgIzarIrane davA e zarIrane rAkhavAmAM upayogI thAya. davA e aMte te zarIra sivAyanA padAya, paNa rAgavALuM zarIra, tetho davA vinA chUTTA natho. tema jItra anAthio krama mele bharelA che, vikAravALA che te vikAra TALavAne mATe prazasta kaSAya ane prazasta cAganI jarUra che. SAyA kevI rIte utpanna thAya ? te prazasta yAga ane prazata kazAya kevI cIja che ? praznasta Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saDasaTha 3 kSanAgasarA [ NA roga ane prazasta kAyama mATe guNa che ke jyAM sudhI ApaNane pakAra thAya tyAM sudhI Take. upakAra na thAya eTale ApoApa baMdha thaI jAya. mAtmAne tyAM sudhI thAtIrmanI nirjarA karavAnI rahe che tyAM sudhI prasta pAyAnuM rahevuM thAya. ghAtI karmono nAza thAya pachI prazasta pAme rahetA nathI. jema agni lAkaDAM baLavAthI tpanna thayele, paNa bALavAnA lAkaDAM baLe tyAM sudhI te agni ke. bALavAnA lAkaDAM baMdha thAya tenI sAthe agni baMdha thAya, tema kapAya e ghAtIkarUpI lAkaDAMthI utpanna thAya, jenAmAM ghAtakamane udaya na hoya tenAmAM prasta kaSAya thato nathI. agni e bALavA lAyaka vastu sivAya utpanna thato nathI paNa te utpanna thayele Take jyAM sudhI ? bALavA lAyaka cIja rahe tyAM sudhI bALavA lAyaka cIja Gii gaI te ami ApeApa UDI jAya. prazasta ane aprazasta vAyA vAtakarma hoya tyAM utpanna thAya. prazasta kapAya utpanna te ja jago para thAya che je jaga para ghAtakama heya. prasta kapAya utpanna thaye mehanIyakama thI-ghAtI karmathI. mohanIya-ghAtI karma ke tyAM sudhI prazasta kaSAya ke. jema lAkaDAM vinA agni Takato nathI, tema che AtmAmAMthI ghAtakarma cAlyuM jAya.tenAmAM prazasta kapAya heta nathI. thAya aghAtI karmathI utpanna thAya, aghAtInA nAzane vakhata AvyA eTale vadAya thAya prAsta kaSAya jema agni lAkaDIne bALe che tema mohanIyana-dhAtIne bALe che, ane yoge adhAtIne niveDe lAve che. prApta kaSAya ane prazastAga mAkSanA sAdhana manAyA tethI enuM vidhAna karyuM. prazastakaSAya e mane ane vAlIkInI nAza karavAnI nIsaraNI arihaMta upara rAma karavA lAyaka upAya, hAcArI, sAdhutava tenA upara rAga karavA lAyaka che. rAmamohanIya e jAya Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 ]. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna chatAM tene upAdeya-AdaravA lAyaka ga ? ? eka ja kAraNa ke e ja karmane bALanAra che, mavALA chIe to karmane bALavAnuM sAdhana hovuM joIe. karmavALAne mATe karma bALavAnuM sAdhana kapAya che. arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma enI upara rAma te kaSAyasvarUpa che, chatAM te AkaravAlAyaka che. dalAla ApaNe tyAMthI pAMca paisA laI jAya chatAM e Adarane lAyaka. kema? sArA sodA lAvI de. ene je ApavuM paDe tenA karatAM ghaNI kamAI karI de tevI rIte A rAga, mohanIya ane ghAtakarmanA gharane chatAM nirjarAnI nIsaraNI mAMDI de che. dalAla sivAya se na thAya tevuM hoya te dalAla bhale pAMca rUpiA laI jAya chatAM Adarane pAtra gaNAya tema prasta kaSAya e mohane ane jAtakarmane nAza karavAnI nIsaraNa bane che tethI te bhAdaravAlAyaka che. kacita paNa chAMDavAlAyaka nathI. prayojana thayA pachI raheto nathI. kAma hoya tyAM sudhI To, kAma pUruM thAya eTale enI meLe cAlyo jAya che. zeThe tene raja devAnI heya nahi. kAma karyA pachI besI rahyo hoya tene rajA devI paDe. evI rIte mohanIya haNAI jAya ane dhAtane ghAta thaI jAya, pachI prazastarAga ke praza stara eke ubhA rahetA nathI. zarIra ane durjana samAna te emane TALavA ema kahevAnuM kAma zuM? anityAdi bhAvanA kahI te aprAsa kapAye TALavA mATe. zarIra dhAnanuM vaDuM, pANInuM pisa, tenI upara zuM dekhe che ke rAga kare che? zarIra bharyo bhANe bhUkhe mare. roja khAdhuM, varSonA varSo sudhI khAdhuM. bhUkha lAge te vakhate emAnuM kaMI kAmanuM nahi. maNa zarIravALAne bhUkha lAge te vakhate maNa zarIra kAmanuM nahi. cAra maNuvALane bhUkha lAge te vakhate teneya pitAnuM zarIra kAmanuM nahi, bIjAne kAmanuM. bIje ene upayoga karI zake te bhakta tarIka, ane tene chaTA nahi. "bhaye bhANe khe Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saDachaThamuM ] sthAnAMgasatra [ 433 maranAruM' sATha varSa khAtAM thayAM, upavAsa karyo haya, bIje dahADe evI sthitimAM AvIe ke jANe khAdhuM nathI. AvA zarIranI sthiti ane svarUpa vicAra, pachI rAga karI vicArIe te rAga karavAnuM sthAna nathI. anitya bhAvanAmAM kSaNekSaNe anityapaNuM che te jaNAyuM. traNa palyopama ane tetrIsa sAgaropama sudhI piSe chatAM tujananI jema kSaNamAM che ke, tenA upara kareDa upakAro karyA hoya to paNa tenI mahAbata eka sekaMDeya na rahe, eka ja samayamAM jIvane saMbaMdha cheDI de che. durjana kSaNakSaNamAM navA rUpa karanAra che. tAruM dhAryuM na thAya tenuM kharuM kAraNa zarIra che, tapasyA karavA nuM hA pADe paNa e nA kahe eTale cUpa, abhyAsa, tIrthayAtrA karavA mAMDe tyAre zarIra nA kahe ke cUpa. tArA vIrya ane ullAsane aMge madada kare che e pate kArya UluM kare tema nathI. dunanI peThe zarIra 5Apama ane sAgaropama sudhI khALe jAya chatAM kAma paDe tyAre zarama na rAkhe, tevA upara zuM joIne mamatA rAkhatA hazo ? bakaro bele meM beM, manuSya bole meM meM. meM karyuM, meM Ama karyuM paNa ene khabara nathI ke pitA upara ApattinuM vAdaLuM AvI gayuM che kayAre khasaze tene bhAre nathI. "kAca di zu' je janmelo tenuM mota nakkI che. matanuM vAdaLa dhamadhamI rahyuM che, te paDe nahi teTaluM puNya, Take denAra I nathI. hajAro maNa telanuM zarIra hoya, yugaliyAnuM ane tiya. cenuM zarIra traNa gAunuM, lAkho maNanuM zarIra, te paNa mAtanI ADe ra karI zake nahi. jAnanA jokhame utpanna karelI jamIna ane jara temAMthI eke UbhuM rahe nahi. badhAM tArA upara Apatti na Ave tyAM sudhI "ame chIe' ema kahenArA che. A sthiti chatAM AMkha na UghaDe to kayAre UghavAnI ! je-jene aMge kAMI na garavuM te paNa Apatti Ave te vakhate UbhI rahe tema nathI, dhaNI paNa jene joyA kare chatAM madada karI zake tema nathI. Akho saMsAra anitya, nirAdhAra. AvA padArthomAM kema paravA ke sebatamAM 28 Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 ] sthAnamasatra { vyAkhyAna AvyA. kharo vakhate bhAgI jAya te kALajI ThekANe hoya to tene ghare na caDhAvIe. bhavobhava meLavyA, Apatti AvI tyAM bhAgelA, te pachI tenA upara zuM joine meDAyo? A badhuM zArIra, dhana, kuTuMba, ke strI uparanI mamatA TALavA jaNAvyuM, paNa deva uparane ane guru uparane rAga TALavA mATe kAMI upAya batAvyo ? dharma upara rAza TALavA mATe upAya batAvyo ? nahi. kema nahi? rAga te baMne che. chatAM saMsAranA rAmane khedavA mATe deva guru dharmanA rAma e khaMjare UbhAM karyA che, guru ane dharma uparanA rAgane davAnuM na kahyuM. ghama aMtargadUtamAM palaTe khAya tethI anitya bhagavAnane rAga gamatuM hatuM? deva ane guru anitya che. tIrthakara cAhe te ceryAsI lAkha pUrva ke bahetara varSa rahe, guru kAM te koDa pUrva ke vIsa varSa hoya teya e anitya che ke nahi! gharabAra ne kuTuMbane anitya kalA, te deva, guru ane dharmane anitya kahevA hatA ne? dharma aMtarmuhUrtamAM palaTo khAya tethI anitya, ekalA dhana, mAlamilakata vagerenuM bolyA, deva, guru ane dharma vagerenuM belene ? tIrthakaranA AtmAne dharma temanA moTAmAM kArI na de, to tame dharma kare te kayo kArI devAne ? cAlatA baLadane Ara na karAya anitya ane azaraNa bhAvanAmAM deva, guru ane dharmane kema nAkhyA nahi? eTalA ja mATe ke deva, guru ane dharmane rAga karmane nAya karavAnuM kArya kare che. karmane nAza thAya eTale ApoApa cAlyo jAya tethI tene rajA devAnI ciThThI lakhavI paDe nahi. ghAtIkarmane nAza thAya eTale deva, guru ane dharmane rAga rahetuM nathI. cAlatA baLadane Ara na marAya, tema ghAtakamane nAza thayA pachI prasta rAga " -vane kADhI melavA mATe ciThThI lakhavAnI hatI Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samu' ] sthAnAMgasUtra [ 435 nathI, kAraNa ke te te mApeAJApa janArI cIja che. peTanA mela kADhavA dIveza le, paNa dIvela kADhavA mATe zuM levuM! kaMi nahi. dIvelanA svabhAva melane kADhe, ne melanI sAthe pote paNa nIkaLI jAya. daiva, guru ane dhama' rAga teA coMTavAvALI cIja, nathI, te teA zodhavAvALI cIja chaeN. laghu, peMDA coMTavAvALI cIja che reca levA paDe. dIvela tA ceTavAvALI cIja nathI, tethI reMca levA paDatA nathI. prazastarAga ane prazastadveSa nirA karavAvALo coja, pachI jarUra na hAya tA Ape|Apa nIkaLI janArI cIjane neTisanI jarUra nathI. mADhu pheravelI tApa prazastarAga ane prazastaSa e nirjarAnI sAthe tulAmAM tALAya evA che. je prama mAM praznastarAga teTalo nirjarA, jeTalA prazastadveSa vadhAre teTalI nirjarA vadhAre, jeTalA Ache teTalI nirjarA ochA. rAga ane dveSa jevA bhavabhramaNanA hathiyArA che tevA meAkSagamananA hathiyAra paNu che. ene je rUpe rAkhyA heya tenuM te rUpa palaTAvI devu joIe. rAgadveSanA hithayArA auyika bhAvanA hAthamAM hoya, pudgalanA hAthamAM hAya te tepanuM meDhuM AtmA tarA che, jyAre enI upalI garI deva, guru ane dhama tarapha che, tyAre dhAtIma tarapha enuM meDhuM che. zatru tarapha geAThavelI tApa zatrune mAranArI thAya temAM Azraya zuM ? mArI sAme Ave tene mAruM. pudgalanA hAthamAM sAmagrI hatI tyAM sudhI AtmAnA dhANu vaLatA hatA. mAkhare caDhelA Apane kApI nAMkhe, bIjAne kApI nAMkhe, praznastarAga ane dveSa mehu pheravelI teApa che. je zAstromAM tapasyAne, AcArane aMge kahevAmAM Ave ke tapasyA zA mATe ? A lAka, parale!* ke kIti mATe nahi, paNa kevaLa krama kSayane mATe. prazastarAmanuM moDhuM krama tarapha dharAtA ja prazastarAma, tAja deva, guru ane dhama nA hAthamAM sAmagrI. ceAga AvI cIja che. AA jIvane anAdithI rakhAve che, paNa je tApe bhASA haze sAcA hoya tenuM mADhuM pheravIe tA zatrunA le ma na Dera Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna kamarAjanA nigAhalAla hathiyAra A kaSAya e moDhuM pherave te mohanIya ane bAkInA traNa ghAtI karmane uDAvI de, paNa mithyAtva ane avirati e be karmarAjAnA nimakahalAla hathiyAra che. keI divasa chUTe nahi. karmarAjAne tuhI tuhI karIne naLagavAvALA. mithyAtva ane avirati mokSanI nIsaraNI banyA nahi. e to kamarAjAnA nimakahalAla nokara che. rAga deza ane yoga nimakaharAma che kamarAjAe potAnA pakSane mATe taiyAra karyA, sIMcyA karmarAjAe, chatAM e te vakhate ApaNuM pakSamAM AvI jAya tevA che. rAga deva ane lega kamarAjAnA nekara kharA paNa Tela. kuTela nimakaharAmane pakSamAM levAya che. prazastacAga ane kaSAya e te nAtAnI nArI jevA nAtarAnI nArIne nAme makAna, milkata karAya nahi. mAlanI kuMcI ? te barInI pAse, rilA cepaDA bairInI kUcImAM jaI paDe. tethI te Tala khAtuM nathI, jidagInuM baMdhAyeluM khAtuM che, paNa nAta-- rAnI nArIne nAme milakata rahI zake nahi, tema prazasta yoga ane prAsta kapAyA paNa nAtarAnI nArI. enA bharose milakata ke dahADe caDhAvavI nahi. nAtarAnI nArIne nAme mikata caDhAve tene dhapA khAvAnuM thAya, mATe tene have kADhavI. jyAM dasamuM guNaThANuM AvyuM, mAvajIvanA baMdhAraNavALI maLI gaI ke nAtarIA nArIne rajA. kAyikabhAva maLI gayo ke prazasta rAga dveSa yogane zyAcheDA karIne choDI dIdhA. caudame vegane ane dazame rAgane cheDI dIdhuM. kuTela pAsethI phAyade laI zakAya teTalo laI levo. enA bharose na javuM. rAga depa ane paga e be kamarAjAnA kuTela nekare che, mATe tene cheDIne kamarAjAne dhakko mAravAne. mithyAtva ane avirati kamane bheda ApatA nathI, prasta rAga, dveSa ane yoga bheda Ape che. karmanI kaTitAne bheda arihaMta upara prasta rAga thayo tyAre khullo zo. Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samu ] sthAnoMgasUtra [ 437 gurumahArAja upara prazasta rAga thAya nahi tyAM sudhI avirati za rakhaDAve te jAya nahi, dhama' upara rAga na thAya tyAM sudhI viSaya kaSAyanI kuTilatAnA bheda na khule. gharanA phrUTe te bheda khAle. dharanA phrUTayA vinA bheda jaNAya nahiM. kama rAjAmAMthI rAga chUTe nahi, yoga phUTe nahi ane prazasta pakSamAM Ave nahi to dhama rAjyanu kAMi cAle nahi. prazasta pakSamAM Ave te kramanu satyAnAza nIkaLI jAya. mithyAtva ane aviratine rUsI nAkhavA khela hathiyAra te sUcanA krama nA phUTa prapaMco graMthanImAM joDAI jAya teA pelA AvIne bhaLe che, tethI gaNadhara phUTe tevA tAkaza kaSAya ane yAga hatA tene phADI nAMkhyA. na phUTe tevA zatrunA nAkarane dhA karye ja chUTakA. mithyAtra ane avirati karAjAnA vaphAdAra mArI tene mAryAM sivAya chUTA nathI. have enI jALamAMthI gaNudhara sudharmAvAmIjI nIkaLyA. je sAnerI TaLImAMthI nIkaLI gayA hoya te pazu TALAne raMjADavAnA uNaya karavAmAM bAkI rAkhe kharA ? mithyAtva ane aviratinA prasa ceAmAMyI guNadhara mahArAjA herAna thaIne nIkaLyAM che, tethI mithyAtva ane aviratino ra khAvA niA rahe nahi, tethI te dhera khAvAne mATe cauda pUrvI ane aMganI racanA karI, te mithyAtva ane aviratine rUMsI nAMkhavA karelu. hathiyAra te sUtraracanA. izvaravAda jarUra tarIke ane avatAravAda lUMTa calAvavA mATe temAM prathama AcArasaMga, sUyagaDAMga ane ThANAMmanI vyavasthA karI. paMca mahAvratA, temAM paheluM sava* prANAtipAtathI viramanuM. paheluM kema ! rAjA e che, te bAkInA cAra tratA nAkara che. dhAnya tarIke e, cAra trane to enI vADa tarIke, prANAtipAtaviramaNathI masyA te jagatamAM tUta UbhuM karanArA thayA. sAMkhyane aMge kadI gayA Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48]. sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ke snAna annAna, anAna dharma sahana thaze nahi, snAnamAM ghUsyA, tethI A sAMkhyamata Ubhe karavo paDayo. AraMbhI banyA tethI nadharma nirUpaNa karI zakayA nahi. sAraMbhIne gurU banavuM hoya to jainadharmanuM nirUpaNa jatuM karavuM paDe, je khetaramAM bIja ane pANInuM siMcana te ja khetaramAM phaLa, je puNyanA pariNAmavALo te ja puNya bAMdhavAvAvALA ane te ja bhogavanAre. je khetaramAM kauvacanA bIja te ja khetaramAM kauvaca. je AtmAmAM pApa tene ja pApa bhogavavAnuM. vAve ke? phaLa lAvavA IcchanAra. trIje joIe te jana zAsanamAM hato nahi. AtmAnI unnatimAM rahI zakAyuM nahi, emAM rahe to niSpari grahI rahevuM paDe. prazastapaNAnuM kAraNa bane te AnA AtmAne phAyado karanAra thAya. trIje Ubho karavo paDe. mAre te guNa rAkhavA nathI. tamArI pAsethI levuM che, vagara mAle paise levo hoya to huMDInA kakaDe ja levAya. kAgaLiyAnA kaTakAne dharma vinA paise na maLe. guNavALA guNanA bahumAnathI ArAdhanA kare, guNahIna hoya to mAla vinA mihakata levI te te kAgaLano kakaDo heya te bane izvaranI huMDI lakhe tyAre maLe. prANAtipAtaviramaNathI cUkayA tene lIdhe IzvaranI huMDI karavI paDI. temAM tyAM sudhI jarUriAta pUratuM levuM paDyuM tyAM sudhI izvaranI huMDIthI cAlyuM, paNa lUMTa calAvavAmAM IzvaranA nAmavALA khaDA-taiyAra karavA paDe. izvarane teSa levo paDe. avatAravAda Ubho karyo. IzvaravAda jarUrI tarIke ane avatAravAda luMTa calAvavA mATe. zAne lIdhe prANAtipAtaviramaNathI khaselA hatA tethI. izvarane dUSaNavALe gaNe to haMDI bagaDI jAya jIva ne zarIra judA ke bheLA ? parabhavathI AvyA ne A bhave javAne te apekSAe jIva bane zarIra judA che. jo ke maryo tyAM sudhI zarIranA AdhAre bhAna vagere che tethI abhe. AvuM behArathI jaNAtuM bhedabhedapaNuM pAlavyuM nahi. izvaranA oThAM vividha mA karyA. abheda pakSane mAne te izvarane epo mA paDe, evAmAM Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAmuM ] sthAnAgrasanna [434 vatana ne tenI javAbadArI izvarane mAthe jAya. Izvarane uttama rAkhave te bhinnapaNuM karI le te bane. e sivAya phAvavAnuM thAya nahi, mATe sarvathA bhedapakSa rAkhone jaNAvavuM paDyuM ke atyA ne zarIrane kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. AtmA jevo chedAya te nathI, bhegho bhedAya tevuM nathI, vikAra na jAya. ajavALuM dAtuM, bheDAtuM nathI paraMtu vikAra thaI jAya che. zarIra cAhe jethI kUdAkUda kare temAM AtmAne lAgevaLage nahi. prANAtipAta viramaNane na vALI zakyA te avatAranI kalpanAmathI bhedavAdamAM AvavuM paDe. izvarane dUSaNavALe gaNe to uDI bagaDI jAya. nAstikanI vyAkhyA zarIra ne AtmA ne juva nathI, abhinnavALI tapasyA karavI nathI, saMyama pALavuM nathI ne dhADe pAvI che. kyAre bane? A zarIra dekhe che te ja AtmA, bIjuM kAMI nahi. thAyarI guNa " abhinapakSavALA thaI balavuM ke tyAM sudhI mojama jAma ja! mAla vinA majamajA na thAya. devuM karIne ghI pIo vagere zarIrane ja rAkhyuM. sobhAgI saMsAravALA jenomAM pAkelA che. e dizAmAM kayAM na hoya ? zarIra je baLIne rAkhaDuM thaI gayuM hoya te pharI zarIra kyAM maLavAnuM? zarIra te ja jIva, jIva teja zarIra te amedavAra to paDyA. te laIne hiMsAnI . tapasyA ke saMyama kara te mota. nAnA sAdhu dekhe te kahe, ANe khAdhuM pIdhuM zuM ? nAstika duniyAmAM che ke nahi? to tuM pate. je saMyamane khANuMpIdhuM che ema kahIne madhamatAmAM citare te nAstika, mAMDavAnA lAkaDAnI kheha kADhI vivAhane vagove nAstika be le zuM? tapa karavuM temAM aneka prakAranI pIDAo. tapa kare, upadhAna kare to yuvaka kahe A pIDA kayAMthI vaherI? upadhAna kharAba nathI, paNa emAM te " guruo Ama kare che, zrAvake tema kare che ane vahIvaTavALA tema kare che te bahAne Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna upadhAnane niMdavA che, paNa cokhI rIte kara to kharA! kare tene balavAne hA. tyAM sudhI jene abila jevuM paccakakhANa paNa karyuM nathI tyAM sudhI te bolanArA lakhAya che. prathama kara, 5 bola ! pitAne covihAra, nokArazI pAvatI nathI. je aDatALIsa kalAke bhajana kare tene mAlamalIrA uDAve che kahevuM? tuM kara to kharo. cahAnA caTTA thavuM hoya tene bIjAnI tapasyA nathI AvatI paNa mAlamalI Ave che. mAlamalIdA te tapelI tAvaDImAM casake thai jAya che. khamAsamaNa kAusagya kriyA tapAse te zuM thAya te mAlama paDe! vivAha vagove hoya to varakanyAnI vAta na karavI. mAMDavAnA lAkaDAnI kheDa kADhI vivAhane vagere. pahelA vratanI sAbitI tapaNi yAtacitra tapasyA e to pIDA lAge. tapasyA AkarI paDe tema nathI. ho molAvaMcanA saMjama ane virati eTale bhogathI ThagAvuM. saMyamane bhegathI ThagAvuM mAnyuM. nAstikane bolavuM paDayuM ke "ghara amArU ghare ja hi" viSaya sivAya bIjo dharma nathI. deva, guru ane dharma mAnavA, samAja ne dezane bAdhA na Ave tevI rIte. yuvake bole che ke mukhya deza, samAja. AvI sthitivALA te "dharmaH jAta re ja himAM Ave te jIva zarIrane abheda na mAne to bIjuM zuM mAne ? zarIra te AtmA ema mAnavuM paDe. vitethI dUra rahevuM che. prANAtipAta viramaNa vratathI khasyA, tene bhinna ane abhinnavAdamAM javuM paDayuM. je yukti, hetuthI sAbita thatA kathacita bhedabheda kabUla thaye nahi, jenAthI prANAtipAtavirati kabUla thaI nahi tenAthI mahAvrate kabUla thAya zI rIte ? A bhedabheda pakSa vrata ane tapathI dUra rahevA mATe ubhuM karavAmAM Avyo. sarvathA aniya mAnavAmAM Ave te paheluM vrata rahe nahi. pahelA vratanI sAbitI jaNAvI. have bIjA vratanI sAbitI jaNAvaze te ache. Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 18 be darara zamI gayA zAstrakAra mahArAjA bhagavAna sudhamAM svAmIjI bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRttine mATe ane mokSamArgano pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibodha ane pravajyA pAkhyAnI sAthe jema daradI manuSya davA lAgu paDavAthI daradane gayeluM samaje, darada zamAvAthI je sukha prApta thAya te sukhamAM magna thAya te vakhate daradanI vedanA tarapha tiraskAra chUTe. tema sudharmAsvAmIjIne bhagavAna mahAvIranA vacanarUpa davAthI mithyAtva ane avirati e be dara zamI gayA. te zamavAthI pitAnA AtmAne AhalAda utpanna thayA. jIva dharmane vicAra kayAre kare? chava dharmane vicAra kare te kyAre kare ? jayAre abhavya karatAM asakhyAtaguNa nija AtmAnI thayelI hoya tyAre. jIvane abhavya karatAM asaMkhyAtaguNa nirA prApta thaI na hoya tyAM sudhI dharmane vicAra kare nahi. abhavya jIvo je gAMTha sudhI AvelA che ane tyAM rahI je nirA kare che tenA karatAM asaMkhyAtaguNa nirjarA jyAre jIvane thAya tyAre "dhama pUchuM" evI bhAvanA jIvane jAge, dharma pUchavAne mATe jAya, dharma pUche, dharma sAMbhaLe ane dharma karavAne taiyAra thAya jyAre sudharmAsvAmIjI pratibodha pAmyA te vakhata keTalI nija rAmAM hovA joIe? samyakatva pAmatI vakhate je nirA che te nirjarA sAdhu karatAM caDhiyAtI thaI jAya che. samakitI che dhikkAranI najara na kare graMthibheda eTare zuM? anaMtAnubaMdhIne bheda tenuM nAma grathibhe, apUrvakaraNathI graMthibheda kare temAM bhedAya keNu? anaMtAnubaMdhI. anaMtAnubaMdhIne bhedanAra eTalI nirjarA kare che, te tyAgI evA sAdhu Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna karatAM asaMkhyAtaguNa nirAvALA hoya. je vakhata sudharmAsvAmIjIne anaMtAnubaMdhI bhedAyA, darzanamohanIya bhedaI je vakhate samyaktvanI utpatti thaI te vakhate te keTalA AnaMdamAM hovA joIe ? samyakRtvanI utpatti vakhatane AnaMda akathanIya che. samyakatva pAmatI vakhata AtmAne je AnaMda thAya te AnaMda akathAya ane avAgya che. jenuM paI paNa prakAre vacanaThArAe varNana karI zakIe nahi. darada javAthI thayelI zAMti e daradanI tarapha kaDavI najara karAyA vinA rahe nahi. A zAMti bhAMgI ke hatI? dara, tema AnaMdane pAmavA vALAne mithyAtvanI je pI tenA upara kaTu najara vinA heya nahi. jyAre A vAtane khyAla karIzuM tyAre amyakatva pAmyA pachI bhUtakALanA denuM paDikramaNa niMdana gaI karavuM ja paDe ema lAgaze. atItakALanuM je mithyAtva, mithyAtvanI vakhata bhayaMkara nahotuM lAgyuM ke atyAre bhayaMkara lAge che. mitranI dazA vakhate bhayaMkara lAgyuM hota to mithyAtva raheta nahi. bALakanI, cAla samaju thAya tyAre vaMcAve. nAnapaNanI kriAne pheTe laI te mATe thAya te vakhate batAvo to vicAro kahyuM na kare. tenI AMkhone vicAre dekhIe to kayI dazAmAM hoya ? jagatanA jIve jANatA hatA ke bALako evA hoya, bALakane koI dhikkAra ApatuM na hatuM paNa e moTo thAya tyAre vicAre ke arara ! mArI A dazA ! jagatanA cha mithyAtIne dhikAra na Ape. samakitA dhikkAranI najara na kare. jema samaju manuSya bALakanI lIMTa moDhAmAM jAya te gharanI najare jotA nathI. bALadazAne samajavAvALA bALakanA vatana tarapha tiraskAra dekhADatA nathI. je samaju manuSya tiraskAra dekhADe che te bALaka jevA che, samaju thavA nathI. samaju thayA hatA te bALakanI dazA samajavI jatI hatI. dazA samaje te kheda thAya nahi. kUtaruM bhase tyAre tenA tarapha dhikkAranI najara thatI nathI, bhasavuM e kUtarAne svabhAva samaje che. samaju bALakanI dazAne svabhAva samaje che mATe bALaceSTA tarapha dhikkAra hoto nathI, Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDasaThamuM ] sthAnAMgasUtra [ 447 samakitI che e dhikkArane varasAvanArA hoya nahi. mithyAtvanA vikAro samaje che. je ema na hoya te mithyAtvanI bhayaMkaratA lAgI nahi. samakinI mithyAtvavALAne niMdI zake nahi. kUtarAnuM halakApaNuM ke? karaDe tethI. mithAdaSTi 1 yataddA (gametema) mAnavAvALa, 2 bAlavAvALA ane 3 karavAvALo na heya te mithyAtva rahe nahi. mithyAtvamAMthI A traNa cIja kADhI nAMkhIe te pachI mithyAtva raheze kharuM? A traNa sivAyanuM mithyAtva rahe to te kharAba gaNAya nahi, rahetuM nathI paNa kapanAthI mAnI le ke heya. bhasavAne ane karaDavAne svabhAva kUtarAno na hoya. bhasavA ane karaDavApaNuM rahetuM hoya te te halakuM mAnavAnuM kAraNa nathI. e svabhAva vagaranuM mithyAtva hoya to te mithyAtva bhayaMkara nathI. yAtaSThA mAnavAnuM, bolavAnuM ane karavAnuM mithyAtvanA jore thAya che. mithyAtvanA jore-A thayA chatAM mithyAtvIo yaAAtaThA mAnyatA, kathananA ane karaNanA avaguNane samaje nahi eTale te te miyAtrIne nide zAnA bALake te lIMTa Ave te bALakane niMde nahi, tyAre A (lI Ta AvavI) khoTuM thAya che ema samaje te bALaka nahi. mithyAtvI mithyAtvane samaje nahi tethI niMdI zake nahi. samakitI mithyAtvavALAne niMdI zake nahi. mithyAtvane kharAba gaNe, traNene kharAba gaNe paNa karanArAne kharAba gaNato nathI. jANe che e te ene svabhAva che, chokarAnuM lIMTa ahIM sudhI AvyuM hoya to te vakhatane pheTe laI le ne moTo thAya te vakhate batAve te tene lAja Ave che. moTAone bALakane pheTa joI te vakhata lAja AvI nathI, jyAre potAno bALaka avasthAne pheTa heya to phADI nAMkhe. adhamapaNuM lAgyuM mATe samakitavALA jIva mithyAtvadazAne adhama gaNe, zAstrakAro pahelA potAnA doSanI ni dAne AgaLa kare che. Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasU [ vyAkhyAna cheSanI niMdA be prakAre deSanI niMdA e vyAjabI che, paNa doSanI nirA be prakAre. pitAnA AtmAmAM doSa hoya tenI. ane bIjAmAM doSa hoya tene niMdA karavI te. krodha caDhayo hoya te vakhata vicArIe, "ahe dezanakoDa pUrva, coryAsI lAkhoryAsI lAkha=parva evAM dora sudhI cAritra pALyuM, te pALIne AtmAnI nirmaLatA karI kaSAyavALo thayela tyAre kavAyane phanyAya kare to judI vAta. A te enA aMkurA, paNa pAMdaDAM phUla nahi aMkurA tarIke phara vacana bolavA mAMDe. pAMdaDAM tarIke ghA karavAnI cIja che. A badhI vAta dUra rahI, paNa mAtra kaSAya vALo thayo hoya teya aMkurA, thaDiyAM, pAMdaDAM, phUla ane phaLa e nahi, e vinA ekale karAya aMtaramAM thayo hoya te teTalAmAMya dezonApUrvanuM cAritra hArI javAya. muhUrtamAM-be ghaDImAM ja kaSAyanI pariNatithI dezano pUrvanuM cAritra hArI javAya che. kaSAya aMtarmuhUrtane heya paNa anaMtAnuba dhInuM rUpa pakaDI le te vakhata AyuSya bAMdhIne kALa kare to narake jAya che. mahAvIra bhagavAna upara ge zAlAne krodha AvyuM. ArAdhya guNa hoya ne tenA upara krodha Ave to khalAsa ! bAhubaLajImAM saMjavalananA gharane anaMtAnubaMdhI Avyo tyAre bAra mahinA Taka. guNIne vAMdu nahi ema manamAM rahe to tarata zuM samajayA? AvI rIte ApaNe ni dA krodha karI. je vakhate ApaNA AtmAne krodha AvyA te vakhata A gAthA vicArIe te svaniMdA. ApaNane krodha caDhe te vakhata bIje che. te vakhate tene artha zuM? kadhaniMdA bole che, paNa che keodhIniMdA. cAhe te krodha Ave tyAre "vAta te sAco che, ApaNAthI rahevAtuM nathI" ema lAge te samajavuM ke samakti che, paNa te vakhata "be besa" kahe te patyu, kedhane Adara. samakitI chAe e bhayaMkara mithAtva kAhavuM joie pitAne aMge mithyA aviratinuM nidana vyAjabI che paNa Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDasaThamuM ? sthAnAMgarava [441 mithyAtvI Avyo tene aMge bIjAne kahe mithyAtva kevuM che te khabara che? je julama agni, jhera ane sApa nathI karatA te julama mithAtI kare che te te vakhata avaguNanI niMdA nathI, avaguNInI vidA che. je manuSya samyaktva pAme che tene mithyAtvI tarapha dhikkAra nathI Ava. pati mithAtI tarIke vatyAM tethI mithyAtva tarapha dhikkAra Ave che. gUgAvALA chokarAne dekhI kaMTALo nathI paNa pitAnI gUgAvALI chabI dekhe te vakhata kaMTALe che. pite mithyAtvI dazAne bhayaMkara gaNa pitAne pApamaya AtmAM ga, niMdana gahaNa karyuM, bhayaMkara mithyAtva khasI jAya te tarapha lakSya. nAnAM chokarAMne lIMTa AvyuM hoya to meTAne kADhavuM paDe. cheka na samaje. jagatanuM mizrAva bha kara, te jagatanA miyAtrI kADhI zake nahi. samakitI chAe e bhayaMkara mithyAtva kAdavuM joIe. beLAmAM be chokaro lIMTa, gUMgAvALa rahe to ThapakA kene ? A jagatanA jIma je mithyAtva raheluM che te na TALIe te samakitIne Thapako, mithyAtvavALo to emAM pahelo ja che. chokarAnuM gaMdApaNuM dekhIne mAne phUvaDa kahIe chIe, samakita pAmelA bIjAnA mithyAtvane TALavA uttama na kare te te kUvaDanI dazAmAM che. samakitIe bIjAnuM mithyAtva kema khase tene mATe Tabaddha thavuM joIe. gaNadhara mahArAjAe pratibaMdha ane pravA pAkhyAnI sAthe mithyAtva haThAvavA mATe keDa kasI. dastAveja thayo eTale tevuM to paMDa arihaMtane deva mAne temAM rAcaNa zI? kapila, buhane deva mAne temAM zuM maLI jAya che? arihaMtane deva mAnavA eTale saMsA. rane khAre mAne. iMDe ke na paDe te vAta AgaLa. dastAveja thaye eTale devuM to paDe. vaheluM che ke moDu do. A sabhyatva eTale viratine sAkSI, 2tananA cAra pArakA AtmAne bhAva nathI te kahenArA kalaMka denArA te adha Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasutra [ vyAkhyAna mAdhama. jamanAdAse pauSadha karyo, paDavAne divase lADavA karyA to kahe lADavA poSAtI. upadhAnamAM mAlamalIdA mATe cAlyA. upadhAnamAM AvavA bAraNuM keNe baMdha karyuM hatuM? ATalA deDhaze ja kema AvyA kare ke mAlamalIdA mATe AvyA nathI. mAlamalI leke Ape che, tene saMbadha nathI. mAlamalIde khAvA AvavuM hatuM ne ? nA kANuM pADI che ? vagara tithie lADavA kara te kharo keTalA paSadha thAya che? pava tahevAra dekhAto nathI, lADavA dekhAya che. amukanI dravyakriyA e kahe, vAne jJAnI sivAya bIjAne haka nathI. bhAvane jANe te bhAvarahitapaNuM kahI zake. akhaMDa kAcAriNI satIne vezyA kahe tenA jevuM ja dravyakriyA kahe che. vyakriyAne bhAvakriyA kahevAno vakhata Avyo te zuM? bhAvanA kAraNa tarIke jeTalo aMza te dravya tarIke, paNa bhAvazUnya kema? dravyapUjA bhAvanA rahita nathI. AvA bhAvapUrvaka bhakti ne pUjavuM te dravyapUjA. gharanA bairI chokarAM rUve, kaLei chatAM pAMca paisA na kharca te heAya te ahIM bhakti jANIne kharace, sAdhune vaherAve erAne drazya kahe che, te duniyAnA bhAvamA cora che. dravya paNa phAyadAkAraka che dravya e bhAvanuM kAraNa che te rUpe chaganalAle kahyuM. pelA te nakAmI vyakriyA kahevA mAge che tethI te cora che. zAsanamAM je ratana che tenA cAra che. avirati kADhavAne mATe kaTibaddha thavAnI jarUra have mULa vAta para Ave, samakti pAme tyAre-mithyAtvanuM bhayaMkarapaNuM pitAnA AtmAne aMge lAge tyAre badhAMnuM mithyAva khaseDe. gaNudhare samyaktva pAmI, pratibaMdha pAmI bIjanA miyAtva, avirati kADhavAne mATe kaTibaddha thavuM joIe ema mAnyuM. mATe cauda parva ane aganI racanA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga. ane sthAnAMga ThANAMgamAM pAMcamA ThANamAM pAMca vrata kathA. zaucane lIdhe thayela pheraphAra zaucane dharma mAnyo teoe havavyavasthA bagADI. sAraMbhI rahIne Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aDasaThamuM ] sthAnIMgasUtra [ 447 guru khanavA mAMDayA. atratAravAda AvyA, teo jIva zarIrane bhinna mAnavA maDayA. bhinna na mAne teA avatAranI lInnA izvarane lAgu pADavAnu ane sa Myamane sAruM' mAnavAnu' na rahyuM, nAstikarUpe khelavuM pAyuM. saMyamathI dUra javAnuM thayuM, sayamane sAruM' na manAyu' tyAre nAstikamAM javuM" paDayuM'. temAM jaine zarIra e ja AtmA ema abhinnapaNuM mAnavuM paDayuM. A pRthvIAdi pAMca tAthI jIva utpanna thayA ne temAMja laya pAmavAno. AvI rIte bhinnavAdaabhinnavAdavALA tema nityani savAdavALA kAI paNa padArthane ekarUpe kahI zakatA nathI. kAMi nahi tA te te kSaNapaNe badalAze, na badalAya te ADAavaLI. utpanna thayu tyAre dasa varSe TakatrAnI sthiti hatI, eka varSa thayuM teA vaTavAnuM, nava varSa TakavAna. svabhAva pharyAM teA vastu pharI ke nahi ? svabhAva tenuM nAma ke tenI sAthe vastu pharavI joie. eka miniTa pahelAM kASThane dAkhaDI ApI te! bIjI miniTe mAgavAne hakaze ? duniyAmAM pelA teA luccAthI tapelA marI gayA hatA, mAmAM teA sAcA tapelA marI javAnA. kSaNe judApaNuM chatAM vastunA AkAra, rUpa, rasa vagere raDe che tene lIdhe vastu che ema kahe` paDe. gaLAne sIdhI rAkhI, sIdhIne vAMkI karI, sIdhApaNAnI AMgaLInA nAza ane [kApaNAnI utpatti. AMgaLIpaNuM emane ema che. , prANAtipAtavimaNu kANu mAnI zake? jinezvara mahArAje traNa vastu kahI che. 'kanek yA vimuk vAyurve vA' vAMkApaNuM utpanna thayu, sIdhApaNuM nAza pAmyuM, paNa aLIpazu cAlu che kAI paNa cIjamAM traNe mAnyA sivAya chUTake nathI. ekAMta nitya ane ekAMta anitya kAi vastu nathI. jinezvaranA siddhAMte kAI paNa vastu ekalI utpanna thayAvALI ane ekalI nAza pAmavAvALI naddhi, ane nizcaye rahevAvALo paNa nahi. Avu` chatAM jene hiM...sA mAnavI nahiM tene zuM karavu paDe ? jIvane nitya mAnI lIdhA. Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna hiMsA konI? koInI nahi, haMmezAM eka ja rUpe, tethI bIjAe nitya mAnyuM, ApaNe juduM mAnyuM. bIjAoe lagIre khasavAnuM nahi, utpanna thavAnuM nahi, ne heya te rahevAnuM te nitya mAnyuM. AtmAmAMthI kAMI paNa khasavAnuM nahi, hiMsAne ahiMsaka thAya nahi. hiMsakapaNuM. hiMsyapaNuM bane UDI gayA. je kathaMcita nityAnitya mAne-syAvAda mAne te prANAtipAta viramaNa mAnI zake. nityapaNAnuM lakSaNa sAmAnyapaNe jaNAvyuM. anityapazAnuM e kayuM rakSaNa kahe che, ApaNe kayuM kahIe chIe te ae. vyAkhyAna 69 mithyAtvanA rAge ane avipatinA bhUkhamare jagatanI herAnagatI zAstrakAra mahArAja bhagavAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhaya jIvana upakArane mATe, mokSamArganI pravRttine mATe ane mokSa mArgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibodha ane pravajyA pAmyAnI sAthe, jema ApaNe AgaLa jaNAvI gayA ke bhikhArI je bIje bhave rAjaRddhi pAme to pote dAnazALA calAvyA vinA rahe nahi, jema rogathI pIDAelo eka paNa jaga para sAre vaijJa nahi, maLelo e je vakhata temane zAMta karanAra upAya ane vaidya khe te vakhata te benI kadara karavAmAM nyUnatA rAkhe nahi. tema su - svAmIjIne khyAlamAM Ave che ke A miyAtanA rAge ane ra varatinA bhUkhamare AkhuM jagata herAna thaI raheluM che, temano hu eka hate. haradamAM mUchita thayelAne pitAnI ArogyadazAne svapna paNa khyAla na hoya, paraMtu je rogamAM muMjhAyela hoya te ja roganI dazAne samaje. Page #857 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasittera ] sthAnabhyatra [ 49 vivAhita jIvane aze paNa kevaLajJAnane umaLake na Ave zarIra nIrogI heya, eka jago para caNAnI dALa jeTalo pAka zarU thAya te vakhata vagara pAkanuM keTaluM badhuM? enA karatAM seMkaDo gayuM. paNa te seMkaDo gaNI vagara pAkanI dazA dabAI jAya che. tenA sukhane khyAla nathI. caNA jeTalI dazA pAke che tenA dukhano khyAla Ave che. AkhuM zarIra susta che tene khyAla nathI, tenuM sukha lAgatuM naI. caNAnI dALa jeTalI jagyA pAkI rahI che temAM Abe AtmA paravAI jAya che. tevI rIte ahIM paNa jyAM sudhI A chava mithyAtvavAsita che tyAM sudhI AtmAmAM kevaLajJAna heluM che paNa e kevaLajJAnane aMze paNa umaLake Avato nathI. caNAnI dALa jeTaluM pAkeluM che tyAM citta jAya che. dAMtamAM bharAyeluM hoya te tyAM jIbha jAya che. mithyAtvadazAmAM prANa vagere Idriya tarapha ja lakSa. e manuSyanI kiMmata keTalI? ghara dekhyuM ja nathI. pArakA ghare majUrI karIne peTa bharavuM che. pitAnI milkata jevI nathI. paraAtmA bALa AtmA ane bAghanI samRhine pitAnI samRddhi gaNe, zarIra, kuTuMba ane dhanane nukazAna thayuM te marI gayA mAne mithyAtvadazAmAM ane e buddhi thAya che. e hoya teTale jIvana, gayuM eTale marI gayA. zatranA gharethI lahANuM Ave ne te khAIne tuM peTa bhare te tAruM kevuM sArApaNuM gaNAze, e manuba keTalI kiMmatane ? karmarAjAnA jAsUse keNu? pudagalamAM adhikkA thAya eTale AnaMda ane hInatA thAya eTale aphasosa, A je hoya te bicAro AtmAne samaje nathI AtmAne samaje nahi te jANyA vagara manAtuM nathI. manAyA vagara manahara lAgatuM nathI. manahara lAgyA vagara meLavavAnuM mana thatuM nathI meLavavAnuM mana thayA vagara mathavAnuM thatuM nathI. mathavAnuM thavA sudhI karmarA29 Page #858 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o ] nAMgasUtra [ vyAkhyAna jAnA jAsUso jaNAve te ja khaNavAnuM, zretra vagere pAMca iMdriyA krama rAjAnA jAsUse che. e ja jAse je samAcAra ke te jANuvAnA. dhara rAjyanA jAsA para bharese rAkhIne bhaDakI UThe tenI vaye zI? A karAjAnA jAme ghUsyA tenI khabara upara ApaNA barAsA. cakSupati rUpa manahara gaNyuM tethI ApaNe pazu manehara gaNyuM.. prakriyA vADhA tarIke, AtmA savAra tarIke IndriyAnA viSa"te aMge vicArIe te ApaNI dA zI ? kvAra ane gheADo eka gAmathI bIje gAma jAya che. dhoDAne gheADesvAra lai gaye ke bhADesvArane gheADA lai gayA ? kharI rIte DesvAra dhoDAne laI gayA. dhADesvAra sAvaceta hAya teA dhAryA pramANe calAve, pazu dhADesvAra o bAya tA-A gheADe karyA cAle che tenuM bhAna na hoya tA dvArA gheADesvArane lai jAya che. tema ApaNe mA prakriyA veDA tarIke, AtmA savAra tarI. AtmA savAra te ikriyAne dAre ke Idriye! AtmAne dore te vicAryuM! huM bebhAna chuM, tAkAta vagaranA chuM mane A dheDiA jyAM kheMcI jAya tyAM jAu chuM. karI che. Dagalepagale paNa kahevAmAM nathI. samajaze! tA ApAApa kabUla karazo. Aja tA phalANuM khAvAnuM mana thayuM che mATe karIe. phalANuM sevAnuM mana thayu` mATe cAlA jevA. mana thayu' tethI tame vAMse derAyA. svAra tame ke indriya ? savAra tame hA tA paNa ghADA gheADesvArI tANI jAya che. jema sama ane ajJAna dheArDasvAra dheADhA para kheDA hoya, paNa gheADAne kabajAmAM na le te ceDA ene tANI jAya, tema A AtmAne IMdriyarUpI gheADAe jyAM laIne nAMkhyA tyAM javAtuM pasada karyu. dheDA je mALu jAya che te khAju savAra taNAI jAya che. zu iMdriyane pUDe DhasaDAvu ? gheADAnI marajIe dhADesvAra jAya tene dhe DesvAra kahevA ? dheDAnA Page #859 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra [51 mAlika e paNa ghaDAnI marajIe na jAya, to pachI A gheDAnI vAse kema kare che? haju sudhI AtmAnuM svarUpa jANavAmAM AvyuM nathI. jyAM sudhI rUpa jANavAmAM na Ave tyAM sudhI dezanI dizA mAlama na hoya to gheDa nyo tANI jAya tyAM savAra jAya temAM navAI zI? AtmAnuM dhyeya nakko na thayuM hoya. jaeNjanma jANyuM, joyuM paNa eka vastu sivAya zuM jANyuM! zuM joyuM? svapaneya jIvane jANe nahi ke je paNa nahi. manuSyapaNuM, AryakSetra vagere pAmIne jinezvaranuM zAsana pAmyA te vakhata jIvane jANuvAjevA bhAgyazALI na thayA te bIjI jago para chavane karma ja ne je haju icinA cho hasaDatA rahyA. chadrane pratikULa heya eTale khalAsa. anukuLa maLe te paramezvara maLI gayA. paramezvara maLyAnI prIta mAM uddabhavI ? pAMca viSayenA vamaLamAM. jinezvaranuM zAsana jANyA chatAM chavane nahi jANIe, joIe te kai jiMdagImAM jaNavAnA ane jovAnA? tamane lAge che ke jIvane jANae joIe chIe UMDA Utaro te khabara che ke kheTuM che. mAtra gAthAo bolI jAo, sUtra be lI jAe ene 2dhe jIvane jANyo ane je kaho cho? UMDA Utara! jhave tyAre rAne jANe pachI mUDImAM bakarA ane chINa AvyA hoya tyAre hIrA ke ane kAMkarA le to tene zuM kahevAnuM? buthalane buDathala, jANyA zrI jhaverAtane pheMke to? jIvatava ane jIvanA bheda jANyA hoya tamArI dazA IdriyarUpI ghoDAnA pagale dAvAnI heya nahi. mAtra thA jANI che, jIvane nathI jANe ane nathI je. nAbhimAMthI nIkaLavAnI jarUra jIvatatva kharekhara jANavAmAM, jovAmAM AvyuM hoya te pudgala me paDakAra thayA vinA kema rahe? dasa pUrva nyUna sudhI bhaNe. eka 'mahAvidehanA hAthI jeTalI rUnAi hoya te lakhI zakAya. huM badhuM jJAna jene heya tene samakita kema na thAya? A tame Page #860 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna gAthA jANe ane padArthane nathI jANatA te bene bheda dhyAnamAM le! phenegrAphamAMthI mAtra nIkaLe che, nAbhimAMthI nIkaLatuM nathI. kenerAkanI cUDImAMthI zuM zuM nIkaLe che? padagalika padArthane ajIva kema na gamyo ? je achava gaNe to jIvane ghera Aga lAge tyAM jIvane ghera jhALa thAnI? e jyAre nAbhithI jANo tyAre. jyAM sudhI gaLAnI cUDImAMthI levAya paNa nAbhithI na jaNAya ke jovAya tyAM sudhI bolavAmAM vadhe nahi ke rNA sera .' paNa baMdhanA khAMDiyAmAM maMDAya che keTale te vicAryuM ke pAnAMnI-negrAphanI gAthA nAbhine zabda nathI. nAbhine zabda hoya to jIva ane ajavanA lakSaNa juAM te khyAlamAM Ave, pachI baMdhanA khAMDiyAmAM khaMDAya zAne ? jIvavicAra, navatatvanI gAthAo ane tAthanA sUtro gekhIe chIe, artho karIne paNa e badhA negrAnI cUDImAMthI nIkaLanArA. aMdarathI hoya te khaMdhanI khAMDaNIe khaMDAIe kema ? kAI paNa jIva baMdhanI khAMDa NamAM paDayA vinA khaMDAne nathI. badhA aMdhenI khAMDaNImAM khaMDA tene aMge arerATa nahi. vacana kiMmatI paNa ene upayoga kiMmatI thaya nathI kheDAtA jIvanI zI dazA thAya tenuM bhAna na hoya te jIva jo ema kahevAya ? pAnAMnI gAthA hoya ne AtmAne itihA na mAne tyAM zuM thAya ? ahIM beThAM beThAM kAnsa ane ITAlIne ItihAsa vAMcIne te levAdevA nahi. pustakonA pustake vaMcAI jA paNa pitAnuM lehI UnuM thavAnuM heya nahi. evI rIte Aje ApaNa zA to pArakA dezanA itihAsa jevA thayA che. jinezvara bhagavA kahyuM che tethI vacana kiMmatI che paNa ene upaga kiMmatI tha nathI, jinezvare kahyuM mATe kahuM chuM, mAthe vIme nathI. ema kahetA ke e dazA abhavyanI, ke je kAMIka nyUna daza pUrva sudhI bhaNI jAya, 5 Page #861 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra mAthe jokhamadArI nahi. bhagavAnanA nAme lekene kahevuM che, mATe levAdevA nathI. jinezvara bhagavAne kaheluM te AtmAne paNuM bheLA laIne kahevuM che, ane e AtmAne bheLo lIdhe te A eka cAnyamati tene baMdhanI khAMDaNImAM aMDA kahe che. jyAM jIva' nAma nathI AvyuM tyAM sudhI kUtarA, baLadanI jema jiMdagI cAlI jAya che paNa jIvane khyAla kayAMthI Ave ! jenazAsakArone mate jIvanI vyutpatti chavajJAna e sparza vagere IdriyonA viSayamAMthI nIkaLaze? "jIvanAma nIkaLavAnuM sthAna phakta zAse che. (jIva) nAma nItAMja charane te Astika mAtra mAne che. are ! kahuM chuM ke nAstika paNa jIva mAne che, teTalA mATe hemacaMdrasUrijI kahe che ke paraloka vagere che evI budi jenI nathI, te nAstika che. jIvAdi nathI ema kahe tene nAstika kahetA nathI, nAstika jIvane mAnanAre che. ka5. sUtramAM sAMbhaLIe chIe ke "te sthita thaya' pAMca bhUtomAMthI utpanna thaIne nAza pAme che. e koNa? jIva, te jIva mAne che. nAstika chavapadArthane mAne che. te vadhe Avyo? parabhava vagerene mAnatA nathI. jenazAstrakAroe jIvanI tyutpatti judI rAkhI. pArakAnI mAnyatA "rIvati ti kAraH e jIva te nAstika paNa mAne che. "anIti, vati viSyati hati jIva je jIvo che, je jIve che ane bhaviSyakALamAM je jIvaze tenuM nAma chava ema jene mAtra mAne che. uNAdithI traNe kALane "a" lAvIne karavuM. A jIva nAstikathI manAto nathI. Avata bhava ane go bhava mAne to AvuM mAnI zakAya. | pathImAnA rIMgaNa sukhaduHkhanuM vedana kema thAya che? cetanA kema thAya che? jIva nahi mAnanAre eke nathI, zIvati iti kIvara e apekSAe, UNA Page #862 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] sthAnAM satra [ vyAkhyAna niI sthitie traNe kALa laI le tevA chane Astike ja mane che. zAstranI phaSTie vicArIe to jIva che, parama che ema mAnIe chIe ema badhA kahe che. sattA mAnavI che paNa sattAnI sajAne Dara nathI. e sattAnI kabulAtane artha zo? jIva, parabhava, puNya, pApa, saMvara, Azrava, nirA ane baMdha badhuM mAnIe chIe paNuM parabhavane Dara kaNa mAtra nathI. kAMI paNa kArya kare te vakhata A pApanuM ke puNyanuM teno vicAra keTalI vakhata Avyo? sAta lAkha pRthvIkAya vagere pakimaNAmAM kahI daIe chIe paNa tyAM ne tyAM. AgaLa DagaluM cAlyA tyAM keTaluM rahyuM ? puNyapApane mAnIe chIe paNa hAthe asara thayelI nathI. "pathImAnA rIMgaNanuM dRSTAMta daIe chIe. je mANasa chavAvAdinuM svarUpa jANe che te pudagalamAM phasAya to pothImAnA rIMgaNa. pApa jAge ne te karatAM hadaya acakAya nahi te pithImAnA rIMgaNa. vyAsajIne pithImAnA rIMgaNAM, ekalAM rIMgaNuM, paNa ApaNane te badhuM thayuM. jANelI vastu ApaNu vartanamAM kAma lAgatI nathI te kaMIka nyUna daza pUrva sudhI bhaNe te zuM kAma lAge vartanamAM kAma na lAge te bhaNeluM kAmanuM zuM ? jIvavicAra vagere bhaNIe te pUche tyAre kahevAnuM, paNa vicAramAM ? kaMI nahi, te pachI te nakAmuM. viruddha jJAna pratibaMdhaka che vAratavika jJAna kharuM thavuM joIe. agni ane dI sAkSAt dIThe tyAM aMdhAruM che te vicAra koI divasa nathI Avato. vaizAkhanA bAra vAge patharA para khaDA rahe te vakhate kaMika che ema kahevAya ? nahi. uSNutAnuM jJAna e zItatAne saMkalpa thavA detuM nathI, A udyotanuM jJAna e aMdhakAranA astitvanuM jJAna thavA detuM nathI. aDhAra pAvasthAnakene cheDavAnuM jJAna temane sevatA mAruM AvavuM joIe. viruddha saMka9pamAM jJAna ADe kapAvavuM joIe prANAtipAta vageremAM pApanuM pUrepUra jJAna thayuM te praNAtipAtane saMkalpa paNa kema Ave? e jJAna amuka sthAnanuM thayuM che. Page #863 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramuM ] sthAnAMgasUtra [55 upAzrayamAM prANAtipAtane pApa mAnavuM, parikramaNa vakhate prANAti. pAtane pApa kahevuM. anya sthAna viSayaka jJAna thayuM hoya te anya sthAnamAM ADuM AvatuM nathI. ahIM zAtapaNe tyAM uSNapaNuM che. vimA saMkalpamAM te jJAna ADe AvatuM nathI. pratikramaNa ane upAzraya pUratuM pahele prANAtipAta vagere jJAna thayuM che. jyAM kSetramAMtara, kAlAMtara thAya tyAM pApanA vicAro AvavAmAM e jJAna naDatuM nathI. jyAM jyAM prANAtipAta tyAM tyAM pApa e jJAna thayuM hoya te prANAtipAtane vicAra AvatAM sattara gaLaNe gaLIe. sthAna ane kAla khasyA eTale jJAna khasyuM. sarva kSetra ane sarva kALane aMge heya te, cAhe te ahIM cAhe te tyAM hoya, to paNa tene vAMdho Avato nathI. aNaci Ave tyAM camake azuci padArthane aruci tarIke samajyA. kAM to mahetAjIe, kAM te mAtAe samajAvyA, paNa te sArvatrika saMkalpa rAkhe. jyAM azuci Ave tyAM camake. azucine mAtAe "chI' karAvI dIdhuM. zabda balavAnI tAkAta na hatI. koIkeSa ke vyAkaraNane chI' zabda nathI. je vakhate zabdanuM bhAna nathI te vakhate padArthanuM bhAna karAvI dIdhuM. tene sArvatrika lIdhuM. jyAre jinezvaranuM jJAna te kevuM pakaDayuM? daherA upAzrayanuM. sAmAyika ane pazcimaNunA vakhata pUratA aDhAra pApasthAnaka. cheka gharamAM "chI kahe, bahAra jaIne paNa chI' mAM bagADI Ave te mA vIDIya A vItarAga tethI temane vakI teo tamane parapudagala kayI cIja, kevI rIte rakhaDAve te samajAve che. tamAre to bhIMtanI vacce kabUla. are! AtmA anAdithI rakhAye mAne, paNa bahAra jaI AvIne AkhuM zarIra bagADI AvavAnuM che. tamane roja samajAve ane bahAra jAo te evAnA netA ! samajavanArane keTalI cIDa caDhavI joIe ? nAnA bALakane samajAve, dhyAnamAM na rAkhe ne bahAra jaine bagADe te mArI che. tamane lagaDI dhovA paDe tene arakAro, paNa tamArA AtmAne vAraMvAra dhe paDe tenuM zuM? Page #864 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnAMgasatra [ vyAkhyAna asaMkhyAta vakhata tamane "o' samajAvI. baccAMne pacIsa-pacAsa vakhata samajAvI, na samaje to cIDa caDhe. tamane to asaMkhyAta vakhata samajAvI, anaMtI vakhata bhaNyA pethA bhaNavA tarIke, paNu paMDanI pIDA TALavA mATe bhaNAyuM nathI. pithAnA pArAcaNa mATe jaNAvyuM che. paMDanI pIDA TALavA mATe asaMkhyAtI vakhata bhagyuM, chatAM sAna na maLI. kSAyopathamika samakita A jIva asaMkhyAtI vakhata pAme che. eTalI asaMkhyAtI vakhate chI' kabUla karyuM. pApanA kAryone, paugalika padArthone asaMkhyAtI vakhata "chI" mAnyA. bahAra jaIe eTale e ne e. mAe mArelA dhamAM ramatamAM paDe tyAre bhUlI jAya, Ave eTale kabula, khasyuM eTale khalAsa. kabula karI, mAnI chatAM haju chokaro che ! asaMkhyAtI vakhata samajAvIne gaLe UtArtha chatAM ene e, to e chokarAnI vale zI ? pugalane pudgalarUpe jANyA pachI-skela jANyA pachI emAM tanmaya kema thavAya che? ahiM kema bhUlAya che? hisAbamAM khoTa Ave te bhaNeluM bhUlo. bhaNatara bhUlo na heya te hisAbamAM bhUla Ave nahi, paNa zikSaNa ja sIdhuM na hoya te zuM thAya? rilokanAthanI nizALamAM zikSaNa che. bIjAmAM jIva che eTale khalAsa. jIva svarUpe kevaLajJanavALe che, , sihasvarUpI che, asaMkhyAta pradeza che, e zikSaNa bIje kyAM che? AtmAnA svarUpanuM zikSaNa trilokanAthanI nizALa vinA bIje nathI. AtmA zabda ane jIvazabdanuM zikSaNa bIje che. mithyAtvanA hAthamAM aviratinuM ejAra che. have trilekanAthanI nizALamAM nuM svarUpa zIkhyA chatAM jIvana ane kavanA svarUpane vicAra na rAkhIe, dhyAna palaTI jAya to zIkhuM sakArAmAM gayuM. jIvanuM svarUpa jANyA pachI e vibhAva ke vikAramAM kema joDAya? "acare acare rAma' popaTa kahe, paNa rAma beThA hoya to mUrti para caraka karI de. pudagalanA tamAzAmAM taDAtA pIe chIe. A kalA mithyAtvanA lIdhe che. cAhe je zaru Page #865 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogaNasitteramu' ] sthAnAMgasUtra [ 457 hathiyAra vinA krAMI na karI zake. mithyAtvanA hAthamAM aviratinu eAra che. e jAra che tyAM sudhI ApaNI vale karavAmAM bAkI rAkhe nahi. mithyAtvanuM mAthuM uDAvI de ane enA hathiyAra heThA pADe te| bheDA pAra thAya. jinezvaranA vacanathI mithyAtva ane aviratino nAza karAya gaNudhare mithyAtva ane aviratanA nAza karavA mATe pratimAdha ane pravajyAnI sAthe e kAra karyuM. are! samyakRtadhArI. vratadhArI vAMdarAne DhAMkavA jAe teA khAlI hAthe na huM kAya. hAthamAM saLagatu lADuM le! tenAthI vAMdarA hakAya, tema A mithyAtva ane aviratinA karavA hAya te| jinezvaranuM vacana le ! e vacaneAnA sUtrarUpe gUMthana karyo, AcArAMga, sathamaDAMga ane hAMNAMganI racanA karI. ghaNAMganA paMcamA DhANumAM pAMca mahAvratA kahyA. nAza. hiMsAmAM gayA teNe hiMsAnuM moDhuM ujaLu karyu. prANAtipAtaviramaNu prathama 1. hiMsAne sArI kahe. hisA vastu uDAvI de tA hiMsAnuM pApa na mAnavuM paDe. sAta yajJa ghoDavadhA cattamAM hiMsA thAya te hiMsA nathI ema vAhikAe kahyuM. jagatanI samRddhine mATe yajJa che. prANAtipAtaviramaNuthI cUkIne je hiMsAmAM aSI teNe hiMsAnu mADhuM ujaLuM karyuM. je manusmRtine ajJAna leka hiMdunA anukaraNathI nItinuM meluM pustaka mAnI rahyA che, temAM karyu che ke ' te mAMlamALe deza ' mAMsabhakSaNu kareA temAM dAtra nathI. jIvahiMsAne phAyadAkAraka mAnanAranee jIva kevA mAnavA paDe ? maithunamAM doSa nahi kahe, ethI jIvAne duniyAdArImAM pravartAvAnu thAya. nivartA tA phaLa maLe. prANAtipAtamAM ja nahi teA phAya AvavAnA kayAMthI? jIvahiMsA jevI vastu phAyadAkAraka jaNAvavAmAM Ave te te leAkeAne jIva kevA mAnavA paDe ? jIvane nityasvarUpa mAnavA paDe. herAna thAya te zarIra thAya. temAM jIvane lAgatu vaLagatuM nathI. Page #866 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna agnimAM hAtha nAkhyA pachI baLatarA thavAnI ja hiMsAne hinA nAme epa caDhAvyuM. maMsAdikanA AsAta thayA tene lIdhe caDamAM ekAyela bahANa mAMsa na khAya te ekavIsa ko sudhI Dhera thAya. hiMsA uparathI kAlimA kADhI nAkhavAmAM bAkI rAkhI ? saphedAi rAkhavAmAM bAkI rAkhI ? svarge javuM te tamArA hAthamAM nathI. A jIva to marmo che. kAraNa? jenI pAse ApaNuM dhAryuM karAvavuM hoya tene marmo TharAvo paDe. jagatanA jIvo pAse hiMsA karAvavI te kayAre kare? saMsArI jIva te mUkha, gAMDa paNa. sukhaduHkhane samaje, kadAca sAdhana na samaje. pitAnA sukhaduHkha mATe enI tAkAta nathI. agnimAM hAtha nAMkhyA 5chI baLatarA thavAnI ja. cAhe devaloka jAya to te IzvaranA dhakkAthI ane narake jAya to te paNa IzvaranA lAkathI. svargane raste enA AdhIna nathI. badhuM te (Izvara) ne tyAM. sAraMbhInA hAthamAM dharmanuM sukAna AvyuM tene cheDo kayAM Avyo? AtmAne eka svarUpe na mAne te jAya kayAM ? svarga ke naraka mATe AtmAne nAlAyaka mAnava paDe mATe nityavAda zarU kare paDyo. prANAtipAta viramaNathI khasI jAya tevAne upara kahyo te AtmA mAna paDe. nityavAda mAnIne lokeAne UMdhe raste doravAmAM Ave che. anityavAda mAnIne paNa kema Udhe te deravAmAM AvyA te agre. vyAkhyAna 70 mithyAtvanuM zakaya pasI jatA vAra lAgatI nathI zAstrakAra mahArAjA bhImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jInA upakArane mATe, zAsananA hitane mATe, mokSamArganI pravRtti mATe ane kSamAne pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibaMdha Page #867 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sItteramuM ] sthAnAMgasUtra [ 49 ane pravrajyA banne pAmyA. mithyAtvanuM zaNa nimULa gayuM ane aviratinA vikAra nAza pAmI gayA, tethI tene meM dhe thayelI zaNanI je vedanA ane vikAranuM vilapaNuM te badhuM te vakhate khyAlamAM AvyuM. tene lIdhe anya jIvA kevI rIte zalyathI yukta thayelA che te lakSamAM AvyuM. zAstrakA| sthAna sthAna para mithyAtvane zubha gaNe che. zalya krama pese che te manuSyanA khyAlamAM nathI hetuM. kAMTA jese che te khyAlamAM nathI hotA, paNa e kAMTA vAgyA pachI jIvanI zI vilatA thAya che e manuSyAne khyAla mahAra nathI. tevI rIte mithyAtva kema thAya che, mithyAtvathI chatra kema vAsita thAya che tenI mithyAtvadazAmAM khAra paDatI nathI. mithyAtvanI tA zuM paNu je samakitamAM vadhatA rahyA che, samakitamAM UMcI sthiti pAmatrA lAyaka ne tapura thayA che tevAne paNa mithyAtvanuM zaNa pesI jatAM vAra lAgatI nathI. nALavAmAMthI AkhA hAthI nIkaLI gama paNa pUchaDe aTakA cAra jJAna pAmelA paDIne mithyAtvamAM krama Ave che?giyAramA guNuThANe gayelA kevaLInA sameAvaDImA thayelA, kevaLIne jevA eka samayanA badha, devaLonA jevA eka ja prakRtinA madha, jene sAte prakRti baMdhamAMthI nIkaLI gai che, kevaLInA jevA 'marAgI banelA che. A badhuM AvI gayuM che tevAne paNa khasatAM khasatAM mithyAtvamAM javAne vakhata Ave. jinezvaranI joDe beTA. eka ja sarakhuM sayamasthAna agiyAramAnA pahelA samayanu saMgamasthAna ane teramAnu' chellA samayanu` sayamasthAna temAM pharaka nathI. jinezvaranA sarakhI sthiti ne vItarAgadazA, mATaluM AvyA chatAM paTakAI paDe ane tyAMthI gamI pahele AvI jAya. A jagA para paurANika thA yAda karavAnI jarUra che. 'nALavAmAMthI AkhA hAthI nIkaLI gayA paNa pUcho aTakyA' A sAcuM lAgaro. AtmAnI apekSAe sALaseLa AnI sAcu lAgaze. vere lAkhAnI milkate, ghareNAM, makAna, vADI, ane bagalA badhAM jeNe cheADI dIdhAM che tene dAkhaDI, muhapatti ane Adhe keTalI Page #868 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna bijJAtanA ? jeNe AkhI duniyA cheADI dIdhI, mAbApa, chokarAM, bhAIbhAMDu, hIrAmAtI vagerene lAta mArIne cheADayA, vaLagelAM cheADamAM. kahA hAthI nIkaLI gayA che. pachI mahIM AvIne dAkhaDI aa sArI che. ' zuM thayu' ? lAkhAnI milkatane cheDanArA tene kSA AdhAnA ane muhapattinA cIMtharAmAM gUMcAvAnu` ! ghara khaLI jatuM hatuM te vakhate kaSAya nahotA AvA, te kaSAya kASTae muhapatti bagADI te AvI jAya tenA atha zA ? hAthI AkhA nIkaLI gayA paNa pUMchaDe paTakAya. e sAcA hAthI rUpe kahI hoya teAya bhale kalpita thAya. lugaDAM ke lAkaDAMnA vaLagADa dravya ane bhAvanA vicAra karIne tyAre A AtmadravyamAMthI amatAmAM meTAmeTA nIkaLI jAya che. je mAbApa Ana ane hAtha pakaDatA hatA tene ADI zakyA. TukaDA Ape, cIthara Ape temAM mArI zrAvikA'1 kayI jagA parathI Avyo che ? milkatanA mAha hAkyo ane TukaDA ApanAranA mAhamAM gayA ! karyAM gayA te tapAsa ! mAbApa janArA, pALanArA ane pASanArA, tenI mamatAne mArI nAMkhI. A mAtra jonArA, tenI mamatAmAM zuM joIne jakaDAyA je jaNunArA vagerenA mAhanA dhana tArDa, jAnavaramAMthI manuSya banAvanAra tenA baMdhana teADe te pachI krAnA adhanamAM baMdhAya tenA ciAra kara ! TukaDa! ApanArAnA mAhamAM mUMjhAyA te TukaDela ke khIjuM kAMI ? TukaDela na hoya teA tenA TukaDAnA mAhamAM kema mUMjhAya ? hAthI AkhA nIkaLo gayA, pUchaDe aTakayeA. bhAi, karAM, mAbApa, lADI, vADI ane gADIne meha maTayeA te ahIM cIMtharAMmAM cAMTayA zuM joine ? agiyArame caDho paDe te lAkaDAmAM ke cIMtharAMmAM!! te dAMDAmAM mamatA ke pAtrAmAM mamatA, e mamatA agiyAramAnI pADe. kAM te muhapattimAM mamatA, DhAM tA lAkDAne lagavADa, kAM teA lUgaDAMnA lagavADa lAge che. A e vaLamA evA jabarajasta che ke agiyAramethI Page #869 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sittaramuM ] sthAnAMgasUtra ughalAvI pADe. agiyArame caherAne mAlamilakata vorana he. hAthI A nIkaLI gayelo pUchavuM mAna raheluM. tenI palojaNamAM paTakAI paDe. lUmaDAM ke lAkaDAMne vaLagADa. tapelAmAM taLiye cune haya, tapeluM hoya tyAre joi lo ! agiyArame kapAya te nathI ne? agiyArame kapAne nAza thatuM nathI paNa dabAya che. je pANImAM kayo rahyo te te hAle teTaluM kAma. tapelAmAM cUne heya, tapeluM hAle tyAre joI le ! agiyArame cepha vItarAga jevo paNa AtmA hAle tyAre joI le ramUjI mArA tarIke te cItharAne paNa mAruM karavA jo te cAra e vagere saMjamane mATe rAkhavAnA. saMjaya tene hakadAra, tame to vahIvaTadAra. rAjA nahi, mAlika nahi. vAIsaroya vahIvaTa kare te zahenazAhane kema phAyado thAya te gaNIne kare. pitAne phAyado kema thAya te gaNIne nahi. munIma kAnanA kAma mATe pAMca lAkha kharacI zake paNa peDhImAMthI be paisAnuM maphati yA zA ka laI javAnI sattA nathI. A peDhIne mATe cAhe te kare paNa gugalane mATe nahi. vahIvaTadAra tarIke vahIvaTa zAkhA mulakane calAvAya, paNa vahIvaTadAra potAnA nAme kAMI na karI zake.vAIsaroya AkhA rAjyonA rAjaya uthalAvI de ne thApI de eka paNa gAma pitAnA nAmanuM na karI zake. tema kare te gunegAra bane, jemA javuM paDe. zAsanane, cAritrane ke saMghane aMge vipura sattA che. cakravartAnI senAne cUrI na, chUTaka rAjanI lagAma hAthamAM laI le. kene rAja para besADa uThAvavo te tame pasaMda kare tyAM sudhI lAyakAta maLe, nijhAma sarakhAne uThAvaze ane besADavo tenI chUTa vAIsarAyane zahenazAhatanA hine e ge. vAIsaroyanA hitane aMge kAMI nahi. zAsananA hitane aMge badhI chUTa paNa mArA tarIke tamane eka paNa chUTa nathI. Page #870 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasthAnA madhyamAM vyAkhyAna cAra tarIke te cIMtharAne mAruM karavA jAo teya cera. laMgaDAM bane hAne mAra karI le te cara. vahIvaTa mATe sevAlInA mAlika banI beThA, vAIsaroya belI ke mAre che, paNa te bevAnuM ja. ahI kareke "mAruM" te munegAra, mAlikI tarIkenahi karI zake. pitAnI berI jatI hoya, chokarAnI mA hAya, chokarAnI' e zabda vinA "mA" kaho to zuM thAya? cAra pAnAnI paDI tenA upara sikko phalANA mahArAjanI paDI. aura sebanI vakhate pratiprAMtanA subAo luccA thai gayA hatA, tema A upAzrayamAM subo luccA thaI gayA che, tethI AkhI zahenazAhatane nAza thaI gayA che. ApaNI evI dazA che. agiyAmethI paDe have mULa vAta para Ave. A hAthI nALavAmAMthI nIce. nALavAmAMthI hAthInuM nIkaLavuM ghaNuM asaMbhavita. tema saMsAranA hAthInuM mamatAnA nALavAmAMthI nIkaLavuM kalpanA bahAra, tevI ja rIte ahIM je mAtA ApaNane hAthamAMthI nIce mUkatI hatI tyAM bhADe melatA hatA. pANI bharavA vakhata mA TI paDe temAM AkhI zerIne jaNAvatA hatA. evA paga pachADIe evI sthitinA ApaNe. te vakhate mAne cheDIzuM evo kapanA Ave ! 05nAmAM na Ave ke A manuSya mAtAne choDaze. je pitA prANu sAthe jaDele hatA, te vakhata ka9panA karIe te na Ave ke A manuSya pitAne choDaze. tema paisAne aMge parAvara jate ho tevI sthitivALAne aMge 9panA karo ke paisAne cheDaze? anukULa bairIne meLavavA bAre bhAgaLa karato hato te manuSya berIne choDaze e kalpanA to karo! paisAne aMge paisAvara janAre paisAne ke prANathI pasArA pitAne choDIne nIkaLI jaze te kalpanA Avaze ? nALavAmAMthI hAthInuM nIkaLavuM te kAnAmAM nathI AvatuM, tema jamatanI sthiti joIe te mAbApane choDe te kalpanAmAM nathI AvatuM. chatAM hAthI nALavAmAMthI paNa nIkaLI gayo, tema Page #871 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samuM ] rayAnAgasarA mAtApitA, kuTuMbane e sivAre zahIdA hAthI nIkaLI gaye. kapanAma khyAtuM AvatuM te paNa banI gayuM. purANo kahe che Yche aTa, pUchatAnA vAle TA. zAna, darzane ane cAritranA upakaraNa te pUchaDuM, jADApaNuM pAtaLApaNuM te vALa, temAM aTake che. temAM maTatAM je pachaDAya te pahele guNaThANe padhAre. vALa mAM aTakine nathI rahyo, pahele ja padhArI gayo laMgaDI ne lAkaDImAM levAI jAya te agiyAramAthI nIce Utare. badhAM ja AvI jAya tema nathI paNa keI AvI jAya, tema ThAma bamaNA hAthI jeTalI nAI lakhI zakAya tevA sau ne dhAranAra, jene bhutakevalI kahIe, cauda pULI thayele, te zAnanI apekSAe kevabhIne samAvaDI, kevInA jeTalI prarUpaNa kara. kevInI tAkAta nathI ke enAthI eka padAI vadhAre kahe prarUpaNA te jeTalI takevathI kare teTalI kevaLajJAnI ka. kevaLazAnI kare teTalI zrutakevalI kare. presara tetrIsa vyaMjanathI e cetrIsame velavAne! pahelI pIvALo tetrIsathI kyA batrIsa belAne. akSaramAM pharaka nathI. anAvalI je kahe te kevaLajJAnI kahe. ATalI badhI tAkAtamAM je AvelA che te paNa jyAM mamatvabhAvamAM, molamAM ane ajJAnamAM dhakko khAya che tyAM e dA thAya che ke nIce. na bhaNe tene bhUlavAnuM zuM ? upathama guNaThANAvALA nIce te kayAM sudhI ? mithyAtva sudhI. cauda pUvI hoya to paNa mohano tAva Avyo ke kAMi nahi. praki sarane tAva magajane Ave tyAre kAMI nahi paNa tAva Utaryo tyAre pA prophesara. zrutajJAnAvaraNIyanA kSapAme caDhelo khasI jAya, caDhele AtmA cAra jJAna pAmele khasI jAya. cakravatIne senAnI te cakrInI mAphaka kAma karI Ave. kevalIrUpI cakrIne senAdhipati cAra, jJAnano vaNI tene paNa nIce AvI javuM paDe. jagatamAM cha cha mahinA sudhI je zaktine vakhata na Ave, je Page #872 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a4 ] sthAnAgasava vyAkhyAna zakti maLavAne vakhata ochI vakhata Ave evI zakti meLavI, pheravI nIce Ave. jIva cauda pUrI heya, bhAvI zakitavAnA hoya te paNa carasara UtarI paDe ne tyAMthI te Ave pa guNaThANe bedhama-jJAnamAM nagAruM vagADanAra, zakitamAM sama upama zreNie caDhele muta kevalI, cAra zAnavALA, zAhAraka zarIravALA, cAre khUNAnI cevaTa karanAra te paNa sarasarATa Utare te mATe pahele. maDI heya tenA manamAM thAya. na bane tene bhUlavAnuM zuM ? bhUmaDAM bhInAM thAya te paDI halAM thAya teTaluM ja. ka5DAM lImAM thaIne besI rahetA nathI paNa sArI thAya che, atI rALAvI de che, nyumoniyA thAya che, sAka. tevI rIte agiyArame caDhelAe gAbaDI khAdhAM, mutavalI sarakI gayA. cAra jJAnavALA, AhAraka zarIravALA avaLA paDayA, jamIna para paDyA. jamInanI nIce to paDavAnuM nathI. retanI jamIna hoya che, paDe uparathI, mUcha Ave. mUccha Ave to vAMdho nahi, paNa pattharanI gro para paTakAyA te paLo eTaluM nahi, prANa paTakAyA teTaluMya nahi, paNa palANa UbhI karI. cAre bAju lohIlohI thaI gayuM, pachaNAvALAne saMbhALavAnuM. agiyAramethI aDabaDIyuM khAya cAra jJAnathI cUke, AhAra zarIra pAmIne cUke, zrutakevalI thaIne sarake. mithyAtvanuM zahaya pase ke zuM thAya ? pahelA ne chellA vacce cheTuM keTaluM? kAcI be ghaDI. retamAM pahelo phakanI sAthe pAcho Ubhe thAya, paNa patthara para paDele mahinA nAnA mahinAo pAchA TaTAra thAya ke na paNa thAya. te cUkIne Utare mAtra aMtamuhUrta. mithyAtva pAmIne caDhato hoya tema nathI, tyAMthI garIne nigodamAM nivAsa kare. evA paDe ke mAthuM phUTI jAya, phidA rA nIkaLI jAya. pAchA anaMtA kALa nigodamAM rakhaDavuM paDe. A prabhAva miyAdarzanAlyane. ATalA mATe mithyAtvane zalya kahIe chIne vAgatAM mAlama na paDe, vAgyA pachI vasamuM paDe. tevI rIte Page #873 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIteramuM ] sthAnAMgasutra [4pa cauda pUvane, cAra jJAnanA dhaNane, AhAra, zArIra ane upazama sudhI pahecavAne UtaratAM evuM zahaya pesI jAya ke nigadamAM utArI che. vakhata evI jage para kATa lAge ke AkhuM zarIra dhAravAnI tAkAta na rahe. AkhA zarIranI nasone eka bhAga para lAgeluM zalya taMga karI de che. deva ane gurunA saMpUrNa guNe kabula, karmanA je mAM che ke khAdho hoya te sivAya navANuM aMza kabula eka aMzamAM mithyAtvanuM ke badhAM aMgepage akaLAI jAya. je zAstrakAre bArIka daSTithI samajAve che te khyAlamAM Avaze ja. satramAM kahe che e ja pada ke akSarane ruci karato nathI te bAkInA bAnI ruci kare chatAM paNa zAstrakAra tene mithyASTi kahe che. buddhinI dubaLatA hoya to sIdhI vAta na bese koI jagA para Ama haiya, ane kaI jagA para tema hoya to zuM mAnavuM ke jaga para ApaNI buddhinI durbaLatA hoya to sIdhI vAta na bese, eka roDa ema kahetA ke cotho bhAga bArejane Apa, jevA traNa leze te trIjhane Avaze. jaje khulAso karyo ke vI je te ce ne ce te trIje. trIjA bhAge tetrIya ane cothA bhAge pacIsa, jaje khulAse karyo ke samudAyane cothe te zeSane trIje 100=25 ane 100-2507535 mATe buddhi bahera na mArI gaI hoya te pharaka nathI. tevI rIte kaI jago para mutinI kurbaLatAne lIdhe e vAta na sUjhe. amAsanA tArA gaNIe tevI sthiti heya. meTa kAya ke te badhA tAra jamIna para paDelA lAge. badhAne gaNuM zake e tAkAta yaMtra hatuM te vakhate kAma lAgI. muhimAM arajasta hAIe paNa pheMcI dekhanAra to hovo joIetevA Asaya na maLyA hoya tevA AcArya maLI gayA, buddhi che chatAM pAthe e. gAyana cAkhuM, ustAdabahAdura, paNa gAnAro goDa heya to zuM thAya? have keTalA dalA taiyAra karavAno temAM upAya nahi Page #874 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] sthanagara [ vyAkhyAna jyAM heta udAharaNa nathI tyAM zuM thAya? zakavAna che. AcArya samajAvanAra che, padArtha paramANuM che, have zuM karavuM? AcArya zuM kare ane jANanAranI akka zuM kare? mAM hetu, udAharaNa nathI tyAM zuM thAya. siha mahArAjanuM sukha, calAva buhi. AcAyane kahe, belAya tevuM bele, zrutakevalI belavA mAMDe, praznAra zrutakevalI bese, pratibaLanA nathI, AcAryane viraha nathI, chatAM cihanA guNa na belI zake. vRddhavAdanuM vaheNa nakAmuM na javA devuM. jemAM hetu, udAharaNa nathI tevA padArthane samaja kevI rIte ? gAbarUnI nukazAnInuM dukha samajAve. zuM samajAve! Abare vadhavAthI thatuM sukha samajo. zuM samajAve? ala nathI. bekkalavALA che. kema mUDha thaine beThA che, samajAve ! anubhava sivAya AbarU vadhavAthI thatuM sukha samajAya nahi. keTalIka cIja anubhavathI, zAnathI jANI zakAya tevA heya, temAM hetu, yuktine DhaMgadhaDe na heya, te tene aMge A paDavA taiyAra thAya paNa havAnuM vaheNa nakAmuM na vA devuM. vRddha dekhe gaMgAmAM jera nathI, keDamAM kauvata nathI, pachI lAkaDI vagara DagaluM bhare nahi. tevI rIte jyAM e lAge ke cAlI zakIe nahi, to lAkaDI pakaDI ! nizag ulaTApaNuM zaMkAne lIdhe "rAja (risaM' A paraDAnI lAkaDI che. Ane samyakutvanA rUpamAM lai javAya te prakaraNuM samajAyuM nathI. sakuva utpattinuM prAraNa nathI. vAva ke duniyAnA niyama pramANe prathama je' pachI te' heya. ahIM pahelAM te che pachI je che. gaMgA ulaTI vahI che. dariyAmAMthI nIkaLIne pahAmAM jAya che. te pahelAM zI rIte? be vastuo najara nIce AvI gaI che, ene nirNaya thato nathI. vihasena divAkara, jinamadramaNi kSamAzramaNanI vAta laIe. eke samaye upayoga, bIjA ekAMtare upayoga mAne. bemAM sAcuM karyuM ? Page #875 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soteramuM ] sthAnAgasara [467 lathaDavA mAMDyA. mati cAlatI nathI. samartha AyAya sthI, hetu ane udAharaNa nathI. A bemAM te ja sAcuM je jinezvara mahArAje nirUpaNa kareluM heya? nidevanuM UlaTApaNuM zaMkAne lIdhe je spire kaheluM te sAcuM kahevuM joItuM hatuM. jinezvaranA kathitapaNAno nizcaya na thAya tyAM te ja sAcuM ke je jinezvare kaheluM heya. ki sarala nirNaya karanArane pathare, te eTale anideza, te sAcuM je jinezvare kaheluM che, paNa "Ama kahyuM che' ema nahi. jinezvare kaheluM te sAru te mahAne viSaya mAM AvyA. zaMkAne nivAravAne prasaMga che. " jida je jinezvare kahyuM temAM eke saMbhASaNa lAgatuM nathI. patya ane ni:za be zabdo vApare che, niSedha kahevAya? jyAM pahelAM prANi hoya. saMkAne sthAne ja " ni:zaMka' zabda vimAna tarIke Ave che, je bhagavatImAM, mAvasthAmAM jaNAvyuM ke "AvuM mana rAkhe tene kakSAmonIyane doSa na Ave.' kakSAmahanIyane TALavAne mATe dhAraNA karavAnI jarUra che tameva. bA vAkyane tAnA viSayamAM levAne badale, jinezvare kahelA tavAmAM kAMkSA thAya tethI bacavA athavA haLAnA viSayathI bacavA mATe A vAkya jabarajasta che. bhAI! te sAcuM je jinezvara kaheluM che. keIke kahyuM-AmAM Ama kaheluM che ke ke tema lakhyuM heya, chatAM jinezvare kaheluM te sAcuM ema kahevuM paDe. TAvara parathI paDe to bhUA nIkaLI jAya sadane sthAne "', nirNayane sthAne rU . paNa padArthamAM lathaDiyuM khAI gayA to TAvaranI uparanI gelerInA sA khAnAM, kyA khAnAthI paDe te na vAge evI rIte zraddhAnA anaMta partho, mATe sakunI vyApakatA gaNI che. sarvavyApaka cakutva. kAI paNa samyakatvane viSayanI bahAra nahi. mati, mRta ane anaHparyamAM "sarvathApu' sarva jIva, paNa sarva paryAya nahi cAritramAM sarva parNaya nahi, paNa sarva paryAva viSaya tarIke A Page #876 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ] sthAnamAMgasUtra [ vyAkhyAna tA samyamAMja Ave. paryAya viSayamAM AvyA te kai vakhate gabaDIe tenA patto nahi. TAvara parathI paDyA tA AkA nIkaLI gayA. samyatva pAmyuM eTale TAvara para caDhayA. TAvara para caDhelAe khAMcA dhyAnamAM rAkhavA jeIe. jagatanA drazrcAmAM jIvAstikAya, jIvanA asaMkhyAtA pradeza, temAM eka pradezane jIva mAno lodhA ke niha ! UtaryAM. mATe kaI jagA para ApaNuM nAkovatapaNuM naDaze te sudhAnI lAkaDInI bahAra che. khATale sUve tyAM lAkaDInuM kAma nathI, chatAM sADamAM, ozIke lagIra UbhA rahevA mATe joIe. dareka padAtha'mAM buddhinA, hetunA ke yukitanA abhAva lAge tyAM 'rAmeva sarjya' nI lAkaDI joIe. A nirNayanI avasthA nathI. rANe jagatamAM na paise mATe gaNadharoe zuM karyuM? tattva keTalAM? jIva ane jIva e. jIva ane jIvamAM tamAma padArtha Utare che. ti, gati keTalI ? kevalIe kahI teTalI ema kahyuM te mithyAtva. kAraNa jemAM niSNunuM sthAna hoya temAM ema kheAthAya nahi. niSNuyanA sthAnamAM kevalIne bhaLAvA te UlaTu' saMdigdhapaNa jaNAvavAnuM che. je jijJAsAne tRpta karavAnI gati hatI nAM sadehamAM utAryAM. niNya karavAnI zakita hAya tA tyAM vinezvarane kaheluM te sAcuM... e te UlaTu khADAmAM UtAravAnuM niNaeNyane sthAna na hAya tyAM e kahevAnuM. mATe rAgarAge mithyAtvane zalya gaNyuM che. te cakSu jagatamAM na pese tene mATe pratimASa ane pratrajyAnI sAthe sauda pUrva ane khAra aganI racanA karI. AcArAMga, sUyagaDAMga ane tANAMganI racanArI. DhAkSaMganA pAMcamAM ThANamAM pAMca mahAtratA kyAM. temAM prANAtipAtaviramaNuthI dura rahevAvALA kevA thAya, kema khase te aMgre Page #877 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAkhyAna 71. ziva ane avirati kipAkA phaLa jevA zAstrakAra mahArAjA zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAja bhavya jIvonA upakArane mATe, zAsananI pravRtti mATe ane melamAgane pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratibaMdha ane prabayA pAmyA te vakhata saMsAranI aMdara A jIvane zalya tarIke pIDA karanArI je kaI cIja heya, dariyAnA vamaLanI peThe rakhaDAvanArI cIja hoya to te mAtra mithAva ane avirati che e khyAlamAM AvyuM. kavAya mAtmAne rakhaDAvanAra che, yAga karmane baMdha karAvanArA che. e be to bhavanA kAraNe bane che, paNa tene meLavavAmAM Ave to te baMne mokSanA kAraNa bane che. semala vagara keLaveluM mAranAra thAya che, paNa keLaveluM che te dayApa thaine janAruM thAya che. piAkanA phaLa koI prakAre keLavAtAM nathI, semala keLavAya che. piAkane phaLo ekalAM hAya ke saMskArita hoya to paNa te mAranArA che. tevI ja rIte mithyAtva ane avirati piAkanA phaLa jevAM che. mArA choDavAlAyaka zuM? kavAyane prazasta thAya ane apaharata kaSAya evA be vibhAga karavAmAM AvyA. mana, vacana ane kayAre ane supraNidhAna ane duSpaNidhAna evA be vibhAga karavAmAM AvyA. cAra thAya kahyA, te aprAsta kahevAnI jara zI? baMdhanuM kAraNa amasta kaSAya che. mana, vacana ane kAyAnA kuSmaNidhAnane aticAravAya ke kaSAyayoga tarIke nivAlAyaka nathI rahyA. paNa miyAtva ane bhaviratie vizeSaNane avakAza Ape nathI. vyavaheda karavAno hoya to vizeSaNa makAya. ekalI kALI dAbaDI hoya te tAbaDI karIne vidAyaNa moe nahi. avirati ane mithyAtvamAM karyuM te kahevuM paDatuM nathI. mithyAtva ane avirati mAtra cheDavAlAya. Page #878 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eo ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna avirati prAta ane agarAta phrema nahi kahevI? jema kAya prazara ane aprayasta hoya, yuga prazasta ane aprazasta hAya tema avirati prathrusta ane aprazasta kema noMDha kahevI ? gRhasthapaNAmAM je dravyapUjA ArbhavALo, parigrahavALo che, te avitine age ke viratine aMge e pUjra nathI, aviratine aMge AraMbha thayele che chatAM gugu karanArA che. aviratine aga parigraha thayelA chatAM guNu karanArA che. jJAnanA upayegamAM je g vAyu" te parigraDa che, paNa tenAthI phAyado kahevA paDe, haribhadrasUrijI kahe che ke jethI bhAtra unnata thAya evuM ArabhathI thayelu krama ke bIjuM' paNa kama' pUjAthI nAza pAme che. devanI bhaktine aMge phre dAnane age thatA dravyanA uSayAga parigrahathI thatA deSA ane khInga badhA DhASAne nAza kare tA aviratine praznasta ane aprazasta prema na hevI jane cetanathI judA pADavA mATe guNasthAnakanA upayAga jema aviratine aMge zaMkA tevI rIte mithyAtvane age zA che. mithyAtvane gurusthAnaka tarIke kabUla karyu che. mithyAtva e prakAranAM-eka vyakata ane bIjI avyakata. kudevane paNa deva mAnIne AArAdhe, kumune guru mAnIne ArAdhe teA te vyakata mithyAtva. jemAM mudde, suguru ane sudhanI mAnyatA nathI tenuM nAma avyakta mithyAtva. ta mithyAtvane gurusthAnaka tarIke gRNe che. nyAta mithyAtvanI buddhi cAya te guNasthAnapaNe. mithyAtvamAM paNa apekSAge be prakAra thayA, prazasta ane aprazasta. kadAca kahevAmAM Ave ke AmAM mithyAtvane guNusthAna gaNyuM temAM be mata. vyakta, avyakta game te heAya te guNusthAnaka, ema keTalAka he che. mithyAtva eTale khATI paNa mAnyatA, jaDane guNusthAnaka kaheza? tyAM mAnyatAne avakAza nathI. jIva chatra-je mAfe nathI gayA te kAIne kAI guNusthAnakamAM heya ja. atyaMta mithyAtva vALAne paNa gurusthAnakamAM taiA levA paDe. mithyAtI paNa sukhane sukha Page #879 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke teramuM ] sthAnaMgasUtra [ ~) ane duHkhane du:kha mAnanArA tA hoya. jaDane cetanathI judA pADavA mATe gurusthAna nA upayeAga karavAmAM Ave. Aitate aMge paNa nava dvArA jaNAvyA mithyAtvanA guNo navapadaprakaraNakAre gaNyA che. jevela hoya tevuM svarU5mede jaNAvavA, doSa, guNu, atiyAra, bhAvanA ane bhaga dAya te jaNAvavuM. bhAre vratA upara nava dvArA jazuAvavA. tema mithyAtane aMge nava dvArA jaNAvyAM tyAM mithyAtvanA guNA jaNAvyA, anAgrahIpaNa mithyAtvamAM guNa jaNAvyA che te apekSAe khe vAta hevI paDe. AnAmaDhI ane mAgrahI mithyAtva kahevuM paDe. anAmahI mithyAtva guNurUpa jaNAyuM, tA prazasta ane amasta banebhegA rahyA, to pachI kyAyane age, cAgane aMge prazasta ane aprazastapaNuM joyuM. mithyAtva ane aviratine ane prema joyu nahi? slAyanuM kAyapaNe prazatapaNuM che, yAganuM yAgapaNe pragrastapaNa che. Araba karIne punna karAya, paNa AraMbhapaNe prastapaNu nathI. krAgraharahitapaNu e guNu che, paNa e guNa mithyAtvanA nathI, nAmahIpaNAnA che. aniti aviratiSNe prazasta banatI nathI. minAtma mithyAtvapaNe prazasta banatuM nathI, paNa kAyakSAyapaNe prazasta anI zake che te cAMga yogapaNe prazasta banI zake che. kema ? bannene nijarAnA kAMTe tAlAvAnuM che. jeTalA maze nAnAka upara rAga teTalA aMze nirjarA, jeTalA aMze sAdhu upara rAma teTalA aze nijaeNrA tevI rIte gAyamAM jJAnAdikane age tIvra yAga tevI tIvra nirurA. yeAga maMda te nijarA paNa ada jeTalA tIvra rAma teTalI tIvra niza maganuM mAgapaNe ja sudarapaNuM che. sahakArI grA' ane tA rAmapaNe ja suMdara. evI rIte viSaya sArA maLe te zamaNe rAga suMdara. Page #880 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 03 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna jinezvara rUpI viSaya maLyo pachI jeTale rAga teTalI nirjarAnI tIvratA, tema aviratimAM nathI. jeTalA vadhAre AraMbha teTathI virati nathI. pariDhapaNe- aviratiNe lAbha nathI. lAbhane utpanna karanAra nimamatva-udAratA cIja che. ahI' rAga, dveSa ane ceSa cIja che. jitedharanI pUjAthI lAbha thAya che te cAsa. Araje upArjana karelAM karyAM aa, paNa AraMbhe upArjana karelI nirjarA na kahI. dAnathI lAbha ddo. parigraha ane AraMbha e teA kramanA kaNNA gaNAvyA. AraMbhanI adhikatAe nija rAnI adhikatA na rAkhI. AraMbha ArbhapaNe nirjarAnuM kAraNu nahi, jyAre tyAM rAMgapaNe nirAnuM kAraNa che. jeTalA tIvra rAga teTalI tIvra nirjarA. kaSAya ane yAga sAmala che, paNa, paNa zuM? rAma, 5 ke yAga e nirjarAnA pramANunI sAthe hiMsAkhamAM joDAya. jeTale tIvra yAga teTalI nirjarA tIvra, svAdhyAya ratAM jeTalA lAka vadhAre bolIe teTalI nirjarA. yAganA nirA sAthe hisAba, rAdveSanA nirdeza sAthe hasAba che paNa ArakSapamihanA nirA sAthe hisAba nathI. tethI anekAMta kahIe chIe. khUnamAM cerDa kula hAya vadhAre nirjarA kare. vadhAre phUla hAya thADI nirjarA kare. nirjarAnA phUlanI sAthe sabaMdha na rAkho, bhaktinI mukhyatA rAkhI. bhAra'parihatA nirjarA sAthe saMbaMdha nathI. bhaktinA saMbaMdha nija rA sAthe che. svAdhyAya maMda hoya to nirjarA tIvra kare nahi pariNAma tIvra hAya tA ja nirjarA tIvra. ceAJa yAtrapaNe, rAga rAkhaze ane dveSa dveSapaNe nirjarAnuM kAraNu bane, tema avirati aviratapaNe kAraNa anatI nathI. tethI aviratimAM prazastapaNuM dAkhala thayuM nahi, tema mithyAtvamAM mithyAtrapaNe guNu kato nathI. jema anAgraha vadhAre tema guNu vadhAre. napAnI aMdara mithyAtvane suSu batAvyA te mithyAtvanI sAthe rahelA anAmatabhAvanA guNa che, mithyAtvanA guNu nathI. mithyAtva ane aviratimAM praznastapaNu` DhAya nahi. Aya ane caitra na'temAM Page #881 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnoMgasUtra [ 73 prazasta, aprazastapaNu che. pAya ane yAga e seAmaza che. sAmala vacarasaMskArane mArI nAMkhe. saMskAravAyA thAya te puSTi Ape. mithyAtva ane avirati kripAnA phaLa che. temAM sarakAra thaye sudharI nahi, te tA kharAba kharAba ane kharAbaja rAdveSa rUpI kaSAya ane mAga sArita thAya tA dA jevA, mATe sudharmAvAmIjIe pratatrAla pAmyAnI sAthe mithyAtva, viratine khaseDavAneA dhaMdhA karyAM. tene aMge cauda pUrvI ane a MgAnI racanA karI. AcArAMgathI AAcAranI, ca aDAMgathI vicAranI ane ThAmathI vIrajInI vyavasthA karI. jIva anerArIranebhinnaabhinna mAne tema siddhAMtamAM phera paDe pAMca mahAvratAmAM prathama prANAtipAtaviramaNunA varNanamAM jaNAvI gayA ke (1) jIva ane zarIrane bhinna mAne tene prANane atipAta thAya teno Dara zA! (2) je chatra ane zarIra baMnene ekarUpa mAne tene prANano atipAta thAya tenA Dara zA? zarIranA nAA prANano nAva thavAno. kANe krama bAMdhyA hatA ane krANu krama bhAgavaze teno rastA ja rahe nahi prANu mAnavA, prANa ane AtmAne cit bhinna, kathaMcit abhinna mAnatA. pUrvabhave bAMdhelAM kramane lIdhe prANu chAne maLyA. chatranA cit nAza thavAthI pApano bAMdhanArA thAuM chuM. cha judo che tethI prANano nAza karavA vyAjabI nathI. e krANu mAne? AtmA ane prANa kathacit bhinna kra`cit abhinna mAne te, je prANamaya chatra mAne tene prANutipAtathI DaravAnuM nathI. tene krama baMdha thatA nathI. koI paNa pAthanA dravyarUpe nAza nathI paNa avasthArUpe kharo prANanA nAmathI mAtmAnA nAza zI rIte? prANA ane mAtmAnA saMbaMdha dhyAnamAM na rAkhIe to juDho mAlama paDe. kAI pazu pArzvanA sarvathA nAza hAtA nathI, pANInA kaNImA pANIrUpe che. ati saLagAvaze te varALarUpa thaze, vAdaLapi ze, varasAda varasI, pazu Page #882 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 ] sthAnAMgasUtra [AkhyAna sTrInA nAza nathI. rUpI pautika padArthane! nAza nathI. dravyarUpe nAza nathI paNa avasthA rUpe te jarUra nAza che. jema ghaDI bhAMgyA ! zuM bhAMgyA 3 lo. dhaDAmAM zu' bhAMgyuM! mATI che, pAkApaNuM, raMga ane pArthivapaNu che. bhAMgyuM zu' ? AkAra. dhaDA keAnuM nAma hatuM ? ekalA AkAranuM nAma hatuM ? mATI ane Abhara bane maLIne laDA kahevAte hatA. mATIpaNu rahyuM. "nA AkAra nAza pAme tA dhaDe bhAMgyA hIe chIe. hiMsA kANu mAnI zake? mAtmA zI cIja? AtmA eTale cetana, asakhyAta pradezI. krama kartApaNuM' e AtmAnuM lakSaNa che. dhaDAmAM mATI ane AkAra e ghaDAnuM lakSajI, tema cetanAsahitaNuM e mAtmAnuM lakSaNu. ma rtApaNuM thayuM ke nahi ? bacAvavAnI ahiM khamI gayA vagara hiMsA lAgatI nathI khacAvavAnI khuddhi maLavAvALI chatAM hiMsA thAya te paNa krama adha nathI. * moDA meLava = ' trasapaNu, bAdarapaNuM" vagere kamanAM kaLA bhAgavatA hatA, te bhAgavavA sAthe Atmavyanu sasaraNu--eka bhavathI khIje sava bhaTakavu thayuM. prANane vizlega karyA teTalA navA phA Ume ryo. A pheza pUrA karAvI dIdhA. parinirvAMtA eTale sava rahitapaNuM thavu te AtmAnuM svarUpa viMDa thavA, ThIba ke paDA yA e mATInu svarUpa, tema A AtmAnAM svarUpanA je nAya tene aMge trAtmAnI hiMsA. prazneAnA sAthe javAnA vizvega te maraNu. jemAne prANa ane AtmA judA mAnavA nathI tene hiMsAnA sabaMdha nathI je ekAMta. judAM mAne tene hiMsAnA sabaMdha nathI. A AtmA prANAthI graMthacit zinna ane cit abhinna mAne teja hiMsA mAnI zake. zarIra e AtmA ane AtmA e zarIra prANAne dhAraNa kyAre kare? cit abhinna hoya tyAre vartamAna bharanI apekSAe anubhavathA abhinnapaNuM mAnavuM paDaze.. Page #883 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke teramuM ] sthAnasatra [ 45 atIta kALanI apekSAe bhinnapaNuM mAnavuM paDaze. avatAranI kalpanAmAM gayA pachI e lekene AtmA ane zarIrane sarvathA bheda mAnyA sivAya chUTake nathI. nAstikanA matamAM abhinna mAnavA sivAya chUTa nathI zarIra sudhI AtmA ema na mAne to bIje bhava mAnave paDe. zarIra e AtmA ane AtmA e ja zarIra mAnyA sivAya chUTake nathI. dravyanI apekSAe nityapaNuM ane paryAyinI apekSAe anityapaNuM nityaanityapakSamAM AvavuM hatuM. svarUpa na khase teTalA pUratuM nitya. enAmAM palaTe na thAya, navI sthiti utpanna na thAya tevI rIte AtmA nitya thaI zake nahi padArtho te te kSaNe nAza pAme che, te utpanna thAya che. eka svabhAve kaI cIja rahI zakatI nathI, bIja, jene koI paNa aMza Ave nahi, jeno kaMI paNa aMza utpanna thAya nahi, jenA svabhAvamAM pharaka paDe nahi tevuM nitya mAne che, paNa AvuM asaMbhavita che. kSaNe kSaNe svabhAvane na palaTatI hoya tevI koI cIja nathI. navA svabhAvane na letI hoya tevI koI cIja nathI. ApaNe be mAnIe chIe-nityaanityapaNuM. je bhAvanI, svarUpanI virakSA karIe te tene nAza na thavo tenuM nAma nitya. AtmApaNuM manuSyamAM che. AtmApaNuM utpanna thavAvALI cIja nathI ane nAza pAmavAvALI cIja nathI. AtmAnA drazyapaNe AtmAne koI divasa nAza nathI. cAhe te anaMtA kALacakre jaze paNa AtmApaNuM nAza pAmavAvALuM nathI. tenI avasthA nAza pAme che. manuSyapaNAnI avasthA nAza pAmaze. devanI avasthA thaze rAma dravyanI apekSAe nitya ane paryAyanI apekSAe anitya koI paNa cIja ekalA dravya ke ekalA paryAyarUpe nathI paryAya vagaranuM dravya nathI ane davya vagaranA paryAya jagatabharamAM nathI. dravyanI apekSAe nityapaNuM ane paryAyanI apekSAe anityapaNuM Ama mAnavAthI prANAtipAta Page #884 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 ] sthAnAgasUtra [ vyAkhyAna viramaNa mAnI zakAya. duniyAnI vAta kare te kabUla karavuM paDe ke chAMyaDe ane taDake bane che. jene taDakA, chAMyaDA vagaranI jagA levI heya te kaSita jagA UbhI karavI paDe. karmabaMdhane baMdhAyelA AtmA bhale karma choDIne mAthe gayA hoya, paNa pahelAM kamathI baMdhAyelA hatA. kapitane kuhADAno ghA lAge nahi kuhADe sAcI cIja hoya tene lAge. kartA tarIke Izvara kahA tethI nityapaNAne ke anityapaNune dhA nahi, Izvarane nitya mAne te huMDI rahe. izvaranA nAme hUMDI lakhavI che, te Izvarane anitya mAne te pharI pAchI phare Izvarane hamezAM eka ja svarUpa mAnI lIdhe. ekalA ivarane evo kahe te na pAlave tethI AkAza ane paramANu paNa nitya mAnyA. te nitya mAnavAmAM be vibhAga. keTalAMka evAM che ke keTalAMka nitya ane keTalAMka anitya. eka bhAga e che ke badhAM nitya. mATImAMthI ghaDe banate ane kUTatA dekhIe chIe to ya bane! kAraNamAM kArya raheluM che ema sakhya kahe che, nahi te ghaDe karavo hoya to mATI kama eLe che? mATImAM kathAcita dhaDApaNuM raheluM che. kAraNamAM kArya haMmezAM che A satkAyavAda bora kaLA kare tyAre pITha ughADI thAya tenuM bhAna na hoya veSika ane naiyAyika acakAvAda mAne che. tAMtaNAmAM ya che, te turInuM zuM kAma ? kahe kAraNamAM kArya na hatuM tethI anitya ema teo mAne che. kA tarIke vyavahAramAM na Ave te nitya. AkAza, kALa ane dizA ne nitya. ghaTa, paTAdi vyavahAramAM je Ave te anitya, kArya tarIke anitya. e badhuM nitya mAnyuM. kAraNa, kAraNamAM kArya raheluM hatuM. mArI hatI te ghaDe thaze. ghaDe kUTaze to te mATImAMthI ghaDe thAne. kArya vidyamAna che. eka Izvarane nitya karAvavA mATe AkhA jagatane nitya TharAvI dIdhuM. mora kaLA kare, badhAM pIchAM UmA kara paNa pUTha ughADI thAya tenuM bhAna na hoya. jene patane uDI lakhatI nathI sakAryavAda mA -mATImAM ghaDe che tene cAre bhAre zuM karyuM? Page #885 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IkoteramuM ) thAnagaDha [ 77 mATe paramANurUpe nitya ane skaMdhape anitya che ema naipAyika Adi kahe che. paNa bilADI dUdha dekhe, DAMga na dekhe mAtra teone IzvarI huMDI mAnavI che. jyAre jaina matane hUMDI lakhavI nathI. temane te sIdhuM svarUpa kahevAnuM che ke AtmA thakI nitya ane paryAye anitya che. tema jagatanA sarva padArtho dravya thakI nitya ane paryAya thakI anitya. kayaparyAyathI nityAnityapaNuM mAne teja AtmAne prANano saMbaMdhanAza thayo mAnI zakAya. karma bAMdhatA jIva baMdhaka avasthAmAM hatuM, virati karI te abaMdhakadazAmAM gayo. jeo kathaMcita nitya ane kathacita anitya mAne te ja prANa ne AtmAne saMbaMdha ane vijega mAnI zake, karmane vijema mAnI zake. prANAtipAta viramaNa temanA mate banI zake A kahIne e nakkI karyuM. prANa e AtmAnA saMbaMdhavALA cIja chatAM nArA saMbhavita che. nAza kamabadha karAvanAra che mATe e nAza na thAya te buddhi dareke dharmanI khAtara rAkhavI joIe, evI buddhivALe prANAtipAta viramaNa karI zake. prANAtipAtanA svarUpane aMge ahiM vadhAre vivecana na karatAM AgaLa cAlIe. prANune nAtha thAya, maraNane prasaMga Ave te duHkha thAya to te svAbhAvika. tenI. azucitA mAnavI paDe. amArA prANane vijega amane apriya ane duHkha denAro lAge, tethI kAInA prANune vijema karavo te khadAyI che. AghAta karanArI te paNa kamajaghanuM kAraNa pahelA vratamAM chanA prANane nAza na kara te kabUla karIe, eka jIva prANa vagarane nathI. prANu nAza karavA te svAbhAvika milkatane nAza kare. bIjuM vrata "pRSAvAvirama' kahyuM te kabala, paNa hAMkayuM che dhatIMga. mRSAvAdathI viramavuM te pApathI pAchA haThavuM e dhatIMga che, kAraNa? pahelAM bhASA cIja zI ? bhASA lekenI kalpita cIja. prANa jevA svAbhAvika tevI bhASA svAbhAvika nathI. prANu vagarane koI Page #886 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - 48 ] sthAnAMgasUtra vyAkhyAna prANI nathI. tema bhASA vagarane koI prANI nathI ema na kahI zake. bhASA vyApaka nathI. jIvanI sAthe vaLagelI cIja nathI, banAvaTI cIja che. banAvaTI cIja upara AdhAra rAkhyo. tenA upara pApa rAkhyuM te zI rIte mAnavuM ? se mANasane mara Ane kALo raMga banAvyuM. tenI marajI viruddha gheLo kahuM to pApa lAge, kevI rIte ? pA5puNya jagatamAM utpanna karAyelA ke svAbhAvika cIja che? tIrtha kara purapApane batAvanAra che. banAvanAra nathI ahIM bhASA banAvI cIja. temAM banAvanAra kayAM kahyuM? bhAyAne Uthale banAvaTI te mRSAvAdanuM pApa banAvaTI. banAvaTI, to tIrthakare na banAvyuM paNa lekae e pApa banAvyuM. mRSAvAda banAvaTI, pApa banAvaTI to tenAthI pAchA haThavAnuM, mahAvata te banAvaTI rahevAnuM AvuM kahenArAe vicAravuM joIe ke tArI apekSAe to prANa banAsTI che. banAvaTI hovAthI mAtmAne asara thatI hoya te khasI zake nahi. prANanA vijege dukha utpanna thAya. bhASAparyAvALAe bhASA kula karelI cIja che. te pachI prANunA UthalAnI mAphaka bhASAne Uthale karmanuM kAraNa thAya. jema hiMsA karavAthI AtmAne duHkha thAya tethI pApa mAnIe, tevI rIte je padArtha jevI rIte kahevAya tenAthI badA rUpe kahevAmAM Ave to tene tenA prANane ApAta thavAne ke nahi! AghAta karanArI bhASA te kamabaMdhanuM kAraNa che. UlaTA raste AtmAne doranArI bhAvA te mRA. ane mATe aSAvAdaviramaNa vrata rAkhyuM. AnA pachI bhASAnuM svarUpa levuM te ae. vyAkhyAna 7ra mAnyatAne pharaka te arthanuM mULa zAstrakAra mahArAja zrImAna sudharmAsvAmIjI gaNadhara mahArAje bhavya jInA upakArane mATe, zAlananI pravRtti mATe ane mekSamA. Page #887 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnoMgasUtra [ 47 ganA pravAha satata vahevaDAvavA mATe pratimAdha ane pratrajyA pAmyAnI sAthe mithyAtva AtmAne kaI rIte sa'sAramAM rakhaDAve che, avirati jevI rIte jIvAne anAdikALathI bhaTakAve che te vAtane khyAlamAM lIdhI. kema ke jagatamAM mAnyatAne pharaka te anayanuM mULa che. nAnAM karAMne pAsanA kakaDAne lIdhe mAnyatA hIrAnI thaI gaI. jyAM mAnyatA UlaTI DeAya tyAM jJAna UnnaDuM thAya ane jJAna UlaTu' hoya tyAM mAnyatA UlaTI thAya. rAtre kAyanA phaTakAmAM hIrAnI mAnyatA karI. te ja ArA hAthamAM sAcA hIrA meLavI zake tA tene meLavavAnA sAdhanA meLavavA na mAge. kAcanA kaTakArUpI je hIrA che tenA sAdhanA tapAsaze ane tethI te ja kAcanA kaTakAe maLaze tyAre khuza thaze. mahenata kAcanA kaTakA mATe karaze. sAcA hIrA ke tenA sAdhane jANavA mATe ke tene meLavA mATe prayatna karatA bALakane joi zakatA nathI. nAnAM baccAMna" dRSTAMta tenA prayatna kAcanA kaTakA prema meLavavA, te meLavavA mATe zuM karavuM vagerene te maLe tyAre kRtA, A vaMzA khALanI che. ApaNe AtmAne tenA svAbhAvika svarUpe mAnyA nathI, jANyA nathI, ane tenA taraph ughama karyAM nathI, tenI vAta Ave teA na game, nAnAM cheAMta saDhA jhaverInA cepaDA vagere na game. tene tA kAcanA TakA peTImAM paDe te doDha ajade, je para (ja)mAM ramI rahyA, sva (AtmA) te mAnyo nahi, jANyo nahi tenA upara lakSa dIdhuM nahiM, nAnA hArane mata averAtanA vepAra kheDavA lAyaka. tene jhaverInI dukAne besavuM paDe, cavanA hisAba jANavA paDe te! mAta paDe. tema ApaNe anAdithI mAtmAtA svarUpatI vAta tara arucivALA, game nahi, UMdha Ave, pramAda thAya, te bhUthI javAya, tema cavanA hiMsAma chokarA bhUle, paNa kAcanA kaTakAnA kriSAkha tenA dhyAnamAM mArA sAta kAca hatA ANe lIdhA? huM kema ? dAgInA khAvAi jAya tenI khALa mAtrApa kare. chekarane tenuM kAMI niha, matyu kAcanA TakAnI Page #888 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 ] sthAnoMgasUtra [ vyAkhyAna gaveSaNA pAte kare. jevI rIte e nAnA baccAMnI mAnyatA, samajaNu ane vatanamAM kAcanA kaTakA para tattva hatuM,. sAcA hIrAne mATe pri na hatuM, tevI rIte A paNa jInna anAthiI e sthitimAM che ke paudgalika sukha teja sukha, teno ja hiMsAma, ane prayatna paNa e ja. ane temAM rAjI, te jAya temAM nArAjI. A jIvane kaMdhananA krArA mIThAmAM mIThA AtmAnuM svarUpa nathI jANuvA 4 mAnavA taiyA, tema nathI tenA upAya meLavavA taiyAra. A vAta vicAra nA anatI vakhata A jItra jinezvaranA zAsanane pAmyA, sAMbhaLyuM, chatAM tenI dazA evItI evIja rahI. kAi paNa prakAre jema nAnA baccAMnI mAM e sAcA hIrA tarapha AvatI nathI, hIrAnI vIMTI enA hAthe lAvI de, sAcA mANekathI maDhI do paNa tene teA teno UlaTA bhAra, rasa nahi, rasa grAmAM ? kAcanA TAmAM. tema mA jIvate duniyAmAM kaDavAmAM kaDavI cIja hAsa tA dhUma ane mIThAmAM mIDI cauja hAya tA krama. ma baMdhanA kAraNe| mIThAmAM mIThA. meDhethI zabda mele nahi. nAnuM baccuM hIrA nakAmA che tema kheAlate! nathI, chatAM sAcA hIrA myA te oLakhavA taiyAra nathI. sAcA hIrA mATe prayatna karavA, ke maLI jAya tA rAjI thavA taiyAra nathI, paNa kAMcanA kaTakAne oLakhavA ane meLavavA taiyAra. maLe teAkUnA ane nayU. tA rAvA taiyAra. A cha paudgalika pAne sukhanA sAdhatA mAnavA taiyAra thayA che, sukha mAnavA taiyAra che. hIrA zabda nAnA bALaka kAcanA kaTakAmAM lagADe che, tema A jIva sukha paulika vastumAM lagADavA taiyAra che. AtmAnA svarUpamAM sukha zabda lagADavA taiyAra nathI. nAnu` chokarU hIrAnI kiMmata kAcathI kare siddhamAM zuM ? khAvuM nahi, pIvu nahi te oDhavuM nahi, siMhanI tulanA lUgaDAMthI karI, nAnu cher hIrAnI krimata DhAMcathI kare. kAcanA TakAnA hisAbamAM sAcA hIrA hAya levA taiyAra Page #889 -------------------------------------------------------------------------- ________________ boteramuM ] sthAnAMgasUtra [ 486 paNa kaI buddhi ? turanA kAcatA kaTakanI sAthe. sihanuM sukha, sihApaNuM ene sihanI sthiti mAnavA taiyAra chIe, paNa padagalika sukhanI tulanAe tyAM khAvA-pIvAnuM nahi, bairIchokarI nahi e savAla kayAre thAya? nAnA chokare kAcamAM pAMca raMga dekhe, hirAmAM pAMca raMga dekhAya nahi. kahe, Ane zuM kare? AmAM pAMca raMga dekhAtA nathI. bicArA ajJAna bALaka paca raMganA dekhAva para sAcA hIrAnI kiMmata karavA jAya te jarUra sAcA hIrAne lenAro thaI zake nahi. tema A cha siMhanI sthiti ke sukha paudgalika sukhanI apekSAe tapAme. khAvApIvAnuM maLatuM hoya ke haravApharavAnuM maLe to siddhapaNuM joIe. Ama siddhi levA jAya to pAMca raMganA hisAbe sAcA hIrAne laI zake nahi, paNa ThagAya. pudagalane jIvana mAnyuM te apekSAe tulA karavA jAya. jema ekathA kAcanA kaTakAthI hArelA bALakane sAcA hIrAnI svapnamAM paNa savaDa nathI, tevI rIte AtmAnA zaha svarUpane anAdithI rakhaDyA chatAM svane paNa saMbhAyuM nahi tethI anAdithI A jIva mitramohatI pa mazagula che. AtmAnI oLakhANa kayAre Ave ? nAnuM baccuM sAcA hIrAne pAme ? tema mA chava AtmAnuM svarUpa samaje kayAM? sthiti, sukha samaje kat verIno hisAba e paNa jakaDI nAMkhe tyAre AvaDe. e hisAbe saheje nathI bhAvatA. AtmAnI oLakhANa AMtaraDAM UMcA lAve tyAre Ave. sAco maTe jhaverAtane vepArI kAcanA TukaDAnA prayatnane kaI sthitie dekhe 5 baccAMo bharelI AkhI peTI, to paNa sAcA hIrAnA jANakArane tenI kiMmata keTalI che jene AtmAnuM sukha khyAlamAM AvyuM tene mana cakratI paNa kAcavA kaTakAthI peTI bharanArA bALakaja che. adhika kaTakA ekaThA kare tema vadhAre kAlA lAge. te ahIM paNa je AtmA tarapha dRSTi karanArA, AtmAnA svarUpa, sAnane samajanArA, sthitine lakSamAM laIne te pramANe vartanArI che, temane devendra ke cakravatI' sarakhA paNa kAlA lAge. samakitI jIvane e AkhI cAre gatine saMsAra, ne IdranI 1 Page #890 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ] sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna ke sAmAninI sthiti hoya te paNa badhuM kaMTALAbharyuM lAge. jhaverAtanI parIkSA thaI gaI ke kAcanA kaTakAnI peTI karUNA upajAve. arara ! AnI dazA zI? kAcanA kruzkA bheLA karanArA A bALaka meAja mAte che, paNu jhaverInA jigaramAM jhera reDAya che. zAthI? A bicArAnI A dazA ! tevI rIte samakitavALA jIva cAre gatinA phrAI jIvane dekhe tyAre tene tA yAne jharA pramaDhe, mithyAtvane spage jhera varase, AnI dazA zI thavAnI ? mAnyatAnA palaTAne aMge bhA ardhuM che. nAnAM aAMe hIrAnI mAnyatA kAcanA kaTakAmAM karI. meLavavA zuM mAge ! kAcanA kaTakA. kAcanA TakA maLatA hoya te sthAnA khALe. nAnAM baccAM jhaverIbajAramAM na pese. kAcavALAnI duzmana heAya tyAM ja doDe che. tevI rIte A jIva jyAM paulika sthiti hoya tyAM ja dADavA taiyAra. jinezvaranA zAsanamAM--jhaverI bajAramAM jovA paNu taiyAra nathI. jhummaranA kAcane hIrA mAnIne beThele chokarA jhaverI bandarane jovA taiyAra nathI, pharnicaravALAne tyAM pherA-mAMTA khAvA taiyAra. tema A jIva paulika sukhanI dukAnamAM pherA khAi rahyo che. nAnuM baccu kAcanA kaTakAmAM kUde che, tevI rIte A jIva jyAM paudgalika sAdhana maLI gayuM tyAM ghelo thavAne taiyAra. vAryAM ke kAryAM rahe ha AvI dazA jagatanA jIvAnI dekhavAmAM Ave te vakhata gaNudharanuM aMtaHkaraNuM zuM kare? anatA vAryAM nahi rahevAnA, hAryAM tA rahyA ja nathI. nAnAM baccAMne hIrAne kAca mAnatA hAryAM rahetA dekhazA sitArA pAdharA hoya te samajaNa paDe teA rahe, bAkI nAnA kA kAcanA kaTakAthI hAryo ke vAryAM rahevAnA nathI. A jIva paulika padArthAne sukhanA sAdhanA mAnatA hAryAM rahyo nahi, vAryAM paNa rahe tema nathI. paulika padArthonA sukhane lIdhe hAryo rahyo hAya te anatI vakhata nigeAdamAM gayA hatA tyAMthI tA cetI jAta, jema nAnAM baccAM kAcanA TakAne hIrA mAnatA hAryAM rahetA nathI, tema jIva paudgalika padArtha te sukhasAdhana mAnatA hAryAM rahetA nathI. hAryAM tyAre haDakAyA Page #891 -------------------------------------------------------------------------- ________________ boteramuM ] sthAnAMgasUtra thAya che. vAre tyAre valakhAM mAre. have ene sudhAravAne rasto karyo? pauddagalika tija nAza pAmI to e bApare ! mAruM Ama thayuM! haDakA thI are mahAnubhAva! tAruM kAMI nathI. e jaDa, tuM cetana tAre ne ene saMbaMdha che ke jethI valakhAM mAre! mane badhI lIdhe, rokI lIdhe, mAruM kaI dhAyuM na thayuM, have sudhare kayAre ? kAcane hIre tUTI jAya te nAnuM baccuM pika mele. mAbApa khaseDI le to rIsAI jAya. te hAryo, vAryo raheto nathI. tema A jIva anAdithI pudgalane sukha mAnI beThe tene lIdhe nathI hAryo rahe ke vAya raheto. rahevAno rasto eka ja-samajaNa. samajaNuM thAya to kAcanA kaTakAmAM vAre ke hAre to e rahe. je kAcanA kaTakA mATe rIsAta ke kaleza karatA hatA, te ja chokare samaje te vakhata potAnI peTI pote khAlI karI pheMkI de che. tame evI peTI pheMkIne manane rAjI na rAkhI zake. e te pite samaje to AkhI peTI UMdhI vALI de che. tema A jInanI karma rAjA nukazAna kare che temAM A chapa samaje tevo nathI, paugalika bAjImAM hAravAmAM ke vAramAM rahe tema nathI. samajaNuM thAya to pitAnI meLe piTI pheMkI de che. tema A jIva AtmAnuM svarUpa, sukha, svAbhAvika dazA samaje te vakhate cauda rAjalekanuM IdrapaNuM maLyuM hoya te te badhuM kavAlAyaka gaNe paisA badale pAvara jaIe, te cakravatIe cha khaMDa, nava nidhAna cauda ratna kema cheDayAM haze? eka lAkha mANuM hajAra zrI De te samajI banIne, zANa banelAe keyA hIrA, bIjA Arasamaju to tene lUMTanI milkata jANe. kAcanA kaTakAthI peTI karanArA cakravatI' sarakhA cha khaMDa vagere cheDe te vakhate bIjAne Azraya lAge kAne? je pudagalanA paroNA thaIne poSAtA hoya tene, paNa AtmArAmanA atithione to e svAbhAvika lAge. nAno chokaro nAnA kAcathI bharelI peTI joI khuza thAya, paNa averIne kaI nahi. AmArAmanA atithine te cakravatI cha khaMDa vagere De ke ahi-samRddhi cheDI de tenuM kAMI lAge nahi. tyAre mAlama Page #892 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484] sthAnAgasava [ vyAkhyAna paDaze ke A chava kAcanA kaTakAmAM keTale kALa aTavAya? badhe kALa, anaMtA muddagalaparAvarta. e paNa kAcanA kaTakAnI keLavaNImAM kADhayA, A dazA gaNadharanA dekhavAmAM samajavAmAM AvI, dayA utpanna thaI. kAcanA kaTakAne hIre mAnanAro hA, vArthI na rahe. pulanI bAjI kAcanA kaTakAne hIrA banAvIne beThI che. nAnuM baccuM hA, vAya na bese. tema mA chava zuddha mArgamAM na Avyo tyAM sudhI paugalika vRddhimAM hathele, hAnimAM haDakAyo thAya: kAcanA kaTakAne kacaro samajaNathI ja sarakAvAya, tema ahIM paNa paugalika padArthone akharU5, sAdhanarUpa mAnI beThA che te hA ke vAryo rate Ave tema nathI. samajaNumAM Ave to sarakAvI de che, samajaNamAM Ave te vakhata AkhI piTI khAlI karanAre, eka ekane UMcAnIcA gaNe nahi. e kAcanA kaTakAnI kiMmata na hovAthI AkhI peTI ke badhI peTI che. tenI kiMmata nathI. samajaNe thayo tethI tenI kiMmata. sAcuM svarUpa samajavAmAM AvyuM tyAM kAcanA kaTakA keTalA cheDyA tenI kiMmata nahi. samyakatva prApta thAya te vakhate cakravatI, zrImaMta, mAMDalika hato tenI kiMmata rahetI nathI. kAcanA keTalA kaTakA choDyA tenI samajupaNa vakhate kiMmata nathI. tema samyakatva-sAmAyika Ave tyAM cakravatI ke daridrI badhA sarva sAvadhanA tyAgI hoya temAM koI jAtane pharaka nathI. kAraNa? ajJAna dazAmAM vadhAre TAMTiyA bhAMgyA. tevI rIte ahIM samatAbhAvamAM jIva Ave te vakhata lAge ke A to badhA kAMTA vadhAryA hatA. kaI paDe eka kaTA para, keAI paDe AkhI DAkhalI upara, kaI paDe AkhA bhArA upara. A paugalika padArthonI jema adhika saMkhyA tema bhAre. A te kAMTAne upADo, bhAro che. zAstrakAroe niSedha kare chatAM paNa keTalAka sAdhune e upADAne sajjaDa Dara lAge ke tene lIdhe niyANuM karanArA thAya ke Avate bhave mane trAddhi siddhi ke kuTuMbakabIle na maLaje. evuM niyANuM karanAra cAritra pAme paNa kevaLajJAna na pAme niyANuM karavAno niSedha kema? jIvatAM jAuM chuM paNa sAme Page #893 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teramuM ] sthAnasatra [45 manuSya na Avaje ema zuravIra na bole. rUso jApAnIjha voranI vakhata raziyana sTImara taLie pahoMcI gaI. jarmana cAnselarane kahe vaDAvyuM, kADhe bahAra! raziyana sTImara che. AnAkAnI karI kAma na Ave. kAM te bahAra kADhe, kAM to laDAimAM Utare ! je UtarI paDe tenI sAmA bhaDavuM che. tema AtmA evI rIte keLavA joIe ke cAhe teTalI Rddhi samRddhi hoya tene toDI nakhavAne huM tAkAtavAnuM che. raziyA ekaluM Utare ke jarmana sAthe Utaro. tema A AtmA mokSamArge prayANa kare te vakhate koNa ADuM Avaze tenI darakAra nahi kare. cakraratna upara jene bharose che te keNu zatru thaze ke AgaLa Avaze tenI ciMtA kare nahi. jeNe karmadalane sAmAyikarUpI zatru hAthamAM lIdhuM che tene AkhI duniyA zatru hoya tema tene haTAvavA taiyAra. sUkraratnamAM eka apalakSaNa kayuM? gharane pakSapAta kare, gotrane manupa virodhI hoya, AjJA na mAne che tyAM cakraratna cupa rahe. paNa sAmAyikopI cakraratna pudgale para AtmA oLakhAya che tenI upara paNa jaya meLave. sAmAyika AtmAne avaLA na thavA de. carana kuTuMba avaLuM thAya te cUpa. bharatabAhubalajI bAra varSa sudhI vAyA. vAhInI nIka vahevaDAvI. kAlAvA verInI vakhata cakraratna rahyuM. jyAre A samatA-jAmAvikarUpI cakraratna parane ane svane paNa parAkrama dekhADe. A sAmaya upara jene bharoso na hoya te zatru sAme na Ave, pazu sAmAyiko te sAruM kahe. jene bharoso hoya tene cAhe jeTalA javuM hoya to paNa eka paM. basa che. sanakumAranI kathAmAM yakSo, rAkSase laDAImAM utarI paDayA. tyAM ekalA cakravatI e kheDo kADhI nAMkhyo che. paMDa upara malAmata sainyanI sajAvaTa na gaNe paMDanuM ja parAkrama, tema ahIM prAmAyikavALe AmAM paMDanA 5rIkramavALe hAya, tethI cAhe teTaluM satya Ave tene parAsta karavA samartha che. niyANAne niSedha karyo, chatAM keTalAka sAdhuo e saMsArathI trAsa pAmI gayA hoya ke mAre mArA mArge javuM temAM A mAthAkUTa zI ! mATe A mAthAkUTa Avate bhave joIe nahi. AvuM nimArNa karanAra cAritra pAme, paNa kevaLajJAna na pAme. Page #894 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ] sthAnAMga satra [ vyAkhyAna sAmAyikarUpI cakraratnane bhoso na rahyo tethI kevaLajJAna na pAme. vadhAre kAca bhegA karanAro samaje tyAre vadhAre duHkhI thAya. tema A jIva tatvanuM svarUpa samaje, AtmAnuM avyAbAdha sukha pAmavAno lAyakAta samaje tyAre prapaMce karyA hoya tema aMge rovuM Ave "saNa ati ni0i abbALa pirAmi' e to kAcane hIrArUpe maNyA hatA tene kakaLATa kaDhAya che. jema samaju thayelAne pahelAMnI dakSA levaDAvanAra thAya tema sAmAyikamAM caDhele AtmA, samyaktvanA sodhatA zikhare caDhelo AtmA pautika sukhane aMge asu DhALe. samajamAM Ave tyAre mAnyatA sudhare. sAcA padArtho samaje te ja mahenata kare. sAcA padArtho jaNAvavA, manAvavA badhAmAM samajaNa rasto che. te vAta dhyAnamAM laI sudharmAsvAmIjI pratibodha pAmyA, pratrajyA lIdhI te vakhata A jagatane samaju kema banAvuM ema thayuM. bAvAjI nAce te meralI paNa nAce jinezvarane jenArA samaju kema bane? saDake musApharI karavA sajaja banelA samaju kema bane te mATe coda pUrva ane aMganI racanA karI. mAcAraga, sUyagaDaMga, ane ThANugamAM AcAra, vicAra ane vagIkaraNa karyA pachI ThAganA pAMcamA kANumAM pAMca mahAvratanA adhikAramAM jIvahiMsAne pApa mAnavuM te anubhavasiha che. saMsArI prANI mAtra prANa javAmAM duHkha mAnavAvALA che. prANa jatAM ene aMge thayelI unnati badhI cAlI jAya, tethI prANu nAza kare te pApasvarUpe mAnI zakAya paNuM juThane pApa mAnavuM! "bAvAjI nAce to moralI paNa nAce." A duniyA jema bahekATa kare tema karavI. Ane cAra pAyA to tamAre cAra pAyA mAnavA bahekAvaTamAM na jAo to hiMsAmAM pApa lAgI gayuM mAnaje ! duniyA kahe traNa pachI cArane aka Ave, to tamAreya te mAnavuM paDe. duniyAnA gulAma. duniyAnuM gAyuM na gAo to pApa. kenA gharane nyAya ! jUDa e svAbhAvika kema? duniyA jema kahe tema bolavuM to sAcuM, UlaTuM belyA te pApa lAgyuM. prANu, prANanI rakSA ane prANunA nAzane jaya Page #895 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAteramuM ] sthAoNMgasUtra [ 487 svAbhAvika hate. doDhame! manuSyae TharAvyuM ke Ane sALavahu' gaNuvuM', pachI pApa 44 jagA para mAnavu? seALavarDjha' kahevAmAM pApathI bacyA zabda e lAla pApathI bacyA grAmAM ! pApa lAgyuM` zAmAM ? darekamAM judI buddhi che. pAMca bhegA maLIne amuka jAtano saMketa kare temAM pApa pASa nI jaDa AmAM samajAtI nathI. duniyA sata kare tene AdhIna thAo tA pApa nahi. eTale ja te| duniyA pApane karanArI kharekhara gAkArAe tA kahyuM che ke, mahAvrata hoya to te prANAtipAtaviramaNu. AA tA khAvAjI nAce te tenI meralI nAce. duniyA kahe kALu: ApaNe kALu na kahIe te pApa. duniyA dhALu kahe tene pILu` hevu che. sa keta karanArA leAkeA taraphathI kAMi maLyu jaNAya che, tethI saketane sarvopari banAvye. saketa pramANe varte tA pApa nahi. AvI rIte kahevAvALAe lagI UMDA Utaravu ke bhASAnI jarUra zA mATe? duniyAe pAMca ke pAMcase daSIe 'zveta zA mATe karyo? padArthanI svarUpane samajAvavA mATe. jo saketanI utpatti padArthanA svarUpane samajAvavA mATe hoya te sa Mketa pramANe khelavu te paNa te mATe che. teA samrutathI nirapekSa rahevAvALAne kahIe tuM kayA raMgathI pratIti kare che ? duniyA dheALuM kahe che tene 'kenamAM rahyo chatAM kALu' kahe te vakhata pratIti karjI thavAnI ? sa ketanA nAme jema mRSAvAdane khaseDavA mAMgatA haiAya tene pahele javAma AA che ke tuM khele che zA mATe? bIjAne saMbhaLAvavA mATe zabda khelAya. khIjAne saMbhaLAvu' na heAya te khele tene gAMDA ke aNusamajI gaNIe. je vicAravALA zabda khele te bIjAne samajAvavA mATe. peAtAne thayeluM jJAna te khIjAte karAvavA mATe zabda e dalAla. khIjAne thayeluM jJAna Apazune meLavavu hoya teA zabda e dalAla che. jyAre zabdanu dalAlapaNa khyAlamAM bhAvaze te zAstrakArAe kahyuM te samajAze ke tItha karanI dezanA te dravyazruta. kevalI ke tItha kara sivAyanI dezanA ubhayazruta-draSyazruta ane bhAvazruta. peAtAne je samajaNa hatI tenA saMketanI samajaNuM dhyAnamAM rAkhIne zabdo kaDhAya che Page #896 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 sthAnAMgasUtra [ vyAkhyAna tethI te ubhayazruta, kevaLajJAnIne te padArtho sAkSAta joI, jANIne te padArtho nirUpaNa karavA che tethI temane saMketa upara dhyAna ApavAnuM nathI mATe draSyazrata eka atajJAna e dalAlana karela - je bhASA te vacanaga, dravyakRta, paNa ubhayazrata nahi. dravyagrata e kevaLa dalAla che. bIjAnA mAtmAmAM jJAna ubhu karAvanAra dalAla bhASA che. bhASA e dalAla hoya. code dalAla dvArA thAya. bIjAnA AtmAmAM jJAna te zabdarUpI dalAla dvArA thAya. tethI matijJAna, avadhijJAna, mana: paryayajJAna ane kevaLajJAna e dalAlanA karelA sodA nathI. zrutajJAna e dalAlo re sade che. vepArI ghera beThe hoya, mAlanI levaDadevaDa kare to paNa dalAlanI dalAlI lAge, tema zrutajJAna e to zabdane dalAla rAkhIne cAlanAruM, temAM bAlavAnuM hoya che. zrutajJAna joie kaI bole nahi evA padArtho paNa zrutajJAnanI dalAlImaja bhASA-zUkhanI dalAlI jyAM nathI bolyA tyAM paNa lAge, kAraNa, je bhASAne AdhAre thavAvALA hoya tyAM pratapaNa che. bIjAnA AtmAne jJAna upajAvavA mATe ja zabada che. te sAcuM jJAna upajAvanArA zabdo te sAcA. cAhe te saMketathI thayA laya, svabhAvika hoya, ke koI paNa hoya. ahIM sAcApaNuM saMta upara AdhAra rAkhatuM nathI, paNa enAthI thavAvALA jJAna upara, je zabdathI yathArtha padArthanuM jJAna thAya tenuM nAma sAcuM. sAcuM nakkI thayuM te eka padArtha nAko thavAthI cAra padArtho nakkI thaI jAya. kriyApada nakkI thAya te kartA, karma, karaNa ane kriyA nakkI thaI jAya che. tema ahIM eka sata zabda nakkI thaze ke cAra vastu nakkI thaI. satya che, enAthI ulaTuM asatya, mitra ne yavahAra (je satyaasatya na hoya). je maka vastu mAnI tene cAra mAnyA sivAya To nathI. have cArene zabdamAM nahi rAkhatI bhASAmAM kema rAkhyA ? aSAviramaNa nahi rAkhatAM mRSAvAdaviramaNa kema rAkhyuM? mananA cAra prakAra mRSAvAdaviramaNa rAkhavAthI zya thayA. zAstrIya apekSAe ja Ane kahevuM? vyavahAra apekSAe saMta te satya. Page #897 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M.C. tuvaMtI bahenone khAsa sUcanA : 1 bIjA vane aDakavuM nahIM. rAtre pharavuM nahIM. 2 hAthe kalamathI lakhavuM nahI. 3 dharmacarcA temaja prabhunA darzana karavA nahIM. gurUne vAMdavA nahIM. gurunuM nAma paNa levuM nahIM. sAmAyika, vyAkhyAna, pratikramaNa vagere sAMbhaLavA karavA nahIM. 4 gera-devanI AgaLa dhupa-dI-pUjAdika karavA nahIM. 5 saMghamAM navakArazI, sAdharmika vAtsalya, lagna maraNadi kaI paNa prasaMge jamavA javuM nahIM. da devadevI, hanumAnane phUla-phaLa, tela, siMdura snAna vagere kAMI karavuM nahIM, temaja dravyAdine hema paNa kare nahIM. 7 prabhAvane levI nahIM. 8 pUjA-pratiSThAnuM balidAna rAMdhavuM nahIM. 9 bhaNavuM - gaNavuM - vAMcavuM nahIM. 10 bhajana-pANa koIne ApavuM nahIM. 11 zrImatAdinA ghare gIta gAvA javuM nahIM. 12 dhAnya sApha karavuM nahIM. temaja aDakavuM paNa nahIM. 13 kaI vastu saMdhavI ke daLavI nahIM. khAMDavI nahIM. temaja davA paNa vATavI nahIM. Page #898 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zAka lIluM, sUkuM, kApavuM ke spa karavuM nahIM. 15 goLa, sAkara, dUdha, ghI-tela, sukhaDI Adika vastune aDakavuM nahIM 16 Rtuva tIe yAcaka leA kAna hAthathI lATa ke dhAnya ApavuM nahIM. 17 chANa-vAsIduM karavu nahIM. gAya-bheMsa vagerene dohavAchoDavA AMdhavA nahIM. 19 athANuM AthavuM nahIM, pApaDa vaDI karavA nahIM. mATI lAvavI nahIM. 19 pANI bharavuM nahIM. 20 koi sAthe laDavu' nahIM, hiMcALe hiMcakavu' nahIM'. 21 pAna-sApArI khAvAM nahIM, vrataNa aMjana karavuM nahIM'. 23 bharata bharavuM nahIM, lUgaDA vagere paNa sIvavAM nahI' ane AghA pAThA vagere kaMi bharavuM nahI. 24 TAra mATe khANa, juvAra, kapAsiyA vagere khAvA nahIM. 5 ramata ramavI nahI, temaja ekAMte vAta karavI nahIM. 26 lADu vagere puSTikAraka AhAra karavA nahI. 27 khAvAmAM dhAtunA vAsaNa vAparavA nahI, paNa... mATI, lAkaDA, ke pattharanA vApavA. 28 bhUmi para sUvuM, paNa... pATa palaMge sUvu nahI', 29 cA ke kophI pIvI nahI', hAtheAhAtha tALI ApavI nahI.. mAthAmAM tela nAMkhavu' nahI', svajanAne maLavA javuM nahIM. 30 Page #899 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 rAsa-ma'DaLa sAthIA pUravA nahIM. 32 nahAvuM-dhAvuM nahI", sethA pADavA nahI', mAthAnA vALa oLavA nahI'. 33 bALaka dhavarAvavA nahIM, 34 yAtrAe jatAM gADI vageremAM besavuM nahI', ane esA tA "tI phasatAM paDe taSkamAM", 35 pANI bharIne derAsaramAM Apavu. nahIM, ane Ape te samakti pAme nahI" ne narakamAM paDe". 36 cAvIza paheAra sudhI eka jagyAe besI rahevu pachI te jagyAe lIpaNa karavu' ane gaumUtra chAMTIne pavitra karavI. 37 Rtuva tI nArI pahele divase ca'DAlaNI sarakhI, bIje divase brAhmaNanI ghAta karanAra sarakhI ane trIje divase dhAbaNa sarakhI gaNavI. 38 Rtuva'tInu* mukha jotAM eka Ayabila lAge. 39 Rtuva'tInI sAthe vAtA karIe tA pAMca Aya bila lAge. 40 vaLI kahyuM che ke kamalA rANIe prabhune vAMdI ane phUla caDAvyA tethI te lAkha bhava sudhI rakhaDI. 41 Rtutha tI devatAne le to aThThama lAge. ane aDake to chaThTha lAge, mATe kAMi karavuM nahIM. 42 RtuvaMtIne khAtAM bhAjana vadhe te anna DhArane nAMkhe to khAra bhava bhuMDA thAya. 43 RtuvatI viSaya bhAgavuM te nava lAkha bhava rakhaDe. Page #900 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 RtuvatI potAnA hAthe sAdhune vaheArAve teA lAkha bhava rakhaDe. 45 Rtuva'tIe vahANamAM besavuM nahIM. nadI-taLAvamAM snAna karavuM nahIM. ane lUgaDAM dhAvA nahIM. tethI A badhuM vicArIne cAvIza-paheAra sudhI doSa-rahita je niyamA zuddha rIte pALaze tA uttarAMtara sukha pAmaze. pAzcAtyeAnI dRSTie : amerikAmAM M. C. vALI raeNDa inDIyana khAi mAthA upara hAtha lagADatI nathI." evu misTara krejhara potAnA saMzAdhanapUrNa itihAsamAM noMdhyuM che. yuropiyana katihAsamAM misTara krejhare ema nAMdhyu che keH yuropiyana bAie ema mAne che ke M.C. daramyAna mAchalI, pAuM ke dUdha vagere khAdya padArthAne hAtha lagADavAthI te cIjo bagaDI jAya che. 66 phrAnsamAM khAMDanI phekaTarImAM ukaLatI khAMDane ThAratI vakhate M.C. vALI khAina dAkhala thavA detA nathI. kemake M.C. vALI strInA paDachAyAthI khAMDa kALI paDI javAnu te cAkkasa mAna che. dakSiNa phrAnsamAM rezamanI phekaTarImAM rezama temaja attara vagere sugaMdhI dravyana M.C. vALI bAie hAtha na lagADe tenuM pUratuM dhyAna rakhAya che. nahi te tenI suvAsa bagaDI javAnuM teo mAne che. jamanamAM evI mAnyatA che ke M.C. vALI strIe dArUnA goDAunamAM jAya to dArU bagaDI jAya. vilAyatamAM keTalAka DokaTarA Aparezana thIeTaramAM M.C. vALI strIone AvavA devAmAM jokhama mAne che. Page #901 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAijhara sarakAre devaLamAM M. C. vALI strIone AvavA mATe sapta pratibaMdha mUkyo hate. 6 AphrikAnI kenegAnI strIo M, C. daramyAna spezyala judA bAMdhelA jhuMpaDAmAM traNa divasa rahe che ane tene ghaNI M. c. vALI pitAnI strInI chAtI upara traNa khUNAvALe raskArpha bAMdhe che. che nyujhIlenDamAM M. c. vALI strIo jamIna upara paga devAnuM ucita nathI mAnatI tethI jamInathI addhara uMce laTakAvela pAMjarAmAM M. C. vALI strIo traNa divasa rahe che. 6 pu mulakanI strIo M. C. daramyAna cAlu gharamAM rahetI nathI, judA jhuMpaDAmAM rahe che. ja lebenanA kheDUte ema mAne che ke M. c. vALI strIone paDachAyA jhADa ke vanaspati upara paDavA na joIe. temaja evuM paNa mAne che ke "ghaDA upara M. C. vALI strIoe besavuM nahi". jene dharmanI daSTie : RtuvaMtI strIe M. C. daramyAna gharanuM kaMI paNa kAma karavuM nahIM. derAsara vagere pavitra sthAnemAM javuM nahIM. pustaka (dharmanuM ke kaI paNa), chApAM temaja navakAravALI, kaTAsaNuM vagere dharmanA upakaraNane aDavuM nahIM. sAdhuo temaja pavitra puruSe Adine temanuM mukha dekhAI na jAya tenuM pUratuM dhyAna rAkhavuM, zAstrakAroe RtuvaMtInuM mukha jovAnuM eka AyaMbilanuM ane vAta karyAnuM pAMca AyaMbilanuM prAyazcitta jaNAvyuM che...!!! (pa. pU. gaNivarya abhayasAgarajI ma. sA. saMkalita vivekane aja vALA" pustakamAMthI sAbhAra...) jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya to trividha trividhe micchAmikaDuM. Page #902 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BGCOLA SET Comments CAN ELLE R EMISE SA