________________
સત્તાવીસમું ]. સ્થાનગર
[૩૯ “પક્ષપાત જ જે છું' એમ કહોને એમ કેમ ન કહ્યું? કુહો ત્યારે જણાવ્યું કે ઘર મારું છે, એ મારા, હું એમને હું પણ આ વાત કહું છું તે મારાપણે નથી કહેતે. મહાવીર મહારાજને અગ ઉલમાં લવાર કરનારા હતા. બીજાને અંગે સ્વમામાં ધકે મારને કહનારા હતા. હું જે અંગીકાર કરું છું એ પક્ષપાત છે તે દૃષ્ટિથી નહિ. સાંખ્યાદિકમાં દ્વેષ છે તે અંગે નહિ. સાંખ્યાદિકની છાયા ન લઉ. વાંદરાની પેઠે છાયા પર ઘા કરું પણ અત્યારે તપાસ કરવા બેઠા છીએ. મારી મા છે એની આગળ કોઈ આંગળી કરે તે હાથ કાપી નાખ્યું પણ ન્યાય તપાસીએ. વીરના પક્ષપાતને કારણે મેલે. “નુરાર્િ વેચ થાય તય પદાર્થ રિસ" જેનું યુક્તિવાળું વચન નીકળે તેને માને. વિધિને પ્રત્યય મેલ્યો, કરવું જ જોઈએ. મહાવીરનું વચન યુતિવાળું છે તેને કબૂલ કરતો નથી તેથી તમે અન્યાયી છે.
"पक्षपातो न मे धीरे न द्वेषः कपिळाविषु । युक्तिमद् वयनं यस्य तस्य कायः परिग्रहः ॥"
તોરાતરાનિ:) ન્યાયની દૃષ્ટિ જગતની સ્થિતિ જણાવે છે તેથી ય જણાવતા નથી પણ કાર્ય કહે છે. હું તે મા તરીકે જ માનું છું પણ તું જે અલવાળો હોય તે તારે પવિત્રતા તરીકે માન્યા સિવાય છૂટકો જ નથી. તુલનાત્મક દ્રષ્ટિથી કેમ બોલાય છે? તુલનાત્મક દૃષ્ટિથી જે બોલાય તે વ્યવહાર દષ્ટિથી, ભકિત દૃષ્ટિથી દેખાતું નથી. લકતત્વનિણર્થ ગ્રંથમાં આ લખ્યું છે. તુલનાત્મક દૃષ્ટિના ગ્રંથમાં ક્યાં જોયું ? અભ્યપગમ સિદ્ધાંત વાદીને દુર્બલ બનાવવા માટે છે. વાદીને વકીલ સમજવાને માટે કહે કે સાચી માની લે. સામાની વસ્તુ ઊડી ગઈ. પ્રતિવાદીને ઊભા થવાને વખત નથી રહેતો. એ વાર એમ કહી દીધું હોત કે મહાવીર જેવો કોઈ ઉન્મત્ત નથી, તો
