________________
૧૨૭
વેરાવલ નામ વાળા રાજપુત એક કઠિ- કાઠીઓ સામે ચડી ગયે. પરંતુ કાઠીએાએ તે યાણીને પરણેલે. તેને ન્યાતબહાર મૂકવામાં બધાને આકરો સામનો કર્યો ને ઢાંકના કેટલાક આવ્યો ને તે કાઠી થયે. ત્યારથી કાઠી કેમની ગામ લઈ લીધા. ૧૨૫૩ માં રામહિપાલ ત્રિીજો બે શાખા થઈ. વેરાવલના વંશજો શાખાયત કાઠીઓને હરાવ્યા વિના જ મૃત્યુ પામ્યો. તેના કાઠી કહેવાયા જ્યારે બીજા અવરતિયા કાઠી પુત્ર રાખેંગાર ૩ જા એ સાત વર્ષના પિતાના તરીકે ઓળખાતા હતા. વેરાવળના ત્રણ પુત્રે રાજયકાળમાં કાઠીઓને હરાવ્યા ને ઉપદ્રવ વાળા, ખુમાણ ને ખાચરના નામ પરથી તેના કરતા અટકાવ્યા. વંશજોની ત્રણ શાખા અસ્તિત્વમાં આવી.
રા'ખેંગાર ૩ જા ના મૃત્યુ પછી રા'માંડલિક આ બાજુ જ્યારે કાઠી, વાળા, ઝાલા હજી ૧લો ઇ. સ. ૧૨૯૦માં ગાદીએ બેઠે. રા'માંડસૌરાષ્ટ્રના પ્રદેશમાં સ્થિર થતા હતા ત્યારે પેલી લિકના ગાદી પર બેસવાના સમયે ગુજરાતની બાજુ ચૂડાસમાઓને બાકી મૂકેલ ઇતિહાસ સ્થિતિવિલક્ષણ હતી. સિદ્ધરાજ પછી કુમારપાળ આપણે કાળના ક્રમ પ્રમાણે નોંધતા જશું. ગાદીએ આવ્યું હતું ને ત્યારપછી સોલંકી
વંશનું પતન થયું. સિદ્ધરાજે રા'ખેંગારને મારી જુનાગઢ કબજે લીધું ને ત્યાં પિતાને સુબે મૂક્યો. ઈ. સ. ૧૨૪૪માં તો મુસલમાનોના હુમલા પણ થોડા જ વર્ષોમાં જુનાગઢના લોકોએ તેને ખાળી ન શકાય તેવી ગુજરાતની સ્થિતિ થઈ તગડી મૂકે ને ખેંગારના કુટુંબી નવઘણ ગઈ. ઈ. સ. ૧૧૭૮ થી ૧૨૪૧ સુધી ગુજરાત ૩જાને જુનાગઢની ગાદીએ બેસાડ્યો. રા'નવઘણ પર મસલમાનના સતત આક્રમણો થયા. ઈ.સ. ૩જે ઈ. સ. ૧૧૪૦માં મૃત્યુ પામ્યા. તેની ૧૧૭૯ શાહબુદીન ઘોરી ગુજરાત પર ચડી પછી તેનો પુત્ર રા'કવાત બીજે ગાદી પર આવ્યા પણ તેને પુષ્કળ ખુવારી સાથે પાછો આવ્યા ને બાર વર્ષ સુધી કોઈ મહત્વના કાઢવામાં આવેલ. ત્યારપછી સેળવર્ષે તેણે બનાવ તેના રાજ્યકાળમાં બન્યા નહિ. ઈ. સ. કુતબુદીન ઐબકને મેટા સૈન્ય સાથે મેકલ્ય. ૧૧૫રમાં તેનો પુત્ર જયસિંહ ચૂડાસમા રા' તેણે ગુજરાતને ઘમરોળવા માંડ્યું પણ પછી ગારિયે (રા'ગ્રહરિપુ)ના નામથી ગાદી પર બેઠે. તે ગીઝની પાછું વળી ગયો. ઇ. સ. તે ૧૧૮૦માં મૃત્યુ પામ્યા. તેણે પોતાના રાજ્ય- ૧૨૯૬માં અલાઉદીન ખીલજી દિલ્હીની ) કાળ દરમ્યાન સૌરાષ્ટ્રમાં ઘણી ચડાઈઓ કરી ગાદી પર આવ્યું ને તેણે બીજે જ વર્ષે ને વેર બાંધ્યા તથા વસુલ કર્યા તેની પછી પોતાના સાળા અલફખાનને તથા પિતાના રા”રાયસિંહ, પછી ઈ. સ. ૧૧૮૪માં રા'મહિ- વઝીરે આલમ મલિક નસરતને ગુજરાતમાં પાળ બીજે (ગજરાજ તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલ) મોટા સૈન્ય સાથે મેકલ્યા. તેમણે અણહિલવાડ ગાદીએ બેઠે. ઈ. સ. ૧૨૦૧માં ગજરાજ લૂંટી સૌરાષ્ટ્રમાં સોમનાથનું મંદિર તેડયું ને મૃત્યુ પામ્યા ને તેના પુત્ર રાજયમલ ગાદી ઘોઘાથી માધવપુર સુધીના વિસ્તાર પિતાને પર બેઠે. તેની પછી રા'મહિપાળ ત્રીજે ઈ. કજે કર્યો. સૌરાષ્ટ્રના મહત્ત્વના બંદરે ને સ. ૧૨૩૦માં તેની ગાદી પર આવ્યું. તેને નાધેર જે ફળદ્રુપ પ્રદેશ તેમના તાબામાં કાઠીઓ સાથે સંઘર્ષમાં આવવું પડયું. રા'ના આ રીતે આવ્યો. જુનાગઢના રા'માંડલિકે એક લશ્કરને કાઠીએાએ હરાવ્યું. રાતે મુસલમાની સૈન્ય સાથે લડાઈ કરી તેને હરાવ્યું ઢાં ના રાજા અને વાળાઓની મદદ લઈને એ ઉલ્લેખ મળે છે. પણ તે લશ્કર અલફ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
