________________
te
સ્થાનોંગસૂત્ર
[ વ્યાખ્યાન
રહ્યા તે વસ્તુ અનાદિની માનવી પડે પહેલો જો કાઈ લેવા જાઓ તા, પહેલા આંખો લઈએ તે વગર કારણે બનેલી ચીજ માનવી પડે. કુંતાથી લખાય પણ હાથીથી મારવા જવાય નહિ પહેલા કુકડી કે ઇંડુ ? પરસ્પર કાર્ય કારણુભાવ છે. કુકડી વગર ઇંડુ નહિ અને ઈંડા વગર કુક્ડી નહિ, કુકડીની જેમ ક્રમ એ જ ફળ રૂપ તે ક્રમ એ જ કારણરૂપ છે. જે જગતૂકર્તા માનવાવાળા છે તેને માટી પંચાત પડે છે. જગા કર્તા માને તેને કહી શકીએ કે દુઃખતા ક્રર્તા પરમેશ્વર ? તેવાને નમસ્કાર તા દુનના જેવા થયા. તેવાને તા નવ ગજના નમસ્કાર. મને પહેલેથી ઊંધે માથે, સવા નવ મહિના, ગધાતી અને અધારી જગ્યામાં રાખ્યા. મેં શું શ્વરનું બગાડ્યું હતું ? મે ઈશ્વરનુ` મમાડ્યું નથી. ઇશ્વરે મને દુઃખ દીધું. અશ્વર ઉત્તમ વ્યક્તિ એમ તેા માનવું પડશે. ધમ વ્યકિત છે એમ તેા કાઇ માને નહિ. ઉત્તમાત્તમ વ્યક્તિ ઢાય તે ચાહે જેટલા ગુના માફ કરવાની ફરજ છે. ગઈ ગુજરી ભૂલે ને માફ કરે, ઉત્તમ મનુષ્યથી કર્યો પ્રમાણે ફળ અપાય નહિ. કૂતરાથી ભસાય પણ હાથીથી મારવા જવાય નહિ. જો ઉત્તમાત્તમપણું હાય તેા એકે ગુનાની સજા ન થાય. ઉત્તમને ત્યાં સજ્જનેાથી થતા ગુન્હાના હિસાબ નહિ. બદલાની બુદ્ધિ વાળા ગુન્હાના હિસાબ રાખે પણ તેને ઉત્તમેાત્તમ કહી શકીએ નહિ કે જે નુકશાન ચુ' યુ" તે તપાસે. ચિંતવન ન આાવવું જોઇએ કે એણે મારૂં બગાડ્યું. આખુ જગત્ દુષ્ટોને અંગે ઉદાસીનતા રાખવા બંધાય. ધેારી દુષ્ટોને શિક્ષા કરવા તૈયાર થાય માબાપ જે વખતે ઉંમરલાયક થાય. તે વખતે ખાસ ખાય છે, ને હેત કરે છે. ગુન્હાની માફી આપત હાય તા દુ:ખી ન રહે, ગુન્હો ર્યાં, તા પણ મારી. માણસનુ મે કૂતરું ચાટી જાય તે। કૂતરાનું માં ચાટવા જવું? ખસી જાએ, પણ માં તા ન ચટાય, સજા તે ન કરાય. અજ્ઞાની છેકરા કાંઇ કરી જાય તા ધેાલ નથી મરાતી, નીતિ છે. અજ્ઞાનીને અંગે કાયદો પણ બચાવ આપે છે, ન આપે તેવા પ્રશ્વને નથી રાખવા. આપણા તે કરા
