Book Title: Shant Sudharas Part 01
Author(s): Bhadraguptasuri
Publisher: Vishvakalyan Prakashan Trust Mehsana
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006044/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjI srIdhAjalI bhAga 1 ratana pa pravacanakAra AcAryadeva zrI vijaya bhadraguptasUrIzrva2jI mahArAja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIyuta saMpatarAja sAta 29 US maheza jANItA pravacanakAra ane sAhityasarjaka AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja zrAvaNa zuklA 12 vi. sa. 189nA divase (mahesANA-gujarAta)mAM maNIbhAI ane hIrAbenanA kuLadIpaka rupe janmelA mULacaMdabhAI jAInI jema udhaDatI javAnInA ubare 18 varasanI umaramAM vi. sa. rajanA poSa vada 5nA divase rANapura (saurASTramAM potAnA parama zraddheya AcArya bhagavaMta zrI vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA varada haste dIkSA grahaNa karIne bhAnavijayajI mahArAja (vartamAnamAM AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI)nuM ziSyatva svIkAre che. munizrI bhadragumavijayajInA rupe dIkSA jIvananA AraMbhathI ja potAnA gurudevonA mArgadarzana taLe emanI adhyayana-adhyApananI sudIrgha yAtrA AraMbhAya che. 45 AgamonA saTIka adhyayana uparAMta dArzanika, bhAratIya ane pAzcAtya tattvajJAna, kAvya-sAhitya vagere 'mAIlasTona' vItAvatI emanI yAtrA sarjanAtmaka kSitijo tarapha vaLI. 'mahApaMthano yAtrI' nAmanA pustakathI ra0 varasanI umare AraMbhAyelI emanI lekhanayAtrA 10 jeTalA pustakonuM sarjana karIne paNa anavarata-athaka cAle che. jAtajAtanuM maulika sAhitya, jJAnasAra-prazamarati jevA graMtho para tattvajJAnanI sarvagrAhI vivecanA, jaina rAmAyaNa vagere lAMbI kathAo uparAMta nAnI nAnI vArtAonA sAhityanI sAthe kAvyagIto, patronA mAdhyamathI jIvanasparzI svaccha ane svastha mArgadarzana... Ama sAhityasarjananI yAtrA rojabaroja vadhu ne vadhu samRddha banatI jAya che. premALa svabhAva prasanna ane mRdu-madhura AMtara-bAhya vyaktitva ane saMdhazAsana mATe bahujanahitAya- bahujanasukhAya evI vividha pravRttio emanA jIvananuM mahattvapUrNa pAsu che. vizeSa karIne ugatI peDhI ane nAnA bALakonA saMskAra-sarjananI prakriyAmAM emanI ruci che-- saMtuSTi che. pravacana, vArtAlApa, saMskAra zibira, jApa-dhyAna anuSThAna ane paramAtma bhaktinA viziSTa AyojanonA mAdhyamathI emanuM bahumukhI vyaktitva eTaluMja uddAtta ane unnata banyuM che. gujarAta / rAjasthAna / mahArASTra / tAmilanADu / A%7 madhyapradeza pradezomAM vihArayAtrA dvArA emanA hAthe aneka dharmaprabhAvanAnA kAryo saMpanna thayA che. 'arihaMta' (hindI mAsika patra) tathA vizvakalyANa prakAzana TrasTa: mahesANA dvArA emanuM sAhitya hindI - gujarAtI - aMgrejI bhASAmAM niyamita pragaTa thatuM rahe che. kolhApura (mahArASTra) khAte 4-5-87nA divase emanA gurudeve emane AcAryapada pradAna karyuM. tyArathI eo AcArya zrI vijaya bhadragumasUrIzvarajI mahArAja tarIke oLakhAya che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ]]G]@[ii bhAga - 1 privacana naM. 1 thI 24] . aDhAramI sadInA samartha sAhityasarjaka mahopAdhyAya vinayavijayajI viracita geya kAvyagraMtha "zAntasudhArasa para AdhArita pravacano. IT : pravacanakAraH jaya AcAryazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: bhAvAnuvAdaH ' Do. prahalAdabhAI paTela (M.A., PH.D.) vaDanagara * saMkalana/saMpAdana * bhadrabAhu vijaya 0 prakAzaka - ' . zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa kaMboInagara pAse, mahesANA 384 002 (gujarAta) phonaH (02762) 50648 prathama prakAzana : 1996 pra. mata 500 : mUlyaH rU. 50/- [pacAsa rUpiyA] . TAipaseTiMga meka grAphikasa, amadAvAda phona : 6576122 mudraka caMdrikA prinTarI, amadAvAda phonaH 5620578 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya. chellA 35 varasathI anavarata gujarAtI-hindI-aMgrejI sAhitya prakAzana karatI saMsthA zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTanuM nAma, AcAryadevazrI vijaya bhadraguptasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA sAhitya sarjananI sAthe sAthe vadhu ne vadhu lokapriya banatuM cAlyuM che. dIrghakathAo, kathAo, pravacano, patrasAhitya, tattvajJAna vivecanA ane bALako mATe vividha sAhityanA samRddha prakAzano eka pachI eka loko sudhI pahoMcatA rahyA che ane samAdara pAmyA che. amArI sahayogI saMsthA arihaMta prakAzananA mAdhyamathI dara mahine arihaMta hindI mAsikapatra dvArA pUjya AcAryadevanuM nityanUtana sAhitya bahoLA vAcakavarga sudhI pahoMce che. moTA bhAganuM e hindI sAhitya gujarAtImAM rUpAMtarita thaIne pustakonA rUpamAM pragaTa thAya che ane TrasTanA AjIvana sadasyone tathA anya vAcakone niyamita upalabdha thAya che. pUjya gurudevanA anya sAhityanI jema pravacanonuM sAhitya, khAsa karIne sAdhu-sAdhvIjI mahArAja sAhebomAM atyaMta lokapriya banyuM che. 'zAMtasudhArasa' graMtha upara pUjya gurudeve je pravacano karyA - lakhyA...e Aje zabdastha thaIne pustakarUpe tamArA hAthamAM pahoMce che. mULabhUtarUpe A pravacano hindImAM lakhAyA che. gujarAtImAM rUpAMtaraNa karyuM che, vaDanagaranA vidvAna prophesara prahlAdabhAI paTele ! A pravacanono svAdhyAya avazyameva tamArA AtmAne-manane prasannatA Apaze. Adhi- vyAdhi ane upAdhinA jaMgala jevA saMsAramAM rahIne paNa samatvanI sAdhanA karanArA yogI banavAnA prayatnomAM upayogI banaze. TrasTIgaNa zrI vi. ka. pra. TrasTa Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananI vAta zAMtasudhArasa ! mahopAdhyAyazrI vinayavijayajI mahArAjanI adbhuta ane anupama racanA! A graMtha pratye mane mArA dIkSAjIvananA prAraMbhika varSothI AkarSaNa rahyuM che...kheMcANa rahyuM che. Akho graMtha kaMThastha karIne ene gAvAmAM nijAnaMdanI anubhUtino Achero aNasAra joyo che. jAmyo che ane mANyo che ! aneka vakhata A graMthanI gAthAo.. bhAvanAo upara pravacano karyA che. moTA , janasamUhamAM ane jijJAsuonA nAnA vartuLamAM ! A graMthane gAvAmAM.. enA upara pravacano karavAmAM vadhAre Agrahabharyo phALo rahyo che vayovRddha gAMdhIvAdI zrI zAMtibhAI sAThaMbArano! sane 1966 nA mArca-eprilanA mahinAmAM thayelA emanA prathama paricayathI mAMDIne sane 1992mAM emanA pArthiva dehanuM nidhana thavA sudhInA varasomAM jyAre jyAre zAMtibhAI maLyA che tyAre 'zAMtasudhArasa'nuM gAna ane enuM vivecana....emAM rahasyAyelA jIvanamUlyonuM rasapAna karyuM che.karAvyuM che ! zAMtibhAI to zAMtasudhArasanA jANe Azaka hatA. masta gAyaka hatA...ane adakerA prazaMsaka hatA. emanA prANomAM zAMtasudhArasa sArI rIte ramI gayuM haze mATe ja emanI jIvanasaMdhyAnI kSitija-para zAMtasudhArasa ane khAsa karIne mAdhyastha-bhAvanAnA raMgo relAyA hatA ! emano AtmabhAva zAMtasudhArasathI taraboLa hato. emanA bhatrIjA tathA khyAtiprApta DokTara vADIbhAI (bharUcavALA) paNa zAMtasudhArasanA tRSAtura abhilASaka che. A zAMtasudhArasa graMthane, enI bhAvanAone. enA zlokone zAstrIya rAgomAM zrutimadhura rIte svarabaddha karavAno tathA svarAMkita karIne vahetA karavAno saphaLa zreya ghATakopara, muMbaInA saMgoI parivAranA ketana, kauzika tathA kalpanA A bhAIbahenanI triveNIne jAya che. emAMye govAliyA TenkamAM sane 1991nA cAturmAsa daramiyAna 16 divasanA zAMtasudhArasanA gAna mahotsava daramiyAna je pravacano thayA, e pravacano suzrI kalpanA saMgoIe akSarAMkita karI lIdhA ane A prastuta pravacano karavAmAM - lakhavAmAM e badhuM prabaLa paribaLa banI gayuM. madrAsanI suzrI pUnama esa. mahetAe mArI bhAvanA ane IcchA mujaba potAnA aMgrejI bhASAnA zodhaprabaMdhanA viSaya tarIke zAMtasudhArasa graMthanI pasaMdagI karI. khUba mahenata... khaMta ane laganapUrvaka adhyayana, maMthana karIne mArA mArgadarzana taLe madrAsa vizvavidyAlayathI yazasvI rIte "zAMtasudhArasa upara zodhaprabaMdha lakhIne Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PH.D. nI DigrI paNa meLavI. 'zAMtasudhArasa'ne Ama vidhavidha rUpe prasAravAmAM mane je bhItarI tRpti.. bhItarI AnaMdano ahesAsa maLyo che. e lAge che...upAdhyAyazrI vinayavijayajI mahArAja pratye koI janmajanmAMtarano RNAnubaMdha haze ! 16 bhAvanAo upara kula 7ra pravacano lakhAvAnI dhAraNA che. emAMthI 24 pravacanonA saMkalanarUpe pahelo bhAga pragaTa thaI rahyo che. bAkI pravacano jema jema lakhAze tema tema pragaTa thaze. Ama to A pravacano meM hindImAM lakhyA che. AnuM rasamaya gujarAtI zrI praphlAdabhAI paTele karyuM che. pralAdabhAI pote jaina tattvajJAnanA sArA adhyetA che. upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjanA graMtha vairAgyakalpalatA" upara emaNe gujarAta vizvavidyAlayathI zodhaprabaMdha lakhIne PH.D.nI DigrI meLavI che. mArA ghaNAM pustakonA anuvAdo emaNe karyA che. mArI lekhana - sarjanayAtrA have pahelA jevI asmalita rahI nathI. zarIranuM nabaLuM paDatuM tathA kathaLatuM svAthya have sAtatyabharyo sAtha ApavAnI AnAkAnI kare che, tyAre jhona Adamsa' nAmanA videzI sarjakanI potAnI jAta viSenI nuttecInI yAda Ave che. [eka mitre tabiyatanA hAla pUkyA enA pratyuttaramAM jaNAvatAM jahona Adamsa kahe che.] pavananA satata mArAthI ghasAI gayelA ane tophAnothI bhAMgI gayelA eka nabaLA jarjarita, khakhaDI gayelA makAnamAM atyAre huM rahuM chuM ane mane khyAla che ke makAnamAlikane have A ghara ripera karavAmAM bahu rasa nathI...' Ama chatAMye jyAM-jyAre-jeTaluM zarIra sAtha Ape to mAre mArI sarjanayAtrA cAluja rAkhavI che...sarjananI yAtrAmAM ja visarjana e to prabhu mahAvIranA nivaNane sahaja smarAvI de evuM AlaMbana che! yAtrA to anavarata cAle che. rasto badalAya... kyAreka mukAma badalAya vizrAmasthAna badalAya..paNa maMjila to e ja rahe che. mArI A sarjanayAtrA tamArI aMtarayAtrAmAM bhAthuM pUruM pADe... A bhAvanAonuM sarjana... ahaMbhAvanuM visarjana kare... AtmabhAvanuM navasarjana kare.. e ja paramAtmAnA caraNomAM abhyarthanA. 65-B zyAmala raoN hAusa-3 amadAvAda 3-8-96 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = = = mahopAdhyAyazrI vinayavijayajI viracita zrI zAntasudhArasa kAvya bhAvanA zloka saMkhyA geya gAthA prastAvanA 1. anitya bhAvanA 2. azaraNe bhAvanA 3. saMsAra bhAvanA 4. ekatva bhAvanA pa. anyatva bhAvanA 6. azuci bhAvanA 7. Azrava bhAvanA 8. saMvara bhAvanA 9. nirjarA bhAvanA 10. dharmaprabhAva bhAvanA 11. lokasvarUpa bhAvanA 12. bodhidurlabha bhAvanA maitrAdibhAva prastAvanA 13. maitrI bhAvanA 14. pramoda bhAvanA 15. karuNA bhAvanA 16. mAdhyacya bhAvanA upasaMhAra - prazasti = 9 0 0 7 8 9 7 ) zloka - 106 geya gAthA - 128 234 gAthAmaya zrI zAMtasudhArasa kAvya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da | mahopAdhyAyazrI vinayavijayajI janma : vi. saM. 1661nI AsapAsa kAladharma : vi. saM. 1738 mAM rAMdera (surata). mAtAnuM nAma : rAjezrI pitAnuM nAma ': tejapAla gurunuM nAma : upAdhyAyazrI kItivijayajI zraddheya AcAryapravara : zrI vijayaprabhasurijI (bhagavAna mahAvIranI 2mI pATe AvelA AcAryazrI) - * sarjanayAtrA 0 krama graMthanuM nAma zloka saMkhyA bhASA | . viSaya 1. adhyAtmagItA 330 gujarAtI | adhyAtma ahaMnnamaskAra stotra saMskRta paramAtma stavanA 3] Adijina vinaMti pa7 gAthA gujarAtI | paramAtma stavanA 4| AnaMda lekha ra5ra padya | saMskRta | vijJapti patra pI AyaMbila nI sajhAya 11 gAthA gujarAtI tapa mahattva 6 idUta kAvya 131 | saMskRta saMdezamaya vivaraNa 7 IriyAvahI' sajajhAya 26 gAthA gujarAtI | kriyA vivaraNa 8] upadhAna stavana 24 gAthA gujarAtI | kriyA vivaraNa 9 kalpasUtra subodhikA TIkA 4150 | saMskRta | kalpasUtra upara vistRta | TIkA 10 guNasthAna garbhita 73 gujarAtI | AtmavikAsanuM vIrastavana 11 jiNaceiyathAvaNa prAkRta stavanA 12| jinacovIzI gujarAtI stavanA 13 jinapUjana caityavaMdana gujarAtI | kriyA vivaraNa 14 jina sahasranAma | saMskRta | paramAtmA prabhAva 15 dharmanAtha stavanA gujarAtI rUpakAtmaka kAvya 16 nayakarNikA saMskRta | jaina nyAya (Logic) 17 nemanAtha bAramAsI gujarAtI | bAra mahinA vivaraNa 18 neminAtha bhramara gItA gujarAtI | phAgu kAvya 19 pratyAkhyAna vicAra gujarAtI paccakhkhANa vicAra | vivaraNa 12) 12 149 138 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (krama | graMthanuM nAma zloka saMo bhASA viSaya 20 pAMca samavAya stavana gujarAtI |paMca kAraNa vivaraNa 21| paTTAvalI sajhAya 7ra | gujarAtI | | zramaNa paraMparA 22 puSpaprakAza stavana gujarAtI | Atma ArAdhanA 23 bhagavatI sUtra sakjhAya 21 gujarAtI sUtra stavanA, 24madevA mAtA sajhAya | gujarAtI sva 25 lokaprakAza 2021 | saMskRta tattvajJAna gAthA 26| vijaya devasUri lekha 34 gAthA gujarAtI | vijJaptipatra 27 vijaya devasUri vijJapti 82 padya mizra saMskRta | vijJaptipatra 28 vijaya devasUri vijJapti - | gujarAtI | vijJaptipatra 29 vinayavilAsa 37 padya mizra hindI | adhyAtma (17) gAthA) 30 viharamAna jina vIzI 116 gAthA gujarAtI | stavanA 31 vRSabhatIrthapati stavana gAthA | saMskRta stavanA 3ra zAMtasudhArasa 234 padya saMskRta | 16 bhAvanA (3pa0 | vivaraNa * gAthA) 33| zAzvata jina bhAsa gujarAtI | stavanA 34 | zrIpAla rAjA rAsa 750 gAthA gujarAtI | kathA jIvanacaritra 35 Sa trizanjalpa saMgraha saMskRta | vAdavivAda 36 SaDAvazyaka stavana 43 gAthA gujarAtI | kriyA vivaraNa 37 sImaMdhara caityavaMdana 3 gAthA | gujarAtI stavanA 38 sUrata caitya paripATI 14 gAthA gujarAtI | itihAsa vivaraNa (127 paMkti ) 39 hema prakAza 34000 | saMskRta | vyAkaraNa 40 hema laghu prakriyA 2500 saMskRta vyAkaraNa zrIpAla rAsa'nI racanA daramiyAna upAdhyAyazrI vinayavijayajI mahArAjano svargavAsa thaI jAya che. tyAra bAda emanA samakAlIna upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAja zrIpAla rAsanI bAkInI 502 gAthAnI racanA kare che ane e rIte vinayavijayajInI chellI kRti pUrNa bane che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zAMtasudhArasa' mahAkAvyanA sarjaka mahopAdhyAya zrI vinaya vijayajI ma. nuM smAraka tathA gurumUrti (rAMdera-sUrata) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrIdhArI pravacana 1 : saMkalanA : prastAvanA A bhava-vana che. ` avirata Asrava-jalanI varSA 7 bhava-vanamAM sarvatra karmonI vela 7 bhava-vanamAM sarvatra mohAndhakAra 7 tIrthaMkaronI vANI tIrthaMkaronI divya karuNA jinavANI para vizvAsa jinavacana rakSA kare che. 7 jinavANIe ApaghAtathI bacAvyo. sagara cakravartI DAku naravIra jinavANI : kumArapALa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIrandhe bhavakAnane parigalat paJcAsavAmbhodhare, nAnAkarma-latAvitAnagahane mohAndhakArodhure / bhrAntAnAmiha dehinAM hitakRte kAruNyapuNyAtmabhistIrthezaiH prathitAssudhArasakiro ramyA giraH pAntu vaH // 1 // je mahApuruSano jIvanakALa vi. saM. 1661thI 1738no gALo hato. jenI mAtAnuM nAma rAjezrI ane pitAnuM nAma tejapAla hatuM, e upAdhyAya zrI vinayavijayajInI adbhuta racanA che 'zAnta sudhArasa.' A saMskRta geya mahAkAvya che. A mahAkAvyanA mAdhyama dvArA upAdhyAyajInI prakAMDa ane pracaMDa prajJA-pratibhAno paricaya thAya che. temanA AMtara-bAhya virakta vyaktitvanI vizeSatAo temAM vilasI rahI che. temaNe saMskRta, prAkRta ane gujarAtI bhASAomAM aneka graMthonI racanAo karI che. A sarve racanAomAM mane temanI zAntasudhArasa sarvottama - zreSTha racanA lAgI che. jo ke lokaprakAza, haimalaghuprakriyA, nayakarNikA vagere temanA aneka graMtho temanI apUrva vidvattAno paricaya karAve che. "zrIpAla rAsa' paNa temanI lokabhogya - lokapriya sa-rasa racanA Aje ApaNe temanA zAntasudhArasa' mahAkAvya para pravacanamALAno maMgala prAraMbha karI rahyA chIe. A graMtha emanI zreSTha racanA che. 16 bhAvanAo upara upAdhyAyajIe gahana ciMtana-manana-maMthana karIne, e bhAvanAone chaMdobaddha zlokomAM temaja geya kAvyomAM pravAhita karI che. A sAmAnya racanA nathI, asAdhAraNa racanA che. 2500 varSanA saMskRta-prAkRta bhASAnA itihAsamAM AvI vairAgyabharI ane adhyAtmaparipUrNa mahAkAvyaracanA A eka ja che. tethI te advitIya racanA che. keTalAMya varSothI mAro to A priya svAdhyAya graMtha che. aneka vAra meM ekAntamAM ane pravacanomAM rasapracura svaramAM A bhAvanAonuM gAna karyuM che, tenA upara vivecana karyuM che. aneka zoka-saMtapta temaja zokavyAkuLa jIvone manuSyone enAthI zAnti, samatA ane prasannatA maLI che. tame loko paNa A pravacanamALAnA ekaeka pravacanane ekAgra manathI sAMbhaLazo to anubhava karazo - zAntino, samatAno, prasannatAno tathA samAdhino. A graMthanuM nAma ja "zAntasudhArasa che. graMthakAre svayaM A nAma ApyuM che. A graMthamAM zAntarasanI suranadI-gaMgA vahI rahI che. vAstavamAM A mahAkAvyamAM zAntarasano zItaLa ane madhura pravAha vahI rahyo che. AvazyakatA che e pravAhamAM prastAvanA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ snAna karavAnI. keTalAya kalAko e mahApravAhamAM paDyA raho. je rIte pracaMDa tApanA divasomAM loko taLAvamAM, nadImAM, sarovaramAM bAtha - BathmAM paDyA rahe che ne ? te tApathI bace che ane zItaLatA prApta kare che. Ama saMtapta manane zAnti ApavI hoya to 'zAntasudhArasa'nA bAthamAM snAnArthe pratidina AvatA raho. A bhava-vana che H : ane upAdhyAyajIe graMthanuM maMgalAcaraNa karatAM tIrthaMkaronI ramya, karuNAsabhara hitakArI vANInI stuti karI che. ApaNe paNa jinavANIne praNamIne tenI stavanA karIe chIe; kAraNa ke jinavANI ja saMsAranI bhavabhramaNAne TALI zake che. jIvAtmAnI sauthI moTI bhramaNA che - bhavane nagara mAnavAnI, svarga mAnavAnI, suMdara nagara yA to grAma mAnavAnI... bhramaNA eTale asat. bhramaNA eTale jUThuM ! je nathI te dekhAya che... e che bhramaNA. raNapradezamAM jaLa nathI hotuM to paNa mRgane jaLa dekhAya che, manuSyane jaLa dekhAya che. e bhramaNA che. jaLa hotuM nathI, chatAM jaLa dekhAya che, te jaLanI - pANInI bhramaNA che. saMsAra nagara nathI, vana che, bhISaNa vana. A vAstavikatA che. saMsAramAM svarganAM, nagaranAM darzana thAya che te bhramaNA che, asatya che. sau prathama to bhramaNAmAMthI mukta thavuM jarUrI che. vAstavikatAno svIkAra karavo Avazyaka che. tame kahezo 'amane AMkhothI nagara...zahera dekhAya che, gAma dekhAya che, to pachI bhramaNA mAnIe kevI rIte?' tamArI ja AMkhothI raNamAM pANI dekhAya che ne ? te bhramaNA hoya che ne ? ApaNI AMkhothI ja zveta vastu pILI dekhAya che ne ? te paNa bhramaNA ja hoya che ne ? AMkho upara vizvAsa na karo. jinavacana upara vizvAsa karavo paDaze. 'jagasmithyA' je jagata dekhAya che te mithyA che, te svarga nathI, nagara ke gAma nathI... jaMgala che, kAnana che, vana che. A vAta ekAnte besIne vicArajo ! AMkho baMdha karIne ane manaHcakSu kholIne vicArajo, saMsAra vana dekhAze ! saMsAra ghora jaMgalasamo lAgaze. A koI kavinI kalpanA nathI, koI duHkhI manuSyanA udgAro nathI; A pUrNa jJAnI, karuNAsAgara tIrthaMkara paramAtmAnAM vacano che, eTalA mATe A vAta vizvasanIya che, zraddhAgamya che. jJAnanA AlokamAM dekhAtuM satya che. avirata Asava-jalavarSA : A bhava-vanamAM niraMtara varSA thatI rahe che - 'AsavonI,' vAdaLomAMthI varSA thatI rahe che. kalpanAnA AlokathI varasAdanI kalpanA karavAnI che. saMpUrNa saMsAra zAntasudhArasa : bhAga 1 3 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanamAM pAMca AsravonAM vAdaLo varase che. pAMca AsavonAM vAdaLa ! vAdaLone jANo cho ne ? mithyAtva, avirati, kaSAya, azubha yoga ane pramAda. A pAMca Asravo che, ane e ja ghanaghora vAdaLo che. varasatAM vAdaLo che. anaMta jIvo e varSAmAM bhIMjAI rahyA che. A tAttvika darzana che. tattvavRSTithI darzana karavAnuM che. mithyAtva varasI rahyuM che. avirati varasI rahI che. kaSAyo va2sI rahyA che. mana-vacana-kAyAnA azubha yogo va2sI rahyA che. evA varasAdanuM darzana karavAnuM che. karazo ne ? avazya karavAnuM che. ApaNe bhava-vanamAM chIe, bhaTakI rahyA chIe, ane AsravonI varSAmAM bhIMjAI rahyA chIe. AsravonI A varSA jIvane mAtra bhIMjavI rahI che, evuM nathI, A varSAnA keTalAka nizcita duSprabhAvo hoya che. pahelI che mithyAtvanI varSA. A varSamAM bhIMjAto jIva, Atmatattvane mAnato nathI, jANato nathI, svIkArato nathI. dehane ja, zarIrane ja AtmA mAne che. paramAtmatattva hoya che, vAstavika hoya che, teno paNa svIkAra karato nathI. paraMtu vAstavamAM je paramAtmatattva nathI, tene paramAtmA mAne che, je sAcAM rUpamAM gurutattva hoya che tene guru mAnato nathI, paraMtu vAstavamAM guru nathI hotA tene guru mAne che. je dharmatattva nathI hotuM, ene dharma mAne che ane je sAcuM dharmatattva hoya che teno svIkAra karato nathI. jevI joIe evI AstikatA hotI nathI, jevo joIe evo bhavavairAgya hoto nathI. mokSarAga hoto nathI. duHkhI jIvo pratye karuNA nathI hotI ane kaSAyo paNa upazAMta hotA nathI. mithyAtvanI varSAmAM bhIMjAtA jIvonI A paristhiti hoya che. bIjI 'avirati'nI varSA hoya che. aviratinI varSAmAM bhIMjAtA jIvomAM eka moTI vikRti Ave che. e jIvone koI nAnuMmoTuM vrata levAnI, pratijJA levAnI, niyama levAnI icchA thatI nathI. vrata grahaNa karavAno utsAha ja pedA thato nathI. vrataniyamanI vAtathI gabharAya che. hA, mithyAtvanI varSAthI na bhIMjAnAro jIva aviratinI varSothI bhIMjAto hoya to te vrata-niyamonI upAdeyatAno svIkAra ka2ze, paraMtu vrata-niyamanuM pAlana nahIM karI zake. 'huM vrata grahaNa karuM', evo bhAvollAsa ja prakaTa thato nathI. trIjI varSA thAya che - kaSAyonI. krodha-mAna-mAyA ane lobhanI varSA bhava-vanamAM thatI rahe che. jIvo kaSAyavarSAmAM bhIMjAtA rahe che. teo krodhI bane che, abhimAnI bane che. mAyA kare che ane lobhI banI jAya che. je jIva mithyAtvanI varSAmAM bhIMjAtA nathI, temanI upara kaSAyonI varSAno prabhAva kaMIka ocho thAya che. aviratinI varSAmAM jeo vadhAre bhIMjAtA nathI emanI upara paNa kaSAyonI asara prastAvanA 4 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpa paDe che. kaSAyonI varSAthI bacavuM - pUrNarUpamAM bacavuM, bhava-vanamAM azakyavat che. thoDuMghaNuM to bhIMjAvuM ja paDe che. bhava-vanamAM bhaTakatA jIvonI A eka paravazatA cothI varSo hoya che -mana-vacana-kAyAnA zubhAzubha yogonI, azubha yogonI. azubha yogonI varSathI jIvonAM mana bagaDe che. kharAba vicAro AvatA rahe che. azubha dhyAna thatuM jAya che. mananI vikRtinI sAthe vANInI vikRti paNa thaI jAya che. apriya, asatya ane ahitakArI bane che vANI. jIvAtmA apriya, asatya ane ahitakara ja bole che. indriyono durupayoga kare che. A to thaI azubha yogonI varSanA prabhAvonI vAta. zubha yogonI varSothI AnAthI viparIta prabhAva paDe che. manamAM sArA vicAro Ave che. vANI priya, satya ane hitakArI bane che. zarIrathI, pravRttio paNa prazasta ja thAya che. koI vAra zubha yogonI varSamAM bhIMjAvAnuM to koI vAra azubha yogonI varSamAM bhIMjAvAnuM thAya che - yogonI vaSa niraMtara thatI ja rahe che. pAMcamI varSA thAya che - pramAdonI. pramAdonI varSamAM bhIMjAtA jIvonI aneka prakAranI vikRtio utpanna thAya che. mukhya rUpathI pAMca vikRtio thAya che. prathama vikRti che nidrA. evA jIvone nidrA vadhAre Ave che. vadhAre UMghavAnuM emane priya hoya che. bIjI vikRti che viSayalAlasAnI. pAMca viSayonA priya viSayono vadhAre upabhoga kare che. trIjI vikati che kaSAyonI. teo kaSAyo karatA rahe che. cothI vikRti hoya che vikathAo karavAnI. vikata. kathAone vikathAo kahe che. zRMgArapradhAna vAto kare che, bhojanaviSayaka carcA karatA rahe che, dezasaMbaMdhI phAlatuM vAto kare che ane dezanetAonI bAbatamAM niprayojana AlApa-pralApa karatA ja hoya che. pramAda-vaSamAM bhIMjAnArAnI A sthiti thAya che. pAMcamI vikRti che ALasa. koI paNa kArya AvA mANaso samayasara nathI karatA. emanuM cAle to kArya karaze ja nahIM, susta paDyA raheze. potAnA kartavyonuM pAlana nahIM kare. jo mithyAtvanI varSamAM jIvana bhIMjAya to aviratinI varSamAM ocho bhIMjAze, ane tenAthI pramAda-vaSano prabhAva ocho paDe che. * sadeva yAda rAkhavuM ke A bhava-vana che. *sadaiva yAda rAkhavuM ke A bhava-vanamAM pAMca AgnavonAM vAdaLo varasI rahyAM che. e varSamAM anaMta anaMta jIvo bhIMjAtA rahe che, evI kalpanA karatA rahevuM. ApaNe paNa bhIMjAI rahyA chIe ema mAnavuM. bhava-vananI bhayAnakatAno khyAla raheze to saMsAra pratye rAga nahIM rahe. viSayAsakti nahIM Take. upAdhyAyajIe graMthanA zAnta sudhArasaH bhAga 1 | Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAraMbhamAM ja jJAnavRSTithI saMsAranuM svarUpadarzana karAvyuM che. svarUpadarzana karAvIne kahe che ke A saMsAramAM tIrthaMkaranI vANI ja jIvono sahAro che. bhava-vanamAM sarvatra karmonI vela : vanamAM - jaMgalamAM jamIna upara zuM hoya che ? kAMkarA hoya che, vRkSo hoya che, choDavAM hoya che ane velIo hoya che. bhava-vananI jamIna upara sarvatra karmonI velaDIo phelAyelI che. jamInano eka TukaDo paNa evo nathI ke jyAM karmonI velIo phelAyelI na hoya ! Urdhvaloka hoya, madhyaloka hoya yA adholoka hoya - sarvatra karmavelaDIo phelAyelI - phUTelI che. jIva jyAM paga mUke che tyAM karmonI velIo pagamAM vIMTaLAI vaLe che. mukhya rUpe karmonI velI ATha prakAranI hoya che. avAMtara prakA2 158 che. Ama to avAntaranA ya avAntara prakAro che. mukhya ATha prakAra che - jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya, aMtarAya, nAma, gotra, vedanIya ane AyuSya. avAntara prakAro che - jJAnAvaraNanA pAMca, darzanAvaraNanA nava, mohanIyanA 28, aMtarAyanA 5, nAmanA 103, gotranA 3, vedanIyanA be ane AyuSyanA cAra. AnA ya avAntara bheda che. A sarva velo bhavabhUmi upara phelAyelI che. jIva jyAM jyAM paga mUke che tyAM tyAM karmonI velI enA page vIMTaLAI vaLe che. samajyA ne ? gharamAM ho ke maMdiramAM, dukAnamAM ho ke dharmasthAnamAM, hIlasTezana u52 ho ke tIrthasthAnamAM,. karmonuM baMdhana thatuM ja rahe che. eka AyuSya karmane bAda karatAM anya sarve karmo baMdhAtAM ja rahe che. zubha karma yA azubha karma baMdhAtAM ja rahe che. saMsAramAM evI eka paNa jagA nathI ke jyAM jIva karmabaMdha na karato hoya ! karma baMdhAtAM rahe che ane karma udayamAM AvatAM rahe che. e vAtane upAdhyAyajIe kAvyAtmaka zailImAM batAvI che : 'nAnAkarma- latAvitAnagahaneM' vividha prakAranAM karmonI velathI gahana bhava-vanamAM ananta bhrAnta jIvo bhaTakI rahyA che ! kalpanA karavAnI che. bhava-vananI kalpanA karo. emAM AsravonI varSAnI kalpanA karo. jamIna upara sarvatra karmonI latAo phelAyelI paDI che...samagra bhUmi karmalatAothI AcchAdita che - bharI paDI che. jIvoe sarvatra karmalatAo upara paga mUkavAno che. keTalIka latAo vIMTaLAI vaLe che. keTalIka latAo chUTI jAya che. anAdikALathI A krama cAlyA kare che. bhava-vananI A eka bhayAnaka sthiti che. keTalIka karmalatAo jIvone lapeTI le che ane duHkhI kare che. to vaLI keTalIya S prastAvanA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lapeTAIne sukha Ape che! bhava-vanamAM keTalIka jagAo evI hoya che jyAM jIvone duHkha ja duHkha hoya che. e ja rIte keTalIka jagAe bhava-vanamAM evI paNa velIo hoya che ke je sukha ja sukha arpatI hoya che, paraMtu tyAM ya navI duHkhadAyinI karmalatAo jIvone coMTI paDe che - vIMTaLAI vaLe che. karmalatAo e rIte lapeTAI rahe che ke jIvone teno khyAla paNa Avato nathI ke mArA zarIra para (AtmA para) karmonI latAo vIMTaLAI vaLI che. latAonI A vizeSatA hoya che. paraMtu jyAre vIMTaLAyelI velIo potAno prabhAva batAve che tyAre jIvone khabara paDe che. sukha-duHkha, zAnti-azAnti badhuM ja karmalatAono prabhAva hoya che! bhava-vanamAM sarvatra mohAlpakAra : pahelI vAta bhava-saMsAra vana che. bIjI vAtaH bhava-vanamAM AsavonI varSA thaI rahI che. trIjI vAtaH bhava-vanamAM sarvatra kamanI latAo phelAyelI che. - have upAdhyAyajI cothI vAta jaNAve che ke bhava-vanamAM sarvatra aMdhakAra che. prakAzanuM eka paNa kiraNa nathI. pragADha aMdhakAra vyApta che bhava-vanamAM. e aMdhakAra che mohano, ajJAnano. upAdhyAyajI kahe che : maulAnyoghura (bhava-vane) aMdhakAramAM sAco mArga sArI rIte dekhAto nathI. jIva aMdhArAmAM bhaTakAI paDe che ane khoTA mArge cAle che. aMdhakAramAM sAcA ane khoTA mArgano nirNaya karI zakAto nathI. saMbhava che ke khoTA mArgane sAco mAnI le ane sAcA mArgane khoTo mAnI le. A to mohano aMdhakAra ! ati bhayAnaka hoya che A moha-aMdhakAra. ATalo to rAtrino aMdhakAra paNa bhayaMkara hoto nathI. bhoMyarAno aMdhakAra paNa nahIM. thoDIka kalpanA to karo - jaMgala che, bhayAnaka che, emAM mUzaLadhAra vaSa thaI rahI che. jamIna para sarvatra vibhinna prakAranI latAo phelAyelI paDI che... sarvatra mAtra ghora aMdhakAra, ane ApaNo koI sAthI nathI. ApaNe aMdhArAmAM bhaTakI rahyA chIe. kevI bhayAnaka kalpanA che? tame tamArI jAtane evA ghora jaMgalamAM bhUlyAbhaTakyA mAnI lo. kaMpI UThazo! rovA lAgazo, ane e samaye kadAca tamArA mukhamAMthI pokAra paDI jAya - he prabhu, mArI rakSA karo. mane A bhayAnaka vanamAMthI bacAvI lo.' to saMbhava che ke tamAro pokAra saMbhaLAze ane tamane koI bacAvanAra zAnta sudhArasaH bhAga 1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAMkathI AvI paNa jAya. tamane divya abhaya vacana saMbhaLAzeH "vatsa, nirbhaya thA, tArI rakSA huM karIza.' tIrthakaronI sudhArasapUrNa vANI: : e abhaya vacana hoya che tIrthakara bhagavaMtanAM, e karuNApUrNa vANI hoya che tIrthaMkara paramAtmAnI, karuNAnA sAgara tIrthakara bhagavAna eTalA mATe to potAnI amRtamayI vANI vahevaDAve che. bhava-vanamAM bhUlyA-bhaTakatA jIvonuM parama hitA karavA mATe tIrthakara dharmadizanA Ape che. dharmatIrthanI sthApanA ja e hetu mATe karavAmAM Ave che. rohitAya pravartiyAma tIrthamima | bhagavAna umAsvAtijInAM A vacano che. jyAre paNa tamane bhava-vanamAM bhaya lAge, saMtApa jaNAya; duHkhanI anubhUti thAya, tyAre tamArA hRdayamAMthI vedanApUrNa pokAra nIkaLavo joIe. bhagavaMta, mArI rakSA karo, ApanA sivAya anya koI mAro sahAro nathI, zaraNa nathI. prabho ! mane A bhayaMkara bhava-vanamAMthI bacAvI lo.' hRdayanA pokAro saMbhaLAya che. rakSA thAya che. game te rIte koI paNa nimitte - koI paNa mAdhyamathI rakSaNa thAya che. vizvAsa joIe, zraddhA joIe. upAdhyAya zrI vinayavijayajI kahe che " tIrthezaiH prathitAssudhArasakiro ramyA giraH pAntu vaH // . tIrthakaronI amRtamayI ramya vANI ApanI rakSA karo. tIrthaMkara paramAtmAnI oLakhANa karI che? AMtara-bAhya rUpe tame tIrthaMkara bhagavaMtano paricaya prApta karyo che? tIrthakaronI divya karuNA : tIrthaMkara paramAtmA vItarAga hoya che. rAga-dveSathI rahita hoya che. na koInA pratye rAga hoya che ke na to koI pratye dveSa hoya che. chatAM paNa te saMsAranA tamAma jIvo pratye - saMsAravanamAM - bhava-vanamAM bhaTakatA sarva jIvo pratye karuNAvaMta hoya che. tame 'karuNAne rAga na samajo. rAga karuNA hoto nathI. karuNAnuM svarUpa rAga nathI hotuM. rAga svakendrita hoya che, jyAre karuNA svakendrita hotI nathI. paraMtu vinAzinI | bIjAMnAM duHkha maTADavA mATe karuNA hoya che. eTalA mATe to moTA moTA jJAnIo, yogIo ane AdhyAtmika mahApuruSoe tIrthakarone karuNAsAgara' kahyA che. "karUNAnidhAna' kahe che. karaNAnuM dhAma' kahe che. temane potAnA uddhAranI prArthanA karI che, duHkhanivAraNanI abhyarthanA karI che. zuM tame jANo cho ke tIrthakara banAvanAra tIrthaMkara nAmakarma koNa bAMdhe che? ane prastAvanA | Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevI rIte bAMdhe che? bhagavAna mahAvIra tIrthakara kevI rIte banyA hatA? temanA pUrvajanmonI kathAonuM adhyayana karavAthI khyAla Avaze. naMdanamuninA rUpamAM bhavamAM temaNe tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM hatuM. samagra jIvasRSTi pratye temanI divya karuNA bhAvanA hatI. "mArAmAM evI zakti pragaTa thAo ke jethI huM bhava-vanamAM bhaTakatA sarve jIvone parama sukha pradAna karuM.. sarvane siddha buddha. mukta banAvI dauM.' ane evI zakti prApta karavA mATe temane "vIsa sthAnaka-tapa'nI ugra sAdhanA karI. lAkho upavAsa karyo. jIvonA uddhAranI zakti sastAmAM nathI maLatI. mAtra vicAra karavAthI kAryasiddhi thatI nathI. prabaLa puruSArtha karavo paDe che. karuNAbhAvanAthI ane tapanI ArAdhanAthI tIrthakara nAmakarma bAMdhI lIdhuM. 26mo. bhava maLyo devalokano ane ra7mAM bhavamAM teo tIrthaMkara mahAvIra banyA. tIrthakara banIne dharmatIrthanI sthApanA karIne temaNe e ja kAma karyuM ke je naMdanamuninA janmamAM vicAryuM hatuM, tIvratAthI cAhyuM hatuM. bhava-vanamAM bhaTakI rahelA sarva jIvone parama sukhamaya mokSamAM laI jAuM. parama sukha. zAzvata sukha apAvI dauM." temaNe dharmatIrthanI sthApanA karI; sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikArUpa caturvidha saMghanI sthApanA karI ane jagatane dhamapadeza ApavAnI zarUAta karI. parama sukhamaya mokSamArganuM jJAna ApavAnuM zarU karyuM. tIrthakara "saMsAramAM sukha che, saMsAra svarga che' - evI bhrAntimAM rAcatA jIvonI bhrAnti maTADavA lAgyA, temaNe karuNApUrNa vANImAM samajAvyuM? saMsAra nagara nathI, svarga nathI, vana che, jaMgala che. v saMsAramAM niraMtara AsavonI varSA thaI rahI che. | saMsAramAM sarvatra kamanI latAo phelAyelI che ane | saMsAramAM sarvatra mohano pragADha aMdhakAra che. eTalA mATe saMsAra-vanamAMthI bahAra nIkaLI jAo. muktipatha upara Avo. muktinA mArge cAlatA raho. thAko nahIM. adhIrA na thAo. hiMmatathI AgaLa vadho. koI lobhamAM, lAlacamAM phasAzo nahIM. ame jema kahIe tema karatA raho, cAlatA raho. kaSTa ane ApattiothI Daro nahIM, saMkaTa sahana karatA cAlyA karo. jinavANI para vizvAsa karo: paramAtmA tIrthaMkara deva pratye vizvAsa haze to temanAM vacanomAM, temanI vANImAM vizvAsa raheze ja. bhagavAna mahAvIra 24mA tIrthaMkara hatA. temanA upadezone temanA gaNadharoe sUtrabaddha karyA hatA. badhA nahIM to keTalAka upadezo lupta thaI gayA, keTalAka surakSita rahyA. Aje ApaNe emanA e upadezone 'AgamasUtra' kahIe zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chIe. Ama to 45 AgamasUtro che. jainazAsananI A eka sArI paraMparA rahI che ke koI paNa prajJAvaMta RSi-muni.AcArya...upAdhyAya maulika graMthonI racanA kare che, te AgamasUtrone anusAra kare che. AgamasUtrathI viparIta vAta potAnA graMthamAM na Ave tenI kALajI rAkhe che. upAdhyAya vinayavijayajI evA ja prAjJa puruSa hatA, Apta puruSa hatA. temaNe jinavacano anusAra AgamasUtrothI aviruddha evI 'zAntasudhArasa' graMthanI maulika racanA karI che. A draSTie 'zAntasudhArasa graMthamAM je vANI pravAhita thaI rahI che te jinavANI che. tIrthaMkaranAM ja vacano che. eTalA mATe e vacano upara vizvAsa karavo paDaze. tenI upAdeyatAno svIkAra karavo paDaze. upAdhyAyajIe jinavANInI stuti karI che : ramyA garaH pAnuM | | kahIne potAnI enA pratyenI zraddhA vyakta karI che? 'jinezvaronI bhavya-ramya vANI ApanI rakSA karo." jinavacana rakSA kare che upAdhyAyajInI vAta so pratizata sAcI che. jo jIvAtmA jinavacanono sahAro le che, to jinavacana avazya e jIvanI azAnti dUra karI de che. enA bhayano nAza karI de che. jinavacanonuM zaraNa levAthI jIva abhaya, adveSa ane apedano anubhava kare che, ane jIvamAMthI tamAma bhaya cAlyA jAya, dveSa dUra thaI jAya ane kheda-udvega dUra thaI jAya pachI zuM joIe? sukha maLI jAya che, zAnti maLI jAya che ane utsAha-ullAsa jAgRta thaI jAya che. basa, badhuM ja maLI gayuM! A jinavacanonuM mahAnuM pradAna che. A emanI rakSA che. zAntasudhArasa' mahAkAvya jinavacanonI gaMgA che. e gaMgAnAM svaccha jaLamAM snAna karavAnuM che. pratidina snAna karavA AvatA raho. A gaMgAno ghATa che. eka kalAka sudhI snAna karatA raho. tamAma duHkhone bhUlI jazo. badhI azAMti vahI jaze. tamAma prakAranA bhayo dUra thaI jaze. nirbhayatAnAM gIta gAvA lAgazo. meM to aneka vAra A mahAkAvyane gAyuM che. nagaromAM gAyuM che. jaMgalomAM paNa gAyuM che. khUba ja AnaMda pAmyo chuM. AdhyAtmika mastIno anubhava karyo che. huM enuM tamAma zreya upAdhyAyajIne ApuM chuM. temaNe 'zAntasudhArasa eka advitIya AdhyAtmika kAvyanuM sarjana karIne ApaNA upara parama upakAra karyo che. ' janamojanama ApaNe e upakArano badalo cukavI na zakIe. A asAdhAraNa - parama upakAra che, sAdhAraNa upakAra nathI. 10. prastAvanA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinavANIe AtmahatyAthI bacAvyo: eka zaheramAM amAruM cAturmAsa hatuM. pratyeka ravivAre bapore jAhera pravacano rahetAM hatAM. eka ravivAre A bhAvanAo upara pravacana hatuM. pravacana pUrNa thayA pachI mAro eka paricita yuvaka tenA eka mitrane laIne mArI pAse Avyo, ane teno paricaya ApatAM teNe kahyuM : "mahArAja sAheba, A mAro mitra che, sarakArI nokara che, sArI nokarI che, te pharavA jato hato. huM tene A pravacanamAM laI Avyo. teNe dhyAnathI pravacana sAMbhaLyuM ane khUba prabhAvita thayo che." te yuvake kahyuM: 'mahArAjazrI, sAcuM kahuM chuM ke Aje mane navuM jIvana maLyuM che. huM Aje gherathI nIkaLyo hato ApaghAta karavA ja! huM be varasathI khUba azAnta hato ! patipatnIno saMbaMdha tUTI gayo hato. huM atizaya nirAza thaI gayo hato. jIvavuM mAre mATe taddana azakya banI cUkyuM hatuM... Aje huM jIvanano aMta lAvavA ja gherathI nIkaLyo hato ane rastAmAM rAjendra maLI gayo ! te mane pravacanamAM laI Avyo. huM jaina nathI eTale mane ahIM AvavAmAM saMkoca thato hato, paraMtu rAjendra Agraha karyo ane ahIM laI Avyo. teNe mArA upara moTo upakAra karyo. pravacana sAMbhaLato gayo... mAruM mana svastha banatuM gayuM. mArI muzkelIonuM samAdhAna thatuM gayuM. have huM kadIya AtmahatyAno vicAra nahIM karuM. Apano mArA upara mahAnuM upakAra thayo." vAstavamAM A upakAra jinavANIno hato, jinavacanono hato. huM to mAtra mAdhyama ja hato. jinavANIe yuvakane bacAvI lIdho. navuM jIvana pradAna karyuM. sagara cakravartI: bhAvanAthI manaHzAnti : A to hamaNAMnI ja ghaTanA che. AvI aneka sukhada ghaTanAo banatI rahe che. prasaMge prasaMge AvI ghaTanAo aMge kaheto rahIza. paraMtu eka prAcInatama rocakaromAMcaka ghaTanA che. tame A ghaTanA sAMbhaLI paNa che. aSTApada tIrthanI pUjAmAM tame sAMbhaLyuM hatuM ke aSTApada tIrthanI rakSA karatAM karatAM sagara cakravartInA 60 hajAra putronuM mRtyu thaI gayuM. 60 hajAra rAjakumAro to devagatimAM cAlyA gayA hatA, paraMtu pitA sagara cakravartIe A samAcAra sAMbhaLyA. to te pAgala jevA thaI gayA hatA. karuNa AkraMda karavA lAgyA hatA. koI mANasamAM zakti na hatI ke cakravartIne zAnta kare! chevaTedevarAja indraneAvavuM paDyuM. devarAja IndratattvajJahoya che. samyagRSTi hoya che. temaNe sagara cakravartIne anitya bhAvanAthI samajAvyA. saMsAranA tamAma saMbaMdha anityahoya che. AyuSya, Arogya, zakti ane jIvana.badhuM ja anitya hoya che. A badhuM sArI rIte samajAvyuM tyAre cakravartIno zoka dUra thayo. te svastha banyA. A zuM zAnta sudhArasaH bhAga 1 11 | Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM? jinavANIno upakAra hato. jinavANIe cakravartInI rakSA karI. DAku naravIraH jinavANIthI upazAnta : rAjA kumArapALano pUrvabhava jANo cho ? pUrvajanmamAM e DAku hatA. nAma hatuM naravIra. gujarAta ane mAlavAnI sImA upara eno aDDo hato. DAkuonI eka ToLI hatI. hajAro musApharone lUMTyA hatA, mAryA hatA. paraMtu eka divase mAlavadezanA rAjAnA sainikone hAthe naravIranI ToLI mArI gaI, ane sainikonA saradAre (je eka vepArI hato) naravIranI sagabhAM patnIne mArI nAkhI. naravIra potAnA prANa bacAvavA bhAgI chUTyo. sainikoe tenA aDDAne kUTI bALyo. naravIra dUra dUra jaMgalamAM pahoMcI gayo. eka vRkSanI chAyAmAM hatAza, nirAza thaIne besI gayo. te thAkelo hato. teno sarvanAza thaI gayo hato. enA manamAM veranI Aga saLagI rahI hatI. te atyaMta azAnta, udvigna ane khinna hato. thoDIka vAra pachI te jaMgalanA rastethI keTalAka jaina sAdhuo pasAra thatA hatA. naravIre e sAdhuone joyA te Ubho thayo ane sauthI AgaLa AcArya.cAlatA hatA temanI sAme jaIne praNAma karyA. e AcArya hatA yazobhadrasUrijI. yazobhadrasUrijIe naravIrane dharmalAbhanA AzIrvAda ApIne jinavANIno upadeza Apyo. hiMsA vagere AgnavonA kaTu pariNAmo batAvyA. kSamAdi dhamono zreSTha prabhAva batAvyo. tenA hRdayane zAnta - upazAnta karyuM. ekazIlA nagarImAM mokalyo. ADhara zeThano paricaya karAvyo. pariNAma svarUpe enuM jIvana dharmamaya banyuM. mRtyu samAdhimaya banyuM ane bIjA bhavamAM te rAjA kumArapALa banyo. A upakAra kono hato? dugatimAM jatA naravIrane koNe bacAvyo? jinavANIe ! yazobhadrasUrijIe jinavANI saMbhaLAvI hatI ne! A rIte A duniyAmAM jinavANIe asaMkhya upakAra karyA che. durgatimAM paDatA asaMkhya jIvone bacAvyA che. jinavANI ane kumArapALa : naravIranuM kevuM saubhAgya hatuM ke bIjA janmamAM paNa tene Dagale ne pagale enI rakSA karanArI jinavANI maLI. naravIranA janmamAM gurudeva yazobhadrasUri maLyA hatA, kumArapALanA janmamAM AcAryazrI hemacaMdrasUrijI maLyA ! naravIranA janmamAM sahAyaka-sAdharmika ADhara zeTha maLyA hatA, teM kumArapALanA bhavamAM udayana maMtrI maLyA! kumArapALa rAjA banyA 50 varSanI uMmare. 50 varSa sudhI emanuM jIvana aneka vipattiomAMthI pasAra thayuM hatuM. te atizaya nirAzAmAM DUbI gayA hatA. rAjA prastAvanA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddharAja kumArapALanI hatyA karavA adhIro hato. bhAgyodayathI te bacato rahyo ane aMtamAM hemacaMdrasUrijInA paricayamAM Avyo. AcAryadave ene AzvAsana ApyuM ane jinavANI saMbhaLAvavAno prAraMbha karyo. rAjA banyA pachI paNa jinavANInA mAdhyamathI AcAryadive kumArapALanI dravyAtmaka ane bhAvAtmaka rakSA karI. kumArapALa rAjA svayaM jinavANInA upAsaka banI gayA hatA. temaNe saMskRtaprAkRta bhASAono abhyAsa karyo hato, ane jinavacanone saMskRta kAvyomAM nibaddha karyA hatAM. te jAte cAturmAsamAM pATaNamAM rahetA hatA ane gurudevanA caraNomAM besIne kalAko sudhI jinavANInuM zravaNa karatA hatA. prAtaHkALe keTaloka samaya jinavacanono svAdhyAya karyA bAda ja mukhamAM pANI letA. te jANatA hatA ke temanA tana-mananI rakSA jinavANIe kevI rIte karI hatI. gurudeva hemacaMdrasUrijIe kevI rIte karI hatI. . upAdhyAyazrI vinayavijayajIe "zAntasudhArasa'nA prAraMbhamAM ja jinavANInI stuti karI che, te samucita che. rathA viru pAnuM vaTa jinezvaronI bhavya vANI tamArI rakSA karo ! pratidina jinavANInI ArAdhanA karo: bhava-vanamAM bIjuM koI ApaNI rakSA karanAra nathI. koInI ya upara vizvAsa na karavo. koI rakSA nahIM kare. koI duHkhamAM sahAro nahIM Ape. jinavANI ja sahAro Ape che, AzvAsana Ape che ane sAcuM mArgadarzana Ape che. * bhISaNa bhava-vanamAM jinavANI ApaNane abhaya Ape che. * ghora aMdhakArabhaya bhava-vanamAM divya draSTi Ape che. * karmalatAothI vikaTa bhava-vanamAM sAco rasto batAve che. * bhava-vanamAM zatruothI bacAvanArI paNa jinavANI ja che. * bhava-vanamAM bhaTakI-bhaTakIne thAkelA jIvone navI zakti, navI cetanA-skRti ApanAra paNa jinavANI che. eTalA mATe AgrahapUrvaka kahuM chuM ke jinavANInI pratidina ArAdhanA karatA raho, jinavANInuM zravaNa karo, jinavANInuM vAcana karo, jinavANInuM ciMtana-manana karo. keTalAMka mArmika hRdayasparzI jinavacanone yAda karo. smRtimAM bharI rAkho. jinavacanonI ArAdhanAthI manane zAnti maLe che, samatA maLe che, samAdhi prApta thAya che. jinavacanothI muzkelIo dUra thaI jAya che, zaMkAonuM samAdhAna thAya che ane jIvananI aMtima kSaNo mahotsava banI jAya che. Aje basa, ATaluM ja. | zAnta sudhArasaH bhAga 1 13 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilogIsUruTsI pravacana 2 : saMkalanA :AcAryazrI haribhadrasUri vyAkulatA haMsa-paramahaMsaH bauddha maThamAM haMsanuM mRtyu paramahaMsano bauddhAcArya sAthe vAda haribhadrasUri upazAMta thAya che. saMsAraH mohaviSAdanA jherathI vyApta mohaviSano prabhAva vAsanAonI pUrtimAM azAnti - putraprAptinI vAsanA yaza-kItinI vAsanA ArogyanI vAsanA sukha-zAntino eka ja upAyaH bhAvanA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sphurati cetasi bhAvanayA vinA, na viduSAmapi zAntasudhArasaH / na ca sukhaM kRzamapyunA vinA, jagati mohaviSAda - viSAkule // upAdhyAyajI kahe che : 'bhale ne tame vidvAn ho, zAstrajJa ho, paraMtu jo tame bhAvanAomAM ramamANa na ho, bhAvanAothI bhAvita na ho, to tamArA manamAM zAntasudhAno, upazamarasano AsvAda tame nahIM karI zako. mohivaSAdathI bharyobharyo che A saMsAra. temAM tame rajamAtra paNa sukha pAmI nahIM zako:' upAdhyAyajIe vidvAnone, paMDitone lakSya banAvIne A vAta karI che. temaNe paMDitone paNa tIvra rAga-dveSamAM vyAkuLa, azAMta ane saMtapta joyA haze. are, ATalAM hajAro zAstro vAMcyA pachI, bhaNyA-bhaNAvyA pachI paNa A paMDito-vidvAno zA mATe zokavihvaLa che ? zA mATe zokasaMtapta, duHkhI che ? zA mATe rudana kare che ? Avo prazna emanA manamAM udbhavyo haze. praznanuM samAdhAna emaNe zodhI kADhyuM ke jeo bhAvanAothI potAnA manane bhAvita karatA nathI, teo vidvAn hovA chatAM paNa rAga-dveSamAM phasAI jAya che. azAnti ane udvegathI bharAI jAya che. kAraNa ke saMsAra to moha-ajJAnanA jherathI pUrepUro bharelo paDyo che ja. AvA saMsAramAM bhAvanAonAM ciMtana vagara sukhano aMza paNa maLavo zakya nathI. zAntinI eka kSaNa paNa maLavI saMbhava nathI. upAdhyAyajI mahArAje 'anitya' Adi bhAvanAonA viSayamAM ane maitrI' Adi cAra bhAvanAonA viSayamAM A graMtha 'zAntasudhArasa' lakhelo che. dareka manuSyanA jIvanamAM bhAvanAonAM ciMtananI anivAryatA pratipAdita karatAM teo A vAta karI rahyA che. vidvAn mANaso paNa bhAvanAo vagara sukha ane zAnti pAmI zakyA nathI, pAmI zakatA nathI; to pachI jeo zAstrajJa nathI, vidvAn nathI, temane sukhazAnti kevI rIte maLI zake ? budha hoya yA abudha, dhanavAna hoya ke nirdhana hoya, prAjJa ke ajJa, paNa bhItaranI zAnti tene ja maLe che ke je pratidina bhAvanAonuM ciMtana karato rahe che. hara prasaMga, hara paLa, hara ghaTanA 52, bhAvanAonI dRSTithI je loko jue che, vicAre che, te kadI azAnta ane udvigna thatA nathI. AcAryazrI haribhadrasUri ati vyAkuLa kema banyA ? : upAdhyAyajInI eka vAta sadAya yAda rAkhavI - jJAti mohaviSAviSALuche | A duniyA mohaviSAdanA jherathI vyApta che. duniyAmAM sarvatra mohaviSAdanuM jhera phelAyeluM che, ane jIvonAM potapotAnAM pApakarmo hoya che. karmonA udaya anusAra zAntasudhArasa : bhAga 1 15 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhaduHkhanA prasaMgo upasthita thatA rahe che. AvA prasaMgomAM sAmAnya manuSya svastha rahI zakato nathI. te tIvra harSa-zoka, rAga-dveSamAM gUMcavAI jAya che. bhAvanAonuM ciMtana nathI hotuM, AtmA bhAvanAothI bhAvita nathI hoto, to te prazama-upazamano AnaMda pAmI zakato nathI. zramaNa bhagavAna mahAvIranA dharmazAsanamAM je aneka jJAnI zratadhara AcArya upAdhyAya, munirAjo thaI gayA, temAM prathama paMktinA jJAnI AcAryazrI haribhadrasUrijI thaI gayA. temaNe 144ja dharmagraMthonI racanA karI hatI. yAkinI mahattarA' nAmanAM sAdhvIjInAM te dharmaputra hatA. emanA jIvanamAM eka bahu moTI durghaTanA thaI hatI, tethI te krodhathI... SathI pAgala jevA banI gayA hatA. vidvAn hatA, zAstrajJa hatA, chatAM paNa eka durghaTanAthI te ativihvaLa, aticaMcaLa, atiroSAyamAna banI gayA. e durghaTanA saMkSepamAM jaNAvuM chuM. vikramanI AThamI zatAbdIno samaya hato. AcAryazrI haribhadrane be bhANeja hatA. baMne raNavIra zUravIra hatA. yuddhakalAmAM pAraMgata hatA. koIka nimitte baMne saMsArathI virakta banyA ane mAmA haribhadrasUrijInI pAse gayA. temaNe AcAryadivane kahyuM: 'gurudeva, ame baMne saMsArathI virakta banyA chIe.' AcAryadeve kahyuM: 'jo tamane mArA pratye zraddhA hoya to vidhipUrvaka dIkSA laIlo." haMsa ane paramahaMse dIkSA laI lIdhI. baMne prajJAvaMta ziSyone AcAryadive jenAgama bhaNAvyAM. nyAyadarzana ane vaidika darzana paNa bhaNAvyAM. bauddhadarzananuM adhyayana karatAM karatAM haMsa-paramahaMsanA manamAM vicAra Avyo ke bauddhazAstronuM jJAna prApta karavA bauddha AzramamAM jaIne bauddhAcArya pAsethI adhyayana karIe. baMne jaNAe potAnI IcchA gurudeva samakSa rajU karI. gurudeve ziSyonI IcchA jANyA bAda potAnA jJAnanA prakAzamAM baMnenuM bhaviSya joyuM. temaNe kahyuM: 'vatso tyAM bauddha maThamAM javAmAM mane tamAruM bhaviSya sAruM lAgatuM, nathI. eTalA mATe tame tyAM javAnuM mAMDI vALo. ahIM bIjA paNa AcArya che, vidvAnuM che, bauddhadarzananA jJAtA che, tame emanI pAse adhyayana karI zako cho.' haMse kahyuM: 'gurudeva amArI icchA to bauddha AcArya pAsethI ja bauddhamatanuM adhyayana karavAnI che.' gurudeve kahyuM: "je kulIna ziSya hoya che te gurudevane choDIne nirupadravI mArga upara paNa jato nathI. to pachI je mArga upara bhAre upadrava hoya evA mArga upara kevI rIte jaI zako? huM tamane baMnene bauddha maThamAM javAnI anumati Apato nathI." - 16 prastAvanA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMse kahyuM: 'gurudeva, amArA baMne para ApanuM ativAtsalya che, eTalA mATe Apa Ama kaho cho. paraMtu gurudeva, ApanuM nAma ja maMtra che, e nAmamaMtranA prabhAvathI amAruM kazuMya ahita nahIM thAya. ApanI divya kRpA amArI rakSA karaze. Ama paNa Apa amArI zUravIratA ane yuddhakuzaLatA jANo ja cho. samartha puruSonuM dunimitta zuM bagADI zake che? gurudeva, kRpA karo ane bauddha maThamAM javAnI anujJA Apo.' AcArya haribhadra udAsa thaI gayA. temaNe kahyuM: "vatsa, tamane hitakArI vAta kahevI nirarthaka lAge che. tamane jevuM ThIka lAge te karo. nahIM suvuM devALupriyA ! haMsa ane paramahaMse gurudevanI vAta na mAnI. hitakArI vacanonI upekSA karI. temaNe vezaparivartana karyuM ane teo bhUtAna gayA. tyAM e vakhate rAjAnuM zAsana hatuM ane tyAM boddhonI aneka vidyApITho hatI. haMsa ane paramahaMse eka vidyApIThamAM praveza meLavI lIdho. bauddhAcArya pAse rahIne bauddha darzananuM aMdhyayana karavA lAgyA. bauddha AcArya pAsethI teo je je siddhAMto jANatA hatA, te te siddhAMtonuM gupta rIte jaina siddhAMto dvArA khaMDana lakhatA hatA. lakhelA patrone teo saMbhALapUrvaka gupta rAkhatA hatA. paraMtu eka divase bauddha dharmanI adhiSThAtrI devI tArAe e lakhelA patromAMthI eka pAna uDADIne zALAmAM nAkhI dIdhuM. bauddha chAtroe e pAnuM joyuM, enI upara "namo jinAya' lakheluM vAMcyuM. vidyArthIoe e pAnuM bauddhAcAryane ApyuM. AcArye vicAryuM H jinamatano upAsaka ahIM bhaNavA Avyo hoya evuM lAge che. koNa che te, parIkSA karIne tene jANavo paDaze. pakaDavo paDaze.' ekadivase AcArye keTalAka vidyArthIone pAse bolAvIne kahyuM: "bhojanagRhanI pAse dvAra upara jinapratimAnuM Alekhana karo, ane e pratimAnAM mAthAM upara paga mUkIne bhojanagRhamAM pravezavuM haMsa-paramahaMsa sivAyanA tamAma chAtroe evuM karyuM. haMsa-paramahaMsanA hRdayamAM jainadharma pratye apAra zraddhA hatI. temaNe e jinapratimA upara khaDIthI janoInuM cina karyuM ane enI upara paga mUkIne cAlyA! keTalAka chAtroe haMsa-paramahaMsanI A prakriyA joI ane AcAryazrIne jaNAvI. AcArye kahyuM prajJAvaMta puruSa devanA mastaka upara paga nathI mUkatA, eTalA mATe te baMne jaNAe janoInuM cihna karyuM te ucita che. te be paradezI che, tame gheya rAkho, huM bIjI rIte temanI parIkSA laIza." rAtrinA samaye je oraDAmAM haMsa-paramahaMsa bIjA vidyArthIo sAthe sUtA hatA. e oraDAnA uparanA bhAgamAM AcAryo mATInA ghaDA rakhAvyA, ane e ghaDAone zAntasudhArasa: bhAga 1 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oraDAmAM paTakAvyA. eka pachI eka ghaDo phUTavA lAgyo. badhA vidyArthIo jAgI UThyA ane potapotAnA ISTadevanuM smaraNa karavA lAgyA. haMsa-paramahaMsanA mukhamAMthI namo arihaMtANaM nIkaLI gayuM. bauddha guptacarIe nirNaya karyo ke "A be jaNA jeno che.' haMsa-paramahaMsa paNa sAvadhAna thaI gayA. tarata ja vidyApITha choDIne, nagara tyajIne bhAgavA mAMDyA. AcArya nagaranA bauddha rAjAne badhI vAta karI ane haMsaparamahaMsane pakaDIne pAchA lAvavA kahyuM. rAjAnA sainiko doDyA. haMsa-paramahaMse sainika ghoDesavArone potAnI najIka AvatA joyA. haMse paramahaMsane kahyuM tuM ApaNA gurudevanI pAse pahoMcIne emanI AjJAnuM ApaNe pAlana na karI zakyA tenI " micchAmi dukarDa' kaheje. tuM atyAre kSatriya rAjA sUrapALa pAse jaje. te rAjA zaraNAgatanI rakSA karaze. huM ahIM Ubho rahIza. bauddha sainikone ahIM rokI laIza, temanI sAthe yuddha karIza, tuM rAjAnI pAse pahoMcI jA." paramahaMsa raDI paDyo. haMsanA caraNe praNAma karIne te cAlI nIkaLyo. haMse bauddha rAjAnA sainiko sAthe yuddha zarU karyuM. jyAM sudhI paramahaMsa sUrapALa rAjAne zaraNe pahoMcI na jAya tyAM sudhI yuddha cAlu rAkhavAnuM hatuM. yuddhamAM haMsanuM mRtyu thaI gayuM. paramahaMsane sUrapALe zaraNa ApyuM. bauddha sainiko paNa rAjA sUrapALa pAse gayA ane bolyAH paramahaMsa amane soMpI do." rAjAe kahyuM: "e mAro zaraNAgata che. huM ene soMpI zakuM nahIM. bhale game te thaI jAya.' bauddha sainikonA khUba Agrahane lIdhe rAjAe paramahaMsa sAthe parAmarza karavA kahyuM. "tamArA bauddhAcArya ane paramahaMsano mArI rAjasabhAmAM vAdavivAda thAya. jo paramahaMsa hArI jAya to tene laI jaI zako cho. nahIMtara te potAnA sthAne cAlyo. jaze.' bauddhAcAryanI sAthe paramahaMsano vAda-vivAda zarU thayo. te khUba divasa cAlyo. paramahaMsane kaMIka zaMkA thaI, teNe jainadharmanI adhiSThAyitA aMbikAdevInuM smaraNa karyuM. aMbikAdevIe kahyuM: 'paramahaMsa, paDadAnI pAchaLa ghaDAmAM mukha rAkhIne bauddha dharmanI adhiSThAtrI tArAdevI vAda karI rahI che. eTalA mATe tuM paDado haTAvIne prativAdIne kahe ke te tArI sAme AvIne vAda kare." bIje divase paramahaMse aMbikAdevInA kahevA pramANe bauddhAcAryane paDakAra karyo. jo tArAmAM zakti hoya to have paDado haTAvIne mArI sAme AvIne vAda kara." paraMtu AcAryamauna rahyA. paramahaMse paDado dUra karyo ane lAta mArIne ghaDAne phoDI nAkhyo. bauddhAcAryano tiraskAra karIne kahyuM: 'tuM adhama paMDita che. have mArI sAthe vAda kara." . 18 prastAvanA | Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramahaMse vAdamAM AcAryane parAjita karyA, rAjA sUrapALe ghoSita karyuM ke 'vAdavivAdamAM paramahaMsano vijaya thayo che.' paramahaMsa nirbhaya banIne citrakUTa pahoMcI gayo. gurudevanA caraNomAM vaMdana karyAM ane te dhrusake dhrusake raDavA lAgyo. raDatAM raDatAM teNe haMsanA mRtyunI vAta karI. vAta karatAM karatAM tenuM hRdaya baMdha paDI gayuM ane te tyAM mRtyu pAmyo. haMsa-paramahaMsa haribhadrasUrijInA priya ziSyo hatA. baMne prajJAvaMta hatA, vidvAn hatA ane yuddhavIra hatA. A rIte baMnenuM akALa mRtyu thatAM haribhadrasUri ati udvigna, duHkhI ane saMtapta thayA. baudvAcArya pratye temanA manamAM pracaMDa roSa pedA thayo. badalo levAnI adamya icchA thaI. gurudevanI AjJA laIne te rAjA sUrapALanA nagare pahoMcyA. rAjAe haribhadrasUrinuM svAgata karyuM. AcAryadeve rAjAne kahyuM : 'he rAjezvara, teM mArA ziSya paramahaMsane zaraNa ApIne rakSA karI eTalA mATe huM tane lAkha lAkha dhanyavAda ane dharmalAbha ApuM chuM. tuM zaraNAgata-vatsala che. teM kSatriya kuLanI zobhA vadhArI che.' sUrapALe paramahaMsanI adbhuta vAdazaktinAM vakhANa karyAM tyAre to AcAryadevanI AMkho paNa azrubhInI thaI gaI. temaNe kahyuM : 'te mAro priya ziSya hato... vAta karatAM karatAM motane...' AcArya raDI paDyA. rAjA sUrapALa paNa paramahaMsanA motanA samAcAra sAMbhaLI stabdha thaI gayo ane bolyo ke khUba ja khoTuM thaI gayuM.' 'rAja, huM e duSTa bauddha bhikSuonI sAthe vAda-vivAda karIza ane parAjita karIza ane motano badalo motathI laIza.' rAjAe kahyuM : 'gurudeva, e bauddha bhikSuo eka-be-so-baso nathI, teo to seMkaDo-hajAronI saMkhyAmAM che. emanI upara vijaya meLavavo sahelo nathI.... hA, jo tamArI pAse koI divya zakti hoya.' AcAryadeve kahyuM : "rAjan, jinazAsananI adhiSThAyikA devI aMbikA mArI upara prasanna che. tuM nirbhaya rahe. huM ekalo e hajArone parAjita karIza.' Aje mAre je vAta kahevAnI che te vAta A che H bhAvanAo vagara vidvAnone, zAstrajJone paNa zAnti maLatI nathI. AcArya haribhadrasUri sAmAnya koTinA vidvAn na hatA. jainaAgamonA ja nahIM, SaDdarzanonA paNa te pAragAmI hatA. paraMtu potAnA be ziSyonA mRtyuthI ; virahathI teo keTalA vyathita thaI gayA ? eka duHkhada ghaTanAe emane keTalA vicalita, roSAyamAna ane veranI bhAvanAthI uttejita karI dIdhA ? te azAnta banI gayA, vyathita banI gayA... emanA manamAM veranI Aga zAntasudhArasa : bhAga 1 19 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saLagI UThI. kema ? bhAvanAonuM ciMtana karyuM na hatuM. 'ekatva' ane 'anyatva' bhAvanAnuM manana karyuM na hatuM. 'saMbaMdhonI anityatA' aMgenuM jJAna hatuM, paraMtu bhAvanA na hatI. adhyayana hatuM, paraMtu anuprekSA na hatI. eTalA mATe bauddhAcArya ane bauddha bhikSuo pratye tIvra roSane lIdhe vAda-vivAda karIne bhikSuone motane ghATa utAravAnI vAta karavA lAgyA. temaNe rAjA sUrapALane kahyuM H 'rAjan, e duSTa bauddha bhikSuone ahIM bolAvIne kaho ke tamAre jainAcArya haribhadrasUri sAthe vAda-vivAda ka2vAno che. je hAre tene garamAgarama telanA kuMDamAM paDavuM paDaze.' rAjAe bauddhAcAryane bolAvIne AkhI vAta karI. vAda-vivAda nizcita thaI gayo. vAda prAraMbha thayo. bIjI bAju garamAgarama tela kuMDamAM bharavAmAM AvyuM. tyArabAda eka pachI eka evA pAMca bauddha bhikSuo hArI gayA. badhAne telanA kuMDamAM nAkhI devAmAM AvyA. te badhA ja mRtyunI godamAM samAI gayA. A viSayamAM alaga-alaga prAcIna graMthomAM alaga-alaga maMtavyo prApta thAya che. 'prabhAvakacaritra' nAmanA graMthamAM kahevAmAM AvyuM che ke - 'potAnA be ziSyonA mRtyuthI roSAyamAna banelA hirabhadrasUrie mahAmaMtranA prabhAvathI bauddha bhikSuone kheMcI lAvIne - AkAzamArgethI lAvIne garamAgarama telanA kuMDamAM nAkhI dIdhA. 'purAtana prabaMdhasaMgraha' nAmanA graMthamAM A pramANe ullekha che H bauddha bhikSuo pratye pracaMDa krodha pedA thavAthI hirabhadrasUrie upAzrayanI pAchaLa garama telanuM ativizALa pAtra taiyAra karAvIne maMtraprabhAvathI bauddha bhikSuone AkAzamArgethI lAvIne temAM nAkhyA. 700 bhikSuo temAM maryA. 'prabhAvakacaritra'nA mate 1440 bhikSuo maryA. haribhadrasUri upazAnta thAya che H - A bAju citrakUTamAM gurudeva jinadattasUrijIne bauddha bhikSuonA vinAzano ane haribhadrasUrijInA pracaMDa kaSAyano khyAla AvI gayo. temaNe haribhadrasUrine zAnta karavA traNa gAthAo ApIne sAdhuone haribhadrasUrijI pAse mokalyA. traNa gAthAo A pramANe che H guNasena - aggisammA- sIhANaMdA ya taha piyAputtA / sidi--khALiImA-muA, dhaLa-paLiiImova pa-mannA || || 20 prastAvanA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya vijayA ya sahoara, dharaNo lacchIa taha par3a-bhajjA / seNa-viseNA pittiya-puttA-jammammi sattamae // 2 // guNacanda-vANamantara samarAicca-giriseNa pANoa / egassa tao mokkho'Nanto annassa saMsAro // 3 // prabhAvakacaritra' graMthamAM A traNa gAthAo maLe che. samarAditya-kevalInA nava bhavono mAtra nAmanirdeza A traNa gAthAomAM karavAmAM Avyo che. aMtamAM kahevAyuM che ke ekano mokSa thayo. bIjo anaMta saMsAramAM bhaTakaze. haribhadrasUrijIne A mahAkathAnuM jJAna to hatuM ja, teo e kathAne jANatA hatA, sArI rIte jANatA hatA. paraMtu jyAre gurudeve A kathAno nirdeza karyo to temaNe e mahAkathA para ciMtana karyuM. krodha.. vera... roSanA vipAkonuM ciMtana agnizarmAthI mAMDIne girisena sudhInA bhavonA mAdhyamathI karyuM ane kSamA...zAnti... upazamanuM ciMtana guNasenathI samarAditya sudhInA bhavonA mAdhyamathI karyuM. A ciMtanayAtrAmAM 'anitya bhAvanAthI laIne bodhidurlabha bhAvanA sudhI bAra bhAvanAonAM ciMtanano samAveza thAya che. maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha bhAvanAonuM maMthana paNa thaI jAya che. haribhadrasUrijI A ciMtanayAtrAe cAlI nIkaLyA. temano krodha upazAMta thaI gayo. temano saMtApa dUra thaI gayo. temano veraagni zAMta thaI gayo. teo gurudevanI pAse pahoMcI gayA. pazcAttApanI AgamAM teo vizuddha banyA. prAyazcitta grahaNa karIne svastha banyA. upAdhyAya vinayavijayajI A zAntasudhArasa' graMthanI racanAnuM prayojana jaNAvatAM kahe che ke bhAvanAothI ja zAnti maLe che. zAstrothI, tapathI, dAnathI ane bIjI dharmakriyAothI puNya prApta thaze, paraMtu zAnti nahIM. mananI zAnti, cittano upazama bhAva to bhAvanAomAM ramaNa karavAthI ja prApta thAya che, ane eTalA mATe e graMthanI teo racanA kare che. bhAvapUrNa gItomAM e bhAvanAonuM ciMtana pravAhita kare che. saMsAra : mohaviSAdanA jherathI vyApta: roga thAya che to auSadhonI jarUra paDe che. saMsAramAM asaMkhya roga bharelA paDyA che. huM zArIrika rogonI vAta karato nathI, mAnasika rogonI vAta karuM chuM, AdhyAtmika rogonI UMta karuM chuM. A sarva rogono uddabhava mohathI thAya che. mohano artha che - ajJAna. ajJAna eTale ke aMdhakAra. A vizva, A saMsAra zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohAdhakArathI vyApta che. upAdhyAyajIe to mohane aMdhakAra nathI kahyo, jhera-viSa kahyuM che. samagra saMsAra mohaviSathI vyApta che. saMsAranI havA mohanA jherathI jherI banI gaI che. paraMtu A vAta tamArI buddhimAM Utare che kharI? tamane lAge che ke tamArA mana upara mohaviSanI asara che? mana upara, citta upara mohaviSanI asara che ke nathI e vAtano nirNaya kevI rIte karazo? nirNaya karavo paDaze. nirNaya karavA mATe eka vAtano vicAra karavAno che : "mArA manamAM koI paNa prakAranuM. jhera che kharuM? koI paNa prakArano kheda, udvega che? koI paNa prakArano bhaya che? jo hoya to nizcita rUpe mohaviSanI asara che tamArA mana upara. - 2 suvuM zamarSi je manamAM mohaviSanI asara hoya che e manamAM sukhano aMza paNa hoto nathI. tame game teTalA upAya karo... bhautika... dhArmika.... paraMtu tamane sukha nahIM maLe. jyAM sudhI mohanuM jhera haze tyAM sudhI "sukha' nAmanuM tattva tame nahIM ja pAmI zako ! sarva prathama mohaviSane dUra karavuM paDaze. mohaviSano prabhAva: mohaviSano prabhAva... mohaviSAdathI utpana jherIlA prabhAvone jANo cho? keTalIka tIvra vAsanAo manamAM Upaje che. - dhanasaMpattinI vAsanA. - patnI-putrAdinI vAsanA. - yaza-kIrtinI vAsanA. - zarIra-ArogyanI vAsanA. A vAsanAo manane sukhazAntino anubhava karavA detI nathI. A vAsanAomAMthI eka paNa vAsanA manamAM jAge che to tIvra - tIvratara bane che, tyAre manuSyane, jIvAtmAne azAnta-becena karI de che. ApaNe madhyastha draSTithI saMsArane joIe to A vAta spaSTa rUpe samajavAmAM AvI jaze. - eka bhAInuM zarIra nIrogI che. suzIla patnI che. samAjamAM mAne che. paraMtu dhana saMpatti nathI. meM ene duHkhI joyo che. - eka bhAI dhanavAna che. zarIra nIrogI che. patnI che, yaza che, paraMtu saMtAna nathI, putra nathI, meM ene duHkhI joyo che. - eka bhAI saMpattivAna che. patnI che, putra che, zarIra sAruM che, paraMtu yaza nathI, kIti nathI. te potAne duHkhI mAne che. - eka bhAI pAse dhanasaMpatti che. patnI-putra che, yaza che, paraMtu zarIra rogothI prastAvanA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gherAyeluM che. tethI te potAnI jAtane duHkhI mAne che. ' A tamAma vAsanAo mohaviSane lIdhe utpanna thAya che. A vAsanAonI pUrti karavA mATe manuSya sadaiva prayatnazIla rahe che. ajJAnathI gherAyelo e mANasa jANato nathI ke A tamAma vAsanAo puNyakarmanA udayathI ja pUrNa thAya che. ajJAnatA manuSyane khoTA mArge bhaTakAvI mAre che. vAsanAonI pUrti karavAmAM azAnti: A vAsanAonI, icchAonI pUrti karavAmAM saMsAranA brAnta jIvo kevAM kevAM khoTAM kAmo kare che, te jANo cho ne? dhanasaMpattinI vAsanA: dhanasaMpatti prApta karavA mATe anIti, anyAya, beImAnI to kare ja che, uparAMta pApamaya dhaMdho paNa kare che. zarAbano dhaMdho, mAMsa vecavAno dhaMdho, jugArakhAnAM calAvavAno dhaMdho, hiMsaka sAdhano utpanna karavAno dhaMdho... AvA to aneka vRNita. dhaMdhAo kare che. kaho, AvA dhaMdhA karanArAonAM cittamAM zAnti hoI zake? mananI prasannatA hoya? keTalAka loko dhanasaMpatti pAmavA mATe maMtrajApa kare che, pUjApATha kare che, tapatyAga kare che. A badhuM karatAM te loko mohaviSAdathI vyAkuLa hoya che. meM evA lokonA mukhethI viSAdabharyA zabdo sAMbhaLyA che ATalAM varSothI bhagavAnanI pUjA karuM chuM, paraMtu so rUpiyAnuM ya beMka belensa pAmyo nathI. ATalAM varSothI AyaMbilanI oLI karuM chuM, chatAM muMbaImAM haju sudhI 10 x 10nI rUma paNa laI zakyo nathI." Aja sudhI meM nava lAkha navakAra maMtranA jApa karI lIdhA, paraMtu gharamAM na to phona Avyo che, na to phrIjha AvyuM che. TI.vI. AvyuM nathI, to phiyATanI to vAta ja zuM karavI?" AvA loko jIvanaparyata mohaviSAdanAM jherathI vyApta rahe che. kadIka bhAgyodaya thAya ane puruSArthano samAgama thaI jAya ane Avo 'zAntasudhArasa' jevo graMtha sAMbhaLavA maLI jAya to saMbhava che ke mohanuM jhera UtarI jAya !! putraprAptinI vAsanA: eka dhanavAna mANasa eTalA mATe azAnta ane udvigna raheto hato ke tene putra na hato. chokarIo hatI, chokaro na hato. bhautika sukhanAM tamAma sAdhano hovA chatAM paNa te potAnI jAtane duHkhI mAnato hato. putraprApti mATe teNe keTalA badhA upAyo karyA hatA. jeTalA kaMkara eTalA zaMkara karyA hatA! keTalAya bAbA-phakIronI pAchaLa | zAntasudhArasa : bhAga 1 San d 23 | Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharyo hato. keTalAya maMtrajApa karyA hatA. vAsanApUrti karavA mATenI tIvratAe ene pAgala jevo banAvI dIdho hato. meM ene pUchyuM hatuM H 'tuM chokaro pAmavA mATe ATalo vyagra ane azAnta zA mATe rahe che ? tArA gAmamAM, tArA gharanI pAse ja teM eka durghaTanA joI na hatI ? e mahAnubhAvane eka ja chokaro hato ne ? lADakoDamAM DUbelo hato ne ? garbhazrImaMta hato ne ? jema jema chokaro moTo thato gayo, tema tema te avinayI ane uddhata banato gayo hato ne ? mAtApitAnuM apamAna karato hato ne ? te chokarAe bhaNatara pUrNa na karyuM... vyasanono zikAra banI beTho. paisAnI corI karavA lAgyo. pitAnuM mRtyu thaI gayuM. mAtAnAM ghareNAM vecI mAryAM. lagna karyAM. gharamAMthI bhAgI gayo. pitAnuM ghara vecI mAryuM..... raste rajhaLato thaI gayo. chokarAe mAtApitAne kayuM sukha ApyuM ? hA, chokarIoe mAtApitAne prema Apyo, duHkhamAM sahAya karI...' te kazuM bolyo nahIM. mArI vAta ene gamI ke nahIM tenI khabara nathI. vAsanAvivaza manuSya hitakArI jJAnI manuSyonI vAta prAyaH mAnI zakato nathI. te duHkhI ane azAMta ja banI jAya che. mohaviSAdanuM viSa tenA manamAM phelAI jAya che. eka divase enA bhAvaprANa naSTa thaI jAya che ane durgatimAM cAlyo jAya che. yaza-kIrtinI vAsanA : mohaviSAdanA viSano eka dAruNa vikAra hoya che - yaza-kIrtino, mAnasanmAnano. dhanasaMpatti hovA chatAM paNa mAna-sanmAna maLatuM nathI, to manuSya azAMta rahe che, becena rahe che. mAna-sanmAna, yaza-kIrti pAmavA mATe upAyo zodhato rahe che. te pAmavA mATe je kaMI sAruM-khoTuM karavuM ja paDe che, tevuM karavA te tatpara thaI jAya che. daMbha ane kapaTa kare che. hiMsA ane corI kare che. Ama to dAna paNa kare che ane paropakAra paNa kare che. A badhuM karavAthI jo loko prazaMsA kare che to te khuza thaI jAya che, abhimAnI banI jAya che. ghaNI vAra bIjAMnuM apamAna paNa karI bese che ane badhuM prApta karavA chatAM paNa jo loko enI prazaMsA na kare, to te nArAja thaI jAya che. tenI niMdA karanArAo pratye nArAja ane roSAyamAna thaI jAya che. te lokonI khUba TIkA kare che. A badhuM karavAmAM enuM mana ativyAkuLa rahe che. na mananuM sukha maLe che, na mananI prasannatA rahe che. yaza-kIrtinI tIvra icchA karanArA loko 'sattA'nuM siMhAsana pAmavA prayatna kare che. vidhAnasabhA yA lokasabhAmAM javA icche che. eTalA mATe to cUMTaNI laDe che. prastAvanA 24 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUMTaNI laDatAM aneka khoTA upAyo kare che. jItavA mATe teo zuM zuM nathI karatA? te tame sArI rIte jANo cho. te loko zAnti pAmatA nathI ke parivArane zAnti ApI zakatA nathI. ghora azAMtinA viSacakramAM te loko phasAI jAya che. zArIrika ArogyanI vAsanA : mohaviSAdanuM viSa manuSyane sAco vicAra karavA detuM nathI. te samajavA detuM nathI ke dhanasaMpattinI prApti lAbhAntarAyakarmanA kSayopamathI thAya che. patnI-putra AdinI prApti paNa aMtarAyakarmanA kSayopamathI thAya che. yaza-kItinI prApti nAmakarmanA udayathI thAya che, ane apayazanI-badanAmInI prApti thAya che apayaza nAmakarmanA udayathI ! zArIrika ArogyanI prApti zAtA-vedanIya karmathI thAya che ane sarva rogonuM mULa azAtA-vedanIya karmano udaya hoya che ! mohaviSathI bhrAnta banelo manuSya e tAttvika vicAra nathI karato. e atAttvika - ayathArtha vicAra ja kare che. jyAre zarIra rogagrasta bane che. aneka auSadha upacAro karavA chatAM paNa te nIrogI banatuM nathI, tyAre tenI vyAkuLatA vadhI jAya che. tene mRtyuno bhaya satAve che. rogothI bacavA mATe game tevA anucita ane hiMsApracUra upAyo kare che. pApapuNyano vicAra paNa karato nathI. rogagrasta sthitimAM jo svajana-parijana sevA nathI karatAM, tenI dekhabhALa nathI karatAM to te roSathI, rIsathI ane krodhathI bharAI jAya che. kaDavAM vacano bolavA mAMDe che. tIvra Akroza kare che ane tIvra azAMtino bhoga bane che. mohaviSAdanAM jherano A imprabhAva hoya che. saMsAramAM mohaviSAdanuM jhera vyApta che, e saMsAramAM sukha hoI zake ja nahIM, zAnti maLI zake ja nahIM. sukhazAntino eka ja upAya : bhAvanAo : sabhAmAMthI ame loko saMsAramAM ja chIe. saMsAra mohaviSathI vyApta che, to pachI ame sukhazAnti kevI rIte pAmI zakIe? mahArAjazrI bhAvanAothI! A zAntasudhArasa' graMthanA zravaNa-mananathI tame loko sukhazAnti pAmI zako eTalA mATe to A graMtha upara pravacano ApavAM che. A mahAkAvyanuM gAna karavuM che. mAnasika sukhazAMti pAmavAno eka ananya-advitIya upAya che -bhAvanAothI AtmAne bhAvita karavAno !! puNyakarmano game teTalo udaya haze, game teTalAM bhautika sukhanAM sAdhano haze, paraMtu manamAM bhAvanAonuM ciMtana nahIM hoya, to zAnti nahIM maLe ! eka moTA zAntasudhArasa : bhAga 1 25 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapasvI che, sAdhupuruSa che, paraMtu manamAM zAnti nathI. hajAro loko emanI tapazcayanI prazaMsA kare che, guNagAna kare che, paraMtu te svayaM to azAnta ja che. jIvananI keTalIka viSamatAo emane azAnta banAvI de che, kAraNa ke teo tapa to kare che, paraMtu AtmAne bhAvanAothI bhAvita karatA nathI. eka mahAtmAne huM jANato hato. temanuM mRtyu thaI gayuM, paraMtu temanA jIvanakALamAM aneka caDhAva-utAra AvyA hatA. emano eka ananya bhakta hato. 25-30 varSathI temanI bhakti-sevA karato hato, emanAM guNagAna karato hato, paraMtu eka divasa evo Avyo....bhaktanI koIka vAta e mahAtmAe nahIM mAnI ane e bhakta zatru banI beTho. je mahAtmAnAM guNagAna gAto hato, tenI have niMdA karavA lAgyo. caritrahanana karavA lAgyo. paraMtu te mahAtmA nirAkula rahyA; temanuM mana azAnta na banyuM. eka ziSya pUchyuM: 'gurudeva, pelo Apano bhakta have zatru banIne ghora niMdA kare che, tame enI khoTI vAtonuM khaMDana kema karatA nathI?" mahAtmAe hasI kADhI vAta. jevI rIte prazaMsA zAzvatuM nathI hotI ema niMdA paNa zAzvatuM nathI hotI. niMdAprazaMsA baMne karmajanya bhAvo che. emAM harSa ke zoka na karavo joIe. ajJAnI jIva je bhUla kare che, evI bhUla jJAnIe na karavI joIe!" mohanuM viSa bhAvanAothI UtarI jAya che. eTalA mATe bhAvanAothI bhakti karavAnI che - ApaNA mana ane ApaNA AtmAe. pratidina bhAvanAonuM ciMtana karatA rahevAnuM che. jyAre jyAre saMsAramAM koI mohajanya viSamatA pedA thAya tyAre tyAre tame anurUpa bhAvanAnuM ciMtana karIne manane svastha rAkhI zako cho. - eka zreSThInA viSayamAM gurujano pAsethI sAMbhaLyuM hatuM ke te pratidina jinavANI sAMbhaLavA niyamita rIte nava vAgye AvatA. nava vAge pravacana zarU thatuM. be mahinA pachI e zreSThI eka divase aDadho kalAka moDA paDyA ane pAchaLa besI gayA. pravacanakAra AcAryazrIe emane joI lIdhA. pravacana pUrNa thayA pachI jyAre zreSThI gurudevanA caraNasparza karavA pAse AvyA tyAre gurudeve pUchayuM : "Aje kema moDuM thayuM?" zreSThIe kahyuM "gurudeva, eka mahemAnane vidAya ApavA gayo hato tethI moDuM thaI gayuM. temaNe khUba gaMbhIratAthI A vAta karI. gurudeva vicAramAM paDI gayA. eka bhAIe gadgadita svaramAM kahyuM: 'gurudeva, emano ekano eka moTo dIkaro, je dukAnano badho vyavahAra calAvato hato te rAtre acAnaka mRtyu pAmyo.... savAre enI smazAnayAtrA hatI." gurudevanI AMkho bharAI AvI, paraMtu zreSThI svastha rahyA. temaNe putrane paNa | 26 2 8 prastAvanA | Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharamAM mahemAna mAnyo hato. saMyoga-viyoganuM ciMtana karyuM hatuM. 'svajana-parijanothI huMbhinna chuM '- e anyatva bhAvanA dvArA bhAvita banyA hatA. eTalA mATe te putranA mRtyuthI zokamagna na banyA; ArtadhyAna na karyuM. bhAvanAono A aciMtya prabhAva che. mohaviSAdanuM jhera UtarI jAya che. mohajanya vAsanAo dUra thaI jAya che. vAsanApUrtinI icchAo zAnta thaI jAya che. jo tame loko icchatA ho to 'zAntasudhArasa' graMthane avazya sAMbhaLo. niyamita rUpe sAMbhaLo. sAMbhaLyA pachI rAtrinA samaye tenuM ciMtana karo - manana karo. bIjA svajano-mitronI sAthe bhAvanAo aMge vArtAlApa karo. A badhuM karavAthI dhIre dhIre tamAruM mana mohathI mukta banI jaze - tame zAnti pAmazo, sukhano anubhava karazo. Aje basa, ATaluM ja. | zAntasudhArasa : bhAga 1 27 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilGGIs@AkSI pravacana 3 - saMkalanA : upadezaH buddhimAnone be mahattvapUrNa prazno bhavabhramaNane samajo cho? ananta sukhane samajo cho? * anaMta sukha pAmavAnI tatparatA 0 upasaMhAra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadi bhava-bhramakhedaparAGgamukhaM, yadi ca cittamanantasukhonmukham / zruNuta tatsudhiyaH zubha-bhAvanAmRtarasaM, mama zAntasudhArasam // 3 // he buddhimAna sajjano, jo tamAruM citta bhavabhramaNanI kathAthI, thAkathI udvega pAmyuM hoya, ane anaMta sukhamaya mokSa prApta karavA tatpara banyuM hoya, to zubha bhAvanAnA amRtarasathI bharapUra mAro A "zAntasudhArasa" graMtha ekAgra manathI sAMbhaLatA raho." A upadeza pavitra buddhimAnoneH upAdhyAyajI je sudhiya' sArI buddhivALA che, evA lokone potAno A 'zAnta sudhArasa' graMtha sAMbhaLavAnuM kahe che. buddhizALIone sAMbhaLavAnuM kahe che.' suMdara, pavitra buddhivALA lokone sAMbhaLavAnuM nimaMtraNa Ape che. khUba ja mahattvanI vAta che emanI. emane mUrkha zrotAonI jarUra nathI, temane to jarUra che sudhiya' zrotAonI, pavitra - nirmaLa buddhivALA zrotAonI. dharmopadeza koIne koI eka apekSAthI ApavAmAM Ave che. je apekSAthI upadeza ApavAmAM Ave che, te apekSAne samajanArA zrotAo joIe. mUrkha, sAmAnya buddhivALA zrotA vaktAnI apekSAne samajI zakatA nathI. malina buddhivALA zrotAo abhiprAyane samajI zakatA nathI. eTale te arthano anartha karI bese che. eTalA mATe vaktAe zrotAonI bauddhika yogyatA jANavI joIe. temanI dhArmika sAMpradAyika mAnyatAone jANavI joIe. zrotAonI yogyatA samajIne upadeza ApavAno hoya che. upadezano viSaya, upadezanI bhASA paNa zrotAonI yogyatA anusAra hovI joIe. ame loko eka zaheramAM gayA. upAzrayanA TrasTIe kahyuM: "thoDA divaso pahelAM eka moTA munirAja AvyA hatA, moTA jJAnI ane paMDita hatA. temanuM pravaca sAruM hatuM. ame loko to samajI paNa na zakyA. temaNe sApekSavAda, naya, nikSepa vagerenI vAto karI, paraMtu ame kazuM ja samajI nA zakyA, khUba moTA paMDita, vidvAnuM.' che ne buddhimAna loko! je vidvAnu. zrotAo samajI zakatA nathI evo upadeza Ape che. tevA paMDita ! tamArA bhejAmAM na Utare tevuM bole te paMDita ! upAdhyAyajI evA zrotAo Icche che ke je nirmaLa, pavitra buddhivALA hoya, jaina paribhASAne jANanArA hoya, jene paribhASAnuM jJAna zrotAone hovuM ja joIe. jema pahelA ja zlokamAM paMcAsava' zabda Avyo. pAMca Asava. jo Asrave' zabdanI paribhASAnuM jJAna nahIM hoya to zuM samajaze? ane pravacana daramiyAna pAribhASika zAntasudhArasa: bhAga 1 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdonA artha samajAvatA rahIe to pravacana nIrasa banI jaze. eTalA mATe zrotA evA joIe ke jemane pAribhASika zabdonuM jJAna hoya. emane ja sudhiya' kahevAya. mAnI lo ke pravacana daramiyAna paribhASA samajAvIe paNa kharA, paraMtu je buddhimAna haze te ja samajI zakaze. alpabuddhivALA nahIM samajI zake. bhale ne teo uMmaramAM moTA hoya. uMmaramAM nAnA hoya, paraMtu je buddhimAna hoya te pAribhASika zabdone sArI rIte samajI le che. eTalA mATe viziSTa tattvajJAnano upadeza buddhimAnone Apavo joIe. sAmAnya dharmopadeza saune ApI zakAya, jemAM arthano anartha thavAnI saMbhAvanA rahetI nathI. be mahattvapUrNa prazno: buddhimAnone paNa upAdhyAyajI be prazno pUche che. khUba mahattvanA che e be prazno. zAntasudhArasa' graMtha sAMbhaLavo hoya to mArA be praznonA uttara Apo. . prathama prazna che tamAruM citta bhavabhramaNanA thAkathI udvigna thaI gayuM che kharuM? have mAre saMsAramAM mRtyu pAmavuM nathI, anaMta bhramaNathI huM thAkI gayo chuM. have bhaTakavuM nathI, saMsAranI cAra gatiomAM. Avo nirNaya karyo che? bIjo prazna pUchuM: 'anaMta sukhamaya mokSa pAmavA mATe tamAruM mana tatpara banyuM, che? have to mokSa ja meLavavo che, evo manomana nirNaya karyo che kharo? upAdhyAyajIno A kevo niHspRhabhAva che? kevuM sarasa saMskRta mahAkAvya banAvyuM che, huM lokone saMbhaLAvuM... loko mArI bharapUra prazaMsA karaze. mahAkAvyanuM ucca mUlyAMkana karaze..' vagere spRhA manamAM na hatI. potAnI kIrtino, prazaMsAno koI bhAva ke dhyeya na hatuM. te to spaSTa kare che - tame bhavabhramaNathI thAkI gayA cho ? tamane anaMta sukhamaya mokSa pAmavAnI tatparatA che? to Avo ane 'zAntasudhArasa sAMbhaLo. mAtra TAIma pAsa karavA mATe sAMbhaLavAnuM nathI. karNapriya' lAge che eTalA mATe sAMbhaLavAnuM nathI. mahArAja khUba sAruM gAya che, eTalA mATe sAMbhaLavAnuM nathI. sAMbhaLavAmAM majA Ave che. e rIte zravaNendriyanI tRpti mATe sAMbhaLavAnuM nathI. eTalA mATe sAMbhaLavAnuM che ke bhavasaMsAramAMthI cittanI virakti vadhAravAnI che. saMsAra virakti ane mokSa anuraktinI draSTithI 'zAntasudhArasanuM zravaNa karavAnuM che. zubha bhAvanAonA amRtarasanuM pAna karavAnuM che. A graMtha-zravaNano koNa adhikArI che, te samajo cho ne? | 30 prastAvanA | Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavabhramaNane samajo cho?? tamAre 'zAnta sudhArasa' sAMbhaLavo che ne? yogyatA prApta karIne sAMbhaLavAno che ne? sabhAmAMthI ? graMthakAra kaI yogyatAnI apekSA rAkhe che ? te yogyatA to amArAmAM nathI. mahArAjazrI atyAre yogyatA bhale na hoya, paraMtu yogyatA meLavavI to che ne? yogyatA pAmavAno prayatna karazo to yogyatAne prApta paNa karI zakazo. eTalA mATe sarvaprathama bhavabhramaNa'ne samajavuM paDaze. ApaNo AtmA kyArathI ane kyAM kyAM bhaTakyo che, e vAta samajazo to tamAruM mana saMsAra-paribhramaNathI napharata karavA lAgaze. saMsArathI virakta banaze. bIjI vAta e vicAravAnI che ke ApaNo AtmA saMsAranI cAra gatiomAM kema bhaTakI rahyo che? ApaNe bhaTakI rahyA chIe paraMtu vicAratA nathI ke zA mATe bhaTakIe chIe? zuM pAmavA bhaTakI rahyA chIe? I eka puruSa thAkIne nirAza thaIne beTho hato. ene pUchavAmAM AvyuM: 'bhAI, tuM zA mATe nirAza thaIne beTho che?" teNe javAba Apyo: 'mAro putra khovAI gayo che, ene keTalAya divasothI zodhI rahyo chuM...... bhaTakyA karuM chuM... thAkI gayo chuM... have 'AzA choDI dIdhI che....!' - bIjo eka puruSa nirAzAnA sAgaramAM DUbelo zUnyamanaska thaIne beTho hato, ene pUchavAmAM AvyuM: 'bhAI, tuM zA mATe nirAza thaIne beTho che !' teNe kahyuM : "A zaheramAM vIsa varSathI Avyo chuM, khUba mahenata karI rahyo chuM.... paraMtu paisA na maLyA. thoDA rUpiyA maLe che to TakatA nathI. garIbano garIba ja rahyo. jeTalAM bajAra che te badhAMmAM dhaMdho karyo... mahenata karI... majUrI karI. paraMtu kazuM ja maLyuM nahIM. zuM karuM ? have to motanI rAha joI rahyo chuM.' A rIte ApaNo AtmA parama sukha pAmavA mATe anantakALathI, anAdikALathI saMsAranI gatiomAM bhaTakato rahyo che, paraMtu parama sukha nathI maLyuM - zAzvata sukha nathI maLyuM. sukha maLe che to TakatuM nathI, cAlyuM jAya che. jevuM joIe tevuM sukha maLatuM nathI. sukhano AbhAsa ja maLe che. pariNAma svarUpe to duHkha ja duHkha maLe che. - vAstavika sukha zodhatAM zodhatAM thAkI gayA. nirAza thaI gayA. have A saMsAramAM sukha pAmavA mATe bhaTakavuM nathI. saMsAramAM parama sukha, zAzvat sukha maLI na ja zake. kSaNika sukho pAchaLa have bhaTakavuM nathI. AvuM manamAM thAya che kharuM? zuM anAdi bhUtakALamAM kadIya jJAnavRSTithI gayA cho? nathI gayA ne? cAlo Aja laI zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAuM chuM tamArA anaMta bhUtakALamAM. ApaNe anaMtakALa "avyavahAra rAzinI nigodamAM rahyA. tyAM ApaNe ekendriya hatA. mAtra sparzanendriya hatI. cetana hovA chatAM paNa acetana jevA mUcchita avasthAmAM hatA. jema jema saMsAramAMthI jIva mokSamAM jAya che tyAre eka jIva avyavahAra rAzinI nigodamAMthI nIkaLIne 'vyavahAra rAzinI nigodamAM Ave evo zAzvata niyama che ke "eka jIva mokSamAM jAya che tyAre eka jIva avyavahAra rAzimAMthI vyavahAra rAzimAM Ave che. anaMtakALathI A krama cAlyA kare che. nigoda avasthAmAM jIvone atizaya duHkha hoya che. sukhano rajamAtra paNa sparza nathI hoto. 'vyavahAra rAzinI nigodamAM paNa duHkha ja che - mAtra duHkha. ApaNuM saMsAra-paribhramaNa nigodathI prAraMbhAya che. sauprathama ApaNe ekendriya hatA, mUcchita hatA, duHkhI hatA. pachI beindriya jIva banyA. have sparzana ane rasanendriya -be Indriyo hatI. mana to hotuM ja nathI. mana vagaranA jIvanI sthitinI kalpanA karajo. chatAM paNa beindriya jIvone sukhaduHkhanI saMjJA hoya che. ApaNe aneka vAra beIndriya jIva banyA. janma, mRtyu karyA pachI teIndriya banyA. sparza, rasanI pachI ApaNane dhrANendriya maLI -traNa indriyo maLI. te indriya jIvayonimAM paNa ApaNe aneka janma-mRtyu karyo, duHkha sahana karatA rahyA ane pachI cauridriya jIvayonimAM ApaNo janma thayo. sparza, rasa, ghANa pachI cothI cakSurindriya maLI, paraMtu mana na maLyuM. cauridriyanA janmomAM paNa duHkha ja duHkha pAmyA. aneka janma-mRtyu pachI paMcendriya yonimAM ApaNo janma thayo. , rasa, ghANa, cakSu pachI zravaNendriya maLI - kAna maLyA. paraMtu mana na maLyuM. pazupakSInI yoni maLI. tyAM paNa ApaNe mAtra duHkha ja bhogavatA rahyA. aMte ApaNane pAMca IndriyonI sAthe mana paNa maLyuM. paraMtu avikasita mana, nibaLa mana. ahIM sudhI eTale ke ekendriyathI paMcendriya sudhI, lAkho yoniomAM janma-maraNa karatA rahyA ane duHkha bhogavatA rahyA. A ApaNA ja anaMta janmonI kathanI che. kevA kevA janmo ApaNe pAmyA. kevAM kevAM ghora duHkho pAmyA - A jJAnadraSTithI vicAravAnuM che. mane maLyA pachI duHkha vadhavA lAgyAM. sukhanA AbhAsa maLavA lAgyA. - tiryaMca - paMcendriyanI cAra lAkha yoniomAM janma-maraNa karyo. 32 prastAvanA | Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyanI cauda lAkha yoniomAM paNa janma-maraNa karyAM. narakanI cAra lAkha yoniomAM janma-maraNa karyAM, ane - devonI cAra lAkha yoniomAM paNa janma-maraNa karyAM. hA, devalokamAM paNa ApaNA jIve devatva prApta karyuM hatuM, tyAM zreSTha bhautika sukho prApta karyAM hatAM, paraMtu e sukha zAzvat na hatAM. tyAMno janma samApta thatAM tyAMnAM sukha paNa samApta thaI gayAM. sukha maLyA pachI cAlyAM jAya che, tyAre jIva khUba ja duHkhI thaI jAya che. ApaNA jIve 'ekendriya' avasthAnI keTalI yoniomAM keTalA janma-maraNa karyAM che te jANo cho? pRthvIkAyanI sAta lAkha yonio che. - apkAyanI sAta lAkha yonio che. teukAyanI sAta lAkha yonio che. vAyukAyanI sAta lAkha yonio che. sAdhAraNa vanaspatikAyanI 14 lAkha yonio che. - A sarve yoniomAM ApaNA AtmAe aneka vAra janma dhAraNa karyAM che. jarA zAntithI vicArajo. svastha dimAgathI vicArajo. AvI samagra jIvasRSTimAM ApaNe bhaTakyA chIe, ghora duHkha pAmyAM chIe, ane Aje paNa bhaTakI rahyA chIe. haju sudhI evuM sukha maLyuM nathI ke je zAzvat hoya, avinAzI hoya. Ama to ekendriyathI asaMzI paMcendriya jIvone sukha maLatuM ja nathI, thoDoka sukhAbhAsa maLI jAya to ThIka che. saMzI paMcendriya jIvone narakamAM sukhano aMza paNa maLato nathI. tiryaMca paMcendriya jIvone gAya, bheMza, hAthI, ghoDA Adi keTalAMka pazuone bAda karatAM anya pazuone prAyaH sukha maLatuM nathI. pazupakSIone vizeSa karIne 'bhaya' vadhAre hoya che ane jyAM bhaya hoya che tyA~ sukhAnubhava thato nathI. pakSIone paNa bhaya satAvato rahe che. pALelAM pazupakSIone parataMtratAnuM duHkha hoya che. parAdhInatA e moTuM duHkha che ne ? manuSyone paNa sukha keTaluM maLe che ? vadhAre pramANamAM to manuSya duHkhI ja hoya che. thoDA mANaso bhautika vRSTithI sukhI hoya che, paraMtu mAnasika vRSTithI duHkhI hoya che. bhautika sukha kSaNika ane vinAzI hoya che. e sukha paNa sarva prakAranAM nathI maLatAM. manapasaMda nathI maLatAM. kaMIka adhUrAM maLe che. prApta sukhanAM sAdhana game tyAre cAlyAM jaI zake che. zAntasudhArasa : bhAga 1 33 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH A manuSya jIvana pUrNa thatAM pharIthI zuM ApaNe tiryaMca yonimAM... vibhinna yoniomAM pedA thaI zakIe? uttaraH hA, A jIvanamAM vadhAre hiMsAdi pApa karavAthI ApaNe narakamAM, tiryaMca gatimAM, nimnatara manuSya gatimAM utpanna thaI zakIe chIe. 'nigodamAM paNa jaI zakIe chIe. eTale sAdhAraNa vanaspatikAyamAM utpanna thaI zakIe chIe. have mAre tamane eka prazna pUchavo che A prakAre saMsAramAM anaMtakALathI janmamaraNa karatAM thAkyA che? jyAre A rIte bhaTakavuM nathI evo AtmasAkSIe nirNaya karI lIdho che? saMsAra pratye nirveda pedA thayo che kharo? upAdhyAyajI tamArI pAsethI A nirveda Icche che. jo tamArA manamAM nirveda haze to 'zAntasudhArasa' sAMbhaLavAmAM tallIna banI jazo. tamAro AtmA saMtRpti prApta karaze. A mahAkAvyano eka-eka zabda AtmAne sparza karaze. have tame samajI gayA hazo ke graMthakAre pahelo prazna kema pUchyo che? ananta sukhane samajyA cho? upAdhyAyajIe bIjo prazna pUchyo che tamAruM citta anaMta sukha pAmavA mATe tatpara banyuM che? anaMta sukha! aMta vagaranuM sukha. evuM sukha ke je eka vAra maLyA pachI cAlyuM na jAya, naSTa na thAya. kadI te ochuM na thAya ke vadhAre na thAya, paripUrNa sukha hoya. e sukha maLyA pachI kadI koI anya sukhanI apekSA ja na rahe. anaMta sukha kaho ke pUrNa sukha kaho ! evuM sukha maLI gayA pachI prApta karavAnuM kazuM ja na rahe. anaMta sukhanI sAthe anaMta AnaMda joDAyelo hoya che. pUNaniMda.. pUrNa sukha pAmavAnI tamArA dilamAM icchA pedA thavI joIe. tatparatA hovI joIe. mAre pUrNAnaMdI thavuM che. mAre to pUrNa sukha ja joIe che, evo tamAro dRDha nirNaya hovo joIe. jJAnadraSTi khUle to ja A vAta zakya bane che. jyAM sudhI jJAnadraSTi khulatI nathI tyAM sudhI saMsAranAM kSaNika ane vinAzI sukhonI tRSNA jAgatI raheze. A sukho pAmavA mATenI lAcArI dekhAtI raheze. kSaNika - vinAzI vaiSayika sukhonI tRSNA kALA sApa jevI che. kRSNa sarpa karaDe che to kevI vedanA thAya che ? vaiSayika sukhonI vedanA paNa AvI ja hoya che. eTalA mATe saMsAranAM vaiSayika sukhonI tRSNAne samApta karavAnI che. A kArya jJAnavRSTithI ja thaI zake che. jJAnavRSTi vaiSayika sukhomAM aMdarathI duHkhanuM darzana karAve che. jema ke vaijJAnika draSTi pANImAM oksijana ane hAIDrojananuM darzana karAve che, e ja rIte sukhomAM paNa duHkhadarzana karAvaze. e sukhonI tRSNA naSTa thaI jaze. sukha | 34 prastAvanA | Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM maLatAM dInatA nahIM Ave. jJAnavRSTi tamane 'anaMta sukha, pUrNa sukha, pUrNAnaMda pAmavA mATe prerita karatI raheze. eTalA mATe vaiSayika sukhono tyAga karavA mATe tatpara karaze. - bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM aneka rAjAone, aneka zreSThIonI.. aneka amAtyonI jJAnavRSTi jAgRta thaI hatI ane temaNe potAnAM vipula vaiSayika sukha-sAdhanono tyAga karyo hato. bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI paNa, emanA dharmazAsanamAM A pramANe cAlatuM rahyuM che. jJAnadraSTi khUlI jatAM hajAro-lAkho strI-puruSoe sarvavaiSayika sukhono tyAga karI dIdho che. - rAjA dazArNabhadra, rAjA udayana vagere rAjAoe jJAnavRSTi khUlI jatAM rAjavaibhavano pUrNa rIte tyAga karIne sAdhujIvana svIkArI lIdhuM hatuM ne? - zreSThI zAlibhadra, zreSThI dhanyakumAra, zreSThI avaMtI sukumAla vageree karoDo rUpiyAnI saMpattino tyAga karIne, rUpavatI patnIono tyAga karIne sAdhu jIvana svIkAryuM hatuM ne? 2500 varSano itihAsa vAMcazo to vAMcatAM vAMcatA ja tamArI jJAnavRSTi khUlI jaze. keTalAya rAjA-rANIoe, keTalAya rAjakumAro tathA rAjakumArIoe, zreSThIpatnIoe ane zreSThI kanyAoe vipula sukhabhavano tyAga eTalA mATe kayoM hato ke te sukhavaibhava zAzvat na hato - kSaNika hato. zAzvatvane pAmavA mATe kSaNikano tyAga karavo anivArya che. ema paNa kahI zakIe ke zAzvatuM sukhaanaMta sukha pAmavA mATenI tatparatA jAgRta thatAM kSaNika chUTI jAya che. vinAzInuM visarjana thaI jAya che. pUrva pUrNatAneti / apUrNa thaI javuM eTale khAlI thaI javuM - kSaNika vinAzI sukha chUTI jatAM AtmA khAlI thaI jAya che. paraspRhA, paratRSNA chUTI jatAM AtmA khAlI thaI jAya che. khAlI AtmA anaMta sukhathI bharAI jaI zake che. khAlI -apUrNa AtmA pUrNa sukhathI bharAI jAya che. anaMta sukha pAmavAnI tatparatA : je lokonI pAse AdhyAtmika jJAna nathI, je loko AtmajJAna pAmyA nathI, je lokone AtmA saMbaMdhI svAbhAvika ane bhAvika svarUpanuM jJAna nathI, te loko jo mokSa' pAmavAnI vAta karatA hoya to te mAtra raTelI vAta ja bolatA hoya che. jema popaTane rAma rAma gokhAvyuM hoya che ane te rAma...rAma bole che, evI vAta che A mokSanI. mokSanA svarUpanuM jJAna nahIM ane mokSa pAmavAnI vAta karavI ! keTalI buddhihIna vAta che! AtmAnA zuddha svarUpanuM jJAna nathI, vaibhAvika svarUpamAM ramaNatA che ane zAntasudhArasaH bhAga 1 3pa | Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSanI vAta kare che. ene zarama paNa nathI AvatI ! anaMta sukhane samajyA vagara te pAmavAnI tatparatA manamAM UThatI ja nathI. AtmAnuM je svayaMnuM sukha che, te anaMta sukha ja, pUrNAnaMda ja che. karmajanya sukha AtmAnuM svayaMnuM nathI, bhale ne te devarAja indranuM sukha hoya yA cakravartI rAjAnuM sukha hoya. cakravartI rAjAoe paNa zA mATe potAnAM tamAma sukho choDI daIne sAdhutAno svIkAra karyo hato ? bharata cakravartI, sanatakumAra cakravartI, zAntinAtha cakravartI vagere cakravartIoe 'A sukha amAruM nijI svAbhAvika sukha nathI... A tamAma sukho karmajanya che - vaibhAvika che.' A samajyA hatA ane 'anaMta zAzvat sukha ja AtmAnuM svAbhAvika sukha che.' e eka vAra prApta karI lIdhA pachI punaH pAmavuM paDatuM nathI. kAraNa ke te cAlyuM jatuM nathI. nijI sukha eka ja vAra pAmavAnuM hoya che. pAmIne bhogavatA raho. azarIrI - arUpI banIne bhogavatA raho ! game teTaluM e sukha bhogavo, paraMtu ochuM nahIM thAya, ane AtmA kadI bhogavatAM thAkaze nahIM. kAraNa ke anaMta sukhanI sAthe anaMta zakti paNa AtmAne prApta thAya che, anaMta jJAna ane anaMta darzana paNa prakaTa thaI jAya che. tamAma anaMta.... zAzvat... avinAzI prApta thAya che. e anaMta pAmavAnI icchA tamArA manamAM jAgRta thaI che kharI? A icchA jAgRta thatAM A 'zAntasudhArasa' graMtha sAMbhaLavAmAM tame AnaMdano anubhava karazo - AMtara sukhano anubhava ka2zo. graMthakAra upAdhyAyajI mahArAja zrotAonI pAse apekSA rAkhe che 'zAntasudhArasa' sAMbhaLavAnI yogyatAno nirNaya emaNe A rIte karyo che- tamAruM citta mavapramaavaparAkmutyuM ane anantamuddonmulam / hovuM joIe; to ja tame 'zAntasudhArasa' graMtha sAMbhaLI zakazo. prazna H graMtha sAMbhaLavAmAM paNa zuM yogyatA joIe ? uttara H hA, yogyatA joIe. AtmazuddhinuM zreSTha lakSya laIne A graMthanI racanA karavAmAM AvI che. mAtra manoraMjanArthe nahIM. eka sAdhupuruSanI - eka maharSinI A racanA che. temane zrotAo pAse dhananI apekSA nathI, prazaMsAnI apekSA nathI. temane A be bAbatonI apekSA che - manane bhavabhramaNathI vimukha karo ane anaMta sukhanI sanmukha karo. upasaMhAra : upAdhyAyajI trIjA zlokamAM traNa vAto kahe che. sauprathama zrotAone 'sudhiyaH' kahe che. eTale ke teo sArI buddhivALA zrotAo icche che. sArI eTale ke nirmaLa buddhivALA, ke jeo vaktAnA abhigamane sArI rIte samajI zake. 36 prastAvanA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI vAta e ke kavine mahAkavio, kAvyajJo ane kAvyapriya zrotA priya lAge che. zAntasudhArasa' mahAkAvya che. zAstrIya rAgomAM enI racanA thaI che, to kAvyapATha karanArA mahAkavino ullAsa vadhe che. anya vAta emaNe batAvI zrotA bhavabhramaNathI thAkelo virakta ja joIe, bhavabhramaNathI udvigna na thayelAne A graMtha sAMbhaLavo nirarthaka che. have mAre saMsAranI cAra gatiomAM bhaTakavuM nathI, janamavuM-maravuM nathI. evo nirNaya karanAra virakta puruSa joIe - A graMthano zrotA. trIjI vAta vinayavijayajI mahArAje karI cheH "je mANasa anaMta sukha pAmavA mATe tatpara haze, te mumukSu ja A graMthano zrotA hovo joIe. anaMta sukha tarapha enI vRSTi khUlI gayelI hovI joIe. A "zAntasudhArasa' graMtha mAre tamane saMbhaLAvavo che. tamAre e mATenI yogyatA saMpana karavI paDaze. tame samajI gayA hazo. jo yogyatA na hoya, paraMtu graMtha sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM prApta thaI jAya to paNa cAlaze. bhavavirakti ane mokSAnurakti - A baMne vAto AvI jAya to jIvana saphaLa thaI jaze. draDha nizcayanI sAthe jo zravaNa karazo to AzA che ke A baMne vAto tane pAmI zakazo. - Aje basa, ATaluM ja. | zAnA sudhArasaH bhAga 1 37 ] Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zI]G]@AsTiI ) pravacana 4 : saMkalanA : * zrotA pavitra manavALA joIe. bAra bhAvanAone hRdayastha karo. mohamUDhatAnAM duSpariNAmaH - anityane nitya mAnavuM. - azaraNa hovA chatAM nirbhaya mAnavuM. - AtmatattvanuM ajJAna. - paraciMtA. - zarIranI apavitratA na jovI. - AsavonuM ajJAna. - saMvaranuM ajJAna. - nirjarAnuM ajJAna. - dharma pratye udAsInatA. - 14 rAjalokanuM ciMtana na karavuM. - bodhinI aprApti eka DAkunI vAta satya ghaTanA. 10 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumanaso manasi zrutapAvanA, nidadhatAM dvayadhikA daza bhAvanAH / yadiha rohati mohatirohitA-dbhutagatividitA samatAlatA // 4 // zrotA pavitra manavALA: upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAnta sudhArasa' graMthanI prastAvanAmAM kahe che : "he pavitra manavALA sajjano, sAMbhaLavA mAtrathI aMtaHkaraNane pAvana karanArI bAra bhAvanAone tamArA cittamAM sthApita karo. enAthI eka moTo lAbha thaze. mohAcchAdita thayelI samatA-latA punaH navapallavita thaze. mohanuM AcchAdana dUra thaze." upAdhyAyajIe zrotAone kevuM suMdara saMbodhana karyuM che ! sumanasa - pavitra manavALA ! temaNe zrotAonA mananI kaI pavitratA joI haze? pavitratA joyA sivAya to kevI rIte kahI zake ? temaNe kahyuM che tethI mAnavuM paDaze ke temaNe zrotAonA mananI pavitratA joI che. ApaNe to anumAna ja karavuM paDaze. prathama anumAna to e che ke temaNe zrotAomAM dharmazravaNanI abhiruci joI hatI. eke dharmagurunI pAse manuSya jAya che, dharmanI vAto sAMbhaLavA jAya che... saMsAranI Adhi-vyAdhi-upAdhithI mukta thavA jAya che, A vAta enA mananI pavitratAnI sAbitI che. dharmazravaNanI abhiruci e sAmAnya vAta nathI, sAdhAraNa vAta nathI - e viziSTa guNa che. guNAnurAgI upAdhyAyajI A viziSTa guNanuM viziSTa mUlyAMkana kare che. A guNavALAone te pavitra manavALA kahe che. A badhI rIte yoMgya che. bIjuM anumAna e che ke vaktA zrotAone zravaNa-abhimukha karavAnA upAyo kare che. aneka upAya hoya che. eka upAya A che ke zrotAone premathI saMbodhana karaze. bhale zrotAnuM mana pavitra na hoya, paraMtu pavitra banAvavA mATe kahevuM paDe chepavitra! chokaro sAro na hoya to paNa mAtA potAnA chokarAne kahe che : 'mAro chokaro sAro che. kema? te potAnA dIkarAne sAro banAvavA icche che. trIjuM anumAna e che ke sAdhupuruSa zrotAone sArA zabdomAM saMbodhana karatA rahe. AgamagraMthomAM AvAM saMbodhano vAMcavA maLe che. te devAppiya.... mahAnubhAva... ItyAdi. e rIte upAdhyAjIe ahIM zrotAo mATe "sumanano' zabdano prayoga karyo che. zabda khUba sAro che. AtmanirIkSaNa mATe prerita kare chenA zabda. "zuM mAruM mana pavitra che ? nirmaLa che ?" AdhyAtmika jAgRtimAM AtmanirIkSaNa upayogI to che ja, anivArya hoya che. zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' mana sadaiva nirmaLa rahe te saMbhava nathI. keTalIka vAtomAM mana pavitra -nirmaLa rahI zake che. AvI eka bIjI vAta che H tattvazravaNanI abhiruci. tattvazravaNa karavuM sarva manuSyo mATe saMbhava nathI. ochA loko ja tattvazravaNa karavAnI icchA rAkhe che. duniyAmAM moTA bhAganA loko vikathA zravaNa karavAnI ja abhilASA rAkhatA hoya che. 'sumanaso' saMbodhana AvA loko mATe prayukta nathI. tame loko 'zAntasudhArasa' sAMbhaLavA AvyA cho te mATe yogya che. tamAruM mana sAruM che mATe tame 'zAntasudhArasa'sAMbhaLavA Avo cho. athavA zAntasudhArasa' sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM mana pavitra thaI jaze. basa, tamAruM dRDha praNidhAna hovuM joIe ke "mAre mAruM mana pavitra banAvavuM che.' 'zAntasudhArasa'nuM pratidina zravaNa karatA raho. nirmaLa banaze ja. bAra bhAvanAone hRdayastha karo : upAdhyAyajI kahe che ke bAra bhAvanAone potAnA cittamAM sthApita karo. bAra bhAvanAo sAMbhaLavA mAtrathI ja hRdaya pavitra thAya che. e bAra bhAvanAo A pramANe che H anityatvAzaraNe bhavamekatvamanyatAm / azaucamAzravacAtman ! saMvaraM paribhAvaya // karmaNo nirjarAM dharma - sUktatAM lokapaddhatim / bodhidurlabhatAmetA bhatvayan mucyase bhavAt // 1. anitya, 2. azaraNa, 3. saMsAra, 4. ekatva, 5. anyatva, 6. azuci, 7. Asava, 8. saMvara, 9. kanirjarA, 10. dharmasukRta, 11. lokasvarUpa ane 12. bodhidurlabha bhAvanA. A bAra bhAvanAo che. A sarve bhAvanAone vistArathI samajavAnI che. upAdhyAyajIe eka-eka bhAvanAnA viSayamAM zloka ane geya kAvyonI racanA karI che. saMskRta bhASAmAM A kAvyonI racanA rasapracura che, advitIya che. upAdhyAyajI icchatA hatA ke pratyeka mumukSu AtmA A bhAvanAone hRdayastha kare. gadyane badale padya-kAvya hRdayane tarata ja asara kare che. kAvya hRdayamAM tarata ja praveza kare che. emAM paNa je kAvya rasamaya hoya, je kAvyamAM zabdalAlitya hoya, bhAvonI gahanatA hoya, te kAvya hRdayastha thaI jAya che. 'bhAvanA'ono viSaya zAstrIya che, dhArmika che, AdhyAtmika che. AvA viSayane manuSyanA hRdaya sudhI pahoMcADavAnuM sarvottama mAdhyama che 'kAvya' - geya kAvya che. 40 prastAvanA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zAntasudhArasa' bhinna-bhinna rAgomAM nibaddha mahAkAvya che. vividha zAstrIya rAgomAM baddha che, eTale to ene gAI zakIe chIe. gAtAM-gAtAM divya bhAvomAM lIna thaI zakIe chIe. klezamaya, duHkhamaya, duniyAne bhUlI zakIe chIe. zAnti, samatA ane samAdhinI anubhUti karI zakIe chIe. mohamUDhatAnAM duSpariNAma : sadaiva yAda rAkhavAnuM che ke A duniyA klezamaya che - duHkhamaya che. kAraNa ke samagra jIvasRSTi para rAga-dveSa ane mohanuM gADha AvaraNa chavAyeluM che. rAgI-dveSI ane mohAndha jIva kyAMthI sukha-zAnti ane samatA-samAdhi pAmI zake ? na ja pAmI zake. rAga-dveSa ane mohane kAraNe jIvAtmA - * anityane nitya mAne che; zarIra, AyuSya riddhisiddhi ane saMpatti, pAMca indriyonA viSayasukha, mitra, strI, svajanono saMgama, tenuM sukha - A sarve kSaNika hovA chatAM paNa nitya mAnIne cAle che. * moTA moTA samrATa, deva-devendro, cakravartI... e badhA ja mRtyunI samakSa azaraNa hoya che; to paNa mohAkrAnta manuSya potAnI azaraNatAno vicAra nathI karato. azaraNa hovA chatAM paNa potAnA tejathI, pratApathI, puruSArthathI, dhanavaibhavathI abhimAna karato rahe che. * mohAkrAnta manuSyane saMsAra bhayAnaka vana nathI lAgatuM. lobhano dAvAnaLa saLagato najare paDato nathI. ananta ciMtAothI gherAyelo rahe che. mana-vacanakAyAmAM sadAya vikAra utpanna thatA rahe che. kadama kadama para ApattionAM UMDA gartamAM paDato rahe che, to paNa te saMsArathI virakta thato nathI. karmonAM kuTila baMdhanothI baMdhAyelo jIvAtmA digmAnta banIne bhaTakI rahyo che. chatAM paNa te potAnI jAtane svAdhIna ane svataMtra samaje che. te vicArI paNa zakato nathI ke te anAdi bhavasAgaramAM anaMtakALathI bhramaNa karI rahyo che. mohavaza - ajJAnavaza te sAMsArika saMbaMdhonAM parivartanone samajI zakato nathI. janmanA parivartananI sAthe saMbaMdhamAM parivartana AvI jAya che. jema ke putra pitA banI jAya che, pitA putra banI bese che. mAtA putrI ane putrI mAtA bane che. mitra zatru thaI jAya che ane zatru svajana bane che.. A parivartana mohAndha jIva joI zakato nathI, samajI zakato nathI. * mohAsakta jIva Atmatattvane samajI zakato nathI. 'huM AtmA chuM.... jJAnadarzana mArA guNa che.... AtmA sivAya sarva mAtra mamatva che....kalpanA che.' A parama satyano AbhAsa paNa mohAndha jIvane thato nathI. te to je potAnuM nathI | zAntasudhArasa : bhAga 1 41 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene potAnuM mAnavAnI mUrkhatA kare che. parabhAvanI lAlacamAM DUbelo rahe che. indriyajanya AvegomAM paravaza rahe che. je parAI vastu hoya che tene potAnI mAnIne vividha pIDAone nimaMtre che. * mohAsakta avivekI jIva paraciMtA karato rahe che. paraciMtA karIne te svayaM duHkhI thAya che. koI vAra udAsa to koI vAra prasanna thAya che. koI vAra nArAja thAya che to koIka vAra harSita thaI nAce che, to koI vAra zokathI AjhaMda kare che. te samajI zakato nathI ke zuM ApaNuM che ane zuM ApaNuM nathI. te kadI vicArI ja zakato nathI ke teNe narakagatimAM ane tiryaMcagatimAM kevAM kevAM ghora duHkha bhogavyAM che. tene kApavAmAM Avyo che, tenAM seMkaDo-hajAro TUkaDAo thayA che. tene bALavAmAM Avyo che. mAravAmAM Avyo che. anaMta yAtanAo teNe bhogavI che. paraMtu mohamUDhatA tene vicAra karavAM detI nathI. * mohAcchAdita buddhivALo manuSya potAnA zarIranI aMdara joto nathI. aMdara to maLamUtra, hADamAMsa - majjA ane gaMdakI che. te joI zakato nathI. zarIranI A azuddhi -malinatA kadI paNa dUra thaI zakatI nathI, te mohAsakta mANasa samajI zakato nathI. te to vAraMvAra snAna karIne zarIrane svaccha banAvavA prayatna kare che. caMdanano vilepa karIne zarIrane suvAsita karato rahe che. te samajato ja nathI ke zarIranI azuddhi pANI yA to caMdanathI dUra thatI nathI. te samajI zakato nathI ke zarIra potAnI svAbhAvika durgadhane choDatuM nathI. zarIrane game teTaluM suzobhita karo, zaNagArathI sajAvo, hRSTapuSTa karo... paraMtu te potAno svabhAva choDaze ja nahIM. zarIra svayaM to malina che ja, paraMtu tenA saMparkamAM AvanAra padArtho paNa gaMdA thaI jAya che.... AvA zarIranI pavitratA kalpavI e paNa mUrkhatA che, ajJAnatA che. mohamUDha manuSya zarIranA viSayamAM sadeva vyagra rahe che. ene samatA-sudhAno svAda kevI rIte Ave ? * mohamUDha manuSya samajato nathI ke te pratisamaya vividha AsravothI bharelo rahyo che. AvothI eTale ke mithyAtva, avirati, kaSAya yoga ane pramAdothI te asthira-caMcaLa banelo che ane gaMdo che. koNa samajAve ene ke pratipaLa tene bAstravo kamathI bharI de che? jyAre te Agnavone ja nathI samajato to pachI AsravadvArone rokavAnI to vAta ja kyAMthI Ave? te mohAlva jIva samajato nathI e AstravonI gatividhine. AstravonA 42 prakArone te jANato nathI. Astravone rokyA vagara samatva kevI rIte pAmI zakAya? * mohAsakta manuSyane AsavAro baMdha karavAnI vAta koNa samajAve? te ( 4 prastAvanA | Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMtaradraSTithI samAlocanA karI ja na zake. "saMvara' tattvane samajI zakato nathI. indriyonA viSayone temaja asaMyamanA Avegone te dabAvI zakato nathI, niyaMtrita karI zakato nathI. nathI te samyakatvane jANI zakato, ke na to mithyAtvanI dAruNatAne oLakhI zakato. ArtadhyAna ane raudradhyAna karato rahe che. Arta-raudradhyAnanI bhayAnakatAne to te jANato ja nathI. te nathI kSamAnamratAnI vizeSatA jANato; ke nathI to saraLatA ane nilabhatAnA mahAna lAbhane jANato. te mana-vacana-kAyAnA azubha yogomAM, azubha pravRttiomAM guMcavAyelo rahe che. durgatinA khoTA mArge te cAlato hoya che. * je rIte mohAsakta jIva Asrava ane saMvarane jANato nathI tevI ja rIte te 'nirjarAne paNa jANato nathI. koI koI vAra te tapa karI le che, paraMtu mAre 'karmono nAza karavo che,' e vAta samajato nathI. tapa karavAthI mArI prasiddhi thaze, mane yaza maLaze, mane mUlyavAna bheTa maLaze, evI tuccha vAsanAone lIdhe te tapa kare che. moTA bhAganA mohAlva manuSyo to zarIranA vyAmohane kAraNe tapa karatA ja nathI. emano AnaMda mAtra khAvApIvAmAM hoya che. divasa-rAta teo khAtA ja rahe che. bhakSyAbhaDhya khAdhA kare che. tapanA prabhAvane teo jANatA ja nathI. tapanI sadeva upekSA ja kare che. karma...karmanAza, karmanirjarA jevA zabdone teo jANatA ja nathI, mohano A dusprabhAva che. * mohathI AkrAnta manuSya dharma pratye udAsIna rahe che. dharma pratye tenA manamAM zraddhA hotI nathI, prema hoto nathI, te dharmanA suMdara prabhAvone jANato nathI, mAnato nathI. dharmabhAvanAthI prerita thaIne na to te dAna Ape che ke na te zIlanuM pAlana kare che ke na tapa kare che, ke pachI na to sArA vicAro kare che. * mohAdhIna manuSyane asatya priya lAge che. krodha sAro lAge che. mAna-sanmAnanI jhaMkhanA rahe che. lobhano saMga kare che. tene kapaTakriyA priya lAge che. te abrahmanuM sevana kare che. brahmacaryanuM pAlana tene sAruM lAgatuM nathI, te saMyamane upAdeya mAnato nathI. mohAdhIna manuSyane kahevAmAM Ave ke dharmanA prabhAve sUrya ane caMdra A vizva upara upakAra karavA mATe pratidina udaya pAme che, ane bhayAnaka tApathI saMtapta dharAne zItaLatA ApavA mATe megha varase che, to te hasI UThaze. satyano asvIkAra karI deze ! e eTaluM ya nathI mAnato ke dharmanA prabhAvathI ja samudra pRthvIne DUbADI deto nathI, ane siMha vagere hiMsaka pazuo mAnavasRSTino nAza | zAntasudhArasaH bhAga 1 3 | Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA nathI. e paNa nathI jANato ke manuSya mATe aMtima zaraNa dharma ja che. mohAsakta manuSyane ema kahevAmAM Ave ke tuM cauda rAjalokanuM ciMtana kara'. to te kyAre ane kevI rIte cauda rAjalokanuM ciMtana karaze? enuM citta to vaiSayika sukhamAM ja rAce che. Arya-raudradhyAnanuM ciMtana cAlatuM rahe che. na to tene adholokamAM Avela sAta narakothI matalaba che ke na to UddhanA devalokothI saMbaMdha hoya che. te ja rIte te madhyalokanA asaMkhya dvIpasamudromAM raci rAkhato nathI, mohAdha manuSyanI abhiruci lokasvarUpanA viSayamAM hotI ja nathI, lokamAM cha dravya hoya yA na hoya, kRtrima hoya ke akRtrima hoya, Adi-aMtarahita hoya ke sahita hoya, AvA lokone manaHsthiratAthI koI matalaba nathI, to pachI te lokasvarUpanuM ciMtana kevI rIte karaze? * pragADha mohAlpakArathI vyApta jIvAtmA bodhi' kevI rIte prApta karI zake ? te samajato ja nathI ke "bodhi' che? te na to bodhinA prabhAvane jANe che ke na to bodhinA svarUpane jANe che ! nigodamAM....aMdhakAramaya kUpamAM pratisamaya janma-mRtyunI paraMparAmAM ati duHkhI jIvone bhAvonI zuddhi kevI rIte prApta thaI zake? sUkSma nigodamAMthI nIkaLIne bAdara sthAvaratva prApta kare, to paNa samatva prApta karavuM durlabha che. emAM paNa paMcendriya thavuM, 'payapti prApta karavI, saMjJA hovI.... A badhuM ati muzkela hoya che. pachI manuSya jIvana pAmavuM ane vRDha AyuSya pAmavuM saraLa nathI. manuSya jIvana pAmIne mohAsakta manuSya mahAmohamAM.. mithyAtvamAM ane mAyA-kapaTa vageremAM phasAI jAya che ane punaH saMsAranA agAdha kUvAmAM paDI jAya che. manuSya jIvanamAM sanmArga pAmavo, sanmArga para zraddhA thavI ane sanmArge cAlavuM, mohAlva manuSya mATe duSkara hoya che. te Atmabodha pAmI ja zakato nathI. ' eka DAku prazAnta manuSya bane che: jyAM sudhI jIvAtmA mahAkrAnta bane che tyAM sudhI tenA manamAM samatva AvatuM nathI. AtmAmAM to sahaja bhAvathI samatA pahelI ja che, paraMtu mohadazAe ene dabAvI rAkhI che. jo tamAre e samatA prApta karavI hoya to mohadazAne dUra karavI. paDaze. A bAra bhAvanAonA abhyAsathI mohadazA maTI zake che. athavA A bhAvanAone hRdayastha karanAra koI mahAtmAnA paricayathI mohadazA dUra thaI zake tAjetaramAM ja meM eka satya ghaTanA vAMcI che, te tamane saMbhaLAvuM chuM. A romAMcaka 44 prastAvanA | Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTanA eka DAkunA jIvananI che. ghaTanA eka jaMgalamAM banI che. tame to sajjana loko cho ne? jarA tulanA karajo A ghaTanA sAMbhaLIne. gujarAta, saurASTranI sImA upara bajANA sTeTa' hatuM. e sTeTanAM 24 gAma hatAM. temAM pIMpaLI nAmanuM eka gAma che. e gAmanI A vAta che. te vakhate bajANAno navAba hato jIvanakhAna. navAba jata jAtino hato. jata jAti musalamAna hoya che. A koma bahAdura ane laDAyaka koma che. pIMpaLI gAmamAM mAdhojI nAmano jata musalamAna raheto hato. mAdhojInI UMcAI pAMca hAtha hatI. baLavAna zarIra hatuM. corI karavI, mArAmArI karavI, laDAI-jhaghaDA karavA e enuM kAma hatuM. vyabhicArI hato, mAMsAhArI hato. 40-45 varSanI uMmara haze enI. bajANA sTeTanAM 24 gAmono e kukhyAta DAku hato. dUra dUra jaIne corI karIne prabhAte te pIMpaLI AvI jato hato. Ama e samRddha hato. sAruM evuM pAkuM makAna hatuM. bheMzo paNa hatI ane "mANakI' nAmanI jAnavaMta ghoDI paNa hatI. tenI patnI khAnadAna kuTuMbanI hatI. mAdhojInA mukhamAMthI kadI rAma ke rahemAnanuM nAma AvyuM na hatuM. pIMpaLI ane bajANA vacce 6 mAIlanuM aMtara che. vacce eka taLAva che. te 'ghaMTIyALI taLAvaDI' nAme prasiddha che. 'e taLAvanI AsapAsa bAvaLanAM jhADa hatAM. vRkSonI vizALa ghaTA hatI. e jagAe eka divase zaiva saMpradAyanA digaMbara bAvAoe mukAma karyo. sosavAsonI saMkhyAmAM sAdhuo haze. zarIra upara bhasma ane gaLAmAM tulasInI mALA, lalATamAM tilaka ane hAthamAM moTo cIpiyo. cIpiyo ja emanuM zastra. vacce akhaMDa agni sAthe traNa hAthI hatA, UMTa hatAM, pacIsa ghoDAo hatA, taMbu hatA ane 130 varSanI uMmaranA vayovRddha mahaMta hatA. mastake moTI jaTA hatI, sudarghadADhI hatI, zarIra upara kaupIna ane moTI moTI AMkho hatI ane te AMkhomAMthI teja dhArA vahI rahI hatI. mAtra dUdhano AhAra letA hatA. zrIrAma nAmano akhaMDa jApa karatA hatA. temano taMbu alaga hato ane agni 'paNa alaga hato. madhyarAtrino samaya hato. pIMpaLIno mAdhojI gherathI nIkaLyo. ene khyAla, AvI gayo hato ke A nAgAbAvAonI jamAtamAM eka lakSaNavaMtI "tejana" ghoDI che. e ghoDI coravA mATe te tyAM pahoMcI gayo. tejana" ghoDInI aneka vizeSatAo hoya che. * e ghoDI guru mahArAjanA taMbu bahAra majabUta dorIthI bAMdhI hatI. e ghoDI zAnta sudhArasaH bhAga 1 45 ] 5 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ corI javA mAdhojI tyAM pahoMcyo. te jamIna upara sUI gayo ane sApanI jema jamIna upara sarakavA lAgyo, ghoDI tarapha AgaLa vadhavA lAgyo. vRkSonI ghaTA hatI, pragADha aMdhakAra hato. te ghoDInI najIka pahoMcyo. pAMca-sAta hAtha dUra haze ane ene ghoDIe joI lIdho. ghoDI jorathI haNahaNavA lAgI. ghoDIno avAja sAMbhaLIne mahaMta jAgI UThyA. temaNe ghoDI tarapha sarakatA mAdhojIne joyo. AkhI paristhitino pAra pAmI gayA. bIjI bAju paDAvanI rakSA karanArA be mahAkAya nAgAbAvA paNa ghoDIno avAja sAMbhaLIne tenA tarapha doDI gayA. paraMtu mahaMte temane pAchA potAnI jagAe javA AjJA karI dIdhI. te cAlyA gayA ane mahaMta UbhA thayA. mahaMte avAja karyo mAdhojIne baccA, A bAju AvI jA !' e gaMbhIra ane prabhAvaka avAje mAdhojInI tamAma zakti harI lIdhI. jevI rIte mAMtrika - gAruDI eka ja avAjamAM mahAmaNidhara nAgane bAMdhI le che, e ja rIte mahaMtano avAja sAMbhaLIne mAdhojI Ubho thaI gayo. bIjo avAja AvyoH "beTA, gabharAIza nahIM, Ava, A bAju Ava!" mAdhojI mahaMtanA taMbunI pAse gayo. taMbunA dvAra upara ja mahaMta UbhA hatA. AkhA zarIra bhabhUta lagAvI hatI, zira upara moTI jaTA hatI, AMkhomAM teja hatuM, karuNA hatI. mahaMta mAdhojInA khabhe hAtha mUkIne bolyAH "zuM tAre A ghoDI joIe che?" jenuM mukha jovAthI tamAma pApo dUra thaI jAya, jenA sparzathI pUrvakAlIna kamano kSaya thaI jAya che, jemanAM vacano sAMbhaLIne moha TaLI jAya che, evA satparaSano saMjoga pUrvopArjita puNyathI ja maLe che. mAdhojIne evA sapuruSa maLyA, temanI vANI, sparza ane dRSTi - traNe mAdhojI upara paDyAM. mAdhojIe uttara na Apyo. te mahaMta sAme ekITase joI rahyo hato. mahaMte punaH dhIragaMbhIra avAjamAM kahyuM : baccA, kyAM sudhI A pAmara manuSyanuM kAma karato rahIza? tArI pAse paNa AvI mANakI ghoDI che ne? to paNa jo tane tRSNA satAvatI hoya to A ghoDIne choDIne laI jA.' paraMtu mAdhojI jata emane ema Ubho rahyo. prabhAtano caMdra pRthvI para potAnA kiraNonuM amRta varasAvI rahyo hato. vayovRddha mahaMta potAnA aMtarAtmArUpa caMdra vANI ane draSTithI mAdhojI upara amRta varasAvI rahyA hatA ane mAdhojI uparathI mohamAyAnAM AvaraNo UtarI rahyAM hatAM. temaNe mAdhojIne pUchyuM : 46 prastAvanA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tAruM nAma mAdhojI che ne?" mAdhojIe potAnuM mastaka namAvIne hA kahI. mahaMta jorajorathI hasavA lAgyA - bolavA lAgyA. 'mAdhojI ! mAdhava, mAro mAdhava!" 'mAdhava, mohapAza kema chUTe?" mahaMte temano jamaNo hAtha laMbAvyo, mAdhojIno hAtha potAnA hAthamAM lIdho. tene potAnA taMbumAM laI gayA, temanI dhUNImAMthI rAkha laIne mAdhojInA lalATe lagAvI dIdhI, ane eka kALA raMganI goLa vastu laIne tenA moDhAmAM mUkI dIdhI. potAnA hAtha upara rudrAkSanI mALA bAMdhI hatI te mAdhojInA jamaNA hAthe bAMdhI dIdhI, ane gaMbhIra avAjamAM temaNe mAdhojIne kahyuM: 'jA, beTA tapa kara, A tAro aMtima janma che. paramAtmA svarUpamAM tAro laya thAo." ATaluM bolIne mahaMta mAdhojIno hAtha pakaDIne taLAvane kinAre laI gayA, pIMpaLI gAma tarapha UbhA rahIne tenI pITha upara dhabbo lagAvI dIdho ane mAdhojI pIMpaLI tarapha cAlI nIkaLyo. enA mohanAM AvaraNa tUTI gayAM hatAM. jarAka vicAro, mAdhojI gayo hato ghoDI coravA mATe ane ene bhAratIya saMtano saMsparza thaI gayo. e paNa karuNAvaMta saMta ! DAkune sAdhu banAvavAnI bhAvanAvALA saMta ! saMtanuM vyaktitva kevuM anupama haze ke mAdhojI jevo DAku paNa - je mahAvyasanamAM phasAI gayo hato te e saMtanA prabhAvamAM AvI gayo. enA hRdaya upara saMtanI asara paDI. saMtanA sparze loDhAne suvarNa banAvI dIdhuM. e mAdhojInuM mohAvaraNa vicchinna thaI gayuM, have tene koI paNa vastu upara moha na rahyo. A ghaTanA lakhanAra hatA - amadAvAda-maNinagaranA vaidyarAja jAdavajI narabherAma zAstrI. zAstrIjI mAdhojIne maLyA hatA. mAdhojInuM gAma pIMpaLI, zAstrIjInuM nAma paNa pIMpaLI. zAstrIjIe je vAto lakhI che, te potAnA anubhava uparathI lakhI che. e anubhava tamane jaNAvIza. mohanuM AvaraNa tUTatAM mAdhojIe kevI apUrvasamAdhi prApta karI hatI? e sarve batAvIza.' Aje basa, ATaluM ja. (()) | zAntasudhArasaH bhAga 1 47 ] Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 5 samatva pAmavAno nirNaya * DAku mAdhojI nirmohI banyo. apUrva asAdhAraNa vAta. * mauna kevI rIte saraLa banyuM? cAra vAtonuM mamatva tUvuM joIe? - svajanonuM - parijanonuM - vaibhava-saMpattinuM - zarIranuM. nimitta ane upAdAnanuM tattvajJAna. duniyA sAthe koI matalaba na joIe. upasaMhAra. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumanaso manasi zrutapAvanA nidadhatAM dvayadhikA daMza bhAvanAH / yadiha rohati mohatirohitA-dbhutagatividitA samatAlatA // 4 // samatva pAmavAno nirNaya upAdhyAyazrI vinayavijayajI kahe che : "bAra bhAvanAone hRdayastha karo. sAMbhaLavA mAtrathI A bhAvanAo aMtaHkaraNane pAvana kare che ane mohathI AcchAdita samatA-latA punaH navapallavita thAya che, mohanuM AcchAdana dUra thAya che. tamArA hRdayamAM jo samatA pAmavAnI, samatAbhAva jAgrata karavAnI tIvra IcchA jAgI haze ane AtmabhAvane pAvana banAvavAnI bhAvanA pedA thaI haze, to ja tame mohanA AvaraNane dUra karavAno prayatna karazo. bAra bhAvanAonuM zravaNa karavAnA. mAre samatva pAmavuM che, bhale ne game te thaI jAya, mAre samatAbhAvamAM rahevuM che.' Avo nirNaya hovo joIe tamArA hRdayamAM. 'mAre samatvanuM sukha pAmavuM che. have mAre kaSAyajanya sukhAbhAsanI jarUra nathI. Avo Atma-sAkSika vRDha saMkalpa karavo paDaze. AvA saMkalpa vagara samatva pAmavuM muzkela che. asaMbhava che. kAraNa ke anAdikALathI jIva kaSAyajanya sukhAbhAsomAM ja bhramita thaIne bhaTakI rahyo che. samatva pAmavAno prayatna ja karyo nathI. mohanuM AvaraNa dUra karavA mATeno prayAsa ja karyo nathI. AtmAnI upara mohanAM AvaraNa pragADha thayelAM che. mohanAM AvaraNa dUra karyA sivAya sukhazAnti prApta na thaI zake. DAku mAdhojIno moha dUra thayo? potAne ghera jaIne mAdhojI gharanA oraDAmAM zAntipUrvaka besI gayo, jemAdhojI kSaNa vAra paNa zAMtithI besato na hato, je kSaNa vAra paNa sthiratA dhAraNa karato na hato evo mAdhojI cupacApa besI gayo hato. sUryodaya thatAM tenI patnIe tene khabhethI halAvIne bolIH "UTho, A rIte mUDha banIne kema beThA cho? zuM kAma karIne AvyA cho ?' mAdhojI mauna rahyo. patnIe bIjI vAra bolAvavA prayatna karyo. trIjI vAra karyo...mAdhojI to mauna ja rahyo. teNe mAthA uparathI pAghaDI utArI lIdhI, patnIe sAme AvIne joyuM. mAdhojInI AMkho AkAza tarapha hatI, te AkAza sAme ekITase joI rahyo hato. mAdhojInI patnI gabharAI gaI ane citkAra karI UThI: "Amane zuM thaI gayuM che, koI bhUta...' strIno avAja sAMbhaLIne AsapAsanA loko ekatra thaI gayAM. saue potapotAnI rIte mAdhojIne bolAvavAno prayatna karyo. paraMtu mAdhojI na bolyo. bolyo ya nahIM ane tenI zAntasudhArasa : bhAga 1 49 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagAethI hAlyo-cAlyo paNa nahIM. e to saune ekI najare joto rahyo. na harSa, na zoka, na mAna-apamAna, na mAruM-tAruM, na sukha ke na duHkha.... AvI sthiti thaI gaI mAdhojInI ! eka-be kalAkamAM to AkhA gAmane khabara paDI gaI ke 'mAdhojIne koIka bhUta vaLagyuM che. te nathI bolato, nathI khAto ke nathI pIto.' pIMpaLI nAnuM zuM gAma hatuM. loko jaMtaramaMtara karavA lAgyA. dorA-dhAgA karavA lAgyA. pIra, jati, phakIra... bhUvA AvavA lAgyA. paraMtu saunA upAyo niSphaLa nivaDyA. keTalAka jJAtijanoe vicAryuM ke A mAdhojInA DhoMga che. tene loko mAravA mAMDyA, lAkaDIthI mAravA lAgyA. to paNa mAdhojI bolato nathI, khAvAnuM mAgato nathI, je sAme Ave che tenI sAme ekI najare joyA ja kare che. koI enI sAme thALI dhare to roTalo khAya che. eka-be TukaDA khAIne pANI pI le che. e evI rIte alaga jIvavA lAgyo ke jANe koInI sAthe koI ja saMbaMdha na hoya. nirvikArI, niSkAmI banIne jIvavA lAgyo. eka varSa sudhI AvuM cAlatuM rahyuM. koIno koI upAya kAmamAM na Avyo. enI patnIno moha paNa chUTI gayo. patnI daradAgInA laIne piyara cAlI gaI. have gharamAM mAdhojI ekalo ja rahyo. AsapAsanAM mANaso tenA gharamAM AvatAM ane je hAthamAM AvatuM te laIne cAlatAM thatAM. ghara khAlI thaI gayuM. mAdhojInA zarIra upara mAtra be vastro ja rahyAM. je loko mAdhojInA gharamAMthI vastu upADIne laI jatA ane mAdhojI joto to temanI sAme aTTahAsya karato. jema koI pAgala manuSya hase e ja rIte hasato. jaDabharatanA hAsya jevuM hAsya, enA guru karatA hatA evuM ja hAsya mAdhojI karato hato. loko mAdhojInA gharanAM bAraNAM ukhADI gayA, chAparuM toDI gayA; gharanI mAtra cAra dIvAlo ja rahI gaI. mAdhojI evA ja gharamAM paDyo rahyo. koI dayAvAna puruSa, koI mitra, snehI thALImAM zAka-roTalI lAvIne mAdhojInI sAme mUkato to te khAI leto ane taLAvamAM jaIne pANI pI leto. madhyarAtre bahAra AvIne mAdhojI aTTahAsya karato. gAmanAM sUtelAM loko jAgI UThatAM. ghaNI vAra gAmanI bahAra jaI aTTahAsya karato ane cAlyo jato. jyAM enA guruno mukAma hato te traNa mAIla dUranI ghaDiyALI talAvaDInA kinAre jato. A dharatI gurucaraNathI pAvana thaI hatI. jyAM mAdhojInI mohAndhatA dUra thaI hatI. ane samatva prApta thayuM hatuM, tyAM jaIne mAdhojI pRthvI paranI raja laIne potAne mAthe 50 prastAvanA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDAvato. AMkhomAMthI azrudhArA vahetI. aMtamAM aTTahAsya karato ane pAcho pIMpaLI AvI jato. A nityakrama ATha varSa sudhI cAlyo. mAdhojInAM vastro gaMdAM thaI jatAM, parasevAnI vAsathI durgaMdhamaya banI jatAM, vastromAM jUpaDatI. vastromAMthI jUo nIce paDatI to mAdhojI emane upADIne mAthA upara mUkato ane hasato. zarIra uparathI vastro phATI jatAM, to gAmanAM loko navAM vastro sivaDAvIne ene paherAvI detA. mAdhojIne have divasa-rAtanuM bhAna rahetuM na hatuM. na koIthI prIti hatI ke na koIthI vera hatuM. gAmamAM raheto hato, paraMtu gAmathI nyAro hato. sukhaduHkhano koI bheda na hato. AvI sthitimAM mAdhojIe ATha varSa vyatIta karyA. have A prasaMganA lekhaka vaidya narabherAma zAstrI pIMpaLI pahoMce che. have huM emanA ja zabdomAM AgaLanI kathA kahuM chuM: 'e gAmamAM gayo, gAmanA pravezadvAre ja mAruM ghara hatuM. pravezadvArane gujarAtImAM 'jhAMpo' kahe che. garamInA divasomAM huM jhAMpAmAM ja khATalo nAkhIne sUI jato hato. prathama rAtre ja meM mAdhojInuM aTTahAsya sAMbhaLyuM. huM tarata ja jAgI gayo, Ubho thayo, enI pAse gayo, ene joyo. meM mAnI lIdhuM ke te sAce ja avadhUta hato, yogI hato. amArI AMkho maLI. ekabIjAne ame oLakhI lIdhA. have mAdhojI madhyarAtrimAM jyAre gAmanI bahAra jato to jhAMpAmAM mArA khATalAnI pAse Ubho raheto ane mArI sAme ekITase jato paNa jAgI jato. te maMdamaMda hasIne cAlyo jato. ATha varSathI te bolyo na hato. gAmanA loko mAdhojIne pAgala mAnatA hatA. mAdhojI AkhA jagatane pAgala mAnato hato ane potAne raste cAlyo jato hato. paraMtu ene jevA vizrAmanI pratIkSA hatI tevo vizrAma gAmanA pravezadvAramAM ene maLI gayo ane mane keTalAya varSothI jevA puruSanI apekSA hatI tevo puruSa maLI gayo. be mAsa sudhI amAruM A rIte mauna milana thatuM rahyuM. meM ene bolAvavAno upAya vicAryo. rAtanA samaye jyAM jhAMpAmAM sUto hato tyAM phAnasa saLagAvIne rAtre rAmAyaNano ayodhyAkAMDa vAMcavA lAgyo. pratidina rAtre mAdhojI tyAM AvIne besavA lAgyo. zrIrAmano vanavAsa; ayodhyAvAsIonuM kalpAMta, bharatanuM rudana, vagerenuM huM gujarAtI bhASAmAM varNana karato. mAdhojInI AMkhomAMthI avirata azrudhArA vahetI hatI. kathA pUrNa thatA mAdhojI tyAMthI cAlyo jato. A rIte amAruM milana madhya rAtrinuM rahetuM. zAnta sudhArasaH bhAga 1 51 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laMkAkAMDa pUro thayo. rAma ayodhyA pAchA pharyA. guru vaziSThe rAmane rAjyAbhiSeka karIne rAjasiMhAsane besADyA. e rAte mAdhojIe mAro hAtha pakaDyo ane mane mArA ja gharamAM laI gayo. pustaka ane phAnasa laIne huM gharamAM gayo. aSADha mAsanI ajavALI noma hatI. mAdhojIe ATha varSa ane sAta mAsa pachI mukhamAMthI avAja kADhyo ane mukhamAMthI kALA paththarano pelo zAligrAma bahAra kADhyo. mane batAvatAM te bolyo : 'joI le A guruprasAdI !' zAligrAma ane agiyAra rudrAkSanI mALAne meM be hAtha joDIne vaMdana karyAM. bhAvapUrNa vaMdana karyAM. mAdhojIne paNa meM praNAma karyA. mAdhojIe zAligrAma mukhamAM rAkhI dIdho. mALA hAthe bAMdhI lIdhI. adbhuta aTTahAsya karyuM ane cAlyo gayo. e divasathI amArI mulAkAta gharamAM ja thavA lAgI. kathA pUrNa thayA pachI mAdhojIne huM prasAda Apato ane te paNa bhAvapUrNa rIte khAto. dhIre dhIre mAdhojIne mArI mumukSutA upara vizvAsa beTho ane mAdhojI temanAM duSkRtyonI kathA mane kahevA lAgyA. sauprathama temaNe corI ane vyabhicAranAM duSkRtyo mane saMbhaLAvyAM. aneka prasaMgo saMbhaLAvyA. te pachI ghaDiyALI taLAvaDI upara gurudevano saMparka kevI rIte thayo e kathA paNa saMbhaLAvI. gurudevanI vAta karatAM karatAM te dravita thaI jatA ane AMsu vahAvatA. temane tulasI rAmAyaNa sAMbhaLavAmAM AnaMda Avato. huM dhIre dhIre saraLa grAmINa bhASAmAM saMbhaLAvato. basa, sAMbhaLatA rahetA. vAraMvAra e pAMca pAMDavonI vAta saMbhaLAvavA Agraha karatA. huM emane e kathA saMbhaLAvato. temaNe mane kaheluM : 'ApaNI jJAnagoSThInI vAta koIne kahetA nahIM.' meM temanI A vAta temanA mRtyu sudhI koIne kahI na hatI. eka varSa sudhI temano mArI sAthe sahavAsa rahyo hato. temanA jIvanamAM koI paNa prakAranuM parivartana AvyuM na hatuM. evA ja nizcala, niSkAma ane nidvaMdva rahyA hatA. - je divase mAre gAma choDIne javAnuM hatuM e divase meM emane kahyuM hatuM 'mAdhobhAI, have huM jaIza,' sAMbhaLIne te hasyA hatA. temaNe mukhamAMthI kADhIne zAligrAmanAM darzana karAvyAM. meM daMDavata praNAma karyA. temaNe pharI zAligrAma mukhamAM mUkI dIdho, aTTahAsya karyuM ane cAlyA gayA. jANe temano mArI sAthe koI saMbaMdha ja na hoya. taddana nirlepa thaIne cAlyA gayA. bAra varSa sudhI teo jaDabharatanI jema jIvyA ane deha choDI dIdho. apUrva ane asAdhAraNa vAta : mohanuM AvaraNa tUTI gayA pachI mAdhojIne kevI apUrva samatA prApta thaI hatI ! para prastAvanA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama to te nirakSara hatA, abhaNa hatA, paraMtu samatvano vaibhava keTalo mahAn hato? - dhana-mAla laIne patnI cAlI gaI. - lokoe gharanuM chAparuM paNa na rAkhyuM, - gharamAM na to kapaDAM rahyAM, na pAtharaNuM rahyuM ke na to kazuM khAvAnuM rahyuM. badhuM ja cAlyuM gayuM... to paNa samatva na gayuM ! koInAya pratye roSa, krodha na Avyo. A zuM sAmAnya vAta che? nA, A apUrva ane asAdhAraNa vAta che. - loko pAse kazuM ja na mAgavuM, bhojana paNa na mAgavuM. - koInI sAthe vAta na karavI, ane te paNa bAra varSa sudhI !! samatAne vyApaka arthamAM samajavI paDaze. na rAga, naDheSa, ene kahe che samatA. mAdhojI pAgala banyA na hatA, zUnyamanaska thayA na hatAM. mauna dhAraNa karavA mATe ja mukhamAM zAligrAma paththara rAkhyo hato. jivA upara vijaya pAmavA mATe ja A upAya karyo hato.. patnI dhana-mAla laIne cAlI gaI to patnI upara krodha na Avyo, durbhAva na thayo. duHkhamAM nikaTanuM svajana cAlyuM jAya to zuM thAya? jarA svastha manathI vicAra karo. mAtra kahAnI sAMbhaLavAthI nahIM cAle. A satya ghaTanA che. A kaLiyugamAM banelI ghaTanA che. eka DAku, eka cora, vyabhicArI puruSanA jIvananI A ghaTanA che! tame to sajjana cho ne? sadAcArI ane samajadAra cho ne? kaho, A rIte patnI cAlI jAya to zuM thaI jAya? sabhAmAMthI bhayaMkara krodha! mahArAjazrI loko gharamAM lUMTa calAve to? sabhAmAMthI tarata ja polisa sTezane phona ! mahArAjazrI H zarIramAM bhUta, DAkinI, zAkinI AvI che evuM samajIne bhUvA vagere mAravA mAMDe to? sabhAmAMthI ame to daDA laIne mAravA mAMDIe athavA bacavA mATe bhAgI jaIe. manamAM roSa...pratikAranI tIvra IcchA.... vagere AvyA vagara na rahe. * A to vAta che. samatAnI vAta karavI saraLa che, paNa jIvanamAM samatAthI jIvavuM kaparuM che. sabhAmAMthI asaMbhava lAge che! mahArAjazrI sadgurunA anugrahathI asaMbhava paNa saMbhava banI jAya che. muzkela zAntasudhArasa : bhAga 1 pa3 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma paNa saraLa banI jAya che. mohanuM AvaraNa tUTI javuM joIe. pachI badhuM ja saMbhava che, saraLa che. mauna kevI rIte saraLa banyuM? bIjI vAta che maunanI. mAdhojIe bAra varSa sudhI mauna dhAraNa karyuM hatuM. tame bAra divasa sudhI paNa mauna dhAraNa karI zako cho? nahIM ja ne?mAdhojIe saMsAranA tamAma saMbaMdho toDI nAkhyA hatA. patnI cAlI gaI, nehI-saMbaMdhI-mitra vagere vimukha thaI gayAM! have konAthI vAta karavI? jeno cAra vAtothI saMbaMdha tUTI jAya che ene koInI sAthe bolavAnI AvazyakatA rahetI nathI. - svajanothI saMbaMdha tUTI jAya; - parijano, mitrothI saMbaMdha tUTI jAya; - vaibhava, saMpatti, dolatathI mamatva tUTI jAya ane - zarIrathI samatvano saMbaMdha na rahe...! to mauna rahevuM saraLa banI jAya che. A cAre vAto mAdhojImAM zuM na hatI? cAre ya vAto hatI. te A duniyA sAthe koI paNa prakArano saMbaMdha bAMdhavA mAgatA na hatA. zarIra sAthe paNa mamatva bAMdhavA IcchatA na hatA. je tUTI gayuM te tUTI gayuM. kaho, tame loko to zrAvaka cho ne? samakita draSTi cho ne? A cAra vAtomAMthI kaI vAta che tamArA jIvanamAM? sabhAmAMthI eka paNa nathI ! mahArAjazrI to paNa abhimAna keTaluM? kaI vAta upara abhimAna karI rahyA cho ? AmAMthI eka vAta paNa na hovA chatAM abhimAna karo cho? tame Iccho nahIM to paNa svajana tamAruM mukha toDI le, tamane kevuM lAgaze? tame icchatA nathI to paNa. parijano-mitro tamArAthI saMbaMdha toDI de to zuM thaze? tame iccho nahIM to paNa saMpatti cAlI jAya to zuM thAya? jarA zAntacitte vicArajo. jo samatA pAmavI hoya to cAra prakArano moha toDavo ja paDaze. cAre prakAranuM mamatva tUTavuM joIe? jo A cAra bAbatonuM mamatva na tUTe to mauna rahI na zake. samatA na AvI zake. cAramAMthI eka paNa vAtano moha rahe to paNa samatA na TakI zake. meM AvA keTalAya prakAranA loko joyA che. keTalAMka udAharaNo ApIne batAvuM. nAma sAcAM nahIM jaNAvuM. 54 che A prastAvanA ] Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - eka muni hatA. muni hatA eTale to svajana-parijana, vaibhava-saMpattinA tyAgI to hatA ja! paraMtu zarIra to hatuM ja. muninuM nAma tattvavijayajI samajavAnuM. temane zarIra upara moha hato, mamatva hatuM. jyAre zarIra asvastha thatuM tyAre te vicalita thaI jatAM. eka divasa emanA ziSya sevA karavAmAM upekSA karI dIdhI, to tattvavijayajIno krodha AsamAne pahoMcyo ane ziSyane daMDo mArI beThA, e samatA na rAkhI zakyA. - eka mahAnubhAvane svajana-parijana ane zarIrathI mamatva ochuM hatuM, paraMtu dhanasaMpattinuM AkarSaNa vadhAre pramANamAM hatuM. dhanasaMpattinI bAbatamAM tIvra rAgadveSa rAkhatA hatA, hiMsA karAvatA ane asatya paNa bolatA hatA. temanA manamAM sadAya azAnti ja rahetI. - huM eka sajjanane oLakhuM chuM. dhanasaMpattinuM mamattva nathI, zarIra sAthe paNa nahIM, paraMtu svajano sAthe ati lagAva! svajanomAM paNa patnI sAthe khUba ja, eTalA mATe sadeva azAnta -parezAna rahe che. kAraNa ke teTaluM kheMcANa patnInuM pati mATe na hatuM ! - eka muni che. emane uparanI cAre bAbato sAthe lagAva nathI, paraMtu nAmathI, yaza-kIrti sAthe khUba ja lagAva che. jANatAM-ajANatAM koIke jarAka paNa apamAna karI dIdhuM athavA niMdA karI to azAnta thaI jAya che. krodhI thaI jAya che. emano samatAbhAva cAlyo jAya che. temaNe jJAna-tapazcaryAne yaza-kItinuM sAdhana banAvI dIdhAM che. e potAnA jJAna ane tapathI samatA pAmI zakyA nathI. kaSAyo vadhArI rahyA che. nimitta ane upAdAnanuM tattvajJAna : sabhAmAMthI mAdhojInA jIvanaparivartanamAM - hRdayaparivartanamAM mukhya nimitta to pelA mahaMta ja hatA ne? mahArAjazrIH hA, te ja nimitta hatA. paraMtu nimitta tyAre ja asara kare, jyAre upAdAna yogya hoya. upAdAnanI yogyatA paripakva hoya che. jo mAdhojInuM upAdAna (AtmA) yogya na hota to, paripakva na hota to, mahaMtanuM nimitta koI asara na karata. nimitta ane upAdAnanuM tattvajJAna samajavA jevuM che. A tattvajJAnane samajanArA kadI nirAza thatA nathI. kadI kartutvanuM abhimAna karatA nathI. zAntasudhArasa : bhAga 1 papa | Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnI lo ke meM koI vyasanI vyaktine upadeza Apyo ane teNe vyasanano tyAga karyo. jo huM nimitta - upAdAnanuM tattvajJAna samajato houM to mane abhimAna nahIM thAya che. mArA upadezathI teNe vyasanano tyAga karyo. huM ema ja samajIza ke upAdAna yogya hatuM, eTalA mATe huM nimitta banyo. e rIte meM khUba sAro upadeza Apyo, to paNa e vyaktie vyasanano tyAga na karyo, to huM nirAza nahI thAuM. e mANasa tarapha mane napharata paNa nahIM thAya. huM samajIza ke enuM upAdAna (AtmA) yogya na hatuM, eTale te upadeza grahaNa na karI zakyo. tamArI sArI vAta paNa sAcI vAta paNa svajana yA mitra-snehI mAnato na hoya to tamane zuM thAya che? gusso Avato haze? yA to nirAzA thatI haze! gusso ya na karavo ane nirAza paNa na thavuM. upAdAnanI yogyatA na hoya to enI upara sArA nimittanI asara paNa nathI thatI. nimitta upAdAnanI A vAta sArI rIte samajI lo. Arta-raudradhyAnathI bacI jazo. citta svastha raheze. rAgadveSa ochA thaI jaze. samatAbhAva TakI raheze. duniyAthI koI matalaba na raho !? viziSTa jJAnI puruSa upAdAnanI yogyatA-ayogyatAne sArI rIte oLakhI le che. yogyatA dekhAya to ja upadeza Ape che, te sivAya nahIM. e vayovRddha zaivapaMthI mahaMte mAdhojInI yogyatA joI lIdhI haze, tyAre to temaNe upadeza Apyo, zAligrAma ane mALA ApI. AvA keTalAya pApI jIvo, aMdarathI yogya hovAthI, upAdAnanI yogyatA hovAthI puruSonI kRpAne pAtra banI jAya che ane temanAmAM sAruM parivartana AvI jAya che. sAruM parivartana tyAre ja thAya ke jyAre sarva moha-baMdhano tUTI jAya - cAre prakAranA mohanAM baMdhano tUTI jAya. sarvaprathama manuSyamAM samatva AvI jAya che. duniyA pratye udAsInatA AvI jAya che. duniyA svapnavatuM dekhAvA lAge che. vicAronI duniyA badalAI jAya che. vicAromAM nathI rahetA vikAra, nathI rahetI uttejanA. vicAradhArA aMtarmukha banI jAya che. bAhya jagata sAthe tenA saMbaMdho tUTI jAya che. upAdhyAyajIe A graMthanA aMtima zlokamAM lakhyuM che ke prastAvanA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parihara paracintA parivAram / cintaya niSamavijJAnam ...... e vAta AvI jAya che. 'parapadArthonI ciMtA choDI de ane potAnA avikArI svarUpanuM ciMtana kara. mohanuM baMdhana tUTatAM ja A vAta banaze. mAdhojInA aMtima 12 varSamAM A vAta banI hatI ne ? potAnA ja svarUpamAM masta rahetA hatA. duniyAnI koI paravA na hatI. jene je mAnavuM hoya te mAne. pAgala mAnavo hoya to pAgala mAne, jaDabharata mAnavo hoya to jaDabharata mAne. duniyA sAthe levA-devA ja na hatI. ApaNI icchA to hoya che - duniyAthI levA-devAnI. duniyA ApaNane sajjana mAne....... satpuruSa mAne...... A ApaNI icchA !! upasaMhAra H graMthakAra upAdhyAyajI bAra bhAvanAonuM zravaNa karavAnI preraNA ApatAM kahe che ke "A bhAvanAo che ke jemanuM zravaNa ka2vA mAtrathI ja manuSyanuM mana pavitra thaI jAya che. mohavAsanA dUra thaI jatAM samatAbhAva prakaTa thAya che. mahattvanI vAta che - mohavAsanA dUra karavAnI.' mULabhUta vAta temaNe kahI dIdhI che. tenI pahelAM je vAta temaNe..... vi mavapramaGeva...vALI vAta karI che te vAta paNa tyAre ja zakya bane, jyAre mohavAsanA dUra thaI jAya. vairAgya ane mohaprIti - mohavAsanA tUTyA vaga2 e saMbhava nathI. jo ke A bAra bhAvanAo evI che ane upAdhyAyajIe A rIte geya kAvyomAM racI che, ke sAMbhaLanArAonI mohavAsanA naSTa thaI jAya. paraMtu sAMbhaLanArAonuM upAdAna zuddha hovuM joIe. nimitta (A graMtha) to zreSTha che ja. yogya - suyogya upAdAna para A nimittanI asara paDaze; eTale ke emanI mohavAsanA tUTaze ja. sabhAmAMthI : upAdAnanI yogyatA paripakva karavA zuM karavuM joIe ? mahArAjazrI : traNa kAma karavAM joIe. traNe kALa pratidina cAra zaraNa (arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma)no svIkAra karo. duSkRtyonI AtmasAkSIe niMdA karo ane sukRtyonI anumodanA karo. traNe vAtone vistArathI samajavI hoya to 'paMcasUtra' graMthanuM vivecana vAMcajo. khUba suMdara graMtha che. upAdAnanI yogyatA paripakva karavA mATe A traNa vAto avazya karavA jevI che. vizeSa vAto AgaLa karIzuM. Aje ATaluM basa. zAntasudhArasa : bhAga 1 57 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsIdhArI pravacana ka sakalanA : Arta-raudradhyAna Aga che. ArtadhyAna raudradhyAna viSayalolupatA viSayalolupI preta banyo. viSayalolupI kartavyaniSTha na hoya. tAtyA Tope : eka ghaTanA vajasvAmI H eka prasaMga vivekazobhA upasaMhAra. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arauidra-pariNAmapAvaka-pluSTabhAvuka viveka sauSThave / mAnase viSayalolupAtmanAM kva prarohatitamAM zamAGkuraH // 5 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI "zAnta sudhArasanI prastAvanAmAM kahe che : ArtadhyAna ane raudradhyAnanA krUra vicAro Aga jevA che. e Aga suMdara vivekanI zobhAne saLagAvI de che. jenA hRdayamAM vivekanI zobhA saLagI gaI evA viSayalolupa manuSyonA hRdayamAM samatAno aMkura kevI rIte prakaTa thaI zake ? Arta-raudradhyAna Aga che : je saLagAve che e Aga kahevAya che. aneka prakAranI Aga hoya che. je makAna, vastra, lAkaDuM, ghAsa vagerene saLagAve che, te vizvaprasiddha Aga che. A Agane badhA loko jANe che, samaje che. bIjI Aga hoya che vacananI Aga - vANInI Aga. kaTu, kaThora, karkaza vacano Aga jevAM hoya che. saLagI UThIne mANasa AtmahatyA karI bese che. keTalAka kaTu vacano sAMbhaLIne baLatA nathI, baLIne marI jatA nathI, paraMtu cittamAM bhayAnaka baLatarA anubhave che. trIjI Aga hoya che - vicAronI Aga. manuSyane potAne ja saLagAve che. keTalAka evA duSTa vicAro hoya che ke je cittane saLagAve che. cittanI zAntine, cittanI prasannatAne, cittanA vivekane saLagAve che. bhItarathI manuSya svayaM baLe che. ArtadhyAna: eka evI Aga che ArtadhyAnanI. ahIM dhyAna' zabdano prayoga duSTa vicAronA viSayamAM thayo che. tIvra koTinA duSTa vicAra ArtadhyAna kahevAya che. dhyAnamAM evA vicArono praveza che ke tame loko sAMbhaLIne cakakara khAI UThazo. hA, ApaNe ApaNA vicAro karIe chIe to paNa ApaNA vicArone oLakhatA nathI ! mukhya rUpamAM cAra prakAranAM ArtadhyAna batAvavAmAM AvyAM che: - ISTanA saMyoganA vicAro. - ISTanA viyoganA vicAro. - aniSTanA saMyoganA vicAro. - aniSTanA viyoganA vicAro. 1. je ISTa che, ApaNane priya che, e ApaNane maLe. A viSayamAM manuSya vicAra karato rahe che. je ISTa ane priya vastu athavA vastu manuSyanI pAse hoya che, e enI pAse TakI rahe tevA vicAro kare che. A ciMtanamAM, AvA vicAromAM prAya zAnta sudhArasa : bhAga 1 59 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsA, asatya, corI, anIti, anyAya vagere pApono samAveza thaI ja jAya che. ISTa ane priya vastu yA vyakti, sahajatAthI nathI maLatI to manuSya khoTA rastethI ene pAmavA mATe prayAsa kare che. bharata cakravartIne bAhubalinuM rAjya mAgavAthI na maLyuM. bAhubalie bharatanI AjJAnuM ullaMghana karyuM, to bharata yuddha mATe tatpara thaI gayo hato ne? yuddha eTale ke hiMsA ! hamaNAM ja amerikAe IrAka upara AkramaNa karyuM hatuM ne? kevuM bhayAnaka yuddha cheDAI UThyuM hatuM? amerikA IrAka upara sattA icchatuM hatuM! jevuM rASTrIya stara para hoya che tevuM sAmAjika ane vyaktigata jIvanamAM paNa bane che. ISTa ane priyanA saMyoganI icchA karavI ane prApta ISTa-priyanI rakSA karavAnA vicAro karavA ArtadhyAna che. 2. bIjo prakAra che ArtadhyAnano - ISTa ane priyanA viyogano vicAra, manuSyanI pAse je ISTa ane priya hoya che, tene mATe manuSya Icchato nathI ke te cAlyuM jAya, naSTa thaI jAya. priya vastu hoya ke priya vyakti hoya. manuSya AvI ciMtA karIne duHkhI thAya che. eka bhAI eTalA mATe dukhI hatA, azAnta hatA ke temano ekano eka dIkaro emane priya hato. e IcchatA na hatA ke te putrano temane viyoga thAya, tenuM mRtyu thAya..... apaharaNa thAya. putra na hato tyAre duHkhI hatA, putra prApta thayo tyAre paNa duHkhI thayA. priyanA viyogano bhaya duHkhI kare che. e rIte eka bhAIne bhAgyane lIdhe daza lAkha rUpiyA maLI gayA. A pahelAM te daridra hatA, duHkhI hatA. daza lAkha maLyA pachI paNa te duHkhI thaI gayA. 'rUpiyA cAlyA jaze to?" duniyAmAM dhana cAlyuM javAnI vAta chApAmAM vAMce to atyaMta duHkhI banI jAya che. ArtadhyAna azAnta banAve ja che. ArtadhyAna karanAra ajJAnI manuSyanI pAse tattvajJAna to hotuM ja nathI. tattvajJAna vagara to zAnti maLatI ja nathI. - sattAdhIza potAnI sattAno viyoga thAya tevI kalpanAthI duHkhI thAya che. - dhanavAna potAnI saMpatti cAlI javAnI kalpanAthI duHkhI thAya che. -- pratiSThita vyakti potAnI pratiSThA cAlI javAnI kalpanAthI duHkhI thAya che. - mAtApitA potAnAM saMtAnanA viyoganI kalpanAthI duHkhI thAya che. - bALaka potAnuM priya ramakaDuM cAlyuM na jAya eTalA mATe ciMtita hoya che. - nokara potAnI nokarI cAlI na jAya eTalA mATe ciMtAtura hoya che. A badhAM ja ArtadhyAna che. AvuM ArtadhyAna manuSyanA manamAM cAlatuM ja rahe che 60 prastAvanA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne?nAnImoTI vastunI bAbatamAM, mitra-snehInA viSayamAM AvuM ArtadhyAna cAlatuM rahe che. basa, A ja ArtadhyAnanI Aga bhItarane bALatI rahe che. jo aMdarathI baLavuM na hoya to ArtadhyAna na karo. priya-ISTa saMyoga-viyoganA vicAro na karo. 3. ISTanI jema aniSTa paNa hoya che, apriya paNa hoya che. manuSyanA jIvanamAM keTaluMka aniSTa-apriya lAgeluM ja hoya che. e bhale na icche to paNa thatuM hoya che. jete Icchato nathI teno te viyoga icche che - "A apriya cAlyuM jAya to sAruM! A aniSTa cAlyuM jAya to sAruM.' AvI icchA thatI rahe che. keTalAMka udAharaNothI spaSTa - patine patnI aniSTa che, apriya che. te patnIno viyoga Icche che. - patnIne pati apriya che, te patino viyoga Icche che. - zeThane nokara apriya che, te nokarane nokarImAMthI kADhI mUkavA Icche che. - chokarAne mAtApitA apriya che, e temane judAM kADhavA mAge che. - koIne ghara aniSTa lAge che, te ghara choDavA mAge che. . A rIte aneka nAnImoTI vastuo hoya che ke choDavA cAhatA hovA chatAM choDI zakAtI nathI. keTalIka vyaktione choDavA cAhIe paraMtu choDI zakatA nathI. choDavA mATe yA chUTavA mATe je je vicAra karavAmAM Ave te ArtadhyAna che, ane ArtadhyAna bhItaramAM jalana pedA kare che - Aga pedA kare che. zAntine, vivekane saLagAvI de che. 4. manuSya aniSTa-apriyanI kalpanA kare che. kadIka koI aniSTa thaI gayuM to? apriya thaI jaze to?" AvI kalpanAo karavI e paNa ArtadhyAna che. mANasa AvI kalpanAo karato rahe che. - paisA cAlyA jaze to? ' - zarIramAM roga pedA thaze to? - svajano choDIne cAlyAM jaze to? - corI thaI jaze to? -- koI kalaMka AvI paDaze to? AvA vicAro paNa ArtadhyAna ja che. AvA vicAro mananI zAnti naSTa kare che. AvA vicAro mananI prasannatAne jalAvI de che, AvA vicAro vivekane saLagAvI che. raudradhyAna: ArtadhyAnathI AgaLa vadhI jAya che raudradhyAna. hiMsAnA, mRSAnA, corInA, | zAnta sudhArasaH bhAga 1 ( 61 | Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maithunanA, parigrahanA tIvra pApavicAro raudradhyAna che. je manamAM ArtadhyAna ane raudradhyAna cAlatuM hoya che e manamAM zubha bhAvanAo rahetI nathI. zubha bhAvanAo pedA ja thatI nathI. raudradhyAna ati khataranAka che. ghora azAMti pedA kare ja che, sAthe sAthe ghora pApakarma baMdhAve che. e pApakarmone bhogavavA mATe narakamAM javuM paDe che. ghora-asahya duHkha bhogavavAM paDe che. vartamAna jIvanamAM aneka prakAranI tIvra azAMti ane paralokamAM tIvra koTinAM duHkha. asaMkhya varSo sudhI ghora zArIrika-mAnasika pIDA bhogavavI paDe che, eTalA mATe raudradhyAnathI bacatA rahevuM. raudradhyAnanI pracaMDa AgathI bacIne jIvavAnuM che. - paheluM raudradhyAna che hiMsAviSayaka. tIvra vairabhAvanAthI prerita thaIne jIvahiMsA karavA mATe satata vicAre tene raudradhyAna kahe che. jIva nAno hoya ke moTo, mAravAnA IrAdAthI mArIe chIe.... athavA mAravAno satata vicAra cAlyA karato hoya che. e rIte mRSAvAdanA satata vicAro paNa raudradhyAna kahevAya che. satata jUThuM bolavAnA vicAra manuSya kare che tyAre raudradhyAna bane che. mRSAnI jema maithuna -. abrahma sevananA satata vicAro paNa raudradhyAna kahevAya che. raudradhyAnanI Aga sarvabhakSI hoya che. jIvananuM sarvasva bALI nAkhe che. kazuM ja bacatuM nathI. sivAya rAkha. bhasmIbhUta banelA guNonI rAkha. rAkhamAMthI samatAnA aMkura kevI rIte pedA thaI zake? na ja thaI zake ne? eTalA mATe ArtadhyAna ane raudradhyAnathI bacavuM. baMne durgAnanI jananI viSayalolupatA: kadAca tamArA manamAM prazna Ubho thaze ke manamAM kyAM - kaI jagAethI ArtadhyAna - raudradhyAna pedA thAya che? e praznano uttara upAdhyAyajIe A zlokamAM ApI diIdho che. je jIvAtmA viSayalolupa hoya che, tenA manamAM Arta-raudradhyAna pedA thAya che mAnave viSayohRpAtmanAm | pAMca indriyonA asaMkhya viSaya hoya che. e viSayonI Asakti ja duSyananI jananI che. koI paNa viSayanI IcchA, abhilASA, kAmanA.. pedA thAya che ke ArtadhyAna zarU thaI jAya che. te viSaya pAmavA mATe hiMsAnA, mRSAnA, corInA vicAro cAle che ane raudradhyAna zarU thaI jAya che. A viSayalolupatAne kAraNe ja manuSyanA jIvanamAM saMgharSa vadhe che. manuSyanA jIvanamAM mAnasika tanAvanI vRddhi thAya che. eno prabhAva mastakanA mAdhyamathI samagra zarIra upara paDe che. manobhAvono uttejanAtmaka prabhAva hRdaya-gati, [ 62 - prastAvanA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raktacApa, raktanalikAonA vyAsamAM parivartana, raktanA rAsAyaNika parivartananA rUpamAM thAya che; jene pariNAme hArTaeTeka - kArDiyeka, erithamiyA, esenziyala hAIpara Tenzana - enjAInA pekToriyA tathA mAigrenanA rUpamAM rogo thAya che. eka vepArI bhAvanAtmaka caDautAranI sAme ciMtita raheto hato. thoDoka samaya gayo ane tene raktacApanI bImArI lAgu paDI gaI. manovaijJAnikoe tene teno dRSTikoNa badalavA tathA AdhyAtmika utthAnanA racanAtmaka prayAsamAM lAgI javAnI salAha ApI. jovAmAM AvyuM ke thoDAka ja divasomAM teno ucca raktacApa dUra thaI gayo. U.S.A.mAM prativarSa vadhAremAM vadhAre loko hRdayarogothI mare che. DaoNkTaronA matAnusAra 4pa thI 65nI uMmaramAM 25 TakA mRtyu sAyakosomoTika koronarI ArTarI rogothI thAya che. keTalAka videzI DaoNkTaroe potAnI zodhamAM joyuM che ke bhAvanAtmaka saMvegono raktanI jamAvaTanI gati sAthe sIdho saMbaMdha che. blaDabeMkamAM raktadAtAone traNa zreNIomAM vaheMcavAmAM AvyA che. jeo zAnta manaHsthitinA hatA, temanA raktane jAmavAno dara 8 thI 12 miniTano hato. jeo bhayabhIta hatA, temanA raktane jAmavAno samaya 4 thI 5 miniTa tathA jeo atizaya bhayabhIta ane ciMtita hatA temano 1 thI 3 miniTa hato. 1 hRdayAghAtamAM mRtyunuM kAraNa lohInuM jAmI javuM hoya che, je eka thrombosa yA imbAlisamanA rUpamAM hoya che. gaThTho banavAnI prakriyA raktanA rAsAyaNika parivartana upara AdhArita che, jenI upara mAnasika tanAvano sIdho prabhAva hoya che. sArI rIte samajI lo ke A mAnasika tanAva ArtadhyAna athavA rodradhyAnathI utpanna thAya che. viSayalolupa jIvone mAnasika tanAva rahevAno ja. manovikAro rahita mananI sthiti zarIrane nIrogI rAkhavAmAM mahattvapUrNa bhUmikA che. A tathyane vizvanA mUrdhanya cikitsAzAstrIo paNa anubhava karI cUkyA che. jemaNe svastha, prasanna ane nIrogI rahevuM hoya temaNe pahelAM manane niyaMtrita ane saMyamita karavuM joIe. manovaijJAniko paNa niMdA, cugalI, IrSA, dveSa, krodha, Aveza AdinA prasaMgothI bacavAnI salAha Ape che. manane rakhaDatuM aTakAvavAnI salAha Ape che. aneka jhaghaDA, jhaMjhaTa ane vaimanasyathI paNa bacavAnI vAta kare che. bacavAno eka ja uttama upAya che - viSayalolupatAno tyAga ! viSayalolupI preta banyo : viSayalolupatAne kAraNe eka | zAntasudhArasa : bhAga 1 sAdhu saMnyAsI kevA banyA, enI aitihAsika 63 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTanA tamane kahuM chuM. bihAra rAjyamAM hemaMtapura nAme eka ati zAnadAra riyAsata hatI, have to enA mAtra bhagnAvazeSo ja bAkI rahyA che. A khaMDeromAM koI koI vAra eka kSINakAya sAdhunI mUrti AkAzamAM UDatI najare paDe che ane aMdara praveza karavAthI pratIta thAya che ke emAM koI AdamI rahe che. pANIno ghaDo, sAvaraNI, maTakI vagere vastuo koNa jANe koNe mUkI haze ! kahevAya che ke ahIMnA rAjA sAheba jyAre siMhAsanAruDha hatA tyAre temanI preraNAthI e sAdhue tAMbAmAMthI sonuM banAvavAno prayoga karyo hato. prayoga pUro thatA pahelAM ja sAdhunI bhUlathI te kaDAImAM paDIne prANa khoI beTho hato. sAdhuno AtmA A gaphalatathI khUba kleza pAmyo. te Aje paNa pretarUpe e khaMDeromAM vicarato dekhAya che ! viSayalolupa manuSya kartavyaniSTha na rahI zake H viSayalolupatAne kAraNe kAmanA, lAlasA ane vAsanAnI saMkIrNa paridhimAM ja sAmAnyatayA manuSya-mana ciMtita thaI ghUme che. jJAnI puruSoe ene putraiSaNA, vitaiSaNA, lokaiSaNA kahIne enAthI dUra rahevA kahyuM che. AtmotkarSanA mArgamAM A ja mukhya aDacaNo che. A eSaNAone kAraNe viSayalolupatAne kAraNe ja loka rAgadveSa - kalaha kaTutA vageremAM jakaDAyelAM rahe che. AvA loko viziSTa kartavyonuM pAlana karI zakatA nathI. A viSayanI eka aitihAsika ghaTanA kahuM chuM. sana 1857nA svAtaMtrya saMgrAmanI eka mahattvapUrNa ghaTanA 'tAtyATope'nA jIvana sAthe saMbaMdha che. ajIjAna nAmanI eka nartakI senApati tAtyATope pratye Asakta hatI. teNe tAtyATopenuM mana jItavA mATe AkarSaNonI jALa bichAvI dIdhI. tAtyAjI tenA mananI vAta samajI gayA. temaNe eka divase ajIjAnane kahyuM H 'mArA jIvananuM eka ja dhyeya che - aMgrejone bhAratanI bhUmimAMthI tageDI mUkavA. jo tuM mane sAcA arthamAM pyAra karatI hoya to mArA A zreSTha lakSyamAM tAre samarpita thavuM paDaze.' ajIjAna taiyAra thaI gaI. paraMtu samarpaNa eTalI saraLa prakriyA nathI ke emAM ema ja saphaLatA maLe. ajIjAne potAnI tamAma milakata svAdhInatA saMgrAmamAM ApI dIdhI. potAnI jAtane guptacara sevAmAM joDI dIdhI. ajIjAnane bhayaMkara kapaTa ane Apattiono sAmano karavo paDato hato, paraMtu te dhyeya tarapha aDola rahI. sAcA premanI pavitratAthI tenA hRdayanI vAsanAo dhovAI gaI hatI. eka nartakInuM mana viSayalolupatAthI mukta banyuM, to teNe kevuM mahAna kartavya nibhAvyuM ? 64 prastAvanA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka prasaMga vajasvAmInA jIvanano : AvI ja paraMtu AdhyAtmika - dhArmika ghaTanA bhagavAna mahAvIra svAmInA dharmazAsanamAM AcAryazrI vajasvAmInA jIvanamAM banI hatI. vajasvAmI jJAnI hatA. daivIzaktinA dhAraka hatA ane atirUpavAna hatA. e samaye eka nagaramAM eka zreSThI kanyA rukmiNIe manomana saMkalpa karyo hato ke 'huM lagna karIza to vajasvAmI sAthe ja karIza.' tenA pitA karoDapati hatA. temanuM nAma hatuM zreSThI dhanAvaha. chokarI khUba priya hatI. tenI icchA pUrNa karavAno nirNaya karyo. e pitAputrI jANatAM na hatAM ke jaina sAdhu lagna karatA nathI, strIne sparza suddhAM karatA nathI. have vajasvAmI e nagaramAM pahoMcyA ke jyAM dhanAvaha zreSThI rahetA hatA. temane ane temanI putrIne khabara paDI ke vajasvAmI nagara bahAranA udyAnamAM rokAyA che, to zreSThI putrIne ane karoDonI saMpatti laIne vajasvAmInI pAse jAya che. vajrasvAmIne namratApUrvaka praNAma karIne dhanAvaha zreSThI kahe che : he satpuruSa, A mArI dIkarI rukmiNI che. eNe jyArathI ApanI prazaMsA sAMbhaLI tyArathI ApanI sAthe lagna karavA saMkalpa karI beThI che. huM Apane vinaMtI karuM chuM ke Apa mArI putrIno svIkAra karo ane A saMpattinoya svIkAra karo. vajrasvAmIe madhura vANImAM kahyuM : 'mahAnubhAva, ame jaina sAdhu chIe. lagna na karI zakIe. amAre brahmacaryanuM pAlana karavAnuM hoya che. amAruM jIvanadhyeya AtmAnI mukti che. karmabaMdhanothI AtmAne mukta karavA mATe amAro AMtarasaMgharSa cAlato hoya che. jyAre AtmA mukta thaze tyAre pUrNa sukha prApta thaze. he zreSThI, tamArI putrIno mArA pratye jo zuddha prema hoya to huM je muktimArge cAluM chuM, e mArga upara e paNa cAle ! paraMtu muktimArga upara cAlavA mATe viSayalolupatAno manavacana-kAyAthI tyAga karavo paDe che. rukmiNIe kahyuM H 'he mahAtman, huM ApanI sAthe muktipatha u52 ja cAlIza, paraMtu huM to ajJAnI chuM, abudha chuM. Ape ja mane muktimArga upara calAvavI paDaze.' vajrasvAmIe rukmiNIne dIkSA ApI. te sAdhvI banI gaI. darzana-jJAnacAritranI ArAdhanAmAM lIna banI ane teNe zreSTha samatAsukhano anubhava karyo. vivekazobhA surakSita rAkho : ApaNI vAta che hradayamAM samatA-aMkura prakaTa karavAnI, hRdayamAM viveka hoya to samatA-aMkura prakaTa thAya che. Arta-raudradhyAna vivekane naSTa karI de che, eTale samatA pedA thatI nathI. eTalA mATe upAdhyAyajI kahe che ke vivekazobhA surakSita rAkho. e zAntasudhArasa : bhAga 1 pa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhA tyAre ja surakSita raheze ke jyAre Arta-raudradhyAna nahIM hoya. gaMdA, duSTa ane adhama vicAravALA manuSya avivekI banI jAya che. saMsAra vyavahAramAM paNa avivekI -madiAbhraSTa banI jAya che. aMdAje 40 varSa jUnI eka ghaTanA mane yAda Ave che. muMbaImAM amAruM cAtumAsa hatuM. huM gocarI levA gayo hato. eka gharamAM meM paga mUkyo ane aTakI gayo. pitA jamIna upara paDyo hato ane putra lAto mArato hato. huM bhikSA lIdhA sivAya nIkaLI gayo. chokaro zaramAI gayo. e mArI sAthe mauna cAlato rahyo. upAzraye Avyo. meM ene eka zabda paNa na kahyo. upAzrayamAM AvIne te mArI sAme raDI paDyo. te bolyoH huM pApI chuM. mane bhayaMkara krodha Avyo. meM pitAne mAryA.. te raDato ja gayo. te vivekabhraSTa thayo hato ne? viveka to pitRbhakta, mAtRbhakta banavAnI preraNA Ape che. te to pitRSI banI gayo hato ! kAraNa ke tenA manamAM ArtadhyAna AvI gayuM hatuM, pachI te samatA kevI rIte rAkhI zake? - eka sAdhu potAnA gurudevanI sAthe krodhAvezamAM audratyapUrvaka bolI rahyA hatA. gurudeva mauna rahIne sAMbhaLI rahyA hatA. sAdhunI anucita icchA gurudeva kevI rIte pUrNa karI zake? keTaloka samaya bolyA pachI pelo sAdhu potAnI jagAe besI gayo. huM paNa tyAM ja beTho hato. bolanAra sAdhu mArA karatAM moTA hatA. upAzrayamAM stabdhatA chavAI gaI hatI. huM aDadhA kalAka pachI Ubho thayo ane pelA sAdhunI pAse gayo. IzArAthI ene eka bIjA oraDAmAM laI gayo. huM mauna rahyo. e sAdhue ja kahyuM: "Aje roSamAM - krodhamAM meM gurudevanI AzAtanA karI. meM avinaya karyo - viveka khoI beTho. mane mArI bhUlano khyAla AvI gayo. meM kahyuM? gurudevanI kSamA mAgo, prAyazcitta karo, tame to jJAnI cho. temaNe kahyuM huM jJAnI nathI, ghora ajJAnI chuMazAnta chuM.... aparAdhI chuM.' pAchaLathI temaNe gurudevanI kSamA mAgIne prAyazcitta karyuM hatuM. meM vicAryuM hatuM - e sAdhunI vivekazobhA naSTa thaI hatI ArtadhyAnathI. krodha, roSa, rIsa Ave che ArtadhyAnathI. te sAdhu zobhAvihIna banI gayo hato. manuSyanI zobhA vivekathI hoya che. e zobhA TakAvI rAkhavA ArtadhyAnathI bacatA raho. priya-apriyanI kalpanAthI mukta raho. ISTa-aniSTanI kalpanAthI mukta raho. upasaMhAra: upAdhyAyajI mahArAja ati spaSTa zabdomAM kahe che - viSayalolupa manuSyanA manamAM samatAaMkura kevI rIte pedA thaI zake ? eTale ke na ja thaI zake. viSayalolupatA ja ArtadhyAna che. pAMca IndriyonA asaMkhya viSaya hoya che. koI prastAvanA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa viSayanI icchA, pRhA, tRSNA pedA thatAM ArtadhyAna zarU thAya che. viSayarAgathI kaSAya utpanna thAya che. kaSAya vadhatAM raudradhyAna AvI jAya che. jyAre mana viSaya-kaSAyathI bharAI jAya che tyAre samAdhi raheze kyAM? samatAamRtanuM pAna kevI rIte thaI zake ? te to ghora azAntinuM viSapAna ja karatuM raheze. anaMta bhavothI jIve evuM viSapAna ja karyuM che. jo e jIvamAM jJAnavRSTi khUlI jAya... to te samatA-amRtanuM pAna karI zake che. A tyAre ja zakya bane ke jyAre viSayalolupatA dUra thAya. vivekazobhA akhaMDita rahe. viSayalolupatA naSTa thatAM vivekazobhA akhaMDa raheze. jo ke viSayalolupatA na rahe to ArtadhyAna rahetuM nathI, ArtadhyAna na rahe to raudradhyAna na Take. viSayalolupatA dUra karavA mATe viSayonI bAbatamAM ciMtana karIne nirNaya karo ke - viSaya nAzavaMta che, kSaNika che. - viSayono rAga ghAtaka hoya che. - viSayabhoga viSabhoga jevo che. - viSayabhogothI kadIya AtmatRpti thatI nathI. A rIte viSayonI aniSTatAno vAraMvAra vicAra karavAthI viSayo pratye vairAgI banazo. virakta banazo. viSayalolupa nahIM raho. ArtadhyAna nahIM rahe. vivekazobhA kAyamI raheze ane samatA-aMkura hRdayamAM janma leze. basa, Aje ATaluM ja. zAntasudhArasa : bhAga 1 | 67 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAntIIdhArI pravacana : saMkulanA : bhAvanAonuM sthAna H aMtaHkaraNa dharmakriyAo sAthe dharmadhyAna. mokSadvA2 52 bhIDa : upanaya kathA svarga-narkano AdhAra H manuSyamana eka yogI H eka vezyA sukha ane AnaMda kyAM che ? eka upanaya kathA. mana IrSyA Adi doSothI grasta kema ? mana ulajheluM che sukha-duHkhomAM. upasaMhAra. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasyAzayaM zrutakRtAtizayaM vivekapIyUSavarSaramaNIyaramaM zrayante / sadbhAvanAsuralatA na hi tasya dUre, lokottaraprazamasaukhyaphalaprasUti // 6 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa'nI prastAvanAmAM kahe che H - e aMtaHkaraNamAM A zubha bhAvanAo rahe che, ke je aMtaHkaraNa samyag jJAnanA abhyAsathI unnata banyuM hoya ane viveka amRtanI vRSTithI mRdu temaja suzobhita banyuM hoya. graMthanI prastAvanAnA zloka 7-8mAM temaNe bAra bhAvanAonAM nAma batAvyAM che. anityatvAzaraNe bhavamekatvamanyatAm, azaucamAzravaM cAtmana, saMvaraM paribhAvaya // 7 // karmaNo nirjarAM dharmasUktatAM lokapaddhatiM, bodhidurlabhatAmetAM bhAvayan mucyate bhivAt // 8 // 1. anitya bhAvanA, 2. azaraNa bhAvanA, 3. saMsArabhAvanA, 4. ekatva bhAvanA, 5. anyatva bhAvanA, 6. azuci bhAvanA, 7. Asrava bhAvanA, 8. saMvara bhAvanA, 9. kanirjarA bhAvanA, 10. dharmasukRta bhAvanA, 11. lokasvarUpa bhAvanA ane 12. bodhidurlabha bhAvanA. bhavaprapaMcathI mukta thavA mATe dararoja A bhAvanAo vAraMvAra bhAvatA raho - ciMtana karatA raho. bhAvanAonuM sthAna aMtaHkaraNa : bhAvanAonuM utpattisthAna aMtaHkaraNa che, citta che. eTalA mATe aMtaHkaraNa zuddha, mRdu ane suzobhita rahevuM Avazyaka che. cittamAM ArTa ane raudra vicAro na AvavA joIe, na rahevA joIe. paraMtu jyAM sudhI mAnava doDato rahe che - koI dhana pAchaLa, koI yaza pAchaLa, koI pratiSThA pAchaLa, koI svarga pAchaLa.... tyAM sudhI te AI-raudra vicArothI mukta nahIM rahI zake. bhale ne manuSya maMdiromAM jAya yA tIrthayAtrA kare. manuSyanuM jIvana evI doDamAM ja pUrNa thaI jAya che. hAthamAM kazuM AvatuM nathI. eTalA mATe mAnava evicArI le ke 'kyAM javuM che ? zuM pAmavuM che ? zAne mATe javuM che ? ane e paNa vicArI levuM joIe ke jyAM pahoMcavA iccho cho, je prApta karavA iccho cho tene mATe jIvanamAM ATalo zrama uThAvyo, ATalI muzkelIo antasudhArasa : bhAga 1 e Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UThAvI sahana karI te yogya ane ucita che? vagara vicAryuM - samaye doDatA rahezo to tyAM pahoMcIne mAluma paDaze ke A pAmavA mATe doDavuM jarUrI na hatuM. ane vAstavamAM jyAM pahoMcavA IcchatA hatA tyAM pahoMcyA ja nathI. jyAM hatA tyAM ne tyAM ja cho! AvI bhUlo ApaNA jIvanamAM na thAya tene mATe sAvadhAna rahevuM joIe. nahIMtara jIvatara nakAmuM thaI jaze. AyuSya atialpa che, zakti maryAdita che ane samaya khUba ocho che. eTalA mATe to sajAga rahIne jIvavuM rahyuM. badhA ja doDI rahyA che. manathI. tanathI doDI rahyA che. mane lAge che A badhI aMdhadoDa che. koI gaMtavya sthAna jANatA ja nathI. badhA ja bhAgatA jaI rahyA che. badhA ja ApaNeya bhAgI rahyA chIe. na to mananI ciMtA che, na tananI ciMtA !! je kaMI meLavavuM che e ApaNI aMdara ja che. ApaNAM aMtaHkaraNamAM che. aMtaHkaraNane zuddha, mRdu ane suzobhita rAkhavAnuM che. tyAMthI ja AtmAthI paramAtmA sudhInI prApti thAya che. eTalA mATe aMtaHkaraNamAM bhAvanAone vikasita karavAnI che. viveka-amRtanI varSothI ja A kAma thaI zakaze. e ja viveka che ke dhana, yaza, pratiSThA pAchaLa doDavAnuM baMdha karIne jyAM chIe tyAM sthira banIne dhyAnamagna thaIne potAnI aMdara jovuM. bhItaramAM azubha, tuccha, asAra vicArono kacaro dekhAto hoya to te kacarAne bahAra pheMkI do ane cittanI upara zubha bhAvanAonI varSA karo. anitya bhAvanAthI zarU karIne bodhidurlabha sudhInI bhAvanAonI ane maitrIbhAvanAthI prAraMbhIne mAdhyacya bhAvanAonI amRtavarSa karatA raho. tamAruM citta, tamAruM aMtaHkaraNa prasana, zItaLa ane AnaMdapUrNa banI jaze. dharmakriyAonI sAthe gharmadhyAna Avazyaka tame tamArA cittamAM kendrita thAo. mAtra bAhya dharmakriyAo karIne saMtoSa na mAnI lo. vItI gayelA anaMta janmomAM dharmakriyAo anaMta vAra karI. paraMtu ApaNo praveza mokSamAM na thayo. ApaNe saMsAramAM ja bhaTakatA rahyA chIe. janmamaraNa pAmatA ja rahyA. A viSayanI eka upanaya kathA saMbhaLAvuM chuM. eka vAra mokSanA dvAre moTI bhIDa jAmI hatI. badhA ja mAnavo hatA. saune mokSamAM javuM hatuM. paraMtu dvArarakSaka dvAra kholato na hato. keTalAka paMDitoe, vidvAnoe AgaLa AvIne kahyuM: "ame jJAnI chIe, ame hajAro zAstro vAMcyAM che, lAkho lokone dhamapadeza Apyo che, amAre mokSamAM javuM che, dvAra kholI nAkho.' eka dvArapALe kahyuM: 'ahIM zAstronuM mUlya nathI; anubhavanuM mUlya che. janopadezanuM mUlya [ 70 prastAvanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI, svopadezanuM mUlya che - tamane mokSamAM praveza nahIM maLe.' bhIDamAMthI keTalAka kRzakAya tapasvI-muni-saMnyAsI AgaLa AvyA ane temaNe kahyuM : "ame eka-eka be-be mahinAonA upavAsa karyA che. keTalAya varSo sudhI zarIrakaSTa bhogavyAM che. keTalAMya kaSTadAyI vrataniyamonuM pAlana karyuM che. amAre mATe mokSanuM dvAra kholavA mATe kRpA karo. eka dvArapALe kahyuM e jANavuM paDaze ke A tapatyAga ane vataniyamonuM pAlana 'tame kaI bhAvanAthI karyuM hatuM ? tamArA manamAM yazapratiSThA ane mAna-sanmAna pAmavAnI icchA to na hatI ne? svargamAM sukha pAmavA mATe to A badhuM karyuM na hatuM ne?mAtra tapatyAga ane vrataniyamonuM pAlana karanArAone mokSadvAramAM praveza nathI maLato. tame dharmakriyAo karI, paraMtu manamAM dharmadhyAna karyuM na hatuM. eTalA mATe ahIMthI pAchA pharI jAo.' bhIDa kaMIka ochI thaI, to keTalAka loko AgaLa AvyA ane bolyA: 'ame amAruM samagra jIvana paropakAramAM vyatIta karyuM che, eTalA mATe amane praveza maLavo ja joIe.' eka dvArapALe kahyuM: 'tame bIjA jIvo upara upakAra karyo haze, paraMtu ahIM mAtra upakAronI prakriyAnuM mahattva nathI. e paNa jovuM paDaze ke tame bIjA jIvo pratye maitrIbhAva, karuNAbhAva, pramodabhAva upekSAbhAva rAkhyA hatA kharA? jIvamaitrI vagara karelA jIvopakAronuM ahIM mUlya nathI ! bhIDa cAlI gaI. paraMtu sauthI pAchaLa eka manuSya Ubho hato. dvArapALe ene pUchyuM : 'bhAI, tuM ahIM zA mATe Avyo che?' teNe kahyuM: "mane khabara nathI. koNa mane ahIM laI AvyuM che? mArI pAse kazuM nathI. na zAstrajJAna che, na to meM tapa karyuM che, na tyAga karyo che. vataniyamonuM pAlana paNa karyuM nathI. A badhuM karavA mATe mArI pAse zakti paNa nathI. hA, koI jIva sAthe mAre zatrutA na hatI. koInI sAthe meM kharAba vyavahAra karyo nathI, saune mATe mArA hRdayamAM prema che. duniyAmAM mane koInA ya mATe mamatva nathI. paraMtu ATalA mAtrathI mokSadvAramAM praveza pAmavAnI mArI lAyakAta yogya siddha thatI nathI. eTalA mATe kRpA karIne mane narkanuM dvAra batAvo. dvArapALe ene mATe mokSanuM dvAra kholI nAkhyuM. A eka upanaya kathA che. A kathAmAM je abhipreta satya che, e satyano svIkAra karavAno che. mAtra dharmakriyAthI saMtoSa na mAno. dharmadhyAnanI mahattA paNa samajo. 12 bhAvanAo dharmadhyAnanuM AlaMbana che. cittamAM eka paNa bhAvanAnuM ciMtana cAlatuM raheze to dharmadhyAna gaNAze, ane tyAre tamAruM citta darpaNa jevuM svaccha ane nirmaLa raheze. e cittamAM paramAtmAnuM pratibiMba spaSTa dekhAze. tamAruM citta jeTaluM zAntasudhArasa: bhAga 1 { 71 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa2La, nirdoSa ane nirmaLa haze; eTaluM vizva paNa spaSTa ane svaccha dekhAze. bhItaramAM sukha ane AnaMda vadhato jaze. svarga ane narakano AdhAra H manuSyamana : eTalA mATe upAdhyAyajI kahe che H manuSyanA mananuM parivartana - paripUrNa parivartana Avazyaka che. zArIrika parivartana yA vastra-parivartananuM koI vizeSa mUlya nathI. cittamAM, aMtaHkaraNamAM krAnti hovI ati jarUrI che. AMtarika parivartana vagara bAhya parivartana thAya che, manuSya saMnyAsa paNa laI le che; paraMtu e AtmavaMcanA ja hoya che. A dRSTithI ja to duHkhothI parAbhUta thaIne athavA sukhonA pralobhanathI AkarSita thaIne levAmAM Avelo saMnyAsa heya mAnavAmAM Ave che. jJAnavRSTithI eTale ke AMtara-vicArakrAntithI lIdhelo saMnyAsa ja yathArtha kahevAya che. bAhya bhautika sukhabhogonI vyarthatAno bodha thatAM ja cittamAM saMnyAsanuM cAritranuM avataraNa thAya che. eka vArtAthI A bAbata spaSTa thaze. kadAca tame lokoe A vArtA sAMbhaLI haze; paraMtu Aje je saMdarbhamAM kahuM chuM e saMdarbhamAM samajo. eka nagaramAM eka ja divase be mota thaI gayAM; eka yogInuM ane bIjuM eka vezyAnuM. baMne eka ja divase, eka ja samaye vidAya thayAM. baMnenAM ghara sAmasAme hatAM. ekabIjAnA gharamAM zuM thaI rahyuM che te baMne jANatAM hatAM. baMne jIvyAM sAthe ane maryAM paNa sAthe. paraMtu eka AzcaryakA2ka ghaTanA evI banI ke yamadUta temanA AtmA levA AvyA hatA, temAMthI eka yamadUta vezyAno jIva laIne svarga tarapha cAlyo ane bIjA yamadUto yogIno AtmA laIne naraka tarapha javA lAgyA. yogIe A joyuM ane yamadUtane pUchyuM : 'bhAI, tamArI koI bhUla to nathI thatI ne ? vezyAne badale tame mane bhUlamAM narakamAM laI jAo cho. A kevo anyAya ? kevuM aMdhera ?' yogIe pRthvI tarapha joyuM to enA dehane puSpahArothI sajAvavAmAM Avyo hato ane aMtima yAtrA dhAmadhUmathI nIkaLavAnI taiyArImAM hatI, jyAre vezyAnA mRtadehane upADanAra koI hAjara na hatuM. tenI lAza gharanI bahAra rastAnI eka bAjue paDI hatI. kUtarAM ane gIdha tenI lAzanI mijabAnI UDAvI rahyAM hatAM. majA mANI rahyAM hatAM. A joIne yogI bolyo : 'he yamadUta, tArAthI to vadhAre nyAyapUrNa vyavahAra A pRthvIlokanA mANaso karI rahyA che. jo ane kaMIka samaja. tuM kevI bhUla karI rahyo che ?' yamadUte kahyuM H pRthvInA loko mAtra eTaluM ja jANe che ke je bahAra dekhAya che. emanI dRSTi zarIrathI vadhAre UMDANamAM pahoMcI zakatI nathI. prazna zarIrano nathI, 72 prastAvanA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manano che ! zarIrathI tuM saMnyAsI hato, paraMtu tArA manamAM zuM hatuM ? zuM tAruM mana vezyAnA gharamAM thaI rahelA nAca-gAnamAM ane AnaMdamAM AkarSita na hatuM ? 'mAruM jIvana keTaluM nI2sa vyatIta thaI rahyuM che ane A vezyA kevI majA laI rahI che ?' paraMtu tane khabara che ke vezyAnI mAnasika sthiti kevI hatI ? e vezyA to - tArA saMnyAsI jIvanamAM je zAnti ane apUrva AnaMda dekhAto hato, te pAmavA mATe vicAromAM khovAyelI rahetI hatI ! rAtre jyAre tuM bhajana gAto ane prAtaHkALamAM madhu2 maMgala zloko gAto tyAre vezyA prabhumaya banI jatI ane bhAvavibhora thaIne AMsu vahevaDAvatI hatI. eka bAju tuM saMnyAsI hovAnA ahaMkArane puSTa karato hato jyAre bIjI bAju vezyA potAnA pApI jIvananA pazcAttApathI vinamra banatI hatI. tuM tArA jJAnathI garviSTha thato jato hato jyAre te vezyA potAnA ajJAnanA bodhathI saraLa ane zuddha banatI jatI hatI. pariNAmasvarUpa tAruM vyaktitva ahaMkA25rNa banyuM ane vezyAnuM vyaktitva ahaMkArazUnya banatuM rahyuM. vezyAnA cittamAM na hato ahaMkAra, na hatI vAsanA. mRtyunA samaye tenuM citta paramAtmAnI prArthanAmAM lIna hatuM. saMnyAsI mauna rahyo. kahevAnuM tAtparya e che ke, parama satyanI prApti mAtra bAhya dharmakriyAo dvArA nathI thatI. bAhya dhArmika AcaraNothI AdhyAtmika lAbha nathI thato. AdhyAtmika unnati bhItaramAM thAya che. AMtarika cetanAkendrane pakaDavuM paDe che. bhAvanAonA niraMtara manana-maMthanathI AMtarika cetanAkendra khUlI jAya che ane apUrva AnaMdanI anubhUti thAya che. sukha ane AnaMda kyAM che ? : upAdhyAyajI mahArAja kahe che H 'samyajJAnanA abhyAsathI unnata ane vivekaamRtanI vRSTithI suzobhita ane mRdu banelA aMtaHkaraNamAM A suMdara bhAvanAo rahe che. A bhAvanAo ja alaukika sukha ane AnaMda pedA kare che. Ano artha tame loko samajyA ? sukha ane AnaMda bhItara - aMtaHkaraNamAM zodhavAnAM che. bhItaramAM pedA karavAnAM che, bAhya vizvamAM nahIM. A bhAvanAo ja bhItaramAM sukha ane AnaMda pedA kare che ! eTalA mATe je prabuddha mANaso sadAya A bhAvanAonA mAdhyamathI vicAra-ciMtana-manana kare che, te sadaiva sukhI ane AnaMdita rahe che, te kadI duHkhI ane azAnta banatA nathI. A vAta eka kathA dvArA kahIne samajAvuM. eka divase eka gAmamAM prabhAta thatAM eka AkAzavANI saMbhaLAI. evI zAntasudhArasa H bhAga 1 73 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzavANI -divya ghoSaNA koIe kadIya sAMbhaLI nahatI. ghoSaNA koNa karI rahyuM che, kyAMthI thaI rahI che teno khyAla Avato na hato, paraMtu ghoSaNAnA spaSTa zabdo hatA. he saMsAranA loko, paramAtmA taraphathI tamane eka amUlya bheTa ApavAmAM Ave che. tamane duHkhothI mukta thavAno amUlya avasara ApavAmAM Ave che. Aje madhyarAtrimAM tame tamArA tamAma duHkhonuM poTaluM bAMdhIne nagaranI bahAra choDI Avajo ane jeTaluM, je sukha joIe eTaluM poTaluM bAMdhIne sUryodaya pahelAM nagaramAM laI Avajo. eka rAta mATe pRthvI upara kalpavRkSa AvavAnuM che, eTalA mATe koI pramAdana karatA. je poTalAmAM duHkha haze e poTalAmAM sukha AvI jaze. bhUlyA vagara, Aja rAtamAM sukhI banI jAo!' A zabdo badhAe sAMbhaLyA. vAraMvAra ghoSaNA thatI rahI. sUryAsta sudhI thatI rahI. ghoSaNAmAM lokone zraddhA utpanna thaI gaI. kayo evo mUrkha haze ke Avo sonerI avasara jato kare ? saMsAramAM evo koNa che ke je duHkhI nathI ane evo paNa koNa che ke jene sukha pAmavAnI kAmanA na hoya? badhA mANaso potapotAnAM duHkho yAda karI karIne poTalAmAM bAMdhavA lAgyA. sarvane eka ja ciMtA hatI ke eka paNa duHkha poTalAmAM bAMdhavAnuM rahI na jAya. madhyarAtri thatAM gAmanAM tamAma gharo khAlI thaI gayAM. hajAro strIpuruSo eka katAramAM potapotAnAM duHkho poTalAmAM UThAvIne gAmanI bahAra jaI rahyAM hatAM. dareke dUra dUra jaIne potapotAnAM duHkho pheMkI dIdhAM. pAchA pharatI vakhate sau potapotAnAM sukhonAM poTalAM paNa bAMdhavA lAgyAM. yAda karI karIne je sukha joIe te laI lIdhAM. sau utAvaLamAM hatAM. sUryodaya pahelAM gAmamAM pahoMcavAnuM hatuM. saune eka mAtra ciMtA hatI ke koI sukha poTalAmAM bAMdhavAnuM rahI na jAya. sukha asaMkhya hatAM, jyAre samaya maryAdita hato. to paNa thaI zake teTalI sukha-kalpanA karIne, temane bAMdhIne jaladI jaladI sUryodaya pahelAM ghera pAchAM pharyo. pAchAM pharIne AvatAM saue Azcarya joyuM. potAnI AMkho upara vizvAsa na beTho. jhUMpaDAMnI jagAe mahelo banI gayA hatA. badhuM ja suvarNanuM banI gayuM hatuM. jANe sukhonI varSA thaI gaI hatI. jeNe je IcchavuM te badhuM darekane maLI gayuM hatuM ! paraMtu eka navuM Azcarya UbhuM thayuM hatuM. badhuM ja maLavA chatAM paNa koInA caherA upara AnaMda na hato. kAraNa ke darekane potAnA pADozInuM sukha vadhAre lAgatuM hatuM, ane A vAta darekane duHkhI karatI hatI. purANAM duHkha dUra thaI gayA ane navAM duHkho prastAvanA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UbhAM thaI gayAM. duHkha badalAI gayAM hatAM. navI ciMtAo savAra thaI gaI hatI. manuSyamana to Ameya ISagrasta hoya che. bIjAnAM sukha ene sadA duHkhI karatAM hatAM, bIjAnAM duHkha ene sukhI karatAM hatAM. kAraNa, bIjuM koI duHkhI rahyuM na hatuM. paraMtu bIjuM koI dukhI na hoya to svayaMne sukha kevI rIte maLe? e gAmamAM eka vRddha saMnyAsI hato. te potAnAM duHkho choDavA ane sukha laI AvavA bahAra gayo na hato. jo ke lokoe ene khUba samajAvyo hato. ghoSaNA anusAra taka khovA jevI na hatI, paraMtu e yogI mAnyo nahIM. teNe to saune hasatAM hasatAM kahyuM hatuM ke - "je bahAra che te sukha nathI, AnaMda nathI. je AnaMda mArI aMdara che, ene zodhavA bahAra zA mATe jAuM? meM to mArA aMtaHkaraNamAM ja AnaMda joyo. che ane prApta karyo che.' A sAMbhaLIne lokoe to e saMnyAsIne pAgala ja mAnyo hato. mahAmUrkha mAnyo hato. lokonAM ghara A bAju mahela banI gayAM hatAM. hIrAmotI paththaranI jema rastAmAM paDyAM hatAM. ATalI samRddhi hovA chatAM paNa emane khuzI na hatI, AnaMda na hato, tyAre e yogIe lokone hasatAM hasatAM kahyuM: "zuM hajI sudhI tamane lokone tamArI bhUla samajAI nathI? sukha ane duHkha kyAM che te nathI samajAtuM? sukha ane dukha tamArA anAsakta aMtaHkaraNamAM ja che. tamArI potAnI aMdara ja sukha ane duHkha paDelAM che !! mana IrSyA Adi doSothI grasta kema? : che jyAM sudhI bhAvanAothI 'anitya' azaraNa Adi bhAvanAomAM, maitrI, pramoda Adi bhAvanAothI mana zubha ane zubhra banatuM nathI tyAM sudhI IrSA, dveSa, moha, Asakti, daMbha, prapaMca Adi asaMkhya doSa rahevAnA ja che. - koI manuSya tamane zatru lAge che? kAraNa? - maitrIbhAvanA nathI ! - koI manuSya pratye IrSyA thAya che? kAraNa? - pramodabhAvanA nathI ! - koI manuSya pratye dhRNA thAya che? kAraNa? - karuNAbhAvanA nathI. - koI jIva pratye dveSa thAya che? kAraNa? - mAdhyacyabhAvanA nathI ! - koI vastu yA vyakti pratye mamatva thAya che? kema? - anityabhAvanA nathI! - nirbhaya thaIne duSkRtya karo cho? kema? - azaraNabhAvanA nathI ! - saMbaMdhonAM baMdhanamAM baMdhAyA cho? kema? - saMsArabhAvanA nathI! - anekomAM sukha lAge che? kema? - ekatvabhAvanA nathI ! - bIjAMne potAnAM mAnIne duHkhI thAo cho? kema? - anyatvabhAvanA nathI ! zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - potAnuM zarIra priya lAge che? kema? - azucibhAvanA nathI! - pApa-puNyakarmono vicAra nathI Avato? kema? - AsavabhAvanA nathI ! - karma baMdha nahIM karavAno vicAra nathI Avato?kema? - saMvarabhAvanA nathI! - tapa karavAno vicAra nathI Avato ne? kema? - karmanirjarA bhAvanA nathI ! - dharmapuruSArtha karavAnI IcchA nathI thatI? kema? - dharmasukRta bhAvanA nathI ! - anaMta jIvasRSTinuM ciMtana nathI karatA? kema? - lokasvarUpa bhAvanA nathI ! - bodhi-samyakatva pAmavAnI IcchA nathI thatI? kema? - bodhidurlabha bhAvanA nathI. je A tamAma bhAvanAo aMtaHkaraNamAM hoya to IrSA, dveSa, moha, Asakti, daMbha, prapaMcAdi doSa rahI zake?doSothI mukta thavA mATe, manane, cittane, aMtaHkaraNane doSarahita karavA mATe eka ja upAya che - bhAvanAonuM vAraMvAra ciMtana. mana aTavAyuM che bAhya sukha-duHkhomAMH ISa vagere doSonuM kAraNa che - sukha-duHkhonI kalpanAo. bAhya sukha-duHkhonI kalpanAo ja ISadi doSone utpanna kare che. A viSayamAM eka vAta che. hamaNAM tame je vAta sAMbhaLI evI ja vArtA, paraMtu thoDuMka aMtara che. eka vAra eka gAmamAM AkAzavANI saMbhaLAI. divya ghoSaNA thaI. parama kRpALu paramAtmA tamArAM duHkho jANe che. tame loko koIne koI vAte duHkhI cho, e vAta paramAtmAne khabara che. tamane tamArI jAta sivAya anya loko vadhAre sukhI lAge che. eTalA mATe eka sArI vyavasthA karavAmAM AvI che. "kAle sAMjanA tame badhAM tamArAM tamAma duHkhonuM poTaluM bAMdhIne gAmanI bahAra eka vizALa taMbu che, te taMbumAM bharAvI dejo. pachI zAntithI tyAM besI jajo. tamAruM poTaluM barAbara dhyAnamAM rAkhajo. jyAre taMbumAM prakAza thAya tyAre tame jene vadhAre sukhI mAno cho, tenuM poTaluM laI lejo, tenAM je sukha-duHkha che, te tamArAM thaI jaze. sUryodaya thatAM potapotAne ghera jajo.' AkAzavANI anusAra saue potapotAnAM poTalAM taMbumAM TIMgALI dIdhAM. pachI vicAravA lAgyAM konuM poTaluM laIzuM? jenuM poTaluM laIzuM temAM sukhanI sAthe duHkha paNa Avaze. konuM duHkha kevuM hoya tenI zI khabara? bIjAnAM sukha ApaNA mATe aNa jANa paNa hoya. ApaNAM ja duHkha sArAM. Known Devil is better than the unknown Devil. [ 74 ] 76 [ prastAvanA prastAvanA | Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNane nizcita rUpe khabara paDe ke ApaNAthI koI vadhAre sukhI ane ocho dukhI che, enuM ja poTaluM levuM joIe. jo vadhAre duHkhI mANasanuM poTaluM hAthamAM AvI gayuM to zuM thaze? eTalAmAM taMbumAM prakAza paDyo. saue UbhA thaIne potapotAnAM ja poTalAM upADI lIdhAM. jANelAM duHkha vadhAre sArAM hoya che. sukha to kSaNabhaMgura ja hoya che. samaya jatAM jemAM sukhanI kalpanA bAMdhI hatI te duHkha ApavA lAge che. sukha ane duHkha mAtra mananI ja kalpanA hoya che. mana jo temAM guMcavAyeluM raheze to AdhyAtmika vikAsayAtrA nahIMthaI zake. eTalA mATe sukha-duHkhane potapotAnAM kamanA udaya para choDIne manane bhAvanAonA ciMtanamAM joDI devuM e zreyaskara che. upasaMhAra: Aja A graMthanI prastAvanAnA ATha zlokonuM vivecana pUrNa thayuM. prastAvanAmAM graMthakAra upAdhyAyajI mahArAje bhAvanAonI upAdeyatA sArI rIte samajAvI che. bhAvanAonI manuSya jIvanamAM keTalI AvazyakatA che, te have AnAthI vadhu samajAvavAnI jarUra che kharI? tame vidvAn ho, tapasvI ho, paramAtma-bhakta ho, zrAvaka ho yA sAdhu ho, tame game teTalAM kAyAkleSa sahana karanArA ho, paraMtu jo tamArA aMtaHkaraNamAM A bhAvanAo nahIM hoya to tame zAnti, samatA ane samAdhi prApta nahIM karI zako. duSTa vicArothI, gaMdA vicArothI tame bacI nahIM zako.... Ata-raudra vicAro Aga jevA che. A Aga vivekAne saLagAvI de che. viSayalolupatA jatI nathI to pachI samatA kevI rIte aMkurita thaI zake ? samyagujJAnanA abhyAsathI manane unnata karatA raho ane viveka-amRtanI vRSTithI aMtaHkaraNa mRdu-kumaLuM ane suzobhita karatA raho. AvA aMtaHkaraNamAM bhAvanAo raheze ane alaukika prazamasukhano anubhava karAvatI raheze. tame sau evA anuttara - sarvottama - lokottara sukhano anubhava karatA raho e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. zaktasudhArasaH bhAga 1| zAnta sudhArasa: bhAga 1 __ 77] Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 8 1. anitya bhAvanA : saMkalanA : zarIranI anityatA zarIrano saMbaMdha AyuSya sAthe 0 AyuSyanI caMcaLatA * jIvana sAthe lagAva na rAkho. saMpattinI anityatA mAlavapati muMja indriyonAM vaiSayika sukha pudgalagItA' cidAnandajI saMbaMdhaH svapna - IndrajALa tattvavijayajInuM eka kAvya upasaMhAra. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyazrI vinayavijayajI prathama anitya bhAvanAne puSpitAgrA' chaMdamAM gAya che H vapurivapuridaM vidadhalIlAparicitamapyatibhaGguraM narANAm / tadatibhidurayauvanAvinItaM bhavati kathaM viduSAM mahodayAya // 7 // zarIranI anityatA : upAdhyAyajI sauprathama zarIranI anityatA batAve che. kAraNa ke jIvAtmAne sauthI vizeSa prema zarIra upara hoya che. zarIra - ApaNuM zarIra sauthI vadhAre priya hoya che. rAganuM, mamatvanuM, AsaktinuM mukhya kendra zarIra che ! - zarIra kaho, deha kaho yA kAyA kaho - badhA ja ekArtha che. zarIprema - kAyA mAyA athavA tana-Asakti... game te kaho; paNa artha eka ja che ane A zarIraprema ja sarva pAponuM - badhAM duSkRtyonuM mULa kAraNa che. A kAyAnI mAyA ja azAMti, kleza ane saMtAponI jananI che. ajJAnI manuSya, mUDha jIvAtmA zarIrane ja AtmA mAne che. 'dehAtmabhAva'mAM ja `jIve che. 'zarIra vinAzI che ane AtmA zAzvat che, avinAzI che.' e satya teNe prApta karyuM ja nathI. eTalA mATe koI vAra zarIranI vinAzitA, kSaNabhaMguratA, anityatAno vicAra nathI karato. jema ke zarIra zAzvat che, avinAzI che, evuM samajIne jIve che ! Azcarya e vAtanuM che ke manuSya potAnI AMkhothI aneka zarIrone baLatAM jue che, jamInamAM daTAtAM jue che. pazuonA bhakSya banatAM jue che, tema chatAM ya te potAnA zarIranI karuNatAno vicAra karato nathI, ane jyAre e kSaNa sAme Ave che - zarIranI vinAza-kSaNa Ave che, tyAre bhayabhIta thaI jAya che. gabharAI jAya che. ati duHkhano anubhava kare che. koI mAsuma baccAMnuM mRtyu joIne, koI taruNanuM mota joIne, "A zarIra pANInA parapoTA jevuM kSaNika che' evo vicAra kema nathI Avato ? bhale ne zarIra yauvananA unmAdathI unmatta hoya, baLavAna hoya, chatAM paNa eka kSaNamAM te mATImAM maLI nathI jatuM ? saMsAramAM AvAM dRzya zuM dekhAtAM nathI ? chatAM paNa mUDha jIvAtmAno zarIrano moha tUTato nathI, e moTuM Azcarya che. eTalA mATe jJAnIpuruSoe sarvaprathama zarIranI anityatA - zarIranI kSaNabhaMguratA batAvI che. zarIrano saMbaMdha AyuSya sAthe H zarIra TakI rahevuM e jIvAtmAnI icchA upara nirbhaya nathI. jIvAtmAnuM jeTaluM anitya bhAvanA 79 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya haze, eTaluM ja zarIra Takaze. zarIranI sthiti kaho athavA to jIvananI sthiti kaho! athavA "AyuSya karma kaho. AyuSya karma pUrvajanmamAM bAMdhIne ja jIva avatare che. tene khabara nathI hotI ke keTalA divasonuM, keTalA mahinAonuM, keTalAM varSanuM AyuSya laIne te Avyo che. AyuSya pUrNa thaI jatAM jIvana pUrNa thaI jAya che. AyuSya acAnaka pUrNa thAya che. zarIrano nAza thaI jAya che. eTalA mATe to zarIrane kSaNabhaMgura kahyuM che ane caMcaLa paNa kahyuM che. AyuSyane jaLataraMga jevuM caMcaLa batAvyuM che. vAyunA sarakavAthI samudranA taraMgo kevA caMcaLa banI jatA hoya che? kaMIka vAra jojo ane AyuSyanI caMcaLatAnuM darzana karo. upAdhyAyajIe evuM darzana karIne ja gAyuM che , AyurvAyutarattaraMgataralaM, lagnApadaH saMpadaH, sarve'pIndiya-gocarAzcaTulAH saMdhyA-rAgAdivat / mitra-strI-svajanAdisaMgamasukhaM svapnendrajAlopamaM, tatki vastu bhave bhavediha mudA-mAlambanaM yatsatAm // 2 // AyuSyanI caMcaLatAH jyAM sudhI zarIranI sAthe AyuSyano saMbaMdha rahe che, tyAM sudhI jIvana' TakI rahe che. A ja to jIvana che ! zarIra ane AyuSyanA saMbaMdha upara jIvana nirbhara che. zarIra AyuSya para nirbhara che ane AyuSya caMcaLa che ! asthira che! eTalA mATe zarIra asthira che, anitya che ane ene kAraNe ApaNuM jIvana asthira, caMcaLa ane vinAzI che! zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe potAnA aMtima upadezamAM kahyuM cheH saMvarya nIviya mA pamAyaNa | jIvana asaMskRta che. eTale ke jIvana tUTe che, samApta thAya che, tyAre koI paNa prakAre tene bacAvI zakAtuM nathI, koI ja bacAvI zikatuM nathI. jIvana sAthe mamatva rAkhavAnuM nathI? je caMcaLa hoya, asthira hoya, tenI sAthe lagAva - kheMcANa rAkhavAnuM nathI. AkarSaNa jevI rIte nathI rAkhavAnuM tevI ja rIte garva-abhimAna paNa rAkhavAnuM nathI. zarIranuM apratima rUpa, zarIranuM atula baLa paNa asthira ane anitya che. enI upara kadIya abhimAna karavAnuM nathI. 80 zAnta sudhArasaH bhAga 1 | Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIrano - jIvanano dhArmika-AdhyAtmika vikAsamAM upayoga karavAno che, paraMtu abhimAna karavAnuM nathI. A zarIra, A jIvana game tyAre dago daI zake tema che. jo tenA pratye lagAva haze. mamatva haze, to duHkhI-duHkhI thaI jazo. eTalA mATe sauprathama zarIra - jIvananI pratidina kSaNikatA, anityatAnuM ciMtana karavAnuM kahyuM che. zarIranI, AyuSyanI ane jIvananI kSaNikatA, anityatA samajavA mATe bIjA kavioe paNa keTalIya kAvyaracanAo karI che. eka kavi jayasome gAyuM che ke - kihAM lage huM dhavalaharA rahe jI jala-parapoTA joya, AkhuM athiratima manuSyanuM jI, garva na karazo koya, je kSaNamAM kheru hoya. atula bala supara jinavara jismAjI cakrI haribala joDI na rahyA aNe juga koI thira thaIjI. | suranara bhUpati koDI. anityatAnuM draSTAMta ApatAM kavie kahyuM che ke - dhavalatAne haranAra dhumADo kyAM sudhI rahe che? ane pANInA parapoTA kyAM sudhI Take che? jIvanuM AyuSya evI ja rIte kSaNika che, eTalA mATe abhimAna na karo. kSaNamAtramAM zarIra rAkha (kheru) thaI jaze. tamAruM abhimAna naSTa-vinaSTa thaI jaze. atula balavALA Indra ane tIrthakaro paNa A saMsAramAM sthira rahyA nathI. cakravartI ane baLadeva paNa sthira nathI rahyA! deva-devendra, rAjA ane samrATa karoDonI saMkhyAmAM thaI gayA. te badhA AyuSya pUrNa karIne cAlyA gayA. tAre paNa eka divase javAnuM che, eTalA mATe AyuSya, zarIra ane jIvananA viSayamAM abhimAna na kara. anityatAnuM ciMtana karatAM rahevAthI abhimAna nahIM rahe ane kheMcANa paNa nahIM rahe. - A rIte upAdhyAya sakalacaMdrajIe paNa anityAdi bhAvanAone kAvyamAM utArI che. khUba ja bhAvapUrNa racanA karI che. sAMbhaLo, anitya bhAvanAno prAraMbha . temaNe kaI rIte karyo che? muMjha mA. muMjha mA. mohamAM muMjha mA, zabdavara sarNa rasa gaMdha dekhI, athira te athira tuM athira tanu jIvite, samaja mana gagana hari cApa pekhI. anitya bhAvanA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he AtmanuM, tuM zreSTha evA zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane joIne (zarIranI pAMca indriyonA viSayone) temanAmAM mohita na thA. kAraNa ke e badhA paudgalika bhAva asthira che, anitya che. tuM paNa asthira che, tAruM jIvana paNa tAruM zarIra paNa asthira che ! varSAkALamAM saMdhyAsamaye IndradhanuSyane joje ane temAM tArA zarIranI ane jIvananI anityatA.... kSaNabhaMguratA joje.' saMpattinI anityatA : AyuSya, zarIra ane jIvananI anityatA batAvIne upAdhyAyajI saMpattinI paNa caMcaLatA batAve che. lagnAdika saMpada riddhi siddhi, vipattionAM vAdaLothI chavAyelI che-AcchAdita che. te kahe che ke saMpatti haze to vipatti Avaze ja. bIjI koI Apatti Ave ke na Ave, paraMtu bhayanI Apatti to avazya Avaze ja, ane saMpatti sadAkALa mATe mAnava pAse rahetI nathI. sakaLacaMdrajI kahe che - lacchI sariSa-gati pare eka ghara navi rahe dekhatAM jAya prabhujIva letI. athira savi vastune kAja mUDho kare.. jIvaDo pApanI koDI ketI. muMjamA rAca mata rAjanI dvizuM parivaya aMte saba Rddhi visarAla hoze. Rddhi sAthe savi vastu mUkI jate divasa do tIna parivAra roze. muMjha mA. saritAnA pravAhanI jema lakSmI-saMpatti eka gharamAM - eka sthAnamAM sthira rahetI nathI. jevI rIte nadIjaLano pravAha vaheto rahe che, sthAna badalato rahe che, e rIte saMpatti paNa pharatI rahe che. saMpatti enA mAlikanA (svAmInA) prANa laIne ja jAya che. arthAt lakSmI cAlI jatAM keTalAya lakSmIpationA prANa cAlyA jAya che. AvI asthira, anitya vastuo mATe mUrkha jIva keTalAM pApa bAMdhe che? aneka prakAranAM pApa karIne te saMpatti pAmavAno prayatna kare che. he Atmana ! tane rAjagaddhi prApta thaI hoya to rAjI na thato, khuza na thato. kAraNa ke eka divase e rAjaRddhi naSTa thavAnI ja. athavA rAjaRddhi ane parivArane tyajIne tAre eka divasa javuM ja paDaze -tAruM mota thaze ja. be-cAra divasa parivAra rudana karaze, pachI tane bhUlI jaze. [ 82 . zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlavapati muMja : jayasomamuni dhanasaMpattine pANInA taraMgo jevI kahe che ane saMdhyAnA raMga jevI batAve che. dhana saMpada paNa dIse kAramI che, jehavA jala kallola. muja sarikhe mAgI bhIkhaDI jI rAma rahyA vanavAsa, INe saMsAre sukha-saMpadAjI jisa saMdhyA-rAga vilAsa.. je rIte saMdhyAnA raMga AkAzamAM sthira nathI hotA, jotajotAmAM ja vilIna thaI jAya che, e rIte saMsAramAM sukhasaMpatti jotajotAmAM ja vilIna thaI jAya che - cAlI " jAya che. A vAtane puSTa karavA kavie be prAcIna dRSTAMto ApyAM che. eka che mAlavapati muMjanuM ane bIjuM che zrI rAmacaMdrajInuM ! mAlavAno rAjA muMjaparAkramI hato, vidvAn hato. paraMtu eka divase rAjA tailape ene yuddhamAM harAvyo ane tene bAMdhIne potAnI rAjadhAnImAM laI gayo. kArAgRhamAM nAkhI dIdho. paraMtu jyAre muMje kArAgRhamAMthI bhAgI javAnI yojanA banAvI A yojanA tailapanI bahena mRNAlinIne batAvI dIdhI. kAraNa ke mRNAlinI muMja sAthe prema karatI hatI. mRNAlinIe muMjanI yojanA rAjA tailapane batAvI dIdhI ! tailape rAjA muMjane hAthe-page beDIo paherAvIne hAthamAM bhikSApAtra pakaDAvyuM. potAnI nagarImAM muMjane gharaghara bhikhArInAM rUpamAM pheravyo ane pachI hAthInA paganI nIce kacaDAvI mArI nAkhyo. muMjanuM rAjya kyAM rahyuM? kyAM gayuM zarIrabaLa? kyAM rahyAM sukhabhava? tamAma naSTa thaI gayuM.. bIjuM draSTAMta che zrI rAmacaMdrajInuM muhUrta kADhavAmAM AvyuM hatuM - rAjyAbhiSekanuM ane cAlyA javuM paDayuM vanavAsa mATe ! rAjya, vaibhava ane saMpattino tyAga karIne jaMgalamAM pharatA rahyA. dhanasaMpatti, rAjyasaMpatti ane sukhasaMpattinI anityatA, asthiratA ane vinazvaratA batAvIne e saMpatti upara moha na rAkhavAno upadeza Apyo che. mohamUDha na banavAnI preraNA ApI che. IndriyonAM vaiSayika sukhaH indriyonA priya vaiSayika sukhonI anityatA batAvatAM upAdhyAyajIe kahyuM [ anitya bhAvanA ' anitya bhAvanA ' Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarve'pIndriyagocarAzcacaTulAH saMdhyAbhrarAgAdivat / saMdhyAnA kSaNika raMgo jevAM pAMca indriyonAM viSayasukha hoya che. - vaiSayika sukhothI indriyo kadI tRpta thatI nathI. - viSayonI priyApriyanI kalpanAo badalAtI rahe che. - priya viSayanI prApti puNyakarmane AdhIna che. - priya viSaya puNyakarma Ape che, pApakarma chInavI le che ! priya viSaya apriya banI jAya che, apriya viSaya priya bane che. - koI vAra evuM paNa bane che ke priya viSaya prApta thAya che, paraMtu indriyo kSatigrasta thaI jAya che. indriyo viSayopabhoga karI zakatI nathI. madhura zabda sAMbhaLavAnAM sAdhano che (reDiyo, TI.vI. vagere), paraMtu kAna baherA thaI gayA hoya ! baherApaNuM AvI gayuM hoya. - suMdara dRzya, suMdara rUpa... sauMdaryanAM sAdhano upalabdha hoya paraMtu AMkhe aMdhApo AvI gayo hoya ke pachI AMkho rogagrasta thaI gaI hoya. 84 manohara bAga hoya, attara hoya, sugaMdhavALA aneka padArtho hoya, paraMtu nAka ja bagaDI gayuM hoya to ? nAke suvAsa - durgaMdhano anubhava ja thato na hoya to ? khAvAnuM svAdiSTa bhojana hoya - peya padArtho hoya, paraMtu jIbha ja svAdahIna thaI gaI hoya to ? athavA jIbhe lakavo paDyo hoya to ? - sparzanA priya viSayo maLyA hoya, paraMtu zarIranI cAmaDI 'sensalesa' anubhavarahita banI gaI hoya to ? koI prakAranA praya-apriya sparzano anubhava ja naM thAya ne ? viSayonI anityatAnI sAthe indriyonI paNa anityatAno caMcaLatAno vicAra ciMtana karatAM rahevuM joIe. A ciMtana jIvAtmAne viSayalolupa nahIM thavA de. yogI cidAnaMdajIe pudgala-gItAmAM viSayasukhonA upabhoganAM bhayAnaka pariNAma batAvyAM che. pugalika sukha sevata ahaniza, mana-indriya na Ave, jima dhRta madhu AhUta detAM, agni zAnta na thAve. jima jima adhika viSaya sukha seve tima tima tRSNA dIpe, jima apeya jalapAna kiyA ho, tRSA kahA~ kima chIpe ? zAntasudhArasa H bhAga 1 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalika sukhanA AsvAdI, eha marama na vi jANe, jima jAtya% puruSa dinakaranuM teja navi pahicANe. indriya-janita viSayarasa sevata, vartamAna sukha ThANe. paNa kiMyAka taNAM phaLanI pare, navi vipAka tasa jANe. phala kiMpAka thakI eka ja bhava, prANa haraNa duHkha Ave, Indriya-janita viSayarasa te to cihuM gati meM bhaTakAve. ehavuM jANI viSayasukha seMtI, vimukha rUpa nita rahIe, trikaraNa yoge zuddha bhAva dhara, bheda yathAratha lahIe. pAMca indriyonAM viSayasukho anitya che, evuM kahIne jJAnI puruSo jIvone viSayasukhanI Asakti toDavAnI preraNA Ape che. viSayasukha bhogavavA jevAM nathI hotAM, e vAtane sArI rIte samajAvatAM yogIzrI cidAnaMdajI kahe che - - rAta-divasa viSayasukha bhogavavA chatAM indriyo tRpta nathI thatI. jevI rIte agnimAM ghI ane madhunI Ahuti nAkhavAthI agni zAnta na thAya, paraMtu vizeSa prajvalita thAya che. * jIva jema jema vadhAre viSayasukha bhogave che, tema tema tenI tRSNA vadhe che. jema ke samudranuM pANI pIvAthI tRSA zAnta thatI nathI, paraMtu vadhe che. I paraMtu je jIvone A viSayasukhamAM majA paDI gaI che, teo A marmane jANatA ' nathI. jema ke janmAdha manuSya sUryanA prakAzane oLakhI zakato nathI, joI zakato nathI. indriyajanma vaiSayika sukhapAna karanAra sukhapAna karatI vakhate nathI samajato ke te kiMpAka phaLa' khAI rahyo che. kiMpAka khAvAmAM mIThuM hoya che, paNa pariNAme mRtyu thAya che! , 1 paraMtu kiMpAka phaLa khAvAthI eka ja vAra prANaharaNanuM duHkha mAnavane thAya che, jyAre Indriyajanita viSayasukha bhogavatAM cAre gatimAM aneka vAra janmamaraNanAM duHkha thAya che. | viSayasukhonI A vAstavikatA jANIne e sukhothI vimukha rahevuM joIe. manavicana-kAyAthI zuddha-pavitra bhAvone dhAraNa karo. viSayAnaMda ane AtmAnaMdano bheda yathArtharUpe samajI lo. saMbaMdha svapna, indrajAlaH indriyonA viSayasukhonI anityatA ane bhayAnakatA batAvyA pachI zrI anitya bhAvanA [ 85] Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya vinayavijayajI saMbaMdhonI anityatA batAve che. mitra-strI-svajanAdisaMgamasukhaM svapnendrajAlopamam // 'mitra, strI, svajanAdinuM saMgama - milanasukha svapna jevuM - IndrajALa jevuM hoya che.' saMsAramAM jo koI vyApaka baMdhana hoya to te saMbaMdhonuM che. jIvano janma thatAM ja mAtAno saMbaMdha nizcita thaI jAya che. mAtA mATe putra yA to putrIno saMbaMdha banI jAya che. e ja rIte pitAno saMbaMdha banI jAya che. A mAtA, A pitA' A saMbaMdha snehathI, rAgathI draDha thato jAya che. thoDAka moTA thatAM mitrono saMbaMdha baMdhAya che. mitro sAthe ramavAthI, pharavAthI, khAvApIvAthI paNa saMbaMdha pAko thato jAya che. pachI yauvana AvatAM, lagna thatAM patipatnIno saMbaMdha baMdhAya che. paraspara sneha-rAga-moha vadhavAthI A saMbaMdha paNa draDha thAya che. A prakAre bhAIbahenano saMbaMdha, bhAIbhAIno saMbaMdha, mAmA-kAkAno saMbaMdha.... saMbaMdhonI jALa vistRta thatI jAya che. saMbaMdhonI sAthe saMbaMdhone nabhAvavA mATe keTalAMka kartavyonuM pAlana paNa karavuM paDe che. saMbaMdho sArI rIte TakAvI rAkhavA mATe keTaluMka AdAna-pradAna karavuM paDe che. kadAca temAM vattAochApaNuM hoya to saMbaMdha bagaDe che. saMbaMdhomAM dhIre dhIre svArthatattvano praveza thAya che, tyAre saMbaMdha duHkhadAyI bane che. saMbaMdhomAM daMbha ane kapaTa maLI jAya che tyAre kaTu pariNAma Ave che. jyAM sudhI mAtAputrano, patipatnIno, bhAIbhAIno, bhAIbahenano saMbaMdha niHsvArtha rahe che tyAM sudhI te saMbaMdhone pavitra mAnavAmAM Ave che. A vRSTie mAtRdevo bhava, pitRdevo bhava' kahevAyuM che. paraMtu e ja saMbaMdhomAM svArthavRtti AvI jAya che tyAre dveSa, daMbha, IrSA Adi doSa saMbaMdhone asAra - nisAra banAvI de che. tattvavijayajI nAmanA muni kavivare eka kAvyamAM lakhyuM che: kehanA re sagapaNa? kehanI mAyA, kedanI sajajana sagAI re, svajanavarga koI sAtha na Ave, Ave ApakamAI 2 1 mAruM mAruM sau koI kahe prANI tArI koNa sagAI re? Apa svAratha sahune vahAlo. kuNa sajjana kuNa bhAI re?....2 calaNI udare brahmadara Ayo. juo mAta sagAI re. putra mAraNa ne agni ja kIdhI, lAkhanAM ghara nipajAIre...3 kASTa piMjaramAM ghAlIne mAre, zastra jhahI doDe dhAI re koNike nija tAta ja haNiyo to kiha rahI putra sagAI ?....4 86 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata bAhubali Ape laDiyA, Aye sajajadhAI .. bAra varasa saMgrAma ja kIdho, to kihAM rahI bhAtu sagAI ?...5 guru upadezathI rAya pradezI, sudho samakita pAI re.. svArathavaza surakAntA nArI, mAryo piyu viSa pAIreka nija aMgajanA aMgane chedI, juo rAhu ketu kamAI re, sahu sahune nija svAratha vahAlo, kuNa guru kuNa bhAI re? suluma parazurAma ja doI mahemAMhe vera banAI re, krodha karIne naTake pahoMcyA, kihAM gaI tAta sagAI?? ...8 cANakya to parvata sAthe kIdhI mitra sagAI re, maraNa pAmyo ne manamAM harakhyo, kihAM rahI mitra sagAI re? A kAvyane samajyA ne? saMbaMdhonI anityatA, niHsAratA samajavA mATe ATalAM draSTAMto paryApta nathI zuM? mAtA ane putranA saMbaMdhanI asAratA batAvavA mATe temaNe brahmadatta cakravartI ane enI mAtA calaNInuM draSTAMta ApyuM che. mAtAe putrane mAravA mATe lAkSAgRhamAM Aga lagADI hatI. i pitA ane putranA saMbaMdhanI nisAratA, anityatA batAvavA kavie rAjA zreNika ane rAjakumAra koNikanuM vRSTAMta ApyuM che. - putra pitAne kArAvAsamAM nAkhIne roja haMTarathI mArato hato. pati ane patnInA saMbaMdhanI dAruNatA batAvatAM kavie rAjA pradeza ane rANI sUryakAntAnuM dRSTAMta ApyuM che. rANIe rAjAne jhera ApIne mArI nAkhyo hato. pitAputranA saMbaMdhanI niHsAratA batAvatAM rAhu-ketunI vArtA batAvI che. potAnA putranAM ja aMgonuM chedana karanAra pitAne pitA kevI rIte kahevAya? subhama ane parazurAma paraspara zatru banyA - baMne narakamAM gayA. | cANakya ane parvata mitra banyA. parvatanuM mota thatAM cANakya khuza thayo hato. mitrano saMbaMdha kevo asAra? kavi kahe che koI koInuM saguM nathI, saune potAno svArtha ja priya che. koNa sajjana? koNa durjana ? svArtha ja sajjana ane durjana banAve che. svArthe sajjana durjana bane ane svArthavaza durjana sajjanano daMbha kare che. anitya bhAvanA 87 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : A rIte Aje cha prakAranI anityatAnI vAta thaI 1. zarIranI anityatA 4. saMpatti-dhanadolatanI anityatA 2. AyuSyanI anityatA pa. vaiSayika sukhonI anityatA ane 3. jIvananI anityatA 6. saMbaMdhonI anityatA. ' A cha vAto pratye bhItarathI virakta banIne jIvavAnuM che. jo evI rIte jIvatAM zIkhI lezo to AnaMda ja AnaMda pAmazo. kleza, saMtApa, udvegathI mukti pAmI jazo. Aje basa, ATaluM ja. [ 88 | 88 | zanasudhArasa bhAga 1] zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilGIssAkSI pravacana 9 2. anitya bhAvanA : saMkalanA : * saMtono udAsIna bhAvA parivartana dravyAtmaka - bhAvAtmaka parivartanazIla padArtho sAthe prema na karo. * zarIra eka maTha jJAnAnaMdanuM pada svajana-parijanomAM parivartana mUDha jIvano moha prabuddha AtmAnI manaHsthiti prabuddha manuSyanI yauvana tarapha draSTi 0 yauvanane sArthaka karo. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtono udAsIna bhAva: upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'anitya bhAvanAmAM 6 vAtonI anityatA batAvIne eka prazna pUche cheH tatkiM vastu bhave bhavediha mudAmAlambanaM yatsatAm ?' A saMsAramAM evI kaI vastu che ke jethI saMto sajjanone harSa pradAna kare ? evI eka paNa vastu nathI ke jethI saMtone harSa thAya! huM satAno artha saMtapuruSa karuM chuM. saMtapuruSo e che ke je AtmajJAnI hoya che. jaDa ane cetanano bheda jemaNe jANyo che. AtmA ane pudgalanuM bhedajJAna jemaNe meLavyuM che. eTalA mATe saMsAramAM saMtapuruSa harSa-zokathI mukta hoya ane udAsIna bhAvamAM rahetA hoya che. cidAnaMdajIe kahyuM cheH dhanya dhanya jaga meM te prANI, je nita rahata udAsa, zuddha viveka hiye meM dhArI, kare na para kI Asa. saMsAramAM udAsIna bhAvathI jIvavuM saraLa nathI, eTalA mATe udAsIna bhAvathI jIvanArA saMtone cidAnaMdajI dhanyavAda ApatAM kahe che: "dhanya! dhanya.' A vAta tyAre ja bane jyAre bhItaramAM 'zuddha vivekano udaya thAya. eTale ke acetananuM bhedajJAna spaSTarUpamAM ubhAsita thAya. zarIra, AyuSya, jIvana, saMpatti, vaiyaktika sukha, svajana, parivAra ityAdi pratye mohita thato nathI, e ja rIte udvigna paNa thato nathI. rAgadveSa rahita udAsIna sthiti prApta thAya che. AvI sthiti pAmavI vidvAno mATe paNa muzkela hoya che. e vAtane gAtAM nirAzAnA sUramAM vinayavijayajI kahe cheH prAtabhrAtarihAvadAtarucayo ye cetanA'cetanA, draSTA vizvamanaH pramodavidurA bhAvAH svataH sundarAH / tAMstatraiva dine vipAkavirasAn hA nazyataH pazyata zcetaH pretahataM jahAti na bhavapremAnubandhaM mama // huM jANuM chuM. jouM chuM ke je cetana - acetana padArtha prabhAtamAM zobhAyamAna hoya che, te manane prasanna karI de che. AphlAdaka eTale ke AkarSaka hoya che e ja padArtho saMdhyA samaye nIrasa, nisteja ane anAkarSaka banI jAya che. A pratyakSa jovA chatAM paNa mAruM premahata mana, mUDha mana e padArthono prema-moha, rAga choDatuM nathI. A khUba duHkhada vAta che. sUryodayathI sUryAsta sudhI jaDa-cetana padArthomAM parivartana Ave che. e parivartananI prakriyAne upAdhyAyajIe joI che. parivartana be prakAranA hoya che? 90 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyAtmaka ane bhAvAtmaka. parivartana : dravyAtmaka ane bhAvAtmakaH - savAre puSpa khIle che, sAMje karamAI jAya che. - savAre snAna kareluM zarIra sAMje gaMdu thaI jAya che. - savAre je vastro suMdara lAge che, te sAMje melAM thaI jAya che. - savAranuM priya bhojana, sAMje apriya lAge che. A badhAM dravyAtmaka parivartana kahevAya che. - savAre priya vacana saMbhaLAvanAra svajana sAMje apriya zabdonI varSA kare che. - savAre jenA pratye sneha hoya che tenA pratye sAMje dveSa thAya che. - savAre jenA pratye dubhava hoya che tene mATe sAMje sadbhAva pedA thAya che. A badhAM bhAvAtmaka parivartano che. jenAM rUpa, rasa, gaMdha badalAtAM rahe che ane jemanA rAgadveSa ane moha Adi bhAva badalAya che. evA jaDa padAtho pratye prema thavo na joIe. prema parivartanazIla padArthapratye na thavo joIe. zAzvatuM sAthe ja thavo joIe. anitya - parivartanazIla padArtha sAthe prema na thavo joie. zAzvatu sAthe karelo prema tUTI jato nathI. eTalA mATe paramAtmA sAthe prema karavo, kAraNa ke paramAtmA zAzvata che ! paraMtu vAsanAnA pretathI Ahata mana, anitya ane parivartanazIla padArtho sAthe ja prema kare che, AvA manane kevI rIte samajAvavuM? upAdhyAyajIe "cetaH pretahata' kahyuM che. preta eTale bhUta, vyaMtara! bhUtapreta kahIe chIe ne? jene bhUtapreta vaLage che e vivekazUnya vartana kare che. enI pAse potAnI samajadArI hotI nathI. sAmAnyatayA bhUtapreta nirbaLa ane caMcaLa cittavALAne jaladI vaLage che. upAdhyAyajIne zaMkA thaI ke zuM mArA manane bhUtapreta lAgI gayuM che? anyathA pratyakSa parivartanavALA padArtho pratye mAruM mana kema prema kare che? padArthonI anityatA batAvatAM zAmaLa bhaTTe kahyuM cheH * je jAyuM te jAya, je phUlyuM te kharaze. bharyuM te ThalavAya, caDyuM te to Utaraze. lIluM te sukAya, navuM te jUnuM thAze. AvaradAvaze sarva kAla sau kone khAze. je janme che te nAza pAme che. je khIle che te karamAya che. je bhareluM hoya che te anitya bhAvanA 91 ; Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAlI thAya che. je caDe che te Utare che. je lIluM hoya che te sukAI jAya che ane je navuM hoya che te jIrNa thAya che. badhuM ja potAnI maryAdAmAM hoya che. kAla-mahAkAla sarvabhakSI hoya che.' padArthonAM parivartananI keTalI sarasa vaoNta karI che kavie ? parivartanazIla padArtho sAthe prema nahi H 1. zizuavasthA, 2. bAlyaavasthA, 3. taruNaavasthA, 4. yuvAvasthA, 5. prauDhAvasthA, 6. vRddhAvasthA. avasthAne anurUpa mananA bhAvonuM ane zarIranI kriyAo - karmonuM paNa parivartana thAya che ne ? koI vAra zarIra nIrogI hoya che, koI vAra zarIra rogagrasta hoya che. - koIka vAra zarIra suMdara hoya che, to koI vAra akasmAtamAM zarI2 kurUpa paNa thaI jAya che. koI vAra ThaMDuM hoya che, to koI vA2 garama hoya che. AvA zarIra upara bharoso rAkhIne ene prema zA mATe karavo ? eka kavie kahyuM che.ke - kyA tana mAMjatA re, eka dina miTTI meM mila jAna..... jJAnAnaMdajIe zarIrane 'maTha'nI upamA ApIne ane AtmA(avadhU)ne e maThamAM sUtelo joIne kahyuM - kare avadhU ! kyA sotA isa maTha meM ? isa maTha kA hai kvaNa bharosA ? paDa jAye caTapaTa meM.....avadhU. pAnI kinAre maTha kA vAsA, kvaNa vizvAsa e taTa meM ? avadhU. china meM tAtA, china meM zItala, roga-zoka bahu maTha meM...... avadhU. zAntasudhArasa H bhAga 1 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaMTI pherI ATo khAyo, kharacI na bAMdhI teMvaTa meM....avadhUta sotA sotA kAla gamAyo abahu na jAgyo tuM ghaTa meM...avadhU. itanI suna jaga meM he cetana ! jJAnAnanda Ayo ghaTa meM...avadhU. sUtelA... pramAdamAM sUtelA AtmAne jagADavA mATe keTalI suMdara preraNA ApI che jJAnAnaMdajIe ? zarIrarUpI maThamAM vizvAsa rAkhIne nizcita banIne AtmA sUtelo che. e joIne kavi AtmAne saMbodhana kare che? isa kAyA ke maTha meM kyA nizcita hokara soyA hai Atman ! A kAyAnA maThano bharoso nathI. e game tyAre dharAzAyI banI zake che. kAraNa ke mRtyu-nadInA pANInA kinArA upara vasyo che A maTha! kinAro game tyAre dhasI zake che....... ane A kAyAno maTha koI vAra garama thAya che, to koI vAra zItaLa... game tyAre dharAzAyI banI bese che." (eTalA mATe jAga... niMdara tyajI de) eNe mAtra khAvAnuM kAma karyuM. musApharI lAMbI che.. te sAthe bhAthuM nathI lIdhuM? (rastAmAM zuM khAIza?). keTaluM vicAryuM ! manuSyajanma vyartha khoyo ! hajuM sudhI bhItaramAM jAgyo nahIM! he cetana ! ATaluM sAMbhaLIne jAgI jA! tArA ghaTamAM jJAnAnanda bharAI jaze ! anitya bhAvanA , 93 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svajana-parijanomAM parivartanaH 'jevI rIte zarIranI avasthAmAM parivartanazIla che, e ja rIte svajana-parijana paNa parivartanazIla hoya che. udAharaNothI samajAvuM. - bALaka nAnuM hoya che tyAM sudhI mAtApitAne priya hoya che, paNa jyAre te moTo thAya che ane mAtApitAnuM kahevuM mAnato nathI, mAtApitAnI sevA karato nathI, tyAre e putra pratye mAtApitAne roSa Ave che. - je putrane mAtApitAnI upara prema hoya che, te lagna pachI mAtApitA upara prema nathI rAkhato. manaduHkha thatAM paraspara jhaghaDA thAya che ane putra mAtApitAthI alaga thaI jAya che. - patipatnI vacce prAraMbhamAM prema hoya che. pAchaLathI paraspara rojano kleza, aNabanAva.... jhaghaDA zarU thaI jAya che. - be mitro vacce jyAre svArtha AvI jAya che tyAre premanA sthAne zatrutA AvI jAya che. - svajana-parijanano sneha prAyaH svArthajanya hoya che. jyAre ekabIjAno svArtha puSTa thAya to prema kare che, paraMtu svArthapUrti nathI thatI to svajanaparijano badalAI jAya che. zatrutAbharyo vyavahAra kare che. svajana-parijanono saMbaMdha Avo parivartanazIla hoya che, chatAM paNa temanA pratye mUDha mana Asakta rahe che. enuM mamatva tUTatuM nathI. ame eka vRddhAzramamAM gayA hatA. e samaye tyAM mAtra pa-7 vRddha puruSo hatA. temane tamAma prakAranI suvidhAo prApta hatI. meM pUchyuMH ahIM tamane zAnti maLe che ne? zAntithI dharma-ArAdhanA to thAya che ne? temaNe kahyuM vAraMvAra ghara, svajanaparivAra yAda Ave che - manamAM rAgadveSa thAya che.' je parivAre je svajanone A vRddhone temanAM ja gharomAMthI bahAra kADhI mUkyA hatA, AzramamAM mokalI dIdhA hatA, je svajano emanAM mukha jovA mAgatAM na hatA. e svajana-parijana pratye atyAre paNa e vRddhone mamatva hatuM - prema hato ! Avo prema karanArA manane pretahata na kahIe to zuM kahIe? jemanapretahata nathI hotuM, je mana mUDha nathI hotuM, jemana jJAnavijJAnathI vAsita hoya che, te prathamathI ja saMsAranA padArthone parivartanazIla mAnI le che; vaiSayika sukhone duHkhadAyI mAnI le che ane temano tyAga karIne saMyamamArga para - cAritramArga upara cAle che. vaiSayika sukhone ane svajana-parijanono tyAga karI de che. e rAha L. zAnta sudhArasaH bhAga 1] Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joto nathI ke jyAre viSayasukha cAlyAM jaze, jyAre snehI-svajano mukha pheravI leze, jyAre zarIra ane indriyo azakta thaI jaze, tyAre saMsArano tyAga karIzuM ! jyAre AvI sthitinuM nirmANa thaze tyAre premahata mananI tRSNA-mamatA vRDha thaI gaI haze! potAnA hRdayamAM parivAra Adi vaibhavono vAraMvAra vicAra karIne vyathI mohita thaI jAya che. A draSTie upAdhyAyajI mahArAje kahyuM che. mUDha jIvano moha: mUDha muhyasi, mUDha muhyasi mudhA, vibhavamanucintya hRdi saparivAram / kuzazirasi nIramiva galadanilakampitaM, vinaya jAnIhi jIvitamasAram / / upAdhyAyajI potAnI jAtane ja saMbodhita karatAM kahe cheH vinaya, tuM jIvanane asAra jANa, niHsAra jANa, kAraNa ke jIvana kSaNika che. ati alpakAlIna ane caMcaLa che. ghAsanA pAna upara rahelA jaLabiMdu jevuM che. pavanano eka jhapATo AvatAM jaLabiMduo nIce paDI jAya che, e ja rIte mahAkAlano dhakko-thapATa lAgI jatAM jIvana samApta thaI jAya che. eTalA mATe jIvana pratye, vaibhava pratye, zarIra ane svajano pratye vyartha mohita na thA. potAnA hRdayamAM A kSaNika padArthono vicAra karIne vyartharAgadveSa kare che e tArI mUDhatA che, mUrkhatA che. potAnA mananuM anuzAsana kare che vinayavijayajI ! potAnA manane phiTakAre che..... "mUDha che. tuM mUDha che...' e zabdo vAraMvAra vAparI ghora phiTakAra varasAve che. "he mana, tane dhikkAra che ke tuM sAMsArika vaibhavono vAraMvAra vicAra kare che ke je kSaNika che." je kSaNika, vinAzI, kSaNabhaMgura hoya che, teno vicAra ja na karavo joIe -enI upara mamatva bAMdhavuM na joIe. kSaNika sAthe mamatva bAMdhavuM mUDhatA che, mUrkhatA che. hA, je zarIranI sAthe jIvavAnuM che, je parivAra sAthe jIvavAnuM che, je paudgalika viSayono bhoga-upabhoga karavAno che, je vaibhava-saMpattinI sAthe jIvavAnuM che - enI sAthe mamatva bAMdhavAnuM nathI. emanI sAthe prema karavAno nathI. emanA upara vizvAsa karavAno nathI. praznaH khUba muzkela lAge che uttara : muzkelane saraLa banAvavA mATe to bhAvanAo bhAvavAnI che. bhAvanAonA mAdhyamathI anitya bhAvanAne sahAre muzkela kAma paNa saraLa banaze. anitya bhAvanA 95 hari Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayoga karIne anubhavo. anubhava karI lo, pachI juo. prabuddha AtmAnI manaHsthiti : bahArathI to zarIrAdi kSaNabhaMgura padArthonI sAthe ja jIvavAnuM che. parivartana aMdara - aMtaHkaraNamAM lAvavAnuM che. krAnti vaicArika ka2vAnI che. jyAre zarIra rogagrasta hoya, jyAre saMpatti cAlI jAya - ochI hoya, - jyAre svajano mukha pheravI le, pArakAM banI bese, jyAre mitra zatru banI jAya.... e samaye tamAruM mana azAnta, saMtapta ane udvigna na banavuM joIe. basa, ATaluM ja pariNAma joIe - 'anitya bhAvanA'nA ciMtananuM. je samaye mUDha, abudha ane mUrkha manuSya rahe che - ghora duHkhano anubhava kare che, e samaye "anitya bhAvanA'nuM ciMtana karanAra prabuddha manuSya svastha rahe che, prasanna rahe che: * koI ene pUche che - 'tamAruM zarIra ATaluM rogagrasta banI gayuM che.... amane khUba duHkha thAya che. e kahe che - zarIra rogagrasta thavAnuM ja hatuM. huM to pUrNa nIrogI chuM, huM duHkhI nathI; tame paNa duHkhI na thAo. * koI AzvAsana ApatAM kahe che - tamane vepAramAM khUba bhAre nukasAna AvyuM.... karoDa - be karoDanuM nukasAna sAMbhaLyuM che, sAMbhaLIne duHkha thayuM. te kahe che - ApanI sahAnubhUti mATe AbhAra. Ama to saMpattine meM mArI mAnI ja na hatI. saMpattine to sadaiva caMcaLa, anitya ja mAnato Avyo chuM. eTalA mATe huM to saMpatti cAlI javA chatAM paNa svastha ja chuM - mane koI duHkha nathI ! * koI sahAnubhUti dekhADato kahe che - "mane jANIne atizaya duHkha thayuM ke tamane ekalA choDIne chokarAo alaga thaI gayA ? vRddhAvasthAnI zarUAtamAM piravArathI dUra rahevuM khUba duHkhada che !' e kaheze - mitra, huM svajanonAM saMbaMdhone anitya ja mAnato hato, ane mAnuM chuM. jevI rIte jahAjamAM athavA vAyuyAnamAM aneka musApharo ekatra thAya che ane potapotAnAM sthAna Ave che tyAre te musApharo UtarI jAya che, cAlyAM jAya che ne ? ApaNe badhAM paNa bhavayAtrAnAM musApharo chIe. musApharono saMbaMdha sthAyI nathI hoto, kSaNika hoya che. alpakAlIna hoya che. putrono, patnIno, bhAIbahenono e rIte ja anitya hoya che. te cAlyAM gayAM, mane koI duHkha zAntasudhArasa H bhAga 1 96 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. meM saMbaMdhone kadI sthAyI mAnyA nathI. meM svajano sAthe mamatva bAMdhyuM nathI. eTalA mATe mane koI duHkha nathI. * koI AvIne duHkha vyakta kare che - 'Ape je mitrane khUba ja madada karI hatI, paDelAne beTho karyo hato - huM jANuM chuM.... teNe Apane dago dIdho ! tamane ja pADavAnI ceSTA karI..... e jANIne khUba duHkha thayuM.' te javAba Ape che H "mArA mitra, mArA bAhya vyavahArathI tame mAnI lIdhuM hatuM ke ene meM mAro mitra mAnyo hato, enI sAthe mArI lAgaNI hatI ? nA, meM to ene madada karI hatI, mAtra karuNAthI ene UMce uThAvavAnuM kArya karyuM hatuM sAdharmika samajIne, paraMtu meM kadI enI pAse prati-upakAranI AzA rAkhI na hatI. ane jevo tame samajo cho evo maitrIno saMbaMdha paNa bAMdhyo na hato. mArI maitrI to saMsAranA tamAma jIvo pratye che. eNe mane dago dIdho nathI; dago ApanAra to mAruM karma che. Ama jotAM dago dIdho to paNa zuM thayuM ? vaiSayika sukha ja cAlyAM gayAM ne ? meM to viSayasukhone kSaNabhaMgura mAnyAM che. pazya bhaMguramidaM viSayasukhasauhRdaM pazyatAmeva nazyati sahAsaM, etadanuharati saMsArarUpaM rayA jjaladajalabAlikA ruci vilAsam // 2 // juo, vicAro, vaiSayika sukhono saMbaMdha kSaNabhaMgura che. dago daIne, kapaTa karIne e saMbaMdha cAlyo jAya che - tUTI jAya che. A saMsAranI mAyA vIjaLInA jhabakArA jevI caMcaLa hoya che. prabuddha manuSyanI yauvana pratyenI dRSTi : sAmAnya manuSya, abudgha manuSya viSayasukhone bhogavavAno yogya samaya yauvanakALane samaje che. 'yauvanakALamAM pAMca indriyonA vaiSayika sukhabhogone bharapUra rIte bhogavI zakAya che.' evI dRDha mAnyatA che. AmAM strIpuruSanuM samAgama-sukha ja kendramAM hoya che. yauvananA prAraMbhamAM ja jAtIyavRtti - seksa jAgRta thAya che. e vRtti puruSane strI tarapha ane strIne puruSa tarapha AkRSTa kare che. yuvAvasthAmAM strIpuruSanI aMdara viSayavAsanAno Avega prabaLa hoya che. e Avegane saMyamita karavo khUba agharuM kArya che, eTalA mATe yauvanane ja 'anitya - kSaNabhaMgura' kUtarAnI pUMchaDI jevuM vakra batAvIne, samajAvIne yauvananA unmAdane zAnta karavAno upAya karatAM teo anitya bhAvanA 7 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che - hanta hatayauvanaM pucchamiva zauvanaM kuTilamati tadapi laghu dRSTanaSTam / tena bata paravazAH paravazAhatadhiyaH dumida viMga ra ni viSTam rU . . kharekhara kUtarAnI pUMchaDI jevuM vakra che yauvana, jotajotAmAM te (yauvana) naSTa thaI jAya che. yauvananA jAtIya AvegomAM puruSa strIne paravaza thaI jAya che, enI buddhi kuMThita thaI jAya che. e viSayonA upabhoga(seksa)nI kaTutA. enAM dukhapUrNa pariNAmone samajI zakyo che? upAdhyAyajIne Azcarya thAya che, paraMtu A yauvananI vAstavikatA che. yauvanamAM seksI Avego eTalA prabaLa hoya che ke buddhizALIonI ane dhArmikonI buddhi kuMThita thaI jAya che. yuvAnI pariNAmono vicAra karavAmAM prAyaH sakSama nathI hotI, vAstavikatAnA vicAro paNa unmatta yauvanakALamAM asaMbhava che. ane yauvanamAM puruSane strInuM ane strIne puruSanA samAgamanI tIvra icchA svAbhAvika hoya che. strIne puruSanuM ane puruSane strInuM AkarSaNa tIvra hoya che, ane jenuM AkarSaNa hoya che te jyAre maLI jAya che tyAre ekabIjAne vaza thaI jAya che. ekabIjA vagara rahI zakatAM nathI. yauvanakALamAM kAmapuruSArtha ja pradhAna hoya che. graMthakAra - kAvyakAra upAdhyAyajI yuvakone eTaluM ja samajAvavA mAge che ke tamAruM yauvana sadAkALa TakanAruM nathI. kSaNika che. keTalAMka ja varSa TakanAruM che. eTalA mATe yauvana upara vizvAsa na rAkho. - yauvanamAM paNa zarIra rogagrasta banI zake che ane bhoga bhogavavAmAM azakta banI zake che. yauvanakALamAM paNa mota AvI zake che, jIvana samApta thaI zake che. - yauvanamAM priya pAtrano viyoga thaI zake che. - yauvanamAM nirAzA-hatAzA gherI vaLI zake che -mana DiprezanamAM DUbI jAya che, ane tevA samaye bhogasukha bhogavI zakAtAM nathI. yauvana vyartha lAge che. yauvanane sArthaka karanArA yauvanamAM bhogasukhono tyAga karIne, virakta banIne, brahmacaryanuM mahAvrata lenArA mahAmAnavone yAda karyA karo. to yauvanamAM paNa bhogavRtti upara saMyama AvI zake che. [98 . . . zAntasudhArasaH bhAga 1] Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkaMdIno dhanyakumAra rAjagRhInA zAlibhadra ujjainanA avaMtIsukumAla rAjakumAra meghakumAra rAmAyaNanA sukozalakumAra - rAmAyaNanA rAjakumAra vajubAhu mRgAputra naMdipeNa jaMbusvAmI sthUlabhadrajI - gajasukumAla 1 madanabrahmakumAra - khUba ja moTI yAdI che yuvAnonI ke jemaNe yauvanane aMkuzamAM rAkhyuM hatuM. AtmAnuzAsana karIne brahmacaryamahAvratanuM pAlana karyuM hatuM, yauvanane sArthaka karyuM hatuM. A che jJAnI - prabuddha puruSono yauvanaviSayaka abhigama! vartamAnamAM pazcimI sabhyatAnI chAyAmAM yovanamAM kevI vikRtio pravezI gaI che ane yauvana barabAda thaI rahyuM che ! A viSayamAM AgaLa upara kahIza. Aje basa, ATaluM ja. kAkA anitya bhAvanA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIGG@AsI) pravacana 10 3. anitya bhAvanA : saMkalanA | kAmavikAronI prabaLatA rUpavijayajInuM eka kAvya * kAmavAsanAnuM udbhavasthAna kAmapuruSArtha paMDita vAcaspati mizra (bhAmatI) sAco-khoTo dRSTikoNa seksaviSayaka pazcimanI vikRta vicAradhArA. phraoNIDa ane erika phroma bhautikavAdI sabhyatAnAM nukasAna kAmavRttino abhigama upasaMhAra Tdada Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadapi piNyAkatAmaMGgamidamupagataM bhuvana-durjayajarApIta-sAram / tadapi gatalajjamujjhati mano nAMginAM, vitathamati-kuthita manmatha-vikAram // kAmavikAronuM prAbalya batAvatAM upAdhyAyazrI vinayavijayajIe kahyuM che : jarAthI sattvahIna ane kSINa dehavALA jIvonuM nirlaja mana ke je A jagatamAM ati durjaya che, te kAmavikArono tyAga karI zakatuM nathI. A keTalI zaramabharI vAta che !' kAmavikAronI prabaLatA: yauvanane kAmavikArono kaDAkALa ja gaNyo che, paraMtu vRddhAvasthAmAM paNa kAmavAsanA chUTatI nathI. mana kAmavAsanAmAM ramamANa rahe che, A vAta sarva jJAnIjanone zaramajanaka, lajjAspada ane dhikkArapAtra lAgI che. gAtraM saMkucitaM, gati vigalitA, daMtAzca nAzaM gatA, dRSTi bhrasyati, spameva hasate, vaktraM ca lAlAyate / vAkyaM naiva karoti bAndhavajanaH, patnI na suzrUyate, dhik kaSTaM hA jarAbhibhUta puruSaM putro'pyavajJAyate // vRddhAvasthAmAM zarIra saMkucita thaI jAya che. eTale ke zarIra upara karacalIo paDI jAya che. gati stulita thaI jAya che. dAMta paDI jAya che. AMkhe jhAMkhapa Ave che - nisteja thaI jAya che. rUpa-lAvaNya ghaTI jAya che. mukhamAMthI lALa Tapake che... baMdhujano enI AjJA nathI mAnatAM. patnI paNa enI sevA karatI nathI. eTalA mATe jarAvasthAthI parAbhUta puruSane dhikkAra che. kAraNa ke AvI karuNAspada sthitimAM paNa enuM mana kAmavAsanAno tyAga karatuM nathI. kAmavAsanA vRddha thatI nathI." vRddhAvasthAne gujarAtI bhASAmAM "ghaDapaNa' kahe che. A "ghaDapaNa' upara upAdhyAyazrI vinayavijayajInA ja ziSya rUpavijayajIe eka kAvya lakhyuM che. suMdara kAvya che. sAMbhaLoH ghaDapaNa kAM tuM Aviyo? tuja koNa jue che vATa ? tuM sahune aLakhAmaNo re, jema mAMkaDa bharI khATa, ghaDapaNa koNe mokalyuM re! gati bhAMge tuM AvatAM re, ughama UThI re jAya, anitya bhAvanA 101 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAMtalaDA paNa kharI paDe re, lAra paDe mukha mAMya ...ghaDapaNa bala bhAMge AMkho taNuM re, zravaNe surye navI jAya. tuja Ave avaguNa ghaNA re valI dhoLI hoya romarAya...ghaDapaNa keDa dukhe guDA raheze. mukhamAM zvAsa na mAya, gAle paDe karacalI re - rUpa zarIranuM jAya re ... ghaDapaNa jIbhalaDI paNa laDathaDe re, ANa na mAne koya. ghera sahune aLakhAmaNo re, vahuo diye re gALaghaDapaNa dIkarA to nAsI gayA re. vahuo diye re gALa. dIkarI nAve TuMkaDI re sabala paDyo che kaMgAla ghaDapaNa kAne to dhAka paDI re. sAMbhaLe nahIM lagAra. AMkhe to chAyA vaLI re. dekhI zake nA lagAra .. ghaDapaNa uMbaro to DuMgara thayo re, poLa thaI paradeza, goLI to gaMgA thaI2. tame juo jarAnA veza ghaDapaNa ghaDapaNamAM vhAlI lApazI, ghaDapaNamAM bAlI bhIMta ghaDapaNamAM vhAlI lAkaDI, tame juo ghaDapaNanI rIta ghaDapaNa ghaDapaNa tuM akahyAgaruM, aNateDyuM na AvIza, jobaniyuM jaga vahAluM re jatana huM tAruM karIza gha DapaNa koIna vaMche tujane re, tuM to dUra vasAya. vinayavijaya uvajajhAyano rUpavijaya guNa gAya ghaDapaNa A varNana vRddhAvasthAnuM che. AvI avasthAmAM paNa kAmavAsanA prabaLa thaI zake che. kAmavAsanAnuM udbhavasthAna: kAmavAsanA (seksI vRtti) cAre gatinA jIvomAM hoya che. paraMtu sauthI vadhAre kAmavAsanA manuSyamAM hoya che. kAmavAsanA jAgrata thAya che mohanIya karmathI. mohanIya karmanI aMtargata traNa veda-karma hoya che -puruSaveda, strIveda ane napuMsakaveda. - puruSane puruSaveda mohanIya karmano udaya thAya che tyAre strI pratye AkarSaNa thAya che. strIupabhoganI vAsanA UThe che. - strIne strIveda mohanIya karmano udaya thAya che tyAre puruSa pratye AkarSaNa thAya che. upabhoganI vAsanA jAge che. - jene napuMsakaveda - mohanIya karmano udaya thAya che, ene strI ane puruSa baMneno upabhoga karavAnI icchA thAya che. mohanIya karmano udaya prabaLa bane che tyAre [102 | | zAntasudhArasa H bhAga 1 102 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmavAsanA paNa prabaLa bane che. e prabaLa kAmavAsanAne upazAnta karavAnuM manobaLa dareka manuSyamAM nathI hotuM. vAsanAne paravaza thaI janArA ja vadhAre pramANamAM hoya che. A kAmavRttino samAveza RSimunioe 'kAmapuruSArthamAM karyo che. kAmapuruSArtha bhAratIya saMskRtimAM kAmavRtti tarapha jovAnI vRSTi samyapha ane samucita samajadArIyukta rahI che. A saMskRtimAM kAmavRttine gahanatAthI ane samagratAthI samajavAno, mAnavocita UrdhvakaraNano ghaniSTha prayAsa karavAmAM Avyo che, paraMtu vartamAna yugamAM kAmavRttiviSayaka ajJAnatA ane vikRta samajadArInuM samAja upara AkramaNa thavA lAgyuM che. AvA samaye ApaNe ApaNA sAMskRtika vArasAne yathArtha rUpamAM samajI levo joIe. nahIMtara Ajano seksa ekaspojhana' - vAsanAvisphoTa - badhuM naSTa karI deze. kAmavRtti eka prabaLa UrjA che. prANazakti che. kAmavRtti ekAntataH tiraskRta nathI. bhAratIya saMskRtino abhigama evo rahyo che ke kAmAnaMdane mATe prANazaktino vyaya maryAdita ane saMyamita rAkhIne ene bhAvanA ane prajJAnA vikAsa hetuthI tathA samAdhinA brahmAnaMda mATe upayogamAM levo joIe. sRSTimAM vyApta cetanatattvanI sAthe tAdAmya sAdhathI brahmAnaMdanI anubhUti thAya che. AvI anubhUti jene thAya che ene kAmAnaMdanuM AkarSaNa rahetuM nathI. kalAsarjananA kAryamAM nimagna vaijJAnika, ciMtakayA kalAkAra, kAmAnaMdathI uccatara sarjanAtmaka AnaMdanI anubhUti thAya che. AvA samaye tene bIjuM koI bhAna rahetuM nathI. paMDita vAcaspati mizra: * A viSayamAM paMDita vAcaspati mizranuM draSTAMta saMbhaLAvuM chuM. jo ke A prasiddha vAta che, chatAM paNa ahIM prastuta hovAthI kahuM chuM. temaNe 'bhAmatI' nAmano prasiddha graMtha lakhyo hato. teo 16 varSa sudhI graMtharacanAmAM nimagna hatA. lagna pachI tarata ja teo A kAryamAM lAgI gayA hatA. patnI samayasara bhojana lAvatI, saMdhyA thatAM dIvo prakaTAvatI, paraMtu paMDitajIne to graMtharacanA sivAya koI bhAna na hatuM. jyAre graMtharacanA pUrI thaI, sAMje patnI dIvo laIne AvI, paMDitajIe ene joI ane pUchyuM : suMdarI, tuM koNa che? huM ApanI dharmapatnI chuM. dararoja sAMje dIvo lAvuM chuM." anitya bhAvanA 103] Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcaspati mizra lajjita thaI gayA. 16 varSathI e suMdarIe emanI ane graMthanI mUka sevA karI hatI. paMDitajI natamastaka thaI gayA. patnInuM nAma bhAmatI hatuM, temaNe graMthanuM nAma 'bhAmatI rAkhI lIdhuM. graMtha patnIne samarpita karI dIdho. paMDitajI potAnI jJAnopAsanAmAM magna hatA. potAnI samagra prANazakti ane saMpUrNa UrjA emAM samAviSTa thaI gaI hatI. e emanuM sahaja brahmacarya hatuM. e emanuM sahaja IndriyanigrahapaNuM hatuM. sAcI ane khoTI jIvanavRSTiH mULa prazna che - jIvanaviSayaka vRSTino - philosophIno - jIvanadarzanano. eka draSTAMta uparathI A samajAvuM. ApaNA mahAnuM pUrvajoe himAlaya, giranAra, Abu, zatruMjaya, saMmetazikhara jevA parvato upara - giripradezomAM jyAM jyAM ramaNIyatAM joI tyAM tyAM devamaMdironuM nirmANa karyuM. yAtrAdhAmo banAvyAM. jyAre aMgrejo bhAratamAM AvyA to temaNe hilasTezano' banAvyAM. maMdiranI sAthe maMdiranA sahacArI bhAva AvyA, hilasTezananI sAthe hilasTezananA sahacArI bhAvo AvyA. yAtrAdhAmoe temanA pavitra bhAvo UbhA karyA. jyAre hilasTezanoe temanI duniyA UbhI karI dIdhI. | hilasTezanoe tyAMnI prajAne vilAsI-svacchaMdI ane AmodapramodathI gaMdImalina banAvI dIdhI. A je aMtara che te jIvana pratyenA abhigamanuM aMtara che. A ja rIte seksa pratyeno je abhigama che, emAM paNa jIvanadraSTi - jIvanadarzana ja mahattvapUrNa rahyuM che. bhAratIya saMskRtimAM kahevAmAM AvyuM che ke paryAkhyo namaH | vAtsyAyane potAnA kAmasUtra'mAM maMgalAcaraNamAM dharma, artha, kAma, puruSArthane namaskAra karyA che. kAmazAstromAM svAcya che, paripakvatA che ane emAM draSTi ekAMgI nathI, savAMgI che, samagra jIvanano khyAla che. vAtsAyana 'kAmazAstranI racanA karI rahyA hatA. kAmAnaMda kevI rIte pAmavo enuM zAstra banAvI rahyA hatA, paraMtu e graMthanI racanAnuM prayojana zuM hatuM? preraNA kaI hatI? tatat brahmavarSe eTale ke brahmacaryanuM pAlana parama samAdhimAM cittane ekAgra karIne, lokayAtrAne mATe meM A kAmasUtra' graMthanI racanA karI che. ethI rAga-kAma vadhe evI enI racanA nathI. dharma, artha ane kAma A traNe puruSArthanuM A zAstrapoSaka che. A zAstrano tattvajJa jitendriya ja hoya che. IndriyasukhanuM A zAstra indriyonuM gulAma banavA mATe nathI, paNa svAmI banavA mATe che, mitra banavA mATe che. racanA karanAra RSie indriyasukhanA nazAmAM zAstra 104 zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racyuM nathI, paraMtu saMpUrNa svasthatAthI, brahmacaryanA pAlana arthe ane cittanI samAdhi avasthAmAM kAmazAstranI racanA karI che. AvI svasthatA ane paripakvatA pazcimanI sabhyatAmAM rUDha banelI seksaviSayaka mAnyatAomAM temaja zAstromAM bilakula jovA maLatI nathI. emAM sarvAMgI vRSTino abhAva jovA maLe che. seksaviSayaka pazcimanI vikRta vicAradhArA pazcimanA dezomAM kAmazAstranA je siddhAMto banAvavAmAM AvyA che, temAM mAtra artha ane kAma - be upara ja bhAra mUkavAmAM Avyo - temanA upara ja dhyAna rahyuM - dharma ane mokSa puruSArthanI kalpanA paNa emane nathI AvI. saMbhava che ke dharma ane mokSanI vAtane "phAlatuM samajIne enI upekSA karavAmAM AvI che. pazcimanA zAstronAM siddhAMtonI racanA karanArA keTalAka to pUrvagrahabaddha mAnasavALA, saMkIrNa khyAlavALA ane jAte ja jAtIya vikRtithI pIDita hatA ! kahevAya che ke pazcimI seksolojIno pAyo nAkhanAra hevaloka elisa' jAte ja keTalIka jAtIya bAbatomAM "ebnormala' hato. A seksanI bAbatamAM pazcimamAM ane pUrvamAM paNa jene pathadarzaka mAnavAmAM Ave che te phraoNiDa paNa khUba ja svakendrita hato, ati mahattvAkAMkSI, virodhIo pratye asahiSNu ane prazaMsAthI khuza thanAro hato. mahattvapUrNa vAta to e che ke pazcimanA samagra kAmazAstranAM siddhAMto ane dhyeya jitendriyatA siddha karavA mATe na hatAM. kamanasIbe phraoNiDe tenuM saMpUrNa dhyAna kAmavRtti upara ja kendrita karyuM hatuM. yatra, tatra, sarvatra tene kAmavRtti ja dekhAtI hatI! tamAma mAnavasaMbaMdhomAM teNe DAyarekTa yA. InaDAyarekTa - jAgrata yA suSupta dazAmAM jAtIyavRttinuM pratipAdana karyuM. eNe to eTale sudhI kahyuM ke pitAne putrI vadhAre priya hoya che ane mAtAne putra priya hoya che, temAM paNa A kAmavRtti ane vijAtIya AkarSaNa ja kAraNabhUta hoya che. phaoNiDa kahe che. nAnAM bALakomAM paNa jAtIya bhUkha hoya che. eTalA mATe to te potAnI najIkamAM najIka strI - mAtA tarapha jAtIya AkarSaNa anubhave che ! phraoNiDanA AvAM siddhAMtonuM khaMDana karatAM prasiddha mAnasazAstrI erika phreme kahyuM : phraoNIDa eka tarapha mAtAnA snehano, manuSyanI icchAno svIkAra kare che, to bIjI tarapha InkAra kare che. mAtA ane putranI nehavRttine jAtIyavRtti batAvIne sAcA arthano InkAra karI de che. phraoNiDa mAtAne enA pavitra sthAnathI bhraSTa karIne ene jAtIya vAsanAnuM sAdhana banAvI daIne vezyAmAM pheravI nAkhe che.' phraoNiDa vRDhatAthI mAnato hato ke prema kAmanAvRttijanya vijAtIya saMbaMdha ja hoya - anitya bhAvanA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. strI-puruSanI pArasparika vRSTi paNa kAmamUlaka ja hoya che. A to eka atyaMta anarthakArI ane bhayAnaka tattvajJAna banI jAya che. A mAnyatA anusAra to strIpuruSanI vacce nara-nArI sivAya bIjo koI saMbaMdha saMbhavita ja nathI raheto ! naranArI vacce yaunasaMbaMdha sivAya bIjA badhA ja saMbaMdho asaMbhava ja banI jAya che. phraoNiDanI A mAnyatA saMkIrNa, nAdAna ane avicArI che. saMpUrNa aparipakva che. saMskRti- vidhvaMsaka che. phraoNiDanA aMge eka vAra vinobAjIe kahyuM hatuM "atyAre phraoNiDanuM zAstra cAlI rahyuM che - kAmavAsanAne dabAvavI na joIe. A vAta samajamAM AvatI nathI. jo ApaNe vAsanAne na dabAvIe to zuM ApaNe vAsanAthI dabAvAnuM? manuSya potAnI vAsanAne samaje ane enuM damana kare, niyaMtraNa kare te ja yogya che.' kAmavRttinA damanathI mAnasika asvasthatA pedA thAya che. A vAta ati pracalita thaI gaI che. paraMtu kAmavRttine amaryAda rUpamAM vadhavA devI e manoruNatAno ja prakAra che. jJAnI maharSi ja nahIM, manovizleSaka erika phroma jevA paNa kahe che. phraoNiDanA nAme evuM samajAvavAmAM Ave che ke jo tame tamArI jAtIyavRttione dabAvI rAkhazo to tenAthI mAnasika asvasthatA UbhI thaze. pazcimI saMskRtimAM evI mAnyatA prasthApita thaI che ke tamArI pratyeka icchAne tarata ja pUrNa karo !' , Adhunika vikRta mAnasanI A vAta che, paraMtu enuM pariNAma zuM Avaze? Asa haksalIe brevanyu varlDamAM kahyuM che ke "enuM pariNAma pakSAghAtamAM Avaze. chevaTe manuSya potAno sarvanAza karaze." vAstavikatAnuM varNana karatAM erika phroma kahe che : "A sarva kAmavAsanAone Arthika abhigamathI satata uttejita karavAmAM Ave che. A vAsanAnI bhUkha kRtrimatAthI janmAvavAmAM Ave che. jAtIya bhUkha paNa moTe bhAge to naisargika nathI. hotI. ene kRtrima paddhatithI uttejita karavAmAM Ave che. Aje manuSya pazuvatuM lakSaNone vadhAre mahatva ApyuM che.' 'jAtIya sukha ja sarvottama sukha che ane abAdhita jAtIya sukha manuSyane sukhazAMti Apaze. evI mAnyatA vartamAnakAlika mAnasazAstra rUDha karI dIdhI che, A sarvathA anucita che, unmArgagAminI che, eTaluM ja nahIM, svacchaMda jAtIya sukha manorogamAM pariName che. enAthI to manuSyanI svasthatA ane mAnasika saMtulana bagaDI jAya che. AvAM viparIta pariNAma AjanA pAzcAtya samAjamAM jovA maLe che. mahattvapUrNa vAta e che ke manuSyane jAtIya pratibaMdhothI mukta karI devAthI te 106 zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhazAnti ane mAnasika svAthya prApta karI leze - A anumAna sarvathA khoTuM sAbita thayuM che. yAda rAkho ke jAtIya sukha ja manuSyanI ekamAtra AvazyakatA nathI. manuSyanI bIjI aneka mAnasika ane AdhyAtmika AvazyakatAo hoya che. jo ke te vadhAre pramANamAM mahattvanI che. jo e AvazyakatAo pUrNa karavAmAM na Ave to mAnasika rugNatA utpanna thaze. Aje pazcimI dezonI haoNspiTalomAM adhathI vadhAre pathArIo zArIrika nahIM, mAnasika rogIonI jovA maLe che. atyAre to bhAratamAM paNa mAnasika rogIo vadhI rahyA che. menTala haoNspiTalo paNa vadhI rahI che. tyAM kizoro ane yuvakonI AtmahatyAo paNa vadhI rahI che. enAthI manovaijJAniko ciMtita thaI rahyA che. A rIte sarva mAnavasaMbaMdhomAM jAtIyavRttinuM ja prAdhAnya jovuM e paNa vikRta vRSTi che. prema, mRdutA, tAdAbhya, sahAnubhUti, uSmApUrNa komala vyavahAra vagere pavitra mAnavIya anubhUtio che. temane jAtIyavRtti sAthe joDavI e mUrkhatA che. tamAma bAbato seksanAM cazmAMthI jovAnI phezana thaI gaI che. mahApuruSonA mRdu premapUrNa vyavahAromAM paNa evAM chidrAnveSI saMzodhano thatAM rahe che, paraMtu e mAtra vyartha bauddhika vyAyAma mAtra che. vAstavamAM kAmavRttinuM prema, mRdutA, AtmIyatA vagerethI bharapUra mAnavIya vyavahAromAM rUpAMtara karavuM e manuSya mATe sAro prayatna che. kAmavRttinuM UrdhIkaraNa karavuM joIe. AvuM UrdhvIkaraNa nahIM thAya to sthULa kAmavRtti ja atibaLavAna thatI jaze, A sarvasAmAnya anubhava che. unmArgagAmI mAnasazAstra: kAmavRttinA UdhvakaraNanA viSayamAM vartamAna mAnasazAstrInuM dhyAna rahyuM ja nathI. mAnasazAstrIoe nyAya, saMyama, Atmonnati jevAM uccatama tattvone sarvathA bhulAvI dIdho che. "erika phroma' jevA thoDAka ja vaijJAnikoe mAnavasvabhAvanI Urdhva saMbhAvanAo upara AdhArita vastuniSTha nItizAstra - 'Objective ethics' - nI vAto karI che, to emane "avaijJAnika' kahIne emanI upekSA karI dIdhI. yuga jevA manovaijJAnike kahyuM ke "mAnavasvabhAvamAM kAmavRtti jevo ja prabhAva Religious Functionno - dhArmika vRttino rahyo che. ene paNa 'avaijJAnika' kahIne mahatvahIna banAvyo. AnI kaDaka AlocanA-TIkA karatAM erika phroma kahe che - AjanuM mAnasazAstra, manuSyanA vikAsa mATe gaMbhIra khataro banI gayuM che. mAnasazAstrano bijhanesa karavAvALAoe moja-majA, upabhoga ane - anitya bhAvanA 107 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattvahInatAno navo dharma phelAvI rAkhyo che. emano e dharmaguru banI gayo che. manuSyano eka sAdhana tarIke upabhoga karavAmAM teo niSNAta banI beThA che. pazcimanuM Adhunika mAnasazAstra, bhautikavAdanuM Dhola pITanAra banI gayuM che. manuSyanA jIvanamAM AtmA, dharma, naitikatA vagerenuM koI sthAna ja na rahevuM joIe - AvI bhautikavAdI mAnyatA upara evA unmArgagAmI mAnasazAstra zAstrIya mahora lagADI dIdhI che. bhautikavAdI saMskRtinAM nukasAna H pazcimanI bhautikavAdI sabhyatAe vijJAnane nAme AtmA, dharma, naitikatA vagere pavitra tattvone mUlataH ukhADIne pheMkI dIdhAM. mAnavajAta pAsethI aneka prakAzadIpako chInavI lIdhA. manuSya pAralaukika sattA ane divyatAnI saMbhAvanAono khyAla khoI nAkhyo. pahelAM to jIvane Izvarano - paramAtmAno aMza mAnavAmAM Avato hato ane jIvanamAM ucca sAdhanA karIne paramAtmAnuM svarUpa prApta karavAnuM lakSya hatuM, paraMtu have manuSya saMpUrNatayA pArthiva astitva sAthe joDAI gayo che. pRthvI upara tamAma sukhasuvidhAo ane AnaMda-pramoda prApta karavAnuM mukhya dhyeya banI gayuM che. banDa rasele kahyuM che : "A bhautikavAda vizvamAMthI Izvarane eka vyaktinA rUpamAM DhALI dIdho che, eTaluM ja nahIM, eka AdarzanA rUpamAM paramAtmatattvane paNa bhulAvI dIdhuM che. A paramAtmatattva pratye manuSyanI mULabhUta niSThA TakelI hatI. have manuSyanI pAse koI paNa AMtarika rakSAkavaca rahyuM nathI.' kAmavRttino abhigama badalavo paDaze? bhAratIya samAjanI upara pazcimanA seksavisphoTe prabaLa AkramaNa karyuM che. eno pratirodha karavo ati Avazyaka che. seksanA kSetramAM rUDha banI gayelI ghaNIkharI mAnyatAone mULathI badalavI paDaze, parivartana karavuM anivArya che. jyAM zoSaNa dvArA, pralobhana dvArA, dabAva dvArA, baLAtkAra ane dhana dvArA jAtIya sukho bhogavavAmAM Ave che; emane to jAtIya sukha paNa mAnI na zakAya. e badhuM to ahaMtRptinuM pAzavI balapradarzananuM ane vikRta mAnasika tRptinuM sukha che. have to "bhadrasamAjanA nAme jAtajAtanAM valgara-abhadra svarUpo sAme AvyAM che ! jevAM ke seksa Turijhama, seksa sarvisa, seksavarkara, kolagarla, kampha garlsa, kI-klaba vagere kAmAnandanA prakAro nathI? Aje vizeSa rUpe yuvAvargane bhinna bhinna prakAranI karAmatothI, mukta jAtIya 108 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanane nAme phosalAvIne khoTA mArge vALavAmAM Ave che. AvI sthitimAM Dhola pITIne samajAvavuM paDaze ke A mukta jAtIya jIvananI vAtomAM manuSyano na to sAMskRtika vikAsa che ke na to Atmonnati che. te ja rIte nathI kAmAnaMdanI prApti. A to manuSyano sarvatomukhI vinipAta che, adhaHpatana che. navA yuvA samAjane kahevuM paDaze ke jAtIyatAne zira para caDAvavAnI nathI. ApaNA upara ghoDAne savArI karavA devAnI nathI. ghoDA upara savAra thayA sivAya yAtrA AnaMdamayI nathI banI zakatI. jAtIyavRttine tenA propara plesa - yogya sthAne ja sthApita karo. pazcimI saMskRtie manuSyane svacchaMdI pazutulya banAvI dIdho che. manuSyane vAsanAe - seksa kaThaputaLI banAvI dIdho che. Aje manuSya seksa bhogavato nathI, paraMtu seksa manuSyane bhogavI rahI che. manuSyane nacAvI rahI che. jANe manuSya seksanA kArAgAramAM kedI banI gayo che. kArAgArane evuM suMdara banAvavAmAM AvyuM che ke keda thayAnI anubhUti thatI nathI. A kArAgArane loDhAnA saLiyA nathI hotA, kedInA hAthapage beDIo nathI hotI, paraMtu indriyasukhanI bharapUra suvidhAonI sAthe manuSya seksanA paMjAmAM najarakeda che. atRzya jaMjIromAM baMdhAyelo che. upasaMhAra: Aja thatamanmathavanA viSayamAM eTalA mATe carcA karI ke Aje skUlokolejomAM "mAnasazAstrane nAme kAmavikAro vadhArI mUkavAmAM Ave che. taruNa ane yuvAvarga khoTe mArge bhaTakI rahyo che. emAM TI.vI. ane sinemAe to sarvanAza karavAno nirNaya karyo hoya evuM lAge che. bALa, taruNa, yuvaka ane vRddha - sau kAmavAsanAthI baco e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. [ anitya bhAvanA | anitya bhAvanA | 109 109 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 11 4. anitya bhAvanA : saMkalanA : * sarva kSaNikam eka sAdhune cakravartInuM sukha gamI gayuM! dharmanuM avamUlyanaH dharmaprApti nahIM draupadIne pAMca pati kema? vaiSayika sukhonuM AkarSaNa. saMbaMdhonI nisAratA. dhana-lakSmInI asthiratA. lakSmIno saMcaya na karo. eka samrATa, eka dhanapati. narakagatinI vedanAo. 0 upasaMhAra, Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'anitya bhAvanAne bhairava' rAgamAM gAtAM AgaLa vadhe che. sukhamanuttarasurAvadhi yadatimeduraM kAlatastadapi kalayati virAmam / kataraditarattadA vastu sAMsArikaM sthirataraM bhavati cintaya nikAmam // 5 // sarva kSaLima, sarvamanityam, sarvamasthim - badhuM ja kSaNika che, badhuM ja anitya che, badhuM ja asthira che. anuttara devalokanA devonAM sukha paNa kAlakrame naSTa thaI jAya che... jo ke e asaMkhya varSanAM sukha hoya che. to pachI saMsAranI evI kaI vastu che ke je sthira hoya, zAzvat hoya ane nitya hoya ? svasthatAthI A aMge vicAra kara. saMsAramAM sauthI vadhAre dIrghakAlIna sukha 'anuttara devalokamAM hoya che. 33 sAgaropama kALanuM. e rIte sauthI vadhAre duHkha hoya che sAtamI 'tamaH tamaH prabhA' nAmanI naramAM; e paNa 33 sAgaropama kALanuM. eno paNa kALakrame aMta AvI jAya che. saMsAramAM sukha paNa sthira nathI, duHkha paNa sthira nathI. badhuM ja asthira che, anitya che. jJAnavRSTinA pariprekSyamAM jovAnuM che. devalokanAM sukha paNa nitya-zAzvat nathI hotAM, eTalA mATe e sukha pAmavA mATe paNa icchA ka2vA jevI nathI; je anitya che, je zAzvat nathI, evAM sukhonI icchA na ka2vI. icchA to nathI karavAnI, prayatna ane puruSArtha paNa karavAno nathI. hA, viziSTa tapazcaryAthI icchita sukhanI prApti bIjA janmamAM thAya che. paraMtu AvAM sukha, sukhanAM sAdhano prApta karIne jIva sukhano anubhava nathI karI zakato. eka sAdhune cakravartInuM sukha gamI gayuM ! manuSyanuM mana keTaluM caMcaLa hoya che ! jJAna hovA chatAM, jANakArI hovA chatAM ke 'cakravartI rAjavInuM sukha paNa kSaNika che, anitya che.' to paNa kyAreka mohanuM vAdaLa AtmA upara chavAI jAya che ane je tuccha hoya che, asAra hoya che, enI icchA paNa mana karI le che ! zAstromAM eka sAdhunI vArtA vAMcI hatI. eka tapasvI sAdhu hatA. ghora tapazcaryA karatA hatA. jJAnI paNa hatA. temanI kIrti sAMbhaLIne cakravartI sajA potAnI rANI sAthe vaMdana karavA gayA. muninAM darzana karIne rAjA-rANI bhAvavibhora thaI gayAM. vaMdana karavA lAgyAM. rANIno bAMdhelo anitya bhAvanA 111 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coTalo chUTI gayo. e kezakalApa khulI gayo. strIratnanA ziranA vALa sudIrgha hoya che, e samaye rANIo vALa kapAvIne bolDa hera' karAvatI na hatI. strInA dIrgha vALa muninA caraNone sparzI gayA. rANIe tarata ja potAnA vALa pAchA kheMcI lIdhA. vaMdana pUrNa karIne rAjA-rANI to cAlI nIkaLyAM, paraMtu muninA manamAM rANInA kezano sparza gamI gayo. temaNe manamAM vicAra karyo, vicAronI hAramALA cAlI: je strIratnanA vALano sparza ATalo sukhada che, to enA zarIrano sparza keTalo sukhada haze?!' AvuM strIratna cakravartIne ja maLe che. mAre AvA strIratnano sparza joIe ane ene mATe mAre cakravartI rAjA banavuM joIe. mArI ghora tapazcayane kAraNe huM cakravartI rAjA banavAnuM svapna siddha karI zakuM chuM. e sAdhue saMkalpa karyo: "mArI A tapazcayathI mane phaLa maLavAnuM hoya to mane 'cakravartI rAjAnuM pada maLe." Ane zAstrIya bhASAmAM niyANuM kahe che. tIrthakaroe niyANuM nahIM karavAno upadeza Apyo che ! paraMtu kSaNika sukhono rAga-moha A rIte niyANuM karAve che. kSaNika, anitya sukhonuM prabaLa AkarSaNa AvI bhUla karAve che ! eTalA mATe 'anitya bhAvanAnuM vAraMvAra ciMtana karatAM rahevAnuM che. dharmanuM avamUlyana: dharmaprApti nahIM? bIjA janmamAM e sAdhune cakravartIpada maLyuM. eTale ke te cakravartI rAjA banyo, paraMtu cakravartIno bhava samApta thatAM ene narakamAM javuM paDyuM. evo eka zAzvatu niyama che ke cakravartI rAjA jo uttarAvasthAmAM cakravartIpadano tyAga karIne sAdhu na bane to te narakamAM je jAya che. sAdhu banI jAya to te mokSa prApta kare che yA to devalokamAM utpanna thAya che. kSaNika sukhonA mohathI e sukha pAmavAno sodo karanArAone e sukha to maLe che, paraMtu dharmanathI maLato. kAraNa ke e kSaNika sukhonuM ucca mUlyAMkana kare che, dharmanuM avamUlyAMkana kare che. dharmavecIne e kSaNika sukha kharIde che ne! dharmano sodo karIne prApta karelAM sukhomAM manuSya eTalo aMdha-mohAMdha banI jAya che, eTalo mohamUDha banI jAya che ke ene dharma sAro lAgato ja nathI! enA jIvanamAM dharmanuM sthAna ja nathI hotuM. pApothI ja enuM jIvana bharAI jAya che. draupadIne pAMca pati kema?: draupadIne pAMca pati hatA ne? te pAMca pationI patnI hatI ne? zA mATe ene pAMca pationI patnI banavuM paDyuM? jANo cho ? eNe pUrvabhavamAM niyANuM karyuM 112 zAnta sudhArasaH bhAga 1] Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM! pUrvabhavamAM e sAdhvI hatI. zuddha saMyamadharmanuM pAlana ane ghora tapazcaryA karatI hatI. eka vAra guraNInI nA hovA chatAM te sAdhupuruSonuM khoTuM anukaraNa karatI rAtrinA samaye kAyotsarga dhyAna karavA mATe nagara bahAra gaI. tyAM te UbhI rahI. enI sAme thoDAka aMtare eka vezyAnuM nivAsasthAna hatuM. enA AvAsamAM prakAza hato. vezyA AvAsanA jharUkhAmAM pAMca puruSo sAthe vAtavinoda karatI hatI. druzya khUba AkarSaka hatuM. e sAdhvInI najara e drazya upara paDI. dharmadhyAna rokAI gayuM. manamAM vezyAnA vicAra zarU thaI gayA. pAMca puruSo sAthe enI je krIDA joI e ene gamI gaI ! eNe vicAra karyo, mane paNa evo janma maLe. pAMca-pAMca puruSono pyAra maLe, to keTaluM sarasa? zAstromAM sAMbhaLyuM che ke tapazcaryAthI manovAMchita phaLa maLe che. mArI tapazcayanuM jo phaLa mAguM to? ane e sAdhvIe pAMca puruSonuM sukha maLe evo strIno avatAra mAgI lIdho. bIjA janmamAM e sAdhvI draupadI banI ! - viSayaka sukhonuM AkarSaNa bhayAnaka sAdhvIjIvana karatAM ene vezyAnuM jIvana vadhAre sAruM lAgyuM ! brahmacArI jIvana karatAM ene viSayabhoganuM jIvana vadhAre priya lAgyuM! manathI enuM alana thaI gayuM. tapazcaryAno sodo karI nAkhyo. kevI bhayAnaka bhUla karI sAdhvIe ? manamAM vaiSayika sukhonuM AkarSaNa utpanna thavA ja devuM na joIe. eTalA mATe - 1. vaiSayika sukhabhoganAM drazyo ja na jovAM, ra. zRMgArika vAto, gIto na sAMbhaLavAM, 3. vAsanAne uttejita kare tevI copaDIo na vAMcavI. sAdhujIvananI maryAdAo ja evI hoya che ke jyAM A traNe vAtonuM pAlana sahajatAthI thaI zake che. - sAdhue gAma-nagaramAM yA jaMgalamAM pRthvI upara draSTi rAkhIne cAlavAnuM hoya che. dhyAna paNa nAsikAnA agra bhAga upara vRSTi sthira karIne karavAnuM hoya che. ' - sAdhu mATe zRMgArika vAto, gIto vagere sAMbhaLavAno niSedha hoya che. , - kharAba - vAsanAmaya - seksI copaDIo vAMcavAnI hotI nathI. jo sAdhu-sAdhvI A maryAdAonuM vRDhatApUrvaka pAlana kare to emanuM adhaHpatana thatuM nathI, ane pAlana na kare to mAnasika adhapatana to thaze ja. vaiSayika sukhonuM AkarSaNa ati bhayaMkara hoya che. [ anitya bhArthanA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbaMdhonI niHsAratA: upAdhyAyajI sAMsArika viSayonI asthiratAnI vAta karyA pachI saMbaMdhonI niHsAratAnI vAta kare che. yaiH samaM krIDitA, ye ca bhRzamIDitAH 2sAviMhi prativA | tAn janAn vIkSya bata bhasmabhUyaMgatAn, nirviza ma rUti fthava pralim dA je snehI - svajano ane mitronI sAthe khUba ramyA, jemanI sAthe snehasabhara vAto karI, jemanI prazaMsA karI, emanA mRtadehane smazAnamAM baLato joIne - bhasmIbhUta thayelo joIne paNa ApaNane jIvananI nazvaratAno, saMbaMdhonI kSaNikatAno vicAra nathI Avato... A ApaNuM kevuM pramAdIpaNuM? dhikAra che ApaNA pramAdane ! ghaNI vAra evuM paNa bane che ke priyajanonA mRtadehanI bhasma pavanamAM UDIne ApaNA mArgamAM AvI paDe ane ApaNe e mArgethI pasAra thatAM e bhasma ApaNA paganI nIce paNa AvI jAya ! ApaNane kadI vicAra Avyo ke "svajanonI bhasma ApaNA paga nIce kacaDIne cAlIe chIe !' svajanone, mitrone, snehIone emanA mRtyu pachI manuSya prAyaH jaladI bhUlI jAya che. niHzaMka thaIne viSayabhogamAM DUbI jAya che, jANe ke emanuM mRtyu thayuM ja nA hoya ! je zarIra sAthe mAtA, pitA, baMdhu, putra, mitra, patnI Adi sAthe saMbaMdha hoya che, emanAM zarIra bALI nAkhavAmAM Ave che, athavA to jamInamAM daphanAvI devAmAM Ave che, agara to jaMgalI pazu enuM bhakSya karI jAya che - badhuM ja vikharAI jAya che. kone khabara ke pharIthI emano saMbaMdha thaze ke nahIM? je rIte vRkSanI chAyAmAM musAphara vizrAma le che, pakSIo vizrAma le che ane pachI sau potapotAnA sthAne cAlyA jAya chee rIte parivAra paNa eka vRkSa jevo che. potapotAnA AyuSya anusAra jIva parivAra - kuTuMbamAM rahe che ane pachI bhinnabhinna gatimAM cAlyo jAya che. eTalA mATe svajano sAthe mamatva bAMdhavuM vyartha che, svajanonA saMbaMdho kSaNika che, anitya che. svajanonA saMbaMdhone anitya batAvyA pachI upAdhyAyajI punaH svajana-saMyoga ane dhana-lakSmIne saMyogane IndrajAla jevA batAvatAM jaNAve che keH 114 | zAntasudhArasaH bhAga 1| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asakRdunmiSya nimiSayanti sindhUrmivat - vetanAtanAH sarvamAvAH | indrajAlopamAH svajanadhanasaMgamAH teSu rajyanti mUDhasvabhAvAH // 7 // samudranAM taraMgonI jema badhA sajIva-nirjIva padArtha utpanna thAya che ane vinaSTa thAya che. svajana ane dhana-lakSmInA saMbaMdho IndrajAla jevA hoya che. chatAM paNa mUDha jIva emAM Asakta bane che. dhana-lakSmInI asthiratA : zarIra, svajana, yauvana, saMbaMdha pAMca indriyonA viSayo....ityAdinI anityatAnuM ciMtana-vivecana karI lIdhuM. have dhanalakSmInI kSaNabhaMguratAnI anityatAnuM ciMtana karavAnuM che. manuSyane AjakAla zarIra karatAM vadhAre mohAsakti thaI gaI che - dhanasaMpattimAM. dhanasaMpattinI pAchaLa pAgala banIne manuSya doDato jAya che. e dhanasaMpattinI bAbatamAM zAnta citte, svastha manathI kaMIka vicAra karavo jarUrI che. navI draSTithI, jJAnavRSTithI ciMtana karavuM jarUrI cheH "je lakSmI, saMpatti, je dhana, dolata utkRSTa puNyakarmanA udayathI cakravartI vagere samrATa rAjAone maLe che; emanI pAse paNa e zAzvatu kALa TakatI nathI, to pachI jemano puNyodaya thayo nathI, je abhAgI jIvo che, emanI pAse to kevI rIte raheze? - koI samaje ke huM ucca kuLamAM janmyo chuM. keTalIya peDhIothI cAlI AvatI saMpatti che, have te kevI rIte jAya? - koI vicAre ke mArAmAM dhairya che, virya che. lakSmIne javA kema daIza? - huM paMDita chuM vidvAna chuM. mArI pAsethI koNa dhana chInavI leze? - huM sainika chuM, parAkramI chuM. huM saMpattine kevI rIte javA daIza? - huM dhamatmiA chuM, dharmathI lakSmI Ave che, jaze kyAMthI? - huM rUpavAna chuM, mAruM rUpa joIne duniyA khuza thAya che, pachI lakSmI mane choDIne . kevI rIte jaze? - huM sarjana chuM, paropakArI chuM, lakSmI mArI pAse ja raheze ! A tamAma vicAro mithyA che, vyartha che, kAraNa ke lakSmI kyAreya koInI pAse sthira rahetI nathI. vadhe vikha mar3a kacchI | tame game tevA ho, juvAna ho, guNavAna ho, paMDita ho, zaktizALI ho, dharmAtmA anitya bhAvanA 115 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho, parAkramI ho yA rUpavAna ho, tamArI pAse lakSmI sadAkALa rahevAnI nathI. A lakSmI janataraMgonI mAphaka caMcaLa che. jyAM sudhI tamArI pAse che. thoDA divasa. thoDAMka varSo tyAM sudhImAM e lakSmIno sadupayoga karI lo, bhogavI lo, anyathA eno vinAza to nizcita che. kArtikeya svAmIe kahyuM che ke tA bhuMjijjau lacchI, dijjau dANaM dayApahANeNa / jA jalataraMgacavalA, do-tiNNa diNANi ciThei // yA to bhogavI lo athavA dayAvAna thaIne dAna Apo. jalataraMga jevI caMcaLa che lakSmI....be-traNa divasa TakanArI che, enA upara vizvAsa na karo. mamatvathI lakSmIno saMcaya karatA rahezo to jyAre lakSmI cAlI jaze tyAre duHkhI thaI jazo. . lakSmIno saMcaya na karo: lakSmIno saMcaya na karo, kAraNa ke - kaSAyabhAva vadhe che. - mananI malinatA vadhe che. - raudradhyAna paNa AvI zake che. - veravirodha vadhe che. - kRpaNatAthI jagatamAM apayaza thAya che. jo lakSmIno saMcaya na karatAM dAna karatA ho to - * mamatva ghaTe che. * mana prasanna rahe che. * jagatamAM yaza vadhe che. * lakSmI jatAM paNa duHkha nathI thatuM. lakSmInuM mamatva choDavA mATe bhUtakAlIna ane vartamAnakAlIna dAnavIro. smRtimAM lAvIne emanI anumodanA karatA raho. - dezanI AjhAdI mATe potAnuM tamAma dhana mahArANA pratApanI sAme mUkI denAra zreSThI bhAmAzAne yAda karo. - jyAre dezamAM dukALa paDyo hato tyAre zreSThI jagaDuzAhe potAnA annabhaMDAro saune mATe khullA mUkI dIdhA hatA, temane yAda karo. - rANakapuranA bhavya, advitIya maMdiranuM nirmANa karavA 99 karoDa rUpiyAno 116 zAnta sudhArasaH bhAga 1 | Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaya karanAra dhanAzA poravADane yAda karo. - A rIte vartamAnakALamAM paNa prativarSa aMdAje eka karoDa rUpiyAnuM sukRta karanAra evAM keTalAMka dhArmika TrasTa che je jIvadayA, mAnavadayA AdinAM kAryo kare che. je koI nAnuM-moTuM dAna kare che, temanI prazaMsA karatA rahezo to tamane paNa dAna ApavAnI bhAvanA jAgrata thaze. lakSmIno saMcaya karavAnI IcchA nahIM thAya. eka samrATa eka dhanapati : eka samrATa hato. puSkaLa dAna karato hato. cAre dizAmAM enI kIrti phelAyelI hatI. rAjAnI prajA enA tyAganAM, enI sAdagInAM, vinamratAnAM guNagAna karatI. hatI. paraMtu e kIrti - prazaMsAthI samrATanuM abhimAna ane ahaMkAra vadhatAM gayAM. paramAtmA ane sadgathI te ghaNo dUra nIkaLI gayo, samrATa dAna Apato hato, yaza vadhato hato, paraMtu eno AtmA DUbato jato hato. samrATanI zAkhAo vistaratI jatI hatI, paraMtu enAM mULa nirmULa thatAM jatAM hatAM. dAna karato hato samrATa, paraMtu 'dAnadharma karato na hato. e samrATano eka mitra hato. enI pAse puSkaLa lakSmI hatI. e samayano e kubera ja hato. enI sAgara jevI tijorImAM cAre bAjuthI dhananI nadIo AvIne samAI jatI hatI, paraMtu jevo samrATa dAnezvarI hato, tevo A mitra kaMjUsa hato. eka paiso paNa koIneya Apato nahIM. sarvatra enI kaMjUsa tarIke apakIti phelAyelI hatI. ' samaya vItato gayo. samrATa ane dhanapati mitra baMne jaNA vRddha thaI gayA. samrATa "huM dAnI chuM e abhimAnamAM UchaLI rahyo hato. dhanapatiH huM koI satkarma karI na zakyo' e vicArathI khinna manathI e AtmaglAnithI pIDita hato. ahaMkAra ane AtmaglAni eka rIte to samAna ja che. samrATa ahaMkAra choDato nathI, to kaMjUsa AtmaglAni tyajato nathI - baMne duHkhI thaI gayA. paraMtu dhanapatinA eka sadguru hatA. dhanapati emano abhiprAya levA gayo. teNe sadgurune kahyuM azAnta chuM, jANe ke AgamAM baLI rahyo chuM mAre zAnti joIe che.' saddagurue pUchyuM "tArI pAse ATalo dhanavaibhava che, zakti che, sAmarthya che, to pachI azAMti kyAMthI ?" dhanapatie kahyuM have mane anubhava thaI gayo che ke dhanamAM zAnti nathI, mAtra dhanathI ja zAnti maLatI nathI!" gurue kahyuM: 'jA, ane tArI tamAma saMpattinuM dAna karI de, jenI pAsethI lakSmI chInavI lIdhI hoya, ene pAchI ApI de, jenI anitya bhAvanA 117 | Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na pAse lakSmI na hoya ene Apa..... dIna, didra hoya tene dAna ApIne daridra, dIna thaIne mArI pAse Ava.' dhanapati gayo. sarvasva ApI dIdhuM. kazuM ja enI pAse na rahyuM. te sadguru pAse gayo ane teNe kahyuM : 'ApanA kahevA anusAra huMnirdhana banI gayo chuM, have to Apa ja zaraNa cho.' sadagurue kahyuM : "teM je saMpattinuM dAna karyuM, tyAga karyo, e tyAganuM abhimAna paNa choDI de, pachI Ava. te pachI ja tane sAcI zAnti maLaze. tAro mitra samrATa mahAdAnI hovA chatAM paNa kema azAMta che ? teNe lakSmIno tyAga karyo, paraMtu tyAganuM abhimAna tyajyuM nathI. eTalA mATe tame baMne 'dAnAbhimAna'thI mukta bano. parama zAntithI tame marI zakazo. mRtyu nizcita che : jo tame lakSmIno tyAga svecchAe nahIM karo to tamAre svayaM lakSmIno tyAga karIne paraloka javuM paDaze. mahAkALa niraMtara jIvono bhakSya kare ja che. to paNa te kadI tRpta thato nathI. A vAta upAdhyAyajI kahe che. kalayannavirataM, jaMgamAjaMgamaM jagadaho naiva tRpyati kRtAntaH / mukhagatAn khAdatastasya karatalagataiH na kathamupalapsyate'smAbhirantaH // 8 // Azcarya ! sthAvara, jaMgama, jagatanuM sadaiva bhakSaNa karato kALa kadApi tRpta thato nathI, AvA kALanA hAthomAM ApaNe paNa AvI gayA chIe, ApaNane paNa e bhakSya banAvI deze. kaMhevAnuM tAtparya e che ke mRtyu nizcita che. dhanasaMpatti ahIM ja raheze ane jIva paraloka cAlyo jaze ! dhanasaMpatti pAmavA mATe mana-vacana-kAyAthI karelAM pApa, hiMsA, asatya, corI, anIti vagere jIvanI sAthe paraloka jaze; ane pAponAM poTalA sAthe je paraloka jAya che, ene kaI gatimAM javuM paDe che, te jANo cho? sabhAmAMthI narakamAM ! : mahArAjazrI H chatAM paNa pAponAM poTalAM bAMdhatA jAo cho ? narakanAM duHkhothI nirbhaya thaI gayA cho ? narakanI vedanAo kadI yAda karo cho ? narakanAM duHkhonuM lisTa tamArA beDarUmamAM agara DroiMgarUmamAM rAkhI mUko. narakamAM javuM eTale gArDanamAM javuM evuM nathI. hiTalaranA gesa cembara karatAM paNa bhayaMkara naraka che ! gesa cembaramAM eka vAra mota thAya che, jyAre narakamAM vAraMvAra ghora duHkha sahana karavAM paDe che. zAntasudhArasa H bhAga 1 118 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naraka-gatinI vedanAo: sabhAmAMthI narakamAM kevI vedanAo hoya che? mahArAjazrI tyAM 10 prakAranI kSetravedanA hoya che : 1. AhAya pudgalonuM baMdhanaH pratisamaya AhArAdi pudgalonI sAthe je baMdhana hoya che, te pradIpta agni karatAMya bhayaMkara hoya che. 2. gatiH gadheDAnI cAla karatAM paNa nArakonI cAla ati azubha hoya che. tapta loDhAnI bhUmi upara paga mUkavAthI je vedanA thAya che evI vedanA hoya che. ati bhayaMkara vedanA narakanI jamIna upara cAlavAthI thAya che. 3. saMsthAna je pakSInI pAMkho kapAI gaI hoya e kevuM lAge che? enAthI kharAba emanuM saMsthAna hoya che. 4. bheda bhIMta uparathI je pudgalo paDe che, te zastranI dhArathIya vadhAre pIDAkArI hoya che. 5. varNaH aMdhakAramaya, bhayaMkara ane malina, bhUbhAga, zleSma, viSTA-mUtra, kapha vagere bibhatsa padArthothI lipta hoya che. mAMsa, keza, hADakAM, dAMta ane cAmaDAMthI AcchAdita bhUmi smazAnabhUmi jevI hoya che. gaMdha saDelAM pazuonA mRtakalevaronI durgadhathI paNa vadhAre kharAba durgadha tyAM hoya che. 7. rasaH ati kaDavo rasa hoya che. 8. sparza agni ane vIMchInA sparzathIya vadhAre tIvra hoya che. 9 pariNAma ati vyathAkArI hoya che. 10. zabda satata pIDAothI karuNa kalpAMta karatA jIvonA svara jevo svara hoya che. sAMbhaLavA mAtrathI duHkhada hoya che. A sivAya, zItaLatA, uSNatA, sudhA, tRSA, khaNaja vagerenI paravazatA, jvaranI, dAhanI, bhayanI ane zokanI vedanAo tIvra hoya che. paramAdhAma devonI taraphathI ghaNuM utpIDana thAya che, e alaga che. parasparanI kApAkApI, mArAmArI thAya che, e paNa vadhArAnuM. upasaMhAra : eTalA mATe evAM pApa na karo ke je narakamAM laI jAya. 'anitya bhAvanA'nuM ciMtana karatAM anitya bhAvanA 119] Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI anityatA, AyuSyanI anityatA, yauvananI anityatA, - viSayonI anityatA, - saMpatti-lakSmInI anityatA, - saMbaMdhonI anityatA. A badhAMnuM ciMtana karatA raho. vRddhatvanI parAdhInatAnI ane mahAkALa-mRtyunI bhayaMkaratAnuM ciMtana karatA raho. AnAthI koI pApa tIvratAyukta nahIM bane. tIvratAthI karmabaMdhana nahIM thAya. narakAdi dutimAM javuM nahIM paDe. Aje basa, ATaluM ja. 120 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilGIs@ArI ) pravacana 12 5. anitya bhAvanA - saMkalanA : * AtmasvarUpanI oLakhANa karI lo. * paramAnanda-paMcaviMzatimAM AtmAno paricaya. AtmA zarIramAM che. * yogI ja Atmadarzana karI zake. A ja janmamAM utsava ujavI lo. bhItarano utsava ekAntamAM. yogIpuruSa kevA hoya? prazamasukha eTale mokSasukha. * mokSa ahIM ja che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anitya bhAvanAno upasaMhAra karatAM upAdhyAyazrI vinayavijayajI gAya che ke nityamekaM cidAnandayamAtmano spamabhispya sukhamanubhaveyam / ' prazamarasanavasudhApAnavinayotsavo . bhavatu satataM satAmiha bhave'yam // 9 // badhuM ja anitya, kSaNika ane kSaNabhaMgura che; to nitya zuM che? zAzvatuM zuM che? AnaMdamaya zuM che? A praznano uttara ApavAmAM Avyo che ke nitya ane cidAnandamaya ekamAtra AtmA che. e AtmAnA svarUpanI oLakha karI lo ane svAbhAvika AtmasukhanI anubhUti karo. A anitya bhAvanAnA ciMtanathI aMdaramAM "prazamarasa' utpana thaze upazamarasanuM abhinava amRtapAna karatA raho. apUrva Anandotsava, paramAnandotsava tamArI aMdara jAmaze. Avo utsava sapuruSone A janmamAM prApta thAo.' AtmAnI oLakha karI lo : je anitya, kSaNika che evA zarIra, yauvana, AyuSya, vaiSayika sukha, svajana saMbaMdha, saMpatti vagerenI oLakhANa karI lIdhI; emanuM mamatva, Asakti, rAga-moha chUTI gayA. have evA nitya-zAzvat tattvanI sAthe mamatva joDavAnuM che ke jenAthI aMdara AnaMdotsava thAya, paramAnaMdanI anubhUti thAya. evuM eka ja tattva che - ane te Atmatattva. ApaNA dehamAM ja e Atmatattva raheluM che. aMdara ja che. aMdara jovA mATe dhyAna karavuM joIe. je dhyAna nathI karI zakatA teo potAnA ja zarIramAM rahelA paramAnaMdamaya, nirvikAra, nirAmaya AtmAne joI zakatA nathI, oLakhANa karI zakatA nathI. dhyAnamagna yogIpuruSoe AtmAnI oLakhANa karI che, e A prakAranI che? anantasukhasaMpannaM, jJAnAmRta-payodharaM / anantavIryasaMpannaM, darzanaM paramAtmanaH // nirvikAraM nirAhAraM, sarvasaMgavivarjitaM / paramAnandasaMpannaM - zuddhaM caitanyalakSaNam // AnandaspaM, paramAtmatattvaM samasta saMkalpavikalpamuktam / 122 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - svabhAvalInA nivasanti nityaM jAnAti yogI svayameva tattvam // sadAnandamayaM zuddhaM, nirAkAraM nirAmayam / anantamuddhasaMpanna, sarvasaMga-vivanitam // paramAAsaMpanna, rAgadveSa-vivakhitam / so'haM dehamadhyeSu, yo jAnAti saH paMDitaH // AkArarahitaM zuddhaM, svasvaspe vyavasthitam / siddhAvaSTamuLopeta, nividmAM, nimavam / / tatsadRzaM nijAtmAnaM, paramAnandakAraNam 1 saMsevate nijAtmAnaM, yo jAnAti saH paMDitaH // 'paramAnaMda-paMcaviMzatimAM A rIte AtmAnI oLakhANa karAvavAmAM AvI che. 'zarIranI aMdara rahelo parama vizuddha AtmA anaMta sukhamaya che. jJAnAmRtathI bharyAbharyA vAdaLa jevo che; anaMta zaktizALI che.'- A rIte AtmAnAM darzana . karo. nirvikAra che, nirAhAra che. sarva prakAranA saMga-AsaMga vagarano che. paramAnaMdathI paripUrNa che ane zuddha caitanyasvarUpa che. A parama vizuddha Atmatattva AnaMdarUpa che. sarva saMkalpavikalpothI rahita che. sva-bhAvamAM lIna evA Atmatattvane yogIpuruSo svayameva jANe che. sadaiva AnaMdamaya, zuddha, nirAkAra, nirAmaya, anaMta sukhamaya ane sarva baMdhanothI Atmatattva mukta che. 'parama prasannatAthI paripUrNa, rAgadveSathI rahita, 'sokham' evo huM dehamAM rahelo chuM' - je jANe che te vidvAn che. - AkArarahita, zuddha svasvarUpamAM sthita siddha paramAtmAnA ATha guNothI yukta nirvikAra ane nirAmaya che Atmatattva ! e siddhAtmAnI samAna potAnA AtmAne je jANe che, te 52mAnaMdanuM kAraNa bane che. A rIte nijAtmAne je jANe che, te paMDita-vidvAn che. A to sAta zlokonA artha batAvyA, have AtmAnA guNonuM kramazaH lisTa sAMbhaLI lo; enAthI zuddha AtmAno sAro paricaya thaze. anitya bhAvanA 123 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i anaMta sukhamaya v saMkalpa-vikalpathI mukta - jJAnAmRtathI paripUrNa v svabhAvalInA . anaMta zaktizALI nirAkAra nirvikAra 1 nirAmaya nirAhAra . baMdhanamukta 1 asaMga : prasannatAthI paripUrNa v paramAnaMdathI pUrNa . rAgadveSarahita pa zuddha caitanyasvarUpa | siddhAtma-sadgaza | AnaMdarUpa Avo AtmA zarIramAM che ! Avo AtmA ApaNA zarIramAM rahelo che. paraMtu AvA AtmAne dhyAnavInA na patti | je manuSya dhyAnI nathI te joI zakato nathI. jema janma-aMdha vyakti sUryane joI zakato nathI tema. dhyAnI evo yogIpuruSa ja joI zake che. . evuM dhyAna karavuM joIe ke jenAthI mana vilIna thaI jAya ane tatkSaNa zuddha AnaMdamaya AtmAnuM darzana thaI jAya. taddhyAnaM kriyate bhavyaM mano yena vilIyate / zarIranI aMdara ja jovAnuM che. zarIramAM vyApta AtmAne ja jovAno che. je rIte pASANomAM sonuM hoya che, dUdhamAM ghI raheluM che ane talamAM tela hoya che, e rIte dehamAM AtmA vaselo che. je rIte lAkaDAmAM agni zaktirUpa hoya che e rIte A AtmA svabhAvathI nirmaLa zarIramAM rahelo che. kahevAmAM AvyuM che - pASANeSu yathA hema, dugdhamadhye yathA ghRtaM / tilamadhye yathA tailaM, dehamadhye tathA zivaH // kASThamadhye yathA vahniH zaktispeNa tiSThati / ayamAtmA svabhAvena dehe tiSThati nirmalaH // yogI ja Atmadarzana kare che? zarIranuM mamatva, moha toDavA mATe kevI rIte zarIramAM mAMsa, majjA, rudhira, viSTA ItyAdi bibhatsa padArtho jovAnA hoya che, e ja rIte AtmA sAthe mamatva joDavA mATe A ja zarIramAM rahela nirmaLa, nirAkAra, nirAmaya, nirvikAra ane 124 | zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirAhAra AtmAnAM darzana karavAnAM che, dhyAnathI ja A darzana thaI zake. AvuM dhyAna e satparaSo karI zake ke jemane zuddha AtmasvarUpamAM vizrAnti priya lAge che, emAM ja jemane ramaNatA priya lAge che. mahAmuni devacaMdrajIe gAyuM che - Atama tatvAvalaMbI, ramatA AtamarAma, zuddha svarUpane bhoge, yoge jasu visarAma. sarvaprathama to svaguNonA ciMtanamAM mana nimagna hovuM joIe. pachI aMdara rahelA AtmasattA tarapha jovAnuM che. parabhAvathI, pudgalabhAvathI manane saMpUrNatayA mukta karavuM paDaze. zrI devacaMdrajIe kahyuM che - svaguNa-ciMtana rase buddhi ghAle, AtmasattA bhaNI je nihALe. evo yogIpuruSa teha samatArasa tattva sAthe, A nizcalAnaMda anubhava ArAdhe. samatArasanI, prazamarasanI anubhUti karavAnI che ane nizcala AnaMda-paramAnaMda pAmavo e ja yogIpuruSono utsava hoya che. jeyogIpuruSonI buddhi AtmaguNonA ciMtanamAM DUbe che ane jemane AtmasattA ja dekhAya che, e yogIpuruSo potAnA AtmaguNonA Ayudha-zastrathI karmono nAza kare che, bharapUra kamanirjarA kare che. svaguNa Ayudha thakI kama cUre. asaMkhyAta guNa nirjarA teha pUre. jema jema kamanirjarA thatI jAya che, tema tema AtmAne abhinava prazamasukhano anubhava thato jAya che. e ja puruSono mahotsava che. A janmamAM ja utsava manAvI lo : yogI-jJAnI mahApuruSono utsava aMdara prakaTe che. A utsavanI majA varNanAtIta....zabdAtIta hoya che. eTale ke A prazamasukhanI abhinava anubhUti zabdomAM varNavI zakAya tema nathI. kAvyamAM gAI na zakAya! duniyAnI koI upamA ApIne samajAvI na zakIe. A to yogIpuruSono nija-utsava hoya che. svayaMno nijAnaMda hoya che. mokSasukha to dUra che, paraMtu evuM ja - enI samakakSa prazamasukha ahIM ja anubhave che. [ anitya bhAvanA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUre mokSasukhaM, pratyakSa prazamasukham / je sAdhako ahIM, A janmamAM prazamasukhano anubhava nathI karI zakatA te mokSasukha nathI pAmI zakatA - eTalA mATe A janmamAM prazamasukhanuM amRtapAna karatAM Atmotsava manAvavA mATe upAdhyAyajI preraNA Ape che. jevI rIte pRthvIno utsava Rtuo dvArA prakaTe che, vRkSono utsava vasaMta dvArA prakaTe che ane vasaMtotsava kokilanA kUjana dvArA vyakta thAya che, puSpono utsava emanI suvAsa dvArA hoya che, AkAzano utsava maunathI prakaTe che, vidyA potAno utsava viveka dvArA abhivyakta kare che, ema yogIpuruSono, sapuruSono utsava prazamarasanA amRtapAna dvArA prakaTa thAya che. AtmatattvanI anubhUti thatAM yogIpuruSa, sapuruSa, cidAnandathI vibhora thaI jAya che ane gAvA lAge che? sa eva paramaM brahma, sa eva jinapuMgavaH / sa eva paramaM cittaM, sa eva paramo guruH // sa eva paramaM jyotiH, sa eva paramaM tapaH / sa eva paramaM dhyAnaM, sa eva paramAtmakam // sa eva sarvakalyANaM, sa eva sukhabhAjanam / sa eva zuddhacidUpaM, sa eva paramaH zivaH // sa eva paramAnandaH, sa eva sukhadAyakaH / sa eva paracaitanyaM, sa eva guNasAgaraH // paramAlAdasaMpannaM, rAgadveSavivarjitam / so'haM dehamadhyeSu, yo jAnAti saH paMDitaH // * parva eTale ke zarIramAM vaselo AtmA, e mAro AtmA ja paramabrahma che, e ja jinezvara che, e ja parama citta che ane e ja parama guru che. * A ja mArA dehamAM rahela AtmA ja parama jyoti che. e ja parama tapa che. e ja parama dhyAna che ane e ja parama AtmA che. e AtmA ja sarva kalyANarUpa che ane e ja sukhabhaMDAra che. e ja zuddha cirUpa che ane e ja parama ziva che. * e ja mAro paramAnaMda che, e ja sukhadAyaka che, e ja parama caitanya che ane e ja guNasAgara che. | 126 zAntasudhArasaH bhAga 1 | Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * e ja mAro parama AhvAda che... vItarAga che, vItadveSa che. * soDam...sodoDama.. huM te ja chuM, huM te ja chuM. huM te ja chuM. * A prazamarasanA amRtapAnathI je bhItaramAM utsava jAme che, enuM kAvya che, AnaMdorminuM gIta che. cidAnaMda ja mastImAM skurita zabdAvalI che. tamAre utsava...aMdarano utsava manAvavo che? to tame bahAranA utsavano moha tyajIne aMdara UtarI jAo. samagratayA bhItaramAM cAlyA jAo. 15-20 miniTa mATe, aDadhA kalAka mATe, kalAka mATe aMdara sthira thaI jAo - pAMca zloko gAo. jyoti svarUpa AtmAnI kalpanA karIne A pAMca zlokonuM gAna karo. bhItarano utsava ekAntamAM: jo tame evo AnaMdabharapUra utsava manAvavA mAgatA ho to paheluM kAma karo - rAga-dveSI lokonI bhIDathI dUra rahevAnuM. eTalA mATe ApaNAM tIrtho pahADo upara banyAM che. paraMtu vartamAnamAM tyAM paNa lokonI bhIDa thavA lAgI che. eTalA mATe jyAM loko na AvatAM hoya, yA to ati alpa pramANamAM AvatA hoya, evA pahADa upara cAlyA jAo. jema ke tAraMgAjInI upara siddhazilAnI guphAmAM jaIne beso. athavA giranAranI koI guphAnI pasaMdagI karo ane tyAM ekAda vAra aDadho kalAka beso ane utsava manAvo, athavA rANakapuranA koI nirjana maMdiramAM athavA pahADomAM jaIne utsava manAvI lo. A utsavamAM ekAnta ane mauna joIe. vANI ane vicAronuM mauna ! pudgaleSvapravRttistu yoginAM maunamuttamam !' pudgalabhAvonI manamAM pravRtti na thavI e yogIonuM uttama mauna che. jyAre "tamAruM mana, tamArI buddhi AtmabhAvomAM ja lIna bane, to pachI pudgalabhAvomAM jaze ja kyAMthI? ApaNI prAcIna paraMparAmAM sAdhaka puruSa - zrAvaka hoya ke sAdhu hoya, gRhastha hoya yA saMnyAsI hoya, jene cidAnaMdano, prazamAnaMdano utsava manAvavo hoya te rAtrie nagaranI bahAra, zUnya gharomAM, khaMDeromAM...smazAnamAM cAlyA jAya che. emane tyAM ekAnta maLatuM hatuM. teo rAtabhara tyAM kAyotsarga dhyAnamAM A ja paramAnaMdano, paramAlAdano, parama jyotino utsava manAvatA hatA. teo 'toDasora.. sonA nAdathI DolI UThatA hatA; siddhasvarUpanuM tAdAbhya pAmIne paramAnaMdanI anubhUti karatA hatA. anitya bhAvanA 127 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA zrAvako paNa hatA. sudarzana vagerenAM dRSTAMta ApaNe zAstromAM, AgamomAM vAMcIe chIe. muni, yogI sAdhuonAM to aneka dRSTAMto vAMcavA maLe che. teo nirbhaya hatA, indriyavijetAo hatA, vIra ane dhIra hatA. aMdarano utsava to AvA satpuruSo ja manAvI zake che. AvA satpuruSo je rIte ekAntapriya ane maunavratadhArI hatA, teo sahajarUpathI tapasvI hatA. AhArapANI vagara teo keTalAya divaso sudhI potAnI ArAdhanAmAM nirata rahI zakatA hatA. lokasaMparkathI teo dUra rahetA hatA. cidAnaMdanI mastImAM khAvuMpIvuM.... emane yAda paNa AvatuM na hatuM, teo to amRtapAna karatA hatA - 'prazamarasa'nuM 'amRtapAna !' yogIpuruSa kevA hoya che ? : prazna H Apa kaho cho evA yogIpuruSo kevA hoya che ? uttara H AtmadhyAna karanArA ane paramAnaMdano utsava manAvanArA yogI 12 yogyatAvALA hoya che. sAMbhaLo, e yogyatAo batAvuM chuM : 7. layayogamAM tatpara 8. vIryavAna 9. dayAvAna 10. satyavAdI 11. zraddhAvAna 12. yogAbhyAsamAM tatpara 1. sthira buddhivALA 2. svAdhIna 3. vizALa hRdayavALA 4. kSamAzIla vIra 5. 6. gurucaraNapUjaka Avo sAdhaka ja AtmadhyAna karavA yogya ane adhikArI hoya che. Avo yogIpuruSa kadAca potAnA AtmAno 'jinasvarUpa' banIne ArAdhanA kare che, to te 'jinasvarUpa' banI jAya che. mahAyogI zrI AnaMdaghanajI kahe che - jinasvarUpa thaI jina ArAdhe te sahI jinavara hove che. potAnA AtmAne jinasvarUpa eTale ke paramAtmasvarUpa jovo ane enA upara ekAgra thavuM, ene mATe saMbhavita che ke je hamaNAM meM batAvyuM evuM vyaktitva dharAvato hoya. zrI zAntinAtha bhagavAnanI stavanA karatAM zrImad AnaMdaghanajIe gAyuM che H mAna-apamAna-citta sama gaNe sama gaNe kanaka-pASANa re. vaidaka-niMdaka sama gaNe, isyo hoya tuM jANa re....zAnti. zAntasudhArasa : bhAga 1 128 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva jaga jaMtune sama gaNe, sama gaNe tRNamaNi bhAva re mukti-saMsAra bihu sama gaNe. muNe bhava jalanidhi nAvare na mAna-sanmAna emanA manamAM rAgajanya caMcaLatA pedA karI zake che ke na apamAna-tiraskAra dveSajanya caMcaLatAne janma ApI zake che. yogIpuraSo mAnaapamAnane samAna gaNe che. emanI sAme savarNano Dhagalo hoya yA to pASANanA pahADa hoya, yogIonI jJAnavRSTimAM baMne samAna hoya che. samagra vizvanA sarva jIvone yogI samAna rUpathI jue che. emanI draSTimAM nathI hoto rAjA-raMkano bheda, na to zrImaMta-garIbano bheda samagra jIvasRSTine samAna rUpe jue che. eTale ke dareka AtmAne enA zuddha rUpamAM jue che. sarva jIvonuM vizuddha svarUpa to samAna ja hoya che. temanI samakSa ghAsa hoya yA maNi-mANeka, yogIonA cittamAM koI bheda nathI hoto. na ghAsa pratye tuccha bhAva, na maNi-mANeka pratye uttamatAno bhAva hoto. are. emanA manamAM to saMsAra ane mokSanI vacce paNa koI bheda nathI hoto! baMne prati samAna bhAva ! A che samatAbhAva, A che prazamabhAva; A samatvano utsavayogIo manAve che, potAnI aMdara ja. utsava manAvatAM bhAvavibhora banIne AnaMdaghanajI gAvA lAge cheH aho ! aho ! huM mujane kahuM namo muja! namo muja2. potAnA AtmAnuM paramAtmAnuM svarUpa, paramAnaMdasvarUpa joI lIdhuM ane e gAvA lAgyA ane potAnA ja AtmAne namaskAra karavA lAgyA. "namo muja, namo muja." bolatA nAcavA lAgyA. Ane kahe che: yogIno utsava, prazamabhAvanA amRtano utsava! prazamasukha eTale mokSasukhaH upAdhyAyajIe je prazamasukhanA sudhArAna-utsavanI vAta karI che.... e khUba rahasyabhUta ane adbhuta vAta che. prazamarasanA viSayamAM mahAjJAnI bhagavAna umAsvAtIjIe prazamarati' graMthanI racanA karI che. e graMthamAM "prazamasukha ne temaNe pratyakSa mokSasukha kahyuM che. svargasukhAni parokSANyatyantaparokSameva mokSasukham / pratyakSaM prazamasukhaM na paravazaM na vyayaprAptam // 237 // svarganAM sukha parokSa che ane mokSanuM sukha to atyaMta parokSa che. jyAre [ anitya bhAvanA 129 | Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazamasukha pratyakSa che, svAdhIna che ane zAzvat che. A pRthvI upara, A saMsAramAM jo mokSasukha joItuM hoya to te che 'prazamasukha.' je AtmAonI pAse, A 'prazamasukha' che temane svarganAM sukhanI icchA thatI nathI. mokSasukhanI paNa tamannA rahetI nathI. teo to mokSe'vi anicchA dharAve che. A prazamasukha pAmavA mATe koI paNa prakAranI gulAmI karavAnI nathI. tamArA aMtarAtmA pAsethI ja A sukha maLI jaze. maLyA pachI e sukhano anubhava karavA mATe indriyonI paravazatA paNa karavAnI nathI. kAraNa ke e sukha indriyAtIta che. AtmAnuM sukha AtmAe, AtmAmAM ja, AtmA mATe anubhavavAnuM che. tame game teTaluM prazamasukha bhogavo, paraMtu e ochuM nahIM thAya. A sukha che ja evuM ke jema jema bhogavatA jazo, tema tema vadhatuM ja jaze. A prazamasukhanI prApti thatAM bhautika, vaiSayika sukhonI icchA ja mRtaprAyaH thaI jAya che. apUrva ane adbhuta prazamasukhamAM DUbelo AtmA mokSasukhanI anubhUtimAM UMDo Utare che ane bhavya utsava manAve che. mokSa ahIM ja che !: bhagavAna umAsvAtijIe AgaLa vadhIne kahyuM che - nirjitamadamadanAnAM, vAkkAyamanovikAra rahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm // 238 // jemaNe mada ane kAmane jItI lIdhA che, jeo mana-vacana ane kAyAnA vikArothI mukta che, jemanI 525dArthonI AzAo vinaSTa thaI gaI che; evA suvihita yogIo mATe ahIM ja mokSa che ! tAtparya che - - - - anukULatAonI utsukatA ukhADIne pheMkI devAnI che. karelA upakAronA badalAnI AzA rAkhavAnI nathI. - mAna-sanmAnanI AzA choDI devAnI che. AdarasatkAranI apekSA tyajI devAnI che. priya vacananI AzaMsAno tyAga karavAno che. 130 mada ane madana upara vijaya prApta karavAno che, kAraNa ke AtyaMtika rUpe asvastha banAvanAra jo koI hoya to te A be mada ane madana (kAmadeva) ja che ! mAna ane kAma. manovikArone dUra karavA paDaze. zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vacanavikAroneya dUra karavA paDaze. - kAyAnA vikArone paNa mULathI ukheDI nAkhavA paDaze. A badhu yogIpuruSo karI zake che ane e ja mokSasukhasaTveza prazamasukhano anubhava karI zake che. A bhavamAM ja prazamasukhAnubhavano utsava thato rahe che. bhavatu satataM satAmiha bhave'yam / zrI vinayavijayajI AvI bhAvanA vyakta kare che "mavatuM - prazamasukhano anubhava.... utsava satata thato raho ! A janmamAM ja ApaNe paNa AvA prazamasukhanuM amRtapAna karatA rahIe ane utsava manAvatA rahIe, e ja zubha kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. che anitya bhAvanA 131 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Qllodeaza pravacana 13 1. azaraNa bhAvanA : saMkalanA : mRtyu savapari mRtyunI sAme sahu azaraNa madonmatta na bano mRtyu sAme UbhuM che. guNanidhAna loko paNa cAlyA jAya che. AyuSyakarmanuM vijJAna samajo. "subhUma' cakravartI * dvArikA baLI jAya che. niyANuM eTale zuM? zrIkRSNanI dvArikAmAM ghoSaNA. bhagavAna nemanAtha giranAra para * dvaipAyana RSi marIne agnikumAra deva. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ye SaTkhaNDamahImahInatarasA nirjitya babhAjire, . ye ca svargabhujo bhujorjitamadA medurmudA medurAH / te'pi krUrakRtAntavaktraradanairnirdalyamAnAhaThAdatrANAH zaraNAya hA dazadizaH prekSanta dInAnanAH // 7 // azaraNa bhAvanAno prAraMbha karatAM upAdhyAyajI vinayavijayajI kahe che : potAnA atula parAkramathI samagra pRthvI upara vijaya pAmanAra samrATa cakravartI ane potAnI ajeya zaktithI unmatta ane apUrva harSathI sadeva AnaMdita rahenAra devadevendra, jyAre temanA zarIra upara nirdaya yamarAja baLAtkAra kare che ane potAnA tIkSNa dAMtothI emane cIrI nAkhe che, tyAre te samrATa, cakravartI, deva ane devendra hInadiIna banIne azaraNa sthitimAM cAre tarapha jotA rahe che, paNa emane koI bacAvI zakatuM nathI.' anaMta janmothI jIvonI sAthe asaMkhya vAsanAo jaDAyelI che. AhAranI vAsanA, bhayanI vAsanA, maithunanI vAsanA ane parigrahanI vAsanA - A cAra vAsanAo mukhya che. A vAsanAo jIvone duHkhI kare che. eTalA mATe parama karuNAvaMta jJanIpuruSoe vAsanAo upara vijaya pAmavAno, vAsanAone naSTa karavAno upadeza Apyo. vAsanAo upara bhAvanAothI vijaya pAmI zakAya che. vAsanAo upara vijaya pAmavAno sarvottama upAya che - bhAvanAo. cAra pramukha vAsanAomAM eka che - bhayanI vAsanA. janmathI mRtyu sudhI keTalAka bhayonI sAthe manuSya jIve che. priyanA viyogano bhaya, apriyanA saMyogano bhaya. A be mukhya bhaya che. svajana, parijana, saMpattivaibhava, zarIra vagere priya padArtho che. e badhA cAlyA na jAya, naSTa thaI jAya, corAI na jAya e bAbatane laIne manuSya bhayAkrAnta rahe che. jema koI priya vastu hoya che tema apriya vastu paNa hoya che. roga, zoka, svajana-viyoga, durjana-saMyoga, vRddhatva ane mRtyu...A badhAthI paNa manuSya bhayabhIta raheto hoya che. bhayathI bacavA mATe te koIka rakSA Icche che, koI zaraNa Icche che. je koI enuM bhayathI rakSaNa kare che, ene zaraNe e jAya che. hA, bIjA badhA bhayothI bacAvanArA, zaraNa ApanArA kadAca maLI paNa jAya che, paraMtu mRtyuthI bacAvanAra koI maLatuM nathI A saMsAramAM ! jIva mATe mRtyu anivArya che. mRtyuno bhaya paNa hoya che nizcita rUpe. jyAre mRtyu sAme dekhAya che tyAre jIvAtmA potAnI jAtane azaraNa mAne che, asahAya mAnI le che. [azaraNa bhAvanA | azaraNa. bhAvanA | _ | 133 133 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyunI sAme badhAM ja azaraNaH rogothI bacAvanAra, zatruthI bacAvanAra, ApattithI bacAvanAra maLI jAya che A saMsAramAM. e paNa jo puNyakarmano udaya hoya to! anyathA nahIM. paraMtu motathI - yamarAjathI bacAvanAra koI nathI. bhale ne tame moTA samrATa ho, cakravartI ho, deva yA devendra ho - tamArI pAse virATa senA hoya, vizALa bhUmi hoya, sAgara jeTalI senA hoya ke AkAzIsenA hoya. tame motathI bacI zakatA nathI. yamarAja tamane uThAvIne laI jaze! tame javA icchatA nahIM ho to paNa te tamane uThAvIne avazya laI jaze. tame dInahIna banIne cAre tarapha jotA rahI jazo ane yamarAja tamane laI jaze. A che - azaraNatA. upAdhyAyajI sakalacaMdrajI kahe che? mAtapitAdika TagaTaga jotA, yama le janane tANI re maraNa thakI surapati navi chUTe navi chUTe IndrANI re ko navi zaraNe ko navi zaraNe. pyArabharI mAtA pAse je che. vAtsalyapUrNa pitAjI bAjumAM ja UbhA che. premapUrNa patnI najIkamAM UbhI che. aneka svajana-mitrajano paNa bAjumAM UbhAM hoya che. sau jotAM rahe che. ane yamarAja jIvane UMcakIne laI jAya che. mRtyuthI koNa bace che? na devendra, na IndrANI bace che. motathI bacAvanAra saMsAramAM koI zaraNa nathI, mATe madonmatta na bano, mota sAme ja UbhuM che. tAvadeva madavibhramamAlI, tAvadeva guNagauravazAlI / yAvadakSamakRtAntakaTAkSaikSito vizaraNo narakITaH // 2 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI kahe che he manuSya tyAM sudhI ja tuM madonmatta ane guNazAlI che, jyAM sudhI tArA upara durjaya yamarAjano dUra dRSTipAta thayo nathI. teno dRSTipAta thatAM ja tane koI nahIM bacAvI zake." jo tame pratipaLa mRtyune sAme rAkhazo to tamane kadIya, koI paNa vAtanuM abhimAna nahIM Ave. athavA jyAre saMpattinuM, yauvananuM, buddhinuM yA jJAna vagerenuM abhimAna AvI jAya tyAre mRtyunuM kSaNika ciMtana karajo. abhimAna TakI zakaze nahIM. garva vicalita thaI jaze. keTalAMka aitihAsika athavA zAstrIya udAharaNo yAda rAkho. jyAre mane garvonmatta bane tyAre e udAharaNone yAda karajo. AvAM be udAharaNo prAcInakALanAM yAda rAkhIe - eka rAmAyaNakAlIna laMkApati rAvaNanuM ane bIjuM mahAbhAratakALanA duryodhananuM. [ 134 zAnta sudhArasaH bhAga 1| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMne jaNA potAnI ajeya zakti upara garvonmatta hatA. baMne jaNA potAnA kukamano vicAra suddhAM karatA na hatA. banne jaNAe parastrIne satAvI hatI. eka satI sItAjIne ane bIjAe draupadIne yuddhamAM baMnenuM mota thayuM. badhuM ja ahIM paDavuM rahyuM ane te durgatimAM cAlyA gayA. temane koI ja bacAvI na zakyuM. na bhAIo bacAvI zakyA, na putro bacAvI zakyA, na senA bacAvI zakI. temanA dehanI sAthe AkhuMya abhimAna mATImAM maLI gayuM - dIna, anAtha ane azaraNa banyA, mRtyu - yamarAja uThAvIne laI gayo, baLa, buddhi, sattA ane saMpatti, kazuM ja kAmamAM na AvyuM. eTalA mATe to graMthakAra kahe cheH abhimAna nA karo. motanI sAme tame azaraNa cho. jevI rIte jaMgalamAM siMhanA paganI nIce paDeluM mRga azaraNa hoya che, tevI ja rIte saMsAramAM kAla-mahAkAlathI grasita jIva paNa azaraNa hoya che. guNanidhAna loko paNa cAlyA jAya che : pApI lokone kevI rIte yamarAja nathI choDato, tevI ja rIte guNavAna lokone ya yamarAja uThAvIne laI jAya che. A saMsAramAM jIvonI niyati che - janma ane mRtyunI. janma ane mRtyunI vacce jIvana hoya che. jIvana, pratyeka jIvanuM jIvana AyuSyakarmanI sAthe saMbaddha che. AyuSyakarma samApta thaI jatAM jIvana samApta thaI jAya che. kArtikeyAnuprekSAmAM kahyuM che? AukaravayeNa maraNaM AuM dAruNa sakkade ko vi / tahma deviMdo vi ya maraNAuNa rakkhade ko vi // AyuSyakarmanA kSayathI mRtyu thAya che ane AyuSyakarma koIne paNa kAMI ApI zakatuM nathI. eTalA mATe devarAja indrane paNa mRtyuthI bacAvI zakAto nathI. svayaM Indra paNa potAnI jAtane jo bacAvI zakato hota to te sarvottama bhogovALo svargavAsa zA mATe choData? arthAt A jIvasRSTimAM koI paNa jIvAtmA potAnuM AyuSyakarma eka kSaNa paNa vadhArI zakato nathI. deva-devendrothI pUjita tIrthaMkara paramAtmA paNa potAnuM AyuSya vadhArI zakatA nathI. zramaNa bhagavAna mahAvIre devarAja IndranI prArthanA hovA chatAM kahyuM hatuM ke he indra, AyuSyakarma huM paNa vadhArI zakato nathI.' AyuSyakarma pUrNa thatAM bhagavAna mahAvIra svAmInuM dezanA ApatAM ApatAM ja nivaNa thaI gayuM hatuMdezanA detAM detAM ja nivaNa thaI gayuM hatuM. azaraNa bhAvanA ANAND 135 | Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSyakarmanuM vijJAna samajoH AyuSyakarmano mRtyu sAthe saMbaMdha che. cAre gationA jIvonA mRtyuno saMbaMdha AyuSyakarma sAthe che. pratyeka jIvAtmA potAno ogAmI janma mRtyu pachI) bAMdhI le che - nizcita karI le che. koI jIva devagatinuM, koI jIva manuSyagatinuM, to koI jIva tiryaMcagatinuM, to vaLI koI jIva narakagatinuM AyuSya bAMdhI le che. mRtyu pahelAM manuSya AyuSyakarma bAMdhI ja le che. AyuSyakarma pUrNa thatAM mRtyu thaI jAya che. ApaNI pAse evuM jJAna nathI, divyajJAna nathI ke ApaNe jANI zakIe ke ApaNuM AyuSya keTaluM bAkI che, ane e paNa nathI jANI zakatA ke ApaNe kaI gatinuM AyuSyakarma bAMdhI lIdhuM che ! AyuSyakarmanA viSayamAM ApaNe saMpUrNatayA ajJAnI chIe. mAtra devo jANI zake che. kema ke teo avadhijJAnI' hoya che. AyuSyakarma game tyAre, koI paNa kSaNe khalAsa thaI jaI zake che. eTale ke koInuM game tyAre mota thaI zake che. koI paNa zakti motathI bacAvI zakatI nathI. azaraNa bhAvanAnI eka sakjhAyamAM - kAvyamAM - kavie kahyuM che ke cakrI subhUma te jaladhimAM hAryo khaTakhaMDa rAja re. bUDyo carama jahAja re, deva gayA savi bhAja re. * lobhe gaI tasa lAja re bAra cakravartI thayA A avasarpiNI kALamAM. emAM AThamA cakravartI thayA subhUma. subhUma cakravartIe A bharatakSetranA cha khaMDa jItI lIdhA hatA. to paNa temane saMtoSa na thayo. te dhAtakI khaMDanA bharatakSetranA bIjA cha khaMDa jItavA mATe cAlyA. temane pUro lavaNa samudra pAra karavAno hato. temanI pAse "carmaratna' hatuM. ativizALa camanA jahAja upara vizALa senA laIne temaNe prayANa karyuM. carmajahAjane laIne hajAro deva cAlatA hatA. tamAma devone - e jahAja uThAvanArA tamAma devone ekI sAthe vicAra Avyo ke A carmajahAja cakravartInA puNyathI cAle che yA to ApaNA uThAvavAthI? jahAjane choDI daIe ane joIe ke zuM thAya che?" badhA devoe jahAjane choDI dIdhuM. e jahAja lavaNa samudramAM DUbI gayuM. cakravartI paNa maya ane sAtamI narake pahoMcyo. maratI vakhate tenA manamAM devo pratye ghora dveSa utpana thaI gayo ha5 raudradhyAna AvI gayuM haze. raudradhyAnamAM maravAthI jIvane narakamAM javuM paDe che. raudradhyAnamAM jIva narakagatinuM AyuSya bAMdhI le che. mahattvapUrNa vAta to e che ke subhUma cakravartInuM AyuSya e samaye pUrNa thayuM ke te samudramArgethI jaI rahyo hato. jahAja vahana karanAra devo to nimitta mAtra hatA. 136 zAnta sudhArasaH bhAga 1 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSya pUrNa thatAM cakravartInuM mRtyu nizcita hatuM. cakravartIna potAnI jAtane bacAvI zakyo ke na to devo ene motathI bacAvI zakyA. A che jIvonI azaraNatA. . "azaraNa bhAvanAnI sajhAyamAM kavi AgaLa kahe cheH dviIpAyana dahI dvArikA balavaMta goviMda rAma re rAkhI na zakyAre rAjavI, mAtApitA suta dhAma re - lobhe tasa gaI lAja re..... dvArikA baLI jAya che: mahAbhAratakAlIna A ati karuNAntika kathA che. 24mA tIrthaMkara bhagavAna neminAthanA samayamAM banelI A ghaTanA che. triSaSTizalAkA puruSacaritramAM AcAryazrI hemacaMdrasUrijIe ene mArmika DhaMgamAM lakhI che. baLadeva ane vAsudeva jevA ati baLavAna zalAkApuruSa, uttama puruSa paNa mahAkALanI sAme kevA azaraNa.... asahAya banI jAya che e vAta A vArtAnA mAdhyama dvArA sarasa rIte batAvavAmAM AvI che. ati romAMcaka ane karuNa vAta che. tame ekAgra cittathI sAMbhaLajo ane jIvonI mahAkALanI sAme je azaraNatA che teno anubhava karajo. bhagavAna neminAtha dvArakAnA bAhya udyAnamAM padhAryA hatA. samavasaraNamAM besIne bhagavAne dhamopadeza Apyo. upadeza pUrNa thatAM zrIkRSNa vinayapUrvaka bhagavaMtane pUchyuM: "bhagavaMta, A dvArikAno, yAdavono ane mAro nAza kevI rIte thaze ?" bhagavaMte kahyuM "kRSNa, indriyavijetA ane brahmacArI dvaipAyana RSi dvArikAne bALI mUkaze. temAM tArAM mAtA-pitA ane sarva yAdavo baLI maraze. mAtra tuM ane balarAma bacI jazo. tAruM mota tArA bhAI jarAkumArane hAthe thaze." jarAkumAra samavasaraNamAM ja beTho hato. bhagavaMtanAM vacano sAMbhaLIne khinna thaI gayo. tenA hRdayamAM zrIkRSNa mATe apAra sneha hato. teNe vicAra karyo huM zrIkRSNano bhAI chuM. huM temano ghAta karI ja kevI rIte zakuM? huM dvArikAmAM nahIM rahuM." teNe vanavAsa svIkArI lIdho. dvaipAyana RSi dvArikAnI pAse rahetA hatA. temaNe bhagavAna neminAthanI bhaviSyavANI sAMbhaLI. te UMDA vicAramAM paDI gayA. temanA manamAM dvArakA upara prema hato, yAdavo upara sneha hato. kRSNa-balarAma mATe prema hato. temanuM mana paNa vikSubdha thaI gayuM. te paNa dvArakA choDIne dUradUranI giriguphAmAM cAlyA gayA. zrIkRSNa bhagavAna pAsethI jANI lIdhuM hatuM ke tamAma anarthanuM mULa zarAba ja banaze. madirAthI A badhuM banavAnuM che. temaNe potAnA nagaramAM, saMpUrNa dvArikAmAM | azaraNa bhAvanA 137] Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madirApAna-niSedha jAhera karyo. dvArikAmAM jeTalI madirA hatI te badhI ja madirA kadaMbavanamAM kAdaMbarI nAmanI guphA hatI, tenI pAse aneka zilAkhaMDa hatA tyAM naMkhAvI dIdhI. e madirAnI eka nadI vahevA lAgI. e madirA vividha vRkSonAM sugaMdhita puSponA saMparkathI vadhAre svAdiSTa thaI gaI ! vaizAkha mAsa hato. eka divase kRSNaputra zAmbano eka sevaka tyAMthI pasAra thayo ke jyAMthI madirA vahetI hatI. tene tarasa to lAgI hatI. teNe A madirAnuM pAna karyuM. teNe keTalIka madirA eka pAtramAM bharI lIdhI ane zAMbanI pAse laI Avyo. zAMbakumAre madirApAna karyuM to te atiprasanna thayo. teNe sevakane pUchyuM - 'AvI madirA tuM kyAMthI lAvyo?' sevake AkhI vAta karI. bIje divase zAMbakumAra aneka yAdavonI sAthe kAdaMbarI guphAnI pAse Avyo. tyAM teNe zilAkhaMDonI vacce vahetI madirA nadI joI! te harSonmatta thaI gayo. teNe sevako pAse madirA maMgAvI ne pIvA lAgyo. saue peTa bharIne madirApAna karyuM. badhA ja kumAro unmatta banyA. tyAMthI pAchA pharyA ane rastAmAM kadaMbavanamAM dvaipAyana RSine dhyAnastha avasthAmAM UbhelA joyA. dvaipAyanane jotAM ja zAMbakumAra bolyo - 'A tApasa, ApaNI dvArikAne ane ApaNA kuLane bALI nAkhavAno che, eTalA mATe ene ja mArI nAkho. e marI jaze to dvArikAne koNa bALaze ane kuLano nAza kevI rIte thaze?' zAMbakamAranI AjJA thatAM ja yAdavakumAroe dvaipAyana RSine mAravAnuM zarU karyuM. atyadhika zarAba pIvAne kAraNe teo unmatta to thaI ja gayA hatA. temaNe RSine lAto mArI muThThI prahAro karyA...jamIna upara pADI nAkhyA. eTalA badhA mAya ke RSimRtaprAya thaI gayA. te pachI yAdavakumAro dvArikAmAM AvIne potapotAnAM gharomAM ghUsI gayA ! zrIkRSNane yAdavakumAronA A bhayAnaka kRtyano khyAla AvI gayo. te khUba ja vyathita thayA, temaNe vicAra karyo: 'kumAroe vAstavamAM yAdavakuLano nAza karanAra duSkRtya karyuM che. mAre RSinI pAse jaIne temanI kSamA mAgavI joIe. RSi atyaMta kopAyamAna thayA haze." zrIkRSNa moTA bhAI balarAmane AkhI vAta karI. te paNa duHkhI thayA. zrIkRSNa kahyuM - bhAI, ApaNe dvaipAyana RSi pAse jaIne temanI kSamA mAgavI joIe.' baMne bhAI RSinI pAse gayA. temaNe dvaipAyana RSine joyA. temanI AMkho krodhathI lAla ghUma thaI gaI hatI - jANe tRSTiviSa sApanI AMkho! zrIkRSNa ane balarAme RSinA caraNomAM praNAma karyA ane vinayathI temanI sAme beThA. zrI kRSNa namratAthI kahyuM che maharSi, mArA putro madirApAnathI unmatta hatA, aMdha banI gayA hatA. temaNe Apano khUba ja moTo aparAdha karyo che. Apane khUba kaSTa pahoMcADyuM che. teo ajJAnI che, [ 138 | zAnta sudhArasaH bhAga 1] Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohabdha che. Apa to tapasvI cho, jJAnI cho, Apa emane kSamA karo. Apa krodha zAnta karo.... samatA dhAraNa karo." A rIte zrIkRSNe khUba prArthanA karI. dvaipAyane kahyuM: "kRSNa, tuM mane upadeza na Apa. jyAre tArA putroe mane mAryo, mRtaprAyaH karI dIdho e samaye meM dvArikAne, sarva yAdavo sAthe saLagAvI devAno saMkalpa karyo che. tamane baMnene dvArikA bahAra javA daIza. have mane samajAvavAnI AvazyakatA nathI. meM niyANuM bAMdhI lIdhuM che.' niyANuM zuM che? 'niyANA'no artha jANo cho? nathI jANatA, niyANuM ati utkRSTa tapasvI ja karI zake che, bIjo koI nahIM. moTA tapasvI loko koIka lAlacathI yA roSathI potAnI tapazcaryAno sodo karI bese che. teo saMkalpa karI de che ke - "mArI tapazcayanA phaLasvarUpe mane AvI siddhi prApta thAya." jema ke dvaipAyana munie niyANuM karyuM ke "mArI tapazcayane kAraNe tenA phaLarUpe huM dvArakAne tamAma yAdavonI sAthe saLagAvI dauM. evI zakti mane prApta thAo.' * 'samarAdityacaritramAM agnizamAM nAmanA tApase niyANuM karyuM hatuM ke * pratijanma huM guNasena rAjAne mAranAro banuM.' * jyAre sAdhvI hatI tyAre pUrvajanmamAM dropadIe niyANuM bAMdhyuM hatuM. teNe pAMca pati prApta karavAnuM niyANuM karyuM hatuM. eTalA mATe to te pAMca pAMDavonI patnI banI hatI. * brahmadatta cakravartIe, jyAre pUrvajanmamAM sAdhu hato, tyAre teNe cakravartInuM strIratna prApta karavAnuM niyANuM karyuM hatuM. ghora ane ugra tapazcayathI tapasvI je cAhe te karI zake, ene meLavI zake che. paraMtu enI e tapazcaryA karmakSaya karAvatI nathI ane mokSa prApti paNa karavA detI nathI. e tapasvI saMsAramAM bhaTakAI jAya che. zrIkRSNanI dvArikAmAM ghoSaNA : jyAre dvaipAyane niyANAnI vAta karI tyAre balarAma roSAyamAna thaI gayA. temaNe zrIkRSNane kahyuM: "he baMdhu. have A saMnyAsIne manAvavo. samajAvavo vyartha che. jenAM mukha, caraNa, nAsikA ane hAtha vAMkA hoya che, jenA hoTha, dAMta ane nAsikA sthaLa hoya che, jenI Indriyo vilakSaNa hoya che ane je loko hIna aMgavALA hoya che, te kadI zAnti pAmatA nathI. temane vadhAre zuM kahevuM? bhAI, sarvajJa bhagavaMtanuM vacana mithyA thanAruM hotuM nathI. je thavAnuM che te thaze ja.' azaraNa bhAvanA 139 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balarAma zrIkRSNano hAtha pakaDIne UbhA thayA. baMne bhAI nirAza thaIne pAchA pharyA. bIje divase zrIkRSNa dvArikAmAM ghoSaNA karAvI tamAma nAgariko dharmamAM vizeSarUpe tatpara rahe." dvArikAmAM tamAma lokone RSinA niyANAnI vAtano khyAla AvI gayo, eTale to nagaramAM bhayanuM vAtAvaraNa phelAI gayuM hatuM. lokoe tapazcaya ane dAna-zIlanI ArAdhanA sAcA bhAvathI zarU karI dIdhI hatI. bhagavAna neminAtha giranAra upara : e samaye bhagavAna neminAtha giranAra upara padhAryA. tyAM devoe samavasaraNanI racanA karI. zrIkRSNa saparivAra prabhunI dezanA sAMbhaLavA samavasaraNamAM gayA. dezanA sAMbhaLIne sarva zrotAo mohanidrA tyajIne jAgrata thaI gayA ane yAdavakumAra, zAMba, pradyumna, niSadha, ulzaka, sAraNa vageree virakta banIne prabhunI pAse cAritradharma svIkAryo. teo zramaNa sAdhu banI gayA. Ama to temanA manamAM dvaipAyanane mAyano pazcAttApa paNa hato. e rAjakumArone kAraNe jasaipAyane dvArikAdahananuM niyANuM karyuM hatuM ne? che ke zrIkRSNa rAjakumArone kazuM ja kahyuM na hatuM, paraMtu bhagavAna neminAthanA upadeze emanA AtmAne jAgRta karI dIdho ane te sAdhu banI gayA. emanI sAthe sAthe temanI rANIo rukmiNI, jAMbavatI vageree prabhunI pAse dIkSA lIdhI. zrIkRSNa prabhune pUchyuM: "bhagavaMta, dvaipAyana dvArakAnuM dahana kyAre karaze?" bhagavaMte kahyuM "kRSNa, dvaipAyana AjathI bAra varSa pachI dvArikAne bALI mUkaze." A sAMbhaLIne kRSNa vicAramAM paDI gayAM ke "samudravijaya vagere dhanya che ke jemaNe pahelAMthI ja cAritradharma svIkArI lIdho. huM ja dhikakArapAtra chuM ke huM rAjasukhothI lubdha thaIne saMsAramAM paDyo rahyo chuM.' sarvajJa bhagavaMte kRSNane kahyuM: "kRSNa, vAsudeva kadI cAritradharma laI ja na zake. kAraNa ke je vAsudeva bane che te niyANAthI ja bane che. eTaluM ja nahIM, vAsudeva adhogAmI - narakagAmI hoya che. he kRSNa, tuM marIne maraNa bAda trIjI vAlukAprabhA nAmanI narakamAM jaIza.' A sAMbhaLIne kRSNa atyaMta duHkhI thaI gayA. temanA mukha upara atyaMta glAni chavAI gaI, tyAre bhagavAne kahyuM he vAsudeva, tuM duHkhI na thA. tuM narakanuM AyuSya pUrNa karIne A bharatakSetramAM janma laIza ane tIrthakara banIza.' tyAre kRSNa pUchyuM: "bhagavaMta, mArA bhAI balarAmanI mukti kyAre thaze? kRSNa, mRtyu pachI balarAma brahmalokamAM deva banaze. devanuM AyuSya pUrNa thatAM te manuSyajanma pAmaze. pachI pharI deva banaze tyAM AyuSya pUrNa thatAM A bharatakSetramAM 140 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarpiNI kALamAM manuSyajanma pAmaze - rAjA banaze, ane e samaye tuM tIrthaMkara banIza, tArA tIrthamAM ja te dIkSA leze ane mukti pAmaze." bhagavAne je bhaviSyakathana karyuM enAthI kRSNane saMtoSa thayo. temaNe bhagavaMtane vaMdanA karI, te nagaramAM padhAryA. punaH temaNe nagaramAM ghoSaNA karAvI ane lokone dharmaArAdhanAmAM vizeSa pravRtta karyA. vaipAyana karIne agnikumAra deva banyA? dvaipAyana tApasa ugra tapazcaryA karavA lAgyo hato. tenuM mRtyu thayuM ane te agnikumAra nikAyamAM deva banyo. pUrvabhavamAM draDha karelI verabhAvanA jAgRta thaI ane te dvArikAmAM Avyo. teNe joyuM to dvArikAnAM nagarajano vizeSa rUpe tapazcaryA karI rahyAM hatAM ane paramAtmAnI bhakti karatAM hatAM. dharmanA prabhAvathI e nagaramAM kiMI paNa upadrava na karI zakyo. manamAM roSa to bharelo hato. veranI agnijvALA prajvalita hatI. e agiyAra varSa sudhI dvArikAmAM rahyo. rAha joto rahyo ke kyAre nagarajano pramAdI. bane ane dharmaArAdhanA choDIne pApAcaraNa karavA lAge! jyAre bAramuM varSa AvyuM tyAre lokoe vicAra karyo ke ApaNA sapanA prabhAvathI dvaipAyana potAnI pratijJAthI bhraSTa thaIne bhAgI gayo lAge che. nagara baLyuM nahIM ane ApaNe jIvatAM rahyAM... have ciMtAnI vAta nathI.' AvuM vicArIne loko madirApAna karavA lAgyA, abhakSya khAvA lAgyA ane svacchaMda banIne pApAcAra karavA lAgyA. dvaipAyana to (agnikumAra deva) joI ja rahyo hato. ene avasara maLI gayo. te nAcavA lAgyo. teNe tatkAla kalpAMtakAya jevo utpAta dvArikAmAM utpanna karyo. lokone yamarAja jevuM tAMDavanRtya dekhADyuM. AkAzamAM ulkApAta thavA lAgyo. pRthvI kaMpavA lAgI. grahomAMthI dhumADo chUTavA lAgyo. aMgAravRSTi thavA lAgI. sUryamaMDaLamAM chidra dekhAvA lAgyuM. sUrya ane caMdranA grahaNa thavA lAgyAM. mahelomAM lagADelI pASANanI pUtaLIo aTTahAsya karavA lAgI, citromAM aMkita devo hasavA lAgyA. nagaramAM vAgha-siMha jevAM hiMsaka pazuo pharavA lAgyAM - balarAmanuM 'haLa'nAmanuM ane zrIkRSNanuM cakra' nAmanuM Ayudha naSTa thayAM. ane dvaipAyane (agnikumAre) dvArikA nagarIne Aga lagADI dIdhI. vizeSa vAto AgaLa upara karIza. Aje basa, ATaluM ja. [ azaraNa bhAvanA | 141] Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' / ////// pravacana 14 2. azaraNa bhAvanA : saMkalanA : yAdavothI bharelI dvArikA bhaDake baLe che. * mAtA-pitAne bacAvavAno kRSNano prayatna vasudeva, devakI, rohiNInAM mRtyu. zrIkRSNanI ghora vyathA-vedanA. - zrIkRSNanuM mRtyu. * zrIkRSNanI aMtima ArAdhanA. jinadharma ja zaraNa. cAritradharma ja zaraNa. balarAmano vyAmoha ane dIkSA. anAthatA-azaraNatAH anAthiyuni. anAthimunino AtmavRttAMta. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratApaippannaM galitamatha tejobhiruditairgataM dhairyodyogaiH zlathitamatha puSTena vapuSA / pravRttaM tadvyagrahaNaviSaye bAndhavajanai jane kInAzena prasabhamupanIte nijavazam // 3 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI kahe che jyAre manuSya yamarAjanA baLAtkArano bhoga banI jAya che tyAre teno prabhAva naSTa thaI jAya che. tenuM udita teja naSTa thaI jAya che. tenAM pairya ane puruSArtha vilIna thaI jAya che. puSTa zarIra zaithilya anubhave che ane enAM svajano enuM dhana temaja vaibhava paDAvI levA prayatnazIla bane che. mRtyunI sAme mAnava sarvathA dIna banI jAya che - A che manuSyanI ghora azaraNatA !! yAdavothI bharelI dvArikA baLI rahI che . dvaipAyana, jo ke agnikumAra deva banyo che, teNe zrIkRSNanuM cakra ane balarAmanuM haLa paNa naSTa karI nAkhyAM. teNe saMvartaka vAyu pravartita karyo. e vAyuthI cAre dizAomAMthI tRNa, kASTha vagere dvArikAmAM bharAI gayAM. loko jyAre cAre dizAomAM bhAgavA lAgyAM tyAre agnikumAra emane pakaDIne dvArikAmAM lAvato. dizA, vidizAomAMthI vRkSo lAvIne dvArikAmAM nAkhato ane teNe badhA ja yAdavone dvArikAmAM baMdha karI dIdhA - pachI dvaipAyane Aga lagADI. samagra dvArikA saLagavA lAgI. aganajvALAo AkAzane sparzavA lAgI. kRSNa ane balarAmano pratApa naSTa thaI gayo hato. dhairya ane puruSArtha vilIna thaI gayAM hatAM. te azaraNa - asahAya banIne saLagatI dvArikAne joI rahyA hatA. mAtApitAne bacAvavAnA prayatna zrIkRSNa ane balarAme vasudeva, devakI ane rohiNIne AgamAMthI bacAvavA mATe rathamAM besADyA, paraMtu dvaipAyana deve rathanA azvone khaMbhita karI dIdhA. azvo eka DagaluM paNa AgaLa cAlI na zakyA. zrIkRSNe rathanI AgaLa baLavAna vRSabhone jotaya,baLado paNa khaMbhita thaI gayA. zrIkRSNa A baLadone paNa rathamAMthI mukta karI dIdhA ane e baMne bhAI rathane kheMcavA lAgyA. tyAM rathanI dhurA tUTI gaI. to paNa mahAmuzkelIe teo rathane nagaranI bahAra daravAjA sudhI lAvyA. e samaye nagaranA daravAjA baMdha thaI gayA. mAtApitA citkAra karavA lAgyAM, "he rAma, he kRSNa, amArI rakSA karo, amane bacAvI lo. dvArikA saLagI rahI hatI. karoDo yAdavo baLI rahyA hatA. ghora citkAra saMbhaLAto hato. pralayanuM drazya racAI gayuM azaraNa bhAvanA 143 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatuM. balarAma ane kRSNa mAtApitAne bacAvI levA kRtanizcayI banyA hatA. temaNe lAta mArIne nagarano daravAjo toDI nAkhyo. paraMtu rathanAM paiDAM jamInamAM phasAI gayAM. balarAma ane kRSNa bhAre prayAsa karavA lAgyA rathane bahAra kADhavA mATe, paraMtu nirAza thaI gayA. e samaye dvaipAyana deve tyAM pragaTa thaIne kahyuM : 'hai balarAma-kRSNa, tamane A zuM thaI gayuM che ? meM tamane kahyuM hatuM ke dvArikAmAM mAtra tame be bhAI ja bacazo. tamArA be sivAya koI paNa A agnithI bacI zakaze nahIM. kAraNa ke meM mAruM tapa vecI mAryuM che. niyANuM karI dIdhuM che.' vasudeva-devakI-rohiNInuM mRtyu : devanAM vacana sAMbhaLIne devakI ane vasudeve kahyuM H 'have tame cAlyA jAo. jo tame baMne bhAI jIvita hazo to badhA yAdavo jIvita che. have amane bacAvavA mATe vadhAre prayatna na karo. tame ghaNo ja prayatna karyo, paraMtu bhavitavyatA baLavatI ane anusaMghya che. ame abhAgI chIe. bhagavAna neminAthanI pAse cAritradharma na svIkAryo - dIkSA na lIdhI. have amAre amArAM karmonuM phaLa bhogavavuM ja paDaze. to paNa balarAma ane kRSNa to tyAM ja UbhA rahyA. vasudeva, devakI ane rohiNIe AMkho baMdha karI dIdhI ane bolyAM : 'amane jagadguru bhagavAna neminAthanuM zaraNa che. ame anazana karIe chIe. cAre prakAranA AhArono tyAga karIe chIe. he prabhu, ame Apane zaraNe chIe. arihaMta, siddha, sAdhu ane arhatakathita dharmano svIkAra karIe chIe. ame koInAM nathI, amAruM koI nathI.' A rIte bolIne zrI navakAra mahAmaMtramAM lIna banyAM, A samaye dvaipAyane temanI upara agnivarSA karI - traNenuM mRtyu thayuM ane traNe jaNAM devalokamAM utpanna thayAM. zrIkRSNanI ghora vyathA-vedanA : balarAmanI sAthe zrIkRSNa dvArikAnI bahAra nIkaLyA - bahAranA jirNodyAnamAM gayA. tyAM eka nAnakaDI pahADI hatI, tenA upara UbhA rahIne temaNe baLatI dvArikA joI. zrIkRSNa vadhAre samaya dvArikAne joI zakyA nahIM. temaNe balarAmane kahyuM H bhAI, huM napuMsaka jevo banI gayo chuM... dhikkAra che mane, asahAya.... azaraNa banIne mArI dvArikAne baLatI joI rahyo chuM. AtmabaMdhu, je rIte huM nagarInI rakSA ka2vA samartha nathI, tevI rIte tene have baLatI jovA paNa zaktimAna nathI - cAlo ahIMthI dUra cAlyA jaIe. have ApaNe kyAM jaIzuM ?' thoDoka vicAra karo A ghaTanA upara. potAnI jAtane asahAya, azaraNa anubhavatA zrIkRSNanA bhavya bhUtakALa upara eka dRSTi to nAkho. kadIya kRSNa kyAMya zAntasudhArasa : bhAga 1 144 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa hAya nathI. bALapaNathI Aja sudhI te kadIya nirAza thayA nathI. te bIjA jIvone sahAyaka banyA hatA, Aje pote ja asahAya banyA che. jemanA pratye temane atyaMta sneha hato, prema-lAgaNI vagere hatAM, evAM mAtApitAne te bacAvI na zakyA, temanA dekhatAM ja mAtApitA AgamAM baLIne bhasmIbhUta thaI gayAM. zrIkRSNane zizupAlanI sabhAmAM juo. zrIkRSNane yuddhanA medAnamAM arjunanA rathamAM juo...pAMDavonI rAjasabhAmAM juo. temanI smitasabhara mukhamudrAne juo.... temanI AMgaLI upara pharatA sudarzanacakrane juo... emanA virATa svarUpane juo ane Aja dInahIna banI... nirAzAthI gherAyelA zrIkRSNane juo ! Aja emano prabhAva, pratApa, zaurya, sAhasa, buddhi - kazuM ja nathI bacyuM. baMne bhAIo udyAnamAMthI cAlI nIkaLyA. maitratya dizAmAM pAMDavonI nagarI tarapha cAlI nIkaLyA. zrIkRSNanuM motaH balarAmanI sAthe jaMgalomAMthI cAlatAM cAlatAM e kauzAmbI nagaranA bAhya udyAnamAM pahoMcyA. grIkha kALa hato. zrama hato, zoka hato ane puNyakSaya hato. zrIkRSNa adhika tRSAtura thayA. temaNe balarAmane kahyuM "baMdhu, atitRSAthI mAruM mukha sUkAI gayuM che. A vRkSaghaTAvALA vanamAM paNa huM eka DagaluM ya cAlavA zaktimAna nathI.' * balarAme kahyuM: 'mArA bhAI, huM hamaNAM ja pANI laIne AvuM chuM. tuM A vRkSa nIce vizrAma kara. paraMtu apramatta thaIne besaje. huM hAla ja pAcho AvuM chuM." balarAma pANI levA gayA hatA, kRSNa atizramita thaI gayA hatA. te eka paga upara bIjo paga caDAvIne pILuM vastra oDhIne vRkSa nIce sUI gayA- alpa samayamAM UMghI gayA. balarAme jatAM jatAM paNa kRSNane eka paLa vAra mATe paNa alpa pramAda na karavA kahyuM hatuM. eTaluM ja nahIM, temaNe vanadevIone prArthanA karI hatI - he vanadevIo, mAro A anuja baMdhu Apane zaraNe che, eTalA mATe A vizvavatsala puruSanI rakSA karajo.' paraMtu bhavitavyatAne koNa mithyA karI zake che ? e jaMgalamAM bAra varSathI jarAkumAra raheto hato. eNe vyAghracarma paheryuM hatuM. hAthamAM dhanuSyabANa hatAM. zikArI banI gayo hato. pharato pharato e pradezamAM Avyo ke jyAM zrIkRSNa sUtA hatA. dUrathI jarAkumAre joyuM, kRSNa e rIte sUtA hatA ke teNe mRganI kalpanA karI. mRga samajIne teNe tIra mAryuM. kuSNanA caraNatalamAM tIra vAgyuM. tIra vAgatAM ja kRSNa beThA thaI gayA ane bolyA ke "koNe tIra mAryuM? huM to niraparAdhI chuM? Aja sudhI azaraNa bhAvanA 145 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIe paNa potAno paricaya ApyA sivAya mArA upara prahAra karyo nathI. eTalA mATe jeNe tIra mAryuM ho te potAnuM nAma ane gotra kahe." A vAta vRkSaghaTAmAM rahelo jarAkumAra sAMbhaLe che. jo ke tene tenI bhUlano khyAla Avyo. "meM mRga samajIne tIra mAryuM paraMtu A to manuSya che." kRSNano prazna sAMbhaLIne te bolyoH 'huM harivaMzIya vasudevano putra chuM. jarAdevI mArI mAtA che. mAruM nAma jarAkumAra che. huM zrIkRSNano agraja chuM. bhagavAna neminAthanAM vacana sAMbhaLIne huM A vanamAM bAra varSathI rahuM chuM. mArA hAthothI zrIkRSNanuM mRtyu na thAya e bhAvanAthI ahIM rahuM chuM. bAra varSomAM meM A vanamAM eka paNa manuSyane joyo nathI. Apa koNa cho? kRSNa bolyA he baMdhu, tuM ahIM AvI jA. huM ja tAro anuja kRSNa chuM. jene mATe tuM vanavAsI banyo che. tAro bAra varSano vanavAsa nirarthaka siddha thayo. A sAMbhaLIne jarAkumAra zrIkRSNanI pAse Avyo. kRSNane jotAM ja te mUcchita thaI gayo. mUccha dUra thatAM jarAkumAra karuNa rudana karavA lAgyo. * te bolyoH "mArA prANapriya bhrAtA. A zuM thaI gayuM? Apa ahIM kevI rIte AvI gayA? zuM dvArikA saLagI gaI? zuM yAdavono vinAza thaI gayo? ApanI A sthiti jotAM mane lAge che ke bhagavAna neminAthanAM vacano siddha thayAM che.' zrIkRSNa Akho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. jarAkumAra rotAM rotAM bolyo, 'mArA bhAI, meM zatru jevuM kAma karyuM che. mRga samajIne meM tIra calAvyuM. Apa jevA bhrAtRvatsala, vizvavatsala mahApuruSane meM mAya, mane narkamAM paNa jagA nahIM maLe. ApanI rakSAnI bhAvanAthI meM vanavAsa svIkAryo paraMtu huM jANato nahato ke vidhie mane ja ApanA krUra mRtyu mATe nimitta banAvyo che. he pRthvI, tuM mane jagA Apa. huM A zarIrathI narakamAM cAlyo jAuM, kAraNa ke mAre mATe bhrAtRhatyAnuM duHkha tamAma duHkho karatAM vizeSa che. have mane ahIM to naraka karatAM paNa vadhAre duHkha lAge che. je samaye bhagavAna neminAtha bhaviSyavANI karI hatI e samaye mAre AtmahatyA karI levAnI jarUra hatI." zrIkRSNa jarakumArane sAttvanA ApatAM kahyuM ke mArA moTAbhAI, have zoka na karo. mArAthI, tamArAthI ke anya koIthI ya bhavitavyatAnuM ullaMghana thaI zakatuM nathI. yAdavakuLamAM mAtra Apa ja bacyA cho. tame cirakALa jIvo eTalA mATe eka kSaNanoya vilaMba karyA sivAya ahIMthI cAlyA jAo. kAraNa ke balarAma hamaNAM ja pANI laIne Avaze, te krodhathI tamane mArI nAkhaze. lo, A mAro kaustubha maNi, pAMDavonI pAse cAlyA jAo. temane satya hakIkata kadI dejo. mArA taraphathI pAMDavone khamAvajo. 146 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkRSNanI aMtima ArAdhanA jarAkumAre zrIkRSNanAM caraNomAMthI tIra kheMcI lIdhuM, kaustubha ratna lIdhuM ane tyAMthI cAlI nIkaLyo. jarAkumAranA gayA bAda zrIkRSNane tIranA AghAtathI atyaMta tIvra pIDA zarU thaI. teo uttarAbhimukha thaIne aMjali racIne bolyA : arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMtone mana, vacana ane kAyAthI mArA namaskAra ho. vizeSa rUpe bhagavAna neminAthane mArA namaskAra che ke jemaNe A pRthvI upara dharmapravartanA karI.' ATaluM bolIne temaNe tRNano saMthAro karyo ane sUI gayA. DhIMcaNa upara caraNa rAkhIne pILuM vastra oDhI lIdhuM ane ciMtana karavA lAgyA. rukimaNI vagere mArI rANIone dhanya che, zAMba, pradyumna vagere rAjakumArone dhanya che ke jemaNe gRhavAsano tyAga karIne paramAtmAnAM caraNomAM cAritradharma aMgIkAra karyo. mane dhikakAra che ke huM A duHkhapUrNa saMsAramAM paDyo rahyo." A rIte zubha bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM zrIkRSNanuM zarIra aMdarathI tUTavA lAgyuM. yamarAjanA sahodara jevo vAyu zarIramAM prakupita thayo. tIvra tRSA, atyadhika zoka ane prakupita vAyue zrIkRSNanA vivekane sarvathA naSTa karI dIdho. emanuM mana aMtima kSaNomAM raudradhyAnamAM cAlyuM gayuM. "e dvaipAyane mAro ghora aparAdha karyo, to paNa atyAre te ahIM Ave to kSaNa mAtramAM ene mArI nAkhuM..." raudradhyAnamAM emanuM mRtyu thayuM. eka hajAra varSanuM AyuSya pUrNa thayuM. marIne teo trIjI narakamAM cAlyA gayA. upAdhyAyajI sakalacaMdrajInI sajhAya yAda Ave che? haya gaya patha ratha joDe vIMTyA rahe nita rANA rAya re... bahu upAya te jIvana kAje karatA azaraNa jAya re. ko navi zaraNe ko navi zaraNe maratA kuNane prANI re. zrIkRSNanuM kyAM ane kevuM mRtyu thayuM? eka ati ghora ane bhayaMkara jaMgalamAM temanuM mRtyu thayuM. pAse koI ja nahIM. balarAma paNa nahIM. kevI azaraNatA ? azaraNatAno AnAthI AgaLa vadhIne bIjo kayo dAkhalo maLI zake A duniyAmAM? jinadharma ja zaraNa : cAritradharma ja zaraNa : graMthakAra upAdhyAya vinayavijayajI kahe cheH svajanajano bahudhA hitakAmaM prItirasairabhirAmam / / : azaraNa bhAvanA che. 147 | 147 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNadazAvazamupagatavantam, rakSati ko'pi na santam / vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmazaraNam / ' anusaMdhIyatAM re zucitara caraNa-smaraNam // 7 // vinaya. 'hitakArI ane prItipAtra sajjana loko jyAre mRtyunA mahAsAgaramAM DUbe che, tyAre koI paNa svajana emane bacAvI zakatuM nathI. eTalA mATe he Atmanu, tuM mahAmaMgalakArI jinadharmanuM zaraNuM laI le ane atyaMta nirmaLa cAritradharmanuM smaraNa kara. A dharma ja tane bacAvI zakaze.' graMthakAre keTalI sAcI, vAstavika vAta karI che? zrIkRSNane mRtyumAMthI koI , bacAvI na zakyuM, balarAmane ya nahIM. Ama to balarAmane vAsudeva upara anahada - apAra prema hoya che. zrIkRSNa paNa prItipAtra yugapuruSa hatA. lAkho karoDo jIvonA hitakArI hatA, to paNa te bacI zakyA nahIM. balarAmano vyAmoha ane dIkSA: balarAma pANI laIne kRSNanI pAse AvyA tyAre kRSNanuM mRtyu thaI gayuM hatuM. balarAma e mAnavA taiyAra na hatA ke kaSNa marI gayA che. cha mAsa sudhI kRSNane jIvita mAnatA temano mRtadeha uThAvIne pRthvI upara pharatA rahyA. A samaye balarAmanA sArathi siddhArtha ke je dIkSA laIne saMyamadharmanI sArI ArAdhanA karI deva banyA hatA. temaNe avadhijJAnathI joyuM ke balarAma atyaMta vyathita che ane zrIkRSNane jIvita mAnIne temano mRtadeha laIne phare che. deve yAda karyuM ke mane balarAme dIkSAnI anumati ApatI vakhate eka vacana mAgI lIdhuM hatuM ke tuM cAritradharmanA prabhAvathI devalokamAM deva bane to jyAre mArI upara Apatti Ave tyAre tuM Avaje ane mane pratibodhita karaje.' mAre A samaye emanI pAse javuM joIe ane pratibodha ApIne kaNamoha dUra karAvIne emanA AtmAne zAnti ApavI joIe." siddhArtha deva manuSya rUpa dhAraNa karIne pRthvI upara Ave che, aneka upAyo karIne balarAmane pratibodha Ape che. balarAmano vyAmohadUra thAya che. siddhArthadeva potAnuM mULa svarUpa prakaTa kare che. potAno paricaya Ape che. teNe kahyuM huM Apano sArathi siddhArtha chuM. dikSA laIne, enuM pAlana karIne huM deva banyo chuM. Ape mArI pAsethI eka vacana lIdhuM hatuM, tenuM pAlana karavA mATe huM ahIM Avyo chuM. Apane pratibodha ApavAnuM vacana meM nibhAvyuM che. he pUjya, bhagavAna neminAthe kahyuM hatuM ke jarAkumAranA hAthe zrIkRSNanuM mota thaze evuM ja thayuM che. sarvajJanAM vacana kadImithyA 148 zAntasudhArasa bhAga 1| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotAM nathI. zrIkRSNa jarAkumArane potAno kaustubha maNi ApIne pAMDavo pAse mokalyo che.' balarAme devane kahyuMH siddhArtha teM ahIM AvIne mane bodha Apyo, te khUba sAruM karyuM. paraMtu bhAInA mRtyuthI huM atyaMta vyathita chuM. have huM zuM karuM teno mArga batAva. siddhArtha deve kahyuM: "Apa bhagavAna neminAthanA vivekI bhrAtA cho, Apane mATe mAtra cAritradharma ja zaraNabhUta che.' balarAme kahyuM "sArI vAta che. saMsAra taraphathI mAruM mana virakta banyuM ja che. bhrAtA vagara saMsAramAM rahevuM mAre mATe asaMbhava che.' balarAme siMdhu ane sAgaranA saMgama upara jaIne zrIkRSNanA dehane agnidAha dIdho. e samaye bhagavAna neminAthe balarAmanA cAritranA bhAva jANIne vidyAdhara munine AkAzamArge tyAM mokalyA. balarAme e munivara pAsethI dIkSA lIdhI. zrI jinadharmaH zaraNam / zucitaracaraNa-smaraNam / balarAma munie zrI jinadharmanuM zaraNuM laI lIdhuM ane pavitra cAritradharmanuM pAlana karavA lAgyAM. anAthatA-azaraNatA ane anAthimuni: have huM A ja saMdarbhamAM anAthimuninuM vRttAMta saMbhaLAvuM chuM. e uttarAdhyayana sUtramAM AveluM che ane uttarAdhyayana sUtra to bhagavAna mahAvIra svAmInI aMtima dezanA che. eTale ke anAthimuninI vAta svayaM bhagavAna mahAvIre saMbhaLAvI che. mahArAjA zreNika rAjagRhI nagarInA bahAranA maMDitakukSI nAmanA udyAnamAM pharavA AvyA hatA. maMDitakukSI udyAna naMdanavana jevuM suMdara hatuM. e udyAnamAM eka vRkSanI nIce beThelA atikomaLa ane samAdhimagna eka yuvAna munine joyA. munine joIne zreNika rAjAne khUba Azcarya thayuM. teNe vicAra karyo: 'A muninuM gaura rUpa, AkAra vagere apUrva ane alaukika che, enA mukha upara apUrva-adbhuta saumyatA che, camatkArika kSamAbhAva che ane advitIya niHspRhatA jovA maLe che." rAjAe munivaranAM caraNomAM vaMdanA karI, traNa pradakSiNA karI ane vinayathI munirAjanI sAme besI gayo. mastaka upara aMjalI racIne rAjAe munirAjane prazna pUchyo "he munivara, Apa taruNa cho, yuvAna cho. ApanI uMmara viSayabhoganI che. A uMmare Apa sAdhu zA mATe banyA? koI vizeSa dharaNa haze, jene kAraNe Apa sAdhu banyA cho - A kAraNa jANavA mATe mane jijJAsA che." azaraNa bhAvanA 149 | Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munie rAjAnI sAme joyuM. enI AMkhomAM UMDANathI joyuM ane bolyA: "rAjana, huM anAtha chuM! azaraNa chuM ! mAruM yogakSema karanAra koI nAtha mane maLyo. nahIM koI zaraNadAtA muni- karuNAvaMta puruSa mane maLyo nahIM. koI evo snehIsvajana - mitra maLyA nahIM. eTalA mATe yauvanakALamAM ja huM sAdhu banyo." munirAjanI vAta sAMbhaLIne zreNika hasavA lAgyA. temaNe kahyuM he Aya, evuM ja hoya to huM Apano nAtha banuM! ane huM nAtha banIza to Apane aneka mitro, svajano, snehIo maLaze. basa, Apa vaiSayika sukha bhogavatAM raho ane manuSyajanmane saphaLa karo." A sAMbhaLIne muninA mukha upara smita UbharAI AvyuM. te bolyA : 'he magadhAdhipati, tuM svayaM anAtha che, tuM mAro nAtha kyAMthI banaze?" appaNA vi aNAhosi seNiyA magahAvihA / appaNA aNAho saMto kahaM me bhavissasi ? // Ama to pahelethI ja zreNika munivaranA rUpaguNathI vismita hato ja, paraMtu jyAre munie A prakAranAM vacano kahyAM tyAre te atyaMta vismaya pAmyo. atyaMta saMbhramita thayo ane bolyo - he muni, mArI pAse hAthI, ghoDA ane aMtaHpura che, huM hajAro gAma-nagarono mAlika chuM. huM manuSyayogya vipula bhoga bhogavuM chuM. huM magadha dezano zAsaka chuM. - mAlika chuM. aneka sAmaMta rAjA mArI AjJA mAne che. mArI pAse vipula samRddhi che. mAruM advitIya aizvarya che. utkRSTa saMpatti che ane prajAjanonI kAmanAone pUrNa karanAro chuM. to pachI huM anAtha kevI rIte ? he muni, jenI pAse kazuM ja hotuM nathI te anAtha kahevAya che. huM to sarva saMpattino nAtha chuM - anAtha nathI.' "he rAjanuM meM kayA arthamAM, kayA abhiprAyathI "anAtha' zabdano prayoga karyo che te tame samajyA nathI - jANatA nathI. anAthatA ane sanAthalAnAM mULa kAraNa tame jANatA nathI. he rAjezvara, meM mAre mATe je "anAtha' zabdano prayoga karyo tenuM kAraNa tame sAMbhaLo. cittane sthira karIne sAMbhaLo." anAthimuninuM AtmavRttAMtaH huM kauzAmbI nagarIno nivAsI hato. mArA pitAnI pAse kubera jeTalI saMpatti hatI. huM jyAre yuvAvasthAmAM Avyo tyAre eka suMdara ane guNanidhAna kanyA sAthe mArAM lagna karavAmAM AvyAM. huM saMsAranuM sarvazreSTha sukha bhogavato hato. eka divase mArI AMkhomAM tIvra vedanA utpanna thaI. mArA zarIranA tamAma avayavomAM tIvra dAha utpanna thayo. AkhA zarIre dAha utpanna thayo. jevI rIte zAnta sudhArasaH bhAga 1 150 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI zatru kAna, nAka vagere indriyomAM tIkSNa prahAra kare ane pIDA utpanna thAya tevI netravedanA hatI. kamaranI bahAra ane aMdara, vakSasthaLanI bahAra ane aMdara temaja mastakamAM mane bhayaMkara pIDA thaI rahI hatI. eka kSaNa vAra paNa mane cena paDatuM na hatuM. eka paLa paNa mane sukha maLatuM na hatuM. mArAM mAtApitA, patnI, bhAIbahena - koI paNa mane A ghora vedanAmAMthI bacAvI zakatAM na hatAM. mArA ati putravatsala pitAe zAstrakuzaLa vaidyone bolAvyA, auSadho maMgAvyA, aneka paricArako upasthita karyA. vaidyarAjo mArI cikitsA karavA lAgyA, paraMtu te badhA mane rogamukta karI zakyA nahIM - A mArI prathama anAthatA hatI. mArA pitAno mArA pratye agAdha prema hato. vaidyoe mAre mATe je je mUlyavAna auSadho maMgAvyAM, te tamAma auSadhadravyo lAvIne hAjara kya; to paNa pitAjI mane duHkhamAMthI mukta karI zakyA nahIM. - A mArI bIjI anAthatA hatI. kahe rAjezvara, putravatsala mArI priya mAtA mArA duHkhane lIdhe atyaMta zokAtura banI hatI. te paNa mane rogamukta na karI zakI' - A mArI trIjI anAthatA hatI. he mahArAjA, mArA nAnA ane moTA - badhA bhAIo mArA pratye atyaMta anurogavALA hatA. te paNa mane rogamukta, duHkhamukta na karI zakyA - e mArI cothI anAthatA hatI. - he magadhAdhipati, mArI nAnI moTI baheno mArA pratye atyaMta anurAgavatI hatI. mArA darzane joIne raDI rahI hatI, te mane mArI vedanAmAMthI mukta karI na zakI - A mArI pAMcamI anAthatA hatI. he zreNika rAjA, mArI svarUpavatI ane pativratA patnI AMsu vahAvatI mArI chAtIne bhIMjavI rahI hatI. te paNa mAruM duHkha dUra karI zakI na hatI' - A mArI chaThThI anAthatA hatI. mArI patnIe bhojana, snAna, vilepana, jalapAna vagere tyajI dIdhAM hatAM. mArI pAse ja UbhI rahI hatI. mane choDIne kSaNabhara dUra thatI na hatI. chatAM huM vedanAmukta na thayo. A mArI kevI karuNa azaraNatA? rAjA zreNika dattacitta thaIne anAthimuninuM vRttAMta sAMbhaLI rahyA hatA. temane jIvanI anAthatAno, azaraNatAno khyAla AvI rahyo hato. temaNe pUchyuM: hemuni, jyAre koI auSadha kAma na AvyuM tyAre ApanA pitAe zuM karyuM. Apa rogamukta kevI rIte thayA?" Aje basa, ATaluM ja. [ azaraNa bhAvanA | azaraNa bhAvanA | 151 | 151 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 15 3. azaraNa bhAvanA : sakalanA : mRtyunI sAme azaraNatA. vRddhAvasthAnI sAme azaraNatA. ugra rogonI sAme azaraNatA. . anAthimunino AtmavRttAMta. ' * potAnA ane bIjAnA nAtha' kevI rIte banAya? saMsAramAM jIva anAtha - azaraNa che. sAdhu paNa anAtha - azaraNa, kevI rIte ? saMbhUtamuni niyANuM cakravartI ane sAtamI naraka. saMbhUtamuninuM mAnasika patana. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ turagarathebhanarAvRttikalitaM dadhataM balamaskhalitam / harati yamo narapatimapi dInaM mainika iva laghu mInam // 2 // vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmazaraNam / pravizati vajramaye yadi sadane, tRNamatha ghaTayati vadane / tadapi na muJcati hata samavartI, nirdayapauruSanartI // 3 // vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmazaraNam / vidyAmantramahauSadhisevAM, sRjatu vazIkRtadevAm / rasatu rasAyanamupacayakaraNaM, tadapi na muJcati maraNam // 4 // vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmazaraNam // mRtyunI sAme azaraNatA : upAdhyAyazrI vinayavijayajI jIvAtmAnI azaraNatA batAvatAM kahe che ke jevI rIte mAchImAra nAnI-moTI mAchalIone saraLatAthI pakaDI le che; e ja rIte yamarAja azva, ratha, hAthI ane padAti sainyathI sajja ane apratima baLavALA rAjAone pakaDI le che. bhalene te rAjAo yamarAjanI sAme dInatA prakaTa karatA hoya. mahAkALathI bacavA mATe koI manuSya vajranA gharamAM pravezI jAya, athavA mukhamAM taNakhaluM laIne yamarAjanI sAme potAnI hAra kabUla kare to paNa te nirdaya yamarAja koIneya choDato nathI. devone AdhIna karanAra maMtra, vidyAo athavA auSadhiono prayoga kare agara potAnA zarIrane puSTa karanAra rasAyaNonuM sevana kare chatAM paNa mRtyu tene choDatuM nathI. vRddhAvasthAnI sAme jIvanI azaraNatA : mRtyu samakSa jIvanI azaraNatA - anAthatAnuM A adbhuta varNana che. e ja rIte 'vRddhAvasthA'nI sAme paNa jIvanI kevI azaraNatA che tenuM nirUpaNa paNa sAMbhaLo. vapuSi ciraM niruNaddhi samIraM patati jaladhiparatIram / zirasi gireradhirohati tarasA, tadapi sajIryati jarasA // 5 // vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmazaraNam / sRjatImasitaziroruhalalitaM manujaziraH sitapalitam / ko vidadhAnAM bhUdhanamarasaM prabhavati roddhuM jarasam // 6 // vinaya vidhIyatAM re zrIjinadharmazaraNam // azaraNa bhAvanA 153 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhalene tame dIrghakALa sudhI prANAyAma karo, zvAsanirodha karo. bhalene samudranI pele pAra jaIne raho, bhalene UMcA pahADa upara jaIne vaso. paraMtu eka divase tamArA A dehanuM piMjara jIrNa thavAnuM ja che. eTale ke vRddhAvasthA AvavAnI ja che. zyAma keza-suzobhita zirane zveta karI denAra ane suMdara zarIrane zuSka karI denArI jarA-vRddhAvasthAne rokavA mATe koNa samartha che? koI ja nahIM. vRddhAvasthAthI bacavA mATe eka ja upAya che vRddhAvasthA AvyA pahelAM ja AyuSya pUrNa thaI jAya. mRtyu AvI jAya to ja vRddhAvasthAthI bacI zakAya che. ugra rogonI sAme jIvanI azaraNatA: jyAre manuSyanA zarIramAM roga utpanna thAya che tyAre ene koNa bacAvI zake che? koI ja nahIM. rAhunI pIDA ekalo caMdra ja sahana kare che, e ja rIte tamArA rogonI pIDA tamAre potAne ja sahana karavI paDe che. temAM koI paNa bhAgIdAra banatuM nathI. A ja vAta rAjagRhInA maMDitakukSI nAmanA udyAnamAM anAthimurti rAjA zreNikane potAnA ja vRttAMta dvArA batAvI rahyA hatA. kAle meM tamane A ja vRttAMta saMbhaLAvyuM hatuM ne? ghera jaIne ciMtana-manana karyuM hatuM ne? yAda rAkhajo, A pravacana bhAvanAonA viSayamAM cAlI rahyuM che. punaH punaH ciMtana karavuM e ja bhAvanA che. anityatAnuM vAraMvAra ciMtana karavAnuM che. azaraNatAnuM vAraMvAra ciMtana karavAnuM che. ' tyAre ja e bhAvanAo AtmasAt banaze. huM azaraNa chuM, A saMsAramAM e anubhUti thaze. anAthimuninuM AtmavRttAMtaH rAjA zreNikanA praznanA uttaramAM munirAje kahyuM: "meM mArA manamAM vicAryuM, saMkalpa karyo ke A tIvra - mahAvedanAthI jo huM eka vAra mukta thaI jAuM to kSamAvAna banAvanArI, Indriyo ane manane jItanArI ane anAraMbhI banAvanAra sAdhutAno svIkAra karIza." sayaM ca jai muccijjA veaNA viulA iso / khaMto danto nirAraMbho pavvaie aNagAriaM // 32 // uttarAdhyayana/a-20 he rAjana, A rIte ciMtana karatAM karatAM mane nidrA AvI gaI. keTalAya divasothI mane nidrA AvI na hatI. huMnidrAdhIna thaI gayo. zubhaciMtananA prabhAvathI, rAtri pUrI thatAM mArI vedanA cAlI gaI. mArI AMkhonI vedanA... mArA zarIrano | zAntasudhArasaH bhAga 1 | 154 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAhavara vagere tamAma prakAranuM darda zAMta thaI gayuM.' rAjezvara, prabhAtamAM meM mArAM mAtApitA ane svajanone mAro saMkalpa saMbhaLAvyo. zubha saMkalpano prabhAva jaNAvyo. temanI pAsethI meM sAdhu banavAnI rajA lIdhI, ane huM sAdhu banI gayo. kaSAyonuM zamana, indriyonuM damana ane AraMbha - samAraMbhanA tyAgavALI sAdhutAnuM pAlana karavA lAgyo. he rAjanuM, tyAre to huM nAtha banyo, sanAtha banyo! potAno nAtha banyo. bIjA jIvono paNa nAtha banyo. "zrI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke taohaM nAho jAo, appANo ya parasya ya / savvesiM ceva bhUANaM tasANaM thAvarANa ya // 35 // 3. ma. 20 tamArA ane bIjAMnA nAtha kevI rIte banyA?: munivare zreNikane AgaLa kahyuM: "rAjanuM, aNagAra banyA pachI huM svano ja - potAno nAtha banyo ane trasa, sthAvara tamAma jIvonI rakSA karanAra nAtha banyo. rAjanuM prathama to huM pote potAno nAtha kevI rIte banyo te batAvuM. appA naI vearaNI, appA me kUDasAlmaNI / apyA kAmaduhA gheNU, appA me naMdaNaM vaNaM // appA kattA vikattAya duhANaya suhANaya / appA mittamamittaM ca, duppaTThiya-supaTThio // AtmA ja vaitaraNI nadI che, AtmA ja vajakaMTakovALuM zAlmalI vRkSa che. AtmA ja kAmAdugdhA dhenuM che ane AtmA ja naMdanavana che. AtmA ja sukhaduHkhano kartA che. AtmA ja mitra che ane AtmA ja zatru che. jyAM sudhI jIva saMsAramAM viSayakaSAyomAM magna rahe che, tyAM sudhI vaitaraNI nadIrUpa che. meM saMsArano tyAga karI dIdho. huM pote potAno nAtha banyo. meM saMsArano AraMbha - saMmAraMbhono tyAga karI dIdho. eTalA mATe huM bIjA jIvono paNa nAtha banyo. meM jyAre sAdhutAno svIkAra karI lIdho to mane kAmadhenu maLI gaI. naMdanavana maLI gayuM. huMcittano parama AnaMda anubhavuM chuM. A mArI sanAthatA che. mana-vacanakAyAthI huM saMyamadharmanuM niraticAra pAlana karuM chuM. eTalA mATe sva-parano nAtha chuM. rAjanuM, sva-parano nAtha te ja bane che ke je - - karmazatruono nAza karavA tatpara hoya che. azaraNa bhAvanA 155 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - indriya-vijaya karavA prayatnazIla hoya che. - manojaya karavA pratikSaNa jAgrata rahe che. - ghora - vIra ane ugra tapazcaryA kare che. - potAnA mahAvratonuM vRDhatApUrvaka pAlana kare che. anAthimunimAM A pAMca vAto hatI, eTalA mATe te "nAtha" banyA hatA. zreNikamAM A pAMca vAto na hatI eTalA mATe teo anAtha hatA. munie zreNikane eTalA mATe "anAtha' kahyo hato. saMsAramAM jIva anAtha - azaraNa che : saMsAramAM jIva ugra rogonI sAme, vRddhAvasthAnI sAme ane mRtyunI sAme to anAtha - azaraNa ja che. paraMtu A vAto sivAya AdhyAtmika vRSTithI paNa jIva kevo. anAtha ane azaraNa che e paNa samajI levAnuM che. * je jIvAtmA arihaMta paramAtmAnI, siddha bhagavaMtanI, sAdhupuruSonI ane kevalI praNIta dharmanI avajJA kare che, temanI AjJA nathI mAnato, temanA pratye zraddhAvAna nathI hoto, te anAtha - azaraNa che. * je jIvAtmA krodha, mAna, mAyA ane lobha karato rahe che; cAra kaSAyone pApa mAnato nathI; te anAtha - azaraNa che. * je jIvAtmA hiMsA, asatya, corI, maithuna ane parigrahamAM lIna rahe che - A pAMcamahApApone pApa mAnato nathI; e pAponA tyAganI bhAvanA rAkhato nathI; te anAtha che, azaraNa che. * je jIvAtmA mana-vacana-kAyAnA azubha yogomAM, pApakarmomAM pravartita rahe che, zubha yogomAM paDato nathI, te anAtha - azaraNa che. * jIvAtmA mAyAzalya, nidAnazalya ane mithyAtvazalyano tyAga karato nathI, te anAtha che - azaraNa che. * je jIvAtmA rasagArava, RddhigArava ane zAtAgAravamAM lIna rahe che, te anAtha azaraNa hoya che. * je jIvAtmA jJAnavirAdhanA, darzanavirAdhanA ane cAritravirAdhanA karato rahe che, te anAtha - azaraNa hoya che. * je jIvAtmA ArtadhyAna, raudradhyAna karato rahe che. dharmadhyAna nathI karato te anAtha - azaraNa hoya che. | 156 sudhArasaH bhAga 1| Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * je jIvAtmA pAMca indriyonA viSayamAM lubdha hoya che te anAtha - azaraNa hoya che. - sAdhu paNa anAtha - azaraNa kevI rIte? : 'uttarAdhyayana sUtramAM anAthimunie rAjA zreNikane sAdhu-zramaNanI paNa anAthatA batAvI - azaraNatA batAvI che, e samajavA jevI vAta che. A anAthatA - azaraNatA paralokanI bAbatamAM batAvI che. * anAthimunie kahyuM: 'he rAjanuM, nigraMtha dharmanI prApti thayA chatAM ni:sattva manuSya potAnA AcArapAlanamAM zithila bane che. sva-paranI rakSA karavA samartha banatA nathI. A e jIvonI azaraNatA che. * pravajyA lIdhA pachI je sAdhu pramAdane kAraNe mahAvratonuM sArI rIte pAlana nathI karato, AtmAnuzAsana nathI karato, rasAsakta hoya che, te samUla rAgadveSanuM ucchedana karI zakato nathI; A enI azaraNatA che. * je sAdhu pAMca samitinuM pAlana nathI karato, te mokSamArganuM anusaraNa nathI karI zakato, e paNa enI anAthatA che. * je sAdhu kezaluMcana kare che, paraMtu saMyamAnuSThAna nathI karato, tapa ane niyamothI bhraSTa thAya che, te anAtha - azaraNa banIne saMsAramAM paribhramaNa karato thaI jAya * jenAmAM sAdhutAno bhAva nathI hoto, je sAdhunA AcAronA pAlanamAM zithila hoya che, te dravyasAdhu kahevAya che. dravyamuni asAra hoya che, nirguNa hoya che. te sarvatra upekSita hoya che. te loko jJAnI puruSonI draSTimAM mUlyahIna hoya che. AvA dravyamunio saraLa jIvone Thage che. teo azaraNa banIne saMsAramAM bhaTake * mAtra udarabharaNa mATe je sAdhuveza dhAraNa kare che, asaMyamI hovA chatAM saMyamI kahevaDAve che, te dIrghakALaparyata narakAdi durgatiomAM vinipAta pAme che. * je rIte pIdheluM jhera, khoTI rIte pakaDeluM hathiyAra, avidhithI karelI maMtrasAdhanA manuSyane mAre che; e ja rIte zabdAdi viSayonI laMpaTatA, dravyamuninuM durgatimAM patana karAve che. * je dravyamuni lakSaNazAstra ane svapnazAstrano prayoga kare che, je dravyamuni aSTAMga jyotiSano nimitta tathA saMtAnAdi mATe prayoga kare che. indrajAla, jAdumaMtra, taMtravidyArUpa AsavonuM sevana kare che, e dravyamunine anAtha - azaraNa bhAvanA 157 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azaraNa samajavo. * mithyAtvathI Ahata ane utkRSTa ajJAnathI te dravyamuni zIlahIna banIne, sadAya duHkhI thaIne, tattvaviparItatA pAmIne, cAritranI virAdhanA karIne, satata, narakagati - tiryaMcayonimAM janma-maraNa kare che. A rIte sAdhunI vividha anAthatA - azaraNatA batAvI che. anAtha - azaraNa banelA dravyamunione durgatimAM javuM ja paDe che. temane koI ja bacAvI zakatuM nathI. A emanI azaraNatA che - anAthatA che. saMbhUtamuni niyANuM cakravartI sAtamI nArakIH jyAre dravyamuninI anAthatA - azaraNatAnI vAta batAvI che, tyAre eka draSTAMta saMbhaLAvIne e vAtane puSTa karuM chuM. e vRSTAMta che brahmadatta cakravartInuM. Ama to vAta ati vistRta che, paraMtu saMkSiptamAM kahuM chuM kAraNa ke mAre jIvanI azaraNatA batAvavI che. kAzImAM bhUtadatta nAmano caMDALa raheto hato. khUba samRddhivALo hato. ene be putro hatA - citra ane saMbhUta. kAzIno rAjA hato zaMkha, teno maMtrI hato namUci. eka vAra namucie bahu moTo aparAdha kyo. rAjAe namucine mAravA mATe bhUtadatta caMDALane soMpyo. namucie bhUtadattane kahyuM: 'game tema karIne tuM mane bacAvI le.bhUtadatte kahyuM : jo tuM mArA baMne putrone sArI rIte zikSaNa Ape to huM tane bacAvI lauM.' namuci mAnI gayo. bhUmigRhamAM gupta rIte namucie citra ane saMbhUtane bhaNAvavAnuM prAraMvyuM. gIta, saMgIta, nRtya Adi kalAo paNa zIkhavavA lAgyo. keTalAMka varSo sudhI A upakrama cAlato rahyo. paraMtu namucino bhUtadattanI patnI sAthe saMbaMdha thaI gayo. te baMne jaNAM vyabhicAra sevavA lAgyAM. eka divase bhUtadattane A pApalIlAno khyAla AvI gayo. teNe namucine mArI nAkhavAno nirNaya karyo. citra - saMbhUtane khabara paDI gaI ke temanA pitA namucine mArI nAkhavAnA che. temaNe namucine gupta mArge nasADI mUkyo. A bAju nagaramAM madanamahotsava pravartita thayo. nagaranA loko udyAnamAM AvavA lAgyA. citra-saMbhUta paNa gAtAM gAtAM nagaramAM pharavA lAgyA. e eTaluM to madhura gAtA hatA ke temanI AjubAju lokonI bhIDa jAmI gaI. loko prazaMsA karavA lAgyA. paraMtu keTalAka rAjapuruSoe jaIne rAjAne kahyuM ke be cAMDAlaputroe potAnI gItakalA dvArA lokone AkarSI che ane nagarane apavitra karyuM che.' [ 158 zAnta sudhArasaH bhAga 1] Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAe A be cAMDAlaputrone nagaramAMthI bahAra kADhI mUkavA kotavAlane AjJA karI, paraMtu keTalAka divaso pachI citra ane saMbhUta burakho oDhIne pharIthI nagaramAM pharavA lAgyA, gAvA lAgyA. hajAro nagarayuvako temanI kalAthI AkarSAyA. "A be koNa gAyako che?' evI jijJAsAthI yuvakoe temano burakho kheMcI lIdho - "are A to pelA cAMDAlaputro che. loko emane mAravA lAgyA. citra-saMbhUta nagaranI bahAra cAlyA gayA. gaMbhIra' nAme udhAnamAM gayA. eka vRkSanI nIce besIne vicAravA lAgyA, "ApaNe hIna jAtinA hovAne kAraNe ApaNI kalA, ApaNuM rUpa, ApaNuM kauzalya vagere dhikakArapAtra banI gayAM che. AvI dhikArapAtra avasthAmAM jIvavA karatAM marI javuM vadhAre sAruM che.' AtmahatyA karavAnI vicAraNA karI baMne bhAIo dakSiNa dizAmAM cAlyAM. cAlatAM cAlatAM baMne bhAIo eka khUba ja UMcA pahADa upara pahoMcyA. baMnee vicAra karyo - 'A pahADanA zikhara upara caDIne tyAMthI UMDI khAImAM paDIne marI jaIe.' e loko parvata upara caDavA lAgyA. zikhara upara emaNe eka mahAmunine joyA. munivara kAyotsarga dhyAnamAM UbhA hatA. munirAjanAM darzana karavAthI citra-saMbhUtanA hRdayamAM AnaMda thayo. e loko potAnAM duHkha bhUlI gayA. emanI AMkhomAMthI harSanAM AMsu vahevA lAgyAM. teo munirAjanAM caraNomAM namI paDyA. munirAje dhyAna pUrNa karyuM ane pUchyuM: 'tame koNa cho? ane ahIM zA mATe AvyA cho?' citra-saMbhUte potAnI AkhIya vyathAnI kathA saMbhaLAvI. munivare kahyuM "mahAnubhAvo, AtmahatyA karavAthI tamArA zarIrano nAza thaze, paraMtu tamArAM pApakarmono nAza nahIM thAya. jyAM sudhI AtmAnI sAthe pApakarmo lAgelAM raheze tyAM sudhI duHkhono aMta Avavo zakya nathI. bIjA janmamAM vadhAre bhAre duHkha bhogavavAM paDaze. chatAM paNa jo tamAre zarIrano tyAga karavo ja che, to tapazcaryA karIne zarIra tyajo. tapazcaryAthI svarga ane mokSanAM sukha maLe che. ghora-vIra ane ugra tapazcaryA karavAthI A durlabha mAnavajIvana saphaLa thAya che. A mAnavadeha atimUlyavaMta che. eno vyartha nAza na karavo joIe. mahAmuninI amRtamayI vANI sAMbhaLIne baMne bhAIonAM mana nirmaLa banyAM - pavitra banyAM. AtmahatyA karavAno vicAra choDI dIdho. baMnee e muninI pAsethI zramaNadharmano svIkAra karyo. baMne bhAIo sAdhu banI gayA. munirAje baMne bhAIone sAruM adhyayana karAvyuM. teo jJAnI banyA. tapasvI banyA. gurudevanI AjJA pAmIne citramuni ane saMbhUtamuni gAma-nagarone pAvana karatA azaraNa bhAvanA 159 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastinApuranA bAhya pradezamAM pahoMcyA. nagaranA bAhya udyAnamAM baMne munivaroe sthiratA karI ane ugra tapazcaryA karavA lAgyA. ' eka divase saMbhUtamuni mAsakhamaNa(eka mAsanA upavAsa)nA pAraNA mATe bhikSA levA mATe nagaramAM gayA. tyAM pelA namucie munirAjane joyA. namUci kAzImAMthI bhAgIne ahIM Avyo hato, ane cakravartI sanatakumAranI rAjasabhAmAM maMtrI banyo hato. namucie saMbhUtamunine oLakhI lIdhA. te gabharAI gayo. teNe vicAryuM - 'A saMbhUta-cAMDAlaputra mAro pUrvavRttAMta prakaTa karaze. eTale teNe potAnA sevakone AjJA karI - "A sAdhune mArIne nagaranI bahAra kADhI mUko.' sevakoe jaIne saMbhUtamunine pakaDyA ane mAravA lAgyA. namuci jue che. nIca ane adhama puruSa upara karelA upakAra sApane dUdha pAvA barAbara che.' zuM namuci jANato na hato ke "jo citra ane saMbhUte tene gupta mArgethI bhagADyo na hota to temano pitA-cAMDAla tene mArI nAkhata?meM to e AzrayadAtA - jIvanadAtAnI patnI sAthe vyabhicAra karyo hato." A badhuM ja te jANato hato. chatAM paNa saMbhUtane - je munivezamAM hato, tene potAnAM sainiko dvArA marAve che. muni bAhyodyAnamAM javA vaLyA paraMtu sainikoe javA na dIdhA - mAratA ja rahyA. tyAre acAnaka muninA mukhamAMthI tejolezyA utpanna thaI gaI. muni kopAyamAna thaI gayA. mukhamAMthI agnijvALAo nIkaLavA lAgI. je sainiko temane mAratA hatA te badhA agnijvALAmAM baLavA lAgyo. nagaravAsIo gabharAyA. namuci paNa bhayabhIta thaI gayo. vAta pahoMcI cakravartI sanakumAra sudhI. te tatkAla munirAjanI pAse Avyo. munirAjane vaMdana karIne prArthanA karI. 'bhagavana! A prakAre roSa karavo Apa jevA munivarane mATe zuM ucita che? sUryanAM kiraNothI caMdrakAnta maNi tape che jarUra, paraMtu potAnI zItaLatA choDato nathI. A sevakoe Apano aparAdha karyo che, eTalA mATe emanA upara krodha Avavo sahaja che, paraMtu satparaSono krodha, durjanonA sneha jevo kSaNika hoya che. Ama to satparaSone krodha Avato ja nathI, Ave to dIrghakALa sudhI Takato nathI. ane raheto paNa niSphaLa jAya che. hemahAmuni, mArI Apane prArthanA che ke Apa krodha choDI do. kAraNa ke Apa to apakArI ane upakArI baMne prati samadruSTi dharAvo cho.' chatAM paNa munirAjanI tejolezyA zAnta na thaI. A vAta citramunine udyAnamAM maLI gaI te tatkAla saMbhUtamuni pAse AvyA ane madhura vANImAM saMbhUtamunine zAnta karyA. rAjA ane prajAe munivarane vaMdanA karI. baMne munirAja udyAnamAM pAchA [10 ] | zAntasudhArasa : bhAga 1 ka Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharyA. saMbhUtamuninA hRdayamAM ghora pazcAttApa thayo. temaNe citramunine kahyuM: "mAtra AhAra mATe ghera ghera pharavAmAM kaSTa thAya che. AhArathI zarIranuM poSaNa karavA chatAM paNa pariNAma to zarIrano nAza ja che. ekadivase zarIranaSTa thavAnuM ja che. to pachI. yogIpuruSoe zarIra ane AhAranI apekSA ja zA mATe rAkhavI joIe? to ApaNe cAre AhArano tyAga karIne anazana grahaNa karI laIe.' citramuni ane saMbhUtamunie anazana vratano svIkAra karI lIdho. A bAju cakravartI rAjAe sAdhuone parezAna karanAra namucine pakaDI lIdho. rAjAe kahyuM : pUjya puruSanI ja pUjA nathI karato, paraMtu temanuM hanana kare che, te mahApApI che." rAjAe namucine doraDAthI bAMdhIne nagaranA rAjamArgo upara pheravyo, pachI bAgamAM munirAjanI samakSa upasthita karyo. cakravartIe baMne munirAjone vaMdanA karI ane kahyuM: 'Apa AjJA karo, A Apano aparAdhI che; Ane zuM daMDa karuM? munirAje kahyuM : "rAjanuM je aparAdhI hoya che te svataH potAnAM pApakarmonuM phaLa bhogave che." munivaroe namucine baMdhanamukta karAvyo. rAjAe ene dezanikAla karyo. saMbhUtamuninuM mAnasika patana? cakravartI rAjA saMbhUtamuni temaja citramuninA guNothI AkarSita thayo hato. te potAnA aMtapuranI rANIone laIne munirAjone vaMdana karavA Avyo hato. baMne munivaroe anazana-vrata svIkAryuM hatuM. baMne zAnta hatA, svastha hatA. cakravartIe baMne munivarone vaMdanA karI. sunaMdA cakravartInI rANI - eka strIratna hatuM. teNe hajAro rANIo sAthe bhAvapUrvaka vaMdanA karI. vaMdana karatI vakhate teno coTalo chUTI gayo. Ameya strIratnanA vALa atizaya dIrgha hoya che te vALa saMbhUtamUnine sparzI gayA. vALano sparza thatAM ja tatkAla muni romAMcita thaI gayA. rAjA potAnA aMtaHpura sAthe nagaramAM cAlyo gayo. saMbhUtamuni potAnA manano nigraha karI zakyA nahIM. bIjI rIte jotAM kAmadeva to sadAya jIvananAM chidro joto ja hoya che. saMbhUtamunie vicAra karyo: "je strIratnanA vALano sparza ATalo sukhadAyI hoya che, manabhAvana che, enA zarIrano sparza - savaga zarIrano sparza keTalo sukhada haze? mAre AvI rANI joIe. AvI rANI cakravartI rAjAne ja hoya che. jo huM mArI tapazcaryAnuM niyANuM karI dauM to AgAmI bhavamAM cakravartI rAjA banI zakuM ane mane AvuM strIratna maLI zake.' saMbhUtamunie potAnA mananA vicAro, niyANuM karavAnI icchA citramunine kahI saMbhaLAvI. citramunie kahyuM: 'tame khUba moTI bhUla karI rahyA cho. je tapazcaryA azaraNa bhAvanA 161 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSanuM phaLa ApanAra che, e tapazcaryAthI tame manuSya lokanAM bibhatsa vaiSayika sukhanI kAmanA karo cho?- AvI kAmanA na karo. saMsAramAM bhaTakAI paDazo. zuM tame nathI jANatA ke niyANuM karIne mAgeluM bhautika sukha toM maLI jAya che, paraMtu cAritra dharma nathI maLato. bhautika sukhomAM mohamUDha banIne jIva durgatimAM cAlyo jAya che e nathI jANatA? tame jJAnI thaIne AvI gaMbhIra bhUla na karatA." saMbhUtamuninA mana upara prabaLa viSayecchA chavAI gaI hatI. citramuninI preraNAnI koI asara na thaI. temaNe niyANuM karI ja nAkhyuM!- "meM duSkara tapazcaryA karI che, e tapazcaryAnuM jo mane phaLa maLavAnuM hoya to mane AvanAra janmamAM strIratnanI prApti thAya, huM cakravartI rAjA banuM.' chatAM paNa citramunie saMbhUtamunine kahyuM: 'tame mithyA duSkRta' daIne niyANuM choDInAkho, mAruM kahyuM mAno. tamArA jevA jJAnI ane tapasvI muni mATe A niyANuM sarvathA anucita ja che." paraMtu saMbhUtamunie niyANAno tyAga na karyo. baMne munivaronuM AyuSyakarma pUrNa thAya che - mRtyu thAya che. baMneno AtmA prathama devalokamAM utpanna thAya che. Aje basa, ATaluM ja. [162 zAnta sudhArasa bhAga 1 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIG@ArI pravayanA 10 4. azaraNa bhAvanA : saMkalanA : duHkhonuM mULa mamatva. saMbhUtamuni marIne brahmadatta cakrI. pUrvajanmanA bhAI-muninuM milana ane upadeza. brahmadatta AMdhaLo thAya che. mRtyu ane sAtamI narakamAM. vizvanA cAra zreSTha zaraNabhUta tattva. zraddhAvAn nirbhaya hoya. sItAjI-damayaMtI-surasuMdarI. abhaya-aSa-akheda, * duHkhomAM paNa sthira manathI dhariAdhanAnuM rahasyaHN satI manoramA. zAntasudhAnuM pAna karo. zrIpAla ane dhavalazeTha ziAntasudhA eTale mokSasukha. zaraNAgatino bhAva draDha karo. zrI cidAnandajInuM eka kAvya. upasaMhAra. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaraNamekamanusara caturaMgaM parihara mamatAsaMgam / vinaya ! racaya zivasaukhyanidhAnaM, zAntasudhArasapAnam // 8 // vinaya ! vidhIyatAM re zrIjinadharmaH zaraNam / anusaMdhIyatAM re, zucitaracaraNasmaraNam // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa'nI bIjI azaraNa bhAvanAnuM samApana karatAM kahe che H 'he AtmanuM, tuM cAra zaraNa svIkArI le. arihaMta, siddha, sAdhu ane kevalIpraNIta dharmanuM zaraNuM le. mamatAno saMga choDI de ane zivasukhanA nidhAnarUpa zAntasudhA2sanuM AsvAdana kara.' tIvra rogothI anivArya vRddhAvasthA temaja nizcita motathI A duniyAmAM koI bacavAnuM nathI. niyatino svIkAra karatAM jIvAtmAe jIvanano moha choDI devo joIe. jIvananA mohathI mukta thavuM joIe. duHkhonuM mULa - mamatva : jevI rIte jIvanamAM azaraNatA che e ja rIte jIvana paNa azaraNa che. manuSya potAnA jIvanamAM koIka vAra azaraNatAno anubhava kare che. jyAM jyAM enAM baLa, buddhi, zakti, saMpatti vagere zaraNabhUta nathI banatAM; svajana-parijana zaraNabhUta nathI banatAM; tyAM manuSya ghora duHkhano anubhava kare che. manuSyane potAnuM jIvana priya lAge che ane jyAre e jIvanane bhayamAM jue che tyAre te duHkhI thaI jAya che. jyAre bacavAno koI mArga nathI dekhAto tyAre te maravAno - AtmahatyA karavAno vicAra kare che. citra-saMbhUta baMne bhAIonuM jIvana AnuM zreSTha udAharaNa che. sarva prathama nagaravAsIoe 'A to cAMDAla che' - evo tiraskAra karIne mAryA hatA, tyAre te potAnI jAtane azaraNa samajI maravA mATe jaMgalamAM cAlyA gayA hatA. bhAgyayoge e pahADa upara emane mahAmuni maLI gayA ane temaNe AzvAsana ApyuM. cAMDAlakuLane dhyAnamAM na letAM munirAje e baMne bhAIone vAtsalyathI - karuNAthI zaraNuM ApyuM ane sAdhutva aryuM. baMne bhAIone navuM jIvana maLyuM. punaH hastinApura nagaramAM saMbhUtamunine namuci maMtrIe trAsa Apyo. te sainikonI sAme azaraNa thaI gayA ane jIvananuM mamatva ja tUTI gayuM. baMne bhAIoe - munivaroe anazana ja svIkArI lIdhuM ! svaicchika mRtyunuM varaNa karI lIdhuM. paraMtu cakravartI rAjAnI rANI-strIratnanuM evuM nimitta maLyuM ke punaH saMbhUtamuninA manamAM jIvananuM mamatva jAgrata thaI gayuM !! 164 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya jIvananuM mamatva nahIM, cakravartInA jIvananuM mamatvapedA thayuM!citramuni jIvananA mamatvathI na baMdhAyA, saMbhUta baMdhAI gayA. temaNe niyANuM karI dIdhuM. baMne bhAInuM AyuSya pUrNa thatAM baMne jaNA devalokamAM deva banyA. devatva paNa zAzvatu nathI hotuM. devonuM paNa AyuSya hoya che. AyuSya pUrNa thatAM devatva chUTI jAya che. manuSya bhavAyA to tiryaMcabhavamAM janma levo paDe che. devamarIne devabhavamAM janma laI zakato. nathI. e rIte sIdho narakamAM paNa janma dhAraNa karato nathI. saMbhUta marIne brahmadatta cakravartI : saMbhUtanA devabhavanuM AyuSya pUrNa thAya che ane e bharatakSetranA kAMDilyapuramAM brahmarAjAnI rANI calaNIdevInA peTe avatare che. calaNIe 14mahAsvapno joyAM. cakravartInI mAtA 14 svapno jue che. putrano janma thayo to tenuM nAma brahmadatta rAkhavAmAM AvyuM. brahmadatta bAra varSano thayo tyAre brahmarAjAnuM mRtyu thaI gayuM cakravartI banyA pahelAM brahmadatta rAjAnA jIvanamAM aneka kaSTo AvyAM, Apattio AvI. paraMtu eno jIvanamohaprabaLa hato. tene vairAgya thavAno nahato. eka divase e cakravata banyo. niyANuM karyuM hatuM ne? strIratna paNa maLyuM. nimitta maLatAM tene jAtismaraNa jJAna thAya che. pUrvanA pAMca janma batAvanAra jJAna jAtismaraNa jJAna kahevAya che. teNe pUrvajanmanA bhAI citrane joyo: 'mAro bhAI mane kyAM maLaze?" citra mATe tenA hRdayamAM draDha anurAga hato. cakravartI citrane zodhI kADhe che. devalokanuM AyuSya pUrNa karIne, A bharatakSetramAM citra purImatAla nagaramAM zreSThIputra bane che. ene paNa jAtismaraNa jJAna thAya che. te saMsArathI virakta bane che ane cAritradharmano svIkAra kare che. pUrvabhavanA bhrAtAne pratibodha ApavA te muni purImatAla nagaramAM Ave che. tyAM brahmadatta sAthe tenuM milana thAya che. brahmadatta pUrvabhavanA bhAIne maLatAM atizaya harSasabhara banI jAya che. vaMdanA kare che ane upadeza sAMbhaLavA vinayathI besI jAya che. munirAja brahmadarane upadeza Ape che. jo ke te jANe che ke A niyANuM karIne cakravartIpada pAmyo che, eTalA mATe tenuM jIvanamamatva, bhogAsakti tUTe tema nathI. chatAM paNa eka kartavyanA saMbaMdhe temaNe upadeza Apyo. pUrvajanmanA bhrAtA-muninuM milanaH upadezaH he rAjanuM, A saMsAra asAra che. saMsAramAM kazuM paNa sArabhUta nathI. sArabhUta ekamAtra dharma ja che. A zarIra, lakSmI, saMpatti, svAmitva, sneha, snehI, svajano - sarva caMcaLa che, asthira che, vinAzI che. rAjanuM teM bahAranA tamAma zatruone jItI [ azaraNa bhAvanA : 165 | Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhA che. have mokSa pAmavA mATe aMtaraMga zatruone paNa jItI le. je rIte rAjahaMsa pANIne choDI daIne kSIrane grahaNa kare che, tevI rIte tuM A saMsArane choDIne cAritradharmano svIkAra karI le." A sAMbhaLIne brahmadatte kahyuM: "mArA Atmatulya baMdhu ! mArA sadbhAgyathI mane ApanAM darzana thayAM. A rAjazrI ApanI ja che. Apa svecchAthI vipula rAjavaibhava bhogavo - bhogasukha bhogavo. tapanuM phaLa bhogavo. bhogasukha maLyA pachI tamAre tapazcaya zA mATe karavI che?' munirAje kahyuM he rAjanuM, mArA gharamAM paNa kubera jevI saMpatti hatI, vipula bhogasAmagrI hatI. paraMtu meM ene tRNavatuM tuccha samajIne - bhavabhramaNanuM kAraNa samajIne choDI dIdhI. he rAjA, puNyakarmano kSaya thatAM tuM devalokamAMthI A pRthvI upara Avyo che. ahIM punaH puNyakSaya thatAM adhogatimAM javuM paDaze. bhogasukha bhogavavAthI puNyakarmano kSaya thAya che. rAjanuM, A AryakSetramAM ane zreSTha kuLamAM durlabha manuSyajIvana maLyuM che. A jIvanamAM bhogasukha nathI bhogavavAnAM- temano tyAga karIne Atmasukha pAmavAnuM che. brahmadattanA hRdaya upara munivaranA upadezanI koI ja asara na thaI. asara thavAnI paNa na hatI. te pratibaddha na thayo. niyANAnA phaLasvarUpa ene cakravartIpaNuM maLyuM hatuM. ene pratibodhanI asara thavI asaMbhava hoya che. munie brahmadattane abomba samajI lIdho. tyAMthI vihAra karIne te anyatra cAlyA gayA, brahmadatta pratye madhyastha bhAva dhAraNa karI lIdho - na rAga, dveSa. munirAjane kevaLajJAnanI prApti thAya che. zeSa aghAtI-bhavopagrAhI kamano kSaya thatAM te paramapada-mokSa pAmI jAya brahmadatta aMdha bane cheH mRtyuH sAtamI narakeH brahmadatta potAnI uttama strI sAthe vipula bhoga bhogave che. tapazcayanuM phaLa bhogave che. paraMtu eka divase eka govALa brahmadattanI baMne AMkho phoDI nAkhe che. eka brAhmaNe govALa pAse A kAma karAvyuM hatuM, eTalA mATe e brAhmaNane to saparivAra mArI nAkhavAmAM Avyo, paraMtu pAchaLathI tamAma brAhmaNono vadha karavAmAM Avyo. soLa varSa sudhI raudradhyAna karato brahmadatta sAtamI narake gayo. ene koI ja bacAvI na zakyuM. azaraNa - anAtha banIne te narakagAmI banyo. jIvanano moha, jIvananuM mamatva keTaluM bhayAnaka hoya che ! eTalA mATe graMthakAre riTA mamatAsaMmeM - mamatA-mohano tyAga karavAnuM kahyuM che. cAra zaraNano . zAntasudhArasaH bhAga 1 166 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra, vAstavamAM te ja manuSya karI zake che ke je jIvananuM mamatva tyajI de che. saMsAranA vaiSayika sukhono moha tyajI de che. vizvanAM cAra zreSTha zaraNabhUta tattvoH Ama to pratidina traNe kALa cAre zaraNa aMgIkAra karavAnAM hoya che? arihaMte saraNaM pavajjAmi / siddhe saraNaM pavajjAmi / sAhU saraNaM pavajjAmi / kevalI pannattaM dhamma saraNaM pavajjAmi / . arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma - vizvanAM A cAra zreSTha zaraNabhUta tattvo che. je jIvAtmA emane zaraNe jAya che, zaraNuM svIkAre che, te parama zAnti, parama sukha pAme che.. paraMtu zaraNabhAvanI pahelAM zraddhAbhAva apekSita che. pahelAM zraddhAvAna banavuM paDe che. arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma ja zaraNabhUta che. A sivAya koI ja zaraNabhUta nathI A vizvamAM. A prakAranI zraddhA hRdayamAM draDha karavAnI hoya che. cAhe pralayakALa AvI jAya athavA tAMDavanRtya thaI jAya, bhalene dharatI dhrUjI UThe, AkAza Aga varasAve -nirbhaya banIne arihaMta Adi 4paramatattvonuM zaraNa svIkAravuM joIe. zraddhAvAna nirbhaya hoya che : nirbhaya, zraddhAvAna AtmAonAM keTalAMka udAharaNo jaNAvuM. prathama udAharaNa sItAjInuM che. zrIrAme jyAre sItAjIno bhayaMkara jaMgalamAM tyAga karAvyo, e samaye teo namaskAra mahAmaMtranuM zaraNa laIne jIvanamRtyu pratye udAsIna vRttivALAM banyAM hatAM. je samaye ayodhyAnA bAhya pradezamAM sItAjInI agniparIkSA thaI e samaye sItAjI nirbhaya banIne, zrI navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karIne agnikuMDamAM kUdI paDyAM hatAM. potAnA satItva dharmanI upara emanI kevI niHzaMka zraddhA hatI ! agnikuMDa pANIno kuMDa banI gayo hato ! bIjuM udAharaNa naLarAjAnI rANI damayaMtInuM che. rAjA naLe damayaMtIno jaMgalamAM tyAga karI dIdho hato. eka asura deva dvArA tene khyAla AvI gayo hato ke teno patithI bAra varSa sudhI viyoga thavAno che. damayaMtIe keTalAka abhigraha-pratijJAo manamAM laI lIdhI ane eka giriguphAmAM nivAsa karI lIdho. tyAM temaNe eka azaraNa bhAvanA 167 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATInI, bhagavAna zAntinAthanI mUrti banAvI ane pUrNa zraddhAthI bhagavAnanI pUjA karavA lAgI. tenA hRdayamAM paramAtmA pratye apUrva zaraNabhAva hato. vasaMta nAmanA sArthavAhe guphAnI pAse eka nagara vasAvI lIdhuM hatuM, tyAM damayaMtIe ApelA upadezathI pa00 tApaso pratibodha pAmyA hatA. bhagavAna zAntinAthanA bhakta banI gayA hatA. eka divase damayaMtI guphAnI bahAra jaMgalamAM paribhramaNa karI rahI hatI e samaye acAnaka tenI sAme bhayAnaka AkRtivALI rAkSasI prakaTa thaI ane bolI huM tane khAI jaIza, damayaMtI gabharAI nahIM, teNe AMkho baMdha karI dIdhI ane bolI : jo mArA pati naLa sivAya koI paNa puruSano kAmavAsanAthI prerita thaIne vicAra na karyo hoya, to mArA A satItvanA prabhAvathI ane mArA hRdayamAM rahelA AhaMta dharmanA prabhAvathI A rAkSasI zAMta thaI jAo.' tatpaNa rAkSasI zAnta thaI gaI, damayaMtIne praNAma karyA ane adrazya thaI gaI. damayaMtI e ja vanamAM AgaLa cAlI. nadImAM eka TIpuM paNa pANI na hatuM. damayaMtIe paMca parameSThIonuM smaraNa karIne nadImAM pagathI prahAra karyo, to nadImAM pANI UbharAI AvyuM. jaLapAna karIne damayaMtI eka vRkSa nIce beThI. . trIjuM prasiddha udAharaNa satI surasuMdarInuM che. rAkSasadvIpanI upara eno pati amarakumAra surasuMdarIno tyAga karIne cAlyo gayo hato. dvIpa upara ekalI surasuMdarI ja rahI gaI hatI. samudrane kinAre jaIne teNe madhyama svarathI zrInavakAra maMtranA jApa zarU karyA hatA. e samaye e dvIpano adhiSThAyaka rAkSasa tyAM Ave che. paraMtu navakArano dhvani sAMbhaLIne tarata ja zAnta thaI jAya che, surasuMdarIne putrIvatuM cAhe che, dvIpa upara rAkhe che ane tene sukhasuvidhAo Ape che. pAchaLathI to surasuMdarInA jIvanamAM aneka tophAno Ave che, aneka duHkho Ave che. paraMtu zrInavakAranA aciMtya prabhAvathI ane satIdharmanA prabhAve te vidgo upara vijaya pAme che. vidyAdhara rAjA ratnajaTInA paricaya pachI ene aneka prakAranAM sukha maLe che. enI kIrti phelAya che ane pariNAmasvarUpa te bhavasAgara tarI jAya che. abhaya-aSa-akheda : arihaMta, siddha sAdhu ane dharma pratye pUrNa zraddhA prakaTa thatAM ane zaraNAgatino divya bhAva prakaTa thatAM manuSya nirbhaya banI jAya che. game tevAM vighno Ave, Apatti Ave, to paNa te nirbhaya rahe che. bIjo pratibhAva Ave che aSano. ene duHkha ApanAra jIvAtmAo pratye dveSa thato nathI, paNa karUNA utpanna thAya che, athavA madhyasthabhAva rahe che. zatrutA ke verabhAva nahIM. trIjo pratibhAva hoya che anedano. 168 zAntasudhArasaH bhAga 1 | Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhonI sAme laDatAM te thAkato nathI. paramArtha-paropakAra Adi dharmakArya karatAM te thAkato nathI. enuM mana kadIya khinna thatuM nathI. enA mukha upara kadI nirAzAnAM vAdaLo gherAtAM nathI. duHkhomAM paNa sthira manathI dharmaArAdhanAnuM rahasya: sudarzana zeThanI vAta to jANo cho ne?rAjAe jyAre sudarzana zeThane zULI upara caDAvIne mArI nAkhavAnI sajA saMbhaLAvI hatI. tyAre sudarzana zeThanI satI patnI manoramA pativratA nArI sthira manathI nirbhaya banIne paramAtmAnA dhyAnamAM lIna thaI zake. kadI tame lokoe A ghaTanA aMge vicAra karyo che? nahIM ne vicAravAnuM tamAruM kAma nathI, mAtra sAMbhaLatAM ja raho. dharmane sAMbhaLo cho ane adharmanuM ciMtana karo cho ! pachI dharmanAM rahasyabhUta tattvone kevI rIte jANI zako? mahAsatI manoramAne zraddhA ane zaraNAgatie nirbhaya banAvI hatI - aSI banAvI hatI ane akhinna banAvI hatI. enAmAM na hato bhaya, na hato dveSa ke kheda. cittane asthira ane caMcaLa banAvanArAM A traNa tattvo ja hoya che ne? - bhaya, dveSa ane kheda. have samajyAre ke manoramA kevI rIte kAyotsarga dhyAnamAM lIna - sulIna banI hatI? ane e paNa enA patine zULIe caDAvavA laI javAmAM Avato hato tyAre ! bIjI vAta, jevI rIte manoramAe zraddhA ane zaraNabhAvanA phaLarUpe abhaya, akheda ane adveSa - A traNe vizeSatAo prApta karI hatI, e ja rIte pati sudarzane paNa traNa vAto prApta karI hatI. zULI upara caDavAnI sajA thaI hovA chatAM paNa te gabharAyA na hatA. tethI to te nizcala manathI zULI upara caDI zakyA hatA. ekAgra manathI te zrI paMcaparameSThI bhagavaMtonuM dhyAna karI zakyA hatA. manoramA paNa sthira manamAM paMcaparameSThI paramAtmAnA dhyAnamAM lIna rahI zakI hatI. zAnta sudhAnuM pAna karoH A hatuM tenuM zAntarasanuM pAna. manoramAnA manamAM zAnti hatI, samatA hatI, svasthatA hatI. kAraNa ke eNe potAnA samagra jIvananI javAbadArI paMcaparameSThI bhagavaMtone soMpI dIdhI hatI. paramAtmatattva ane gurutattvane soMpI dIdhI hatI. dharmatattvane soMpI dIdhI hatI. potAnI upara rajamAtra bhAra rAkhyo na hato. A jato. vizeSatA hoya che zaraNagatinA bhAvanI ! prazna e che ke ApaNe ApaNAM duHkhono bhAra...azAMtino bhAra paramAtmatattvane, parameSThItattvane soMpI daIe chIe kharA? soMpIne nizcita banI [ azaraNa bhAvanA | Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakIe chIe kharA ? je rIte 'zrIpAlacaritra'mAM vAMcIe chIe ke samudramAM pravAsa karatAM dhavalazeThe kapaTathI zrIpAlane dhakko mAryo hato. zrIpAla samudramAM paDatAM ja temanA parama ISTa siddhacakrajIne yAda kare che. emanA hRdayamAM siddhacakra pratye akhUTaakhaMDa zraddhAbhAva hato. zaraNAgati hatI. te samudramAM paDyA. jahAja to sAgaramAM AgaLa vadhI gayuM. zrIpAlanI patnIo, zrIpAlanI vipula saMpatti badhuM ja jahAjamAM hatuM. mitranA rUpamAM rahela dhavalazeTha gupta rIte to zatru ja hato. zrIpAlanI tamAma patnIo je rAjakumArIo hatI, ane zrIpAlanI saMpatti amApa aparimeya hatI.... A badhuM pacAvI javA - haDapa karI javA pelA duSTa dhavale zrIpAlane samudramAM pADI nAkhyo hato. paraMtu dharmo rakSati rakSitaH / ' dharme zrIpAlanI rakSA karI. e eka moTA magaramacchanI pITha upara paDyo. magaramaccha tarato tarato samudrane kinAre zrIpAlane laI gayo. kinAre UtarIne zrIpAla eka vRkSa nIce jaIne beThA. temanA mana upara ciMtAno koI bhAra na hato. te nizciMta hatA. na kAminIno bhAra hato ke na to kaMcanano bhAra hato. tamAma bhAra temaNe 'siddhacakra'ne soMpI dIdho hato ! siddhacakra temanI zraddhAnuM kendra hatuM, zaraNAgatinuM kendra hatuM. tenA vizvAsa upara te nizciMta hatA. e nirbhaya hatA. temanA manamAM dhavalazeTha upara dveSa paNa na hato. na to teo jIvanathI kaMTALI gayA hatA. saMkaTo temane harAvI zakyAM na hatAM. te to sadAya prasannacitta ja hatA. zAnta citte siddhacakranI ArAdhanA karatA hatA. A koI kalpanAnI kathA nathI. - vAstavika kathA che. je mANasaniHspRha, nirmamatvayukta thaIne jIve che ane zraddhA temaja zaraNAgatinA bhAvone hRdayastha kare che, te sadaiva zAntinuM amRtapAna karato rahe che. zAntasudhA eTale mokSasukha : zAntinuM amRtapAna, prazamanuM amRtapAna e ja A saMsAramAM mokSasukhano anubhava che. prazamarati'mAM bhagavAna umAsvAtijI kahe che H re mokSasuvuM pratyakSa prazamasuham / siddhazilA upara je mokSasukha che, te to ghaNuM dUra che. ahIM saMsA2mAM prazamasukha, zAntasudhAnuM rasapAna ja mokSasukha che. jo A saMsAramAM ja mokSasukhano anubhava karavo hoya to zAntasudhArasanuM amRtapAna karatA raho. zaraNAgatinA bhAvane hRdayamAM sthira karo. mamatva, rAgadveSano thoDoka samaya tyAga karI, sthira citte sthira AsanathI besIne nIce pramANe svAdhyAya karo H 170 zAntasudhA2sa H bhAga 1 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha pariNAmane kAraNe cAranAM zaraNa ghare citta re. ' prathama tihAM zaraNa arihaMtanuM jeha jagadIza jaga mita re cetana, jJAna ajuvAlIe. je samavasaraNamAM rAcatA bhAMjatA bhavika saMdeha re. dharmanAM vacana varase sadA, puSparAvarta jima mehare cetana zaraNa bIjuM bhajo siddhanuM, je kare karma cakacUra re. bhogave rAjya zivanagaranuM jJAna AnaMda bharapUra re ...cetana sAdhunuM zaraNuM trIjuM dhare, jeha sAthe zivapaMtha re mUla uttara guNa je vaya bhavataya bhAva nigraMtha ra cetana zaraNa cothuM dhare dharmanuM, jehamAM vara dayAbhAva re je sukha hetu jinavara kahyuM, pApa jala tAravA nAva cetana upAdhyAyazrI yazovijayajIne 'amRtavelanI sajhAyamAM A prakAranAM zaraNa svIkAravA kahyuM che. zaraNAgatino bhAva dRDha karavA mATe : - zaraNAgatinA bhAvane hRdayamAM vRDha karavA mATe, prAcIna gujarAtI bhASAmAM zrI cidAnaMdajI viracita sarala kAvyanA keTalAka aMzo batAvuM chuM. tame loko ene kaMThastha paNa karI zako cho. 1. paramAtama soI AtamA, avara na dujo koya, - paramAtamaku dhyAvate eha paramAtama hoya. ra. paramAtama eha brahma hai, paramajyoti jagadIza, para se bhinna nihArIe. joI alakha soI Isa. jo paramAtama siddha meM sohI Atama mAMhI, moha-mAyala druza laga rahyo. tAmeM sUta nAhI. 4. Atama so paramAtamA, paramAtama soI siddha bIca kI duvidhA miTa gaI, prakaTa bhaInija riddha. pa. meM hI siddha paramAtamAM, meM hI AtamarAma, meM hI dhyAtA beya ko, cetana mero nAma. 6. meM hI anaMta sukha ko dhanI, sukha meM mohI luhAya, avinAzI AnaMdamaya, sohaM tribhuvana rAya. 7. zuddha hamAro rUpa hai zobhita siddha samAna, che azaraNa bhAvanA [ 171 | Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa anaMta karI saMyuta, cidAnaMda bhagavAna. 8. jeso ziva pe tahi vase, teso yA tana mahIM, nizcayadRSTi nihAratAM, phera reMca kachu nAhIM 9. kAhe kuM bhaTakata phire, siddha hone ke kAja, rAgadveSa kuM tyAga de, bhAI, sugama IlAja. 10. paramAtama-pada ko dhanI, raMka bhayo dila lAya, rAgadveSa kI prIti se, janama akAratha jAya. 11. rAgadveSa ke nAsate, paramAtama parakAza, rAgadveSa ke bhAsate, paramAtamada nAza. 12. lAkha bAta kI bAta yaha, tAkuM diyo batAya, jo paramAtamapada cahe, rAgadveSa taja bhAya ! 13, rAgadveSa tyAge binuM, paramAtamapada nAhIM. koTi koTi tapa-japa kare, saba akAratha jAI, 14. deha sahita paramAtamA, eha acaraja kI bAta, rAgadveSa ke tyAga se, karmazakti khaTI jAya. 15. rAgadveSa kuM tyAga ke, dharI paramAtama dhyAna, yuM pace sukha zAsavata, bhAI, Ima kalyANa. (paramAtma-chatrIzI'mAMthI uddhRta) upasaMhAra H Aje bIjI azaraNa bhAvanAnA vivecanane pUrNa karuM chuM. jIvAtmAnI pratyeka jIvanamAM, haragatimAM kevI azaraNa sthiti che, e batAvIne zaraNabhUta cAra tattvo ja che - e vAta batAvI che. 'A saMsAramAM azaraNa chuM. mAruM koI zaraNa nathI'- evuM vicAravAnuM nathI, paraMtu 'A saMsAramAM sAcuM zaraNa ApanAra arihaMtAdi cAra parama tattvo che, enA sivAya koI zaraNa nathI' e rIte vicAravAnuM che. 'zrIginadharma zaraNaM mama - A vAraMvAra raTavAnuM che. 'arihaMte saraLa pavapnAmi...' ityAdi cAra zaraNa vAraMvAra svIkAravAnAM che. jyAre cittamAM zAnti ho, tyAre divasamAM savAra-bapora ane sAMje - traNa samaya zaraNAgati svIkAravI. jyAre citta azAMta hoya tyAre vAraMvAra zaraNAgatino svIkAra karatA raho; to zAnti, samatA, prasannatA prApta thaze. Aje basa, ATaluM ja. 172 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 10 1. saMsAra bhAvanA : saMkalanA: bhISaNa che saMsAra lobhano dAvAnalA lobhathI vinAza viSayalAlasAH mRgatRSNA abhayakumAra ane cAra munivara zivamuni mam patnIno vizvAsaghAta mahImayama - dhanadamunivara atimayama Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ito lobhaH kSobhaM janayati duranto dava ivollasaMllAbhAmbhobhiH kathamapi na zakyaH zamayitum / itastRSNA'kSANAM tudati mRgatRSNeva viphalA, kathaM svasthaiH stheyaM vividhabhayabhIme bhavavane // 7 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa' graMthamAM trIjI "saMsAra bhAvanAno prAraMbha karatAM kahe cheH "A eka bhayAnaka bhava-vana che. ghanaghora jaMgala che. A vanamAM lobhano dAvAnaLa bhaDake baLI UThyo che. tene zAnta karavo, holavavo zakya nathI. lAbhaprAptinAM lAkaDAMthI A dAvAnaLa vadhAre ne vadhAre bhabhUkI rahyo che. A bAju mRgatRSNA jevI viSayelAlasA, jIvone ghora pIDA ApI rahI che. AvA bhISaNa bhava-vanamAM nizcita thaIne ArAmathI kevI rIte rahI zakAya?" bhISaNa che saMsAra: saMsArane ghora - bhayaMkara jaMgalanI upamA ApavAmAM AvI che. saMsAranI cAra gatio che - devagati, manuSyagati, tiryaMcagati ane narkagati. cAreya gatiomAM duHkha che, azAnti che, kleza ane saMtApa che. eTalA mATe saMsArane bhISaNa-raudra jaMgalanI upamA ApavAmAM AvI che, ane eTalA mATe saMsAramAMthI zIghAtizIdhra bahAra nIkaLI javAnI preraNA tIrthaMkaroe ApI che. mukti-mokSa pAmavA mATe upadeza Apyo che. paraMtu saMsAranI be gatiomAM sukhano AbhAsa dekhAya che. devagati ane manuSyagatimAM jIvone vaiSayika sukha sukharUpa dekhAya che. jevI rIte raNapradezamAM dUrathI pANIno AbhAsa thAya che. e sukhano AbhAsa ja hoya che. pANI nathI hotuM chatAM pANI dekhAya che mRgane, ane te pANI pIvA doDe che. e ja rIte svargamAM ane manuSyalokamAM sukhAbhAsone sukha samajIne jIva e vaiSayika sukho mATe doDato rahe A che sukhatRSNAno dAvAnaLa ! sukhalobhano dAvAnaLa! samagra saMsAramAM A dAvAnaLa baLI rahyo che, bhabhUkI rahyo che. jema jema jIvane bhramaNAnAM sukhonI bhrAnti prApta thAya che tema tema dAvAnaLamAM vaiSayika sukhaprAptinAM) lAkaDAM paDatAM jAya che. dAvAnaLanI jvALAo saLagatI ja rahe che, bujhAtI nathI. AvA saMsAramAM jIvAtmAne svasthatA, zAnti, prasannatA kevI rIte rahe? dAvAnaLamAM phasAyelA jIvonI azAMti, saMtApa ane pIDA jovI hoya to koI baLatA gharamAM phasAI gayelA lokone jojo 174 ] zAnta sudhArasaH bhAga 1 | Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAranA A svarUpanuM ciMtana karavAnuM che. ciMtana karazo to A "saMsAra bhAvanA" banaze ane tyAre ja saMsArano moha - saMsAranI Asakti tUTaze. "saMsAra bhAvanAnuM A ja prayojana che. A graMthanA prAraMbhamAM ja graMthakAre nirape manane saMsArane bhayaMkara jaMgala kahyuM che. AvonAM vAdaLo varasatAM batAvyAM che. jaMgalamAM phelAyelI karmonI velaDIo batAvI che. mohano vyApakapragADha aMdhakAra batAvyo che. A rIte saMsArasvarUpanuM darzana karAvIne jJAnI puruSa jIvone saMsAramAMthI virakta banAvavA cAhe che. mohAsakti toDavA Icche che. bhramaNAnAM sukhothI jIvone mukta karAvavA icche che. saMsAra bhAvanAnA prathama zlokamAM graMthakAra upAdhyAyajIe saMsArane be upamAo ApI che. v saMsAra - jaMgalamAM dAvAnaLa saLagI rahyo che. v saMsAranA raNapradezamAM mRgatRSNA dekhAI rahI che. lobhano dAvAnaLa ane viSayatRSNAnI mRgatRSNA! A be vAto batAvI che. A be vAtonuM ciMtana karavuM. lobhano dAvAnaLa : dAvAnaLa ene kahevAya ke je kadI bujhAto nathI. jyAM sudhI jaMgalamAM lAkaDAM hoya che, tyAM sudhI dAvAnaLa saLagato rahe che. lAkaDAMnI sAthe je nAnAmoTA jIva AgamAM lapeTAya che, te paNa marI jAya che. lobha-tRSNA-Asakti dAvAnaLa jevI che. saMsAramAM jIvonI viSayAsakti, vaiSayika tRSNA viSayono lobha kadI zAnta thato nathI. lAbhanAM lAkaDAM lobhanA dAvAnaLane prajvalita rAkhe che. jema jema viSaya-lAbha thAya che tema tema lobha vadhato jAya che. "zrI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke jahA lAho tahA loho, lAhA loho pavaDDhai / jema jema dravyalAbha thAya che, tema tema lobha vadhato jAya che. lAbha lobhavRttinuM kAraNa che. IcchAono koI aMta nathI. IcchAo anaMta hoya che. uttarAdhyayananA "kapilIya adhyayana'mAM kapila nAmanA kevaLajJAnI svayaM potAnuM ja draSTAMta ApIne jaNAve che ke IcchAono aMta ja hoto nathI. eka dAsI sAthe prema thaI gayo hato. ene saMtoSa ApavA mATe thoDuMka sonuM levA mATe rAjAnI pAse gayA hatA. paraMtu eka karoDa suvarNamudrAnI prAptithI paNa emanI icchA pUrNa thaI na hatI. emano AtmA jAgrata thaI gayo hato tethI te icchAothI mukta thaI gayA! rAjasabhAmAM UbhA UbhA ja te kevaLajJAnI banI gayA. [ saMsAra bhAvanA 175 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lobhathI vinAza: paraMtu jeo AtmajJAnI nathI hotA temano lobha vinAza kare che. upaniSadomAM eka kathA Ave che. mahApaMDita kausya' kAlindI nadInA taTa upara pratidina pravacana karatA hatA. viSaya cAlato hoM lobhathI vinAza' paMDitajI svayaMne lobhavijetA mAnatA hatA. Ama to temanI sAme lobhano koI prasaMga paNa Avyo na hato. nadInA UMDA pANImAM eka magaramaccha raheto hato. eNe vicAra karyo ke A paMDita abhimAnI, apakva ane ApabaDAI - zekhIkhora che. teNe paMDitane bodhapATha ApavA vicAra karyo. magaramaccha eka divase nadIkinArAthI paMDitanA Asana sudhI motI verI dIdhAM. paMDita motI joyAM. e motI ekatra karavA lAgyA. motI ekatra - karatAM karatAM te nadIkinAre pahoMcI gayA. kinArA upara magaramaccha temanI ja rAha joto hato. teNe paMDitajIne praNAma karyA ane kahyuM : kRpAvaMta, huM to jaLacara prANI chuM. ApanA Asana sudhI paNa AvI zakato nathI. eTale motI nAkhIne Apane ahIM sudhI bolAvyA. ApanAM darzana karIne dhanya thayo." magaramacchanI saMpannatA, udAratA ane zraddhA joIne kaulya paMDita khuza thayA. AzIrvAda ApyA. magaramaccha kahyuM: 'gurudeva, Apa to karuNAnidhAna cho. mArI eka mana kAmanA che - triveNI snAna karavAnI. meM mArga joyo nathI. zuM Apa mane mArga dekhADazo? Apa mArI pITha upara besI jazo ane mArga dekhADazo, to huM tarato jaIza triveNI saMgama pahoMcIne mArI pAse je sahastra maNiono hAra che e Apane arpaNa karIza." magaramacchanI vAta sAMbhaLIne paMDitajInA mukhamAM pANI AvyuM. sahastra maNionA hAranI vAta sAMbhaLIne te to lalacAI gayA. lobhanA pahelA ja AkramaNe paMDitanuM pAMDitya havA thaIne UDI gayuM! te magaramacchanI pITha upara besI gayA. magaramaccha to nadInA pravAhamAM taravA lAgyo. magaramaccha paMDitajIne kahyuM : paMDitajI, Apa to dararoja "lobhathI vinAzano upadeza Apo cho. e upadeza tame ja bhUlI gayA ne?" teNe tarata ja paMDitajIne pANImAM nAkhI dIdhA ane potAnA udaramAM padharAvI paNa dIdhAM. magaramaccha paMDitajIne gaLI gayo. viSayalAlasA : mRgatRSNA: graMthakAre saMsArane ujjaDa verAna jaMgalanI upamA ApI che. ene jaMgala kahevAne badale raNa kahevuM vadhAre yogya lAgaze. raNamAM sUrya tape che tyAre mRgajaLa dekhAya che. 176 zAntasudhArasaH bhAga 1| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRgane dUrathI to jANe pANIthI hiloLA letuM sarovara dekhAya che ane pANI pIvA mATe tRSAtura mRge e tarapha doDe che. paraMtu tyAM to pANIne badale garama retI ja maLe che. punaH e mRga dUra najara kare che.....pANInuM sarovara dekhAya che. pANI pIvA e tarapha doDe che. pANI to nathI maLatuM, garama retI ja maLe che. A rIte divasabhara cAlyA ja kare che. mRga bhaTakatuM ja rahe che ane sAMje motane zaraNe thAya che. viSayatRSNA mRgajaLa jevI che. jIvAtmAo janmathI mRtyu sudhI viSayatRSNAnA bhavaraNamAM bhaTake che. dUrathI viSayomAM sukha dekhAya che. viSaya prApta thatAM sukha nahIM, paraMtu duHkha maLe che. A aMge huM tamane eka vArtA saMbhaLAvuM chuM. jo ke khUba romAMcaka abhayakumAra ane cAra munivaro : magadhasamrATa zreNikanA putra ane mahAmaMtrI hatA abhayakumAra. abhayakumArane bhagavAna mahAvIra upara apAra zraddhA hatI. magadhadezanA mahAmaMtrI hovA chatAM paNa te potAnuM AtmakalyANa bhUlyA na hatA. anekavidha pravRttio hovA chatAM samaya kADhIne, nivRtta thaIne te dharmadhyAna karatA hatA. temane saMsAratyAgI ane virAgI munivaro pratye anahada prema hato. koI koI vAra pauSadhadrata laIne, rAtabhara munivaronI sAthe rahetA hatA ane pavitra vAtAvaraNano AnaMda letA hatA. emane pavitra munijIvana pasaMda hatuM ane emanuM dhyeya paNa munijIvana ja hatuM. eka divasanI vAta che. abhayakumAre rAtre pauSadhadrata lIdhuM. pauSadhazALAmAM zrI susthitasUrijI aneka munivaro sAthe birAjamAna hatA. rAtrino eka prahara vItyA bAda sarvamunivaro nidrAdhIna thayA, tyAre abhayakumAre dharmadhyAna zarU karyuM. eTalAmAM rAtrinI nIrava zAntino bhaMga karato bhaya' evo zabda saMbhaLAyo. abhayakumAre je dizAmAMthI avAja Avyo hato te dizAmAM joyuM. upAzrayamAM praveza karatA eka munirAjanA mukhethI A avAja Avyo hato. abhayakumAra UbhA thayA ane munirAjane vinayathI pUchyuM : "he pUjya, upAzrayamAM praveza karatAM nisipI bolavAnuM hoya che, Apa bhaya" bolyA. bhagavaMta, Apane upAzrayamAM kevA prakArano bhaya che?" munirAjane kaMIka saMkoca thayo. temaNe kahyuM: "maMtrIvara, acAnaka ja mArA mukhamAMthI bhayaM' zabda nIkaLI gayo! ahIM upAzrayamAM koI bhaya nathI. A to mArI pUrvAvasthAnI eka ghaTanA smRtipathamAM AvI ane mArA mukhathI 'bhaya' zabda nIkaLI gayo." he munivara, ApanI pUrvAvasthAnI satya ghaTanA Apa mane saMbhaLAvazo? saMsAra bhAvanA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munirAje kahyuM: 'avazya saMbhaLAvIza, ApaNe upAzrayanI bahAra besIe.' | zivamuni ane abhayakumAra upAzrayanI bahAra ekAMtamAM jaIne beThA. nIrava zAnti hatI, AtmAomAM pavitratA hatI, prasannatA hatI, svaccha AkAza hatuM, caMdranI cAMdanI pRthvI upara varasI rahI hatI. munirAje potAnA jIvananI romAMcaka kathA saMbhaLAvavI zarU karI. maMtrIvara, mAro janma ujjayinI nagarImAM thayo hato. ame be bhAIo hatA - ziva ane datta. amAro parivAra nirdhana hato... ame baMne bhAI moTA thayA. nirdhanatAnuM, daridratAnuM duHkha amArAthI sahana thatuM na hatuM. ame dhana mATe bIjA dezaparadezamAM javAno nirNaya karyo. ame saurASTramAM pahoMcyA. tyAM ame puSkaLa dhana kamAyA. ghera pAchA pharavA taiyAra thayA. ame tamAma rUpiyAnAM ratno kharIdI lIdhAM - eTale ke hIrAratna, motI vagere kharIdI lIdhAM ane polA vAMsamAM bharI dIdhAM. vAMsane lAkaDInI mAphaka pakaDIne ame cAlI nIkaLyA. vAMsa bhAre thaI gayo hato eTale koI vAra huM upADato, to koI vAra mAro bhAI datta upADato. jyAre huM vAMsa upADato tyAre mArA manamAM eka pApI vicAra AvI jato hato - "jo huM dattane mArI nAkhuM to saMpUrNa dhana mArI pAse AvI jAya. ame cAlatA rahyA. rastAmAM pANInuM sarovara AvyuM. ame sarovaranuM pANI pIdhuM ane snAna paNa karyuM. tyAM mane pharIthI A duSTa vicAra AvyoH A sarovaramAM dattane DUbADI dauM to huM adhika saMpattino mAlika banI jAuM." huM vihvaLa banI gayo. mAruM mana caMcaLa banI gayuM. meM mArA bhAI datta tarapha joyuM. eno nirdoSa cahero jotAM ja mArA duSTa vicAra mATe ghora ghRNA pedA thaI - "are, A tuccha dhana mATe huM mArA nAnAbhAIne mArI nAkhuM? nahIM, AvA A dhanane kAraNe mArA manamAM Avo adhama vicAra Avyo eTalA mATe mAre A dhana na joIe. meM e vAMsa e sarovaramAM pheMkI dIdho. mAro bhAI datta tatkAla Ubho thaI gayo ane bolyo - are, bhAI ! teM A zuM karyuM? AkhuMya dhana pANImAM nAkhI dIdhuM?" meM hRdaya kholIne AkhI vAta karI, teNe mArI vAta sAMbhaLyA pachI kahyuM - huM jyAre e vAMsa upADIne cAlato hato tyAre mArA manamAM paNa e pApI vicAra Avyo hato. teM sAruM karyuM - artha ja anarthanuM mULa che." ame loko pharIthI nidhana thaI gayA. paraMtu have amane nirdhanatAnuM duHkha na hatuM, kAraNa ke svecchAthI saMpattino tyAga karavAthI duHkhI nathI thavAtuM. maMtrIzvara, ame baMne bhAIo ghera pahoMcyA. bIjI bAju eka ajaba ghaTanA banI. je vAMsane ame sarovaramAM pheMkI dIdho hato, e vAMsane eka magaramabhya gaLI gayo, e magaramasya 178 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka mAchImAranI jALamAM phasAI gayo; mAchImAra ene potAne ghera laI gayo. ame loko mAMsAhArI hatA, amAre ghera mahemAna AvyA hatA, mArI bahena bhojana mATe e ja mAchImArane gherathI e ja magaramabhyane kharIdIne laI AvI ke je vAMsane gaLI gayo hato ! mahemAno vadhAre hatA. eTalA mATe e moTo magaramalya laI AvI hatI. teNe e magaramabhya -moTA malyane cIrIne joyo to peTamAMthI pelo vAMsa nIkaLyo. teNe vAMsane cIye to aMdarathI maNi, ratna vagere nIkaLyAM. bahena atyaMta harSavibhora thaI gaI. e ja samaye mArI mA tyAM AvI pahoMcI ane mArI bahenanA hAthamAM vAMsa joIne pUchyuM: "dIkarI, tArA hAthamAM zuM che?" tyAre bahene vAMsane saMtADI dIdho ane bolIH "kazuM nathI mA, paraMtu jyAre mA e vAMsa pAse javA lAgI to lobhanI mArI bahene pAse rahelAM sAMbelA dvArA mAnA upara prahAra karyo. mAtA tatkAla mRtyuzaraNa thaI gaI ! e samaye ame baMne bhAIo gharamAM AvyA. bahena gabharAI gaI. te UbhI thaI gaI. enAM vastromAMthI pelo vAMsa nIce paDI gayo - "are, A to pelo ja vAMsa che, jemAM ApaNe ratno bharyA hatAM. pAchaLathI ApaNI buddhi bagaDI hatI ane ApaNe pANImAM pheMkI dIdho hato ! A vAMsa ahIM kevI rIte AvI gayo?" ame mAtAno. mRtadeha joyo... bahenane joI - 'artha ja anarthanuM mULa che.' amane saMsAra pratye vairAgya thaI gayo. mAno agnisaMskAra karIne cAritradharmano svIkAra karI lIdho. ghara bahenane soMpIne ame baMne bhAIoe gurudevanI pAse cAritradharma svIkArI lIdho. maMtrIzvara, atyAre upAzrayamAM praveza karatI veLAe e drazya-"bahena mAtAne muzaLa mAre che, te vRzya sAme AvI gayuM ane mukhamAMthI 'bhaya' zabda sarI paDyo." munirAjanI vyathApUrNa kathA sAMbhaLIne abhayakumAra vyathita thaI gayA ! viSayatRSNAnI, dhanalAlasAnI bhayAnakatA vicAratAM vicAratAM potAnI jagAe cAlyA gayA. te nidrAdhIna thavA vicAre che tyAM bIjI ghaTanA bane che. patnIno vizvAsaghAta: mahAbhayaM : mahAmaMtrIe 'mahAbhaya' zabda sAMbhaLyo. temaNe upAzrayanA dvAra upara najara karI. eka munivara dvAramAM praveza karI rahyA hatA, temanA mukhamAMthI A zabda nIkaLyo hato. abhayakumAra UbhA thayA. munirAjanI pAse gayA. dhIrethI pUchyuM - "he pUjya, Apa 'mahAbhayaM" kema bolyA? zuM Ape ahIM koI bhaya joyo?" munirAje kahyuM : "maMtrIvara, mArA gRhastha jIvananI eka mahAbhayaMkara ghaTanA yAda AvI gaI ane A mahAbhayaMkara zabda mukhamAMthI nIkaLI gayo." maMtrIvare pUchyuM: "kRpAvaMta, evI kaI ghaTanA banI ApanA jIvanamAM? jo svAdhyAyamAM vighna na thatuM hoya to kahevAnI kRpA [ saMsAra bhAvanA 179 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karo." munIzvara ane maMtrIvarya upAzrayanA eka khUNAmAM jaIne beThA, munivare svastha thaIne potAnI vyathAbharI kathA zarU karI. huM caMpAnagarImAM raheto hato. mAruM nAma hatuM suvata. mArI pAse apAra sukhasamRddhi hatI. paraMtu eka rAtrimAM mAruM bhAgyacakra badalAI gayuM. mArI samRddhi ja mAre mATe duHkharUpa banI gaI. DAkuoe mArI havelImAM humalo karyo. huM havelImAM chupAI gayo. mArI patnIe DAkuone kahyuM- tamAre joIe? kaMcana yA kAminI? jo tamAre kAminI joIe, to huM tamArI sAthe AvavA taiyAra chuM. meM mArI patnInA zabdo sAMbhaLyA, paraMtu mane sAcA na lAgyA, paraMtu sAcA arthamAM mArI patnI DAkuonI sAthe cAlI gaI. temaNe tene pallIpatine soMpI dIdhI. pallIpatie ene potAnI patnI banAvI. DAkuonA cAlyA gayA pachI mArA mitro mAre ghera AvyA, temane khabara paDI ke 'DAkuo mArI patnIne upADI gayA che. temaNe mane Agraha karyo ke tene mukta karAvIne laI AvuM, jo ke mAruM mana mAnatuM na hatuM, chatAM paNa huM mitronA AgrahathI DAkuonA aDDA tarapha cAlyo. tyAM meM eka vRddhAnI jhUMpaDI joI. huM e jhUMpaDImAM gayo. vRddhAne puSkaLa dhana ApIne saMtuSTa karI. meM ene kahyuM pallIpatine ghera mArI patnI rahe che. enI pAse jaIne tame mArA AgamananA samAcAra Apo." vRddhA jaI AvI ane bolI - teNe kahyuM che ke Aja rAtre tAre enA ghera javuM, kAraNa ke Aja rAtre pallIpati bahAra javAno che.' meM pUchyuM te kyAM rahe che? vRddhAe kahyuM - sAme dUra peluM tAlavRkSa dekhAya che ne? e vRkSanI nIce enuM ghara che.' mArA manane zAtA maLI. patnI mATe thoDoka vizvAsa utpanna thayo. sUryAsta thatAM huM vRddhAnI jhUMpaDImAMthI nIkaLyo. tAlavRkSanI nIce gharamAM dIvo baLato hato. huM e gharamAM pahoMcyo. e gharanA dvAra upara ja UbhI hatI. teNe izArAthI mAruM svAgata karyuM. meM jhUMpaDImAM praveza karyo. mArA manamAM vicAra Avyo- "kyAM mArI bhavya havelI ane kyAM A jhUMpaDI? havelI choDIne zA mATe A strI A jhUMpaDImAM AvI haze?" mArI patnIe mAro hAtha pakaDyo ane mane khATalA upara besADyo. pANIthI mArA paga dhovA lAgI! e samaye enI AMkhomAMthI azrudhArA vahevA lAgI. mane lAgyuM ke enA pApano pazcAttApa karI rahI che. eTalAmAM pallIpati AvIne jhUMpaDInA dvAra upara Ubho rahyo. huM gabharAI gayo. mArI patnIe mane e khATalAnI nIce saMtADI dIdho. pallIpatine e ja khATalA upara besADyo. garama pANIthI enA paga dhovA lAgI, teNe pallIpatine kahyuM- he ( 180 | zAnta sudhArasaH bhAga 1| Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : nAtha ! mAro pati kadAca ahIM Ave to Apa zuM karo ?' teNe kahyuM H 'ene dhana ApuM, vastra ApuM ane tenI patnI ApIne vidAya karuM.' pallIpatinI vAta mArI patnIne pasaMda na AvI. teNe roSa karyo. pallIpatie hasIne kahyuM H 'huM to majAkamAM bolyo hato priye ! vAstavamAM jo tAro pati ahIM Ave to ene bAMdhIne mAruM' - mArI patnI khUba khuza thaI gaI. te bolI H mAro pati A khATalAnI nIce che !' pallIpatie mane pakaDyo. eka vRkSanI sAthe mane bAMdhyo ane mAryo. jhUMpaDInAM dvAra khullAM rAkhIne pallIpati mArI patnI sAthe sUI gayo. tyAM thoDIka vAra pachI eka kUtaro Avyo, teNe mArA paganAM baMdhana kApI nAkhyAM. huM mukta thaI gayo. huM jhUMpaDImAM gayo. khATalAnI pAse talavAra paDI hatI, te meM upADI, mArI patnIne jagADI, talavAra batAvI ane izArAthI cAlavA kahyuM - te AgaLa ane huM pAchaLa ema cAlatAM rahyAM; paraMtu thoDAka ja samayamAM pallIpati mANaso sAthe tyAM AvI pahoMcyo. huM gabharAI gayo. mArI patnI pallIpatinI pAchaLa jaIne UbhI rahI. pallIpatie mArI pAsethI talavAra chInavI lIdhI ane mArA upara prahAro karyA, huM bhUmi para paDI gayo. jyAre huM jAgyo tyAre mArA zarIra upara talavAranA aneka prahAro thayA hatA. mane puSkaLa vedanA thatI hatI. huM jarA paNa hAlavA-cAlavA samartha na hato. mane mArI vivazatA upara raDavuM AvI gayuM. mArI AMkhomAM AMsu vahevA lAgyAM. madhyAhnano samayaM thayo. eka moTo vAMdaro chAyAnI zodhamAM mArI pAse Avyo. te mane ekITaze joI rahyo ane jamIna upara paDI gayo. jyAre tenI mUrchA dUra thaI tyAre Ubho thayo ane jaMgalamAM cAlyo gayo. te thoDI vAramAM ja be prakAranI vanaspati laIne Avyo ane mArA zarIre vanaspati lagADI dIdhI. mArA ghA bharAI gayA. te pachI te vAMdaro jamIna upara kaMIka lakhavA lAgyo. teNe lakhyuM hatuM H 'huM tArA ja gAmano siddhakarmA nAmanA vaidhano putra hato. paraMtu ArtadhyAnamAM marIne vAMdaro thayo chuM. tane joIne mane mArA pUrvajanmanI smRti thaI AvI che. pUrvajanmanA auSadhajJAnathI vanaspati laI Avyo chuM ane tane svastha karyo che. have tAre mAruM eka kAma karavAnuM che.' ko meM kahyuM : 'huM tAruM kAma karIza.' vAnare kahyuM H 'mArI vAta sAMbhaLa, eka baliSTha vAnare mane vAnarayUthamAMthI kADhI mUkyo che. ene mArIne mane e vAnarayUthano nAyaka banAvI de. mArA upakArano badalo A rIte vALavAno che.' meM e rIte karyuM. e vAnarane mArIne mArA upakArI vAnarane nAyaka banAvyo. pachI huM verano badalo levA pallIpati pAse gayo. rAtrinA samaye enI talavArathI eno vadha karyo ane bevaphA patnIne laIne ghera gayo. paraMtu mAruM mana saMsArathI virakta banI gayuM hatuM. meM gurudevanI pAse jaIne cAritradharma svIkArI lIdho. "he maMtrIzvara, A ghaTanAthI mArA mukhamAMthI mahAbhayaM' zabda nIkaLI gayo saMsAra bhAvanA 181 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato." abhayakumAra ekAgra cittathI munivaranI vAta sAMbhaLI rahyA hatA. saMsAranI bhayAnakatAnA vicAromAM DUbI gayA hatA. temaNe munivarane kahyuM: "munirAja, Ape cAritradharmano mArga laIne vAstavamAM AtmAne bacAvI lIdho che. jIvanane pAvana banAvI dIdhuM che ane paralokane sukhamaya karI dIdhuM che.' abhayakumAre munirAjane vaMdanA karI ane potAnA sthAne gayA. dharmadhyAnamAM lIna banI gayA. dhanadamunivaraH atibhayam rAtrino trIjo prahara zarU thaI gayo hato. mahAmaMtrInA kAna upara zabda athaDAyo - atibhayam.' mahAmaMtrInuM dharmadhyAna bhaMga pAmyuM. temaNe upAzrayanA dvAramAM pravezatA munivarane joyA, UThIne munivaranI pAse gayA ane pUchyuM: "he pUjya, atibhaya' zabda zuM ApanA mukhamAMthI nIkaLyo ?" munivare kahyuM: "hA maMtrIzvara, mArA mukhethI ja nIkaLyo.' mahAmaMtrIe kahyuM prabho, jinadharmanA zaraNamAM rahetA munine kono 'atibhaya' hoya? munirAja to nirbhaya hoya che." munirAje pratyuttara Apyo. "maMtrIzvara, jinadharmane zaraNe AvyA bAda AtmA nirbhaya bane che, paraMtu mArA, gRhastha jIvanamAM eka atibhayaMkara ghaTanA banI, enI smRti AvI to mArA mukhethI 'atibhayam' zabda nIkaLI gayo !" mahAmaMtrIe kahyuM: 'gurudeva, ApanA jIvanamAM evI te kevI ghaTanA banI? jo Apa kahevAnI kRpA karazo to mArI vairAgya bhAvanA vRDha banaze.' - be munivaronI vyathApUrNa kathA sAMbhaLIne abhayakumAranI vairAgya bhAvanA draDha banI rahI hatI. AjanI rAta jANe AvI jIvanakathAo sAMbhaLavAnI ja rAta hatI. abhayakumAranI tattvavRSTi, munivaronI jIvanakathAmAM saMsAranI vAstavikatAnuM darzana karatI hatI. mokSamArganI yathArthatAnuM darzana karatI hatI. dhanadamunivaranA caraNe abhayamaMtrI besI gayA. dhanadamunie potAnA jIvananI.. atItanI smRtine DhaMDhoLI. temaNe kahyuM ujjayinI nagarInI pAse eka gAma che. e gAmamAM priyazreSThI mArA pitA ane guNasuMdarI mArI mAtA - mAruM nAma dhanada. mArAM mAtApitAe mane sArA saMskAro ApyA. jyAre huM yauvanamAM Avyo tAre mArA pitAe ujjayinInI eka kanyA sAthe mAruM lagna karAvyuM. lagna pachI keTalAka divaso bAda mArI patnI enA pitAne ghera gaI. ene levA mATe huM pagapALA ja ujjayinI tarapha cAlI nIkaLyo. saMdhyAno samaya hato. mArI pAse talavAra hatI. 182 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayinImAM praveza karavAno mArga smazAna pAsethI pasAra thato hato. jyAre huM smazAna pAse pahoMcyo. to meM eka bhayAnaka dRzya joyuM. "zuM joyuM gurudeva ?" mahAmaMtrI vacce bolI UThyA. tyAM eka manuSyane zULI upara caDAvyo hato. te marI gayo hato. enI pAse eka strI beThI hatI ane te karuNa svare roI rahI hatI. huM tyAM Ubho rahyo. mane e strI upara dayA AvI. meM pUchyuM : 'he strI, tuM zA mATe raDe che ?' teNe jaNAvyuM ke 'huM duHkhI chuM.' meM pUchyuM H tuM kaI vAte duHkhI che ? te bolI H 'tane kahIne zuM levAnuM, je puruSa mAruM duHkha dUra karI zake tene kahevAno artha che.' meM kahyuM : 'huM tAruM duHkha dUra karIza.' strIe kahyuM - 'A sULI upara je puruSa che, te mAro pati che. rAjAe ene enA aparAdhanI zikSA karI che. te haju maryo nathI, mArI icchA ene bhojana karAvavAnI che. tuM mane e UMcAIe caDAvI de to huM ene bhojana karAvI zakuM.' meM kahyuM : 'ThIka che, tuM mArA khabhA upara caDI jA.' teNe kahyuM : jyAM sudhI huM ene bhojana karAvuM tyAM sudhI tAre upara jovAnuM nahIM. meM kahyuM H barAbara, huM upara joIza nahIM. e strI mAza khabhA upara caDI gaI. thoDAka samaya pachI mArA zarIra upara keTalAMka biMduo paDavA lAgyAM - aMdhAruM hatuM eTale khyAla na Avyo ke e biMduo zAnAM hatAM ! pANInAM biMduo samajIne meM upara joyuM nahIM, paraMtu jyAre vadhAre pramANamAM biMduo paDavA lAgyAM tyAre mane lohInI vAsa AvavA lAgI. meM upara joyuM.... huM kaMpI UThyo. e strI e puruSanA zarIramAMthI mAMsa khAI rahI hatI ! huM e strIne e samaye ja khabhA uparathI jamIna upara pachADIne bhAgyo, paraMtu mArI talavA2 levAnuM bhUlI gayo hato. e strI mArI talavAra laIne mArI pAchaLa doDI. doDato huM nagaranA daravAjAmAM praveza karato hato tyAre mAro eka paga daravAjAnI bahAra hato. e samaye e strIe mAro eka paga kApI nAkhyo ane laIne te bhAgI gaI. mane atyaMta vedanA thatI hatI. huM daravAjAnI aMdara AvI gayo hato. tyAM ja besI gayo; daravAjAnI aMdara durgarakSikA devInuM maMdira hatuM. huM dhIre dhIre e maMdiramAM gayo ane karuNa svare devI samakSa vilApa karavA lAgyo. devI prakaTa thaI ane vAtsalyathI teNe mane pUchyuM : 'vatsa, je manuSya nagaranI aMdara hoya che, enI rakSA huM karI zakuM chuM - tAro eka paga durganI bahAra hato; eTalA mATe kapAI gayo. paraMtu ciMtA na kara, tAro paga huM sAro karI dauM chuM. devIne vaMdana karIne huM mAre svasuragRhe gayo. ghara baMdha hatuM. paraMtu aMdara je vArtAlApa thaI rahyo hato te sAMbhaLavA lAgyo. mArI sAsu ane mArI patnI aMdara aMdara vAta karI rahI hatI. mArI sAsu bolatI hatI : beTI, Aja A mAMsa khUba ja svAdiSTa lAgyuM, tenuM kAraNa zuM ?' saMsAra bhAvanA 183 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chokarI bolIH "mA, A mAMsa tArA jamAInA paganuM che. ATaluM kahIne teNe smazAnamAM je ghaTanA banI hatI te kahI saMbhaLAvI ane mAro paga kevI rIte kApyo hato te paNa jaNAvI dIdhuM. maMtrIzvara, huM to stabdha thaI gayo. kevI krUra... bhayaMkara strI? huM e ja samaye pAcho pharyo ane mAre ghera pahoMcyo. mAruM mana saMsAranAM sukhothI udvigna thaI gayuM. meM gurudevanI pAse jaIne cAritra svIkArI lIdhuM. he maMtrIzvara, A ghaTanA mArI smRtimAM AvI gaI ane mArA mukhamAMthI 'atibhayam' zabda nIkaLI gayo." abhayakumAra munirAjanI AtmakathA sAMbhaLIne stabdha thaI gayA. AvI bhayaMkara ghaTanA saMsAramAM banI zake che - e vicAre emanA manane vairAgyathI bharI dIdhuM. temaNe munirAjane kahyuM: 'he pUjya, sAce ja bhagavAna mahAvIre saMsAranI je asAratA batAvI che, te yathArtha che. jinavacana satya che. Ape saMsAra tyajIne saMyama grahaNa karyuM. te uttama karyuM. mokSanI ArAdhanA karI levI e ja saMsAramAM sArabhUta tattva che.' cotho prahara zarU thaI gayo. cothI ghaTanA kaI banI, te vAta kAle batAvIza. Aje basa, ATaluM ja. ((). [184TALL 184 L zAntasudhArasa : bhAga 1] Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IiSlIphudhA2kSI pravacana 18 2. saMsAra bhAvanA : saMkalanA : caunakamuninI AtmakathAH yamalam manuSyabhavanAM duHkha nyAyasAgaranuM eka kAvyaH naTavo thaIne nAcyo, ho jinavariyA." saMsAranI cAra gatimAM paribhramaNa. paribhramaNanuM preraka tattvaH bhavitavyatA. anAdi saMsAra ananta kALa - ananta paribhramaNa narakanAM duHkha Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ galatyekA cintA bhavati punaranyA tadadhikA manovAkkAyehA vikRtiratiroSAttarajasaH / vipadgartAvarte jhaTiti patayAloH pratipada na jantoH saMsAre bhavati kathamapyartiviratiH // 2 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAnta sudhArasa' graMthamAM trIjI saMsAra bhAvanAnA varNanamAM kahe che - "A saMsAramAM manuSyanI eka ciMtA dUra thAya che, to bIjI ciMtA. pedA thaI jAya che. mana, vacana ane kAyAmAM niraMtara vikAra utpanna thAya che. tamoguNa ane rajoguNanA prabhAve kadama - kadama para ApattionI gatamAM paDatAAthaDatA jIvonAM duHkhono aMta kevI rIte Avaze?" upAdhyAyajIe A zlokamAM kahyuM cheH 1. saMsmaramAM manuSyane satata ciMtAo rahe che. 2. mana, vacana ane kAyAmAM niraMtara vikAra utpanna thAya che. 3. kadama - kadama upara Apattio Ave che. A traNa vAto A vAtane AdhAre samajavAno prayatna karo. mahAmaMtrI abhayakumAra ane cAra munivaronI A vArtAo saMsAranI asAratA, nirguNatA ane dukhamayatA sArI rIte samajAve che. dhanadamuninI AtmakathA sAMbhaLIne mahAmaMtrI gahana vicAramAM DUbI gayA. rAtrinI nIrava zAnti, pauSadhazALAnuM pavitra vAtAvaraNa ane munivaronI vairAgyapUrNa jIvanakathAo - A badhAno abhayakumAra upara gahana prabhAva paDyo. saMsAramAM karmonA dAruNa vipAka aMge vicAravA lAgyA. cotho prahara zarU thayo hato. pharIthI eka zabda 'bhayAdbhaya emane kAne athaDAyo. bhayono paNa bhaya! mahAmaMtrIe upAzrayanA dvAra para joyuM. dvAranI pAse eka munirAja UbhA hatA. mahAmaMtrI UThyA ane munirAjanI pAse gayA, pUchyuM : "he pUjya, zuM 'bhayAdbhayam' zabda ApanA mukhamAMthI nIkaLyo?" munivare kahyuM: "hA maMtrIzvara, bhayAbhaya' zabda mArA mukhamAMthI nIkaLyo." maMtrIzvare kahyuM: 'Apane konAthI bhaya?kevo bhaya? Apa to indra jevA nirbhaya cho. saMsAranA tamAma jIvo pratye maitrIbhAva rAkhanArA cho. munivarane bhaya kevo?" maMtrIzvara, sAcI vAta che ApanI, paraMtu mArA gRhasthAzrama jIvananI eka ati bhayAnaka ghaTanA mane yAda AvI gaI ane mArA mukhamAMthI A zabda nIkaLI gayo." maMtrIzvare kahyuM he pUjya, evI kaI ghaTanA ApanA jIvanamAM banI? jo samaya hoya to mane e ghaTanA saMbhaLAvavA kRpA karo. jethI mAro bhAvavairAgya tIvra banI zake." munivara ane maMtrIvara, upAzrayanA ekAnta bhAgamAM jaIne beThA ane munivare zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI AtmakathA saMbhaLAvavAnI zarUAta karI dIdhI. "mAro janma ujjayinI nagarImAM thayo hato. mArA pitA dhanadatta ati dhanavAna hatA. mAruM nAma hatuM cInaka. jyAre huM yauvanamAM Avyo, to mArA pitAe zrImatI nAmanI kanyA sAthe mAruM lagna karAvyuM. zrImatI sAthe mAro jIvanakALa sukhamaya vyatIta thato hato. zrImatI garbhavatI thaI, teNe mane kahyuM he nAtha, mane mRganuM mAMsa khAvAnI IcchA thaI che! mRganuM mAMsa lAvIne mane Apo, nahIMtara mAruM akALa mRtyu thaze. meM ene pUchyuM - "mane mRga kyAM maLaze?' teNe kahyuM - 'tame rAjagRhI nagarImAM jAo, tyAMnA rAjA zreNikanI pAse mRga che." huM mArI patnInAmanoratha pUrNa karavA mATe hAthamAM talavAra laIne rAjagRhI tarapha cAlI nIkaLyo. patnI pratye mane anahada anurAga hato. eTalA mATe mArA hRdayamAM khUba ullAsa hato. thoDAka ja divasomAM huM rAjagRhI pahoMcI gayo. huM bAhyodyAnamAM gayo. tyAM rAjagRhInI vezyAo AnaMda-pramoda karavA AvI hatI. huM eka vRkSanI nIce Ubho rahyo. udyAnanI zItaLa havAthI ane vezyAonI krIDAthI mAro thAka UtarI gayo. eTalAmAM vezyAoe sarovaranI pAse zorabakora macAvI dIdho. nagarInI prasiddha vezyA magadhasenA sarovaramAM paDI gaI hatI. huM sarovara tarapha doDyo ane sarovaramAM kUdI paDyo. mane taratAM AvaDatuM hatuM. huM magadhasenAne laIne sarovaranA kinAre AvI gayo. magadhasenA mArI upara prasanna thaI gaI, eNe mane kahyuM he pravAsI, teM mane bacAvI lIdhI che eTalA mATe tuM mAro upakArI che. Aja tuM mArI sAthe rahe ane A udyAnamAM AnaMda-pramoda kara." huM magadhasenAnI vAta TALI zakyo nahIM. eka divasa enI sAthe tyAM rahyo. teNe mane rAjagRhI AvavAnuM prayojana pUchyuM. meM AkhI vAta kahI saMbhaLAvI. teNe mane kahyuM: "he zreSThIputra, tame saraLa cho, tame samajI na zakyA, tamArI patnI durAcAriNI che mRgamAMsane bahAne eNe tamane dUra mokalI dIdhA che.' huM mArI patnI pratye ati rAgavAna hato, mane enA upara vizvAsa hato, eTalA mATe meM magadhasenAnI vAta na mAnI. meM tene samajAvavAno prayatna karyo ke mArI patnI saMpUrNa pativratA che. paraMtu magadhasenA mAnavA taiyAra na hatI. eNe mane enI bhavya havelImAM rAkhyo. eka divase enI sAthe rathamAM besIne huM nagara tarapha jaI rahyo hato tyAM eka doDato hAthI sAme Avyo. hAthI rAjA zreNikano hato. te tophAnI banI gayo hato. huM rathamAMthI nIce UtarI gayo. huM hAthIne vaza karavAnI vidyA jANato hato. meM tarata ja hAthIne vaza karI dIdho. nagaramAM mArI bhAre prazaMsA thaI. ame havelI upara pahoMcyAM. saMsAra bhAvanA 187 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magadhasenAe mane premathI bhojana karAvyuM ane kahyuM: "Aje huM mahArAjA zreNikanA darabAramAM nRtya karavA javAnI chuM. tame sAthe Avazo ne? tyAM ghaNA loko jovA mATe Avaze." meM kahyuM he priye, Aja mane khUba nidrA Ave che, huM AvI nahIM zakuM." magadhanA rAjasabhAmAM cAlI gaI. tenA gayA pachI mane mRgamAMsa yAda AvyuM, mArI patnI yAda AvI. mAruM mana vyathitavihvaLa banI gayuM. patnInI icchA pUrNa karavAnI mArI icchA prabaLa thaI gaI. huM UThyo ane rAjamahela tarapha cAlI nIkaLyo. pahelAM huM rAjasabhAmAM gayo. tyAM magadhasenA nRtya karI rahI hatI. loko nRtya jovAmAM lIna hatA. huM gupta rUpe rAjamahelamAM ghUsI gayo, meM mRgamAMsa laI lIdhuM ane gupta mArgethI bahAra nIkaLato hato ne dvArarakSake mane pakaDI lIdho. dvArarakSaka mane laIne rAjasabhAmAM AvyA. mArI bAbatamAM rAjAne phariyAda karI. rAjA nRtya jovAmAM lIna hato, teNe koI pratyuttara na Apyo. huM evI rIte Ubho rahyo ke magadhasenAnI draSTi mArA upara paDe. nRtya pUrNa thatAM rAjAe magadhasenAne traNa vacana mAgavA kahyuM. e samaye magadhasenAe mArA tarapha draSTi karatAM kahyuM : "are, mRgamAMsanA abhilASI, mArA prANonI rakSA karanAra, mArA prANanAtha kyAM che? meM kahyuMH he priye, ahIM ja chuM.' e samaye magadhasenAe rAjAne namana karIne kahyuM - he naranAtha, Ape mane traNa vacana mAgavAnuM kahyuM che, to huM prathama vacana mAguM chuM ke A mRgamAMsanI corI karanAra aparAdhIne mukta karavAmAM Ave ane bIjuM vacana mAguM chuM ke e puruSa mAro pati thAya.' rAjAe magadhasenAne be vacano ApyAM. tenuM mana prasanna thaI gayuM. huM paNa ghaNI ja khuza thayo. ame baMne ghera pahoMcyAM. eka divase mane mAruM ghara ane mArI patnI yAda AvI. meM magadhasenAne kahyuM - "jo tuM mane rajA Ape to huM mAre ghera javA icchuM chuM.... ahIM AvyAne ghaNo samaya vItI gayo che. mArI pativratA strI rAha jotI haze.' bolatAM bolatAM mAruM hRdaya bharAI AvyuM. magadhasenAe kahyuM - "prANanAtha, Apa bhale mAnatA ho ke tamArI patnI pativratA che, paraMtu tame strInuM hRdaya samajatA nathI. to paNa jo tamAre javuM hoya to cAlo, paraMtu huM paNa ApanI sAthe AvIza. mAre Apane e strInuM durAcaraNa batAvavuM che.' meM ene mArI sAthe cAlavAnI anumati ApI. te khUba prasanna thaI - rAjAnI anumati paNa laI AvI. ame ghaNuM dhana sAthe laI lIdhuM ane ujjayinI tarapha cAlyAM. ( 188 zAnta sudhArasaH bhAga 1| Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ujjayinI pahoMcyA pachI ame nagarInI bahAranA udyAnamAM rokAyA. rAtrinA samaye huM ekalo talavAra laIne mAre ghera pahoMcyo. bhAgya yoge gharanuM dvAra khulluM hatuM. huM dhIrethI gharamAM gayo. tyAM meM eka bhayaMkara drazya joyuM - mArI patnI eka puruSanI sAthe sUtelI hatI! mArA krodhanI koI sImA na rahI. meM e puruSanA gaLA para prahAra karyo ane ene yamalokamAM pahoMcADI dIdho. huM gharamAM ja chupAIne beTho hato. mArI patnI jAgI. teNe tenA premIne marelo joyo. te zokAtura thaI gaI. paraMtu teNe UbhI thaIne tenA cAranA mRtadehane gharanI pAchaLa laI jaIne eka moTo khADo khodIne premInA mRtadehane daphanAvI dIdho. tenA upara teNe eka vedikA banAvI ane chANamATIthI lIMpI ane gharamAM AvIne sUI gaI. huM gharamAMthI nIkaLIne nagarInI bahAranA udyAnamAM pahoMcyo. meM magadhasenAne AkhIya ghaTanA kahI saMbhaLAvI. meM tene kahyuMH priye, tArI kahelI vAta meM mAnI na hatI, paraMtu Aje meM eno vyabhicAra najaronajara joyo. have mAre ghera javuM nathI, cAlo pAchAM rAjagRhI jaIe." savAre ame rAjagRhI tarapha prasthAna karyuM. ame rAjagRhI AvyAM. magadhasenA sAthe saMsArasukha bhogavatAM eka varSa vItI gayuM. eka divasa mArA pitA bImAra hoMvAnA mane samAcAra maLyA. huM ekalo ja ujjayinI gayo. mArAM mAtApitAnI pAse jaIne temanI kuzaLapRcchA karI. temane namana karIne mArI patnInI pAse gayo. e bIje ghera rahetI hatI. mArI patnIe harSavibhora thaIne mAruM svAgata karyuM, teNe kahyuM he nAtha, Apane ghera pAchA pharavAmAM ATalo badho samaya kema lAgyo ?" meM ene kahyuM huM tArA mATe mRgamAMsa levA bhaTakato rahyo, paraMtu mRgamAMsa na maLyuM, zuM karuM? paraMtu tArA pratyenA apUrva snehane kAraNe ghera pAcho Avyo chuM. te bolIH Apa kSemakuzaLa pAchA AvyA e ja mAre mATe AnaMdanI vAta che." .. mAtApitAnI bImArIne kAraNe mAre tyAM rokAvuM Avazyaka hatuM. huM joto hato ke mArI patnI enA yAranI samAdhi upara dararoja sau prathama naivedha caDAvatI hatI. te pachI ja mane bhojana karAvatI hatI! eka divase meM ene kahyuMH he priye, Aja mane ghebara khAvAnI IcchA thaI che. eTalA mATe ghebara banAva. jyAM sudhI huM bhojana na karI lauM tyAM sudhI tAre koIne ghebara ApavA nahIM." mArI vAta sAMbhaLIne e bolI, 'he prANanAtha, evuM kema bolo cho? ApathI vadhAre mane koNa priya che? ghebaranuM bhojana taiyAra thaI gayuM. huM bhojana karavA beTho, mArI patnIe paheluM ja ghebara "A to baLI gayuM kahIne saMtADI rAkhavA mATe ghaDAmAM nAkhI dIdhuM! mane krodha Avyo. meM kahyuM re duSTa, haju tuM mArA marelA yArane bhUlI nathI ? A 189 | saMsAra bhAvanA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI patnIne bhayaMkara gusso Avyo. huM tyAMthI bhAgyo. te mArI pAchaLa doDI. enA hAthamAM garama garama ghInI kaDhAI hatI. teNe mArA zarIra upara e ghI nAkhI dIdhuM ! mAruM zarIra baLavA lAgyuM. mArA mukhamAMthI tIvra cIsa nIkaLI gaI; huM mArA pitAjI pAse gayo. upacAra karAvyA bAda sAruM thatAM - have mAruM mana virakta banyuM hatuM. jo ke magadhasenA mane pyAra karatI hatI - hradayathI pyAra karatI hatI. paraMtu have mane saMsAranAM tamAma sukhabhogo pratye napharata thaI gaI hatI. meM cAritradharma svIkAravAno nirNaya karyo. "he maMtrIzvara, huM pUjya susthitAcAryajInI pAse pahoMcyo, temaNe mane cAritra ApyuM - A mArA pUrvajIvananI yAda AvI jatAM mArA mukhethI 'bhayAdbhayam' zabda nIkaLI gayo." abhayakumArane sAce ja caunakamuninA pUrvajIvananI vAta duHkhadardathI bharelI jaNAI - temaNe munirAjane kahyuM : 'he munirAja, Ape cAritradharmano svIkAra karIne mAnavajIvanane saphaLa banAvyuM che. bhISaNa bhavasAgaramAMthI tarI javA mATe cAritradharma ja jahAja che.' eka rAtamAM cAra-cAra munivaronI romAMcaka AtmakathAo sAMbhaLIne abhayakumAranuM mana saMsAramAMthI, vaiSayika sukhomAMthI virakta thaI gayuM hatuM. prAtaH pauSadhavrata pALIne, vairAgyanI mastI pAmIne te rAjamahelamAM pahoMcyA. tame loko paNa vairAgyanI mastI pAmIne ghera pAchA pharazo ne ? hRdayamAM kaMI halacala thaI ? manuSyabhavanAM duHkha : upAdhyAyazrI vinayavijayajI manuSyajanmanAM duHkhonuM varNana karatAM kahe che H sahitvA santApAnazucijananIkukSikuhare, tato janma prApya pracuratarakaSTakramahataH / sukhAbhAsairyAvat spRzati kathamapyartiviratiM, jarA tAvatkAyaM kavalayati mRtyoH sahacarI // 3 // mAtAnA azucimaya udaramAM AvIne nava-nava mAsa sudhI kaSTa sahana karyAM. enA pachI janamanI pIDA sahana karI. moTAM moTAM kaSTo sahana karatAM kSaNika ane kalpita sukha, vaiyika sukha maLatAM lAgyuM ke 'cAlo duHkhathI chuTakAro maLI gayo; eTalAmAM to motanI sahacarI jarAvasthA - vRddhAvasthA AvI pahoMcI ane kAyA jarjarita thaI gaI ! mUlyavaMta manuSyabhava koDInA mUle pUro thaI gayo.' manuSyabhavanAM pramukha duHkha A zlokamAM batAvavAmAM AvyAM che. paheluM duHkha che zAntasudhArasa H bhAga 1 190 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhAvasthAnuM. mAtAnA apavitra udaramAM jIva nava-nava mAsa sudhI duHkha sahana kare che. bIjuM duHkha batAvyuM che janmanuM. trIjuM duHkha batAvyuM che yauvanakALamAM thanA2 viSayasukhonA saMyoga-viyoganuM. cothuM batAvyuM che vRddhAvasthAnuM ane pAMcamuM duHkha batAvyuM che mRtyunuM ! eka gujarAtI kAvyamAM A duHkhonuM varNana khUba ja hRdayasparzI rIte karavAmAM AvyuM che - enI bhASA saraLa gujarAtI che. samajamAM AvI jAya evuM kAvya che. jinavara prabhunI sAme kavizrI nyAyasAgarajI potAne naTa (ekTa2) kahIne AkhI vAta karI rahyA che. sAMbhaLo : huM to naTavo thaIne nATaka evAM nAcyo ho jinavariyA ! pahelAM nAcyo peTamAM, mAtAnA bahuvAra, ghora aMdhArI koTaDI, tyAM kuNa suNe pokAra.... tyAM mAthuM nIcuM ne chAtI UMcI ho jinavariyA..........huM to. 1 hADamAMsanuM pIMjaruM, upara maDhiyo cAma, malamUtra mAMhe bharyo, meM mAnyuM sukhanuM dhAma, tyAM nava-nava mahinA, UMdhe mastaka laTakyo ho jinavariyA ! 2 kroDakroDa roma-romamAM karI dhagadhagatI soya, bhoMke jo koI sAmaTI, kaSTa aSTagaNuM hoya, pachI mAtAne meM jamanAM dvAra dekhADyAM ho jinavariyA ! 3 bAMdhI mUThI doyamAM huM lAvyo puNya ne pApa, uMvAM uMvAM karI huM rahuM, jagamAM harSa na mAya, pachI paDadAmAMthI raMgabhUmi para, Avyo ho jinavariyA ! 4 pAraNiyAmAM poDhIyo ne mAtA hAlo gAya, kharaDAyo malamUtramAM, aMgulI mukha jAya, pachI bhInAmAMthI sUkAmAM, suvaDAvyo ho jinavariyA ! pa choTAno moTo thayo, ramato dhULImAMya, pitAe paraNAvIyo, mAtA harakha na mAya. pachI nArIno nacAvyo the-cai nAcyo ho jinavariyA ! 6 kuTuMba ciMtA kA2mI - cUMTa kalejA khAya, ethI to bhalI DAkaNI, manaDuM mohI muMjhAya. jANe kozITAno kIDo, jAla guMthAyo ho jinavariyA ! 7 dAMto ne dADho paDI, ne nIcAM DhaLiyAM neNa, gAlonI lAlI gaI, khU khU thaI gaI rena. saMsAra bhAvanA 191 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI Doso thaIne Dagamaga-Dagamaga cAlyo ho jinavariyA ! 8 cAra gati cogAnamAM, nAcyo nAca apAra, 'nyAyasAgara' nAcyo nahIM ratnatrayIne AdhAra. paNa kumatino bharamAvyo, kaoNI nA samajyo ho jinavariyA ! 9 saMsAranI cAra gatimAM paribhramaNa : upAdhyAyazrI vinayavijayajI jIvAtmA kema ane kevI rIte saMsAramAM paribhramaNa kare che, e be zlokamAM batAvyuM che H vibhrAntacitto bata bambhrabhIti, pakSIva ruddhastanupaJjare'GagI / nunno niyatyA'tanukarmatantu-sandAnitaH sannihitAntakautuH // 4 // anantAnpudgalAvartAnanantAnantarUpabhRt / anantazo bhramatyeva jIvo'nAdibhavArNave // 5 // A bicAro jIva, bhavitavyatAthI prerita, bhAre karmonA doraDAthI baMdhAyelo ane kALa - mota - bilADA pAse rahelo jIva, dizAzUnya thaIne bhaTakato rahyo che. piMjarAmAM baddha pakSInI mAphaka zarIranA piMjarAmAM keda jIvAtmA A saMsAramAM paribhramaNa (janma-maraNa) karyA kare che. saMsAranI cAra gatiomAM ane 84 lAkha yoniomAM bhaTakato - anaMta anaMta deha dhAraNa karato rahe che. anaMta pudgala parAvartakALathI anAdi bhavasaMsAramAM anaMta vA2 bhramaNa karyA kare che. bhaTakavAmAM preraka tattva che 'bhavitavyatA' : sarvajJa paramAtmAe dareka kAryanI pAchaLa pAMca kAraNo batAvyAM che. A pAMca kAraNomAMthI eka kAraNa che 'bhavitavyatA.' bhavitavyatAne niyati paNa kahe che. je vAtamAM koI parivartananI zakyatA na hoya, je vAta nizcita rUpe thAya che - bane che ja, tene bhavitavyatA kahe che. bhavitavyatAnI AgaLa puruSArtha kAmayAba thato nathI. jIvonA cAra gatimaya saMsAramAM je rakhaDapaTTI thAya che - e rajhaLapATamAM preraka tattva che - bhavitavyatA ! jIvone cAra gatimAM bhaTakavuM ja paDe che. prazna H A paravazatAnuM koI kAraNa haze ne ? uttara : hA, eka kAraNa che. pratyeka jIvAtmA karmothI baMdhAyelo che. karmonuM baMdhana ja kAraNa che. ane jyAM sudhI karmonuM baMdhana rahe che, tyAM sudhI dareka jIvane zarIra dhAraNa karavuM ja paDe che. jevuM ke piMjarAnuM pakSI ! cAra gatiomAM jIvonAM bhinna zAntasudhArasa : bhAga 1 192 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhinna prakAranAM zarIra hoya che. zarIranAM rUpa, pudgala ane raMga alaga-alaga hoya che. je jIvone jevuM zarIra maLe che eno nirNaya e jIvanAM karmo kare che. anaMtakALa.... anaMta paribhramaNa.... anAdi saMsAramAM : rAtrinI nIravatAmAM, ekAnta bhUmibhAgamAM..... zAntacitte saMsAranI vAstavikatAnuM ciMtana karavuM paDaze. ciMtanano viSaya hovo joIe saMsAramAM jIvono janma levo ane maraNa pAmavuM. potAnI jAtane ja pUchavuM paDaze. # A tamAma jIvo kyArathI janme che ane kyArathI mare che ? = janma-mRtyunuM A cakra cAlatuM ja raheze yA teno aMta Avaze ? // saMsAra Adi che ke anAdi che ? // saMsAranI cAra gatiomAM sukha che ke duHkha che ? vyaktigata rUpe A cAra praznonuM samAdhAna zodhavuM paDaze. anyathA ajJAnatAnA aMdhakAramAM ja jIvananI pUrNAhuti thaI jaze ane vadhAre pragADha aMdhakAramAM jIva khovAI jaze. eTalA mATe A cAre vAto upara gaMbhIratAthI vicAra karo. pahelI vAta, je rIte saMsAra anAdi che evI ja rIte jIva paNa anAdi che, eTalA mATe janma ane maraNa paNa anAdikALathI che. eno koI prAraMbha nathI. i bIjI vAta, janma-mRtyuno aMta lAvI zakAya che. jo tame karmonAM baMdhano toDI zako to janma-mRtyuno aMta AvI zake che. tame amara banI zako cho. ajanmA banI zako cho. saMsAra to raheze ja. e jevI rIte anAdi che e ja rIte anaMta che. AvA saMsAramAMthI jIvAtmA bahAra nIkaLI zake che. cothI vAta para haju be-traNa divaso ciMtana-manana karIzuM. saMsAranI cAre gatiomAM duHkha ja che. je kaMI sukha lAge che te sukha nathI, sukhAbhAsa che. mAtra mRgajala che. sarvaprathama 'naraka'nAM duHkha batAvuM chuM. tIrthaMkara bhagavaMtoe kahyuM che ke ApaNe (AtmA) aneka vAra narakamAM gayA chIe. narakanAM ghora duHkha ApaNe sahana karyAM che. paraMtu ApaNe svargane bhUlI gayA chIe, evI ja rIte narakane paNa bhUlI gayA chIe. zAstromAM, graMthomAM narakanAM duHkhonAM varNana vAMcavAmAM Ave che. prazna : zuM vAstavamAM naraka che ke mAtra kalpanA che ? uttara H amAro to A viSayamAM niHzaMka nirNaya che narakanA astitvano, svarganA astitvano. A kaMI mAtra kalpanA nathI. saMsAra bhAvanA 193 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakanAM duHkhaH ApaNA AtmAe kevAM kevAM naraka-duHkho bhogavyAM che, te saMkSepamAM Aje jaNAvuM chuM. sarvaprathama 10 prakAranI kSetravedanAo' batAvuM chuM 1. pratisamaya AhArAdi pudgalonI sAthe jIvano je saMbaMdha hoya che, te pradIpta agnithI ya vadhAre duHkhadAyI hoya che. 2. UMTa ane gadheDAnI cAla (cAlavAnI rIta) karatAM paNa nArakInA jIvonI cAla ati azubha hoya che. tapta loDhA jevI bhUmi upara jevI rIte paga mUkavAthI vedanA thAya che, enAthI ya vadhAre vedanA narakanI bhUmi upara cAlavAthI thAya che. e vedanA asahya ja hoya che. 3. narakanA jIvonuM saMsthAna (AkAra) ativikRta hoya che. jevuM ke kApelI pAMkhavALAM pakSI! 4. dIvAla uparathI paDatAM pudgalonI vedanA, zastranI dhAra karatAM paNa vadhAre pIDAkArI hoya che. pa. narakanA jIvono varNa atibhayaMkara hoya che. aMdhakAra jevo kALo hoya che. tyAMno bhUmibhAga zleSma, viSTA, mUtra, kapha vagere bibhatsa padArthothI lipta hoya che. mAMsa, keza, nakha, hADakAM, cAmaDAM Adi jevA AcchAdita padArtho hoya che. tethI smazAnabhUmi jevuM lAge che. 6. tyAMnI gaMdha saDI gayelA pazu-kalevaronI durgadha karatAM paNa vadhAre azubha hoya 7. tyAMno rasa lImaDAnA rasa karatAM paNa vadhAre kaDavo hoya che. 8. tyAMno sparza agni ane vIMchInA sparza karatAM paNa vadhAre tIvra hoya che. 9. tyAMno zabda, avAja satata pIDAgrasta jIvonA karaNA-kalpAMta jevo hoya che. sAMbhaLavA mAtrathI dukhadAyI bane che. 10. pariNAma paNa ativyathA karanAra hoya che. bIjA prakAranI paNa 10 vedanAo hoya che, e paNa jANI lo 1. poSa mahino hoya, rAtrimAM himavarSA thatI hoya, pracaMDa vAyu vAto hoya, himAlaya jevo pradeza hoya, vastrarahita manuSya hoya ene jevuM duHkha thAya che, enAthI anaMtagaNuM dukha nArakInA jIvone thAya che. ' 2. caitra-vaizAkhanA mahinA hoya, madhyAhUnano samaya hoya, mAthe sUraja tapato hoya, cAre dizAomAM agnijvALAo phelAyelI hoya evI sthitimAM koI 194 6 zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pittarogI manuSya uSNatAnI ghora vedanAno anubhava kare. enAthI paNa anaMtagaNI vadhAre vedanA nArakInA jIvone thAya che. nArakInA jIvonI bhUkha-tarasa kadI zAnta thatI nathI, aDhIdviIpanAM tamAma dhAnya khAI jAya to paNa e jIvonI sudhA zAMta nathI thatI. 4. pANInI tarasa paNa kadIya chIpAtI nathI - tamAma sAgaro, sarovaro ane nadIonAM jaLa pIvA chatAM paNa tarasa maTatI nathI. pa. nArakInA jIva sadA khaNatA ja rahe che. charIthI khaNavA chatAM paNa emanI khaNaja maTatI nathI. . 6. nArakInA jIvo sadeva paravaza hoya che. 7. tyAMnA jIvonAM zarIra sadeva varAkrAnta rahe che. manuSyane vadhAremAM vadhAre jeTalI mAtrAmAM - DigrImAM - tAva rahe che, enA karatAM anaMtagaNo jvara nArakInA jIvo bhogavatA hoya che. 8. nArakInA jIvone sadAya dAhavara bALato hoya che. 9. e jIvone avadhijJAna yA virbhAgajJAna thAya che. enAthI teo potAne thanArAM - AvanArAM -duHkhone jANe che. tethI teo satata bhayavyAkuLa rahe che. * e rIte temane paramAdhAmI devono bhaya ane bIjA nArakIono bhaya satAve 10. dazamuM duHkha hoya che - zokanuM. teo sadeva zokagrasta rahe che. narakanA jIvonI trIjA prakAranI vedanAo hoya che. paraspara laDavAnI -paraspara teo ekabIjAne duHkha de che. jevI rIte eka kUtaro bIjAne jotAM ja ene mAravA doDe che. e rIte eka nArakI jIva bIjA nArakI jIvane mAravA - laDavA taiyAra thaI jAya che. teo vaikriyarUpa dhAraNa kare che. kSetraprabhAvathI prApta thanAra zastra laIne teo ekabIjAnA TukaDA karI nAkhe che. jema katalakhAnAmAM pazunA TukaDA karavAmAM Ave che e ja rIte. tyAM je samyagudRSTi jIva hoya che, te tAttvika ciMtana dvArA samatAthI duHkha sahana kare che. e jIvo mithyAvRSTi jIvothI ochI pIDA anubhave che ane karmakSaya karanArA hoya che. mithyAdraSTi nAraka jIva krodhAvezathI paraspara pIDA kare che. eTalA mATe te khUba ja duHkhI thAya che ane vadhAre karmabaMdhana kare che. saMsAra bhAvanA 195 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasika duHkhanI apekSAthI samakita sRSTi jIva vadhAre duHkhI hoya che. pUrvakRta karmono jeTalo saMtApa emane hoya che eTalo mithyAvRSTi jIvone nathI hoto. have paramAdhAmI devo dvArA narakanA jIvone je duHkha ApavAmAM Ave che, te batAvavAno prayatna karIza. * atitapta loDhAnI pUtaLIo sAthe jIvone joDavAmAM Ave che. * atyaMta tapAvelA sIsAno rasa pAvAmAM Ave che. * zastrothI zarIrane kSata-vikSata karIne enI upara kSAra nAkhavAmAM Ave che. * garama garama telathI snAna karAvavAmAM Ave che. * bhayaMkara AgamAM nAkhavAmAM Ave che. * bhAlAthI vIMdhavAmAM Ave che. * ghANIe nAkhI pIlavAmAM Ave che. * karavatathI vaheravAmAM Ave che. * Aga samI retI upara calAvavAmAM Ave che. * vAgha, siMha jevAM pazuonAM rUpa dharIne jIvone satAve che. * kUkaDAonI jema paraspara laDAvavAmAM Ave che. * talavAranI dhAra jevA asipatranA vanamAM calAvavAmAM Ave che. * hAtha, paga, kAna, AMkha Adi aMga-upAMgone kApI nAkhavAmAM Ave che; te AtmahatyA karIne paNa marI zakatA nathI; jyAre e jIvonuM AyuSya samApta thAya che tyAre ja teo mare che. ApaNA AtmAe paNa narakamAM A prakAranAM kaSTa sahyAM che. kalpanA karo. potAnI jAtane narakanA jIvanAM rUpamAM jovI ane atizaya krUra...nirdaya evA paramAdhAmI deva kaSTa ApI rahyA che - mArI rahyA che, e kalpanAthI jojo ! Aje basa, ATaluM ja. 196 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArirI pravacana 19 3. saMsAra bhAvanA : : saMkalanA | * mohazatrunI satAmaNI. saMsArane bhayAkAntaDarAmaNo samajo. devagatinAM duHkha. badhA ja saMbaMdho phAlatuM. aDhAra nAtarAMnI vAta. saMsAramAM Dagale ne pagale parezAnI ane parAbhava. 0. saMpattimAM garvaH daridratAmAM dIna-hIna. karmaparavazatA. janama-janame navAM-navAM rUpa. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (rAga bhairavI) kalaya saMsAramatidAruNaM, janmamaraNAdibhayabhIta re, moharipuNeha sagalagrahaM pratipadaM vipadamupanIta re // 1 // kalaya0 svajanatanayAdiparicayaguNa-riha mudhA badhyase mUDha re, pratipadaM navanavairanubhavaiH paribhavairasakRdupagUDha re // 2 // kalaya. ghaTayasi kvacana madamunnateH kvacidaho hInatAdIna re, pratibhavaM spamaparAparaM, vahati bata karmaNAdhIna re // 3 // kalaya. jAtu zaizava-dazAparavazo, jAtu tAruNyamadamatta re, jAtu durjayajarAjarjaro, jAtu pitRpatikarAyatta re // 4 // kalaya. upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAnta sudhArasa' graMthamAM trIjI saMsAra bhAvanAnuM gAna karatAM kahe che re jIva, mohazatrue tane gaLethI pakaDIne Dagale pagale satAvyo che. te A saMsArane janma-maraNanA bhayathI gherAyelo ane atyaMta DarAvanAro mAna. remUDha, svajana-parijana temaja saMbaMdhI-svajano sAthe tArA mIThA saMbaMdho nirarthaka che. Dagale pagale tAre A saMsAranAM nitanavAM saMkaTonI parezAnI uThAvavI nathI paDatI? kadama-kadama para tAro parAbhava nathI thato? thoDuMka zAntithI vicAra to kharo ?' koI vAra tuM tArI saMpattithI garviSTha thaI jAya che, to koI vAra daridratAnI cuMgAlamAM phasAIne dIna thaI bese che. tuM karmone AdhIna che, eTalA mATe to janamajanamamAM navAM-navAM rUpa dhAraNa kare che. alaga-alaga svAMga race che. saMsAranA raMgamaMca upara tuM eka abhinetA che.' "koI vAra tuM bacapaNane paravaza hoya che, to koI vAra yauvananA AvezothI unmatta thaIne madamatta banI jAya che. to koI vAra durjaya vRddhatvane kAraNe tAruM zarIra jarjarita thaI jAya che ane A rIte aMte jatAM tuM yamarAjanA paMjAmAM phasAI jAya che.' saMsAra bhAvanAnI A cAra geya gAthAomAM graMthakAre nava vAto batAvI che. pahelAM nava vAto jaNAvIne pachI eka-eka vAta para vivecana karIza. 1. mohazatrunI satAmaNI. 2. saMsArane bhayAkrAnta-DarAvanAro samajavo. 3. tamAma saMbaMdho nakAmA. 4. Dagalepagale parezAnI-parAbhava. 198 sudhArasaH bhAga 1 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. saMpattithI garva, daridratAthI hInatA-dInatA. 6. karmaparavazatA. 7. dareka janmamAM navuM rUpa. 8. saMsAra raMgamaMca-abhinetA. 9. bacapaNa yauvana-vRddhatva, mRtyu. mohazatranI satAmaNI : saMsAranAM tamAma duHkhonuM mULa kAraNa che moha. je duHkhadAyI hoya che ene ja zatru kahevAmAM Ave che, eTalA mATe mohane zatru kahyo che. e ati bhayAnaka zatru che. kAraNa ke e pradarzana kare che mitratAnuM ane kAma kare che zatrutAnuM. je manuSyanI aMdara mohanuM varcasva hoya che te koIne koI vAra bIjAMnI sAthe zatrutApUrNa vyavahAra karaze ja. mohAsakta manuSya kayuM kharAba kAma nathI karato? " rANI sUryakAntAe tenA pati rAjA pradezI sAthe je vyavahAra karyo hato, te zA mATe? rAyaparoNIyasUtramAM batAvavAmAM AvyuM che ke bahArathI prema batAvanArI sUryakAntAe potAnA pati pradezanI hatyA karI nAkhI hatI. mAlavadezanA rAjA muMjanuM apamRtyu kone kAraNe thayuM hatuM? AvI to aneka ghaTanAo itihAsamAM ane zAstromAM vAMcavA maLe che. saMsArane bhayAkrAnta-DarAmaNo samajavoH mohAsakta jIvone cAra gatiomAM duHkhono bhaya rahe che. narakagatimAM kevAM kevAM duHkha sahana karavo paDe che, te meM kAle batAvyuM hatuM. Aje tiryaMcagatinAM duHkho batAvuM che. tiryaMcagatimAM nAnAM pazaone moTAM pazuono bhaya rahe che. siMha, vAgha vagere hiMsaka pazu mRga, gAya, bheMza vagere pazuone mAre che ane potAno bhakSya banAve che. zikArIo hiMsaka pazuono zikAra kare che. eTalA mATe hiMsaka manuSyothI pazuone Dara rahe che. ghora trAsa anubhavatAM teo jIve che. tiryaMca jIva paraspara bhakSya banAve che. mAtA potAnA saMtAnane potAnuM bhakSya banAve che. pazuone khUba bhayAnaka duHkho bhogavavAM paDe che, paraMtu teo abhivyakta karI zakatAM nathI. tiryaMcagatimAM jIvone sauthI vadhu duHkha hoya che bhUkhanuM - tarasanuM, udarAgnithI baLatAM teo bhayAnaka duHkha anubhave che. kArtikeya anuprekSAmAM kahevAmAM AvyuM che: tivvatisAe tisido tivvavibhuvakhAi bhukkhido saMto / tivva pAvadi duHkkhaM uyarahuyAsehiM DajiMto // 43 // saMsAra bhAvanA 199 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kArtikeya anuprekSAmAM manuSyagatinAM duHkha batAvavAmAM AvyAM che. tame loko duHkho anubhavo ja cho. to paNa duHkhanA viSayamAM ciMtana nathI karatAM, anuprekSA nathI karatAM! kevAM kevAM duHkha jIvone sahana karavo paDe che? gabhavisthAnAM duHkha, janamanAM duHkha ane janma pachI mAtApitAnuM mRtyu thaI jAya che, to parAzrayatAnuM duHkha, nirdhanatAnuM duHkha vagere duHkha pApakarmonA udayathI bhogavavAM paDe che. azAtAvedanIya, nIca gotra, azubha nAmakarmanA udayathI duHkha sahana karavAM paDe che. je manuSyonA puNyakarmano udaya thAya che evA mANasone paNa ISTaviyoga ane aniSTasaMyoganAM duHkha sahana karavo paDe che. bharata cakravartI jevA zreSTha puruSane paNa nAnAbhAI bAhubalithI hAra khAvAno prasaMga AvatAM duHkha sahana karavuM paDyuM hatuM ne? sanatkumAra cakravartI jevA zreSTha puruSane zarIramAM 16 roga utpanna thaI gayA hatA ne? puNyazALI mANasane paNa manovAMcchita sukha maLatAM nathI. koIne strInuM sukha nathI hotuM! zarIra nIrogI hoya to dhanadhAnyAdinI prApti nathI thatI. sarvasva prApta thayuM hoya to paNa mota AvI jAya che. koInI patnI durAcAriNI hoya che, to koIno pati vyabhicArI hoya che. koIno putra jugAra rame che, zarAbI hoya che, to koIno bhAI zatrutvano vyavahAra kare che. koInI putrI durAcAriNI hoya che. koIno putra sAro hoya, guNavAna hoya, paraMtu taraNAvasthAmAM mRtyu pAme che. koInI patnI sArI hoya che, to akALa mRtyu pAme che. koInI pAse vipula dhanasaMpatti hoya che, to paNa Aga - bhUkaMpa AdimAM vinAza pAme che. tame juo ja cho, sAMbhaLo ja cho ke dhanavAna nidhana thaI jAya che ane nirdhana dhanavAna banI jAya che. rAjAonAM rAjya cAlyAM gayAM ane nimnajAtinA loko moTAMmoTAM pado upara AruDha thaI jAya che. verI mitra banI jAya che ane mitra verI banI jAya che. devagatinAM duHkhaH A to manuSyagatinAM duHkha batAvyAM, devagatinAM paNa duHkho hoya che. sAmAnya rUpe tame loko evuM samajo cho ke devalokamAM devadevIo sukha ja sukha bhogave che! paraMtu AkhoTI dhAraNA che. devone paNa dukha hoya che. ApaNA karatAM vadhAre hoya che ! potAnA karatAM vadhAre sukhasaMpatti vaibhavavALA devone joIne devone mAnasika duHkha thAya che. moTAmoTA vaibhavazALI devone paNa devAMganAono viyoga thAya che, tyAre duHkha thAya che. tamAma bhautika sukhaviSayAdhIna hoya che, enAthI jIvone tRpti kevI rIte thAya? tRSNA vadhatI ja rahe che. 200 zAnta sudhArasa: bhAga 1 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznaH mAnasika duHkha alpa ja hoya che ne? uttara zArIrika duHkha karatAM mAnasika duHkha vadhAre hoya che. atyaMta tIvra hoya che. manuSyanI pAse khUba pramANamAM vaiSayika sukhanAM sAdhano hovA chatAM paNa jo mAnasika duHkha thAya to te potAnI jAtane khUba ja duHkhI mAne che. mana ciMtAgrasta thatAM tamAma sukhasAmagrI duHkharUpa ja lAge che. duHkhanuM ja kAraNa bane che. vAstavika rIte vicAravAmAM Ave to anya nimittathI mAnavAmAM AveluM sukha sukhAbhAsa ja che - bhrama ja hoya che. kAraNa ke je vastune sukhanuM kAraNa mAnavAmAM Ave che te ja vastu kALAntare duHkhanuM kAraNa bane che. A rIte asAra ane bhayAnaka saMsAramAM kyAMya sukha nathI. tamAma saMbaMdho nakAmA che : Ama to saMsArano koI ja saMbaMdha - nAto zAzvatuM nathI. badhA ja saMbaMdho badalAtA rahe che. eka janmanI mAtA bIjA janmamAM putrI bane che, bahena bane che yA patnI bane che. pitA marIne putra bane che, zatru bane che, bhAI bane che. patnI mATIne zatru bane - pati paNa banI zake che. samarAditya mahAkathAmAM nava-nava bhavonI kathA vAMcajo ke snehasaMbaMdho kevA badalAya che. te tamane khabara haze. are, eka ja - vartamAna jIvanamAM eka manuSyanA 18 prakAranA saMbaMdhonI vArtA vAMcavA maLe che. meM je rIte vArtA vAMcI che te samajAvuM aDhAra saMbaMdhoH mathurA nAmanI eka nagarI hatI. emAM kuberasenA nAmanI eka vezyA rahetI hatI. kuberasenAe eka putra ane putrInAM joDakAMne janma Apyo. putranuM nAma rAkhavAmAM AvyuM kuberadatta ane putrInuM nAma rAkhyuM kuberadattA. | daza divasa sudhI kuberasenAe e baMnene stanapAna karAvyuM, pachI eka majabUta peTImAM gAdI pAtharIne temane peTImAM suvADI dIdhAM. baMnenI pAse emanA nAmanI sonAnI vIMTI banAvIne mUkI dIdhI. peTI baMdha karIne yamunAnA pANImAM vahetI karI dIdhI. peTI vahetI vahetI zorIpurI nagaranA kinAre pahoMcI. savArano samaya hato. zorIpurInA be yuvAna zreSThIo pharavA mATe yamunA nadInA kinAre AvyA hatA. temaNe nadInA pravAhamAM vahetI ratnajaDita kImatI peTI joI. temane Azcarya thayuM. temaNe peTI bahAra kADhI. baMnee paraspara vicAraNA karI? peTImAMthI je nIkaLaze te aDadhuM aDadhuM vaheMcI laIzuM. emaNe peTI kholI, be baccAM saMsAra bhAvanA 201 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtelAM joyAM. baMne bALako suMdara-praya lAge tevAM hatAM. eka jaNAe chokaro lIdho, bIjAe chokarI svIkArI lIdhI. baMnenA nAmanI sonAnI vIMTIo paNa laI lIdhI. bALakone laIne te be jaNA potapotAne ghera gayA. baccAM puNyazALI hatAM, eTalA mATe temanuM lAlanapAlana khUba lADapyArathI thavA lAgyuM! kuberadatta ane kuberadattA bhaNIgaNIne moTAM thayAM. baMne zreSThIoe A baMnenI joDI jAmaze ema vicArIne baMnenAM lagna karI dIdhAM. bhAI-bahena patipatnI banI gayAM. baMnenI pAse potAnA nAmanI vIMTIo hatI. be jaNAM patipatnI jarUra banyAM, paraMtu baMnemAM ekabIjA pratye koI vAsanAno bhAva jAgato na hato, zArIrika AkarSaNa pedA thatuM na hatuM. eka divasa baMne jaNAM copATanI ramata ramatAM hatAM. pAsA nAkhatAM acAnaka kuberadattanI AMgaLImAMthI aMguThI sarakIne kuberadattAnI godamAM jaIne paDI. kuberadattAe aMguThI upADI ane Azcarya sAthe potAnI aMguThI sAthe meLavI joI. te vicAramAM paDI gaI. teNIe vicAra karyo - 'A baMne vIMTIo eka jevI ja che. zuM ame baMne bhAI-bahena to nahIM hoIe? zuM eTalA mATe to amArA baMnene ekabIjA mATe vAsanAjanya AkarSaNa jAgatuM nathI?" teNe kuberadattane kahyuM- "ApaNe A aMge ApaNA mAtApitAne pUchIe to?' kuberadate hA kahI. kuberadatte potAnI mAtAne pUchyuM : mA sAcesAcuM batAva, amAro sAco saMbaMdha zuM che? amArA baMnenA hAthamAM ekasarakhI vIMTIo che.' mAe ene nadImAMthI peTI maLI, e aMgenI AkhI vAta kahI dIdhI. kuberadatta ane kuberadattA Azcarya temaja glAnithI stabdha banI gayAM. kuberadatte kahyuM: "saruM thayuM ke ApaNo zArIrika saMbaMdha nathI thayo, nahIMtara moTo anartha thaI jAta. ApaNe nirmaLa rahyAM te saddanasIbI che." kuberadattA enA pAlaka pitAne tyAM cAlI gaI. kuberadAnuM mana paNa UkhaDeluM rahevA lAgyuM. eka divase vepAra karavA mATe zorIpurI choDIne cAlyo gayo. kuberadattAnuM mana saMsAramAMthI virakta thaI gayuM. eNe jena-dIkSA laI lIdhI. te sAdhvI banI gaI. ugra tapazcaryA karIne teNe avadhijJAna prApta karyuM. kuberadatta vepAra karavA mATe mathurA pahoMcyo hato. mathurAmAM te kuberasenA vezyAnA atithigRhamAM Utaryo hato. teNe kuberasenAne puSkaLa saMpatti ApIne potAnI patnI banAvI dIdhI hatI. te kuberasenA sAthe raMgarAgamAM DUbI gayo hato. mathurAmAM vepAra karatAM te lAkho rUpiyA paNa kamAyo. A bAju sAdhvI kuberadattAe potAnA avadhijJAnanA prakAzamAM jANyuM ke kuberadatta kyAM che ane zuM kare che? teNe | 202 . zAntasudhArasaH bhAga 1| Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathurAmAM kuberasenAnI sAthe tene bhogavilAsamAM lIna thayelo joyo. te kaMpI UThI, tenuM hRdaya citkAra karI UThyuM "are, potAnI sagI mAtAnI sAthe bhogavilAsa? potAne janma ApanArI mAtAnI sAthe raMgarAgabharyuM jIvana? ati bhayaMkara anartha thaI gayo A to !! teo ekabIjAne oLakhatAM nathI. huM jaladI jaladI tyAM jAuM ane anarthane rokuM.' sAdhvI kuberadattA vihAra karIne mathurA pahoMcI. e gALA daramiyAna kuberasenAe eka putrane janma Apyo hato. sAdhvI kuberadattA vicAra kare che: "A baMnene samajAvavAM kevI rIte? kevI rIte upadeza ApuM? dharmazAstrano upadeza to teo sAMbhaLaze ja nahIM anya koI yukti zodhavI paDaze. yathArthano bodha karAvavo ja paDaze.' sAdhvI kuberadattA kuberasenAne ghera pahoMcI. sAdhvIe tene kahyuM tamArA navajAta zizune sArA saMskAra ApIza, tene suMdara hAlaraDAM saMbhaLAvIza. mArI pAse ramato ramaze. zuM huM tamAre ghera rahI zakuM? bALaka mArI pAse raheze tyAM sudhI tamane paNa navarAza maLI jaze." kuberasenAe sAdhvInI vinayayukta madhura vANI sAMbhaLI. sAdhvIjIno saumya, zItaLa, suMdara cahero joyo. teNe sAdhvIjIne potAnA gharamAM rahevA mATenI rajA ApI dIdhI. anya sAdhvIonI sAthe kuberadattAe tyAM nivAsa karyo. kuberadatta potAnI bahena kuberadattAne sAdhvIrUpamAM oLakhI zakato nathI. kuberadattAe ugra tapazcaryA karIne zarIrane kuza karI dIdhuM che, ane te paNa sAdhvInA vezamAM. kuberanA dararoja potAnA navajAta putrane sAdhvIjI pAse mUkIne jAya che. sAdhvIjI hase che, zizune hasAve che ane eka hAlaraDuM gAya cheH bhAI tuM beTa mArI, devara vaLI bhatrIja, pitarAI ne pautra-Ima saMbaMdhanAM bIja 1 bhAI - pitA-mAtAmaha bhaI beTo sasaro teha cha saMbaMdha dharuM chuM tAharA janakathI huM sasneha-2 mAtA, pitAmahI, bhojAI vahu sAsu vaLI zoka cha saMbaMdha dharAve mujathI mAtA tu ja avaloka...3 (jaMbUsvAmI rAsa) sAdhvI evA UMcA svare hAlaraDuM gAya che ke kuberadatta ane kuberasenA paNa sAMbhaLI zake. dararoja gAya che, vAraMvAra gAya che. kuberadattane Ano artha samajAto nathI. eka divasa teNe sAdhvIjIne pUchI ja nAkhyuMH pUjyA, Apa mArA putrane roja [ saMsAra bhAvanA 203 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAlaraDu saMbhaLAvo cho, teno artha mane samajAto nathI. Apa jANe aTapaTuM bolI rahyAM cho, asaMbaddha bolI rahyAM cho, evuM mane lAge che." sAdhvI kuberadattA je avasaranI rAha joI rahI hatI, te avasara AvI gayo. temaNe kuberadattane kahyuM- "tArA A putranI sAthe mAro cha prakArano saMbaMdha che. tArI sAthe paNa mAro cha prakArano saMbaMdha che. A bALakanI mAtAnI sAthe paNa cha prakArano ja saMbaMdha che. Ama kula maLIne aDhAra prakArano saMbaMdha che - tamArA traNenI sAthe ! kuberadatta sAdhvIjInI vAta sAMbhaLIne Azcaryacakita thaI gayo. teNe kahyuM - Apa kRpA karIne e aDhAra prakAranA saMbaMdho samajAvo.' 1. A bALakanI mAtA ane mArI jananI eka ja che, tethI A mAro bhAI che. 2. A bALaka mArA patino putra hovAthI mAro paNa putra kahI zakAya. 3. A bALaka mArA patino nAno bhAI hovAthI mAro diyara thAya che. tamArA patine ane A bALakane janma ApanArI eka ja - kuberasenA che.) 4. mArA bhAIno putra hovAthI e mAro bhatrIjo che. pa. mArI mAtAnA patino bhAI hovAthI mArA kAkA paNa thAya che. 6. mArI zokyanA beTAno putra hovAthI pautra paNa kahI zakAya. 7. A bALakano je pitA che, te mAro bhAI che. kAraNa ke ame baMne eka mAtAnAM saMtAna chIe. 8. A bALakano pitA - tuM kuberadatta - mArI mAtAno pati hovAthI mAro pitA paNa che. ' 9. tuM mArA kAkA (A bALakono pitA che, tethI mAro pitAmaha che. 10. meM tArI sAthe lagna karyuM hatuM, tethI tuM mAro pati che. 11. A kuberasenA tArI bIjI patnI che, eTalA mATe mArI zokya che. eNe tane janma Apyo che eTale tuM mAro paNa putra mAnI zakAya. 12. ane mArA diyarano tuM pitA hovAthI mAro sasaro paNa kahevAya. 13. kuberadatta, tArI je mAtA che e mArI paNa mAtA che. 14. A bALaka eka saMbaMdhathI mArA kAkA thAya, eTalA mATe enI je mA che, te mArI pitAmahI - dAdI thAya. 15. tuM mAro bhAI che, tArI A patnI kuberanA mArI bhAbhI thaze. (204 sudhArasaH bhAga 1 | Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. ane mArI zokyanA beTAnI vahu hovAthI (A kuberasenA tArI patnI che) - mArI putravadhU paNa kahevAze. 17. mArA patinI A kuberasenA mAtA che, eTale mArI sAsu paNa che. 18. mArA patinI (tArI) bIjI patnI hovAthI A kuberasenA mArI zokya paNa kahevAze. kuberasena kuberasenAne oLakhI gayo. kuberadattAe potAnI pAse kapaDAmAM bAMdhI rAkhelI be vIMTIo batAvI, eTalAmAM kuberasenA paNa AvI gaI. eNe paNa be vIMTIo oLakhI lIdhI. - kuberadatta dhrusake dhrusake raDyo. - kuberasenA hIbakAM bharIne raDavA lAgI. - baMne pazcAttApanI AgamAM baLavA lAgyAM. - kuberadatta saMsAra pratye virakta thaI gayo. teNe saMsAratyAga karyo ane sAdhujIvana svIkArI lIdhuM. - - kuberasenA paNa saMsArano tyAga karavA icchatI hatI, paraMtu nAnA bALakanA pAlananI javAbadArI mAthe hovAthI zrAvikA jIvananAM vrata aMgIkAra karyA. sAdhvI kuberadattAe tyAMthI vihAra karyo. mahAkALanA pravAhamAM A vArtA vilIna thaI gaI, paraMtu anaMtajJAnanA AlokamAM sarve vArtAo jIvaMta rahe che - saMsAranA sarva saMbaMdhonI ni sAratA... asAratA batAvatI rahe che AvI vArtAo. jJAnIpuruSa, vItarAga paramAtmA saMsAranA tamAma saMbaMdhone anitya nisAra ane phAlatuM batAve che. saMbaMdhone kAraNe rAgadveSa utpanna na karavAno upadeza Ape che. saMsAramAM Dagale-pagale parezAnI - parAbhavaH thoDIka zAMtithI vicAravuM jarUrI che. pratiparva navananuma parivara pagUDha re... kadama-kadama para tane A saMsAramAM navI-navI paristhitionI parezAnI upADavI paDe che. kema? Dagale Dagale tAro parAbhava nathI thato? e aMtarAyakarmanA udayathIH - koIne rahevA mATe ghara nathI maLatuM, phUTapAtha upara paDyA rahevuM paDe che. - koIne ati jIrNazIrNa sApa, uMdara vagerenA daravALA gharamAM rahevuM paDe che. - koIne hiMsaka, abhakSyako, kukama lokonA saMgamAM rahevuM paDe che. saMsAra bhAvanA 205 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - koIne duSTa, vyasanI, durAcArI, mahApApI loko sAthe panAro paDe che. AvA lokone Dagale ne pagale parezAnI rahe che ne? parAbhava thato ja jAya che ne? jene aneka patnIo hoya che, emanA gharamAM dararoja jhaghaDo thato ja hoya che ne? koIne atiduSTa, vyabhicAriNI, kleza karanArI, mahArogI strI maLI hoya che te mahAduHkhI hoya che. - koI puruSa potAnI suzIla ane priya patnInA acAnaka motathI parezAna thAya - keTalAka puruSonI parezAnI tyAre vadhI jAya che ke jyAre vRddhAvasthA Ave ane tenI vRddhAvasthAmAM athavA nidhana avasthAmAM nAnAM nAnAM bALakone mUkIne patnI marI jAya che. - keTalAka puruSo lagna pachI tarata ja marI jAya che ane tenI patnIne lAMbA samaya sudhI parezAnI - parAbhava bhogavavo paDe che.. - mAtApitAnI vRddhAvasthAmAM AdhArabhUta putra acAnaka marI jAya che. - koIne putra to hoya che paraMtu cora hoya che, jugArI hoya che, zarAbI hoya che, tethI enAM mAtApitAne parezAnInI sImA rahetI nathI. - eka to nirdhanatAnuM mahAduHkha hoya che, to bIjI bAju ene dIkarIo hoya che. putrIonAM lagna, saMrakSaNa AdinI ciMtA satAve che. - putrI moTI thavA chatAM tenAM lagna nathI thatAM, lagna thAya che to vara mUrkha, durAcArI athavA ugra svabhAvano hoya che, tyAre chokarI ane tenAM mAtApitAne sadeva ciMtA - parezAnI rahe che. * - koIne dIkarI apaMga, aMdha athavA mUgI hoya che, tene vara nathI maLato to khUba ja ciMtA rahe che. - koInI mAtA, patnI athavA putrI-bahena khoTA mArge jAya che, vyabhicAriNI bane che to ghora ciMtAnuM kAraNa UbhuM thAya che. - koIne lobhI, doSagrAhI, anyAyI, krodhI, nIca ane mUrkha zrImaMtanI sevA nokarI karavI paDe che. tene Dagale-pagale parAbhava-apamAna sahana karavo paDe che. - e ja rIte koI zeThane tabI, mUrkha, aprAmANika nokara - sevaka hoya to ene paNa vAraMvAra parezAnI bhogavavI paDe che. - A rIte asaMkhya prakAranI parezAnIo saMsAramAM jIvone bhogavavI paDe che. AvA saMsAramAM zAnti kyAMthI? samatA kyAMthI? | 20 | zAnta sudhArasaH bhAga 1] Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpattimAM garva, daridratAmAM dIna-hIna: pAMcamI vAta che garvanI ane dInatA-hInatAnI. saMsAramAM ApaNe pratyakSa joIe chIe ke dhanavAna nidhana thaI jAya che ane nirdhana dhanavAna banI jAya che. dhanavAna jyAre nirdhana banI jAya che tyAre te dIna-hIna banI jAya che. nirdhana jyAre dhanapati banI jAya che, tyAre abhimAnI banI jAya che. abhimAnI dhanavAnone ApaNe joIe ja chIe ne? e loko jamInathI addhara cAle che. e loko na to mAtApitAnI Ijajata kare che, ke na to gurujanonI AjJA mAne che. upakArIjanono paNa tiraskAra karI bese che. eTaluM ja nahIM, dhanavAnone sarva prakAranAM sukha hoya che evuM na mAnatA. emane paNa asaMkhya prakAranI ciMtAo satAvatI hoya che. dhanasaMpattinI rakSAnI ciMtA sauthI moTI ciMtA che. pArivArika ciMtA paNa satAvatI rahe che. zarIra paNa koI ne koI rogathI gherAyeluM rahe che. eTalA mATe te loko aMdarathI potAne duHkhI mAne che. karmaparavazatA : saMsAranI tamAma parezAnIonuM mULa che - karmaparavazatA !! cAre gatiomAM jIvonI kevI paravazatA hoya che, e vAtanuM ciMtana karavuM joIe. kamanI parAdhInatA, paravazatA khUba dukhadAyI hoya che. jIvAtmAnI icchAone, abhilASAone koNa pUrNa thavA nathI detuM? jIvAtmAne potAnI IcchAothI viparIta jIvavuM paDe che, e kone kAraNe? karmasattA evI adgazya sattA che ke eNe samagra saMsAra upara potAnuM Adhipatya sthApita karI dIdhuM che. enA Adhipatyane koI paNa naSTa karI zake tema nathI. hA, je jIvAtmA prabuddha bane che ane karmonAM baMdhano toDe che - toDavA mATe kRtanizcayI bane che, te svAdhIna-svataMtra banI zake che. je dukhothI Darato nathI ane karmajanya sukhothI lalacAto nathI, te ja kamane toDI zake che - karmabaMdhanomAMthI mukta thaI zake che! karmadA sukhono je tyAga karI de che ane karmajanya duHkhono pratikAra karyA vagara, samatAbhAvathI sahana kare che, te AtmA svAdhIna banI zake che. paramAtmasvarUpa prApta karI zake che. janama-janame navAM-navAM rUpaH cAra gatiomAM jIvone kevAM kevAM avanavAM rUpo dhAraNa karavAM paDe che, te jANo chone? dararoja athavA koI koI vAra yAda karavAM joIe e rUpa! koI vAra pRthvInuM rUpa. koI vAra pANInuM, koI vAra agninuM, to koIka vAra vAyunuM rUpa - vanaspatinuM rUpa....koI vAra beIndriya jIvonuM rUpa. koI vAra teIndriyanuM. to koIka vAra saMsAra bhAvanA 207 | Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturindriyanuM. to vaLI koI vAra paMcendriyanuM rUpa dhAraNa karavuM paDyuM ane ghora duHkho sahana karIne sukhopabhoga karyo. koI vAra narakamAM nArakI banIne ghora duHkha sahyAM... koI vAra pazupakSI banIne trAsa sahana karyA, to koI vAra manuSyanAM vividha rUpa dhAraNa karyA! na sA jAi, na sA joNI, na taM ThANaM na taM kulaM / na jAyA na muA jattha savve jIvA anantaso // evI koI jAti nathI, evI koI yoni nathI, evuM koI sthAna nathI ke evuM koI kuLa nathI ke jyAM sarva jIvo anaMta vAra jamyA na hoya ane maryA na hoya ! saMsAra eka raMgamaMca che, enA upara jIvo sadeva abhinaya kare che. karma che DAyarekTara digdarzaka! karma je rIte nacAve e rIte jIva nAce che. koI vAra putranuM rUpa laIne nAce che to koI vAra bhAInuM rUpa laIne, koI vAra te pitA yA zatranuM rUpa dhAraNa kare che, to koI vAra mAtAnuM, patnInuM koI vAra bahenanuM to koIka vAra putrInuM rUpa laIne saMsAranA raMgamaMca upara nAce che, abhinaya kare che. ApaNe badhA nara chIe - abhinetAo chIe. anaMtakALathI abhinaya karatA AvyA chIe. kyAre eno aMta Avaze teno ApaNane khyAla nathI. kyAre to vicAro ke A bhavanATakamAM nAcavAno aMta Avaze? nAcatAM nAcatAM thAkI gayA ! have nAcavuM nathI A saMsAranAM raMgamaMca upara ! A vartamAna manuSya jIvanamAM kevAM kevAM rUpo dhAraNa karIne nAcIe chIe? bacapaNa... yauvana... vRddhAvasthA.. kevI rIte vyatIta thAya che? kevAM kevAM rUpa batAvavAM paDe che? Akhare to mRtyu !! mRtyu paNa eka prakAranuM rUpa ja che. mRtyu bAda navo janma levo paDaze! khabara nathI, kaI gatimAM janma dhAraNa karavo paDaze? A saMsAra-paribhramaNathI mana udvigna thavuM joIe. saMsAra-paribhramaNanA mukhya hetu che viSaya ane kaSAya !! viSaya-kaSAyono pratikSaNa zatru samajo, mitra nahIM. viSaya-kaSAyono sAtha na lo, sahAro na lo. sahAro levo hoya to mAtra deva, guru ane dharmano; ane to ja saMsAra-paribhramaNano aMta Avaze. saMsAranI bhayAnakatAnuM saMvedana thavuM joIe. eTalA mATe tame loko "samarAditya mahAkathA avazya vAMco. A rIte Aja tRtIya saMsAra bhAvanAnI cAragAthAo (kAvyo)nuM vivecana karyuM. zeSa cAra gAthAonuM vivecana kAle karIza. Aje basa, ATaluM ja . ( 208 zAntasudhArasa : bhAga 1 | Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zillIs@ArasI pravacana 20 4. saMsAra bhAvanA : saMkalanA Do pApatyAgano puruSArtha karo. mohamadirAthI buddhibhraSTatA. mahAkAla jAdugara che. * jinavacanono ja sAco sahAro. gardabhAlImuni ane saMjaya rAjA. jinavacano para thoDuM ciMtana. abhayadAtA bano. A jIvaloka anitya che. badhuM ja choDIne javAnuM che. svajano sAthe nahIM Ave. rUpa ane jIvana caMcaLa che. mRtyu pachI badhA saMbaMdho samApta. zubhAzubha karma ja sAthe cAle che. nimitta ane upAdAna. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vrajati tanayo'pi nanu janakatAM, tanayatAM vrajati punareSa re| bhAvayanvikRtimiti bhavagatestyaja tamo nRbhavazubhazeSa re // 5 // kalaya. yatra duHkhArtigadadavalavai-ranudinaM dAse, jIva re hanta tatraiva rajyasi ciraM mohamadirAmadakSIba re // 6 // kalaya. darzayan kimapi sukhavaibhavaM saMharaMstadatha sahasaiva re / vipralambhayati zizumiva janaM kAlabaTuko'yamatraiva re // 7 // kalaya. sakalasaMsArabhayabhedakaM jinavaco manasi nibadhAna re / vinaya pariNamaya niHzreyasaM vihita zamarasasudhApAna re // 8 // kalaya. upAdhyAyazrI vinayavijayajI zAnta sudhArasa graMthamAM trIjI saMsAra bhAvanAnuM gAna karatAM kahe che? 'A saMsAramAM bhavanA parivartananI sAthe putrapitA bane che ane pitA putranuM rUpa dhAraNa kare che. tuM AvI saMsArasthitino vicAra to kara ! ane AvA saMsAranA hetubhUta pApono tyAga kara. haju paNa mAnavadeharUpa zubha sAmagrI tArI pAse che, tuM puruSArtha kara." are jIva ! tuM je saMsAramAM pratidina bhAtabhAtanI ciMtA, dukha ane bImArIonI aganajALamAM baLe che, zakAya che, e saMsAra para tuM zuM Asakta thayo che? paraMtu emAM tAro doSa kayo?mohanI madirA seMbharIbharIne pIdhI che, jethI tArI buddhi zUnya thaI gaI che. A aphasosanI vAta che.' A kALa - mahAkALa eka jAdugara che. A saMsAranA jIvone te sukhasamRddhi batAve che, lalacAve che ane pachI acAnaka AkhI mAyAjALa sameTIne lokone abodha bALakanI jema Thage che. A saMsAra eka indrajALathI vadhAre, jAdugaranI mAyAjALa karatAM vadhAre kazuM ja nathI ! eTalA mATe he Atmana ! tuM tArA manamAM jinavacanonuM ciMtana kara. e jinavacano ja saMsAranA tamAma bhayono nAza karaze. samarasanuM amRtapAna karIne te muktino yAtrI banI zakIza. mukti tamAma duHkhonA vilayarUpa che ane zAzvat sukhanA eka mAtra dhAmarUpa che.' pApatyAgano puruSArtha karo: je saMsAramAM mohazatru satAvato rahe che, je saMsAra bhayAkAnta che, DarAvanAro che, je saMsAranA tamAma saMbaMdho asAra che, jyAM Dagale ne pagale parezAnIo che, parAjaya thato rahe che, jyAM sadAkALa karmaparavazatA hoya che, jyAM navA-navA janma ane navA-navA rUpa dhAraNa karavA paDe che. bhinna-bhinna prakAranA abhinaya karavA _210 sudhArasaH bhAga 1 | Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe che. evA dukhapUrNa saMsAranuM paribhramaNa maTADavuM hoya to pApatyAgano puruSArtha karavo paDaze. pApono tyAga karavo ja paDaze. A manuSyabhavamAM ja pApatyAgano puruSArtha thaI zakaze. jinezvara bhagavaMtoe 18 prakAranAM pApa batAvyAM che. kadAca tame loko jANatA hazo A pApone, to paNa nAmanirdeza karuM chuM 1. hiMsA 7. mAna 13. abhyAkhyAna 2. mRSAvAda 8. mAyA 14. paizunya (cADI-cugalI) 3. corI 9. lobha 15. rati arati 4. maithuna 10. rAga 16. para-parivAda niMdA) pa. parigraha 11. Sa 17. mAyA-mRSAvAda(daMbhayukta jUTha) 6. koMdha 12. kalaha 18. mithyAtvazalya A aDhAra pApo che. saMsAra-paribhramaNanAM kAraNabhUta tattvo A aDhAra pApo ja che, eTalA mATe A pApono tyAga karavo anivArya che - jo saMsAramAMthI mukti IcchatA ho to. mohamadirAthI buddhibhraSTatAH paraMtu sadeva mohamadirAnuM pAna karanArA jIvonI buddhi bhraSTa thAya che. evA jIvone to saMsAramAM bhaTakAvAnuM ja che. saMsAranI cAre gatiomAM janma-maraNa karavAnAM ja che. buddhibhraSTa lokone to saMsAranI asAratA samajAvavI asaMbhava che. e loko saMsArarasika hoya che. temane to vaiSayika sukha ja priya lAge che. AtmA - Atmasukha - mokSa - mokSasukhanI vAto emane priya nathI lAgatI. emane to A badhI vAto sAthe koI ja levAdevA hotuM nathI. mohAlva, buddhibhraSTa lokone pApano bhaya hoto nathI. temane to duHkhono bhaya hoya che. emane duHkha joItAM nathI, paraMtu e loko duHkhothI bacI zakatA nathI. temane to duHkha bhogavavAM ja paDe che. teo saMsAranI durgatimAM janma-maraNa karatA ja rahe che. mahAkAla jAdugara che: AvA mohamadirAnA vyasanamAM buddhibhraSTa loko saMsAramAM aneka prakAranI cintAnI jvALAomAM baLatA rahe che. satata ciMtA karanAra mANasa eka yoddhA karatAM paNa vadhAre tanAva anubhave che. yuddhamAM laDanAra laDavaiyo (warrior) kahevAya che. jyAre ciMtA - vari' - karanAra variyara (worrier) kahevAya che. AvA eka 1. saMsAra bhAvanA 211 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanAvagrasta yoddhAe ciMtAnuM pRthakakaraNa karyuM che ane kahyuM cheH - 30 TakA ciMtAo evI hoya che ke je aparivartanIya hoya che. jemano nirNaya thaI gayo hoya che. - 12 TakA ciMtAo bIjAe ApaNA mATe je TIkAo karI hoya che, te viSayanI hoya che. emAMnI ghaNIkharI TIkAo sAcI hotI nathI. - 40 TakA ciMtAo bhaviSya saMbaMdhI hoya che, je nirarthaka hoya che. - mAtra 8 TakA TIkAo ja sAcI hoya che. jemano pratikAra yogya samaye ApaNe karI zakIe. ciMtAo ApaNo keDo mUkatI nathI. A paNa eka prakAre bleka meIla' ja che. vartamAnakALanA manuSyane, pUrvakAlIna manuSyanI apekSAe vadhAre ciMtAo rahe che. pUrvakAlIna manuSya jyAre eka gAmamAMthI bIje gAma jato tyAre jaMgalI janAvarono bhaya raheto hato. Aja manuSyane hAIve para TrakanI bIka lAge che. ciMtA nAmanI DAkaNa manuSyane nidrAmAM paNa satAve che. eTalA mATe ja slIpiMga TebleTanI-UMghanI goLI zodha thaI che ne? saMsAramAM manuSyane eka yA bIjA prakAranI ciMtA rahe ja che. jyAM sudhI icchAo, kAmanAo, abhilASAo hoya che tyAM sudhI ciMtAo rahe ja che - raheze. ja. ane eka divase jAdugaranI jema mahAkAla jIvane UMcakIne laI jaze. ' mahAkALane graMthakAre 'jAdugara' kahyo che. jevI rIte jAdugara mahAjALa phelAve che, evI ja rIte A saMsAra paNa mAyAjALa ja che. eka kSaNamAM mAyAjALane sameTIne mahAkAla jIvane uThAvI jAya che. tamAma zUnyamaya banI jAya che. jinavacano - sAco sahAroH saMsAranuM A rIte ciMtana karatA rahevAnuM che. nisAratA, asAratA, kSaNikatAnuM vAraMvAra ciMtana karatAM jyAre saMsAra pratye vairAgya jAge, virakti Ave tyAre jinavacano ja jIvane AMtarika zakti Ape che, saMsAra-paribhramaNanA bhayane dUra kare che. jinavacanonA sahAre ja jIva saMsAranAM dulmothI bacavA AzvAsana pAme che - vizvAsa pAme che. Ama to saMsAranI hiMsAdi pAponI Asakti paNa jinavacanothI ja tUTe che. mohAsakta ane pApAsakta jIvone bhAgyavaza jinavacane sAMbhaLavA maLe che, to te jIvo moharahita- pAparahita bane che. 212 zAnta sudhArasaH bhAga 1| Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gardabhAlImuni ane saMjaya rAjAH AvI ja eka prAcIna vArtA Aje tamane saMbhaLAvuM. A vAta zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnA aMtima upadezamAM saMbhaLAvI hatI. uttarAdhyayana sUtramAM Aje paNa tame A vArtA vAMcI zako cho. kAMDilyanagarano rAjA saMjaya pazuono zikAra karavA mATe jaMgalomAM avAranavAra jato hato. tene mRgamAMsa khUba bhAvatuM hatuM. eTalA mATe te vadhAre pramANamAM mRgono zikAra karato hato. teNe eka vizALa mRgavana banAvyuM hatuM. e vanamAM hajAro yugo rahetAM hatAM. e vananuM nAma hatuM kesaravana.' eka divase Ama banyuM - rAjA keTalAka sainiko sAthe zikAra karavA mATe kesaravanamAM gayo. teNe mRgono zikAra karavAnI zarUAta karI, paraMtu rAjAne joIne hajAro yugo doDIne eka jagAe eka munirAja jyAM UbhA rahIne dharmadhyAna karI rahyA hatA, tyAM vRkSaghaTAmAM pahoMcI gayA. rAjAe tyAM jaIne zikAra karyo. keTalAMka mRgone mAya pachI ghoDA uparathI nIce UtarIne vRkSaghaTAmAM gayo. tyAM teNe karuNAmUrti dhyAnastha gardabhAlI nAmanA munirAjane joyA. teNe vicAra karyo : munirAjane paNa tIra vAgyuM haze?" te bhayabhIta thaI gayo. teNe munirAjanA caraNomAM vaMdanA karI ane bolyo : "he bhagavanuM. mArA A aparAdhanI mane kSamA Apo, huM moTo pApI chuM. meM moTuM pApa karyuM che.' paraMtu munirAja to dhyAnastha hatA. temaNe rAjAne pratyuttara na Apyo. rAjA saMjaya gabharAyo. teNe vicAra karyoH "avazya e mArA upara kopAyamAna thayA che.... e zuM karaze? zApa Apaze? saLagAvI mUkaze? AvA ghora tapasvI munirAja jo krodhamAM Ave to avazya hajAro mANasone bALI mUkI zake evuM meM sAMbhaLyuM che. paraMtu huM zuM karuM? mane khabara na hatI ke A vRkSaghaTAmAM munirAja UbhA haze! huM mAro paricaya ApuM ane kSamAyAcanA karIne emanI pAsethI abhayavacana mAgI lauM." rAjA vinamra bhAvathI bolyo : 'bhagavanuM, mane kSamAvacana saMbhaLAvo. huM rAjA saMjaya chuM. meMmRgono zikAra karyo che. Apane paNa kaSTa pahoMcADyuM che. bhagavan! mane abhayavacana ApavAnI kRpA karo." munirAje potAnuM dharmadhyAna pUrNa karyuM ane kRpAdraSTithI rAjAnI sAme joyuM. temaNe kahyuM: abhao patthivA tubbhaM abhayadAyA bhavAhi a / aNicce jIva logaMmi kiM hiMsA e pasajjasi ? // [ saMsAra bhAvanA . 213] 213 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjan, mArA taraphathI tane abhayadAna che ane tuM paNa abhayadAtA bana. A jIvaloka - A saMsAra anitya che, tuM zA mATe hiMsAmAM pravRtta che ? sayA savvaM pariccajja, gaMtavvamavassa te 1 aNicce jIvalogammi, kiM rajjuMmi pasajjasi ? // he rAja, sarvasva choDIne jIvane eka divasa to javuM ja paDe che. tAre paNa javuM paDaze. to pachI A anitya saMsAramAM rAjyano moha zA mATe ? jIviaM ceva ruvaM ca vijju saMpAya caMcalaM / jatthaM taM mujjhasI rAyaM, peccatthaM nAvabujjhase ? // rAjan, A jIvana.... A rUpa..... vIjaLInA jhabakArA jevuM mAna, jemAM tuM mohAsakta banyo che, tuM paralokano vicAra zA mATe nathI karato ? dArANi a suA ceva miMttAya tahA baMdhavA / jIvaMtamaNujIvaMti mayaM nANuvvayaMti a 11. rAjan, patnI, putra, mitra ane bAMdhavo e sarva tuM jIvato che tyAM sudhI ja che; mRtyu thatAM e badhuM sAthe nahIM Ave; to paNa 'e mArAM svajano' evuM mamatva zA mATe? niharaMti mayaM puttA, piaraM paramadukkhi A piaro'vi tAputte baMdhUrAyaM tavaMcare rAjan, saMsAranI kevI asAratA che ? mRta pitAne putra gharamAMthI bahAra kADhI mUke che ane pitA paNa mRta putra, mRta baMdhu vagerene gharanI bahAra kADhI mUke che. eTalA mATe rAjan, tapazcaryA kara, saMyama grahaNa kara. tao teNa'jjie davve dAre aparirakkhie / kIlatannevarA rAyaM haThThaTThA alaMkiyA // rAjan, dhanArjana karanAra manuSyanuM mRtyu thatAM bIjA loko e dhanathI ane strI vagerethI mojamajA kare che; zarIrane sajAvIne, khUba prasanna thaIne jIve che. ++--+ teNAvi jaM kayaM kammaM suhaM vA jai vA'suhaM / kammuNA teNa saMjutto gacchai u paraM bhavaM // maranAra jIva he rAjan ! je zubhAzubha karma kare che, e karmonI sAthe te jIva paraloka jAya che, eTalA mATe he rAjanlR, tapa ane saMyama grahaNa karavAM joIe. mahAmuni pAsethI A pramANe jinavacano sAMbhaLIne saMjaya rAjA saMsAra pratye zAntasudhArasa : bhAga 1 214 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virakta bane che. vaiSayika sukho pratye virAga dhAraNa kare che. rAjyano tyAga karI de che ane zramaNa banI jAya che. tapa-saMyamanuM pAlana karIne parama saMvegathI muktisukha pAmI jAya che. A jinavacano upara thoDuMka ciMtana karoH rAjA saMjayanI Atmasthiti upara thoDoka vicAra karavo joIe. te rAjA hato. mAMsAhArI hato. roja mRgayA (zikAra) karanAra hato. mRgamAMsa ene khUba bhAvatuM hatuM. A vAta "uttarAdhyayana sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe jaNAvI che. kadAca e koI paNa dharmakriyA karato nahIM hoya, na to koI sAmuni sAthe ene paricaya haze. jenazramaNano to paricaya ja nahIM hoya. nahIMtara e evuM na vicArata ke "A muni kopAyamAna thaze to lAkho-karoDo mAnavone bALI zake che. zuddha teNaUT mAre %i noDio ! AvuM vicArI na zakata. jainamunivaro kSamAzIla hoya che. aparAdhI pratye paNa kSamAzIla hoya che. kSamA to emano prathama guNa che, paraMtu saMjaya rAjA sarvaprathama gadabhAlI munirAjanA paricayamAM AvyA hatA. , bIjI vAta hatI zikAranI. teNe aneka mRgono zikAra karyo hato. aneka marelAM mRgo tyAM paDyAM hatAM. kadAca ekAda tIra munirAjane paNa vAgyuM hoya, eTalA mATe to rAjA bhayabhIta thaI gayo ane vinamra-vinita thaIne munirAja pAse kSamA mAgI rahyo hato. abhayavacana mAgato hato. A vAta thaI rAjAnI. have vicArIe munirAjanA viSayamAM. prathama vAta, munirAja rAjAnA paricita na hatA. rAjA paNa munirAjano paricita na hato. baMne ekabIjAnA aparicita hatA. bIjI vAta munirAja jaMgalamAM mRgonA vanamAM ekalA dhyAna-dharmadhyAna karI rahyA hatA, eTale dhyAnastha hatA. rAjAe emanA dhyAnamAM vighna nAkhyuM hatuM. hajAro mRgo jIva bacAvavA mATe A bAju munirAja pAse pahoMcI gayAM hatAM. rAjA paNa tyAM pahoMcI gayo hato. munirAjanuM dhyAna tUTyuM hatuM. rAjAne zikArInA rUpamAM joto hato. A saMjaya rAjA che,' e munine khabara paNa paDI gaI hatI. munirArja rAjAne dhamakAvyo nahIM. Thapako paNa na Apyo. A mahattvapUrNa vAta. che! teno tiraskAra na karyo, kaTuvacano na saMbhaLAvyA. "teM mRgone mAyA, mahApApa karya, narakamAM jaIza" vagere kaTuvacano na kahyA. rAjA tarapha kuddha draSTithI joyuM paNa nahIM. aparAdhI sAthe temaNe kevo vyavahAra karyo te mahattvapUrNa vAta che. jinavacana saMbhaLAve che. dharmopadeza Apavo hoya to sau prathama zrotAnA manane Azvasta karavuM paDe. eno aparAdha mApha karavo paDe. munirAje prathama vAkya kayuM uccAryuM hatuM? [ saMsAra bhAvanA 215 | Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'namo patyivA tume I he pArthiva, he rAjanuM, tane abhaya che. mArA taraphathI tuM nirbhaya che.' rAjA nirbhaya thayo. manuSyane jyAM bhayaMkara sajA maLavAnI saMbhAvanA hoya tyAM te kadAca nirdoSa chUTI jAya, tene mAphI maLI jAya, tyAre tenI khuzIno koI pAra raheto nathI. rAjAne abhaya vacana saMbhaLAvyA pachI munirAje jinavacana saMbhaLAvyAM che. uttarAdhyayana sUtra'nA aDhAramA adhyAyamAM sAta gAthAo kahI che. je meM tamane saune saMbhaLAvI che. A bAju gardabhAlImunie zikArI rAjAne sAta gAthAo saMbhaLAvI hatI. meM e gAthAo tamArA jevA dhArmika mANasone saMbhaLAvI che. A jinavacano sAMbhaLIne zikArI rAjA sAdhu banI jAya che, zuM tame loko sAdhu banI jazo? tame to sArA mANaso cho ne? mAMsAhAra nathI karatA, zarAba nathI pItA, jugAra nathI ramatA... vagere pApo to nathI karatAne? sabhAmAMthI amArAM caritro Apa nathI jANatA...Apa amane sArA mAno cho. paraMtu ame loko to durjano karatAMya durjano chIe. mahArAjazrI durjanatAno pazcAttApa thAya che? jo pazcAttApa thaze to eka divase durjanatA cAlI jaze ane sajjanatA Avaze. jinavacanonA prabhAvathI ja durjana sajjana banI jAya che. bhUtakALamAM banyA che. vartamAnamAM bane che ane bhaviSyamAM paNa banaze. jinavacanono A ja camatkAra che ! ' have huM tamane munivara gardabhAlIe saMjaya rAjAne je sAta gAthAomAM jinavacano saMbhaLAvyAM che tenI keTalIka vizeSatAo batAvuM chuM. abhayadAtA bano : sau prathama vAta karI abhayadAnanI. svayaM munirAje rAjAne abhaya karyo ane preraNA paNa abhayadAnanI ApI. kAraNa ke te e vanamAM zikAra karavA Avyo hato. AjubAju hajAro nirdoSa mRga UbhAM hatAM. jANe ke munirAja pAse abhayanI yAcanA karI rahyAM hatAM! emane bhaya hato rAjA taraphathI. munirAje rAjAne abhayano prathama dharma batAvyo - "tuM mArI pAse abhaya icche che, tema AmRgo paNa tArI pAse abhaya cAhe che. tamAma jIvo abhaya Icche che, mRtyu koI icchatuM nathI. ane trAsa, sthAvara tamAma jIvone abhayadAna mAtra mahAvratadhArI saMyamI AtmA ja ApI zake che. A draSTie munirAje rAjAne sAdhudharma pratye aNasAra Apyo. AgaLa jaIne spaSTa zabdomAM sAdhudharmanI preraNA ApI. 21. zAntasudhArasa: bhAga 1 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIvaloka anitya cheH jIvalokanI anityatA, asAratA tene be gAthAomAM kahI che. kAraNa ke sAme rAjA hato. rAjAnI pAse bharapUra bhautika sukho hoya che ane sukha vacce mANasane saMsAra anitya nathI lAgato ! saMsAranI asAratAno vicAra paNa nathI Avato ! eTalA mATe munirAje rAjAne kahyuM kSaNika alpakAlIna jIvanamAM tuM hiMsAmAM kema pravRtta thAya che? jIvahiMsAthI paralokamAM jIva tIvra zArIrika, mAnasika duHkha pAme che. sadAya yAda rAkhavuM joIe ke A jIvaloka - A saMsAra asAra che. emAM jIva koI paNa gatimAM, koI paNa yonimAM sthira nathI. janma-mRtyunuM anAdikAlIna cakra pharatuM rahe che. jema saMsAramAM sukhaduHkhanuM paNa cakra cAlatuM ja rahe che tema A cakra pharatuM rahe che. badhuM ja choDIne javAnuM cheH munirAje trIjI vAta paNa coTadAra kahI che. yAda rAkho - tamAma choDIne javAnuM che. rAjyane paNa choDIne javAnuM che. ekAnta kSaNamAM potAnA mananI sAkSIe pratidina ciMtana karavAnI vAta kahI che - "mAre badhuM ja choDIne javAnuM che. jene eka divase choDIne javAnuM che enA upara mamatva kema karavuM? zA mATe karavuM? tene potAnuM zA mATe mAnavuM? na mAnavuM joIe. jyAre paNa koI ISTa - priya vastuno tyAga karavAmAM mana AnAkAnI karatuM hoya tyAre A sUtrane yAda karavuM - badhuM ja choDIne javAnuM che.' rUpa ane jIvana caMcaLa che: sarva jIvone potAnuM jIvana priya hoya che. jyAre A to rAjA hato, rUpavAna hato, eTalA mATe rUpa paNa priya hoya che - munirAje rUpa ane jIvana - baMnenI caMcaLatA, asthiratA, kSaNikatA batAvI dIdhI. rU5 zAzvatuM nathI hotuM, jIvana zAzvatu nathI. rUpa game tyAre kurUpa banI zake che. jIvanano game tyAre aMta AvI zake che. rUpanI caMcaLatAne mana-mastakamAM samajI rAkhavAnI bAbatamAM sanatkumAra cakravartInuM draSTAMta yAda rAkho. snAna karatI vakhate devone paNa vismaya pamADanAra rUpa jyAre cakravartI rAjasabhAmAM AvIne beThA tyAre kurUpa banI gayuM hatuM ! enA zarIramAM soLa prakAranA mahAroga pedA thaI gayA hatA. jIvananI caMcaLatA to hospiTalomAM ane smazAnamAM dararoja jovA maLe che. chApAomAM vAMco cho ne ? rUpa ane jIvananI kSaNikatAno vicAra tamane paralokano vicAra karavA prerita karaze. "mRtyu pachI huM kaI saMsAra bhAvanA : 217 | Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatimAM jaIza ?' A vicAra dararoja karavo joIe. paralokano vicAra manuSyane pApa karato roke che. pApa karavAthI durgatimAM javuM paDe che... naraka ane tiryaMcagatimAM janma levo paDe che. A vAta je manuSya jANe che te pApothI bacIne jIvana vyatIta karaze. svajano sAthe nahIM cAle : je svajano mATe jIva svajanapremathI prerita thaIne pApa kare che athavA potAnA svArtha khAtara svajano sAthe rAgadveSa kare che; te svajana-patnI, putra, bhAI, bahena, mitra vagere jIvanA mRtyu pachI paralokamAM sAthe nathI jatAM. je svajanone kAraNe jIva pApa kare che, duSkarma kare che, te svajano jyAre jIvane pApanAM phaLa bhogavavAM paDe che tyAre duHkhamAM bhAgIdAra thavA nathI AvatAM. A vAta sArI rIte samajI levA mATe abhayakumAra ane kAlasaurika kasAInA putra sulasanI vArtA vAMcajo. abhayakumAre A vAta sulasane prayogAtmaka rIte samajAvI hatI. mRtyu pachI tamAma saMbaMdhonI pUrNAhuti H svajana-parijanono sneha-saMbaMdha, AdAnapradAna vagere tyAM sudhI ja rahe che ke jyAM sudhI mRtyu nathI AvatuM ! pitAnuM mRtyu thaI gayuM. putra pitAnA mRtadehane gharamAMthI bahAra kADhe che. pitA mATe game teTalo pyAra hoya, pitA marI gayA; basa, pyAra paNa marI gayo ! e ja rIte putra paNa pitAne priya hato, paNa merI gayo to pitA paNa putranA mRtadehane gharamAM rAkhatA nathI, tarata ja ghara bahAra kaDhAve che ! e rIte patipatnIno saMbaMdha, bhAI-bhAIno saMbaMdha, mitramitrano saMbaMdha paNa jyAM sudhI jIvana hoya che tyAM sudhI ja sneha, pyAra, saMbaMdha rahe che. mRtyunI sAthe badhuM ja samApta thaI jAya che. mRtyuno zoka alpakAlIna : priyajananA mRtyu pachI svajana-virahanI vyathA-vedanA prAyaH alpakAlIna hoya che. baLadeva-vAsudevano prema emAM apavAda samajavo joIe. enA sivAya saMsAramAM sarvatra mRtyuno zoka alpakAlIna ja hoya che. priyajananA mRtyu pachI thoDoka ja samaya vyatIta thayA pachI svajano mastImAM khAya che, pIe che, zRMgAra saje che, raMgarAgamAM DUbI jAya che. je vyakti marI jAya che te sarva saMpatti, vaibhava choDIne marI jAya che. e saMpattino, vaibhavano upayoga enAM svajano vagere majAthI karatAM hoya che. puNyadAna ghaNuM ochuM kare che. bhogopabhoga ja vadhAre kare che. 218 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhAzubha karma ja sAthe cAle che: mRtyu pachI snehI svajano, parijano vagere paNa sAthe nathI jatAM, sAthe jAya che mAtra jIve karela zubhAzubha karma! A jIvanamAM paNa sArA-khoTAM karma bAMdhyAM haze te ka AtmAnI sAthe paralokamAM jAya che, zubha kAryo jIva sAthe paralokamAM jAya che to jIvane paralokamAM sukhanAM sAdhano maLe che, azubha kama paralokamAM sAthe jAya che, to duHkhanAM nimitta maLe che. puNyathI sukha ane pApathI duHkha maLe che. | munirAja gadabhAlIe saMjaya rAjAne A jinavacano saMbhaLAvyAM ane rAjAnA manane saMsAramAMthI virakta banAvyuM. rAjAe saMsArano tyAga karyo ane te siddha, buddha, mukta thaI gayo. tenA saMsAra-paribhramaNano aMta AvI gayo. nimitta ane upAdAnaH - jinavacana nimitta che. je jinavacano rAjA saMjayane maLyAM hatAM, te ja jinavacano ApaNane maLyAM che. te zreSTha jinavacanonuM nimitta pAmIne bhavasAgarane pAra UtarI gayA, jyAre ApaNe haju sudhI bhavasAgaramAM athaDAIe chIe. AvuM kema bane che evo manamAM vicAra Ave che ne? jJAnI puruSoe A praznanuM samAdhAna ApyuM che. nimitta - kAraNa game tevuM zreSTha hoya, paraMtu jo upAdAna paripakva na hoya to phaLaprApti thatI nathI. upAdAna hoya che AtmA, AtmAnI bhavasthiti paripakva na hoya to nimittanI asara thatI nathI. rAjA saMjayanA AtmAnI yogyatA paripakva thaI gaI hatI. sabhAmAMthI e to mAMsAhArI hato, zikArI hato, rasalolupa hato. mahArAjazrI tame loko bola jIva cho. tame bIjAnI bAhya kriyAo joIne tenI yogyatA-ayogyatAno nirNaya karo cho. jJAnIpuruSa kadI paNa bIjAnI bAhya kriyA joIne yogyatAno-ayogyatAno nirNaya nathI karatA. te to tenI AtmadazAne jue che. teo to tenI aMdara jue che! - jema bhUstarazAstrI mATImAM sonuM jue che ane ajJAnI to pittaLamAM sonuM jue che. jema tame dharmakriyA karanArane mokSagAmI mAnI lo cho ane pApakriyA karanArane narakagAmI mAnI lo cho !paNa jJAnIpuruSa evuM nathI mAnatA. teo to upAdAnabhUta AtmAnI bhItarI avasthAne jue che. saMbhava che ke A bhavamAM mokSa pAmanAra jIvonI kriyA pApanI hoya ane anaMta saMsAramAM bhaTakanAra jIvanI kriyA dharmanI hoya! e dharmakriyA ene mukti nathI apAvatI. saMsAra bhAvanA da 219 | Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakriyA karanArA sAvadhAna !: eTalA mATe huM tamane keTalIya vAra kahuM chuM ke tame dharmakriyAo karIne abhimAna na karo. dharmakriyA karavA mAtrathI ja mukti nizcita nathI thatI: tame loko mArA nIcenA praznonA uttara ApajoH 1. zuM tamane pApakriyA pratye napharata thaI che? 2. pApakriyA karanArAo pratye bhAvakaruNA thAya che? 3. pote pApakriyA karyA upara pazcAttApa thAya che? 4. pUrNa jAgRtinI sAthe upayogapUrvaka pratikramaNa karo cho ? pa. je koI dharmakriyA tame karo cho e samaye AnaMda ane karyA pachI anumodanAno bhAva jAge che? 6. je bIjA loko tamArA karatAM vadhAre sArI dharmakriyA kare che temanI tame prazaMsA karo cho ? emanI prazaMsA sAMbhaLIne pramodabhAva Ave che? 7. pApakriyA karyA pachI hRdayamAM duHkha thAya che? 8. "sarva pAponuM kAraNa saMsAravAsa che, A jinavacana hRdayastha thayuM che kharuM? 9. saMsAratyAga karIne jyAre saMnyAsI banuM? - AvI bhAvanA jAge che kharI? 10. saMyamadharmanuM sAruM pAlana karavAno manoratho cittamAM jAge che? A praznonuM ciMtana karajo. tamArI DAyarImAM uttaro lakhajo. A rIte Atma avalokana karavuM. "saMsAra bhAvanAthI bhAvita thavuM che. saMsAra bhAvanAthI bhAvita thaIne saMsAra pratye virakta banavuM che. saMsAra-virakti ja Atma-AnaMdanI jananI che. saMsAranavirakti AvatAM rAgadveSa maMda thaI jaze. saMsAra-virakti AvatAM aMtarAtmabhAva jAgrata thaze, emAM sthiratA thaze ane paramAtmA pratye prItibhAva jAgrata thaze. saMsAra bhAvanA' bhAvatAM saMsArathI virakta bano, e ja maMgala kAmanA. Aje basa, ATaluM ja. 220 | zAntasudhArasa : bhAga 1] Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ]i[][]@Arsa pravacana 21 1. ekatva bhAvanA L: saMkalanA : huM AtmA chuM. Atama sarva samAna. ApaNe siddhonA sAdharmika AtmA ja bhagavAna ! ekatva bhAvanAmAM dInatA nathI. AtmA sivAya badhuM ja kalpanA. huM ja nathI! nAgadam AtmasAdhakane paricaya bAdhaka-ghAtaka padravyane svadravya mAnavuM - moTI bhUla. jema, parastrIne svastrI mAnavI duHkhadAyI. kamAMDara nANAvaTI ane prema AhujA - eka satya ghaTanA. jIvanamAM paradravyano praveza - anarthanuM mULa. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka eva bhagavAnayamAtmA jJAnadarzanataraGgasaraGgaH / sarvamanyadupakalpitamed vyAkulIkaraNameva, mamatvam // 1 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa' graMthanI cothI bhAvanAno maMgala prAraMbha karatAM kahe che - "A AtmA eka ja che, A ja prabhu che, A ja bhagavAna che, jJAnadarzananA taraMgomAM masta che. enA sivAya je kaMI che, te sarva mamatva-mAtra che. kalpanAnuM vizva che. A mamatva vyAkuLatA vadhAranAra che.' huM AtmA * 'huM AtmA chuM.' * huM vizudgha dravyAtmA chuM, AtmasattA chuM. * zuddha jJAna ane darzana mArAM che - mArA guNa che. Aje ApaNe A Atmatattva upara jaciMtana-manana karavAnuM che. je ApaNe pote chIe enuM, svayaMnuM, potAnuM ja ciMtana karavAnuM che. bhAvanAnA AlokamAM e Atmadravyane jovAnuM che. AtmasattAne nihALavAnI che. Aje tenAM ja gIta gAvAnAM che. bAkInuM badhuM ja bhUlIne... kalpanAnA jagatane bhUlIne AtmAnI mastIno anubhava ka2vAno che. AtmA sarva samAna : Atama sarva samAna, nidhAna mahA sukhakaMda, siddha taNA sAdharmI, sattAe guNakaMda ! vizuddha AtmasattAnI dRSTie samagra AtmasRSTi eka ja che. jevI sthiti siddha bhagavaMtonI che evI sthiti sarva AtmAonI che. A rIte jotAM vizuddha AtmasattAnI dRSTithI ApaNe siddhonA sAdharmika chIe. temanA jevA ja chIe. anaMta sukhamaya, jJAnamaya ane guNamaya chIe. 222 huM vizuddha AtmA anaMta sukhamaya chuM. anaMta jJAnamaya chuM. huM anaMta guNamaya sattAthI sarva AtmAo eka samAna che. ApaNe siddhonA sAdharmika : ApaNI eka navI oLakhANa karI lo. cauda rAjalokanI upara je 'siddhazilA zAntasudhArasa H bhAga 1 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tyAM siddha, buddha, mukta AtmAonuM avasthAna che. je pUrNAnaMdI che, je pUrNa sukhI che, pUrNa jJAnI che, e ApaNA sAdharmika che! ApaNe paNa emanA jevA ja chIe. te ApaNA jevA ja che. e ja ApaNA sAdharmika kahevAya che ke jemanA guNa ApaNA samAna hoya che. temanAM jJAna, sukha, AnaMda Adi guNa anaMta che, ApaNA paNa che. temanA prakaTa thayA che jyAre ApaNA pracchanna che. astitva sattAnI draSTie arthAt emanI AtmasattA jevI ApaNI paNa che. 1 kalpanA karo siddhazilAnI. . kalpanA karo vizuddha AtmasattAvALA siddha bhagavaMtonI, ane emane kahoH he siddha bhagavaMta, ame ApanA sAdharmika chIe. ame ApanA jevA ja chIe. to pachI amane ahIM madhyalokamAM kema rahevA dIdhA? amane paNa ApanA siddha lokamAM bolAvI lo! amAre tyAM AvavuM che, ApanI sAthe rahevuM che. have A 14 rAjalokamAM paribhramaNa karavuM nathI. kRpA karIne amane ApanI pAse bolAvI lo.' AtmA ja bhagavAna che : keTalI ullAsapreraka, utsAhapreraka vAta karI che graMthakAre!Aka parva mAvAnayAtmA ! A AtmA ja eka bhagavAna che, prabhu che. eTale ke huM je AtmA chuM, te bhagavAna chuM - siddha chuM, buddha chuM, pUNaniMdI chuM, pUrNa jJAnI chuM, pUrNa sukhI chuM. zuddha nayavRSTithI A bhAvanA sadeva bhAvavAnI che. enAthI pApono nAza thAya che ane AtmasvarUpa prakaTe che. dehamana-vacana pudgala thakI, karmathI bhinna tuja rUpa re. akSaya, akalaMka jIvanuM jJAna AnaMda sarUpa re. cetana, jJAna ajavALIe. amRtavelI kAvyamAM upAdhyAyazrI yazovijayajIe A upadeza-preraNA ApI che. mana, vacana, kAyAthI mukta; karmothI mukta; AtmasattAnuM ciMtana karavuM. * huM mana svarUpa nathI, mana paudgalika che, huM AtmA chuM. * huM vacana svarUpa nathI, vacana paudgalika che, huM cetana chuM. * huM zarIra svarUpa nathI. zarIra paudgalika che, huM AtmA chuM. * huM je AtmA chuM, caitanya svarUpa chuM karmothI bhinna chuM. * huM jJAnAtmA chuM, svaguNa bhogI chuM. A rIte svaguNa ciMtana karatAM potAnI vizuddha AtmasattA tarapha jovAnuM che ane ekatva bhAvanA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre ja nirmaLa Ananda tarapha gati thaze. kahyuM cheH jJAnanI tIkSNatA caraNa teha jJAna ekatvatA dhyAnageha, AtmatAdAbhyatA pUrNa bhAve, tadA nirmaLAnanda saMpUrNa bhAve. jJAna-jJAnInA abheda sthitinA dhyAnathI jyAre tAdAbhya thaI jAya che, tyAre AtmA nizcala AnandanI anubhUti kare che ane samatArasano AsvAda kare che. A che AtmAnA ekatvanI bhAvanAno sarvaprathama prakAra, ane A rIte Atma-ramaNatA karatAM niravadhi AMtara-prasannatA prApta thAya che. enuM mana tRNa ane maNine samAna jue che. deva ane narakane samAna jue che. te mATe nijabhogI yogIsara suprasana, deva naraka, tRNamaNi sama, bhAse jehane mana. ekatva bhAvamAM dInatA nathI? A prakAre nizcayavRSTithI AtmAnA ekatvanuM ciMtana karavAthI huM ekalo chuM, mAruM koI nathI,' evI dInatA nahIM Ave. huM ekalo AtmA chuM. huM bhagavAna chuM. huM prabhu chuM, huM anaMta sukhamaya... jJAnamaya ane Anandamaya chuM.' e prakAranuM ekatva ciMtavavAthI dInatA utpanna nahIM thAya. paraMtu AtmavizvAsa utpanna thaze, AtmazraddhA Upajaze. sAcA arthamAM A ApaNI oLakha che. jyAM sudhI AtmAnI oLakha na thAya tyAM sudhI tapa-saMyama paNa vyartha che. duHkhono, saMsArano aMta Avato nathI. kahyuM che keH kaSTa karo sejala dharo, gAlo nija deha jJAna dazA viNa jIvane nahIM dukhano che. jyAM sudhI AtmatattvanI oLakhANa thatI nathI, tyAM sudhI sukhaduHkha-saMsAranAM sukhaduHkha bhogavavAM paDe che. AtmajJAna thayA pachI ja bhavaduHkha maTe che. Atama ajJAne karI, je bhavaduHkha lahIe, AtamajJAne te Tale, ema mane sahIe. AtmA sivAya badhuM ja kAlpanika vAstavika tattva ekamAtra AtmA ja che, bAkInuM sarva kalpanA che. ekamAtra mamatva che. jIvane A ajJAnajanyamamatva jaduHkhI kare che - je huM nathI, jemAruM nathI, ene huM samajavo ane mAruM samajavuM e jIvanI jaDatA che, buddhizUnyatA che. huM ehano, e mAharo, e huM INa buddhi, cetana jaDatA anubhave, na vimAse zuddhi. | zAntasudhArasaH bhAga 1 224 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedAntadarzanamAM kahevAmAM AvyuM che - traNa satya khanmithyA' A apekSAe sAcuM che. brahma eTale AtmA. AtmA ja satya tattva che. eTalA mATe enA sivAya badhuM ja mithyA che - asatya che. eTalA mATe jagatanI sAthe mamatva joDavAnI jJAnI puruSo manA kare che. jagata sAthenA bhAvAtmaka saMbaMdho toDavAnA ja che. bAhya vyavahAranI draSTithI, nirlepa bhAvathI ja saMbaMdho rAkhavAnA che. bAhya vyavahAramAM saMbaMdho rAkhavA paDe che. kAraNa ke jagatanI sAthe ApaNe jIvavAnuM che. hA, pUrvakALamAM maharSi, yogI, munIzvara...jeo jaMgalamAM giriguphAomAM rahetA hatA, dhyAnamagna rahetA hatA, e rIte rahevuM hoya to vyAvahArika saMbaMdho ya rAkhavAnI jarUra nathI. huM nathI - nAm : jagatanI sAthe, bIjA jaDa-cetana padArthonI sAthe saMbaMdho rAkhavAnA nathI. potAnA zarIranI sAthe ane potAnA vyaktitvanI sAthe paNa saMbaMdha rAkhavAno nathI. * huM manuSya nathI, A manuSyadeha huM nathI. * huM yuvAna nathI, vRddha nathI, zarIranI koI paNa avasthA huM nathI. * huM strI nathI, huM puruSa nathI. * huM vepArI nathI, huM nokara nathI. * je nAme huM pokArAvuM te huM nathI, huM to anAmI chuM. * huM DaoNkTara nathI, vakIla nathI ke enjiniyara nathI. * koI nAma-rUpavALo huM nathI. nAma mADama nAma huM nathI, huM nathI. huM nathI. potAnA vyaktitvane bhUlavuM, potAnI oLakhANa bhUlavI khUba jarUrI che. eTalA mATe yogI, muni, RSi A mithyA jagatathI dUra dUra jaMgalamAM, pahADomAM khovAI jatA hatA. aparicita pradezomAM cAlyA jatA hatA. anAmI ane arUpI AtmAnI sAthe tAdAbhya sAdhavA mATe nAma ane rUpathI saMbaMdha toDavo ja paDaze. prAcIna dharmagraMthomAM vAMcyuM hatuM, jyAM sAdhujIvananI zreSTha bhUmikA batAvavAmAM AvI che - sAdhu koI gAmamAM jAya ane koI gRhastha nAmathI, vyaktitvathI oLakhI jAya to te e gAmamAM-nagaramAM rahetA nahIM. choDIne cAlyA jatA. duniyAmAM aparicita thaIne jIvavuM emanuM lakSya hatuM. AtmasAdhakane paricaya bAdhaka-ghAtakaH anAmI ane arUpI AtmatattvanI oLakhANa karIne, AtmaramaNatA karIne [ ekatva bhAvanA " T T | 225 | Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAnanda, AtmAnandano anubhava ka2vo hoya, to nAma ane rUpathI prApta thanAra kSaNika ane tuccha AnaMdano tyAga karavo ja paDaze. paradravyano - paraparyAyano paricaya tyAgavo ja paDaze. paradravyanA paricayathI sukha prApta karavAnI anAdikAlIna kharAba Adata - kuTeva choDavI ja paDaze. have mAre paradravyathI sukha pAmavuM nathI, paryAyathI sukha pAmatuM nathI - A nirNaya karavo joIe. jo AtmatattvanI sAcI oLakhANa thaI jAya to pachI parabhAvanuM kartRtva rahetuM ja nathI, te to potAnI meLe ja AtmasvarUpamAM rahe che. upAdhyAyazrI yazovijayajI kahe che H ema jANIne re jJAnadazA bhajI, rahIe Atama svarUpa, pa2pariNatithI re dharma na chAMDIe, navI paDIe bhavakUpa, zrI sImaMdhara sAhiba sAMbhalo..... svasvarUpamAM rahevuM che, eTale ke AtmajJAnamAM ja rahevAnuM che. 525riNatimAM jo gayA to dharma paNa gayo samajavo ane saMsArasAgaramAM DUbavuM paDaze. paradravya, pa2paryAyanI ramaNatA ja adharma che, pApa che.... A vAta AtmajJAnI samaje che. paradravyane potAnuM dravya mAnavuM e moTI bhUla che H upAdhyAyazrI vinayavijayajI bIjA zlokamAM A ja vAta kahe che : abudhaiH parabhAvalAlasA - lasadajJAnadazAvazAtmabhiH / paravastuSu hA svakIyatA, viSayAvezavazAd vikalpate // 2 // 'parabhAvanI lAlasAmAM DUbelo mUrkha ane ajJAnI manuSya indriyajanya Avegone 52vaza thaIne parAI vastumAM potApaNuM mAne che.' jeo abudha ane ajJAnI hoya che, temane to svabhAva ane parabhAvanuM paNa jJAna hotuM nathI. teo nathI to 'svabhAva'nuM vijJAna jANatA, na to parabhAvanI vAta jANatA. bAhya dharmakriyAo game teTalI karatA hoya, paraMtu teo svabhAva ane parabhAvanI vAtothI anabhijJa-ajANa che, to teo mUrkha che - ajJAnI che; kAraNa ke teo pAMca indriyonA Avegone vaza thaI ja jAya che. ane padravyone, 52pudgalone potAnAM mAne che. temanAthI mamatva joDe che. ajJAnI loko jANatA ja nathI ke zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanA viSayo mArA svabhAvabhUta nathI - parabhAvarUpa che. eTalA mATe teo e viSayamAM lubdha thAya che. e viSayone potAnA mAne che, mamatva bAMdhe che ane duHkhI thAya che. paradravyane - pArakAM dravyane potAnuM mAnavAmAM moTI bhUla thAya che - duHkhadAyI bhUla thAya che. 226 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradravyane, parapadArthone potAnA mAnavAmAM keTalo anartha che, te samajAvavA mATe graMthakAre udAharaNa ApyuM che - parastrIne potAnI strI samajavI, potAnI mAnavI. parastrIne potAnI strI mAnanArAone jevuM duHkha sahana karavuM paDe che, pIDAo sahana karavI paDe che, evuM ja duHkha - evI ja pIDA paradravyane parapugalane svadravya mAnanArA lokone bhogavavA paDe che. Atmadravya ja svadravya che. zeSa tamAma paradravya che, e vAta sArI rIte samajI lo. kRtinAM dayiteti cintanaM, paradAreSu yathA vipattaye / - vividhArtibhayAvahaM tathA parabhAveSu mamatvabhAvanam // 3 // je mANasa bIjAMnI strIone 'A mArI strI che evI kalpanA jo kare, to te duHkhI thAya che, e rIte ja je potAnuM nathI, parabhAva che, emAM mamatva bAMdhe che te bhAtabhAtanI pIDAonuM kAraNa bane che. parastrIne svastrI mAnavI duHkhadAyI : je parabhAva che, je paradravya che, je ApaNuM nathI ane svabhAva mAnavo, svadravya mAnavuM, potAnuM mAnavuM, e bhaya, trAsa ane duHkha ApanAra che. A aMge eka prAcIna vArtA saMbhaLAvIne vartamAnakAlIna satya ghaTanA paNa batAvIza. vasaMtapura nAmanuM nagara hatuM. teno rAjA hato zatAyudha. tenI rANI hatI lalitA devI. e rANI atyaMta khUbasurata hatI ane mohaka vyaktitvavALI paNa hatI. cosaTha kaLAomAM nipuNa hatI. paraMtu te cAritrahIna hatI! patine vaphAdAra na hatI. eka divase te mahelanA jharUkhAmAM UbhI rahIne rAjamArga upara najara nAkhI rahI hatI, tyAre eka yuvAna rAjamArga uparathI pasAra thaI rahyo hato, tenI upara tenI najara paDI. e yuvAnanuM rU5 ane juvAnI tenI AMkhomAM vasI gayAM. yuvAna to cAlyo gayo, paraMtu rANI enA khyAlomAM khovAI gaI. yuvAnanA mohapAzamAM baMdhAI gaI. rANInI eka dAsI dUra UbhI UbhI rANInI A kriyA joI rahI hatI. te rANInA manoratha samajI gaI. te dhIrethI rANInI pAse AvIne UbhI rahI. rANIe ene pUchyuM: hamaNAM rAjamArga uparathI suMdara vastra dhAraNa karIne svarUpavAna yuvAna gayo, te koNa hato ? kyAM rahe che? vagerenI tuM jaladI tapAsa karIne Ava. paraMtu koIneya khyAla na Ave evI rIte.' Ama kahIne rANIe potAnI vIMTI kADhIne dAsIne bheTa ApI. dAsI prasanna thaI gaI ane pelA yuvAna aMgenI jANakArI meLavavA cAlI gaI. rANI AturatApUrvaka e yuvAnanI rAha jotI hatI. dAsIe kahyuM: 'mahArANI ! e suMdara - dekhAvaDo yuvAna to ApaNA nagaranA nagarazreSThI samudrapriyano putra | ekatva bhAvanA 227 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lalitAMga che. te puruSa 72 kalAomAM pravINa che, have Apa kaho tema karuM.' rANIe dhIrethI dAsInA kAnamAM kahyuM. dAsIe kahyuM - 'hA, hA, jarUra, huM enuM milana karAvI ApIza. paraMtu enI pahelAM tame ene eka nimaMtraNapatra lakhIne mane ApI do, huM e patra ene ApI daIza. e pachI badhAM ja kAma patAvIza.' rANIe premapatra lakhIne dAsIne Apyo. dAsIe patra laIne lalitAMgane Apyo. lalitAMga rANIno premapatra joIne diMga thaI gayo ! teNe dAsIne kahyuM H 'kyAM aMtaHpuramAM rahenArI rANI ane kyAM huM eka vaNikaputra ? amAruM milana azakya che.' dAsIe kahyuM H 'azakya kazuM ja nathI lalitAMga, huM badhuM ja zakya karI batAvIza. tuM taiyAra che ne ?' lalitAMge hA bhaNI. dAsIe mokI maLatAM AvavAnuM kahyuM ane cAlI gaI. e pachI to lalitAMga divasamAM traNa vAra rANInA mahela AgaLa thaIne pasAra thAya che ane rANI ene jue che. baMnenI najaro maLe che. baMnenAM mukhakamaLo khIlI UThe che ane mauna premAlApa thAya che. ekabIjAne maLavA baMne jaNAM becena thatAM jAya che. nagaramAM kaumudImahotsavanA divaso AvyA. rAjAe rANIne kahyuM : 'cAlo ApaNe jaMgalamAM zikAra khelavA jaIe.' rANI tabiyatanuM bahAnuM kADhIne mahelamAM rahI gaI. eNe A mokAno phAyado uThAvavA dAsIne kahyuM. aMtaHpuranA daravAje zastradhArI paheregIro covIsa kalAka hAjara rahetA hatA. rAjA sivAya koI paNa AdamIne aMtaHpuramAM praveza maLato na hato. dAsIe lalitAMgane mahelamAM lAvavAnI yojanA banAvI. : nagara bahAra bagIcAmAM e eka pAlakhI laIne gaI. teNe aMtaHpuranA rakSakane kahI rAkhyuM hatuM H 'mahArANInA AnaMdapramoda mATe eka yakSanI mUrti levA jAuM chuM. hamaNAM ja laIne pAchI AvuM chuM, paraMtu e mUrti rANI sivAya koIe jovAnI nathI. baMdha pAlakhImAM lAvIza.' teNe lalitAMgane pAlakhImAM besADI dIdho. tenI upara lAla vastra oDhADI dIdhuM. pAlakhImAM cAre bAju paDadA pADI nAkhyA. mANasoe pAlakhI upADI ane mahelamAM laI AvyA. na to koIe pAlakhIne rokI, ke na to koIe TokI. rANI ane lalitAMga maLyAM. jANe svargamAM maLI rahyAM hoya evI khuzI baMnee anubhavI. baMne manapasaMda kAmakrIDA karavAmAM DUbI gayAM. dAsIne zayanakhaMDanI bahAra mahelanA mukhya daravAjA tarapha najara rAkhavA UbhI rAkhavAmAM AvI. AnaMdapramodamAM gaLADUba rANIne samayano khyAla na Avyo. divasano cotho prahara zarU zAntasudhArasa : bhAga 1 228 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gayo hato. zikAre gayelo rAjA pAcho pharyo hato. bIjI bAju aMtaHpuranA rakSakone rANInI ane dAsInI hilacAla zaMkAspada lAgI hatI. 'yakSanI mUrti lAla vastromAM lapeTIne kema lAvavAmAM AvI ?' jyAre rAjA Avyo tyAre aMtaHpuranA rakSake yakSanI mUrtinI vAta kahI. potAnI zaMkA paNa vyakta karI. rAjAe kahyuM H 'huM hAla rANIvAsamAM ja jAuM chuM, tapAsa karI laIza.' dAsI catura hatI. teNe mahelanA daravAje rAjAnA ghoDAne joI lIdho hato. rakSakane mahArAja sAthe vAtacIta karatAM joyo hato. mahArAjAne ghoDA uparathI nIce UtarIne dhIre dhIre rANIvAsa tarapha Daga bharatA joIne dAsInuM mana gabharAyuM. dAsIe tarata ja zayanakhaMDanuM dvAra khakhaDAvyuM. rANIe potAnAM vastro ThIka karIne daravAjo kholyo. dAsInA caherA uparathI nUra UDI gayuM hatuM. teNe kahyuM : "mahArAjA Ave che.' rANI ane lalitAMganA hozakoza UDI gayA. lalitAMga parasevAthI rebajheba thaI gayo. teNe kahyuM : mane kyAMka saMtADI de. rANIe kahyuM : 'ahIM tane kyAM saMtADuM ? pakaDAIza to rAjA tane mArI nAkhaze ane cAmaDI utArI nAkhaze.' lalitAMga atyaMta gabharAI gayo, bhayathI dhrujavA lAgyo. vicAravAno samaya kyAM hato ? rANI ane dAsIe lalitAMgane upADyo ane rANIvAsanI pAchaLa eka gaMdo purANo kUvo hato emAM pheMkI dIdho. rANI dAsInI sAme joIne hasI - jANe kerI cUsIne goTalo pheMkI dIdho na hoya ! lalitAMgane kUvAmAM pheMkI dIdhA pachI rANI nizciMta hatI. rAjAe rANIvAsamAM praveza karyo. rANIe ati svAbhAvika rIte ja rAjAnuM svAgata karyuM. dAsI zayanakhaMDanI bahAra nIkaLI gaI. rAjAe zayanakhaMDamAM Amatema najara pheMkI, paNa kazuM dekhAyuM nahIM. chatAM rANIne pUchyuM - 'pelA yakSanI pratimA kyAM che?' 'kaI pratimA ?' - 'je savAre lAvavAmAM AvI hatI te ?' 'hA.' 'e mUrti to pAchI mokalAvI dIdhI.' ema kahIne rANIe mohaka hAvabhAvathI rAjAne gapasapamAM jotarI dIdho. ADIavaLI vAto karIne rAjAnuM dhyAna bIjI tarapha kheMcI lIdhuM. lalitAMga je kUvAmAM paDyo hato, te kUvo vadhAre UMDo na hato. vAstavamAM e gaMdakIno kUvo hato. kUvAmAM paDelo lalitAMga tharatharato hato. 'tapAsa karatAM karatAM rAjA tyAM AvI pahoMcaze, to talavArathI mAruM mastaka kApI ja nAkhaze.' AvuM vicArI lalitAMga dhrujato hato. ekatva bhAvanA 229 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu be-traNa kalAka pasAra thaI gayA pachI te nirbhaya banyo. ene rANI yAda AvI. "rANIe mane upADIne kUvAmAM pheMkI dIdho, kevI svArthI ane nIca strI che? mArI AgaLa kevo prema dekhADyo? kevI mIThI mIThI vAto karI? ane jyAre teno svArtha pUro thayo ane mArI AvI kadarthanA -avagaNanA karI. ahIM huM jIvIza kevI rIte? paraMtu jo ahIMthI huM jIvato rahIne kUvAnI bahAra nIkaLIza to pachI kadIya pArakI strIne prema nahIM karuM ane sAme paNa nahIM jouM.' bIje divase savAre rANInI dAsIe e kUvAmAM bhojananAM paDIkAM bAMdhIne nAkhyAM. lalitAge paDIkAM choDIne khAI lIdhuM ane khADAnuM gaMdu pANI pI lIdhuM. marato mANasa zuM nathI karato? Ama keTalAka divasomahinAo vItI gayA, varasAdanA divaso AvyA. jorathI pANI varasavA lAgyuM. khADA-kUvAo bharAI gayA. lalitAMga pANInA pravAhamAM vaheto - taNAto nagaranI bahAra killAnI khAImAM jaI caDyo. vaheto vaheto te khAIne kinAre pahoMcyo. behoza thaIne paDyo hato. enuM zarIra saDI gayuM hatuM. tyAMthI pasAra thatI tenI dhAvamAtAe ene joyo. mAtA tene oLakhI gaI. tarata ja teNe lalitAMganA pitA samudrapriyane jANa karI. rAtrinA samaye lalitAMgane ghoDAgADImAM nAkhIne ghera lAvavAmAM Avyo. vaidyo pAse teno auSadhopacAra paNa karavAmAM Avyo. cha mAsanI sudIrgha cikitsA pachI te svastha thayo. saMsAranAM bhrAmaka sukhomAM phasAyelA tamAma manuSyo lalitAMganI jema viSayopabhogamAM DUbelA rahe che. viSayasukha rANInA saMganAM samajavAM. A sukha zarUAtamAM madhura lAge che. paraMtu aMtamAM atibhayaMkara hoya che. parabhAvone potAnA samajIne mamatva bAMdhavuM keTaluM duHkhadAyI hoya che. enuM A zAstrIya udAharaNa che. have keTalAMka varSa pUrve muMbaImAM banelI eka bhayaMkara ghaTanA tamane saMbhaLAvuM chuM. kamAMDara nANAvaTI ane prema AhujAH I. sa. 1959nI A ghaTanA che. TrasTorIjha opha phreMja marDarsa Ina InDiyA' nAmanA pustakamAM kriminolojisTa DaoN. esa datte A kisso lakhyo che. kamAMDara kAsavajI nANAvaTI bhAratIya naukAdaLamAM nyukliyara sAyaTisTanA pade niyukta I.N.S. mAyasora jahAja upara kepTana hatA. eka vAra jyAre teo IgleMDa gayA tyAM silviyA nAmanI eka phrenca yuvatI sAthe temanI mulAkAta thaI. 1949mAM IgleMDanA porTasamAutha nAmanA zaheramAM nANAvaTI ane silviyAe lagna karI lIdhAM. lagna pachI 10 varSe traNa saMtAnonAM teo mAtApitA banyAM. lagnanI 10mI lagnatithi AvatAM pahelAM jiMdagIno eka bhayaMkara vaLAMka Avyo. emanA saMsAramAM 230 rAntasudhArasa : bhAga 1 # ## # Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI vyaktino praveza thayo, tenuM nAma hatuM prema AhujA. muMbaInA nepiyansa roDa para jIvanajyota' nAmanA makAnamAM te mANasa raheto hato. te 34 varSano apariNIta yuvAna hato. te yunivarsala moTarsa' kaMpanIno mAlika hato ane vilisa jIpa'no vikretA hato. nANAvaTI daMpatI sAthe prema AhujAno paricaya thayo. nANAvaTIne AhujAno raMgIna svabhAva pasaMda paDyo, dostI thaI gaI, ekabIjAne ghera AvavAjavAnuM zarU thaI gayuM. nANAvaTIne kyAM khabara hatI ke AhujA eka divase dostanI pIThamAM khaMjara hulAvI deze? prema AhujA saundaryano premI hato. kamAnDara nANAvaTInI patnI silviyA paNa atisuMdara hatI. baMnenI vacce anaitika premano saMbaMdha baMdhAI gayo. eka vAra AhujAe potAnI bahenane kahI paNa dIdhuM ke nANAvaTI enI patnIne chUTAcheDA ApI de to te pote tenI sAthe lagna karavA taiyAra che. jo ke silviyA kamAnDarane tanamanathI cAhatI hatI. patinI sAthe bevaphAI karavAnI kalpanA paNa tenA manamAM na hatI. bIjI bAju AhujA silviyAne choDIne bIjuM kazuM vicArI ja zakato na hato. te silviyAne potAnI banAvavA taka zodhato hato. eka divasa AhujAne taka maLI gaI. kamAnDara nANAvaTI keTalAka divaso mATe bahAra gayA. silviyA gharamAM ekalI hatI. AhujAe tenI sAthe anaitika zArIrika saMbaMdha bAMdhI lIdho. eka vAra adhaHpatananI UMDI khINamAM paDyA pachI tene AhujAnI icchAne vaza thavuM paDatuM hatuM. te manomana prArthanA karatI hatI ke A vAtanI kamAnDarane khabara na paDe. paraMtu AvI vAto kyAreya gupta rahI zakI che? Akhare eka divase kamAnDarane khabara paDI ja gaI, teNe silviyAne pUchyuM. silviyAe AhujA sAthenA praNayano ekarAra karyo. te pachI tarata ja kamAnDara sIdhA vahANa upara gayA. sarvisa rivolvara ane 6 kAratUsa laIne tyAMthI nIkaLI gayA. sIdhA te AhujAne ghera pahoMcyA. AhujA snAna karIne bahAra Avyo hato tevAmAM ja tenI upara nANAvaTIe goLI calAvI dIdhI. AhujA jamIna upara paDI gayo. tenA mRtadeha para ghUMkatAM nANAvaTI bolyo - "dumana je kAma na kare te kAma dosta karyuM - te tyAMthI sIdhA polIsa sTezane gayA ane kahI dIdhuM : "meM prema AhujAnI hatyA karI che.' nANAvaTIne doSita sAbita karavAmAM AvyA hatA ane temane AjIvana kedanI sajA thaI hatI. e divasomAM muMbaImAM A kesanI carcA gheraghera thatI hatI. ghaNA badhA loko gharamAM bIjA puruSane AvavA devAmAM acakAtA hatA. [ ekatva bhAvanA | 231] 231 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM paradravyano praveza : anarthanuM mULa : parabhAvothI, paradravyothI mamatva karavAnuM pariNAma to AnAthIya vadhAre bhayaMkara Ave che. ahIM to prema AhujAnI hatyA thaI gaI, eka mANasane jIvanathI hAtha dhoI nAkhavA paDyA. paraMtu paradravyonI sAthe karelA mamatvathI to hajAro janma sudhI duHkha bhogavavAM paDe che. eTalA mATe paradravyanA mamatvathI sukha maLe che evI kalpanA thAya che. e kalpanAno tyAga karI do. potAnA mananI sAkSIe, devagurunI sAkSIe nirNaya karI lo ke 'have mAre mArA AtmabhAvamAM ja rahevuM che. 5dravyothI, parabhAvothI mamatva bAMdhavuM nathI. je mamatva baMdhAI gayuM che, tene toDavuM che.' padravyo sAthe kareluM mamatva parastrI sAthe karelA mamatva jevuM che. je sAcA arthamAM duHkhadAyI hoya che. rAmakAlIna rAvaNathI laIne vartamAnakAlIna rAvaNo sudhI joI lo ! paradravyothI mamatva karanArAonI dardabharI pIDAono itihAsa - asaMkhya varSono copaDo vAMcI lo. zAstro vAMcI lo. huM ekalo zuddha svarUpI AtmA chuM. huM jJAnamaya, sukhamaya, AnaMdamaya AtmA chuM. AtmAmAM ja saMtuSTa rahevAnuM che. AtmA sivAya koI paNa bAbatanI apekSA karavAnI nathI. ekatvano Avo nirNaya karIne pratidina ekatva bhAvanA bhAvavAnI che. Aje basa, ATaluM ja. 232 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIsudhArA pravacana 22 2. ekatva bhAvanA. : saMkalanA : parabhAvanAM AvaraNa cIrI nAkho. 'pudgala gItA'no upadeza. siMha jevo AtmA parAdhIna che ! pudgala'no paricaya. AtmavicAra H caMdanavRkSanI zItala havA. samatvanI sAthe ekatvanI sAdhanA. namirAjarSi : samatva-ekatvano utsava. indra ane namirAjarSino saMvAda. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhunA parabhAvasaMvRti hara cetaH parito'vaguNThitAm / kSaNamAtmavicAracandana-dumavAtomirasAzpRzantu mAm // 4 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI potAnA manane saMbodhita karatAM kahe cheH "o mArA mana, parabhAvanAM A AvaraNo cIrIne jarA mukta thA, jethI AtmavicArarUpa caMdanavRkSanI zItala havA tane sparza karI zake." parabhAvanAM AvaraNone cIrI nAkhoH mahattvapUrNa prazna e che ke AtmavicAra have karavo che? atyAra sudhI to pudgalano vicAra ja vadhAre pramANamAM karyo che. anaMta janmothI pudgalabhAvonI ja ramaNatA jIve karI che. eTalA mATe graMthakAre "adhunA' zabdano prayoga karIne pUchyuM cheH have AtmavicAra karavAno che?" vadhAre samaya nahIM 'kSaNam thoDI kSaNo mATe AtmavicAra karavAno che. ane jo AtmavicAra karavAno che, to eka kAma avazya karavuM paDaze. pudgalabhAva ke je parabhAva che, e pudgalabhAvonAM AvaraNane cIrI nAkhavAM paDaze. pudgalabhAvonAM AvaraNone naSTa karavA mATe, pulabhAvonI anarthakAritA ane bhayaMkaratA samajavI paDaze. pudgala gItAmAM yogI cidAnaMdajI kahe cheH kAla anaMta nigoda dhAmamAM, pudgala rAge raviyo. duHkha anaMta narakAdikathI, tuM adhika bahuvidha sahiyAM ApaNo AtmA anaMtakAla sudhI nigoda nAmanI yonImAM rahyo hato. jyAM jIva ekendriya hoya che, jIvane tyAM mAtra sparzendriya hoya che. tyAM naraka karatAM paNa vadhAre du:kha jIvane sahana karavo paDe che ane anaMtakAla sahana karyA paNa che. nigodamAM 'pudgala-rAgane kAraNe ja rahevuM paDe che. pAya akAmanirjarA ko bala, kiMcit UMco Ayo, bAdara' meM pudgala-rasa vazathI, kAla asaMkhya gamAyo. sUkSma nigodamAM anaMtakALa jIva janmamaraNa karato rahyo, anaMta duHkha sahana karato rahyo che. enAthI karmonI nirjarA thaI - 'akAma nirjarA" thaI, karmono bhAra kiMIka ocho thayo ane jIva bAdara nigodamAM Avyo. sUkSmamAMthI bAdaramAM Avyo. ATalI unnati thaI, paraMtu tyAM paNa pudgala-rasane kAraNe asaMkhya varSo vyatIta thaI gayAM. sUkSma nigoda ane bAdara nigoda baMne prakAra 'vanaspatikAya'nA che. AtmAnA vikAsakALanI A prAraMbhika avasthAo hoya che. ahIMthI pugalabhAvano rAga-rasa jIvanI sAthe lAgI gayelo che. keTalo pragADha ane keTalo tIvra haze | 234 zAntasudhArasaH bhAga 1 zAntasudhAra Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rAga-2sa ? A pudgala-rAgane dUra karavAno bhavya puruSArtha A jIvanamAM karavAno che. lahI saMyopazama matijJAna ko, paMcendriya jaLa lAdhI, viSayAsakta rAga pudgalathI, dhAra narakagati sAdhI, tADana, mArana, chedana-bhedana, vedanA bahuvidha pAyI, kSetravedanA paramAdhAmIkRta - vidhavidha hai darasAyI, pudgala-rAge naraka vedanA, vAra anaMtI vedI, puNyasaMyoge narabhava lAdho, azubha yugalagata bhedI. vanaspatikAyamAMthI bIjI ekendriya jAtimAM jIve janma-maraNa karyAM che. pRthvIkAyamAM, akAyamAM, vAyukAyamAM, teukAyamAM.... ! pachI beindriyamAM, teindriyamAM, caurindriyamAM ane paMcendriyamAM jIva Avyo che. ghaNI muzkelIthI paMcendriyapaNu maLyuM che. paraMtu yugala-rAga'ne kAraNe, viSayAsaktine kAraNe jIva narakagatimAM utpanna thAya che. narakagatimAM kevAM kevAM duHkho hoya che ? 'saMsAra bhAvanA'nA pravacanamAM tame sAMbhaLyAM che ne ? tADana, mAraNa, chedana, bhedana thai rahyuM hoya che. kevI ghora vedanA tyAM jIvone sahana karavI paDatI hoya che ? enuM kAraNa hoya che. pudgala-rAga ! jIve narakanI vedanA eka-be vAra sahana karI che, ema na samajo. anaMta vAra sahana karI che - 'vAra anaMtI vedI.' narakamAM anicchAthI duHkha sahana karavAthI je karmanirjarA thAya che ene 'akAma nirjarA' kahe che. e karmanirjarAne kAraNe jIvanI unnati thAya che. ene manuSya-janma maLe che. narakagati ane tiryaMcagatithI te bahAra nIkaLe che. manuSyagatine devagati karatAM vadhAre sArI batAvI che. jinezvara bhagavaMtoe ! AvI sArI,zreSTha manuSyagati pAmyA pachI zA mATe pudgala-rAgI - viSayarAgI banIne manuSyajIvanane barabAda karo cho ? viSayAsakta rAga pudgala ko dharI narajanma gamAve, kAga uDAvaNa kAja vipra jima, DAra maNi pachatAve. ajJAnI brAhmaNe kAgaDo uDADavA ratnone pheMkI dIdhAM hatAM ne ? pAchaLathI jyAre tene khabara paDI ke meM paththara samajIne ratnone pheMkI dIdhAM ! tyAre tene ghora pastAvo thayo hato. e rIte pudgala-rAgathI, vaipiyaka sukhanA rAgathI manuSya-bhava gumAvI dIdhA pachI pastAvo thAya che. bIjI vAta, paudgalika - vaiSayika sukha sadaiva game teTalAM bhogavo, to paNa mana ekatva bhAvanA 235 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane indriyane tRptI nathI thatI - nahIM thAya. je rIte AgamAM ghIyA madhunI Ahuti ApavAthI Aga zAnta nathI thatI, paraMtu vadhAre prajvalita thAya che. pudgala gItAmAM kahyuM che : pudgala sukha sevata ahani, mana indriya na dhAve. jima vRta-madhu Ahuti detAM. agni zAnta navi thAve. AgaLa vadhIne cidAnaMdajIe kahyuM cheH jima jima adhika viSayasukha seve, tima tima tRSNA dIpe, jima apeya jalapAna kiyAthI, tRSNA kaho kima chIe? apeya jaLa' eTale ke sAgaranuM khAruM pANI. sAgaranuM pANI pIvAthI tRSNA chIpatI nathI, paraMtu vadhAre pramANamAM vadhI jAya che, e rIte viSayasukha bhogavavAthI vadhAre ne vadhAre bhogavavAnI tRSNA jAgrata thAya che. vadhAre pradIpta thAya che, paraMtu paudgalika sukhamAM Asakta jIva A mArmika vAta jANato - samajato nathI. janmAnya jIva sUryanuM teja kevI rIte oLakhe? A vAta cidAnaMdajI kahe che : paudgalika sukha kA AsvAdI, eha marama navi jANe, jima jAtya% puruSa dinakaranuM teja navi pahicANe. jIvone indriyajanya vaiSayika sukho sArAM lAge che, priya lAge che, paraMtu e sukhonA bhogopabhoganAM pariNAmano vicAra e ajJAnI jIva karI zakatA nathI. ajJAnI jIvone pariNAmanuM jJAna ja kyAM hoya che? temane to vartamAnakALanuM ja jJAna hoya che. atyAre sukha maLe che ne ? basa, kAlano vicAra nahIM karavAno.' indriyajanita viSayarasa sevata, vartamAna sukha ThANe. paNa kiMpAka taNA phalanI pare, nahIM vipAka tasa jANe. 'kiMpAka' nAmanuM jaMgalI phaLa khAvAmAM svAdiSTa lAge che, paraMtu enuM pariNAma mota hoya che. e ja rIte vaiSayika sukho bhogavavAmAM sArAM lAge che, paraMtu janamajanamanAM duHkhadAyI hoya che. AvuM samajIne paudgalika viSayasukhothI vimukha thavuM joIe, virakta thavuM joIe ane AtmabhAvanI sanmukha thavuM joIe. ehavuM jANI viSayasukhabheMtI, vimukharUpa tina rahIe. trikaraNa yoge zuddha bhAva ghara bheda yathAratha lahIe. 'trikaraNa yoga eTale ke mana-vacana ane kAyA. AtmAnuM zuddha svarUpa mana, vacana ane kAyAthI samajavAnuM che. AtmabhAva ane pudgalabhAvano yathArtha bheda jANavAno che. 236 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMha jevo AtmA parAdhIna che? Ama to AtmA potAnA zuddha svarUpamAM anaMta jJAnI che, paraMtu pudgalabhAvathI AvRta che. AtmA anaMta zaktino svAmI che, paraMtu pudgalabhAve tene kAyara banAvI dIdho che. zrI cidAnaMdajI kahe che : jJAna anaMta jIvano nija guNa, te pudgala Avariyo. je anaMta zaktino nAyaka, te iNa kAyara kariyo. AtmA potAnA mULa svarUpamAM ajJAnI nathI, anaMta jJAnI che. kAyara azakta nathI, anaMta zaktizALI che. paraMtu anaMta karmapudgalothI AvRta che. karmayugalonuM AvaraNa kApavAnuM che. e AvaraNa dUra thatAM mULa svarUpa prakaTa thaze. jyAM sudhI karmapudgalono prabhAva che, tyAM sudhI to AtmAne duHkha sahana karavAM ja paDaze. cetana kuM pudgala ye nizadina, nAnAvidha duHkha ghAle. paNa piMjaragata nAharanI pare, jora kachu na cAle. - siMha pAMjarAmAM che ! zuM kare? AtmA, siMha jevo zaktizALI AtmA konA piMjarAmAM baMdha che. pudgala ene vidhavidha duHkho Ape che. pApa pudgalo jIvane duHkhI karatAM rahe che. pudgalanuM piMjaruM toDavuM ja paDaze. game tema karIne toDavuM paDaze. tapathI - tyAgathI, jJAnathI - game te rIte. dhyAnathI, zamathI - upazamathI toDo. mAdeva, AjIvathI toDo. je koI upAya tamArAthI bane te upAya karIne pudgalanA piMjarAne toDo ane siMha samAna AtmAne mukta karo. siMha hovA chatAM paNa te piMjarAmAM rahevAno Adi thaI gayo che ! ene pudgalano saMga sAro lAge che. priya lAge che, jevI rIte rogI manuSya kupathya kare che, na khAvAnuM - khAya che, na pIvAnuM pIe che ane khuzI - majA kare che. cidAnandajI kahe che : itane para bhI jo cetana ke pudgala saMga sohAve, rogI nara jima kupatha karIne, mana meM harSita thAve. karmonA pudgalothI keTalI paravazatA thaI gaI che? AtmA potAnA tamAma zreSTha guNone bhUlI gayo che. zreSTha svarUpane bhUlI gayo che ! enI koI jAta-pAta nathI hotI. kuLa ane nAta nathI hotI. nAma ane rUpa nathI hotAM, paraMtu pudgalanA saMge nAma ane rUpa dhAraNa karI lIdhAM che. pudgala mAyAe enI upara jAdu karI dIdho che. AtmA potAnI jAtane bhUlI gayo che. jAtyapAtya - kulanyAta na tArka nAma nahi koI, pudgala saMgata nAma dharAvata nija guNa saghalo khoI. ekatva bhAvanA. 237 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pudgala saMgati ja 'pa2mAvastha saMvRtti' che. graMthakAra upAdhyAyajI A parabhAva saMvRttine toDavAno upadeza Ape che. tyAre,toDavAnI icchA thaze, jyAre jIva sabhAna thaze. puddagala saMgata' 'pudgala piMjaruM' ene baMdhana lAgaze. jyAM sudhI pudgala saMgata sArI lAge che tyAM sudhI - pudgala ke saba hAlata cAlata, pudgala ke vasa bole, kahUMka baiThA TakaTaka jue, kaNUMka nayaNa na khole. - hAlavuM, cAlavuM, bolavuM - badhuM ja pudgalane vaza ! AMkho kholavI ane baMdha karavI paNa pudgalane vaza ! manapasaMda bhoga bhogavavA ane sukhazayyAmAM sUvuM, pudgalane vaza ! ane A pudgalaparavaza banIne bhUkhyA-tarasyA galIomAM paDyA rahe che. managamatA kahuM bhoga bhogave, sukha sajyAe sove, kahUka bhUkhyA tarasyA bAhara, paDyA galI meM rove. 'pudgalanI oLakha karI lo' - parabhAvanI oLakha karI lo ane tenAthI mukta thavAno prayatna karI lo. pudgalanuM baMdhana jANo ane tene toDavAno prabaLa prayatna karo. A manuSyajIvanamAM ja A puruSArtha karI zakazo. pudgalonI lAlacamAM phasAvAnuM nathI. pudgalanI oLakhANa karAvatAM zrI cidAnaMdajI saraLa zabdomAM kahe che H pANImAMhe gale je vastu, jale agani saMyoga, pudgala piMDa jANe te cetana, tyAga harakha aru soga. chAyA AkRti tejaghuti sahu, pudgalanI para jAya, saDana-parDana-vidhvaMsa dharma e, pudgala ko kahevAya. malyA piMDa jehane baMdhe be, kAle vikharI jAya. caramanayaNa karI dekhIe te, sahu pudgala kahevAya. puraNa-galana dharmathI pudgala nAma jiNaMda vakhANe, kevala viNa parakhAya anaMtI, cAra jJAna navi jANe. zubhathI azubha, azubhathI zubha, mUla svabhAve thAya. dharmapAlaTaNa pudgala ko ima, sadguru diyo batAya. kAvyamAM ane saraLa bhASAmAM pudgalano paricaya karAvI dIdho che ne ? samajI gayA ne ? to paNa gadyamAM samajAvuM chuM. - je vastu pANImAM gaLI jAya che. - je vastu agnimAM baLI jAya che. ene pudgala jANavuM; he cetana, pudgalabhAvamAM harSa-zoka na karavo. 238 zAntasudhArasa H bhAga 1 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - je chAyA dekhAya che, prakAza dekhAya che, je AkRti dekhAya che, te badhuM ja pudgalano paryAya che. pudgalano dharma che. saDavuM, paDavuM ane nAza thavo. - "saDana, patana ane vidhvaMsa' pulanI niyati che. jema ke be piMDa ekaThA thAya che ane kALakrame vikharAI jAya che. jene jIvAtmA potAnI AMkhothI - carmadraSTithI jue che. e pudgala che. AtmA to AMkhothI - carmacakSuthI joI zakAto nathI. je vadhe che, ghaTe che, jenuM pUraNa-galana thAya che - e jeno svabhAva che, te pudgala che. enA anaMta paryAyo hoya che ane e payayo kevaLa jJAnI ja jANI zake che. pugala parivartanazIla hoya che. zubhanuM azubha ane azubhanuM zubha thAya che. pudgalabhAva sthira na rahe, eTalA mATe enA upara rAgadveSa karavAno nathI. ene kAraNe harSa-zoka karavAno nathI. AtmavicAra : caMdanavRkSanI zItaLa havA : pudgala-rAganuM AvaraNa dUra thaze tyAre AtmavicAra pedA thaze. graMthakAra upAdhyAyajIe AtmaciMtanane caMdanavRkSonI ghaTAmAMthI AvatAM sugaMdhita zItala, pavana samAna gayuM che. je pavanamAM caMdananI suvAsa hoya che ane caMdanavat zItalatA hoya che, to bhItaramAM ja parama AnaMdanI anubhUti thAya che. "samAdhizataka'mAM upAdhyAyazrI yazovijayajIe kahyuM cheH rAgAdika jaba pariharI, kare sahaja guNakhoja. ghaTa meM bhI prakaTe tadA, cidAnaMda kI moja ! jo bhItaramAM cidAnanda pAmavo hoya to AtmaciMtana karavuM ja paDaze. AtmAna sahaja jJAnAdi guNonuM ciMtana karavuM ja paDaze ane paramArtha vRSTithI vicArIe to mAtra AtmajJAna, Atmabodha ja mokSamArga che, zivapaMtha che. 'samAdhizataka'nA prAraMbhe ja kahyuM cheH kevaLa Atmabodha hai paramAratha zivapaMtha, tA meM jinakI maganatA, soI bhAvanigraMtha. AtmabodhamAM - AtmajJAnamAM magnatA ja bhAvasAdhutA che. jo AtmajJAnamAM maganatA na hoya to bhAvasAdhutA na Ave. bhalene vratonuM pAlana karatA raho, yA ugra tapazcaryA karatA raho. jJAnamaganatA vagara bhAvasAdhutA hoI zakatI nathI. AtamajJAne magana jo, so saba pudgala khela, IndrajAla karI lekhane, mile na tihAM manamela. AtmajJAnamAM nimagna AtmA, tamAma pudgala nirmita khelone indrajAla - jAdu ekatva bhAvanA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaje che. enI sAthe enuM mana lAgatuM ja nathI. eka vAra AtmajJAnamAM maganatAno pUro - apUrva anubhava thatAM pudgala-racanAomAM mana lAgatuM ja nathI. e sukhanuM varNana zabdAtIta che - zabdo dvArA varNavavuM azakya che. 'jJAnasAramAM upAdhyAyazrI yazovijayajIe kahyuM che H jJAnamagnasya yaccharma tadvaktuM naiva zakyate / jJAnamagna AtmAnuM sukha, zabdomAM kahI zakAtuM nathI. samatvanI sAthe ekatvanuM ciMtana : yAda rAkho, ApaNI vAta 'ekatva bhAvanA'nI cAlI rahI che. bhItaramAM ekatvano utsava manAvavAno che. utsavano paramAnaMda pAmavAno che. to ekatvanI sAthe samatvane joDavAnuM che. ekatvanI sAthe samatva joDAya che, tyAre bhItara utsava Ave che. utsavano AnaMda prakaTa thAya che. ekatvanI sAthe samatva joDAtAM 'A zatru, A mitra,' evo bheda raheto nathI - 'A kaMcana, A kathIra' evo bheda paNa raheto nathI. zatru upara dveSa raheto nathI. mitra upara rAga raheto nathI. kaMcana para rAga raheto nathI. kathI2 52 dveSa raheto nathI, tyAre ekatva utsavarUpa banIne AtmAnaMdarUpa banI jAya che. ekatA samatopetA - menAtmAtman vibhAvaya / labhasva paramAnanda - sampadaM namirAjavat // 5 // graMthakAra kahe che H Atman, samatvabhAvanI sAthe tuM ekatvabhAvanI anubhUti kara. ema karatAM tuM 'nimarAjarSi'nI jema paramAnandano khajAno prApta karI zakIza. 'adhyAtmagItAmAM zrI devacaMdrajIe kahyuM che : teha samatArasa tattva, nizvalAnaMda anubhava ArAdhe, tIvra ghanaghAtI nijakarma toDe, saMdhi paDilehIne vichoDe. e ja AtmA samatvanI siddhi pAme che ane AnaMdano anubhava kare che, je mohanIya Adi ghAtIkarmone toDavAno puruSArtha kare che. avasara pAmIne karmone toDI zake che. karmono kSaya-kSayopazama karI zake che. namirAjarSi : samatva-ekatvano utsava : upAdhyAyazrI vinayavijayajIe 'namirAjA'nuM udAharaNa ApyuM che. namiAnavat - namirAjAnI jema tuM paNa paramAnaMdanI prApti kara. 'uttarAdhyayana sUtra'mAM zramaNa bhagavAna mahAvIre svayaM namirAjAnuM pUruM eka adhyayana kahyuM che. indra ane zAntasudhArasa : bhAga 1 240 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namirAjAno saMvAda vAstavamAM hRdayasparzI che. sAMbhaLo, e saMvAdanI keTalIka vAto saMbhaLAvuM. namirAjA mithilAnA rAjA hatA. temane pUrvajanmanI smRti jAgRta thaI AvI hatI. svargaloka jevA zreSTha bhogasukho pratye teo virakta banyA. putrano rAjyAbhiSeka karI dIdho ane temaNe mahAbhiniSkramaNa karyuM - eTale ke bhogasukhono, vibhavano, rAjyano tyAga karIne sAdhu banI gayA. jyAre teo mithilA choDIne cAlyA tyAre mithilAmAM sarvatra vilApa, rUdana......zokano kolAhala vyApI gayo. prajAno rAjA pratye apAra prema hato. e samaye devarAja Indra potAnA avadhijJAnanA AlokamAM namirAjarSine mithilA choDIne jatA joyA, Indra brAhmaNanuM rUpa dhAraNa karyuM ane rAjaSine maLyA. praNAma karIne rAjarSine pUchyuM: kiM nu bho ajja mihilAe kolAhalaga saMkulA / succaMtidAruNA saha pAsaesu gihesu a // 9/7 he rAjarSi, Aja mithilAmAM, mahelomAM ane gRhomAM sarvatra rudana, vilApAdi zabdo saMbhaLAI rahyA che ! kAraNa zuM che?" rAjarSie kahyuM - 'he brAhmaNa, udyAnamAM raheluM manorama vRkSa pracaMDa AMdhItophAnamAM paDI jAya che tyAre enI upara beThelAM pakSIo duHkhI thAya che, AzrayahIna thAya che eTalA mATe teo kaMdana-rudana kare che. eTale ke loko potAno svArtha naSTa thavAthI raDe che. mArI pravrajyAne kAraNe raDatA nathI." devendra kahyuM: 'rAjarSi, Apa mithilA tarapha juo to kharA ! mithilA AgamAM baLI rahI che. ApanA aMtaHpuramAM Aga lAgI che. rANIvAsa baLI rahyo che. Apa - kema e tarapha jotA nathI?" rAjarSi samatAthI bolyA: suhaM vasAmo jIvAmo jisiMmo natthi kiMcaNaM / mihilAe ujjhamANIe na meM Dajjhai kiMcaNa // 9/14 he brAhmaNa, ame sukhathI jIvIe chIe, sukhathI rahIe chIe, mAruM kazuM nathI, mithilA baLI rahI che. mAruM kazuM baLatuM nathI. cattaputtakalattassa mivvA vArassa bhikkhuNo / piaMNa vijjai kiMci appiaMpi Na vijjaI // 9/15 ekatva bhAvanA 241 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahu khu muNiNo bhaI, aNagArassa bhikkhUNo / savvao vippamukkassa egNtmnnupssoo|| 9/16 he brAhmaNa, strI, putra vagere svajanono tyAga karanArA ane sarva pApavRttiono parihAra karanArA bhikSuone koI vastu priya nathI hotI, koI vastu apriya nathI hotI. emane to sarvatra samabhAva - samatva hoya che. brAhmaNa, parigrahathI sarvathA. mukta, aNagAra evA bhikSuone to huM ekalo chuM' evI ekatvanI mastImAM ghaNuM sukha maLe che. tyAre Indra kahyuM he rAjarSi, ThIka che tamArI vAta, paraMtu tame killA-prAkAra banAvIne, gopura, aTTAlikAo, yuddhanAM sthAna, zastrAgAra ityAdi badhuM ja. vyavasthita banAvIne jajo. rAjarSie pratyuttara ApyoH saddhaM ca nagaraM kiccA, tava saMvaramaggalaM / . khaMti niuNa pAgAraM tiguttaM duppadhaMsagaM // 9/20 dhaNuM parakkama kiccA, jIvaM ca iriaM sayA / thiI ca keaNaM kiccA, sacceNaM palimaMthae // 9/21 . tava nArAya jutteNaM bhittuNaM kammakaM cuaM / . . muNI vigaDhaM saMgAmo, bhavAo parimuccaI. // 9/22 he brAhmaNa, meM eka abhinava nagara vasAvyuM che. zatru upara vijaya pAmavA mATe zAstra vagere paNa banAvI lIdhAM che, sAMbhaLoH - 'zraddhA" nAme nagara vasAvyuM che. - "prazamane nagarano mukhya daravAjo banAvyo che. - 'saMvarane kamADa banAvyAM che. - 'kSamAne gaDha banAvyo che. manogupti, vacanagupti, kAyaguptine aAlikA, khAI ane zastra banAvyAM che. - vallAsane dhanuSya banAvyuM che. - pAMca samiti'nI dhanuSyanI dorI banAvI che. - dhairyane dhanuSya pakaDavAnI mUThI banAvI che. - 'tapanAM bANa - tIra banAvyAM che. [242 | 242 | zAnta sudhArasa bhAga 1 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - he brAhmaNa, tapanA tIrothI karmazatrune mArIne muni saMgrAmavijatA bane che ane saMsAramAMthI mukta thAya che. indranuM citta AnaMdita thAya che. te kahe cheH rAjarSi, vAstuzAstra anusAra prAsAda, viziSTa racanAvALAM ghara ityAdinuM nirmANa karAvIne pachI niSkramaNa karavuM ! rAjarSie kahyuM : saMsayaM khalu sokuNai, jo magge kuNai ghrN| jattheva gantumicchijjA, tattha kugvijja sAsayaM. // 9/26 je mANasane potAnI yAtrAmAM saMzaya hoya che, te mANasamAgamAM ghara kare che. jeNe yAtrAno nizcaya, gamanano nizcaya karI dIdho che; te to potAnA ISTa sthAna upara pahoMcyA pachI ja Azraya kare che. he brAhmaNa, eTalA mATe huM muktine ja Azraya banAvavA prayatnazIla chuM.. tyAre InTe kahyuM he rAjezvara, dhanavAnone mArIne athavA vagara mAryo corI karanArA corone, taskarone nagaranI bahAra kADhIne nagaranuM kSema karyA bAda jajo. kAraNa ke e Apano rAjadharma che. IndranI vAta sAMbhaLIne rAjarSie kahyuMH he brAhmaNa, je niraparAdhI hoya che, ene ajJAnane kAraNe manuSya sajA kare che. enAthI nirdoSa loko duniyAmAM daMDAya che ane doSita loko chUTI jAya che. ajJAnane kAraNe aparAdhIne daMDa na maLe ane niraparAdhI daMDita thAya, evo rAjA nagaranuM, prajAnuM zrema karanAra kevI rIte kahevAya? Indra have rAjarSinI adveSa bhAvanAnI parIkSA karavA kahyuM: 'rAjanuM, tamArI vAta sAcI che. paraMtu je rAjAo tamArI AjJA nathI mAnatA ene AjJAdhIna karIne jajo ! rAjAone AjJAdhIna karavAnI tamArAmAM zakti che." rAjarSie kahyuM : jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujjAe jiNe / egaM jijijja appANaM, esa me paramo jao // 9/34 he brAhmaNa, durjaya saMgrAmamAM je subhaTa dazalAkha sainiko upara vijaya pAme che, te subhaTa jo viSayakaSAyamAM pravRtta evA atidurjeya eka AtmAne jItI le che, te parama vijetA kahevAya che. appANameva jujjhAhi kiM te jujjheNa bajjhao / appaNAmevamaggANaM jaittA suhamehae // 9/35 | ekatva bhAvanA . 243 243 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he brAhmaNa, AtmAe AtmAnI sAthe yuddha karavAnuM che. anAcAromAM pravRtta AtmAnI sAthe yuddha karavAnuM che. bahAranA duzmanonI sAthe laDavAthI zuM lAbha? AtmAthI AtmA upara vijaya pAmanAro muni parama sukha pAme che. paMcindiyANI kohaM mANaM mANaM taheva lobhaM ca / dujjayaM ce va appANaM savvamappe jie jiaM // 9/36 he brAhmaNa, pAMca indriyo - krodha, mAna, mAyA, lobha ane durjayamana - A badhAM Atmavijaya prApta thatAM sahajatAthI jItI zakAya che. eTalA mATe bahAranA zatruonI upekSA karIne huM Atmajaya pAmavAmAM prayatnazIla chuM. Atmajaya prApta thayA pachI badhuM ja jItI zakAya che. haju to huM tamane Indra ane namirAjarSinA prazna uttaro ja saMbhaLAvI rahyo chuM. namirAjarSi brAhmaNavezadhArI Indrane je uttaro ApI rahyA che, enI eka eka vAta upara eka eka pravacana ApI zakAya tema che. paraMtu, eTaluM dIrgha pravacana ApavuM nathI. tame loko buddhizALI cho ne? saMkSepamAM samajI gayA hazo. khUba saraLa bhASAmAM badhI vAto samajAvI che. mahattvapUrNa vAto be che - samatvanI ane ekatvanI. namirAjarSi indrane keTalA samabhAvathI uttara Ape che? emanI aMdara AtmAnuM vizuddha svarUpa prakaTa karavAnI keTalI utkaTa bhAvanA che ? te aMdarathI keTalA saMtuSTa haze? eTalA mATe to temaNe kahyuM huM vasAmo navAno ame sukhapUrvaka rahIe chIe ane jIvIe chIe. khUba mahattvapUrNa vAta che AtmAnI mastImAM sukhapUrvaka rahevuM ane jIvavuM ! bIjuM zuM joIe? indra ane namirAjarSino saMvAda Aje ahIM pUrNa karIe chIe. bAkI rahetA praznottara kAle batAvIza. Aje basa, ATaluM ja. 244 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 23 3. ekatva bhAvanA A : saMkalanA : namirAjarSi ane indrano saMvAda. 0 devarAja indra namirAjarSinI stuti kare che. vastunuM vAstavika svarUpa jANo. ekalo Avyo chuM, ekalo jaIza.' zrIkRSNa ane balarAma. ekalo AtmA svargamAM, narakamAM ke mokSamAM jAya che.. Atmahita paNa ekalAe ja karI levuM joIe. lava-kuzano gRhatyAga. mamatvano bhAra nIce laI jAya che. parabhAvaH zarAbano nazo. mamatva tUTyuM, rAma svastha banyA. ekatva-samatvathI mukti. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAntasudhArasa' graMthanI cothI 'ekatva bhAvanA'mAM kahe che : ekatAM samatopetA - menAmAtman vibhAvaya / labhasva paramAnandasaMpadaM namirAjavat // p // 'he Atma, samatvabhAvanI sAthe tuM AtmAnA ekatvanI anubhUti karIne, nimarAjarSanI jema tuM paNa parama AnaMdano khajAno prApta karI zakIza.' mithilAnA rAjA namine pAMcaso rANIo hatI. apAra rAjya-samRddhino te mAlika hato. eka divase tenA zarIramAM dAhajvara utpanna thayo. vaidyoe anekavidha upacAro karyA. paraMtu teno dAhajvara zAnta na thayo. zarIra upara caMdanano lepa karavA mATe tenI badhI rANIo caMdana ghasavA lAgI. rANIonA hAtha para aneka kaMkaNa hatAM. e kaMkaNonA gharSaNathI avAja Avato hato, vadhAre avAja Avato hato. e avAja mirAjAthI sahana thato na hato. tene khabara na hatI ke A avAja rANIonAM kaMkaNono Ave che. teNe kahyuM : 'A avAja baMdha karo.' rANIoe tarata ja saubhAgyanuM eka eka kaMkaNa rAkhIne bAkInAM kaMkaNo utArI dIdhAM. avAja baMdha thaI gayo. rAjAe pUchyuM H 'have avAja kema baMdha thaI gayo ?' rANIoe pratyuttara Apyo H 'svAmI, amArA hAtha upara aneka kaMkaNo hatAM, eTale paraspara gharSaNane lIdhe avAja thato hato. ame saubhAgyanuM eka eka kaMkaNa rAkhIne bAkInAM utArI dIdhAM, eTale avAja baMdha thaI gayo.' rANIoe A vAta sahaja bhAve karI hatI, paraMtu mirAjAe eno AdhyAtmika artha karyo - 'anekamAM saMgharSa che, ekamAM zAnti che. anekamAM duHkha che, ekamAM sukha che - ekatva ane samatvamAM ja zAnti ane sukha che. eTalA mATe mAro dAhajvara zAnta thatAM A saMsArano tyAga karIza, aNagAra banIza.' namirAjA ane indrano saMvAda : nimarAjAnuM zarIra nIrogI thAya che. te 'pratyeka buddha' bane che. eTale ke koInAya dvArA upadeza pAmyA vinA virAgI - virakta banIne aNagAra bane che. mithilAno rAjaparivArano, rAjaRddhino tyAga karIne cAlI nIkaLe che, tyAre devarAja indra potAnA avadhijJAnathI nimarAjAne jue che. indrane Azcarya thAya che. namirAjAno vairAgya duHkhagarbhita che athavA jJAnagarbhita che, e jANavA indra brAhmaNanuM rUpa dhAraNa karIne pRthvI upara Ave che ane namirAjAne maLIne prazna pUche che. namirAjA samabhAvathI kevo jJAnagarbhita uttara Ape che te badhuM gaI kAlanA praznottaromAM zAntasudhArasa : bhAga 1 246 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAvyuM hatuM. bAkInA praznottaro Aje tamane saMbhaLAvuM chuM. ekAgra manathI sAMbhaLajo. pachI ciMtana karajo. InTe kahyuM: 'rAjanuM, moTAmoTA yajJo karAvIne zramaNa - brAhmaNa vagerene bhojana karAvIne, gAyo vagerenuM dAna ApIne, ISTa, miSTa ane priya viSayasukho bhogavIne svayaM yajJAdi karyA pachI tyAgamArga upara jajo.' namirAjarSie kahyuM : jo sahassaM sahassANaM, mAse mAse gavaM dae / tassAvi saMjamo seo aditassAvi kiMcaNaM // 9/40 he brAhmaNa, koI mANasa pratimAsa 10-10 lAkha gAyonuM dAna Apato hoya ane eka mANasa eka paNa gAyanuM dAna Apato na hoya, to paNa hiMsA vagere pAponA parihArarUpa saMyama Adi zreSTha hoya che.' indra kahyuM "ThIka che ApanI vAta, paraMtu gRhasthAzrama paNa atiduSkara che. eno tyAga karIne anyanI-saMnyAsAzramanI icchA kema karo cho ? he rAjanuM, gRhasthAzramamAM rahIne pauSadhavratamAM rata raho !' namirAjarSie javAba Apyo: mAse mAse ujo bAlo, kusaggeNaM tu muMjae / na so suakaravAya dhammassa, kalaM agghai solasiM // 9/44 he brAhmaNa, koI ajJAnI manuSya eka eka mahinAnA upavAsanA pAraNe ati alpa AhAra grahaNa karato hoya, chatAM paNa te tIrthaMkara praNita munidharmanA soLamA bhAga samAna paNa na hoya! tIrthakaroe munidharmane ja mukhyarUpe muktimArga batAvyo che - gRhasthAzramane nahIM.' indra kahyuM : "he rAjanuM, sonuM, maNi, motI, mUlyavAna vastro, vAhana, dhanabhaMDAra ityAdinI vRddhi karIne aNagAra banajo.' namirAjAe kahyuM: suvaNNaspassa, upavvayA bhave, siA hu kelAsasamA asaMkhayA / narassa buddhassa na te hi kiMci icchA hu AgAsasamAaNaMtiyA // 4/48 he brAhmaNa, meru parvata jevA sonA-cAMdInA asaMkhya pahADa maLI jAya, to paNa tRSNAtura manuSyane alpa paNa saMtoSa thato nathI, kAraNa ke icchA AkAza samAna anaMta hoya che. eTaluM ja nahIM, ekatva bhAvanA. 247 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puDhavI sAlI javAceva hiraNyaM pasubhissai / paDipuNNaM nAlamegassa, i i vijjA tavaMcare // 9/49 he brAhmaNa, bhUmi, javAdi dhAnya, sonuM vagere dhanasaMpatti, pazu Adi vaibhava eka jIvAtmAnI icchApUrti mATe paryApta nathI, evuM samajIne bAra prakAranuM tapa karavuM joIe. InTe kahyuM : 'he rAjanuM AzcaryanI vAta che ke Apa vidyamAne adbhuta bhogono tyAga karIne avidyamAna svarganAM sukhonI cAhanA karo cho. aprApta bhogonI anaMta icchAothI hata-prahata thaI rahyA cho. tame vivekI cho. aparyApta bhogonI icchAthI prApta bhogono tyAga na karavo joIe.' namirAjarSie kahyuM , sallaMkAmA, visaMkAmA, kAmA, AsIvisovamA / kAme patthayamANA ya akAmA jaMti duggaiM // 9/53 ahe vayai koheNaM mANeNaM ahasA gaI / mAyA gai paDigghAo lohoo duhao bhayaM // 9/54 . he brAhmaNa, zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparzanAM kAmasukha zilyarUpa che. kAMTA jevAM che. jhera jevAM che ane kALA nAga jevAM che. kAmabhogonI IcchA karavA mAtrathI jIvA naraka - tiryaMcagatimAM utpanna thAya che, kAmabhoga bhogavavAnI vAta to dUra rahI. he brAhmaNa, krodhathI narakagati maLe che. mAna-abhimAnathI nIca gati maLe che. mAyAthI sadgatino nAza thAya che ane lobhathI A bhavamAM ane parabhavamAM aneka bhaya utpanna thAya che, devarAja indrane "namirAjarSino vairAgya jJAnamUlaka che e vAtanI pratIti thaI gaI. tene ati harSa thayo. teNe potAnuM indrarUpa prakaTa karyuM ane namirAjarSinA caraNomAM bhAvapUrvaka vaMdanA karIne stuti karI. devarAja indra rAjarSinI stuti kare che ? 'he rAjarSi, Ape krodhane jItI lIdho che. mAna-abhimAnane harAvI dIdhAM che. mAyAnuM visarjana karyuM che ane lobha svAdhIna karI dIdho che. he rAjarSi. ApanI kevI zreSTha saraLatA che? kevI apUrva namratA che? kevI alaukika kSamA che?, ane kevo alaukika - asAdhAraNa saMtoSa che?' 'he pUjya, Apa uttama guNothI saMpana cho, eTalA mATe vartamAna jIvanamAM uttama cho ane paralokamAM paNa uttama hazo. Apa karmamukta banIne uttamottama sthAnamuktimAM jazo.' | 248 zAntasudhArasaH bhAga 1 | Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rIte stuti karIne indra AkAzamArge devalokamAM gayo. 'uttarAdhyayana sUtra'mAM bhagavAna mahAvIra svAmI kahe che H "indre pratyakSa thaIne namirAjAnI stuti karI, to paNa namirAjarSi garviSTha na banyA; paraMtu vizeSa rUpamAM AtmabhAvamAM lIna banyA. 'nami namer appALa' khUba mahattvapUrNa vAta karI che. nami potAnA AtmasvarUpamAM lIna banyA. prazaMsA sAMbhaLIne rajamAtra bAhya bhAvamAM na gayA. ekatA ane samatvanI bhAvanAne cUkyA nahIM. paNa emAM vadhAre UMDA UtaryA. A rIte cothI ekatva bhAvanAnA prAraMbhika pAMca zlokonuM vivecana pUrNa karIne ApaNe e bhAvanAnA geyakAvyanuM vivecana zarU karIe chIe. jo tamane zAstrIya rAgonuM jJAna hoya to A geyakAvya 'bhImapalAsa' rAgamAM gAI zako cho. sAMbhaLo. vinaya cintaya vastutattvaM jagati nijamiha kasya kim ? matimatiiita yasya vaye, Turitamuyati, tasya vim // // eka utpadyate tanumA-neka eva vipadyate eka eva hi karma cinute, saikakaH phalamaznute // 2 // yasya yAvAnparaparigraha - vividhamamatAvIvadhaH / .navidhivinihita potayuvantyA, pati tAvavasAvathaH || rU || svasvabhAvaM madyamudito bhuvi vilupya viceSTate / dRzyatAM parabhAvaghaTanAt, patati viluThati jRmbhate // 4 // pahelAM A zlokonA artha sAMbhaLI lo : 'o vinaya, tuM vastunA vAstavika rUpanuM sArI rIte ciMtana kara. A vizvanI jelamAM mAruM potAnuM zuM che ?-- AvI pAradarzI prajJA jenA dilamAM prakaTa thaI jAya che, ene duHkha-durita sparza paNa kevI rIte karaze ? zarIradhArI AtmA ekalo ja janme che ane ekalo ja motano zikAra bane che. karmonuM baMdhana paNa ekalo ja kare che ane karmone bhogave paNa pote ekalo ja. bhAtabhAtanA mamatvanA bojathI dabAyelo prANI, parigrahano boja paDavAthI, khUba bhAra vadhavAthI sAgaramAM DUbI jatA jahAjanI jema UMDo UtarI jAya che. zarAbanA nazAmAM cakacUra AdamInI jema AtmA parabhAvanA pAzamAM patita thAya che, TakarAya che, Dole che ane zUnyamanaska thaIne bhaTake che. vastunAM vAstavika svarUpa jANo : dareka vastunAM be rUpa hoya che - vAstavika ane avAstavika. vastunA mULabhUta ekatva bhAvanA 249 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyane vAstavika kahe che. jeno kadIya nAza thato nathI. bIjuM rUpa hoya che avAstavika - jene kahe che payaya ! dareka dravyanA anaMta paryAya hoya che. paryAya vinAzI hoya che, paryAya parivartanazIla hoya che. A gaMbhIra tattvajJAna che - dravya ane paryAyanuM. A tattvajJAna tarapha nirdeza karatAM graMthakAra kahe che: "vicAro, A saMsAramAM ApaNuM zuM che?" A vicAra jenA cittamAM jAgRta thaI jAya che, ene duHkha-duritono sparza nathI. thato - thaI zakato nathI ! kAraNa ke eNe samajI lIdhuM che ke huM vizuddha ane avinAzI AtmA chuM. jJAnAdi guNa ja mArA che. e sivAyanuM kazuM mAruM nathI. carmadraSTithI dekhAto eka paNa pathayi mAro nathI. pAMca Indriyo ane enA viSayo mArA nathI. je mAruM nathI te bane ke bagaDe, emAM mane kazI ja levAdevA nathI.' ekalo Avyo chuM ekalo jaIza: A anAdi saMsAramAM karmavaza jIvane "ekatva' kevuM che, enuM khUba ja hRdayasparzI varNana kArtikeyAnuprekSAmAM karyuM che. ekatvanI anuprekSA karatAM traNa zlokomAM temaNe kahyuM cheH jIva ekalo ja garbhamAM utpanna thAya che, garbhamAM zarIra bane che. te ekalo ja janma che. bALaka thAya che, yuvAna bane che ane vRddha paNa thAya che. ekalo ja roga-zoka bhogave che. ekalo ja saMtApa-vedanA bhogave che ane ekalo ja mare che. ekalo ja narakanAM duHkha sahe che. narakamAM paravazatAthI duHkha sahana karavAM ja paDe che. koI ja bacAvI zakatuM nathI.' zrIkRSNa ane balarAma : jaina mahAbhArata'mAM batAvavAmAM AvyuM che ke zrIkRSNanA mRtyu pachI balarAma virakta thaI jAya che. teo zramaNa banI jAya che. so varSa sudhI teo saMyamadharmanuM pAlana kare che ane devalokamAM utpanna thAya che. zrIkRSNa pratye apAra rAga hovAne kAraNe devalokamAM utpanna thatAM ja temaNe potAnA avadhijJAnanA prakAzamAM joyuM ke zrIkRSNano janma kyAM thayo che? zrIkRSNane temaNe trIjI narakamAM joyA. vAsudeva marIne narakamAM ja jAya che.' evo siddhAMta che. zrIkRSNa vAsudeva hatA. balarAma dave potAnI daivI zaktithI bIjuM zarIra banAvyuM ane te kRSNane maLavA mATe trIjI narakamAM gayA. zrIkRSNane AliMgana ApIne bolyAH mArA bhAI, huM tAro bhAI balarAma chuM, tArI rakSA karavA mATe pAMcamAM brahma-devalokamAMthI Avyo chuM. bola, tAre mATe huM zuM karuM ?" 250 zAntasudhArasa H bhAga 1| Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa kaMI bole te pahelAM ja deve kRSNane upADyA, paraMtu upADatAM ja kRSNanuM zarIra pArAnI mAphaka vizIrNa thaIne jamIna upara verAI gayuM ! ane jamIna upara paDatAM ja pahelAM jevuM zarIra hatuM tevuM ja zarIra banI gayuM. zrIkRSNe UbhA thaIne balarAmadevane namaskAra karyAM. deve kahyuM : "mArA bhAI, bhagavAna neminAthe kahyuM hatuM ke naiSiyaka sukha duHkhadAyI hoya che. Aja huM pratyakSa joI rahyo chuM. he vAsudeva, karmothI tame niyaMtrita cho. huM tamane svargamAM laI jaI zakato nathI, paraMtu tamArA mananI khuzI mATe ahIM tamArI pAse rahevA icchuM chuM.' zrIkRSNe kahyuM : 'bhAI, ApanA ahIM rahevAthI mane koI lAbha thavAno nathI. Apa rahezo to paNa meM jeTaluM naraka AyuSya bAMdhyuM che eTaluM mAre bhogavavuM ja paDaze. Apa ahIM na raho, mArAM karma mane bhogavavA do.' balarAmanA hRdayamAM khUba duHkha thayuM; te pAchA devalokamAM cAlyA gayA. ekalo ja svargamAM - narakamAM ane mokSamAM jAya che : ikko saMcadi puNNaM, ikko bhuMjedi vivihasurasokkhaM / ikko khavedi kammaM, ikko viya pAvae mokkhaM // jIva ekalo puNya bAMdhe che, ekalo devalokanAM sukha bhogave che. ekalo ja jIva karmonI nirjarA kare che ane ekalo ja mokSa pAme che. eTalA mATe bIjAM ta2pha na jotAM Atmahita paNa ekalAe ja karI levuM joIe. 'prazamati'mAM bhagavAna umAsvAtIjIe kahyuM che ke ekasya janmamaraNe gatayazca zubhAzubhA bhavAvarte / tasmAdAkAlikAhitamekenaivAtmanaH kAryam // 153 // 'huM ekalo chuM ! ekalo ja utpanna thAuM chuM ane maruM chuM paNa ekalo ja. narakamAM jAuM chuM to paNa ekalo ane svarganuM sukha paNa bhogavuM chuM ekalo. manuSyagatimAM janma dhAraNa karuM chuM, to paNa ekalo ja ane pazuyonimAM pahoMcuM chuM te ya ekalo ja.' Atmahita paNa ekalA ja karI levAnuM che : je anaMta anaMta samaya A saMsAramAM paribhramaNa karatAM karatAM vItI gayo, e anaMta kALamAM je kaMI duHkha meM sahyAM te paNa meM ekalAe ja. meM eTale AtmAe. huM ekalo chuM, asahAya chuM, e vAstavikatA che ane mAre A vAstavikatAno sahaja rIte svIkAra karI levo joIe. A vAstavikatAno meM svIkAra na karyo ane anekatAnA khyAlamAM khovAI gayo. anekatAnI jALamAM phasAto ja gayo. ekatva bhAvanA 251 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ekalAmAM duHkha, anekatAmAM sukha' - A mAro vicAra dRDha rahyo che, eTalA mATe ekamAMthI aneka thavAno prayatna karyo ane karato jAuM chuM. vizALa parivAra hoya to sukha, vizALa mitramaMDaLa hoya to sukha, moTo anuyAyI varga hoya, to sukha - basa, bhIDamAM ja sukha ane AnaMdanI kalpanA karI ane emAM ja guMcavAto gayo. pariNAma svarUpe duHkha ane azAntino bhAra vadhato gayo. jo ke samUhajIvanamAM meM kaMIka sukha, kaMIka AnaMda paNa prApta karyo che. paraMtu e sukha dIrghakALa TakyuM nahIM. AnaMda vadhAre samaya rahyo nahIM. e badhuM alpakAlIna siddha thayuM che. mAre ekalA thavuM nathI, to paNa koI ne koI vakhate to ekalA thavuM ja paDaze. tyAre zuM mane duHkha nahIM paDe? vedanA nahIM thAya? jyAre ekalA maravAnuM haze tyAre mArI svasthatA TakI raheze? samatA ane samAdhimAM lIna thaI jaIza? huM ekalo kaI gatimAM jaIza? A bhaya mane vyAkuLa to nahIM karI nAkhene? eTalA mATe huM parama satyano svIkAra karuM chuM. huM ekalo chuM. mAre ekalAe ja janmavAnuM ane maravAnuM che. ekalAe ja cAra gati ane 84 lAkha yoniomAM bhaTakavAnuM che, to pachI zA mATe huM ekalo ja mAruM AtmakalyANa na sAdhI lauM? zA mATe huM ekalo ja mahAna dharmapuruSArtha na karI lauM? Aje huM cAra nirNayo karI lauM chuM. - 1. huM ekalo chuM, mAruM koI nathI, mAre koIno sahAro nathI, AvI phariyAda huM kadIya karIza nahIM.' 2. meM to emane mArA mAnIne temanAM keTalAMya kAmo karyA, paNa te lokoe mAre mATe kazuM ja karyuM nahIM - mane madada na karI, AvI manovyathA huM kadIya karIza nahIM. 3. "dharmaArAdhanA to huM karuM, paraMtu mAre koI sAthI joIe, koI sahayogI joIe. sAtha-sahakAra vagara mArAthI dharmaArAdhanA nahIM thAya." evI dalIla huM nahIM karuM. 4. doDam' -huM ekalo chuM. A satyane AtmasAt karavA mATe niraMtara ekatvanI bhAvanAthI bhAvita banelo rahIza. AtmAnI advaitanI mastImAM jIvanArA mithilAnA namirAjarSi ane avaMtInA rAjA bhartuhari vagere jyAre smRtinI chIpamAM motI banI jAya che ane akathya AnaMdanI anubhUti karAvI jAya che. ekalApaNAnI dInatA-hatAzA cUrecUrA thaI jAya che. para sApekSatAnA UMcA UMcA kAMgarA tUTIne nIce paDI jAya che. "rahevuM saunI vacce, paNa sauthI judA,' AvuM jIvavAnI majA meM cAkhI lIdhI che. koI girimALAnA uttuMga zikhara upara, gaganacuMbI jinamaMdironI godamAM 252 zAntasudhArasa: bhAga 1 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekalA Asana jamAvIne havAnI laharo ane pakSIonA madhura kUjana sivAya jyAM kazuM ja na hoya, maMdiranA pUjArI paNa potAne ghera gayo hoya, evI janarahita nIrava zAntimAM, paramAtmAnA sAnidhyamAM ekatva ane samatvano nijAnaMda pAmyo chuM. huM tIvra saMvedanAothI mukta thayo chuM. anekatAnA kolAhalamAMthI mukta thaIne dUra dUra ekatvanA kSIrasamudramAM DUbakIo mArI zakavAnI mastI meM meLavI che. have anekatAmAMthI prApta thatuM sukha mAre na joIe. anekatAmAMthI utpanna thato AnaMda paNa mAre na joIe. e mane gamaze nahIM. para-sApekSa jIvana have jIvavuM nathI. have to A nAnakaDI jiMdagImAM AtmAnA advaita-ekatvanI mana bharIne sAdhanA karI levI che. AtmAnuM sthAyI hita zodhI levuM che. nitya ane zAzvatuM. guNasamRddhi prApta karI levI che. AtmasAkSIe Avo nirNaya karI levo che ane A nirNayane vRDha karavA mATe paramAtmAne prArthanA karavAnI che. lavakuzano gRhatyAga : jyAre jIvana caMcaLa che, azaraNa che, saMsAra nirguNa-asAra che ane AtmA ekalo che, tyAre prabuddha mANase AtmakalyANa ja sAdhI levuM joIe. A saMbaMdhamAM tamane rAmAyaNakAlIna eka adbhuta ghaTanA saMbhaLAvuM. ayodhyAnA rAjamahelamAM acAnaka lakSmaNanuM mRtyu thaI gayuM hatuM. aMtaHpuranI rANIo ghora AkraMda karavA lAgI hatI. rANIo ane dAsIono karuNa vilApa sAMbhaLIne zrIrAma tyAM pahoMcyA, ane bolyA: 'tame loko A zuM karI rahyAM cho? huM jIvato chuM. mAro bhAI lakSmaNa paNa jIvato che, ene koIka roga thayo che, tethI te mUchita thaI gayo che. hamaNAM ja huM vaidyone bolAvIne auSadha upacAra karAvuM chuM." - zrIrAme tarata javaidyone bolAvyA, auSadha ane maMtronA prayogo karAvyA. mAMtrika ane tAMtriko bolAvyA. paraMtu badhuM ja niSphaLa gayuM. zrIrAma duHkhathI mUrSita thaI gayA. te hozamAM AvyA to karaNa vilApa karavA lAgyA. vibhISaNa, sugrIva, zatruddha vagere ayodhyAmAM ja hatA, te badhA paNa rAmanI sAthe karuNa AkraMda karavA lAgyA. kauzalyA, sumitrA vagere mAtAo - putravadhUo vagere paNa vAraMvAra mUrzita thavA lAgI ane karuNa rudana karavA lAgI. ayodhyAnA pratyeka mArgamAM, pratyeka gharamAM ane pratyeka dukAnamAM zokadvaiita phelAI gayuM. e samaye zrIrAmanA be putro lava ane kuza zokasAgaramAM DULyA hatA. teo gahana ciMtanamAM, gahana AtmamaMthanamAM UtarI gayA. amArA pitAtulya lakSmaNajI acAnaka cAlyA gayA....kUra mahAkALe emanA jevA advitIya parAkramI vAsudevanuM ekatva bhAvanA 253 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apaharaNa karI lIdhuM. te saheja paNa Atmahita na karI zakyA...jIvana AyuSya...yauvana caMcaLa che. Arogya paNa caMcaLa che. ApaNe ALasa na karavI joIe. svajanonA mohane-mamatvane UkheDI nAkhavo joIe. mamatvanAM baMdhanone tatkAla toDI nAkhavAM joIe. Aje kAkA cAlI nIkaLyA, kAle ApaNe paNa cAlyA jaI zakIe chIe. mRtyu game tyAre AvI zake che. enI pahelAM gRhatyAga karIne zramaNa banIne cAritradharma svIkArI levo joIe.' baMne bhAIoe zrIrAmane potAnI bhAvanA kahI saMbhaLAvI ane namaskAra karIne cAlI nIkaLyA. 'amRtaghoSa' munizrInI pAse jaIne dIkSA laI lIdhI. jJAna-darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanA karI. sarva karmabaMdhano toDIne siddha, buddha, mukta banI gayA. mamatvano bhAra nIce laI jAya che: mamatvane ja parigraha kahe che. mUcha kaho, mamatva kaho yA parigraha kaho - badhA eka ja artho che. mamatva bhAre hoya che. lokhaMDa karatAM paNa bhAre. loDhA ane lAkaDAnuM baneluM jahAja samudranI sapATI upara tarI zake che, paraMtu mamatva-parigraha AsaktinA bhArathI bharelo manuSya saMsAra-sAgaramAM DUbI jAya che. nIce...khUba ja nIce cAlyo jAya che. saMsAra-sAgaranI nIce sAta naraka che. parigrahI jIva narakamAM nIce cAlyo jAya che. atiparigrahI jIva - viSayAsakta jIva sAtamI narake jAya che. enAthI ocho parigrahI chaThThImAM, enAthI alpa parigrahI pAMcamI narake. Ama ochA ochA thatA mamatvavALo jIva cothI, trIjI, bIjI, pahelI narakamAM jAya che. eTalA mATe mamatva toDavAno ane samatva pAmavAno upadeza jJAnI puruSo Ape che. tuM ekalo che, ekalo jabhyo che, ane ekalo marIza, je paudgalika viSayo upara mamatva kare che, Asakti bAMdhe che, e badhAM sAthe cAlavAnAM nathI. mamatvano bhAra tane nIce UMDA pANImAM DubADI deze. tuM narakamAM cAlyo jaIza. asaMkhya varSo sudhI duHkhI thaIza.' zAstromAM, dharmagraMthomAM kahevAmAM AvyuM che ke "je vAsudeva hoya che te avazya narakamAM jAya che. kAraNa ke te mRtyuparyata parigrahano tyAga karatA nathI ane tamAma baLadeva svarga agara mokSamAM jAya che. upara jAya che. kAraNa ke teo mRtyu pahelAM parigrahano tyAga kare che. mamatvano bhAra ocho kare che. athavA sarvathA tyAga karI de che. A ja rIte je cakravartI mRtyu sudhI parigrahI banI bese che, te avazya narake jAya che. jeo mRtyunI pahelAM mamatvano tyAga kare che, teo svarge athavA mokSe jAya che. 254 zAnta sudhArasaH bhAga 1 | Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata cakravartI vagere sarvathA aparigrahI banyA hatA to mokSe gayA. sanatkumAra cakravartIe mamatvano bhAra ocho karyo hato to te trIjA devalokamAM gayA ane subhUma brahmadatta cakravartIe mamatva-parigraha khUba karyo hato tethI te narake gayA ! eTalA mATe mamatva choDIne ekatvanI ane samatvanI ArAdhanA karo. parabhAva - zarAbano nazoH jyAM ekatvanI bhAvanA rahetI nathI, anekatvanI bhAvanA draDha thAya che, parabhAvanI Asakti, paradravyanuM mamatva rahe che tyAM jIvananI dazA zarAbI jevI rahe che. pachI te puruSa sAdhAraNa hoya ke asAdhAraNa hoya, sAmAnya hoya yA viziSTa." yuvaka hoya yA vRddha, zarAbInI mAphaka pati vihuti, mate te paDe che. ALoTe che - loTe che. jyAre laMkApati rAvaNa sItAnuM apaharaNa karI gayo hato tyAre zrIrAma jevA mahApuruSanI sthiti kevI banI gaI hatI ? zrIrAmanuM sItA pratye mamatva hatuM, parabhAvanuM baMdhana hatuM. * zrIrAme jyAre kuTiramAM sItAne na jayAM to te tatkAla mUrNita thaI gayA ane dharatI upara paDI gayA. vanadevatAne dIna vacanothI prArthanA karavA lAgyA ke he vanadevatA, huM A vanamAM sarvatra bhaTakyo, paraMtu meM jAnakIne joI nahIM. te joI hoya to kRpA karIne batAva. bhUta ane jaMgalI kUra jAnavarothI bharelA vanamAM sItAne ekalI choDIne huM lakSmaNanI pAse cAlyo gayo..... huM kevo buddhihIna ! he priye sItA, A bhayAnaka vanamAM meM tane ekalI kema choDI dIdhI ?" vagere bolatAM bolatAM raDI paDyA ane mUrSita thaIne nIce paDI gayA." zrIrAmanI kevI karuNa sthiti banI hatI? te vAraMvAra paDI jatA, vilApa karatA rahyA.... saMtapta thatA rahyA. kAraNa? parabhAvanuM mamatva hatuM. sItA pratye Asakti hatI ! lakSmaNajInA mRtyu pachI paNa zrIrAmanI sthiti evI ja dayanIya thaI gaI hatI. te vAraMvAra mUrzita thaIne jamIna upara paDatA hatA. lakSmaNa upara zrIrAmano atizaya sneha hato, ati mamatva hatuM. te mAnavA taiyAra ja na hatA ke lakSmaNanuM mRtyu thayuM che ! lakSmaNanA mRtadehane potAnA khabhA upara laIne ayodhyAmAM te che mAsa sudhI pharatA rahyA. ghaNI vAra te lakSmaNanA mRtadehane snAna karAvatA, pote ja emanA zarIra upara caMdanano lepa karatA, uttama bhojanano thALa emanI sAme dharatA, mRtadehane usaMgamAM laIne mukha upara vAraMvAra cuMbana karatA. koI vAra zayyA upara suvADatA, paMkho nAkhatA, to koI vAra aMgamardana paNa karatA hatA. A rIte rAgathI unmatta thaIne | ekatva bhAvanA 255 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha mohaceSTAo karatA rahyA....cha mAsa sudhI pharatA rahyA. mamatva tUTatAM, rAma svastha thayA : zrI sItAjInI rakSA karatAM karatAM mareluM pakSI jaTAyu, mAhendra devalokamAM deva banyo hato. zrIrAma pratye ene draDha sneha hato. te snehathI prerita thaIne zrIrAmanI pAse Ave che ane rAmanI rAgAkrAnta mohamUDha dazA joIne temane pratibuddha karavA mATe vividha upAyo kare che. Ama to zrIrAmano senApati kRtAntavadana paNa marIne deva banyo hato, te zrIrAmane pratibodha ApavA ayodhyAmAM Ave che. baMne devoe vividha prayogothI zrIrAmanI mohamUrchA dUra karI, 'lakSmaNanuM maraNa thaI gayuM che,' e vAstavikatA samajAvI. zrIrAme lakSmaNanA mRtyunI vAta mAnI lIdhI, tyAre baMne deva zrIrAmane praNAma karIne devalokamAM cAlyA gayA. lakSmaNanA mRtadehano agnisaMskAra karI devAmAM Avyo. rAma have saMsArathI virakta thaI gayA. sItA, lakSmaNa ane lavakuza vagaranI duniyA emane have ujjaDa lAgavA mAMDI. saMsAranI asAratAnuM emane vAstavika jJAna thaI gayuM. temaNe zatrughnane rAjya grahaNa karavA kahyuM. paraMtu zatrughne temane kahyuM ke 'huM paNa ApanI sAthe dIkSA laIza.' tyAre rAme lavanA putra anaMgadevano rAjyAbhiSeka karAvyo ane teo suvrata nAmanA munivara pAse gayA. sugrIva, zatrughna, vibhISaNa, virAdha vagerenI sAthe zrIrAme gRhavAsano tyAga karyo ane aNagAra banI gayA. A samAcAra samagra bhAratamAM phelAI gayA. soLa hajAra rAjAoe paNa dIkSA lIdhI. ekatva ane samatvanI ArAdhanA karatAM karatAM zrIrAma mahAmuni vageree mukti prApta karI lIdhI. ekatva ane samatvathI mukti H sarva karmothI mukti pAmavAnI che to pachI ekatva ane samatvanI ArAdhanA karavI ja paDaze. paraMtu A jIvanamAM zArIrika - mAnasika saMtApothI - klezothI mukti pAmavI haze to paNa ekatva ane samatvanI sAdhanA karavI paDaze. A bhAvanAne AtmasAt karavI paDaze. Aje geyakAvyanI cAra gAthAo upara vivecana karyuM che. kAle bAkInI cAra gAthAo upara vivecana karIne 'ekatva'nI bhAvanA 52vivecana pUrNa karIza. Aje basa, ATaluM ja. 250 zAntasudhArasa H bhAga 1 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zallbhIMjhullAsTiI pravacana 24 4. ekatva bhAvanA : saMkalanA : potAnuM rUpa zodho. karmavaza jIvanA aneka rUpa. pudgala gItAno upadeza. ekatvathI ja parama sukha tarapha. zrIrAma-mahAmunine anukULa upasarga. hRdayamaMdiramAM paripUrNa AtmAnI ramaNatA ho ! indriyo ane AtmaramaNatA. samatAsudhAno AsvAda karo. * paramAtmabhAvamAM vAsanA kevI rIte draDha bane? ekatva bhAvanAthI ja samatAsukha. 0 upasaMhAra. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazya kAJcanamitarapudgala-militamaJcati kAM dazAm / kevalasya tu tasya spaM viditameva bhavAdazAm // 5 // evamAtmani karmavazato, bhavati spamanekathA / karmamalarahite tu bhagavati, bhAsate kAJcanavidhA / / 6 // jJAnadarzana caraNaparyava-parivRttaH paramezvaraH / eka evAnubhavasadane, sa ramatAmavinazvaraH / / 7 // rucirasamatAmRtarasaM-kSaNa-muditamAsvAdaya mudA / vinaya viSayAtItasukharasa-ratirudaJcatu te sadA / / 8 // upAdhyAyazrI vinayavijayajI 'zAnta sudhArasa' graMthamAM cothI "ekatva bhAvanA'nA geyakAvyamAM jaNAve che keH 5. 'tamane to khabara che ja ne ? sonA jevI mUlyavaMtI dhAtu jo halakI dhAtumAM maLI jAya che to potAnuM nirmaLa rU5 khoI bese che, evI ja rIte AtmA parabhAvamAM potAnuM nirmaLa rUpa khoI beTho che. 6. parabhAvanA prapaMcamAM paDelo AtmA koNa jANe keTalA svAMga racAve che? paraMtu e ja AtmA jo karmonA melathI mukta thaI jAya to zuddha sonAnI jema camakI UThe 7. evA paramezvara (AtmA) sadeva jJAna-darzana ane cAritranA bhAvothI paripUrNa hoya che. e ja mArA svAnubhavanA maMdiramAM ramamANa raho. 8. tArA hRdayamAM zAntarasano AvirbhAva thayo che. tuM jarA eno AsvAda to le? aikTrika sukhonA upabhoga-rasathI dUra dUra evA zAntarasamAM tAruM mana AnaMda pAmaze." ApaNuM rUpa zodhavuM paDazeH AtmAnuM vizuddha rUpa zuddhAtmadravyamevANamaM prakaTa nathI, to manamAM prazna UThe cheH vizuddha rUpa kyAM khovAI gayuM che? eno uttara che - parabhAvamAM. pudgalabhAvamAM AtmAnuM vizuddha rUpa khovAI gayuM che. chupAI gayuM che. A vAta samajAvavA mATe graMthakAre suvarNanuM udAharaNa ApyuM che. pittaLa dhAtumAM kadAca sonuM bhaLI jAya to sonuM potAnuM rUpa khoI bese che. e rIte pudgalabhAvamAM AtmAe potAnuM rUpa khoI nAkhyuM che. AtmAnuM rUpa che ja nahIM. te to "arUpI che, rUpa to pudgalanuM ja hoya che. pudgalanA saMgamAM - sahavAsamAM AtmA "rUpI" kahevAya che. pudgala 258 zAntasudhArasa : bhAga 1 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItAmAM kahyuM ja che ke H 'jIva arUpI, rUpa dharata te, parapariNati parasaMga.' 'parapariNita saMga' eTale ke parapudgala saMga. jyAM sudhI AtmA karmonAM baMdhanamAM haze tyAM sudhI te 'rUpI' ja raheze. rUpa pudgalano guNa che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza - A pAMca pudgalanA guNa che. pudgala khANo, pudgala pINo, pudgala huMthI kAyA, varNa gaMdha 2sa pharasa sahu e, pudgala huM kI mAyA. badhI ja pudgalanI mAyA che. AtmAne pudgala sAthe koI matalaba nathI, to paNa jIva pudgalanA anAdikAlIna saMgane kAraNe pudgalanA guNone potAnA guNa mAne che. mAnI rahyo che. 'mAruM rUpa, mArgo sparza, mArI gaMdha, mAro zabda.... evuM mAne che, evuM bole che, evo vyavahAra kare che. potAnA vizuddha AtmasvarUpanuM ene jJAna ja nathI. - ekatva bhAvanAmAM AtmAnA ekatvanuM jJAna karavAnuM che. vizuddha AtmasvarUpanuM dhyAna karavAnuM che; tyAre pudgalanA rUpa, rasAdinuM mamatva chUTI jaze. zuddha sonAnI jema AtmasvarUpamAM camaka Avaze. karmavaza jIvanAM aneka svarUpa : rmavagato bhavati spamanethA / ' AvirATa vizvamAM jIvanAM vividha rUpo je dekhAya che, te karmane kAraNe che. karmane lIdhe ja jIva devanuM rUpa dhAraNa kare che, narakanuM rUpa dhAraNa kare che, manuSya ane janAvaranuM rUpa dhAraNa kare che. 'jaDa pudgala cetana kuM jaga meM, nAnA nAca nacAve.' karma jaDa pudgala che. te karma cetana AtmAne vividha nAca nacAve che. traNa bhuvanamAM sarva prakArano vyavahAra karma pudgalane kAraNe ja thAya che. mokSamAM karma nathI, eka paNa vikAra nathI, tyAM AtmA upara eka paNa DAgha hoto nathI. zuddha sonA jevo che tyAM to AtmA ! tIna bhuvanamAM dekhIe sahu, pudgala kA vyavahAra, pudgala viNa kou siddharUpa meM, darasata nahIM vikAra. A dRSTie jo AtmAnI ekatvanI bhAvanA bhAvavI hoya to pudgalajanya sarva rUpothI bhinna 'AtmA'nuM ciMtana karavuM paDaze. jema ke - huM deva nathI, huM devI nathI. - huM puruSa nathI, huM strI nathI. ekatva bhAvanA 259 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - huM nArakI nathI. - huM jAnavara nathI. huM zrImaMta nathI, huM garIba nathI. - - huM rogI nathI, huM nIrogI nathI. - huM mUrkha nathI, huM buddhimAna nathI. - huM rUpavAna nathI, huM kurUpa nathI. hu yazasvI nathI, huM badanAma nathI. huM A sarva rUpo karatAM para chuM. A sarva rUpo karmajanya che, parabhAvajanya che, pudgalajanya che. eTalA mATe A sarve rUpomAM mamatva, Asakti rAkhavAnI nathI. A rIte puNya ane pApane samajavAnAM. - baMne parabhAva che, baMne paudgalika che. baMne baMdhana che. puNyakarma sonAnI jaMjIra che. pApakarma loDhAnI beDI che. kahevAyuM che ke - puNyapApa hoya sama karI jANo, bheda ma jANo kou, jima beDI kaMcana loDhAnI, baMdhanarUpI douM. -- puNyakarmamAM harSita thavAnuM nathI ane pApakarmamAM zokAtura thavAnuM nathI. baMne avasthA 5radravyanI che, parabhAvanI che. A dRSTie baMne samAna che. jema koI mANasa kUvAmAM paDIne mare che, koI zikhara parathI paDIne mare che - baMnemAM mRtyu samAna che. paNa baMne prakA2 mAnavAmAM Ave che ne ? e rIte puNya-pApa be prakA2 parabhAvanA mAnyA che. koI kUpa meM paDi muve, jima kou giri jhaMpA khAya. maraNa be sarikhA jANiye paNa, bheda dou kahevAya. puNyapApa pudgala zA ima, je jANe samatula. zubha kiriyA phala navi cAhee, jANa adhyAtama mUla. AtmAnA ekatva ane samatvanA ciMtanamAM puNyapApane karmapudgala samajIne baMnene samAna mAnIne enAthI AtmAnI aliptatAno bhAva dRDha karavAno che. AdhyAtmika ciMtanamAM na puNyanuM mahattva che, na pApanuM mahattva che. AtmabhAva baMnethI mukta che. zubha - pavitra dharmakriyA karavAnI che, paraMtu mamatvabhAva rAkhavAno nathI. enAthI navA karmabaMdha thatA nathI. 'huM pudgalabhAvono kati paNa nathI ane kAyitA paNa nathI.' A prakAranI samajadArI AvatAM navo karmabaMdha thato nathI ane A prakAranuM AdhyAtmika ciMtana e mohazatru upara prathama prahAra che. 260 zAntasudhArasa H bhAga 1 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha kiriyA AcaraNa Acare, dhare na mamatAbhAva. nUtana baMdha hoya nahIM INa vidha prathama ari ziraghAta. aneka manuSyajanma maLyA, anaMta vAra manuSya banyA, paraMtu A AdhyAtmika ciMtana na karyuM. A manuSyajIvanamAM A bhUla doharAvavAnI nathI. A jIvanamAM AdhyAtmika dRSTi pAmIne mohanI chAtImAM AtmAnA ekatvanuM tIra mAravAnuM ja che - mohamamatvane naSTa ka2vAnAM ja che. vAra anaMta cUkiyA cetana ! INa avasara mata cUka, mAra nizAnA moharAya kI, chAtImAM mata uka ! ekatvathI ja parama sukha prati : anekatAmAM duHkha che, ekatvamAM ja sukha che.' parama sukha pAmavAno mArga paNa ekatvanI ArAdhanA ja che.' evo draDha nirNaya kara. A nirNaya mahAtmAone kaThora upasargomAM paNa vicalita thavA deto nathI. anukULa upasargomAM paNa vicalita thavA deto nathI. ' zrIrAmanA cittamAM zramaNa banyA pachI Avo ja 'ekatva'no, eTale ke AtmAnA ekatvano draDha nizcaya thaI gayo hato. sItAjI pratye yA to lakSmaNa pratye thoDuMka paNa mamatva rahyuM na hatuM. sItAnuM rUpa ane lakSmaNanuM rUpa 'A karmajanya che, A avasthAo avAstavika che, asat che.' A satya AtmasAt thaI gayuM hatuM. eTalA mATe sItendranA anukULa upasargamAM te calAyamAna thayA na hatA. Ameya mahAmuni zrIrAma apramatta bhAvathI ghora ane ugra tapazcaryA karatA hatA. eka mahinAnA, be mahinAnA, traNa-cAra mahinAnA upavAsa karatA hatA. jaMgalomAM te 'paryaMkAsana'mAM rahetA hatA. koI vAra bhujAone pralaMbita karIne UbhA rahetA hatA. koI vAra aMguThA upara to koI vAra paganI eDIo upara UbhA rahIne AtmadhyAnamAM rahetA hatA. vihAra karIne zrIrAma mahAmuni 'koTizilA' nAmanA sthaLe pahoMcyA. zrIrAma munine anukULa upasarga : 'triSaSTizalAkA puruSacaritra' mAM sItendra dvArA kevo anukULa upasarga thayo hato, enuM hRdayasparzI varNana vAMcavA maLe che. tamane saMbhaLAvuM. sItAe sAdhvI banIne, jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanA karIne devagati prApta karI hatI. te bAramA devalokamAM devendra banyAM hatAM. temanA manamAMthI haju sudhI paNa rAmasnehanuM dvaita nirmULa banyuM na hatuM. rAmasneha pUrvavat ja hato. potAnA ekatva bhAvanA 201 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhijJAnathI temaNe joyuM ke "zrIrAma zuM kare che?" avadhijJAnanA AlokamAM temaNe zrIrAmane aNagAra banelA joyA. koTizilA upara dhyAnastha thayelA joyA. temanA manamAM cintA thaI ke "je te zukladhyAnamAM pahoMcI jaze to sarvajJa - vItarAga banIne mukta banI jaze. huM IcchuM chuM ke te saMsAramAM ja rahe. to temanI sAthe mAro saMbaMdha thaI zake. huM temane anukULa upasarga karuM. dhyAnathI vicalita karuM, jethI mRtyu bAda mArA mitra deva bane." AvuM vicArIne sItendra zrIrAma muninI pAse koTizilA para AvyA. temaNe tyAM vasaMtaRtuthI vibhUSita eka vizALa udyAna UbhuM karI dIdhuM ! deva hatA ne? thoDIka kSaNomAM ja je cAhe te banI zakatuM hatuM. udyAnamAM vRkSonI DALI upara kokilo gAtA hatA, malayAnila vAvA mAMDyo, puSpasuvAsathI harSita bhramaravaMda guMjArava karavA lAgyuM. caMpaka, gulAba, borasallInAM navAM suvAsita puSpo AvI gayAM. sItendra potAnuM sItAnuM rUpa banAvI dIdhuM. anya strIonI sAthe mahAmuninI pAse AvIne sItA bolavA lAgyAM: he nAtha! huM ApanI priyatamA sItA chuM. ApanI pAse AvI chuM. he nAthe, e samaye meM Apa jevA patino tyAga karIne dIkSA laI lIdhI hatI, paraMtu pAchaLathI bhAre pazcAttApa thayo hato. A vidyAdhara kumArikAoe mane prArthanA karIH "Apa dIkSA choDI do ane punaH zrIrAmanI paTarANI banI jAo. ame sarve paNa zrIrAmanI rANIo banI jaIzuM. eTalA mATe he nAtha, Apa A vidyAdhara kumArikAo sAthe lagna karI lo, huM paNa ApanI sAthe pUrvavat sneha karIza. meM ApanuM apamAna karyuM hatuM tenI mane kSamA Apo.' vidyAdhara kumArikAonAM sItendra gIta-nRtya zarU karI dIdhAM, paraMtu zrIrAmamuni enAthI prabhAvita na thayA. temaNe to udyAnanI zobhA ya na joI ke sItAnAM vacana sAMbhaLyAM nahIM. gIta-nRtya paNa na joyAM. dharmadhyAnamAMthI zukladhyAnamAM pravezI gayA ane mAgha mAsanI zuklA bArazanI rAtre cothA praharamAM mahAmunine kevaLajJAna prApta thaI gayuM. te vItarAga - sarvajJa banI gayA. temano AtmA pUrNa jJAnathI, pUrNa darzanathI, pUrNa zaktithI ane pUrNa vItarAgatAthI ujjavaLa banI gayo. aghAtI karmono kSaya karIne AtmA paramAtmA banI jAya che. siddha, buddha, mukta banI jAya che, anAmI ane arUpI banI jAya che. hRdayamaMdiramAM paripUrNa AtmAnI ramaNatA hoH AtmAnI paramAtmadazA prApta karavA mATe hRdayamAM parama-AtmAnuM ciMtana karo, darzana karo, dhyAna karo. AtmA jJAna, darzana, cAritramaya vizuddha sattA che. caitanyamaya 262 zAnta sudhArasaH bhAga 1 | Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA che. enuM svarUpa A prakAranuM che. ' arasamaruvamagaMdhaM avvattaM cedaNAguNamasadaM / jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNiddiTThasaMThANaM // jIvassa natthi vaNNoNa vigaMdho Na rasoNa viya kAso / Na viruvaM Na sarIraM Na vi saMThANaM Na saMhaNaNaM // ApaNI indriyo jANe che zabdane, rUpane, gaMdhane, rasane ane sparzane! ApaNA AtmAne zabdAdithI koI saMbaMdha nathI. caitanya sAthe zabdAdino saMbaMdha ocho karavA mATe, toDavA mATe keTalAka prayogo karavA paDaze. - AMkha khullI che, rUpa joI rahyA cho. AMkha baMdha karI, rUpa dekhAtuM baMdha thaI jaze. - kAna khullA che, zabda sAMbhaLI rahyA cho. kAna baMdha karyA, zabda saMbhaLAvA baMdha thaI jaze. - nAka khulluM , gaMdha Ave che. nAkane baMdha karyuM, gaMdha AvatI baMdha thaI jaze. - jIbha sakriya che. rasano anubhava thAya che. jIbha upara kazuM na nAkho, koI rasAnubhUti nahIM thAya. - koI vastune sparza karIe to sparzano anubhava thAya che, koIne sparza na karo, ekalA raho, sparzano anubhava nahIM thAya. A rIte indriyone keTaloka samaya viSayonA saMparkathI dUra rAkho. vAraMvAra AvA prayogo karatA raho. indriyono viSayo sAthe je saMparka thAya che, saMparkajanya rAgadveSa thAya che, te ochA karatA raho. Akho baMdha karIne 48 miniTa dhyAna dharo. arUpanI sthitino anubhava karo. AtmA arUpI che. arUpanI anubhUti e AtmAnI anubhUti che. praznaH dhyAnamAM AlaMbana joIe ne? AlaMbana rUpI haze ! uttara : sAcI vAta che, paraMtu AlaMbananuM rUpa evuM ke rAgadveSa na thAya. jyoti svarUpa AtmAnuM AlaMbana lo. vItarAga mUrtinuM rUpa sAme hoya chatAM paNa rAgadveSa na thAya evI sthiti prApta karavAnI che. "rUpa pudgala che, AtmA arUpI. che.' A jJAnopayoga satata rahe, evo abhyAsa karavAno che. zabda, rUpa, rasAdinI sAthe cetanA joDAvI na joIe. cetanAnI ramaNatA jJAna, darzana, cAritra ityAdi AtmaguNomAM thavI joIe. ekatva bhAvanA 263 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo cetanA indriyonI sAthe nahIM joDAya to indriya viSayone grahaNa nahIM kare. ene "anadhyavasAya' kahevAmAM Ave che. eka udAharaNathI vAta samajAvuM chuM. eka manuSyane hIrA kharIdavA che. te bajAramAM gayo. bajAramAM seMkaDo dukAno che. emAM hajAro prakAranI vastuo upalabdha che. manuSya e vastuone joto joto cAlyo jAya che, paraMtu te jhaverAtanI dukAna upara ja Ubho rahe che ane hIrA kharIdI le che. hIrA sivAya paNa te aneka vastuo jue che. paNa te vastuone te joIna joI karI de che. jenI sAthe adhyavasAya joDAyo tene joyuM, laI lIdhuM ane badhuM vaNajoyA jevuM rahI gayuM. ApaNe vastunI sAthe eTalI ja cetanA joDIe, jeTalI e vastune jANavA mATe Avazyaka hoya, enI sAthe mamatvanI cetanAne na joDo. . ApaNe zabda sAMbhaLIe, paraMtu enI upara sagadveSa na karIe. : ApaNe rUpa joIe, paraMtu enA tarapha rAgadveSa na karIe. ApaNe bhojana laIe, paraMtu enA pratye rAgadveSa na karIe. . . ApaNe sparza karIe, paraMtu enA pratye rAgadveSa na karIe. ApaNe evI sAdhanA-ArAdhanA karavAnI che ke jJAna jJAna rahe ane enI sAthe rAgadveSa na joDAya. jJAna ane mohane pRthapha karatA jaIe. indriyo potapotAnuM kAma karaze paNa enI sAthe mamatva nahIM joDAya jJAnadazA raheze. Indriyo ane AtmaramaNatAH jJAnadazAnI ane jJAnopayoganI mAtra vAto nathI karavAnI, abhyAsa karavAno che - jIvanaparyata abhyAsa karavAno che. indriyo sadeva potAnA viSayamAM vimukha nathI rahI zakatI. temanuM sadeva damana na thaI zake. hA, Indriyone mananI sAthe vadhAre samaya joDavAnI nathI. eka dRSTAMtathI A vAta samajAvuM chuM. muMbaI jevA moTA zaheramAM tame pANInI moTI pAipalAina joI haze. enI sAthe gaMdA pANInI gaTaralAIna (aMDara grAunDa) paNa cAle che. eTale ke pANInuM nAnuM ane maLanuM nALuM baMne sAthe sAthe cAle che. koIka vAra nALuM vaccethI tUTI jAya che, to jaLa ane maLa mizra thaI jAya che. A garabaDa janasvAthya mATe bhayAnaka banI jAya che. eTale ApaNe jaLa ane maLanuM nALuM alaga karI daIe chIe. Indriyone temanuM kAma karavA daIe. cetanAne enuM kAma karavA daIe, ene adhyAtmanI ArAdhanA kahe che. ApaNe je jJAtAbhAva ane dRSTAbhAvanI vAta karIe chIe, eno artha zuM che? eno artha e che ke ApaNe indriyonI sAthe cetanAne na joDIe. Ama to indriyone covIsa kalAka baMdha rAkhavI e zakya nathI ane indriyonI upalabdhi | 264 zAntasudhArasaH bhAga 1 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA kSayopazamathI thAya che, ApaNe emane baMdha zA mATe karIe? ApaNe e abhyAsa karavo paDaze ke ApaNe indriyono mAtra upabhoga ja karIe, rAgadveSa na karIe. prazna zuM e saMbhava che? uttaraH hA, aMtarmukhatA AvatAM A saMbhava che. aMtarmukha manuSya mATe A sthiti sahaja saMbhava che. pachI chalanA - pravaMcanA nathI rahetI. praznaH aMtarmukha kevI rIte banI zakIe? uttaraH aMtaryAtrAthI. bahirAtmAthI mukta thaIne antarAtma dazAmAM javuM paDaze. AtmajJAnI banavuM paDaze. rAce sAce dhyAnamAM, nIce viSaya na koI. nAce rAce mugatirasa, AtamajJAnI soI. viSayothI vimukha banIne adhyAtmamAM ja jenI ruci thaI jAya che, ekamAtra mukti-mokSa'. ja jenuM lakSya thaI jAya che, te AtmajJAnI kahevAya che. evo. AtmajJAnI ja paramAtmAne potAnA anubhavamaMdiramAM rAkhe che. graMthakAra evI bhAvanA kare che : ' paramezvara dvAnumavasane matAvinazvaraH | Avo aMtarAtmA ja 'samatAsudhA'no AsvAda kare che. ene ja viSayAtIta samatAramAM prema jAgRta thAya che. samatA sudhAno AsvAda karo: AtmajJAnI puruSa jyAre aMtarAtma dazAmAM masta banIne samatAsudhAno AsvAda kare che, tyAre eno jIvanavyavahAra ja badalAI jAya che. A saMsAranI sAthe, saMsAranA rAgadveSI lokonI sAthe eno koI saMbaMdha ja nathI raheto! duniyAnI najare AtmajJAnI unmatta jevo dekhAya che. AtmajJAnInI vRSTimAM duniyA AMdhaLI lAge che, "samAdhizatakamAM kahyuM che ke - jaga jANe unmatta yaha, yaha jANe jaga aMdha, jJAnI ko jaga meM rahyo. huM nahIM koI saMbaMdha. keTalI sAcI vAta kahI dIdhI che upAdhyAya yazovijayajIe !! jJAnI puruSone, AtmajJAnI puruSone "unmatta' pAgala samajIne jagate emane keTalA satAvyA che? bhagavAna mahAvIrane paNa bAra varSa sudhI duniyAe keTalA satAvyA hatA? devoe satAvyA hatA, manuSyoe paNa satAvyA hatA. paraMtu je AtmajJAnI hoya che te ekatva bhAvanA 265 | * Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIrathI, mamatvathI mukta hoya che. teo sadeva samatA-amRtamAM - tenA AsvAdamAM magna rahe che. bhale koI emanA zarIranI cAmaDI utArI le athavA mastaka upara saLagatA aMgArA bhare. bhale ne koI emanA upara muThIprahAra kare athavA gALonI jhaDI varasAve. te to samaje che - A loko aMdha che. teo kazuM jotA ja nathI. emanA upara karaNA ja karavAnI hoya. aMdha upara krodha zuM karavo? Ama paNa AtmajJAnI vikalpothI mukta hoya che. teo rAgadveSanA phAlatuM vicAro karatA ja nathI ! teo samaje che. nirvikalpa muja rUpa hai, dvidhAbhAva na suhAI." AtmajJAnanA ciMtanamAM, emanI antaryAtrAmAM vikalpone koI sthAna nathI. emanI antaryAtrAmAM dvatane jagA ja nathI hotI. huM bahirAtama chAMDa ke aMtarAtama hoI, paramAtama mati bhAvie, jahAM vikalpa na hoI. e AtmajJAnInI antaryAtrAmAM ekamAtra parama AtmA ja hoya che. bIjo koI vikalpa hoto nathI. enuM mana, enI mati - buddhi badhuM ja paramAtmAmaya banI jAya che. paramAtmabhAvanI vAsanA dRDha thaI jAya che. pariNAmasvarUpa AtmA paramAtmA banI jAya che. so meM yA draDha vAsanA, paramAtama pada heta. ilikA bhramarI dhyAnagata. jinamati jinapada deta. je prakAre IyaLa-kIDo bhamarInuM dhyAna kare che, to te bhamarI banI jAya che, e rIte paramAtmAnuM dhyAna karatAM karatAM aMtarAtmA paramAtmA banI jAya che. paramAtmabhAvamAM vAsanA banI javI joIe. vRDha vAsanA banI javI joIe. paramAtmabhAvamAM vAsanA dRDha kevI rIte bane?? prazna : Ape kahyuM te siddhAMtanI draSTie barAbara che, paraMtu paramAtmabhAvamAM vAsanA thatI ja nathI ! vaiSayika sukhomAM ja vAsanA dRDha hoya che. uttaraH huM indriyothI, zarIrathI bhinna chuM. mArAthI zarIra-Indriyo bhinna che. huM to vizuddha caitanyasvarUpa AtmA ja chuM. A zuddha bhAvanA ja paramAtmapathanI dIpikA che. "samAdhizatakamAM kahyuM cheH dehAdika se bhinna meM mose cAro tevuM paramAtamapatha dIpikA, zuddha bhAvanA evuM aMtaryAtrAmAM A ciMtana vAraMvAra karavAnuM che. karatA raho A ciMtana. 6-8 mAsa 266 zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyA pachI mane kahejo ke paramAtmabhAvanI vAsanA jAgI ke nahIM? eka vAra vAsanAne jAgavA do ! pachI te dRDha thatI jAya che. ciMtana to karavAnuM ja che. bheda-jJAnanuM ciMtana ka2vAnuM che. adhyAtmamArgamAM A ciMtana anivArya che. A ciMtanathI viSayavAsanA zithila thaI jaze. pudgalika viSaya - abhiniveza - durAgraha chUTI jaze. mAre evA ja zabda-rUpa-2sAdi joIe' evo durAgraha na rAkhavo. AtmajJAnI aMtarAtmAne potAnA guNonuM paNa abhimAna rahetuM nathI, to pachI AtmajJAnI aMtarAtmAne viSayono, pudgalono Agraha to kevI rIte rahI zake ? abhiniveza pudgala viSaya jJAnI huM kahA hota ? guNa ko bhI mada miTa gayo, prakaTata sahaja udyota. ekatva bhAvanAthI ja samatAsukha : pratidina ekatva bhAvanAnuM ciMtana karatA raho. citta samatAsukhano anubhava karaze. A dRSTie AtmAnA ekatvanuM vistArathI vivecana karyuM che - nizcaya dRSTithI samajAvyuM che ane vyavahAra dRSTithI paNa samajAvyuM che. paMDitajI sakalacaMdrajIe 'ekatva bhAvanA'ne bhAvavAhI kAvyamAM pravAhita karI che. e kAvyanuM gAna karIne 'ekatva bhAvanA' 52 kaMIka ciMtana karIne enuM vivecana pUrNa karIzuM. e tuM hi ApakuM tuM hi dhyAojI, dhyAna mAMhI akelA, jihAM tihAM tuM jAyA akelA, jAvegA bhI akelA...... 1 harihara pramukhA suranara jAyA, te bhI jage akelA, te saMsAra vividha para khelI, gayA te bhI akelA.....2 kucha bhI lInA sAtha na teNe, Rddhi gaI navi sAthe, nija nija karaNI le gaye te, dhana bina ThAle hAthe.....3 bahu parivAre na rAco, lAgo, mudhA malyo sahu sAtho, Rddhi mudhA hoze saba ciMtA, gagana taNI jima bAtho.......4 zAntasudhArasa meM jhIlo viSaya-viSa paMca nivAro, ekapaNuM zubha bhAve, ciMtI, Apa ApakuM tAro....... hiMsAdika pApe e jIvo, pAme bahuvidha rogo, jalaviNa jima mAcho akelo pAme duHkha paralogo....... ekapaNuM bhAvI nemirAjA, mUkI mithilA rAjo, mUkI naranArI savisaMgata, praName tasa surarAja......7 ekatva bhAvanA 23 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he AtmAnuM ! tuM potAnuM ja dhyAna dhara, potAnA AtmAnuM dhyAna dhara, kAraNa ke dhyAnamAM ekatva ja, ekalApaNuM ja Avazyaka hoya che. dhyAnamAM bIjAno saMyoga vikSepa kare che. te vicAra, A saMsAramAM tuM jyAM janmyo tyAM ekalo ja janmyo che. ane maryo paNa ekalo ja che. koI sAthe AvyuM nathI ane AvanAra paNa nathI. A saMsAramAM viSNu, ziva vagere paNa, bIjA deva ane manuSya paNa sau ekalA ja AvyA che ane A saMsAramAM vividha khela racAvIne ekalo ja cAlyA gayA. A badhA ekalA gayA, koIne ya sAthe na laI gayA. temanI samRddhi emanI sAthe na gaI. teo mAtra potAnAM zubhAzubha karmo ja laI gayA. khAlI hAthe cAlyA gayA. he duniyAnA mANaso, vizALa parivAra joIne khuza na thatA. kAraNa ke A parivAra tamane kazAya kAmamAM nahIM Ave! tamArI badhI ciMtA vyartha javAnI che. jema AkAzane AliMgana ApavuM vyartha che, kazuM ja prApta thatuM nathI, e ja rIte vizALa parivAra paralokamAM jatAM upayogI thavAno nathI. eTalA mATe he bhavya loko, tame zAntasudhArasanA sarovaramAM snAna karatA raho. pAMca indriyonA viSayarUpa jherane dUra karo. ekatva bhAvanAnuM ciMtana karIne tame jAte ja taro. hiMsA asatyAdi pApo dvArA A jIva aneka prakAranA rogonuM pAtra bane che, ane je rIte pANI vagara mAchalI duHkhI thaI jAya che e rIte ekalo jIva bicAro durgatimAM duHkha pAme che. A rIte ekatva bhAvanA bhAvIne namirAjA mithilAnuM rAjya choDIne, aMtaHpurano tyAga karIne aNagAra banyA hatA, pratyeka buddha banyA hatA. indra temanA vairAgyanI parIkSA karI hatI, namirAjarSi e parIkSAmAM uttIrNa thayA hatA. devendra emanA caraNomAM vaMdana karIne pAcho devalokamAM gayo hato. upasaMhAraH ekatva bhAvanAnuM A gIta yAda karI lezo ane gaNagaNazo to majA paDaze. ane samaya maLe tyAre A pravacanone vAMcatA rahezo. saMsAramAM manuSyane koIne koI prakAranI azAMti AvI paDe che, e samaye A pravacano tamane avazya zAnti Apaze. samatA pradAna karaze. tame zAnti-samatAno AsvAda karatA ja raho evI zubha kAmanA sAthe pravacana pUrNa karuM chuM. [268 268 vi | zAnta sudhArasa : bhAga 1 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTa, kaMboinagara pAse, mahesANA-384002 (gujarAta) phona : (02762) 50648, 21361 00 H TrasTImaMDaLa : jayakumAra bI. parIkha saMpatarAja esa. mahetA ramaNalAla DI. zAha cetanabhAI ema. jhaverI mugaTabhAI sI. zAha azokabhAI Ara. kApaDiyA amitabhAI esa. mahetA mahendrakumAra e. koThArI hukmIcaMda ela. vaida bhUpendrakumAra sI. zAha kauzika DI. saMgoI mahesANA bhIvaMDI muMbaI muMbaI muMbaI amadAvAda amadAvAda madrAsa solApura sUrata muMbaI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beMgalora pUnA tapura (T.N.). muMbaI muMbaI jhuMbaI zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTanA sthAyI sahayogIo 1. zrI govAliyA TeMka jaina saMgha muMbaI 2. zrI jena je. mUrti. saMgha enDa cerITIjha pAla (isTa), muMbaI 3. zrI aMdherI gujarAtI jaina saMgha IralAbIja" 4. zrI pArzvanAtha jaina saMgha gAMdhInagara, beMgalora pa. zrI mahAvIra svAmI jaina saMgha dAsaprAlena, 6. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina saMgha Ara. esa. pUrama, koImbatUra 7. zrI suvidhinAtha jaina saMgha 8. zrI sudhamasviAmI jaina saMgha budhavAra peTha, 9. zrI prANalAla kAnajI dozI govAliyA Teka, 10. padmAbena cInubhAI zAha (pATaNavALA) govAliyA TeMka, 11. mANekalAla vi. savANI sAyana, 12. bharatakumAra pAnAcaMda zAha sAyana 13. eka saMgRhastha sAyana, 14. nirmaLAbene pravINacaMdra jhaverI sAyana, 15. lIlAdhara pAsu zAha mATuMgA, 16. naTavaralAla manasukhalAla zAha mATuMgA. 17. mIThubhAI mAvajI zAha pAla (isTa), 18. mahAsukhalAla lakSmIcaMda zeTha pAla (isTa), 19. jayaMtilAla dharamacaMda zAha 20. girIzabhAI caMdulAla zAha pAla (IsTa), 21. nayanAbena girIzabhAI zAha pAlI (IsTa), 22. savitAbena ramaNalAla DI. zAha pAla (isTa), 23. araviMdabhAI bhogIlAla zAha pAlI (isTa), 24. pravINacaMdra popaTalAla zAha pAla (isTa), 25. jayaMtilAla eca. loDhA, pAlI (vesTa), 26. nAgaradAsa kAnajI zAha bhAyakhalA, 27. jayaMtilAla motIlAla lApasIyA, muluMDa, 28. zAMtilAla catrabhUja bAbarIyA 29. zrI umarazI khIyazI polaDIyA 30. ratilAla jeThAlAla salota 31. cetanabhAI mahendrabhAI jhaverI aigherI vesTa), 32. kAntilAla ela. vasA vAlakezvara, 33. mugaTalAla sI. zAha ghATakopara, 34. rAjezabhAI pI. motA ghATakopara, 3pa. padmAbena vasaMtabhAI zAha 36. popaTalAla bAdaracaMda zAha ghATakopare, 37. amitabhAI sArAbhAI mahetA amadAvAda 38. azokabhAI ratilAla kApaDiyA amadAvAda 39. mAyAbhAI maNIlAla kApaDiyA amadAvAda 40. dhIrajalAla hAlANI amadAvAda sAntAkrUjha. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41. rAjendrabhAI ke. zAha 42. gaMgAbena bAlAbhAI jhaverI 43. ANaMdajI nAnajI deDhIyA 44. ratanabAI ANaMdajI deDhIyA 45. caMdulAla aMbAlAla zAha 46. maNIlAla maganalAla zAha 47. rAmacaMda savarAjabhAI 48. maMjulAbena ramaNIkalAla jogANI 49. araviMdabhAI ratilAla zAha 50. kalAvatIbena rasikalAla vorA . 51. harSadabhAI amRtalAla zAha 52. vidyAbena saradAramala nAhara pa3. zakaracaMda nAthAlAla zAha (sUrajavALA) 54. rasikalAla viThThaladAsa zAha (cANasmAvALA) 55. dilIMpa vrajalAla zAha (cANasmAvALA) 56. gajIvanadAsa nyAlacaMda zAha (cANasmAvALA) 57. vineza InDasTrIjha : ravibhAI dozI 58. haMsAbena mULajIbhAI zAha 59. jhaverabena jeThubhAI momAyA 60. vrajalAla ratanacaMda zAha 61. padmAbena zazikAnta pArekha 62. saMghavI je. vIracaMda enDa sansa 63. bharatabhAI hIrAlAla zAha 64. punamacaMda zivalAla zAha 65. ramAbena vasaMtabhAI zAha 66. popaTalAla catrabhUja bAbarIyA 67. subhASabhAI bhAyacaMda zAha 68. sarvodaya kamarziyala beMka li. 69. bAbulAla maNIlAla zropha 70. raIbena zAntilAla go. vakIla 71. zA kezavajI khImajI gAlA dezalapuravALA) 72. zrI devendrabhAI ratilAla vorA 73. zrI hasamukhabhAI ratilAla vorA 74. bipInacaMdra cImanalAla zAha 75. sva. caMpAbena ratIlAla zeTha (dhAnerAvAlA) 76. zrI hIrAcaMda devacaMda zAha 77. zrI kalpadipa mazInarI 78. zAha tArAcaMda bhagAjI parivAra 79. zrI kirITa Ara. zAha 80. zrI prakAzabhAI sI. zAha 81. zrI kizorabhAI dharamazI mahetA 82. zrI kAMtIlAla haiM. zAha ceriTI TrasTa masATa vAlakezvara naMdarabAra amadAvAda . amadAvAda bidaDA-kaccha bidaDA-kaccha vaDAvalI cavelI dhAnerA sUrata surendranagara dhrAMgadhrA vApI vApI sUrata sUrata bhIvaMDI bhIvaMDI madrAsa madrAsa tirupura (T.N.) pUnA pUnA pUnA selavAsa solApura solApura zrIrAmapura IslAmapura mahesANA mahesANA mahesANA koregAma bhAvanagara muMbaI sUrata navasArI killA pAraDI vApI koparalI muMbaI vile pArlA (IsTa) muMbaI vile pArlA (IsTa) muMbaI ANaMda Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vizvakalyANa prakAzana TrasTaH upalabdha gujarAtI pustako . kiMmata 1. dharma saraNe pavanjAmi: bhAgaH 1-2-3-4 2. zrAvaka jIvana : bhAgaH 1-2-3-4 3. parvapravacanamALA 4. samarAditya mahAkathA : bhAgaH 1-2-3 (vAta) pa. jaina rAmAyaNa : bhAgaH 1-2-3 (vAta) 6. pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM (vAta). 7. prIta kiye duHkha hoya (vAta) 8. eka rAta aneka vAta 9. nIla gagananAM paMkheru (vAta) 10. mane tArI yAda satAve 11. dostI (vAta) 12. rIsAyelo rAjakumAra (vAta) 13. sarvajJa jevA sUrideva (vAta) 14. aMjanA (vAta) 15. vAdIpa (vAta) 16. phUlapAMdaDI (vAta). 17. vrata dhare bhava tare (vAta) 18. zraddhAnI saragama 19. jJAnasAra (saMpUrNa) 20. prazamarati (saMpUNa) 21. haribhadrI yogadarzana 22. mAraga sAcA kauna batAve 23. samAdhAna 24. zAMta sudhArasa 25. huM to pala palamAM muMjhAuM 26. tArA duHkhane khaMkherI nAkha 27. vicArapaMkhI 28. na priyate 29. bhavanA pherA 30. jainadharma (paricaya gAIDa) 31. jinadarzana (darzana vidhi) 32. mAMgalika nitya svAdhyAya) 33. vijJAna-seTa (3 pustako) 34. bALakonI suvAsa-seTa 3pa. gItagaMgA 100-00 200-00 50-00 200-00 130-00 20-00 30-00 30-00 20-00 30-00 1pa-00 20-00 1pa-00 20-00 10-00 8-00 1pa- 30-00 pa-00 30-00 40-00 30-00 30-00 12-00 30-00 15-00 20-00 10-OO 10-00 15-00. 10-00 8-00 20-00 bhaviSyamAM 20-00 0 0 0 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacaMda mahetA nirmi kAzana TrasTa UN sarjananAM 'mAIlasTona [upalabdha sAhitya] * dhamma maraNa pavajjAmi - 1-2-3-4 0 prazamarA samarAditya mahAkathA bhA. 1-2-3 * jaina rAmAyaNa bhA. 1-2-3 * parva pravacanamALA * mAraga sAco kona batAve prIta kiye duHkha hoya * pAMpaNe bAMdhyuM pANiyAruM 0 nIla gagananAM paMkheruM * vijJAna seTa (3 pustako) * tArA duHkhane khaMkherI nAMkha * sarvajJa jevA sUridevA * zAMta sudhArasa (anuvAda) * vicArapaMkhI * jenadharma dostI * zraddhAnI saragama * vArtAdIpa aMjanA ja na miyate * rIsAyelo rAjakumAra * jina darzana * kUlapAMdaDI je mAMgalika * suvAsa seTa (3 pustako) * prArthanA * guNavaibhava * vrata dhare bhava tare zrAvaka jIvana bhA. 1-2-3-4 jJAnasAra * zodha pratizodha * saMyama sAdhanA * zAMta sudhArasa (pravacano) * svAdhyAya * pIo anubhava rasa pyAlA * manane bacAvo Jain Ramayana - 1-2-3 The Way of Life - 1-2-3-4 . Guidelines of Jainism * A Code of Conduct Treasure of Mind Science of Children - 1-2-3 (Atma-Karma-Dharma) * Bury Your Worry Rising Sun Story Story * arihaMta (hindI mAsika patra) anya hindI sAhitya Page #286 -------------------------------------------------------------------------- _