Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1966 | Regd. No. MH. 17 vArSika lavAjama rUA. 4 + + + - u. paddha jIvana prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 17 T - muMbaI, jAnyuArI 1, 1964, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala 25 paisA -------- - --- taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA zrI vimalAbahenano eka patra ? (zrI vimalAbahena ThakAranA nAmathI ane temanI pravRttithI prabuddha jIvananA vAcake Aja sudhI suparicita rahyA che. teo yuropane lagabhaga cha mAsane pravAsa karIne gayA varSe 24-12-64 nA roja muMbaI pAchA pharyA hatAM. temanA e pratyAgamananA saMdarbhamAM tA. 4-1-65 nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI vimalAbahenane vArtAlApa gaThavavAmAM AvyuM hatuM ane tenI vigato tA. 16-2-1965 nA "prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI hatI. A vArtAlApamAM temanA yuropanA nivAsa daramiyAnanAM keTalAMka samaraNa ane te aMge temanA cittA upara paDelA saMskAre rajU karavAmAM AvyA hatA. tyAra bAda teo Azare daza mahinA bhAratamAM ane temAM paNa moTA bhAge mAunTa AbumAM rahyA ane gayA oNkaTobara mAsanI 19 mI tArIkhe teo yuropa tarapha vidAya thayA. tyAMthI temanA taraphathI gata naveMbara mAsanI 12 mI tArIkhane eka patra mArI upara Avyo che. A patramAM bhArata khAtenA temanAM nivAsa daramiyAna kone kone maLavAnuM banyuM te aMgenI keTalIka mAhitI ApavAmAM AvI che, bhAratanI adyatana paristhiti aMge temanA keTalAka vicAronuM temAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, ane hAla yuropamAM teo kaI kaI pravRttimAM rAyalA rahe che tene paNa keTalAka khyAla ApavAmAM Avyo che. prabuddha jIvana'nA vAcakonA vimalAbahena aMgenAM smaraNone temanI A vacagALAnI pravRttio sAthe anusaMdhita karavAnA hetuthI temane e rasaprada tema ja preraka patra je mULa hiMdImAM che tene anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. A patra vimalAbahenanA ati samRddha ane sauhArdabharyA vyakitatvane paricaya karAvavAmAM paNa ThIka ThIka upakAraka banaze. paramAnaMda). hIvarasama, holAMDa, tA. 12-11-65 AvyuM. sabhA cAlatI; parisaMvAda cAlatA; maLavA - haLavAvALAne priya bhAI, taMtu cAlu raheta; ane A badhAnI vacce amArI traNenI mahephila patra maLyuM. tyAM ApanuM svAthya narama rahe che e gALe gALe cAlu rahetI. mArcamAM javAnuM banyuM banArasa, paMDita jANIne theDI cintA thAya che. vakhatovakhata kuzaLapatra lakhatA kAranAthajI pAse thoDo samaya rahevA mATe. mArI vidyArthI avasthAthI raheze. mAruM svAgya ThIka che. huM paMDitajInI saMgIta sAdhanA upara mugdha chuM. emanI svAyatta kanyA - milana-paraMparA banyAne lagabhaga vIza sAla thavA AvI che. dara sAla yuropathI pAchA bhAratamAM A vakhate huM lagabhaga daza mahinA rahI. A samaya pharatAM. bApunI pAse be cAra divasa rahuM. bApu pitAnI AtmanA mATe jyAre gAvA bese che tyAre e majA Ave che ke je daramiyAna mAunTa AbumAM cha mahinA rahevAnuM banyuM. cAra mahinA majA temanI koI aupacArika beThakamAM nathI AvatI. ' bhAratanA vibhinna vibhAgomAM paribhramaNa thayuM. e divasanI yAda Ave che ke je divaso priya vinobAjI pAse pavanAramAM pasAra karyA AbumAM A vakhate snehIjanoe sneha varasAvyo. traNa hatA. traNa divasa DiseMbara 1964 mAM; be divasa phebruArI 1995 mahinA mArI pAse zrI zaMkararAva deva zivakuTImAM rahyA. jayaprakAzamAM, temanA upavAsanA samaye. temanI ane mArI vacce have zabdamaya prabhAvatIjI eka aThavADiyuM rahyAM. saMta tukaDojI eka saptAha rahI saMvAda mATe avakAza nathI rahyo. ni:zabda mauna sahavAsamAM pari- gayA. mArI benapaNI rDo. premalatA zarmA (banArasa yunivarsiTInI pUtine anubhava thAya che. yAda Ave che phebruArI 1965 nA bAra saMgIta ane lalitakaLAonI adayApanazAkhAnI Do) eka divase ke jyAre priya kRSNamUrtijIne muMbaImAM aneka vAra maLavAnuM aThavADiyuM mArI sAthe rahI gaI. tenI sAthe svAmI pratyagAtmAnaMda banyuM. tyAM paNa e ja anubhava che ke vADamaya vyApAra mATe guMjA- sarasvatInuM japasUtra, svAmIzrI kRSNacaitanya bhAratInuM . vaidika yaza nathI rahI. tenI ane mArI vacce eka evI nigUDha akhaMDa ekatA methemeTIksa," brahmarSi devarAjInuM "chaMdadarzana', kavirAja jhaMkRta banatI rahI che ke jenuM saMgIta maunanI bhASAmAM ja vyakata thaI gopInAthanA taMtravADamayamanI zAkata upAsanA--vagere graMtha zake che. mArcamAM rahevAnuM banyuM bhAI jayaprakAzajI tathA prabhAva- jovAnuM banyuM. eka amerikana mitra De. phUDa bUma eka aThavADiyuM tIjI sAthe. cha varSa bAda huM bihAra gaI. nimitta hatuM prabhAvatIjInI rahI gayA. Mutations of the Mind-mAnava-mananA paryAya-ne mahilA carakhA samitine rajata jayaMtI mahotsava. Atmavilepana- lagatI samasyA aMge carcA karavA mATe teo AvyA hatA. zrI sunaMdAyoganI adabhuta sAdhika prabhAvatIjI; RjutA - yoganA mahAna bahena verA tathA kalyANabhAI zAhe sAta divasa rahI gayA. samAjaadhikArI jayaprakAzajI. ame pAMca divasa sAthe rahyA, ema chatAM sevakonI mAnarika samasyAo upara vicAra-vimarza karavA mATe AvyA paNa vAtane aMta na Avya; na milananI khumArInI majAne cheDo hatA. dilIpa koThArI tathA temanAM patnI kAntAbahena eka aThavADiyuM
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 AvI gayAM. e benA sahavAsa eTale sAhitya saMgIta-kalAvinedanA jIvaMta sahavAsa. saMyogavazAta e ja samaye AvyA hatA zrI. gaMgAzaraNaprasAda sinhA. gaMgAbAbunI abhijAta rasikatA, vinodazukita tathA rAjanaitika kSetranI sevAnA agaNita anubhavonA A vakhate paricaya thayo. rAta vahI jatI ane divasa dADaye jatA, paNa amArI mahephilano raMga jAmelA rahetA. keTaluM lakhuM? oNgasTamAM dAdA ( dharmAdhikArI) AvyA, sAthe rahyA. prabhA maracanTa, DaoN. nirmala caudharI, pArvatI dhavana, prabhA caudharI vigere sakhIe AvI. sAthe rahI ane gaI. Apa AvyA hatA. Apa sarvee snehavarSA varasAvIne mane anaMta zakitanuM pradAna karyuM. bhalene bahu thoDA samaya mATe, AvyA hatA paramamitra vasubhAI tathA caMdrAbahena pArekha, jemanI sAthenI mArI maitrI purANI hovA chatAM nityunUtana rahI che. rAjasthAna sevaka saMghanI zibiranA nimitte AvyA hatA sarvI gokalabhAI, siddharAjajI, pUrNacaMdra jaina, kRSNarAja mahetA vagere sarva purANA sAthI premapUrvaka maLyA. kAraNavaza AvyA hatA akabarabhAI - madInAbahena ane ame khUba maLyA, bhajana gAyAM, majA lUMTI. prabuddha jIvana dezanI adyatana paristhiti viSe Ama A badhI madhura ghaTanAo banavA chatAM, AkhA samaya mArUM citta bhAre rahyuM, je divase (tA. 24-12-64) muMbaImAM pagalAM mAMDayAM te divasathI bhArata cheDayuM. te divasa sudhI (tA. 19-10-65)nI kSaNa sudhI citta upara bojo rahyo bhAratanI kula paristhiti aMge vizeSa ullekhanIya che kAzmIra samasyA. 1965nA julAI mAsamAM kAzmIra javAnuM banyuM. aneka lokone maLavAnuM banyuM. keTalAMya gAmAmAM ghUmavAnuM banyuM. huM tyAre samajI gaI hatI ke kAzmIra samasyAne eka jAgatika prazna banAvavAmAM ghaNA loko vyasta che, vyagra che. mArI samajamAM AvI gayuM hatuM ke koI ne koI eka divase bhArata sarakAra tathA kAzmIrI janatAnA netAo sAthe, eka sAthe besIne, A samasyAno ukela lAvavA ja paDaze. Aja paNa mArA khyAla che ke jeTaluM jaldithI A karavAmAM Ave eTaluM e kAzmIrI janatA, bhArata sarakAra tathA pAkistAnI janatAnA vadhAre hitamAM haze. pAkistAnane, yunAITeDa sTeTsa oNpha amerikAne tema ja anya dezane ApaNe jarUra kahIe ke, 'Hands off' - 'kAzmIranI bAbatathI dUra haTho' paNa jyAM sudhI kAzmIrI janatAnA savAla che, te aMge te lokone pUruM AzvAsana maLavuM joIe, tenA netAonI ApaNe Ijajata karavI joIe, temanA pratye AdarapUrvaka jotAM thavuM joIe. huM ahiM ahiMsAnI bAbata AgaLa varatI nathI. mAnavatAnA hakkamAM, echAmAM AchuM ApaNe zekha sAheba, maulAnA masUdI jevA samajapUrvaka vartavAvALI vyakitao sAthe vAtacIta te zarU karIe. ATaluM jarUra karavuM ghaTe che. kAzmIranI bAbatamAM bhAratIya janatAne sAcI hakIkatonI bahu ochI jANakArI maLe che. khera ! oNgasTamAM kAzmIramAM dhrusapeTha thaI. pratikArAtmaka laDAInuM pagaluM bhArata sarakArane anivAryapaNe bharavuM paDayuM. kintu vivaza banIne laDavAvALAnI manovRttimAM hAya che saMyama. A AMzika laDAInI, AMzika saphaLatAnI khabaro jyAre lokasabhAmAM saMbhaLAvavAmAM AvatI hatI, tyAre je vAtAvaraNa pedA thatuM hatuM, je tALIo ucchva khalatApUrvaka pADavAmAM AvatI hatI, e badhuM kaM Ika bIjI ja bAbatanuM ghotaka hatuM. Aje to deza yuddhanI majhadhAramAM che. ema chatAM mArI jevI aneka vyakitae haze ke jemane A hakIkatathI gaMbhIra vedanA thatI haze ke 18 varSa daramiyAna bhArata-pAkistAna vacce suleha thaI na zakI, kAzmIranI samasyAno ukela zAntithI nIkaLI na zakayA. ApaNuM sadbhAgya che ke zrI lAlabahAdura zAstrI jevA jAgRta budhdhi dharAvatA magajavALI vyakitanA hAthamAM Aje bhAratanuM netRttva che. kudaratanI kRpA che ke Aja sudhI vinAbA jyaprakAza maulAnA masUdI jevA lAkanetA dezanI sevAmAM upalabdha che. saMbhALIne cAlavAno avasara Aje paNa che. tA, 11-96 nirapekSa sahajIvanane maulika arthA bhAratanA khUNe khUNe samajAvavAvALA dIpAMbhAnI, cAtarapha pharatA haratA premadUtonI nItAMta AvazyakatA che. sAmAjika jIvanamAM baMdhutA, paraspara vizvAsa tema ja AdaranI jyoti pharIthI pragaTAvavAnI AvazyakatA che. mane AzA che ke A tarapha jAgarUka nAgarikonuM dhyAna kendrita baneluM raheze. A nAnI sarakhI laDAInA kAraNe janatAmAM rASTrIya ekatAnI bhAvanA jAgI uThI che; jhagaDA UbhA karavAnI, lokone bhaDakAvavAnI vRtti maMda paDI che; A eka lAbha thayo che. A paristhitimAM dharma game te kAraNathI paNa, bhAratane anna - svAvalaMbananuM mahattva pratIta thavA lAgyuM che e eka zubha lakSaNa che. keTaluM sArUM thAta jo bhAratanA netAe zrI vinAbAjIno pokAra 1951mAM sAMbhaLyo hota, je Arthika saMyojananI buniyAda vinAbAjInI sUcanA anusAra rAkhavAmAM AvI hota? taTasthatAnI nIti ane Arthika kSetramAM dayAjanaka parAvalaMbana--A Antaravirodha maTADavA mATe vinAbAjI vAraMvAra urdhvabAhu thaIne pokAra karatA rahyA che. temanuM bhUdAna - grAmadAna--Andolana A dizAmAM eka adbhuta prayAsa rahyo che. paNa koNa sAMbhaLe che? Aje paNa rAjyasarakAra tema ja kendra sarakAra kRSikendrita arthayojanA eTale ke grAmadAnaprerita bhUmivyavasthAnA zIghrAtizIghra svIkAra karaze te annasvAvalaMbana upalabdha thaze, eTaluM ja nahi paNa, gaMbhIra Antaravirodha maTaze. are cInanA vaicArika AkramaNanA eka sazakata samarpaka javAba duniyAnI sAme raju karI zakAze. 1967mAM bhAratamAM cUMTaNI Avaze. je nAgariko ema IcchatA hAya ke dezamAM janataMtrAtmaka dharmanirapekSa rAjyavyavasthA kAyama rahe, temaNe AjathI sajAga banIne jovAnuM raheze ke saMpradAyavAdI loko dezabhakitanA nAma upara cUTaNImAM janatAne bhramita na banAve. jyAM sudhI amuka eka rAjanaitika pakSa sattA upara che, tyAM sudhI dezamAM eka sazakata virodhI pakSanuM hALuM anivArya che. e virodhI pakSa sAMpradAyika na hoya, koI paNa arthamAM pratikriyAvAdI na hAya, e jovAnI javAbadArI sAvadhAna nAgarikonI che. Apa mArA vicAra jANavA IcchA che. tethI A badhuM huM lakhI rahI chuM. yuropa khAtenI pravRtti ahiMnA mAro kAryakrama zarU thaI cUkayA che. AmasTaraDAmamAM eka 'progresIva grupa' che, jemAM sAhityika, kalAkAra, AdhyAtmapremI, saMgItajJa loko mahinAmAM be vAra ekaThA thAya che, carcA kare che. A grupamAM mArI be sabhA thaI. carcAvArtAlApanI e sabhA hatI. holenDanI phrensa khyAtanAma abhinetrI harama (Hens Hermus ) mArI sabhAomAM be varSathI barobara Ave che. teNe carcA calAvI. savAla lakhI lAvI hatI: ekAgracitta zuM che? dhyAna zuM che? dhyAnAvasthAnA satya ane prema sAthe saMbaMdha zuM che? bAkInA zrotAo paNa savAla upasthita karatA hatA. A carcA Ape sAMbhaLI hAta to Apa jarUra khUba prasanna thayA hota. AvatI kAle huM amarsaphorTa (Amersfort ) jaI rahI che. tyAMnA InTaranezanala InsTITayuTa oNpha phIleselphImAM saptAhanA ate eka pariSada gAThavavAmAM AvI che. viSaya che Encounter with the unconscious--ajAgrata mananI AlocanA. lagabhaga 125 vyakitae mArI sAthe zina-riva pasAra karaze. pravacana bAda carcA cAlaze. sAthe bhAjana paNa haze. sAthe sAthe haLavI vAto paNa cAlaze. evI ja eka saptAhanA ate pariSada haze bilthovananA InTaranezanala InsTITayuTa oNpha sAIkolAjImAM. tyAM 100 bhAI bahena mArI sAthe be divasa pasAra karaze. yuTcanA InTaranezanala yoga esasIezanamAM eka evI ja pariSada maLaze. biltheAvanamAM viSaya rAkhyA che. The mutations of the mind ---mAnavIciAnA paryAyo. yudre caTamAM viSaya che yAganuM hArda, A pariSadomAM bhAga levA mATe beljiyama, laga jhabarga, nave vagere dezAmAMthI zrotAo Ave che. hAla nDanA vibhinna bhAgAmAMthI te zrotAo AvatA ja hoya che. hegamAM varlDa pheDarezana oNpha bradharahU Da mAraphata eka pariSada che, jemAM The Psycological Content of International Co-operationAntara rASTrIya sahakAranuM manovaijJAnika rahasyae viSaya upara mAruM bhASaNa thaze. hegamAM paNa sUphI senTaramAM sUphiyAnI pariSadamAMThe Enigma of Time--'kALano koyaDo'-e viSaya upara
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ , prabuddha jIvana 169 pravacana thaze. hilvarasamamAM svataMtra pravacanamALA thaze. gata varSanAM AgrahapUrvakanuM nimaMtraNa che. AgaLanA varSamAM nimaMtraNa hatuM, huM pravacananuM pustaka presamAM che. jyArathI huM ahiM AvI chuM tyArathI jaI zakI nahotI, A vakhate paNa huM jaI zakIza ke nahi tene tenAM prapha jovAmAM lAgI rahI chuM. pustaka mArA hAtha upara AvyuM kaI aMdAja nathI. ApanA mATe eka nakla mokalIza. eka bAbata vadhAre lakhIne A patra samApta karUM. te divase muMbaImAM AcArya rajanIzane maLavAnuM thayuM. khUba prasannatA anubhavI. gayAM traNa varSo sudhI holeMDamAM sabhAo khAnagI gharamAM goThavI zakAtI hatI. A vakhate zrotAonI saMkhyA vadhI gaI che. sabhAo temanuM svAthya vAraMvAra bagaDe che. parizramano atireka thAya che e gharamAMthI nIkaLIne saMsthAomAM, oraDAmAMthI nIkaLIne meTI bAbata tarapha emanuM dhyAna kheMcavA mATe meM eka patra temanI upara vyAkhyAnazALAmAM bharAvA lAgI che. A vakhate mArI manAI hevA lakhyo hato. tenA uttaramAM rajanIzajI lakhe che ke, "jyAre tame pAchA Avazo tyAre evI phariyAda karavAnuM kAraNa nahi rahe. svAstha ThIka chatAM paNa, 200 sudhInI saMkhyA saMyojakone svIkAravI paDI che. lAge che ke AvatA varSe pravacana karavAnuM mAre baMdha karavuM paDaze. rahe e tarapha pUruM dhyAna rAkhIza." e nirbhaya Atmanirbhara nUtana kAraNake meTI sabhAo, bhASaNa, pariSada vagere mAdhyamomAM mArI yuvaka mitra viSe mane Adarayukata AtmIyatAne anubhava thAya che. jarA paNa zraddhA nathI. bIjI bAju saMyojakonI sAme samasyA UbhI - bIjuM zuM lakhuM? ApanA kAraNe je je vyakitaone paricaya thAya che ke teo kone nA kahe ane kevI rIte nA kahe? thayo che te sarva vyakitaone nehamaraNa.bAne sAdara vandana. ApanI - DiseMbaranA anta sudhI laMDamAM rahevuM che. jAnyuArIne Akhe sarva tanujAene (saparivAra) e snehAyatta kanyAnAM premasaramaNa. mahine IMgleMDamAM pasAra thaze. phebruArImAM sviTajhalaMDa tathA phrAnsa ApanI kuzaLatAnA samAcAra vakhato vakhata lakhatA raheze. javAnuM che. AgaLane kAryakrama haju sudhI nakkI thayuM nathI. nakkI thaye ApanI kanyAtulya Apane jaNAvIza. dakSiNa amerikAthI venejhulAnA yuvake taraphathI vimalanAM vaMdana. >> divaMgata AtmAone zraddhAMjali muMbaInA prakhara keLavaNIkAra sva. zrI teo mArgadarzana ane sahAya karatA rahetA. Aje evA aneka bhAI bahene che ke jeo mamatApUrvaka A RNa pokArIne svIkAre che. - maganabhAI TI. vyAsa emaNe muMbaI, madrAsa ane laMDananI yunivarsiTIone lAbha muMbaInI jANItI zikSaNa saMsthA nyu erA skUlanA sthApaka uThAvyo hato. temAMye khAsa madrAsa-adiyAranI De. enIbIsenTa zrI maganalAla tribhuvanadAsa vyAsa lAMbI mAMdagI bhogavIne 71 varSanI sthApelI nezanala yunivarsiTImAM emanA jIvanaguru De. jI. esa. uMmare tA. 13-12-65 semavAranA roja muMbaI khAte pitAnA ja erUnDelanA hAthe zikSaNakSetranI temaNe jIvanadIkSA lIdhI hatI ane nivAsasthAne avasAna pAmyA. temanI sAthe zuklatIrthanA suramya sthaLe zikSaNayajJane temaNe mAro varSojUne saMbaMdha hato. amArAM pravRtti prAraMbha karyo hate. tyAMnA latAmaMDapamAM cAlatI kSetra bhinna hoIne amAruM maLavAnuM samayanAM ane zikSaNanI vividha avanavI ucca vastuo lAMbA-TUMkA gALe banatuM. ema chatAM jyAre 'raju karatI A zALAne tyAranA keLavaNI adhimaLavAnuM banatuM tyAre temanAmAM rahelI UMDI kArIe paNa eka ajoDa ane Adarza zALArUpe hArdikatAno sukhada anubhava thato, ane amArI biradAvI hatI. tyAra pachI vilAyata jaI vacce vicAronI saMvedanAnI levaDadevaDa atUTa ema. e. eDa. thayA bAda temaNe muMbaI khAte dhArAe cAlatI. A rIte meM navA navA phelezIpa skUla sthApI traNa varSa calAvI hatI. vicArothI taravaratA uSmAbharyA mitrane gUmAvyA temAM cAlu ka-abhiprAyane gauNa gaNIne che. temanA vicArasamRddha vyakitatvane tema ja sahazikSaNa, prAraMbhika prArthanA, paryaTana, zibirayazasvI kArakIrdine paricaya ApavAnI yogyatA jIvana, citra-saMgIta-nRtya, nATayAdi, sAMskRtika zrI vyAsane vadhAre nikaTatAthI jANanAra muMbaInI pravRttio tathA nUtana zikSaNa paddhati tathA zikSaka myunisipAlITInA zikSaNa khAtAnA sekreTarI DaoN. ziSya ane mAbApa vaccene kauTuMbika saMbaMdha madhurIbahena zAha dharAve che ema samajIne temane tathA pUrva prAthamika zikSaNa jevA aneka nUtana maganabhAI vize eka paricaya nedha lakhI ApavA sva. zrI maganabhAI TI. vyAsa * ane sarjanAtmaka prayogo ajamAvavAmAM AvyA meM vinaMtI karI. e vinaMtInA javAbamAM maLelI noMdha nIce hatA ane te sarvane pachIthI pote svataMtrapaNe sthApelI nyU IrA mujaba che: skUlamAM potAnI AgavI ka95nA mujaba draDhIbhUta karyA hatA. Aje zrI vyAsane janma bharUca jillAmAM avidhA gAme thaye. to A ucca ane ati Avazyaka praNAlikAo lagabhaga sarvamAnya teo bALapaNathI ja namra, sAdA, paropakArI ane premALa tathA jevI banI gaI che. AdarzasevI hatA. vidyArthI avasthAmAMthI ja teo gAmane duSkALa, pitAnA jIvanadhyeyane paripuSTa karavA ane avanavuM jovA marakI, pura jevI AphatamAM dakSatApUrvaka saMgIna sahAya meLavI jANavA, temaNe jApAna, cIna, raziyA, IMgleMDa, amerikA vagere dezanI ApatA ane gAmanI sevA bajAvatA. teoe pitAnA gAmanI zikSaNayAtrA AdarIne te sarvane hiMdanI zikSaNapraNAlimAM rasa zALAne pUrNa hAIskUlamAM pheravIne sarakArane hastaka oNpI. gAmamAM letA paNa banAvyA hatA ane hiMdamAM nyu ejyukezana phelozipaaneka prakAranI kalyANa pravRttio cAlu karI ane rAjyabharanI -varlDanI eka rASTrIya zAkhA khAlIne tenA teo prAraMbhathI Aja keLavaNImAM agatyanA sudhArAe karAvyA. bALapaNathI ja temane thio- sudhI pramukha rahyA hatA. sephadvArA sevAnuM saMskaraNa maLyuM hatuM. temaNe pitAnA mitronA teo DaeN. besaMTanA harate skAuTiMganI dIkSA pAmyA tyArathI aMgata vikAsamAMye pitAnAM tana, mana ane dhanane gaurava ane te Aja sudhI te kSetrane muMbaInA mahArASTra rAjya tathA gujarAta prasannatApUrvaka bhAga Apyo hato. temanA saMbaMdhamAM je koI vyakita rAjyamAM temaNe bhAre sevA ApI che ane bhArata skAuTa gAIDa AvatI tene prema ane suniSThAthI bAMdhI laI tenA sarva vikAsamAM saMghanI pravRttine supratiSThita banAvI che. vaLI 1952mAM bhArata
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 prabuddha jIvana tA. 1-1-66 nathI ! sarakAre nimelA mAdhyamika keLavaNI kamizananA teo sabhya hatA. gujarAtane vyAyAma pravRtti pratye vALavAmAM ane vyAyAma mATe muMbaI rAjayanI prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa abhyAsakrama samiti- sAcI rasa jagADavAmAM ghaNA mahattvano bhAga bhajavyo che. nA teo pramukha hatA. muMbaInA ane mahArASTra rAjyanA AcArya - zrI akhubhAIne janma sana 1893mAM jAmanagaramAM zikSaka maMDaLanA teo pramukha hatA, temaja aneka saMsthAo sAthe teo pitA zrI bALakRSNane tyAM thayo hato. vIsamI sadInI pahelI pacI sImAM gujarAtanA navayuvAnone vyAyAmadrArA dehaghaDanAra ane sakriyapaNe joDAyelA hatA. AtmaniSTha jIvanadarzana dvArA emanuM mAnasa ghaDanAra zrI abubhAInuM zrI vyAsa aneka saMsthAonA sarjaka ke sahAyaka hatA, eTaluM ja nAma ane kAma gujarAtanA ItihAsamAM cirasmaraNIya raheze. nahi, paNa mAnavavyakitatvanA paNa eka kuzaLa zipI hatA. araviMda AzramamAM saMbaMdhamAM AvanAra vyakitanAM guNazakita pichANI laI, sneha ane zrI akhubhAIe 1923mAM gujarAta choDyuM ane poMDIcerI dhairyathI tene sadupayoga karAvI, temAM tevA Itara ucca guNe khIlavI jaI zrI araviMda AzramamAM praveza karyo. tyAM e maharSinAM sAnni dhyamAM rahyA ane temane tathA mAtAjIne potAnuM jIvana samarpe temanI tene ucca sthAne pahoMcADavAnI temaNe eka ajaba siddhi prApta bhakitamAM rata rahyA. zrI araviMdanI yogasAdhanA ane temanA jIvanakarI hatI. kAryane gujarAta tema ja bahAranA jagata samakSa satya svarUpe rajU pitAnA mitro tathA sahakAryakaro uparAMta bIjI aneka vyakita- karavA ane mUlavavAmAM zrI akhubhAIe je pradAna karyuM che te ghaNuM mahattvanuM che. zrI aravinda AzramamAM pravezyA pachI pUrA trevIsa ene temane pArasamaNi sparze che. temanI be dIkarIone temanI varSa sudhI zrI abubhAI tyAM ja rahyA hatA, AkAma choDIne te aMgata rucine anulakSIne ja temaNe ucca vikAsa sAdhyo che. tevIja kayAMya gayA na hatA. I. sa. 1946mAM teo AzramanI bahAra rIte mArI aMgata vAta karuM te keTalAM varSothI mane paNa pitAnI nIkaLyA ane tyAra bAda temaNe vizvapravAsa karyo. eka nAnI bena tarIke, eka kalyANavAMchu snehALa vaDIla baMdhunA pUrNayoganI sAdhanA rUpe, mArA jIvanavikAsamAM rasa laI mahatvAkAMkSA jagADI mArgadarzana Adhunika gujarAtI gadyanA prathama paMkitanA sarjakomAM zrI abubhAInuM sthAna ghaNuM gauravabharyuM lekhAya. svabhAve bahAdura, vyAyAmaApIne, mArA jIvanane ghaDavAmAM te moTA bhAIne je te phALe priya, zIlavaMta, sAhityakAra, daSTisaMpanna, kalAvida ane bhAratIya saMskRtinA puraskartA e sarva emanA jIvananI viziSTatA alabatta teo kema, dharma, jAta, bhAtathI para rahIne vizvabaMdhutva ane kharI, parantu emanA jIvananuM sarvocca zikhara te pUrNayoganI sAdhanA ja AMtararASTriya bhAvanA keLavavAnA ane khIlavavAnA AjIvana himA gaNAya. yatI hatA ane te aMge 1964mAM nyu yorkanI yunivarsiTInA zrI araviMdanA parama bhakata evA zrI abubhAIe pitAnA AmaMtraNane mAna ApIne teo zikSaNazAstrIonuM eka maMDaLa laIne ArAdhya yogInA mahAkAvya "sAvitrI"nuM aMgrejImAM vivecana karyuM. e emanuM eka mUlyavAna pradAna che. yogasAdhanA vize gujarAtanA vizvayAtrAe UpaDayA hatA. sadabhAgye tyAre ja temanA maMtrI tarIke yuvakane mArgadarzana ApatA emanA "pathikanA patro" ane "pathihuM temanA bahuja nikaTa ane satata paricayamAM AvI, ane zrI kanAM puSpa" sahu koIne jANItAM che. zrI araviMdanA zrImada bhagamaganabhAI vyAsa ane temanAM patnI zrImatI sarojabahena vyAsanA vad gItA vizenA nibaMdhonuM bhASAMtara karavA uparAMta zrI paraspara sumeLanA ane temanA svabhAvanAM pUraka temaja vardhaka abubhAIe zrI aravindanA "Atmasiddhiyoga" "bhakita yoga" "jJAna yoga", "vijJAna yoga" ane "karma yoga" e pAMce granthanuM pAsAnAM mana subhaga darzana thayAM, tyArathI huM te cAritryazIla yugalathI bhASAMtara karyuM che. khUba prabhAvita banI chuM. - A uparAMta "zrI aravindanuM kAvyadarzana"; "pUrNayoganI bhArata sarakAre temanI zikSaNakSetranI sevAonI kadaramAM teo- bhUmikAo," samitpANi," "da rahasya." "sAvitrI gUMjana" zrIne "padmazrI"nuM je bahumAna ApyuM che te jeTaluM gauravaprada che A sarva emanAM pustako paNa mahattvanAM che. teTaluM ja samucita che. temanI sthApelI-temanA javalaMta smAraka rUpa poMDicerIthI kavi zrI sundaram nA saMpAdana heThaLa prasiddha thatA nyu IrA zALAne, temaNe potAne hAthe ghaDIne taiyAra karelA sujJa, sAmayika "dakSiNA"mAM zrI abubhAInAM kalA ane yoga vize dakSa ane saMniSTha evA potAnA bhatrIjA DaeN. kAMtilAla vyAsanAM saMkhyAbaMdha lekho prasiddha thayA che te emanA te viSayanA UMDA sabaLa hAthamAM mUkI che. eTale te hajIye savizeSa phAlaze abhyAsanA ane samajadArInA dhotaka che. phalaze ane phaLaze evI ApaNane saune AzA rahe che. ApaNe sau emanA Adarzone samajIne sevA dvArA ApaNA kSetramAM tene vistAra viSayasaci karIne kRtakRtyatA pAmIe e ja temanuM sAcuM tarpaNa che. . * . -- madhurIbahena zAha" garIbahena zAha, zrI vimalAbahenane eka patra 167 divagaMta AtmAone zraddhAMjali : vyAyAmavIra ane paganA sAdhaka muMbaInA prakhara keLavaNIkAra sva. zrI sva. zrI aMbAlAla purANI - maganabhAI TI. vyAsa, vyAyAmavIra ane purNayoganI sAdhaka sva. gujarAtamAM vyAyAma pravRttine vikasAvanAra ane zrI ara zrI aMbAlAla purANI. viMdanA jIvanadarzanane pAyAmAM rAkhIne sAhitya, kalA, zikSaNa tathA mahA prasthAnanA patha para - 3 thagasAdhanAnAM svarUpe viSe buniyAdI vicAraNA dvArA gujarAtI bhASA zrI prabodhakumAra saMnyAla 171 ane sAhityane kheDanAra tathA khIlavenAra zrI aMbAlAla bAlakRSNa "grAmadAna eka saMrakSaNa pagaluM" vinobA 173 purANI chellAM be ke traNa varSathI hRdayarogathI pIDAtA hatA. temanuM prakIrNa nedha: vizva hiMdu saMmelanamAM paramAnaMda 175 gayA mAsanI 11mI tArIkha ane zanivAre savAre zrI araviMda mahAmanA munazIe rajU karelA AjhAmamAM ja avasAna thayuM che. temanA dehavilayathI gujarAte eka vicAre,vizva hiMdu saMmelanamAM rASTrapote putra gumAvyo che; dezane eka jJAnasamRddha saMskRtivivecakanI pati rDo.rAdhAkRSNane kareluM pravacana, khoTa paDI che; zrI araviMda Azramane eka AdhArastaMbha tUTI paDe che. sattara lAkhanuM tenuM suvarNAba nDamAM temanI lAMbI tathA ujajavala jIvana kArakIrdine paricaya ApatAM arpaNa karavA mATe muMbaInI jaina tA. 12-12-65nA janmabhUmi-pravAsImAM nIce mujaba noMdha kara- mahilAone dhanyavAda. vAmAM AvI che: vartamAna bhArata - amerikI cesTara belsa 177 - zrI choTubhAI purANI ane zrI abubhAI purANI e vyAyAma- saMbaMdhe: eka samIkSA. vIra baMdhu-belaDI gujarAtabharamAM vikhyAta che. A baMne bhAIoe A te dharmAdA ke phata ? paramAnaMda 178 169
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-16 prabuddha jIvana 171 mahAprasthAnanA patha para-3 yAtrI avAja saMbhaLAte hato. vasaMta Rtu pUrI thavA AvI hatI, eTale rastA pAMdaDAMthI sArI peThe chavAyelo hato. manuSya kyAMya dekhAtuM - vaizAkha 19-13-39 te divase meM yAtrAnI zarUAta karI hatI. nahi, koIne ya zabda saMbhaLAto nahote. navA joDA hatA, eTale khAMdha para jhALI ne hAthamAM lAThI laIne be mitrone sAthe laIne pagamAM AMTaNa paDatAM hatAM. pITha para je kAmaLe bAMdhyo hato. tene huM cAlyo. paththara ne kAMkarAvALe rasto hatA. DAbI bAjue dara lIdhe, ane jhALInI deraDIthI khabhAmAM vedanA thatI hatI, zarIra parvatazikhare TeharIne rAjamahela, tAjamahela jevo dekhAto hato. enI thAkI gayuM hatuM. jAtajAtanA lokoe tareha tarehanA upadeza ApyA nIce daherAdunanuM moTuM jaMgala hatuM. dakSiNa dizAe prabhAtasUryana hatA, paNa e zikhAmaNa te zikhAmaNa ApavA pUratI ja ni:zabda samAre AkAzamAM phelAtA hatA. paththaramAMthI vahetI sUkI jevI hatI. rasto kApatAM e zikhAmaNanI jarAya jarUra na lAgI. beeka candrabhAgA nadI pAra karIne maunIvanamAM thoDe dUra javuM paDayuM. vanamAM klAka cAlyA hoIzuM eTalAmAM pelA brahmacArInuM gaLuM sukAvA lAgyuM, eka sAmAnya gAmaDuM hatuM. tyAM bharata-zatrudanajInuM maMdira hatuM. maMdira eNe kaMThe zeSa paDatA kahyuM "cAlo dAdA, jarA kayAMka besIe, khUba ja vaTAvIne dhIredhIre meM cAlavA mAMDayuM. pahADanuM caDhANa zarU thayuM. tarasa lAgI che." mArI gati dhImI paDI gaI. pahADane raste cAlatAM cAlatAM vAta rastAmAM jhADanI zItaLa chAyAmAM ame bane beThA. nIce nadIne thaI zake nahi. jyAre moTuM baMdha hoya tyAre mane potAnuM kAma karyA kare che. be mAIla cAlatAM cAlatAM to huM thAkI gayo. navA joDA kalarava AvatA hatA, pahADa gADhAM jaMgalothI chayAya hate, pAse ja pagamAM DaMkhatA hatA, brahmacArI bagalAnI jema Thamaka Thamaka cAlatA eka nAnuMsarakhuM maMdira hatuM, tyAM ekAMta hatuM, zAMti hatI. pUjAhato. ghaNe vakhate eNe pagamAM joDA paheryA hatA. ethI joDA pahe- rIe amane pIvAnuM pANI ApyuM. pANI pIne brahmacArIe bIDI ravAnA ullAsamAM te cAlato hato, tyAre camacama avAje saLagAvI. vAta karavAne mATe koI viSaya nahote. ane vAte zI thato hato. rastA khUba UMce jaIne pachI nIcANamAM jato hate. pahADI rastA yAtrIone potAnI IcchA mujaba ja laI jatA hoya karavAnI hoya ! dhIre dhIre paga lAMbA karIne tyAM ja ADA paDayA. evA che. samatala bhUmimAM cAlanArane nirbadha svataMtratA hoya che, jyAM A jagatamAM hRdayanA AveganI kazI kiMmata nathI e huM khuzI hoya tyAM vAMkAcUkA, ADAavaLA tame jaI zake, paNa ahIM jANuM chuM, to paNa A rastAnI eka bAju sUtAM sUtAM koNa jANe te e pramANe calAya ja nahi. ahIM to tame rastAne AdhIna, kayAMthI hRdaya bhAvAvezathI bharAI jatuM lAgyuM. zokhane lIdhe dezae laI jAya te pramANe tamAre javAnuM. dhIme dhIme pANIne bhramaNa karavuM e mAro dhaMdho nathI. jeo dhamAcakaDI macAvI, ToLI avAja kAnane bharI devA lAgyuM. mane lAgyuM ke have huM nIce utaryo jamAvI havAphera mATe jAya che, temanI vAta huM karato nathI. prAkRtika chuM. thoDe dUra cAlyA tyAM lakSmaNajhalA AzuM. gaMgAnI nIladhArA para saudarya joIne je bhAvAvezamAM taNAI jAya che te svalpaprANa pUla hatA, banne bAjue lokhaMDanA doraDAthI bAMdheluM hatuM. badarI- ullAsamaya lokone paNa huM pichAnuM chuM. joke, e lokothI huM jaoN nArAyaNane raste lagabhaga badhA pUla ja lamaNajhulAnI Dhabe ja baMdhA- chuM evuM mArA manamAM vasatuM nathI. Aje mane badhA ja loko vahAlAM calA che. pUla pasAra karavA jaIe eTale Akho DolavA lAge. lAge che. je mitra che, jee, dhRNAspada che, jemane choDIne huM ApaNane Dara lAge, ke, jANe pUla tUTI paDaze. jo ke majhA paNa cAlyA Avyo che, je janmabhUmi mane saMjIvanI pAtra che te samAje Ave. pUla pAra karyo tyAM keTalAMka baMgALI strI-puruSa maLyAM. ame je loko prasiddha nathI ne jemane anAdara thayo che, koI mane badarInArAyaNa jaIe chIe e sAMbhaLIne temane Azcarya thayuM, Aje pArakuM lAgatuM nathI. Aje meM saMnyAsIne veSa dhAraNa karyo ane zubhecchA darzAvI, ne namaskAra karIne emaNe vidAya lIdhI. che, paNa e to kevaLa bahAranuM AvaraNa che, e te DhAMkaNa che. sAme ja gaganasparzI nIlakaMTha parvata hatA, enI nIce dakSiNa kAraNa ke Aje paNa dezanI vAta manamAM Ave che, tyAM mArA zarIrane aNu e aNu jhaNajhaNa karate AlApI UThe che. nazIbajoge te dizAe svargAzramanuM sapheda maMdira hatuM. haMsanA pAMkha jevuM e divase je mAyA mamatA cheDIne Avyo hato, virakata banIne jemanI sapheda hatuM. paga AgaLa gaMgAne zveta pravAha vaheto hate. meM vidAya lIdhI hatI, Aja e ja sanyAsInA vAghAnA kRtrima meM manomana kahyuM "vidAya svadeza, vidAya sabhyatA, vidAya jana- AvaraNa nIce mAru viyogadu:khI mana bolI UThe che, "tame mane samAja ! AtmIyajane, mitra, paricita, e saghaLanI manathI meM bhUlI nA jatAM, huM chuM. hajI jIvata ." vidAya lIdhI. mArI AMkhamAM dUra dUra javAnI jhaMkhanA hatI, aMtaramAM Ama to eka divasa badhA maravAnA che. paraMtu, ApaNane kaI yAda na kare, ane saMgIsAthI koI ApaNA mATe be AMsu utsAha ne uttejanA hatAM, ne hRdayamAM sAhasapUrNa yAtrAne mArga na sAre, evuM zAtvanA vinAnuM mRtyu bIjuM nathI. ApaNe nirUlevAne durjaya AnaMda hate. mane to gharanI jaMjALa hatI nahi, pAya chIe, durbala chIe, nazIbane ramavAnAM ramakaDAM chIe, Ama ne te mAruM mana kema lAgaNIvivaza banI gayuM? zA mATe mArA chatAM ApaNe pratikSaNa jIvavAnI to IcchA rAkhIe chIe ne? pagamAM dhrujArI Ave che? ane gaLuM kema aMdarathI sUkAnuM ane jIvavAnI ceSTA te, pRthvImAM rAtadina cAlyA ja kare che. koI jIve che navajIvanasRSTidvArA, koI kalA ane sAhityadvArA pitAnI hoya ema lAge che? kadAca badhAne ema ja thatuM haze. A badhuM jAtane abhivyakata karIne jIve che, koI khyAti ane yaza prApta choDIne cAlI jatAM manuSyanA hRdayamAM vedanAne sUra UThatA haze. karIne jIvanane TakAve che--Ama A samAjamAM, sabhyatA, vijJAna, ATaATalI mAyAmamatA, ATalI badhI hRdayanI vidhavidha Urmi, kSamatA, pratiSThA, enA mULamAM manuSyanI jIvana jIvavAnI anaMta e badhuM hovA chatAM vakhata Avye badhuM choDIne cAlyA javuM ja paDe pipAsA rahelI che. jemAM jIvanane asAra mAnIne mokSaprAptinI che, vidAya levI ja paDe che. eka divasa savAranA A nirmaLa tamannAthI tIrthabhramaNa karavAne agrasara thAya che teo paNa jIvavA te Icche che, teo rastA paranI dharmazALAmAM potAnuM nAma lakhIne prakAza, ujajavaLa taDake, e badhuM AMkha AgaLathI lupta thaI jaze. ne kotarIne amara rAkhavA ke tanatoDa prayAsa kare che! hA, Ama ja eka divasa A AkAza, A gaMgA, A parvatamALA, brahmacArI zarIra khaMkherata UThaye, ne mane kahyuM, "cAlo dAdA, cAre tarapha vistarela dharatIne manorama aizvaryasaMbhAra e badhuM khAIne bAra vAgI gayA hovA joIe, tamane jarUra bhUkha lAgI haze.". mAre vidAya levI paDaze. e divasane kadAca have jhAjhI vAra nahi paNa - eka nisAsA nAMkhIne jhoLI ne kAmaLe laIne Ubhe thayo, hoya. e dine paNa A maryalokamAM to Ave ja AnaMda ne killela meM pUchayuM, "ApaNe keTalA mAIla cAlyA hoIzuM brahmacArI !" thato haze. paNa A kSudhA, A AzA, A svapna e badhuM jatI rastAmAM mAIla jenI para noMdhelA hatA evA patharA hatA. vakhate rastAmAM ja phagAvIne javuM paDaze, ane enI tarapha pachI. koI najara paNa nahIM nAMkhe. brahmacArIe manamAM ne manamAM hisAba karyo ne kahyuM, "pAMceka mAIla" rasto ghaNe muzkela hato. vacamAM patharA verAyalA paDayA hatA. - thoDe dUra gayA haIzuM tyAM garUDacaThThI AvI. tyAM eka moTI vacce pahADamAM pAMdaDAMonI vaccethI AvatA ekaladokala jharaNAMne dharmazALA hatI. nIce eka dukAna hatI. dukAnamAM badhuM khAvAnuM maLatuM hatuM,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 prabuddha jIvana jo ke bhAva ghaNA vadhAre hatA. dharmazALAnI pAse eka suMdara bAga ne jaLAzaya hatAM. pAse ja pahADamAMthI dhIme dhIme vahetuM eka jharaNuM hatuM. enuM pANI AjaLAzayamAM yAtrIo mATe ekaThuM karavAmAM AvyuM hatuM. caTTImAM rAMdhava' mATe, caTTIvALA pAsethI leATa, ceAkhA, dALa, ghI, vagere kharIdIe te| pittaLanAM vAsaNo maLatAM hatAM. jeo kazuM kharIdavA mAgatA na hoya temane mATe dharmazALAmAM jagyA meLavavI muzkela hatI. ghaNI dharmazALAmAM mAthAdITha be paisA ApavAthI paNa jagyA maLatI hatI. badhI dharmazALAmAM ghaNuMkharuM eka ja niyama hato. A vakhate te ahIM ja ArAma levAnA hatA, pachI pAchI yAtrA zarU karavAnI hatI. dharmazALAne bIje mALe ghaNA yAtrIo AvyA hatA. gheADo ArAma karIne ame banne mitrA, rAMdhavAnI kaDAkUTamAM paDayA. AmArI yAtrA A rIte ja cAlatI hatI. be vAra rasAI karavAnI, be vAra vAsaNa mAMjavAnA ne be vAra padayAtrA karavAnI, bapeAranA vakhate jamI karIne gherI UMgha letA, maccharanA trAsathI pagathI mAthA sudhI oDhI letA, UMdhIne pAchA cAlavAnuM zarU karatA, sAMje koI eka dharmazALAmAM Azaro letA, jamIne janAvaranI jema UMghatA, aMdhA thatAM thatAM te ame gADhanidrAmAM poDhI jatA, dharmazALA paNa raDhiyALa hatI, eka divasa ughADI te traNa divasa baMdha. ghAsa ane jhADanA DhALapAMdaDAthI enuM chAparuM chavAyuM hatuM, jamIna chANamATIthI lIMpelI hatI, ghara atyaMta daridra ne sAmAnya hatuM. ame yAtrIoe to jaIne kapaDAM utArIne laMbAvI ja dIdhuM. thAka ne khinnatAne lIdhe meDhAmAMthI eka paNa akSara bAlavAnI amane hAma naheAtI. yAtrIe dUra dUrathI AvyA hatA. koI dakSiNI, koI siMdhI, koI paMjAbI, hindI, mAravADI, uDiyA, gujarAtI, mahArASTrI tathA baMgALInI maMDaLI emAM AvI hatI. badhA vyavahAra mATe hindu stAnInA upayoga karatA. be cAra jaNa sivAya badhAnA pagamAM joDA hatA. moTA bhAganA joDA kenavAsanA hatA. ene taLiye rabaranAM sAla hatAM. A jAtanA joDAthI ghaNI sagavaDa rahetI hatI. hAthamAM eka lAkaDI to rAkhavI ja paDe, nihate Akhara sudhI raste kApavA asaMbhavita banI jAya, ghaNA yAtrIe gaDhavAlI majuranI pITha para caDhIne yAtrA kare che. gaDhavAlIo ghaNA majabUta hoya che. emane kaMDIvALA kahevAmAM Ave che. kaMDI jhALI jevI hoya che. e pITha pAchaLathI bAMdhelI hoya che. emAM mAla paNa laI javAya, ne mANaso paNa besI zake. kaMDImAM yAtrA karanArI mATe bhAge strI ja hoya che. ThaMDI ArAmakhurazI jevI hAya che. enI nIce cAra lAkaDI jaDI hoya eTale cAra jaNa khAMdha para yAtrIne lAkaDI dvArA uMcakIne cAle. narama ne bIkaNa yAtrIo ThaMDImAM ja yAtrA kare che, kAraNa ke bIjA badhA karatAM e vizeSa ArAmadAyaka hoya che. jhAMpAMo paNa hoya che, e dekhAvamAM nanAmI jevI lAge che. emAM uMTIyuMTUMTiyuM vALIne besavuM paDe. emAM cAlavAna zrAma to bace, paNa emAM ArAma na maLe. zarUAtamAM to yAtrIe sAthIdAro hoya, eTale utsAhamAM ne utsAhamAM cAlI jAya, paNa be cAra cha divasamAM, emanI cAla dhImI paDI jAya, koI khoDaMgAtA cAle, koI cAlatA cAlatA DhIlADhasa thaI gayA hoya, koI pAchaLa paDI jAya, koI mAMdagImAM paTakAya, koInA utsAha meALA paDI jAya, to koI pAchA cAlI jAya, yAtrAnA AraMbha vakhate jeo taMdurasta, tAkAtavALA praphulla ane miTTabhASI hoya, teo, theADA divasa pachI, sUkAyalA, taDakAthI ne dhULathI gaMdA thaI gayelA, karuNatAbharI daSTivALA banI jatA. emanA ghuMTaNa du:khavA AvyA hoya, emanA moDhA para ne AMkhamAM eka prakAranA kaMTALAnA bhAva najare wu tA. 1-1-16 caDhatA hoya, ne bagaDelA mijAjavALA jaNAtA hAya. emanI pAse UbhA rahyA hoIe te ApaNane bIka lAge. yAtrIonI A dazA majuro barAbara jANatA hoya che. AthI ja jeo bekAra jUro hoya che, teo peAtAnI pIThe khAlI ThaMDI laine divaseAnA divaseA, dhIrajathI yAtrIonI pAchaLa pAchaLa cAlatA hAya che. krame krame emane eka pachI eka grAhako maLatA jAya, ane tyAre e yAtrIonI garaja jANIne vadhAre paisA mAge ne yAtrIo garajanA mAryA Ape. garajane mAryo mANasa badhuM karavA taiyAra thAya. A raste sabhya samAjanI jema, cerIcapATI, chetarapIMDI, dagATako evuM kazuM na maLe. yAtrIone e bAbatanI upAdhi hotI nathI. majuro vizvAsapAtra, sIdhA ne saMskArI hoya che. paisAno emane lAbha hAya che kharA, paNa ene mATe ee koi duSpravRtti nahi kare. eka jIbhAjoDI kare, paNa chetarapIMDI nahi rame. e garIba hoya che, paNa garIbI emanA hRdayane kluSita karatI nathI. eo vihIna hoya che, paNa cittahIna nathI hotA. uttarAkhaMDamAM gaMgAne kinAre kinAre amArA raste jatA hatA. A kinAre briTIza gaDhavAla, DAbI tarapha nadI, ne pele kinAre TeharI gaDhavAla. e Ama tA svataMtra rAjya hatuM, paNa briTIzarAjyanA tAbAmAM ja hatuM ema kahIe teA cAle. gaMgA, alakanaMdA, ne maMdAkinI sAdhAraNarIte e rAjyanI sImAone nakkI karatI hatI. gaDhavAlIonAM gAmaDAM koI koI vAra tA pahADamAM be be mAIla UMcAM hatAM. gAmavAsIo meATe bhAge sArI sthitinA hatA. badhAja * anuvAdaka : DaoN. cAMdrakAnta hai. mahetA kheDUta, pahADanI DhaLANa jamInamAM khAdANa vagere karIne e bahu Azcaryajanaka rIte anAja utpanna karatA hatA. ghauM, baTATA, haLadara, sarasava vagere UpajAvatA hatA. jeo yuvAna hoya, athavA to bhAra upADI zake evA prauDha ke vRddha hAya, teo caitra pUrA thatAM ja pahADaparathI nIce utarI Ave, ne haradvAra jaIne yAtrIene paDe, ne emanA sAmAna upADIne pahADa para caDhe. haradvArathI mahalacArI sudhI emanA rastA mukarara ja karelA che. e rastAthI bahAra javAnA emane paravAnA nathI, mahalacArI e gaDhavAla jIllAnA chellA sarahadanA pradeza che. A duniyAmAM kayAMya paNa samatala pradeza hAI zake, zahera hAya, nATakagRha hAya, zALA athavA hospITala hAI zake, eve te emane vicAra sarakhA paNa na Ave. relanA pATA parathI Trena doDe, pANImAM jahAja tara, zaheramAM meTaro doDe, khetaramAM phuTabola khelI zakAya e badhuM to emane mATe svapna jevuM. ziyALAnA divaseAmAM e kevI rIte jIvI zake che, te te mane khabara nathI, paNa unALAmAM kAmaLo oDhIne e rAtrI vitAve che. A majUro meTe bhAge brAhmaNa ke kSatrIya hoya che. eo yAtrIo joDe sUe, bese, vAto kare, bIDI pIe, paNa emanuM aDeluM anna e loko khAya nahi, khAvApIvAnI bAbatamAM e loko cokakhAIno khUba Agraha rAkhe che. mAMsAhArane to e loko pApa samaje che. jIvahiMsA te ee kadApi kare ja nahi, emanI srIo kAMI gharakAma karIne ja beThI na rahe, e paNa khetI kare, pALelAM janAvaronI baradAzta kare, kAmaLA vaNe, kapaDAM sIve, tela-ghI banAve, pahADI vanAmAMthI lAkaDAM kApI lAve, nAnAM nAnAM bALakone pITha para bAMdhIne pharavAM nIkaLe. rastAmAM jatAM jo koI gAmaDuM Ave to moTAM ne chechekarIo, AvIne yAtrIe AgaLa bhIkha mAMge te kahe, "e zeThajI, e rANA, sAyadoro Ape, paipaisA ApA ! ye rANA, ApAnI rANA." sAyadorA ane paipaisA sivAya teo bIjI kzAnI bhIkha na mAge. jo emane puro eka paisA maLyA te to e loko rAjI rAjI thaI jAya, jANe meTI saMpatti hAthamAM AvI. sAyadArA mATe emane khUba ja Asakita hoya che. e cIja gaDhavAla jillAmAM maLatI nathI. (kramaza :) mULa baMgALI : zrI prabodhakumAra saMnyAla
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512. 2-2-44 prabhupta jIvana "grAmadAna: eka (gatAMkathI cAlu) nahIM to gAmaDAM behAla thaze A daSTie grAmadAna ane grAmaghogapradhAna yojanAo vize vicAravuM joIe. gAMdhIvAdI plAniMganI daSTie te te mahattvanuM che ja; paraMtu e daSTi hamaNAM huM jatI karuM chuM. rASTrIya AyojananI dRSTie ane dezane bacAvI levAnI daSTie, arthAta yuddhanI asaro ApaNA deza para ochAmAM ochI kema paDe, ochAmAM ochA gAmaDAM ta bacI ja jAya, ane zahera paNa bane teTalA bacI jAya te vaLI ghaNuM sAruM, e dRSTie huM kahuM chuM ke Aje grAmadAna ane grAmedyogapradhAna yojanAo anivArya che. enA vinA laDAInA divase mAM gAmaDAMnA loko mAryA jaze, gAmaDAM badhAM behAla thaI jaze. yuddhane vakhate sarakAra lAcAra sAbita thaze ane ATalAM lAkhA gAmaDAMo tarapha te dhyAna ApI zakaze nahIM. mATe gAmegAmane pagabhara karavuM paDaze. tenA vinA deza Takaze nahIM, gAmane pagabhara karavA gAmanA loko eka thaIne yAjanA kare. AvI grAma-yojanA e loko tyAre ja karI. zakaze, jyAre grAmadAna thaze. jyAM lagI gAmaDAmAM AjanA jevI dazA raheze, tyAM lagI gAmanA lokonuM dila eka nahIM thAya; ane jo dila eka na thAya to grAma-yojanA bane nahIM, grAma-yojanA vinA gAmaDuM svAvalaMbI ne pagabhara thaI zake nahIM, ane AvI grAma-yojanA grAmadAna vinA thAya nahIM. tethI grAmadAna jarUrI che. A huM je darzAvI rahyo chuM te dezanA saMrakSaNanA eka pagalAMnI vAta karI rahyo chuM. Diphensa mejhara tarIkenI grAmadAnanI jarUriyAtanI vAta karI rahyo chuM. ApaNA dezanI AjhAdI mATe, ApaNA dezanA grAmajanonI unnati mATe, ane dezanA saMrakSaNa mATe grAmadAna khUba ja jarUrI che. sarakAra ne karyAM karyAM paheoMcaze? lAko sarakAranA moM sAme tAyA kare che. paNa sarakAra te kyAM kyA pahoMcaze ? hamaNAM bihAranA mukhya pradhAne jAhera sabhAmAM evI phariyAda karI ke bihAranA cAkhA cArIchUpIthI cIna pahoMce che. A zI vAta che? narI lAcArI che ! koI nAgarika UThIne AvI phariyAda kare to samajI zakAya, paNa khuda mukhya pradhAna phariyAda kare che! paraMtu Ane artha huM evA karuM chuM ke teo A cIjane rokavAne asamartha che, tethI janatA pAse apekSA rAkhe cheke janatA pote AvI vastune roke. have khabara nathI ke keTalA cokhA jatA haze. paNa jatA jarUra haze, kema ke sarahada para A jAtanI Ava-jA badhe ja cAle che. tyAre mane vicAra thAya cheke sarahada paranA A badhA vistAra grAmadAnI thaI jAya ane grAmasabhA sakriya bane, grAmarAjyanI bhAvanA lokomAM janme, to gAmaDAMonI AyAta-nikAsa para niyaMtraNa rAkhavuM sulabha bane. enA vinA AvuM badhuM rokavAnuM bilakula azakya che. A badhI bAbatonA ApaNe gaMbhIratAthI vicAra karavA ghaTe. Aje moMghavArI ghaNI che. rojabarojanI jarUriyAtanI cIjonAye bhAva vadhI rahyA che ane garIba loko mATe e cIjo kharIdavAnuM khUba muzakela banI rahyuM che. AnAthI dezanA pAyA ja khAdAI rahyo che. have AmAM laDAI phATI nIkaLe to te bhAvA AsamAne ja caDhI jAya ! je prAthamika jarUriyAtanI cIjavastuonA bhAvA sAmAnya lokonA gajA bahAranA thaI jAya te dezanI Arthika vyavasthA paDIbhAMge. eve vakhate gAmaDAMonI zI sthiti thaze ? dezamAM garIbI rAkhIne, anAjanI achata rAkhIne, tame kaye jore laDaze? phkata senAne jore nathI laDAtuM, laDavA sAruM aMdaranuM baLa joIe. gAmaDAMone Arthika AkramaNamAMthI ugArI la mATe zANapaNa te emAM che ke ApaNe jIvananI prAthamika jarUriyAtanI cIjavastu gAmamAM ja utpanna karI laIe. prANa TakA t 173 sa MrakSaNa pagaluM ' vavA anna, zIla sAcavavA kapaDAM, bALakone mATe dUdha, bimArone mATe davA--A badhI cIjo mATe ApaNe bIjA para nirbhara na rahI zakIe. ATalI cIjonI bAbatamAM te dezanuM gAmegAma svAvalaMbI banI javuM joIe. zahero te jANe Arthika AkramaNamAMthI bacI jaze, kema ke gAmaDAMmAMthI cIjavastuo zaheramAM pahoMcI jAya che ane ene kharIdavA mATenA paisA paNa zaheromAM hAya che. paNa je gAmanA lokone anAja kharIdavAnI nobata Ave tA anAjanA bhAva eTalA upara caDhaze ke lAkhAne bhUkhe maravA vAro Ave. zahero mATe vadhAre bhaya lazkarI AkramaNanA che. tyAre jyAM sIdhI laDAI cAlatI hoya tyAMnAM gAmaDAMo sivAyanA badhAM gAmaDAMo lazkarI AkramaNamAMthI| bacI jaze, paraMtu emane khataro Arthika AkramaNanA raheze. e Arthika AkramaNamAMthI emane bacAvI levAya evI koI yojanA thavI joIe. dezanuM RRNa lazkarathI nathI thaI zakatuM. e rakSaNanI vyavasthA to gAmegAma thavI joIe. eno artha e nahIM ke gAmegAma senA UbhI karo ane lazkarI tAlIma le. gAmegAmanuM yathArtha rakSaNa eTale ke Arthika AkramaNamAMthI emane ugArI levAM. mukhya mANaso para mukhya javAbadArI have, gAmegAmanA rakSaNa mATe tamAre ja taiyAra thavuM paDaze. tame taiyAra nahi thAe te! bIjuM koNa thaze ? ane A 'tame' eTale koNa ? jemanI pAse paisA nathI, jamIna nathI, zikSaNa nathI, utsAha nathI, teo lokazAhI aMge ane A badhI cIjo aMge zuM vicAravAnA ? hajI bhAratamAM eTalI jana-jAgRti karyAM AvI che? tethI gAmegAmanA je mukhya mANase che, eTale ke jamInavALA, saMpattivALA, vepArI, zikSaka, sarakArI amaladAra vagere. emanA para gAmane saMbhALavAnI A badhI javAbadArI Ave che. gAmanuM rakSaNa karavA mATe gAmamAM paraspara sahAnubhUti joIe, ekatA jaoNIe, saMpa joIe, gAmanuM Ayojana joIe. enI zarUAta vIsamA bhAga garIbA mATe dAnamAM devAthI karAya to sAruM. enAthI gAmanA bhUmihino ane mukhya mANase vacce ekatA sadhAze. kaTokaTInI paristhitimAM te utpAdana vadhAravAnI jarUriyAta sahune jaNAya che. paNa gAmegAma utpAdana vadhe kaI rIte ? te mATe prathama to mahenatamajUrI karanArAomAM utpAdana vadhAravAno rasa pedA thavA joIene? Aje je mahenata-majUrI kare che tenI pAse na jamIna che, na udyoga che, kAma suddhAM bAre mAsa maLatuM raheze tenI bAMhedharI nathI, ane na te bAre mAsa anAja maLatuM rahevAnI meM bAMhedharI che. AvI sthitimAM tene utpAdana vadhAravAmAM rasa kevI rIte paDaze ? game teTaluM utpAdana karavA chatAM te te bhUkhyo ja rahevAno che. ane e vAta paNa so TakA sAcI che ke khetaramAM kAma karanAra majUramAM rasa pedA karyA vinA utpAdana nahIM vadhArI zakAya. tethI gAmamAM je bhUmivAnA che emaNe bhUmihInA ane ochI bhUmivALAone peAtAnI jamInanA thoDo bhAga ApIne emane potAnA parivAramAM sAmela karI levA joIe. tema karavAthI ja gAmamAM prema vadhaze, khetI karanArAemAM rasa pedA thaze ane utpAdana vadhaze. enAthI gAmanA bhUmihInA ane mukhya mANasA vacce ekatA sadhAze. tame jo sArI jamIna, kheDAu jamIna Apo to sAruM ja che, paNa paDatara jamIna Ape to ene tamArA baLadathI kheDAvIne Apajo. evI kheDelI jamIna jyAre bhUmihInone apAze tyAre teo e jamIna para pAka leze. tame emane biyAraNa paNa Apajo. te pAka sAro thaze. koIne ThagavAthI kazuM kAma nahIM thAya. sArAM kAmeAthI ja zakita Avaze te vadhaze.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 prabuddha jIvana tA, 1-1-66 AvI rIte gAmegAma bhUmihInAno prazna ukelI daIe. evI rIte bhUmihInene ApyA pachI bAkInI jamIna tamArI pAse raheze. ' deza nahIM bace te tame bacaze ke? pachI gAmanA bada pukhta vayanA strI-purUSonI eka grAmasabhA bane. grAmasabhAne kArabhAra sarvAnumatithI cAle. dara varSe tamArI upajane cAlIsame bhAga grAmasabhAne dAnamAM Ape. enA AdhAre gAmamAM udyoga-dhaMdhA UbhA kare. Ama eka peTarna banaze. dhIre dhIre badhA badalAze. paNa ene mATe pahelAM moTA mANasoe tyAga karavo paDaze. dezane mATe tame thoDo ye tyAga nahIM karo to pachI deza kema bacaze? ane jo deza nahIM bace te tame paNa zuM bacaze ke? pitAnA svArthane jarA dUra karIne juo, tyAre kAma thaze. rakhe A jhera dezamAM phelAya! bIjI eka vAta tarapha paNa dhyAna ApavuM paDaze. amyubakhAMe hamaNAM potAnA eka bhASaNamAM allAne ane mahamada payagambarane yAda karyA hatA. A mArI samajamAM nathI AvatuM. Akhare rasulane ane allAne AmAM takalIpha ApavAnI zI jarUra hatI ? kAzmIramAMnI ghusaNakhorI mATe zuM mahamada raphUla AzIrvAda ApavAnA? Ano artha e ja ke hiMdu-musalamAna vacce jhera pedA karavAno emano IrAdo che. enuM pariNAma jehAda ane dharmajhanUnI yuddhamAM ja Ave. A eka bahu moTo khatare che. tethI ApaNe sAvadhAna thaI javuM joIe. hiMdustAnanI aMdara A jhera na phelAya te jovuM joIe. potapotAnI jagyAe zAMti jALavI rAkhavAnI javAbadArI ApaNe sahue upADI levI joIe. A saMdarbhamAM grAmadAnanA kAryakrama upara vicAra karazo to saMrakSaNanA pagalAM tarIkenuM tenuM mahattva dhyAnamAM Avaze. mULa para ja prahAra karavuM joIe Aje deza para saMkaTa AvyuM che. e saMkTane bAhya sAmane karavA ApaNane je karavuM paDe che te karIe ja chIe. paraMtu Akhare jhaghaDAnuM mULa zuM che te samajavuM joIe, ane sIdho mULa para prahAra thavo joIe. phakata DALa pAMkhaDAM toDavAthI vRkSa tUTatuM nathI. saMskRtamAM kahe che ke eka che zAkhAgrAhI pAMDityama ane bIjuM che mUlagrAhI pAMDityama. mATe ApaNe mULa para ja prahAra karavo joIe. komavAda ane sAmyavAdane bevaDo humalo bhArata para Aje bevaDo humalo thaI rahyo che, eka pAkina stAna taraphathI ane bIjo cIna taraphathI. AnuM mULa zuM che? pAkistAna ane cIna sapanAmAMye nahIM vicAratA hoya ke dilhI upara kabajo karavo. vAstavamAM A humalo thaI rahyo che eka bAjuthI kamyunijhamane ane bIjI bAjuthI kamyunalijhamane. pAkistAna taraphathI je humalo thaI rahyo che te komavAdane che, jAtivAdana che; ane cIna taraphathI je humalo thaI rahyo che te sAmyavAdane che. komavAda ane sAmyavAda e be vacce ApasamAM meLa nathI. tema chatAM bannene humale bhArata para thaI rahyo che, kema ke bhAratamAM bannene sAmAna bharyo paDe che. mane koI pUche ke bhAratamAM keTalI jAtio che, te huM kahuM chuM ke sAmenA jhADa para jeTalA pAMdaDAM che teTalI. tethI komavAdanA piSaNane pUrI masAlo bhAratamAM paDayo che. bIjI bAju bhAratamAM anahada garIbI che. mane lAge che ke bhAratanI garIbInI barobarI karanAro bhAgye ja bIjo koI deza haze. kadAca pAkisatAna thoDI karI zake. tethI sAmyavAda mATe pUrI masAle ahIM bharyo paDayo che. A beu humalAne Aje khataro che. je ekabIjAnA hAthanuM khAze nahIM, ekabIjAnI AbhaDacheTa rAkhaze, ekabIjAne nIca samajaze, te khabhekhabhA milAvIne laDaze zI rIte ? Ajeya harijanane kUvethI pANI nathI levA detA, to Aphatane vakhate emanA manamAM dezane sAru marI phITavAne utsAha kaI rIte pedA thaze? ane deza jo. garIbImAM sabaData raheze to cIna ke bIjA koI dezathI je khatare che, tenA karatAM sogaNo khataro raheze. tyAre karIzuM zuM? te have ApaNe zuM karavuM joIe? senA te mokalI ApI che. paNa eTalAthI kAma cAlaze kharuM? dezanI aMdara ApaNe zuM karavuM paDaze ? eka te bhAratanI garIbI dUra karavI ane asamAnatA ochI karavI. ATaluM ArthikakSetramAM karavAnuM che ane sAmAjika kSetramAM jAtibheda nAbUda karavAnuM che ane bhAvAtmaka ekatA sAdhavAnI che. A be vAta jo ApaNe karIzuM to bahAranA AkramaNane khataro nahIM rahe, ane e khataro UbhA thaze toye makkamatAthI ApaNe tene. mukAbalo karI zakIzuM. have, A be vAta mATe sarakAra paNa koziSa karI rahI che. paraMtu aMdara janatAmAM hRdayanI ekatA nahIM hoya te sarakAranA upara-uparanA upAyathI zuM vaLaze ? mukhya kAma to lokee ja karavuM paDaze, ane te e ke, gAmegAmamAM aMdaranI ekAtmatA sAdhavI paDaze, gAmanA bheda miTAvavA paDaze, garIbI ane asamAnatA dUra karavI paDaze, gAmegAmanuM anna-svAvalaMbana ane vastrasvAvalaMbana sAdhavuM paDaze, ane e rIte gAmegAmane pagabhara karavuM paDaze. tenA vinA deza Takaze nahIM. A mATe grAmadAnane kAryakrama che A mATe grAmadAnane kAryakrama che. huM kahuM chuM ke bhAI, grAmasabhA banAve. jamInane vIsamo bhAga gAmanA bhUmihInAne Apo. dara varSe tamArI upajane cAlIsame bhAga grAmasabhAne dAnamAM Ape. e mUDInA AdhAre gAmamAM grAmodyogo UbhA kare, khAdI UbhI karI, gAmanA bekArane kAma Ape. gAmamAM jhaghaDA na thAya, thAya toye korTamAM na jAya, tevuM kare. utpAdana vadhAro. gAma mATe jarUrI anAja gAmamAM rAkhI le. gAmanI AyAta-nikAsa para grAmasabhA dvArA niyaMtraNa rAkhe. A huM gAmegAma samajAvI rahyo chuM. AmAM jamInanI mAlikI grAmasabhAne samarpaNa karavI paDaze. tethI tamArI jamIna vecavAne adhikAra jaze, paNa kheDavAno ane vArasAne adhikAra kAyama raheze. A tamAro lAbhamAM ja che. bihAranI sarakAranA dhyAnamAM A vAta AvI gaI che. tethI ja eNe orDinansa bahAra pADIne grAmadAna ekaTa ekadama amalamAM ANI dIdhA che. vaTahukama jAhera ka, eTalI badhI utAvaLa kema? kema ke A grAmadAnanuM kAma jaladI thavuM joIe. kRpA karI mAruM sAMbhaLe! leko pUche che ke "bAbA, tame Ama gAmaDe gAmaDe pharo cho zA sAru? tame thAkatA nathI?' huM javAba ApuM chuM ke A ghaDapaNamAM mAre mATe thAvuM saheluM che, paNa huM thAkato nathI, kAraNa huM mArI najara AgaLa dezane vinAza jouM chuM. huM joI rahyo chuM ke ApaNe ekbIjAne madada nahI karIe, majUro ane garIbone potAnA kuTuMbanA mANaso nahIM gaNIe te hiMdustAnanI AjhAdIne nAza thaze. je AMdhaLo hoya che te Ita sAthe athaDAya che, jyAre AMkhavALo bhIMtane joI ene TALIne AgaLa vadhe che. paramAtmAnI kRpAe mane AMkha che. huM joI rahyo chuM ke AgaLa upara zuM thavAnuM che. tethI tamane cetavaNI ApavA sAru eka divasanI ye rajA lIdhA vinA huM ghUmI rahyo chuM ane mAre nabaLo avAja tamArA kAna sudhI pahoMcADuM chuM. yuddhane vakhate AjanI paMcavarSIya yojanA gaMjIphanA mahelanI mAphaka paDI bhAMgaze. te vakhate to Takaze grAmarAja ane grAmasvarAja. mAtra senAthI deza surakSita nahIM rahI zake. dezane jo surakSita banAva hoya te dilahIthI gAmanI yojanA na ghaDAvI joIe, gAmanuM ja petAnuM plAniMga' hovuM joIe. gAma upara te javAbadArI nAkhavI --------- -----... :-- - . . . . .
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ muddha jIvana tA. 1-1-196 TakA joIe. gAmane te adhikAra hovA joIe. kendranuM plAniMga paNa pachI te Dhabe ghaDAya. gAmanA AvA sarvAMgI Ayojana mATe A grAmadAnanA kAryakrama che. jarA vicAravuM joIe. Aje ApaNA dezamAM 20 TakA lAke zaheramAM vase che. ane . gAmaDAmAM vase che, tema chatAM Aje sarakAra para ane sarakAranA plAniMga para raMga zaheranA che. Ama zuM kAma thavuM joIe ? huM to kahevA mAguM chuM ke sarakArane ane sarakAranA plAniMgano raMga ApaNe badalavA che. sarakAranuM plAniMga pote ja grAmadAnanA pAyA upara khaDuM thavuM joIe. ApaNA jevA gAmaDAMomAM vaselA khetIpradhAna dezanuM plAniMga to grAmAbhimukha, grAmamUlaka, grAmaniSTha plAniMga hAvuM joIe. A te ja thaI zake jo dezamAM lAkho grAmadAna ekI sAthe thaI jAya. ane huM e paNa kahevA mAguM chuM ke AvI rIte gAmegAmane pagabhara nahIM karIe te mAtra senAthI AvaDA moTA dezanA kadI bacAva nahIM thaI zake. sAMTane samaye deza nahIM TakI zake. Aje gAmegAma grAmasvarAjanI sthApanA karavAnuM kAma saMrakSaNanI daSTie paNa atyaMta tAkIdanuM kAma che. hiMdustAna svAdhIna gAmAnA svAdhIna deza banavA joIe. jema kahevAya che ne ke yu. esa. esa. Ara.te pramANe yuniyana oNpha sarvodaya ripablikasa racAvuM joIe. pratyeka gAma svAdhIna banavuM joIe, eka saMpUrNa prajAsattAka banavuM joIe, ane pachI evA prajAsattAkonuM eka saMyukta rASTra bane. bApunA grAmasvarAjanA khyAla Ave che. Aje dezanA sAMrakSaNane mATe paNa AvA grAmasvarAja vinA Aro nathI. A hajIye nahIM samajIe te khattA khAIzuM. Ama, dezanuM gAmaDe gAmaDuM majabUta banAvIzuM tyAre deza surakSita rahI zakaze. eka eka gAma eka parivAra jevuM bane. sahu nakakI kare ke amArA gAmanI yojanA ame banAvIzuM. amArA gAmamAM koI bhUkhyuM nahIM rahe, bekAra nahIM rahe. koI du:khI haze te enA du:khamAM ame sahu bhAga paDAvIzuM. Ama thaze to laDAInI daSTie to jANe lAbha thaze ja, paNa te uparAMta deza bahu majabUta banaze, ane tenA kAyamane sAru lAbha maLaze. ane e kharu svarAjya haze. atyAre bhAratane svarAjya maLyuM che kharuM, paNa enA AnaMdanI anubhUti nathI thatI. jema sUryodaya thAya te te mAtra kalakattA ke dilhImAM ja nathI thato, paNa tenuM darzana gAmegAma ane ghareghara thAya che, ane nAnuM bALaka paNa jANe che ke sUryodaya thayA. evI ja rIte svarAjyanA sukhanI anubhUti paNa gAmegAmanA bALakane thavI joIe. svarAjyamAM eka uSNatA che, eno eka prakAza che. e prakAza ne e uSNatAno anubhava darekane thavA joIe. Ama thaze te bahAranA koI AkramaNanA ApaNe zAMtipUrvaka pratikAra karI zakIzuM. ene mATe nirbhayatA joIe, pUrNa prema ne sahayoga joIe, tyAre ahiMsAnI zakita pAMgarI zake. grAmadAnanA kAryakrama e AvI ahiMsaka lAkzakita nirmANa karavAnA kAryakrama che. huM mAnuM chuM ke A kAryakramathI bahAranA dezonI AkramaNavRtti paNa kuMThita thai zake che. paraMtu rAjya--vistAra-tRSNAnI aMdhatAne kAraNe kadAca AkramaNavRtti kaThita na maiM thAya, to paNa tenAthI AkramaNanI zakti to kuMThita thai ja jaze. A dRSTie grAmadAna e eka atyaMta mahattvanuM saMrakSaNanuM pagaluM che. Aje dezabharamAM nAda gAjI javA joIe. rASTra rakSA kAje grAmadAna ! samApta rASTrIya tema ja AtararASTrIya rAjakAraNI paristhiti vinAbA zrI muMbai jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 6-1-66 guruvAranA roja sAMjanA 6 vAgye saMghanA kAryAlayamAM (4547, dhanajI sTrITa) saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM "rASTrIya tema ja AtararASTrIya paristhiti"e viSaya upara eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM Avela che. A viSayamAM rasa letA sarve bhAIbahena ne hAjara rahevA vinaMti che. maMtrIe, muMbai jaina yuvaka sada prakI noMdha 9 175 karelA vicAro vizva hindu saMmelanamAM mahAmanA munazIe raju dilhI khAte DiseMbara mAsanI tA0 9, 10, 11, ane 12 ema cAra divasanuM vizva hindu saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelanamAM dezanA judA judA bhAgomAMthI AvelA 1500 pratinidhioe bhAga lIdho hatA. A pratinidhiomAM bauddha dharma, jaina dharma tathA zikha dharmanA anuyAyIonA temaja AdivAsI netAAnA samAveza thato hato. zrI nityAnaMda benarajI A saMmelananI svAgatasamitinA pramukha hatA ane govardhanapIThanA zaMkarAcArya zrI niraMjana dhruva prastuta saMmelananA adhyakSa hatA. pahelA divasanI beThakanuM udghATana karatAM zrI kanaiyAlAla mANelAla munazIe sUcavyuM hatuM ke hindu dharmamAM navA prANanA saMcAra karavA mATe tema ja pAyAnAM mUlyAno bhAga ApyA sivAya Adhunika paristhiti sAthe hindudharmanA sumeLa sAdhavA mATe hinduenI eka kendrastha saMsthA ubhI karavAnI khAsa jarUra che. peAtAnA pravacana daramiyAna temaNe vizeSamAM jaNAvyuM hatuM ke "AjanI duniyAnA saMdarbhamAM hindu dharmanI baLavattA ane nirbaLatA aMgenA sAcA kayAsa kADhavA mATeno samaya pAkI cukayo che. jo ke bhUtakALamAM aneka avarodho ubhA thavA chatAM, hindu dharma hajAro varSathI TakI rahyo che, ema chatAM paNa, Aje tenA astitva sAme kaTokaTI tALAI rahI che. audyogika krAntie duniyAne sAMkaDI banAvI dIdhI che, bhautika saMpatti ane saphaLatA jIvananAM mukhya dhyeya banI beThAM che ane skUla ane kelejo mAtra bhautika jIvanamUlyonA vAtAvaraNane poSI rahela che, uttejita karI rahela che. jenA cogaThAmAM purAIne hindu dharma sadIothI Aja sudhI poSAtA--saMvardhita thatA rahyo che te varNAzrAmadhame prANa ane pavitratA- banne gumAvI dIdhA che. keTalAka zikSita mAnavIe ema mAnavA lAgyA che ke vijJAna ane dharma vacce pAyAnA virodha che, paNa e to pazcime ubhuM kareluM bhUta che. hindu dharmanuM pAyAnuM valaNa e rahyuM che ke asatya tarIke puravAra thayelAM tUto upara dhArmika mAnyatA lAMbA samaya TakI na ja zake. vastuta: vijJAna ane bhautikavAda mAnavImAM rahelI dhArmika AkAMkSAone eSaNAone saMtoSI zake tema che ja nahi. Aje sukhasagavaDo vadhI che, paNa kharuM sukha vadhyuM nathI. kharuM sukha prApta karavA mATe kriyAzIla dharmanI ja jarUra che. hiMdu dharmane prANavAna banAvavA mATe, dhArmika prakriyAo Adhunika mAnasane saMtoSe tevI hovI joIe, kriyAkAMDa ane anuSkAne cittanuM urvIkaraNa kare tevAM hovAM joIe ane dhArmika pratIko preraNAdAyI hAvAM joIe. maMdiro svaccha hAvAM ghaTe, tenA vAtAvaraNamAM pavitratA hovI ghaTe, prArthanA sAthenuM saMgIta AtmasparzI hovuM ghaTe, maMdiranA purohita vidrAna tema ja kAvvAsaMpanna hovA ghaTe." zrI munazIe AgaLa cAlatAM jaNAvyuM ke "hiMdu kuTuMbavyavasthAne punarjIvita karavA mATe meTA pAyA uparanuM Andolana gatimAna karavAnI jarUra UbhI thaI che. lagna sAthe joDAyelI pavitratAnI bhAvanA puna : pratiSTita karavAnI jarUra che. keTalAka dezamAM marajI mujaba lagnajIvanamAM praveza karavAnuM ane temAMthI phAve tyAre chuTA thavAnuM cAlI rahyuM che te pati jIvananAM sarva mUlyAne ghAtaka nivaDavAnI che.' zrI munazInAM upara AvelAM vidhAne ApaNA sarva mATe mananIya temaja AdaraNIya che. vizva hindu saMmelanamAM rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNane kareluM pravacana upara jaNAvela vizva hindu saMmelananA bIjA divasanI beTha- kanuM udghATana karatAM DaeN. rAdhAkRSNane eka mananIya pravacana karyuM hatuM. te pravacana daramiyAna temaNe jaNAvyuM ke "upAsanAnA bhinna bhinna mArga eka ja Izvara samIpa laI jAya che. koNe kayA mArge javuM e bAbata aMge dhArmika purUSoe jarA paNa jhagaDo karavAnI jarUra nathI. "hindu tattvajJAna saMbaMdhamAM sAMpradAyika ke rUDha mAnyatA jevuM kazuM . nathI. e eka evuM sUtra che ke je sabhyatAnA prAraMbhathI bhAratane prApta thayela che. hindu vicArasaraNI mujaba, du:khagrasta mAnavajAta upara anugraha karavA mATe parama tatva aneka rUpe
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 prabuddha jIvana tA. 1-1-66 - dhAraNa karyAM che. hindu tattvajJAnanuM hArda mahAna AdhyAtmika satya , A prasaMge viziSTa vyakitaonAM prasaMgocita vivecane bAda munizrI tarapha laI jatA aneka upAsanA mArgo vaccenI saMvAditAmAM rahelAM che. yazovijajI mahArAjanI preraNA ane sadupadezanA pariNAme jaina Aje aneka saMskRtio ane aneka dharmo ekamekanI samitinI mahilAoe ekatra karelI rUA. 17 lAkhanI kiMmatanuM khUba samIpa AvIne UbhA rahela che. AjanI duniyAnI A 1250 00 grAma senuM suvarNa benDa mATe zrI naMdAjIne arpaNa vizeSatA che. ApaNI duniyAe eka sugrathita ghaTaka banavuM joIe. karavAmAM AvyuM hatuM. AvI preraNA ApavA mATe munizrI thazeje dharmonA bAhya AkAre upara mUkAta bhAra mAnavajAtamAM bhedabhAva vijayajIne ane ATalA moTA pramANamAM suvarNa benDa mATe senuM vadhArato hoya te dharmonA AdhyAtmika rahasya upara mUkAte bhAra arpaNa karavAnI pahela karavA mATe muMbaInI A jaina mahilAone mAnavajAtane ekatra banAvavAmAM madadarUpa bane tema che. aneka dhanyavAda ghaTe che. ApaNe AzA rAkhIe ke A zubha ghaTasadI daramiyAna mAnavI AzcaryapUrvaka joI rahyo hato ane nAthI prerita banIne aneka jaina-jainetara bahene suvarNa-saMgrahanA pAyAne prazna pUchato rahyo hato ke evI koI gUDha parama zakita che ke mehane haLavo karaze ane saMgrahita senuM bhArata sarakAranA caraNe. jenuM A vaizvika prakriyA upara zAsana pravarte che? jaDa dravyamAMthI raju karIne AjanI kaTokaTIne haLavI karavAmAM madadarUpa thaze. jIvana nirmANa thayuM; jIvanamAMthI pAzava cetanA nirmANa thaI ane paramAnaMda tyAra bAda mAnavInI buddhine AviSkAra thayo. sAdhanA zibira" paNa mAnavInI buddhi mAtra tenI je anAdi kALanI zodha saurASTranA unA jillAmAM eka zAnta ekAnta khUNe tulasIzyAma cAlI rahI che, tene saMtoSa ApI zake tema hatuM ja nahi. tarkapura:sara vicAra karatAM mAluma paDe che ke mAnavIne pitAnA attama nAmanuM eka tIrthadhAma Avela che. A tIrthasthaLa upara tulasIzyAma vikAsa samiti tathA seraTha zikSaNa ane saMskRti saMghanA saMyukata upapradezamAM IzvaranI vAstavikatAnI anubhUti thavI joIe. te mATe krame AgAmI phebruArI mAsanI tA, 4, 5, 6 ema traNa divasa anAdi ananta evuM je parama tatva che tene pratyakSa anubhava mATe AcArya rajanIzajInA sAnidhyamAM 300 jijJAsu bhAI-bahene thavA ghaTe. te mATe manomanthana Avazyaka bane che. te mATe utkRSTa mATe eka zibira goThavavAmAM AvI che. A zibiramAM muMbaIthI Azare prakAranA zistanI ane hRdayanI pavitratAnI apekSA rahe che. 80 bhAIbahenane lAvavA laI javAnI goThavaNa vicArAI rahI che. jemane sAkSAtkAra thayo che evA mAnavIo Izvara viSe A zibirane muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo lAbha laI zake te bhinna bhinna vidhAne karatA rahyA che, paNa temanA pAyAnA darzanamAM mATe upara jaNAvela 80 mAMthI Azare 40 nuM ghaTaka muMbaI jena yuvaka kaI maulika visaMvAda jovAmAM Avyo nathI. bhAratanA dharmazAstro saMgha dvArA gaThavavuM ema nakkI karavAmAM AvyuM che. zibiramAM haMmezAM bhinna bhinna abhigama vacce rahelI ekavAkayatA upara ja joDAnAra vyakitae tulasIzyAma khAte nivAsa vagerenI sagavaDa mATe bhAra mUkatA rahyA che. rUA. 20-00 bharavAnA che. khAvA pIvAnA kharcanI javAbadArI saMyojaka "Izvara viSenA mAnavInA sanAtana praznane pratItikara uttara saMsthAoe vahana karavAnI tatparatA dAkhavI che. zibiranI pUrNAmeLavavAmAM ja mAnavInA jIvananI paripUrti rahelI che, ane te huti bAda muMbaIthI AvelI maMDaLIne eka divasa AsapAsanA prademATe je pAchaLa ArmadaSTi rahelI che tevo dharma-Prophetic Religion zemAM basamAM pheravavAnI goThavaNa vicAravAmAM AvanAra che. muMbaIthI sAkSAtkAranuM utamottama sAdhana lekhAyuM che. purohito vaDe pracArita javA AvavAne lagatA prabaMdha goThavAI rahyo che, jenI mAhitI have paraMparAgata dharma ane tarkaAdhArita dharma mULa dharmanAM utaratI pachI ApavAmAM Avaze. A pravAsa cha thI sAta divasane haze ema koTinAM rUpe che. ArSadaSTisaMpanna dharma ja eka evo dharma che ke dhAraNA che. ahiMthI zibiramAM joDAvA IcchatA bhAIbahenane tulasIje dareka vyakita mATe jIvanasaMdezane vAhaka banAvI zake che." zyAma pahoMcADavA tathA tyAMthI muMbaI pAchA lAvavA aMge tema ja tyAra bAda rASTrapatie dhArmika kriyAkAMDanI TIkA karI che, je tulasIzyAma khAte basanA eka divasanA goThavavA dhArela paryaTana aMge kriyAkAMDe hindu dharmanA pAyAnA hArdane nAbuda karavAno prayatna vyakita dITha keTalI rakama levI te haju nakkI karavAnI che, paNa upara ryo che. jaNAvela rUA. 20-00 tathA pravAsakharca maLIne kula rU. 85-00 tyAra bAda dharmanA nAme jemAM hiMsA karavAmAM mAne che tevA AsapAsanI te rakama haze. to saMdhanA je kaI sabhyane ekalA ke potAnA lokonI TIkA karatAM rASTrapatie eka saMskRta zloka raju karyo, kuTuMba sAthe A zibiramAM joDAvAnI IcchA hoya temaNe jAnyuArInI jene artha e che ke "jo hiMsA e ja svarganuM dvAra hoya te 15mI tArIkha pahelAM saMghanA kAryAlayamAM (4547, dhanajI sTrITa, pachI narakanuM dvAra bIjuM zuM hoI zake ?" muMbaI3) rUA. 85-00 bharI javA vinaMtI che. saMghanA sabhyo mATe antamAM De. rAdhAkRSNane jJAtipaddhatino ullekha karatAM jaNAvyuM A eka prakAranI jJAnayAtrA che. A yAtrA kevaLa AnaMdake "parama tatvanA sAkSAtkArane ke mekSanI prAptine koNa kaI jJAtimAM lakSI vihAra nathI. AthI sahaja prastuta bane che ke jenA dilamAM ja che athavA to koNa kaI paristhitimAM jIvana gALe che te tattvajijJAsA hoya tevA ja sabhya ane te prakAranA ja kuTuMbIjanee sAthe kaze paNa saMbaMdha nathI. tamArAmAM Izvaraprema haze to tamane A zibiramAM joDAvAnuM che. zibiramAM joDAnAra pratyeka bhAIbahena mekSa maLavAne ja che." zibiranA divase daramyAna zibiranA gAMbhIryane anurUpa vartana dAkhave sattara lAkhanuM tenuM suvarNa benDamAM arpaNa karavA mATe e eTaluM ja apekSita che. A zibiramAM nAnI ummaranAM bALakone muMbaInI jaina mahilAone dhanyavAda sAthe lAvavAnA nathI. tA. 19mI DiseMbara ravivAranA roja rASTrIya sahakAra jaina pravAsakharca aMge saMyojaka saMsthAo je kAMI rakama samitinA upakrame muMbaI khAte pAyadhunI upara AvelA goDIjInA nakkI kraze te mujaba saMgha taraphathI hisAba sarakhe karI ApaupAzrayamAM jainAcAryonI nizrAmAM jaina mahilAonI eka jAhera vAmAM Avaze. Ane lagatI vadhAre mAhitI saMghanA kAryAlayamAMthI tema ja sabhA maLI hatI ane A sabhAmAM bhArata sarakAranA gRhapradhAna jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2, mAMthI maLaze. zrI gulajhArIlAla naMdA atithivizeSa tarIke upasthita thayA hatA. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha upI hatI ane A tarIke upasthita
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-66 prabuddha jIvana * 177 vartamAna bhArata-amerikI saMbaMdho: eka samIkSA [yunAITeDa sTeTsanA bhArata khAtenA adyatana elacI zrI cesTara bolsa bhAratanA eka purANA mitra che. bhArata AjhAda thayuM tyAra bAda zrI cesTara bAlsa bhArata khAte AvelA yunAITeDa sTeTsanA trIjA elacI hatA. teo gayA naveMbara mAsamAM amadAvAda gayA hatA ane tyAMnA lAskI InsTITayuTamAM temaNe 17mI naveMbare eka vyAkhyAna ApyuM hatuM. bhArata ane yu. 'IDa sTeTsanA ja sudhInA saMbaMdhanI A vyAkhyAnamAM sundara samIkSA karavAmAM AvI che. Aja sudhImAM bhArata mATe yunAITeDa sTeTse zuM zuM karyuM che te yathAsvarUpe samajavAmAM A vyAkhyAna upayogI thaze ema samajIne te vyAkhyAnane tA. 26-11-65nA 'amerikana saMdeza'mAM pragaTa thayela anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI.] huM Aje ahIM bhAratanA mitra tarIke Avyo chuM. tamArI bhAratanI karoDo ekara khetIvADInI jamIna mATe siMcAInI sagavata AjhAdInA prAraMbhika divasathI ja bhAratanA netAone ane hajAro karavAmAM, sAta Adhunika kRSi-kaoNlejonI sthApanA karavAmAM, nAgarikane huM oLakhuM chuM. DuMgaramAMthI rastA korI kADhavAmAM ane bhAratamAM bhUmisainya tathA A lAMbA samayanA aMgata saMbaMdha upara bhAra mUkavAnuM havAI daLane sAdhanasAmagrI pUrI pADavAmAM madadarUpa thaI che. kAraNa e che ke Aje tamArI samakSa nikhAlasatAthI pUrepUrI vAta A kepITala lena ane grAnTa uparAMta chellAM 14 varSamAM kahI devAnI jarUra che. amerikAe bhAratane 3 karoDa 50 lAkha Tana anAja ApyuM che. pAkistAna-bhArata saMgharSane pariNAme navI dilhI ane rAvala- atyAre A anAja tamArA kula vArSika anapuravaThAnA sAta TakA piMDImAM jUnI nIti ane jUnA saMbaMdhonI sArA pramANamAM punavicA- jeTaluM thAya che. e amerikAnI ghaunI kula pedAzanA Azare 18 raNA thAya e anivArya che. vaLI jemanAM hite ane jemanA rAMbaMdha TakA jeTaluM che. bhAratanI zALAonAM eka karoDa bALako dararoja upara A karaNa saMgharSanI asara thaI hoya evA mArA deza jevA bIjA amerikAthI AvelA pAuDaranuM dUdha pIe che. deze paNa have nirmANa thanArI navI paristhiti ane navI valaNe sAthe bhAratanA Arthika vikAsamAM amerikAe lIdhelI vizALa javApitAnI nIti ane svIkArelI javAbadArIone meLa besADavA, A badArIne ullekha karyA pachI have ApaNe ApaNane judA pADanArA punamUlyAMkananA pariNAmanI rAha jotA hoya e samajI zakAya evuM che. rAjakIya praznane tathA jeNe ApaNane sahakAra karavAmAM madada navI paristhitimAM baMdha bese tevI navI nItinI kheja dara- karI che tevA rAjakIya prazna saMpUrNa nikhAlasatAthI vicAra karIe. miyAna tamAma dezonA pratinidhioe utAvaLAM nivedane ke paga- 1950mAM josepha sTAlinanA sahakArathI cIne dakSiNa karIlAMthI dUra rahevuM yogya che ema mane lAge che. AvAM nivedana ke AnuM rakSaNa karI rahelAM saMyukata rASTronAM daLa upara moTuM AkramaNa pagalAM tatkAlIna kSaNika garamI ane gUMcavADAmAM bhUtakALamAM baMdhA- karyuM. A AkramaNanuM aMtima lakSya to ni:zastra jApAna hatuM. jApAna pelA maitrIsaMbaMdhane ane bhaviSyamAM vadhu sArA saMbaMdha baMdhAvAnI eziyAnA sauthI agraNI audyogika rASTra tarIke cInanI mahattvaAzAne kadAca jokhamamAM mukI de. kaMkSAnuM lobhAmaNuM lakSya banyuM hatuM. te pachInA nirNAyaka saMgharSamAM A bhacikane lakSamAM rAkhIne ApaNe be dezanA saMbaMdhane bhArate taTastha valaNa svIkAryuM ane evI ja rIte mukata balinA asara karatI keTalIka aitihAsika hakIkatone TUMkamAM vicAra karIe. upara bhAre dabANa thayuM tyAre paNa eNe taTastha valaNa lIdhuM. - huM e mata raju karU chuM ke AjhAdI pachI bhAratane ame- te pachInAM varSomAM amerikAnI sarakAre bhAratane tathA bIjA rikA karatAM vadhu sAro ke vadhu ekadhAre mitra maLyuM nathI. tamArA eziyAI mitrone aneka vAra cetavaNI ApI hatI ke sAmyavAdI lAbAM svAtaMtryasaMgrAma daramiyAna paNa amerikAnA ghaNA moTA cInanA netA vizALa vistAravAdI mahattvAkAMkSAo dharAve che bhAganA lokoe tamane makkama Teke ApyuM hatuM. bIjA vizvayuddha tema chatAM yuddhathI kaMTALeluM jApAna alipta ja rahyuM evI ja rIte daramiyAna pramukha phrAnkalina DI. rUjhavelTe bhAratamAM eka pachI eka bhArata, InDoneziyA ane pAkistAna e traNa meTA eziyAI deze melelA khAsa pratidhinidhioe gAMdhIjI pratye eTalI khullI rIte paNa aLagA rahyA, pAMca varSa pachI tibeTa cInanI AkramaNakhArIne bhAga banyuM. sahAnubhUti vyakata karI hatI ke vAIsaroye temane pAchA bolAvI hajIye ghaNA bhAratavAsIo zAMtithI rahevAnI vAta cInane gaLe levAnI vinaMtI karI hatI. utArI zakAze evI, samajI zakAya tevI chatAM mithyA AzAmAM, "hindIAjhAdI pachI bhAratanI sarakArane Tekanikala sahAya ApanAra cInI bhAI-bhAI" raTI rahyA hatA. pahele ja deza amerikA ha. amerikI elacI tarIkenI mArI A lAMbA muzkelIbharyA samaya daramiyAna cInanI senAnAM pahelI avadha daramiyAna 1952mAM meM koI paNa eziyAI ke - 100 jeTalAM makkama ane tAlIma pAmelAM Divijhanane rokI cInI AphrikI deza sAthenA kepITala grAnTa athavA lena mATenA sauthI pahelA AkramaNane khALavAnI javAbadArI lagabhaga ekalA amerikAne mAthe karAra para sahI karI hatI. A nANAM meleriyAne nirmULa karavAnA ane AvI hatI. cInane khALavAnA amArA prayatna bhAratamAM khAsa grAmavikAsa janAne prAraMbha karavAnA bhAratanA vizALa kAryakrama kapriya na hatA. paNa mane vicAra thAya che ke e nirNAyaka divasamAM mATe madadarUpa thayAM hatAM. A vikAsajInAe Aje 5,50,000 amerikAe tamArI anumati meLavavA khAtara pitAnAM maMtavyane gAmane AvarI lIdhAM che. bhega Apyo hota to Aje ApaNe eziyAne kevI sthitimAM jotA hota? tyArathI Aja sudhImAM amerikAe bhAratane 1,200 karoDa 1950 pachInA dAyakAnA uttarArdhamAM, ame bhAkhyuM hatuM tema, rUpiyAne utpAdaka mAlasAmAna ane Tekanikala sahAya dhIrANa ke bheTa cIne bhAratane himAlayanI sarahade "Akramaka" TharAvavA mATe kesa Ubhe tarIke ApyAM che. A sahAya bhArate A samaya daramiyAna vAparelI karavA mAMDe. A dAvAo kevaLa jUThANAM ja hatAM eTale javAharakula videzI sahAyanA 58 TakA jeTalI thAya che. lAla neharunI netAgIrI nIce bhArate hiMmatapUrvaka ene InkAra karyo vadhAre cokkasa vAta karuM te amerikAnI sahAye bhAratanI ane sAthe sAthe zAMtimaya samAdhAnanAM prayatna dhIrajathI cAlu rAkhyA. vidha tazakitanA vikAsa mATe 56 TakA jeTaluM videzI hUMDiyAmaNI * 1962nA eNkTobaramAM cInanA rInyAe tamArI uttara sarapUruM pADayuM che. e bhAratanA vAhanavyavahArane adyatana banAvavAmAM, hade ekAeka AkramaNa karyuM tyAre amerikAe sahAya mATenI tamArI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ va 178 prabuddha jIvana tA. 1-1-10 Tahelane makkama javAba vALyo. cInI dhasArA sAme bhAratanI sarahadonuM -tA. 20-12-65- zrI. zramaNa saMghanA upakrame zrI premasUrIzvarajI rakSaNa karI rahelA javAnone madada karavA be ja divasamAM amerikI panyAsa, zrI maMgaLavijayajI panyAsa, zrI subodhasAgarajI panyAsa, havAI daLanA virATakAya sI-130 mAlavAhaka vimAne bhAratIya zrI bhadrakavijyajI, zrI surendravijyajI mahArAja vagere lagabhaga havAI mathakoe mazinagane, rAyaphale, parvatIya tapa, reDiyo, dArU- . badhA ja upAzrayanA munivaronI eka sabhA maLI hatI. A sabhAmAM gALe ane anya lazkarI sAmagrI DhagalAbaMdha ThAlavI rahyAM. dharmacarcA thayA bAda uparyukata dharmAdeza apAyo che." paNa, tame kadAca pUchaze, pAkistAna sAthenA amerikAnA A kahevAtA dharmAdeiza amadAvAda khAte hAla vicaratA 2. lazkarI saMbaMdhanuM zuM? mU. saMpradAyanA amuka dharmAcAryo taraphathI ApavAmAM Avyo che, 1954nI zarUAtamAM amerikAe dakSiNa eziyA ane A dharmAdeza temane ane mAtra temanA anugAmIone baMdhanakartA pazcima eziyAnA rakSaNa mATe pAkistAna ane bhArata bannene lazkarI hoI zake. paNa A dharmAdeza jANe ke AkhA jainasamAjane baMdhanasAmagrI ane sahAya ApavAnI taiyArI batAvI. dakSiNa ane pazcima kartA hovAnuM manAvavuM ane prastuta praznane lagatI carcAne eziyA e vakhate sAmyavAdI sainyAnI vadhu ne vadhu bhAre rAjakIya A dharmAdezanA kAraNe have aMta AvI gayo che ema kahevuM ke manAdabANa heThaLa hatAM. vavuM enAthI vadhAre moTuM bIjA keI asatya hoI na zake. pAkistAne A oNphara svIkArI paNa bhArate evI AzAthI - bIjA, Ajane prazna jaina maMdiramAM ekaThuM karavAmAM Avela ene asvIkAra karyo ke tamArI sarakAra cInanI AkramaNakherIne haLavI suvarNane koI paNa anya - dhArmika ke sAmAjika kAryomAM upayoga pADavAno prayAsa karIne zAMtinuM vadhu asarakAraka paribaLa banI zakaze. karavAne lagate che ja nahi, paNa A suvarNane bhArata sarakAre kADhelA . A hetu umadA hato enA nA nathI. suvarNa baoNnDamAM rokI zakAya ke nahi tene lagata che. A suvarNa alaame pAstiAnane ApelI amerikI zastrasAmagrI tamArI sAme vaparAI tyAre svAbhAvika rIte virodha pragaTa. A saMgamAM batta devadravya che, paNa jema devadravyanA nAme oLakhAtI muDI ane amane lAgyuM ke yuddhavirAma mATe ame je sauthI vadhu asarakAraka milkatanuM rokANa makAnamAM ane sarakArI sIkyoriTIjhamAM karavAmAM phALo ApI zakIe te te banne dezone lazkarI sahAya ApavAnuM Ave che tema A suvarNa baoNnDa paNa eka prakAranI sarakArI sIkayobaMdha karavuM te che. A pagaluM tarata ja levAyuM. riTI che ane tethI A senu suvarNa baoNnDamAM rokavA sAme devadravyanA ogasTa mahinAthI ame salAmatI samitinI aMdara, jagatanI upayoga aMge sthiticusta vicAraNA dharAvatA dharmAcAryo ke ve. mU. eka paMcamAMza jeTalI vastI dharAvatA tamArA be dezo vacce jhaghaDo samudAyanA AgevAnone koI paNa prakArane vAMdhA ke virodha hoI na zake. A dIvA jevuM spaSTa che. zamAvavA dhIrajathI prayatna karyo che. ame koI cokkasa yojanA raja upara jaNAvela dharmAdaza bahAra pADayA bAda prastuta praznane karI nathI, paNa amArI evI UMDI mAnyatA che ke sArA saMbaMdha mATene koIka pAya zodhI ja kADhavo joIe. ame ema paNa mAnIe lagatI badhI carcAne aMta AvI gayuM che ema kahevuM ke mAnavuM chIe ke zAMti aMte te A be dezoe jAte ja siddha karavAnI raheze; e kevaLa bhramaNA che. ulaTuM A dharmAdeze prastuta carcAne game te zubha Azaya dharAvatI paNa bahAranI koI sattA e zAMti navo vega Ape che. ane AjanA sAmayikomAM tene lagatAM navAM lAdI zakaze nahi. navAM carcApatro pragaTa thaI rahyAM che. tAjetaramAM tA. 28mI DIsembaranA amerikAnI vatI bolatAM huM kahuM ke A badhAM varSo daramiyAna roja jaina-jainetara samAjamAM khUba jANItA purAtatvasaMzodhanavaMtA bhArate raziyA ane amerikA vaccenA bhaMgANane sAMdhavA jevo sahRdaya prayatna karyo che te ja sahRdaya prayatna pAkistAna ane bhArata vaccenA muni puNyavijayajI taraphathI amadAvAdathI bahAra pADavAmAM AvelA matabhedo nivAravA ame karavA IcchIe chIe. temanA nivedanamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "mane jaina dharmanA 1 karoDe amerikana, ane mane khAtarI che ke karoDo raziyana apasva95 adhyayanane aMge ema lAge che ke rAjya ane prajAne paNa, tamArA A setu-nirmANanA kArya pratye zubhecchA darzAve che. saMkaTanA samayamAM sadAya paraspara pUro sahakAra hovo joIe. A ja mane evI ja zraddhA. che ke karoDo bhAratavAsIo A upakhaMDamAM AzayathI jaina dharmakathAomAM dhArmika puruSee paDozIdharma, kuLadharma, vadhu sArA pADozI-saMbaMdhe pragaTAvavAnA amArA prayatno saphaLa thAya jJAtidharma, saMghadha, nagaradharma, dezadharma rAjayadharma Adi evI AzA rAkhe che. kramaza: dharmo prasaMge prarAMge AcarelA jovAmAM Ave che. jainAcAryoe - mULa aMgrejI : zrI cesTara belsa paNa prasaMge prasaMge AvA dharmomAM sAtha Apyo che. eTale zeTha ANaM- A te gharmA deza ke vicAravahina hato? dajI kalyANajInI peDhIe suvarNa baMnDa kharIdyA che e dezakAla nIce mujabanA eka vicitrasamAcAra muMbaInA tA. 23-12-65 cita ane prajAdharma tema ja rASTradharmane chAjatI vastu che. AthI jaina nA dainikamAM vAMcavAmAM AvyA che. dharmane, jaina zAstrone ke jinAjJAne kSati pahoMce che ema jarA paNa "devasthAnI milakato suvarNa baoNnDamAM rekavA aMge cAlI nathI. ulaTuM rAjaya, AmaprajA ane dharmasaMpradAyamAM AthI paraspara rahelI jhuMbezamAM jaina devasthAnI milakato rokavI ke nahi te aMge amIdaSTi vadhe che, ane pariNAme vyavasthita dharmamAM ekabIjAnA jene samAjamAM cAlatI carcAne aMta AvI gayo che. A aMge jaina sahakArathI abhivRddhi thAya che ema mane lAge che." dharmAcAryo ane munivaree e dharmAdeza Apyo hovAnuM jANavA | munizrI puNyavijayajI jevA pratiSThita ane vidvAna munimaLe che ke jene zAstranI maryAdA anusAra devadravyane upayoga varanuM A adhikRta nivedana upara jaNAvela jainAcAryo taraphathI bahAra. dhArmika sivAyanA koI paNa kAryamAM thAya e koIne paNa hitAvaha pADavAmAM Avela kahevAtA dharmAdezane athavA te samajaNa ane vivekanathI. mATe dhArmika saMsthAonA vahIvaTadAroe zrI jaina zAsananI vihoNA phatavAne pUrate javAba Ape che ane tethI e samajaNa maryAdAne ja anusaravuM ucita che." vinAnA dharmAdezanI vadhAre AlecanA karavAnI jarUra nathI. "A prazna ghaNA vakhatathI coLAte hovAthI gayA somavAre paramAnaMda. mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saghaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-8. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 18 prabuddha jIvane muMbaI, jAnyuArI 11, 1966, ravivAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 3 rASTravyaktitvanI AsthA (gujarAtI sAhitya pariSadanA sUrata khAte tA. 25, 26, 27, Disembara 1965 nA roja maLelA 23 mA adhivezana prasaMge svAgatAdhyakSa zrI viSNuprasAda 2. trivedIe ApeluM pravacana.) saratane AMgaNe maLatA gujarAtI sAhitya pariSada adhivezananI kalevara ane rASTrane sva- bhAva, tenuM adhyAtma, tenI sUkSma avasthA svAgata samiti vatI Apane saune AvakAratAM mane AnaMda thAya che. ne saMpatti khAMkhAM pADavA na joIe. AMtarajIvanane anurUpa sAhitya pariSadanuM nAma lokahRdayamAM vasI gayeluM che, kemake tene bAhya, rakSaNIya kalevara hovuM joIe. Amrarasa sAcava hoya te govardhanarAma, raNajitarAma, narasiMharAva, kezavalAla, raNachoDabhAI, koThAnuM phlevara nahi cAle. sUkSma jIvanadravyanI oLakha, tenAM zedhana, aMbAlAla, AnandazaMkara, ramaNabhAI, gAMdhIjI, haragovindadAsa, saMvardhana ane abhisaraNa e AvA samAraMbhanuM prayojana hoya che. baLavaMtarAya, kamaLAzaMkara, kRSNalAla jhaverI, khabaradAra, vidyAgaurI, e bAhya rUpa utsavanuM hoya. e utkarSahetuka utsava che. ApaNI rAmanArAyaNa jevA pavitra nAmanI suvAsanI bhAvanA maLI che. sarva pravRttio pAchaLa je preraka ane niyAmaka saMkalpa ane vRttio pacAsa varSe evI pariSadanuM adhivezana sUratamAM maLe e amAre che temane keLavavAne AvA utsavono hetu hoya che. mATe mahAna utsavane prasaMga che ane tethI Apa sahune satkAratAM - bhASA: koziyo ne RSi mane khUba harSa thAya che. vaLI, samAnabhAvI ekatA ane sAmaMjasya sthApavAnuM paNa - sUratanI saMskA--skRddhi AvAM saMmelananuM gUDha prayojana che. rAjakIya, sAmAjika, sAMpradAyika, lATa pradeza ke bharUca -sUratanI ItihAsa sAmagrI dharI A bhUminuM Ardika hitane anulakSIne saMmelane thAya che ane potapotAnI rIte stavana huM karI zakuM, paNa have ApaNuM jIvana evuM vizALa ane maryAdita arthamAM ekarAga sthApe che; paNa emanI paNa maryAdA oLasamarasa thatuM jAya che ke pradeza ke nagaranI viziSTatA-enI mahattA gIne koI eka tattvane AdhAre ApaNe samudAya tarIke bheLAM thaI ane maryAdA sameta-ApaNA samagra ItihAsa ane jIvananI maryAdA zakIe, vartI zakIe, to ApaNuM jIvana sudaDha thAya emAM zaMkA nathI. rUpe jovI e ja yogya. jUnAgaDha, bhAvanagara, pATaNa, amadAvAda, A tatva hoI zake, ghaNe aMze che- keLavaNImAM, kaLAmAM, bhASAmAM, sAhivaDedarA, muMbaI jevI sUratane AgavI vyakitamattA che; te mazahUra tyamAM, tattvajijJAsAmAM. hRdaya ne mananI sUkSmatama, uccatama, prabaLache. sattaramAM saikAmAM te bhAratanuM sarvazreSTha baMdara ane sauthI dhanADhaya tama sapATI para kAma karavAne AmAM avasara ne avakAza che teTalo nagara hatuM te jANItuM che. tenI khANIpINInI tema ja kArIgIrInI bIja nathI; meghA ane hRdayadharmanAM pravartana AmAM jeTalAM sUma rasikatA, tenA dhanadolatamAM tema ja dilamAM udAratA, jAti, dharma, prasAdapUrNa ne prItiprada che teTalAM bIje nathI, ane bhASA to A saMpradAya AdinA bhedane bhulAvatI tenA sAmAjika sahakAra ane sarvane upaskara che. bhASA jeTaluM AtmIya baneluM koI karaNa, koI sahacAranI bhAvanA, e ApaNA samagra prajAjIvanane enuM suMdara mana:saMcArI, manevegI ne mana:sparzI vAhana mANasane maLyuM nathI. "arpaNa che. ItihAse ane bhUgoLe ene khAnAkharAbI paNa ApyAM e jeTalI mulAyama ne daDha, e jeTalI samRddha ne prauDha, e jeTalI che. saMpattinI vAyakAe ene DAravAmAM bAkI nathI rAkhyuM; ema chatAM, sarala, suMdara, madhura, ojasvI ne chaTAmaya, teTalI ApaNA sarva sAmAenA sUkSma jIvanamAM svataMtratAnI tejavitA, AtmazraddhAne prabhAva, jika vyavahAramAM, ApaNA sarva caitasika AvirbhAvamAM suvidhA. bhASA buddhinI dUradarzitA, hRdayanAM ullAsa, zANapaNa ane mAdhurya jeTalAM ja to vicAranuM upAdAna ane karaNa beu che eTaluM ja nahi, bhASA vinA varatAya che. durgArAma ane malabArInuM, koTavAla ane dayALajInuM, vIra jANe pratyagAtmAne aNasAra paNa azakaya che. bhADAnI garaja narmada ane ghITa IcchArAmanuM smaraNa AjanI rASTrIya saMkaTanI ghaDIe koziyAne che te RSine paNa che; pratibhA ane pAMDityane enI hRdayane DhaMDhaLave ane vIrotsAha bharave samartha che. spRhA che teTalI zAsana ane vANijayane paNa che. vakatA, zikSaka vartamAna rASTrIya saMkTa meM ullekhyuM, te saheje prazna thAya ke ane patrakAra - temanI nANAvaTa te zabdakozamAM che. eTale bhASAA sAhityasarmaya ene anuvartata che? 1920 mAM e ja prazna sAhityanA utkarSanA koI paNa abhikama kasamayane nathI; rASTrIya AnaMdazaMkare pUchayo hato ane emaNe Apele khulAse te ApaNe saMkaTa ane rASTrIya paristhiti jema vijJAna ane zAstrane AhvAna paNa bacAve che. ApaNuM sakala jIvana sarva aMgamAM baliSTha hovuM che tema bhASA ane sAhityane paNa che. joIe. harakoI aMgenI paMgutA te hareka aMganI paMgutA che. eka paNa , gujarAtanA bhASA - sAhitya - keLavaNInA ItihAsamAM dakSiNa aMkoDAnI nirbaLatA te akhila jIvananA dAridranI mAtrA che. rASTrIya gujarAtanuM ane khAsa karIne sUratanuM arpaNa viziSTa ane asarakAraka
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 prabuddha jIvana - tA. 16-1-66 rahyuM che. arvAcIna yuganI pahelI pacIsImAM narmada ane TeIlare guja- janika ejayukezana sosAyaTI sthapAI. keTalIka bAbatamAM te gujarAtI bhASAnI seksa oLakha karAvI; gujarAtIne kAyamI pratiSThA rAtamAM ajoDa nIvaDI. netRtvamAM, lekanA sahakAramAM, vahIvaTanI zuddhi ApatA e sarvaprathama javAba hate. narmade jUnA sAhityane paricaya ane dakSatAmAM, zikSaka ane adhyApakane apAtI pratiSThAmAM A karAvyo ane navuM raMgarAgI sAhitya paNa racI ApyuM. jUnA ane navA saMsthAe sAro Adarza Apyo. gujarAtanI ane have navI dakSiNa beu sAhityane mUlavavAnI rIta navalarAme dAkhavI, te A saikAnI gujarAta yunivarsiTInI bhUmikA ane havA nipajAvavAmAM A saMsthAnuM pahelI pacIsImAM kamaLAzaMkare vyAkaraNanuM kAma AgaLa dhapAvyuM. sva- kAma mahimAvaMta che. bhAna, sva-paSaNa ane sva-saMvardhana: bhASAnAM e traNe kAma zarU thaI te, AvA gatizIla, vikAsazIla aitihAsika saMdarbhamAM AzaMkA gayAM; ane e rAjamArge Aje paNa ApaNe jaI rahyAM chIe. ane anAsthA zAne vAru? zabdasRSTi nizcita thAya, zabdachaTAnI Teva paDe, apUrva lalita sAhi - gAMdhIjI prerita jIvanabhAvanA tyanuM sarjana thAya, anya anya saundaryabAdhaka anuvAda thAya, e badhI apUrva avasara jhIlavA, navI zakyatAne pahoMcI vaLavA, bhASAriddhinI kasoTIo che. e tenI eka paraMparA sthApe che. zekasa- abhinava take AvakAravA, ApaNAmAM kema pUrNa utsAha nathI? piyara ane TaeNTaeNya, kAlidAsa ane zaMkara, TAgera ane zrI are- ' ApaNA sAmAjika sattvamAM hajI, kyAMka nAnamabhAva bharAI rahyo che; vinda gujarAtImAM utArI zakIe e, bhASAnI parIkSA tema ja siddhi ApaNe kayAMka sastI salAmatI zodhI rahyAM chIe. 1920 thI 1950 che. narmadathI mAMDI AjanI ghaDI lagI AhvAna ane javAbanI sudhInI gAMdhIjIprerita jIvanabhAvanAo sukAI gaI che. AdarzanuM vicimALA cAlu che. Aje paNa buddhibhraMzanuM saMkaTa nathI ema sthAna daMbha, AtmavaMcanAe vA jaDAgraha lIdhuM che. hareka vyakita jANe nathI; paNa je prakriyA zarU thaI che te pUrNa siddhie ja jaMpaze, kema yunnacakre caDhI skUla, dhanadatta kiMvA sattAdatta sAphalyanI pAchaLa paDI ke emAM ja ApaNo svAbhAvika, ApaNA sakala sUkSma zarIrane anukULa che. ATalI badhI siddhi ane parAkramanI zakyatAo chatAM, medhAvIne vikAsa rahyo che. lAge che ke te baMdhiyAra havAmAM che. apardhAmAM pUMjIpatine sthApita jatIndrane saraLa prasane gadhapravAha lAbha cAlu ja rahyo che. vaLI eka evo matsarI ne durvidagdha varga gayA zatakamAM sUrata. traNa mukhya gadyazailI ApI; narmade paNa che, jenA vyavahAranA ne meTAInA khyAla hajI pazcimamAMthI ja uchALA letI, vakatAnI udaMbodhaka zailI; navalarAme prauDha madhyamAM ne rAjamArgI zailI; ane naMdazaMkare udAraprastAra ramaNIya zailI. narmadanI Ave che. sAhityarasika ane sAhityakAro yuropI "nobela" pArizailInA saMskAra pArasI lekhakomAM, IcchArAmamAM, narasiMharAvamAM, pikavijetAone vaizvadeva karyA kare che; ane laghu ja gaNAya evA baLavaMtarAyamAM, mohanalAlabhAImAM, candravadana mahetAmAM jaNAI Ave vicAra ane vivecakonA khyAlathI pitAne zaNagAravAmAM dhanyatA che. naMdazaMkaranI ArehaavarohAtmaka zailImAMthI, bANa - barkanA saMskAra samaje che. A havA ane A mAnasika sthiti bhASA, sAhitya ane sAthe gevardhanarAmanI meghagaMbhIra bhavya zailI janmI. rAmanArAyaNabhAI jevA ghaNA arvAcIna lekhakomAM navalarAmanI madhyamAM zailI jaNAya che. zikSaNanA saMvardhanane bAdhaka che; te tenA pAyAmAM ja lUNo lagADe che. emanA pitAnA yugamAM mahIpatarAma ane chaganalAla modIe ene anAsthAthI AzA pragaTaze nahi; zraddhA ja zraddhA vadhAraze. viniyoga karyo che. narmada ane navalarAmanI zailIo vartamAnapatromAM vyApaka keLavaNI ane uttama keLavaNI beune mATe mArga karavA paDaze. vistarI. emanI asara nIce IcchArAme ubedhaka, carcAtmaka ane uttamottama zikSaNa, tAlIma ane upAdhi mATe jarmanI, iglenDa ane vivaraNAtmaka, patrakArI laDhaNA nipajAvI, je gujarAtI patramAM sarvatra amerikA para mITa mAMDAya e kaMI sAmAjika svAthyanI nizAnI jaNAya che. sUratanAM 'gujarAtamitra', 'pratApa', 'lokavANI'mAM e ja nathI. keLavaNInAM sarva kSetramAM ane staramAM ApaNI ja bhASA zikSalaDhaNo vilasI che. narmada ane navalarAmanI TAkSa ane hAsyanI paraM- manuM vAhana hoya e ApaNA rASTrIya vyakitatvamAM AsthA pragaparA paNa - candravadana, jyotIndra, dhanasukhalAla jevA thoDA bAda karIe TAvavAnI pahelI zarata che. paNa sAthe ja zikSaNanI uMccatA ke vizite- mukhyatve vartamAnapatroe ja jIvatI rAkhI che. navalarAmanI zailInuM pratA kuMThita na thAya te khAtara hindI ane aMgrejIne upayoga karo pUrNa vikasita cAru rUpa jyotIndra davenA sarala prasanna gadyapravAhamAM ja paDaze. gujarAtI, hindI ane aMgrejIne, sAMskRta tathA arabIne, ApaNe pAmIe chIe. jarmana phrentha raziyana Adine, ApaNI navI yunivarsiTIo zikSaNanA zaikSaNika ane sAhityika gatizIlatA dhoraNanI uccatAnI draSTie tema ja ApaNI AtmazraddhAnA vikAsanI draSTio, ane pUrNa sthAna Apaze. koI paNa zikSaNakramamAM mAbhASA sAhitya ane zikSaNa aMge ApaNI pratItio hajI bhASAne evara pada maLaze to te svatvaghAtaka nIvaDaze; ane je svatvajhAMkhI che, navI navI paristhitiomAM, hetuonA saMgharSamAM buddhibhraMza ghAtaka che te bhASA - sAhityane prANaprada na hoI zake e sArvatrika thAya che, jUnA ja prazna navA ane vadhAre baLavAna rUpe uddbhave che anAsthA vadhAravAne rasto che. ane ApaNane mUDha kare che. ApaNAM vaiyakitaka ane sAmAjika dhyeya sUratanuM aA adhivezana teraNa bane! spaSTa nathI, pUrNa svIkRta nathI. tethI keLavaNInI prathA ane paddhatimAM A svAgata-pravacananA upasaMhAramAM zraddhAnI ja vAta mUkIza. kheMcatANa thAya che. keI vAra te jANe ApaNe 'ma kaeNle yuga' mAM ApaNA samuddhAramAM koI akaLa baLa kAma karatuM ja haze. kevI viSama sarI paDayA hoIe ema lAge che! paNa evI mUMjhavaNa ayogya tema paristhitimAM rAmamohanarAya, vivekAnaMda, TAgora pragaTayA! dayAnaMda ayukata che. 'mizana'nI maryAdita vyavasthAmAMthI chUTI zikSaNanuM taMtra ane gAMdhIjI kevI bhoMyamAM udbhavyA! chevaTe te kSaya, kavi, sAhisarakArI ardhasarakArI banyuM temAM dezahitacintakoe sAruM kAma ApyuM. tyakAra, vicAraka-ekAkI ane mahAna- badhI viSamatAo vidAre che, yunivarsiTInA zikSaNakrame ane khAsa karIne meTrikyulezananI parIkSAe bRhata samanvaya siddha kare che ane prajAkIya vyakitatvamAM tema bhASAeka gheraNa tarapha badhI keLavaNI kheMcI. enA lAbha ane geralAbha sAhityamAM prANa pUre che. vaLI, kharuM jotAM, e ekale hote ja nathI. beu hatA. emAMthI be traNa rIte zikSaNakrama ane zikSaNataMtra UgaryA. keTalAMya nAnAM nAnAM baLIne e sphoTaka che. ApaNA jIvanamAM zikSaNamAM itihAsa, bhUgoLa, prayogAtmaka vijJAna, arthazAstra, evo vyApaka samullAsa Ave tevI paristhiti sarjavAmAM ApaNe nAnA rAjakAraNa vagere ThIka pravezyAM. dezabhASAnuM mahattva vadhyuM. ADa- moTA sau ane A ApaNuM adhivezana sahAyabhUta thAo ! sAhitya katarI rIte gAMdhIjInA Adaze chAvattA jhilAyA; keLavaNI ghaNe aMze pariSada e mahA AgamananuM tAraNa bane ! sarakArI taMtrane javAbadAra maTI sAmAjika taMtrane javAbadAra badhuo, huM Apa saunuM Adara ane prItithI svAgata karuM thaI. A sarva zikSaNagatimAM sUratanuM kArya haMmezAM gaNanApAtra raheze. chuM; mAro A adhikAra e mAro lahAvo che. gujarAtamAM jayAre cAra ja kaeNlejo hatI te vakhate, 1912 mAM, sAI viSNuprasAda 2. trivedI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-1-66 prabuddha jIvana rASTrIya tema ja AntararASTrIya rAjakAraNI paristhiti (zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe zrI muMbaI jaina yukava saMghanA upakrame tA. 6-1-96nAM roja jAyalI sabhAmAM pAkistAna sAthe gayA sapTembara mAsa daramiyAna yuddha zarU thayuM tyArathI Aja sudhInI rASTrIya tema ja AntararASTrIya rAjakAraNI paristhitinI nIce mujaba samIkSA karI hatI. taMtrI) ApaNe chellAM maLyAM tyArathI Aja sudhImAM AntararASTrIya ApavA sudhInI teNe damadATI karI joI, paNa Akhare tene nAlezI kSetre mahatvanI be ghaTanAo banI che. (1) viyeTanAmamAM cAlI bharI rIte pIchehaTha karavI paDI. InDoneziyAmAM cIne bhAre bhUla karI raheluM yuddha (2) dakSiNa reDeziyAe karelI svataMtratAnI ekapakSI jAherAta. ane tene narAkAra asaphaLatA sAMpaDI. pramukha sukarNonuM sAmyavAdI to ApaNe pahelAM viyeTanAmamAM cAlI rahelA yuddhanI cIna pratye anukuLa valaNa hovA chatAM InDoneziyAmAM aneka samIkSA karIe. sAmyavAdIonI katala karavAmAM AvI che ane sAmyavAdI pakSa hAla viyeTanAmanuM yuddha te dabAI gayo che. dakSiNa reDeziyAnuM prakaraNa viyeTanAmamAM amerikAnA ghaNA prayatna chatAM ane laDAInuM dakSiNa roDeziyAe briTananI upekSA karIne ekapakSI svapramANa teNe khUba vadhAreluM hovA chatAM uttara viyeTanAmane vATA tratAnI jAherAta karI tenI lAMbAgALAnI asara ghaNI moTI che. ghATamAM utaravAnI sthiti upara haju sudhI amerikA lAvI zakahyuM raMgabhedanI nItine prazna dakSiNa AphrikA pUrato sImita hatA te nathI. amerikAe jAhera karyuM che ke uttara viyeTanAmane harAvavAne have AphrikAnAM be rAjane thayo che. A paristhiti briTana baLatene koI IrAdo nathI tema ja dakSiNa viyeTanAmamAM kAyamane mATe jabarIthI aTakAvI zakata ke nahi te kahevuM muzkela che. alabatta, dakSiNa pagapesAro karavAne paNa tene koI IrAdo nathI; dakSiNa-pUrva roDeziyAmAM bahumatInuM rAjya aMte thavuM joIe ema briTana kahe eziyAmAM cInanA sAmyavAdanuM varcasva vadhe nahi eTalA pUratI ja tenI nema che. Ama chatAM paNa viyeTanAmanA yuddha viSe AjanI che, paNa briTanamAM bahu moTo evo eka varga che ke je mAne che ke duniyAne abhiprAya tIvrapaNe vaheMcAyelo che, eTaluM ja nahi paNa, AjanI kakSAe dakSiNa roDeziyAmAM geArA lokonuM ja rAjya hovuM joIe ane temAM ja kALI prajAnuM hita raheluM che. duniyAne dekhAamerikAmAM paNa eka moTA janasamudAya mAne che ke amerikAe viyeTanAmamAMthI chUTI javuM joIe, nIkaLI javuM joIe. atyAranA DavA mATe briTane amuka Arthika pagalAM lIdhAM che, paNa te asara kAraka banI zakayA nathI, ane te saMgamAM presiDanTa jonasana viyeTanAma choDI de e zakaya nathI, saMbhava nathI, kAraNa ke dakSiNa AphrikA ane cuMgalane dakSiNa roDeziyAne Teko che ane AphripaNa suleha thatI hoya to tema karavA pote taiyAra che ane e vicArane teNe chellA paMdara divasa daramiyAna krisamasanA divase yuddhavirAmanI kAnA svataMtra dezamAM dakSiNa roDeziyA upara dabANa lAvI zakAya evI Arthika ke lazkarI tAkAta Aje che nahi. phera karIne tema ja pitAnuM daSTibindu samajAvavA mATe khAsa pratinidhio mekalIne sAro vega Apyo che ane A mATe saMyukata yuropanI paristhitine vicAra karatAM phrAnsanA presiDenTa dagala nI cUMTaNI ApaNuM dhyAna kheMce che. A cUMTaNI enI pitAnI rASTrasaMgha tathA duniyAnAM anya rAjayonI madada mAgI che. raziyA dekhItI rIte uttara viyeTanAmanA pakSamAM che. ema chatAM raziyA ema tathA duniyAnI dhAraNAthI judA prakAranI thaI che. pahelA rAunDamAM nathI IcchatuM ke viyeTanAmamAM cInanuM varcasva vadhe. raziyA heya 51 TakA paNa mata tene na maLe ethI Azcarya thAya che. tenI ane upara ADakatarI rIte dabANa lAvI rahyuM che ke koIpaNa rIte samAdhAna tenA harIpha vacce je mataphera rahyo te uparathI dagalanuM varcasa phrAnsamAM ghaTayuM che ema kahevAya. Ama chatAM paNa dagela yuropane eka atyanta thatuM hoya te karavuM. uttara viyeTanAmamAM amerikA je bebIMga karI prabhAvazALI netA che. tenI barAbarI karI zake e rahyuM che te taddana baMdha thAya ema bhArata Icche che. A laDAIne tyAM Aje bIjo koI netA nathI. Aje paNa dagala eTale phrAnsa ane lIdhe viyeTanAmanI samasta prajA je parezAnI bhogavI rahI che te, phrAnsa eTale dagala ema kahI zakAya. yuropiyana komana mArkeTamAM tenAM je citro ane varNane Ave che te jotAM, akathya che. 1954 pAMca deze eka hovA chatAM dagala sAme teo potAnuM kazuM dhAryuM nI sAlamAM jInIvA karAra thayA tyArathI tyAMnI prajA pAravinAnI karI zakatA nathI AvuM Aje dagalanuM prabhutva varte che. hADamArI veThI rahI che e joIne ApaNane prazna thAya che ke A Ama samagra rIte vicAratAM AntararASTrIya kSetre paristhiti badhuM zA mATe? pramANamAM zAntibharI che. tatkALa koI sphoTaka ghaTanA pedA thavAne chellA samAcAra mujaba viyeTanAmamAM mukata cUMTaNI karIne viyeTa- saMbhava bahu ocho che. nAmanI A parezAnIne anta ANavo evI sUcanA che, paNa Ama rASTriIya kSetre banavAnI saMbhAvanA ochI che. atyAranA saMgemAM laDAIne ApaNe chellA maLyA bAda bhArata ane pAkistAna vacce anta najIka dekhAto nathI. amerikana prajA A Arthika tema ja yuddhavirAma balka zastravirAma thaze. A zastravirAma saMyukata rASTralazkarI lejo kayAM sudhI sahana karI zakaze te eka savAla che. cIna saMgha dvArA sthapAyo. A hakIkata saMyukata rASTrasaMghanI upayogItA potAnI nirbaLatA jANe che, eTale uttara viyeTanAmanI madade ane mahatva prasthApita kare che. AvI saMsthA na hota te Avo sIdhI ke pratyakSa rIte gayuM nathI, te jaI zake tema nathI. satvara yuddhavirAma zakaya ja nahote. A zastravirAma haja asthira chelalA cAra mahinA daramiyAna cInanI cAre bAjuethI pIche. hovA chatAM zAtinI dizAmAM jarUrI eka moTuM pagaluM che. zasahaTha thaI rahI che. alajirIyAmAM jo ke zikharapariSada thaI na zakI, virAma jAhera thayo tyAre e be mahinA sudhI paNa Takaze ke kema ema chatAM eTaluM te siddha thaI cukayuM ke AvI eziyA- e savAla hato. Aje zastravirAma te dhIme dhIme sthira thato jAya AphikA konpharansa jyAre paNa yojAze tyAre raziyAne temAMthI bAkAta che, banne pakSanA lazkaro chuTA pADavAnI dizAe haju kazuM thayuM nathI. rAkhI nahi zakAya. AphrikAnA dezonI paNa AMkha ughaDI che ke cInanI Aje cIna ane InDoneziyAne bAda karo te duniyAnA badhA paDakhe rahevAmAM koI lAbha nathI. ApaNI upara paNa alTImeTama deze aMtarathI Icche che ke bhArata ane pAkistAna vacce suleha thAya.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 prabuddha jIvana tA. 16-1-66 zAMtinI sthApanA thAya. A be dezo vacce pharIthI yuddha na thavuM joIe, kAraNa ke tethI vizvazAMti jokhamAya che, eTaluM ja nahi paNa, tethI cIna phAvI jaze- ema vicArIne duniyAnA bIjA badhA dezo ApaNI ane pAkistAna vacce sulehazAMti thAya ema jhaMkhI rahyA che, paNa paristhiti eTalI badhI gUMcavAyelI ane rigid che ke temAMthI mArga kema nIkaLe, zuM nIkaLe tenI Aje koI kalpanA AvatI nathI. Aje raziyAnI preraNA ane parizramathI tAtkaMda khAte dezanA mukhya pradhAna ane pratinidhio A maDAgAMTha ukela lAvavA ekaThA thayA che. Ama be dezanA netAone raziyA ekatra karI zakayuM. e raziyAne bhAre mATe vijaya gaNAya. A yaza raziyAne maLe, paNa Ama banavAmAM amerikAe paNa mahattvano bhAga bhajavyuM hoya ema anumAna thAya che. amerikAe aTyubakhAnane spaSTapaNe jaNAvI dIdhuM hoya ema lAge che ke yuddha karavuM hoya to Arthika ke lazkarI madada nahi maLe. jo ke kAzmIranA prazna upara amerikAne tema ja bIjA dezone abhiprAya ApaNA valaNa ane abhigamathI judo che, ema chatAM paNa, banne dezo vacce yuddha na thAya e jovA amerikA IntajAra che. vaLI kAzmIranA prazna aMge ApaNuM valaNa atyanta makkama rahyuM che te kAraNe tema ja yuddhamAM bhAratanA sainya je kAma karyuM te kAraNe pahelAM bIjA dezamAM je bhAratavirodhI valaNa hatuM temAM ghaNo pharaka paDayo che. amerikAnuM valaNa to mULathI bhAratavirodhI nahi paNa taTastha hatuM, jyAre briTananuM valaNa bhAratavirodhI ane pAkistAnapakSI hatuM. ema lAgatuM hatuM ke briTananAM valaNamAM thoDo pheraphAra paDayo che. vananA chellA patra uparathI ema lAge che ke briTiza prajAnA valaNamAM kAMI phera paDayo hoya ke nahi, paNa vIlasananuM ghaNuM kharAba valaNa che. yuddha daramiyAna ane tyAra bAda Aja sudhImAM bhAratamAM je rASTra vyApI ekatA jevA - anubhavavA maLI che tenI duniyAnA deze upara UMDI chApa paDI che. - Aje ApaNA dezamAM anna aMgenI je taMga paristhiti pravarte che tene haLavI karavAnI dizAe amerikAe ApaNane 150 lAkha Tana anAja pUruM pADavAnI ane jarUra paDe to te havAI mArge pahoMcatuM karavAnI je taiyArI dAkhavI che te bhAratamAM amerikA bhArata virodhI che evI je kAMI AchIpAtaLI chApa che te bhUMsI nAkhavAnA prayatna rUpa hoya ema lAge che. A uparathI anumAna thAya che ke ApaNane jo ke lazkarI sahAya amerikA taraphathI nahi maLe, paNa ApaNane Arthika sahAyanuM teNe je vacana ApyuM che temAM ghaTADo nahi thAya. alabatta, bhArata-pAkistAna vacce pAkI suleha thAya te pachI joItI badhI sahAya maLavAmAM paNa vAMdho nahi Ave. Aje tAzkedamAM cAlI rahelI vATAghATenuM zuM pariNAma Avaze te kahI zakAya tema nathI. huM ema mAne che ke ayubakhAna ane lAlabahAdura zAstrI samAdhAnane mArga kaMI nIkaLatuM hoya te kADhavAnA pramANika AzayathI tyAM ekaThA thayA che. prAraMbhanA traNe pravacaneraziyAnA mukhyapradhAna kosijana ane zAstrIjI tathA ayubakhAnanAM -udAttatAthI bharelAM hatAM. ApaNA taraphathI 'no war paet'karavAnI darakhAsta mUkavAmAM AvI che. ayubakhAna kAzmIranI maDAgAMTha ukelavAnI dizAe kAMIka nizcita pagalAnI mAgaNI kare che. kAzmIra * bhAratamAM badhI rIte saMlagna hoIne te bAbata A carcAmAM taddana aprastuta che ema ApaNuM kahevuM che. A UMDI gUMcane kAMI nikAla * Ave che ke kema te jovAnuM rahe che. A bRhata milana pAsethI bahu AzA rAkhavAne koI kAraNa nathI. zastravirAma sthAyI thAya ane lazkara pAchAM haThAvavAnI dizAe koI nakkara, nirNayo levAya ane vAtAvaraNa sudhare. AthI vadhAre pariNAmanI AzA rAkhI zakAya nahi. TI. TI. kRSNamacArInuM rAjInAmuM : A rAjInAmAnA anusaMdhAnamAM je vigato bahAra AvI che te jotAM A rAjInAmuM ane tene svIkAra anivArya hato ema lAge che. zrI kRSNAmAcArInA nivedana uparathI spaSTa thAya che ke kebineTanA bIjA sAthIo sAthe temane meLa nahote, keTalAka rAjyanA mukhya pradhAne sAthe paNa vicAra - valaNanA meLane abhAva hato. pArlAmenTanA 11 sabhyoe kRSNamAcArI viruddha je nivedana rajU karyuM te saMbaMdhamAM lAlabahAdurajIe pote ja nirNaya levo joIe-- e bAbatamAM koI bIjI vyakitanI teo salAha mAge ane te salAha Ape- e yogya nathI - A TI. TI. ke. no Agraha vajadavinAne che ema huM nahi kahuM. saMbhava che ke TI. TI. ke. ne zAstrIjI chaTA karavA mAgatA hoya; ane tethI 'kAM te mane clean certificate Ape, nahi te huM chUTe thAuM chuM evA alTImeTamane javAba zAstrIjIe temane chuTA karavAmAM Apyo. A muddA para zAstrIjIe AvI makkamatAthI pagaluM lIdhuM ane te paNa tatkAla-AthI temanA prabhutvamAMstaturemAM-ghaNo vadhAro thaye che. TI. TI. ke. nI jagyAe je navA arthasacivanI nimaNuMka karI te bhAre Azcarya pamADanArI che. AthI vizeSa temanA vize atyAre kahevApaNuM rahetuM nathI. pUraka nedha: A vyAkhyAna apAyuM tyAre tAzkeda maMtraNAo cAlatI hatI. tyAra pachInA be divasa je samAcAra AvyA te ghaNA nirAzAjanaka hatA ane maMtraNAo lagabhaga tUTI paDI che evI chApa paDI hatI. paNa Azcaryajanaka rIte tyAra bAda atyAranA saMjogomAM saMtoSakAraka kahI zakAya tevuM sukhada samAdhAna thayuM, tene yaza jeTale zAstrIjI ane ayubakhAnane jAya che teTale ja, kadAca tethI vizeSa paNa, kosinanI dhIraja, kuzaLa mutsadIgirI ane khaMtane jAya che. tatkALa yuddhane bhaya nivArI zakayA chIe ane banne dezo vaccenA saMbaMdha dhIme dhIme sudharaze evI AzA baMdhAI che. yuddhavirAma kAyama karavuM, lazkaro pAMcamI ogasTanI sthiti upara pAchA kheMcI levA, rASTrasamUhanA mALakhAmAM rahI, zAntimayamArge ja badhA praznone nikAla lAva, vyApAra ane Arthika saMbaMdho zarU karavA, hAI kamIzanara mekalavA, laDAInA kedIo, eka bIjAnI milkatane kaje karI che tenI vicAraNA, paraspara vaimanasya vadhe te pracAra aTakAva, ucca kakSAe vakhatovakhata maMtraNAo karavI-A badhI bAbatone A samAdhAnamAM samAveza thAya che. banne dezanI prajAonuM hita ane vizvazAnti lakSyamAM rAkhI, e saMyukata jAherAta jAI che. temAM raziyAne moTo vijaya che, tema ja bhArata - pAkistAna mATe atyaMta hitakAraka che. pAMcamI ogasTanI sthiti upara lazkara pAchA kheMcavA tethI hAjIpIra pAsa, tIthalAla ane kAragIlanAM sthAne ApaNe choDavA paDaze, paNa emAM e vizvAsa rahyo che ke have pharI sazastra saMgharSa thavAne nathI, A samAdhAnamAM rASTrasamUha-yunAITeDa nezansa - nA TharAvanuM samarthana thayuM che ane bhaviSyane dore rASTra samUhanA hAthamAM, rahe che. A saMyukata nivedanane pramANika amala thAya te banne deze. moTA saMkaTamAMthI bacI jAya ane eziyA ane duniyAnI zAMtimAM asarakAraka phALo ApI zake. A sukhada samAcAra maLe te sAthe ja deza upara vrajAghAta paDaze. zAstrIjInuM akasmAta tArkaMdamAM ja avasAna thayuM. vidhinI kevI vicitratA! maMtraNA saphaLatApUrvaka ane dezanI pratiSThA pUrI rIte jALavIne pUrI karI, jANe potAnI jIvanalIlA zAstrIjIe samApta karI lIdhI! cImanalAla cakubhAI zAha
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAprasthAnanA patha para ja cothe divase savAre uttarApathamAM ame basanA sTenDa taraphanA gAryanuM pArAyaNa sAMbhaLI sAMbhaLIne te kAna pAkI gayA. ATalI raste cAlyA. parvatazikhara parathI jANe pANInI dhArA chUTatI badhI gAyanI mAyA hatI, to ahIM zuM karavA AvI? huM to TADhathIhoya tema yAtrIo utaratA hatA. jayAre kaI nadI pAra karavAnI dhrujuM chuM... tAre kamaLa mArA zarIre oDhADI de" : " hoya, athavA eka pahADa parathI bIjA pahADa para javAnuM hoya, tamAre na sAMbhaLavI hoya te mArI vAta na sAMbhaLatA bAsutyAre rastAnuM utarANa zaru thAya. rasto utaratAM ja bahu muzIbata namAM! pachI samajayAne mA ThAkarana."... ', ' , " ": ", naDe che. gabaDavAne ke paga sarakI paDavAne mATe bhaya hoya che. bahu ja ' "rahe, rahe have, muI..amane aDIza nahi, tyAM jarA-khasatI saMbhALIne saMbhALIne paga mUkavAnA, ane kALajI rAkhI rAkhIne besa, amane aDakI aDakIne kAMI jAtidharma rahevA dIdhuM nahi. kalAkonA klAka cAlavAthI utaratAM utaratAM trAsI javAya. ghUMTaNane dezamAM jaIne prAyazcita karyA vinA chUTako nathI." . . . jora paDe, du:khavA lAge, ne Akhe paga lathaDiyAM levA mAMDe. upara aspRzya cArUnI mA, tyAMthI dura cAlI gaI. .. caDhavAnuM hoya tyAre, caDhatAM caDhatAM garadana, pITha, kamara, badhuM du:khavA ' dAdAnI joDe amarAsiMha, hatA. e paMDAone mANasa hato, mAMDe ne chAtImAM paNa du:khAvo zarU thAya, ne dAMta vaDe hoTha ane yAtrIone mArgadarzaka banIne yAtrIone badarInAtha sudhI cAvI cAvI darda sahana karavuM paDe. AgaLa jatAM caDhANa che evA pahoMcADavAnI javAbadArI leto hate. e zuddha AcaraNavALa brAhmA-- khabara maLatAM, ame gabharAIne ekbIjAnI sAme jotA-jANe Nane chokaro hato. thoDuM lakhatAM vAMcatAM paNa AvaDatuM hatuM. devakahetA hoIe ke have muzIbatanA moDhAmAM jaIne paDavAnuM che. prayAgathI thoDe dUra eka pahADI gAmamAM enuM ghara hatuM. varSa puruM . te divase AkAza savArathI ja vAdaLAMthI chavAyeluM hatuM. nayAra thatAM thoDI kamANI karavA e haradvAra jatA. yAtrIonI sukhanadI ne gaMgA nadInA saMgama AgaLa haha karato pavana vAte hate. jANe kaI navA ja rAjyamAM pravezatA hoIe evuM lAgatuM hatuM. sagavaDa tarapha tenI daSTi hatI. vIza trIsa rUpiyA mATe e e sADAAja savAra sudhImAM ame batrIsa mAIlano rasto kApyo hato. traNa mAIla cAlavA taiyAra thatuM. e mANasa sArA mANasanA samatala jamInamAM ATale raste cAlavAmAM amane khAsa kAMI vezamAM jaMgalI nahote. paNa sAcA arthamAM bhadra hatuM. te thAka caDhato nahi, paNa pahADa-durgama, caDhavAmAM muzkela paDe vyAsaghATamAM kudaratI saundarya apUrva hatuM.. vizALa parvataeve, ane raste , patharALA. A rastAne aMta nahote, rastA koNI, kALAM vAdaLAMthI chavAyelA AkAzanI chAyA nadImAM paDatI kayAMya aTakate nahote, eksarakho trAsadAyaka rasto hato. jayAra hatI, nadI paththarane lIdhe pharatI pharatI sarpAkAre karlola karatI nadIne pUla vaTAvIne ame vyAsagaMgAne kinAre eka caTTImAM vahetI hatI. dUra sudhI patharAyelI retInA DhagamAM koI ekado saMnyAsI jaI pahoMcyAM. Agale divase sAMja sudhImAM ame keTalIye caTTI japa karate beTho hoya, ghanazyAma vananI rekhAo hatI, enI aMdara mAMthI pasAra thayA hatA. nAImuhAnA, vijanI, vAMdara, zemAlu, kAndI vagere. vAMdaraceTTImAM te divase rAtre eka sanasanATI jharaNAMne kalakala avAja Avato hato, ane eka anicabharelA prasaMga banyo. ame be mitro UMghatA hatA, eka moTo pahADI nIya avakAza hato. paNa amAre mATe ArAma levAne samaya sApa AvIne amane premathI vaLagele, paNa amAruM sAruM nazIba nahotA. A svapnarAjayanI zobhA jema huM eka AMkhe joto ke e amane Do nahi. lAThInA eka phaTakAthI sApa te hatuM, te bIjI AMkhe rastAnI Aga, aparimita" du:kha, ane . asahyA kaSTa hatuM. huM vicAra karato hato, ke zI rIte pAchA phare. maryo, paranuM e nimitte eka paMDitajInI joDe amArI dostI jAmI. paMDitajInuM dhara madhya bhAratano burahAnapura jIllAmAM hatuM. becAra jaNane pAchA pharatAM meM joyA hatA, to huM paNa jo pAcho jAuM te e ekaladokala ja hatA. ne yAtrAnA bhAre zokhIna hatA. ekAda emAM evuM te zuM moTo gunha hato? hajIya vakhata che, hajIya traNa divasa cAlu eTale janmabhUmine sparza karI zake, hajI rasa vathI e parivrAjaka banIne badhA tIrthomAM ghUmatA hatA. emane veza sanyAsIne-yogIne hato, tethI relve emanI pAsethI kayAreya ghaNe kApyo nahote, pachI pastAvAne pAra nahI rahe. pAchA pharavAthI lAkamAM zaramAvA jevuM che, paNa zuM lokalAjane khAtara huM mArA bhADuM vasula karI zakatI nahotI. vasula na thaI zakavAnuM eka bIjuM jIvananuM balidAna ApuM? nA. huM marI to nahi ja jAuM. maraNanI kAraNa paMNa hatuM. enI catura ane madhura vAtathI e mANasane te zuM paNa jaMgalanAM jAnavarone paNa khuza karI detA. enI mane ghaNI bIka lAge che. umara. pIstALIsathI pAMsaTha varSanI vacamAM kayAMka haze. paDachaMda * "bAbA, tame tIrthayAtrA karavA ATalI nAnI uMmaramAM kema kAya hatI, theDA dAMta paDI gayA hatA, enI banne AMkhamAM cAtu AvyA? meM kahyuM, "huM kAMI tIrthayAtrA karavA Avyo nathI." rInuM ane bhagavazakitanuM saMmizrita teja hatuM. gaLAmAM cArapAMca "? te A muzIbata zA mATe vaherI? tuM te hajI chokaruM che." rUdrAkSanI mALAo paherelI hatI. e japa karavA besatA, ane thelI "ema ja pharavA nIkaLyo chuM mAjI...... ' ' ' ughADIne candana kADhI, tilaka karIne bhagavAnanI sevA karatA, ane "pharavA nIkaLyo che? tAruM thaze zuM? pharavA mATe bIjI koI mukhe sItArAmanuM uccAraNa to satata cAlu ja hoya. evAmAM ame tyAMnA yAtrIomAM bhaLyA. pelA kAlIghATanA yAtrIo AvIne jagyA na maLI? lagana thayAM nathI lAgatAM?" amArI bhegA thaI gayA hatA. meTAmeTA vALavALA, gAMjo pIne ' meM hasatAM hasatAM javAba Apyo, "zuM koI paraNelo mANasa masta, buDhAdAdA AvI pahoMcyA hatA, ane enI pAchaLa pAchaLa A raste na AvI zake?" eka buDhI AvI hatI. e DosIne utsAha, dhIraja, ne sahanazIlatA eka jaNe kahyuM, "AhA! e te bAbA badrInAthanI dayA che. joIne ApaNane navAI upaje. e te e jene pitA tarapha kheMce teja.. ': cArunI mAnI kamara bhAMgelI hatI, e vAMkI vaLI gayelI hatI, meM kahyuM, "jene bhagavAnanI dayAnI paDI nathI, te zuM karavA, tadana sUkalakaDI zarIra hatuM, e kAlIghATamAM dUdha vecavAno dhaMdho Ave mAjI?" karatI hatI, enI pAse aneka gAyo hatI. A jagatamAM eka mAjIe AkAza tarapha AMkha UMcI karI ne kahyuM, "bhagavAnanI chakkI ane keTalIka gAyo sivAya bIjuM enuM kaI nahotuM. chAka- dayAnI jene paDI nathI evo mANasa . e to nAstika kaherInuM nAma cAru hatuM. vAya bhAI." "sAMbhaLo cho ke, mA ThAkurana, bhAdu je divase viyAI..? zuM thoDA mAIla raste cAlyAM hoIzuM tyAre, raste loke chAnAvarasAda, ne keTaluM badhuM aMdhAruM, mane thayuM ke have bhAdu pharI nahi viyAya. paNa pachI te kAni, jamanI, pAgalI, ne pachI pAchI..., chAnA vAta karatAM hatAM ke "A nAstika te A dezamAM . bIjo cAranI mA, e zuM bayAM kare che? tAro paTapaTA cAlu ja koI nahi hoya." nindA thatI hatI, vyaMga, aNagame e badhAMne che." DisI bAmaNIe gusse thaIne vaccethI ja ene toDI pADI. anubhava thatuM hatuM. mArAmAM mAjInI zraddhA hatI, ne sneha tane kAMI A bakabaka karavAne joDe nathI laI AvI, A tArI hata, te lupta thayAM. rastAmAM mArA je abhimAnI, nAstika 1
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana yAtrI maLe e emane moTuM pApa lAgyuM. nIcuM mAthuM rAkhIne brahmacArI jANe prasAda maLavAne hoya ema ekadama UThIne emanI vAta mAnI levI te sivAya anya koI upAya nahote. "beTho thayo. uMghatA pahelAM calamanI be phika ne mArI hoya tyAM e kAMI manamAM na lAvavuM, samajyA dAdA. e te bairAMbuddhi. sudhI ene cena na paDe. pAgala leko te evuM ja bolyAM kare." brahmacArIe kahyuM. calama pheMkatAM phUkatAM dAdAe kahyuM "gopAla zeSa mANasane "e loko zuM kahe che? meM to kAMI sAMbhaLyuM nahi." barAbara oLakhe, game tevA loko joDe e bhAIbaMdhI kare ja nahine. A "na sAMbhaLyuM e ja sAruM che. eve vakhate kAnamAM AMgaLI tamane rastAmAM barAbara pakaDI pADayA dAdA, tamArA jevA mANasa kAMI nAMkhI devI e vadhAre IrachavAyogya che. e baccAM lokonI vAta. ema saheje thoDA maLe che!" ema kahIne calama mUkIne eNe lAMbAvyuM. sAMbhaLavI ja nahi. e loko to bhAre puNyasaMcaya karavA AvyAM che. - brahmacArIe enI vAtamAM sUra pUrAvatAM kahyuM , "eTalA badhA te divase ghaNo rasto kApIne sAMje devaprayAga AvI pahoMcyA. dhArmika che gopAladA, ke Akhe raste mane khavaDAvatA khavaDAvatA rastA para eka sanyAsI nirlipta, nirvikAra rIte beTho hato. pAse laI AvyA che. tamAruM RNa to A. jIvanamAM" ene eka bhakata ziSya be ghUMTaNanI vacamAM mAthuM rAkhIne beTho hato. navA AvelA yAtrIone joIne eNe mAthuM UMcuM karyuM nahi, A rIte gurune ziSya banne jaNAne calamane nazo caDhayo hate. mane lAgyuM, ke e eja sthitimAM UMghI gayA haze. pAse meM kahyuM, "brahmacArI, nindA ne prasaMzA banne have mAre mATe dhUNI dhakhatI hatI. eka paththara para kAcI bhAMga taiyAra karavAmAM ekasarakhAM ja che. paNa tame ye A rIte AvA nakAmAM vakhANa karavA AvI hatI. bhakitabhAvathI enA paga pAse thoDI miniTa baMdha AMkhe maMDIgayA." besIne huM UThIne khasI gaye. e sAcA arthamAM sanyAsI hato. zuM. dAdA? kevI vAta karo cho?" devaprayAga eka nAnuM sarakhuM pahADI zahera che. ahIM alakanaMdA - "A traNanI vAta karavAnI zI jarUra hatI? sanyAsIne te ne gaMgAne saMgama thAya che. jANe ke nIlavastradhArI be yakSakanyA bahene ghaNA vakhate ekabIjAne maLI che, tethI ekabIjAnAM meTAmAM moTo guNa nirvikAra thavuM e che." moDI rAta sudhI brahmagaLAmAM vIMTaLAIne paDI che. ahIM rAmacandranuM maMdira che, ema cArI joDe vAto cAlI. DuM. eNe potAnA manane mokaLuM karyuM, te thaDe bakavAda ne thoDI kalpanA. eNe kahyuM, "bhagavAnamAM pUro sAMbhaLyuM ke devaprayAgamAM uttarapuruSane AvatA joIne pUrva vizvAsa na hoya che. je divase huM maThanI purue pitRlokamAM AnaMdanRtya karavA mAMDayuM. eTalA mATe ke, sthApanA karIza tyAre tene badho bhAra tamAre mAthe levo paDaze. maTha te emaNe mAnyuM ke ApaNA vaMzavAraso pAsethI piMDa maLaze, kAraNake huM sthApapitRlokamAM haMmezAM duSkALa vAne ja. hamaNAM thoDo vakhata bhikSAvRti karIza. paNa paisAnI te jevI ja paristhiti hoya che. zaheramAM jarUrI hoya evI keTalIka sAmagrI ahIM. sAmAnya jarUra paDaze ja. pachI le--bale- kauzale game te rIte..." pramANamAM dekhAI. keTalIka dharmazALAo, kamaLIvALAne Azrama, - brahmacArI, koNa jANe zAne thoDo samaya vicAra karato besI ane davAkhAnuM, eka nAnuM sarakhuM bajAra, eka vidyAlaya ane rahyo. pachI eNe kahyuM, "nazo karyo che, chatAM tamane spaSTa vAta pisTa ophisa. karI dauM... keTalAya divasathI tamArI salAha levAnI mArI IcchA hatIhave tamane kahI ja dauM. gepAladA! kema UMgho che ke?" - AjanI yAtrA pUrI thaI. thAkeluM mana ane thAklA gopAladAe kaMI javAba Apyo nahi, eTale emaNe dhIre zarIrathI amarasiMhanA mArgadarzana anusAra ame sau AvIne dhIre kahyuM, "DA paisA bhegA karyA che dAdA! hajAreka rUpiyA. bIjA beeka eka dharmazALAmAM utAro karyo. chUTayA, zaherathI chUTayA, manuSyane hajAra joIze. zuM vicAra karuM chuM te khabara che? baMgALamAM ja mAre te samAgama ane lekasamUhathI chUTayA. A himAlayanuM rAjaya, ne javuM che, jayAM pANI ne havApANInuM sukha hoya evA eka gAmamAM. mahAprasthAnane mArga jene AraMbha che paNa anta nathI, traNeka divasa pahelAM rAtanA vakhate saMtAte AvIne gAmanA eka khetaramAM eka jhADanI nIce..." emAM kayAMka kayAMka manuSya rahevA mATe ghara bAMdhyAM che, samAja ( meM moTuM UMcuM karIne enI sAme joyuM. racanA karI che. ahIM paNa jIvanasaMgrAma te che, AzA, AnaMda, tamArI pAse peTachUTI vAta karI dauM." brahmacArI jarA khaMcabadhuMya che, te mane AgaLathI samajAyeluM ja nahi. ame te sau kAIne be AMkha nIcI DhALIne bolyo "e jhADanI nIce mATI udAsIna, samAjathI vikhuTA paDelA tIrthayAtrIo hatA. vAyune hiloLe khodIne eka zivaliMga aMdara ghUsADI daIza, ne badhuM, mATI ahIMthI tyAM pharatAM sUkAM ane veravikhera pAMdaDAM jevAM hatAM. ame pUrIne ThIkaThAka karI daIza. traNa divasa pachI e ja gAmamAM sanyAsIne zahera tarapha vairAgyanI daSTithI jotAM. amArA hRdayanI joDe veza dhAraNa karIne jaIza ne kahIza, "kailAsathI eka saMdeza laIne Aja ene kayAMya meLa nathI. Avyo chuM. vaDanA jhADanI nIce zaMkara bhagavAnanI pratiSThA thaze. svayaMbhU thoDuM khAIpIne kAmaLo pAtharIne ame sUtA. paDakhe brahma jhADanI nIcethI ja pragaTaze. e maMdiranI mAre sthApanA karavI che." cArI hata; mAthA AgaLa vRddha dAdA hatA, pelI bAju DosIo meM utsAhIta thaIne kahyuM, "ta brahmacArI mane paNa emAM bIlADInI jema kakalANa macAvatI hatI. koInA zarIra para koIne zAmela karI de. huM tArI jAherAta karIza. joje jhADa khUba ja januM paga paDatuM hatuM, koIne paisATakAne hisAba maLato nahote, koI hoya, prAcInatAnA ApaNA loko jabarA bhakata che." dezamAM kAgaLa lakhavAnI vAta karatuM hatuM, te koI jamAIe ene - brahmacArI rAjI thaIne bolyo, "sALAo, dezane oLakhatA AvavAnI manA karelI tenI vAta karatuM hatuM. koI madhamAkhI nathI, devadevatAne laIne ja badhA kaMI paNa karavA taiyAra thAya." page karaDI hatI tenI phariyAda karatuM hatuM, ne du:khe che, du:khe che, ' meM kahyuM, "tuM eka kAma kara brahmacArI. sAthe sAthe paracuraNa evI bUma mAratuM hatuM. A prakArane jAtajAtano kolAhala tyAM davAnuM kAmakAja paNa zarU karI de. je strIne chokarAM na thatAM hoya, jene thato hato. bAmaNImAno avAja A badhA avAjomAMthI tIranI dhaNI joDe banatuM na hoya, jene hIsTIrIyA avato hoya, jene haiyAMmAphaka AvIne manane sAMsaro vadhato hato. chokarA taraphathI trAsa hoya tevAne..." bahu mahenatathI ne AgrahathI eka nAnI calama taiyAra karIne utsAhane AnaMdathI hasato hasate sanyAsI bolyo, "calana aMdhArAmAM dIvAsaLI AgaLa dharIne dAdAne kahyuM "saLagAve dAdA ! mamAM sulaphA bharuM ke dAdA ?" . . tame jyAM sudhI saLagAvI na Ape tyAM sudhI calama pIvAnI ahIM carasane sulaphA kahevAmAM Ave che. ene brahmacArIne mA na Ave. juone aMdara masAlo paNa sUkAI gayo che!" khUba caDarsa. '' kramaza: ' ' . . . . . . .. maLa baMgALI : -: eka meluM kapaDuM bhIMjavIne eNe calamanI nIcenA bhAgamAM anuvAdaka: - ... . . . . . . . . . . lapeTI lIdhuM. : - DaeN. candrakAnta mahetA . pI. prabodhakumAra sanyAla
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana - - - 33 gujarAtI sAhitya pariSada: grevIsamuM adhivezana surata - " (muMbaInI eliphansTana kaeNlejanA gujarAtI bhASA ane sAhityanA prAdhyApaka zrI bhUpendra trivedIe, mArI vinaMtine mAna ApIne, lakhI ApelI samIkSA nIce raju karatAM AnaMda thAya che. taMtrI) . tA. 25, 26, 27, Disembara 1965nA divasoe surata khAte tathA vartAtI uNapane nirdozI jaNAvyuM hatuM ke "uttamottama zikSaNa, suprasiddha hAsyakAra ane sAkSara zrI jayotIndra ha. davenA pramukhapade tAlIma ane upAdhi mATe jarmanI, IMglenDa ane amerikA para mITa. gu. sA. paM. nuM ovIsamuM adhivezana bharAyuM. suratanI aitihAsika ne maMDAya e kaMI sAmAjika svAsthanI nizAnI nathI. keLavaNInAM sarva sAhityakSetre ane saMskArakSetre mokharAnuM sthAna bhogavanAra bhUmimAM kSetramAM ane staramAM ApaNI ja bhASA zikSaNanuM vAhana hoya e traNeya divasa sAhityakAro ane sAhityarasikone moTo meLo jAmyo ApaNA rASTrIya vyakitatvamAM AsthA pragaTAvavAnI pahelI zarata che. hato. ziyALo ane nAtAlanI rajA banneno lAbha laI sAhityacarcAnA paNa sAthe ja zikSaNanI uccatA ke viziSTatA kuMThita na thAya te khAtara AsvAda sAthe suratanAM prakhyAta 'pAMkha, pApaDI ne UMdhiyune svAda hindI ane aMgrejIne upayoga karavo ja paDaze. gujarAtI, hindI, levA 750 uparAMta pratinidhio suratane AMgaNe AvI rahetAM svAgata aMgrejI ane saMskRta tathA arabIne, jarmana, phrenca, raziyana Adine, samitinA kAryakaro ane adhikArIo, emaNe AvaDI moTI saMkhyAnI ApaNI navI yunivarsiTIo zikSaNanA dhoraNanI uccatAnI daSTie apekSA rAkhI na hoI, utArA ane bhajanavyavasthAnI bAbatamAM bhAre tema ja ApaNI AtmazraddhAnA vikAsanI daSTie, yogya ane pUrNa mUMjhavaNamAM paDI gayA hatA ane te kAraNe keTalAka pratinidhione sthAna Apaze. koI paNa zikSaNakramamAM mAtRbhASAne avara pada maLaze AraMbhamAM theDI takalIpha UbhI thaI hatI, je noMdhapAtra kunehathI to te svatvaghAtaka nIvaDaze ane je svatvaghAtaka che te bhASA-sAhiane zAMtithI vyavasthApakoe dUra karavAmAM AvI hatI. tyane prANaprada na hoI zake, e sArvatrika anAsthA vadhAravAne adhivezananA pahelA divase savAre sArvajanika kaeNleja opha rasto che." sAyansanA madhyabhavanamAM sA. pa.nI beThako sAthe saMkaLAyelA pradarzana- saune AdarapUrvaka satkAra karyA bAda prA. trivedIe atithinA udghATana vidhi jANItA kavi-vivecaka zrI umAzaMkara joSInA vizeSa tarIke padhArela vayevRddha paMDitavarya prajJAcakSu zrI sukhalAlajIne hAthe thayo hato. emaNe sAhitya pariSada sAthe klApradarzana yoja- belavA vinaMti karI hatI. paMDitajIe mahAkavi kAlidAsanA radhuvaMzavAnI praNAlIne agAunA mahAsabhAnA adhivezana sAthe samAjasudhA- nA pahelA ja glaeNkamAM rahela camatkRti vigate samajAvI hatI. emAM rAnA adhivezananI thatI yojanA sAthe sarakhAvIne sAhityane vyApaka jema pArvatI ane paramezvara eTale zivane vaMdana che te rIte pArvatIpa" artha karI emAM bhaginI kalAne samAveza keTalo sahaja rIte zakaya che eTale ziva ane "ramezvara' eTale viSNu e bannene vaMdanane artha te darzAvyuM hatuM. jo ke emaNe sAhitya sivAyanI bIjI kalAo pratye paNa nIkaLI zake te samajAvI, vANI ane arthanI mAphaka saMkaLAyela ApaNe ochA jAgrata chIe evI Takora paNa karI hatI, ane lalita- e yugalanI vandanAne tattvArtha suMdara rIte samajAvyo hato. kAlidAsa kalAo pratye abhimukha thavAnI AvazyakatA para bhAra mUkayo hate. asAmAnya kavi hoI e pitAnI tAttvika daSTi paurANika rUpe rajU te pachI suratanI narmada sAhitya sabhAnA AkAye sabhAnA pramukha kare che. vaidika RSioe kahyA pramANe "teNe IcchA karI, vayovRddha sAkSara zrI mohanalAla pArvatIzaMkara davenA zubhahaste tapa tapyA, ekamAMthI aneka thayA." ekamAMthI aneka thavA mATe tapa 'narmada suvarNacaMdraka pradAnane vidhi thayuM hatuM. vayovRddha sAhityakAra ' jarUrI che, kAmanAmAMthI utpanna thatuM tattva te strItva ane putva. zrI dhanasukhalAla mahetAne emanA karuNa rasanA nATaka "garIbanI jhuMpaDI' jyAM e bane che tyAM sRSTi sarjAya che. lokone zraddhA hoya evAM mATe ane kavizrI suMdarajI beTAIne temanA uttama kAvyasaMgraha 'tula pAtronAM nAma laI kAlidAse A vAta prasiddha karI che. purANomAM sIdala' mATe suvarNacaMdrako enAyata karavAmAM AvyA hatA. jANItA rahasyone sthULa rUpe samajAvavAnI prathA hatI te kavie cAlu rAkhI, naTa ane nATayakAra zrI caMdravadana mahetAe potAnI lAkSaNika zailImAM putva ane strItvanuM milana Ave tyAM tapa. e be vacce tapa na zrI dhanasukhalAla mahetAne paricaya Apyo hato. kavi vivecaka zrI. hoya te e yugala AgaLa na Ave- DAIvarsa thaI jAya. mahAdeva uzanase zrI suMdarajIbhAIno paricaya Apyo hato ane tulasIdala'- pagArUDha tapasvI kAmadahana kare che. pArvatIe paNa emane meLavavA ta5 nI vizada vivecanA karI hatI. zrI dhanasukhalAla mahetAe potAnA karyuM hatuM. A tapa eTale parasparanuM saMvAdIpaNuM, vaphAdArI, gRhasthApravacanamAM raMgabhUmi pariSadanI AvazyakatA upara bhAra mUkayo hato, zrema ja kAlidAsane mana mukhya che. e mATe e yugalane AgaLa kare che. - jyAre zrI suMdarajIbhAIe vividha sAhityakAro ane ghaTanA-pravAhonA jagatane vyavahAra, levaDadevaDa badhuM bhASA dvArA cAle che. jagapitA para paDela prabhAvane ullekha karyo hato. tane jJAnarAzi sAcavavA bhASA ja kAma lAge che. jenAthI jagatanAM ' bapore sADA cAre saMmelananA pramukhazrI, atithivizeSa, vibhAgIya badhAM kAmo susaMvAdita rIte cAle che te caitanya tattva te zabda. caitanya adhyakSa, pariSadanA padAdhikArIo tathA svAgata samitinA padA- mAMthI zabda utpanna thAya che ane zabdadvArA caitanya AvirbhAva dhikArIo temaja kArobArI samitinA sabhyo kaeNlejanA sabhAkhaMDamAMthI pAme che. tethI brahmane e zabdatattva kahe che, e 'akSara chezabda adhivezana mATe kaeNlejanA vizALa krIDAMgaNa para khAsa taiyAra karela tattva-bhASAne-vikAsa-vivarta te abhAvathI vistAra pAme che. artha vinAnI vANI nakAmI. tethI vANI ane artha mAtapitA jevAM adhivezanamaMDapamAM AvyA bAda adhivezananI khullI beThakane AraMbha - tho hato. maMDapa Akho sAhityapriya strIpuruSathI cikAra bharAI gayo saMpUkata. Ama pArvatI-paramezvara pratIka che-putva ane strItva " e akarmaka sakarmaka dhAtu che. kAlidAsanA prastuta zlokamAM je. prApta hato. AraMbhamAM De. ratana mArzale zubhecchAnA saMdezA vAMcyA hatA. karavuM che te mATe e be mULa dhAtuone vaMdana karyuM che ane temane ' svAgatapramukha prA. viSNuprasAda trivedIe potAnA svAgata jagatanAM mAtapitA tarIke kavie varNavyAM che. RSio ane vidrAnepravacanamAM suratanI AgavI vyakitamattAno ullekha karI, gujarAtanA e pitAne prayatna vANIdvArA sAdhyo che. sAhitya pariSada vastu upabhASAsAhitya keLavaNInA ItihAsamAM sUratanuM viziSTa arpaNa darzAvyuM rAMta zabdane sparze che. pariSadanA kSetrataLe aneka viSayo Ave che, hatuM, 'bhASAnI garaja koziyAne che te RSine paNa che." ema jaNAvI, aneka jAtanA mAnavIone sahakAra sAMpaDe che. mAnava vyavahAramAM bhASAnI mahattA darzAvI, keLavaNI kSetre thayelA vikAsa ane dakSiNa gujarAtanI yunivarsiTI suratamAM thapAya te TANe be
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ - * prabuddha jIvana tA. 16- 16 viSaya dAkhala karavAnuM paMDitajIe sUcavyuM hatuM. bhAratamAM anAjenI : e sthAna vakSaya para niraju zA dhaMbhujI mati tANa che. ApaNe bhaNato bahuM jaIe chIe paNa zarIramAM lohI ramya dazyo joIne ane madhura kalarava sAMbhaLIne paryatsukI thaI jAya nathI. te mATe dUdha joIe. tethI pazupAlana e mukhya vAta. anna e che, ene kaMInuM kaMi thai jAya che. bIjAone paNa thAya che, paNa te brahma che. mULe brahmanI sAdhanA te AdhyAtmika sAdhanA. prANa, mana, samajatA nathI ke temane zuM thAya che. kavi samaje che, samaje che vijJAna, AnaMda e badhAmAM ekekane abhAve pAchaLanuM nahi, ene eTaluM ja nahi paNa enA mAnasamAM je saMvedane jAge che tene ApaNe bhUlI gayA. kaeNlejamAM te cepaDIe ja Ave. A yunivarsiTI ghare che, barAbara goThave che ane e saMdharelI saMvedanazakitane yathAannabrahmane pahelAM rAkhe. zArIrika ane mAnasika baLa ane zakita mATe kAle paripAka thatAM, heya-upAdeyane viveka karI, ene lAgelAM bIjAM gAyanuM dUdha joIe, ApaNe to "kSIrapA: A be zAkhAo vagara vaLagaNo khaseDI, jUnA saMdarbhamAMthI ene upADI laI, ene koIka badhuM adhUruM. e haze te e AgaLa Avaze. . navA saMdarbhamAM mUke che ane veravikhera paDelI e kAcI sAmagrImAMthI * sAhitya pariSada pahelethI mAtRbhASA dvArA zikSaNanI vAta karatI eka suzliSTa ane akhaMDAvayava AkRtinI racanA kare che. jagatanuM AvI che; videzI bhASAne joI Adara nathI. bIjI bhASAomAMthI satata sarva ramya ane madhura enA cittanA saMsakArone jagADe che ema nathI. adhyayana-adhyApana karatA phesaro Aje ApaNane nahIM maLe. mAtR- je je hRdayamAM saMbha prere che, te te sarva-nikRSTa,virUpa, abhadra paNa bhASA mAraphate pUrNa zikSaNa Ave paNa vicAra ane jJAna kayAMthI -enA sarjanavyApAra mATenuM saMcAlaka baLa banI zake che." Avaze? jyAM hoya tyAMthI-bIjA samarthabhASAonA abhyAsamAMthI- satyanuM svarUpa sarvathA ane sarvatra ekasarakhuM nathI" ema te Ave. ApaNe te jJAnasamRddhi joIe, vAgvilAsathI nahIM cAle. jaNAvI zrI jayotIndra kahyuM: "dareka kalAne ane zAstrane paNa Aje thayela bhASAvikAsamAM saMskRta, pAli tathA anya prAkRtenA pitapetAnAM satya hoya che. athavA ema kahevuM vadhAre yukata che ke, abhyAsanI AvazyakatA che. Aje te ApaNA bhAratIya sAhityane satyanI abhivyakita karavAnI darekanI rIta AgavI hoya che. vyavahAranI ItihAsa lakhavo hoya te ApaNane jarmana vidvAnane AkAye javuM daSTie sAcI na lAge evI keTalIye vAte sAhitya ne Itara kalApaDe. pitapetAnI paraMparAnI pUrNatA khAtara paNa tattvajJAna ItyAdine enA kSetramAM ja nahi, paraMtu A sthULa vyavahAra jagatamAM paNa abhyAsa Avazyaka che. A vize vicAra karajo. te ja sAhitya pari- sAcI hoya e rIte calAvI levI paDe che." "zuM sAhityasRSTi asatyanI udanI beThaka yathArtha thaze. sRSTi che?" evo prazna UbhuM karI emaNe kahyuM: "nA, e kAlpanika paMDitajInA A preraka ne u dhaka maMgala pravacane pachI zrI. che, paNa asatya nathI. je bheda che, te satya - asatya vaccene nahi, umAzaMkara joSIe pariSadanA varAyelA pramukha saunA lADIlA hAsyakAra paraMtu vAstavika ne kAlpanika vaccene.. dikAla viSe jenI sattA zrI jyotIndra davene pariSadanuM sukAna saMbhALI levA vinaMtI karI (sa +tA hayAtI-Existence) hoya, te vAratavika jagatanA hatI, ane uttama nirdeza hAsyakAra tarIke emane biradAvI dikAlathI judA ja che. vAstavika jagatamAM thayelA anubhavane AdhA"bhedone hasI nAkhI amane paNa hasI nAkhatAM zIkhavajo" re ja sAhityajagatanuM sarjana thaI zake e sAcuM che. vAstavikatAnI evI IcchA pragaTa karI hatI. prastAvane anumodana ApatAM bhUmi para ja sAhityanI ImArata caNI zakAya che e kharuM; paraMtu zrI caMdravadana mahetAe zrI jyotIndrane vicAraka vivecaka sarjaka uparAMta sAhityasRSTi e vAratavika rASTithI sarvathA vicchinna nathI. vAsatavika ajAtazatru tarIke oLakhAvyA hatA. te bAda nivRtta thatA pramukha zrI sRSTi sAthe avicchinnatA nahi, paNa vibhinnatA ja enuM dharmavaiziSya che." rasikalAla parIkhe zrI yetI-drane puSpahAra arpI pramukhasthAne emaNe umeryuM: "sAhityasRSTi AtmasRSTi che. e sRSTimAM nirUpAyelA ArUDha karyA hatA. zrI parIkhe pariSade hAtha dharelAM ne hAtha dharavA prasaMga banatA nathI, e banAvelA athavA banAvI kADhelA hoya che. joItAM kAryone ullekha karyo hato ane pariSadamaMtrI zrI yazavaMta e jagatanAM strIpuruSanI hastI hoya che, paNa e vAstavika jIvana zukle pariSadanI be varSanI pravRttione ahevAla Apyo hato. prati- jIvatAM mAnavIo hotAM nathI. koI samartha navalakathAkAra ke nATakanidhionI saMkhyAnI bAbatamAM surate 750 uparAMtanI saMkhyA dvArA kAranAM dakSa athavA khala pAtra jIvatAM hoya, hADamAMsa cAmanAM banelAM muMbaI-klakattAnA AMkane vaTAvI vikrama sarajA hovAnuM emaNe hoya evAM lAge che; e vAstavika jagatanAM koI paNa jIvatAM mANasa jaNAvyuM hatuM. jevAM che, ema ApaNe kahetAM nathI... jenA vinA vAstavika jagatamAM * zrI araviMda Azrama tathA zrI hari OM AkAma taraphathI temanI mANasa jIvI ja na zake, te badhA vinA sAhityanAM naranArIo jIvI uttama kRtio "bhArataratna', 'bharatI ane eTa' tathA 'pAMdaDe pAMdaDe zake che. jIvavA mATe jamavuM joIe; keTalAka jamavA mATe jIve che; mAtI". mATe haiM. upendra rAya sAMDesarA, zrImatI raMbhAbahena gAMdhI tathA paNa sAhityanI sRSTimAM koI divasamAM be vAra te zuM, eka vAra paNa zrImatI vasubahena bhaTTane, pramukhane haste pAritoSiko apAyAM hatAM. jamatAM nathI ! ane tethI ja, ApaNI saMkhyAbaMdha navalakathAo, e prasaMge zrI raMbhAbahena tathA zrI vasubahene pitAne InAmarUpe nATako, ane TUMkI vArtAonI pAtrasRSTimAM vadhAro thato ja rahe che. maLelI cAMdInI kiMmatanI rakama saMrakSaNa phALAmAM pite Apaze evI enI vasatisaMkhyAnuM koI karatAM koI pramANa jaLavAtuM nathI ! prazasya jAherAta karI hatI. chatAM ene kAraNe, ApaNe dezamAM vadhatI jatI vasatine ane anna. . e pachI pariSadanA pramukha zrI jyotIndra davee potAnuM pravacana ne prazna khAsa ugra banatA nathI. dezamAM vyApelAM dInatA, hInatA, rajU karyuM hatuM, jemAM chApela vyAkhyAnamAM mULa lakhANamAM karavAmAM Avela kaMgAliyata, bhUkhamaro, Adi dUra karavAnA, e sau nAmazeSa karavAnA * pheraphArane paNa emaNe ullekha karyo hato. pitAnI hAsyazailInI aneka prayatna ApaNe AraMbhyA che; paraMtu ApaNI sAhityasRSTimAM avatAra AvakArapAtra viziSTatAone rajU karatA pitAnA vidrattAbharyA pravacana- laIne AvelAM bhUkhyAM, dIna, hIna, daridra, kaMgALa naranArIone ApaNe vadhAvI laIe chIe ! emane haiyAsarasA cAMpatIe chIe ! emanI "mAM zrI jyotIndra sAhItyasarjana, sAhityanuM satya tathA sAhityanuM daridratA sAhityanI samRddhi bane che; emanI bhukha sAhityika jIvanI .upAdAna vagerenI keTalIka suMdara, ramUjabreraka udAharaNa sAthenI, saMgIna daridratA bane che; emanI hInatA sAhityanuM gaurava bane che.!" vicAraNA rajU karI hatI.. sAhityasaMbaMdhI pravartatA aneka abhi sAhityanuM upAdAna zuM? bhASA? ke mAnavInAM bhAva, vicAra, prAyone ullekha karI emaNe sarjanaprakriyA aMge kahyuM hatuM: anubhUti, vartana Adi ?" e prazna rajU karI emaNe kahyuM "bhASA- - "sarjakanuM citta, bIjAo karatAM vadhu saMvedanazIla hoya che. dvArA manuSyanAM bhAva, bhAvanA, vartana Adi kalAmaya svarUpa pAme che. - a mAM chapa karyo hato vidvatAbhanma
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana bhASA sAhityanuM sattva che. manuSyanAM svabhAva, vartana, vRtti, valaNo. vilaNa vartamAna bhArata-amerikI saMbaMdho : Adi sAhityanA padArtha che. e maLIne je racanAvizeSa bane che, tenuM nAma sarjana che." AkAra ane antastattva bemAMthI konuM - eka samIkSA = - mahattva e prazna samajAvI emaNe kahyuM ke, "banne vacce koI (gatAMkathI cAlu) jAtano vizleSa karavo te samagra kRtine dhvaMsa karavA jevuM che. viziSTatA, ApaNa saunI mukhya ciMtA to e che ke bhArata ane suzliSTatA ane akilaSTatA e traNa koI paNa uttama sAhityakRtinA pAkisatAna jhaDapI Arthika vikAsanI potapotAnI samasyA ukelI pradhAna dharmo che. vANInA viniyogamAM viziSTatA, vastugUMthaNImAM suzliSTatA zake tema che ke nahi. ane varSa viSayanA nirUpaNamAM akilaSTatA e sarva ziSTa sAhityanAM bhAratamAM e koI jIvanamaraNanI samasyA nathI. bhArata hajAro lakSaNa che." varSathI TakayuM che ane game te thAya te paNa, bIjAM hajAro varSa sudhI sAhityanI duniyA vANInI duniyA hoI emAM vANIthI-zabdothI- TakavAnuM che. mukhya prazna te A che : bhArata, pratyeka nAgarikane vadhumAM vadhu svAtaMtrya ane gaurava maLI rahe te mATe, pitAnA arthataMtrane nirapekSa kaMI paNa AvatuM nathI ema jaNAvI bhASAnuM mahattva darzA pUratI jhaDapathI ane lokazAhI paddhatie viksAvI zakaze ?' vatAM emaNe kahayuM hatuM ke "bhASAnA prabhAve ja mANasa mANasa banya tame A hetu pAra pADI zakaze e tame paNa jANo cho che evuM eka vidvAnanuM vidhAna sarvathA yathArtha che ... peDhI dara peDhI ane ame paNa jANIe chIe. vadhu cokkasa vAta karuM to, tame pAMcaApaNe je pragati karI zakayA chIe te bhASAnA sAdhana vinA na ja cha varSamAM videzI AyAtamAMthI mukata thavA jeTaluM anAja ugADI karI zakayA hota . bhASA sAhityanuM upAdAna che tema ja vyavahAranuM zakaze ema ame mAnIe chIe. sAdhana paNa che. anya kalAnAM upAdAne karatAM A enI viziSTatA ame mAnIe chIe ke dasa varSamAM, tamArA pitAnA makkama prayatnothI ane tamArA mitranI madadathI, tame mUDI saMcaya mATe eTalI che." zAstranI, jJAnavijJAnanI bhASA tathA sAhityanI bhASA aMge bacata karI zakaze ke pachI tamAre videzI Arthika sahAyanI bilakula sedAharaNa carcA karI emaNe kahyuM, "zAstranI bhASA pativratA nArI jarUra nahi rahe. jevI ja che. je artha sAthe e saMlagna thaI che tene choDIne, e bIje ame amerikane A vAta mAnIe chIe eTaluM ja nahi; najara pheravatI nathI. e ekane ja vaphAdAra rahe che. sAhityanI bhASA ame te ATalAM varSathI bhAratanAM baMdaramAM satata ThalavAI rahelI koDabharI mugdha kanyA sarakhI che. e kulIna che, saMskArI che, paNa amerikI Arthika sahAya ApIne enI upara bhAra madAra rAkhI rahyA svataMtra svabhAvanI che; pite nakkI karelA niyamo ane niyaMtraNa chIe. sivAya, e bIjA koInA niyama niyaMtraNa svIkAratI nathI." te have, A amerikI sahAyane hetu zo che? sAhityamAM AvatAM pratIko mATe emaNe kahyuM: "eka IndriyanA eTaluM cokkasa ke ahIM koIe AkSepa karyo tema bhAratanI anubhavanuM judI ja IndriyanA anubhava rUpe nirUpaNa athavA eka sarakAra upara rAjakIya dabANa lAvavAne te amAro hetu che ja nahi. sAthe ekathI vadhAre IndriyonA anubhavenuM Alekhana-e be uparAMta amerikAnA hitone sAva sIdhI rIte asara karatA mahatvanA prazna kavi pitAnA vakatavyane sacoTa banAvavA sArU pratIkone paNa Azraya viSe paNa bhArate kayAreka amArAthI judu valaNa apanAvyuM che. le che. . pratIkapUjA ApaNA mATe navI nathI, sAhityamAM dAkhalA tarIke, viyeTanAmanA prazna aMge. mane eka paNa evA tema ja saMsAramAM, paraMtu sAhityamAM yojavAmAM AvelAM e pratIko bhAratIya netA maLyA nathI je agni eziyAmAM cInane pagadaMDa jUnAM thaI gayAM che, ghasAI gayAM che. sAhityanI duniyAmAM ghaNo jAmavAnA jokhama vize sacita na hoya. Ama chatAM keTalAke, dakSiNa samaya gALIne gharaDAM thaI gayelAM koyala ane bulabulane, thoDA samayathI viyeTanAmamAMnA uttara viyeTanAma-saMcAlita daLo mATenI heInI tAjAmAjAM thaIne AvelAM daDuvaDane kAbare mArI haThAvyAM che! caMdra, puravaThA-haLo kApI nAkhavAnA amArA prayatnanI TIkA karI che. kamaLa, snA, zamAM, pataMga, mera, cAtaka, haMsa: e sau gayAM e paNa vidhinI vakatA che ke gayA sapTembaramAM cIne bhAratane athavA javAnI taiyArImAM che ane ene sthAne AvyAM che. "khavAyelAM ApelI dhamakIne Teko ApanArA dezamAM uttara viyeTanAma mekhare hatuM. zaba, asthipijara, sItkAra, kIDA, tIvra durgadha, kALA kAMTA, sUnakAra, meM bhAratanA keTalAMka vartamAnapatromAM ema paNa vAMcyuM ke vadhyatva, napuMsakatA, ujharaDA, vagere" . dika kAlanI sImAthI para amerikA bhAratanI rAjakIya vicAraNAne keIka rIte vaLAMka ApavA evA sAhityanA vizALa pradezamAM e saune sthAna che. anyathA sui pI. esa. 480 nA anAjane upayoga karI rahyAM che. mAre khUba vedya ane AsvAdya banAvavI muzkela evI viziSTa anubhUtione bhArapUrvaka kahevuM joIe ke A AkSepa saMpUrNa ane nirbheLapaNe sAkAra banAvavA mATe, udAtta ke suMdara pratIkone badale, hIna ne virUpa vAhiyAta che. lAge evAM pratIkonI yojanA karavI paDe, to tema karavAmAM kaMI khoTuM sapTembaramAM, pAkistAna ane bhArata vaccenuM yuddha parAkASThAe nathI. paraMtu pratIkojanA, mAtra pratIkayojanA, e kAvyaracanA banI jatI nathI, pratIkenI pAchaLa je arthacchachAyA vikase ane e pahoMcyuM hatuM tyAre, 34 jahAjo 5,37,000 Tana anAja laIne bhAratanAM baMdaramAM AvyAM hatAM. okaTobaramAM 35 jahAjo 5,86,000 Tana arthanI pAchaLa paNa vyaMjanAne je DhaurvatIrtho vApara: Aghe ne Aghe laI jAya evo vyApAra cAle to ja ane tyAM ja anAja lAvyAM hatAM. navembaramAM paNa amerikAthI A ja vege kavitA avatAra laIne Ave." ghauM AvI rahyA che. ane AgAmI mahinAomAM paNa A ja pramANe te AvavA cAlu raheze. pariSada aMge emaNe jaNAvyuM: "sAhityanA utkarSa arthe sthapAyelI alabatta, ame anAjanI vyavasthAne 30 divasanA dhAraNa A pariSada sATha varSa pUrAM karI cUkI che. have e vRddha banI gaNAya. para mUkI che, paNa ene pAkistAna-bhArata saMgharSa sAthe kaze saMbaMdha tyAre, muMje mRNAlavatIne uddezIne je vacana kahyAM te saMbhAravA jevAM nathI. lAge che. ... muMja kahe che, "yauvana bhale gayuM, temAM tuM mRNAlavatI, Ama jhUre che zuM? sAkaranA se TukaDA thaI jAya tethI zuM? ene yuddha zarU thayuM tenA keTalAya mahinA pahelAM A nIti amalamAM pratyeka TukaDo zuM mITho nathI lAgato?" pariSadanA vAkayane kALa mUkavAmAM AvI hatI. enuM sAduMsIdhuM eka ja kAraNa hatuM : amArA niSkriyatA ane nIrasatAne nahi, paNa pravRttiparAyaNatA ne sa-rasa ghaNA kRSiniNAne bhArata potAnuM anna utpAdana vadhAravA mATe tAthI bharyo bharyo banI raho evI vAEvIne prArthanA sahita zrI karavuM joituM ane karI zakAya teTaluM badhuM karI chUTe che evI khAtarI jyotIndrabhAIe potAnuM, agAunA pramukhanA pravacane karatAM sAva nahotI thaI. judI ja bhAta pADatuM, pravacana pUruM karyuM hatuM. zrI IzvaralAla desAInAM je vikAsalena, grAnTa ane Tekanikala sahAya aMge agAu AbhAravacana bAda jyA jaya garavI gujarAta' e gIta mIThI halakathI karAra thayA che tenI bAbatamAM kaze vikSepa paDayo nathI. evA karAra gavAyuM hatuM. rAtre suratanA rASTriya kalAkendra "vaLAmaNAM" nATaka nIce bhAratane 256.2 karoDa rUpiyAnI sahAya maLanAra che. - bhajavyuM hatuM. . mukhya prazna Arthika vikAsane apUrNa bhUpendra trivedI ame je aTakAvyA che te te bhArata ane pAkistAna bannene
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 prabhu bhaviSyamAM lAna ApavA aMgenA karAro. ame A valaNa lIdhuM che tenuM kAraNa e che ke A upakhaMDamAM cAlI rahelA saMgharSa mATe pratyakSa ke parokSa rIte nANAM pUrAM pADavAnI amArI IcchA nathI. amArI UMDI mAnyatA che ke ukela mAgatA mukhya prazna Arthika vikAsanA che. jIvanadhAraNa jhaDapathI UMce javAM joIe ane kRSiutpAdanane vistRta karavAno tathA Adhunika svAvalaMbI audyogika kArakhAnAnAM vikAsanA pAyA naMkhAvA joIe. lokonuM dhyAna pharIvAra cokkasapaNe vikAsa upara kendrita thAya tyAre ja bhAvI sahAya asarakAraka banI zake. have eka vadhu muddA upara huM bhAra mUkavA IcchuM chu. bhAratane apAtI amerikI sahAyane koI rAjakIya baMdhanA joDelAM nathI, tema chatAM mArA dezane, sauthI vadhu asarakAraka nIvaDI zake tevI vikAsaviSayaka rAjakIya nItine lagatA ThIka ThIka anubhava 60 vikasatA dezAmAM maLelA che. amerikAnI prajAne ane amerikAnI saMsadane khAtarI karAvavI paDe che ke amArI sahAyanAM nANAM sArI rIte vaparAya che. amerikAnAM nANAM je vikAsayAnAomAM vaparAtAM hoya te yojanAone cIvaTathI tapAsyA karavAnI amAre mAthe javAbadArI che. chellAM dasa varSamAM bhAratanI Arthika kAmagIrI ekaMdare sArI che ane keTalAMka kSetrAmAM te khAsa dhyAna kheMce tevI che. paNa je bhAratIya arthazAstrIo ane rAjakIya netAe A kAmagIrI vadhu sArI thaI zake ane thavI joIe ema mAne che temanI sAthe ame maLatA thaie chIe e mAruM nikhAlasapaNe kahevuM joie. khetIne prathama sthAna dAkhalA tarIke, ame emAM saMmata thaIe chIe ke khetIne sauthI uccatama sthAna ApavuM joie ane vastIvadhAro niyaMtrita karavAnA prayAse vadhu baLa ane vistRta banAvavA joIe, Ama thAya te ja pratyeka bhAratIya nAgarikane Adhunika udyogavidyAe zakya banAvelA uccatara jIvanadhAraNanI khAtarI ApI zakAya. jene bhAve atyAre bhAratanAM hajAro kArakhAnAMne pAtAnI zakita karatAM ochuM kAma karavAnI pharaja paDe che te chUTA bhAgeA ane kAcA mAlanI AyAta mATe sagavaDa karavI Avazyaka che evuM je bhAratIya niSNAtA mAne che temanI sAthe paNa ame saMmata chIe. aMtamAM, amane khAtarI thai cheke jo bhArata nAnA-moTA dezIvidezI khAnagI udyogone vadhu protsAhana ApI rahelA ane jhaDapathI vikasI rahelA jApAna, iTalI ane anya lokazAhI dezonA anubhavamAMthI bodhapATha leze te tenuM arthataMtra vadhu jhaDapathI vikasaze. videzI mUDI saue lIdhI che bhArata ane amerikA ekabIjAnA hetu, svAvalaMbana ane sahAyano paraspara saMkaLAyelA prazna vicAre tyAre e yAda rAkhavuM upayogI che ke daka samRddha deze potAnA vikAsa mATe ghaNe aMze videzI mUDI ane videzI niSNAto para AdhAra rAkhyo che. amerikAnI relave mATe moTA pramANamAM briTiza mUDIe nANAM pUrAM pAMDayAM hatAM. phrencAe amane rAsAyaNika udyoga UbhA karavAmAM madada karelI. amerikAnA vyApaka Adhunika navA udyoganA pAyA nAkhavAmAM anya deze!mAM janmelA hajAro ijanero, vijJAnIo ane Tekaniziyanene madada karI che. Aje amerikAmAM kula 5,000 karoDa rUpiyA jeTaluM videzI mUDIrokANa che. bIjA vizvayuddha pachI pazcima yuropa moTe bhAge amerikI mUDIthI pharI ubhuM thayuM che. gai laDAI daramyAna ame raziyAne lena ke grAnTa tarIke 6,000 karoDa rUpiyA jeTalI sahAya karI hatI. yuddha pachI ame bIjA 125 karoDa rUpiyA anna ane rAhata mATe raziyA mAlyA hatA. videzI mUDI ane TaeNkaniziyanonA pravAhe amerikA, yuropa ke jApAnane nukasAna pahoMcADayuM hoya evA koI khurAvA nathI. mukata bhAratane paNa e nukazAna pahoMcADaze evA bhaya rAkhavAnI jarUra nathI. saMbaMdho ochA na AMkIe have aMtamAM, mane je eka pAyAnuM satya jaNAya che te bhAra jIvana tA. 16-12 pUrvaka rajU karyuM. Age jagatabharamAM bhAratavAsIo ane amerikanonI sAme khaDA thayelA aneka jaTila praznomAMthI badhA viSe ekamata thavAnI AzA to ApaNe na rAkhI zakIe, paNa ApaNI be prajAone, jagatanI be meTAmAM moTI lokazAhInAM nAgarikone, joDatA prabaLa saMbaMdhono AMka paNa ApaNe ochA na mUkavA joIe. chellAM paMdara varSamAM hajAro amerikanA tamArI yunivarsiTIomAM zIkhavavA, tamArA baMdho bAMdhavAmAM madada karavA, tamArI IspitAlAmAM kAma karavA ane tamArA grAma vikAsamAM sahAya karavA bhArata AvyA che. AmAM 542 amerikI zAMtisenAnA svayaMsevako che. temAMthI ghaNAkharA atyAruM ja bhAratanA kheDUta sAthe khabhekhabhA milAvIne grAmapradezamAM maraghAucheranuM, zALAmAM bhaNAvavAnuM ane cikitsAlayAmAM ArogyanuM kAma karI rahyA che. A hajAro amerikanAmAMthI lagabhaga badhA bhAratanI prajA mATe UMDA mAnanI ane maitrInI lAgaNI laIne amerikA pAchA phare che.. A ja samaya daramiyAna 55,000thI vadhu bhAratIya nAgariko Tekanikala tAlIma athavA zikSaNa mATe amerikA gayA che. atyAra amerikAnI yunivarsiTIomAM 8000 bhAratIya vidyArthIo che. bahAranA bIjA koI paNa dezamAM bhaNatA vidyArthIo karatAM A saMkhyA ghaNI moTI che. A uparAMta 1,000thI vadhu bhAratIya prAdhyApako atyAre amArI yunivarsiTIomAM bhaNAve che. A sAthe gAMdhIjInA ahiMsaka pratikAranA vicAre amerikana habasIone vadhu taka ane gaurava apAvavA mATenA geArA anehabasI lokonA sAmudAyika, zAMtimaya, krAntikArI puruSArthanI preraNA ApI che. Ama chatAM game teTalI zubhecchA hoya to ye meTAM rASTro vacce kharekharo sahAnubhUtiyukta saMbaMdha sahelAIthI baMdhAtA nathI. vividha sAMskRtika bhUmikA, vividha bhASAo, anubhava ane maMtavyo ghaNIvAra ADazA UbhI kare che, ane te samajadArI mATenA joradAra prayAsathI ane kayAreka kyAreka banne pakSe thADIka spaSTa vAtothI ja dUra karI zakAya che. bhArata ane amerikA jevA lokazAhI samAjomAM jyAM badhA mANase potAnA mananI vAta khullekhullI kahI detA hoya ane (haMmezAM tenA pariNAmanI paravA na karatAM hoya tyAM te) A vAta khAsa sAcI che. saramukhatyArazAhI dezamAM, jyAM sarakAro TIkA ane jAhera rajUAtone dAbIne matabhedone DhAMke che tyAM ghaNI vAra ekamatInA dekhAva UbhA thaI zake che, paNa te pAyAnA matabhedane ukelavAne badale tenI upara phakata aMcaLo oDhADe che. bhArata ane amerikA vacce koIka matabhedo te haMmezA rahevAnA, paNa ApaNI vacce je samAna dhyeya che te anekagaNAM vadhu mahattvanAM che. ahIM bhAratamAM mane A hakIktano UMDA khyAla Ave che; ane amerikAnI mulAkAte janAra ane tyAM amerikanAmAM bhArata mATe evI ja lAgaNIno anubhava na karanAra bhAratanA mANasa paNa tamane bhAgye ja maLaze. amAruM daDha maMtavya che ke mukata, samRddha ane zAMtimaya bhArata sthira ane mukata eziyA mATenI sauthI pahelI AvazyakatA che ane lokazAhI bhArata lAzAhI ane mukata vizvasamAjanI dizAmAM eka meTA pagalAMrUpa haze. ame ema paNa mAnIe chIe ke A hetu siddha karavA mATe pAyAnI zubhecchA ne paraspara hita vicAra sArA pramANamAM astitva dharAve che. AthI ja ame amerikane chellAM 15 varSathI bhAratane rAhAya karI rahyA chIe; e thI ja ame amArI sahAya cAlu rAkha vAnI dhAraNA rAkhIe chIe. ApaNI sAme kaparo samaya khaDA thayA che, jyAre tamAma dezane aTapaTA ane aNadhAryA praznono sAmano karavo paDe che. koIka divase ApaNe A khaLabhaLatI navI duniyAne jarAka judA daSTikoNathI jovAnA e cokkasa che. paNa ApaNe samAna bhUmikA zodhatAM zodhatAM e kadi na bhUlIe ke amerikA ane bhArata eka ja lakSyo siddha karavA mathI rahyAM che; e lakSyo te mukata samAjamAM jIvavAnA adhikAra, pratyeka vyaktinA pUrepUrA gaurava ane Arthika nyAya mATenA adhikAra ane tamAma mANasA mATe zAMtimaya jagatamAM jIvavAnA avasara. zrI ceTara bAlsa samAsa.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana divaMgata AtmAone zraddhAMjali bhAratanA mahAamAtya sva. lAlabahAdura zAstrI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI tA. 13-1-'66 nA roja maLelI sabhA bhAratanA mahAamAnya lAlabahAdura zAsrInA tAskaMda khAte ekAeka nIpajela avasAnathI UMDA zeka ane du:khanI lAgaNI anubhave che. temanuM jIvana prAraMbhathI dezanI sevAne samarpita hatuM; temaNe dezanI AjhAdI arthe anekavAra jelavAsa bhogavyo hato; svarAjya bAda navI navI rAjakAraNI javAba dArI svIkArIne dezanA navanirmANamAM temaNe mahattvano phALA Apyo hato; pAkistAna sAthenA yuddhanuM temaNe saphaLa ane yazasvI saMcAlana karyuM hatuM; tAskaMda khAtenI maMtraNAne pAkistAna sAthe samayocita kolakarAra karIne dezanA gauravamAM vadhAro karyo hato. bhAratanA ItihAsamAM bhAratanA mahAamAtya tarIkenI 19 mAsanI TUMkI chatAM asAdhAraNa mahattva bharI kArakirdI temane jarUra cirasmaraNIya banAvaze; temanuM nAma ane kAma sadAne mATe suaMkita banaze. temanA kuTuMbIjanA pratye muMbaI jaina yuvaka saMgha A du:khamAM sahAnubhUti darzAve che; Izvara temanA AtmAne cIrazAMti Ape evI prArthanA kare che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha dAkhavyuM te jotAM zAstrIjI paNa gAMdhI-javAharanI paraMparAnA yogya vArasadAra hatA ema ApaNe ni:zaMkapaNe kabula karavuM ja rahyuM. gAMdhIjI te yugapuruSa hatA ane AjhAdI maLyA bAda temaNe tA vahIvaTI javAbadArImAM paDavAno sApha InkAra karyo hatA; paNa javAharalAlajIe A dezanA 17 varSa vahIvaTa karyo ane zAstrIjIe mAtra 19 mahinA vahIvaTa karyo. javAharalAlajI bIjI aneka rIte anupama hatA. temanI vizvasparzI saMvedanazIlatA, gaganalakSI kaSnAzIlatA eka mahAna yuganA nIceADa rUpa saMskAra - AyatA tathA temanI karuNApUrNa mAnavatAnAM darzana bahu virala mAnavIomAM thavAnA saMbhava che. paNa vahIvaTI kSetre, rAjyasaMcAlana kSetre zAstrIjImAM je nizcitatA, makkamatA, svasthatAnAM ApaNe darzana karyAM te te zAstrIjInI ja vizeSatAo hatI. tA. 16-1-1 dakSiNa raziyAnA mukhya zahera tAkadamAM raziyAnA mukhya pradhAna zrI kAsijInanA sAnnidhyamAM bhArata ane pAkistAnanA pramukha rAja- puruSo mahAamAtya zrI lAlabahAdura zAstrI ane pramukha aTyubakhAna vacce jAnyuArInI cothI tArIkhathI zarU thayelI maMtraNAonA sukhada samAdhAnImAM anta Avyo enI bhAre rAhata anubhavatA ApaNe dazamI jAnyuArInI rAtre sUtA hatA ane bhArata ane pAkistAna banne tatkAla yuddhanA bhayathI mukata banyA ane vizvazAMtinI dizAe eka mahattvanuM pagaluM bharAyuM e kAraNe ApaNAM dila rAcI rahyAM hatAM, tyAre savAre vahelAM uThavAnI sAthe bhAratanA A mahAna zilpIe ekAeka ApaNI vaccethI vidAya lIdhI che evA samAcAra sAMbhaLavAnA chIe evI kalpanAne koI sthAna hatuM ja nahi. Ama chatAM A samAcAranuM tathya svIkAravA sivAya bIjo koI vikalpa nathI ema pratIti thatAM rAtrInA prAraMbhano AnaMda atyanta UMDA zAkamAM - akalpya glAnimAMpheravAI gayo; ane harSanAM AMsu zAkanA AMsumAM palaTAI gayA. sAdhAraNa rIte kalpanA vAstavikatAnI sImAne vaTAvIne cAlatI hoya che; paNa kadi kadi kalpanAne paNa vaTAvI de evuM vAstavikatAnA kSetramAM banatuM hoya che. je paristhitimAM zAstrIjI avasAna pAmyA te paristhiti kAMIka AvI lAge che. A AkhI ghaTanA koI kuzaLa navalakathAkAra paNa peAtAnI kathAvastumAM kalpI na zake evI vilakSaNa, hRdayadrAvaka ane Azcaryajanaka bhAse che. gAMdhIjI gayA; javAharalAlajI gayA. javAharalAlajInA sthAna upara zAsrIjInA AvavAnuM nizcita hatuM, paNa e mujaba ja jyAre banyuM tyAre karyAM. gAMdhIjI ane javAharalAla ane kAM A vAmana-dehadhArI zAstrIjI.-Ama ApaNe e bannenA vyakitattva vacce rahelA asIma antaranI AMkaNI karatA hatA ane yuge yuge virala pArka evA gAMdhI ke javAharalAla have ochA ja maLavAnA che ema vicArIne temaja lAlabahAdura zAstrI jevA che tevAthI ApaNe calAvI levuM ja rahyuM ema cinhavIne zAstrIjIne ApaNe apanAvI rahyA hatA, paNa temanA 19 mahinAnA vahIvaTa daramiyAna temaNe je sattva tema ja sAmarthya 189 zAstrIjI kadamAM nAnA hatA; eka mAnavI tarIke gAMdhI - javAharanI apekSAe temane jarUra nAnA gaNI zakAya. paNa zAstrIjImAM gAMdhIjInuM khamIra hatuM. temanA vANIsaMyama, citanI sthiratA ane prasannatA, sAhasikatA ane makkamatA gAMdhIjInA hatAM, je sthitaprajJanA Adarza ApaNe gAMdhIjImAM mUrtimanta thayelA nihALatA hatA e ja sthita-- prajJanuM nAnuM svarUpa zAstrIjI hatA. javAharalAla pUrva ane pazcimanA mizraNarUpa hatA; zAstrIjI zuddhabhAratIya sattvanA pratIkarUpa hatA. temaNe je rIte bhArata ane pAkistAna vaccenA yuddhanuM saMcAlana karyuM temAM temanI sthira ane sthita evI prajJAnuM Abehuba darzana thatuM hatuM. temanAmAM nahAtA roSa ke Aveza. ghera saMgrAma cAlato hatA tyAre pratipakSI paNa viSe temaNe eka nAnA sarakhA paNa hINA udgAra kADhayo nahoto; hakIkatanA AdhAra upara dezane prajAjanone lAlabahAdura zAstrI zrI ayubakhAna tathA kosIjInanI kAMdha upara spaSTamArgadarzana ApavuM ane jarUrI. balidAna ApavA mATe preravA eja temanA yudhdhakAlIna sarva pravacanono sura hatA. AthI paNa vadhAre makkamatA tema ja kuzaLatA, AgrahaparAyaNatA tema ja jarUrI bAMdhachoDa karavAnI kuzaLatA temaNe tAzkaMda khAte cAlelI maMtraNAo daramiyAna dAkhavI ane bhArata ane pAkistAna vacce tatkALa yuddhanI saMbhAvanA na rahe evI paristhiti teo sarajI gayA. A rIte te bhArata mATe cirasmaraNIya banI gayA che. tA. 12mI jAnyuArInA TAImsa opha InDiyAmAM eka
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 prabuddha jIvana sthU carane rahyA phoTogrApha pragaTa thayA hatA. gaI kAla sudhI je ekamekanA duzmana lekhAtA hatA, temAMnA eka zAstrIjInA zabane dhAraNa karatI temAMnA bIjA acyubakhAna hAtha ApI rahyA che, UMcakI che. AMkhA mAnI na zake evuM A drazya che. Akhare mAnavI mAnavI vacce zatrutA uparanI vastu che; mitratA e pAyAnI vastu che. jyAre ayubakhAne zAstrIjIne potAnI kAMdha upara lIdhA tyAre tenuM aMtara paNa halI UThyuM haze ane tene paNa jarUra prazna thayo haze ke A badhA vikhavAda - zatruvaTa - zAne mATe? ApaNe AzA rAkhIe ke kadi kadi durghaTanAmAMthI sughaTanA sarajAya che tema bhArata ane pAkistAna vaccenA matabhedo miTAvavA mATe ApaNe pazubaLanA Azraya nahi laIe evI parasparanI pratijJA upara sahIo thayA bAda taratamAM nIpajeluM zAstrIjInuM mRtyu A pratijJAne paripakkava banAvaze ane bhArata ane pAkistAna vacce maitrIbharyA saMbaMdhonuM nirmANa karaze. sva.nyAyamUrti zrI ratilAla bhAicaMda mahetA gujarAta sTeTa revanyu TrIbyunalanA presIDenTa zrI ratilAla bhAIcaMda mahetAnuM muMbaI khAte 63 varSanI ummare A mAsanI chaThThI tArIkhe thoDA divasanA hRdayaroganA pariNAme avasAna thayuM. A samAcAre temanA bahoLA paricita maMDaLamAM svAbhAvika rIte UMDA khedanI lAgaNI pedA karI che. gujarAtane eka gauravaprada gujarAtInI khATa paDI che. gujarAta saMyukata mahArASTrathI chuTuM paDayuM tyAra pahelAM teo bRhada muMbaInA prInsipAla sezansa jaja hatA, temanI e kArakirdI daramiyAna bahu cakacArane pAtra baneleA nANAvaTI kesa calAvavAnI javAbadArI temanA zire AvI hatI. A kesamAM nevInA kamAnDara ke. ema. nANAvaTI sAme muMbaInA eka vyApArI zrI prema AhujAnuM khUna karavAnA Aropa mUkAyo hato.jyurIe kamAnDara nANAvaTInA pakSamAM peAtAnA abhiprAya jAhera karyo hato. paNa A abhiprAyane-jyurInA vIkaTane--perverse vikRta mAnasa dAkhavatajAhera karIne A kesane vadhAre vicAraNA mATe hAIkorTa tarapha temaNe ravAnA karyo hatA. A kesane aMge temaNe bahu moTI nAmanA prApta karI hatI, ghaNI moTI hIMmata dAkhavI hatI. 1960mAM muMbaI rAjyanuM vibhAjana thayA bAda zrI ratilAla bhAIcaMda mahetA gujarAtanI hAIkorTanA jaja tarIke nImAyA hatA je sthAna uparathI 1961nI AkharamAM teo nivRtta thayA hatA. tyAra bAda 1962nI zarUAtamAM upara jaNAvyA mujaba gujarAta sTeTa revanyu TrIbyunalanA pramukha nImAyA hatA ane temanA avasAna sudhI te sthAna upara teo cAlu hatA. temano janma pAlaNapuramAM thayA hatA. temaNe ucca abhyAsa muMbaImAM rahIne karyo hato. 1950 thI 60 nA dazakAnI zarUAtamAM teA muMbaImAM sezansa jaja nimAyA hatA. te pahelAM muMbaI hAIkorTanI ArIjInala sAIDe teo prekaTIsa karatA hatA. zrI ratilAlabhAI eka vinayanamra, zIlasaMpanna ane saujanyapUrNa vyakita hatA. temanuM nyAyapradAna ekAnta satyaniSTAthI prerita ane prabhAvita hatuM. eka zAnta, gatizIla ane nirmaLa jaLane vahAvatA jharaNA jevuM temanuM jIvana hatuM. jAherAta ke dhAMdhaladhamAlathI teo sadA dUra hatA. yathA zakita kartavyapAlana ane satya AcaraNa e ja mAtra temanA jIvananuM dhyeya hatuM. sva. sAhityAcAya zrI khAlacaMda hIrAcI~ mahArASTranA suprasiddha sAhityakAra zrI bAlacaMda hIrAcaMdanuM navamI jAnyuArInA roja lAMbI mAMdagI bhAgavyA bAda 92 varSanI paripakkava uMmare mAlegAMva khAte avasAna thayuM che. teo jaina samAsamAjanA eka prauDha AgevAna hatA, tathA sArA kavi, lekhaka ane vivecaka hatA, aneka jaina sAmiyakAmAM temanAM kAvyo ane lekho pragaTa thatAM hatAM. temane, temanI sAhityasevAnI kadara badala, 'sAhityacaMdra'nuM biruda ApavAmAM AvyuM hatuM. gujarAtI tema ja marAThI bhASA upara teo sArUM prabhutva dharAvatA hatA. temanA paralokagamanathI dezane--khAsa karIne jaina samAjane--eka sAcA cintaka, vicAraka ane sevAbhAvI sajajananI khoTa paDI che. temanA AtmAne zAzvata zAMti prApta thA! paramAnaMda sAdhanA zibira saurASTranA dakSiNa pradezamAM AvelA tIrthAdhAma tulasIzyAma khAte AcArya rajanIzajInA sAnnidhyamAM phebruArI mAsanI 4, 5, tathA 6 ema traNa divasa mATe yojAyelI zibira aMge prabuddha jIvananA gatAMkamAM je jAherAta karavAmAM AvI che tenA anusaMdhAnamAM vizeSa jaNAvavAnuM ke A zibiramAM joDAvA IcchatAM bhAI - bahenoe vyakitadITha rUA. 85 ne badale 100 nIce jaNAvela ThekANe bharIne pAtapotAnAM nAma noMdhAvavAnA che ane A bhAI - baheneAe muMbaIthI amadAvAda pahoMcavAnI gAThavaNa pAte jAte karavAnI che. temanA mATe amadAvAdanA navA sTezane pazcima bAjue gujarAta sTeTa TrAnsaporTanI tulasIzyAma pahoMcavA mATe khAsa rijharva karelI basa phebru ArInI trIjI tArIkhe savAre barAbara 7-30 vAgye upaDaze ane sAMjanA sADAsAta vAgyA lagabhaga tulasIzyAma pahoMcaze. A basa baporanA bhAjana mATe amarelI mukAme dADhathI baeN kalAka kheTI thaze. zibiranI pUrNAhuti thayA bAda sAtamI tArIkhe A basamAM AvelA bhAI-bahenone AsapAsa AvelAM keTalAMka jovAlAyaka sthaLone pheravavAmAM Avaze. AThamI tArIkhe savAre tulasIzyAmathI A basa upaDaze ane sAMjanA samaye amadAvAda pahoMcaze. amadAvAdI muMbaI yA anya sthaLe pahoMcavAnI sagavaDa dareka bhAI- bahene jAte karavAnI raheze. 12 tA. 16-1966 amadAvAdathI tulasIzyAma pahoMcavAno bIjo mArga e che ke amadAvAdathI rAtre nava vAgyA lagabhaga upaDatI sAmanAtha melamAM nIkaLIne amarelI pahoMcavuM ane tyAMthI tulasIzyAma mATe upaDatI basamAM besI tulasIzyAma pahoMcavuM ane e mujaba tulasIzyAmathI amadAvAda pAchA AvavuM. The. : jIvana jAgRti kendra, eNDavarDa sinemAnI sAme, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2. A zibiramAM joDAnAra bhAI - baheno mATe tulasIzyAmamAM rahevA, khAvA, pIvA tathA suvA vagerene lagatI sarva prakAranI sagavaDa haze. A saMbaMdhamAM vadhAre mAhitI meLavavA tathA zibiramAM joDAvA IcchanAre nIce jaNAvela ThekANe saMparka sAdhavA : viSayasUci rASTra vyaktitvanI AsthA rASTrIya temaja AntararASTrIya rAjakAraNIya paristhiti zrI ramaNalAla sI. zAha, eNksi : Te. naM. 358451 3. naM. 22331 dhara : mahAprasthAnanA patha para-4 gujarAta sAhitya pariSada : trevIsamuM adhivezana, surata vartamAna bhArata-amerikI saMbaMdho: eka samIkSA divaMgata AtmAone zraddhAMjali paramAnaMda zrI prabodhakumAra sanyAla bhUpendra trivedI cesTara bAlsa 179 viSNuprasAda 2. trivedI cImanalAla cakubhAI zAha 181 pRSTha 183 185 183 190 mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. mu'--3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 4 - praba jIvana prabuddha jaina'tu navasaskaraNu varSa 27 : aka 19 muMbaI, phebruArI 1, 1996, magaLavAra AphrikA mATe ziliMga 8 tatrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA mahAmanA lAlabahAdura zAstrI : eka mUlyAMkana "For a brief time in our nation's history, the meek inherited a large part of this small planet" "ApaNA rASTranA ItihAsamAM thoDI ghaDi mATe, eka vinamra AdamInuM A nAnAsarakhA grahanA moTA bhAga upara zAsana pravaryuM hatuM. (tA. 20-1-66nA roja ela InDiyA reDio muMbai uparathI prasArita karavAmAM Avela pravacananA anuvAda.) , lokazAhI taMtramAM rAjakAraNa avazya atmyanta mahattvanuMjenI upekSA thaI na zake evuM--tattva che; A rAjakAraNa ApaNA cAlu jIvana sAthe gADha saMbaMdha dharAve che ane te prajAnA sthAyI rasanA haMmezA, viSaya rahyo che. ane ema chatAM Aja rAjakAraNa amuka aMze ApaNane avanata banAve che; sAlAbha, adhikAratRSNA, aMgata harIphAIo ane melI khaTapaTa- AvA mAnavI prakRtimAM rahelAM hINAM tattvo bahAra lAvavAmAM rAjakAraNa haMmezA nimittabhUtta banatuM rahyuM che. zrI mu`bai jaina yuvaka sauMghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA Ama chatAM paNa, sadbhAgye, vakhato vakhata aneka dezomAM evA mAnavIo pAkatA jovAmAM Ave che ke jeo potAnAM vacanA ane vartana vaDe jAhera jIvanane UMcI kakSA upara laI Ave che ane saMsthAo ane sAmudAyika pravRttione navA prANanUtana arthamayatA-ape che. AvA eka mAnavI lAlabahAdura zAstrI hatA. teo nAnI ane ati sAmAnya zarUAtathI mAMDIne duniyAnI sauthI moTI lokazAhInA mALakhAmAM rahelA sarvocca adhikArasthAna upara pahoMcyA hatA. paNa kAzInI eka jhuMpaDImAMthI navI dilhImAM AvelA naM. 10 janapatha sudhInuM temanuM urvArohaNa janmanA koI akasmAtanA kAraNe athavA te viziSTa koTinI koI kauTuMbika pratiSThAnA kAraNe, athavA to kAvAdAvA ke melI khaTapaTanA pratApe banavA pAmyuM nahALuM, paNa kevaLa peAtAnA cAritryabaLanA kAraNe, sakhta parizramane kAraNe ane dharmazAstronI preraNA drArA ane gAMdhIjI jevA mahAmAnava sAthenA varSobharanA saMparkanA lIdhe temanAmAM je prakAranI zistavRtti keLavAI te zistavRttinA pariNAme Ama banavA pAmyuM hatuM. zAstrIjIe rASTrIya AjhAdInA AndolanamAM bhAga lIdhA hatA, koMgresanI hIlacAlanA eka agragaNya netA banyA hatA, ane te dilhImAM AvIne sthira thayA te pahelAM sarakArI kSetranI aMdara tema ja bahAra temaNe aneka adhikAro ane sAsasthAno dhAraNa karyAM hatAM. paNa jo ke teo koI paNa javAbadArIthI kadi dUra bhAgyA nahAtA, ema chatAM paNa, temaNe kadi paNa koI adhikAra ke sattAsthAna prApta karavAnI lAlasA dharAvI hoya ema banyAnuM kadi paNa jANavAmAM AvyuM nathI. temaNe sahajapaNe je javAbadArI potAnI sAme AvI te svIkArI hatI ane te mujaba prApta thatI pharajanuM pAlana karyuM hatuM. teo saMvedanazIla prakRtinA ane sahRdaya mAnavI hatA ane naitika javAbadArI aMge teo tIvrapaNe sabhAna hatA. 1956nI sAlamAM jyAre ApaNA dezamAM relvenA akasmAtonI paraMparA nirmANa thaI hatI tyAre, jo ke kharI rIte A ghaTanA temanI koI sIdhI javAbadArI sAthe saMbaMdha dharAvatI nahotI, ema chatAM paNa, potAnA hAdAnuM temaNe ekAeka rAjInAmuM ApyuM hatuM. jyAre paNa mAMgaNI karavAmAM AvI tyAre potAnA sthAna uparathI teo nivRtta thayA hatA ane jarUra paDI tyAre kazI paNa dhAMdhala ke dhamAla karyA sivAya adhikAra para teo pAchA pharyA hatA. 1964nA jAnyuArI mAsamAM bhuvanezvara khAte bharAyelA koMgresa adhivezanamAM, jyAre naherunI tabiyata ekAeka lathaDI paDI hatI tyAre, zAstrIjIe koMgresa adhivezananuM kuzaLatA, dhIraja tema ja bhAre dakSatApUrvaka saMcAlana karyuM hatuM. tyAre ja lokonI samajamAM AvI gayuM hatuM ke naherunA vArasadAra zodhavAmAM muzkelI nahi paDe. jyAre naheru vidAya thayA tyAre temanA javAthI pedA thayeluM khAlIpaNuM zAstrIjIe evI rIte purI dIdhuM ke sattAparivartanane dezanA vahIvaTane nAnAsarakhA paNa AMcako na lAgyo. bhAratanA sAmAnya mAnavImAM je zreSTha tattva raheluM che te koSTha tattvanA teo pratinidhi hatA; teo kharekhara asAmAnya evA eka sAmAnya mAnavI hatA. kazI paNa atizayokitanA jokhama vagara kahI zakAya ke potAnA pakSa sAthe vATAghATa karIne ane jarUra jaNAtAM virodhapakSanA abhiprAyAnI jANakArI meLavIne samagra abhiprAyanI tAravaNI karavAnA prayatno dvArA temaNe keTalIka rIte ApaNA dezamAM lokazAhInA UMDA pAyA nAMkhyA hatA. jyAre polITIzyana rAjakAraNI netA--AgAmI cUMTaNInA ja vicAra kare che tyAre sTeTsamena-rAjakIya sUtradhAra--AvatI peDhInA vicAra kare che. zAstrIjI dezanAM sAmAnya strI - puruSonI jarUriyAtA, apekSAo, AkAMkSAo, ane hADamArIo--jethI teo pote sArI rIte vApheka hatA--A badhAnA vicAra karatA hatA; te viSe pUrI ciMtA dharAvatA hatA. jyAre chellA oNgasTa-sapTembara mAsa daramiyAna deza upara laDAI lAdavAmAM AvI tyAre zAstrIjIe jarA paNa khacakAyA sivAya ane temanA prazaMsako paNa Azcaryacakita banI jAya evI nizcaLatApUrvaka temaNe laDAInuM saMcAlana karyuM hatuM. je loko 1962 nI Akhara daramiyAna cInI humalAnA prasaMge maLelA parAjyanA kAraNe hatAza banyA hatA temanA dilamAM pAkistAna sAthenA kamanasIba saMgharSa daramiyAna zAstrIjInI netAgIrIe ane dAravaNIe navA AtmavizvAsa pedA karyo hato. A badhuM chatAM zAstrIjI laDAyaka vRttinA koI bhAga
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19ra prabuddha jIvana tA. 1-2-66 paramAnaMda bane tema hatuM nahi tema ja aMgata phAyadA mATe A duzmanAvaTabharI pravRttine lAbha uThAvavAnI IcchA seve e paNa temanA vize zakaya hatuM nahi.. pAkistAna sAthene A saMgharSa bhArata upara lAdavAmAM AvyA che ane AkramaNane sAmane karo eTale ja mAtra sImita hetu A saMgharSane che ane Akhare te, bhAratane pitAnA paDeTazI sAthe zAMtipUrvaka rahevAnuM ja che-A hakIkata upara teo satata bhAra mUkatA rahyA hatA. sAMkaDI daSTithI prerAyelI TIkATIppaNInI sAme thaIne paNa, kaccha aMge thayelI samAdhAnIne vaLagI rahevAnI temaNe naitika hiMmata dAkhavI hatI; ane InDasa bejhIna-sidhu nadInA pANIne lagatA kolakarArane teo eTalI ja makkamatApUrvaka vaLagI rahyA hatA. suleha- zAMti puna: prasthApita karavAnA sarva koI svamAnabharyA mArgo TuMDhavA teo prayatnazIla rahyA hatA, jenuM tAzkedanuM jAheranAmuM AbAda sAkSI- , rUpa che. " The last of life for which the first was made." je hetu mATe temaNe janma lIdho hato te hetunI aMtima paripUti-AvI eka kavinI ukita temanA viSayamAM saMpUrNapaNe sAcI pUravAra thaI hatI. zAstrIjI pitAnA aMgata saMbaMdhamAM vinamra hatA ane pUrI dhIrajavALA hatA. teo bhAratanA mahA amAtya banyA tyAra bAda temane mAre be vAra maLavAnuM baneluM. A aMge mArA mana upara evI chApa paDI hatI ke ApaNe je kAMI kahevA mAgatA hoIe tene teo pUrI dhIraja ane dhyAnapUrvaka sAMbhaLatA hatA ane ApaNA muddA aMge pite baMdhAI jAya evo uttara te svAbhAvika rIte na Ape athavA te te aMge potAnA vicAro mukatapaNe ApaNane na jaNAve te paNa, pitAnA daSTikoNathI judA paDatA daSTikoNanI teo pUrI kadara karatA hatA ane navA vicAro ane khyAlone teo pUrI Adara karatA hatA. mane yAda che ke temaNe ApaNane maLavA mATe ApelA samayathI traNa ke cAra miniTa paNa moDuM thayuM hoya te paNa te mATe teo dilagIrI darzAvatA hatA ane kSamA mAgatA hatA, jyAre chellI ghaDIe ApelI epeInTamenTa (maLavAne saMketo rada karavAmAM athavA to lokonA ToLAne eka ke be kalAka khATI karavAmAM pote kazuM ja khoTuM karatA nathI evA ApaNA AgevAna rAjakAraNI pura nI vAta sAva judI ja che. zAstrIjInI sAdAI sAcA dilanI hatI. emAM koI dekhAva karavAnI vRtti nahotI. temanI namratA mugdha banAve tevI hatI, temanI aMtaraniSTa pAradarzaka hatI. jema jema temane anubhava vadhato gaye ane eka pachI eka kaTokarIne teo sAmano karatA gayA, tema tema temane vizvAsa ane aMtaragata tAkAta vadhatAM gayAM jenuM, jo teo vadhu jIvyA hota te, deza mATe pAravinAnuM mUlya hatuM. kamanasIbe, temane maLelA mahAna naitika vijayanI sarvotkRSTa ghaDie ApaNI vaccethI teo ekAeka haMmezane mATe vidAya thaI beTA ! mRtyu sau koIne sarakhA banAve che, paNa e ja mRtyu mahAna mAnavInI mahattAne kAMI judI ja AbhA arpe che. je saMdarbhamAM zAstrIjInuM mRtyu nIpajyuM e saMdarbhe zAstrIjIne duniyAnI najaramAM mahAmAnava banAvI dIdhA che. pitAnA 18 mahine nAnA rAjakIya sUtradhAraNa daramiyAna zAstrIjIe rASTranI pAyAnI ekatA, ane dhRtipUrNa tAkAtane pratibiMbita karI che. jeTalI zAMtipUrvaka jIvavAnI IrachA che eTale ja prabaLa potAne maLelI svataMtratA TakAvI rAkhavAno nizcaya che-evI prajAsamudAyanI-rASTranI - IcchA ane nizcayamayatAne zAstrIjIe mUrtarUpa ApyuM che. bAIbalanI paribhASAmAM kahuM to For a brief time in our nation's history, the week inherited a large part of this small planet :' ApaNA rASTranA lAMbA ItihAsamAM thoDI ghaDi mATe, A nA nAsarakhA grahanA eka moTA phalaka upara Izvarane pyArA evA eka vinamra AdamInuM zAsana pravaryuM hatuM. anuvAdaka: mULa aMgrejI: - zrI gaganavihArI la. mahetA - pUraka noMdha: lAlabahAdura zAstrInuM avasAna thaye Aje lagabhaga 20 divasa thavA AvyA ema chatAM temanA avasAna aMgenI ApaNA dilanI vedanA haja jarA paNa zamI nathI. jema jema temane vicAra karIe chIe, temanA vize vadhAre sAMbhaLIe chIe, jANavA pAmIe chIe tema tema tenA viSene ApaNe Adara vadhatuM jAya che, temanI mahattA vizene ApaNe AMka UMce caDhate jAya che, sAmAnya dekhAto AdamI zuM ATalo badho asAmAnya hato evuM kautuka ane kutUhala ApaNAM cittane gherI vaLe che. emAM paNa jyAre ApaNane khabara paDe che ke temanA avasAna samaye temanI pAse koI bekabelensa nahotI-koI mUDI nahotI - tyAre ApaNA Azcaryane koI pAra rahetA nathI, ane ApaNuM mastaka temanA caraNamAM sahajabhAve namI paDe che. koI paNa dezane mahAamAtya ane te paNa AvI pATa umare gujarI jAya tyAre tenI pAse mUDImAM kazuM ja na hoya - Avo bIjo dAkhalo ItihAsamAM maLavA muzkela che. AvA aparigraha bhAgye ja anyatra jovA, jANavA ke sAMbhaLavA maLe tema che. - alabatta, jaina sAdhue parigrahI hovAno dAvo karI zake tema che, paNa teo saMsArathI nivRtta che, akarmaka che, ane bhikSepajIvI che. zAstrI pravRtta hatA, karmayogane varelA hatA, sakarmaka hatA ane svAva- . laMbI hatA. cetarapha bhAga vaibhavathI vIMTaLAyelA ane pAravinAnI sattAnA dhAraka ane ema chatAM Avo aparigrahI-Ave anAsakata mAnavI duniyAmAM bhAgye ja pAke che. tenuM kharuM mUlya, zrI gaganavihArI mahetA kahe che tema, tenA mRtyu bAda ja jagatanA jANavAmAM AvyuM che. AvI eka vyakitanI mahattAnA anumApaka be traNa nAnA chatAM rahasyapUrNa prasaMge nIce rajU karatAM UMDI prasannatA anubhavuM chuM. paramAnaMda zAstrIjI ane rAmanAtha lAlabahAdura zAstrIne rAmanAtha nAmane eka nokara hato. te zAstrIjInI chellAM 45 varSathI nokarI karato hato. zAstrIjI potAnA badhA pravAsamAM tene sAthe rAkhatA hatA ane moTA bhAge te temanI rasoI karatA hatA ane sArasaMbhALa paNa lete hate. tAzkedanI yAtrA prasaMge paNa rAmanAtha zAstrIjInI sAthe hate. tAzkeda rAmanAtha gayA sAthe ane pAchA AvyA ekale. zAstrIjInI aMtima yAtrA nIkaLI tyAre te behoza thaI gayuM hatuM. zAstrIjI sAthe rAmanAthane saMbaMdha zeTha nokarane nahi paNa amuka aMze bApa - dIkarA je hate. A bAbatano patto lAgatAM janmabhUmine pratinidhi lAlabahAdura zAstrInA nivAsasthAne gayo ane A rAmanAthane maLyo. tenI sAthe vAta karatAM rAmanAthe AMsubharI AMkhee zAstrI sAthenA saMbaMdhane je rIte varNavyo te tenA ja zabdomAM nIce mujaba hato: "mArI bA bhagavAnane ghera gaI tyAre huM to eka varSanA hatA, huM ane mArI bahena ema amane baMnene ahIM A kuTuMbamAM AdhAra maLI gayuM. mane bAbujInI rasoI karavAnuM kAma soMpAyuM ane emanI bIjI tajavIja sAcavavAnuM paNa soMpAyuM. bAbujI mane potAnA dIkarA jevA ja samajatA. ATaluM kahetAM kahetAM rAmanAthane avAja gaLagaLe banI gayo. meM ene pUchyuM:"te bhAI rAmanAtha, zAstrIjInI kaI vastu tane khUba ja gamI gaI hatI?" mAro savAla sAMbhaLI rAmanAtha be kSaNa ... vicAranA rUpamAM UtarI gaye... paNa turata ja bahAra AvyuM: "bAbujInI evI te kaI vastu nahotI je mane priya na hoya ! e hA, kevA mAyALu hatA e! na koI divasa e e gusse thAya. tamane kahuM, hamaNAM thoDA divasa para ame alAhAbAda
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-66 prabuddha jIvana + 193 gayelA. tyAre huM emanA sAmAnamAM emanI svaccha dhoyelI TepI vimAnamathake laI javAnuM bhUlI gayela. bAbujI te evA ke TopI paheryA vinA e kadI bahAra na nIkaLe. vimAnamathakethI huM sIdhe ja ghera deDa. ane TopI laIne pAchA pharyo temAM eka kalAka nIkaLI gayo. eka kalAka vimAna khATI thayuM. paNa bAbujI jenuM nAma, e jarA ye gusse na thayA ane mane kazo Thapakee na Ape. huM TepI laIne vimAnaghare pahoMcyo tyAre bAbujI te hasatA hatA. ane bIjI vAta karuM." rAmanAtha have bAbujImaya thaI gaye hate. bAbujIne potAnA guru mATe anahada mAna. mArI sAthe bAbujI ghaNI vAto karatA. thoDAMka varSa pahelAM emanA guru gujarI gayA tyAre bAbujI gurune gAma gayA hatA. ane tyAM ghaNAM divasa rahyA hatA. zAstrIjInA jIvananA AkharI divasanuM rAmanAthe varNana karyuM te paNa jANavA maLe che. eNe kahyuM: "paroDhiyuM thayuM tyAre vAtAvaraNa svaccha hatuM. evI kiMI ThaMDI na hatI. bAbujI sUtA hatA. Ama te roja vahelA UThavAne emane niyama che, paNa te divase teo savAre nava vAgyA sudhI sUI rahyA. mane acaraja thayuM. paNa kAme ya kevuM satata karye rAkheluM eTale thAkeya lAge ja ne! UThayA pachI bAbujI pAchA kAmamAM parovAI gayA. ane sAMje mane kahyuM:"rAmanAtha tAre mArI sAthe pArTImAM AvavAnuM ja che." huM pATImAM gayo te kharo paNa vahelo ghera AvI gayo. bAbujIe ghera AvyA pachI mane kahyuM : "rAmanAtha cAla to jarA baTeTAnuM zAka banAvI nAkha." thoDuMka jamyA tyAre rAtrinA bAra vAgelA. mane kahyuM : "alyA jo bAra vAgI gayA, battI bUjhAvI nAkha, hamaNAM kaMI sAmAna bAMdho nathI. paNa jo AvatI kAle mAre vimAnamAM javAnuM che te mAro Unane dhAbaLe levAnuM bhUlIza nahi." Ama kahIne bAbujI sUI gayA, UMghI ye gayA. eka kalAka rahIne huM jAgI UThayo ane khAMDanI bahAra jaIne joyuM te bAbujI zarmAjInA khoLAmAM sUtelA hatA. pachI zuM thayuM te mane khyAla nathI." ATaluM bolyA pachI rAmanAtha vizeSa balavA jatuM hatuM paNa tyAM vANI kaMThamAM aTakI gaI hatI. paNa rAmanAthanI AMkha ghaNuM ghaNuM kahetI hatI. zAstrIjI ane TAMgAvALe pitAnI AkhI jiMdagI daramiyAna zAstrIjI be vAra gusse thayAnuM - mIjAja gumAvyAnuM-jaNAvavAmAM Ave che. eka vAra, varSo pahelAM, alAhabAdamAM eka TAMgAvALAe temane chetarIne bahu lAMbA rastA upara pheravIne sUcita sthAne pahoMcADayA hatA ane Ane lIdhe teo je samaye jemane maLavA IcchatA hatA temAM ThIka ThIka moDuM thayuM hatuM. AthI zAstrIjI khUba khIjAI gayA ane AvI chetarapIMDI karavA mATe TAMgAvALAne temaNe pUba dhamakAvyo ane pachI te aMge khUba pastAva anubhavatA hoya ane potAne mIjAja gumAvavA badala prAyazcita karatA hoya tema zAstrIjIe TAMgAvALAne tenI sAthe ATha AnA bhADuM nakkI kareluM tenA badale eka rUpiyA Apyo. zAstrI ane temane bALa-hari gusse thavAne bIjo prasaMga A mujaba hatuM. temanA moTA dIrA harie, te bahu nAno hato tyAre, kAMI aTakacALuM kareluM, ane zAstrIjI A kAraNe tenA upara khUba khIjAyA. eka seTI laIne harine mAravA mATe tenI pAchaLa paDyA ane seTInA mArathI bacavuM hoya te bAtharUmamAM saMtAI javAnuM paNa bUma pADIne zAstrIjI kahetA rahyA. che zAstrIjI vize zrI. DI. Ara. mAMDekara na jANItA patrakAra zrI DI. Ara. mAMDekare tA. 16-1-1965 nA TAImsa oNpha InDiyAmAM sva. lAlabahAdura zAstrIne aMjali ApatI eka vistRta smaraNanedha lakhI che. tenA aMta bhAgamAM zAstrIjI viSe gheruM dardabharyuM aMta:saMvedana rajU karatAM teo nIce mujaba jaNAve che: "mane aMgata rIte, ApaNane ArapAra nIrakhatAM te mRdu nayane, e mITho madhura avAja je sAMbhaLatAM ApaNe eka prakAranI svasthatA anubhavatA hatA ane ApaNAthI koI caDiyAtI vyakitanI nahi paNa samakakSAnA baMdhunI pratIti thatI hatI, paNa jemAM, rAjakAraNanA kSetre AgevAna lekhAtI moTI moTI vyakitaomAM je mUTine ApaNane Aje cAlu anubhava thAya che tevI koI ahaMtA, AtmAbhimAna ke vicitratAone leza mAtra anubhava thate nahote evA e karNamadhura avAjanI ane darzanamadhura nayanenI tIvrapaNe khATa sAle che. chellAM trIza varSanA gALA daramiyAna jAhera jIvanamAM AgaLa AvelI evI aneka vyaktionA sIdhA saMparkamAM AvavAnuM mArA bhAge AvyuM che. A vaividhyabharyA anubhavomAM zAstrIjI sauthI vadhAre mAnavatAthI bharelA vyakitavizeSa hatA. du:kha sAthe kahevuM paDe che ke navI dilhImAM ke anyatra Apamane zAstrIjInI sabhyatA pharIthI jevA ke anubhavavA nahi maLe. kAra ke zAstrIjIne sarajIne Izvare jANe ke e melDa - e DhALa-bhAMgI nAMkhe che. emanI joDa bIjI kaI che ja nahi." "khudA hAphijha" tA. 10 mI jAnyuArInA roja tAzkeda maMtraNA pUrI thayA bAda pramukha ayubakhAna ane vaDA pradhAna lAlabahAdura zAstrIe eka bIjAnI vidAya bhAre premabharI rIte lIdhI hatI. soviyeTa vaDA pradhAne kosijIne yojelA bhojana samAraMbha pachI eka bIjAnI vidAya letI veLAe pramukha aTyubakhAne kahyuM : "khudA hAphijha" (khudAne Apane sAtha he !) zrI zAstrIe AnA javAbamAM jaNAvyuM. "khudA hAphijha" (Izvarane Apane sAtha ho !) zrI zAstrIe vadhumAM kahyuM : "acchA hI ho gayA!" ayubakhAne javAba Apyo. khudA acchA hI karegA!" AvA hatA ApaNA lAlabahAdura zAstrI ! paramAnaMda daza muddAnI aitihAsika tAzkeda jAherAta soviyeTa raziyAnA vaDA pradhAna kosijInanI daramiyAnagirI nIce tAda khAte tA. 4 jAnyuArIthI tA. 10 jAnyuArI sudhInI satata vATAghATonA pariNAme bhAratanA mahAamAtya lAlabahAdura zAstrInI ane pAkistAnanAM pramukha janarala ayubakhAna vacce je daza muddAnI samajUtI thaI te daza muddAo, atyaMta mahatvanA hoIne tema ja tene have pachInI maMtraNAomAM avAranavAra ullekha thavAnI zakayatA hoIne, tenI pUrvabhUmikA sAthe, nIce ApavAmAM Ave che: "vaDA pradhAna zrI lAlabahAdura zAstrI ane pramukha amyubakhAna vacce je tAnkaMda jAheranAmAM para sahIo thaI hatI, e jAheranAmuM akSarasa: A pramANe che: bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha tAkaMda khAte maLyA hatA ane A daramiyAna emaNe bhArata ane pAkistAna vaccenA vartamAna saMbaMdho vize carcA karI hatI. A bAda banne pitAnA evA daDha niradhAranI jAherAta kare che ke teo emanA baMne deza vacce maitrIbharyA ane samajadArIpUrNa saMbaMdho vikasAvaze. A rItanA saMbaMdho vikasAvavAnA dhyeyane teo bhArata ane pAkistAnanA 60 karoDa lokonA bhalAne mATe atyaMta mahattvanuM gaNe che. (1) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha e bAbatamAM saMmata thAya che ke baMne deze saMyukta rASTrasaMsthAnA khatapatra anusAra bhArata ane pAkistAna vacce sArA paDozI tarIkenA saMbaMdho viksAvavA sarva prayAsa karaze. teo khatapatra mujaba baLano Azraya' ,
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194. prabuddha jIvana tA. 1-2-66 nahi levAnuM ane potAnI vaccenA saghaLA prazna zAMtimaya rIte uke mahAprasthAnanA patha para-5 lavAnI pitAnI javAbadArInuM puna: uccAraNa kare che. emane lAge che ke emanA pradezamAM zAMtinA hito ane khAsa vahelI savAre UMgha UDI gaI. zarIra thAka ane khedathI kaLatuM karIne bhArata ane pAkistAnanA upakhaMDa tema ja bhArata ane pAki- hatuM. mAthuM UMcuM karavAnI paNa IcchA nahotI, garadanamAM du:khAvo stAnanA lokonAM hitanI, baMne dezo vacce taMgadilI cAlu rahe te, thata hato. khabhA, pITha, kamara badhuM du:khatuM hatuM, ne paganI dazA jarAya jALavaNI thatI nathI. A pUrva bhUmikAmAM jammu ane kAzmIranI joIne te AMkhamAM pANI AvyAM. ene bicArAne keTalA herAna carcA thaI hatI ane A vize baMne pakSe potapotAnAM valaNe rajU karuM chuM. prabhubhakata banne paga du:kha sahana karatA hatA, jarA karyo hato. jeTale ya virodha karatA nahatAM. (2) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha e UThIne beTho thaze. zarIra akaDAI gayuM hatuM. jANe zarIra para bAbatamAM saMmata thayA hatA ke baMne dezonA sazastra mANasane 1966nI koIe lAThImAra mAryo hoya ema lAgatuM hatuM. Aje badhA karatAM 25 mI phebruArI sudhImAM, teo 1965 nI pAMcamI oNgasTe jyAM meTAmAM moTo AnaMda e hato ke cAlavAnuM nahotuM. ahIM hoya tyAM, khaseDI levAmAM Avaze ane baMne pakSo yuddhavirAma haroLa jo niyamita rIte khAvAnuM ane kapaDAM maLI rahetAM hoya te pachI para yuddhavirAmanI zaratanuM pAlana karaze. svargamAM paNa javAnI mArI IcchA nahotI. (3) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha e pRthvImAM je mANasa badhAthI sukhI hoya evI ApaNI dhAraNA bAbatamAM paNa saMmata thAya che ke bhArata ane pAkistAna vaccenA saMbaMdha ekabIjAnI AMtarika bAbatamAM daramiyAnagirI nahi kara hoya che, to paNa jayAre maLe tyAre enA AtmAne zAMti maLe vAnA siddhAMta para AdhArita haze. evI ApaNe prArthanA karIe chIe. manuSya Ama to pRthvImAM (4) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha e aMge janma dhAraNa karIne duHkhI thAya che, evI ApaNI dhAraNA che. saMmata thayA hatA ke baMne pakSo ekabIjA deza sAme thatA virodhI ahIM ene zAnti nathI, e vAtane jAte anubhava kare che. eTale pracArane uttejana nahi Ape, eTaluM ja nahi paNa, baMne dezo vacce te e devadevatAnI duniyA, svarganI bhAvanA, paralokamAM zAtinI maitrIbharyA saMbaMdho vikase e prakAranA pracArane uttejana Apaze. bhAvanA vagerenI e kalpanA kare che. kalA, sAhitya, saMskRti, (5) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha e bAba sabhyatA, e badhuM hovA chatAM mANasanI daSTi urdhvagAmI hoya che. tamAM saMmata thayA hatA ke pAkistAna khAtenA bhAratIya hAIkamizanara ane bhArata khAtenA pAkistAnI hAIkamizanara emanA hoddAo para gaMbhIratAmAM e zAMtvanAnI vANI zodhe che, AzAne Azaro khoLe pAchA pharaze ane baMne dezanAM rAjadvArI elacI khAtAo pUrvavata che. jIvananA antanI pAchaLa paNa e dUradUranI vedanAne hamezAM kAmakAja karatAM thaze. rAjadvArI vinimaya mATe baMne deze 1961 nA anubhava kare che. jInivAnA karAranuM pAlana karaze. nirmaLa taDakAthI cArebAju chavAI gaI che, madhura pavana vAya (6) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha baMne che. AkAza komaLa, bhUruM hatuM, kayAMka kayAMka sapheda vAdaLAM AkAzamAM deze vaccenA Arthika ane vepArI saMbaMdho tema ja sAMskRtika vini Amatema AMTA mAratAM hatAM. temAnAM koI koI parvatazikharane mayanI puna: zarUAta karavAnAM pagalAM vicAravA tema ja bhArata ane pAkistAna vaccenI atyAranI samajUtIenA amala mATe pagalAM levA sparza karatAM hatAM. e parvatazikharoe gherA lIlA raMganuM araNyasaMmata thayA che. rUpI uttarIya paheryuM hatuM. pavanane lIdhe e uttarIya AkuLa hoya (7) yuddhakedIonI pherabadalI mATe piotapotAnA sattAvALA tema hAlatuM hatuM. ane sUcanAo ApavA bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA gaMgA ne alakanaMdAnA saMgamamAM pApIonuM dala zrAddha ane pramukha saMmata thayA che. tarpaNa karavA besI gayuM hatuM. gopAladA, brahmacArI tathA presA(8) nirvAsita, sthaLAMtarita ane gerakAyadesara rIte ghUsI DosInuM TeLuM mAthuM muMDAvavA besI gayuM hatuM. paMDAoe maMtra bhaNAvyA, AvelAone lagatA praznonI vicAraNA banne pakSe cAlu rAkhavA pitRlokamAMthI puruSoe AvIne bhakata evAM vaMzajonA hAthamATe bhAratIya vaDA pradhAna zrI zAstrI ane pAkistAnanA pramukha zrI ayubakhAna saMmata thayA che ane lokonI hijarata aTakI jAya tevI mAMthI loTanA gALA khAIne saMtoSa pAmIne pharI prasthAna karyuM. paristhiti banne pakSe UbhI karavA mATe paNa teo sahamata thAya che. badhA prayogomAM zrAddha ne piMDadAna karavuM e zAstrane Adeza saMgharSa sAthe saMkaLAyelI hoya tevI kabaje levAmAM AvelI milakato che, ane A te zAstranI ja bhUmi. ane asakayAmato ekabIjAne pAchI ApavA saMbaMdhamAM carcA - vicA divasa majAne lAgato hato. ATalI herAnagati, ATalo thAka raNA karavA mATe paNa teo saMmata thAya che. hovA chatAM AvI suMdara savAranI rekhAe rekhAne huM upaga * ) baMne dezone sIdhI rIte sparzatI bAbate saMbaMdhamAM sahuthI ucca kakSAe tathA Itara kakSAe banne pakSe carcA - vicAraNA karate ho, pAse ja nadInI pelI pAra kAThamallikAnuM jhADa pava-. karavA ane te cAlu rAkhavA mATe paNa teo saMmata thAya che ane have nathI jholA khAtuM hatuM. nadI ghaNI nIce hatI, zarIrapara pavananI pachI vadhu kayAM ane kevAM pagalAM levAM te saMbaMdhamAM baMne dezane bhalA- laharI anubhavate huM alakanaMdAnA pUlapara pharato hato. manamAM maNa karavA mATe bhArata ane pAkastiAnanI banelI saMyukata saMsthA ne manamAM gIta gUMjato hato. "kevaLa akAraNa pulakita thaI jAuM UbhI karavAnI jarUriyAtane baMne pakSa svIkAra kare che. che. A divasanA kSaNajIvI tejamAM, he prANa, kSaNika gAna gAI le." " (10) bhAratanA vaDA pradhAna ane pAkistAnanA pramukha seviyeTa saMghanA netAo pratye ane soviyeTa saMdhanA vaDA A kavitAne je vyaMgyArtha hatA, te ja dareka dizAmAM dhvanita pradhAna tathA anya pradhAna pratye, temaNe A maMtraNAo thatA meM anubhavyo. savAranuM A citra jANe koI, kalAkAre pitAnA javA mATe maitrI - sahakAranI sakriya bhAvanAthI prerAIne je samasta jIvananI sAdhanAthI aMkita karyuM hatuM. mAruM samasta mana kArya karyuM che te mATe UMDI AbhAranI lAgaNI vyakata karI che. ujhabe- ' A citranA paTamAM pUrNatRptinI taMdrA anubhavatuM hatuM. kistAnanI sarakAra tathA prajAe batAvelI udAra AtiththabhAvanA mATe tene UMDA aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAne che ane teo soviyeTa saMghanA ghaNI vAra thaI gaI hatI. rasoInI taiyArI karIne alakanaMdAmAM vaDA pradhAnane A jAheranAmAnA sAkSI banavA mATe AmaMtraNa Ape che." snAna karI AvyuM. brahmacArIne Aje rAmacandrane prasAda levAne bhAratanA vaDA pradhAna: zrI lAlabahAdura zAstrI. hato. e Aje mArI joDe jamavAne nahote, e maMdire gayo pAkistAnanA pramukha : zrI mahamada aTyubakhAna. hato. huM rasoI karavAnI taiyArImAM beTho hato. evAmAM gepAladAe * tAkaMda, tA. 10-1-1966, kahyuM, "noTanA chUTA na maLI zakayA, cAreka AnAnA paisA Apo
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-9 prabuddha jIvana :15 madabharavADa mImalI pAnuM vara = te dAdA! dukAnadArane hisAba patAvI dauM, pAchA ApI daIza." nahote, AkAza AkhuM viSamaya banI gayuM hatuM. samagra kudarata - lAkaDAnA cUlAmAM phUMka mArI mArIne AMkhamAM Aga baLatI jANe viSamaya banI gaI hatI. huM sanyAsI nathI, mAro bhagavAnamAM hatI. AMkhamAMthI pANI paDatuM hatuM. meM kahyuM "jarA UbhA rahe pUrNa vizvAsa nahoto. bAbA badarInAthanI dayAnI AzAthI meM ApuM chuM." kAMI A yAtrA mATe taiyArI karI nahotI, devenI upara mane jarA rUmAla bAMdhelA paisA TUMkamAM ja rahetA hatA, ne dinarAta mArI jeTalo paNa vizvAsa nahote; mane bhUkha tarasa hatAM, mAruM jIvana sAthesAthe ja pharatA hatA. paisA bahAra kADhavA jatAM meM joyuM ane badhA karatAM vadhAre vahAluM hatuM. dAridrayathI, du:khathI, hatAzAthI TUMka khAlI hatI. rUmAlanI te koI nizAnI ja nahotI eno artha mane vedanA thatI hatI. badhuM gumAyAthI huM AphatamAM AvI paDI zuM? cAre bAju joyuM ane mArA meDhAMnI zakla eka miniTamAM hate. grahanI durdazAne lIdhe, devone zApa lAgavAne lIdhe, mArI badalAI gaI. UThIne jhALIne jhATakIne joyuM, kAmaLe jhATaka, AMkhamAM pANI AvyAM. mArI aMdara viSayalAlasAbharyuM mana hatuM. kaphanInAM khIssAM vAraMvAra tapAsI joyAM. gaLAnI aMdara jANe koI svArtha ane suvidhA mATe mane lolupatI hatI, mAre mArA vatanamAM dhakelA mAratuM hatuM. chAtImAM jANe koI supaDAMthI jhATakanuM pAchA pharavuM hatuM. samAjamAM, mANasamAM, sneha, mamatA, dayA-dAkSiNya, hoya tevo avAja Avato hato. cIsa pADIne UThavAne meM lebhameha, kalaha, kalaMka, glAni ne mAli...--e badhAnI vacce prayana karyo, paNa cIsa pADI zakAI nahi. nAsI javAnI IcchA rahIne eka saMsArInI jema jIvavAnuM mane gamatuM hatuM. mAruM AkhuM thaI, paNa javuM kyAM? satyAnAza ! are, bhagavAna, A zuM thaI gayuM? zarIra bhaya ane hatAzAthI kaMpavA lAgyuM. jo huM madada mAgavA jAuM kUtarAnA mAthA para koIe khabara na paDe ema jorathI lAThI to badhA mArAthI dUra ja bhAgaze, maukhika premane burakho utarI mArI hoya ane e jema lathaDiyuM khAIne pAgalanI jema Ama jaze ane badhA emanA sAcA rUpamAM pragaTa thaze badhA mArI tema cakakara lagAve tevI ja thoDI kSaNa cetanavihina banIne huM dharma- avagaNanA karaze, mArA durbhAgyanI tarapha AMgaLI batAvI moDhuM zALAmAM AMTA mAravA lAgyA. pheravIne cAlI jaze. e sivAya badhuM hatuM, kAmaLo hato, jhALa jamanotrI paNa yAtrIo yAtrA daramiyAna hato, lAThI loTo hatAM, nahotI badrInAtha potAnA nabhAve pUratA ja paisA phakata e badhA karatAM je vadhAre lAve, tIrthapUjane khara hoya, upayogI ne badhAnA mULamAM zaurIkuMDa - kedAranAtha " * 61- VchaTAdAra garIba puNyAkAMkSIo e badhA, hatI te taratu-sarvakoSTha dhana. nA paiNa uThImaha emane karavI hoya teya mArA mArAM sukha svapna, AnaMdavedanA, sutakAzIpIpalaTI jevA asahAyane madada karavAnI pathAma ne tIrthayAtrA, svapna ja naMdayyAga = karNaprayAsa temanI sthiti ja na hoya ne? ane sauMdaryabodha, sahAnubhUti TherAduna ane anupreraNA, badhAnA mULamAM kriniMga jeo zaheramAM rahetA hoya chenarendranagara pUjArI, paMDA, dukAnadAra, te je raheluM che te, melA rUmAlamAM hupI devaprayAga himAlaya yAtrAno varSamAM A vakhate ja yAtrI * nakazobAMdhelA paisATakA ja nathI e mana - 2lve mArga onuM zoSaNa karavA ahIM Ave vAta mArA manamAM ghoLAyA ja saDaka rasto che. saMgharo karavAnI ne jeTaluM paga 3to. karI, mArA prANane rasa eka bane teTaluM dhana bheguM karavAnI kSaNamAM ja badho sUkAI gayo, temane adhIrAI hoya che. zarIramAM TIpuM paNa lehI rahyuM nahotuM, AkhuM zarIra barapha jevuM eo vaLI dAna zAnA kare? ThaMDuM hatuM, emAM caitanya nahotuM-jANe mAruM apamRtyu thayuM hatuM. ekAeka manamAM vicAra AvyuM. brahmacArIe te mArA paisA mArI A durdazAne vicAra karatAM karatAM mAre jANe zvAsa rUMdhAI gaye. lIdhA nahi hoya ? A vicArathI huM AkuLavyAkuLa thaI gayo. A mArgamAM nahotI koInI sahAnubhUti, nahotI koInI mamatA, ne gussAthI mArI baMne AMkhe rAtI thaI gaI. have barAbara paka-je thoDI hoya te keTalI maukhika hatI-sneharIna, puNyalAbhI yAtrI- DAya che. gaIkAle mArA rUmAla vize e IzAro karIne tarata ja onuM dila-udAsInatAthI mane choDIne cAlI jaze - AjathI aTakI gayo hato. basa enA sivAya bIjuM koI nahi, ene ghaNA divase sudhI mArI sthiti nirvAsita jevI thaI javAnI. A ja dhaMdho ne A ja rIti lAge che. kAle rAtre enA aMtaramAM cAre taraphanA pahADo, rAkSasanI jema, mArI sAme AvIne bhayAnaka rahele lebhAnura mANasa meM joI lIdhuM hatuM. e sAdhunA rUpamAM tya karatA hatA. mANasane chetare che, e sApanA jevo che, enI AMkhe ziyALanA kema dAdA ! mAre utAvaLa che, paisA Apone?" jevI che, ane garUDanA jevo e takavAdI che. ene je Azare meM kahyuM, "mArI pAse chUTA paisA nathI gopAladA! tamAre Ape tenA ja gharamAM e Aga lagADe. vizvAsaghAtI,. bAyale, noTa vaTAvavI paDaze.." . enuM gaLuM TUMpIne. . "te te pachI bajAramAM ja jAuM, neTa vaTAvI lAvuM. ahIM "dAdA ! UbhA UbhA zuM vicAra karo cho ?" kahete kahete brahma neTa vaTAvavI bahu muzkelInuM kAma che." kahIne gopAladA cAlI gayA. cArI pAse AvIne Ubhe. mArA khabhA para hAtha mUkIne mArI haDa' DosIo pelI tarapha khAvA beThI hatI. mArA cUlAmAM Aga pacI UMcI karIne bolyo. "ghaNA divasa pachI Aje pAna khAdhuM. karavA lAgI, ne dhUmADo nIkaLavA lAgya, seMkaDo mAkhIo cAre roTalA ne baTAkA khAI khAIne meTuM kharAba thaI gayuM hatuM." bAju chavAI gaI hatI. khAvAnI vastu laI jaI zakAya meM enA meDhA tarapha tAkIne joyuM. eNe pharIthI kahyuM, "huM ema hatuM ja nahi. emanI sAme jote huM paththaranI jema tamAre mATe eka pAna lAvyo chuM; A zuM ! tame hajI khAdhuM nathI! UbhAM rahyo. nadI jANe marI gaI. strota sUkAI gaye, cArebAju hajI nAhRAA nathI ?" bheMkAra hato. kayAMya chAyA nahotI, AMkhamAM teja nahotuM, AnaMda nahAvAnI vAta kare che? A cAle." prayAga rara.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 "hA, alakanaMdAmAM nahAvAnI khUba majA Ave che, pANI che... khUba ArAmadAyaka che." prabuddha jIvana caLakatuM lAgalAja huM nadI tarapha doDIne gayA. jo paDI jAuM te marI jAuM, thoDe dUra jaIne DAbe hAthe vaLavAnuM hatuM, te pachI paththaro mUkIne eka sIDI banAvI hatI, nadI ghaNe nIce hatI. gAMDAnI jema sIDI utarIne nIce utarIne AvyA, sAme retIne vizALa paTa hato, jhaDapathI calAya evuM nahAtuM, cArebAjue nAnA meTA patharA retImAM paDayA hatA, pagamAM Thokara vAgavAthI lAhI nIkaLyuM hatuM. ema karatAM karatAM pANI sudhI AvI pahoMcyA. eka moTA paththara para nizAna karyuM hatuM. enI pAse jhaDapathI gayo ne nIcA vaLIne ene taLIye retImAM meM hAtha nAMkhyo. hA, A ja mArAM senA ne ratana, mArA sAta rAjayanuM dhana, mAruM svarga, he badarI bhagavAna, tame mane bacAvI lIdhA. nahAtI vakhate rUmAlane AnI nIce chUpAvI rAkhyo hato. e vAtane huM sadaMtara bhUlI gayelA, dhanyavAda tane brahmacArI, he vegavatI alakanaMdA, tane ce. dhanyavAda. AnaMda ubharAtAM bhAna rahyuM nahi, AlhAdamAM saMyama rahyo nahi. sneha ane premanA AvegamAM uttejIta thaIne AnaMdAzruthI rUmAla moDhAmAM laIne meM ene hRdayasaraso cAMpyo. badarIvizAlaka kI jaya jaya bAbA badarInAtha, tamAre caraNe rAkho bAbA." jenuM amane khUba prayojana hatuM, temane samaya thatAM amAre cheDIne javuM paDayuM. te divase bapore devaprayAgano ApavAlevAnA hisAba cUkate karIne, yAtrIonuM dala e ja paricita pathe AvI pahoMcyuM. A rasto joIne ja Dara lAgatA hatA, e badhAne dUradUra durgamapathamAM tANI laIne, pachI dhakele che. sApanA jevA zIrNa ne kaThaNa enA deha che, sAmenI ane pAchaLanI durgama evI parvatamALAne vIMTIne ajagaranI jema e ciranidrAmAM UMdhe che. grISma varSA ke barapha jAmyo hoya tyAre emAM cAMcalya nathI. raste AvIne dharmazALA tarapha me eka najara nAMkhI, paNa e jhAMkhI ja najare paDatI hatI. jeNe mane Azaro Apyo, snehathI jenA kheALAmAM be divasa huM ramyo. eNe mArI avaLacaMDAI sahana karI, paNa enA pratikAra karyo nahi. Aje enI tarapha moDhuM pheravyA chatAM huM joI paNa zakatA nathI. e dekhAtI nahatI. duniyAmAM evuM ja thAya che. have keTalAya divasa sudhI tyAM kadAca dIvA nahIM saLage, jayAM bIka lAge evI zUnyatA vyApaze. kadAca koI jaMgalI jAnavara AvIne tyAM Azaro leze. rAtanA aMdhakAramAM koI dhULIyA pavana AvIne enA khUNekhUNAmAM viyoganA nisAsA nAMkhI jaze, ne toye amArI priya dharmazALA evI ne evI nirvikAra raheze. akRpaNa, Adarayukata, sthAyI sanyAsInA jevI raheze, pratyeka agragatinI pAchaLa eka prakArano utsAha, prANanA vaeNga, eka cetanamaya udyama hAya che, paNa A tatva jemanAmAM hotuM nathI teo paNa aTakI zakatA nathI. teo jANe taNAtA hAya ema cAle che, ThelAtA hoya ema emane javuM paDe che, aMdarathI pratikSaNe, emane eka pratijJA Thele che, zA mATe jAuM? cAlA cAlA, jIvana bhale pAchaLa rahyuM, bhale mRtyu Ave, rahevA do, mArI IcchAo ne mArI prApta karavAnI vastuo--cAlA, gaurIzaMkara sItArAma ! jaya badarIvizALalAlanI jaya. "mahArAjajI ?" mADhuM pheravIne joyuM. kaupInadhArI, eka sAdhu cIpaTo hAthamAM laIne hasatA hasatA bolyA "sItArAma mata bAlA, rAdhezyAmakA nAma le. rAdhezyAma kaheAMge to cimaTA bajAkara leAMge, sItArAma kaheAMge to dharame baiThake kahe Mge, hA, hA hA, ... calA bhAI cakAcaka.' virakata ane ni:svArtha sAdhujI parama spha urti ane AnaMda gadgad hasIne ulaTapAlaTa khAIne AgaLa AgaLa cAlavA lAgyA. potAnI jAta uparanA vijyuM e prApta karI zakayA hatA. 6 tA. 12-66 atyArasudhI huM tapAlAkamAM bhramaNa karatA hatA, have meM devabhUmimAM Daga dIdho. DAbI tarapha A vakhate navI nadI hatI. dakSiNa dizAe vahetI alakanaMdA, gaMgAnA jevA ja enA vaheNanA avAja hatA, nIlanirmaLa pravAha hatA. jalapravAhanA satata avAjathI nIravatA vizeSa gaMbhIra banatI hatI. caDhAIne mArge ame uttaradizAmAM jatA hatA. kramaza: amArI gati uttara dizA tarapha ja hatI. mahAna yogInI jaTAne sparza karavA mATe jANe enA deha parathI kIDIonuM daLa upara caDhatuM na heAya ! tIrthanA A lAMbA mArga ja amArI tapazcaryApa hato. rastA pUro thatAM ja badhAne mukita maLavAnI hatI. jIvanamAM paNa evuM ja hoya che. avicchinna agragati ja ApaNA ArA che. ApaNI sAdhanA che cazma pariNAmane sparza karavA ApaNe AgaLa dhapIe chIe. kyAM jaIne pahoMcIzuM e ApaNane khabara nathI. ziyALA pUro thatAM AraMbhAtI vasaMta RtunA jevuM vAtAvaraNa hatuM. vananI auSadhilatA ane jaMgalI phlAnI eka prakAranI mizrA vAsathI kyAMka kyAMka mArga AcchAdita hatA. pavana e gaMdhane dUra dUra sudhI phelAvI yAtrIone rAjI karatA hate. parvatanA zikharanI zyAmathI upara ja lAla sUryarekhA dhIme dhIme vipula thatI hatI. nIce nadInA nirjana sthAnamAM saMdhyAnI chAyA zAMta rIte utaratI hatI. A vakhate te thADuMka ja cAlavAne vicAra hatA. eka divasa vizrAma letAM ArAma levAnA mAro lAbha mArAmAM UThayA hatA. pahelI take sagavaDa maLatAM huM_jarUra ArAma laeNvAnuM vicAratA hatA. Azare traNeka mAIlano rasto hatA. utAvaLa nahotI, samaya viSenA manamAM aMdAja AvI gayo hatA. vighAkuTI caTTIe pahoMcatAM bahu meADuM nahi thAya. paNa graha pAdharA nahAtA. Aje savArathI ja mArAM ghUMTaNamAM darda thatuM hatuM. A vakhate darda vadhatuM ja jatuM hatuM. je lokone UMcANa ne nIcANavALI jamInamAM cAlavAnI Teva nathI, temane A pramANe ghUMTaNamAM darda thAya che ema sAMbhaLyuM che. page cAlIne badarInAtha javAmAM A darda ja moTe bhAge lokone ADuM Ave che e vAta badhAne khabara che. caDhANa vakhate upara jatAM A darda utpanna thAya che, ne utaratAM enI pratikriyA thAya che. mane Dara lAgavA mAMDayA ne e Dara kevA hatA, te Aje lakhatI vakhate huM samajAvI zakatA nathI. Aste Aste cAlatAM mArA paga lathaDiyAM letA hatA, badhA AgaLa cAlI gayA hatA, brahmacArI ne gopAladA najarathI dUra cAlI gayA hatA. zA mATe na jAya? je mAMdo ne azakata hoya tenI sAthe sAjAsamA mANasa sathavAro kare ane peAtAne teo pAMgaLA zA mATe kare? emane zAnuM RNa? huM laMgaDAtA laMgaDAtA cAlatA hate. sAMbhaLyuM hatuM, ke potAnI jAtane bhUlI javAthI thAsaMze vyAdhi zame che. paNa huM peAtAnI jAtane zI rIte bhUlI zakuM? jemane bhUlI javAnI jarUriyAta che, teo ja mArA manamAM sauthI pahelAM Ave che. jo arIso hAta to huM joI zakata ke mArI jAtane meM kevI karI nAMkhI che? dhULa ane taDakAthI mAthAnA vALa sUkA ghAsanI jema melA thaI gayA hatA. cAmaDI vivarNa ne lAhIvinAnI thaI gaI hatI. AMkho khADAmAM UMDI UtarI gaI hatI. hAthapaga jevA na game evA ne dUbaLA thaI gayA hatA. lAkaDAnI AgathI be hAthanA vALa saphAcaTa thaI gayA hatA, kaphanI ane dhotiyAmAM ne mAthAnA vALamAM eka prakAranuM du:kha thAya evI ja paDI gaI hatI. tenI azAnti ane pIDAnA kAraNe rAtrInA UMgha AvatI nahAtI ne eka vAra ene jhATakI nAMkhatAM chatAM koNa jANe karyAMthI pAchI mAthAmAM bharAI jatI hatI. enI sAthe sAthe mAkhIone trAsa paNa bahu prabaLa hatA, lAkhalAkha, karoDa karoDa mAkhIo hatI. AkhuM vAtAvaraNa mAkhImaya hatuM. jANe mAkhIonA dariyA nahAya ! mAkhInA DaMkhathI jenA hAthapaga bacyA haiya evA eka paNa yAtrI naheAtA. pANInI upara paNa mAkhIo bhasyA kare e dRzya ahIM pahelavahelAM joyuM. kramaza : anuvAdaka : OMA. candrakAnta mahetA mULa baMgALI : zrI prameAdhakumAra sanyAla
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-ra-16 prabuddha jIvana 197 Eaa pakSanetA tarIke zrImatI indirA gAMdhInI varaNI : sva. lAlabahAdura zAstrInA avasAna bAda tatkALa prazna nama UbhA rahyA. kahevAya che ke kAmarAje prAdezika pradhAnamaMtrIo Ubhe thaye zAstrIjInA sthAne pArlAmenTanA keMgresa pakSanA sabhyonA dvArA te te pradezanA pArlAmenTanA sabhyo upara IndirA gAMdhInI netAnI pasaMdagIne athavA to cUMTaNIne. A saMbaMdhamAM baMdhAraNanI rIte tarapheNamAM dabANa lAvavAno prayatna karyo hato. AvI samasyA aMge sAmAnya sIdhe rasto banne dhArAsabhAnA keMgresI sabhya maLIne zakya keMgresa pramukhanI sthiti bahu nAjuka bane che. je pakSane eTale ke hoya te sarvAnumatIthI ane e zakaya na hoya te bahumatIthI netAnI je saMsthAne AkhA deza upara vahIvaTa cAle che te saMsthAnA pramukhe pasaMdagI athavA cUMTaNI kare te che. paNa jyAre paMDita javAharalAlanuM pArlAmenTanA keMgresa pakSane koNa netA bane te aMge keMgresI sabhyone avasAna thayuM tyAre A sIdhI cUMTaNIne mArga apanAvavAne badale keMgresa egya mArgadarzana ApavuM e tenI avazya pharaja che. A rIte vicApramukha zrI kAmarAje jene konsensasa paddhati' kahevAmAM Ave che eTale ke ratAM tenI sthiti lokasabhAnA spIkara jevI kevaLa taTasthatAnI nathI. AvA mahattvanA sthAna upara nImavAnI ke cUMTavAnI jenI javAbadArI paNa bIjI bAjue pitAne manapasaMda vyakitane cUMTavA mATe keMgresahoya ane te prakAre nImAnAra ke cUMTAnAra sAthe jemane sIdhI ke ADa- sabhya upara koI paNa prakAranuM keMgresa pramukha taraphathI dabANa lAvavAmAM kataro saMbaMdha hoya tevI vyakitao sAthe vyakitagata ke samUhagata Ave te teNe potAnI pharajanI vivekarekhA jarUra oLaMgI kahevAya. maMtraNA karIne te dvArA temanA samagra mAne tAga meLavavA ane vaLI temaNe prAdezika pradhAnamaMtrIone vyakitagata abhiprAya A samagra mata je vyakita tarapha DhaLe evI vyakitanI prastuta sthAna jANavAnI koziSa karI te sAme ApaNe kadAca vAMdho na laIe, upara sarvAnumate nimaNuka karavI-AvI paddhati akhatyAra karI hatI kAraNa ke pArlAmenTanA keMgresI sabhyo jeTalA ja A prAdezika pradhAnaane e rIte sva. lAlabahAdura zAstrInI cUMTaNI nahi paNa sarvAnu- maMtrIone kendranA koNa mukhya pradhAna thAya che temAM rasa dharAvavAne matithI nimaNuka athavA te pasaMdagI karavAmAM AvI hatI. ane te aMge pitAnuM cokkasa valaNa dAkhavavAne hakka che. paNa A bhAratanA mahAamAtyanuM pada asAdhAraNa mahatvanuM tema ja samagra valaNanI jANakArIne upayoga pakSanA netA aMge mArgadarzana pAra vinAnI javAbadArInuM che. A pada mATenA umedavAro vacce aMdara ApavA pUrate temaNe kara ghaTate hatA, paNa rItasaranI cUMTaNI thayA aMdara harIphAI ane rasAkasI na thAya ane je koI vyakita bahujana- pahelAM tenI je jAherAta karavAmAM AvI te yogya lAgatuM nathI. kAraNa saMmata hoya tenI sarvAnumatIthI nimaNuka thAya e deza mATe tema ja ke, dhAre ke A prAdezika mukhya pradhAnee amuka eka vyakitanuM nAma lokazAhI mATe bhAre gauravaprada lekhAya ane tethI keMgresa pramukhe A sUcavyuM hoya ane cUMTaNI anya vyakitanI thaI hoya to tevI parivakhate paNa 'konsenTAsa paddhati dvArA dezanA pradhAna maMtrInI nimaNuka sthitimAM AvI jAherAtanuM pariNAma A cUMTAyelI vyakita ane prAdekaravAnuM vicAryuM, paNa A vakhatanI ane AgaLanI paristhiti vacce zika pradhAne vacce prAraMbhathI ja vaimanasya pedA thavAmAM Ave. moTuM aMtara hatuM. javAharalAlajI na hoya tyAre temanI jagyAe lAla- merAjIbhAIe prastuta pada mATe umedavArI karI te saMbaMdhamAM bahAdura zAstrI Ave e nizcita jevuM hatuM ane tethI javAharalAlajI be zabda lakhavAnuM mana thAya che. AjanI lokazAhImAM vicitra ane jatAM kone pradhAnamaMtrI banAvavA e aMge koI spardhA ke harIphAI jevuM svatva dharAvatI vyakitane mUMjhave evuM eka tattva e che ke tene lagatI nahotuM. A vakhatanI paristhiti AvI saraLa nahotI. A vakhate cUMTaNIomAM UbhA rahevA IcchanAra umedavArane potAnI yogyatA pradhAnamaMtrInA pada mATe traNa cAra keMgresI netAo vacce harIphAI AgaLa dharavI paDe che; pitAnI yogyatAnI mukhyapaNe pote ja jAhehatI. lAlabahAduranuM avasAna thayuM ke tarata ja zrI gulajhArIlAla rAte karavI paDe che. amuka vyakita game teTalI yogyatA dharAvatI hoya, naMdA pradhAnamaMDaLamAM zAstrIjI pachInuM sthAna dharAvatA hoIne, paNa jyAre koI eka sattAsthAna upara AvavAnI AkAMkSApUrvaka temanI kAmacalAu pradhAnamaMtrI tarIke nimaNUka karavAmAM AvI umedavAra banIne te pote ja jAhera janatA samakSa potAnI stuti hatI ane te sthAna upara cAlu rahevAnI temanI IcchA hatI. athavA te guNavattAnI jAherAta karavA mAMDe che tyAre aucityane A uparAMta zrI merArajI desAI A padanA umedavAra hovAnuM bhaMga thAya che ane pariNAme te vyakita hoya te karatAM ghaNI nAnI lAge jAhera thaI cUkayuM hatuM. vaLI zrI cavhANa, zrI jagajIvanarAma che. vAto karavAmAM AvatI hoya che sevAnI tamannAnI, paNa moTA tathA zrI esa. ke. pATilanAM nAma paNa umedavAra tarIke saMbhaLAtAM bhAge hoya che sattAnI mahattvAkAMkSA. A mahattvAkAMkSAnuM jAhera pradahatAM. A uparAMta A pada mATe zrI IndirA gAMdhInuM nAma paNa rzana mAnavIne nAne - hINe banAve che. merArajIbhAInA sTecaravALIekathI vadhAre dizAethI sUcavAI rahyuM hatuM. gulajhArIlAla naMdAne bhAvALI-vyakita mATe ucita e ja lekhAya ke temane loko - janacAlu rAkhavAnI bAbatamAM keMgresanA movaDImaMDaLane Teko nathI ema tAnA pratinidhio-vinavaNI kare ke Apa A pada svIkAre ane jANavA maLatAM teo umedavArImAMthI khasI gayA, paNa morArajIbhAI amane ApanI zakita ane sevAne lAbha Ape. paNa prastuta pitAnI umedavArImAM makkama rahyA. ema lAge che ke teo koI rIte paristhitimAM pakSanetA banavA mATe jAhera rIte merArajIbhAIne vina A pada upara na Ave e hetuthI bAkInA bIjA umedavAro paNa harI- vanAra koI bahAra AvyuM jANavAmAM AvyuM nathI. temane potAne phAImAMthI khasI gayA ane kAmarAje tema ja anya AgevAnoe pracAra pote ja karo paDayo che. Ama chatAM saMbhavita che ke temaNe zuddha pitAnuM vajana IndirA gAMdhInA pallAmAM nAMkhyuM. lAlabahAdura zAstrI sevAbhAvathI prerAIne ane Aje A ucca pada upara mArI jarUra che vakhate banyuM hatuM tema kAmarAje A vakhate paNa prAdezika pradhAna- ane te mATe mArI jAtane AgaLa dharavI evI mArI pharaja che evI maMtrIone abhiprAya meLavavAnI koziSa karI ane A maMtrIo prAmANIka mAnyatApUrvaka IndirA gAMdhI sAme spardhAmAM utaravuM moTA bhAge IndirA gAMdhInI tarapheNamAM che ema temaNe jAhera paNa karI ucita mAnyuM hoya. e paNa ApaNe dhyAnamAM levuM ja joIe ke A dIdhuM. lokasabhA tathA lekapariSadanA keMgresI sabhyo paNa moTA bhAge spardhAmAM utarIne temaNe potAnA Aja sudhInA jAhera jIvanane hoDamAM IndirA gAMdhInI tarapheNamAM che ema jaNAvIne, prastuta nimaNuka sarva- mUkayuM hatuM ane dhAro ke cUMTaNImAM temane 100 athavA te tethI numatithI thAya te sArUM e hetuthI, zrI morArajIbhAIne IndirA paNa echA mata maLyA hatA te temanI Aja sudhInI pratiSThA ane gAMdhI sAmenI harIphAImAMthI khasI javAnuM keMgresa pramukha taraphathI sthAnane bhAre hAni pahoMcI hata. AvuM jokhama kheDIne teo UbhA sUcavavAmAM AvyuM. paNa merArajIbhAI potAnI umedavArI aMge aNa- rahyA hatA. Ama chatAM paNa, moTI bahumatI IndirA gAMdhI tarapha
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvana tA. 1-2-16 che ema spaSTa thaI cUkayA bAda kAmarAjanI IcchAne mAna ApIne 2) bALI khAyA che te temanA pakSe jarA paNa khoTuM ne dekhAta ane pakSanetAnI cUMTaNI mATe sarvAnumatanuM je gaurava che te ApaNA dezane prApta thAta. paNa teo te spardhAne vaLagI ja rahyA ane hAryA. A badhuM chatAM, cUMTaNInuM je pariNAma AvyuM te jotAM eTaluM jarUra kabUla karavuM ghaTe ke temaNe IndirA gAMdhIne maLelA 355 matanI sAme 108 mata meLavyA ane te paNa kAmarAje UbhI karelI ATalI moTI pratikULatA sAme - A rIte vicAratAM morArajIbhAIne maLelo parAjya eka rIte temanA naitika vijaya jevo lekha ghaTe. AjanA bhAratanA keMgresanA rAjakAraNamAM morArajIbhAInI upekSA thaI zake tema che ja nahi ema A pariNAma uparathI jarUra puravAra thaI cUkayuM che. morArajIbhAInA pakSe A gauravaprada hakIkata che. A cUMTaNInA pariNAmane vicAra karatAM ema lAge che ke A cUMTaNImAM matapradAna thayuM te umedavAranI vyakitagata guNavattAne anulakSIne nahi paNa umedavAro sAmenA aMgata virodhane anulakSIne thayuM che. ane e rIte je IndirA gAMdhInA pakSakAra nahi paNa morArajIbhAInA virodhI hatA temaNe moTA bhAge IndirA gAMdhIne mata ApyA che ane jeo morArajIbhAInA pakSakAra nahi paNa IndirA gAMdhInA virodhI hatA temaNe mArArajIbhAInA pakSamAM mata ApyA che ema na hota ane kevaLa guNavattA ja matapradAnane mApadaMDa hota te AjanI kTIkaTImAM morArajIbhAI ane IndirA gAMdhI vacce mArArajIbhAInA caDiyAtApaNA ane savizeSa yogyatA viSe be mata hata ja nahi. koMgresa pramukha kAmarAja viSe ahi be zabdo kahevAmAM na Ave te A noMdha adhUrI gaNAya. javAharalAlajInA avasAna vakhate keMgresa pakSanI netAnI cUMTaNI athavA pasaMdagInuM kArya eTaluM badhuM vikaTa nAnuM, kAraNa ke temanI pachI lAlabahAdura zAstrInI karavAmAM Avela pasaMdagI lagabhaga pUrvaniNita jevI hatI. paNa A vakhatanI kaTokaTI evI saraLa nahotI. kaeNnsensasa paddhatinI vAta TakI zake tema nahatI, kAraNa ke umedavAra AgevAnemAMthI amukane temanAmAM vizvAsa nahote. pariNAme umedavAro vacce spardhA nizcita hatI. temanI sAthe jarUrI vATAghATo karIne A pada mATenI spardhA bane teTalI haLavI karavI ane tene kazA paNa saMgharSa vinA saraLa rIte ukela lAvavA, ane bane tyAM sudhI sarvAnumatithI pakSanA netAnI cUMTaNI karavI e keMgresa pramukhane dharma hato. A saMbaMdhamAM zrI kAmarAje pUrI kuzaLatApUrvaka ane makkamatA vaDe kAma lIdhuM che ema kahevAmAM jarA paNa atizayokita thatI nathI. sauthI prathama to keTalAka AgevAna taraphathI temane pakSanetA banavAnI karavAmAM AvelI mAMgaNIne temaNe pite sApha InkAra karI dIdhA hatA ane potAnI jAtane spardhAmukata. karI hatI. tyAra bAda pakSanetRtva mATenA umedavArone samajAvaTapUrvaka eka pachI eka khasI javAnuM kahevAmAM temaNe sArI saphaLatA meLavI hatI ane AkhI spardhAne mAtra be vyakitao vacce ja kendrita banAvI dIdhI hatI. A spardhA TALavA mATe paNa temaNe zakya teTalo prayatna karyo hato, paNa e zakaya nathI ema mAluma paDatAM matadAnane lagatI sabhAnuM kArya temaNe bhAre dakSatApUrvaka pAra pADayuM hatuM ane vAtAvaraNamAM kazI kaDavAza pedA thavA dIdhI nahotI. alabata temaNe pakSanetA tarIke karelI pasaMdagI vivAdAspada che. vaLI te pasaMdagIne svIkAra karAvavA mATe dhArAsabhya upara temanA taraphathI ADakataruM dabANa lAvavAmAM AvyuM hatuM-AzrI morArajIbhAI taraphathI AkSepa karavAmAM Avyo che. jo ke DaoN. jIvarAja mahetAnI bAbatamAM AvuM ja dabANa lAvanAra zrI morArajIbhAIne AvI phariyAda karavAne hakka nathI, te paNa A AkSepamAM je tathya hoya te te paNa zrI kAmarAjanA pramukhasthAnane gaurava ApanAruM na ja gaNAya. A badhuM chatAM paNa lAlabahAdura zAstrInuM bhAre kavakhatanuM mRtyu ane te kAraNe pakSanetA nakakI karavA aMge UbhI thayelI aNadhArI viSama koTIne temaNe bhAre makkamatApUrvaka tema ja kuzaLatApUrvaka sAmane karyo che ane temAM temaNe saphaLatA prApta karI che. temane jotAM ane temanI kAryavAhInuM nirIkSaNa karatAM, saradAra vallabhabhAI paTela yAda Ave che. temanA hAthamAM koMgresanI naukA sahIsalAmata che evI ApaNane pratIti thAya che. temane ApaNa nA hAdika dhanyavAda ghaTe che. have zrImatI IndirA gAMdhI keMgresanA pArlAmenTarI pakSanA netA. banyA che eTale AkhA bhAratanA netA banyA che e nizcita hakIkata. che. A netRtvanI apAra javAbadArI che. A javAbadArIone navA nimAyelA pakSanetA AjanI atyaMta kaTokaTIbharI paristhitimAM pahoMcI zakaze ke kema e savAla Aje anekanA dilamAM khaTakayA kare che. jyAre lAlabahAdura zAstrI A sthAna upara AvyA tyAre paNa AvI ja zaMkA sau koInA manamAM UbhI thaI hatI, ane e zaMkA zAstrIjIe potAnI kuzaLa kAmagIrIthI khATI pADI hatI. paNa aneka jaTila samasyAone hala karavAnI hatharoTIne zAstrIjInA saMbaMdhamAM ApaNane thoDo ghaNo anubhava hato. IndirA gAMdhI vize haju ApaNe Avo koI anubhava nathI. ema chatAM paNa dezanuM bhAgya ghaNa meTuM che. jene Izvara AvA sthAna upara muke che tene moTA bhAge jarUrI sUjha paNa Izvara Ape che. ApaNe AzA rAkhIe ke jema zAstrIjInA saMbaMdhamAM ApaNI aTakaLe kheTI paDI tema IndirA gAMdhI vizenI ApaNI aTakaLo paNa khUTI paDe ane temanA netRtva nIce deza vadhAre AbAda bane ane tAnkaMda maMtraNAoe je sulehazAMtinI bhUmikA pedA karI che e bhUmikA upara sUlehazAMtinI nakkara ImAratanuM IndirA gAMdhInA hAthe nirmANa thAya. A lAMbI AlocanAnA aMte eka ja vAta kahevAnI bAkI rahe che ke dezanI sarvotkRSTa netA ApaNI vaccethI ekAeka vidAya thAya ane navA netAnI pasaMdagI karavAnI paristhiti UbhI thAya--A koI paNa deza mATe eka moTI kaTokaTI pedA thaI gaNAya. AvI kaTokaTIne ATalI badhI saraLatAthI ApaNI lokazAhI pahoMcI vaLI zakI, na koI saMgharSa, na koI athaDAmaNa, cUMTaNI karavI paDI te paNa pUrI kheladilIthI, jItanAranA moDhA upara kaI vijetAne garva nahi, hAranAranA meDhA upara parAjitanI koI hatAzA nahi, AgaLa ke pAchaLa na maLe kaI kaDavAza, na maLe koI aziSTa pracAra -A koI sAmAnya ghaTanA nathI. A je kAMI banyuM te puravAra kare che ke ApaNe - ApaNA deze-lokazAhIne purepurI pacAvI che. sAcI lokazAhI eTale udAtta spardhA, kheladilI ane vinayapUrNa saMyama. A tatvonuM pakSanetAnI A cUMTaNImAM ApaNane subhaga ane bhAre gauravaprada darzana thAya che. AsapAsa pravartatI saramukhatyArazAhI vacce paNa ApaNe tyAMnI lekazAhI surakSita che, sunizcaLa che evI preraka protsAhaka zraddhA ApaNA dilamAM pedA thAya che. IndirA gAMdhIe racelA navA pradhAnamaMDaLa viSe khAsa kAMI kahevAnuM prApta thatuM nathI. pheraphAro najIvA te paNa nirarthaka nathI. A pradhAnamaMDaLanI madada vaDe IndirA gAMdhInuM zAsana yazasvI bane ane dezanI jaTila samasyAo haLavI bane, tAzkeda maMtraNAo dvArA svapAyalI zAMti cirapratiSThita bane ane Arthika akaLAmaNamAMthI deza UMce Ave ema ApaNe aMtarathI IcchIe ane prArthIe! - paramAnaMda saMdhi samAcAra - tA. 21-66nA roja rAtrInA 8 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMdhanA sabhyo tathA temanA kuTuMbIjanone muMbaI khAte marIna lAInsa sTezananI pAchaLa AvelA tArAbAI hAlamAM bhArata sarakAranA philma DIvIjhananA sahakAra vaDe bhAratanA svargastha mahAamAtya lAlabahAdura zAstrI pradhAnamaMtrInA pada upara AvyA tyAra bAda temaNe lIdhelI keneDA tathA briTananI mulAkAta, 194panA me mAsamAM temaNe karele raziAne pravAsa, jAnyuArInA prAraMbhamAM raziyAmAM tAzkeda. khAte yojavAmAM AvelI bhArata pAkistAnanI zikhara pariSada, ane zAstrIjInA jIvananI antima yAtrAne lagatA citrapaTa dekhADavAmAM AvyA hatA. A prasaMge saMghanA ghaNAkharA AgevAna sabhya upasthita thayA hatA ane Azare pAMca bhAIbahenoe bhAga lIdhe hate. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-2-66 prabuddha jIvana 199 3 3 gujarAtI sAhitya pariSada: trevIsamuM adhivezana, surata [2] svIkAravuM ghaTe." philmanA AgamanathI nATakonI paDatI thaI e kathanane temaNe ardhasatya kahyuM hatuM. 1920 pachI ApaNe tyAM UbhA thayelA saMmelananA bIjA divase savAre kaeNlejane sabhAkhaMDa vibhAgIya be krAntikAro-kayAlAla munazI ane candravadana mahetA -- -nA pramukhanAM vyAkhyAno prasaMge zrotAothI cikAra bharAI gayo hato. amadAvAda khAte jayaMtI dalAla tathA rAjendra ThAkoranA pradAnane, zrI vijayarAya vaidya, zrI jugatarAma dave, zrI popaTalAla zAha, temaja yogendra desAI, avinAza vyAsa, dilIpa ThArI: adI zrI bacubhAI rAvata ane zrI dhanasukhalAla mahetA-anukrame sAhitya, marjhabAna, candravadana bhaTTa, vagerenI A kSetre samarpAyela sevAne zikSaNa, samAjavidyA, patrakAratva, ane raMgabhUmi, e pAMca vibhA ullekha karI 1952mAM gujarAtI raMgabhUminI zatAbdI ujavAI gonA pramukha hatA. zrI anaMtarAya rAvaLe zrI vijayarAya vaidyane, tenI thoDI vigato ApI 'hAsyapradhAna sivAyanAM nAke cAle ja. zrI gulAbadAsa brokare zrI dhanasukhalAla mahetAno, zrI sneha nahi' evI paristhiti UbhI thaI che te badala Takora paNa karI. razmi" e zrI jugatarAma dave, zrI manasukhalAla jhaverIe zrI paristhiti kAMIka sudhare te mATe IlAja darzAvatAM emaNe jaNAvyuM bacubhAI rAvatano tathA Do. bhegIlAla sAMDesarAe zrI popaTalAla ke "hAla je thoDI ghaNI saMsthAone sarakAra 'sabasIDI Ape zAhano paricaya Apyo hato. che te amuka saMsthAone ApavAne badale amuka nAne - sAhityavibhAganA pramukha zrI vijayarAya vaidyo, 'arvAcIna ja nAma ApavAmAM Ave to je nATaka suMdara hoya, taptAvivecanapravAha upara vyAkhyAna ApyuM temAM narmadathI mAMDIne zrI sureza lAyakI dharAvatAM hoya, paNa A hAsyayugamAM rajU nahi thaI joSI sudhInA vivecakonI vivecanapravRttine vigate citAra Apyo. ApaNI vivecanAnA, prathama simAcihna tarIke noMdhapAtra ane zakatAM hoya, tevAM nATaka maMDaLa rajU karI zake." raMgabhUmi kSetre abhyAsapAtra narmadAzaMkaranI vivecanA, vicAraparAyaNa ane samatola thayela pheraphAromAM strIonA pAtro strIo bhajavatI thaI che te citta vighopAsaka navalarAma la. paMDitanuM niSpakSapAta ane uparAMta sanniveza, kompojhizana tathA prakAzayojanAmAM thayela pragati tarapha dhyAna kheMcI, ekAMkIonI harIphAIone nirdeza karI, sarjakatAnI chAMTane anubhava karAvatuM vivecanakArya, tathA vicArapradhAna kavitAne kavitAsRSTimAM dvijottama mAnanAra sarjaka-cintaka vilakSaNa "abhinayanI bAbatamAM ApaNe khAsa vadhyAM hoIe tevuM jaNAvyuM pratibhAvanta sAkSara ba. ka. ThAkora, uparAMta govardhanayuganA bIjA nathI." ema kahAM meyulezansa-svaraparivartananuM mahattva darzAvI, vivecako nhAnAlAla, narasiMharAva, ramaNabhAI, maNilAla, AnaMda abhinaya kevo hovo joIe te aMge phrAnsanA adAkAra kekelina, zaMkara tathA kezavalAlanA vivecanakAryane emaNe biradAvyuM. te pachI IMglenDanA abhinetA henarI IraviMga ane AIriza abhinetA gAMdhIjI ane munazIjInI preraNA pAmelA 'mahayuga'nA vivecakomAM busIkalahanA lekhAmAMthI traNenAM mata TUMkamAM rajU karyA. raMgabhUminI kAkAsAheba kAlelakara, rAmanArAyaNa vi. pAThaka, baTubhAI umaravADiyA, paribhASAne muMjhavato prazna AgaLa karI, "enTrI, eNkTi jevA meghANInA kAryane nirdeza karyo, 1920nI AsapAsa jemanI atipracalita zabdonA paryAya gujarAtImAM che ja nahi' ema lekhanapravRttine AraMbha thayo hato evA viSNuprasAda trivedI, jaNAvI Tempo mATe 'laya', Rhythm mATe 'layasaMvAda', CompovizvanAtha bhaTTa, sva. navalarAma trivedI tathA vakatA pite, e cAra sition mATe 'pAtra-saMsthiti' jevA navA vaparAzamAM ANAyelA uparAMta pravartamAna yuganA traNa pAMDityapaMDita vivecako sarvazrI zabdonI noMdha lIdhI. navI vaitanika raMgabhUmi 45 varSanI prauDhA DrAlararAya mAMkaDa, rAmaprasAda bakSI tathA rasikalAla parIkhanA kAryane thaI che ane jUnI raMgabhUmi te vRddhA thaI che te samaye gujarAtI ullekha karyo. te pachI aMbAlAla purANI, suMdarajI beTAI, anaMtarAya sAhitya pariSadanA eka vibhAga tarIke ene gaNavA karatAM eka rAvaLa, manasukhalAla jhaverI, dhIrUbhAI ThAkara, vrajarAya desAI jevAnA. svataMtra pariSada bharavAne ene hakka maLavA joIe, ema jaNAvI vivecanakAryanI noMdha laI, chellAM thoDAM varSamAM jemanA vivecana- dara "babe varSe svataMtra raMgabhUmi pariSada paNa bharAvI joIe" saMgraha pragaTa thayA che evA bhAIlAla koThArI, ramaNa kekArI, ane 'prathama raMgabhUmi pariSadanA pramukha tarIke A kSetranA Adya gulAbadAsa brokara, cUnIlAla maDiyA, umAzaMkara joSI tathA surepa krAntikArI caM. cI. mahetAne ja cUMTI kADhavA' ema paNa kahyuM. raMgajoSInAM kAryane saMkSipta paricaya ApI aMtamAM umAzaMkarabhAI tathA bhUminA niSNAta thavA IcchanArAne upayogI sUcano karI, taptAsurezabhAInAM thoDAMka noMdhapAtra manAvyo raju karI potAnI mImAMsA lAyakIvALAM maulika nATonI achatamAM 'rUpAMtarita nATake bhale pUrI karI. bhajavAtAM' ema jaNAvI chUTa mUkI, paNa maulika nATakonA lekhana ne raMgabhUmi vibhAganA pramukha zrI dhanasukhalAla mahetAe 'janI adAkArI aMge lekhako ne raMgabhUminA niSNAtonA sahakAra uparAMta ane navI raMgabhUmi upara vyAkhyAna ApatAM junAM ane tAjAM sArA sArA niSpakSapAta vivecakone paNa astitvamAM ANavAnI aneka saMsmaraNo rajU karyA. janme kAyastha ane kame kalAkAra jarUra upara bhAra mUko. A prasiddha nATakakAre pote cha varSanA hatA tyArathI potAne zikSaNa vibhAganA pramukha zrI jugatarAma davee keLavaNIraMgabhUmine je paricaya thayo tenI ane raMgabhUmi uparanA pitAnA dvArA grAma-svarAjyane prayoga' uparanA pitAnA vyAkhyAnamAM kAryanI aneka vigate rajU karatAM raMgabhUmiviSayaka keTalAka muddAo keLavaNIkSetranA pitAnA aMgata anubhavenuM marmasparzI ne vicArapreraka carcA. "kaI raMgabhUmi prathama zarU thaI? vaitanika ke avaitanika? biyAna karyuM. ApaNA du:kho ane vikRtionuM kAraNa "ApaNane A e kaLAnI zarUAta dhaMdhA tarIke thaI haze ke Arthika daSTinA karatAM dezamAM zuddha zAstrIya evuM jIvana jIvavAnI kaLA keIe zIkhavI vidanA AkarSaka sAdhana tarIke ?" evA prazno UbhA karI nathI... A kaLA vagara ApaNA saMkSio tema ja nirakSarA aneka zubha judA judA dezomAM nATakanI zarUAta dhArmika ke sAmAjika azubha pravAhathI dhasamasatA vizALa rASTrajIvanathI jANe ke aspaSTa utsavane prasaMge ubhavatA AnaMda-ullAsane svayaMspharnithI prakaTa jevA rahI jAya che" ema jaNAvI, sva. nAnAbhAI bhaTTanA zikSaka karavAnA sAdhana tarIke thaI haze evuM anumAna karI, ramataga- ane gRhapatijIvananA AraMbhakALane eka anubhava jaNAvyo jemAM matamAMthI dhaMdho zarU thayo ema jaNAvIne evA kalAkArone aneka prakAranI muMjhavaNa ane mathAmaNa anubhavatAM nAnAbhAIe maMdiramAMthI athavA rAjya taraphathI peTagujAro maLavAnI zakayatA vidyArthIne cekaDImAM thaI gayela jhADe jAte sApha karyo hate. rajU karI. ApaNe tyAM nATakanA AraMbhanI bAbatamAM emaNe kahyuM veDachI ane anya AzramamAM pate tathA bIjA 'bApudhI ke "bhavAInI preraNAmAMthI nahi paNa te pratyenA tiraskAramAMthI jIvanakaLA' kaI rIte khIlavI rahyA che te darzAvatAM emaNe bALazikSaNa ApaNe tyAM nAnI zarUAta thaI ema mAnIe te bahu khATuM tathA prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa aMge nivedana karyuM : " ApaNI nathI... ApaNA 19mI-20 mI sadInA prayogo upara bhavAInI keLavaNI evI hovI joIe, je ApaNA samAjanA ekeeka kiMI ja asara nahotI e satya hakIkata che... uttara gujarAtanA manuSyanA manane nirbhaya banAve, tenA hRdayane vaja jevuM daDha banAve, taragALAnAyake-bhejake bhavAInI sapATa bheya cheDIne muMbaI tenA jIvanane satyaniSTha banAve" evAM hai rAdhAkRSNananAM jevA zaheronA UMcA tatA upara AvyA, tyAre temane vaMzaparaMparAthI vacane TAMkI, "ApaNI hAIskUla ane kaeNlejomAM ApaNe A sAMpaDelI abhinayanI AvaData sAthe letA AvyA ane e udezavALI tejasvI keLavaNI ApIe chIe zuM?" evo prazna tatA para sArA jhaLakyA, eTaluM ja traNa ApaNane bhavAInuM karyo hato buniyAdI zikSaNa aMgenI emanI pravRttio mATe
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 prabuddha jIvana tA. 1-2-66 emaNe kahyuM: "ame te dezanAM kizoro ane kizorIonA cAritryanuM ane temanI sUjha-samajanuM ghaDatara thAya tevI eka zikSakapraNAlI calAvavA ane lokapriya banAvavA mathI rahyA chIe. kizeronA bAhu majabUta thavA sAthe aneka kaLAo temanI AMgaLIomAM ramatI thAya, temanI buddhinuM baMdhAraNa vijJAna upara racAya, teo jIvanamAM mahenatu ane svAvalaMbI rahI ApabaLanI, khumArInI tejasvI keLavaNI levAnA pATha zIkhe, teo zIkhatA jAya te sAthe dezanA navanirmANanAM kAmamAM paNa pitAne phALo ApatAM jAya ane te kAmamAM pitAnA utsAhapUrNa sahakArathI prANa pUratA jAya, AsapAsanA janasamAjamAM jIvana viSe AzA ane utsAha reDatAM jAya e dizAmAM ame.. puruSArtha karI rahyAM chIe." dezane pUNe khUNe ucca zikSaNanA phelAvAnI vAta aMge emaNe kahyuM: " ApaNe citA karavA jevI vAta e che ke grAmapradezamAM, vanapradezamAM ane taTapradezamAM haju eTalAM badhAM taruNo ane taruNIo UcharI rahyAM che, jemane pote ucca zikSaNa sudhI pitAnI lAyakAta kadI laI jaI zakaze evuM svanuM paNa AvI zakatuM nathI. e saune mATe evA zikSaNanI kalpanA paNa ApaNAM AyojanamAM karavAmAM AvatI nathI.. AvAM saune keLavaNInuM amRta pahoMcADavAne dharma ApaNe bajAvatAM nathI te mane ghora pAparUpa bhAse che.." emaNe keTalAka prazna karyA : "A badhA vidyApravAha haju zaheromAM ja kema aTakI paDayo che? dara cAra-pAMca gAma vacce eka uttara buniyAdI kema nahi? dara tAluke ane paragaNe eka mahAvidyAlaya kema nahi? ane dara be traNa tAlukA vacce eka vidyApITha kema nahi ? " bhAratamAM zikSaNa vyApaka banAvavAmAM vijJAna ApaNI vahAre dhAze evI AzA sevanArAone spaSTatA karI ke "vijJAna ApaNane UMcAmAM UMcI Toce laI jaze tyAre paNa emaNe (vilAyate) zama upara ane zikSaNa paddhatinA parivartana para bhAra mUkayo che te ja ApaNo sAco taraNApAya thavAno che; Arthika daSTie ja nahi, zikSaNanI guNavattAnI daSTie paNa." AjanI paristhiti aMge emaNe kahyuM : "pratiSThAnA ane moTAInA ApaNA khyAle ja pharI gayA che. saunuM jIvanadhoraNa samAna hoya ema ApaNe IcchIe chIe. eka zikSaka Icche che ke tenAM gharabAra, khAnapAna, nokaracAkara, e badhuM eka rAjAnA samAna, eka lakhapatinA samAna hovuM joIe. eka zikSaka ke majUranA sAdA jIvana karatAM rASTrapatinuM ke sarvocca nyAyAdhIza khAnapAna Adi vadhAre na hoya evA Adarza rAkhIe te to ApaNAM svamAna-gaurava-sAcavIne ApaNe te prApta karI zakIe ane uttamamAM uttama keLavaNI ApaNe gAmaDe gAmaDe pahoMcADI zakIe." keLavaNInA kSetramAM yuropIya dhoraNe lAgu karavAnI bhUla na karavAnuM sUcavI vakatAe AcArya vinobAnA zabdo TAMkayAM : "navA rAjyamAM jema jUne jhaMDo eka divasa paNa na cAlI zake tema navA rAjyamAM jUnI tAlIma paNa eka divasa mATe na cAlavI joIe." patrakAratva vibhAganA pramukhasthAnethI zrI bacubhAI rAvate doDha saikAnA gujarAtI patrakAratvanI vivecanA karI patrakAre lokazikSaNanuM yajJakArya uttama rIte kayAre karI zake tenI uttama mImAMsA karI hatI. A ja sAmayikamAM pravacana ApyuM have pachInA aMkomAM chapAvAnuM che, tethI tene ahiM sAra ApavAnI mane jarUra lAgatI nathI. sA. pa.nA A adhivezanamAM ja astitvamAM AvelA samAjavidyA vibhAganA pramukhapadethI zrI popaTalAla ge. zAhe pitAnA vyAkhyAnamAM samAjavidyAnI tAlIma mATe Agraha karyo hate. "e mATe ApaNI yunivarsiTIo, kaeNlejo ane zALAomAM paNa ApaNI sAmAjika sthitine yogya pheraphAra thavA joIe. samAjane UMce caDhAvavA mATe samAjanA UMcA tharanAM strI-puruSane evI Teva pADavAnI saraLatA maLavI joIe, ke jethI temAM samAjanA pachAta vargonI sevAmAM potAnI navarAzanA samayamAM madada ApI zake. rAjya taraphathI pachAta vargonA - zikSaNa, unnati ane vikAsa mATe karoDo rUpiyAno kharca thAya che. temAM yogya kAryakaronI UNapane lIdhe ghaNAM nANAM vyartha jAya che.. evI asaMkhya jAtione sudhAravA mATe daDha vRttivALA, samajazakitavALA ane dauryazIla kAryakaronI jarUra che." te mATe gAme gAma Social work nA Diploma classesnI himAyata vakatAe karI. samAjavidhA, samAjakalyANa ane sAmAjika kAryanI tAlIma vadhAre vyApaka karavAnA praznane emaNe mukhya gaNyo. sarakAra, samAjasaMrakSaNa saMsthAo, strImaMDaLo tathA mukhyatve gujarAta saMzodhana maMDaLanA A dizAmAMnA prayatna ane sevAonI samIkSA karI. jJAtinI utpattinA ItihAsa, jJAtibaLanuM UrdhvakaraNa, sAmAjika arthazAstra saMbaMdhI vicArapUrvaka saMzodhana, audyogika vyavasthA, pagAradhoraNonI asamAnatA vagere bAbata cheDI vakatAe "ApaNI samAjavighAne vikasAvI, samAjakalyANanA Adarzone pracAra karavAnuM ane temane amalamAM mUkavAnuM kArya karavuM paDaze." e udaghoSa karyo hato. vibhAgIya pramukhanA pravacane patyA pachI sUrata jaina pustaka bhaMDAro taraphathI saMmelana ane pariSadanA agraNI kAryakarone satkAra zaheranA zrI devacaMda lAlacaMda pustakAlaya khAte thayo hato, jemAM sAhityakAro ane saMzodhakoe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. bapore sAyansa kaeNlejanA judA judA khaMDomAM eka sAthe vibhAgIya beThako maLI hatI jemAM sAhitya, zikSaNa, ane patrakAratva vibhAgomAM nibaMdhavAcana thayuM hatuM, jyAre raMgabhUmi ane samAjavidyA vibhAgemAM parisaMvAdonI yojanA hatI. zretAone dhasAro' raMgabhUmi vibhAgamAM thatAM tyAM khaMDanA daravAjA baMdha karAvI devA jevI paristhiti sarjAI hatI. - sAMje adhivezanakhaMDamAM 'sarjaka kalAkAro ane AjanA jagatanI cetanA" e viSaya upara yojAyelA parisaMvAdamAM sarvazrI jayaMtI dalAla, aniruddha brahmabhaTTa, gulAbadAsa brokara tathA sitAMzu mahetAe bhAga lIdho hato. saMcAlana zrI umAzaMkara joSIe karyuM hatuM. A viSe have pachI. kramaza: bhUpendra trivedI AcArya rajanIzajInAM Tepa rekarDa karelAM pravacana jIvanajAgRti kendranA maMtrIo jaNAve che ke AcArya rajanIzajInAM muMbaI tathA anya sthaLoe ane sAdhanA zibiromAM thayelAM pravacane je Tepa rekarDa karI levAmAM AvyAM che te sAMbhaLavA mATe jIvanajAgRti kendra taraphathI muMbaImAM nIce mujaba vyavasthA karavAmAM AvI che, jene lAbha levA dareka jijJAsu bhAI - bahenane nimaMtraNa che. sthaLa : marInalAInsa sTezananI pazcime, aNuvrata sabhAgAra. samaya : dara aMgrejI mahinAnA pahelA ane trIjA zanivAre, - rAtre 7-0 0. viSayasUci mahAmanA lAlabahAdura zAstrI : zrI gaganavihArI la, mahetA 191 eka mUlyAMkana. pUraka noMdha: zAstrIjI ane paramAnaMda 192 rAmanAtha, zAstrIjI ane TAMgAvALo, zAstrIjI ane temane bALa-hari, zAstrIjI vize zrI. DI. Ara. mAMkara, khudA hAphikjha. dazamuddA aitihAsIka tAzkeda jAherAta 183 mahAprasthAnanA patha para-pa prabodhakumAra sanyAla 194 prakSanetA tarIke zrImatI paramAnaMda 197 IndIrA gAMdhInI varaNI gujarAtI sAhitya pariSada,. bhUpendra trivedI 199 aivizamuM adhivezana, sUrata. mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMghaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ prajuddha bhavana zrI mu`bai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina'tu navasaskaraNa varSa 27 : aMka 20 muMbaI, phebruArI 16, 1966, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 8 taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhasma visarjananI kriyAmAM aicitya keTaluM ? mArI vAta aMge moTI gerasamajUtI UbhI thavAnuM jokhama vahArIne paNa mane lAge che ke ApaNA dezanA mahAna netAo ane zAsakonA dehavisarjananI bAbatamAM UbhI thayelI praNAlikAnA virodhamAM uccArAtI vAtamAM huM paNa sUra purAvyuM. mAnavI potAnA jIvanakALa daramyAna game tevA mahattvapUrNa hAyatA ye enA avasAna pachI ene deha saMpUrNapaNe ne eka mAtra rIte enA kuTuMbano banI rahe che. sAmAnya niyama tarIke te kuTuMbanA rUDhi rivAja ke praNAlikA pramANe enI gati thAya, jo ke vyakitae peAtAnA deha viSe agAuthI kazI sUcanAo ApI hoya te tenA amala thAya. mane lAge che ke A vAta sau prathama mahAtmA gAMdhInI karUNa hatyA prasaMge UbhI thaI hatI. sarakAre AgaLa paDI emanA dehano kabajo laI lIdhA ne te pachI je kaMI thayuM enI sAthe emanA kuTuMbane jANe kazI khAsa levAdevA na hatI e rIte vartAyuM. svAbhAvika hatuM ke evA mahAna netAnI vidAya veLAe aMjali ApavA mAnavamaherAmaNa UmaTe, paraMtu jyAM dehanI aMtima kriyAnA ja savAla hatA tyAM kuTuMbane ja AgaLa AvavA devuM joItuM hatuM. paNa tema banyuM na hatuM. mahAtmA gAMdhInI rASTrasanmAnita smazAnayAtrA nIkaLI hatI. emAM lazkara pAtAnI saghaLI rUDhio ane saghaLA kAphalA sAthe hAjara hatuM. baMdUko UMdhI karI devAmAM AvI hatI ane evI bIjI rUDhiAne anusaravAmAM AvI hatI. mahAtmA gAMdhI atyaMta viziSTa vyakita hatA ane emanA kissAne paNa viziSTa gaNavo joIe. paraMtu tyAra pachI bIjA kissAomAM A zirastA banI ta javA joIe. 16 varSa pachI emanA mahAna anugAmI javAharalAla naheru mRtyu pAmyA. ane emanI pratiSThA rASTrIya jIvanamAM ja nahIM, AntararASTrIya kSetramAM paNa gAMdhIjI karatAM jarAye vizeSa ochI na hatI. pariNAme e AkhIye prakriyAnuM punarAvartana thayuM ane emanI atyaMSTi kriyA lazkarI doradamAma ane gaMbhIra aupacArikatA sAthe karAI. emanA kuTuMbanA sabhyo tyAM hAjara hatA, paNa teo citAne Aga cAMpI zake teTalAM najIka na hatAM. dekhItI rIte ja temane phALe ghaNuM ochuM kAma hatuM. sarakAre saghaLuM hAthamAM laI lIdhuM ane kuTuMbanI salAhasUcanA lIdhA vagara ja asthikuMbhane ekalA prayAgamAM ja nahi paraMtu dezanA vividha sthaLoe mokalI ApavAnI vyavasthA karI dIdhI. ema kahI zakAya ke emanA vIlamAM javAharalAle evI IcchA vyakata karI hatI ke temanI rAkha dharatInI mATImAM bhaLI jAya te rIte vikherI devI. joke e vIlamAM e spaSTa nathI ke emanI IcchA pUrI karavAno bhAra jemane mAthe hatA emaNe e eroplena dvArA pUrI karavI ke kema. game tema hoya, game teTalA samRddha ke sAdhanasaMpanna kuTuMba mATe paNa maranAranI IcchAo pUrI karavAnuM e kAma zakaya banyuM na hAta. te sarakAra mATe zakya che ane e paNa rAjyane kharce ja! be varSa vItyAM haze ane javAharalAlanA anugAmI ApaNA bahu ja priya zrI lAlabahAdura zAstrIne videzI bhUmi para du:khada ane ekAeka aMta AvavAthI vadhu du:khada ghaTanA sarjAI. yujamAna deze temanA mRtadehane svadeza mAkalyo, paraMtu eka vakhata dilhImAM te AvI gayA pachI pelI rUDha thatI jatI badhI ja jUnI praNAlikAenuM custapaNe pAlana karavAmAM AvyuM ane javAharalAlanA mRtyu prasaMge je vidhione vistRtapaNe anusaravAmAM AvI hatI tenuM lAlabahAdura zAstrInA kissAmAM punarAvartana thayuM. mAro khyAla che tyAM sudhI A bAbatamAM kuTuMbane bahu lakSamAM rAkhavAmAM AvyuM na hatuM. kuTuMbanI IcchAonuM pAlana thayuM na hatuM ane je badhuM thayuM temAM kuTuMbane bahu ochA bhAga bhajavavAnA hatA, game te thayuM, paraMtu je vAta Aje mane bahu du:kha pedA karI rahI che te dezanA judA judA sthaLe mRtamAnavInI bhasma visajaina karavAnA je rivAja ane praNAlikA sthApita karavAno prayAsa thayo che te aMge che. dhArmika mAnyatA ane rAjakIya daSTibiMdune mAna ApIne A sthaLanI pasaMdagI karavAmAM AvI haze. savAla e che ke A vastu yogya che ke kema ane A badhA kAryamAM rAjya sakriya rIte rasa laI rahyuM che te mATe koI sattAvAra maMjUrI ApavAnI jarUra che ke kema ? jo loko potAnA mRta sagAvahAlAMonI bhasmane dezanA dUradUranA bhAgomAM meAkalavA ke laI javAnuM cAlu kare te temAMnAM ghaNAM potAnI saMpUrNapaNe behAlI karI besaze. e bhUlavuM na joIe ke milkataverA heThaLa aMtimavidhi mATe vadhumAM vadhu rUA. eka hajA ranA kharca maMjUra rAkhavAmAM Avyo che. sarakAra lAkho rUpiyAnA jAhera nANAMnA ATalA badhA kharca zI rIte karI zake ane potAnA ja kAnUnane vegaLA mUke te huM samajI zakato nathI. jyAM lAgaNInA prazna hoya tyAM paisAnA muddo UbhA karavA e haMmezAM aghaTita che. chatAM huM mAnuM chuM ke binajarUrI durvyaya .dUra thavA joIe. sarakAra jo A paddhati cAlu rAkhaze teA eka muMjhavaNabharI paristhitinA teNe sAmano karavA paDaze ke jyAre judA judA loko potAnAM sagAMvahAlAMonI bhasmanuM visarjana karavA mATe, rAjye ApaNA mahAna vaDApradhAno jeo ApaNA mahAna du:kha vacce jhaDapathI pasAra thaI gayA che temanI jema chUTachATo mAgaze. A prakriyA khacitapaNe baMdha thavI joIe ane mRtyu pAmelAnA zabA, pachI te game eTalA mahAna hoya te meM keTalIka khAsa vidhio ke jene vaDApradhAno ke anya ucca puruSonA sanmAna mATe rAjya jarUrI mAnatuM hoya te patAvIne temanI aMtima vidhi mATe temanA kuTuMbIone soMpI devA joIe. sarakAranA sabhyo tathA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 prabuddha jIvana tA. 16-ra-66 anya vyakitae khAnagI vyakitao tarIke A zoka-prasaMgamAM joDAI zake. rASTrapatinuM prasAdapUrNa pravacana je rIte thaI rahyuM che tethI huM cokkasa rIte du:khI chuM ane (prajAsattAka dina tA. 26mI jAnyuArInA roja oNla InDiyA mAro avAja game teTalo nirbaLa hoya che ke mAre avAja uThAva reDiyo uparathI prasArita karavAmAM AvelA rASTrapati rAdhAkRSNananA joIe. ("saMdeza sAptAhikamAMthI sAbhAra udhRta) zrI zrI prakAza prasannagaMbhIra ane prasAdapUrNa pravacanane anuvAda jagyAnA abhAve pUraka noMdha AgaLanA aMkamAM prasiddha karI zakAya nahoto. e anuvAda jarA mRtadehane antima nikAla agnisaMskAra vaDe jema bane moDo prasiddha thAya che, tema chatAM tenI mUlyavattA ke sAmayika tema jahidathI karavo e prakAranI paraMparA svIkAravA sAthe mahatvamAM kazo paNa phera ke ghaTADo thato nathI. AvuM suMdara ane mArgadarzaka mRtadeha ke tenA avazeSanuM tema ja bhasmIbhUta thayelA dehanI bhasma pravacana ApaNane ghaNA lAMbA vakhate prApta thayuM che. taMtrI) ke asthinuM kazuM paNa mahattva nathI e prakAranI dhAraNAne svIkAra A 17 mA prajAsattAka dina upara, bhAratamAM tema ja bhArata rahelo ja che. Ama chatAM AcAramAM hinduo ke jemaNe agni- bahAra vasatA ApaNA prajAjane joga thoDA thoDA zabdo kahevAne saMskAranI prathA saikAothI apanAvI che temanA dilamAMthI asthinuM avarasa maLatAM huM AnaMda anubhavuM chuM. mahattva haju paNa nAbUda thayuM nathI A bhAre Azcaryajanaka che. tAjetaramAM pUruM thayeluM varSa ApaNA mATe bhAre viSamatAbharyuM AmAM paNa uparanA lekhamAM jene ullekha karavAmAM AvyA che te. nivaDayuM che. zrI lAlabahAdura zAstrI jemanuM nAma ItihAsamAM ciramujaba gAMdhIjInA avasAna sAthe bhasmavisarjananI je navI paddhati smaraNIya banI gayuM che temane ApaNe gumAvyA che. mAnavIne zarU thaI che ane je paddhatina paMDita javAharalAlajI tathA lAla loko yAda kare che te temanI dhanasaMpatti mATe nahi, temanA sattAbahAdura zAstrInA mRtadehanI bhasma aMge amala karavAmAM Avyo che, prabhAva mATe nahi, je mahAna adhikAraNe temaNe bhegavyA hoya te mATe eTaluM ja nahIM paNa, gujarAtanA pradhAnamaMtrI sva. baLavattarAya nahi, A badhuM kSaNabhaMgura che. bahAdurI bharelAM parAkramo ane lokonA mahetAnA dehAvazeSanI bhasma aMge nAnA pAyA upara paNa je paddhatino dilamAM khaLabhaLATa pedA karatI ghaTanAo paNa samaya jatAM visarAI amala karavAmAM Avyo che te paddhati ane te pAchaLa karavAmAM jAya che. ApaNI pAchaLa naitika mahattA dAkhavatuM je koI daSTAMta Avato anargaLa dravyavyaya AjanA tabakake khAsa vicAraNA mAgI mUkI jaIe te ja mAtra Take che, cirasmaraNIya bane che. le che. e bhasmane ane e asthine mRtAtmAnI bhavyatA sAthe | zrI lAlabahAdura zAstrI bhAratanI prajAnA eka mahAna sevaka kazo ja saMbaMdha hoI na ja zake ema tArkika vicAraNA dvArA koIne paNa hatA ane zAMti ane pragatine temanuM samagra jIvana samarpita hatuM. sahaja samajAya tevuM che. Ama chatAM koI paNa payagaMbaranI dADha, pAkistAna sAthe thayelA kamanasIba saMgharSa daramiyAna nyAyapUrNa evA aritha ke bAlanI pavitratA aMge cAlI Avato vahema Aje A AtmarakSaNanA kAje baLane upayoga karatA teo acakAyA nahotA. bhasmavisarjananA vidhi sAthe navA AkAre jIvato thAya che ane ApaNAM sazastra daLee hiMmata ane hoziyArIbharyA zaurya ane jIvanaAvI bAbata pAchaLa rahelI lokamAnasanI ghelachA navA navA rUpe samarpaNa dAkhavatA aneka parAkrama vaDe potAnI AbarU ane pragaTa thAya che. A vahema ane A ghelachA AgaLa vadhavA na pAme pratiSThA vadhArI che. e eka bhAre karuNatA che ke jema mAnavInA te khAtara te sAme lAlabattI dharavAnI khAsa jarUra UbhI thaI che. jIvanamAM temaja prajAnA jIvanamAM, ApaNe zAMtinA rAha upara " Ama mRtadeha ane tenA avazeSone eka yA bIjA prakAre mahatva sthira thaIe te pahelAM, keTalIkavAra baLane upayoga karavAnI ane ApatA vizALa janasamudAyamAM, mArI jANa mujaba, jaina samudAya mAtra yuddho khelavAnI ApaNane pharaja paDe che. soviyeTa yuniyana ane tenA eka evo samAja che ke jene A bAbatane lagate AcAra tema ja pradhAnamaMtrI kosijInane ApaNe AbhAra mAnIe ke pAkistAnanA vyavahAra kevaLa vaijJAnika ane tarkazuddha che. jenA anya AcAra pramukha ane ApaNA pradhAnamaMtrI, jayAM jyAM zakya hoya tyAM vyavahAramAM vahema ane aMdhazraddhAne nAnuM moTuM sthAna haze, paNa tyAM parasparanA matabhedone carcAdrArA nikAla lAvavA mATe tAzkeda mRtadeha aMge tene spaSTa samajaNa che ke dehamAMthI cetanAnuM visarjana khAte ekaThA thayA. zrI lAlabahAdura zAstrIe abhuta svasthatAne ane thayA bAda temAM ane anya jaDa padArthamAM kaze paNa taphAvata raheto zAMtisAdhanA pratyenI ekAMta niSThAne ApaNane paricaya karAvyuM. nathI ane e dehane vadhAre samaya rAkhI mUkavAmAM Ave che te tAzkedanA jAheranAmAdvArA banne sarakAroe potapotAnI sarva samasyAonI have pachInA zAMti ane sadabhAvabharyA vAtAvaraNamAM phalavA mAMDe, gaMdhAvA mAMDe tethI tene agnisaMskAra dvArA jema bane tema jadithI nAza karavo e ja mAtra kartavya rahe che. mRtadehane carcA - vArtA karavAne potAne IrAdo jAhera karyo che. agnisaMskAra karyA bAda jaine nathI temAM avazeSa rahelA asthine jAheranAmuM saMcaya karatA ke nathI tenI bhasmanuM nadI yA dariyAmAM visarjana A jAheranAmuM eka saMpUrNa dastAveja che ema koI dAvo karI karatA. ane mutadehanA nikAla aMge A ja eka tarkazuddha mArga che. - zake tema nathI. tenI aMdara levaDa-devaDanAM, bAMdhachoDa ane samAdhAnInAM ane AthI anyathA vicAravuM ke vartavuM eka arthazUnya bhAvukatA ke tattva rahelAM che. paNa ApasaApasanA jhaghaDAo mITAvavA mATe lAgaNIonuM bevakUphIbharyuM vevalApaNuM che. AjanA vaijJAnika yugamAM baLane upayoga karavAne ubhaya pakSe spaSTa InakAra, grastravirAmanI A vicAra pUro spaSTa thavA joIe ane saMpUrNa aMzamAM svIkArya haroLanuM pAlana ane AMtarika bAbatamAM daramiyAnagIrI nahi karavAnI banavo joIe. kabulAta - ATalI bAbatane prAmANikapaNe amala karavAmAM Ave to - Ama chatAM bhale mRtadeha aMge AvI vivekajAgRti pedA te dvArA maitrIbharyuM vAtAvaraNa jarUra pedA thaze ane sArA pADozI thatAM vAra lAge. viveka mujaba vyavahAramAM parivartana ApaNe IcchIe tarIke rahevAmAM te madadarUpa thaze.' te mujaba siddha thatuM nathI. paNa gAMdhIjIthI mAMDIne lAlabahAdura jo ke yuddha mAtrane sadAne mATe jo aMta Ave to tenA jevuM zAstrI sudhI je bhasmavisarjanane dabadabAbharyo vidhi zarU thayo che bIjuM rUDuM zuM? paNa, jyAM sudhI IrSyA, kaTutA, bhaya ane rASTrIya ane te pAchaLa sarakAra ke prajA je puSkaLa dravyane vyaya kare che tenI te ekAeka aTakAyata thavI ja joIe. sarakAre A bAbata rAgadveSa mAnavInA dilamAM astitva dharAve che tyAM sudhI aMtima aMge have pachInA AvA prasaMgo mATe pitAnI nIti satvara nakakI dhyeya dUranuM dUra ja rahevAnuM. tAzkedanuM jAheranAmuM sulehazAMtinA vikaTa karavI joIe ane tenI yogya jAherAta karavI joIe. paramAnaMda mArge AgaLa laI janAruM eka bhAre mahattvanuM pagaluM che. pAki
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 19-2-19 prabuddha jIvana 203 stAna sAthenA ApaNA saMbaMdhomAM eka navA prasthAnanI AzA jAgRta kare che. ApaNA kAryamAM ApaNe vinamratApUrvaka AgaLa vadhIe. nAnAM rASTro sAva nirdoSa hotAM nathI tema ja mahAna rASTro kadi bhUla na ja kare ema paNa hotuM nathI. 1964 nA jUnamAM ApaNe naheruthI zAstrI pratyenuM parivartana saraLapaNe sAdhI zakayA. e ApaNI lekazAhInI tAkAtanuM dyotaka che. gayA aThavADiyA daramiyAna zidatA, gaurava ane vyavasthitatApUrvaka zAstrInA anugAmInI ApaNe pasaMdagI karI zakayA e paNa eTaluM ja gauravaprada che. A cUMTaNI spardhAyukata hatI ane tenuM saMcAlana ApaNA jAhera jIvanamAM vyApelI ucca koTinI sabhyatAnA vijayarUpa hatuM. banne umedavAro kazI paNa kaTutA ke luSitatAthI mukata hatA. teo banne dezanA cAhaka che ane ApaNA AdarzonA pUjaka che, ane ApaNI sAme je bhavya ane bhISaNa samasyA che tene pahoMcI vaLavAmAM ApaNA loko ekarUpa banI raheze evI ApaNI zraddhA che. ApaNe AzA rAkhIe ke bhavya AdarzavAdanA vAtAvaraNamAM je ucharela che tevA ApaNA navA sukAnIthI saMcAlita thanAra navI sarakAra svAtaMtrya ane lekazAhInI mazAlane AgaLa ne AgaLa laI jaze, satata prajavalita rAkhaze ane sAmAjika, Arthika tema ja rAjakIya kSetre, jyAM jyAM anyAya haze tyAM tyAM, te anyAyane rya, prAmANikatA tathA anukaMpApUrvaka sAmane karaze. bIjI samasyAomAM paNa anna-samasyA tarapha sarakAre taratamAM ja potAnuM dhyAna ane zakita kendrita karavAnAM raheze. - AjanI duniyA dhanatRSNA ke parigrahanA kAraNe eTalI badhI herAna parezAna nathI, jeTalI herAna parezAna sattAnI bhUkhanA kAraNe thaI che. mAnavInI pravRttionuM niyaMtraNa karavA mATe, parasparanA hakkonuM rakSaNa karavA mATe, mAnavI jIvananI paripUrti arthe jarUrI tako ane sagavaDonI puravaNI tathA vRddhi karavA mATe pratinidhitvayukata lekazAhInI vaijanA karavAmAM AvI che. tenI saphaLatA mATe evA javAbadAra lokanetAonI jarUra che ke jee, je svataMtratA hajAro niSThAvAna naranArIonI bahAdurI ane balidAna vaDe prApta karavAmAM Avela che te svataMtratAne daSTi ane kalpanA vaDe surakSita rAkhavA aMge satata prayatnazIla hoya ane bheDA loko ja svArtha prerita daramiyAnagIrI ke dakhalagIrInA kAraNe meLavelI svataMtratAne jarA paNa hAni na pahoMce e aMge jeo satata jAgRta hoya. ApaNA netAoe lokone doravaNI ApavI ghaTe ane nahi ke lokothI temaNe deravAvuM ghaTe. loko kSaNika Avezane vaza banI na jAya athavA to je te bAbata aMge mIjAja gumAvI na bese e prakAre temane ApaNA netAoe keLavaNI ApavI joIe. je lezAhInA pAyAmAM raheluM svAtaMtrya ApaNe hastagata karyuM che te svAtaMtryanuM mUlya tema ja tenI nAjukatA-bannenI barobara kadara karavAmAM Ave evI temane ApaNe tAlIma ApavI joIe. ApaNI lokazAhI AtmAnI gulAmInI-vyakitagata dAsatvanIkaTTara virodhI che. mAnavInuM saMsthA vaDe damana thavuM na ghaTe, sattA amuka gaNIgAMThI vyakitaonA hAthamAM kendrita thavI ghaTe, rAjanIti evI hovI na ghaTe ke je anyane tiraskAra karavAne ApaNane Adeza Ape, mAnavInuM jIvana yaMtravata - robeTa jevuM banI javuM na joIe. ApaNA dezane ApaNe cAhIe chIe- eTalA mATe ke ApaNe prema ane satyanA cAhaka chIe. sAco ke kheTa mAro deza e mAro deza - Avo koI savAla ja nathI. ApaNA deza aMge ApaNA cittamAM je bhAvAtmaka citra che te citrane - te chabIne - ApaNA deza mUrta kare e ja kharo prazna che. . ! samAjanA ApaNA samAja pratye ApaNI vaphAdArI ane niSThA hovI ja joIe, kAraNa ke te dvArA ApaNane amuka sagavaDo maLe che, dharma, artha, kAma ane mokSa - e je cAra puruSArtha che, mAnavajIvananAM je mukhya dhyeya che te siddha karavAmAM te dvArA ApaNane sahAya prApta thAya che. A hetuo siddha karavA mATe, svataMtra ane sarjanAtmaka vyakitatva pedA bharavA mATe, dezamAM vyApI rahela bhUkhamara, apUratuM poSaNa, vyApaka bImArI, nirakSaratA, sAmAjika asamAnatAo ane audyogika pachAtapaNuM - A sarvanA ApaNe aMta lAvavAnuM rahe che. mAnavIne mAnavIthI vadhAre mahattvanuM bIjuM kazuM che ja nahi. ApaNI lekazAhInAM pariNAmo ApaNAM gAmaDAMomAM, khetaromAM ane phekaTarImAM, nizALAmAM ane IspitAlamAM pratyakSa thavAM joIe. e divasa dUra nathI ke jyAre duniyA zikSaNa, Arogya, vasavATa ane nAnAM, gharaDAM tema ja asahAya lokonI sArasaMbhALane sauthI vadhAre mahatva Apaze. ApaNe jIvananI bAhya paristhatimAM sudhAro karIe te paNa mAnavInA AMtarajIvananI ApaNe upekSA karI na ja zakIe. tenI asaMyamI prakRti, tenAmAM rahelAM AsurI baLe-A ja tenAM mukhya zatruo che. ApaNe kAmanAone ane vAsanAone ane bhegalakSIvRttione khUba uttejana ApIe chIe. prema eTale ke dilanI anukaMpA A duniyAmAM virala banatI jAya che. te vadhAre vyApaka tema ja vadhAre UMDANavALI bane e atyaMta Avazyaka che. ' * sadicchA | sarva koI sadicchA-zubha bhAva-dharAvatA mAnavIonA dilamAM zAMtinI jhaMkhanA rahelI ja hoya che. ApaNI samasyAo hala karavA mATe ApaNane AMtarabAhya - ubhaya prakAranI - zAMtinI jarUra che. jo mAnavInI sabhyatA dvArA vikaselAM mUlya TakAvavA hoya te ApaNe ApaNA pADozIo sAthe samAdhAnIpUrvaka rahetA zIkhavuM joIe ane vizvabaMdhutvanI dizAmAM kArya karatA thavuM joIe. AjanA vicArazIla mAnavIonI gaMbhIra saMvedanAtmaka citA duniyAnI vartamAna sthiti paratve che. ApaNe duniyAnI sAme jotAM je UMDI becenI anubhavatA hoIe te e eTaluM ja sUcave che ke A duniyA koI eka mahAna parivartanane jhaMkhI rahela che. ApaNe te parivartanane aDakIne ubhelA chIe ane te kAraNe na samajI zakAya e kaMpa anubhavIe chIe. A parivartana ApaNane amApa AbAdI tarapha AgaLa laI janArUM che ke jaMgalIpaNA tarapha pAchaLa laI janArUM che tene AdhAra vijJAna ane TekanolojI (taMtravidyA) nI adbhUta siddhione ApaNe ke upayoga karIe chIe tenA upara rahe che. ApaNI AgaLa pUratA pramANamAM saphoTaka sAmagrI che ke je A duniyAmAM samagra jIvanane aMta ANavA mATe samartha che. * jyAM jyAM zakya hoya tyAM tyAM nyAya ane zAMtibharyA samAdhAne mATe tema ja saMpUrNa ni:zastrIkaraNa aMge Avazyaka evIANavika zastronI abhivRddhi mATe ApaNe prayatnazIla banIe. te ja mAtra zANapaNane sAro mArga che. anuvAdaka : paramAnaMda ' mULa aMgrejI: rDo. rAdhAkRSNana . pAyA vinAnI mAnyatAo ane vahemanI graMthione vidAranAra ane vicArapreraka . - camatkAra ane vahema lekhaka: ratilAla maphAbhAI zAha mu. mAMDala, viramagAma thaIne uttara gujarAta) | kiMmata rU. 1, paTeja 0-30 prAptisthAnaH zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, "aa 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI-8. .
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 prabhupta jIvana gujarAtI sAhitya pariSada: [3] gayA aMkamAM jenA ullekha karavAmAM Avyo che te mujaba bIjA divasanI sAMje adhivezana maMDapamAM zrI umAzaMkara joSInA saMcAlana nIce yojavAmAM Avela 'sarjaka klAkAro ane AjanA jagatanI cetanAra' e viSaya uparanA parisaMvAdano AraMbha karatAM zrI jayaMtI dalAle be praznA rajU karyA hatA ke 'ekalA sarjake evA gunA karyo che ke sAMprata samayanA pratyAghAtA--gamAaNagamA cukAvavAnI vAta ene mAthe AvI che ? ane 'bIjA koI paNa yuga karatAM AjanA jamAnA sarjakane cokkasa vadhAre saMvedanazIla kare che e vAta sAcI che?" emaNe kahyuM : 'sarjanavyApAra Aje zarU thayelI pravRtti nathI, ghaNA saikAothI e to e ja rIte cAlyo Ave che. sAmAjika dUSaNabhUSaNonI sArI evI jANa ane ukela sarjake batAvela che ane jemane AvuM thayuM hoya temanI AgaLa e rajU karatA Avyo che. Aje je bane che tethI saMvedanazIla AtmAne jarUra kaMIka thAya che. enuM mana pAcuM banyuM che, nAnakaDI vAte uzkerAya che. mANasane du:kha thAya tenI navAI nathI, paNa vizeSa e che ke AjanA sarjakane saMvAdo racavAnI sagavaDa ja rahI nathI. Aje tA 'sAlila kivI'- AtmasaMtASaNa- vadhI gayela che. jyAre aMdaro aMdara karI zakIe evI Meaningful Dialogue sthiti nathI tyAre lakhANanA AkhA jhAka AtmasaMbhASaNa para jAya che. Absurd nATakamAM nATakonA saMvAda nathI. be pAtro potapotAnI aMgata alaga alaga vAta kare che. jyAM saMvAdanA sAro moko hovA joIe tyAM mAtra AtmasaMbhASaNathI jAtane-manane--saMtoSavAnuM rahe che. mANasa peAtAnA sivAya bIjAnI sAthe bAlI paNa na zake evI paristhitimAM bIjuM zuM thAya ? manovijJAna Aje split personality nI vAto kare che, jemAM vyakita eka ane vyakitatva vibhinna che. Three Faces of You' mAM eka ja bAImAM traNa pAsAM rajU thAya che. mAnasika pIDAno anubhava sau koI kare che. mANasa potAnA vyakitatvathI paNa alaga thatA jAya che. dharmanuM- zrAddhAnuM- AzvAsana paNa Aje nathI rahyuM. AvI kSaNe sarjaka paristhiti sAme AMkhamIMcAmaNAM kare to e sarjaka nahIM rahe. Aje to vivecanamAM paNa sAlilAkavI jevI sthiti che. vAMcyAM vinA khATAM vakhANa thavAthI bagADo thAya che. avicAranI nahi to na--vicAranI bhUmikAe ApaNe pahoMcyAM chIe. Aje to Alienation - aLagApaNuM thatuM jAya che. jamAnA sarjaka pAse evI rIte pahoMcyA che ke sarjaka bicAro peAtAnA khUNAmAM dhakelAI gayo che. pariNAme soliloquy paNa nahi; mAtra rahyA che aMtaranA udgAro. pAtAnuM mana haLavuM karavA mATe, koIka to potAne samajanAra nIkaLaze e AzAe paNa, Aje eka mAtra sahAro che AtmasaMbhASaNa. zrI aniruddha brahmabhaTTa Aje pravartatI vicchinnatA, ekalatA, nirbhrAntine eka Imeja dvArA samajAvatAM kahyuM ke AjanA sarjaka laherAtA sAgaramAM eka himazilA para UbhelA mANasa che. e zilA kayAre ogaLI jaze enI ene khabara nathI. zrAddhAnI AdhArazilA na choDavAnuM ene kahevAmAM Ave che, paNa e zilA paththaranI che ke baraphanI che tenI cakAsaNI eNe ja karavAnI che. AjanA sarjakanI vedanA che te A, pUrvajo amuka kahI gayA che mATe enuM pAlana karo ema kahevAmAM Ave che, paNa Aje to saMdarbha ja judo che. koI paNa satya mArA pUratuM satya hoya to ja mane te khapanuM che. sarjaka nakalI mAla nathI zodhato. eleA UbhA rahI tA. 16-2-92 grevIzamuM adhivezana, surata potAnI aMdara e je zodhI rahyo che te zodha jevI tevI nathI. paraMparAgata mUlyA sAme e prazna kare che. ApaNe kRtine vivecananA cokaThAmAM mUkIe chIe, paNa kRti mATe vivecananuM navuM cokaThuM UbhuM thavuM joIe. navI kRti ane vivecanane praznArthamAM mUkatAM vivecananA siddhAMtane pheratapAsanI eka taka maLe che. sarjake sarjakapazu. dAkhavavAmAM-potApaNuM siddha karavAmAM--jAtane oLakhavAmAM jo kazuM upayogI na hoya to tenI avagaNanA karavI. bhUtakALanA vArasA ke paraMparAne pacAvIne ApaNe je avAja kADhIe te avAja ApaNA ja che, ApaNA pUrvajono che ke ApaNA samakAlInAno ? 'huM"no avAja pArakhavA e AjanA sarjakano moTAmAM moTo prazna che. pratyeka sarjakano peAtAnA nAkho avAja che. kazuMka juduM kahevAnuM hoya tyAre ja ema bane. mAro avAja bIjA karatAM judo na hoya te huM mAnavI karyAMthI ? mAnavI tarIke mAnavInuM zodhana karavA mATe mAtra sAunDa nahi,viAIsa joIe. potAnI cetanAne vyakata karavA yojAto zabda sarjakanI sRSTinA aMtaraMgamAM ApaNane pahoMcADe che. potAnA taLamAM paDelAnI rajUAta e AjanA sarjakano moTo prazna che. IliyaTe je trIjA avAjanI vAta karI che te A. AtmAbhivyakita - aMtaranA aMdhArA khUNAnI zodha. sarjAtA sAhityamAM samAjanuM pratibimba paDe che ema kahe vAtuM rahyuM che. paNa erisToTale kahyuM che te pramANe to sarjAtA sAhityanA virodha ItihAsanI sAme che. eno jhoka philasUphI tarapha hoya che. kRtimAM ja AkAra letuM kRtinuM svataMtra tattvajJAna heAya che. sarjakanuM e sAhasa che. mATe ja e nidhatA bhAgavavA Icche che. ItihAsanI chAyAmAM thatuM sarjana e sarjana nathI rahetuM; emAM philasUphi taraphanuM kheMcANa hoya che kharuM, paNa e tattvajJAna uchInuM hoya che. yavatuzenko kahe che ke uchInA lIdhelA AzAvAda karatAM amAro nirAzAvAda bahetara che. AjanA jamAnAe sarjelI ekalatAne pariNAme viSAdayoga anubhavato AjanA pratyeka sarjaka arjuna che. zrI gulAbadAsa brokare jaNAvyuM ke yugacetanAno paDagho sAhitya-kalAnI kRtiomAM paDatA ja Ave che. nave yuge navI cetanAnA paDagho pADanArA kalAkAro ene maLe che. navA kalAkArone jUnA sAthe athaDAmaNa thAya che. kalAnI sRSTimAM A cAlatA AvelA krama che, ane Ama cAlatuM rahe temAM kalAnuM oya che. kAlidAsa ane zekasapiyara jevA kalAkAroe paNa potapotAnA yuganI cetanAnA pratighoSa pADavA mathAmaNa karI che. AjanA yuga palaTAI gayo che. mAnavajAta ane tenAM mUlyonuM kalA-sAhityamAM parivartana thayuM che. jIvanamAM paNa palaTo Avyo che. muMbaImAM phlorA phAunTana jevA mAnavAthI ubharAtA lattAmAM paNa ekalatA lAge che. kayAMya ApaNa pratibiMba maLavAnI vAta nathI, mATe potAnI sAthe vAtacIta karavI rahe che. saMvAda nahi paNa monologa zakaya. Aje evA jamAnA Avyo che ane enuM pratibiMba ApaNI kRtiomAM paDe ja. sarjakane pAtAnA aMtaranA UMDA aMdhArA khUNAmAM jaI kazuMka zodhI lAvavAnI IcchA che. e khUNA enA ekalAnA nathI, ApaNA saunA che. jeTaluM AjanuM jagata satya che teTaluM ja AgalA jamAnAonuM paNa che. jagatamAM sanAtana Monologue cAlyAM ja kare che, paNa yuge yuge te judI judI rIte AviSkAra pAmI rahyo che. zraddhAazraddhAne nAme ApaNe paristhitine virodha na karIe. kalAkArane potAnI kalAmAM jyAM sudhI zraddhA che tyAM sudhI kazuM gabharAvAnuM nathI. MonologuemAMthI ja ApaNe Dialogue karI rahyA chIe. vAta na
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 12-2-99 prabuddha jIvana eTalI ja che ke ApaNane navI cetanAno paDagho pADanAra kalAkAro joIe che. zrI sitAMzu mahetAe kahyuM ke sarjake potAnI AjubAju je kAMI che temAMthI navA AnaMdanuM sarjana karavAnuM che. mUlyA--jUnAM ke navAM--te tapAsavAnAM nathI. AjanA sarjake sarjakatAne nahi, visarjakatAnA AnaMda mANavAno che. A visarjakatA eTale ghaTanAenA saMbaMdhAne vinAza. mArI AsapAsa evuM ghaNuM banI rahyuM che je du:kha Ape, paNa mAre evI sRSTi sarjavI che je mane AnaMda Ape. huM A sRSTine badalI na zakuM, paNa ghaTanAo vaccenA saMbaMdhano nAza karuM, navA saMdarbho yojI temAMthI navI sRSTi pedA karyuM, je mane AnaMda Ape. parisaMvAdanA saMcAlaka zrI umAzaMkara joSIe kahyuM : AjanA sAhityakArone kazuM vaLagyuM che ema kahe che. ApaNe suratamAM chIe, pAMkha khAIe chIe, UMdhiyuM ApaNI rAha jue che, te zuM A loko uchInI vedanA meLavavA mathe che? nA, emanA zabdo ja kahI ApatA hatA ke emAM kazuM kRtrima nathI, emanI yAtanA banAvaTI nathI, yaMtrayuganI mahAna bhIMsamAM sapaDAyelA vizvanA ApaNe badhA nAgarika chIe. klAkAro agrayAyI che. emanI cetanA AgaLa cAlatI hoya che. kavio kaMIka evuM kare che ke je meTAmoTA benkaro ne dharmagurue paNa nathI karatA. A gAMDAdhelA mAnavIe potAnI rIte samAjanuM kAma karatA hAya che. samayamAM pUrAI rahevuM e kavitAnuM kAma nathI--samayane eNe vaTAvI javAno che. kalAkRti e samayanI ja pedAza che, paNa enuM AyuSya svataMtra, svAyatta che. tethI e AnaMda Ape che. kalA ne ItihAsanA pharaka e che ke ItihAsa vAstavika hoya che, chatAM te pharI thatA nathI. philasUphI yunivarsala che, paNa parTIkayulara nathI. kalA parTIkayulara che, ekameva che, sAtheAsAtha te yunivarsala-sArvajanIna che. kalA peAtAnA sAcA avAja pragaTAve che tyAre e vizvane avAja banI jAya che. kalAnA A kImiyo che. viSAdayoga e gItAnA pahelA adhyAya che, paNa gItAmAM chelle be AMtararUpa vacce je saMvAda thAya che te mAnavajIvananI AzA che. AjanA sarjaka je viSAdayoga anubhave che te arjunanA viSAdayoga che e kharuM, paraMtu Akhare to e viSAdamAMthI saMvAda sarjavAnA che. prabhusthAnethI zrI jyotIndra davee samApana karyuM hatuM. zrI sitAMzu mahetAe ghaTanAone jUnA saMdarbhomAMthI kADhI navA saMdarbhomAM yojI AnaMda sAdhavAnI je vAta karI tene aMge emaNe bALaka janme te vakhate thatI nALa chedavAnI kriyAnuM udAharaNa ApyuM hatuM. nALachedana pachI ja bALakano svataMtra vikAsa thAya che e vAta para bhAra mUkyA hatA. AjanA sarjaka potAnA aMtaranA aMdhArA khUNAne zodhI tyAMthI prakAza meLavavA mathe che te aMge eka bIjuM udAharaNa paNa phrI davee ApyuM hatuM. gharanA oraDAmAM mANasa che. oraDAmAM aMdhAruM che. prakAzanI jarUra che. mANasa UbhA thaI oraDAnA khUNAmAM rahelI vIjaLInI svIca dabAvI ajavALu' karavA jAya che. khUNe jaI aMdhArAmAM mathAmaNa karI e svIca zodhI kADhe che.ne ajavALuM kare che. paNa e prakAza eTalA e ja khUNAne ajavALatA nathI, Akho oraDo enAthI bharAI jAya che. aMtaranA aMdhArA khUNAne zodhI temAMthI sarjake meLavelA prakAza A ja rIte vyApaka banI saunA aMtarane ajavALe che. pariSadanA pramukhazrI tathA pariSadamAM hAjarI ApavA Avela anya pratinidhione sanmAnavA eka samAraMbha surata sudharAIe yojyA hatA. parisaMvAda pUro thatAM sau surata sudharAInA paTAM khy 205 gaNamAM gayA hatAM. zrI umAzaMkarabhAIe paricayavidhiAvyA bAda zrI jyotIndra davee emanI lAkSaNika zailImAM pravacana karatAM kahyuM hatuM ke "sudharAIe zaheranAM je kAmA karavAnAM che emAM zaheramAMthI kcaro kaDhAvavAnA che, pIvAnA pANInA prabaMdha karavAnA che, ane dIvA pragaTAvavAnA che. koIne kadAca ema thAya ke sudharAIne sAhityakAro sAthe zuM saMbaMdha ? paNa sAhityakAronuM paNa e ja kAma che. emaNe jIvanamAMthI kcaro kADhavAne che, preraNAnuM pANI pAvAnuM che, ane hRdayanA dIvA pragaTAvavAnA che. eTale ame sAhityakAro paNa Ama te sudharAI jevA ja chIe." suratanAM pAtAnAM aneka saMsmaraNAne rajU karI zrI davee hAsyanA dhodha vahAvyA hatA ane aMtamAM sAhityakAronuM AvuM audAryapUrvaka sanmAna karavA badala nagarapAlikAnA pramukhano AbhAra mAnyo hato. te pachI sudharAInA pramukha zrI gAradhanadAsa cAkhAvALAe sau AmaMtritAnuM svAgata karyuM hatuM ane suratanA bhavya bhUtakALanI jhAMkhI karAvI hatI. tathA zaheranAM vikAsakAryAnA khyAla Apyo hato. zrI popaTabhAI vyAse AbhAravidhi karyo ne te pachI alpAhAra ne cApANI bAda sau chUTA paDayA, rAtre nava vAge raja thayela sAMskRtika kAryakramamAM lokanRtya, sugama saMgIta tema ja rAsa-garabAno samAveza thatA hatA. ekAda apavAda sivAyane AkhA kAryakrama ThIka ThIka manoraMjaka banyA hatAM. [4] semavAra, tA0 27mI Disembara 1965, pariSadanA adhivezananA trIjo ane chellA divasa hato. savAre nava vAge kAlejanA khaMDomAM vibhAgIya beThako cAlu thaI temAM eka vAta khAsa dhyAna kheMce tevI hatI. keTalAka vibhAgIya pramukhAe temane sthAne avejI pramukho mUkI kArabhAra temane pUrNapaNe soMpI dIdhA hatA. raMgabhUmi vibhAgamAM to avejI pramukhe bIjA avejIone adhikAra suprata karyAnI vAta bahAra AvI. A paristhiti du:khada che. je vibhAgeAmAM A paristhiti janmI tenA varAyelA pramukhAe potAnI azakita ane maryAdA pahelethI ja jAhera karavAM joItAM hatAM ema kahevuM prApta thAya che. bhaviSyamAM A rItanA kArabhAra cAlatA aTake e jovAnI gaMbhIra pharaja vyavasthApakone mAthe AvI che. A adhivezanamAM eka atyaMta AvakArapAtra kAryakrama savA agiyAra pachI zarU thayo. emAM dareka vibhAganA pramukhe potAnA vibhAganI kAryavAhIno TUMko ahevAla Apyo, jene pariNAme eka be vibhAgamAM ja hAjarI ApI zakanAra saune anya vibhAgAmAM zuM zuM thayuM tenA AdhArabhUta ahevAla prApta thayo. - sAhitya vibhAgamAM 38 nibaMdhA AvyA hatA, ane temAMthI 22 nibaMdha| vaMcAyA. zikSaNa vibhAgamAM 18 nibaMdha AvyA hatA, paNa mAtra traNa ja nibaMdha vaMcAyA ane tene lagatI upayogI ane rasaprada carcAo thaI. patrakAritva vibhAgamAM mAtra traNa nibaMdho AvyA hatA, jemAMthI be rajU karavA jevA paNa na hatA. e vibhAgamAM yojAyela parisaMvAdamAM hAjarI vadhAre hatI. carcA mATe ApaNA patrakAratvane lagatA cAra viSayA hatA: enA prazno zAne e kema pAMgare ?, vicArapatra ne temanA vikAsa, patrakAratva pakSaniSTha ke lokaniSTha hovuM joIe ? ane patrakAra sAhityakAra kharo? A badhA viSayo para suMdara carcA thaI hatI ane patrakAronA potAnA praznonI chaNAvaTa mATe svataMtra patrakAratva pariSada yojAvI joIe evA sUra UThayo hatA. samAjavidyA vibhAgamAM hAjarI ochI hatI. samAjazAstraviSayaka 14 nibaMdho AvyA hatA. parisaMvAdanI vyavasthA karavA chatAM hAjarImAM phera paDayo na hato. raMgabhUmi vibhAganI kAryavAhInI kathA zrI jayaMtI dalAle kahI. e vibhAgamAM parisaMvAda mATeno viSaya 'AjanuM lakhAtuM ne bhajavAnuM nATaka--enI koTi UMcI vadhI che ke nahi ?" eve hatA. sarvazrI jayaMtI dalAla, jyaMtI paTela, pItAMbara paTela, zivakumAra jozI, bhAnuzaMkara AcArya, dhIrUbhAI ThAkora vagere ane
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 parisaMvAdanuM saMcAlana karatA 'pAMca pAMca miniTe bAlatA' zrI caMdravadana mahetAe potapotAnA vaktRtva ane adAkArIthI raMgabhUminuM vAtAvaraNa sarajyuM hatuM. ATha nibaMdhomAMthI cAra nibaMdho vaMcAyA hatA. sAhityavibhAganI kAryavAhIno khyAla zrI yazavaMta zukale ApyA hatA. e vibhAga heThaLanA parisaMvAda khullI beThakamAM yojavA mATenuM sUcana zrI candravadana cu. zAha taraphathI AvyuM hatuM. A parisaMvAdanI vigato agAu AvI gaI che. prabuddha jIvana pramukhazrI jyotIndra davee A kAryavAhI aMgenI beThakanuMsamApana karyuM hatuM. bapore saradAra vallabhabhAI saMgrahAlayanI mulAkAta yojAI hatI. saMmelananI chellI beThaka sAMje pAMca vAge maLI hatI. emAM rAbetA mujaba keTalAka TharAvo pasAra thayA hatA. pahelA TharAva bhAratIya daLanA vIra javAnA aMge, bIjo videha sAhityakAro aMge, ane trIjo gujarAta rAjyanA mukhya maMtrI zrI baLavaMtarAya gA. mahetAnA avasAna aMge hato. thA ane pAMcamA TharAvAmAM prajAnA sarvatAmukhI sAMskRtika utkarSa mATe suyogya sthAne gujarAtanuM samRddha prAdezika saMgrahAlaya UbhuM karavAnI dizAmAM rAjya satvara prabaMdha kare, tathA sAhitya ane saMskArakSetre kAma karanArI saMsthAonI Arthika maryAdAo dhyAnamAM laIne varSothI jenA abhAve gujarAtanI vADmaya pravRttine bhAre nukasAna pahoMcatuM rahyuM che tevA sAdhanagraMtho ane saMdarbhagraMthA taiyAra karAvI tenA prakAzana mATe mAtabara rakama kaDhAvIne A pAyAnuM kAma karavAmAM agresara thAya' evI vinaMtI gujarAta rAjya sarakArane karavAmAM AvI hatI. chaThThAmAM 'gujarAta pradezanI pUrva prAthamika, prAthamika mAdhyamika ane uccastare kAma karatI zikSaNasaMsthAomAM bhASAzikSaNanuM ane vizeSata : gujarAtI bhASAmAM abhivyakita sAdhavA mATenuM kArya kevuMka gAThavAyuM che tenA khyAla meLavI rAjya sarakAra tathA zikSaNasaMsthAone yogya sUcanA karavA' samiti nImavAnI vAta hatI. sAtamAmAM (1) raMgabhUmi upara bhajavAyelAM nATakonI je hastaprato apragaTa rahI hoya te ekatra karavAnuM, (2) vizvasAhityanI praziSTa kRtionA anuvAdonAM prakAzanonI, te bevaDAya nahi te rIte, yojanA karavAnuM, (3) prakAzanakAryo mATe rAjya ane kendra sarakAranI tema ja nAgarikonI Arthika sahAya meLavavAnuM, ane (4) makAnaphaMDanI racanA mATenI pUrvabhUmikA taiyAra karavAnuMe cAra kAmeA hAtha dharI have pachI maLanAra jJAnasatramAM te aMge thayela prabaMdhano hevAla rajU karavAnI vAta hatI. TharAvA bAda zrI yazavaMta zukale ne pItAMbara paTele AbhAravidhi karyo hato, jemAM zrI paTele vyavasthA aMge haLavI rIte Takora karI hatI je aMge vyavasthApakomAMthI DaoN. ratana mArzale tema ja zrI candravadana zAhe paristhitinI dardabharI cokhavaTa karIne radiyo Apyo hatA. pramukhasthAnethI samApanavividha thayo hato. have pachInI pariSadanI beThaka mATe dvArakA, rAjakoTa, dilhI ane zAradAgrAmamAMthI AmaMtraNA AvyAM hatAM, jemAM chellA sthAnanI jJAnasatra mATe pasaMdagI thavAnI spaSTa zakayatAno nirdeza thayA hatA. ceAthe divase gujarAta rAjya sarakAra taraphathI thayela prabaMdha anusAra 'sApa-utArA' javAnA kAryakrama bahAragAmanA pratinidhio mATe rakhAyo hato. mAgaNI vadhI jatAM eka vadhArAnI basane paNa prabaMdha thatAM doDhaso uparAMta pratinidhioe dakSiNa gujarAtanA ramaNIya pradezamAM DAMganA jaMgala khAte lagabhaga 4,000 phUTanI UMcAI para AvelA sApa utArAnA saundaryadhAmano lAbha lIdho hatA; sApa utArAne havA khAvAnA girizikhara tarIke vikasAvavAnA prayatno rAjya sarakAra karI rahI che. DAMgapradezanuM kudaratI saundarya ne mahAbaLezvarA khyAla ApatuM sApa utArAnuM girizikhara e be uparAMta pratinidhione 'DAMganA vAgha' gaNAtA zrI choTubhAI nAyakanI AhavA khAtenI mulAkAtano savizeSa lAbha sAMpaDayo hatA. rAjya sarakAra taraphathI bhAI dhanaMjaya zAhe vyavasthA saMbhALI hatI ane DAMganA jaMgala khAte jaMgala adhikArI zrI davee mahemAnAnA satkAra karyo hato. bheAjanaprabaMdhanuM kaparuM kArya svAgatasamitie niSThApUrvaka bajAvyuM hatuM. samApta bhUpendra trivedI tA.19-2-18 mahAprasthAnanA patha para 6 lAThInA Teke Teke dhIre dhIre vighAkuTI AgaLa AvI pahoMcyA. te vakhate sAMja paDI gaI hatI. pAse ja eka keLanuM jaMgala hatuM. suda pAMcamanI cAMdanI keLanA jhADanA paheALAM pAMdaDAMnI upara UtarI AvI hatI, rUpAMnAM pAMdaDAM hoya tema enI para cAMdanI camakatI hatI. aMdhArAmAM najara nahi paDatI alakanaMdAnA jharajhara avAja kAne saMbhaLAto hato. cAre bAjue kudaratanI romAMcakara vasata zAbhA hatI. thoDI vAra ArAma laIne brahmacArI roTI zekavAnI taiyArI karavA lAgyo. zarUAtamAM keme karIne pANI garama karyuM. emAM mIThuM nAMkhIne, page mAliza karavA huM besI gayo. A dezamAM A ja rivAja hatA. mIThuM ane garama pANInA jevI pagane mATe davA bIje koI ThekANe nathI. brahmacArIe kahyuM, "tamAruM darda huM sAruM karI daIza. A davAthI jo na maTe to bIjI eka davA mArI jANamAM che." " rasoI, bhAjana, ne UMghamAM rAta vItI gaI. vahelI savAre pAchI yAtrA zarU thaI. DosIoe nAstika ane dharmatyAgI kahIne mAro sAtha cheDI dIdhA hatA. emane mArA tarapha jarA jeTalI paNa sahAnubhUti nahotI. kamarathI vaLI gayelI cArunI mA badhAthI chAnI chAnI kahI gaI ke, "huM kAMI tamane choDavAnI nathI, bAbA 'ThAkura huM tamArA caraNe ja chuM. kAlIghATanA cakravartInA gharamAM huM traNa pAzera dudha ApatI hatI, paisATakA te cAru ja rAkhatI hatI, ... hAM, tene ghera tamArA jevA ja eka chokaro che.... ahA! je divase mAro nivAraNa marI gayo, te ekaja mAro bhatrIjo hato,... te ja varSamAM huM dudha dohavA beThI, hAbasInA paga chUTI gayo ne enI lAtathI mAro ghUMTaNa bhAMgI gayo..... huM, tyAre jAuM, pelA loko mane vaDhaze. bAbA ThAkura. 'pagano du:khAvo kema che?' ema kahIne cArunI mA lAThI pakaDI keDathI namelI evI e lAMbAM lAMbAM DagalAM bharatI cAlI gaI. e DosIne sittera varSa ta kayAranAMya vItI gayAM hatAM. huM dhIme dhIme cAlato hato. rasto ghaNA lAMbA hato, cAlyA vinA chUTako nahoto. huM sAdhAraNa rIte badhAthI AgaLa rahetA hatA, paNa have to ema thaI zake ema nahotuM. have te pAchaLa ja rahevuM paDaze. geApALadA DosIne laI gayA hatA. brahmacArI paNa thoDo vakhata mArI sAthe rahyo, ne pachI AgaLa cAlI gayo. pAchaLa pAchaLa je hindustAnI ane bihArIonuM ToLuM AvatuM hatuM, temaNe paNa snehathI ekavAra mArA paga tarapha najara karI mArI pAsethI cAlI gayA, have koI pAchaLa hAya evuM mane lAgyuM nahi. badhA eka ja zabda bolatA, AgaLa cAlo, AgaLa cAle. Ajano rasto ghaNA durgama ane cAlatA muzIbata paDe evA hatA. kayAreka kayAreka nadInA kinArA tarapha rastA dhasI jatA hatA, kyAMka kAMka, paththarano moTo DhagalA, bIka lAge evI dazAmAM bhIMtanI jema pahADane aDhelIne paDayA hatA. jo ekAeka gabaDayA, te enI nIce eka sAmaTA daza yAtrIonA bhukko nIkaLI jAya. jhALInA tathA kAmaLAnA bhAra have UMcakAtA nahotA. khabhA du:khato hato. mArI jAtane ja bhAra upADavAmAM muzkelI paDatI hatI. have A bojo uThAvuM zI rIte? sAmAnya rIte eka zera vajana upADavAnuM A durgama mArgamAM atyaMta muzkela hatuM, trAsadAyaka ane thakave evuM hatuM, tyAre mArI jhoLInuM ane kAmaLAnuM vajana lagabhaga sAta zera hatuM. yAtrAno AnaMda nahAtA, zarIra kaLatuM hatuM, paga pAMgaLA banI gayA hatA, khAvAnuM kAMI hatuM nahi, pagamAM joDAne lIdhe AMTaNa paDavAthI phollA thayA hatA, AkhA zarIra para phoDakIo thaI hatI, ne temAM du:khAvo thato hato, mana nirutsAhI banI gayuM hatuM, pUNya saMcaya karavAnI IcchA nahotI, to A badhI hADamArI veThIne huM zA mATe AgaLa cAluM? paNa Ama karatAM karatAM ja te pahADano ezI mAIla rasto kApyo hato. eka aphTa ArtanAda sAMbhaLIne me' pAchaLa joyuM. rastAmAM eka patharAno Teko laIne be jaNa--eka strI ane eka puruSa
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 2e7 yAtrI beThA beThA hAMphatA hatA. huM samajI gayA ke emane pIDA thAya che ne e cAlI zakatA nathI. basa eTale sudhI ja ee cAlI zakyAM. lAThI Thaka Thaka karato AgaLa jato hato tyAM eka jaNe hAtha halAvIne bUma pADI. hAtha halAvavAthI kaMI ekadama pAse DuM avAya che, eTale meM gussAmAM bUma mArI "kahe, kayA belatA hai?" koNa jANe e zuM bolyo te kAMI samajAyuM nahi kaI bhASA che ne kaI jAtane che? chevaTe emAMthI eka jaNa UyuM ne mArA leTAne sparzI IzArAthI pUchayuM, ke, aMdara pANI che ke nahi? pANI thoDuMka hatuM , rogInA meDhAmAM e thoDuM pANI reDIne huM AgaLa cAlyo. mane lAgyuM ke pAchaLathI koIe AzIrvAda ApyA, paNa bhASA samajAI nahi. enA AzI- vaMdanI kiMmata mAre mane eka kANI koDI jeTalI paNa nahotI. jyAM sudhI mArA paganuM darda maTe nahi tyAM sudhI huM AkhI duniyAne zubhadaSTithI joI zakavAne nathI. * hAM, saMsArane niyama e ja che. ApaNA mananA cazmAne je raMga hoya te raMge ja ApaNe badhuM joIe chIe. duniyA koIne suMdara lAge che, koIne kaDhaMgI lAge che. paganuM darda hovAthI ja te divasane tIrthayAtrAne raste, rastAmAMnuM kudaratI sauMdarya, himAlayane vipula aizvaryasaMbhAra e badhuM mArI daSTie atyaMta nIrasa lAgyuM. meM svastha mana, sahaja upalabdhi, ne saraLa daSTi gumAvyA. avajJA ne virakitathI AkAza ne pRthvI chavAI gayAM. kadAca jagatamAM ema ja banatuM haze. kalA ane sAhatyinI samAlocanAmAM jouM chuM te eka ja vastu saMbaMdhe samAcakone bhinna bhinna mata hoya che. vibhinna matanI kiMmata che te huM jANuM chuM. paraMtu jyAM sAhitya, kalAnuM sthAna laIne abhivyakata thAya che, ane jyAM gaMbhIra anubhUtine nirmaLa AnaMda pragaTa thAya che, tyAM bhinna matane mana svIkAra karatuM nathI. pitAnA bhinna matane lIdhe suMdara sAhityane malina karavA, ne anyAya karavAnI pravRttimAM jeo paDayA rahe che, te samAlocake Aje mArI jema kheDaMgatA cAle che e jANI levuM joIe. pitAnA kheDaMgatA paganI glAnithI teo potAnI samAlocanAne raMge che. kema dAdA! bahu pIDA thAya che?" ghaNA pAchaLa paDI gayAne? tamArI rAha jote ahIM huM besI rahyo chuM. sAruM thayuM ke eka sAthI maLI gaye." meM moTuM UMcuM karyuM. jouM chuM te eka lAMbe, pahoLa, kALe baMgALI grahastha paththara para beTho beTho bIDI phakata hate. ekabIjAne namaskAra karyA pachI sAmAnya vAtacIta zarU thaI. vAtavAtamAM khabara paDI ke te ekalo nahote, enI patnI ne sAsu sAthamAM hatAM, teo AgaLa cAlI gayAM hatAM. roja daza mAIla cAlavuM temane mATe kaThaNa hatuM. enuM nAma agharabAbu hatuM. temaNe kahyuM, "meM keTalIye vAra kahyuM ke ThaMDI ke kAMDimAM jAo, emAM te zuM eTale badho kharca thaI javAne che? paNa mAnyA je nahi ne? strIo mATe te mArga bhayAnaka ja ne? rastAnI vacce aTakI paDavuM paDe e mane gamatuM nathI. page cAle pachI pagamAM darda te thAya ja ne?" meM pUchyuM "ThaMDImAM besatAM zuM vAMdha AvyuM?" te puNya na maLe eTale. cAlatA javAthI bhagavAnanI kRpA vadhAre maLe. - brahmacArIe kahyuM, "e vAta to sAcI che. ema name nArAyaNAya. bhagavAnamAM pUro vizvAsa na hoya ne cAlyA hoIe,.............tame loko A A bAju...huM jarA AgaLa cAluM chuM." ema kahIne e jhoLa tathA kAmaLI laIne cAlavA lAgyo. aghorabAbunuM ghara kalakattAmAM hatuM. ene dhaMdho hatA, paNa hamaNAM vepAra pANImAM maMdI hatI, eTale patnIne laIne e yAtrA karavA nIkaLyo hato. nazIbajoge ene chokarAMOyAM nahotAM. eTale mane kahyuM, "tame te saMnyAsI leka che. tamAre te saMsAranI upAdhi nathI. tame mane kahone ke A brahmacArI kevo mANasa che? meM te sAMbhaLyuM che ke tame ene khavaDAvatA khavaDAvatA ahIM sudhI lAvyA cho. e mANasa che ke? ThagArobagAro nathIne?" .." meM kahyuM, "ThagAro hoya to ApaNe enuM zuM? badhA ja sArA mANase hoya te saMsAra cAle kema?" "paNa e ja kahete hate. huM Apane seja pUchato hate. eNe mArI AgaLa potAnA du:khanI vAta karI. thoDI madadanI mAgaNI paNa karI, papaisA te mArAthI apAya ema nathI. thoDA divasa ene khavaDAvI zakuM." te te bahu sAruM." meM kahyuM, "ene tame rastAmAM khavaDAve e paNa ghaNuM che." hA, tethI ja kahuM chuM. mANasane oLakha ghaNuM muzkela che, eka vAra eka nekarane meM rAkhyo hato. sAlo kahe ke khAdhA badala kAma karIza, mAre pagAra nathI joIta. bahu sArI rIte raheto hato. evAmAM eka divasa bhAgye. peTI toDIne ghareNAMgAMThA laIne bhAgye hatA. huM bIjAnAM ghareNAM gIrae rAkhI paisA udhAra ApatA hato. tame ja kaho kevI muzIbata AvI paDI?" meM hasatAM hasatAM kahyuM, "ene pagAra na Apyo, tenI te e muzIbata hatI." mArI vAta sAMbhaLIne e gRhastha rAjI thayA nahi. paNa pitAnI jAtane saMbhALIne bolyA, "ema paNa hoya, lebhIne goLa kIDIo hajama karI gaI." ' vAta karatAM karatAM ame kALacaTTIe AvI pahoMcyA. AnI pahelAM rANIbAga AvatuM hatuM. sAme ja eka moTuM jharaNuM pahADaparathI nIce vahetuM hatuM. enI AsapAsa keTalIka caTTI hatI. rastA para ja eka moTI caTTI pAse ja aghorabAbunI patnI tathA sAsu dekhAyAM. rastAnA thAkathI banne jaNa thAkelAM ne melAM lAgatAM hatAM. paNa bhasmArachAdita agninA jevI te strInA dehanI suMdaratA joI badhA AkarSAyA. enA mukhanI suMdaratA kamanIya ane zAMta hatI. brahmacArI pAse ja Ubhe hate. eNe utsAhabhera kahyuM, "dAdA! A jue, A mArI mA. annapUrNA mA. ane A mArI dAdImA." ema kahIne eNe pAse UbhelI DozI tarapha aMgulinirdeza karyo. meM hasIne temanA tarapha joyuM, paNa emanI joDe vAta karavAnuM kAMI kAraNa nahotuM. rastAmAM jeTalI strIpAtrI maLI hatI temAM A strI e nAnAmAM nAnI ane rUpavatI hatI. meM pUchyuM, "mAre mATe kAMI caTTImAM vyavasthA karI che. brahmacArI ?" "A caTTI, ahIM ja sAruM che dAdA! gepAladA paNa AvI pahoMcyA che." acchA, pahelAM te huM besI jAuM. pagamAM ghaNI pIDA thAya che." AkhA zarIramAM du:khAvo thato hate. mArI udAsInatA joIne aghorabAbu jarA khinna thayA. paNa bolavAnuM paNa zuM hoya? ekAeka vyasta thaIne bolyA, "ahIM dUdha nahi maLe? amArI pAse cA ne khAMDa che. dUdha maLe te cA pIe." cAnI vyavasthA mATe e cAlI nakaLyA eTale enI vahue snehALa hasIne mane pUchayuM, "tamane zuM pagamAM ghaNI pIDA thAya che?" meM kahyuM, "hA. bahu herAna thaI gayo." DozIe kahyuM, "cAla, rAdhArANIne eka du:khamAM sAthI maLe. mArI dIkarInA DAbe page paNa bhAre darda thAya che." huM jarA hasyo, ne pachI kAMI bolyo nahi. pachI meM brahmacArIne pUchayuM, "tame te amArI joDe khAvAnA nahi ne?" ka), *
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 prabuddha jIvana brahmacArIe potAnA sarIjatA mAthAnA vALa UMcA karIne kahyuM, "huM e ja vAta te tamane kahetA hatA. mA annapUrNAnA prasAda maLyo eTale mAruM gADuM to gabaDaze. tame te mArI bAbatamAM badhI khabara rAkhI chene? "havethI A loko ja ...... "bahu sarasa ." "huM tamane rAMdhI ApuM dAdA?" 33 "nA, nA, rAMdhavAmAM mane kaSTa nahi paDe. eTalAmAM geApALadA dekhAyA. teo eka tarapha besIne nirAMte tamAkumAM cUnA meLavatA hatA. eNe chAnA chAnA kahyuM "bahu sArA gharanI karI che. kharuMne? e zA mATe ATaluM du:kha vahArIne AvI haze? enAthI sukha sahana thayuM nahi hAya. tame telamAM bALeluM pAnuM dharo, huM dIvAsaLI saLagAvuM. "3 pAse pAse ja ame badhA rAMdhavA beThA. adyArabAbu charI laIne baTAkA cheAlatA hatA. brahmacArI koNa jANe kayAMthI masAlA laI Avyo hatA ne paththara para pIsavA beTho hato. paraMtu karyAMya utsAha nahoto, te barAbara samajAyuM. mA ne dIkarI adhamUAMnI jema beThAM hatAM, mane lAgyuM ke have temanAmAM uThavAnI zakita nathI. emanuM AkhuM zarIra dhULiyuM thaI gayuM hatuM. zarama lAge evAM melAM kapaDAM hatAM, mAthAnA vALa to jaTA jevA thaI gayA hatA, jANe maDadAMne bALIne smazAnathI AvatA hoya tevA, kharekhara koNa konA tarapha juve? jyAM najara pheravIe, tyAM thAka, rastAno trAsa, lAthapotha thayelAM zarIra, ne roLAI gayelAM mana hatAM. emAMnAM keTalAka puruSo ne strIo cAlI na zakavAthI vadhAre paisA ApIne nAkalITI tANIne majUronI pITha para kaMDImAM beThAM hatAM. khIdIrapuravALAM mAsInA paga kapAyo hato, kaMDImAM besatAM ne UtaratAM emanA cItkAra sAMbhaLIne bIka lAgatI hatI, niLA to anAhAre maravA paDI hatI, rasto kApIne rAMdhavAnI tenI hAma rahI nahotI, pANIne khAMDa laIne e loTa meLavIne khAtI hatI, paNa peTa e kema sahana kare? eTale ene jhADA thayA hatA. A uparAMta mAkhIno trAsa jabaro hato, ane koI koI to gAMDAnI jema enAthI dUra bhAgatA hatA. mane thayuM ke jharaNAMnAM pANImAM kAMI doSa rahyo che, pahADanA nAnI moTI vela ne pAMdaDAMvALuM pANI vAparavuM e salAmata nahotuM. havApANInA guNa keTalA Azcaryajanaka che! aradhA kalAka ArAma lIdhAM pachI mareluM zarIra jANe badhI azakita khaMkherIne UbhuM thayuM. rAMdhavAnuM, jaMjALa, gappAM, bIjAnI carcA, e badhAmAM utsAhanuM meAja AveluM vartatuM hatuM. jamI karIne badhA vAsaNa dhoIne caTTIvALAnI joDe hisAba karavA besI gayA. eka jaNane sAdhAraNa rIte khAvAno kharca cAreka AnA thatA hatA. paNa jyAM badhI cIjavastu barAbara maLatI na hoya tyAM chaeka AnA jeTaluM kharca thAya. ghI ane dUdha viSe je kharcanI bIkathI karakasara kare tene chevaTasudhI pathArI vaza ja rahevuM paDe. pAtAne hAthe taiyAra kareluM hoya te sivAyanuM bIjuM kAMI khAvuM e ahIM herAnakartA che. dareka varSe AhAra vagerenA atyAcArathI keTalAya yAtrI pAMgaLA ne maraNeAnmukhI bane che, tenA kAMI hisAba nathI. "A rIte keTalA badhA loko kaSTa bhAgave che? mane tA joIne raDavuM Ave che. e loko zA sAruM ahIM du:khI thavA AvatA haze? '' vahu 'dinA avAja sAMbhaLIne me mAruM e tarapha pheravyuM. enA avAjamAM' je karuNatA hatI, ne enA vacanamAM je AtmIyatA hatI tene zarUAtamAM koIe javAba ApyA nahi, paNa te pachI adhArabAbu jarA UMce sAde bolyA, "tuM ja kahene zA mATe AvI? gharamAM beThAM beThAM pUjA karI hota to zuM kAMI puNya maLavAnuM nahotuM !" hasatAM hasatAM rAdhArANIe kahyuM, "maravA mATe paNa koI sArI jagyA joIene?" tA. 1962-66 "tA chAnImAnI besI rahene, nakAmI baka baka na kara." sAsue kahyuM : " badrInArAyaNa amane rasto bhUlAvIne ahIM laI Avyo bhAI! e bahu luccA che. amAro kAMI vAMka nathI." ATalA thAkamAM paNa vahu'di hasI paDI. thoDIvAra pachI bAlI, "ThIka, paganI davAno kAMI pattA lAgyo ne ? bahu herAna thayA! nahi?" meM kahyuM : " sAMbhaLyuM che, ke zrInagaramAM hAspiTala che tyAM joyuM jaze. " " juone, tamAro tA jamaNA paga kharAba thaI gayo che, jyAre mAro DAbo paga. upara caDhatAM to sahana karI zakAya paNa UtaratI vakhate .. ere bAbA ! mArA ghUMTaNa jANe bhAMgI paDe che, AMkhamAM pANI AvI jAya che. lAThInI upara bhAra daI daIne e hAtha to have halAvAto paNa nathI. vArU! eka vAta pUchuM?" meM moMDhuM UMcuM karyuM. te aneka dvidhA ane saMkoca sahita mArA mADhA tarapha joIne bolI, " kayAranI ya huM vicAra karuM chuM...... Apa svAmI vivekAnaMdanA koI sagA thAo che?" " "nA jI." pAchI thoDI vAra je te vArtAmAM vItAvI. huM rAMdhatA hatA tyAM vahu'die aghArabAbu joDe kAMI masalata karI. aghArabAbu kahetA hatA, "tuM nahi kahI zake ? kevI navAInI vAta ! e vAta teM tAre ja kahevI joIe. " te pharIthI UbhI thaIne mArI pAse AvI. huM moMDhuM UMcuM karuM te pUrve ja e snehALa, tejasvI, ane bhALI strI enA svAbhAvika komaLa, zaramALa avAje vinayapUrvaka bolI, "rastAmAM kerInuM jhADa joIne thADI kAcI kerI toDI lAvI chuM. meM caTaNI banAvI che. tame khAzo?" pRthvImAM kayAMya snehanuM baMdhana che, kayAMya che vaNamAgI AtmIyatA, ane mANasanI mANasane mATe udvega, ne hitakAmanA, e vAta ja huM bhUlI gayA hatA. mArA manamAM thayuM, A baMgALanI kamanIyatA laIne ne mATInI mamatA laIne AvI che. to paNa meM vinamratAthI kahyuM, "zAstramAM kahyuM che, ke tIrthayAtrA vakhate koInI cIja levI yogya nathI." "tA rahevA do, mane e vAtanI khabara ja nahi." beAlatAM bolatAM te mAthuM namAvIne cAlI gaI. anuvAdaka : DaoN. candrakAnta mahetA * vartamAna rASTrIya rAjakAraNa ' zrI su`baI jaina yuvaka sadhanA upakrame sadhanA kAryolayamAM (45, 47, dhanajI sTrITa, su'bai, 3) tA. 19-2-66 zanivAranA roja sAMjanA 6 vAgye zrI cImanalAla cakubhAI zAha vatamAna rASTrIya rAjakAraNanI jAhera samIkSA karaze. A viSayamAM rasa dharAvatAM bhAi-bahenane sAdara nimatraNa che. maMtrIH mubaI jaina yuvaka sA mULa baMgALI : zrI. prabodhakumAra sanyAla viSayasUci bhasmavisarjananI kriyAmAM aucitya keTaluM? zrI zrIprakAza pUraka noMdha. paramAnaMda DaoN.rAdhAkRSNana rASTrapatinuM prasAdapUrNa pravacana gujarAtI sAhitya pariSada : vevizanuM adhivezana, surata mahAprasthAnanA patha para 6 jANItA jAdugara zrI ke. lAla : saMgha taraphathI karavAmAM AveluM bahumAna tulasIzyAma khAte yojalavAmAM AvelI sAdhanAzibira pRSTha 201 201 202 bhUpendra trivedI 204 zrI prabodhakumAra sanyAla 206 209 .210 . pa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 19-2-1 prabuddha jIvana jANItA jAdugara : zrI. ke. lAla sadha taraphathI karavAmAM Avelu bahumAna tA. 31-1-1966nA roja sAMjanA samaye dhI bA~ mbe grena enDa oNIla sIDjha esosIezananA sabhAgRhamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame muMbaImAM thoDA samayathI AvelA ane muMbaInI pacaraMgI prajAne potAnA ajAyabIbharelA jAdunA khelAthI mugdha karI rahelA suvikhyAta jAdugara zrI ke. lAla sAthe saMghanA sabhyone milana-samAraMbha goThavavAmAM Avyo hato. samAraMbhanA samaye sabhAgRha saMghanA sabhyo vaDe cIkkAra bharAI gayA hatA. svAgatanivedana samAraMbhanA prAraMbhamAM zrI ke. lAlanuM svAgata karatAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe jaNAvyuM hatuM ke:- "saMgha taraphathI Aja sudhImAM aneka milana samAraMbhA - satkAra samAraMbhA-goThavAtA rahyA che, paNa Aje je vyakitanA aMge A milana samAraMbha goThavavAmAM Avyo che te vyakita AgaLanA sarva vyakitavizeSo karatAM alaga prakAranI - bhinna kakSAnI che. AjanA ApaNA mahemAna zrI ke. lAlanuM AkhuM nAma che zrI kAMtilAla giradharalAla vorA. paNa jAdugara tarIke teo potAne zrI ke. lAlanA nAmathI oLakhAve che. teo eka jANItA jAdugara che, paNa jAdugaranA ApaNA cAlu khyAlAthI A jAdugara judI koTinA che. ApaNA cAlu khyAla mujaba jAdugara eTale koI gUDha vyakita. tenA sIdhA paricayamAM AvatAM ApaNane saMkoca thAya, bIka lAge. maMtarajaMtara ane melI vidyA jAdugara sAthe joDAyelI hoya che. vyasano vinAnA jAdugara kalpI zakAtA nathI. tenI mukhAkRti paNa lAMbI dADhI mUchothI zAbhatI hoya che. AmAMnuM kazuM paNa zrI ke. lAlamAM ApaNane jovA maLatuM nathI. temanI ummara 39 varSanI che. temanuM kuTuMba mULa kAThiyAvADamAM AvelA bagasarAnuM vatanI che. jANItA sAmAjika kAryakara zrI lAlacaMda vArA temanA kAkA thAya. janme jaina zvetAMbara mUrtipUjaka. kalakattAmAM temane - temanA kuTuMbanA - kApaDano vyavasAya. vyasana temane koI maLe nahi. niyamabadhdha jIvana, bhAvanAzALI vRtti. zIlasaMpannatA ane jAdugarapaNAno adbhuta ane virala suyoga zrI ke. lAlamAM ApaNane jovA maLe che. svabhAve prasanna, saraLa, sAdA, hasamukhA, AvA sajjana AjanA ApaNA mahemAna che. AvI viziSTa vyakita sAthe saMghanA sabhyono samAgama thAya ane saMgha temano Adara kare te mATe A samAraMbha ApaNe yojyo che. saMgha taraphathI zrI ke. lAlane huM AvakArU chuM ane zrI bAlAbhAI vIracaMda je sAhityanA pradezamAM ' jaya bhikhkhu nA takhallusathI oLakhAya che ane je AjanA ApaNA atithine bahu nikaTatAthI oLakhe che ane jemaNe temano paricaya ApatI eka nAnI pustikA paNa lakhI che tevA zrI bAlAbhAI ahiM upasthita hAIne, temane kAMtilAlabhAInA vizeSa paricaya ApavA huM vinaMti karUM chuM. yabhikhkhue ApelA paricaya zrI bAlAbhAI (jayabhikhkhu)e temane zrI ke. lAlanA paricayamAM AvavAnuM zI rIte banyuM teno khyAla ApatAM jaNAvyuM ke " jyAre thoDAM varSo pahelAM kalakattAmAM gujarAtI sAhitya pariSadanuM adhivezana bharAyuM tyAre huM kalakattA gayelA ane tyAre temanA taraphathI mane bhAjananuM nimaMtraNa maLeluM. tyArathI amArA paricayanI zarUAta thaI ane pachI to teo samayAMtare amadAvAdamAM AvyA ane temanA viSe, temanI jAduvidyAnI upAsanA viSe mane vadhAre jANavAnuM maLyuM ane jema jema temanA viSenI mArI jANakArI vadhatI gaI tema tema temanA 1 109 viziSTa vyakatatvathI huM vadhAre ne vadhAre prabhAvita banato gayo. Aje ame banne eTalA badhA nikaTa chIe ke aMtaramAM jaDAyalI vyakita viSe bahu kahevuM mArA mATe muzkela che. temane bhagavAne surata ane sIrata banne Apela che. teo kalAkAra che ane ema chatAM, sAdhAraNa rIte kalA ane vyasana sAthe cAlatA jovAmAM Ave che, jyAre bhAI kAMtilAlane magha, dhUmrapAna te zuM - cAnuM paNa vyasana nathI. khAvA - pIvAmAM atyaMta mitabhAjI ane vyavahAramAM udAra tema ja khUba ja premALa che. vaLI temanuM AkhuM kuTuMba rASTrIya bhAvanAthI tema ja dhArmika saMskArothI raMgAyeluM che. "ApaNe tyAM madArInI saMsthA parApUrvathI cAlI Ave che. te atyaMta avamAnita-upekSita hovA chatAM tenA jevI purANI ane daDhamULa ApaNA dezamAM bIjA koI kalAkAranI saMsthA nathI. " Ama jaNAvIne ke. lAla. A madArIo pAsethI jAduvighA kevI rIte zikhyA ane te khAtara temaNe kevI tapazcaryA karI, kaSTo khamyAM temanI upAsanAnI AvI keTalIka vigato zrI bAlAbhAIe rajU karI. AgaLa cAlatAM temaNe jaNAvyuM ke, "Ama aneka guruo dvArA, temaNe A vidyA prApta karI che. A uparAMta temane sAdhu-saMtane maLavAnA, tIrthayAtrAe karavAno zokha che. vaLI je lIdhuM te pUru karavuM evI temanI AgrahI prakRti che. jAduvidyAnA taMdurasta rIte upayoga karavA e emanA jIvananA maMtra che, ane Akhare jAdu zuM che? je tame na jANI zako te jAdu, enuM tame rahasya jANA eTale te vijJAna banI jAya che. vijJAna ane jAdumAM mAtra ATalA ja pharaka che. "ApaNA dezamAM AvA ke. lAla eTale ke AvA jAdugara aneka haze paNa A lAlanA aMtaramAM je gulAba che tevuM gulAba bhAgye ja anyatra jovA maLe che. ApaNe Aje A gulAbanI sugaMdha mANavA ekaThA thayA chIe. AvuM sanmAna koI jaina saMsthAe yAjeluM mArA dhyAnamAM nathI tethI AvA prasaMga yojavA mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane huM dhanyavAda ApuM chuM." zrI ke. lAlanuM nivedana tyAra bAda zrI ke. lAle upasthita sabhAjanone saMbAdhIne jaNAvyuM hatuM ke "ApaNA gujarAtamAM bahu ochA jAdugaro thayA che. mahuvAvALA sva. naththu maMchAcaMda, bhAvanagaranA sva. ela. ke. zAha, suratanA AlavAro - Ama ApaNI bAju gaNyAgAMThayA, jAdugaro pAkayA che, jyAre baMgALA to prAcInakALathI jAdugaronA ja deza che. aMgreja sarakAranI hakumata pahelAM baMgALa, brahmadeza ane AsAma maLIne eka ja deza gaNAtA hatA. A deza ane khAsa karIne AsAma, kAmarU deza tarIke oLakhAtA hatA, jenuM maNipura mukhya mathaka hatuM. kAmarU dezanA bhAvArtha evA che ke tyAM evI vidyA che ke jene lIdhe puruSane strI, strIne puruSa, eTaluM ja nahi paNa, mANasane koIpaNa prakAranA jAnavara banAvI zakAya che. A maNipuramAM bahu ja jANItI evI bhAnumatI nAmanI jAdugaraNa thaI gaI. ane teNe aneka strIone jAduvidyA zikhavI ane jAdugaraNa banAvI. Ama e pradeza jAduvighA mATe jANIto che. jyAM huM vasuM chu te pradezanA AvA ItihAsa mArA jANavAmAM AvatA huM jAduvidyA tarapha AkarSAyA ane tenI meM AjathI paccIsa varSa pahelAM upAsanA zarU karI. "Ama te kalA siddha thatAM meM jAdugaranA vyavasAya zarU karyo. paNa cAlu jAdugaro karatAM mArI paddhatimAM theADA pheraphAro karyAM je pheraphAro A mujabanA che: (1) cAlu jAdugarA bole che bahu, kAma ochuM dekhADe che. meM UlaTI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 pramuddha jIvana rIta pakaDI. bAlavuM ochuM, kAma vadhAre dekhADavuM. Akhare te ApaNuM kAma ja bole che. (2) jAdugaro oNDiyansane prabhAvita karavA mATe nAbhimAMthI zvAsa kheMcIne moTA paNa kRtrima avAjathI bolatA hoya che. huM mArA svAbhAvika avAjathI ja boluM chuM. (3) oNDiyansa - prekSakagaNa buddhu che evo khyAla keLavIne jAdugaro eka superman - lokottara mAnavI - mAphaka vartavAnA prayatna karatA hoya che. AvuM kazuM ghamaMDa na sevatAM " Apa mere hA, me" ApakA huM" evA bhAvathI prekSako sAthe huM vyavahAra karuM chuM. (4) jAdugaro meDhuM gaMbhIra bihAmaNuM karIne bolatA cAlatA hoya che. meATI mUche ane lAMbI dADhI jAdugaranA Avazyaka aMgA gaNAya che. huM hasIne bAluM cAluM chuM ane prekSakone hasAvuM chuM. dADhI mUchanI mane koI jarUra lAgI nathI. (5) jAdunA vyavasAya sAthe hiMsA sArA pramANamAM jaoNDAyalI hoya che. dA. ta. pArevAne mArI nAMkhIne jIvatA karavAmAM Ave che. AmAM mAreluM pArevuM mareluM ja phekAI jAya che, ane te ja jagyAe navAM ja jIvatAM pArevAM ApaNI sAme rajU thAya che. uparavALo eka ja jAdugara che ke, je marelAne jIvatAM karI zake che. AvI hiMsA jemAM hoya evA eka paNa prayoga huM karatA nathI. je pakSIono ame prayAgamAM upayoga karIe chIe temane paNa ame bahu ja sArI rIte rAkhIe chIe. (6) jAdugaro mATA bhAge azlIla bhASAno upayoga karatA hoya che. huM kadi paNa azlIla ke aziSTa bhASAno upayoga karato nathI. jAdu paddhatisaranuM vijJAna che. AMgaLIone rIyAjha karIne taiyAra karavI paDe che. mAru jIvana zuddha banI rahe, UMcA dhAraNa upara TakI rahe e mATe huM haMmezAM saMta - sAdhuone samAgama zodhato rahuM chuM. khAna - pAnamAM mitAhArI rahuM te ja A vyavasAya lAMbA vakhata calAvI zakuM e viSe huM pUro sabhAna chuM. zarIrasauSThavanuM amArA mATe khUba mahattva che. koI paNa vyasana to mane che ja nahi, paNa mArA dAMta sArA sapheda TakI rahe e mATe pAna paNa huM khAtA nathI. jAdumAM AtmavizvAsa sauthI mahattvanuM tattva che. gAMdhIjI ane jaoNna oNpha Arka banne duniyAnA moTA jAdugaro hatA. temanA AtmavizvAsa TakayA tyAM sudhI duniyAmAM teo mahAna kAryo karI zakayA. cIna - lIMga - phe AtmavizvAsa gumAvyo ane baMdUkanI jegALI te ramatamAM meAmAM jhIlI zakatA hatA te ja gALIe tenA jIva lIdhA hatA. A AtmavizvAsa e mArI sauthI moTI mUDI che. A mAro AtmavizvAsa TakI rahI, sadA vadhatA rahe ane janatAnI maneraMjanadgArA vadhAre ne vadhAre sevA karato rahuM evA ApanA huM AzIrvAda mAMguM chuM." anya vakatavyo A samAraMbhamAM upasthita thayelA zrI zAMtilAla ha. zAhe, zrI ke. lAlanA jAdu nA prayogothI khUba prabhAvita thayA hovAnuM jaNAvyuM ane paradezanA jAdagaro karatAM te caDiyAtA che evI ke. lAlanI jAdugarI aMge pAtA upara chApa paDI che ema paNa jaNAvyuM. jema paradezanA jAdugaro ahIM Ave che ema ke. lAle potAnA khelo paradezamAM jaIne rajU karavA joIe ema jaNAvIne te dizAe potAthI zakaya hoya teTalA madadarUpa thavAnI temaNe khAtrI ApI, saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe zrI ke. lAlanA khelA be varSa pahelAM teo ahiM AvelA tyAre, joyA hovAnuM ane temanI sAthe paricaya hAvAnuM jaNAvyuM. "te koI ApaNAthI alaga dUranA citravicitra lekhAtA jAdugara nathI paNa ApaNAmAMnA ja eka svajana samA che. temaNe jAdugaranA vyavasAyane sucAritrya ane bhAvanAzIlatAvarDa zAbhAvyo che, vadhAre pratiSThita banAvyA che. teo ApaNA sarvanA sneha ane AdaranA adhikArI che. A rIte bahumAna karIne saMdhe yogya vyakitanI ucita kadara karI che." jaNAvIne temanuM ph lahAra vaDe sanmAna karyuM. Ama tyAra bAda saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe AbhAradarzana karatA kahyuM "jagatanA moTAmAM meTA jAdugara paramAtmAnI tA. 16-2-66 mAyAjALamAM jema ApaNe phasAyA chIe ane phasAvuM game che tema zrI ke. lAlanI mAyAjALamAM phasAvuM game che ane enA ApaNane AnaMda che. teo prathama muMbaI AvyA tyAre temanA prayoganI TikiTa mane mahAmuzkelIe maLelI. temanI klakA khAtenI kApaDanI dukAnanI paNa me mulAkAta lIdhI hatI ane tyAMthI mane chA - sAto rUpiyAnI sADIo vaLagADavAmAM AvI hatI. Ama emanI jALamAM huM be vAra phasAyelA. Aje temaNe muMbaIne gheluM karyuM che. temanA jAdunA khelA jotAM ApaNane adbhuta Azcarya - AnaMda - thAya che. temaNe temanuM nAma kAntilAla vArA rAkhavAne badale takhallusa ke. lAla nAma rAkhyuM e emanI saphaLatAnuM nimitta banyuM che. ane mArA eka mitra kAMtilAle enuM nAma ke. maganalAla desAI rAkhyuM che ane Aje emanI saMpattino paNa asAmAnya vikAsa thayA che. "zrI ke. lAla phakata dhaMdhAdArI jAdugara nathI, sAthe sevAnI paNa bhAvanA rAkhe che. temaNe aneka saMsthAone emano za ApIne phaMDa bheguM karavAmAM sahAya karI che. Aje je AtA ahIM upasthita thayA che emanAM saunA dilanI IcchA che ke zrI ke. lAla ahIM paNa ekAda be jAdunI AITema batAve." tyArabAda zrI ke. lAle mADhAmAMthI eka pachI eka gALA kADhI batAvyA hatA ane rUmAlA eka pachI eka kADhI batAvyA hatA ane Ama AnaMdanA vAtAvaraNamAM sabhA visarjita thaI hatI. tulasIzyAma khAte ceAjavAmAM AvelI sAdhanA zikhira saurASTranA dakSiNa pradezamAM AvelA tIrthadhAma tulasIzyAma khAte 'tulasIzyAma vikAsa samiti' tathA 'sAraTha zikSaNa ane saMskRti saMgha'nA saMyukata upakrame AcArya rajanIzajIne anulakSIne cAlu phebru ArI mAsanI tA. 4-5-6 ema traNa divasa mATe eka sAdhanA zibira gAThavavAmAM AvI hatI. A zibirano lAbha levA mATe muMbaI, gujarAta temaja saurASTramAMthI lagabhaga 450 bhAIbahene upasthita thayA hatA. A zibiranuM Ayojana saurASTranA jANItA agragaNya kAryakartA zrI ratubhAI adANI tathA temanA sahakAryakartAo taraphathI karavAmAM AvyuM hatuM ane zibiranA sthaLe eka suMdara nAnI sarakhI racanA karavAmAM AvI hatI. tyAM AvelA bhAI baheno mATe rahevA khAvA pIvA vagere mATe uttama prakAranI sagavaDa karavAmAM AvI hatI. zibiranA divaseAnI zarUAta savAranA pahoramAM aicchika zramadAna dvArA karavAmAM AvatI sAphasUphIthI thatI hatI. zibiranuM pramukhasthAna pUjya ravizaMkara mahArAje lIdhuM hatuM. zibiranA prAraMbha kharI rIte trIjI tArIkhe rAtre nava vAge ekatra thayelA saMmelanathI thayA hatA, jyAre AcArya rajanIzajIe prastuta zibiranA urdU za samajAvyo hato. tyAra bAda zibiranA niyata divase daramyAna savAranA 9thI 10, bapAranA 4thI 5 tathA rAtrInA 9 thI 10, ema haMmezA AcArya rajanIzajInAM traNa pravacano thatAM hatAM. A uparAnta tA. 4 sAMjanA samaye amadAvAdavALA zrI caMdulAla satiyAnA hAthe bAjue Avela TekarI ke jenA zikhara upara javA mATenAM rUkSmaNi mAtAnuM maMdira che tyAM nIcethI upara pagathIyAM aMge zilAropaNa karavAmAM AvyuM hatuM. tA. 5mInI savAre zeTha nAnajIbhAI kALIdAsanA haste gausaMvardhana kendranuM zilAropaNa karavAmAM AvyuM hatuM. e ja divase sAMje zrI nAraNadAsa gAMdhInA hAthe moTA pAyA upara taiyAra karavAmAM AvelA geAbaragesa plAnTanuM udghATana karavAmAM AvyuM hatuM ane tA. 6 savAranA bhAgamAM zrI gulAbacaMda talakacaMda zeThanA hAthe AjanA khyAlA mujaba taiyAra karavAmAM Avela bhAjanAlayanuM udghATana karavAmAM AvyuM hatuM. upara jaNAvela zibiranA samagra kAryakramamAM upasthita thayelA bhAI bahenAe rasapUrvaka bhAga lIdhA hatA ane rajanIzajInAM pravacanoe eka navI vicAracetanA pedA karI hatI. A zibiramAM saurASTranuM jene satva kahI zakAya evI vicAralakSI aneka vyakitaonA samudAye khUba rasapUrvaka bhAga lIdhA hatA ane traNe divasa AnaMdapramodamAM ane preraka vAtAvaraNamAM pasAra thayAM hatAM. A sAdhanA zibiranA savistara ahevAla have pachInA aMkamAM Avaze. mAlika: zrI mukhaI jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45--47, dhanajI sTrITa. mu Mbai-3, mudraNusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mu Mbai e
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MR. 117 vArSika lavAjama rU. 4 = prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 27 ; aMka 21 - - - - - - - muMbaI, mArca 1, 1966, maMgaLavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA za6 "kaTekaTInI paLe pragaTeluM mATInuM keDiyuM:" eka "An Earthen Lamp in an Hour of Destiny? (yunAITeDa sTeTsanA upa-pramukha zrI hyubarTa eca. huM pharIe pradhAnamaMtrInA pada upara AvyA bAda taratamAM ja temaNe bhAratanA mahA amAtya svargastha lAla bahAdura zAstrInA mAnamAM gayA potAnA sAthI maMtrIone jaNAvyuM hatuM ke sAmAnya mAnavInI jIvanajAnyuArI mAsanI 28mI tArIkhe vaizigTana khAte yojavAmAM AvelI jarUriyAta anna, AzrayasthAna, vaidakIya rAhata ane rojagArI- 'megeriyala sarvisa" daramiyAna karelA mananIya pravacanane nIce A bAbato ja rASTra mATe prathama vicAraNA mAge che. anuvAda ApavAmAM Ave che -taMtrI) nAnI uMmare temaNe evI garIbI bhegavI hatI ke hoDInuM bhADuM AjathI barAbara soLa divasa pahelAM, pramukha jonsananI cUkavavA pUratA paisAnA abhAve, petAnI copaDIo mAthA upara paTTAthI IcchAne mAna ApIne, amerikAnA yunAITeDa sTeTsanA pratinidhi- bAMdhIne teo gaMgA tarIne ghaNI vAra nizALe pahoMcatA hatA ane maMDaLane nyu dilhI khAte pavitra yamunA nadInA kinAre laI javAnI jJAna mATe vidrattA mATe temane eTale badhe Adara hato ke temane khedajanaka javAbadArI vahana karavAnuM mArA bhAge AvyuM hatuM. pradhAna zAstrInI je padavI maLI hatI te nAmathI ja teo tyAra bAda sarvatra maMtrI lAla bahAdura zAstrI aMgenI aMtima kriyAomAM bhAga levA oLakhavA lAgyA hatA. mATe tyAM ekaThA thayelA lAkho lokomAM huM A rIte joDAyo hato. gAMdhI, naheru ane keMgresa pakSa sAthe bhAratanI AjhAdI prApta Aje A sthaLe ApaNe eTalA mATe ekaThA thayA chIe ke karavA mATe temaNe bhASaNa karyo, kAma karyuM ane sahana karyuM hatuM, ane jeo bhArata jeTale dUra lAMbe pravAsa kheDI zake tema nahotuM te A mahAna dharmakArya mATe kula sAta varSane temaNe jelavAsa bhogavyo ahi upasthita thaIne temane kAMIka yogya aMjali ApI zake. hatA. AjhAThI jaMgamAM A temane bhAre mahattvapUrNa phALe hate. A aMjalipradAna prasaMge, temanA sthAna upara AvelA, potAnA uttara pradezamAM tema ja kendramAM eka pachI eka navI suvikhyAta zrImatI IndirA gAMdhIne, je guNa vaDe lAla bahAdura navI javAbadArIo dhAraNa karatA ane e rIte AgaLa ne AgaLa zAstrI potAnI mahAne javAbadArIone pahoMcI vaLavAmAM samartha vadhatA jatA jemaNe temane joyA che temanI najaramAM ATIghUMTIne nivaDayA hatA te tAkAta, sudraDha nizcayazakita ane nirADaMbara niSThA prApta madhyama mArga kADhatAM, vikaTa paristhitine potAnI AgavI sUjha thAya evI zubhecchA ApaNe jarUra pragaTa karIe ! vaDe pahoMcI vaLatA ane jarUra paDe tyAM bAMdhachoDa karIne AgaLa bhAratanA eka daSTisaMpanna nirIkSake pradhAna maMtrI zAstrIne cAlatA evA eka prajJAsaMpanna puruSa tarIke teo tarI AvyA hatA. 'an earthen lamp in an hour of destiny.' 'oula-il kAraNa ke zAstrI svabhAvathI ane AtmapratItithI lokazAhIne aMdhakAra bharI kaTokaTInI paLe prakAza pUro pADatA koDiyAnA dIvA'-sAthe varelA hatA ane koI paNa kadama uThAvatA pahelAM sau koInA abhisarakhAmaNI karI che. prAyone lAbha uThAvavA teo sadA Atura rahetA. te sahiSNu hatA, temaNe mahAna hiMdu kavi ravIndranAtha TAgeramAMthI A upamA udAra hatA ane dareka vastu yA viSayane UMDANathI samajavA mATe teo zodhI kADhI che. temanA eka kAvyamAM, jyAre sUrya Athame che ane tatpara rahetA hatA. cetarapha aMdhakAra vyApI vaLe che ane have zuM thaze ema sau koI pUche che temanAmAM akSubdha pratibhA hatI, potAnAmAM pUro vizvAsa hato tyAre badhAM mauna dhAraNa karI bese che, paNa eTalAmAM eka mATInuM ane vicArapUrvakanA AzAvAdI hatA, jene lIdhe vikaTamAM vikaTa ghaDikoDiyuM dhIme rahIne bole che: "mane pragaTAva! mArAthI thaze eTaluM emAM paNa potAnA mArge teo svasthapaNe AgaLa vadhI zakatA hatA. huM jarUra karI chUTIza." mAnavInA mananA ane cetanAnA A sarva guNanI temane pUrI jyAre pradhAnamaMtrI naherune jhaLahaLato sUrya sadAne mATe asta jarUra hatI. kAraNa ke ApaNe ke je pramANamAM ghaNI vadhAre sukha pAmya, tyAre e asAdhAraNa AphatanI ghaDie lAlabahAdura zAstrI, sagavaDo ane salAmatIbharyuM jIvana jIvI rahyA chIe temane, A pitAnA prajAjane mATe mArga ajavALavAnI dizAe pitAthI zakaya mAnavI ane tenI prajAne je bejA vahana karavAnA che tene khyAla teTaluM badhuM karI chUTayA hatA. paNa AvA zakaya nathI. * teo kazA paNa ADaMbara vinAnA eka vinamra mAnavI hatA; e evA bejAo hatA ke jenuM pariNAma, bIjA deze ane teo janasamudAyanA e aMga hatA ke jeNe bhAratanA lAkho manuSyanI bIjA prakAranI netAgIrI nIce, lekazAhInA visarjanamAM ja AvyuM. garIbI jogavI hatI ane eka kSaNa mATe paNa pitAnAM prajAjane hoya. ema chatAM A badhAM varSo daramiyAna bhAratamAM vicAra, vANI sAthe A saMparka jeNe gumAvyo na hato. ane patrakAratvane lagatI pAyAnI svataMtratA Aja sudhI eka sarakhI
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 prabuddha jIvana tA. 1-3-66 jaLavAI rahI che. potAnA pratinidhie cUMTavAnI temaja temane pheMkI devAnI svataMtratA teo bhegavatA rahyA che ane A baMne rASTrIya rAjakAraNa prakAranI svataMtratA temaNe pUrNa rUpamAM dAkhavI che, abhivyakatA (zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 19-2-66 karI che. zanivAranA roja saMdhanA kAryAlayamAM rASTrIya rAjakAraNa upara zrI nahera ane zAstrInI netAgIrI nIce temaNe lokazAhI mArga cImanalAla cakubhAI zAhe vyAkhyAna ApyuM hatuM, ane temAM tAzkeda bhAre prayatnathI vikasAvyo che. A mArga tatkAla ghaNe bhAga mAgI le maMtraNAo, pradhAnamaMtrI lAlabahAdura zAstrInuM aNakaNuM avasAna, che, paNa lAMbe gALe sArA pramANamAM lAbhadAyI nIvaDe che. paNa, e temanA sthAne thayelI IndirA gAMdhInI cUMTaNI ane jayapura keMgresasarvathI vizeSa, pradhAna maMtrI zAstrIe eka adbhuta dhRtinAM ApaNane ATalA muddAo upara vivaraNa karyuM hatuM. temanA vyAkhyAno TUMko sAra darzana karAvyA che. yuddha vakhate ApaNa sarva pAsethI apekSita hoya nIce mujaba che. - taMtrI) te karatAM paNa vadhAre mahattva dharAvatI vRtinAM temaNe ApaNane darzana karAvyAM che ane e che pratipakSa sAthe suleha zAMti karavAnI vRti. gayA jAnyuArI mAsanI chaThThI tArIkhe ApaNe A sthAne maLyA tAadathI maLelI chellI chabIo mArA cittane halAvI nAkhe hatA ane meM vacagALAnA rASTrIya tema ja AMtara rASTrIya rAjakAraNanI che, mArAmAM abhUtapUrva saMvedane pedA kare che. teo eka sajajana AlocanA karI hatI. e vakhate tAtkaMda khAte ApaNA pradhAnamaMtrI lAlapuruSa hatA jemaNe eka mahAna kArya siddha karyuM hatuM ane te viSe bahAdura zAstrI ane pAkistAnanA presiDenTa janAba ayubakhAna saMtoSa Atmagaurava dAkhavavAmAM temaNe koI saMkoca anubhavyo nahoto. ' vacce maMtraNAo cAlatI hatI. te ghaTanAne Aje doDha mahino thayo. e akayuM lAge che ke A mAnavI-ATale badho jIvaMta mAnavI- ' A doDha mahinA daramiyAna eTalI badhI ghaTanAo eka pachI eka vastuta: potAnA mRtyanI ATalo badho samIpa hato. banatI gaI che ke te ghaTanAone ATalA TUMkA samayanA gALAmAM jo teo jIvyA hota to, zAstrIjI A zaheramAM thoDA divasa ka95nA vaDe paNa samAvavI muzkela che. bAda AvyA hota ane presiDenTa jonsana sAthe ane anya sava. lAlabahAdura kSAstrI sarakArI adhikArIo sAthe vATAghATo karatA hota. ApaNI vaccethI Avo eka vinamra, bhale, dIna mAnavI cAlyA jAya te aMge AghAta tAzkeda maMtraNAo vize kAMI kahuM te pahelAM tA. 11-1-66 nA ane vedanA sivAya ApaNA dilamAM bIjI kaI lAgaNIo hoI zake? roja nIpajelA lAla bahAdura zAstrInA ekAeka avasAna viSe | mArA pUranuM kahuM te temanA A prakAranA mRtyuno vicAra karatAM thoDe ullekha karI lauM. jema jema temane huM vicAra karuM chuM ane ApaNuM jIvana keTaluM kSaNabhaMgura che te mane pharI pharIne yAda AvyA temanI pradhAnamaMtrI tarIkenI doDha varSanI kArakIrdino khyAla karuM chuM tema tema temanA Ama ekAeka javAthI keTalI moTI ane na purAyA ane ema chatAM paNa, je loko ema vicAre che ke A duniyA evI ApaNane kheTa paDI che tenI vAstavikatAne khyAla Ave che mAtra aMdha ane acetana baLa vaDe dhakelAI rahI che ane koI eka vyakita - pachI te bhalene game teTalI mahAna ane mahAmanA hoya to ane aMtara UMDI gamagInIthI chavAI jAya che. temanA vyakitatvanuM pANa-temAM te kaze paNa taphAvate karI zakatI nathI-AvA lokono huM mUlyAMkana karuM te karatAM yunAITeDa sTeTsanA upapramukha zrI hyubarTa khyAla barobara nathI ema mane spaSTapaNe dise che. haMpharIe lAlabahAdura zAstrInA mAnamAM vaiziMgTana khAte jAyelI kAraNa ke A vinaya mAnavInA astitvathI pitAnA lokonA memoriyala sarvisa prasaMge ApelI aMjaline ullekha karuM te vadhAre jIvana aMge tema ja Akhare duniyAmAM zAMti sthApavA aMge bhAre yogya lAge che. kAraNa ke ATalI badhI bhAvabharI-saMvedanapUrNa-- mahattvano taphAvata paDayo che. aMjali haju sudhI lAla bahAdura zAstrIne anya koI vyakitae ApI Akhare, mane mArI aMdara nizcitapaNe bhAse che ke A duniyAmAM ApaNe badhA mAnavIo ApaNI vacce aMdara aMdara game nathI. A aMjaline paramAnaMdabhAI anuvAda karavAnA che ane tevI kAlpanika sImAo racIe ane rekhAo dorIe to te anuvAda prabuddha jIvananA AgAmI aMkamAM pragaTa thavAne che. eTale paNabhAIo chIe, baMdhue chIe. teno vistArathI ullekha nahi karuM. te viSe eka be bAbate ja lAlabahAdura zAstrI, jo mAnava jAtanA baMdhu nahi te, bIjuM jaNAvIza. ravIndranAtha TAgere eka kAvya lakhyuM che ane temAM jaNAvyuM zuM hatA? che ke prakhara tapato ane prakAza ApatA sUrya Athame che ane sarvatra ane je mAnava jAtanA kalyANa mATe nahi te bIjA zenA gADha aMdhakAra phelAI jAya che ane have zuM thaze ema sau citA bharI mATe teo mRtyu pAmyA hatA? najare ekameka sAmuM jue che evAmAM eka mATInuM koDiyuM bolI evA loko che ke jeo ItihAsamAMthI aMdhakArabharyuM citra upasAve che ane jeo cAlu mAnavajAtanI nAbudInI ane mAthe UThe che ke "mane pragaTAve ane AkhA pradezane mArA prakAzathI ajajhajhumatA sarvanAzanI AgAhI karyA kare che. vALI daIza." Ama jaNAvIne hyubarTa haMpharIe lAla bahAdura zAstrIne teo sAcA hoya ema paNa bane. kAraNa ke pitAne nAbUda javAharalAlanA jhaLahaLatA sUryanA AthamavA pachI vyApelA aMdhakArane karavAnI ane pitAnAM sarva sarjanane nAza karavAnI sAdhanasAmagrI vidAratA mATInA koDiyA sAthe An earthen lamp in an AjanA mAnavIe jarUra hastagata karI che. hour of destiny sAthe sarakhAvyA che. lAlabahAdura vize che paNa mane pitAne lAge che ke A rIte vicAravAvALA kheTA che. AthI vadhAre bhavya kalpanA bIjI zuM hoI zake? vizeSa vigato kAraNa ke temane khoTA puravAra karavA mATe, ApaNI vacce, zAstrI jevA paramAnaMdabhAInA anuvAdamAMthI joI leze. mAnavIo avatare che, jeo evI zraddhA dharAve che ke A sivAya bIjAM kazuM ja na bane ema mAnI levAne koI kAraNa nathI ane je tAnkaMda maMtrANA mAne che ke jyAre mAnavIo anya mATe potAnA jIvananuM samarpaNa have tAzkeda maMtraNA vize. e divasomAM lagabhaga chellA divasa karavAne taiyAra thAya che tyAre mANasanI svataMtra cetanA mANasa jAtane sudhI AvatA samAcAra ApaNane eka ja anumAna upara laI jarUra bacAvI zake che, ugArI zake che. jatA hatA ke A maMtraNA bhAMgI paDavAnI ane jyAM hatA te ja sthiti, zAstrInuM mATInuM koDiyuM vAstavika arthamAM olavAI gayuM che, upara ApaNe pAchA AvavAnA. paNa jAnyuArInI 10 mI tArIkhe paNa mane zraddhA che ke teo jevA hatA te kAraNe tema ja teo jevI rIte jIvyA ane maraNa pAmyA te kAraNe ApaNA badhAnA dilamAM eTale vastuta: ApaNe tyAM te 11 mI tArIkhe A maMtraNAo saphaLa te koDiyuM vadhAre tejasvIpaNe sadAne mATe prajajavalita raheze. thayAnA ane banne dezo vacce suleha zAMti sthApita thAya evA karAro anuvAdaka: mULa aMgrejI: thayAnA samAcAra AvyA. A eka camatkAra ja banyo che ane tene paramAnaMda haJbarTa eca. haMpharI yaza jeTale lAla bahAdura zAstrInA phALe jAya che teTale ja yaza
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA 13-6 prabhu ayUbakhAna ane raziyAnA pradhAnamaMtrI kosininA phALe jAya che. A karAranAmAMthI ApaNe zuM meLavyuM? tenI jamA bAju tema ja udhAra bAjue banne rajU karI zakAya tema che. . udhAra bAjumAM kahI zakAya ke ApaNe yuddhanI zarUAtamAM oNgasTamAM mAsanI pAMcamI tArIkhe jyAM hatAM tyAM ApaNA lazkarI daLone pAchAM khaseDavAnuM ApaNe kabUla karyuM che. ApaNe jItyA ema mAnavA chatAM, ApaNane pAravAra Arthika nukazAna che thayuM ane kabaje karelA pradeza choDI devA paDayAM, che, khAsa karIne hAjIpIra, kAragIla ane tithavAla paNa cheADI devAnuM kabUla karavuM paDayuM che. Ama che te prazna thAya che ke pachI ApaNe meLavyuM zuM? tAkaMda karAranA hArdane samajavA mATe saMyukata rASTrasaMsthAnI sika riTI kAunsilanA sapTembara 19 mI tArIkhanA TharAvane ApaNe yAda rAkhavA joIe. kAraNa ke A ThArAva amuka reservations sAthe ApaNe bannee svIkAryA hatA. A karAranAmAmAM je kAMI nakkI karavAmAM AvyuM che te sIkyArITI kAunsilanA TharAvanA cogaThAmAM rahIne karavAmAM Avela che. A karArathI sikaya pariTI kAunsilanA TharAva bannene pUrA arthamAM baMdhanakartA bane che. AvI paristhitimAM je kAMI karAra thAya temAM bAMdhachoDanAM tattvo to hovAnAMja. AthI yuddhavirAma pAko thayo che. A karAranAmAne duniyAnA badhA dezoe alabatta cIna sivAya - vadhAvyo che, AvakAryo che. AthI bhAratanI pratiSThA khUba vadhI che. dhUsaNakhoro saMbaMdhamAM A karAranAmAmAM kazA sIdhA ullekha nathI, paNa parasparanA jhaghaDA patAvavAmAM baLanA upayoga koI paNa pakSe karavAmAM nahi Ave evI bAMyadharInA garbhamAM have pachI dhUsaNakhAro mokalavAmAM nahi Ave evI kabUlAta sUcita che. bIjuM duniyAnA AgaLa paDatA dezomAM ApaNA vize evI chApa che ke kAzmIranI bAbatamAM ApaNe jIda karI beThA chIe ane te khAtara yuddha netaratA paNa ApaNe acakAtA nathI. kAzmIra saMbaMdhanuM ApaNuM valaNa spaSTa ane makkamapaNe kAyama rAkhIne, tAkaMda karArathI ApaNe duniyAne batAvI ApyuM che ke yuddhanA vijayathI maLatA lAbha jato karIne paNa jokhama kheDIne paNa ApaNe zAMti ne-- yuddhavirAmane-jhaMkhIe chIe. ApaNe hAjIpIra, kAragIla ane tithavAla cheDavAne rAjI na hoIe e svAbhAvika che, paNa e bAbatamAM ayUbakhAna namatuM Ape to pAkistAnamAM jaIne te zuM moDhuM batAve eno paNa ApaNe khyAla rAkhavo ghaTe che. pAkistAne paNa ApaNA pradeza khAsa karIne rAjasthAnamAM ane jammumAM kabaje karelA ja hato te teNe paNa cheDa vAnA ja che. yuddhanA keLavAyalA mAnasamAMthI zAnti tarapha abhimukha banavuM e saheluM nathI. zAstrIjIe yuddha saMbaMdhamAM jeTalI makkamatA ane niDaratA dAkhavI che teTalI ja makkamatA, niDaratA ane zAntiabhimukhatA zAstrIjIe A karAranAmuM svIkAravAmAM dAkhavI che. Ama bhAratanI pratiSThiA tAkaMda maMtraNAnA kAraNe AkhI duniyAmAM khUba vadhI che. A karAranAmAne amalI banAvavAmAM bhArata jeTaluM ja-balake vadhAre--Atura pAkistAna raheze. jotajotAmAM lazkarI daLe! mULa yuddhavikrama rekhA sudhI pAchAM khasI gayA che, eTaluM ja nahi paNa, banne bAjue tenuM cAlu pramANa ghaTADavAMnuM paNa kabulAyuM che; hAI kamizanaro potapotAnA sthAne pAchA gayA che; kedIo pAchA soMpAyA che ane paraspara vyApArI saMbaMdho paNa sudharavA lAgyA che. pAkistAnanI AturatA A saMbaMdhamAM eTalA mATe vadhAre hAvAnI ke A badhI bAbato pate to ane tyAra bAda ja kAzmIranA prazna te UbhA karI zake. A karAranAmuM sIkayorITI kAunsIlanA TharAvanA mALakhAmAM thayeluM hoIne AthI sIkayArITI kAunsIla ane saMyukata rASTrasaMghanI pratiSThA vadhI che.. ApaNe bhArata pAkistAna vacce no war pactnI mAgaNI karelI. kAzmIranI samasyA ubhelI hAIne AvI kabUlAta ApavAnI sthitimAM ayubakhAna nahotA. ema chatAM yunAITeDa nezansa cArTaramAM baLano upayoga nahi karavAnI je kabUlAta rahelI che e ''''' 1 jIvana 293 kabUlAtane A karAranAmAmAM mahattvanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. A bAbata paNa eTalI ja agatyanI che. ATalI lAMbI AlocanAnA anta, have pachInA matabhedono nikAla paNa zAnti ane samajAvaTabharI vATAghATothI thaze ane yuddhanA kAraNe vadhAre taMga banelI Arthika paristhiti jevI ApaNI tevI ja pAkistAnanI--te sudhAravA tarapha ApaNe ApaNI zakitaone vadhAre kendrita karI zakIzuM. duniyAnA deze paNa bhArata pAkistAnanAM saMbaMdhA sudhare-zAntibharyA bane--ema kharA antarathI IcchI rahyA che. kAraNa ke te upara Akhare kAyamanI vizvazAntino moTo AdhAra che. IndirA gAMdhInI cUMTaNI have ApaNA navA pradhAnamaMtrInI je cUMTaNI thaI tenA vicAra karIe. naherunA javAthI pakSanA netA cUMTavAnI je paristhiti UbhI thaI hatI te karatAM A vakhatanI paristhiti vadhAre vikaTa hatI; kAraNa ke te samaye lAlabahAdura zAstrInI cUMTaNI lagabhaga nizcita jevI hatI. A vakhate e sthAna mATe ekathI vadhAre harIpho hatA. sauthI pahelAM te e bAbatanI khAsa noMdha levI ghaTe ke pakSanetAnA sthAna mATe tIvra harIphAI hovA chatAM ApaNe A praznanA ukela ATha ke dasa divasanA gALAmAM lAvI zakayA e ApaNA mATe gauravanA viSaya gaNAya. A hakIkata dekhADe che ke ApaNe tyAM lokazAhInI jaDa barobara jAmelI che ane pUrI sabhyatA ane saMyamapUrvaka ane lokazAhInI rItarasamane saMpUrNapaNe vaLagI rahIne ApaNe AvI kaTokaTInA nikAla lAvI zakIe chIe. AvA sukhada pariNAma mATe savizeSa yaza koMgresanA pramukha zrI kAmarAjane ghaTe che. temaNe je makkamatA ane kunehathI kAma lIdhuM che tene lIdhe ATaluM sukhada, saMtoSajanaka ane tvarita pariNAma AvyuM che. consensus pakSa netAnI cUMTaNI aMge vicAra karIe ane AgAmI bhAratavyApI cUMTaNI eka savA varSamAM AvavAnI ja che e hakIkatano khyAla rAkhIe te ema lAgatuM hatuM ke kadAca zrI gulajhArIlAla naMdAne AgAmI cUMTaNI sudhI cAlu rAkhavAmAM Avaze. paNa tema banI zakyuM nahi. zrI naherunA avasAna samaye paddhati svIkArIne zrI meArArajIbhAIe peAtAnI umedavArI pAchI kheMcI hatI, paNa A vakhate cUMTaNI mATe yogya rIte temano Agraha hato. game te kAraNe zrI kAmarAjano e nirdhAra hatA ke zrI mArArajIbhAI pradhAnamaMtrIpade AvavA na joIe. tethI temaNe evA umedavAranI pasaMdagI karavI rahI ke jene zrI mArArajIbhAI sAme saphaLatA maLe ane tethI zrI IndirA gAMdhIne temaNe AgaLa karyAM ane teo mATI bahumatIthI cUMTAyA. A sthAnanI umedavArI aMge cavhANa, esa. ke. pATIla vagerenAM nAmo paNa saMbhaLAtAM hatAM. paNa A sarvane umedavArImAMthI khasI javA kAmarAja samajAvI zakayA e zrI kAmarAjanI kunehanuM pariNAma che. zrI kAmarAje A cUMTaNImAM ATalA badhA ane AvI rIte sakriya bhAga lIdhe te yogya na hatuM evA keTalAkanA abhiprAya che. kAmarAja dezanuM zAsana karatA rAjakIya pakSanA vaDA hoIne koNa vyakita A dezanA pradhAna maMtrI bane che e jovAnI temanI khAsa javAbadArI che ane e rIte temanuM vartana ayogya na kahevAya. rAjyonA mukhya maMtrIoe paNa A cUMTaNImAM ghaNA sakriya bhAga bhajavyo. lAlabahAdura zAstrInI cUMTaNI vakhate paNa keTaleka darajaje Ama banyuM hatuM, paNa A vakhate meTA pramANamAM ane asarakAraka rIte AvuM banyuM. mukhya maMtrIoe je karyuM te viSe matabhedane avakAza che. samavAyataMtramAM ane khAsa karI eka ja rAjakIya pakSa badhA rAjyAmAM sattAsthAne hoya tyAre dezanA vaDA pradhAna kaNa thAya temAM rAjyonA mukhya maMtrIone UMDo rasa hoya temAM Azcarya nathI. pradhAnamaMtrInI cUMTaNI koMgresa pArlAmenTarI pakSanA sabhyo ja karI zake, chatAM koMgresanA badhA AgevAnonuM temAM hita che te spaSTa che. pakSanA sabhyo para koI ayogya dabANa, bhaya ke lAlacano upayoga thavA na joIe, paNa temane mArgadarzana Ape tevA athavA temane samajAvavA prayatna karavAmAM Ave temAM kAMI anucita nathI. mane ema paNa lAgyuM che ke IndirA gAMdhIe A pada upara ArthavAnI svata; IcchA darzAvI hoya ema nahAnuM. ulaTuM jyAre potAne
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ / prabuddha jIvana 214 bahumatI maLavAnI khAtrI thaI tyAre ja temaNe A pada mATenI harIphAImAM UbhA rahevAnI saMmati ApI jaNAya che. A vakhate jene kaoNnsensasa paddhati' kahevAmAM Ave che mATenA Agrahane te avakAza ja nahoto, paNa sarvAnumatIthI ja cUMTaNI thavI joIe evo Agraha rAkhavo jarUrI che ema paNa mane lAgatuM nathI. UlaTuM zrI merArajIbhAIe harIpha tarIke UbhA rahIne cUMTaNI karAvI ane e rIte leAkazAhInI paraMparAne jALavI rAkhI te yogya ja thayuM che. temanI sAme ATalI badhI pratikuLatA hovA chatAM teo IndirA gAMdhIne maLelA 355 mata sAme 169 mata peAtAnI tarapheNamAM meLavI zakayA ethI mArArajIbhAInuM sthAna pakSamAM ghaNuM mahattvanuM che ane cUMTaNImAM UbhA rahevAno temano Agraha asthAne na hatA ema jaNAI Ave che matapradAnamAM je mata zrI morArajIbhAIne maLyA te zrI meArArajIbhAIne ja najaramAM rAkhIne ApavAmAM AvyA che ema kadAca na paNa hoya. jeo kAmarAja ane temanI drArA saMcAlita AjanI kAgresanA virodhI che temaNe paNa mArArajIbhAInA pakSamAM mata ApyA hoya ema banavA joga che. cUMTaNInuM pariNAma jAhera thayA bAda kheladilIbharyuM morArajIbhAIe bhASaNa kareluM, jemAM temaNe IndirA gAMdhIne pUro Teko ApavAnI jAherAta karI che ane tyAra bAda pote koI judA pakSa sthApavAnA nathI ema paNa jAhera karyuM che. A bhASaNa ane valaNa morArajIbhAI viSe ApaNA dilamAM savizeSa Adara pedA kare che. A cUMTaNImAM UbhA rahIne mArArajIbhAIe potAnuM baLa mApI lIdhuM che. A rIte UbhI thayelI paristhitino A cUMTaNInA pariNAma sAthe anta Ave che ema huM mAnato nathI. AgAmI cUMTaNInA prasaMge paNa morArajIbhAI harIphAImAM utare to navAI nahi, IndirA gAMdhI potAne maLelI javAbadArIne pahoMcI vaLI zakaze ke nahi te aMge Aje kazuM kahI zakAya tema nathI. temanI uMmara nAnI che, anubhava Ache che, paNa potAnA pitAdnArA temane sArI keLavaNI maLI che. kaoNMgresanA movaDI maMDaLanA temane sAce Teko che. alabatta, AjanI anna paristhiti jarUra vikaTa che ane koInI paNa kasATI kare tevI che, ema chatAM paNa zAnta paDeluM yuddha pharIthI saLage evA hAla saMbhava nathI ane duniyAnA dezanI, anna paristhitine pahoMcI vaLavAnI dizAe, pUrI sakriya sahAnu" bhUti che. tethI tene pahoMcI vaLavAmAM muzkelI nahi Ave evI huM AzA sevuM chuM. jayapura koMgresanuM adhivezana have jayapuramAM tAjetaramAM maLelA kaoNMgresa adhivezana aMge be zabdo kahuM, kAmarAjanuM pramukha tarIkenuM bhASaNa vAMcIne pratIti thAya che ke kAmarAja antargata tema AntararASTrIya paristhiti viSe pUrA sabhAna che. temaNe peAtAnA bhASaNamAM samagra paristhitinuM sacoTa Akalana karyuM che. kAmarAjanI kAryapaddhati jotAM saradAra vallabhabhAI paTela yAda Ave che. bolavuM AchuM paNa makkamapaNe kAma karavuM ane kAma levuM--A bannenA vyakitatvamAM raheluM samAna tatva che. kAgresamAM je kAMI banyuM te viSe eTaluM ja kahevAnuM ke keMgresanA kArabhAra viSe lokonA dilamAM vadhatA jatA asaMtApa A kAgresamAM sArA pramANamAM jAhera thayA che. have vAto mAtra karyuM nahi cAle, kAMI nakkara kAma karI batAvavuM ja paDaze e A vakhatanA kongresa adhi vezananI phlabhUti che. bajeTa mAthA upara che, AvatuM varSa cUMTaNInuM varSa che. huM dhAruM chuM ke A bajeTamAM moTA pheraphAro nahi Ave ane nakkI karAyalI rAjanItimAM paNa koI moTA pheraphAro nahi thAya. IMdirA gAMdhI lephTIsTa hovAnuM mAnavAmAM Ave che; kAmarAja vize paNa e ja mAnyatA pravarte che. bhUvanezvara kaoNMgresanA TharAvane vadhAre ne vadhAre amalI banAvavA tarapha bavI rAjya racanA DhaLeLatI jaze evI mAnyatA sarvatra rAkhavAmAM vAmAM Ave che. cImanalAla cakubhAI zAha tA. 1-3-66 tulasIzyAma sAdhanAzibira saurASTranAM sAra zikSaNa ane saMskRti saMgha tathA tulasIzyAma vikAsa samitinA saMyukata upakrame AcAryazrI rajanIzajInAM AdhyAtmika pravacano ane dhyAnanA kAryakrama mATe tA. 4, 5 ane 6 ThThI phebruArI, 1966 nA roja tulasIzyAmamAM eka sAdhanA zibira yojavAmAM AvI hatI. binasAMpradAyika krAMtikArI vicAro, tattvanA gahana parAmarza, viSayanI vizada ane tarkasaMgata rajUAta, rocaka zailI ane prasanna madhura askhalita vAk--pravAhane kAraNe AcArya zrI rajanIzajInAM pravacane jyAM jyAM thayAM che tyAM tyAM lokapriya nIvaDayAM che. jabalapuranI mahAkozala vidyApIThanA darzana vibhAganA AcArya zrI rajanIzajInAM pravacanono lAbha judA judA pradezanA lokone paNa maLe e mATe chellA keTalAka samayathI emanAM pravacanonA kAryakrama athavA dhyAnanA prayogA sAthe pravacano mATe zibiranA kAryakrama bhinna - bhinna sthaLe yojavAmAM Ave che. zibira mATe prakRtinA koI ekAMta ane ramaNIya sthaLanI pasaMdagI mATe AcArya zrI rajanIzajI Agraha rAkhe che, kAraNa ke rojiMdA jIvananI jaMjALa ane vyagratAthI mANasa mukata thAya to ja te adhyAtma jevA gahana viSayane grahaNa karavA mATe adhikArI bane. vaLI zibiramAM vyAkhyAnane aMte dhyAnanI tAlImanA paNa kAryakrama hoya che, je mATe nisarganI zAMti ane ramaNIyatA paNa sAnukULa ane preraka bane. AthI AvI zibirano anubhava paNa viziSTa prakAranA, AhlAdaka ane smaraNIya banI rahe che ane vicArazIla vyakitaone to tyAMthI kaMIka cittanuM pAtheya paNa maLI rahe che. A vakhate zibirano kAryakrama saurASTramAM tulasIzyAmamAM yojavAmAM Avyo hato. zibiranI vyavasthA upara jaNAvela tulasIzyAma vikAsa samiti ane sAraTha zikSaNa ane saMskRti saMgha taraphathI karavAmAM AvI hatI ane tenA saMyojananI mukhya javAbadArI zrI ratubhAI adANI ane temanA anya sahakAryakartAoe upADI lIdhI hatI. zibiramAM joDAnAra vyakitae mATe vimAna, Trena, basa vigere dvArA judI judI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. amArI maMDaLI, jemAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo mukhyatve hatA) amadAvAdathI khAsa basa drArA tulasIzyAma javAnI hatI. tA. 3 jI phebru ArIe savAre lagabhaga savA ATha vAge, dhAryA karatAM lagabhaga poNA kalAka meADA, ame amadAvAda sTezanethI ravAnA thayA. zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyA, zrI bacubhAI rAvata ('kumAra'nA taMtrI), zrI lavaNaprasAda zAha, zrI mathurAdAsa mizrA ( bihAranA ema. pI.), zrI mANekalAla dalAla, zrI maphatalAla zAha, zrI bhAgIlAla zAha, zrI kamaLAbahena paTela, zrI zAntAbahena paTela, zrI madhurIbahena zAha, zrI zAMtAbahena pATaDiyA vagere amArI sAthe hatAM. ziyALAnI zItaLatAnA khuzanumAbharyA vAtAvaraNamAM ThIka ThIka jhaDape jatI base amane lagabhaga sADA agiyAra vAge vaLA (vallabhIpura) pahoMcADayA. ame sau amArI vAtAmAM magna hatA, koI pravAsanA AnaMda mANI rahyA hatA, koI vAMcI rahyA hatA, koI carcAmAM magna hatA. zrI bacubhAI rAvata pAse mane besavAnuM maLavAthI sAhityika goSThInA ThIka ThIka lAbha maLatA hatA. saMyojako taraphthI amAre mATe vaLAmAM cA-pANInA kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. dhAryA karatAM amane lagabhaga kalAkeka meADuM thaI gayuM hatuM. vaLAnA ThAkora sAheba amArI utsukatAthI cA - pANI mATe rAha joI rahyA hatA. pahoMcyA ke tarata emaNe amAruM bhAvabhInuM svAgata karyuM. amArAM badhAMne emane paricaya karAvavAmAM Avyo. vaLAnA A vayovRddha ThAkora sAhebe paMDita naheru sAthe heromAM abhyAsa karyo hato. heromAM te vakhate hiMdI vidyArthIomAM teo ja hatA. e samaye heromAM paDAvelI emanA varganI chabIe paNa emanA dIvAna
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-3-66 pribuddha jIvana 25 karIe vI eka ja atya khAnAmAM TAMgelI hatI. e zikSaNa-saMskAramI rAjavI ane emanA yuvarAja amane TheTha basa sudhI vaLAvavA AvyA hatA. vaLAthI rAjakoTane raste, svargastha kavi kalApinA gAma lAThI upara thaIne ame lagabhaga aDhI vAge amarelI pahoMcyA. saMjako taraphathI amarelInI dharmazALAmAM amArI bhojana tathA ArAmanI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. vizALa dharmazALAmAM ArAma mATe palaMga bichAvIne taiyAra rAkhavAmAM AvyA hatA. bhAjana pachI amArAmAMnA ghaNA kharA gAmanA derAsaranA darzane jaI AvyA hatA. amarelIthI lagabhaga savA cAre UpaDI, dhArI gAma upara thaIne ame sAMje sarasiyA gAme pahoMcyA. gAma ghaNuM ja nAnuM hatuM, paraMtu lokomAM jAgRti ghaNI jaNAtI hatI. grAma rakSaka daLanA sabhyo dvArA lazkarI DhabanI kavAyata tathA salAmI ane benDa sAthe amAruM svAgata karavAmAM AvyuM. sarasiyAmAM zrI zyAmajI bhagavAnanA maMdiranA cotarA upara amane cA tathA phaLAhAra ApavAmAM AvyAM. gAmanA mukhya mukhya AgevAne tathA tAlukA paMcAyatanA pramukha paNa upasthita rahyA hatA. sarasiyAnA maMdiranI pratimA paNa jUnI che, ane tulasIzyAmanI jema enuM paNa mAhAmya che enI mAhitI amane ApavAmAM AvI. vartamAna maMdira marAmata ane vadhu bAMdhakAma mAge evI sthitimAM hatuM. sarasiyAnA grAmajanono AbhAra mAnI ame basamAM beThA. have lagabhaga paMdareka mAIlane rasto hato, paraMtu raste kAco hate. giranA jaMgalane pradeza have zarU thato hato, ane AsapAsa nAnI moTI TekarIo AvatI hatI. dhIme dhIme aMdhAruM thavA AvyuM hatuM. aDadhA kalAka pachI pharI eka nAnakaDA jharaNA AgaLa daseka miniTa mATe ame basa thobhAvI. vAtAvaraNa atyaMta zAMta ane prasanna hatuM, aMdhakAra gADha thate jatA hatA. AkAzamAM cAMdanI camakvA lAgI hatI. jharaNAnuM pANI khaLa khaLa vahetuM hatuM. pANImAM paga pakhALI, svastha thaI pharI basamAM saphara cAlu karI, ane lagabhaga sADA sAta vAge ame tulasIzyAma pahoMcI gayA. tulasIzyAmamAM jANe koI meLe bharAyo hoya evuM dazya hatuM. vyavasthA paNa moTA pAyA upara, daSTipUrvaka karavAmAM AvI hoya evI chApa paDI jatAMnI sAthe amane kAryAlayamAMthI amArA nAma pramANe kayAM kayAM utArAnI sagavaDa karavAmAM AvI che. tenI mAhitI, billo, bhejananI pAsa, rojanA kAryakramanI patrikA, tulasIzyAma ane AsapAsanAM prAcIna sthaLo vize mAhitI ApatI pustikAo vagere ApavAmAM AvyAM. saurASTranA giranA jaMgalamAM nAnakaDA raLiyAmaNA traNa DuMgara vacce, nAnakaDI zAMta cAsI nadIne kinAre Avela tIrthadhAma tulasIzyAma bhAratanuM eka prAcIna tIrtha che. bhAratabharamAMthI zraddhALu yAtrAjuo tyAM yAtrAe Ave che. prakRtisaundaryanI daSTie ApaNA rANakapuranI kaMIka yAda apAve evuM A ramaNIya sthaLa che. maMdiranI aDoaDa AvelA garAo jANe tIrthadhAmanI cakI na karatA hoya tevA zobhI rahe che. DuMgarAnI gALImAM vanaspatinI ghaTA che. unA tAlukAmAM AveluM A sthaLa yAtrALuomAM ane AsapAsanA paMthakamAM zyAmajInA dhAma tarIke jANItuM che. tulasIzyAmanuM maMdira prAcIna che. enI pratimA hajAreka varSa jUnI gaNAya che. daMtakathA pramANe lagabhaga baso varSa pahelAM sarasiyA gAmamAM sthira thayelA eka dUdhAdhArI mahArAjane svapnamAM A pratimAnAM darzana thayelAM ane te pramANe daTAyelI mUrtine dharatImAMthI bahAra kADhavAmAM AvelI ane tenI punaH pratiSThA karavAmAM AvelI. pratimA theDIka khaMDita thayelI jaNAya che. maMdira sAmAnya hiMdu maMdiro hoya che evuM jUnI DhabanI bAMdhaNInuM che. enAM pagathiyAMnI racanA evI che ke dUra UbhelA yAtrALu paNa darzana karI zake. maMdiranI paDakhe kAlameghanuM nAnakaDuM maMdira che. - bAjumAM taptadaka kaMDa che. garama pANInAM A kuMDamAM bhAvika yAtrAjuo snAna kare che. kuMDanI bahAra paNa have to garama pANInA naLa : mUkavAmAM AvyA che. kuMDa pAse eka nAnI TekarI che, jenA upara hAla vihAradhAmanA keTalAka bloka bAMdhavAmAM AvyA che. maMdiranI sAmenI TekarI upara rukamaNI devInI jIrNaprAya derI che. traNe TekarIomAM e UMcI che ane tyAMthI giranA jaMgalanI jhADInA ane AsapAsa AvelA DuMgarAonA lagabhaga paccIseka mAIlanA vistAranuM manahara darzana thAya che. nIce zyAmajInA maMdira pAse annakSetra-janazALA che, jyAM yAtrALuone maMdira taraphathI maphata bhejana apAya che. maMdirane vahIvaTa mahaMta guru rAmaprasAdadAsajI saMbhALe che. maMdiranI pAse dIvanI dharmazALA che. DuMgaronI gALImAM eka rasto unA tarapha jAya che ane bIjo rastA dhArI tarapha jAya che. unA, pacapaciyA, dhArI, amarelI, sAvarakuMDalA, jUnAgaDha vagere sthaLethI tulasIzyAma roja keTakeTalI basa Ave che. eka yAtrAnA dhAma uparAMta, enI AbohavA vAtAvaraNa tathA pANInA garama kuMDane lakSamAM rAkhIne eka vihAradhAma (holiday camp) tarIke paNa ene vikasAvavA mATe prayatna thaI rahyA che. taduparAMta tulasIzyAma vikAsa samiti taraphathI paNa A sthaLane vikasAvavA mATe ThIka ThIka prayatna "thaI rahyA che. amAro utAro dIvanI dharmazALAmAM, vihAradhAmanA blekamAM tathA pAsenI TekarI upara khAsa bAMdhavAmAM AvelA maMDapamAM rAkhavAmAM AvyA hatA. lAla kApaDanA bAMdhelA e maMDapamAM (kuTiramAM) pratyekamAM dasathI paMdara jaNa mATe gAdalA ane palaMga sAthe sUvA rahevAnI suMdara sagavaDa karavAmAM AvI hatI. pANI, zauca, snAna, bhejana vagerenI vyavasthA paNa eTalI ja cIvaTapUrvaka karavAmAM AvI hatI. zibira sAcA arthamAM zibira lAgatI hatI. tArIkha trIjIe sAMja sudhImAM lagabhaga badhA zibirArthIo AvI gayA hatA. muMbaI ane amadAvAda karatAM saurASTramAMthI ghaNA moTA pramANamAM mANaso AvyA hatA, jemAMnA keTalAka te te taraphanA kAryakartAo hatA. pU. ravizaMkara dAdA ane kavi zrI dulA kAga A zibiramAM hAjarI ApavA mATe khAsa padhAryA hatA. tI. trIjIe rAtre, bhejana pachI, nava vAge zibiranuM udghATana thayuM hatuM. pU. ravizaMkara mahArAja, kavizrI dulAkAga, zrI durlabhajI khetANI, zrI ratubhAI adANI vageree prAsaMgika pravacana karyuM hatAM tathA zibira aMge keTaluMka mArgadarzana ApyuM hatuM. AcArya zrI rajanIzajIe zibiranI pejanA pAchaLane hetu darzAvyo hatetathA bIjA divasathI zarU thanAra potAnAM pravacananI AdhyAtmika vicArabhUmikA vigate samajAvI hatI. vastuta: emanuM e vakatavya paNa eka pravacanarUpa banI gayuM hatuM. tema chatAM AkhA divasanA satata pravAsathI thAkellA zibirArthIo mATe rAtanA navathI te agiyAra sudhI e udghATana kAryakrama kaMIka bhAre banI gayo hato. bIje divase savAre prAta: vidhi tathA cA-pANI pachI barAbara nava vAge AcArya zrI rajanIzanAM pravacanano kAryakrama zarU thayo hate. khullAmAM bAMdhavAmAM AvelA sabhA maMDapanuM vAtAvaraNa AsapAsanA vRkSane lIdhe prasanna, zAMta, zItaLa ane preraka hatuM. lagabhaga sADA cArAnI saMkhyAnA rotAvarganI AvA gaMbhIra viSayane grahaNa karavA mATenI zAMti paNa prazasya hatI. vaLI, pitAnA viSayane vizada, tarkasaMgata ane sacoTa rIte tathA udAharaNo vaDe rocaka rIte rajU karavAnI AcAryazrInI 'zailIne lIdhe tathA emanI bhavya mukhamudrA ane akhalita karNapriya vANIpravAhane lIdhe zretAo maMtramugdha banIne sAMbhaLI rahetA. savAre navathI dasa vAgyA sudhI, sAMje cArathI pAMca sudhI ane rAtre navathI dasa sudhI e rIte traNa divasa sudhI AcAryazrIe ApelAM pravacane ane praznanA uttaro tathA te darekane aMte dasa miniTa mATe karAvela dhyAnanA prayogane vigatavAra ahevAla ApavAnuM ahIM zakaya nathI. paraMtu traNa divasanAM emanAM pravacananuM mukhya vakatavya zuM hatuM te ahIM ApaNe temaNe ApelAM saMkhyAbaMdha udAraNAmAMthI keTalAMka namUnArUpa udAharaNo sAthe joIzuM. AcArya zrI rajanIzanAM pravacanone mukhya viSaya satyanI khoja eTale zuM ane te kevI rIte thaI zake te hate. temaNe kahyuM hatuM ke pratyeka manuSya jIvanamAM kaMIka ne kaMIka meLavavA mATe ke zodhavA mATe prayatna kare che. AvA prayatna karato mAnavI pote satyanI kheja kare che ema keTalIka vAra mAnatA hoya che, paraMtu vAstavamAM te satyanI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIga 216, prabuddha jIvana tA. 1-3-66 kheja nahi, paNa sukhanI ke saMtuSTinI khoja karate hoya che. manuSyane cAra divasano sAMskRtika kAryakrama pitAne ja kayAreka to khabara nathI hotI ke pite zAnI khoja kare che ane ethI ghaNAnI kheja adhUrI rahe che. paraMtu satya zodhanAre spaSTa zrI gujarAtI keLavaNI maMDaLa, (mATuMgA), dvArA keTalAka samayathI rIte samajI levuM jarUrI che ke te pote satyanI zodha kaI rIte karI zake. UbhI karavAmAM AvelI vyAkhyAna mALA samiti taraphathI phebruArI satyanI zodha kaMI sahelI nathI. ene mATe te jarUra paDe to pitAnA mAsanI AkharamAM cAra divasa daramiyAna amulakha amIcaMda bhImajI prANa ApavAnI paNa manuSyanI tatparatA hovI joIe. vividhalakSI vidyAlayanA zrI samatAbAI sabhAgAramAM nIce mujaba - satyane samajavA mATe jIvana zuM che ane jIvanano artha zuM che kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. e jANavuM jarUrI che. jIvanano artha jANyA vagara je jIve che te tA. 24-2-66 nA guruvAra rAtrinA 9-00 prinsIpAla rAma nirarthaka jIve che athavA to jIvatA ja nathI ema kahevAya. ApaNe joSInuM 'bhArata meM lokataMtranA vikAsa' e viSaya upara vyAkhyAna. jene jIvana kahIe chIe te vAstavamAM te keTalAya manuSyo mATe jIvana nathI. jIvana e kramaza: mRtyunI ja sthiti che. kayAreka kadAca mRtyu tA. 25-2-66 nA zukravAra, rAtrinA 9-00 DaeN. umaMgalAla vakhate ja vicAra Ave ke ApaNe je jIvI gayA te vAstavamAM jIvana sI. mahetA ema. esa. nuM vijJAnI ane tattvajJAna upara vyAkhyAna. hatuM nahi. Izu khriste eka mAchImArane kahyuM, "kayAM sudhI mAchalAM tA. 26-2-66 nA zanivAra rAtrinA 9-00 zrI jyotIndra mArato rahIza? jIvanamAM bIjuM kaMI karavuM che ke nahi? jIvana vyartha davenI adhyakSatA nIce kavi saMmelana. cAlyuM jAya che." mAchImArane satyanuM darzana thayuM ane te Izu khristanI tA. 27-2-66 nA ravivAra rAtrinA 8-00 sAjA naravA sAthe cAlI nIkaLyo. te vakhate gAmanA koIka mANase mAchImArane kahyuM: raho' e viSaya upara keTalAka nAmI DaoNkaTarone parisaMvAda. tuM jAya che, paraMtu tAro pitA mRtyu pAmyo che. enI aMtima kriyA svarAjya maLyA pachI zuM thaze? karIne pachI jA." Izue mAchImArane kahyuM, "tAre tyAM javAnI jarUra bhAratanuM tAtkAlika bhAgya jenA hAthamAM hatuM evA sekreTarI nathI. gAmanAM bIjAM maDadAM e maDadAMne nikAla karI nAkhaze." Ama, je mANase jIvanane artha jANatA nathI hotA te maDadAM karatAM vizeSa eNpha sTeTa phera InDiyA vejavUDa bena bhAratamAM AvyA hatA. bhAratanA nathI hotA. evI rIte bhagavAna buddha eka vakhata eka vRddhane tenI pramukha netAone emaNe maLavA belAvyA. netAo navA navA bUTauMmara pUchI. vRddhe kahyuM, "cAra varSa" , koIke pUchayuM, "are, tane sUTa paherI vejavUDa benane maLavA gayA. dezI pozAkamAM be ja jaNA sittera varSa thayAM ane cAra varSa kema kahe che? "vRddha kahyuM, "je maLyA hatA. lokamAnya tilaka ane mahAtmA gAMdhI. ziSTAcAra pramANe jIvana nirarthaka cAlyuM gayuM tenI gaNatarI zuM kAma karavI ? jayArathI jIvana bena mahAzaye badhA sAthe hAtha meLavyo, paNa vAta karI phakata bhAratIya zuM che te samajatAM zIkhe tyArathI tenI gaNatarI karavI joIe." pizAkavALA be netAo sAthe ja. temaNe lokmAnyane pUchayuM : "tame Ama, jIvana zuM che e jyAM sudhI mANasa jANatA nathI tyAM sudhI te vasAhatanuM svarAjya mAMge che. tame mAne che ke evuM svarAjya maLasatyanI sAcI zodha karI zaka nathI. apUrNa vAthI tame sukhI thazo?" lokamAnya tilake dUraMdezI, tejasvI ane DaoN. ramaNalAla cI. zAha sAco javAba Apyo: "nA, sukhI te Aje chIe; paNa evuM sukha mahAprasthAnanA patha upara amane joItuM nathI. Aje amane kazI ciMtA nathI. ArAmamAM chIe. ' ' A mathALAnI lekhamALInA Aja sudhImAM 6 haptA prabuddha bhAratanuM rakSaNa tame kare che. rAjya tame calAve che. amane ethI jIvanamAM (kramaza:) pragaTa thayA che. A ane AvatA aMkamAM tulazI zyAma khAte yojAyelI sAdhanA zibirane lagatuM varNana pragaTa thanAra haiyAbaLatarA nathI. svarAjya maLaze tyAre amArA du:khane prAraMbha hoIne upara jaNAvela lekhamALAnAM have pachInA haphatAo eprila thaze, paNa emAM ja ame rAcIzuM. vidane Avaze emane pahoMcI mAsanI pahelI tArIkhane aMkathI kramaza: pragaTa karavAmAM Avaze. vaLavAmAM amAruM pauruSa keLavAze. ame bhUla karIzuM te sudhAratAM rAdhA -taMtrI : prabuddha jIvana ratAM ja ame ghaDAIzuM. amAre e badhI hADamArI ja joIe che." te nirarthaka cAlyuM gayuM tyArathI tenI gaNatarI thatAM sudhI te rajIsTrezana oNpha cUsapeparsa (sela) rUlsa 1956nA anvaye prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhisthaLa : 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3. " 2. prasiddhi krama : dareka mahinAnI pahelI ane seLamI tArIkhe. 3. mudrakanuM nAma : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. ' kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : 45,47, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3. ' prakAzakanuM nAma che kayA dezanA ke upara mujaba ThekANuM taMtrInuM nAma ) kyA dezanA upara mujaba lokamAnyane emanA sAthIomAMthI koke pUcheluM:"baLavaMtarAva! svarAjya Avaze tyAre tame kayA khAtAnA maMtrI-minIsTara-thazo?" kasANuM me karI lekjhAnya javAba Apyo: "nA re, e gaMdA kAmamAM koNa Utare? tame mAne che ke rAjadvArI vAtemAM mane rasa che? huM te svarAjya thaye gaNitane adhyApaka thaIza. thIarI opha naMbarsamAM mAre ghaNuM saMzodhana karavAnuM che, A to bhAratamAtA paradAmAM rIbAya che, te enA kapALa paranI kALI TIlI bhUMsI nAkhavI che. eTalA mATe A rAjadvArI gaMdavADamAM huM Utaryo chuM." * makAsAheba kAlelakara khare artha kayo samaje? zahIre jarjarIbhUte vyAdhigraste klevre| auSadhaM jAnhavItoyaM, vaidyo nArAyaNo hriH|| Ane sAmAnya artha A mujaba karavAmAM Ave che: zarIra jyAre jarjarita thAya ane deha jyAre vyAdhigrasta thAya tyAre gaMgAjaLa e ja auSadha che ane nArAyaNa-hari e ja vaidya che. paNa zrI jyotIndra ha. dave potAnA eka lekhamAM A kane nIce mujaba artha kare che: "zarIra jyAre gharaDuM, dubaLuM, DhIluM thaI jAya, deha rogo vaDe gherAI jAya tyAre davA e ja enA mATe gaMgAjaLanI garaja sAre che ane DokTara, e ja enA sAkSAta bhagavAna banI jAya che." * . ThekANa sAmayikanA 1 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mAlikanuM 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3. nAma huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karUM chuM ke, upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba babara che. tA. 1-3-66 paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA-taMtrI.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-3-1 prabhu jIvana Atmaparicaya tamArI jAtanA ApA tame jAte paricaya ', tamAruM vAkaya e vAMcI mane Azcarya upaje; jAtane jANI che koNe ke huM jANI zakuM, sukhe? jANe je jAtane te ye jaNAve nahIM anyane, tathApi pUchatA tyAre, mitranuM mAna rAkhavA; jANu nA jANuM... huM to ye mathuM jAta jaNAvavA. janme brAhmaNa, vRttie vaizya ne huM pravRttie zudra chuM: kalpanA mAMhe kSatriye huM banuM vaLI. zaizave khelatA khelo, zALAmAM bhaNato vaLI brahmacaryAzrAme tyAre sthiti mArI gaNI hatI. zALAne chADIne jayAre 'sALAnI bahenane varyA, gArhasthya AzrAma jyeSTha tadA preme huM saMcaryA. prabhutAmAM dharyA pAda, pRthvIne rasa - pATale; payagambara prabhu kerA padhAryA ke pachI gRhe. dinanAM kArya ATopI vAnaprastha anubhavuM, pArakAM kAma Ave tyAM saMnyAsI huM .banI rahyuM. varNAkAma taNA Ama badhA huM dharma pALato, jALavavA mathuM nitye Arya saMskRti - vAraso. arine mAda arpa, dravya arpanuM vaighane, vhAlAMne arpanuM ciMtA, mane pIDA `samarpatuM. pRthvIya kheMcatI jene bahu jora thakI nahi, bhArahIzu. mane evuM Ize zarIra ApayuM. roga ne svAsthyanI nitye raNabhUmi banI rahyuM, evuM zarIra A mAruM, davAothI ghaDAyeluM. sATI ne zikSako kerA zALA mAMhe samAgame, vighA ne vedanA be me eka sAthe ja meLavyAM. mana keLavavA mATe deha vidyAlaye pUryA, mane kiMtu rahyuM nA tyAM, brahmAMDo bhaTakI vaLyuM! vidyAne pAmavA pahelAM arthanA ya meM karyo, pachIthI arthane kAje vidyA vikraya Adaryo. gharamAM hoya nA kAMI, kSudhA tyAre satAvatI, bharyuM bhAg2a nihALIne, bhUkha mArI marI naMtI. sAbhAra tanamaniyAM: lekhikA tathA prakAzaka: zrI jyavatI kAjI, ema.e, 40 e, rIja roDa, malabAra hIla, muMbaI-6, kiMmata rUA. 5-75. tibeTanA bhItaramAM : mULa aMgrejI lekhaka: henarika herara; anuvAdaka zrI mahendra meghANI, prAptisthAna: gUrjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda. kiMmata rUA. 3. raMga rAga virAMga : lekhaka: vaidya meohanalAla cunIlAla dhAmI, prAptisthAna: navayuga pustaka bhaMDAra, navA nAkA roDa, rAjakoTa -1, kiMmata za. 6-75. eka jabagajabanuM bulabula : mULa Deniza bAlakathAkAra hensa enDarasananI parikathAnuM gujarAtI nATaya rUpAntara karanAra zrI. lInA bahena maMgaLadAsa, zreyasa, amadAvAda-7; kiMmata rUA. 2/. tattvacintana athavA nitya pATha zikSApatrI: mULa aMgrejI lekhaka zrI jemsa elana kRta 'meDiTezansa' nuM bhASAntara karanAra sva. vaikuMThalAla zrIpatarAya ThAkora, prakAzaka :sastuM sAhitya vardhaka maMDaLa, bhadra pAse amadAvAda, kiMmata rUA. 3/-. gAMva kA vidrohI : AcArya rAmamUrti; prakAzaka: sarva sevA saMgha, vArANasI, uttara pradeza, kiMmata rUA. 1/ jamAne kI cunaunI aura grAmadAna: lekhaka zrI dhIrendra majumadAra prakAzaka: upara mujaba, kiMmata rUA. 25 paisA. upadezasaritA: lekhaka: muni nyAyavijyajI, mAMDala, viramagAma. maMgaLa saMdeza: lekhaka munizrI nyAyavijyajI mAMDala, viramagAma. krAntibIja: mULa hiMdI: lekhaka AcArya rajanIzajInA pustakano gujarAtI anuvAda karanAra zrI pUrNimA pakavAsA, prakAzaka: jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2, kiMmata rUA. 2/ gharazALA prakAzana maMdira, takhtezrvara plATa bhAvanagara, saurASTranAM cAra prakAzanA: jAtaka kathAo bhAga-bIjo lekhaka : zrI harabhAI trivedI, kiMmata 60 paisA. vRtti mArI sadA evI hoya .te nA grahe kI, hoya nA te sadA mAMge, maLye, mAgyuM ya nA game! sAhitya, saMgIta - kalA viSe meM dharI rUci, kintu na siddhi AvI. gAuM na huM, kAraNa mAtra tenuM Ave dayA kaiM suNanAra kAnanI. karyuM hatuM eka ja veLa jIvane apUrva meM nRtya vinA prayAse, hu ekadA mArga ughADa pare nirAMte pAde pharatA hatA, tyAM ardhI baLelI bIDI koka mukhe pheMkI hatI te para pAda mUkayA; ane pachI nRtya karI uThyo je tevuM hajI nRtya karyuM na koIe. sAhityanI kaMTakavADa bhedavA kare grahI kAtara kAvya kerI, pADI chIMDuM nAnaDuM eka tyAM huM khulle ubhA, kAtara pheMkI dIdhI 7 217 AnaMda; rUpiyA--2. deha dAtaNanA jevA, mana markaTanA saguM, AtmA kintu gaNu` mAro vo brahmAnDa jevaDo. nAnA rUpa dharI huM ema khIlavuM mAyAmayI sRSTine, kheluM khela anaMta bhrAnta jagamAM dikakAlane kaMduke, huM caitanya cUDAmaNi sakala A brahmAMDa vyApI rahyo, jedekhAya, suNAya, thAya jagamAM, te sarva mArA thakI, kuje kokila kUjatI kalarave te nAda mAro nakI, nidrAbhaMga karata zvAna bhasatAM, te ye kriyA mAharI; dAtA huM ja suvarNa caMdraka taNA, lenAra meM huM ja chuM, huM k Tastha, anasta brahma, mujathI nA bhinna leze kazuM. rajamAM sarpanI bhrAnti thAya, tema mane sakhe! mahAyoti parabrahma dIse jyotIndra ha. dave. jyAtIndra ha. dave. svIkAra gIranI zauryakathAo ane bIjI vArtA lekhaka: zrI bI. je, kApaDI kiMmata : rUA. 1-50. be nATako : lekhaka: zrI munikumAra ma. bhaTTa. kiMmata 85 paisA. traNa nATako : lekhaka: munikumAra ma. bhaTTa kiMmata : 75 paisA. lokagaMgA: bhArata-pAkistAna saMgharSa : saMpAdaka zrI mahendra meghANI, prAptisthAna: leAkamilApa kAryAlaya, pA. bA. 23, bhAvanagara kiMmata rUA. 1. sAMskRti ke parivrAjaka : kAkAsAheba kAlelakara samarpaNa graMtha: prakAzaka: zrI mArtaMDa upAdhyAya, maMtrI, sastu sAhitya maMDaLa, navI dilhI, kiMmata rUA. 20. Understanling India': zrI gaganavihArI la. mahetAnA amerikA khAtenAM vyAkhyAnA tathA lakhANonA saMgraha : bIjI AvRtti: prakAzaka: eziyA pablIsIMga hAusa, muMbaI. kiM. rU. 12-75 AkAzanAM puSpo : lekhaka : zrI. gaganavihArI la. mahetA, bIjI saMvardhita AvRtti; prakAzaka mesarsa veArA enDa kaMpanI, pablIzarsa prAIveTa limiTeDa, 3 rAunDa bilDiMga, muMbaI -2. kiMmata : rUA. 3-50. vidyA vihAra gItamAlA: 108 svarAMkita gItonA saMgraha : saMyojaka zrI bhAIlAla zAha, prakAzaka: zeTha cImanalAla nagInadAsa vighAvihAra, amadAvAda 6, kiMmata rUA. 7. amarasAdhanA : lekhaka : zrI amaracaMda mAvajI zAha, (pacchegAmavALA) taLAjA, saurASTra. abhayadAnanA anubhavo : lekhaka: zrI amaracaMda mAvajI zAha sarvodaya vicAraNA : lekhaka: zrI zivAjI bhAve tathA svAmI prakAzaka: yajJaprakAzana, huAtapAgA vaDodarA-1, kiMmata : Economic Trends and Indications Vol. VI. lekhaka : zrI bhIkhAlAla kapAsI, bI-5 penDArA roDa, nyu dilhI-11; kiMmata rUA. 7-5.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvana - tA. 1-3-16 akALe vicchedAyalI eka AzAspada jIvanayAtrA muMbaImAM sAyaNa khAte zrI bhANabAI neNasI mahilA hatI. samayAntare suzIlA bI. e. thaI ane vakhata jatAM saMskRta vidyAlaya nAmanuM eka kanyAchAtrAlaya che. A chAtrAlayamAM hAI- tathA hiMdI laIne ema. e. paNa thaI gaI. skUlamAM bhaNatI lagabhaga 150 vidyArthinIo vase che. A chAtrI- - tyAra bAda 1957nI sAlamAM suzIlA muMbaI AvelI ane layanAM gRhamAtA tarIke sevA bajAvatAM suzIlAbahena paTTaNI gayA tenAM mAzI sAthe amArA muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAtI Disembara mAsanI 9mI tArIkhe avasAna pAmyAM. temanA mRtyu paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM teNe eka zrotA tarIke bhAga lIdhe. vakhate temanI ummara 40 varSanI aMdara hatI. ATha varSa sudhI e divasa daramiyAna e banne bahene mane maLavA mATe mAre ghera temaNe upara jaNAvelI saMsthAnI gRhamAtA tarIke sevA bajAvI AvelAM ane e rIte suzIlA sAthe mArI oLakhANanI-paricayanI- hatI ane nAnI sarakhI mAMdagInA pariNAme eka AzAspada zarUAta thaI. teo muMbaImAM koI chAtrAlayanI niyamikAnuM kArakirdIne ekAeka ananta Avyo hato. avasAnanA kAraNe adhurI kAma maLe ema IcchatAM hatAM ke jethI e sthAna upara rahIne rahelI A jIvanayAtrAnI keTalIka vigate jANavAmAM AvatAM preraNA- pitAne abhyAsa paNa AgaLa vadhArI zake. yogAnuyoga dAyI mAluma paDI. tethI te vigate eka kathAnA AkAramAM nIce mArA mitra ane sahakAryakartA zrI khImajI mAMDaNa bhujapurIA ApatAM huM parama saMtoSa anubhavuM chuM. temanI hastakanA bhANajI neNazI mahilA vidyAlaya mATe gRhamAtAnI temanuM AkhuM nAma suzIlAbahena mANekacaMda paTTaNI. mahArASTramAM zodhamAM ja hatA. temane meM suzIlAbahenane paricaya karAvyo ane AveluM evalA gAma temanuM janmasthAna. e divasomAM mANekacaMda pariNAme temanI 157nA navembara mAsamAM upara jaNAvela adhirUpacaMdanA nAmathI temanA pitAnI peDhI bahu dhIkhatI cAlatI hatI. kAra upara niyukita thaI. tyAM temaNe ekadhArAM ATha varSa kAma cAlu rItarIvAja mujaba tera varSanI ummare A suzIlAnuM bhAI karyuM ane saMsthAnA kAryavAhako tema ja saMsthAmAM rahetI bALAoratilAla raMgIladAsa devacaMda sAthe lagna karavAmAM AveluM, suzIlA bannenAM mana potAnI asAdhAraNa kAryaniSThA ane svAbhAvika pUratI potAnI javAbadArI pUrI thaI samajIne pitA mANekacaMde vatsalatA vaDe jItI lIdhAM. teo A saMsthAnA gRhamAtA hatAM te dIkSA lIdhI ane teo 'muni dhanyavijaya' banyA. daramiyAna B.Ed.nI padavI temaNe prApta karI hatI. taduparAnta vidhiyoge suzIlA eka varSamAM vidhavA thaI. nAnI ummare e varSo daramiyAna selApuranI galarsa kolejanI prInsIpAlavaidhavya prApta thatAM zvasuragRhe jenAM tenAM meNAM ToNAM khAvAnI zIpa mATe temanI mAMgaNI thaI hatI ane Aje jayAre koI sthitimAM te mUkANI. A sthitimAMthI tene mukata karavA mATe paNa kanyA chAtrAlaya mATe gRhamAtA maLavAnI bhAre muzkelI tenA mAmA popaTalAla cunIlAla tene potAne tyAM amalanera che tyAre temanA mATe aneka dizAethI kaMI kaMI mAgaNIo AvyA ja laI gayA. mAmAnAM chokarAMone zrI prakAza mahADIkara nAmanA kare e svAbhAvika hatuM. paNa suzIlAbahena kanyA chAtrAlaya sAthe eka bhAvanAzIla zikSaka bhaNAvatA hatA. temaNe suzIlAne ATalI tema ja tyAM rahetI bALAo sAthe eTalAmAM badhAM otaprota banI nAnI ummaramAM vidhavA thayelI ane kazA paNa vyavasAya vinAnuM gayAM hatAM ke koI paNa prakAranuM Arthika pralebhana ke anya saMsthAnuM jIvana vitAvatI joI ane temanA dilamAM lAgaNI ubharAI AvI. mahattva teo jayAM hatAM tyAMthI temane kadi paNa vicalita karI suzIlAne bhaNavAnI temaNe khUba preraNA ApI. paNa e divasomAM zakayAM nahotAM. teo 145nA mAsika pagArathI kanyA chAtrAlayamAM bALavidhavAne bhaNavA mokalavAnI goThavaNa karavAnuM saheluM nahotuM. joDAyA hatAM. chelle temane rU. 27pane mAsika pagAra badhI samAjane virodha te hoya ja. sadbhAgye jANItA cittaka gAMdhI- sagavaDo sAthe maLatuM hatuM. teo chellAM be eka varSathI naramavAdI sAne gurUjI e divasamAM amalaneramAM rahetA hatA. temaNe garama rahetAM hatAM. chellA pakhavADiyA daramiyAna temanI tabimAmAne samajAvyA ane temanuM mana suzIlAne bhaNAvavA mATe yata lathaDavA lAgI. tA. 30-11-65nA roja temane je. je. taiyAra karyuM. paNa zuM bhaNavuM ane kayAM bhaNavuM e prazna hate. haoNspiTalamAM dAkhala karavAmAM AvyAM. tyAra bAda TAIphoIDanA suzIlAnA bIjA mAmA bhAI bhegIlAla selApuramAM rahetA hatA. ci dekhAvA lAgyAM. peTano dukhAvo khUba vadhI gayo. tA. 7-12-65 temanI solApuramAM meTI peDhI ane dhIkato vyApAra hatA. emaNe nA roja temanA peTanuM oparezana karavAmAM AvyuM. paNa temanI solApuranA diMgaMbara zrAvikAzramamAM suzIlAne dAkhala karAvI ane bImArI vadhatI ja cAlI. tA. 9-12-65nA roja temaNe deha A rIte tenuM bhaNatara zarU thayuM. chADo ane prAraMbhamAM jaNANAvyuM tema eka AzAspada ane jyAre jayAre rajAo paDatI tyAre tyAre, suzIlA pitAnA pitA satata vikasatI kArakIrdIne Ama ekAeka anta Avyo. muni dhanyavijayajI jyAM hoya tyAM temane vandana karavA gayA vagara temanA gujarI javAne be mahinA pahelAM tA. 12-10-65nA rahetI nahi ane jayAre jatI tyAre thoDA divasa temanA sahavA- roja temanA mArgadarzana nIce taiyAra karavAmAM Avela 'zrIpALarAja samAM gALatI. sAdhu pitA suzIlAne dIkSA levAnI preraNA ApatA mayaNAsuMdarI'nI nutyanATikA saMsthAnI bALAoe bhajavI batAvI hatA ane suzIlAnA manamAM paNa tevA bhAva jAgavA lAgyA hatA. hatI ane temAM temaNe khUba saphaLatA prApta karI hatI ane kacchI 'eka vAra suzIlA nAtALanI rajAomAM muni dhanyavijayajIne- samAjanAM teo bhAre prItIpAtra banyA hatA. temanA upara madAra potAnA pitAne vandana karavA gayelI, tyAre tyAM jatAM tene mAluma bAMdhIne saMsthAnA kacchI kAryavAhakoe vIle pArale khAte skula, paDayuM ke koI kAraNasara pitAnA gue pitAne DAMDAvatI sArI peThe mAra mAryo hato ane emanA AkhA zarIra upara sojA AvyA kaeNleja tathA hosTela vagere saMsthAonuM eka moTuM zaikSaNika hatA. A uparAMta suzIlA dikSIta sAdhvIonA sahavAsamAM paNa kendra ubhuM karavA mATe vizALa jamInanI kharIdI karI hatI. paNa paNa sArI peThe AvatI hatI. tyAM paNa teNe jhagaDA ane kaMkAsa ja e bahoLuM kSetra taiyAra thAya e pahelAM suzIlA bahene Itara loka joyAM. AthI tenA dIkSA levAnA bhAva ekAeka eMsarI gayA ane tarapha prayANa karyuM hatuM. pitAnA bhaNataramAM ja AgaLa vadhavAnI tenI IcchA vadhAre sudaDha banI. - samaya jatAM suzIlA meTrIka thaI ane kaeNlejamAM dAkhala thaI. ApaNA dezamAM gaMgA, yamunA ane brahmaputrA vahe che. tene ahi tene karNATakanA khyAtanAma paMDita zrI aNasA beMdranA puNya sau koI jANe che ane tenI sau koI noMdha le che. paNa lekaparicaya prApta thayo. suzIlAnI rItabhAta ane jJAnaniSThA joIne kalyANa sAdhatI AvI aneka nAnI lyANa saritAo paNa dezabharamAM zrI aNA bendra paNa suzIlA tarapha AkarSAyA. A rIte khUNe khUNe vahetI hoya che, ane kaI thaDe paMtha kApIne ke koI lAM suzIlAne aNA bendranI preraNA tathA mArgadarzanane pitAnA paMtha vaTAvIne Akhare bhUtakALamAM ke mahAsAgaramAM lIna thAya che, jenI abhyAsakAryamAM sAro lAbha maLavA lAgyA. ' , , , , . ahIM jaNAvavuM asthAne nahi gaNAya ke suzIlAne uchera noMdha bhAgye ja levAya che. suzIlA bahena AvI eka nAnI kalyANa gADha dhArmika vAtAvaraNamAM thayelo ane tethI kaeNlejamAM bhaNavA saritA hatI. temaNe potAnA purUSArtha vaDe zaikSaNika AtmatkarSa chatAM suzIlA'rAtrI bhojana tyAga, kaMdamULa tyAga vagere aneka dhArmika sAdhyo, sAMpradAyika sAdhvI banIne . jIvanane rUMdhAvA dIdhuM; jIvavrata niyamonuM pAlana karatI hatI. nanA anta sudhI sevA karIne je kAMI TuMkuM jIvana maLyuM te - - vakatRtvamAM paNa teNe bhAre kuzaLatA prApta karI hatI. ane A kAraNe vakatRtvane lagatuM je zilDa Aja sudhI punAthI bahAra jIvanane temaNe caritArtha karyuM. AvI eka maMgaLa mUrtine - sevA jatuM nahotuM te zilDa solApura kaeNlejamAM suzIlA: kheMcI lAvI parAyaNa bhaginIne - ApaNA aneka vandana ho..! paramAnaMda
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-36 svargastha zrI umedacaMda DhAlatacaMda barADiyA zrI umedacaMda dolatacaMda baroDiyAnuM muMbaI vile pArale khAte tA. 11-2-66nA roja vRddhAvasthAnI jarjaritatA ane keTalAka samaya mAMdagInI vyathA bhAgavIne 83 varSanI ummare avasAna pAmyA. temanI sAthe Ama varSojUnA saMbaMdha ane amuka varSo sudhInA sahakAryakartA--AvA eka vaDila svajanane gumAvatAM aMgata rIte huM UMDI glAni anubhavuM chuM. prabhu jIvana temanA pitAzrI dolatacaMda baroDiyA AjIvana zikSakanA vyavasAyane varelA hatA ane jUnAgaDhamAM ja temaNe jiMdagI pasAra karI hatI. temanA putra bhAI zrI umedacaMda paNa jUnAgaDhamAM ja moTA thayA hatA ane tyAMnI bAudIna kAlejamAM bI. e. thayA hatA. tyAra bAda teo muMbaI AvyA ane daza bAra varSa temaNe muMbaInI eka yA bIjI hAIskUlamAM vijJAna ane gaNitanA zikSaka tarIke kAma karyuM. A kAmagIrI daramiyAna temaNe zrI gokuLabhAI mULacaMda jaina hosTelanA gRhapati tarIke tema ja mahAvIra jaina vidyAlayanA dhArmika adhyApaka tarIke kAma kareluM. tyAra bAda jUnA zera menejara bajAranA esisTanTa tarIke 25 varSa sudhI temaNe sevA bajAvI ane potAnI niSThA ane kAryakuzaLatA aMge zera bajAranA jUnA ane jANItA pramukha zrI ke. Ara. pI. zrophanI prIti ane vizvAsane pAtra teo banyA. 1928--30 daramiyAna muMbaI tema ja gujarAtamAM bAladIkSAvirodhI eka bhAre moTI jhuMbeza cAlelI ane e jhuMbezane vega ApavA mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA karavAmAM AvelI. saMdhanA sthApanA kALathI zrI umedacaMdabhAI saMghamAM sabhya tarIke joDAyelA ane te vakhate cAlatA saMghanA mukhapatranA teo thADA samaya mATe saMpAdaka banelA ane tatkAlIna ugra AMdolanamAM temaNe sakriya bhAga lIdhelA. A uparAMta varSo sudhI mahAvIra jaina vidyAlaya ane zrI jaina zve. mU. kaoNnpharansanI kAryavAhiomAM paNa teo sAro rasa letA rahyA hatA. zerabajAranI nokarImAMthI nivRtta thayA bAda teo agAsa khAte AvelA zrImad rAjacaMdra AzramamAM rahetA thayA ane tyAM temaNe Azare 25 varSa pasAra karyA. A prakAranA vAnaprastha jIvana daramiyAna temaNe zrImad rAjacaMdranA sAhityanuM tema ja anya dhArmika tathA AdhyAtmika sAhityanuM bahoLA pramANamAM adhyayana kareluM. AnA pariNAme vilepAralemAM UjavAtA navadurgA mahAtsavamAM keTalAka samaya pahelAM zrImad rAjacaMdranI jIvanakalA upara temaNe be vyAkhyAno ApelAM. teo lekhaka ane abhyAsI paNa hatA. 'hIsTarI oNpha jaina lITarecara' e nAmanuM temanuM lakheluM pustaka brITIza pablIzIMga hAusa pragaTa karyuM hatuM. vadhatI jatI umaranA kAraNe saMpUrNa nivRtti svIkArIne teo chellAM cAra varSathI potAnA bahALA kuTuMba parivAra sAthe vIle pAralemAM AvIne rahyA hatA. temanA moTA dIkarA bhAI kAntilAla AIla sIDajha enDa oNIla ekasacenjanA sInIyara esisTanTa sekreTarI che ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinA varSothI eka sabhya che. teo paNa sArA lekhaka tema ja vicAraka che. hajI lagabhaga eka mahinA pahelAM snehIvaryaumedacaMdabhAInI lathaDatI jatI tabiyatanA khabara sAMbhaLIne temane khAsa maLavA mATe huM vIlepArale gayelA. A prasaMge ame ThIka samaya sAthe gALyo hatA ane aneka jUnI vAto ane ghaTanAo yAda karI hatI ane eka prakAranI smaraNyAtrAnA AnaMda anubhavyA hatA. e vakhate ja mane khabara paDI ke teo keTalAka samayathI kaeNnsaranA vyadhithI pIDAya che ane jIvana lAMbuM TakavAnI bahu AzA nathI. Akhare e jIvanadIpa tA. 11-2-66nA roja olavAyA ane ApaNI vaccethI eka zAnta, sarala, prasanna, zIlasaMpanna ane jaina vicArasaraNIne varelI evI eka vyakitae ApaNI 83 varSanI paripakava vaye haMmezAne mATe vidAya lIdhI. zrImad rAjacaMdra viSenI niSThA e temanA jIvananI vizeSatA hatI. temanA pavitra AtmAne zAzvata zAnti prApta thAo evI ApaNA antaranI prArthanA hA! paramAnaMda 219 vedAntanuM samyak svarUpa (gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM svAmI praNavatIrthe ApeluM vyAkhyAna) A vyAkhyAnanA viSayanuM nAma pADavA sAthe ja, vedAnta nAme oLakhAtA darzananAM mULa tattvAmAMnA ekanuM spaSTIkaraNa thaI javAna prasaMga ApeoApa upasthita thaI jAya che. vAstavamAM siddhAMta e che ke, koI paNa vastunA samyak ane asamyak-evAMbe svarUpa na hoI zake. samyak padano dhAtvartha jotAM A hakIkata upasI ja Ave che. samyak eTale sAcuM, vAstavika, yathAtatha, ane asamyak eTale tenAthI viparIta, khoTuM, ayathArtha. vastunuM samyak svarUpa eka ja hoya. matalaba ke, ahIM ApaNe je vicAravAnuM che te e yathArtha svarUpa, e svarUpanAM je kharekharAM lakSaNA che te; nahi ke e vastuthI aparicita athavA ardhaparicita pRthaJjanA dvArA ghaNI vAra pramANika bhAve paraMtu khoTI rIte tenA je arthaghaTano thayA karatAM jovAmAM Ave che te. A viSayanI asamyak rajUAta jyAM ane jyAre thAya che, tyAM ane tyAre temAM kA'ka vAra pramANika gerasamaja, ko'ka vAra sAva aNasamaja hovA chatAM apAI jatA abhiprAyo, ane 'kavAra pUrvAgrahagrasta matadhAraNe paNa kAraNa banI zake, ane te rIte je kahevA-- samajavAmAM Ave, te asamyak banI jAya. A paristhiti mAtra vedAntasiddhAMta paratve ja pravartatI nathI jANavAnI. jIvananI evI kaI bAbata haze, ke jenA bArAmAM AvA mAmalA banyA karatA na hoya ? ane jo tevuM na banatuM hoya, te jagatamAM jhagaDAragaDAne avakAza zenA ja rahe ? parantu tevA avakAza che, puSkaLa che; ane e tevA hAvAne kAraNe te enA kalezamAMthI "mukata " thavA rUpI meAkSanI IcchA,-- arthAt mumukSutA jAge che; ane te jAge che te kAraNe to mAnavI te mATenAM sAdhanA zodhe che; ane tevI zeAdhane kAraNe te A nAnAvidha darzanA saMpradAyo, paMthe...ane tene lagatAM anaMta zAstro, karmakAMDo, te mATenA vidhiniSedhA, AgrahA, te aMgenI asahiSNutAe, rAgadveSa ItyAdi kalezAnA rAphTA phATe che, ane auSadha vyAdhi karatAM paNa ativadhAre vasamuM thaI paDe che! Ama jIva - jantu, pIDAthI chUTavA mATe bamaNI pIDA veMDhArato jato hovAnA mahA viSa-- vartulamAM bhame che. enuM ja nAma meha; e ja saMsArI bhAva; e ja dehAdhyAsa; e ja bhavATava; ane TUMkAmAM, e ja avidyA, eTale ke potAnA svarUpanuM jJAna. A kuMDALA - vyUhane bhedavAnuM eka mAtra zastra te e avighAnA nAza eTale ke peAtAnA sAcA rUpanA jJAna vaDe tenA ajJAnanA nAza, ane te sAthe avighAnA kalezaparivAranA DAMsa, bhinnatAmAM tathA nAnAtvamAM ja bhaya rahelo che. badhuM kevaLa ekamAtra sat-cit parama AtmatattvarUpa ja jaNAvA mAMDe, ke tarata " bheda"nAmaka saMsArI Asakita tathA tajajanya tRSNAno nAza thaI jAya 3:hasyAnta niti. eve che vedAntaniSThAnA pAyAnA vicAra, Ama ApaNe A viSaya ane tenuM prayojana TUMkAmAM siddha karyA; have enA Adi ane aMtanAM eMdhANa mAMDIne, ApaNe tenuM vacaluM kalevara pUravA medAne paDIe. vedAntano hetu "mekSa" kahyo che. ene kaivalyamekSa paNa kahe che, kemake temAM kevaLa sukha - AnaMdathI pRthak kazuM abhISTa nathI, ane tenI siddhinA pratyakSa sAdhana tarIke jJAnanA svIkAra, eTale ke jIvajagata - IzvaramAM anuspUta tathA te sarvanA AdhArarUpa je eka ja satyatattva che, ane je prANImAtranuM aMtaratama svarUpa che, tenA anubhavanA ja svIkAra...TUM kAmAM kahIe to, vicAranA ja svIkAra, che. anya je kaMI karavA - kahevA - yojavAmAM Ave, te sarva e sadgujju vicAranAM upakaraNA ja, ane tethI meAkSanAM parokSa sAdhanasAmagrI ja
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 220 " hAvAM ghaTe. tethI te "manuSya " athavA " mAnava" zabdanuM sArthakaya bane che. manute kRti. "mANasAI " lakSaNa manana eTale ke vicArazakita tathA teno upayoga che. tethI te kahevAyuM che ke mana:pUta samAjarata . yathArtha vicAra ja jIvananAM laukika tema ja pAramArthika kSetrAmAM vyavahArane sukharUpa siddha karI zake che; ane je azAstrIya hAya, je nyAya tema ja paddhati ane samajapura:saranA na hoya, tevA ayathArtha vicAra sarva kSetramAM mAnavI mATe kleza upajAvIne, A kharekhara AnaMdamaya sukhamaya jIva tathA jagatathI mAnavIne khATI rIte trasAve che. A che pAyAnA muTTo; ane tethI, samajaMdArI tathA taTastha bhAve mAhitIpUrvaka jIvananI sarva vyavasthAonI vicAraNA vaDe ja mAnavI jIva-jagatanA AnaMdamaya svarUpano anubhava sAdhI zake che, ane te anubhava to sarvatra, sarva sthaLe, sarva kALe eka ja che, sukhabhAvarUpe, be nahi, ema jANavuM, enuM nAma ja jJAna. AthI karIne vedAnta mukhyatve jJAnaniSTha che; jJAna cittazuddhiniSTha che; zuddhi nirahaMtAniSTha che; nirahaMtA che vicAraniSTha; ane vicAra che nItiniSTha. A che jIvananA samyak nirvahaNanI sIDI, pAchaLa ApaNe IzAro karyo che tema, vedAntasiddhAMta vize keTalAka buddhimAna ane zubhAzayI janavargomAM paNa kharI mAhitIne abhAva pravarte che; emAM kaMI vedAntano IjAro nathI; parantu ahIM ApaNA viSaya vedAntanA hovAthI, tenA paratve ja enA ullekha karavA rahyo. pratyeka vicArazIla manuSya jANe che, anubhave che, ane khUba du:khapUrvaka pAkAre che ke ajJAna bhayaMkara vastu che, parantu apajJAnatA tethIye vadhAre bhayAnaka che. e be vacceno pharaka e--bAmbu ane eca - bAmba vaccenA pharaka jevA che! eka che "phizana " ne bIjuM che " phyuzana ''! ahIM bhartRharinA tadriSayaka prasiddha zlokA yAda Ave ja, paraMtu te eTalA badhA jANItA che, ke sujJA mATe ahIM tenA TAMcaNanI jarUra nathI. vedAntasiddhAMtAnusAra, sarvatra eka ja " ati - bhAti ' rUpe priya tattva pravartI rahe che, ane te che sarvanA aMtaratara "AtmA", ane enuM vismaraNa ja kalezapaMcakanI janetA che; tethI, ApaNe e avidyAkalpita mAyAvI dIvAlAne Atama - bamba vaDe urADI daIe ke je sarva bAmbAnA bAmbezvara che; ane tema karIne ApaNe ekabIjAnA aMtarane pAtAnuM aMtara karIe ... to ja " mAnava" saMjJA sArthaka thAya; vaLI, sahAnubhUti vaDe ja sAmAnA aMtaramAM praveza saMbhave; saha+anubhUti, sAmAnI daSTithI ja tenA anubhavane anubhavavAnI tanmayatAmUlaka AvaData tathA tevuM AcaraNa, ane tevI Teva pADavAnAM sAdhana. Ane vedAnta siddhAntano saravALA kahI zakAya: temAM bhinnatva ja bAdhaka che; ane bhinnatva kevaLa ajJAnanuM saMtAna che. e ajJAnano dhvaMsa tenA pratidrudbI jJAna vaDe ja bane. eka ja bhAratIya darzananAM vividha prasthAno (- eka ja samudra pahoMcavAnA aneka jaLapravAhonA prayatnAnI rIte ) eka ja dhyeyalakSI che, e hakIkata, tene jarAka khullA dile vicAra karatAM, pakaDAI Ave che. ane tema hovAthI, dharmAnI ke darzanonI sarakhAmaNI karavAnI tathA " e badhA eka ja che ne" evuM pratipAdana karavAnI ceSTAo vastuta: hitakara nathI; tevI ceSTAe e sarvanI ekatA sthApita karavAne badale, temanA bhinnatvanuM ja smaraNa karAvyA kare che: je dezamAM zaktinI jarUrata tathA te mATenI davAonI vicAraNA ane tenA IlAjonI carcA vadhAre thAya, tyAM tema thavAnuM kAraNa e dezamAM zakitanI UNapa ja hoI zake, nahi ke vipulatA. badhAM zreyassAdhaka prasthAnonI ekvAkyatAne sahaja tarIke cUpacApa svIkArI levI - take for granted, ne tene carcAno viSaya * * banAMvavAnA . vicAra sarakho paNa na karavo, e te sarvanA ekatvanA vAstavika astitvanuM samucita lakSaNa che. taMdurasta mANasane zarIrane vicAra ke. tenI tA. 1-3-6 ' sthitinI carcA karavA.. sujhe nahi; tevI carcA to rogI ja kare ! AmAM zrI rAmakRSNanA prayogA kevuM sundara daSTAMta pUrU pADe che! e bhAvai A vedAntasiddhAMtane paNa samajavA ahIM Apa sarvane mAruM nimaMtraNa che, nahi ke kazA paNa sarakhAmaNInA khyAlathI. Apa jo tema karazeA, te Apane lAgaze ke, huM ApanA je hoya te saMpradAyanA hArdanI ja vAta karI rahyo chuM. kadAca thoDA judA zabdomAM, parantu eja, eja! ane tethI A viSayanI rajUAtamAM bane teTalA saraLa thavAnA mAro Azaya che. samayAdinI maryAdA vyavahAramAM prabaLa che. paramArthamAM tene InkAra ja sarvasAdhaka che, tema samAjavyavahAramAM tenA kaDaka svIkAra je kAryasAdhaka bane che. ahIM enI jahAMgIrI ApaNe svIkArye ja chUTakoane te paNa saharSa. tethI bahu ja saMkSepamAM be- cAra vAta upara, UDatI chatAM yathAzakaya marmasparzI najara ApaNe nAkhI laIe. prathama e kahevuM prApta thAya che, ke vedAnta zuM che e jANavA karatAM, vadhAre spaSTIkaraNanI jarUra che vedAnta zuM nathI, e jANavAnI. prathama to, vedAnta koI "dharma" nathI, ke je arthamAM dharma zabdanuM sAmAnyata: grahaNa karavAmAM Ave che. eTaluM ja nahi paNa, e koI paNa tevA dharmathI khAsa saMkalita nathI; vaidika saMpradAyathI paNa nahi. e varzana che; jene phiphlAsa phI kahevAya che, te che. tata kahetAM jIvajagata-Izvara; tenuM paNa je sva, tenI samaja, tene anubhava, tadanusAra jIvana jIvavAnI haiyAukalata - te e che. AMtarajIvananA meAkSaniSTha ghaDataranI e eka sAMmagrI che. darzana eTale parama sukhano anubhava. dharma ane phisUphI--e be zabdonI ApaNI aMgrejImAM ja vANIvicAra karavAnI AtmaghAtaka Adate kevI satyAnAzI vALI che! dharma zabdano artha ApaNe " rilijyana" ane " darzana '" nA mAyano " philosa phI '" zabda mAraphata jANI zakIe chIe; ane bhAratIya dharmaklpanA tathA darzanalakSaNa batAvavA e Ubhaya zabdo sAva asamartha, balake UMdhI dizAmAM laI janArA che. parantu A aMgrejInA mahe sarjelI bhAratIya bhAvanAnA AtmaghAtaka nAzanI karuNatAno vicAra ahIM prastuta nathI. 'darzana ' eTale jIvananA parama lakSyanA siddhAMtanuM pAramArthika jJAna, balake tenA spaSTa AMtarika anubhava - "saggI AMkhe dekhyA " jevA, sacATa; ane 'dharma' eTale ke dehasthita jIvane evA darzanAnusArI batAvavAnI deza - kALa - saMjogAthI maryAdita vidhiniSedhayukata rItarasamA, te aMgenI kAryAkAryanI vyavahArakSama vicAraNA, tathA tenuM tadanusAra AcaraNa. A ubhayanuM dhyeya eka ja sukhAnubhava. " dharma" samagrapaNe jIvanavyApI hAI, temAM cAreya puruSArthA samAI jAya che; ane te kevaLa ceAdhA AtmadarzanasaMjJaka mekSa rUpI paramapuruSArthane siddha karavAnI sAmagrI ja hovAnuM jANavuM, e jJAnaniSThA che. ene tethI vadhAre mahatva apAya, teTalI jJAnamAM UNapa jANavI. enuM lakSya eka ja, upara kahyuM tema, sukhAnubhava, arthAta nitya sukhanI prApti tathA du:khanI AtyaMtika nivRttinA jIvatAMjIvata anubhava. ene sarvAtmabhAva kahyo che. apUrNa svAmI praNavatIrtha pRSTha viSayasUci kaTokaTInI paLe pagaTeluM mATInuM koDiyuM 211 hyubarTa hUMpharI cImanalAla cakubhAI zAha 212 DaoN. ramaNalAla zAha. jyotIndra dave 214 217 rASTrIya rAjakAraNa tulasIzyAma sAdhanAzibira Atmaparicaya (kAvya) akALe vicchedAyelI eka AzA spada jIvanayAtrA sva. umedacaMda dolatacaMda baroDiyA paramAnaMda paramAnaMda vedAntanuM samyaka svarUpa svAmI praNavatIrtha patrakAratva : lAkazikSaNanuM yajJakArya bacubhAI rAvata 218 : 219 219 221
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Cll. 2-3-4F prabuddha jIvana patrakAratva : lAkazikSaNanu yajJakA (gujarAtI sAhitya pariSadanA sUrata khAte maLelA 23mA adhivezana prasaMge patrakAratva vibhAganA pramukhasthAnethI 'kumAra'nA taMtrI zrI bacubhAI rAvate ApeluM vyAkhyAna caDuM TuMkAvIne nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) aradhA aradhA lAkhanA phelAvAvALAM patrAnA taMtrIone paDache mArA jevA eka nAnakaDuM mAsika calAvanArane A sthAna ApavAmAM, huM to mArA pratyeno Apano sadbhAva ja jouM chuM, kema ke A vyavasAya aMgenI mArI sUjha ane zakitanI maryAdA huM samajuM chuM. eTale ApanI apekSAo huM pUrI nahi karI zakuM enI kSamAyAcanA sAthe ApanA sadbhAva mAthe caDAvuM chuM. patrakAratvanI keDI '' " A kSetranA bahoLA anubhava ke UMDA ciMtananI taka mane maLI nathI. mArI pAse teA thoDAMka Adarzo ane svapno che, jenI pAchaLa ghaNA gurujanAnuM RRNa che. kauTuMbika saMjogoe kAleja keLavaNInuM mAM jovA na dIdhuM eTale zikSaNakArya karatAM karatAM sAhitya ane kalAno chaMda saMtoSavA mATe sAdhelA, "bibijha enyuala ", "gAlDana hAInDa ", 'phorma ", Adi jevAM vArSiko - traimAsikAnA saMparkamAMthI mane sAmayika patrakAratvanI nAnakaDI keDI hAtha lAgI gaI. jIvananA e ghaDatarakALa jemanI pratyakSa mUtione abhAve emanAM pA " sTrenDa " ane " pIarsana ", "vinDasara" ane "laMDana ", " nezana" ane "plapa li ", " jaina A laMDana " ane "egrIma na " sAmayikone ekalavyanI peThe najara samakSa rAkhIne sAdhanA karI ane svapnA ghaDayAM te ajJAta maMtrIo, tathA je patrA tathA tenA taMtrIo mArA preraNAsrota banyAM te 'bukama na 'nA senTa. jaoNna eMDakAka, 'paMca ' nA barnArDa paeNTrija, 'mAI meMgejhina ' nA Arthara mI, 'jaeNna bula nA e. jI. gArDinara, 'oNbjharvara 'nA je. ela. gArvina, mancesTara gArDiyananA sI. pI. skoTa, spekTeTaranA je. e. spenDara, 'naeNzana eNnDa eNthInIama ' nA eca. je. mesiMgahAma, 'nyu lIDara ' nA eca. ena. breIlsapharDa, 'laMDana makarkyurI 'nA sara jaoNna vAyara ane 'eNDelphI'nA jaoNna miDalaTana marI, tema ja bhAratavarSamAM 'sarasvatI 'nA mahAvIraprasAda dvivedI, moDarna rivyU'nA rAmAnaMda ceTarajI, 'gujarAtI'nA IcchArAma ane maNilAla desAI, ' vIsamI sadI'nA hAjImahaMmada alArakhiyA zivajI ane jemaNe mane kAma karavAnI taka tathA kSetra ApyAM te mArA murabbI mitra zrI ravizaMkara rAvaLa - e sarvanA RNanuM huM kRtajJatAbhAve smaraNa karuM chuM. e ArAdhanAmAMthI je thoDA zA Adarzo ane svapno mane lAdhdhAM eTale ke anubhava ane siddhi mArAthI pAmI zakAyAM nathI. patrakAra : prajAne gurusthAne patrakAratvanA je tattvavicAra A agAu mArA ghaNA samartha purogAmIo ApanI AgaLa mUkI gayA che, emAM mAre bhAgye ja navuM umeravAnuM che. patrakAratvano artha, sAmAnya rIte to, samAcAro ApavAnuM tathA tene anuSaMgI vicAro dvArA prajAmata ghaDavAnuM kArya. evA ApaNe tyAM thato jaNAya che. vastuta: te prajAnI sarvAMgI keLavaNInI javAbadArI patrakArane mAthe che. prajAnA jIvananA ekeeka pAsAne upasAvIne UjaLu' ne surekha karavAnI daSTivALA prajAzikSaNano eka sucitita, nizcita ne vyavasthita kAryakrama patrakAra pAse hovA joIe. prajAnAM rASTrIya tema ja sAmAjika daSTibiMdu ghaDavA tathA vikasAvavA uparAMta, tenAmAM rASTrIya asmitA ane sAMskRtika gaurava pragaTAvavAnI sAthe sAthe tenAM dehaghaDatara ne Arogya, AcAravicAra ane vyavahAra--saMskAra, khorAkozAka ane gRhazAbhana--vyavasthA, vepAravaNaja ane arthakAraNa, raMgarAga ane manoraMjana, nItimattA ane dharmadaSTi, jJAnavijJAna ane sAhityakalA - ema jIvanane sparzatA ekeeka viSayamAM prajAnI sUjha ane samajadArI vadhAratAM jaI tenI buddhizakitanuM dhAraNa patrakAre UMce lAvavAnuM che. AvI vizALa ane gaMbhIra javAbadArI jenA zire chete patrakAra te prajAne gurusthAne che. samasta janasamudAyanuM uddharaNa ke patana tenA hAthamAM che. te satyasaMkalpapUrvaka dhAre to eka suciMtita, rekhAutAra kAryakrama dvArA, dhImA paNa sthira ne nizcita rUpamAM AvI parokSa keLavaNI vaDe ekAda - be tapamAM te AkhA prajAsamudAyanuM mAnasa svastha, nirAmaya, vikisata ne 221 unnata karI zake. pAtAnA AvA gurusthAnanI javAbadArInA bhAnavALA patrakAra, eka kartavyaniSTha zikSakanI jema, sacita dharmabuddhipUrvaka prajAzikSaNanA vividha mArgo ane sAdhanAno vicAra karyA ja kare che. ogaNIsamI sadInI pahelI paccIsImAM prAraMbhAyeluM ApaNu patrakAratva Aja lagabhaga doDhaso varSa kayAM lagI pahoMcyuM che? svAtaMtryaprApti mATenA bhagIratha prayAsAnI sAthe navanirmANanI paNa je bhAvanA prajvalI UThI hatI tenI jyota Aja maMda to nathI thaI gaIne? svAyatta thayA pachInA sAnukULa saMjogamAM vyApanI dRSTie ApaNuM patrakAratva vikasyuM che bezaka, paraMtu savA be karoDanI prajAnAM becAra patra aradhA lAkhanA phelAvAne AMbe eTalAthI ja harakhAIne besI jaIzuM? keraLanA nAnA rAjyanAM patrAnA phelAvA sAMbhaLyA che? ekAda dizAmAM be DagalAM AgaLa gayAnA alpasaMtoSI thaI besI na rahIe. jAgRta prajA potAnI prAptione pasavAryA nathI karatI, paNa potAnI UNapane zodhe che; pAtAnI siddhiothI saMtoSa mAnIne besI nathI rahetI; paNa navA navA dizAdara sAMdhe che. Aje ApaNe maLyA chIe to evI thoDI UNapo ne navI dizAonA vicAra karIe. ApaNe tyAMnI eka UNapa te prAMtIya patronI. prAMtIya patro ApaNe tyAM bilakula nathI evuM nathI. vastuta: taLa gujarAtanA patrakAratvanI zarUAta prAMtIya patrothI ja thaI. 1822nI pahelI julAIe aThavADika 'muMbAInA samAcAra' zarU thayuM. tyAra pachI gujarAtamAM sau paheluM patra amadAvAdamAM 1849mAM gujarAta varnAkayulara sAsAeTI (hAlanI 'gujarAta vidyAsabhA)' taraphathI 'varatamAna' nAmathI nIkaLyuM. te pachI sUratamAM 1850mAM 'sUrata samAcAra,' 1861mAM bharUcamAM 'bharUca vartamAna ' ane kheDAmAM, 'kheDA vartamAna,' 1863mAM sUratamAM 'sUratamitra,' 1864mAM rAjakoTamAM 'kAThiyAvADa samAcAra,' 1882 mAM lImaDImAM 'subodhaprakAza' ane 1885mAM mahudhAmAM 'svadezabaMdhu ' nIkaLyAM. A sarva taLa gujarAtanAM prathama prAMtIya patrakAratvanAM janmavarSa che. ogaNIsamI sadInA uttarAInI e jAgRtinI je jUnI mazAlA hajI paNa jalatI rahI che temAM 1861nuM 'kheDA vartamAna', 1863 nuM 'sUratamitra' Aje 'gujarAtamitra' tarIke, 1879 nuM 'bharUca samAcAra' ane 1888 nuM rAjakoTanuM ' kAThiyAvADa TAImsa' eTalAnI mAhitI che. e prAcInamAM jo koIe A yugane anurUpa pUro vikAsa sAdhyo hoya, to te 'gujarAtamitre'. Aje e taLa sUratanuM ja nahi paNa samasta dakSiNa gujarAtanuM pramukha patra banI rahyuM che. prAMtiya patro paNa ahIM ApaNane je prAMtIya patrakAratva abhipreta che te to gAma - taLanAM ane jillA - tAlukAnAM patro. Aje paNa amarelI ane bhuja, peTalAda ane kheDabrahmA, bharUca ane naDiyAda, khaMbhAta ane rAjapIpaLA, mahesANA ane DIsA, pATaNa ane meDAsA, UMjhA ane pAlanapura, hiMmatanagara ane prAMtIja, godharA ane kapaDavaNaja, vADAsinAra ane naMdarabAra, surendranagara, vAMkAnera ane cheka bagasarAmAMthI gAma - tAlukAnAM patrA nIkaLe che, paraMtu emanI khIlavaTa thaI nathI. emanuM gajuM vadhavuM joIe. yuropa - amerikA - jApAnanAM patronI mAphaka prajA ene pATanagaranAM patro karatAM paNa prAdhAnya ApatI thavI joIe, ane enA avAja eTalA prabaLa hovA joIe ke gAma - tAlukAnI sattAoe ene lekhavavAnI pharaja paDe. e avAja blaeNkameIla karIne lAkane phaphaDAvatA pILA patrakAratvano nahi, paNa prajAnA sAcA hamadarda sevakanI, enA saMkaTa samayanA rakSaNahAra ane haka mATenA laDanArano, enA vikAsanA vAlesarI ane pragatinA agracArIno hovA joIe. enA taMtrI prajAnuM pUchavA - ThekANu ane sarakArano paNa salAhakAra banI zake evA hoya. gAma - zerIonI saphAInA praznothI mAMDIne cheka dilhI - yuneskomAMthI peAtAnA tAlukA mATe vikAsabhaMDoLanI rakamA kheMcI lAvavAnI tenI pahoMca hovI joIe.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 pramuddha jIvana gAma--tAlukAnI zALA--IspitAlAnAM udghATana koI pradhAnane hAthe nahi, paNa tene hAthe karAvavAnI UlaTa ane gaurava lAkamAM prakaTe evA te saMskAramUrti hoya, tema Aga dhADa jevA saMkaTa samaye AgaLa paDIne jaLabaMbAno paMpa calAvavA jeTalA ne hathiyArabaMdha sAmanAnA meAkhare rahevA jeTalA chAtIDo ane majabUta kAMDAM--bAvaDAMvALA te hAya. enI hiMmata ane naitika prabhAva AgaLa gAmanA guMDAe paNa namI paDatA hoya ane khaTapaTI amaladAro tathA lAMciyA nekaromAM enA patranI jhuMbezane phaphaDATa hoya. zerI-cauTAnA nAnA banAvathI mAMDIne philipAInsanA dharatIkaMpa ane yUnAnI carcAsabhA sudhInA khabara paNa enA patramAM tATasthyathI ane TUMkAmAM tAravIne mUkelA maLI Ave. myunisipala kAyadAonI, revanyunI AMTIghUMTIonI ke yunivasiTInA abhyAsakrameAnI mAtra mAhitI ja nahi paNa sUjha prajAne pADI zake eTalA e bahuzruta hoya. enA patramAM gAma - tAlukAnI prajAne sIdhA ne prathama sparzatA prazno ane banAvAnI mAhitI, sAcI ane jhINAmAM jhINI vigato ThAMsIne eTalI vizadatAthI AvatI hoya ke gAmano pAnabIDIno dukAnadAra, reNa denAro vahAro, ke haLakheDU paNa te samaje ne temAM rasa le; balke e pATanagaranAM patrA karatAM paNa potAnA gAmanuM patra vAMcavAnuM jhaMkhe; kema ke emAM gAmanI ghAsanI gaMjI saLagAvavAnI jAsAciThThI mokalanAranuM pageruM kADhavAthI mAMDIne roDeziyAnA rAjakIya baLavA sudhInA eka paNa samAcAra bAkAta rahyA na hAya; sthAnika hoya te vigata ane chaNAvaTathI bharapUra, ane deza - paradezanA hoya te TUMkA, paNa taNakhA mUkI janArA. e sAcuM che ke Aje moTAM zaheronAM dainiko pAchalI rAtathI moTaro doDAvIne potAnI AsapAsanA cheka duranA jillAonAM gAma - gAmaDAM sudhI pahoMcI jAya che, paraMtu taLapradezanA evA ghaNA sthAnika prazna ane samAcAro hoya che je e zaherI patrAnA rasa ane pahoMcanI bahAranA hoya che, paNa gAma - kasbAnA lokone mATe mahattvanA ane jijJAsApreraka hoya che. upara kahyo tevA tAlukA - patrano kAbela taMtrI jarUra petAnA patrane zaherI patrAnI harIphAIthI para mUkI zake. balke zaheromAM paNa peAtAnI lokapriyatA sthApI zake. vicArapatro ApaNe tyAM bIjI achata che 'vicAra--patrA'nI. samAcAra - patra--nyusapeparo ApaNe ThIka ThIka khIlavyAM, paNa vicAra--patra-- vyujhapeparo, eTale ke rAjakAraNa, arthakAraNa, samAja, zikSaNa, vyApAra, saMskAra Adi kSetrAnA cAlu banAvo, prazno ne samasyAonI carcA karatAM, tenI gUMca ukelatAM, tenI badIo sAme prabaLa jhuMbeza uThAvatAM, cAtarI jatI prajAnA kAna pakaDIne tene ThekANe lAvatAM ane tenA saMkaTakALe tene haiyAdhAraNa ApI, tenA khamIrane uttejita karI saMkaTamAMthI mukata thavAnI sUjha ane zakita prakaTAvatAM tathA pragatinA mArga batAvatAM patro ApaNe tyAM keTalAM? 'navajIvana ' ane 'harijanabaMdhu' vilIna thayA pachI prakaTeluM 'satyAgraha ', 'vinAbA - vicArasaraNInuM puraskAraka 'bhUmiputra' tathA 'prabuddha jaina 'nA sAMkaDA vADAmAMthI bahAra nIkaLI vizALa vicArapradezamAM vicaratuM 'prabuddha jIvana ' e dizAmAM potapotAnI maryAdAo sAthe mathI rahyAM che kharAM; paNa IMgleMDanAM 'nyU sTeITsama na ', 'spekTeTara', 'Ikana misTa ' athavA amerikAnAM 'nyU rIpablika' ke 'sarve grAphika', Adi jevAM, athavA 'TAIma' ke 'nyUsa vIka' jevuM paNa saMgIna kAma karatAM sAmiyako keTalAM ? baMgALImAM varSothI cAlatuM sAptAhika 'deza ', hiMdImAM hamaNAM prakaTeluM 'dinamAna / athavA mahArASTramAM traNa peDhIthI tyAMnI prajAmAM aramAna prakaTAvatuM ane tenI AkAMkSAone poSatuM 'kesarI', Aje je vikAsa karI gayuM te ApaNu eka kALanuM gauravAnvita 'gujarAtI' kema na karI zakayuM, ne tene maravA kema dIdhuM? are, ApaNA pATanagaranA 'prajAbadhuM 'ne ApaNe kema mArI nAkhyuM? amRtalAla zeTha ane jhaveracaMda meghANInuM 'saurASTra' sUI gayA pachI 'phu lachAba ' tA. 1-3-166 evuM kema phAlI na zakyuM? ' jyotirdhara ' jarjarita kema thaI gayuM ane 'sopAna 'nuM 'sukAnI' sUkAtuM kema jAya che? sAmaLadAsa gAMdhIe 'karmabhUmi' mAMthI ' janmabhUmi' ane 'vaMdemAtarama 'dainikonA dArA karI, IMgleMDanA 'oNbjharvara' jevuM kADhavAnA koDa sAthe 'AsopAlava " zuM tAraNa bAMdhyuM evuM ja kema karamAI gayuM? eka kALe UjaLI 'rekhA AMkatA jayaMtI dalAla, navatara 'gati' nA mArga choDIne mAtra 'cAla ane cIlA' tathA 'vahaNa ane vamaLa ' mAM ja kema aTavAI rahyAM haze? 'janmabhUmi 'e ravivAre 'pravAsI ' bheLavIne karelI aThavADika AvRtti peThe 'muMbaI samAcAra ', 'saMdeza ' ane 'gujarAta samAcAra ' Adi peAtAnI sAptAhika AvRttiomAM phALa bharatAM lAge jarUra, paraMtu e phALa thoDAka sinDikeTeDa lekhA, thoDIka tAravelI mAdhukarI ane amuka nizcita vibhAga drArA prajAne ravivAranI nirAMtamAM vividha rasanA viSayAnuM vAcana ApavAnI dizAmAM ja che. emAM moTA bhAge mAhitI hoya che, mArgadarzana javalle ja; ane vaicArika ghaDatara keTaluM e prazna rahe che. gujarAtI bhASAmAM Aje nIkaLatAM 104 sAptAhikomAM ApaNAM avasanna 'gujarAtI' ane 'prajAbaMdhu' nI jema, dezAvara vasatA gujarAtIone vatananA vicAra ane samAcAra pahoMcADatAM tathA potapotAnA jillA - tAlukAnI prajAnI mazAla banI rahetAM sAptAhiko paNa keTalAM te mazAla laIne zodhavuM paDaze. gujarAtI mAsiko ane pAkSiko sAptAhika - pAkSikathI AgaLanAM sAmayikonA vicAra karIe to aMgrejImAM jene ' pIrIDikala vitha A parapajha ' athavA 'plenDa pIrIADikala ' kahe che evAM hetulakSI ane cokkasa AyojanapUrvaka cAlanArAM saMgIna sAyamiko--mAsika trimAsiko keTalAM? athavA bIjI bAjue, sAhitya ane saMskArakSetramAM navanirmANa karanArAM, samartha paNa potAnI jAtane namratApUrvaka 'liTle meM gejhInsa ' kahevaDAvanArAM sarjana ane vivecananAM, abhyAsa ane AlocananAM patro keTalAM? AcArya AnaMdazaMkaranA 'vasanta' ke maNilAlanA 'sudarzana' athavA 'samAlAcaka', 'yugadharma'ke hAjI mahaMmadanA 'vIsamI sadI' jevuM vyakitatva Aje jaNAya che ? ' bandhusamAja 'nA 'sundarIsubodha ' ane kAMTAvALAnA 'sAhitya 'nI saurabhanuM te smaraNa rahI gayuM. vijayarAyanAM 'cetana ' - 'kaumudI ' - 'mAnasI'nA cothA avatAra 'rohiNI 'ne hajI pratiSThAna prApta thatuM jaNAtuM nathI. rAmanArAyaNa pAThakanuM 'prasthAna' enI jUnI jAhojalAlInI yAda karAvavA mATe ja jANe jIvatuM lAge che. pahelI AMgaLInA veDhA para 'saMskRti 'ne AMkato aMgUTho ethI AgaLa jaI zake che kharo ? hA, 'buddhiprakAze ' sApanI mAphaka pharI eka vAra jUnI kAMcaLI utArI che ane 'svAdhyAya', 'abhyAsa', 'ruci' tathA 'graMtha' UjaLA prabhAtanI AgAhI Ape che kharAM; sAthe 'samarpaNa' paNa dekhAya che ane yuvAsahaja utsAhapUrvaka navasarjananI keDIe pazcimI sAhityanA ahAbhAvamAM jarA vadhukuM dUra jatuM 'kSitija' paNa pUrvAkAzamAM che. 'milApa ' ane 'vizvamAnava'" e be hetulakSI mAsikone paNa gaNavAM joIe. AzA rAkhIe ke e saunA madhyAhna tape. bIjI bAjue, anya sAmayikone mATe moTAM dainikonI ravivAriyA AvRttio cetavaNInI lAla battI che. rAjakAraNa - arthakAraNa Adi prAsaMgika viSayo paranA sinDikeTeDa lekho uparAMta TUMkI vArtA, cAlu vArtA, strI vibhAga, bALa vibhAga, sAhitya, kaLA, kAyado, vijJAna, Arogya, sinemA - raMgabhUmi, jyotiSa ane vyaMgavinoda sudhI vistarelA enA vibhAgo tathA yuropa - amerikAnAM phIcarsanI vAnagIo, jUnAM pIDha sAmayiko ane DAyajesTo mATe paNa cAnakarUpa che, te phakata lekhako taraphathI temanA gajA pramANenI je kAMI lekhasAmagrI TapAlamAM maLe te chApI nAkhavAnI paddhatie cAlatAM sAmiyako kema nabhI zakaze ? apUrNa bacubhAI rAvata mAlika : zrI muMba jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka:.zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. su`baI-3, mudrasthAnaH dhI sTeTsa pIpalaH presa, kATa, muMbai 2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MR. vArSika lavAjama rUA. 4 : - + prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 22 buddha jIvana muMbaI, mArca 16, 196, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA ---- taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tAjetaramAM muMbaImAM apAyelI bAladIkSA vize eka anubhava muMbaI khAte eka kacchI gRhastha velajI DuMgarazInA dIkarA ne koI sodA jevuM hovAne dezo hoya-Ama banne rIte A dIkSA jayaMtane tA. 23-2-66 nA roja muMbaImAM varSothI sthiravAsa dhAraNa yogya nathI lAgatI-A bAbata tarapha ApanuM dhyAna kheMcavA ane karI rahelA zrI vijayadharmasUrinA ziSya muni yazovijayajInA ziSya zakaya hoya to A dIkSA ApavAnuM mulatavI rAkhavA mATe vinaMti. muni jayAnaMda vijayajIe zrI neminAthajInA jaina maMdira sAthe joDA- karavA ame AvyA chIe." tenA javAbamAM temaNe jaNAvyuM ke pelA upAzrayamAM dIkSA ApI che. A dIkSA saMbaMdhamAM jaina samAja "chokarAnI ummara 14 - 15 nahi paNa 16- 17 varSanI che ane be samakSa thoDIka vigate rajU karavAnuM jarUrI lAge che. varSa pahelA cAlelI dIkSA ApavAne lagatI vATAdhATomAM levaDadevaDa prastuta ghaTanA banI tenA thoDA divasa pahelAM koI 14-15 kAMI haze, paNa amArI sAthenI vAtamAM AvuM kazuM ja nathI. chokaro varSanA eka chokarAne dIkSA apAvAnI che ema karNopakarNa jANavAmAM amArI sAthe eka varSathI rahe che ane dIkSA levA mATe pUrA yogya AvyuM ane te aMge tapAsa karatAM e mujabanI khabara maLI ke mAlUma paDe che ane tenA bApe pUrI rAjIkhuzIthI saMmati ApI I. sa. 1964nI sAla darimayAna prArthanAsamAjanI bAjue che." meM jaNAvyuM ke "jo AgaLa apAnArI dIkSAnI vATAghATamAM AvelA upAzrayamAM muni kuzaLavijyajI comAsuM karI rahyA hatA levaDadevaDanI vAta hoya to A vakhate apAnArI dIkSAmAM AvuM kazuM te daramiyAna temanI pAse upara jaNAvela velajI DuMgarazIe na hoya ema amArAthI mAnI zakAtuM nathI." amArAmAMnA eka pitAne dIkaro jenI uMmara e vakhate Azare 13 varSanI sAthIe pUchayuM ke "paNa AgaLa apAnArI dIkSAmAM chokarAnA bApane hatI tene svIkAravA eTale ke tene dIkSA ApavA vinaMti karelI ane rUA. 13,000 jeTalI rakama ApavAnI vAta hatI te to barobara che tenA badalAmAM, potAnI sthiti Arthika bhIDavALI hoIne, Azare rUA. ne?" munizrIe jaNAvyuM ke "A bAbata huM cokkasa kahI na zakuM, 13,000 nI jogavAI karI ApavA bhAI velajIe sUcaveluM, paNa paNa tenA bApe e matalabanuM kaheluM ke mAre e vakhate Arthika jogamuni kuzaLavijayajIe AvI bAladIkSA sAme pitAne virodha vAInI khAsa jarUra hatI ane te kAraNe evI vATAghATa thayelI, paNa jAhera karIne ane temAM paNa AvA sodAnI jyAM vAta hoya tyAM dIkSA A vakhatanI dIkSAmAM te huM khAtrIpUrvaka jaNAvuM chuM ke evuM kazuM ApavAnA vicArane svapne paNa sthAna na hoI zake ema makkamapaNe nathI." A sAMbhaLIne meM jaNAvyuM ke "ATalI nAnI ummaranAne jaNAvIne bhAI velajInI upara jaNAvelI vinaMtine sApha sApha asvI Apa dIkSA jevA bhAre kaThaNa AjIvana vratathI bAMdhI le tenA badale kAra karyo ane e rIte dIkSAnI vAta e vakhate addhara rahI. tyAra tene sAthe rAkhI kSizaNa ane dhArmika tAlIma Ape ane te paribAda pachInuM comAsuM eTale ke gata varSanuM comAsuM jemane upara pakava ummarane thAya pachI tene dikSA Ape to ame paNa Apane ullekha karavAmAM Avyo che e muni jayAnaMdavijayajIe--e ja upA- evI dIkSAmAM sAtha ApIe." temaNe javAba Apyo ke "tenI kAyamAM karyuM ane e daramiyAna A chokarAne dIkSA ApavAnAM cakro ummara 17 varSanI che ane jo bIjI badhI rIte yogya lAge te pachI pAchAM pharIne gatimAna thayAM. e cakro aMge evI vAta vahetI sAMbha- A ummare dIkSA ApavAmAM amane kazuM ayogya lAgatuM nathI. A LavAmAM AvI ke A chokArAne dIkSA ApavAnA badalAmAM rUA. 13,000 bAbatamAM amArA ane tamArA vicAramAM taphAvata che e tame jANa thI paNa vadhAre moTI rakama-Azare rUA. 16,000-A chokarAnA cho." meM jaNAvyuM ke "Ama jANavA chatAM paNa ame ApanI pAse bApane ApavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che ane pariNAme phebruArI ema samajIne AvyA chIe, ke Apane sAdhusamudAya jamAnAne mAsanI 23mI tArIkhe tene dIkSA ApavAnI che. pIchANanAro che ane ghaNI bAbatamAM ApaNI vicArabhUmikA sarakhI A badhI mAhitI maLI ke tarata ja eTale ke tA. 21 mI phebru che. jo ApanI jagyAe vijayarAmacaMdrasUri hota te AvI bAbaArInI sAMje, uparanI vAtamAM keTaluM tathya che e aMge jANakArI temAM temanuM akkaDa ane jaDabesalATavalaNa ame jANatA hoIne ame temanI pAse A mATe na ja gayA hota." munizrIe kahyuM ke "A meLavavA tema ja dhAro ke emAM kazuM paNa tathya na hoya te paNa ATalI nAnI uMmaranA chokarAne dIkSA na ApavAnI vinaMti karavA mATe huM badhuM barobara che, paNa amArA gurunA guru vijyadharmasUri ahIM ane amArA muMbaI jaina yuvaka saMghanA be sahakAryakartAo zrI bAjue ja che, temanI sAthe A bAbatanI carcA karo." eTale ame temanI pAse gayA. temanI tabiyatanA khabara pUchIne amArA AvaratilAla cImanalAla koThArI ane zrI caMdulAla mehanalAla jhaverI vAne uddeza temane jaNAvyo ane AvI bAladIkSA mulatavI rAkhavA neminAthajInA upAzraye muni jayAnaMdajIne maLavA gayA ane uparanI ame vinaMtI karI. temaNe uzkerATapUrvaka amArI sAthe A bAbatanI vigato temanI samakSa rajU karIne meM munizrIne jaNAvyuM ke "AvA carcA karavAnI sApha sApha nA pharamAvI. ame pharIpharIne amArI vAta 14-15 varSanA chokarAne Apa dIkSA Ape ane te pAchaLa koI samajAvavA prayatna karyo paNa ame temane temanA makkama nakAramAMthI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 prabuddha jIvana calAyamAna karI na zakayA ane temanAM AvA vartanathI AghAta pAmIne pAchA pharyA. amArA muMbaI jaina yuvaka saMgha mATe bAladIkSAnI aTakAyata e pAyAno prazna che ane tethI A saMbaMdhamAM banatuM karI chUTavuM joIe ema samajIne bIje divase sAMje amArA saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha, eka maMtrI zrI cImanalAla jeThAlAla zAha ane huM saMghano upapramukha-ema traNa sAthIo neminAthajInA upAzraye gayA ane muni jayAnaMdavijayajIne maLyA ane temanI sAthe keTalIka carcA karI, paNa temanA vicAra valaNa upara ame kazI asara pADI na zakayA, eTale ame temanI rajA mAMgI. pachI gaI kAlanA amArA anubhava uparathI amArI anicchA hovA chatAM muni jayAnaMdavijayajI amane Agraha karIne peAtAnA gurunA guru zrI vijayadharmasUri pAse laI gayA. temane namaskAra karIne ame beThA eTale Agale divase pAte akhatyAra karelA valaNa aMge dilagIrI darzAvatAM temaNe jaNAvyuM ke tame jANo che ke Ama mArI tabiyata joIe eTalI sArI rahetI nathI ane gaI kAle huM bahu thAkI gayo hato. Ama chatAM paNa sAdhAraNa rIte koI vakhata huM uzkerAG nahi, ane gaI kAle koNa jANe kema mArAthI Ama vartAI gayuM je mATe huM kharekhara dilagIra chuM." AvI temanI saraLatA ane udAratAthI ame prasannatA anubhavI ane AvI bAladIkSA saMbaMdhamAM amArUM daSTibiMdu rajU karIne A 14 - 15 varSanA bALakane dIkSA na ApavA ame temane vinaMtI karI. eTalAmAM muni jayAnaMdavijayajIe jaNAvyuM ke "che.karAnI ummara 14 - 15 varSanI nahi paNa 17 - 18 varSanI che." meM` Takora karI ke "be divasanA gALAmAM chokarAnI ummara 16-17, 17 ane 17-18 varSa ema pharatI rahI che, paNa chekarAne najare jonArA tenI ummara 14-15 varSathI vadhAre AMkatA nathI." AcAryazrIe vacce paDIne jaNAvyuM ke "jyAM bAladIkSAnA prazna upara amArI ane tamArI vacce pAyAnA matabheda che tyAM A chekarAnI ummara 14-15 hAya ke 17- 18 hoya te prazna amArA mATe koI khAsa mahattvanA nathI. amArA mATe te| dIkSA lenAra jIvanI yogyatAnuM ane tenA dilamAM UThelA bhAvanuM mahattva che ane A chekarAmAMbanne prakAre amane pUrI yogyatA bhAsI che ane tethI tame amArI sAthe sahamata na thAo te paNa amane AvI dIkSA ApavAmAM kazuM paNa ajugatuM lAgatuM nathI. ane tame te jANe che ke amArAmAMnA ghaNAkharA bAladIkSita chIe, chatAM amane te aMge koI pastAvA karavAnuM kAraNa maLyuM nathI." AnA uttaramAM zrI cImanabhAIe jaNAvyuM ke "ApaNA vaDIlA bahu nAnI ummare paraNatA hatA te uparathI jema Aje koI bALalagnanI himAyata karatuM nathI te gujaba ja jaina dIkSA jevuM gaMbhIra javAbadArIbharyuM ane AjIvana vrata levA mATe paripakava ummara Avazyaka che ema amane sudaDhapaNe lAge che. ane e uparathI amArI sthAnakavAsI konpharanse koI paNa dIkSArthI mATe ochAmAM ochI aDhAra varSanI ummara keTalAMya varSathI nakkI karI che. have thADA samaya pahelAM ja ema banyuM ke amuka traNa baheno eka sAthe dIkSA lavA IcchatI hatI. AmAMnI eka bahenanI ummara pUrI 18 varSanI nahotI. A bAbata vicAraNA mATe amArA saMgha AgaLa rajU thatAM sauthI nAnI bahenanI ummara aDhAra varSa pUrAM thAya tyAra bAda ja traNene dIkSA apavI evA nirNaya karavAmAM avyo ane pariNAme e dikSAe cAra mahinA AgaLa ThelavAmAM AvI." Ama jaNAvIne AvI koI ummarane lagatI maryAdA dIkSA saMbaMdhamAM Aje hovI ghaTe che e bAbata AgrahapUrvaka temaNe rajU karI. paNa eka vakhata makkamapaNe baMdhAyelA abhiprAyo ane valaNeAmAM tatkALa pheraphAra karavAnuM lagabhaga azakaya bane che e mujaba A AcAryazrInA niradhAramAM pheraphAra karAvavAmAM ame niSphaLa nivaDayA. Ama chatAM paraspara kazI paNa kaTutA anubhavyA sivAya ame prasannatApUrvaka ekamekathI chUTA paDayA. tA. 16-3-6 palaTAnA kAraNe AkhA jaina samAjanA - vizeSata: jaina zve. mU. samAjanA - eka vaMdanIya sAdhu banI gayo. A dIkSAprakaraNanI vigatA be muddA AgaLa dhare che. eka tA A dIkSA ApavA sAthe chekarAnA bApa sAthe koI Arthika sAdo karavAmAM Avyo che ke kema? jo muni jayAnaMdanajI sAthenI vAtacItamAM temaNe lagabhaga kabUla karyuM che te mujaba AgaLa apAnArI dIkSAmAM A prakAranI vATAghATo cAlI, to pachI bApanI Arthika paristhiti Aje paNa lagabhaga e ja prakAranI cAlu hAvA chatAM Aje evuM kazuM vicAravAmAM ke nakkI karavAmAM AvyuM na hoya ema saheje mAnI zakAya tema nathI. ane jo ema banyuM hoya te AvI dIkSAne sAdAbAjI sivAya bIjuM zuM kahI zakAya? ane te pachI prazna thAya che ke A prakAranI sAdAbAjI jaina dikSAnA gauravamAM vadhAro kare che ke ghaTADo? dharmakRtya karavA jatAM dharmane ja hAni pahoMcatI hAya to enA jevuM adharmamaya bIjuM zuM hoI zake? bIjo muddo ummaranA che. A bAbatamAM tapAsa karatAM mAluma pare che huM navadIkSita jayaMta, muMbaInI kabubAI hAIskUlamAM AThamAM dhAraNamAM bhaNatA hatA ane te nizALamAM tene janmadivasa tA. 13-9-51 noMdhAyo che. A rIte tenI ummara 15 varSa nIce gaNAya, jyAre dikSAgurue tenI ummara 17-18 nI hovAnuM jaNAvyuM che.* A taphAvatanA khulAsA e rIte karI zakAya ke jema koI vivAha saMbaMdha nakkI karavAnI vATAghATo daramiyAna sUcita varanI ummara moTI hoya te kanyAnI vAstavika ummara heAya te karatAM te saheje be cAra varSa moTI hAvAnuM jaNAvavAmAM Ave che ane sUcita varanI ummara nAnI hAya to kanyAnI ummara saheje be-traNa varSa ghaTI jAya che, tema bAladIkSA-virodhI sAthe vAta karatAM dIkSArthI, uparanA kissAmAM banyuM tema, be - traNa varSa moTo thaI jAya che ane bAlaTIkSAnA anumodaka sAthe vAto karatAM tene thoDA yA vadhAre nAnA lekhAvavAmAM gaurava anubhavAya che. A AkhA prakaraNa dvArA sUcita thatA arthA vivekI vAcaka sahajamAM tAravI zake tema che. tethI A prakaraNanI vizeSa AlocanA karavAnI jarUra lAgatI nathI. paramAnaMda Akhare pUrvanirdhArita mujaba tA. 23-2-66nA roja bhAre dhAmadhumapUrvaka A che.karAne dIkSA ApavAmAM AvI ane gaI kAlanA chekaro jayaMta Aje muni jayazekharavijayajI banyo ane mAtra veza pUraka noMdha : uparanI noMdha lakhAyA bAda muni kuzaLavijayajI muMbaImAM ja vasatA hAIne temane thoDA divasa pahelAM maLavAnuM banyuM ane tAjetaramAM je chArAne dIkSA ApavAmAM AvI che te jayaMta, saMbaMdhamAM muni kuzaLavijayajI aMge A noMdhanI zarUAtamAM je ullekha karavAmAM AvyA che te viSe pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke "mArA viSe upara je vigata ApavAmAM AvI che te barobara che, eTaluM ja nahi paNa, velajI to potAnAM banne bALakone (bIjuM bALaka Azare daza varSanuM hatuM) vaheArAvavAne taiyAra hatA ane tene te tame jaNAvI tevA nakkara Arthika TekAnI jarUra hatI ane tethI tAjetaramAM jedIkSA ApavAmAM AvI che te dIkSA sAthe Arthika vaLatara joDAyaluM heya e pUruM saMbhavita che. bAkI kharekhara zuM banyuM che te to dIkSA ApanAra guru sivAya bIjuM koNa kahI zake? ' paramAnaMda * A dIkSAmahotsavanA tA. 5-3-1966 nA " jaina" mAM pragaTa thayela sattAvAra ahevAlamAM A chekarAnI ummara 16 varSanI jaNAvavAmAM AvI che. viSayasUci tAjetaramAM muMbaImAM apAyelI bAladIkSA viSe eka anubhava vedAntanuM samyak svarUpa tulasIzyAma sAdhanAzibira patrakAratva vIra sAvarakara bhasmavisarjananI kriyAmAM Acitya keTaluM ? paramAnaMda svAmI pravaNatIrtha DaoN. ramaNalAla cI. zAha bacubhAI rAvata sAhama paramAnaMda pRSTha 223 225 26 229 231 232
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 193-66 prabuddha jIvana 225 >> mUlaka A abhidAja sahita) niza vedAntanuM samyak svarUpa che (gatAMkathI cAlu) AtmA, avati ti; sad rAje; je samagra jIvananuM jIvanA saMskAra tathA dezakALAdine kAraNe e lakSyanI siddhinA dhAraNa karanAruM cetana tattva che ke je kevaLa AnaMdarUpa ja rAha aneka hoya; . tethI zuM? jugAme vAraMvamasi che te. sukhanI ja AzAe jIva "jIve " che; tevI AzA pasaMmaffva rUva. kAma mamma joDe che; Tapa - 8pa te je hoya te! UDI jatAM, jIvavAmAMthI rasa UDI jaI, mAnavI prANatyAga karavA maMjile pahoMcavAnA rAharatA te, saMyogavazAta ne zraddhAniSThA- tatpara bane che; e ja mAnavInuM mUla sva-rUpa che, ke jenA vinA tenuM nusAra, sva sva kSetre uttama ja hoya che. peTamAM. annane pahoMcADavuM, astitva ja asaMbhava che ItyAdi. e sarva bhajanone samAna evo parama siddhAMta che; jamavAnI rIte zrI zaMkarAcArye vyAvahArika sattA arthAta jIva- jagatanI ke vAnIonA prakAra bhalene sahastrAvadhi hoya; temAM ekabIjA pratye vyAvahArika sanyatAnI daDha pratiSThA karI ApI che, tenuM samyaka svarUpa Agraha ke dabANa zA mATe? jene jema jamavuM hoya tema jame sthApI dIdhuM che; ane "badhuM ja brahma che; tuM, A jIvAtmA, jJapti.. Tebala - khurasIe, pATale, UMdhA paDIne, UbhA rahIne, ADA paDIne.. tavata: brahma ja che," e siddhAMtoSaNAne nakkara vyAvahArika phlevara ApavA sAthe pAramArthika daSTie sarva dazyamAna jagatanuM mithyAtva paNa eka vAtane Agraha jarUra, ke jame! A vedAnatane muddo hovAthI, samajI laIne vItarAgabhayakrodha thaIne mAnavI saMsAramAM pravartatA chate, e darzanane koI "anya" sAme vAMdho nathI, kemake tene koI ubhaya lokane jItI zake - pachI bhalene e game te vidhiniSedha - "anya" che ja nahi. te kAraNe te. e abhedadana kahevAyuM che, mUlaka AcArasaMpradAya pALato hoya--e che zAMkara advaita siddhAMtaane koI paNa saMpradAya ke paMthanA sarahasyapAlanamAM e abheda darzana. e abhedAnubhava, e vedAntajJAnanuM phaLa che. lakSya che, darzana sAdhaka ja bane che, kadI paNa bAdhaka nahi. te kahe che ke veda du:khanI samUla (=avidyAsahita) nivRtti, ane sukhanI nityaeTale jJAnanuM jJAna eTale jANavuM, "jANavuM" to svata: hamezAM prApti, pratyeka "rilijyana" e darzananI siddhi arthe nI prakriyAnirdoSa ane pavitra ja hoI zake, ene "ga" parama hitakArI ja mAtra che. tethI surezvarAcArya kahe che ke "jenA jenA vaDe manuSyane hoya, paraMtu bhinnatA Ave che e jJAnanA upayogamAM, tenA saMsArA- aMtarAtmAnI vyutpatti thavA pAme, te te prakriyA tene mATe uttama ja sakata jIvabhAva sAthenA avicArI joDANamAM. bhedamAtranuM mULa e che;" jenAthI tAruM kAma sare, te sAdhana tAruM, arthAta , dharma-saMprache. zrI zaMkrAcArye mumukSu mATe vedanA mokSabhAgane, vizALa saMsArI dAyAdi te, pratyeka buddhimAna manuSya mATe, pitatAnI rucinI arthAta janasamudAyanA upayoga arthe yojAyelA tenA karmakAMDAdi bhAgathI phavaTanI bAbata che, nahi ke anyothI vaimanasyanI. e abhadadarzanane khAsa tAravI laIne tene pheTa tathA tenI vyAkhyA karI ApyAM che. abhiprAya che. mahatvanI bAbata tyAM e ja che ke prAptavyane nirNaya badhuM ja zreyaskara ghaNuM kharUM badhAM ja darzanemAM samAviSTa hoya che; spaSTa thaI javo joIe. tene mATe eka sthaLe suMdara prakAre kahyuM che pharaka jyAM hoya tyAM mAtra temAMnA amuka amuka aMgo upara ochA ke, "Rta, AtmA, parabrahma, satya I. pado vaDe jJAnIjanee vatte bhAra mUkAyA pUrato, tathA prakriyAonA vaividhya pUrato, viga- mAtra vyavahAranA nirvahaNa arthe e mahAtmA (- paramoya) nI tone ja hoya che. saMsAramAM sara jevA rahyA chatAM mAnavI pUrNata: saMjJAe kalpI ApI che, e ja sAMkhyadaSTine puSa, vedAntavAdInuM AMtarika svarUpajJAnajanya tAdrazya arthAta sAkSIbhAva dhAraNa karIne trA, vijJAnavAdIo (bauddho)nuM vijJAna ekAta nirmala vijJAnaprasannatAmAM avicaLa rahe, e pAsAne vedAntasiddhAMta khAsa mahatva mAtra, mahAdeviyAone ziva, kALanA pUjaka jyotiSIene 14... Ape che. ane evI cirasthitinI siddhi, te vedAntane "sadehe che." are, jamIna kheDavAnI IcchakanA Izvara kodALI, sutArane makSa" che, ke jenI pratiSThA arthe zAMkarabhASyo pravarte che. tethI temAM lAkaDuM, luhArane leTuM..ema Izvarone pAra nathI... ane mokSecchano kayAMye vidhiniSedhanuM mALakhuM nathI, ane AcArya muktakaMThe mokSamArga Izvara che svAtmasthita brahma!.. anyatra kahyAM che ke "jene zaiva sudi basa ch| cAMDAlo'stu sa tu dvijo'stu gururityeSA ziva nAme, vedAntIo brahma nAme, bauddho buddha nAme, tarkapaTu naiyAnanI maH; jema zrI hemacaMdrAcArye gAyuM kahevAya che ke cike kartA nAme, jaino ahaMta nAme, mImAMsako kaI nAme... upAse ziva hoya ke viSaNu hoya ke game te nAma hoya, paraMtu je koI che, te sarva kalezahara trilokInAtha tattva ApanuM rakSaNa karo." ene vItarAjas vmu tattva sattava hoya tene mArA namaskAra che tenA - vedAntane sAra kahI zakAya. jevuM! vedAntasiddhAMta Ama paramArthamAM jAtivarNabhedane cheda urADI evuM ja bhUmA, (- samagra bhU kahetAM vizvane mApe jenuM mApa de che; ane je saMpradAyamAM evA bheda hovAnuM bhAsatuM hoya tyAM paNa che tevo sarvAtmabhAva), samatva (- sarvatra sarva kaMI sva=AnaMda vedAnatanI daSTi prakaTatAM e bheda gauNa, ni:sattva ane tethI nahivata rUpe samAna ja bhAsavuM te-), nirdoSatA, prema, rasa, satya ItyAdi vedAntanA banI jaI, kaMI ja hAni karavA asamartha thaI jaI, chevaTe nAza ja "brahma"nA paryAyanuM vizleSaNa sujJo samucita bhAve karI lya, potapAme che. e abheda sthAnanI rIta che. patAne mATe. . ApaNe e abhedazAstranA cAvIrUpa padamAMnA keTalAMkane nANI meTA vAdavivAda "mAyA" tathA "mithyA" zabdo para thatA jovAmAM Ave che, ane te badhA pAyA vinAnA che. mAyAne artha joIe-bahu ja TUMkAmAM, mAtra namUnArUpe ja, sthaLamaryAdAnA "vastu kharekhara jevI hoya tevI na jaNAtAM viparIta athavA anya kAyadAmAM rahIne. dA. ta. brahma; , = vadhavuM, e dhAtu, je rUpe bhAsavI, ane te sAcesAca tevI ja hovAnuM cittamAM abhiniveza sadaiva badhAthI vadhIne, vadhAremAM vadhAre mahattavanuM rahe che, te tasva. e tho te"; ethI vizeSa kaMI nahi. je vastu aMte kharekhara aniSTa kayuM? carAcara samagra vizvamAM nirapavAda spRhaNIya vastu kaI hatI, hoya tene ISTa lekhIne tenI spRhA thavI, tema ja vastuta: je hitakara che, ne raheze? sukha, AnaMda, prasannatA, saMpUrNa du:khAbhAva! e ja zreyasAdhaka hoya tene "nathI gamatI" samajIne tyajI devI, e prakAra sarvezvara tattva che. "guru", eTale je kadIye, kayAMye, ne kazAthI ladhu jIvanamAM sarvatra pravartata dekhAya che ja. ema thavuM, e "mAyA." ene nathI, te. e kayuM? e sukhecchAnI, nitya prasannatAnI sthiti jenA A darzana svarUpAjJAna athavA avidyA paNa kahe che; evI avighA dvArA prApya hoI zake te, AdhyAtmika rAhabara ! "guru - govinda dono athavA bhrAMti ja sarva "pApa"nuM mULa che, bIjuM kazuM ja nahiM; ane khaDe..." vALI ukata anusAra, brahma - layane e hAjarAhajura evo je avidyAjanya jAdu jevo chaLa thAya che, te je zaMkarakathita dehadhArI pathapradarzaka, vidyamAna ke videha, je hoya te, tema ja ubhaya, "mAyA" che. e che ajJAnane paryAya, ane AtmA che jJAnane paryAya; AtmazreyasAdhanano guru che; ane tene sarva upaniSade "brahma svarUpajJAna vaDe ja A ajJAnajanya moharUpI mAyA naSTa thaI zake eva" kahe che, kema ke sukha ane tene nirdezaka abhinna ja che. che, anya koI rIte nahi. A nakarI hakIkata, Iha ke Itara sarva kSetro
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 prabuddha jIvana tA. 11-3-66 paratve zuM che e so TakA satya nathI? jagata "mithyA" che, te tulasIzyAma sAdhanA zibira tenI anityatAne kAraNe, pAramArthika maikSanI daSTie ja; dehanI vidyamAnatAne lAge vaLage che tyAM sudhI jagata nakkara satya ja che, kemake (gatAMkathI cAlu) evA "mithyA" "jIva-jagata "nA yathocita upayoga dvArA ja pAra- jIvana ane mRtyu viSe samajAvatAM AcArya zrI rajanIze mArthika "satya" saccidAnaMda svarUpatAnI siddhi saMbhave che, anyathA kahyuM ke "je jIvanane oLakhe che te mRtyunA bhayathI mukata hoya che. nahi ja, e rakhe koI jijJAsu bhUle - evI zAMkaradarzananI chApare jene ApaNe jIvana samajIe chIe te vastuta: mRtyunI ja gati caDhIne badhAyA karatI cetavaNI che. AnI jene jANa na hoya, athavA hoya che. janma enuM prathama caraNa che ane mRtyu enuM chelluM amuka matAMtaranA pUrvagrahane kAraNe e tarapha jenuM jANe ke ajAye caraNa che. AtmA amara che ema sau kahe che, paraMtu tema mAnavuM paNa durlakSa thatuM hoya, tevA ja mAyA ane mithyA zabdo vize vAda- ane jANavuM e banne vacce bahu moTo pharaka che. mAnavAthI kaMI ja5 - vitaMDA kare. vedAntadane te AcAryonI spaSTa AjJA vaLatuM nathI. jJAnanuM mUlya ja sAcuM che. AtmAne amara kahenArA che ke abhedamAM bhedane sthAna na hovAthI, ja95 ke vitaMDAne te tyAM paNa ghaNIvAra mRtyuthI DaratA hoya che. avakAza hoya ja kevI rIte! je koI je rIte je kaMI mAne, te sarva mRtyune bhaya zuM che? deha naSTa thavAnI zaMkA te bhaya. dehanA abhedadananI sarvagrAhI daSTimAM yathAsthAne, jene tene mATe hitAvaha upara potAnA svAmItvane bhAva ja deha naSTa thavAnI zaMkAmAMthI ane ISTa ja che; ane tevA jIvAtmAne AtmavikAsanA aTala siddhAntI- bhayane janmAve che. jene satyanI khoja karavI che teNe bhayamAMthI nusAra yathAkALa vyutpannamatitva prApta thaze ja. tethI, abhedanA mukata thavuM ja joIe. zArIrika tAkAta ke sattAthI bhayanuM nivAraNa bodhathI Itara bhedamUlaka carcA vivAda ke Agraha jevuM kazuM paNa karavAnI thatuM nathI. vastuta: bIjA upara baLa dAkhavanArA mANasa aMdarasiddhAMta nA pADe che. pAramArthika mUlyo azuddha, eTale ke ahaMbhAvathI khAne bIkaNa hoya che. je mANasa bhayabhIta hoya che te ja ghaNIvAra vyApta cittane agamya hoya ja. cittanI zuddhi vinAnuM vedAntanuM vadhu hiMsaka ke julamI hoya che. caMgIjhakhAna mATe kahevAya che ke jJAna, jJAna nahi paNa, tenI mAtra mAhitI che; Inpharmezana che, naoNleja te ghaNe krura ane ghAtakI hatuM, teNe ghaNA mANasanI katala karelI, nahi; ane te mahAanarthakArI che; tethI to jyAM tyAM brahmAvighAne paraMtu bhayane lIdhe te rAtre UMghI zakato na hato. potAnI AsapAsa guhya, gekha, putra-ziSyAdi sivAyanA ke koI paNa asAdhanazuddha divasarAta paheregIro rakhAvatA hovA chatAM te ghaNe bhayabhIta rahe mAnavIne nahi kahevAyagya kahelI che. badhAM ja jIvasaTosaTanA rahasya- ane bhayane lIdhe ja eka rAtre te bhAgyo ane mRtyu pAmyo. jJAne adhikArInA hAthamAM upadravakAraka bane che, tene AjanA bhayamukitane upAya e che ke bhaya pratye satata jAgRti rAkhavI aNuzAdhananA mAmalA karatAM vadhAre uttama dAkhala kayo ane bhayane oLakhavAnI ane samajavAnI koziSa karavI. je maLavAne hatA? vedAnta kahe che ke jagatanA mithyAtvanA pAramArthika jJAnabhAnanI mANasa bhayamukata hoya che te ja bIjAne prema ApI zake che. bhUmikAnI sthApanA ADe vyAvahArika jIvana jIvavuM, e ja "brahma" nuM jenI pAse abhaya na hoya te bIjAne prema nahi paNa dhRNA ja rahasya che. mithyA eTale jenI traNeya kALamAM vidyamAnatA na hoya ApI zake. te; athavA, nitya sukhanuM je sAdhaka na hoya te. A vyAkhyAnI, AMtara jIvana ane mRtyumAM bahu aMtara nathI. jIvana sAdhanA bane samaja hovI joIe. tevI samajaNavALo mAnavI jagatamAM sArI peThe te mRtyu mekSa banI jAya che. paraMtu jIvana ane mekSamAM to pravartatA hovA chatAM, ubhaya aspRdaya - ni:zreyasa sahaje sAdhI jAya. anaMta aMtara che. huM zarIra chuM evo bhrama jyAM che tyAM mRtyu ane te paNa juThTha, jIvatAM jIvate ja; A darzanamAM dehottarakALanA vAyadAnA sedAne sthAna nathI. ene jIvanamukita ja khape che. pApa che ane huM AtmA chuM evo jyAM sAkSAtkAra che tyAM mekSa eTale rAgajanita kAmya karma karyakAraNano niyama vedAnta aTala che. paraMtu e sAkSAtkAra sahela nathI, kAraNa ke dareka mANasa pAgalekhe che. jenAthI kaleza upajavAne saMbhava hoya te pApa karma. pApa, lanI jema potAnA sukhanI saMtuSTi mATe doDAdoDa karI rahyo che. saMtApa, durAcara I. sarva kaMI, jIva tathA jagata nA aMtaratara avi- doDatAM doDatAM je kaMI maLe te ene meLavavuM che, te ene jevuM che, nAzI satya "huM" svarUpanA ajJAnane ja parivAra che. badhuM dazya sAMbhaLavuM che. kadAca e UbhuM raheze te paNa enuM mana bhAgatuM ja nAzavaMta, tethI, mithyA che, ane te sarvane draSTAsAkSI, eka mAtra rahe che. AvI utAvaLa ane adhIrAIthI paramAtmAnI prApti thatI sukha ja jenuM svarUpa che te "huM", nitya satya che; e brahmatva, nathI. UlaTAnuM utAvaLa jeTalI vadhAre haze teTaluM te kAma muzkela e Atmatva, kevaLa pAramArthika "huM" nA ja paryAya che. banaze. je mANasa samatA rAkhI, dhIrI gatie vizvAsapUrvaka jAya "huM" nAM bhrAMtijanya rUpe, tema ja te sarvanI pAchaLa rahelA che te potAnA dhyeya para pahoMcI jAya che. mANasanI daSTimAM paNa sarvasAkSI - cetana svarUpa "huM" nI vicAraNA ahIM zakya nathI. upa- keTalo badhe phera hoya che te vize udAharaNa ApatAM temaNe kahyuM ke niSada, eTale vedAntagrantha. temAM kahevAyelI AtmadarzananI "eka guru ane ziSya gAmabahAra jhUMpaDImAM rahetA hatA. teo vidyA, te brahmavidyA; tenuM lakSya , te "aupaniSadapuruSa"; e bahAra gayA tyAre vAvAjhoDuM thayuM ane aDadhI jhUMpaDI tUTI gaI. sarvane maMtra che "zAnti', arthAta zamAdi tapazcaryArUpI sAdhana guru ane ziSya pAchA pharyA tyAre tUTelI jhUMpaDI joI ziSya bolyo, vaDe prApta thaI zakatI cittanA samAdhAnanI sukhada sthiti. tethI te "are, bhagavAna, te A zuM karyuM ? je loko adharma kare che ane upaniSadAdinA paThana ke vyAkhyAnanA prAraMbha tema ja tenI puNa- jemanI pAse saMpatti che temanuM badhuM salAmata rAkhyuM ane huti samaye zAtipAThanI vidhi che, jemAM jagata nI, koyanA sAdhanarUpe, amArI eka jhUMpaDI hatI te paNa toDI nAkhI ?" tyAre guru bhArobhAra mahatta gAI che. vedAnta eTale "jANavAne cheDo"; bolyo, "he bhagavAna! tuM keva dayALu che ? aDadhI jhUMpaDI te meM badhuM ja jANavApaNuM, je kAMI hoya te, e sarvanuM prayojana - parama bacAvI lIdhI. emAM besIne have tAruM bhajana sArI rIte karI zakAze. sukhanI prApti - "dha enDa ova dha ceIjha", ane sukhAnu kAraNa ke have tUTelA bhAgamAMthI AkAzanA tArAo ane caMdranA bhavane prAraMbha. e parama rasAsvAda vedAntadarzanane viSaya che; ane saundaryamAM paNa tArA darzana karI zakAze." te jIvatAM jIvata ja meLavavAno che. te Apa sarvane potapotAnI rIte satya viSe bolatAM AcAryazrIe kahyuM ke "ApaNe bilakula ne raste prApta thAo! oma - tata sata ! tathA !! zAMta banI, cittamAM bIjI koI paNa dhAraNA ke kalpanA vagara satyanI samApta svAmI. praNavatIrtha pAse pahoMcavAnuM hoya che. manuSya jenI khoja kare che te bahAra nathI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-3-16 prabuddha jIvana 227 paNa tenI bhItara che. e vastunI kheja karavAnI rahetI nathI, kAraNa jazabhAI paTela, ratubhAI adANI, paramAnaMdabhAI kApaDiyA vageree ke tame ene kadI khAI nathI ke tame kadI ene khAvAnA nathI, kAraNa prAsaMgika pravacana karyA hatAM. roja rAtanA sAMskRtika kAryakrama paNa ke e che te tamAruM astitva che. e evI cIja che ke je I rakhAyuM hatuM, jemAM merubhA gaDhavI, dulA kAga vageree pitAnI zakAtI nathI. lokasAhityanI prasAdI pIrasI hatI. "satya eka che ane enI anubhUti paNa eka ja che. eTale chelle divase rAtanA AbhAravidhine kAryakrama rakhAyo hato. je ene jANavA Icche che eNe bIjI aneka dhAraNAo ane ka5- jemAM saMyojako ane zibirArthIo taraphathI prAsaMgika pravacana nAe choDI devI paDe che. thayAM hatAM. tulasIzyAmanI sAdhanA zibiranI pUrNAhuti pachI bIje divase satyadarzananI sAdhanA vastuta: svapnamukitanI sAdhanA che. unA, ajArA pArzvanAtha, prAcI, verAvaLa ane zAradAgrAmanA pravAApaNe jyAre ApaNA khvAbamAMthI mukata thaI jaIe tyAre ja sane amAro kAryakrama yojavAmAM Avyo hate. unA pAsenA guptasatyanuM darzana thAya che. jyAM sudhI ApaNe ApaNA svapnamAM prayAga, dIva ane delavADAne, samayanA abhAve temAM samAveza thaI rAcIe chIe tyAM sudhI satya upasthita hovA chatAM anupasthita zakato nahote. ethI zrI maphatabhAI zAha ane bhegIlAla zAha ane jevuM ja hoya che. vastuta: ApaNe ja enA tarapha anupasthita hoIe emanA kuTuMbanA sabhyo sAthe meM paNa AgalI rAte unA pahoMcI chIe. eTalA mATe, satyanI koI kalpanA karavAnI hotI nathI, jaI, e traNe sthaLo vahelI savAramAM joI, mukhya maMDaLI sAthe paraMtu cittamAM jyAre koI ja kalpanA nathI hotI tyAre citta satyamAM unA athavA ajArAmAM joDAI javAne vicAra karyo ane te mujaba, hoya che. satyanI khojamAM ajJAna jeTaluM vidanakara hoya che teTaluM ja eka mitranI meTara maLI jatAM ame tA. chaThThIe rAtre unA pahoMcI pAMDitya ke mithyAjJAna paNa vidanakara hoya che. pAMDitya, zAstrajJAna, na jANavA chatAM huM jANuM chuM evI cittanI dazA e badhuM ja gayAM. unAmAM pAMca derAsaro bAju bAjumAM AvelAM che. vaLI unA satyAnubhavamAM bAdhaka nIvaDe che ane eTalA mATe satyanI kheja gAma paNa ThIka ThIka vikAsazIla jaNAyuM. tyAne TAvara, bagIcA ane karanArAoe e badhAmAMthI mukata thavAnI prathama jarUra che." jAhera janatA mATe voTarakUlaravALI paraba vagerenI janomAM gAmanA yuvAnonA utsAhanI pratIti thatI hatI. AcAryazrIe satyanI kheja vizenA mukhya viSaya upara ApelA bIje divase savAre ame guptaprayAga gayA. unAthI pAMceka pravacanamAM ane praznottarImAM gurunI AvazyakatA, mUrtipUjA, bALa mAIlanA aMtare, samudrakinArAthI thoDuM aMdara AveluM A sthaLa kone apAtuM dhArmika zikSaNa, bhakita, jJAna ane karma vagere bhinna nALiyerI ane tADanAM vRkSanAM jhuMDa vacce manahara lAge che. nadI, bhinna bAbate vize potAnA maulika vicAro darzAvyA hatA. kuMDo, maMdira, dharmazALA ane bIjAM eka be makAne, eka be dukAne, "pravacanane aMte dhyAnanI tAlIma apAtI hatI. dhyAna viSe eTaluM hovAthI A tIrthasthaLa zAMta ane prasanna lAge che. ahIM samajAvatAM emaNe kahyuM hatuM ke "dhyAna' zabdathI rakhe koI mAne ke gupta rIte gaMgAjI vahe che, mATe ene guptaprayAga kahevAmAM Ave che. e eka prakAranI kriyA che. e koI kriyA nathI. eTalA mATe "huM bhagavAna viSaNue prayAgarAja vagere tIrtho sAthe ahIM gupta vasavATa dhyAna dharuM chuM ke "dhyAna karuM chuM ema kahevuM khoTuM che. 'huM dhyAnamAM karyo hato ema paNa manAya che. ahIM nadInA zAMta vahetA pANInI chuM ema kahevuM sAruM che. jevI rIte 'huM prema karuM chuM e prayoga AsapAsa moTA kuMDa bAMdhI levAmAM AvyA che, jethI sthaLanI khe che. huM premamAM chuM ema kahevuM sAruM che. tevI rIte dhyAna ramaNIyatA vizeSa lAge che. zAMta, nirmaLa, zItala ane kAca jevA e paNa cittanI eka avasthA che. jyAre e avasthAne anu lIlA raMganA pANImAM mAchalIonAM TeLAM ane kAcabAe doDAdoDa - bhava thAya che tyAre tyAM "kharApaNAne" nahi paNa phakata "hovApaNAnA karatA hoya che, ane pANImAM koIka kaMIka khAdyapadArtha nAkhe ke bhAva hoya che. e eka prakAranI vicArazUnyatAnI dazA che, jyAM tarata tarApa mAratAM hoya che. ahIM zeSazAyI bhagavAnanI kALA satyadarzananI sthiti zarU thAya che ane jayAM AtmA sAkSIbhAve ArasamAthI katarelI mUti suMdara lAge che. guptaprayAganuM mahAbhya saMsArane nihALe che." bIjI eka rIte paNa gaNAya che, kAraNa ke zuddhata puSTImArganA AcAryazrI rajanIzanA AdhyAtmika vicAromAM ghaNI ja sthApaka zrI vallabhAcArye vikramanA soLamA saikAmAM bhAratamAM bhinna sUkSamatA ane dhArmikatA rahelI che. paraMparAgata vicAromAM krAnti bhinna sthaLe sthApelI 84 beThakomAMnI 67mI beThaka A sthaLe ANanArA emanA vicAro che ane jyAM vicAronI jaDatA che tyAM AvelI che. tevA prahAronI AvazyakatA che. Ama chatAM AcArya rajanIzanA guptaprayAgathI ame dIva jevA upaDayA. prabhAtanuM vAtAvaraNa vakatavyamAM kyAreka AtyaMtika leTinAM vidhAne thAya che tyAre be khuzanumA hatuM. raste paNa sAro hato. A bAju tADanAM jhADa, bhinna bhinna koTinI vacce vacalI sthiti ke sthitiene paNa saMbhava sAmAnya rIte bIje jovA maLe che tenA karatAM kaMIka viziSTatAvALAM rahe che e bhUlavuM na joIe. AcArya rajanIza paNa ene asvIkAra hoya che. A tADanA jhADa UMcAM ane uttarottara vibhakta thatI, nathI karatA, paraMtu e samajavA mATe ghaNI UMcI baudhika bhUmikAnI kyAreka te mULathI ja vibhakata thatI DALIovALAM, paMkhALA AkAranA apekSA rahe che ane eTalA mATe, AcArya rajanIzanI vAraMvAra ceta hoya che. guptaprayAgathI cAreka mAIlane raste ame gheghalA baMdare vaNI chatAM, sAmAnya kakSAnA pretAo temanA vicArone kayAreka ati- pahoMcyA ane tyAMthI lAMcamAM besI khADIne sAme kinAre AvelA dIvamAM zraddhAthI te kayAreka abhinivezathI grahaNa karIne eTalA pUratuM ja pravezyA. dIva gAma ghaNuM nAnuM che, paraMtu AkhA gAmamAM pAkA satya mAnIne Itara zakaya sthitiene asvIkAra kare e koMkrITanA rastA ane tene lIdhe jaLavAtI svacchatA ApaNuM tarata dhyAna saMbhava ke bhaya rahe che. e tarapha durlakSa na thavuM joIe. kheMce che, ahIMne ei paNa jovA jevo che. dIvamAM derAsaranAM sAdhanA zibiranI sAthe sAthe tulasIzyAma vikAsa samiti darzana karI ame pAchA pharyA ane delavADA thaIne ajArA pArzvanAtha taraphathI gesaMvardhana kendra, rukimaNI mAtAnI TekarInAM pagathiyAMnI zilA pahoMcyA. te samaye tulasIzyAmathI amArI maMDaLI basamAM AvI pahoMcI bhejanAlaya, gesa plAnTa vagerenAM khAtamuhUrta ughATana, ItyAdinA hatI, ane unA tarapha jatI hatI. ajArAmAM amIjharA pArzvanAtha kAryakrama yojavAmAM AvyA hatA, jemAM pU. ravizaMkara bhagavAnanAM darzana karI, hajAreka varSa jUno ghaMTa joI, thoDuMka bhAtuM mahArAja, kavi dulA kAga, darlabhajI khesaNI, bAbubhAI vAparI ame amArI maMDaLI sAthe joDAvA unA tarapha UpaDayA, paraMtu
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228, prabuddha jIvana tA. 16-3-16 rastAmAM nadI oLaMgatAM pANImAM amArI meTara bagaDI. prayatno karyA, lIdhe paththara jaladI khavAI jato joI zakAya che ane ene lIdhe bahAranA paraMtu tarata moTara cAlu thAya evI AzA nahotI, eTale moTaravALA bhAgamAM AvelI keTalIka zilpAkRtio paNa bagaDavA lAgI che. yogya mitranI vidAya laI, sAmAna sAthe cAlatA cAlatA ame unA gAmamAM paththara ne vaparAvAne lAbha e thaze ke bahu ochA vakhatamAM A maMdira pahoMcyA ane basamAM beThA. amAre kAraNe amArI maMDaLIne keTaluMka arvAcIna hovA chatAM prAcIna jevuM lAgavA mAMDaze ! moDuM thayuM, paraMtu temAM paNa kaMI saMketa ja haze, kAraNa ke te ja vakhate prabhAsamAM jaina derAsaranuM bAMdhakAma paNa navesarathI thayeluM che. saMdezo Avyo ke ajArAne raste basamAMthI koIkane bistaro paDI gayo e derAsaranAM darzana karI, tathA zilpa sthApatyanuM myujhiyama joI ame che. e levA mATe pharI amAre basane pAchI levaDAvavI paDI. nadImAM lagabhaga sADAcAra vAge zAradAgrAma javA mATe ravAnA thayA. kezoda bagaDelI mitranI meTara tyAre cAlu thaI gaI hatI, eTale emanI ane mAMgaroLa thaIne ame lagabhaga poNAsAta vAge zAradAgrAma moTara bistaro laI AvavA mATe amane kAma lAgI. Ama dhAryA karatAM pahoMcyA. eka zikSaNasaMsthA tarIke zAradAgrAmanI khyAti to e lagabhaga doDheka kalAkanuM moDhuM amane unAmAM ja thaI gayuM. saMsthA karAMcImAM hatI tyAranI che. enA prANasamAM zrI manasukharAma bhAI jobanaputrAe ahIM paNa A saMsthAne khUba vikasAvI che. - unAthI lagabhaga sADA agiyAra vAge UpaDI ame verAvaLane raste lagabhaga eka vAge prAcI pahoMcyA. prAcI e eka prAcIna zAradAgrAmamAM pravezatAM ja jANe koI tapovanamAM pravezatAM hoIe paurANika tIrthasthaLa che. A tIrthanI sthApanA bhagavAna zrIkRSNa evo anubhava thAya che. pratyeka nAnImoTI bAbatanI daSTipUrvakanI janA, vividha prakAranI, mAvajatapUrvaka ucheravAmAM AvelI hariyALI karI hovAnuM manAya che. RSimunionA zApanA phaLa rUpe yAdavAsthaLI vanaspati, rastA upara pAtharelI dANAdAra caLakatI retI ane badhe ja racAI ane yAda aMdaroaMdara kapAI maryA te pachI zrIkRSNa bhaga jovA maLatI asAdhAraNa svachatA ApaNA cittAne prabhAvita karI de 1 vAna prabhAsapATaNa AvyA ane tyAMthI ahIM AvI temaNe pitRtarpaNa che. pahoMcIne tarata ame prArthanAmAM gayA, pachI bhojana lIdhuM ane karyuM. prAcI pAsethI sarasvatI nadI vahe che. bhAratanA pazcima kAMThAnI nadI sAmAnya rIte pUrvamAMthI pazcima tarapha vahe che. tyAre A sthaLe tyAra pachI pustakAlaya, prayogazALA, gauzALA vagere joyAM. cAMdanI rAta hatI eTale AsapAsanuM vAtAvaraNa paNa ullAsamaya lAgatuM sarasvatI nadI pazcimamAMthI pUrva dizA tarapha - ugamaNI bAju - vahe che. A pUrvabhAgA nadInA kinAre pIpaLAnuM prAcIna vRkSa AveluM hatuM. saMsthAnA kAryakartAoe ane zrI manasukharAmabhAIe amane saMsthAne savigata paricaya karAvyuM. ekabAju grAmajIvananI che ane kathA kahe che te pramANe zrI kRSNa bhagavAne ahIM nadImAM, snAna karIne pIpaLAne pANI reDayuM hatuM ane yAdava AtmAone sAdAI, ravAya, zuddha pauSTika khorAka, vyakitagata dekharekha e badhuM hovA chatAM vaijJAnika sAdhanAnI daSTie jarA paNa pachAta. na rahe ane uddhAra karyo hate. vaLI ema paNa manAya che ke A ja sthaLe parIkSita vidyArthIone ene lAbha maLI rahe e rIte saMsthAne vikAsa sAdharAjAnA putra janamejaye brAhmahatyAnAM pApa nivAryA hatAM. ahIM ja kRSNa bhagavAne uddhavajIne mokSajJAna ApyuM hatuM ane ahIM ja veda vAmAM Avyo che. ahIMnI gauzALA paNa namUnedAra che. gAya dohatI vyAse jagatane bhagavatajJAna ApyuM hatuM. A rIte prAcI tIrthanuM vakhate saMgIta, raMgoLI, dhUpa ane phaloraNA vagerenI yojanA paNa mAhAmya prAcIna samayathI gavAtuM AvyuM che ane 'se vAra kAzI te keTalIka maulika che. gauzALAnI svacchatA paNa eTalI cIvaTapUrvaka rakhAya che ke tyAM paNa eka mAMkha ke macchara dekhAtAM nathI. eka vAra prAcI' evI kahevata paDI gaI che. bIje divase savAre pAMceka vAgyAthI mAIka upara zarU thayelI - prAcImAM pIpaLA pAsethI vahetI nadI AgaLa ghATa ane paga veda - upaniSadanA maMtronI madhura vANI UThatAMnI sAthe kAnamAM guMjavA thayAM bAMdhavAmAM AvyAM che tathA kuMDa jevI racanA karavAmAM AvI che, lAgI. rasnAna vagere patAvI cha vAge ame prArthanAsabhAmAM upasthita jethI bAre mAsa tyAM pANI rahe. sAmI bAju maMdira che. maMdiranAM darzana thayA. prArthanA pachI vidyArthIone be zabdo kahevA mATe zrI bacubhAI karI, nadInA pANImAM paga pakhALI ame basamAM beThA ane prabhAsa tarapha rAvata tathA mane kahevAmAM AvyuM. vidyArthIone prAsaMgika udbodhana UpaDayA. karI, nAsata karI, amArA bhAvabharyA svAgata mATe AbhAra mAnI ame " raste sAro hato, chatAM baporano tApa vadhato ja hato. basamAM beThA. lagabhaga aDhI vAge ame prabhAsapATaNa pahoMcyA. ahIMnI amArI zAradAgrAmathI savAre sADAsAta vAge basa UpaDI ane ame mulAkAta UDatI ja kahI zakAya. je sthaLe bhagavAna zrI kRSNane zikA- jUnAgaDha pahoMcyA. ahIM amArAmAMnA keTalAka giranAra javA mATe rIe tIra mAreluM ane jyAM bhagavAne deha choDe te bhIllatIrtha chUTA paDayA. bAkInA ame vIrapuramAM jalArAma bApAnA maMdiranAM darzana. athavA bhAla : tIrtha ane deha choDayA pachI hiraNya, sarasvatI ane karavA daseka miniTa rokAI, sADA bAra vAge rAjakoTa pahoMcyA ane tyAMnI kapilA e traNa nadIonA saMgama upara bhagavAnanA dehane agni- rASTrIya zALAmAM bhejana laI, sAMje sADAsAta ATha vAge amadAvAda saMskAra karavAmAM AvyuM te dehotsarga athavA triveNIsaMgama, baLadeva- AvI pahoMcyA. zrI bacubhAI rAvatanI bAjumAM besavAnuM maLyuM jInI guphA, gItAmaMdira, mahAkAlikAnuM maMdira vagere joI, bhejana hovAthI Akhe raste emanI pAsethI 'kumAra'nA AraMbhathI te vartalaI ame seminAthanA maMdiranAM darzana karyA. bhagavAna zaMkaranA A mAna samaya sudhInA ItihAsanI rUparekhA jANavA maLI ane bIjI maMdiranI caDatI paDatInI gAthA aitihAsika che. e prAcIna jIrNaprAya ghaNI sAhityika mAhitI ane geSThIne lAbha maLe. maMdiranI, svataMtratA maLyA pachI, punarracanA karavAno saMkalpa saradAra - amadAvAda pahoMcatA amArI sAmUhika kAryakrama pUro thaze ane paTele karyo hato ane te mujaba 1950 mAM jAmasAhebanA harate tene ame sau chUTA paDayAM. zilAropaNa vidhi thaze ane 1951 mAM rASTrapati rDo. rAjendraprasAdanA Ama, tulasIzyAmanI sAdhanA zibira zrI rajanIzajInAM AdhyAhaste maMdiramAM liMganuM pratiSThApana karavAmAM AvyuM. A maMdira ghaNuM ja tmika preraka pravacane uparAMta, enI zibiranI cIvaTapUrvakanI thejanA, vizALa, UMcuM ane bhavya che. eka bAju vizALa paTAMgaNa ane bIjI ramya naisargika vAtAvaraNa tathA seraThanA e pradezanAM bhinna bhinna bAju nIla samudra ane vizALa lAMbA taTa vacce zobhatA A maMdi- prAcIna tIrthasthaLonA pravAsa tathA zAradAgrAma jevI namUnedAra ranI bhavyatA anerI che. maMdiranuM bAMdhakAma pUruM thavA AvyuM che, chatAM saMsthAnAM darzana vagerene kAraNe amArI sAthe AvelA sau koIne mATe haju keTaluMka paracuraNa kAma bAkI che. paraMtu maMdira bAMdhavA mATe yogya avazya eka cirasmaraNIya anubhava banI raheze emAM saMzaya nathI. paththaranI pasaMdagI thaI lAgatI nathI, kAraNa ke dariyAnI khArI havAne samApta DaoN. ramaNalAla cI. zAha
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 163-16 prabuddha jIvana 229 ja patrakAratva: lokazikSaNanuM yajJakArya (gatAMkathI cAlu) ne akSaranI chApa paDe eTalI tvarAthI, koI paNa viSaya hAtha AvatAMnAnAM kadanAM nyUsapepara veMta tene lagatI sAmagrIonI hAramALA tenI najara AgaLa khaDI " thaI javI joIe. vaLI kApalIo, citra, nakazAo, AkRtio, bhalabhalAM mAtabara dainikone Aje mUMjhavatA prANaprazna kAga phoTogrApha, AMkaDAnA koThA vagerene tene saMgraha ane tenI lAyabane che. videzI hUMDiyAmaNane abhAve UbhI thayelI kAgaLanI e brerI paNa tenI smaraNazakita jeTalAM ja samRddha hovAM joIe. kAramI taMgImAM ane A garIba dezamAM, nAnA kadanAM nyusa peparano ane sacitra patrakAratva eTale mAtra citro ane phoTogrApha ja akhataro paNa karavA jevuM che. amerikana mAhitI saMsthAmAM kAma karatA eka mitre kahyuM hatuM ke savAre ahIMnuM koI paNa dainika chApI mAravAM ema nahi. te uparAMta nakazA, AkRtio, Alekhe, hAthamAM letAM mAtra thoDI miniTomAM ja temAMthI jANavA jevuM badhuM mAnacitro, pAna-citro, citravR, saMketacitro, evI e sAdhavaMcAI rahe che. ekAda kaoNlamamAM ja samAI jAya eTalA e samA nenI eka AkhI vaividhyabharI sRSTi pazcime UbhI karI che, ane te cArone bUmarANa karatAM mathALAM ane zabdonA sAthiyA vaDe malAvI dvArA jJAnane AkAra ApIne ane sarala karIne prajAne keLavavA pha lAvIne moTA karI bharelAM pAnAne badale lAghavapUrvaka lakhAyelAM gaNatarInAM vAkayamAM badhA ja mahattvanA muddAo ThAMsIThAMsIne bharIne teo mathe che. emAM e viSaya jema agharo tema emanI mathAmaNa vadhAre. sauvapUrvakanAM mathALAM sAthe kramabaddha goThavavAmAM Ave, te ghaNI ApaNI pharaja che, emane mukAbale, UlaTI vadhAre che, kema ke ApaNe nirarthaka mahenata, paisA ane samayane bacAva thAya ane garIba tyAM keLavaNInuM pramANa ghaNuM ochuM che ane je sAmAnya keLavAyela prajAne tathA vyavasAyI vargane aDadhI kiMmate sastuM ane saMgIna varga che tenI samajadArInuM dhoraNa hajI ghaNuM nIcuMbALakanI kakSAnuM vAcana maLI jAya. nAnA kadanAM AvAM nyUsapepara-rebloIDa-ne DhAMce prAMtIya patrone paNa anukULa thaI paDe. che. eTale ApaNe te bALazikSaNanI Dhabe saraLa ane puSkaLa citrAtmaka patrakAratva citro chUTe hAthe ne avanavI zailIthI ApIne, jJAnane sAmAnya have eka navI dizA ApaNe tyAM jene sadaMtara abhAva che janatA mATe sulabha ane sAkAra karI ApavuM joIe. te 'citrAtmaka patrakAratvanI-IlasTreTeDa ane pikaToriyala jarnAli phoTogrAphane artha ApaNe mAtra jANItI vyakitao ke banatA banAvanI chabIomAM ja paryApta thayele samajIe chIe ! paNa kaTajhamanI. agAu eka prasaMge meM enI vigate vAta karI che. citranI kaTInA prasaMge, yAtrAnAM tathA aitihAsika sthAne, killAo ane amegha zakitane ApaNe patrakAratvanA kSetramAM nahivata viniyoga yuddhabhUmi, ApaNA udyoga - kArIgIrInI kriyAo, viziSTa caherA karIe chIe, tyAM samagratayA citramayatAnuM te svapna ya kayAMthI mahorAvALI ApaNI vividha jAtio ne varNo, suMdara sthApatya tathA hoya? bhASAne-lekhita zabdane-eka moTI maryAdA che: abhaNa zilpa, raLiyAmaNI gurjarI kuMjonAM naisagika do, ApaNAM prANI paMkhI ane temanI khAsiyata evI te asaMkhya vaividhyabharI sRSTi, ke ochuM bhaNelAnA kSetrane te AvarI zakatI nathI. zrAvya rUpamAM paNa, phoTogrAphIthI aNasparzI paDI che. e bolAya tyAre paNa, te citranA jeTalI pratItijanaka nathI banI nakazAo ane mAnacitronI kalAne paNa hajI koIe pUrI zakatI. hA, te lAgaNIone udraka jagADI zake che, paNa jJAna- saMkorI nathI. saMketacitro ane sapAnacitronuM kSetra evuM ja aNavitaraNanA kAryamAM te citranI zakita ni:saMzaya caDI jAya che. kheDAyeluM paDayuM che. dezanuM bajeTa bahAra paDe tyAre Avaka - jAvakanA ApaNe javALAmukhI parvatanAM udbhava ane racanA vize pRthvInA nirasa AMkaDAne badale tenAM pramANa darzAvatI nANAMnI thelIonAM ke evA bIjA saMketenA Alekho vaDe AMkaDAnI bhejAMdakhaNa ane peTALamAM thatI kriyA-prakriyAonuM vyAkhyAna sAMbhaLIe, ane e ja bhUlabhulAmaNI saraLa banAvI zakAya. dharatIkaMpanAM kAraNe tarIke viSayane sinemA-philma dvArA tAdraza karIe, e bemAM kayuM vizeSa pratI- pRthvInA peTALamAM thatA kevA kevA pheraphAro javAbadAra hoya che, ApaNe tijanaka che, te samajAya evuM che. kherAka laIe chIe tyAMthI te maLarUpe bahAra nIkaLe tyAM sudhImAM sacitra patrakAratvanA be prakAra che. eka te lekhanasAmagrIne zarIramAM te kevAM kevAM rUpa dhAraNa kare che ane ApaNI pAcanakriyA kevI vizada ane puSTa karavA mATe tenI sAthe ceDAM AnuSaMgika citro rIte kAma kare che, vividharaMgI sUtaranA mAtra dhAgAmAMthI khUbasUrata ApavAM te; bIjo, te kevaLa citro dvArA jJAna-vitaraNa, vividha ane ane bahumUlA gAlIcA kevI khUbIthI vaNAya che, e badhuM vipula; lakhANa tene mAtra spaSTa ane puSTa kare eTaluM ja. A kSetra saMpAnacitro vaDe sAkAra karAvI zakAya. judAM judAM phaLo ane anA jamAM rahelAM viTAmine darzAvatA citrakoTA, ke eNlyumIniyamanI dhAtu kharcALa che avazya, paNa mAtabara patro emAM daSTi ane Ayojana kevI rIte uttarottara banatI jaIne, keTalA vividha upayogamAM Ave pUrvaka prasthAna kare, to saphaLatAnuM udAharaNa 'TAImsa opha IMDiyAnAM che tene peDhInAmA je Alekha, ke sRSTinA ugama kALe janmelA azarIrI citrapatrAnuM ApaNI AgaLa che. gujarAta te vANijyacatura ane dUraMdezIvALA pradeza che. saMpattine sAhasamAM yojavAnI kuneha tenAmAM jIvamAMthI utkrAntidvArA jIvasRSTimAM keTalA tabakkA pachI Ajana. che. A dizA tarapha te daSTi nahi deDAve? mAnava thayo, tathA te dareka tabakke tenI keTalI zAkhA-prazAkhAo. phaTI tenuM citravRkSa; e agharA ne aNagamatA viSayane paNa AkAra sacitra patrakAratvanA vidhAyakamAM be zakita hovI joIe: ApIne te rasamaya banAvI zake. ItihAsanAM pAtrone te te kALanAM kisama kisamanA citraprakAranI samaja tathA tene viniyoga karavAnI pizAka, AbhUSaNa ne zastrAstronAM abhyAsayukata AlekhanedrArA, sUjha ane bahuzrutatA. tenuM vAcana eTaluM vipula ane tenA jJAna- ApaNI kalapanAmAM hoya te karatAM paNa vadhu jIvaMta ne romAMcaka karI. vaividhyane vyApa eTale vizALa hovo joIe ke koI paNa viSayane zakAya. pravAsavarNana mAtra lukhA pheTogrAphathI nahi, paNa samasta lagatI citrasAmagrI tema ja lekhasAmagrI kayAMthI ne kevI rIte meLavI pravAsamArganA nakazAnA Alekhana upara, temAM anukrame AvatAM ke nipajAvI zakAya te jhabakArAnI peThe tenA magajamAM AvI jAya. vividha sthaLonAM mAnavapAtro ne viziSTa vastuo, pedAze ne kArIbAle nRtya ke salphanimAIDa davAo, jApAnanI bAgabAnI kalA ke kolerADe nadInAM kaeNnyana, aMkoravATanAM khaMDeremAM bhAratIya saMskRtine garI, zilpa sthApatya ne khaMDiyere, pazupakSI tathA vanaspationA tu ke chellI zodhAyelI IzApora rAIphlanI viziSTatA, cInanI Akalana dvArA pha lagUMthaNI karIne, ramya ne raMgadarzI karI zakAya. citrakaLAnI mulAyama hathoTI ke meTrogrosenAM aNatAga rahelAM samRddha amegha zakita ane mabalakha zakyatAovALuM citrAtmaka patrajaMgalanI ramaNIya bhayaMkaratA-Ama, pRthvInA peTALathI mAMDI kAratvanuM A vizALa kSetra ApaNI AgaLa paDyuM che. enAM dvAra koNa khakhaDAvaze? avakAzamAM avagAhana karatA upagraha sudhInA viSayonI jANakArI mudraNane nikhAra tathA tenI samaja pakaDavA pUratA praveza tenAmAM hovAM joIe, eTaluM ja nahi, paNa tene lagatI savizeSa mAhitI AMkaDA, AdhArabhUta have thoDuMka ApaNAM patronAM rUparaMga vize. Apa sau jANe che sAdhana ke citrasAhitya kayAM kayAMthI maLI zake tenI jANe ke anakama- ke sarakAra taraphathI varSovarSa mudraNamAM kalpakatA ane zreSThatAnAM pArika NikA tenA magajamAM hovI joIe. TAIparAITaranI cAvI dabAya toSika apAya che. temAM bhAratIya bhASAnAM vartamAnapatromAM gujarAta
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230. prabuddha jIvana tA. 16-3-66 kadI pAdiSika meLavyuM nathI. enA kAraNamAM bahu UMDA UtaravAnI AMtarika vyavahAramAM gujarAtI bhASAnAM maMtra vApare che kharA, paNa jarUra nahi paDe. vRttapatranA mudraNamAM enA zirobhAge AvatA nAnA samagra deze hajI e vikAsa karyo na hovAthI dezI bhASAnAM kSaronI suvAcyatA tathA uThAvathI mAMDIne tenAM bIbAMnI pasaMdagI, 5trone e yaMtro parathI aMgrejImAM UtaratA samAcAranA svabhASAmAM anuvAda karI levAnI vadhArAnI kriyAmAM UtaravuM paDe che. emAM kharca ekasarakhA peIsiMgavALuM kaMpejha, tenA patAkAvAkya tathA anya ane vakhata vadhavA uparAMta kAcA anuvAdakoe vALelA chabaraDA paNa mathALAMnAM bhArapramANa, citro, lakhANa (meMTara), nakazA, jAherakhabaro bhogavavA paDe che. AMdinI saMtulita racanA ane sapramANa saMyojana, chekachAMTa ke pAchalI Ama, svAdhAna banavAnA aramAnanI sAthosAtha, vyavasAyamAM bAju chApadAba vinAnuM, ekasarakhI patharAyelI zAhIvALuM sughaDa jema khAtara pUravAnA Ayojana karavAM joIe, tema vyavasAyanA mudraNa, pAnAMnI dhAra ane cheDA maLI rahetA hoya evI pAnAMnI gaDI sarva aMgabhUtanA yathocita yogakSemanI jogavAI uparAMtanI kamANI vage karavAne badale, A lokayajJanuM phaLa lekane ja arpaNa meLavaNI (pholDiMga); A ekeeka tatva kALajIbharI mAvajata mAgI thAya evI zreyArthI bhAvanA paNa A vyavasAya paratve prakaTAle che ane e mAvajatane pariNAme patramAMthI eka saMtarpaka nikhAra vavI joIe. eNkasapharDa yunivarsiTI presa jevAM prakAzana TrasTanAM niSpanna thAya che. ApaNAM patromAM evo nikhAra jovA maLe che kharo? baMdhAraNa ja, potAnAM kamANI ApatAM prakAzane napha, ucca gaNita, keTalAMka te hAthamAM paNa levAM na game evAM hoya che. A mATe bedara . tattvamImAMsA ke vijJAnasaMzodhana jevAM nahi khapanArAM pustakonA prakAzanayajJamAM vAparavAnA dhyeyavALAM hoya che. vyApArI buddhithI cAlatI kArI sivAya bIjuM kAraNa na hoI zake. jUnAM yaMtra ane binakAbela ghaNI prakAzana peDhIe paNa pAThayapustakomAMthI thatI petAnI dhIkatI kAmadAro hovA chatAM gAMdhIjInAM "navajIvana"- "yaMga InDiyA"nuM kamANI ItihAsa ne arthazAstra, zikSaNa ne sAhitya, kavya ane sAruM mudraNa sAdhanAra svAmI AnaMdanI AjathI sADAcAra dAyakA vivecana AdinA ochI khapatavALAM prakAzane pAchaLa rokatI hoya paranI divasa rAtanI jahemata mArI najara sAme che. IcchArAma ane che. ApaNI patramAlika kaMpanIo tathA TrasTo e rIte A vyava sAyamAMthI raLAtI samRddhine viniyoga vicArapatro ane citrapatranAM maNilAla, hAjI mahaMmada ane sAmaLadAsa gAMdhInI cIvaTa paNa navAM prasthAna pAchaLa kema na kare? evI ja hatI. tyArane mukAbale Aje ApaNe tyAM mudraNanI ghaNI lekazikSaNa : patrakAratvanuM yajJakArya ghaNI sagavaDo vadhI che; ane Aje duniyAmAM te bIbAM goThavavAnI kaDAkUTa vinAnuM phoTogrAphika kaMpojha thAya che; 'kaeNpyuTara' mazInamAM patramAliko pAsethI eka tarapha jema A badhI apekSAo rahe che, Teliphonane saMdezo dAkhala karavA mAtrathI eka miniTamAM 1350 tema bIje pakSe paNa amuka uttaradAyitva adA karavAnuM rahe che. ApaNI azonI jhaDape tenI TeIpa, paMca thaIne philma para UtarI, temAMthI AgalI peDhInI dhyeyaniSThA ane dhagazanI paraMparA Aje pAtaLI to phoTogrAphika chApa paDI jaI, veba - eNphaseTa mazIna para eka kalAke nathI paDatI jatI ne? narmada-nAnAlAla ne vijayarAya-vizvanAtha tenAM 24 pAnAMnI 30,000 nakale chapAI-pAI-meLavAIne jyAre jevA TekanA apavAdo ya Aje kema jaNAtA nathI? AjathI traNa bahAra paDe che, tyAre ApaNe te ApaNA dedAra paNa pUrA sudhArI zakayA nathI. dAyakA pahelAMnI svAtaMtryanI laData vakhate khabhe khaDiye laIne nIkaLI utpAdana ane saMzodhana paDatA, svapnazIla AMkhe ane yazecchAnI AbhAthI ApatA caherA* ApaNI UNapa ne ochapa batAvatuM A badhuM je kahuM chuM te vALA thanaganatA juvAne Aje kema najare paDatA nathI? puragAmIvAMkadekhI daSTithI nahi, paNa ApaNA patrakAratva pratyenA prema ane ee meLavelA svarAjyane jIravavA ane jogavavA mATe to have dAjhathI kahuM chuM ane mArA alpa anubhava pramANe e badhuM sAdhavuM jIvananA ekeeka kSetramAM Asanabaddha thaIne besI javAnI tamannAkadAca agharuM haze, paNa azakaya nathI. dezanAM moTA bhAganAM vRttapatro Aje karoDapationI sinDikeTe ane lAkhanI limiTeDa kaMpanIo vALA tejasvI taruNonI jarUra che, e kyAM che? patrakAratvanuM kSetra calAve che. gujarAtanI vaNika buddhie paNa mAtabara patre jamAvavA paNa evA yajJakArya mATe khulluM paDayuM che. vAcana ane vicAranA mAMDayAM che, e joIne chAtI phu le che. paNa varSovarSanAM saravaiyAMmAM bhAthA sAthe lokazikSaNanuM avizrAMta vaitaruM karavA mATe tatpara mabalakha napho batAvanArAM patronI vADI veDanArAo jeTalI phaLanI yuvAnone tAlukA-patronuM kSetra sAda de che; ciMtana ane lekhananI phasala utAre che teTalI, eka anubhavI patrakAra mitre kahyuM hatuM tema, svastha prauDhI dharAvanArAo ane keLavavA IcchanArAo mATe vicAraemAM khAtara pUravAnI khevanA rAkhe che kharA? patronuM sUnuM kSetra vATa jue che, bahuzrutatA ane kalAdaSTi vareA vyavasAyanI samasyA paNa vividha che. emAMnI eka lAo AgaLa citrapatrAnA navA kheDANanI dharatI hajI kuMvArI ja paDelI che. A badhAMne mATe, zahera-kasbAnI kaeNlejonI ArAma ane moTI ciMtA kAgaLanI che. paNa dezanAM jaMgI chApAMonA mAMdhAtA AmadAnIbharelI prophesarI tarapha vaLavAnuM choDIne, patrakAratvanA mAliko meMghA hUMDiyAmaNane bhege paradezathI AyAta thatA hajAro yajJakAryamAM varuNI thavA IcchanArA bhAvanAbUta ane dhyeyaniSTha juvAne Tana kAgaLanA lAyasansanA pitAnA svArthamAM kApa mUkIne nAnAM mATe mArI Tahela che. vartamAna patronA hitamAM sahiyArA saMpathI peIja - prAIsa bhAratavarSane brAhmaNa-Adarza to jhADa nIce besI vidyA ziDayula (pRSThasaMkhyA pramANenI kiMmata)nuM dhoraNa kema nahi apanAvatA ApanArAM RSikuLane che. e brAhmANa-AdarzanI pAchaLa pitAnI hoya ? paradezanI AyAtanI parAdhInatAmAMthI svAdhIna thavAnI dizAmAM vArasAgata jAgIra-jAyadAda ane 'nobela pAritoSikanI jaMgI rakamane e karoDAdhipati patramAlika siMDikeTo kAgaLa utpAdananuM eka sahi homa karIne zAMtiniketana sarjanAra gurudeva ravIndranAtha; AryajIvananA yAra ne sahakArI jaMgI sAhasa kema nahi yojI zakatI hoya? paradezI evA ja Adarzone AkAra ApavAnI jhaMkhanAthI dezamAM aneka gurumAlane mukAbale dhULa jevo mAla moMdhI kiMmate mAthe mAratI ApaNI kaLe UbhAM karanAra svAmI zraddhAnaMda, ane agninatAne acaLa jAhera kSetranI mila, e mAla sudhAravAnI ne sasto pADavAnI kALajI oDhIne paisAphaMDa jevI pravRttiomAMthI TIpeTIpe sarovara bharIne mahilA kema nahi rAkhatI hoya? vanaspati ghIne mATe hajI sudhI khAdya raMga zikSaNanI yunivarsiTI sthApanAra maharSi karve, are, ApaNe gharaAMgaNe nathI zodhI zakAya evI koI musIbata emAM paNa haze zuM? pazci- AzramazALA ane vidyApIThanA kAkAsAheba, dakSiNAmUrtinA nAnAmanAM keTalAMka patro to pitAnA kAgaLanA puravaThA mATe potAnI mAli bhAIne sUratanI sArvajanika saMrathAnA sva. cUnIlAla zAha sAhebanAM kInAM jaMgalo dharAve che. ApaNe tyAM zeraDInAM chotarAM, magaphaLInAM preraka daSTAMta che. patrakAratva paNa lokazikSaNane evA brAhmaNa vyavaphotarAM, DAMgaranI parALa ne vAMsa uparAMta himAlayanI vanasRddhinAM sAya che. jAhera khabara lIdhA vinA paNa prabhAvazALI patro calAvIne saMzodhana ane mojaNI jarUrI nathI zuM ? ApaNA kApaDa-udyoga gAMdhIjI e ApaNane ene Adarza AcarI batAvyo che. ApaNAM mATenA "aTIrA" ke briTiza adraNAdhipationA 'pATA" jevAM saMzo mAtabara patranA AjanA cAlako ane yunivarsiTImAMthI bahAra paDatA dhana kendro ApaNA patra-vyavasAyanA dhuraMdharo kema nahi sthApatA hoya ? ApaNA yuvAnone e AdarzonI mazAla jalatI rAkhavAne mAre pazcimanA dezonA patromAM TeliprinTaro emanI potAnI bhASAmAM anurodha che. tArasaMdeza utAratAM hoya che. ApaNe tyAM "janmabhUmi' patra pitAnA samApta bacubhAI rAvata
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 19-3-16 prabuddha jIvana 231 sva. vIra sAvarakara (janmabhUmi pravAsI'mAMthI sAbhAra udhUta ) mANasa saMjogone nathI ghaData, saMjoge mANasane ghaDe che. phebruArInI 27 tArIkhe muMbaImAM avasAna pAmelA ApaNA svAtaMtrya saMgrAmanA vIra vinAyaka dAmodara sAvarakarane navI peDhIe jANyA nathI ane jUnI peDhI temane bhUlI gaI che. kAraNa ke teo binasAMpradAyI na hatA, hindu mahAsabhAnA netA hatA. A eka hakIkatanA taraNA ethe sAvarakaranI pratibhAne DuMgara DhaMkAI gayA che. paraMtu je saMjogomAM sAvarakara ucharyA, jIvyA, deza mATe laDayA ane je yAtanAo bhogavI te jotAM sAvarakara saMpradAyI banyA e eka karuNatA hovA chatAM ajAyabI nathI. sAvarakarane sAMpradAyI banavAnI pharaja pADanAra muslima lIga hatI ane muslima lIga hiMdanA svAtaMtrya saMgrAmane toDI nAkhavA mAgatA briTiza kuhADAne hAthe hatI.. duniyAne koI deza ahiMsaka satyAgraha vaDe svataMtra thayuM na hato. je jamAnAmAM ahiMsA ane satyAgrahanuM nAma koIe sAMbhaLyuM na hatuM te jamAnAmAM sAvarakara paNa baLavA ane yuddhanA mArge dezane mukata karavA bahAra paDayA. dAyakAo sudhI kALA pANInI ane ratnAgiri jelanI amAnuSI yAtanAo bhogavIne sAvarakara bahAra AvyA tyAre paNa temane potAnA dhyeya para zraddhA rahI te batAve che ke dIrghakALa sudhI temaNe pIDA bhogavavA chatAM temanA jussAne aMgrejo bhAMgI zakayA nahi. A niSThA, hiMmata ane dezabhakita utkRSTa che. eka divasa jhINAe abhimAnathI kahyuM ke briTizenI pahelAM hindustAna para mogala rAja karatA hatA. sAvarakare jyAre te sAMbhaLyuM tyAre javAba Apyo, "kharuM, paNa jhINA bhUlI jAya che ke chello megala bAdazAha marAThAonuM penzana khAte hato." sAvarakarane kemavAdI hiMdu TharAvIne ghaNAe temane tiraskAra karyo hate. paNa e TIkAkAromAM ethI paNa vadhu saMkucita prAMtavAdIo ane bhASAvAdIo zuM na hatA? sAvarakare kadI prAMta ke bhASAnA bheda jANyA na hatA. teo eka ane akhaMDa bhAratanA himAyatI hatA. eka bhASA, eka dharma ane eka rASTranA svapnadaSTA hatA. saMpradAyanA vADAmAM potAnI jAtane mUkI denArA sAvarakaranI e nabaLI bAjane jema vAjabI TharAvI zakAya nahi tema temanA TIkAkAranI nabaLAIo DhAMkI zakAya tema nathI. sAvarakaranA vyakitatvanA sAMpradAyika pAsAne bAda karo te bIjA keTalAM badhAM pAsAM che ane te paNa kevA jhaLahaLatAM! kavi, lekhaka, vakatA, vidvAna ane sAmAjika sudhAraka tarIke temanI barobarI keTalA karI zake ? keMgresamAM sAmAjika sudhAraNAnI dhagaza te gAMdhIjI sAthe ja gaI. sAvarakara jevA rAjakIya baLavAkhora hatA tevA ja sAmAjika baLavAkhera hatA. jarIpurANI ane arthahIna rUDhi para tathA sAmAjika anyAya para prahAra karavAmAM temaNe potAne zeSa kALa vyatIta karyo. jelamAMthI chUTIne temaNe hiMdu mahAsabhAnuM netRtva levAne badale sAmAjika krAMtinI mazAla saLagAvI hota to cirasthAyI chApa pADI zakayA hota. - rAjakAraNamAM ja badhuM samAI nathI jatuM. sAmAjika ane dhArmika kSetre ghaNuM ghaNuM karavAnuM che. jelanI asahya yAtanAothI jemanuM svAzya tUTI paDayuM hatuM tevA vIra sAvarakare sakriya rAjakAraNamAMthI kSetrasanyAsa lIdho, paraMtu temanuM citta hajI rAjakAraNamAM hatuM. 1947mAM hiMdanA bhAgalA paDAvavAmAM muslima lIgane saphaLatA maLI ane pachI je komI atyAcAro thayA tethI sAvarakara UkaLI UThayA. 1949mAM sAvarakarane thoDA samaya mATe aTakAyatamAM rAkhavA paDayA e temanA jIvananI sauthI moTI karuNatA che. sAvarakara zeSa jIvana mAtra sAmAjika ane dhArmika sudhAraNA mAM ja sakriya rIte gALI zakayA hota to kevuM sAruM thAta ! AvI sudhA rANAmAM temanI daSTi kyAM sudhI pahoMcatI hatI te temanA vasiyatanAmAmAM dekhAI Ave che. sAvarakaranA vicAromAM ApaNane amAnya ke aNagamatA koI vicAra paNa hoya, paraMtu bhAratamAtAne e eka mahAna sapUta hate. emanA jIvanane ane emanI zakitane pUrepUro upayoga na thaI zako e emanuM ane dezanuM paNa durbhAgya che. mRtyu sAthe matabhedo paNa marI jAya che, marI javA joIe. AthI rASTrapatithI mAMDIne badhA pakSenA aneka netAoe sAvarakarane je bhavya aMjali ApI che temAM dezanI lAgaNI vyakata thaI che. sehama kyAM parigraha tyAM laDAI hovAnI, kavivara dinakare kahyuM: "have hindustAna ahiMsAnA raTaNathI upara uThayuM che, tenAmAM zaurya jAgrata thaI cUkayuM che." AcArya tulasIe kahyuM : "duniyA e bhramathI mukata thaI gaI ke hindustAna kAyara che. ane Aja sudhI hindustAna ahiMsaka hovAnI mAnyatA cAlI rahI hatI te hiMdustAna ahiMsaka che e bhrama paNa have dUra thaI gayo che. ahiMsakane kAyara mAnave e je bhrama che, te ja bhrama je ahiMsaka na hoya tene ahiMsaka mAnave te che. ahiMsaka vyakita thaI zake che ane te te vyakita ke jenI AdhyAtmika cetanA jAgRta thaI hoya che." zrI dinakarajIe kahyuM: "Ape jaNAvele bhrama e kAraNe pedA thayuM hatuM ke vyakitanI cetanAne rASTra upara lAdavAmAM AvI hatI." AcAryazrIe jaNAvyuM: "lAdavAmAM amAro vizvAsa nathI. ahiMsA svataMtra cetanAnuM pariNAma che." zrI eca. sI. gAMgulIe AvatAMveMta jaNAvyuM ke "A laDAI ApanA siddhAMtane anukULa te na thaI ?" AcAryazrIe kahyuM : "zuM parigraha amArA siddhAMtane anukULa che? laDAI parigraha - zuMkhalAnI anivArya kaDI che. ema kema bane ke parigraha AdaraNIya hoya ane laDAI pedAna ja thAya? amAre siddhAMta avyavahArika nathI. ahiMsAnI pUrNa sAdhanA tenA mATe zakaya che ke je, pUrNa aparigrahI hoya. je parigrahI che tenA mATe ahiMsAnI maryAdita sAdhanA vihita che. maryAdita sAdhanAnuM tAtparya che koI AkramaNakArI na bane, bAkInI bhUmi ke dhananuM apaharaNa karavAnI ceSTA na kara ATaluM thAya to ahiMsAnI pRSThabhUmi prazata banI jAya. niSNAtonA cakrAvAmAM koi paNa roga thayo che evo vahema paDe tyAre sAmAnya TaeNkTara - jI. pI. (janarala prekaTIzanarsa) pAse javA karatAM niSNAta pAse ja pahoMcI javuM ema keTalAMka mAnatA hoya che. evA eka bhAIne sakhata udharasa upaDI AvI. gharagaththu upacArathI maTayuM nahi eTale e bhAI niSNAta pAse pahoMcyA. "tamane chAtImAM kazuM nathI, kSaya jevuM paNa nathI. tame koI nAka, kAna ane gaLAnA niSNAtone batAve, emane salAha maLI. A mAMdhI salAhanuM mUlya cUkavI e nAka-kAna, gaLAnA niSNAta pAse pahoMcyA. emanAM nAka - kAna - gaLAnI bArIka tapAsa karI rahyA pachI niSNAte jaNAvyuM:"tamArAM nAka- kAna -gaLu" badhAM barobara che. kadAca peTane vyAdhi haze. udararoganA niSNAta pAse tapAsa karAvo." e udara roganA niSNAta pAse pahoMcyA. emanA udarane kazI phariyAda karavA jevuM nathI ema khAtarI thatAM e ciMtAmAM paDayA. 'badhuM barAbara che; eka tabiyata barAbara nathI." evI emanI khAtarI thaI. chevaTe koIke temane salAha ApI "tamane koI jAtanI zArIrika bImArI nathI. kadAca mAnasagraMthi baMdhAI gaI hoya, ane A udharasa rUpe enI abhivyakita thatI hoya ema paNa bane mATe tame koI magajanA niSNAta pAse jAo." aneka niSNAta pAse jaI AvIne kaMTALI gayelA pelA bhAIe udharasa khAtAM khAtAM javAba, dIdho:"magajanA niSNAta pAse javAnI mAre jarUra nathI. mane magaja ja nathI. magaja hota to huM AvA cakrAvAmAM paData kharo?' jatIndra ha. dave nI abhinaya ApI jAya evI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ 232 " prabuddha jIvana bhammavisarjananI kriyAmAM tA. 16-2-66nA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avela uparanA mathALAnA bAbu zrIprakAzanA lekhe ane te uparanI mArI noMdhe prabuddha jIvananA vAcakonA mana upara tareha tarehanA pratyAghAtA - moTA bhAge anukuLa ane amuka bhAge pratikULapedA karyA che. tenA namunArUpe mane maLelA patrAmAMnA thADAMka avataraNA rasaprada nIvaDaze ema samajIne nIce ApavAnuM ucita lAge che. 10 tA. 1963-16 ecitya keTaluM? " NamAM mUkavAnI zakitanA ApaNAmAM nItAnta abhAva che. A abhAvane dUra karavA mATe tathA rASTrIyatAne jAgRta karavA mATe jyAM bIjA aneka upAyo che tyAM rASTrIya parvo paNa eka che jenI atyaMta AvazyakatA che. asthivisarjana eka evuM ja parva che, ane enI paraMparA cAlu rAkhavI Avazyaka che. jyAre ApaNe tarpaNamAM bhISmapitAmaha vagerene Adara karIye chIe tyAre A rASTrIya yoddhAo jemaNe svAtaMtrya saMgrAmamAM jIvana homIne svataMtratA ghara AMgaNe' ANI, taduparAMta svataMtrabhAratanI nAvane bhayaMkara vAvaMToLamAMthI pAra karI, evA vIronuM sanmAna karavuM e ApaNA rASTrIya dharma che, jenuM pAlana sAcA svarUpamAM thavuM joIe. pAzcAtyo A bAbatamAM je kAMI karatA hoya e pramANe vartavuM evA ApaNA Adarza hovA na ghaTe. ApaNA deza ApaNI paraMparA anusAra hovA joIe. sArA bhAratane khUNe khUNe samrATa azoke bhagavAna buddhanA avazeSo para asaMkhya stUpo baMdhAvyAM hatAM. e paraMparAnA ApaNe vArasadAra chIe, e paraMparA ApaNI sanmukha Adarza rUpe rAkhIne cAlavuM ghaTe". A banne mahAzayonA abhiprAyo aMge pUrA AdarapUrvaka vicAra karavA chatAM paNa, mArA mULa vicAra ane valaNamAM pheraphAra karavAnI mane jara paNa jarUra lAgatI nathI. jema koI makhamalanI peTImAM paDelA kohInUra laI levAmAM Ave pachI te peTInI kIMmata koDInI banI jAya che tevI ja rIte mAnavadehane prabhAvita karatI cetanA visarjita thayA bAda te dehanuM koI mahattva ja nathI teno jema bane tema jagdithI agnisaMskAra dvArA nIkAla karavAmAM Ave te ja ISTa ane Avazyaka che.--AvI je spaSTa samajaNa ApaNane saikAothI prApta thaI che tene pUrA arthamAM vaphAdAra rahevuM ane te mujaba vartavuMeTaluM ja kartavya ApaNane prApta che. e dIvA jevuM spaSTa che ke agnisaMskAra bAda avazeSa rahelI bhasmamAM ke asthimAM koI daivata ke pavitratA saMbhave ja nahi. temAM daivata ke pavitratA kalpavI ke AropavI e padArtha cheDIne paDachAyAnI pUjA karavA barobara che. Ama vicAravA ke vartavAmAM pazcimanuM anukaraNa raheluM che ema mAnavAne koI kAraNa nathI. tatkAlIna paraMparAne vaza vartIne samrATa azoke bhagavAna buddhanA avazeSo upara bhale rUpA racAvyA. paNa e uparathI bhagavAna buddhanA dehAvazeSone ApavAmAM Avela mahattvanuM aucitya koI aMzamAM tarkayukata banatuM nathI. ane AjanA jamAnAnI anivArya mAga che ke mAnavI jIvanane baudhika stara upara UMce UThAvavuM hoya ane ema hAya, te AvI tattvahIna mAnyatAo jeTalI bane teTalI jaladIthI nAbUda karavI ghaTe che. vaLI samaya jatAM bhasma ke asthinA AvA vahemabharyA avalaMbana vinA paNa eka yA anya mahApuruSa pratye-bhagavAna buddha athavA tA mahAvIra pratye- bhakitabhAva dAkhavatAM aneka AlIzAna maMdiro nirmANa thatAM rahyAM che. e puravAra kare che ke bhakitabhAva uttejita karavA mATe AvA bhrAntijanaka avalaMbanano AdhAra levAnI koI jarUra nathI. kalakattAthI eka snehI svajana jaNAve che ke "bhammavisarjananI kriyAmAM aucitya keTaluM ?-e lekha ane tamArI noMdhane vadhAre jAherAta maLavI joIe. A viSaya upara jAhera janatAe gaMbhIratAthI vicAra karatAM thavuM joIe.. janmabhUmi, muMbaI samAcAra, saMdeza, gujarAta samAcAra ane aMgrejI akhabAromAM A banne chapAya te bahu sarasa thAya. gAMdhIyugamAMthI pasAra thayeluM bhArata gAMdhIjInI sAdAIne ATaluM jadithI tAna ja bhUlI zake. A mahattvano muddo dhyAnamAM laIne zrI zrIprakAze potAnA prastuta lekhamAM je vicArakoNI 2 jU karI che te mATe tema ja te pote prakhara hindu hoIne AvuM vicArI zake che te mATe temane kharekhara dhanyavAda ghaTe che." kalakattAthI eka suzikSita bahena e lekha tathA noMdha vAMcIne jaNAve che ke "bhammavisarjananI kriyA pAchaLa je kharca thAya che teno khyAla karIne, jo uparathI zAsrIjI saMdezA mAkalI zakatA hota ta jarUra kaheta ke AvI ghelachA baMdha karo. lekha tathA noMdha khUba gamI. ghaNAnA manamAM AvuM lAgatuM haze, paNa teo jAheramAM kahI zakatA nathI. koIe to avAja UThAvavA ja joIe. A mATe tamAne huM hArdika dhanyavAda ApuM chuM," bhAvanagarathI mArA mitra zrI harabhAI trivedI jaNAve che ke "bhasmavisarjana uparanI tamArI noMdha mATe tamane keTalA dhanyavAda ApuM ? baMdhiyAra vicAra ane rUDha mAnyatAomAMthI ApaNA deza bahAra AvatA ja nathI tenuM bhAre du:kha rahe che tyAre tamArA sAmuM joIne zAnti anubhavAya che." bIjI bAjue mAnyavara murabbI sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTI gheADA divasa pahelAM koI eka lagnane lagatA satkAra samAraMbha prasaMge maLelA ane prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelA prastuta lekha aMgenuM potAnuM saMvedana sahajapaNe vyakata karatAM temaNe e matalabanuM jaNAveluM ke "zrIprakAzanA A vicAro ane valaNa sAthe huM saMmata thato nathI. mRtAtmAnI bhasma ke asthi e tenA smaraNAvizeSa che. gAMdhI, javAharalAla ke zAstrI jevA mahApurUSanA AvA dehAvazeSanuM ApaNe jeTaluM bahumAna karIe teTaluM te mahApuruSanuM bahumAna karavA barobara che ane rASTranI daSTie A bahumAna jarUranuM che. A bAbatane vicAra te pAchaLa thatA kevaLa kharcanI daSTie karavA na ghaTe." banArasa hindu yunivarsiTI antargata bhArata kalAbhavananA DirekaTara mArA purANA mitra rAyakRSNadAsa e ja bAbata eka patra dvArA nIce mujaba jaNAve che : "ApaNA rASTrIya jIvanane vIsa varasa pUrA thayAM che. koI paNa rASTranA jIvanamAM vIsa varasano kALa nahi jevA gaNAya. ApaNAmAM rASTrIyabhAvanA ane bhAvAtmaka rASTrIya ekatAnI uNapa che. ApaNe dharmanA nAma upara ekatA vicArI zakIe chIe, jAtivAda para vicArI zakIe chIe, nagaro ane prAMtAnA nAma para vicArI zakIe chIe, paraMtu akhaMDa rASTrIya ekatA para vicAravAnI ane AcaramAlika : zrI:mu khAI jaina yuvaka sadha: mudraka prakAzaka::zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. subai-3, mudraNasthAna dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbaI IjIptamAM pAMca hajAra varSa pUrve rAjavIonA mRtadehone, temAM mazAlA bharIne, jALavavAmAM AvatA ane tenuM jAheramAM bahumAna karavAmAM AvatuM. Aje pracalita banelI bhasmapUjA IjiptamAM eka vakhata pracalita banelI mamI pUjAnA avazeSa che ema samajIne A navA AkAranI mamIpUjAmAMthI ApaNA prajAjanone sattvara mukata karavA ApaNe kaTibaddha thavuM joIe. paramAnaMda
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana zrI muMbai jaina yuvaka sa'ghanuM pAkSika mukhapatra chUTka nakala 25 paisA Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jainatu navasaskaraNa varSa 27 : aMka 23 muMbaI, eprila 1, 1996, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 taMtrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha mAnakare dila daIne prayatno karyA hatA. emane managamatuM ane potAnA jIvanakAryane ja AgaLa vadhAratuM e kAma hatuM. A kAyadAne lIdhe dezamAM enImala velaphera borDa (prANIkalyANa borDa)nI racanA thaI che; ane zrImatI rUkSmaNIdevI enA adhyakSa che. 'prANImitra' zrI jayantIlAla mAnakaranuM rASTrapatie kareluM bahumAna (thoDA samaya pahelAM enImala velaphera borDe jIvadayAnA AjIvana mIzanarI zrI jayaMtIlAla mAnakarane 'prANImitra' nA khitAba ApavAnA nirNaya karelA ane e khitAba temane tA. 31-1-66 nA roja rASTrapati rAdhAkRSNananA hAthe navI dilhI khAte arpaNa karavAmAM AvelA. A samAraMbhanI tA. 19-3-66 nA 'jaina'mAM pragaTa thayelI vigato ane taMtrInoMdha uparathI saMkalita karIne nIcenI noMdha taiyAra karavAmAM AvI che. taMtrI) jIvadayA mATe ucca dheAraNe prayAse karanAra mahAnubhAvo pratye dezanI kRtajJatAnI lAgaNI pradarzita karavA mATe prANIkalyANa borDe evI vyakitaone "prANImitra'ne sArthaka khitAba ApavAno nirNaya karyo che; ane e khitAba mATe sarva prathama zrI mAnakara jevA sanniSTha kAryakaranI varaNI karavAmAM AvI che. tA. 31-1-66 nA roja navI dilhI khAte rASTrapati bhavanamAM rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNananA varada haste zrI mAnakarane A khitAba arpaNa karavAmAM Avyo hato. A gauravapUrNa samAra'bha prasaMge A borDanA adhyakSa zrImatI rUkSmaNI eranDale zrI mAnakarane 'prANImitra'nA khitAba arpaNa karavAnI vinaMti karatAM nIce mujaba nivedana karyuM hatuM: "zrI jayantIlAla mAnakara enimala velaphera borDanA sabhya che; emaNe prANInA kalyANanA kAryamAM peAtAnA jIvanane arpaNa karyuM che, ane chellAM 41 varSathI bhAratamAM prANIonA kalyANanAM kAryomAM potAnI satata athAka sevA apI che. ahiMsA ane prANIdayA e dharmanAM mukhya aMgo che, dharmanA prANa che athavA sAkSAt dharma ja che. eTale jeo ahiMsA ane prANIdayAnA himAyatI ane upAsaka banIne enA pAlana tema ja pracArane mATe niSThApUrvaka prayatna kare che, teo dharmanuM ke dharmanA prasAranuM ja kAma kare che. ApaNe tyAM jIvadayA ane enA phelAvAne potAnA jIvanakArya tarIke svIkArIne evA dharmakArya mATe dila daIne bhAvanApUrvaka satata prayatna karanAra kAryakaromAM zrIyuta jayaMtIlAla nAradalAla mAnakaranuM sthAna AgaLa paDatuM che. jIvadayA ane jIvanarakSAnA kAryamAM jIvananA AnaMdano anubhava karanAra ane deza-videzamAM enA dharmasaMdeza pahoMcatA karavAmAM Ataprota banIne enI pAchaLa divasa ke rAta ane UMgha ane ArAmane visarI janAra zrI mAnakara A kAryakSetra aMge bahAranA dezamAM karuNA ane ahiMsAparAyaNa bhAratIya saMskRtinA pratinidhi banI gayA che, ane e rIte ApaNA deza uparAMta bahAranA dezamAM paNa emanI nAmanA thaI che, e ApaNa saune mATe AnaMda ane gauravanI bInA che. sevAnA koI paNa kSetramAM AvA umaMgI, kAryadakSa, niSThAvAna, ni:svArtha ane bhAvanAzIla kAryakartA maLavA e khuzanasIbI lekhAvI joIe. muMbaI jIvadayA maMDaLI prANIdayA ane prANIrakSAnA potAnA - pavitra dhyeyane pAra pADavAnI dizAmAM atyAra sudhImAM je kaI noMdhapAtra pragati sAdhI zakI che, emAM zrI mAnakaranI dAyakAonI sevAbhAvabharI kAmagIrInA phALo ghaNo moTo che. A mATe sau jIvadayA premIoe ane ahiMsA dharmanA cAhakoe emane AbhAra mAnavA ghaTe che, ane emane hArdika dhanyavAda ApavA ghaTe che. prANIdayAnuM eTale prANIo pratyenI krUratAnA nivAraNanuM temaja prANIonI rakSAnuM kAma dezavyApI rASTrIya dhoraNe thaI zake e mATe jANItAM jIvadayApremI zrImatI rukSmaNIdevI eraDelanA avirata prayAseAthI lokasabhAe eka kAyadA pasAra karyo che, ane 1960mAM e kAyado dezabharamAM amalI banyo che. A kAyado pasAra thAya evuM vAtAvaraNa dezamAM taiyAra karavAmAM zrI. 'emanA janma jAmanagaranA eka ucca saMskArI kuTuMbamAM 31mI oNgasTa 1895ne dine thayA hatA. emaNe vidyAbhyAsano AraMbha jAmanagaranI eka nizALamAM karyo hato ane kaoNleja-zikSaNa jUnAgaDha tathA vaDodarAmAM meLavyuM hatuM. tyArapachI emaNe zikSaka tarIke jIvana AraMbhyuM hatuM ane AgaLa jatAM rAjakoTanI mizana garlsa hAIskUlanA heDamAstara banyA hatA. emaNe jAmanagara saMsthAnamAM vakIlAtanI sarakArI sanada meLavI hatI, paNa vakIlAta zarU karI nahotI. 1920mAM emaNe muMbaImAM nivAsa karIne zera dalAlanA vyavasAya zarU karyo. A vyavasAyamAM moTI kamANI tathA ujjavala bhAvIne saMbhava hovA chatAM emaNe e cheDayo ane prANIkalyANanA duSkara ane upekSA pAmelA sevAkSetramAM hRdayanI pUrNaniSThAthI jhaMpalAvyuM. "zrI mAnakarane A umadA sevAkAryamAM potAnuM jIvana arpavAnI preraNA muMbaI jIvadayA maMDaLInA sthApaka dayAlaMkAra zrI lallubhAI DI. jhaverI taraphathI maLI hatI. zrI mAnakare jIvadayA maMDaLInA kAryanI punarbhavasthA karI. e uparAMta aneka prANIkalyANanI saMsthA sthApI. A kAryamAM emaNe bhAratanA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI asaMkhya paryaTano karyAM che. paMcamahAla (gujarAta), bihAra, orissA paMjAba, saurASTra, kaccha, mahArASTra, karNATaka ane uttara pradezamAM dharatIkaMpa, duSkALa ane jalasaMkaTa daramyAna zrI mAnakare DhoranA saMkaTa nivAraNanI vyavasthita yojanA racI hatI ane e yojanA vaDe lAkho
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 prabuddha jIvana tA. 1-4-66 Dherane bhUkhamarA vagerethI avazya thanArA mRtyumAMthI ugAryA hatA. upayogI ranA vadhane niSedha ane nigraha karAvavAmAM emane phALo stutya ane saphaLa hatA. emaNe gauzALA ane pAMjarApoLonI punarvyavasthA karI che ane prANI pratyenI kUratAnivAraNa mATe mArA taraphathI rAjyasabhAmAM peza karavAmAM AvelA kharaDAnI tarapheNamAM anukULa lekamata sAdhavAmAM paNa ghaNA phALo Apyo che. A dezanI aneka prANI kalyANakArI saMsthAo sAthe teo eka athavA bIjA prakAre ke adhikAre sakriya rIte saMkaLAyelA che. " "prANI kalyANa maMDaLa vatI e saMsthAnA pramukha tarIke bhAratanA rASTrapati rDo. sarvapallI rAdhAkRSNana ne huM vinaMti kare che ke, ' zrI jayaMtIlAla nA. mAnakarane, emanA prANI-kalyANanA mahAna sevAkAryanI kadaranA pratIkarUpe, 1966 nA varSanuM prANImitra pAritoSika caMdraka teo potAnA varada haste arpaNa kare." tyAra bAda mahAmanA rASTrapatie prastuta khitAba arpaNa karatAM zrI mAnakarane nIce mujaba aMjali ApI hatI :- "huM jANuM chuM ke, zrI jayantIlAla mAnakara chellAM 40 varSathI gerakSA, jIvadayA ane prANI kalyANanuM kArya kare che. AvI kalyANakAraka pravRtti mATe jIvana arpaNa karavuM e mahAna ghaTanA che. zrI. mAnakarane huM emanI anekavidha pravRtti mATe abhinaMdana ApuM chuM, ane AzA rAkhuM chuM ke, ahiMsAmAM zraddhA dharAvanAra bhAratIya janatA emanA ujajavaLa udAharaNanuM anukaraNa karI dezamAM cAlatI hiMsA ane prANIo pratyenI krUratAne rokavA mATe tathA karUNAdharmanA pracAra mATe vadhAre khaMta ane utsAhathI kAryaparAyaNa banaze. zrI jayantIlAla mAnakarane 'prANImitrone erDa ApatAM huM AnaMda anubhavuM chuM ane teo dIrdhakALa sudhI ApaNA bhalA prANImitronI sevA kare e zubhecchA sAthe A padaka arpaNa karuM chuM." rASTrapatinA A udAtta udgAre sarva koI ahiMsA ane jIvadayApremIonI zrI mAnakara pratyenI kRtajJatA ane prazaMsAnI lAgaNIne paDagho pADe che. ApaNe paNa emAM sUra purAvIe ane zrI mAnakara tandurastIbharyuM dIdI jIvana bhegave ane pazudayAnAM aneka kAryo temanA hAthe thatAM rahe evI ApaNe temanA vize zubhecchA cintavIe ane UMDA dilanI prArthanA karIe ! saumyavadana Do. pI. ema. sAMgANI sara harakIzanadAsa narottamadAsa haoNspiTalanI menejIMga kAunsIla taraphathI muMbaI khAte vanitA vizrAmanA cogAnamAM mAnanIya relvepradhAna zrI esa. ke. pATilanI adhyakSatA nIce sara harakIzanadAsa narottamadAsa haoNspiTalanA saMniSTa suprInTenDanTa - niyAmaka - . prANajIvanadAsa ema. sAMgANInuM, temaNe hospITalanI lAgalagATa 35 varSa sudhI ekasarakhI sevA karI tenI kadararUpe, tA. 26-3-66nA roja sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. Aja varSe temaNe jIMdagInAM 60 varSa pUrAM karyAM hatAM. e A samAraMbha sAthe joDAyelA aNadhAryo suyoga hatuM. A prasaMge temane zaheranA nAmI sarjana temaja UMjhIziyane tathA muMbaInA AgevAna nAgarika tarasthI atyanta bhAvabharI aMjali ApavAmAM AvI hatI. sara harakIzanadAsa haippITalanA menejIMga kAunsIlanA pramukha zeTha zrI goradhanadAsa bhagavAnadAsanuM, temane bhArata sarakAra taraphathI padmazrIne IlkAba maLavA badala, hA thoDA samaya pahelA ja gayA eNkaTobara mAsa daramiyAna bahu moTA pAyA upara mahArASTra rAjyanA rAjayapAla . ceriyananA pramukhapaNa nIce jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. zrI goradhanadAsa bhAI haispiTalanI menejIMga kAunsIlanA pramukha ane DaeN. sAMgANI haispiTalanA suprInTenDanTa-A bannenI joDIe athavA te A bannenA joDANe haoNspiTalane tenA thaI rahelA satata vikAsa ane vistAranI A kakSAe pahoMcADavAmAM asAdhAraNa phALo Apyo che. AmAM paNa koI paNa saMsthAnA pramukha ke TrasTIpada upara AvyA bAda tenA mATe anya sAthe athaDAmaNanA bahu ochA aMge hovAthI te sthAna upara te vyakita moTA bhAge varSo sudhI cAlu rahI zake che; paNa eka moTA hospiTalanA suprInTenDanTanA vipula javAbadArIbharyA sthAna upara ATalI lAMbI mudata sudhI cAlu rahyAnI ghaTanA bhAgye ja anya koI suprInTenDanTanA saMbaMdhamAM banI haze, kAraNa ke, eka haoNspiTalanA suprInTenDanTanI javAbadArI keI paNa rAjyanA pradhAnamaMtrI jevI atyaMta kaparI hoya che. teNe DaoNkTarane eTale ke temanA mIjAjane saMbhALavAnA hoya che; vahIvaTakartA TrasTIone saMbhALavAnA hoya che; nAne paNa rAyane dANe evI nasene saMbhALavAnI hoya che; tareha-tarehanA dardIone paNa saMbhALavAnA hoya che; ane AjanA lebara yuniyana ane tenI dhAkadhamakI sAme haoNspiTalanI vyavasthAne teNe eka sarakhI TakAvI rAkhavAnI hoya che. AvI atyaMta jaTila javAbadArI saMbhALavA mATe mAtra tabIbI kuzaLatA pUratI nathI. te mATe kuneha, mitabhASitA, dakSatA ane prakRtinI samatA atyanta jarUrI che. A uparAMta saMsthAnA zreya khAtara kadi kadi kaDavA ghUMTaDA gaLavAnA prasaMgo paNa upasthita thAya che. A guNo ane A tAkAta . sAMgANIe, 35 athavA te 37 varSanI temanI sara harakIzanadAsa narottamadAsa haispiTalanI ujajavala kArakIrdI dvArA, pitAmAM hovAnuM AbAda puravAra karI Apela che. hospiTalane paNa chellA 35 varSanA gALAmAM temanI dekharekhara nIce keTalo badho vikAsa thayo che? A sarva mATe ApaNe DaM. sAMgANIne jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che, vizeSa dhanyavAda te De. sAMgANIne ghaTe che temanI prastuta hauspiTala aMgenI apUrva niSThA mATe. Aje zakitazALI vyakitane - AgaLa vadhavA mATe keTalAM badhAM AkarSaNa UbhAM thayAM che? utaratA sthAnethI caDiyAtA sthAne javAnAM pralobhane AvI vyakita sAme mojuda hoya che. ema chatAM amuka hospiTala jevA eka nAnA khuNAne pitAnI sarva zakitao arpita karavI, tenA vikAsane ja potAne vikAsa samajavA-AvI niSThA Aje virala jovA maLe che . sAMgANInI saphaLatA temanI svastha, prasanna, dhIragaMbhIra evI prakRtine AbhArI che. game tevI guMcavaNabharI paristhiti UbhI thAya, to paNa akaLAvuM nahi, muMjhAvuM nahi ane svasthatApUrvaka ukela zodhava, dardI tarIke aneka nAnA moTA mANaso Ave-ane meTA mANaso te potAne mIjAja sAthe laIne ja hospiTalamAM Ave che-ema chatAM sau koIne saMtoSa ApavA prayatna karavA ane sAmenA uzkerATa sAme bane tyAM sudhI uzkerAvuM nahiA temanI khAsiyata che. jevI temanI saumya prakRti che tevI ja temane bhagavAne madhura AkRti ApI che. vaLI teo mAtra ekagI DaoNkTara nathI; roTarI klabanA teo eka AgevAna sUtradhAra che; jAhera jIvananA aneka kSetromAM tema ja sAMskRtika pravRttiemAM teo sAre rasa dharAve che. muMbaInA Aje teo eka agragaNya nAgarika lekhAya che. A badhA AtmakarmanA pAyAmAM eka parimita pravRtti pratyenI temanI vaphadArI ane te pravRtti aMge temaNe dAkhavelI asAdhAraNa kAryakuzaLatA rahelI che. tavajJAnamAM eka ramUtra che ke jeNe ekane jANyuM teNe sarvane jANyuM. sevAnA kSetramAM paNa eTaluM ja sAcuM che ke jeNe ekanI sevA sAdhI ane tene jIvana samarpaNa karyuM teNe samasta jagatanI sevA sAdhI. rDA. sAMgANI viSe Ama kahevAmAM jarA paNa atyukti nathI. DaeN. sAMgANIne ApaNe ArogyabharyuM dIrgha AyuSya IcchIe ane temanI dekharekha nIce sara harakIzanadAsa haispiTala phAlatuM khulatuM rahe evI ApaNA ataranI prArthanA ho !
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-66 prabuddha jIvana 235 pATaNa khAte UbhuM karavAmAM Avela navA janarala haoNspiTalanuM udghATana jyAre ApaNAmAMnI ja koI eka prANavAna vyakita dravyo- pArjananA cAlu vyavasAyanA bhArathI haLavI banIne lokasevAnA koI eka cokkasa mArge vaLe che ane te pAchaLa pitAnI sarvazakitaone eka mIzanarInI tamannAthI kendrita kare che tyAre te keTaluM moTuM pariNAma lAvI zake che ane tenI A navI pravRtti sthAnika ane AsapAsa vasatI janatAne keTalA meTA AzIrvAda rUpa bane che tenuM dAnta muMbaInA jANItA hIrAnA vyApArI zrI hIrAlAla bhegIlAla zAha ane temaNe AjathI 13 varSa pahelAM pATaNa khAte sthApela ane zarU karela 'bhAratIya Arogya nidhi" nAmanI saMsthA purUM pADe che. pATaNa zaherathI ekAda mAIla dUra eka moTA kSetraphaLane AvarI letA vibhAga upara A saMsthAnAM vividhalakSI makAne UbhA karavAmAM AvyA che ane TI. bI. seneTaeNriyama, TI. bI. kilanika, sajikala hospiTala ane AMkhanI hospiTala - ATalI saMsthAe bhAratIya ArogyanidhinA upakrame Aja sudhImAM astitvamAM AvI che ane pATala ane tenI AsapAsa vasatI janatAne aneka tarehanI vaidyakIya rAhata pUrI pADI rahela che. A Arogyanidhi taraphathI muMbaImAM paNa eka ekasa-re eNkyulaMsa-eNkasa-rene lagatuM mobAIla haispiTalabe varSathI cAlu karavAmAM Avela che ane te dvArA muMbaInI janatAne TI. bI. aMge maphata eNkasa-re TrITamenTa apAI rahI che. A uparAMta pATaNa ane AsapAsanA pradezamAM temaja muMbaInA parAmAM vasatI bahenane ane bALakone amerikAnI 'kera" nAmanI saMsthA taraphathI maLela Azare rUA. 10,000 000 nI kIMmatanA milka pAvaDara, ghI, cokhA, ghauM, vagere bIjI khAdya vastuo gheDAM varSa pahelAM maphata vaheMcIne tyAMnI janatA upara ghaNo moTo upakAra karyo hato. A uparAMta bIjA paNa aneka sevA tathA rAhatanAM kAryo A bhAratIya Arogyanidhi taraphathI thatAM rahyA che. A sarva pariNAma ArogyanidhinA mukhya Ayojaka ane saMcAlaka zrI hIrAlAla bhegIlAla zAhanA sevAniSTha purUSArthane AbhArI che. temaNe hIrAnA dhIkatA dhaMdhAnI cintA bAjue mUkIne bhAratIya ArogyanidhinA kArya pAchaLa potAnI sarvazakitaono yoga Apyo che ane tenuM pariNAma eka virATa kalyANa kendranuM nirmANa thavAmAM AvyuM che. samaya jatAM A satata vikasatI pravRttimAM eka janarala haispiTalanI puravaNI karavAnuM jarUrI banyuM. A spITalanuM makAna UbhuM karavA mATe mArA mitra zrI caMdulAla mehanalAla jhaverI ane tenAM patnI tArAbahene eka lAkhanI rakama ApavAnI IcchA darzAvI. temanI A darakhAstane saMsthAnI kAryavAhaka samitie saharSa svIkAra karyo ane pariNAme jotajotAmAM ubhuM karavAmAM Avela haispiTalanA navA makAnanuM tA. 19-3-66 zanivAranA roja gujarAta rAjyanA ArogyapradhAna zrI mohanalAla vyAsanA hAthe uddaghATana karavAmAM AvyuM hatuM. A zubha prasaMga upara AcArya rajanIzajI khAsa padhAre ane AzIrvacana saMbhaLAve evI bhAvanA ArogyanidhinA kAryakartAonA ane khAsa karIne caMdubhAI ane tArAbahenanA dilamAM UbhI thaI ane temanI bhAvanA jabalapura jeTalA dUranA rathaLethI AcAryazrIne A prasaMga upara pATaNa sudhI kheMcI lAvI. prastuta udghATana prasaMge temaNe preraka pravacana karyuM. tyAra pachI paNa pATaNa khAte e divase sAMje tathA pachInA divasanI savAre ema temanAM be pravacane thayAM. A rIte A udghATana prasaMga pATaNanA prajAjane mATe eka vaicArika saMmelana jevo banI gayo hato. bhAIzrI hIrAlAla zAhe A prasaMge jaNAvyuM ke A haispiTalanA anusaMdhAnamAM bahu TUMka samayamAM narsejha kaeNleja zarU karavAmAM Avaze. tyAra pachI eka meDikala koleja mATe Avazyaka evAM badhAM ghaTako UbhA thatAM pATaNa khAte bahu thoDA samayamAM eka meDikala kaeNleja UbhI thavI joIe-karavI joIe evo potAne maneratha temaNe rajU karyo ane gujarAta sarakAra paNa A rIte ahIM meDikala kaeNleja UbhI karavAno vicAra karatI thAya evI temaNe tatkALa upasthita Arogya pradhAnane vinaMti karI. ApaNe IcchIe ke bhAI hIrAlAla zAhanuM A svapna jadithI mUrta rUpa dhAraNa kare ane e rIte pATaNa zahera vaidyakIya rAhata ane upacAronuM tema ja vaidyakIya zikSaNanuM eka mahattvanuM kendra bane. jaNAvavA AnaMda thAya che ke, bhAI hIrAlAla zAhanA ane bhAratIya ArogyanidhinA Aja sudhInA sevAkAryathI prabhAvita banIne udghATana prasaMga upara upasthita thayelA mArA anya mitra zrI mathurAdAsa maMgaLadAsa pArekhe bhAratIya Aregyanidhine rU. 25000 nI rakama bheTa karavAnI IcchA pradarzita karI. Ama vaidyakIya rAhatanI pravRttine eka yA bIjI rIte vega ApatA A mitro -- zrI hIrAlAla bhogIlAla zAha, zrI caMdulAla mohanalAla jhaverI tathA zrI mathurAdAsa maMgaLadAsa pArekha--ApaNA sarvanA hArdika abhinaMdananA adhikArI bane che. pamAnaMda samartha satyAgrahI sva. IzvarabhAI desAI phenca tattvavettA rUsee lakhyuM hatuM ke sekreTIsa tattvajJAnInI jema maryo, Isu deva tarIke maryo. gayA semavAre amadAvAdamAM avasAna pAmelA zrI IzvarabhAI desAI anyAya sAme baLavAkhora tarIke jIvyA hatA ane chevaTa sudhI baLavAkhera ja rahyA. tA. 21-3-66nA roja nIpajelA emanA akALa ane Akasmika avasAnathI khAsa karIne gujarAtane gaMbhIra jakhama thayuM che. IzvarabhAIe gAMdhIjInA dAMDInamaka satyAgrahathI gulAmI sAme baLavAnI zarUAta karI ane jyAre dezamAM rAjakIya gulAmIne aMta Avyo tyAre pIDita ane zoSita lokonI Arthika gulAmIne nAza karavA laDayA. anyAya sAme laDavuM e emanuM sahaja karma hatuM. pachI e anyAya karanAra aMgrejo hoya, pAragIjhA hoya ke ApaNA pitAnA dezabhAIo hoya. - IzvarabhAI svabhAvathI sudhAraka ane svataMtra prakRtinA hatA. temanA vicAromAM maulikatA hatI. AthI svAtaMtrya saMgrAma daramiyAna, teo samaprakRtinA yusupha maheraalI, azoka mahetA, jayaprakAza nArAyaNa ane abhuta paTavardhana jevA sudhAraka vicArakonA keMgresasamAjavAdI pakSamAM bhaLyA. teo koMgresanA bhArekhama enjinanA pATA badalI na zakayA tyAre teo samAjavAdI pakSamAM joDAyA. IzvarabhAIne saiddhAMtika dalIlanAM photarAM khAMDavAmAM rasa na hata; temane kAma karavAmAM rasa hate. svataMtratA pachI jyAre ghaNA keMgresIo hoddA ane rAjakAraNamAM khovAI gayA tyAre IzvarabhAI khetamajUrI, AdivAsIo vagere upekSita, zeSita ane pachAta komanA uddhAramAM otaprota thaI gayA. paraMtu bhAratanI dharatI para hajI paradezI porTugIjhAnAM thANAM hatAM. temanuM eka thANuM gujarAtamAM paNa hatuM. aMgrejonI vidAya pachI tarata ja porTugIjhane hAMkI kADhavAnI jarUra hatI, paraMtu bhArata sarakAra na lazkarI pagalAM letI hatI, na ahiMsaka satyAgrahIone dIva-damaNa-govAmAM satyAgraha karavA jAya tene maMjUra karatI hatI. pAcugIjhanI pAzavI vRtti ahiMsaka satyAgrahI ane sazastra baLavAkhoronI vacce bheda rAkhatI na hatI. AthI jyAre IzvarabhAI satyAgrahIonI TukaDIne damaNamAM dorI gayA tyAre A dAnavoe ni:zastra satyAgrahIo para geLIbAra karyA. eka satyAgrahI ThAra thaye, eka ghavAya, e joIne IzvarabhAIe A dAnane kahyuM ke emane saradAra te huM chuM, temane zuM mAro cho? ' pachI IzvarabhAIne porTugIjhAnI pAzavatAne anubhava thaze. temane Dhora mAra mAryo, jelamAM pUryA ane pachI govAnI jelamAM
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 prabuddha jIvana tA. 1-4-66 doDha varSa rAkhyA. tyAM bIjA samAjavAdI netAo madhu lIma), maja samAjavAdI netAo madhu lImake, tribidha caudharI, ena. jI. gore vagere paNa hatA. pAraDInI ghAsiyA jamIna tenA jamInadAro pAsethI laIne AdivAsI khetamajUrone kheDavA ApavI joIe evo Agraha dharAvatA IzvarabhAIe te mATe varSo sudhI vAraMvAra satyAgraha karyo hato. Akhare gujarAta sarakAre temanI mAgaNI svIkArI, paraMtu tenA amalamAM muzkelIo UbhI thaI. asAdhAraNa DhIla thaI. je divase IzvaralAlanuM avasAna thayuM te ja divase A prazna para gujarAta sarakAra sAthe temanI carcAvicAraNA thavAnI hatI. avADI ane bhuvanezvara keMgresa adhivezanamAM koMgrese samajavAdI samAjaracanAnuM dhyeya svIkAryA pachI IzvarabhAIne lAgyuM ke have prajAsamAjavAdI keMgresanI bahAra rahIne kaMI karI zake tenA karatAM koMgresamAM rahIne vadhu asarakAraka kAma karI zakaze ane samAna vicArasaraNI dharAvatA keMgresIone paNa sAtha meLavI zakaze. AthI teo koMgresamAM joDAI gayA, paNa potAnA vicAra ane vyakitatva te jALavI ja rAkhyAM. gujarAtanA pATanagara jevA zaheramAM kaeNlerAnA cepathI temanuM avasAna thayuM. temane bacAvI na zakAyA e eka karuNatA che. AjIvana baLavAkhara IzvarabhAIe matane paNa sakhata laData ApI. mRtyu jItI gayuM ema lAge che, paNa IzvarabhAI te marIne paNa jItI gayA che ane temanAM kArya ane dhyeya vaDe jIvaMta raheze. AdaraNIya sva. maNilAla cha. bakSI eka jarmana kahevata che ke dAna devAthI mANasa samRddha bane che; saMdharo karavAthI garIba thAya che. gAMdhIjI kahetA hatA dhanavAnee garIbanA TrasTI tarIke rahevuM joIe. dhanavAna samAja pAsethI meLave che ane samAjanuM kalyANa thAya evI rIte tene temaNe pAchuM ApavuM joIe. gaI tA. 8mIe muMbaImAM 82 varSanI vaye avasAna pAmelA zrI maNilAla chaganalAla bakSI eka evA gharadIvaDA hatA, jemane jIvanadIpa bUjhAI gayo hovA chatAM, tene prakAza paravArI gayo nathI. maNibhAI garIba mAbApanA garIba putra hatA ane garIbImAM rahIne jAte ja potAnA jIvananuM ghaDatara karyuM hatuM. pacIsa rUpiyAnA pagAramAM Akho divasa nekarI karIne, rAte klAkanA doDha AnAnA dare nAmuM lakhavA jAya ane nokarI mATe roja cha mAIla cAle. e rIte temaNe bacata karIne zera bajAranuM kArDa kharIdyuM ane pramANikapaNe dalAlI karI. temanA A guNone badale kudarate Apyo. maNibhAI pahelA vizvavigrahamAM ThIka kamAyA. pachI vadhu kamANInI tRSNA rAkhyA vinA mAtra 39 varSanI vaye teo nivRtta thaI gayA - pachI temanI eka ja daSTi rahI. samAja pAsethI je kamAyA chIe te samAjanA jarUriyAtavALA sabhyonA kalyANa mATe vAparavuM. temanI e tamannAmAMthI bhAvanagaramAM aradho Dajhana jeTalI jAhera saMsthAo pragaTI. e saMsthAo mATe temane mamatA hatI, paNa emanI para rAjaya karavAnI tRSNA na hatI. AthI nANAM ane vahIvaTa bhAvanagara jillA paMcAyatane temaNe soMpI dIdhAM. A Adarza gRhasthanA naitika jIvanathI. prabhAvita thayelA ThakkarabApA muMbaI AvatA tyAre maNibhAInA gharane pitAne mukAma banAvatA. nAnI vayamAM eka brAhmaNe kahyuM hatuM ke, A chokaro moTo thaIne ghaNuM kamAze. maNibhAIe kahyuM ke, kamAIza te tamane yAda karIza. dAyakA bAda brAhmaNa te gujarI gayo hato, paNa tenA putra maNibhAIne e prasaMganI yAda ApI. maNibhAIe tarata tenA hAthamAM pAMca rUpiyA mUkI dIdhA. dhanamAM sugaMdha nathI, paNa te vAparI jANanAranI sugaMdha phelAya che. janmabhUmi-pravAsI'mAMthI uddhata sohama vijJAnanA agnimAM dharmavizvAsa (AcArya rajanIzajInA eka pravacanamAMthI udbhUta ane anuvAdita) huM mAnavaItihAsanI sauthI pahelI ghaTanAnuM smaraNa karuM chuM. ema kahevAya che ke Adama ane Ivane svargathI bahAra mokalI devAyAM tyAre daravAjAmAMthI nIkaLatAM Adame Ivane sauthI prathama A kahyuM : ApaNe eka bahu meTa krAMtimAMthI pasAra thaIe chIe." khyAla nathI pahelAM manuSya A zabdo uccArelA haze ke nahi uccAryA hoya, paNa enA manamAM bhAva te A ja rahyo haze. eka bilakula je ajJAta jagatamAM e praveza karI rahyo hato. je paricita hatuM te chUTI rahyuM hatuM ane je aparicita hatuM tevA aNajANyA jagatamAM ene javuM paDatuM hatuM. ajJAta sAgaramAM naukA khelatAM Avo bhAva thavo svAbhAvika che. ane A bhAva pratyeka yugamAM manuSyane pratIta thato rahayo che, kAraNa ke jIvanavikAsa niraMtara jJAtathI ajJAtamAM ja rahyo che. je jJAta che ene paNa choDavuM paDe che, jethI je ajJAta che te paNa jJAta thaI zake. jJAnanI jyotI jJAtathI ajJAtamAM padArpaNa karavAnI sAhasathI ja prajavalita thAya che. je jJAta para rokAI jAya che te ajJAna para ja thobhI jAya che. jJAta para ja UbhA rahI javuM jJAnanI dizA nathI. jyAM sudhI manuSya pUrNa nathI tyAM sudhI teNe haMmeza paricita ane purANAne choDavA ja joIe ane aparicita tathA ajANyAne AvakAravA joIe. navA sUryodaya vakhate reja-paricita purANA sUryane vidAya karavo joIe. pachI saMkramaNa kALamAM rAtrInA aMdhakAramAMthI paNa pasAra thavuM paDe che. vikAsanI A prakriyA ghaNI kaSTadAyaka che. paraMtu prasava pIDA vagara kazAne paNa janma thato nathI. ApaNe paNa A prasava pIDAmAMthI pasAra thaI rahyA chIe. ApaNe paNa eka abhUtapUrva krAMtimAMthI pasAra thaI rahyA chIe. kadAca mAnavIya cetanAmAM AvI krAMtine samaya kadi Avyo nahi, hoya. Ame ya parivartana to haMmezAM thayA ja kare che, kAraNa ke parivartananA abhAvamAM jIvana ja saMbhave nahi, paraMtu parivartananI satata prakriyA koI vakhata bASpIbhavananA uttApabiMdu sudhI pahoMcI jAya che. A 20mI zatAbdi eka evA ja uttApabindu para manuSyane laI AvI che. A krAMtithI cetanA eka bilakula ja navA mArga para gatimAna thaI rahI che. A yAtrA eka atyaMta ajJAta mArga para thavAnuM saMbhavita che. paraMparAthI cAlI AvatA jIvanamUlya khaMDita thaI rahyAM che. kaDIo TUTI rahI che. kharekhara ja A eka khUba moTI chalAMganI pUrva taiyArI che. A sarvemAM huM manuSyane jIvananAM ajJAta rahasya-Aro para jatAM joI rahyo chuM. paricita mArga ujajaDa thaI rahyA che ane aMdhakAra bharyA mArgane prakAzita karavAnI ceSTA cAlI rahI che. A bahuja zubha che. ane huM bahu ja AzAthI bharyo chuM. manuSyanI cetanA navuM ArahaNa karavA mathe che. vikAsanAM koI navA pAna tarapha ApaNe jaI rahyAM. chIe. kaMIka navInatA AvavAnI che. manuSya je hatA te nahiM rahe. bIjamAMthI aMkura phuTatI vakhate jevI UthalapAthala mace che tevIja uthalapAthalane sAmane ApaNe karI rahyA chIe. emAM ciMtAnuM ke gabharAvAnuM kazuM kAraNa nathI. enA bhayathI pAchA vaLavAnI vRtti AtmaghAtI che. jIvana phakata AgaLa ja vadhe che. emAM pAchA pharavAnuM zakaya ja nathI. cetanA mATe thaI rahelI A sarva arAjakatA, kAMti tathA navA janmanI saMbhAvanAnuM kendra che. vijJAna. vijJAne ja ApaNI AMkhe khelI nAMkhI che tathA uMgha uDADI dIdhI che. eNe ja ghaNA samayathI pipelAM svapno chInavI lIdhAM che. ardhI rAtrIe jema jhabakIne jAgI jaIe tema vijJAne ApaNane jagADI dIdhA che. vijJAne
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-66 praznaddha jIvana -237.. manuSyanuM bALapaNa chInavIne prauDhatA ApI che. vaijJAnika zodhonA kAraNe IslAmamAM pitAnI mAnyatAo tathA vizvAse bALakone zikhavADarUDhibaddha cittanathI ApaNe mukata thayA chIe. kharuM jotAM e cintana e vAmAM Ave che. niraMtara pracArathI e cittamAM eTaluM badhuM UtarI cintana nahi paNa cittanane mithyAbhAsa ja che. kAraNa ke je vicAra jAya che ke pachI vyakitamAM svataMtra vicAraNAnI saMbhAvanA nathI rahetI. svataMtra na hoya e vicAra ja nathI. sadIothI cAlI Avele aMdha A ja kamyunijhama athavA to nAstika dharma karI rahyuM che. vyakitanI vizvAsa karoLiyAnI jALanI jema ApaNI AsapAsa gherAyele hate. abodha avasthAmAM karavAmAM Avela atyAcAra khUba ja moTuM pApa che. citta eTaluM badhuM parataMtra thaI jAya che ke pachI enI gati, have enAthI mukata thaI mAnavI viveka tarapha agrasara thaI rahyo che. gaI pATA para doDatI gADI jyAM pATA laI jAya tyAM gADI jAya, evI kAla sudhInA ItihAsane ApaNe vizvAsane kALa kahI zakIe. AvatI thaI jAya che. paraMtu ene evo ja bhrama hoya che ke A vicAro mArA kAlane samaya vivekane haze. vizvAsathI vivekamAM parivartana e che. A vizvAsa yAMtrikatAne janma Ape che ane yAMtrikatA vijJAnanI dena che. vizvAsathI parivartana mAtra ja nahIM paNa vizvA- karatAM vadhAre ghAtaka cetanAnAM vikAsamAM bIjuM zuM thaI zake? sathI mukita che. zraddhA te haMmezA badalAtI ja rahI che. jUnA vizvAsanI paridhimAM pharato rahIne mAnavI mukata vicAra nathI karI vizvAsanI jagyA navA vizvAse laI rahyA che. paNa vijJAna dvArA zakato. vicArane mATe svataMtratA joIe. cittanI pUrNa svataMtratAje Aje thaI rahyuM che te taddana anekhuM che. jUnA vizvAsanI mAMja pramukha vicAra zakitanuM jAgaraNa thAya che ane vicArazakitane jagyAe navA vizvAsa nathI AvyA. jenI zraddhAnI jagyAe pUrNa AvirbhAva satya sudhI laI jAya che. navI zraddhAne AvirbhAva nathI thayo. zraddhA ane vizvAsa badalAyA nathI. vijJAne manuSyanI vizvAsavRtti para prahAra karIne ghaNA moTA paNa zUnya thaI gayA che ane cetanAno janma thayo che. jema upakAra karyo che. dharmano paNa navo janma thaze. dharma have vizvAsa para pAlakhI laI jatI vakhate khabhA badalAya ema vizvAsa badalAya te nahIM, viveka para AdhAra rAkhaze. zraddhA nahIM paNa jJAna ane AdhAra kaMI bahu pharaka nathI paData. vijJAne vizvAsane badalyo nathI haze. dharma paNa have vijJAna ja haze. vijJAna padArthonuM vijJAna che, paNa enI vRtti ja toDI nAkhI che. A vRtti ja aMdhavizvAsa dharma cetanAnuM vijJAna che. kharuM jotAM to dharma sadAye vijJAna rahyo tarapha manane kheMcI jAya che. je citta pakSathI baMdhAyuM hoya te citta che. mahAvIra, buddha, krAIsTa, pAtaMjali ItyAdinI anubhUtIo vizvAsa satya nathI pArakhI zakatuM. je kaMI paNa mAnI le che te navuM jANavAthI para nathI; paraMtu vivekapUrNa Atmaprayogo para nirbhara che. emaNe vaMcita rahI jAya che. A mAnavuM ja enuM baMdhana banI jAya che. jeTaluM jANyuM teTaluM mAnyuM. mAnavuM prathama nahIM paNa chelluM hatuM. AdhAra satyanA sAkSAtkArane mATe te cetanAe mukata thavuM Avazyaka che. to jJAna hatuM. je satyanI e vAto karatA e pote anubhaveluM hatuM. vizvArA nahIM, viveka ja satyanAM dvAra sudhI laI javAne samartha che; emanI anubhUtIomAM paNa bheda nathI. emanAM zabda judA che, paNa ane vivekanAM jAgaraNane mATe vizvAsa jevI moTI bIjI koI satya eka che, satya juduM hoI ja na zake. paNa Avo vaijJAnika dharma bAdhA nathI. lokadharma na banyo. leka dharma te aMdha vizvAsa ja banI rahyo. A yAda rahe ke je mANasa vizvAsa karI le che e zodha nathI aMdhavizvAsa para AdhArita dharmane vijJAna nisprANa banAvI rahela che, karI zakato. zodha te saMdehathI thAya che, zraddhAthI nahIM. sarva jJAnane je dharmanAM hitamAM ja che. viveka koI divasa sAcA dharmanAM virodhamAM janma saMdehathI thAya che, ane saMdehane artha avizvAsa nathI. na hoI zake. vijJAnanAM agnimAM aMdhavizvAsa rUpI kUDo kacaro baLI zodha vizvAsa athavA avizvAsathI nathI thatI. ene mATe te jaze. ane dharma vadhAre ceka thaI bahAra Avaze. A dharma jayAre saMdehanI svataMtra citta dazA joIe. mAtra saMdeha ja satyanI zodha zuddha thaIne pragaTaze tyAre manuSyanA cetanA-jagatamAM navo sUryodaya karI zake che. thaze. prajJA ane viveka para avalaMbate dharma kharekhara ja manuSyane atiparaMparAthI cAlI AvatA pracalita jJAna para ja vijJAne saMdeha mAnavIya caitanAmAM praveza karAvI zakaze ane jayAre manuSya karyo. saMdeha jema jema aMdha vizvAsa ane aMdha avizvAsathI mukata atikramaNa karaze tyAre e prabhuthI eka thaI jaze. thato gayo tema tema vijJAna satya tarapha AgaLa vadhyuM. vijJAnane anuvAdaka : bahena AratI mahetA mULa hiMdI : AcArya rajanIzajI, na koI para vizvAsa che, na avizvAsa. ahIM prayogapUrvakanAM mahAvIra jayatI aMge vAyu pravacana dAna sivAya bIjuM kazuM paNa mAnavAnI taiyArI nathI. e na to eprila mAsanI trIjI tArIkha ravivAranA roja rAtrInA 8-15 Astika che, na to nAstika. ahIM koI jAtanI pUrva mAnyatA nathI. e kazuM paNa siddha nathI karavA mAgatuM. e te je satya che vAgye oNla InDiyA reDiyo muMbaI kendra uparathI zrI paramAnaMda ene ja jANavA mAge che. A ja kAraNathI vijJAnamAM paMtha ane kuMvarajI kApaDiyA mahAvIra jayaMtI aMge bhagavAna mahAvIra upara daza saMpradAya nathI thayA. jenI zarUAta pUrva dhAraNA tathA pUrva pakSapAtathI miniTane vArtAlApa prasArita karaze. thaI hoya tyAM aMta sudhI satya nahIM saMpradAya ja hoya che. ajJA viSayasUci namAM svIkArelI koI paNa dhAraNA sAvalaukika nathI thaI zakatI, " prakIrNa noMdha : prANImitra zrI. paramAnaMda 233 kAraNa rAvalaukika kevaLa satya ja hoya che. Aja kAraNathI vijJAna jayaMtIlAla mAnakaranuM bahumAna, saumpavedana eka che tathA dharma aneka che. dharma paNa je divase vizvAsa para 3. pI. ema. sAMgANI, pATaNa nahIM paNa zuddha viveka para AdhAra rAkhaze te vakhate eka thaI jaze. khAte UbhuM karavAmAM Avela janarala vizvAsa aneka hoI zake paNa viveka eka ja, asatya aneka ane haispiTalanuM udghATana, samartha satyAsatya epha. grahI sva. IzvarabhAI desAI, Adadharmane prANa zraddhA ane zraddhA eTale jANyA vinA mAnI levuM. zraddhA nahIM te dharma paNa nahIM. zraddhA sAthe dharma paNa cAlyo. ane raNIya sva. maNilAla che. bakSI, dharma virodhI nAstikatAne prANa azraddhA, azraddhA eTale jANyA vinA vijJAnanA agnimAM dharmavizvAsa AcArya rajanIzajI 236 asvIkAra karavo, je zraddhAne ja bIjo bhAga che. zraddhA ane ApaNe bemAMthI zenI pasaMdagI karIzuM? azraddhAnI vacce haMmezA ApaNe DolatA rahyA chIe. vijJAne eka jIvananI ke mRtyunI? erika phroma 238 trIjo ja rasto batAvyo, jethI koI paNa vyakita eka paNa vizvAsathI 'tuM tArI jAtane pichANa!" vimalA ThakAra 239 baMdhAyA vagara rahI zake. hindu, jaina, bauddha, IsAI, athavA te mahAprasthAnanA patha upara-7 prabodhakumAra sanyAla 240
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 prabuddha jIvana ApaNe bemAMthI zenI pasaMdagI karIzuM? jIvananI ke mRtyunI? (A lekha tA. 6-366 nA bhUmiputramAMthI udadhRta karavAmAM Avyo che. zANA samAja' e nAmanuM pustaka navA yajJaprakAzana taraphathI pragaTa thanAra che. temAM A lekha antargata karavAmAM Avyo che. A lekha duniyAnI adyatana paristhitinuM Abehuba vizleSaNa kare che ane e vizleSaNane dhyAnamAM laIne AjanI duniyA eTale ke ApaNI peDhI ane have pachInI peDhI zuM pasaMda karaze? jIvana ke mRtyu? A prazna bahu sacoTa rIte A lekhamAM rajU karavAmAM AvyA che. A cittanapreraka lekha pharI pharIne vAMcI vicArIne manamAM utAravA vinaMti che. taMtrI) Aje mANase agAu kadI joyuM na hoya evuM dharamULanuM pari tema chatAM svataMtra mUDIvAda ane saramukhatyArazAhI sAmyavAda vartana thaI rahyuM che. pRthvI eka khaMDa jevaDI banI gaI che. ane vaccenuM sAmya UDIne AMkhe vaLage tevuM che. baMne vyavasthA udhogIna mAnavajAta eka avibhAjaya samAja jevI banI gaI che, jemAM darekanuM kiraNa upara racAyelI che. Arthika kAryakazaLatA tema ja bhautika saMpatti bhAvi ekabIjAnA bhAvi para nirbhara che. Aje evAM abhuta sAdhane divase divase vadhAratA javI, e baMnenuM dhyeya che. A baMne samAjazodhAyAM che ke jene pariNAme sarvottama kaLA, sAhitya ane saMgIta vyavasthAnuM saMcAlana menejara varga ane dhaMdhAdArI rAjanItijJAnA samAjanA dareke dareka sabhya sudhI pahoMcADavAnuM zakaya banyuM che. Aje hAthamAM che. baMnenI daSTi naradama bhautikavAdI che. baMne vyavasthA mANautpAdana paNa eTaluM vadhyuM che ke dareka jaNa sanmAnabharyuM bhautika sanuM kendrita taMtramAM, gaMjAvara kArakhAnAMomAM ane vizALa rAjakIya. jIvana jIvI zake ane mANase divasano bahu thoDA vakhata ja kAma pakSomAM saMgaThana kare che. dareka mANasa jaMgI yaMtramAM eka nAne pAchaLa Apavo paDe. amatho bhAga che, ane teNe yaMtramAM kazI khalela UbhI karyA vinA tema chatAM Aje, jyAre mANasa eka nUtana, samRddha ane vadhu kAma karye rAkhavAnuM che. sukhI mAnavayugane uMbare Ubhe che tyAre ja, tenuM astitva tema ja ApaNe Ayuddha nivArI zakIzuM ema mAnIne mUDIvAda ane have pachI AvanArI peDhIonuM astitva agAu kayAre ya na AvyuM sAmyavAda baMnenA AvatA pacAsa ke so varSamAMnA vikAsanuM kalpanAne hoya evA khatarAmAM AvI paDyuM che. Ama kema banyuM? citra dorIe to ema jaNAya che ke svayaMsaMcAlitatA ane mANasa dharma ane saMpradAyanI sattAmAMthI mukata banyA hatA. parAyApaNAnI prakriyA AgaLa vadhatI jaze. baMne vyavasthAno Aje potAnI vivekabuddhi ane pitAnA aMtarAtmAne ja teNe potAnA mArga- menejaravAdI samAjamAM vikAsa thaI rahyo che. temAM rahenArAe khAdhedarzaka mAnyA hatA. paraMtu A navI meLavela svataMtratAthI e Darato pIdhe sukhI che, paherave-oDhave rAkhI che. temanI icchAo saMtoSAyelI hato. teNe amuka baMdhanomAMthI svataMtratA meLavI kharI, paraMtu potAnuM che, ane je icchAo saMtoSI zakAya tevI nathI te icchA temane AgavuM vyakitatva khIlavavAnI, sarjanazIla banavAnI, pUrNa jAgRti thatI ja nathI, te yaMtramAnA jevA che. A vyavasthA mANasanI pAmavAnI svataMtratA hajI teNe siddha karI nahotI. tethI teNe jema vartatAM yaMtro ane yaMtranI jema vartatA mANaso pedA kare che. svataMtratAmAMthI bhAgI chUTavAne prayatna karyo. prakRti upara prabhutva teo evA mANase ghaDe che ke jemanI buddhi vadhatI jAya che, paNa meLavavAnI tenI siddhie ja tenA A palAyanavAda mATe bArI kholI vivekazakita maMda thatI jAya che. ApI. A parAyApaNA ane svayaMsaMcAlitatAne pariNAme divase - navuM audyogika yaMtra UbhuM karavAnA kAmamAM mANasa eTalo badho divase mAnasika asvasthatA vadhatI jAya che. jIvana nirarthaka banyuM che, garakAva thaI gayo ke e ja tenA jIvananuM parama dhyeya banI gayuM. temAM na AnaMda che, na zraddhA - vizvAsa che, je vAstavikatA che. dareka enI zakitao, je eka vAra Izvara ane mukita mATenI khojamAM jaNa "sukhI" che - sivAya ke te saMvedanazIlatA anubhava nathI, samapita hatI, te have prakRti upara prabhutva meLavavAnA tathA vadhu ne pitAnI vivekabuddhine upayoga karatA nathI, premanI anubhUti vadhu bhautika sukhasagavaDa prApta karavAnA kAmamAM vaLI. utpAdana tene karato nathI. sAru eka vadhu sArA jIvana mATenA sAdhanarUpa banavAne badale pote ja ogaNIsamI sadImAM samasyA hatI--"Izvara marI paravAryo che." eka dhyeya banI beThe, ane tenI AgaLa jIvana gauNa banI gayuM. vIsamI sadImAM samasyA che-"mANasa marI paravAryo che." zramanA vadhatA ne vadhatA jatA vibhAjananI, kAmanA vadhatA ne vadhatA ogaNIsamI sadImAM nirdayatAne artha hato amAnuSitA; vIsamI jatA yaMtrIkaraNanI, ane sAmAjika mAnava-DhagalAonA vadhatA ne sadImAM teno artha thAya che potAnI jAta sAthenuM parAyApaNuM. bhUtavadhatA jatA kadanI prakriyAmAM mANasa pote yaMtrane svAmI rahevAne kALamAM mANaso gulAma banatA tene khataro hato, bhaviSyano khataro badale yaMtrane eka bhAga banI gayo. te pitAnI jAtane bajAramAMnA e che ke mANaso kadAca yaMtramAno banI jAya. alabatta, e kharuM ke eka mAla tarIke, eka mUDI - rokANa tarIke gaNavA lAgyo. vepAramAM yaMtramAno vidroha jagAvatA nathI. paraMtu mANasanA svabhAvavALA phatteha meLavavI e tenuM dhyeya banyuM; eTale ke bajAramAM potAnI jAtane yaMtramAno mAnasika sthiratA jALavIne jIvI zake ja nahIM, teo vadhumAM vadhu naphe vecavI. tenuM mUlya prema, vivekabuddhi ke kaLAkuzaLatA AtmaghAtI banI jAya. teo potAnA jagatane ane potAnI jAtarUpI mAnava guNo upara nahIM, paNa bajAramAMnI tenI vecavAlI upara noye rahAra karaze, kema ke arthahIna jIvananI nirasatA te vadhu AdhAra rAkhe che. tene mana sukha eTale navI ne navI ane vadhu sArI vakhata sahana karI zake nahIM. vastuone upabhoga. saMgIta, sinemA, mojamajA, jAtIya sukha, dArU, Ane vikalpa zuM? Aje je cIlAmAM ApaNe cAlI rahyA sigAreTa vagerenA teNe ghUMTaDA bharyo rAkhavA che. teNe Atmapracaya chIe temAMthI bahAra nIkaLI javuM. sau prathama to yuddhano khataro dUra gumAvI dIdhuM che. te mAtra ToLAmAM eka che. tenAmAM meMDhAzAI ghara, thavo joIe ane pachI badhA ja mANasenA jIvananI javAbadArI karI gaI che. te pote binasalAmatI ane vyagratA anubhave che. te ApaNe upADI levI joIe. Aje badhAM ja moTAM rASTroe potAnA potAnI jAta sAthe paNa parAyApaNuM anubhave che. pote ja banAvela AMtarika kSetramAM je karyuM che, te have ApaNe AMtararASTrIya stare paNa cIjavastuone, pote ja UbhA karela netAono, te dAsa banI gayo karavuM joIe-saMpattinI pramANamAM vaheMcaNI ane Arthika sAdhanache; jANe te badhuM tenA ziramAthA para che, ane nahIM ke tenuM potAnuM ja saMpattinuM navuM ne vadhu nyAyI vitaraNa. A vastu Akhare ApaNane sarjana. AMtararASTrIya Arthika sahakAra ane AyojananAM svarUpe tarapha, vizva- Aje duniyAmAM be mahAna virATa samAjavyavasthA UbhI thaI sarakAranA svarUpa tarapha, ane saMpUrNa ni:zastrIkaraNa tarapha dorI che. te baMne ekabIjAnA DaranI mArI salAmatI khAtara lazkarI zastrasare. jaze. audyogika paddhati ApaNe jALavI rAkhavI joIe. paraMtu jAma divase divase vadhAratI ja jAya che. A baMne pratispardhIo evo ApaNe kAmanuM tema ja rAjyanuM vikendrIkaraNa karavuM joIe, ke jethI dAve kare che ke potAnI samAjavyavasthA mANasane tenI aMtima mukitanI temanuM svarUpa mAnavIya rahe. mANasanA pramANamAM rahe. Arthika kSetra tema ja bhAvi svarganI khAtarI Ape che. baMnene evo dAvo che ke ApaNane kArakhAnAmAM kAma karatA badhA mANasanuM sahasaMcAlana joIe potAnA pratispardhInI samAjavyavasthA pitAnI samAjavyavasthA karatAM che, ke jethI temane badhAne sakriya ane javAbadArIbharyo sahayoga bilakula viruddha che, ane mAnavajAtane jo bacAvavI hoya te meDI ke sAMpaDI zake. rAjakIya kSetre ApaNe grAma-sabhAo ane nagarasabhAo vahelI te samAjavyavasthAne duniyAmAMthI nestanAbuda karyA vinA chUTako tarapha pAchA vaLavuM joIe. yaMtramAnavavAdanA khatarAne nivAravo hoya nathI. te baMne karoDo lokonI kalpanAzIlatAne kabaje karavAmAM tema ja te ApaNI sAme kevaLa eka ja vikalpa che - mAnavatAvAdI pArivAtemanuM jhanUnAM anuyAyIpaNuM prApta karavAmAM saphaLa thayA che. rikatA. A prazna mULamAM saMpattinI mAlikI aMge athavA " naphA"
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 239 savAdita jaNAya che. vyakita nathI. nI vaheMcaNI aMgenA kAnUnI prazna nathI; e prazna te che "kAma" nI vaheMcaNIne, "anubhava"nI vaheMcaNIne. samAjane hAnikAraka hoya evuM utpAdana naphAnA pralobhanathI na thatuM rahe te mATe jarUrI hoya teTalA pheraphAra mAlikImAM karI levA joIe. mANasanI samAjamAMnA tenA sarvocca sthAne puna:sthApanA karavI joIe. koI paNa parivartana jabaradastIthI na lAvavuM joIe, ane vaLI te Arthika, rAjakIya ane sAMskRtika kSetromAM ekI sAthe AvavuM joIe. Adi mAnava jema kudaratanAM paribaLo sAme lAcArI anubhavato hate, tema Adhunika mAnavI Aje pote ja sarjelAM sAmAjika ne Arthika paribaLo sAme ni:sahAyatA anubhave che. pote ja UbhAM karela to AgaLa te mujaro karI rahyo che. eka prakAranI navI mUrtipUjA ja cAlI rahI che. mANasanI jarUriyAtone, mAnava-astitva sAthe mULabhUta rIte vaNAyelI jarUriyAtone anurUpa e eka zANA samAja racIne ja mANasa tenA pitAnA A gAMDapaNanAM pariNAmamAMthI pitAnI jAtane bacAvI zakaze. A samAja raca eno artha e ke mAnavajAte utkrAMtinA kramamAM eka AgaLanuM pagaluM bharavuM. paraMtu eno artha e nahIM ke mANasanA jIvanamAM have saMpUrNa saMvAditA sthapAze ane tenI sAme kaI saMgha ke samasyAo raheze nahIM. UlaTAnuM mANasanuM bhAgye ja evuM ghaDAyuM che ke tenuM astitva hamezAM saMgharSo ane samasyAothI gherAyeluM rahe che. temane ukela kadI AvavAne nathI. tema chatAM mANase A saMgharSo ane samasyA kAyama ukelatA rahevAnuM che. mANasa jayAre mAnavaAhuti - pachI te dhArmika vidhi rUpe hoya ke yuddha rUpe hoya - ApavAnI asaMskArI pachAta avasthAne vaTAvI gayo haze, jyAre te prakRti sAthene potAne saMbaMdha aMdha paribaLone havAle rAkhavAne badale vivekapUrvaka goThavI zakayo haze, jyAre cIjavastuo tene mAthe caDhI javAne badale kharekhara tenI cAkara banI gaI haze, tyAre tene kharekhara mAnavIya saMgharSo ane samasyAono sAmano karavAne Avaze. paraMtu tenI zakitao tyAre mRtyunI nahIM, paNa jIvananI sevAmAM haze. mAnava - ItihAsane A navo tabakko je saMbhavita banaze, to e eka nUtana AraMbha haze, ne nahIM ke aMta. mANasanI sAme Aje sauthI mULabhUta pasaMdagI karI levAne vAro Avyo che. A pasaMdagI mUDIvAda ane sAmyavAda vaccethI nahIM, paNa yaMtramAnavavAda (mUDIvAdI tema ja sAmyavAdI beu prakArane) ane 'mAnavatAvAdI pArivArika samAjavAda vaccethI. moTA bhAganI hakIkata jANe ema sUcave che ke mANasa yaMtramAnavavAdane, arthAta lAMbe gALe mAnasika asthiratA ane vinAzane pasaMda kare che. paraMtu A badhI hakIkate mANasanI vivekabuddhi, sadbhAvanA ane zANapaNamAMnI ApaNI zraddhAne nAza karavA jeTalI saMgIna nathI. hajI jyAM sudhI ApaNe bIjA vikalpo aMge vicArI zakIe chIe, tyAM sudhI zraddhAne sthAna raheluM che, jyAM sudhI ApaNe bheLA maLIne vicAra vinimaya karI. zakIe chIe ane Ayojana karI zakIe chIe, tyAM sudhI ApaNe AzA rAkhI zakIe. paraMtu kharekhara, ALAo laMbAtA jAya che, pAgalapaNAnA ghAMTA moTA ne moTA thatA jAya che. ApaNA mahAna guruonA darzanane anurUpa mAnavajAtanI avasthA atyAre ApaNI pahoMcamAM che, ane tema chatAM AkhIye mAnava - saMskRtinA vinAzane athavA mAnava - yaMtrIkaraNane khataro Aje ApaNe mAthe jhaLuMbI rahyo che. hajAro varSa pahelAM eka nAnI jamAtanA sabhyone kahevAmAM AveluM: 'meM tamArI samakSa jIvana ane mRtyu, AzIrvAda ane abhizApa mUkayAM - ane tame jIvana pasaMda karyuM.' ApaNI pasaMdagI paNa, . A ja che. mULa aMgrejI : erika phroma maraNa nI te kAne paDe che. vicchinna saMvAditA ane apamAnita suMdaratA e arAjakatAnI pachIte moM vALIne beThAM jaNAya che. tuM kahe che: "huM vyakita chuM. paNa kahuM chuM ke tuM vyakita nathI. arAjakatAnI vacce vyakitane janma saMbhave nahi. mane Dara che ke tAruM satva khaI nAMkhyuM che. ghaNe bhAge e moMgheruM satva aneka TukaDAmAM chinna bhinna thaI gayuM che. tArI aMdara ghamasANa macAvatAM niSphara virodhI tattvone pahoMcI vaLavA te AMkha mIMcIne je haDI kADhI che tenI haDapheTamAM AvIne jIva jevuM dohyaluM kazuMka naMdavAI gayuM che. eTale tArI hAlata muThThI rAkha jevI ThAlI thaI paDI che. saMvAdarahitatAnA kAraNe, jiMdagI tArA mATe kaI vAstavikatA rahI nathI. kharekhara tuM jIvaMta ja nathI. jiMdagIne kAMThe kAMThe nuM addhara jIve deDe che. sabhAna manaconscious mind-e jidagIne kAMTho che, upalaka sapATI che. tenI AsapAsa nuM kaMI kALa sudhI phadaraDI phsa karIza te paNa tane kyAMya nirAMte besIne visAmo khAvA joga jagyA jaDavAnI nathI. nuM jidagInI upalaka sapATI upara kRtakRtyatAne zodhavA valakhAM mAre che. paNa 'Being'- 'ati * kadiye sapATI upara ughADI bhaTakatI nathI. eTale tuM 'Becoming'-'bhavati **mAraphata dhanya thaI javA jhAMvAM nAkhe che. "bhavati'nI nathI hastI ke nathI emAM UMDANa. jIvananAM mojAM upara vaLatA phINanI jema e to phITI janArI bhrAnti che. tArI saghaLI mathAmaNo mizyA nivaDaze ane saravALe maraNa tela thAkane ja tuM bhoga banavAne. Ama hovAthI tArI jiMdagI artha vinAnA bejArUpa banI gaI che. bIjo chUTako nathI tethI ja tuM e bojo veMDhArIne phare che. kAraNa vagara zaMbhI gayelA karmacakra jema tArUM maraNa thaze. tuM dehAnta nahi pAme. je kAma karatAM rahevAnI tane Teva paDI gaI che tene acAnaka ja nirdayatApUrvaka rokI devAmAM Avaze ane huM tene lAcAra bhegA thaI paDIza. teM tArI jAtane ja jANI nathI e jarA vicitra nathI? tane tArI jAtane jANavAnI jarUra nathI jaNAI e paNa vicitra nathI lAgatuM? jAta-oLakhanI dizA vize sadaMtara bekhabara rahIne ja tuM jIvanamAM bhaTake che teya zuM vicitra nathI? dhAra ke saMyogavazAta ekAdI durlabha zAMta paLamAM akasmAta ja tane tArI jAta ja bhaTakAI paDI to? huM ene maLIne paNa oLakhI nahi zake evI dhAstI nathI lAgatI zuM? - tArI AsapAsanI duniyA vize to tuM ghaNuM jANe che. pRthvInA goLA upara tuM jIve che tene tuM ThIka ThIka jANe che. sUrya, caMdra tema ja maMgaLa, zukra vagere vize tane sAruM evuM jJAna che ! avakAza ane samudranAM rahasyo tane avagata che! paraMtu tArI jAtathI tuM sAva ajJAta che. tArA potAnA jIvana vizenuM tAruM ajJAna agAdha che. ane AnuM pariNAma AvyuM che? tArA jIvanamAM zakita che; paNa tArA antaramAM zAnti nathI. tArI comera vizALa pathAro che; paNa tArI aMdara UMDuM gAMbhIrya nathI. eka sarvavyApI viSamatA tane - vyApI vaLI che. eka sarvagrAhI pakSAghAta tane grasI gayo che. tuM eka dhImI trAsadAyaka AtmahatyAmAM ALoTe che te joIne mane kharekhara kheda upaje che. taraMge ane lAgaNIonAM vAvAjhoDAM sAme, Antarika saMgha ane guMcavADAA sAme nuM jhukI paDe che te joIne mane UMDo kheda upaje che. huM tane tArI mohanidrAmAMthI jagADavA AvI chuM; jAtane bhulAvatI bhulabhulAmaNImAMthI bahAra kheMcI kADhavA AvI chuM. mArI vAta haiye dhara! jAga, UTha! jIvana jayoti jhaLahaLI rahyo che. tArUM mAM tenI tarapha pherava ane attaranI AMkhe khelI nAMkha! TaTTAra thaI jA! pUrNa arthamAM mAnava banI jA ! vimalA ThakAra "tuM tArI jAtane pIchANa!" (A muddAne prAdhAnya ApatA zrI vimaLAbahena ThakAranA eka mitra upara lakhAyalA mULa aMgrejI patrane nIce gujarAtI anuvAda ApavAmAM Avela che. taMtrI) huM tArI AMkhamAM AMkha jhabaLuM chuM ane mane emAM zekanI vAdaLI varatAya che. e AMkhamAMthI jIvananAM rami nathI phaTatAM; enA para AtmaglAninAM aMdhArAM chavAI gayAM che. huM tArA dilamAM DUbakI mArIne kAna mAMDuM chuM te mane saMvAdI saMgItanA sUro nathI saMbhaLAtA. svaronI arAjakatAne ghoMghATa tyAM *Being asti eTale hovuM nirbheLa, nirapekSa, nirupAdhika ahetuka astitva (akarma yoga?) * Becoming bhavati-thavuM, banavuM, sahetuka, saMpAdhika, karmabaddha jIvanasaMgrAma, kazuMka banavAnI bhrAMta mathAmaNa.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 prabuddha jIvana tA. 1-4-66 bharavADI cImalI " bumara phi6Ima kemolI mahAprasthAnanA patha upara-7 (tA. 16-2-66 nA prabuddha jIvanamAM A pravAsavarNanane chaThTho mArI cAlu lekhana pravRttionA che. Aja sudhImAM nAnI moTI lagabhaga haphato pragaTa thayo hato. tenA anusaMdhAnamAM A sAtame haphata se cepaDIe meM pragaTa karI che ane jo ke 1930 thI 1940 daranIce pragaTa karavAmAM Ave che. vAMcakone yAda haze ke, badrI kedAranI miyAna meM ghaNA sAmayiko ane dainika patranuM saMpAdana karyuM hatuM, yAtrAe nIkaLele ApaNe yuvAsaMnyAsI haridvAra, RSikeza thaIne ema chatAM chellAM 35 varSathI upara jaNAvyo te ja mAtra mAro vyavaparvatArohaNa zarU kare che; devaprayAga pasAra karIne te AgaLa cAlyA. sAya rahyo che. bhAratanA upakhaMDomAM lagabhaga sarvatra meM pravAsa che ane potAnA sAthI yAtrALuo sAthe zrInagara tarapha jaI rahyo karyo, ane uttara bhAratamAM potAnA ghara mAphaka huM rahI zakuM evA che. A zrInagara kAzmIranI rAjadhAnI zrInagara nathI, paNa badrInAthanA mArA mATe ghaNAM sthaLo che. gujarAta, mahArASTra, ane rAjasthAna sameta raste devaprayAga bAda AvatuM eka nAnuM sarakhuM zahera che. tene Aja bhAratanAM badhA rAjyo ane pradezonI mane sArI evI jANakArI che. sudhI tema ja have pachIno pravAsa mArga nIce Apela nakazA uparathI paradezanAM nimaMtraNAnA AdhAre meM yuropa ane soviyeTa yuniyanane vAMcakone spaSTa thaze. traNavAra pravAsa karyo che." A pravAsa varNananA lekhaka mAnyavara zrI prabodhakumAra sanyAla A patra uparathI "mahAprasthAnanA patha upara' e nAmanuM pravAsa taraphathI mArA patranA javAbamAM eka patra maLe che. te patra lekhaka- varNana lakhanAra zrI prabodhakumAra saMnyAlanI bhavya jIvanapratibhAne mahAzaya vize keTalIka agatyanI mAhitI pUrI pADato hoIne temAM prabuddha jIvananA vAcakone ThIka ThIka khyAla Avaze. paramAnaMda) jarUrI bhAga nIce ApavAnuM ucita dhAryuM che. teo te patramAM Aje zrInagara pahoMcavuM joIe. badhA paTa lagabhaga aDhI jaNAve che ke - vAge rastA para AvI rahyA. pagane lIdhe barAbara calAtuM nahotuM. "tame mArA jIvana ane mArI pravRttio vize jANavA Atura vahudi paNa lAThI laIne khoDaMgAtI khoDaMgAtI cAlatI hatI. sArI rIte che ema tamArA patra uparathI lAge che. tethI mArI jAtane lagatI mAlizanI vyavasthA jayAM sudhI na thAya tyAM sudhI Ama ja cAlavAnuM. keTalIka aMgata bAbato A - huM chaeka divasathI cAlato patramAM huM rajU karUM chuM. jamanotrI hate. hajI eka mahine Ama himAlayanAM A tIrthonI sauthI cAlavAnuM hatuM, eTale pagane to pahelI yAtrA meM I. sa. barAbara rAkhavA ja joIene. pakanA zaikaMDa 1932mAM karI hatI ane A pAnDakezvara kedAranAtha ? eka ThekANe be- cAra divasa zImaTha pustaka kavivara ravIndranAtha ArAma levAthI amArI paganI TAgoranA pUrovacana sAthe, meM gupta kApapapalabaeNTI. pIDA sArI thaI jAya kharI, 1933nI sAlamAM pragaTa karyuM paNa tethI amArI cAlavAnI kaSayAtrA hatuM. A pustakanI lagabhaga che Brtinagara che kriprayAga hoMza marI jAya te ! ame eka 50,000 nakalo Aja sudhImAM narenano che. nagara te pAchaLa paDI jaIe, ne harIphe khapI gaI che ane bhAratanI devaprayAgA himAlaya yAtrAno badhAMnI joDe tAla rAkhI zakIe * la Ta * sAta bhASAomAM A pustakane --- 2lve mArga nahi, vaLI rastAmAM amArA anuvAda pragaTa thayo che. saDaka rasto sukhadu:khanA asthAyI saMgI, paga to chellA 43 varSa daramiyAna savAra - bora, du:khamAM, muzkehindukuzathI mAMDIne AsAma, lImAM, jemanAM vyathita ne karuNa tibeTa, laDAkha ane madhya eziyA sudhI himAlayanA samagra pradezamAM meM mukha ame niyamita jotA hoIe temane gumAvavA paDe. pravAsa karyo che. himAlaya uparanuM mAruM bIjuM pustaka "devatAtmA himA- ame badhAM badhAMnI joDe AtmIya banI gayAM hatAM. paMDitajI, laya' 1955 tathA 56 daramiyAna be vibhAgamAM pragaTa thayuM che ane pAghaDIvALe rAmAyAra, eka pUnAthI AvelI mahArASTrI DosI, tenuM Adivacana paMDita javAharalAla naherUe lakhyuM che. tenI kiMmata gopAladA, amarasiMha, majUro, kAlIcaraNa ane tulasIrAma rUA. 19 che. bhAratIya jJAnapITha taraphathI tene hiMdImAM anuvAda thaI brahmacArI, rUIdAsa zukala-emAMthI koIne paNa choDavA paDe tethI hRdayane rahyo che. te jarmanImAM pragaTa thaI cUkela che. mAruM trIjuM pustaka AghAta thAya. amArI vacce nyAtajAtano vicAra nahote, pRzyatA'uttara himAlaya carita' tAjetaramAM ja pragaTa thayuM che. tene aspRzyatAno prazna nahoto. badhAM ekasAthe besIne khAtAM hatAM. hiMdI anuvAda pragaTa karavAnuM dilahInI rAjakamala prakAzana pachI e kAlIcaraNa majUra hoya, e taMbAkune kasa lagAvIne hakko saMsthA taraphathI hAtha upara levAmAM AvyuM che. senTrala himAlaya upara gopALadAne Ape, gopALadA Ape amarAsiMha, amarasiha brahmamArUM cothuM pustaka haju have lakhavAnuM che. huM halakattA himAlayana cArInA hAthamAM sepe, ne brahmacArInA hAthane prasAda rUIdAsa zukalane esosiyezanane sthApaka - pramukha chuM. 1928mAM huM hiMdI sainyamAM maLe. sAMjanA samaye mejamAM na AvIe to amane koIne cena na paDe. joDAyelA hatA. mArA 'mahAprasthAnera pathe" uparathI 1952mAM hiMdImAM sarva tyAgI sAdhuonI ToLI amArI AsapAsa hatI. bhAMga ane gAMjAnA yAtrika' nAmathI philma utAravAmAM AvI hatI ane muMbaImAM te sauthI nazAmAM adhamuA jevA teo caTTInI eka bAju paDayA rahetA. bahAranI pahelI vAra dekhADavAmAM AvI hatI, je prasaMge huM tyAM hAjara hatA. duniyAnA kAMI samAcAra emane maLatA nahi. e loko jANe mANasanI lokonA kahevA pramANe, eka jIvanta lekhakanuM himAlayanuM jIvana kalpanA ne kAmanAthI gherAyelA eka parIkathAnA svapnarAjyamAM sInemAnA paDadA upara A rIte pahelI ja vAra raju karavAmAM rAcatA hatA. emanA zira para prathama sUryarazminI rekhA AvatI hatI AvyuM hatuM. ne ema lAgatuM hatuM ke udAsInI saMdhyAne rahasyamaya mArga hoya. huM mukhyatve karIne vArtA lekhaka (fiction-writer) chuM. teo badhA gRhatyAgI sanyAsI ne sanyAsInI hatAM. temanA mukhamAM navalakathAo, TUMkI vArtAo, nibaMdho ane anubhavarNane-A prakAro mAtra tIrtha ne devamaMdiranI vAta hatI. nadI, sAgara, ne baraphanA agactmuni che nara prayAga gherAduna - - - -
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4-66 - prabuddha jIvana - 241 dezanI vAta hatI, vananA jaMtuonI vAta hatI, ne muzkelInI kathA vize ema mAluma paDe che ke keTalAMka varSothI tIrthomAM pharyA vinA tene ne kAhinI hatI. zAMti thAya tema nahotuM. vaLI enI umara paNa keTalI hatI? trIsa A vakhate lagabhaga ATha mAIlane rasto hate. cAlatAM cAlatAM paNa haju to pUrAM thayAM nahotAM, eTale dhIrajathI meM enI sAsunI paga bhAre lAgatA hatA. bhIla kedAra sudhIne cAra mAIlane rasto vAta sAMbhaLI. atyaMta kaSTadAyaka hatA. A jagAnuM bIjuM nAma hatuM TuMDa prayAga. ArAma lIdhA pachI pAchuM badhAne UThIne UbhA thavuM paDyuM, tyAM bhIlagaMgA ne alakanaMdA ekabIjAnA gADha AliMganamAM parovAI jAya che. e sthAne pAMca-cha junIpurANI caTTI pAse pAse hatI. jhALA kAmaLAne pAcho maraNatola bojo khAMdhe nAMkhI dIdho. sAsu ane pahelAM ema sUcanA thaI ke Aje bhIlakedAramAM ja paDAva nAMkhIe, vahu lAThI ThokatAM ThokatAM AgaLa cAlyA. pharI eka vAra buTrIe paNa koIne e pasaMda paDayuM nahi. hajI te ghaNo samaya bAkI hatuM, kahyuM, "aghorane kahe ke bhAI ATale badho lAMbo raste amArAthI anAyAse traNa - cAra mAIla te cAlI zakAze. pagamAM du:khe che ema nahi kapAya. bahu bahu to daza divasa moDuM thaze emane? A to jIva kahIne ame banne jaNe virodha noMdhAvyo, paNa Akhare lekamatano nIkaLI jAya che. daza mAIlanA karatAM paNa vadhAre bairAMne roja cAlajaya thayo. khabara paDI ke upara caDhavAne koIne utsAha rahyo vAnuM... have nahi bane bAbA ..." nahato. game tema karatAM cAlI nAMkhIzuM. game ema paNa Aje zrInagara rastA para joDA ghasaDatA ghasaDatA e loko cAlatA hatA. kharuM pahoMcavuM ja joIe. jotAM te emanI dazA joIne koInA manamAM paNa thAya ke hamaNAM ja , rasto mallikA ne mAlatI vagerethI chavAyelo hato. jaMgalI gulA- teo maraNatola thaIne jamIna para DhaLI paDe to emAM jarAya navAI nahi. banI sugaMdha chAnI chAnI AvatI hatI. ATalA divasa pachI Aje Akhare zrInagaranAM cihna dekhAvA mAMDayAM. rastA para ja kALI samatala rasto kApavAne hate. alakAnaMdAne kinArethI DhaLANane patha khetIvADIthI samRddha hato. nadIne kinAre kinAre nAnA nAnA gAmaDAM kamaLIvAlAnuM eka chatra hatuM. DAbI tarapha jaMgalanI aMdara eka nAne jANe citra kayAM hoya evAM suMdara lAgatAM. rastAmAM gIca jaMgale rasta hatA. kamalezvara mahAdevanAM maMdira tarapha jatA hatA. rastAmAM vaLAMka hatAM. tenI vacamAM thaIne yAtrIone rasto hato. A jaMga- para agherabAbu ne brahmacArI rAha jotA hatA. sAsu ane vahu hAMphatAM lamAM badhAM karatAM Azcaryajanaka AMbAnAM ne sahijananAM vRkSa hAMphatA kSINa avAje bolyAM : "A rIte amArAthI nahi cAlI zakAya. hatAM. AsapAsa kayAMka kyAMka cUnA ane retInA pahADa hatA, ane enI badhAMnAM zarIra kAMI sarakhAM nathI hotAM. paganI A zocanIya avasthA." upara sUkAyelAM pAMdaDAMne raMga lAgelo hato. nadInI pelI pAra manerama prAkRtika zobhA hatI, parvatanI divAla parathI amArI thAkelI - brahmacArIe kahyuM, "dharmazALAmAM jaIne tamArA paga mATe sarasa daSTi khasatI nahotI, prakRtinA abAdhita avakAzamAM amArI AMkhone davAnI vyavasthA karuM chuM, mA !" jANe mukata vihAra karavAne maLato hato. amArA snAyuo jANe "bahu sAruM bhAI, " kahIne vahu sAsunI joDe AgaLa cAlavA" zarIrathI chUTA paDI prakRtinI A suMdaratA joDe eka thaI javA cAhatA mAMDI, tyAM te aghorabAbue kahyuM:"kamalezvaranAM darzana nathI karavAM?" hatA. ame lagabhaga nadI kinArenI samatala bhUmi para hatA. A | 'nA bhAI nA' ema e thAkelA lekae javAba Apyo. huM pAchaLa paDI gayo hato. cAlatAM cAlatAM meM joyuM te sAsu . badhA eka pachI eka AgaLa javA maMDayA, eTale huM ane ane vahu rastA para lothapotha thaIne paDayAM hatAM. huM AgaLa jate brahmacArI maMdirane darzana gayA. tyAM khAsa kAMI nahotuM. jUnuM maMdira houM ke pAchaLa paDI gayo houM. darekanI ekAda vAra to mulAkAte hatuM. ane aMdara eka meTuM zivaliMga hatuM. pUja vagerenI kazI thAya ja, kAraNa cAlatAM cAlatAM badhAne ekAda be vAra te thAka khAvA "cvyavasthA nahotI. pAse koka gAma hoya ema lAgatuM hatuM. tyAMnAM chokarA besavuM ja paDe, pANI pIe, zarIrane pavanane sparza thavA de, ne pachI chokarIo ane maMdiranA rakhevALonuM ToLuM A rIte pai-paisA mATe thAka utArIne cAlavA mAMDe. nadInI pAse AvIe eTale unALA, ne upara caDhANane raste ziyALo. garama havA karatAM ThaMDI havAmAM yAtrI amane herAna karavA lAgyuM. bhAratanA lagabhaga badhA tIrthomAM bhagaene vizeSa sagavaDa rahe che. sAsue mane bUma pADI pUchyuM, "tamAruM vAnane Azaro laIne yAtrIo para A prakArane ja jalama thato zrInagara hajI keTaluM dUra che bhAI! A mArI chokarI te have jarAye hoya che. cAlAkI chetarAmaNa dvArA yAtrIonuM zoSaNa karavuM cAlI zakatI nathI." 'e A dezanA tIrthaguruonuM pradhAna kArya hoya che. kaMTALIne pAcho Avyo. rasto kAMI bahu dUra nahoto. thoDeka raste cAlyA hoIzuM tyAM UbhA UbhA vAta karatAM AkhuM zarIra jANe kAMpavA lAge. jhALIne DAbe hAthe eka pAkI bAMdhelI moTI hospiTala dekhAI. AnaMdita thaIne kapALe laIne rastAnI pelI bAju mAM bagADIne huM besI gayo aMdara peTho. emAM je thoDA rogIo hatA temAMnA badhA ja navarA ane bolyo : "have bahu Aghe nathI." yAtrIo hatA. amArI arajI tyAM noMdhAvI. pagane mATe malama, nAkanA ' sAsu ane vahu hAMphI rahyAM hatAM. vahunA paga para hAtha mATe veselIna pAmeDa, ne brahmacArInAM dAMta mATe thoDuM AIDIna eTaluM pheravatAM sAsu kahetI hatI, "tamArA loTAmAM pANI che bhAI? jarA laIne cAre bAjue jotAM jotAM ame bahAra AvyA. zrInagara badhA Ape to..." gAma jevuM ja eka susajijata nAnuM zahera hatuM. jo ke enuM mukhya ame eTalA thAkI gayA hatA, ke te AvIne pANI laI jAya, daphatara pauDImAM hatuM, je ahIMthI nava mAIla dUra hatuM. tyAM aMdAlata, ke huM UThIne pANI ApI AvuM enI mathAmaNamAM ja thoDo samaya pilIsa, jela ne hAkema sAhebanuM ghara hatuM. pauDI bahu jANItuM hatuM. vItI gayo. pachI e ja UbhI thaIne pANI laI gaI. thoDuM pote rastAmAM be eka baMgALIone joIne Azcarya thayuM. teo A dUrapIdhuM ne bIjuM jeNe AMkho mIMcI dIdhI hatI tenA mukhamAM dUranA himAlayanA UMDANamAM AvelA keI rAjayanI koI kaeNlejanA DhALI dIdhuM. paganI vyathAne lIdhe chokarImAM jarA ya cetana rahyuM nahotuM. prophesara hatA. baMgALI bahAdUra hoya che e vAtane aMdeza rahyo enAmAM cAlavAnI zakita ja rahI nahotI. eNe jarA svastha thaIne UMcuM nahi. emanI joDe vAtacIta karIne pAchA AgaLa vadhyo. zaheramAM eka joyuM. have AbhAranI lAgaNI pradazita karavAnI jarUra nahotI.e badhuM pAko sariyAma rasto hato, nasIbajoge raste samatala hate. aneka to have jUnuM thaI gayuM hatuM. eNe phakata kahyuM: "tame to marada che, dukAna hatI, tyAM vilAyatI ane jarmana mAla vizeSa khapate. e tamane du:khatuM hovA chatAM jema tema karIne cAlyA, paNa ame bairAM to yuga kAyadAbhaMgane hatA. sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, ahIM pIkeTIMga ne bhAMgI ja paDIe." sabhA samiti para pratibaMdha mUkatI 144 mI kalamanI noTIsa lAgI dhULathI, retIthI, tela ne pANInA DAghathI, athAga ne asAdhya hatI. zodhatAM zodhatAM dharmazALAmAM AvI pahoMcyo. aMdara be majalAnuM parizramane lIdhe, enuM lakSmI jevuM rUpa sUkAIne kALuM paDI gayuM che, makAna hatuM. eka maMdiramAM saMdhyA samayanI AratInI taiyArI e vAta enI sAsu mane kahetI hatI. mArA manamAM paNa e ja vicAra cAlatI hatI. moTI be gALAnI jagyA hatI. mArAmAM pAchI saphaLatA AvyuM. sukhanuM zarIra aizvarya ne bhegamAM jenuM lAlanapAlana thayeluM, 'AvI. lAThIne AdhAre thoDuMka ghUmI vaLyA. rastA para ja be moTI e chokarInA manamAM koNa jANe zuM AvyuM ke AvA muzkela tIrtha khAvApIvAnI dUkAna hatI, eTale savAre rAMdhavA karavAnI kaDAkUTa karavI yAtrAne mArge, ane temAMye sAsune sAthamAM laIne AvI. AjakAlanAM chokarA - chokarI badhAM ja duniyAnA bhramaNanI IcchA kare che. zuM A paDe ema hatuM nahi. rAtrInA bhajanathI ja Ajane divasa pUro badhuM tIrthadarzana ne puNyakAmanA mATe hoya che? koI koI chokarIo thaze. tapAsa karatAM mAlama paDayuM ke dukAnamAM cAne baMdobasta paNa thaI te bhagavAnane yAda paNa karatI hotI nathI. ema chatAM A chokarI : zake ema che. pachI bIjuM zuM joIe? mane lAgyuM ke jANe gaDha sara
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramuddha jIvana 242 karyo. paganuM darda maTI gayuM. badarI vizALalAlanI jaya! OM namo nArAyaNAya--AnaMdathI brahmacArI pAgalanI jema ghUmavA lAgyo. daivI anirvacanIya ArAmadAyaka AjanI rAta hatI. dUdha, dahIM, jalebI, cA, sarasa ghImAM taLelI pUrI, baTAkAnuM zAka ne athANuM--badhAnuMnuM eka sAthe bhAjana karyuM. jyAM sudhIbhAjanano kAryakrama cAlyA tyAM sudhI brahmacArIe AMkha UMcI karI nahi, eNe kahyuM: "dAdA, pahelAM jamI levA do. jeTaluM peTamAM jAya eTaluM bharI levA de." [[ kAlerA thaI jaze, brahmacArI. " A mAmulI manuSya AMkho baMdha karIne moTethI hasI paDayo. eNe kahyuM, "kema rathamAM besIne have bIka lAge che? vizvarUpa batAvI dauM? Aje A peTa badhuM ya hajama karI jAya ema che. huM te kAza bhUkhyo bhUMDa chuM." jamIne brahmacArI gIta gAtA gAtA upara cAlI gayo. ame banne jaNe pAse pAse ja amArA kAmaLA pAtharI dIdhA. brahmacArIe te nAkathI "OM nama| zivAya " nA japa zarU karI dIdhA, mane manamAM thayuM ke AjanA AhArathI enA dAMta, hATha, jIbha, tALavuM ane badhAne tRpti thaI gaI che. e UMghamAM babaDatA paNa hatA. pelI tarapha gApALadA aMdara AvIne DozIonI kaDAkUTamAM herAna thaI rahyo hato. sAMje thoDuM aphINa ne eka calamamAM gAMjo jhukIne enuM je svarUpa banyuM hatuM te to koI avanavuM ja hatuM. devalokanA pArijAtanA bAgamAM koI jANe dArzanika pharatA hoya evI enI dazA hatI. e vakhate koIe paNa ene gusse karyo hoya to to e enuM khuna ja karI bese evI enI dazA hatI. bilADInA jevA svabhAvanI pelI DozIonI AgamAM ene zAMti nahotI. mArA mAthA AgaLa eka nAnI oraDImAM adhArabAbu parivAra sahita beThA hatA. hamaNAM e jamI rahyA hatA. teo eTale sAsu ane vahu eka vAra AvIne amArA bhojana ane suvAnI vyavasthA aMge khabara kADhI gayAM hatAM. cha tA. 1-4-16 ke tamArI oLakhANa thaI mA. mArA sUkAM kapaDAMne na aDakatAM; eTalI paNa akkala tArAmAM nathI ? AjakAla zudra lokonuM bahu caDhI vAgyuM che. adhaeNArabAbue dhIraja gUmAvI hatI, enI patnIe hasatI hasatI AvIne ene vAratAM kahyuM : "chAne; game tevI paNa brAhmaNanI dIkarI che, enuM mAna rAkhavuM joIe ApaNe. brahmacArI ekadama gussAmAM AvIne bolatA hatA, " e zAnI brAhmaNanI dIkarI? e to caMDAla che." "nA bhAI. evI vAta ApaNAthI na thAya, ne AMdhaLA hoya tene AMdhaLA kahevAthI dhaNuM pApa lAge. geApAladA zAMta besI rahyA hatA. temane koI zatru nahotuM. te bapore ja ame ekabIjAthI chUTA paDayA. chAMntikhAlanI UMcI ane hAMDakAM bhAMge evI be mAIlanI caDhAI caDhIne khAMkarA caTTInI tarapha ame utarANane mArge cAlyA. hajI sAMjane thADI vAra hatI. amArI icchA pramANenuM samatala sthAna hatuM. pAse ja alakAnaMdAnI ja eka zAkhA hatI. tenuM nAma paTuvatI hatuM. thoDe dUra parvatanI eka khINa hatI. traNe bAju AkAzacuMbI parvatazikharo hatAM. game evA madhura pavana hatA, jharaNAnA jhaMkAra hatA, vanapha lAnI sugaMdha prasarelI hatI. adhAra bAbunI patnIe kahyuM, " Aje have AgaLa javAnI jarUra nathI. ahIM ja thAbhI jaIe." rastA tarapha eka vAra pharIne meM joyuM. lagabhaga ekAda mAIla dUra nadInA vaLAMka tarapha lokonA ToLAmAM gopAladAnA suspaSTa zarIranAM darzana thayAM. kIDInI jema dhImI gatithI te cAlatA hatA. enI joDe bIjA sAthIo paNa hatA. meM pUchyuM. "emane tame choDI devAnuM kahyuM hatuM ? " tyAre adhArabAbu bAlyA : "be eka mAIla sudhI ApaNe pAchaLa rahIzuM. paNa pachI to emane pakaDI pADIzuM." sAsue kahyuM, "tA rahevA do bhAI! tamAruM zarIra te amArA karatAM paNa vadhu kharAba che; ApaNA majUronI pAse bistara che. e loko Ave eTale tamAre mATe bistaro pAtharI dauM. have tamAre mATe tamAre juduM rAMdhavAnI jarUra nathI. amArI joDe ja tamArI vyavasthA thaze. " brahmacArIe kahyuM: "AjanA jevI ja emanI mAyA mamatA haMmezane mATe rahe dAdA !" paganuM darda koInuM paNa ochuM thayuM nahi, taLAMsavAthI, DhIMkA mAravAthI, mAlizathI, hAspiTalanA IlAjathI kazAthI ya maTyuM nahi. Akhare ema nakkI karavAmAM AvyuM ke phakata pAMca sAta mAIlathI vizeSa roja cAlavuM nahi. jyAre muzkelI hoya, tyAre ApaNe sAdhAraNa rIte je kalpanA karIe chIe te jyAre ApaNe AcAramAM mUkIe chIe, tyAre emAM pheraphAra karavA ja paDe che. raste nIkaLA eTale ema thAya ke, rasto pUro thAya to sArUM. zrInagarathI savAre nIkaLyA. ne lagabhaga agiyArane sumAre ame bhaTTIserA AvI pahoMcyA. rastAmAM sukRtA nAmanI eka nAnI nadI ne eka caTTI ame pasAra karI. bhaTTI serAnA rastA thADe aMze samatala che. tethI ja ekI vakhate ame eka sAmaTA ATha mAIla cAlI zakayA. pAse ja nadI hatI, enuM nAma harSavatI hatuM. e alakanaMdAnI ja eka zAkhA hatI. caTTInI pAse ja eka jharaNuM hatuM, enAM pravAhanA buddhizALI manuSya kevI rIte upayoga kare che e dazya me ahIM joyuM. enuM nAma jaLa cakkI arthAt pANInI ghaMTI. lAkaDAnI eka cakkI hatI, enI para pANIno pravAha AvIne ene dhakko mAratA hatA ane e ja pheravavA hatA. enI upara eka pattharanI ghaMTI hatI ne emAM hatA ghauM. Ama vagara mahenate loTa daLAtA hatA. enI tArIpha karyA vinA rahevAya ja nahi. jyAM sudhI mane yAda che, A bhaTTIserAmAM geApAladAnA daLamAMnI brAhmaNI mAnI joDe aghArabAbunA jhaghaDo thayelA. e jhaghaDAnuM kAraNa hatuM jAtinuM abhimAna ane AbhaDacheTa. koI najIvI vAtamAM brAhmaNImAnA krodha joIne aghArabAbunI patnI chAnuM chAnuM hasatI hatI, ne enA moDhA sAmuM jotI hatI. brAhmaNImA sanAtana dharmanI mUrtimatI pratimA hatI. jAti vicAra ne AbhaDacheTa sivAya e jIvI ja na zake? e tUTelAM vAsaNanI jema khaNakhaNI UThI. "koNa jANe me kevAM pApa karyAM haze, mAlika : zrI:mubaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa. muMbai-3, mudrasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa,: muMbaI pati patnI banne amArI tarapha joIne potAnA vijaya thayo hoya ema hasyAM. jANe emanA hAsyamAM vijayano AnaMda hato, me kahyuM : " Aje bhale ahIM rahIe, paNa ATalA thoDo rasto kApavAthI have pachI nahi cAle. amAre te yAtrA jaladI jaladI pUrI karavI che." "vAru, Aje to raho, mAnI icchA paNa pUrI to karavI ja joIene ?' sAMja paDI. pahADanA zikhara parathI kSINa caMdranAM darzana thayAM, AkAza tArAothI chavAI gayuM. - samagra vAtAvaraNa badalAI gayuM. kadAca Ama ja badalAtuM haze. divase prakhara teja hatuM. sthUla vAtavikatA hatI, mANasanAM dainya ane svArthanAM sthUla AghAta pratyAghAta hatA. parantu e navAInI vAta hatI ke rAtre badhuM badalAI jatuM hatuM, A vizvaprakRtine prasAdhana- paripATI banAvIne, ene alaMkRta banA vIne koNa jANe koNa manohara banAvatuM hatuM! rAtrInI snigdha jyotsvAmAM, divasanI prakharatA yAda paNa rahetI nahotI. (kramaza:) mULa baMgALI : anuvAdaka : DaoN. candrakAnta mahetA zrI prabodhakumAra saMnyAla AcArya rajanIzajInA eprila mAsanA kAryakrama jIvanajAgRti kendranA maMtrI jaNAve che ke, cAlu thayelA eprila mAsa daramiyAna AcArya rajanIzajInAM pravacano nIce jaNAvela sthaLAo tathA tArIkhoe goThavavAmAM AvanAra che. tA. 1-2 nAsika; tA. 3-4 jUnA tA. 14, 15, 16 tathA 17 muMbaI. muMbaInA pravacanasthaLa tathA samayanI vigato te te divaseAnA dainika patromAM pragaTa karavAmAM Avaze.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rUA. 4 * : jIvana ' ' CT "prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 27 : aMka 24 muMbaI, eprila 11, 1999, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrI paramAnaMda kavarajI kApaDiyA 2 krAntikAra bhagavAna mahAvIranI kalyANayAtrA : riprila mAsanI trIjI tArIkhe-mahAvIra jayaMtInA reja--oNla InDiyA reDiye, muMbaI kendra uparathI prasArita karavAmAM AveluM pravacane te saMsthAnI anumatipUrvaka nIce pragaTa karavAmAM aAve che. taMtrI) bhagavAna mahAvIranA jIvanakArya ane temaNe ApelA viziSTa priyadarzanA nAmanI putrI thaI hatI ane te bhagavAna mahAvIranA vicArapradAnane yathAsvarUpe samajavA mATe AjathI aDhI hajAra bhANeja jamAlIne paraNI hatI. bhagavAna mahAvIranI uMmara meTI thato varSa pahelAMnI sAmAjika tathA rAjakIya paristhitine ApaNane cheDo temanAmAM saMsAra viSe vairAgya pedA thayo ane kauTuMbika tema ja sAma khyAla hovuM jarUrI che. e vakhatanA samAja upara brAhmaNa jika baMdhane choDIne-toDIne-teo AtmasAdhanAnA mArge AgaLa varganuM asAdhAraNa prabhutva hatuM, ane vedone apauruSeya ane tethI javA Atura banyA, paNa mAtapitAne pitA viSe anurAga sarvamAnya dharmagraMtha tarIke lekhavAmAM AvatA hatA. A vedane anubhavIne saMsAratyAganuM mahattvanuM pagaluM bharavAnuM temanI hayAtI samajavA tema ja samajAvavAno IjAre mAtra brAhmaNa paMDitone hate. sudhI temaNe mulatavI rAkhyuM hatuM. 28 varSanI uMmare mAtapitA svargaveda saMskRta bhASAmAM lakhAyelA hoIne nIcenA vargone tenI samajaNa vAsI banyA, eTale saMsAratyAga karavAne mahAvIra utsuka banyA. sugama paNa nahotI. e vakhate tapa dhyAna saMyamarUpI jIvanasAdhanAnA paNa taratamAM ja rAjagAdI upara AvelA moTA bhAI naMdIvardhananA sthAne dhArmika kriyAkAMDonuM-ane temAM paNa khAsa karIne Agrahane vaza thaIne teo saMsAramAM be varSa vadhAre rokAyA ane tyAgI yajJayAgAdinuM-khUba ja mahattva hatuM ane A yajJamAM saMkhyAbaMdha saMyamI vratadhArI jevuM jIvana temaNe vyatIta karyuM ane pitAnI sarva pazuonAM balidAna apAtAM hatAM. strIvarga puruSavargane sarvathA dhanasaMpattinuM temaNe chUTA hAthe dAna karyuM. 30 varSanI ummare temaNe parAdhIna hato. tenA mATe jIvanamAM aneka kSetro baMdha hatAM. tene saMsAra choDayo ane jaina dIkSA aMgIkAra karI ane tyAra bAda temaNe saMnyAsane koI adhikAra nahote. zAstro vidgadagamya bhASAmAM racAtA bAra varSa sudhI ghora tapasyA karI. A ghora tapasyA eka prakAranI hoIne sAmAnya loko tene bahu ja ocho lAbha letA hatA. zudro ugra jIvanasAdhanA hatI. temAM nAnAM moTAM aneka anazanane ane pratye uparanA vargo avamAnanAnI daSTithI jotA hatA ane temAM paNa TUMkI lAMbI mudata sudhInA dhyAno samAveza thayo hato. pariNAme ati zudra lekhAtA vargone aspRzya lekhavAmAM AvatA hatA ane temane kevaLajJAna prApta thayuM ema kahevAmAM Ave che. A kevaLatenA paDachAyAnA sparzane paNa abhaDAvanAra gaNavAmAM Avato hato. jJAna eTale zuM ? Ane artha saMpUrNa prajJAno udaya eTale ke jIve, vaLI e vakhate ApaNA dezanI-khAsa karIne Aje je pradeza jagata ane Izvara e traNe pAyAnAM tattva vize ane ekamekanA bihAranA nAmathI oLakhAya che tenI-rAjanaitika sthitimAM paNa koI anubaMdha vize saMpUrNa jJAnajAgRti, jANavAyogya badhuM jaNAI "jAya ane svarUpAnusaMdhAnanI sthiti prApta thAya evI pUrNa jIvana avasthA. jAtanI ekatA nahotI. gaNasattAka ke rAjasattAka rAja ahIM A jJAna thayA pachI satya tatva vize koI prazna ke zaMkA na tahIM kheravikhera paDelAM hatAM. e badhAne saMpa ane sahakArane badale rahe ane samagra vAstavikatAnuM saMpUrNa darzana thAya. kalahamAM ja vizeSa rasa hate. dareka bIjAne kacaDIne potAnA rAjyano Ama sAdhanAkALa pUro thayA bAda ane parama satyanuM darzana vistAra karavA mAgatuM hatuM. dezakALanI AvI paristhiti vacce bhaga thayA bAda potAne je prakAza maLe, potAne je cakkasa jIvanadRSTi vAna mahAvIra ane buddhane janma thayo hato. prApta thaI tene temaNe lokakalyANa arthe upadeza ApavA mAMDayo. - mahAvIranA pitA siddhArtha kSatrIyakuMDa nAmanA eka nAnA rAjyanA A prakriyAne dharmatIrtha nI sthApanA tarIke oLakhavAmAM Ave che, rAjavI hatA. trizalA temanI mAtAnuM nAma. mahAvIrane temanAthI moTA ane e rIte bhagavAna mahAvIrane tIrthakara tarIke oLakhavAmAM Ave eka bhAI hatA jenuM nAma naMdIvardhana hatuM, ane eka moTI bahena hatI che. jaina dharmamAM ra4 tIzakaranI eka paraMparA kalpavAmAM AvI jenuM nAma sunaMdA hatuM. A sunaMdAne jamAlI nAmane eka putra hatA. che. A paraMparAmAM 24mA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra che. A bhagavAna mahAvIre ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, - bhagavAna mahAvIrane janma caitra suda 13nA roja eTale ke ane aparigraha--A prakAranA paMca mahAvrata rUpI dharmanI pratiSThA karI. AjanA divase thayo hate ane tethI bhAratabharamAM Aje sthaLe Aje jene je jaina dharmanuM pAlana kare che te carama tIrthaMkara bhagavAna sthaLe temanI janmajayaMtI UjavAI rahI che. bhagavAna mahAvI- mahAvIre prarUpela jaina dharma che. 2nA janma sAthe rAjyamAM sarva prakAranI AbAdI thavAthI temanA A dharmane bhagavAna mahAvIre eka sthaLethI bIjA sthaLe, eka mAtapitAe temanuM 'vardhamAna' nAma pADayuM hatuM. samaya jatAM temanA parama nagarathI bIjA nagare satata pracAra karyo ane temanA dharmane hajAra puruSArthanA kAraNe teo "mahAvIra'nA nAmathI oLakhAvA lAgyA hatA. naranArIoe aMgIkAra karyo ane temAMnA aneka saMsAra cheDAne temanI pAse sanyAsamArga dhAraNa karyo. kahevAya che ke temanA tyAgI temane vidyAbhyAsa pUro thayo. yogya vaye temanuM yazodA bhikSuka ziSyonI saMkhyA 14,000nI hatI ane bhikSuka ziSyAonA nAmanI eka rAjakumArI sAthe lagna karavAmAM AvyuM, jenAthI temane saMkhyA 36,000nI hatI, A rIte 72 varSanuM AyuSya pUruM thatAM anAthI moTA hatuM. A nidAna ane ane eka
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 prabuddha jIvana tA. 16-4-19 teo AjathI 2492 varSa pahelAM A vada amAsanI rAtrInA nirvANa pAmyA. che amAsanI rAtrInA AcArya rajanIzajInA sAnnidhyamAM - je jaina dharmanI bhagavAna mahAvIre prarUpaNA karI temAM (tA. 26-8-'65nA 'jaina bhAratI'mAMthI sAbhAra ud dhRta ane temaNe ahiMsAne sauthI mukhya sthAna ApyuM. bhagavAna mahAvIranI anuvAdita) ahiMsAe jIvasRSTinI kalapanAne vanaspati sudhI vistArI ane sarva bhUtamAtra vize maitrI, karuNA ane abhaya-bhAvanA cittavavAne AkAza vAdaLothI chavAI gayuM hatuM, khUba pANI varasI rahyuM Adeza Apyo. temaNe jIvanasAdhanA mATe, ahiMsA upara jeTalo hatuM, paraMtu have sUrya bAhara nIkaLyA ane varSAnA kAraNe svaccha bhAra mUkaya teTale ja bhAra tapa, saMyama ane aparigraha upara mUko. bane taDake khUba prItikara lAgavA mAMDayo. thoDI vAra pahelAM eka moTuM hiMdu dharmamAM paNa A tatvone mahattva ApavAmAM AvyuM che, paNa A IndradhanuSya AkAzamAM khIlI UThayuM hatuM. ame bahAra nIkaLIne tattvone jIvanamAM antima koTi sudhI utAravAno Agraha e jaina- bagIcAmAM beThA hatA. dharmanI vizeSatA che. AcAryazrIe IndradhanuSya tarapha amAruM dhyAna kheMcIne kahyuM : - jainadharma Atmatatvane svIkAre che, punarbhavane tathA karmanA siddhAntane AgaLa dhare che ane jIvamAtranA sukhadu:khanuM kAraNa "A jagataA zarIra... A badhuM IndradhanuSyanI jevuM che. suMdara tenAM karmo che, prArabdha karma anusAra vartamAna dhaDAya che, ane che, chatAM vAstavika nathI. AnA saundaryane jANe, paNa tenuM svapna vartamAna karma eTale ke puruSArtha anusAra bhAvI ghaDAya che. jIvane Ave te paNa tene bAMdhI zakAtuM nathI. Ama chatAM paNa ApaNe te bacAvanAra ke DubADanAra tenAM karmo sivAya bIjuM koI nathI ane svapnane paNa svapna tarIke oLakhatA nathI. e paNa, jyAre ApaNe AvA karmothI sarvathA mukata banavuM enuM nAma mokSaprApita che. AvI vicArasaraNI mahAvIra-prarUpita jaina dharma raju kare che. emAM hoIe chIe tyAre, ApaNane satya je mAluma paDe che." , , ahiMsAnA anusaMdhAnamAM jainadharmanA anekAntane ullekha meM emane pUchayuM : "zuM svapnamAM je ApaNe joI rahyA karavA jarUrI che. mane mAro jIva vahAle che tema anyane anya chIe te satya nathI, svapna che - A bAbata smaraNamAM rAkhavAne koI jIva vahAle che ema samajIne anya jIvane jarA paNa du:kha thAya upAya nathI?" kleza thAya ema ApaNAthI ne varatAya tenuM nAma jemaM ahiMsA che, temaNe javAba Ape : "je vyakita jAgRta avasthAmAM ema te ja rIte eka ja vastu vize ApaNe amuka rIte vicAratA hoIe yAda rAkhe che ke pote je joI rahyo che te sarva svapna che, te dhIre ane anya koI te ja vastu viSe prAmANikapaNe anyathA vicAranuM hoya tyAre ApaNane amuka rIte vicAravAno hakka che te anyane dhIre svapnamAM paNa samajavA lAge che ke pote je kaMI joI rahyo che anyathA vicAravAne eTale ja hakka che ema samajIne tema ja mArA te satya nathI. ApaNe jAgratane satya mAnIe chIe, ene lIdhe svapna mantavyamAM satyane aMza che te anyanA matavyamAM paNa satya paNa satya mAluma paDe che. jAgRtamAM ApaNA cittanI je Adata aMza saMbhave che-AvI rIte vicArIne, anyanA vicAro-maMtavyo- hoya che, tenuM svapnamAM paNa pratibiMba paDe che." prati Adara dAkhavavA ane temAM rahelA satyanA aMzane samajavA temanI A vAta sAMbhaLIne ame vicAramAM paDI gayA. teo prayatna karavo enuM nAma anekAnta daSTi che. jyAre ahisA hRdaya je kaMI kahe che tethI khUba cintana-vicAra pedA thAya che. temanI lakSI che tyAre anekAne beMddhilakSI che. A banne ekamekanA pUraka jarA paNa vAta keTalA anubhava tema ja keTalI UMDI daSTi ApaNAmAM che-AvI samajaNa jaina vicArasaraNInA hArdamAM rahelI che. jAgRta karavA mAMDe che ? dhArmika tema ja sAmAjika kSetre bhagavAna mahAvIranuM jIvana eka mahAna krAntikAranuM hatuM. teo potAnI bhAvanA ane vicArone Aje savAranA pahoramAM koI amuka vyakita AcAryazrIne makkamapaNe vaphAdAra rahIne upadeza detA rahyA, tatkAlIna dhArmika ane maLavA AvI hatI. AcAryazrI snAna karIne bahAra AvyA hatA ane sAmAjika rUDha vicAro ane paraMparAone paDakAratA rahyA, ane hita taDakAmAM beThA hatA. temane koIe pUchayuM ke "jIvanane kaI rIte jIvavuM dharAvatA vargo sAthe-khAsa karIne brAhmaNavarga sAthe-sArI peThe atha- joIe?" teo thoDo samaya mauna rahyA ane pachI belavA lAgyA : DAmaNamAM AvatA rahyA. sArvajanika kSetre temanA A samarpaNane paMDita darpaNanI mAphaka, svAgata saunuM paraMtu saMgraha leIne paNa nahi. cittA sukhalAlajI potAnA eka vyAkhyAnamAM jaNAve che te mujaba A rIte saMskaro ane prabhAvone na pakaDe - evuM jIvana ja zuddha jIvana che. tAravI zakAya : je vItI gayuM tene vItI javA de ane je haju sudhI AvyuM nathI . (1) nAtajAtane jarA paNa bhedabhAva rAkhyA sivAya saune tenI ciMtA na kare - AvI sAdhano vaDe ja vyakita vartamAnamAM mATe zudrone mATe paNa-bhikSupada ane gurupadane mArga temaNe khulle saMlagna banI zake che ane sattAmAM tenI jaDane gherApaNu-gaharAI-- karyo. zreSThatA nakkI karavAmAM janmane nahi paNa guNavattAne ane guNa- maLe che. atIta tema ja anAgata mAnasa - sattAmAM che. temAM je vattAmAM paNa pavitra jIvanane temaNe savizeSa mahattvanuM gayuM. vyasta ane gherAyeluM rahe che te jIvanane jANI zakato nathI. jIvana te (2) puruSonI jema strIonA vikAsa mATe paNa emanI hamaNAM che, ahiM che. tene bIje kaI ThekANe je zodhe che te tene pUrNa svataMtratAne temaNe svIkAra karyo tathA vidyA tema ja AcAra kheI bese che." teo Ama kahIne jevA zota thayA ke tarata ja pakSIbanne mATe strIonI saMpUrNa yogyatAne temaNe mAnya rAkhI. emanA onI eka katAra sAmenA vRkSa uparathI UDI ane jorabaMdha havA cAlI; mATe AdhyAtmika gurupadane mArga temaNe mekaLo karyo. ane vRkSe tethI hAlI UThayAM. A joIne temaNe kahayuM " vRkSonI (3) tattvajJAna ane AcArano upadeza lekabhASAmAM ApIne jevA banI jAo. ane pakSIonI jema zuddha vartamAnamAM jIvavA kevaLa viddhagamya saMskRta bhASAne meha temaNe ghaTADo ane yogya lAgo. A rIte jIvavAthI nirdoSa saraLatA prApta thAya che, te ja adhikArIne jJAnaprApti karavAmAM bhASAnA antarAyane temaNe dUra karyo. satyane jANavAnuM dvAra che." (4) aihika ane pAralaukika sukhane mATe thatA yajJAdi karma- AcAryazrIe Aje eka goSTI karatAM jaNAvyuM ke "vicAra ane kAMDone sthAne saMyama ane tapasyAnA svAvalaMbI ane puruSArthapradhAna buddhi manuSyanA svAdhyane mAtra aradho bhAga che ane je vyakita mArganuM temaNe mahattva sthApyuM ane ahiMsAdharma vize temaNe lokA- aradhe svastha che te asvastha ja che. vijJAna ane tenI tarkasaraNI dara pedA karyo. aradhA manuSyane ja sparza kare che ane manuSyamAM e vaDe utpanna (5) tyAga ane tapasyAnA nAme vyavahAratA rUDha zithilA thayelI buddhimattA adhurI ja hoya che, ane je manuSya aradhe buddhicAne sthAne sAcA tyAganI ane sAcI tapasyAnI pratiSThI karIne mAna che tene buddhimAna kema kahevAya? vastuta: jenuM aradhuM mane svastha bhegane badale yoganA mahattvanuM vAtAvaraNa temaNe cetarapha UbhuM karyuM. che ane jenI buddhimattA aradhI che- adhurI -te pAgala ja . AvI eka vizvavanta vibhUtine, jemaNe Apele ahi- che. manuSya pUrA banavuM-pUrNa banavuM - jarUrI che. tenA A khaMDita sAne maMtra AjanI duniyA mAthe jhajhumatA sarva vinAzamAMthI ugAravA vikAsamAM ja tenuM sarva du:kha ane saMtApa chupAyelAM che. buddhi ane mATe eka mAtra upAya che ema duniyAnA cittako ane vicArako hRdaya...jJAna ane prema... vijJAna ane dharmanuM saMmIlana ja manuSyane pakArIne kahI rahyA che evA bhagavAna mahAvIrane, Aje temanA pUre svAzya ApI zake che. janmajayantInA divase, ApaNAM aMtaranAM vandana ho ! paramAnaMda anuvAdaka : paramAnaMda. mULa hiMdI : suzrI krAntidevI.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-4 * pramukha jIvana mama sama' e ja sa saMgharSonu mULa [bihAra pradezamAM keTalAka samayathI vinobAjInI grAmadAnayAtrA cAlI rahI che. A yAtrA daramiyAna bane teTalI moTI saMkhyAmAM grAmadAna meLavavAno vinobAjInA Azaya hoIne A yAtrAne tuphAna yAtrA'nA nAmathI varNavavAmAM Ave che. prastuta yAtrA daramiyAna bhagavAna mahAvIranA aitihAsika janmasthAna tarIke AjanA purAtattva-saMzAdhakoe je sthaLane svIkAryuM che tevA vaizAlI gAmanAM paDAva daramiyAna tA. 26-11-65nA roja vinebAjIe bhagavAna mahAvIranI anekAntalakSI vicAraNAne lakSamAM rAkhIne preraka pravacana ApeluM. te pravacanane gujarAtImAM zrI menAbahene TUMkAvIne ApyuM je tAjetaramAM pasAra thayelI mahAvIra jayantInA anu saMdhAnamAM ahiM pragaTa karatAM AnaMda thAya che. paramAnaMda hamaNAM tame sAMbhaLyuM che ke ahIM daza grAmadAna maLyA ane A vaizAlI pradezamAMthI agyAra maLyA che, eTale A nAnA evA pradezamAM ekavIsa grAmadAna maLyAM. mahAvIranuM A janmasthAna che. sArAye bhAratamAM A kSetra mazahUra che. jo A pradeza prakhaMDa grAmadAnamAM eTale ke tAlukA dAnamAM AvI jAya to ghaNI pratiSThA maLe. ema thAya tA evuM lAgaze ke jANe mahAvIra Aje paNa ahiM kAma karI rahyA che. hamaNAM ahiM ema kahevAyuM ke A kSetramAM jamIna bahu ochI che. eka ekara jamIna upara traNathI cAra mANasa nabhe che, evI paristhitimAM je kAma thaI zakayuM teTaluM karyuM. mAruM mAnavuM AnAthI UlaTuM che. AchAmAM ochI jamIna che mATe te grAmadAna thavuM joIe. vadhAre jamIna hoya te grAmadAnanA prazna ja karyo rahyo ? amerikAmAM mANasa dITha bAra ekara jamIna che. tema ahIM hoya te grAmadAnano prazna ja UbhA na thAya. bahu ochI jamIna che mATe ja grAmadAnanI AvazyakatA che. tamArI dalIla UlaTI hovI joIe. bIjA pradezAmAM paNa meM A ja vAta kahI che. keraLamAM paNa AvI paristhiti che. balke ahiM karatAM tyAMnI vastI bamaNI che. AvI paristhitimAM badhAMe eka thaIne rahevuM joIe. ahiM jema bane tema badhAe sAthe maLIne khetI karavI joIe ane tema karavA je IcchatA hoya temane uttejana ApavuM joIe. huM tamane grAmadAnamAM A pharaja pADatA nathI, paNa salAha jarUra ApuM ke be be cAra kheDUta sAthe maLI khetI kare. tenA lIdhe vaijJAnika sAdhanonA upayoga saraLatAthI thaze. badhA eka thaI jAo! A mahAvIranuM kSetra che. temanA saMdezanuM pAlana karI tame paNa mahAvIra bano. A "vaizAlI" eTale ke vizALa kSetra che. tame tame paNa vizALa banA, A chekaro pILo sApho paherIne beTho che. huM pILA sApho pasaMda karuM chuM, kemake te ahiMsAnI nizAnI che. ahiM ghaNI bahena beThI che. bahenamAM zAMtinI bhAvanA hoya che. paNa jo bahenA ema samajatI hoya ke amArA taraphathI azAMti na jAge to basa che to te pUratuM nathI. baheneAe zAMti sthApavAnI prakriyAmAM paNa sAtha purAvavA joIe. gAmaDAM ahiMsA dvArA ja UbhAM thaI zakaze. dareka gAmaDAmAM svarAjya haze, badhA premathI raheze, gaurakSA karaze, mAkhaNa khAze, mAMsAhAra tajaze, hAthachaDanA cokhA vAparaze, peAtAnA kapaDAM pote utpanna karI leze. mAMsAhAra tajavA e eka mahattvanI vAta che. A mahAvIranA kSetramAM mAMsAhAra-tyAganuM vAtAvaraNa phelAya te te eka vIratAnuM kAma che. mahAvIre sahayoganI vAta karI che. mahAvIra peAtAnA vicArane pracAra karatA, paNa bIjA pakSano virodha karIne nahiM, te mAnatA ke darekanA kahevAmAM kaMIka satyAMza hAya che. to darekanI vAtanA satyAMzane grahaNa karavA ane samagra satyanuM saMzodhana karavuM e emanI rIta hatI. A eka vizALa daSTi mahAvIrasvAmIe ApaNane ApI che. lokoe tenA eka siddhAMta banAvyo ane tene anusAra Aje eka surakSAbaLa kAma karI rahyuM che. je pratyekamAMthI satyAMza grahaNa karI pUrNa satya zodhavAnA prayatna kare che. bhUtae kahyuM ke "cAlo tAkaMda." zAsrIe kahyuM "ame kevaLa kAzmIra prazna para carcA nahi karIe. bhArata pAka badhA ja praznonI carcA karazuM." eTale kAzmIra sivAyanA ja prazno carcIzuM ema nahi, tema kAzmIra nahi ema paNa nathI kahyuM. A che mahAvIranI khUbI, zAstrIjI Ama mahAvIranA sUtrane anusaryA. koI ekamAM ja satya che evA Agraha nahiM te anAgraha. eTale me' je satya mAnyuM tene 3 che. pra tajI devAnI vAta nathI, paNa tamAru` badhuM ja asatya che ema paNa nahiM. A madhyasthavRtti che, ane huM kahuM chu ke jo duniyAmAM zAMti sthapAvAnI haze te A madhyasthavRtti dvArA ja sthapAze. yuddho pharI pharI na thAya te mATe ame laDIe chIe ema yuddha karanArAo kahe che. bhArata kahe che "amArA para AkramaNa thayuM mATe ame laDIe chIe." eTale AkramaNa na thAya to koI laDe nahi ema sau koI mAne che. te ApaNe bAMdhADa karavI paDaze. satya bahu cAlAka che. te thoDuM AmAM paNa rahe che, thoDuM temAM paNa, banne pakSa potapotAnA satya aMzane pakaDI rAkhI laDe che, ane paramAtmA A badhA khela joyA kare che. vedamAM yuddhane mATe eka zabda kahyo che, vedamAM Ave che "mama satyam" yuddha mATe A zabda. he Indra, lAko tAruM AvvAhana kare che 'mama satyam' mAM ane A upara bhASyakAra lakhe che, mama satyevu yuddhevu tyarthaH " "mama satya" eTale yuddha. koI ema kahyA kare, "mAruM ja sAcuM, mAruM ja sAcuM" te te yuddhane AAhana che. kharI rIte kahevuM Ama joIe, "mAruM paNa kaMIka sAcuM che, tAruM paNa kaMIka sAcuM che." to eka bIjAno meLa maLe. duniyAmAM jo eka vizvaya racavuM hoya to mahAvIranA A siddhAMtane anusaravA e ja eka mArga che. .. meM mAMsAhAranI vAta karI, teno artha e nathI ke prANIonI saMkhyA vadhI jAya. prANIsaMkhyAnI vRddhi karavI e paNa hiMsA che ema jainAe paNa kahyuM che. jainoe zuM kahevAnuM bAkI rAkhyuM che? dareka viSaya upara temanuM ciMtana che. eTale mAruM kahevuM eTaluM ja che ke prANInA AhAra cheDo, mAMsAhArano tyAga karo. ochAmAM ochuM A kSetramAM ATaluM to karo ja. A kSetramAM jaina zAstronuM adhyayana thaI rahyuM che. graMtha bahAra paDI rahyA che. paNa pustako zuM cATavAnA che ? mahAvIre spaSTa Adeza karyo che ke mahApuruSo nigraMtha" hoya. jainadharma bahu sukSma che. eNe vAvI valAvIne mAkhaNa tamArI AgaLa mUkayuM che. ene vyavahAramAM mUkavAnI koziSa tame karo, ane te mATe ATaluM karo, 1 pILA sApho joIe, 2 pUruM prakhaMDa dAna karI, 3 mAMsAhAra cheDo, 4 mAMsAhAranI sAthe cAlanAro dArU cheDo, A badhuM tamAre A bhUmimAM karavAnuM che. mahAvIre eka bIjI paNa krAntikArI vAta karI. buddha ane mahAvIra samakAlIna thaI gayA. mArA khyAla pramANe buddha ane mahAvIranuM mIlana paNa thayuM hatuM. bhagavAna buddhe strIne dIkSA na ApI. eka vakhata emanA ziSya AnaMda eka bahenane lAvyA ane kahyuM, "bhagavan ! A bahena khUba ja jijJAsu che, Ane dIkSA Apo." tyAre buddhe kahyuM, "huM AnaMda ! te parIkSA karI che to tArA upara vizvAsa rAkhI ene dIkSA ApuM chuM, paNa samajaje ke ApaNA saMpra dAya mATe A eka jokhamakAraka vastu che." eTale buddha strIne dIkSA ApavAmAM jokhama mAnyuM, jyAre bhagavAna mahAvIre srIone chUTathI dIkSA ApI. kahevAya che ke emanA parivAramAM jeTalI sAdhuonI saMkhyA hatI ethI vadhAre sAdhvIonI hatI. A emaNe bahu hiMmatanuM kAma karyuM. ane Ane lIdhe emanuM 'mahAvIra' nAma sArthaka che. jyAre huM mahAvIranuM nAma lauM chuM tyAre mane ema lAge che jANe cAremera havAmAM e ghUmI rahyA che. parama tyAgI, anAgrahI, madhyasthadaSTi mahAvIra huM jovA cAhuM chuM ane kadAca mahAvIra paNa jovA cAhatA haze ke A prajAmAM mahAvIranA kaMI lakSaNa dekhAya che ke nahi. eTale bAbAe je grAmadAnanI vAta karI che te mahAvIrane khUba pasaMda haze emAM koI zaka nathI. mULa hiMdI : vinobA bhAve
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24: bhUdAnano vicAra cauda varSa pahelAM loko samakSa mUkyo hatA. ane grAmadAnanA vicAra tera varSa pahelAM mUkayA hatA. grAmadAnanA vicAramAM jamInanI mAlikI cheDavAnI ane jamInanI sarakhI vaheMcaNI karavAnI vAta hatI. tenA parathI mane thayuM ke grAmadAnanA A vicAra samAja-preraNA mATe pUrI rIte anukULa che, paraMtu svArthapreraNA mATe te eTalA anukULa nathI. tyAre baMnenA meLa karavAnI koI navI mukita aMge huM vicAravA lAgyo." ane "sulabha grAmadAna''nI vAta dhyAnamAM AvI. prabhu jIvana * sulabha grAmadAna (chellAM cauda varSathI je pravRttinuM pUjya vinobAjI ekadhArUM AMdolana calAvI rahyA che te grAmadAnanI yojanAmAM vyakitanI svArthapreraNA sAthe samAja preraNAno meLa sadhAya e hetuthI, keTaloka pheraphAra karIne tene navuM rUpa ApavAmAM AvyuM che ane A yojanAne 'suIlabha grAmadAna ' nA nAme oLakhavAmAM Ave che. A grAmadAna athavA 'sulabha grAmadAna' nI pravRttino jo dezabharamAM amala karavAma Ave to temAM dezanI kAyApalaTa karavAnI apAra zakita rahelI che. Ama chatAM muMbaI bAju vasatAM bhAI-baheno 'A sulabha grAmadAna' viSe lagabhaga ajJAta jevA che ane te pratye eka prakAranI udAsInatA sevatA jovAmAM Ave che. vinobAjI AjanA yugapuruSa che ane A grAmadAna pravRtti e temanA jIvananuM sauthI vadhAre dharmakArya che. vinobAjInA A dharmakAryane A bAjunA bhAI - bahenA yathAsvarUpe samaje e hetuthI, gujarAta sarvodaya maMDaLa taraphathI thoDA samaya pahelA pragaTa karavAmAM Avela eka nAnI pustikA, uttara pradezamAM AvelA 'balIA ' mukAme tA. 15- 16 - 17 eprila Ama traNa divasa mATe 16 nuM sarvodaya saMmelana bharAI rahyuM che e avasara upara, ahIM nIce prasiddha karavAmAM Ave che. taMtrI) jeTaluM jeTaluM huM vicAruM chuM, 'sulabha - grAmadAna ' badhI rIte bhalA mATe ja che. saumapyaprada sarvatomagra nidhi ' e tulasIdAsajInA zabdo che. AmAM sarva - saubhAgya samAyeluM che. annanA savAla, ahiMsaka Dhabe samAjavAdI racanAno savAla - A badhAnA ukela AmAM che, badhI rItanuM ema kalyANa che. te sarvatobhadra che. 'sulabha grAmadAna'mAM jamInanI saMpUrNa mAlikI grAmasabhAnI thaze ane kula jamInanA vIsamA bhAga jamIna bhUmihInAmAM vahe cAze. bAkInI jamIna kheDavA mATe je-te mAlika pAse raheze ane bhaviSyamAM paNa tenI saMmati vinA jamIna levAze nahIM. A eTalA mATe karavAmAM AvyuM ke vyakitanI svArtha-preraNA sAthe samAja-preraNAno meLa sadhAya. mane umeda che ke A vicArane AkhuM bhArata upADI leze ane navA prakAranAM (sulabha) grAmadAna AkhA bhAratamAM thaze. vinobA grAmadAna eTale zuM? 1 jamInanI mAlikI grAmasabhAne arpaNa karavAmAM Ave che. (a) gAmanI bahAra jamIna vecI na zakAya ke gIre na mUkI zakAya. (A) jamIna para khetI karavAnA, vArasAmAM ApavAno ane gAmamAM grAmasabhAnI anumatithI hastAMtarita karavAnA adhikAra bhUmivAnano rahe che. 2 jamInano 20 mA bhAga gAmanA bhUmihIne mATe dAnamAM ApavAnA hoya che. ( dAtA jemane pasaMda kare tevA bhUmihInAmAM A jamIna vaheMcAze ). 3 grAma - koSa mATe kheDUta potAnI UpajamAMthI maNe eka zera anAja dara varSe Apaze. ane bIjA udyoga - dhaMdhAmAM tathA nekarI - majUrImAM lAgelA loko potAnI Avakano 30 mA bhAga dara varSe Apaze. ja gAmanA dareka gharamAMthI eka eka pratinidhi laIne athavA badhA pukhta vayanA grAmavAsIenI eka grAmasabhA banAvavAmAM Avaze. A grAmasabhA grAmamAtAnI mAphaka gAmanAM badhAM kAma sarvasaMmatithI karaze. 5 sulabha grAmadAnamAM revanyu-gAmane badale gAma athavA mahAllAnuM ke parAnuM paNa grAmadAna thaI zake che. grAmadAnanA artha, gAmanuM dAna nahi, gAma mATe dAna che. grAmadAna jAhera karavA jarUrI kAryavAhI ' 1 'grAmadAna - gheSaNA - patra' para gAmanA bhUmivAnAmAMthI 75 TakA bhUmivAnAnI sahI thavI joIe. tA. 16-4-1 1 2 gAmamAM rahenArA bhUmivAnonI te gAmanI kula jamInamAMthI ochAmAM ochI 51 TakA jamIna grAmadAnamAM sAmela thavI joIe. 3 gAmanA kula kuTuMbAmAMthI 75 TakA kuTuMbo grAmadAnamAM sAmela thavAM joIe. 4 bhUmivAna dAtAonAM vyakitagata 'samarpaNa-patra' bharAvavAmAM Ave. grAmadAna jAhera thayA pachI zuM karavAnuM? grAmadAna jAhera thayA pachI grAmadAna karAvanAra kAryakartAo athavA saMsthAoe nIcenI kAryavAhI pUrI karI levI joIe. 1 grAmasabhA racavAmAM Ave ane tenA pramukhanI sarvasaMmatithI cUMTaNI thaI jAya. A jarUrI che. 2 vyakitagata 'samarpaNa - patra' mAM jamInanA sarave naMbara ApavAno rahI gayo hoya to te ApI devAmAM Ave. dAtA je jamIna grAmasabhAne Ape, tenA sarave naMbara ApavAmAM Ave. 3 e rIte grAmasabhAne maLelI jamInanI vaheMcaNI bhUmihInAmAM karavAmAM Ave. ekadama nAnA TukaDA hoya to grAmasabhAnI anumati laI jamIna pramANe tenI kImata AMkIne dAtA eTalI rakama grAmasabhA pAse jamA karAvI zake che. A jamA rakama vaDe grAmasabhA bIjI jamIna kharIdIne bhUmihInAmAM vaheMcI zake che. grAmasabhAnAM kartavyo jarUra nathI. 1 kAyadesara rajisTrezana thavA sudhI grAmasabhAne rokAvAnI hInAmAM vaheMcI deze. 2 je pramukhanI cUMTaNI na thaI hoya te gAmanA dareka kuTuMbamAMthI eka pukhta uMmarano pratinidhi laI grAmasabhAnI pahelI beThaka agAuthI sUcanA ApIne bAlAvavAmAM Ave ne adhyakSa tathA bIjA padAdhikArIo sahita kArobArInI cUMTaNI 'sarva sa'mati'thI karavAmAM Ave. 3 grAmasabhA sauthI pahelAM dAtAo dvArA maLelI bhUmi bhUmi 4 sabhyo pAsethI maLelA dAnanA AdhAra para eka grAmakoSa nirmANa karavAmAM Avaze. A grAma - koSa drArA bekArone kAma, zikSaNa ne ArogyanI sagavaDa, gAmanA Arthika vikAsa mATenA sahAyakagrAmodyogonI sthApanA tathA grAma - bhaMDAranuM saMcAlana vagere kAme mATe grAmasabhA prayatna karaze. 5 grAmadAna kAnUna na banyo hoya athavA lAgu na thayo hoya te vartamAna ko - ApareTIva eNkaTa (sahakArI kAyadA ) nA AdhAre eka grAmasvarAjya sahakArI maMDaLI' rajisTara karavAmAM Ave. 6 A sahakArI maMDaLI dvArA gAma mATe grAmabhaMDAra calAvavA, karaja levuM - devuM, nizALa kholavI vagere vyavahAra grAmasabhAnI anu matithI zarU karavAmAM Ave, 7 gAmanuM eka varSanuM bajeTa tathA vikAsanI yojanA taiyAra karavAmAM Ave ane anya grAmodyogo UbhA karavAnI bAbata aMge grAmasabhAmAM nirNaya levAmAM Ave. grAmadAnanI sarakArI mAnyatA 1 grAmadAnanAM 'saMkalpa - patra' tathA 'samarpaNa - patra' sarakAranA revenyu vibhAganA sthAnika adhikArIo pAse rajU karavAmAM
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-4-66 prabuddha jIvana 27 Ave. tapAsa karyA pachI sarakAra grAmadAnane mAnyatA Ape che. 2 grAmadAnI gAmamAM jamInanA vIsamA bhAganI pharIthI vahe- caNI thatAM ane grAmasabhAnA nAmathI mAlikIne paTTo thatAM grAmadAna dhaSita grAmadAna' kahevAze. grAmasabhAnAM kartavya (sarakArI mAnyatA maLyA pachI). - 1 kheDUto pAsethI mahesUla ugharAvaze ane te rAjyasarakAramAM jamA karAvaze. ' 2 sAmudAyika kAma mATe jamIna alaga rAkhavI, jamIna sudhAraNA karavI, rAjya pAsethI karaja levuM, kheDUtone khetInA vikAsa mATe karaja ApavuM, gAmanI jamInanI vyavasthA (paraspara adala - badala karavI ane ekIkaraNa) karavI, utpAdananAM ke je gAmanI paristhitine anukuLa ane rAjya sarakAra dvArA svIkArAyelAM hoya tevAM bIjAM kAryo karavAM. A badhAM kAme grAmasabhA karaze. 3 gaucaranI ke bIjA upayoga mATenI jamInanI vyavasthA grAma- sabhAnA hastaka raheze. 4 grAmasabhAnuM kArya sarvasaMmatithI thaze. 5 grAmasabhAnI vidhipUrvaka svIkRti maLyA pachI grAmapaMcAcetanA adhikAra paNa grAmasabhAne maLaze. . 6 grAmadAnanI badhI jamInanuM khAnuM grAmasabhAne nAme raheze. grAmadAna kAyado rAjyanA bIjA kAnUnI mAphaka grAmadAna kAyado koI paNa gAmane pharajiyAta grAmadAna karavAnuM nathI kaheto. paNa lokoe potAnI rAjIkhuzIthI jyAM jyAM grAmadAna karyA che, tyAM tenI kAyadesaranI vyavasthA karI devI ane tene kAyadesara mAnyatA ApavIATalo ja grAmadAna kAyadAne hetu che. grAmadAna kAyadAthI koI paNa prakAranI bIka rAkhavAnuM kAraNa nathI ke, na to enA virodhanuM koI kAraNa che. judA judA pradezamAM grAmadAna kAyado bane che. temAM koImAM 66 TakA, koImAM 75 TakA te koImAM 80 TakA lokonI anumati grAmadAna thavA mATe Avazyaka mAnI che. te badhAmAM gAma athavA mahollAnI 51 TakA athavA tethI vadhAre jamIna joIe tevo Agraha rAkhavAmAM Avyo che. atyAra sudhImAM rAjasthAna, AsAma, baMgALa, mahArASTra ane AMdhra pradezamAM grAmadAna - kAnUna banI cUkayo che. madrAsa ane erisAnA bhUdAna- kAnUnamAM grAmadAnI gAmanI jAherAtanI vyavasthA rAkhavAmAM AvI che. bihAramAM vinobA - yAtrA praveza TANe orDinansa dvArA grAmadAna - kAnUna amalI banAvAya che, jayAre bIjA rAjyamAM paNa grAmadAna - kAnUna jaladI banAvavAmAM AvI rahyA che. grAmadAnathI prazno ukela grAmadAnane atha grAma svarAja che. paraMtu A grAma-svarAja evuM nahIM hoya jevuM Aje dilhInuM rAjya cAle che. grAma svarAjyamAM nIcenI bhAvanA mukhya rUpe raheze. * 1 eka parivAra bhAvanA : AkhuM gAma maLIne eka kuTuMba thaze. 2 garIbI nivAraNa: gAmamAM je koI dIna - du:khI, nAgebhUkhyo haze tenI ciMtA grAmasabhA rAkhaze. 3 sarvAgI vikAsa tarapha: grAmasabhAnA mAdhyamathI gAmanA sarvAgI vikAsanI sAmUhika yojanA banAvAze, jethI bekArI - berejagArI maTI zake ane jIvananI Avazyaka vastuonI bAbatamAM svAvalaMbana tarapha AgaLa vadhI zakAya. 4 zeSaNa - mukita: jamInanI mAlikI vyakitagata na rahetAM grAmasabhAne nAme raheze. grAmasabhA mAraphata kara vasUlAta vagere badhA vyavahAra thaze, jethI gAmanI tAkAta vadhaze. AnAthI zoSaNa ane sarakArI nokarone trAsa maTaze. 5 zAMti ane surakSA: gAmanA jhagaDA gAmanI kacerImAM nipa TAvavAmAM Avaze. zAMti ane saMrakSaNa mATe grAmasabhA 'zAMti - senAdaLa UbhuM karaze. 6 pakSabAjI maTaze: cUMTaNIne kAraNe laghumatInA jhagaDA vadhe che. gAmamAM pakSe ane jo banI jAya che. grAmadAna thayA pachI badhuM kAma sarvasaMmatithI cAlaze evI apekSA che eTale jhaghaDAo maTI jaze. 7 puMjInuM nirmANa: gAmamAM Akhare te dara varSanI jarUriyAta jeTaluM anAja rAkhavAnI vyavasthA anna - bhaMDAra dvArA thaze. AnAthI phakata gAmanA anAjanI AvazyakatA gAmamAM ja pUrI thaze, eTaluM ja nahIM, saMkaTakALamAM grAmajanone yogya kImate anAja maLI zakaze. vaLI gAmanI khetI ane udyoga - dhaMdhA mATe puMjInuM nirmANa thaze. grAmadAna ja zA mATe? * bhAratane AjhAdI maLe 18 varSa pUrAM thaI rahyAM che. traNa paMcavarSIya yojanAo banI cUkI che. ane trIjI pUrI thaI rahI che. to paNa svarAjyanA lAbha ane tene anubhava bhAratanAM gAmaDAMne hajI sudhI nathI thayo. balka amIro vadhAre amIra banyA che ane garIba vadhAre garIba thayA che. dinapratidina jIvananI aneka samasyA vadhatI ja rahI che. 75 thI 80 TakA bhArata gAmaDAMmAM vasyuM che. jyAM sudhI dezanuM plAniMga (Ayojana) nIcethI upara taraphanuM nahIM bane, eTale ke jyAM sudhI gAma potAne saMbhALavAno prayatna nahIM kare, jyAM sudhI sarakAra para avalaMbita rahevAne badale pitAnA paga para UbhA rahIne sAcA arthamAM pitAne AjhAda nahIM anubhave, tyAM sudhI bhAratanI AjhAdInuM sAcuM pariNAma nahIM dekhAya. sane 1957 mAM yelavAla (mahesura) mAM je grAmadAna - pariSada thaI hatI, temAM rASTrapati rAjendraprasAda tathA vaDA pradhAna javAharalAla naheru sahita judA judA pakSanA netAoe grAmadAnane bhUmisamasyAnA ukelanA sarvottama upAya tarIke mAnya karyuM hatuM. . dezanA vicAraka leka paNa mAnavA lAgyA che ke dezanA sarvAMgI | utthAnanI preraNA grAmadAna athavA grAma - svarAjyanA vicAramAM samAyelI che. eTale dezamAM hajAro nahIM, balka lAkhonI saMkhyAmAM grAmadAna thAya te jarUrI che ane tyAre ja temAM chupAyelI zakitanuM darzana dezane janatAne thaze. grAmadAna - saMkalpa patra ... jillA tAlukAmAM gAmanA rahevAsIo saMta vinobAjI dvArA pravartita grAma svarAjyanA vicArane sArI peThe samajI -bUjIne amArA gAma mATe grAmadAna karIe chIe, ane A udeza nimitte: (1) ame amArI kheDavAlAyaka jamInane ochAmAM ocho vIsame bhAga gAmanA bhUmihIna bhAIo mATe ApIe chIe. (2) ame A gAmanI amArI kula jamInanI mAlikIne adhikAra grAmasabhAne samarpita karIe chIe. paraMtu bhUmihIne mATe ochAmAM ocho vIsame bhAga ApI dIdhA pachI je jamIna amArI pAse raheze, te amArI ke amArAM saMtAnonI saMmati vinA heraphera nahIM karI zakAya. nIcenA apavAda sivAya koI paNa paristhitimAM A jamInanuM have na to vecANa thaI zakaze ane na te gIro mUkI zakAze. [apavAda - grAmasabhAnI anumatithI ame amArA kabAnI jamInane koI paNa bhAga grAmasabhAne athavA grAmasabhAnA koI sabhya parivArane heraphera karI zakIzuM.] (3) ame amArA kabajAnI jamInanI Upajane cAlIsamI bhAga (maNe eka zera - jamInanuM mahesUla cUkavyA tathA pAkane bhAga vaheMcyA. pachI) athavA je grAmasabhA nakkI kare te, grAmakoSa athavA grAmavidhi mATe grAmasabhAne ApIzuM. amArAmAMthI jemanI pAse jamIna nathI, ane jemane rokaDa Avaka thAya che, teo potAnI mAsika Ava ame "
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 prabuddha jIvana tA. 19-4-19 kane tIsame bhAga (eTale mahine eka divasanI Avaka) athavA je mahAprasthAnanA paMtha para8 kAMI grAmasabhA nakkI kare te, rokaDa athavA zrama rUpe grAmasabhAne Apaze. (nizcita Avakane trIsame hisso jyAM spaSTa na hoya tyAM sAsu ane vahunI kALajI ane sevAbhAvathI amane saune grAmasabhA nakkI karaze. jema ke vepAranI Avaka eTale kula naphe nahIM, khUba AnaMda thayo. ucca zikSaNanI AvI eka dIpti ne gAMbhIrya paraMtu vepArInA hAthamAM AvatuM haze te hisso gaNAze.) vahunA meDhA para joIne ame be jaNa ane sanyAsIe paNa enI A rIte je mUDI UbhI thaze, tenAthI gAmanA vikAsa ne bhalA- prasaMzA karyA vinA rahI zakayA nahi. brahmacArI te 'mAM mA' karatAM InuM koI paNa kAma karI zakAze. A prakAranAM badhAM kAmamAM hamezAM e thAkate nahi, ne e to jANe pAgala banI gayuM hatuM. huM bahAra besIne lakonI bhalAInAM kAma khAsa dhyAnamAM rAkhavAmAM Avaze, jeo vizeSa AkAzanA tArA gaNavA lAge. e rAtrI to vItI. savAra thatAM ja jarUriyAtavALA ke asahAya haze. brahmacArIne laIne me AgaLa cAlavA mAMDayuM. pahelA traNacAra (ja) gAmanA dareka parivAramAMthI eka eka vyakita athavA gAmanI mAIla te ame kAMI belyA vinA kApI nAMkhyA. rastAmAM kayAMka - pukhta vayanI dareka vyakitane laIne ame grAmasabhAnI racanA karIzuM. kyAMka te savAranA pahoramAM moTebhAge dUdha maLatuM hatuM, cAra ke che A grAmasabhA grAma -mAtAnI mAphaka gAmanA badhA lokonI saMbhALa Ane zera, garama dUdha pIne pAchA cAlatA. Aje koI saMgI ke yAtrIo rAkhaze. sAthamAM nahotA. je beeka jaNa maLyA, teo aparicata hatA. saha. (5) grAmasabhAnuM saMcAlana sAdhAraNa rIte sarvasaMmati athavA yAtrIe joIne 'jaya badarIvizALa' kahIne teo cAlyA jatA. sarvAnumatithI thaze. cAlatAM cAlatAM ame cIDanA jaMgalamAM vahetA vAyunA pravAhanI jema bhAratamAM grAmadAna ekabIjAne nizvAsa sAMbhaLatA-vizeSe karIne caDhANane raste bhAratanAM soLe rAjyamAM grAmadAna thayAM che. 10 oNkaTobara caDhatAM hoIe tyAre. Ajane mArga kayAMka ati sAMkaDe hatA, bahu ja 1965 sudhImAM dezabharamAM 542 grAmadAna thayAM che. bihAra, mahA- kALajIthI ne sAvadhAnIthI cAlavuM paDatuM, nIcenA pradeza tarapha ati rASTra, orissA, AMdhra ne AsAmamAM A pravRttine vizeSa vega maLela sAhasa karIne cAlanArI vyakitaomAM paNa Amatema jovAnuM sAhasa che. gujarAtamAM 242 grAmadAna jAhera thayAM che. je vaDodarA, mahesANA, rahyuM nahotuM. cakkara Ave evI zakyatA hatI, nIcenI ajaba khINa banAsakAMThA ne sAbarakAMThA jillAmAM vizeSa che. jANe yAtrIone AkarSita karatI hatI. paganI pIDA sahana karavAnI saMkalana : maMtrI, gujarAta sarvodaya maMDaLa mane Teva paDI gaI hatI, vyathA ane duHkha zarIranI joDe jANe jaDAI gayAM hatAM, sArA thaIne svastha dehe cAlavAnuM jANe huM bhUlI gayo. ' have grAmadAna nahIM, paNa tAlukAdAna hato. badhAM ja du:khe mANasamAM AvI ja sahanazIlatA keLavatAM haze, paNa have to grAmadAnanI vAta purANI thaI gaI. have meM potAne IlAja patAthI karI levAnI mANasane sagavaDa Ape, ane prakhaMDadAna (bleka-dAna)nI vAta zarU karI che. kema ke be-cAra grAmadAna sarasa banAvI de, ane durgamane sahaja karavAne mATe ene kaThaNa banAvI thAya che ane AsapAsanAM bIjA gAma grAmadAnI nathI hotAM te de. nirmaLa ane svastha banIne cAlyA sivAya amAro Aro nahote. pelAM be-cAra gAmane nuksAne paNa thaI zake. mATe pUra bleka grAma- AkhA rastAne mela amArA zarIrane lAgyuM hatuM. lokonI daSTie dAna thavo joIe. ame pahelAnAM sAmAjika mAnavI rahyA nahotA. amArA AkhA ApaNAM gAmaDAMmAM traNa-traNa prakAranI havA vahe che- eka zarIre himAlayanI chApa lAgI gaI hatI, eka tarapha Aga ne du:kha paMcAyatanI havA, bIjI sarakArI vikAsa yojanAnI havA, ane trIjI ne bIjI tarapha sahana na thaI zake e thAka, phATelAM ne melAM kapaDAM, grAmadAnanI havA. have AkhAye blokanuM grAmadAna thayuM hoya te traNe dhULathI kALuM thaI gayeluM zarIra, UMDI UtarI gayelI ne zUnya AMkhe, eka thaI jAya ane tenI tAkAta bane che, AgaLanA kAma mATe phIkuM paDI gayeluM lohIvinAnuM rUpa. ame parasparane joIne nisAse utsAha pedA thAya che. sarakArI sahAyane paNa ThIka upayoga thaI zake nAMkhatA, ame jANe kharacAI gayA hatA, khUTI gayA hatA. che. sarakAra taraphathI madada maLaze ane sarva sevA saMdha taraphathI mArga- te divase baporanA tApamAM ame keTalAka jaNa prAya : mumu darzana maLaze. AkhA blokanuM dAna thatAM advaita thaze. pachI tyAM bIjI avasthAmAM alakanaMdAne pUla utarIne rUdraprayAge AvI pahoMcyA. ArAma! janAo nahI cAlI zake. tAlukA-dAnamAM sarakAra ane gAmavALAya. kayAMka paNa ame ArAma levA IcchatA hatA. lAThIne AdhAra letA letA Avaze ne mahAjanee paNa AvavuM joIze. enAthI emanI pratiSThA eka dharmazALAmAM bIje mALe ame AvIne besI paDayA. have amArAmAM ane vepAra paNa vadhaze. gati karavAnI hAma nahotI, rUci nahotI, have te jANe uThavAnuM paNa tame prakhaMDa-dAna (tAlukA-dAna) karIne sarakArane kahI zako cho mana thatuM nahotuM. eka vAra cIsa pADIne rastAmAM paDelA du:khane pratike e pitAnI yojanAne sthAne grAmadAnanA AdhAra para navI yojanA kAra karavA gayA, paNa javA de, pahelAM eka vAra sUI jAuM, badhuM jAya banAve. ane ema gAmanI yojanA tathA sarakAranI yejanA eka thaI cUlAmAM, badhAne bhale vinAza thaI jAya, enI zI jarUra hatI je jaze. sarakArI vikAro dejanA, paMcAyata tathA grAmadAna A traNe Aje koI kahI zakaze? amane zuM joIe che? A du:khane aMta te janAA eka thaI jatAM, traNenI zakitane saravALo thaze. te moTuM divase Avaze. te divase amane zuM maLavAnuM hatuM? kaMgALanI jema dainya kAma banaze. ane malinatA laIne zuM ame bhIkha mAgavA AvyA hatA? vaLI mane lAge che ke chUTaka chUTaka grAmadAna meLavavAnuM jeTaluM- AMkha mIMcIne huM paDaze. hAM, emAM ja majhA che. have AMkha AsAna che, te karatAM ya tAlukA-dAnanI vAta vadhAre AsAna che. ughADIne joIza nahi, ne mane koI joI na zake te kevuM sArU' ! badhA enAthI eka vAtAvaraNa jAme che. grAmadAnI gAma ane grAmadAnI mane choDIne bhAgI jAya, dUra jatA rahe, A badhA puNyabhI tIrthanA nahIM tevA gAmane bheda pachI raheze nahIM. tenAthI zAMtisenA racavAnuM kIDA tarapha mane jarA ya zraddhA rahI nahotI, koInI mAyA rahI nahotI. paNa AsAna thaze. eTalA vAste khAdIvALA, bhUdAna-grAmadAna- have kayAMya javuM nathI. pUrI zikSA maLI cUkI che. A mATImAM ja vALA, vikAsa-yojanAvALA paMcAyatavALA, rAjakIya pakSovALA, paDayo rahIza. dharmaniSTha loko ane zikSako sahu koI maLIne A AMdolana zarU kare paNa hAya re! nirlajaja deha pharIthI premALa ane madhura pavananA ane prakhaMDa-dAna yAne tAlukAdAno prayatna kare. vibA sparzathI dhIme dhIme sajIva ane acala thaI gayo. dharmazALAnI nIce ja
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16- prabuddha vana 249 gherI bhUrI alakanaMdAne kallola saMbhaLAte hoya, pachI zI rIte AMkha baMdha karIne besI rahevAya ! gherI vanarAjI tathA kALA parvatanA zikharanI chAyA taDakAthI ujavela jaLapravAhanI upara paDI che. are mana, dhArI dhArIne jo. dhArI dhArIne jouM chuM te deha have akaDAI gayo nahote. AMkhamAM jhAMkhapa nahotI, darda nahotuM, koI lebha nahote, AvuM te kayAMya anubhavyuM nahotuM. ahIM kevaLa rUpa nahotuM, ahIM te rUpathI para evI sRSTi hatI, phakata sauMdarya nahotuM. lokottara vAMchanA hatI. kevaLa kAvya nahotuM, sudUra anirvacanIyatA hatI. jala, mATI, vRkSa, teja ane AkAzae badhAne eka sUramAM pUrIne ene bhAvarUpa ApavA enAmAM vAMjanAnuM IMgita karavuM-e sarvanI sarakhAmaNImAM sauthI mahAna evA kalAkAra, sarvottama sRSTAnuM ja uttama kArya che. are ' mana ! tuM dhArI dhArIne jo. dhIre dhIre UThIne beTho thayA, jANe hADakAM bhAMgI gayAM hoya ne huM pAMgaLA banI gayA houM. paga para te hAtha aDADA nahote. moTA moTA phollA thayA hatA. A rUdraprayAga, sAmAnya eka zahera pelI tarapha pahADanI aMdara nAnA nAnA be sarakArI baMgalAo hatA, dakSiNamAM alakanaMdA ne maMdAkinInuM saMgamatIrtha hatuM. eka nadI hatI devalokanI, bIjI brahmalekanI. A nadInA saMgamamAM eka divasa gaya- rAjAnA yajJathI asaMtuSTa parazurAmanA zApathI jemane brahmarAkSasanI yoni prApta thaI hatI evA be lAkha brAhmaNone mukita maLI hatI. ahIM rUdrazvaranuM zivamaMdira hatuM, dharmazALA ne sadAvrata hatAM, TapAla ophisa hatI, ne nAnuM sarakhuM bajAra hatuM. prayAgamAM rastAnA be phAMTA paDatA hatA. eka phaTe karNaprayAgamAM thaIne alakanaMdAne kAMThe kAMThe sIdho badrIkAkAma tarapha cAlyo jato hato, ne bIjo rasto maMdAkinIne kAMThe kAMThe kedAranAtha tarapha jato hato. ame lagabhaga ekaso mAIla kApyA hatA. aMdara jaIne cAre tarapha jouM chuM te jANe mRtyupurI. ghaDapaNathI jarjarita banelA, rogathI herAna thayelA, ne azakata evA yAtrIo tyAM paDelA hatA. emanA moDhA para ne AMkhe para mAkhIo baNabaNatI hatI, paNa e uDADatA nahotA. eo mare te emanuM zaba upADavA koI nahotuM. paNa evI sthitimAM paNa e cAlatA hatA. kheDaMgAtA kheDaMgAtA, ThekatA ThekatA, kIDInI jema pahADa oLaMge, te vaLI vacce vacce rogathI ne pIDAthI e jarjara thaIne rastAmAM aTakI paNa paDe, ne ema mAne ke bhagavAnanI dayA potAne prApta thaI nathI. ' bapora thatA hatA. jemane kedAranAtha tarapha jatAM Dara lAgyo, temaNe sIdhe badarInAthane rasto lIdhe. kedAranAthane raste bhayAnaka che. kedAranAM darzana karavA hoya te ahIMthI eMzI mAIla jeTalo rasto cAlavAne hato. AthI ja rUdraprayAganA saMgama AgaLa yAtrIonI puNyakAmanAnI agniparIkSA thatI. jemane zarIranI bIka lAgatI hatI, jeo azakata ne durbala hoya, jemane yAtrAno utsAha maMda paDI jato, rogathI jemanuM zarIra kALuM paDI gayuM hatuM, teo te kedAranA mArga tarapha najara paNa karatA nahotA, teo sIdhA karNaprayAga tarapha cAlI jatA. temane mATe te phakata badarInAtha ja hatA, kedAra-badarI nahi. huM paNa kedAranAthane choDavA tatpara ja thayo hato. parantu ghaTanA evI banI ke pariNAma kAMI bIjuM ja AvyuM. bapore eka halakI nAtanI baMgALI strI ekAeka kheDaMgAtI AvIne mArA paga AgaLa AvIne raDavA lAgI, "he bhAI ! mane bacAve bhAI ! mArI lAja rAkhyA vinA tamAre chUTako nathI. tamArI vAta te raste sAMbhaLatI sAMbhaLatI AvI chuM bhAI ! mAruM to koI ja ahIM nathI." zarUAtamAM to e hAu hAu karIne raDavA lAgI. raDatAM baMdha thaI pachI tUTaka tUTaka teNe je vAta kahI te e pramANe hatI, ke gurUmAtA surUpA ane thoDI enI ziSyAo, kalakattAnI ulaToDIMgI * bauSTamInA akhADAmAMthI AvyA hatAM. zeThanA bAgamAM temane akhADo hate. badhAM sArI rIte AvyAM hatAM. parama divase rAtre koI eka caTTImAM surUpa koI kAraNasara caTTInA daravAjAmAMthI bahAra AvatI hatI, tevAmAM ene paga saryo, e pahADa parathI paDI gaI. goThamaDAM khAtI khAtI koI ThekANe aTakI, ne pachI caTTInA mANase utarIne ene uMcakI lAvyA; temaNe joyuM to surUpAnA zarIranAM hADakAM bhAMgI gayAM hatAM. te lohIluhANa ne bebhAna avasthAmAM paDI hatI. je kAMI paisA TakA hatA, tenA vaDe eka kaMDI karIne mahAmahenate zrInagaranI haoNspiTalamAM e DozIne laI gayA. tyAM ene prAthamika upacAra karyo paNa jagA na hovAthI ene haoNspiTalamAM rAkhI nahi, ane thoDI davA ApIne ene prayAga melI dIdhI. pelI kahetI hatI, Avo bhAI ! kAMIka vyavasthA karI Ape." ne pachI jora jorathI raDavA lAgI. eNe je vAta kahI te sarvAMze sAcI hatI. nIce AvIne jouM chuM te DezI vedanAne lIdhe baraDAbarADa karatI hatI. eNe AkhuM jIvane dharmAcaraNa karyuM hatuM ane zikhAenA kAnamAM maMtra pha_kI A sarvazreSTha tIrthanA mArga upara AvI paDelI eka bicArI nArInI A te kevI dazA ! paNa jIvanamAM evuM ja bane che. aparAdha nathI hotA tene sajA maLe che. pApa nathI hotuM, paNa pApanuM phaLa bhegavavuM paDe che. kAraNa nathI hotuM, paNa du:kha ne vyathA bhegavavAM paDe che. parva mUMgA besI rahevAne vakhata nahotA. vakhata vahI jatA hatA; lAThI laIne ene Teke Teke bahAra gayo, ne chaeka mANasane bolAvI DozInI. zAcanI avasthA jaNAvI. eka sthAnIya yuvake ane aghorabAbue sArA pramANamAM madada karI. bajAramAM, raste, ghATa para, ne yAtrIonI pAse rakhaDI rakhaDIne manuSyanA jIvananI A Akasmika vipatti saMbaMdhe jasvI bhASAmAM bhASaNa ApyAM. aMtamAM emanI nabaLAIne lobha laIne kuzaLatAthI bhikSApAtra AgaLa dharyuM. ApaNI te jAta ja bhikhArInI, arthAta mane emAM kAMI zarama lAgI nahi, paNa parepakArane burakha bhIkhane kuzaLatAthI paherAvI dIdhA. ATha AnA, cAra AnI, paise, be paisA, Ana, be AnA, koI koIe ApyA. paNa pUre rUpiye koIe ApyuM nahi. emAM vAMka kadAca mAre ja haze, eka rUpiyAnI kiMmata jevuM mAruM bhASaNa kadAca nahi hoya. seLa AnAnI kiMmata eka sAmaTI maLI nahi. mane lAge che, ke jIvanamAM pahelI ja vAra ni:svArtha paropakAra karavAne A suyoga maLyuM haze, tene mAre sahejamAM ja karavo naha. dhIre dhIre yAtrIonI pAsethI meM dravyanuM zoSaNa karyuM. je rIte AMdhaLA Avego, ame jenAM locA vaLatA hatA, te hindImAM me manuSyone nItibedha, dharmAnubhUti, ane paropakAranI preraNA vize uttejIta thaIne meM bhASaNa ApyuM hatuM te jo rAjanItinAM viSayamAM hota, te cAlIza karoDa dezavAsIo briTIza zAsananI viruddha ukaLI UThayA hota. ATaluM karavA chatAM paMdara rUpiyAnI jarUra hatI. chatAM sADA bAra rUpiyAthI vadhAre paisA ekaThA karI zakayA nahi. bAkInA ame ja aMdara aMdara vahecI lIdhA. agherabAbunI patnIe hasatAM hasatAM kahyuM, "tame koNa che ? leka to mane mATe paNa ATaluM kaSTa na veThe. hAM. Aje savAre amArI joDe tamAre khAvAnuM che, khAzone? Aje tamArI vAta huM jarAya sAMbhaLavAnI nathI." "tame enA yogya paisA laI lezene?" "ApavA ja hoya te Apo. je Ape, te khAvA pUranA paisA ja hovA joIe, eTaluM dhyAnamAM rAkhajo." , aghorabAbue emanI patnI taraphaeka vAra joyuM ne pachI mane kahyuM, "tame bahu nirdaya che, bhAI !" paisATakA enI eka ziSyAnA hAthamAM seMpI DozIne AvatI kAle savAre ThaMDImAM ukhImaTha haispiTalamAM mokalavAnI vyavasthA karI. jyAre hoMphato hAMphata upara AvyuM, tyAre rAtanA daza vAgI gayA hatA. lagabhaga badhA yAtrIo tyAre bharaUMghamAM hatA. eTalAmAM brahmacArI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 dekhAyo. A tophAna AvyuM tyAre e kayAM alopa thaI gayA hatA te samajAyuM nahi, jhaTapaTa bheAjanAdithI paravArI, mane jarA pAse bAlAvIne eNe pUchyuM, "dAdA! gIta sAMbhaLaze. > prabuddha jIvana gIta! A mArI nAMkhe evA vAtAvaraNamAM te vaLI koI gIta gAnuM haze? pIDitanA ni:zvAsa meM sAMbhaLyA hatA, jarjaritanA vilApa sAMbhaLyo hato, paNa gIta sAMbhaLyuM nahotuM. meM vismita thaIne pUchyuM, "gIta kyAM sAMbhaLavAnuM che, brahmacArI?" "mArI joDe AveA." ema kahIne eNe mArA hAtha pakaDIne cAvA mAMDayuM. mArga zAMta hatA. karyAMya ajavALAMnI nizAnI nahotI. AMkhamAM UMgha hatI, zarIra thAkI gayuM hatuM. to ye javuM paDayuM. mane dhUmAvata dhUmAvatA e nadInA saMgama bhaNI laI gayA ne bolyo, "have utarIne Avo. A bAMdhelI sIDI che." "kAM jAuM? A to nadI che. nadInuM gIta che ke?" ** 'kahuM chuM ne ke sIDI parathI utaro '. lAThInI upara zarIrano bhAra rAkhIne, paganI vyathA hAvA chatAM huM sIDInAM thoDAM pagathiyAM utaryo. ATalIvAre meM joyuM ke suMdara cAMdanI rAta hatI. svaccha ne smita karatA AkAzamAM nakSatro prakAzatA hatA. banne nadInA pANInA athaDATathI pANInI evI garjanA thatI hatI ke kAna phATI jatA hatA. paNa e avAja hovA chatAM mane lAgyuM ke suMdara ne zAMta rAtrI che. Aje rAte UMghavuM nathI. nadI, parvata ne cAMdanIne ekabIjAthI jotAM jotAM rAta ema ja vItAvavI e yogya che. te svapnamaya rAtre khADA tarapha AMgaLI karIne brahmacArIe kahyuM, "mArI sAthe AveA, DAbI tarapha. sIDInI pAse ja pahADanA DhaLANa tarapha eka kAcI paDI hatI. brahmacArInI pAchaLa - pAchaLa enI aMdara AvI pahoMcyo. eka khUNAmAM jhAMkho dIvo baLatA hato. vAgha ane rIMchanA cAmaDAM betraNa jagyAe pAtharyAM hatAM. temAMnA ekanI upara eka jADI sanyAsinI beThI hatI. navA AvelA mANasane joIne eNe hasatAM hasatAM snehe kahyuM : " Ava beTA. jaIne enA caraNa AgaLa beTho ne praNAma karyA. mane samajAyuM ke mArA AvatAM pahelAM ja brahmacArIe mAre viSe ane vAta karI rAkhI hatI. atyAra sudhI mArI najara gaI nahotI, eka sUkalakaDI Doso hAthamAM ekatAro laIne beTho hato. e ja gAyaka hovA joIe. AdaranI ane rAtkAranI kAMI kamInA nahotI. aneka tIrthasaMbaMdhI carcA zarU thaI gaI. saMnyAsinI girimAIe kailAsavA mATe mane Agraha karyo. ASADha mahinAmAM kailAsa javA mATe yogya samaya hato, eTale A vakhatanA suyoga mATe gumAvave na joIe. vinaya ne bhakitathI meM enI vANI sAMbhaLI. gharanI andara, thoDI rUdrAkSanI mALA hatI, beeka zaMkha hatA, thoDI lAkaDAnI ghoDI hatI, be - cAra kAmaLA hatA, thoDAMka paththaranAM vAsaNA hatAM, thoDAM tAMbAnAM vAsaNa ne phla hatAM, moTI meATI traNeka copaDIo hatI, ne agni rAkhavAnI eka kuMDI hatI, mAIjInI joDe ghaNI vAta thaI, badhAe emAM sAtha Apyo, mAIjI AgaLa badhA ja beTA - beTI. khUba sAruM lAgyuM. dIvA TamaTama thatA hatA. daravAjA AgaLa AkAzamAMthI cAMdanInA prakAza jharatA hatA, mAIjI enI manorama hindI tathA urdu bhASAmAM atyaMta madhuratAthI e badhAM tIrthonI jANakArInI vAta kahetAM jatAM hatAM. kayAMka koI nadIne kAMThe hiMsaka jAnavaronI AvajA, kevI rIte marUbhUmi pAra karIne kevA majhAnA rasto maLI gayo, koI ajANyA parvatanA zikhara para baraphathI chavAyalA raste ene kevI rIte jhabu gheADAnI pITha para besIne kailAsa javuM paDeluM, evI evI rahasyamaya ne Azcaryajanaka vAtA karatAM karatAM eka vakhata eNe aMdaranI bAju joyuM ne kahyuM : " calama taiyAra karo ne lAvA e rUppI sAnI ...... aMdarathI avAja Avyo, "lAvuM chuM, mAI, " ane pachI be miniTa pachI be yuvAna saMnyAsinI dhIre pagale bahAra AvI. pahelI s tA. 16-4-2 mAnI pAse AvIne beThI ne bIjI pIttaLanI eka moTI calama mAIjInA hAthamAM ApIne bIjI tarapha beThI. aMdaranI havA eka kSaNamAM jANe badalAI gaI. pahelAM to mane thayuM ke A banne phaLa eka ja DAMkhaLInAM che. mAthA upara rUkSa jaTA hatI, mADhA para saMyamanI dIpti ne kaThinatAnI rekha hatI. majabUta ne lAMbA pahoLAM zarIra hatAM. gerUA raMganAM kapaDAM hatAM. e bannenI AMkhAmAM nispRhatA ne nirvikAratA taravaratAM hatAM. emanI tarapha ekavAra najara karIne brahmacArIe dIvAsaLI saLagAvI, mAIjI calamamAMthI phaMdUka letA hatA. emaNe ph ka jorathI laIne, jyAre dhUmADo bahAra kADhyo, tyAre jhUMpaDInI aMdara aMdhArU chavAI gayuM. badhAnA hAthamAMthI calama eka vAra pasAra thatI thatI Akhare sonI ne rUppInA hAthamAM jaI pahoMcI. emane nirAMte calama ph`katAM joIne mane ghaNuM Azcarya thayuM. have to A DosA gIta gAya eTale kAMIka bacIe. ekatArAne ThIka karIne teNe dhIre dhIre gAvA mAMDayuM, ne avAja khulato gayo. enA kaMThamAM camatkAra hato. mugdha zretAonuM ToLuM ni:zabde kAna mAMDIne beThuM rahyuM hatuM. kevaLa calama vacce vacce eka hAthamAMthI bIjA hAthamAM pharatI rahetI hatI. paNa e badhAmAM eka vismayajanaka vAtAvaraNa hatuM. jANe koI avAstavika parIkathAnA vAtAvaraNamAM hoIe evuM lAgatuM hatuM. ame to taratanA AvelA videzI hatA. DosA gAyaka paNa saMbhavata: no ja paricita hato. sAme ja A mamatAmayI AzrayadAtrI hatI, enI banne bAju lakSmI ane sarasvatI hatI. A traNe strIeAnAM gharabAra, jIvanayAtrA, AcAravyavahAra, e kayAMthI AvyAM, e loko koNa che? e lAkonuM jIvananuM aMtima dhyeya zuM che. AvA AvA aneka prazno mArA manamAM ubharAvA lAgyA ne huM mUMjhAI gayo. arthAta Aje jyAre huM A vAta lakhavA beTho chuM tyAre, ekAMtamAM huM svIkAruM chuM ke, e jyotsvAmayI suMdara rajanImAM, e rahasyamaya nAnIzI jhUMpaDImAM jhAMkhA dIvAnA prakAzamAM saMnyAsIjIvananA eka apUrva saMyama, ne zobhA, badhAnAM moDhA paranI nirmaLatA, ne udAsInatA hatI, ane atyaMta sahaja, saraLa, saujanya ane udAsInatAne laIne ame badhA e vyAdhucarma upara ekabIjAnI khUba joDAjoDa beThA hatA. te divase paNa emanA paricaya meM karyo nhoto, Aje paNa emanI viSe huM evA ja ajANyo chuM. e be yuvatIA koNa hatI, mAIjI e lAkanI zuM thatI hatI, e lokono kayo rasto hato, A jhUMpaDI paNa cheDIne e loko javAnA hatA, paNa karyAM? emanuM jIvana phakata zUnya ja hatuM, zuM kAMI lakSya vinAnuM hatuM, emanI jIvananI samasta pathayAtrAnI parama sArthakAzI hatI? gIta pUruM thatAM mAIjIne praNAma karIne bhAre mane meM vidAya lIdhI. hAM. e svIkAra karavAmAM jarA paNa zarama nathI ke mAruM mana kautuhalathI bharAI gayuM hatuM. paNa e zuM kevaLa kautuhala ja hatuM? A candrakiraNathI ujajavaLa zAMta rAtrInA caraNAmAM UbhA rahelA huM thAkelA ne pAMgaLe pathika--huM sAganapUrvaka kahI zakuM ke e zuM kautuhala mAtra hatuM, emAM zuM jarA jeTalI paNa vedanA nahotI? mUDha ne rasto bhUlelA huM sanyAsI, - mane paNa khabara che ke jIvananI vyatA kevI hAya che! sukha, aizvarya, AnaMdane saMbhAga, rasapipAsA,jIvananI anityatA che eTale to e badhAnuM prayojana che, e sarve nuM praleAbhana che. samasta jIvana ApIne kaThina vairAgya ane bhaSAvaha zUnyatAne prakAzita karo che, tame nArI che, tame karo che. A vizvasRSTinA anaMta srotane pratihata, prakRti niyamano asvIkAra kare che, AtmanigrahanI manovRtti saMsAramAM lAvA che, rUpa ane sauMndaryanuM gaLu dabAvI hatyA karo che. eka hAthamAM lAThI para bhAra daIne, ne bIjo hAtha brahmacArInA khabhA para mUkIne paga kheMcatA kheMcatA huM upara Avyo. brahmacArIe mArA moDhA tarapha joIne kahyuM: "tamane zuM thaI gayuM dAdA? tamane na laI gayo hota to sArUM thAta. meM AvuM nahotuM dhAryuM." mULa baMgALI: zrI prabodhakumArI sanyAla anuvAdaka : DaoN. caMdrakAnta mahetA,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ . (A). - pravyu chavakta 256 OM je 4 iM jaM " : { samAcAra saMkalana vi. zrI ema. TI. vyAse memeriyala phaMDa DIjhITanA rUA. 5 sAthe mokalI ApavuM. vidyArthInI aramuMbaInI nyu erA skUlanA prInsIpAla sva. zrI maganalAla jIne svIkAra karavAmAM Ave te vidyArthI A zibiramAM joDAI vyAse zikSaNanA kSetramAM karelI anekavidha sevAonI kadararUpe zake che. zibirane lAbha levA badala vidyArthIe kaMI rakama ApavAnI . zrI ema. TI. vyAsa memoriyala phaMDa ubhuM karavAmAM AvyuM hotI nathI. bhinna bhinna kakSAnA jaina vidyArthIone samudAyamAM A phaMDamAM prInsIpAla vyAsanAM patnI zrI sarojabahena vyAse dhArmika zikSaNa ane zistanI tAlIma ApavA mATe karavAmAM AvatuM AvuM Ayojana AvakArapAtra che.. = paramAnaMda 15000nI rakama bharIne A phaMDanI zarUAta karI che. Aja mAM te phaMDamAM nIce mujaba rakama bharavAmAM AvI che : paMDita jagajIvanadAsanA svargavAsa aMge zokhrastAva kAmANI phAunDezana rUA. 5000 prajJAcakSu paMDita jagajIvanadAsa popaTalAla saMghavInA zrI caMdulAla pArekha ane temanuM kuTuMba rUA. 3000 tA. 293-66nA roja 70 varSanI ummare nIpajela avasAna aMge zrI ke. sI. parIkha ane zrImatI bhAnubahena parIkha rUA. 2000 bhAvanagaranI aneka jaina tema ja anya jAhera saMsthAnA upakrame zrI sUrajI vallabhadAsa ane temanuM kuTuMba.' rUA. 5000 zeTha bhegIlAla maganalAlanA pramukhapaNA nIce maLelI zokasabhAe zrI Ara. DI. zAha ane zrImatI ema. Ara. zAha, rUA. 1000 nIce mujaba zokaprastAva pasAra karyo hato :zrI hajharata bradharsa ane temanuM kuTuMba "prajJAcakSu paMDitavarya zrI jagajIvanadAsa popaTalAla saMghavI zrI bAbubhAI pArekha vyAkaraNatIrthanuM tA. 29-3-66ne saM. 2022nA caitra zudi 7nA roja zrImatI jarabena gheyArA samAdhipUrvaka svargagamana thayuM che, tenI A sabhA bhAre AghAta sAthe nyuerA skUlanAM zikSako rU. 2750 noMdha le che. sva. paMDitajI saMskRta tathA ardhamAgadhI bhASAonA UMDA zrImatI mRNAlinI cekasI rUA. 500 abhyAsI hatA. teoe bhAvanagaramAM zrI gaMbhIravijyajI saMskRta zrImatI prabhAbahena nAthAlAla pArekha rUA. 1000 pAThazALA tathA zrI jaina dharma prasAraka sabhAnA Azaya nIce lagabhaga cAlIsa varSa sudhI jJAti, dharma ke komanA bhedabhAva vinA aneka 237pa1 vidyArthIone dhArmika granthono abhyAsa karAvela tathA keTalAeka A phaMDane lagatuM eka vinaMtIpatra zrI lAlabhAI Ara. desAI, granthone anuvAda karI sAhityapracAramAM sAro phALo Apela che. . bI. bI. yodha, zrImatI madhurIbahena zAha, zrI pUnamacaMda kAmANI, varSothI prajJAcakSu hovA chatAM ane aneka zArIrika vyAdhithI pIDita 0 caraNadAsa jharIvALA, zrI pasaMjaya vI. hajharata, zrI kekI Ara. hovA chatAM teo atyaMta zAMta, dharmaparAyaNa tema ja, vidyAvyAsaMgI mUlpAIvALA, zrI ramaNabhAI vakIla tathA zrI varadabhAI ela. paTe jIvana pasanna rIte ane sthitaprajJa thaIne jIvyA hatA ane botera nI sahIthI bahAra pADavAmAM AvyuM che ane temAM sva. maganabhAI varSanI vaye temanuM samAdhipUrvaka dehAvasAna thayuM che. teonA yAsa pratye Adara dharAvatA bhAI-bahenane, zikSakone tathA bhUtapUrva avasAnathI bhAvanagaranI janatAne, saMskRtanA abhyAsIone ane ma ja vartamAna vidyArthIone A phaMDamAM pitapatAne phALe satvara khAsa karIne jaina samAjane na purI zakAya tevI kheTa paDI che. vaikalI ApavA anurodha karavAmAM Avyo che. A phaMDane A sabhA svargastha pratye atyaMta AdarapUrvaka zraddhAMjali arpe che. upayoga zikSaNane lagatI pravRttiomAM karavAmAM Avaze ema A ane temanA AtmAne parama zAMti maLe evI prArthanA kare che." paripatramAM jAhera karavAmAM AvyuM che. A saMbaMdhamAM nIcenA ThekANe prabuddha jIvana'nA vAcakane abhyarthanA patravyavahAra karavA jaNAvavAmAM AvyuM che. ' ' dhI nyu erA skUla, 17, blyu jIsa roDa, muMbaI-7. * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI vaidyakIya rAhata nimitte dara varSe bethI traNa hajAra rUpiyA koI paNa jAtanA bhedabhAva upara jaNAvela phaMDamAM pitA taraphathI rU. 15000nI rakama sivAya vaheMcavAmAM Ave che. A rAhata saMghanI parimita Arthika bharavAnI zarUAta karavA badala zrImatI sarojabahenane dhanyavAda ghaTe paristhitinA kAraNe bahu maryAdita AkAramAM ApI zakAya che. saMghanA che ane te phaMDane mAruM hArdika anumodana che. paramAnaMda prazaMsako ane prabuddha jIvananA vAcakone saMdhanI A pravRttine savikhaMbhAta khAte yojAnArI dhArmika zikSaNa zibira zeSa Arthika sIMcana dvArA vadhAre vyApaka ane lokopayogI banAvavA vinaMtI che. jaina zve. mU. samAjanA amuka kAryakartAo taraphathI chellAM cAra varSathI jadA judA sthaLoe darame mAsa daramiyAna eka dhArmika saMdha dvArA saMcAlita zrI maNilAla mekamacaMda zAha vAcanAlayazikSaNa zibira yojavAmAM Ave che. 1962, 63, tathA 64mAM mAunTa pustakAlayane maLatAM dAnAne tAjetaramAM sarakArI AvakaverAthI mukata Abu khAte ane 1965mAM pATaNa khAte ema Aja sudhImAM jAhera karavAmAM AvyA che. A pravRtti pAchaLa saMghane dara varSe AvI cAra zibiro yojavAmAM AvI che. A Ayojana maMDaLane Azare rUA. 3000 nI puravaNI karavI paDe che. udAradila mitrone havethI "zrI griSma AdhyAtmika zikSAyatana samiti' evuM nAma Apa ane prazaMsakone A pravRttine arthasabhara banAvavA mATe uparanI vAmAM AvyuM che. (The. mesarsa baMsIlAla semacaMdanI kaMpanI, 357, mukitane lAbha laIne zakya teTalI paripuSTha karavA anurodha che. kAlabAdevI roDa, muMbaI 2). A Ayojana samitinA zrI. zAnti maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha lAla somacaMda cekasI (bhANAbhAI) tathA zrI kezavalAla mohanalAla zrI pAnAcaMda turakhiyAnuM jAhera sanmAna maMtrIe che. A pravRttine zibira kendra bAjue vicaratA athavA - jANItA sAmAjika ane jIvadayAnA kAryakara udAradila te tyAM vasatA jaina AcAryone sArA pramANamAM sahakAra maLe che. zrI pAnAcaMda turakhiyAne mAnapatra arpaNa karavA, eka samAraMbha pATaNa khAte yojAyelI zibirane 180 vidyArthIoe lAbha tA. 27-3-66nA bhATIyA hAlAI mahAjanavADImAM zrI cImanalAla lIdhe hato. cakubhAI zAhanA pramukha sthAne zrI pAnAcaMdabhAInA mitro ane A varSe khaMbhAta khAte tA. 1-5-69thI tA. 27-5-66 zubhecchako taraphathI yojavAmAM Avyo hato. A samAraMbhamAM sudhInI eka dhArmika zikSaNa zibira yojavAmAM AvI che. A zrI gaNapatizaMkara desAI, zrI maganalAla pI. dozI, zrI. jayaMtIzibiramAM kaeNlejomAM tathA hAIskUlamAM bhaNatA jaina vidyArthIo joDAI lAla mAnakara tathA anya vakatAoe zrI pAnAcaMdabhAInI udAratA zake che. temAM joDAvA IcchanAra vidyArthIe upara ApelA saranAme ane sevA badala abhinaMdana ApyA hatA ane zrI cImanalAla patra lakhIne tene lagatI arajInuM patraka maMgAvavuM ane te bharIne zAhanA varada haste mAnapatra enAyata karavAmAM AvyuM hatuM.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja. : - 3 - 252 : prabuddha jIvana 'tA, 16-4 prajAnuM hiMsaka valaNa rASTranI lokazAhI mATe meTuM bhayasthAna che. - stha kaoNMgresa mahAsamitinA sattAvAra mukhapatra "e. AI. sI. sI. kALa paryanta cAlu rAkhavAnuM koI paNa rIte zakaya nahotuM ja. rAzi picara chellA eka "vAlansa enDa DemokasI" saMsadIya samitinA hevAlamAM paNa hindIbhASI hariyANA. rAjya ni (hiMsA ane lokazAhI) e zIrSaka heThaLa eka agralekha: lakhavAmAM karavAnI bhalAmaNa te thaI ja che. keMgresIoe A vasturi Avyo che, ene sAra nIce pramANe che: samajAvI laghumatI janenI bhaDaka dUra karavI joIe. temanuM eka : - "paMjAbamAM ane baMgALamAM hamaNAM je ghaTanAo banI gaI te che. navuM nirmANa thanAra rAjya e bhArata saMghanuM ghaTaka rAjya raheze kharekhara du:svapna samI che. lUMTa, Aga ane anya hiMsaka pravRttithI bhAratathI aLaguM thaIne te koI sArvabhauma rAjya banI rahevAnuM ne , baMne rAjyamAM nAgarika jIvana kheravAI gayuM. A ghaTanAonuM rASTranA baMdhAraNamAM laghumatI prajAnA hakka ane adhikAra svIkAravuM AvyA che te anusAra A vastu banI che. atyaMta bhayaMkara pAsuM to pANIpatamAM krodhAMdha banelA lokonA ToLAe traNa keMgresIone jIvatA saLagAvI mUkayA e che. vaDA pradhAna mahArASTra ane gujarAta A be alaga rAja racAyAM paMjAbanI prajA mATe eka ujajavala dAtarUpa banI zake ema zrImatI IndirAne A ghaTanA aMge ema kahevuM paDayuM ke "A durdha gujarAtIo mahArASTramAM ane mahArASTrIo gujarAtamAM samRddha thAya TenAthI huM kharekhara zarama anubhavuM chuM; A paristhiti cAlu raheze to che. eTale paMjAbI subAnA nirNayanuM aucitya svIkAravuM rahyuM. ' jagatanA sabhya rASTromAM bhArata unnata mastake rahI zakaze nahi." A dezamAM hiMsA phATI nIkaLatAM ane tephAnane dera samAra baMgALa ane paMjAbanA banAva samasta rASTra mATe netradIpaka banI rahe virodhI tattvonA hAthamAM sarakI jatAM vAra nathI lAgatI. ra te savizeSa IcchanIya lekhAze. polIsa, hiMsAne Azraya lenAra ToLAM vastunA mULa kAraNa vicAravAmAM have koI paNa vilaMba sahya nA para goLIbAra kare che ane goLIbArathI leko krodhAMdha bane che. lekhAya. e vicAravuM rahyuM ke loko zAMtithI virodha vyakata karavA A cakra cAlatuM ja rahe te koI paNa rIte IcchanIya nathI. prazna e badale hiMsaka kema banI jAya che. lokazAhImAM zAMtipUrvaka virodha ja che. ke A cakrane toDavuM kaI rIte? vyakata karavAnI chUTa apAI ja che. vaLI ApaNI prajA prakRti eTaluM to svIkAravuM rahyuM ja ke koI paNa sarakAra lekonuM hiMsaka che ema paNa nathI. te pachI A hiMsAnAM kAraNe zA che ToLu kAyade pitAnA hAthamAM le tyAre hAtha joDIne besI rahI zake ene javAba che nirbaLatA ane bhaya. nabaLA ane bhayabhita banele nahi. koI paNa rAjakIya pakSa paNa e pratye AMkha ADA kAna karI, AdamI ekadama hiMsaka banI jAya che. A nirbaLatA jJAti, bhASa- zake nahi. je hiMsAkhorIne DAmavAmAM na Ave to sarakAra ane dharmanA vicchedaka baLanI ja nIpaja che. alabatta, arki ' ' kartavyasmRta thaI lekhAya. eTale pANIpatamAM traNa keMgresIone jIvatA canatA e paNa eka A nirbaLatAnuM poSaka tattva che. vaLI nokarazAha ane prajA vaccenA pArasparika saMbaMdhamAM mAnavasparzane abhAva - saLagAvI mUkavAno amAnuSI aparAdha karavA mATe javAbadAra hoya che e muddo paNa A paristhitinA saMdarbhamAM vIsaravA sarakhe nathI te sane kAyadAnI adAlatamAM khaDA karI tene yogya daMDa karavAnuM. sarakAra mATe anivArya hoya , lokonAM ToLAMnI sAthe kAma pADavAnI ApaNI TekanIkamAM kaMIka parivartana ANavAnI jarUra che. baMgALamAM dareka pakSe akhatyAra kareluM '' ' have hiMsAnuM mojuM zamI gayuM che. valaNa jaDatAbharI hatI. zrI nAnI salAha ane doravaNI pachI ja . have jANe ke hiMsAnuM mojuM zamI gayuM che, paraMtu eNe je valaNamAMthI jaDatA dUra thaI. virodha pakSa jo pitAnI mAgaNIne vraNa samAjazarIra para nIpajAvyA che te hajI dUjhatA aTakayA nathI. pratiSThAne prazna banAvI mUke ane sarakAra samakSa aniSTha paristhitinA - taphATo phATI nIkaLe che tyAre komI tavane praveza thatAM hiMsAne punarAvartanane ya khaDo kare te sahakArabharyuM nirAkaraNa zodhavAne AkAra behada vikRta banI jAya che. paMjAbamAM je banyuM te kevaLa tephAna mArga avaredhAze. A vastu baMgALe dhyAnamAM levA jevI che. virodha na hatuM, emAM komI tattva dAkhala karavAmAM AvyuM hatuM. hindu ane ane matabhedonuM zamana maMtraNAthI ja thaI zake. e mATe anya koI vikalpa nathI. AjanI A prakAranI paristhitimAM tAzkeda jAherazikha A baMne koma vacce kaDavAza janmAvavAnA vyavasthita prayAsa nAmAnI bhAvanA ghaNI mArgadarzaka banI zake ema che. karavAmAM AvyA hatA. be koma vacce kusaMpa ane aNabanAva nIpa : 'janmabhUmi'mAMthI sAbhAra udbhUta javavAmAM Ave te AkhA rASTranI ekatA mATe vighAtaka che. A vastu mudraNI zuddhi koInA paNa dhyAna bahAra rahevI joIe nahi, eTaluM ja nahi paNa, | 'prabuddha jIvana' nA gayA aMkamAM pragaTa thayelI "pATaNa khAte valaNane daDhatAthI pratikAra thavo ja joIe. paMjAbanI durghaTanAnA UbhuM karavAmAM Avela navA janarala hospiTalanuM udghATana' e kALA vAdaLanI jo koI rUperI kora hoya te te eTalI ke zIkhemAM keTalAMka mathALA nIce nI noMdhamAM rU. eka karoDanI rakamane ullekha karavAmAM Tharela to hatAM, jeNe jabaradasta uzkerATanI sAme paNa saMyama jALavyo Ave che. tene badale rUA. daza lAkha vAMcavA. hatA. A darela tattvoe kAma karatAM rASTrane mahattva ApyuM e taMtrI: "prabuddha jIvana' jotAM tenA dezAbhimAnanI bhArobhAra prazaMsA ja ghaTe che. paMjAbamAM viSayasUci keMgresI netAoe 9mI mArcanA TharAvanI samajaNa ApIne vAtAvaraNa cekabuM karavuM ghaTe. 9mI mArcanA nirNayathI paMjAbamAM zIkhene kAntikArI bhagavAna mahAvIranI kiMI sArvabhauma rAjya nirmANa karavAnI sattA nathI maLI gaI-mAtra kalyANayAtrA ( paramAnaMda, 243 AcArya rajanIzajInA sAnidhyamAM suzrI krAntidevI paMjAbI subAnI racanA karavAnI mAMgaNI saMtApavAmAM AvI che. 244 - 15 satya e ja sarva saMgharSonuM , hAlanA paMjAbamAMthI paMjAbIbhASI vistAranuM eka alaga mULa che : vinobA bhAve 245 ghaTaka racAze. te A mAtra bhASAkIya abhigama che, komI abhigama sulabha grAmadAna vinobA 246 nathI. je nirNaya thayo che te zANapaNayukata che. nirNayamAM vilaMba thayo ' mahAprasthAnanA patha para - 8 prabodhakumAra sanyAla thI 248 teTalA je kAraNasara e eAcho AvakArapAtra nathI. sArA ke paMjAbanI samAcAra saMkalana paramAnaMda 255 - sattAvAra bhASA paMjAbI rAkhavAmAM Ave e vAta e rAjyane prajAnuM hiMsaka valaNa rASTranI lokahiMdIbhASI varga svIkAravA taiyAra na hoya te yathAvata sthiti dIrdha zAhI mATe meTuM bhayasthAna che. 252 mAlika: zrI mubaI jaina yuvaka saMghaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI - *- * * * * * * * * * * * * *
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha 'jaina'nuM navasaskaraNa varSa 28 : aMka 1 prabuddha jIvana zrI mubai jaina yuvaka sa'ghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nala 25 paisA muMbaI, me 1 1966, ravivAra AphrikA mATe ziliMga 8 taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhAratIya kalAsaMskRtinA Adhunika RSi zrI naMdalAla basu, 'naMdabAbu'nAM pyArA nAmathI temanA ziSyabuMdamAM pracalita thayelA hatA. tA. 16-4-66nI sAMje 83 varSanI vaye teo divaMgata thayA. temaNe gurudeva ravIndranAtha TAgeAranA zAntiniketanane potAnI kalAsAdhanAnuM jIvana kendra banAvyuM hatuM ane dezavidezanA hajAro kalArthIone dIkSA ApI bhAratanI bhUmijAta kalA-saMskRtinI pratiSThA karI teno mahimA vizvamAM vadhAryo hato. potAnAM kalAsarjanAmAM temaNe anekAneka prayogA karI aneka Azcaryajanaka prakAro ane vaividhyA upajAvyAM che. zAntiniketanamAM gurudeva TAgAra pachInA pratibhAvAna puruSonI bIjI haroLamAM temanuM nAma dIptimAna hatuM ane zAntiniketananI sarva pravRttiomAM klAsauMdaryanI chAMTa ApI tene navI cetanA teo ApatA rahyA hatA. utsavA, samAra Mbha, sanmAna ane prakAzanAmAM temanI maulika buddhie lAnI sarvoparitA sthApI hatI. * temanA janma bihAranA moMghIra jIllAmAM khaDakapura gAmamAM thayA hatA. temanA pitA pUrNacaMdra `basu bardavAna rAjyanA jaMgalakhAtAnA amaladAra hatA; temanAM mAtA kSetramaNI eka kuzaLa bhAvanAzIla gRhiNI hatAM ane sarva gRhyakalA, suzobhanA ane durgApratimAnA kAryamAM niSNAta hatAM. svabhUminuM vAtAvaraNa ane dazyonI chApa naMdabAbu para ciraMjIva paDI hatI. gAmaDAnuM zikSaNa pUruM karI teo kalakattAnI kaoNlejamAM gayA, paNa te pahelAM temaNe rAjA ravivarmA ane rAphela vagere yuropIya citrakAronI nakala karI citrakArya sAdhI lIdhuM hatuM. teo kaeNlejamAM gayA te ja varSe zrImatI sudhIrAdevI sAthe temanuM lagna thayuM. temanA sarva vaDIlA teo kaTara' thAya tema IcchatA hatA, paNa citranI laganavALA naMdabAbunuM abhyAsamAMthI mana uThI gayuM hatuM, tethI kalakattAnI sarakArI ArTa skUlamAM hAvela ane avanIMdranAtha pAse kalAdIkSA levA te pahoMcI gayA. * e vakhate bhAratamAM yUropIya dheAraNe kalA zikSaNa apAtuM, paNa zrI I. bI. hAvela madrAsanI lAzALAmAMthI kalakattA AvyA tyAre temaNe saMzAdhana karI ucca koTinAM mogala ane rajaputa citra prApta karI jAhera karyuM ke, bhAratamAM apUrva kaLAzailInI paraMparA che te pramANe bhAratIya vidyArthIone abhyAsa karAvaveda. joIe. 1896mAM temaNe zrI avIMdranAthanA sAtha meLavyo. teo pahelAM paNa yuropIya Dhabe citrA karatA hatA, paNa bhAratIya citrAnuM bhAvasauMdarya ane zailIzucitA joI bhAratIya praNAlI para gayA ane 1901mAM dillImAM temanuM prathama citra 'zAhajahAnanI aMtima avasthA'vALu citra khUba prazaMsA pAmyuM. naMdabAbune temaNe potAnI yajJadIkSAvALA ziSya banAvyA ane temane orIyenTala ArTa sAsAyaTImAM adhyApaka zrI naMdalAla masu nImAvyA. tyAM teo zrI AnaMdakumAra svAmI, A. sI. gaMgulI, jasTIsa vuDaropha ane bhaginI niveditAnA kRpApAtra banI rahyA ane te sau pAsethI temaNe preraNA lIdhI. 1928mAM vizvabhAratInI sthApanA thaI tyAre gurudeva TAgA temane potAne tyAM bolAvI lIdhA ane kalAbhavananA sarvAdhyakSapade mUkayA. tyAra pachI pAMca varSamAM je tarUNa citrakAro bahAra paDayA te badhA bhAratanI vividha kalAsaMsthAonA adhyakSa banyA. paNa zrI naMdabAbue aneka meTA daramAyAvALI jagyAe maLatI te jatI, karI ane zAntiniketanane ja sAdhanAzrama banAvyuM. * naMdabAbune gAMdhIjI prati parama zraddhA ane bhakita hatAM. asahakAra vakhate teo zAMtiniketana choDI cAlI nikaLata, paraMtu mALavAmAM AvelI bAga guphAnAM citro karavAnuM kArya temane soMpAyuM, eTale rokAI gayA. ajaMtA ane bAganAM citromAMthI temaNe bhAratIya kalAnAM zuddha Adarzo prApta karyA ane te zailInA pracAra karavA pAchaLa teo sadA pravRta rahyA. gAMdhIjInA AdezathI temaNe phaijhapura, lakhanau vagere sthaLAmAM kAgresa maLI tyAre potAnA chAtrA sAthe tyAM jaI bhAratIya sAdhanAthI apUrva suzobhanA karI batAvyAM. haripurAmAM paNa teo hAjara thaI gayA, ane te vakhate mArA ane kanubhAInA netRtva nIce 30 jeTalA gujarAtI tarUNA hatA, temanI sAthe temanA madhura samAgama thayo. temanI bhAvanAomAM acaLa zraddhA, mAnavatA ane pavitra sauMdaryano Agraha saune sparzI gayo ane A rIte sthapAyelo maitrIbhAva kAyama, rahyo. # naMdabAbunA aneka ziSyo gujarAtamAM che. * sau prathama zrImatI haThIsiMga zAMtiniketanamAM; gayAM hatAM. pachI mArI pAse taiyAra thayelA kanu desAI gayA hatA. te vakhate naMdabAbue lakhyuM ke "tame bahu suyogya vidyArthI mokalI ApyA che." tyAra pachI kRSNalAla bhaTTa, kAntilAla dave ane aMbAlAla sArAbhAInAM bALako ane bIjA anekanI paraparA cAlu rahI hatI. zrI naMdabAbune guja rAta ane gujarAtIo prati prema ane pakSapAta hatA evuM anekavAra jaNAyuM che. vaDodarAmAM kItimaMdiramAM temaNe bhIMta para mIrAMnI jIvanakathA AlekhI . temanI smRti gujarAtamAM amara karI che. temanA jIvananI sAdhanA, bhAvanA ane preraNAthI bhArata dhanya banyuM che ane bhArata rAjayanA pramukhazrIe temane 'padmazrI'nuM bahumAna ApyuM che. dillInI lalitakalA akAdamInA adhyakSa ane sabhyoe zAMtiniketanamAM samAraMbha karI temane mAnada sabhyapada ApI satkAra karyA hatA. bhAratanA kalAkSetranA eka mahAna yogI ane AdyaRSi jevA naMdabAbunA bhAvanAyukata jIvanaprasaMgothI bhaviSyanI peDhIone paNa preraNA maLaze. ravizaMkara ma. rAvaLa
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ , 1 : prabuddha jIvana RTI tA.-5-16 2 prakIrNa noMdha ; "prabuddha jIvanane 28mAM varSamAM praveza peTe vinA lavAjame mekalavAmAM Ave che. e uparAMta gujarAtI prabuddha - jIvana' A aMkathI aThThAvIzamAM varSamAM praveza kare che. samAjanA aneka vidvAne tema ja vicArone paNa tathA keTalAka doDha varSa pahelAM prabuddha jIvananA 26mA varSa daramiyAna 1964nA sAdhusaMtone paNa sArA pramANamAM prabuddha jIvana vinAlavAjame navembara mAsamAM prabuddha jIvanarane rajata mahotsava ujavavAmAM - mekalavAmAM Ave che. A vidrAne tema ja vicArako tathA sAdhusaMto AvyuM hatuM. A rIte chellAM 27 varSathI prabuddha jIvana eka sarakhI * vize mArI eTalI apekSA rahI che ke temanA jJAna ane anuniyamitatAthI pragaTa thatuM rahyuM che. Aje jyAre aneka sAmayiko bhavane lAbha teo judA judA viSayo upara cintanAtmaka lakhANo dvArA udaya-astanA niyamane AdhIna banIne TUMkI AvaradA purI karIne ApatA rahe ane te rIte prabuddha jIvanane vadhAre ne vadhAre vicAraalepa thatA jovAmAM Ave che tyAre aneka pratikULa saMgena samRddha karavAmAM teo madadarUpa bane. satyanI upAsanA ane loka-vizeSata: Arthika saMyogane-sAmane karIne prabuddha jIvana jevuM zreyanI sAdhanA-A be hetu prabuddha jIvananA saMpAdana tathA prakAzana patra ATalI lAMbI mudata sudhI TakI rahe te hakIkata "prabuddha jIvananA pAchaLa rahelA che. A be hetune poSaka ane pUraka lakhANe pUrAM saMcAlako mATe ati saMtoSaprada lekhAvI ghaTe. . . pADavA samAjanAM vidvAne ane vicArakone mArI * AgrahapUrvaka 'prabuddha jIvana' mArI ane prabuddha jIvananA vAMcako sAthenI prArthanA che. ' eka prakAranI vaicArika sahayAtrA jevuM banI rahyuM che. Aje jayAre dezamAM ke duniyAmAM mAnavI jIvanane sparzatI ghaTanAonuM sAcuM prabuddha jIvananAM AgaLanAM varSonI phAIla nihALuM chuM-vizeSa karIne mUlyAMkana 2ju karavuM, avAranavAra UbhI thatI mAnavasamasyAo gata varSanA aMko upara eka pachI eka najara pheravuM chuM-tyAre ame aMge samyaka mArgadarzana ApavuM, mAnavInA cittane 'satya, zirva, bannee sAthe maLIne keTakeTalA kSetramAM pravAsa karyo che, keTakeTalA sundarama' prati abhimukha banAvavuM-prabuddha jIvananA taMtrI tarIke viSayanI carcAvicAraNA karI che tenuM jANe ke eka vistIrNa citra- prAraMbhathI Aja sudhI A mAro maratha rahyo che. prabuddha jIvana paTa AMkha samakSa khaDuM thAya che. A vaicArika sahayAtrA aMge vAca- dvArA je kAMI apAI rahyuM che te A marathanA pramANamAM keTaluM konAM kevAM kevAM saMvedano haze te vize to huM zuM kahI zakuM paNa alpa che e vize huM pUro sabhAna chuM. ema chatAM paNa A maneaMgata rIte huM eka prakAranI kRtArthatA-saMtoSasabharatA-anubhavuM chuM. rathaniSThA mane baLa ane preraNA ApatI rahI che ane prabuddha jIvana gata varSa daramiyAna prabuddha jIvane 252 pAnAMnI nakkara pAchaLa levAto game teTalo kAma paNa Akhare AnaMda-anubhUtimAM vAcana sAmagrI purI pADI che. temAM AgaLanA varSathI adhUrI - parivartita thato rahyo che. "prabuddha jIvana' dvArA prastuta manoratha rahelI 'sukI dharatInAM mIThAM smaraNonI lekhamALA AgaLanA zakaya teTale caritArtha bane te mATe, huM jene aMza chuM te paramAtmA traNa haptAthI anusaMdhita karIne kula nava haptAmAM pUrI karavAmAM pAse cetanA ane zakitanI yAcanA karuM chuM ane mitro ane svajane AvI che. gata varSa daramiyAna baMgALI suprasiddha sAhityakAra zrI. pAse sAtha ane sahakAranI mAgaNI karuM chuM. prabodhakumAra sanyAlanA mULa baMgALI pustaka "mahAprasthAne patha para' ne anuvAda lekhamALAnA AkAramAM pragaTa karavo zarU karyo che ane vaLI pAchI eka vadhAre bAladIkSA! tenA AjasudhImAM ATha haptA pragaTa thaI cUkayA che. haju tenA tA. 23-2-66 nA roja zrI vijayadharmasurinA praziSya muni Azare seLa haptA bAkI che. A banne pravAsakathAo prabuddha jyAnaMdavijaye jayanta nAmanA eka 14-15 varSanA chokarAne ApelI jIvananA vAcako mATe eka viziSTa AkarSaNarUpa banI che ema prabuddha dIkSA aMge "muMbaI samAcAramAM Aja sudhI keTalAka anukaLa paNa jIvananA vAcako sAthe paricaya kahe che. moTA bhAge pratikULa carcApatra pragaTa thaI rahyA hatA, eTalAmAM prabuddha jIvana gayA varSathI nyusa prInTane badale vhAITa prInTIMga lAlabAganA upAzrayamAM zrI vijayarAmacandrasUrie vApInivAsI pepara upara chApavAnuM zarU karyuM che; mudraNanA daro paNa sArA pramANamAM zrI chaganalAla umedacaMdanA 13 thI 14 varSanI uMmaranA dIkarA dIpakavadhyA che ane sTAphane pagAra vagere AnuSaMgika kharcamAM paNa ThIka kumArane tA. 27 mI eprilanA roja bIjI be moTI ummaranI pramANamAM vadhAro thayo che. saddabhAgye saurASTra TrasTa taraphathI chellAM vyakitao sAthe dIkSA ApI che. AmAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM nathI. doDha varSathI vArSika rUA. 1500 nI madada maLavI zarU thaI che. ema nAnAM chokarAMone muMDavA e zrI vijayarAmarAMdrasUrine varSojU chatAM paNa varSa Akhare prabuddha jIvananA prakAzana pAchaLa Azare vyavasAya che. A ja chokarAnA meTAbhAIne A ja AcAryo AjathI rUA. 4000 nI kheTa AvI che. A badhuM chatAM paNa prAraMbhathI cha varSa pahelAM 13 varSanI uMmare dIkSA ApI hatI. vacagALAnA varSo vArSika lavAjama rU. 4-00nuM hatuM te Aje paNa cAlu rAkhavAmAM daramiyAna A prakAranA nAnI ummaranA chokarAone dIkSA ApavAnA AvyuM che, evA vicArathI ke prabuddha jIvananA vAcako upara lavA- kissAo bhAgye ja saMbhaLAtA hatA. ema paNa lAgatuM hatuM ke bAla jamane be bane tyAM sudhI na vadhAro. bIjI bAjue ATalAM dIkSAnA aniTa aMgenA varSobharanA pracAranA kAraNe jaina samAja varSanI upAsanAnA pariNAme prabuddha jIvana pratye Adara dharAvate sAdhAraNapaNe bALalagnanI mAphaka bAladIkSAthI paNa sArA pramANamAM sAro evo varga prabuddha jIvana prApta karI zakyuM che ema mane vimukha banyA che ane te aMge have koI ciMtA karavAnuM kAraNa nathI. lAge che. to A varganAM bhAI bahene prabuddha jIvanane be rIte paNa AjanI vastusthiti jotAM A khyAla barobara nathI lAgatuM. madada karIne tene lagatI kheTanA bhArane haLave karI zake. eka to alabatta, pahelAnA samayamAM nAnA chokarAone bhagADIne chUpI rIte prabuddha jIvananA nibhAva arthe sArI evI rakamanuM saMdhane dAna karIne; dIkSA ApavAnA kissA banatA hatA te have banatA nathI. Aje bIje saMghane dareka sabhya ane prabuddha jIvanane dareka grAhaka ochAmAM paNa sAmAnya samAjanuM mAnasa AvI bAladIkSAne pasaMda karatuM ochA navA pAMca pAMca grAhako meLavI ApIne. AzA rAkhuM chuM ke nathI. dA. ta. lAlabAga maMdira ane upAzrayanA pAMce TrasTIone A mArI apekSAne-abhyarthanAne-pratidhvani jarUra maLI raheze. prastuta dIkSA aMge vyakitagata rIte pUchatAM te darekane lagabhaga eka ja prabuddha jIvananI keTalIka nakale anya sAmayikonA vinimaya javAba hatA ke "AvI koI bAladIkSA apAvAnI che evI amane
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-19 prabuddha jIvana pitAne koI khabara nathI ane AvI dIkSA ApavA saMbaMdhe amane zrI saMyukta jaina vidyAthIgRhanuM kazuM pUchavAmAM AvyuM nathI ane ame vyakitagata rIte AvI bAladIkSA pasaMda karatA nathI." sAmAnya vicAravalaNa AvuM hovA chatAM eka navuM prasthAna AvI ghaTanAo bane che kema? tenuM kAraNa eka ja che ke amuka varga AvI dIkSAe jarUra pasaMda kare che, paNa moTA bhAganuM valaNa te vize zrI saMyukata jaina vidyArthIgRhanA ziva khAtenA atyAranA kevaLa udAsIna che. vaLI spe. mU. samAjanI sthiti - khAsa karIne makAnanI bAjumAM AvelA khullA pleTa upara saMsthA mATe navuM muMbaInA zve. mU. samAjanI sthiti - nirNAyaka jevI che ane te makAna UbhuM karavA aMge tA. 22-4-66 zukravAranA roja savAranA saMpradAyanA sAdhuo upara koIne aMkuza nathI ane teo pitAne nava vAgye saMsthAnA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA hAthe phAve tema vartI zake che. sthAnakavAsI samAjamAM Aje saMghanI rajA zilAropaNavidhi karavAmAM AvyA hatA. A prasaMganA anusaMdhAnamAM sivAya koI paNa sAdhu ke sAdhvI koIne paNa dIkSA ApI zakatuM nathI, saMyukata jaina vidyArthIgRhanA holamAM zrI cImanalAla cakabhAI zAhanA pramukhasthAne eka saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. ane dIkSA lenAra sau koI mATe 18 varSanI ummara maryAdA baMdhanakartA prAraMbhamAM saMsthAnA maMtrI zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAhe che. A majabuta prabaMdha jaina zve. mu. samAjamAM nahi thAya tyAM 1965nA mArcanI 15mI tArIkhe muMbaI khAte biralA mAtuzrI sudhI dIkSA saMbaMdhanI anavasthA cAlyA ja karaze. sabhAgRhamAM saMsthAnA lAbhArthe yojavAmAM Avela sAMskRtika kAryakrama haju paNa sAdhuonI saMkhyA vadhAravA tarapha jaina samAjanuM jeTaluM dvArA prAppa thayela Azare rUpiyA eka lAkhanA bhaMDaLanI vigate raju lakSa che teTaluM lakSa tenI guNavattA upara bhAra mUkavA tarapha che ja nahi. karI hatI ane te bhaMDoLanA pariNAme zakya banela makAnane pAye pariNAme Aje sAdhusamAjamAM sArA nabaLA sAdhuonI sArA pramA nAMkhavA mATe ApaNe ekaThA thayA chIe ema temaNe jaNAvyuM hatuM. NamAM bharatI thaI rahI che ane temanI guNavattAne AMka eTalA ja A makAnanI yejanA aMge temaNe vizeSamAM jaNAvyuM hatuM ke A pramANamAM utarato jAya che. UbhA karavA dhArela makAna pAchaLa Azare rU. traNa lAkhane kharca bAladIkSAnA samarthanamAM eka bhAre bhulabharelI mAnyatA phelA thavAno aMdAja che ane temAM eka moTo haila nirmANa karavAmAM vavAmAM AvI che. ema kahevAmAM Ave che ke dIkSita banatA nAnI Avaze ane 48 vizeSa vidyArthIone samAveza zakaya banaze. ummaranAM chokarAonAM mana, magaja ane dila korI sleTa jevAM hoya tyAra bAda saMsthAnA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe che ane tene je AkAra ApavA dhAre te ApI zakAya che. ane je jaNAvyuM ke, "AjathI Azare 50 varSa pahelAM jaina samAjanI sukhabhega tene sulabha nathI tene tene kadi vicAra ke vikAra AvatA ekatAne sauthI pahele vicAra niDara cintaka ane vivecaka sva. nathI. tenA manane AkAra to je apAto hoya te khare, paNa koI paNa vADIlAla metIlAla zAhane Avyo ane temaNe ApaNA murabI chokaro ke che karI prakRtinA niyamathI mukata hotA nathI. A navadIkSita ane saMsthAnA prANarUpa sva. maNilAla mekamacaMda zAhanA sAthabALako mATI ummaranA thatAM ane prakRtisahaja vAsanAo ane kAmanA pUrvaka 1917nI sAlamAM prInsesa sTrITamAM Avela pIrabhAI bIlDIMenI sapha,raNA thatAM kevI kevI vikRtinAM bhoga bane che ane gamAM A saMyukata jaina vidyArthIgRha UbhuM karIne jenenI ekatAnA damana karAyelI vRttio ptinA abhAve kevA akudaratI mArgo ane vicArane amalI rUpa ApyuM. A rIte A saMsthAnI thayelI sthApaupAye zodhe che tenuM upara mujaba vicAranArAone bhAna hotuM nathI. nAne huM jAte sAkSI hato. keTalAMya varSo sudhI saMyukata jaina vidyArthItaduparAMta pitAnI AsapAsa aneka raMgarAgathI bharelI je duniyA te gRha jevuM hatuM te mujaba cAlatuM rahyuM. paNa 1950nI sAla pachI jue che tenI tenA upara koI asara thatI nathI ema mAnI levuM e maNibhAIe A saMsthAnA pitAnA makAna mATe navo puruSArtha Adaryo paNa eTalI ja narI bAlIzatA che. Aje te A bAbatamAM manovijJAna ane pariNAme je makAnamAM ApaNe ahi beThA chIe tenuM 1954 khUba ja AgaLa vadhyuM che ane teNe ApaNI aneka mAnyatA khoTI nI sAlamAM udghATana karavAmAM AvyuM. A rIte A saMsthA jaina pADI che ane bhramaNAo bhAMgI nAMkhI che. dabAyalI IcchAo samAjanI ekatAnA pratIkarUpa banI che. Aje bAjunI khAlI kevAM kevAM vikRta rUpa dhAraNa kare che tenuM AjanA manovijJAne ad jagyAmAM navA makAnane pAyo nAkhIne ApaNe navuM prasthAna zarU bhUta vizleSaNa karyuM che, A bAladIkSAne prazna AjanA manovijJA karIe chIe. A prasaMge, gata varSamAM javAmAM Avela sAMskRtika nanI daSTie navuM saMzodhana mAMge che. keTalIye vAto ane bAbato upA kAryakramanA avasara upara A saMsthA taraphathI vahelAmAM vahelI take zayanI dIvAle pAchaLa DhaMkAyelI rahe che ane dharmapratiSThA jokhamA kanyA chAtrAlaya UbhuM karavAmAM Avaze evI ApaNA taraphathI jAhevAnI bIke tene bahAra AvavA devAmAM AvatI nathI. A kRtrima dama rAta karavAmAM AvelI hatI te bAbatanI Apane huM yAda ApuM te nanAM saravALe kevAM duSpariNAma Ave che te te zeTha kasturabhAI lAla asthAne nahi gaNAya. have jo eka be varSamAM ApaNe A saMsthAne bhAIe nImelI saMghasamitinA daphatare noMdhAyelI aneka sAdhuonA suvarNa mahotsava UjavavA mAgIe chIe te te arasAmAM A kanyA duritrAne lagatI hakIkate, je pratihAninA bhayathI bahAra pADavAmAM chAtrAlayanI jAherAtane mUrtarUpa ApavA mATe ApaNe AjathI kaTiAvatI nathI te bahAra pADavAmAM Ave te ja tenI jaina samAjane baddha thavuM ghaTe che." Ama jaNAvIne temaNe jenenI ekatAnA prazna kharI jANa thAya. A badhuM saDo dUra karavo hoya te kAcI ummaranAM upara keTaluMka vivecana karyuM ane A bAbatamAM dakhalarUpa banatA bALakone muMDavAnI pravRtti to baMdha thavI ja joIe, eTaluM ja nahi jaina tIrthonA jhagaDAone nikAla lAvavA mATe javAbadAra pakSanA paNa, koI paNa vyakitane dakSiA ApavA pahelA te aMganA yogyatA AgevAno upara, ugra AMdolana dvArA ApaNe dabANa lAvavuM joIe ane tAlImanAM kaTTara dharaNA nakkI thavAM joIe ane te sarvasvIkRta, ema temaNe jaNAvyuM banavAM joIe. A te ja bane ke jo A bAbata aMge sAdhAraNata: tyAra bAda zrI phAlacaMda zAmajIe ekatAnA vicAranuM samarthana vyApelI udAsInatA choDavAmAM Ave ane sAdhusaMsthAnA niyamane ane . zrI khImajI mADaNa bhupurIAe kanyA chAtrAlayanA vicAniyaMtraNa aMge jaina samAja vadhAre sajAga bane, eTaluM ja nahi paNa, 2nuM joradAra anumodana karatAM jaNAvyuM ke, "A mATe rU. 5,000 vadhAre AgrahI ane vyavasthita bane. ApavAnI meM AgaLa upara IcchA darzAvelI tenA badale jo tame ' paramAnaMda kanyA chAtrAlayanA vicArane amalI rUpa ApavA mAgatA he te
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prabhu jIvana za. 10,000 sudhInI rakama ApavAne huM taiyAra chuM, paNa sAthe sAthe mArA anubhavanA sArarUpe jaNAvuM to Aje kAlejamAM bhaNatI kanyAo karatAM hAI skUlamAM bhaNatI kanyAo mATe AvA chAtrAlayanI vadhAre jarUra che ane tethI tame te dizAe je pagaluM bharo te paheluM pagaluM hAIskUlamAM bhaNatI baheno mATe bharajo evo mAro Agraha che." tyAra bAda zrI kapuracaMda nemacaMda mahetAe A saMsthA dvArA `UbhuM karavA dhArela kanyAchAtrAlayanA vicArane khUba AvakAryo ane A vicArane jyAre paNa amala karavAmAM Ave tyAre temAM sArI rIte madadarUpa thavA temaNe tatparatA dAkhavI. tyAra bAda, zrI. riSabhadAsa rAMkAe jainonI ekatAnA saMdarbhamAM tIrthonA praznanI chaNAvaTa karI ane kezariyAjInA cukAdo ane tyAra bAda UbhI thayelI paristhiti viSe vivecana karyuM. badhI carcAnA upasaMhAra karatAM pramukhasthAnethI zrI cImanabhAIe jaNAvyuM hatuM ke "je ekatAnI ApaNe vAta karIe chIe te ekatA bhASaNothI nahi Ave, paNa saMyukata jaina vidyArthIgRha jevI saMsthA UbhI karavAthI ja sAcI ekatAnI pratiSThA thaze." A ekatAnA vicArano vistAra karatAM temaNe jaNAvyuM ke "ekatAnA vicArane amalI banAvavA hoya tA bhAI bhujapurIAe jaNAvyuM te mujaba ApaNe AvI bAbatomAM sAdhumunirAjo upara AdhAra rAkhatA baMdha thavuM joIze. alabatta, A muniono ApaNA samAja upara khUba prabhAva che ane teo dhAre te jaino jainA vacce ekatAnI sthApanA karavAnI dizAmAM ghaNu karI zake tema che. paNa temanI daSTi ane vicAraNA prAya: bhUtakALa tarapha vaLelI hoya che. temane vartamAna tarapha kema vALavA e ja moTo prazna che. jainonI ekatA vartamAna yuganI anivArya mAMga che. tethI A bAbatamAM AjanA munirAjo upara avalaMbita rahevAne badale jaina samAje svataMtra paNe te dizAmAM sakriya pagalAM levAnA raheze." tyAra bAda ApaNe kevA saMkrAntikALamAMthI pasAra thaI rahyA chIe tenuM temaNe vivecana karatAM jaNAvyuM ke, 'eka kALe pUrvanA vicAronuM pazcima upara prabhutva hanuM; pachI pazcimanuM pUrva upara prabhutva sthapAyuM. Aje vaLI pUrvanI asara pazcima upara thaI rahI che. Aje cIna ane bhArata AgaLa AvI rahyAM che. samaya jatAM cIna sauthI vadhAre zakitazALI deza bane to navAI nahi." Ama judA judA viSayone sparzIne AgaLa cAlatAM muMbaI zaheramAM jaina samAjanA chAtrAlayA vacce anubaMdha ubhA thavAMnI jarUra upara bhAra mUkIne jaNAvyuM ke "ApaNe tyAM Aje cha jaina chAtrAlayo che ane temAM kula lagabhaga 450 vidyArthIo lAbha le che, paNa A bhinna bhinna chAtrAlayonA vahIvaTakartAo vacce koI anusaMdhAna nathI, A badhA vidyArthIo avAranavAra ekaThA thAya te mATe koI yojanA nathI. ApaNAM chAtrA lo viSe koI sAmAnya nIti nathI. AvuM paraspara saMgaThThana UbhuM thAya to vidyArthIonI sagavaDa khUba vadhI zake ane vidyArthIomAM ekatAnI bhAvanA keLavAtI rahe." tyAra bAda kanyAchAtrAlaya aMge A prasaMge raju karavAmAM AvelA vicAro ane udgAra aMge temaNe khUba saMtoSa dAkhavyo ane jaNAvyuM ke " khImajIbhAI, kapuracaMda bhAI ane phalacaMdabhAIe A viSe je kAMI kahyuM tethI huM khUba utsAha anubhavuM chuM ane kanyAchAtrAlaya ApaNe bahu TUMka samayamAM UbhuM karI zakIzuM evI AzA huM anubhavuM chuM." antamAM saMsthAnA koSAdhyakSa zrI cImanalAla pI. zAhe tathA saMsthAnA anya maMtrI zrI ramaNIkalAla maNilAla zAhe AbhAranivedana karyuM ane alpAhAra bAda- saMmelana vijita thayuM.. ahiM e jaNAvavuM asthAne nahi gaNAya ke jaina samAjamAM mAtra saMyukata jaina vidyArthIgRha ja eka evI saMsthA che ke je eka jaina saMsthA hovAM chatAM tenAM dvAra jainetara vidyArthIo mATe paNa khullAM mUkavAmAM AvyAM che ane Aje temAM eka aMdha jainetara vidyArthIne paNa dAkhala karavAmAM Avyo che : 4 tA...1-5-19 eka kaDa ceAgInI maMthanapeAthI ('graMtha'nA gayA sapTembara mAsanA aMkamAM pragaTa thayela "Markings by Dag Hammarskjold "nuM avalokana) dAga haeNmarazAlDanI A vicArothI pUrI karI tyAre cittamAM namratA UbharAI AvI. Adhunika bhAratavAsInA manamAM ghaNIvAra evA ahaMkAra hoya che ke ApaNA jevA koI AdhyAtmika nathI. paNa adhyAtmaciMtana koI eka prajAnA ja AgavA IjAro hoya to mAnavajAtanA vikAsa kuMThita thaI jAya. sadbhAgye sthiti AvI nathI. khaMDa khaMDamAM jIvanavidyAnA upAsakonI dhUNI dhakhI rahI che. haeNmarazelDanI noMdhapothI A hakikatanI pratIti karAve che. AbAhuvA, khAnapAna, paheraveza, raheNIkaraNI ane bhautika sukhasamRddhimAM acaMbo pamADe eTalA taphAvata hovA chatAM kaI cIja samagra mAnavajAtane eka tAMtaNe bAMdhe che ? mane lAge che ke AtmasAkSAtkAranI mathAmaNa vizvakuTuMbanI pAyAnI ekatAnuM sUcana kare che. mANasanI AjubAjunI AbAhavA laI le. enAM khAnapAna, ane paheravezane bhUlI jAo. enI moTaragADI ane TelIvijhanane eka bAju mUko. A badhAnI bAdabAkI karyA pachI thoDI zeSa rahevAnI ja. ene tame paramArthavRtti kaho, sAmAjika javAbadArI kaho ke dharma bhAvanA kahe, A zeSa e mAnavajAtanI AMtara saMpatti che. svIDana jevA samRddha dezanA eka sukhI kuTuMbanA batrIsalakSaNA A nabirAne cittanI AzAMti kyAreka kyAreka buddha bhagavAnana sAMsArika jIvananuM smaraNa karAve che. dunyavI saphaLatAnA gaje mApIe to ema koI paNa kahe ke parabhava peTa bharIne puNya karyA hAya tA haeNmarazeAlDa jevI kArakIrdI maLe. temano janma 1905nA julAInI 29mI tArIkhe ane mRtyu 1961nA sapTembaranI 18mI tArIkhe. A 56 varSanA pramANamAM TUMkA AyuSya daramyAna haeNmarazeAlDe asAdhAraNa siddhi prApta karI. emanA pitA naTa haeNmarazeAlDa pahelA vizvayuddha daramiyAna svIDananA vaDA pradhAna hatA. paNa emanI khyAti tA eka vidrAna nyAyAcArya ane AdhyApaka tarIkenI hatI. haeNmarazelDanuM kuTuMba eTale rAjapuruSo ane lazkarI asaronuM kuTuMba, dAga haeNmarazeAlkanI mAtAnuM kuTuMba eTale pAdarIo ane vidvAnonuM kuTuMba. Ama haeNmarazAlDanA lohImAM eka sAthe sattA ane vidyAnI bhUkha vahetI hatI. 1930mAM arthazAstra ane kAyadAnuM ucca zikSaNa pUruM karI e svIDIza sarakAramAM joDAyA. 1935mAM e. baeNnka opha svIDananA sekreTarI thayA ane 36 varSanI nAnI uMmare 1941mAM te benkanA ceramena thayA. lagabhaga ATha varSa e hoddo saMbhALIne teo 1949mAM svIDananA upavidezapradhAna banyA ane be varSa bAda e svIDiza pradhAnamaMDaLanA pUrA sabhya banyA. 1952mAM haeNmarazelphe svIDiza pratinidhimaMDaLanA nAyaba netA tarIke saMyukata rASTrasaMsthAnI mahAsamitimAM hAjarI ApI ane eka varSa bAda e svIDiza pratinidhimaMDaLanA mukhya netA nimAyA. A daramiyAna saMyukata rASTrasaMsthAnA mahAmaMtrI zrI lI viSe be mahAsattAo vacce tIvra matabheda cAlato hato. A khaTarAganuM pariNAma e AvyuM ke pramANamAM ajANyA haeNmarazelDane 1953nA mArca mahinAmAM saMyukata rASTrasaMsthAnA mahAmaMtrI tarIke nImavAmAM AvyA. jemaNe A pustakanI kuzaLatApUrvaka anuvAda karyo che te kavi eDanane hemarazeAlDe ekavAra majAkamAM kaheluM ke saMyukata rASTrasaMsthAnA mahAmaMtrInuM kAma bina sAMpradAyika pApa jevuM che. sAcuM kahIe to atyaMta zakitazALI, udyamI, aMtaDA ane apariNIta haeNmarazolDa lagabhaga haMmezA pApa jevA lAgatA hatA. teo AvA AMtararASTrIya sevaka na hota to suejha ane haMgerInI AMdhI vacce saMyukata rASTrasaMsthA bhAgye ja hemakhema
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15 rahI zakI hAta. saMyukata rASTrasaMsthAnI sauthI prathama zAMtisenA Ijipta ane IjharAyelanI sarahada vacce goThavavAnuM aitihAsika kArya karI batAvI haeNmarazeAlDe emanA dadhairya ane AvaDatanA zAMtibhUkhyA jagatane svAda karAvyo. koMgAnI hoLImAM e homAI gayA. emanI A noMdhapAthI vAMcanArane ema lAgaze ke emaNe AvA ja mRtyunI jhaMkhanA karyuM rAkhI hatI. prabuddha jIvana haeNmarazAlDane karmabhUmimAM rahIne AtmasAkSAtkAra karavA hatA. emaNe noMdhyuM che ke cheka bALapaNathI emane evA saMskAra paDayA hatA ke potAnA deza ke mAnavajAtanI zuddha sevA vinA jIvanamAM zAMti ke tRpti nahIM maLe. emanI sevAnI kalpanA evI hatI ke jarUra paDaye sarvasvano bhAga ApavA, paNa hRdaya-durbaLatAne kAraNe jIvanayuddhamAM pIchehaTha kadI na karavI. 1960mAM raziyAe. jyAre mAgaNI karI ke haeNmarazAlDe rAjInAmuM ApI devuM joIe tyAre A kartavyaniSTha puruSe AvA javAba ApelA : "sAviyeTa yuniyananA pratinidhie mArA rAjInAmAnI mAgaNI karatI veLA hiMmatanA ullekha karyo che. rAjInAmuM ApavuM te sAva sahelI vAta che. AvA saMjogAmAM TakI rahevuM eTaluM saheluM nathI. eka mahAsattAnI IcchAne tAbe thavuM e sahelI vAta che. e IcchA sAme paDakAra pheMkavA e eTalI sahelI vAta nathI." potAnI mAnyatA mATe badhuM hAmI devuM ane AMdhI vacce aNanama UbhA rahevuM-haeNmarazelDe emanA jIvanamAM A bhAvanA caritArtha karavA pramANika prayatna karyo. AvA prayatna karavAno vicAra karavA te paNa jevI tevI vAta nathI. koI UMDA staramAMthI zakita ane zraddhA satata jharyA na karatAM hoya to bAhya jagatanA jhaMjhAvAtamAM mAtra sArI vAta karIne koNa TakI zake ? haeNmarazolDanA cittamAM nibhADo dhakhyA karato hato. dunyavI sattAnI Toce beThelA A hoziyAra mANasa enA AMtarajIvananA dhamasANAnI noMdha rAkhatA hatA enI koIne khabara na hatI, haeNmarazeAlDa viSe koI jANatuM na hoya ane mAtra A noMdhapothImAMthI te aNasAro ya na Ave ke haeNmarAlDa svIDananA AgevAna arthazAstrI tathA rAjapuruSa hatA ane saMmyukata rASTrasaMsthAnA mahAmaMtrI hatA. emanA bAhya jIvanano A noMdhapAthImAM kayAMya paDachAyAye paDatA nathI. haeNmarazolDa viSe kazuM na jANanAra vyakitane ema lAge ke koI karmavIra ane sAdhakanI A maMthanapAthI che. haeNmarazeAlDanA vicAra evA na hatA ke A noMdhapothI prasiddhi pAme. emanA avasAna pahelAM pAMceka varSe emane ema thayuM ke A TAMcaNAmAM koIne kadAca rasa paDe, paNa emanI hayAti daramiyAna A aMgata mathAmaNAno dhajAgaro karavAnI A zaramALa mANasanI jarA ya IcchA na hatI. emanA mRtyu pachI je kAgaLiyAM maLyAM. emAM emaNe ema jaNAveluM ke A noMdhapothI ja emanuM kharuM "rekhAcitra" che. haeNmarazeAlDa khAnagImAM kavitA lakhatA. te zAMta prakRtinA kavi hatA. ane haiyAnI ghamasANAnA paNa gAyaka hatA. emaNe A noMdhapothI lakhavAnI zarUAta karI tyAre-lagabhaga 25 varSanI uMmare jIvananI nema nakkI karI lIdhI hatI. Smiling, sincere, incorruptible-- His body disciplined and limber. A man who had become what he could. And was what he wasReady at any moment to gather everything Into one simple sacrifice. hasamukhA, sAceA, lAlacamukata-- enuM zarIra capaLa ane zistabaddha, e mANasa je kAMI banI zake te banyuM. 5 ane hatA te ja rahyosAva sAdA svArpaNamAM game te ghaDIye saghaLu" hAmI devA taiyAra. thoDAM varSa bAda emaNe svArpaNanuM citra vadhu spaSTa karyuM : "We are not permitted to choose the frame of our destiny. But what we put into it is ours. He who wills adventure will experience it-according to the measure of his courage. He who wills sacrifice will be sacrificed according to the measure of his purity of heart." << ApaNA prArabdhanuM khokhuM pasaMda karavAnuM ApaNA hAthamAM nathI. paNa e khokhAmAM zuM mUkavuM te ApaNA hAthanI vAta che. jenAmAM sAhasanI saMkalpazakita che te tenI hiMmatanA pramANamAM sAhasano svAda pAmaze. jenAmAM svArpaNanI saMkalpazakita che te tenI nirmaLatAnA pramANamAM bhAga ApI zakaze. emaNe eka kAvyamAM ema paNa kahyuM che ke jyAre mANasa pote bhAga banavA talapApaDa thAya che tyAre Izvara peAte ja AvI vyakitanAM khALiyAmAM praveze che. paNa svArpaNa veLAe hradaya rIDhuM na thavuM joIe. zahIda zahAdata samaye hradayanI kumAza gUmAvI bese to svArpaNanA ze| artha ? svArpaNanA hetu to e hoya ke jIMdagI bIjAne mATe vadhu jIvavA jevI bane. anAsakitathI zuddha sevA karatAM karatAM jIvanane kaI rIte arthapUrNa karavuM ? vAta muzkela che paNa kAma karavA jevuM che. What I ask is absurd : that life shall have a meaning. What I strive for is impossible: that my life shall acquire a meaning." "jIvanano koI artha hovA joIe evI mArI mAgaNI behUdI lAgaze. mAruM jIvana arthapUrNa bane evI mathAmaNa mRgajaLa pAchaLa doDavA jevI che." pUrNa vADIlAla DagalI vaNika senApati vanarAja rAjadhAnI mATe yogya sthAna zodhato hato. ene bharavADa aNahilla sAkhaDe pUchyuM ke 'zuM jue che ?' 'nagaranivezane lAyaka zUrabhUmi gAtIe chIe, ema ene kahyuM eTale e kahe, 'navI sthApavAnI nagarIne jo mAruM nAma Ape te sarasa jagyA batAvuM.' vanarAja kahe, ' bhale.' eTale jyAM sasalAe kUtarAne bIvarAvyA hatA te ThekANuM aNahille batAvyuM : yAvatI bhU: zazakena ucchAsitA ( zazakena vA trAsita:) tAvatI surva varzavAmAsa / (merunuMga: prabaMdha ciMtAmaNi). tyAM saMvata 802nA vaizAkha zudi 2 ne somavAre vanarAje aNahillapura-pATaNanAM tAraNa bAMdhyAM, potAnA rAjyAbhiSeka karAvyo, ane jaba nAme viNakane mahAmaMtrI banAvyo. A jaba paNa koI sAmAnya vANiyA nahotA. vanarAja jyAre bahAravaTe caDyo hato tyAre tenA traNa mANase jabane vanavagaDAmAM rokyo hato. cAra traNa ja che ema joIne jaMba pAse pAMca bANa hatAM temAMthI teNe be bhAMgI nAkhyAM. cAre pUchyuM, 'kema bhalA?' ' eTale jaMba kahe, 'tame traNa jaNa che eTale be bANa nakAmAM hatAM.' pachI to eNe hAlatAM vedhya vIMdhI batAvyAM, eTale ene vanarAja AgaLa laI gayA. enI dhanuvidyA jeIne vanarAja Azcarya pAmyo ne kahe, 'mAro paTTAbhiSeka thAya tyAre tame mArA mahAmaMtrI banajo,' jaMba pachI tA dhanurdhArI vaNikanI para parA cAlI. pahelA bhImadevanA samayamAM vimala, bIjA bhImadevanA kALamAM AbhU nAme zrImALI viNaka je rAMgaNa upara pratikramaNa karatA (caMdrarAja bhaMDArI :
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-16 maMDape maMDape mAMDiyA bheLaseLa je thaMbha, bhe thaMbhe pUtaLI, nRtya karatI raMbha (9-222). bhagavAna mahAvIra, pA. 304) ane vacce kumArapAlanA samayamAM soraThanA rAjA samarasenane harAvanAra udayana maMtrI ne koMkaNanA rAjA mallikArjunane harAvanAra udayanasuta baDa (vijyalamIsUri: upadezaprAsAda 4, 369, 375) senApatipade hatA. vimalanA acUka lakSyavedha viSe muni lAvaNyasamayanA vimalaprabaMdhamAM vilyama TelanI vArtAnuM smaraNa karAvanArI vigata ApI che : * 1. bALa suvarAvuM karI sAtharo, peTe pAna adyatera dharuM, kahe tene vIMdhuM manaraMga, bANa na lAge bALakaaMga. 2. kaLA dekhADuM avara prakAra, valeNuM valove nAra. jhabake vIMdhAI jAya jhala, khasako nava lAge gAla. 3. jAo ne joI Avo bANa, pahoMce gAu pAMca pramANa (6 : 2326). vimalanI A kaLA 'bhImataNe mana bhAre vasI ne ene pAMcaso ghoDesvArane uparI daMDanAyaka banAvyuM. vimala viruddha khaTapaTiyAe rAjA bhImanA kAna bhaMbheryA. vAghane chuTTo mUkIne ene ThekANe pADavA tathA eka prasiddha malla sAthe yuddha karavA vimalane kahyuM, paNa eka prasaMge vimalane UnI AMca na AvI, 'eTale vimalanA bApadAdAnA kALanuM rAjayanuM leNuM kADhyuM. chappana koTi TaMkA ghara bharo, AvIne lekhuM karaze (-6). AthI vimala kAI gayo ne candrAvatI nagarI vasAvIne tyAM rahyo. tyAMthI teNe rAmanagarI (7-64) upara caDAI karI ne tyAMnA bAra sultAnane harAvyA, jeNe "ApyA daMDa je ghoDA hAthI DhaMkA koTi ja cAra" (7-100). evI ja rIte eNe siMdhamAM nagaraThaThAnA rAjA baMbhaNiyAne paNa harAvyo, pachI "rUpanagarane ThaThA thakI varSe varSe AvekhidamatI' (najarANu 8-82). eka sAdhu candrAvatI AvyA. enI pAse svapramAdanivedanarUpa AlocanA vimale karI eTale dharmaghoSasUri bele hasI, tuja AyaNa AvuM kisI? mahAraMbha kIdhA lakha koDi AyaNa detAM ama-khADi (9-166). paNa Agame kahyuM che teya, mithyAdaSTi thAnaka hoya; tyAM jinamaMdira kihe karAya te naravara ArAdhaka thAya (167).' eTale vimale traNa divasanA upavAsa karI aMbAjInuM dhyAna dharyuM. aMbAjI pratyakSa thayAM ne bolyAM, mAge vara, tama tUTI sahI (15). vimale 'pahele vara mAgyo prAsAda' (maMdira) (15) ne 'bIjo vara mAge eka putra' (196). paNa aMbAjI kahe, ke suta ke prauDha prAsAda, be varane, vatsa, ma karIza vAda. vimale potAnI patnI zrIdevIne kahyuM, ' kahe te suta mAguM varalabdha, kahe te jinaprAsAda "prasiddha. ' (197), patnI kahe, "suta mAge vAdhe saMsAra. vaLI dIkaro kaladIpaka thAya ke pachI dIpharyo kulAMgAra thAya e koNa jANe? eTale ' vege karI mAgo prAsAda (200)." ane saMvata 1088mAM vimalavasatinI pratiSThA thaI. "dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha: vimalaprabaMdha (gujarAtI sAhitya sabhA). paramAnaMdabhAIne huM maLyuM tyAre amArI goThaDI cAlatI hoya tyAM huM Tebala upara paDI paDI hoya tenuM save kSaNa karuM ne koI paDI jovA jevI lAge te laI jAuM. Ama dhIrubhAInI copaDI mArA hAthamAM AvI. eTale 1926mAM zrI nagInadAsa amulakharAyanI preraNAthI huM jainasAhitya je hAthamAM Ave te jete hato tyAre (zrI maNilAla vyAsane) vimalaprabaMdha joyo hato enuM punardarzana thayuM ne upale lekha lakhavAnuM banyuM. e te jANe ThIka, paNa paramAnaMdabhAI upara dhIrubhAInI cepaDInuM avalokana karavAne bhAra che teya mAre yathAzakti utAravo Avazyaka che. dhIrubhAIe eka te vimalaprabaMdhane zuddha pATha pAThAntarasahita 236 pAnAMmAM Apyo che ne upaghAtarUpe 160 pAnAMne mahAnibaMdha joDyA che. temAM lAvaNyasamayanuM jIvana tathA kavana, vimalanuM jIvana, vimalaprabaMdhanuM mUlyAMkana, sAra, samAjadarzana tathA bhASAAvA AvA viSayanI carcA karI che. bhAIe ghaNA parizrama karyo che, paNa lAvaNyasamaya vastu upara nahi paNa jUnA graMtha upara AMkha pheravIne kAvya race che e vAtanuM dhyAna nahi rahevAthI samAjanuM yathAtatha darzana karavAmAM bhAIne kayAMka kyAMka, saphaLatA nathI maLI. jema ke, cethA khaMDanA trIsamA zlokamAM samAjanI vastusthitinuM varNana nathI, paNa eka saMskRta subhASitanuM bhASAntara ja che: lAlayet paJca' varSANi daza varSANi tADayet / prApte tu SoDaze varSe putraM mitraM samAcaret // vimalane pAMca varSa pUrAM thaye nahi paNa pAMcame varSe nizALe besADyo hato (4-25). kanyAvikrayanI 'paddhati cAlu hatI' ema nahi paNa koka koka mAbApa kanyAvikraya karatAM' ema kahevuM joIe. gALyA vinAnuM pANI to jainetara paNa na vApare, kemake emAM te ArogyanI rakSAnI vAta che, paNa kapaDAM na dhue aNagaLa vAri' (3-115), AvuM te eka kumArapALa karatA hoya te karatA hoya. suprabhAta zabda prabhAtiyAMmAM vaparAya che, aMgrejanA good morning athavA ApaNA rAma rAma ke je je pramANe nahi (cUlikA 106). koTidhvaja dhajAgaro caDAve ne koTidhvajane paDakhe rahe tenuM aitihAsika pramANa kAMI che? vaNikaputra virATa puruSanA hRdayathI utpanna thayA ema kahIne lAvaNyasamaye puruSasUkatamAM ramaNIya sudhAro karyo che ne vANiyA ne kaNabInuM mAna vadhAryuM che: vaizya hRdaya utpatti vakhANa' (2-80). bhAIe vANiyA ne mahetAnuM samIkaraNa karyuM che te barAbara nathI. mahetA mAnasUcaka zabda che ne ene amuka nAta sAthe saMbaMdha nathI. Aja paNa nAgaramAM ne pArasImAM paNa mahetA che ne sArvavaNika vidyAguru mahetAjI kahevAya che (2-47). droNa ne dhanuSanAM mApa cAluM vyavahAramAMthI nahi paNa copaDIomAMthI lIdhAM che (upodaghAta pA. 129). AdhAragranthanA saMkSepanI TIpa chApavAnI rahI gaI lAge che. gAMdhIjInuM nAma mehanalAla lakhyuM che te sAruM na lAgyuM. aMte vimala **maMtrInA caritra upara pharI AMkha pheravavAnI taka ApI te mATe mAre dhIrubhAIne pADa mAnavo joIe. desAi vAlajI gevindajI ** mAgaNa manavAMchitadAtAra, kare niraMtara paraupakAra: tribhuvana teja tapate dhIra, paravArIne prakaryo vIra (8-114). saMvata paMdara aDasaTha vaDo rAsavistAra (cUlikA. 5).
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 15-11 prabuddha jIvana AvA svarAjya mATe huM laDA bhAvinA garbhamAM najara pahoMce che tyAM sudhImAM to mane ema varatAya che ke ApaNA deza have be bhAgamAM vaheMcAI javAno. eka bAju haze sarvasattAdhIza sarakArI amaladAro, jyAre bIjI bAju haze jemane nAgarika tarIke lekhI zakAya nahi tevA ni:sahAya prajAjano. sattAvALAe julama kare, karaverA ugharAve, bIjI paNa kharI khoTI rIte paisA paDAve e badhAMne teo jIvananA eka sarvasAdhAraNa krama tarIke lekhatA thaI jaze. e badhuM tadna kharuM che, bilakula vyAjabI che ema ja teo mAnatA haze. huM jANuM chuM ke koIne kaMI kAma karAvavuM hoya to paisA veryA vagara te thaI zake ja nahi ema Aje loko svAbhAvika rIte mAnatA thaI gayA che. varSonAM varSo sudhI adAlatamAM kesa cAlyo hoya te viSe jANe kaMI na hoya. tema sahajabhAve loko vAta kare ja che ne ke "kesanI amuka tArIkhe mudata paDI!" sAmAnya mAnavInI asahAyatA joI mArA manamAM zuM zuM zuM thaI jAya che, kevA roSa caDhI Ave che te huM kahI zakato nathI. nAtajAtanI vAta karavI e Aje gunA barAbara che. paraMtu mane lAge che ke sarvasattAdhIza sarakArI aphasaronA vADA paDI jaze. Aje paNa ApaNe tyAM pahelAthI mAMDIne cothA varganA adhikArIonI zreNI te astitva dharAve ja che. jUnA jamAnAmAM bhAratamAM vividha jJAtinA lokone vidha vidha hakko temaja sattAo maLatAM. sarakArI adhikArIone paNa evI ja jAtanI sattA tathA hakko maLelAM hoya che. A badhAM uparAMta rASTrapati, rAjyapAla tathA pradhAno jevA mahAmAnavo paNa hoya che, jemanuM varcasva badhA para cAle che ane kAyadA to temane jANe koI sparzatA ja nathI. hamaNAM koIka phariyAda karatuM hatuM ke paradezathI parata AvatA lokone dezanA jakAtakhAtA taraphathI bhAre takalIpha veThavI paDe che. paradezathI vasavATa karI vatana pAchA pharatAM harakha thavAne badale e prasaMga ulaTo trAsajanaka thaI paDe che. phariyAda sAMbhaLI lAgatAvaLagatAM khAtAnA pradhAnazrI dhUMvADuM'vAM thaI gayA hatA ane vAyu pravacana karI temaNe jaDabesalATa javAba vALyo hato ke jakAta khAtuM je kaMI kAryavAhI kare che te saunA sArA mATe ja che. thoDA vakhata para mArI bhatrIjI amerikAthI ahIM bhArata AvI. jakAta khAtAe enI zuM vale karI che! tenA badhA sarasAmAna pheMdI veravikhera karI nAMkhyo. cIja vastu pAchI peTIomAM bharavAnI to koIne paDI ja na hatI. bicArInI AMkhe pANI AvI gayAM. ekalA hAthe tene cIjavastuo pharI goThavIne mUkavI paDelI. jakAta khAtAnA koI paNa mANasane utArunA sAmAna evI rIte tapAsavAnI sattA na hovI joIe. huM muMbaImAM rAjyapAlanA pade hatA tyAre A ja chokarI paradezathI bhArata pAchI AvI hatI ane tyAre tene levA huM havAI mathake gayA hatA. te veLAe ene kazI takalIpha nahAtI naDI. jakAtavALAe rAjyapAlane joyA eTale te mAlasAmAna lAvelI tenI yAdI jakAta adhikArIe tarata mAnya rAkhI ane je kaMI jakAta levAnI thatI hatI te vasula karI lIdhI. paraMtu A vakhate evA koI adhikArI A chokarIne levA AvelA na hatA. eTale jakAtavALAoe te tenA bAra vagADI dIdhA. saMbaMdha dharAvatA pradhAnazrIne A banAvamAMthI cAhe teTalA AtmasaMtoSa meLavavAnI chUTa che. mArA pUjya pitAzrI tathA priya putranA du:khada avasAna thavAthI, huM rAjyapAla hatA te daramyAna, mAre saMpattiverA khAtAnA amaladAro sAthe karmasaMjoge kAma pADavuM paDayuM hatuM. mane badhI jAtanI nahAtA! sagavaDa karI devAmAM AvI hatI. saghaLAM riTarna svIkArI levAmAM AvyA ane je vero bharavAnA thatA hatA te me bharI dIdhA. hatA. e rIte A du:khada kArya mATe mAtra thoDAMka ja aThavADiyAmAM patI gayuM hatuM. gavarnarapadethI huM phArega thayA tyAra bAda, mAro eka pitarAI gujarI jatAM. vaLI enI e ja saMpatti mATe me saMpattiverAne lagatA khAtA mATe riTarna bharI mAlyAM. AMkaDAo to badhA agAunI mAphaka ja hatA, chatAM sattAvALAo te keme ya na mAne, e AMkaDAo svIkArAvatA amArA parivArane je muzkelI paDI che tenI vAta na pUche. agAu huM gavarnara hatA tyAre vArasA rsiTaphikeTa meLavavAmAM mane jarAya muzkelI naDI na hatI, jyAre have takalIphono kaMI pAra na hato. kesanA nikAla lAvavAne badale nyAyAdhIza niyata samaya karatAM adAlata vahelI barakhAsta karI de, ane kesanI mudata paDe mahinAo pachInI. A kissAmAM amAre bhAre vyAja bharIne eka lAkha rUpiyA rItasara uchInA levA paDelA, kAraNa thADA aThavADiyAmAM patavAne badale A kesa varSathI paNa vadhAre vakhata cAlyA. kesanI vidhi patAvavA pAchaLa paisA to kharacavA ja paDe ne! te sivAya saMpattivero bharyAnuM sarTiphikeTa maLe nahi, saMpattiverAvALAoe kaMI keTalIka vAra doDAvyA. saMpatti verA tarIke rUA. 50 hajAra cUkavyA bAda bIjA dasa hajAra rUpiyA vArasA sarTiphikeTa meLavavA pAchaLa kharcAyA. uparAMta bIjo paNa keTalAka kharca thayo. kAraNa ke, maranAranI milakata amArA hAthamAM na hatI. e kaMIka acAnaka gujarI gayelA. vArasAnAnuM kaMI bhareluM nahi. vArasA sarTiphikeTa vagara nANAM dhIravA benko taiyAra nahatI. saMpattivero bharyAnuM pramANapatra maLe to ja vArasA sarTiphikeTa maLe tema hatuM. paNa saMpattiverAne lagatA khAtAnA adhikArI koI rIte saMtoSAya ema na hatuM. pachI vAro Avya. vImAnA paisA meLavavAnA. mArA sadgata pitarAIe potAnA vIme utarAvyA hatA. vImAvALA lokoe paNa vArasA sarTiphikeTa hovuM ja joIe tevA Agraha rAkhyo; kAraNa maranAruM javAna potAnA mRtyu bAda polIsInA nANAM kone maLe tenI noMdha polIsImAM karAvavAnuM bhUlI gayelA. Akhare vArasA sarTiphikeTa to maLyuM, paNa vImAvALAoe je ceka mokalyo tenAM nANAM cUkavavA sTeTa benka taiyAra na hatI. kahe ke ceka para sahI karavAnA mane hakka ja nathI. eTale vaLI pAchA patravyavahAra cAlyo. pachI vImAnI rakama amAre tyAM hAtha AvI ane ema devuM cUkavyuM. pomA kaMpanInA vahIvaTa jo khAnagI mAlikInA hastaka hota to upara jaNAvyA mujabano ceka ApavA badala tenA para kaMI na vItata. paNa atyAre to vImA kaMpanInA vahIvaTa jAhera kSetra kare che eTale A badhuM cAle che. dhI lAIpha Insyoransa korporezana va 38 karoDa rUpiyAno napho batAve che. saMbhava che ke tene kaMI karaverA bharavA paDatA nahi hoya.. 'jIvana dIpa'nAM makAnonuM udghATana karatI vakhate ApaNA sada gata vaDA pradhAna tema ja anya pradhAnoe A korporezananA vahIvaTakartAonI prazaMsA karavAmAM kaMI maNA rAkhI nahotI. paraMtu nANAM cUkavavAmAM DhIla kema thAya che, ceko apAya che te svIkArAtA kema nathI tathA vImAnAM nANAM meLavavAnI kAryavAhI ghaNI muzkela tathA kharcALa hoI keTalIya peAlIsInA nANAM pagAra thayA vagara vImA korporezanamAM ja kevI rIte rahI jAya che--A badhuM koIne pUchavAnuM sUjhatuM nathI. vImA korporezananA adhikArIone sUjhatuM nathI ke vImA utarAvanAra pratyeka vyakita potAnI hayAtI bAda vImAnAM nANAM kone
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 prabuddha jIvana maLe te aMge polIsImAM acUka noMdha karAve e teNe jovuM ja rahyuM, jethI AgaLa upara koI takalIpha na thAya. cUkavavAnA thatAM nANAM satvara pagAra karavAnI emanI pharaja che e te temane khyAlamAM ja AvatuM nathI. 38 karoDa rUpiyAnA jaMgI taphAthI sarakAra bhale rAjI thAya, paNa jemanI dazA kaphoDI thaI hoya teone enAthI zuM harakha thAya? atre mane kAzA vidyApIThanA eka AcAryanA jUnA jamAnAnA eka kisso yAda Ave che. e AcAryanuM acAnaka ane akALe avasAna thayuM. eNe rU. 2000no vImo utarAvelA, enA nANAM cUkavavA vImA kaMpanIvALA khuda banArasa AvelA ane meM maranAranAM patnI A ja bAI chee jAtanI oLakha ApI teTalA parathI temaNe tyAM ne tyAM ja e bAIne vImAnI rakama cUkavI dIdhI. paraMtu A jagAe jo vAIpha Insyoransa korporezana pAsethI nANAM levAnAM hota te vImAnI rakama korporezana pAse ja rahI jAta, kAraNa, vArasA sarTiphikeTa meLavavA pAchaLa tene vImAnI rakama karatAM vadhAre nahi to eTalAM nANAM te kharcavA ja paData. sarakArI karmacArIomAM nAnethI mAMDIne cheka meTA sudhInA sau koIne hakko hoya che, amuka nizcitapaNu hoya che, paraMtu pharaja tA temane kazI bajAvavAnI hotI ja nathI. IcchA na hoya ane pharaja na bajAve to ya cAle che, ene koI kaMI pUchI zakatuM nathI. pUchavAnI koI hiMmata kare tA e kaheze ke huM A cAlyA haDatALa para. Avakavero bharavAne pAtra hoya evI vyakitae noTIsa maLatAM ja TeMkasa game teTalA hoya te paNa te tarata bharI devA paDe che. paNa AvakaverA khAtAnA adhikArIe varSo sudhI kesa na patAve tenuM kaMI nahi. zikSAnI dhAka ApI saghaLI jAtanA verA vasula karI zakAya che, karavAmAM Ave che, paraMtu sAmAnya nAgarikone rAhata te kazI ja maLatI nathI. kaMI phariyAda hoya to korTe jaI zako che ema ene kahevAmAM Ave che. kema jANe adAlate javAnuM kAma sAva AsAna na hoya ! vidhAnasabhAmAM khuda sarakAra taraphathI karavAmAM AvelAM nive danA anusAra posTa ophsinI seviMgsa benkanAM khAtAomAM bAra karoDa rUpiyA evA che ke je konA janme che te kaLI zakAyuM nathI. koI paNa pratiSThita zarApha kone keTalA paisA cUkavavAnA che te zodhI kADhatA hoya che, paNa sarakArane te jANaeN evI koI pharaja nathI, pharaja badhI Ama janatAnA bhAge AvelI che, hakko ene kazA nathI. samAjavAdI samAjaracanAno pracAra karanArAe tathA mAnavI mAnavI vacce pote samAnatA sthApI rahyA che evA dAvA karanArAe yogya prakAranA cazmA caDhAvI joI le ke kharI paristhiti kevI che ! pacAsa pacAsa varSanA jAhera jIvana bAda Aje jyAre huM jouM chuM ke sAmAnya mAnavInI kevI avadazA thayelI che, ane sarakArI karmacArIone kevI kevI sattAe ApavAmAM AvelI che tyAre mAruM du:kha ati tIvra banI jAya che. AvuM svarAjya meLavavA huM jhumyA na hatA. dukhiyArA mArA A dezamAM je kaMI thaI rahyuM che te jovA huM jIvato rahyo chuM e badala mane glAni nipaje che. rAjakartAone mATe eTaluM ja kahevAnuM che ke jemaNe AtmasanmAna purepuruM gumAveluM che, lAMca levI ne devI tene je sAdhAraNa jIvanakrama lekhe che tathA jeo evI mAnyatA sevatA thaI gayA che ke kAM to ApaNe sarakAramAM dAkhala thaI bejavAbadAra sattA bhogavavI athavA zoSaNakhorI tathA hInavAne bhAga banelAonA vargamAM bhaLI javuM. evA loko para rAjya calAvavAmAM ya zA svAda che ? (gujarAtI DAyajesTa ) zrIprakAza tA. 1-5-6 8 mahAprasthAnanA patha para : 9 bIje divase pAcho rasto kApavA zarU karyo. brahmacArI cAlato hatA. aghArabAbu AgaLa jatA hatA. emanI sAsu ne patnI paNa dhIme dhIme cAlatAM hatAM. amArI maitrI ane AtmIyatA gADha banatI jatI hatI. adhArabAbu paNa khUba AnaMdamAM hatAM, ne emanI patnI jANe mArI moTI bahena hoya ema vyavahAra karatI hatI. enI AMkhamAM ne mukhapara snehabharyuM hAsya hatuM. vAtacItamAM AtmIyatA hatI. banne hAthamAM bhAInI sevA ne kALajI hatAM. enA sAthamAM koIne paNa saubhAgyano anubhava thAya. chatolI ane macaTTI pAra karIne madhyAhnanA taDakAmAM thAkelA evA ame te divase rAmapura caTTImAM AvI pahoMcyA. paNa ekAeka Apatti AvI caDhI. adhara bAbunA sAsunA pagamAM eka moTA phollA upasI Avyo hato. ene cAlatAM bahu ja kaSTa thatuM hatuM. badhA ja khUba mUMjhAyA. A bAju eka bIjI Aphata AvI caDhI. brahmacArI ne adhArabAbu nIce UbhelA hatA. tyAM vAtA karatA ekadama jhaghaDI paDayA. vAto karatAM karatAM adhArabAbue brahmacArInI tarapha kAMI vyakitagata kaTAkSa karyo. brahmacArI Ama to ALasu hato ne ArAmapriya hatA. jamavA sivAya e bhAgye ja dekhAtA hoya. brahmacArInA svamAnane AghAta lAgyo. eNe krodhamAM kahyuM, "huM koInI paravA karato nathI samajyA! tame mane khAvAnuM Ape che, teno artha e nahi, ke tamane mAruM apamAna karavAnA hakaka maLI gayo che." aghArabAbue kahyuM, "tamArA jevA to bahu joI nAkhyA." eTale brahmacArI cAlI javAne tatpara thayo. bhagavAnamAM ene pUra vizvAsa che, eTale ene to bhagavAna saMbhALI leze, ema kahIne e pAtAnAM gAMsaDAM poTalAM bAMdhavA lAgyo. mAre paNa javuM ja paDaze. eka to rAja ATalo rasto kApavA e mArAthI bane ema nahotuM. bIjuM, brahmacArIne choDI javA e paNa mAre mana muzkela hatuM. rAMdhavA karavAnuM meM patAvyuM hatuM. brahmacArIe Aje khAvAnI nA kahI, nIcenA dukAnavALAne tyAMthI lATa laIne ane pANImAM meLavIne eNe khAI lIdho ne bolyo, "huM tamArI rAha jouM chuM. tame tamAruM kAma patAvI lA, niha to dAdA AgaLa cAlo, zuM kahe che ?" mane lAgyuM, ke ahIM eka kSaNa paNa e rahevA Icchato nathI. krodhathI e kAMpatA hato. meM kahyuM "jema sagavaDa hoya ema karIe." e dhAma dhakhato kaThora divasa Aje paNa mane barAbara sAMbhara che. bhAjana vagerethI paravArI nirUpAya thaIne huM vidAya levA gayA. adherabAbue du:khI thaIne kahyuM, "tame jo amArI sAthe ho to amane khUba AnaMda Ave. e jAya che to ene javA do, jo ke, tamAre utAvaLa che e kharuM. zuM karIe tame ja kaho, emane mATe Aste Aste...." mA ane dIkarInI pAse vidAya levA gayo, jarA aMdara jaIne joyuM, to teo bhAta pIrasIne beThAM ja hatAM. saheja aDakatA paNa nahotA. chekarIe kahyuM, "tame cAlI jAo che, tethI mAnAM AMsuM te sUkAtAM nathI." '"kema ?" "kema" ema kahIne eNe paNa moDhuM UMcuM karyuM ne mArI tarapha joyuM. mArI to enI taraph jevAya evI dazA hatI ja nahi. meM kahyuM, "tame ja kaho huM zuM karU? mAre javAnI utAvaLa to cheja. pAchuM tamane kayAreka maLavAnuM thAya....... dIkarInI AMkhamAM have AMsuM samAI zakayAM nahi. emAMthI daDadaDa AMsu paDavA lAgyAM. eNe raDate avAje kahyuM, "mAre ekano
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana E eka nAne bhAI hatuM, te tamArA jevA ja hate. e Aje nathI. mA, chokarA joDe tame ja vAta karo." mAe moTuM UMcuM karIne mArI sAme joyuM. enA kaMThamAM ne AcAramAM eka prakAranI jaDatA mane dekhAI. meM kahyuM, "tamAruM saranAmuM Ape. jo kayAreka huM baMgALa pAchA phare ......" "saranAmuM te ApavA jevuM che nahi. bhAI." rAdhArANIe javAba Apyo. pharIthI Azcaryacakita thaIne meM pUchyuM "ema kema?" aphaTa svarathI mA bolI." "javA de, tuM ja saranAmuM Apa rAdhArANI. game teTaluM anucita hoya paNa Akhare te ApaNe mAbena." * A badhA nATaka mATe mane vakhata nahote. "vArU, to rahevA do." ema kahIne nIcA vaLIne namaskAra karavA prayatna karatA hatA, tyAM aghorabAbunI patnIe mAro hAtha pakaDyo. eNe mane kahyuM, "mArAthI kahI zakAya ema nathI. strInA apamAnanI vAta moDhethI nIkaLatI nathI. te e tamArI AgaLa kazuM chupAvavAnuM nathI, nahi te amArI badarInAthanI yAtrA phokaTa jAya." - ame badhAe ekabIjAnA moDhA sAme joyuM. mA ane dIkarIe mAthuM nIcuM DhALI dIdhuM, ane nIce moDhe ja agherabAbunI patnIe sajalanayane mane kahyuM, "huM tamArI moTI bahena chuM, paNa huM e mAnane lAyaka nathI. mAre jAtadharma nathI. huM... huM vezyA chuM." vezyA! mArA banne kAnamAM jhaNajhaNATI thaI AvI. meM kahyuM, "zuM kahe che?" - kAMI javAba nahote. paNa javAba sAMbhaLatAM pUrve ja, koI vicitra uzkerATathI prerAI e ora choDIne paththara eLaMgIne huM kevI rIte rastA para AvI paDayo ne raste cAlavA mAMDayuM, tenuM te Aje paNa bahu spaSTa citra mArI AMkha AgaLa rame che. huM kAMI maTe nItine AgrahIM nathI. vezyAne e vezyA che evuM jANatAM ja bhAgavA mAMDuM emAMne huM nathI. sAhityakArane Avazyaka evI udAratA mArAmAM paNa kAMI kama nathI. paNa e ke Akasmika AghAta hato. mArA samagra jIvanamAM dhyAna dhAraNA ane buddhivicAranI upara koIe jANe eka cAbUkane phaTako lagAvyuM. kheDaMgAte paga, bhAMgeluM zarIra, kAMdha para bhAra, mAthA para sUryanI agnivRSTi, patharA ne kAMkarAvALe UMcanIce raste, sUkAnuM gaLu, toye mAIla sudhI huM jhaDapathI jato hato. kayAM gayo brahmacArI? enuM kayAMya nAmanizAna nahotuM. te divase zA mATe huM deDI gayuM hatuM, zA mATe nizvAsa aMdara aMdara ja zamAvato hato, te te Aje paNa mArI AgaLa vismayakara sthiti banI rahI che. jIva laIne huM bhAgI chUTayo hato. mArA manamAM thayuM, pRthvInA teja ne vAyuvihIna kArAgAramAM huM baMdI hatA. huM jANe raghavAyo thaI gayo hato. - gaLe ne sAmAna eka jagyAe rAkhIne huM besI paDaze. paNa have te besavAnI jarAya zakita rahI nahotI. huM ADo paDIne sUI 'ga. jANe uThavuM ja nahotuM. A badhI javALAne aMte jANe zAMta mRtyu AvavAnuM hoya! kayAMya chAyA mahotI, "maDhAnI upara sUrya jANe saLaMgatA hatA. pANI nahotuM. aMdarathI jANe hAhAkAra UThato hato. paNa A te kevI azAMti, kevI caMcaLatA! mAruM durbaLa citta AjanA banAvane manamAM svIkAravA IcchatuM nahotuM. A zuM sAcuM hatuM? zraddhA ane sanmAnathI tenI pUjA karato hato, te pratimA Aje bhAMgIne bhUkko thaIne dhULamAM maLI gaI hatI. he satyanArAyaNa sUryadeva! tame te jANe che, ke enAmAM jarA jeTalI paNa malInatA nathI. catnathI, snehathI, dAkSiNyathI, ane vyavahAramAM te koI gRhastha gharanI chokarIthI kama nahotI, to paNa eNe potAne - paricaya vezyAM kahIne zA mATe Ape? enAmAM jarAya chetarapiMDI nathI, mohajALa nathI, lAlasAne koI asaMskArI IzAro nathI. e te jagatamAM koInAthI hIna nahotI, ayogya strI nahotI. he sUryadeva tame kahI de, tame Aje ja kahI do, rAdhArANI zuM vezyA che? bapora DhaLatAM taDako ochA thaye hate. sUtAM sUtAM sahAya asthiratAthI peTamAM gaDagaDa thavA lAgyuM ne UlaTI paNa thaI gaI. to paNa dhULamAM ne retImAM UlaTIne AMkhamAM AMsuthI dhoI, ne jANe kAMI thayuM nathI e caherA karIne, UThIne meM pAchuM cAlavA mAMDayuM. koI aNajANa muninA maMdirane tathA saurI caTTIne huM vaTAvI gaye. dhIme dhIme saMdhyA prasaravA lAgI. rastAmAM koI sAthI maLaze ema lAgatuM nahotuM. AkAzamAM caMdra pragaTavAnI taiyArI hatI. paNa jotajotAmAM vAdaLo chavAI gayAM. ThaMDI havA prasaravA lAgI. manamAM AzA hatI ke candrApurI caTTImAM Aje huM sAjo sAre jaI rahIza. zarIra durbaLa hatuM, pavanathI e jANe jhelA letuM hatuM. - cArebAja ghero aMdhakAra chavAI gayo. UMghane lIdhe jANe rasto bhUlyo houM ema lAgatuM hatuM. pathanI rekhA gheDe dUra sudhI dekhAtI hatI. te pachI badhuM ja adazya hatuM. kayAM gayo brahmacArI? have sAhasa rahyuM nahotuM, upara meghathI chavAyelA AkAzamAM candranuM ajavALuM saMtAI gayuM hatuM, phakata aMdhakAramAM. meM kyAreya..rasto kApya nahote, DAbI tarapha nIce vanathI vIMTaLAyalI.nadI kalakala vahetI hatI, dakSiNamAM ne mAthAnI upara pahADanA pahADa aMdhakArathI DhaMkAyelA hatAM, zarIrakaMpavA lAgyuM. mArAM potAnAM paga viSe mane ja Azcarya thatuM hatuM. lAThI upara jora devAnuM sAhasa rahyuM nahotuM. zarIre parasevo chUTa ha. paga kApatA hatA. ' , ' , " , A zuM? e kayAM che? nadI AgaLathI raste kayAM lupta thaI gayo? maMdAkinI ne candrA nadInA saMgama hato. paNa mAra ja kaI tarapha ? bhayAnaka garjanAthI nadI hu hu karatI vahetI hatI, jotaH jotAmAM rastAnuM nizAna lopa thaI gayuM. mane thayuM ke moDhAmAMthI koI zabda bahAra nIkaLe. paNa jANe meTuM koI bIjAnuM ja hoya ema lAgatuM hatuM. zarIra kAMpatuM hatuM. zarIranuM lehI bIkathI pratikSaNa vegathI vahetuM hatuM. gaLuM sUkAIne lAkaDA jevuM thaI gayuM hatuM. mArAM be ghUMTaNa jANe mArA ja na hoya ema lAgatuM hatuM. kevaLa daza varSanA bALakanI jema, ni:sahAya banIne, A rastAnI vAva UbhA rahIne huM AMsu varSAvato hato. mArI daSTi jhAMkhI banI gaI hatI. A rIte jaMgalI pazuovALA jaMgalamAM, nadInI vacamAM, asahAya banIne maravAnI mArI jarAya IcchA nahotI. du:khamAM bhagavAnane saMbhAravAnuM paNa huM bhUlI gayo hato ane A jIvana tuccha che e vAta paNa bhUlI gayA. sAce bhaya je divase sAme AvIne UbhA rahe, tyAre samajAya ke A jIvanane ApaNe kevuM daDha baMdhanamAM bAMdhI rAkhyuM che. hAya re sanyAsa - hAya re niSphaLa vairAgya ! kauna haya ?" " ' . ' , ' ' - ekadama bIkathI ne kAMI avanavuM banaze ema mAnIne hu kAMpI UTho. A akasmAta koI mAnavInA avAjathI chAtI dhaDaka dhaDaka thavA lAgI. eka chAyAmUrti pAse AvIne UbhI rahI, lAThI jorathI ThokavA koziSa karI, paNa hAthamAM lAThI DhIlI paDI gaI. enA zvAsane zabda sAMbhaLIne khAtarI te thaI ke e mANasa ja che. meM kAMpatA avAje pUchayuM "tuma kauna haya?" ',' '' . ' "ii janAnA." . . . . . . . . . " , " , . . ', strI ! aMdhArAmAM enI pAse jaIne ene jevAne meM prayatna "karyo. dhIre dhIre lAThI upara huM jora. daI zako. ThIka UbhA rahevAyuM. koNa kahe che ke huM gabharAI UTho chuM? huM jeTaluM joI zakyo te parathI eTaluM te mAlama paDayuM ke strI- pahADI che, umare paNa
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1e prabuddha jIvana tA. 1-5-16 ghaNI nathI, gaLAmAM ghaNI badhI rUdrAkSanI mALA hatI, mAthA para jaTA hatI, kapaDAM gerUA raMganA hoya ema lAgyuM, be hAthamAM phaTUla ne rUdrAkSanAM ghareNAM hatAM, DAbA hAthamAM kamaMDaLa ne jamaNA hAthamAM eka zIMgaDA jevuM hatuM. ughADA paga hatA. e strI caMcala ane Azcarya lAgI. "kayA dekhatA hai sAdhujI?" "tuma janAnA hai?" "jI, yahAM kayAM khaDA huA hai? kahAM jAoge?" "candrApurI jAnA. rAstA chUTa gayA." acchA paradezI ! Ao merI sAtha batalAtI huM." ema kahIne bhairavI AgaLa cAlI, paNa ene raste kAMI spaSTa AMkele nahote. e vAMkIcUMkI cAlatI nadInA taTaparathI vaLAMka letI nadInA pANInI tarapha te utaratI hatI. mane Azcarya thayuM ke ene nahotI koI rUkAvaTa, nahotI koI Aphata. jANe e potAnA gharanA AMgaNamAM jatI hoya ema cAlatI hatI. e te saDasaDATa hasatI kUdatI ramatI, nAcatI AnaMdathI cAlatI hatI. enI pAchaLa besatAM besatAM DhALa utarate, utarato bahu sAvadhAnIthI ne Dagale DagaluM joI vicArIne mUkate huM cAlato hato. ghaNuM utarIne bAkI thoDuM rahyuM tyAM te nadInA kinArA AgaLa e kUdI paDI. enAmAM lehIne prabaLa Avega hate. ene prANa te jANe atyaMta adhIra hate, jANe nadInI ja pratimUrti na hoya! e traNa miniTamAM utarI, tyAre mane lAgI daza miniTa. nadI AgaLa utarIne banne jaNa cAlIne nadI AgaLa gayA, ne nadI pAra karIne sAme kinAre AvyA. e AgaLa AgaLa jatI hatI, hu pAchaLa pAchaLa. pAse ja raNuM vahetuM hatuM, enI pAse mane laI jaIne AghethI ja candrApurIne rasto batAvIne eNe vidAya mAgI. ene vidAya te ApavAnI ja hatI, paraMtu ATalI vAramAM mArI camaka bhAMgI gaI. jharaNAMne kAMThe Ubhe rahIne A Akasmika AvI caDhelI kapAlakuMDalAnI tarapha joIne meM pUchyuM, "tumhArA ghara kahAM ?" - "bahuta dUra yahAMse. calatI huM, jA tuma, ArAma karo." kahIne e nadInA patharALA mArge jhaDapathI cAlavA lAgI. cArebAju ghero kALA aMdhakAra hato, kALI parvatarAjI, enI gaMbhIra guphAmAMthI unmAdinI caMdrAne pravAha khUba vegathI dhasI Avato hato. e nadIne vATIne pelI rahasyamayI suMdarI thoDe dUra gaI, nizIthanA aMcalAmAM adazya thaI gaI. kyAM haze enuM ghara, keTaluM dUra, kevA gaMbhIra ne UMDANabharyA vanamAM? koNa jANe? vagarabAbhe sthira daSTithI phakata e dizA tarapha ja keTalIya vAra sudhI huM joI rahyo. e vicitra prasaMga Aje te mane pitAne ye svapna jevuM lAge che. candrApurI, pahoMcIne gopAladA tathA brahmacArIne pAchA bheTa thaze. lAMbA viraha pachI e milana thayuM hatuM. hAza, mAruM bhale badhuM ya jAya, paNa gopAladA ne brahmacArIne huM choDI nahi zakuM. jamyA ryA pachI gAMjAnI asaramAM e hatA, tyAre meM mAre A ananya anubhava kahyo. paNa evAmAM te ethI nAnuM navuM nATaka thayuM. eka vAra mAre nAstika, ane parityakata lekhe tiraskAra thayo hato. mArI vAta sAMbhaLIne DozIonuM ToLuM ekAeka mArI pAse AdarathI AvyuM ne kahevA lAgyuM. "e bhAI; mANasanA veSamAM mahApuruSa tame koNa che? ame pApI, adhama, jayAre tamArA jevA puNyazALIne - ja, A bhagavatIe darzana dIdhAM, he bhAI ! e kaI tarapha gayAM, : ye raste? tame emane pakaDI kema na rAkhyA bhAI ! tame te puya zALI puruSa che, amAro gune manamAM na lAvaze bhAI! tamane ame ATalA divasa sudhI......" A. hasavuM dabAvIne AMkha baMdha karIne beTho hato. have be hAtha pahoLA karIne jANe emane abhayanuM varadAna Apate houM tema deva bolatA hoya evA avAje meM kahyuM, "saMbhavAmi yuge yuge." cArunI mAe hasIne mArI caraNaraja potAne mAthe lIdhI. samatala rasto hovAthI jaMgalamAMthI mIrAcaTTI ame pasAra karI, rUdraprayAgathI alakanaMdAne vidAya ApIne have ame maMdAkinIne pakaDI hatI. maMdAkinIne pele kinAre bhImasena ane balarAmanuM maMdira ame vaTAvyuM. te pachI AvyuM kuMDacaTTI. ahIMthI kedAranAthane barapha dekhAvA mAMDayo, baraphanAM zikharavALA himAlaya, sUryanA kiraNomAM nahAtI, dUdha jevI sapheda parvatamALA, enA raMganI ujajavaLatA romAMcakara hatI, enuM rUpa nayanAbhirAma hatuM. tyAMthI pAchuM caDhANa zarU thatuM hatuM. e ja caDhatAM prANa nIkaLI jAya evo rasto ne kIDInI jevI dhImI gati. theDAM pagalAM cAlu, pAchA Ubhe rahuM. koI ardhabebhAna yAtrInA meDhAmAM thoDuM pANI reDuM, thoDuM pANI huM paNa pIuM, ne pAcho thoDuM AgaLa cAle. ema karatAM karatAM guptakAzInI dharmazALAmAM AvI pahoMcyo. bahu nAnuM zahera che. emAM paMdarathI vIza dharmazALAo haze. theDI dukAne, vizvezvaranuM prAcIna maMdira, dUra eka TapAla ophisa ne sAme ja baraphathI chavAyele parvata. AkAza vAdaLAMethI gherAyeluM hatuM, kayAMya kayAMya thoDuM dhummasa chavAyeluM hatuM. nIce parvatanI taLeTImAM nAnAzAM gAmaDAM hatAM. emAM sAmAnya vasati, dharmazALAmAM sArI peThe sajAlI ne suvyavasthita hatI. ATalA divase ame ThaMDIthI kaMpavA maMDayA. have ame ThaMDakanA AMgaNAmAM AvyA hatA. vasanta samaya pUro thavA Avyo hato. baraphanA sAnidhyamAM hatAM. ahIM ja gomukhI dhArA hatI. maNikaNikA kUMDamAM snAna ane guptadAnanuM mAhAbhya hatuM. rastA uparathI guptakAzInuM rUpa suMdara lAgatuM hatuM. dUra ukhImaTha zahera chabInA jevuM dekhAtuM hatuM. ziyALAnA vakhatamAM A Akho rasto ne zahera baraphathI chavAI jAya. manuSya ane janAvara badhA nIcenI bAju cAlI jAya. anuvAdaka : mULa baMgALI rDo. caMdrakAnta mahetA zrI prabodhakumAra sanyAla mahApuruSone mApavAne sAce mApadaMDa (tA. 31-3-66nA divase rAmanavamInuM parva hatuM ane tA. 3-4-66nA divase mahAvIra jayaMtI dezabharamAM ujavANI. A banne mugAvatArI purunA jIvanane abhyAsa karatI vakhate rava. kizoralAla mazarUvALAe "rAma ane kRSNa" e pustakanI prastAvanAmAM je draSTibiMdu rajU karyuM che te manana karavA yogya hovAthI atre rajU karavAmAM Ave che. taMtrI.) mANasa svabhAvathI ja keIne pUjate hoya che ja, keTalAkna deva karIne pUje che to keTalAkane manuSya samajato chatAM pUje che. jene deva karIne pUje che, tene pitAthI alaga jAtine samaje che. jene manuSya rAkhIne pUje che, tene e pAtAne-ochAvatto--Adarza karIne pUje che. rAma-kRSNa, buddha-mahAvIra, Izu vagerene judI judI prajAnA loko deva banAvI-a-mAnava karI--pUjatA AvyA che. ane Adarza karI enA jevA thavAnI hoMza rAkhI prayatna karI, potAne abhyadaya sAdho ema nahi, paNa enuM nAmeccAraNa karI, emAM uddhAraka zakitanuM AropaNa karI temAM vizvAsa mUkI potAne abhyadaya sAdhavAAja e sudhInI ApaNI rIta che. e rIta ochI vastI paNa aMdhazraddhA eTale buddhi na cAle tyAM sudhInI ja mAtra, zraddhAnI nahi paraMtu buddhine virodha karanArI zraddhAnI che. vicAra AgaLa e TakI zakatI nathI. judA judA mahApurumAM A devabhAva vadhAre daDha banAvavAne prayatna e ja sarva saMpradAyanA AcAryo, sAdhuo, paMDita vagerenAM
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-5-66 - prabuddha jIvana thaze te paNa e ja zakitanuM AlaMbana laIne. ApaNAmAM ane jIvanakAryane ItihAsamAM thayo che. emAMthI camatkAranI, bhUtakALamAM enAmAM pharaka eTale ke ApaNe mUDhapaNe-ajANapaNe e zakitano thayelI AgAhIonI ane bhaviSyakALa mATe karelA ane sAcA upayoga karIe chIe. emaNe buddhipUrvakanuM enuM AlaMbane lIdheluM. paDelA vartArAonI AkhyAcikArIo racAyelI che ane ene vistAra bIjo pharaka e ke ApaNe ApaNI zudra vAsanAone tRpta karavA eTalo badho vadhI gayo che ke jIvanacaritramAMthI seMkaDe nevuM ke ethI paramAtmA-zakitane upayoga karIe chIe. mahApuruSanI AkAMkSAo, vadhAre pAnAM eka ja vastuthI bharelAM hoya che. AnuM sAmAnya jana- emanA Azaye mahAna ane udAra hoya che, ane je mATe tAnA mana upara evuM pariNAma thayuM che ke mANasanI enAmAM rahelI panI enAmAM rahelI e AtmabaLane Azraya le che. trIjo pharake e ke sAmAnya janasamAja mahApuruSonA vacanene pavitratA, lokottara zIlasaMpannatA, dayA Adi sAdhu ane vIra anusaranAra ane emanA AzayathI tathA emanA uparanI zraddhAthI puruSanA guNone lagatI enI kiMmata teo AMkI zakatA nathI, potAne uddhAra mAnanAre hoya che. jUnA zAstro e ja emano paNa camatkAranI apekSA rAkhe che, ane camatkAra karavAnI zakita. AdhAra hoya che. mahApuru kevaLa zAstrone anusaranArA nathI hotA, e mahApuruSanuM Avazyaka lakSaNa mAne che. zilAnI ahalyA karavAnI, e zAstrone racanArA ane pheravanAra paNa thAya che. emanAM vacano govardhanane TacalI AMgaLI upara UMcakavAnI, sUryane AkAzamAM e ja zAstro thAya che ane emanA AcaraNe e ja anyane dIvA dAMDIrUpa thAya che. emaNe parama tatva oLakhI lIdhuM che. emaNe bhAvI rAkhavAnI, pANI parathI cAlyA javAnI, hajAro mANasane pitAnuM aMta:karaNa zuddha karyuM che. evA sajJAna, saviveka ane zuddha eka TapalI roTalIthI jamADavAnI, marelAne sajIvana karavAnI-vagere cittane je vicAra sUjhe, Acana yogya lAge te ja sazAstra, vagere dareka mahApuruSanA caritramAM AvatI vArtAonA racanArAoe te ja saddharma. koI paNa bIjA zAstro emane bAMdhI zakatA nathI ke janatAne A rIte beTA dRSTibindue caDhAvI dIdhI che. AvA emanA nirNayamAM pharaka pADI zakatAM nathI. camatkAro karI batAvavAnI zakita sAdhya hoya to ye tethI ja koI ApaNe ApaNA Azayane udAra banAvIe, ApaNI AkAM kSAene uMcA stara upara laI jaIe ane prabhunI zaktinuM jJAnapUrvaka mANasa mahApuruSa kahevaDAvavAne lAyaka na gaNAvo joIe. mahApuru AlaMbana laIe te ApaNe ane avatAra gaNAtA puruSe tatvata: jadA ponI camatkAra karavAnI zakita ke "arebiyana nAITsa" jevAM nathI. vIjaLInI zakita gharamAM goThavAyelI che. eno upayoga ApaNe pustakamAM AvatI jAdugaranI zakita. e beunI kiMmata mANasAInI eka mudra ghaMTaDI vagADavAmAM karI zakIe tema ja te vaDe dIvAnI paMkitathI daSTie sarakhI jevI ja che. evI zakita hovAthI koI pUjApAtra AkhA gharane zaNagArI zakIe. te ja pramANe paramatatva ApaNA pratyekanA hRdayamAM virAjI rahyAM che. enI sA vaDe ApaNe eka na thavo joIe. rAme zilAnI ahalyA karI ke pANI para paththara vAsanAnI tRpti karI zakIe athavA mahAna cAritryavAna thaI tarAvyA e vAta kADhI nAkhIye, kRSNa kevaLa mAnuSI zakitathI potAnuM saMsArane tarI jaIe ane bIjAne tAravAmAM madadagAra thaIe. jIvana jIvyA ema kahIe, izue eka paNa camatkAra batAvyo mahApurue pitAnI rageragamAM anubhavAtA paramAtmAnA na hatuM ema mAnIe, chatAM rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra, Izu, vagere baLathI pavitra thavA, parAkramI thavA, paradu:khabhaMjana thavA, puru mAnava jAtinA zuM kAma pUjApAtra che e daSTithI A caritra AkAMkSA dharI. emaNe e baLa vaDe sukha du:khathI para, karuNahRdayI, vairAgyavAna, jJAnavAna, ane prANImAtranA mitra thavA IchA karI, AlekhavAno prayatna che. e keTalAkane na ruce e saMbhavita che, paNa svArthanA tyAgathI, iMdriyanA jayathI, mananA saMyamathI, cittanI e je sAcI daSTi che ema mArI khAtarI che. e tethI ja e pavitratAthI, karuNAnI atizayatAthI, prANImAtra taraphanA atyaMta rItane choDavAno meM Agraha rAkhyo che. premathI, bIjAnA du:khono nAza karavA potAnI sarva zakita arpaNa ApaNe hiMduo mAnIe chIe ke jyAre pRthvI parathI dhAne karavA mATenI niraMtara tatparatAthI, potAnI atyaMta kartavyaparAyaNa tAthI, anAsakitathI ane nirahaMkArIpaNAthI, gurujanene sevI temanA lepa thAya che, adharma vadhI paDe che, asuronA upadravathI samAja pIDAya kRpApAtra thavAthI e manuSyamAtrane pUjanIya thayA. che, sAdhutAne tiraskAra thAya che, nirbaLanuM rakSaNa thatuM nathI, tyAre 1 ApaNe dhArIe te ApaNe evA pavitra thaI zakIe, evA paramAtmAnA avatAra pragaTa thAya che. paNa avatAre kevI rIte pragaTa kartavyaparAyaNa thaI zakIe, eTalI karuNa vRtti keLavI zakIe evA thAya che, e pragaTa thAya che tyAre emane keve lakSaNe oLakhavA ane niSkAma anAsakata ane nirahaMkArI thaI zakIe. evA thavAne emane oLakhIne athavA emanI bhakti karIne ApaNA jIvanamAM kevA ApaNe niraMtara prayatna rahe e ja temanI upAsanA karavAne hetu. jeTale aMze ApaNe emanA jevA thaIe teTale aMze je ApaNe emanI pheraphAra karavA e jANavuM jarUranuM che. samIpa pahoMcyA ema kahevAya. jo ApaNe emanA jevA thavA prayatna sarvatrA eka paramAtmAnI zakita-sattA ja kArya karI rahI che. na hoya to ApaNe kareluM emanuM nAmasmaraNa paNa vRthA che, ane mArAmAM--tamArAmAM sarvemAM eka ja prabhu vyApI rahyA che. enI zakitathI e nAmasmaraNathI emanI samIpa javAnI AzA rAkhavI paNa. sarvenuM halana-calana-valaNa che. rAma, kRSNa, buddha, Izu, vageremAM e ja vRthA che. kizoralAla gha. mazarUvALA paramAtmAnI zakita hatI. tyAre ApaNAmAM ane rAma-kRSNAdimAM ze phera? e paNa mArA-tamArA jevA ja manuSya dekhAtA hatA. emane paNa viSayasUci mArI-tamArI mAphaka ja du:kha veThavAM paDayAM hatAM ane puruSArtha kara bhAratIya klAsaMskRtinA Adhunika ravizaMkara rAvaLa paDayo hato, chatAM ApaNe emane avatAre zA mATe kahIe chIe? thi' naMdalAla bojha prakIrNa noMdha: 'prabuddha jIvanane paramAnaMda hajAra varSa vitI gayA chatAM zuM kAma ApaNe emane pUjIe chIe? 28 mA varSamAM praveze; vaLI pAchI - * "AtmA satyakAma-satyasaMkalpa che" evuM vedavacana che. je eka vadhAre bAladIkSA! ApaNe dhArIe, IcchIe te prApta karI zakIe e ene artha zrI saMyukata jaina vidyAthIgRhanuM thAya che. je zakitane lIdhe ApaNI kAmanAo siddha thAya che ene eka navuM prasthAna eka karmaTha yegInI maMthanathI ' ApaNe paramezvara-paramAtmA-brahma-kahIe chIe. jANe-ajANe paNa vADIlAla DagalI vaNika senApati : vAlajI govindajI desAI e paramAtmAnI zakitanuM AlaMbana-zaraNa laI ApaNe je sthitimAM AvA svarAkya mATe huM : zrI zrI prakAza . Aje chIe te sthiti prApta karI che, ane bhaviSyamAM je sthiti laDayo nahote ! prApta karIzuM te paNa e ja zaktinuM AlaMbana laIne karIzuM. mahAprasthAnanA patha para-9 prabodhakumAra sanyAla rAma-kRSaNe paNa e ja zakitanuM AlaMbana laIne pUjanIya bane mahApuruSone mApavAno kizoralAla mazarUvALA sAce mApadaMDa evuM pada prApta karyuM hatuM. have pachI je manuSyajAtinA pUjAprAtra 1 paramAtmAnI kheja AcArya rajanIzajI
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA: 1-5-16 tAjetaramAM apAyelI bAladIkSA saMbaMdhamAM paramAtmAnI kheja zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane TharAva huM paramAtmAnI kheja karI rahyo hato. temanA maMdiramAM praveza zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI tA. 28-4-66 nA roja maLelI karyA sivAya jIvanane mRtyu sivAya bIjo koI artha nathI. ane kAryavAhaka samitinI sabhA tAjetaramAM lAlabAganA upAzraya khAte zrI mRtyu paNa zuM koI artha che? huM aneka maMdiramAM gayo chuM, paNa vijaya rAmacandrasUrie eka 13-14 varSanA chokarAne tA. 27-4-66 koI emanuM maMdira nahotuM. tyAM paththara hatA; paramAtmA nahotA. nA reja ApelI bAladIkSA sAme potAne sakhata virodha jAhera kare che ane 'zAstronA smazAnamAM huM bhaTakayo chuM. tyAM mRta zabda hatA; jIvanta je bAladIkSAnuM aniSTa Aja sudhI lagabhaga nAbUda thavA jevI satya nahetuM. ane tethI mane nirAzA anubhavavA lAgyuM. zuM satya. sthitimAM hatuM te aniTa Aje pAchuM phAlI pha lI rahyuM che te tarapha che ja nahi? kintu, mArI sAme te be ja vikalpa hatA. paramAtmA jaina samAjanuM gaMbhIrapaNe dhyAna kheMce che. AvI bAladIkSA jaina athavA mRtyu. amRta prApta karyA sivAya jIvana jIvana nathI. evI dIkSAnA mahattva ane gAMbhIryane hAMsipAtra banAve che. Aje jhAMkhI aMdhakAranI sthitimAM vIjaLInI peThe eka vicAra camakI UTha: paDatI jatI sAdhusaMsthAno uddhAra karavo hoya to Ama aniyaMtrita "zuM ema te nahi hoya ke huM pote ja emanuM maMdira houM?" aMdharIte , (onI saMkhyA vadhAravAne badale teneM guNavattA upara vadhAre kAra gADha hoya te tenI gADhatA je prakAzanuM dvAra banI jAya che. bhAra mUkAvAnI jarUra che ema A saMgha mAne che ane te mATe AvI eka navI dizA ughaDI gaI. pAtAmAM ja zodhavA lAgyo. paNa zodhavuM bAladIkSA aTakavI joIe, eTaluM ja nahi paNa, koI paNa moTI e zuM hatuM? khodavAnuM ja hatuM. citta upara aneka AvaraNe hatAM; ummaranI vyakitane dIkSA ApavA mATe paNa yogyatA ane tAlImanuM aneka prakAranA pakSapAto hato. ane satya che tyAre ja pragaTa thaI kaDaka dhoraNa nakkI thavuM joIe ane sarvasvIkRta banavuM joIe ema zake che ke jayAre pUrNa niSpakSa citta tenA svAgata mATe taiyAra hoya. A saMgha jAhera kare che. zAstra tathA siddhAnta choDavA paDayA, teo e sihAsana upara beThA maMtrI, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha hatA, jayAM satya beTheluM hovuM joItuM hatuM. A kArya ati kaThaNa hatuM, kAraNa ke, jJAnane ahaMkAra choDavAne hato ane ajJAnane. saMghanA sabhyo prati svIkAra karavAne hate. ajJAnanI svIkRti e jJAnanI dizAe saMghanA meTA bhAganAM sabhyo pitAnuM vArSika lavAjama varSanI paheluM ane anivArya caraNa che. viveka prApta karavA mATe vizvAsa madhyamAM tema ja varSanI Akhare bharatAM hoya che, ane e kAraNe varSa choDavAne ja rahe che. AMdhaLApaNAnI rAkha upara ja AMkhone pUruM thayA pachI paNa ghaNA sabhyanAM lavAjama bAkI rahI jatAM janma saMbhavI zake che. vizvAsa ane avizvAsa e bane avahoya che, ane bIjA varSe paNa traNa cAra mAsanA satata prayatna rAdha che. ekamAM paDatAM kUve che, to bIjAmAM paDatAM khAI che. pachI ja emAMnAM moTA bhAganAM lavAjama vasula karI zakAya che ane mArga che bannenI madhyamAM ane madhya che bannethI mukata. na Astika, je thoDA sabhyonAM lavAjamo ATalA prayatno pachI paNa vasula na nAstika, evuM citta ja je che tene zodhavAmAM samartha bane che. thaI zakatAM nathI te sabhyone ane temanAM lavAjame sAMghane gumA vicAra mAtra chUTI gayA to kinAro chUTI gayo ane ajJAta sAgavavA paDe che. e kAraNe vinaMti karavAnI rajA laIe chIe ke, zakaya ranI yAtrA zarU thaI. nirvicAra cetanA ja ano sAgara che. zUnyanI. hoya tyAM sudhI sabhya pitAnAM lavAjama varSanI zarUAtamAM ja bharI naukA ane ajJAta cetanAne sAgara. paga nIcethI bhUmi sarI gaI.. jAya. cAlu varSanA cAra mAsa, pasAra thaI gayA che ane ema sarva avalAMbana chUTI gayuM. sarva AdhAra khovAI gayo. huM nirAdhAra, chatAM haju moTA bhAganAM sabhyonAM lavAjama bAkI che. te je banI gayo ane jANe ke atala khAImAM saravA lAgyuM. sarve jato hato- jato hato. ema lAgyuM ke jANe amRtanI zedhamAM sabhyanAM cAlu varSanAM lavAjame haju sudhI bharAyAM na hoya temane huM mRtyunA moDhAmAM pravezI rahyo hate. bIjAM badhuM huM khAI pitAnAM lavAjamanA rUA. 5-00 saMghanA kAryAlayamAM satvara bharI javA beThA hatA. mAtra huM ba hato. e paNa Akhare svapnanI mAphaka vinaMti karavAmAM Ave che. vikharAI gayuM. pachI kazuM ja na rahyuM ane badhuM banI gayuM. paraA uparAMta je sabhyonAM AgalA varSanA-1965nAM-lavAjamo mAtmAnuM maMdira AvI gayuM. huM ja zedhavAvALA hatA, huM ja zedhamAM, avarodharUpa hatA, ane huM ja hato jene jANe ke zaidhavAne hato.. haju sudhI bharAyAM nathI temane te alaga kArDa lakhIne yAda ApavAmAM A kevuM rahasya che? jyAM svayaM hatuM, mAluma paDayuM ke tyAM sarva che.. AvyuM che. temane paNa pitAnA banne varSanAM lavAjame vinAvilaMbe jayAM mRtyu hatuM, mAlUma paDayuM ke tyAM amRta che. pachI te zvAsabharI javA AgrahabharI vinaMti karIe chIe. chuvAsamAM AnaMda vahevA lAgyo, ane prema vahevA lAgyA. aMdara, maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha AnaMda, bahAra prema. dharma A ja che. svarUpa A ja che. satya A ja che. AcArya rajanIzajI. pAyA vinAnI mAnyatAo ane vahemanI AcArya rAjanIzajInI sAdhanA-zibira graMthione vidAranAra ane vicArapreraka udepura khAte phattehasAgara sarovaranI bAjumAM vidyAbhavana camatkAra ane vahema TIcarsa TreniMga kaeNlejamAM me mAsanI tA. 14-15-16 tathA 17 nA lekhaka: ratilAla maphAbhAI zAha roja AcArya zrI rajanIzajInA sAnidhyamAM eka sAdhanA - zibira, mu. mAMDala, viramagAma thaIne (uttara gujarAta) javAmAM AvI che. A zibiramAM bhAga lenAre zrI hIrAlAla koThArI, kiMmata rUA. 1, pisTeja 0-30 dAtA bherU, udepura, rAjasthAna e saranAme rUA. 20 mokalavAnA raheze prAptisthAna : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, athavA to jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI reDa, muMbaImAM paNa. 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI-3 bharI zakAze ane A zibirane lagatI mAhitI paNa jIvana - jAgRti. kendra Te. naM. 22331 uparathI maLI zakaze. mAlika zrI mubaI jaina yuvaka saMgha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3.. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. II7 vArSika lavAjama rUA. 4 ka prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 2 muMbaI, me 16 1991, somavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM. pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA vyavahAra ane karmacAga (gata paryuSaNa vyAkhyAna mALA daramiyAna tA. 25-8-65 nA roja zrI mRNiAlinIbahene ApelA vyAkhyAnanI temaNe pote karI ApelI che.) koI paNa viSayane vize manamAM jijJAsA nirmANa thayA vagara e mahitA:'. vidrAne sAme paNa agamya evo prazna AvI paDyo hato vizenuM jJAna prApta thatuM nathI - athavA te ApaNe e tarapha jotAM ane saMnyAsa laI vanamAM janAra saMnyAsIo athavA te saMjogo AgaLa kAyama namatuM mUkI jIvanAra durbaLa mAnavIo- emanA sivAya nathI, jJAna meLavavAno prayatna karatA nathI ane prayatna vagara taiyAra badhAnI sAme A savAla AvIne UbhA rahe ja che. yathA buddhi mati kaLIye koI meDhA pAse laI Ave to paNa te viSe aruci hoya che. dareka jaNa ene ukela lAvavA mathe che. je karma karavA jevuM hoya te 'karmayoga' zabda uccAratAM ja koI atyaMta jaTila aTapaTuM jJAnacakra karavuM, eTaluM ja nahIM paNa, yukitathI karavuM - e ja 'karmayoga'. karma- AMkha sAme Ave. e cakramAM pravezavAnI IcchA athavA te karma- kR=karavuM; yoga-yuja joDavuM, meLavavuM, ekatra karavuM. karma AcaravAnI yukita, sAdhana, upAya ja te karma - yoga ane e yoga batAvyo che jijJAsA manamAM jAgI eka sAMje- eka satsaMga maMDaLamAM. prasaMga gItAmAM, upaniSadomAM. sAmAnya hatuM. tyAM niyamita hAjarI ApatA eka moTI uMmaranAM mAnavamAtre kartavya--ane akarma-te aMge keTalAka nirNamA bahena te divase bahu ja gamagIna hatAM. pravacana ApanAra mahArAja anAdikALathI lIdhA che. e nirNaya jotAM kamAtra svArthamUlaka zrIe sahaja sahAnubhUtI batAvI khinnatAnuM kAraNa pUchayuM. bahene ane zudra hoya che evuM nathI lAgatuM. evuM hota te rAma, kRSNa, kahyuM ke: "muMbaImAM be oraDInI nAnI paNa sagavaDavALI jagyAmAM pite ekalAM rahe che. e jagyAne kabajo meLavI enA para sArI Isu, mahaMmada, buddha ke mahAvIra prabhunAM maMdirane badale A duni yAmAM cArvAka, kaNAda athavA sikaMdara, nepeliyana ke caMgijhakhAnanA evI pAghaDI levAnI IcchAthI makAnamAlika harakoI upAye mane maMdiro nA baMdhAyA hota ? anAdi kALathI mAnava udAttatAne pUje che, pajave che." du:khanuM A kAra sAMbhaLI mahArAjazrI nArAja tyAgane vaMde che, ni:svArtha vRtti AgaLa name che, ane e guNa thayA. upahAsathI kahe: kAMIka aMze paNa prApta thAya evAM karmone 'kartavya ' gaNe che. "maiyA, rojanA satsaMga pachI AvI upAdhi ? AvI najIvI vAtamAM jIvananI amUlya ghaDI kayAM bagADo che ? atra tatra sarvatra mAnavajAtie jemane pUjya ane Adarza sthAne sthApyA che, brahma che. tArAmAM je brahma che tene ja vAsa pelA bhAImAM paNa che! emAMthI eka paNa mahApuruSe karmasaMnyAsa lIdho nathI. e badhAM eka ja tattvanA vividha AviSkAra - e tarapha samadraSTi rAkhavI. asAmAnya, lokottara karma karIne gayA che. vyAsa 'pAyane saMsAravikArarahita rahevuM." vagere. mAtrane AvarI le evI 'mahAbhAratanI vizALa racanA karI. zabdabahena bApaDAM A sAMbhaLI pANI pANI thaI gayAM. e jJAnanI brahmanA zodhaka maharSi pANinie cheka mRtyunA mukhamAM paNa vibhavAta karanAranI vANI prabhAvazALI hatI; sAmAne AMjI nAMkhe evI kitanI bhakita nA cheDI. kSatrInuM garvataraNa karavA bhRguomAM zreSTha hatI. emanI sAme zabda sarakhA UThAvavAnI hiMmata koI kare ema evA parazurAme pRthvIne nakSatrI karI vAraMvAra zeNitasnAna karAvyuM. hatuM nahIM ..... pravacana zarU thayuM. rojanI mAphaka pUruM paNa thayuM. chatAM maryAdA pururAma rAmaprabhue rAvaNavadhathI mAMDI sItAtyAga e bahenane dayAmaNo cahero AMkha AgaLathI khasato nahoto. kAnapara, sudhInI jaTIla karmaparaMparA AcarI. kRSNa bhagavAne gAyo carAjeTalI jJAnanI vAto paDI hatI tenA jore buddhi manane phaTakAratI hatI vavAthI mAMDIne gItA sudhI ane govardhana parvata upADavAthI mAMDIne ke jIvana sAthe saMkaLAyelAM saMsArI kameM du:khamUlaka che, jhAMjhavAnA jAdavAsthaLI sudhInA prasaMga Adaryo. buddha, mahAvIra, khrista, jaLa jevAM phasAvI pADanAra che, svArthamUlaka che, che, e badhAMnI mahaMmada A vaMdya vibhUtiomAM karmatyAga AdaryAne dAkhala kayAM che upekSA karI emane dUra ja rAkhavAM joIe. dharmapAlana, dayA, dAna, jaDatuM nathI. sokreTisa, kolAMbasa, zekasapiyara, kAlIdAsa, jJAnezvara karuNA evAM uttama dekhAtAM karmonA mULamAM paNa Akhare zuM che? bhayathI tukArAma, mAkarsa, TaeNlaTaeNya, kayurI daMpatI, TiLaka, TAgora, gAMdhIjI trAsI, hIna dIna banI mAnavI dharmanuM pAlana kare... e ADaMbara nIce rasela ane vinebA-jIvananA vividha kSetramAM A karmayogI mahApitAnI bhIrutA chupAve. vRddha, apaMga, daridrIne joI - e dazA tmAe potAne jIvanadIpa ujALIne mArgadarzana Ape che. bhautika pitAnI bAbatamAM saMbhave te evI kalpanAthI kAyara thaI dayA saMpatti ke aihika yaza prApta karavA pAchaLa emAMthI koI paDayA batAve - dAna kare ... A karmonI bhavyatA pAchaLa ja hInatA paDelI - nathI. chatAM jIvananAM vividha pAsAM emaNe dIpAvyAM che. e badhAM che. A saMsAra mAtra du:khada che. naiyAyiko kahe che tema 'anukuLaveda jJAnI che, buddhizALI che, zraddhA ane bhakita e emanI zakita nIya sukhama, pratikUlavedanIyama du:kham ' Akhare te badhuM 'vedanIya' che. e badhAMe jIvI jANya, jIvanane mANyuM che. je je karma sAme ja. eno tyAga karavo e ja yukata. - AvyuM tene "prAppavarAna nibodhata' evI prasanna vRttithI svIkArI buddhinI A dalIla hRdaya mAnatuM nahotuM. karmanI paraMparA ene satya, ziva ane suMdara banAvyuM che. koIe karma saMnyAsanI vAta sarakhI nathI karI. teDavI-e saheluM te nahIM - paNa azakaya ja lAgyuM. jANe ajANaye karmayoganI sAdhanA karavAne mArga kayo ? jJAna mArge e sAdhya ApaNe karma te karatA ja rahevAnA - te zuM karavuM ane zuM tyAgavuM? na thAya ? "jJAna'ne artha "adhyAtma viSayaka jJAna' hoya to mAtra jJAna gItAmAM paNa arjuna sAme 'uM karma kima kaeMti kavADipyatra AgaLa karma sAva nirarthaka lAge- mekSa mArgane ADe AvatAM khADA Tekaro
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-5-16 jevAM lAge. te pachI bhautika vidyA ke jene "avidyA" kahe che tene AdhAra laI karmayoga Acaravo? karma e vidyAnA pAyA upara AdhArita che, chatAM karmaga mAtra bhautika vidyAthI sAdhya thAya ema nathI.. kAraNa tyAM karma pote ja sarvasva banI jAya che. yogI ke munine tyAM sthAna nathI rahetuM. pANIne satata vaheto pravAha hoya evuM ApaNuM jIvana che. je mAnavI yogya rIte emAM tare, AjubAjunI sRSTi joI le, chatAM dhyAna karavAmAM hoya - sRSTi jovA chatAM enAthI alipta ja rahe-pote taryA ja kare, chatAM evuM ne evuM ja jaLa AjubAju che ene viSAda enAM manamAM nA hoya, kAraNa jaLanuM rUpa cheka sudhI evuM ja rahe che, e badalAtuM nathI e hakIkata e jANe che. ane Ama chatAM samajapUrvaka pote AgaLa vadhe che ane aMte mukita meLave che e karmayogI. jJAnamArgI pravAhanI vizALatA, vamaLa vagere joI samajI emAM taravuM vyartha che ema mAnI niSkriyatA svIkArI DUbe che, tyAre bhautika vidyAnA upAsaka pravAhamAM artha zodhI pravAhamAM ja DUbakIo mAryA kare eTale bemAMthI koI paNa AgaLa vadhatAM nathI, mukita meLavatA nathI, ane jIvana paNa pUrNAze mANatA nathI. saMsAranA gahana vanamAM-bhavATavimAM-jJAnI enuM gUMcavADA bhareluM svarUpa joI pate enAthI dUra rahI niSkriya rahevA mAge tethI e emAMthI pasAra thaI zakato nathI, tyAre avighAnA upAsako karma kare che, paNa evAM kare che temAMthI aneka karmonI paraMparA nirmANa karI e vananAM jhAMkharA vadhAre che, ane e paNa AgaLa vadhI zakatA nathI. eTale ja IzopaniSade kahyuM ke saMbhUtine asaMbhUti beune bhajato nara, saMbhUtithI tarI mRtyu pAme amRta anyathI ! jJAna ane vijJAnane saMyoga vivekathI karI A saMsAramAMthI mukita meLavavI, jJAnathI saMsAranuM svarUpa pAmI emAMthI sAra ne asAra oLakhavuM-aliptabhAva keLava, vijJAnanI upAsanA karI karma sugama karavuM-eka karmamAMthI koI aniSTa paraMparA ke baMdhane nirmANa nA thAya evI sAvacetI rAkhavI, jJAnane prakAza ane vijJAnanI gati e bene samanvaya sAdhavo e ja yoga che karmayoga. prakAza vagaranI gati rAkSasI saMhAranuM sarjana kare, ane gati vagarane prakAza nirarthaka prakAzI kALakrame naSTa thAya. prabhue bakSelA jIvana mATe e baMne nakAmAM che, hAnikAraka che, jIvana pravAhanuM 'kSaNe kSaNe sujAmyahama' e gatimAna tattva akhaMDita rAkhavuM-tejasvI rAkhavuMe potAnuM kartavya mAne evA karmayogI janasaMsargamAM sapaDAtA nathI, paNa janasaMparka sAdhI pote AgaLa vadhe che ane potAnI sAthe bIjA anekone laI jAya che. jIvanano sarvasamAnya vicAra karI kartavya-karavA yogya -ane akartavya-na karavA joga karma aMge keTalAMka saMketa rUDha thayA che. chatAM prApta saMjogomAM svArtha ke AsakitathI dUra rahI je yukata dekhAya e karma karavuM paDe -- saMketa ke rUDhithI viruddha vartana paNa karavuM paDe, avihita ke tAmasa dekhAtuM karma paNa eve vakhate aMte vihita ane sAttvika siddha thAya che. parazurAma jevAM bhUgoSTha zastra dhAraNa karI pRthvIne nakSatrI kare, rAmacaMdrajI sItA satIne tyAge, zAkayamuni gautama navajAta bALaka ane patnIno tyAga kare, mahammada payagaMbara hijarata kare, arjuna svajanonI hatyA kare, gAMdhI rAjAne viSaNuno avatAra mAnI pUjavAne badale julamI rAjayasattAne paDakAre athavA te parakIya rAjA sAme satyAgraha Adare- e badhAM karmo je je vyakitaoe kayAM te te saMjogone sAMgopAMga vicAra karI - pitAne svArtha ke ahaMbhAva emAM bheLavyA vagara - karyA, eTale sAmAnya rIte avihita kahevAya evAM e karmo yukata ane divya banyAM, mAnavajAti mATe kalyANakArI thaI rahyAM. karmayoga sAdhavo hoya te jJAna, anAsakita ane vivekanI sAdhanA karavI rahI. e sAdhanA mATe nityakarmanA niyama - jevAM ke nAmasmaraNa, pUjA, bhakita, jJAnasaMkIrtana vigere mArge anusaravA joIe, paraMtu e mArgane ja mekSa samajavAnI bhUla nA karavI joIe. e sAdhane che ane e sAdhanonA avalaMbanathI ApaNAM jIvanavyavahAranAM karmone yukata banAvI karmanI sahAyathI ja mokSa meLavavAne che e dhyeya bhUlI nA javAya. sAdhanemAM sAdhyane DubADI daI jIvana sAmethI moM pheravavuM-jJAnanA ghamaMDathI akarmaNyamAM phasAIne, niSkriya banI saMsArI janano tiraskAra karavo e koI paNa rIte yukata nathI. anAsakata rahevuM-ni:svArtha rahevuM ene artha anyAya athavA julama sAme namatuM ApavuM evo kadApi na thAya. anAsakata bhAve karelo pratikAra atyaMta prakhara, prabhAvI ane zakitazALI hoya che. e pratikAra karanAra vIranI pAchaLa koI zastradhArI sainya, rAjasattA ke bhakatonAM ToLAM na hoya, to paNa aMte e ja vijaya meLave che. sokreTisane jhera pAI mArI nAkhanAranuM nAma ke sattAnuM nAmanizAna na rahyuM; jhera pIne amara thayA sekreTisa. kAMTALo tAja paherI zULIe caDhela Isu ne tenI zuLI jagatanA hRdayamAM rAjya karI rahI. dizeDapi vasanuM mAnatA virakata tIrthaka, capaTI mIThuM hAthamAM laI pracaMDa rAjyasattAne paDakAra ApanAra muThI hADakAnAM bApu-e badhA emanA anAsakata karmayogathI jagane jItI gayA; jIvanane jItI gayA. jIvanavyavahAramAM sadAcArI rahevuM joIe. temaja koI paNa anyAya muMge meMe sahana nA karAya, jJAna ne bhakitane nAme te nahIM ja. anyAya gujAranAra jeTalA deSita che enA karatAM anyAya sahI lenAra vadhAre doSita che. eTale karma viSe jijJAsAthI ATaluM jANI lIdhA pachI, pelAM bahena jemanI vAta zarUAtamAM karI temane jaI kahevAnuM mana thayuM ke "bahena tame brahma cho. pelAM makAnamAlika paNa brahma che. vAta satya che. paNa e ja nyAyathI "kAyadA brahmanuM ane 'vakIla brahmanuM astitva paNa nakArI zakAya ema nathI ane jyAM sudhI tamArI potAnI jagyAmAMthI tame pote anyAyathI kazuM meLavavAnI IcchA nA rAkhatA ho, ane zAMtithI rahevA mAgatA che, tyAM sudhI e "vakIla brahma'nI madada levAne ADe satsaMga nahIM Ave !" mRNAlinI desAI "ti-zikhA jana mAsanI pahelI tArIkhathI jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI - 2 taraphathI 'jayoti-zikhA' nAmanA hiMdI trimAsikanuM prakAzana zarU karavAmAM Avaze. A trimAsika AcArya rajanIzajInA vicAronuM mukhapatra haze ane tenA saMpAdaka zrI jaTubhAI mahetA ane prakAzaka zrI ramaNalAla sI. zAha haze. tenuM vArSika lavAjama rUA. 5/- nakkI karavAmAM AvyuM che, te grAhaka thavA IcchanAre upara jaNAvela ThekANe lavAjama mokalI ApavuM. viSayasUci vyavahAra ane karmayoga mRNAlinI desAI 13 eka karmaTha yogInI maMthanapathI vADIlAla DagalI 15 avalokana : vidyAvihAra gItamAlA, gItA parIkha Economic Trands and kAtilAla baDiyA Indications, bALakonI haTha, bicArAM bALaka, bAlavikAsa ane zista, ApaNuM ghara prakIrNa noMdha: ApaNI vacce vicaratA paramAnaMda eka mAnavIratnane paricaya, punarjanma aMge saMzodhana, AjanA kaDiyA saMbaMdho, atima varSo daramiyAna naherunI vicArapariNati, dIkSA prasaMge karavAmAM AvelI sAmAjika sakhAvata, kalAkAra zrI naMdalAla basu aMgenI naMdhamAM cheDe sudhAre-vadhAre, "mAnavamuDadAMne nikAla avejImAM- mAnavanAM muDadAMne nikAla A rajanIkAnta medI 22 pRSTha
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-16 prabuddha jIvana 15 - eka karmaTha rogInI maMthanapothI | (gatAMkathI cAlu) haMmarazelDane sattA joItI hatI. asarakAraka sevA sattA vinA na thaI zake ema temane lAgatuM hatuM. paNa muzkelI e hatI ke sattA bhogavatAM bhogavatAM kaI rIte rajakaNa jevA namra thavuM? kaI rIte AMtarika paripakavatAne satata vikAsa karavo ke jethI sattA vadhu ne vadhu saMskArI bane? haMmarane samAjanI sevA karavI hatI, paNa temane sAmAjika upacAra pratye atyaMta kaMTALo Avato hato. bIjI bAju ekalatAnI gUMgaLAmaNa eTalI tIvra hatI ke kayAreka AtmahatyA karavAnuM mana thatuM. saMsAramAM beThAM beThAM kaI rIte zarIrane prabhunA sAdhana tarIke vAparavuM? haeNmarazolDanI A mathAmaNa : "mayi sarvANi karmANi sNnysyaadhyaatmcetsaa|. nirAzInirmamo bhUtvA yuddhasva vigtjvrH||" "adhyAtmavRtti rAkhI badhAM karmo mane arpaNa karIne Asakita ane mamatva cheDI rAgarahita thaI tuM yuddha kara." gItAnA A zokanuM smaraNa karAve che. A pustaka vAMcatA gItAnA zlokonuM vAraMvAra smaraNa eTalA mATe thAya che ke glaeNmarazeDa saMsAranA anAsakata karmavIra thavA puruSArtha karatA hatA. jIvanane yajJamaya karIne tene prabhucaraNe dharI devA mAgatA hatA. emaNe zarIrane eka sAdhana tarIke vAparavA mATe anurodha karyo hato. "Only he can conquer vertigo, whose body has learned to treat itself as a means." je pitAnA zarIrane sAdhana tarIke vAparatAM zIkhyo che te ja cittanA cakarAvAne zAMta karI zake che." paripakavatA, sattA ane ekalatA- haeNmarazolDanAM AMtarika jIvananI A traNa mukhya cUMjhavaNa hatI. paripakava kaI rIte thavAya ? satata AMtarika vikAsa sAdhavAne koI mArga kharo ? heMmarazelDane javAba e che ke zabda pratye Adara e paripakavatAnI sIDInuM paheluM pagathiyuM che. buddhinI, hRdayanI ke AtmAnI paripakavatA mATe zabdano upayoga atyaMta kALajIpUrvaka ane satya--premathI kara joIe. satya pratye Adara nahi hoya to samAja ke vyakitane vikAsa nahi thAya. zabdane durupayoga karavo eTale manuSya pratye tiraskAra banAvo. jyAre zabdane durapayoga thAya che tyAre mAnavajAta enI utkrAMtinI majalamAM be DagalAM pAchI paDe che. jIvanathI kaMTALo AvatA hoya ke duniyA svArthI ane melI lAgatI hoya to phariyAda kayAM karavI ? haimarAlDane lAge che ke jyAM ApaNA potAnA ja hAtha nAnA hoya tyAM phariyAda zuM karavI ? jyAre duniyAmAM depa dekhAya tyAre kharI jarUra e che ke ApaNe pote paripakava thaIe. A paripakavatA zuM che ? heMmarazAhe koI marmI kavinI chaTAthI paripakavatAnI oLakha ApI che. "Maturity : among other things--not to hide one's strength out of fear and consequently live below one's best." paripakavatAmAM A paNa Ave che: DaranA mAryA sAcI zakita chupAvavI nahIM ane sAthe sAthe jeTaluM jora hoya te karatAM jarA paNa nabaLuM jIvavuM nahi." "Maturity : among other things--a new lack of selfconsciousness--the kind you can only attain when you have become entirely indifirent to yourself through an absolute assent to your fate." paripakavatAmAM A paNa Ave che. sabhAnatAne viziSTa abhAva- bhAva tyAre ja prApta thAya, jyAre jAtanI tamAma phikara choDIne saghaLuM Izvarane havAle karI daIe." "Maturity: among other things, the unclouded happiness of the child at play, who takes it for granted that he is at one with his play-mates." paripakavatAmAM A paNa Ave che: bheruothI pote jarAya judo nathI evA vizvAsathI ramatAM bALakane nirmaLa AnaMda." ane Akhare paripakavatAnuM AvuM svapna haeNmarAlDa arpe che : "If only I may grow, firmer, simpler, quieter, warmer." "mAro vikAra A dizAmAM ghAo: huM vadhAre nizcaLa, saraLa, zAMta, snehALa banuM." je kuTuMbe dasakAo sudhI ekadhArI rAjasattA mANI che e kuTuMbane eka vicArazIla pharajaMda pavitratA ane karmane anivArya saMbaMdha A smaraNIya vAkya dvArA sUcave che. "In our age, the road to holiness necessarily passes through the world of action." - "ApaNA yugamAM te harine mAraga karmabhUmimAMthI ja pasAra thAya che." paNa sattAdhIza kavIra mAthe moTI javAbadArI che. jIvanane hetu bIjA para hakUmata calAvavAne nahi paNa janasAdhAraNanI zuddha sevA karavAno che. "Only he deserves power who everyday justifies it." "sattA ene ja maLavI joIe, je dararoja e mATenI lAyakAta batAve." "Your position never gives you the right to command. It only imposes on you the duty of so living your life that others can receive your orders without being humiliated." "tamArA hAdo tamane hakUmata calAvavAno adhikAra Apate nathI. e hado tamAre mAthe javAbadArI nAkhe che ke mANasane tamAro hUkama jhIlavAmAM apamAna na lAge evuM jIvana tame jIve." sattAdhArIe kUNuM hRdaya rAkhavuM joIe, paNa pitAnI jAta pratye sakhata thAya tene ja bIjA pratye dayALu thavAne adhikAra prApta thAya che. ataDA ane zaramALa haimarazolDanI ekalatA kevI hatI. ? "What makes loneliness an anguish Is not that I have no one to share my burden. But this I have only my own burden to bear." "A eklatAnI vyathA e nathI ke bIjuM ke mAre bAja ucakAvanuM nathI. mArI vedanA A che : mArA nasIbe mArA eklAne ja boja upADavAne Avyo che." "Work as an anaesthetic against loneliness, books as a substitute for people!" "ekalatA bhUlavA mATe kAma ane mANasane badale pustako" haimarazelDanI jiMdagInI karuNA e hatI ke emane dAMpatya - sukhane anubhava nahote the. emanA jIvananI muzkelI e hatI ke saMsAramAM DUbelA rahIne emane hRdaya-saMpatti vadhAravI hatI. emaNe pravAse khUba karyA hatA. paNa emane sAro pravAsa te bIje hate. "The longest journey Is the journey inwards." "lAMbAmAM lAMbA pravAsa aMtarane pravAsa che." hemarazelDane jApAnIjha hAIku khUba priya hatAM. emaNe pote saMkhyAbaMdha hAIku lakhyAM che. eka hAIkumAM e evA sukhanI jhaMkhanA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 prabhupta jIvana kare che ke je smita ane nAjuka hAthanA halanacalana dvArA sahaja rIte prApta thAya. vaLI bIjA eka hAIkUmAM e kahe che "are jIva ! lokonA sahavAsathI thAkI jaIne tuM ekAMta zodhe che. paNa tuM eTale thAkelA che ke te khAlI ekAMtane bharavA mATe tArI pAse zakita ja rahI nathI." AvI ekalatA kaI rIte nivAravI ? haeNmarazAlDane lAge che ke ekalatA e eka evI mAMdagI che ke je mota sAtheja jAya. te zuM te hAtha joDIne besI rahe ? ApaNA yugamAM harino mAraga karmabhUmimAMthI pasAra thAya che evuM kahenAra A karmavIra jIvananA tarasyA che. "Openness to life grants a lightening-swift insight into the life situation of others." "jIvananA badhA vaysarAne tame khullAM hAthe AvakAro to bIjAnuM jIvana samajavAnI tvarita sUjha Ave che." "Life yields only to the conqueror. Never accept what can be gained by giving in. You will be living on stolen goods, and your muscles will atrophy." "jIMdagI te vijetAne ja vare che. zaraNe thavAthI maLI zake tene kadI hAtha na lagADazA, to te tame corInA mAla para jIvaze ane tamArA snAyuo sukAI jaze." emanI prArthanA eTalI ja hatI ke ekalatAnI vyathAne kAraNe emane kaMIka evuM maLI jAya ke jethI jIvana ane meAta banne arthapUrNa bane. AcArya vinobA bhAvee emanA "gItApravacana"mAM evuM vidhAna karyuM che ke dharmamaya jIvana jIvavA mATe maraNanuM satata smaraNa rahevuM joIe. maraNanuM smaraNa rAkhIne jIvIe te vadhu sajAga rahevAya che ema kahI e pUche che : "maraNanA vAgha haMmeza sAme ghUrakato UbhA hoya tyAre pApa karavAnuM sUjhe kayAMthI ? pApa karavuM hoya to tene mATe paNa eka jAtanI nirAMta joIe. maraNanuM haMmeza smaraNa rAkhavuM e pApamAMthI mukata rahevAno IlAja che. maraNa sAme dekhAtuM hoya tyAre kaI ane konI hiMmate mANasa pApa karaze?'' haeNmarazeAlDanI A noMdhapAdhImAM mRtyu Dagale ne pagale DokiyuM kare che. "Give me something to die for ! '' "mRtyu dhanya bane evA koI avasara de!" "The hardest thing of all--to die rightlyAn exam nobody is spared and how many pass it? And you? You pray for strength to meet the test but also for leniency on the part of the examiner." "kaThaNamAM kaThaNa kAma yogya rIte maravAnuM che. A kasoTI koIne choDatI nathI. emAMthI keTalA pAra Utare che ? ane tuM ? kasoTI sAme UbhA rahevAnA baLa mATe tuM prArthanA kara ane sAthe sAthe parIkSaka udAra thAya evI paNa yAcanA kara.' haeNmarazAlDane khabara hatI ke emanI game teTalI IcchA hoya to paNa emanuM mRtyu koI ekAMta khUNAnI mauna aMjali nahIM ja bane. Ama chatAM emaNe evI IcchA vyakata karelI ke huM duniyAnI vidAya lauM tyAre dhIme dhIme cArapagale evI rIte sarakI jAuM ke mahephlinA raMgamAM bhaMga na paDe. paNa vidhie sAva juduM ja dhAryuM hatuM. koMgAnI ugra kaTokaTI haLavI karavA e jAte AphrikA bhaNI UpaDayA ane nAna raheADeziyAnA eka gAmaDAmAM emanuM vimAna tUTI paDyuM. e je rIte gayA tethI mAtra mahephilo thaMbhI na gaI, dAga uMmarazeAlDanI AvI vidAyathI mAnavajAtanA taMdrAmAM paDelA aMtaraAtmA paNa coMkayo ane saLavaLyA. samApta vADIlAla DagalI tA. 16-5- * avalAkanA " vidyAvihAra gItamAlA ** saMyojaka : zrI bhAIlAla zAha (saMgIta alaMkAra), prakAzaka : harikRSNa AnaMdajIvAlA, maMtrI, zeTha cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAra, elisabrIja, amadAvAda-6. kiMmata rUA. sAta ] saMgItane mAnavahRdaya sAthe sIdho saMbaMdha che. mAtra mAnavI nahIM, paNa pazupaMkhI tema ja kudaratanAM tattvo para paNa saMgItanI sIdhI asara che. meralIthI DolatA nAga ane saMgItanA sUra sAthe dohavAthI vadhu dUdha ApatI gAyA (zAradAgrAmamAM) ApaNane aparicita nathI, tema ja malhAranA sUrathI rIMjhAtA meghadeva paNa mAtra daMtakathAnA pAtra jevAM nathI. paraMtu mAnavInA haiyAnI te aneka mi. saMgItathI jAge che ne saMgItamAM AviSkAra pAme che. cAlu jIvananAM sukhadu:khamAM samAdhAnavRtti keLavavAmAM paNa saMgIta tmika asara upajAve che. jIvananI aneka pravRttio sAthe sUra ane laya vaNI detAM e kArya bhArarUpa thavAne badale AnaMdadAyaka banI zake che. makAna caNatAM kaDIyA gA ne majUra zrI bhara taDake je kAmanI 'veTha'sahI letAM hoya che emAM temanA prANanuM mukhya baLa emanuM saMgIta hoya che. AvI pravRtti nAmAM temaja zubha kAryonAM prAraMbhamAM paNa prArthanAnA udagAro eka anokhI maMgalanA varSAvI jAya che ane rAcetanAne jagAvavAmAM te ApaNAM zauryagIta ne kUcagItAe potAnuM sthAna jamAvI dIdhuM che. dhyA 4 Ama jIvanamAM saMgItanI upayAgatA ne anivArNatAne sthApita karatA eka suMdara gItasaMgraha- "vidyAvihAra gItamAlA"- zrI bhAIlAlabhAI zAhane hAthe saMyojIta thayA che. amadAvAdamAM aneka vAra zrI bhAIlAlabhAInA halaka sumadhura kaMTha mANavA maLyA che. emanA pratyakSa paricaya vagara paNa emanA svaranA paricaya haMmezA AnaMdadAyaka rahyo che. paraMtu emanI zakita mAtra ATalAmAM sImita na hoya tema A saMgraha sAthe emane cIvaTabharyA saMgItazikSaka ane saMyojaka tarIke paNa paricaya thAya che. amadAvAdanI jANItI zikSaNasaMsthA "zeTha cI.na. vidyAvihAra" sAthe teo chellAM batrIsa varSAthI vidyArthI tema ja zikSakane nAte joDAyelA che. aneka kaMThone emaNe Aja sudhI vividha gItAthI guMjatA karyA che. AmAMnA 108 gItAne emaNe svarAMkana sAthe "vidyAvihAra gItamAlA"mAM saMgrahita karyA che. AmAM 72 gIte gujarAtI che tathA 36 gItA anya bhASAnA--jema ke baMgALI, marAThI, hiMdI-che, AvA bhASAvaividhya sAthe AvatAM A saMgrahamAM viSayavaividhya paNa majAnuM che. AmAM savAre jagADavA mATe gAvAmAM AvatAM vaitAlika (prabhAtiyAM), prArthanAgIto, arvAcIna tathA prAcIna bhajanA, preraNAgIte, pravRtti, prakRti tathA rASTracetanAnA gIto che. taduparAMta prakIrNa vibhAgamAM chUTAchavAyAM viSayanA theDAMka gIto paNa che. gItAnI pasaMdagI daramyAna enA kAvyatva pratye paNa sArUM dhyAna apAyuM hovAthI kAvya-saMgItano sumeLa sAdhI zakAyo che. gujarAtanA prasiddha kaviomAMthI lagabhaga 45 kavionA AmAM samAveza thayo che. chatAM e pasaMdagImAM badhA pratinidhi kavionA pUrA nyAyapUrvaka samAveza thayA nathI lAgatA. saMsthAnA AcAryanI paMdareka kRtio hAya, nAthAlAla davenI AMTha kRtie hoya ane rAjendra zAha, bAlamukunda dave ke niraMjana bhagata jevAnI mAtra eka eka kRti ja hoya emAM aucitya lAgatuM nathI. temaja priyakAnta maNiyAra ke veNIbhAI purohita jevA kavio visarAI na gayA heta tA saMgrahamAM era raMgata jAmata. lalita-maMjula bhAvavAhI padAvalinI daSTie A kavi saheja paNa ochA paDe evuM mane nathI lAgatuM. A "gItamAlA"mAM gItA ane enA svarAMkana uparAMta svaralipinAM cinho tema ja tAlano paricaya paNa Apyo che. ATalI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-56 prabuddha jIvana 16 bhUmikAne lAbha maLavAthI emanuM svarAMkana (Notation) barobara samajIne gAI zakAya che. gItanA zabdo tema ja akSaranA ladhuguru tAlamApa paNa barAbara sacavAya te mATe saMyojake jhINavaTabharI daSTi rAkhI che. AkhA saMgrahamAM je sughaDatA ne vyavasthitatA che te saMyojakanI surucine khyAla Ape che. mAtra vividha vibhAgonI zarUAtamAM ApavAmAM AvelAM citrathI thoDI nirAzA jAge che. jUnI pAThamALAmAM varSo pahelAM AvatAM citronI kakSAnAM A citro have heja paNa rucikara nathI banatAM. A ane AvAM) citra na ApyAM hota to saMgrahane jarAya ochuM na Avata. alabatta, mukhapRSTha paranuM zAradAnuM citra ghaNuM suMdara ne yathAsthAne che. eTaluM ja pUratuM nathI ? A saMgrahanI gujarAtI bhASA devanAgarI lipimAM che, e paNa enI navInatA gaNAvI zakAya. AthI ene vyApaka upaga thaze. Ama paNa AvuM samRddha pustaka koI paNa zALA, koleja tathA saMgItasaMsthAnI amUlya mUDI banI zake ema che. sInemAnA taddana zudra saMgIta pratye bhAnabhUlIne kheMcAI rahelA vidyArthI o ane yuvaka-yuvatIo samakSa AvI "gItamALA" eka suMdara vikalpa mUke che. zAstrIya saMgItanA UMDANamAM DUbakI na mArI zake tene paNa haLavuM saMgita AkarSI zake che. emAM paNa AvA udAna manabhAva prerato gIta ghaDAI rahelI saMgIta rucine sAcI dizA tarapha vALe ema che. - A gIta gAvAM vadhu saraLa bane e daSTie eTaluM sucavuM ke enI Tepa-rekarDa utArIne lekamAM ene yathArUpe vahetAM karo. saMgahanI kada-maryAdAmAM samAI na zakI hoya chatAM suMdara hoya tevI anya geyaracanAonI eka nAmAvalI-List-AmAM umerAI hoya to anya gAyako ene svarabaddha karIna gAI zake kharA. jotAM ja mana gAvA mAMDe tevA A pavitramadhura gIta-saMjana dvArA zrI bhAIlAlabhAIe sAhi-sa nIta nI avismaraNIya sevA karI che. gItA parIkha Economic Trends and Indications (bhAga 3, 4, 5 ane 6: lekhaka: zrI bhIkhAlAla kapAsI; che. bI-5; paMDArA roDa, nyu dilhI-11, kiMmata rUA. 5, rU. 5, rUA. 7.50, rUA. 7.50) zrI bhIkhAlAla kapAsI arthazAstranA UMDA abhyAsI che. teo aThavADika, mAsiko, vi. mAM A viSayamAM avAranavAra lakhatA hoya che ane anukuLatAe tene saMgraha prakAzita karI loko samakSa mUke che, je pustako arthazAstramAM rasa lenArane tathA sAmAnya jAgRta nAgarikane sArUM ne saraLa vAMcana pUruM pADe che. bhAIzrI kapAsInA lekhe pRthak pRthak lakhAyA hovA chatAM saLaMga rIte vAMcanArane deza samakSanA Arthika praznane hUbahU khyAla Ape che. mukhya praznonuM svarUpa tenA vividha pAsAMone lekhaka sparze che ne te paratve pitAnuM avalokana ne TIkATIppaNa asarakAraka rIte raju kare che. eka rIte jotAM prauDha zikSaNane A eka utsAhI ne satata prayatna ja che, je badala bhAIzrI kapAsI ApaNA saunA abhinaMdananA adhikArI bane che. AjhAdI pachI Ayojita Adika vikAsanuM bhagIratha kArya ApaNe AraMbhya ne paMcavarSIya yojanAo amalI banI tenA khetI, udyogo ne nikAsanA sAmAnya praznonI carcA bhAga-3mAM karavAmAM AvI che. Curate nA IMDA pramANe dezane Arthika vikAsa keTalAka bhAge sAro thayo che. tene lekazAhI rIte amala thAya che, tethI ugatI lokazAhInI maryAdAo vacce mArga kADhavAne rahe che. moTo vastIvadhAro, besumAra garIbI ane nIcA jIvanadhoraNanA prazna ukelavAnuM kArya saheluM nathI tema lekhake sArI rIte puravAra karI batAvyuM che. bhAga 4mAM lekhake cothI paMcavarSIya yojanAnA aneka pAsAonI chaNAvaTa karatA lekho saMgrahyA che. lokakalyANane varelI sarakAre lokonA asaMtoSane dUra karavuM ja rahyo e bAbata upara bhAra mUkIne khetIvADI kSetre maLelI niSphaLatA ane meghavArI tathA bhAvavadhArAnA prazna temaNe caryA che ne jaNAvyuM che ke, raziyAnI paddhatinuM anukaraNa karavAne badale ApaNe khUba ja vAstavavAdI ne nakkara dharaNe AgaLa vadhavuM joIe ne dezanA AMtarika sAdhano barAbara ekatrita karI tene pUra upayoga karavo joIe, tathA tAnkAlika pariNAme hAMsala thAya tevI yojanAo hAtha dharI khetIvADIne avazya agrasthAna ApavuM joIe. sva. zrI. naherUnA avasAna pachI zrI zAstrIe dezanI dhUrA saMbhALI te samayanA lekho bhAga-5mAM che. 1965-66nuM aMdAjapatra, Arthika vikAsa ne videzanA vepAra, nikAsa karatA dezanA udyoge, samAjavAda, keMgresanI Arthika nIti, jAhera kSetra-khAnagI kSetra, gajagrAha judA judA udyogonA savAla vi. viSaye temaNe carcA che. zrI kapAsIne lekhasaMgraha bhAga daddo tAjetaramAM ja prasiddha thayo che. pahelA vibhAgamAM 1965nI sAlanA bhAratIya arthataMtranA vividha pAsAone chaNavAmAM AvyA che. bhAratIya - pAka yuddhathI arthataMtra parane bojo vadhyo ne te daramyAna je pATha ApaNe zIkhyA ke "ApaNA paga para UbhA rahetAM ApaNe zIkhavAnuM che ne temAM ja sthAyI lAbha che.' te sarakAranI vividha nANAkIya, Arthika ne audyogika nItinuM paNa lakSya hovuM joIe ne A udeza pAra pADavA sarakAra ane prajA vacce ucca kakSAne sahakAra jarUrI che. lekhake A bAbate sArI rIte samajAvI che. saMgrahanAM bIjA ane trIjA bhAgamAM saMrakSaNa ane nikAse, cothI janAnuM paheluM varSa ne vAstavaNI nIti. neharA pachInA eka varSanI Athika samazyAo, vi. bAbata carcavAmAM AvI che. Arthika bAbatonI carcA harahaMmeza gaMbhIra ne muzkela hoya che evuM nathI ema bhAIzrI kapAsIe emanA saMgraha thayelA ghaNA lekhe dvArA puravAra karyuM che ne temaNe A agharA viSayane lokabhogya rIte raju karyo che. zrI kapAsInA uparanA pustakamAM saMgrahAelA lekhe jANakArInI daSTie, AMkaDAonI daSTie ne suvAcyatAnI daSTie vAMcakane khUba pasaMda paDe tevA che. temanA abhiprAya sAthe badhA saMmata thAya ke nahIM, chatAM te abhiprAyo temaNe niSpakSapAtapaNe ApyA che. ne Arthika praznanI carcA karavAnI temanI pakaDa ne abhyAsa jabarA che temAM zaMkA nathI. bALakonI haTha. bicArAM boLake. bAlavikAsa ane zista, ApaNuM ghara. lekhikA : zrImatI tArAbahena meDaka, anuvAdaka: zrI caMdulAla bhaTTa prakAzaka, grAmabAlazikSaNa kendra prakAzana, kosabADa TekarI, gholavaDa, jille thANA, pazcima relave). bALakomAM ke bAlazikSaNamAM rasa lenAra bhAgye ja koI haze jemaNe tArAbahena moDakanuM nAma nahIM sAMbhaLyuM hoya. varSothI teo A kSetramAM paDayA che ne temaNe ja kahyuM che tema temanA jIvanakAryanA nIceDa rUpe A pustikAmAM temaNe temanA vicAro sarasa ne saraLa rIte raju karyA che. bALakeLavaNI ane bALajIvana jevA mahattvanA viSayamAM paradeze jeTaluM ApaNe tyAM kheDANa thayuM nathI. tArAbahena moDaka jevA bIjA ghaNA zikSaNazAstrIoe A bAbatamAM potAnA vicAro raju karavA joIe ane bALaka ane vaDilenA vibhinna tAlanI mIlAvaTa samajapUrvaka thaI zake te mATe upayogI sAhitya bahAra pADavuM joIe. tArAbahene yogya ja kahyuM che ke 'bAlamanane pipaka che prasannatA, prema, vyakita sanmAna, pravRttio, vyavasthA ane niyamitapAchu.' A sIMcana kumaLA ropAene karavA temaNe mAbApane mALI banavAno khAsa anurodha karyo che te sAthe sa koI sahamata thaze. kAntilAla boDiyA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 prabuddha jIvana prakIrNa noMdha ApaNI vacce vicaratA eka mAnavIratnanA paricaya Arthika daSTie jemaNe potAnA jIvananI zarUAta. lagabhaga zUnyathI karI hatI. evA zrI kAntilAla IzvaralAla dhI bombe zera enDa sToka brokarsa esesIezananA pramukha tarIke tAjetaramAM cUMTAyA che. AvI vyakita koI paNa samAjane mATe gaurava levA yogya gaNAya ane tethI temanA prabuddha jIvananA vAcakone ahiM paricaya ApavAmAM Ave te sarva prakAre ucita lekhAze. zrI kAntilAlabhAInI Aje 65 varSanI ummara che. temanA janma rAdhanapuramAM thayelA. kamanasIbe mAtapitAne AThadaza varSanI umare gumAvatAM, teo muMbaI khAte potAnA mAmAne tyAM rahIne bAbu panAlAla punamacaMda hAIskUlamAM bhaNelA. meTrIka sudhI pahoMcyA. na pahoMcyA, eTalAmAM zrI zakuntalAbahena sAthe temane vivAhasaMbaMdha nakkI karavAmAM AvyA ane thoDA samaya bAda peAtAnAM lagna thaze te pachI pote kevI rIte peAtAne jIvananirvAha karI zakaze e vicAra ane cintAmAM temaNe pAtAnA abhyAsa cheDI dIdhA ane dravyApArjana nimitte zerabajAra tarapha teo vaLyA ane ghaNu kharU emanA mAmA je zerabajAranA vyavasAya karatA hatA, temanI oNphisamAM eka klArka tarIke joDAyA. A vyavasAyanI temane theADA samayamAM zujha besI javAthI te ja bajAramAM eka jobara * tarIke temaNe peAtAnA vyavasAya AraMbhyA; vakhata jatAM teo jAtajokhame dhaMdhA . karavA lAgyA; temAM temane uttarottara saphaLatA maLatI gaI; vipula pramANamAM dravyopArjana thatuM cAlyuM; muMbaInA eka agragaNya kuzaLa zerAkara tarIke temanI pratiSThA jAmatI gaI. AjathI 26 varSa pahelA muMbaInA zera enDa sToka brorksa ese sIesananA bArDa upara teo nimAyA. chellAM pAMca varSathI tema esAsIezananA vAIsapresIDenTa-upapramukha-tarIke kAma karI rahyA hatA ane tAjetaramAM, e esosIezananA chellA 40 varSathI pramukhapadane bhAre yazasvIpaNaeN zAbhAvI rahela khyAtanAma zrI. ke. Ara. pI. zropha vRddhAvasthA ane nabaLI tabiyatanA kAraNe te pada uparathI nivRtta thatAM, vyApAra ane udyoganA kSetre asAdhAraNa javAbadArIbharyA pramukhasthAne zrI kAntilAlabhAInI sarvAnumate varaNI thaI. A hakIkata ja kAntilAlabhAInI potAnA vyavasAya-- kSetramAM asAdhAraNa kuzaLatA ane zeradalAlAmAM apratima pratiSThA ane leAkapriyatA puravAra karavA mATe pUratI che. AtA temanI vyavasAyalakSI jIvananI ApaNe TUMkI leAcanA karI. A dhaMdhAdArI jIvana sAthe temanuM jAhera jIvana-khAsa karIne jaina zvetAMbara mUrtipUjaka mAne lagatuM jAhera jIvana--eTaluM ja ujaLuM ane gauravaprada che. atyaMta garIbImAMthI UMce AvelA kAntilAlabhAInI prakRtimAM dInadu:khI, garIba, abhaNa pratye UMDI sahAnubhUti jaDAyalI che ane A sahAnubhUti aneka udAra sakhAvatA dvArA vividha prakAre sakriya rUpa dhAraNa karatI rahI che. dravyanI Avaka vadhavA sAthe temanAmAM udAratAnA guNa sArA pramANamAM vikasata rahyo che ane te udAratA aneka sAmAjika tema ja zaikSaNika saMsthAAnuM nirmANa karavA pAchaLa athavA te tenuM arthasIMcana karavA pAchaLa mUrta thatI rahI. che. temanA jIvananuM sauthI mahattvanuM kArya muMbaI khAte AvelI zrI zakuntalA kAntilAla IzvaralAla jaina garlsa hAIskUla che. zrI muMbaI ane mAMgaroLa jaina sabhA mAraphata cAlatI eka sAmAnya kanyAzALAne potAnI udAra sakhAvatathI tema ja te pAchaLanA satata parizrAmathI temaNe muMbaInI eka adyatana ane agragaNya zikSaNasaMsthAmAM pariNata karI che. varSo pahelAM rAdhanapura tA. 16-5-66 khAte temaNe eka jaina borDiMga UbhI karela che ane tene pAtAnA pitAzrInA nAma sAthe joDela che ane eka moTA upAAya baMdhAvI ApIne tene potAnAM mAtuzrInA nAma sAthe joDela che. jaina zve. mU. samAjanA teo eka agragaNya AgevAna che ane jaina zve. mU. kAnpharansanI varSo sudhI temaNe adhAka sevA karI che. e sevAnA anusaMdhAnamAM prastuta konpharansanA uttarottara phAlanA ane junAgaDha khAte maLelAM adhivezananA pramukhasthAnane temaNe zobhAvela che. A sivAya jaina kaoNnpharansa udyogagRha, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya vagere aneka jaina saMsthAne temanI sevA ane saMpattine sAro lAbha maLyA che. teo eka vakhata muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhya hatA. vicAranA kSetramAM te. eka vakhata uddAma hatA. Aje jema bIjA aneka AgevAnAmAM jovAmAM Ave che tema dhana, pratiSThA ane mobhA vadhavAnA kAraNe tema ja sAmAjika AgevAnInA kAraNe, nahi ekadama sthiticusta ke nahi ekadama sudhAraka - evI madhyastha vRttinuM valaNa temanA AcAravicAramAM jovA maLe che. jaina dharma viSe temanAmAM UMTo AsthA che ane tenuM pariNAma nuMpradAyaparAyaNatAmAM Ave te svAbhAvika che. ane Ama chatAM temanAmAM prAkRtika samabhAva ane udAttatAnuM ApaNane subhaga darzana thAya che. temanA jIvanamAM dhananA pravAha vaheto rahelA hovA chatAM, AjanuM bhAgavilAsabharyuM jIvana temane jarA paNa spa nathI, temanI rItabhAtamAM eka prakAranI sAdAI ane saraLatA jovAmAM Ave che. zIlasaMpannatA e temanI moTAmAM moTI mUDI che, teo eka lAgaNIpradhAna sajjana che; temanA gamA-aNagamA tIvra hoya che; maLeA tyAre kadi prasanna hoya, kadi na paNa prasanna hoya evI temanI AvegapradhAna prakRti che, jene aMgrejImAM man of moods kahe che, tevuM kAMIka temanI prakRtinuM rUpa che. Ama chatAM paNa temanuM dila sApha ane 'kha vinAnuM che. UMDA dilanI uSmA ane komaLatA e temanI vibhUti che. zrI zakuntalAbahena jevI ucca koTinI sahadharmacAriNI temane maLI che e temanA jIvananuM parama saubhAgya che. patnI to patiniSTa hoya ja, paNa e ja mAtrAmAM bhAgye ja koI pati patnIniSTha hoya che. AvI apUrva patnIniSThA kAntilAlabhAImAM ApaNane jovA maLe che. temane traNa putro ane be putrI che. putro vyavasAyaparAyaNa che; putrIo paraNelI che; badhAM sukhI che. traNa putramAMnA vacalA bhAI vasaMtalAla sArA lekhaka ane cintaka ane AzAspada sAhitya kAra che. A kAntilAlabhAInuM gRhasthajIvana apUrva saMvAditAthI bhareluM che ane tenI saurabha cAtarapha sArA pramANamAM phelAyalI che. kAntilAlabhAInA jIvananI saphaLatAmAM zakuntalAbahenanA sahakArano ghaNA moTo phALo che. patrakAranA nAte, mAre ahiM kabula karavuM joIe ke, temanA jAhera jIvanane lagatA eka yA bIjA kAryanI TIkA karIne meM temane, avAraanavAra dubhAvyA che. ema chatAM jayAre paNa temane maLavAnuM banyuM che tyAre temaNe tema ja zakuntalAbahene paNa mane aMtaranA umaLakAthI AvakAryo che. AvA temanI sAthenA aMgata saMbaMdhane huM mArU sadbhAgya lekhuM chuM. mArA cittamAM kAntilAlabhAInuM je prakAranuM citra upaseluM che tevuM ja citra ahiM zabdamAM AlekhavAnA meM prayatna karyo che, mAnavI mAtra apUrNa che. jema anyamAM tema ja temanAmAM paNa kaMI kaI chUTIo haze, che, Ama chatAM paNaasAdhAraNa puruSArtha dAkhavatuM
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-56 temanA jIvananuM samagra darzana koInA paNa dilamAM Adara ane sadbhAva pedA karyA vinA na ja rahe. eka sAmAnya mAnavI ane jIvananA sAmAnya saMyogo, ema chatAM jIvanabharano puruSArtha ane UMDI kAryaniSThA vaDe eka mAnavI keTaleA asAmAnya banI zake che tenuM kAntilAlabhAI preraka daSTAMta che. punarjanma aMge sazodhana prabuddha jIvana ApaNA vaMzapara parAgata dhArmika ucherane aMge punarjanmane lagatI mAnyatA ApaNA citta sAthe eTalI badhI vaNAI gaI che ke ApaNA cAlu jIvanamAM vyApI rahelI vyakitagata asamAnatAnA punarjanma sivAya bIjo koI khulAsA hAI ja na zake ema ApaNe suDhapaNe mAnatA AvyA chIe. AmAM paNa koI eka yA anya vyakitane potAnA purvabhavane lagatI hakIkatanuM smaraNa thayAnA samAcAra chApAomAM avAranavAra pragaTa thatA joIne temaja sAMbhaLIne ApaNI upara jaNAvela paraparAgata mAnyatAne pAkuM samarthana maLatuM rahe che ane tethI punarjanmano vicAra ApaNAmAM vadhAre ne vadhAre daDha thato rahe che. Ama chatAM paNa ApaNaeN e hakIkata dhyAnamAM levI joIe ke punarjanmanA siddhAta je rIte jaino tathA bauddho sameta hiMduo samaje che ane svIkAre che tevI mAnyatA duniyAnA anya dharmIonI che ja nahi. A uparAnta ApaNe e paNa samajavuM joIe ke A punarjanmano siddhAnta kevaLa anumAna upara AdhArita che, tene koI vaijJAnika saMzodhananA AdhAra che ja nahi, vaLI pUrvajanmasmaraNanA dAkhalAo eTalA badhA virala hoya che, tenI viga| eTalI badhI kalpanAthI mIzrita ane e kAraNe avizvasanIya hAya che, ane prastuta purvajanmasmaraNa eTaluM badhuM alpakAlIna hovAnuM jaNAvavAmAM Ave che ke tenA upara koI pAkA pAyAnA vaijJAnika siddhAnta haju sudhI UbhA thaI zakyA nathI. punarjanma sUcavatA kissAonA paNa AjanA manovaijJAniko tarehatarehanA punarje ma--virodhI khulAsAo Ape che, paNa vyavasthita saMzodhananA abhAve A khulAsAo paNa pUro saMteSa ApI zakatA nathI. A rIte AjanI vicAraka--duniyAmAM pUnarjanmanA siddhAMta aMge bhAre anizcita paristhiti pravarte che. eka yA bIjI bAjune lagatI A nizcitatA dU2 thAya ane koI cokkasa nirNaya upara AvI zakAya e hetuthI keTalAka samayathI jayapura yunivarvArsaTImAM DaoN. hemendranAtha benarajInA mArgadarzana nIce perAsAIkolAjI vibhAgamAM punarjanma aMge saMzAdhana cAlI rahyuM che ane tenA anusaMdhAnamAM DA. hemendranAtha benarajI tAjetaramAM yuropanA pravAse nIkaLyA che ane A saMzAdhana aMge temaNe nIce mujabanuM eka nivedana bahAra pADayuM che.-- "yapuranA rAjasthAna vizvavidyAlayanA perAsAIkola jI vibhAga koI paNa prakAranA pUrvagrahathI mukata banIne vaijJAnika Dhabe A samasyAnI vAstavika bAjunuM adhyayana karI rahela che. A vibhAga AvA prakAranI ghaTanAo pratye koI paNa prakAranA Agraha dharAvatA nathI. tethI atyAra pUratuM te e vibhAga AvA prakAranI ghaTanAAne punarjanmanI ghaTanAo tarIke oLakhAvavAnuM mAnavA yA manAvavAne badale e ghaTanAone Extracerebral-memorynI-- ati--mastiSka smRtinI ghaTanAo tarIke oLakhAvavI vadhAre yogya lekhe che. jayAM sudhI AvI jAtanI aneka ghaTanAonA adhyayananA phaLarUpe koI vaijJAnika niSkarSa upara pahoMcI na zakAya tyAM sudhI, AvI ghaTanAo kema ane kevI rIte bane che e kahevuM muzkela che. A samasyAnuM savizeSa adhyayana thaI zake e mATe e jarUrI che ke A nivedananA vAcako A vibhAga upara AvI vadhu ne vadhu ghaTanAonI pramANabhUta khabaro mokale tema ja AvI ghaTanAonA gaMbhIra adhyayana mATe jarUrI 7 19 sarva sAdhanasAmagrI pahoMcADatA rahe. tethI vAcaka mahAnubhAvAne nIcenA saranAme AvI ghaTanAo aMgenI jarUrI ane pramANabhUta mAhitI mokalavA vinaMti che. ThekANuM: prophesara hemendranAtha benarajI, saMcAlaka: perAsAIkolAjI vibhAga, rAjasthAna vizvavidyAlaya, jayapura (rAjasthAna). " A rIte moTA bhAge dharmazraddhA ane dhArmika mAnyatAne viSaya gaNAtI evI 'punarjanma' jevI bAbatamAM vaijJAnika dhAraNe saMzodhana karavAnI pahela karavA badala rAjasthAna vizvavidyAlayane ane te saMzodhanane potAnuM jIvanakArya banAvanAra prophesara hemendranAtha benarajI ne dhanyavAda ApavA sAthe ApaNe saphaLatA IcchIe! AjanA rokaDiyA saMbaMdhe tA. 2-5-66 somavAranA 'janmabhUmi ' mAM 'zIla, samAja ane saMskRti' e mathALA nIce pragaTa thayelI "samRddha samAja ane snigdhatA vihoNA mAnavasaMbaMdha " e zirSaka zrI manubhAI paMcALInI noMdha AgaLanI peDhI ane AjanI peDhI vacce rahelA mAnavatAlakSI taphAvatane bahu suMdara ane sacoTa rIte rajU kare che, te noMdha nIce mujaba che : "mAre tyAM kAma karatI. kAmAvALIne meM pUchI to nAkhyuM: 'A tArI dIkarInuM zuM nAma che?" paNa pachI manamAM thayuM ke mArA bApujI hota to temaNe Ama pUchavAne badale "A bhANakInuM nAma zuM rAkhyuM che?" ema pUchyuM hota. tArI dIkarI ane bhANakI - baMne vacce keTaluM moTuM aMtara che? tArI dIkarI eTale tArI, mAre kAMI nahi ane bhANakI eTale tArI dIkarI kharI paNa mArI to dIkarInI dIkarI. saujanya ne mAdhuryanI saravANI temAM vahI rahI che, jyAre pahelI DhabamAM che mAtra mAruM kutUhala. "mArkase eka jagAe kahyuM che ke burjhavA badhA saMbaMdhone rokaDiyA banAvI de che, ane rokaDiyA eTale zudra, vyApakatA vinAnA. mAlika - majUra, guru - ziSya, amaladAra - paTAvALA, bApa - dIkaro, dhaNI ne dhaNIyANI badhA saMbaMdhonA gaja temAM thatAM paisAnI levaDadevaDa banI jAya che, ane e arthamAM bhadra saMskRti abhadra lAge che. "mArI kAmavALI cIvaTAIpUrvaka caLakatAM vAsaNa gAThavI ph ladAnI bharI, tIAno galepha badalAvI, mArA joDA - caMpala sudhaDa paMkitamAM geAThavI gharane ramya, Ah lAdaka banAve che, tenI nAnI chekarIne mUkIne AvI hoya to paNa jhaTajhaTa badhuM patAvavAnI dhaDapaDa karatI nathI, paNa tenI A sAhajika ne naisargika mAvajata mATe mane koI svajanabhAva jAgatA nathI. paisA ApIe chIe; te sAruM kAma kare che. rUpiyo vadhAre ApIe. te tenA paisAnI dhaNI, huM mArA paisAnA. amArI vacce rokaDo vahevAra che. rokaDo eTalA koro, snigdhatA vinAno. "mArA pitAnA gharamAM paNa eka kuMbhAranI nAnI chekarI kAma karatI. kAma te zuM kare, paNa mArAM nAnAM bhAMDaraDAMne ramADe, ne lATAvADakA mAMje; paNa e pAravatI AvatI te dahADe gharanA anya sabhyo jevI lAgatI, mArAM bA khAvAnAno bhAga tene sAruM rAkhatAM, tene cuMdaDI, dhAdharI, peAlakAM karAvI ApatAM, ame sAdhAraNa--sAva sAdhAraNasthitinAM hatAM. apAyuM te keTaluMka haze ? paNa te amArA gharanI lAgatI, ne te paraNI (nAnI uMmare) sAsare gaI tyAre amane saune tenA abhAva sAlelA, ne AMkha bharAyelI. ummaranA "mArA sasarAnI vAta sAMbhaLI che. te mAtabara kheDUta hatA. ghera ATha - dasa hALIo to kharA ja, paNa moTI hALIne e chaniyA - kAko kahe, ne bAI hoya to maMgaLI kAkI kahe, AvA eka hALI maravA paDayA, tenI khabara kADhavA gayA, pUchyuM : 'kAkA, kAMI mana rahI jAya che". hALI kahe, " oNa kerI tA pAkavAnI vAra che ne huM A cAIlA. "
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 pramuddha jIvana "mArA sasarAe muMbaI mANasa mokalI hAphusa kerI maMgAvI ne pelAne khavarAvI. A "erIpha fome'Sane Society 'mAM A samRddha samAja paNa snigdhatA vinAnA saMbaMdho viSe uMDANathI carcA karI che. snigdhatA mATe parasparAvalaMbana - rojiMdA jIvanamAM vaNAyeluM parasparAvalaMbana--ghaNuM jarUrI che. AvuM to samAja nAnA hoya, ne mULabhUta jarUriyAta mATe anyonyAkAryo hoya tyAM A mAnavIya amRta (devAnuM bhale sthAyI rahyuM) TakI rahe che. hALInI prathA sArI nahAtI, tenI kALI bAju hatI, paNa hALI e bajAranI vastu Marketable Commodity nahotI. tenuM sthAna bIjo koI laI zake tema ja nahote tene te ja mArA samagra jIvananA sahaja svIkRta bhAga hatA. Aje eka TAIpisTa, majUra ke kAmavALI jAya to bIjuM Avaze. te vyakita mArA rojiMdA jIvana mATe anivArya hatI, paisA tene game tyAM laI jaI zake che, paisA mane game taeN ApI zake che. AthI mane nathI tenuM mUlya, tene nathI mAruM mUlya. baMnene Cash--Hard Cash~~ nuM gRhyuM che. "mArkase mUDIvAdanI kaThora nirbharrA karI che te A bhadre saMskR timAM mAnavIya mUlyo sItAnI jema pRthvImAM samAvI levA prArthI rahe che te kAraNe. antima varSa daramiyAna naherunI vicArapariNati tA. 6-5-66 nA InDiyana ekasapresamAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke, dilhI khAte lokasabhAnA madhya khaMDamAM me mAsanI pAMcamI tArIkhe sva. paMDita naherunA tailacitranuM anAvaraNa karatAM rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNane e bAbatanI jANa karI ke potAnA jIvananA antima varSo daramiyAna naheru aThavADiyAmAM be ke traNa vAra temane maLavA AvatA ane rAjakAraNa nahi paNa tattvajJAna ane dharmanA praznonI carcA karatA hatA, ane chevaTanA bhAgamAM naheru vadhAre ne vadhAre vinamra prakRtino banatA jatA hatA, ane jANe ke peAtAnA hAthe bahu thoDuM thayuM hoya ane karavAnuM dhaNuM bAkI rahI gayuM hAya evA bhAva sUcavatI glAninI chAyA temanA meDhA upara dekhAtI hatI, ane ema chatAM teo praphulla jaNAtA hatA ane muzkelIothI bhAgavAno koI artha nathI evI daDhatA teo dAkhavI rahyA hatA. naherunA jIvananA anta bhAga viSe A samAcAra navA prakAza pADe che, ane paripakava ummara thatAM jAgRta mAnavI vadhAre antarmukha bane che ane satata parivartana pAmI rahelA AsapAsanA saMsAraprapaMca uparathI daSTi pheravIne mAnavI jIvananA pAyAnA praznonA cintana tarapha DhaLe che. A prakAranA svAbhAvika paripAkathI rAjakAraNanA jhaMjhAvAtathI cherAyalA naheru paNa mukata nahAtA e hakIkatanI ApaNane uparanA samAcAra uparathI sauthI pahelI vAra jANa thAya che. dIkSAprasage karavAmAM AvelI sAmAjika sakhAvata cll. 94-4-4 taraphthI nAnI moTI rakamo bharavAmAM AvI hatI ane e rIte kula rUA. 50000 nA phALA ekaThA thayA hatA. AvA dhArmika prasaMge AvA sAmAjika kArya mATe AvA phALA ekaThA karavAmAM Ave te jarUra stutya ane AvakArapAtra che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhanA vaDIlabaMdhu zrI vADIlAla jeThAlAla zAhanI putrI bahena caMdrikAe dhrAMgadhrA khAte gayA eprila mAsanI 25mI tArIkhe 22 varSanI ummare dIkSA aMgIkAra karI e zubha nimittane anulakSIne zrI jeThAlAlabhAIe rUA. 11111 nI 2kama anAja rAhatamAM ApI hatI ane rUA. 10000nI rakama bhinna bhinna dhArmika tema ja sAmAjika saMsthAomAM vaheMcI ApI hatI. A vahe caNImAM zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghane tenA mAraphata calAvavAmAM AvatI vaidyakIya rAhata mATe rU|. 251 ane zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya- pustakAlayane rUA. 51/ ApavAmAM AvyA hatA. upara jaNAvela anAja rAhatamAM e ja prasaMge anya svajane bahena caMdrikA je zubha bhAvanAthI dIkSita banI che te zubha bhAvanA saphaLa thAya ane tenuM cAritrya svaparakalyANasAdhaka bane evI ApaNI prArthanA hA! tenA vaDIlone temaNe karelA sAmAjika dAna mATe dhanyavAda ! mAnava muDadAMne nikAla bhasmavisarjananI kriyAmAM aucitya keTaluM ?" e mathALAM nIce thoDA samaya pahelAM prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela lekha ane te uparanI mArI noMdha vAMcIne mArA mitra zrI rajanIkAMta modIe prabuddhajIvanamAM prasiddhi arthe mokalI Apelo lekha A aMkamAM anyatra pragaTa karavAmAM Avela che. zrI. rajanIkAnta meAdI eka vidrAna cintaka ane vicAraka che ane tethI ApaNane jaldI gaLe na utare evA A lekhane prabuddhajIvanamAM prasiddhi ApavAnuM me ucita dhAryuM che. bhasmavisarjanane lagatA lekhamAM mRtadehanI bhasmane apAtA vadhAre paDatA mahattvanA virodha karavAmAM AvyA hatA. A lekha mRtadehane bALI ke dATI devAmAM Ave che tenA badale tenA aMga upAMganA bane teTalA upayoga karavAne lagatA vicArane AgaLa dhare che, nRtadehanI AMkhonA Aja kAla upayoga karavAmAM Ave che. emAM paNa akasmAta ke hRdayaroga jevA kAraNe ekAeka nIpajelAM maraNa bAdanA dehanI ja AMkhone upayoga thaI zake che, bIjI AMkhAne nahi-A bAbatane zrI rajanIkAntabhAIe laMbAvIne praznarUpamAM evI rajuAta karI che ke jo mRtadehanI AMkhono upayoga thaI zake teA mRtadehanA bIjA avayavono kema nahi, ane e uparathI zarIranA khokhAne paNa mRta mAnavIne ghATa ApIne tene gharamAM smaraNa rUpe sthAyIpaNe rAkhavAnI--jevI rIte IjIptanA loko mammI sAcavatA hatA te rItanIsagavaDa UbhI thAya ema temaNe sUcavyuM che. tArkika rIte temane vicAra barAbara che ema kahIe to paNa mAnavInA mRtadehane Ama kevaLa upayogItAnI daSTie vicAra karavA emAM surucine bhAre bhaMga thatA anubhavAya che. bIjuM e vicAranA svIkAramAMthI mAnavInA mRtadehanA vyApAranI zakyatA paNa sahajapaNe phalita thAya che. ahIM ApaNI sAme pazuonA mRtadeha sAthe karavAmAM AvatA vyavahArano tema ja vyApArane te dAkhalA ApI zake che, paNa mAnavInA mRtadeha sAthe AsapAsanA sagAvahAlAMnA snehasaMbaMdhanuM je tIvra saMvedana hoya che tevuM koI saMvedana pazuonA mRtadeha sAthe hAtuM nathI. mAnavInA mRtadeha viSe mAnavInI lAgaNIene amuka saMbaMdha hoya che ane tethI sagAM 'svajano potAnA aMgata. jananA mRtadehanA AvA upayoga karavA devA saMmata thAya e kalpanAmAM AvatuM nathI. nadhaNiyAtA zabanI vAta judI che. koI vyakita potAnA mRtyu bAda potAnA zabanI amuka vyavasthA karavAnuM sUcave che e paNa judI vAta che. paNa rajanIkAntanA upara ApelA vicArano sarvasAmAnya svIkAra zakaya nathI lAgatA tema ja ISTa paNa lAgato nathI. A kevaLa lAgaNIveDAne savAla nathI ane zrI rajanIkAntabhAIe sUcavelA zarIranA khokhAmAM masAle bharIne jIvanta mAnavInA AkAra ApIne tene gharamAM saMgharavAna vicArapUrvakALanI mamI pUjAne jIvatI karavA barAbara che. AmAMthI aneka prakAranInA vahemA ane aMdha mAnyatAo UbhI thavAnAM jokhama paNa che. tethI te vicAra jarA paNa uttejanane ke anusaraNane pAtra lAgato nathI.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-5-6 kalAkAra zrI naMdalAla mattu aMgenI noMdhamAM thoDA sudhArA-vadhArA prabhu jIvana 'prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM zrI naMdalAla basu upara zrI ravizaMkara ma. rAvaLanI eka noMdha pragaTa karavAmAM AvI che temAM temane bhArata sarakAre 'padmazrI'nuM pada ApIne bahumAna karyuM che ema jaNAvyuM che. A 'padmazrI'nA sthAne 'padma vibhUSaNa' ema sudhAravuM ema rivabhAI jaNAve che. A uparAMta te noMdhamAM nIce mujaba umeravAnI teo sUcanA kare che : 1950mAM banArasa hindu yunivarsiTIe temane 'DaoNkaTara oNpha leTarsa' nI padavI enAyata karI che ane vizvabhAratI yunivarsiTIe temane 'dezikottama 'e mujabanuM abhinAma arpaNa karyuM che. Disembara 3, 1883 temanI janmatithi che. mudraNa zuddhi zrI vAlajI goviMdajI desAInA 'vaNika senApati ' nA lekhamAM pAnuM 6 pahelI kolamanA cheDe 'kala dIpaka ' chapAyuM che tenA sthAne 'kuladIpaka ' vAMcavuM ane bIjA kolamanI zarUAtamAM 'savaeN kSaNa ' chapAyuM che tenA sthAne 'sarvekSaNa' vAMcavuM. paramAnaMda jIvanamAM AvatI AnaMda-mastInI kSAne vadhAvatA rahe ! jIvanathI alaga evI bIjI bAbata pAchaLa doDIne jIvanana artha zodhavA nahi. jIvanano kharo artha jIvanamAM ja che. A jIvananI nAnAvidha preraNAe ane tenI pUrtimAM ja kharuM samAdhAna ane kharuM sArasya che. ApaNA zarIranI aMdara taMdurastIno je thana- . ganATa hoya che teno artha jANIne ApaNe zuM karavuM che ? A thanaganATa ane taravarATa dvArA ApaNe koI mahattvanuM kArya pAra pADIe eTale ghaNuM thayuM. paNa AvuM koI kAma siddha na thayuM to paNa AvI thanaganATa bharI taMdurastImAM svayaMsiddha AnaMda rahelA ja che. asAdhya rogathI jarjarita thayelA ekAda mANasa jyAre AtmahatyA karavA nIkaLe tyAre huM tene aMtakALane yogya evA maMtrA bAlI khuzAlIthI vidAya ApIza. saDI saDIne, athaDAI kUTAIne, kaNasI kaNasIne maraNanI vATa jovAnI mArI bilakula IcchA nathI. paNa jenuM Arogya uttama che, jene paga che, te mANasa AtmahatyAno vicAra kare ? chI, chI, chI! tene kaNasavAnuM ke vimAsavAnuM koI kAraNa nathI. prAta:kALe jayAre jayAre sArI sRSTi sUryaprakAzamAM ujajavaLa banI UThe che, tyAre ullAsamAM AvIne udyogamAM lAgI javuM joIe ! jIvananA astittvano anubhava, ArogyanI mastI, paMcendriyanA snAyuonI akhaMDa hilacAlamAM je vilakSaNa AnaMda che te ja A jIvananA sIdhAsAdA artha che. moTA mANasa karatAM nAnuM bALaka adhika AnaMdI hoya che tenuM kAraNa AtmAne badale zarIranA astitvanuM tene vadhu bhAna hoya che te ja che. A hAthe page jayAre kAma karavAnuM Ave tyAre ApaNe nAnAM bALakonI mAphaka ja AnaMdI rahIzuM. gAlphanI ramatamAM peTa bharIne khelakUda karavAnuM maLe che te mATe A gAlphanI ramata zodhanArane avazya dhanyavAda ApuM. AnaMdanI, ullAsanI ane mastInI theDI kSaNA pratyeka mAnavInA jIvanamArgamAM koI ne koI samaya Ave ja che. to pachI jIvananA kAMI artha nathI ema zA mATe mAnavuM? AvI thoDI kSaNo mATe paNa pratyeke jIvavuM joIe ane jhajhUmavuM joIe. varasAdamAM vATa kApavI, vAdaLA sAthe zira aphALavuM, baraphamAM bhaTakavuM athavA candrakiraNAnA prakAzamAM nAhI rahelI rAtrinA saundaryanuM pAna karavuM--A badhAmAM ochI mAja che? jIvananA sauMdaryanI pichAna karavA ane jIvana upara prema lAvavA mATe A badhI bAbato zuM ochI che? tame kaheze ke Akhare ApaNe badhAne maravAnuM te che. paNa maravAnuM hoya to ye zuM thaI gayuM?mRtyuM Avaze tyAM sudhI sauMdaryanI divya zobhA ane nabhamaMDaLamAM AvelA tArakapuMjano vaibhava peTa bharIne lUMTavAno maLazene ? pachI zuM joIe? kudarata Akhare mAro nAza karavAnI che, bhale ne kare! tema karavAno nisarganA adhikAra ja che. mane utpanna paNa nisarge ja karyo che ne? mArI pAMcendriyamAM caitanya parovIne zatAvadhi sukhasaMvedanAnA anubhava paNa teNe ja karAvyA chene? je teNe mane mukata manathI ApyuM te ja puna: pAchuM laI lye temAM mAre takarAra zA mATe karavI joIe? UlaTuM A kudaratano huM keTalo ane kevI rIte AbhAra mAnuM? vila DurAnTa avejImAM * [A eka majedAra balgeriyana vArtA che - (lekhaka : TonicI), tene anuvAda te dezanA dUta-khAtA taraphathI maLatI khabarapatrikAmAMthI utAryo che. ApaNe tyAM paNa nirIkSaNano Avo mithyAcAra batAve evI A aMgenI vAto na maLe ? sarakArI zikSaNapaddhatimAM badhe ja A prakAranI hAsyapUrNa gaMbhIratAe cAlatI haze ? hiMdamAM tA meca i. jevA prasaMge sarakArI kacerIo paNa baMdha thAya. eTale Ane ja maLatuM avejI nATaka na bane ema kharuM. avejI parIkSArthIo te hoya che.] eka divasa eka InspekaTara sAheba eka mAdhyamika zALAnI mulAkAte jaI caDhayA. eka vargamAM teo dAkhala thayA. gaNitanA varga cAlatA hatA. zikSaka ane vidyArthIoe UbhA thaI sAhebane AvakAra Apyo. InspekaTara sAhebe zikSakane kalAsamAM cAlatA lesana viSe pUchyuM. "sAheba gaNitano varga cAle che. Apa A varganA traNa hoMziyAra chekarAone tapAsI zako che," zikSake kahyuM. InspekaTara sAhebe pahelA naMbaranA chekarAne pATiyA pAse bolAvI dAkhalo lakhAvyo. chekarAe turata dAkhalA sAcA gaNI Apyo. tyAra pachI bIjA naMbarano vAro Avyo. teNe paNa bIjo dAkhalA sAcA gaNI kADhayo, ane potAnI jagA para jaIne te beTho. InspekaTara sAhebe trIjA naMbarane pATiyA pAse AvavA kahyuM. pelA chekaro hAthamAM ceka laI pATiyA tarapha moM rAkhIne dAkhalAnI rakama lakhavA lAgyo. evAmAM InspekaTarane kazuMka bhAna thayuM. tene lAgyuM ke, A to e ja chokaro che ke je pahelI vakhata AvIne dAkhalA gaNI gayo hato. temaNe chekarAne potAnI sAme UbhA rahevA kahyuM. chekarAnA moM para gunA pakaDAI gayAno Dara taravarato hato. 21 InspekaTare karaDAIne pUchyuM. "kema alyA, pahelA naMbara tarIke tuM ja AvyA hatA ne, bAla ? A ThagavidyA kayAMthI zikhyo?" "sAheba mane mApha karo" chokaro karagarI paDayo. "paNa kharuM jotAM pahelA naMbaranuM sthAna thoDI vAra sAcavavA meM ene vacana ApyuM hatuM. " "huM ! eTale tuM Dabala rolamAM Avyo, ema ne? kayAM che e pahelA naMbara ? '' * "sAheba, e to phrUTabolanI meca jovA gayo che." "kema, mAstara, tame kalAsamAM AvuM ja calAve che ? chekarAe InspekaTarane chetaravAnI hada sudhI pahoMce teya tame kazuM beAlatA nathI ne temane tema karavA do che ?" "paNa...paNa ... sAheba, huM A chokarAone oLakhato houM to ne ? "tame vargazikSaka thaIne chekarAone oLakhatA nathI ? kevI navAI ! kevI bedarakArI ! jyAM zikSaka AvA hoya, tyAM chekarAenA ze! doSa ? " "paNa sAheba huM vargazikSaka karyAM chuM ? huM to Aje ja Avyo chuM, A vargamAM." "tyAre vargazikSaka koNa che. ? kayAM gayA che ? " "e to sAheba phaTabAlanI meca jovA gayA che tenI avejImAM varga sAcavavAnuM mane kahIne gayA hatA eTale huM ahiM AvIne beTho." zikSake thothavAtAM kahyuM." InspekaTaranA moM upara smitanI chUpI rekhA upasI AvI. temaNe dhImethI kahyuM: "ThIka ThIka, tame badhA nasIbadAra che. kharI rIte te huM DayuTI upara nathI, eTale javA dauM chuM. kharA InspekaTara meca jovA gayA che. eTale mane temane badale A mulAkAte AvavA kahI gayA hatA! sAruM tyAre ! " "satyAgraha"mAMthI sAbhAra udbhuta
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 22 mAnavanAM pramuddha jIvana muDadAMnA nikAla ApaNAmAM kahevata che ke hAthI jyAre jIvato hoya tyAre enI kiMmata lAkhanI, paNa e jyAre marI jAya che tyAre enI kiMmata savA lAkhanI, ane enuM kAraNa e che ke hAthInA mRta zarIranAM aneka avayA tema ja dravyo mANasanA jAtajAtanA upayogamAM Ave che.. (eka krAMtikArI sUcana) A uparathI eka vicAra Ave che ke mANasa pAte jyAre marI jAya che tyAre moI bheMsanA moTA DoLA'e kahevata anusAra bIjA mANasA enA guNagAna karIne aTake che. te sivAya mANasane mRtadeha bIjA kazA ja kAmamAM levAtA nathI. enAthI UlaTuM ja, enAM snehI saMbaMdhIo lAgaNIvaza banIne enA zarIranuM koI paNa rIte 'apamAna'(?) ke 'tiraskAra' (?) na thAya eTalA mATe ene bALI mUke che athavA to dATI de che. Ama mANasa jyAre jIvatA hoya tyAre bhale lAkhano hoya, paNa marI jAya tyAre enA zarIranI koDInI paNa kIMmata rahetI nathI. UlaTuM ene bALavA mATe lAkaDAMno kharca athavA te| dATavA mATe kaphananA tema ja dhArA khodavAnA temaja pALiyA vagere UbhA karavAno kharca thAya che. jo ApaNe AvA arthahIna lAgaNIveDA bAjue mUkIe to huM nathI dhArato ke mANasanA mRtadehanA bIjA koI jIvatA mANa sAnAM kAmeAmAM upayoga na thaI zake. ene bALavA ke dATI devA e te mAtra saikAothI ke hajAro varSothI prathA paDI gaI che. paNa jo eno upayoga thaI zakatA hoya to jema bIjA prANIonAM hADakAM-cAmaDAM tema ja bIjA aMgo ane dravyono upayoga thAya che tema enA paNa upayoga karavo joIe. alabatta, A bAbatamAM ApaNA dhArmika vahemo tema ja sAmAjika tema ja kauTuMbika pUrvagraho bahu ja jabarA che. moTA bhAganA mANaso ema mAne che ke potAnA mRta svajanane aMtima saMskAra thavA ja joIe. paraMtu jo ApaNe buddhipUrvaka vicAra karIzuM te jaNAze ke A to cheka ja atArkika pUrvagraha che. mANasane potAnuM svajana vahAluM hoya e svAbhAvika che. paNa marI gayelA svajananA dehane bALavA ke dATavAnI saMmati te enAM game teTalAM vahAlAM svajano paNa Ape ja che, te pachI jo mRtyu bAda enAM dehanAM judAM judAM aMgonA lokopayogI kAryamAM upayoga thatA hoya to emAM saMmati zA mATe na apAya e samajI zakAtuM nathI. jo ke A pUrvagraha have thoDo haLavA thavA mAMDayo che. loko potAnA lAhInuM dAna karatAM zIkhyA che, eTaluM ja nahi paNa potAnA mRta saMbaMdhIe je vasiyatanAmAmAM lakhyuM hoya teA enI AMkhanA kaeNAniyAnuM dAna karavAnI saMmati paNa ApatA thayA che. A ja vAtane jo ApaNe enI tArkika hada sudhI laI jaIe te mRta zarIranA ekeeka avayavanA upayoga karavA mATe saMmati kema na ApI zakAya ? tA. 16-5-19 bagADa thAya che. khAsa karIne garIba mANasane te A kharca atizaya bhAre bojArUpa lAge e svAbhAvika che. hamaNAM hamaNAM dAkatarI vijJAna khUba ja AgaLa vadhyuM che ane hajI vadhatuM jAya che. eTale mRta mANasanAM aneka avayavo, jevAM ke kiDanI, hRdaya, AMkha, hADakAM, snAyuo vagere bIjA koI jIvatA mANasanA zarIramAM pherabadalI karI besADavA mATe kAma lAge evAM hoya tenA A rIte sadupayoga thaI zake ema che. jemane AvI rIte svajananA muDadAM cUMthavAmAM apavitratA lAgatI hAya temane ApaNe kahI zakIe ke mahApuruSo mRtyu pAmatAM temanA sthULa avazeSone mAnavajAta pUjatI AvI che. to e bAbatamAM apavitratA nathI lAgatI? sileAnamAM ane anyatra buddhanA dAMtane maMdiramAM padharAvI pUjvAmAM Ave che; kAzmIramAM hajharata mahamada payagaMbaranA vALane pUjavAmAM Ave che, te pachI mRta mANasanA zarIramAMnAM gAne upayogamAM levAnA hetusara kApI kADhavAmAM Ave te emAM apavitratA jevuM zuM che ? vaLI svajanAnA muDadAM cIravAmAM jemanI lAgaNI du:khAtI hoya temane ApaNe kahIe ke potAnA priya jane vAparelI aneka vastuone jema enA mRtyu pachI dareka mANasa enAM saMbhAraNAM tarIke saMgharI rAkhatA hoya che ane enA pratye atizaya premabhAva darzAvatA hoya che tema enAM zarIranAM jALavI rAkhI zakAya evAM keTalAMka avayavAne (dA. ta. hADakAM vagerene) e saMbhAraNA rUpe jALavI rAkhe to huM nathI dhAratA ke emAM kaMI paNa khoTuM che. UlaTuM, eNe lakhelA kAgaLa, eNe paherelAM vastra ke ghareNAM vagere bIjI koI vastu karatAM AvuM koI khuda enA zarIranuM ja avayava jarUra vadhAre premapAtra banI rahe ane vadhAre aMgatapaNAnA bhAva ApaNAMmAM utpanna karI zake ane jALavI zake. paM. javAharalAla naherue paNa emanA patnI kamaLA naherunA asthi (pha la) jIvanabhara jALavI rAkhyAM hatAM. te uparAMta, TaeNkisaDarmI (Taxidermy) nAmanuM je sAyansa, vAgha, haraNa vagere prANIonAM zarIrane Abehuba teo jIvatAM jevAM dekhAtAM hoya tevAM ja temanA maraNa pachI jALavI rAkhe che tema ApaNA priyajananA zarIranuM bAhyarUpa paNa e ja sAyansanI sahAyathI jALavI rAkhI zakAnuM thAya te jarUra mANasa peAtAnA mRta svajananI eTalI vadhu nikaTatA cirakALa sudhI anubhavI zake. alabatta, mRta mAnava te pAchA AvavAnA nathI e kharuM che, paNa jema enI chabI ke enuM citra ke enuM zilpa ApaNe premapUrvaka jALavI rAkhIe chIe tema enA dehanA bAhya AkAra jo jALavI rakhAya te, huM mAnuM chuM ke, sau koIne e vizeSa te game ja, IjiptamAM te ve mamIone jALavI rAkhavAmAM AvatAM ja hatAM e sarvavidita vAta che. Ama mRta mANasanA zarIranA aMdaranA badhAM dravyo lokahitanA kAmamAM upayogamAM levAya ane enI bahAranI AkRti smRtirUpe enAM svajanone ghare kAyamI rahe, e bevaDo lAbha thaI zake, mAtra mANasa jo potAnA atArkika pUrvagrahane, vahemane ane rUDhivAdane tilAMjali Ape to. dAkatarI vidyA anusAra je koI avayava bIjA koInA paNa upayogamAM AvatuM hoya tenA upayogamAM levuM ja joIe. vaLI te uparAMta mANasanAM hADakAM ke bIjA evAM je aMgeA khAtara tarIke athavA bIjI koI upayogI vastu banAvavAmAM kAma lAge tevAM hoya temano upayoga karavo joIe. A rIte mRtamAnava paNa samAjane upayogI thaI zake. bAkI atyAre te mAnavajAti potAnAM muDadAMne Waste ( bagADa) kare che. mAtra muDadAMnA bagADa ja rajanIkAnta bhedI nahi paNa ene bALavA-dATavAnI kriyAo pAchaLa seMkaDo rUpiyAnA mAlika: zrI mukhaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa. muMbai-3. mudrasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mubai ane pachI hAthInI jema dareka mANasa jyAre jIvatA hoya tyAre jyAM lAkhano hoya che tyAM mare tyAre enAM priyajanone mATe tema ja AkhA mAnavasamAjane mATe paNa mAtra savA lAkhanA ja nahIM paNa doDha lAkha ke be lAkha ke pAMca lAkhanA paNa banI jaI zake. ane te uparAMta, dadhici RSIe to mAtra potAnAM hADakAnuM ja bIjAnA bhalAne mATe dAna karyuM hatuM, tyAM dareke dareka mANasa ene paNa TapI jaIne peAtAnI AkhI kAyAnuM dAna karI zake.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MR. In vArSika lavAjama rU.-1 - tA. | ka prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 3 pahajIvane muMbaI, juna 1 1996, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - 8 orissAno duSkALa - (A tA. 6-5-1966 nA roja karavAmAM AvelA akhabArI nivedana che. A vyathApUrNa nivedana karanAra zrI navakRNa caudharI eka vakhata erissAnA mukhya pradhAna hatA, Aje agragaNya sarvodaya kAryakartA che. taMtrI) orissAnA kalahaMDI, bolaMgIra ane bIjA keTalAka vara- AjanI paristhitimAM keMgresa sarakAre turatAnurata nIcenAM sAdanI kheMcavALA vistAramAM bhISaNa dukALanI paristhiti pravarte pagalAM levAM ja jaIe, nahIM to sattA para rahevAne potAne adhi kAra te gumAvI besaze: che, e vAtane svIkAra karavAmAM tema ja tene nivAravA mATenA upAya (1) potAnA pakSamAMthI cokhAnA mila - miAlikone dUra kare. levAmAM amAnuSI DhIla dAkhavavAmAM AvI che ane bilakula aNaghaDa (2) gerarItio sAme bhArata saMrakSaNa dhArA heThaLa sakhata zabdALutAne Azare levAyo che. lokonA jIvanamaraNanA AvA prazna pagalAM bhare. dukALagrasta loko tArA svAbhAvika rIte je gunAo sAthe tyAMnI keMgresa sarakAra tema ja tenuM taMtra je nirdayapaNe vatya thayA che temAM polIsa mAnavatAbharyo vartAva rAkhe. ATalA badhA virodha che, te najaronajara joIne koI paNa samajabuddhivALA mANasane chatAMye jyAre hajI bhArata saMrakSaNa dhAre cAlu rakhAya che, tyAre ochAmAM ocho ekavAra to ene nirdaya zoSaNakhoro sAme bhAratanI ema lAgyA vinA rahe nahIM ke tyAM sarakAra ane tenuM taMtra lokonA jIvana ane sukha mATe javAbadAra evA prajAnA sevako tarIke nahIM, janatAnA saMrakSaNa sAru vaparAvA de! paNa cokhA kharIdanArA emanA pitAnA ja ejanTonA ejanTa tarIke (3) dukALanI mAhitI samayasara na pahoMcADI hoya evA adhivartI rahyAM hatAM. kArIone tatkALa rukhasuda ApIne emane sthAne navI nimaNuMka karo, mAmUlI phI ApIne tathA mAthe ghaLI TepI caDhAvI laIne sakriya (4) rojI amuka nakkI bhAve DAMgaramAM cUkavo. keMgresIo thaI beThelA evA ghaNA cekhAnI milanA mAliko meM (5) gIrave mUkAyela pazuo vecAya nahIM, bahAra na mokalI devAya ke mArI na nakhAya tenI kALajI le. kheDutone DAMgara-lene joyA che ane emane huM oLakhuM chuM. pradhAne ane bIjA adhi ApavAthI A thaI zake, kArI samakSa dukALanI vAstavika hakIkata chupAvatA ke ochI AMkatA (6) kRSi ojAra tema ja gharaga vAsaNakusaNa haraja meM emane joyA che. cokhAnA ane temAMye khAsa karIne khUba naphA- karavA ke vecavA upara pratibaMdha mUke. lokonI vipatti ane durdazA kAraka evA cokhA chaDavAnA, dhaMdhAmAMnA emanA sthApita hitane kAraNe para vepalo karatA keTalAka vepArIone tyAM chApo mArIne garIba emaNe keMgresI pradhAne tema ja vahIvaTItaMtrane dukALanI nagna vAsta lokonAM utpAdana ane vaparAzanAM sAdhane pAchAM meLave. A jarUrivikatA sAme AMkhamicAmaNAM karavA preryA che. zaherI netAgIrI sAme yAtavALA lokone DAMgara-lone pUrI pADe. garIbanI cAlatI lUMTa grAmya vistAro aMgenI taTastha mAhitI pUrI pADavAno dekhAva karIne tatkALa aTakAvavI ja joIe. emaNe bezaramapaNe evuM juThThANuM calAvye rAkhyuM che ke potAnA (7) A vistAranI moTA mahAnubhAvonI mulAkAte baMdha thavI jillAomAM badhuM ja barAbara che. emAMnA ekane meM eka pradhAnanA joIe. sarakAranA eka paNa nekarane dukALagrasta loko pratyenI pitAnI gharamAM sIdhe savAla pUchayo, 'zuM kharIramAM loko marI rahyA nathI?" pharaja bajAvavAne badale AvI mulAkAte AvatA mahAnubhAvonI taheemaNe kapALe hAtha daIne kahyuM, 'jemanA lalATe mata lakhAyuM hoya nAtamAM na rahevA devA joIe. te game te rIte maravAnA ja.' huM UkaLI UThayo: 'tamArA lalATe zuM huM AzA rAkhuM chuM ke keMgresa ane tenI sarakAra ochAmAM mota lakhAyuM nathI?' eAchAM A sAta pagalAM bharaze. chatAM nikhAlasapaNe mAre kahevuM - mukhyatve cokhA khAtA A vistAramAM konI pitAnI AgavI joIe ke teo Ama karaze ke kema te vize mane zaMkA che. sattA ane jIvanapaddhati ane sAdI arthavyavasthA che. dareke dareka gharamAM roja saMkucita svArthanA khATA raste have teo ghaNA AgaLa vadhI gayA che potAnI DAMgara chaDAya che ane tAjA cekhA khavAya che. dUra dUra kayAMka niSpharatA ne lAgaNIhInatA jANe emanA sAmUhika vartAvanuM eka chaDAyelA cokhA khAvA pratye emane napharata che. ame sarakArane evI kAyamanuM lakSaNa banI gayuM che. erissAne dukALa je A du:khada vinaMtI karI ke tame 20 hajAra rUpiyAnI DAMgara sthAnika jAhera saMsthA AzaMkAeAne sAcI Theravato hoya, te loko mATe kevaLa eka ja mArga ene Ape, ane temAMthI te saMsthAe kalahaMDI jillAmAM rAhata rahe che - sudhArI na zakAya eTalI hade je bhraSTa thaI gayuM che yojanAmAM je kheDUtone kAma ApavAmAM AvyuM che emane majurI tene kADhI nAkhavuM. bhAratIya paraMparA kALa - avatAra kRSNanI philasUphIthI paisAne badale DAMgaramAM cUkave. pahelAM te sarakAre A svIkAryuM, paNa suparicita che- sattAnA madamAM cakacUra thaIne jayAre te pRthvI upara pAchaLathI sattAvAra rIte amane jaNAvavAmAM AvyuM ke sarakAra DAMgara nahIM, eka bhAra rUpa thaI paDyuM, tyAre kRSNa pote potAnA yAdava kuLane chaDelA cikhA ja ApI zakaze. A bilakula vivekahIna vAtanuM saMpUrNa saMhAra Iccho. lokazAhIne jIvatI rAkhavA ochAmAM ochuM cenuM kAraNa che dhoLI TopIdhArI cokhAnI mila mAlika, jai ATaluM te thavuM ja joIe, je vyavasthA lekIne tenA bhAramAMthI mukata nakkI karelA bhAvo karatAM UMcA bhAve DAMgara kharIde che, ane tene na karI zakatI hoya, tene potAnuM astitva cAlu rAkhavAne koI ja chaDavAmAM puSkaLa napho kare che. cekhAnA milamAlikonI naphAnI Ava- adhikAra nathI. zyakatA pratye keMgresa ghaNI anukULa che, kAraNa ke potAnA cUMTaNI phaMDa mULa aMgrejI : mATe emanA phALAnI keMgresane AvazyakatA che. 'bhUmiputra' mAMthI sAbhAra udhUta. navakRSNa caudharI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 prabuddha jIvana prakIrNa noMdha InDo-amerikana phAunDezananI AlecanA ApaNA dezamAM keTalAka samayathI anAjanI kheMca zarU thaI che ane e kheMca uttarottara vadhatI rahI che. A kheMcane pahoMcI vaLavA mATe eTale ke jarUrI anAjano jaththo pUro pADavA mATe bhArata sarakAra taraphathI yunAITeDa sTeTsa sAthe jogavAI karavAmAM AvI che ane yunAITeDa sTeTsa pI. ela. (eTale pablIka lA) 480 nIce ApaNane ghaNA moTA pramANamAM anAja pUruM pADatuM rahyuM che. A anAjanI kiMmata rijharva beMkamAM yunAITeDa sTeTsa yusa ekAunTa ' e khAtA nIce rUpiyAmAM janme thaI rahI che. A rIte Aja sudhImAM rUA. 1650 karoDanuM anAja bhArata khAte AyAta thayela che ane temAMthI ahiMnA amerikana elacI khAtAnA potAnA upayoga mATe athavA te bhAratane lona athavA grAnTa rUpe apAyalI amuka rakama peTe Azare 1. 1500 karoDa Aja sudhImAM vaparAyA che eTale ke kheMcavAmAM avyA che. A rIte hisAba karatA yunAITeDa ryusa ekAunTa khAte atyAre Azare rUA. 150 karoDa ApaNI rijharva beMkamAM janme paDelA che. A rakama saMbaMdhamAM yunAITeDa sTeTsa taraphathI keTalAka samaya pahelAM ~ lAla bahAdura zAstrI jIvatA hatA te daramiyAna evI darakhArata karavAmAM AvelI ke pI. ela. 480 nIce mekalAtAM anAja peTe A rIte ekaThI thatI amuka rakamanuM eka TrasTa karavuM, tene 'InDo - amerikana phAunDezana" ema nAma ApavuM ane tenA eTale ke tenA vyAjanA upayoga bhAratamAM ucca zikSaNa mATe tema ja vijJAna tathA TeknolojInA vikAsa mATe karavo. tAjetaramAM bhAratanA mahA AmAtya zrImatI IndirA gAMdhI amerikA gayelA tyAre yunAITeDa sTeTsanA pramukha zrI jAnsana sAthe A darakhAsta aMge vizeSa vATAghATo karavAmAM AvI hatI ane pariNAme uparanI yojanAnA amala karavA mATe, jemAM ATha ke nava bhAratanA amuka IlekaTorala kAleja dvArA cUMTAyalA pratinidhio hoya, ane ATha ke nava amerikAnA e ja prakAre cUMTAyalA pratinidhio hoya ane jenA ceramena ane ekajhIkayuTIva Aphsira vArApharatI bhAratIya ke amerikana hoya evA eka svataMtra borDanI racanA karavI ema nakkI karavAmAM AvyuM che. A phAunDezanamAMthI vyAja peTe dara varSe Azare pAMca karoDanI Avaka thaze eTale ke eTalI rakama ucca zikSaNa ke jemAM vijJAna ane TeknolAjInA rasamAveza thAya che te pAchaLa kharacavAmAM Avaze evI gaNatarI karavAmAM Ave che. A yojanA sAme be dizAethI virodha karavAmAM Avyo che; eka to jemane sAmyavAdataraphI gaNavAmAM Ave che evA keTalAka leAkasabhAnA sabhyo taraphthI ane bIjo" virodha ucca zikSaNa sAthe joDAyelI amuka agragaNya vyakitao taraphathI. A virodhIonuM ema kahevuM che ke A yojanAno amala thatAM ApaNA ucca zikSaNa upara amerikAnuM prabhutva sthapAze ane AkhuM zikSaNa amerikana DhAMcA tarapha DhaLaze, tene American Bias maLaze ane pariNAme ApaNI saMskRtine bhAre hAni thaze. A virodha karanArAo AvI koI madada levAnI nA kahetA nathI, paNa te AkhA TrasTanuM saMcAlana mAtra hiMdIonA hAthe thAya ane temAM koI amerikana dakhalagIrI na hAya evI teo mAgaNI kare che. Aja sudhImAM pazcimanA anya dezo karatAM bhAratanA amerikA sAthenA saMbaMdha ApaNane aneka rIte vadhAre upakAraka banyo che. pAkistAna sAthenA yuddha pahelAM amerikAe ApaNane puSkaLa madada karI che ane cIna sAthenA gharSaNane lakSamAM rAkhIne ApaNane teNe sArA pramANamAM zastrasAmagrI paNa pUrI pADI che. kaTokaTInA samaye amerikAe tA. 1-6-6 ApaNane joItuM anAja paNa pUruM pADayuM che. A anAjanA Arthika vaLatararUpe ekaThI thayelI 150 karoDa jeTalI rakama amerikA phAve tyAre ApaNI pAse mAMgI zake che ane ema bane to ApaNI muMjhavaNano koI pAra na rahe. Ane badale amerikana sarakAra A rakamana upayoga bhAratanA zaikSaNika vikAsa pAchaLa karavAnI IcchA jAhera kare che. A mATe kRtajJatA dAkhavavAne badale te aMge ApaNe zaMkAkuzaMkA uThAvIe ane tarkavitarka karIe te ApaNane zuMbhatuM nathI. AvuM vaLaNa eka prakAranI kRtaghnatAnuM ghoSaka lAge che. bIjuM ucca zikSaNanA kSetre AvI Arthika madada svIkAravI ane tene lagatI yojanAnA amalamAM amerikana sarakAranA koI avAja hovA na joIe evI mAgaNI karavI ke apekSA rAkhavI te ApaNA pakSe eka prakAranI dhRSTatA jevuM ja lekhAya. ane AvI yojanAnA svIkAra karatAM ApaNA upara amerikana, vicArasaraNInuM prabhutva sthapAze ema kahevuM yA bAlavuM e AjanI vAstavikatAno InakAra karavA barAbara che. kAraNa ke Aje bhinna - bhinna viSayonA ucca zikSaNa mATe ApaNA aneka yuvAna vidyArthIene ApaNe IMglAMDa ane amerikA mokalIe chIe; paradezanI ucca DigrIo prApta karIne pAchA AvatA yuvAnone ApaNI kAlejo ane sarakArI khAtAo sArA pagAra ApIne roke che, ahiM apAtA vaijJAnika ane Tenikala zikSaNanI bhAratamAM ane IMglAMDa ke amerikAmAM apAtA ucca zikSaNanI bhAtamAM - ahIMnuM zikSaNa pramANamAM nabaLuM tathA prAthamika kakSAnuM ane tyAMnuM zikSaNa pramANamAM vadhAre saMgIna tathA AgaLa vadheluM--AthI bIjo taphAvata zuM che? hA,--raziyA ke cIna taraphathI AvI koI zaikSaNika yojanA AvI rahI hoya ta ApaNI ane te dezenI vicArasaraNImAM pAyAnA pharaka hoIne tema ja potAnI vicArasaraNInI dIkSA ApavI e banne dezonA mukhya hetu hoIne, AvI bAbatanA upara jaNAvela daSTibiMduthI jarUra vicAra karavAnA rahe. paNa amerikAnI ane ApaNI vicArasaraNImAM pramANamAM ghaNuM sAmya raheluM che. banne deza leAkazAhIne varelA che, amerikA udyogIkaraNa ane yaMtrIkaraNamAM khUba AgaLa vadhela che; ApaNe ghaNA pAchaLa chIe ema chatAM ApaNI abhimukhatA e kSetronA satata vikAsa tarapha rahelI che. A badhI rIte vicAratAM amerikA tarathI sUcavAyalA InDo-amerikana phAunDezanano svIkAra karavAmAM mane kazuM jokhama lAgatuM nathI. UlaTuM tyAMnI ucca zikSaNa ApatI yunivasiTIo ane kolejothI AkarSAIne ApaNe ApaNA tejasvI vidyArthIone ghaNA kharca karIne amerikA bhaNavA mokalIe chIe tene badale AvA phAunDezananA pariNAme e ja kakSAnI kaoNlejo ApaNA dezamAM UbhI karavAmAM Ave evA ghaNA saMbhava che ane tema bane te * ApaNA dezanA vidyArthIone tyAM javAnI pachI jarUra ja na rahe ane AjanA yaMtrIkaraNamAM - Tekanola AjImAM - taiyAra thayelA aneka yuvAnonI Aje ApaNane je jarUra che tene pahoMcI vaLavAmAM AvI yojanA ghaNA meTo phALo ApI zake. 'dUdhano dAjhelo chAza paNa phUkIne pIe' e nyAye ApaNA deza upara aMgrejonI lagabhaga doDhaso varSanI hakumata rahI ane tethI ApaNane thayelA pAravAra nukasAnane khyAla karIne pazcimanA deza taraphathI AvI koI madada karavAnI darakhAsta Ave tyAre ApaNA manamAM tenI zubha niSThA viSe zaMkA Ave e svAbhAvika cheane e dRSTie ApaNe A yojanAnI paNa pUrI cakAsaNI karavI ja joIe, paNa sAthe sAthe e paNa samajI levuM jarUrI che ke amerikAnI je te bAbatamAM madadanI apekSA karatA rahevuM ane sAthe sAthe tenI sAme ghurakatA rahevuM- 2
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-6-66 prabuddha jIvana emAM nathI Acitya, nathI. saujanya ke nathI DahApaNa. A daSTie juvAnamAM je gunhAhitapaNAnA ghaNA sArA pramANamAM banatA amerikA taraphathI sUcavAyela eNjyukezana phAunDezanane vicAra karavA kissA jovAmAM Ave che ane AbAda banelA dezamAM ane prabuddha jIvananA vAcakone anurodha che. samAjamAM je naitika ane AdhyAtmika hAsa najare paDe che A InDo * 2:merikana phAunDezananA virodhIone anulakSIne te dvArA A samasyA . AkhI duniyAne AvarI rahI hoya ema zrI e. DI. goravAlA pitAnA 'pIniyana' nAmanA mAsikamAM lAge che. A kurasadavRddhinI-vadhatI jatI navarAzanI-samasyAnuM bhAre ramujI ane chatAM ekadama prastuta evI TIkA karatAM karavuM zuM? tene zI rIte hala karavI? kAraNa ke jo tene ukela jaNAve che ke, "tamAro koi eka bhalo mitra koI sArA hetu pAchaLa nahi lAvavAmAM Ave che tenuM pariNAma sabhyatAno mAnasika ane vAparavA mATe tamane 21]ka ghaNI maeNTI rakama ApavAnI IdA darzAve naitika nikaMdanamAM ja AvavAnuM. vadhatI jatI A bekAra navarAza ane tamAre ane teNe maLIne tenA upayogane lagatI vigateM nakkI duniyAnuM nakheda vALavAnI evo bhaya rahe che." karavI ema sUvaeN te tamArA mATe, vyAjabI rIte vicAratAM be ja prazna: "mArA vAMcavAmAM Ave che ke raziyane A samasyAne vikalpa ubhA thAya : kAM te tame ema kaho ke "tamAre ghaNA mATe vaijJAnika rIte ukela lAvavA prayatna karI rahela che." AbhAra. AthI huM ghaNo AnaMda anubhavuM chuM. jarUra, A rakamane javAba: "jarUra teo prayatna karI rahyAM che, paNa raziyAmAM kema upayoga kare te ApaNe banne maLIne nakkI karIe." paNa che ke bahu ochA pramANamAM e ja muzkelIo UbhI thaI che. athavA te jo te darakhAsta sAme vAMdho uThAvavAne tamane sabaLa bIjAM mUlyonI upekSA karIne A samasyAno mAtra vaijJAnika rIte kAraNa hoya athavA te koI paNa pAsethI AvI rIte nANAM levA ukela lAvI zakAya ke kema te viSe mane zaka che. je khUTanuM lAge che sAme tamane saidhdhAntika virodha hoya te tame ema kaho ke A vicAra kema rajU karavo te mane sUjhatuM nathI sivAya ke ema "tamAro ghaNe mATe AbhAra. tamAre A vicAra bhAre kahuM ke A eka naitika bAju che, je koI prakAranA AdhyAtmika sarasa ane AvakAra pAtra che, paNa tame jANo che ke, AvI bAbatamAM nirAkaraNanI apekSA rAkhe che." huM jarA junI Dhabe vicAranAra mANasa ; mane koInI paNa pAsethI madada prazna: "naherujI, naitika ane AdhyAtmika nirAkaraNanI parimATe paisA levA gamatA nathI. mane khAtrI che ke tame mane anyathA nahi bhASAmAM vAta karanAra A javAharalAla gaI kAlanA javAharalAlathI samajo". A bemAMthI kazuM na karavuM ane ema kahevuM ke "A tamAre keTalA jANe ke koI judI ja vyakita hoya ema nathI lAgatuM? Apa je kahI meTo sa bhAva che! jarUra tamArI madada huM svIkArIza ane tene kema rahyA che te potAnI jIvanasaMdhyA TANe Izvarane zodhI rahelA naheranI kharacavI - vaheMcI devI e paNa huM ja nakkI karIza. tamAre A bAbatamAM pratimAne AMkha sAme UbhI kare che." koI taklIpha levAnI jarUra nathI. mAtra mane rakama ApI do ane javAba: "jo tame ema kahetA ho to mAro javAba che ke hA, bAkInuM badhuM huM saMbhALI laIza." - AvA javAba Apavo te mananuM huM badalAyo chuM. naitika ane AdhyAtmika nikAraNa-ukela- kalpI na zakAya evuM sAMkaDApaNuM dAkhavavA barobara che, ane e kahe samAdhAna-upara huM je bhAra mUkI rahyo chuM te koI ajAgRta vAnI jarUra nathI ke mahAna rASTra ane sAMkaDAM dila - bene kadi paNa manedazAmAM nahi paNa pUrI sajAga manedazAmAM pUrI samajaNapUrvaka meLa khAI na ja zake." mUkI rahyo chuM. e mATe saMgIna kAraNo che. kharI vAta ema che ke antima varSo daramiyAna naheranI vicArapariNati bhautika vikAsa atyanta jarUrI che, paNa A uparAMta, huM mAnuM chuM ke, prabuddha jIvananA chellA aMkamAM uparanA mathALAnI noMdha vAMcIne je vinA sarva kaI bhautika pragatine koI artha ja na hoya evA blITajhanA taMtrI zrI. Ara. ke. karaMjiyAe lakhela "The Mind naitika ane AdhyAtmika vikAsa sAthe jeno saMbaMdha hoya e prakAranA of Mr. Nehuru" e mathALAnA pustakamAMthI zrI karaMjiyA ane koI vadhAre UMDA tatvane mAnavInuM mana jhaMkhI rahyuM che, tenI UMDI naheru vacce thayelA amuka praznottarone lagatAM avataraNe saMghanA bhukha anubhavI rahyuM che. " eka sabhya bhAI suketu zAhe mArI upara mokalyA che. A praznottaro A ja bAbatane dhyAnamAM laIne A ja pustakamAM AgaLa naherunA antima varSonI vicArapariNati samajavAmAM savizeSa upa- jatAM paM. naherU jaNAve che ke, "Aje duniyA je zodhI rahela che, yegI banaze ema samajIne tene anuvAda nIce ApavAmAM Ave che:- jhaMkhI rahela che te che mAnavInA astitvanuM koI navuM parimANaA prazna: "rAjakAraNI lekazAhI ane TekanolaeNjIkala (tAMtrika) new dimension, AdhyAtmika UMDANa ane naitika sAmarthya dharAvate krAnti A be AjanI mukhya samasyAo che ema Ape jaNAvyuM. ane samagrapaNe sugrathita evo mAnavI ja mAtra A navA samayanA A sivAya bIjI koI bAbata ApanA manamAM che?" paDakArane sAmano karI zakaze. AdhyAtmika samadhAraNa vinAnI bhautika javAba: "have pachInA dazakA daramiyAna athavA te kadAca A pragati atyanta khataranAka nIvaDavA saMbhava che." dazako pUro thayA bAda, saMbhavata: ApaNI samasyAomAM sauthI moTI | naherunA A udgAro dekhADe che ke teo bhautika ane TekanasamasyA, khAsa karIne amerikA ane bIjA arthasavRddha banelA dezo lAjIkala vikAsanA pakSapAtI hovA chatAM jema jema temanI uMmara ke jemAM moTA pAyA upara svayaMsaMcAlita yaMtraracanA-automation ane anubhava vadhatA gayA tema tema AvA kevaLa ekAMgI vikAsanAM tarapha josabhera dhasI rahyAM che-A dezamAM navarAzanA samaya bhayasthAno temanI najara upara AvatAM gayAM ane naitika ane vadhato jaze te te navarAzane-kurasadane-kema upayoga karavA AdhyAtmika uththAna sivAya mAnavIne koI Aro nathI e satya e samasyA gaMbhIra svarUpa dhAraNa karavAnI. hAla bhArata jevA temane vadhAre ne vadhAre pratIta thatuM gayuM. aNavikasita dezamAM A samasyA e hada sudhI pedA thaI nathI je pRthvI pharatI nathI! hada sudhI e samasyA yunAITeDa sTeTsa, yurepa ane khAsa karIne mArca mAsanA akhaMDaAnaMdanA jJAnageTI vibhAgamAM nIce mujavadhAre AgaLa vadhelA skenDIneviyana dezamAM ane alabatta sevi- banA praznottara pragaTa thayA che. prazna karanAra zrI caMdrazekhara mahArAja yeTa yuniyanamAM paNa pedA thaI che. te samasyAnA astitvane sauthI che; javAba ApanAra zrI vijayagupta maurya che. . vadhAre utkaTa purA amerikAmAM jovA maLe che ane e samasyA prazna: tame kahe che ke pRthvI sUryanI AsapAsa laMbagoLa ke samayanA vahevA sAthe tyAM vadhAre vyApaka ane gherI banavAnI che. tyAMnA kakSAmAM phare che ane jayAre te pRthvIthI ochA aMtare hoya tyAre
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana tenI jhaDapa vadhI jAya che, vadhu aMtare hoya tyAre ghaTI jAya che. huM A sAthe jaina bhUgoLa nAmanA lekhanuM pAnuM phADIne meluM chuM. temAM evI dalIla karavAmAM AvI che ke sUrya-caMdra phare che, paNa pRthvI kadI pharatI nathI. A vize zuM samajavuM? javAba: bhUgoLa e bhUgoLa che; to jaina, vaiSNava, muslima ke khristI bhUgALa kevI rIte hoI zake? dharmane vijJAnanI carcAmAM na lAvavA joIe. dharma e sadAcArI, svastha ane IzvaraparAyaNa jIvana kema jIvavuM tenAM nItiniyamo ane tattvajJAnanuM zAstra che. vijJAnanA kSetrane lagatuM je kaMI bAIbalamAM che te badhuM vijJAna vaDe khATuM TharyuM che. tema chatAM khristI dharmagurUo paNa Aje nathI kahetA ke vijJAna khoTuM che ane bAIbala sAcuM che. Azare poNAcAra varSa pahelAM geliliyoe paheluM dUrabIna caMdra tarapha mAMDIne bAIbalanA kathanane khATuM TharAvyuM hatuM, paNa jayAre teNe dharmaguruone dUrabIna vaDe caMdra jovAnuM AmaMtraNa ApyuM tyAre temaNe kahyuM ke tArA dUrabIna vaDecaMdra joIne ame pApamAM paDavA nathI mAgatA; bAIbalamAM lakheluM che te ja sAcuM che! jaina bhUgALamAM A dharmaguruonuM 400 varSa jUnuM mAnasa che. A jamAnAmAM jayAre vimAnonA, rokeTonA ane avakAzayAnonA vahevAra pRthvInI gatinA AdhAre cAle che tyAre pRthvI nathI pharatI ema kahevuM e 400 varSa meDuM che. pRthvI nathI pharatI ema ApaNe tyAM Aje lakhAya che, chapAya che ane vaMcAya che, e paNa eka ajAyabI nathI." Ama anya dharmazAstro mAphaka jaina dharmazAstramAM evAM evAM anya vidhAno paNa maLavA saMbhava cheke je AjanA vaijJAnika saMzAdhana ane nirNayA sAthe baMdhabesatA na hoya. dA. ta. agnitatva sajIva hAvAnI jainadharmanI mAnyatA. A mAnyatA kema UbhI thaI haze? bIjamAMthI vRkSa thAya che; bALakamAMthI yuvAna thAya che; nAnA baccAmAMthI meT jAnavara thAya che. A uparathI eka evI vyApti bAMdhavAmAM AvI ke jyAM svayaM halanacalata athavA vikAsa hoya tyAM sajIvatA samajavI. A upapatti uparathI taNakhAmAMthI cAtarapha phelAto bhaDako athavA to agni nirmANa thatA joIne te paNa sajIva hAvAnI mAnyatA jaina dharmamAM UbhI thaI hoya ema banavAjoga che. paNa jIvasRSTinI svayaMvRddhi ane agninI svayaMvRddhimAM AsamAna jamInanA pharaka che. agnimAM dekhAtI svayaMvRddhi koI sajIvatAnI sUcaka nathI, paNa vastune bhasmIbhUta karatI-disintegrate karatI-- ane e rIte vastunuM vistRta rUpAntara karatI eka zakitanuM rUpa che. athavA to agni eka prakAranI vastusthiti che ema paNa kahI zakAya. AvI rIte zabdane pudgaLa mAnavAmAM Ave che, baTATAne kaMdamULanI kakSAmAM mUkavAmAM Ave che- A mAnyatAo paNa Aje avaijJAnika puravAra thavAno saMbhava che. zAstroe pavitra manAveluM rezamI vajranarI hiMsAnA kAraNe koI paNa aMzamAM pavitra gaNI zakAya tema che ja nahi. Ama bhautika tatva athavA to padArthane lagatI je koI dhArmika mAnyatAo AjanA vaijJAnika saMzAdhana sAthe baMdhabesatI na Ave te te mAnyatAe sarvajJakathita kahIne sAcI puravAra kara no prayatna karavAne badale dharmane antastatvanA urvIkaraNa sAthe ane vizva sAthe saMvAditA pedA kare evA AcAra sAthe saMbaMdha che ane vijJAnane vastutattvanA samyaka nirUpaNa sAthe saMbaMdha che e mujaba dharma ane vijJAna vacce rahelI bhedarekhAne barAbara samajavI ane antastatvanuM urvIkaraNa ane AcArazuddhi e sanAtana vicAra che. jayAre vaijJAnika vicAra navAM navAM saMzAdhana upara AdhArita hoIne sadA parivartanazIla che e prakAranA viveka prApta karavA e ja satyaniSTha dharmaniSTa mAnavI mATe sAcA ane sahIsalAmata mArga che. pRthvInA svarUpa viSe upara ApelI carcA paNa A ja dRSTikoNane AgaLa dhare che. (anusaMdhAna 32 me pAne) tA. 1-6-19 bhaNelA leke ! A ApaNA tA. 27-3-66 nA 'gujarAta samAcAra'mAM ApaNuM ekadama dhyAna kheMce evA be sAmAjika kissAo pragaTa thayA che, jenI vigata nIce ApavAmAM AvI che. gayA phebruArI mAsanA anya bhAgamAM ane mArca mAsanI zarUAtanA bhAgamAM muMbaInA jANItA viziSTa parAMo khAra, sAntA krujha ane vIle pArale AsapAsanA vibhAgamAM evA be banAvA banyA che ke, jemAM cAra mAnavIoe eTale strI puruSoe na karavA jevAM kAmA karyA che ane A srIpuruSo tadana sAmAnya varganA nathI ke koI pachAta ke abhaNa varganA nathI. te ucca hiMdu kuTuMbonAM strI purUSo che ane moTI meTI DIgrI dharAvanAra che, samAjane zikSaNa ApanArA che, samAjanuM svAsthya sAcavavA mATe javAbadAra gaNAya evA che ane samAjamAM AgevAnIbharyA mobhA dharAvanArA che. A be kissAomAMthI pahelA kissA nIce mujaba che:- kissA pahelA vAta ema banI che ke muMbaInA parAomAM eka agragaNya tabIba tarIke jemanI gaNanA thAya che tevA sAThanI AsapAsanI vaya dharAvatA eka DaoNkTara cArapAMca divasa thayA guma thaI gayA che. hA, huM guma thaI gayA che ema eTalA mATe kahuM chuM ke, temanAM patnIne paNa teo kyAM gayA che tenI khabara nathI. A DaoNkTara eka suzikSita kuTuMbamAM sAravAra arthe avAranavAra jatA hatA. ne AvA DAkaTaro jema kuTuMbanAM tamAma rahasyo, sukhadu:kha sagavaDa agavaDonI vAta jANatA hAya che tema A DaoNkTara paNa A badhuM jANatA hatA. A kuTuMbamAM 25-27 varSanI uMmaranI eka kuMvArI kanyA paNa hatI. A uMmare srIne ke kuMvArI kanyAne je lADakoDa, IcchA aramAna hoya. te badhAM A kanyAnAM adhUrAM hatAM. ApaNA samAjamAM ghaNIvAra banatuM AvyuM che tema aneka kAraNeAsara e kanyAnA lagna viSe enA vAlIoe prayAsa karyA tyAre te lagnanI vAta jAmI nahi, jyAM kanyAne muratIo pasaMda AvyA tyAM muratIyAne kanyA pasaMda na AvI ne jayAM muratIyAne kanyA pasaMda AvI tyAM kanyAne muratIyo pasaMda na Avyo. ghaNIvAra bannene jAmI jAya evuM lAgatuM tyAre pAchaLathI khabara paDatI ke muratIyA karatAM kanyA ja vadhAre bhaNelI hatI. ane emane ema yogya muratIyAnI zAdhamAM varSo vItI gayAM. varSo vItatAM jAya che tema yauvana paNa vadhatuM jAya che ane e enA takAdA karatuM ja hoya che. ane enAM pariNAmo AvavA joIe tevAM Ave che. A juvAna bAI pelA pADozI DAkTaranA mahipAzamAM lapeTAI gaI. DaoNkTara paNa ghaNA ja suzikSita ane caturasujANa hatA. emaNe A bAI upara evI bhurakI chAMTI ke bAIne DaoNkTara sivAya kaMI dekhAya ja nahi. bAInA vAlIoe A vAtanI noMdha lIdhI ne tene A vaLe paMthethI vALavAnA prayAsa karyA. bAI te na samaje te samajAya tevuM che, paNa pelA bhAI paNa na samajayA. becAra chekarAMonA bApa evA A DaoNkaTare vAlInAnI sAcI vAta samajIne bAIne savaLe raste caDAvavAne badale vAlIone damadATI ApavA mAMDI. vacce ekavAra yuvatIe koI jherI gALIo khAIne ApaghAtano prayAsa paNa karyo ne vAta jayAre vadhI paDI tyAre chevaTe te yuvatI ghara cheDIne nAsI gaI che. chellA paMdara divasa thayA muMbaInI eka agraNya zALAmAM zikSikA tarIke kAma karatI A bAInA pattA nathI maLatA. eTaluM ja nahi, uparathI bAIe nAsI jatI vakhate mahArASTra rAjayanA gRha pradhAnane, polIsa kamiznarane tathA potAnA vAlIone patra lakhIne phariyAda karI che ke, tame loko mane trAsa Ape. che eTale huM tamane choDIne cAlI jAUM chuM. pelA vAlIonI AMkhamAMthI AMsu sUkAtAM nathI. emaNe pelA 4
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 27 DaoNkTarane maLIne kAkaludI karI ke tame amane amArI juvAna dIkarIne zraddhA che ke ApaNe ja jItIzuM. ApaNA sainikonuM zurAtana pahepatto meLavI Ape, patto meLavavAmAM madada kare. amArI pratiSThAne, lethI ja jagatamAM prasiddha che. meM paNa laDAImAM kAmagIrI bajAvI jIMdagIne prazna che. paNa DaoNkTare te sAme gaLe paDIne javAba che. ema kahI te mUMgo banI gayo ane dUra dUra kazuMka joI rahyo Apyo che ke, "masIdamAM ghusyo che ja koNa ?' hoya evI zUnya najare sAmenI dizA tarapha tAkI rahyo. uparAMta chellA pAMca cha divasa thayAM A DokTara paNa muMbaImAM huM tenI e mudrA sAme joI rahyo. thoDI vAre dhIrethI teNe pacheDI nathI eTaluM ja nahi te kyAM gayA che tenI paNa koIne khabara vatI AMkhamAMthI TapakeluM AMsu jhaTapaTa lUchI nAkhyuM. meM e joyuM, nathI. khabara mAtra eTalI ja che ke, chelle te amadAvAda javAnI ' huM samajI gayo ke laDAInI tenI kAmagIrI daramiyAna koI bhegavelI vAta karatA hatA. yAtanA tene yAda AvI gaI lAge che. meM tene kahyuM paNa kharuM: Ama eka zikSikA ane oNkaTara vaccenA praNaya kissAmAM "bhAI, evuM kumaLuM hRdaya rAkhavuM na joIe. dezadeza vacce DokaTaranI patnI, temanA bALako tathA zikSikAnA pitAnAM vAlIonI evA yuddho te cAlyAM ja karavAnAM. emAM ApaNe bhAge kaMI ne kaMI jIdagImAM atyAre te hoLI pragaTAvI che ne pheMkaTaranA daradIo balidAna ApavAnuM AvavAnuM ja. ne nAgarika tarIke e balidAna tathA zikSikAnI zALAnA vidyArthIone pitAnA A "bena"nI vAta ApavAnI ApaNI pharaja paNa che. e balidAnane ApaNuM gaurava ja karI rahyAM che. samajavuM. bIjo kissa nA, nA, bAbujI, evI koI vAta nathI. A to laDAInI vAta nIkaLatAM mAro e senerI bhUtakALa yAda AvI gayo, ethI jarA have A bIjA kissAmAM evuM banyuM che ke, parAMnI eka jANItI mana khinna thaI gayuM." hAIskUlanA prinsipAla bahena ke jeo Ameya te carcA ane caka pahelethI ja svabhAva kaMIka kutuhalapriya ane sAmuM mANasa vAta cArathI para na hatAM tene eka vimAnI kaMpanInA uca karmacArInA. karatuM dekhAya te vAtanA mULa sudhI javAno mAro svabhAva eTale saMparkamAM AvyAM. A karmacArI ane bahena bAjubAjumAM rahetAM haze meM jarA AgrahapUrvaka tenA e bhUtakALanI vAta kahevAnuM tene kahyuM. ne tyAMthI oLakhANa thaI haze. juvAna mANase hoya, paise Take thoDI AnAkAnI pachI 'ne amArA garIba mANasanI evI thoDI chUTa hoya, ne samAjanI theDI ochI darakAra karatA hoya evA halakI vAtamAM tamane zo rasa paDaze?" vagere kahI Akhare teNe nIcenI vAta karI. lokone lapasatAM vAra nathI lAgatI. ne temAM ya pAchA A bahenane ame te bAbujI, ame pahADI pradezanA pachAta komanA mANasa ekavAra koI pratinidhimaMDaLamAM mAska javAne cAnsa maLe. kahevAIe paNa tyAM amArA kuTuMbanI gaNanA kaMIka UMcAmAM gaNAya. bahena mekke gayAM tyAre pelA bhAI paNa meskomAM ja petAnI chellA vizvayuddha vakhate haradvAra zaheramAMthI amArA gAmamAM lazkarI pharaja bajAvatAM hatAM. ne tyAM je kaMI chUTa maLI teNe e lokone eka bharatI karavAvALA sarakArI adhikArIo AvyA ane jAtajAtanI bIjAthI khUba ja najadIka lAvI mUkyA. paNa... chokarAMne bApa ne sagavaDo tathA paisAnAM pralobhane ApI lazkara mATe mANasanI bharatI jIvatI patnIvALa! pele adhikArI kAyadesara bIjI patnI karI karavA lAgyAM. e vakhate amArI Arthika sthiti bahu kharAba hatI. kevI rIte zake! mahenata karI mAMDa mAMDa roTale ame khAtAM. eTale A badhAM praleA vAte baMnene bahu ja mUMjhavyAM. pelA bhAI meskothI muMbaI bhane mArI patnIne asara karavA lAgyAM. te kahevA lAgI 'tame hAla AvyA. A muMjhavaNamAMthI rasto kADhavAnA prayAso karyA. koI mitro lazkaramAM joDAI java, to ApaNe bhaviSyamAM khUba ArAmathI ane vakIlanI salAha lIdhI ane vakIle te dareka kesamAM phI laIne sukhathI jIvI zakIzuM. mArI lazkaramAM joDAvAnI anicchA hatI, salAha ApatA ja hoya che tema A kesamAM paNa salAha maLI gaI. paNa tenA atyaMta dabANane aMge mAre lazkaramAM joDAvuM paDayuM. tame muslima thaI jAo te tame game teTalA lagna karI zako. muslimane cAra patnIne karavAnI chUTa che." huM ArmI saplAI khAtAmAM kAma karatA hatA. beMgalaranA vaDA eTale bhAI te pahoMcyA jummA majIdamAM, ane dharmapa mathake mAre varSo sudhI rahevAnuM thayuM. dara mahine pagAranI rakama karAvavA mATe jema ghaNA dhamomAM leke taiyAra maLI rahe che tema A mArA hAthamAM AvatI tarata te huM bhaviSyanAM ArAmanAM svapnAM jummA majIdamAM paNa mullAMjI taiyAra ja hatA. sevatI mArI patnIne manIorDarathI mekalI Apato. mArA sukha mATe maLelA ahevAla pramANe pachI te A bhAI. pelA prinsIpAla eka paise paNa huM kadI kharcata nahIM. e rIte meM lagabhaga bahenane paNa muslima banAvyAM ane baMne muslima tarIke paraNI beeka hajAranI rakama tene mokalI haze. pachI mane thayuM gayAM. A lagna bAda tene paNa muMbaI cheDIne cAlyA gayAM che. kyAM gayAM che tene patto nathI. 'have amAruM sukha AvI pahoMcyuM. eTale e sukhanI kalpanA karate huM thoDA divasa nekarImAMthI rajA laI mAre A ApaNA abhaNa loke! gAma kuMDacaTTI' pahoMcI gayuM. mArA AvavAnI khabara meM agAuthI upara jaNAvela be kissAmAMthI tadana bIjA cheDAne eka kisso patnIne ApI hatI. eTale e to mAruM svAgata karavA ati prasanna tA. 15-4-66nA janasaMdeza" mAMthI lIdhuM che. mukhe mane sAmI maLaze evI mArI kalpanA paNa hatI. paNa aphasa kedAranAtha javA mATe amAro saMgha guptakAzIthI nIkaLI dhAryuM tuM kaMI ane banyuM kaMIka. kalpanA kalpanA ja rahI. vAstavamAM trijugI nArAyaNa tarapha cAlyo jato hato. 10mI sapTembara 65ne te mAre moTA AghAtane sAmane karavAnuM hatuM. mArA AvavAnI e divasa. tyAre pAkistAna sAthenI laDAI pUrajozamAM cAlatI hatI. khabara Apato kAgaLa maLatAM ja patnI bIjA eka puruSa sAthe ame badhA DoLImAM beThA hatA. mArI DALI upADanAra cAra jaNAmAMthI badhI rakama sAthe kayAMka bhAgI gaI hatI. ' ekanuM nAma hatuM bhopAla, te sahune netA jevo dekhAto hatuM ane A khabara sAMbhaLatAM ja mAre mAthe vajaghAta thayo. dhIre dhIre hoMziyAra tema ja capaLa paNa lAgato hato. rasto kApavA saraLa paDe eTale meM tenI sAthe vAta karavA mAMDI. meM kahyuM: 'bhopAla, ApaNI 'jevI IzvaranI marajI mAnI mana manAvyuM. pharI lazkaramAM javAnuM A pAkistAna sAthenI laDAImAM ApaNe jarUra temanAM dAMta khATA mana na thayuM. tethI karInuM rAjInAmuM mokalI ApI ane gAmamAM ja karI nAkhazuM ema lAge che. ApaNA juvAne kevI bahAdurIthI laDe che! TharIThAma thavAne vicAra karI mAro bApIko dhaMdhe 'DaLI upADavAne" tamane lokone zuM lAge che?" meM zarU karI dIdhe.. che te bolyo: "bAbujI, ApanI vAta sAcI che. amane paNa badhAne varSo vItI gayAM e vAtane patnInI yAda manamAMthI jatI
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramuddha jIvana 4 rahI nahotI ja, paNa have enA roSa ke du:kha visarAI gayuM hatuM. tema pharI lagna karavAnI paNa koI IcchA janmI na hatI. eka vAra huM navI DALI kharIdavA rUdraprayAga gayo. mane A varSo daramiyAna khabara paDI gaI hatI ke mArI patnI bhAgIne te puruSa sAthe rUdraprayAgamAM rahetI hatI. paNa meM ene zeAdhavAne kadI vicAra karyA ja nahotA. paNa A vakhate anAyAse ja eka paricita gRhasthe mane tenuM ThekANuM ApyuM ane ATalAM varSo pachI mane tenA sukhadu:khanA samAcAra jANavAnuM mana thayuM. ane huM tene ghera gayo. AMgaNAmAM pravezatAM ja meM traNa melAMghelAM cIMtharehAla rakhaDatAM bALako joyAM ane jhuMpaDInI parazALamAM eka kRzakAya zrI khATalAmAM paDI kaNasatI hatI. dhyAnathI jotAM huM ene oLakhI gayo. e ja mArI patnI hatI. mane paNa te tarata oLakhI gaI. teNe zaramathI AMkho nIcI DhALI dIdhI. ane thoDI vAre khUba ja dayAmaNe cahere raDatAM raDatAM bAlI, 'juo juo, A mArA pApanuM phaLa. tamane breDIne Ama bhAgI javA badala mane zuM maLyuM? huM khUba ja du:khI thaI gaI chuM. teNe potAnI du:khadardanI kahANI kahI. tene bhagADI janAra puruSa te be traNa varSamAM ja hAthamAMnI rakama khalAsa thatAM tene rajhaLatI mUkI jato rahyo che. tenI tathA tenAM bALakonI sArasaMbhALa lenAra koI nathI. te majUrI karI peTa bharatI hatI paNa have tenAthI te paNa banatuM nathI. ane atyaMta du:khamAM divase vitAve che vagere. mArU mane tenuM du:kha joI kakaLI UThayuM. meM te ghaDIe ja tenI tathA bALakonI saMbhALa rAkhavAnuM nakkI karI lIdhuM. tyArathI e badhAMnI sArasaMbhALa huM lauM chuM ane temanA gharanA badhA kharca huM ja upADuM chuM. bALakone bhaNAvavAnI paNa me jogavAI karI che. gAmaloko ghaNI vAra kahe che 'nAhakanI paLeAjaNa mAthe laI zuM kAma mahenata karIne marI jAya che.' temanI vAta sAcI che, paNa e pArakI paLAjaNa mane jANe mArI ja lAge che. manamAM e pharaja bajAvatAM eka ja vicAra Ave che 'Akhare e eka vAranI mArI sahadharmAMNI ja hatI ne! mArU ardhuM aMga ja kahevAyane! ne e nirAdhAra bALakonA mukha upara AvatI tAjagI joI mane parama AnaMda ane parama saMtoSano anubhava thAya che. 'ghaNA vaDIlo haju paNa navA lagnanI salAha Ape che. paNa vAtamAM mane have rasa ja rahyo nathI. 'gaI so gaI' basa mana e bAjuthI vaLI gayuM che.' tyAra pachI bhApALa mArA tarapha pharI mane kahe, "bAbujI, ApanI pAsethI je majUrI maLaze emAMthI pacAsa rUpiyA tene pahoMcADI huM mAre ghera jaIza.' mArU mana bhApAlanI A parama udAradilInI vAta sAMbhaLI AzcaryathI mUDha banI gayuM hatuM, chatAM mArI aMdaranI vyavahAradakSatAthI bAlyA vagara na rahevAyuM ne huM bAlyA :- bhApAla, eka bevaphA strI mATe ATaluM badhuM karavuM e narI mUrkhatA ja kahevAya ne !' te tarata ja pharI hasateA hasatA bAlyA. 'bAbujI, mUrkhatA haze, paNa eka vakhatanuM te mArUM ardhuM aMga che. mArA sukhamAM sukhI ane du:khamAM dukhI evA ye ghaNA divase teNe mArI sAthe vitAvyA che, ane tene tenI karaNInA pastAvA paNa thayo che. uparAMta tene tenuM phaLa paNa maLI gayuM che. have mAruM to mAtra tenI saMbhALa levI joIe ne! eTaluM na karUM to huM mANasa zena dhanya che bhApALa tArA A rahemIdilIne. ujaLA lokonI saMkucitatA AgaLa tArI A prAkRta hRdayanI udAratA joI mArU mana dhanya banyuM che.' AvuMAvuM huM ene kahevA jate!, tyAM te amArI rAtavAso karavA mATenI dharmazALA AvI pahoMcI ane badhI DoLIo khabhA parathI nIce UtaravA lAgI.. Aje bhApALa ne tenI pelI bImAra patnI karyAM ye gayAM che eka madhura tA. 1-1-16 haze, paNa mArA hRdayamAM te sadA mATe vasI smaraNarUpe. taMtrI noMdha ApaNe sAdhAraNa rIte ucca zikSaNaprAptine zIlasaMpannatA sAthe joDIe chIe. uparanI traNa ghaTanAe ema puravAra kare che ke ucca keLavaNI ane zIlasaMpannatAne koI anivArya saMbaMdha nathI. bhaNatara--sArUM bhaNatara mAnavIne eka zakita Ape che. eka prakAranI kAryakuzaLatA Ape che. te keLavaNI sAthe zIlanA UMcA saMskAro joDAyelA hoya teA keLavaNI dvArA prApta thayelI zakitane te sadupayoga kare che. ane tenAM jIvanamAM sahajapaNe saMyama ane suvAsa pragaTe che. ethI anyathA hoya to 'sAkSarA viparItA rAkSasA bhavantI' e ukita mujaba enA e ja mAnavI rAkSasa banI zake che ane samAjamAM akSamya visaMvAdo pedA kare che. trIjA kissAmAM koI zikSaNa ke ucca keLavaNInA dAvA nathI, paNa jIvanta mAnavatA che. AvA mAnavIo mAnavatAnI AdhArazilA che; samAja temanA tyAga ane samarpaNa upara TakI rahelA che. paramAnaMda sAhityapuruSa cUnIbhAI kALamAM dukALa hoya che. dukALamAM adhika mahinA hoya che. koka vakhata evA ja Ave che ke, jayAM prajavalita' eka citA bujhAtI nathI, tyAM mahAmanA mAnavIne godamAM letI bIjI citA prajavalI UThe che. ane bIjI dAhaka asara hajI ochI thaI hAtI nathI, tyAM trIjI citA bhabhUkatI dekhAya che. hajI hamaNAM ja sAkSaravarSa zrI dhUmaketunA mRtyunI saMvatsarI UjavI; hajI hamaNAM ja zrI. guNavaMtarAya AcAryanA avasAna para AMsunAM motI parovyAM; tyAM sAhityakAronI - prAcIna kALanI, saMdhikALanI ane arvAcIna kALanI ema traNa peDhIne AvarI letA bhISmapitAmaha jevA dhIra, gaMbhIra sahitya puruSa zrI cUnIlAla vardhamAna zAhanA dehAvasAnanA du:khada samAcAra sAMpaDe che. eka (dhUmaketu), be (zrI AcArya), ne traNa (zrI. cUM. va. zAha.) ema traNe mahAna vyakitao sAthe mAragADha uttarouttara saMbaMdha hatA ne huM mAnuM chuM ke, gujarAtI sAhityane zrI munazI pachI A traNe vyakitaoe jAhera--bAhera rIte AvarI lIdhuM hatuM ne sAhityakSetramAM praveza karanAra koI paNa emanA jhabakArAthI asparzI rahI zake tema nahAtuM. sudIrdha eMzI varSanuM A puSya, jIvananI taDakI chAyaDImAM svastha tana ane mananI nirogItA, samAja, saMpradAya ne deza - traNene yogya trAjave teALIne sevA karanAra, kayAreya ajaMpe ke asArA nahi, AvelI kaDavI mIThI ghaDIne vadhAvI levAnI tatparatA AvA mAnavInAM mRtyu para aksA gujAravA - e maranAranA vyakitatvane avamAna ApyA barAbara che. jIvananA cheDo mRtyu che; ne jo echeDA AvI zAnadAra rIte AvatA hoya te A jamA nAmAM jhAjhuM zocavA jevuM nathI ema lAgyA kare che. zrI cUnIbhAInA janma saurASTramAM jhAlAvADamAM, e vakhatanA prakhyAta vaDhavANa zaheramAM tA. 3-1-1887nA roja eTale ke AjathI lagabhaga eMzI varSa pUrve thayo hato. mAtAnuM nAma nAthIbAI ne pitAnuM nAma zrI vardhamAna mulacaMda zAha hatuM. janme te sthAnakavAsI jaina hatA. pitA surendranagaramAM eka vepArIne tyAM nokarI karatA hatA. paNa temanA kAkA vaDhavANa zaheranA jANItA vepArI hatA. cUnIbhAInuM bhaNatara vaDhavANamAM thayuM ne tyAMnI dAjIrAja hAIskUlamAM abhyAsa karI 1902mAM meTrika pAsa karI meTrikamAM temane sArA guNa badala sarakArI rUA. 50nuM InAma maLyuM hatuM. pitAnI sthiti sAva sAdhAraNa hatI, eTale cUnIbhAIne nAkarI tAtkAlika zodhavI paDI; ane teoe zikSakanI sadA sastI vRtti svIkArI lIdhI. paNa cUnIbhAInI aMtarapreraNA temane sAhitya tarapha kheMcatI hatI. potAnA kAkA nATakonA zAkhIna hatA. sAta varSanI uMmarathI
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-6-6s prabuddha jIvana enATako vAMcavAnAne javAnA zokhIna banyA hatA. "himata vijaya' nirNaya karyo ke, kaMI paNa navuM kahevAnuM hoya te lakhavuM-nahi te nAmanA eka nATakanI asara nIce ja temaNe potAnI pahelI kRti ne laMkhavuM. ane pAMca varSe kalamanI gatine pragati mATe aTakAvI dIdhI. 'vimalA" lakhI. A varSa IsunuM 1904nuM hatuM ne temanI uMmara varSa A pachI teoe 'karmayogI rAjezvara" lakhI potAnI praga17nI hatI. A kRti pragaTa karanAra vaDhavANanA bukaselara - tine no paMtha zarU karyo, je paMtha para temanI navalakathAo AgaLa ema. bI. metIvAlA hatA. vadhatI gaI, ne eka ekane AMTe tevI temanI kRtio bahAra paDatI A vakhate amadAvAdamAM rAjasthAna' nAmanuM 5tra cAle. enA gaI, ne gujarAtI saMsArane maLatI gaI. temanI keTalIka "jigara ne saMcAlaka zrI hIrAlAla vardhamAna zAha hatA. A patranuM kAma karavA amI', 'rUpamatI', 'kaMTakachAyo paMthavagere kRtioe khuba nAmanA teo kAThiyAvADamAMthI I. sa. 1906mAM amadAvAda AvyA, ne meLavI. emanI prAraMbhika navalakathA 'karmayogI rAjezvaramAM zrI pachI haMmezane mATe amadAvAdamAM sthira thaI gayA. munazI ane zrI meghANInI asara spaSTa dekhAtI ne vatte oche aMze | 'rAjasthAna" patramAM teoe traNa varSa kAma karyuM. A vakhate te kalAmaya rUpamAM TakI rahelI dekhAya che. ThAkarabAI pramodarAya ThAkora nAmanA eka sadagRhastha 'prajAbaMdhu' AzcaryanI e vAta che, ke mULe lekhanane prAraMbha pitAne nAmanuM sAptAhika calAvatA hatA. A patra para zeTha zrI aMbAlAla InAmamAM maLelAM "tusaMhAra'nA padya anuvAdathI karyo hato ne sAkaralAla desAInI khUba lAgavaga hatI. zeTha zrI aMbAlAla dhIre dhIre teo padyamAMthI gadyamAM lakhatA thaI gayA. teoe padyane ThAkorabhAInA sasarA thatA hatA. A patra kaMIka svarAjanI caLavaLanuM saMbodhatAM kahyuM che:TIkAkAra paNa hatuM. ekavAra lokamAnya TiLakanA bhASaNanI TIkA karI. mane vahAlI lAgI, grAhako 1800 hatA, te 1200 thaI gayA. paNa pachI vakhata sAthe rASTrIya patra thaI gayuM. prathama maLatAM huM tuM ja thayo. 'prajAbaMdhu' A vakhate muMbaInA muMbaI samAcArane Adarza UbhA vacce AvI, rAkhIne cAlatuM hatuM. zuddha nIti ne mitavAdI valaNa e enI khAsi darazana daIne tava pitA." thata hatI. I. sa. 1909mAM trevIsa varSanI uMmare cUnIbhAI A patramAM padyanA pitA eTale gadya. joDAyA ane prajAbaMdhu'mAM pote otapreta thaI gayA. A teone I. sa. 1937mAM raNajitarAma suvarNacaMdraka ApIne patramAM suDatAlIsa varSa kArya karyuM ne jayAre patra baMdha thayuM tyAre pite temAMthI chUTA thayA. tathA I. sa. 1941mAM gu. sA. pariSadanA patrakAratva vibhAganA pramukhapade sthApI teonuM sanmAna karavAmAM AvyuM. sarakArI pArigujarAtanA patrakAratvanA ItihAsamAM prajAbaMdhu' potAnuM AgavuM toSike paNa maLyAM. sthAna dharAvatuM hatuM. tenA pahelAM ke tenA pachI hajI koI paNa patra tenuM sthAna laI zakayuM nathI. paradezamAM vasatI gujarAtI prajA mATe chelle chelle nivRttikALamAM teoe bAhya pravRtti chADI to 'prajAbaMdhu kharekhara paradezamAM vasatI prajAnA baMdhunI garaja dIdhI hatI. ne zAMtithI ghera rahIne lakhatA hatA. sAratuM. zrI cunIbhAI sthA. jaina hatA, ne potAnA samAjamAM paNa A patramAM rahIne ardhI sadI sudhI sAhityakSetre sUnI- kAma karatA, ane keTalAya bahuzruta sAdhuo sAthe saMbaMdha dharAvatA. bhAIe avanavA prayoga AdaryA. e prayoga dvArA gurjarIne teo amadAvAdamAM jayAM rahetA tyAMnA kevaLaNI maMDaLanA paNa svastha zuddha ne sabhara karI. I. sa. 1920mAM gujarAtI sAhitya AgevAna hatA. pariSadanuM adhivezana amadAvAda mukAme bharAyuM. mahAtmA gAMdhI enA pramukhapade hatA. zrI. ravIndranAtha TAgera A vakhate amadA A lekhakane prAraMbhamAM temanI kaTu AlecanAone sArA vAdamAM AvelA. e TAMkaNe prajAbaMdhumAM sAhityavibhAganA zrIgaNeza lAbha maLyuM hatuM, je taMdurasta tA AjanI AlocanAomAMthI karyA ne pote "sAhityapriyInA takhallusathI lakhavuM zarU karyuM. guma thaI che ane e pachI vidarbha tathA kalakattAnA pravAsanAM atyaMta mIThAM smaraNo AsvAdavA maLyAM che. kalakattAnI musApharI bAda ama'sAhityapriye potAnI kalamathI chatrIsa varSa sudhI A kaTAra dAvAda sTezane chUTA paDatAM teoe kahelA zabdo hajIya yAda Ave che: lakhyA karI, ne 'prajAbaMdhu' ne sAhityakAronI skUla banAvI, ne pote "kalakattAnI musApharI sarasa thaI, have ekavAra kAzamIra jaI enA svayaMsiddha AcArya banI rahyA. zrI guNavaMtarAya AcArya, AvIe" paNa kAzmIra javuM kudaratane maMjUra nahotuM. zrI peTalIkara vagere keTalAya siddhahasta lekhakoe emanI pAsethI jayabhikhu preraNAnAM pAna karyA. - zrI. cunIbhAIe 33 varSa AlocanA dvArA, 47 varSa patrakAratva dvArA jema gujarAtanI sevA karI ema lagabhaga 60 thI vadhu varSa emaNe lagabhaga 47 graMtho dvArA gujarAtI graMtha sAhityane sabhara karyuM. huM jIvanamAM kadI pAchuM vALIne jete nathI, kAraNa ke pasAra karelA patha para najara nAMkhavAnI jANe kadI IcchA thatI nathI. meM A vakhate gujarAtI sAhityamAM zrI nArAyaNa visanajI ThakkaranI jIvanamAM eka nizciya karI rAkhyo che ke ApaNI nAva nadImAM chUTI bolabAlA hatI. zrI ThakkaranI asara prAraMbhamAM cUnIbhAI upara thaI mUkI daIe tyAre tenuM laMgara paNa kApI nAMkhavuM. ethI bhaviSyanI ane teoe temane pramAdA' nAmanI ardha aitihAsika navalakathA ciMtA to zuM karato ja nathI. zuM muzIbate Avaze evo vicAra ja lakhavAnI preraNA paNa karI. e vakhate Thakkara khUba aitihAsika Avato nathI. kAlpanika musIbato mATe vicAra paNa zA mATe karavo? vArtAo lakhatA. zrI. cUnIbhAIne zekhane vAraso maLI gayo. ane evI mUrkhatA karIne ApaNA manane kamajora zA mATe banAvavuM ! - baMgALI sAhitya khUba AgaLa paDatuM hatuM, ane enI keTalIka navalakathAo nAgarI lipimAM chapAtI. AvI eka navalakathA teno Avaze ja evuM zA mATe mAnI levuM ane tophAna parathI teoe kAmarUdezanI kAminI" nAmanI navalakathA lakhI. ne AvatuM hoya te bhale Ave ane te vakhate tenAthI bacavA karatAM laDI pachI e vakhatanA lekhako aMgreja navalenI chAyAmAM gujarAtI nava levuM e ja sauthI uttama che! bacavAno IlAja zodhavAne badale kathAo racatA - e rIte 'suvarNa pratimA' nAmanI navalakathA lakhI. tephAna sAthe bAtha bhIDIne laDI levAnuM huM vadhu pasaMda karuM chuM, kAraNa ke, laDavA mATe jhAjho vicAra karavo paDato nathI. kamara kasIne khaDA A yuga junavANI hatuM. zrI Thakkara vagere strIne bhaNAvavI thaI jaIe ke tarata ja hiMmata ApameLe ApaNI nasenasamAM prasarI evuM mAnatA hatA, paNa UMcI keLavaNInA virodhI hatA. "ema e. uThaze! ane, dilano ghUghavate dariye pakArI UThaze. 'A mardanuM banAke karyo merI miTTI kharAba kI' jevI navalakathA e enuM udAharaNa che. pANI dariyAI che. koInI magadUra nathI mArI sAme UbhavAnI! A vakhate sAhityakSetre zrI munazIne praveza thaze. zrI munazI keTalAya pITha dekhADIne bhAgI gayA ne keTalAya aMdara garakAva thaI janma krAMtikAra eTale sAhityamAM paNa krAMti AvIne sAmAjika gayA.' A paristhitine ja vadhu pasaMda karuM chuM. kAraNa ke te mukitanI navalakathAone navo yuga beTho. sthiti che. AvI moTI zakitazALI davA koI phArmasIe Aja zrI cunIbhAIe zrI ThakkaranI preraNAthI gujarAtI patranAM cAra sudhI banAvI hoya te batAvo. pAMca bheTa pustako lakhyAM. pachI thoDI vAra thAMbhI gayA. teoe saMkalana: pRthvIsiMha jhAlA. dAga hemarazIlDa tophAna bhale Ave
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 prabhu jIvana mahAprasthAnanA patha para 10 kedAranAtha pahoMcavA ame sau vyagra hatA. paraMparA pramANe yAtrIonI dhIraja ane zakitanI agniparIkSA have najIka ja hatI. ahiM badhAMye mananI taiyArI karI rAkhavAnI hoya che. jeo ka dAranAthanuM darzana karavA IcchatA nathI teo have maMdAkinI pAra karIne ukhImaTha thaIne, badarInArAyaNane rasto laI le. e pachI mAthuM kUTIne mare to ye bIjo upAya raheto nathI. sAme ja bhayAnaka caDhAI, prANaghAtaka vipadasaMkula mArga, muzkelIthI maLatI khAvAnAnI cIjo, baraphanAM tophAna ne prakRtinuM bhayAnaka rUpa--arthAt je nabaLA hoya, bIkaNa hoya, jeonI dhIraja ochI hoya, prANanI mamatAne sakocapUrvaka jakaDI rAkhe che teo A vakhate ja ukhImaTha tarapha cAlI jAya. keTalAka lokone to meM A pramANe cAlI jatA paNa joyA, bIjI eka muzkelI hatI, gupta kAzIthI lagabhaga trIza mAI je je lanA rastA kedAranAthanA che te kApIne tyAMthI e ja raste sIttera mAIla pAchuM AvavuM paDe, arthAta ukhImaThathI na jaIe to badarInAtha, javAya nahi. khoTI rIte A sIttera mAIlanA rasto kApavA paDe te bahu du:khadAyI lAge che. AjasudhI ame lagabhaga ekazAvIsa mAIla cAlyA hatA. cAlavAmAM mane kaSTa nahotuM, paNa pahADamAM caDhANa utarANanA eka mAIlanA rasto samatala bhUmi paranA sA mAIlanA rastAnI barAbara thAya. je thAya te, ame guptakAzInA mArga lIdho. thoDe dUra gayA tyAM, posTa ophisa joIne mana pAchuM dvidhAmAM paDI gayuM. paNa kAgaLa kone lakhuM? mananI aMdara badhA atala taLiye jaIne besI gayAM hatAM. javA do badhuM. 'jaya kedAranAthajI kI jaya.' mAIlaeNka cAlyA hoIzuM, tyAM nalAzrama caTTImAM ame AvI pahoMcyA. ahIM caTTIvALA pAse moTo sAmAna mUkI tenI rasIda laIne, te jamA rAkhIne kedAranAtha javAnI vyavasthA che, ane AvatI vakhate potAnA sAmAna pAchA laIne yAtrIo ukhImaTha tarapha jAya che. jhALI rAkhI javAnA suyoga maLavAthI nirAMta thaI. Akhe raste maLI ane kAmaLA jANe mane sajA thaI hoya tema mane vaLagyAM hatAM. rasIdatA lIdhI, pachI jo sArA nazIbe caTTIvALA e pAchA sAmAna na Ape te sAruM, enuM moDhuM jovAnI mArI IcchA nahotI. nalAkAmathI eka mAIla dUra bhaitAdevI caTTI hatI, ahIM eka kuMDa ne prAcIna maMdira hatuM. tyAMthI pAchuM caDhANa zarU thatuM hatuM. caDhANa joIne ja raDavuM AvatuM hatuM. chAtInuM lohI sUkAI jatuM hatuM. pUrA be mAIlanA caDhANa pachI buMgamAlA caTTI AvI. me sAMbhaLyuM ke, ahIM bhagavatInA maMdiramAM aneka mahAtmAonA meLApa thAya che. javA do, have mahAtmA tarapha rUci rahI nahotI. ahIM lAkaDAMnAM vAsaNa sastuM bhAve maLatAM hatAM. buMgamALAthI pAchuM utarANa zarU thatuM hatuM. caDhANa ane utarANa: ekeeka pahADa caDhavAno ne utaravAno. janazruti evI hatI ke, badhA maLIne eka lAkha pahADa na eLagIe te badarInArAyaNa na pahoMcAya. be mAIla rastA pasAra karIne maithaMDA Avyo. ahIM mahiSamardinI devInuM maMdira hatuM ne nadI upara doraDAMne jhUlatA pUla hatA. uparanI tarapha rasto laIe te baraphanuM sAmrAjaya daSTie paDe. taDakAmAM enuM rUpa apUrva lAgatuM hatuM. upara ujajavala nIla AkAza hatuM, tenI nIce sapheda baraphanI rekhA hatI, ne tenI nIce lIlI araNyamaya parvatarAjI hatI. pAchaLanI paTabhUmikAmAM traNa raMganuM vismayakAraka mizraNa hatuM. aMdarathI eka prakAranA adbhuta AnaMda gUMjI UThatA hato. vaLI eka mAIla cAlyo tyAM phoTA caTTI pahoMcyo. ahIM eka sarakArI dharmazALA ne pANIcakkI hatI. badhuM jotAM jotAM sAMjanuM aMdhArU thavA AvyuM. Aje te ahIM ja vizrAma levA paDaze. paNa e navAInI vAta hatI, brahmacArI AgaLa cAlI gayA hatA. kAlathI ja e amArI najara cUkAvI AgaLa javAnA prayatna karatA hatA. enuM kAMI tAtparya samajAyuM nahi. ahIMthI badalapura caTTI lagabhaga traNa mAIla hatI, rAta paDatI hatI, tA. 1-1-1 e badalapura pahoMcI zakaze ke nahi tenI kone khabara? ciMtAtura mane gopAladA ane DozInI TALIne laIne caTTImAM AvI pahoMcyo. brahmacArInA manamAM karyAM. echuM AvyuM te samajAyuM nahi. geApAladA joDe paNa ene jhAjhuM banatuM nahi. ene bhagavAnamAM pUro vizvAsa hatA. tethI kAMI gopAladA mugdha thayA nahotA, paNa mane te e AtmIya lAgatA hatA. bIje divase savAre aMdhArAmAM ja yAtrA zarU karI. ThaMDaka hAvAthI raste cAlavAnI majhA paDI. sahejamAM thAka lagatA nahotA. zarUAtamAM teA ThaMDIthI thoDuM kaSTa thatuM. paNa pachI zarIra jarAka garama thatAM khUba sArU lAgatuM hatuM. khoDaMgAtA khoDaMgAtA paNa huM AgaLa cAlatA hatA. zUnyamana, brahmacArIno abhAva manamAM manamAM anubhavatA huM cAlatA hatA. rastAmAM ApaNA sameviDayo sAthI ApaNane choDI jAya te ghaNuM vasamuM lAge che. du:kha ane AnaMda banne samAviDayA maLI jAya te eka ja jagyAe ApaNe anubhavIe chIe, ane bahu sahelAIthI ApaNe parasparane oLakhI zakIe chIe. manamAM e sameAviDayA keTalIka jagyAe lupta thayA, keTalIka jagyAe pAchA maLyA hatA e vAta AvyA karI. thoDuMka jatAM e anubhava pravAhamAM ghasaDAI jatA hatA, to kayAreka e baMdhAIne paththaranI jema jaDAI jatA hatA. Avega sUkAI gayo hato, bhAvukatA dabAI gaI hatI, du:kha ane AnaMda banne eka ja prakAranAM lAgatAM hatAM. dhIme dhIme prAta:kALanA prakAza ph TavA lAgyo, AkAzane khUNe khUNe prabhAtane ni:zabda samAroha prasaravA lAgyo. parvatanAM zikharo lAla raMgathI camakavAM lAgyAM. ame dhImI gatie cAlatAM hatAM. badalapura caTTImAM AvI thoDI miniTa ArAma lIdho. ArAma laIne pA cAlavA mATe taiyAra thayo. rasto samatala hatA. pagane kaThaNa lAgatA nahotA. mAthuM nIcuM karIne cAlatA hatA. kAMI vicAra karatA nahotA. phakata cAlatA hatA. cAlavA sivAya mAre bIjuM kAMI kAma hatuM nahi. rastAnI pAse ja kuMda ne kuralakanAM jhADA hatAM e bhale hoya, ApaNe te cAlatA ja rahyA. gaurIphaLa, dADama, ne akharoTanAM vanA hatAM, e bhale hAya, ApaNe to AgaLa cAlA. koI ThekANe hU hU karatA dhodha paDatA hatA, kayAMka pahADamAMthI jharaNAM vahetAM hatAM e dhAdha bhale paDatA, jharaNAM bhale vahetAM, mAre to cAlavAnuM ja che ne? caTTIthI eka pahADI kUtaro sAthe sAthe AvatA hatA, kadAca, yudhiSThiranI joDe, kutarAnuM rUpa dhAraNa karIne dharma cAlatA hatA tema. e keTale dUra jaze kone khabara! te divase hisAba karIne meM joyuM hatuM ke eka kutarA mATe bhAge vIza mAIlanA raste khAvuM maLavAnA lAbhe amArI pAchaLa pAchaLa kApatA AvyA hatA. rastAmAM ghaNA yAtrIAnI pAchaLa Ama kutarA bhamatA hoya che. A rastA mahAprasthAnanA che te viSe rajamAtra paNa zaMkA nahotI. cAlatAM cAlatAM pahADanI eka khullI jagyAmAM AvIne UbhA rahyo. gApAladA UbhA UbhA ghoDAnI jema hAMphatA hatA. rastAnA thAkane lIdhe emanI AMkhane jhAMkhapa vaLI hatI. e vipula avakAzamAM svastha thaIne UbhA rahIe to uttara tarapha dUra dUra sudhI diSTa pahoMce che. rasto ardhacandrAkAre rahelA che. ane dUre rasto be vibhAgamAM vaheMcAI jAya che ane eka rastA upara jAya che ne bIjo rasto nIce maMdAkinI tarapha jAya che. mane thayuM ke e pathanA saMyoga agaLa eka nAnA bindunA jevA brahmacArI hAlatA hatA. pIThapara laTakAvelA lIlA raMgano kAmaLe, ane rAtA gerUA raMganA kapaDAM, brahmacArI sivAya bIjo koI nahi. be vAra jorajorathI bUma pADI, hAtha halA vIne enuM dhyAna kheMcavAnA prayatna karyo, paNa badhuM niSphaLa gayuM. mArA avAja enA kAne pahoMcyo nahi. e ema ja nIcene raste cAlyA karatA hatA. doDIne ene pakaDavAnA upAya hota to ene pakaDI pAData, paNa ene ema niSThura thavA deta nahi. mArA sivAya enA vyavahArathI koIne AnaMda nahotA. huM ene cAhatA hatA. lagabhaga nava vAge ame trijugI nArAyaNanA pagadaMDI rastA lIdhA. rastAnI eka zAkhA nIce maMdAkinInA taTapara UtaratI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-16 prabuddha jIvana hatI. zarUAtamAM te kAMI vizeSa samajAyuM nahi, paNa soLase gaja rasto maMdAkinI tarapha DhaLatA hatA. sarpAkAranI bahu ja sAMkaDI pathanI lagabhaga caDhANane raste ame gayA hoIze, tyAM meM tathA gopAladAe rekhA hatI, banne bAjue pahADI jaMgala hatAM. gAmanA koI koI ekabIjAnA maDhA sAme joyuM. rasto jema saraLa tema agharA caDhANavALe chokarAM pai - paisAnI bhIkha mAgavA doDI AvyAM. moTI chokarIone paNa hato. banne bAju ghana jaMgala hatuM. kayAMka kayAMka pAMdaDAmAMthI jharaNAMne jharajhara avAja saMbhaLAto hate, girigiTi pakSIne satata pAchaLathI bhaNAvIne mokalavAmAM AvatI hatI. bhikSAvRtti emane avAja AvatA hatA, ne chAyAmaya ni:stabdhatA hatI. divAla para dhaMdho nahote, prayojana hatuM. okAda mAIla pagadaMDIne raste jhaDapathI jema garoLI cAle che, ema huM caDhatA hatA. caDhANa te chAtImAM vAge utaryo tyAM maMdAkinIne pUla AvyuM. rUdraprayAga pachI A pahelI nadI evuM hatuM. aTakate jAuM ne pAchA jora karIne cAlavA lAgyuM. A hatI. ene pAra karIne pAchuM pahADanuM caDhANa zarU karyuM. mAIlanA thAMbhalA tIrthayAtrA nahotI, paNa jANe pUrvajanmamAM karelAM pApanI sajA hatI. manuSyanI upara A vidhAtAne anyAya ne atyAcAra hatA. eka parathI jANyuM ke ahIMthI kedAranAtha thoDAka ja mAIla dUra che. pahADa jagyAe Ubhe Ubhe huM gusse thaI gayo. "triyugI nArAyaNa na para pahADa caDatAM-caDatAM joyuM, pAchalI bAju bIjI eka nAnI nadI Avata to zuM thaI jAta ? koNe mane AvavA mATe cokhA mUkayA hatA?" hatI, te vegathI vahetI hatI. enuM nAma dUdhagaMgA hatuM. e maMdAkinInI gopAladA sivAya bIjuM koI mArI pAse UbhuM nahotuM, keTalIka strIo eka zAkhA hatI, ne maMdAkinIne AvarIne maLatI hatI. ame hatI, te pAchaLa rahI gaI hatI. emaNe hasIne kahyuM: "mAthuM pharavA mAMDayuM che. have kAMI zakita rahI nathI." te ame cAlavA mAMDayuM. dUdhagaMgAne kinAre bahu bahu UMcA parvata para caDhayA. dazeka vAgyA paga phesaDAtA hatA. kamaramAM darda thatuM hatuM, chAtI dhaDaka dhaDaka hatI haze. pavana ghaNe ThaMDA hatA. AkAza ujaLuM ne rUdrasvarUpI hatuM. thatI, ema thatuM hatuM ke, badhAnuM gaLuM'. TUMpI dauM-A puNyalobhI, A amAro rasto parvatanA gherA jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA. have te aMdha, A alavinAnA yAtrIonuM. dAMta kaDakaDa thatA hatA, AgaLa AgaLa cAlavAthI ja kAma sare ema hatuM. caDhANamAM pagamAM * mAthAnA vALanI aMdara ne zarIra para phollA thayA hatA, ne temAM darda ochuM thatuM hatuM. eka eka kara AgaLa cAlatAM yAtrIone darda thatuM hatuM. zarIra gaMdu thaI gayuM hatuM. kapaDAM melAM thaI gayAM abhimAnabharyo huM pAchaLa pADI detA hatA. vanajaMgalanI vAMkIcUMkI hatAM. lAThI pakaDI pakaDIne hAthamAM phollA paDayA hatA. have jarAya - chAyAmAM badhA eka tarapha samUhamAM ja cAlatA hatA. khabara maLyA ke zakita rahI nahotI. kaMThanaLI sUkAtI hatI. mRtyu have bahu dUra nathI A tarapha jaMgalI jAnavarone bahu bhaya che. ema lAgatuM hatuM. lagabhaga bapore ame gaurIkuMDanA gAmamAM pahoMcyA, gAmaDAnI jayAre koI paNa darda mAnavanI anubhUtinI sImA oLaMge, godamAMthI ja maMdAkinI nadI vahe che. nadI bahu nAnI che, paNa ene vega bahu prabaLa che. pANI baraphanA karatAM paNa ThaMDuM hatuM. tAjuM ja tyAre enI zI dazA thAya e kahI jAya nahi. sIDI caDhIne AkAza barapha pIgaLIne pANI thayuM hatuM. navAya ema to hatuM ja nahi, rUdratarapha jato hato. have AkAzane sparzavAne bahuvAra nahotI. paNa prayAgathI ja meM nAvAnuM mUkI dIdhuM hatuM. gaurIkuMDamAM gaurInA maMdiranI dardanI vAta mane khabara che. nakhanI aMdara se khesI de te kevI pAse ja eka nAnakaDI caTTImAM huM AvI pahoMcyA. e sarvemAM pIDA thAya? ardha zarIra mATInA khADAmAM ne bAkI adhuM kutarAM prAcInatAnI chApa hatI. kedArakhaMDamAM lakhyuM hatuM ke devI pArvatI maMdAkinI taTe RtusnAna karatI hatI, tethI e sthAnanuM nAma gaurIkuMDa khAtAM hoya, tyAre gunegAra zI rIte rahe? zarIranuM cAmaDuM utaraDAtuM paDayuM hatuM. je jaLAzayanuM nAma gaurIkuMDa hatuM tenuM darzana ATalIvAre hoya tyAre mANasa zI rIte avAja kare? raNakSetramAM tepagoLA pheMkAtA thayuM. ahIM khUba garama jalAgAra hatuM. koI adaSTa parvatanA zikhara hoya ane sainya kAMTAnI vADamAM paDatAM paDatAM cIcIyArI karatuM hoya parathI eka garama pANInuM jharaNuM ahIM utarI AvatuM hatuM. yAtrItyAre zuM thAya? basa, have pIDA thatI nahotI. cIsa pADIne ekavAra e e garama pANIne kinAre besIne tarpaNa karavA mAMDayuM. kharuM jotAM A ThaMDInA pradezamAM phaTatA jharaNAmAMthI varALa joIne mArUM mana u9lAhuM hasI UTha. gopAladA tyAre moTuM khelIne besI paDayA hatA. sita thaI gayuM. pANI eTaluM garI: hatuM, ke enI aMdara hAtha paga cAra mAIlanuM vizALa medAna pasAra karIne trijagI nArAyaNamAM rAkhI zakAya nahi, to paNa koI koI yAtrIo puNyane lebhe bahAame AvI pahoMcyA. gAmanuM nAma rAyaNA hatuM, ahIM gaMgotrIne durI dekhADIne khUba garama pANInI aMdara utarIne miniTa sudhI UbhA eka raste AvI maLatuM hatuM. maMdiranI AsapAsa ja gAma vasyuM rahetA. e loko jarUra puNyalAbha karavAnA che. hatuM. zItaLa havAthI huM UMTiyuM TUMTiyuM vaLI gayo hato. mAkhIone A vakhate have vizrAma nahote. badhAnA zarIramAM utsAha hato. bahu ja trAsa hato. rAMdhavAnI zarIramAM zakita rahI nahotI. maMdiramAM samayasara rAmavADA pahoMcIne rAtane mATe tyAM vizrAma levAne vicAra hato. darzana karavA mATe jAuM chuM tyAM jouM chuM te khUba aMdhAruM hatuM. maMdiramAM AvatI kAle savAre haMmezAM baraphathI AcchAdita, bahu AzA ne AkAMkSAnuM eka moTA patharA para dhUNI dhakhatI hatI. e dhUNI tretA yugathI pratIka, aneka svapna ane tapazcaryAne aMte kedAranAtha maMdire pahesaLagatI hatI- kayAreya bUjhAI nahotI. ziyALAmAM Agane mATe cAze. Aje AkhI rAta zakitanI sAdhanA karIza. baraphane pahoMcavAne lAkaDAM ekaThAM karIne paMDAo nIce utarI jatA hatA. unALAmAM have kAMI vAra nahotI. dukAnamAM orDara ApIne purI lAvIne khAIza, maMdirane daravAjo kholIne jue to rAkhanI aMdara jalate agni hoya-AvI vAto cAlatI hatI. koI paNa vAtanuM satya zodhavAnI ne pachI rAmavADA tarapha yAtrA karIza ema vicArato hato, eTalAmAM e tumAkhI ne saMskArahIna rakhaDuo koNa jANe kayAMthI AvIne rUci rahI nahotI, ne utsAha paNa nahote. mane lAgyuM ke samagra bhayacakita karIne khaTakhaTa karatA tyAM AvI pahoMcyA. e kevA cAritryamahAbhArata ane rAmAyaNa banne graMthe cUrNavicUrNa thaIne bhArata hIna ne baMdhanahIna hatA. kayAMya paNa varSamAM phelAyelA paDayA che. bhArata varSanI saMskRti, ne zilpalA, emaNe najara karI nahi, e jANe laDAInA ghoDA ke zikArInuM ToLuM hoya, dayAyAcanA karatA dharma ane AcAra, zAstra ane darzana, sAhitya ane vijJAna, A hoya evI najare jotA daridra ane pIDita yAtrIo tarapha emaNe banne mahAkAvyone kendrita karIne ghaDAyAM che, temAM jarA jeTaluM ekavAra joyuM. ame jANe mANasa ja na hoIe tema emaNe amArA saMdeha nathI. maMdiramAM darzana karIne dukAnadAra pAsethI pUrI ane astitvanI noMdha paNa lIdhI nahi. emanI tarapha joIne mAruM mana zAka kharIdIne caTTImAM Avyo. lagabhaga traNeka vAgyA haze. bhale, kaTutAthI bharAI gayuM. nadI, parvata, barapha ane jaMgalathI vIMTaLAyelA paNa Aje te eka DagaluM paNa cAlavuM nathI. A vAtAvaraNanI joDe Adhunika sabhyatAsulabha AcAravyavaha2, bIje divase savAranI ThaMDImAM, thoDuM khAIne trijagI nArAyaNa ne pe thAkano jarAya meLa khAto nahoto. heTa, koTa, penTa, ne bUTanI uparathI jhaDapathI utaryo. utarANamAM paganuM darda vadhavA lAgyuM, te paNa uddhatAI, bhramaNane vaijJAnika sAja-saraMjAma, susajijata ghoDA ne jhaDapathI utaryo. badhA ja jharaNAMnI jema pahADa parathI hu hu karatA uta- ghoDesvAro e badhuM maLIne, A dhaLI jaTA dhAraNa karanArA, samAjamAM ratA hatA. utarANamAM badhAMne thoDo ArAma rahe che, phakata mane ja du:kha beThelA, mahAtapasvI himAdri devatAne jANe apamAnita ne dUSita hatuM. Aje jo du:khanI vAta kahuM to gopAladAsa sAMbhaLe ja nahi. karatuM hatuM. mane lAgyuM ke eno rasto kApavAne abhyAsa mArA karatAM aneka gaNe vadhAre che. Aje ema nakkI karyuM che ke gaurIkuMDamAM pahoMcIne tyAM ja Ama vicAra karato huM cAlyA ja hatA, eTalAmAM ekAeka baporanA bhojananI vyavasthA karavI. rasto kApa e ja mukhya pravRtti emAMnI eka vyakita joDe vArtAlApa thayo. kemerA ughADIne eNe mArI banI gaI hatI. zayana ane bhajana gauNa banI gayAM hatA. eka tasvIra kheMcI. huM te eka vicitra tIrthayAtrI hatA. e eka utsAhI mAIla utaryA haIzuM tyAM eka nAnuM maMdira hatuM. enI eka bAjuthI baMgALI yuvaka hate. AMkhe cazmA, gRhastha ane saMskArI kuTuMbane
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 31 chokaro hato. enu nAma dhIrendunAtha zAha hatuM. lakhanau reDakrosa sAsAyaTInA e mukhya sInephoTogrAphara hatA. sarakArI svAsthya vibhAgane kharace e himAlayabhramaNa karavA nIkaLyA hatA. e ToLInA saradAra hatA. enI joDe vAta karatAM mane AnaMda paNa thayo, ne mArI bhUla paNa bhAMgI, lokonA hitanA kAma mATeteo ATalA parizrama veThIne ATale dUra AvyA hatA. hamaNAM e badarInAtha ne kedArayAtrAnI philma letA hatA. bhAratavarSamAM A prakAranuM calacitra A sarvaprathama hatuM. emAM himAlayanAM manArama dazyo, ane paurANika tIrthamAhAtmya sivAya paNa zarIranI nIrogItA saMbaMdhI jAtajAtanAM sUcanA ne zikhAmaNa ApavAmAM AvyAM che. yAtrIonAM sukhasagavaDa, roga, bhAga, du:kha ane pIDA, akALe ane Akismaka mRtyu - ne enA sAmanA zIrIte karavA vagere e philmamAM samajAvavAmAM AvyuM che. A calacitra badarIkedAranI yAtrA karatAM pahelAM ja yAtrIone haradvAramAM dekhADavAmAM Avaze. lokonA hita saMbaMdhI lakhanau reDakrosanA A vipula utsAha ne udyama kharekhara prasaMzAne yogya lAgyo. dhIrendvanAthanI joDe vAta karatAM mane atyaMta AnaMda thayo. miSTabhAsI, hAjarajavAbI ne caritravAna e yuvaka hatA. potAnA prayatna vaDe lakhanau reDakrosanA saujanyathI uttarakALamAM kedAra - badarInI tasvIro saMgrahita karI zakayA hatA. pachI mane khabara paDI ke dhIrendnAtha e eka ja hindavAsI citrasaMgrAhaka hato, je 14000 phUTa UMce jaIne haMmezAM baraphathI AcchAdita nadI alakanaMdanA janmasthAnanI tasvIra potAnA jIvane jokhame levAne samartha banyo hato. anuvAdaka : DaoN. caMdrakAMta mahetA, viSayasUci orissAne duSkALa prakIrNa noMdha: InDo--amerikana phAunDezananI AlAcanA varSo daramiyAna naherunI vicArapariNati, pRthvI pharatI nathI!, kRtrima saMtati antima niyamana ane kAkAsAheba kAlelakara. A ApaNA bhaNelA loko : A ApaNA abhaNa loko sAhitya puruSa cUnIbhAI mahAprasthAnanA patha para-10 'AdamI e javAhara nathI!' mULa baMgALI : zrI prabodhakumAra sanyAla pramuddha jIvana navakRSNa caudharI paramAnaMda vinA avaDhava tyAre, kaLI lejo . AdamI e javAhara nathI ! dharatInI dhULa narI dhULa gaNI beTho rahe, koI evA maLe jayAre, kahI de : AdamI e javAhara nathI! dilAvarI dAkhavatAM hAtha koI heTho paDe kSaNa khAyA vinA tyAre, kahI dejo : AdamI e javAhara nathI! pRSTha 23 24 26 (prakIrNa noMdha : anusaMdhAna pAnuM 26) kRtrima saMtatiniyamana ane kAkAsAheba kAlelakara tA. 1-4-6; Aje ApaNA deza sAme janasaMkhyAvRddhinA prazna bhAre ukTa rUpa dhAraNa karatA jAya che ane te vRddhi aTakAvavA mATe saMtatiniyamananA kRtrima upAyane amalI banAvavA aMge ApaNI sarakAra taraphathI dezabharamAM eka prakAranI jhuMbeza cAlI rahI che. Ama chatAM paNa A paddhatinAM aneka aniSTa pariNAme dhyAnamAM laIne gAMdhIjI tenA sakhta virodhI hatA ane vinobAjI paNa te sAme eTale ja virodha dAkhave che ane koI paNa gAMdhIvAdInuM A bAbatamAM anyathA valaNa saMbhavI ja na zake evI eka mAnyatA cAtarapha phelAyelI che. Ama chatAM tA. 15-5-66 nA 'maMgaLa prabhAta'nA agralekhamAM kAkAsAheba kAlelakara A viSayanI carcA karatAM jaNAve che ke, "dareka manuSya AkhI paristhiti barAbara samajI le ane saMyamanA viSayamAM kAyara na bane, ane jayAM jarUra hoya tyAM kRtrima sAdhanonA upayoga paNa kare. samAjanA naitika netAonI javAbadArI che ke saMyama mATe sArUM vAtAvaraNa taiyAra kare, saMtatiniyamananA kRtrima upayoganI pratiSThA na vadhAre, sAthe sAthe tenI tIvra nidA karIne AvA upAyone bhUmigata athavA te gupta na banAve. da MbhathI samAjane jeTalI hAni thAya che teTalI bIjI koI prakriyAthI hAni 28 jayabhikhkhu prabodhakumAra saMnyAla 30 hasita bUca 32 'AdamI e . javAhara nathI!" thatI nathI. da Mbha svayaM durguNa te che ja, paNa aneka durguNene adhimAM adhika pAye che." A rIte kRtrima upAyo dvArA karavAmAM AvatA saMtatiniyamanane kAkAsAheba, alabatta, amuka maryAdApUrvaka anumati Ape che e joIne Azcarya tema ja AnaMda thAya che. Azcarya eTalA mATe ke gAMdhIjInA atevAsI jevA lekhAtA kAkAsAheba AvI anumati Ape te sAmAnya kalpanA ane apekSAnI bahAra hatuM. AnaMda eTalA mATe ke brahmacarya ane saMyama mATe pUrA AgrahI hAvA chatAM, kAkAsAheba AjanA samayanI utkaTa. saMyamalakSI nabaLAIne yathAsvarUpe mAMgane ane mAnavInI pI gaNI zakyA che ane jene huM dezanI adyatana paristhitinA vicAra karatAM eka anivArya aniSTa gaNIne paNa saMmata karUM chuM te kRtrima saMtati niyamanane, saMyama upara pahelAM jeTalA ja Agraha dAkhavavA chatAM, jayAM jarUrI heAya tyAM kAkAsAheba anumata kare che. paramAnaMda tA. 27 mI mee sva. javAharalAla naherunI puNyatithi gaI e prasaMgane anulakSIne A kAvya zrI naherunI puNyasmRtine lAkSaNika aMjali Ape che. kadIya na kare bhUla, kare nahIM avasare roSa; evA koI maLe tyAre, kahI dejo : AdamI e javAhara nathI! chata bhALI, AMgaNamAM pharI, koI pAme jo saMtoSa. phUla khIlyuM gulAbanuM chAtI para jhulAvavuM, kone nahIM game? paNa enI phorama jo dilamAM rAtadina bhame, malakIne jarI tyAre, kaLI lejo : AdamI e javAhara nathI ! mAIkanI sAme maLyuM. loka lAkha hilALatuM, kema nava game? paNa e hileALA mAMhya kazuM ya na jhame; phaTa daI jhaTa tyAre, kahI dejo : AdamI e javAhara nathI ! AjamAM na AvatI je kAla kadI ropI zake; jana evA jae jayAre, kaLI lejo : AdamI e javAhara nathI ! sAda paDe, UchaLe na jenuM kadI lAhI zake; juo evA jana tyAre, kaLI dejo : AdamI e javAhara nathI ! vasaMta na cAhI zake, vIjaLI na mANI zake; maLe koI evA jyAre, kaLI lejo : AdamI e javAhara nathI ! koNa buddha ? gAMdhI koNa ? e ya je na jANI zake; koI maLe evo tyAre, kahI dejo : AdamI e javAhara nathI! sita khUMca mAlika: zrI mubaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa H 45-47, dhanajI sTrITa. muMbai-3, mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbai 10
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, I17 vArSika lavAjama rUA. 4 - prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasa smaraNa varSa 28 ko muMbaI, juna 19 1966, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 8 taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA rUpiyAnA mUlyamAM ghaTADA ane tenI Arthika tema ja rAjakIya asa 1966 nA 6ThThA mahinAnI dau tArIkhe rUpiyAnAM mUlyamAM, anekavAra nakAra karyA pachI, ghaTADo jAhera karI bhAratanI sarakAre dezane eka sakhta AMcako Apyo. sau acaMbAmAM paDI gayA. ghaNAnAM manamAM prazne thayA ke zuM A dezanI traNa paMcavarSIya yojanAnuM pariNAma ? Arthika vikAsathI rUpiyAnuM mUlya vadhe ke ghaTe? AvuM karavAnI jarUra ja kema paDI? A badhA praznanuM pRththakaraNa AgaLa karIzuM. ahIM e hakIkatanI noMdha laIe ke rUpiyAnA mUlyamAM AjhAdI pachI A bIjo ghaTADo che. 19 sapTembara, 1949mAM brITIza pAunDa ane bIjA rASTrasamUhanAM dezo sAthe bhArate rUpiyAnI kiMmata 30.5 TakA ghaTADelI. A vakhate 36.5 TakAnA kAyadesara ghaTADo che jyA2e hakIkatamAM te 57.5 TakAnA ghaTADo thAya che. nANAnuM mUlya-deza ane paradeza mATe-sAnA ane DIlaramAM nakkI karavAmAM Ave che. 19 sapTembara 1949 pahelAM 1rUpiyA barAbara 30.2 amerikana senTa hatAM, ane tyAra bAda 5mI jUna 1966 sudhI 1 rUpiyA barAbara 21 senTa hatAM. athavA 0.186621 grAma seAnuM athavA rUA. 62.50 ne 1 tAlA sonuM, tema nakkI karavAmAM AveluM. have eka rUpiyAnI sarakhAI 13.33 sanTa athavA 0, 118495 grAma athavA rUA. 98.44 no 1 telA sAnuM kAyadesara nakkI karavAmAM Avela che.AMtararASTrIya nANAM bhaMDoLa-International Monetary Fund-- jenuM bhArata membara che teNe A rUpiyAnI navI yogyatAnA svIkAra karyo che! i kayA kAraNone lIdhe ghaTADo thayo? bhArata sarakAranA nANAMsacive uparano ghaTADo nIcenA kAraNAsara karavA paDayA che tema jaNAvyuM che: (1) pha gAvA, (2) aphAyadAkAraka AMtararASTrIya vyApAranuM palluM (3) AyAta - nikAsa paravAnA - karaverA rAhatAnI jaTila yojanAthI vadhu geralAbhA, bhArata sarakAranI A dalIlomAM keTaluM vajuda che te samajavA uparanA muddAonI saMkSipta ApaNe chaNAvaTa have karIe. 1956 thI 1966 sudhImAM cAlu rahelA AMtarika phagAvAne lIdhe sAmAnya bhAvAnuM dhAraNa 80 TakA upara gayeluM. tethI ja rUpiyAnI kharIdazakitamAM satata kApa mUkAto rahyo. A phagAvA koNe karyo ane kevI rIte thayo te viSe bhArata sarakAranA nANAMsaciva taddana cUpa rahyA che. te viSe ApaNe AgaLa upara carcA karIzuM. eTaluM jaNAvavuM joIe ke nANAMpradhAne kAMI navI vAta karI nathI. kAraNa ke A pha ugAvAnI noMdha ApaNI dararojanI vAtacItamAM levAmAM AvatI hatI. jayAre ema kahevAmAM Ave ke dareka vastunA bhAva vadhatAM jAya che athavA pahelAM je vastu eka rUpiyAmAM maLatI te ja meLavavA have be ke traNa rUpiyA kharcavA paDe che vigere. TUMkamAM zrI mubai jaina yuvaka sauMghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 25 paisA badhI cIjavastuo moMghI thatI hoya che tyAre rUpiyA sastA thatA jAya che athavA enI kharIdazakita ghaTatI rahe che te sarvasAmAnya samajanI vAta che. A prakriyA bIjI yojanAnI zarUAtathI Aja sudhI cAlu rahI che. jevI rIte pUname ugelA caMdramAnA aMdhAriyAnA paMdara divasa daramyAna uttarottara kSaya thato jAya che tema gALa rUpiyAnI (have jo ke lAMbacArasa noTa che; AzA rAkhIe ke caMdramAMnA AkAra mANasanA utarANathI nA badalAya!) kiMmatamAM 10 varSa daramyAna uttarottara kSati ja thatI rahI che. phakata AzvAsana e che ke haju aMdhAriyAnA cAthI yojanAnAM pAMca varSa) pAMca divaso bAkI che ane evuM svapna sevIe ke vaijJAnika camatkArathI pazcimanA dezo jeo AmAM AgaLa vadhelA che ane jemanI madada upara ApaNe jIvIe chIe, te AmAM paNa sahAya kare athavA daivI zakitathI (jemAM ApaNe haMmezA mAnatA AvyA chIe tenI sahAyathI) aMdhAriyAnAM bAkInA divaseAne ajavALiyAmAM pherave! khera, cothI yojanA pachIthI te ajavALiyuM Avaze ane rUpiyAnA prakAza--mUlya vadhaze tevI AzA rAkhavI vadhAre paDatI na gaNAya ! Arthika vikAsa ane AMtarika pha ugAvAnI mAThI asaro bhAratanA AMtararASTrIya vepAra upara thatI rahI che, je nIcenA AMkaDAothI samajAze: # (karoDa rUpiyAmAM) nikAsa AyAta yojanA bIjI yojanA 4926 6067 trIjI yojanA dezanA Arthika vikAsane AgaLa vadhAravA, ApaNI AyAtanI-- ImportnI--jarUriyAto ghaNI vadhI gaI. tene saMyamamAM rAkhavA bhArata sarakAre ghaNI sakhta maryAdAo lAdelI, jevI ke amuka cIjonI AyAta ja baMdha, UMcA AyAtaverA ane vistRta AyAta paravAnA ApavAnI prathA, jema jema ApaNuM paradezI hUMDiyAmaNa ghaTatuM gayuM tema tema AyAta paravAnA ane AyAta baMdhanI sakhtAI vadhatI gaI. mArca 1956mAM bhArata pAse rUA. 904 karoDanuM paradezI hUMDiyAmaNa hatuM te 1965nA phebruArImAM phakata rUA. 208 karoDanuM raheluM, jemAMthI rUA. 200 karoDa calaNI nANAMne Teko ApavA mATecurrency backing mATekAyadesara alaga rAkhavAM paDelAM. AthI mukata hUMDiyAmaNa phakata rUA. ATha karoDanuM ja hatuM. A paristhitine pahoMcIvaLavA bhArata sarakAre AMtararASTrIya nANAM bhaMDoLa pAse kAyamacalAu madada mAMgI, je ApavAmAM AvI. te daramyAna saMpUrNa AyAta (eprIla, me, jUna, 1965) baMdha karavAmAM AvelI. kAMIka kaLa vaLe ane Arthika sthiti sudhare te pahelAM kacchanI caDhAI AvI. tene niveDo Avyo ke tarata duSkALanAM bhaNakArA AMtararASTrIya vepAramAM vadhAro ke khAdha -1817 2312 3109 3755
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pramuddha jIvana vAgavA zarU thayA. te daramyAna kAzmIra uparanuM aNadhAryuM pAka yuddha AvyuM. 'zAMti sthApo pachI ja Arthika sahAya cAlu thaze." evuM kahI IMglenDa ane amerikAe Arthika sahAya baMdha karI. pariNAme bhAratanAM kArakhAnAMo (je AyAta-mAla upara AdhAra rAkhatAM hatAM) nA utpAdanamAM ghaTADo thayo. paradezI sahAyanuM vyAja cUkavavA mATe ApaNI pAse hUMDiyAmaNa na hatuM, tethI suvarNa bAnDa ane paradezI hUMDiyAmaNa ekaThuM karavAnI yojanA dAkhala karavAmAM AvI. tema chatAM ApaNI paristhitimAM khAsa phera nA paDayo ane pharI eka vAra mArca 1966 mAM AMtararASTrIya nANAM bhaMDoLa-I, M, F.--pAsethI sahAya levAmAM AvI. te ja madadathI tenuM ja AgaLanuM devuM ane vyAja cUkavavAmAM AvyAM. me mahinAnI Akhare pharI eka vAra ApaNe temanI (I. M, F.) pAse mAMgaNI karI. tenI kula madada lagabhaga 506 karoDa rUpiyAnI A eprIla sudhI hatI, ane bhArata / . 208 karoDanI madada vadhu mAMgI zake tema hatuM. A madada ApavI--nA ApavI te nANAMbhaMDoLanI munasaphInI vAta hatI. teNe ApavAnI hA pADI, paNa eka zarata karI ke rUpiyAnuM mUlya ghaTADo. gayA varSe julAImAM AvI ja zaratane te vakhatanAM nANAMsicave nakArI kADhelI. sarakAre e paNa dalIla karI che ke ApaNI nikAsanI cIjonA (ExportnA) bhAvA bIjA dezAnA bhAvanI sarakhAmaNImAM UMcA hatA, ane tethI nikAsaavarodhI banyA hatA. taduparAMta jyAre AMtarika pha ugAvAne lIdhe nikAsa karI zakAya tevI cIjonA bhAvA dezamAM vadhu maLe tyAre nikAsa karavAnuM uttejana koI paNa udyogapati ke vepArIne nA rahe. AthI sarakAre amuka cIjonI nikAsane vega ApavA AvakaverAmAM rAhatA -Export Tax Credit-,nikAsa sAme AyAta paravAnA vigere kimiyAe ajamAvyA. A badhI nikAsa uttejaka tema ja AyAta-maryAdita yojanAo ATalAM varSAe bhArata sarakArane "mAyAjALa" jevI lAgI. rUpiyAnuM mUlya ghaTADavAthI A mAyAjALamAMthI chuTakAro maLaze tevI bhArata sarakAranI apekSA che. AgaLa upara joIzuM tema mAyAjALamAM chUTakAro pAmavA jatAM bhArata sarakAra IMdrajALamAM phasAI gaI hoya ema lAge che. bhArata sarakAranI dalIlA pAyA vagaranI che. ApaNI nikAsanI cIjavastuo rUpiyAnAM mUlyamAM ghaTADo karavAthI jarUra sastI thaze, kAraNa ke, 1 Dolara je pahelAM pAMca rUpiyA kharIdI zakatA athavA dA. ta. 2 zera zaNa kharIdatA te ja have 7.50 rUpiyA athavA De rora zaNa kharIdI zakaze. paNa AnA artha te e ke 1964-65mAM ApaNe 803 karoDa rUpiyA kamAvA je vastuo mAkalI hatI te ja have Azare 341 karoDa rUpiyA kamAI zake kAraNa ke 57.5 TakAno ghaTADo thayo che. ApaNe vadhu nikAsanI cIjonuM utpAdana karavuM paDaze, jo ApaNe pahelAM jeTalu huMDiyAmaNa meLavavuM haze te,alabatta, bhArata sarakAre nikAsaverA 2 tA. 16-6-19 nAMkhIne paradezI vyApArIone maLatA 57.5 TakAno bhAva ghaTADI dIdhA che. ane e rIte ApaNane jatI hUMDiyAmaNa khAdha ochI karI che. tema chatAM 20 thI 25 TakA ApaNe nikAsa mAla vadhu ApavA paDaze. kAraNake badhI khATa paradezI vyApArI upara mUkIe te nikAsanI cIjo temane mATe sastI nA bane. nikAsa vadhAravA utpAdanane upara laI javuM paDaze. ApaNI moTA bhAganI nikAsa khetIvADI upara nabhe che, jevI ke zaNa, cA, kapAsa, telIbIyAM vagere. A tAtkAlika vadhI zakaze nahi. tethI AMtarika vaparAzamAM kApa mUkavo paDaze ane e rIte paradezanI vadhatI mAMgane pahoMcI zakAze. lAMbe gALe nikAsanI pedAza upaka bhAra mukIzuM te anAjanI pedAzanuM zuM thaze? e hakIkata che ke, tvarita rIte ApaNe khetIvADInI cIjonuM utpAdana vadhArI zakavAnAM nathI ane dezanI vaparAzamAMthI nikAsa mArge vastu vALavI paDaze. AthI cIjonI achata thavAnI ja; jenuM aMtima pariNAma AMtarika bhAvAmAM uchALA lAvavAnuM nIvaDaze. hAlamAM to kAcA zaNanI achata hovAthI kArakhAnAo eka aThavADiyuM baMdha rAkhelAM. taduparAMta ApaNe kAcuM zaNa pAkistAna ane thAIlenDamAMthI AyAta karIe chIe. pAkistAna je ApaNu' harIpha che te bhAratanI muMjhavaNane zuM kAma lAbha nahi le? te zA mATe tenuM kAcuM zaNa je bhArata Ave che tenI kiMmata vadhArI nahiM de ane e rIte hiMdane maLate lAbha nAbuda na kare? Ama paNa have hiMdane vadhu rUpiyA te ja zaNa kharIdavA ApavA paDaze. pAkistAna tenA zaNakApaDa upara pahelethI nikAsabAnasa Ape che te vadhArI deze, jethI ApaNuM zaNakApaDa paradezAmAM tenI harIphAImAM sastuM nahi paDe. AvI ja rIte hAMkA (sileAna) je cAnI nikAsamAM 60 TakA hUMDiyAmaNa meLave che te svarakSaNa mATe nikAsamadada (Export subsidy) Apaze ane tenAM cAnA paradezI bajAra TakAvI rAkhaze. ApaNe pahelAM nikAsanA pAsAnI dalIlA laIe. bhArata sarakAranI dalIla ema cheke badhI nikAsanI cIjonA bhAva AMtararASTrIya bhAvA karatAM vadhu che te hakIkatathI vegaLu che. tenA javAba A varSanA vyApAra khAtAnA vArSika ahevAlamAM che, je jaNAve che ke phakata 20 thI 22 TakA nikAsanI cIjone AvakaverAmAM rAhata, AyAta paravAnA ApavAmAM Ave che, jyAre bAkInA 78 thI 80 TakA koI paNa prakAranA uttejana vagara AMtararASTrIya vepAramAM harIphAI karI zake che. vizeSamAM bhAvAnA uchALA phakata bhAratamAM ja nathI. kugAvAnA pavana sarvatra phelAyelA che. 1950thI 1965 daramyAnanA gALAmAM pAkistAnamAM 49 TakA, amerikAmAM 31 TakA, sIleAnamAM athavA TakA, jyAre bhAratamAM 49 16 TakA, pazcima jarmanImAM 10 TakA bhAvamAM vadhAro thayo che. taMduparAMta AMtararASTrIya khArAka ane khetIvADI (Food and Agriculture Organisation) khAtAnAM abhyAsa pramANe zaNanI mAMga udyogapati dezomAM ghaTI rahI che kAraNa ke tyAM zaNane badale kAgaLa athavA plAsTIkanI pUraka cIjo (Substitutes)nI vaparAza vadhI rahI che. sAthe sAthe navA deze! jevA ke thAIlenDa, ArjenTInA ane pAkistAna zaNanI pedAza vadhArI rahyA che. jyAre AMtararASTrIya mAMga sthagita hoya athavA ochI thatI hoya ane tyAre jo tene puravaTho vadhI rahyo to bhAva vadhu tUTavAnAM ane vaLatara ghaTavAnAM, cAnI mAMganI mukhya harIphAI kAphI kare che. amerikA ane yuropanuM e mAdaka pINuM che. temaja rAjakIya saMbaMdho jALavavA amerikA dakSiNa amerikAnA deza pAsethI ane yuropa AphrikAnA kophI-utpAdana karatAM deza pAsethI kAphI levI pasaMda karaze. yuropa ane amerikAmAM cA paisAdAranuM pINu gaNAya che, jayAre kAphI sarvasAmAnya vaparAzamAM che. jevI rIte IMglenDa hiMda ane sIlona pAsethI cA kharIde che tevI ja rIte amerikA ane yuropa temanI sAthe rAMkaLAyelA-bhUgoLanI nikaTatAthI saMsthAnavAdathI--deze| pAsethI ja cA kophI le che. taduparAMta cAnuM navuM vAvetara AphrikAmAM vadhatuM gayuM che. AthI vadhAre vikaTa paristhiti kApaDa aMge che. amerikA, IMglenDa, jarmanI phrAnsa-A badhA audyogika deza kApaDa pedA kare che ane avikasita dezAnI vadhatI jatI kApaDanI nikAsane rokavA temaNe AMtararASTrIya kApaDa karAro karyA che. jemAM dareka dezane phALe kApaDa nikAsanA Quota nakkI karelAM che. uparanA saMjogAmAM ApaNane khetIvADI pedAzanI cIjonI nikAsa vadhAravAmAM keTalA phAyadA thaze te zaMkA che ane A phAyado thatAM be traNa varSa nIkaLI jaze te rUpayAnAM mUlya ghaTADavAnAM lAbhA dhAvAI jaze. AyAtanuM ApaNu` bIla 57.5 TakA vadhI jaze. sarakAra AyAtaverA dUra karaze te paNa AyAtanI cIjo 20 thI 25 TakA moMghI paDaze.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-6-6 A bhAvA svAbhAvika rIte ja. udyogapatio-vepArIe sAmAnya janatA pAsethI vasula karaze. - : taduparAMta, nANAM mUlya ghaTADavAnuM eka kAraNa che AyAta moMdhI banAvI tenI mAMga ghaTADavI ane tevI cIjonuM AMtarika utpAdana vadhAravuM. jayAre ApaNI sarakAre ema jAhera karyuM cheke teo AyAta paravAnA have chUTathI ApaNe eTale ApaNuM AyAta-nuM kharca vadhazeja, jethI hiMdanuM AMtararASTrIya vepAranuM palluM bIjA dezonA lAbhamAM namaze, eTaluM nahi, audyogika dezane vepAranA saMyogA (Terms of Trade) vadhu lAbhakAraka banaze. A rIte vadhu AyAtathI ane vadhu nikAsathI bhAvAnuM mALakhuM UMcuM jaze, ane rUpiyAnI kiMmata badalavAno eka mukhya hetu mAryo jaze. AyAta uttejananI navI tarakIbo 1965-66 nA bajeTamAM dAkhala karavAmAM AvelI tenI sArI mAThI asaro be traNa varSe dekhAya te pahelAM te utAvaLathI A yojanAone ekI sapATe sarakAre nAbUda karI nAMkhI te bahu moTI bhUla lAge che. chAzavAre badalAtA kAyadAthI asthiratA AvI jAya che ane sAcAM pariNAma jANavAnI taka maLatI nathI. taduparAMta, vikAsane mArge vaLelA badhA dezamAM AMtararASTrIya samatulA asthira bane che ja. amerikA ane IMglenDa AmAMthI ja pasAra thai rahyA che, chatAM Dolara ke pAunDanI kiMmata ghaTADatAM nathI. {') ApaNI nikAsane vighna rUpa phugAvA ja phakata na hatA. te sAthe sAthe audyogika deze e UbhI karelI, UMcI nikAsa karaverAnI divAlA (High Tariff Walls ) ane Quota javAbadAra hatA ane che, ApaNA A pagalAthI AmAM kazo ja phera nahi paDe. kadAca A ( Tariff walls), vadhu UMcI jAya te nA na kahevAya, shi rUpiyAnuM mUlya ghaTADavAthI ApaNA paradezI karabhAraNane bAjo rUpiyAmAM to vadhI ja gayo. 1965-66 rU. 97: karoDanuM mudda ane rUA. 84 karoDanuM vyAja cUkaveluM, je rUA..4.76 barAbara 1 Dolara, 20 karoDa Dolara ane 18 karoDa Dolara ema thayuM hatuM. rUA. 7.50 nA bhAve te ja 38 karoDa Dolara barAbara rUA. 285 karoDa thAta jayAre ApaNe rUA. 181 karoDa cUkavelAM. A vadhu rUpiyA bhArata sarakAra karyAMthI lAvaze te eka mukhya prazna che? nIcenAM AMkaDAothI mAlama paDaze ke A karabharapAInA bAjo. 1966-67thI 1970-71 mAM pahelAMnAM rUpiyAne bhAve keTalA hatA ane have ghaTADelAM bhAve keTalA thaze... 1965-66 nA aMdAjapatranA AdhAre. varSa mudala ane rUA. 4.96 = vyAja 1 Dolara DAlara karoDa gaLu, jIvana 35 36. 34 33. rUA. 7.50 = 1 Dolara rUpiyA karoDa rUpiyA karoDa 170 263 270 171 163, 3, 4 256 155 248 1966-67 1969-68 1968-69 - 1969-70 cothI paMcavarSIya yojanAnuM kada rUA. 21500 karoDanuM kAmacalAu * nakkI karavAmAM AveluM. temAM AyAtanI cIjo upara AdhAra rAkhatAM kArakhAnAM vigerenA bhAva UMcA jaze, A rUA. 21500 karoDanI . yojanAne pahoMcI vaLavA ja sarakArane rUA. 4800 karoDanI N Arthika sahAyanI jarUra lAgI che, ane bAkInI navA karaverA nANAMkIya khAdhapuravaNI ( Deficit Financing.) ane pablIka lAnathI meLavavAM. AyAtanA bhAva UMcA jatAM sarakArane navA nANAM ekaThA karavA vadhu karaverA ke nANAkIya khAdhapUravaNI karavI ja paDaze. nANAMkIya khAdhapUravaNI 1965 - 66 mAM rUpiyA 66 karoDanI hatI. 80 TakA je bhAvanA vadhAro 1956thI 1966 _B 35 kharcA sudhImAM thayuM che tenuM mukhya kAraNa te daramyAna chApelI rUpiyA bAvIse karoDanI navI noTo athavA khAdhapUravaNI che. AvI ja nANAMkIya khAdhapUravaNI, vadhu karaverA sIdhA (Direct) ane ADakatarA (Indirect ) ane sarakAranA bekAbu ane nakAmA cAlu raheze' te dezamAM phagAveza satata rahevAnA ja ane rUpiyAnuM mUlya ghasAtuM javAnuM. Ane mATe koI paNa javAbadAra hoya to te sarakAra che, tethI teNe ja rUpiyAnI kiMmata ghaTADavAnAM pagalAM sAthe bIjA pagalAMo jevAM ke yojanAnuM kada ghaTADavuM, sarakArI kharcAo ochA karavA ane sarakArI kArakhAnAnAM naphA vadhe te levAM joIe. rAjakIya phIlasUphI . virUddha nANAMnA mUlya ghaTADo e svataMtra ane khAnaMgI vepAra (Laizzezfaire) upara racAyelI Arthika - rAjakIya yojanAmAM asarakAraka nIvaDe che. zuM samAjavAdane varelI koMgresa sarakAra plAna tyajI deze? zuM samAjavAdI koMgresa sarakArI kSetrane mATe ochA nANAM kharcaze ane plAnanuM kada (Size) kApI nAMkhaze? A praznonA javAba sau koIne khabara che. durgApuramAM maLelI kaoNMgresamAM zrI kAmarAje AvI ja apIla karI hatI ane tenI sattArUDha kAgresa upara kAMI ja asara thaI na hatI. ulaTAnuM ema lAge che ke sarakArI kSetrane vadhu abAdhita (untied) paradezI sarakAranI sahAyathI vikasAvavA yatna karavAmAM Avaze ane sarakAra A mATe khAdhapuravaNI cAlu rAkhaze. 1966 - 67 nA bajeTamAM rUA. 117 karoDanI khAdha che, AmAM prAMtAnI sarakAronI khAdhanI noMdha lIdhI nathI. sarakArI kSetranA vikAsa ane mUlya ghaTADA sAthe jarUrI banelA Arthika upAyo - A be athaDAmaNamAM Avaze. ane jayAre AvuM thAya che ...tyAre rAjakIya phIlasUphI sarvoparI (Supreme) gaNAya che. Arthika ukelone prAdhAnya ApavAmAM AvyuM hoya to ApaNe A pha ugAvAmAM nA phasAta, ke rUpiyAnI kiMmata nA ghaTADavI paData. vaLatara nA Ape athavA kAryadakSa rIte calAvI nA zakAya tevAM sarakArI kArakhAnAM OM UbhA karavAnI jarUra ja zI hatI ? janatAnI mukhya mAMga khArAka upara pahelethI bhAra kema nA mUkAyo? bhAra mUkAyo to tenA amala pepara upara ja kema rahyo? ApaNA anubhava ApaNI netAgIrImAM nirbhayatA, paripakavatA ane dIrghadaSTinI khAmI che tema batAve che. ja simita rahevAnA nathI. bhAratanAM rUpiyAnAM mUlyaghaTADAnA pariNAma kanyAkumArIthI kAzmIra ane kalakattAthI kaMDalA sudhI * rUpiyA e bIjA deze sAthe Arthika tema ja rAjakIya saMbaMdho jALave che. ApaNuM zaNa, cA, kApaDa, meMgenIjha vigere sastuM banAvI ApaNe bIjA avikasita ane garIba dezane ApaNA mArge AvavA ADakatarI rIte dabANa ( Compulsion) karyuM che. AthI bhAratanI netAgIrImAM A dezano vizvAsa cAlu raheze ke nahi te zaMkA che. pariNAme avikasita ane audyogika dezA vaccenuM Arthika aMtara vadhaze, ane garIba deze. A rIte ghogika dezo upara vadhu AdhArita banaze. koI paNa dezanI Arthika saddharatA ane sthiratA tema ja rAjakIya svAtaMtrya ane paripakavatA tenA sarvasAmAnya vaparAzanAM nANAMkIya calaNamAM pratibiMbita thAya che. jayAre te calaNanA mUlyamAM bahu moTo ane zIghra pheraphAra thAya tyAre bahAranuM jagata e dezanuM mApa sahelAIthI kADhI zake che. rUpiyAnAM mUlyano ghaTADo e tIkSNa, utAvaLiyuM pagaluM ATalA mATe ja che. e phakata Arthika yojanAonI ja hAra nathI sUcavatuM, temAM rAjakIya phIlasUphInA parAjyanA paNa svIkAra samAyelA che. Do. akumAra choTAlAla parIkha
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ -prabuddha jIvana tA. 16-6-16 = Do. vikrama sArAbhAInA paricaya ' (eTamika enarjI kamizananA adhyakSa tarIke jemanI tAjetaramAM bhArata sarakAre nimaNUMka karI che te De. vikrama sArAbhAIne tA. 5-6-66nA TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa karavAmAM AvelA paricaya gujarAtI anuvAda.) * 3. vikrama sArAbhAI e prakAranA vaijJAnika nathI ke je prayogazALAmAM purAI rahe ane duniyAne sAva bhulI jAya. potAnI AsapAsanA saMyegone visarI jAya enuM nAma saMzodhaka evI je ApaNI kalpanA che te kalpanA vikramabhAIne jarA paNa lAgu paDatI nathI. teo vijJAnamAM jeTale rasa dharAve che eTale ja rasa samAjanI anya samasyAomAM dharAve che, ane AjanA vizALa samAjanI je jaTila zuM che te aMge teo cAlu cintana karatA hoya che. teo jaNAve che ke "ApaNe manathI ApaNA daSTisaMpanna vicArakone jeo prAyogika kArya karatA hoya che temanAthI alaga tAravatA rahIe chIe. A joIne mane eTalA mATe Azcarya thAya che ke huM ema mAnuM chuM ke jeo pAyAnA savAla UbhA kare che teo ja tene lagatuM prAyogika kArya sauthI vadhAre sAruM karI zake che, kAraNa ke ghaNI bAbatomAM, kharI samasyA zuM che e nakkI karavAmAMthI ja enA ukelanI ApaNe bahu najIka jatA hoIe chIe." - A zakitazALI 46 varSanA vijJAnazAstrInA meDhA upara ugatI umaranA yuvAnanI nikhAlasatA ane koIne paNa vaza kare evuM madhura smita taravaratuM dekhAya che. teo satata kAryaparAyaNa rahe che ane eka sAthe aneka pravRttiomAM rokAyelA jovAmAM Ave che. teo AkhA divasamAM jeTaluM kAma kare che te joIne koI sAmAnya mANasanuM te magaja ja bhamI jaya. paNa temanA mATe te eka kSaNa paNa nakAmI jAya te asahya banI jAya che. - muMbaI khAte junI yAca kalabanA makAnamAM AvelI eTamika enarjI kamizananI ophisamAM temane jyAre mAre e divase maLavAnuM banyuM ane meM pUchayuM ke "Apa thAkI te nathI gayA ne?" tyAre lAkSaNika vinamratAthI mane temaNe AvakAryo ane kahyuM ke "nA re, huM jarA paNa thAkela nathI. mAre haju ghaNuM kAma karavAnuM che. haju to mArI ummara ghaNI nAnI che." temaNe kabUla karyuM ke A temane je navuM kAma maLyuM che eTamika enarjI kamizananI ceramenazIpanuM adhyakSatAnuM) A kAma temanI tAkAtane eka paDakArarUpa che. A aMge temaNe uSmApUrvaka jaNAvyuM ke "A prakAranuM sthAna meLavavAnI meM kadi paNa AkAMkSA sevI nahotI. mArA kAmamAM mane khUba rasa che ane mAruM kAma mane jyAM laI jAya che tyAM huM svecchAe jAuM chuM." "A prakAranuM vahIvaTIkArya tamane vaijJAnika saMzodhanathI aLagA te nahi kare ne?" evA mArA praznane temaNe tarata ja javAba Akho ke "mane Avo kazo bhaya che ja nahi. vizvakiraNonA saMzadhanamAM....sUryamaMDaLanA vijJAnamAM sakriya phALo ApavA huM khUba IntajAra rahuM chuM. A ja mahinAmAM eka-Astro-physicakhagoLane lagatA-mAsikamAM mAro eka lekha pragaTa thavAne che." je kAMI kAma potAnA hAthamAM le temAM teo pUrA nimagna banI jAya che evI jemanI khyAti che tevI A vyakitae saMkocAtAM javAba Apyo ke "jyAre huM koI kAma hAthamAM lauM chuM tyAre huM klAkanA kalAko sudhI kAma karato rahuM chuM ane mArA mATe bhAgye ja koI rajAno divasa hoya che." jyAre temanI uMmara nAnI hatI ane temanA mAtA-pitA zeTha aMbAlAla sArAbhAI ane saralAdevIe amadAvAda khAte zarU karelI zALAmAM teo bhaNatA hatA tyAre temanA dilamAM eka tIvra AkAMkSA ramyA karatI hatI-phIjhIkasano abhyAsa karavA mATe kembrija javAnI. mahAna bhAratIya vijJAnazAstrI De. sI. vI. ramaNa temanA eka AdarzarUpa vyakita jevA hatA ane koI divasa temanI nIce kAma karavAnI mahecchA A bALavikrama potAnA aMtaramAM gupta rIte sevyA karato hato. temanI A banne maherAo samayAntare paripUrNa thaI hatI. temaNe 1939mAM necarala sAyansanA viSayamAM senTa jonsa kolejamAM rahIne DIgrI prApta karI ane pachI Do. ramaNanI nIce beMgalaranA InDiyana InsTITayuTa opha sAyansamAM cha varSa sudhI risarca skolara tarIke kAma karyuM. 1945mAM teo kevanDIza leboreTarImAM joDAyA ane be varSamAM kembrijamAM temaNe DokaTaranI upAdhi prApta karI. Do. vikrama sArAbhAI jeo amadAvAdanI phijhikala risarca leboreTarInA DirekTara cheteo amadAvAdanI TekasTAIla InDasTrIjhanA risarca esosIezananA ATha varSa sudhI onararI DirekaTara hatA, ane 1965 sudhI amadAvAdanA InDiyana InsTITayuTa opha menejamenTanA paNa onararI DirekaTara hatA. A 1962mAM bhArata khAte avakAza saMzodhana-spaceResearch-nuM Ayojana karavAnuM svIkArIne temaNe potAnI aneka javAbadArIomAM ekano vadhAro karyo hato. avakAza-saMzodhana aMgenI InDiyana nezanala kamiTInA pahelA ceramena tarIke, keraLamAM aMbA khAte IkaveToriyala rekeTa-lacIMga sTezana UbhuM karavAmAM ane amadAvAda khAte ekasaperImenTala seTelAITa komyunikezana artha senTara UbhuM karavAmAM ane phreMca senTara sAunDIMga rekeTa banAvavAne kAryakrama zarU karavAmAM ane spesa sAyansa ane TekanolaoNjI senTara UbhuM karavAne lagatI darakhAstane vega ApavAmAM teo mukhyapaNe javAbadAra banyA hatA. 1962mAM phijhikasa mATenuM esa. esa, bhATanagara memoriyala evorDa-zAntisvarUpa bhATanagara-smArakapAritoSika-temane ApavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda bhArata sarakAre temane "padmabhUSaNa'nA IlkAbathI navAjyA hatA. - temanAM patnI mRNAlinI sArAbhAI suvikhyAta natikA tarIke viziSTha khyAti dharAvatAM eka sannArI che. "temanAM nRtyane lagatAM kAryakramamAM bhAga levAne tamane samaya maLe che kharo?" evA praznanA javAbamAM temaNe kahyuM ke "jarUra, haju huM gaI rAtre ja temAM bhAga levA gayo hato." ' anuvAdaka : paramAnaMda muLa aMgrejI: zrI piAlakasa bhArata ane aNubomba thaDA divaso pahelAM cIne trIjo aNuboMba phoDayA bAda tenI harIphAImAM bhArate aNuba banAvavo ke nahi te prazna navI utkaTatA dhAraNa karI che. be saMgharSaparAyaNa dezo vacce zastrazakitanI spardhA pedA thAya e svAbhAvika che. ane tethI koI paNa dezane pratipakSa karatAM caDiyAtA zastro vasAvavAmAM potAnI vadhAre surakSitatA lAge e svAbhAvika che. ane tethI cIne jo ANuboMba pedA karavA mAMDayA te bhArate kema na banAvavA A prazna Ubho thAya e rAmajI zakAya tevuM che. paNa cAlu zastro jene conventional weapons kahevAmAM Ave che te ane aNuzastro vacce ghaNe phaka che. A taphAvatanuM svarUpa bhAratanA prajAjanoe samajavuM jarUrI che. A saMbaMdhamAM eTamika enarjI kamizananA tAjetaramAM nimAyelA adhyakSa Do. vikrama sArAbhAIe TAImsa opha InDiyAnA riporTara sAthe tA. 2-6-66nA roja eka mahattvanI carcA karI hatI. A carcAne lakSamAM laIne lakhavAmAM Avela ane tA. 4-6-66nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa karavAmAM Avela
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA prabuddha jIvana ra7 : ' taMtrIlekha TUMkANamAM. A AkhA praznanI vizad samAcanA karatA nivaDavAne saMbhava che. je sAdhana vaDe paraMparAgata zastronI tAkAta hoIne tene nIce anuvAda ApavAmAM Ave che.-paramAnaMda ghaNA moTA pramANamAM vadhArI zakAya tema che te sAdhane aNuzastra bhArate aNu ba ba jAte banAvavAnI pravRtti hAtha dharavI ke UbhA karavA pAchaLa kharacAI jaze. je koI saMgharSane A dezane nahi e samasyAne dhI eTamika enarjI kamizananA navA adhyakSa sAmano karavAnI paristhiti UbhI thavAno saMbhava che te saMgharSanuM paDe. vikrama sArAbhAIe bahu spaSTa AkAramAM raju karI che. bAM ba pariNAma tenI paraMparAgata cAlu zastronI tAkAta upara AdhArita banAvavA aMge adhIrAI dAkhavatA lokone temaNe kahyuM che ke cIna haze. chellA cAra varSa daramyAna bhAratane je be yuddho laDavA paDayAM banAve che tevuM eka aNuzastra banAvavuM ane aNuzastro dharAvatI temAM aNuzastro bhArata pAse hota to paNa kazA kAmamAM AvI zakayA eka zakitasaMpanna rAjayasattA banavuM e bemAM AsamAna jamInane na hota. yunAITeDa sTeTasa pAse aNuzastrone sauthI moTo bhaMDAra taphAvata che. cAluM bane che tevA aNu bAbA banAvavA mATe bhArata hovA chatAM, viyeTanAma sAthenI laDAImAM A zastro bahu upayogI pAse pUratAM sAdhana che, paNa bhAratane eka aNuzastrasaMpanna nIvaDayA nathI. ApaNe deza aNuzastrasaMpanna thaI zakato nathI.rAjayasattA banavA mATe je jarUrI che te eTale ke eka meTuM audyo- AvI vAstavikatA kabula karatAM ApaNuM rASTrIya ahama , zakaya che ke, gika mathaka, AgaLa vadhelI IlekaTronika paddhati, ane ba banI heraphera . dubhAya, paNa lAMbadara daSTie vicAratAM mAluma paDaze ke vAstavikatAnA karavAnI ane dhAryA sthaLe pheMkavAnI pUrA Ayojana pUrvakanI tAkAta- bhAnapUrvaka saMrakSaNanI tAkAtane vikasAvavI emAM ja dezanuM kharUM AmAnuM bhArata pAse kazuM ja nathI. A jarUrI sAdhanasAmagrI hoya raheluM che. mULa aMgrejI: TAImsa erU InDiyA sivAya mAtra pitA pAse beba hovAnA kAraNe bhArata anya dezo - InDe-amerikana phAunDezana upara pitAne prabhAva pADI zake tema che ja nahi. AvA bAbanuM mUlya kAgaLanA vAgha karatAM jarA paNa vadhAre nathI. enAthI eka carcApatra koI paNa chetarAze nahi, kAraNa ke "lazkarI bhUharacanAne koI paNa (prastuta phAunDezananI AlocanA rUpe lakhAyelI ane abhyAsI jANe che ke AvI bAbatamAM kevaLa baNagAM phakIne koIne chetaravAnuM have zakaya nathI." cukalIara kAryakramanI virUddha ATalI tA. 1-6-66 nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelI noMdha vAMcIne vIle pAralena zrI caMdulAla nANAvaTI kanyA vidyAmaMdiranA AcArya susaMbaddha rIte ke vizada rIte haju sudhI anya koIe rajuAta zrI vajubhAI paTele eka carcApatra lakhI mokalyuM che je nIce pragaTa karI nathI. temaNe khulAsApUrvaka jaNAvyuM che te mujaba, nyukalIyara karavAmAM Ave che. A InDo - amerikana phAunDezanane prazna vivAdAbanavuM-aNuzastrasaMpanna banavuM-eTale ene lagatI badhI jarUri spada banyo che ane tene bhinna bhinna daSTibiMduthI vicAra karavAmAM yAtone hastagata karavI, enuM samagra ane saMpUrNa Ayojana karavuM. Ave che. A bAbata sAthe saMbaMdha dharAvatA muddAomAMthI kayA muddA- ' emAM adhakacarApaNuM adhurApaNuM cAlI zake tema che ja nahi, upara vadhAre bhAra mUkavAmAM Ave che te upara A praznano eka yA ' jo koI eka deza pAse boba hoya te tenI pAse bAbaro hovA anya prakArano nirNaya AdhArita che. mane A InDo-amerikana joIe ane tene pheMkavA mATenI badhI sAmagrI paNa hovI joIe. phAunDezananI yojanAnA svIkAramAM samagrapaNe dezanuM zreya raheluM che eka pagalAMnI pAchaLa acUkapaNe aneka bIjA pagalAM bharavAnAM rahe ja che. ema lAge che. AthI anyathA vicAratA lokonuM daSTibindu nIcenA AvA samagra AyojananA vicAre briTana ane phrAnsa upara pAra carcApatramAM raju thayuM che. vAMcakoe emAMthI pitAne svataMtra nirNaya vinAne Arthika bojo nAMkhe che ane temanI pAse puSkaLa sAdhanasAmagrI tAravavAne rahe che. paramAnaMda) hovA chatAM A banne dezo haju sudhI paNa saMpUrNapaNe aNuzastra prabuddha jIvana niyamita vAMcuM chuM. chellAM aMkamAM InDo-amerikana saMpannatA prApta karI zakayA nathI. bhArata pAse A prakAranA samagra pratiSThAna vizenI ApanI noMdha vAMcI ane te viSe prabuddha jIvananA kAryakramane pahoMcI vaLavA mATe Arthika ke anya prakAranI koI kSamatA vAcaka vargane Ape karelI bhalAmaNa vAMcI A patra lakhavAnuM mana thayuM. che ja nahi. bIjAne DarAvI zake, pitA sAme hAtha upADatAM ane 1. A pratiSThAna viSene je virodha thayo che temAM be prakAranA aTakAvI zake evI aNuzastrone lagatI tAkAta prApta karavAnI vicAra dharAvanAra buddhizALI varga che. eka AvI koI madada upara bhrAmaka AzAmAM potAnI Arthika surakSAne gaMbhIrapaNe hAni pahoM AdhArita zikSaNapratiSThAna sthApavuM te svatvane hRAsa karanAra cADavAnuM jokhama bhArata kheDI na ja zake. hovAthI te yogya nathI ema kahenAra varga ane bIjo temAM ApaNuM De. sArAbhAI vijJAnazAstrI hoIne A boMba sAthe joDAyelA AgavuM vyakitatva nahi rahe ane amerikana asara ApaNI keLavaNI rAjakAraNI mudAne nahi sparzavAnI temaNe saMbhALa lIdhI che. ane saMskAramAM vyApakarUpe Avaze ema bhIti dharAvanAra varga. paNa A muddAo TekanolojIkala ke Arthika muddAo jeTalA ja 2. pahelo varga pramANamAM nAnuM che. paNa temane mana A prastuta che. bA~ banI banAvaTane ane tenI herapherane lagatI paddhatine pAyAne prazna che. ucca zikSaNa e Akhare ApaNI dharatImAMthI bhArata pahoMcI vaLI zake tema hoya te paNa Ama karavA jatAM teNe udbhaveluM joIe. tene hetu Talents-buddhimattA-zaidhI tene je rAjakAraNI vaLatara cUkavavuM paDe te zuM vadhAre paDatuM nahi hoya e zakita ApavAnuM che ane te zakita dezane mATe kema vaparAya te mudA paNa teNe vicAravAnuM raheze ja. zrImatI IndirA gAMdhIe haju batAvavAnuM che. A Talents je paradezathI AyAta thaze to tAjetaramAM ja eka jApAnIjha pratinidhimaMDaLane jaNAveluM te mujaba, deza mATe bahu upayogI nahi thAya. pratyeka gAma ane zaheramAMthI jo bhArata ba ba banAvavAne nirNaya karaze to tenA paDozI deze paNa AvA yuvAne taiyAra karavA hoya te keLavaNInuM AkhuM Ayojana baba banAvavA tarapha vaLaze ane pariNAme A badhA dezamAM naMga- svatva vikasAve te Dhabe karavuM rahyuM. InDo-amerikana phAunDezana dilI vadhatI jaze ane ugra rUpa dhAraNa karaze. A uparAMta Ama AvuM Ayojana karavAmAM bAdhaka nIvaDavA saMbhava che-nahi ke e karavAthI, je be mahAna rAjayasattAo aNuzastronA utpAdana ane lekonuM ApaNA upara dabANa thaze e kAraNe, paNa ApaNI daSTi vadhArAnI sudaDhapaNe virUddha che e be mahAna rAjyasattAo sAthenA ApaNA svatvane pragaTAvavA tarapha pachI nahi rahe e kAraNe. dezanA saMbaMdho vinAkAraNa vadhAre gUMcavaNabharyA banaze. surakSAnA javAharalAlajIe svarAjya maLyuM tyAre eka paNa briTiza sainika daSTibiMduthI paNa ba ba banAvavAno nirNaya deza mATe bhAre khAtaranAka ApaNA rakSaNa mATe ahIM rahe te sAme moTo roSa batAvI ema kahevuM jANavA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhuM jIvana 38 maLe che ke loko marI jaze te sahana karI zakIza, paNa paradezI sainya dharatI upara huM sahana nahi karI zakuM ane emanI najara sAme bhAgalA samaye cha lAkha jeTalA lokono vinAza thayo te vAtanI ApaNane khabara che. A ja pramANe emaNe jo paradezI mUDIne AdhAre ApaNuM Arthika Ayojana karavAnuM TALyuM hota te saMbhava che ke, bhAre udyogAmAM ApaNe bahu AgaLa na vadhyA hota, paNa prajAmAM svatva pragaTayuM hota ane Aje je bhAre pramANamAM asaMtoSa cotarapha joIe chIe te kadAca na hota athavA ochA hota. A jo--tAnI dalIla InDo-amerikana phAunDezananI carcA sAthe prastuta eTalA mATe che ke ApaNA prazna upara jaNAvyuM tema dezamAMthI Talents zeAdhI tene zakita ApI dezane mATe te zakitana upayoga vizeSa phaLadAyI rIte kema thAya te rItanuM Ayojana karavAnA che. temAM jema ApaNuM hAlanuM Arthika Ayojana AmavarganI daSTie nAkAmiyAba nIvaDatuM jAya che tema ja zikSaNamAM paNa banI rahyuM che ane AvAM pratiSThAnathI te vadhAre banaze. 3. bIjo varga phAunDezanamAM bhayasthAne jue che, paNa madada svIkAravA taiyAra thAya che. A vargamAM ThIka ThIka pramANamAM kAlejanA adhyApaka varga che. temanI dalIla, zrI gAravAlA majAka uDAve che tevI, taddana arthahIna nathI. ApaNA je vidyArthIe amerikA abhyAsa athaeNae gayA ane pAchA AvyA temAMnA ghaNA sA2e sthAne che. pariNAme ApaNane vadhune vadhu vidyArthIone tyAM mokalavAnuM mana thAya che. ApaNe pahoMcatA hoIe te ApaNA bALakone amerikA bhaNAvavAnuM mana thAya che. A hakIkata temanA zikSaNanA upayogIpaNAne siddha nathI karatI, paNa balke te zikSaNa mAtra vyakitane ja upayogamAM AvyuM che ane dezane pramANamAM AcAra, vicAra, saMskAra, AbAdInI daSTie bahu lAbhakAraka nathI nIvaDayuM te vAtanuM samarthana Aje evA bhaNelA yuvAnomAMnA ThIka ThIka varga, anukULatA maLe tA, pAchA amerikA jaI tyAM sthira thavAnI IcchA karatA hoya che te jANItI vAta che. vaijJAnikomAM paNa AvI saMkhyA nAnI nathI. tyAga, dezabhAvanA, samarpaNanI dhagaza batAvanAra yuvAnonI saMkhyA tyAMthI bhaNI AvanAramAM zodhavA jaIe to kadAca ApaNaeN nirAza thavuM paDaze. mATe pratiSThAnanA vicAra khoTo nathI tema teo kahe che paNa tenA saMpUrNa kAbu .hAlanA Arthika AyojananI mAphaka ApaNI pAse hovA joIe tema teo mAMge che. kare che. ApanA, vajubhAI paTela prakI noMdha vAstavikatAnI akSamya avagaNanA aucityabhaMganI parAkASTA muMbaI khAte gayA me mAsanI 21, 22, tathA 23mInA roja bharAyalA koMgresa mahAsamitinA adhivezananA anusaMdhAnamAM koMgresI mahAnubhAvA mATe je bhAtabhAtanAM AnaMda ane mojamajAnA bhAjana- samAraMbhA ane vividha prabaMdha goThavavAmAM AvyA hatA te saMbaMdhamAM tA. 3-6-66 nA roja bAlAvavAmAM AvelI patrakAra pariSada samakSa khulAsA karatAM muMbaI koMgresanA pramukha zrI. pI. jI. khera jaNAve che ke: "sAgarasaphara vakhate je bhAjana 700thI 800 mANasAne ApavAmAM AvyuM hatuM temAM tathA juhunI eka hoTelamAM 1,000 mAMNasone je bhAjana ApavAmAM AvyuM hatuM temAM anAjanI vAnagIo pIrasavAmAM AvI nahotI. A badhA loko emane utAre janmyA hota te temane anAjanI vAnagI maLI hota. AthI hakImAM hatA e be TaMka pratA anAjano bacAva ja thayo che. sAmAya sAMje 5 vAgye baMdha karI devAmAM AvI hatI ane vidhAnasabhAnA sabhyonI hosTelamAM paNa te divase rAtre koI bhAjana ApavAmAM AvyuM nahotuM. Ama mahArASTra sarakAranA anAjanA vaparAzanA niyamana aMgenA koI hukamanA bhaMga paNa karavAmAM AvyA nahotA. tA. 16-6-6+ pratinidhio tathA mahemAna mATe thayelI kharacALa sarabharA aMge vaDA pradhAna tathA kAgresapramukhe muMbaI koMgresa samakSa potAnI nApasaMdagI vyakata karI che evA ahevAlAne temaNe pAyA vinAnA gaNAvyA hatA. emaNe kahyuM hatuM ke, sarabharA aMgenI badhI ja vyavasthA zrImatI IMdirA gAMdhI ane zrI kAmarAjanI pUrva saMmatithI thaI hatI, eTaluM ja nahi, emaNe bannee muzkelIonI vacce ame je vyavarathA karI hatI tenA pratye UMDo saMtApa vyakata karyo hato. A adhivezananA kharca lagabhaga be lAkha rUpiyA jeTalA Avyo che." A khulAsA vAMcIne bhAre du:kha tathA Azcarya thAya che, kAraNa ke A khulAsA dhITatAthI bharelA che; temAM bhALA lokone samajAvI levAnA prayatna che. Aje dezabharamAM anAjanA duSkALanI paristhiti pravarte che; moMdhavArInI bhIMsa vacce, tareha tarehanI taMgI nIce ane karaverAnA asahya banatA jatA bAjA nIce prajAjIvana kacaDAI rahyuM che. AvI paristhitimAM ApaNane anivArya dharmarUpe prApta thAya che ke khAsa jarUrI na heAya tyAM sudhI ApaNe koI sAmudAyika saMmelanA yAjIe nahi ane je koI saMmelanA yojavAnuM AvI paDe te bane teTalAM sAdAM yAjIe ane temAM AjanA samaya sAthe baMdha bese nahi tevA AnaMdivanAdanAM mAjamajA karavAnAM-kAryakrama goThavIe nahi, khAsa karIne jenA mAthe AkhA bhAratanI prajAnA sukhadu:khanI javAbadArI che tevI koMgresa saMsthAe te AvI bAbatamAM pUrA jAgRta rahevuM joIe, Ane badale tAjenaramAM muMbaI khAte maLelA koMgresa mahAsamitinA adhivezana upara AvelA kAgresI netAone muMbaInI AlIzAna lekhAtI hoTelAmAM utAravAmAM AvyA hatA ane A adhivezana sAthe joDavAmAM AvelA kevaLa meAjamajAlakSI kAryakramanA kAraNe AkhA adhivezane eka jalasAnuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM. eka rAtre 700thI 800 mahemAno mATe sAgara saphara yojavAmAM AvI hatI; bIjI rAtre jUhu jeTalA dUra AvelA sthaLa upara 'sana enDa senDa'nA nAme oLakhAtI bAdazAhI hoTelamAM 1000 kaoNMgresI mATe bhAjanasamAraMbha goThavavAmAM AvyA hatA. trIjI rAtre rIgala thIeTaramAM A mahAjanane citrapaTa dekhADavAmAM AvyuM hatuM. AjanI vAstavika paristhitinA saMdarbhamAM AvA AnaMdavihAra keTalA badhA kaDhagA, behudA, asamayocita gaNAya tenA A Ayojakone khyAla sarakho paNa na Avyo ! svAbhAvika che ke A badhuM joIne jANIne sAmAnya lokonA dila ukaLI UThe ane jAheramAM tema ja khAnagImAM A ThaThArAnI teo sakhata TIkA kare, jhATakaNI kADhe ane lokonI kahevAtI kAgresa Aje karyAM jaI rahI che evA prazna pUche. AvI TIkA TIppaNIthI A prakAranAM avivekI Ayojana mATe javAbadAra kaoNMgresI AgevAnoe sajAga thavuM joIe, antarmukha banavuM joIe ane potAnI bhUla jAheramAM kabula karavI joIe. Ane badale muMbaI koMgresanA pramukhe je khulAso bahAra pADayA che temAM nathI koI zaramanA udgAra ke pazcAttApano ekarAra. ulaTuM je thayuM che e barAbara, yogya ane ucita ja thayuM che evA bhAva A khulAsA vAMcatAM UThe che, eTaluM ja nahi paNa, bahAra karavAmAM AvelI bhAjana vyavasthAmAM pratibaMdhita anAjanI vAnagIo pIrasavAmAM AvI nahotI ane e rIte eTalA pUrato pratibaMdhita anAjane bacAva karavAmAM AvyA hatA evI A khulAsAmAM zekhI karavAmAM AvI che--jANe ke kAnunI maryAdAmAM rahIne paNa AvI zAnadAra hoTalAmAM taiyAra karavAmAM AvelI bhAta bhAtanI vAnI pAchaLa thayelA amaryAda kharcanA to koIe kA vicAra ja karavAnA na hoya. AvA dhITa khulAsA raju karIne saMtoSa na mAnatAM A badhI gAThavaNa zrImatI IndirA gAMdhI ane kaoNMgresapramukha kAmarAjanI saMmatipUrvaka karavAmAM AvI che ema muMbaInI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke tA, 16-6-19 mahAprasthAnanA patha para-11 keMgresanA pramukha jaNAve che ane e rIte A goThavaNanA guNadoSa rAjI ' aMge-aucitya-anaucitya aMge keMgresanI zikharastha: vyakitaone , , , , - havAlo Ape che. ane chevaTe A adhivezana pAchaLa lagabhaga ' gaurIkuMDa choDIne huM AgaLa cAlyo. ThaMDI sArI peThe hatI. be lAkha rUpiyA jeTalo kharca thayo che ema muMbaI keMgresanA pramukha Akhe raste caDhANane hate. kheDaMgatA page cAlavAnuM paNa have du:kha * vinamra bhAve jaNAve che jANe ke ATale kharca kaMI vadhAre paDatI , nahotuM. badhuM koThe paDI gayuM hatuM. AkAza kayAMka kayAMka vAdaLAMthI chavAyeluM ( na gaNAya. paNa jayAre A adhivezana mATe koI moTo maMDapa bAMdha- hatuM. thoDIka vAra pahelAM ja sahejasAja varasAda varasI gayo hato. vAmAM Avyo nahoto ane bahArathI AvelA koMgresIone vasA ThaMDo pavana sUsavAto hato. vacce vacce kedArathI pAchI AvatI vavA mATe koI khAsa nivAsasthAne UbhAM karavAmAM AvyA nahotAM ThaMDIthI herAna thayelI evI yAtrIonI ToLIo maLatI hatI. tyAre sahaja phalita thAya che ke A be lAkha rUpiyAnI rakamane moTo bhAga keMgresI mahemAnanI sarabharA karavA pAchaLa-temane khavarAvavA paraspara maLatAM 'jaya kedAranAtha' kahIne ekabIjAne satkAratA. dareka pIvarAvavA tathA mejamajA karAvavA pAchaLa -kharcAyA che. A jaNa zakaya teTale aMze garama vastrathI DhaMkAyeluM hatuM. badhA ekavAra rIte vicAratAM A be lAkhano kharca paNa zuM vadhAre paDatuM nathI? bolatA hatA, badhA amane ekavAra kahetA hatA. "samAlake calo atyata nirAzAjanaka paristhitimAM paNa mAnavI bahuta barapha, jAna bacAke maiyA," jema AgaLa jAo tema bhaya, jANe - purUSArthabaLe UMco Ave che. ', " * ke, AvatI Apatti amArI pratIkSA karatI ja beThI hatI. jAtaka! uparanA vicArane AgaLa dharatI eka noMdha tA. 4-6-66 nA jAtanI zaMkA, ciMtA, hovA chatAM mArI gati maMda thaI nahotI. mArI TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa thaI che jene anuvAda nIce mujaba che:- , gati eTalI ja jhaDapI ane sAvadhAnIbharI hatI. kyAMka kyAMka raste . jayapura senTrala jelamAM jIvanabharanI kedanI zikSA pAmela atyaMta sAMkaDo hato, vacce vacce pahADI leka, bakarAnI pITha para 19 varSanI umarane eka kedI pI.yunivarsiTI (eTale ke kaeNlejanA , ' prathama varSanI) parIkSAmAM pahelA naMbare pasAra thayo che ane pahelA - - khAvAnI cIjo ane baLataNa laIne jatA maLatA hatA, temanI sAthe naMbare AvyA che. A eka kharekhara asAdhAraNa ghaTanA che. pitAnA ekAda pALelI mATI kutare raheto. bakarAone jaMgalI jAnavara ; eka sAthI vidyArthInuM khUna karavA badala tene traNa varSa pahelAM 20 mArI na nAMkhe te mATe eka moTo zikArI kUtaro paryApta manAte.. varSanI kedanI zikSA pharamAvavAmAM AvI hatI ane zarUAtamAM . ame vananA pahADI mArgethI jatA hatA. e jagyAnuM nAma cIratene yuvenAIla repharameTarI (nAnI uMmaranA gunegAra chokarAo vAsA bhairava hatuM. jo koziSa karIe te Aje ja ame kedAranAtha mATenI jela)mAM mokalavAmAM Avyo hato. te repharameTarImAM hatA te | daramiyAna teNe hAIskUlanI parIkSA pasAra karI hatI. jelamAM 20 varSa pahoMcI zakIe ema hatuM. paNa sAMja paDayA pachI kedArane rasto salA- jeTalI lAMbI mudatanI zikSA jevA kevaLa nirAzAjanaka saMyogo mata nathI, vaLI AkAza paNa vAdaLAMothI chavAyuM hatuM, ne ethI vacce paNa nirAzAne vaza banavAno InakAra karanAra eka vyakitane paNa aMdhakAra vizeSa gADha banyuM hatuM, ane kadAca varasAda te A bhAre bahAdurIbharyo kisso che. paDe, paNa sAthe sAthe barapha paNa paDe, ne karA paNa varase, ethI ja !=+= '' jIvanabhaMranI jelazikSA athavA te mRtyudaMDanI zikSA rAmavADAmAM ja ame rAta gujAravAnuM nakkI karyuM. amAro parama pAmelA ema chatAM jelamAM rahIne khyAti prApta karelA mAnavIonA - AjakAla sArI saMkhyAmAM kissAo sAMbhaLavAmAM Ave che. AmAM priya chaDIdAra amarasiha A saMbaMdhamAM amane pUratI mAhitI ApatA - sauthI vadhAre jANItA kisse kerIla cesamenane che ke je potAne jato hato. lagabhaga sADAcAra vAgye ame rAmavADAnI caTTI para mRtyudaMDanI zikSA thayelI, ema chatAM bAra varSa sudhI e zikSAne pahoMcyAM. te vakhate jharamara varasAda varasava zarU thayo hato. eTale te TALI zakayo hato ane Akhare 1960mAM tene phAMsIe caDhA . pavana ne eTalI ThaMDI hatI ke, khullI jagyAmAM te eka miniTa vavAmAM Avyo hate. te jelamAM hatA te daramiyAna potAnI koTaDImAM 3, rahIne teNe kAyadAne abhyAsa karyo hato ane je khUba vecANa paNa UbhA rahevAya ema na hatuM. chAtInI aMdara to ThaMDI jANe ekadama thayelI evI DhagalAbaMdha navalakathAo teNe lakhelI hatI ane pesI jatI hatI. jANe pavana kAMTAnI jema chAtImAM bhAkAte hatA. . mRtyudaMDanI zikSA sAme teNe joradAra AMdolana calAvyuM hatuM. DraoNbarTa jhaTapaTa meM AkhI komaLe eADhI lIdhA. dAMta kaDakaDa belatA hatA. 'epha TrAuDa je AlkATrAjhanA pakSIniSNAta tarIke oLakhAtA ' varasAda to aTaka, paNa ' AkAza sApha banyuM nahi. caTTInI. hato tene paNa eTaluM ja dhyAna kheMce e kisso che. eka divasa, : 'divAla ane uparanI chata halavA lAgyA, ane baraphanA ThaMDA pavana ; tenI koTaDImAM eka ghAyala caMkalI AvI paDI, ane tenI teNe sAra nanA sUsavATAthI ame bhayabhIta banI gayAM. gopAladA calama pakaDIne vAra karI. A zarUAtamAMthI, tene maLelI jIvanabharanI jelazikSA * koNa jANe zuM vicAra karavA lAgyA. evAmAM koNa jANe kayAMthI tephAbhAgavatAM bhagavatAM te pakSIzAstra upara duniyAne sauthI vadhAre . nanI jema brahmacArI AvIne hAjara thaI gayo. huM te ene joIne 'vikhyAta " e pramANabhUta lekhAte niSNAta banavA pAmyo. jIna . jeneTe nAmanI vivAdAspada banelI kUMca lekhikA pitAnA gunA AnaMdathI cIsa pADI UThayo. hasate hasate te bolyA, "kedAranAtha pharI Avyo, are bApare! kevuM bhayAnaka! barapha, baraphane barapha. khUba - hanI pote ja kabulAta karavAnA pariNAme jelazikSA pAmelI. A sAvadhAna rahejo. jojo tephAnanA moDhAmAM AvIne na paDatA. have ahIMthI paNa kedamAM rahIne jenI prajJAno utkarSa thayo hoya e, kakSAnA mAnavIone eka vadhAre kisso che. bhAgI chUTAya eTale basa." "tame amane choDIne kema cAlI gayA brahmacArI ?'' kaLAguru naMdabAbu viSenI jIvananoMdhamAM "A tamArI joDe te chuM. e te huM AgaLa jato hato. have sucavAyelo eka sudhAro badarInAthamAM ApaNe pharI maLIzuM. mAre rA. utAvaLa che .. ?, tA. 1-5-66 nA prabuddha jIvanamAM zrI naMdalAla basu viSe ne. pAchA vaLatAM huM vRMdAvana pragaTa thayelI noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke "1928mAM vizva jaIza." ema kahIne bhAratInI sthApanA thaI tyAre gurudeva TAgore temane potAne tyAM e bIDI pIvA lAgyuM. enI AMkhamAM koI navI bolAvI lIdhA ane kalAbhavananA adhyakSapade mUkayA" A bhUlabharelA caMcaLatA hatI, enA hRdayamAM AzA hatI, enAmAM koNa jANe kayAMthI vidhAna tarapha dhyAna kheMcIne eka mitrane A mujaba sudhAravA sUcave che. ATaluM sAhasa hatuM? e badhuM Aje ene pUchatAM mane zarama AvavA "1918mAM vizvabhAratInI sthApanA thaI ane naMdalAla basu urphe naMdabAbu 1919mAM kalAbhavanamAM joDAyA, paNa thoDA ja mahinAmAM lAgI ke koNa enA khAvAnAnI sagavaDa karatuM hatuM? enI navA -- avanIndranAtha TAgoranA bolAvyA kalakattA cAlI gayA. tyArabAda . mitro koNa che? amArA karatAM ene koNa vizeSa AtmIya sAMpaDa * 1920mAM teo kAyamane nivAsa karavA mATe pAMchA zAntiniketana che.' para kAMI paNa bolyA vagara enA maDha tarapha huM jote ja AvyA ane 1922mAM kalAbhavananA prinsipAla thayA." : ::rahyo. mAre enI joDe bahu bahu to paMdara divasane paricaya, paNa . ' paramAnaMda samayanuM parimANa kAMI vizeSa mahattvanuM nathI. amane hasAvI hasAvIne
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 20. - prabuddha jIvana tA. 16-6-16 e sthira thato gaye. raste raste, du:khe sukhe, ApadamAM vipadamAM, ghummasamAM DhaMkAI gayo hato, sAmeja himAlayanuM anaMta evuM ghummasa amAro saMbaMdha ghaniSTa banyo hato. ane amArI maitrInI aneka hatuM, rastAne kinAre kinAre baraphanA Dhaga paDayo hate, jharaNAMomAMthI - gAMTho daDhatAthI baMdhAI hatI. bIDI pIne kAmaLe, lAThI ne loTI sAbunA phINanI jema pANI paDatuM hatuM. Aje huM AgaLa laIne e Ubhe thayo ne hasatAM hasatAM gepAladA pAse vidAya letA hato. Aje mArA zarIramAM pharIthI zakitasaMcAra thayo hato, baLa be: "jAuM dAdA ! vakhata che, tyAM sudhImAM gaurIkuMDa pahoMcI jAuM, hatuM, uttejanA hatI, aparimeya prANalIlA hatI. kayAMka pAchaLanI OM name nArAyaNa." jamIna lupta thaI gaI hatI, kayAMka vilIna thayo hato pAchaLanI huM enI sAme AMkha mAMDI zakaryo nahi. jo ema karI zakata duniyAne samAja, saMsAra, ne AtmIya mitrone samUha...Aje huM 'te e joI zakata ke priyajana choDIne jAya tyAre mane kevuM du:kha ArAma levAne nathI, tuccha dehanA abhAva abhiyAga tarapha thAya che. mArA jevo poco ne ghaDImAM bhAMgI paDe evo A najara karavAnuM nathI. Aje pUranI jema apratihata vegathI huM doDayo duniyAmAM bIjo koI nahi hoya. phakata eka vAra meM belavAne prayatna jaIza. Aje samasta jIvanamAMthI mane mukita maLI che, badhAM baMdhana karyo, "meM tAre ze gune karyo che? brahmacArI, belI to jA." paNa mArAM chUTI gayAM che, lobha, meha, svArtha nIcenI duniyAmAM choDI - mArA mukhamAMthI avAja bahAra ja na nIkaLe. ' Avyo chuM, pApa, puSya, du:kha ke AnaMdane savAla ja Ubho thato e Ama ja ghaNA samayathI badhAnI avagaNanA karIne choDato nathI. have nadI mahAsAgara tarapha dhase che. aMdhakAra tejanI tarapha Avyo che. kyAreka ema karavAnuM kAraNa haze, to kayAreka kAraNa nahi jAya che, jIvana ane mRtyu mahAnirvANane raste dhatuM jAya che. heya, e bhIkha mAMge, gALapaNuM darzAve, ApaNane dhRNA upaje manuSya svarga tarapha doDe che. Aje huM koI baMdhana svIkAravAnuM nathI, evI khuzAmata karatAM paNa ' ene joyo che. ema chatAM enA jAuM chuM svargazajayanI prasthApanAnI kalpanAmAM, dehamAMthI dehAntaramAM hRdayamAM koNa jANe kayAMka paNa lekhaMDI daDhatA hatI. mAnavasamAjanI tarapha Avyo che. AtmAne meM AviSkAra karyo che. Aje huM AgaLa e abhimAnathI, UMcI bhamare jete. e ja enuM cAritrya hatuM, e ja bha5 jene e ja enuM cAritraya hatuM. e ja AgaLa doDaye ja jAuM chuM. daDo ja jAuM chuM.. ene saMnyAsa hate. e cAlI gayo toye huM emane ema beTho rahyo- ekavAra Ubho rahyo. deDatAM doDatAM badhAMne pAchaLa nAMkhI dIdhAM beTho ja rahyo. aMdara koI koI yAtrI ThaMDIne lIdhe meDhAmAMthI sIsakArA hatAM. cAre bAjunA vistRta dhummasamAM sAthIo koNa jANe bolAvatA hatA, koI koI tApaNuM saLagAvIne tApatA beThA hatA, kayAM khovAI gayA hatA, ' phakata banne bAjunI rastAnI koI kaMpita kaMThe mahAbhAratanI vAta karatA hatA. huM nirvAka banIne rekhA ja dekhAtI hatI. kayAMya vRkSo ke latA nahotAM, vanya araNya nahotAM, gaurIkuMDanA rastA tarapha tAkata beTho ja rahyo. sAme ja ThaMDIthI jarjara thayelI 'jIva ke jAnavaranuM cihnamAtra nahotuM. phakata baraphamaya parvatamALA hatI, aMdhArI rAtrI jAmatI hatI. hamaNAM ja kadAca vAdaLa varasaze ne pachI asaMkhya jharaNAMo vegathI avAja karatAM karatAM nIce daDatAM hatAM. ' barapha paDavA mAMDaze. evAmAM e niSphara kayAM adazya thaI gayuM haze DAbAjamaNI, uttara dakSiNa badhe ja meghanI ghaTA chavAyalI hatI, AkAza kone khabara? jIvanamAM e pharI pAchA nahi maLe e paNa huM jANuM chuM, lupta thaI gayuM hatuM, pRthvInuM nAmanizAna nahotuM. have to meM te paNa kaMgALanI jema mAruM mana enI pAchaLa pAchaLa bhaTakayAM kare aMdhanI mAphaka cAlavuM zarU karyuM hatuM, garjanA karatA pavananI sAme che. e daridra che ane koIe ApelA anna para ja nirvAha kare huM mArA be pagane sthira rAkhI zakato nahoto. dhIre dhIre ajavALuM che e jANIne meM ene roja roja AhAra ne Azaro Apyo hato, vizeSa prakhara banyuM. e ajavALuM AkAzamAMthI AvatuM nahotuM, taDakAne tenuM abhimAna mane nathI. mane to ema thayuM ke atyAra sudhI huM ja - paNa e prakAza nahoto, vijaLI ke AganuM nahotuM, e eka navIna ene dabAyelA hatA. huM enI AgaLa parAjita thayela hatuM. ene ja jAtanuM alaukika teja hatuM. e hatuM baraphanI ujajavalatAnuM tIvra, tIkSNa AdhIna hatA. A ajavALuM. jANe ajavALAne pravAha hato, ajavALAno samudra hatuM, - rAtre caTTIvALAne cAra AnA ApIne eka garama oDhavAnuM ajavALAMne dhodha hatuM. prabaLa' vedanAthI AMkha mIMcAI bhADe laI lIdhuM. ethI savAra thatAM paNa jAgye nahi. na ja jagAya ne. | gaI, baMne AMkhe A tejane joI zakatI nahotI. AMkhe hAtha oDhavAnAnI garamI hatI. Ama tema najara nAMkhI te gharaDA uMdara daIne AMdhaLAnI jema sAMkaDA mArganI rekhA upara paga mUkato mUkatA je gopAlaMdA mArA oDhavAnAmAM lapAIne nasakorAM bolAvato hato. huM cAlyo, e kevI bhayAnaka sarvanAzI tenI ugratA, tIranI jema amarAsi6 ne kAlIzaraNanA bUmabarADAthI ane bIkathI ame badhA AMkhamAM jANe vAgatI hatI. yAtrIo rasto cUkI jatA ne mUMjhavaNane UThI paDayA. eDhavAnuM kahyuM tyAM lAgalI ja bahAranI ThaMDI jANe lIdhe lathaDI paDatA. jotAM jotAMmAM pAchuM kAMIka avanavIna joyuM. koI cAbUka mAratuM hoya ema pIDavA lAgI. jhaTapaTa badhuM sameTIne - AMdhI AvI, ne AMdhInI joDe AvI himavarSA ne enI bAMdhI lIdhuM, ne ThaMDIthI sUsavAtA rastA para AvyA, tyAre vakhata joDe varasAdanAM meTAM moTAM pANInAM pherAM. ThaMDI te kahe sArI peThe vahI gayo hato. mAruM kAma. arere ! Aje kAMI jAna bace ema lAgatuM nathI. AkAza gherA vAdaLa tathA dhummasathI aMdhakAramaya hatuM. khabara hajI keTaluM dUra che kone khabara? maMdira keTaluM dUra haze? mAthA maLyA ke AkhA varasamAM pheI koI divase ja ahIM sUryanAM kiraNa upara barapha paDato hato, khabhA upara barapha paDato hato, mAro kAmaLe dekhAya che. sAme ja baraphanI uparathI vAdaLAMo pasAra thatAM hatAM. barapha chavAyAthI sapheda banI gaye hate, AMkha ughADavAne sakhata ThaMDIne lIdhe paga barAbara upaDatA nahotA, pAgalanI jema mArI prayatna karyA chatAM paNa AMkha ughaDe nahi. gAMDAnI jema doDavAne lathaDatI gati hatI. dAMtanI upara dAMta bIDAyA hatA. moDhA para, AMkha prayatna karyo. para baraphamAMthI Avato pavana sapATo lagAvatA hatA. lAThI barAbara are, huM to barapha para lapasI paDaze. rasto badhe baraphathI pakaDAtI nahotI. pagadaMDIvALe pahADane rasto hato, lAMbe ne UMcA chavAI gayuM hatuM. A zuM? zuM kharekhara mArA zarIramAM zakita rahI. caDhANane rasto hato, ne sarpAkAre vaLAMka lete upara ja hato. chAtImAM nahotI? zarIra pattharanI jema jaDa kema thatuM jAya che? A huM kayAM khUba jora hatuM, paNa paga DhIlA paDatA hatA. thoDIvAra UbhA rahIne pAchuM phasaDAI paDayo. hAtha pasAratAM pasAratAM kAmaLe ja. bicArA caDhavA mAMDayuM. Aje huM badhAthI AgaLa hate. nahotI koI vyathA, kAmaLAe mAre mATe keTaluM du:kha sahana karyuM hatuM? keTalo nIce sarI nahote koI thAka, nahotI koI utsahahInatA. pAchaLane rasto paDayo hato te samajAyuM nahi. bahu prayatnathI AMkhanI pAMpaNa ughADIne
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' tA. 19-9 jouM chuM tA pAse ja eka jalAzaya, ThaMDIne lIdhe, enuM pANI jAmI javAthI arIsAnA kAca jevuM kaThaNa banI gayuM hatuM. zarIra khaMkherIne pAchA UThayA, baraphamAM paga aMdara ghUsI gayo. lAThI baraphamAM ropAI gaI hatI. cUlAmAM gaI A yAtrA. hAza, bacI gayo. kamara sudhI ThaMDI lAgavAthI jANe lakavo thaI gayo hato, uparanuM zarIra ja phakata bAkI hatuM. jAtane kheMcato kheMcatA huM AgaLa vadhatA hatA. AMkha ughADI zakyA hAta to khabara paData ke keTale dUra pahoMcyo chuM. AMkha para ne moDhA para. barapha paDayA hatA, ne pANInAM TIpAM bAjhyAM hatAM. mAthAnA vALa bhAre thaI gayA hatA. mArI geruA "raMganI kaphanI mulAyama baraphathI DhaMkAI gaI hatI. AMkha mITamITAvIne ekavAra jovAne prayatna karyo, sAme ja baraphanI puSpavRSTi jhAlaranI jema jhagamagatI hatI, mAthA upara baraphanuM ajavALu hatuM. kevuM anirvacanIya rUpagaurava hatuM! jANe huM koI virATa rUpanA caraNasparza mATe upara jato houM, jANe eka vipula vizvanA tAraNa dvAre TakorA mAravA mATe gAMDAnI jema jatA hatA, jANe svarganI joDe je martyanuM AliMgana thavAnuM hoya ! prabhunA jIvana evAmAM me zaMkhadhvani sAMbhaLyA. kAMsAMnAM dAMTAnA avAja AvatA hoya ema lAgyuM. kaI tarapha? uttara ke dakSiNe? pharIthI kAna mAMDIne me sAMbhaLyuM. paNa have cAlavAnI mArI hAma nahotI. eka vAra sUIne ArAma lauM? paNa sUtAM sUtAM ja aMtima zvAsa laIza ke zuM ? prANamAM huM dhIre dhIre DUbatA jatA hatA. badhuM DUbatuM hatuM, rUpa, ajavALu, zabda, cetanA, zvAsa, badhuM ja. hAtha paga have kazI vAta sAMbhaLavA mAgatA nahotA. ekavAra cIsa pADIne raDAya ema paNa hatuM nahi ne tophAnanI jema ekavAra aTTahAsya paNa karI zakatA nahotA. "mahArAjajI karyo khaDA huA hai?" hAtha para pracaMDa prahAra thatAM ekadama saceta thaI gayo. mAro hAtha pakaDIne dhamadhama karatA thoDAM DagalAM AgaLa AvIne pelA bAhyo, "aisA hotA hai ThaDe meM, jaladI...jaladI AnA." "kauna hai tuma? cheDo cheDo." "AojI, AMkha khAlA. maiM amarAsiMha huM. Ae pUla Age." amarAsiMha mane kheMcIne cAlyo. zarIranI badhI zakita saMcaya karIne AMkhanAM popacAM ughADIne ekavAra meM joyuM. te vakhate maMdAkinI--dUdhagaMgAnA pUlanI pAse huM AvI pahoMcyo hato ..kAMsAnA ghaMTano avAja pAchA dUrathI saMbhaLAyo. be cAra yAtrI dUra chAyAnI jema hAlatA hatA.. pUla pAra karatAM ja sAmAnya gAma ane keTalAMka pRththaranAM ghara hatAM. beeka dukAna hatI. rasto paththarathI bAMdhelA hatA. gharabAra, dukAna paMthaghATa badhuM ja kaThaNa baraphathI DhaMkAI gayuM hatuM. enA parathI ja AvajA cAlatI hatI. khabara * kADhatAM mAlama pAkuM ke gApAladAnuM daLa ghaNuM pAchaLa rahI gayuM hatuM. hathoDo rasto kApyA tyAM baraphathI AcchAdita himAlayanI paTabhUmikAmAM kedAranAthanAM maMdiranAM darzana thayAM. sAme ja paththaranA ATalA para, rastAnI upara ja, pAchaLa ja virATa paththaranA sAMDha beTho hatA. AMkha baraphanuM teja sahana karavA TevAI gaI hatI. have khAsa kaSTa thatuM nahotuM. A vakhate hAthanI tarapha dhArIne joyuM tA, AMgaLAnAM TeravAM phATI jaIne emAMthI lAhI vahetuM hatuM. paganI cAmaDI phATI gaI hatI. te bhale hoya. bahAra joDA kADhIne A parama rUpavAna maMdiranA gADha aMdhakAranI aMdara meM' jhaTajhaTa praveza karyo. aMdara keTalAka mANasA, ardhagAMDA srIpuruSa kedAranAthanA vipula deha AgaLa ALoTatA hatA. kedAranAthanI mUrti nathI. karkaza, khADAvALA moTo eka pattharanA TUkaDA che--e bhale hoya, paNa ene AliMgana karIne koI hasatA hatA, koI raDatA hatA, koI citkAra karatA hatA, koI gIta gAtA hatA, koI ArtanAda karatA hatA, teA koI karuNa vinaMti karatA hatA. koI zIrNavidIrNa lAlalAla mukhathI ene cuMbana karatA hatA. Avega, uttejanA, ullAsa, Artasvara, pUjApATha, stavanamaMtra snehaprema, bhakita ane AnaMdaAma chatAM sthira ane baherA' paththaranA khaMDa acaMcala nIravatAthI emane ema ja paDayo rahyo hatA. aMdara kALA aMdhakAra hatA, ne kaThaNa, asahya prANane rUdhI nAMkhe evI ThaMDI hatI. paga pasArIne UbhA rahevAya ema hatuM nahi. sAme ja A raste thAkeluM, pAgalanuM dala potAnI jAtane bhUlIne kolAhala karatuM hatuM. koNa jANe zuM manamAM AvyuM ke te aMdhArAmAM ekavAra huM kAMi paNa bAlyA cAlyA vinA Ubho rahyo, paNa aMdaranA atizaya ThaMDA aMdhakAramAM sthira thaIne UbhA rahevAya ema hatuM nahi. ThaMDIthI pratikSaNa AkhuM zarIra jaDa banI jatuM hatuM. zarIranuM lohI thIjI jatuM hatuM. gaLAnI aMdarathI eka bhagna, ArtanAda nIkaLatA hatA. A bAju kSINa ane unmata yAtrIonA pralApa hatA. keTalAMka mADhAmAMthI lohI kADhatA hatA, koI phINa kADhatA hatA, emanA hAtha ne paga para hImanA DaMkha hatA, koInA zarIra para lohInA DAgha hatA, koInuM AkhuM zarIra baraphathI ghavAyaluM hatuM, koInA sAda besI gayA hatA. A badhuM zA mATe? AvI bIbhatsa zarIrapIDA bhogavavAnI pAchaLa zuM rahasya hatuM? kaI durlabha vastu emane maLatI hatI? maMdiranI aMdara me bhUtanI jema ekalA. Ama tema keTalAka AMTA mAryA. aMdara gADha aMdhakAra hatA, bhayanuM sthAna hatuM, rahasyanuM avalaMbana hatuM, seyanI aNI jeTalA paNa prakAzane aMdara AvavAno karyAMya mArga nahoto. zuM bAluM ? kevA prakAranI prArthanA kara? A jaDa pattharapanI sAme UbhA rahIne huM mAruM kaMgALapa pragaTa karuM? e tA kevI bhayAnaka che.karavAdI kahevAya? arthAt ekajaNa raste thAkelA sAmAnya tIrghAyAtrI, eTalA ja kAMI mAro paricaya nahotA. huM kSudra, huM nagaNya e vAtano anubhava huM kaI saMkIrNatAthI karyuM?AvegathI, AnaMdathI, vizvAsa ane premathI, jemAM prANapratiSThA karavAmAM AvI hatI, evA A mATIno patharo enI pAse AvIne UbhA rahI huM jo potAnI jAtane alpa na mAnI zakuM to zuM e mArU ahama che? devatAnI pAse AvIne UbhA rahetA ApaNe te! potAnA devatvano anubhava karIene? aMdhArAmAMthI paga TheravatA TheravatA daravAjAmAMthI huM bahAra nIkaLI gayA. hAtha, paga, mATu ThaMDIthI jANe jakaDAI jatAM hatAM. tyAMthI utarI mahAmahenate joDA zodhIne paheryA. huM vegathI cAlavA mAMDayo. hAthamAM lAThI hatI. ane halAvavAnI have zakita rahI nahotI; joDAne taLiye baraphanA pApaDA bAjhayA hatA, ne emAMthI pacapaca avAja AvatA hatA, aMdhArAmAMthI baraphanA ajavALAmAM utarI AvatAM pharIthI AMkho e ajavALuM jANe sahana karI zakatI nahotI, meDhAmAMthI sU sU avAja kADhato huM dharmazALAmAM Avyo. anuvAdaka : DaoN. caMdrakAMta mahetA mULa baMgALI : zrI. prabodhakumAra sanyAla, zrI mubaI jaina yuvaka sadhanI vArSika sabhA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA cAlu jUna mAsanI 18mI tArIkha zanivAre sAMjanA pAMca vAgye nIce jaNAvela sthaLe maLaze, je vakhate nIce mujaba kArya hAtha dharavAmAM Avaze: (1) gata varSanA vyuAMta tathA saMgha tema ja vAcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTa thayelA hisAbone maMjUrI ApI. 9. 41 (2) navA varSanuM aMdAjapatra maMjUra karavuM. (3) saMghanA adhikArIe tema ja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI cUMTaNI karavI. (4) saMgha tathA vAMcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTaronI nimaNu ka karavI. (5) kAryavAhaka samiti dvArA maLeluM saMghanuM saMceAdhita baMdhAraNa maMjura karavuM. vArSika sabhAnA upara jaNAvelA samaye vakhatasara upasthita thavA sarve sabhyone vinaMti che. sabhAsthaLa : masjIda baMdara roDa upara AvelA grena, rAIsa enDa oIlasIDjha marcanTsa esasIezananA hola. ramaNikalAla maNilAla zAhuM cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-66 A calaNazuddhinA praNetA zrI ampAsAheba paTavardhana zrI ampAsAheba urphe sItArAma puruSottama paTavardhanane janma zuddhine krAMtikArI kAryakrama jaDayo che. A kAryakramane teo prabhudigdarzita tA. 4thI navembara 1894nA roja, mahArASTranA ratnAgirI jillAmAM gaNe che, ne tethI bIjAM badhAM kAmo gauNa gaNI A kAryakrama pAchaLa maMDI AvelA AgaraguLa gAmamAM thayo hato. meTrika sudhIno abhyAsa paDayA che, ne bIjA sevako paNa emane anusare ema Icche che. ratnAgirImAM karI, emaNe uccavidyA muMbaInI eliphansTana kaeNleja- calaNazuddhinI A krAMtikArI yojanAne taddana TUMko sAra A mAMthI meLavI. ema. e. thayA pahelAM ja temaNe pUnAnI sara parazurAma pramANe che: (te vakhate nyu pUnA) kaeNlejamAM darzanazAstranA prAdhyApaka tarIke calaNI noTo sAmAnya rIte cha thI vIsa mahinA cAle che. tene nimAyA hatA. prophesara tarIke emaNe lagabhaga eka varSa kAma karyuM; badale badhA ja prakAranI noTo eka varSa cAle tema karavuM joIe. 1919 nA mArca Akhare ema. e. nI parIkSA ApI. e pachI noTo para varSa chApavAmAM Ave ane je te ne tenA para jaNAvela tarata teo gAMdhIjIe zarU karelA raoNleTa eNkaTa satyAgrahamAM joDAyA. varSa ja cAle. varSa badalAya tyAre neTa paNa badalavI joIe. A A satyAgrahamAM joDAyA te pUrve, AjIvana brahmacaryavrata dhAraNa nATa-badalInI javAbadArI sarakAra upADe ne jUnA ekase che rUpiyAne karI dezasevAmAM jIvana samarpaNa karavAnI pratijJA temaNe lIdhI hatI. badale navA se rUpiyA ApavA tema karavAmAM Ave. Ama karavAthI 'sevAdharmakAra: satyAgrahanI caLavaLa pachI teo thoDAM varasa vyAjakherI lagabhaga baMdha thaI jaze ne lokomAM bhAIcAro vadhaze. paisAnI vyakitagata mAlikI cAlu rahe, paNa tenA upayogamAM sAmAjikIgAMdhIjI pAse satyAgrahAzramamAM rahyA. 1931nA aMtamAM teo karaNa dAkhala thAya. Ama Arthika ane sAmAjika samAnatA sthApI pratyakSA grAmasevA arthe emanA vatana pahoMcI gayA. sevAkAryanA grAmasvarAja siddha karavAnI zakita calaNazuddhimAM paDelI che. covIsa varSanA anubhava pachI, 1949mAM emaNe "sevAdharma" zAstrIya vicAra: chellAM daseka varasathI eka vyavasthita vicAra nAme sevAnI zAstrIya mImAMsA karatA graMtha prasiddha karyo. aneka tarIke rajU thayelI A yojanA uttarottara vadhu spaSTa banatI gaI che. racanAtmaka sevako mATe preraNAdAyI banelA A graMthanI prastAvanAnA zarUAtamAM eka yuTopiyA jevo jaNAyelo A vicAra have to lagabhaga pahelA phakarAmAM sva. kizoralAla mazarUvALAe 'sevAdharmakArane paricaya zAstrazuddha saddhiAMta banI gayo che. calaNazuddhi viSayaka emanAM judAM A rIte Apyo che. judAM pustako jemaNe vAMcyAM haze te kabUla karaze ke, "joSaofmuvirata "zrI appAsAheba paTavardhane be varSa sudhI pate aMgIkAra karelA FTOHTIT 'Towards a new society'ui sivil sudah vratanuM ekaniSThAthI AcaraNa karI, aneka prakAranI muzkelIo ane vicAra 'artha ' ane "A plea for shrinking currency'mAM kaSTone mukAbalo karatAM karatAM chevaTe temAM yaza ane pratiSThA meLavyAM che. sArI rIte vadhu spaSTa banyo che. ne have eprila 66 mAM bahAra mULathI ja vidyAvyAsaMgI paraMparAmAM janmelA; nAnapaNathI keLavAyelI paDelA "narAzni = satyatara' te A mahAna vicAranuM svAdhyAyanI Teva; temAM tarkazAstra ane tattvajJAnanA khAsa vidvAna, eka zAstrIya pustaka gaNAze emAM zaMkA nathI. adhyApakanI manovRttit; jhINI jhINI carcAo karanAra yuvako ane calaNazuddhinA vicArane zAstrIya svarUpa ApavAmAM kazI apApaMDitanI sebatamAM nitya jIvana, jelanA ekAMtavAsamAM maLelI sAhebane janatAne paNa sahakAra saupaDayo che. tA. 1-9-60 thI emaNe mananI anukuLatA ane pitAnA tema ja bIjAnA anubhavane kevaLa calaNazuddhinA vicAra pracAra mATe mahArASTranI padayAtrA AraMbhI manamAM bharAyele khajAne. A badhAnA paripAka rUpe temanA hAthe tyArathI Aja sudhI aneka loko sAthe emane carcA-vicAraNA, potAnA svakarmanA zAstra jevuM A pustaka lakhAya emAM Azcarya zaMkAsamAdhAna ane vicAravinimaya karavAnA prasaMge sAMpaDayA che. pAmavA jevuM nathI. A badhAnA saravALe zrI abbAsAhebanI zraddhA dinapratidina - bhArata saphAI maMDaLa: bhaMgImukitanA kSetre zrI appAsAhebe balavattara banatI gaI che. Aje teo emanI samagra zakita A krAMtikArI yojanAnA amala mATe kharcI rahyA che. emane dAvo che ke kareluM pradAna sauthI AgavuM che. gAMdhI smAraka nidhinI bhaMgImukita. calaNazuddhinA amalathI atyAranA ApaNA aneka koyaDAo ekI samitinA teo varSo sudhI adhyakSa rahyA hatA. emaNe zodheluM gepurI sAthe mahad aMze hala thaI jaze. zaucaghara ane bIjAM saphAI sAdhanathI bhaMgImukita ghaNI saraLa prayogapAtra yojanA: calaNazuddhinI yojanA taddana navI zodha banI che. bhaMgImukita ane sAmAjika samAnatAnA ciMtanamAMthI emane nathI. zrI abbAsAheba pUrve jarmanInA zrI silvIo gesela, lAgyuM ke jayAM sudhI samAjamAM ucca-nIcane bheda che tyAM sudhI svecchAe amerikAnA zrI ricarDa grega, ApaNA zrI kizoralAla mazarUvALA, zrI subhASacaMdra bejha vagere. A prakAranI yojanAnI himAyata karelI nIcA gaNAvAnuM pasaMda karanAra ne te mATe halakAM gaNAtAM kAme niya che ja. jarmanInA babberiyA prAMtanA svenaSpha gAme tathA oNsTreliyAnA mita vratapUrvaka karanAra varga Ubho karavo joIe. A mATe emaNe TAyarala prAMtanA varagala gAme AvI yojanAne saphaLa prayoga bhArata saphAI maMDaLanI racanA karI. roja niyamapUrvaka ochAmAM paNa karela che. paNa calaNazuddhinI yojanA grAmastara karatAM rASTrIya ochI paMdara miniTa saphAI yajJa" karanAra "maLapationA A stare amalamAM mUkavI pramANamAM vadhAre saraLa che. AthI lokoe rasaMgaThThana dvArA emaNe brAhmaNa-bhaMgI prabhusaMtAna, saphAI-pUjA eka A yojanAnI ajamAyaza karavA sarakArane taiyAra karavI joIe. samAna e nAro gUMjato karyo. zrI apAsAheba A mATe lokamata taiyAra karI rahyA che. | sarvodaya netA: zrI ampAsAheba bhUdAna AMdolananA AraMbhathI mahArASTramAM ratnAgirI, kolAbA, thANA, muMbaI jillAomAM aneka tenI sAthe gADha rIte saMkaLAyelA rahyA che. "vavA jAjha'mAM saMsthAoe-grAmapaMcAyata, tAlukApaMcAyata, jillApaMcAyata tathA anyaemaNe bhUdAnane maryA samajAvyo che. 1956mAM kAMjIvarama (madrAsa calaNazuddhinI mAgaNI karatA TharAva karelA che. have A vicAra gujarAtarAjaya) khAte bharAyelA AThamAM akhila bhArata sarvodaya saMmelananuM saurASTramAM paNa ThIka ThIka vahete thayo che ne tethI ATalI moTI uMmare paNa adhyakSapada emaNe zobhAvyuM hatuM. zrI kizoralAla mazarUvALA ane zrI ambAsAhebanI gujarAta-saurASTrayAtrA eprilamAM goThavAI hatI. zrI kRSaNadAsa jAjU pachI thoDAMka varasa teo gAMdhI sevA saMghanA "mahArASTranA gAMdhI" zrI apAsAheba paTavardhananI A krAMtipramukha paNa rahyA hatA. kArI yojanAno ApaNe sakriya rIte UMDo abhyAsa karIe, ne tenA - calaNazuddhi : Arthika samAnatAnA mahA aniSTa tyAjane nAbUda praNetAnuM dIrgha tathA kuzaLa AyuSya prArthIa! karavAnA mArgo zodhatAM zrI pAsAhebane arthazuddhi, mudrAkSaya yA calaNa rAmajIbhAI mA. paTela A FISS A = = mAlika: zrI mubaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 4 T buddha jIvane prabuddha jenanuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 5 muMbaI, julAI 1 1996, zukravAra * AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakIrNa noMdha gulabargAnI zaramajanaka dUrghaTanA rahyA che ke je rAjya pitAnI mAMgaNI dhAkadhamakIo, tephAne, ane mahArASTra--mAIseranA sImAsaMgharSanA anusaMdhAnamAM rASTranA eka yA bIjA prakAranA sIdhA pagalA dvArA rajU kare che tenI mAgaNI mahAamAtya ane kaeNncesapramukha taraphathI sUcavavAmAM Avela : kendra maMjUra rAkhe che. mahArASTra ane savizeSapaNe mAIsera jANe ke One man commission-mAtra eka vyakitanA banelA tapAsapaMca- A ja dizA tarapha gati karI rahela hoya ema lAge che. rAjya ghaNI sAme virodha dAkhavavAnA hetuthI tA. 24-6-66nA roja lagabhaga bAbatemAM svAdhIna che ane kendra uttarottara nabaLuM paDatuM jaNAya 250,000 lokonA ToLAe rAyapura-pUnA pesenjara Trenane gulabargA che. pariNAme tAjetaramAM rAjAjIe ke munazIe jaNAvyuM che te mujaba, sTezana najIkamAM baporanA traNa vAgyA lagabhaga aTakAvIne temAMnA rAjyanA pradhAne megala rAjyanA subAo mAphaka jANe ke vicArI pesenjarane lUMTI lIdhA ane AkhI Trenane pAravinAnuM nukasAna karyuM ane vartI rahyA che, ane sadbhAgye temanA hAthamAM lazkara nathI, paNa ane paMkhA ane IlekaTrIka balba ukhADIne upADI gayA-A. jo dareka rAjya pAse potAnuM AgavuM lazkara hota to A subAo. durghaTanA anyanta du:khada ane AkhA dezanA bhAvI aMge bhAre ciMtA pitAnI mAMgaNIone svIkAra karAvavA mATe ekamekanA rAjya nIpajAvanArI che. rAjyapunarvyavasthA paMce varSo pahelAM muMbaI rAjyathI upara lazkarI caDhAI karavAmAM paNa pAchA na paDe AvI AjanI manekarNATakane chUTuMpADayuM ane navuM mAIsara rAjya UbhuM karyuM ane mAIsera dazA najare paDe che ane jo A vRttine kAbumAM lAvavAmAM na Ave rAjyamAM karNATakane bheLavavAmAM AvyuM. ane pariNAme belagAma ane te dezamAM arAjakatA phelAyA vinA na rahe ane mahAmahenate saMdhAyeluM- - tene lagate amuka vibhAga mAIsaramAM dAkhala karavAmAM Avyo. A navI ekatra karavAmAM AveluM-bhArata bhAMgIne bhukko thaI jAya evI racanAmAMthI A jhaghaDo pedA thayo che ane samayanA vahevA sAthe vadhAre dahezate dila anubhave che. ne vadhAre ugra rUpa dhAraNa karate gayo che. mahArASTra bAjue, sAmAnya - pUraka naMdha: ahiMsaka satyAgrahanA nAme mAIsera rAjayanA lokonI mAnyatA che te mujaba, keMgresI sarakAra taraphathI A AMda prajAjanone hiMsaka bhAMgapheDanA raste javAne mArga khullo karI Apalanane khUba jora ApavAmAM Ave che ane temAMthI preraNA pAmIne nAra mAIsara rAjyanA mukhya pradhAna zrI esa. nijalippAe, " jAtajAtanA maracA UbhA karavAmAM Ave che ane e maracAnA tA. 28-6-66nA rojanA samAcAra jaNAve che te mujaba, mAIsara* AgevAne bhUkha haDatALa upara Utare che. mAIseranA zAsako ane mahArASTra sImAsaMgharSane ukela ANavA mATe eka vyakitanA banelA koMgresapakSa A paristhitine paDakArarUpa samaje che ane tenI sIdhI ke kamizananI nimaNuMka sAme zarU karavAmAM Avela rAjyavyApI sanyA'ADakatarI preraNAthI tyAMnA loko vadhAre Akramaka AMdolananA mArge graha baMdha karavA mATe "sincerely and earnestly'-pUrA AgaLa vadhI rahyA che. uparanI ghaTanA mAIsaramAM cAlatA ane ahiMsaka dilanI bhAvanApUrvaka-apIla karI che ane ThaMDA kaleje jaNAve kahevAtA AMdolanane kuNage che. keMgresanI kArobArI mATe A eka che ke je Andolana sulehazAntibharyuM raheze evI apekSA rAkhelI atyaMta muMjhavatI paristhiti pedA thaI che. . . : te Andolane have jyAre spaSTapaNe hiMsaka valaNa lIdhuM che ane gulabargAnI A durghaTanA sAthe tyAM pravartatA keMgresI zAsanane ema cokkasa lAge che ke samAjavidrohI to A avasarane koI saMbaMdha ja nathI ema mAnavuM muzkela che. eka relve sTezana AgaLa vadhAre hiMsaka kRtya nIpajAvavAmAM upayoga karaze tyAre satyAgraha 25000 jeTaluM lokonuM ToLuM ekaThuM thAya e sthAnika polIsanA pAchA kheMcI le e ja vadhAre yogya mArga che. harihara ane devadhyAna bahAra banyuM hoya ema banI na zake. polIse AMkha ADA kAna karyA nagaramAM sImA-satyAgrahanA nAme guMDA tatvoe je prakAranI guMDAhoya te ja ATalA badhA loko amuka eka sthaLe cokkasa udde zapUrvaka gIrI karI che ane gerakAyadesaranI pravRttio akhatyAra karI che ekaThA thaI zake ane AvI rIte bephAma lUMTa calAvI zake. A je kAMI ane enA anusaMdhAnamAM je kAMI durghaTanA banI che te saMbaMdhamAM banyuM che tenI sIdhI ke ADakatarI javAbadArI sthAnika tema ja prAdezika temaNe potAnI atyanta nAkhuzI darzAvI che ane mAIseranA lokone sattAdhIzenI. lekhAvI, ghaTe . ane A sattAdhIzenI preraNAthI AvI pravRttio baMdha karavA tethI dUra rahevA-temaNe apIla karI che. athavA cazamapANIthI A ghaTanA banI che ema puravAra thAya te AvI ane jaNAvyuM che ke je hetu mATe mitroe zAntipUrNa Andolana ghaTanA 4La rAjavidrohI che ema jAhera karIne tyAMnA sattAdhIzAne satvara sattAcha karavA joIe ane tyAM presiDenTanuM-rASTrapatinuM- zarU karyuM hatuM te hetu A rIte satyAgraha baMdha karavAthI nabaLe nahi paDe * zAsana vinA vilaMbe sthapAvuM joIe. 'paNa vadhAre sudRddha banaze. "satyAgrahanI Aga peTAvIne AvI - dezane AjhAdI maLyA pachInA Aja sudhInA ItihAsamAMthI suphiyANI vAte karanAra mAIsara rAjyanA mukhya pradhAna viSe zuM rAjya rAjayanA zAsako ane prajAjano eka evo bodhapATha tAravI kahevuM ke zuM vicAravuM ? ' '
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ", prabuddha jIvana tA. 1-7-69 ApaNA lokonI camatkAraghelachA haThayogI zrI ela. esa. rAva muMbaI - malADanI bAjue AvelA maDha TApumAM eka AkAma calAve che. A AzramanI jagyA upara tA. 12-6-66 ravivAranA roja haThayoganA keTalAka camatkArika proge muMbaInI jAhera janatA samakSa rajU karavAnA che ema jAhera karavAmAM AvyuM hatuM. A prayogamAM eka prayoga paga upara TaTTAra rahIne pANI upara cAlavAne hato. A mATe AzramanI bhUmi upara 20 phITa lAMbI, 20 phITa pahoLI ane 4 phITa UMDI evI pANInI eka TAMkI taiyAra karavAmAM AvI hatI. A prayoga aMge sArA pramANamAM jAherAta karavAmAM AvI hatI ane e prayoge jovA mATe rU. 100 thI 500 sudhInA dara rAkhavAmAM AvyA hatA, ane ATalA moTA dara ApIne saMkhyAbaMdha strI-pura AzramanI jagyA upara ekaThAM thayAM hatAM. A prekSaka maMDaLamAM mahArASTranI vidhAna sabhAnA spIkara zrI bhArade, vidhAna pariSadanA pamukha zrI pAge, blIDjhanA taMtrI zrI Ara. ke. karaMjiyA, jANItA krikeTara zrI vijaya maracaMTa tathA mahArASTranA DepyuTI minisTara De. ena. ena. kailAsa, tathA jANItA philma'sTAra rAjendra kumArane paNa samAveza thato hate. ' zarUAtamAM A haThayogI loDhAnA caNA khAI gayA hatA, pachI ' kAcane glAsa pApaDanI mAphaka cAvI gayA hatA ane tyAra bAda nAITrIka eNsiDa koI paNa mANasa jIravI na zake eTalA pramANamAM teo pI gayA hatA. tyAra bAda agni upara ughADA page cAlavAne praga paNa temaNe karI batAvyA hatA. pachI teo TAMkInI pALa upara caDayA, 15 miniTa temaNe dhyAna dharyuM ane tyAra bAda pANI upara teo " cAlavA gayA evAmAM ja pANInI aMdara teo seMsaravA utarI gayA. A prayoganI tasavIra jhaDapI levA mATe keTalAya kemerAvALAo AvyA hatA, pANI upara cAlavAnA prayoganI niSphaLatA joIne tyAM ekaThA thayelA lokonA ToLAe bumarANa macAvI mUkeluM ane paisA pAchA meLavavA mATe dhamAla karI mUkI hatI, paNa A prasaMga upara pelIsanI sArA pramANamAM hAjarI hatI ane A prayoga janArA taraphathI paisA pAchA ApavAnI khAtrI ApavAmAM AvI tene lIdhe lokone kAbumAM rAkhI zakAyA hatA. . A niSphaLatAne khulAso karatAM gIrAje jaNAvyuM ke temane AgalA divase koI eka nAne akasmAta thayuM hatuM ane tene lIe svAsecchavAsanuM AvA prayoga mATe jarUrI evuM niyamana pote karI zakyA nahi e kAraNe pitAne A prayoga teo saphaLatApUrvaka karI zakayA nahotA, paNa paMdara divasamAM A prayoga pharIne karI batAvavAnI temaNe khAtrI ApI hatI, jo ke koI prayoga temaNe haju sudhI pharIthI dekhADavAnI hiMmata karI nathI. - alabatta, AvA prayoga koI karI dekhADanAra che evI khabara paDatAM te aMge koIne paNa kautuka thAya ane sahajapaNe tevA prayo jovAnI taka maLe to tene lAbha laIne potAnA kautukane te tRpta kare- e taddana svAbhAvika che. paNa A prAge jovA mATe konI paDApaDI ane sethI pAMca rUpiyA jeTalA dAma kharacIne te prAge jovA pAchaLanI doDAdoDa-A badhuM ApaNAmAM rahelI eka prakAranI camatyAra--ghelachA sUcave che ane AvI ghelachAthI ApaNA samAjanA ziSTa ane mAnanIya lekhAtI vyakitao paNa mukata nathI e ApaNe uparanI ghaTanAmAM spaSTapaNe joI zakIe chIe. AvI ghelachAmAM vivekane abhAva ane vastutattvanI adhurI samajaNa najare paDe che. dhAro ke A yogIe pANI upara cAlavAmAM saphaLatA meLavI hete te paNa temAM Azcaryastabdha banavA jevuM kazuM ja nathI. jema A prasaMga upara rajU karavAmAM AvelA bIjA praoN kevaLa haThAgInI sAdhanAnuM pariNAma hatuM tema A prayoga paNa haThayoganI eka navI zakyatA ApaNI sAme rajU karata' ane AvI saphaLa | prakriyA eka navA saMzodhanane viSaya banata. A badhA prayogo kevaLa bhautika kAraNa kAryanA niyama upara AdhArita hoya che e vAstavikatAnI kadi paNa upekSA karavI na ghaTe. prastuta kissAne vicAra karIe to mANasa pANI upara cAle e kalpanA ApaNAmAM kautuke eTalA mATe pedA kare che ke pANI ane mAnavazarIrane lagatI ApaNI samajaNa sAthe Ama banavuM jarA paNa baMdhabesatuM nathI, paNa saMbhavita che ke zarIra rane lagatI ApaNI samajaNane vaTAve evI koI zArIrika paristhiti zvAsocchavAsanA amuka niyamanathI pedA thaI zakatI hoya jenI Aje ApaNane sAmAnya mAnavIone khabara na hoya. dA. ta. prANAyAmanA amuka progathI mANasa jamInathI amuka phITa addhara thaI zake che, te ApaNA amuka :jJAnanA kAraNe je ghaTanA Aje ApaNane camatkArika lAgatI hoya te ghaTanA ApaNe tene lagatuM ajJAna dara thatAM camatkArika maTI jAya che. kahevAne sAra eTale ja ke AvA camatkArone koI AdhyAtmika sAdhanA sAthe jarA paNa saMbaMdha che ja nahi. Ama chatAM bhAratanuM lokamAnasa eTaluM badhuM bheLuM, zraddhApriya ane camatkAragheluM che ke te jyAre AvA camatkAro jue che tyAre te gheluM banI jAya che, AvA camatkAra karatI vyakitamAM ucca koTinI, AdhyAtmikatAnuM AropaNa kare che ane tenI pUjA-upAsanA zarU kare che ane pachI tenI zakitao viSe leAkomAM jAta jAtanI sAcI khoTI mAnyatAo phelAvA lAge che. AnuM pariNAma aMdhazraddhA ane jAtajAtanA vaheme vadhAravAmAM Ave che. upara jaNAvela camatkArapradarzanamAM rahelA A bhayasthAna tarapha lokonuM-AmaprajAnuM-satata dhyAna kheMcatA rahevAnI jarUra che. : aNuvratavicAradhArA: sarvodaya vicAradhArAnA saMdarbhamAM tA. 1-5-66 nA "na bhAratI'mAM tA. 8-2-66nA roja eka | bAjue zrI ratanalAla joSI tathA zrI yajJezvara datta ane bIjI bAjune AcArya tulasI vacce thayelI carcA gAMdhIjI ane vinobAjInI vicArasaraNInA saMdarbhamAM aNuvratI vicAradhArAne rajU karatI hoIne vicArapreraka che. te carcA nIce mujaba che: zrI yajJadattajIne AcAryazrIne pUchayuM: "anyAyanI viruddha hisAvarjanamAM aNuvratane daSTikoNa zuM che?" AcAryazrIe uttara ApatAM jaNAvyuM ke "mahAvratI anyAyane hRdayaparivartananA mAdhyama vaDe maTADavAno prayAsa kare che, kiMtu rAjanaitika tema ja sAmAjika vyakita daMDavyavasthAne paNa mAnya kare che. aNuvratI svayaM koIne dhamakAve nahi ke I upara AkramaNa na kare, kiMtu pratikArane niSedha emAM nathI. jo ke koI sAme hathiyAra upADavuM ane laDavuM e hiMsA che, paNa gRhastha pitAnA jIvanamAM AvazyakatAvaza banIne yuddha kare che. pratikArAtmaka prakriyAne ahiMsAne aMcaLA paherAvo e bhUla che." ratanalAla joSI: "vAstavamAM A krAMtikArI vicAradhArA che." - AcAryazrI : "pUrNa Adarza mAtra vyakita ja banI zake che, rASTra nahi." yajJadarA : "cInanA AkramaNa prasaMge sarvodayavALAoe zAMtisenA mekalavAne prastAva karela. Apane A bAbatamAM zuM vicAra che?" AcAryazrI: "rASTramAM senA na hoya evI sarvodayanI mAnyatA hoI zake che, paNa aNuvrata vyavahAranI bhUmikA upara cAle che." ratanalAla jozI : "sarvodaya zAsanavihIna samAjanI kalpanA kare che ane aNuvrata vyavasthApradhAna samAjanI kalpanA kare che." yajJadara: "Apa AcArapreraNA devAvALA che, paNa A * sIDIo amArAthI eTalI dUra che ke ame te upara cAlI zakatA nathI. Ama hovAthI huM ema vicAruM chuM ke janasamAjane sAthe rAkhavA mATe preraka bane evAM eka be pagalAM rajU karavAmAM Ave te vadhAre sAruM." * AcAryazrI : "mahAvrata AkhA samAja mATe nathI, vyakita mATe ja che. lAkhomAM eka be jaNa ene svIkAra kare che. ame page
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 17-16 cAlIe chIe ane e rIte pravAsa karIe chIe, paNa AkhA samAja pagapALA cAlI na ja zake. amAro Adarza kevaLa preraka rUpamAM che. ame aNuvratanA mAdhyamathI eka evI zreNI kAyama karavA mAMgIe chIe ke je samAjamAM rahetA hovA chatAM zuddha hoya. e sAdhu ane gRhasthA vacce eka kaDInuM kAma karaze. AvI keTalIka vyakitao taiyAra paNa thaI che.' ,, yajJadatta : " ahiMsA saMbaMdhI ApanA vicAra bahu ja upayogI che. tene vyApaka pracAra thavA joIe. " pramukha jIvana ratanalAla jozI : rUDhigata paraMparAone badalavAnuM Ape jesAhasa karyuM che te ajoDa che." Aja sudhI, aNuvrata AMdolana sAmAnya janatAnI naitika zuddhine anulakSIne ane tatpuranuM sImita rAkhIMne calAvavAmAM AvatuM hatuM. upara ApelI carcA ema darzAve che ke AcArya tulasI have Avrata AMdolanadvArA vadhAre vyApaka prazno ane samasyAone sparzavA Icche che. A navA prasthAna mATe AcArya tulasIne dhanyavAda ghaTe che, kAraNa ke aNuvrata-vicAra samagrane na sparze tyAM sudhI adhuro ja rahevAnA hatA. AcAryazrIe uparanA vicAro darzAvIne samagrane sparzavAnA prayatna hAtha dharyo che. AcAryazrIe peAtAnA vicAro gAMdhIjI ane vinobAjInA nAma sAthe joDAyalI sarvodaya ane pratikAralakSI vicAradhArAne lakSamAM rAkhIne rajU karyA che. to A vicAra prastuta vicAradhArAthI kyAM judA paDe che tenI tAravaNI karavAmAM Ave to te banne samajavAmAM upayAgI thaze. A tAravaNI nIce mujaba che: (1) anyAyane hRdayaparivartananA mAdhyama dvArA maTADavAnuM kAma mahAvratInuM che. aNuvratInI kSamatAnI bahAranuM che ane tethI aNuvratI daMDAvyavasthAnA svIkAra kare che, Adara kare che. bIjI bAjue sarvodayavAdI daMDavyavasthAnuM avalaMbana na letAM jAta upara kaSTa nAtarIne sAmI vyakitanA hRdayaparivartananI apekSApUrvaka anyAyanA pratikAra kare che. (2) aNuvratI AvazyakatAvaza yuddha svIkAre che; sarvodayavAdI koI paNa saMyogamAM yuddhanuM samarthana karI zakato nathI. (3) aNuvratI AkramaNa nahi kare, paNa jarUra paDaye pratikAra karI zake che. pratikAra aMge hiMsAtmaka ane ahiMsAtmaka evA bhedane te svIkAratA nathI. te pratikAramAtrane hiMsAtmaka lekhe che. (4) rASTramAM senA na hoya evI sarvodayavAdInI bhAvanA che. aNuvratI vyavahAranI bhUmikA upara cAle che eTale te haMmezAne mATe senAne Avazyaka gaNe che. (5) sarvodayavAdI zAsanavihIna samAjanuM svapnuM seve che; aNuvratI vyavasthApradhAna eTale zAsanayukata samAjanI ja kalpanA kare che. A vicArabheda athavA to daSTibhedanI carcA-AlocanA karavAnI jarUra nathI. eka jainAcArya AvA vyApaka prazna upara gaMbhIrapaNe vicAra karatA thAya ane game tevI adhikRta vyakitathI pote jyAM jyAM judA paDatA hoya tyAM tyAM jAhera rIte judo abhiprAya rajU karavAnI hiMmata kare e svata: abhinandanIya ane AvakArapAtra che. ApaNe AzA rAkhIe ke AcArya tulasInuM ciMtana AjanI sarvodaya vicAradhArAne savizeSa pUraka tema ja preraka banatuM rahe. lAuDa-spIkarano upayoga ane AcArya tulasI tA. 1-5-66nA 'jaina bhAratI'mAM tA. 8-2-'66 nA roja zrI jayaprakAza nArAyaNa ane AcArya tulasI vacce dhvanivardhaka yaMtralAuDa spikara--nA upayoga saMbaMdhe thayelI carcA amuka rIte khAsa dhyAna kheMce tevI hoIne ahIM udbhuta karavAnuM mana thAya che. A carcA nIce mujaba che : vArtAprasaMga daramiyAna zrI jayaprakAza nArAyaNe AcAryazrIne pUchyuM : " ApanI pAse hajAro loko Apane sAMbhaLavA Ave che. h 45 lAuDaspIkara vinA e loko Apane barobara sAMbhaLI zakatA nathI. Apa lAuDaspIkaramAM zA mATe bolatA nathI? enuM zuM kAraNa che?" AcAryazrIe javAba Apyo: "lAuDaspIkaramAM nahi bolavAnuM kAraNa e che ke ame Aja sudhI vIjaLInA upayoga karyo nathI ane lAuDaspIkaramAM vIjaLInA upayoga thAya che. eka vicAradhArA ' pramANe vIjaLI agni che, paNa vaijJAnikoe siddha karyuM che ke te agni nathI; te to kevaLa eka zakita che. tenuM pramANa ApatAM teo jaNAve che ke agni vAyunA abhAvamAM TakI zakato nathI, jyAre vIjaLI vAyunA abhAvamAM TakI zake che. Ane pUratuM pramANa mAnIne jo ame vIjaLIne agni na mAnIe te paNa eka lAMbI paraMparAne ekAeka badalavAnuM ghaNuM kaThaNa che. je dharmasaMghamAM lAkho anuyAyIo hoya tyAM koI paNa nirNaya letI vakhate janamAnasanuM dhyAna rAkhavuM Avazyaka banI jAya che. jayaprakAza nArAyaNe kahyuM : "ThIka che, have mArI samajamAM AvI gayuM. janatAne sAthamAM laIne ja koI krAMti karI zakAya che. ApanI pAse sAdhuonI eka tejasvI zakita che. mane pUro vizvAsa che ke ApanA prayatnonuM bahu jaldiI sArUM phaLa Avaze. Jy lAuDaspIkaranA upayoga - anupayoga saMbaMdhamAM AcArya tulasIe Apela javAbamAM eka prakAranI kuzaLatA rahelI che. Aje lAuDaspIkarano potAnAM pravacana daramiyAna upayoga karavA mATe cotaraphathI temanA upara khUba dabANa thaI rahyuM che; AjanA samayamAM tenI upayogItAnA--anivAryatAnA--temanAthI InakAra thaI zake tema nathI, ane ema chatAM, jo teo lAuDaspIkaranA upayoga kare teA enI potAnA AnuyAyI varga upara ghaNI moTI pratikULa asara paDe evA bhaya tee seve che. vastusthiti AvI hAIne temaNe je javAba Apyo che te evA dvimukhI che ke, jayAre paNa teo A bAbatamAM palaTavA mAge tyAre prastuta javAbanA AdhAre tee sahajamAM palaTI zake che. Aja sudhImAM AcArya tulasIe eTalAM badhAM navAM prasthAna karyA che ane te pAchaLa koI zAstravihitatA ke para parAvihitanA nathI paNa kevaLa lAbhAlAbhanI--oyaakoyanI--ja samayalakSI daSTi rahelI che ke jenA jIvanamAM pracArakArya eka mahatvanuM aMga che tevA eka dharmAcArya mATe Aje anivArya banelA evA lAuDaspIkaranuM avalaMbana letAM teo zA mATe acakAya che te samajAtuM nathI. Aje temanuM eka evuM sthAna che ke je sthAnanuM mahattva ane amuka aMze adritIyatA lakSamAM letAM temaNe potAnA hajAronI saMkhyA dharAvatA anuyAyIAne A ke anya koI bAbatamAM spaSTa doravaNI ApavAnI rahe che, ane nahi ke temanAthI temaNe bItA ane doravAtA rahevuM ghaTe che. dareka bAbatamAM peAtAnA anuyAyIo zuM dhAraze evA ja mApada DathI jo pramukha dharmAcArya bAlavA cAlavA tathA vartavAnuM hoya teA pachI temanA hAthe koI mahattvanA abhikamanI-pAyAnI krAntinI AzA ja zI rIte rAkhI zakAya? AcAryazrInI uparokata dalIlane sAmanA karavAne badale jayaprakAzajI temanI dalIlane jANe ke svIkAra karatA hoya evA temanA javAba che. A joIne bhAre Azcarya thAya che. kAraNa ke temanI samagra jIvananIti ane paddhati te samudAya sAthe athaDAtA rahIne spaSTa vAtA kahevA saMbhaLAvavAnI rahI che. saMbhava che ke AvI bAbatamAM AcAryazrI sAthe vAdavivAda karavAnuM temane ThIka lAgyuM na hoya.. bAkI to temanA javAbamAM AvA aupacArika vinaya sivAya bIjuM kazuM dekhAtuM nathI. kAraNake AcAryazrInI vicAraNA mujaba jayaprakAzajI paNa Aja sudhI cAlyA hota te jayaprakAzajI jayaprakAza nArAyaNa ja na hAta. lAuDaspIkaranA upayoga saMbaMdhamAM AcAryazrIe je vaijJAnika khulAsA rajU karyo che te tarkasaMgata lAgate nathI. temaNe ema sUcavyuM che ke agni vAyunA abhAvamAM TakI zakatA nathI ane vIjaLI vAyunA abhAvamAM TakI zake che, tethI vIjaLI agni nathI, paNa eka zakita che ane te rIte vicAratA lAuDaspIkarano upayoga vAMdhAjanaka
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-16 raheto nathI. A dalIlane koI ema javAba ApI zake che ke agnine vAyu sAthe avinAbhAva saMbaMdha mAnI le e barobara nathI, kAraNa ke IlekaTrIka lAITa eka prakArane agni ja che ane ema chatAM tene TakavAmAM vAyunI koI jarUra rahetI nathI. paNa A vaijJAnika carcAmAM ApaNe na utarIe. ahi eTaluM ja jaNAvavuM pUratuM che ke, A rIte vicArIne paNa AcArya tulasI dhvanivardhaka yaMtrane upayoga zarU kare ane e rIte emanA tejasvI sAdhusAdhvI vRMda mATe lAuDaspIkaranA upayogane mArga mokaLe kare e atyanna Avazyaka che. temanuM jIvana pracAralakSI che; vicArapracAra temanA jIvanane mukhya vyavasAya che ane A mATe sIdhI ke ADakataro tAraTapAlane pUro upayoga, mudraNa prakAzana ane tarehatarehanA samArohanAM Ayojana teo karI rahyAM che. A paristhiti sAthe lAuDaspIkarane upayoga karavAno InakAra koI paNa rIte baMdhabesato nathI. ane A pagaluM bharatAM temane anuyAyI varga virodha karaze ema mAnI levAne kazuM ja kAraNa nathI. ulaTuM teo to A navA prasthAnane AvakAre e vadhAre saMbhavita che. huM samajo chuM tyAM sudhI temane sAdhusAdhvIvRMda paNa A ne jhaMkhI rahyo che. to A dhvanivardhaka yaMtrane apanAvavAmAM teo have jarA paNa vilaMba na kare evI temane prArthanA che. 'tribhuvana tilaka: bhagavAna mahAvIra caritra' A eka mahAkAvya che ane tenA racayitA zrI hIrAcaMda ka. jhaverI che. A mahAkAvya 24 sargomAM vaheMcAyeluM che ane temAM bhagavAna mahAvIranA garbhadhAraNathI mAMDIne nirvANa sudhInI jIvanakathA AlekhavAno prayatna che. A mahAkAvyanI AlocanA karavA pahelAM kAvya-racayitAne thoDe paricaya Apavo jarUrI che. bhAI hIrAcaMdabhAI sUratanA vatanI che. vyApAraudyoganA kAraNe teo varSothI muMbaImAM vase che. Aje temanI ummara 65 varSanI che. temanuM bhaNatara meTrika sudhInuM che. saMyegavazAt teo bhaNataramAM AgaLa vadhI na zakyA. paNa jIvananA prAraMbhathI sAhitya tarapha temanuM khUba ja valaNa rahyuM che. saMskRta sAhityanA teo sArA abhyAsI che; jaina dharmanuM paNa temaNe UMDuM adhyayana karyuM che. Azare 40 varSa pahelAM prInsIpAla epha. Dabalyu. beInanI eka navalikAne gujarAtI anuvAda. mArA jovAmAM Avela. A anuvAda karanAranuM nAma hatuM zrI hIrAcaMda jhaverI. bhAratIya saMskRtine pacAvanAra ane apanAvanAra prInsIpAla beInanI A navalikA anuvAda karavA prerAya evA A hIrAcaMda jhaverI koNa haze tenuM te vakhate mane bhAre kutuhala thayeluM, paNa e divasomAM temanI sAthe koI saMparka sadhAyala nahi. hamaNAM khabara paDI ke temaNe 1923-24 AsapAsanA samayamAM pra, beInanI eka navalikA nahi paNa pAMca navalikAnA anuvAda karyA hatA-jenAM nAma che saMsArasvapna, mRgajaLa, jaganmAdinI, naTarAja, nAgakanyA. AjathI 16 putrI ku. IdukalAbahena ema. e.nI parIkSA pasAra karIne potAnA pI. eca. DI.nA abhyAsa mATe 1951mAM temanA pitAzrI sAthe amadAvAda gayA ane paMDita sukhalAlajI sAthe rahevA lAgyA, 'e ja arasAmAM amadAvAda khAte paMDitajIne maLavA javAnuM banatAM bahena IndukalAne ane tenA anusaMdhAnamAM temanA pitA hIrAcaMdabhAIne paricaya thayo, ane temanA sAhitya-zekha ane jJAnapAsanAnI jANakArI thatAM mArA dilamAM temanA vize UMDo Adara pedA thayo. IndukalAbahena to pachI 1953nI sAlamAM bahu yazasvI rIte pI. eca. DI. thayAM ane amadAvAdanI ha. kA. ArTasa kolejamAM adhyApikA tarIke joDAyAM, paNa hIrAcaMdabhAI te muMbaImAM rahetA hovAthI temane avAranavAra maLavAnuM cAlu rahyuM. temaNe 1951nI sAlamAM omara khayyAmanI rubAyatanuM 'mayakhAnuM e nAmathI bhASAntara karyuM che ane e pustakAkAre pragaTa thayuM che. A bhASAntara mArA vAMcavAmAM AvyuM ane e bhASAntara mULanI chAyAne bahu sundara rIte pratibibita kare che evI mArA mana upara chApa paDI. A ja pramANe e varSo daramiyAna temaNe "meghadUta'nuM paNa bhASAntara karyuM hatuM, je buddhiprakAzamAM pragaTa thaI cUkayuM che. A 'tribhuvana tilaka' mahAkAvya racavAne hIrAcaMdalAIe 1925-26 AsapAsa prAraMbha karele, paNa ekAda sarNa lakhAyA bAMda adhurUM raheluM. pAMca sAta varSa bAda vaLI temaNe A kAma hAthamAM lIdhuM ane nava sarga sudhI pahoMcADayuM. vaLI pAcho lAMbA gALe paDayo. vyApArakSetre temaja kauTuMbika kSetre temaNe ghaNI lIlI-sukI joI che, ane tethI cittanI svasthatA ane ekAgratAnI apekSA dharAvatA AvA kAryane pUra karavAmAM khAMcA paDyA kare te svAbhAvika che. temano yuvAna putra bhAI rajanIkAnta nI 1948mAM mAMdagI zarU thaI ane havAphera mATe tene nAsika laI javo paDe ane lagabhaga eka varSa hIrAcaMdabhAIne tenI sAthe nAsika rahevuM paDayuM te daramiyAna A kArya temaNe pUruM karyuM. samAntare 1953nI sAlamAM tAjetaramAM jeNe selIsITaranI parIkSA pasAra karI hatI te bhAI rajanIkAntanuM lAMbI mAMdagInA pariNAme avasAna thayuM ane A ghaTanA hIrAcaMdabhAI mATe bhAre marmadAkAraka banI. upara jaNAvyA mujaba pUrNAhutine pAmelAM mahAkAvyanuM teo paThana pAThana karatA rahyA, temAM pAravinAnA sudhArAvadhArA karatA rahyA, ane e rIte AkhuM kAvya temaNe pharI pharIne cAra vAra lakhyuM. keTalAka sarga AmUla chaMda badalIne temaNe navA ja lakhyA. Ama varSobharanA maThAraNanA pariNAme A mahAkAvyanI prakAzana-mogyatA aMge temane jyAre pUro saMtoSa thayo tyAre ja temaNe A mahAkavyane chapAvavAnuM kArya hAthamAM lIdhuM. A rIte taiyAra thayeluM mahAkAvya Aje ApaNane pustaka rUpe prApta thavA pAmyuM che. - vyApAra ane udyoga sAthe yauvananA prAraMbhathI Aja sudhI joDAyelI evI eka vyakita AvuM. eka mahAkAvya nirmANa karI zake rae A kRtinI bhAre vismayakAraka vizeSatA che. A che eka ADapravRtti tarIke hIrAcaMdabhAInI kAvya ane sAhitya pratyenI satata abhimukhatAnuM, akhaMDa jJAnapAsanAnuM ane bhagavAna mahAvIra vinA anavarata cintana ane TaNanuM pariNAma. A uparAMta temanA hAthe lakhAyeluM paNa moTA bhAge apragaTa evuM sAhitya ThIka pramANamAM ekaThuM thayuM che. A 'tribhuvana tilaka mahAkAvya pragaTa thayA pahelAM tene eka sarga doDha poNAbe varSa pahelAM ujavAyalI prabuddha jIvananI rajatajyantIne lagatA vizeSa aMkamAM pragaTa thaI cUkI che. tethI prabuddha jIvananA vAcako tAjetaramAM prasiddha thayelA A mahAkAvyathI sAva aparicita nathI. A kAvyamAM jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyanI mAnyatAne pUrNapaNe vaphAdAra evuM bhagavAna mahAvIranA caritranuM nirUpaNa karavaDamAM AvyuM che. hIrAcaMdabhAIe saMskRta sAhitya bahoLA pramANamAM vAMcyuM che. tenuM pariNAma e AvyuM che ke sahaja-subodha nahi evA saMskRta zabdone A racanAmAM ThIka pramANamAM upayoga thayo , che ane tethI koI koI ThekANe sAmAnya vAcakane A kAvya vAMcatAM durbodhatAne anubhava thavA saMbhava che. :Na jeo saMskRta kAvyasAhityathI paricita che temanA mATe A mahAkAvyanuM vAcana atyanta preraka ane AnaMdaprada nIvaDavA saMbhava che. racayitA hIrAcaMdabhAI bhagavAna mahAvIra pratyenA UMDA bhakitabhAvathI prerita ane prabhAvita che ane tene ullAsa : kAvyamAM jyAM tyAM anubhavagocara thAya che. jANe ke raghuvaMza ke kamArasaMbhava vAMcatA hoIe evo aniMdaunmeSa 25 kAvyanI vAMcanadvArA ApaNe anubhavIe chIe. keTalAka ThekANe kAvyadhArA jaLadhArAnI mAphaka saraLapaNe vahI jatI lAge che. gujarAtI bhASAmAM bhagavAna mahAvIranA caritra upara racAyaluM evuM anya mahAkAvya mArA jovAmAM AvyuM nathI. gadya karatAM padyane bhAva grahaNa kara haMmezA vadhAre muzkela che, tethI je koI A mahAkAvya dhIrajathI vAMcaze ane tenuM avAranavAra punarAvartana karaze te A mahAkAvyanI geyatAne utkaTapaNe mANI zakaze. bhagavAna mahAvIranA bhavya caritrane A rIte kAvyamAM utAravA mATe zrI hIrAcaMdabhAIne aneka dhanyavAda ghaTe che. mahAvIra pratye bhakitabhAva Adara dharAvatA sarva koIne A mahAkAvyanuM pArAyaNa karavA ane bane te vasAvavA AgrahapUrvaka anurodha che. A mastakane uThAva tathA madraNa sundara ane AkarSaka che. A pustakanI kiMmata rUA. 7-50 che ane mesarsa ena. ema. tripAThIne tyAMthI maLI zake tema che. "paramAnaMda
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghano vArSika vRttAMta-I. sa. 1965 pustako paNa umeravA 86-57nAM navAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane gata varSane vRttAMta raju karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. saMgha I. sa. 1966 nA prAraMbha sAthe 38mA varSamAM pravezI cUkela che. ApaNe saMgha 37 varasathI ekayakata vAra nA vAta nathI, balka gaurava- yukata vAta che. ApaNe saMgha zaheranI anya ghaNI saMsthAnA pramANamAM nAne hazeenuM bhaMDoLa ochuM haze, enI pravRtti maryAdita haze, paNa e te jema sAgarane enI viziSTatA che, to khaLakhaLa vahetA madhura jharaNAMne paNa enI koI anekhI vizi tA che tenA jevuM che. ane saMghane jyAre jayAre vArSika vRttAMta lakhAya che tyAre saMdhanA pAyA jemaNe UMDA nAMkhyA che tevA sadgata zrI maNibhAInuM smaraNa haMmeza thAya che. temaNe peTAvelI jJAnanI jayota, temaNe prasarAvelI sevAnI suvAsa, amArI apazakita vaDe paNa jArI rAkhavAne yatkiMcita prayatna ame gata varSa daramiyAna karyo che. Ama chatAM gata varSanI pravRtti badhI rIte saMtoSakAraka ame kahI zakatA nathI-kAraNa, pravAsa-paribhramaNa, je saMdhanI haMmezA AkarSaka pravRtti rahI che, te gata varSa daramiyAna ame bIlakula karI zakyA nathI. AthI thoDA saMkoca sAthe ame A vRttAMta ApanI samakSa raju karIe chIe. A vRttAMta kAryavAhInI daSTie chellI vArSika sabhA tA. 26-6-65 nA roja maLI tyArathI Aja sudhI eTale ke tA. 18-8-66 sudhIne che, jayAre vahIvaTI daSTie 1lI jAnyuArI 1965 thI 31 DIsembara 1965 sudhI che. prabuddha jIvana" gata varSa daramiyAna saMghanI vividha pravRttio, paryaTana- pravAsa sivAya ekasarakhI cAlu rahI che. saMghanuM gauravavanuM mukhapatra prabuddha jIvana vadhu ne vadhu lokacAhanA meLavatuM thayuM che ane emAM pragaTa thatAM lakhANe koI eka saMpradAya ke pakSanA pracAraka na rahetAM samAjane satyam zivama --sundaram-abhimukha kare tevA hRdayasparzI rahyAM che. prabuddha jIvana calAvavA pAchaLa saMdhanI eka ucca ane Adarza daSTi rahI che, eTale ja prabuddha jIvana eka prANavAna patra tarIke patrakAratvanI duniyAmAM paMkAyuM che ane vizALa samAjanAM vividha kSetre kAma karatA aneka bhAI bahenanI zubhecchA A patrane maLatI rahe che. vaLI prabuddha jIvanane jAherakhabara laI nIcI * kakSA upara laI javAne ame kadi vicAra karyo nathI, eTale svAbhAvika che ke, saMghane prabuddha jIvananI Arthika khoTa sArI evI Ave. Ama prabuddha jIvanane pakSe Arthika ciMtA haMmezanI che ja, gata varSa daramiyAna paNa prabuddha jIvanane rU. 4340-60 nI Avaka thaI che, jyAre rU. 8265-09 no kharca thaye che, pariNAme rUA. 3924-49 nI khoTa Avela che. saurASTra TrasTa taraphathI bheTanA rUA. 1500-00. maLe che te jo na gaNIe te khoTa rUA. 5424-49 nI gaNAya. prabuddha jIvana maulika cintanapreraka patra tarIke AgavuM sthAna dharAve che ane e mATe badho ja yaza prabuddha jIvananA taMtrI ane saMpAdaka zrI paramAnaMdabhAIne jAya che. paramAnaMdabhAI pachI prabuddha jIvananuM zuM? A prazna phakata amane ja nahi paNa paMDita sukhalAlajI ane kAkAsAheba kAlelakara jevAne paNa thAya che. paNa 1964nA navembaramAM jyAre A patranI rajatajayaMtI ujavAI tyAre paramAnaMdabhAI pachI prabuddha jIvanane vArase saMdhanA gauravasamA zrI cImanalAla cakubhAI saMbhALaze evuM paMDita sukhalAlajIe sUcana karyuM tyAre tALIonA gaDagaDATathI e sUcanane vadhAvI levAmAM AvyuM hatuM. zrI ma. e. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya zrI muMbaI jana yuvaka saMdha hastaka cAlatuM A vAcanAlaya ane pustakAlaya madhyamavarganAM bhAIbaheno ane bALako mATe eka AzIrvAdarUpa rahyuM che. A jJAnaparabane aneka bhAIbahene lAbha uThAve che. pustakAlayane lAbha lenAranI saMkhyA 350 AsapAsanI rahI che, jyAre vAcanAlayane savArasAMja maLIne lagabhaga 125 bhAIe lAbha le che. ahiM kulle 103 sAmacike Ave che. gata varSa daramiyAna rU. 786-57nAM navAM pustako paNa umeravAmAM AvyA che. pustakAlayamAM eka gAMdhIsAhityanA vibhAga paNa Ubho karyo che. pustakAlayane eka Adarza pustakAlaya banAvavAnuM svapna che, paNa ene vikAsa joIe evo thatA nathI, kAraNa jagyAne pahoLI kema karavI? jagyA te je hatI varSo pahelAM te ja Aje che. ApaNe koI moTI jagyA mATe phaMDaphALe karyo nathI. koInA kAne ApaNe A vAta paNa nAkhI nathI. saMghanA sabhyo tathA tenA zubhecchako jo dhAre ane kAryavAhInA sabhya gaMbhIrapaNe vicAre, te ekAda cerITI zo karIne paNa lAkheka rUpiyA bhegA karI zakAya ane ekAda vizALa hola lAyabrerI tathA saMgha mATe meLavI zakAya. khera, A Aje nahi paNa bhaviSyamAM paNa thaze te saMghanI pAchaLa jemaNe AtmA reDe che emanA AtmAne parama saMtoSa thaze. A vAcanAlaya ane pustakAlayanI pravRttinA saMcAlane pAchaLa gata varSa daramiyAna rU. 7020-2ne kharca thayo che, jayAre Avaka rUA. 3461-20 nI thaI che. eTale rU. 3159-72 nI khoTa AvI che. AgalA varSonI rUA. 8252-daranI khoTa UbhI che temAM A kheTa umeratAM rU. 11412-34nI kulle kheTa thAya che. saMghe enA. phALAmAMthI rUA. 5000 vAcanAlaya ane pustakAlayane bheTa ApyA. eTale have kheTa rUA. 6412-34nI UbhI rahe che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA saMghanI triveNI saMgama jevI traNa pavitra pravRtti te prabuddha jIvana, vAcanAlaya ane pustakAlaya ane trIjI pravRtti paryuSaNa vyAkhyAnamALA.. paryuSaNa vyAkhyAnamALA varasethI cAle che ane Aje te vyAkhyAnamALAnI pravRtti phAlI pha_lI che. zaheramAM anya saMsthAo paNa vyAkhyAnamALA jatI thaI che e ApaNI vyAkhyAnamALAnuM ja suMdara phaLa lekhI zakAya. gata varSa daramiyAna paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 23 ogasTathI tA. 30 ogasTa ema ATha divasa mATe adhyApaka zrI gaurIprasAda yu. jhAlAnA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvI hatI. zarUAtanA pAMca divasanI vyAkhyAnasabhAo blevaskI lAM jamAM ane pAchaLanA traNa divasanI vyAkhyAnasabhAo bhAratIya vidyAbhavanamAM goThavavAmAM AvI hatI. niyata kAryakrama mujaba sarva vyAkhyAtAo upasthita thayA hatA ane pitAnA viSayane temaNe pUro nyAya ApyuM hatuM. pre." jhAlAsAhebe AThe divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna zobhAvyuM hatuM ane pratyeka vyAkhyAna aMge jarUrI TIkA TIppaNI karIne pramukha tarIkenI javAbadArI temaNe pUrI niSThAthI adA karI hatI. A mATe saMgha temane khUba ja traNI che. A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA vakatAonI pasaMdagI bahu ucca koTinI karavAmAM AvI hatI jemAM samAveza thAya che. zrI DhebarabhAI, svAmI raMganAthAnaMda, zrI rajanIkAnta medI, svAmIzrI praNavatIrtha, sau. mRNAlinI desAI, zrI vI. esa. pALe, zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrI vasaMtarAva nArageLakara, AcAryazrI yazavaMta zukala, pAcArya manubhAI paMcoLI, pradyAjikA AtmANa, zrI umAzaMkara joSI vagerene. vyAkhyAnamALAnA AkharI divase saMgItakAra ane bhajanika paMDita devendravijaye zrotAone DolAvyA hatA. - vaidyakIya rAhata saMdha taraphathI vaidyakIya rAhatanI pravRtti nAnA pAyA upara cAle che jemAM jaina jainetaranA koI bhedabhAva vinA saune lAbha ApavAmAM che. vaidyakIya rAhatanAM sAdhane paNa saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 prabuddha jIvana tA. 1-7-69 AvyA che, jene upayoga paNa sArA pramANamAM thAya che. A pravR- ApyA te rUA. 500 0-00 ema ekaMdara rUA. 8924-49 bAda karatAM ttine paNa viksAvavAne khyAla che ane AmAM ApaNane jaina varSanI Akhare janarala phaMDa rUA. 15774-39nuM rahe che. kalInIkanAM meDikla oNphisara DaoN0 sAMgANI sAro sahakAra ApI saMghe 37 varSa pUrAM kya che, vAcanAlaya ane pustakAlaye rahyA che. 26 varSa pUrAM karyAM che ane prabuddha jIvane 27 varSa pUrAM karyAM che. vaidakIya rAhatamAM gayA varSe rU. 520-97 nI rakama leNI saMghanI gata varSanI pravRtti Ama yathAvata cAlu rahI che. UbhI hatI. temAM cAlu varSa daramiyAna rU. 862-00nI madada Apa- Arthika rIte ApaNe 'prabuddha jIvanane pagabhara karavAnI khAsa vAmAM AvI. eTale ekaMdara rUA. 1382-97nI rakama thaI. A khAtA jarUra che. vAcanAlaya ane pustakAlayane paNa vizALa banAvavuM paDaze. mATe bheTa AvelI rakama phakata rU. 36-00 bAda karatA varSanI A sivAya anya pravRttinAM sUcane paNa AvakArya che, ane saMgha Akhare vaidakiya rAhata khAte rUA. 1346-47 leNA UbhA rahe che. enI maryAdAmAM rahIne pravRtti karazeja karaze enI ame khAtarI saMghanA sabhyone A khAtAmAM, potAne tyAM zubha prasaMge Ave ApIe chIe. tyAre A khAtAne yAda karI udAra rakama noMdhAvavA prArthanA che. gata varSa daramiyAna ApaNI pravRttimAM sI ke ADakataro gata varSamAM yojAyelAM saMmelana ane sanmAna samAraMbhe jeNe jeNe ApaNane sahakAra Apyo che temane ame AbhAra mAnIe chIe. AbhAra to paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAnanA ApaNA (1) tA. 7-8-65 zanivAranA roja sAMjanA samaye saMdhanI sujJa zrotAone vizeSa mAnavo joIe. temane Arthika sahakAra kAryavAhaka samitinA sabhya tema ja saMghanA agragaNya sabhyonuM to ApaNane hoya che ja, te uparAMta saMgha pratye teonI je mamatA zrI kAkAsAheba kAlelakra sAthe milana geAThavavAmAM AvyuM hatuM. dekhAya che te ApaNane kAryarata rAkhe che, eTaluM ja nahi paNa, paryu(2tA29-8-65 ravivAranA roja sAMjanA 4 vAgye paNanA ATha divasanI temanI sAthenA milananI je huMpha maLe che samagra vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zobhAvanAra zrI gaurIprasAda te ApaNA mATe bAra mahinAnuM bhAtuM banI jAya che. A sivAya sunilAla jhAlA-jhAlAsAheba tathA vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAtAe muMbaI samAcAra, janmabhUmi, janazakita vi. dainika patrone paNa sAthe saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhyo tathA saMdhanA keTalAka svaja ApaNane sahakAra maLe che. sTeTsa pIpala presane tema ja saurASTra nenuM eka 'snehamilana saMdha taraphathI rIja roDa upara AvelA "mAnava TrasTane paNa A sthaLe ame khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. maMdira" saMsthAnA sabhAgRhamAM yojavAmAM AvyuM hatuM ramaNikalAla maNilAla zAha (3) tA. 11-9-65 zanivAranA roja sAMjanA samaye saMdha cImanalAla jeThAlAla zAha taraphathI saMdhanA kAryAlayamAM 'rASTrIya tema ja AntararASTrIya rAjakAraNa" maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA ane vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (4) tA. 6-1-66 guruvAranA roja sAMjanA samaye saMdha cUMTaNInuM pariNAma taraphathI saMghanA kAryAlayamAM 'rASTrIya tema ja antarA phrIya rAja- zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA tA. kAraNI paristhiti"e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM 18-6-66 ne zanivAranA roja sAMjanA pAMca vAgye majIda baMdara eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. roDa upara AvelA dhI grena, rAIsa enDa oNIla sIDajha marcanTasa (5) tA. 27-1-66nA roja sAMjanA samaye zrI muMbaI esosIezananA holamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhajaina yuvaka saMdha taraphathI saMghanA sabhya mATe marIna lAInsa upara " sthAne maLI hatI, jyAre nIce mujabanuM kAmakAja thayuM hatuM:AvelA tArAbAI holamAM vaDA pradhAna zAstrIjInA jIvanane lagatA (1) saMdhano vArSika vRttAMta tathA saMdha tema ja zrI maNilAla makamavividha prasaMge aMgenA citrapaTo dekhADavA mATe eka phIlma-ze caMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA sane 1965nI. rAkhavAmAM Avyo hato. sAlanA oDiTa thayelA hisAbe (ja A aMkamAM anyatra pragaTa (6) tA31-1-66nA roja sAMjanA rAmaye dhI bekhe karavAmAM Avela che) sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyA tema ja saMghanI grena enDa oIlasIDajha esosIezananA zItaLa sabhAgRhamAM kAryavAhaka samiti taraphathI rajU karavAmAM AvelA ane saMsthAnA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA upakrame jANItA jAdugara zrI ke. lAla cAlu varSanA aMdAjapatro maMjUra karavAmAM AvyAM. sAthe saMghanA sabhyane eka milana samAraMbha yojavAmAM Avyo hate. (2) tyArabAda nIce mujaba saMghanA adhikArIo tathA kArya- (7) tA. 19-2-66 zanivAranA roja sAMjanA samaye saMgha vAhaka samitinI cUMTaNI karavAmAM AvI. taraphathI saMdhanA kAryAlayamAM vartamAna rASTrIya rAjakAraNa e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna (1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha pramukha rAkhavAmAM AvyuM hatuM. (2) " paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA upapramukha " cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIo saMdhanI kAryavAhI tema ja Arthika paristhiti " subodhacaMdra ema. zAha varSa daramiyAna saMdhanI kAryavAhaka samitinI 7 sabhA bolAva " ratilAla cImanalAla koThArI koSAdhyakSa vAmAM AvI hatI. (6) " ramaNIkalAla maNilAla zAha saMghane gata varSamAM kharca rUA. 7133-38ne thayo che, Avaka " lIlAvatIbahena devIdAsa rU. 16,219-23nI thaI che, ane saravALe rU. 9085-85ne " durlabhajI kezavajI khetANI vadhAre rahyo che. AgalA varSe janarala phaMDa khAte rU. 156 13-03nI " jayaMtilAla phattehacaMda zAha rakama jamA paDI hatI, temAM uparane vadhAre rUA. 9085-85 umeratAM (10) " bhagavAnadAsa paTalAla zAha janarala phaMDamAM rUA. 24698-88 thayA. temAMthI prabuddha jIvananI " caMdulAla sAMkaLacaMda zAha khATa rUA. 3924-49 tathA vAcanAlaya ane pustakAlayane bheTa tarIke (12). " ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvAlA = sabhya )
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ (9 to, 1-7-16 prabuddha jIvana zrI dAmajIbhAI velajI zAha sabhyo zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA uddeze, " pravINabhAI maMgaLadAsa zAha nIti tathA kArya paddhati " nIrUbahena esa. zAha " maphatalAla bhIkhAcaMda zAha tA. 18-6-66 nA roja maLelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sabhAe saMghanI kAryavAhaka samiti dvArA raju karavAmAM AveluM " jasumatibahena manubhAI kApaDiyA saMzodhita baMdhAraNa sarvAnumate pasAra karyuM che. A baMdhAraNa be " ke. pI. zAha vibhAgamAM vahecAyeluM che. pahelA vibhAgamAM saMghanA uddeze, nIti (19) " kAMtilAla umedacaMda baroDiyA tathA kAryapaddhati ane e uparathI phalita thatA zistapAlananA niyamo (20) " harilAla gulAbacaMda zAha antargata karavAmAM AvyA che; bIjA vibhAgamAM saMghanA vahIvaTI saMcAlana aMge jarUrI evA niyamana samAveza karavAmAM Avyo che. kAryavAhaka samitimAM sabhyanI pUravaNI AmAM paheluM vibhAga A rAMgha kayA prakAranI viziSTa vicArasaraNI tyAra bAda tA. 24-6-66 nA roja maLelI saMghanI navI kArya- upara AdhArita karavAmAM Avyo che tene khyAla Ape che. saMghamAM joDAyelA dareka sabhyane A vicArasaraNI ane zistapAlananA niyama vAhaka samitie kAryavAhaka samitimAM nIce jaNAvelA traNa sabhyonI baMdhanakartA che. A hakIkata tarapha saMghanA sabhyonuM dhyAna kendrita thAya puravaNI karI hatI. e hetuthI baMdhAraNamAM rahele vicArasaraNI ane zistapAlana vibhAga (1) che. ramaNalAla cI. zAha ahiM pragaTa karavAmAM Ave che. (2) zrI. dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI A saMghanA baMdhAraNa aMge jaNAvavAnuM ke A saMghanI sthApanA I. sa. 1928mAM karavAmAM AvelI. te samayanA saMghanI racanA mAtra (3) , riSabhadAsa rAMkA jaina zve. mU. vibhAgane lakSamAM rAkhIne nakkI karavAmAM AvI hatI. zrI ma. . zAha sA, vAcanAlaya-pustakAlaya samiti tyAra bAda 1936nI sAlamAM samasta jaina samAja mATe saMdhanAM dvAra khullA karatuM evuM saMdhanA baMdhAraNanuM pAyAmAMthI navaA samitimAM prastuta vAcanAlaya ane pustakAlayanA nIce saMskaraNa karavAmAM AvyuM. tyAra bAda Aja sudhI baMdhAraNanA jaNAvelA pAMca TrasTIo adhikAranI rUe sabhyo gaNAya che - vahIvaTI mALakhAmAM nAnA moTA pheraphAro thatA rahyA che, ane samaya (1) zrI cImanalAla cakubhAI zAha jatAM jainetaro mATe paNa saMghanAM dvAra khullAM karavAmAM AvyAM che, ane e rIte Aje keTalAMka jainetara bhAIbahene saMghamAM joDAyAM che. (2) " paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA Ama chatAM paNa, saMghanI vicArasaraNI ane zistapAlanane lagatuM " ratilAla cImanalAla koThArI mALakhuM Aja sudhI kAyama rahyuM che, ane 1936 nI sAlamAM dezanI (4) " ramaNIkalAla maNilAla zAha tema ja samAjanI je samasyAo hatI e samasyAo Aje paNa (5) " cImanalAla jeThAlAla zAha ochA vadhatAM aMze kAyama che ane e kAraNe ene lagatI vicArasaraNI paNa Aje prastuta che - A vAstavikatAne lakSamAM laIne A A uparAta saMdhanI kAryavAhaka samitimAMthI nIcenA cAra saMzodhita baMdhAraNamAM paNa e AkhuM mALakhuM lagabhaga mULa svarUpamAM sabhyonI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. kAyama rAkhavAnuM saMghanI sAmAnya sabhAe UMcita dhAryuM che. (1) zrI caMdulAla sAMkaLacaMda zAha maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha (2) , pravINabhAI maMgaLadAsa zAha 1, nAma; . (3) , kAtilAla umedacaMda baroDiyA A saMsthAnuM nAma "zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha" rAkhavAmAM Ave che. (, harilAla gulAbacaMda zAha 2. uddeze: A rIte vAcanAlaya - pustakAlaya samiti nava sabhyonI bane A saMsthAnA udze nIce mujaba nakkI karavAmAM Ave che:che ane temAMnA pAMca TrasTIomAMnA eka zrI cImanalAla jeThAlAla (ka) samAjapragatine rUMdhatA dhArmika tema ja sAmAjika vahemono zAhanI A samitinA maMtrI tarIke nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. tathA rUDhione samAjamAMthI ucheda karo ane dharma ane cImanalAla jeThAlAla zAha samAjanA nAme cAlatAM pAkhaMDa khullAM pADavAM. subodhabhAI ema. zAha (kha) AjanA pragatizIla vicAro ane bhAvanAonI daSTie maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. ApaNI kALajunI samAjavyavasthA jemaulika parivartana mAMgI viSayasUci rahela che tene lagatI samajaNa ane sAhityane samAjamAM phelAvo kara. prakIrNa noMdha: gulabargAnI zaramajanaka durdhaTanA, paramAnaMda 43 (ga) samAjaunnatisAdhaka sAMskRtika tema ja zaikSaNika pravRttio ApaNA lokonI camatkAraghelachA, aNuvrata-vicAradhArA: tathA janasevAnAM kAryo hAtha dharavAM. sarvodaya vicAradhArAnA saMdarbhamAM, lAuDaspIkarane (gha) ApaNA deza svAvalaMbI ane samartha bane e dhyeyapUrvaka upayoga ane AcArya tulasI, tribhuvanatilakA dezabharamAM cAlI rahelI rAjakIya tema ja sAmAjika pravRttibhagavAna mahAvIra caritra. ene teTale Teko Apa. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane vArSika 3. saMghanI nIti ane kAryapaddhati: vRttAMta : 1965 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA uddezo ati vyApaka pradezane saMghanI vArSika sAmAnya sabhA ane cUMTaNInuM sparzatA hoIne, dharma, saMpradAya ane vizALa samAjane lagatA bhinna pariNAma bhinna prazna saMbaMdhI A yuvaka saMghanI nIti ane kAryapaddhati nIce mujaba nakkI karavAmAM Ave che:zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA uddeze, (ka) jyAre koI paNa dhArmika athavA sAmAjika rUDhi ke praNAlikA nIti tathA kAryapaddhati deza athavA samAjanA svAzya ke utkarSanI bAdhaka jaNAze 1965nA varSanA vAcanAlaya-pustakAlaya tyAre te rUDhi ke praNAlikAne A yuvaka saMgha sAmane karaze. tathA saMdhanA eDiTa thayelA hisAbe. AvI aniTa rUDhi ke praNAlikAnA samarthanamAM rajU thatA pRSTha - derI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 prabuddha jIvana dharmazAstronAM ullekhAne jarA paNa baMdhanakartA gaNavAmAM Avaze nahi. AvI bAbatomAM jarUra jaNAye sarakArI kAyadAo karAvavAnI pravRtti paNa A yuvaka saMgha hAtha dharI zakaze. (kha) AvI ja rIte samAja ane dharmane lagatA aneka prazna upara potAnA vicAro chUTathI jAheramAM rajU karavAnA dareka vyakitane hakka che ema A yuvaka saMgha mAne che, ane tethI jayAre jyAre AvA hakka upara saMghabahiSkAra, jJAtibahiSkAra ke evI bIjI koI rIte koI paNa saMgha ke jJAti taraphathI AkramaNa karavAno prayatna ke pravRtti hAtha dharavAmAM Avaze tyAre tyAre tevA prayatna ke pravRttino A yuvaka saMgha sAmano karaze. (ga) A yuvaka saMgha rASTra ane vizALa samAjanA hitane prAdhAnya ApIne potAnI pratyeka pravRttinuM saMcAlana karaze ane rASTrahitane bAdhaka koI paNa pravRtti A yuvaka saMgha kadi hAtha dharaze nahi. (gha) sAmAjika prazno paratve A yuvaka saMghanI sarva pravRttio nIce jaNAvela dhyeya ane dhAraNa svIkArIne yojavAmAM Avaze :- (1) samAjaracanA ane vyavahAramAM strI ane puruSanI sarvatra samAnatA svIkArAvI joIe. (2) jJAtibaMdhano, aniSTa lagno, pharajiyAta vaidhavya, aspRzyatva Adi kurUDhiono nAza thavo joIe. (3) vyakitasvAtaMtryane samAjajIvanamAM khUba avakAza maLavo joIe. (Da) A uparAMta A saMghano udbhava jaina samAjanA vaicArika uththAnanI draSTie thayA che e hakIkatane anulakSIne jaina samAjanA khAsa dhArmika prazno ane mAnyatA--bhedA saMbaMdhamAM A yuvaka saMgha nIce mujabanA abhiprAyone anusarIne potAnI pravRtti calAvaze : (Da) 1. prathama to A yuvaka saMghamAM joDAnAra jaina sabhya pote koI paNa cokkasa saMpradAya ke phIrakAnA jaina che evI viziSTa rIte potAnI jAtane oLakhAvavAmAM kazuM paNa mahattva samajaze nahi. pote jaina che eTale bhagavAna mahAvIraprarUpita jaina dharma ane saMskRtinA vArasa che eTalI ja oLakhANa A yuvaka saMghamAM joDAnAra jaina sabhya peAtAne mATe pUratI gaNaze. (Da) 2. mUrtipUjA saMbaMdhe jaina samAjanA vividha vibhAgonI mAnyatAmAM moTo matabheda keTalAya kALathI cAlatA Ave che. A yuvaka saMghamAMnA keTalAka jaina sabhyo mUrtipUjAne dharmopAsanAnA eka agatyabharyA sAdhana tarIke svIkAre che, jyAre keTalAka jaina sabhyo tevI agatyane svIkAratA nathI. tema chatAM paNa AjanA jaina samudAyanA moTA bhAganuM dhArmika jIvana mUrtipUjA sAthe gADhapaNe saMkaLAyeluM che ane rahevAnuM che - e paristhiti A yuvaka saMgha svIkAre che, ane sAthe sAthe Aje cAlI rahelI mUrtipUjAnI paddhatimAM je aneka vahema, dravyane apavyaya ane atizayatAo dAkhala thayelAM che te vahelI take dUra karavAnI jarUra viSe paNa yuvaka saMghanA jaina sabhyo ekamata dharAve che ane te saMbaMdhamAM nIcenuM dhoraNa svIkAravAmAM Ave che:(1) Aje cAlI rahelI mUrtipUjA pAchaLanA vahema ane khoTI mAnyatA dUra thavI joIe. (2) mUrtine zaNagAravAnI ane AMgIAbhUSaNa caDhAvavAnI prathA jaina mUrtipUjAnI kalpanA ane Adarza sAthe baMdhabesatI nahi hovAthI te prathAnA sarvatra niSedha thavA joIe.. A tA. 1-7-19 (3) bInajarUrI navAM maMdiro baMdhAvavA pAchaLa tema ja cAlu maMdironA bInajarUrI zobhAzaNagAra pAchaLa thato dravyanA puSkaLa DyUTa baMdha thavA joIe. (4) maMdirone sAdI rIte nibhAvatAM bacatI AvakanA tema ja ekatra thayelI mUDIne janakalyANanAM kAryomAM cAlu upayoga thavo joIe. (5) zvetAMbara ke digaMbara mUrti eka ja ISTadevane mUrta svarUpa ApavAno prayatna hoIne te banne vacce Aja sudhI keLavavAmAM AvelI bhedanI divAla arthavinAnI ane bInajarUrI che--e prakAranI samabuddhi sarvatra keLavAvI joIe. (Da) 3. bIjo mAnyatAbheda sAdhuo saMbaMdhamAM pravarte che. te viSe A yuvaka saMgha jAhera kare che ke bhinnabhinna saMpradAyanA vezabhedane A yuvaka saMgha jarA paNa mahattva Apato nathI. je sAdhue paMcamahAvratane jIvanamAM utAravAno ekaniSTha prayatna sevatA hoya tathA pavitra ane samAjane upayogI jIvana jIvatA hoya tevA koI paNa jaina vibhAganI aMdaranA ke bahAranA sAdhune A yuvaka saMgha Adarayogya gaNaze. (Da) 4. keTalAMka tIrthonA jhaghaDAe Aje zvetAMbara mUrtipUjaka ane digaMbara mUrtipUjaka jaino vacce vaimanasya nipajAvI rahela che. jaina samAjanA peTAbhedo naSTa karIne sAcI ekatA ane samAnatAnuM mAnasa utpanna karavuM e vicArabhUmikA upara A yuvaka saMghanI racanA thayelI hovAthI AvA jhaghaDAo paratve saMbhALapUrvaka taTasthatA jALavI rAkhavI ane e jhaghaDAe cAlu rahevAthI AkhA samAjane keTaluM bhAre nukasAna thaI rahyuM che tenA, lekhA tema ja bhASaNodrArA, jaina janatAne sacoTa khyAla Apavo ane jayAM ane jayAre zakaya hoya tyAM ane tyAre cAlu jhaghaDAonI sthAyI patAvaTa karAvavAnI dizAe potAnI lAgavaga ane zakitano upayoga karavA - A prakAranuM dhAraNa A yuvaka saMgha svIkAre che. (Da) 5. bAladIkSAno A yuvaka saMgha virodha karaze ane tenI aTakAyata thAya evA prayatno saMgha hAtha dharaze. 4, zistapAlana: A saMghamAM joDAnAra sabhya pAse nIce mujabanA zistapAlananI apekSA rAkhavAmAM Avaze: - (1) dareka sabhya paheravezamAM svadezI vastronA ja ane banI zake to khAdIno upayoga karavA joIze. (2) dareka sabhya potAnA jIvanavyavahAramAM aspRzyatvanI rUDhine tilAMjali ApavI joIze. (3) koI paNa aniSTa lagnamAM A saMghanA sabhya bhAga laI zakaze nahi. jaina sabhyo pAse nIcenA vadhAre niyameAnA pAlananI apekSA rAkhavAmAM Avaze: (4) koI paNa ayogya dikSAmAM A saMghanA sabhya bhAga laI zakaze nahi. (5) devadravyanA nAme thatI Avakane janakalyANanA kAryamAM upayoga karavAnA prabaMdha thayo na hoya evAM maMdironI AvakamAM zrI bAlIne ke tenA phaMDaphALAmAM paisA bharIne A saMghanA sabhya vadhAro karaze nahi. apavAda: darzana karavA jatAM ane kauTuMbika maraNa jevA prasaMge kaMI ne kaMI nANuM maMdiramAM dharavAnA sAmAnya rivAja ApaNA samAjamAM che tevA prasaMge pUrato uparanA niyama saMghanA sabhyone baMdhanakartA gaNAze nahi.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-7-ya prabhu jIvana zrI maNilAla mAkamadazAha sAvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-mubaI tA. 31 Disembara 1965nA rAja pUrA thatA varSanA Avaka tathA kharcanA hisAba Avaka kharca rUA.zai. rU.pai. vyAjanA sIkyurITIonA DIbencaronA bheTanA pustakonA lavAjamanA paracuraNa AvakanA : pastInA vecANanA pAsabukanA vecANanA pustako moDA AvavAthI tathA khovAI javAthI daDanA saravaiyA pheranA varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcanA vadhAro 160,00 1262.60 1296.75 974.00 103.65 pa6.55 7.57 1422.60 2270.75 167.77 0.08 3861.20 3,159,72 7,020.92 sAbhAra svIkAra zANA samAja: mULa aMgrejI.lekhaka : zrI erika foma; anuvAdaka : zrI kAntI zAha; prakAzaka yajJa prakAzana, hujharAta pAgA, vaDodarA - 1. kiMmata : rUA. 3-00. bhArata eNTama bomba banAvaze ? lekhaka : DaoN. madhukara zAha; prakAzaka : upara mujaba, kiMmata : rUA. 1-50, veLu ane phINa : mULa aMgrejImAM. lekhaka: zrI khalIla jIbrAna; anuvAdaka : zrI lakSmInArAyaNa paMDayA ane zrI kAntI upAdhyAya. mudraka ane prakAzaka : rAjendra mayAbhAI zAha, prakAza prInTarsa, jAMbulavADI, vesTa, muMbaI - 2; bhavAnIdAsa ena. meAtIvALA : aMgrejI: lekhaka: saMta nihAsiMga; prakAzaka : DaoN. manohara mAtIvALA 244, vidhAnI koTeja, vAlakezvara; muMbaI - 6. lAkazAhI-samAjavAda-svataMtratA : mULa aMgrejI lekhaka: zrI cakravartI rAjagopAlAcArya; anuvAdaka tathA prakAzaka: zrI bhAgIlAla gAMdhI; vizvamAnava, rAmajI maMdira pALa, vaDodarA. kiMmata rUA. 4-00, samarpaNano jaya : lekhaka: zrI ratilAla dIpacaMda desAI; prakAzaka : zrI jIvanamaNi vAcanamALA TrasTa, haThIbhAInA gherA sAme, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda kiMmata rU. 1-50, tribhuvana tilaka : mahAkAvya : racayitA tathA prakAzaka: zrI hIrAcaMda ka. jhaverI, pArijAta, phaleTa naM. 21,95, marIna DrAIva, muMbaI 1, kiMmata rUA. 7-5. Understnding India : lekhaka : zrI gaganavihArI la. mahetA; prakAzaka : eziyA pablIzIMga hAusa, muMbaI. kiMmata rUA. 12-75. AkAzanAM puSpo : lekhaka: zrI gaganavihArI la. mahetA; prakAzaka : vorA enDa kaMpanI pablizarsa prAIveTa limiTeDa, 3, rAunDa bilDIMga, muMbaI - 2, kiMmata rUA. 3-50. IliyaDa : homarakRta mahAkAvyanuM nATaya rUpAMtara karanAra zrImatI lInAbahena maMgaLadAsa, koyasa, zAradA seAsAyaTI amadAvAda - 7. kiMmata rUA. 3-50. thaIne, TrasTanA uddeza aMge kharca peparsa lavAjamanA pagAranA makAnabhADA tathA vIjaLIkharca pustaka rIpersa, buka bAInDIMga kharca vyavasthA kharca: pharnicara rIpersa,IlekaTrIka rIpersa tathA paracuraNa kharca vimAnA primIyamanA oNDiTarone enerarIyamanA sTezanarI tathA chapAmaNI kharca beMka kamizananA ghasArAnA : pharnicara para pustako para rUA. pai. 344.07 4910.28 52944 88.74 123,25 48.75 715, 0 0 64.00 0.34 9 106.55 730.50 padma A.u. 1872.53 311.34 837.05 kula rUA. 7,020.92 philasUphane pUche : lekhaka : zrI cInubhAI paTavA, prakAzaka: bALagoviMda prakAzana, gAMdhI mArga. amadAvAda 1, kiMmata rUA. 4-00 gAMvakA vidroha : lekhaka: zrI rAmabhUti, prakAzaka : sarva sevA saMgha, rAjaghATa, vArANasI, kiMmata rUA. 1-00. rAjavahIvaTa : mULa lekhaka: zrI nArAyaNe goviMda sApekara, anuvAdaka : zrI puruSottama gaNeza mAvaLaMkara, prakAzaka : mesarsa bI. esa. zAha, pAnakora nAkA, amadAvAda, kiMmata rUA. 1-0 0. spIkaranuM pada : lekhaka zrI gaNeza vAsudeva mAvaLaMkara, prakAzaka : abhyAsa kAryAlaya, mAvaLaMkara havelI, bhadra, amadAvAda, kiMmata 00-50. eka ajabagajavanuM bulabula: mULa DenIza bALakathAkAra, hensa enDa rsananI parikathAnuM nATaya rUpAMtara, prakAzaka : zrI lInA bahena maMgaLadAsa, zreyasa amadAvAda - 7. kiMmata rU. 2-00, 'abhyAsa'-dAdAsAheba mAvaLaMkara vizeSAMka : saMpAdaka : zrI puraSottama gaNeza mAvaLaMkara, mAvaLaMkara havelI, bhadra, amadAvAda. kiMmata rUA. 6. paMcAyatI rAjyanA keTalAka anubhava. lekhaka : zrI rikhavadAsa jesIMgalAla, mesANA. raMga rAga virAga : lekhaka : vaidya mohanalAla cunIlAla dhAmI; vikretA : navayuga pustaka bhaMDAra, navA nAkA roDa, rAjakoTa - 1. kiMmata : rUA. 6-75. pAnakhara ane vasanta : lekhikA : zrI satyavatI goviMdalAla zAha; praptisthAna : gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda; kiMmata rUA. 3-50. mahAvIra vANI : lekhaka : paMDita becaradAsa dezI; prakAzaka : zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA, 11, pArasI bajAra sTrITa, zAradA sadana, koTa, muMbaI - 1. kiMmata rUA. 2-50 (posTe ja sAthe )
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ devuM: ------ 52 prabuddha jIvana tA. 1-7-16 zrImaNilAla mekamacaMdazAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI " tA. 31 mI Disembara 1995nA divasanuM saravaiyuM phaMDo ane devuM milkata ane leNuM zrI sthAyI phaMDa: InvesTamenTasa (paDA pramANe ) gayA saravaiyA mujaba bAkI 24,561.0 0 sIkyurITIo:zrI pustaka phaMDaH 4 TakAnI sane 1967nI phe. velyu gayA saravaiyA mujaba bAkI 5,500.00 saurASTra gavarnamenTalona 4,000 3,93,75 zrI pharanIcara phaMDa: pablIka li. konA DIbecaro gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,400,00 7 TakAnA rAvaLagAMva sugara phArma lI. nA DIbeMco 10,000 10,000.00 pustako aMge DIpojhITa 5,671.00 1 1/4 TakAnA dhI eso. mAsika aMge DIpojhITa 25.00 sTAnDarDa ka. oNpha i. lI. nA DIbenco . 5,000 5,273.00 ela. ema. mahetA 5.46 5 TakA dhI tAtA ejI. enDa 5,30146, lokameTIva ka. lI.nA Dabencara. 6,000 6 163.50 paracuraNa devuM: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha 2,879.44 25, 0 0 0 25,430.25. 8,580.90 pharanIcara (ropaDA pramANe) kula rU. 41,041.90 3,310.93 gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda: kula ghasArA lakhI ame zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya vALyA-sane 1964 1,179.83 ane pustakAlaya muMbaInuM 31-12-65 nA divasanuM saravaiyuM majakura cAlu sAlanA saMsthAnA cepaDA tathA vAucara sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma 5 TakA lekhe 106.55 paDayuM che. ----- 1,286.38 zAha mahetA eNnDa kuM.' -------- 2,024.5 muMbaI: tA. 23-4-1966 cATaeNDa ekAunTanTasa pustako: (kharIda kiMmate) oDiTa , gayA saravaiyA mujaba bAkI 11,291.46 umero varSa daramyAna kharIdIne 786.57 bhUla-sudhAra -- ---- 12,078.03 boda: kula dhasArAnA lakhI tA. 16-6-66 nA 'prabuddha jIvana mAM pragaTa thayelI prakIrNa vALya.--sane 1964 noMdhanA peTAmAM "atyata nirAzAjanaka paristhitimAM paNa mAnavI sudhInA 7,207:46 puruSArtha baLe UMce Ave che' e mathALA nIcenI noMdhamAM "jIna cAlu sAlanI 115 TakA lekhe 730.50 jeneTa nAmanI vivAdAspada banelI phrenca lekhikA pitAnA gunAhanI ------- 7,37.96 kabUlAta karavAnA pariNAme jelazikSA apAmelI. A paNa kedamAM rahIne 4,140.97 jenI prajJA utkarSa thayo hoya evA mAnavIono eka vadhAre kisso leNuM: che." A pramANe jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. A vigatemAM rahelI bhUlo InkamaTekSa rIphaMDa arthe 1 062.93 tarapha mAruM dhyAna kheMcatAM bhAI suketu zAha jaNAve che ke "tame jeno rokaDa tathA beMka bAkI: ullekha karyo che temAM jhAM jene (Jean Genet) e phrenca lekhikA dhI beMka oNpha InDIyA lI.nA cAlu khAte 1,936.98 nahi paNa lekhaka che ane tenuM jIvanacaritra pitAnA AgavA asti 34.78 quel (existential - existentialistic) sealgiel i ----------- 1,71.76 pila sArveeSaint Genet nA nAme lakhI jhAM jenene eka saMtanA zrI Avaka-jAvaka khAte: svarUpamAM rajU karavAne yatna karyo che. jhAM jene janma 1910 mAM gayA saravaiyA mujaba bAkI 8,252,62, thayela. teNe The Maids (1948) Death Watch (1949) The umera: varSa daramyAna Avaka Balcony (1957) The Blacks (1959) The Screens karatAM kharcane vadhAro 3,159.72. (1959) e pustako lakhyAM che. 1947 mAM jyAre vInsenTa 11,412.34 eNriyala phrenca pramukha banyA tyAra pachI citrakAra pikAse, sAtre ane jhAM kokaTo vagerenA prayAsathI jhAM jenene mAphI bakSavAmAM AvI bAda: muMbaI jaina yuvaka ane te jelanA jIvanathI mukata banyo." A mArI bhUla sudhAravA mATe saMgha taraphathI bheTa maLyA 5,000.00 6,412.34 ane jhAM jenene lagatI ATalI mAhitI pUrI pADavA mATe bhAI suketu zAhane huM AbhAra mAnuM chuM. paramAnaMda. kula rUA. 41,041.90 :
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.17-1 prabhu jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM 31 Disembara 1965nA divasanuM saravaiyuM phaDo ane devuM milkata ane leNu zrI rIjharva phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI saMgha hastakanA khAtAMo zrI. pustaka prakAzana khAtuM : gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI mAvajata khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI umero: mAvajata sAdhanaghasArAnI vasula AvyA devuM: paracuraNa devuM 395.26 0.98 zrI janarala phaMDa; gayA saravaiyA mujaba bAkI umero : zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Avakakharca khAtethI lAvyA 3,033.66 bAda : zrI prabuddha jIvana Avaka kharca khAtethI lAvyA 396,24 15,613.03 9,085.85 24,698.88 bAda : zrI. maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya pustakAlayane TharAva anusAra ApyA 5,000.00 19,698.88 3,924.49 26,74,89 3,429,90 1,679.58 15,774.39 47,588.76 amAe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha muMbaInuM tA. 31-12-65 nA divasanuM saravaiyuM majakura saMghanA copaDAo tathA vAucaro sAthe tAryuM che ane barAbara mAluma paDayuM che. muMbaI: tA. 24mI me, 1966 zAha mahetA enDa kuM. cArTarDa ekAunTanTasa ADITarsa rUpiyAnA avamUlyAMkana upara zrI vADIlAla DagalInuM vyAkhyAna * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 8-7-66 zukravAranA roja sAMjanA 6-15 vAge saMghanA kAryAlayamAM (45/47, dhanajI sTrITa, ), zrI vADIlAla DagalI tAjetaramAM karavAmAM AvelA rUpiyAnA avamUlyAMkana upara jAhera vyAkhyAna Apaze. maMtrIe : muMbaI jaina yuvaka saMdha. InvesTameTasa (cApaDA pramANe) .7 TakA dhI InDIyana hyumapAIpa ka.lI.nA DIbencaro 5 TakAnA kAlakSa oIla InDIyA lI.nA DIbencarA DIpojhITa :pAsTamAM paryaTana aMge pharnIcara ane phITIMgsa (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda : kula ghasArAnA lakhI vALyAM pustakAlaya InkamaTekSa rIphaMDa aMge sabhya lavAjama aMge bheTa aMge sTApha pAse phe. velyuM. 5,000.00 5,236.39 leNuM (saddhara) zrI.maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane 15, 0 0 0 . 0 0 10,000.00 5,306,00 paracuraNa khAtAMo : zI vaidyakIya rAhata khAtuM. gayA saravaiyA mujaba bAkI umero: vaidyakIya rAhata kharcanA rokaDA tathA beka bAkI : dhI beMka oNpha I. lI. nA cAlu khAte dhI be'ka phaI. lI. nA phIkasa DIpojhITa khAtAmAM rokaDa sIka bAda : pustaka vecANanA kula AvyA 52.97 862.00 1,382.97 bAda : varSa daramiyAna bheTanA 36,00 zrI satyama zivamaM suMdarama pustaka prakAzana khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI 1,670.61 729.30 zrI bodhisatva pustaka prakAzana khAtuM : gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda: pustaka vecANanA 288.62 kula AvyA 182.12 845.24 358.34 75.00 500.00 2,879.44 420.05 45.00 101, 00 34927 8,65492 20,693.59 41.42 1,346.97 941.31 106.50 43 10,542.39 486.90 575,00 4,199.76 29,38993 2,394.78 47,588.76
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-7-16 prabuddha jIvana " zrI muMbaI jene yuvaka saMgha, muMbaI - prabuddha jIvanane tA. 31 mI DIsembara 1965 nA roja purA thatA varSane Avaka tathA kharcano hisAba Avaka kharca pagAranI 2,575,00 lavAjamanI rekaDI AvyAM . 1,800.60 umero: zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone maphata prata mokalavAmAM Ave che tenA rUA. 2 lekhe eDajasTa karyA 1,040.00 pepara kharcanA chapAmaNI tathA sTezanarI pesTeja kharca - 1,177.22 3,779.80 670.22 62.85 2,840.60 1,50 0.0 0 paracuraNa kharca saurASTra TrasTa taraphathI bheTanA 4,340.60 varSa daramiyAna apAvaka " karatAM kharcano vadhAro 3,924:49 kula rU. 8,265.09 kula rUA. 8,26.09 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane tA. 31mI DIsembara 1965nA roja purA thatA varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka kharca bheTanA 13,618.00 - lavAjamanA: kula AvyA 2,6015.00 bAda: prabuddha jIvana"nI prata sabhyone maphata mokalAvI tenA eDajasTa 1,040. 0 vahIvaTa tathA vyavasthAkharca pagAranA makAna bhADuM tathA vIjaLI kharca prInTIMga ane sTezanarI khara TelIphena kharcanA pisTeja kharcA . paracuraNa kharcanA eDITarone narerIyamanA pharanIcara para ghasArAne 369.23 139.59 203.28 . . 272.46, 1572.84 5.00 1,565,00 45 hae 54.10. agAunA lavAjamanA pustaka vecANa para kamizana . vyAjanA: .. DIcaranA vasula AvyA 752.50 bakanI phIsTa DIpojhITa para 217.83 4,261.50 2,831.16 vyAkhyAnamALA kharca saravaiyAnA phenA mAMDIvALyA - varSa daramiyAna kha karatAM Avakane vadhAro 970.33 9,085.85 16,21,23 16,21933 uparanA hisAbe tapAsyA che ane amArA rIporTa Adhina zAha mahetA enDa kaMpanI barAbara che. cArTarDa ekAunTanTasa muMbaI: 24mI me, 1966 oDITarsa. mahAtmAjInA jIvanamAMthI hatA. acAnaka kavivare pUchayuM: 'gAMdhIjI Apa ahiMsaka che? prabhAta nA bAlasUryane joI tamane AnaMda nathI thato? pakSIonA kalarava eka vAra gAMdhIjI ane bhulAbhAI desAI bharabapere koI jagyAe ane gIta sAMbhaLI tamAruM hRdaya jhaNajhaNI nathI uThatuM? bAgamAM UgelA jaI rahyA hatA. taDako sakhata hovAthI gAMdhIjInA ughADA paNa dAjhatA gulAbanI komaLa kaLI joI tamArA gAla lAla nathI thaI jatAM?" hatA. bhulAbhAInuM dhyAna te tarapha jatAM teo belyA: bApujI, tamArA gAMdhIjIe maMda-maMda hasatAM jaNAvyuM: 'gurudeva, huM nathI sthitapaga baLatA haze. Apa mArA cappala paherI lyo.' , , prajJa ke nathI saMvedanAvihIna. paraMtu mArA aMtaramAM ahaniza eka ja AkAMkSA, eka ja tamannA che, ke A bAla-sUryanAM kiraNo bhAratanA gAMdhIjIe sAmethI bojo UMcakIne AvatA eka majUranA ughADA sAmAnya mAnavInA haiyAne kayAre prakAzita karaze? gulAbanI lAlI paga tarapha daSTi karI kahyuM: 'enA karatAM pelA majUrane cappala' Ape, bhAratanA ardhanagna garIbenA mukha para huM kayAre joIza? A bhukhyA tenA bicArAnA paga bahu baLatA haze." mANasanI Ahane badale temanA kaMThamAMthI huM pakSIonA kalarava jevuM saMgIta kayAre sAMbhaLIza !" ekavAra mahAtmAjI ane ravIndranAtha TAgora vAto karI rahyA - parezakumAra je. dAvaDA. * mAlika zrI mubaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhatujI sTrITa, muMbaI3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala"presa, keTa, mubaMI '
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 4 || - C buktajIvane prabuddha jaina'nuM navasaskaraNa varSa 28 : aMka 6. muMbaI, julAI 16 1991, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala 25 paisA che ' taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA == 5 bAlavikAsa ghaTaka rojanA : 1966thI 1975 ka. '. amadAvAda khAte AvelI zikSaNa saMsthA "Toyasa' jene pari- paNuM anubhave, jyAM mAtAnI AMkha bALakanA zarIra ane AtmAmAM caya "prabuddha jIvana'nA vAcakone keTalAka samaya pahelAM ApavAmAM thatA pheraphAro bALakanI vAcA ane AMkho dvArA haraghaDI vAMcatI hoya, AvyuM che tenA sthApaka ane mukhya saMcAlaka zrImatI lInAbahena tyAM ja mAtAnI chAyAmAM bALakanuM cAritrya ghaDAya. bALakanA vikAsa maMgaLadAsa (The. zreyasa pratiSThAna, AnaMdanagara, amadAvAda 7, guja- mATe premALa, mukata ane AnaMdabharyA vAtAvaraNanI jarUra che. vaibhava rAta) taraphathI eka yojanA 'prabuddha jIvana' mAM prakAzanArthe maLI che. nahIM tema ja sAdhanahInatA nahIM, paraMtu sAdAIbharyA jarUrI sAdhana, ApaNA dezamAM vadhatI jatI nirAdhAra, namAyA, ane kAyadesaranA nahi bhejana, kapaDAM, ane raheThANa - gharanI saMpannatA, jIvanavyavahAramAM evAM asvIkRta bALakonI saMkhyA vadhatI jAya che. tenA uchera, poSaNa upayogI evI zikSaNavyavasthA tathA kuTuMbanI premALa chAyAM bALakanA ane zikSaNanI jarUriyAta pUrI pADavAnA hetuthI tema ja temanI mAtAnI uchera mATe atyaMta Avazyaka che. A kheTa bane teTalI haLavI karavAnA AzayathI prerAyelI A yojanA AvuM ghara ane AvI mAtA, sAruM zikSaNa ane sArI zALA AvakAra, uttejana tathA bane teTalA arthasIMcanane pAtra che. A ane vAtAvaraNa bALakane ApavA mATe bAlavikAsa ghaTakanI yojanA yojanAnI nIce mujaba rUparekhA che. ghaDavAmAM AvI che. A yojanAmAM udyoganI vyavahAru tAlIma dvArA * prastAvanA bALakane vyavasAya ane AjIvikA mATenuM sAdhana pUruM pADI zakAze - bALaka rASTra, ane mAnavajAtanI moMdhI mUDI che. AdikAlathI evo vizvAsa che.. bALakone prazna cAlyo Ave che. kuTuMbathI vimukha thayelAM bALako ( 1966 thI 1974 sudhImAM pAMca kadamamAM 120 bALakonA nirAdhAratA anubhave che. zArIrika, mAnasika ane AMtarika poSaNanA eka bALavikAsa ghaTakane sarvAze saMpUrNa taiyAra karI, tene eka meDela abhAve teo vividha vikRtine bhega bane che. temanAmAM ALasa, tarIke rajU karavAnI umeda che. A ghaTaka taiyAra thatAM evAM aneka ghaTako nirakSaratA, niSkriyatA, bhikSukavRtti, cerI, rakhaDelapaNuM ane gunhA dezabharamAM calAvI, bhAratanAM ajJAna, bekArI, garIbI, du:kha ane hita vRttio ghara kare che. badamAzone zikAra banI badamAza bana- kiMgAliyata dUra karI, rojI ane reTI Ape tevAM uchera ane zikSaNa vAnA avaLA mArge vaLI jAya che. zerImAM rakhaDatAM kUtarAMnI mAphaka meLavI, gauravavaMtuM jIvana gujAre evI eka prajA taiyAra karavAno A bhayabhIta tema ja bhayarUpa banI game tema rakhaDI khAya che! eka namra prayAsa che. , AvAM bALakone pUrate pauSTika khorAka, jarUrI kapaDAM ane rahevAne - 1963mAM amane AvI yojanA ghaDavAnI kalpanA AvI hatI. ghara maLavuM joIe. paraMtu ATaluM ja puratuM nathI. bALakanuM mana koIno tenA AdhAre 1964 nA jUnathI prAyogika daSTie 1 mAnatA ane 4 prema, koInI hUMpha mAge che. bALakanA ghaDatara mATe kauTuMbika jIvana bALakonA AvA eka ghaTakanI zarUAta zreyasa pratiSThAnane sahakAra ghaNuM mahattvanuM che. sAduM suvaDa ghara hoya, gharamAM mA ke moTIbahena hoya, meLavI karI che. A prayogane sArI saphaLatA maLI che. AthI protsApotAnAM bALako mATe mAtA rasoI kare, vahAlathI jamADe, tenAM kapaDAM hita thaI paradezanAM AvAM kArya ane pariNAmone abhyAsa karavA. e, sAMdhe, sIve, enI taMdurastI ane sukhAkArI mATe ciMtA seve yuropa ane seviyeta yuniyananAM keTalAMka bALagrAmanI mulAkAta ane kALajI rAkhe. nAnAM moTAM bhAI bahenanI sAthe rahI, 'A mAruM lIdhI. te jotAM amArA kAryane dezanA vAtAvaraNa ane samAjavyavaghara, A mAre oraDe, A mAro vADe, A mArAM ramakaDAM evuM potAne sthAne lakSamAM laI vikasAvavAnI umeda sevIe chIe. bAlavikAsa ghaTaka yojanA : rUparekhA bAlagrAma vibhAga ' zikSaNa vibhAga , udyoga vibhAga tarUNa vibhAga ghara-parivAra sArvajanika zizuvADI zizusaMvardhana (15 ghara) bhaMDAra varSa 2thI mAsa rahA thI silAI ' 8 varSanAM 2 varSanAM dholAI bALako, bALakonA uchera mATe mAtRtAlIma bALa varSa 7 - 8 kizora varSa 6 thI 13 kumAra varSa 14 thI 16 varSa 16 thI thI 21 yuvaka yuvatI mATe | khetI, kalAkArIgarI, madhamAkhI, maraghAM -batakAM, gauzALA, kArakhAnuM, suthArI, luhArI, kAsTIMga, - melDIMga, kAryAlaya saMbaMdhI TAIpIMga hisAba, bekarI, vIjaLI kAma, Atithya (oNTela).
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa (71. 94-00-44. prabuddha jIvana nibhAva mATe vividha prakAranAM nAnAMmoTAM rokDa tema ja vastuonAM dAna svIkArI badhA kharcane pahoMcI vaLavAnI umeda che. bALagrAma parivAranI mAtAnuM citra bALagrAma parivAra vibhAganuM dhyeya che: bALakane mAnA khoLA Apaveda ane gharanI hUMpha ApavI. A parivAra vibhAgamAM sagavaDabharyA 15 gharo che. dareka gharamAM eka mAtA potAnAM 8 bALakone laIne raheze. zarUAtamAM mAtAnI saMbhALa heThaLa 2 thI 8 varSanI ummaranAM 4 bALako mUkavAmAM Avaze. bI varSathI uttarottara bALakonI saMkhyA vadhIne 8 nI thaze. sAmAnyata: 8 varSathI uparanAM bALakone praveza maLaze nahIM. bALaka 16 varSanuM thatAM tarUNa vibhAgamAM jaze. dharamAM cheAkarA ane chekarIe beu vividha ummaranAM mUkavAmAM Avaze. mAtAnI mukhya ane ekamAtra pharaja bALakone premathI ucheravAnI che ane te mATe bALakonI sarvasAmAnya jarUriyAta - jevI ke rasoI karavI, khavaDAvavuM, suvaDAvavuM, bALakane sAsUpha ane nirogI rAkhavuM, ghara - kapaDAM - vAsaNa vagerenI saphAI karavI, bALakanA abhyAsamAM rasa levA, gharane sAphasuMdara rAkhavuM vagerenI mamatAbharI kALajI rAkhavI-A badhI jarUriyAto pUrI pADavAmAM Avaze. mAtAne bALako ane potAnA kharca - bhAjana, kapaDAM, ghara calAvavuM, vagere anya jarUrI kharca-mATe kheMca na paDe tevI 8 bALaka ane 1 mAtAne mATe aMdAje mAsika rUpiyA 500) jeTalI rakama gharakharca peTe ApavAmAM Avaze. kharcanI vyavasthA mAtA pote potAnI sujha mujaba karI zakaze. bALagrAma saMrakSaka e bAbatamAM mArgadarzana ApatA raheze. gharakharca uparAMta mAtAne dara varSe rUpiyA 600 bacata tarIke ane rUpiyA 3000 nA vimAnA lAbha ApavAmAM Avaze. bacatanI rakama temanA nAme beMkamAM mUkI zakAze ke tenAM seviMgsa sarTiphikeTsa kharIdI zakAze. mAtA jarUra paDe mahinAnA rUpiyA 40 lekhe upADa karI zakaze. mAtA ane bALakone dara varSe 5 aThavADiyAMnI chUTTI maLaze. A samaya mAtA potAnI marajI paDe tyAM jaIne gALI zake che. bALako holIDe kempamAM jaze. mAtAne dara mahine be divasanI rajA paNa maLaze. mAtAone maLavA IcchatAM mAtAnAM sagAMsaMbaMdhIo rajAnA divase niyata karelA samaye mAtAonI mulAkAta mulAkAta-khaMDamAM laI zakaze. mAtA rajA para jAya tyAre tenuM ghara saMbhALI levA ane bhaviSyamAM koI mAtAnI jagyA khAlI paDe te te pUravAne mATe grAmamAM be mAthI paNa rAkhavAmAM Avaze. mAthI bhAvi mAtA tarIke umedavAra banIne A rIte tAlIma ane anubhava meLavaze. mAtAnI sarvavidha salAmatI mATe pUratI vyavasthA ane takedArI rAkhavAmAM Avaze. e aMge samagra bAlagrAma vibhAganuM saMcAlana karavA mATe eka kuTuMbavALA anubhavI sagRhasthane saMrakSaka tarIke mUkavAmAM Avaze. te saunI dekhabhALa karaze tema ja mArgadarzana Apaze. mAtAne mATIbahena tarIke bALako saMbodhana karaze. nivRtti vakhate mAtAo nivRttigharamAM sthAna meLavI zakaze. mAtAone sagavaDa paDe te mATe gharadITha gesanI sagaDI (kUkara) ApavAmAM Avaze. zizusaMvardhana vibhAgamAM doDha mAsathI be varSanAM bALakone ucheravAmAM Avaze. ahIM 10 bALako ane 2 dhAtrI tathA eka madadanIza haze. zizu be varSanuM thatAM parivAranA gharomAM apanAvI levAmAM Avaze. bALako mATe eka zikSaNa vibhAga calAvavAmAM Avaze. temAM bALavikAsa ghaTaka taraphathI pUrvaprAthamika ane prAthamika vibhAgathI zarU karI krame krame mAdhyamika zikSaNanI sagavaDa paNa ApavAmAM Avaze. sAtheosAtha eka udyoga vibhAga paNa calAvavAmAM Avaze. A beu vibhAganA abhyAsakrama bALakanA bhAvi vanagha tara ane bhAvi vyavasAyane anulakSIne ghaDavAmAM Avaze. parivAra vabhAgamAM sarva kAmakAja gujarAtI bhASAmAM thaze. zikSaNa vibhAgamAM anukrame gujarAtI, hiMdI ane aMgrejI mahattva pramANe zarUAtathI ja zIkhavavAmAM Avaze. zizuvADI tema ja zALAmAM bALagrAmanI bahAranAM bALakone paNa dAkhala karavAmAM Avaze. samaya AvatAM bAlagrAmamAM ucharelAM 16 thI 21 varSanAM yuvaka - yuvatIe tarUNa vibhAganI yojanAmAM dAkhala thaI zakaze. grAma sarvadharma samAnatAnI bhAvanA para kAma karaze. grAmamAM svAzrayane uttejana ApavAno Agraha rAkhavAmAM Avaze. A sarva yojanAonA bALaka pratye nirmaLa prema. ghararakhkhu, gharanAM sarva kAmakAjamAM rasa, sujha, AvaData. ummara--sAmAnya rIte 30thI 40 varSanA Tharela bena AvAM kAryamAM vadhu nyAya ApI zake. chatAM ethI nAnI uMmaranI bena paNa yogya jaNAze to A yojanAmAM joDAI zakaze. taMdurasta ane khaDatala ni:saMtAna vidhavA ( anivArya saMjogAmAM eka bALakanI mAtA). bAlaucheranA potAnA kuTuMbamAM anubhava. bALako sAthe dhIraja, prema, sahiSNutA, samajapUrvaka AnaMdathI kAma karI zake. dhArmika, sAmAjika ane rAjakIya vicAromAM udAratA. gujarAtI bhASA sArI rIte bAlI, vAMcI, lakhI zake. gujarAtI 7thI 11 dhoraNa sudhI abhyAsa. hiMdI samajI bAlI zake. aMgrejInuM jJAna AvakArapAtra dharakharcanA hisAba rAkhI zake. mIThAza ane vhAlabharyuM vyakitatva. anya sagAMonI dakhala na hoya. anya mAtAe ane paDozIe sAthe haLImaLIne rahI zake. bALauchera kevI rIte karavA ane gharanI saMbhALa kevI rIte rAkhavI tenI pUrva taiyArI mATe 3 mAsanI mAtRtAlIma laI zake evI grahaNazakita. bALakonA abhyAsamAM ane rUcimAM rasa laI zake ane mArgadarzana ApI zake. 4 thI 8 jeTalI saMkhyAnAM bALakonI mAtAnuM sthAna levA sivAya jIvanamAM bIjI koI mahattvAkAMkSA na hoya. A kAryamAM potAnI kRtArthatA saphaLatA, saMtoSa ane sukha che, prabhubhakita che, dezasevA che, mAnavatAnI pUjA che evI zraddhA hoya. bhaMDoLa aMge mAsika, trimAsika, chamAsika ke vArSika lavAjama ApI. rokaDa rakama uparAMta jUnI navI upayogI vastuo ApI ke sAdhanA meLavI ApI: dAkhalA tarIke : kApaDa, vastro, vAsaNa, anAja, phaLa, dudha, rAcaracIluM, pustako, ramatagamatanAM sAdhano, udyoganAM ojAro. A sahakAryamAM sau nIce mujaba yathAzakita sahAya karI zake che: (1) eka ke tethI vadhu bALakonA bhAjananuM kharca eka mAsa ke tethI vadhu mAsa ke varSa sudhI upADI laI. (2) eka ke tethI vadhu bALakanAM jarUrI pustako ane abhyAsanuM kharca eka mAsa ke tethI vadhu mAsa ke varSa sudhI upADI laI. (3) eka ke tethI vadhu bALakanA bhAjana temaja abhyAsa aMgenuM pUruM kharca eka mAsa ke tethI vadhu mAsa ke varSa sudhI upADI laI. javAbadArI eka mAsa ke tethI vadhu mAsa ke varSa mATe upADI laI, phala pAMdaDI : nIce batAvyA mujabanA Teko ApIne bALakanA hitastrI banavA vinaMti che: zubhecchA... rUpiyA 5 bhAMDu snehI rUpiyA 12 mitra rUpiyA 25 saMbaMdhI rUpiyA 50 vaDIla svajana rakSaka ... viSayasUci bAlavikAsa ghaTaka yojanA: 1966 thI 1975 zrI jyaprakAza nArAyaNa : jyaprakAzanI vicAraNA, vividha raMgovALu vyakitattva. meha vartamAna rASTrIya paristhiti prakIrNa noMdha : muMbaI mAthe teALAI rahela pANInI kaTokaTI, kaccha- bIdaDAnA sAdhupurUSa velajIbhAInA du:khada dehavilaya, gAMdhIjI ane majUra pravRtti, kAnUnI Adara aMgenI AjanI paristhiti, bhAratanI bahenone kAyadAe ApelI samAnatA ane AjanI vAstavikatA, DA. ena. ema. zAhe 'prabuddhajIvana' pratye dAkhavelI mamatA. mahAprasthAnanA patha para - 12 rUpiyA rUpiyA rUpiyA rUpiyA dAdA dharmAdhikArI gItA parIkha 177 ... [ad... 1,000 ma 5000 pRSTha prabeAdhakumAra saMnyAla = ? = cImanalAla cakubhAI zAha 58 paramAnaMda 60 63 2
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-1 prabhu jIvana zrI jayaprakAza nArAyaNa [sarvodaya presa sarvisa dvArA maLelA sarvodayavAdI zrI jayaprakAza nArAyaNanA mahulakSI jIvanano paricaya ApatA be lekhA nIce pragaTa karavAmAM Ave che. jayaprakAzanI vicAraNA AjanA bhAratanA ItihAsamAM zrI jayaprakAza nArAyaNanuM je sthAna che ane ApaNA vaicArika tema ja rAjakIya jIvana para emanA je prabhAva che te viSe be mata hAIna zake. Aje lokamAnasane aNagamatAM ghaNAM sUcanA emanA taraphathI thayAM che ane tethI prajAmAM kaMIka kSeAbha paNa jAgyo che enI nA pADI zakAya ema nathI. paNa A sUcanA koI eka kSaNanA taraMge nathI ke duniyAne camakAvavAnI koI dhelachAmAMthI janmyAM nathI, paNa dAyakAthIye vadhAre varSonI eka jIvanatapasyAmAM enuM udbhavasthAna che ane ene e paripAka che. eTale ApaNe e vicAro sAthe maLatA thaIe ke na thaIe te paNa ene samajavAnI ApaNI pharaja che, jethI AjanI aneka jaTila samasyAo hala karavAnA ApaNA prayatnomAM e samaja sahAyarUpa thaI paDe. 1921mAM rASTrIya laDatamAM jhaMpalAvyuM tyArathI Aja sudhI zrI jayaprakAzanuM jIvana puruSArthadaMgI rahyuM che. emaNe satyAgraho karyA che, jele bhAgavI che, jelAmAMthI nAsI paNa chUTayA che. bhAratane mukata karavA mATe "AjhAda dastA' paNa emaNe UbhuM karyuM hatuM... Adhunika bhAratanA rAjakIya jIvananuM koI evuM pAsuM nathI jemAM zrI jayaprakAze koI hissA na ApyA hAya. gAMdhIjInA jIvana daramiyAna e gAMdhIvAdanA kaTTara virodhI rahyA, chatAM gAMdhIjI emane mahAna vicAraka ane puruSArthI tarIke sanmAnatA ne svIkAratA e emanI sAhasika vRttino temaja mAnasika pratibhAnA sacATa purAvA che. Ama zrI jayaprakAzanI mahattA jeTalI emanA jIvanamAM che eTalI ja emanA mananamAM paNa che. emanI anekavidha pravRttiomAMthI maLatA anubhavA upara e satata manana kare che, potAnA siddhAMtAne A anubhavanI kaseATIe caDhAve che ane jo e paryApta na jaNAya te tenA tyAga karatAM, ane evA tyAga emaNe karyo che e jAtano khullA dilathI ekarAra karatAM teo kadI acakAtA nathI. jyAre koI siddhAMta emane sAcA lAge tyAre tenI suMdara rIte rajuAta karavAnI ane tenA samarthanamAM jeTalI dalIlo zakaya hoya te badhI tarkabaddha rIte rajU karavAnI kaLAmAM zrI jayaprakAzano naMbara gAMdhIjI pachI bIjo Ave che ema ghaNA mAne che...zrI jayaprakAzanI mahattA e cheke lokonI AvI TIkAothI gabharAyA vagara teo aneka pravRttiomAM jhaMpalAvye jAya che, emAMthI tAratamya kADhatA jAya che ane loko samakSa e mUkatA paNa jAya che. hamaNAM ja emaNe lokone na gamatA vicAromAM jo koI kharekhara mAnatA hoya ane e viSe Agraha rAkhatA hoya te te bedhaDaka rajU karavAnI jarUriyAta upara bhAra mUkayA hateA. Ama zArIrika ane mAnasika abhayane varelA A ciMtanazIla puruSanA vicAro jANavAnI ane samajavAnI jijJAsA thAya te te ISTa ja che. AvI jijJAsA mAtra ApaNA deza pUratI ja maryAdita nathI rahI. videzomAM paNa emanA vicAronA abhyAsa thAya che ane emAM parivartana kema ane kevAM AvyAM tenI carcAo cAle che. eka prakhara vizuddha mArkasavAdI tarIke emaNe peAtAnI vicArayAtrA zarU karI... mArkasavAdanA svIkAra ane gAMdhIvAdane tyAga 57 A samaye emaNe budhdhipura:sara, pUratA vicAra karIne ane AMkha barAbara ughADI rAkhIne ja karyo hatA. pachI te varSo vItatAM emanA vicAromAM zAM parivartana AvyAM tenA ItihAsa te jANItA che... eka vAra zrI jayaprakAza mAtra briTiza saltanata sAme ja nahi paNa dezamAM samAjavAdanA mArgamAM aMtarAyarUpa banatA tatvo sAme paNa baLano upayoga karavAnI himAyata karatA; Aje cInanA AkramaNa sAme paNa zAMtisenA UbhI karavAnA prayogomAM emaNe agra bhAga bhajavyo che. eka vAra zASita varganI saramukhatyArIne siddhAMta emaNe apanAvyo hatA; Aje vargavarga vaccenA sahakAra ane koI varganuM bIjA varga para varcasva na hoya e AtanI samAjavyavasthA teo vAMcyuM che. eka vAra rAjyasattA kabaje karI te dvArA samajUtIthI ke baLajabarIthI paNa samAjavAdI samAja sthApavAnA emane koDa hatA; Aje rAjyazakitano AzrAya cheADI janazakita khIlavavA ane te dvArA samAjaparivartana lAvavA tee mAge che. eka vAra sAmAjika saMsthAomAM pheraphAra karI teo daridronAM du:kha TALavA mAgatA hatA; Aje vyakitanA mAnasamAM parivartana karI teo nyAyI samAja sthApavAnI himAyata kare che. eka vAra bhautikavAda emaNe apanAvyo hatA; Aje adhyAtmavAda emaNe svIkAryo che. Ama mArkasavAdanA lagabhaga badhA siddhAMta emaNe cheDayA che ane gAMdhIvAdanA apanAvyA che, eTa luM ja nahi paNa, mAkarsavAdane sAmAjika vizleSaNanA sAdhana tarIke paNa cheDayuM che... zrI jayaprakAze mAtra mArkasavAdane ja tyAga nathI karyo, paNa saMsadIya lokazAhIne paNa virodha karyo che ane pakSaniSTha rAjanIti cheDI che... pazcimanA dezamAMthI AvatI samagra rAjanItinI bhAvanAne aparyApta gaNI che. eTale mAkarsavAdanA tyAga sAthe koI navI sAmAjika philasUphInI zodha teeka karI rahyA che. A philasUphI gAMdhIvAda para AdhArita bhale hoya te paNa e enAthI AgaLa javA mathI rahI che... e navapathanA nirmANamAM zrI jayaprakAza taraphathI moTI AzA rakhAya che. rohita ve vividha raMgAvALu vyaktitva yaprakAzajInuM sarvodaya kSetramAM AvavuM e ApaNA dezanA ane duniyAnA samAjavAdanA ItihAsamAM eka mahatvanI ghaTanA che. emanuM vyakitatva vividha raMgothI saMpanna rahyuM che. emane vize lokomAM ghaNA paraspara - virodhI bhAvA pravarte che. teo pote kahe che ke huM carcAspada Controversial (konTrovarsiyala) vyakita chuM. huM emAM eTaluM umeravA mAguM chuM ke e vyakitatva bhAtIgaLa--kalara-- kala Colourful--paNa che. sUryakiraNanA sAteya raMgothI sabhara hovAthI emAM adabhuta AkarSaNa bharyuM che. samAjavAdanuM vivaraNa karanArAomAM agragaNya evA IMglAMDanA mekaDonAlDe samAjavAda paranA potAnA pahelA pustakamAM eka ThekANe lakhyuM che: "rASTranA mahApuruSono ItihAsa e romAMcaka ItihAsa che." ApaNA dezamAM samAjavAdanA ItihAsanuM parizIlana karavA sAru je je caritra jevAM paDe temAM je. pI. sthAna agragaNya che. raMgUnamAM samAjavAdI pariSadanA maMca parathI je. pI. e kaheluM: "AgAmI samAjavAdI krAMtinI vibhUti majUra nahIM paNa kisAna thaze." paraMparAgata samAjavAdI vicAramAM A bahu moTo taphAvata che. vaLI vaijJAnika samAjavAdanI pragatimAM have hiMsAne sthAna
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 nathI evI ghoSaNA karavAmAM je. pI. pahelA hatA. lokazAhI samAvAdanA netAoe paNa A ghoSaNA karI hatI. paNa vaijJAnika krAMtikArI samAjavAdI tarIke A mahatvapUrNa ghoSaNA je. pI. e pahelI karelI. samAjavAdI AMdolananA adhvaryunI hesiyatathI emaNe ema paNa kahyuM ke mANasane sadAcAranI preraNA bhautika kAraNeAsara nathI thatI. bhautika preraNAo karatAM bIjI koI mULabhUta mAnavIya preraNA tarapha Daga mAMDavA paDaze. AmAM samAjavAdanuM Adhunikatama vaijJAnika svarUpa abhivyakata thAya che. Ama emanA vyakitatvanA vikAsanI aMdara ApaNA dezanA samAjavAdanA vikAsanAM darzana thAya che. emanA padArpaNathI sarvodaya adhika vaijJAnika, adhika samRddha ane mAnavIya dRSTie vadhu AdhyAtmika. banyo che. emanA jIvana vize eka vAta mAre kahevI che. teo prabhAvatIdevInA sahacara che. huM ema kahevA nathI mAgatA ke prabhAvatIdevI emanI sahacAriNI che. huM to ema kahuM chuM ke je. pI. prabhAvatIdevInA sahacara che. ApaNA dezamAM saMta, sAdhu, tyAgI, vairAgI ghaNA che. evIye aneka vyakita che, jemaNe Ajanma brahmacaryanuM vratapAlana karyuM hoya, paraMtu kazAye vrata ke saMkalpa vinA jIvanabhara naiSThi vivAhita brahmacaryanuM anuSThAna bhAgyeja koIe karyuM haze, enuM zreya jeTaluM je. pI. ne che enAthI vadhu prabhAvatIdevIne che. je, pI.ne joIne teo eka sAdhupuru Sa hAya ema nathI lAgatuM. ghaNA sAthIo te emane hujUravarganA ja mAne che. paraMtu bahu ochAne khabara haze ke amerikAmAM emaNe je vidyA saMpAdana karI te tyAM nAnA meTAM majUrInAM kAma karIne karelI. Aje paNa peAtAnA AzramamAM teo mArA karatAM vadhu zarIrAma kare che. prabuddha jIvana je. pI. eka hRdayavAna vyakita che. buddhi emanI jeTalI samRddha ane vikasita che enAthI kayAMya vizALa ane udAra emanuM hRdaya che. tethI te deza ane duniyAmAM thanAra ghaTanAono paDagho emanA vIra, udAra hRdayamAM ApaNA karatAM anokho paDe che. me' emanI vIratAne ullekha jANI joIne nathI karyo. 1942 ane pahelAMnA svAtaMtrya saMgrAmamAM emaNe je vIratApUrNa bhAga bhajavyo che enAthI sau piricata che. lokone emanuM gheluM hatuM. janatA para emanA nAmanI jAdu jevI asara thatI. AvuM vividhaguNa-saMpanna emanuM vyakitatva che tethI te meM ene vividha raMgAvALu vyakitatva kahyuM che. dAdA dharmAdhikArI meha mana mUkIne varase, meha ! dharaNInI taDataDamAM vAcA dhare vyathAnI ceha dariyA dilane nayanacakI ama apara pAra, dile tama khUTI gaI jadhAra ? mATInA gApita kaNa kaNamAM chalake tAya are dariyAva prajaLa che. tama leha - mana ... kaNe kaNe yAM bharI leha tyAM rakhe na jharaze. phorAM ! phoraphora lalacAve te kadI ya Ave jhaMjhAne jaladhAra dIyo dharAne 1 erA ? bALI .... teha! - mana ... gItA parIkha. tA. 16-7-66 vartamAna rASTrIya paristhiti (jaina samAjanA susthita vargamAM paraspara sAmAjika vyavahAra keLavAya evA hetuthI ane jaina samAja mATe milanabhUmI UbhI thAya evI eka jaina kalabanuM nirmANa karavuM evA dhyeyathI kArya karatI 'jaina soziyala grupa' nAmanI eka saMsthA chellA doDha varSathI astitvamAM AvI che. tenI praveza phI rUA. 101 che ane vArSika lavAjama rUA. 51 che. tenA adhikArIo nIce mujaba che. pramukha : zrI kAMtilAla vArA maMtrI : zrI cImanalAla jeThAlAla zAha : zrI cImanalAla gosaliyA koSAdhyakSa : zrI jevaMtalAla zAha A saMsthA taraphathI avAranavAra sneha saMmelana tema ja jANItI vyakitaonAM vyAkhyAnA goThavavAmAM Ave che tathA gALe gALe sabhyonAM samUhabhAjana paNa yojavAmAM Ave che. A jaina sAziyala grupa taraphathI tA. 29-6-'66 budhavAranA roja sAMjanA 7 vAgye greIna enDa oNIla DIsIjha maracanTsa esosiezananA holamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM vartamAna rASTrIya paristhiti uMpara vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. te vyAkhyAnanA saMkalita sAra nIce ApavAmAM Ave che. maMtrI ) sva. lAlabahAdura zAstrI pachI IndirA gAMdhI vaDA pradhAna thayAane TUMka samayamAM ja emane anahada muzkelIonA sAmanA karavA paDayA che. emaNe lIdhelA nirNayo zANA hAya ke nahi, paNa nirNayo hiMmatathI lIdhA che enI koInA pADI zake ema nathI. je praznamAM naheru ke lAlabahAdura zAstrI mUMjhAyA hatA e prazno viSe ATalI nAnI uMmaramAM emane eTalA anubhava nathI ema kahevAya che te saMjogAmAM paNa--A sukAna upADIne niDara netAgIrInI chApa emaNe pADI che. vaDA pradhAnanAM kahevA pramANe AthI vadhAre ToTIne samaya -DARK DAYS--ApaNe mATe have AvavAnA che. to, prazna e thAya che ke kaTokaTInAM zuM kAraNeA che? AjanI paristhiti zuM koI Akasmika UbhI thaI che? nA. AjanI kaTokaTInAM kAraNA mATe ApaNe AjhAdInAM 18 varasano itihAsa jovA paDaze. 18 varasanuM ApaNu je kAmakAja che e AjanI kaTokaTInuM kAraNa che. Ama joIe to ApaNe eka bAjuthI bhAre pragati karI che. duniyAnA anya svataMtra dezeAnI sarakhAmaNImAM ApaNe eka bAjue sthira rAjyataMtra, eka meTI lokazAhI, dhyeyasaranuM arthataMtra meLavI zakyA chIe te bIjI bAjue ApaNe keTalIka meATI bhUleTa paNa karI che ane e bhUlAnAM pariNAme Aje bhAgavIe chIe ane kyAM sudhI bhAgavavA paDaze te kahevuM muzkela che. ApaNe tyAM chellA keTalAka mahinAmAM traNa mukhya banAvA banyA che: 1. paMjAbanA bhAgalA, 2. Arthika kSetre rUpiyAnuM avamUlyAMkana, 3. rASTrIya kSetre mAnasika asthiratA ane sphoTaka paristhiti, paMDita naherue duniyAne ane ApaNA dezane ghaNI moTI vastuo ApI che te temaNe bhUlA paNa nAnI nathI karI ema sakheda kahevuM paDe che. A bhUlAmAMthI eka bhUla te "bhASAkIya prAMta - racanA ' ane A bhUlanAM pariNAmeA Aje ApaNe joIe chIe. bhASAkIya prAMta - racanA mATe phAjalaalI kamizana nimAyuM hatuM. e kamizanamAM ane pArlAmenTamAM paNa e vakhate gujarAtanA kesa rajU karatAM me` bhASAkIya prAMtaracanAnA virodha karyo hato ane Aje paNa huM e ja kahuM chuM. zrI azoka mahetA e divaseAmAM bhASA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-19 prabuddha jIvana kIya prAMtaracanAnI viruddhamAM eka UrmizIla (Impassied speech) bhASaNa pArlAmenTamAM kareluM. Aje paMjAbI subAnI racanAmAM zrI azoka mahetAne Teke che-ane jyAre emane pUchIe ke Aje tame A zuM karo cho tyAre javAba maLe che "bIjAne maLyuM to Ane ekane kema nahi?" zrI azoka mahetAnA Arthika ane rAjakIya kSetre virodhAbhAsI vicAre viSe ghaNuM kahI zakAya ema che, paNa Aje ApaNe emAM nahi UtarIe. paMjAbamAM kharI rIte gurumukhI ane hiMdI alaga bhASAo. nathI, paNa tyAM ya bhASAnI bhUtAvaLa pahoMcI ane saMta phattehasiMge paMjAbI sUbe bhASAnA dhoraNe mAM. mAtara tArAsiMge te komI dharaNe zikhIstAna mAMgeluM eTale emanI mAMgaNIne te virodha karI, zakAze. paNa saMta phattehasiMgane javAba ApavAnI ApaNI sarakAra hiMmata karI zakI nahi. javAba eka ApI zakAya ke anya rAjyamAM bhASAkIya prAMte racavAnI ame bhUla karI che te bhUla pAchI ame ahi karavA mAMgatA nathI." paNa pAkistAnanA saMdarbhamAM zikhAne nArAja karavA ApaNane pAlave tema na hatuM. Ama paMjAbI subAnI mAMgaNI anivAryapaNe svIkAravI paDI che. naherue kaheluM ke phAjalaalI kamizananane riporTa savagapaNe svIkArAze. paNa kamizananI bhalAmaNe bAjue mUkIne jene gaja lAMbe ene vadhu maLe evI sthiti ubhI thavA pAmI che. hiMdu-zIkha vacce je vaimanasya na hatuM te AvyuM che ane te kayAM jaIne aTakaze te kahevuM muzkela che. paMjAba ane hariyANA rAjya have judA thaze. paMjAba udyogapradhAna che, samRddha che, jyAre hariyANA khetIpradhAna ane nirbaLa, pachAta rAjya che. kendra hariyANAne karoDo rUpiyAnI madada karavI paDaze. hariyANA nAnuM rAjya che, enI pAse koI netAgIrI paNa nathI. hariyANA rAjya paNa enI rAjadhAnI UbhI karavI paDaze. Aje anya rAjyonA dhoraNe judAM rAjyonI mAgaNI thaI rahI che ane Ane keTalAka rAjakIya mANaso Teka paNa Ape che. mIjha ane nAgAlenDa AnA dAkhalA che. mI ane nAgAlenDanI paristhiti atyAre te ApaNA kAbumAM che, paNa A paristhiti vikaTa thavAno saMbhava che. kAraNa tyAMnA lokoe gerIlA yuddhapaddhati akhatyAra karI che. sthAnika prajAne sahakAra gerIlAne hoya che. vaLI mizanarIo ahIM kAma karatA hoya che eTale sarakArane kAma levuM ghaNuM muzkela che. mIjhe pradezanI AjubAju barmApAkistAna che. eka sAMkaDI paTTI jevo A pradeza che eTale lazkarane majabUta hAthe kAma karavA devAmAM na Ave te paristhiti game tyAre vaNase evuM lAge che. pAkistAna sAthe tAtkaMda karAra karyA tyAre have zAMti thaze evI mAnyatA hatI. paNa e mAnyatA bhUlabharelI hovAnuM thaDAja - samayamAM dekhAI AvyuM che. alabatta, pAkistAnane sAmane karavA ApaNI pUrI taiyArI che, paNa paMdara divasamAM je vijaya meLavyuM te pAkistAnanI pUrI taiyArI pachI paNa ApaNe meLavI zakIzuM ke kema te savAla che. pAkistAne to AkramaNanI pUrI taiyArI karavA A samaya lIdhe che. ane pAkistAna amerikA ane raziyA baMnene khelAve che. che. kahe che ke raziyA ane badhA prakAranI sahAya karaze. samajAtuM nathI ke tAtkaMda karAra pachI raziyA ane kevI rIte sahAya kare! paNa eka hakIkata che ke ApaNA mATe pAkistAnanA AkramaNane bhaya vadhato jAya che. alabatta, pUrva pAkistAnamAM mAmalo bagaDato jAya che. pUrva pAkistAnamAM 'hiMdu-muslima bhAvanA karatAM 'ame baMgALI" bhAvanA vadhatI jatI dekhAya che ane A bhAvanA kevuM svarUpa pakaDaze te kahevuM muzkela che. pUrva pAkistAnamAM tephAne sArA pramANamAM thatA hoya ema dekhAya che. keMgresa pakSa sivAya anya koI rAjadvArI pakSa dezanuM sukAna ta che ane Ane keTalA khalA che. saMbhALe e koI pakSa haju mane dekhAto nathI. navI cUMTaNInA parirAme moTA bhAge koMgresane amala cAlu raheze ema lAge che. alabatta, keMgresa enA AMtarika kalahothI-sattAnI sAThamArIthI-nirbaLa banI che. judA judA rAjyanA AgevAnonAM vartana mAtra kheda ja nahi paNa tiraskAra UbhA kare evA che. pachI bhale e vartana nadInA pANInA prazna aMge hoya ke sarahadanA prazna aMge hoya. karNATaka--belagAmanI marAThI prajA ema kahe che ke ame maisUramAM nahi rahIe te A te gujarAtIo ema kahe che ke ame muMbaImAM nahi rahIe, enA jevuM thayuM ane A keTaluM bhayaMkara kahevAya ? Aje dezanuM bhAvi najIkanA samayamAM ujajavaLa dekhAtuM nathI. rAjyanA mukhya pradhAne vyavasthA ane zAMti jALavI zakatA nathI. hAlatAM-cAlatAM tephAne thAya che. mAIsara najIka gulabargA bAjue 25,000 lokonuM ToLuM eka Trenane aTakAvI zake ane lUMTI kATa ane tyAMnI polIsa ke sarakAra UbhI UbhI joyA ja kare te zuM samajavuM? Aje rAjyo upara kendra sarakAranuM varcasa ochuM thayuM che. mukhya pradhAnone madhyavartI sarakAra aMkuzamAM rAkhI zakatI nathI. A paristhiti bhAre ciMtAjanaka che. keMgresa pramukha kAmarAja majabUta mANasa che; saradAra paTela jevA lekhaMDI mANasa che; teo bole che ochuM, paNa nizcayapUrvaka kAma le che. paNa temane bhASAnI moTI muzkelI naDe che, tethI prajA sAthe teo ekarUpa thaI zakatA nathI. temanA vicAro ApaNe jANatA nathI ane prajAne joIe tevuM mArgadarzana temanA taraphathI maLatuM nathI. temaNe dezane be vakhata kaTokaTImAMthI bacAvI lIdhe che: pahelI vAra naherunA avasAna vakhate, bIjIvAra lAlabahAduranA avasAna vakhate. A mATe temAM ApaNA sarvanA abhinandananA adhikArI che. Aje lokamAnasa atyaMta asthira thaI gayuM che. Aje loko buruM mAnavA, buruM sAMbhaLavA, buruM karavA taiyAra thaI gayA che ane AnuM mULa kAraNa che Arthika bhIMsa. Arthika viSamatA, vadhatI jatI moMghavArI ane A paNa eka ja divasanuM pariNAma nathI, aDhAra varSanuM pariNAma che. ane A kaTokaTI nivAravA avamUlyAMkana karavuM paDayuM che. rASTramAM je paristhiti UbhI thaI emAM avamUlyAMkana anivArya hatuM. deze nikAsa mATenAM je lAbhe vyApArI vagenei ApyAM emAM vyApArIoe je gerarItio apanAvI geralAbha lIdhe che te joIe te ApaNe zaramAvA jevuM che. avamUlyAMkanathI paristhitine thALe paDatA jarUra vAra lAgaze. paNa jo pAyAmAM utpAdana nahi vadhe te avamUlyAMkana niSphaLa jaze. utpAdana vadhavuM joIe-mAla nikAsa thavo joIe ane paradezI hUMDiyAmaNa ahiM AvavuM joIe. A uparAMta avamUlyAMkanane saphaLa banAvavuM haze te pAyAmAM prAmANikatA joIze ane prAmANikatA nathI vyApArImAM - nathI amaladAramAM - nathI rASTramAM. eTale kharuM te e vicAravAnuM che ke ApaNuM naitika dhoraNa kema UMcuM Ave?ApaNAmAM dezadAjha kema Ave? Aje doSa kADhavA sahelA che. ApaNe netAgIrInI asaphaLatA sAme ja joIe chIe - Aje prajAmAM pratyAghAtI mAnasa UbhuM thayuM che, jANe ke A rAjya videzI hoya ane enI sAthe sahakAra nahi paNa satyAgraha karavAnI kema na hoya! Ama Aje nirAzAbharI ane kaTokaTInI paristhiti pedA thaI che. ApaNe IcchIe ke keMgresa niSThAvAna ane sevAbhAvI mANasane pitAnA kare, badhA judI judI dizAmAM dezane na kheMce. prajA paNa dezadAjha keLave - ane dezadAjhathI ja avamUlyAMkana phaLadAyI nivaDaze. ane be varSamAM AbAdInAM paMthe jaI zakIzuM, jo ApaNe ApaNuM mAnasa parivartana karI to. saMkalana : cImanalAla je. zAha cImanalAla cakubhAI zAha tyAre te ApaNA kAbuma
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 prabhu jIvana prakI noMdha muMbaI mAthe taLAI rahelI pANInI kaTokaTI " prabuddha jIvana 'nA A aMka taiyAra thaI rahyo che tyAre muMbaInA mAthe koI kALe kalpelI nahi evI pANI meLavavAnI asAdhAraNa kaTokaTI tALAI rahI che. muMbaIne pANI pUruM pADatAM sarovaronAM pANI ekadama osaratAM cAlyAM che. saghana varSAnA A divaso bilakula varasAda vinA korAdhAkora vyatIta thaI rahyA che. have pachInA divasAmAM varasAda nahi ja Ave ema kahI zakAya nahi. game tyAMthI vAdaLAMo kheMcAI Ave ane taratamAM joItuM pAMca - paccIsa IMca pANI ThAlavI jAya e taddana asaMbhavita che ema paNa kahIna ja zakAya. paNa sAdhAraNa krama pramANe malabAra bAjue pahelAM vAdaLonA khUba bharAveA thAya, sArA pramANamAM te bAjue varasAda paDe ane pachI varSono pravAha A bAjue kheMcAI Ave. tenA badale dakSiNa bAjunA pradezamAM jene mAnanasUnanA pravAha kahevAmAM Ave che evA koI pravAhanI jamAvaTanA haju sudhI kazA samAcAra prApta thayA nathI ane tethI taratanA varasAdanI koI pAkI AzA baMdhAtI nathI. AvI ne AvI sthiti pakhavADiyuM cAlu rahe to muMbaInA lokone pANI pahoMcADI na ja zakAya evI du:sthiti muMbaInA zAsako ane prajAjano samakSa AvIne ubhI rahe; A kalpAI rahelI sthitine pahoMcI vaLavAnA mArgo, upAya! vicArAI rahyA che, carcAI rahyA che, amalamAM paNa mukAI rahyA che. Ama chatAM paNa A badhA upAyo phATelA Abhane IMgaDAM mAravA jevA lAge che. AvI vaNasatI jatI paristhitimAM prabuddha jIvananA AgAmI aMka vakhata sara pragaTa thaI zakaze ke kema e zaMkAspada che. muMbaInA mAthe dharatIkaMpa jevA kudaratanA A koI bhayAnaka kopa ubhA thayA jevuM lAge che. A pAMca paMdara divasamAM joItA varasAda jarUra AvI paDaze evI ApaNe AzA rAkhIe, paNa sAthe sAthe A TuMkA gALAmAM joItA varasAda na paNa Ave te muMbaImAM ubhI thanArI paristhitinA mukAbalA karavA mATe prajAjanAe taiyAra rahevuM ghaTe. AvanArI Aphatane zAnti ane dhIraja ane rAjyazAsana pharamAve tevA zistapUrvaka mukAbalA karavAmAM Ave ane gabharATa ane AkuLavyAkuLatApUrvaka tathA zistanA vicArane bAjue mUkIne prastuta Aphatano vicAra karavAmAM Ave te benAM pariNAmAmAM ghaNA pharaka paDe che. bIjA vikalpamAM pAra vinAnI khuvArI ane nukasAna thavA saMbhava che; pahelA vikalpamAM ochI khuvArI ane ghaNA bacAva thaI zake tema che. mAthe jhajhumatI kaTokaTI kharekhara AvI paDe to tene pahoMcI vaLavA mATeApaNane jarUrI dhairya, sujha, tAkAta ane samudAyanI agavaDa - sagavaDane prAdhAnya ApavAnI udAttatA prApta thAya evI UMDA aMtaranI ApaNI prArthanA ho tA. ka. sad bhAgye muMbaImAM ane muMbaIne pANI purU pADatAM sarovaromAM, A aMka chapAI rahyo che te daramiyAna, sAro varasAda paDayo che ane pANInI kaTokaTI tatkALa AgaLI gaI che. kaccha-bIdaDAnA sAdhupurUSa velajIbhAIne du:khada dehavilaya karacha-bIdaDAnA sAdhanA AzrAmavALA zrI velajIbhAI peAtAnI zArIrika cikitsA mATe gayA jUna mAsanI 20mI tArIkhe muMbaI AvelA, 27mI tArIkhe temane sara harakIsanadAsa hAspITalamAM dAkhala karavAmAM Avela ane 29mI tArIkhe avasAna thayuM. A sAdhu puruSane tA. 16-6-65nA prabuddha jIvanamAM 'sukI dharatInAM mIThAM smaraNeA'nI lekhamALAmAM nIce mujaba paricaya ApavAmAM Avyo hato: "zrI velajIbhAInI Aje 65nI varSanI ummara che ane keTalAka samayathI nivRtti svIkArIne ahiM svAdhyAyamAM teo peAtAne samaya pasAra kare che. peAtAnA nivAsasthAnane temaNe eka AzramanuM rUpa ApyuM che, ane tethI ja A sthaLa sAdhanA--AzrAma'nA nAmathI oLakhAya che. zrI velajIbhAIe yuvAvasthAmAM kacchanA rAvanA julma tA. 16-7-19 ane ApakhudI sAme sArI jhuMbeza calAvelI ane prajAjanone jAgRta karavAmAM ane temane unnatinA mArge laI javAmAM potAnI zakitane sArA yoga ApelA. dhIme dhIme teo tattvasAhitya tarapha vaLatA gayA. khAsa karIne zrI araviMdanA tazvajJAna viSe temanAmAM UMDI abhirUci pedA thaI ane zrI araviMde cIMdhelA mArge temaNe sAro AtmavikAsa sAdhyo. temaNe poMDIcerI khAte AvelA zrI aravinda AzramamAM paNa ThIka samaya gALelA. A kAraNe temanI sAdhanA ane cintana upara zrI araviMdanA tattvajJAnanI khUba ja asara paDI che. Ama chatAM paNa Aje temanuM vAMcana-manana kevaLa arpivada-sAhitya ke temanA tattvadarzanathI sImita nathI. temanA A AzramamAM temaNe paurvAtya tema ja pAzcAtya tattvajJAnanA viSayane lagatuM ati samRddha pustakAlaya vasAvyuM che ane tattvarUci dharAvatA sAdhakoalabatta maryAdita saMkhyAmAM--temanI sAthe rahe che, rahI zake che. temane maLatAM ane temanI sAthe vArtAlApa karatAM ame badhAMe khUba ja prasannatA anubhavI. kacchanA A khuNe sAMsArika badhI upAdhio ane ALapaMpALathI mukata banIne AveA eka cintaka rahe che e joI jANIne ame bhA2e vismaya anubhavyuM. temanA abhyAsa to traNa aMgrejI sudhInA che, paNa satata vAMcana tema ja jJAnApAsanA dvArA temaNe aMgrejI bhASA upara sArUM prabhutva meLavyuM che. A AzramamAM Aje sAta ATha bhAI-baheno rahe che. dhyAna, prArthanA, abhyAsa, jJAnacarcA--e ja ahIMnI mukhya pravRtti che. temanA kahevA mujaba bahAranI duniyAnI vAtothI ahinuM zAnta vAtAvaraNa zudhdha na bane tethI ahIM samAcArapatra paNa maMgAvavAmAM AvatA nathI. velajIbhAI sAthe ame aDadheAeka kalAka gALyo. temane maLatAM ane temanA AzramanuM vAtAvaraNa anubhavatAM amane be ghaDI ema thayuM ke, Aja ahIM ja rahI jaIe, paNa amArI sAthenI mATI maMDaLI jotAM ane AgaLano nakkI karelA kAryakrama lakSamAM letAM ema manasvIpaNe vartavAnuM amArA mATe zakaya nahAvuM." AvI eka vyakitano dehavilaya temane jANatA evA sau koInA dilamAM UMDuM du:kha ane dilagIrI pedA kare e svAbhAvika che, temanA javAthI ApaNI duniyAne eka mAnavIratnanI khoTa paDI che. gAMdhIjI ane majUrapravRtti' A pustaka amadAvAdanA navajIvana prakAzana maMdira taraphathI bahAra pADavAmAM AvyuM che. tenI kiMmata rUA. 3 che. tenA lekhaka gAMdhIjInA anuyAyI ane sahakAryakartA zrI zaMkaralAla beMkaranuM nAma suvidita che. gAMdhIjIe varSo sudhI AjhAdInuM AMdolana calAvIne 1947mAM ApaNane AjhAdI apAvI tenA anusaMdhAnamAM athavA te te daramiyAna amadAvAdanI majUrapravRttinuM temaNe saMcAlana karyuM ane khAdIpravRttine ghaNA vega Apyo. A banne pravRttio sAthe zaMkaralAlabhAI gADhapaNe joDAyalA hatA. A pustakamAM A beMmAMnI eka majUrapravRttinA ItihAsa ApavAmAM Avyo che. Ane lagatI prastAvanAmAM zaMkaralAlabhAI jaNAve che ke "hiMdamAM AvyA pachI gAMdhIjIe 1917mAM caMpAraNanA kheDUtanI ane 1918mAM kheDAnA kheDUtAnI laData upADI hatI. 1918mAM kheDAnA kheDUtonI laData aMge amadAvAdamAM teo vicAraNA calAvI rahyA hatA tevAmAM ja amadAvAdanA mila majUronA jIvanamAM praveza karavAno ane satya tathA ahiMsAne mAge anyAya tathA zoSaNano kevI rIte sAmanA thaI zake tene padArthapATha pratyakSa laDatadrArA ApavAnA prasaMga upasthita thayA. kheDAnI laDatane aMge evakhate mAre amadAvAda AvavAnuM thayuM hatuM, eTale mane paNa enA lAbha prApta thayo. "e pachI gAMdhIjI jIvananA aMta sudhI bhAratanA majUronA 1
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-7-16 . , prabuddha jIvana rAhabara rahyA. amadAvAdamAM majura mahAjana 1920mAM sthapAyuM. temAM temaNe satya ane ahiMsAnI rIte majUrapravRttinA prayogo zarU karyA ane te cheka svarAja maLatAM sudhI cAlu rahyA. 1947mAM e prayogo dvArA prApta thayelA siddhAntanA pAyA upara "hiMdI rASTriya majadUra koMgresanI sthApanA thaI. ne pachI TUMka vakhatamAM gAMdhIjInuM nirvANa thayuM. majUra mahAjanane gAMdhIjIe majUrepravRtti mATenI potAnI prayogazALA tarIke varNavI che. e pravRtti aMge 1918 thI 1940 sudhI je prayoga thayA te vizenAM mArAM smaraNe atre ApavA prayatna karyo che." upara jaNAvyA mujaba zaMkaralAlabhAI amadAvAdano A milamajUronI pravRtti sAthe prAraMbhathI saMkaLAyelA hatA. A pravRttimAM majUra pakSe zeTha aMbAlAla sArAbhAInAM bahena anasUyAbahene A laDatanA eka sUtradhAranuM kAma karyuM hatuM. majUra mahAjananA udabhava ane vikAsamAM temane atyanta mahatvane phALe hate. milamAlakonA pakSe sva. maMgaLadAsa gIradharalAla zeThe bahu mahatvane bhAga bhajavyo hato. teo pote milamAleka hovA chatAM, majUronA daSTibindune samajavAne tema ja bane teTale nyAya ApavAno temaNe bhAre stutya prayatna karyo hato ane gAMdhIjIne majUro aMgenI vATAghATomAM varSo sudhI, mahatvapUrNa sAtha Apyo hato. A banne vyakitavizenAM preraka citro A smaraNamAMthI ApaNI AMkha sAme upasI Ave che. vaLI zaMkaralAlabhAI pitAnI prastAvanAmAM jaNAve che te mujaba "majUronuM jIvana, emanI tathA emanAM kuTuMbIjanonI jarUriyAta, emanA jIvananI sudhAraNA ane emane sarvAgI vikAsa, majUra-mAlikanA saMbaMdho ane ekabIjA tathA deza pratyenI emanI pharaja-e badhA viSe gAMthadhIjInA vicAro tathA proge maulika hatA ane tethI temanI majarapravRtti pazcimanI TreDa yuniyana muvamenTathI nirALI tarI Ave che." amadAvAdanI majUra pravRttine Ama aneka rIte bedhaka tema ja preraka e ItihAsa A pustaka dvArA rajU karavA mATe zrI zaMkaralAlabhAIne aneka dhanyavAda ghaTe che. Aja sudhImAM pragaTa thayelA gAMdhI sAhityamAM A pustaka mahatvanI pUravaNI kare che. zaMkaralAlabhAInA nAma sAthe joDAyeluM gAMdhIkathA rUpe rajU thayeluM A sarvaprathama prakAzana che. lekhana ane viSayanirUpaNa sAduM, saraLa, hRdayaMgama ane vinamratApUrNa che. gAMdhIjInA pahelA jelavAsa daramiyAna zaMkaralAlabhAI temanA sAthI hatA. tyAra bAda gAMdhIjInA avasAna sudhI zaMkaralAlabhAIne gAMdhIjI sAthe atUTa ane nikaTane saMbaMdha rahyo hato. 1940 bAda zaMkaralAlabhAInI tabiyata lathaDavAthI temane jAhera jIvanamAMthI nivRtti svIkAravI paDI hatI. tyAra bAda temanuM svAthya te pramANamAM sArUM sudharyuM che, ane majUra mahAjananA eka salAhakAra tarIke teo upagI sevA ane cAlu mArgadarzana ApI rahyA che, Ama chatAM samayane moTe bhAge teo vAMcana ane cintanamAM gALe che. AgaLa jevuM jAhera jIvana have temanA mATe zakya nathI. A badhuM chatAM paNa ApaNe eTalI AzA jarUra rAkhIe ke majUrapravRtti sivAyanAM gAMdhIjI sAthe je bIjo aneka smaraNe temanA cittamAM saMcita thayelAM paDyAM che, te smaraNAne saMkalita karIne teo ApaNane pustakAkAre ApatA rahe. kAnUnI Adara aMgenI AjanI paristhiti tA. 28-6-66nA roja bhAratanA eTana - janarala zrI. sI. ke. daphatarIe muMbaInI phaiTarI kalaba samakSa 'Respect for I.aw -kAyadAkAnuna mATe Adara-e viSaya upara eka rahasyapUrNa vyAkhyAna ApyuM hatuM. Aje dezamAM cotarapha vyApI rahelAM azAMtijanaka tephAnone anulakSIne temaNe potAnA viSayane ema kahIne prAraMbha karela ke "mane lAge che ke Aje evA viSaya upara Respect for Law - upara bolI rahyo chuM ke jenuM Aje ApaNe tyAM koI astitva ja rahyuM nathI." A vyAkhyAnano sAra tA. 29-6-66 nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa thayela. tene saMklanapUrvaka karavAmAM Avela anuvAda nIce ApavAmAM Ave che: kAyadA - kAnUna mATe Adara Aje sarvathA nahi to ghaNA moTA bhAge dezamAMthI adaSya thayo che. Aje dezabharamAM kAyadA ane vyavasthAne dhRSTatApUrvaka bhaMga thaI rahyo che, je joIne bhAre glAni thAya che. ApaNe ApaNI jAtane AkhA dezarUpI ghaTakanA aMgaupAMga tarIke anubhavatA nathI, AkhA dezane eka ghaTaka rUpe jotA nathI. kadAca e kAraNe nIti ane sabhyatAnA niyamonuM, sabhya samAjanuM dhAraNa pipaNa karatI ane ApaNa sarvane paraspara joDAyalA rAkhatI maryAdA ane svIkRta dhAraNAonuM pAlana thatuM dekhAtuM nathI. AvI paristhitinuM vizleSaNa karatAM mAluma paDe che ke ApaNA cAlu jIvananuM vibhAjana karatI aneka vicArasaraNIo dA. ta. jJAtivAda, komavAda uparAMta jUnI vaphAdArI sAthe ApaNane vicichanna karatI evI navI vaphAdArIo ApaNe tAjetaramAM UbhI karI che. dezabharamAM 'bAjune mAnavI e mAro bhAI nathI" A prakAranuM valaNa vyApaka banyuM hoya ema lAge che. atyanta saMkucita ane kevaLa svalakSI vaphAdArIone lIdhe-niSThAne lIdhe-rAjya pratyenI niSThA adapya thaI rahI che. loko Aje basane zA mATe nAza kare che ane jAhera milkatano kema lUMTa calAve che? A e kAraNe bane che ke loko ema mAnI rahyA che ke, A koI evA trIjA pakSanI mAlakInI cIjo che ke je pitAthI taddana parAyo che. ghaNAMkharAM takSane pAchaLa kadAca e kAraNa raheluM che ke, sAmAnya mAnavIne ema nathI lAgatuM ke potAne ane sarakArane kazI levAdevA che athavA te e ema anubhavato lAge che ke tene koI sAMbhaLavA mAgatuM nathI. sarakAra sudhI potAne avAja pahoMcADavAnuM tene mATe atyaMta muzkela banI gayuM che. - Ajane asaMtoSa ghaNA moTA bhAge A hakIkatane AbhArI che ke, kAyadAo ghaNA vadhAre pramANamAM karavAmAM AvyA che ane lokonI upara lAdavAmAM AvyA che. ghaNA kAyadAkAnUnane jAhera janatAnA abhiprAya ke anumati sAthe koI meLa ja rahyo nathI. samAjaracanAmAM kAyado eka atyanta mahattvanuM sAdhana che, paNa je IMTane ghara bAMdhavAmAM upayoga thaI zake che te ja iMTane anya sAme pheMkavAmAM paNa upayoga thaI zake che. je kAyado amuka prakAranI baLajabarI athavA te vadhAre paDatuM dabANa karavA mATe vAparavAmAM AvatuM hoya te tene tatkALa pratyAdhAte te kAyadAne anAdUra karavAmAM bhaMga karavAmAM Ave. kAyadAo karavAnI ejansIe khUba vadhI gaI che ane enuM pariNAma paNa kAyadAnA atirekamAM AvyuM che. vaLI kaMpanIjha ekaTa ane karaverAne lagatA kAyadAo jevA ApaNA keTalAka kAyadAo bhAre gUMcavaNabharelA te che ja, eTaluM ja nahi paNa, temAM vaLI vAraMvAra pheraphAro karavAmAM Ave che. ATalA badhA kAyadAo eka pAyAnI khoTI mAnyatA upara racAye jAya che. A mAnyatA e mujabanI che ke mANasa mAtra apramANika che. alabatta, samAjanI racanA jema jema jaTila banatI jAya tema tema kAyadAe paNa jaTila banatA jAya e taddana svAbhAvika che. Ama chatAM paNa kAyadAone evI mAnyatA upara vadhAre paDatA jaTila karavA na joIe ke jo tame kAyadAone jaDabesalATa nahi banAvo te apramANika mANase chaTakI jaze. kAyadAo sArA hoya te paNa tene amala kema karavAmAM Ave che te bAbata kharA mahattvanI che. lAMcarUzvata, reDa-TeIpa, jaDatA ane badhiratA - A badhAM kAraNe uparAMta sauthI vadhAre pajavatuM kAraNa to nyAya meLavavAmAM je pAra vinAne vilaMba thAya che te che. AthI kAyadAnA hetu moTA bhAge mAryo jAya che. AjanI AvI paristhitine vadhAre gUMcavatI hakIkata e che ke
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 prabuddha jIvana tA. 16-7-66 keTalAMka evAM pagalAM bharAyAM che ke jemAMthI pAchA haThavuM bhAre muzkela che. dA. ta. bhASAkIya dhoraNe karavAmAM AvelI rAjya-punaracanA. A kAraNe pAravinAnA anartho pedA thayA che ane ema chatAM A punarcanA nAbUda karavI ghaNI ja kaThaNa che. Ama chatAM paNa AkhA bhAratane eka "yuniyana TerITarI' banAvavuM e ja AjanI du:sthatine sAco ukela hoya ema ghaNI vAra lAge che. Aje kAyadA karatI sarakArane ApaNe ema jarUra kahI zakIe ke zAsaka pakSa jo AgAmI cUMTaNI tarapha nahi paNa AgAmI peDhI tarapha najara rAkhIne kAma karaze ane kAyadAkAnUna ghaDaze to te prajAnuM ghaNuM vadhAre kalyANa karI zakaze. lokoe paNa potAne daSTikoNa badalavAnI jarUra che. vadhAre sArU rAjaya nirmANa thAya te mATe temaNe paNa dhaNuM karavAnuM rahe che; temaNe Aja sudhI keLavelAM mAnasika valaNanuM niyaMtraNa karavuM joIze. banne bAjue hRdayanA palaTAnI ghaNI jarUra che. ApaNa sarvee eka bIjA pratye bhAIo, mitro, ane sAthIo mAphaka ane nahi ke parAyA mAnavI mAphaka jotAMvartatAM zikhavuM ghaTe che. -A che sauthI vadhAre mahattvanI vAta. bhAratanI bahenane kAyadAe ApelI samAnatA ane AjanI vAstavikatA muMbaI khAte tA. 29-6-66 nA roja zrImatI nAthIbAI dAmodaradAsa ThAkarazI vImensa yunivarsiTInA suvarNa mahotsavanuM udaghATana karatAM bhAratanA mahA amAnya zrImatI IndirA gAMdhIe jaNAvyuM ke, "AjanI suzIkSita sannArIonuM mukhya kArya kAyadAe bhAratanI strIone je samAnatA arpaNa karI che te samAnatAne vAstavikatAmAM parivartita karavAnuM che. ApaNo eka evo deza che ke jyAM paraspara-virodhI paristhiti eka sAthe astitva dharAve che ane varSo sudhI cAlyA kare che ane AvI vicitratA-viSamatA-jeTalI zrIe nI bAbatamAM che teTalI anya koI bAbatamAM nathI. jo ApaNe tyAM sauthI vadhAre pragatizIla sannArInAM darzana thAya che te sAthe sAthe sauthI vadhAre pachAta baheno paNa ahiM ja jovA maLe che. kAnUnamAM strI ane purUSa vaccenA sarva bhedabhAvone bhUMsI nAkhavAmAM AvyA che. Ama chatAM paNa, ApaNA atyanA daridra ane moTA bhAge madhyakAlIna yuganuM darzana karAvatA samAjamAM moTA bhAganA loko je sarvasAmAnya hADamArI bhogavatA hoya che e hADamArIo uparAMta ApaNI bahene aneka prakAranI Arthika ane sAmAjika viSamatA, asahAyatA ane parAdhInatA bhegavI rahI che e ApaNe sau sArI rIte jANIe chIe. "bhAratamAM kAyadAo badalAyA che. ane bhAre vegathI badalAyA che. paNa tenI nabaLI kaDI e che ke, ApaNA sarvasAmAnya rojabarojanA vyavahAra ane AcaraNa karatAM ApaNA kAyadAo ghaNA AgaLa che. kAyadAthI strIone je hakako maLyA che te ane e kAyadAne vAstavika rUpa ApavA mATe--pUrA amalI banAvavA mATe-je sAmAjika pIThabaLa-Social Sanctions-hovA ghaTe che te be vacce ghaNuM attara che. AnA pariNAme bhAratanI strIonuM sthAna kAyadAe temane ApelI samAnatA sAthe jarA paNa baMdhabesatuM nathI." A ja vicAra vistAra karatAM zrImatI IndirA gAMdhIe pitAnA pravacanamAM jaNAvyuM hatuM ke "pazcimamAM je rIte potAnA hakaka ane adhikAra upara mustAka banelA puruSavarganI sAme jehAda calAvIne mAthAbhArI strIoe potAnA hakako prApta karyA che te pramANe ApaNe tyAMnI strIe potAnA hakako meLavyA nathI. bhAratanI strIo bhAre nasIbadAra che ke temane rAmamohanarAya, vidyAsAgara, mahAtmA gAMdhI, javAharalAla naheru ane maharSi karve jevA dUradarzI mahAna netAo maLyA ke jemaNe bahenone UMce lAvavAmAM ane samAna- tAnA sthAne pratiSThita karavAmAM ghaNo mahattvano bhAga bhajavyo che. AjhAdI bAda neharue bahenone sAmAjika, Arthika, tema sAMskRtika haroLamAM AgaLa lAvavA mATe jarUrI evA sAmAjika parivartanane navo ' AkAra Apyo che, navo vega Apyo che. Ama chatAM paNa ApaNA deza, ane strIone samAnapade sthApanAra pazcimanA dezo vacce moTe pharaka e jovAmAM Ave che ke ApaNA dezamAM strIone pitAnA hakako prApta karavA mATe laDavuM paDayuM nathI, puruSo sAthe athaDAvuM paDayuM nathI, jyAre pazcimanI strIone potAnA hakako prApta karavA mATe laDavuM paDayuM che. paNa sAthe sAthe A laDatanuM tyAM ISTa pariNAma e AvyuM che ke strIone laDatadvArA maLelI mukita ane samAnatAne puruSane eka hakIkata rUpe svIkAra karavA paDe che ane e rIte strIone svatva ane samAnatva sAcA ane pUrA arthamAM prApta thayela che. bhAratamAM purUSavarge strIone baMdhAraNa. ane kAyadAkAnUna dvArA maLelI A samAnatAnA kharA dilathI ane pUrA arthamAM svIkAra karyo ja nathI ane tethI strIonI vAstavika paristhitimAM haju koI mahattvane Traka paDa nathI. haju paNa muMge moDhe sahana karatI sItA e ja Adarza mAtra pachAta bahenenA manamAM nahi paNa mukata banelI strIonA manamAM paNa jaDAcala paDe che ane emAMthI aneka saMgharSo janme che ane asamAnatAne navuM poSaNa maLyA kare che." ApaNI strIone maLelA hakakone vAstavikatAnuM rUpa ApavA mATe ApaNe zuM karavuM joIe e mudAne ullekha karatAM zrImatI IndirA gAMdhIe jaNAvyuM ke, "rAjakAraNa Aje ApaNI AMkhone khUba jatuM rahyuM che. vidhAnasabhAe, lokasabhA, kamiTIo, ane kamIzane bhAre AkarSaka lekhAya che. ema chatAM ApaNane A badhuM bahu AgaLa laI jaI zake tema nathI. A mATe te ApaNe samAjanA khUNe khUNe vyavasthita banIne kAma karavAnuM raheze. A badalAtI jatI duniyAmAM bahenee zuM bhAga bhajavavAne rahe che ? Ane ukela samAna sthAna mATe laDavAmAM ke tene InakAra karavAmAM nathI, teo pAchA gharamAM bharAI bese ema vicAravAmAM ke teo gharathI dUra dUra jAya ema IcchavAmAM nathI, Aje je kaTokaTIne A duniyAe sAmane karavAnuM che tene javAba mAtra puruSoe ke mAtra strIoe ApavAnuM nathI, paNa pratyeka mAnavIe ApavAno che. te mATe jarUra che paripakvatAnI, zANapaNanI, tAkAtanI ane UMDI samajaNanI - je nathI mAtra puruSamAM ke nathI mAtra strImAM. e mATe jarUra che bannenA puruSArthanI, sahakAranI ane pUrNa yuganI." saMkSiptamAM kahevAnuM ke, strIonA hakaka saMbaMdhI kAnUna ane vAstavikatA vacce rahelI visaMvAditA dUra thAya, ane puruSavarga strI varganI samAnatAne buddhipUrvaka ane hRdayapUrvaka svIkAra kare ane temanA pratye pUrA AdarathI joto tema ja vartata thAya tyAre ane tyAre ja strIone apAyalI samAnatA sArthaka thAya, ane tyAre ane tyAre ja dezanA bane aMge pUrA arthamAM ekamekanA pUraka thAya. DA. ena. ema. zAhe "prabuddha jIvana" pratye dAkhavelI mamatA - De. ena. ema. zAha (De. narasiha mULajIbhAI zAha) vijJAna viSayonA lekhaka tarIke gujarAtI sAhityanA vAcakone suparicita che. teo mArA varSojanA mitra che. temaNe varSo sudhI amadAvAdanI gujarAta kaeNlejamAM vijJAnanA adhyApaka tarIke kAma karyuM hatuM. tyAra bAda tyAMnI senTa jheviyarsa kaeNlejamAM teo adhyApaka tarIke thoDA samaya mATe joDAyelA hatA. chellA doDha varSathI teo kapaDavaMjanI pArekha bradharsa sAyansa kaeNleja ane zAha kezavalAla semAbhAI ArTasa kolejanA. prinsIpAla tarIke kAma kare che. tenAM lakhANo prabuddha jIvanamAM chUTAchavAyA pragaTa thatA rahyA che. temanA taraphathI tAjetaramAM maLelA. eka patramAM teo jaNAve che ke prabuddha jIvana' mArI upara chellAM traNa-cAra varSathI mokalavAmAM Ave che. avAra - navAra meM temAM mArA lakhANo pragaTa karyA che. prabuddha jIvana pratye eka prakAranI mamatA baMdhANI che-anya patrAnAM karatAM judI. mArA namra phALA tarIke A sAthe rUA. 51 ne ceka bIDuM chuM. sadarahurakama mArA taraphathI prabuddha jIvana aMge mArA phALA tarIke gaNaze. Ama koI mitra potAnI svataMtra preraNAthI ane prabuddha jIvane pratye potAnA dilamAM UbhA thayelA AdaranA eka pratIka rUpe AvI rakama mokale tyAre prabuddha jIvananA saMpAdana pAchaLa levAtA zramanuM ghaNuM moTuM vaLatara maLI gayuM evA AnaMda ane saMtoSanI lAgaNI huM anubhavuM chuM. A mATe bhAI ena. ema. zAhane jeTalo AbhAra mAnuM teTalo che che. paramAnaMda.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 14-7-66 pramukha jIvana mahAprasthAnanA patha para 12 nAnuM patharAnuM ghara baraphanI aMdara jANe samAdhi lagAvIne beThuM hatuM. aMdara ame keTalAka yAtrIo hatA. gopAladA ane DozIonuM daLa kAmaLA oDhIne kAMpatuM beThuM hatuM. koI eka paNa zabda bAlatuM nahotuM. badhAnI AMkhamAM ne mADhA para prANabhayanAM cihna hatAM. bahAra AkAza para vAdaLAM chavAyalAM hatAM. thoDI thoDI vAre nizcita samaye barapha paDatA hatA. dhummasamAMthI jeTale sudhI dUra dekhAtuM hatuM teTalAmAM paththaranA gharo upara, bArImAM, bAraNAM para, pathe, ghATe, dukAna para snupAkAra baraphanuM kaThaNa AvaraNa chavAyeluM mAluma paDatuM hatuM. koI koI A jagyAmAM rahenArA mANasA lADhAnA koI hathiyArathI barapha bhAMgI bhAMgIne potAno cAlavAnA rastA karI letA hatA. pratidina becAra vAra emane A rIte hathiyAra laIne rastA khAdavA paDe. sau koI A dezamAM jo niSkriya banIne besI jAya te eka divasa barapha e sarvanA koLIyo banAvI ja le. evAmAM amarAsiMha thoDA kAmaLA ne lAkaDAM laIne hAjara thayo. ahIM paMDAe vagara bhADe kAmaLA udhAra ApIne yAtrIone madada kare che, ne lAkaDAM paNa ee A rIte ja lAvI Ape che. kAmaLA te AvyA paNa, ene sahelAIthI sparza thatA nahotA. kAraNa ke kAmaLA paNa barapha banI gayA hatA. ene aDakatAM ja hAtha TharI jAya ne zarIra para nAMkhyA hoya te ThaMDI hADamAM pesI jAya. amarAsiMhe eka lADhAnA tavA jevA vAsaNamAM Aga saLagAvI. Aga joIne amane avarNanIya AnaMda thayo. e te jANe mRtasaMjIvanI hatI, e jANe amArA badhAnuM lupta paramANu hatAM. lAkaDAM paNa eTalAM ThaMDA hatAM ke e barAbara saLagatAM nahotAM, te paNa e AganI cArebAju yAtrIo AvIne beThA. koI emAM hAtha nAMkhI detA hatA. hAthapaga bhale saLagI jatA, ane bhale jhALa lAge, tenI paravAha nahotI. Agane mATe badhA paDApaDI karatA hatA. jhaghaDatA hatA, manane mela utAratA hatA. eka jaNanuM zarIra jo jarA vadhAre garama thaI gayuM te bIjo IrSyAthI saLagI jAya. bAmaNaDozI viSe evA saMdeha utpanna thayo ke, e saLagatAM lAkaDAM badhA pAsethI chInavIne potAnA zarIra para nAMkhI deze. eTalAmAM bAmaNaDozInI paramArthavRtti, ane bIjAnuM du:kha dUra karavAnI vRtti badhA yAtrIemAM jAhera thaI gaI. bhAMgelI kamaravALI cArUnI mA, atyArasudhI ThaMDIne lIdhe kAmaLAenI aMdara potAnI jAtane lapeTIne besI rahI hatI, tyAMthI eka kAmaLA hAthamAM laIne UThIne gAMDAnI mAphaka Aga tarapha AgaLa gaI. kAmaLAne aMgArAnI upara dharI dIdhA. enA eka resA paNa baLyA nahi. bAmaNa DozI hAM hAM karIne UThe eTalAmAM to eNe e kAmaLA UMcakI lIdhA. ne UMcA rAkhIne ene jhATakayo, ne pAchI e AgaLa AvI. lAkaDAnI jema kaThaNa ne nizcala thaIne atyAra sudhI huM ekatarapha beThA hatA tyAM cArUnI mAe AvIne ekadama pelA garama karelA kAmaLA mArA zarIra para lapeTayo. eNe kahyuM: "badhI Aga pelA lokone bhAge ja jAya che. tame paNa mANasa e vAta e loko ...... kAmaLA barAbara garama thayo nathI kharU ne bAThAkura " ema kahIne e pAchI kAmaLAnA DhagamAM jaIne bharAI gaI. kRtajJatA vyaMkata karavA mATe bhASA hatI, paNa zakita nahotI. phakata ThaMDIthI vyagra evuM mADhu pheravIne me e snehamayI vRddhAnI sAme joyuM. A keDa bhAMgelI cArUnI mA peAtAnA hADapiMjara jevA zarIrane laIne barAbara cAlatI AvI hatI. enA moDhA para haMmezAM hAsya ane vANImAM rasa hatA. e DozInA badhA tiraskAra ane anAdara karatA hatA, najIvA kAraNe ene dhamakAvatA ne enI para ropha bajAvatA, vAtavAtamAM rasapUrvaka badhA ene pAgala kahetA, paisA kharca karIne e hisAba rAkhatI na hovAthI, bAmaNamA ane lakSmInA zApa lAgyo che ema kahetI. meM dareka caTTImAM joyuM ke koInAM eThAM vAsaNa mAMjatI, koIne cUlA saLagAvI ApatI, koIne masAlA vATI ApatI ane vagara mAgye sevA ApavAnI ne badhAne rAjI karavAnI e koziSa karatI. A te sAmAnya pariAma che, chatAM raste cAlIne thAkelA yAtrIone to A emanI para mahAna upakAra che ema lAgatuM. badhA oraDA cAre taraphathI baMdha hatA, pattharanuM majabUta ghara hatuM. kayAMya eka bAkorUM sarakhuM nahAtuM. bahAranI havAnI badhAne vAghanA jevI bIka lAge. e havA jyAM praveza karI zakatI nahotI, evA gharamAM Aga saLagAvIne ame sau beThA rahyA. AganI garamIthI jyAre aMdaranI havA thoDI garama banI tyAre dhIre dhIre badhAnA mukhamAMthI vANI phuTavA lAgI. te vakhate ghaNA vakhata vahI gayA hatA. lagabhaga bAreka vAgyA haze. kedAranAthamAM eka rAta gALavAnA rivAja hatA. amarAsiMhanI madadathI te divase pUrI ane baTAkAnA zAkanI vyavasthA thaI zakI hatI. AkAza evuM ja gherAyeluM hatuM. A pradezamAM sUrya nahotA AvatA. megha ane dhummasathI A pradeza ha MmezAM aMdhakAramAM ja rahetA. kayAreka dhummasanuM sthAna varasAda letA. kayAreka varasAdane sthAne dhummasa. e dhummasa jotajotAmAM jAmIne barapha banI jAya. varSAkALanA aMta sudhI keMdAranAthamAM ApaNane mANasane samAgama thAya. zaradaRtu besatAM ja badhA nIce utarI jAya. pachI pazu, pakSI ke manuSyanAM koI cinha tyAM dekhAya nahi. badhAM gharabAra keTalAya mahinAo sudhI baraphathI DhaMkAI jAya. ahIMnA gharo ne rastAo ghaNI zatAbdI pahelAMnAM baMdhAyalAM che, teya Aje paNa navAM jevAM ja che, cAkakhAM che. kayAMya khaMDeranI nizAnI na jaDe. evuM haze ke ahIMnI AbAhavAthI emanuM AyuSya ATaluM lAMbu thatuM haze. Akho divasa tApaNuM saLagAvIne, kAmaLA oDhIne gharanI aMdara kazuM paNa karyA vinA besI rahyA. kayAraeN bapAranI sAMja thaI, kayAre sAMjamAMthI rAta paDI gaI, kazI ya khabara paDI nahi. AMkhamAM UMgha hatI kharI, paNa ThaMDImAM huM nizcala banI gayo, hAthapaga halAvavAnI zakita paNa jANe harAI gaI hatI. te bhayabhISaNa rAtrI ThaMDInA asahya trAsa ne pIMDAmAM ja vItAvI. te pachInI vAta have nahi kahuM. te divase savAre AkAzanI evI ja sthiti hatI. baraphavarSA, vAdaLanA aMdhakAra, e badhAmAMthI zI rIte bhAgI chUTayo hoIza, kevI rIte utarANane mArge rAmavADAmAMthI pasAra thaIne sIdhA gaurIkuMDamAM jaIne pharIthI ArAma mATe thAbhyo e vAta kahevAnI have AvazyakatA nathI. AvatAM je rasto ame lIdhA hatA, e raste ja ame pAchA AvyA. be divasano rasto pasAra karIne baporanA ame e ja nalAkAmacaTTImAM AvI pahoMcyA. ahIM ja ame jatI vakhate pATalApoTalI rAkhI mUkayAM hatAM. have ThaMDI nahotI, AkAza nIlakAntamaNinI jema prakAzanuM hatuM, suMdara, ArAmadAyaka taDako hato. pAchI araNyanI susnigdha zyAmalatAe dekhA dIdhI. vasanta samayamAM pharI AvI pahoMcyo. havenA rastA pA navo hato, dakSiNano rasto guptakAzIno hato. sAmenA gaMbhIra rasta nIcenI bAja maMdAkinInA taTa para utaratA hatA. pharIthI pAche mAkhIAnA jabaro trAsa zarU thayA, e pAchA pagathI mAthA sudhI phollA thayA, paganA ghUMTaNanI paNa pAchI e ja dazA. nalAjhAmacaTImAM bhAjanAdi patAvI, e ja jUnA jhALAM vagerene khabhe laIne, utarANana pathe pAchI yAtrA zaru karI-ema khabara maLyA ke maMdAkinIne pAra
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-66 karIe te pachI ahIMthI ukhImaTha traNa mAIla ja che. kedAranAthanI, yAtrA pUrI karI hatI, have navo utsAha Avyo hato, have sIdho badrIkAzrama, bIjI vAta nahi, eka ja lakSya.. paNa hAyare traNa mAIla ! jhaTapaTa utaratA yAtrIonAM ToLAM cAlyAM ja karatAM hatAM. paNa traNa mAIla pUrA thatA nahatA. yAtrIono utsAha TakAvI rAkhavA mATe, koI mithyAvAdIe evo pracAra karyo haze ke A lAMbe raste traNa mAIlane ja che? pagadaMDIne raste pharI pharIne jayAre maMdAkinInA pUla pAse ame UtarI AvyA, tyAre khUba thAkI gayA hatA. pUla pAra karatAM ja rastAnI zikala tadana badalAI gaI. sIdhuM parvatanuM caDhANa hatuM. e caDhANa kevuM bhayAnaka hatuM enuM anumAna karavuM paNa muzkela che. eka hAthamAM lAThI ne bIje hAthe rastAne TekavIne cAlatuM hatuM. e kAMI cAlavAnuM na kahevAya. e kahevAya cAra page cAlavAnuM. chellA be divasathI ame AvI bhISaNa caDhAI caDhayA nahotA. kAMI paNa bolyA vinA huM AgaLa vadhavA hAtha tathA paga. bannene upayoga karato hato. kayAMka kayAMka koI pIDita yAtrIne karuNa zabda saMbhaLAto hato. e avAja phAMsIne mAMcaDe caDate aparAdhI jyAre gaLAmAM phAMsInuM doraDuM paDe ne e doraDuM kheMcAya ne jevo citkAra kare tevo e citkAra hato. cAlatAM cAlatAM meM joyuM ke rastAmAM khadIrapuranI pelI nirmaLA raDavA beThI hatI. eka te e thAkanI bIkathI rAMdhIne khAtI nahotI, temAM AvI caDhAI- ane bicArI! bicArI sAruM thayuM ? e hatabhAginIne? sAruM thayuM. zA mATe maravA ahIM AvI hatI? mara tuM. marI jA. jAne cUlAmAM ! * pAche. eka eka Daga mUkato mUkato cAlato hato. kamaMDaLanuM pANI khalAsa thayuM hatuM. gaLuM sukAIne lAkaDuM banI gayuM hatuM. banne AMkhamAM baLatarA thatI hatI, - bhale evI sthiti hoya, paNa mAre te AgaLa ja cAlavAnuM. gepAladA kayAM gayA ? pelA jaMgalI. rIMcha jevo bihAmaNe mANasa? e mANasanuM moTuM jANe ardhA saLagI gayelA kAmaLA jevuM hatuM. pApI e badhA ja pApI che. banne bAjue jANe pApane varaghoDo nIkaLyo che. amArI kAlimA ne kaluSitAnuM jANe pradarzana bharAyuM hatuM, asuMdaratA ne azlIlatAne meLo bharAyo hato, A lekomAMthI koIne joIne mane AnaMda thatuM na hatuM. du:kha thatuM hatuM. emanA mukhapara samarata jIvananA pApanI chApa hatI. du kRtine DAdha hato. lipsA, lobha ne vAsanAnI smazAnabhUmi hatI. dutiyAe emanI dhRNA karIne emane hAMkI kADhayA hatA, tethI e loko e pApano bhAra ocho karavA tIrthe tIrthe pharatA hatA. A loko para kaMI devanI dayA ne karuNA janmavAnI hatI? dayAne karuNA zuM e lokone sulabha thavAnI hatI? je divase tamArA jIvanamAM varNanI ujajavaLatA, mananuM aizvarya hatuM te divase tame badhA kayAM gayA hatA? jyAre tamAruM yauvana hatuM, tyAre yauvananuM tame karyuM zuM? jarA Ubho rahuM chuM. tRSAthI chAtI phATaphATa thAya che. te bhale hoya paNa huM to AgaLa ja rahevAne. pelI tarapha dUra dUra parvatana zikharamAM guptakAzInuM nAnuM sarakhuM zahera dekhAtuM hatuM. keTalAya divaso pahelAM, thoDA samaya pUrve A zaherane huM pAchaLa rahevA daI AgaLa cAlyo gayo hate. bhUtakALane jIvanane pAne e eka sAmAnya smRtinI jema jaDAI rahyuM hatuM. dararoja ApaNe AgalA divasane bhUlI jaIe chIe, pratyeka prabhAte ApaNo navajanma thAya che. jANe ApaNe ghaNA divasanA tIrthayAtrI chIe, lAMbA samayathI tIrthane raste cAlyA jaIe chIe, janmajanmAMtara pAra karIne cirasundaranI keDIe cAlyA jaIe chIe, je rIte eka divasa zrImatI zrIkaNane se varSane viraha pAra karIne jatI hatI tema. Aja premanI tapazcaryA, vedanAmAM ja enuM rUpa samAyeluM che. ApaNA aMtaramAM ja enA da :khane prakAza rahelo che. je cIja durlabha che, jene mATe A durgama pathayAtrA che, A pIDA che, jene mATe A du:khathI jarjarita mArge prANaghAtaka tapazcaryA karIe chIe te rUpAtIta rUpa mAre joIe che e mArI AzAnI paritRpti che, e mArI badhI prApti pAchaLa rahelI prApti che. Aje A yAtrAno mArga kApatAM kApatAM, Akarimaka rIte mArI AMkhanI sAme jIvananuM rahasyamaya gatitattva pragaTa thayuM. nArInI gati milananI tarapha hoya che, jayAre puruSanI gati hoya. che viraha tarapha. nArI paramapuruSane caraNe AtmadAna karI cAlI jAya che, jyAre puruSa paramajyotirmayIne AviSkAra karavA mathe che. milananA AnaMdamAM nArI pitAne atikrama kare che, jyAre AviSkAranA AnaMdamAM puruSa jIvanane atikrama kare che. nArI premanA sukomaLa maryalokanuM sarjana kare che, jayAre puruSa virahanAM dUra dUra evA svargalokanuM sarjana kare che. nArInI tapasyA AnaMdamaya baMdhana hoya che, puruSanI tapasyA du:khamaya mukita hoya che. javA de e strIpuruSanI gatinI vAta. hRdayanuM lohI sUkAvIne dustara mArgane pAra karIne jyAre huM ukhImaThanI dharmazALAmAM AvI pahoMcyo, tyAre divasa thoDe ja bAkI rahyo hato. zahera bahu nAnuM nahotuM. keTalAka Amatema veravikhera paDelA zaherI sAjasaraMjAma ahIM dekhAtA hatA. jemake eka bajAra hatuM, thANuM hatuM, eka chApakhAnuM hatuM, hospITala hatI, ne kALI kamalIvALAnuM sadAvrata hatuM. ukhImaThanuM saMskRta nAma upAmaTha che. prAcIna samayamAM A bANAsuranI rAjadhAnI hatI. enI. kanyA uSAnuM kRSNanA pautra anirU haraNa karyuM hatuM. zrIkRSNanA pautre dAdAnA guNa yogya rIte vArasAmAM meLavyA hatA. amArI dharmazALAnI aMdara ja moTuM maMdira hatuM. A maMdiramAM kedAranAthanA pUjArI rAvaLanuM raheThANa hatuM. ziyALAmAM kedAranAthanI pUjA A sthAnethI karavAmAM Ave che. AjasudhImAM ame badhA maLIne aDhAra divasathI cAlatA hatA. aDhAra divasa pUrve amAruM mRtyu thayuM hatuM. ame badhA have pretAtmAnI ToLakInA sabhyo hatA. atyAre amane koI paNa amArA pUrvenA AtmIyo jue, te jarUra amane na oLakhe ne moDhuM pheravIne cAlI jAya. ame paNa temane na oLakhI zakIe. e loko amane oLakhe to amArAthI. bhaya pAmI bhAgI jAya, pUrvajanmanA paricayane pretayonimAM zA mATe kheMcI lAvavo joIe? maMdiramAM thoDIvAra AMTA mArIne huM tarata bahAra Avyo. pAse ja eka dukAna hatI. dukAna sArI evI pratiSThita hatI, tyAM nIce ja eka khurazI para beTho. maMdiranI pAse ja polIsathANu hatuM, tene jamAdAra pharato pharato Avyo, ne tyAM paDelI bIjI eka khurazI para beTho ne vAta karavA lAgyo, enI vAto parathI khabara paDI ke thANAnI Avaka kAMI nathI, phakata kharce ja che, ane tethI badhAne pagAra ApIne poSavA e lokone pasAnuM nahotuM. thANAnI daridratAnI vAto sAMbhaLIne ahIMnA janasamAjane viSe ApaNane mAna utpanna thAya. corI, lUMTaphATa, ane evA sAmAjika gunhAe ahIM ochA hoya che. A gaDhavAlane pradeza ja evo che. jemAdAranA hAthamAM eka januM aMgrejI chApuM joIne huM camakI UThayo. mane lAgyuM ke ame badhA hajI martya jagatamAM jIvatA jAgatA chIe. e Azcaryajanaka bInA hatI, ke ATalA samaya pachI Aje pahelIvAra meM kAgaLane TukaDo joyo. himAlayamAM kyAMya kAgaLa najare na caDhe, ethI A chApuM bahAranI duniyAnuM pratinidhi banIne mArI AMkha sAme AvIne UbhuM. kaMgALa mAnavInI jema meM chApuM lIdhuM ne enI para bhUkhI najara nAMkhavA mAMDI. keTalI badhI AturatA ane utsAhathI huM jete hato ! chApuM lAhoranuM "TrIbyuna" hatuM. baMgALA, paMjAba, vilAyata, amerikA, badhAM jANe ke parasparane bheTIne emAM paDayAM hatAM. mahAtmAjInI dharapakaDa pAMcamAM jayorjanI tabiyata sArI che; eka strI avakAzayAtrI iMgleDathI osTreliyA vimAna calAvIne laI gaI hatI; medinIpuramAM mejIsTreTanI hatyA; musolinInA moDhA. para aitihAsika hAsya; goLamejI pariSadanI pachI; cInanA zahera para jApAnane boMbamAM; DI velerA, subhASa bojhanI mAMdagI. samAcAro. tarapha jotAM jANe mArI priya pRthvIne dehasparza mane thayo hoya, evo prabaLa AnaMda mane thayo. mArI AMkhamAM AMsu AvyAM. anuvAdaka: mULa baMgALI : ' zrI prabodhakumAra saMnyAla. mAlika: zrI mubaI jaina yuvaka saMgha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 4 abu jIvana prazuddha jainatu navasaskaraNa varSa 28 : aMka 7 muMbaI, egasTa 1 1966, sAmavAra AphrikA mATe ziliMga 8 taMtrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha lekazAhI--vighAtaka rAjakAraNI upavAso "loka muMbaI yunivarsiTInA vAIsa cAnselara zrI pI. bI. gajendragaDakare tAtA InsTITayuTanA 26 padavIpradAna samArohanA prasaMge pravacana karatAM Aje koI paNa rAjakAraNI hetu siddha karavA mATe aMgIkAra karavAmAM AvatA upavAsA aMge jaNAvyuM hatuM ke zAhI rAjyaracanAmAM upavAsa upara javAnI paddhatine koI sthAna ke avakAza hovAM na ghaTe. jemAMthI lokalAgaNI meoTA pAyA upara uzkerAya ane azAntinuM vAtAvaraNa pedA thAya e prakAranA upavAsA kAyadAMnA zAsanane nizcayapUrvaka bAdhaka ane ghAtaka bane che ane sarva sAmAnyapaNe svIkRta evI lokazAhI jIvanapaddhati sAthe bIlakula visaMvAdI che. "A uparathI atyanta jarUrI bane che ke jyAM sudhI tophAnI dekhAve ke upavAsA dvArA samarthana na maLe tyAM sudhI lokonI koI paNa takalIpha ke hADamArI tarapha sarakAra gaMbhIrapaNe dhyAna nahi Ape- AvI lokalAgaNI pedA thavA pAme e saMbaMdhamAM jarUrI sAvacetIbharyA badhAM pagalAM bharavAnI madhyastha tema ja rAjya-sarakAro potAnI pharaja samaje. sAthe sAthe e paNa eTaluM ja jarUrI che ke rAjyanA buddhizALI varga paNa AvA upavAsA ane tophAnI dekhAvA sAme potAnA avAja uThAve ane jAhera janatAne A bAbatamAM savizeSa jAgrata kare, cetave ane te prakAranI keLavaNI Ape." AmaraNAnta upavAsanA dabANa nIce AMdhra rAjyanuM nirmANa thayuM ane tyAra bAda AkhA dezane bhASAkIya prAntaracanAnA dhoraNe vibhAjita karavAmAM Avyo ane temAMthI pArivanAnA anarthInI paraMparA janmI--A ApaNI najara sAmenA anubhava che. Aje jyAM tyAM upavAsa upara javAnI dhamakIo ApavAmAM Ave che ane tenA dabANa nIce deza AkhAnA hitamAM na hoya evA pheraphAro svIkAravAmAM Ave che. AjanA upavAsa pAchaLa koI paNa prakAranI AdhyAtmika bhUmikA hotI ja nathI, paNa moTA bhAge te trAgAM jevA hoya che ane ema chatAM loke tene mahattva Ape che ane zAsaka varga tethI bhaDake che. jo lAko--samAjano samaju varga-tene mahattva na Ape to AvA upavAse bhAgye ja UbhA thavA pAme ane thAya to paNa lAMbA vakhata cAle nahi. gAMdhIjIe ApelA A upavAsanA vArasAnA Aje bhAre durupayoga thaI rahyo che ane tethI tevA upavAsA UbhA thatA aTakAvavA ane thAya to tenI upekSA karavI, eTaluM ja nahi paNa, tene jarA paNa namatuM nahi ApavuM e ApaNI sarvanI pharaja che. mahArASTrI-binamaMhArASTrIno bheda karatI zrI belAsenI zaramajanaka manodazA zrI mubai jaina yuvaka saghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA AjathI doDha be aThavADiyAM pahelAM. jyAre A ghaniSTa varSaRtunA divase varasAda vinA vyatIta thaI rahyA hatA ane Amane Ama cAlyA karaze ane paMdara vIza divasa sudhI varasAda ja nahi Ave te muMbaInI AvaDI moTI vastIne pANI puruM pADavAnuM azakya banI jaze ane muMbaIne kramaza : khAlI karAvavuM paDe evI zakayatA ubhI thaze--AvI kaTokaTI muMbaI sAme--muMbaInA prajAjana sAme--jhajhumI rahI hatI ane e divasomAM jyAre muMbaInI korporezanamAM A prazna gaMbhIrapaNe carcAI rahyo hatA tyAre koraporezananA eka kaoNMgresI sabhya zrI belAsee evA abhiprAya vyakata karelA ke "AvI kaTokaTI UbhI thAya to sarvaprathama nonamahArASTrIone--mULa mahArASTranA na hoya evA lokone--muMbaI cheDI javA kahevuM joIe ane bahArathI paNa mahArASTrIe na hoya evA lokone muMbaImAM dAkhala thatA aTakAvavA joIe." A temanA udgAro rASTravirodhI che, eTaluM ja nahi paNa, muMbaI jevA pacaraMgI zaheranI nAgarikatAnA bhayaMkara droha karanArA che. muMbaI, dilhI ke kalakattAnI vastI eTalA badhA vyApaka mIzrANathI bharelI che ke temAMnA koI eka nAgarikane mahArASTrI, paMjAbI ke baMgALI tarIke tAravavA e. vAstavikatAnuM kavisaMvAdI che. A temanA kamanasIba ud gAronI eTalI sakhata TIkA thaI che. ane muMbaI koMgresanA pramukhe tema ja mahArASTranA mukhya pradhAne temane eTalA badhA kaDaka zabdomAM vakhoDI nAkhela che ke tenI vizeSa TIkA TIppaNInI have jarUra rahI nathI. mAtra eTaluM ja kahevAnuM prApta thAya che ke thADA divasa pahelAM bhAratanA eTarnI janarala zrI daphatarIe AjanI paristhitinuM vizleSaNa karatAM potAnA eka vyAkhyAnamAM jaNAveluM ke "dezabharamAM bAjunA mAnavI mAro bhAI nathI--A prakAranuM valaNa vyApaka banyuM hAya ema lAge che." A temanuM vizleSaNa uparanA ud gArothI tadana sAcuM puravAra thAya che. AvI manodazA AjanA bhArata mATe sauthI moTuM bhayasthAna banI rahela che. jo ApaNA dezane ekatra rAkhavA haze, jenA mATe duniyAbharamAM ApaNe gaurava laIe chIe tevI muMbaI, dilhI ke kalakattA jevI pacaraMgI nagarIone jALavI rAkhavI haze tA zrI beleAsee jAheramAM pragaTa karelI paNa aneka lokonA dilamAM ghara karI beThelI ekamekane jUdA pADatI ane svajanone parAyA mAnavIo banAvatI manodazAne pAyAmAMthI ApaNe nAbUda karavI paDaze, nirmULa karavI paDaze. "saurASTrane gujarAtathI alaga karo!" saurASTranA-rAjakoTanA koMgresI AgevAna zrI ratilAla tannAe saurASTranA rAjakAraNamAM A vicAra vaheto karIne saurASTra-gujarAtanA saMdarbhamAM eka navI kSAbhaka paristhiti ubhI karI che. jo paMjAbamAMthI hariyANAne alaga karI zakAya che to jenAM hitA gujarAta sAthe rahevAmAM salAmata nathI, jenA hito pratye gujarAta rAjyanA zAsako taraphathI upekSA--udAsInatA sevavAmAM Ave che evuM tathA " hariyANA prAntathI vastI ane kSetraphaLamAM ghaNuM moTuM evuM
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( che prabuddha jIvana tA. 1-8-19 saurASTra zA mATe juduM karavAmAM na Ave?--AvI kAMIka temanI barobara che. koI paNa sattAniSTha sarakAre AvuM udabodhana sahana vicArasaraNI hoya ema mAluma paDe che. A vicArane saurASTranA karavuM na joIe. ema chatAM A sattAmadathI pramatta banelA mukhya rAjakAraNI AgevAna taraphathI haju sudhI koI mahattvabharyo Teko pradhAna zrI esa. nijaligappAne koI kAMI kahI zakatuM nathI, maLyo hoya ema lAgatuM nathI. ema chatAM dezanA koI paNa tene koI kAna kheMcI zakatuM nathI e bhAre Azcaryajanaka che ane kSetre vibhAjananI koI vAtane jora pakaDatAM vAra nathI lAgatI. eka bhAratanA amaMgaLa bhAvinuM ghotaka che. vakhata vibhAjananuM viSa ropAtAM-tene vakhatasara pratikAra karavAmAM ApaNI lokazAhInAM adyatana valaNe na Ave te-samaya jatAM te phelAya jAya che ane pachI baMne bAju - muMbaI khAte progresIva grupa dvArA yojAyelI jAhera sabhAmAM vacce judAInI nakkara divAla ubhI thatAM vAra lAgatI nathI. saMbhava bhArata sarakAranA bhUtapUrva eTarnI-janarala zrI motIlAla sI. che ke gujarAtanI apekSAe saurASTranA hitanI pUratI saMbhALa levAtI setalavaDe "Our Demoracy : the Present Trends" e viSaya upara preraka ane mArgadarzaka vivecana karyuM hatuM. potAnA na hoya, saMbhava che ke saurASTra mATenI amuka yojanAonI apekSAe vivecananA prAraMbhamAM be rAjyo vaccenA sImA jhagaDAone ukela gujarAtanI amuka yojanAone savizeSa prAdhAnya ApavAmAM AvatuM. lAvavA mATe tophAnI ane hiMsaka Andolanane protsAhana ApatA hoya-pUrI jANakArInA abhAve A anumAnamAM kAMI tathya che ke " rAjyapradhAne vize temaNe bhAre cintA vyakata karatAM jaNAvyuM hatuM ke nahi te kahevAnI sthitimAM huM nathI-paNa mAnI laIe ke A anuna : "AvAM Andolana sarakArI milkatanA nAzamAM, lUMTaphATamAM arAja katAmAM ane hiMsaka kRtyomAM pariName che. A mATe jyAre mAne sAcA che, ema chatAM paNa, tene upAya gujarAtathI judo : pradhAne tarasthI uzkeraNI karavAmAM Ave che tyAre lokazAhI bhAre thavAmAM nathI, paNa tevI paristhiti sAme joradAra Andolana upADa- khataranAka sthitimAM mukAI jAya che. AvI paristhitimAM evA vAmAM raheluM che. paMjAbI subAnA bhAgalA thayA e sAruM thayuM. dAkhalA sAMbhaLatAM Azcarya pAmavAnI jarUra nathI ke jyAre lUMTaphATa ema bhAgye ja koI kahe che ke vicAre che. anivArya saMyogonAM baLAe ane tephAna cAlI rahyAM hoya ane polIsa mAtra bAjue ubhI ubhI joyA ja karatI hoya. A sImAo ke nadIonA jhagapaMjAbanA bhAgalA karAvyA che. Ama chatAM, temAM bhASAnuM paNa eka DAo kendra nIcenA rAjya-rAjya vaccenA che-ATalI pAyAnI vAta mahattvanuM tattva hatuM. gujarAta-saurASTrane Ama juduM pADanAruM AvuM eka paNa A rAjakIya AgevAne bhUlI jAya che e sauthI vadhAre AzcaryapaNa tattva nathI. AvI alagatAnI hilacAla bhAratanA DhIlA banatA janaka che. amuka eka pradeza amuka eka rAjyamAM rahyo ke bIjA jatA saMgaThanane vadhAre DhIluM pADaze, eTaluM ja nahi paNa, saurASTra Arthika rAjyamAM rahyo teM bAbata zuM kharekhara bahu moTA mahattvanI che? emAM koI savAla nathI ke AvI koI gaThavaNathI koI eka kheDUta daSTie potAnA paga para ubhuM rahI zake tema nathI-A vAstavika- ke koI eka vyApArI mATe jarA paNa mahattvane taphAvata paDato nathI, tAnA saMdarbhamAM ane bhAratanI Arthika tAkAta kSINa thatI jAya che paNa eka "Busy Politician' mATe-eka vyasta rAjakAraNI netA e saMgamAM, saurASTrane pitAne paNa AvI alagatAnI hIla mATe-e bAbata moTA mahattvanI banI jAya che. cAlathI bhAre nukasAna thavA saMbhava che. tethI AvI hIlacAlanA Aje ApaNA dezamAM pravartamAna lokazAhI aMge bIjI cintA karAve evI bAbata e che ke madhyavartI sarakAra keTalIka bAbatamAM hAthA na banavA saurASTravAsIone Agrahabharyo anurodha che. pitAnI pakaDa gumAvI rahela che. A mAIra-mahArASTra vaccenA mAIseranA mukhya pradhAnanI A uddhata vANI jhagaDAne vicAra karo. A jhagaDe patAvavA mATe eka vyakitanuM ane vartanane kema koI paDakAratuM nathI ? kamizana nimavAnI sUcanA-jemAMthI ATaluM badhuM ugra Andolana pedA thayuM che te sUcanA-madhyavartI sarakAra taraphathI nahi paNa keMgresanI - tA. 10-7-66nA 'TAImsa opha InDiyAmAM jaNAvavAmAM kArobArI taraphathI AvI hatI. madhyavartI sarakArane A bAbatamAM AvyuM che te mujaba keTalAka samayathI DhIlamAM paDelI kRSNA nadInA eka paNa zabda uccAravApaNuM nahotuM, jo ke ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke kendranA keTalAka pradhAnanuM valaNa eka athavA bIjI pANIne nAthavAne lagatI yojanA saMbaMdhamAM karNATakanA lekasabhAnA sabhyone bAjue DhaLeluM hatuM. uddezIne mAIseranA mukhya pradhAna zrI esa. ninjaliMgappAe tA. 15mI UMcAmAM UMcI kakSAe tarapha bhraSTAcAra vyApele che. julAInA roja potAnI badhI tAkAtano upayoga karavA anurodha karyo hato. pArlAmenTa-lokasabhAe-A bhraSTAcAra nAbUda karavA mATe eka kAM te A yojanA madhyavartI sarakAra ekadama hAthamAM le athavA to kamiTinI nimaNuMka karI hatI; paNa kamiTinI bhalAmaNono koI amala e yojanAne amalI rUpa ApavA mATe 120 karoDa rUpiyAnI lona thaye nahote. ema jANavAmAM AveluM ke ApaNA gRhapradhAne amuka bhalAmaNono amala karavA mATe prayatna karyA hatA, paNa pitAnA maMjara kare-A mATe jarUra hoya te satyAgraha karo, upavAse Adara, sAthIono sAtha meLavavAmAM teo niSphaLa nivaDayA hatA. je kAMI sujhe te kare ane e rIte madhyavartI sarakAra upara anivArya Ajane sAmAnya mAnavI binasalAmatI anubhavI rahyo dabANa UbhuM kare evI matalabanuM temaNe AvAhana karyuM hatuM. A che. tene je kAMInI jarUra hoya te mATe yogya vaLatara ApyA sivAya e ja mukhya pradhAna che ke jemaNe mAIsara--mahArASTranA sImA-saMgharSa thaI zakatuM nathI. AnuM pariNAma e AvyuM che ke badhI kakSAe aMge lekone kahevAtA satyAgrahanA mArge javAnI preraNA ApI hatI lAMcarUzvatathI khadabadatuM rAjya lAMbA vakhata sudhI sthira ane lokazAhI Dhabe cAlatuM rAjya banI zake ja nahi-A bhaya tenA ane jenA pariNAme bIjI keTalIka aniSTa ghaTanAo uparAMta 25000 dilamAM ghara karI beTho che. pacIza hajAra lokonA ToLAe gulabargA AgaLa AkhI Trenane lUMTI hatI. "A uparAMta eka prakAranI bhAre moTI asamAnatA AjanA ane rAjyasarakAre athavA te polIse te sAme lagabhaga AMkha rAjyavahIvaTamAM najare paDe che. jo koI kalArka lAMca letA ke khoTuM kAma mIcAmaNA karyA hatAM. aM. mukhya pradhAna saMsadIya dhArAsabhyone upara karatAM pakaDAya che, te tene zikSA thAya che. paNa UMcI kakSA upara beThelA mujabanuM AhvAhana karIne madhyavartI sarakArane dabANa dvArA namAvavAnI loko-khAsa karIne rAjakAraNI puruSa-sAva chaTakI jatA mAluma preraNA ApI rahela che. alabatta, potAnI vyAjabI mAgaNI paDe che. kAyadA pAse nAnA moTA sau samAna che ema je kahevAya madhyavartI sarakAra samakSa raju karavI, tenI sAthe vATAghATa karIne tenI che te zuM A che? yogyatA ane AvazyakatA tenA gaLe UtarAvavI e sAdo sIdho bIjAM sacina banAvatAM tattvamAM bhASAvAda, jJAtivAda, komaane zuddha baMdhAraNIya mArga che, paNa game tevAM sAdhanano upayoga vAda-A badhAM vibhAjita karatAM valaNone samAveza thAya che. A karIne, koI paNa mArga akhatyAra karIne, amuka yojanAne svIkAra valaNa je ApaNAmAM saikAothI gUDhapaNe paDayAM hatAM te bahAra AvI karavAnI madhyavartI sarakArane pharaja paDe evI sthiti UbhI karavAnuM rahyAM che, vadhAre vega pakaDI rahyA che. A joIne huM bhAre khinna kahevuM e te saMsadIya sabhyone baMDakherInA mArge javAnuM kahevA banuM . A ja valaNono cUMTaNInA vakhate umedavAra pasaMda kara
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tae-1-816 prabuddha jIvana vAmAM ane pradhAna paNa pasaMda karavAmAM mArgadarzaka niyAmaka tattva vijJAne mAnavIne vinamra ane bhakitaparAyaNa banavAne pUro saMbhava che. : AnA be upAya che. eka madhyavartI majabuta sarakAranI jarUra te banAvavo ghaTe che, ane bIje jAhera mata ghaDavAmAM ane tene dairavaNI ApavAmAM IlekaTroniksa sAthenA mArA aDadhI sadI karatAM vadhAre mudabuddhizALI varganA sakriya sahakAranI jarUra che. ' ' tanA saMbaMdha daramiyAna TelIgrAphika kI sAthenA joDANathI mAMDIne seTe"lokazAhInA aneka prakAra che: guided, basic and lAiTa TelIvIjhana sudhInuM tenuM vistareluM joDANa meM nihALyuM che ane people's- deravAtI, pAyAnI ane lokonI. lokazAhI eTale jene eka vakhata mAtra dariyAmAM saphara karatAM vahANA vacce saMdekAyado ane vyavasthA sAthe susaMbaddha evuM vadhAremAM vadhAre vyakitagate zAe levAdevA pUrate upayoga hato te Aje mAnavajAtanuM bhAvI svAtaMtra. lokazAhInA pAyAnA tattvo che pukhtavayane matAdhikAra, ghaDavAmAM bahu mahattvano phALo ApI rahela che-Avo teno arka matapeTI dvArA matapradAna, abAdhita cUMTaNI, ane vANI ane vicAra- bhuta vikAsa huM joI rahyo chuM. abhivyakitanuM svAtaMtrya. - IlekaTronikasa mAraphata ApaNe adaNathI anata sudhI ApaNI "lokazAhInA AkAra puro vicAra karIe to te AkAra ApaNA najara doDAvI zakIe chIe, jIvanta ghaTakanA athavA te zukanA baMdhAraNamAM pUrepUro jovAmAM Ave che. AjhAdI maLyA bAda ApaNe antastama rahasyone ApaNe ukelI zakIe chIe, prakAzanI tyAM lekazAhIne vAstavika rUpa ApavAmAM avarodhaka bane evI be gatizIlatA dvArA pRthvInI eka bAjuethI ATalAnTika mahAsAgara paristhiti UbhI thaI che. eka to e che ke AjhAdI maLyA bAdanA upara thaIne UMce avakAzamAM zabdo ane AkRtione mokalI Aja sudhInA gALAnA moTA bhAga daramiyAna lokazAhInI samagra zakIe chIe ane pRthvInI bIjI bAjue TelIvIjhananA paDadA prakriyA javAharalAla neharunA mahAna ane zakitazALI vyakitatva upara tene puna: pratyakSa karI zakIe chIe. spesanTelIvIjhana dvArA vaDe abhibhUta banI che-avarUddha banI che. evI eka paNa sarakArI duniyAnA havAmAnanI ApaNane khabara paDe che ane te saMbaMdhamAM pravRtti nahotI ke jenA upara tenA vyakitvane prabhAva paDayA' vinA ApaNe AgAhI karI zakIe chIe ane kadAca Akhare ApaNe rahyo hoya. . . . . . . . tenuM niyamana paNa karI zakIe. ' : ". "bIjI.paristhiti e rahI che. ke, A badhAM varSo daramiyAna IlekaTronikasanA vikAsa ane vistAra sAthe aDadhI sadI deza upara e pakSanuM zAsana rahyuM che ke jenI madhyamAM tema ja rAjya- karatAM paNa vadhAre samayathI huM ATale badhe gADhapaNe saMkaLAyelo sarakAramAM bahumatI rahI che. A badhAM varSo daramiyAna eka ja rAja- hoIne, mAnavIe meLavelI siddhio aMge ane vijJAnanA kSetre teNe kIya pakSanuM zAsana cAlyuM. che.. . : : : : : sAdhelI pragati aMge huM abhimAna ane garvanI UMDI lAgaNI . Ama jaNAvIne motIlAla setalavaDe keTalAka dAkhalAo rajU anubhavyA sivAya rahI zakate nathI. Ama chatAM paNa, vijJAna kirIne ema dekhADavA-pUravAra karavA prayatna karyo hato ke, ApaNA sAthenA jIvanabharanA saMbaMdhanA kAraNe mAnavInA mananI ane 'Supreme Democrat'= "sarvazreSTa : lekazAsanavAdI' javA- vijJAnanI tAkAtanI bahAranI zakitao vize huM savizeSa sabhAna haralAla neharue lekazAhI paddhati ane pagalAMonI haMmezAM banuM chuM ane te kAraNe UMDA AzcaryanI, AdaranI ane vinamratAnI tarapheNa karI hatI to paNa temanA zakitazALI vyakitattvanA kAraNe keTalIka lAgaNI huM anubhavuM chuM. A vAra, lokazAhI-rUMdhAtI paNa rahI hatI.. '' - vijJAnamAM sarvatra vizvanA sarvazreTa-zilpInI kAmagIrI AyaNe temanI eka moTI nabaLAI pitAnA sAthIo ane mitro joI zakIe chIe. asaMkhya sUryo jemAMnA eka sAthe ApaNe pratyenI niSThApUrNa vaphAdArI hatI - e vaphAdArI ke je ghaNI vAra joDAyelA chIe, saharAnI pAra vinAnI retI, AkAzane AvarI kizAhIne pratikuLa banavAmAM pariNamatI hatI. Ane lIdhe potAnA rahelI ananta nakSatramALA A badhuM mArga akasmAta che ema pradhAnamaMDaLamAM temaNe keTalAka jaDabharatane nabhAvyA hatA. zrI. kahI zakAya ja nahi.. neharune evA eka pradhAnamAM vizvAsa hato ke jemaNe temanA dilamAM '' DenIza vijJAnazAstrI haMsa krizciyana ereMDa jeNe megneTIma ema sAvyuM hatuM ke, cInAo ApaNI upara kadi paNa hamale kare ja nahi ane IlekaTrIsITI vacce rahelA saMbaMdhanI zodha karI hatI teNe baroane ema karIne je ApaNane bhayaMkara AphatanI kaTokaTI sudhI laI gayo hate. zrI neharuM kAyarona virUddhanI tapAsane maMjura karavAne bara kahyuM che ke, "vizva ananta prajJA avikAra che ane kudaratanA anAtura hatA. muMdarAnI tapAsa vakhate paNa teo khUba khaMcakAyAM kAnUnI IzvaranI sekate che." hatA, kAraNa ke temanI kebIneTane eka pradhAna ta pradhAnanA guNa * A rIte, jema jema vijJAnanAM kSitijo vistaratAM jAya che. ane upara teo eTalA badhA mugdha hatA, emAM saMDovAyelA hatA. ApaNuM jJAna vadhatuM jAya che tema tema ApaNe alpa nahi paNa ' "ekapakSI zAsana dezane rAjyavahIvaTI saraLatAthI calAvavAmAM adhikatara vinamra ane adhikatara dIna, Ikavara-parAyaNa banIe chIe. kAraNa ke vijJAna ApaNI samakSa uttarottara evA gaMbhIra ane madadarUpa banyuM che. tenAthI madhyavartI sarakArane potAnI vikAsayojanAo - gUDha prazno raju karatuM jAya che ke je praznone tenI pAse koI ane audyogika Ayojane AgaLa dhapAvavAmAM ghaNI anukULatA javAba ja' 'nathI. rahI che. paNa teNe evAM pagalAM paNa bharyA che, ke jethI pakSane 'A jagata upara vicaratA mAnavInA jIvanane pUrNaparyApta prabhAva satata vadhato rahe. ATalI moTI bahumatI vaDe madhyamAM sattA- banAvavA mATe vijJAna pUratuM nathI. mANase mAtra sukha sagavaDa, sthAne rahela keMgresapakSa potAnI nIti, paddhati ane vahIvaTa viSe jJAna ke sattA Icchato nathI; A uparAMta te jhaMkhe che jIvanamAM svavaprApti, saundarya, satya, arthasabharatA. jo vijJAnanuM kArya mAnavathatI TIkA -carcA aMge beparavA ba che. 1. jAta mATe pragatino mArga nirmANa karavAnuM hoya te dharmanuM kArya tene "paNa samagra rIte vicAratAM ApaNI A lokazAhI sarakAre nIti ane jIvana siddhAntonA sAcA mArge doravAnuM che. ' ThIka kAma karyuM che ane pragati paNa sAdhI che. ApaNe zuM sAdhyuM che tenI kadara karavA mATe sAutha-IsTa' eziyA, pazcima eziyA Aje vijJAna ane dharma paraspara vizvavyApI samajaNa, zAnti ane tAjetaramAM AjhAda banelA keTalAka AphrikAnA deza tarapha ane saMvAditAnI sarvasAmAnya apekSAne pahoMcI vaLavA mATe sarvaApaNe najara doDAvavI ghaTe. ApaNe lAMbA gALAnuM sthira zAsana sAmAnya puruSArthane anulakSIne samAna bhUmikA upara ekatra thaI rahela che.. bhagavyuM che emAM koI zaka nathI. .. ' "ApaNe audyogika kSetre sArI pragati karI che. ApaNI ghaNI ApaNe e peDhInA purogAmI thavAnuM che ke je peDhI pitAnAM bhaya, vAsanA ane bhayaMkara zastro upara kAbu meLavIne kharI jarUriyAta dezamAM banelI cIjo dvArA pUrI pADavAmAM Ave che. A jagatamAM sarvavyApI samajaNa ane zAntinA yuganuM nirmANa A koI sAdhAraNa pragati na kahevAya." karavAmAM pUrA madadarUpa bane. paramAnaMda anuvAdaka: paramAnaMda. mULa aMgrejI: devIDa sArneka
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana , tA.1-8-66 - ' " . "" zAMti senA zuM che?" " ' , ' (paricaya TrasTa taraphathI pragaTa thayela "zAMtisenA zuM che?" e selI hatI. zAMtisainiko. eka tarapha badhA pakSanA AgevAnone maLyA, . pustikA uparathI tAravelo TUMka sAra) , bIjI tarapha e loko polIsano lAThImAra ane lokonA paththaramAranI bhAratIya zAMtisenAnA nIce mujabanA traNa udRza che : vacce jaIne UbhA rahyA. AkhA nagaramAM pharI pharIne temaNe zAMtisara- ' 1. bhAratamAM badhAM sthaLoe zAMti jaLavAI rahe e jovuM.' ghase paNa kADhayAM. khoTI aphavAo na phelAya eTalA sAru temaNe 2. tema chatAM jo karthaka azAMti pedA thAya che tene zAMtimaya zAMtipatrikAo paNa kADhI. enuM pariNAma eTaluM sAruM AvyuM ke jyAre upAyo vaDe zamAvavI. teo vaDodarA choDIne amadAvAda javAno vicAra karavA lAgyA tyAre ' . vaDodarAnA polIsa adhikArIe emane vaDodarAmAM ja rokAI jaIne 3. bhAratamAM eka evI ahiMsaka racanAtmaka zakita khaDI karavI jethI AMtararASTrIya kSetre sahakArabhAvanA vadhe ane yuddha samULaguM paristhitine jALavI rAkhavAmAM madada karavA Agraha karyo. vaLI zAMtinAbUda thAya. ' ' sainikonA AgrahathI temaNe lokone bephAma rIte mAravAnuM baMdha karavAnA . ' * Ama zAMtisenAne uddeza bhAratanA AMtarika kSetramAM zAMtimaya hukame paNa kADhayA. ' , ; ' ' . . . sAdhanane saphaLa banAvI vizvazAMtinuM vAtAvaraNa sarjavAmAM madada . . pUnAmAM baMdha tUTaye tyAre ApavAne che. * - pUnAmAM mULAmUThAne baMdha tUTavAthI asAdhAraNa relasaMkaTa AvI * . . paDayuM. zahere kadI nahotI joI evI honArata joI. relane lIdhe zahe: : zAMtisenAno mULa vicAra gAMdhIjIne. dakSiNa AphrikAmAM ja ranAM ghaNAM sevAkAryo bhAMgI paDayAM. aneka ThekANe kacarAnA DhagalA khaDakAyA. emaNe pitAnI satyAgrahI TukaMDI sAru "ahiMsaka senA" zabda vAparyo A khatarAne sAmane phejanA loko karI rahyA hatA ane Ave hate. 1937-38 mAM keMgrese jyAre pahelI vAra potAnuM pradhAnamaMDaLa samaye te phoja ja kAma Ave evI lokamAnyatA hatI. mahArASTranI sthApyuM tyAre komI hullaDono sAmano karavA sAru temaNe zAMtisenAne zAMtisenAe gaMdakI dUra karavAmAM loko vatI pahela karI. pachI te lekavicAra mUkele. 1941 mAM sva. zrI mahAdeva desAIe komI hullaDane zakitanuM ya jANe ke pUra AvyuM. zaheranI aneka nAnImoTI saMsthAo khALavA je TukaDI sthApI tenuM nAma "zAMtisenA" ApeluM ane A kAmamAM bhaLI ane asaMbhava jaNAnuM kAma pUruM thaI gayuM. bhArata - pAkistAnanA bhAgalA pachI te zAMtisenAne vicAra gAMdhI IndoramAM mAlika - majUronA jhaghaDAomAM ane viMghArthIonA jInA manamAM satata ghoLAte hato. chevaTanA divasemAM teo ghaNI vAra AMdolana vakhate traNa traNa vAra zAMtisenAe bAjI vIpharatI kahetA ke "mane hiMda para bahAranA AkramaNa karatAMye vadhAre Dara enI aTakAvavAmAM madada karI. Indora-pAse kastUrabAgrAmamAM abhyAsa karatI AMtarika azAMti aMge che.", ' , zAMtisainikAe A kAmamAM sArI evI madada karI. , ' ' : zAMtisenA aMge vicAraNA karavA emaNe phebruArI 1948 mAM dakSiNamAM hindI virodhI AMdolana vakhate paNa zAMtisenAe pitAnI aneka mitrone sevAgrAma AvavAnuM nimaMtraNa ApeluM. paNa durbhAgye zakita mujaba kAma karyuM hatuM. keraLa ane karNATakamAM ramakhANone thayAM teo sevAgrAma pahoMce te pahelAM ja, 30mI jAnyuArIe prArthanA enuM eka kAraNa zAMtisainikonI agamasUcakatA paNa kharI. tAmilabhUmi upara jatAM emanI hatyA thaI. * : , , '; ; . . . . ...' nADamAM TheraThera tyAMnAM zAMtisainiko rASTrabhASA tarIke hiMdI kema ucita - ' . . 1957mAM sthApanA "*',. " che e samajavatA gheraghera pharyA be sthaLe zAMtisainike ToLAMnI sAme bhUdAnayAtrA daramiyAna keraLanA kunnura jillAnA mejezvara khaDA rahyA, tethI sTezanane Aga caMpAtI rephAI. '". gAmamAM 1957nI 23mI oNgasTe vinobAjIe AjanI zAMti ', ' : paMjAbamAM ramakhANe veLA : ' , ' ' senAnI prathama TukaDInI sthApanA karIne gAMdhIjInI kalpanAne mUrta rUpa - paMjAbI sUMbAvirodhI ramakhANo vakhate - lUdhiyANA, jAlaMdhara, amRtasara, baTAlA ane hiMsAramAM zAMtisenAe chAvaNIo nAkhI Aje dezamAM potapotAnAM hitonuM rakSaNa karavA loko, hiMsAne kAma karyuM. te uparAMta bIjAM keTalAMka zaheromAM chUTAchavAyA zAMtiAzraya letA jaNAya che ane sarakAra paNa lokonI hiMsAne khALavA ke sainikoe kAma karyuM. virodha karavo hoya te paNa hiMsaka rIte navo nivAravA hiMsAne Azaro le che. baMnenA pariNAme rASTranI ekatA ja ghaTe evuM ghareghera jaIne lokone samajAvavuM, rAjanaitika pakSanA netAjokhamamAM mUkAya che. zAMtisenA dvArA AMtarika hiMsAne TALI zakAya ene maLavuM, TheraThera zAMti "sAru apIla vaheMcavI e A chAvaNIto dezanI ekatA jarUra sabaLa bane. vaLI zAMtisenA dvArA ApaNane enA zAMtisainikonAM mukhya kAma hatAM. ..'.. " ' , , evA sevakonI paNa eka jamAta maLe, je dezanA hita AgaLa pitAnA A ludhiyANAmAM paMDita amaranAtha'bhAradvAja ane keTalIka zAMtivyakitagata, jAtigata, dharmagata ke prAntIya hitane gauNa gaNatI hoya. sainikAoe bhAre parAkrama dekhADyuM. rastA para IMTo. UchaLatI hatI, * : dezamAM vAraMvAra hiMsaka chamakalAM thAya enuM eka pariNAma e saDaka pare patharAnA DhagalA khaDakAyA hatA; seDAM vaoNTaranI bATalIo Ave che ke lokonAM manamAMthI lokazAhI viSenI AsthA osarI jAya paNa vIMjhAtI hatI. e bhIDamAM polIsa paNa ghUsavAnI himmata nahotI che ane teo abhAnapaNe ke ajJAnamAM saramukhatyArazAhInuM samarthana karatI temAM amaranAtha ane be bahene zAMtisenAnA gaNavezamAM ghUsyAM. karavA lAge che. zAMtisenAnI saphaLatA dvArA ApaNe duniyAnI sauthI ' pahelAM te e lokone sArI peThe prasAdI cAkhavI paDI. paNa meTI lokazAhI uparanuM A ja ma paNa TALI zakIe, pachI bhIDamAMthI koIe paMDitajIne oLakhyA ane emaNe lokone : : '' 'zAMtisenA saphaLa thaI che? '' ', "."*' ' ' mAratA rokayA. bhIDa goLIbArathI marelA eka bALakanI smazAnayAtrAmAM 1 " paNa A badhuM te zAMtisenA saphaLa thAya te ja thAya ema kahI pheravAI gaI. : : : ' . . . . : : zakAya ne? zAMtisenA kayAMya paNa saphaLa thaI che kharI? e praznane zAMtikendranI kAmagIrI. . . javAba jANavA sAruM ApaNe zAMtisenAnA keTalAka anuMbha jovA - be ke vadhAre zAMtisainiko: jayAM pAse pAse rahetA hoya tyAM joIze. ' . . : : phara : ; ; , , , , : : temanuM eka zAMtikendra banAvavAmAM Ave che. A zAMtikendro ja rAjayapunarracanA aMge gujarAtamAM ramakhANo thayAM tyAre zAMti- zAMtisenAnAM prAthamika ekama gaNI zakAya.." :.. . . sainikanI TukaDIe vaDodarAmAM sAruM kAma karyuM. paristhiti ThIka ThIka vaNa- 6 zAMtikendro aMgenI kalpanA evI che ke tyAM zAMtisainiko niya
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-8-6 prabhu mita rUpe ochAmAM ochuM aThavADiye eka vAra maLe, aThavADiyAnA kAmanA ahevAla Ape, pachInA aThavADiyAnA kAmanI yojanA banAve, peAtAnI AsapAsa karyAMka azAMti thavAno saMbhava dekhAto hoya te tene rokavAno prayatna kare, kaMIka svAdhyAya, kaMIka sevAkArya, kaMIka ramatagamata, vyAyAma vagere kare. zAMtikendranA traNa mukhya kAma gaNAya che: sevA, svAdhyAya ane zrAma. dezamAM jude jude ThekANe paristhiti mujaba zAMtikendranA judI judI jAtanA kAryakrame A traNa mukhya muddAne AdhAre bane che. AkhA dezanuM zAMtisenAnuM kAma akhila bhArata zAMtisenA maMDaLa kare che. maMDaLanI nimaNuMka sarva sevA saMghanA adhyakSa kare che. maMDaLanA kAryakrama 3 varSanA che. 1962thI . bhA. zAMtisenA maMDaLanA adhyakSa tarIke zrI jyaprakAza nArAyaNa ane maMDaLanA maMtrI tarIke A lekhanA lekhaka kAma kare che. maMDaLanI javAbadArIomAM dezanI zAMti mATenA tamAma kAryakramA uparAMta zAMtisainikone tAlIma ApavI, zAMtisenA aMgenuM sAhitya prakAzita karavuM ane dezanA sImAkSetrA upara zAMtisenAnAM kendro calAvavAM e mukhya che. bhAratIya zAMtisenAnA senApati AcArya vinobA bhAve che. dezamAM Aje 12,242 zAMtisainiko ane 1,005 zAMtikendro che. zAMtisenAnA saMcAlananuM tamAma kharca lAkonAM dAnamAMthI ja nIkaLe che. dezanA 12 hajAra zAMtisainiko paikI moTA bhAganA AMzika samayanA kAryakartA che ane potAnA nirvAha te bIjI kamANImAMthI meLave che. eTale nirvAhakharca zAMtisenAne bhAgavavA paDatA nathI. dareka pradezamAM sarvodaya maMDaLA peAtAnA bajeTamAM zAMtisenAnA kharca sAruM. paNa jogavAI rAkhe che. sarahadI vistAromAM sarahadI vistAronAM zAMtikendromAM kAma karanArA zAMtisainiko pUrA samayanA kAryakartA che. emanA kharca sImAkSetranA kAma sAruM sthApavAmAM AvelI samanvaya samiti kare che. A samitine gAMdhI smAraka nidhi, kastUrabA TrasTa vagere saMsthAo pAsethI paisA maLe che. sarahadI vistAramAM zAMtisenAnA kAmanA uddeza nIce mujaba che: (1) sarahadI vistAronA loko sAthe rASTranA bIjA bhAganA lokonI ekAtmatAmAM vRddhi, (2) sarahadI vistAranA lokonI sa~vA, (3) emanAmAM AkramaNa prasaMge ahiMsaka pratikAranI zakita khIlavavI, (4) sarahadI vistAromAM evuM racanAtmaka kAma karavuM ke jethI mitratAnI bhAvanA sarahadonI pele pAra pahoMce. A uddezAne pUrA karavA sAru kAryakrama paricaya, sevA ane lokazikSaNano che. AsAmamAM sumeLa - AsAmamAM 1962nA Disembara mAsathI zAMtisainikoe kendra jamAvyAM che. tyAM kAmarUpa, IraMga, uttara lakhImapura ane zivasAgara jillAomAM kAma kendrita karavAmAM AvyuM che. tyAMnuM kAma mukhyatve grAmadAna AMdolananI mAraphate cAle che. atyAre AsAmamAM hajAra * karatAM vadhAre grAmadAna thayAM che. enAthI lAkazakita jAgRta thaI rahI che. A AdeAlananuM eka supariNAma e AvyuM che ke jyAM pahelAM AsAmI - baMgALI ramakhANo thayAM hatAM tyAM Aje emanI vacce meLa thaI gayo che. lAkazikSaNa-pravRttimAM TheraThera gAmalAkonA zibiro bharI temane cAlu paristhiti aMge samaja ApavAnuM kAma cAle che. grAmadAnI gAmeAe potAnA saMgha racI gAmanA nirmANanA kAmanI javAbadArI potAne mAthe lIdhI che. cInI AkramaNa pachI tarata ja tyAM zAMtisenA maMDaLanA adhyakSa ane maMtrI pravAsa karI AvyA. vaDApradhAna paMDita naherue jAte maMDaLanA maMtrIne sUcavyuM hatuM ke, "nephAmAM tamAruM kAm kema zarU nathI karatA?' tyAMnA kAma aMge maMDaLanA maMtrIe eka yojanA taiyAra jIvana 69 karI. 15mI okaTobara 1963thI nephAmAM zAMtisenAnuM kAma zarU thayuM. sarahadI vistAronA keTalAka anubhavA jANavA jevA che. nephAnA subaMsirIkSetranA murimugalI kendranA kAmanI asara gAmaDAMnA loko upara evI sArI paDI che ke emaNe jAte zALA, chAtrAlaya, zikSakanivAsa, ughogaghara, grAmasAMskRtika kendra vagerenAM makAno bAMdhI ApyAM che ane AsapAsanAM nava gAmanI paMcAyate bhaNatAM bALakonI khAghAkhorAkInA pUro bhAra potAne mAthe laI lIdhA che. jIvananI ghaNIkharI bAbato mATe sarakAra tarapha tAkanArI prajAne sAru A moTu parAkrama kahevAya. lAMca " ane tArAjI aTakI AsAmanA kAmarUpa jillAmAM aMgArakATA gAmamAM varSothI pAkistAnathI AvelA nirAzrita vase che. avAvaru jamIna upara emaNe ghaNI sArI khetI karI che, paNa e khetImAM phaLachoDa ke lAMbo samaya cAle evA pAka levAtA nathI, kAraNa dara varSe ekAda vAra e jamIna upara sarakArI japtI Ave che, ane kAM hajAronI lAMca levAmAM Ave che, kAM e khetI upara hAthI pheravIne khetI ane enI uparanAM jhUMpaDAMne tArAja karavAmAM Ave che. zAMtisainikoe A gAmanI paDozamAM kendra sthApyuM ane A lokonA praznamAM rasa levA mAMDayo tyArathI mAlanI tArAjI ane lAMca baMne aTakyAM che. zAMtisainikonAM saMparkane lIdhe te gAmanI srIzakita vizeSarUpe jAgI che. gAmamAM doDhaseAthI vadhu reMTiyA pharavA zarU thayA che ane eka be sALa naMkhAI che. bahenoe peAtAnI eka bhajanamaMDaLI sthApI che. bhajanamaMDaLInI bahenoe paDozanA gAmamAM dArU pIThuM AvyuM tyAre bhajana karatAM karatAM tyAM jaIne pIThAnA mAlikane kahyuM ke, "kAM tame pIThuM ahIMthI haThAvI jAo, kAM amAre satyAgraha karavA paDaze.'" mAlike e gAmamAMthI pIThuM khaseDI levuM vadhu zreskara mAnyuM. traNa mUlyo zAMtisenA AgaLa' Aje e Adarza che ke bhAratamAM eka evI ahiMsaka zakita khaDI karavI ke jethI dezanI (1) ekAtmatA, (2) dharmanirapekSatA ane (3) lAkazAhI jaLavAI rahe. A traNa mUlyo ja bhAratane enI AgavI asmitA Ape che. game teTalI jAheojalAlIvALu ` bhArata paNa A traNa mUlyA vinA bhArata na rahe. A traNa mUlyone jALavavA ane vikasAvavA dezanA abAlavRddha strI - purUSonA purUSArtha bhAratamAtAne khape che. zAMtisenA AvA purUSArthanI taka pUrI pADe che. nArAyaNa desAI AgAmI ryuSaNa vyAkhyAnamALA A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 11 sapTembara ravivArathI tA. 18 sapTembara ravivAra sudhI - ema ATha divasanI yoja vAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che, ane bhAratIya vidyAbhavana tathA blaeNvAkI lAjane badale cepATI upara AvelA bIralA krIDA kendranA sabhAgRhamAM The divasanI vyAkhyAnasabhAo yojAze tenI khAsa noMdha levA vinaMtI che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha bahena vimalA ThakAra sAthe vArtAlApa lagabhaga ATha mAsanA yuropanivAsa bAda zrI vimalAbahena ThakAra bIjI oNgasTanA roja muMbaI AvI rahyA che. AgasTa mAsanI 7mI tArIkha sAMjanA pAMca vAgye bIralA mAtuzrI sabhAgAranI bAjue, nyu marIna lAInsa upara AvelA 'manohara'mAM saMghanA sabhyo sAthe zrI vimalAbahenanA vArtAlApa goThavavAmAM Avyo che. to A prasaMga upara upasthita thavA mATe saMghanA sabhyone nimaMtraNa che. maMtrI : muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-66 nyAyavitaraNa ane Arthika vetana zrI caMdulAla nANAvaTI kanyA vidyAmaMdiranA AcArya zrI A eka bhAre pavitra kArya che ane samAjanI mATI sevA che. nyAyAvajubhAI paTela taraphathI thoDA divasa pahelAM maLeluM carcA patra nIce dhIzamAM mAtra kAnUnI kuzaLatA apekSita nathI; sAthe sAthe ucca prakAApavAmAM Ave che : ranI satyaniSThA ane zIlasaMpanna cAritraya eTaluM ja apekSita che. muMbaI hAIkorTanA hamaNAM eka pachI eka ema be nyAyamUrtio A nyAyAdhIza jIvananirvAha mATe bephIkara rahe e mATe e pitAne ochA pagAra maLato hovAne kAraNe ane pitAnuM jIvana- atyaMta jarUrI che ke sabhyasamAjamAM te jarUrI sagavaDe ane dhAraNa TakAvI zakAya teTalI Avaka temAMthI maLI nahi rahetI hovAthI svasthatApUrvakanuM jIvana jIvI zake e mATe jarUrI hoya teTaluM Arthika nyAyAlayamAMthI rAjInAmuM ApI chUTA thayA. mahArASTra hAIkorTanA vetana tene maLavuM joIe. ane dareka sarakAre AvA vargane pagAra nyAyamUrti zrI gokhalee vidAya samaye je ochA pagAra sAme nakkI karavAmAM AvuM dhoraNa svIkAreluM hoya ja che. citA vyakata karI temAM rahela paristhiti samAjanA samaju vargane Ama chatAM paNa AjanA vakIla berisTaronI aDhaLaka kamANI ciMtAmAM mUkI de tevI che. sAthe nyAyamUrtine ApavAmAM AvatA Arthika vaLataranI koI sarahAIkorTanA nyAyAdhIzonA pagAra samAjanA dhanika varganA khAmaNI kare to pratyekanA vyavasAyamAM rahelI guNavattAnA pharakane jIvanadhoraNanI daSTie alabatta ochA gaNAya. vikasI rahelA te samajatA nathI ema kahI zakAya. alabatta nyAyapradAnanA kArya udyogomAM kAma karatA mukhya adhikArI varganA je pagAra hoya che ane nyAyAlayamAM ucca Asane besanAra nyAyamUtionA pagAra che mATe kAnUnI kuzaLatA apekSita hoIne ane temanI pasaMdagI vakIlatemAM sAro evo taphAvata che. ekaTa ke sArA pratiSThita vakIlanI berisTarImAMthI karavAnI hoIne nyAyamUrti ke nyAyAdhIzanA pagAranuM AvakamAM ane nyAyamUrtinI AvakamAM paNa ghaNo badho taphAvata gheraNa bIjA nekariyAta vargo karatAM amuka pramANamAM UMcuM rAkhavAnuM rahe che. pariNAme te pratiSThita vakIle ke eDavokeTa, nyAyamUrtinA anivArya che. ema chatAM paNa, eka moTI prekaTIsavALe berisTara sthAna pasaMda karavA taiyAra nathI hotA tema saMbhaLAya che. A paristhiti samAjane ciMtAmAM mUkI de tevI che. Aje rahevA mATe AlIzAna baMgalA dharAvatA hoya, pharavA haravA mATe be nyAyamUrti pitAnA jIvanadharaNa ane kAryane vicAra mAtra Arthika traNa meTaro teNe vasAvelI hoya, nokaronuM tene tyAM nAnuM sarakhuM jutha AvakanI daSTie ja karavA lAgela che. A prakAranuM temanuM valaNa hAya, manamAM Ave tyAre te nAnI moTI mIjabAnI goThavI nyAyanA ucca dhoraNa mATe khataranAka nIvaDavA saMbhava che. nyAyanA zakato hoya ane potAnA parivArane paradeza bhaNavA mATe saraLatAthI ucca Asane virAjamAna saMskArI vyakita pitAnA nyAyanA kAryanuM mekalI zakato hoya-A uparathI hAIkorTanA nyAyamUtine tyAM mUlyAMkana koI UMcA jIvanamUlyonA AdhAre kare ema saMskArI paNa A badhI sagavaDa hovI joIe ema mAnavAne samAja apekSA rAkhe te svAbhAvika gaNAvuM joIe. jema zikSaNamAM, koI kAraNa nathI. tAtA jevA koI kArakhAnAnA menejarane patrakAratvamAM tema nyAyamAM Aje UMcA jIvanamUlyanI pratiSThA daza hajAra ke tethI vadhAre pagAra maLatuM hoya te uparathI behada pramANamAM ghaTI gaI che. Devotion ne-niSThAne-kAmamAM prasthAna koI paNa rAjyapradhAnane paNa e moTo pagAra hova pita karavA mATe sakriya prayatna karavAne A samaya Avye lAge che. joIe ema kaI vicAratuM nathI. A daSTAntamAM rAjyapradhAnanA te samaye samAjane niSThAvAna varga uMcA jIvanamUlyonI pratiSThA kAryanI kalpanA jema judA prakAranI che, tenI sAthe sAthe dezamATe sajAga bane te atyaMta jarUrI lAge che. jasTIsa rAnaDe ane sevAnI bhAvanA jema joDAyelI che tema hAIkorTanA nyAyamUrtinA anya bhadra nyAyamUrtione je sthaLe vAra che tyAM paNa jo UMcA kAryanI kalpanA sAthe zakaya teTalA dravyopArjananI nahi paNa nyAya jIvanamUlyanI pratiSThAne badale arthanI pratiSThA sthapAya ane dhanika ane satyanI upAsanAnI bhAvanA joDAyelI che. AthI anyathA varganA jevuM jIvanadhoraNa TakAvavA jeTalI Avaka maLe te ja nyAyA- vicAra ke valaNa dharAvanAra nyAyAdhIza kevaLa dravyalakSI ja hovAne layamAM AvavAnuM ekeTa-vakIlane AkarSaNa thAya-AvI najara ane te sAcA arthamAM nyAyAdhIza thaI zakavAne ja nahi, sAme upasthita thatI vAstavikatA atyaMta dhakko lagADanArI gaNAya." zakitazALI-buddhizALI-hovA sAthe je bhAvanAzALI hoya, uparanA carcApatramAM raju karavAmAM AvelA mudde avazya AdarzalakSI hoya, ane tethI bhautika kSetre vadhAre paDatuM mahattvAvicAraNIya che. nyAyamUrtio ane nyAyAdhizanI kAmagIrI ane kAMkSI na hoya tevI ja vyakita nyAyAdhIza thavAne yogya lekhAvI vakIla-berisTaronI kAmagIrI vacce rahele pharaka je barAbara dhyAnamAM ghaTe. Aje nyAyavitaraNanuM kArya karatI badhI ja vyakitao A levAmAM Ave te zrI vajubhAIe raju karelA muddAnuM hArda sahe- koTinI che ema ApaNe kadAca kahI na zakIe. koI koI pitAnI lAIthI pakaDI zakAya tema che. - mahattvAkAMkSA siddha karavAnA vacagALAnA sAdhana tarIke A - vakIlaberisTaranuM kAma patAnA asIlanA kesane sArAmAM vyavasAyamAM joDAyA hoya ema banavAjoga che. ema chatAM paNa sArI rIte rajU karIne asIlane vadhAremAM vadhAre lAbha kema thAya athavA ApaNA dezamAM cukavAte nyAya UMcA prakArane lekhAya che. e te ochAmAM ochuM nukasAna-zikSA, daMDa vagere dvArA kema sUcave che ke Aje nyAyAsanane zobhAvatI moTA bhAganI vyakitao thAya eTaluM ja jovAnuM hoya che, ane te kAmanA vaLatara tarIke jarUra svasaMtuSTa, AdarzalakSI ane ucca pratinI che. ApaNA meTA temane vipula pramANamAM dravya maLe che. jema vadhAre hoziyAra saMskArasamRddha vakila-berisTaronA samudAyamAM nyAyavitaraNanuM pavitra vakila-berisTara tema te vadhAre ne vadhAre dravya mAge che ane asIla kArya karavA mATe yogya niSThAvAna vyakitao maLatI rahI che ane asahAya banIne te je mAge te Ape che. A pAchaLa koI maLavAnI che. A vize zaMkA dharAvavAnuM koI kAraNa nathI. bhAvanA ke sevAnI vAta hotI ja nathI. A kevaLa paraspara svArtha ApaNA nyAyAdhIza varganI Arthika sthiti aDhaLaka dhana raLatA lakSI sodo hoya ane temAM keTaluM che te vyAjabI ane keTaluM le to berisTaranI apekSAe sAmAnya ja rahevAnI, ema chatAM ApaNA geravyAjabI evI koI vibhAjaka rekhA jovAmAM AvatI nathI. vizALa samAjamAM tene me ghaNe meTo che e dhyAna bahAra javuM bIjI bAjue nyAyAdhIzanuM kArya banne bAjunI rajuAtone na joIe. tenuM jIvana paNa svastha, zAnta ane sthira hoya che, dhyAnapUrvaka sAMbhaLI samajIne zuddha nyAya cukavavAnuM hoya che. ane tene levo paDato parizrama paNa maryAdita hoya che. bhalene meTara
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ = ? . . . * , * * prabuddha vatana 93 vasAvI zakavAnI sthitinA abhAve tene basamAM besIne adAlatamAM javuM paDatuM hoya-ane Ama karavAmAM tenA sthAnane hINapata pahoMce che ' "mozene sikanesa (moTaramAM phera caDhe) mATenI TIkaDIe. che Avo ApaNe khyAla. pAyAmAMthI bhUlabhareluM che-paNa te : "eka miniTa, bila! enTIhisTAminathI tamane jhokAM AvavA jyAre nyAyAsana upara bese che tyAre tenuM sthAna eka samrATa karatAM lAge che. mATe te lIdhA pachI tenI asara dUra karavA mane atyArathI ja paNa vadhAre UMcuM hoya che. meTAM mAMdhAtA -berisTarone paNa benjhAnDrina ApI rAkha' , ' . . . . . . . . " tene namIne cAlavuM paDe che, vAdI-prativAdI bhalene karaDAdhipati : tane sarasa yAda AvyuM, mA !', . hoya te paNa A nyAyAdhIza para tenI koI zeha paDatI nathI. jema ceka. have mane mozana sikanesa mATenI TIkaDIe Apa.' - ' "enTI - mozana sikanesa TIkaDIo. have AgaLa zuM, mAjI ?" koI eka prophesaranI Avaka pramANamAM maryAdita hovAnI, ema chatAM . ''" UMghanI TIkaDIe.'' : * * * * * . ;*** * * * samAjamAM tene mA " UMco hoya che, ema sabhya samAjamAM . . alabatta, UMghanI TIkaDIo te bhUlI ja kema zakAya?' .. nyAyAdhIza paNa haMmezAM AdaraNIya bahumAnya hoya che, hovo joIe. ' ' , UMdhanI TIkaDIo ApaNI pAse hoya eTale ApaNe keTalA A baMnenAM kArya pavitra ane samAjanA samadhAraNa mATe mahattvanAM badhA nasIbadAra ! enTI-hisTAmina jhokAM lAve eTale laIe benjhAche ane tethI te bannenuM sthAne anya vyavasAyI jananI apekSAe Drina. pachI UMdhanI TIkaDIo na hoya te rAte UMgha ja zI rIte Ave? anAkhuM che. ' ' ke ' ' : * * * * * * ; ; ; have, zaradI sAru zuM laIzuM?' ja A samagra vivecana dhyAnamAM letAM je be vyAyamUtioe 'tene mATenI akasIra davA A rahI.' ' . . . pitAne maLatuM Arthika vaLatara berisTarI dvArA thatI kamANI sAthe : ceka have huM yAdI vAMcI jAuM chuM. jouM, kAMI rahI to sarakhovatAM pUratuM che evuM kAraNa darzAvIne rAjInAmAM ApyAM che nathI gayuM ne! viTAmina TIkaDIo, esparina TIkaDIo, tenAthI bevaDA pAvaranI TIkaDIo, enTI- hisTAmiMna TIkaDIo, UMghanI temane cAlu sagavaDabharyuM jIvana jIvavA mATe ochuM maLatuM hatuM ema TIkaDIo, mezana sikanesanI TIkaDIo ane zaradInI TIkaDIo. mAnavAne koI kAraNa nathI. rUA. 300 thI 3pa00ne mAsika pagAra A uparAMta zuM joIze, bila?' koI. nAnI rakama nathI; balka moTI che ema paNa kadAca kahI zakAya. ema ', "parivAra vadhato aTakAvavA mATenI TIkaDIo.'.. chatAM pitAnA nyAyavitaraNanA pavitra kAryane kevaLa Arthika mApe 'dAha dUra karavAnI TIkaDIo.'"" mApIne eka nyAyAdhIzanA Adarza ane pratiSThAne temaNe 'ceka. ane peTanI vadhAre paDatI esiDiTI (amlatA dUra karavA dUSita banAvyuM che, jAthe vitaraNenA pavitra kAryanuM temaNe haLavuM mATe AkolAIjhiMga TIkaDIo sAthe levAnuM bhUlatA nahIM. :: mUlyAMkana karyuM che. alabatta A rAjInAmAnAM samAcAra chApA- - ' "A rahI, mArjI! ApaNe have garama AbohavAmAM jaI rahyo mAM pragaTa thayA bAda bhArata sarakAra ke mahArASTra sarakAre hAIkorTanA chIe. tethI parasevA vATe zarIranAM ghaNAM dravya ApaNe gumAvIzuM: 'tane nyAyamUrtione maLatA pagAramAM kAMIka sudhAre vadhAre karavA dhAre che nathI lAgatuM ke ApaNe kSAranI TIkaDIo paNa levI joie?" * * * * AvA samAcAra pragaTa thayA che. Aje hoya te kharuM. paNa A badhA : " "tamArI te mane khabara nathI, paNa mArA zarIranA kSAranuM stara pAchaLa eka ja paristhitti AMkha sAme tarI Ave che ane te e nIcuM jaze, te mArI to AkhI saphare bagaDI jaze mATe te TIkaDIo che ke ApaNe ziSTa ane saMskArI lekhAte varNa, vadhAre ne vadhAre lAve. ane lehaTIkaDI levAnuM ke bhUlatA nahIM.' , '' ': alakSIne thaI rahyo che. ane arthadaSTi sivaNanAM bIjA jIvana; * * *leha-TIkaDIo ApuM chuM. bIjuM zuM?' , " . " " : : ' ' mUlyonuM varcasa bahu jalphithI esaranuM cAlyuM che. uparanAM rAjInAmAM | " ', "viTAmina TIkaDI ane leha TIkaDIne lIdhe ApaNI bhUkha A paristhitinAM ghotaka che ane tethI ApaNA bhAvI mATe bhAre cintAjanaka che. ekadama ja uddIpta thaI jaze ane ApaNe khUba khAvA lAgIzuM. " } paramAnaMda paNa tenAthI phAMda vadhI jAya te kAMI sAruM nahIM:"kamara te pAtaLI je !* ..* TIkaDI saMskRtiors : joIe. mATe kelarInuM pramANa ghaTADavA tame sekrerinanI TIkaDIo kAM nathI letA?' ' , " , . . : : Adhunika jIvananI kRtrimatA zArIrika ne mAnasika asvasthatapais : "'"zarIranuM rAsAyaNika samatalapaNuM jeLavAI rahe tene janmAve che, ane eka asvasthatA dUra karavA mANasa davAnI hamezAM khyAla rAkhatI hoya che. mArjI, tAre te DokaTara thavuM joItuM hatuM. TIkaDIene Azaro-le che. Aje, cAre korathI mANasanA mana para a. maNa thaI rahyuM che: e lIjIe.'paTakI gaDabaDIgesahaH are, huM te sAva bhUlI ja gayo: TrAnkivalAIjha!' '' "hA, e to joIe je paNa devAnI peTI have baeNhuM bhAre pIlsa IstemAla kare!" "UMgha veraNa thaI che?--rojanI be-cAra-cha-.. A dasa TIkaDI laI le.!' "mAnasika asvasthatA ?ormilAI jAya che hoM! ApaNe have temAM bIjuM kazuM na mUkavuM joIe.": ''''' "cala, AkhI yAdI eka vAra vAMcI jA.' jharsa tamArI tahenAtamAM hAjara ja che!! paraMtu ApaNe tyAM jo hajI ' : "ThIka. viTAmIna TIkaDIe, esparina TIkaDIe, tenAthI bevaDAM pAzerAmAM pahelI pUNI che. yurepa - amerikAmAM to jANe mANasa A TIkaDIone gulAma ja banI gayo che. tyAM TIkaDInuM sAmrAjya pAvaranI TIkaDIe, enTI-hisTAmina TIkaDIo, benDaDrina keTalI hade vistaryuM che tene accho khyAla nyU yorka TAImsa'ne TIkaDIe, UMghanI TIkaDIe, mAzana sikanesa mATenI TIkaDIo, zaranIcene lekha ApI jAya che.- saM] - 1:0deg . .:3 dr... .. dInI TIkaDIe, parivAra vistAra aTakAvavA mATenI TIkaDIo, dAha bila ane mArgareTa lAMbI sahelagAha mATe davAnI peTI taiyAra mATenI TIkaDIo, peTanI vadhArAnI amlatA dura karavAnI TIkaDIo, karI rahyAM che. . " '' kSAranI TIkIkaDIo, leha-TIkaDIo, sekkarinanI TIkaDIo ane "cAla tyAre, mArjI, ApaNe have A baMdhI davAnI TIkaDIe TenkivalAIjharsa." *.* * * . : : : : : : : : ' :: paika karI laIzuM : " *L: s. D &kaDIo ApaNe bhUlI gayA:- tenA vinA ApaNe "hA cale. tame eka-eka bATalI ApatAM jAo ane nAme manovihAra nahIM karI zakIe......... .. belatA jAo, eTale huM yAdI sAthe meLavIne ceka karatI jaIzuM. ke , paNa bila, manavihora. zuM kAma karavuM joIe?'' ::: ha barAbara. mArA mAthAnA du:khAvAnI to tane khabara che ne? da: mArjI., A TIkaDIonI. yAdI joi? te badhI TIkaDIo jaze sAmAnya esparina karatAM bevaDA pAvaranI TIkaDIo tamane joIze. te ApaNA peTamAM tyAre ApaNe bIje kayAMka viharavuM paDaze." = 5 le A rahI - - - bhUmiputramAMthI udbhUta ; ; ; ; ; ; mULa aMgrejI parathI vAre thatI
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana . tA1-8-. - IzvaraniSThAnuM baLa . - bhASAmAM evA ghaNA zabdo che, jene upayoga dareka jaNa kare che, pitAnAM jAnamAla tathA pitAnI pravRttinuM ITa mAneluM phaLa paNa evA chatAM tenA artha vize koI be darzane, saMpradAya ke kadApi vyakitaone temane teyAra rAkhe ema hoya to tame satyAgrahane mArga rahI zakaze. paNa ekamata hotA nathI. "Izvara' evA kaThaNa zabdomAM eka A bAbatamAM bIjI eka vAta yAda rAkhavI joIe. svadeza bhakita, prema, lAbha, sAhasa vagerenA vege paNa kadIka asAdhAraNa thaI paDe che. thoDA vakhata para gAMdhIjIe jyAre ema kahyuM ke hiMmata prere che. AvI lAgaNIonA Avege potAnuM dhyeya, jo 'satyAgrahInI IzvaramAM zraddhA hovI ja joIe', tyAre ghaNA rAja- kadI ADe mArge maLI zake ema hoya che, te jatuM karavA taiyAra nahIM kIya kAryakartAonA manamAM mUMjhavaNa UbhI thaI hatI. IzvaranA thAya. upara varNavelA baLano AdhAra rAkhanAramAM dhyeyanI siddhinI astitva viSe ke tene potAne AdhAra karavA viSe keTalAka zaMkAzIla rIta viSe nItinuM paNa eka nizcita dhoraNa hoya che. e nItine tyAga karIne te dhyeyane siddha karavA taiyAra thato nathI. che, keTalAka zaMkAzIla ja nahIM, paNa khAtarIthI Izvarane InkAra bhale Ama paNa tUTI paDe, ane potAnA badyAMye manoratho ke kare che, chatAM satyAgrahanI dhagaza rAkhe che. temane gAMdhIjInA A dunyavI dhyeyo mAMgI paDe, toye potAnA nizcayane aDagapaNe, aikalo zabdo khUMce che. vaLI, jo satyAgrahI thavA mATe IzvaraniSThA Avazyaka hoya toye, vaLagI rahevAnI zaktino potAmAM rahelo mULa srota te hoya to e savAla paNa ubhuM thAya che ke konA athavA kyA IzvaramAM? jJAnI-sUphIonA? smAnA? vaiSNavanA? AryasamAjInA musala 'adhyAtmabaLa' 'AtmabaLa' 'IzvaraniSThAnuM baLa' che. ane e baLano te mAnanA? bistiInA? pArasInA? saguNamAM?- nirguNamAM? ke aMza, ke z2ene lIghe te potAnA dhyeyane siddha karavA mATe amuka nItine vaLagI rahevA athavA amuka mArgono tyAga karavAnA nizcayane gAMdhIjIno 'satyarUpI Izvara samajI laI temAM ja? ane pachI TakAvI zake che, tene enuM naitikabaLa kahI zakAya." nirIzvaravAdI sAMkhya, jaina, bauddhonuM zuM? temane mATe satyAgrahane mArga baMdha samaja? AvuM baLa pedA karanAra vizvAsa, dharma, bhakita, jJAna, vairAgya, vrata, tapa, niyama, zAstraciMtana, vijJAna vagere game te nimittothI * A vastu samajavA mATe dharma ane tatvajJAnanI jhINI carcAo utpanna thAya te ja satyAgrahIne Izvara ke AtmA che. e ene karavAmAM Ave che, paNa e carcAo spaSTatA karatAM gUMcavADo ja Ivara, AtmA ke adhyAtmane nAme oLakhe che ke bIjI koI rIte vadhAre che. mArI daSTie vicAravAnI vastu A che: samajAve che te gauNa che; muddo e che ke e baLa ane bahAranAM - duniyAnA ItihAsamAM ApaNane seMkaDo udAharaNa evAM maLe sAdhane ke samAjamAMthI maLatuM nathI. te enI potAnI aMdara ja te anubhave che. jene AvA baLane AdhAra na hoya, ane je che ke jemAM eklavAyI vyakita-kaIka vAra bALaka jeTalI nAnI bAhya jenA ane vividha sAdhano para je satyAgraha karavAnI gaNakoInI madada vinA jabaradasta zakitaonI sAme nIDarapaNe daDhatAthI tarI karato hoya, te chevaTa sudhI satyAgrahI rahI zakato nathI. mukAbalo karavA ubhI thAya che. e zakitane theDuM namatuM ApavAthI (sva. kizoralAla mazarUvALAnA "saMsAra ane dharmamAMthI sAbhAra.) pitAne jIva bace ema hoya tathA lAbha paNa thAya ema hoya, chatAM namavA karatAM tUTavAnuM pasaMda kare che. evI vyakitanA hRdayamAM evI : satya sa rama : kaI vastune anubhava che ke je tene baLa Ape che? evI kaI " . "zrI paranA vizva mAtrane . "zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyAne lekhasaMgraha vastune prahalAdane pitAnA hRdayamAM anubhava thato hato ke jene baLe kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezako sAthe te pitAnA bApanI kaThora satAmaNIne avagaNI zakaya? ke sudhanvA '. kiMmata rUA. 3 posTeja 00- 50 telamAM taLAvAnuM, guru goviMdasiMhanA bALakaputra bhIMtamAM jIvatAM caNAI javAnuM, romanA taruNa saLagatI mazAlamAM pitAne hAtha dharI devAnuM saMtoSapUrvaka sahana karI zakyA? jIva ane jIvananAM sukha sva, dharmAnaMda kesammI racita mULa marAThI nATaka viSe AvI beparavAI batAvavAnuM baLa ApanAra, tathA zArIrika * : anuvAdako: jIvana karatAM koI azarIrI vastu sAthe vadhAre AtmIyatA anubhava zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla baDiyA karAvanAra e kaI vastu che? kiMmata rUA. 1-50, posTeja 09-15 Ama vartavA koI jabaradasta "lAgaNIne anubhava thave muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhake mATe joIe ema anIzvaravAdIne e svIkAryA vinA cAlaze nahIM. sAmAnya satyaM zivaM sundarama kiMmata rU. 2 bedhisava: kiMmata rU. 1 iMdrinA viSayanI ke saMkalpavikalpanI lAgaNI nathI. paNa eka evo anubhava che, ke jene lIdhe te mANasane evo vizvAsa lAge viSayasUca, . . . . . che, ke pitAmAM kaIka evI zakitazALI preraNA kAma karI rahI che, prakIrNa noMdha: lokazAhI vighAtaka rAja kAraNI upavAse, mahArASTra-binamahAke je duniyAnI bIjI badhI ye zakitao karatAM vadhAre baLavAna che, rASTrIone bheda karatI zrI belesenI pitAnA zarIra ane prANa karatAM potAnI vadhAre samIpa che. zaramajanaka manodazA, saurASTrane gaja- A zakitane koI IzvaraniSThAnuM baLa" kahevAnuM pasaMda kare che. - rAtathI alaga karo!mAIsaranAmukhya " koI 'adhyAtmabaLa (Spiritual-Force). koI "AtmabaLa' pradhAnanI A uddhata vANI ane varta nane kema koI paDakAratuM nathI? (Sul-Force) ke "naitika baLa" (Moral-Force) kahe che. ApaNI lokazAhInAM adyatana valaNo paramAnaMda koI pratIti baLa" (Strength of conviction) kahe che. paNa vijJAne mAnavIne vinamra ane bhakitae baLanI parIkSA A che: tamane e koI baLavAna anubhava thAya parAyaNa banAvavo ghaTe devIDa sArnepha che khare ke je kasoTIne prasaMge evI nabaLAI tamArAmAM pedA nahIM zAMtisenA zuM che? nArAyaNa desAI kare ke "mane koI bacAvI le te sAruM," athavA "jarA saMbhALIne nyAyavitaraNa ane Arthika vetana paramAnaMda TIkaDI saMskRti cAluM ? tamArI bhayavRtti para prabhutva dharAvanArA e anubhavane IzvaraniSThAnuM baLa - kizoralAla mazarUvALA 7ra che e te nAme oLakhe. paNa jo te anubhavane baLe temane mahAprasthAnanA patha para-13 prAdhamAra sanyAla 73 tamArA ekamArga ane kAmamAM daDha rahevA ane te mATe saMtoSapUrvaka avamUlyana gItA parIkha
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-8-66 - prabuddha jIvana mahAprasthAnanA patha para-13 : - chApuM pAchuM ApIne huM cUpacApa besI rahyo. zarIramAM jhaNajhaNATI. tandrAmAM hatuM, tenuM mane jarAya bhAna rahyuM nahotuMne? cAlatAM cAlatAM thatI hatI. Aje huM thoDuM cAlyo temAM mane vizeSa darda hatuM. je mAro ghoravAne avAja sAMbhaLIne huM ja cakita thaI jate, ne divase vItatA hatA tethI huM vadhu ne vadhu thAkano anubhava karate vyAkuLa banI ja. tandrAnI sthitimAM koI vAra pahADaparathI paga hate. du:kha sahana karavAnI mArI zakita paNa esarI gaI hatI. sarakI jAya. e ja dahezatamAM huM jarA sAvadhAna rahe. kaDiyALI zarIramAM akALe ghaDapaNa AvyuM hatuM, ane zarIra vizeSa ne vizeSa DAMga hAthamAM majabUta rIte pakaDIne, Thaka Thaka karate huM cAlate. rastAnI ghasAtuM jatuM hatuM. Ama karatAM karatAM ja eka jagyAe AvI pahoM- eka bAju parvata hatA, jayAre bIjI bAju khINanI bhUmi hatI. cIzuM kutuhala ane AkAMkSAbharyA ane Ama ja jatI vakhate huM pahADane ghasAIne cAlato hato. A kSaNabhaMgura jIvananI huM nirabadhAnI avahelanA karIne cAlyo jaIza, ne mArA manamAM jarA tara kALajI rAkho. enA vize mane haMmezAM ciMtA rahyA karatI. jeTalo paNa dhakhe rahI javAno nathI. ApaNe badhI jagyAmAM avazyabhAvI mRtyu tarapha huM kSaNe kSaNe mITa mAMDate. roja savArathI kAMIka duwApya vastune zodhatA pharIe chIe. kayAMya e vastu rAta sudhI. mRtyunA moMmAthI AtmarakSA karatAM karatAM ApaNe badhA ApaNe prApta karatA nathI. ApaNI eka AMkhamAM AzA hoya thAkI jaIe chIe. jo ke, ApaNane khabara hoya che ke, eka divasa che. bIjI AMkhamAM AzAbhaMgane mana:stApa hoya che. A zodhAzodha ApaNe enAthI bhAgI zakavAnA nathI. eka divasa te pakaDAI ane vyarthatA, e ja jIvananuM sAcuM svarUpa che. je mArga, jIvanathI javuM ja paDaze. ATaATalI sajAvaTa, ATalo vilAsa, ATale mRtyu paryanta vistare che, e mArganI banne bAjue kevI paraspara bhAga ne ATalI titIkSA, ATaluM du:kha ne ATalo prema e badhuM bhinna che? eka tarapha AzA te bIjI tarapha AzAbhaMga, eka tarapha mRtyunI tarapha ja laI jatuM hoya che. A badhuM laIne eka divasa pragati to bIjI tarapha vigati, eka tarapha AnaMda to bIjI tarapha mRtyunA caraNamAM ApaNane AtmasamarpaNa karavuM paDavAnuM che. AthI ja vedanA, eka bAju saMnyAsa te bIjI bAju bhega. ApaNe banne ajJAna manuSyane sthAyI tattva mATenuM ATaATaluM prabhana bAjuone sparza karatA karatA ja jIvanamAM gati karatA hoIe hoya che. koI eTalA mATe te pIrAmIDa ghaDe che, koI tAjamahAla chIe. kayAMya rUkAvaTa nathI. e banne to ApaNI agra gatine baMdhAve che, te koI vizALa dIvAla UbhI kare che. mRtyu koInI madada kare che. ApaNuM pUjAnuM upakaraNa mAtra che. jIvanane je strota dayA khAtuM nathI. e nidaryatAthI eka divasa enA seLaseLa AnA utpattithI nivRttinI tarapha vahe che. e strotanA banne kinArA para vasUla karI levAnuM che. enI daSTie eMzI lAkha jIva jevA che, keTakeTalAM hAsya ane rUdana, keTakeTalAM sukhadu:kha ane mANasanA nAnA te ja mAnavI paNa che. mANasa vizeSa sanmAnane lAyaka che ke enA moTA jIvanaprasaMgone ItihAsa samAyeluM che. kayAMka premane anubhava tarapha pakSapAta rAkhavo joIe evuM ene nathI. e enI vinAzanI thAya che, kayAMka sRSTimAM sneha ane mamatAnA baMdhanane anubhava karIe sAvaraNIthI badhAne ekavAra sApha karI nAMkhe che. Aje je navA chIe, kayAreka dagAne ane pIDAne paNa anubhava karIe che, jenI AMkhamAM navuM teja che, navo udyama ne anupreraNA che, chIe, te kayAreka dainya ane apamAna paNa anubhavIe chIe. paNa kAle teo pAkA thaI jaze, ne jUnA banI jaze, saMsAramAMthI tema chatAM, kayAMka paNa jIvanamAM AMcako Avato nathI, e rUMdhAnuM emanuM prajane dhIre dhIre ghaTatuM jaze ne teo mRtyunA garta tarapha nathI, e paripUrNa AtmavikAsanI preraNAthI pitAnA vegathI vahyuM dhakelAtA jaze. phATaphATa thatA ullAsathI jeo dhapyA jAya che, teo jAya che. sTaphaTa paDatA prahArathI vAraMvAra nAzI chUTavA prayatna kare che. - sAMja paDI, ane sAthe sAthe ja suMdara cAMdanI paNa AvI AkAza ne pRthvIne maDhI letI suda caudazanI cAMdanI jharatI hatI, pahoMcI. mane lAgyuM ke AvatI kAle pUNimA hovI joIe, ne parvatanA zikhara zikhare nakSatro jAgI uThayAM. vAMsAmAM pavana petAnuM pUNimA vaizAkhI hatI. e suda caudazanI cAMdanI tarapha jotAM uttarIya laherAvate bhamavA lAgyo. maMdiranA oTalA para ekale huM jotAM mane niMda AvI gaI. kayAMya paNa jo ApaNe cUpacApa besI paDI rahyo ne AvI UMgha. rahIe te jhokAM AvavA mAMDe ne evI sthitimAM jo uMdhIe te bIje divase paroDhiyAmAM ja sAmAna khabhe laIne e rAbetA bacI jaIe chIe. ApaNI preraNA nisteja banI jAya che, ne mujabanI yAtrA meM zarU karI. je ukhImaThamAM pahoMcavA mATe ATautsAha maMda thato jAya che. jarA jarAmAM thAka lAge che. sarvanAzinI ATalI taiyArI hatI, jenI tarapha ATaATaluM AkarSaNa hatuM, tenI rastAnI mAyA gaLAmAM deraDI bAMdhIne mane kheMcI jAya che. dhULamAM Aje yAtrIo nirdayatAthI avahelanA karatA hatA. mArA jIvanamAMthI kAMkarAmAM, patharAnA, kAMTAnA ujharaDA ne ghAthI huM aneka jagyAe ghavAyele te enuM prayojana pUruM thayuM hatuM. e pAchaLa karuNa daSTithI mArA chuM. to paNa gayA vinA bIja Are nathI. evuM mAruM bhAgyanirmANa mArgane joyA karatuM hatuM. prabhAtanI bAjuthI mane AhvAna AvyuM, che. pAchaLane raste jema jema UMDANamAM DUbI gayo che, tema sAmene mane belA zukra tArAe. dUradUrathI AmaMtraNa ApyuM. rAtanuM aMdhAruM mArga te ananta rahasyathI vIMTAI gayeluM che. mArA upara have mAro pAchaLa rahI gayuM. prakAze pitAnA tAjA samAcAra pAThavyA, ne mArI kAbu rahyo nahote, niyatinI samakSa meM AtmasamarpaNa karyuM hatuM. yAtrA zaru thaI. paroDhiyAna pavana meTuM saMtADIne AvajA karate mAruM jIvana ane maraNa enI gAMThathI baMdhAyeluM hatuM. huM niyati hate. paMkhIone kilakilATa AnaMda ane abhinaMdana pragaTa karate je ramakaDAMthI rame che, tevuM eka rakamaDuM chuM. enI IcchAnusAra hate, rastAnI AsapAsa vasanta puSpAne samArela hatuM. AkAzanA hAluM chuM, cAluM chuM, hasuM chuM ne raDuM chuM, jIvuM chuM ne maruM chuM. mArA devatA suMdara raMgavALI mALA paherAvIne uSAne vandanA karatA hatA. badhAM kAmanI pAchaLa e ni:zabda UbhuM rahyuM che, enA IzArAnusAra ja enI nIce ja tIrthayAtrIone mArga hatA. raste phakata caDhANane ja mAre vartavuM paDe che, mArI svataMtra sattA te rajamAtra nathI. hatA. e phakata upara ja jato hato. ame namelI kammare upara caDhatA jo UMgha Ave te chUTakAro thAya. taMdrAthI AMkha gherAI gaI che. hatA. koI AgaLa jaI zake ema nahotuM. DagalAM saMbhALI saMbhALIne raste cAlatAM cAlatAM mArI AMkhamAM AjakAla udha bharAvA rAkhIne ja AgaLa javAya ema hatuM. jenA be paga pAchaLa rahe, mAMDe che. keTalIka vAra to ghaNe raste kApyA pachI mArI tandrA ekA- tene pAchaLa rahevuM paDe ema hatuM. jo e AgaLa javAne prayatna eka jAgRtimAM pariName che. tethI te cAlatAM cAlatAM sAce ja huM kare, te ene zvAsa bharAI jAya ne ene besI ja javuM paDe.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20 74 prabuddha jIvana tA. 1-8-16 nirmaLA cAlatAM. calAtAM thoDI thoDI vAre UbhI rahe. ema lAgatuM hatuM ke e jANe raDavAno prayatna kare che, paNa e raDI zaMkatI nahAtI jIbhane tALavAnA sparza karI zakatI nahotI, tethI e koI vicitra avAja meADhAmAMthI kADhatI hatI, jANe mRtyune pathe jatA yAtrI DacakAM khAto hoya tevA. cAlatAM jatA koI koI yAtrIo, yaMtravata enA meDhAmAM pANI reDatA, e pANI gaLe utAravAno prayatna kare, ne pachI UbhI UbhI ni:sahAya avasthAmAM joyA kare. koI paNa eka zabda bolatuM nahotuM. dAMtanI joDe jIbha ane tALavuM cAMTI gayAM hatAM. vAkaya bolavAnI zakita rahI nahotI. e loko to phakata eka ja vAta kahetA hatA. "hajI rastA keTalA bAkI che?"' rastA hajI keTalA bAkI che te zI rIte khabara paDe? ame badhA eka prakAranA ja aNajANa mArganA yAtrIo hatA, kema karIne kahI zakIe ke, ame jenI ghaNA vakhatanI jhaMkhanA karIe chIe te maMdira hajI keTaluM dUra che? manamAM tA emane kahevAnI ghaNIya IcchA thatI hatI, ke tame have AgaLa na vadhaze, ahIM ja aTakI jAo. A ja tamArI sImA ne ahIM ja yAtrAnA aMta; paNa bAluM zI rIte? ahIM kAMI rokAvAya ema hatuM nahi. A badhuM te pasAra karIne javuM paDaze, nahi javAthI kAMI vaLavAnuM nathI, pAchaLa rahelI himAlayanI anaMtaparvatamALAnI aMdara ame khuMcI gayA hatA. jo aTakIe to ha Mmezane mATe ja aTakI javuM paDe, AgaLa gati karyA sivAya bIjo koI upAya nahoto. A mArgamAM jema kSamA nahotI, tema sagavaDane paNa abhAva hato.. jeo pagapALA jAya che, enI avasthA game teTalI sArI hoya, paNa ene kAMI vizeSa sagavaDa maLI rahetI nathI. A ja badhA karatAM moTAmAM meTI kasoTI che. nAnAmoTAnA savAla UbhA thavAno ahIM jarA jeTalA paNa avakAza nathI, garIba ne paisAdAra ekabIjAthI judA paDe evI paristhiti ja ahIM nathI. samAjamAM rahetA manuSyanI svabhAvasiddha ahamikA, Atmarati, vidreSa, cittanI malInatA, svArthane saMkucitatA e badhAne pragaTa karavAnI ahIM koI sagavaDa nathI. ahIM te jAtivarNa badhuM lupta thaIne badhA samAna ja banI jAya che. AhAra, vihAra, vikAma, zayana ne parizrama badhAM eka prakAranAM ja hoya che. eka mANase kayAMya paNa ekabIjA mANasanA karatAM vadhAre sAruM khAvAnuM khAdhuM che, evI vAta karavAnI hotI ja nathIne, jo koI ema kahe to e mithyAvAdI che. mULa baMgALI : zrI prabodhakumAra saMnyAla. avamUlyana ! (anuSTupa) kramaza : "eka vhelA prabhAte ko chApAnA zreSTha 'prInTa 'mAM camakayA huM, pharyo turta pheriyAnA svare - svare lokonA kAnakAne ne mukhe nAma ja mAharU gAyuM zuM ! tyArathI nitye lekhAmAM, bhASaNA mahIM reDiyo para, sarvatra - koI jo bahAdurI pragaTa kare, teA rastA ene barAbara svAda cakhADe, zakitamAna ane jhaDapathI cAlanAra mATe bhagavAna badarInAthane jarA jeTalA paNa pakSapAta nathI, durbaLa ane baLavAna bannene te ekasarakhA banAvIne potAnI pAse tANI le che. kAthAcaTTI ane gAliyAbagaDa pasAra karIne vaLI eka mAIla vadhAre caDhANa pAra karIne te divase bapAranA takaDAmAM ardhA marelA jevA ame dApeDA caTTImAM AvI pahoMcyA. A badhI caTTIono aMta kayAre Avaze, te to mane khabara nathI. e badhI caTTIe jANe rastAnI eka bAju besI rahe che. ane yAtrIone pakaDI pakaDIne gaLI jAya che, ane pachI vakhata jatAM emane bahAra kADhI nAMkhe che. A upamAne jarA ulaTI rIte rajU karIe to A caTTInA jevA mitra rastAmAM bIjo koI nathI, je mArgamAM rUkAvaTa nathI, jemAM koI baMdhana nathI hotuM, je mArgamAM mukitanA anAvRta avakAza hoya che, e rastA para calAtuM nathI. pathikanA pagane mATe e mArga bhayAnaka bAdhArUpa thaI paDe che, enuM nAma marubhUmi, tethI ja thAkelA vaTemArgune AdarathI AmaMtraNa Ape che e DALIethI bAMdhelI latA ane pAMdaDAMAthI gherAyelI caTTI. daridra, du:khINI mAtA jANe ke rastA para UbhI rahIne raste thAkelA saMtAnanI AzAbharI vATa jue che. enA eka hAthamAM jharaNAMnuM suzItala pANI che, ne bIjA hAthamAM sAmAnya viduranI bhAjI che. bhejana nidrA ItyAdithI paravArI lagabhaga traNa vAge pAche AgaLa yAtrA mATe rastA para AvyA. bUma taDako hato. kyAMya vAdaLanI nizAnI nahotI. traNeka divasa pUrve ame baraphanI aMdara ThaMDakamAM samAdhistha thaIne cAlatA hatA, te Aje parasevAthI nIgaLatI sthitimAM cAlatAM ame visarI ja gayA hatA. e vakhate rastAmAM ziyALA hato, AjanA rastAmAM varSanA Agamana pUrvenI paristhiti hatI. ahIM RtuonA thoDI thoDI vAre palaTA thatA hatA. grISma pachI tarata ja pAchI vasanta tu AvI pahoMce. bapAranA ThaMDIthI AkhuM zarIra dhrujavA mAMDe, to rAtre atyaMta garamIthI ughADA zarIre caTTInA daravAjA AgaLa ja sUI rahevuM paDe. eka ja divasamAM kayAreka tamane zarada RtunuM nIlejajavala AkAza, mallikA ne zephAlInI pracuratA maLe to kayAreka zrAvaNa mahinAnA jevA dhAdhamAra varasAda, kadaMba ne caMpAnI zobhA maLe; vaLI kayAreka RturAjanA vasantavilAsa paNa jovA maLe, pUrNimAnI madhura rAtrI maLe; to kayAreka ziyALAnI zIrNatA, prakRtinA rUkSa vaidhavyaveza paNa jovA maLe. roja roja vicitra ]utsava najare jovAne maLato. herAna thayelA ane jemaNe jIvananA bairAga lIdhA hatA teo ardhI mIMcelI AMkhe e prakRtisvarUpanuM parivartana jotAM jotAM udAsIna bhAvathI cAlyA jatA hatA. ame have kazAthI paNa mugdha thatA nahotA. Agale divase maMdAkinI pAra karIne UkhImaThanA mArgamAM je caDhAI zarU karI hatI, e ja caDhANa haju cAlatuM hatuM. enA karyAMya aMta dekhAto nahoto, ne emAM karyAMya ArAma nahoto. A pano uddeza ja jANe amane zakitahIna karavAnA ane amArU leAhI zoSI levAnA hatA. Aje savAre rUIdAsa zukala ane paMDitajIne akarmaNya banIne pAchaLanI caTTImAM paDI rahelA me joyA hatA. pelI jADI mahArASTrI DozIne paNa rastA para besIne cIkhatI meM joI hatI. manasAtalAvALI mAsI khUba paisA ApIne kAMDI bhADe karIne majUronI pITha para beThI hatI. mAkhInA DaMkhathI, ne phollAnI vedanAthI kAje jhUratI jiMdagI.....taNuM che avamUlyana !" badhAM du:khathI gAMDA jevA banI gayAM hatAM, temAM vaLI pAchI A caDhAI. ethI jIvatA pAchA jaIzuM evI koIne AzA rahI nahi. (tA. 28-6-'66 ) gItA parIkha mAlika : zrI mukhaI jaina yuvaka sadhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa. muMbai3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbaI "A to mArUnA, kiMtu roTIne anuvAdaka : DaoN. caMdrakAnta mahetA, vepArIthI pradhAno ne vaDApradhAnane udde badhe che sthAna mAharUM, varcasva mArU sarva pe! keTaluM mUlya to mAharU vadhyuM che, avamUlya karyAM?" - rUpiyo bolatA,
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. IIT vArSika lavAjama rUA. 4 ]T buddhajIvato prabuddha jena'nuM navasaraNa varSa 28 : aMka 8 muMbai, ogasTa 16 1996, maMgaLavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA > bhArata pratye kema AkarSAI? < | (thoDA samaya pahelAM, 1963nI sAlamAM pragaTa thayeluM brain-sivAya cetanAnI koI prakriyA zakaya ja nathI ema huM mAnatI hatI. Hunting the Guru in India" e mathALAnuM pustaka mArA vAMca- A AkhA citramAM athavA te kalpanAmAM IzvaranA ke zarIrathI Itara vAmAM AvyuM. e pustakanI lekhikA che zrImatI enI mArzela. te evA AtmatatvanA khyAlane mArA cintanamAM koI sthAna ja nahotuM. eka mane vaijJAnika upacAraniSNAta che. 1957nI sAlamAM te Ama chatAM paNa mAnavI jIvana vizenI A prakAranI vicAraNA pitAnA vyavasAyanA anusaMdhAnamAM osTreliyA gaI tyAM sudhI aMge huM eka tarehane asaMtoSa anubhavatI hatI. 'Ama kema bane che?" bhArata viSe e lagabhaga ajJAta hatI. gAMdhIjI aMgrejI hakumata e rIte vicAravAne badale "Ama zA mATe bane che?" -Avo prazna sAmenA AndolananA eka agragaNya pravartaka hatA ane 1947mAM huM mArA zikSako ane adhyApako pAse haMmezA raju karatI hatI ane koI dharmajhanunI khUnI mANase temanuM khUna karyuM hatuM-AthI vizeSa teo mArI A rIte vicAravAnI rItane avaijJAnika Unscientific gAMdhIjI vize te kazuM ja jANItI nahotI. te esTreliyAmAM hatI sul la uzil sladt d. Mutation and Natural Selecionte daramiyAna gAMdhIjI vizenuM eka caritra tenA vAMcavAmAM AvyuM (parivartana ane nisargaprerita pasaMdagI)nA ' siddhAntanI upara ane pachI te bhAratanA anya mahApuruSe viSe teNe ghaNuM ghaNuM AdhArita utkrAtine lagata siddhAnta e vakhate tema Aje paNa vAMcyuM ane AvA mahApuruSane pedA karanAra bhArata vize tenA dilamAM mane adhuro-apUrata-lAgatuM hatuM. tenAthI mAnavamanane lagatI bhAre kautuka-kutuhala-pedA thayuM. ane osTreliyAthI pAchA pharatAM te aneka jaTila samasyAone saMtoSakAraka khulAso thaI zakato nahoto, bhAratamAM be varSa rokANI ane bhAratanA aneka AdhyAtmika kendronI koI paNa padArthanuM jJAna te padAnA eka yA anya IndriyadrArA teNe mulAkAta lIdhI ane aneka viziSTa vyakitaone jAte maLI. mAnavInA magaja sAthe yojAte saMbaMdha ane te dvArA nipajatA AghAta A sarva anubhavo teNe upara jaNAvela pitAnA pustakamAM saMgrahita pratyAghAtadvArA thAya che. Ane ApaNe Indriyajanya jJAna tarIke karyA che, jenuM vAcana atyanta rocaka ane bodhaprada che. pote oLakhIye chIe. A uparAnta evuM paNa Indriya-nirapekSa eTale nAstika-oyavAdI-agnostic-ema chatAM bhAratane lagatuM upara ke IndriyonA mAdhyamanI madada vinAnuM jJAna-anubhUtio-hakIkata jaNAveluM sAhitya vAMcatAM tenAmAM kevuM AkarSaNa pedA thayuM ane bhArata rUpe saMbhave che, je jJAnane--anubhUtine--saMvedanane upara jaNAvela tarapha te kayA saMgamAM kheMcAI AvI tenuM preraka nirUpaNa te mALakhAmAM koI paNa rIte ApaNe goThavI zakatAM nathI. AvI anupustakanA upadyAta ane purovacanamAM karavAmAM AvyuM che. tene bhUtionA astitvane koIthI InakAra thaI zake tema nathI. Ama anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. chatAM A anubhUtie kema nirmANa thAya che e savAla jyAre huM - ahiM spaSTa karavAnI jarUra che ke prastuta udghAtanA pahelA manovaijJAniko samakSa raju karatI tyAre te tenI vAstavikatAne be pArigrAphamAM prANIzAstra, zarIrazAstra ane manovijJAnane lagatA teo asvIkAra karatA hatA athavA A eka prakAranuM thoughtpuSkaLa pAribhASika zabdo Ave che. tenu akSaraza: bhASAntara karavAnuM projectionacarika bhramaNA-che ema jaNAvIne AvI anumArA mATe azakaya lAgavAthI tene sArAMza ApavAmAM Avyo che. bhUtione teo khAsa mahattva ApatA nahotA. jANe ke potAnA paramAnaMda) niyaMtraNa ke kalpanAthI bahAranuM evuM koI tatva hoya ema temane upadyAta lAgatuM hoya ane ema chatAM e svIkAra karavAthI teo haDatA hoyahuM nAstika lekhAtA kuTuMbamAM janmI hatI, ane mane pAzcAtya AvI chApa mArA mana upara temanA vize paDatI hatI. jene dizA dhAraNe vaijJAnika zikSaNa ApavAmAM AvyuM hatuM. zarUAtamAM eDina- ane kALanA niyamo lAgu na paDatA hoya ane tethI vizvane lagatI bargamAM rahIne meM necarala sAyansIjhane abhyAsa karyo hato ane kevaLa bhautikavAdI vicAraNAne je paDakArarUpa hoya evI aneka ghaTanAo. tyAra bAda laMDanamAM rahIne klInIkala sAIkolojIsTa-manovaijJAnika mAnavInA ItihAsamAM noMdhAyela paDI che. mane ema paNa mAluma upacAra niSNAta-tarIkene meM DIplemAM prApta karyo hato. jIvatatvanA paDayuM hatuM ke evA ghaNA DokaTaro, manovaijJAniko ane prANIvikAsane lagate je utkrAMtivAda AjanuM vijJAna raju kare che te mane zAstrI hatA ke jeo AvA atIndriya-divya-lekhAtI camatkArika saMpUrNa aMzamAM mAnya hate. mAnavI e jIvasRSTinA vikAsanI parama- ghaTanAomAM khAnagImAM khUba rasa dharAvatA hatA, paNa jAheramAM evI koTI che, paMcamahAbhUtamAMthI pedA thayelI eka sarvotkRSTa racanA che kabUlAta karavAnI temanAmAM hiMmata nahotI. ema huM mAnatI hatI. cetanA, mArI samajaNa pramANe, bhautika A badhI parasparavirodhI ane asamanvita hakIkato dhyAna paudagalika- magajanI prakriyA che ne A zArirIka magaja-physical upara AvavAne kAraNe huMagnostic-azeyavAdI-rahI hatI,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 19-8-16 paNa sAthe sAthe ema paNa mAnatI hatI ke IndriyonI prakriyA dvArA cepaDImAM AIskrInanI A phormyulA zA mATe mUkavAmAM AvI prApta thatuM jJAna samagra vAstavikatAnA bahu nAnA bhAgane sparze che. hatI tene mane koI khulAso maLe nahi. paNa mahAtmA gAMdhI traNa parimANanI maryAdAmAM ja ApaNuM jJAna ane anubhava pUrAyelAM vize mane jarUra kaMIka jANavA samajavAnuM maLyuM. ane e cepaDI hoIne, mane ema lAgatuM ke, jene ghaNA moTo bhAga haMmezA ajJAta purI karatAM gAMdhI vizene mAre. Adara khUba ja vadhI gaye. Ama ane aoNya ja rahevAne che evA samagra astitvane samajavuM, grahaNa chatAM je kAraNe mArI kalpanA khUba prabhAvita banI te to gAMdhI karavuM e ApaNI tAkAtanI bahArane viSaya che. Mysticism- nahi, paNa baMgALamAM 1lmI sadImAM thaI gayelA santa puruSa zrI rahasyavAda-rogISTa kalpanAnI eka taraMgamALA che ema rAmakRSNa paramahaMsa hatA ke jemanuM caritra pariziSTa tarIke A pustaka gaNIne meM tene kazuM ja mahattva ApyuM nahotuM. sugrathita dharmanA sAthe joDavAmAM AvyuM hatuM. rAmakRSaNa upara sau koIne rUci ja thAya kriyAkAMDo mane jarA paNa AkarSI zakayA nahotA. ema ja Izu ema mAnI levAne koI kAraNa nathI, paNa huM te temanA vize ekAkhrista e ja mAtra Izvarane putra che evo khristI dharmane dAvo eka mugdha banI beThI ane mane yAda che ke huM mArI jAtane ema kahI athavA te satyane saMpUrNa sAkSAtkAra mAtra khristI dharmane ja IjAre rahI hatI ke jo AmAMnA dazamA bhAganuM paNa sAcuM hoya te paNa te che evuM te dharmanA pravartaka taraphathI makkamapaNe karavAmAM AvatuM jANIne jIvana viSenA koInA paNa darzanamAM pAyAnuM parivartana thayA pratipAdana mane svIkArya banI zakatuM nahi. mANasa kayA dharmane anusare che vinA rahe nahi. e pariziSTa vAMcyAM pahelAM e santa puNya viSe tene AdhAra duniyAnA kayA bhAgamAM te janme che. tenI upara huM kazuM ja jANatI na hatI, paNa pachI to temanA vize meM ghaNuM AdhAra rAkhe cheema mane lAgatuM. huM ema paNa kadI mAnI vadhAre vAMcyuM ane The Gospel of Shri Ramakrishna na ja zakI ke koI bahAranI zakitathI mAre udhdhAra thaI zake tema che, (zrI rAmakRSNane sadupadeza) paNa pahelethI chelle sudhI huM joI gaI pachI A zakitane tame Izu khristanA nAme oLakhAve ke bIjA ane pariNAme amuka aMze huM temanA pratye sArI peThe AkarSAI, koI nAme oLakhAve. mane ema lAgatuM ke pApa upara khristIdharmo amuka aMze pratyAkarSaNa paNa anubhavyuM. te kathA ekadama Un-English mUkelA bhAre nisarga-adhIna mAnavI ane AdhyAtmika mAnavI vacce che, aMgrejonA jIvananI kalpanAthI ekadama judI paDe che. ahi eka khataranAka divAla UbhI karI che, jo ke mAre ahIM spaSTa karavuM mAre spaSTa karavuM joIe ke A santa puruSe paNa mArA mana upara joIe ke '1'uparane A vadhAre paDate bhAra IzunA pitAnA eTalI badhI gUDha asara pedA karI nahotI jeTalI asara je deza upadezamAM kadi hato ja nahi, paNa jene mana jAtIya vRtti ane pApa- AvA puruSane janma ApI zake che e dezanA viziSTa vyakitatve banne lagabhaga samAnArthaka zabdo hatA evA senTa pile pApane lagatA mArA dilamAM pedA karI hatI. pachI bhArata vize huM vadhAre ne vadhAre AvA vicArane khristI dharmamAM ATalAbadhA mahattvanuM sthAna ApyuM vAMcatI gaI ane 'Lead Kindly Light' A zabdonuM hatuM. AvAM kAraNosara khristIdharmamAM samagrane speze evI koI mArA mATe khAsa mahattva hatuM evI kalpanA karavAnuM tAttvika bhUmikA mane zodhI jaDI ja nahi. Ama chatAM kAMIkamAM mane gamavA lAgyuM, kAraNake e zabdoe mane bhArata vizenAM ane mAnyatA dharAvavA tara-koIkanuM avalaMbana zodhavA tarapha mAruM mana bhAratIya vicArasaraNI viSenAM pustakonI lAMbI hAramALAnA adhyayana haMmezAM jhukayA karatuM hatuM. tarapha dorI. pachI to meM gAMdhI viSe vadhAre vAMcyuM ane temanA vArasa AvA asaMtuSTa mAnasa sAthe 1957mAM mAnasika upacArane vinobA bhAve vize paNa sArA pramANamAM vAMcyuM-e vinobA lagatI eka kAmagIrI aMge huM oNsTreliyA gaI. e vakhate rastAmAM bhAve ke jeo bhAratanI bhUmi upara padayAtrA karI rahela bhAratanI mulAkAta levAnI mane taka hatI, paNa meM te lAbha jato. che, divasa rAta eka gAmathI bIje gAma bhramaNa karI rahela che ane karele, kAraNa ke e vakhate bhArata aMge mane koI khAsa rasa ja nahote. - bhUmivAne potAnI jamIna bhUmihirene ApavA mATe samajAvI rahela che. vinobA bhAvenI paddhati aMge ane tenI nItinA vyavahAru bhArata pratye mArA AkarSaNanI eka varSa bAda zarUAta thaI. eka DahApaNa aMge anya loko game te vicAro dharAvatA hoya, te paNa divasa melabornamAM koI eka sekanDahenDa copaDIo vecanAranI dukA- temanA ekAnta tyAga ane samarpaNa upara te koI paNa mANasa namAM huM khAMkhAkhoLA karatI hatI. evAmAM mArI najara 'Lead, mugdha ane prabhAvita thayA vinA na ja rahI zake. Kindly Light" (premaLa jyoti tAro dAkhavI muja jIvanapaMtha Vedanta for the Wesrern World ( u al full ujALa') e nAmanA pustaka upara paDI. AvuM vicitra ane lAgaNIveDA mATe vedAnta) ane vedAnta sosAyaTInAM bIjAM prakAzane huM dAkhavatA nAmanuM pustaka kaI bAbatane lagatuM haze e mAre jANavuM joIe vAMcI gaI ane bhAratIya dharma vize mArA manamAM ghaNA UMce e vicAra AvyAnuM mane yAda che. e pustaka vinsanTa zIene abhiprAya baMdhAye. mAre mana bhArata, jyAM rAjAe hAthI lakheluM gAMdhInuM caritra che ema mane e pustaka tapAsatAM mAluma upara besIne pharavA nIkaLe che ane loke gAyanI pUjA karavA jeTalA paDyuM. A e mahApuruSanuM caritra hatuM ke jenA vize e vakhate huM bevakUpha che e garama, dhuLI, vyAdhIdhI bharele evo koI deza bahuM ochuM jANatI hatI, sivAya ke teo 1930mAM IMglAMDa na rahyo. A deza viSe evuM kAMIka hovuM joIe ke je koI eka AvyA hatA ane ekadama sapheda kapaDAM teo paheratA hatA ane pustaka vAMcavAthI nahi, paNa e bhUminA vAtAvaraNamAM vasIne ja huM bhAratamAM e vakhate cAlatA aMgrejI zAsana sAme ahiMsaka prati- pAmI zakuM, evuM kAMIka ke jeNe rAmakRSNa, gAMdhI ane vinobA bhAve kAranA AndolananA teo puraskartA hatA ane eka khunInA hAthe jevI vyakitanA astitvane zakaya banAvyuM che-A vicAra manamAM temanuM mRtyu nipajyuM hatuM. A puruSa vizenA mArA AvA ajJAna ghoLAvA lAge; kAraNa ke DaeN. AlbarTa svAITajharanA apavAda sivAya viSe meM bhAre zarama anubhavI ane mane manamAM ema thayuM ke mAre Adhunika pazcimanA dezamAM AvI mahAna vyakitaonI joDanA temanA vize vadhAre jANavuM joIe ane A cepaDI mAre vAMcavI mAnavIo meM kadi jaoNyela nathI ke tevA koI mAnavIo viSe meM joIe. A uparAnta e cepaDInA repara-kavarapeja-upara AI- kadi sAMbhaLela nathI. AvI vyakitanI zodha karavA mATe, zakaya nTInanI jANItI phormyulA-sUtrAtmaka saMketa "E=mc.'--chApelo hoya te temane pratyakSa maLavA mATe, bhAratanI mulAkAta levAnI hatA. A phormyulA ahi chApavAne zuM uddeza haze te mane samajAyuM mArAmAM prabaLa IcchA jAgI ane IMglAMDa pAchA pharavAnA mArA kAryanahi, kadAca zIenane hetu vijJAnane IzvaranI najIka lAvavAne kamamAM meM bhAratanA pravAsane samAveza karyo. eka mahine, ane eka hoya. A dhAraNAmAM mane niSphaLatA sAMpaDI ane gAMdhI viSenI mahine jo ochA paDe ane vadhAre rahevAnI jarUra jaNAya te be
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 19-8-16 - S paryuSaNa parva aMgene praNAlikAbheda TALI zakAya ema che kharuM? sAdhAraNa rIte digaMbara vibhAga sivAya anya vibhAganA jainenAM paryuSaNa zrAvaNa vadanA chellA cAra divasa ane bhAdaravA sudanA zarUAtanA cAra divasa ema ATha divasanA hoya che. emAM paNa zve. mU. bhAdaravA suda 4ne ane sthAnakavAsI vibhAga bhAdaravA suda 5 ne saMvatsari parva tarIke ujave che. digaMbaronA paryuSaNa bhAdaravA suda 5 thI bhAdaravA suda 14 sudhI ema daza divasanA hoya che. A vakhate be zrAvaNa hoIne digaMbara sivAyanA amuka vibhAge be zrAvaNanI saMdhinA ATha divasane paryuSaNa tarIke ujavavAnuM vicAryuM che, jayAre bIjA vibhAge bIjA zrAvaNa ane bhAdaravAnI saMdhinA ATha divasanAM paryuSaNa ujavavAnuM nakkI karyuM che. jyAre ve. mU. vibhAga ane sthAnakavAsI vibhAganAM paryuSaNa eka sarakhA hoya che tyAre muMbaI jena yuvaka saMgha taraphathI ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA goThavavAmAM Ave che, paNa jyAre be vibhAganA paryuSaNamAM eTale ke saMvatsariparvamAM eka divasano pharaka hoya che tyAre nava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA goThavavAmAM Ave che. paryuSaNa parva aMge have jayAre be zrAvaNanI upAdhi pharI vAra Ave tyAre paryuSaNa parva aMge ekatA jaLavAya e hetuthI muni santabAlajI taraphathI maLelA eka carcApatra dvArA teo ema sUcave che ke:- jyAre be zrAvaNa mAsa Ave tyAre savAla UThe ke zuM karavuM? jo be ASADha Ave tyAre bIjA ASADhathI cemAsuM zarU thayuM gaNatA 'hoIe, be bhAdrapada Ave tyAre pahelA bhAdrapada mAsanI ja cetha ke pAMcamanI saMvatsarI gaNatA hoIe te A rIte gaNatAM be zrAvaNa mAsa Ave tyAre bhAdaravAno Agraha choDI bIjA zrAvaNa mAsanI suda ekamathI mAMDIne zuda nema lagI jo paryuSaNa parva ujavAya te cAreya phirakAonuM mahattva paNa jaLavAya ane A rIte paryuSaNa parvanI maMgaLa ArAdhanA paNa ekatApUrvaka yathArtha thaI rahe. A varase have A na banI zake to paNa AgAmI varamAM Avo koI toDa nIkaLe te zAstramaryAdA tathA dareka saMpradAyanI vahevAramaryAdAne tALe maLI raheze." muni sattabAlajInI A yojanA sarva svIkArya banatI hoya ane e rIte jene--jaine vacce ekatA sadhAtI hoya tenA jevuM bIjuM kazuM ja rUDuM nathI. paNa jyAM saMvatsarI parva aMge cetha - pAMcamano bheda paNa TALI zakAtuM nathI tyAM A temanI sUcanA vyavahAru banI zake tema jarA paNa lAgatuM nathI. ApaNA samAjamAM keTalIka bAbatanI jaDa eTalI badhI UMDI hoya che ke te bAbatamAM pAyAnuM koI mahattva na hoya ane te aMge eka yA bIjo pheraphAra karavAnuM sAmAjika eka- tAnI daSTie atyanta hitAvaha lAgatuM hoya te paNa tevA pheraphAranI sUcanA mATe jANe ke koI avakAza ja na hoya ema lAge che. paryuSaNa ane emAM paNa saMvatsari parvanI bAbata kAMIka AvI che. te paraMparAnI jaDa ghaNI UMDI che ane saMpradAyane varelA sAdhugaNane mana jainonI ekatA karatAM paraMparAnI rakSAnuM mahattva ghaNuM ja vadhAre hoya che. vastusthiti AvI hoIne, muni santabAlajI sUcave che. tevA koI paraMparAbheda kapheraphAranuM AMdolana UbhuM karavAmAM Ave to te ApaNane ekatA tarapha laI javAne badale paraspara saMgharSa vadhAravAmAM pariName-evI saMbhAvanA ghaNI vadhAre lAge che ane tethI anubhava ema kahe che ke vartamAna paristhitimAM jaina samAjanI ekatA sAdhavAnI IcchA dharAvanArA lokoe anya je koI yogya lAge te upAyo hAtha dharavA paNa paryuSaNa eka karavAnI bAbata hAtha dharavAne koI artha nathI ema samajIne te jema cAle che tema cAlavA devuM e ja vadhAre hitAvaha che. pazcima ane pUrvanA darzanamAM raheluM maulika attara . tAjetaramAM tA 1-8-16 nA jaina prakAzamAM pragaTa thayela upAdhyAya muni zrI amaracaMdajI mahArAjanA AtmA ane paramAtmA' e mathALA nIce prakaTa thayela mULa hiMdI lekhane gujarAtI anuvAda vAMcavAmAM Avyo. e vAMcatAM ane e dvArA munizrInI saMpradAyamukata atyanta udAra ane vyApaka vicArasaraNIne paricaya thatAM huM khUba prabhAvita thayo ane "jaina prakAzanA chellA be traNa mahinA daramiyAna pragaTa thayelA munizrInA anya traNa cAra lekhe joI gayo ane savizeSa prasannatA anubhavI. upara jaNAvela lekhamAM temaNe pazcima ane pUrvanA darzanamAM rahelA maulika aMtaranuM sundara vizleSaNa karyuM che. A banne draSTimAM rahelA aMtara aMge keTalAka sAmAnya khyAla mana upara jarUra hatA, paNa A aMtarane temaNe je spaSTa AkAra Apyo che te AkAra cintanamAM A rIte pahelAM sthira thayo nahote. muni zrI amaracaMdajI prastuta muddA aMge nIce mujaba jaNAve che.:' , , pazcima ane pUrvanA darzanamAM A maulika aMtara che. pazcimAnya darzananA matAnusAra manuSya pahelAM jAnavara hatA, vAMdaro hato, vikAsa thatAM thatAM te AdamI banela che. abhiprAya e che ke te mULamAM pazu che ane mULamAM rahevAvALuM pazutva mukhya che. sabhyatA ane saMskRtie Aja tene manuSya banAvI dIdhela che, paNa koI koI vakhate tenuM pazutva jAgI UThe che tyAre mAnava krodha ane IrSyALu banIne potAnuM mULa svarUpa-pazutvamAM cAlI jAya che. tenuM tAtparya e che ke manuSya mULa rUpamAM vikAronuM pUtaLuM che, pazu che. bhArata daSTikoNa tenAthI bhinna che. te mAne che manuSya mULamAM AtmA arthAta paramAtmA che. te mULa svarUpanI daSTithI Izvara che. tenAmAM je vikAra dRSTigocara thAya che te tene potAne svabhAva nathI, pitAnuM svarUpa nathI, bahArathI Avela che. jyAre vyakita vikAranI tarapha jAya che tyAre te potAnA svarUpathI dUra cAlI jAya che ane pharI jyAre saMbhALe che tyAre te potAnA mULa svarUpanI tarapha vaLAMka le che. pUrva ane pazcimanI daSTimAM e ja mULa bheda che. manuSyamAM jyAre burAInAM darzana thAya che, tyAre pazcima kahe che ke te potAnA mULa svarUpanI tarapha jaI rahela che arthAta tenAmAM pazutva jAgRta thaI rahe che ane pUrva kaheze ke te potAnA svarUpathI vikAramAM jaI rahela che, tenuM mULa svarUpa durguNAmAM nathI, sad guNAmAM che. te prakAre pazcima mULamAM pazutva jue che ane pUrva devatva athavA IzvaratvanuM darzana kare che." avakAza saMzodhana pAchaLa vyartha veDaphAtuM antargaLa dravya Aje amerikA ane raziyAnI prajAne avakAza saMzodhananI je ghelachA lAgI che te aMge tA. 7-8-'16 nA "TAImpasa oNpha InDiyA "mAM pragaTa thayelI noMdha bhAre sUcaka ane vedhaka che. te nedhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "yunAITeDa sTeTsa ane soviyeTa yuniyananA avakAza saMzodhananA kAryakrama sAme jANItA vaijJAnika De. sI. vI. ramaNe je udgAro kADhayA che temAM eka pIDha vaijJAnikamAM sAmAnyata: kalpI na zakIe tevI ugratA rahelI che. madrAsa khAte javAna TekanolojIsTone uddezIne bolatAM temaNe jaNAvyuM ke "mAnavIne avakAzamAM mokalavA pAchaLa ane temane avakAzamAM calAvavA pAchaLa karoDa DrIlara kharace javA e kevaLa unmAda ane gAMDapaNa che." jarUra A bahu AkarA zabdo che, paNa te ghaNA aMzamAM sAcA che, eka athavA be AdamI caMdranI sapATI upara Utare thoDI kSaNa ahIM tahIM ghUme ane pachI tyAMthI pAchA Ave e pahelAM A ja sudhImAM be moTI rAjya sattA taraphathI 50,000 karoDathI ochA dravyano dhUmADo karavAmAM Avyo nathI. mAnavajAtanI sAme je bhayaMkara samasyAo Aje UbhI thaI che tenI je koI vaijJAnikane AchI sarakhI paNa jhAMkhI thaI hoya te vaijJAnika A tAMtrika uDAupaNA aMge vismaya anubhavyA | vinA nahi ja rahe. ema lAge che ke vaijJAnika saMzodhana sAthe saMbaMdha dharAvatI mAnavatAlakSI bAjunI tadana upekSA thaI rahI che. De. ramaNanA upara ApelA uddagAro, A rIte vicAratAM, kharekhara yogya che ane ApaNane nakkI dharatI upara lAvanArA che. "alabatta, e sAcuM che ke A badhAM nANAMne avakAzamAM dhumADo karavAmAM AvatuM nathI, paNa A pRthvI upara A nANAM verAI rahyA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 77 prakIrNa neMdha traNa mahinA bhArata khAte rokAvAnuM meM vicAreluM. paNa tenA ThekANe bhAratamAM huM be varSa rokANI. bhAratamAM kharekhara evuM khAsa kAMIka : hatuM ja. saMsadamAM saujanyanuM cintAjanaka avamUlyAMkana purovacana tA. 8-8-66nA janmabhUmimAM "zIla, samAja ane saMskRti A pustakanuM puravAcana nIce mujaba che. ema mathALA nIce pragaTa thayelI noMdhamAM dilhInI lokasabhAnI ema mAnavAmAM Ave che ke koI paNa kharekharI jijJAsu vyakita gheDA samaya pahelAM cAlu thayelI beThakamAM thayelA dhAMdhala, tophAna ane pratye bhArata kadi paNa pitAnAM dvAra baMdha karatuM nathI. jemAM bhAratanuM nimaMtraNa svIkAre che ane tenAM khullAM dvAra mAraphata bhAratamAM jaMgalI dekhAvo aMgenI noMdha citanapreraka ane vicAravedhaka hoIne praveza kare che te jevA hatA evA ne evA kadi paNa pAchA nIce ApavAmAM Ave che - pharatA nathI. teo jo potAnA dezanuM vAtAvaraNa pite jyAM jAya tyAM "varSARtunI A saMsadanI beThakamAM zarUmAM ja je dhAMdhala ane sAthe laIne na phare--ane A ati mahattvanuM che-te teo Ati adhyakSanI avajJA thayAM tene lIdhe saMsadanA baMne gRhonI beThaka te rika rIte pAyAmAMthI parivartita banyA vinA rahe nahi, je kaI pravAsI pitAnA dezanA vAtAvaraNane laIne bhAratamAM pharaze haraze ane AvA divase baMdha rAkhavI paDI, te badhuM zarama ane kheda upajAve che. zrI. ghaNA loko hoya che--te temanI AMkha sAme te jyAM jaze tyAM garI- hukamasidhe bIje divase pitAnI vyathA pragaTa karatAM yogya ja kahyuM bAI, vyAdhi ane kevaLa nirUghamIpaNuM ja najare paDaze ane kadi che ke "gRhamAM pUrvavata kAryavAhI zarU thaI zakaze, paNa adhyakSanA mebhAne bhAratamAM pAchA nahi AvavAnA nizcayapUrvaka potAnA sarasAmAna je nukasAna thayuM che te kadI bharapAI karI zakAze nahi. sAthe te potAne vatana pAchA pharaze. ' "saMsada, dezanA DahApaNane dIrdhadaSTine chevaTane ne saMrvottama bhaMDAra A pustakamAM bhAratIya tattvajJAna ane rahasyavAdanuM-pacAvavuM muzkela paDe evuM-bhAre bhejana pIrasavAmAM AvyuM nathI. e kAma gaNAya. tenI pAsethI vartamAna ne bhAvi peDhIe rItabhAtanAM dhoraNo e kArya mATe vadhAre yogyatA dharAvatA vidvAnane--paMDitone-huM soMpuM zIkhe tyAM jo AvuM thAya te dezane mATe AzA zuM? gharamAM Aga che. A pustaka te mAtra sudhA jAgRta karanArUM-appetiser lAge te kUvAnA pANIthI ne kUvAmAM Aga lAge to gaMgAnA che, je bhArata vize vAcakanA dilamAM mAtra hila-jijJAsA-pedA pANIthI olavAya, paNa gaMgAmAM ja Aga lAge tyAM kayAM javuM? karaze ane pariNAme te vAcaka jo vadhAre nakkara vastu prApta karavA mATe anyatra najara karavA prerAze te A pustaka-prakAzanane hetu rUpiyAnuM avamUlyAMkana cavA jatAM saujanyanuM je avamUlyAMkana sArthaka thayo lekhAze. saMsadamAM thayuM te evI zaMkA upajAve che ke deza tridoSajavaramAM te - A pustakamAM bhAratanA bahu jANItA Azramo ane AdhyA- nathI sapaDAyo? tmika kendromAMnA keTalAkanI ane A AzramonI aMdara bahAra ' "raja balAtA zlokomAM viSNunuM A varNana atyaMta rahetA lokomAMnA keTalAkanI levAmAM AvelI mulAkAtanI noMdha karavAmAM priya lAge che. 'zAMtAkAraM bhujagazayanam ' sarpa para sUtA che, paNa zAMta AvI che. sAthe sAthe jyAM jyAM huM gaI tyAM tyAM mane maLela eka sarakhA Adara, AvakAra ane mAyALubhAvane A pustaka AkatarI che, tevuM ja kavie varNavyuM- "lakSmIkAMta, kamalanayana' - lakSmInA pati rIte aMjali Ape che. che, paNa temanI daSTi kamala sama tenAthI nirlepa che. saMsada viSaNurUpa mArI bhAratayAtrA daramiyAna huM avAranavAra bhAre vicitra pari- che, te ja dezanI dhAtrI che. teNe Aje ja nahi haMmeza sarpa para je sthitimAM mUkAtI ane kutuhala ane jijJAsAthI prerAyelI huM kadi sUvAnuM che. AvaDA moTA dezamAM kayAMka ne kayAMka azAMti ke ukaLATa kadi, mArA potAnA deza IMglAMDamAM sAdhAraNa rIte na vartu evI rIte-kAMIka dhRSTa banIne paNa--huM vartatI. A badhuM chatAM ke achata na hoya tevuM A matabhedanA kALe banavuM asaMbhavita che. paNa huM mane koI ThekANe "Mysterious East' 'gUDha eve vakhate saMsade zAMtAkAraM rahevuM joIe. matabhede pragaTa na karavA, pUrvanuM darzana thayuM nathI. eTale mAre evI koI gUDha vAta kahevAnI carcA na karavI, savAla na pUchavA tevuM nahi, paNa adhyakSanI avajJA, che ja nahi. e kAma gUDha vAta kahevAnA rasiyA loko upara huM ne carcA ja na thaI zake tevAM dhAMdhala tophAna chevaTe carcAne ja gaLAchoDuM chuM. camatkAra banatA haze ane jo ke mane paNa amuka thoDA Tupa de che, ne vahIvaTakartAonA mijAjane uzkere che tenuM bhAna hovuM vicitra anubhave jarUra thayA che, Ama chatAM paNa A pustakamAM koI camatkAronI vAta karavAmAM AvI ja nathI. bhAratane tenI jarUra ja joIe. lokazAhI pheraphAra carcA dvArA kare che, baLajabarIthI paNa pheraphAro nathI, kAraNa ke te jevuM che tevuM ja sau koI mATe mugdhatAjanaka che. thatA AvyA che, paNa temAM baLa jIte che, satya nahi. satya jIte kadAca kharo camatkAra to A che : duniyAnAM badhAM rASTromAM mAtra mATe carcA dvArA tenuM zodhana thAya ne te pariNAma mujaba pheraphAra thAya- bhArata ja Atmatatvane kema piSaNa ApavuM, kema AgaLa dharavuM e tevuM niviSa rasAyana lokazAhI che. carcAnI bhUmikA paraspara mATe jANe che. bhArata AvuM cirakALa TakI raho ! Adara, zAsananI javAbadArI uThAvavAvALAne maLelA adhikArone anuvAdaka: paramAnaMda mULa aMgrejI: enI mArzala svIkAra, lAgaNInI tIvra uttejanAne pUrNa abhAva, ane adhyakSanA sAtatya racukAdAne prasannatApUrvaka svIkAra-A catuHstrI para avalaMbe che. jIvanane pravAsa anaMta che. janma pachI janma AvatA jAya saMsadanI varSAraMbhanI A beThakamAM Ane pUro bhaMga thaye te ciMtAmAM che ane mRtvarUpI alpavirAma AvyuM ke pharIthI pravAsa AgaLa ja vadhAravAnuM rahe che. A anaMta pravAsamAM banatI keTalIka ghaTanAothI nAMkhI de che, tyAM beThelA badhA sArI peThe bhaNelA che, temane mokalanAra kayAreka AzcaryanI anubhUti thAya che ane kayAreka praznArtha jAge che. karoDa abhaNa loko temanA vizvAse khetaro ne khANAmAM kAma kare che, paNa A anaMta pravAsamAM kayAMya pUrNavirAma kema dekhAtuM nathI. teo mAne che ke e badhA dezane zAMta, samRddha ane surakSita rAkhaze. pUrNavirAma na dekhAya tyAM sudhI jIvananI gati avirata vahetI ja bhaNelAne emAM vadhAre khabara paDe. temanA A parama vizvAsane ApaNe rahevAnI che. virAma zuM naSTa karazuM? dezamAM annanI taMgI che, meghavArI che, gaMjanA gaMja pachAtapaNuM che, kALAMbajAra ane kRpaNatA che. paNa A badhAMne bhave bhave alpavirAma mUkI AtmA vadhe AgaLa vAkya mAMhe, niveDo lAvavAnuM A eka sattA kendra che, jyAM DAhyA loko aneka Azcarya--praznArthanuM cihna jhUkI bAjae tapAsI A badhAMne pahoMcI vaLavAnA mArgo zodhI rahyA che. rahe kyAMka mAtra; te kendrane paNa tridoSane sanepAta lAgu paDe te lekamAnasa DhaLI dekhuM na kAM pUrNavirAma rAhe? paDaze. pachI tene vizvAsa ApI beTho karavAnuM zakaya nahi rahe. A gItA kApaDiyA bhaNelA AgevAne AMtaranirIkSaNa karaze? ke aMdhana niyamAnA: (janmabhUmi-pravAsI'mAMthI udbhUta). thathAMdhA: jevuM thaze?
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-8-9 che ane aneka moTA udyogone kAma pUruM pADI rahyA che; paNa ethI vadhAre satya to e che ke mAnavI-kalyANanAM bIjAM evAM aneka kSetre che ke je savizeSa prAdhAnyanI apekSA dharAve che. Aje lagabhagaaDadhI duniyA annavihoNI che ane adhurA poSaNa upara nabhI rahI che; lAkhA mANasA evA che ke jenA mATe AvatI kAlanI koI AzA nathI; dhanADhaya dezAmAM paNa hajAro lokone nyUnatama poSaNa paNa Aje maLatuM nathI. vasatigaNatarI - vizArado ApaNane satata cetavI rahyA che ke vasati vRddhinI bhayasUcaka sImA tarapha ApaNe bahu jhaDapathI gati karI rahyA chIe. vyAdhi ane sArvajanika svAsthyano prazna mAtra uparachalI rIte hala thaI rahyo che; jAgatika svAsthya saMzAdhana kendra UbhuM karavAnI eka ati namra darakhAstano paNa pramukha rAjyasattAoe tAjetaramAM InakAra-asvIkAra karyo che. AvI ja bIjI tAkIdanI - ApaNI duniyAne sparzatI - samasyAo sAme AvIne UbhI che. dAkhalA tarIke pIvAnA pANInI AMtararASTrIya taMgI, dUSita banI rahelAM havAmAna, pANI ane jamIna, aniyaMtrita zaherIkaraNa, ane pariNAme kudarata sAthe leAkajIvananA UbhA thato visaMvAda. mAnavatA virodhI Tek nAlAjI ane jemAM sAdhanasAmagrI satata ghaTI rahI che ane samasyAo uttarottara vadhatI rahI che evI A duniyAmAM ochA mahattvanI bAbatone apAtuM vadhAre paDatuM pradhAnya - A sAme DaoN. ramaNanA roSa samajI zakAya tevA che." prabuddha jIvana paramAnada sva. vidyAvibhUti DaoN. vAsudevazaraNu agravAla janme karakasarazIla, Adarza vaizya zrI vAsudevazaraNajI kame sAcA ane Adarza brAhmaNa hatA. utkaTa vidyAniSThA, sUkSmadarzI kuzAgrabuddhi ane sAva sAdI jIvanapaddhatinuM jANe emane sahaja varadAna maLyuM hatuM. emanuM samagra jIvana mAtA sarasvatInI upAsanAne arpaNa thayuM hatuM. vizvabharanA bhAratIya saMskRtinA virala vidvAnomAM paNa virala lekhI zakAya evI ucca koTinA tee vidrAna hatA. emanA romaromamAM samagra bhAratIya saMskRtinA UMDA adhyayanane anurAga dhabakatA hatA. bhAratIya saMskRti ane bhAratIya vidyAnA evA koI viSaya ke enuM koi aMga evuM bhAgye ja haze ke jenuM avagAhana Do. agravAlajIe na karyuM hoya, ke jenA viSayamAM AdhArabhUta lekhI zakAya evuM kaMI paNa na lakhyuM hoya. bhAratanI mukhya traNa dharmasaMskRtio- brAhmaNa, jaina, bauddhanA ane traNenA dharmazAstronI bhASA saMskRta, prAkRta ane pAlinA teo UMDA abhyAsI hatA. uparAMta bhAratIya itihAsa, purAtattva ane kaLAnA teo marmajJa vidrAna hatA; ItihAsa ane dharmasaMskRtinA saMdarbhamAM teoe bhAratIya darzanA saMbaMdhI paNa upayogI mAhitI meLavelI hatI. veda, upaniSada, rAmAyaNa-mahAbhArata Adi te jANe emanA hRdayamAM ramyAM ja karatAM hatAM. zilpazAstrane paNa emanA adhyayananA kSetramAM sthAna hatuM. zrI agravAlajInI kharI vizeSatA koI paNa prAcIna ke para parAgata viSayanA maulika ciMtana ane anokhA arthaghaTana (Interperta tion)mAM camakI UThatI. vAta eka ne eka ja hoya, paNa zrI agravAlajInA vivecananuM te ja pAmIne e bhAre asarakAraka ke hRdayasparzI banI jatI. ema kahI zakAya ke koI paNa prAcIna viSayane avalaMbIne cAlatI emanI lekhanazakitamAM saMvedanazIla ane samartha sarjakanI virala pratibhA camakI UThayA vagara na rahetI- evuM madhura, evuM marmasparzI ane evuM hRdayaMgama emanuM lakhANa banatuM--bhale pachI e lakhANa emanI mAtRbhASA hiMdImAM UtaryuM hAya ke emanA UMDA adhyayananI beodhabhASA aMgrejImAM lakhAyuM hoya. viSaya vyAkaraNanA hoya, leAkasAhitya, kAvya--mahAkAvya, nATaka ge ke caritrano hoya, athavA ItihAsa, purAtattva, kalA, dharmazAstra ke zilpazAstranA hoya--bhAratIya jIvana ane saMskRtinA game te aMgane lagatA hoya--ene AtmasAt karI levAnI emanI grahaNazakita ane ene jabAna ke kalama dvArA rajU karavAnI emanI nirUpaNazakita sahRdaya vAcaka ane jijJAsunA hRdayane DolAvI mUke evI adbhuta hatI. zrI agravAlajI sAcA vidyApuruSa hatA. emaNe mahAna vaiyAkaraNa pANininA vyAkaraNanA AdhAre te samayanA bhAratanuM darzana karAvatA daLadAra graMtha aMgrejI ane hiMdImAM (pANinIkAlIna bhArata" nAme) lakhyA che; harSacaritranuM sAMskRtika draSTie avalAkana lakhyuM che; kAda barInuM nirUpaNa karyuM che; kaLAne lagatA aneka nAnAM moTAM pustako lakhyAM che. emanAM chapAyela pustakonI saMkhyA 88 jeTalI ane hajI apragaTa rahela pustakonI saMkhyA 44 jeTalI che: A bInA ja emaNe vidyAnuM kheDANa keTaluM vyApaka ane jhaDapI karyuM haze eno khyAla ApavA mATe pUratI che. bhAratIya saMskRtine samajavA ane samajAvavA zrI agravAlajIe je samatha puruSArtha karyo ane e puruSArtha aneka graMtharatna rUpe pragaTa thayA, ene lIdhe zrI. agravAlajInuM nAma ane kAma amara banI gayuM che: A dezanA ane paradezanA bhAratIya saMskRtinA abhyAsI ke jijJAsune zrI agravAlajInA graMthAnuM parizIlana karyA vagara cAlavAnuM nathI: potAnA AvA adbhuta akSaradehadrArA zrI agravAlajI sAcA arthamAM akSara ajara amara banI gayA che. zrI agravAlajInA janma sane 1904mAM uttarapradezamAM alAhabAdamAM thayo hato. lakhanau ane banArasa hiMdu yunivarsiTImAM abhyAsa karyA bAda 1931thI te 1939 sudhI teoe mathurA myujhiyamanA ane te pachI 1945 sudhI lakhanau myujhiyamanA kayukeTara tarIke bhAre yazasvI kAmagIrI bajAvI hatI. mathurAmAMthI maLI AvelA bhAratanI traNe saMskRtinA purAtana avazeSonA teo siddhahasta vidrAna hatA, e saMbaMdhI emaNe pustaka paNa lakhyuM che, A kAmagIrInI sAtheosAtha ja vizeSa adhyayana karIne emaNe pI.eca. DI. ane DI. liTnI DIgrI meLavI hatI. dillInA sarakArI myujhiyamamAM keTalAMka varSo gALyA bAda Akhare teo banArasa hiMdu vizvavidyAlayamAM sthira thayA hatA ane chevaTa sudhI tyA~ rahIne ja eka yA bIjA sthAno mAraphata peAtAnA vidyAvyAsaMgane vadhAratA jatA rahyA hatA. rASTrIyatA ane satata kAryazIlatA e emanA bIjA guNA hatA, zarIra bhalene ArAmane mATe jhaMkhatuM hoya, paNa vidyAsevA to aTakavI na ja joIe evI emanI manovRtti hatI. mana te jANaeN thAkatuM ja nahIM. vighA e ja emanA jIvanarasa hatA. e ja emanI mAja hatI. tethI ja bAsaTha varSa jeTalI pramANamAM ochI uMmare vidAya thayA chatAM teo zatAyu vidvAnanA jeTalA samRddha ane akhUTa vidyAvArasA potAnI pAchaLa mUkatA gayA che. pU. munivaryazrI puNyavijayajI ane sadgata rASTrapati DA. rAjendraprasAdanA prayAsathI prAkRta AgamagraMtho vagerenA prakAzana mATe sthapAyela prAkRta TekSa sAsAyaTInA teo adhyakSa hatA. uparAMta, vidyApravRttine varela nAnI-moTI aneka saMsthAe sAthe zrI agravAlajI saMkaLAyelA hatA. AvA eka bahuzruta vidrAnano tA. 27-7-66nA rAja, 62 varSanI uMmare vArANasImAM svargavAsa thayA che ane ApaNane eka vidyAvibhUtinI na pUrI zakAya evI khoTa paDI che. bAkI zrI. agravAlajI teA nAsti jevAM yAdhAye nAmaranuM mayaM| e ja linA sAcA adhikArI banIne vidAya thayA che. e vidyAvibhUtine ApaNA praNAma hA! ("jaina"mAMthI sAbhAra udbhuta, ) ratilAla dIpacaMda desAI ( 4
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 prabuddha jIvana gheADAMka avalAkanA "zANA samAja" suprasidhdha cintaka, phliAsAphara, manovaijJAnika ane lekhaka zrI erika fome aMgrejImAM lakhelAM 'Sane Society' e mathALAnA pustakanA bhUmiputra kAryAlaya taraphthI (The. hujharatapAgA, vaDodarA-1) theADA samaya pahelAM anuvAda pragaTa karavAmAM AvyA che. A anuvAda karanAra bhUmiputranA taMtrI zrI kAntibhAI zAha che. tenI kiMmata rUA. 3 che. mULa aMgrejImAM lakhanAra zrI erika phomane TUMka paricaya ApatAM jaNAvavAnuM ke temane janma sane 1900mAM 23 mArce jarmanInA phrokaTI zaheramAM thayelA, samAjazAstra ane mAnazasAsanA emaNe hAIDalabarga, phUM kaphTI ane myuniyanI vidyApIThomAM abhyAsa karyo. 1922mAM pIeca. DI. thayA. 1926thI mAnavacikitsAnI prekaTIsa emaNe zarU karelI. 1934mAM teo amerikAmAM sthAyI thayA, ane kolaMbIA, meIla vagere vidyApIThonA manovizleSaNa vibhAgamAM emaNe kAma karyuM. atyAre teo mekisakomAM che. AjanI duniyAnA mAnavInI samasyA bhAre kaparI banI che. sAmAjika paristhiti vadhAre ne vadhAre jiTala banatI cAlI che ane duniyAnA mAthe sarvanAzanI kaTokaTI tALAI rahI che. A samagra vastusthiti upara A pustaka maulika prakAza pADe che. ane tethI samAjahitacintaka sarva koI naranArIne A pustakanuM paThanapAThana karavA bhalAmaNa che. A pustakanI huM samAlocanA karuM tenA badale A pustakanA hArdane samajAvatI prastAvanA zrI jayaprakAza nArAyaNe lakhI ApI che te ahIM udhRta karavI vadhAre yogya lAge che. mULa aMgrejImAM lakhAyalI e prastAvanAnA gujarAtI anuvAda nIce mujaba che: "erika phromanuM 'zANA samAja' pustaka aMgrejImAM daza varSa pahelAM prasiddha thayeluM hovA chatAM Aje paNa enI agatya tevI ne tevI ja rahI che. erika phroma jema manovizleSaNanA eka labdhapratiSTha tajJa che tema gaNyamAnya sAmAjika ciMtaka, lekhaka ane mahAna mAnavatAvAdI paNa che. uparAMta sAmAjika AMdolanomAM paNa teoe AgaLa paDato bhAga bhajavyo che. pAzcAtya prAjJapuruSamAM Troma eka evA virala buddhimAna che, jemanI pAragAmI dRSTi pazcimI samAjanA jhAkajhamALa ane pracUra vaibhavane ArapAra vIMdhI jaI enA roganAM mULane khullAM karIne avalokI zakI che eTaluM ja nahIM paNa, mAnava tema ja samAjanA svastha vikAsanI navalI dizAe zeAdhI zakI che. "A pustaka Ama to pazcimanA, temAMye khAsa te amerikana, vAcakane DhaMDhoLIne jagADavAnI daSTithI lakhAyeluM che. paraMtu ApaNA dezane mATe tema ja bIjA navasvataMtra rASTro mATe paNa A pustaka eTaluM ja mUlyavAna nivaDe tevuM che. balke tenI upayogItA ApaNe mATe ghaNI vadhAre hoI zake, kemake ApaNe udyogIkaraNanI yAtrAno hajI teAraMbha karI rahyA chIe, eTale eno vadhu lAbha laI zakavAnI sthitimAM chIe; jyAre amerikAnI prajA ApaNAthI vayamAM nAnI chatAM udyogIkaraNane paMthe ghaNI AgaLa nIkaLI gayelI che, ane tethI te peAtAnI dizA sahelAIthI badalI zake tema nathI. pazcimI saMmAjanI "saphaLatAnI thA"thI ApaNI AMkho aMjAI jAya che, ane ApaNe emane pagale pagale cAlavA mATe talapApaDa thaI jaIe chIe. paNa ApaNA paikI bahu ochAne e vAtano khyAla che ke e saphaLatA ghaNI ekAMgI che, mAtra bhautika utpAdana ane upabhAganA kendro pharate vIMTaLAyelI che--kaTAkSacitrAmAM Cll. 94-6-44 ra ghaNI vAra "hAtha paga doraDI ane peTa gAgaraDI' jevAM rAkSasI bALaka cItarelAM jovA maLe che, tevI enI dazA che. 'pazcimi dezA ane pUrva(arthAt raziyA)nA samAja vaccenA bheda foma mArmika rIte darzAve che, tema chatAM sAviyeta chApane aughogika samAja paNa, upalaka taphAvata chatAM, vastuta: amerikana namU nAnI dizAmAM ja gati karI rahyo che, te cIMdhI batAvavAnuM teo cUkatA nathI. cheka pAMcamA dazakAmAM e be DhabanA samAjo vaccenA taphAvatA Aje che te karatAM ghaNA vadhAre spaSTa hatA, ane krome te kALe lakhyuM che. paraMtu te banne vaccenI tAttvika samAnatAnuM temaNe AbAda varNana karyuM che.: 'baMne vyavasthA udyogIkaraNanA pAyA para racAyelI che ane baMnenA lakSya che : nitya vadhatI jatI Arthika kSamatA ane samRddhi. e baMne samAjanA saMcAlananAM sUtreA eka vyavasthApaka varga ane vyavasAyI rAjakAraNIonA hAthamAM che. pazcimI dezomAM khristI vicArasaraNI pravarte che ane pUrvanA sAmyavAdI dezemAM dharmanirapekSa paigambaravAdanI bAlabAlA che, tema chatAM baMneyanA daSTikoNa to nakarA bhautikavAdI ja che. manuSyane e baMne ya tetiMga kArakhAnAo drArA ane jaMgI rAjakIya pakSA dvArA eka kendrita paddhatinA saMgaThanamAM jakaDI le che. tyAM ekeeka jaNa yaMtrano pUrajo che ane yaMtranA purajAnI jema dareke yaMtramAM kazI khalela UbhI karyA vinA potAnI pharaja nabhAvavAnI che.' "mAre mATe te manuSya ja sarva vastunuM mApa che. manuSyane mATe ja sarva kAMI astitva dharAve che; dharma, vicArasaraNI, rAjya, vijJAna, yaMtravidyA, kalA ane bAkI badhuM ja. eTale, svayaM manuSyane ja jo purajAmAM, yaMtramAM ke yaMtramAnavamAM palaTI nAMkhavAmAM Ave te pachI bAkI zuM rahyuM ? jUnA jamAnAnI gulAmI prathAmAM mAnavI mAnavIne gulAma banAvatA; A navI gulAmImAM mazIna mAnavIne gulAma banAve che. "durbhAgye ApaNA dezanA bhadra varga atyAre te hajI A praznomAM rasa paNa letA thayA nathI. jyAre AvA prazno UbhA karIe chIe tyAre acUka eka ja javAba sAMbhaLavA maLe che: "paDaze tevA devAze." e samasyA UbhI thAya tyAranI vAta tyAre. pahelAM ApaNe garIbIne ane pachAtapaNAne tA vALIjhUDIne sApha karI nAMkhIe ne pazcimavALA AgaLa nIkaLI gayA che tene AMbI jaIe, te pachI A badhI bArIka samasyAe nirAMte besIne ukelazuM.' "AvI manodazA atizaya naThArI che. ItihAsanA pATha zIkhavAno InakAra karavA e naryuM jarIpurANuM mAnasa che. vaLI, ema mAnI levuM paNa sAva pAyA vagaranuM che ke mAnavIya daSTie vikAsa karavA jatAM Arthika vikAsanA prayatna ruMdhAze ke dhIro paDaze. hakIkate te mAnavIya vikAsa Arthika vikAsamAM madadarUpa ja thaI paDe tema che. " "zANA samAja" vartamAna sthitinuM phakata nidAna ja nathI, paraMtu huM AgaLa kahI gayA tema bhaviSyamAM DokiyuM karAvatI khAja paNa che. amerikanoe vadhu svastha samAjanuM sarjana karavAnI daSTie zuM karavuM ghaTe te viSe lekhake kahyuM che : 'ApaNe audyogika utpAdana paddhati to jALavI rAkhavI joIe.; paNa tenI sAthe ja ApaNe kAmanuM ane rAjyasattAnuM vikendrIkaraNa karavuM ja rahyuM, ke jethI te bannenuM svarUpa mAnavIya rahe, mANasanA pramANamAM rahe. udyogane mATe amuka anivArya hAya teTalI ja hade kendrIkaraNa thavA devuM joIe. Arthika kSetre ApaNane kArakhAnAmAM kAma karatA badhA mANasAnuM sahasaMcAlana joIe che, ke jethI temanA badhAnA sakriya ane javAbadArIbharyo sahayoga sAMpaDI zake. AvA sahayoga mATenAM navAM svarUpA zodhI zakAya tema che. rAjakIya kSetre, ApaNe nAnAM zaheronI sabhA
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana mirAThI * che je 4 2.00 enI paddhati para pAchAM AvI javuM paDaze, ne te mATe hajAro nAnAM nAnAM be AMkhanI zaramavALA pratyakSa paricita samUha racavAM paDaze, je sumAhitagAra hoya, je carcA-vicAraNA kare ane jemanA nirNayonuM eka navA prakAranI lokasabhAnA "nIcalA gRhamAM" saMkalana thAya. taruNa mATe kAmanI tAlIma, moTAonI keLavaNI ane rASTravyApI lokakaLA tema ja lokautsava tathA dharmanirapekSa vivAhAdi vidhi-AvA vizALa nameSane AvarI le tevuM eka sAMskRtika punarutthAna ApaNe karavAnuM raheze." . '' "bhAvinuM darzana karAvatA A zabdone bhAratavAsInA hRdayamAM paDagho paDave joIe. DromanA vicAra gAMdhIjInA vicAra sAthe keTalA maLatA Ave che! ane ApaNe tyAM to hajI 80 TakA loko be AMkhanI zaramavALA pratyakSa samAjamAM (gAmaDAMmAM)ja vase che. ane ApaNuM udhogIkaraNa paNa hajI te ekadama prAthamika avasthAmAM che. uparAMta ApaNe tyAM gAMdhIjI pratyenuM mAna paNa hajI sArA pramANamAM jIvaMta che ane vinobAjInA mArgadarzanamAM gAMdhItatva pramANenAM je dhyeyane vareluM eka mahAna sAmAjika AMdolana vastuta: cAlI ja rahyAM che, eTale evI AzA jarUra rAkhI zakAya ke kAntibhAInA prazasya parijhamane pratApe gujarAtImAM upalabdha thatA phromanA A pustaka dvArA kevaLa bauddhika karatAM kaMIka vadhu uddeza saraze. Aje paNa A dezanA bhadravargamAM ghaNA evA loko che, je koI paNa bhAratIya vastune jyAM sudhI videzamAM koIne koI rIte mAnyatA prApta na thAya tyAM sudhI gaMbhIratApUrvaka gaNatarImAM ja nathI letA. ATalAM varSothI sarvodaya Andolana sAthe jevA vicAro saMkaLAyelA che, tevA ja vicAro erika phroma jevA pAzcAtya citakanI kalame vyakata thAya che, tethI sarvodaya-Andolana aMge ApaNA buddhimAnAmAM na sura jAgavo joIe. "chelle, huM AzA rAkhuM chuM ke kAntibhAIe lIdhelI mahenata A pustakanA anya bhAratIya bhASAonA anuvAdane mArga saraLa karI Apaze. A dezamAM "zANA samAjanuM vAcana jeTaluM vyApaka pramANamAM thaze, teTalI ja enI dizA-sUjha vadhu spaSTa banaze, enuM Ayojana ane vikAsa vadhu samatola banaze, ane A deza pAchA enI pitAnI sabhyatAnAM mULanI nikaTa Avaze." alyAsIne dAdAsAheba mAvaLaMkara vizeSAMka gujarAtanI saMskAramUrti agragaNya samAjasevaka ane lekasabhAnA prathama spIkara sva. dAdAsAheba gaNeza vAsudeva mAvaLaMkara 27 mI phebruArI 1956 nA roja 67 varSanI ummare videha thayA. A ghaTanAne daza varSa thayAM te saMdhine anulakSIne 'abhyAsa'mAsikane gayA phebruArI mAsane eka vizeSAMka pragaTa karavAmAM Avyo che. sva. dAdAsAheba mAvaLaMkaranA putra zrI puruSottama mAvaLaMkara je zeTha lAlabhAI dalapatabhAI ArTsa kaeNlejanA prinsipAla che ane amadAvAdanA lAskI IMsTITayuTanA pramukha saMcAlaka che teo chellAM sADApAMca varSathI A abhyAsapUrNa mAsikanuM kuzaLa saMpAdana karI rahyA che. Azare 250 pAnAne A daLadAra aMka vAMcatAM dAdAsAheba jANe ke ApaNI samakSa pratyakSa jIvatA thAya che ane temanA vividharaMgI vyakitatvane ApaNane nikaTa paricaya thAya che. A aMkamAM dAdAsAhebanI rojanIzIne 43 mo haphate tA. 2-8-48 thI tA. 29-8-48 sudhIne pragaTa karavAmAM Avyo che ane temAMthI te vakhatanA bhAratanA pATanagara dilhInA rAjakAraNI pravAhone lagatI ane ApaNane ajANI evI keTalIka mAhitI sAMpaDe che. A aMkamAM dAdAsAhebanAM keTalAMka lakhANa pragaTa karavAmAM AvyA che jemAM bhAI pu2uttama 1951 mAM IMglAMDa vizeSa abhyAsArthe gayA te prasaMgane udde zIne salAha sUcanA Apate eka lAMbe aneka upayogI sUcanethI bharele patra ApaNuM saheje dhyAna kheMce che. A aMkamAM dAdAsAhebane bhAvabharI aMjalie ApatAM bhAratanI khAsa karIne mahArASTra tathA gujarAtanI aneka agragaNya vyakitaonA patrane sAro saMgraha pragaTa karavAmAM Avyo che ane te uparathI ApaNI vacce kevI moTI mAnava - vibhUti AvI gaI ane keTaluM badhuM kAma karI gaI ane temanA paricayamAM AvelI dareka vyakatine te keTalI badhI prabhAvita karatI gaI tene ApaNane jIvata khyAla Ave che. AvA mAhitI bharapura aMkanuM saMpAdana karavA mATe 'abhyAsa 'nA taMtrI zrI puruSottama mAvaLaMkarane aneka dhanyavAda ghaTe che. . . A vizeSa aMkanI kiMmata rU. 6-00 rAkhavAmAM AvI che. 'abhyAsa' nuM vArSika lavAjama rU. 10 che. te mATenuM prAptisthAna abhyAsa kAryAlaya, mAvaLaMkara havelI, bhadra, amadAvAda, - 1. che.. ' ' "jyotizikhA * - AcArya rajanIzajI AjanA eka maulika cittaka che ane teTalI ja prabhAvazALI temanI vANI che, temanA vicArane cetarapha sAro phelAvo thaI rahela che ane temanA vizenuM AkarSaNa dina pratidina vadhatuM jAya che. temanA pravacanapustakone paNa sArA pramANamAM uThAva thaI rahyo che ane te pravacano anuvAda bhAratanI judI judI bhASAomAM pragaTa thaI rahyo che. temanA vicAra tema ja sAhityanuM prakAzana tathA pracAra karavAnA hetuthI jIvanajAgRti kendra nAmanI eka saMsthA beeka varSathI UbhI karavAmAM AvI che. A saMsthA taraphathI Aja sudhImAM pragaTa karavAmAM Avela rajanIza - sAhityanI yAdI nIce mujaba che: - - 1. sAdhanApatha. hindI mUlya 2.00 2. sAdhanA patha gujarAtI , 2.00 3. sAdhanA patha kAMtibIja hindI 5. krAMti bIja gujarAtI 6. sihanAda hindI che 1.25 7. siMhanAda gujarAtI 8. ahiMsAdarzana gujarAtI 0-35 9, pAtha phaselpha rIlIjhezana IglIza , 2.25 Aja saMsthAnA upakrame 'jayotizikhA' nAmanuM trimAsika gayA jUna mAsathI zarU karavAmAM Avela che. tenA saMpAdaka zrI jaTubhAI mahetA che. lagabhaga savA pAnAne A aMka AcArya rajanIzajInAM hiMdI pravacane ane vArtAlApane saMcaya rajU kare che. A trimAsikamAM jIvanajAgRti kendrane tema ja AcArya rajanIzajIne paricaya apa joIto hate. vaLI A tri-mAsikanI nIti zuM che- eTale ke A trimAsikamAM mAtra rajanIzajInAM ja pravacana ane vArtAlApe pragaTa karavAmAM Avaze ke temanI sadaza bhUmikA upara rahIne vicAra karatA cintakonA lakhANane paNa A aMkamAM avakAza ApavAmAM Avaze - A muddAnI tema ja AnuSaMgika bAbatenI spaSTatA karatuM saMpAdakIya vakatavya paNa eTaluM ja apekSita hatuM. A uparAMta AcArya rajanIzajInA vicArone sparzatI taMtrIne paNa eTalI ja jarUrI hatI. saMbhava che ke A pahelo ja aMka bahu utAvaLathI taiyAra karavAmAM Avele heIne AvI jarUrI bAbate A aMkamAM antargata karavI rahI gaI hoya. AgAmI aMkamAM, AzA rAkhIe ke, A aMkamAM dekhAtI guTio rahevA nahi pAme. AcArya rajanIzajInA vicAre jANavAnI samajavAnI utsukatA Aje cetarapha vadhatI rahI che. AzA rAkhIe ke te utsukatAne A trimAsika puratA pramANamAM saMtuSTa karatuM raheze. A jaryotizikhAnuM vAdhika valAjama rU. 5-00 che ane te meLavavAnuM ThekANuM: jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI, roDa muMbaI 2, che. " tibeTanA bhItaramAM". "henarika herara' e nAmanA, eka oNsTriyana DuMgarakheDue 1951 ane 1955nA gALA daramiyAna A pustaka mULa jarmana bhASAmAM lakheluM ane tyAra bAda "Seven Years in Tibet'tibeTamAM sAta varSa e nAme aMgrejI bhASAmAM anuvAdita thayela.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 prabuddha jIvana A pustakano bhAI mahendra meghANIe 1956nI sAlamAM TUMkAvelA gujarAtI anuvAdanI pahelI AvRtti 1956nI sAlamAM pragaTa thayelI ane tenI bIjI AvRtti 1965mAM pragaTa karavAmAM AvI che. tenA prakAzaka che. lokamilApa kAryAlaya, koraTa raste, bhAvanagara. A bIjI AvRttinI nakala mane thoDA samaya upara temaNe mokalelI te lagabhaga eka beThake saLaMga vAMcI jatAM thayelA AnaMda te pustakanA avalAkana rUpe vyakata karavA A noMdha lakhI rahyo chuM. A pustakanA lekhaka henarika herarano paricaya ApatAM gujarAtI anuvAdaka bhAI mahendra meghANI jaNAve che ke; "hajAro mAIla dUra dezanA eka juvAne AvIne ApaNI himAlayI sarahadane otarAde paDakhe je sAhaso kheDayAM ane ApaNI purAtana pADozI tibeTI prajAnA jIvananuM je darzana karyuM tenuM byAna 'tibeTamAM sAta varasa' nAmanA pustakamAM teNe ApyuM, e juvAnanuM nAma henarika heriyara. vatana enuM osTriyA. satyAvIzame varase himAlayanA naMgA parabata zikhara paranI caDhAImAM sAmela banatAM pahelAM yuropanA aneka pahADo eNe khUMdI nAkhelA. nizALanI rajA pUrI thAya ne DuMgarAonI vizALa gAda cheADIne zALAnA sAMkaDA khaMDamAM pAchA pharavuM paDe, e to ene mAthAnA ghA jevuM thaI paDe. ochuM bhaNelA, ne bhaNataramAM ethI ye ochA rasa dharAvanArA, e juvAnanI tibeTI ApavItInI kathA A dAyakAnI sauthI vadhAre phelAvA pAmelI, ne jagatabharamAM lAkapriya copaDIomAM sthAna pAmI. enuM eka kAraNa alabatta, tibeTanAM hima-verAnA vIMdhatAM jokhamonI je varSAjhaDI. eNe ane enA sAthI enAItare jhIlI te che. uparAMta bahAranI duniyAthI hajI Aje paNa ThIka ThIka ajANa evI e prAcIna prajAnA aMgata jIvananA anubhava varaseA sudhI e meLavI zakyA. tibeTanA lokonuM AvuM samatola ane samabhAvI Alekhana jagatane agAu bhAgye ja sAMpaDyuM haze. "17000 pha uTanI UMcAIe tApeA DhasaDatA briTiza senApati yaMgahasabaMDa 1944nI sAlamAM TibeTanA pATanagara lhAsA sudhI hiMmatabharI ane kaparI caDhAI laI gayA tyAre temanI sAthe chApAnA gaNyAgAMThayA khabarapatrIe gayelA, ne tibeTanI rahasyabhUmi uparathI gADhA dhummasa-zo paDado jarA haThelA ne pachI pUrvavat paDI gayelA. bAkI- - nA jagata thI sadantara alipta rahevAnA tibeTI daDha AgrahanA AvaraNane chellAM paccAsa varasamAM bahu ochA mAnavIo bhedI zakayA che ne temAM, lhAsAmAM pAMca varasane vAsa karIne cheka e dezanA "daivI" bALarAjA dalAI lAmAnA vizvAsu mitrapade pahoMcI zakanAra A pustakanA lekhakanI siddhi ajoDa gaNAya che. "1951nA varSamAM A pustakanA lekhake tibeTa cheDayuM. te pachInAM varasA daramiyAna, cInanA mahAna prajAsattAkanA eka bhAgarUpe, tibeTanI ghaNI kAyApalaTa thaI che. e rIte, A cApaDImAM varNavAyalI amuka hakIkato have bhUtakALanI banI cUkI haze. te chatAM, mojIlI ne bhakitabhAvabharI, zANI ne vahemIlI tibeTI prajAnI hajI to gaI kAlanI ja tasavIra tarIke AmAMnI ghaNI vigato rasika nIvaDaze. ka tA. 16-8-1 prayatno bAda Akhare 1944nA eprilanI 29mI tArIkhe te banne sAthIe bhAratanI sarahada vaTAvI zakayA ane bhaTakatAM bhaTakatAM ane avAranavAra bhArata yA nepAla tarapha pAchA dhakelAtA Akhare 1946 nA jAnyuArI mAsanI 15mI tArIkhe teo kazA paNa pAsaporTa vinA lhAsAmAM dAkhala thayA. tyAra bAda 1950mAM tibeTa upara cInI AkramaNanI zarUAta thaI ane 1951nA mArca mAsamAM tibeTa choDavA sivAya A banne sAhasika naravIro mATe bIjo koI vikalpa na rahyo. ajANyA aNaAmaMtryA A banne bahAduro lhAsAmAM kema sthira thayA ane tyAMnA prajAjanone ane rAjyane upayogI evI kayA kayA prakAranI kAmagIrI bajAvIne tyAMnA adhidevatA samA dalAI lAmA, UMcI kakSAnA adhikArIo ane prajAjanonA teo kevA prItipAtra banyA-enI romAMcaka kathA A pustakamAMthI ApaNane jANavA maLe che. A pustakano anuvAda bhAre sundara thayo che. A pustaka prAraMbhathI anta sudhI vAMcatA eka prakAranA romAMcaka AnaMdano anubhava thAya che ane ApaNI kalpanA adbhuta tRpti anubhave che. himAlayanI bIjI bAjunA duniyAnI aTArI jevA 12000 phITathI vadhAre UMcAIe AvelA A pahADI mulakane kAlpanika pravAsa kheDavAno AhlAda A pustakanA vAcanathI ApaNane sahajapaNe prApta thAya che. pahADonA paryaTananA rasika janone A pustaka vAMcI javA khAsa anurodha che. paramAnaMda saMgha samAcAra AgAmI paryuMSaNa vyAkhyAnamALA A vakhatanI tA. 11mI sapTembarathI tA. 18mI sapTembara sudhI ema ATha divasa mATe yojAyelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAno kAryakrama goThavAI rahyo che. pahelA, divase zrI gaganavihArI mahetA, 'thAro ane gAMdhIjI' e viSaya upara ane zrI ucharaMgarAya Dhebara, gAMdhIjI ane vinobA ' e viSaya upara vyAkhyAna Apaze. chellA divase AcArya rajanIzajInuM vyAkhyAna haze. AThe divasanI savAre 8-30 vAgye zarU thatI sabhAe copATI upara AvelA bIralA krIDA kendra"mAM bharavAmAM Avaze. zrI kisanasiMha cAvaDAnuM vyAkhyAna: 'himAlayanI vibhUti' A cApaDInA lekhaka naMgA parvatanI Arohaka TukaDImAM joDAvA mATe 1960nA ogasTamAM bhArata khAte AvelA. naMgA parvatana navA keMDo zodhavAne lagatA prAthamika saMzAdhananuM kArya patAvIne te yuropa ravAnA thavAnI vATa joto karAMcImAM thoDA divasathI ArAma karatA hatA, evAmAM bIjuM vizvayuddha phATI nIkaLyuM ane tene ane tenA sAthI pITara phasnAITarane eka yA bIjI aTakAyata chAvaNImAM mahinAo sudhI purAyelA rahevuM paDayuM. temanuM dhyeya emAMthI bhAgI chUTIne tathA himAlaya eLagIne tibeTa pahoMcavAnuM ane e dezanA bane teTalA paricaya meLavavAnuM hatuM. bhAgI chUTavAnAM be traNa niSphaLa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 27mI oNgasTanA roja zanivAra, sAMjanA 6-00 vAgye masajIda baMdara roDa upara beMka oNpha baroDAnI sAme AvelA dhI Trena eNnDa oNIla sIDjha maracanTsa esosiezananA sabhAgRhamAM zrI kisanasiMha cAvaDA 'himAlayanI vibhUti' e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. A viSayanA jijJAsuone vakhatasara upasthita thavA anurodha che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, viSayasUci huM bhArata tarapha kema AkarSAI ? sAtatya prakIrNanoMdha : saMsadamAM saujanyanuM cintAjanaka avamUlyAMkana, paryuSaNa parva aMgenA praNAlikAbheda TALI zakAya ema che kharU ? pazcima ane pUrvanA darzanamAM raheluM maulika antara, avakAzasaMzAdhana pAchaLa vyartha veDaphAtuM anargaLa dravya. sva. vidyAvibhUti Si. vAsudevazaraNa menI mArzala gItA parIkha paramAnaMda ratilAla dIpacaMda desAI 79 agravAla avalokano : zANA samAja, abhyAsanA vizeSAMka, jyoti zikhA, tibeTanI bhitaramAM, siMhadarzana pRSTha pa 76 77 paramAnaMda 8 pUrNimAbahena pakavAsA 83
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-4** prabhupta jIvana sihadarzana (gayA phebru ArI mAsanI tArIkha 4, 5, 6 ema traNa divasa mATe AcArya rajanIzajIne anulakSIne eka zibira goThavavAmAM AvI hatI. A zibira ane te aMge karavAmAM AvelA pravAsanI vigata Do. ramaNalAla sI. zAhe prabuddhajIvana mATe lakhI ApI hatI ane te prabuddhajIvananA mArca mAsanA be aMkomAM pragaTa karavAmAM AvI che. A tulasIzyAma zibiramAM upasthita thayelAM zrI pUrNimAbahena pakavAsA zibira purI thayA bAda e bAju rahetA ane vicaratA siMhAne pratyakSa nihALavAnA hetuthI tulasIzyAmanI bAjue AvelA sAMsaNa gAma tarapha gayelA ane AjubAju phelAM. A rIte pharatAM temane je anubhava thayo tenuM temaNe hiMdImAM lakheluM romAMcaka varNana 'zakitadala'nAmanA mAsikamAM pragaTa thayuM hatuM. tene anuvAda mArI vinaMtithI temanAM putrI bahena AratI mahetAe karI ApyA che je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. ahiM jaNAvavAnuM prApta thAya che ke A aMkamAM A varNanAtmaka lekha pragaTa thato hoIne 'mahAprasthAnanA patha para'nA 14mA hato pragaTa karavAnuM AvatA aMka upara mulatavI rAkhavAnuM UMcita dhAryuM che. maMtrI) tulasIzyAma sAdhanA zibiranI pUrNAhUti pachI ame jaMgaprasiddha giranAranAM siMhAne jovA gayA. madhyagiramAM siMhAne jovA mATe eka vizeSa sthAna che, jenuM nAma 'sAMsaNa' che. . ame tulasIzyAmathI savAranA 7 vAge UpaDayA. Akho rasto jaMgalamAMthI jato hatA, savArane vakhata hatA eTale rastAmAM ja pelA 'dosto 'ne maLavAnI AzA hatI. amArI Atura najara banne bAjunI jhADImAM pharatI hatI. vacce TapakAMvALAM haraNAnAM joDakAM maLyAM. emaNe amArI tarapha atyaMta nirdoSa najare joyuM ane chalAMga mAratAM bhAgI gayA. eka jagyAe tA 15-20 AkarSaka haraNAnuM jhuMDa caratuM hatuM. dUrathI emane joyAM eTale meTara tyAM ja UbhI rAkhI dhIrethI nIce UtarI ame emanI tarapha cAlavA lAgyAM. jhADanI ADasa laIne ame emanI khUba pAse pahoMcI gayA ane emanI pravRtti jovAmAM mazagUla banI gayAM. paNa kazekathI thoDoka saMcaLa thayA eTale tarata ja badhA bhAgI gayA. meM manamAM ja kahyuM "pyArA dosto, ame tamane herAna karavA nahotA AvyAM, ame to phakata tamArA darzana karavA ane tamArI sAthe dostIno hAtha laMbAvavA AvyA hatA. emane amAro A saMdezA pahoMcyA ke nahIM tenI khabara nathI. nIlagAya, khisakolI, sasalAM, jaMgalI maraghAM ItyAdi aneka prANI tathA pakSIonI mulAkAta thaI. vacce be-cAra moTAM zIMgaDAvALA sAbara paNa maLyAM. paNa jene jovAne dila talapApaDa thaI rahyuM hatuM te siMhA na maLyA. vacce vacce nAnAM meATAM gAmaDAo AvyA karatAM hatAM. nAnI moTI nadIo paNa AvatI hatI. A vanapradeza bahu sukako lAgato hato. jhADa adhikAMza pAtaLA hatA ane pAnakhara Rtu hovAthI zRMgAravihIna lAgatAM hatAM. vizeSa karIne ahIM AMbaLA, bAvaLa ane kesUDAMnAM vRkSa vadhAre najare paDatAM hatAM. bAranAM DhagalAmAM pAkAM caNIbAra mANekanI jema camakI rahyAM hatAM. e kAMTAvALA guMbajomAMthI vINI vINIne bAra khAvAnA lAbha ame rokI na zakayA, bAranA svAda letAM letAM koIkavAra kAMTAno paNa svAda maLI jatA hatA. A sukkA vanapradezamAM kesUDAnAM phulo pUrabahAramAM khIlyAM hatAM. jyAM juo tyAM yajJanI kesarI javALAonI jema pha lAthI bharapura kesUDAnAM vRkSo jaMgalanI zobhA vadhArI rahyAM hatAM. A phlAnI samRddha vipulatAmAM kaze pAMdaDAM to dekhAtAM ja nahotAM. mane yAda AvyuM ke mArI bA mane ane mArA bhAMDuone kesUDAMnAM pha lanAM pANIthI navaDAvatI hatI . 83 jethI garamInI RtumAM bALakonAM zarIrane zItaLatA maLatI ane aLAI phollAM vigerethI bacI zakAtuM. kesUDAnA A guNadharmo meM' mArA sAthIone kahyA. vicAra Avyo ke ApaNI A naisagika mUlyavAna saMpatti prabhue vipula pramANamAM ApI che, chatAM ye ApaNe ene pUro upayoga nathI jANatAM ane tene moTo bhAga dara varSe Ama ja naSTa thaI jAya che. raste sAro hato eTale moTara paNa pUra jhaDapathI doDI rahI hatI. dUrathI eka maMdiranI pharapharatI dhajAnAM darzana thayAM. pAse pahoMcyAM tyAre khabara paDI ke e to 'kanakaI' athavA 'kanakezvarI' mAtAnuM maMdira hatuM. pAse suMdara nadI vahI rahI hatI. maMdira thoDI UMcAI para hatuM. e TekarI para caDhIne maMdiramAM jaI mAtAnAM darzana karyAM. mUrti tathA AbhUSaNo suMdara hatAM. ahIMthI AsapAsanA pradezanuM suMdara darzana thayuM. atyAra sudhI amane sukako vanapradeza jovA maLyA hatA, paNa ahIM nadInA kAraNe hariyALI najare paDatI hatI. tyAMnA pUjArIjIe amane ThaMDu pANI pAyuM tathA maMdiranA ItihAsa saMbhaLAvyo. ahIM be--traNa svaccha dharmazALAo che, eka resTahAusa che, ane pUjArI ane anya kAryakarone rahevA mATe makAna paNa che. pUjArIe kahyuM ke '"maMdiranAM TrasTIoe yAtrIone rahevA mATe sarasa vyavasthA karI che. ahIMnI AbohavA samazItA rahe che ane nadInA kAraNe sthAna ramaNIya paNa che. kUvAnuM pANI mIThuM che, eTale 10-15 divasa ArAmathI rahI zakAya evuM che. koIkavAra rAtre siMha nadInuM pANI pIvA Ave che, emanI garjanAo paNa saMbhaLAya che, paNa koI divasa ahIMnI vastIne siMhoe herAna nathI karI, pUjArIe mane kahyuM ke tame zakita dalanA eka vizeSa tAlImakempa ahiMyA karo, ame tamane badhI sagavaDa karI ApIzuM." amArI vAta cAlatI hatI eTalAmAM ja eka suMdara pAtaLI yuvatI potAnAM pati ane be bALako sAthe eka gharamAMthI nIkaLI. emanI sAthenI vAtacItathI mAluma paDyuM ke emanA pati verAvaLanI eka phekaTarImAM ereMjIniyara ane bhAgIdAra che. pati-patnI bannene naisagika ramaNIyatA ane vanyajIvana mATe khUba prema che; eTale peAtAnA kAmamAMthI thoDo samaya maLatAM ja teo ahIM AvI jAya che. A vakhate to traNa aThavADiyAne mATe teo ahIM AvyAM hatAM. pita bALakone laIne nadI taTa para gayA ane patnI amArI sAthe vAto karavA lAgI. eNe kahyuM ke "ahIM amane bIjAnI kaMpanI na hovA chatAM ame zAMti ane AnaMdathI rahI zakIe chIe. A nadI, jaMgala, jhADI, prANI, pakSI ane ahIMnI badhI cIja amArI sAthe vAta kare che ane amane prasanna rAkhe che." emaNe kahyuM ke nadInAM uparavAsamAM doDheka mAIla dUra traNa AMkhAvALI mAchalIo rahe che. A sthAna ghaNuM durgama ane bhaSAnaka che. te paNa eka divasa tyAM javAno vicAra che. savAranA pahAramAM ja jhADa parathI toDelAM tAjA AMbaLA eNe amane ApyAM. vadhatI jatI garamImAM AMbaLA khUba mIThAM lAgyAM. ame enI vidAya lIdhI. koI ne koI divasa kanakAI mAtAnAM sthAna para pharIthI AvIzuM ane banI zakaze to tAlIma zibira paNa karIzuM ema ene ane pUjArIne kahI ame meTaramAM beThAM. nadI pAra karIne ame AgaLa cAlavA lAgyA. ahIM ja ame rastA cUkI gayA. DAbI bAjunA eka nAnA raste sAMsaNa jatA hatA, paNa nAmanuM borDa nIce paDI javAthI amane khabara na paDI ane ame AgaLa cAlI gayAM. raste 'phoresTa reMjara maLyA. emane pUchavAthI khabara paDI ke sAMsaNanA raste te pAchaLa rahI gayo. ame pAchA vaLyAM, paNa eka ajANyA rastAmAM ghusI gayA. rasto sAMkaDo
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddha jIvana 4 ane kharAba hatA. amAro DrAIvara sAvadhAna ane kuzaLa hatA, eTale ghaNI vAra teNe amane khatarAmAMthI bacAvI lIdhA hatAM. ame evA jaMgalamAMthI pasAra thaI rahyAM hatAM ke jyAM koI mANasa pazu ke pakSI nhotAM dekhAtAM. na koI khetara ke na koI manuSyavasavATanA cihno, taDako vadhI rahyo hato. savAranA sADA dasa vAge sAMsaNa pahoMcavAnA IrAdA hatA, ane ahIM to bAra vAgI gayelA chatAM paNa A bhayAnaka jaMgalanA aMta nahotA AvatA. have te nakkI ja hatuM ke ame khATe raste caDhI gayA hatA. baLadagADI cAlavAnAM cIlAo paNa kaze nhAtA dekhAtA. have te moTarane paNa AgaLa javAne mATe muzkelI paDavA lAgI, ghaNI muzkelIthI DrAIvare meTarane pAchI lIdhI ane AvyAM hatAM eTalA ja rastA pAchA kApyo. meTA raste pahoMcatAM eka vAgI gayo. jayAMthI pAchA pharyA hatAM e ja dizAmAM AgaLa vadhyAM. daseka mAIla para pharIthI pelA phoresTa renjarano bheTo thayA ane emanAM mArgadarzana pramANe 'satadhAra'nAM lAMbA paNa mukhya rastA para ja sAMsaNa javuM ThIka lAgyuM. barAbara aDhI vAge sAMsaNanA 'ramaNIya gesTa hAusa'mAM pahoMcyAM. snAna, bhAjana ArAmAdithI paravArIne ame sADA cAra vAge siMhadarzana mATe nIkaLyAM. dasa mAIla meTaramAM ane doDheka mAIla jaMgalUnA beraDI, bAvaLa Adi kATAMLA jhADothI bacatAM bacatAM nizcita sthAna para pagaraste pahoMcyAM. amArAthI lagabhaga 40 phrUTa dUra eka nAnAM nALAnI vacce eka moTo DAlamaththA vanarAja ArAmathI beThA hatA. enI manohara kezavALI ane cAmaDInA raMga camakatAM hatAM. te eka yogInI mAphaka AMkho baMdha karatA hatA ane pharI kholIne cAre bAju ane amArI tarapha najara karatA hatA. enI daSTimAM karyAMya hiMsA ke vikALatA dekhAtI nahotI. ame thoDAM vadhu najIka gayAM, paNa e te emanA ema besI ja rahyo. ene vizvAsa hato ke ame ene satAvavA nahi, mAtra jevA ja gayA hatA. ame enAM thoDAM phoTA lIdhA. A siMha tyAnAM lokone mATe paNa navA hatA. Ama tA jaMgalanA badhA siMhAne phoresTa ophisara ane cokIdAra loko ALakhatA hoya che. siMhAnAM nAma paNa pADelAM hoya che, paNa A siMha pahelI ja vAra najaramAM AvyA hatA eTale enuM nAma nahotuM paDayuM. phoresTa ophisare amane kahyuM ke giranAM jaMgalanAM badhA siMhamAM A sauthI moTo che. giranA sauthI moTA siha jovAnI taka maLI tene ame amAruM sadbhAgya mAnyuM. phoresTa ophisara zrI modIe mane enuM nAma pADavAnI vinaMtI karI, jenA meM saharSa svIkAra karyo. A siMha dekhAvamAM bahu suMdara ane AkarSaka hatA eTale mheM enuM nAma TheTha saurASTrI bhASAmAM 'rUDo' rAkhyuM. gAmaDAMnAM loko ene 'rUDiyA' paNa kahI zake evI zakayatA A nAmamAM hatI eTale badhAne e bahu ja gamyuM. nAmakaraNa thatAM ja bhAI UThIne UbhA thayA ane dhIre dhIre cAlavA lAgyA, ame paNa enI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyA, eka TekarInI dhAra parathI e sIdhA nIce utarI jatA hatA te dazya ghaNuMja AkarSaka hatuM. enI badhI ja lAkSaNika adAonuM amane darzana thayuM. jaMgalanA rAjAnuM gaurava enI adAomAM prakaTa thatuM hatuM. eka adA hajI jovAnI manamAM IcchA hatI, te ene doDatA jovAnI, te paNa pUrI thaI. amane vadhAre najIka AvatA joI e chalAMga mArIne bhAgavA lAgyA. vAha ! zuM suMdara dazya ? enI gucchAdAra lAMbI pUMchaDIne uchALatA cArepaNe pUrI tAkAtathI doDatA e sAmenI jhADImAM adazya thaI gayo. thoDIvAra sudhI ame enAM pAchA AvavAnI pratIkSA karI, paNa cokIdAre kahyuM ke have e rAtre ja pAchA Avaze. sUryAstanA samaya thaI gayA hatA. pakSIo potapotAnAM mALAmAM jaI rahyAM hatAM. emanAM kilakilATathI vAtAvaraNa gAjI rahyuM hatuM. tA. 16-8-1 koI koI vakhata jaMgalI jAnavaronA paNa avAjo saMbhaLAtA hatA. aMdhAruM UtaravA lAgyuM hatuM ane amane pharIthI mATara sudhInA kAMTALezva rastA pAra karavAnA hatA. anya jAnavaronA bahAra nIkaLavAnI saMbhAvanA paNa hatI eTale ame jaldI cAlavA lAgyA ane jIpa gADI sudhI pahoMcI gayAM. rAtre mukhya phoresTa ophisara zrI siMhA tathA DaoN. satyanArAyaNajIne maLavAnuM thayuM. emaNe siMhAnI ghaNI romAMcaka vAto kahI saMbhaLAvI. 'gira'nI gAyAnuM tAjuM ghI tathA tAjA gALanA paNa emaNe svAda cakhADayo. bIje divase prabhAte jaldI uThIne aMdhArAmAM ja ame sAMDhabeDA' jaMgala tarapha prayANa karyuM. A jaMgala paNa siMhAne mATe mazahura che. eka be nahIM paNa sAta sAta siMhAnAM jUtha paNa koI koI vAra ahIMyA jovA maLe che. meTara cheDIne pharIthI pagayAtrA zarU thaI. prabhAtanI lAlImAe sArA vAtAvaraNane prasannatAthI bharI dIdhuM hatuM. jhADa, pazu, pakSI-badhAM A caitanyadAyI vAtAvaraNanA AlhAda laI rahyAM hatAM. jaMgalanA pagIoe amane kahyuM ke eka nizcita jagyA para thoDA ja vakhata para be siMha ane eka siMhaNa beThAM hatAM. eka baccuM paNa sAthe hatuM. ame tyAM pahoMcIe tyAM sudhImAM te badhA gAyaba thaI gayelAM. Aje to amane jaMgalanI mahArANInI mulAkAta levAnI hatI. koI mahArANInI mulAkAta vakhate jema prathama mulAkAtIo Ave, pachI caparAsI mahArANIne khabara Ape, e Ave ane mulAkAta Ape, ka'Ika evA ja ziSTAcAranA amane ahIM anubhava thayo. pagIoe jaMgalanI aMdara jaIne bakarInI jema 'be be be" be" avAja karyA. thoDI ja vAramAM amArI sAmethI eka siMhaNa jhaDapathI bakarAnAM avAje tarapha jatI jovAmAM AvI. enI pAchaLa enuM eka mahinAnuM baccuM paNa kudaka kudaka karatuM jatuM hatuM. pagIo najIkamAM ja hatAM. eka pagInAM hAthamAM sAce ja bakarInuM baccuM hatuM, paNa te phakata dekhAva mATe ja. siMhaNanA nAstA mATe nahIM. pahelethI ja ame e cAkhavaTa karI dIdhelI ke amAre to ahiMsaka rIte ja siMhadarzana karavA che. e pagIonI sAme 20 phITa dUra ja e siMhaNa besI gaI, enuM baccuM enI sAthe ramI rahyuM hatuM. A mA-dIkarAnI gammatIkrIDA ghaNI manoraMjaka lAgI. siMhaNa lAlacuM najare bakarInAM baccAM tarapha jaeNI rahI hatI. e khUba ja ArAma ane vizvAsathI beThI hatI. A badhI ramatagamata ame eka bAjuthI jaoNI rahyAM hatAM. siMhaNa paNa Doka pheravIne amArI sAme vAre ghaDIe joI letI hatI. * Ama bAjumAMthI joIne pachI dhIre dhIre enI sAme jayAM pagI hatA tyAM ame AvI pahoMcyAM. enA sAmenA dekhAva vadhAre gamyo. huM to enAthI rA phITa dUra palAMThI lagAvIne besI gaI. e khUba premathI mArI sAme joI rahI. mane to te vakhate e eka gAya jevI nirdoSa ane vhAlI lAgI. mArI AMkhAmAM paNa enA prati khUba pyAra hato. manamAM IcchA thaI AvatI hatI ke, ekavAra pAse jaIne enAM suMdara zarIra para hAtha pheravI AvuM, paMpALI AvuM. enI AMkhAmAM kyAMya hiMsA ke krUratA nhotI dekhAtI. vananAM hiMsaka pazuonI sAme ATalI nizcitatA ane vizvAsathI besI zakAya che enI Aje khAtrI thaI. A mahArANIe lAMbA samaya sudhI amane mulAkAtanuM mAna ApIne phoTo mATe vividha pAsa' paNa ApyAM. e puSTa, suMdara ane sapramANa hatI eTale enuM nAma 'rUpALI' rAkhyuM ane enAM baccAnuM nAma 'lADako.' sAce ja baccuM bahu lADakuM hatuM. eka kalAka sudhI ArAmathI beThA pachI taDako vadhatAM ene thADI azAMtino anubhava thayo hoya ema lAgyuM eTale, e UbhI thaI ane dhIre dhIre baccAM sAthe vanamAM cAlavA lAgI. ame thoDIvAra enI pAchaLa gayAM paNa e te jhaDapathI jaMgalamAM adazya thaI gaI. ame paNa jUnAgaDha tarapha prasthAna karyuM. sAMsaNanAM siMha siMhaNa ane baccAMno A AlhAdaka anubhava mArI smRtimAM cirasthAyI banI gayA. anuvAdaka : bahena AratI mahetA (b) mULa hi'dI: bahena pUNimA pakavAsA mAlika : zrI subaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa. muMbai-3, mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbaI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH. 117 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jIvana prabuddha jaina'tu navasaMskaraNu varSa 28 : arka 9 muMbaI, sapTembara 1 1996, gurUvAra AphrikA mATe ziliMga 8 taMtrI: paramAnaM4 kuMvarajI kApaDiyA bhagavAna mahAvIra viSe [paMDita becaradAsa jIvarAja dozI saMpAdita mahAvIra-vANInuM chaThTha hiMdI saMskAraNa sarva sevA saMgha rAjaghATa, vArANasI, taraphathI (kIMmata rUA. 5) saMskRta - rUpAntara, vistRta tulanAtmaka vivecana tathA mahAvIra jIvana sahita bahAra pADavAmAM AvyuM che. temAM vinobAjIe A saMskaraNane lakSamAM rAkhIne purovacana jevuM lakhANa lakhI ApyuM che te tathA AgaLanAM saMskaraNomAM te prakAranAM je lakhANa pragaTa karavAmAM AvelAM te sarva ekatra karIne teno samayanA kramAnusAra gujarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. A badhAM lakhANA bhagavAna mahAvIra aMgenI vinAbAjInI viziSTa dRSTi ane vicArasaraNI rajU karatAM hoIne atyanta mahattvanAM che. paramAnaMda] "huM emanuM ja kAma karI rahyo chu" (zrI riSabhadAsa rAMkA upara lakhAyalA patramAMthI ) 'mahAvIra-vANI' mane bahu ja priya lAgI che. temAM tame saMskRta chAyA ApI rahyA che, tethI te samajavAmAM vadhAre sagavaDa raheze. Aja to huM buddha tathA mahAvIranI chatrachAyAmAM temane pyArA evA bihAra pradezamAM ghUmI rahyo chuM ane mAnuM chuM ke huM emanuM ja kAma karI rahyo chuM. A divaseAmAM dhammapadanI' prati mArI sAthe hoya ja che. jayAre "mahAvIra - vANI'zuM ApanuM navuM saMskaraNa nIkaLaze tyAre te paNa sAthe rAkhIza. te vAMcavA mATe mane samaya maLe yA na maLe, tenI koI cintA nathI. evI cIjo najIkamAM hoya to paNa tenI saMgatithI paNa badhuM maLI jAya che. ema to AgaLa upara mahAvIravANI' huM joI gayo chuM. ema chatAM paNa priya vastunuM punardarzana priyatara banaze. AjakAla seMkaDo pustakono dareka bhASAmAM bharAvA thaI rahyo che. jo mArUM cAle to ghaNAkharA lekhakone huM khetInA kAmamAM joDavA IcchuM ane gItA, dhammapada, mahAvIra - vANI jevAM thoDAM pustakomAMthI samAjane ujajIvana - utkRSTa jIvananuM tattva pahoMcADuM. paDAva: aMbA (gayA) tA. 12-11'para vinobA AzIvacana (cAthA hiMdI saMskaraNamAMthI) buddha tathA mahAvIra bhAratIya AkAzanAM be ujajavala ratna che. guru - zukra samAna tejasvI tema ja maMgala-darzana. buddhano prakAza duniyAmAM vyApaka rUpamAM phelAI gayo. mahAvIrano prakAza bhAratanA hRdayamAM soMsaravA utarI gayo. buddhe madhyama mArga dekhADayo. mahAvIre madhyama daSTi ApI. banne dayALu tathA ahiMsAdharmI hatA. buddha bodhapradhAna hatA, mahAvIra vIryavAna tapasvI hatA. O buddha ane mahAvIra banne karmavIra hatA. lekhana - vRtti temanAmAM nahotI. teo nigrantha hatA. koI zAstra-racanA temaNaeN karI nahotI; zrI muMbai jaina yuvaka sadyanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 25 paisA vinAmAjInu cintana paNa teo je bolye jatA hatA temAMthI zAstro racAye jatA hatA. temanuM bAlavuM sahaja rahetuM hatuM. temanI vikharelI vANInA saMgraha paNa pAchaLathI lokone ekatra karavA paDelA. buddha-vANInA eka nAnA sarakhA sArabhUta saMgraha dhammapada'nA nAmathI be hajAra varSa pahelAM thaI cUkayo hato, je mAtra bauddhasamAjamAM ja nahi paNa AkhI duniyAmAM 'bhagavada gItA' mAphka pracalita banI cUkayA che. 'mahAvIra-vANI' Aja sudhI jainonA AgamAdi graMthAmAM vikharelI paDI hatI. temAMthI cUMTIne A eka saMgraha AtmArthIonA upayoga mATe zrI riSabhadAsajInI preraNAthI prakAzita karavAmAM Avela che. Ama to A pustakanI cothI AvRtti che, paNa A punarmudraNa nathI, paNa parivartita AvRti che, jemAM adhika vyApaka daSTithI saMkalana karavAmAM AvyuM che. mArI sUcanAthI A AvRttimAM mUla vacanonuM saMskRta rUpAntara paNa ApavAmAM AvyuM che. ema thavAthI 'mahAvIra-vANI' samajavAmAM vadhAre saraLatA--sagavaDa raheze. dhammapada kAla-mAnya banI cUkela che. mahAvIra--pANI paNa banI zake che, jo jaina - samAja eka vidyutpariSada mAraphata pUrI cakAsaNIpUrvaka bha. mahAvIranAM vacanAnA tema ja tenA kramanA nizcaya karIne, eka pramANabhUta saMgraha loko samakSa rajU kare. jaina samAjane mArI A eka vizeSa bhalAmaNa che. jo A sUcanAnA amala karavAmAM Avaze to jaina - vicAranA pracAra mATe paccAsa - so pustako lakhavAmAM Ave che tenA karatAM AvA saMgraha adhikatara upayogI nivaDaze. AvA pauruSaya saMgraha jyAre thavAnA haze tyAre thaze. paNa tyAM sudhI pauruSeya--vyakitagata prayatnathI je koI nipajaze te paNa upayogI banaze. 'sAdhaka sahacarI' nAmathI AvA ja eka saMgraha satabAlajIe karelA prakAzita thayo che. A bIjo prayatna che. huM IcchuM chuM ke kevaLa jaina samAja ja nahi, paraMtu cittazuddhinI IcchA dharAvavAvALA jeo jaina - saMpradAyanA anuyAyI nathI teo paNa AnuM cintana - manana karaze. paDAva: caparI (bihAra) tA. 30-3-53 vinobA aNumAla bheTa (pAMcamA gujarAtI saMskaraNamAMthI) 'mahAvIra - vANI'nuM gujarAtI saMskaraNa pragaTa thaI rahyuM che. A AnaMdajanaka vAta che. ahiM bihAramAM bhUdAna - yajJanA pracAraarthe ghUmatAM ghUmatAM buddha tathA mahAvIranuM mane nirantara smaraNa thayA karyuM che. loko jANe che ke me bodhagayAmAM samanvaya - Azrama zarU karI dIdhA che. koI navA AraMbha karavAnI vRtti huM mArAmAM joto nathI. ema chatAM paNa, bhUdAnanI pravRttimAMthI samanvayanI pravRtti anivArya rUpe nIkaLI paDI che. bhArata bhUmimAM AtmAnuM cintana, manana tathA zodha bahu prAcIna kALathI Aja sudhI thatAM rahyAM che. temAM vaidika, bauddha tathA zramaNa
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prazna jIvana tA1-9-66 A traNa zAkhAe cAlI AvI che, traNe zAkhAomAM aneka santa phormyulA" banAvI jene anusarIne AjanI sIkayorITI kAunsIla puruSa nirmANa thayA che tema ja temanA vividha pakSo paNa zarU thayA che. cAlI rahI che. te dareka pAsethI satyAMza laIne pUrNa satyanI zodha A paMthomAM zikhone paNa eka paMtha che. jo ke Aje vizeSa saMghaTanAne karavAno prayatna kare che. lIdhe potAnA zikhadharmane eka alaga dharma tarIke teo mAnavA ema samajavuM ke mArI pAse ja pUrNa satya che e barobara lAgyA che, paNa e paNa eka upAsanA-paMtha ja che. bhAratanI bahAranA nathI. darekanI pAse satyane eza che ema samajavuM joIe. vedamAM dharma - pravAha paNa bhAratIya saMskRtimAM dAkhala thaI gayA che, athavA yuddha mATe eka zabda Ave che. saMskRtamAM yuddha mATe aneka zabdo che. te bhAratanI bahAranA te maTI gayA che. IsAI, musalamAna, vadamAM Ave che ke "mama laya. i, lAkA tArU AvAhana yahudI-A traNe la/mAe bhAratane apanAvyuM che ane Aje A ''kare che, mama satyama mAM bhASyakAra lakhe che: "ja saMyeSu yudhyeSa traNenuM potAnuM eka bhAratIya rUpa paNa che. A rIte aitihAsika carthaH eTale ke mama satyano artha yuddha thAya che. eTale pravAhamAM bhArata-deza dharma-vicAronuM sAma-sthAna banI gayela che. ke koI paNa mANasa jayAre kahe che ke "mAruM kahevuM ja satya ' , ' A aitihAsika kArya tyAre pUrNa thaze ke jayAre ApaNA jIvana-. che." "mAruM kahevuM ja mAtra satya che" to temAMthI yuddha pedA thAya che. darzanamAM A sarvane ApaNe samanvaya karIzuM. A mATe dareka dharmanI Ama hovAthI yuddhane e ja nAma ApavAmAM AvyuM. kahevuM ema sArabhUta koI vastu maLI jAya che te bhAre sagavaDatA pedA thAya che. joIe ke mama satyarA: tavAri satyaT:-mAruM paNa satya che, tamAru paNa satya che. Ama bane. to vAta. cAle ane ekabIjAno meLa maLe. vaidika dharmane sAra, sUtrarUpamAM IzopaniSamAM ane keTalAka Ama hovAthI, duniyAmAM jo vizvarAjaya thavAnuM hoya to te mATe vistArathI bhagavad gItAmAM ApaNane maLI jAya che. IsAI dharmane mahAvIre darzAvele e ja eka mAtra upAya che. sAra IzunA 'giri-pravacana" rUpe mazahUra che. bauddha dharmane sAra bauddho. huM ahiMsAnI vAta karato nathI. huM mahAvIranI madhyastha daSTinI e je cUMTeluM "dharmopada' che. zikhono pUro dharma - vicAra "japujI'mAM vAta karI rahyo chuM. sau koI satyAgrahI banavAnI vAta kare che. huM AvI jAya che. jaina - dharmane sAra saMkSepamAM ApavAvALA pustakanI, kahuM chuM ke pahelA satyAgrAhI bane, pachI tame satyAgrahI banI zako cho. khUba jarUra hatI. mane lAge che ke te jarUra "mahAvIra-vANI' e mahAvIre eka ghaNI moTI vAta karI che. mahAvIra ane buddha * eka jamAnAmAM thaI gayA. mAro khyAla che ke bannenuM milana paNa sArI rIte pUrI pADI che. thayuM haze. bhagavAna buddha strIone saMnyAsa-dIkSA ApatA nahotA. eka A pustakamAM mAtra 313 vacane ApavAmAM AvyAM che, to vakhata temanA ziSya AnaMda eka bahenane lAvyo ane kahyuM, "bhagavana A eka nAnI sarakhI cIja banI jAya che. A prakAzanathI adhyayana A bahena khUba je jijJAsu che. Ane dIkSA Apo!" tyAre buddha karavAvALAne zabdone vadhAre paDate bojo nahi paDe ane jIvana mATe kahyuM, "he AnaMda! te parIkSA karI che to tArA upara vizvAsa rAkhIne ene huM dIkSA ApuM chuM. paNa dhyAnamAM rAkhaje ke ApaNA saMpradAya pAtheya - bhAtuM - pUrA pramANamAM maLI raheze. paribhASAnuM jaMgala ThIka mATe A eka jokhamakAraka vastu che." eTale buddha strIone dIkSA pramANamAM TALavAmAM AvyuM che. sAmAnya pAThakane lagabhaga paccAseka ApavAmAM jokhama mAnyuM, jyAre bhagavAna mahAvare strIone chUTathI navA zabdo AmAMthI maLaze, je tene bhaDakAvanArA nahi bane, paNa tenI dIkSA ApI. kahevAya che ke emanA parivAramAM jeTalI sAdhuonI samajaNa ne saMskAra ApanArA mAlUma paDaze. A zabdo 19mA saMkhyA hatI ethI vadhAre sAdhvIonI saMkhyA hatI. A emanuM sUtramAM moTA pramANamAM jovAmAM Ave che. A sUtra ahiM ApavAmAM bhAre hIMmatabharyuM kAma hatuM. Ane lIdhe emane ApavAmAM AveluM "mahAvIra' nAma pUrA arthamAM sArthaka lAge che. jayAre huM mahAvIranuM AvyuM na hota te pAThakone aparicita evo koI zabda maLata nahi. nAma lauM chuM tyAre mane ema lAge che ke jANe ke mArI cAremera paNa ema karavAthI pustakanuM vajana-mahattva-thoDuM ochuM thAta. A teo ghUmI rahyA che parama tyAgI, anAgrahI, madhyastha daSTisaMpanna sUtra vinA janavicAranA kharA darzananI pAThaka vaMcita rahI jAta. mahAvIra, huM jovA cAhuM chuM ane teo paNa e jovA cAhatA haze samanvaya - Azrama mATe A saMgraha khUba upayogI nivaDaze. ke A prajAmAM mahAvIranA thoDAM paNa lakSaNa dekhAI rahyA che. paNa samanvaya - AjhAma mAtra bodhagayAmAM ja nathI calAvavAnuM. tA. 26-11-65, vaizAlI (bihAra) samagra dezabharamAM adhyayana tathA sevAkArya mATe jeTalAM sthAna che jena AgamanuM navanIta te sarvane ApaNe samanvaya - Azrama banAvavAnA che. A mATe A saMgraha eka aNamola bheTa che. (tAjetaramAM pragaTa thayelA chaThThA hiMdI saMskaraNamAMthI) dalasiMgarAya, (bihAra) vinobAnA mahAvIra-vANI' mATe be zabda huM lakhuM evI premanI mAMgaNIne huM TALI nahi zo, jo ke tUphAnI kAryakramamAM huM joDAyelo chuM. tA. 10-8-54. praNAma mahAvIra-vANI'mAM je saMkalana thayuM che temAM jaina AgamanuM navanItane atyata anAgrahI mahAvIra mAkhaNa AvI gayuM che. sarvadharma-samabhAva vadhAravA mATe tene khUba upayoga thaze emAM mane zaka nathI. (grAmadAna - tUphAnayAtrA daramiyAna vaizAlI prakhaMDamAM tA. 26-11-65nA karavAmAM AvelA pravacanamAMthI A vibhAga udadhRta karavAmAM AvyA | 'mahAvIra-vANI" huM joI gayo che. saMcaya mane sAro mAluma che. A vibhAganA mukhya vicArane kendramAM rAkhIne karavAmAM AvelA. paDayo che. ema chatAM paNa mArI sUcanA hatI ke jaina vidvAnonI pravacananI noMdha tA. 16-4-66nA prabuddha jIvanamAM thaI cUkI che. eka samiti banAvavAmAM Ave ane te samiti sarvamAnya saMgraha ema chatAM bhagavAna mahAvIra vizenuM vinobAjInuM cintana saMkalita lokonI sAme rajU kare. AthI dhammapadane je mahattva prAtpa thayuM che AkAramAM prabuddha jIvananA vAcakone jANavA maLe e hetuthI thoDoka te mahatva Ane paNa prApta thAya. khera, e to jayAre bane tyAre kharuM, punarukitano doSa vahorIne paNa upara jaNAvela pravacana-vibhAga paNa tyAM sudhI 'mahAvIra-vANI lokomAM cAlaze-cAlavI joIe. nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) A divasemAM "sarvadharmasamabhAva" eka navo zabda ApaNane maLe mahAvIranA A kSetramAM sahayoga hovo ghaTe che. temaNe haMmezA che. Ama chatAM mahAvIranA vicArone jemane paricaya che temanA mATe sahayoganI vAta kahI che. jyAM mahAvIra potAnA vicAro samajAvatA A koI navI vAta nathI. mArI daSTie mahAvIra sarvadharma samanvayAcArya hatA tyAM je kadi vicAromAM matabheda Ubho thato hato te teo che. satyanuM eka eka pAsuM laIne lokonI sAme bhinna bhinna paMthanA virodha karIne samajAvatA nahotA. teo mAnatA hatA ke, dareka vyakitanI rUpamAM eka eka 'naya' rajU karavAmAM Ave che. A che mahAvIrane pAse satyAMza hoya che. Ama hovAthI darekanI pAsethI eka-eka mukhya vicAra. ahiMsA to tenA peTamAM sahejamAM samAI jAya che. satyAMza grahaNa karavA ane vaLI pAchuM pUrNa satyanuM saMzodhana karavuM huM AzA rAkhuM chuM ke dilone-mAnavI mAnavIne-joDavAmAM 'mahAvIra-e emanI paddhati hatI. ane e bhAre moTI daSTi mahAvIra- vANIne pUro upayoga thaze. svAmIe ApaNane ApI che. darekane teo kahetA hatA ke "tamArA grAmadAna tUphAna-yAtrA vinabAnA jaya jagata kathanamAM paNa sAra che." A bAbatane svIkAra karIne lokoe eka bihAra tA. 12-12-65,
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-6 prabuddha jIvana bhagavAna mahAvIranI madhyastha daSTi (bha. mahAvIranI janmabhUmi vaizAlImAM prAkRta jaina vidyApIThanA vidyArthIo samakSa tA. 25-11-65nA Apela pravacana.) ahi Apa leka saMzodhana karo cho, saMzodhanane ghaNo lAbha che. paNa keTalIka vAta evI hoya che, jenuM saMzodhana thaI zakatuM nathI. udAharaNa rUpe, mahAvIra svAmInA jIvananA viSayamAM ghaNA matabheda che. digambara jaine mAne che ke mahAvIra svAmI avivAhita hatA ane sanyAsa lIdho hate. zvetAMbara jene mAne che ke mahAvIrasvAmInAM lagna thayAM hatAM ane saMtAna thayA bAda temaNe saMnyAsa lIdhe hate. paracIsa sAla pahelAMnI A vAta che. eka mahApuruSa, je eka dharmanA sthApaka hatAM, enA viSayamAM ATalo UMDe matabheda che. ene pheMsalo have kevI rIte thaI zake? ItihAsanA AdhAre te e saMbhavita nathI. dalIla pratidalIla karaze paNa enA niSkarSathI te matabheda vadhaze. mahAvIra brahmacArI hatA e digambaronI eTalI tIvra mAnyatA che ke khuda mahAvIra upasthita thaIne kahe ke mAre saMtAna hatuM te paNa e mAnaze nahi! A te meM eka vikedanI vAta karI. - darekane potAne eka Adarza hoya che ane ApaNe IcchIe chIe ke A mahApuruSa ApaNA Adarza jevo hoya. A Adarza ApaNe Ubho karyo hoya che ane A mahApuranA caritrane ApaNe ApaNA Adarza anusAra AkAra ApIe chIe. jainane pitAne Adarza che, hiMdu dharmamAM paNa A vizeSatA che. bhAratamAM paccAsa rAmAyaNa che - ane hareka rAmAyaNamAM juduM juduM rAmacaritra maLaze. paNa A te ApaNA bApanuM ghara che. A gharamAM ApaNe ThIka paDe tyAM bArI mUkIzuM, ThIka paDe tyAM daravAjo. ane eTaluM badalIzuM ke, bhale bApanA gharane hisso bahu che emAM rahe! tulasIdAsajIe emAM pitAne pUro adhikAra saMbhALyuM che. ApaNe have temAM saMzodhana zuM karIzuM? - IsAmasihanA bArAmAM eka kathana che ke A nAmane koI manuSya hate ja nahi. e sUryanArAyaNanuM rUpaka che. varSanA bAra mahinA enA bAra ziSya mAnavAmAM Ave che, ane IsAmasihanA upaziSya varSanA 360 divasanA pratinidhi che. bhagavAna IsAmasiha AdityanArAyaNa samAna birAje che, ene janma thayo nathI, na asta thaze. A paNa eka zodha che ane enAthI ene baLa maLaze. bhagavAna sUryanArAyaNane joI lIdhA te IsAmahine joI lIdhA. have enuM saMzodhana koNa karaze? eTale ja keTaluMka saMzodhana saMzodhanathI paNa para che. e bhagavAna upara choDI devuM joIe. paranuM jenee ghaNuM sAhitya nirmANa karyuM che, enuM saMzodhana thaI zake che. je prakAzita thayuM na hoI, enuM prakAzana thaI zake che. je galata DhaMgathI prakAzita thayuM hoya enuM sArI rIte prakAzana thaI zake, A kSetramAM ghusaNakhorI thaI che. aneka jUThA pATho ApaNA prAcIna sAhityamAM ghusI gayA che. enuM yogya pATha sAthe prakAzana thaI zake. prAkRta bhASAnuM paNa ahiM adhyApana thaI zake. meM eka vAra bauddhone kahyuM hatuM ke kamamAM kama ApanuM 'tripiTaka te nAgarImAM lA. emaNe kaMIka prakAzana karyuM che. ghaNuM moTuM kAma AthI thayuM. huM IcchuM chuM ke kurAna zarIpha paNa nAgarImAM Ave. enI kozISa thaI rahI che. pArasI graMtho paNa nAgarImAM prakAzita thaI rahyA che. tAmilanADanuM tirUkamurala paNa nAgarImAM AvavuM joIe. je pramANita sArI AvRttio che, enuM saMzodhana thavuM ja joIe. jenee keTalAM graMthe lakhyAM che? sAmenA jhADa upara jeTalA pAMdaDAM che eTalAM. jainenA je graMtha Aje maLI zake che enI saMkhyA paNa dasa hajArathI ochI nahi hoya. adhyAtma, tattvajJAnathI saMgIta, vaidakazAstra, jayotiSa zAstra, sudhInA koI viSaya emaNe choDayA nathI. loko mAne che ke, ahiMsA e jainenuM sauthI moTuM pradAna che. paraMtu e meTI vAta nathI. upaniSadamAM ahiMsAno ullekha che, 'ta dAna Arjava ahiMsA satyavacanama'. have e kahevuM muzkela che ke, upaniSada pahelAM hatAM ke jaina zAstro pahelAM hatAM. ahiMsA ghaNA pahelAnA jamAnAthI cAlI Ave che. ene vizeSa rUpa ApavAne jaina, gautama buddha, vaiSaNavasaMta vageree prayatna karyA. e paNa satya che ke jaina loko bahu tapasvI hatA, paNa e vAta paNa pahelA kahevAmAM AvI che. vidyArthI guru pAse gayA to ene kahevAmAM AvyuM ke "tapasA brahma vijijJAsasva'. huM A banne mahAvIranI vizeSatA mAnatA nathI. Ama chatAM banne vAte mahAvIranA jIvanamAM viziSTa rUpe pragaTa thaI hatI. mahAvIranI vizeSatA to e che ke koInA hRdayamAM dhakako mAryA vagara kuzaLatAthI emAM praveza kara. mANasa game eTalo garIba hoya, paNa enA gharamAM ochAmAM ochA eka daravAjo to haze. hRdayamAM je guNa che te daravAjo che ane je doSe che e dIvAla che. ekAda guNa te darekamAM hoya che. e A daravAjAmAMthI praveza karaze ane pachI ene bIjI khaDakI banAvavAnI salAha Apaze. AthI mahAvIra svAmI je koI paNa manuSya tenI pAse AvatA hatAM, ene anukULa vicAra zuM che e prathama jotA hatAM. ane carcA mATe Avela manuSya ema mAnate thatuM ke enA vicAranuM khaMDana thayuM ane enI pratiSThA thatI hatI. "bejhIka phIlasephI" maLI, parantu vicAranI bIjI bAju paNa hoi zake che. A emanI ahiMsAne vicAra hate. satya vacce hoya che. ahiM kaMIka satyane aMza hoI zake che, tyAM paNa kaMIka satya hoI zake che; vacce pUrNa satya che. A emanI daSTi hatI. bAdamAM lokoe Ane ghaNuM moTuM nAma ApyuM-syAdvAda. A vAda nathI. eka oLakha che, daSTi che. satyane grahaNa karavuM hoya te, vaccenA pUrNa satyane pakaDavuM jaoNIe. hareka pAsAne mahattva ApavuM joIe, te ja sarvAMgINa satya grahaNa thaze. ahisA ane tapa e enI khAsa vizeSatA nathI, paNa A je madhyastha dadi che e enI vizeSatA che. bhASyakAra eka pAsAne gauNa mAne che ane eka pAsAne mukhya mAne che. A prakAre gauNa mukhyanA bheda karIne e artha kare che. paraMtu mahAvIra gauNa mukhya bheda karatAM nahi. e kahI zakAtuM nathI ke mahAvIranA pahelAM A prakAranA prayatna thayA ja nathI. jarUra thayA che, paraMtu enuM spaSTa darzana mahAvIre karAyuM che. A madhyastha daSTi mahAvIranI ahiMsA che. prANIonI hiMsA na karavI e to ThIka che, paranuM vicArone Agraha rAkhavAmAM Ave te enAthI jhaghaDAo thAya che. AthI ahiMsAnuM mULa pakaDavuM hoya te madhyastha daSTi-samatva dRSTi AvavI joIe. jainee prahAra karyo nathI, upahAra karyo che. mahAvIranI rIta upahAranI, prathama carcA karavAnI hatI. AthI jenee pitAnI saMkhyA vadhAravAnuM ucita mAnyuM nathI. bIjA dharmavALA pitAnI saMkhyA vadhAratA ja gayA, ane AkharamAM eka navA asura utpanna thayo. enuM nAma "saMkhyAra." bahumatane mAnavuM e navI vAta AvI. jenee saMkhyA vadhAravAnuM pitAnuM mukhya kArya mAnyuM nathI. emaNe potAnA zuddha vicAra sAme rAkhyA che. emAM ja jainenI sArthakatA che. e paMtha banAvavA IcchatA nahi, e sAkaranuM kAma karavA Icche che. dUdhamAM sAkara nAkhavAmAM Ave che, paranuM nAma dUdhanuM rahe che, sAkara nahi. Aje paNa sArane , ghaNe upayogI che. huM mAnuM chuM ke, jainadharma sAkaranuM kAma karavA mAge che. humalAkhora dharma humalA karIne nAza pAmaze, paraMtu jena' zabdane artha jItavuM evo thAya che. , vinobA te maMjUra nathI hindustAnanA lokone baLada to joIe che, paNa gAyanI sevA tene karavI nathI. tene pUjavAno DhoMga te kare che, paNa dUdha mATe te te bheMsanI kadara kare che. hiMdustAnanA loko Icche che ke emanI mAtA bheMsa rahe, ane bApa baLada. yojanA te sArI che, paNa bhagavAnane maMjUra nathI. vinobA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 prabuddha jIvana sametazikhara pahADa age: bihAra sarakAra ane bhAratavaSIya digaMbara jaina tIrthakSetra kamiTI vacce karavAmAM Avelu karAranAmu vAmAM AvelA noTIphikezananA anvaye A pArasanAtha pahADa upara prathama vibhAganA pakSakAranI mAlakI sthapAI cUkI che, (10) ane jethI, A pahADa ane tyAM AvelA maMdiro ane derIo upara jaina komanA hakkone rakSaNa ApavA mATe ane Ane lagatI dhArmika bhAvanAo ane lAgaNIne mAna ApavA mATe bIjA vibhAganA pakSakAro taraphathI pahelA vibhAganA pakSakAro samakSa rajUAto ane nivedano karavAmAM AvyAM hatAM, (11) ane jethI, 1953nA me mAsanI bIjI tArIkhe kADhavAmAM Avela upara jaNAvela noTIphikezananI rUIe zeTha ANaMdajI kalyANajInA TrasTIone ApavAnA vaLatarano prazna nakkI karavA mATe ane jaina komanA sarva hakkone rakSaNa ApavA mATe ane prastuta pArasanAtha pahADane lagatI dhArmika bhAvanAo ane lAgaNIone Adara karavA mATe prathama vibhAganA pakSakAre zeTha ANaMdajI kalyANajInA TrasTIo sAthe 1965 phebruArI pAMcamI tArIkhanA roja karAranAmuM karyuM che, (mULa aMgrejIno anuvAda) (1) prathama vibhAganA pakSakAra tarIke bihAranA rAjyapAla ane bIjA vibhAganA pakSakAra tarIke jenI rajisTarDa oNphisa muMbaI khAte sI. pI. TeMka AgaLa Avela che ane je 19,00 nI sAlanA sAsAyaTIjha rajisTrezana 21 mA eNkaTanI nIce rajisTara thayela che te bhAratavarSIya digaMbara jaina tIrthakSetra kamiTI nAmanI saMsthA A be pakSakAro vacce 1966nA oNgasTa mAsanI pAMcamI tArIkhe thayelA karAranAmAnI vigato nIce mujaba che: bhUmikA (2) jethI, hajhArI bAga jillAmAM AvelA ane TaujhI naM. 201 dharAvatA pArasanAthano pahADa athavA to saMmeta zikharajI cAvI tIrthaMkaramAMnA vIza tIrthaMkaronI ane ghaNA gaNadharonI ane asaMkhya jaina sAdhusaMtonI nirvANabhUmi hAIne, bIjA vibhAganA pakSakAro tene pavitramAM pavitra tIrtha tarIke mAne che, (3) ane jethI, AkhA pArasanAtha pahADane ane tenA dareka paththarane ane tasue tasu jamInane bIjA vibhAganA pakSakAro pavitra lekhe che. ane pUjAupAsanA yogya lekhe che ane temane mana AkhA pahADa eka maMdira athavA tA tIrtha che, (4) ane jethI, A pahADa, jaina dharmanI mAnyatA mujaba eka yAtrA sthaLa che ane pavitra kendra che, ane bIjA vibhAganA pakSakAra AkhA pahADane pUjAyogya gaNe che, ane e pahADanI TekarIo pharatI bArakoSanI parikammA (pradakSiNA) karIne tyAM AvelAM asaMkhya sthaLA ke je pavitra che ane ema chatAM jyAM pahoMcavAnuM lagabhaga azakaya che e sarvanI bIjA vibhAganA pakSakAro ArAdhanA kare che, (5) ane jethI, A pavitra TekarIo AtmazuddhinuM parama sAdhana che ane jaineAnA pUjya tIrthaMkaroe ApelA ane amalamAM mUkelA vizvapremanA saMdezA sAthe seMkaDo varSothI saMkaLAyela che ane jenA mATe eka prakAranI AdhyAtmika preraNArUpa che, (6) ane jethI, dezanA A vibhAgano aMgreja sarakAre kabajo lIdhA tyArathI bIjA vibhAganA pakSakAro temanA dhArmika khyAlAne ane bhAvanAne AghAta pahoMcADe tevA koI paNa hetu mATe thanAra A pahADanA upayoganA saphaLatApUrvaka virodha karatA rahyA che ane samaya samayanI sarakAroA pahADa sAthe joDAyelI bIjA vibhAganA pakSakArAnI--dhArmika bhAvanAo ane lAgaNIno sahAnubhUtipUrvaka Adara karatI rahI che, (7) ane jethI, korTanA evA cukAdAo che ke je dvArA ema nakkI karavAmAM AvyuM che ke AkhA pahADa ane tenA dareka paththara pavitra che ane jaina komanA mATe bhakita ane upAsanAnuM sAdhana che ane je dvArA A pahADa ane te upara AvelI TuMko, maMdiro ane dharmasthAnA upara bIjA vibhAganA pakSakAronA keTalAka hakko svIkAravAmAM tema ja temane amalI banAvavAmAM AvyA che, (8) ane jethI, amadAvAdanI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInA TrasTIoe hajArIbAga jillAomAM Avela ane TIMjhI naMbara 20 1 dharAvatA pArasanAtha pahADa upara 1918nA phebruArI mAsanI 26mI tArIkhanA roja ane 1918nA mArca mAsanI 9mI tArIkhanA roja karavAmAM AvelA khatapatrAthI jamInadArInA hakko prApta karyA hatA, tA. 1-9 (9) ane jethI, 1950 bihAra laeNnDa rIphArmsa ekaTanI kalama 3nI peTAklama (1) nIce 1953nA me mAsanI bIjI tArIkhe kADha (12) ane jethI, digaMbara jainoe rAjya sarakAra samakSa evI AzaMkA vyakata karI che ke A karAranAmAthI A pahADa ane tenI TUMko, maMdiro ane derIo uparanA temanA hakko ane adhikAro upara bAdhaka athavA pratikULa asara paDaze, (13) ane jethI, pahelA vibhAganA pakSakAre bIjA vibhAganA pakSakArone evI khAtrI ApI che ke jaina komanA athavA to zvetAMbara komanA hakko ane adhikAro aMge jAherAta karatuM, spaSTatA karatuM ke khAtarI ApatuM upara jaNAveluM karAranAmuM digaMbara jainonA koI paNa hakko ke adhikAro bajAvavAmAM athavA te temanI dhArmika kriyAo karavAmAM athavA te temanI dhArmika saMsthAonA vahIvaTa calAvavAmAM koI paNa rIte bAdhaka che nahi, bAdhaka banI zake nahi. ane bAdhaka bane evo koI IrAdo nathI, (14) ane jethI, rAjya sarakAra A aMgenI vAstavika sthiti jAhera karavAnuM ane spaSTa karavAnuM IcchanIya gaNe che, tethI banne pakSakAro A nIce ApeluM karAranAmuM karavAne saMmata thayA che: karAranAmAnI kalamo have tethI e bAbatanI sau koIne jANa thAya ke 1965nA phebruArI mAsanI pAMcamI tArIkhanA karAranAmAmAM game te jaNAvavAmAM AvyuM hoya ema chatAM paNa A karAranAmAnA banne pakSakAro nIce mujaba kabUla kare che: (1) pahelA vibhAganA pakSakAra bIjA vibhAganA pakSarkarone adAlatI cukAdAo dvArA athavA to bIjI koI rIte je koI hakko maLelA hoya ke temaNe meLavelA hAya te sarva hakkonA svIkAra kare che ane tenA Adara karavAnI kabulAta Ape che ane A bIjA vibhAganA pakSakAronA AvA sarva hakkone bAdha Ave ketemAM dakhala thAya evuM kazuM paNa teo karaze nahi tema ja evuM kazuM paNa anyane karavA deze nahi. (2) prathama vibhAganA pakSakAra AthI jAhera kare che ke A pahADa uparanAM maMdiro, dharmazALAo vagerene 1953nuM bIjI menuM noTIphikezana koI paNa aMzamAM lAgu paDatuM nathI. ane bIjA vibhAganA pakSakArone temanI mAlekInAM maMdiro, derIo, TekarIo, ane dhArmika khAtAo upara abAdhita adhikAra ane niyaMtraNa raheze. ane pahelA vibhAganA pakSakAranI koI paNa dakhalagIrI ke aTakAmRta sivAya pahelAM mAphaka bIjA vibhAganA pakSakAro potAnI dhArmika pUjA ane dhArmika kriyAo karI zakaze. (3) banne pakSakAro AthI kabula kare che ke pahADa uparanAM jaMgalAnA vahIvaTa bihAra rAjyanA jaMgala khAtAnI ejansI dvArA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-9 cAlu kAnUna kAryadA mujaba evI rIte karavAmAM Avaze ke jethI bIjA vibhAganA pakSakArone temanI pUjA upAsanA karavAmAM bAdha na na Ave athavA te temanI dhArmika bhAvanAo, mAnyatAo ane lAgaNIone AghAta na pahoMce athavA to temanAM maMdiro vagerenI mAlekIhakkamAM khalela na pahoMce. pramukha jIvana (4) pahelA vibhAganA pakSakAra AthI kabUla thAya che ke upara jeno ullekha karavAmAM Avyo che te 1965nA phebruArI mAsanI pAMcamI tArIkhanA karAranAmAnI pAMcamI kalamamAM sUcavavAmAM AvelI eDavAIjharI kamiTI (salAhakAra samiti)mAM pahelA vibhAganA pakSakArane je be pratinidhionI nimaNuMka karavAnI che temAMnA eka pratinidhi bIjA vibhAganA pakSakAra jenI bhalAmaNa kare te digaMbara jaina haze. sA (5) jaMgalAnA vahIvaTa evI rIte karavAmAM Avaze ke jethI AjanAM maMdiro ane te maMdiro ane derIonI AsapAsanA ardhA mAIlanA pradeza jo ke bihAra rAjyanI mAlekIna che ane bihAra rAjyane tenI mAlekI prApta thayelI che ema hakIkata hovA chatAM, e ardhA mAIlanA pradeza jaMgalakhAtAnA vahIvaTathI . haMmezAne mATe mukata raheze. A pahADanA koI paNa bhAga upara, pachI te - bhAga jaMgalakhAtAnA vahIvaTa nIce hoya ke na hoya to paNa, koI paNa navuM makAna ke bAMdhakAma karavA devAmAM Avaze nahi, paNa koI paNa samaye, bIjA vibhAganA pakSakArane koI paNa dhArmika ke sakhAvatI hetu mATe athavA to yAtrALuonI sagavaDa mATe pahADanA koI paNa bhAga upara bAMdhakAma karavAnI IcchA thaze to te sAme rAjya sarakAra ke jaMgalakhAtA taraphathI vAMdhA uThAvavAmAM nahi Ave, ane A saMbaMdhamAM arajI maLyAne paMdara divasanI aMdara jaMgala khAtA taraphathI tema ja rAjya sarakAra taraphathI badhI jAtanI sagavaDo ApavAmAM Avaze ane AthI jAhera karavAmAM Ave che ke A klema ke upara jaNAvela karAranAmAnI ene maLatI kalama vaDe digaMbara ke zvetAMbara komanA (parasparanA) koI paNa hakko athavA to hitone koI paNa aMzamAM badalavAno ke temAM pratikULatA UbhI karavAno Azaya nathI. (6) zikAra, zUTIMga, mAchalI pakaDavI, pakSIonI ke pazuonI hiMsA athavA A pahADa upara ke AsapAsa mAMsAhAra-A badhI 89: bAbatonI sakhta baMdhI karavAmAM Ave che. miriQi (7) sarakAranA jaMgalakhAtAnA adhikArIe ane nokarI jaina komanI lAgaNIone dareka prakAre mAna Apaze ane pahADa uparanA yAtrALuonA mAlekI hakkamAM ke dhArmika kriyAo karavA karAvavavAmAM koI paNa prakAranI dakhala karavAmAM nahi Ave . tema ja yAtrALuone koI paNa prakAranI taklIpha ApavAmAM nahi Ave.' : (8) AthI jAhera karavAmAM Ave che ke A karAranAmuM ke 1965nA phebru ArInI pAMcamI tArAkha karavAmAM AveluM karAranAmuMA bannenI evI koI asara nahi thAya ke jethI zvetAMbara ke dig-bara saMpradAyanA maMdiro vagerene lagatA, tema ja pUjA upAsanA tathA dhArmika kriyAo karavAne lagatA, parasparane prApta thayelA hakkomAM jarA paNa vadhAro ke ghaTADo thavA pAme. (9) AthI sarTiphAI karavAmAM Ave che ke A lakhANa mULa dastAvejanI kharI ane akSaraza: utArelI nakala che. banne pakSa vacce e paNa kabUla karavAmAM AvyuM che ke A karAranAmAnA rajisTrezanano kharca rAjyasarakAra vahana karaze. AnA sAkSI tarIke banne pakSakAroe upara jaNAvela varSe ane divase potapotAnA hAthe A kArAranAmA upara sahIo tathA sIla sikkA karyA che. bihAranA rAjyapAla jemanA A karAranAmAmAM ullekha karavAmAM Avyo che temaNe nIcenI vyakitaonI hAjarImAM potAnA sahIsikkA karIne A karAranAmuM suparata karyuM che. (1) sahI : esa. e. ImAma, rajIsTrAra, vasulAta khAvuM. (2) sahI : Ara. pI. siMhA, heDa esisTanTa, vasulAta khAvuM. sahI : je. pI. zrIvAstava tA. 5-8-66 sarakArI vasulAta khAtAnA maMtrI, bihAra. bhAratavarSIya digaMbara jaina tIrtharakSA kamiTI vatI tenA pramukhe nIcenI vyakitaonI hAjarImAM potAnA sahIsIkkA karIne A karAranAmuM suparata karyuM che. (1) sahI : harakhacaMda jaina tA. 5-8-66, (2) sahI : sItArAma kezarI tA. 5-8-66, sahI : zAntiprasAda jaina tA. 5-8-'66. anuvAdaka : paramAnaMda sametazikharanI samasyAmAM yuTelA navA phaNagA : digabarA sAthenA karAranAmAe ubhAkarelI navIparisthiti gata varSa 1965nA phebruArI mAsanI pAMcamI tArIkhe bihAra sarakAra ane zvetAMbara mUrtipUjaka samudAya vacce sametazikhara pahADa aMge je karAranAmuM thayuM temAM zve. mU. samudAyane je kAMI apekSita hatuM te lagabhaga badhuM maLI javAthI, zve. mU. samudAya taraphathI, jANe ke potAnA eka mahAna vijaya prApta thayA hoya e rIte, A karAranAmAne vadhAvI levAmAM AvyuM hatuM ane bihAra sarakAra sAthenI vATAghATone peAtAnA pakSe ATalI badhI yazasvI banAvanAra zve. mU. samudAyanA agraNI puruSonuM tema ja A kAryamAM parokSa rahIne sahAyaka banelA amuka kaoNMgresI rAjapuruSonuM bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM. bIjI bAjue A karAranAmAmAM digaMbara samudAyanA paraMparAgata hakakono kaze! paNa ullekha karavAmAM AvelA nahi hoIne te samudAya bhAre hatAza banyo hatA. A anicchanIya paristhitinuM nivAraNa karavAnA hetuthI tA. 16-3-'66nAM 'prabuddha jIvana'mAM me jaNAvyuM hatuM ke "ApaNe AzA rAkhIe ane namrabhAve ema chatAM AgrahapUrvaka zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI ane tenA vartamAna sUtradhAra zeTha kasturabhAI lAlabhAIne anurodha karIe ke prastuta karAranAmAnA pariNAme jaina zvetAMbara mUrtipUjaka vibhAganuM pratinidhitva dharAvatI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne ane tenA pramukha zeTha kasturabhAI lAlAbhAIne sametizakharanI bAbatamAM s asAdhAraNa varcas prApta thayuM che to teo mAtra zve. mU. samAjanA svArthanA tema ja hitanA vicAra na karatAM samagra jaina samAjanI dRSTie A bAbatano vicAra kare ane AjanA samayamAM jaina samAjanA A be pramukha vibhAgomAM ekatA sthapAvAnI tema ja te sudaDha thavAnI keTalI jarUra che teno pUro khyAla kare, ane sametazikharaH tIrtha pUratI digaMbara samAjanI sthiti vArasAvaMcita oziyALA sAvakA bhAI jevI che-jo 1918nI sAlamAM sametazikhara pahADakharIdavA aMge digaMbara samAja sAthe karavAmAM AvelA sAdo kAyama rahyo hota to zve. mU. samAjanI sthiti paNa kadAca AvI ja hota-- te sthitinuM nivAraNa karIne moTo bhAI nAnA bhAIne bAjue besADe tema digaMbara samAjanA svamAnane anurUpa sthAna navI racanAmAM ApavAnI udAratA ane samayasUcakatA dAkhave." A mArA namra sUcane je samAjano huM chuM e zve. mU. vibhAgamAM bhAre ItarAjI . pedA karI hatI ane mArI A sAdI sIdhI nyAyayukata mAgaNIne huM koI paNa agraNIe dhyAna upara lIdhI nahotI, 124 e arasAmAM upara jaNAvela dripakSI karAranAmA sAme digaMbara e samAjamAM tIvra AMdolana UbhuM thayuM hatuM ane eprila ke me mAsanA arasAmAM A karAranAmAnA virodhamAM eka lAkha digaMbara jainonuM dilhImAM eka pracaMDa saraghasa nIkaLyuM hatuM ane te saraghasa zrImAna zAhu zAnti
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 prabuddha jIvana prasAda jainanA netRtva nIce e vakhatanA ApaNA mahAamAtya sva: lAlabahAdura zAstrIne maLyuM hatuM. pariNAme A bAbatamAM pharIthI vicAra karavA mATe bihAra sarakArane sakriya banavAnI pharaja paDI hatI ane tenA mukhya pradhAna zrI kRSNavallabha sahAya ane banne pakSanA AgevAno vacce paTaNA khAte be mITiMgA goThavAI hatI ane banne pakSAe maLIne tripakSI karAranAmAnA kharaDo nakakI karIne zrI kRSNasahAyane pharIthI maLavuM ema chevaTanI mITIMga vakhate nakakI karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda digaMbara tIrthakSetra samitinA AgevAna taraphathI AvA eka kharaDo ghaDIne zeTha kasturabhAI lAlabhAI upara mokalavAmAM Avyo hato, paNa maLelI khabara mujaba zeTha kasturabhAI taraphathI e bAbata aMge koI saMtoSajanaka pratidhvani prApta thayo nahoto. jo sametizakhara pahADa upara mAtra tIrtha purato digaMbarone paNa zvetAMbaro jeTalA adhikAra che e hakIkatanA svIkAra karavAmAM Ave te e kharaDAmAMthI samAdhAnInI bhUmikA jarUra UbhI thaI zakI hota ema huM dhAruM chuM ane ema thayuM hota to e keTaluMbadhuM AvakArapAtra lekhAta? paNa zve. mU. vibhAganA AgevAnA bihAra sarakAra sAthe karelA karAranAmA upara makakama rahyA ane e karAranAmuM peAtAnA vibhAgane joItA hakako abAdhita rIte ApatuM hAya to pachI navA koI paNa lekhita karAra karIne anya vibhAgane jarA paNa namatuM zA mATe ApavuM evI vRtti temanAmAM kAyama rahI, jayAre digaMbara AgevAnone A dizAe lagabhaga nirAzA sAMpaDI tyAre temaNe bihAra sarakAra sAthe sIdhI vATAghATo zarU karI ane tenuM pariNAma tAjetaramAM oNgasTanI pAMcamI tArIkhe bihAra sarakAra ane digaMbara samAja vacce thayelA karAranAmAmAM AvyuM che. (A karAranAmAnA anuvAda A aMkanA prAraMbhamAM ApavAmAM Avyo che.) 1965 phebruArInI pAMcamI tArIkhe karavAmAM Avela karAranAmAe mAtra zve. mU. samudAyane je suvAMga hakaka ApyA hatA te hakakamAM A navA karAranAmAe digaMbara samAjane bhAgIdAra banAvela che. je hakako zvetAMbara samAjanA AgevAna digaMbara samAjane gracethI --kheladilIthI ApI zakayA hota ane te dnArA parasparanI ekatA vadhAre sudaDha thaI hota, te hakakono have pharijayAtapaNe svIkAra karavAnI kaphoDI ane Atmagauravane jhAMkhapa lagADe tevI sthiti A navA karAranAmAe zve. mU. samudAya mATe UbhI karI che ane pariNAme banne vacce saMgharSanAM navAM mULa ropAyAM che. jene mana jaina samAjanI ekatAnuM savizeSa mahattva che tene mana tripakSI karAranAmuM e ja prastuta samasyAno sAco ukela hatA ane tethI bihAra sarakAre jaina zve. mU. samudAya sAthe kareluM kevaLa ekapakSI karAranAmuM jema koI saMtoSano viSaya banyA nahotA tema bihAra sarakAre zve. mU. samudAyane bAjue rAkhIne digaMbara samudAya sAthe je karAranAmuM karyuM te paNa koI khAsa saMtoSano viSaya banI na ja zake. je sarakAra doDha varSa pahelAM amuka vibhAga sAthe eka prakAranuM karAranAmuM kare che te ja sarakAra tenA pratispardhI lekhAtA anya vibhAga sAthe te karAranAmAnA impita...isnI--sUcita arthAnI--avagaNanA karatuM doDha varSa bAda bIjuM karAranAmuM karI zake e na samajI zakAya ke na kalpI zakAya evI eka vicitra ghaTanA che. sarakArI bejavAbadArI tathA dhRSTatAneA A eka ajaba namUnA che. AvI ghaTanA AgaLanA karAranAmA tathA pachInA karAranAmA viSe svAbhAvika rIte manamAM aneka tarkavitarko pedA kare che. tA. 1-9-1 upara goThavavAmAM AvyA hatA, ane anya AgevAna sAthe kAgresI netA zrI ke. ke. zAhane mAnapatra ApavAmAM AvyuM hatuM. Aje jANe ke e badhuM karyuM kAravyuM dhuLa maLI gayuM evI bhoMThapanA anubhava karAvatI maneAdazA kudarate e pakSa mATe pedA karI che. jo agamacetI vAparIne vijetA banelA pakSe anya pakSa sAthe prema, sadbhAva ane bhAIcArAno hAtha laMbAvyo hota to zuM A durdazA aTakAvI zakAI na hota? zuM Aje je pharajiyAta svIkAravAnI sthiti te pakSa mATe pedA thaI chete karatAM haLavI zaratAe be pakSo vacce samAdhAnI nirmANa thaI zakI na hota? A uparathI zve. mU. vibhAganA AgevAnoe dhaDo levA ghaTe che ke A Akho jhagaDo ubhayamAnya evA amuka eka tIrtha uparanA eka pakSe mAnI lIdhelA mAlekI hakakamAMthI pedA thayA che. A saMbaMdhamAM koI paNa korTanA cukAdA athavA te sattArUDha sarakAra sAthenuM karAranAmuM koI paNa eka pakSane suvAMga hakako Ape te paNa tenA upara mustAka rahevuM, aNanama valaNa dhAraNa karavuM ane anya pakSanI vyAjabI mAgaNIo sAme mAM pheravavuM emAM nyAyabuddhi te nathI ja, paNa DaDahApaNa ke zANapaNa paNa nathI. kudaratane AvI asama paristhiti lAMbA vakhata mAnya banI zakatI nathI, ane pariNAme ekameka sAthe TakarAtI navI paristhitio, navA AghAta pratyAghAta ane avanavA saMgharSo pedA thavA mAMDe che. ane kudarata paNa ApaNI kevI ThekaDI kare che! gaI kAle maeNnakena prakAreNa amuka siddhi hAMsala karIne eka pakSa malakAyA; teNe AnaMdapramAda mAnyo--manAvyA; mAnasanmAnanAM paraspara vitaraNa karyAM; haju gayA julAI mAsanI 17mI tArIkhe mAlegAMva khAte A ja siddhine UMjavavA mATe eka sanmAnasamAraMbha moTA pAyA to pachI karavuM zuM? A dUSita vartulane cAlavA devuM ke tenA anya ANavA e prazna ApaNa sarvanI sAme AvIne UbhA rahe che. kevaLa mAnI lIdhelA hakakanI rakSAnuM mahattva vadhAre cheke sulehazAnti ane sad bhAvabharyA sahaastitvanuM mahattva vadhAre che e prazna A AlAcanAmAMthI upasthita thAya che. DahApaNa emAM che ke kALanA eMdhANa parakhIne, vAstavikatAnA svIkAra karavA, digaMbara jaine sAthe karavAmAM AvelA karAranAmAne jevuM che tevuM zve. mU. samudAye tatkALa svIkArI levuM ane temAM koI mahattvano pheraphAra karAvavAnuM jarUrI lAge te bannee sAthe maLIne bihAra sarakAra samakSa rajUAta karIne te pheraphAra maMjUra karAvavA prayatna karavA ane derIo tathA dharmasthAnA tema ja tenI AsapAsanA aDadhA mAIlanA kSetraphaLa upara je prakAranA banne pakSane samAna adhikAra che tenA vahIvaTa karavA mATe eka saMyukata samiti nImavI ane e rIte prastuta tIrthane lagatA badhA saMgharSanA anya ANavA. A DahApaNa ane duraMdezI ApaNA AgevAno dAkhavI zakaze kharA? A noMdha pUrI karatAM pahelAM spaSTa karavAnI jarUra che ke A noMdha prastuta navA karAranAmAnI koI AlocanA nathI, paNa A navA karAranAmAe UbhI karelI paristhitinI AlAcanA che. prastuta karAranAmAnI AlocanA eka svataMtra noMdhanI apekSA rAkhe che, je kadAca AgaLa upara karavAmAM Avaze. paramAnaMda viSayasUci bhagavAna mahAvIra viSe vinobAjInuM ciMtana - vinobA sametizakhara pahADa aMge : bihAra sarakAra ane bhAratavarSIya digaMbara jaina tIrthakSetra kamiTI vacce karavAmAM AveluM karAranAmuM. sametazikharanI samasyAmAM pha chUTelA navA phaNagA, digaMbaro sAthenA karAranAmAe UbhI karelI navI paristhiti. tame punarjanmamAM mAnA che ? . paramAnaMda paramAnaMda pRSTha namra nivedana svAtaMtryadinanA roja rASTrapatie prajAjaoNga DaoN. sarvapallI pAThaveluM talasparzI pravacana. rAdhAkRSNana vIracaMda zeTha dharmapalaTo : bahupatnItva virodhI kAyadAnI A chaTakabArI sarakAra satvara baMdha kare. vyAkhyAnamALAnA kAryakrama 85 88 89 pro. eca. ena. 91 benarajI 93 94 95 da 6
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-9-9 prabuddha jIvana " ta me pu nA janma mAM mA no che? : - A mathALA nIce "IlasTreTeDa vIklInA jalAI 10mInA Izue kahyuM: 'e pote ke enAM mAtApitA koI ja pApI aMmAM pragaTa thayelA rAjasthAna yunivarsiTImAM "pare-sAIkolojI' nathI. paNa bhagavAnano saMketa pUrNa karavAnuM ene bhAge AvyuM che.' viSayanA adhyApaka zrI eca. ena. benarajInA lekhane zrI mRNAlinI- khristIdharmamAM punarjanmane mAnyatA ApI nathI ema kahebahena desAIe karI Ape ane thoDo TuMkAvela anuvAda nIce pragaTa vAmAM Ave che. chatAM keTalAka vidvAnee bAIbalamAMthI punarjanmanuM karatAM AnaMda thAya che. A zrI eca.ena. benarajIne tA. 16-5-66nA samarthana kare evAM keTalAMka utArA zodhyAM che. tema ja kurAnamAMthI paNa 'prabuddhajIvanamAM paricaya ApavAmAM AvyuM hatuM. rAjasthAna evA utArA keTalAka paMDitoe TAMkayA che. dAkhalA tarIke yunivarsiTIe punarjanmanA viSaya upara vaijJAnika saMzodhana mATe (1) "mATImAMthI tane ghaDa. e ja mATImAM ame tane vidAya zrI benarajInI khAsa nimaNUMka karI che. jaNAvatAM savizeSa AnaMda karyo che. e ja mATImAMthI pharIvAra tAruM navuM nirmANa thaze." thAya che ke AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA (2) juo, mATImAMthI eNe kevA kevA jIva nirmANa karyA che. mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI zrI benarajIne ApavAmAM ane pachI paNa e emane pharI vAra jIvana Apaze. kAraNa ke e AvelA nimaMtraNane temaNe svIkAra karyo che ane teo "atIndriya (paramezvara) sarvazakitamAna che." anubhUti" upara sapTembara mAsanI 16mI tathA 17mInA roja AjanA vijJAnayugamAM A viSaya para svataMtra vicAra karavAnI savAranA bhAgamAM anukrame be vyAkhyAne ApavAnA che. taMtrI vRttivALA ghaNA vidvAne che. punarjanma e eka mAnyatA nahi 'punarjanma hoya kharo ?' A praznane nizcita "hA" ke paraMtu vaijJAnika satya sAthe baMdhabesatI hakIkata che ke kema e 'nA' javAba ApI devA e sahelI vAta nathI. e azakaya ja che zodhavAnA prayAse A loko karI rahyA che. zakita sAcavI rAkhaema kahevuM athavA te e taddana sahaja prakriyA che-punarjanma vAne je vijJAnane dharma che, naSTa thayelI zakitanI jagyA khAlI ApaNe badhAMne levAnuM ja che e baMne jAtanAM vidhAne pUrNa lAgatAM nathI rahetI e vizvacaitanyane (Cosmic energy) siddha niyama nathI. e bemAMthI ekanI paNa kAraNa-mImAMsA saMtoSa Ape evI che, te niyama anusAra cAlatA vizvavyavahAramAM je asamAnatA, nathI karI zakAtI. bhedabhAva vagere jaNAya che tenuM kAraNa zodhavA mATe punarjanma jevI ja punarjanma para vizvAsa rAkhavo athavA emAM na mAnavuM mAnyatAne AdhAra levo paDaze ema keTalIka vAra jaNAya che. duSTa emAM siddhAMtanuM ane pratyakSa pramANanuM--ema be daSTibindu hoI leko A duniyAmAM sukha pAme ane sajajanene bhAge du:kha Ave- zake. mAnyatAnI badhI bAjue kasoTIpara cakAsI jovI joIe. e visaMgatine radiyo punarjanma tarata Ape che. nirdoSa - siddhAMtanI daSTie punarjanma vize vicAravuM hoya te hiMdu bALako mRtyu kema pAme....saraLa raste janAra AphatamAM sapaDAya bauddha ane jaina dharmo punarjanmamAM mAne che. mAnavIsaMskRtinA ane kAvAdAvA karanArA UMce caDe-e badhAMnI kAraNaparaMparA punaAraMbhakALathI e mAnyatA abAdhita rahI che. saMskRtikALanI prAtha- rjanma' spaSTa karI zake che. vizvazakitanA AviSkAranuM sAtatya ane mika avasthAthI mAMDI navayuganA phisUpha sudhI badhAM e mAne che. ekasUtra paNa e mAnyatAthI saraLa bane che. sukhadu:kha, yaza-apayaza e lokonuM mAnavuM che ke: evAM dromAMthI pasAra thato AtmA Akhare "Atmatatvane oLakhI (1) deha nAza pAme che, paraMtu mAnavInuM vyakitatva enI aMtima satya pAme che e A mAnyatAnuM tattva che. sAthe nAza pAmatuM nathI. A mAnyatAnI viruddha je pakSa che temane A upara ApelI (2) mAnavInA vyakitatvanuM praNatatva-AtmA-e te amara kAraNaparaMparA mAnya nathI. e pakSamAM paNa be mAnyatA che. punaane avinAzI che. e sAkSAta prabhuno aMza che. . rutthAnane-kayAmatane-mAnanArA loko punarjanma mAnatA nathI. pArasI, (3) AtmA vizenA ajJAnamAMthI ApaNe je bhUlo karIe musalamAna ane khristI loko kayAmatamAM mAne che. potAnAM karelAM chIe emAMthI mAnavajIvanamAM viSamatA, bhedabhAva ane du:kha nirmANa karmanuM phaLa bhegavavA mANasa pharI janma nathI leta, paNa potAnAM thAya che. ' ' '' , kRtakarmo sAthe rAkhI e kayAmatanA divasanI rAha joI pitAnI (4) sadvartana, jJAna ane zraddhAthI AtmA potAnI unnati kabaramAM rahe che. eka divasa aMtima nyAya ApavA mATe paramezvara sAdhI Aditattva sAthenI enI abhedatA jANavA pAme che. ', ' nyAyAsane besaze tyAre prANImAtra pote kAyA, vAcA ane manathI - ItihAsanI daSTie jotAM, vedanI RcAomAM paNa puna karelA karmane javAba tyAM Apaze ane karmAnusAra te svarga athavA rjanmane sthAna ApavAmAM AvyuM che ema jaNAI Avaze. manu- naraka pAmaze evI A mAnyatA che. ' skRti ane purANomAM paNa e mAnyatAne Teko ApavAmAM Avela vijJAnanA abhyAsIo A Akhe prazna zarIravijJAnanI che. mAtra bhAratamAM ja A mAnyatA pracalita hatI ema nahi, paNa kasoTIpara cakAsI jovA mAge che. caitanya ane vyakitatvanuM keTalAka yahudI ane pAyathAgorasanA anugAmI grIka tattvavettAo nirmANa, pragati ane sAtatyamAM koIka nizcita yaMtraNA kAma kare che paNa punarjanmane mAne che. A ema e mAne che. vicAra nirmANa thavAnI sAthe mastiSkamAM - Adhunika khristIo punarjanmanA vicArane mAnatA nathI. nizcita prakAranI halanacalanaskuraNAdi kriyAo thAya che. mana ane chatAM khristI dharma anusaranArAM keTalAMka jUnAM jUthe e mAnatA hatA. zarIrane A jAtane atyaMta nikaTanA saMbaMdha have jagatamAM mAnya seMTa jahonanA gempalanA 10mA prakaraNane A bhAga jue. thayo che. utkrAMtinA niyama mujaba cetanA ane vikasatuM magaja e punarjanmane mAnyatA ApyA vagara enuM spaSTIkaraNa ja ApI na be vacce abheda je saMbaMdha siddha thaze che. mAnasazAstrIya zakAya. emAM e lakhe che, "bhagavAna Izu tyAMthI jatA hatA tyAre cikitsAnA vividha kSetramAM (neurology, neuroanatomy, emaNe eka janmAMdhane jo. emanA ziSyoe emane pUchayuM, 'svAmI, psychiatry, clinical psychology) paNa mAnavazarIra konA pApanuM phaLa A aMdha jogavI rahyo che? e pote pApI ane mAnasane paraspara saMbaMdha atyaMta nikaTane ane agatyano che haze ? enAM mAtApitAe pApa karyuM haze ? zAne lIdhe e janmathI te anubhavathI siddha thaI cUkyuM che. eTale vicArakone lAge che ke aMdha bane?" ' ' . . . . ! = ': '': | :: sAmAnya mAnavInI smaraNazakita enA zArIrika vikAsa para nirbhara
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 prabuddha jIvana tA. 1-9-10 hoya che. A vicAraparaMparAne anusaranArane vyakitatvano "azarIra e eka vibhAga pUrvajIvana sAthenI smRti jALavI bIjo deha dhAraNa kare e mAtra dhArmika vRttivALAnI bheLI bhAvanA lAge che. nakkara hakIkatane temane emAM aMza paNa jaNAto nathI. vaijJAnika daSTibindune paNa eka bIjuM pAsuM che. vijJAnanI aMdara je je navI zodhakhoLa thaI che tethI vijJAnanA upAsako pitAnuM saMpUrNa bhautika daSTibiMdu badalI vizALa daSTie jIvana aMge vicAravA mAge che. mAnasacikitsAmAM mAnavI-manovyApAranA keTalAka evA dAkhalA maLI Ave che ke jenuM spaSTIkaraNa zarIrazAstranI kakSAmAM prApta thatuM nathI, eTaluM ja nahi paNa, mAnasacikitsakoe evA keTalAka muddA nakkara pAyA para vijJAna samakSa mUkayA che ke je jotAM zarIrathI para evI koI zakita manovyApAranA dora sAcave che evuM mAnavuM paDe ema lAge che. ane punarjanma e mAtra bheLI bhAvanA. maTI hakIkatanuM rUpa le evI zakayatAo nirmANa thAya che. mAtra eka siddhAMta tarIke nahIM paNa anubhavasiddha hakIkatanI daSTie punarjanmanA praznanI tapAsa karI e bAbatane vicAra karavA jevuM che. mAnasacikitsako vaijJAnika daSTibiMduthI evA keTalAka anubhavo bhegA karI enA para saMzodhana kare che. punarjanmanA keTalAka pratyakSa kahevAtA dAkhalAone abhyAsa karI emAM maLatA muddAo spaSTa karavAnA prayAsa e vaijJAniko karI rahyA che. koI paNa jAtanA saMzodhana mATe ApaNI pAse hakIkatonI cakkasa bhUmikA jarUrI che. keTalIka vAra nAnA baccAMo pitAnA pUrva jIvananI vAta kare che-e bAbatanI vyavasthita noMdha levAmAM Ave che. evI vAtemAMthI punarjanma vize kAMIka jANavA maLaze ke kema e aMge saMzodhana cAle che. pitAnA pUrvajanmanI vAta keTalAka kare che tevA samAcAra ghaNIvAra maLe che. punarjanmamAM mAne evA loko bahu saraLatAthI evI vAta svIkAre che, paNa je loko emAM na mAne teo evI vAtane gaNakAratA nathI. vaijJAnikanI rIta A baMnethI judI hoya che. e pratyakSa pramANadvArA prApta thayelI hakIkatenI noMdha le che. ane koI paNa pUrvagraha vagara emAMthI koI nirNaya athavA anumAna upara AvavAne prayAsa kare che. eka rahasyapUrNa kisso amArI pAse kahevAtA punarjanma aMgenA keTalAka kissAo Ave che temAM A eka dhyAna kheMcI le evo mahatvane kisso che. " nisATI una lukAsa kirana - jene ApaNe khAlI nisATI kahIzuM e 17 varSane yuvAna che. "adanA" nAmanuM eka gAma turkastAnamAM - AveluM che. tyAM eka sAdhAraNa sthitinA Araba kuTuMbamAM A chokarAne janma thayo hato. A lekhamAM ApelA kissAmAM jene mAbApe chokarAnuM nAma ullekha karavAmAM Avyo che te pUrvabhavane malika pADyuM. paNa nasiba budArka' che. ' be ja divasa pachI enI mAtA sesilIne svapna AvyuM temAM A bALake 'pitAnuM nAma malika nahIM paNa resipa pADavAnuM bahu AgrahathI kahyuM. pAsenA sagAmAM nesipa nAmane eka chokaro hato. ane e ja nAma pharI pADavuM apazukana jevuM gaNAya eTale e mAbApe malika nAma badalI nisATI evuM nAma pADayuM. chokaro jayAre bolavA jevI umare pahoMcyo tyAre e pitAnA pUrvajanmanI vAta karavA lAgyo. pitAnuM pUrvajanmanuM nAma nesipa budAka hatuM ema eNe jaNAvyuM. e marsina gAmamAM raheto hato, ane enuM khUna karavAmAM AvyuM hatuM ema paNa e kahete. jarA moTo thayA pachI A ja hakIkatanI vigata eNe ApI. masina gAmane A resipa budAka paraNelo hato. ghaNAM chokarAone pitA hato. enI patnInuM nAma jhaherA hatuM. nAnakaDo najAta eno bahu lADIlo chokaro hato. e ene khabhe UMcakIne pharate. ahamada reMkilA nAmanA zakhsa nesipe rahA lAvavAnI nA pADI tethI jhaghaDo karI nesipI para charInA ghA karyA ne enuM khUna karyuM. mAthAnA pAchalA bhAgamAM, mAM para, bhammara para, chAtI ane peTa para teNe charInA ghA karyA hatA, ane navAInI vAta e che ke A nisATI nAmanA chokarAnA zarIra para janmathI ja A badhI jagyAe rUjhAyelA ghAnI nizAnIo mojUda che. - nisATIne have te badhAM nesipa ja kahevA lAgyAM. nesipa budA kanuM kuTuMba AkhuM hemakhema che. ane jyAre A nisATI urphe nesipa divaMgata nesipa budAkane ghera gayo tyAre jhahIrAne te barAbara oLakhI zaka, badhA chokarAone teNe nAmathI bolAvyA, mAtra nAnI chokarI, jene janma enA mRtyu pachI thayo hato ane e oLakhI na zako. jhaherA sAthe ekavAra jhaghaDayo hato ne enA paga para eNe prahAra karyo hato e ene yAda AvyuM ane sAce ja e nizAnI paNa e bAInA paga para hatI ! jyAre nesipa budAkane kabrastAnamAM laI gayA tyAre sakhata varasAda hato ema paNa eNe kahyuM ane e vAta taddana sAcI che ema jhaherAe kabUla karyuM. Ama banatAM A badhI vAta eka rahasya jevI lAgavA mAMDI. A AkhI vAtamAM nIcenA muddAonI khAsa noMdha levI paDe . ema che. (1) nisATInuM janmasthAna adanA ane nesipanuM gAma masina, be gAma vaccenuM aMtara 75 ki. miTara jeTaluM che. (2) baMne saMbaMdhita kuTuMbe eka bIjAthI tadRna aparicita hatA (3) potAnAM saMsmaraNo kahetA pahelAM nesATI urphe nesipa koI divasa masina gAme gayo nahoto. (4) A lokavilakSaNa ghaTanA pachI A be kuTuMbo vacce kalezabhAva nirmANa thayo che. . A Akho dAkhala tapAsI joyA pachI zuM mAnavuM? jene punarjanmamAM bilakula vizvAsa A lekhamAM ApelA kissAmAM jene nathI te tarataja ullekha karavAmAM Avyo che te Aje kaheze ke A badhuM vidyamAna 'nesATI ulukAsakiraNa, che dhatiMga che. prasiddhi manora
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-16 mATe be kuTuMbIoe maLI A jALa racI che athavA to majAka ke evA ja koI hetu enI pAchaLa che. paraMtu paristhiti jemAM evuM kahI nAkhavuM barAbara nA gaNAya. jarUrI tapAsa karyA pachI be kuTuMbA taddana aparicita hatAM e hakIkata puravAra thaI che. A banAva pachI lokonI pUchaparachathI baMne kuTuMba kaMTALI gayA che ane e be vacce koI paNa jAtanA bhAva rahyo nathI. nesATInA mAbApane e aMgenA samAcAro phlAya, pUchaparacha thAya e pratye napharata che. prabuddha jIvana keTalAka mANasA A dAkhalA para vicAra karI ema kaheze ke vicAra vahananA (telepathy) A eka prakAra hoI zake. paraMtu A mata paNa pAyAvinAnA kahevAya. kAraNa ke nisATImAM e jAtanI koI zakita ke AvaData hovAnA bIjo koI purAvA nathI. ane kadAca e zakita enAmAM hoya te paNa khudAka kuTuMbanI vyakitaone eNe je rIte barAbara oLakhI kADhI, emanA sahavAsamAM e je rIte rahevA mAgatA hatA te badhAMnuM spaSTIkaraNa 'vicAra vahana" nA ApI zake. svAmitva jamAvavAnI vRtti AnI pAchaLa che ema paNa koI kaheze. nisATInA mana para nesipe kAbU meLavyo (jema koInA zarIramAM koI preta saMcare athavA koIne bhUtabAdhA thAya tema) paraMtu AvA saMcAra (emAM mAnavuM hoya to) amuka vakhata sudhI ja cAle ane e cAle tyAM sudhI ja nisATI nesipa jevuM vartana rAkhe. paraMtu A te prAraMbhathI ja A badhI vigato nisATI kaheto rahyo che, enuM magaja sArI peThe sthira che, ene koI paNa vaLagADa hoya evuM enuM vartana nathI. 'avagatiyA jIva' tarIke paNa koI ene gaNe. paraMtu evI mAnyatAmAM bese evA A 'jIva' nathI. chatAM mRtyu pachI paNa A lAkamAM A jIva rahyo che evuM kAMIka mAnavA jevuM kharuM. chatAM A badhAM paryAyomAMthI eka paNa paryAya ! dAkhalAmAM baMdhabesatA nathI e tA cokkasa che. e dareka paryAya sAme mUkI zakAya evA nakkara purAvA A hakIkatamAM che. mAnasazAstracikitsA (Parapsychology) A eka vijJAna che. enI kasoTIpara jyAre A dAkhalA mukAya tyAre koI paNa pUrvagraha, mAnyatA, ke vizvAsane emAM sthAna nA hoI zake. e bAbata je kAMI kahevuM hoya tenI pAchaLa vijJAne siddha karelA siddhAMta hoya to ja kAMIka kahIM zakAya. A vijJAnanI zista che. koI paNa muddo emAM kADhI nAMkhavA jevA nathI ke koI mAnI levA jevA paNa nathI. saMpUrNa saMzodhanane aMte je satya tAravI zakAze te ja zAstra mAnya rAkhaze. anuvAda : zrI mRNAlinIbahena desAI eka cikitsaka tarIke mane ema lAge che ke A bAbatano koI paNa khulAsA Aje ApaNI pAse nathI tyAre A nisATInA kahevAtA punarjanmanI kathA e ApaNI sAmenA eka kUTa prazna bane che. e AkhI ghaTanA para praznacihna laTake che. javAba haju jaDatA nathI, chatAM e javAba che--e cokkasa che. e zuM che e vAta judI. enA para mahenatapUrvaka saMzodhana karI e zodhavA joIe. mAnasazAstranA cikitsakone A eka paDakAra che. eo A AvhAna svIkAraze ane satyaparanuM AvaraNa dUra karaze. mULa aMgrejI : prA. eca. ena. benarajI "zeThajI, tamArI pAdhaDI bheMsa cAvI gai" eka vANiyA ane kheDUta vacce koI bAbatamAM takarAra thaI. takarAra kAjI pAse gaI. vANiyAe kAjIne chUpI rIte rUA. 100nI noTa pahoMcADI. kheDUtane A bAbatanI khabara paDI gaI. kheDUta pachInA divase kAjIne tyAM eka bhagarI beMza bAMdhI Avyo. vANiyA kAjIne jyAre jyAre maLe tyAre tyAre salAma karIne kahetA jAya ke "sAheba mArI pAghaDInI khevanA karavAnuM bhUlatA nahi." ema be cAra vAra jyAre vANiyAe kAjIne kahyuM tyAre eka divasa kAjIe vANiyAne eka khUNe bolAvIne jaNAvyuM ke zeThajI, huM zuM karuM ? tamArI pAghaDI bheza cAvI gaI!' 45, 47, dhanajI sTrITa muMbaI-3. dezabharamAM levAtI lAMcarUzvata Aje A prakAranuM rUpa dhAraNa karI rahI che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vividhalakSI pravRttinAM prasaMzako tema ja saMskArI suzotAone namra nivedana EUR3 chellAM sADatrIza varSathI cAlatAM amArA saMghano ane saMgha drArA cAlatI pravRttiono paricaya ApavAnI AvazyakatA Aje amane dekhAtI nathI - Ama chatAM paNa, paryuSaNa parvanAM pavitra ane maMgalamaya divasomAM ApaNe sau bAra mahine ekavAra bhegA thaIe chIe tyAre saMghanI pravRttio viSe be zabda kahevAnuM mana thAya e svAbhAvika ja che. vaLI, saMghanI kArya - jayota akhaMDapaNe prajalvina rAkhavA ApanI pAse Arthika sahakAra mATe paNa amAre hAtha laMbAvavAnA bAra mahine phkata A eka ja prasaMga Ave che. TUMkamAM amArI pravRttio A che: (1) paryuSaNa vyAkhyAnamALA, (2) pAkSika patra--'prabuddha jIvana' (3) sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya (4) nAtajAtanA bhedabhAva vinA apAtI vaidyakIya rAhata (5) vaidyakIya sAravAranAM sAdhano (6) viziSTa vyakitaonI sAthe milana-vArtAlApa (7) nAnAM moTAM paryaTana - pravAso uparanI dareka pravRtti pAchaLa varSa-prativarSa kharca vadhato ja jAya che. A varSe paryuSaNa daramyAna amArI za. 15,000 bhegA karavAnI apekSA che. Apa uparanI koI paNa eka pravRttimAM yA samagra pravRttimAM ApanI rakama noMdhAvI zako che. vinaMti eka che--apIla eka che--A rakama banI zake teTalI moTI Apo, jethI amAruM lakSyAMka jaldI siddha thAya. mALA che Apa amane nirAza nahi ja karo! 9 cImanalAla jeThAlAla zAha, sumeAdhabhAi ema. zAha, maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana tA. 1-9-16 svAtaMtryadinanA roja rASTrapatie prajAjoga pAThaveluM talaspazI pravacana (tA. 14mI ogasTanI rAtrIe oNla InDiyA pravacananA gujarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. AjanAM bhayasthAnA pratye aMgulinirdeza karIne ApaNane saceTa ane spaSTa mArgadarzana Ape che. taMtrI) A raeNDIo dvArA prasArita karavAmAM Avela rASTrapati DaoN. sarvapallI rAdhAkRSNananA pravacana ApaNA dezanI AjanI paristhitine pAyAmAMthI sparze che ane 94 ApaNA svAtaMtryadinanI 19mI jayaMtI prasaMge gharaAMgaNenA tathA paradezamAM vasatA ApaNA dezabAMdhavAne kaiM kahevAnI je taka maLI che tethI mane AnaMda thAya che. ApaNe aneka muzkelIono sAmano karI rahyA chIe--ApaNA mATe badhuM joIe tevuM samusUtaruM nathI tema chatAM hatAza thavAnI koI jarUra nathI. ApaNI rojabarojanI mathAmaNAmAM kolAhala ane - vAzamAM ApaNe aTavAI na jaIe te! ApaNAmAM ghaNu' evuM uttama ane mahAna che enA ApaNane khyAla Avaze. avirata ane makkama prayatnothI ApaNI muzkelIone ApaNe vaTAvI zakIe evI ApaNI zrAddhA che. vyApaka daSTie bhAvi mArga ane uddezone lakSamAM rAkhI ApaNe vartavuM joIe. ApaNe leAkazAhI baMdhAraNa apanAvyuM che. vicAra ane vartananI ekvAkayatA mATe thaI rahelA Agraho chatAM, lokazAhI baMdhAraNa ApaNuM vyakitatva jALavavAmAM ApaNane madadarUpa nIvaDe che. Ane pariNAme mahAna nahIM te|ya bhasamAja nirmANa thaze ja, aMgatanI samakAlIna paristhitimAM virodha tathA TIkA sahana karI zake te ja sarakAra tarI, pAra Utaraze. AcAra vicAramAM ekadhArApaNAnA Agraha sevatI sarakAro bhale samayapUti TakI jAya paNa te kSaNajIvI ja nIvaDavAnI. lAzAhI rAjyanI vividha sabhAe sAmAjika saMgharSone sahya banAve che ane bhayajanaka ulkApAtane TALe che. sakriya lokazAhI mATe prajAjanoe kAyadA ane adhikRta sattAnA svIkAranI tatparatA dAkhavavI ghaTe. koI paNa mAnavI yAsamUha kAyado ThokI besADI zake nahIM. ApaNI AsapAsa najara pheMkIe te ApaNane sarvatra arAjakatA dhatI jaNAya che. kSullaka bAbata mATe haDatALA, dekhAvA ane caLavaLa vadhI rahyAM che. khetaro ane kArakhAnAomAM, zikSaNasaMsthAomAM ane sarakArI kacerIomAM prAmANikatA ane khaMtathI kAma karatA ApaNA prajAjanone kaMIka gumAvyAnI tathA mAnabhaMga thavAnI bhAvanAthI asvastha karI mUkavAmAM Ave che ane evI pravRttiomAM joDAvA mATe preravAmAM Ave che, jene pariNAme temanA jIvananuM naitika baLa zithila thAya che ane rASTrIya mAlamilakatane nukasAna pahoMce che. ApaNA ujajavaLa nAmane tathA ApaNI sukhAkArIne nukasAna pahoMce tevuM kazuM ApaNe na karavuM joIe. A kaparA kALamAM ApaNa saunI pharaja che ke ApaNe leAkazAhI saMsthAo ane sartananuM jatana karIe. mAganuM nirAkaraNa lAvavA mATe AMdolana ja eka mAtra mArga cheema manAvuM na joIe. AvatA varSanI zarUAtamAM ApaNe tyAM sAmAnya cUMTaNIo thaze. tattvaciMtana, dharma, sAhitya ane kalAdrArA ApaNI saMskRti para chApa mUkI janAra ApaNA saMskAronuM pratinidhitva dharAvanArAe ja dhArAsabhAmAM ApaNA pratinidhi hAvA joIe. 'satyameva jayate'nI ArSavANI Aje vizvanA karoDo mAnavIo smare che. askhalita buddhimattA, sAmAjika nyAya, nirbaLanI rakSA mATenI traNa hajAra varSo purANI avizrAnta ArSavANI ApaNA ItihAsanI prathama prabaLa saMcAlaka zakita rahI che. mAnavajAtanA mana ane hRdayane sparzavAnI e zabdo ane vicAromAM zakita rahelI che. ApaNA rASTra vatI bAlanAra ApaNA pratinidhio saMskArI, anAsakata, ane lokasevAnI bhAvanA dharAvatA hovA joIe. kSullaka vyakitagata, sthAnika, jJAtiviSayaka tathA komaviSayaka jhaghaDAomAM aTavAyelA ane sattAleAlupatAne vaza thanArane ahIM sthAna nathI. ApaNA mAvaDIenA zikSaNasaMskAra para ApaNA dezanuM bhAvi avalaMbe che. sAmAjika, Arthika ane sAMskRtika parivartana mATe zikSaNa eka sAdhana che. ApaNe jo sAmAjika ane rASTrIya ekatA mATe kArya karavuM hoya, ApaNe jo naitika ane AdhyAtmika mUlyono vikAsa sAdhavA hoya, ane khetIvADImAM ke udyogomAM utpAdana vadhAravuM hoya to ApaNe zikSaNanA sadupayoga karavA rahyo. bhUkha ane garIbI, rogacALA ane nirakSaratA, vahema ane rItarivAjonI jaDatA, veDaphAtAM sAdhano tathA pachAta dezanI garIba prajAnA prazno--A sarvanA taDa lAvavAmAM jJAnavijJAna sahAyabhUta banaze. vikAsanA ApaNA kAryakramAne kuMThita karatA Alasya ane aNuAvaDatamAMthI ApaNe mukata thavuM rahyuM. vividha stara para ApaNuM vahIvaTI taMtra svaccha ane kAryakuzaLa banavuM joIe. anAjanA prazna vicArIe ; ApaNA dezanI sittera TakAthI vadhu vastI khetIvADInA kAmamAM rokAyelI hoya ane chatAM paNa ApaNe moTA pAyA para paradezathI anAja AyAta karavuM paDatuM hoya to ema ja mAnavuM rahyuM ke jenI vizALa ane vyApaka khetIvADI mAtra varasAda para ja nirbhara che tevA prAthamika samAjanI dazAmAM ApaNe chIe. mabalakha pAka Utare tyAre ApaNe dhAnyanuM jatana karatA nathI. achatanA kALamAM ApaNe yogya vaheMcaNInI vyavasthA karI zakatA nathI. AvI achata prajAnI svArthavRtti, saMgrahakhorI, saTTAkhorI ane geravyavasthAne kAraNe ugra bane che. samAjavirodhI tattvo sAme ApaNe pagalAM kAMto levA mAgatA nathI ke laI zakatA nathI. A ruzvatakhArInIne DhAMbhavAmAM pramANika ane makkama sarakAre sakriya banavuM rahyuM. prAmANika ane makkama sarakAre chetarAmaNa, juThANAM kAvAdAvA ane bhIrutAne nirmULa karavAM joIe. AvatAM thoDAM varSomAM anAjanI bAbatamAM svAvalaMbI banavAne mATe ApaNe rASTrIya dhAraNe mahAprayAseA karI paristhiti sudhAravI joIe. ApaNe sau pahelAM khetIvADInA vikAsa karavo joIe. ApaNA kheDUto buddhizALI che ane navuM navuM zIkhavA tatpara che. ApaNuM khetIvADInuM utpAdana vadhyuM to che, paraMtu te ApaNI vadhatI jatI vastInI mAgane pUruM paDI zake tema nathI. ApaNI vastI 1951mAM chatrIsa karoDa dasa lAkhanI hatI te 1961mAM tetAlIsa karoDa nevuM lAkhanI thaI. ane Aje ApaNI vastI aDatAlIsa karoDa ane pacAseka lAkhe AvIne UbhI che. udyoga ane khetIvADInA vikAsa A rIte vadhatI jatI vastInI mAgane pahoMcI vaLI zake tema nathI. AthI vastIniyamana karavuM khUba ja Avazyaka che. viSe artha avamUlyananI mUlyavattA ane vyAjabIpaNA ApaNe carcAo karIe chIe. vAdavivAdathI kaze| saratA nathI. avamUlyana lAbhakAraka nIvaDe ane enI maryAdAo TaLe tevAM prakhara pagalAM levAnuM AjanuM ApaNuM mukhya kArya che. AyAtakharca tathA navI yojanAone pahoMcI vaLavA mATe tathA Arthika sthitine jhaDapabhera sudhAravAnI AzAe ApaNe avamUlyananuM jokhama kheDayuM che. rojI tathA bhAvavadhArAnA uchALAne aTakAvavA mATe, utpAdana vadhAravA mATe tema ja jAhera ane khAnagI kSetramAM kharcanuM pramANa ghaTADavA mATe ApaNe pagalAM laI rahyA chIe. nANAMkIya vyavahAramAM Aje sabaLa saMyamanI jarUra che. kaparA kALane ApaNe sAmanA karavAnA che ane karakasara apanAvavAnI che. jAtajAtanI sagavaDo vinA jIvatAM zIkhavAnuM che ane rodaNAM raDayA vinA muzkelIonA svIkAra karavAno che. AvA prakhara zistathI ApaNuM svAsthya ane cAritrya sudharaze. Ano AraMbha upalA starathI thavA (7
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-9-19 prabuddha jIvana joIe kAraNa ke ApaNI prajAne bahu moTo bhAga te viviza thaIne bAMdhachoDa Avazyaka che. A be dezo vacce maitrI sthApavI muzkela nathI. karakasara karate rahyo che. ApaNe eka ja prajA chIe, ApaNo ItihAsa ane ApaNI sAMskRtika - rAta ! " bhUmikA samAna che, ApaNI bhASAo paNa sarakhI che. te pachI | game te dalIla yA valaNone kAraNe bhUtakALamAM yuddhane bacAvI : * ApaNe sAro mitro kAM na banIe? e ja ApaNe siddha karavAnuM che. thayo hoya, paraMtu Adhunika yuddhanI nItirIti ane sabhAna thatI rAti ta lA : ' baLa hA baLane upayoga na kara, parasparanI AMtarika bAbatamAM mAnavajAta e spaSTa kare che ke naitika daSTie yuddhane koI rIte daramyAnagIrI na karavI, virodhI pracAramAM na parovAvuM vagere tAtkaMdamAM bacAva thaI zake ema nathI. aNu ane kiTANuM yuddha eTale karoDe svIkArAyelI bhAvanAe atyAranA ApaNA sarva matabhedone lAgu mAnavIne saMhAra, AvatI peDhIne nukasAna ane pRthvI, jaLa ane paDe che. zubhecchA hoya to ApaNe nirvAsitAnI bAbatamAM, sarahadI vAyunI asvacchatA. A saghaLuM mAnavajIvana azakaya nahIM te - taDajoDamAM, nadInAM pANI ane vepAra aMgenI bAbatamAM sattvare muzkela te jarUra banAvaze. AyuddhamAM saMrakSaNa paNa potAne saMhAra sahakAra ApI zakIe. Ama chatAM paNa jo gerasamajUtI cAlu netare che. ApaNe bhale bhayAnaka zastro sajIe te paNa eka jIva rahe ane zastrasaraMjAma vadhAravAnuM cAlu rahe che tethI ApaNA banne leNa prahAra duzamanane tathA ApaNe paNa sarvanAza karaze. yuddhanI deze nabaLA paDaze ane jokhamAze. meDA vahelA-kahone vahelA jabhayAnakatA ane jaMgalIpaNAthI, vIeTanAmanI prajAnI yAtanAthI, cIna ane bhArata saMpazAnitathI sAthe rahetAM zIkhaze. ApaNA mataane samasta vizvane gherI vaLe evA saMhAranA koI paNa vikAsanI bhedonuM yathArtha nirAkaraNa zakaya nathI, azakaya che ema mAnI laIne citAe ApaNane asvastha banAvyA che ane tethI ApaNe vIeTa kazuMye tarachoDavuM na joIe. A karavA jevuM che ke nahi e ja 'eka nAmamAM taMgadilI ochI karavAnA prathama pagalAMrUpe yuddhabaMdhInuM sUcana vyAjebI savAla che-to ApaNe e karI chUTIe. paristhitine thALe karyuM che, jethI mAnapUrvakanA samAdhAna mATenuM vAtAvaraNa sarjI zakAya. pADavAmAM ApaNe saue pitapatAne pUro bhAga bhajavavAne che. zAnita mATenI jhaMkhanA vizvalAgaNIne paDagho pADe che. ApaNe ApaNuM bhAvI yuvAna-yuvAnInI bhAvanAthI prerita vIra ane sAhajANIbujhIne krodha ane Aveza sevavAM na joIe. pUrvagraho ane siko para nirbhara che. ApaNI jarUriyAto pUrI pADavAmAM jagate saMzayone ApaNe sAmano karavA joIe tathA mana ane hai, udAratA dAkhavI che, paNa ApaNane jIva mAM rAkhavAnI paNa emanI mekaLAM rAkhavAM joIe. ApaNe je ema mAnI laIe ke sAme pharaja che ema ApaNe na mAnI laIe. ApaNe ApaNI jAtane pakSa dRSTi ane dAvapeca ramanAro che to te pachI samajUtI mATe koI ghaDavAnI che. ane parAvalaMbana ochuM karavAnuM che. ApaNA bhAvi avakAza rahene nathI. zaratI zaraNAgati nahIM paraMtu samAdhAna ApaNuM lakSa hovuM joIe. AkramaNane sAmane karavAnI ApaNI taiyArI hovI mArga lAMbe, muzkela ane vikaTa che. te ApaNe mukata mane svaccha joIe te sAthe sAthe ApaNuM lakSya badhAM rASTro sAthenI maitrInuM tathA haiye ane sauthI vadhu te ApaNA bhAvi para zraddhA rAkhI kadama pAkistAna ane cIna sAthe sArA paDozI deza tarIkenA saMbaMdha bAMdhavAnuM uThAvIe ! hovuM joIe. bhArata ane pAkistAnanA Arthika vikAsane mATe paraspara - De. sarvapallI rAdhAkRSNane. dharmapalaTa bahupatnItvavirodhI kAyadAnI A chaTakabArI sarakAra satvara baMdha kare ! eka jamAno e hato ke jayAre strIo paNa bIjI vastu- aMgIkAra karavAnI vidhi karI tema karyuM. pelA yuvAnanI prathama vAranI onI jema milakata gaNAtI ane ekathI vadhu strIo hevI e patnI ane bALako je asahAya banI gayAM che. e ja 'nIjo samRddhi ane pratiSThAnI nizAnI gaNAtI. paraMtu jema jema saMskR- kisse jemAM paNa eka suzikSita kumArI zikSikA ane vayovRddha tino vikAsa thato gayo tema tema e janI ane jaMgalI mAnyatAne sAmAjika kAryakara benee muslima banI jaI lagna karyAnI vAta aMta AvI gayo ane Aje. susaMskRta samAjamAM ekathI vadhu chApAmAM carcAI rahI che. patnIo karavI e pratiSThAvihIna kArya gaNAya che. duniyAnI ghaNIkharI . . . . ayogya kArya mATe ... prajAe ekathI vadhu patnIo hovA sAme kAnUnI pratibaMdha A rIte je loko potAnA aMgata svArtha ane sAmAjika pharamAvyA che. ApaNA dezamAM paNa mahaddaaMze AvI ja paristhiti daSTie ayogya kArya karavA mATe muslima dharma aMgIkAra kare che. pravate che. teo muslima dharma pratye kaI vaphAdArI dharAve che? evAMone muslima e yuga palaTAyo che. dharmamAM apanAvanAra mullAM mollavIo AmAM IslAmanI kaI jayAre araba jAtiomAM amIro ane ToLInA saradAra sevA bajAve che paraMtu jayAM sudhI samAjamAM AvA aMdha-dhamaghelA seMkaDonI saMkhyAmAM strIo rAkhatA e jamAnAmAM pedA thayelA pAya- dharmaguruo paDayA haze tyAM sudhI temane A geralAbha lenArA gaMbara mahamadasAhebe e kharAba rivAjane aMkuzamAM levA prayatna nIkaLaze ja, AvA dhamadhamAM sAcI samaja AvavAnI vAta te karyo ane cArathI vadhu patnIo karavA sAme pratibaMdha pharamAvyo. dUranI ja che. paraMtu e yuga palaTAI gayuM che. ane ghaNAkharA sudharelA muslima . . sarakAranI pharaja " dezoe bahupatnIvirodhI kAyadAo karyA che. khuda pAkistAna ke je muslima dharmanA Adeza pramANe rAjataMtra calAvavAne dAvo kare che paraMtu sarakAra ke je bahupatnItvanI viruddha che ane tyAM paNa bahupatnItvavirodhI kAyado amalamAM Avyo che. tenA bhaMgane zikSApAtra gaNe che te AvA banAvo AMkha baMdha karI kema joI rahe che te ja Azcarya che. AvA kissAo joyA pachI - durbhAgye ApaNI sarakAra ke je binadhArmika hovAno dAvo kare sarakAranI e pharaja bane che ke bahupatnItvavirodhI kAyado dharma ke che. teNe muslimenI kahevAtI dhArmika lAgaNIonA nAme bahupatnItva komanA bhedabhAva vinA samagra bhAratIya prajAjanane lAgu kare, nirdharmI virodhI kAyado muslima samAjane lAgu karyo nathI. pAkistAna jevuM ane lokazAhI-AdhArita bhAratanI kAyadAthI upara AvA sAmAjika rIte rUDhicUsta rASTra je karI zakayuM che te karavAnI hiMmata bhedabhAvabharyA kAyadA na ja rahI zake. paNa ApaNI sarakAre dAkhavI nathI. ? ane ATalI paNa naitika hiMmata ApaNA rAjataMtranA cAlake ane bahupatnItvavirodhI kAyadAnI vADamAM rahI gayelA A ane sUtradhAramAM na rahI hoya te chevaTa muslima dharma pramANe je cAra chIMDAne bahu ja durupayoga thaI rahyo che. je binamuslima eke upa panIonI chUTa che te mAtra muslima mAbApane peTe janmelAM saMtAno, rAMta bIjI patnI karavA mAgatA hoya che teo dharmaparivartananuM nATaka 'jeo baMne pakSe janmathI ja muslima hoya temanI puratI maryAdita karIne bIje lagna kare che. pahelAM lagnanI patnI tathA bALakone rAkhe. jayAM " bemAMthI eke pakSa binamuslima jamyAM hoya tevAM rajhaLatAM, ravaDatAM karI mUke che, ane kAyado temane kAMI ja sparza strI-puruSane kAyadAnI A chUTane lAbha maLate sadaMtara aTakAvI de. karI zakatA nathI. sarakAra A mATe pArlAmenTamAM satvara kAyadAmAM sudhAro lAve, hamaNAM hamaNAM vartamAnapatromAM evA be kissAo bahAra AvyA yA to evuM kare tenI rAha joyA vinA koIka saMsadasabhya Ave, che, jemAM ekamAM eka adyatana zikSaNadhArI AcAryAe strIbALako- sudhAro rajU kare e jarUrI che. ' vALA yuvAna sAthe lagna karavA IcchayuM ane baMnee muslima dharma 'janmabhUmi'mAMthI udbhUta vIracaMda zeTha
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( F prabuddha jIvana tA. 1-9-66 zrI muMbaI jainayuvaka sAMdha Ayojita:' 5 vyAkhyAnamALA sthaLa : biralA krIDA kendra (copATI) zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI sapTembara mAsanI 11 tArIkha ravivArathI 18 tArIkha ravivAra sudhI ema ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA javAmAM AvI che. A ATha divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAne adhyApaka zrI. gaurIprasAda cunIlAla jhAlA zobhAvaze. A ATheya divasanI vyAkhyAnasabhA capATI upara AvelA 'biralA kIDA kendramAM bharavAmAM Avaze. sabhA savAre 8-30 vAge zarU thaze. vyAkhyAnamALAne vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che: tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya 11 ravivAra zrI gaganavihArI mahetA tharo ane gAMdhIjI zrI, cImanalAla cakubhAI zAha zuM mAnavI svatvavaMcita banI rahyo che? semavAra zrImatI sadAminIbahena mahetA mArTIna lyuthara kIMga zrImatI mRNAlinI desAI bhakitayoga 13, maMgaLavAra zrI eca. ema. paTela keLavaNI viSenA vyApaka asaMtoSa vizleSaNa zrI gokaLabhAI bhaTTa satyazodhaka jyotirAva phale 14, budhavAra zrImati harSidA paMDita zrImatI DorothI pIkasa zrI ucharaMgarAya na. Dhebara gAMdhIjI ane vinobA guruvAra zrImatI uSA mahetA helana kelara anirUddha brahmabhaTTa bhAvakanI javAbadArI zrI navalabhAI zAha samRddha jIvana zrI eca. ena . benarajI atIndriya anubhUtio zrI kAkAsAheba kAlelakara saMgharSa ane samanvaya zrI eca.ena. benarajI atIndriya anubhUtio 18, ravivAra zrI ajita zeTha tathA nirupamA zeTha bhakitagIte AcArya rajanIzajI dharma zuM che? * vyAkhyAnasabhAmAM samayasara upasthita thavA ane sabhA daramyAna zAMti jALavavA sujJa zrotAone vinaMti. * cImanalAla jeThAlAla zAha, sudhabhAI ema. zAha, maMtrIo, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha zukravAra zanivAra pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasaMsthAmAM Itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koI paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustako satyaM ziva suMdaram darzana ane cintana zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne lekhasaMgraha paMDita sukhalAlajInA Aja sudhInA gujarAtI tathA hiMdI kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA praveza sAthe lekhone saMgraha-be vibhAga gujarAtI: eka vibhAga hiMdIH | kiMmata rU. 3, pisTeja 00-10 kula traNa vibhAgamAM | kiMmata rUA. 21; pekIga pisTeja rU. 5 bodhisatva muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe sva. dharmAnaMda kesI racita mULa marAThI nATaka kiMmata rU. 18 anuvAdake : prabuddha jIvananI phAilo kiMmata rUA. 6 zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla boDiyA | kiMmata rU. 1-50, pisTeja 00-30 prabuddha jIvananA grAhaka bane * vArSika lavAjama rUA. 4 muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe maLavAnuM ThekANuM: satyaM zivaM sundarama:kiMmata rU. 2, bedhisattva: kiMmata rUA. 1 muMbaI jaina yuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3 mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzane sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI--4, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI para pasTeja nA grAhako mATe jaina yuvaka saka,
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) prajuddha bhavana zrI mu`bai jaina yuvaka saghanu... pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 40 paisA Regd. No. MH. I17 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jaina'tu navasaskaraNa varSa 28 : aMka - 10 muMbaI, sapTembara 16, 1966, zukravAra AphrikA mATe zili*ga 9 * tatrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jena prAthanA mA paMca parameSThi - mahAmantra namo arihaMtANaM / namo siddhANaM / namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM / namo loe savvasAhUNaM / esI paMca namudakAro savvapAva- ppaNAsaNI / maMgalANaM ca savrvvesi paDhamaM havai maMgalaM // paMcaparameSThimaMtra e jaina para parAmAM mahAmaMtra tarIke mAnya che. jaina paraMparAnA badhAya phirakAone e maMtra samAna bhAve mAnya che. pratyeka pravRttimAM enuM zrAvaNapaThana kalyANakRta manAyeluM che. jo ke prastuta mahAmaMtra jaina saMpradAyanI bhASA ane paribhASAmAM grathita che; sAmAnya jainA ene potAnA ja maMtra mAnatA AvyA che; jainetaro e maMtramAM peAtAne mAnya hoya evuM rahasya kadI jANavA yatna karatA nathI; AthI jema dareka dharma paraMparAnI maMgaLamaya prArthanA te te paraMparAmAM ja mukhyapaNe samAyelI dekhAya che, tema prastuta parameSThimaMtra vize paNa banyuM che; chatAM prastuta mahAmaMtranA je paramArtha che, tene jANanAra koI paNa kahI zakaze ke vastuta: A mahAmaMtra sarvadeza - kALanA badhAya sAcA AdhyAtmikoe smaraNa karavA yogya che. jayAre A paramArthanI vAta karuM chuM, tyAre te kalpanAthI nathI kahetA; khuda parameSThimaMtranA paMcamapadamAM ja te artha spaSTa rIte sUcavAyo che. namo hohu sajvalADULa| e padamAM 'joyA', 'sAdhu' ane te paNa 'sarva'e traNa aMza ukata bhAvanA sUcaka che. joma padathI deza-kALa nirapekSa AkhAya vizvamAM vartamAna evA sAdhako abhipreta che. 'sAdhu' padathI koI mAtra bAhyaveza ke bAhya cihnadhArI sAdhaka vikSita nathI, paNa je AdhyAtmanI sAcI dizA tarapha unmukha che te ja vivakSita che. 'sarva' padathI paMtha, jAti Adi saMkucita sImAothI para evA samagra sAdhakone namaskAra karela che. A pUrvabhUmikAno artha dhyAnamAM rAkhI bAkInAM padonA arthanI saMgati karavAnI che. tamo pavannAyALuM e pada jJAnadAtA upAdhyAyane namaskAra sUcave che. paNa te upAdhyAya atre mukhyapaNe AdhyAtmika sAdhanAmAM upayogI hoya che evA jJAnanA dhAraka ane dAtA ja vivakSita che. e ja rIte namo AyariyALa e padathI je AcAryone namaskAra karela che, te AcAryo mukhyapaNe AdhyAtmika sAdhanAne anukULa hoya evA ja vizuddha AcAramAM pravartamAna hoya ane Itara adhikArIone evA AcAramAM mArgadarzaka thaI zake tevA hoya te ja vivakSita che. A ja kramane anusarIne namo arihaMtANaM e padanA artha samajavAnA che. jeoe AdhyAtmika sAdhanAnI chellI bhUmikA prApta karI hoya ane chatAM dehadhArI hAya, evA jIvanamukata vItarAga ja ahIM vivakSita che. yogazAstramAM ane sAMkhya paraparAmAM (sAMkhyakArikA-64) jemane kevalI yA kaivalya prApta rUpe varNavyA che, ane yogapara parAmAM jemane saptadhA prAntamUmi: prajJA (yogasUtra, vAva 2 sUtra 27) prApta thayelI che, te ahIM adbhutu tarIke ane kevaLI tarIke nirdiSTa che. kSaya karavA lAyaka badhA ja kalezeA jemanA kSINa thayA hoya, jANavA lAyaka badhuM ja jemaNe jANyuM hoya, prApta karavA lAyaka badhuM ja jeoe prApta karyuM hoya ane karavA lAyaka badhuM ja jemaNe karI lIdheluM hoI have kazuM navuM karavAnuM bAkI rahetuM na hoya, evI sthitivALA ja sapta prAntamUmi nA arthamAM Ave che; ane jaina para'parAmAM e ja artha tu padathI vivakSita che. AvA jIvanamukata aupaniSada paraMparAmAM ane bauddha paraMparAmAM tema ja Itara para parAomAM eka sarakhI rIte namaskaraNIya manAyela che. namo siddhALuM pada e videhamukata vizuddha jIvAtmA, athavA kaho ke, paramAtmAnuM bAdhaka che. A rIte ApaNe joI zakIe chIe ke parameSThimaMtramAM mAtra AdhyAtmika utkrAMtinA prAraMbhathI mAMDI tenI aMtima bhUmikA sudhInA adhikArIone ja AvarI laI te dvArA AdhyAtmika vizuddhinI ja upAsanA-vaMdanA karavAmAM AvI che ane atyAralagInA mAnava" " jAtinA AdhyAtmika ciMtana-sAdhanAne lagatA ItihAsamAM evI koI paraMparA nathI ke je eka yA bIjA rUpe AvA utkrAMtikarmane na svIkAratI hoya ke AcAraNIya na mAnatI hoya. A ja dRSTithI vicAra karavAmAM Ave te ni:zaMka rIte samuthAramahAmatrane sarvagrAhya rUpe samajAvI zakAya. tanuAra maMtranA mahimAne sUcavavA mATe enA chellAM padomAM sarvamAMgalikamAM prathama yA mukhya maMgaLa tarIke ene varNavyA che. sau jANe che ke bauddha paraMparAmAM buddha, dharma ane saMgha e trizaraNanA svIkAra che. jaina paraMparAmAM e trizaraNanA sthAnamAM catu:zaraNa prasiddha che. arhata, siddha, sAdhu ane vItarAgapraNIta dharma, kharI rIte buddhanA sthAnamAM jaina paraMparAe jIvanamukata ane videhamukata e bannene mAtra judA varNavyA che, eTaluM ja. laukika ke lAkAra koI paNa para'parA hAya, te temAM te te viSayanA pUrNa niSNAta arthAta jJAnI, teNe darzAvelA kartavyapaMtha - dharma ane te mArgane anusaratA varga eTale saMdha: A traNa aMze saMvAdIpaNe hAvAnA ja; tAja te te pura'parA cAlI ane vikasI zake. prastuta mahAmaMtramAM te AdhyAtmika sAdhanAno vizuddha mArga abhipreta hovAthI temAM arhat siddha, sAdhu ane kevaLI - prarUpita dharma-e cArane uttama maMgaLa mAnIne enuM zaraNa svIkAravAnuM kahyuM che. cattAri maMgalaM arihaMtA maMgalaM / siddhA maMgalaM / sAhU maMgalaM / kevalipannatto dhammo maMgalaM / cAri loguttamA / arihaMtA logutamA sArUM choguttamA / siddhA loguttamA / kevalipatnatto dhammo loguttamo / catAri saraNaM arihaMte saraNaM pavajjAmi / siddhe saraNaM pavajjAmi / sAhU saraNaM pavajjAmi / kevalinnataM dhammaM saraNaM pavajjAmi / vivecaka : paMDita sukhalAlajI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-66 zrI vimalAbahena ThakAranuM pravacana (. vimalAbahena ThakAra prabuddha jIvananA vAMcakone suparicita hatI ane temAMya khAsa karIne japU lokone je saMhAra thayo te zA che. teo yuropamAM daza mAsa rahIne gayA oNgasTa mAsanI bIjI mATe thaye, kevI rIte thayo tenuM vivecana aitihAsika prasaMgone AdhAre tArIkhe muMbaI khAte pAchA pharyA. temanA A pratyAgamananA anu- eka veMkaTare e pustakamAM karyuM che. je rastethI e loko varSothI jatA saMdhAnamAM e ja mAsanI sAtamI tArIkhe sAMje nyu marIna lAInsa hatA te gesa cembara ane temAM lAkha lokonuM cAlIne javuM e te rastA upara AvelA saMghanA eka kAryavAhaka zrI dIpacaMda lakSmIcaMda AkharI pagaluM hatuM. paheluM pagaluM e hatuM ke je jayU hoya tene saMghavInA nivAsasthAne-'manahara'mAM-thI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sarakArI nokarIomAM na levA joIe. A pagaluM bharyuM tyAre je sabhyo sAthe zrI vimalAbahenane vArtAlApa goThavavAmAM Avyo jayU jarmanImAM hatA temaNe pratikAra na karyo. thoDo samaya thobhIne hato. prAraMbhamAM saMghanA upapramukha zrI paramAnaMdabhAIe zrI vimalA- bIjuM pagaluM bharyuM-gharamAM ja keda rAkho. te jANe katalanI rAha bahenane AvakAra ApatAM jaNAvyuM ke, "zrI vimalAbahena daza mahi- jotAM hoya tema gharamAM ja besI rahyAM. kayAre koI AvIne daravAjo. nAnA gALe ApaNI vacce Ave che te temanI pAsethI ApaNe ghaNI khakhaDAvaze ane laI jaze. trIMchuM pagaluM hatuM keda karavAnuM ane vAto sAMbhaLavAnI apekSA dharAvIe chIe. teo eka sajAga zuM pagaluM hatuM katala karavAnuM. paraMtu jayU loko jo jaDatAthI gherAane satata kriyAzIla vyakita che ane yuropamAM rahyA chatAM bhArate yelA na raheta, sakriya hota, sabhAna hota ane pahelA pagalA vakhate ja viSe-ahinI rAjakAraNI paristhiti viSe-teo pUrA jANakAra rahyA pratikAra karata to katalanuM pagaluM nAnsI leke kadApi nahIM bharata. che te AjanI duniyAnI paristhitinA saMdarbhamAM bhAratanI mukhyatve eNe kahyuM ke "saMhAranI jeTalI javAbadArI nAnsInI che tenAthI jarAye karIne rAjakAraNI paristhiti kevI che te aMgenA temanA aMgata AdhAta- ochI javAbadArI amArI nyU lokonI nathI ema e yU pustaka pratyAghAta ApaNe sAMbhaLavA Atura chIe. A uparAMta temaNe tyAM lakhe che. khUba hRdayadrAvaka pustaka che. ' rahIne daza mahinAnA gALAmAM kaI kaI pravRttio karI tene paNa bhAratanI paristhiti dUrathI jouM chuM, najIkathI jouM chuM tyAre ApaNane teo kAMIka khyAla Ape ane je viziSTa vicArasaraNI teo lAge che ke A dezanI janatA jaDatA ane taMdrAthI gherAyelI che. yuropanA loko samakSa raju karI rahyA hatA tenI paNa ApaNane teo samasyA para samasyA AvatI jAya che. rAjanaitika pakSa. kAMIka jhAMkhI karAve evI ApaNI apekSA che. para, netAo para, sarakAra para, javAbadArI nAkhIne "A ApaNI apekSAo dhyAnamAM laIne ahi ApaNI pAse je ahIM je rAjanaitika pakSethI nirapekSa evA mANase che te zAMtithI samaye che te gALAmAM, vimaLAbahena potAnA vicAro raju kare evI besI rahyA che, niSkriya besI rahyA che. A rIte vicAratAM A dezanuM temane mArI vinaMti che. vimalAbahenane jotAM - ATalA lAMbA gALe bhAvi kAMI bahu ujajavaLa lAgatuM nathI. kaI kaI samasyAo bhAramaLatAM - ApaNa sarvane thayele AnaMda huM ahiM vyakata karuM chuM tenI sAme che te mArA karatAM Apa bahu sArI rIte jANe che. ane temane ApaNA eka svajana tarIke huM ahiM UMDA bhAvapUrvaka samasyAo eTalI spaSTa che ke enA vivecanamAM ke vizleSaNamAM AvakAruM chuM." javAnI jarUra nathI. paraMtu mArI sAme savAla e che ke, bhAratane A pUrovacana bAda zrI vimalabahene doDha kalAka sudhI aneka sAmAnya nAgarika kayAre jAgaze? ane ene je anyAya lAge che viSayone sparzatuM dhArAbaddha je pravacana karyuM te ahiM nIce zabdaza: raju tenI sAme lokazAhI paddhatithI pratikAra karavAnuM kayAre zikhaze? pratikaratAM huM UMDI prasannatA anubhavuM chuM. A pravacanamAM evA keTalAka kAranuM paNa vijJAna che, pratikAranI paNa kaLA che. ane lokazAhInA vicAro che, evI keTalIka vAta che ke je ApaNAmAMnA ghaNAne saMdarbhamAM paNa sAmUhika pratikAra kevI rIte thaI zake e kayAre vicAraze? kadAca svIkArya na hoya. ema chatAM A udgAro satyaniSTa saMvedana- Aje bhAratamAM je pratikAra thAya che,-pachI dukALa sAme hoya, zIla evI eka viziSTa vyakitanA che ema samajIne tene grahaNa rUpiyAnA avamUlyana sAme hoya, athavA bIjI koI bAbata sAme karavA ane te sAthe potapotAnA aMgata khyAlenI cakAsaNI karavA hAya - paraMtu temAM lokazAhInI sugaMdha kayAMya nathI raDAvatI. prati ane e rIte sArAsAra tAravavA vinaMti che. paramAnaMda) kArAtmaka pagalAM bhare che, pachI te pArlAmenTamAM uThAvatA hoya, vidhAna zrI vimalAbahena ThakAranuM pravacana sabhAmAM uThAvatA hoya, koraporezanamAM uThAvatA hote vAM thatAM vAMcatAM saMghanA sabhyo sAthe jayAre maLavAne prasaMga Ave che tyAre zaramathI mAthuM jhUkI jAya che. zuM che A dezamAM ke jemAM lAge che ke, A eka evuM sthAna che ke jayAM vizvabaMdhubhAvathI, eka bAju 17 - 18 varSa sudhI eka ja pakSanuM rAja cAle ane ni:saMkocavRttithI, vastusthitinuM je mane darzana thAya che tene zabdabaddha ATalI bahumatIthI cAle. je virodha karavAvALA leka che-pachI te karI saunI sAme mUkuM. lokasabhAmAM hoya, vidhAna sabhAmAM hoya ke, bahAra hoya-paNa temAM - snehaparivAramAM bhASAnA mAdhyamathI je saMvAda thAya che temAM temane paNa lokazAhI mUlyonI rakSA karavAnI cintA nA hoya e eka koI viSayanA pratipAdanane hetu nathI hotA. ApanuM ane mAruM ahIM moTI gaMbhIra samasyA che. je milana che ane je kAMI huM ahIM kahevAnI chuM, tene huM jeTalI Ape kahyuM ke, vizvanI paristhitinA saMdarbhamAM bhAratanuM Apane utsukatatAthI kahevAno prayatna karIza teTalI ja utsukatatAthI a.pa sau zuM darzana thAya che? badhA pepara paNa vAMce che. reDio paNa sAMbhaLe che. navI, sAMbhaLazo evI mane AzA che. khabara to huM zuM ApIza? paraMtu e cokkasa che ke 1964mAM bIjI tArIkhe vimAna dvArA huM bhArata pAchI AvI rahI hatI bhAratanI jeTalI theDI ghaNI AbarU yuropanA dezamAM hatI, ametyAre vimAnamAM sAthenI khurasI para eka bhAI beThA hatA. amerikA- rikAmAM hatI te phakata kSINa ja thaI rahI nathI, paNa naSTaprAya thaI nA rahevAsI kadAca janyU haze. paMdara varSathI phrAMsamAM rahe che ane gaI che. have koI sIDI utaravAnI rahI nathI. je sarakArI karmacArIo koI dhaMdhArthe bhAratamAM emanI avarajavara rahe che. vAta cAlI, carcA ane pradhAne paradeza jAya che te zuM khabara lAve che tenI mane khabara thatI rahI ane carcA daramiyAna emaNe mane eka pustaka ApyuM. nathI. paNa huM te janatAnI sAthe maLuM chuM, javAnI sAthe mAro beThAM beThAM huM vAMcatI hatI, pustaka hatuM "jarmanI bIphaeNra dhI sekanDa saMbaMdha che. te tyAM huM jouM chuM ke tyAM koI paNa prakArane AdarabhAva varlDa vaoNra'. bIjA vizvayuddha pahelAM jarmanImAM je yuddhaparisthiti bhAratavAsIo mATe rahyo nathI. kAraNamAM javAnI jarUra nathI.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-09-2 prabhu AphrikAnA deza nirAza che, hatAza che. kAraNake ahiMsAtmaka pratikAra mATe koI ja mArgadarzana have bhArata pAsethI maLI zakatuM nathI. AphrikAnA dezanI samazyAonA nirAkaraNa mATe koI dizAdarzana ke mArgadarzana ahIMthI nathI maLavAnuM e e loko have samajI gayA che. AthI emanA game te prazna hoya - pachI sAutha AphrikAno hoya ke roDeziyAnA Aphrikana lokone hoya, jhAmbIyA che ke tAnjAniyA ke keniyAnA lokone hoya--e loko yuropanA loko sAme kevI rIte Takkara jhIlI zake ane te paNa varNadra Sa vagara- e temane sUjhatuM nathI. mane khabara nathI ke AphrikAnI AjanI je paristhiti che tenA viSenI keTalI mAhitI ApaNe ahIM bhAratamAM dharAvIe chIe !. paraMtu tyAM kALA virUddha gorA--kALI prajA pratye pUrvagraha ane dhikkAra che. eka sadI ke eka sadIthI vadhu yuropanA lokoe kALA lokonuM apamAna karyuM che; temanI upara julama karyA che ke anyAya karyA che; tenI pratikriyA khUba jozathI AphrikAnI bhUmimAM uThI che ane A paristhitinA dora jaoNme kenyATA ke juliyasa nejA ke ApaNA phIMdA jevA namramatavAdIonA hAthamAM hatA te have temanA hAthamAMthI sarakato jAya che. evI ja rIte amerikAmAM nIgro lokonuM AMdolana mArTIna lyutharanA hAthamAMthI pUrepUruM sarakI rahyuM che. ' sTuDanTa navAyolenTa DAyarekTa ekazana kamITI' nA jeTalA navayuvAno hatA te DaoN. mArTIna lyuthara kIMga namramatavAdI (moDareTa) che, ane tenAthI kAMI kAma thavAnuM nathI ema kahIne uddAmavAdI (ekasTrImIsTa) thaI gayA che. DA. kIMganI AbarU bIjA dezeAmAM bhale hoya, paraMtu e AMdolanamAM je juvAno che teo kahe che ke, "amAre kALA lokonI sattA (bleka pAvara ) amerikAmAM joIe che. have amArI mAtra evI mAgaNI nathI ke jAtIya alagatA na rahe, paNa amAre tA (bleka pAvara) kALA lokonI sattA joIe che. AnA mATe amerikAnA gArA lokone mAravA paDe, temanI katala karavI paDe, hiMsA karavI paDe, lUMTaphATa karavI paDe to vAMdho nahIM. A mArTIna lyuthara kIMganA rastA lAMbA che. amArI pAse eTalI badhI dhIraja nathI." teo dAkhalA Ape che ke, bhAratamAM gAvAnuM kema thayuM? tyAM zuM karyuM? te pachI gAMdhIjInuM nAma lyuthara kIMga kema sUcave che? bhArata Aje zuM karI rahyuM che? nAgAlenDamAM bhArata sarakAra zuM karI rahI che? to pachI amane kema kahe che ke ahiMsAnuM AMdolana calAve? saMskArI kakSAe zuM thAya chee to Apa sarve jANA che. paraMtu janatA zuM vicAre che zuM kahe che? bhArata have gAMdhInI bhUmi rahI nathI. laMDanamAM phnDajha hAusamAM 30 mI jAnyuArIe - gAMdhIjInA smRti divase- mAruM bhASaNa hatuM. meM kahyuM hatuM ke gAMdhI te| AvatI kAlanA mAnava che. hajI te| e janmayA paNa nathI. lokoe pUchyuM ke gAMdhI ane vinobAne samajavAvALA hiMdustAnamAM keTalA che? me kahyuM jIsasane samajavAvALA jeTalA pazcimamAM che eTalA loko bhAratamAM gAMdhIne naaN samajavAvALA che. javAba devA khAtara to daI daIe, parantu je eka vicAradhArA gAMdhIjIne kAraNe hatI, te vicAradhArA AjanI navI jIvanapaddhatine kAraNe samApta thaI gaI che. raziyAmAM rAjanaitika daSTie javAharalAlajI ane zAstrIjInA vakhatamAM bhAratanuM je sthAna hatuM te sthAna paNa bhArate have gumAvyuM che. teo ulaTuM ema vicAre che ke pAkistAnane khuza rAkhIzuM ta dakSiNapUrva eziyAmAM ApaNe rahI zakIzuM. tyAM. viyeTanAma paNa che, kaMboDiyA che. A badhA dezane khuza rAkhIe. hiMdustAnanI kAMI bahu paravA karavAnI jarUra nathI. A pAla tyAM ghara karI gayA che. Apa tyAMnAM chAMpAM vAMce. bhale nyuyarka TAImsa vAMcA ke nyu yorkanuM TrIbyunala vAMce ke pachI greTabriTananuM mencesTara gArDIyana,oNbajharvara ke laMDana TAImsa vAMce - badhAmAM eka sUra sAMbhaLavA maLaze ke bhAratanI koI paravA karavAnI jarUra nathI. bhArata sAmyavAda tarapha janAra nathI. jIvana 99 kAraNake te dhArmika deza che. te pachI enI paravA zuM karavI? paravA tA pAkistAnanI karavAnI che. paravA to InDoneziyAnI karavAnI che. paravA .tA. viyeTa nAmanI karavI ke ame cInane haMphAvI zakIe. bhAratanI cintA karavAnI kAMI jarUra nathI. eTale bhAratanI vyUhAtmaka paristhitinuM mUlya raziyAmAM ghaTI rahyuM che. A AjanI hakIkata ApaNe dhyAnamAM rAkhavI joIe. je Arthika madada ApaNane levI paDe che tene tame game teTalI bInazaratI kahe, paraMtu e loko to manamAM samaje che ke jeTalI Arthika madada ame ApIe chIe teTalI amArI avyakata sattA bhAratanA janamAnasa upara vadhatI jAya che, ane amArI madada vagara A lokonuM kaMI nahIM cAle, eka pagaluM paNa AgaLa nahIM vadhI zake. ane jyAre bhAratanI AMtarika samazyAo para ahIM jhagaDA cAle che, ahIM vikhavAda cAle che, dezanI milkata saLagAvI devAmAM Ave che, tyAre ahIMnAM chApAMmAM to moDethI khabara Ave che, paraMtu tyAM tarata ja peparamAM ane TelIvIjhana upara A vAto pahoMcI jAya che. temane lAge che ke ApaNe ApaNI rASTrIya samazyA para vicAra nathI karatA ane nAnI nAnI vAto laI jhagaDIe chIe ane ema vicArIne teo ApaNane mUrkha gaNe che, rAjya karavA mATe nAlAyaka kahe che. teo bole che ke ''joyuM ne, ame kahetA hatA ke bhAratIe hajI rAjya calAvavA mATe lAyaka nathI thayA, ame lokoe jaldI bhArata na cheDayuM hota to AvI paristhiti nA thAta." A game tema ho, paNa mane lAge che ke A duniyAmAM je badalAtI jatI samatulA che, sattAnuM dabANa che ane emAM bhAratanuM je sthAna hatuM te sthAna utaratuM jAya che, utaratuM gayuM che. AnuM bhAna thavAnI sAmAnya nAgarikane paNa jarUra che. huM IcchuM chuM ke thoDI namratAthI te potAnI AMtarika samazyAne jue ane tene samajavAnI koziSa kare. yuropathI AvI ne savAramAM vimAnamAMthI utarI, ane sAMje gADI pakaDI. je gADImAM huM hatI, je DabbAmAM hatI te DabbAmAM zikha netA saMta phattehasiMha hatA. muMbaIthI zarU karIne rAta AkhI "paMjAbI subA jhIMdAbAda", "subA virodhI murdAbAda " nAM nArA gAjatA hatA, dareka sTezana para bhASaNA thatAM hatAM; svAgata thatAM hatAM. emanAM Dabbo to mArA kupenI pAse ja hato. bArI khullI hatI. AthI dareka sTezana para AvatA jatA lokonA caherA huM joI zakatI hatI. svaromAM eTalI badhI uttejanA, AMkhAmAM uttejanA, eTalA dhRNAbhAva ane eTalA dveSa hato ke jo nArA e talavAro hota te talavArathI kApIne ja cAlI jAta. A te paheluM darzana hatuM. dasa mahinA pachI huM ahIM zuM jouM chuM? dareka vastune meLavavA mATe lokamAnasane bhaDakAvA, temanAmAM uttejanA bharI do, druSita karI do, ghRNA bharI do ane pachI Apa temane cAlaka zakita banAvIne laDho, bhusAvaLa pachI loko DabbAmAM AvyA. to mahAvidarbhanI vAta karatA hatA. kahetA hatA ke, "mahArASTranI sAthe kadI vidarbhane rAkhavuM joIe nahIM, bahu nukasAna thaI rahyuM che. ame vidarbha laIne ja rahIzuM. amane madada karaze vidarbha caMDikA." evI vAto thatI hatI ane jANe huM koI bIjI ja duniyAmAM AvI paDI houM ema mane lAgatuM hatuM. A kayAMnI vidarbha caMDikA ? ane A mahAvidarbha alaga kema ? sAcuM kahuM chuM ke janamAnasa jherathI dUSita thaI gayuM che. vidarbha thavuM joIe ke na joIe e huM nathI kahevA mAgatI. saurASTravAsIo gujarAtathI judA thAya ke na thAya e te che, je vaNala che te jherathI dUSita che. AnA pratikAra koNa karaze? huM gauNa samajuM chuM. paraMtu prazno ukelavAnI je paddhati A eka mArI sAme savAla che. mahArASTra - mAIsera - sImAno prazna lo. Aje peparamAM vAMcyuM ke mahArASTranA mukhya maMtrI mAIMsAra jaI rahyA che. tyAM polIsanI kArDana hatI. satyAMgrahI loko tyAM gayA ane kArDana toDavAnA prayatna karyo toDI zakayA nahIM to eka kAunsIlara pelIsanA upara thUMkayo. A
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 prabuddha jIvana te kevI vAta thaI? te rAjakIya pakSane sabhya che, ane te myunisi- kesanA nyAyIpaNA vize khAtrI nahi karAvI zake. A eka vara_pAliTIne paNa sabhya che. AMkha kholatAM zarama Ave che, kAnathI sAMbha- lakSI satya je mane dekhAya che te ApanI sAme meM mUkayuM che. emAM LatAM zarama Ave che, chApu vAMcatAM zarama Ave che. Ane upAya? javAnI jarUra nathI ke be vakhata emane choDayA ane emaNe zuM karyuM? Ano upAya che. e upAya rAjanaitika pakSonA hAthamAM nathI ke zuM kAma emane pAchA pakaDavA paDayA? itihAsa ane duniyA e sarakAranA hAthamAM paNa nathI. Ano upAya mArI samaja pramANe tamArA jANe che ane enAthI vadhu te kahevuM paNa nathI. pAkistAna ane ane mArA hAthamAM che. Aje janatAnA mAnasane ane enA daSTi- enA sAthIo paDadA pAchaLa je cAla cAlI rahyA che ane je prakAkeNane jherathI dUSita karavAmAM AvyuM che, ane duSita karAI rahyuM che. ranA vicAro e loko karI rahyA che enI jo tAkAta chInavI levI ene pratikAra vyakita ja karI zake. koI saMsthA ke saMgaThThana nA karI zake hoya to A pagalAM mane ati Avazyaka lAge che. huM jayaprakAza jo vyakita UbhI thAya ane kahe ke mArA manane dUSita nahIM banavA nArAyaNanI bahu prazaMsA karuM chuM ke dhIraja ane sAhasathI A vAto, sArI rIte kahetA AvyA che. dauM, A jherathI dUSita daSTikoNa mArA kuTuMbamAM ja mAtra nahIM paraMtu vAta thaze, zuM kaheze ane maulAnA masudI paNa zuM kaheze, vAtAvaraNamAM paNa nahIM pharakavA dauM, AvA jherIlA manane laIne je kayA kayA paryAya che te badhA vize jene Aje pUrepUruM dhArI levuM ThIka loko kAma kare che temane koI prakArano sAtha na ApuM, temane sahayoga nA nathI. paraMtu vATAghATo thavI ja joIe. jo A nahIM thAya te kaTokaTI ubhI AkhuM-Ama je vyakita sthaLe sthaLe-khUNe khUNe UbhI thaI jAya, ane e thaze. ApaNe samajI laIe ke kAzamIranI samazyA vize duniyAne ApaNe khAtrI nathI karAvI zakayA, e hakIkata che. eka paNa deza e tophAnI lokonAM AvAM AMdolananI upekSA kare te pachI e loko samajI nathI pachI te bejIyama hoya, nedharalenDa hoya ke na hoya--jyAM jayAM gaI jaze ke "hA, bhAI ! janatA jAgI uThI che! ApaNI vidhvaMsaka vAte tyAM tyAM eka deza evo nathI, koIpaNa dezanI evI eka pArTI nathI. nahIM cAle." Aje emane vizvAsa che ke koIpaNa prakAranI evo eka rAjanaitika puruSa nathI ke jene rUpiyAmAM cAra AnA uttejanA bharI daIzuM to janatA ApaNI sAthe thai jaze. paNa vizvAsa hoya ke kAzmIra pratye bhArata nyAyanuM valaNa dAkhavI e huM jANuM chuM ke jIvana Arthika samazyAone kAraNe eTaluM rahyuM che. paNa atyAre e lokonI potAnI muzkelIo che. jemake roDeziyAmAM vilasana muMjhAyA che ane tethI tera thI vadhAre saMkaTamaya che, eTaluM khedajanaka, eTaluM kaSTamaya che ke koI nAgarika paDatuM ApaNI upara dabANa nathI lAvI zakatA. amerikAnI sarakAra AvI bAbate upara vicAravA taiyAra nathI. e kahe che ke moMghavArI vadhI nIgronA prazna upara kaMIka muMjhAya che. AthI e loko paNa rahI che, amArI upara Tekasane bojo vadhI rahyo che, te ame zuM jhAjhuM bolI zakatA nathI. vIyeTanAmane prazna che eTale paNa cUpa che. karIe? sarakArane kahe, nahIM to rAjanaitika netAone kahe. mane na pUrva jarmanInA kAraNe raziyA thoDo saMkoca anubhavI rahyuM che. eTale amuka maryAdAthI AgaLa e paNa vadhI zakatuM nathI. A emanI muzkete sarakAramAM vizvAsa che, na te rAjanaitika pakSamAM. jo thoDoghaNo lIo che te ApaNA mATe taka che. enAthI ApaNuM kAma cAlI vizvAsa hoya te janatAmAM che. eTalA mATe emanI sAthe huM vAta karuM rahyuM che. eTale ke bhAratanuM kAma cAlI rahyuM che. kharUM pUche. te ApaNe chuM. jo ApaNe ApaNA manane taiyAra karIe, jo ApaNe UbhA thaI mATe e sahAnubhUti nathI. je dezane vizvanI sata sata vivekajaIe, to hajI moDuM nathI thayuM. have eka bIjI vAta Apane kahuM. buddhine AdhAra na hoya te dezane mATe sarva mAnyatA maLavI ke Adara pAtra thavuM muzkela che mane khabara che ke e Apane priya te nahIM lAge. paraMtu apriya vimalAbahena ThakAra. lAgavA chatAM paNa tamArI samakSa mUkavAnI mArI IcchA che. bhArata jaina mahAmaMDaLanuM AgAmI adhivezana hiMdustAna ane pAkistAnanI vacamAM je manadu:kha che, je taMgadilI che tenA mATe hindustAna ja doSita che. kAzmIranI samazyA tA. 14 - 15 oNkaTobara 1966 nA roja bhArata jaina mahAmaMDaLanuM 39 muM adhivezana vardhA mUkAme maLI rahyuM che. A mATe pAkistAna gunegAra nathI." AvI pa0 TakA nahIM paNa 99 TakA adhivezananuM khAsa mahattva e che ke bhagavAna zrI mahAvIranI aAgAmI yuropiyana rASTronI ane amerikAnI mAnyatA che. A koI gupta vAta 2500 mI nirvANa tithinuM varSa najIka AvI rahyuM che te deza tema ja nathI. e loko mAne che ke tAzkeda karAra pachI bhAratanI sarakAra videzomAM kaI rIte ujavavuM e bAbate carcA vicAraNA thaze. A prasaMge dareka saMpradAyanI ragevAna vyakitae hAjarI Ape te kAMIka pagalAM AgaLa bharaze ane kAzmIranA saMbaMdhamAM kAMIka thaze-A aMgenA prayatno cAlu che. khAsa karIne mahAmaMDaLanA jUnA aAgevAna eka AzA hatI. aAzA pUrI na thaI. eTale have kevA prakAranuM kAkara ane prANa samA zrI ciraMjIlAla baDajAtyAnI tabiyata vRddhAdabANa, kevA prakAranI taMgadilI, bhAratanI sarakAra para lAvavI tenI tyAM vasthAne kAraNe ghaNI nabaLI hovAthI ane teo bahAragAma nIkaLI taiyArIo cAle che. emAM javAnI jarUra nathI ke kayo deza kevA zake tema na hovAthI, temane jaina samAjanA netAo, kAryakartAramArane sevakonAM darzanano lAbha maLe evI temanI tIvra IrachA hoIne A prakAranuM dabANa lAvavA mAge che ! paraMtu AnI taiyArI pazcima yuropa adhivezana vardhAmAM yojavAmAM ra.vela hoI, AzA che ke temanI vinaMane amerikAmAM thaI rahI che. dasa mahinA pahelAM huM bhAratamAM hatI tine mAna ApIne loko moTI saMkhyAmAM A adhivezanamAM hAjarI tyAre meM mitro sAthenA vArtAlApamAM kahyuM hatuM ane Aje paNa kahevA Ape. vigato mahAmaMDaLanA kAryAlaya 105, kAlabAdevI, muMbaI - 2mAguM chuM ke "jeTalA jaladI zekha abadullA ane maulAnA masudIne e sthaLethI maLI zakaze. cheDIne, dilhI bolAvIne emanI sAthe bhArata sarakAra vAta karaze AcArya zrI rajanIzajInAM muMbaImAM teTaluM vizvanI paristhitinI draSTie bhArata nuM bhaluM thavAnuM che. Aje jAyelAM pravacana badhI pUrI taiyArIo tyAM thaI rahI che. e badhI taiyArIonA nAdhArane " jANItA ciMtaka ane dArzanika AcArya zrI rajanIzajI tA. ApaNe calita karI daIzuM. DyUhAtmaka daSTie e bIlakula jarUrI che ke 16mIe pUnAthI muMbaI AvI rahyA che. temanAM muMbaImAM pravacano ApaNe A banne netAone chUTA karI, dilhI bolAvI emanI sAthe nIcenI vigate yojavAmAM AvelAM che. vAto karIne." zanivAra tA. 17 savAranAM 9, suMdarabAI holamAM, bhArata jaina kAzmIrane savAla aMgata savAla che. kAzmIranA netA ane mahAmaMDaLa muMbaI zAkhAnA upakrame. rAtanA 9 gujarAtI maMDaLa hala, ApaNe joI laIzuM ke bahAranA koI paNa dezanI AmAM dakhalagIrI zraddhAnaMda roDa, vilepArle pUrva, jaina yuvaka maMDaLa vilepArlenAM upakrame. nA rahe, vAto karIne paNa koI prakAranI dakhalagIrI karavAno adhikAra ravivAra tA. 18 savAranAM 9 biralA kriDA kendra, muMbaI jaina nathI e tyAre sAbita thaze ke jyAre kAzmIrI netAone chUTA karI yuvaka saMghanA upakrame. rAtanA 9 ahiMsA hola, khAra, paMjAba jaina tenI sAthe vAtacIta thaze. jayAM sudhI emane kedamAM rAkhyA che- pachI bhrAtRsabhAnAM upakrame. Apa bhale AvatA varSamAM tyAM cUMTaNI paNa karI le, paNa - tyAM somavAra tA. 19 savAranA 8-30 mAdhavabAga sarvodaya maMDaLa sudhI tame duniyAnA aMta:karaNane tamArI satyatA vize ane tamArA muMbaInA upakrame. apUrNA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 11--16 prabuddha jIvana 4 pUnAnAM smaraNe tA. 1-5-1960nA roja gujarAta tathA mahArASTranA alaga rAjayanI sthApanA thaI hatI. te daramyAna beu rAjayo vacce je kaMI aMtarAya Ubho thayo hoya e dUra karIne beu vacce sneha sarjavAnI daSTie gujarAta taraphathI A varSe eprila mAsamAM mahArASTrane AmatraNa mokalavAmAM AvyuM hatuM. gujarAtanA pATanagara amadAvAdamAM kAma karatI "42 birAdarI" (1942nI caLavaLamAM bhAga lenAra mitronuM jUtha) tathA pUnAnI agragaNya saMsthA "AMtarabhAratI" nA saMyukata prayAsathI eka kAryakrama vicAravAmAM Avyo hato. te mujaba A beu rAjyone sthApanA - dina UjavavA tA. 30-4-66nA roja mahArASTranA vIseka bhAIbahene amadAvAdamAM AvyAM hatAM. tyAre thayelA utsAhabharyA milana bAda cAlu varSanA eMgarasTa mAsanI tA. 7, 8, 9nA roja mahArASTra AvavA AMtara-bhAratI taraphathI gujarAtane AmaMtraNa maLeluM. pariNAme amadAvAda tathA vaDodarAnAM vividha kSetromAM kAma karatAM pAMtrIseka bhAI bahena pUnA gayAM hatAM. pUnAmAM thayelA snehamilananA keTalAka anubhavo nIce ApuM chuM: sTezanamAM gADI dAkhala thAya tyAre sAmAnya rIte sTezananI AphisamAMthI AvanAra gADInuM nAma vigere "mAIka' para jAhera thatuM hoya che. amArI gADI pUnA sTezanamAM dAkhala thatI hatI tyAre 'mAIka para "gujarAtanA mahemAnonuM ame hArdika svAgata karIe chIe." - e matalabanA zabdo gAjatA hatA. paraprAMtanA ajANyA atithio mATe AtmIyatAnI A havA akalpita hatI. enA raNakAramAM bhaLI caMpAnI suvAsa. sTezane utaratAveMta amane saune caMpAnA phalethI satkAravAmAM AvyA. mahArASTranA amArA yajamAnAnI A suvAsa amArAM haiyAmAM UMDI korAI gaI. mArA mATe marAThI prajA pUrva-paricita hatI. muMbaImAM ucharI hovAthI mane emanI sAthe parAyApaNuM nahotuM lAgatuM. paNa pUnAnA anubhavathI mane teo mArA cira-paricata svajane hoya ema ja lAgyuM. , dareka AgaMtukane alaga alaga marAThI kuTumbamAM rahevAnuM hatuM. eTale sTezane amane saune amArA yajamAnanI oLakhANa karAvavAmAM AvI. mArAM yajamAna bahena sAthe mane pUnA AvatAM pahelAM patrathI oLakhANa thayelI. eTale meM emane jAte ja zodhI kADhyAM. marAThI bhASAnA prasiddha kavayitri saritA padakI ane temanA pati-prasiddha " - lekhaka maMgeza padakI-mArA yajamAna hatA. pachI emanI sAthenA traNa divasanA sahavAsa daramyAna mane jarAye attara lAgyuM nahotuM. emanA nAnakaDA sAdA gharamAM mane jJAna, saMskAritA ne sadabhAvanA triveNI saMgama mANavA maLyo hate. sTezana para zrI padakInA eka mitra zrI keLakaranI oLakhANa thaI. tadRna sAduM khamIsa ne pAyajAme paherelA e bhAIne joyA ne pachI emanI zAnadAra gADImAM besIne ame ghera pahoMcyA, tyAre rastAmAM e vicAra vAraMvAra Avyo ke ATalI samRddhi dharAvanAranAM vao keTalAM sAdAM che! marAThI prajAnI A sAdAI vAraMvAra anubhavavA maLI tyAre manamAM vicAra Avyo ke mahine rU. 500 kamAnAra gujarAtI mahine rU. 2000 kamAnAra marAThI karatAM vadhu zokhIna rIte rahetA hoya che. AnuM kAraNa zuM? marAThI prajAmAM bAhyADaMbarano abhAva ke jIvananA UMDANamAM utaravAnI tenI savizeSa tIvratA? alabatta, pazcimanI jIvanapaddhatinI tyAM paNa asara pahoMcI che, paNa ApaNA jeTalI nahIM. A prajA enuM sava ne khamIra vadhu jALavI zake che evuM mane lAgyuM che. * pahelA divasanI para to lagabhaga gharamAM goThavAvAmAM, jamavAmAM ne ArAmamAM ja pUrI thaI gaI, kAraNa ke ghera pahoMcatAM ja be vAgI gayA hatA. mArA yajamAnanI raheNIkaraNI, temanAM rasanA viSayo tathA ummara paNa mane maLatI hatI. AMtara - bhAratInA kAryakaroe mahemAna yajamAna samAne rasavALA hoya e vize khuba dhyAna rAkheluM. sAhitya, samAjasevA, rAjakAraNa, keLavaNI, parvatArohaNa, nRtyakalA, nATayakalA vigere aneka kSetranA cAhaka mahemAnane mahadaMze tevA ja yajamAna maLatAM be vacce vAtono pravAha sahaja rIte vahevA mAMDato. prazna eka ja thayo ke, samayanI beMcane lIdhe yajamAno sAthe IcchA mujaba samaya gALI na zakAyo. pahele divase tA. 7-8-66 nA roja sAMje "Intigration' (ekaq) para parisaMvAda rAkhavAmAM Avele. emAM atithionA svAgata bAda gujarAtanA sarvazrI jhINAbhAI desAI, ThAkorabhAI desAI, bhegIlAla gAMdhI, DaeN. lIlAbahena zAha, bakula tripAThI, pri. esa. vI. desAI vigere bolyAM hatAM. tema ja mahArASTranA vidhAnasabhAnA spIkara zrI bhArade, dAdA dharmAdhikArI, esa. ema. joSI, zrI gere vigeree paNa parisaMvAdamAM bhAga lIdho hato. khyAtanAma ardhazAstrI De. DI. Ara. gADagIla parisaMvAdanA pramukhapade hatA. parisaMvAda jarA lAMbe paNa ekaMdare majAne thayo. A milanamAM karNATakanA be pratinidhio AvelA. temaNe paNa parisaMvAdamAM utsAhapUrvaka bhAga lIdho hato. mahisuranA baLatA prazna aMge temaNe vyakata kareluM darda kharekhara hRdayasparzI hatuM. e ja rIte pANInI taMgI samaye muMbaImAM pragaTelI eka bhAvanA ke "bIna mahArASTrIone khAlI karAva" e aMge eka marAThI vakatAe paNa UMDo saMtApa vyakata karyo hate. bhAvanAtmaka aikaya mATe AvI nikhAlasatA keTalI jarUrI che? - dezanI aneka bhAre viTaMbaNAomAM pratiya vibhinnatA ghaNI moTI cintAno viSaya che. AjhAdI apAvyA bAda prajA prajA vaccenuM aMtara ghaTavAne badale vadhavA mAMDayuM che. A sthitimAM be prAMta ekamekane vadhu oLakhavA mAMge, vadhu AtmIyatA keLavavA cAhe - e atyaMta jarUrI che. AvA saMmelanothI e dizAmAM jarUra eka sabaLa sAmudAyika prayatna saMdhAya che. pahele divase rAtre gurudeva .vIndranAtha TAgoranI puNyatithi nimitte ravIndrasaMgIta tathA zrI vasaMtarAva dezapAMDenuM zAstrIya saMgIta rAkhavAmAM AvyuM hatuM. baMgALI kaMThanA halakapUrNa ravIndrasaMgItathI UMDI vRti anubhavI. zAstrIya saMgItanI jamAvaTa ochI thatAM e mANavAnI apekSA adhUrI rahI. bIje divasa Ugyo. savAranA gujarAtI baMdhu samAja (pUnA). taraphathI amArI sAthe snehamilana goThavavAmAM AvyuM hatuM. ane tyAra bAda judI judI saMsthAo tathA sthaLanI mulAkAta hatI. pUnAmAM ane pUnA najIka ghaNI saMsthAo jovA jevI che. eTale amArI traNa TukaDIne karavAmAM AvelI. be divasamAM amArI TukaDIe asahAya strIo ne bALavidhavAo mATe cAlatuM 'sevAsadana', AAMtara - bhAratInA siddhAntane amalamAM mUkavA mathatI hindI hAIskUla, vinasa prakAzana, nezanala kemikala leboreTarI, mahArASTra yunivarsiTI vistAra, pujaya kakurabA tathA mahAdevabhAInI samAdhi, dezanA saMrakSaNa mATe UMcI tAlIma ApatI nezanala Diphensa ekeDamI vigere aneka saMsthA o ne sthaLe joyAM. khaDakavAsalAnI nezanala Diphensa ekeDamI koIne paNa prabhAvita kare evI che. kudaratI sauMdaryanA vizALa vistAramAM patharAyelI A saMsthAnuM rASTrIya mahatva paNa aneNuM chehindI hAIkula jevI sAmAnya ka9pelI saMsthAmAM paNa eka navI ja vizeSatA jovA maLI. emAM pratyeka zreNIne eka eka prAMta banAvyo che. dA. ta. dasamI zreNI gujarAta che. te e zreNImAM bhaNanAra vidyArthI zALAnA samaya daramiyAna AkhuM varSa e prAMtane hoya tema rahe. tene lagatI vividha mAhitI, citro, gIta, kAvya, vagere e vargamAM ApaNane bharapUra maLI rahe. Ama akhtara - prAtIya jIvanane eka navA svarupe A zALAe raju karavA sAro prayatna karyo che. be divasamAM amane AvuM AvuM ghaNuM jovA tathA jANavA maLyuM. taduparAMta myunisipAliTI tathA beMka taraphathI amAro satkAra ane pUnAnI zreSTha gaNAtI hoTela 'pUnama'mAM amArI yujamAne sAthe A bhejana samAraMbha paNa thayo. khavarAvavAmAM mahArASTrI leAko eTalA. bhAvabharyA hatA ke badhe emane nyAya ApavuM e amArA mATe muzkela banatuM hatuM. huM te vinodamAM kahetI hatI ke, mArI pAse eka TIphIna hota te vadhArAnuM badhuM khAvAnuM bharIne gujarAta laI jAta! - bIje divase sAMje marAThI sAhitya pariSadamAM sAhityakAro sAthe milana hatuM. zrI jhINAbhAI desAI (neharazcima)nA pramukhapade thayelA rAma e ki marAThI ke mahitI vadhu che ane
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 prabhu jIvana tA. 16-9- 2 A milanamAM beu bhASAnA nAnA moTA sAhityakArono paricaya khAdI grAmeAdheAganu AyeAjanamAM sthAna [plAnIMga phorama taraphathI gujarAta vidyApIThamAM gu. rA. khAdI grAmoghoga bArDanA adhyakSazrI bAbubhAI ja. paTelanA tA. 4-2-66nA pravacananI noMdha A Apa-le mATe samaya ocho paDayo. zrI jhINAbhAIe atyAranA gujarAtI sAhityano khyAla Apyo tathA temanAM paMdaravIsa 'hAIku" (jApAnI sAhityanA eka kAvyaprakAra) saMbhaLAvyA. e suMdara hatAM. tyAra bAda zrI ThAkorabhAI desAIe emaNe karelA "gItA pravacano no anuvAda lakSyamAM rAkhIne keTaluMka kahyuM. paraMtu ApaNA Adhunika zakitazALI kavi tathA navalakathAkAra zrI raghuvIra caudharI, hAsyarasanA acchA lekhaka zrI bakula tripAThI vagerene lAbha ApavA mATe samaya bilakula na rahyo. tema ja marAThI sAhityakAronI paNa ekake kRti sAMbhaLavA avakAza na rahyo enuM mane ghaNuM du:kha thayuM. kAryakrama pUro karavAne becAra miniTa bAkI hazene mane koI kAvya saMbhaLAvavAnuM kahevAmAM AvyuM. me saMbhaLAvyuM te kAvya e bhAI-bahenoe je rIte me jhIlyuM te mAre mATe yAdagAra banI rahyuM. parabhASAnA zrotAo hovA chatAM temaNe A gujarAtI kAvyano zabdezabda suMdara rIte jhIlyo. A sabhA bAda tarata ja bIjI sabhApratyeka bhASAnI saMsthAA pAtAnI pravRttinI mAhitI Ape te aMge--hatI. eTale sAhitya saMmelana aNadhAryuM baMdha karavuM paDayuM. rAte amArA raMjana mATe rASTra sevAdaLanA kalApathaka taraphathI 'mahArASTra darzana'nA gItanRtyo tathA "bIna biyAM cA jhADa" nA tamAse rajU karavAmAM Avyo. gIta ne nRtya kharekhara raMjana kare evAM suMdara hatAM. 'tamAsA' eTale ApaNI 'bhavAI' jevuM grAmaDhabe rajU thatuM nATaka. enI kathA ApaNI bALavArtA 'rAjA sUpaDako' jevI ja hatI. nATaka khUba gammata paDe evuM hatuM. suprasiddha marAThI kavi zrI vasaMta bApaTe nATaka suMdara rIte bhajavyuM ne ame ethI haLavAMpha la thaI gayAM. trIje divase savAra ne bapAra to saMsthAonI mulAkAta ne amArA satkArasamAra bhAmAM gaI. kAryakrama atyaMta bharacaka hovAthI samaya jhaDapabhera vahI jatA hatA. savAre 'sAdhanA' sAptAhikanA kAryAlayamAM AMtarabhAratInI pravRtti para carcA karavA ame paMdaravIsa kAryakaro maLyA hatAM. tyAM A pravRttine vadhu sabaLa, vyApaka ne asarakAraka karavA mATe saue potapotAnAM sUcano ApyAM. mArI daSTie A sabhA mahattvanI hatI. kAryakramonI satata cAlatI hAramALAmAM mAruM mana vicAryA karatuM hatuM ke, AmAMnA aupacArika paricayo, pArTIo, vadhupaDatI saMsthAonI mulAkAto, anAvazyaka laMbANavALAM bhASA ane vadhArepaDatAM 2janakAryakramA A badhAmAM viveka vAparIne thoDuM ochuM rAkhyuM hoya to? samayanI kheMgAkheMca na hoya te A milana vadhu svAbhAvika ne sacoTa na bane? zarUAtanI bhUmikAmAM A jarUrI haze. paNa bhaviSyamAM A badhuM ochuM karIne mULabhUta pravRtti para ja kendrita thaIe to? chatAM A tabakake te je thayuM te paNa ghaNuM sAruM thayuM che. sAMje jAhera sabhA hatI. jemAM zrI sanata mahetA, zrI raghuvIra caudharI, zrI acyuta paTavardhana, zrI rAvasAheba paTavardhana vigere bolyA hatA. vartamAna jIvana, samAja, rASTra tathA rAjakAraNa vigere ne anulakSIne vakatAoe peAtAnuM sArUM ciMtana lAghavayukata bhASAmAM rajU karyuM hatuM. madhura kaMThe gavAyelA "vaMde mAtaram 'sAthe traNa divasanA kAryakrama pUro thayo tyAre ema thayuM ke, jANe khUnAmAM ame keTalAya samayathI AvyA haIzuM. tA. 10mIe savAre khaMDAlAnA ghATa vaTAvatI amArI basa muMbaI tarapha gati karatI hatI. mananI gati paNa emAM tAla detI hatI, ane enA atyaMta ramaNIya prakRtisauMdaryane mANatI hatI. enA vAdaLachAyA paDadA haThatAM hariyALI kudarata, khaLakhaLa vahetAM jharaNAM ne AkAza ciMdhatA pahADo kevAM khIlI uThatAM! manamAMthI paNa prAMta prAMta vaccenA aneka paDadAo Ama ja haThI jaze evI zrAddhA daDha thatI hatI. basamAM pAMcasAta marAThI mitrA sAthe hatAM, temanI sAthe jAmelI marAThI ne gujarAtI gIto tathA kAvyonI majAnI ramajhaTa vAtAvaraNane prasannatAthI bharI detI hatI. mahArASTramAM AvyAM tyAre jANe ke mAtra gujarAtI hatAM evAM ame gujarAta tarapha jatI vakhate gujarAtI marAThInuM saMyukata vyatitatva anubhavatAM AgaLa vadhI rahyAM hatAM. A AnaMda atyanta preraka ane romAMcaka hatA. gItA parIkha AyojananA vizALa phalakanA eka nAnakaDA khUNAnI vAta Aje ApanI samakSa mUkavAnI mArI koziSa che. sAmAnya rIte yojanApUrvakanA vikAsamAM saMzodhana kendro thAya, moTA udyogo sthapAya, dezamAM saMpatti vadhe, baMdhA baMdhAya, nahero thAya, moTA pAyA para utpAdana vadhAravAnI ane rojagArI vadhAravAnI koziSa thAya--A badhAM mukhya aMgo che. judAM judAM geAmAMnuM eka nAnakaDuM aMga khAdI grAmodyoga paNa che. A dezamAM jo samAjavAda sthApavA hoya, garIbI kAmaya mATe dUra karavI hoya, ane Arthika asamAnatA ghaTADavI hoya tema ja aneka dezanI haroLamAM UbhA rahI zake tevA dezane banAvavA hoya to moTA pAyAnA udyogo ane pAyAnA udyogAna jhaDapI vikAsa karavA joIe ema eka varga mAne che. yojanAomAM moTA pAyAnA udyogAmAM bhAre pragati thaI che emAM zaMkA nathI. traNa yojanAo daramyAna audyogika utpAdanamAM 150 TakA jevA vadhAro thayo che. siMcAInI yojanAomAM ghaNA vikAsa thayo che. yojanAo pahelAM dezamAM meTA ane pAyAnA udyogA nahivata hatA te yojanAo daramyAna ghaNA ja vikasyA che. relavenA enjinA, DabA, vegana vagerenI jarUriyAtA dezanA udyogA dvArA have pUrI pADI zakAya che. rAsAyaNika khAtaranuM utpAdana paNa vadhyuM che. kApaDanuM utpA dana 375 lAkha vAra parathI vadhIne 900 lAkha vAra thayuM che. simenTanuM utpAdana 18 lAkha Tana hatuM te vadhIne 1 karoDa Tana jeTaluM thayuM che. Ama udyogonA vikAsamAM pragati thaI che te hakIkata che. rASTrIya Avaka tema ja saMpatti paNa vadhI che. pahelI yojanAmAM 11 TakA jeTalo vArSika rASTrIya AvakamAM vadhAre thaze tevI kalpanA hatI tene badale 18 TakAnA vadhArA thayA. bIjI ane trIjI yojanA daramyAna paNa utpAdana vadhAro cAlu ja rahyA che. jIvanadhAraNa paNa yojanAo daramyAna UMcuM AvyuM che. A badhuM hovA chatAM paNa eka pAyAnA savAla ukelavAnA hatA te cAlu ja rahyo che. A savAla te rojagArInA che. yojanAo daramyAna zarU karavAmAM AvelAM navAM kAmAe rojagArI vadhArI, chatAM paNa, berAjagArInuM pramANa vadhatuM ja rahyuM che. pahelI yojanAne aMte 50 lAkha berojgAra hatA, bIjI yojanAne aMte 90 lAkha berojagAra hatA, trIjI yAjanAne aMte 130 lAkha berojagAra haze evA aMdAja che. rojagArInuM pramANa vadhAravAmAM AvatuM hovA chatAM dareka yojanAne aMte berojagArInuM pramANa vadhatuM ja jAya che. duniyAnA bIjA dezone hisAbe hindustAnamAM vasativadhAro jhaDapI che e ApaNI samasyAnuM eka mahattvanuM kAraNa che. vasati vadhArAnI bAbatamAM hindustAnanuM sthAna jagatabharanA AgaLanA dezamAM prathama che. 50 varSamAM hindustAnanI vasatimAM 84 TakAno vadhAro thayo che, tyAre e arasAmAM gujarAtanA vasativadhAro 127 TakA thayo che, hindustAnanI kula jamInanA 75 TakAmAM anAja thAyache. jyAre gujarAtanI kula khetIlAyaka jamInanA 55 TakA jamIna upara rokaDiyA pAko thAya che. eka bhAI mArI pAse AvyA ane kahevA lAgyA ke, AyojanamAM badhuM ja baMdha karI do, paNa vasati vadhAre aTakAvI zakAya tevuM kaMIka karo. A vAta lokone gaLe utAravAnI jarUra che, loko nahiM samaje to A nahi thaI zake. eka vAta te sAcI ja che ke moTA pAyAnA udyogo je rojagArI Ape che tenA karatAM nAnA pAyAnA udyogo dvArA vadhAre rojagArI ApI zakAya che. vaLI khAdI jevA udyogonA vikAsa mATe vadhAre mUDI rokANanI jarUra paNa hotI nathI. ATha trAkanA aMbara reMTiyo calAvavA phakata rUA. 250 joIe. vaLI eka ja aMbara reMTiyA upara kuTuMbanI be ke traNa vyakitae paNa kAma karI zake che. jema udyogo moTA tema mUDI rokANa vadhatuM jAya. keTalAka moTA udyogAmAM te 1 lAkha
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-?? rUA.nA mUDIrokANathI phakata eka ja vyakitane rojagArI ApI zakAya che. hiMdustAna mATe mUDI rokANanA savAla khUba koyaDA samAna che. je rakama dezamAM bacAvI te mUDI che ane te mUDInuM rokANa karI zakAya. ApaNA dezanA lokonI mAthAdITha vArSika Avaka rUA. 330 che. AmAMthI bahu bacata karavAnuM kaThaNa che. hindustAnamAM cAlatA badhA ja udyogAmAM kula 40 lAkha lokone rojagArI maLe che, jyAre 130 lAkha loko je berojagAra che ane bhaviSyamAM je berojagAra vyakita vadhe te badhAne rojagArI ApavA mATe AjanA moTA udyogonA dheAraNe te asAdhAraNa vadhAre mUDIrokANanI jarUra paDe. vadhAre mUDIrokANa paradezI madada dvArA thaI zake, paNa paradezI madada meLavavI bahu AsAna nathI. paradezI madada mATe vyAja ane mudala cUkavavAnuM rahe che ja. A mATe ApaNA dezamAM pedA thatI vastuonI nikAsa karavI paDe. telanA bhAva caDatA hoya te loko bUma pADe ke telanI nikAsa karaze nahi, cAmaDAnI nikAsa karaze nahi, kapAsiyAnI nikAsa karazo nahi. keTalAka loko ema mAne che ke A vIsamI sadImAM gAMdhIjInA vicAra e te jUnavANI vicAra che. je jAtanA udyogonI temanI kalpanA che te te jUnavANI che. chatAM paNa berojagArInA savAla haLavA karavA mATe je vAta gAMdhIjIe karI che tenAthI bIjI koI sArI vAta hajI emane jaDI nathI. gRhaudyogo ane nAnA pAyAnA ughogA drArA jeTalI rojagArI ApI zakAya teTalI rojagArI bIjA koI udyogA dvArA ApI zakAya tema nathI. gRha udyoge evA prakAranA che ke je ochAmAM ochI mUDImAM vadhAremAM vadhAre mANasAne rojagArI Ape che. prabuddha jIvana A vAtanuM mahattva svIkArIne bhArata sarakAre khAdI ane grAmAdyoganA vikAsa mATe eka paMca banAvyuM. te khAdI grAmodyoga kheMce, AnA vikAsa mATe traNa yojanAo daramyAna anukrame rU|. 15 karoDa, rUA. 88 karoDa ane rUA. 89 karoDa phAjala pADayA che. khAdI kSetramAM yojanAo pahelAM 3 lAkha 70 hajAra lokone rojagArI maLatI hatI; hAla 18 lAkha lokone rojagArI pUrI pADe che. hiMdustAnamAM kApaDa udyoga Thera Thera phelAyA che. e udyoga 9 lAkha mANasone rojagArI Ape che. khAdI udyoga 18 lAkha mANasAne rojagArI Ape che. A rojagArImAMthI maLatI Avaka bahu mAmUlI che. keTalAka lokone te be ke cAra AnA maLatA hoya che. jeTalA samaya mANasa phAjala pADI zake teTaluM temAMthI tene maLe. keTalAMkane te phakata mIThuM maracuM lAvavAnA kAmamAM AvI zake teTalI rojagArI ja temAMthI maLatI hoya che. paNa samAjamAM keTalAMya kuTuMbo evAM che ke jemane A najIvI Avaka paNa ghaNI rAhatakArI jaNAya che. vyakitane dararojane eka rUpiyA rojgArI maLe tevuM sAdhana reMTiyAmAM zodhAvuM joIe evA vicAra rASTrapatie rajU karyo hato. aMbara carakho e eka evuM sAdhana gaNI zakAya. gujarAtamAM je aMbaranuM kAma cAle che te dekhADe che ke keTalAMka kuTuMbA 20 ke 30 AMTI divasanA kADhe che. eka AMTImAM 14 paisAnI majUrI maLe che. aMbara carakho pUro samaya calAvavAmAM Ave te 1 za. karatAM vadhAre dainika Avaka meLavI zakAya. ATha trAkanA aMbaranA kAraNe gujarAtamAM khAdInuM pramANa vadhatuM jAya che. khAdInuM utpAdana meATA pAyA para thaze to tenA vecANanuM zuM thaze? moMghI ja rahevAnI hoya to tene kharIdaze koNa evA prazno keTalIka vAra uThAvAya che. e aMge sUcavAya che ke, hiMdustAnanA kApaDa utpAdanamAM amuka kSetre jema ke nepakIna, cAdara, TuvAla vagere ke jemAM A kSetra khAdI mATe niyata karavAmAM Ave te te kSetra drArA khAdInuM pramANa vadhArI zakAya. khAdI grAmeAghoga paMce jevI rIte khAdInA vikAsanuM kAma zarU karyuM che tema tevAM ja bIjAM keTalAMka kAmA paNa zarU karyAM che. 193 zeraDIneM je pANI joIe che te bIjA pAko karatAM chathI sAta gaNuM hoya che, te bacAvI tADa udyogane vikasAvI temAMthI goLa banAvavAmAM Ave te anAja utpAdanane paNa vega maLe. pazusaMpattimAM jagatanA sauthI mATe deza hiMdustAna che. A badhAM jAnavaro sArI rIte ucheravAmAM Ave te| A udyoga paNa vikasAvI zakAya. ApaNA dezamAM nIro ApanArAM jhADonI saMkhyA ghaNI ja vadhAre che. A badhAM ja jhADo chedavAmAM Ave to temAM ghaNAM mANasone rojagArI ApI zakAya. vaLI A rasamAMthI gALa paNa banI zake che. ApaNA dezamAM je jamIna zeraDImAM rokavAmAM Ave che ane gAmaDAmAM mATInAM judAM judAM vAsaNA ane ane ramakaDAM banAvavAmAM Ave che. A udyogane paNa sArI rIte vikasAvavA joIe. ghANInA udyogane paNa paddhatisara vikasAvavAmAM Ave te gAmanA kArIgarone protsAhana ane rojagArI maLe ane gAmamAM ja A udyoga hovAthI kheDUtone lAbha thAya. A badhA ja udyogonA vikAsa mATe khAdI grAmodyoga borDa dvArA prayatna thAya che, A badhAnA vikAsa mATe khAdI grAmodyoganuM sthAna AyojanamAM rAkhela che. jene ApaNe gAMdhIvicAra kahIe chIe tene ane Ane saMbaMdha nathI. gAMdhIvicAramAM to gAmaDAM ane zaherI svAvalaMbI hovA joIe. dareke potapotAnI jarUriyAtanI vastuo jAte ja pedA karavI joIe. Akho samAja sukhI ane saMpIlA bane. samAjamAMthI AvakanI temaja bIjI asamAnatAdUra thAya. A hatI bApunI kalpanA. e kalpanA ApaNA AyojanakAroe svIkArI nathI. AyojanamAM khAdI grAmodyoganA svIkAra karavAmAM Ave tenuM kAraNa to tenI Arthika upayogitA ja che. gujarAtamAM khAdInuM utpAdana 30 lAkha vAranuM che te 1 karoDa vAranuM karavAnI dhAraNA che. A yojanA pUrI paDaze tyAre 25 hajArane badale 80 hajAra mANasAne rojagArI paNa ApI zakAze tevI AzA che. AmAM kAma karatI vyakitaonI mAthAdITha Avaka rUA. 240nI che te rUA. 400nI thAya tevI dhAraNA paNa che. 'grAmanirmANa'mAMthI sAbhAra uSkRta bAbubhAI ja. paTela saMghanA sabhyanA lavAjamamAM vadhAro 'prabuddha jIvana' nA lavAjamamAM vadhAro tA. 2-9-66 zanivAranA roja maLelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitie, saMghanA tema ja prabuddha jIvananA vahIvaTI kharcamAM chellAM paMdara varSa daramiyAna asAdhAraNa vadhAro thayelA hoIne saMghanuM vArSika lavAjama have pachInA jAnyuArI mAsathI rUA. 5nA badale g2a. 10 karavAno TharAva karyo che ane prabuddha jIvananA grAhakanuM lavAjama have pachIthI je koI navA grAhaka thAya athavA to jUnA grAhako cAlu thAya temanA mATe rUA. 4ne badale rUA. 7 karavAnA TharAva karyo che. maMtrIo: mubai jaina yuvaka sauMgha. 'siMhadarzana': mudraNazuddhi tA. 16-8-'66 nA 'prabuddha jIvana 'mAM pragaTa thayelA 'siMha darzana' nA chevaTanA bhAgamAM je siMhaNano bheTo thayo tene anulakSIne jaNAvavAmAM AvyuM che ke "huM enAthI rA phITa palAMThI lagAvInebesI gAI.............eka kalAka sudhI ArAmathI beThA pachI"-AnI aMdara '25 phITa 'ne badale '.20 phITa' vAMcavuM ane 'eka kalAka'nA ThekANe 'aradhAeka kalAka' vAMcavuM. taMtrI. viSayasUci jaina prArthanA zrI.vimalAbahena ThAkaranuM pravacana pUnAnAM rasmaraNA khAdI grAmAghoganuM AyojanamAM sthAna saniSTha leAkasevaka mahAprasthAnanA patha para 14 paMDita sukhalAlajI gItA parIkha bAbubhAI ja. paTela prabodhakamAra saMnyAla pRSTha 97 9. 101 102 14 105
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-9-66 sanniSTha lekasevaka mahArASTranA rAjyapAla rDo. pI. vI. ceriyane kAyado, nyAyataMtra ane jAhera Arogya khAtAnA pradhAna zrI zAMtilAla ha. zAhanuM rAjInAmu svIkArI lIdhuM che ane temanuM jAhera ArogyanuM daphatara hAla turata mukhya pradhAna zrI vasaMtarAva nAIke saMbhALI lIdhuM che. zrI zAMtilAla zAhanA rAjInAmAM sAthe vizALa muMbaI ane mahArASTra rAjyanA vahIvaTa sAthe chellAM 14 varSothI saMkaLAyelA eka kartavyaniSTha rAjapuruSanI * pradhAnapadanI kArakirdIne tatkALa pUrato aMta Avyo che. je saMjogomAM eii zAMtilAla zAhanuM rAjInAmuM AvI paDayuM te saMjogono vicAra karatA, temanuM rAjInAmu siddhAMtanA prazna para apAyeluM hoI, temanA taraphathI e dizAmAM kazI bAMdhachoDanI apekSA rAkhI zakAya nahi. paNa emanA jevA vaDerA pradhAna ane rAjapuruSanA rAjInAmAne aMge temanI sAthe viveka pUratI paNa carcA vicAraNA karavAnuM yogya manAyuM nahi ane mukhya pradhAne temanuM kAraNa darzAvyA vinAnI eka lITInI-rAjInAmuM svIkAravAnI-bhalAmaNa sAthe, rAjyapAlane suparata karI dIdhuM tethI svAbhAvika rIte ja Azcarya sAthe AghAtanI lAgaNI thAya che. zrI zAMtilAla zAhanI pradhAnapadanI chellAM 14 varSonI sanniSTha sevA jotAM temane AvI rIte A pada parathI khasavuM paDe e bhAgye ja ucita lekhAya. paNa have A rAjInAmuM svIkArAI gayuM hoI ene aMge vitaMDAvAdamAM utaravAnuM hitAvaha nathI. chatAM zrI zAMtilAla zAhe je siddhAMtane khAtara rAjInAmuM ApyuM che tenA aMge teone abhinaMdana ApyA vinA rahI zakAtuM nathI. 'sacivAlaya baMdha ' nI dharA DAlo' pravRtti ane te pachInAM muMbaI baMdha' nA divase daramyAna kAyado ane vyavasthAnI jALavaNI yathAyogya rIte karavAmAM mahArASTra sarakAra niSphaLa gaI. pariNAme te divase mukhya pradhAna, gRhapradhAna ane pradeza koMgresanA pramukhanI vinaMtine mAna ApIne 'baMdha'nI avagaNanA karIne kAmadhaMdhe janArI janatAne bhAre parezAnI anubhavavI paDI. AnA virodhamAM muMbaI pradezanuM pratinidhitva dharAvatA dhArAsabhyoe vidhAna maMDaLamAMthI potAnAM rAjInAmAM ApI dIdhAM. be pradhAne paikI eka zrI zAMtilAla zAhe ja pitAnAM pradhAnapadanuM rAjInAmuM paNa ApyuM; bIjA eka pradhAne dhArA- . sabhyapadanuM rAjInAmuM ApyuM paNa pradhAnapade te te kAyama rahyA ane eka nAyaba pradhAna muMbaI pradeza keMgresanA pramukhane pite rAjInAmuM Ape che ema jaNAvIne e ApavAthI dUra rahyA, eTaluM ja nahi paNa, ene aMge pharI gayA. A pachI dhArAsabhyanAM rAjInAmAM pAchAM kheMcI levAtAM sudhInI je ghaTanAo banI gaI te muMbaI zaheranI kAyadAne mAna ApanArI prajA mATe du:khada bodhapATha mUkI jAya che. alabatta, A rAjInAmAM pAchAM kheMcAtAM mahArASTra sarakAra ane muMbaI pradeza koMgresa vaccenAM du:khada gharSaNane sukhada aMta Avyo che. paNa A ghaTanAmAMthI koI navA phaNagA phaTe to Azcarya pAmavAnuM nathI. A paristhitimAM zrI zAMtilAla zAhe pradeza keMgresanA Adeza mujaba dhArAsabhyapadanuM rAjInAmuM kheMcI lIdhuM; paNa pradhAnapadanA rAjInAmAne teo vaLagI ja rahyA ane e temanI siddhAMtaniSThAnuM sUcaka lekhAya. 'baMdha'ne aMge virodha pakSo sAthe vadhAre paDatI, kAyado ane vyavasthAne bhAge paNa, sahAnubhUtithI kAma levAnI mahArASTra sarakAranI nIti sAthe zrI zAMtilAla zAha svAbhAvika rIte ja saMmata na thayA. saMbhava che ke mahArASTra sarakAranI bIjI cokkasa nItio aMge paNa temane saiddhAMtika matabheda hoya. AthI teo rAjInAmAnA nirNayane vaLagI rahyA. temanI AvI siddhAMtaniSThA, AvAM sthAna paranA mAnavIo mATe anukaraNIya hoI, abhinaMdanane yogya che. zrI zAMtilAla zAhe pradhAnapadanI temanI 14 varSanI kArakirdI daramyAna vividha daphataro saMbhALyAM. zrI morArajIbhAI, zrI cavhANa, zrI kannamavara ane zrI nAIka - ema cAra mukhya pradhAne heThaLa temaNe vividha samaya mATe majura khAtuM, jAhera Arogya khAtuM, keLavaNI khAtuM, kAyadA khAtuM, nyAyataMtra, Ama vividha khAtAo saMbhALIne tene bhAre kAbeliyatathI vahIvaTa karyo. alabatta, emanA A khAtAonI vahIvaTa saMbaMdhamAM cakkasa prakArano asaMtoSa ceksa vargomAM vyApyo hato enI nA paDAya nahi. paNa e vahIvaTa karavAmAM zrI zAMtilAla zAhanAM niSThA, pramANikatA, kartavyaparAyaNatA aMge kazI ja zaMkAne sthAna rahetuM nathI, eTale AvA eka saniSTha sevakanI sevA, navI cUMTaNInA thoDAka mAsa ja rahelA hoya tyAre, gumAvavI paDI e du:khada lekhAya. emanA rAjInAmA aMge zrI nAIke vadhAre udAratAthI jovAnI ane zrI zAMtilAla zAhane rAjInAmuM pAchuM kheMcavuM paDe evI paristhiti nirmANa karavAnI jarUra hatI. ema na thayuM e du:khada ja lekhAya. (tA. 9-9-66nA muMbaI samAcArane agralekha sAbhAra udhUta) zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vividhalakSI pravRttinA prasaMzako tema ja saMskArI sujJa zrotAone namra nivedana - chellAM sADatrIsa varSathI cAlatAM amArA saMghane ane saMgha dvArA cAlatI pravRttione paricaya ApavAnI AvazyakatA Aje amane dekhAtI nathI - Ama chatAM paNa, paryuSaNa parvanAM pavitra ane maMgalamaya divasamAM ApaNe sau bAra mahine ekavAra bhegA thaIe chIe tyAre saMghanI pravRttio vize be zabda kahevAnuM mana thAya e svAbhAvika ja che. vaLI, saMghanI kArya- jyota akhaMDapaNe prajavalita rAkhavA ApanI pAse Arthika sahakAra mATe paNa amAre hAtha laMbAvavAne bAra mahine phakata A eka ja prasaMga Ave che. TUMkamAM amArI pravRttio A che: (1) paryuSaNa vyAkhyAnamALA pAkSika patra-'prabuddha jIvana' (3) sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya nAtajAtanA bhedabhAva vinA apAtI vaidhakIya rAhata vaidyakIya sAravAranAM sAdhana (6) viziSTa vyakitaonI sAthe milana - vArtAlApa 7) nAnAM moTAM paryaTana-pravAse uparanI dareka pravRtti pAchaLa varSa-prativarSa kharca vadhatuM ja jAya che. A varSe paryuSaNa daramyAna amArI rUA. 15,000 bhegA karavAnI , apekSA che. Apa uparanI koI paNa eka pravRttimAM yA samagra pravRttimAM ApanI rakama noMdhAvI zako cho. vinati eka che - apIla eka che - A rakama banI zake teTalI moTI Ape, jethI amAruM lakSyAMka jaladI siddha thAya. zraddhA che Apa amane nirAza nahi ja kare! 45-47, dhanajI sTrITa, cImanalAla jeThAlAla zAha muMbaI - 3. subodhabhAI ema. zAha mAnad maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, * A pravRttine AvakaverAmAMthI mukita maLelI che. (5)
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-9-16 prabuddha jIvana ma hA meM sthA na nA pothIbAsA ne niyAkuMDa vaTAvIne lagabhaga sAMje ame cApatA AvI pahoMcyA. sAme ja eka moTI dharmazALA hatI, enI pAse thoDI khullI jagyA joIne ame nirAMta anubhavI. samatala jagyA jovAnI maLatI nahotI, eTale Aje ene mATe adhIrA banI gayA hatA, jyAM najara nAkhIe tyAM pahADanI joDe daSTi athaDAIne pAchI Ave, emAMthI kayAMya mukita maLatI nahotI. manamAM thatuM hatuM ke kayAM bhAgI jAuM koI mukata samatala jamInamAM ke koI samudra kinAre, vAMkocUko vanano rasto, gAmamAMthI anAjathI bharelAM khetaro tarapha laI jatA mArga, tyAMthI vaLI nadInA kinArA tarapha vaLatA mArga, jyAMthI grAmasrIo beDAM bharIne ghera jatI hoya, jayAMthI bharatharI gIta gAtA gAtA cAlyA jatA hoya, je gItamAM hoya "manano mAnavI manamAM beTho, zeAdhA re bhAI zodho.'' e rasto che kayAM ? amane have himAlaya nathI joItA, paththara para paththara beThA hoya evI pUMjI nathI joItI amAre, pArvatI nIla nadI, ke unmata jharaNuM paNa nathI khapatuM amAre. jyAM mAnavInuM jIvana saMgIhIna ne ekAkI hoya che, jyAM e pAtAnA paga para ja UbhA rahe che, jyAM e saMpUrNa svAdhIna banIne potAnuM kAma poteja karato hoya che, tyAM enA sivAya ene bIjuM koI madada karavAvALuM hotuM nathI, badhAthI vikhUTA paDIne potAne divasa pote ja vitAvavAnA-e kaMI vyakitagata svAdhInatA na kahevAya. ene to ucchuM khala AtmamayatA kahevAya. jeo dukAnamAM besIne khAya che, dharmazALAmAM jaIne UMghe che, manoraMjananA sthAnayamAM jaIne mana bahelAve, yatheccha bhramaNa kare, mAMdagImAM hospiTalamAM jaIne dAkhala thAya emane svAdhIna kahIM zakAya, paNa teo durbhAgI che. pratyeka mAnavInI joDe pRthvInuM thADuM leNadeNa hoya che. e baMdhano to ApaNe svIkAravAM ja joIe. snehanAM ane sevAnAM. badhA mahApuruSonAM jIvanaItihAsamAM ApaNe e joIe chIe ke ee sevArata rahe che. manuSyanI sevA karavAnI paNa hoya che, ne manuSya pAse sevA levAnI paNa hoya che. prema ApavAno hoya che, ne prema levAne paNa hoya che. jeNe manuSyanI sevAnA asvIkAra karyo. ane jeNe snehanA baMdhananA asvIkAra karyo te hatabhAgI mAnavI mAnava samAjane viSamaya banAve che. ane ApaNe bAhImiyana bhale kahIe, paNa e mAnavI te nathI ja. Aje badhA vyakitagata svAdhInatA prApta karIne emAM ja svasva AvI gayuM ema mAne che, ne samAjane koI eka paNa AkAranA svIkAra karatA nathI. te to AkhuM jagata retInA raNa jevuM banI jAya. pRthvImAM jo sneha ane sevA na hoya; prema ane moha na hoya; vyakitanI joDe vyakitano saMsarga na hoya; to tenuM kevuM rUpa hoya? je saMskRti Aje pratyeka dizAmAM phelAyelI che. tenA marmasthAnamAM sneha ane sevAne rasa sIMcAyelA che. tene cheDI daIne mAnavasamAja kaI dizAmAM jaI pahoMcavAnA che? A je tIrthayAtrIono samUha jAya che, tenA karatAM svAdhIna bIjuM koNa che? ee potAnI jAtane ja cAhe che. ne sevA paNa potAnI jAtanI ja kare che. emanI pAchaLa jema Aje baMdhana nathI, tema emanI sAme paNa koI rUkAvaTa nathI. e badhA ja potAnuM poTaluM bAMdhe che, pote ja potAne joItI cIjo bhegI kare che, potAnI ja Apatti ane potAnA ja sukhamAM parovAyelAM rahe che, ne potapeAtAnuM svAtaMtrya ja emane mUlamaMtra hoya che. paNa A emanA sukhanuM sAcuM svarUpa nathI. emane joIne mane bIka lAge che. ee mAnavajIvanamAM snehahIna hADapiMjara daLa che. je divase emanI tIrthayAtrA pUrI thaze, te divase ee mamatA ane dAkSiNyanI snigdha chAyAmAM javA mATe doTa mUkaze, te divase eo samAja ne gharane 105 52 52-14 raste bhAgavA mAMDaze e huM jANuM chuM. emanA jIvananI badhI bhUkha kAMI maTI gaI nathI hotI. jIvananI bhUkhanA mArgane rUMdhIne, asvAbhAvika saMyamanuM rUpa dhAraNa karIne, meha ane premanA vyavahAra sthagita karIne e lokoe A mahAtIrthanA rasto pakaDayo che. e loko ahIM AvyA che. AtmazuddhinI AkAMkSAthI. maMdiranA khUNe khUNAmAM jo jaMjALAnA DhagalA ja jamA thayA karato hoya, to pachI tyAM devatAnuM Asana zI rIte bichAvI zakAya? je eka pachI eka tIrthamAM pharatA phare che, teo kevaLa AtmavaMcanA karatA hoya che, te devanI pAchaLa pAchaLa doDe che, paNa devattvane sparza karI zakatA nathI. dharmazALAnA rakhevALa eka paMjAbI brAhmaNa hato. ThaMDA pavanathI amane jarjarita ane herAna thayelA joIne, e koNa jANe karyAMthI ghaNA badhA kAmaLA laI Avyo, e vinayI paNa bAlakaNA hatA. eNe pAyajAmA ne paheraNa paherelAM hatAM. yAtrIo pAsethI je becAra AnA maLe tenAthI e peAtAnuM peTiyuM kADhatA hatA. dUdha pIne tamAku khAIne gopALadA jarA svastha thaIne beThA. pachI eNe dharmacarcA karI ne pachI thoDI dakSiNA laI gayo. AkhA divasanA sakhata tApa pachI sAMje ThaMDo pavana vAvA lAgyo tethI, badhA thoDA thoDA sajIva ne utsAhita thaI gayA. geApALadA dara paMdara miniTe ekavAra calama pIvA lAgyA. baMdha dharmazALAnI bahAra vaizAkhI pUrNimAnI cAMdanI chavAI gaI hatI. barapha jevI ThaMDI ekAMta rAtrI hatI. bIje divase vahelI savAre ThaMDIthI kAMpatAM kApatAM ame bhUlakaNA caTTImAM AvI pahoMcyA. AkAzamAM vAdaLAM jAmyAM hatAM, vacce vacce varasAdanAM phorAMe amane sparzI jatAM hatAM. kayAreka kayAreka vidIrNa meghanI aMdarathI taDakAthI ujajavaLa AkAza hasI UThatuM hatuM. rastAmAM ghanaghora vAdaLa caDhI AvavAthI varasAda tUTI paDaze, ema lAgatuM hatuM. bhUlakaNA vaTAvIne ame meDe dUra gayA tyAM khabara paDI ke DAbe hAthe tuMganAthanA rastA che. dakSiNa taraphane raste sIdhuM lAlasAMgA athavA cameAlI taraphanuM caDhANa hatuM. rastAmAM thoDA kAThIvALA dekhAyA. tuMganAthane raste bhayAnaka caDhAI che. moTebhAge trijugInArAyaNa jevA ja rasto che, jo koI ahIMthI darzana karI AvavA Icche te, ahIMthI kaDIo bhADe maLatI hatI. ahIMthI aneka loko darzane gayA hatAM. keTalAka pagapALA gayA, te keTalAka kaDImAM, himAlayanAM gaNanApAtra sthaLa cAra che. badarInAtha, kedAranAtha, trijugInAtha ane tuMganAtha. tuMganAthanI cAvIza mAIla uttara mAMdhAtAkSetra che. yAtrIe ahIM AkAzagaMgAmAM snAna kare che. ahIMnA jUnA maMdiramAM eka ja pUjArI che. ekAMta, zAMta, ne koI mANasa na maLe evuM parvatanuM zikhara che, AsapAsa karyAMya gAmaDuM ke caTTInuM nAmanizAna nathI. eka tarapha eka sAmAnya dukAna UbhI che. tuMganAthanI upara UbhA rahevAthI uttaramAM dUra dhavala tuSAramaya himAlayanuM nayanAbhirAma rUpa daSTigocara thAya che. AvuM atyaMta suMdara vaicitrya nuMganAtha sivAya bIje koI sthAnethI AvI rIte jovAnuM maLatuM nathI, jANe mahAyogI kedAra ane badarInAthanI zvetapuSpadaiyA, ane enA caraNamAM zyAmalazAbhAmagI mahAsatI hariharanI sevAmAM dhyAnastha thaIne ja beThI che! dakSiNanA raste puMganAthanI keDe vIMTaLAIne pUrvadizAthI vaLAMka laIne pazcimadizA tarapha jatA hatA. tuMganAthanAM darzana karIne A ja raste UtaravuM paDe che. ahIMnA raste araNyamaya ne ekAMta che, caDhAIne utarAI paNa sAmAnya che, dariyAnAM mAjAMnI jema ame kayAreka upara caDhatA ne kayAreka nIce UtaratA, ghaNIvAra rasto samatala paNa AvatA hatA. ahIM atyAre vasantaRtu hatI, sUkAyelAM kharelAM pAMdaDAMthI raste DhaMkAyelA hatA. ekalA ekalA 08 jagalane raste huM cAlatA hatA. utarANane raste hAMpha caDhayo hoya tyAre
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) prabuddha jIvana tA. 16-9-66 kaLa vaLatI hatI, paNa paganuM darda pAchuM herAna karavA lAgatuM hatuM. jaMgalamAM ja uparathI, huM nIce Avato hato. hajI sAMjane darda koNa jANe zarIranA koI eka bhAgamAM lapAIne beThuM rahetuM, ghaNIvAra hatI, to paNa dhIre dhIre aMdhArAM UMtaratAM hatAM. khabara paDI. ne taka maLatAM ja pAchuM pragaTa thatuM hatuM. pahADomAMthI sarasara karato ke A pradezamAM kayAreka kyAreka hiMsaka jAnavarone upadrava khUba vAsaMtIvAyu sthAne sthAnethI vaheto hato. A vakhate DAbI ane vadhI jAya che. ahIM sApa pagalAnA avAjathI bhAgI jato jamaNI tarapha dUra dUra sudhI daSTi pahoMcI. AkAzane vizALa bhAga nathI, paNa pheNa UMcI karIne mANasanI sAme tAkI rahe che. e jayAre vizeSa pramANamAM dekhAvA lAge tyAre tyAre amane samajAya jhaDamAM bhame, ne ; rastAnI ' bAjae ja cAle. ahIM kayAreka ke ame sArI peThe UMce caDhayA chIe. badhI dizAmAM daSTinA aMtarAya dAvAnaLa saLagyA haze, tenA kALA DAgha ahIM lagabhaga dareka jhADa jANe khUlI gayA hatA. jIvanamAM paNa evuM ja banatuM hoya che. jayAre para jaNAya che. ame paNa trAsa pAmelA hovAthI ToLAmAM cAlatA maryAdita cetanAmAM ApaNe rahetA hoIe chIe, tyAre ApaNA hatA. koI jo AgaLa jato rahe, to be bAjAnI jaMgalanI bhayAmananuM AkAza saMkucita, ne alpa parighavALuM hoya che. manuSya jayAre nakatA joIne, gabharAIne UbhA rahe. kAMI Aphata AvI paDI che, udAratA ne vizALatAnA zira para caDhIne UbhA rahe che, tyAre enA ne mAryA gayA te, e dahezatane lIdhe pheI pAchaLa paNa paDI jAya. hRdayane ane daSTine vistAra dekhAya che. enI vyApakatAnuM bhAna thAya nahi, kayAMka kayAMka raste lapasaNo hate, kayAreka rastAmAM jhADanAM. che. jeo kevaLa potAnA gharane laIne ja vyasta rahe che teo, samAja- DAkhaLAM vagere paDayAM hatAM, kayAMka kayAMka jharaNAMnA madhura vahevAne baddha jIvo che. ene choDIne jeo UMcA stara para pahoMce che tene avAja saMbhaLAyA karato hate. jotajotAmAM to AkAza kALAM vAdaLAMothI ApaNe dezamAnya kahIe chIe, teo rASTrapati che. samAja chavAI gayuM. garjanA thavA lAgI. vijaLInA camakArA paNa thavA lAgyA, ane rASTranI nirdiSTa sImA atikramIne je ethI paNa UMce UThe vajapAtathI ahIM dharatImAM tarADa paDatI, patharA gabaDIne nIce paDe, e eka che, tene ApaNe vizvanA kalyANakArI mahAmAnava ke mahAtmA kahIe bhayAnaka dazya jovA maLatuM. jota jotAmAM to aMdhAruM vadhAre jANyuM, chIe. kAvya ane sAhityamAM paNa e ja prakAranuM che. suvistRta ne varasAda varasavA lAgyo. have bIjo kAMI IlAja nahoto, varasAda pUro kalpanA, anaMta sauMdaryalaka. kathAne atikramIe ke sUra pragaTe, ne thAya tenI rAha joIne kayAMka UbhA te rahI zakAya nahi, A bhayAnaka chandane atikramIe ke vyaMjanA pragaTe. jyAre huM vArtA lakhavA besuM jaMgalamAM eka kSaNa paNa kayAMya Azaro laI zakAya nahi. varasAdathI chuM tyAre keTalAMye pAtro najaranI sAme AvIne pharatAM hoya che. emanI bhuMjAIe tene kAMI vAMdho nahi, paNa jo A jaMgalanA sakaMjAmAMthI pitAnI IcchA hoya che, temanI gati sahaja hoya che. teo pote ja bhAgI chUTAya to gaMga nAyA. bhayArNa dRSTithI huM vArevAre vRkSanI zAkhAonI banAvone saraje che, ne pitAnuM caritra pote ja darzAve che. paNa aMdarathI AkAza tarapha jota jotA cAlata, zarIramAM jhaNaekalA banAvathI kAMI nIpaje nahi-ene sAhityanI sRSTimAM kheMcI jhaNATI thatI hatI, ne pratikSaNa mArA rUMvADAM UbhAM thaI jatAM hatAM. lAvavAM joIe. vAstavika jIvanamAM paNa ApaNe keTalAka vicitra vAMkocUMke raste hate, eka jaNe vaLAMka lIdhe ke e najara AgaLathI prasaMgo banatA joIe chIe, paNa e badhA ja banAvonuM sAhityamAM dUra jAya. badhA pAse pAse ja hatA, chatAM paNa badhA khovAI gayA sthAna hotuM nathI. paNa je mahAna kalAkAra hoya che, tenAmAM pasaMdagI hatA. atyAra sudhI te ame vAta karatA hatA, paNa rastAnI pAse ja karavAnI AvaData ne sUjha hoya che, ene pAtro ne ghaTanAonI paryeSaNA kAI jAnavaranuM sUkAyAM hADapiMjara joyuM tyArathI mArA moDhAmAMthI karavAnI viziSTa rIta hoya che. jeo pAtrasRSTi nirmANa kare che te to eka paNa zabda nIkaLatA ja nahote. kayAreka kyAreka aMdhArAmAM daNA che, ne je rasanI sRSTi sarje che, te sRSTo che. kaLAkAre daSTA ne paMkhInI pAMkho phaTaphaDATane avAja saMbhaLAte. have kharekhara sAMja sUkA banne ekIsAthe hoya che. enA sparzathI sAmAnya vastu paDI gaI hatI. pavana ne varasAdathI ame e aMdhArAmAM aTavAI asAmAnya banI jAya che, e ApaNane lAkamAMthI lokAtItamAM, saMkIrNa gayA hatac. tAmAMthI vyApakatA tarapha, ane jIvanamAMthI mahAjIvana tarapha laI jAya che. cArunI mAM cAlatAM cAlatAM ekAeka UbhI rahI gaI, pelI pAMgaravAsa caTTI AgaLa ame AvI pahoMcyA. A vakhate brAhmaNa DozI majUranI khAMdha para kaMDImAM jatI hatI tenI tarapha sUryane taDako ochA trAsadAyI hato. Aje savArathI ja AkAza joI bhayabhIta avAje bolI : "tamane AvatI nathI mA?" vAdaLAMothI gherAyeluM hatuM. upara ane nIce jaMgalathI bharele parvata brAhmaNa DozIe dhIre avAje pUchayuM, "zuM mA?" hatA, e jaMgalamAMnI UMDI guphAomAMthI nInuM ekAduM jharaNuM Ama cArUnI mAM cAlatAM cAlatAM Amatema joIne bolI : "koI tema vahI AvatuM hatuM. pAse ja kayAM ya jharaNuM che evI amane khabara muDadAMnI vAsa? ahIM pAse ja kayAMka muDaduM paDayuM lAge che." paDI jatI. jharANu pAse hoya tyAre giragiTI pakSIne avAja "durgA ! durgA! e tulazIrAma cAla bhAI AgaLa" kahetI atyaMta prakhara banI jAya che. have evI ThaMDI nahotI. savAranI kahetI brAhmaNa DozI ekAeka hIbakAM khAtI raDavA lAgI." "paMcAnanane ThaMDI baporanA vasantamAM rUpAMtarita thaI gaI hatI. ATalIvAra koI paNa rIte sAthe lAvI zakI nahi. madhusUdana ... nArAyaNa." joyuM nahotuM, paNa have joyuM te AkhA zarIra para mAkhI bAjhI hatI. tulazIrAma ene laIne AgaLa gayo tyAM e hADapiMjara jevI, jema madhapUDAne mAkhIo vaLage tema mArA zarIrane jhUMDanAM jhuMDa vaLagyAM - ghaDapaNane lIdhe khakhaDI gayelI cArUnI mA, mArI pAse AvIne hasatI hatAM. phaka mAravAthI mAkhIo dUra na thAya, ene to hAthathI ja hasatI kahevA lAgI. "bAmaNa DozIne bIvaDAvI mUkI. bA'ThAkura, maravAnI jhATakavI paDe. vacce vacce te koI caTTImAM lAkha mAkhIone ATalI badhI bIka?" bolatAM belatAM jene maraNanI bIka na hatI evo eka gaNagaNATa thato hoya ke jo ApaNe ene kAna mAMDIne tevI e DozI khaDakhaDa hasavA lAgI....... "huM je marI jAuM to. sAMbhaLIe to e mITho ja lAge, eka ja Dhabane madhura udAsIna cArU che, ne meM badhuM cUkavI dIdhuM che, ... sarasvatI, bhAdu, hAbati, sUra, rAtanA aMdhArAmAM ardhajAgRta taMdrAvasthAmAM kAnanI AgaLa thato. ne bAkI bIjAM, gAya, vAcharaDAM ... roja trIza zera dUdha nIkaLe, ne macharano gaNagaNATa jeNe sAMbhaLyA che, temane khabara che, ke mana cArunuM to eka peTa, e agiyAra varSanI hatI tyArathI ja vidhavA kevuM karuNa ka9panAothI virAgI banI jAya che. thaI che.. zuM enuM nahi peTa bharAya .. bA'ThAkura." - bhajana - zayanathI paravArI pAchA thelo khabhe laIne rasto jarUra bharAze." pakaDayo. joDA phATI gayA hatA, rAMdhatAM rAMdhatAM banne hAthane jhALa e muzkela rastA para cAlatAM cAlatAM keTalI ya vAto cArunI lAgavAthI e kALA paDI gayA hatA. hAtha para have vALa nahotA, mAe mane karI. enA dUdhanA dhaMdhAne ItihAsa; enA bhatrIjAnI vAsaNa mAMjImAMjIne AMgaLIono raMga badalAI gayo hato. te vAta, enuM nepAlanA pazupatinAthanuM ne setubaMdha rAmezvaranuM sAhasa, khaDabacaDI banI gaI hatI. game tevuM khAvAthI zarIramAMthI - kAMI kAnamAM gayuM nahi, phakata "huM hAM .. karye rAkhato hato. cArunI lehI UDI gayuM hatuM. jo beTho houM to UThI zakAtuM nahi, ne mAM koI paNa vipatti ke du:khathI gabharAtI nahotI. calate houM te pachI besatAM dama nIkaLI jAya. raste AvIne yaMtranI javA do e vAta. varasAda ocho thayo ne enI sAthe sAthe jema huM cAlato hato, raste AvyA ke bane pago ApameLe ja anaMtasamudramAM, rasto bhUlelA nAvikane jema akasmAtathI ekAda yaMtranI jema cAlavA lAge. mArI potAnI tarapha joIne huM AvyuM beTa najare paDe tema dara aMdhArAmAM eka dIve baLato joIne ame bharelI AMkhe nizvAsa nAMkhate, UMghane lIdhe moDhAmAMthI eka prakArane ullAsita banI gayAM. Aje to mRtyune ame ThagI zakyA. jaMgalano Asvara nIkaLato hato, ane mAro e svara sAMbhaLIne huM ja camakI rasto pUro thayo hato. cAla bacI gayA. kramaza. UThatai, tyAre mane samajAtuM ke manuSyane pIDita AtmA keTalA kaSTathI anuvAdaka : mULa baMgAlI : mANasanA zarIramAM raDayAM ja karatA hoya che. che. caMdrakAMta mahetA. zrI prabodhakumAra saMnyAla mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 2017 vArSika lavAjama rUA. 7 abu jIvana prabuddha jainatu navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 11 muMbaI, kaTAbara 1, 1996, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 9 taMtrIH paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA A vakhatanI paNa vyAkhyAnamALA jaNAvatAM AnaMda thAya che ke tA. 1-9-66nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelA ATha divasanA kAryakrama mujaba AkhI paryuSaNa vyAkhyAnamALA sAMge...pAMga pAra paDI che. te kAryakramamAM jaNAvelA pratyeka vyAkhyAtAoe samayasara upasthita thaIne potapotAnA viSayanuM abhyAsapUrNa vivecana rajU karyuM hatuM ane A vyAkhyAnamALAno sabhAonuM pramukhasthAna senTa jheviyarsa kolejanA saMskRta bhASAnA adhyApaka zrI gaurIprasAda jhAlAe zeAbhAvyuM hatuM. A vyAkhyAnonI samIkSA jhAlAsAheba prabuddha jIvananA AgAmI aMkmAM karaze. ahIM A noMdhano Azaya paryuSaNa vyAkhyAnamALAne lagatI mukhya mukhya hakIkatA rajU karavAnA che. A vyAkhyAnamALAnA cauda vakatAomAMthI zrI gaganavihArI mahetA, zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrImatI saudAminI mahetA, zrImatI gRNAlinI desAI, zrImatI harSidA paMDita, zrI uSA mahetA tathA zrI ucharaMgarAya Dhebara muMbaImAM vasatI sthAnika vyakitae hatI, jyAre zrI eca. ema. paTela ANaMdI, zrI gokulabhAI bhaTTa jayapurathI, zrI anirUddha brahmabhaTTa bIlImorAthI, zrI navalabhAI zAha guMdIthI, Do. eca. ena. benarajI jayapurathI, pUjya kAkAsAheba kAlelakara dilhIthI, tathA AcArya rajanIzajI jabalapurathI padhAryA hatA. amArA khAsa nimaMtraNane mAna ApIne AvelA rAjasthAna muni siTInA peresAIkolojInA adhyApaka Do. benarajIe atIndriya anubhUtio upara be vyAkhyAno ApyAM hatAM, jemAMnuM paheluM vyAkhyAna menTala TelIpathI--vaicArika saMkramaNa ane bIjuM vyAkhAna gurjanma upara hatuM. A badhA vyAkhyAtAo pratye ame UMDA AbhAranI lAgaNI pradarzita karIe chIe. zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA pratyeka vyAkhyAnasabhAnA prAraMbha zrI mAlinIbahena zAsrInAM bhAthI thayA hatA, sivAya ke tA. 14mInI sabhAmAM saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya ane jaina samAjanA jANItA AgevAna zrI durlabhajI kezavajI khetANI khAsa ghATakoparathI AvyA hatA ane temaNe sabhAnA prAraMbhamAM traNa bhajanA saMbhaLAvyA hatA ane tA. 18mInI chellA divasanI sabhAno prAraMbha zrI ajita zeTha tathA sau. nirUpamA zeThanA bhakitagItothI karavAmAM AvyA hatA. temaNe tema ja pahelA divasanI sabhAnA baeN vyAkhyAnA pUrAM thayA bAda zrI nayanabahena bhaNazALIe aDadhAthI poNA klAkanA bhakitagItAnA kAryakrama raju karIne zrotAsamudAyanA dilanuM maMgaLa manoraMjana karyuM hatuM. A rIte gaMbhIra vizenA vivecanomAM AgaLa yA pAchaLa madhura-marmasparzI gItA yA bhajanAnI puravaNI karavA badala mAlinIbahena zAstrInA nayanabahena bhaNazALIno ane saMgItayugala ajita zeTha tathA nirUpamAbahenanA amArA saMgha NI banyo che. A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI khAsa dhyAna kheMce evI vizeSatA e hatI ke Aja sudhInI AgaLanI vyAkhyAna sabhAo blaeNvAnskI leAjamAM ane pAchaLanI sabhAo, bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM AvatI hatI, jyAre A vakhatanI AThe divasanI vyAkhyAnasabhAo copATIsIsa upara thoDA samaya pahelAM taiyAra karavAmAM AvelA biralA kriDAkendranA mukhya vyAkhyAnagRhamAM bharavAmAM AvI hatI. Ama sthaLAMtara thatAM ane jyAMthI bAjue AvelA sAgarataTanAM ane thoDe dUra AvelI vAlakezvaranI TekarInAM darzana thAya che evA bhavya sthaLamAM sabhAo yojAtAM AkhI vyAkhyAnamALAnI rANaka ja jANe ke badalAI gaI hAya ema lAgatuM hatuM. zrotAone sahajapaNe vizALa vAtAvaraNa prApta thatuM hatuM. vyAkhyAnagRhamAM Azare 700 khurazIo che, paNa sTeIja -raMgamaMca-ghaNA vizALa cheane eka bAju e ghaNI vizALa ozarI che, jyAM zrotAonI vadhatI jatI bhIDane samAvavAnuM saraLa bane che. pahelA divasa ravivArano hoIne zrotAsamudAya bahu sArA pramANamAM ubharAyA hatA ane keTalAMka bhAI-bahenone bAjunI ozarInA AzrAya levA paDayA hatA. bAkInA divaseAmAM sabhAgRha zrotAothI bharAyeluM rahyuM hatuM. chellA divase AcArya rajanIzajInuM vyAkhyAna hatuM ane temAM zrotAonI ghaNI moTI bhIDa thaze ema ame kalpeluM hatuM ane te aMge sTeja upara, ozarImAM tema ja praveza vibhAgamAM dhvanivardhaka yaMtranI goThavaNa ame moTA pramANamAM karI hatI. Ama chatAM paNa sabhAgRha, raMgamaMca, tathA ozarInA khUNekhUNA mANasAnI medanIthI bharacaka bharAI cUkayA hatA ane satata vahetA mAnavapravAhane samAvavA muzkela thaI paDayA hatA ane keTalAka bhAI-bahenone nirAza thaIne pAchA javuM paDayuM hatuM. Aja sudhInI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrotA bhAI-bahenonI ATalI moTI bhIDa ame pahelAM kadi paNa anubhavI nahotI. zarUAtanA sAta divasanI sabhAmAM zAnti jALavavAnuM jarA paNa muzkela banyuM nahotuM. sau koI sagavaDapUrvaka besI zake ane dhvanivardhaka yaMtranI pUrI sagavaDanA kAraNe sArI rIte sAMbhaLI zake evI vyavasthA hoya tyAre zAnti jALavavAno prazna bhAgye ja upasthita thAya che. paNa chellA divasanI sabhAmAM zAnti jALavavAne prazna amArA mATe moTI cintAno viSaya banyA hatA. khurazIo te kyAranI bharAI cUkI hatI, paNa javA AvavAnA rastAo, ozarI, sTeija- badhuM ja khIcokhIca bharAyeluM ane koka ThekANe be mANasA vacce jarA paNa garama bAlAcAlI thAya te zAntine bhaMga thatAM vAra na lAge ane sabhAnI vyavasthA tUTI paDe evA bhaya lAgatA hatA. Ama chatAM ane beThelA ke UbhelAM bhAI-baheno pAra vinAnI agavaDa bhAgavatAM chatAM AkhI sabhA daramiyAna ekasarakhI zAMti jaLavAI rahI hatI. A amAre mana eka bhAre Azcaryajanaka ane alabatta ati protsAhaka ghaTanA che. A mATe amAre zrotA
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 prabuddha jIvana tA. 1-10-16 antima vyAkhyAnasabhAnuM eka zabdacitra samudAyane atyaMta AbhAra mAnavo ghaTe che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA varSothI yojAtI AvatI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI eka viziSTa ane paraMparAbhaMjaka pravRtti che. temAM bhAga levA mATe AvatAM saMkhyAbaMdha bhAI-bahene koI mane raMjana mATe nathI AvatA, paNa kAMIka navuM jANavA-samajavA-bAra mahinAnuM bhAtuM bAMdhavAnA AzayathI Ave che ane temanA mATe AvI sabhAomAM zista jALavavI-zAMti jALavavI--e sahaja ane svAbhAvika banI gayuM che. AcArya rajanIzajInI sabhA paNa upara jaNAvyuM te mujaba sAMgopAMga zAntipUrvaka pAra paDI e amArA zrotAonA gauravabharyA vana tathA sahakAranA ghAtaka che. temanA vizene amAre vizvAsa AvA sukhada anubhavathI vadhAre sudaDha thAya che. anya pratyenA AbhAranivedana sAthe, A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA pramukha potAnAM aneka rokANamAMthI samaya kADhe che, badhI sabhAomAM hAjarI Ape che, vyAkhyAnanA prAraMbhamAM ke antamAM dareka vyAkhyAnanI jarUrI chatAM mitAkSarI AlocanA kare che, ane vyAkhyAnamALA pUrI thayA bAda samaya kADhI AkhI vyAkhyAnamALAnI cittanapUrNa AlecanA prabuddha jIvana mATe lakhI Ape che-A mATe jhAlAsAheba pratye ame amArA saMgha vatI UMDI kRtajJatAnI lAgaNI 'pragaTa karIe chIe. jeo sAcA arthamAM brAhmaNa che tevA jhAlAsAheba amArI vyAkhayAnamALAne pramukha maLe e amArI vyAkhyAnamALA tathA amArA saMghanuM kharekhara eka moTuM sadbhAgya che. amArA saMghane vividha pravRttionA kAraNe thatA kharcane beje haLavo karavAmAM A amArI paryuSaNa vyAkhyAnamALA eka prabaLa nimitta bane che. saMghanA mitro, svajano, prazaMzako pratye amArA saMghanA phALAmAM yathAzakita raksa bharavA ame apIla karIe chIe ane amArI jarUriyAtanA pramANamAM moTA bhAge phALe pUre bharAI jAya che. A vakhate paNa ame rU. 15,000nI mAgaNI karI che. Aja sudhImAM Azare rU. 10,000 bharAyA che. haju ghaNA mitro evA che ke jemanA taraphathI rakama bharAvI bAkI che. to ame AzA rAkhIe chIe ke amArA A lakSyAMkane pahoMcI vaLavAmAM amane muzkelI nahi Ave. A phALo bharanArAone tema ja A phALo bharavAmAM madadarUpa bananAra aneka sAthImitrone amAre khAsa AbhAra mAnavo ghaTe. AnA anusaMdhAnamAM amAre khAsa ullekha karavAnA cheame sarvanA murabbI mAtuzrI tulya 75 varSanI ummaranA vayovRddha pavitramUrti zrImatI caMcaLabahena TI. jI. zAhane. teo haMmezA vyAkhyAnarAbhA zarU thAya tenI aDadhA kalAka pahelAM sabhAsthaLe AvI pahoMcatA ane tenA pravezadvAra upara "bhAIo jhoLImAM kAMI ne kAMI nAMkhatA jAo" ema kahetAM kahetAM jhoLI laIne lagabhaga eka kalAka sudhI UbhA rahetA. chellA divase saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhyo zrI nIrUbahena subodhabhAI zAha paNa jhoLI laIne UbhA rahelAM A rIte jhoLI dvArA, amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke, saMghane rUA. 1450nI prApti thaI che. ahIM e jaNAvavuM asthAne nahi gaNAya ke amArA saMdha mATe moTA phaMDaphALA karavAne ame kadi vicAra karyo nathI. saMghanI je pravRttio cAle che-A paryuSaNa vyAkhyAnamALA, prabuddha jIvana, zrI maNilAla gokamacaMda zAha, sArvajanika vAcanAlaya-pustakAlaya tathA vaidyakIya rAhatapradAna--A pravRttione bane teTalI lisAvavI-- A amAruM lakSya che. paNa A lakSyanI paripUrtIne AdhAra tene maLatAM Arthika siMcana upara raheluM che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA samaya jatAM AntarabhAratIya svarUpa dhAraNa kare ane prabuddha jIvana AjanA vicArapravAhone samapaNe abhivyakata karavuM ane azvinI samasyAo aMge niDara tema ja satyaparAyaNa mArgadarzana karAvatuM gujarAtI bhASAnuM mukhapatra bane-AvuM amAra: svapna che. A svapna siddha karavA mATe aneka dizAnA-aneka prakAranA-sahakAranI apekSA che. AvA sahakAra, je amArAmAM kAryaniSThA haze te, amane samayanA vahevA sAthe jarUra sAMpaDato raheze evI amArI chAdhA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA prAraMbhadivasa mArka vyAkhyAnamALAne anittama divasa paNa ravivAra je hatA-nA, e kkita ravivAra ja nahi, paraMtu parvAdhirAja paryuSaNanI saMvatsarine divasa hato-nA, e saMvatsarino ja nahi, paNa jemaNe dharmavicAramAM kAntinA bIja repI-siMhanAda karI-jyotizikhA pragaTAvI che evA AcAryavara zrI rajanIzajInA vyAkhyAno divasa hato. vahelI savArathI ja cintanayAtrAnA-jJAnayAtrAnA-A uccatama zikharanAM darzana karavA mAnava maherAmaNa UmaTI paDayo hato. ghaDiyALamAM haju tA. ATha paNa thayA nathI ane hAlanI khurazIo, javA AvavAnAM mArgo, sTeja ane sTeja bahAra-badhI ja jagyA bharAI gaI. haja, leko. to AvatA ja jatA hatA. kAryakaronI mUMjhavaNa vadhatI jatI hatI, lAuDaspIkarathI bane teTale dUra dUra avAja pahoMcADavAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI, Ama chatAMya keTalAya mitro nirAza thayA, keTalAMka pAchA paNa gayA. sADA ATha thayA ane saMgIta yugala zrI ajita zeTha ane nirUpamA zeThe bulaMda avAje prArthanA zarU karI ane asvastha vAtAvaraNamAM svasthatA vI. vAtAvaraNa saMgItasabhara banyuM, sarvatra zAMti prasarI. eka pachI eka suMdara bhajane karNamadhura hatA. bahAra dariyo zAMta hato, sUraja upara caDato hato, bagIcAnAM raMgaberaMgI puSpa jANe jIvananI tAjhagInuM darzana karAvatA hatA. vakhata vahete hatA. ghaDiyALamAM sADA nava thAya che ane khalIla jibrAnanA vyakitatvamAM AcAryazrI rajIsIzajIno praveza thAya che vAtAvaraNamAM TAMcaNI paDe to ya saMbhaLAya evI zAMti prasare che- ane AcAryazrI rajanIza enI akhalita vadhArA vahetI mUke che. A phakata vAkadhArA ja nahi paNa eka navI vicAradhArA che, ane saunA hRdayanA tAra jhaNajhaNI UThe che. "mANasane enuM nija vyakita tva che-e ni je vyakitatvane ja prApta karavAnuM, che, koInI paNa nakala thavAnuM nathI, na eNe mahAvIra ke buddha thavAno prayatna karavo ghaTe. satya ane premanAM dvAra upara ja paramAtmA che. A dvArane dhakko mAravAnI jarUra nathI. phakata hAtha ja lagADo-are hAtha lagADavAnI ya jarUra nathI-AMkha kholIne enA tarapha juo ane e dvAra khUlI jaze"...zrotAonI AMkha AnaMdanA azruthI sajaLa bane che, hRdaya kUNuM bane che, ane kahe che sau koI- "hA, Aja sAcuM che. AvuM ja ame varasethI sAMbhaLavA jhaMkhatA hatA-Aje amane tRpti thaI-parama tRpti thaI." aMtamAM rASTragIta gavAya che ane prasanna vAtAvaraNamAM sau vikharAya che. Alekhaka : cImanalAla je. zAha kSamApanI paryuSaNa parvane aMtima divasa - sAMvatsarika parvanA roja jene sarva jIvo pratye kSamAbhAva dAkhave che ane kSamApradAna kare che. A bhAvanA nIce ApelA cAra zlokomAM vyakata karavAmAM AvI che: khamia khamAvia mai, khamaha savvaha jIva-nikAya / siddhaha sAkha AloyaNa majjha (na) vaie na bhAya / he jIva-samUha! tame sarve khamata khAmaNAM karIne mArA para kSamA kare. huM siddhonI sAkSIe AlocanA karuM chuM ke, mAre koI paNa jIva sAthe vairabhAva nathI. savve jIvA kamma dasa, caudaha rAja bhamaMta / te me savva khamAviA, majjha vi teha khamaMta / / sarve jIve karmavaza hoIne cauda rAjalakamAM bhramaNa kare che, te sarvene meM khamAvyA che, teo mane paNa kSamA karo. jaMjaM maNeNa baddhaM, jaMjaM bAyAi bhAsi pAvaM / . jaMjaM kAeNa kayaM, micchAmi dukkaDaM tassa // meM je kaMI pApa mana, vacana ane kAyAthI bAMdhyuM hoya te mithyA thAo. tAmi satra novA, sarave chavA ma7 me ! miti me savvabhUesu, veraM majjha na keNai / / sarve jIvone huM namAvuM chuM. sarva jIvo mane khamAvo. sarva bhUtamAM mane maitrI che, koI sAthe paNa mane vaira nathI.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-9 prabuddha jIvana zrI vimalAbahena ThakAranuM pravacana (gatAMkathI cAlu) mbaramAM emanA pratinidhio AvavAnA che. te A eka nAnI zI prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM pragaTa thayelI . vimalAbahenanA vAta thaze. bhAratanAM cAra khUNAmAM se se ekaranAM khetaro banAvAze. keTalAMka pravacanane zeSabhAga ahi nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A sAthe yuvako tyAM ojAro banAvavAnuM zIkhaze, ane pachI gAmaDAmAM banAvaze. jaNAvatA AnaMda thAya che ke vimalAbahena jAhera jIvanamAM puna: bIjI vAta tyAM e joI ke IjharAIlamAM jevI rIte retALa praveza karI rahyA che. teo 19 oNkaTobarathI 8 navembara sudhI guja- jamInane e lokoe kheDavAne lAyaka banAvI che evI rIte holenDamAM rAta tema ja kacchamAM pravAsa karaze ane matadAtA zikSaNa, lokazAhInuM saMra- samudramAMthI jamIna meLavIne khetIne lAyaka banAvIne tyAM loko kSaNa ane vikAsamAM nAgarikanuM kartavya vagere lokanIti aMgenA viSayo khetI kare che. nedharalenDa seIla sesAyaTInA pratinidhi rAjasthAnanI upara, nakkI thayelA kAryakrama mujaba, bhinna bhinna sthaLoe, teo sarakAra sAthe vAta karavAnA che. AzA che ke, eka namUne tyAM sarjAya. carcAvArtAlApa karaze. tyAra bAda rAjasthAnamAM pravAsa karaze. AnA have pachInA dasa varSamAM A eka samasyA hala karavAnI dizAmAM anusaMdhAnamAM vizeSa jaNAvavAnuM ke eka prAtIya stara upara niSpakSI ApaNAM pagalAM AgaLa vadhI zake tema che. vicArakonI eka pariSada navembaranI madhyamAM zrI siddharAja DhaTTA norve gaI hatI. Apa jANo cho ke, InDo - narvejIyana phIzIMga Ayojita karI rahyA che. te pariSada patAvIne teo Abu jaze ane projekaTa keralamAM lagabhaga 156thI kAma karatI AvI che ane eka DIsembara 1thI 10 sudhI teo muMbaI AvIne raheze. taMtrI) moTA pAyA para A pejanAnuM kAma thaI rahyuM che. mArI IcchA hatI pahelI je vAta zrI paramAnaMdabhAIe ApanI samakSa raju karI che, je gAmaDAmAM grAmadAna thayA che ane je pazcima ane pUrvanAM hatI ke AjanI duniyAnI paristhitinA saMdarbhamAM bhAratanI khAsa kinArA upara AvelAM che te gAmaDAomAM nAnA pAyA upara A bAbata karIne rAjakAraNI paristhitine huM zI rIte samajuM chuM te aMge mAre aMge zAstrIya zikSaNa ApI zakAya. ApaNA rAjadUta appAsAheba vivecana karavuM, te bAbata meM ahiM saMkSiptamAM ApanI paMta tyAM hatA. Aja sudhImAM mArA bhramaNamAM meM bhAratanA AvA samakSa raju karI che. A sAMbhaLIne Apa kadAca prazna karaze ke e rAjadUta joyA nathI. kharekhara bhAratanuM pratinidhittva raju karI zake badhI samasyAo ApanA dhyAnamAM hatI te Ape zuM karyuM? mArAM evI vyakitanAM appAsAhebamAM mane darzana thayAM. bhAratanI samate pravacano yuropamAM thatAM hatAM. te sivAya je kAMI kAma meM karyuM te syAo mATe temanI laganI joI, temanuM ciMtana joyuM, adhyayana joyuM. Apane TUMkANamAM jaNAvuM. mane barAbara lAgI rahyuM che ane e huM mAnuM chuM ke, vinobAjI emaNe mane pUratI madada karI. mArI sAthe pharatA rahyA. nervenuM je ane emanA grAmadAna AMdolanane mArA vaicArika jIvanamAM ghaNA pheDarezana che te kadAca A dizAmAM koIka pagalAM bharaze evuM lAge che. phALe che. emaNe zIkhavyuM ke, bhAratanI Arthika samasyA, jayAM sudhI cethI vAta mArA manamAM hatI ke jaldImAM jaldI gAmaDAmAM khetI ane kheDUtanI samazyAo hala nA thAya tyAM sudhI ukelAze nahIM. pIvAnA pANInI vyavasthA thavI joIe, kUvA banAvavA joIe. A mULabhUta darzana emaNe mane karAvyuM che ane tethI bhAratanA kisA kUvA banAvavA hoya, Tayubavela karavA hoya te berIMga mazIna kayAMthI nane kevA prakAranI madada joIe enA para mAruM barAbara cintana lAvIe? jayAM jayAM huM gaI chuM tyAM tyAMnA lokoe pUchyuM ke bhAratane satata cAlatuM rahyuM che. AnA anusaMdhAnamAM "huM" ahi je kahIza te, zI madada karIe? meM kahyuM ke, "++ratane eka pAI paNa nA Apaze." A meM karyuM' ema kahevuM paDaze. A rIte huM ne mAre upaga karavo pUchayuM "zA mATe?" meM kahyuM, "nahi, bhUkhyA lokonA hAthamAM paise jAya paDaze. A mATe mane kSamA karaze ane je thayuM che ene dhyAnamAM che te du:kha ane bhraSTAcAranAM bIja vavAya che. bhArata sarakAra paisA rAkhaze. yuropamAM khetIviSayaka yaMtra banAvavAnI eka moTI phekaTarI mAMge te paNa nahi ApavA. TekanIzayana mekale, mazInarI joIe che. tenuM nAma "phIkAna" che. enA DAyarekaTara sAthe mAre vAta thaI. te mazInarI mekale, mazInarIne upayoga zI rIte karavo te zIkhavavA meM kahyuM ke bhAI, bhAratanA kheDUta mATe A tamAro moTAmeTAM TrekaTaro, mANase mekale. manuSyazakita mokale. je niSNAte hoya temane mekale, ane kaMpAunDa hArvesTare kAmanAM nathI. Apa madada tarIke maphatamAM paNa paisA na mokale." e lokone bhAre Azcarya thatuM hatuM. meM kahyuM, ApI paNa de, paNa eno sTra nIkaLatAM ene badalI paNa na zakAya. meM joI lIdhuM che ke, paisA mANasanI vRtti, zakita ane preraNAne vikendrita paddhatithI kheDatane madada karavI hoya te nAnAM nAnAM sAdhane naSTa kare che. te kAraNe mANaso jevA ne tevA niSkriya besI rahe che. banAvavAM joIe. AnA mATenI varkazopa paNa gAmaDAmAM UbhI IcchA vadhe che. AkAMkSA vadhe che paraMtu lokonI vicAravAnI zakita thavI joIe. jayAM emane tAlIma maLI zake. Apa leka emAM vadhatI nathI, javAbadArInuM bhAna vadhatuM nathI." meM kahyuM, "AphrikA kAMIka madada karavA mAgatA ho te vAta karIe. tyAM emanI kaMpa- ane eziyAmAM paisA jeTalI saraLatAthI Ave che teTale e bhUkhyA nInA badhA ja DAyarekaTaro ane saMcAlakonI kamiTIe mArI sAthe dezamAM braNacAra vadhaze, Athika viSamatA vadhaze.' besIne be aDhI kalAka vAta karI ane e vastu maMjUra thaI ke, vAta te kaDavI lAge che ane mAre kahevuM che paNa TUMkamAM, paraMtu bhAratamAM jo cAra jagyAe emane projekaTa karavAnI saMmati maLe, sAcuM kahuM chuM ke, A dezanI janatA ane sarakAra je divase oLakhaze te tyAM e rItanA projekaTa banAvavA te taiyAra che. A projekaTa ke ApaNI pAse je manuSyabaLa ane pazubaLa che te ApaNI tAkAta anusAra tyAM emanA Ijanere Avaze. meM vicAryuM che ke, grAmadAna che, ApaNI zakita che, te ApaNI kamajAra nathI, tyAre e divasa AMdolanane, rAI sevA saMghane, sarvodaya samAjane kahyuM ke, teo keTa- Avaze ke jyAre ApaNI Arthika yojanA paisA upara nahi manuSyabaLa lAka javAnane A projekaTamAM joDAvA mATe mokalavAnuM sUcave ke upara AdhArita thaze. e na daSTikoNa je divase plAnIMga kami- } jethI temane paNa tAlIma maLe. emaNe eka doDha varSa abhyAsa karIne zanamAM Avaze te divase huM samajIza ke bhAratanI samasyA ukeje sAdhana banAvyA hatAM tene paNa huM joI AvI chuM. emAMthI kAMI lavAne sAce rasto ApaNane maLyo che. bIjA deze pAse bhIkha mAMgatraNa cAra sAdhana huM samajI zakI ane enA viSe huM mAhitI lAvI vAmAM jayAM sudhI gaurava mAnavAmAM Ave che, keTalI bhIkha huM mAMgI chuM. rAjasthAnamAM ke jayAM huM rahuM chuM, tyAMnI sarakAra sAthe, gujarAtanI lAvI chuM ane keTalI bhIkha tame mAMgI lAvyA tenA upara ja deza sarakAra sAthe, sarva sevA saMghanA netAo sAthe vAtacIta thaze. sapTe- pratyenI sevAnuM mUlyAMkana thAya che, tyAM sudhI svAbhimAna, svamAna
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 10 A dezamAM koI divasa jAgaze nahiM. deza e bhIkhArIne deza kahevAze, ema kahevAyuM 4 che. have A koNa kahe? janatA kahe ke, "amAre AvI meoTI moTI yojanAo nathI joItI, amArA manuSyabaLano upayoga thavA joIe. amAre nAnA pAyA upara nAnA nAnA yaMtro joIe, je amAra kheDUta paNa vAparI zake. bahu ja thoDA zikSaNamAM amAre AvI jAtanI yojanAo joIe chIe." jayAM sudhI nAgarika A avAja orazerathI nahi upADe, koI paNa rAjanaitika pakSamAM peAtAnuM sthApita hita nathI evA nAgarika jayAM sudhI potAnA avAja nA uThAve tyAM sudhI A badhuM Ama ja cAlavAnuM che. huM Aje nAgarikone apIla karavA AvI chuM ke, bhAI ApanAmAM manuSyanuM je baLa che tene viniyoga thavo joIe, hiMmata karIne enA upayoga tamAre ane mAre karavA joIe. eka vAta vadhu kahuM. A ta unmukata sahaciMtana che, to eka vAta je mArA manamAM Ave che te kahI dauM, vAta manamAM evI Ave che ke, matadAna saMbaMdhe nAgarikanA je adhikAra che te adhikAranA ucita upayoga ApaNe karavA rahyo. sajAga thaIne, sAvadhAna thaIne enA upayoga karavA joIe. khabara nathI ke pAMca varSa pachI lokazAhI cUMTaNI A dezamAM thaze ke nahIM? ghaNI tako maLI. haju paNa pAMca varSanI eka vadhAre taka ApaNane maLe che. A dezamAM je lokazAhI che te haju kAgaLa upara che. vyavahAramAM keTaluM che e te ApaNe badhA jANIe chIe. paraMtu je kAMI bacyuM che te have pachInAM varSomAM bacaze ke nahIM e kahevuM muzkela che. AvI salAha ApanAmAM nirAzA pedA karavA mATe huM nathI ApatI, paNa vastusthiti A che. lAkazAhI saMsthAo) jeTalI che temAMthI eka paNa saMsthAmAM koIne zrAddhA nathI. Apa jANo che ke baMgALanI vidhAnasabhA hoya ke uttara pradezanI, bIjI vidhAna sabhAnI vAta dUra rahI. Apa A sabhAmAM jUo zuM vyavahAra cAle che? viravAra mArzalane bAlAvIne rAbhyAne uThAvIne bahAra laI javA paDe che. e lokazAhInI hAMsI che, e lokazAhI saMsthAonI hAMsI che. badhI pratiSThA pUrI thaI gaI che. AthI aMdezA rahe che ke, pharI avasara maLavAnA che ke nahIM. paraMtu hAla eka taka 1967mAM AvavAnI che. A avasarane upayoga dezanA nAgariko kevI rIte karaze? rAjanaitika pakSa kevI rIte karaze? e eka sarvavidita chUpI vAta che ke cUMTaNImAM vijaya meLavavA mATe badhAM prakAranAM sAdhano vAparavAmAM Avaze. emAM koI paNa viveka rAkhanAra nathI. badhAM prakAranAM sAdhanAnA upayoga thaze. tA. 1-11-1 mata nA dezI. lokazAhIne je DhAMco bacyA che, tene bacAvavAnI javAbadArI ApaNI potAnI che, pakSanI nahIM. have e tamAre ane mAre jAvuM jAie ke je vyakitane ApaNe mata ApazuM te lokasabhAmAM mokalavA yogya che ke nahIM. vidhAnasabhAmAM mokalavA yogya che ke nahIM? jJAtinA nAme enI pAtratA na gaNavI joIe, dharmanA nAme tenI pAtratA na gaNavI joIe, saMpattinA nAme paNa enI pAtratAnuM mApa na rAkhavuM joIe ane A huM khUba javAbadArI sAthe kahI rahI chuM. huM jANuM chuM ke savAla uThAvavAmAM Avaze ke pakSanA nAme jo nahIM cUMTazuM te TIma kevI rIte banaze? kAma kevI rIte thaze? savAlonA javAba to hoI zake che. paNa lAyaka vyakitaone cUMTavAthI je paristhiti nirmANa thaze te AjanI paristhiti karatAM kharAba nahIM hAI zake. Aje jedazAmAM rAjanaitika vAtAvaraNa pahoMcI gayuM che enAthI vadhu kharAba hAlata kaI pedA thavAnI che? arAjakatAnI vAta koI kare che to A dezamAM arAjakatA karyAM nathI ? zikSaNanA kSetramAM nathI ? jaIne jUo ke banArasa yunivarsiTImAM zuM cAlI rahyuM che? rAjanaitika kSetramAM nathI? Arthika kSetramAM nathI? kayAM nathI ? arAjakatAmAM to ApaNe rahIe ja chIe. AnAthI bUrI dazA bIjI kaI kaI haze ? AthI koI 'pIpalsa nezanala phorama" banAvavuM joIe. eka "pIpalsa nezanala phorama" bane. je javAbadAra vyakitao che jevI ke hAI korTanA cIpha jasTIsa, yunivarsiTInA vAIsa cAnselara, vicAraka- sAhityakAra vagere lokoe eka maMca uparathI lokone apIla karavI joIe ke bhAIo tame nyAtajAta, dharmasaMpradAya athavA pakSanA nAme sarakArane Ama kahevAvALA nAgarika UbhA thavA joIe ane eka maMca uparathI emaNe bAlavuM joIe. dezamAM cUMTaNInA 45 mahinA pahelAM jo A havA taiyAra thAya te saMbhava che ke nAgarikone Aje paNa potAnI javAbadArInuM bhAna thAya. pachI tene paisAnA mAha ke daMDAno bhaya a rastA parathI haThAvI nahIM zake. have tame pUchazo ke "e dezamAM jaIne Apa zuM kahe che?"' yuropavAsI mane pUche che ke "bhAratamAM Apa jAo che tyAre mananA manovaijJAnika revolyuzana upara Apa bolo che. kharA ?" meM kahyuM ke "nA, tyAM huM A viSaya upara nathI bolatI." teo pUche che ke "zA mATe nathI bolatA ?' meM kahyuM ke, "AphrikA ane eziyAnI sAme savAla che jIvavAno, khAvAno, kapaDAM paheravAnA. e nAgAM che, bhukhyAM che temanI sAme adhyAtmanI huM zuM vAta karU ? jene sAMjanuM bhAjana zuM maLaze, kAle bhAjana maLaze ke nahIM enI phikara che, jene bhUkhanA kAraNe potAnA che.karo eka sIlIMga cAra pensamAM vecavA paDe che enI sAme huM AdhyAtmika zuM boluM ?" meM kahyuM ke "A badhI yuropIyanonI deNa che. AphrikA ane eziyAnA dezomAM Aje bhUkha bharelI che, Aje taMgI che, e je lokoe tyAM kaoNlonIo banAvyAM temanI deNa che. ApanI audyogika krAMti ane samRddha eziyAnA ane AphrikAnA lokone bhAge maLI che. tA adhyAtma Ape samajavuM joIe.'' huM jANuM chuM ke mAnavamananA TukaDA thaI gayA che ane jayAM sudhI mana bhagna che tyAM sudhI mAnavIya samAja AgaLa pagalAM bharI nahIM zake. AthI yuropamAM A vAta huM kahuM chuM. huM temane kahuM chuM ke "A mAnavIya mana che. tene laIne duniyAnA savAlo ukelavA jazo to ukalavAnA nathI. ene oLakhavuM e AtmadarzananA prAraMbha che. teA bhAIo! tame lokoe sAyansa ane TekanolAjImAM ghaNA vikAsa karyo che. sukhasagavaDanAM sAdhano meLavyAM che, have tamAruM khAvApIvAnI ciMtA nathI. rAjanaitika ane Arthika saMrakSaNa che. have vicAro te kharA ke tamArA mAnavazarIramAM mana che te manuSyanuM ke vAnaranuM? zivanuM che ke ziyALanuM? matalaba ke Apa AkAramAM manuSya te che paNa AzayathI manuSya che ke nahIM e te vicAro," A vAta kahevA mATe tyAM jAuM chuM, tyAM kahevI paDe che mAnasazAstranI AMtararASTrIya saMzodhana saMsthA samakSa, philAsAphInI saMzodhana saMsthA samakSa. dareka dezamAM jyAM huM jAuM chuM tyAM huM kahuM chuM ke, juo, A mana athavA buddhi je che te eka yaMtra che. jevI rIte zarIra yaMtra che tevI rIte mana yaMtra che. enA ApaNe gulAma banyA chIe. enI gulAmIthI mukata thavuM e ja mAnavatA che. mananI gulAmIthI je mukata thAya te kharA mAnava kahevAya. te mAnavI kevI rIte banAya? te e vicAra judI judI rIte mUkavo paDe che. cetana mana zuM che? acetana ane cetananA ze. saMbaMdha che? mANaroe Aja sudhI je jJAna prApta karyuM, anubhUti prApta karI, enA sAra acetana manamAM kevI rIte paDayo che, jJAnanA, anubhUtinA AdhArathI acetana mana zI rIte cetana manane kAbumAM rAkhe che, cena mananI kriyA para niyaMtraNa kare che e samajo, vicAra, bhAvanA, pratikriyAo e yAMtrika karma che. ene Apa kA che. mArA vicAra, mArI bhAvanA, mArI pratikriyA. emAM gaurava paNa mAnA che. to pratikriyAo nathI mArI, nathI tamArI, e sAmUhika saMyojananuM pariNAma che." yuropamAM e jJAna karAvavuM paDe che ke mana eka yaMtra che, mana ane buddhithI para mAnavatA che; ane e samajavA mATe jijJAsu loko Ave che. vicAra paNa kare che. 50 miniTamAM ApaNe e joyuM ke duniyAnI najaramAM bhArata kA dekhAya che. e joyuM ke bhAratanI samazyAomAM mukhya samazyA kaI che. ApaNe joyuM ke janatA yAM naMdrA, jaDatA, nikriSNatAmAM phasAI jAya che tyAM sarakAra badalavAthI, netA badalavAthI dezanuM utthAna nahIM thaI zake. anuM jeTalI vakhata puna: uccAraNa karuM eTaluM ochuM che. uThelA, jAgelA nAgarikone kahevAnuM che ke A nAgarika saMgaThana kevI rIte thaI zake? 'pIpalsa nezanala phorama' thaI zake che. ApaNA avAjane kevI rIte bulaMda karIe e te yojanA ghaDavAno savAla che. karavuM hoya to kaI `azakaya nathI. paraMtu e nahIM thAya to mane bIjo rasto dekhAtA nathI. samApta : vimalAbahena ThakAra
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-* pramukha jIvana pazusavardhana ane DerI jyArathI rUpiyAnI kiMmatamAM ghaTADo thayo che, tyArathI sarakAra ane sarakArI niSNAtoe bhAratamAM jAnavaronI saMkhyA adhika hoI tenI katala karI, gAmAMsanI nikAsa drArA vadhAre ekasce kamAvAnA tathA rUpiyAnI kiMmata ghaTavAne kAraNe videzAnuM dATuM thayeluM karaja pheDavA mATenI pUrvabhUmikA sarajavAnA prayAsa cAlu karyA che. plAnIMga kamizana ane pradhAne nikAsa vadhAravAnI meAdhama vAto kare che, paNa tenA saMdarbhamAM katala vadhArI, katala thayelAM janAvaronAM mAMsa ane anya aMgaupAMgonI nikAsanI tatparatA rahelI che. ahiMsAmAM mAnanAra janatAe ane pazudhana para dezanI khetInA AdhAra hovAnuM mAnanAra netAoe jAgRta rahI, prasarI rahelI bhArata-hita-virodhI vicAradhArAne jaDamULamAMthI ukheDI nAkhavAnAM prayatno AjathI ja karavAM paDaze. rUpiyAnI kiMmata ghaTADavAnI pAchaLa paNa videzI rASTronA--videzI sahAyatAnA TukaDA pheMkI bhAratane Arthika kSetre parAdhIna banAvavAnA kAvatarAne kamanazIbe bhAratIya netAo ane pradhAnA samajI zakayA nathI. ane pariNAme svarAjyanA mULa hetu-svAvalaMbanane--niSphaLa nivaDayo che, eTaluM ja nahi paNa, parAvalaMbana e zAsananI nIti banI che e khedanI vAta che. pI. ela. 480 anvaye bhAratane annasahAyatA ApavAnI sAthe videzI sattAoe bhAratanI lAgaNI-- pradhAna janatA nakAmAM jAnavarone anAja khavaDAvI de che tevA khoTo bhrama pradhAnomAM pedA karyo, ane pazuvizeSajJeza jeo pazu saMvardhanamAM niSphaLa nIvaDayA che, temanA manamAM--jyAM sudhI anArthika pazuonI katala karavAmAM na Ave tyAM sudhI bhAratanA pazudhananI sudhAraNA zakaya nathI.--tevA bhrAmaka khyAlo pedA karyA, tyArathI dezanA pazuvizeSazeA nakAmAM pazuonI saMkhyA ghaTADavA ane tene mATe jaMgI katalakhAnAnI yojanA karavA talasI rahyA che. tAjetaramAM nApe saMsthAnA upakrame tA. 30 jUnanA roja ela InDiyA DerI DevalapamenTa borDanA pramukha zrI kurIananA bhASaNanA pragaTa thayelA ahevAlamAM jaNAvyA mujaba zrI kurIane khAsa karIne dezamAM jAnavaronI vadhatI jatI saMkhyAne DAmavAnI agatya para bhAra mUkI Akhare jaNAvyuM ke, "bhAratanI vastIne dUdha puruM pADavA sArAM Dhora hoya to, mAtra be karoDa DhAra joIe. ATha karoDa Dhora taddana nakAmA che. tenI katala karI, vastuo nikAsa karavAmAM Ave to, rU. 15000 karoDa uparAMta hUDiyAmaNa maLe tema che; ane bIjI bAju tenuM nibhAvaNInuM kharca ochuM thAya." temaNe vizeSamAM jaNAvyuM ke, "zaheramAM jAnavaranAM baccAMne bhUkhe mArI nAkhavAmAM Ave che. A rIte uttara gujarAtamAMthI dara vaSaeN jatAM e zI hajAra dudhALAM DhoranAM baccAMne muMbaImAM bhUkhathI mArI nAMkhavAmAM Ave e rIta barAbara nathI. kAraNa ke sArAM jAnavaranAM baccAMnI olAda sArI hoya che. silAnanI sarakAre mane DerInI khIlavaNI mATe AmaMtraNa ApatAM huM silAna janAra chuM ane temane AvAM bheMsanAM baccAM ApavA mATe vATAghATa karavA mAguM chuM. A vATAghATa saphaLa thatAM bhUkhathI mArI nakhAtAM baccAM jIvatAM raheze ane sarakArane hUMDiyAmaNa maLaze." jo mI, kurIane bhAratanI arthavyavasthA ane vyavahAru daSTie A prazna aMge vicAra karyo hota to teo kadAca AvA bhrAmaka khyAlA rajU karI zakata nahi. vaLI teo jo asalI bhAratanuM hita cAhatA hota to, katalanA mArgane badale dezanI lAMbA gALAnI hitalakSI sudhAraNAnI koI vyavahAru yojanA sUcavI zakata, paNa kamanasIbe teo paNa Aje videzI rASTronI bhAratane haMmeza mATe parAvalaMbI ane bhIkha mAgatA rAkhavAnI nItinA samarthaka che, eTaluM ja nahi paNa, temanA ejanTa che. tethI emanA abhAratIya vicAro ane sUcanothI navAI pAmavAne badale temane amerikA ke tevA dezomAM mokalI ApavA joIe ke, jethI jAnavaronI aniyaMtrita katala karAvI peAtAnA AtmAne teo saMtoSI zake. 111 niSNAtAnA matibhrama temaNe karelAM vidhAno satya hakAkatathI tadRna vegaLAM che. bIjA dezanI sarakhAmaNImAM bhAratamAM pazudhana vadhAre nathI e hakIkata che. mAMsAhArI ane yaMtravAdI dezamAM gAya mAtra dUdha ane mAMsa mATe rAkhavAmAM Ave che, jyAre bhAratamAM dUdha mATe gAyo ane khetI mATe baLada, ane ghera ghera pedA thatAM sendriya khAtara mATe banne anivArya che. bhAratamAM Aje kheDAtI Azare 35 karoDa ekara bhUmi mATe ochAmAM ochA Azare . 7 thI 8 karoDa baLadonI AvazyakatA che, jyAre Aje dezamAM Azare 6aaaa karoDa baLado khetI mATe upalabdha che. vaLI sarakAra ane niSNAtonI jamIna-- viSayaka ane DerI--viSayaka vaLI nIti ane janatAnI udAsInatA tathA ghAsacArAnI kamI ane olAda sudhAraNAnI niSphaLatA--A badhAM kAraNone lIdhe je baLado che te paNa agAunA jevA sazakata rahyA nathI. dara varase Azare 10 TakA jeTalA baLado thAke ke vRddha thAya tenA sthAne dara varase 10 TakA jeTalA navA baLado kAmane lAyaka ucheravA mATe ochAmAM ochI 4 karoDa prajanana karI zake tevI gAyonI AvazyakatA che ke, jethI aradhI gAyo niyamita baccAM Ape, ane temAM 50 TakA baccAM nara hoya to ja dara varase thAkatA eka karoDa baLadone badale navA janmelA baLado kAmamAM laI zakAya. Aje bhAratamAM 24 karoDa pazuo ochAmAM ochuM dara varase 40 karoDa Tana chANa, mUtra vagere Ape che. tenAM khAtaranAM tattvonA vicAra karatAM dara varase temAMthI 40 karoDa ratala nAITrojana, 400 karoDa ratala poTAziyama, 200 karoDa ratala phosapharasa vage2e sendrIya svarUpanuM khAtara maLI zake che, jenI kiMmata bajAra bhAve abajo rUpiyA thAya che. temAM nathI navI mUDInuM rokANa, ke nathI hUMDiyAmaNanA prazna. A sendrIya khAtara sIMdarInA khAtaranA kArakhAnAnI pedAza karatAM navagaNuM vadhAre che. chatAM videzI pAzcAtya daSTivALA niSNAto ane pradhAnonI salAhathI dezamAM karoDo rUpiyAnI mUDI nAMkhI mazInarI mATe hUMDiyAmaNa kharca karI, kheDUto jemanI pAse rokaDethI khAtara kharIdavAnA paisA hotA nathI, tene sabasIDI ke tagAvIthI moMghuM khAtara ApavAmAM karyuM DahApaNa che te samajI zakAtuM nathI. upara jaNAvyA mujaba bhAratanA govaMzanA Arthika mUlyAMkano kevaLa dUdhanI daSTie karavAM e ajJAnatA ane mUrkhAI che. vilAyatanI gAyo jema dUdha ane mAMsanA vyavahArathI arthakSama gaNAya che. tema bhAratanI gAyo dUdha, baLada, khetInuM utpAdana ane khAtarathI vilAyatanI gAyA karatAM paNa vadhAre arthakSamatA dharAve che, ane vadhArAmAM kudaratI mote maratAM Azare eka karoDathI vadhAre pazu cAmaDAM, hADakAM, ItyAdi ApI, dezane phAyado Ape che. mI. kurIana ane temanA jevA pazcimI vicAravALA niSNAto e bhUlI jAya che ke teo bhAratamAM che, ane bhAratanI arthavyavasthA, sAdhano, AbAhavA, ane janamAnasano vicAra karIne temaNe pazusaMvardhana ane dUdha vyavasAyanA vicAra karavAnA che. kevaLa pazcimanuM anukaraNa karI, ahIMnI vikAsa yojanA vicAranArA bhAratanA hitazatruo che. sane 1954mAM bhArata sarakAre hyumana nyuTrIzana vIsA--A vIsa enImala nyuTrIzana mATe sarvocya tajajJanonI kamiTI nImelI. temaNe badhI daSTie vicAra karI, nIcenI matalabanI DahApaNabharelI bhalAmaNa karI hatI. bhAratanI gAyonI dUdha-utpAdananI zakita sarrerAza gAya dITha be pAuMDanI gaNatAM, teramA anArthika gaNAya. paNa Aje dezamAM 45 TakA gAyanuM dUdha ane 55 TakA bhesanuM dUdha evI ja ochI utpAdanavALI gAyo-bhe sAmAMthI maLe che. vaLI dezamAMthI 6thI 7 karoDa baLadone khetInA kAmamAM rAkhavA mATe dara varase thAkatA baLadone badale dara varase eka karoDa jeTalA navA baLado taiyAra karavA mATe paNa ochAM dUdha devAvALI paNa vAcharaDA denArI gAyonI AvazyakatA che. katala dvArA anArthika pazuonI saMkhyA ghaTADavAthI dezanAM AjanA dUdhanA utpAdanamAM, baLadAmAM, ane khetInA utpAdanamAM ghaTADo thaze. vyavahArU mArga e ja che ke hAlanA govaMzane saMbhALI,
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 prabuddha jIvana tenI olAda sudhArI, tenuM utpAdana vadhAravAnA tema ja nabaLA sAMDha azakata ane anupayogI gAyonuM prajanana baMdha karavAnA prayAse karavA joIe. dezanA sarvocya niSNAtenA abhiprAya pachI paNa, ApaNA pAzcAtya vicAradhAravALA navA niSNAtoe epha. e. o.nA niSNAtAnI salAha ane dabANathI ke lAbhalAlacane vaza thaI, temanI nA- . thiMka pazuonI hatyAnI nIti cAlu rAkhI che, eTaluM ja nahi paNa, temAM vadhAro karyo che. pariNAme deza pahelAM hatA, tenA karatAM vadhAre vikTa sthitimAM AvyA che. Ama niSNAto pAchaLa sarakAre karelA karoDo rUpiyAno kharca nakAmA gayo che, ane govaMzane badale kahevAtA bhAratIya dRSTivALA niSNAte ja anArthika banyA che. teoe bIjI baeNMkara bhUla e karI che ke, olAda sudhAravA ane dUdhanuM utpAdana vadhAravAnA prayAsothI prAraMbha karavAne badale videzI sahAyatAthI leAbhAIne karoDo rUpiyAnI DerI sAmagrI maMgAvI, vizALa DerIo UbhI karI, karoDo rUpiyAnA cAlu kharca vadhAryo che. DerIne racalAvavA mATe je dUdha maLe tenAthI DerI calAvavAmAM temaNe potAnI "gADI AgaLa ane ghoDo pAchaLa" joDavAnI bhUla DhAMkavA, bhesAne vadhAre uttejana ApI, gAyane anArthika banAvI che. mI. kurIane gujarAtanA jANItA bheMsabhakata che. temaNe gAmaDAMmAM paNa joyuM haze ke bheMsAnA 50 TakA baccAM pADAne paNa zaheronI bheMsanI dazAnI mAphaka akALe mArI nAMkhavAmAM Ave che. ane mAtra 10thI 15 TakA pADAo ucheravAmAM Ave che. sarakAranI kAphrIariMga skImanA anubhavathI jaNAya che ke, bhesAnI pADIo ucheravAmAM paNa 25 TakA jeTaluM maraNa pramANa Ave che, jyAre gAyAnA baccAmAM bhAgye ja 1-2 TakA jeTaluM maraNa pramANa Ave che. eTale zaheromAM gujarAtamAMthI tema ja paMjAbamAMthI jatI bheMsAnA baccAMnI Aje dayA khAvI paDe che. paNa jo mI. kurIana jevA niSNAtoe bhAratIya daSTine apanAvI, sane 1948-49mAM bhArata sarakAre nImelI keTala prIjharvezana enDa DevalapamenTa kamiTInA nirNayA mujaba be hetu siddha karatI gAyA nirmANa karavI, bhe'sAne jyAM cArAnI vipulatA hoya, tyAM ja tenA dUdhanAM mAkhaNa, ghI, pAuDara, Adi banAvaTo taiyAra karavI, ane zaheromAM jAnavaro na javA detAM grAmavistAromAMthI dUdha mokalavA tathA cArA AdinuM utpAdana vadhAravuM, ane sendrIya khAtarano upayoga karavA tathA nakAmA sAMDhane khasI karavI--AvA vividhalakSI hetu siddha karavA mATe pramANikatAthI kAma karyuM hota te, Aje temaNe bhAratane dUdha, ghI mATe, khAtara mATe, ane khetI ane anAja mATe svAvalaMbI banAvyuM hota, mi. kurIyana katala dvArA 11,000 karoDa rUpIyAnuM ekasce ja kamAvA, sarakAra tALave gALa coMTADe che. zuM teo eka ja varasamAM temanA mata mujabanAM badhAM ja anArthika jAnavarono nIkAla karavAnI hiMmata dharAve che? zuM e jAnavaro kapAtAM sudhI havA upara raheze ? dUdhanA utpAdanamAM paDanArI ghaTa te bhIkha mAMgIne pUrI karaze ? e badhI bAbatAnA bhAratIya daSTie vicAra karyA vagara mi. kurIyananI katala karI hUMDiyAmaNa kamAvAnI sUcanA avyavahArU ja nahi, paNa eka narI mUrkhAIbharI che. mi. kurIyana sIleAna sarakAra para khuzI thaIne bheMsanA baccAM temane ApavAnI udAratA karavA mAge che. jo bhesanA baccAM ucherI zakAtAM hoya te, tenA upayoga tee bhAratamAM zA mATe nathI karatAM ke jayAM temanA kahevA mujaba sArAM dUdhALAM jAnavaronI jarUra che. jo katala mATe teo ApavA mAMgatA hoya to, temaNe samajI levuM joIe ke, bhAratIya janatA temanI e mUrkhatA sahana nahi kare. eka bAjuthI sarakArI salAhakAra mi. kurIyana ghAsacArAnI daSTie jAnavaro adhika hovAnI phariyAda kare che, jayAre bIjI bAjuthI sarakAra maraghAM, Dukkara, bheMsAno vadhAro kare che, jene paNa anAja, khANa AdinI AvazyakatA che. tenA teo kema virodha karatA nathI? sarakAranAM salAhakAre saMtulita daSTie vicAra karavA joIe, ane janatAnI bhAvanA, jenA kalyANane nAme te sUcana kare che, tema ja dezanAM sAdhanAne temaNe niSpakSapAta rIte vicAra karavA joIe. tA. 110 bhAvine vadhAre guMcavanAra niSNAte Aje sarakAranA salAhakAra bo che ane sarakAra ane janatAnI AMkhe pATA baMdhAvI, dezamAM hiMsA ane hiMsaka vyApAra vadhAravA mAge che, ane te ja nItinA nirmAtA bane che. janatAe sAvadhAna rahevAnI jarUra che ane dareka prasaMge evA abhAratIya vicAro, sUcano, ane yojanAono sakhta virodha karavA ghaTa che. jayantIlAla ena. mAkara maMtrI, muMbaI jIvadayA maMDaLI. saMgha samAcAra dezanI e kamanasIbI che ke, abhAratIya dRSTivALA ane TUMkA samayamAM camatkAra dekhADI peAtAno udaya cAhanArA, ane dezanA tA. 25-9-66 sanA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kArya vAhaka samitinI eka sabhA saMghanA maMtrI zrI subodhabhAI ema. zAhanA nivAsa sthAne (sAgara-darzana, bhulAbhAI desAI roDa, muMbaI) maLI hatI. A sabhAmAM kA. vA. samitinA sabhyo uparAMta keTalAka zubhecchaka mitrone paNa nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. prAra MbhamAM thoDI vahIvaTI bAbatono vicAra puro thayA bAda prabuddha jIvananI grAhaka saMkhyA kema vadhAravI ane prabuddha jIvananA saMpAdana kAryane kema vadhAre puSTa karavuM te aMge keTalIka carcA vicAraNA thaI hatI ane prabuddha jIvananA grAhako vadhAravAnI dizAe kAryavAhaka samitinA sabhyone sakriya banavA khAsa anurodha karavAmAM Avyo hato. tyAra bAda saMgha mATe potAnuM makAna athavA phleTa prApta karavA aMge paNa sArA pramANamAM carcA thaI hatI ane judA judA sabhyo taraphathI e aMge keTalAka vidhAyaka sUcanA raju thayAM hatAM ane hAjara rahelA sabhyoe ane svajanoe A bAbatamAM pUro sahakAra ApavAnI utsukatA dAkhavI hatI. kAmakAja pUruM thayA bAda sabhyonuM zrI subodhabhAIe, bAdazAhI upahAra vaDe bhAvabharyuM Atithya karyuM hatuM. zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI asAdhAraNa sAmAnya sabhA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI eka asAdhAraNa sAmAnya sabhA tA. 8-10-96 zanivAranA roja sAMjanA 5-30 vAgye saMghanA kAryAlayamAM (45, 47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3) bharavAmAM Avaze. je vakhate, tA. 2-9-66nA roja maLelI saMghanI kAryavAhaka samitie AgAmI 1967nA jAnyuArI mAsanI pahelI tArIkhathI saMghanA sabhyonuM cAlu vArSika lavAjama rU. 5 che te vadhArIne rU. 10 karavuM e mujabano je TharAva karyo che te TharAva sAmAnya sabhAnI maMjurI meLavavA mATe kAryavAhaka samiti taraphathI raju karavAmAM Avaze. A sabhAmAM vakhatasara upasthita thavA sarva sabhyone vinaMti karavAmAM Ave che. AcArya rajanIzajInI AdhyAtmika zibira zrI jIvana jAgRti kendra taraphathI oNkaTobara mAsanI 23, 24 tathA 25 ema traNa divasa mATe mAtherAna khAte AcArya rajanIzajInI nizAmAM eka zibira yojavAmAM Avela che. A zibiramAM joDAvA IcchatA bhAI - bahenoe tene lagatuM patraka jIvana jAgRti kendranA kAryAlamAMthI (505, kAlabAdevI roDa, eDavarDa sInenA sAme, Te. naM. 22331) meLavIne tathA okaTobara mAsanI tArIkha 5 sudhImAM bharIne rU. 5500 sAthe e saMsthAnA kAryAlayamAM pahoMcADavAnuM che. A zibirArthIe tA. 22mI okaTobara sAMja pahelAM mAtherAna pahoMcavAnuM che. ane mAtherAna javA AvavAnI vyavasthA pote jAte karavAnI che. je bhAI bahena mAtherAnamAM rahevA khAvAnI svataMtra vyavasthA karavA mAgatA hoya ane e rIte zibiramAM sAmela thavA IcchatA hoya temanA mATe rU. 15-00 pravezazulka rAkhavAmAM AvI che. AcArya rajanIzajInI A prakAre gAThavAtI zibira dvArA ApaNA vicAronuM pAyAmAMthI saMmArjana thAya che, ApaNA manana cintanane navI tAjagI maLe che, sAmudAyika milanano yoga sahaja prApta thAya che ane sukhada paryaTananI taka paNa maLe che. te saMghanA sabhyone A zibirano lAbha levA anurodha che. A zibiramAM joDAvA mATenAM patrako saMghanA kAryAlayamAMthI paNa maLI zakaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-66 prabuddha jIvana prakI noMdha ra mahAbhAratanA antima pUrvanuM prakAzana: pacAsa varSanA saMzodhana kAryanI pUrNAhUti pUnAnA bhAMDArakara oriyenTala rIcarsa InsTITayuTa taraphathI AjathI pacAsa varSa pahelAM mahAbhAratanI saMzodhita ane sarvagrAhI AvRtti. 19 vibhAgamAM pragaTa karavA mATe eka virATa yojanA karavAmAM AvI hatI. A kAryanI sva. DaoN. sara rAmakRSNa bhAMDArakare zarUAta relI ane e mahAna kArya DaoN. vI. esa, sukhAMkara, DaoN. esa. ke. belavakara, DaoN. pI. ela. vaidya ane DI. Ara. ena. DAMDekara jevA aneka vidvAna saMzodhakonA sahakAra vaDe tAjetaramAM purU karavAmAM AvyuM che. tenA 19mA vibhAga 'anuzAsana parva'nuM prakAzana tA. 22-9-66 nA roja rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNananA hAthe pUnA khAte yojAyelA eka bhavya saMmelanamAM jAhera karavAmAM AvyuM che. A 'anuzAsana parva"nuM saMpAdana DaoN. Ara. ena. DAMDekare karyuM che. A prasaMgane anulakSIne DA. rAdhAkRSNane jaNAvyuM che ke "mahAbhArata bhAratanA ItihAsanA eka prANavAna tabakkAnI pratyakSa cirasmaraNIya tavArIkha che. pAra vinAnAM pAtrA ane ghaTanAone jemAM ullekha karavAmAM AvyA che tevA A mahAbhArata graMthanA eka pAyAna siddhAnta e che ke, duniyA upara koI eka mahAna zakitanuM zAsana pravarte che. tenA e saMdeza che ke A vizvamAM dharma jevuM eka tattva che ane A saMsAra koI paNa prakAranA anubaMdha vinAnI hetuzUnya ghaTanAonuM koI AMdhaLuM Akasmika pariNAma nathI. mahAbhArata mAnavajAtane kahI rahela che ke asatyane parAjaya che ane satyanA Akhare vijyuM che. mahAbhAratanA mukhya bAdhapATha e che ke, duniyAnuM astitva TakAvavuM hoya to dharmanI koSTatAno ane tene anusaratA zAsananA svIkAra tema ja Adara karyA sivAya cAlaze ja nahi. e yAda rAkhavuM atyanta jarUrI che ke tatkALa game te pariNAmeA Ave, paNa jeo dharmanI avajJA karaze temane Akhare vinAza thaze, jayAre jeo dharmane anusaraze temane tenA badalA jarUra maLI raheze. A dharma samAjane subhAjita tathA sugrathita kare che, jayAre adharma samAjane vibhAjita ane vicchinna kare che. jeo naitika kAnUnane ane dharmane vaLagI ne cAlyA che temane dhanya che! "bhAratanI AjanI janatA yAre dunyavI bhAgavilAsa, bhautika lAbha ane uparachallI sukha-sagavaDa pAchaLa doDI rahI che, ane A doDanA pariNAme peAtAnA mULa sattvathI vicchinna banI rahI che. tyAre AjanI paristhitinA AvA saMdarbhamAM--mahAbhAratamAMthI nIkaLatA bAdhapAThonuM savizeSa mahattva che, tema ja prastutatA che. "ATalA moTA aitihAsika kArya pAchaLa ane ATalA meTA sAhasa pAchaLa mAtra 16 lAkha rUpiyAno ja kharca thayA che e jANIne mane bhAre Azcarya thAya che. koI paNa anya dezamAM ATaluM moTuM kAma AthI cAragaNI rakama kharacyA sivAya nirmANa thaI zakyuM ja naheAta. mahAbhAratanI ATalI moTI saMceodhita AvRtti nirmANa karavA pAchaLa je vidvAno ane paMDitAe pAra vinAnA parizrAma uThAvyo che ane bhAga ApyA che temane aneka dhanyavAda ghaTe che. mahAbhArata jevA vipula jJAnabhaMDAra sAmAnya janatAne Aje sulabha banI zakyo che te ghaTanA temanI vidyutA ane balidAnane AbhArI che. mane khAtrI che ke, A mahAbhArata graMthamAMthI saukAo sudhI lokone preraNA ane samAdhAna maLatAM raheze." AjathI paccAsa varSa pahelAM je mahAnakAryanI AcArya Do. rAmakRSNa bhaMDArakaranI preraNA ane Ayojana-kuzaLatA nIce zarUAta thaI hatI te kAryanI pUrNAhutino samAroha emanA ja samakSI tattvavettA DaoN. rAdhAkRSNananA hAthe ujavAya e kALanA bhAre aucityapUrNa 113 saMketa lAge che ane te kAraNe bhAratanI vidbhuta janatA parama AnaMda ane dhanyatAno anubhava kare che. zrImatI kamalAdevI caTTopAdhyAyane maLeluM megasese pAritASika tA. 31-8-66 nA roja phIlIpAInsanI rAjadhAnI manIlA khAte zrImatI kamalAdevI caTTopAdhyAyane, temaNe bhAratanA sAmAjika kSetre karelI apUrva sevAnI kadara tarIke, phIlIpAInsanA pramukha zrI.pharaDInaMDa mArkejha taraphathI, je pAritoSika zrI vinobA bhAvene ane zrI jayaprakAza nArAyaNane ApavAmAM Avela che teja mAna megasese' pAritASika arpaNa karavAmAM AvyuM che. zrImatI kamalAdevI InDiyana koopareTIva yuniyananA sthApaka ane adhyakSa che. A paritASikanA svIkAra karatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke, "jayAre chApAvALAoe A bAbatanI mane pahelI khabara ApI tyAre huM ekAeka bAlI UThI ke, Ama bane ja nahi, A samAcAramAM kAMI bhUla hovI joIe, kAraNa ke, A pAritoSika mAtra mahApurUSone ja ApavAmAM Ave che. "Ama chatAM A pAritoSika mATe mArI pasaMdagI karavAmAM AvI che te aMge, eka kAraNasara huM AnaMda anubhavuM chuM, ane te kAraNa e che ke komyunITI sarvIsa jevuM kazA paNa ADaMbara, dekhAva ke jAherAta vinAnuM kArya ke je tarapha bhAgye ja jAhera janatAnuM dhyAna kheMcAya che, tenI A duniyAnA koI eka khuNe paNa AvI kadara saMbhave che." zrImatI kamalAdevIe AgaLa beAlatAM jaNAvyuM ke, "A rokeTa uDDayananI ane aNuzastronA yuganI satata vadhatI jatI gatizIlatA sAthe ApaNI jAtane satata goThavatA rahevAnI viTaMbaNA vaDe ApaNu jIvana vadhAre ne vadhAre gherAtuM rUMdhAtuM jAya che. pariNAme ApaNe jANe ke hArI rahyA hoIe, nagaNya jevA banI rahyA hoIe, ane cotaraphthI bhIMsa anubhavI rahyA hoIe--AvI lAgaNI ApaNA citta upara avAranavAra asavAra thatI ApaNe anubhavIe chIe. "junA sAmAjika cogaThA tUTI rahyA che ane junA rItarivAjo ane junA cIlAo ApaNA mATe nakAmA banI rahyA che ane AjanI jaTila duniyA sAthe baMdha bese emAM navAM mUlyo ane navA mArgadarzananI apekSA khUba ja vadhI rahI che. "jayAre rAtrInA aMdhakAra ApaNane gherI lIdhA hatA tyAre mahAtmA gAMdhI ane anya mahAna vyakita drArA jevI rIte ApaNe tyAM prakAzanuM avataraNa thayuM hatuM tema Aje paNa navI sarjanazIla jAti pragaTa thavAnI khUba ja jarUra che. AjanI mAnavajAtanA astisvane bhayarUpa banelI evI naitika kaTokaTInA bhayAnaka pravAhathI mAnavInA AdhyAtmika vArasAne bacAvavA mATe koI navA setu yojAvAnI atyanta AvazyakatA che. "AjanI kaTokaTInI paLe, mahAtmA gAMdhIe je kaheluM ja tenuM huM punar uccAraNa karIza: "taravArane bAjue pheMkI dIdhA bAda mAtra premano pyAlo jagatanI sAme dharavA sivAya mArI pAse bIjuM kazuM che ja nahi. e pyAlA temanI sAme dharIne teo mArI vadhAre najIka Ave evI utsukatA huM sevuM chuM. mANasa mANasa vacce sthAyI zatrutA huM kadi kalpI ja zakatA nathI. duniyA pAse prema jeTalI baLavAna bIjI koI zakita nathI, ane ema chatAM temAM apAra namratA rahelI che." AvAM sevAmUrti kamalAdevI caTTopAdhyAyane A pAritoSika maLavA badala ApaNA antaranA abhinaMdana ho! temanA svArathya tathA cirAyuSa mATe ApaNI prArthanA hA !. paramAnaMda !
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 prabuddha jIvana tA. 1-10-16, cUMTaNI phaDamAM atyArasudhImAM vividha udyogee kayA pakSane keTalo phALe Ape? cUMTaNI lokazAhIne prANa che, paNa enI pAchaLa thato anargaLa jayAre rAjakIya pakSonuM nAma ApavAmAM AvyuM na hoya tevI rakamane kharca enA AtmAne ghaNI vakhata jhAMkhapa lagADanAro hoya che. AvA AMkaDA rUA. 80,700 hato. gaMjAvara kharcathI amerikA jevA dezanA rAjakIya pakSo jeo abajo A AMkaDAo te "jAhera limiTeDa" tarIke noMdhAyelI kaMpanI enA saravaiyAmAMthI ja lIdhAM che. khAnagI rIte kALA bajAranAM nANAM DolaranA phaMDa dharAve che, temane paNa A prazna mUMjhavI rahyo che. A rAjakIya pakSonA phaMDamAM keTalA gayA haze te te bhagavAna jANe saMjogomAM ApaNA garIba dezanA vividha pakSane cUMTaNI pAchaLa sattAvAra cUMTaNI phaMDa uparAMta, cUMTaNI mATe UbhelA umedavAranA mitro keTaluM kharca thAya che, koNa te kharca Ape che te jANavuM rasaprada thaI ane zubhecchako taraphathI maLatI vadhArAnI Arthika madadano te AmAM paDaze. e arthe ahIM nIce keTalAka AMkaDA - hakIkate ApyAM che:- samAveza thato ja nathI. - "vikasatA samAjanA abhyAsa mATenuM kendra" nAmaka saMsthAnA umedavAra dITha cUMTaNI kharca eka saMzodhana kAryakara, zrI gopALakRSNa InDiyana jarnala opha pablika A saMzodhana kAryakare, 1962nI sAlamAM thayelI cUMTaNI mATe, eDaminisTrezana (jAhera vahIvaTa aMgenA bhAratIya sAmayika)nA jAnyu cUMTaNI kamizanara samakSa je hisAba rajU karavAmAM Avyo tenA rAja kIya pakSa taraphathI ApavAmAM AvelA kharcanA AMkaDAo paNa ekaThA mArca 1966 nA aMkanI pUrtirUpe, "eka pakSanuM varcasva : vikAsa ane karyA che ane rajU karyA che, jemAM teNe pratyeka umedavAra dITha, cUMTaNI valaNe" nAmaka nibaMdha prakaTa karyo che. laDanAra pratyeka rAjakIya pakSe keTalAM nANAM kharmA tenI sarerAza kADhI A saMzodhake lokonAM nANAMmAMthI cAlatI khAnagI peDhInA che. AMkaDAmAM gerasamaja na thAya te mATe uparanA vadhArAnA paisA hisAba saravaiyAone abhyAsa karIne, kaI peDhIo kayA rAjadvArI A lekhamAM kADhI nAkhavAmAM AvyA che. pakSane keTalA paisA phaMDamAM ApyA tenA AMkaDAo ekaThA karyA che. pakSa kula rakama umedavAra dITha sarerAza A AMkaDAo ghaNA rasaprada che. temAM rAjakIya pakSonA phaMDamAM vyakita- keMgresa pakSa 1,58,53,231 4769 gata rIte ApavAmAM AvelAM nANAMno samAveza thato nathI. AMkaDA svataMtra pakSa 36,31,875 2999 nIce mujaba che: sAmyavAdI pakSa 19,51,271 2011 koMgresa ane svataMtra pakSa prajAsamAjavAdI pakSa 31,10,051 159 janasaMdha 21,26,317 191 1962nI sAlamAM thayelI cUMTaNI pahelAnA varSamAM eTale ke, bIjA pakSo 26,38,874 1807. 1961-62mAM 348 karoDa rUpiyAnI mUDI dharAvatI 144 peDhIe, svataMtra rIte UbhelAe 58,29101 1334 keMgresa tema ja svataMtra pakSane nIce mujabanI rakama temanA phaMDamAM A AMkaDAo parathI joI zakAze ke, keMgresa tema ja svataMtra ApI hatI. pakSanA umedavAro mATe sauthI vadhu paisA kharacavAmAM AvyA che. varSa koMgresa svataMtra A AMkaDAo te cUMTaNIpaMca samakSa niyama mujaba na chUTake Apa1961-62. rU. 79,04,197 20,76,151 vAmAM AvelA AMkaDAo che. hakIkatamAM cUMTaNI pAchaLa je kharca 1962-63 rU. thAya che te dareka umedavAranI pitAnI tema ja potAnA vyakitagata 9,81,970 54,20 0 1963-64 rUA. 3,02,593 TekedAronI Arthika sthiti para AdhAra rAkhe che ane e kharca dhArA sabhAnI umedavArI mATe Azare pacIsa hajAra rUpiyA ane lokasabhAnI kula... rUA. 91,88,760 21,38,051 umedavArI mATe Azare eka lAkha rUpiyA jeTaluM thAya che te have A AMkaDAo parathI joI zakAze ke 1961-62nA cUMTaNI jANItI vAta che. onA varSa daramyAna rakama sauthI vadhu che te pachInAM varSomAM tenuM cUMTaNInuM kula kharca keTaluM? pramANa ochuM thatuM jAya che. cUMTaNI paMcane ApavAmAM AvelA tamAma rAjakIya pakSe ane cAra meTAM jUtho svataMtra rIte UbhelA umedavAroe karelA kula kharcane AMkaDo traNa A phALo ApanArI, lokoe jemanAmAM paisA reMkayA che tevI karoDa ekAvana lAkha rUpiyA para pahoMce che. A te sattAvAra rIte lokone paise cAlatI khAnagI peDhImAM, bhAratIya IjAradAra mUDI- svIkArAyela AMkaDo che, jayAre cUMTaNI kharca, A AMkaDA karatAM vAdIonA cAra meTA jatho mukhya che; jemAM tAtA, khaTAu, mArTina dasagaNuM vadhAre thAya che. A daSTie sAmAnya cUMTaNI pAchaLa barna ane biralA jUthane samAveza thAya che. pAMtrIsa karoDa rUpiyA jeTalo kharca thAya che. pAMcathI cha gANuM gaNIe te paNa vIsa karoDa rUpiyA te thAya. A uparAMta cUMTaNI vyavasthA, jUtha kaMpanInI saMkhyA keMgresa svataMtra matapatra, matadAronI yAdIo vagere mATe sarakArI dhoraNe thatuM kharca 1 tAtA 13 15,56,000 6,58,000 te judu.. 2 khaTAu makanajI 3 6,92,500 5,33, 0 0 0 (tA. 20-9-66nA 'janmabhUmi'mAMthI sAbhAra udhRta) 3 mArTina barna 4 60,70,000 4,55,000 bhArata jaina mahAmaMDaLa 4 biralA 10 7,78,238 biralA ja 1961-62mAM varSomAM phakata keMgresane ja phaMDamAM vardhA khAte bharAnAra adhivezana aMge nANAM ApyA hatAM. ekabara mAsanI tA. 14 tathA 15mInA roja vadhu khAte A cAra jUthanI trIsa kaMpanIo ane bIjI sattAvIsa kaMpa- bhArata jaina mahAmaMDaLanA bharavAmAM AvanAra adhivezananA adhyakSanIe eTale ke kula sattAvana kaMpanIoe anukrame keMgresane sthAna mATe jANItA udyogapati zrI amRtalAla kALIdAsa dozInI 69,00,000 gaNositera lAkha ane svataMtra pakSane, 19,00,000 varaNI karavAmAM AvI che, ane adhivezananuM udaghATana zrI cImanalAla ogaNIsa lAkha rUpiyA phaMDamAM ApyA hatA. keMgresane maLelAM nANAMne cakubhAI zAha karavAnA che. A adhivezanamAM rASTrIya kSetramAM jainenA 75 TakA hisso ane svataMtra pakSane maLelAM nANAMne 90 TakA kartavya aMge tathA bhagavAna mahAvIranA 2500mAM nirvANa mahotsava hisso, A rIte vyApArI AlamamAMthI lokone paisA cAlatI limiTeDa aMge carcA vicAraNA thavAnI che. A adhivezanamAM dezanA sarvaprAntakaMpanIone vahIvaTa karatA moTA mUDIvAdIonI peDhIe pUro nA pramukha jaina netAo, vidrAne tathA vicArako upasthita thaze evI pADayo hato. AzA che. A adhivezanamAM hAjara rahevA samasta jaina samAjane bIjA pakSone najIvI sahAya nimaMtraNa ApavAmAM Ave che. prajA samAjavAdI pakSa ane ripablikana pakSane anukrame, maMtrIo, bhArata jaina mahAmaMDaLa, vyApArI peDhIo pAsethI rUA. 27,500 rUpiyA prApta thayA hatA. 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-10-19 prabuddha jIvana 115 paththaranI tA hatA. karavA raDatAM raDatAM A mahAprasthAnanA patha para-15 aMdhArAmAM zodhatAM zodhatAM caTTI maLI gaI. pAse ja bAlakhIlA zarIra saLagI jAya. pAse ja gopezvara hatuM, sAme ja gopezvaranuM nadInI kSINadhArA dekhAI nahi. phakata nadInI rekhA ja dekhAI. eka moTuM pattharanuM maMdira hatuM. e gAma jANe zaheranuM mAmulI anukaraNa hatuM. nAnuM sarakhuM maMdira hatuM, paNa tenAM darzana karavAnI have zakita rahI beeka dukAne hatI. pAse ja eka nAnuM sarakhuM gAmaDuM hatuM. gAmanAM nahotI. dharmazALAmAM jagyA hatI nahi. eTale ame DAMkhaLIo ne chokarA chokarIo paisAnI bhIkha mAMgavA yAtrALuonI pAse doDI pAMdaDAMthI bAMdhelI caTTImAM ja Azraya lIdho. enuM nAma caMDalacaTTI AvyAM. zivamaMdiranI sAme eka virATa trizUla UbhuM hatuM. enA hatuM, paNa ene ghaNA jaMgalacaTTI nAmathI paNa oLakhatA. Aje te lekhaMDI zarIra para bAramI sadInA mahArAjA anekamallanI vijayavArtA ahIM ja mArI yAtrA pUrI thaI. gopAladAe dhAmadhUmathI calama. koI durbodha bhASAmAM lakhI hatI. yAtrIo ahIM vaitaraNIkuMDamAM saLagAvavA mAMDI. snAna karatA hatA. karavA do emane snAna. eka dukAnanI pAse - thoDI rAta vItI haze, tyAM te, ame sUvAnI taiyAra karatA hatA, paththarane Teko daIne huM besI paDayo. mAthuM pharatuM hatuM, zarIra du:khatuM hatuM, eTalAmAM be uttara pradezanI strIo ne eka puruSa raDatAM raDatAM AvIne ekAeka chAtImAM du:khAvo thayo ne e pattharanI dhAra para meM ulaTI caTTIne AMgaNe UbhAM rahyAM. e lokonuM keTaluM hRdaya phADI nAMkhe evuM karI. bhagavAna A zuM thayuM? jarA zvAsa levA beTho tyAM ulaTI? AjhaMda, kevI AkuLavyAkuLatA? emaNe kahyuM, "mahArAjajI! tamane loko pAsethI ja pasAra thatA hatA. e loko mArI tarapha jotA paNa page lAgIe, eka phAnasa amane Ape. amAro eka mANasa nahotA, AvI emanI bedarakArI hatI. jaMgalamAM rahI gayo che. gho bAbA gho." koI eka mANasa tyAMthI pasAra thato hato. eNe kahyuM, "eka AvI ghanaghora rAte kayAM kayAM jaMgalamAM e lokone mANasa kaMDI kara le yAra. jaya badarIvizAla lAla kI" paDayo haze? e zuM hajI jIvato haze? khabara paDI ke e strI hatI, nA, nA, have vakhata nahote. badhA AgaLa jatA rahyA hatA. ne sAthe AvatAM AvatAM pAchaLa paDI gaI hatI. ghaNI vAra rAha ore grAnta, ore bhAna, Are bhagna, pAcho ekavAra uThIne Ubhe. joyA pachI paNa e AvI pahoMcI nahi, eTale hAthamAM phAnasa laIne thA. khabhA para jhoLe laI le. hAthamAM lAkaDI ne loTo laI le. bhUtaA durgama ane prANadhAtaka mArgamAM ene zodhavAnuM e lokoe kALanI zakita pAchI prApta karI le. vidIrNa kaMThe citkAra karI uTha, ke nakkI to karyuM, paNa emanI pAse phAnasa nahotuM. nirmaLA to have vyAghAta Ave bhale navAnavA, sAthe rahI nahotI, eTale enuM phAnasa e lokone ApI dIdhuM. e AghAta khamIne acala rahevuM, loko gAMDAnI jema pAche e ja mArge khevAyelI strInI zodhamAM tAre du:khe vAgaze mArA gayA. e lokoe jaNAvyuM ke eo lAlasAMgA pahoMcIne phAnasa uramAMhI jayaDaMko. pAchuM mokalI deze. ApI badhI zakita, laIza huM e loko to gayA, paNa sAthe laI gayA mArI e rAtrInI abhaya tava zaMkha. zAMtibharI nidrA. mAruM vyAkuLa mana ane sajAga daSTi pelI nirudiSTa huM zarUAtamAM te dhIme dhIme cAlyo. pachI cAlyo utAvaLe, strInI pAchaLa pAchaLa ene zodhatI bhamavA lAgI. kadAca ema paNa maraNa AgaLa AgaLa AvatuM hatuM, ne vaLI pAchaLathI jANe dhakkA bane ke enA mANaso ene zodhI zake, paNa huM ene zodhI nahi zakuM. mAratuM hatuM. ujajavaLa divasane prakAza lupta thaI gayo hato. mArI kalpanAmAM je manuSya khovAI jAya che ne jene patto lAgate. phakata bhUrA, aMdhakAra hate. AkAza jhUlatuM hatuM. ardhamicelI, ne khADA nathI, te kadi pAchuM maLatuM nathI. paDI gayelI AMkhothI unAM AMsuMnI dhArA paDatI hatI. huM zuM gAMDe badhAne UMgha AvI, paNa mane vidhAtAe sakhata sajA karI. thaI gayo hato? zuM mAruM magaja khasI gayuM che? kema mArA paga A zarIra para kAmaLAnA DaMkha vAgyA hatA, AkhA zarIramAM pIDA thatI hatI. mArI nAMkhe evI azAMti hatI. AkhI rAta nadI tarapha ni:zabda rIte dhU je che? zA mATe mAruM mana AvA pracaMDa prativAdathI akaLAI daSTi pheMkatA jAgato rahyo, paNa UMgha na AvI. UThe che? mane khabara nathI ke kaI AzA aMtaramAM laIne huM A cAla ' gaI kAlanI vAta bhUlI gayo hato. jema divase jatA hatA, cAla karuM chuM. tyAM jaIne huM zuM meLavavAne hate? tyAM zuM mArI tema smRti zithila ne zithila thatI hatI. kAle rAtre je baneluM te badhI AzAnI parisamApti che? mArI badhI IcchAone aMta che? - e te svapna hatuM, e hatI mAyA. AjanI savAra e ja sAcI jenI AzAthI A akAlamRtyunA hAthanI pakaDane choDAvIne huM cAlya vastu che. A bhUruM AkAza, A nirmaLa taDako, vasantanA divasane chuM, ne je mArI pratIkSA kare che, tenI pAsethI huM mAruM badhuM leNuM A apratima rUpasaMbhAra. gaI kAlanuM prakRtinuM rUdra svarUpa, pralayAMdhakAra, cUkavI laIza ema mane lAge che. e leNuM haze: kaMThamAM paramavANI, vIjaLI ne vrajapAta - e badhuM gaIkAlanuM gata janmanuM banI gayuM kAnamAM AtmaprakAzane mULamaMtra; saudaryasRSTinA baMdhamukhanuM anAvaraNa hatuM. mArA AkhA zarIra para enI chApa hatI, paNa mana para ene zakita ane sAhasathI vistRta baneluM hRdaya; ni:sIma prema ane jarA jeTalo paNa DAgha nahote. smaraNazakitane parIgha atyaMta saMkula akRpaNa dAkSiNya; AMkhamAM avarNanIya evI svapnabhUmi: ane hRdayamAM anaMta vahnisudhA. banI gayuM hatuM. Ajane ItihAsa AvatI kAlanI navalakathA banI gayo mArI sAme pattharane pahADa hatuM, sUryakiraNa pratibiMbita thaIne hatuM. mArA ja jIvananI ghaTanA jyAre huM bIjAne moDhe sAMbhaLuM chuM, aneka raMgamAM jhaLahaLatAM hatAM, pAse ja jaMgalI gulAbanuM jaMgala tyAre avAk thaI jAuM chuM. pAchuM meM cAlavA mAMDayuM. savArathI ja hatuM, ne dADama tathA akharoTanuM vana hatuM. tyAMthI DAbI tarapha rastAne caDhAI hatI. jIvaDAMnI jema jamInane vaLagIne yAtrInuM dila cAlatuM vaLAMka hato. vaLAMka lIdho tyAM ja camolI zahera ne lAlasAMgA daSTie hatuM. jIvaDAMnI jema thAkathI para, jIvaDAMnI jema abela. paDayAM. enI nIce alakanaMdA nadInI pelI tarapha sapheda sUtaranA ' saTAnA caDhI dhIre dhIre meM pAra karI. have calAtuM nahotuM. prabaLa je kSINa e ja mahAprasthAnane purAtana paMtha karNaprayAgathI jaI dardathI huM tharathara kaMpato hato. AMkhamAM jhALa baLatI hatI. hAthanI lAlasAMgAne maLatuM hatuM. A rasate yAtrIo pAchA jatA lAkaDI have jorathI pakaDAtI nahotI. jhALe ne kAmaLA khabhA para hatA. kalAkeka cAlyA pachI alakanaMdAne pUla pAra karIne lAlasAMgAnI duzamananI jema vaLagyAM hatAM. ene ATale badhe bhAra ne pIDA dharmazALAmAM AvI pahoMcyo. te vakhate dhoma dhakhatA hatA. have huM sahana karI zakatA nahote. AvI sthitimAM ja doDheka mAIla kedAra, badarI ne karNaprayAganuM kendrasthAna A camolI che. zahera te cAlyo. taDako atyaMta tIvra banato jato hato, eTale sakhta ke nAnuM che paNa samRddha che. ahIM gaDhavAla jillAnI adAlata, jaMgala
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90 116 prabuddha jIvana khAtAnuM kAryAlaya, kalekaTara, majUronI ejansI, hospITala, vidyAlaya, bajAra, sadAvrata, pAlIsa ne pesTaophisa vagere zaheranI nitya prayojanIya vastuo jovA maLI. azakitamAna yAtrIo ahIMthI badarInAtha sudhI paisA ApIne gheADo bhADe karI zake. dharmazALAmAM DozI ane geApAladAno bheTo thayo, paNa emanI joDe vAta karavAnI rUci thaI nahi. teNe phakata ekavAra mArI tarapha joIne pUchyuM, "tamane zuM thAya che dAdA' huM bAlI zakyA nahi. phakata kAmaLA game ema pAtharIne huM sUtA. AMkha baMdha karIne kazuM bAlyA vinA huM paDayo rahyo. mane ema lAgatuM hatuM, ke mATInI aMdara huM UMDo utaratA jAuM chuM. gopAladA mArI pAse AvyA ne zarIra para ne mAthA para thoDo samaya hAtha pheravIne bAlyA, "huM dhAratA hatA ema ja thayuM che. A kaI taDakAnI garamI nathI. tamAruM zarIra te tAvathI dhakhI UThayuM che. zuM thaze. have?" zuM thaze tenI badhAne khabara hatI, gApAladAne paNa enI khabara hatI. enAM snehabharyA vacano zULanI jema zarIramAM vAgyAM. paNa javAba ApavAnI zakita mArAmAM nahotI, mAthuM UMcuM karavAnI paNa zikata nahotI. amAro moTo yAtrIonA samUha eka divasa hRSikezathI yAtrA karatA devaprayAga sudhI pahoMcyA hatA, te amAro samUha Aje chinnabhinna thaI gayA hatA. koI pAchA gayA hatA, koI rastAmAM ja aTakI gayA hatA, koI zakitahIna banIne rastAmAM karyAMka pAchaLa khAvAI gayA hatAM, koI marI gayA hatA. amArA samUhanA traNa jaNa nahotA, Aje mAre paNa aTakI javuM paDyuM. bAvIza divasamAM ame atyAra sudhInI badhI yAtrA pUrI karI hatI. have mAtra sAmAnya rastA ja vaTAvavAnA hatA. bahu sAmAnya rastA, phakata aDatAlIsa mAIla. eka ja doTamAM A aDatAlIza mAIla pUrAM karI zakata, paNa te have banI zake ema nahAtuM. tAvathI pIDAtA, paMgu thaIne A rastA para anirdiSTa kALa sudhI huM paDI rahevAnA. gopAladAe te phakata hospiTala batAvI dIdhI. game ema karIne amArA priya yAtrIsamUhe bhAjanAdithI paravArI AgaLa yAtrA zarU karI. mane e lAkoe bAlAvyo nahi, mArAmAM bAlavAnI zakita rahI nahotI. emane vidAya ApavAna utsAha paNa mArAmAM nahoto. phakta kAMI bAlyA vinA huM paDayA rahyo. jatI vakhate cArUnI mAe pANI pAyuM ne geApAladAe sahAnu bhUti ane zubhakAmanA ApI. eNe kahyuM, "du:khI thazeA nahi. jevI bhagavAnanI IcchA. pAchA pharatI vakhate A ja raste AvavAnuM thaze, tyAre AvIne ame joIzuM ke tame tadna sArA thaI gayA haze. tAva jarA narama paDe pachI ja khAvAnA vicAra karo ATaluM paNa maLavAnI AzA nahotI, A sAmAnya mamatAbharyA zabdonA sparzathI mAruM hRdaya bharAI AvyuM. A mANasa mane kayAreya gamyo nahotA, paNa Aje mane ema lAgyuM ke A mANasa mArA bhalAmAM rAjI haze. kAmaLAmAMthI moDhuM bahAra kADhIne huM sUI jarahyo, eNe dhIre dhIre vidAya lIdhI, ne jatI vakhate pAchA mane kahetA gayA, "traNa cAra divasathI tamAro mijAja je prakAre garama thaI jatA hatA, tyArathI ja mane lAgeluM ke tamAruM zarIra sAruM nathI." nirjana dharmazALA, mArA mAthA tarapha nIce alakanaMdAnA klakala avAja mane saMbhaLAtA hatA, pAse ja koNa jANe kyAMthI spaSTa aspaSTa mANasano avAja kAne saMbhaLAtA hatA. jotajotAmAM mAthA AgaLa namatI bapAranA taDako AvyA. hU hU karatA vasantanA pavana vAtA hatA, sAme ja lAla ane sapheda pattharanA be pahADa hatA. te sUryanAM kiraNo enI para paDavAthI atyaMta suMdara rUpa dhAraNa karatA hatA. nadInI pelI pArathI je raste ame AvyA hatA te patharekhA svapnaloka jevI dekhAtI hatI. dhIre dhIre mArI lAhIyALa, bImAra ne ruMdhAyelI cetanA pAchI sateja banI. AkhA zarIramAM tAvanI asahya javALA ne darda thatAM hatAM, have mAre jIvavAnI koI AzA rahI nahotI. manamAM ne manamAM meM badhAnI vidAya lIdhI. ne janmabhUminI dizA tarapha daSTi sthira karIne me ene vaMdana karyA . tA. 1-10-19 sanyAsI ahIM tyAM Asana jamAvIne besI rahyA hatA. hitAhinajJAna na hovAthI huM pANImAM utaryo, pravAha atyaMta vegIlA hatA, thoDe dUra pANImAM jaIne eka meTA paththarane pakaDIne me' pANImAM DUbakI mArI, lagabhaga ardho kalAka kazIya paravAha rAkhyA vinA nAhIne jyAre dharmazALAmAM pAchA AvyA tyAre zarIra thoDuM svastha thayuM hatuM. viSathI viSa dUra thayuM hatuM. have koI paNa dizA tarapha joyA vinA jhALA ne lAThI laIne ekalA rastA para AvI pahoMcyA. sAMja paDavA AvI hatI. bhale sAMja paDatI, paNa thoDo rasto te pAra karuM ja. huM Ama to marelA ja hatA. keTalIvAra paDayo rahyo hAIza te yAda nathI. paNa huM UThIne gAMDAnI jema doDatA dharmazALAnA pAchaLane raste utarI paDayA, tyAre DhaLatA bapora hatA. have bahu samaya bAkI nahotA. retI ane pattharanA kaThaNa mArge thI sIdhA utarIne huM nadIne kinAre AvI pahoMcyA. be cAra sAdhu zI rIte keTalIka caTTIo vaTAvI Aje mane e spaSTa rIte yAda nathI, rAtre eka jagyAe Azaro lIdhA. bIje divase savAre pIpaLakoTI vaTAvI. rastAnI eka bAjue keTalAka gulamahAranAM vRkSA jovAmAM AvyAM. lAlapha lanI mahephila upara ugatA sUryanAM kiraNe paDatAM hatAM. ahIM vAgha ne rIMchanAM cAmaDAM khUba saste bhAve maLatAM hatAM. pIpaLakoTImAM gaDhavALI strIo kAmaLAnA vepAra karavA Ave che. bapore garUDagaMgAnI caTTImAM AvI pahoMcyA. ahIM garUDagaMgAne alakanaMdAnA saMgama che. ahIM garUDanuM maMdira che ne sAmAnya gAma che. jyAre ajavALuM dizA badalatuM hoya tyAre garUDagaMgAmAM eka DUbakI mArIne aMdarathI eka pattharano TukaDo kADho hoya, ne ghera laI jaIe, enI pUjA karIe to sApano Dara rahe niha. garUDagaMgAthI pAtAlagaMgAnA cAra mAIlanA caDhANanA rasto che. rasto cIDa ne pAInanAM jaMgalAthI vIMTaLAyalA che, te rastA para e vRkSonI gherI chAyA patharAyelI rahe che. sAMjane samaye pAtALagaMgAnI caTTImAM AvIne me ArAma lIdhA. pAse ja gaNapatinuM maMdira hatuM. tyAM alakanaMdAmAM pAtALagaMgA samAI jatI hatI. bIje divase savArathI ja rasto kApavA mAMDayo. mArI joDe keTalAka aparicita yAtrIo cAlatA hatA. gopAlakuTI vaTAvIne bapore ame kumAracaTTImAM AvI pahoMcyAM. samatala mArga hatA. prAkRtika zAbhAthI caTTI samRddha hatI, pAse ja karmanAzA nadI vahetI hatI. jamIne thoDI kSaNa ArAma laIne huM bahAra nIkaLI paDayo. koI paNa sthaLe vadhAre vakhata rahevAnuM mane gamatuM nahi. raste ja ArAma laI levA. rastA ja mAruM sarvasva thaI paDayo hato. (fo jhaDakulA ne siMhadgAra vaTAvIne sAMja pahelAM jyAM AvI pahoMcyo te sthAna mAruM nAnapaNanuM svapnasthAna jozImaTha hatuM. thoDo thoDo varasAda varasatA hatA. pAchuM ThaMDInuM pramANa vadhyuM hatuM. A nAnuM sarakhuM zahera jozImaTha nAme oLakhAtuM hatuM. enuM saMskRta nAma jyotirmaTha hatuM. ahIMthI zaMkarAcAryanuM uttaradhAma zarU thAya che. badarInAthanA pUjArI rAvaLajI ahIM ja rahe che. ziyALAmAM ahIMthI ja te badarInAthanI pUjA kare che. nRsiMha deva ItyAdi aneka devAnAM maMdira paNa ahIM ja che. badhAM maMdiro eka moTA cotarAnI AsapAsa ja AvelAM che. ahIM nabhAgaMgAnA snAna karatAM daMtadhArAnuM snAna vadhAre puNyadAyI gaNAya che. kharU jotAM te bemAMthI ekamAM nhAvA jevuM nathI. jozImaTha zahera tA nAnuM che, paNa ukhImaTha karatAM moTuM. bajAra, TapAlaphisa, chApakhAnuM, sadAvrata zuM tyAM nathI? ghaNA ahIMthI kailAsa ane mAnasarovara jAya che. traNeka mAIla jaie tyAM bhaviSyabadarInAM darzana thAya. dharmazALAmAM jaIne thoDo ArAma lIdhA tyAM te, ThaMDInI dhrUjArI zarU thaI. pAse ja parvatazikhara para sapheda barapha dekhAvA mAMDayo. barapha viSe mArA manamAM bIka pesI gaI hatI. jozImaThanuM kudaratI dazya atyaMta suMdara hatuM. rAta pUrI thaI, eTale ThaMDIthI tharatharatA ekalA ja jozImaThanI vidAya laIne huM utarANane mArge cAlyA, traNa mAIlanuM utarANa hatuM. pagamAM vedanA pAchI zarU thaI. traNa mAIlano rasto vaTAvI nadIne pUla pAra karIne jyAre huM viSNuprayAga pahoMcyo tyAre savAra paDI gaI hatI. tyAM viSNugaMgA, athavA alakanaMdA ne dhavalI gaMgAnA saMgama che. purANakALamAM viSNunI ArAdhanA karIne nAradamunie sarvajJatAnuM varadAna ahiM prApta karyuM hatuM. nIlavasanA alakanaMdAnA khoLAmAM gerUAvAdhArI gaMgAnuM AtmasamarpaNa A sthaLamAM eka atyaMta romAMcakara nayanAbhirAma dRzya che. ahIMthI badarInAtha phakata sALa mAIla dUra che. kramaza : mULa baMgAlI : zrI. prabodhaka mAra saMnyAla anuvAdaka : DaoN. candrakAnta mahetA mAlika zrI sukhaI jaina yuvaka saMdhaH mudraka prakAzaka : zrI paramAna kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa H 45-47, dhanajI sTrITa. mu Mbai-3. mudrasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re...No. MIH. In vArSika lavAjama rU.17 prabuddha nanuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 12 buddha jIvane muMbaI, okaTobara 19, 1916, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 9 : chUTaka nakala 40 paisA tIparamAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakIrNa noMdha AgAmI cUMTaNI aMge vimalAbahena ThakAranuM nivedana bathI kAma cAlatuM nathI tevI ja rIte vizva parivAramAM hisAbathI A aMmAM anyatra zrI vimaLAbahena ThakAre dezabharamAM pracAra mAruM vyavahAra-kArya cAlatuM nathI. eTalA mATe ja mArA nivedananuM mATe taiyAra kareluM nivedana 'Call of Love '-'premanuM AdhyAhana'- zirSaka che: "call of love vmanuM AvAhana. pragaTa karavAmAM AvyuM che. Aja sudhImAM ApaNe be cUMTaNIo prastuta nivedanamAM karavAmAM AvelA sUcane, AjanI parijoI che. AvatA varSanA phe ArI mAsamAM thanArI trIjI cUMTaNI sthiti ane ApaNI lokazAhIne lagatI samajaNanA saMdarbhamAM, samIpa AvI rahI che. AgaLanI be cUMTaNIo dvArA ApaNe joyuM ke vyavahAra nathI ema ghaNAne lAgavA saMbhava che, paNa AjanI A cUMTaNImAM pAchaLa pAra vinAne dravyavyaya thAya che, sattAlakSI cUMTaNInuM saMzodhana karavAne, tene AjanA hIna stara uparathI rAjakIya pakSo vacce cUMTaNI jItavA aMge katAbharI spardhA cAle che UMca levAne ane aghaTita spardhA ane anargaLa dravyavyayamAMthI ane e samaya daramiyAna thatAM pracAralakSI bhASaNa sabhyatA, viveka, bacAvavAnI daSTie koI mArga sUcavavAne vimaLAbahenane saMyama ane aucityanI badhI sImAo oLaMgIne vahevA lAge che. A pramANIka prayAsa che e sau koI kabula karaze. jo cUMTaNInI jyAM jyAM lokazAhI pravarte che tyAM tyAM cUMTaNI aMge eAchA vadhatA paddhati ane rItarasama pAyAnI sudhAraNA mAge ATalI vAta pramANamAM AvI paristhiti pravartatI mAlama paDe che. cUMTaNI Ave che. sarvasvIkArya banaze to te sudhAraNAnA vyavahAra mArge lokone ane jAya che, paNa pAchaLa pakSe vacce ane vyaktio vacce rAga ApameLe sujhI Avaze. A daSTie vimaLAbahenanA A nivedanane ane mansaranAM jherI saMskAro-maraNe mUkI jAya che. A du:sthiti kema huM AvakAruM chuM. TaLe e vicAra-maMthanamAMthI vimaLAbahenanuM prastuta nivedana janma Aja amalA banelI lAkaDI Aje amalI banelI lokazAhI viSe theDIkavicAraNA pAmyuM hoya ema lAge che. Aje ApaNe tyAM amalI banelI lokazAhImAM rahelAM amuka ' A nivedana vAMcIne meM vimaLAbahenane jaNAveluM ke "AjanI dUSaNe dA. ta. pukhtavaya matAdhikAranA saMdarbhamAM jAtI jaMgI pAyA lekazAhInA mALakhAmAM rahIne thanArI cUMTaNI... saMdarbhamAM e tamAre uparanI AjanI cUMTaNI ane te pAchaLa thato anargaLa prayAsa ane te aMge tame karavA dhArele pravAsa, Aje jyAre cUMTaNInAM dravyavyaya ane A cUMTaNI aMge nirmANa thatI sattAlakSI pakSaDholanagArAM ane paDaghama vAgavA zarU thaI cUkAM che ane eka racanA ane tenA anartho-lokazAhInA garbhamAM rahelAM A dUSaNa ane rAjakIya pakSa potapotAnI vyuharacanAmAM mazagula che tyAre, araNya- lokazAhInA lAbha jema ke prajAnA ane prajAmadvArA cUMTAtA pratirUdana je nivaDavA saMbhava che ane cUMTaNInA ghoMghA mAM tamArI tanuDI nidhie ane te dvArA thatuM lekazAsana ane temAM paDatuM lokamatanuM bahu ochAM kAnane sparzaze e mane bhaya rahe che." AnA javAbamAM pratibiMba-A banne anivAryapaNe joDAyelAM che. ekane TALIne bIjAne vimaLAbahena tA. 29-66nA patramAM jaNAve che ke "mArA jIvananuM vadhAre sAcA arthamAM caritArtha karavAnuM zakya ja lAgatuM nathI. satva ane preraNA mAnavaprema che. samULI krAnti vagara taraNApAya kizAhInI AjanI racanA ane kalpanA karatAM vadhAre sArI ane nathI enuM mane pUrepuruM bhAna che; paraMtu samULI kAntinI vAta ema chatAM vyavahAru banI zake tevI racanA ane kalpanA haju janatAne kahI zakuM te mATe paNa janataMtrane bacAvavuM Avazyaka che. anya koI paNa dezamAM mUrtimana thaI jANI ke sAMbhaLI nathI. Akhare jo janataMtra nAza pAmaze ane bhAratamAM IveneziyA, cIna ke bama mULamAM mAnavI sattAlakSI che ane temAM sattAlakSI pakSe janme che jevI saramukhatyArazAhI sthApita thaze to samULI krAnti lAvavI te ane moTA pAyA uparanI cUMTaNInA mAdhyama dvArA koI eka pakSa sattA dUra rahI, paNa lokonI sAthe utsukatA vArtAlApa paNa thaI zakaze nahi. upara Ave che ane anya pakSa virodhamAM goThavAya che ane rAjya tophAna, vidhvaMsaka pravRtti ane hisA tarapha lokonuM Aka- niSThAnuM sthAna pakSaniSThA le che. AmAMthI aneka anarthe jame che. rSaNa vadhatuM ja jaze te lokataMtrane koI bacAvI zakaze nahi. te mATe lokazAhInAM A dUSaNanI anivAryatA svIkAravI ene artha janatA sAme vastusthitinuM nivedana huM premathI raju karavA mAMguM chuM. lokazAhInA sthAne saramukhatyArazAhI lAvavI e nathI, mArA manamAM e koI bhrama nathI ke samIpa AvI rahelI cUMTaNI kAraNa ke saramukhatyArazAhI vaLI bIjA aneka dUSaNa lAvaze ane upara mArI tanUDInuM koI tAtkAlika pariNAma Avaze. mAruM Apane sUkA sAthe ghaNuM lIluM bALI nAMkhaze. te A dUSaNe nivAravAne namra nivedana che ke mArI tanuDI koI prayojanathI kayAreya vAgI khara upAya to mAnavIne pAyAmAMthI sudhAravAno ane tenA naitika nathI. A te premane kAraNe vAge che ane premanA kAraNe vAgatI starane UMce lAvavAno che. paNa A upAya lAMbadAra upAya che. raheze. pariNAmane hisAba karIne huM karma karavAnuM zIkhI nathI. tatkALa bhinna bhinna pakSa vacce ane te te pakSanA umedavAre kuTuMbamAM jevI rIte pitA-putra, bhAI-bahena, pati-patnI vacce hisA- vaccenI spardhAnA kAraNe kaTutA na janma ane samagra pracArakArya thiMcA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana 118 stara upara cAle te mATe badhA rAjakIya pakSAne svIkArya evI eka AcArasaMhitA UbhI thavAnI jarUra che. ane bIjuM cUMTaNInA pariNAme pakSataMtranI racanA thayA bAda kevaLa bahumatInA jore rAjya nahi calAvatAM, je pakSA alpamatImAM hoya temane vahIvaTI sarva kAryamAM bane teTalA sAthe rAkhavAno prayatna zAsaka pakSe karatA rahevuM-AvA saMketa UbhA thavAnI athavA to UbhA karavAnI khAsa jarUra che. Ama banatAM, ApaNe tyAM Aje amalI banelI lAkazAhI vadhAre sAcA arthanI lokazAhImAM pariNata thavAnI zakayatA UbhI thaze. "tIrthanuM gharpa miTAvavAno sAco mArga"? A aMkamAM anyatra adhyApaka zrI dalasukhabhAI mAlaviNayAnA upara jaNAvela mathALA nIcenA eka lekhanA anuvAda pragaTa karavAmAM Avyo che. jo digbara mUrtipUjaka jaineAnI ane zvetAMbara mUrtipUjaka jainonI jaina mUrti ane mUrtipUjA aMgenI paraMparA tathA pUjApaddhati ekasarakhI hota te temaNe tIrthonA saMgharSa miTAvavA mATe sUcavelA mArga kadAca vyavahAru lekhAta, paNa A jaina mUrti ane pUtipUjA aMge pratyekanI mAnyatA bhinna bhinna hoIne ane tenI jaDa pratyeka samudAyamAM ghaNI UMDI hAIne zrI dalasukhabhAIe sUcavelA upAya nathI vyavahAru lAgato ke nathI vAstavikatAlakSI lAgato. A mATe prastuta samasyAne vadhAre UMDANathI jovA-tapAsavAnI jarUra che. jyAM kevaLa eka ja samudAyanuM maMdira athavA to tIrtha hoya ane teno vahIvaTa te ja samudAyanA pratinidhionA hAthamAM hoya tyAM paraspara saMgharSanA koI prazna ja upasthita thato nathI. dA. ta. zatruMjaya, athavA to zrAvaNa belagoDA. jyAM ubhayamAnya tIrtha hoya paNa pratyekanAM devasthAno ane vahIvaTa alaga alaga hoya tyAM paNa AvA koI prazna upasthita thato nathI. dA. ta. tAraMgAjI athavA pAvApurI, paNa jyAM tIrtha ubhayamAnya hoya ane devasthAna--pachI te derI hoya ke maMdira hoya--alaga alaga na hoya tyAM ja A prazna ubhA thAya che. dA.ta. zikharajI, kezariyAjI, makSIjI, antarikSajI. AA tIrthomAM vahIvaTa game tenA hAthamAM hoya, tamAre te pUjA upAsanA karavI che ne, temAM koI ADe AvatuM na hoya to pachI vahIvaTanI bAbatamAM takarAra karyA karavI e yogya nathI." ema je samudAyane prastuta tIrthanA vahIvaTathI alaga rAkhavAmAM Avyo hoya te samudAyane kahevAthI te samudAyanuM koI kALe samAdhAna thaI zakavAnuM nathI. AnuM kAraNa banne vacce rahelA pAyAnA mAnyatAbheda che. zvetAMbara mUrtipUjaka jainAnI mUrti kacchadhArI hAya che ane digambarothI peAtAnI mUrtine alaga dekhADavAnA hetuthI mukhAkRti upara sphaTika ke koDInAM cakSue coDavAmAM Ave che, jyAre digambaronI mUti nagna hoya che ane tenAM ardhanimIlita cakSu mULa mUtimAM korelAM hAya che. bIjuM zvetAMbaro mUrti upara TIlAM TapakAM kare che, DhagalAbaMdha puSpA caDhAve che, AMgI race che ane mugaTa, bAjubaMdha, meAtInI mALA, ratnajaDita hAra vagere AbhUSaNA mUrtine paherAve che, jyAre digaMbaro peAtAnI mUrti upara koI paNa jAtanA zAbhAzaNagAra karatA nathI ke phlAnA DhagalA karatA nathI. have koI paNa ubhaMgamAnya tIrtha yA maMdira upara koI eka ja samudAyanA pratinidhionA vahIvaTa hoya te teo potapotAnI mAnyatA mujabanI mUrtio besADavAnI tathA jUnI mUtiomAM jyAre zakaya hAya tyAre potAnI mAnyatA mujabanA pheraphAro lAdavAnI peravImAM rahevAnA ane mUrtipUjA aMge paNa potapotAnI mAnyatA mujabanI rItarasama ane paddhatine dAkhala karavAnI vRtti dharAvavAnA, ane te kAraNe banne vacce avAranavAra saMgharSonAM nimittA pedA thatAM rahevAnAM. AmAMthI koIne paNa potAnI mAnyatA cheDavAnA Agraha karavAnA koI artha ja nathI. jemane mUrtipUjAno ja Agraha na hoya athavA to je mUrti ane mUrtipUjA aMgenA mAnyatAbhedo aMge udAsIna hoya temane dalasukhabhAInA mArgadarzanamAM jarA paNa anaucitya ke avyavahArupaNA jevuM nahi tA. 16-17** lAgavAnuM, paNa ApaNe to kAma levAnuM che potapotAnI mAnyatAnA Agrahane vaLagI rahevA mAgatA banne samudAyo sAthe ane tenA AgevAna pratinidhio sAthe. te pachI AjanA saMgharSo TALavAnA upAya, A pratinidhione potapotAnA mAnyatAbhedo bAjue mUkavAnuM kahevAmAM nathI rahelA, paNa jyAM jyAM ubhayamAnya tIrtha ke maMdira hoya tyAM tyAM banne samudAyanI saMmukata vahIvaTI racanA UbhI karavAmAM ane zakaya hoya tyAM samAna pUjApaddhati nirmANa karavAmAM ane e zakaya na hoya tyAM pratyekanI pUjApaddhatine pUro avakAza maLe evI gAThavaNa UbhI karavAmAM rahelA che. A kAma che jeo jaine jaine vacce athaDAmaNanA saMyoge ghaTe ane paraspara ekatA ane saMnDrugana vadhe evI bhAvanA dharAvatA jaina AgevAnonuM ane evI bhAvanAne vega ApavA e jenuM mukhya dhyeya che evI bhArata jaina mahAmaMDaLa jevI saMsthAnuM. A praznonA ukela vAstavikatA sAme AMkhamIMcAmaNA karavAmAM nahi paNa vAstavikatAnA sAcA svIkAramAM rahelA che. zrI dalasukhabhAIe potAnA lekhanA prAraMbhamAM je dAkhalA Apyo che ke thAIlenDa lAosa upara vijaya prApta karyo, thAIlenDanA lazkare lAsamAM rahelI sphaTikanI eka bhavya bauddha mUrtinuM apaharaNa karyuM ane te mUrtine potAnI rAjyAnI be komAM amuka bauddha maMdiramAM padharAvI ane amuka vyakitae lAsavAsIone pUchyuM ke "zuM Apa sau mUrti pAchI lAvavAnA prayatna karavAnA ?" tenA javAbamAM e mUrti ahIM hoya te paNa zuM ane tyAM hoya tA paNa zuM ?? ema jaNAvIne lAggeAsavAsIe te viSe tadRna udAsInatA dAkhavI. --A dAkhalAno artha jo ema thatA hoya ke "e mUrti pAchI lAvavA khAtara ame lAosavAsIe thAIlenDa sAme yuddha notaravA mAgatA nathI." tA e valaNa tadRna vyAjabI ane barobara che, paNa jo ena artha ema thato hoya ke "e bAbatano amane leza mAtra raMja nathI" je sUcavavAnA dalasukhabhAInA Azaya che, te tema banavuM azakya che ane tevuM temanuM anumAna koIne paNa svIkArya banI zake tevuM nathI. sAmAnyata: banne samudAyanA lokone gaLe na Utare evI vAta gaLe UtarAvavA mATe temaNe uparanI ghaTanAno upayoga karyo che ane A temanuM buddhicAturya sUcave che. AkhI carcAnA sAra e che ke koI paNa tIrthanA vahIvaTa koI paNa kare tenuM koI mahattva ja nathI e vicAra ja bhUlabharelA che. zvetAMbaranA suvAMga lekhAtA tIrthanA vahIvaTa digaMbara kare e jema kalpanAmAM AvatuM nathI eTalA ja kaDhaMgA digaMbaranA tIrthano vahIvaTa zvetAMbaro kare e vicAra che. to pachI je ubhayamAnya tIrtha hAya tenA vahIvaTa ubhayasAnya pratinidhio vaDe ja thavA ghaTe e svata: phalita che ane tethI jyAM jyAM tIrthonA kAraNe saMgharyAM pedA thAya tyAM tyAM vATAghATa karIne banne samudAya vacce samAdhAnanA mArgo zodhavA eja ekatAlakSI sau koI jainanA anivArya dharma bane che. zekha abadullAnA chUTakArAno prazna zekha abdullAne chUTA karavAnI mAgaNI zrI jayaprakAzajI keTalAya samayathI karI rahyA che. zrI vimalAbahena kAre paNa peAtAnA prava canamAM (je prabuddha jIvananA AgaLanA be aMkamAM pragaTa thaI cUkela che) A ja bAbatanI vadhAre AgrahapUrvaka mAgaNI karI che. thoDA samaya pahelAM zrI manubhAI paMcALIe paNa A ja vicAranI 'janmabhUmi'mAM dara seAmavAre pragaTa thatI temanI eka noMdhamAM himAyata karI hatI ane e noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke zrI jayaprakAzajInA kahevA mujaba zekha abadullAne, prAraMbhamAM kAzmIra bhArata sAthe je saMbaMdhathI joDAyaluM hatuM te saMbaMdhathI, saMtApa raheze ane A rIte kAzmIra bhAratanAM bIjA rAjyo karatAM vizeSa svAyattatA dharAvatuM haze, ema chatAM, bhAratanA antarabhAga tarIke bhAratIya sArvabhaumatva nIce rahe e zekha abadullAne svIkArya raheze. A mujaba spaSTa zabdomAM zekha abadullA bhArata sarakArane jaNAve te temanA chuTakArA aMge temanI ane bhArata sarakAra vacce vATAghATo zarU karavAnI zakyatA jarUra UbhI thAya ema lAge che. Ama chatAM zekha abadullA pakSe ATalI spaSTatA kadAca pUratI mAluma na paDe ema paNa banavAjoga
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10-11 che. kAraNa ke temane pharIvAra paraheja karavAnuM kAraNa te e hatuM ke teo hajanA bahAne bhArata bahAra gayA hatA ane pAkistAnanI daramyAnagIrI dvArA teo cAlu-ena-lAIne maLyA hatA. A temanuM vartana tarehatarehanI zaMkA upajAve tevuM hatuM. tethI A bAbatamAM jyAM sudhI spaSTatA na thAya athavA to na karavAmAM Ave tyAM sudhI zekha abdullAne mukata karavAmAM amuka jokhama raheluM che ema mArA jevA anekane lAgavA bhava che. buddha jIvana zrI jayaprakAzajI nAgAlenDanA praznanA saMdarbhamAM DA. mAIkala skATa aMge kevI rIte chetarAyA e bAbata ApaNA smaraNamAM haju tAjI che. DA. mAIkala skoTane temaNe nAgAlenDa ane bhAratanA sAcA mitra tarIke lekhyA ane banne vibhAga vacce samAdhAnI thAya ane svAbhAvika saMbaMdhAnI sthApanA thAya ema DaeNA. mAIkala skoTa antarathI Icche che ema zrI jayaprakAzajI mAnatA rahyA ane temanI sAthenA pIsa mizanamAM teo lAMbA vakhata sudhI joDAyalA rahyA. paNa samaya jatAM zrI jayaprakAzajIne A pIsa mizanathI chUTA thavuM paDayuM ane DaeN. mAIla rkeTane temanA bhArativarodhI vartananA kAraNe bhArata cheADI javAnI pharaja paDI. A badhI gaI kAlanI hakIkata che. zrI jayaprakAzajI zekha abadullAnI upara jaNAvyA mujabanI bhArataniSThA aMge pUrI pratIti dharAvatA hoya, ema chatAM paNa, rakhene jayaprakAzajI zekhasAheba saMbaMdhamAM paNa chetarAtA hoya evo vicAra Ave che. zekha abadullA eka gUDha vyakita che ane temanA aMgenA uparanA khulAsA hovA chatAM paNa, zekhasAhebanA manamAM aneka reservations apragaTa dhAraNAo-hovA saMbhava che. ane tethI kAzmIranA antima samAdhAnamAM zekha abadullAnA sAtha ane sahakAra game teTalA ISTa hoya to paNa "temane chUTA karo kazI paNa spaSTatAnI apekSA rAkhyA sivAya temane satvara chUTA karo." ema mukata manathI kahI zakAtuM nathI. zrI manubhAI paMcALI paNa peAtAnA nivedanamAM A pAyAnI spaSTatA upara eTalA ja bhAra mUke che. paNa sAthe sAthe jayaprakAzajInI zekha abadullA sAthenI mulAkAte A aNuukela AMTImAMthI nIkaLavAnI keDI nirmANa karI che ema teo mAne che ane A takano ApaNA rAjapuruSo lAbha leze evI teo AzA seve che. zekha abadullAne chUTA karavAmAM jekhama nathI evI paristhiti ane ApaNA dilamAM evI pratIti ubhI thAya ema ApaNe paNa IcchIe chIe. punarjanma ane vaijJAnika saMzodhana gaI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM rAjasthAna yunivarsiTInA perasAIkaoNlAjInA adhyApaka DaeN. eca. ena. benarajI atIndriya anubhUti' e viSaya upara be vyAkhyAno ApI gayA ane temAM bIjuM vyAkhyAna 'punarjanma' e viSaya upara hatuM. A vyAkhyAna daramiyAna temaNe e matalabanuM jaNAveluM ke Aja sudhI punarjanma e dhArmika mAnyatAno viSaya rahyo che. ane tenuM koI vaijJAnika saMzodhana thayuM nathI, eTale ke te mAnyatAne lagatA satyAsatyanI Aja sudhI koI cakAsaNI vaijJAnika paddhatie karavAmAM AvI nathI. Aje hindudharma jemAM vaidika, jaina tathA bauddha dharmanA samAveza thAya che tenA pAyAmAM punarjanmane lagatI mAnyatA rahelI hoIne mAtra hinduo ja A punarjanmanA siddhAntane svIkAre che, jyAre anya dharmanA anuyAyIo AvA koI siddhAntane svIkAratA nathI. pariNAme, hindu samudAyamAM jyAre koI alaukika smaraNajAgRtinI ghaTanA bane che tyAre tene teo pUrvajanma sAthe joDI de che, jyAre hindu e nahi evA janasamudAyamAM ane bhArata sivAyunA anya dezamAM jyAre paNa AvI ghaTanAo bane che tyAre te ghaTanAonA eka yA anya prakAranA manovaijJAnika vibhrama tarIke athavA te ekanA anubhavano anyanA cittamAM thatA saMkramaNa tarIke te te sthaLanA manovaijJAniko khulAso kare che. Ama banavAnuM eka e paNa kAraNa che ke jema ApaNA janmajAta saMskAranA kAraNe ApaNI sAme punarjanmanI kalpanAnA vikalpa UbhelA ja hAya che tevA koI 3 119 vikalpa te lokonI sAme hoto ja nathI. A paristhitimAM prazna thAya che ke punarjanmanuM vaijJAnika saMzAdhana eTale zuM? punarjanmanA vaijJAnika saMzAdhanano artha e cheke punarjanmanA vicArane koI vAstavika pAyo che ke nahi ane jo hoya to tevA smaraNane kAraNakAryanA koI niyama sAthe joDI zakAya tema che ke nahi tenI taTastha tapAsa karavI. A mATe sauthI pahelAM punarjanma-maraNanI ghaTanAe jyAM jyAM banatI hoya tyAM tyAM tenI vigate saMbaMdhamAM A viSayanA saMzodhake pote jAte athavA to peAtAnA vizvAsapAtra pratinidhi mAraphate tapAsa karavAnI rahe che ane jekAMI vigato maLe tenA sAcAkhoTApaNA viSe pUrI cakAsaNI karavAnI ane temAMthI pUrI vizvasanIya hoya evI vigato teNe tAravavAnI rahe che. A rIte taiyAra thayelA kissAnI manAvaijJAnika dhAraNe vadhAre jhINavaTathI tapAsa karavI ane AvA pUrvajanmanI kalpanA sAthe saMka LAyelA kissAnA khulAsA aMge punarjanma sivAyanA anya je koI vikalpo vicAravAmAM ke rajU karavAmAM AvatA hoya temAMnA koI paNa eka vikalpa lAgu pADavAthI AvA atIndriya anubhavanA khulAsA thaI zake tema che ke nahi tenA pUrI taTastha daSTithI vicAra karavA e prastuta saMzAdhana aMgenuM bIjuM pagaluM che. A duniyAmAM purvajanmasmaraNanA kissAe mAtra bhAtaramAM ja bane che ema nathI. zrI benarajIe deza dezamAM banatA AvA kissAo tene lagatI pramANabhUta vigato sAthe Azare 500 nI saMkhyAmAM ekaThA karyA che, ane haju paNa jyAre paNa duniyAnA je koI khUNethI AvA smaraNanA samAcAra Ave che to teo pote tyAM doDI jAya che, te smaraNAnI vigatA hakIkata sAthe baMdhabesatI Ave che ke nahi tenI pUrI tapAsa kare cheane tenA case--history cokkasa kissAnI pramANabhUta vigatonI vyavasthita noMdha teo taiyAra kare che. AvI noMdhA dvArA kaI vyakitane kaI ummare kevA saMyogAmAM AvA pUrvasmaraNAnI jAgRti thAya che tenuM teo saMzAdhana kare che.ane ene lagatA koI niyamA hoya te tenI tAravaNI karavAnA prayatna kare che. deza--dezanA ane dharma-dharmanA loko sAthe saMbaMdha dharAvatA A badhA kissAono khulAso punarjanmanA svIkAra sivAya bIjI koI rIte thatA ja nathI evA anumAna upara jyAre A viSayanA saMzeAdhaka Ave tyAre ja te saMzAdhaka pUrvajanmane eka hakIkata rUpe daniyA AgaLa rajU karI zake che. DA. benarajInA kahevA pramANe haju sudhI teo A sthitie eTale ke pUrvajanmane eka nizcita hakIkata tarIke jAhera karavAnI sthitie pahoMcyA nathI. paNa dhAro ke upara jaNAvelA saMzodhananI sarva prakriyAomAMthI pasAra thayA bAda punarjanmano eka hakIkata rUpe svIkAra karyA sivAya bIjo vikalpa na rahe to e sthitie pahoMcAyuM to pachI prastuta saMzodhananuM pachInuM pagaluM koI paNa vyakitamAM tenA punarjanmanuM smaraNa jAgRta karavAnuM zakya che ke nahi tene lagatuM rahevAnuM. Aje koI paNa vyakita upara manovaijJAnika paddhati dvArA prayoga karIne tene amuka 'hipnoTika 'paristhitimAM mUkIne tenAM bhUtakALanAM smaraNA jAgRta karI zakAya che ane A asara nIce tenA ajAgRta manamAM rahelI aneka bAbate jAgRta manamAM upara lAvI zakAya che ane prayogapAtra vyakita te bAbate eka pachI eka kahevA mAMDe che. paccAsa varSanI vyakitane tenA bhUtakALamAM 40-30 20-10 varSa ane ema cheka bALapaNa sudhInA bhUtakALamAM--prastuta manovaijJAnika prayoga dvArA laI jaI zakAya che ane jAgRta sthitimAM jenuM smaraNa sarvathA lupta thaI gayuM hoya evI aneka bAbato te eka pachI eka kramasara kahevA mAMDe che. AvI ja rIte jo punarjanma eka hakIkata rUpe puravAra thAya to amuka prakAranA manovaijJAnika prayoga dvArA--hipnoTIjhama drArA punarjanmanAM smaraNAne paNa jAgRta karI zakAya--AvI kalpanA prastuta punarjanmanA viSayanA saMzodhana pAchaLa rahelI che ane pUrvajanmanuM smaraNa jAgRta karavAne lagatI AvI koI manovaijJAnika prakriyA zodhI kADhavI--AvA koI niyama tAravavA--e A saMzodhana pAchaLa rahelA manoratha che. AnuM nAma che punarjanma aMgenuM vaijJAnika saMzodhana. paramAnaMda
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 prabuddha jIvana premanuM AnhAhana : CALL OF LOVE [A nivedana eka premanI hAkala che. bhAratanA jAgRta ane saMvedanazIla nAgarikone uddezIne te karavAmAM AvI che. A eka eva vyakitanI hAla che, je tIvrapaNe ema anubhavI rahI che ke bhAratamAM rahetA virATa mAnavasamudAyanA jIvanamAMnI A kaTokaTI veLAe ApaNe sahue ApaNA sAmUhika avAja UThAvavAnI tAkIdanI jarUra che. vimalA ] tyAre karIzuM zuM? ApaNA avAja ApaNe kaI rIte bulaMda karIzuM? ApaNe paheluM kAma te e karavAnuM che ke A dezamAM pArlAmenTarI lokazAhInA rakSaNa mATe ApaNe zapatha laIe; cAtarapha mukatakaMThe ApaNe evI ghoSaNA karIe ke ApaNe ApaNA vANI-svAtaMtrya ane vicAra - svAtaMtryanA upayoga eka evI yathArtha ane jIvaMta leAkazAhInA nirmANa mATe karavA mAgIe chIe, jemAM kharekhara loko rAjya calAvatA hoya; viziSTa varga tema ja samagra janasamudAyano abhikrama jagADavA ApaNe kmara kasIne bhArobhAra puruSArtha karIe. AvatI sAmAnya cUMTaNInA prasaMgano lAbha laIne ApaNe nIcenI bAbato vize ApaNA avAja UThAvIe :- cUMTaNI vakhate badhA rAjakIya pakSa dvArA thatA nANAMno gunAhita durvyaya ame kadApi sAMkhI laIzuM nahIM. cUMTaNImAM bhAga letA badhA umedavArone vAhanavyavahAra tema ja saMdezAvyavahAranI sagavaDa sarakAra ja pUrI pADe, ane cUMTaNIpracAra mATe vAhanavyavahAra tema ja saMdezAvyavahAranAM khAnagI sAdhanonA upayoga karavAnI manAI karavAmAM Ave. Ama karavAthI dareke dareka umedavArane ekasarakhI taka maLaze, pachI bhale te koI paNa rAjakIya pakSanA hoya ke na paNa hoya. Aje te cUMTaNI e sattA kabaje karavA mATenI eka hoDa banI gaI che, jemAM bhAga levAnuM dhanADhaya, nAmanA pAmelAo ke guMDAone ja pAlavI zake tema che. koI paNa prAmANika, garIba ane sAdA-sIdhA mANasa umedavAra tarIke UbhA rahevAnA kadI vicAra paNa karI zake tema nathI. Ama, .khItuM che ke jeo cUMTAIne Ave teo prajAnA ane pAnI cetanAnA pratinidhi hoya ? ema na kahI zakAya. A sthiti dUra thavI ja joIe, ane te dUra na thAya tyAM sudhI ApaNe - bhAratanI janatA - kadI jaMpIzuM nahIM. ApaNe ApaNeA avAja bulaMda karIne badhA rAjakIya pakSAne jaNAvI daIzuM ke: (1) sAbhUkhyA rAjakIya pakSanA hetu pAra pADavA mATe jJAtivAdanA lAbha levAvA joIe nahIM. jJAti, jAti ke dharmanA nAme ame matadAna karIzuM nahIM. (2) badhA pakSAnA netAoe potAno cUMTaNI - pracAra evI rIte goThavavA joIe ke jethI koI paNa eka matadAra vibhAganA badhA ja umedavAro eka sAthe te vibhAganA pravAsa kare ane eka ja maMca parathI ephI vakhate cUMTaNI - sabhAone saMbAdhe, Ane pariNAme samaya, zakita ane paisAnA muLa bacAva thaze. umedavAro ekbIjA sAme cAritryanA AkSepa, gALAgALI, badanakSI ne nidA nahIM kare, khoTA gapagoLA nahIM uDAve, nAhakanAM khoTAM vacanA nahIM Ape, tathA saMkIrNa prAdezika lAgaNIo, tuccha mahatvAkAMkSAo ane jUthavAdI IrSAkhorIne nahIM uzkere. rAjakIya pakSA taraphathI zikSaNasaMsthAone pracAranAM kendro banAvI mUkvAnI je kamanasIba praNAlI zarU thaI che tenI sAme ApaNe bhArapUrvaka ApaNA avAja UThAvavAno che. vidyArthIo ane zikSako Aje tA. 16-10-1 > sattAnI spardhAmAM paDelA rAjakIya pakSAnA hAthamAM pracAranAM sAdhana banI gayA che. Ane lIdhe zikSaNasaMsthAonA gaurava temaja pavitratAnuM khaMDana thayuM che. ApaNe tamAma zikSaNasaMsthAone vinaMtI karIe ke teo pralAbhano ke DarAmaNIonA zikAra na bane, peAtAnI saMsthAnAM makAna ane paTAMgaNAnA vibhinna rAjakIya pakSAnA pracAra- kendro tarIke upayoga karavA devAnA te InakAra karI de, koI paNa rAjakIya pakSa taraphathI koI cUMTaNI jhuMbeza calAvavAnI teo nA pADI deM, ane nirdoSa yuvAnonuM mAnasa pakSApakSInA viSathI kaluSita na thavA de. zikSaNasaMsthAo vidyAnI pavitra bhAvanA jALavI rAkhe ane sattAnA rAjakAraNa tema ja pakSApakSInA rAjakAraNathI dUra rahe. akhabAro, jAhera sabhAo tema ja paripatro dvArA ApaNe jAhera karavuM joIe ke: koI paNa pakSane nAme ame matadAna nahIM karIe. ame to e joIzuM ke umedavAra amAruM pratinidhitvi dharAvavA sAruM 'yogya mANasa che ke nahIM. > 'yogya mANasa' kahevA pAchaLa amArI matalaba che - (a) leAkonuM pratinidhitva karavuM eTale zuM e samajavAne te umedavAra samartha hovA joIe. (ba) potAnI javAbadArI adA karavA mATe te umedavAra zaikSaNika, sAMskRtika ane bhAvAtmaka daSTie susajja hovA joIe. (ka) potAnA vyakitagata jIvanamAM gerarItio mATe, pAtAnA sAmAjika saMbaMdhAmAM gerazista mATe, tathA AMtarajAtIya, AMtaraprAMtIya ane AMtaradharmIya saMbaMdhAmAM avarodha nAkhavA mATe te umedavAra nAmacIna na heAvA joIe. uparanI yogyatA dharAvato eka paNa umedavAra jo amane nahIM jaDe, to ame 'mata na ApavAnA 'amArA adhikArane upayoga karIzuM, arthAta ame matadAna nahIM karIe. cUMTaNI thaI gayA pachI cUMTAyelA pratinidhie paNa takedArI rAkhavA dareke dareka gAma, kasabA ane zaheramAM ApaNe 'jAgarUka samitio ' ( vijilansa kamiTI ) nI racanA karIe. A racanAtmaka krAMtimAM kasabAo ane zaheroe pahela karavI joIe. emaNe dhArAsabhA ane lAkasabhAmAMnA potAnA pratinidhiene evI sUcanA ApI devI joIe ke dareke dareka dhArAsabhya tathA dareke dareka leAkasabhAnA sabhya varasamAM traNa vAra jAgarUka samitine peAtAnA ahevAla ApavA, ane dhArAsabhAmAM ke lokasabhAmAM jyAre koI vivAdAspada bAbata upasthita thAya tyAre temaNe jAgarUka samitinI salAha levI. . umedavAra eka vAra cUMTAyo ke lokono pratinidhi banI jAya che. ApaNe dhArAsabhyo ane lokasabhAnA sabhyone evI keLavaNI ApI paDaze ke jethI rASTrIya prazno vize te pakSApakSInI daSTie na vicAre tathA lokonA hita karatAM peAtAnA pakSanI pratiSThAne vadhAre mahattvanI na mAne. jAgarUka samitio dvArA A siddha karavuM paDaze, A badhuM karaze koNa? tame ane huM. cAlo ApaNe dareka vorDamAM A patrikA pahoMcADI devA nAnAM nAnAM maMDaLA cIe. cAlo ApaNe A saMdezA ApaNA vArDanA ekeeka matadAtA sudhI pahoMcADI daIe, cAle! ApaNe potAnA gAma ke zaherathI ja AraMbha karIe, ma
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 11-10-96 lokazikSaNanA A pavitra kAryamAM bhAga levA mAMgatA hoya, teo nAnI sabhAo yojI lAkone A hAkalano marma samajAve. je peAtAnA samaya, zakita ane nANAMne kaMIka bhega ApavA IcchatA hoya, te asapAsanAM gAmaDAMomAM jaIne loko pratyenI A hAkala grAmajanone samajAve. huM baheneA emanI saMsthAomAM A hAkalane pracAra kare. duniyAnI koI paNa tAkAta mAtAnA avAjane dabAvI zake tema nathI. bahena premanA A payagAma dezanA khUNekhUNe pahoMcADavAnuM potAnA mAthe le. aMtamAM sAmUhika puruSArthanI AvazyakatA upara mane bhAra mUkavA dA. vyakitagata jIvananA vyakitagata AcaraNanA vyApaka prabhAva vize mane khUba zraddhA che. e prabhAvano pUrepUro khyAla ApaNane Avyo nathI. temAM jabaradasta saMbhAvanAo paDI che. muThThIbhara prabuddha, tatpara ane jAgarUka vyakitao je daDha nizcaya kare to AkhAye rASTranA gUMgaLAvanArA vAtAvaraNane palaTAvI zake. jAgA! uTho ! kAryarata banA! vimalAbahenanA gujarAtanA kAryakrama 19 oNkaTobara 20 21 22 2324. 25 26 11 39 39 pAlaNapura pATaNa mahesANA moDAsA - prAMtija amadAvAda vADAzinAra ANaMda prabuddha jIvana 27 oNkaTobara valasADa 28 29 3031 1 2 thI 6 6 39 93 navembara surata bharUca vaDodarA naDiyAda - saurASTra bhuja zrI vija paTanAyaka [Aje jyAre. orissAnA koMgresI maMtrImaMDaLamAM paraspara UbhA thayelA vikhavAdanA saMdarbhamAM zrI vija paTanAyakanuM nAma AjanA sAmiyakomAM avAranavAra jovAmAM Ave che tyAre tA. 19-9-66nA janmabhUmi-pravAsImAM pragaTa thayelA temanA rekhAcitranuM ahiM nIce karavAmAM AvatuM avataraNa atyaMta prastuta banne che. Aje AvI vyakti kAgresanI kArobArImAM che ane koMgresa pramukha : kAmarAja AvI vyaktine orissAmAM koMgresanI guMthAyelI paristhitine, AgAmI cUMTaNInA saMdarbhamAM, sarakhI karavAnI javAbadArI soMpe che, jyAre zrI navakRSNabAbu ane zrI harekRSNa mahetAba jevI ucca koTinI vyakitao kaoNMgresa sAme vidroha jagAvI rahela che--A hakIkata ApaNI kaoNMgresanuM naitika stara. keTaluM. nIce utarI gayuM che tene khyAla ApavA mATe pUratI che. paramAnaMda] vijayAnaMda paTanAyake hamaNAM orissAmAM abhUtapUrva rAjakIya kaTokaTI sarjI hatI. temanA dorIsaMcArathI orissAnA 13 pradhAnAmAMthI 12 pradhAnoe rAjInAmAM ApyAM, ane mukhya pradhAna sadAziva tripAThInI jhATakaNI kADhI nAkhI. Akhare gaye aThavADiye koMgresapramukha kAmarAje jayAre vijune bAlAvIne temanI khabara laI nAkhI tyAre bAre pradhAnoe sIdhAdAra banIne rAjInAmAM kheMcI lIdhAM. ApaNI keMgresanI lIlA paNa ajaba che ! te samAjavAdanuM dhyeya dharAve che, paNa karoDapatie ane karoDapationA TekedAro paNa kaoNMgresanA thAMbhalA che. viju paTanAyaka eka moTA udyogapati che, athavA ema kaho ke temanI patnI udyoga-pati che. teo erissAnA mukhya pradhAna hatA, ane temanI patnInA nAme cAlatI peDhI temanI sarakArane mAla pUro pADatI hatI ! kAgresapramukhane lAgyuM ke AvatI cUMTaNImAM sauthI garIba orissAmAM kAgrese jItavuM hoya te sauthI dhanavAna ane sAhasika paTanAyakane cUMTaNI jaMganA nAyaka banAvavA joIe. AthI temaNe A javAbadArInA bhAra nAkhato patra viju paTanAyakane lakhI nAkhyo. 1 vijane lAgyuM ke AvI moTI javAbadArI mAre uThAvavI hoya te mAre mukhya pradhAnanI khurazI upara besavuM joIe, AthI temaNe mukhya pradhAna sadAziva tripAThInA siMhAsananA tera pAyAmAMthI bArane khaseDI nAkhyA. mAMdA mAMdA tripAThIe paNa eka pAyA para TakI rahIne kAmakArAjane 'AdhAra laI lIdhA. vivekabuddhinuM ullaMghana karavuM e paTanAyakanI prakRtimAM che. 1963mAM paMDita naherue temane voziMgTana mokalyA hatA te pahelAM teo hoLI prasaMge mUrkhAonI pariSadanA adhyakSa banyA hatA.. paNa jayAre teo vAziMgTana gayA tyAre temanA magajamAMthI mUrkhAonA pramukha hovAno khyAla hajI khasI gayA na hato. pariNAme temaNe voziMgTanamAM orissAnA mukhya pradhAna ane paMDitajInA pratinidhi tarIke vartavAne badale mUrkhAonI pariSadanA pramukha jevA chabaraDA vALyA ! naherune paTanAyakanAM sAhaso mATe mAna hatuM; paraMtu temanAM du:sAhase jayAre vadhI gayAM tyAre temane "kAmarAja yojanA' vaDe saMbhALathI lapeTI laIne khurazI parathI TopalImAM mUkI dIdhA. (bIje varSe vijue kahyuM ke kAmarAja yojana! dayAjanaka rIte niSphaLa gaI che!) traNa varSa ane eka mAsa pachI khuda kAmarAje ja temane TopalImAMthI bahAra kADhayA to, vAMdaro gharaDo thAya to paNa gulAMTa na bhUle tema, hajI vayathI ke anubhavathI vRddha nahi thayelA vijue khurazI para caDI javA chalAMga mArI ! vijue naherunA jamAnAmAM trividha pATha bhajavyo hatoorissAnA mukhya pradhAna tarIke, neharunA binasattAvAra saMrakSaNapradhAna tarIke ane binasattAvAra videzapradhAna tarIke ! jayAre saMrakSaNa sahAya mATe vATAghATa karavA neharue temane amerikA mokalyA tyAre amerikana patrakAroe temane zIzAmAM utAryA. leksabhAnA adhyakSa hukamasiMhe paNa kahevuM paDayuM ke saMrakSaNane lagatI je vAto sasaMdamAM na thaI zake te amerikAmAM paNa na karavI joIe. kagALa erissAe eka nahi be karoDapati paMta pradhAna joyA che. bIjA harekRSNa mahetAba--vijunA guru ane have zatru! viju mATe paMDitajIne AkarSaNa thavAnAM kAraNeA che. neharu zaurya ane sAhasanA prazaMsaka hatA. vija eka bAhoza vimAnI che. 1945 mAM sukarNa InDoneziyAnA svAtaMtrya saMgrAma laDI rahyA hatA. tyAre Daca sainyathI gherAyelA sukarNane ane temanA sAthI Do. zerIarane paTanAyaka vimAnamArge uThAvI jaIne dilhImAM neharu samakSa hemakhema rajU karyA hatA! 1947mAM pAkistAne kAzmIra para caDAI karI tyAre zrInagaramAM paheluM vimAna utAranAra paTanAyaka hatI. vijayAnaMda ane temanA be bhAIo (eka havAI senAmAM che, bIjA DaoNkaTara che.) uDiyA strIone nathI paraNyA. viju paMjAbIne paraNyA che. vijayAnaMda prakRtithI sAhasavIra che, paNa rAjakAraNamAM temaNe du:sAhasa na karyAM hota to vadhu lokapriya hota. viSayasUci sehama . prakIrNa noMdha : AgAmI cUMTaNI aMge vimalAbahena ThakAranuM nivedana, Aje amalI banelI lokazAhI viSe thoDIka vicAraNA, tIthenA saMgharSa miTAvavAnA sAcA mArga? zekha abadullAnA chUTakArAnA prazna, punarjanma ane vaijJAnika saMzodhana. premanuM AvyAhana zrI vijA paTanAyaka himAlayanI vibhUti samanvayasAdhaka santa vinAbA tIrthonA saMgharSa mITAvavAnA sAcA mArga thoDAMka avalokana : 'veLu ane phINa : ' khalila jibrAnanA paricaya, pAnakhara ane vasaMta, samarpaNanA ya. e dezanI khAze dayA (kAvya) The Sept paramAnaMda vimalA ThakAra - sAhama kizanasiMha cAvaDA amRta modI dalasukha mAlavaNiyA paramAnaMda makaranda dave.. pRSTha 117 120 121 122 123 124 125 :: 126
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-11 - himAlayanI vibhUti hi thAya che ane ke paNa anubhava himAlayanI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI kisanasiMha cAvaDAnuM 'himAlayanI vibhUti' e viSaya upara eka vyAkhyAna, zanivAra, tA. 27-8-66 nAM sAMjanA oIla sIDajha maracanTsa esosIezananAM sabhAgRhamAM rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zarUAtamAM saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe zrI kisanasiMhane AvakAra Apyo ane kahyuM "jaina yuvaka saMgha vatI zrI kisanasiMhabhAIne AvakAra ApatAM huM AnaMda anubhavuM chuM. zrI kisanasiMha cAvaDAne paricaya ApavAnI jarUra nathI. teo jANItA sAhityakAra, vivecaka ane sAdhaka che ane paramAnaMdabhAI Aje amadAvAdathI AvI zakayA nathI-e paNa puravAra kare che ke emanAM paricayanI jarUra nathI- Ama chatAM ya je zI paramAnaMdabhAI upasthita hota te zrI kisanasiMhabhAIne temaNe viziSTa paricaya Apyo hota. lagabhaga doDha varSa pahelA meM zrI rasikabhAI jhaverIne tyAM temane prathama vAra sAMbhaLyA- lagabhaga doDha kalAka sudhI teo belelA ane tyAre mane khUba majhA AvelI - AvI ja majhA mANavA ApaNe sau atyAre bhegA thayA chIe. majhAnI sAMja che- majhAnuM vAtAvaraNa chemajhAnAM vakatA che ane majhAno viSaya che. huM zrI ksinasihabhAIne emano AnaMdarasa vaheto mUkvA vinaMtI karuM chuM." zrI sinasiMhe emanA vakatavyamAM kahyuM "himAlayanI vibhUti e bhAvAtmaka viSaya che. paramAnaMdabhAIne vAstavika viSaya game che. eTale temaNe mane jaNAveluM ke mAre himAlayane manuSyanAM saMdarbhamAM goThavIne enAM viSe pUrepUruM kahevuM. have himAlaya Ama te eka moTo paththara - baraphane pahADa che. ene mANasanAM hRdaya sudhI huM kevI rIte pahoMcADuM? himAlayanI vibhUti upara bolatA vAraMvAra bhAvAtmaka thaI javAze. himAlayanuM varNana huM kayA zabdomAM karuM?meM amerikA-yuropaAphrikAmAM ya baraphanA parvate joyA che, paNa himAlayamAM je AtmIyatA huM anubhavI zako chuM te meM kyAMya anubhavI nathI. jyAM manuSyane bahu vasavATa thAya che tyAM AtmIyatA sadhAtI nathI. paradezanA parvatemAM AtmIyatA nahi sadhAvAnuM A paNa eka kAraNa hoI zake. tame himAlaya ATha daza hajAra phITa upara caDhavA mAMDe eTale tamane ema thaze ke mANasa keTalo mahAna ane nAne paNa che. mANasa pAse svapna che, buddhi che, pratibhA che, alpatA ane mahattA baMne prakaTa karavAnI zakti che, paNa prakRti upara vijaya meLavatAM te Dare che....te caDhatAM caDhatAM paNa Dare che ane prakRti -- te te enAM eka pachI eka sataro ughADatI jAya che, mANasane te keTaluM nAnuM che ene anubhava karAvatI jAya che. ApaNe prakRtithI DarIe chIe, kAraNa enI sAthe ApaNe samAgama meLavALe nathI. hAtha milAvavAmAM ane AliganamAM pharaka che. prakRti sAthe hAtha na milAvavAnA hoya. enI raDAthe te AliMgana ja hoya. ane emAM AkhA astitvanuM milana hoya prakAzanI pUrepUrI vyavasthA hoya te ja arisAmAM pUrepUruM spaSTa pratibiMba dekhAya. evuM ja prakRtinuM che. prakRttine tame eka aMzI na joI zake, paNa manuSyane potAno ahaMkAra che. e himAlayanI mahattA-oLakhavAne samajavAne-prayatna kare che, paNa pachI ene jeTaluM samajAya teTaluM ja e svIkAre che. gharanA prakAzane bahAranA samasta sUryanA prakAzane e meLavato nathI. kharI rIte te mANase Akhe AkhA ughaDI javuM joIe. te ja ene prakRtinuM abhinava lAvaNya, cAra tA, AkRti ane navuM svarUpa dekhAya. bAkI, mANasane enuM potAnuM abhimAna eTaluM badhuM che ke e ema mAne che ke ene badhuM ja samajAya che. ene vastunI pUrvabhUmikA khabara nathI. AthI e jJAnane sparza pAmI zakato nathI. e vastune aMzathI aMDe che ane samagra khyAla kare che. ApaNAM kATalAM khoTAM che te svIkAravA ApaNe taiyAra nathI. gAMdhIjIe eka vAra kaheluM ke mane ahi yAda Ave che ke "huM ajJAna mANasa sAme UbhA rahevA taiyAra chuM, paNa jJAnanA abhimAnavALA mANasa sAme UbhA rahevA taiyAra nathI." himAlayamAM amAre tyAM eka mitra AvyA. mane kahe "I am frightfully confused." meM kahyuM:"confusion kADhavA prayatna karo." tame apUrNatAno khyAla karo. tamArAmAM ja contradictions che. mANasa pitAnI ajJAnanI zaiyAmAM sUto che ane vaLI pAchuM abhimAna kare che. eTale ajJAna - abhimAna bhegA maLIne A lIlA racAya che ane prakRtine sIdho saMparka ene thavA je pAmata nathI. "himAlayamAM mANasane be lAgaNI thAya che (1) mArAmAMthI chUTuM - (2) himAlaya kevaLa sthaLa nathI. "pahelI lAgaNI mANasa himAlayamAM lAMbA samaya vase che tyAre thAya che. saMsArano bhAra, kAma - vAsanAo, vicAre DALImAMthI pAMdaDAM Uge tema pAMkhAM thaI jAya che-thin -pAtaLAM thAya che. potA taraphanuM darzana badalAya che. "pahelA hu" pahelA huM" varSo sudhInuM ApaNuM A gIta tyAM saMbhaLAtuM baMdha thAya che ane koI mATI, virATa vastune jANe anubhava thato hoya tema lAge che. A che himAlayanI vibhUtinA saMparkanuM prathama pariNAma. himAlayamAM RSio ane RSipatnIe nirmaLa premanI nadIo vahevarAvI che. A badhuM pilA jema kahe che"haze - haze" ema huM nathI kahevA mAMgatA." che - che" ema huM kahevA mAMguM chuM. Aje zaheranAM avAjamAM prakRtine je sUra- zabda- avAje UThe che te koI divasa zuM saMbhaLAya che? tyAre tyAM virATa pitAsAgara-samudra che. tame kadiya enAM kinAre madharAte beThA che? alI akabarakhAnanA pitA alAuddInakhAMe samudranA kinAre traNa kalAka besIne samudrataraMganAM sUranuM sarjana karyuM hatuM. huM kahuM chuM ke tame garjanane zruti sudhI laI jAo. tame eTalA zAMta thAo. bAkI Aje A badhe ghoMghATa bahAra dekhAya che te aMdaranA ghoMghATanuM Projection chebahAranA ghoMghATa e bIjuM kazuM ja nahi aMdarano Noises cheIcchAonI pAchaLanI ApaNI A badhI doDadhAma che. je divase ghoMghATa ocho lezo...zAMta thaze tyAre eka sUra-eka zabda saMbhaLAze- ane A che himAlayanI bIjI lAgaNI - himAlayanI zAMtinI te tamane zuM vAta karuM ! keTalAka mitro amAre tyAM AvelA. teo mane kahe ke ahinI zAMti amane azAMta karI de che. AnI pAchaLa ApaNuM astavyasta, avyavasthita, arAjakatAvALuM jIvana che. pelI zAMtimaya azAMti sAthe praveze che. mANasane ema thAya che ke huM sAce ke sthaLa sAcuM. mANasa potAnI aMdaranI bhayaMkaratAne sahana karI zakatA nathI. mANasa cAra svarUpe jIve che. zudra, vaizya, kSatriya ane brAhmaNa. himAlayamAM kSudra svarUpe Ave to namaskAra karI 'barAbara che kahI cAlyo jAya. vaizya svarUpe samAdhAna karIne mAMDa be cAra divasa rahe. kSatriya svarUpe e thoDuM mathana kare, paNa brAhmaNa svarUpe e A zAMtimAM vadhAre akaLAya che, paNa aMte saMgharSamAMthI saMvAditA janmAve che. Ama ApaNe aMdarathI brAhmaNa thavAnI jarUra che, aMdarathI UMce caDhavAnuM che. himAlaya caDhavAno artha paNa A ja che. gaMgAnA mukhane maLavuM haze to enA pravAha sAthe nahi, paNa pravAhanI viruddha javuM paDaze. te ja gaMgotrInuM darzana thaze. aMtamAM je dI bUjhAvAnI taiyArImAM che ane prakTAvavAnI zakyatA himAlayanI vibhUti batAve che. ane eka vAta ApaNe samajI laIe. manuSya mAtra maravAnA che. mRtyu saunuM coksa che. chatAM mRtyu vize ja manuSya bedarakAra che ane je mRtyu viSe bedarakAra che e jIvana vize paNa bedarakAra che. ApaNe ekalatA, ekAMta ane zAMtisAthe maitrI karIe to zruti teja thaze, AMkhe nirmaLa thaze, kharAba vicAro dUra thaze." Ama jaNAvIne zrI muMbaI jaina yuvaka saMghe temane pitAne anubhava rajU karavAnI je taka ApI te badala zrI kisanasihabhAIe saMghane AbhAra mAnyo ane tyAra bAda saMghanA anya maMtrI zrI subodhabhAIe lAbhAradarzana karyuM ane AvA vyAkhyAnane lAbha zrI kisanasiMhabhAI avAranavAra ApatA rahe e mATe temane anurodha karyo. : - saMpAdaka: cImanalAla je. zAha
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-10-1 prabuddha jIvana 123 samanvaya-sAdhaka santa vinobA [gayA sapTembara mAsanI 11mI tArIkhe pUjya vinobAjIe baMdha ane bhAgavatane sAra paNa ApaNane sAMpaDe che. AnI 71 varSa pUrAM karIne 72mAM varSamAM praveza karyo che. A puNyatithine pAchaLanI daSTi samajAvatAM vinobA kahe che. ' lakSamAM rAkhIne gujarAta sarvodaya maMDaLanA maMtrI zrI amRta modI ' "vijJAne duniyAne nAnI banAvI, ane badhA dharmoni e taraphathI vinabAnA samagra vyakitatvane khyAla Apato eka lekha najIka lAvavA cAhe che evI hAlatamAM mAnavasamAja vADAomAM maLyuM che, je pragaTa karatAM UMDI prasannatA anubhavuM chuM. A prasaMge vaheMcAyeluM rahe, dareka jamAta pitAne UMcI ane bIjAne halakI vinobAjI pratye ApaNa sarvanA hArdika abhinaMdana ho ane sura- mAne te kema cAle? ekabIjAne ApaNe sArI rIte samajavA joIe. kSita ArogyapUrvaka teo dIrghakALa sudhI ApaNI vacce vacce ane ekamekanA saguNA hAMsala karavA joIe. varSothI bhUdAna nimitte vicare ane temanI kalyANamaya - maMgaLayaya cintanadhArAnuM ApaNA mArI padayAtrA cAlI rahI che, jeno mukhya Azaya dilone joDajIvana upara satata siMcana thatuM rahe evI ApaNI prArthanA ho ! vAne che. balka mArI jiMdagInA badhAM ya kAma dilane joDavAnA paramAnaMda] mukhya AzayathI prerita che." vasuMdharAnA bAgamAM bhAtabhAtanAM ne jAtajAtanAM phalo khIle vinebAnI AvI samanvayanI daSTi che, tema dharma ane che. eka ekathI nIrALAM ne vividhatAvALAM. koI mahAjJAnI hoya che karmane sumeLa paNa temanA jIvanamAM pAne pAnAmAM dekhAya che. ene te koI parama bhakata to koI karmavIra. bhArata para paramezvaranI. AviSkAra ja bhUdAna-grAmadAnamAM thayeluM che. jo ke vinebAnI pravRtti bhUminA dAnamAM nathI samAtI, paNa sAmAjika, Arthika khUba kRpA rahI che ke ApaNA jamAnAmAM potapotAnA kSetramAM ane rAjakIya ema badhAM kSetre mAnavIye samatA sthApavAne krAMtikeTalAye adritIya puruSo pAkayA. aneka jJAnI, karmavIra tathA bhakato. nAda gajavI rahI che. gAMdhIjInI ahiMsAnI sarvAgitA, tene vikAsa bhAratamAM pragaTa thayA. paraMtu jJAna, karma ane bhakita e traNemAM jeNe ane vistAra vinebAnA A yajJamArgamAM dekhAI rahyo che. samanvaya sAdhyuM hoya ane traNeyanuM sarakhuM UMDANa sAdhyuM hoya tevI tethI to vinobA koI A ke te pakSanA vADAmAM purAI zakatA nathI, samAtA nathI. ulaTAnuM, emanI pravRtti badhA ja pakSonA avirovirala vyakitaomAM vinobA che, jeo Aje emanI jIvanayAtrAnAM dhane pAyo nAkhI rahI che. vinobA ane temanI pravRtti paNAtIta 71 varSa pUrAM karIne 72mA varSamAM praveza karI rahyA che. rahe che, eTaluM ja nahi paNa, sarvapakSasaMgrahI banI rahe che, zAne lIdhe? vinobAnA jIvanamAM jJAna, karma, ane bhakita triveNI- vinobAnA citananI samanvayanI paddhatinA pariNAme ja. ' saMgama thaI zake che, kemake emanA ciMtananI paddhati samanvayanI jo ke vinebA rAjanItine gauNa ane lokanItine pradhAna che ane lakSya sAmyayoganuM che. jJAna, karma ane bhakitanA samanvaya- te sthAna ApavA mAge che. vijJAnanA A yugamAM duniyAe adhyAmAMthI ja bhUdAna-grAmadAnanI krAMtine vicAra pragaTa che. samanvathI tmano rasto apanAvavo joIze. tethI emaNe sUtra racyuM che : . krAMtinA praNetA vinobA atanA upAsaka che. siyAsata : rAjanIti + vijJAna = sarvanAza. - 1916mAM vinebAjI brahmanI khojamAM ghara choDIne kAzI rUhAniyata: adhyAtma + vijJAna = svarga. pahoMcyA hatA. gaMgA kinAre drata-advaitavAdI vidrAne carcAo karI vijJAnane phAyado uThAva haze to tenI sAthe adhyAtmane rahyA hatA. yuvAna bibA beThA beThA carcA sAMbhaLatA hatA. Akhare joDavuM joIze. paNa rAjanIti ane vijJAna bhegAM thaze te daita-adra tavAdanA vidvAnanI jItamAM carcAnI samApti thaI, - duniyAnI tArAjI netaraze. tyAre vinobAe mArmika vAta kahI ke tamAM mAnanArA dratI adhyAtma eTale zuM? bhUtamAtra pratye samabhAva. sahumAM sAthe carcAmAM Utare che. teno artha e ja ke teo pahelethI ja "sva"nuM svarUpa jovuM. paramAM svano "rAma"nuM darzana karavuM te adhyAhArI cUkelA che." - daSTi. te kayAre lAdhe? "mamatA"ne TALI "samatA" sadhAya tyAre.. .. Ama, vinobA pahelethI dratane sthAne adratanI, bhedane badale jo ke mamatA ane samatA bannenA mULamAM prematatva che. jayAre mANa sane prema saMkIrNa hoya tyAre mamatA, ane te prema nirbandhana vikase abhedanI, virodhamAM avirodhanI zakayatA zodhe che. tenA mULamAM tyAre te samatA. saMkucita maTI mamatA vyApaka bane tyAre te samatA temanI samanvayanI sAdhanA rahelI che. rUpe oLakhAya che. A samatA dharmamAtranuM aMtima sAdhya che. ane vinobAnI A sAdhanAnI daSTi zuM che? samanvayanI paddhatithI vinobAnAM bhUdAna-grAmadAnanA AMdolananA mULamAM A mahAna sAmyayoga sudhI pahoMcavAnuM emanuM lakSya che. vividha dharmonA mULa vicAranuM khAtara paDeluM che. A cUMthenA parizIlana-saMta-sAhityanA sevana-pAchaLa emanI A ja svarAjane AtmA prajAmAM pragaTAvavA mATe yugapuruSa vinobA daSTi rahI che ema kahI zakAya. vinobAnI A sAdhanAnuM rahasya bhUdAna-grAmadAnayajJanA adhvaryu tarIke dezamAM pagapALA dhumyA ane zuM che? eka zabdamAM kahevuM hoya to kahI zakAya "samanvaya" yAne ekamekane joDavAnI sAdhanA, vyakitagata rIte potAnA aMtara emaNe krAMtine zAMtinA dhAge bAMdhI, zAMtine krAMtikArI bhAvanAne bAhya jIvanane joDavuM, "bahAra bhItara eka hI jANe enI sAdhanA puTa pAyo, pitAne paramezvaranuM ojAra mAnIne, rAma bANa mAnIne karavI. tyAre sAmAjika kSetre mAnava-mAnavamAM dilane joDavAnI teo A yugakAryamAM paDayA. satata jAgarUka ane vikAsazIla vineemanI pravRtti rahI che. chellAM paMdara varSanI bhUdAna-grAmadAnanI bAnAM vicAra, vANI ane AcAramAM jeTale meLa che teTale bahu yAtrAne je alakha temaNe jaNAvyA che, temAM eka vAta kahetAM e kayAreya thAkyA nathI. "mAruM kAma jamIna vaheMcavAnuM nathI, paNa ochA lokomAM haze. ane tethI temanuM jIvana eka madhura saMgItasamuM dilane joDavAnuM che." susaMvAdI banyuM che. A dilane joDavAnI daSTie vinobAe yAtrA daramiyAna . 1958mAM pazcima khAnadezanA dAba gAme potAnA 64mA eka moTuM kAma karyuM. vividha dharmonA mULa graMtheno sAra kADhIne nava janmadine AtmaciMtana karatAM vinobAe pitAnI bhUmikA batAvatAM nIta rUpe jagata AgaLa temaNe dharI dIdhuM che. mAnava-samAja eka kahyuM hatuM ke "huM jyAre mArA vize vicAruM chuM ke huM koNa chuM ne mAruM bhAgya zuM che, tyAre keTalAka sthaLa bhAgya paNa yAda AvI jAya che, mekanA dharmanI khUbIo samaje, guNagrAhI bane ane dharma-saMpradAyanA ane eno moTo gaMja khaDakAya che. mane je mAbApa maLyA te kaMIka sAMkaDA vADAnA ciMtanamAMthI mukata thAya evo vinebAne A sama- vizeSa ja hatAM ema loko mAne che. mane je bhAI maLyA te te vyalakSI prayatna che. emaNe kurAne zarIphane sAra taiyAra karyo, dhammu ni:saMzaya lokadaSTimAM "mahAtmA" ja manAyA. mane je snehI-mitro maLyA te paNa eke eka lokone premapAtra thayA. mane je vidyArthI padanuM saMkalana karyuM, japujInuM bhASya karyuM, ane gItAne marma sama maLyA temanA para to huM jAte ja, Azaka chuM. to AvAM badhAM jAvyuM. bAIbalanAM "yu TesTAmenTa"nuM parizIlana cAlu che. guru- bhAgyane gaMja khaDakAI jAya che. temAM ke mane aneka bhASAonuM
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 prabuddha jIvana tA. 11-10-11 jJAna maLyuM te kAraNe aneka mahApuruSa ane dharmapu2- nA vicArarasanuM sevana karavAne mane niraMtara moko maLyo, ane hajue maLato rahe cheA rIte bhAgyarAzi banatuM jAya che. paNa te AkhIye kAlpanika che. mukhya bhAgya to eka ja che ane te mAruM, tamAruM, sahunuM che. te e che ke ApaNe paramezvaranAM aMga chIe, avayava chIe, enA taraMgachIe, enI cinagArIo chIe. A ja eka mAtra bhAgya che, je sahu koIne maLeluM che, ane je A eka bhAgyane anubhavaze nahIM, ene bIjA seMkaDo bhAgyo maLyA haze to paNa te eLe jaze." A che vinobAnI jIvana pratyenI daSTi, e daSTimAMthI ja vinobAnA jIvana-vikAsanuM chelluM saMpAna jovA maLe che-sUkSma karmayoganA pravezanuM. e svarUpa che bahu AduMlAdaka. Ama te e vinobAnI ciMtana-serane ja maNako che, jUno vicAra che. manathI upara uThavAnI temanI jIvananI sAdhanA che. pravRtti karatAM nivRttimAM-nivRttiparAyaNa pravRtimAM-gItAnI paribhASAmAM "vikarma"mAM-temane vadhAre zakita dekhAi che. vANI karatAM maunane te vadhAre samartha mAne che, ane emanA e ciMtanane ja sUkSama-karmayoganI vAta anusare che. 7 jUna, 1916nA roja gAMdhIjInAM vinebAe pahelIvAra darzana karelAM. tene A varSe 50 varSa pUrAM thayAM. tyAre vinobAe vicAryuM ke "50 varSa sudhI sthULa karmapaga rUpa sevA bhagavAnane samarpita karIne temAMthI sUkSma karmayogamAM pravezuM. samAjane choDI devAne AmAM khyAla nathI. balake samAjane abhimukha rahIne A karavAnuM che."AvI che vikAsazila vinabAnA jIvananI vilakSaNa zakita. amRta modI tIrthonA saMgharSa miTAvavAno sAco mArga [' tIrthaMkA saMgharSa ko miTAne kA sahi mArga' e mathALA nIce pragaTa thayela hiMdI lekhane anuvAda 'jaina prakAzamAMthI sAbhAra udadhRta karavAmAM Ave che. taMtrI. tIrthonI mAlikI athavA adhikAra mATe jhagaDatAM jaina samakSa lAosanI prajAe eka anukaraNIya udAharaNa raja karyuM che. julAI - ogasTanAM 'mahAbadhi'nA aMkamAM bahAduna dhagarAnA lekha vAMcyA, lAosanI bauddha janatA prasannacitta che ane ghana tathA utsa- vine kevuM prAdhAnya Ape che tenuM emAM suMdara varNana che. e lekhamAM lekhake batAvyuM che ke janatA sAcA arthamAM dhArmika che; temanAmAM bIjA prati anAdara ke tiraskAra mATe sthAna nathI. thAIlenDa lAosa para vijaya prApta karyo tyAre teo TikanI bauddha mUrti lAosathI beMkoka letA AvyAM ane te tyArathI Aja sudhI tyAM ja che. zrI dhIMgarAe lAsavAsIone pUchayuM : "zuM Apa e mUrti pAchI lAvavAne prayatna karaze?' Ane uttAra je lAsavAsIoe ApyuM te tInA mAlikIpaNA mATe jhagaDanArAo mATe bedhaprada che. emaNe kahyuM }, "What does it matter whether it here or there. It is there for all to pay homage." Al Hararlaud sell ke mUti amAre tyAM hoya ke ene tyAM. jyAM hoya tyAM amAre mATe pUjanIya che." sAcA dhArmika puruSa jenA hRdayamAM bhagavAnanI pUjAnuM mahatva che ane A ja uttara hoI zake, je lAosanA sAcA dhAmikoe Apyo che! paraMtu khedanI vAta e che ke ApaNe ApaNI jAtane sAcA dhArmika kahevaDAvavAvALA chatAM, ApaNe sau dhArmikatAthI keTalA dUra chIe! agara jo ema na hoya te A tIrtho mATenA jhaghaDA kema hoI zake? je vItarAga bhagavAne ApaNane aparigrahane pATha bhaNA vyo che, ApaNe ene ja parigrahanI vastu banAvI, ApasamAM e mATe laDIne saMsAra samakSa ApaNI saMkucitatA ane adhArmiktAne prakTa karI che. zuM maitrIne pATha paDhAvatA paryuSaNa parva para ApaNe e nirNaya na karI zakIe ke je tIrthanI vyavasthA je karI rahyA che, emAM Apattio ubhI karavAmAM na Ave. Akhare tyAM te bhagavAnanI pUjA karavI che, ene apamAna yA anAdara te karavA nathI ne? paraMtu A prakAranA jhaghaDA ubhA karIne ApaNe vAstavamAM bhagavAnanuM apamAna karIe chIe - anAdara karIe chIe ane bhagavAnanA batAvelA aparigrahanA siddhAMta viruddhanuM AcaraNa karIe chIe. kavetAmbara ane dimbara bannee kamaseksa eTaluM to karavuM joIe ke bhagavAnanI pUjA thAya, paraMtu bhagavAnane anAdara yA apamAna na thAya. zuM zvetAmbara maMdiramAM digambara pUjA karavA cAhe te e cahyuM haTAvIne pUjA kare te ja zuM sAcI pUjA thaI zakaze? athavA dimbara maMdiramAM zvetAmbara cakSu lagAve te ja sAcI pUjA karI zakaze? athavA zuM amuka rItanI mUrti ane enI ja pUjAnuM vizeSa mahatva che? mahattva te bhAvanuM che. sAmenI mUrti te nimitti mAtra che. enuM avalabana laIne ApaNA dilamAM bhagavAnanI pASANa mUrtinuM nahi paraMtu guNamayI mUrtinuM citra khaDuM karavuM joIe. zuM A citana mATe AkhA kADhI nAkhavI ke lagAvavI jarUrI che? agara maMdiranI vyavasthA amuka saMpradAyanI vyakita karatI hoya te, e guNamUtinA saMvedanamAM bAdhA Ave che? ema mAnanArA dharmathI bahu dUra che ane kevaLa bAhya pUjAmAM lAgelA che. bhAvapUjA je vAstavIka pUjA che enAthI bahu dUra che. ethI ja jeo pitAne taTastha mAne che, temanuM kartavya thaI ja jAya che ke janatAne sAcI pujAnuM mahattva samajAve ane A sAcI pUjAnuM mahattva vadhAre. ene A maMdiranI vyavasthA koNa kare e mATe prayatna na hovA joIe. kAraNa ke A jhagaDAne kadi aMta nahi Ave. AthI uttama mArga e che ke ApaNe e prabandhanA jhagaDAmAM nahi paDatAM, jana to anusAra sAcI pUjA kaI che e janatAne batAvavAne payurSaNa parva jevA AtmazodhananA parva para saMkalpa karIe. lAMbA samayathI cAlyA AvatA tIrthonA A jhagaDAthI ApaNe e bodhapATha levo joIe ke korTe to koI ekanA pakSamAM pheMsala karaze yA karI zake. banne pakSane saMtoSa maLe evo nirNaya saMbhavI zake nahi. AvI sthitimAM bhArata jana mahAmaMDaLa jevI saMsthAnuM e kartavya hovuM joIe ke e lokone samajAve ke teo koI jhaghaDAmAM na paDe, vyavasthA tamArA hAthamAM hoya yA nahi, sAcI pUjA karavAnuM tamArA hAthamAM che. bIjo mArga apanAvavAmAM kaDavAza vadhaze. banne saMpradAyamAM samajutI thAya ane samajatInI vAta AgaLa karIne jenA pakSamAM korTane pheMsale na hoya, ene nyAya maLavo joIe evI vAta bhArata jaina mahAmaMDaLa jevI saMsthA kare e ucita mArga nathI, paraMtu pitAne te ja koI eka pakSamAM bAMdhI lya che ema mane lAge che. AthI enuM kartavya e che ke e jene sAcI pUjAnuM mahattva samajAve ane prabandhanA praznane gauNa sthAna Ape tyAre ja sAcI dhArmikatAne vikAsa thaI zake. anyathA AgaLa jaIne e paNa kahevuM paDaze ke muslimoe hindu ane jaina maMdironI majido banAvI che e majido pAchI Ape. paNa jo ApaNe ahi udAra banIe chIe ane lekazAhI rAjyane havAle ApI laDavAnuM pasaMda karatAM nathI ane ahIM ApaNe samajUtI ane nyAyanI vAta karatAM nathI. te ApaNe ahi sAcI dhArmikatAne havAle ApI udAra kema na banI zakIe? ApaNe jAhera karIe ke tIrthone prabaMdha bhale game te hAthamAM hoya, amArI pUjAmAM bAdhA pahoMcatI nathI. | sAmpradAyikatAnA kadAgrahane dUra karavAne A ja mArga che ane e apanAvo Avazyaka che. - dalasukha mAlavaNiyA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.16-10-16 Zou prabuddha jIvana gheADAMka avalAkanA 'veLu ane phINa " khalila jibrAnanA paricaya zrI rAjendra mayAbhAI zAha taraphathI (prakAza prInTarsa, jAMbulavADI vaeNsTa, muMbaI-2.) khalila jibrAna racita * Sand and Foam' e pustakanA ' veLu ane phINa' e nAme gujarAtI anuvAda pragaTa karavAmAM Avyo che. te pustakanA anuvAda karanAra che zrI lakSmInArAyaNa paMDayA ane zrI kAnti upAdhyAya ane A pustakanA pAne pAne sUcaka citrA ApavAmAM AvyAM che. tenA doranAra che, zrI yusuphabhAI dhAlA maracanTa, A pustakamAM zrI dhIrUbahena paTele khalila jibrAnanA atyanta mitAkSarI paricaya Apyo che je nIce mujaba che: "1883mAM payagaMbaronI puNyabhUmi lebenonamAM janma. mAbApa madhyama varganAM, Arthika bhIMsa ane kauTuMbika gharSaNanA bacapaNathI paricaya. pitAnI dilerI ane mAtAnI saMskAritA. A jIvana-kayArImAM jibrAnano uchera thayo. vartananI pahADI prakRtinA preme enA rakhaDu jIvanane antarmukhatA arpI. "prema ane mRtyu-jIvananAM A be mahAna zikSakoe yuvAna jibrAnanuM ghaDatara karyuM. lADakI nAnI bahena sulatAnAnA avasAne tenA aMtarane hacamacAvI nAkhyuM. mamatALu mAtAe paNa e ja mArga lIdheA, ane sauthI adakA premALa sAvakAbhAI piTaranA maraNe jIvana ane mRtyunA marmanuM maMthana jagADayuM. Ama A kavi, cintaka ane citrakAranA tarazilpane AkAra maLyo. A kaparI kasoTImAM bAkI rahelI bahena meriAnAe ene hUMpha ane haiyAdhAraNa ApyAM. "enA prathama citrapradarzane ene misa merI - heskelanA paricayamAM ANyo. A kalApArakhu sahRdayI mahilA pAchaLathI enA jIvananI dhra uvatAraka banI, AdhyAtmika ekalatA anubhavatA jibrAnane eNe anubhava karAvyo ke strI-puruSa vacce zArIrika AkarSaNa vinA paNa UMDI lAgaNI saMbhavI zake che. paNa merInI madadanIza zikSikA mizelanamAM enuM mana mohyuM. oya ane preyanI dvidhAnA A valANAmAMthI vicAranavanIta pragaTayuM. "enAM citrAnAM pradarzana yuropanAM tamAma pATanagaromAM yojAyAM. duniyAne dhikkAranAra A kalAkAranuM aMtara duniyAnI vAha vAha mATe jhaMkhatu. enA vyakitatvanI A vibhakata vicitratAthI enuM vartana visaMvAdI ane agamya banI jatuM. pahelI arabbI navala dha brokana viMgjha' ane nitnenI spaSTa asara dAkhavatA dha greva Digara' pachI eNe aMgrejImAM lakhavAnuM vicAryuM ane 'dha meDa mena' nAmanI pahelI ja kRtie ene kIti ane kaladAra kamAvI ApyAM. mULa arabbImAM lakhelI vicArakaLIonA 'senDa enDa phoma 'nA nAme eNe aMgrejImAM anuvAda karyA. dhI TempesTa, dhI phoraranara, dhI vanDarara, spIrITa ribeliyasa, Ticarsa enDa lAphTara, sira dha sana opha mena, dha artha gaDajha jevI kRtio tenI kalamamAMthI sarajAI. paraMtu vizvasAhityamAM enA kitidhvaja to "dha propheTa' (alamustaphA)e laherAvyo. enI antasRSTinuM A niSThAbharyuM kalAtmaka nirUpaNa ApaNane ravi ThAkuranI 'gItAMjali'nI to enAM citra viliyama bleIkanI yAda Ape che. prazaMsA ane najarANuM laI duniyA ene dvAre AvI tyAre enA zarIre ene sAtha na Apyo ane 48 varSanI vaye 1931nI sAlamAM e ciranidrAmAM poDhI gayo." jibrAnanI bhASA viSe A pustakanAM anuvAdako yarthAthapaNe jaNAve che ke "tenI bhASA samAdhibhASA che. enAmAM paurvAtya pratibhAnAM vividha pAsAM ekatra thayelAM jovA maLe che. . e samartha cintaka ane kavi to cheja, paNa tethIye vadhu to e eka moTo maharSi che. e niSThAvAna sAdhakanA svAnubhavanA raNakA enI - 125 vANImAMthI UThe che. emAM saMtAnI akaLa ane avaLa vANI paNa dekhA de che. '' khalila jibrAnanA lakhANane gujarAtImAM utAravuM e saheluM kAma nathI. ghaNI vakhata khUba ja dudhi hoya che. ane tethI anuna vAdakanI ThIka ThIka kasoTI thAya che. AvI sthitimAM prastuta anuvAda koI koI ThekANe durgaMdha banI gayo che, paNa e kSati prastuta paristhitimAM kSamya lekhAva ghaTe che. A pustakanI chApaNI ane uThAva banne bahu AkarSaka che. vaLI pAne pAne Apela citro vaDe pustaka vadhAre mAhaka banyuM che. khalilanAM vAkayo sUtrAtmaka ane vedhaka hoya che ane vAcanAranI buddhi ane kalpanA bannene pakaDe che. AvuM pustaka zarU karyA bAda tenI pakaDanA kAraNe anta sudhI pahoMcyA sivAya cena paDatuM nathI. koI paNa zubha prasaMge athavA premasmaraNa nimitte bheTa ApavA lAyaka evI sundara A nAnA sarakhA graMthanI racanA che. A pustaka mesarsa ena. ema. tripAThInI kaMpanI, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2 uparathI maLI zake tema che. pAnakhara ane vasanta 4 ' amadAvAdanA eka jANItA sAmAjika kAryakara zrI satyavatI bahena zAhanA A vArtAsaMgraha vAMcIne prasannatA anubhavI. A vArtAo ApaNA sAmAjika praznone sparzatI hoya che. kalpanA sAthe anubhavanuM mizraNa hoIne A vArtAo AjanI sAmAjika paristhitinuM sundara ane svaccha pratibiMba raju kare che. satyavatI bahena adyatana jIvanadaSTithI saMpanna che ane unmArge ghasaDAI jatI bahena pratye temanA dilamAM UMDI sahAnubhUti che ane tethI unmArgane vakhoDI kADhavAne badale unmArganA UMDANamAM javA teo prayatna kare che. temanA vArtAdeha be rIte kAcA lAge che. ghaNI vAra vArtAnI zarUAtamAM ja teo ApaNane kayA muddA upara laI javA mAge che. tenI ekadama khabara paDI jAya che. bIjuM pAtrAnI vANI kadi kadi pracArAtmaka banI jAya che. dhvani athavA vyaMjanA dvArA sUcana ane mitAkSarI nirUpaNa e be tattvo vArtAnirmANa mATe bahu mahattvanAM che. satyavatIbahena AzAspada lekhikA che. anubhavanI eraNa upara temanuM cintana ghaDAtuM jAya che. temanI lekhanazailInA vikAsa sAthe temanI vArtAo adhikatara kalAmaya banatI jaze evI AzA rahe che. bhASA upara temaNe sAruM prabhutva prApta karyuM che. nirUpaNa paNa suMdara lAge che. A pustaka gurjara graMtharatna kAryAlaye (gAMdhI rastA, amadAvAda), pragaTa karyuM che ane tenI kiMmata g2a. 3-50 che. 4 'samarpaNanA jaya ' zrI jIvana-maNI sad vAcanamALA TrasTa taraphathI pragaTa thayela 'samarpaNanI jaya' nAmanA vArtAsaMgrahanA lekhaka che zrI ratilAla dIpacaMda desAI. A ja TrasTa taraphathI A ja lekhakanI bIjI cAra kRtio pragaTa karavAmAM AvI che. 1. kAmavijetA, 2. racitrAkumArI, 3. advaita, 4. prabhAtanAM puSpo. zrI ratilAla dIpacaMda desAI siddha vArtAlekhaka che. teo atyanta bhAvuka prakRtinAM che ane tIvra saMvedanazIla temanuM hRdaya che. A vArtAomAM temanI A bhAvukatA ane saMvedanazIlatA sArA pramANamAM pratibiMbita thaI che ane samarpaNanI bhAvanAne mukhyatA ApIne badhI vArtAonI vastuo nirmANa thaI che, sivAya ke 'kuDuM ane katharoTa-koNa kone hase ?' A vArtA AjanI rASTrIya tema ja sAmAjika paristhiti aMgenuM eka kaTAkSacitra raju kare che. A bhAvanAtmaka vArtAsaMgrahamAM A vArtA asthAne lAge che. A saMgrahanI kiMmata rUA. 1-50 che ane upara jaNAvela TrasTa upara haThIbhAInA derA sAme, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda e 5 saranAme lakhavAthI maLI zake tema che. paramAnaMda G
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ maja jIvana tA. 11-10-6 e dezanI khAje dayA! sabhyonA vadhArelA lavAjamane maLelI maMjurI (samarpaNumAMthI sAbhAra udhUta) tA. 8-10-96 nA roja maLelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI asAdhAraNa sAmAnya sabhAe, tA. 2-966 nA roja maLelI saMghanI dosta, sapharanA sAthIe, e dezanI khAze dayA, kAryavAhaka samitie AgAmI 1967nA jAnyuArI mAsanI pahelI jyAM dharmane chAMTo nahIM, phikA chatAM phAlI rahyA. tArIkhathI saMghanA sabhyonuM cAlu vArdhika lavAjama rUA. 5-00 che te vadhArIne rUA. 10-00 karavuM e mujabane jeTharAva karyo che tene maMjUrI sUta saphara aMga che, pote na paNa kAMte vaNe, ApI che. A rIte AvatA varSathI saMghanA sabhyoe vArSika lavAjama jyAphata mANe, na bhUmi pAka pitAne laNe, peTe rU. 10-00 bharavAnA raheze. A bAbata tarapha saMghanA sarve sabhyonuM loka je gharU videzI roja DhIce khaMtathI dhyAna kheMcavAmAM Ave che. vatana ke madha paraMtu jemaNe cAkhyuM nathI; prabuddha jIvananA lavAjamamAM vadhAre raMga che bahAdura! biradAvI leke pherave, tA. ra9-66 nA roja maLelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitie karelA TharAva anusAra "prabuddha jIvananuM vArSika je prajA nAcI rahe guMDA kaNakane Terave, lavAjama rU.4ne badale 7 karavAmAM AvyuM che. A bAbatanI junA -ne damAme jItanAzane gaNe dAnezarI, tema ja have pachI thanArA navA grAhakone noMdha levA vinaMti che. hAya, evA dezanA jANe, gayA che dI pharI. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, bhAvanAmAM vAsanA kerAM vachoDe AMgaLAM, anyatra yAjAyelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAo jiMdagImAM e pizAcInAM pachI cATe taLAM, zrI gujarAtI keLavaNI maMDaLa-mATuMgA, dvArA tA. 11-9-66thI tA. 16-9-66 sudhI jAyelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAne kAryakrama bharaziyA viNa mekavyuM gaLuM nA mUkatAM, nIce mujaba hata:ekalI DaMphAsa khaMDera mahIM jaI phakata. pravacanakAra viSaya bhAMcaDe phAMsI taNe caDatAM, kapAtAM khaMjare, zrI amRtalAla bI. yAjJika vartamAna sAmAjika prazna e vinA je harapha hoThe kADhatAMye tharathare che zrI cImanalAla cakubhAI zAha mAnavI mAnava raheze? jaNo e lekane kAje rahyAM che chAjyiAM zrI gulAbadAsa brekara sevA ane zeSaNa zrImatI pairyabALA verA amerikI samAjanuM darzana dosta sapharanA sAthIe, e dezanI khAje dayA zrI haribhAI velajI koThArI vyavahAra ane dharma lokanetA lAMkaDI zA jyAM paTanA kAMdhiyA, zrI karasanadAsa mANeka ravIndranAtha TAgora bhUra bhASAnA madArI heya paMDita vediyA, vedAMtAcArya zrI kRSNazaMkara zAstrI mAnavadharma nAma kUTIne kaLAnuM thIMgaDAM mArI phare, zrI amadAvAda jaina yuvaka saMghanA upakrame yojAtI "paryuSaNa vyAkhyAnamALA" A varSe tA. 11-9-'66ne ravivArathI tA. 18-9-66 jyAM javAnuM nakka nakharAmAM ya phisiyArI kare ! ravivAra sudhI javAmAM AvI hatI. A ATha divasane kAryakrama nIce pramANe hate. navA rAjane kahe vAja vagADIne, ji ! vyAkhyAtA viSaya jAya to pAchaLa uDADI dhULa bele hUri che. bhogIlAla sAMDesarA jaina sAhityanA bhAratIya saMzodhaka te chatAM e koI bIjane pharI satkAratA, AcAryazrI yazavaMta zukala banDa rasela ane lokazAsana e ja nejA, e ja vAM, e ja khammA vAhavA! sAthvazrI nirmaLAjI aparigraha zrI kezavarAma kA. zAstrI saMskRtinuM saMkaTa jANae evI prajAnA khIlaDA khUTala thayA zrI ratilAla dIpacaMda desAI prArthanA dosta, sapharanA sAthIe, e dezanI khAje dayA! zrI bI. ena. Aloka yuddha ane dharma zrI navalabhAI zAha samRddha jIvana mUka jarjara jyAM madha avasthA kAraNe, AcArya zrI puruSottama mAvaLaMkara vAstayvate jemanA zUrA ja paDhayA hajI che pAraNe, AcArya zrI esa. vI. desAI jaina dharmanA be siddhAMta: bhAgalA pADI uDaDe banAkhI je dhajA ahiMsA ane aparigraha ne badhA e bhAga pitAne gaNe AkhI prajA ! che. hIrAbahena pAThaka zrImad rAjacaMdra zrI jhINAbhAI desAI AjanuM zikSaNa - mArI daSTie jaze evI prajAnAM puNya paravArI gayAM- zrI ravizaMkara mahArAja vArtAlApa de, sapharanA sAthIo, e dezanI khAze dayA AcArya zrI yazavaMta zukala anyAzraya zrI eca. ema. paTela keLavaNInA saLagatA jaina khilila jibrAnanA "piTI dha nezana' kAvyane anuvAda zrI manubhAI paMcoLI zikSaNamAM dharma makaranda dave, ' AcArya zrI esa. Ara. bhaTTa sarvArtha mAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMdhaH mudrakaprakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-8. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ ) - -- Regd. No. MR. Ing ", ' vArSika lavAjama rUTa 7 - 'prabuddha jenanuM navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 13 prabuddha jIvana - " muMbai, navembara 1, 1960, maMgaLavAra AphrikA mATe ziliMga 9 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ' . ke sarvodaya vicAradhArAnuM samyak svarUpa sAthe matabhedane prasaMga Ave tyAre e matabheda jAhera karavAnuM nItidauryuM te batAve che- e abhinaMdanIya ane svAgatAe che." A bAbata huM paNa tamArI sAthe sahamata chuM. zarUAtamAM Ape spaSTa karyuM che tema sarvazrI AcArya tulasI, ratanalAla joSI ane yajJezvara datta vacce je carcA thaI te gAMdhIjI ane vinebAjInA vicAro ane aNuvratavicAradhArA e be vacce bheda spaSTa kare evI che, ane aNuvrata vicAradhArAne barAbara samajavAnI daSTie vicArapreraka che e sAcuM chatAM, A saMdarbhamAM huM namratApUrvaka eka spaSTatA karavA " (zrI zaMkararAva devanA nAma ane kAmathI prabuddha jIvananA vAcako aparicita che. AjathI sADAtraNa varSa pahelAM temanI AgevAnI nIce AtararASTrIya AkAranI eka maMDaLI dilhI-pekIMga yAtrAnuM Ayejana karIne tA. 1-3-63nA roja dilhIthI pagapALA ravAnA thayela ane uttarapradeza, bihAra, baMgALA vaTAvIne AsAmamAM AvelA maitrI-AkAme tA. 1-11-63nA roja pahoMcelI. ahIMthI AgaLa vadhavA mATe cIna-barmAnI paravAnagI meLavavI rahI. A prayatna pAchaLa traNa mahinA pasAra thayA pachI eka paNa bAjuethI sarahada oLaMgavAnI paravAnagI na maLatAM tA. 30-1-64nA roja prastRta maitrIyAtrA visarjana karavAmAM AvI hatI. . A ghaTanAne zrI zaMkararAva devane ghaNA sakhta AghAta lAgyo ane pariNAme ghaNA lAMbA samaya temaNe lagabhaga niSTa dazAmAM pasAra karyo. ghaNekhara samaya temaNe zrI premAbahena kaMTakanI saMbhALa nIce sAMsavaDe AzramamAM gALyo. dhIme dhIme temaNe zArIrika-vizethata: mAnasika-Arogya-svAthya prApta karavA mAMDayuM, jANe ke bujhAyalI na hoya evI temanI cetanA puna: prajajavalita thavA lAgI. A daramiyAna doDheka varSa pahelAM temane AbumAM maLavAnuM baneluM. tAjetaramAM gayA julAI mahinAmAM teo muMbaI AvelA tyAre temane pharIthI maLavAnuM banyuM ane temanI sAthe Azare eka kalAka sudhI AjanI rAjakIya paristhiti tathA cAlI rahelA sarvodaya Andolana viSe carcA thaI ane temanAmAM pahelAnA zaMkararAva deva punarjIvita thaI rahyA hoya e AnaMda temanI sAthenA A milanathI mane thaze. tyAra bAda oNgasTa mAsanI zarUAtamAM temanA taraphathI eka lAMbo TAIpa karele patra mane maLyuM. e patramULa marAThImAM che tene gujarAtI anuvAda amuka saMkSepapUrvaka sau. mRNAlinIbahene karI Apyo, je nIce pragaTa karatAM huM khUba prasannatA anubhavuM chuM. A patra temanA mAnasika svAthyanI punaHprAptine dhotaka che.' . zrI zaMkararAva deva Aje paNa sAMsavaDa AzramamAM ja rahe che; zarIra upara have vRddhatvanI sArA pramANamAM asara dekhAya che, paNa mAnasika rIte teo pUrA svastha ane jAgRta banyA che ane temanuM cintana paNa vegapUrvaka cAlI rahyuM che. paramAnaMda) ' ' sarvodaya vicAradhArAnuM sanma svarUpa tA. 1lI julAInA prabuddha jIvanamAM 'aNuvratavicAradhArA : sarvodaya vicAradhArAnA saMdarbhamAM" A vize Ape prakIrNa noMdhamAM je lakhyuM che temAMnA keTalAka muddAo pratye A5nuM huM dhyAna kheMcavA IcchuM chuM.' - ' nidhimAM Ape chelle lakhyuM che "AcArya tulasI vyApaka praznane vicAra gaMbhIratAthI kare che-ane emAM jayAre koI adhikArI vyakita- ' 'A carcAdrArA AJvratI vicAradhArA ane gAMdhI-vinebAnA vicAro vacce bheda spaSTa thAya che e barAbara, chatAM AcAryazrInAM keTalAMka vidhAnathI 'sarvodayavicAra AvyavahAru che.' evI kAMIka chApa paDe che-emanA manamAM e hetu nA paNa hoya-ane A carcAmAM sarvodaya vicAra ane sAdhana bAbate viratArathI vicAra thAya evI apekSA paNa nathI, chatAM e vize koI paNa gerasamajutI thaI zake evI saMbhAvyatA TALavA mATe A lakhuM chuM. ' . ' - AcAryazrI kahe che tema mahAvratI hRdayaparivartanadrArA anyAya dUra karavAno prayatna kare che, chatAM vyavasthAne paNa mAnya rAkhe che. aNuvratI. pote AkramaNa nA kare paNa enA para koI AkramaNa kare te e pratikArane niSedhANaM nahIM mAne. evA pratikAramAM zastrone upayoga karavo paDe e hiMsA che. pratikArAtmaka prakriyAne ahiMsAtmaka mAnavI e bhrama che. vaLI vyakita AdarzonuM pUrNAze pAlana karI zake, rASTra athavA samAjane mATe e zakaya nathI. rASTra pAse sainya nA hovuM joIe evI sarvodayanI mAnyatA hoI zake, paNa aNuvratI. vyavahAranI daSTie jue che. sarvodaya zAsanavihIna samAjanI kalpa nAmAM rAce che tyAre aNuvratI vyavasthApradhAna samAjane Adarza rAkhe che. mahAvrata e samAja mATe nathI, 31 mATe che. lAkhomAM ekAda be ja mahAvrata svIkAre che. mahAvratI padayAtrA kare, samAja nA karI zake. mahAvratInI kriyAmAMthI samAjane preraNA maLe. evI preraNA vaDe loko samAjamAM rahI zuddhatA sAcavI zakaze. aNuvrata AMdolana vaDe sAdhuo, muni ane gRhasthane ekabIjA sAthe sAMdhe evI kaDIo nirmANa thaze ane atyAra sudhI evI keTalIka vyakitao taiyAra thaI paNa che. aNuvrata viSenI carcAmAM A muddAo mukhyatve carcAyA che.? ' ' , ' , , , , anyAyI vyakitanuM mahAtI hRdayaparivartana kevI rIte kare e ahIM spaSTa rIte kahyuM nathI. sAmAnya gRhastha hRdayaparivartana karI zake evuM e mAnatA haze evuM lAgatuM nathI. kAraNa pratikAra mATe gRhasthane zastra vAparavuM paDe, tenuM teo samarthana kare che, ane
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 prabuddha jIvana ' A vAta pUrI karavAnI dUra karavAno mAnuM AvaraNa-Ara ene vyavahAru gaNI ajANatA sarvodayane "avyavahAru' TharAve che! e hakIkata che. sAmyavAdamAM (1) utpAdana, vibhAjana ane vini jagatanA badhAM ja dharmapaMthamAM anuyAyI-anuyAyI vacce bheda mayanAM sAdhana para samAjanI mAlikI hovI joIe. (2) dareka mAnavAmAM AvyA che. saMnyAsI tathA saMsArI, sAdhu tathA sAmAnya, vyakitae potAnI zakita pramANe samAjanI sevA karavI ane samAje bhikSu tathA gRhastha evA vargomAM saMnyAsI ane bhikSuone zreSTha vyakitanI mULabhUta jarUriyAto pUrI pADavI - A be mukhya pAyAnAM mAnyA che, emane mAryA gaNI emane mATe nizcita AcAra saMhitA tattva che. chellAM cALIsa varSamAM ApaNe joI zakayA ke sAmyavAda batAvI che ane bAkIne samAja peTa bharavA pAchaLa paDavAne evuM A to pratyakSamAM lAvI zakayo nathI. kAraNa e vicArapaddhatimAM dhArI emane mATe dharmapraNIta paraMtu bIjA ja AcAravicAro batAvyA mAnavanuM sthAna 'eka bhautika prANI jevuM che. mAnavInI naitika ke che e ThIka, paraMtu jeo mokSArthI che emane paNa peTa che ane AdhyAtmika zakitane emAM vicAra ja nathI. mAnI kalpanAmAM ramato Adarza samAja mAnava nirmANa karI zakaze, jyAre mAnavIene bharavuM paNa paDe che e hakIkata che, ane e mokSArthI varganA mananuM adhyAtmIkaraNa thaI navamAnavInuM sarjana thaze tyAre. yogakSemanI javAbadArI Akhare sAmAnya samAjane ja soMpavAmAM Ave - sarvodaya A AkhI vastune judI rIte vicAre che. bhautikatA. che. mekSArthInA yogakSema mATe je arthArjana karavuM paDe te adharmathI e mAnavatAnuM eka aMga che, chatAM naitikatA ane AdhyAtmikatA nA karavuM evI AjJA A badhA dharmo kare che; satya ahiMsA, apari e mAnavatAnA pradhAna aMge che evI sarvodayanI mAnyatA che. graha evAM vratono upadeza paNa kare che; chatAM vyavahAramAM sAmAnya mAnavanA vikAsa ane kalyANa arthe A be aMgone vikAsa sAdhava mANase A upadeza ane vrata bAju para mUkI pitAne ane paDaze evI sarvodayanI dhAraNA che. pitAnI jarUriyAto pUrI karavA saMtone yogakSema karavA mATe bhAge adhArmika ane anaitika gaNAya mATe mAnava jyAre bhautika sAdhano svIkAre che tyAre pariNAmarUpe evA mAge svIkAre che. chatAM atyAra sudhI koI paNa dharmamAM saMsArI IrSyA, asUyA, hiMsA ane saMgharSa nirmANa thAya che. svAbhAvika evA gRhastha dharmamArgathI arthotpAdana zI rIte karavuM te badala kazuM nizcita A AdhyAtmika, naitika mAnasa para A bhautikatAnuM AvaraNa-AcchAmArgadarzana karAvavAmAM AvyuM nathI tathA sAdhuoe pitAnA dena caDe che e AcchAdana dUra karavAno mArga eka ja che. pitAnI jIvanamAM evA prayogo karI evAM Adarza nirmANa karyA nathI-A. jarUriyAta pUrI karavAnAM sAdhane naitika ane AdhyAtmika rAkhavAM. hakIkata che. dharma, artha, kAma ane mokSa A cAre puruSArtho che ema A tatvane prathama uccAra gAMdhIjIe karyo ane evI zAstrazuddha kahenAra hiMdu dharma paNa A kSati dharAve che. kAraNa sAcA arthamAM mekSa jIvanapaddhati zodhI kADhavA mATe samAjajIvananA vividha kSetramAM e eka ja puruSArtha mAnI e vize vistRta vivecana sarvatra karyuM che. prayogo paNa karyA. artha ane kAma e A aMtima siddhinI ADe Ave che--dharmathI - gAMdhIjInA maMtra ane taMtra tathA vijJAna ekabIjA sAthe emanuM nivAraNa karavuM evI bhUmikA levAmAM AvI che. emAM paNa susaMgata che. adhyAtmavAda je aMtima satyanI zodhamAM rahe che dharmamArge artha ane kAmane prApta athavA tRpta kevI rIte karavA te ja satya-varNa, jAti, dharma, rASTra vi.nA bhedanA paDa nIce paDelo enI tarkazuddha zAstrIya paddhati koI vyakitae, paMthe ke samAje mAnavamAtra eka che-vijJAna paNa siddha kare che. A satyazodhanamAM batAvI nathI. kharuM jotAM evI zAstrazuddha paddhatI zodhI, e aMgenA nisarganiyamonuM jJAna mAnavane maLyuM che. tethI enA hAthamAM prayoga karI, samAja ane vyakita mATe ene svIkArya banAvI samA asIma zakitao paNa AvI che. A zakitao vaDe bhautika sukha jane e svIkAravA mATe zikSaNa ApavuM e mekSArthI sAdhuonI meLavavA pAchaLa e paDe che tyAre Atmazodhana bAju para mUkI dharmasAdhanAnuM eka anivArya kartavya hovuM joIe. jagatanA dharmomAM siddhionI jALamAM phasAyelA sAdhaka jevI enI dazA thAya che. A akSamya evI kSati rahI gaI che, tethI ja Aje badhA dharmo zAstro vaDe satya prApta karI, satyathI naitika ane AdhyAtmika vikAsa sAdhyA vagara bhautika sukha mATe e siddhione upayoga karavAmAM niSNANa banI gayA che. AjanA vijJAna yugamAM dharmane mATe - viveka raheto nathI, saMyama raheto nathI. koI sthAna rahyuM nathI. sAdhu ke gRhastha koInA ja jIvanamAM zuddha - vijJAna ane yaMtrane vicAra gAMdhIjI A rIte karatA hatA: dharma pravezI ja zakaya nathI. kAraNa yogakSema calAvavA mATe je adha gAMdhIjI vijJAna athavA yaMtranI viruddha hatA evI mAnyatA bhUlamacaraNa thAya e jANyA chatAM enuM nirAkaraNa karavAne raste saMtoe bharelI che. emanI jIvanadaSTi vijJAnazuddha ja hatI. yaMtra e sAdhana jagatane batAvyo nathI. eTale e adharmAcaraNanI javAbadArI emane che. eno upayoga karavAmAM viveka rAkhavo, bhegalAlasAthI prerAzire paNa che. jagatanA saMtoe jIvanane, enA saMpUrNa svarUpane Ine yaMtranA gulAma na banavuM evI emanI bhUmikA hatI. vinovicAra karyo hota te samAjamAM saMta ane rAMsArI A bheda ja rahyo bAjInA vicAro te enAthI paNa vadhAre spaSTa che. mAnavInI naitika na hota. mAnavamAtrane mokSanA mArgane adhikAra maLata. IrSA, hiMsA ane saMgharSane TALI mAnavamAtrane samRddhi, saMtoSa ane kRtArthatA ane AdhyAtmika zaktino vikAsa sAdhavA mATe ANuzakitane upapAmavAno mArga sAMpaDayo hota. ga paNa karavAmAM pratyAya nathI- bhautika sukha mATe e zakita nA * hiMdu dharmamAM sata yuganuM bhavya citra che. paraMtu emAM je zAnti, vAparavI evuM emanuM mAnavuM che. gAMdhIjIe Arthika utpAdanamAM sukha, saMtoSanuM varNana karyuM che te mAnava pitAnA puruSArthathI zI vikedrIkaraNa karavAnuM kahyuM tyAre vinobAjI samAjavyavasthAmAM ja vikedrIkaraNa lAvavA mAge che. utpAdana, vibhAjana, mAnavIne paraspara rIte prApta karI zake te badala kazuM kahyuM nathI. satya, kRta, dvApara ane saMbaMdha e badhAM vaccenI saMgatinI prakriyAo vinobAjIe spaSTa kali A eka kALacakra che--sata yuganA nirmANamAM athavA hatimAM rIte batAvI che. mAnavI-kartutvane phALe- samAjane ke vyakitane-hovAnI kAMI paNa jarUra - gAMdhIjI ghaNA namra banI ema kahe che ke huM kazuM navuM nathI emAM lAgatI nathI. . arvAcIna ItihAsamAM kAla mAkarse dharmane bAjupara mUkI, ' kahate; meM koI navuM satya zodhyuM nathI, paNa sanAtana satya upara na prakAza pADavA huM mathuM chuM. e emane viveka che, chatAM emane satyanuM samatA ane nyAya e tanuM avalaMbana laI mAnavamAtrane samRddhi, eka navuM ja pAsuM maLyuM che ane emaNe e jagata samakSa mUkyuM che saMteSa ane zAnti maLI zake ane zAsanarahita, vargavihIna samAja nirmANa thAya evI kalpanA duniyA samakSa raju karI che. artha ane e hakIkata che. satyanuM svarUpa nityanUtana che. emanI potAnI kAmaprAptinI eka saMhitA athavA te zAstrIya paddhati eNe taiyAra e anubhUtimAMthI satyAgraha, racanAtmaka kAryakrama, navasamAjanirmitI karI che. paNa mAkarsavAdamAM hiMsAne mAnyatA ApI che; tethI sAmya- samAjanA vizvastaranI kalpanA-A abhinava jIvanadaSTi te ApI vAda paNa samAjamAMthI IrSyA, saMgharSa ke azAMti dUra karI zakI nathI zakayA. satya ahiMsAdI mahAvrata jIvanamAM utArI satyayuganuM sarjana
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1-\ mAnavI pAtAnA puruSArthathI kare... e puruSArthanA tarkazuddha mArga sarvodaya vicA2e batAvyo che. evA satyayugane gAMdhIjI rAmarAjya kahe che. rAmarAjyamAM sAdhu, saMnyAsI, gRhastha evA koI bhedabhAva nathI. sukha, saMtoSa ane zAMtinA adhikAra mAnava mAtrane che. satya ane ahiMsAnA pAlanathI jIvanasAdhanA karavAthI mAnavane e prApta thaze evI emanI mAnyatA che. artha ane kAma e baMnenI prApti dharmamArgathI kema thaI zake e vize vicAra ane saMzodhana karI vyakitagata ane samAjajIvanamAM e pratyakSa kema lAvI zakAya enA prayogo karavAmAM gAMdhIjI ane vinobAjI baMnee peAtAnuM jIvana vyatIta karyuM che. yuddhanA naitika paryAya tarIke gAMdhIjIe satyAgraha zodhI kADhyo. satyAgrahamAM ahiMsAtmaka asahakAra paNa abhipreta che. AkramaNa ane arAjaka baMneno sAmano karavAnI zakita satyAgrahamAM che. satyAgrahathI be zatruo vacce verAgni saLagatA nathI, paNa zAMta thaI baMne mitra banI jAya che. arAjaka maTI suvyavasthita zAMtipriya samAjanuM sarjana satyAgraha kare che evA gAMdhIjInA dAvA hatA. gAMdhIjInA nirvANa pachI vinobAjIe A ja tatvane AdhAre zAMtisenA sthApana karI che. zastrasajaja sainyanI mAphaka zAMtisenAnI kalpanA Standing army jevI nA hoya, paNa rASTranA dareka nAgarika zAMtisainika hAya... ahiMsAnuM pAlana karI nigrahathI peAtAnuM svAtaMtrya rakSe e zAMtisainika. AvI zAMtisenAne tAlIma ApavI e sarvodaya vicAranuM kArya che. A kAryanI pariNatI e senA paNa virAma pAme ane mAtra zAMtinuM astitva jagatamAM rahe-evI hoya. yuddha avana Aje samatA ane nyAya para AdhArita samRddha, zAMta ane saMtoSI samAja e eka suMdara AbhAsa-svapna lAge. kAraNa artha ane kAmanI prApti mATe dharmavihita mArga hoI zake e ja azakaya lAge che--enI zakayatA koIe siddha karI batAvI nahotI, ane eTale ja samatA ane nyAya meLavavA mAkarse paNa hiMsAnuM avalaMbana svIkAryuM, jethI amuka aMze bhautika samRddhi mAnavIne maLI, chatAM IrSyA, saMgharSa ane azAMtinuM varcasva jIvanamAM vadhatuM gayuM. mAruMtAruM--e bhAvamAMthI bhaya nirmANa thAya--ane e bhayathI ja daMDanIti para AdhArita evI rAjanIti janme. avizvAsa ane hiMsA prabaLa thAya. mAnavanI naitika ane AdhyAtmika zakita vadhe tyAre e nirbhaya bane. mAnavamAtra samAna che e satya samajyA pachI mArAtArAnA bhAva naSTa thAya ane rAjanItine badale lokanItinI sattA sthApita thAya. vyavahAranuM zuddha svarUpa prema, vizvAsa ne sahakAranI bhAvanAthI loko pote ja ghaDaze. A sAcI lokazAhI. A je mAtra svapna lAgatuM hoya to 'satyuga' e paNa svapna ja che. evuM kahevuM paDaze. gAMdhIjInuM satyAgraha e zastra. e zasranA paNa Aje durupayoga thAya che. eno artha ja badalAI gayo che. Agraha' baliSTha thaI 'satya'ne dAbI nAMkhe che. A vRttine aTakAvavA vinAbAjI satyAgrahane ahiMsAtmaka sahakAra tarIke oLakhAve che ane emaNe peAtAnI jIvanasAdhanA tarIke satyAgrahane svIkAra karyo che. gAMdhIjIe prathama 'satyAgraha' zabda vAparyo tyAre ni:zastra pratikAra' evA artha emAMthI abhipreta thayA hatA. chatAM gAMdhIjIne potAne nizastra pratikAramAM apratyakSa hiMsAne je sthAna maLI zake ema che te mAnya nA hAvAthI emaNe 'satyAgraha' zabda vAparyo. pratikAra hoya ke sahakAra hAya paNa namratA, taTasthatA, ane anAgrahI vRtti A guNo satyAgrahIne mATe to zuM paNa vaijJAnikane mATe paNa Avazyaka che. A vivecananA sAra tarIke kahevAya ke 'satya'-dharmanuM AcaraNa karavAthI mAnavI jIvanamAM amUlAgra krAnti thaze ane navamAnavanuM nirmANa thaze. A navamAnavanAM jIvanavyavahAranAM mUlyo paNa navAM haze. emAM asUyA, hiMsA, IrSyA, azAMtine sthAna nahIM hoya. prema, vizvAsa, sahakAra e enAM jIvanamUlyonA mAnadaMDa haze. sarvodaya vicArane je rIte huM samajyo chuM te saMkSepamAM A patramAM raju karavA meM prayatna karyo che. anuvAda : sau. mRNAlinIbahena desAI mULa marAThI: zrI zaMkararAva deva pa paNa Ta 19 vyAkhyAnamALA: samAlAcanA prAstAvika gAMdhIjInA avasAna pachInA lagabhaga be dAyakA jeTalA gALAma ApaNuM prajAjIvana (vaiyakitaka ane sAmUhika) dhArI na zakAya teTalI svarAthI ane teTalI hada sudhI vikRta thaI gayuM che ema taTastha nirUpaNakArane lAgyA vinA nahi rahe. vijJAna viSe kahevAya cheane te sAcuM che--ke sAmAnya saMjogAmAM vijJAnane je pragati karatAM cAraso varSa lAge te pragati teNe chellAM cAlIsa varSamAM karI che. ApaNuM prajAjIvana paNa pradhAnapaNe vijJAnanI siddhio, buddhivAda ane pratyakSavAdanA prabaLa prabhAvane lIdhe chellAM vIseka varSamAM je vikRti pAmyuM che te anya sAmAnya saMjogAmAM pAmatAM sau varSa nIkaLI jAya. vikRti zabda huM ahIM vAparuM chuM te tenA baMne arthamAM: vikRti eTale kevaLa parivartana, pheraphAra - je unnati ke avanati tarapha laI jAya. ane vikRtino bIjo artha che saDo, hrAsa, avati, adhogita. eTale ApaNA prajAjIvanamAM AmUla parivartana thayuM che ane vineM bAjI, jayaprakAza nArAyaNa, ravizaMkara mahArAja, vimalA ThakAra vagere aneka jIvana daSTAonA avirata parizrama chatAM e parivartana saravALe prajAjIvanane avanati tarapha laI jatuM rahyuM che e kaTu satya svIkAravuM ja rahyuM. gAMdhIjInA netRttvanA trIseka varSanA gALAmAM ane te pahelAMnA koI paNa kALamAM--prajAjIvana sarvathA dUSaNamukata ke AdarzarUpanuM te nahotuM ja. ApaNI samAjavyavasthA, AcAra, vyavahAra, dharma, nIti vagere jIvana - kSetrAmAM aneka UNapo ane dUSaNo hatAM; chatAM jIvananA dareka kSetramAM pAyArUpe svIkArAyelA koI Adarza hatA, siddhAnto hatA, maryAdAo ane AmanyAo hatI. gAMdhIjIe prajAjIvanane sarvathA vizuddha banAvavAnA hetuthI sAdhyazuddhinI sAtheAsAtha sAdhanazuddhinA Agraha rAkhyo. "End justifies the means; nothing succeeds like success".- jevAM jIvanasUtreAmAM pratIta thatI svAIparAyaNa ane hiMsApradhAna jIvanadaSTithI dUra rahevA prajAne cetavI, eTaluM ja nahIM paNa, khaTapaTa, chaLa, kapaTa, svArtha, hiMsA vagere tattvothI UbharAtA rAjakAraNane satya ane nIti sAthe sAMkaLavAna bhagIratha prayatna paNa temaNe karyo. ane Aje? ApaNuM vaiyakitaka ane sAmUhika prajAjIvana apratiSTha (pAyA vinAnuM) ane kendrata (de-centred) thaI gayuM che. Aje ApaNA jIvanavyavahAramAM koI Adarza, koI siddhAMta, koI maryAdAo ke AmanyAo najare AvatI nathI. kevaLa svArthaparAyaNatA ane bhAgavAsanAne ghruvatAraka gaNIne jIvanavyavahAra karIe chIe. Aje mAtra rAjakAraNane nahIM paNa dhaMdhArojagAra, vepAra vagerene paNa siddhAnto ke nIti - dharma sAthe kaI saMbandha nathI ema ApaNe mAnatA thayA chIe. bhagavadgItAmAM mAnavInI hIna - AsurI - vRttinuM varNana karatAM kahyuM che ke AsurIvRtivALA mANasa mAne che ke kAmeApabhAga ane tene mATe dhanasaMcaya e ja parama pu uSArtha che; te aneka jha MkhanAo kare che; anyAyathI paNa potAnA sukhacena mATe dhana ekaThuM karavA mathe che ane mAhathI sAcAM khATAMnA bheda bhUlI jaIne pravRttio kare che. A varNanamAM ApaNI AjanI paristhitinuM hUbahU pratibimba najare nathI AvatuM? kazA paNa sAcA kAraNa vinA vastuonA bhAva vadhArI devA, kRtrima rIte vastunI achata - taMgI - upajAvavI, nakalI mAla sAcA mAla tarIke khapAvavA, paheravA oDhavAnI ja nahIM paNa khAvApIvAnI cIjomAM paNa seLabheLa karavI ane te paNa mAnavajIvanane hAni pahoMcADe - IjA kare tevA padArthonI, jIvana-maraNa vacce jholA khAtA mAMdagIne bichAne paDelA mANasane joItI moMghI davAomAM cAkanA bhUkA jevI
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana tA. 1-11-4. bheLaseLa karI pAMca paisA kamAvAnI taka levI - A badhI pravRttionI pAchaLa rahelI manovRtti keTalI mAnavatAvihoNI, keTalI AsurI che? A vRttinI parAkASThA te ApaNA ja koI pratiSThita vepArIe thoDA samaya pahelAM pazcima jarmanInI eka yaMtra - sAmagrI banAvanAra peDhIne karelI pUchaparachamAM vyakata thAya che. A vepArIbhAIe jarmana peDhIne pUchAvyuM hatuM ke cekhAnA dANA jevA ane jevaDA pattharanA dANA pADavAnuM mazIna tame banAvI Apaze ke kema? jarmana peDhIvALAne A pUchaparachathI Azcarya nahIM paNa tenI pAchaLa rahelI mAnavatAvihoNI dUra vRtti pratye tiraskAra upajo; teNe jarmana sarakArane kAne A vAta nAkhI ane jarmana sarakAre ApaNA dezanI sarakArane AnI jANa karI. lobhane nahIM thobha ! ' - A hakIkatane InkAra te thaI zake tema nathI. paNa te te varganA koI koI pratinidhi taraphathI bacAvarUpe kahevAtuM sAMbhaLIe chIe ke dareka dhaMdhAmAM ke kSetramAM be pAMca TakA vyakitao ja AvuM karatI hoya che. tene vAMke e AkhA vargane javAbadAra na gaNavo joIe. dalIla khAtara A bacAva svIkArI laIne ApaNe pUchI zakIe ke AjanA samayamAM dareke dareka dhaMdhA ke vepAranA kSetramAM saMghe (Council Chamber Association Corporation) sthapAyAM che ane dareka varganA hita sAcavavAnA e dvArA prayane thAya che. te A saMgha pitAnA sabhyomAMnA je pAMca sAta TakA jeTalA sabhya gerarItio yojatA hoya tene tema karatAM aTakAvavA mATe kema kaMI pravRtti karatA nathI ? koI paNa vepArakSetranA AvA saMghe naphAkhorI, bheLaseLa vagere karatA eka paNa sabhyane koI paNa prakAre sajA karI hoya ke vaDo hoya evo eka paNa dAkhalo ApaNe sAMbhaLyo nathI. hakIkatamAM te A anAcAra mATe javAbadAra svArthavRtti keTalI prabaLa banI che ane A anAcAra keTalo vyApaka banyo che tene khyAla Apate eka prasaMga hamaNAM ja banyo che. zrI je. Ara. DI. tAtA ane zrI aravIMda maphatalAla jevA sAdhanazuddhine Agraha rAkhanArA agraNI udyogapatie.ne udyogapatio ane vepArIo ane dhaMdhAdArIo mATe A ra-saMhitAnI AvazyakatA jaNAI che ane thoDA divasa pahelAM ja e kArya mATe eka saMsthAnI sthApanA paNa karAI che. A atyanta stutya ane adhamavRtti ane pravRtti mAMthI pAchA pharavAnI hAkla karatI saMsthAne keTalo ane kevo sahakAra maLe che e jANavuM paNa rasaprada thaI paDaze. . AvI saMsthAonI saphaLatA aMte to tenA sabhyonA sahakAra ane niSThA upara ja avalaMbe che. That government is the best, which governs the least (e sarakAra koSTha gaNAya jemAM zAsana ochAmAM ochuM hoya.--A vidhAnane paNa marma paNa e ja che. je dezamAM dareka vyakita potAnA dharma, kartavya, maryAdAo vagerene ApoApa anusare te dezamAM sarakAra jevI bAhya saMsthAe bahu ochuM ja athavA na jevuM-zAsana karavAnuM hoya. bIjA zabdomAM kahIe te svazAsana e ja vyakita ane samaSTinA yogakSemane sAce mArga che. A sva-zAsana ApaNe kaI rIte siddha karI zakIe tenA aneka upAyo paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM nirUpAtA viSayomAMthI ApaNane maLI rahe che. mAge aneka hoya ' antima lakSya eka ja chemAnava thavuM te. prastuta samAlocanA '' A varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA sapTembaranI 11mIthI 18 mI sudhI 'biralA kIDA kendramAM yojAI hatI. A varSe paNa zrI paramAnaMdabhAI tathA zrI jaina yuvaka saMghanA nimantraNathI ATheya divasanI 'sabhAmAM hAjara rahevAnI taka mane maLI hatI. A vyAkhyAnamALAnuM svarUpa Aje te nizcita thaI cUkayuM che, sAcA arthamAM - e jJAnasatra banI rahela che. viSayomAM ke vakatAomAM koI niyantraNa nahi, saMsAranA vizALa paTamAMthI jene je kaMI uddhAraka ke pAvaka tattva lAdhyuM hoya te e tatva zrotAo samakSa rajU kare. saravALe, Urdhvamukha jayotavALI dIpamALAnI peThe A vyAkhyAnamALA paNa Udhvabhimukha jyotipuMja banI raheze. pahelA divasanAM be vyAkhyAmAM huM bahAragAmathI AvatAM Trena khUba moDI thavAthI hAjara na rahI zakayo. Ama zrI gaganavihArI mahetAnuM "thara ane gAMdhIjI vizenuM ane zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM 'zuM mAnavI svatvavaMcita banI rahyo che?" viSenuM - ema ApaNA be abhyAsaniSTha ane vicAraniSTha vakatAonAM vyAkhyAnane lAbha na laI zakayo. zrI saudAminIbahena mahetAe 'mArTIna lyuthara kIMga' viSenA vyAkhyAnamAM e prasiddha amerikana habasIne nAnA jIvananuM nirUpaNa karatAM tenA bAlyakALanA keTalAka prasaMgo, dhArmika vRtti, habasIone gorA taraphathI thatA anyAya sAme baLavAnI vRtti vagerenuM vivecana karyuM hatuM, enA upara gAMdhIjInI ane tha AronI kevI asara thaI hatI ane ahiMsaka mArga svIkArIne habasIonA rAjakIya ane sAmAjika jIvanamAM thatA anyAyane dUra karavAmAM teNe kevAM kaSTo veThayAM ane siddhi meLavI te darzAvyuM hatuM. zrI gokuLabhAI bhaTTanA vyAkhyAnane viSaya hato 'satyazodhaka jyotirAva phule." satArAmAM mALInA kuTuMbamAM janmelA jayotirAva pUnA AvIne vase che. tenA gharamAM pAMca cha nAnA moTAM bALako che-paNa e potAnAM saMtAna nathI: tyajAelAM bALakane svIkArIne UcheravAnI teNe hAma bhIDI. samAjane puNyaprakopa ane virodha sahana karyo. jAgrutivazva pUruMnI sthApanA karI; mahAra ane aspRzyonAM bALako mATe zALA zaru karI. satyazodha saMsthA sthApI. e jamAnAmAM A prakAranuM sAmAjika sevAnuM kAma karanAra nirbhaya jyotirAvanuM rANI vikaToriyAe sanmAna karyuM. jayotirAvane jIvanamaMtra : satyAneM vartAva ke zrI uSA mahetAnA vyAkhyAnane viSaya hato helana kelara' -helana kelaranA jIvananA mukhya mukhya prasaMge. ullekha karIne AMdhaLA ane baheza, mAnavIonAM jIvanane haLavuM ane upayogI banAvavA mATe helane karelA prayatnanuM temaNe nirUpaNa karyuM. helananA jIvanamAM enI salIvAnanI cIvaTa ane rasa, saparzadvArA jJAnavitaraNanA karAyelA prayoga, keLavaNI, kalA vagere aneka viSayo viSe helane vyakata karelA vicAro vagerenuM temaNe vigatavAra vivaraNa karyuM. bhAratamAM paNa AvA bhagIratha prayatnanI ghaNI jarUra che ema emaNe antamAM kahyuM hatuM. zrI harSidA paMDite helana kelara jevI ja paNa bahu ochI jANItI amerikana mahilA DorothI pikasane pitAnA vyAkhyAnamAM paricaya Apyo. 1802mAM janmelI DorothI dasa varSanI uMmare ghara choDIne cAlI gaI ane dAdInI saMpattine ane vizALa makAnane upayoga garIba bALakonI zALA calAvavA mATe karyo. tene jelamAM kedIonI sthiti nihALavAne prasaMga maLyo tyAM gAMDI thaI gayelI eka bAI joI. tenI sAthe jela adhikArIone amAnuSI vartAva joyo. tene AtmA kakaLI UThayo. 1842thI 1861 sudhI avirata prayatna karI prajAne jAgrata karI, koMgresanA sabhyone sahakAra meLavyo: 1961mAM koMgrese gAMDA ne pratyenI DorothIe sUcavelI nItine svIkAra karyo. mArTina lyuthara kiMga, helana kelara, jyotIrAva phUle ane Do. pI pikasanA jIvana ane kAryanA paricayathI mAnavasaMkalpa ane mA vazakitanA prabhAvane khyAla Ave che. saMjogo mAnavane ghaDe che ke mAnava saMjoge ne ghaDe che. "Man makes the age of the age makes the man?"- e prazna nitya carcAta rahyo che, chatAM jayotirAva, phale, DorothI piTsa vagere sAmAnya nahIM paNa tadRna zudra paristhitimAM janmelA mAnavIo saMjogenA koTalAmAM purAI na rahetAM saMkalpabaLathI ane avirata parizramathI kevA mahAkAya jIvanaghaDavaiyAo banI zake che e jANIe tyAre mAnavanAM darzana ta thaI zakaze " A vyAkhyAna banI rahela che
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 mayura jIvana karI dhanyatA anubhavIe chIe. vIratA dareka mAnavInA hRdayamAM paDI e sUtra rajU karatAM, vyAkhyAna daramyAna, temaNe keTalAka prasaMgA che, mAtra teNe tene sevavI joIe. ane udAharaNA ApyAM hatAM. zrI ucharaMgarAya DhebaranA vyAkhyAnano viSaya hato 'gAMdhIjI ane vinobA.' zrI DhebarabhAIe AraMbha karatAM kahyuM ke thAronA uttarAdhikArI gAMdhIjI ane gAMdhIjInA uttarAdhikArI vinAbA; vivekAnaMda, TiLaka ane gAMdhIjI na hoya to AjanA vineAbAjI na hoya. vinaeNbA kAzImAM vyAkaraNanA abhyAsa karatA hatA tyAre banArasa hiMdu yunivarsiTImAM gAMdhIjIe karelA pravacananA prabaLa prabhAva tenA upara paoN. vinobA sAbaramatI AzramamAM AvyA, cAra varSa rahyA. gAMdhIjI ane vinobAnA saMbaMdha pitA-putra jevA, guru-ziSya jevA, rAmahanumAna jevA. baMnemAM adbhuta premabhAva, udAratA ane vinaya. baMnemAM sAmya chatAM vaiSamya paNa kharuM. gAMdhIjI rAjakAraNamAM nirata evA kuTuMbamAM janmelA, temanI ahiMsA sakriya. vinebA saMtakuLamAM janmelA ane vedAntanA abhyAsI : tenI ahiMsA zAnta, saumya, rAjakAraNathI alipta-bhUdAna-grAmadAna jevI pravRttiomAM vyakata thAya. baMnene ahiMsA satyamAMthI udbhavatI dekhAI. Ama A banne vacce mUlagata aikya chatAM vaividhya. zrI DhebarabhAInuM vyAkhyAna vastune kAraNe, vivecanAtmaka paddhatine kAraNe ane prasaMgAnA ullekhAne kAraNe ghotaka ane rasaprada nIvaDayuM hatuM. zrI eca. ema. paTele 'keLavaNI viSenA vyApaka asaMtaSanuM vizleSaNa' viSe vyAkhyAna ApyuM hatuM. keLavaNInuM dhyeya zuM che ane prajA jIvanamAM keLavaNInuM zuM sthAna che e paNa ApaNe nakkI karyuM nathI. aneka kamizana nImAyA, temanA riporTo AvyA chatAM, keLavaNIno prazna evA ne evA jaTIla rahyo che ema jaNAvIne temaNe kahyuM ke sAcI keLavaNInA pAyA prAthamika keLavaNI che. prAthamika keLavaNIne sattvazIla banAvavI hAya to zALAo mATe sArAM makAno, sArA kSizako ane UMcuM vetanadhAraNa Avazyaka che. A ja dhAraNe mAdhyamika ane ucca keLavaNInA praznamAM ukela ANavA joIe. zALAmAM jema zikSakanA prabhAva bALaka upara paDe che tema gharamAM mAtA pitAnA prabhAva tenA jIvanane ghaDe che. zrI paTelanA A vivaraNane saMpUrNa banAvavA mATe umeravuM joIe ke zikSaka ane mAtApitA uparAMta AjanA samAjavAdI lAkazAhInA yugamAM lokanetAonA vartanano paNa prabhAva bALamAnasa upara paDe che. saMsada, vidhAnasabhA, nagarapAlikA vagere pratiSThita saMsthAomAM netAonA sabhya - asabhya vartananI asara nAnIsUnI nathI e dhyAnamAM rAkhavuM Avazyaka che. zrI mRNAlinI desAIe 'bhakitayoga'nuM nirUpaNa karatAM kahyuM ke bALapaNamAM je jIvana ane jagata-suMdara lAgyuM hatuM temAM meTI uMmare asundaratA dekhAI. AnuM kAraNa ahama , A aham jIvananA kaleze ane bhedonA kAraNarUpa che. ethI UlaTuM, bhakita eTale prabhuprema ane sarvasamarpaNa, tyAM samanvaya ane aikyanI bhAvanA. prabhu premanI sAthe jJAnanI AvazyakatA. suMdara zailI ane udAharaNone lIdhe vyAkhyAna rocaka banyuM hatuM. zrI navalabhAI zAhanA vyAkhyAnano viSaya hatA 'samRddhajIvana.' zarUAtamAM temaNe AjanA zaherI jIvananuM nirUpaNa karatAM kahyuM ke AjanuM jIvana IndriyapradhAna che, mAnavacetanAnA upalA staranuM jIvana che. jIvananuM dhyeya dhanasaMcaya ane vAsanAnA saMtASa che. A jIvanadRSTine saMpatti hovA chatAM jIvana khAlIkhama lAge che, potAnA kAmamAM rasa ke tAdAtmya anubhavAtuM nathI. AnuM kAraNa che. UMDA cintanano abhAva. mAnavacetanAnA UMDANane sparzAya, sarva jIva pratye prema ane bandhubhAva sevAya te mAnavajIvana samRddha ane saMtRpta bane, kAmamAM rasa paDe ane jIvana sArthaka lAge, jIvana jIvanuM paNa svArtha mATe nahIM-vyApaka caitanya anubhavavA mATe zrI kAkAsAheba kAlelakaranuM vyAkhyAna 'saMgharSa ane samanvaya viSe hatuM. kAkAsAhebe sAmAjika ane rAjakIya kSetre ApaNA dezamAM ane anya dezAmAM Aja sudhI je saMgharSa cAlato Avyo che tenuM varNana karIne kahyuM ke AjanA vijJAnayugamAM mAnave jIvavuM haze tA samanvaya svIkAryA vinA cAlaze nahIM. saMdharSa jarA paNa lAMbA cAlaze to samanvayanuM AcaraNa karavAnI kSaNa paNa nahIM Ave. . kAkAsAhebanI vANImAM sAmAnya rIte najare AvatA ghotakatA ane rocakatAnAM tattvo A vyAkhyAnamAM paNa anubhavAyA. zrI aniruddha brahmabhaTTano viSaya sAhitya-kSetranA hatA : 'bhAvakanI javAbadArI.' bhAvaka eTale prekSaka, koAtA ane vAcaka evI spaSTatA karIne temaNe Aje sAhityasarjanamAM je adhikAraceSTA cAlI rahI chevizeSata : navalakthA ane TUMkI vArtAnA kSetramAM, tene mATe bhAvakanI vivekahIna vRttine javAbadAra gaNI hatI. kAvyanI vyaMjanAone ane tethI kAvyane samajavA mATe bhAvakane pakSe paNa parizrAmanI jarUra che e vidhAnanuM 'maMdiranA ghAMTa upara prasupta eka pataMgiyuM' e hAIkunu arthavivaraNa karI samarthana karyuM hatuM. temaNe umeryuM hatuM ke sArA bhAvaka hoya to sArA sarjanane ApeAApa uttejana maLe che. zrI brahmabhaTTa zrotRvargane dhyAnamAM rAkhIne pazcimamAMthI ApaNe tyAM AvelA AjanA keTalAka vAdono potAnA vyAkhyAnamAM ullekha na karyAM te yogya ja hatuM. A varSanI vyAkhyAnamALAmAM sauthI vadhAre jijJAsA ane rasa jagADayAM hatAM DaoN. eca. ena, benarajInAM atIndriya anubhUtio' viSenAM be vyAkhyAnoe perAsAIkolojInuM vijJAna bhUtapretanuM ke bhaviSya bhAkhavAnuM zAstra nathI ema spaSTatA karIne temaNe samajAvyuM ke Aje manovijJAnanA kSetramAM traNa prakAranA upAya zakya che: hinesIsa, yoga-samAdhi ane auSadhopacAra. jagatamAM Indriyagamya jJAna uparAMta IndriyathI para hoya evA anubhavo thatA AvyA che. A atIndriIya anubhavAnI vaijJAnika paddhatie cikitsA-- nirUpaNa--karavuM e perAsAIkolojInuM dhyeya che. AvA atIndriya anubhavAne vaijJAniko kAM to Akasmika ane kAM to yogAnuyoge thatA gaNe che. paNa e nirAkaraNa vaijJAnika nathI. AvA atIndriya anubhavA traNa prakAranA che: TelIpathI, kala2 vAyansa ane bhaviSyakathana. 'DA. benarajIe aneka dRSTAMto ApI potAnA vakatavyanI spaSTatA karI hatI. bIjA vyAkhyAnamAM punarjanmanA praznane sparzatA keTalAka dAkhalAo raja karyAM hatA. vaijJAnikane chAje tevI nikhAlasatAthI temaNe kahyuM ke "A vaijJAnika saMzodhanano upayoga zuM ?'* ema prazna svAbhAvika rIte ja thAya : ane enA uttara Apyo ke mAnavamAtra yantra-paMcamahAbhUtanuM pUtaLu' ja--che ke tethI vadhAre UMDu ane gahanatattva temAM rahyuM che te zeAdhavuM e A saMzAdhananuM lakSya che. A tattvano nirNaya thAya te tene AdhAre jIvana darzana ane jIvana--vidhAna yojI zakAya. ane ante hatuM AcArya rajanIzanuM vyAkhyAna "dharma zuM che.." e viSayanuM vivaraNa zrI rajanIzajIe peAtAnI AkarSaka ane alpsalita vAzailimAM karyuM. rAma, kRSNa ke mahAvIranuM anukaraNa zakya nathI. dareka vyakitae pote potAnuM svarUpa jANavuM ane pAmavuM eja pradhAna puruSArtha che--antima dhyeya che. zrI rajanIzajInI viSayanirUpaNa zailI ane akhaMDa vApravAha zrotAone mugdha karI de che e te jANItI vAta che. gaurIprasAda jhAlA
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana prakIrNa noMdha bhAI umAzaMkarane aneka dhanyavAda ! thoDA samaya pahelAM bhAI umAzaMkara jozI ane zrI maganabhAI desAI vacce gujarAta yunivarsiTInI "phekalTI oNoNpha ArTasa "nA DInanA pada aMge spardhA thaI hatI, ane temAM maganabhAInA parAjya thayo hato. gayA oNkaTobara mAsanI 15mI tArIkhe gujarAta yunivasiTInA vAIsa cernsalara - upakulapati - nA pada mATe e ja banne vyakita vizeSo vacce spardhA thaI ane 118 viruddha 107 mate bhAI umAzaMkaranA vaya thayo. A ghaTanA aneka rIte sUcaka che ane Aga mahattva dharAve che. bhAI umAzaMkara mAtra kavi nathI, vivecaka che, keLavaNIkAra che, sAhityakAra che, gujarAtanI asmitAnA ajoDa puraskartA che, bhAratIya saMskRtinA eka pratinidhi che. A rIte je pada upara temanI nimaNuMka thaI che te mATe teo sarva prakAre yogya che ane tethI A pada upara AvavA mATe ApaNA sarvanA abhinaMdananA tee adhikArI bane che. Ama chatAM teo sAmAnya kramamAM A pada upara bInaharipha cuMTAIne AvyA hota to A ghaTanA samagra gujarAtanuM ATaluM dhyAna kheMcata nahi, zrI maganabhAI desAIne badale bIjA koI harIpha hota to paNa A ghaTanAne ATaluM badhuM mahattva ApavAmAM AvyuM na hAta. paNa maganabhAIne koMgresano pUro Teko hatA; rAjakAraNI netAonuM temane purUM pIThabaLa hatuM; eka zikSaNakAra, sAhityakAra ane patrakAra tarIke paNa temanI kArakIrdi ujjavaLa hatI. Ama chatAM teo hAryA ane umAzaMkara jItyA e ghaTanAno artha e che ke Aja sudhI gujarAtanA AvA viziSTa adhikAro upara koMgresa ane kaoNMgresI rAjakAraNanuM savizeSa prabhutva hatuM ane guNavattA gauNa sthAne hatI. Aje A cUMTaNIdrArA rAjakAraNa uparakagresI prabhu tva upara - guNavattAnA--saMskArItAnA - vijaya thayo che. umAzaMkarane guja rAte upakulapatipada upara sthApIne navA prasthAnanA AraMbha karyo che. banne vidnAna, banne zikSaNapriya, banne niDara tathA spaSTavakatA ~ Ama chatAM ukhAzaMkarane vadhAre mata kema maLyA ane maganabhAIne ochA mata kema maLyA ? kAraNa ke eke gujarAtane amRta pirasyuM che; bIjAe gujarAtane sudarzana pirasyuM che. ekamAM vinamratA che; bIjAmAM saccAInI zekhI ane tALuDAI che. ekamAM ahaMnI mAtrA ochI che; anyamAM ahaMnI mAtrA vadhAre pramANamAM che. AnA pariNAme eka atyanta lAkapriya banyA che; anya eTalA ja apriya banyAM che. A cUMTaNI uparathI niSpanna thatA bodhapATha gujarAtanA rAjakAraNa upara prabhutva bhAgavatA zrI merArajIbhAI ane zrI ThAkorabhAI desAI paNa aMtaramAM utAre evI sUcanA ahIM asthAne nahiM gaNAya. kAraNa keA banne vyakitavizeSAe gujarAtane ghaNI sevA ApI che. ema chatAM, potAnI kaDavI vANInA kAraNe, saccAInI zekhInA kAraNe ane nAnA lekhAtA mAnavIo sAthenI tochaDAInA kAraNe temaNe' Aja sudhI lokonI nArAjI ane apriyatAnI khUba kamANI karI che. teo samajI le ke loko haju sattA sAme mAthuM UMcakatA nathI, paNa temanA kaT vartananA kAraNe aMdarathI loko khUba ja nArAja che. kaTutAne satyanA temaNe sahacArI guNa mAnyo che; pathya priya ane mita evAM satyanAM bIjAM lakSaNAnI avAranavAra upekSA karavAmAM AvI che. A cUMTaNInuM pariNAma temanI tripuTInA A svabhAvane paDakArarUpa che. bhAI umAzaMkara je pada upara AvyA che tene, zikSaNanA kSetramAM navA abhikrama dAkhavIne, khUba zobhAve, ujjavala kare, gujarAtane Ajano vidyArthI bhAratamAM tema ja bhAratanI bahAra apratiSThita banyo tA. 1-11-19 che tenAM kAraNAmAM UMDA utarIne, tathA AjanI zikSaNapaddhati ane nItimAM jarUrI pheraphAro karIne tene puna: pratiSThita banAve-umAzaMkara viSe AvI AkAMkSA AzA rAkhIe te te vadhAre paDatI nahi gaNAya. bhArata jaina mahAmaMDaLanA adhivezanamAM pasAra karavAmAM Avela prastAvA tA. 14 tathA 15 mI okTobaranA roja vardhA khAte maLelA bhArata jaina mahAmaMDaLanA 39mA adhivezanamAM pasAra karavAmAM AvelA prastAvA nIce mujaba che: prastAva 1 AhAra - vizeSajJonuM mAnavuM cheke zArIrika tathA mAnasika svAsthya tathA mAnyatAnI daSTithI zAkAhAra sarvottama che. Ama chatAM paNamAMsAhAranI pravRtti dinapratidina vadhatI rahI che, ane aneka kAraNAthI mAMsAhArane uttejana ApavAmAM Ave che. AvI sthitimAM nirAmiSAhArIone e kartavya prAtpa thAya che ke zAkAhAra prati lokonI ruci vadhe evuM sAhitya janatAne te upalabdha kareM. zAkAna hAra prati jyAM sarakAranI upekSA jovAmAM Ave ane mAMsAhArane uttejana ApavAnI sarakAranI nIti jayAM jayAM najare paDe tyAM tyAM bhArata jaina mahAmaMDaLe janatAnuM tema ja sarakAranuM dhyAna kheMcavuM tathA tene lagatA pracAra karavA ghaTe che ane yogya sarakArI adhi kArIo samakSa ucita pratinidhittvadrArA nivedano karIne e rIte zAkAhAra prati anukULa vAtAvaraNa nirmANa karavAnuM rahe che. prastAva 2 bhArata jaina mahAmaMDaLa sarva saMpradAyane tathA tenA pramukha lokone prArthanA kare che ke potapotAnI mAnyatAo prati AsthA rAkhavA chatAM, bhinna saMpradAyonI mAnyatAo pratye teo Adara rAkhe tathA koI evA prakAranI TIkA - TIpaNI tathA AleAcanA na kare, ke jethI prema na vadhatAM paraspara kaTutA vadhe. A rIte pArasparika kaTutA dara thaze. parasparanA vivAdone ukela lAvavA mATe A dizAmAM jarUrI prayatna kare evI eka samitinI nimaNUka karavAnuM pramu khane sUcavavAmAM Ave che. prastAva-3 sAta varSa pachI bhagavAna mahAvIranA nirvANane 2500 varSa pUrAM thavAnAM che. A nirvANa mahotsava evI rIte UjavavAmAM Ave ke jethI bhagavAna mahAvIranA upadeza tathA siddhAntono janatAne samyaka paricaya thAya. A mATe sarva saMpradAyanA vidhAno, netAo, tathA kAryakartAone anurodha karavAmAM Ave che ke teo A mahAna kAryane saMpanna karavA mATe bhArata jaina mahAmaMDaLanA prayatnomAM sahayoga Ape. maMDaLa vibhinna saMsthAo sAthe saMparka sAdhIne AnI rUparekhA taiyAra kare. prastAva 4 bhArata jaina mahAmaMDaLanuM A adhivezana madyapAnane sAmAjika daSTithI atyaMta hAnikAra lekhe che, tathA A mATe je madyapAnavarodhI prayatno cAlI rahyA che tenuM samarthana kare che tathA A badI dUra karavAmAM jaina samAjane yoga devA anurodha kare che. bhArata jaina mahAmaMDaLanuM adhivezana; eka AvAcanA oNkaTobara mAsanI tA. 14mI tathA 15mInA roja varSI khAte bhArata jaina mahAmaMDaLanuM 39muM adhivezana muMbaI nivAsI zeTha amRtalAla kALIdAsa dozInA pramukhapaNA nIce bharavAmAM AvyuM hatuM. varSAnivAsI zrI ciraMjIlAla baDajAte bhArata jaina mahAmaMDaLanA ghaNA jUnA eka agragaNya kAryakartA che, teo vRddhAvasthAne pAmyA che ane * pakSaghAtanI AchI asarathI temanuM halanacalana avarUddha banyuM che.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabuddha jIvana - temanI khAsa IcchA ane Agrahane mAna ApIne A adhivezana vardhA vAtAvaraNamAM navI cetanAM pedA karI hatI ane je jhaghaDAe jene jeno khAte bharavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM hatuM. adhivezananA prAraMbhamAM zrI vacce aMtara ane judAI pedA karI rahyA che te jhagaDAone AvA ciraMjIlAlajIe potAnA jIvananI saMdhyATANe adhivezananA kAraNe abhigamapUrvaka bahu jahidathI nikAla lAvavAmAM Avaze evI AzAnAM upasthita thayelA jaina samAjanA AgevAnonAM darzanathI pitAne kiraNe vahetAM karyAM hatAM. thayela atyAnaMda pitAnA mudrita nivedanamAM vyakata karyo hato. A gayA varSe bharAyelA sAMgalI adhivezananI sarakhAmaNImAM A adhivezananuM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe ud ghATana karyuM hatuM. svA- adhivezanamAM pratinidhio ane prekSakonI hAjarI pramANamAM bahu ochI gata pramukhanuM bhASaNa, adhivezana pramukhanuM bhASaNa, viSayavicAriNI hatI, paNa judA judA vibhAganA AgevAnonI hAjarI ghaNA sArA samitinI kAryavAhI, temAM nakkI karavAmAM AvelA TharAvo upara vive- pramANamAM hatI ane temAM paNa jaina zve. mU. vibhAganA AgevAnonI co- A badhuM cAlu cIlA mujaba yathAkrama rajU thayuM hatuM ane pAra hAjarI A vakhate ghaNA moTA pramANamAM hatI. pramukha pote te zve. paDayuM hatuM. adhivezananA TharAvo A aMkamAM upara ApavAmAM AvyA mU. jaina hatA ja, paNa e uparAMta zeTha kulacaMda zAmajI, zeTha bhegIlAla che. A TharAvo ke pramukhanA bhASaNamAM koI navo vicAra najare paDate laheracaMda, zrI ratilAla cImanalAla koThArI, jaina zve. kaeNpharansanA pramukha nathI ke koI evI vastu jovA maLatI nathI ke jenI khAsa noMdha levAnI tathA maMtrI, pUnAvAsI zrI popaTalAla rAmacaMda zAha, mAlegAMvavAsI urojanA anubhavAya. Akhare bhArata jaina mahAmaMDaLa pAse koI zrI motIlAla vIracaMda vagere upasthita thayA hatA ane A evI krAntinuM svapna nathI. te eka sImita udezathI kArya karI rahelI saMsthA vyakitao che ke jeo dhAre te jaina samAjamAM ekatA sthApavAnI che ane tene uddeza che jaina samAjamAM aikayane prasthApita dizAe che. mU. samudAya pUrata gaNe mahattvano phALo ApI zake. - karavuM ane e aikayane piSaka evI pravRttio hAtha Ama samagrapaNe vicAratAM, bhArata jaina mahAmaMDaLanA A adhidharavI ane koI paNa takarArI yA vivAdAspada bAbatathI vezane jaina samAjanI ekatA siddha karavAnI dizAe be DagalAM jarUra bane teTaluM dUra rahevuM. vizeSamAM A vakhate maMDaLanA pramukha kAryakartAo AgaLa bharyA che. vastuta: prastuta ekatAno vicAra sau koIne game che, ane adhivezananA nimAyelA pramukha vacce evI koI samajutI thayelI paNa te vicAra, mAtra zubhecchAzI-zubha kAmanAthI-haju AgaLa cAlate hovAnuM anumAna thAya che ke tIrtho jevA jhagaDALu praznane pramukhanA nathI. moTA bhAganA dilamAM huM A saMpradAyanuM chuM ke te saMpradAyane chuM bhASaNamAM ke kAryavAhI taraphathI rajU karavAmAM AvanAra TharAvamAM kaze eTale jaina chuM-Ama saMpradAyavicAra pradhAna sthAne che, jaina hovAne ullekha ja na karo. A kAraNe tIrthonA vivAdAspada prazna upara vicAra gauNa sthAne che. ekatAnI laganI bahu ochAne che, jayAre pramukhe mauna sevavAnuM ucita vicAryuM hoya ema lAge che. vaLI maMDa- A laganI moTA pramANamAM pedA thaze, paraspara vacce rahelA mAnyatALanI kAryavAhI taraphathI A bAbatane lagatA koI TharAva viSayavicAraNI sAmya upara vadhAre ne vadhAre bhAra mUkAte jaze. ane mAnyatAbheda gauNa samakSa raju karavAmAM Avyo nahote. pariNAme nakkI karavAmAM sthAnane pAmaze tyAre sAcI ekatAnI jaina samAjamAM pratiSThA thaze. AvelA TharAva cAlu vAtanuM raTaNa karatAM preraNAvihoNAM lAge che. AvI laganI bhAI riSabhAdAsa rAMkAmAM che. tevI laganI jainanA nAme Ama chatAM paNa, saMbhavita che ke upara sUcavelI samajUtI aMgenA oLakhAtA ApaNa sarvamAM pedA thavI ghaTe che. ema thatAM ApaNI ajANapaNAnA kAraNe, zrI cImanalAla cakubhAI zAhe potAnA udghATana vacce saMgharSo pedA thaze nahi ane kadi thaze to paNa te lAMbA vakhata pravacanamAM ubhayamAnya tIrthonA jhagaDAne ullekha karyo hato ane Takaze nahi. ane e rIte Akhe jaina samAja saMgaThita banIne pitAne jaNAvyuM hatuM ke ubhayamAnya tIrthone vahIvaTa saMyukata hovo joIe je udAtta vicArasaraNIne bhagavAna mahAvIradrArA vAraso maLyo che tenuM ane Aje jevI jyAM sthiti che tevI sthiti tyAM kAyama rahe A mAnava jAtamAM vitaraNa karI zakahai.' ' : bhUmikA banne pakSa svIkAre te A jhagaDAone nikAla lAvavAnuM mane eka carcA patra jarA paNa muzkela nathI lAgatuM." A ja vicAranuM pitAnA prAsaMgika tA. 16-10-'66 nA prabuddha jIvanamAM tIrthone saMdharSa miTAvavivecanamAM zeTha lAlacaMda hIrAcaMde samarthana karyuM hatuM. adhivezana upara vAno sAthe mArga" e mathALA nIce pragaTa thayela prAdhyApaka dalasukhaupasthita AgevAnonA yajamAnasamAM zrI rAmakRSNa bajAje jene bhAI mAlavaNiyAne lekha ane te upara karavAmAM AvelI mArI jevI zANI komanA bhinna bhinna samudAyo vacce tIrtho aMge AvA noMdhane lakSamAM laIne jANItA jaina vidvAna zrI kasturamala bAMThiyAe jhaghaDAe cAlyA kare che e sAMbhaLIne bhAre Azcarya vyakata karyuM hatuM ane mArI upara eka patra lakhI mokalyo che. te patra mULa hiMdImAM che. sUcavyuM hatuM ke "jevI rIte pApanI pasaMdagI karavA mATe kArTInalone "prabuddha jIvananA vAcakonI jANakArI mATe te patrane nIce anuvAda eka oraDAmAM pUravAmAM Ave che ane nirNaya karyA pahelAM koI kArDa- ApavAmAM Ave che. A patramAM je aitihAsika vidhAna ane nalane bahAra nIkaLavA devAmAM Avato nathI ema mArI Apane anumAne rajU karavAmAM AvyA che tenI javAbadArI temanI che. vinamrabhAve sUcanA che ke banne vibhAganA javAbadAra AgevAnone A viSaya aMgenuM mAruM jJAna ane samajaNa bahu ja parimita che. Ape ekaThA karavA ane jyAM sudhI badhA vivAdono teo nikAla na - nepAnagara, 20-10-66 lAve tyAM sudhI temane purI rAkhavA - Ama karavAthI ApanA jhaga- sula paramAnaMdabhAI, DAone jarUra nikAla AvI jaze evI mArI zraddhA che." A vicA- praNAma, 15-10-66 nA prabuddha jIvanamAM paM. mAlavaNiyAne rane pakaDI laIne, saMpradAyo vacce Adara vadhe ane kaTutAna vadhe e bAba- lekha ane tenA upara lakhelI ApanI TippaNI vAMcI. huM ApanA tane anurodha karatA TharAvanuM anumodana karatAM mAlegAMvavAsI ane vicAro sAthe saMpUrNapaNe sahamata chuM. sametazikharane jhagaDo pUjA 9. mUrtipUjaka samudAyanA AgevAna zrI motIlAla vIracaMde e mata- saMbaMdhI nahi paNa saMpattinA adhikAra che. kAnUnI adhikArI zvetAMlibanuM jaNAvyuM ke "zrI cImanabhAIe je bhUmikA rajU karI che te bane hate. sarakAre kAyado banAvI jayAre e adhikArI zvetAMbaro bhUmikA svIkArIne ahIM ekatra thayelA badhA samudAyanA AgevAna pAsethI jhUMTavI lIdho tyAre digabare rAjI thayA. adhikAra jhUMTavI jo pUrA dilathI prayatna kare te ApaNane judA pADatA jhaghaDAonA lIdhA pachI sarakAre pharIthI zvetAMbara sAthe pahADanA bhaviSya saMbaMdhamAM | nikAla lAvavAnuM jarA paNa muzkela nathI ane A bhUmikA egrImenTa karyuM tyAre digaMbaree roSa pragaTa karI AMdolana karyuM ane svIkArIne banatA prayatna karavAnI huM mArA taraphathI pUrI khAtarI ApuM bihAra sarakAra sAme evI sthiti utpanna karI ke zvetAMbaranI avara - - chuM." zrI motIlAlabhAInA A tejasvI ane prANavAna vakatavya gaNanA karIne temanI sAthe bihAra sarakArane egrImenTa karavuM paDayuM. sula paramAnaMda nA prabaLa paNa vAMcI. huM ane
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu jIvana AthI digaMbare rAjI thayA kAraNa ke saMpatti upara temane paNa adhikAra A kAryakrama daramiyAna yunenA sekreTarI janarala zrI yu thAne zrImatI mAnya thayo. zvetAMbara zAnta che, paraMtu be judA judA egrImenTo zubhAlakSamInA saMgItanI mukatakaMThe prazaMsA karatAM jaNAvyuM hatuM ke karIne sarakAre banne mATe laDavAno avasara Ubho karyo che. digaMbarone "zubhAlakSmIne atyAre je umaLakAbharyo AvakAra maLI rahyo che te darzAve che ke saMgItane koI bhaugolika maryAdA nathI. te sarvavyApI adhikAra hato nahi, paNa temane adhikAra maLI gayo che eTale teo ane sarvagrAhI bhASAmAM vyakata thAya che." A nazAmAM zvetAMbarenI pajavaNI na kare te e vAta prakRtinI - A prasaMge bhAratanA agragaNya rAjapuruSa zrI cakravartI rAjaviruddha haze. jeTalA saMmilita tIrtho che te badhA upara adhikAranA gopAlAcArIe khAsa raceluM ane aMgrejI svaramAM nibaddha kareluM stotra jhagaDAo che ane sarakAre bannene samAna adhikAra svIkArIne zrImatI zubhAlakSamIo gAI saMbhaLAvyuM hatuM. tA. 24-10-66 nA ! bannene potapotAnI mAnyatA anusAra pUjA karavAno samaya nakkI 'jabhUmi'mAM pragaTa thayelo A stotrane gujarAtI anuvAda nIce mujaba che:karI dIdhuM che, ema chatAM 'binamuti nA sarI ' mAnavAvALe te mUrtinI viDaMbanA karavAmAM jarA paNa saMkoca karate mahimana nathI. je pArzvanAtha bhagavAnanI evI viDaMbanA thatI hoya, he prabhu! karaje kSamA ama pApane, teo mekSamAM besI ApaNI emanA pratyenI zraddhAbhakita joI avazya sarva rASTro saMpathI ekatra che, du:khI thatA haze.. . rANasaMsthAnuM ahIM sukha chatra che. *. - A saMbaMdhamAM Ape netronI vAta karI che. Ama te badhA mAne rASTrasaMsthAnA suzItala chatra nIce, che ke jenA mUtiomAM A bheda, AThamI zatAbdImAM thaI gayelA vizvazAMtinA zivaMkara satra nIce. -bappaTasUrie karAvyo che. tyArathI zvetAMbaro pitAnI mUrtionI dhikkAra ke bhayabhIta vRtti tyAgavA, kamaramAM kaMdoro ane laMgoTa aMkita karavA lAgyA che. Apane e anyanA haiyAnI uSmA pAmavA paNa khabara haze ke vikramanI agiyAramI zatAbdImAM thaI gayelA sarva rASTro saMpathI ekatra che, dhanapAla kavira bhagavAnanI stuti karatI vakhate emanAM "prazamarasa rASTrasaMsthAnuM ahIM sukha chatra che. nimagna" netranI vAta kahI che. evA prazamaranimagna" netrone. rASTrasaMsthAnA suzItala chatra nIce anubhava sphaTika ane koDIvALA netromAM kevI rIte thaI zake? A vizvazAMtinA zivaMkara satra nIce, uparathI e spaSTa thAya che ke, mUrti upara netro cUMTADavAnI zvetAMbaronI yuddhane saMhAranAM sAhasa karI cUkayA pachI, *prathA 11mI zatAbdA pachInI che, purAtanakALanI nathI. gheDa zAMti kAje bhadra sAhasane rahyAM Aje bhajI. mahinA pahelA "zrI jinapUjA vidhi saMgraha' nAmanuM pustaka prasiddha sarva rASTro saMghathI ekatra che. ItihAsavettA muni lyANavijayajIe prakAzita karyuM che. A rANasaMsthAnuM ahIM sukha chatra che. emanuM vi. saM. 2012mAM prakAzita janapUjA paddhati'nuM parivadhita rASTrasaMsthAnA suzItala chatra nIce bIjuM saMskaraNa che. Ape nahi joyuM hoya te e eka kRti maMgAvI vizvazAMtinA zivaMkara satra nIce avazya joI jaze. emAMthI zvetAMbara saMpradAyanI pUjAvidhinI -vikRtine pramANasahita ItihAsa Apane vAMcavA maLaze. te uparathI paramANunI vara cetanA te che ja mAnavamAtramAM, Apane jaNAze ke "vatthayugalanI avejImAM 'cAyagala' karIne "zrAddha eprabhA paramANunI pracchanna kintu amApa che, vidhi kaumudI'nA lekhake bAramI zatAbdImAM A vikArane praveza paramANumAM paramArthalakSInavya bhavya pratApa che, karAvI dIdho che, je muni kalyANavijayajInA matAnusAra anAmika e prabhAnA darzanArthe dUra duritene karI che. paraMtu koI gItArthe A anAgamika vikAranuM saMzodhana karavuM e prabhAnAM kiraNathI maDhIe ciraMjIva zAMtine : - te dUra rahyAM, paraMtu peDhI dara peDhI sau. koI AnuM samarthana karatA ja rASTrasaMsthAnA suzItala chatra nIce AvyA che. Aje paNa A anAgamika vikArane virodha thAya te vizvazAMtinA zivaMkara satra nIce. te te nAbuda thatAM digaMbara zvetAMbaronuM manamAline te dUra thaze ja, he prabhu! karaje kSamA ama paraMtu AnA lIdhe thatI bhagavAnanI mUtinI viDaMbanA paNa dUra pApane thaI AzAtanAnA pApathI ApaNe sau bacI jaIj. jo ke rUDhipaMthI - jagatmagala zAMtinI zubha preraNA nuM Apane! munio te A vikAranuM samarthana karaze ja, paraMtu satyanuM saMzodhana rASTrasaMsthAnI dhajAnA chatra nIce karanArAo muni lyANavijyajInuM samarthana karaze. rUDhipaMthIonI vizvazAMtinA prajAnA satra nIce. daSTie kalyANavijayajI mAM che, kAraNa ke teo jevuM satya dekhAya A rIte saMyukata rASTrasaMsthA samakSa yunadina utsava nimitte tenuM prakAzita karavAnuM sAhasa karI zake che. ApaNI jevAoe muni bhAratIya saMgItane bhavya kAryakrama raju karIne zrImatI bhAlakSamIe kalyANavijyajInA matane pracAra karIne lokamata keLavavo joIe. bhAratanA gauravamAM vadhAro karyo che ane temaNe pote AMtararASTrIya '. A rIte keLavAyelA lokamatane anAdara kayAM sudhI thaI zakaze ? kalyANa khyAti prApta karI che. vijayajI Aje paNa pitAnA kathananuM taTastha nyAyAdhIzanA samakSa vinobAjIne maLelo gauravaprada puraskAra pramANapura:sara samarthana karavA mATe taiyAra che. Apane - tA. 25-10-66 nA roja nyU khAte mAnava saMbaMdhonA kSetre-jagatanA mAnavIo vacce prema ane babhAvanI bhAvanA sthAkaranuramela bAMThiyA pavA arthe AcArya vinobA bhAvee je kAma karyuM che tenI kadara tarIke saMyukata rASTrasaMsthA samakSa rajU karavAmAM Ave Society for the Family of Men' - "mAnavI kuTuMba bhAratIya saMgItano kAryakrama mATenI saMsthA' taraphathI 5,000 DaeNlarane puraskAra apAyele jAhera karavAmAM AvyA che. A puraskAra vinobAjI uparAMta bIjA che vizeSa * * 24 mI okTobara yunAITeDa nezansane sthApanAdina hato. vyakitaone ApavAmAM Avyo che, jemAM yunAITeDa sTeTsanA pramukha tenA anusaMdhAnamAM yojAyelA samAraMbhamAM tA. 23-10-66nA roja jonasanano samAveza thAya che. vinobAjInAM mahAna kArya ane sevAnI - yunAITeDa nezansa-saMyukata rASTrasaMsthA samakSa yunenI mahAsamitinA A pramANe AMtararASTrIya kSetre kadara thatI joIne ApaNe bhAratahaoNlamAM bhAratanI mazahura gAyikA zrImatI ema. esa. zubhAlakSmIe vAsI gaurava anubhavIe e svAbhAvika che. vinobAjIne ApaNA pitAnA gAyanene eka atyaMta manoraMjaka kAryakrama rajU karyo hato. : hArdika dhanyavAda ane abhinaMdana.. . . nAda ane abhinaMdana!* * * * paramAnaMda
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta, 1-11- 13pa : saMtati-niyamananI mahAna puraskartA: misisa mArgareTa seMgara (tA. 19-9-60 nA "TAImsa oNpha InDiyA'mAMthI sAbhAra udhdhata ane anuvAdita). zrImatI mArgareTa seMgara jemanuM tAjetaramAM gayA sapTembara pedA karyA karaze tyAM sudhI garIba haMmezA garIba ja rahevAnAM. mAsanI chaThThI tArIkhe 83 varSanI uMmare avasAna thayuM temane bhArata AvI pratIti thatAM misisa seMgarane e hakIkataja khUba ghaNA kALa sudhI saMbhAratuM raheze. e misisa seMgara hatAM ke jemaNe pajavavA lAgI ke A mAtAone je mAhitI ApavI ghaTe te 'Birth control'-'saMtatiniyamana' zabdane sauthI pahelA mAhitI pahoMcADavA mATe koI kAyadesarane rasto ja nathI. rDokaTaro prayoga karyo hato, ane 1921mAM jemaNe nyu caeNrka khAte sauthI pahelI ema kahIne temane TALatA hatA ke A to kevaLa sAmAjika prazna saMtatiniyamana pariSada bharI hatI. duniyAnA pravAse nIkaLelAM che; sAmAjika kAryo kAM to IzvarecchAnI vAta karatA athavA to teo 1935 nI sAlamAM bhArata khAte AvyAM hatAM ane gAMdhIjIne AvI bAbatamAM potAnA hAtha khaMkherI nAMkhatA. paNa teo e divase mAM maLyAM hatAM. gAMdhIjI sAthenA meLApanuM varSo sudhI vicAra karyA bAda A prazna temaNe potAnA hAthamAM varNana karatAM temaNe zrI bhaMvaramala siMdhIne jaNAveluM ke "duniyAnA levAne niradhAra karyo ane virodhIonA humalAne sAmano karavAnuM e mahAna purUSane maLavAnuM saubhAgya mane prApta thayuM hatuM ene temaNe zarU karyuM. temaNe kazI paNa dhAMdhaladhamAla karyA sivAya garbhadhAraNa mArA jIvananI eka moTI ghaTanA tarIke lekhuM chuM. e meLApanI vAta aTakAvavAnI bAbatamAM strIone khAnagI salAha ApavAnuM zarU karyuM. jyAre paNa huM yAda karuM chuM tyAre Aje paNa mArA bhAgya vize A chupA AMdolanamAM temane maLelI saphaLatAthI temane eTale badhA huM garva anubhavuM chuM. e barAbara che ke saMtati-niyamananA viSaya utsAha Avyo ke temaNe "The women rebel' e nAmanA aMge ne huM gAMdhIjIne mata badalI zakI ke na teo mane nirUttara sAmayikanI zarUAta karI ane tenA pahe aMka 19 14 mAM bahAra paDayo. karI zakayA. paraMtu temanA pratyenI mArI zraddhAmAM na te te vakhate koI paNa kamIpaNuM AvyuM hatuM, nathI Aje koI kamIpaNuM AvyuM." - kAmadAra strIo pitAne prazna jAte ja vicAratI thAya ane koI anyAya ke aghaTita vartAvane teo pragaTapaNe hiMmatapUrvaka sAmano temaNe e vakhate 18 dezanI mulAkAta lIdhI hatI ane zaheranA rAjyAdhikArIone, maeNDikala sAyaTIone ane sAmAjika kAryakarone maLyA karatI thAya - e uddeza A sAmayikane jAhera karavAmAM Avyo. hatA ane temanI sAthe potAnA viSayanI carcAvicAraNA karI hatI, strIonA hakko zuM che enI jAherAta karavI, eTaluM ja nahi paNa, maryAane bhAratamAM saMtatiniyamananI hIlacAlane vega ApavAmAM temaNe dita gadhAraNanI paddhati vize kAyadesara rIte salAha ApavAnI jarUrikhUba madada karI hatI. yAtane loko samakSa AgaLa dharavI- A bAbatanI A patra dvArA mArgareTa seMgare nAnI ummarathI pitAnI bhAvI mahattAnAM cihane josabhera hIta.cAla calAvavAmAM AvI. A patrane sarakAra taraphathI pragaTa karyA hatAM. teo agiyAra bhAMDuomAMnA eka hatAM ane e TapAlamAM laI javAnI ke pahoMcADavAnI manA pharamAvavAmAM AvI. kAraNe anizcita AvakavALAM kuTuMbomAM bahu jhaDapathI pedA thatAM TapAla mAraphata saMtatiniyamana karavAne preratI patrikAo mekasaMkhyAbaMdha bALakanI samasyAne bahu nAnI ummarathI temanA dila upara lavA mATe 1915 mAM misisa seMgara upara kesa karavAmAM AvyuM. paNa cAMTa lAgI hatI. misisa seMgaranI hIlacAlanA pakSakAra evA keTalAka jANItA mitroe temanI mAtA kSayaregamAM maraNa pAmI ane lokonI sevA kara- prAgukha vilsana tarapha AvA kesane virodha karatA patro lakhyA ane vAnI IcchAne vaza thaIne A nAnI ummaranI mArgareTa 'nasiMga'nA pariNAme kesa pAchA kheMcI levAmAM Avyo. vyavasAya tarapha AkarSAI. AgaLa jatAM nyu rka sITInA leara 1916 mAM bra kalInamAM barthakanTrola kalInIka calAvavA mATe IsTa sAIDamAM AvelI cAlemAM vIjhITIMga narsa tarIke kAma karatAM misisa seMgaranI dharapakaDa karavAmAM AvI. ane tene 30 divasanI * satata garbhadhAraNanA mAThAM pariNAme temane bahu najIkathI jovA maLyAM sajA pharamAvavAmAM AvI, paNa A sajA sAme karavAmAM AvelI apIhatAM ane tenI temanA mana upara khUba gaMbhIra asara paDatI gaI. lanuM pariNAma yu. esa . korTa oNpha apIlanA evA cUkAdAmAM AvyuM ke temanA dardIomAM evI strIo hatI ke jeo cAlu suvAvaDanI jenA pariNAme amuka dardanA upAya ane aTakAyata mATe saMtatiniyabhAga banatI hatI. A juvAna narmane mAluma paDayuM ke A strIo bhAMgI manane lagatAM sAdhano vAparavA saMbaMdhe strIone salAha ApavAnI DokTarone chUTa ApavAmAM AvI. gaI che, 35 varSanI umare gharaDI jevI lAge che ane avAranavAra garbhapAtane aAya le che jemAMthI keTalIkanuM maraNa nIpajatuM hoya che. pitAnA jelanivAsa daramiyAna misisa seMgara evA nirNaya A atyanta daridra-du:khI strIo ke jemanI sAravAra karavAnuM upara Avyo ke keLava josabhera Andolana calAvavAne badale zikSaNa, temanA bhAge AvatuM hatuM temanI kevaLa nirAzAjanaka dazA joIne saMcAlana ane kAnUnanirmANane lagatA nA kAryakrama have hAtha dharatemanI uMgha UDI jatI ane UMghatA te tenAM ja temane sapanAM vAnI jarUra UbhI thaI che. A prakAranA zikSaNanA kSetre paheluM pagaluM AvatAM. Akhare A bahenanI dayAjanaka dazA joIne ghelI 1917 mAM "ba kanTrola rivyu' zarU karavAne lagatuM hatuM - e samaye jevI banI gayelI seMgare, temane pote koI paNa rIte madadarUpa thaI ke jyAre tenAM taMtrI hajI jelamAM hatAM. zake tema nathI ke salAha ApI zake tema nathI- AvI vastusthitinuM ' 1921mAM pahelI nezanala bartha Trola kaMphransa nyu yaoNrkamAM bhAna thatAM, 1912 mAM nasiMgane vyavasAya choDyo. bharavAmAM AvI. jAhera mata keLavavA mATe misisa seMgare dhI ame. temaNe lakhyuM che ke, "mane ekAeka bhAna thayuM ke narsa tarIkenuM rikana bartha kanTrola lIganI sthApanA karI- e hetuthI ke strIo DAkTare pAsethI mArgadarzana meLavatI thAya, vaijJAnikonA saMzodhanonuM samIkaraNa mAruM kAma ane sAmAjika kSetrane lagatI mArI pravRttio uparachalI karavAmAM Ave, saMtatiniyamanane avarodha karatA kAyadAkAnuna rada rAhata ApanArI ane arthavinAnI che ane je du:kha huM mArI cAre karavAmAM Ave ane kAryakarone evA rAjyomAM melavAmAM Ave ke jyAM bAjue joI rahI hatI temAM koI saMgIna rAhata ApI zakAya tema vasatinA praznane abhyAsa karavAmAM sthAnika saMsthAone sahAra che ja nahi. * ApatAM klInIkone kAyadAthI aTakAyata karavAmAM na Ave. A aniSTanuM mULa zodhavAnA maMthanadvArA temane mAluma paDayuM saMtatiniyamananI hIlacAlanAM zarUAtanAM varSo daramiyAna bIjuM ke puruSanA pagAra ane Arthika vaLatara vadhAravAne lagatI laData pUratI mahattvanuM pagaluM e levAyuM ke 1923mAM nyU paeNrka sITImAM kalInithI. jyAM sudhI A duniyAmAM garIba lo DhagalAbaMdha bALako nikala rIsarcanuM udghATana karavAmAM AvyuM - A e saMsthA ke jyAM
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 DokaTaro saMtatiavarodhanAM sAdhanAnI jAhera rIte bhalAmaNa karavA lAgyA. A saMsthAmAM kesa - hIsTrIjha saMgrahita karavAmAM AvyA ane e rIte saMtatiniyamananA samarthanamAM vaijJAnika bhUmikA taiyAra karavAmAM AvI. AgaLa jatAM A saMsthA 'bartha kanTrola kalInIkala rIsarca byUro'mAM parivartita thaI. 1929mAM A saMsthAnA makAna upara polIsanI dhADa AvI, paNa tyAra pachI te sAmenA Aropo pAchA kheMcI levAmAM ramAvyA. pramura, jIvana. arthazAstrIo, samAjazAstrIo, nRvaMzazAstrIo, prANIvijJAnazAstrIe ane anya vaijJAniko have A saMtatiniyamanane lagatI jehAdamAM bhaLavA lAgyA. 1925mAM nyu yorka sITImAM bharavAmAM AvelI dhI InTaranezanala bartha kanTrola konpharansamAM 17 dezanA pratinidhioe bhAga lIdhA. 1930 mAM misisa seMgare duniyAnA judA judA dezAnA prayAsA vacce anusaMdhAna UbhuM karavA mATe pUrIca khAte varlDa konTrAsepTIva kAnpharansanuM Ayojana karyuM. 1962 mAM misisa seMgare bartha kanTrolane lagato kAyado karavA saMbaMdhe kAgresI sabhyonA abhiprAyo saMgaDDita karavA mAMDayA ane 1931mAM bartha kanTrola aMge pheDarala lejIslezana (rASTravyApI kAnUna) karavA mATe eka nezanala kamiTInI sthApanA karI. Aje bartha kanTrolanI hIlacAle yunAITeDa sTeTsamAM sanmAnabharyuM sthAna prApta karyuM che. 1939 mAM jUnI amerikana bartha kanTrola lIga ane banne kanTrola kalInIkala rIsarca burI--A banne saMsthAnuM vilInIkaraNa karavAmAM AvyuM ane emAMthI 'bartha kanTrola pheDarezana oNpha amerikA nAmanI saMsthAnuM nirmANa thayuM ane misisa seMgara tenA AnararI ceramena banyAM. 1942mAM A navA pheDarezane peAtAnuM nAma badalI *plAnDa peranTahuDa pheDarezana oNpha amerikA' evuM nAma dhAraNa karyuM ane nyu yArkane tenuM mathaka banAvavAmAM AvyuM. misisa sagarane temanI siddhi badala aneka pAritoSiko ApavAmAM AvyA ane AnararI DigrIe arpaNa karavAmAM AvI. 1931mAM 'Integrity, vision and valour '~'pramANikatA, darzana ane vIratA' mATe misisa saMgarane dhI amerikana vImensa avorDa' maLyo ane 1936mAM mAnavI jIvananA vikAsa ane utkarSamAM mahattvano phALo ApavA mATe temane 'dhI TAuna haoNla evArDa oNpha nara' maLyo. dhI AlbarTa eNnDa merI lAskara phAunDezane bartha kanTrolane lagatA AMdolananA anusaMdhAnamAM DahApaNabharyA AyojananA zikSaNapradAnamAM sauthI AgaLa paDato bhAga levA mATe ane duniyAnA dezanuM vastInA samadhAraNanA prazna tarapha dhyAna kendrita karavAmAM agraNI banavA mATe misisa saMgaranuM bahumAna karyuM. 1949mAM mesecyuseTsamAM Avela smItha kaeNleje temane DaoNkaTara oNpha lAjha'nI DigrI ApI; ane 1965mAM yunivarsiTI oNpha erIjhAnA taraphathI temane 'DaoNkaTara oNpha hayumeIna leTarsa'nI padavI maLI, AgaLa jatAM misisa sagarane, 'Humanist of the year' ane 'Woman of the Century' tarIke jAhera karavAmAM AvyAM hatAM ane 1965mAM 'vImensa hAla Apha pheIma'mAM 20mI sadInI 20 AgaLa paDatI sannArIomAMnAM eka tarIke temanuM nAma aMkita karavAmAM AvyuM hatuM. temaNe 'The Pivot of Civilisatlon' (1922); Women and the New Races'(1923); Happiness in Marriage' (1926); ane be Atmacaritra; 'My Fight for BirthControl (1931); ane 'Margaret Sanger-an Autobiography' (1938) ane e uparAMta barna ka-Trola ane jAtIya zikSaNa upara ghaNAM pustako lakhyAM che. anuvAdaka: paramAnaMda :mULa aMgrejI: yu. jI. siphra 10 tA. 11 ke umAzakara joSI ('janmabhUmi--pravAsI'mAMthI sAbhAra uSkRta) traNa aThavADiyAmAM be 'yuddha' jItavAM e eka meATI siddhi che, temAM paNa pratispardhI jayAre zrI maganabhAI desAI jevA jAjaramAna rAjapuruSa hAya, sarakAra ane kaoNMgresanuM pIThabaLa dharAvatA hoya tyAre evA yAddhAne harAvavA e kaI jevI tevI siddhi nathI. vidyAnA kSetre zrI umAzaMkara jozIe je siddhi prApta karI che tenA karatAM A vijaya kaI vadhu moTA nathI ane umAzaMkarane evA vijayanI jarUra paNa nathI. paraMtu sarasvatIne rAjakAraNanA tApathI bacAvavI hoya to A spardhAnI jarUra hatI. vidvAno ane keLavaNIkAro pAtAnA kSetramAM rahe ane rAjakaraNanA kAdavamAM na paDe e jarUrI che. kAraNa ke ApaNe tyAM rAjakAraNano atireka thayo che, ne rAjakAraNamAM gaMdakI to badhe hoya che. A kaI gAMdhIjInuM rAjakAraNa nathI. gAMdhIjInuM tattvajJAna tA gAMdhIjInI sAthe gayuM. umAzaMkarane koI rAjakIya mahattvakAMkSA nathI. e sArasvata sarasvatInI bhakitamAM tallIna rahIne sukhI che. tema chatAM temane zAstra mUkIne zastra upADavuM paDayuM, kAraNa ke vidyA ane keLavaNI para rAjakAraNanuM AkramaNa thayuM hatuM. thADAka mAsa pahelAM A mahAkavinI sAthe traNa cAra divasa gALavAne mane prasaMga Avyo tyAre jANavAmAM AvyuM hatuM ke, temanA aMtarAtmA baLavA karI rahyo che. 'saMskRti' nA saMpAdaka ane saMskRta vidrAna puNyaprakopa anubhave to paNa kaTutAthI mukata che. emane hAdAnI bhUkha nathI, prazaMsAnA meha nathI. amadAvAdamAM saradAra paTela nagaramAM "setu'nA prasannacitta zAMta vAtAvaraNamAM kavi adhyayanamAM magna hoya athavA gujarAta vidyApIThamAM zikSaNa ApavAmAM tallIna hAya--A temanuM jagata che. jIvananI karuNatAe A sAdhupuruSane paNa choDayA nathI, kAraNa ke kALe umAzaMkara pAsethI umAne akALe khUMcavI lIdhI che. umAzaMkara jeThAlAla joSInA janma tA. 21mI julAI 1931 nA roja sAbarakAMThAnA bAmaNA gAme thayo hato. gujarAta vidyApIThamAM ane muMbaInI elphinsTana kAlejamAM bhaNIne ema. e. thayA pachI emaNe keLavaNI ane sAhityane potAnuM jIvana arpaNa karyuM che, gujarAtI sAhitya kSetre A kavi--paMDitanA phALA amUlya che. kavitA mATe temane raNijatarAma suvarNacaMdraka, narmada suvarNacaMdraka te mahiDA pAritASika maLyAM che, paraMtu have te temanI kAvyapratibhA ane temanuM vidyoteja pote ja emanA rAMdraka che. emanI vyagaMgAtrInA prasannacitta pravAhane kharekhara teA gaMgAvataraNanA pravAha sAthe sarakhAvI zakAya. tame bhAgIrathI, maMdAkinI ane gAka naMdAne himAlayamAMthI UtaratI ane uchaLatI juo, ane pachI haridvArathI pragalbha rIte medAnamAM vahetI jue tyAre je svarUpa vidhya tame joze te umAzaMkaranI kAvyagaMgAmAM che. 'vizvazAMti' nAmanA khaMDakAvyanI pAMkhe ane 'gaMgotrI'nI lahere caDIne umAzaMkare gujarAtI kAvya - sAhityamAM nAnI vaye praveza karyo, ane tarata ja pahelI paMkitanA adhikArI banI gayA. temanuM 'sApanA bhArA' vAMcanArane temanI pAsethI vadhu nATakonI ane 'traNa aDadhuM be' tathA 'zrAvaNI meLA'nuM rasapAna karanArane vadhu vArtAenI tRSNA jAge che. eka vidvAna vivecaka tarIke temanuM sthAna AgavuM che. 'uttararAmacarita' ane 'zAkuntala' dvArA temaNe saMskRta kAvyAmRtanA gujarAtImAM rasAsvAda karAvyo che. keLavaNI rAjakAraNathI alipta ane aspRzya rAkhavI hoya tA maganabhAI ane umAzaMkaranI vacce umAzaMkaranI ja pasaMdagI karavAnI hAya. ethI AgaLa vadhIne kahIe to keLavaNIkAra tarIke umAzaMkaranI ja pasaMdagI yAgya che. navA jamAnAne evA saMskAramUrti vidvAnanI jarUra che ke jemanI tAjagIbharI daSTine rAjakIya vicAro dhUMdhaLA banAvI zake nahi. Aje bhAratamAM vidyAthI jagata saMkSubdha che, dizAbhAna gumAvI beThela che, kruddha banI khaMDanAtmaka pravRttimAM paNa UtarI gayela che tyAre gujarAta yunivarsiTImAM AvatI kAlanA gujarAtI bhAgyavidhAtAonuM potAnuM bhAgya ghaDhavA umAzaMkara jevA bhAmiyA maLyA e saunuM sadbhAgya che. sAhama
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA.1-12-66 mahuvana IL. AdhyAtmika sAdhanA zibira baheno mATe * zakita delanAM pramukha zrImatI pUrNimAbahena pakavAsA taraphathI (mizra) maLela patrikAmAM e mujabanI jAherAta karavAmAM AvI che ke zakitadala abhyAsa kakkA sama jiMdagIne ,, - taraphathI navembara mAsanI 21, 22 tathA 23 mI tArIkha - ema AraMbha kI "a" thakI aho meM traNa divasa mATe AcArya rajanIzajInA sAnidhyamAM muMbaI aMte pahoMcI '' sudhI chatAM che . ' malADa khAte AvelA Adarza dugdhAlayamAM bahene mATe eka AdhyA- ' sahI kharA jIvanathI ja "a"!, , , ; tmika sAdhanA zibira yojavAmAM AvI che. A zibiramAM joDAvA ' . gItA parIkha" IcchatI bahenee zibirane lagatuM pravezapatra meLavavAnuM raheze ane bhula sudhAraNA tA: 10 mI navembara sudhImAM rUA. 50 sAthe te pravezapatra bharIne mAnad ' prabuddha jIvananA gatAMkamAM "ane phINa nA avalokanamAM maMtrI, zakitadala, 21, DuMgarazI roDa, muMbaI-6 e ThekANe pahoMcADa- jaNAvAyuM che ke A pustaka mesarsa ena. ema. tripAThInI kaMpanImAMthI vAnuM raheze. A zibiramAM joDAvA IcchatI bahenee tA. 20 mI maLaze, paNa A putiskA vecavA mATe kADhI nathI, paNa bheTa ApavA navembaranI rAtrInA ATha vAgyA sudhImAM zibira sthaLe pahoMcI pUratI amuka nakala kADhavAmAM AvI che, eTale sAmAnya lokone javAnA raheze. zibirArthI bahene mATe zibiranA divase daramiyAna ' ' ' pastikAnI prApti zakya nathI. ' ' khAvA pIvA tathA rahevAnI jarUrI badhI sagavaDo karavAmAM Avaze. vizeSa sUcanAo zibirane lagatA pravezapatromAMthI bahenoe meLavI | 'samarpaNane jayanA avalokanamAM zrI ratilAla dIpacaMda levI. A pravezapatra meLavavA tathA nANAM bharavA mATe nIcenAM sthaLoe ' desAInI ane kRtio tarIke 1. kAmavijetA, 2, citrAkamArI, paNa goThavaNa karavAmAM AvI che: 3. advaita ane 4. prabhAtanAM puSpo ema cAra kRtio jaNAvI che. - (1) zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha kAryAlaya, 45/47, dhanajI - A vidhAna bhUlabhareluM che. temanI cAra kRtionAM nAma nIce sTrITa, muMbaI -3. mujaba che: suvarNakaMkaNa, rAga ane virAga, kalyANamUrti ane (2) zrI jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, baI-2. himagirinI kanyA. taMtrI : 'prabuddha jIvana" Te. naM. 22331 A banne kAryAlaya taraphathI rU. 50 nI kAcI pahoMca ApavAmAM viSayasUci Avaze. ', ' ' sarvodaya vicAradhArAnuM samyaku svarU5. - zaMkararAva deva 127 : "zreyasane paricaya paryuSaNa vyAkhyAnamALA : " zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame masjida baMdara samAlocanA che. gaurIprasAda yu.jhAlA 129 prakIrNa noMdha : bhAI umAzaMkarane aneka paramAnaMda, roDa upara AvelA dhI greIna eNnDa oNIla sIDajha maracanTasa 132 dhanyavAda, bhArata jaina mahAesesIezananA haeNlamAM tA. 5-11-66 zanivAra sAMjanA maMDaLanA adhivezanamAM pasAra karavAmAM cha vAgye eka sabhA yojavAmAM AvI che, jemAM amadA Avela prastAve, bhArata jaina mahAvAdanI suprasiddha zikSaNa saMsthA 'oyasa'nA sthApaka tathA maMDaLanuM adhivezana: eka samAlocanA, mukhya saMcAlaka zrImatI lInAbahena maMgaLadAsa 'zreyasa'nI eka carcApatra, saMyukata rASTrasaMsthA vividha pravRttione citro tathA vividha sAhitya dvArA - samakSa rajU karavAmAM Avela paricaya Apaze. A sabhAmAM bhAga levA jijJAsu sarve bhAratIya saMgItane kAryakrama, vinegA jIne maLelo gauravaprada puraskAra. bhAIbahenene vinaMti karavAmAM Ave che. . saMtati-niyamananI mahAna puraskartA : " maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha || mIsIsa mArgareTa saMgara yu. jI. sirUra..., 135 vyAkhyAnamALAnI yAdI - : , 138 paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMghanI vividha pravRttione thayeluM arthasiMcana zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha 201 , sva. aMbAlAla caturabhAInA 101 , ajamerA enDa ke. 1562-66 jhoLImAM AvyA smaraNArthe temanA kuTuMbIjane 101 , eka tagRhastha 501 eka sagRhastha, .. taraphathI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 500 zrI madhurIbahena amRtalAla zAha 201 , cImanalAla pI. zAha 101 , sevaMtIlAla khemacaMda 500 zrI navalamala kuMdanamala phIrodIyA. 200 " vIzA prInTarI , eka sahastha 251 , rasikalAla mohanalAla jhaverI 200 , narendra zIvalAla guptA , nIrU enDa kuM." 251 , eka sadagRhastha , , tArAcaMda dhanajI 101 , zAha paTela enDa kuM. 251 , cImanalAla cakubhAI zAha 00 , gulAbacaMda talakacaMda zeTha 101 , ramaNalAla caMdulAla zAha 251 , eka sadagRhastha 200 , Ara. sI. barAra ke. 101 , pI. vI. zAha 250 " kamANI bradharsa prA. lI. 151 phattehacaMda lallubhAI zAha 101 , nautamalAla dIpacaMda zAha 250 " khImajI mADaNa bhujapurIyA 151 , subodhabhAI ema. zAha , hIrAbahena dIpacaMda saMghavI 250 , caMdulAla mehanalAla jhaverI 151 , jayaMtilAla aMbAlAla zAha , rabbara guDajha TreDIMga kuM. 250 , arajaNa tathA devajI khImajI ' sArvajanika TrasTa, 151 , urmilAbahena jayaMtilAla zAha 101 , eka zubhecchaka' , 250 , pramodabhAI vIracaMda zAha, 150 , lIlAdhara pAsu zAha 101 , DI. Ara. vI., TreDIMga ka. 250 durlabhajI kezavajI khetANI 101 .lakhamazI neNazI : : - 101 , yunivarsala InDasTrIjha korporezana # #
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja ka - prabuddha jIvana 101 , ema. kizorabhAI enDa ka. 25 , lavaNaprasAda kulacaMda zAha : 11 , jayaMtilAla esa. ojhA , rIpabhadAsajI rAMkA , dalapatalAla kezavalAla , " . 11 , veNIbahena vinayaracaMda kApaDiyA 101 , dhIrajalAla ajamerA : 25 , cInubhAI nAthAlAla zAha 11 , guNavaMtIbahena choTAlAla zAha 101 , zAntAbahena jIvaNalAla lAkhANI 25 , ramaNalAla prabhudAsa zAha 11. , DI. ema. bhujapurIyA , mahAsukhalAla bhAIcaMda , rAmajI TAkarasI gharoDa , zAMtilAla sI. zAha , manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA : , rAyacaMda hIrAcaMda jhaverI , kAMtilAla bhagavAnadAsa - kAntAbahena kasturacaMda jhaverI , prabhAvatI jAdavajI mahetA , zAmajI canAbhAI 100 , ema. bI. virAna : , caMdabahena pArekha , khImajI mANeka vIrA - 75 , ratilAla cImanalAla koThArI 25 , hasamukhalAla phohacaMda , . 10 , kezavalAla nagInadAsa zAha 51 , vijayAbahena parIkha : 25, kusumacaMdra DAhyAbhAI 10 , jayAbahena pravicaMdra 51 - bhagavAnadAsa popaTalAla A , sarasvatIbahena kAMtilAla mahetA 5ra dasathI nIcenI rakama 51 , ena. je. mahetA , kumudabahena aravinda paTavA 13147-66 51 , maNilAla bI. nANAvaTI - 25 , yazodhara hemacaMda modI : zrI.ma.ma. zAha sArvajanika 51 , maMgaLajI jhaveracaMda mahetA , jagajIvana popaTalAla : vAcanAlaya ane pustakAlaya 51 , ke. pI. zAha 25 , gaNapatalAla maganalAla koThArI - 251 zrI jeThAlAla DAmarasIbhAI: 51 ghelA kurapAla 25, hIrAlAla haragoviMdadAsa gAMdhI ' caMdrikAbahena vADIlAlanI dIkSA prasaMge , moMghIbahena hIrAlAla zAha 25 , catrabhuja nAgaradAsa 251 , rasikalAla mANekalAla dalAla , surajabahena koThArI , De. nagInadAsa pI. zAha 251 , kAMtilAla nyAlacaMda koThArI , praviNacaMdra hemacaMda amaracaMda , yaMtilAla popaTalAla zAha 250 , kAmANI phAunDezana De. cImanalAla zropha 25 , zivalAla ke. mahetA - 109 , je. pI. pArekha , sunitAbahena zeTha 25 , nAnajI vIrapALa 101 , Ara. ela. zAha , bAlakRSNabhAI gAMdhI - 25, mohanalAla nagInadAsa jarIvAlA 101 " pI. ratilAlanI ke.. 51 , caMdulAla sAkaLacaMda zAha 21 , zAntilAla amRtalAla zAha 51 , sunitAbahena zeTha , praviNabhAI maMgaLadAsa zAha ", kapilAbahena zAstrI 50 , mohanalAla nagInadAsa jarIvAlA - mahetA ejIniyarIMga sTorsa , amRtalAla paTaNI 26 , vidyAbahena caMpakalAla dalAla 51 , devacaMda ravajI gAlA - 21 , suzilA bahena koThArI , jamanAdAsa je. zAha 51 , caMdanabahena DAhyAbhAI zAha 21 , kAMtilAla bhoLAbhAI jhaverI 25 , ramaNikalAla prabhudAsa zAha , svarUpacaMda nemacaMda zropha 21 , sarasvatIbahena 25 , hasamukhalAla phattehacaMda zAha 51 , khetasI mAlasI sAvalA 20 , hIrajI TokasI >> kusumacaMdra DAhyAbhAI 51 , bhUpendra sI. zAha.' 16 De. hasamukhalAla cImanalAla kuvADIyA , naMdalAla chaganalAla , lInAbahena jItendra zeTha . 15 , jItendrakumAra kAMtilAla zAha 25 , caMdanabahena DAhyAbhAI 51 , bhagavAnadAsa sI. zAha ' 15 , ANaMdajI govidajI nA 11 , eka sahastha 51 , ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvAlA 15 , mULacaMda nAnAlAla zAha , * 10 , dalapatalAla kezavalAla parIkha 51 , maNilAla durlabhaH zAha 15 , hemacaMda vIrajI mahetA, 51 , narasI korasInI ka. - 17 dasathI nIcenI rakama 15 , pradipa mahetA , 50 , amIcaMda je. zAha , , 15 , ramaNikalAla vADIlAlanI ka. 50' , eka " sahastha " . 15 , hA. zrI jayaMtilAla suMdaralAla vidyakIya rAhata A , eka sadagRhastha 500 zrI rAmajI zAmajI virANI , narabherAma morArajI jhATakIyA 13 , mehanalAla trIbhuvanadAsa 31 , ramaNikalAla prabhudAsa zAha 45 , eka sadagRhastha (11 ,, pre. ramaNalAla vI. zAha 25 , candanabahena DAhyAbhAI zAha 25 , paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA '' 11 , manasukhalAla kalyANajI zAha , bAbubhAI kezavalAla , harilAla gulAbacaMda zAha 11 , uttamacaMda DosAbhAI daDIyA , lIlAbahena manubhAI zAha zrI zivalAla harilAla zAha 11 ,, dInakaralAla pArekha 11 , jI. cImanalAla bradharsa -10 , mohanalAla trIbhuvanadAsa , lIlAvatIbahena devIdAsa 11 , sukhalAla manasukhalAla mahetA 10 / dalapatalAla kezavalAla 25 , menAbahena narottamadAsa 11 ,, pI. eca. kAmadAra 15 dasathI nIcenI rakama , maNibahena savacaMda kApaDiyA , kulIna kAMtilAla modI 628 25 , lInAbahena narendra zeTha 11 , bhANajI ThAkarasI deDhIyA prabuddha jIvana 25 , caMpakalAla mularAMda lAkhANI 11 , tarUNA vipina zAha 101 eka sadagRhastha 25 , jayacaMda ema. zAha , , dhIrajalAla malukacaMda dozI 11 zrI vanitA jayaMta zAha 25 , maNibahene zIvalAla zAha ( 11 , rAjendra amRtalAla 112 1629 koThArI mAlika: zrI muMbaI ane yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudrasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 pabu jIvana prabuddha jainatu navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 14 muMbaI, navembara 1, 1996, budhavAra AphrikA mATe ziliMga 9 taMtrI: paramAnada kuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha nUtana varSa praveza navembara mAsanI 13mI tArIkhe--kArtaka zuda 1 thI--ApaNe vikramanA 2023mA varSamAM praveza karyo che. sAdhAraNa rIte A divasa AnaMda ane utsAhanA preraka hoya che, paNa A vakhate navA varSanA prAra'bha sAthe koI AnaMda--ullAsa joDAyalA anubhavAtA nathI. kAraNa ke Akho deza eka prakAranI mAnasika becenI, asahiSNutA, asvasthatAnA vyApaka upadravathI--'epIDemIka'thI--grasta thayA che, ane kiMkartavyamUDhatA samagra prajAsamudAyanA mAnasane gherI vaLI che. vadhatI jatI moMdhavArI, lokonA jIvanane bharaDo detI hADamArIo, kudaratI durghaTanAo, UMce caDhatA jatA karaverA, jIvana - jarUriyAtanI cIjonI gherI banatI jatI achata, cotarapha gherI banatI jatI nirAzA-- AvAM aneka kAraNone lIdhe saMbhava che ke AvI paristhiti UbhI thavA pAmI hoya, paNa Aje A paristhiti bhAre cintAno viSaya banI rahI che ane koI paNa nimitta maLatAM dezanA eka yA bI.je khUNe nAnA - moTo bhaDako thatAM vAra na lAge evuM bhayAnaka rUpa dhAraNa karI rahI che. A ja mAnasika bhAratavyApI upadravanA AjanA vidyArthIo paNa bhAga banyA che ane nAnI moTI bAbatane AgaLa karIne bhAMgaphoDanI pravRtti tarapha te dhasI jatA mAluma paDe che. zrI mubai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA tAjetaramAM vyatIta thayelA bhUtakALanuM svarUpa AvuM dhUMdhaLu che; bhAvI vadhAre dhuMdhaLuM ane aMdhakAramaya bhAse che. AvA vAtAvaraNa vacce navA varSa aMge zubhecchAnA, utsAhanA ke ullAsanA zabdo cittamAM sahajapaNe skrU ratA nathI ane lekhinI sthagita thaI jAya che. AvI vyAkuLa manodazAmAM vizeSa lakhavAnA prayatna karUM tenA badale tAjetaramAM haidarAbAda khAte tA. 12mI navembaranA roja sva. zrI vizvazvaraiyAnI pratimAnuM anAvaraNa karatA bhAratanA prajAjanAne uddezIne rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNane je udgAro kADhayA che te udgAro ahiM uddhRta karUM te vadhAre prastuta ane ucita lAge che. temaNe upara jaNAvela prasaMge jaNAvyuM ke: "Aje dezamAM dareka jaNa potAnA mATe jeTaluM bane teTaluM meLavI levAnI ane peAtAnuM ghara bharavAnI cintAmAM paDayA che. dezanA vizALatara hitanI koIne ja paDI nathI. ApaNAmAM apUrNatAe hoya e svAbhAvika che, paNa pramANikatAmAM ApaNe uNA na ja utaravuM joIe. ApaNe sau pramANika mANasa chIe, kSudra mANasA nathI ema prajA upara ThasAvavAnA prayAse ApaNe karIe te jarUranuM che. dezanI aMdara azAnti ane avyavasthA hoya to ApaNe ApaNI jAtane pUchavuM joIe ke AmAM ApaNI potAnI javAbadArI keTalI? javAbadArInA bhAna vinA sattA mATenI lAlasA e kharekhara atyanta dhRNAjanaka che. koI paNa prakAranI rAjakIya guMDAgIrIthI rASTranuM navavidhAna thaI zakavAnuM ja nathI. rAjakIya guMDAMgIrIthI deza pAyamAla thaI jaze, dareka jaNe potAnI jAtane prazna pUchavA joIe ke, "huM mArA rASTranuM navavidhAna karavAmAM madadarUpa thAuM chuM ke dezano vinAza karavAmAM sahAyaka thAuM chuM?" nAnA moTA ucca sthAne birAjatA mATA loko ke sAmAnya sthAne rahelA nAnA loko, bhaNatA vidyArthI ke bhaNAvato adhyApaka, vahIvaTI adhikArI ke sattAdhIza rAjapuruSa-dareka jaNe potAnA aMtarAtmAne prazna pUchavA joIe ke mArUM kRtya rASTrane mATe ISTa che kharUM? A samAjane saMgakRita rAkhanAra tattva te dharma che. dareka jaNa potAnAM hitA karatAM rASTranA ja hitane vizeSa mahattva Ape ane potAnAM aMgata svArtha karatAM lokanI sevAnuM gaurava kare te ja mahattvanuM che. dareka kAryanA preraka uddeza A ja bhAvanA hoI zake." navA varSamAM ApaNe A prakAranI kartavyaniSThA, dharmaparAyaNatA ane Aje je ana dezane avanita tarapha laI jaI rahyA che te vize pUrI sabhAnatA - sagatA - pUrvaka praveza karIe, ane jayAM aMdhakAra che tyAM prakAzanuM avataraNa karIe, nirAzA che tyAM AzAnuM sIMcana karIe, du:kha che tyAM kAMIka sukhano saMcAra karIe ane dezanA DahoLAyelA mAnasane samadhAraNa upara prasthApita karIe ! AvI ApaNI prArthanA ho ane AvA ApaNA puruSArtha hA ! mahArASTrI-binamahArASTrI tA. 30mI okTobara ravivAre muMbaI khAte zivAjI pArkamAM zivasenAnI eka virATa sabhA yojavAmAM AvI hatI ane tyAM muMbaInA prajAjanonA mahArASTrI ane binaMmahArASTrI--evA manAkalpita bhedane AgaLa dharIne be vibhAga vacce vaimanasyane uttejana maLe evAM jherIlA bhASaNA thayAM hatAM. te sabhA vikharAtAM Azare 5,000 mANasAnA ToLAe dAdara vibhAgamAM moTI dhAMdhala UbhI karI hatI., mAla milakatanuM sArA pramANamAM nukasAna karyuM hatuM, ane e ja vibhAgamAM AvelI pAMca madrAsI hoTelonI sArA pramANamAM bhAMgaphoDa karI hatI. A durghaTanAe muMbaImAM vasatI pacaraMgI prajAnA dilamAM asAdhAraNa becenI ane binasahIsalAmatInI lAgaNI pedA karI hatI ane upara jaNAvelA valaNanI vakhatasara aTakAyata karavAmAM nahi Ave to varSothI Aja sudhI eka sAthe bhAIbhAMDunI mAphaka vasatA prajAjane vacce mahArASTrI-binamahArASTrInA bhedabhAva upara AdhArita evA saMgharSo pedA thaze evI bhIti sarva koInA dilane kaMpAvI rahI hatI. AvI paristhitine lakSamAM laIne mahArASTranA Aje sarvocca lekhAtA netA ane bhAratanA gRhamaMtrI zrI yazavantarAva cavhANe tA. 7mI navembaranA roja zivAjI pArkamAM UbhI karavAmAM Avela zivAjI mahArAjanI mahAkAya asvArUDha pratimAnuM anAvaraNa karatAM nIce mujaba jaNAvyuM hatuM-- prAdezika khyAlAnA sthAne rASTrIya ekatAne vadhAre mahattvanuM sthAna apAvuM ghaTe che. 'mAro deza pahelA' e Adarza lokoe haMmezA peAtAnI samakSa sauthI AgaLa rAkhavAnA rahe che. AvI rASTrIya bhAvanAne uttejana maLe e lakSyapUrvaka lokoe sarva koI pravRttienuM saMcAlana karavuM joIe. zivAjI mahArAjanA jIvanacaritramAMthI temaNe A prakAranI preraNA meLavavAnI che. "zivAjI mahArAja AkhA rASTranA netA hatA. teo mAtra koI eka pradeza sAthe joDAyelA nahotA. temanI A pratimA rASTrIya ekatAnuM pratIka banavI joIe. "jyAre mahArASTranuM bhASAkIya rAjya UbhuM karavAmAM AvyuM tyAre me sarva koIne khAtrI ApI hatI ke A rAjyamAM vasatA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14s prabuddha jIvana badhA lokone mahArASTrI gaNavAnA che. huM tamane khAsa bhAra mUkIne jaNAvuM chuM ke A muddo haMmezAne mATe yAda rAkhavAnuM che. rAjyamAM koI paNa ThekANe ane khAsa karIne muMbaImAM koI paNa prakAranA bhedabhAvanI lAgaNIne sthAna hovuM na ghaTe ke uttejanA maLavI na joIe. muMbaInA vikAsamAM sarva prajAjanone sarakhe hisso che e tarapha tamAruM huM khAsa dhyAna kheMcuM chuM. "keTalAka lokone Arthika athavA te anya prakAranI muzkelIo hovA saMbhava che. paNa A samasyAo, mAtra jyAre AkhA dezane eka ghaTaka tarIke vicAra karavAmAM Ave tyAre ja, ukelI zakAya tema che. AvI samasyAo lokazAhInI rIte ane baMdhAraNIya daSTie ukelavAnI che. mahArASTrI-bina mahArASTrI e prakArano vivAda Ubhe karavAthI A samasyAnuM nirAkaraNa thavAnuM nathI. - "sva. rAnaDe, gokhale ane tilaka jevA rASTrIya netAoe rASTrIya ekatAne sarvotkRSTa sthAna ApyuM hatuM. jo rASTra jIvita haze te ja mahArASTraNa TakI zakaze. jyAre paNa jarUra hoya tyAre rASTrIya hetu mATe AtmabhAga ApavAmAM mahArASTra sauthI pahelI haroLamAM ubhA rahevAnuM che. emAM ja mahArASTranI vizeSatA ane gaurava rahelAM che." ApaNe AzA rAkhIe ke zrI yazavantarAva cavhANanA A uda gAro zivasenA*, agresara AgevAna ane temanI mAphaka vicAratA anya mahArASTra baMdhuonA dilane sparze ane kahevAtA binamahArASTrIo sAme eka prakAranA jAtivAdanuM jhera phelAvatA teo aTake. jo ema nahIM bane te temAMthI aneka bhayaMkara saMbhAvanAo pedA thavAnI kalpanA karI zakAya che. pariNAme kone keTaluM sahevuM paDaze e vicArane bAjue rAkhIe, paNa muMbaI te muMbaI nahi ja rahe, eTaluM ja nahi paNa AkhA dezamAM A jhera phelAI jaze, bhAIo bhAIo vacce athaDAmaNa thaze, dezanI ekatA chinnabhinna thaI jaze ane anarthonI-kalpanAmAM na Ave evI-paraMparA sarajAze. ApaNe AzA rAkhIe ane prArthanA karIe ke mAnavI mAnavI vacce jhera phelAvatA lokonA dilamAM sanmatine udaya thAya ane paraspara baMdhubhAvanI puna: pratiSThA thAya. vijJAna ane dharma 'vijJAna ane saMskRti' e mathALA nIce tA. 26-10-66nA bhUmiputromAM dAdA dharmAdhikArIe bhAvanagara khAte tA. 27-8-66 nA roja ApelA vyAkhyAnanI savistara noMdha pragaTa thaI che. temAM vijJAna ane dharma vacce taphAvata samajAvatAM dAdA dharmAdhikArI nIce mujaba jaNAve che' "vijJAna ane dharmamAM eka bahu moTo pharaka che. vijJAnamAM savAla ja savAla che, jyAre dharmamAM uttara ja uttara che. tene kAraNe vijJAna vastuniSTa rahyuM. jemAM uttara ja uttara hoya tyAM vastuniSTA jaLavAI na zake. Ama te athAto pajJAnisAsA ema kahevAyuM che. tethI dharmamAM e savAla ja savAla hovA joItA hatA, jijJAsA dekhAvI joItI hatI. paNa tene badale dharmamAM uttara ja uttara che. chatAM lokamAnasa upara vijJAna karatAM dharmano prabhAva saukAothI adhika ja rahyo che. AnuM kAraNa barnArDa zuM e suMdara zabdomAM kahyuM che. dharma eka ja vAtane, eka ja asatyane roja ne roja doharAvato rahe che, jyAre vijJAna pitAnA asatyane, TenTeTIva TU thane-kAmacalAu satyane-badalatuM rahe che. pote kaI aparivartanIya satyanI kheja kare che evo vijJAnano dAvo nathI. e namratA dAkhave che. Ane kAraNe mANasanI buddhimAM buddhinaSThA, vastuniSThAne AvarbhAva thayo. tyAra bAda vijJAnanI pratikriyA dharma para paNa thaI, ane dharmamAM che jijJAsA ane vastuniSThA AvI. meM have eTaluM ja na kahyuM ke zraddhA rAkhe, paNa umeryuM ke tenI sAthe anubhUti paNa joIe. AjanA yugamAM dharma ane tattva, darzana ane vijJAna ekabIjA sAthe hastadhUnana karI rahyA che. Aje ApaNe saue AvA eka navayugamAM padArpaNa karyuM che." jaMbuDhIpa nirmANa ane AjanuM khagoLazAstra tA. 5-12-66nA jena'mAMthI jANavA maLe che ke pAlItANAmAM jaMbudrIpanI vizALa racanA mATe savA lAkha rUpiyAnA kharce 27,000 vAra jamIna kharIdavAmAM AvI che ane te jamIna upara prastuta racanA pAchaLa pAMca sAta lAkha rUpiyA kharca karavAmAM AvanAra che. ane jaMbudvIpanuM jaina dharma zAstromAM je pramANe varNana karavAmAM AvyuM che te mujaba 9 zAzvata raunuM A jagyA upara nirmANa karavAmAM AvanAra che. vizvanI racanA samajAvavA mATe jaina dharma zAstromAM cauda rAjaloka ane temAM aDhI TrIpanI kalpanA karavAmAM AvI che, tenI madhyamAM jaMbudvIpa che ane tenI madhyamAM bharatakSetra che jemAM ApaNe vasIe chIe. AvI vizALa racanA UbhI karavA pAchaLa tenA nirmAtAone Azaya jaina matAnusAra pRthvI thALI jevI sthira ane sapATa che, madhyamAM meru parvata che ane tenI rAsapAsa sUrya caMdra phare che-A mAnyatAnI pratiSThA karavAne ane Aje khagoLazAstra dvArA raju karavAmAM AvatI pRthvI goLa ane pharatI hovAnI mAnyatAne apratiSThita karavAne-asatya TharAvavAne-- che. je Aje pratyakSa pramANathI siddha thaI cUkayuM che te asiddha karavAnA A mithyA prayatnanI pAchaLa karavAmAM AvanAra vipula dravyavyayane lagatI A yojanA jANIne bhAre Azcarya tema je du:kha thAya che. keTalAMka varSo pahelAM pRthvI goLa ane pharatI hovAnI mAnyatA anumAna-AdhArita hatI ane tethI tenA vikalpamAM pRthvI sthira ane sapATa hovAnI mAnyatAne UbhI rahevAno thoDo sarakhe paNa. avakAza hato, paNa Aje te entarikSamAM ghaNe UMce gayelA avakAzayAna dvArA prApta thayelI chabIonA kAraNe pRthvI goLA jevI goLa siddha thaI cUkI che ane temAM koI paNa zaMkAne sthAna rahyuM nathI. Ama chatAM jaina samAjanI aMdhazraddhA TakAvI rAkhavA jevuM A vyartha prayatna zA mATe hAtha dharavAmAM Ave che? tenuM kAraNa e che ke jaina dharmazAstramAM vizvaracanAnuM je svarUpa prarUpAyeluM che te sarvajJakathita che evI mAnyatA che ane A svarUpa AjanA khagoLanI dhAraNA sAthe baMdhabesatuM nathI ane have jo AjanA khagoLanI pRthvIne lagatI dhAraNA svIkAravAmAM Ave-je svIkAryA sIvAya bIjo koI mArga nathI-to tathAkathita sarvajJanuM sarvajJatva khaMDita thAya che ane tethI upara jaNAvyuM tevA jaMbudvIpanA svarUpane eTale ke pRthvInA AkArane lagatI dhArmika mAnyatAne sAcI TharAvavAne hAsyAspada prayatna thaI rahyo che. AmAMthI ugaravAne eka ja mArga che ke dharmatatvanI vicAraNA ane dharmazAstra sAthe joDAyelI vaijJAnika mAnyatAo-bannene alaga karavI joIe ane mAtra dharmavicAraNA tathAkathita sarvajJaprarUpita che, sanAtana che, jayAre dharma sAthe joDAyelI vaijJAnika mAnyatAone tathAkathita sarvajJa sAthe joDavAnI koI jarUra nathI, tema ja tene koI artha nathI. te mAnyatAo je hoya tene AjanA vaijJAnika saMzodhananA saMdarbhamAM pheravavAnI ja rahI. A rIte vicAravAthI eTale ke vijJAna ane dharmanA kSetra alaga alaga che ema grahaNa karavAthI ekane anya sAthe virodha thavAne ke athaDAmaNamAM AvavAne kaI saMbhava ja raheto nathI. - vijJAna saMbaMdhamAM jevI sthiti jaina dharmanI che tevI ja sthiti khristI dharmanI che. eka vakhata evuM hatuM ke khristI dharmaprarUpita mAnyatAthI anyathA mAnanAra vaijJAnikone dehAMtadaMDanI sajA karavAmAM AvatI. Aje jema khristI dharmo vijJAna sAthe samAdhAna svIkAryuM che tevI rIte jaina dharmo paNa vijJAna sAthe samAdhAna svIkAravuM ja rahyuM. zrI mehanalAla premacaMda zAhanA svargavAsa zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA maMtrI zrI subodhabhAI ema. zAhanA pitA zrI. mohanalAla premacaMda zAhanuM tA. 8mI navembaranA roja 80 varSanI uMmare amadAvAda khAte avasAna thayuM che. chellA eka varSathI teo kensaranA dardathI pIDAtA hatA. amadAvAdanA teo eka pratiSThita vepArI ane jaina dharmamAM UMDI zraddhA dharAvatA saccaritra sajajana hatA. bahALo kuTuMba parivAra mUkIne teo vidAya thayA che. temanA AtmAne zAzvata zAti prApta thAo! paramAnaMda
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11 mabu jIvana to AjanI paristhitinuM A chuM vizleSaNa ka dezamAM keTalAka samayathI ane tAjetaramAM dilhImAM je banAvo - A badhuM ja banyuM te koIne bega te mAge ane nandAjI banI gayA te bhAre kamanasIba ane UMDI citAne viSaya che. tene bhoga banyA che. gRhamaMtrI tarIke nandAjI koI zakitazALI zrI lAlabahAdura zAstrInA avasAna pachI temanA anugAmI pasaMda ke kuzaLa vyakita hatA ema nathI, govadha pratibaMdha AMdolanane te karavAne prazna vikaTa hatuM. keMgresanA AgevAne ane rAjayanA temaNe keTaleka darajaje Teko Apyo hato. potAnI aMgata mAnyatAo mukhyamaMtrIoe maLIne eka evI vyakitane AgaLa dharI ke jenA ane potAnI sarakAranI nIti vaccenuM moTuM aMtara te joI na zakayA. vize emanA manamAM ema hatuM ke te prajAnA meTA bhAgane vizvAsa sarakAranI A nIti yogya che tema nathI, paNa temAM ni yAtmaka saMpAdana karI zakaze ane keMgresanA taMtrane TakAvI rAkhaze. A pasaM- spaSTatA na hatI, ane eka nandAne kADhavAthI zuM vaLaze? pAyAmAMthI dagI guNavattA upara ke emanI zakitanA paricayathI thaI na hatI. saDo che tyAM uparathI thIgaDAM mAryo zuM thAya? nandAne sthAne koNa keMgresanA badhA AgevAno ane badhA rAjayanA mukhya maMtrIoe Ave temAM vivAda thayo. A takano lAbha laI thaDA vadhAre pheraphAra niSThAthI ane pramANikatAthI zrImatI IndirA gAMdhIne sahakAra ane karavAnI zrImatI IndirA gAMdhIe kAMIka hIMmata karI te temAM tene Teko ApyA hota to kadAca paristhiti ATalI bagaData nahi. zrImatI | niSphaLatA maLI ane temanI thoDI ghaNI pratiSThA hatI te paNa temaNe gAMdhIne kAMTALo tAja paherAvavAmAM Avyo hato. gumAvI. je dAdAo thaI beThA che temane AvA pheraphAro poSAya aMti vikaTa praznane temaNe sAmano karavAno hato. emanuM tema na hatuM. zrI kAmarAja je eka majabUta vyakita gaNAya che te evuM pratibhAzALI vyakitattva nathI athavA emane e anubhava kAMIka udAsIna thayA hoya tema lAge che. zrImatI IndirA nathI ke pitAnI ja zakitathI prajAmAM prabhAva pADI zake. keMgresanA gAMdhIne vaDA pradhAna tarIke potAnA nizcita vicAro hoya ane te AgevAno ane rAjayanA mukhya maMtrIo potAnA svArthamAM ane pramANe vartavAne temane adhikAra che, paNa te mATe zakita joIene? potAnI ramatamAM racyApacyA che. dareka potAnI sattA ane sthAna te na hoya te jenA AdhAre pote A sthAna para hoya te AdhAra prApta karavAmAM paDayA che. vIsa varSa sudhI satata sattA bhogavyA pachI tajI daI, bIjAonI salAha para cAlavuM te hitAvaha nA lekhAya.' keTalAka lokonI daSTi svAbhAvika rIte zrI morArajIbhAI tarapha koI paNa rAjakIya pakSamAM je zithilatA ane bhraSTAcAra Ave te vaLe che. koMgresI AgevAnemAM e ja eka bahAra che. pIDha, anubadhA keMgresamAM peThA che. evA saMjogomAM dezamAM je kAMI banI rahyuM bhavI ane daDhanizcayI vyakita tarIke temanI zakitane lAbha prajAne che te mATe koI eka vyakita doSapAtra nathI. maLavo joIe ema keTalAkane lAge che. paNa sau sAthe maLIne ' rAjyanA mukhya maMtrIe pote mAnI lIdhelA potAnA pradezanA athavA saune sAthe rAkhIne teno kAma karI zake tevI paristhiti hoya hite mATe dezanA hitane jAhera rIte avagaNe che, hiMsaka te temanI zakitane upayoga thaI zake. maMtrImaMDaLamAM temanA AMdolanane Teko Ape che, kendrane dhamakIo Ape che ane tenI AvavAthI atyAre je saMdharSa che ane pakSApakSI che te ghaTaze ke vadhaze avagaNanA kare che. pachI te mAyasera hoya, mahArASTra hoya ke AMdha te prazna che. game teTalI zakitazALI vyakita hoya te paNa keTalaka saMjoge evA hoya che ke jayAre e zakita kAmayAba nathI thaI hoya, dareka pitAne svArtha zodhe che. polAdanuM kArakhAnuM pitAnA zakatI. e ja dhanuSya e ja bANa! rAjayamAM thavuM joIe tene mATe koI vyakita AmaraNAMta upavAsa hakIkatamAM vyakitaronI pherabadalIthI sudhAre thAya evI A kare to tene Teko Ape che ane UpavAsa choDe tyAre hAjara rahI paristhiti nathI. keMgresanA AgevAnonI manovRtti na palaTAya rasane ghUMTaDo pAya che. ane sAcI sevAnI bhAvanA na jAge tyAM sudhI prajAe sahana paMjAbanuM vibhAjana karavuM paDayuM paNa tethI saMta phatehasiMhane karavuM ja rahyuM. This is a failure of leadership, temAM saMtoSa nathI ane vizeSa AMdolananI te dhamakI Ape che. be rAjaya koI vyakita doSapAtra nathI. cUMTaNI mAthe AvI che tyAre thayAM, tenA moTA maMtrImaMDaLa rayAM, jarA paNa vagadAra hoya tevI TikiTa meLavavA mATe je khaTapaTa, ane pakSApakSI dareka rAjayamAM vyakitane kharIdI levA mATe. jovA maLe che ane je prakAranA umedavAronI pasaMdagI thAya che te A vidyArthIonA vyApaka tophAnenAM kAraNa zodhavAmAM badhA paDayA jotAM ema lAge che ke have pachIne keTalAka samaya 2sthiratAmAM ja che, paNa tene upAya koIne sUjhata nathI athavA sujhatA hoya te javAne, keMgresa eka zaMbhumeLe che. tenA siddhAMto ane bAdaze tene amalamAM mUkavAnI zakita nathI. ane tenA vyavahAra vacce moTuM aMtara che. durbhAgye dezamAM bIjo rUpiyAnuM avamUlyAMkana utAvaLe karyuM. tene mATe joItI taiyArI koI rAjakIya pakSa sattAnA sUtro saMbhALI zake tema nathI, saMbhALavAne na hatI, tema tene lAbhadAyaka banAvavA je pagalAM levA joIe lAyaka nathI. te levAmAM nathI. nANAMpradhAna ane vyApArapradhAnanA ugra matabhedone ema kahevAya che ke, netAgIrI niSphaLa gaI hoya tyAre sAmAnyakAraNe Arthika taMtra vadhAre vaNasyuM che ane hajI temAM ekarAge kAma janoe jAgrata thaI, dora potAnA hAthamAM levuM joIe. vartamAna thavAnI koI zakayatA dekhAtI nathI. rAjataMtramAM A bahu zakya nathI. sAmAnya jana akaLAya, mUMjhAya durbhAgye IzvaranI paNa dayA ochI che ane varSa nabaLuM thayuM tyAre tophAna karI zake, baLa ke bhaDako karI zake, paNa nizcitanItiche. annasthiti bhAre kaphoDI ane ciMtAjanaka che. vALA sthira rAjakIya pakSe na hoya, tyAM atyAranI 'lekazAhI'mAM rAjavadhatA jatA kugAvA ane moMghavArInI bhIMsamAM prajA daLAya che. palaTo saheluM nathI. grAmapaMcAyatathI mAMDIne pArlAmenTa sudhInI chelle govadha pratibaMdhane nAme pATanagaramAM tophAno thayAM ane cUMTaNI paddhatie kAMIka aniSTa tattvone jora ApyuM che. ane rAjarAjakartAo bhaDakI UThayA. prajAnA pratinidhioe pArlAmenTamAM ke sattAnAM sUtro potAnA hAthamAM jene rAkhavA che tevA AgevAne vidhAna sabhAomAM zista ke saMyamane tajI dIdhA. nAgA bAvA AvA tane sAtha chUTathI le che. ane jaina sAdhuo, dharmane nAme, rAjakIya ane hiMsaka AMdolanonI ApaNA dezanI sthiti hada bahAranI vaNaselI che ema nathI. AgevAnI laI, prajAnI lAgaNIone bahekAvI rahyA che. gerakSA eziyA - AphrikAnA bIjA dezonA pramANamAM ghaNI sArI che tema - ane gausaMvardhana mATe sevelI bhayaMkara bedarakArIne jANe DhAMkavA mATe, kahevAmAM atizayokita nathI. abhAva che kuzaLa pramANika netAkAyadAnA AdhAre godhanane bacAvavAno dAvo kare che. mAMsAhAra vadhI gIrIne. dezanA ItihAsamAM AvA samaye Ave che. AvI asthira rahyo che tene aTakAvavAnI koInI zakita nathI ke vRtti nathI, paNa paristhiti lAMbe vakhata paNa cAle ane prajAnI dhIraja khUTe ane gevadhapratibaMdha kAyadAthI karIne ahiMsAne vijaya thaze ema evI AgevAnI upara Ave athavA evI koI ghaTanA banI jAya temanuM mAnavuM che. te emAMthI ekAeka krAMti thaI jAya. cImanalAla cakubhAI zAha
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-11na % mAtherAnanI zibira kak gayA mahinAnI tA. 23 thI 25 ema traNa divasa jIvana dUra sudhI laI javAnI zvAcchozvAsane layabaddha banAvavAnuM ane jAgRti kendranA upakrame mAtherAnamAM AcArya rajanIzajInA sAMnidhyamAM zAMtithI, sUI javAnuM. je nidrA mANI zake che e ja jAgRti mANI eka adhyAtmaka zibira yojavAmAM AvI hatI. A zibiramAM laga- zake che-AcAryazrInuM A kathana paNa keTaluM badhuM kahI jAya che. bhaga traNase bhAI-bahenoe bhAga lIdho hato. AmAM ne tema ja AcAryazrInAM pravacanane mukhya sAra e hato ke mANase traNa bedha jainetara sAmela thayA hatA. phakata muMbaIthI ja nahi paNa mahArASTra levA joIe. ajJAnane bodha-rahasyane bodha ane abhAvane bedha. ane gujarAtanAM anya zaheromAMthI paNa aneka suzikSita bhAI-bahene ajJAnane bodha : A zibiramAM upasthita thayAM hatAM. A agAunI zibiramAM jemaNe "manuSyanI upara Aje udhAra 'jJAnInI dhULa lAgI che. ajJAnI bhAga lIdho hato. temanI hAjarI moTA pramANamAM hatI, jayAre satyathI vaMcita haze paNa udhAra-jJAnI satya upalabdha karato nathI. prathama vAra je zibiramAM bhAga lenArAonI saMkhyA paNa sAva nAnI jJAna te udhAra bheguM karI zakAya che. Aje to udhAra jJAna bhegu te na ja kahevAya. karavAnA upAyo vadhatA jAya che. udhAra jJAna levAnuM baMdha thAya te ja mAtherAna phakata havA khAvAnuM ja sthaLa nathI. mAnasika cintAonuM sAcuM vAstavika jJAna maLe. ajJAnI ajJAnanI pIDAthI akaLAI mukitadhAma paNa che. zAMta ane svastha thavA mATe sthaLanuM paNa mahattva jJAna bheguM karavA mAMDe che, vacane bhegA karavA mAMDe che, ane pitAne che. eTale zibira mATenuM A sthaLa sarva rIte ucita hatuM. A jJAnI kahevaDAve che. "AtmA che ema kahe che tyAre paNa e jJAna divasamAM bahu ThaMDI na hatI, ukaLATa paNa na hato. AMkhane ThAratI AjubAjumAMthI, zAstromAMthI AveluM jJAna che ane hajAro mANasa hariyALI, lIlAMchama khetaro, svaccha AkAza, gADha jaMgalanI A udhAra jJAnanA sahArAthI jIve che. udhAra jJAna e mithyA jJAna vacce sagavaDothI bharelI kuTire, eTale ke ragbI hoTela, ane paMkhI- che, jayAre samyaga jJAna e te svamAMthI Ave. mahAvIranuM jJAna ne kalarava, cittane prasannatAno anubhava karAvatA hatA. kayAMka anya mATe parAyuM che eTale e mithyA ane asatya thaI jAya kayAMka sUkAM parNo vana gajavatAM hatAM ane tyAre paramAnaMdabhAInAM che ane satyanA AgamanamAM dIvAla UbhI kare che. mANasane mana putrI-gItAbahene lakheluM peluM mukataka yAda AvI jatuM-'sUkAM - AtmA e kalpanAthI vadhAre zuM che? Aje bhakate gurunI phajetI paNe vana gajavatAM . zAMta lIlAM sadAye.' na thAya e mATe laDe che, mahAvIranI phajetI na thAya e mATe jene zibirane rItasaranA kAryakrama to ravivAra tArIkha 23mIthI laDe che ane mahAvIrane moTAmAM moTA, bIjAnA bhagavAnathI paNa zarU thatuM hatuM. paraMtu zanivAra sAMja sudhImAM badhAe mAtherAna meTA banAvavAmAM sau lAgI paDayA che. pahoMcI javAnuM hatuM. eTale, sau prathama beThaka 'zanivAra rAte ApaNuM jJAna nirAdhAra che-AmAM prANa nathI. je jJAna mAruM ragbI hoTelanA vizALa prAMgaNamAM khullA AkAza nIce zazInAM nathI ane mAruM mAnavAmAM meM mArI vaMcanA karI che. A jJAna te zitala kiraNAnAM prakAzamAM maLI tyAre vAtAvaraNamAM eka jAtanI mAnavIne bAMdhe che. ene teDavAnI jarUra che. Izvara nathI ema kahegaMbhIratA, ane Atmadarzana mATenI pUrI jhaMkhanA zibira-sabhyamAM nAra Izvara che nI sAbitI Ape che. jemaNe IzvaranuM pramANa ApyuM dekhAtI hatI. che teo saMbhava che ke nAstika hoya. anubhava uparanuM jJAna ja sAcuM - AcArya rajanizajIe zibiranuM mahattva samajAvatAM kahyuM- jJAna che. : "tamAre bhUlI javAnuM che tame mAtherAnamAM che. tamAre e paNa bhUlI ApaNe kema jabhyA-ApaNe zuM DIe-ane ApaNuM mRtyu javAnuM che ke, ahIM tamAre koI mitra che-koI akhabAra che--koI pachI zuM thaze-AnI kazI ja khabara nathI. ane A ja kharI rAjanetA ke abhinetA che. badhA ja saMbaMdhone zithila karI do. na. khabara che ke ApaNane kazI ja khabara nathI. sIdhI sApha vAta che. gharane yAda karo, na koI Adatone yAda kare. traNa divasa bane teTaluM badhuM ja ajJAna - ane eTale ja ajJAnane bodha eTale ke te aMgenI mauna, bane teTalA prakRti sAthe prema ane tAdAbhya, bane teTalI eka- sabhAnatA jJAnanI dizAnuM paheluM pagathiyuM che. ajJAnane bedha jIvalatA sAdho. traNa divasamAM tamAre sajagatAno anubhava karavAnA che. nanI krAMti lAve che. ajJAnanA bedhamAM baMdhanuM paheluM bIja raheluM spaMdanane jagADavAnuM che. sUdra ane vyartha vAtemAMthI mukata thavAnuM che je viksAvI zakAya che. ajJAna ApaNI bhUmikA che ane zAstroe che. zibiranuM dhyeya che sArthaka ciMtana ane Atmadarzana." A bhUmikA naSTa karI che. bAkI ajJAnane te koIe Divine lignorance paNa kahyuM che. zibiramAM nIce mujaba kAryakrama raheto: ane je A 'baMdha thaI jAya te savAranA 9 thI 10 pravacana ane tyAra bAda dhyAna.' vyakitanuM parivartana zarU thaI jAya_zibiramAMthI pAchA jAo tyAre jJAnano bhAra ahi mUkIne sAMjanA 4 thI 5 praznottarI rAte 9 thI 10 praznotarI ane dhyAna. jAe, ajJAnI thaIne jAo, ane Ama karaze te tamAro daMbha gaLI jaze ane vinamratA Avaze. satyanA anubhava mATe ajJAchellA divase sAMjanuM pravacana rada karIne e samaya aMgata mulAkAte mATe rAkhavAmAM Avyo hato. savAranuM pravacana sAMbhaLyA nanA bodhanI pahelI jarUrata che. pachInA dhyAnamAM badhAe dUra dUra-koIne sparza karyA vinA-besI rahasyane baMdha javAnuM ane jAgaraNane ghaTTa karavAnuM eTale ke zAMta besI, bhitara prati ajJAnanA baMdhanI vAta karI AcAryazrIe jJAnanAM jUThA prakAjAgavAnuM-Ama chatAM ya, bahAranI prakRtithI paricita rahevAnuM, ane zane bUjhAvI devAno anurodha karyo ane pachI kahyuM, 'AjJAnanA samagra jAgRti Total Awareness keLavavAnI hatI. dhyAnamAM beThA badhathI jIvana rahasyathI bharAI jaze. mithyAjJAna haThAvyuM eTale hoIe tyAre AcAryazrI paMdara miniTa sudhI, samAdhimAM javAnI kriyAnuM jIvanamAM abhUta rahasya UbhuM thaze. jIvana cAre ya bAju dhIme dhIme varNana karatA ane emanAM zabdo kAne paDatA hRdaya rahasyamaya che, paraMtu vacce 'ghethA jJAna' AvI jAya che. dareka vastunI sudhI pahoMcI jatAM. ApaNe vyAkhyA bAMdhI dIdhI che, AthI cittAmAM rahasyanI, AzcarAtrinAM dhyAnamAM nidrAne ghaTTa banAvavAnI hatI eTale ke nidrA InI, stabdhatAnI lahera uThatI nathI. vyAkhyA rahasya khalAsa karI tarapha javAne A prayoga hato. zarIrane zithila banAvI, zithilatAne de che. eTale ja jayAM ajJAna che tyAM rahasya che. ApaNe chIe te
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ axr kSuSa jIvana jaina samAjane ekatra banavAnuM AnhAhana "ApaNAmAM mAnyatAbheda ati alpa cheH (gata oNoNkaTobara mAsanI 18-19mInA roja varlDa khAte maLelA bhArata jaina mahAmaMDaLanA adhivezananA pramukhasthAnethI karavAmAM Avela zeTha amRtalAla kALIdAsa dozInA adhyakSIya abhibhASaNamAM jaina samAjanI ekatAne anulakSIne rajU karavAmAM AvelA vicAro.) ekatAnI AvazyakatA ema vicAravAmAM AvyuM hatuM ke AjhAdI bAda rASTrahitanA khyAla rAkhIne rASTranirmANanuM kAma thaze ane dezanA loko sukhI thaze. paNa svArthavRttinA kAraNe ema banavA pAmyuM nathI, ane prAnta, bhASA, jAti, varga ane dharmanA bhedone jora maLatAM rASTrIya hiteAnI avagaNanA thaI che. je rASTrIyavRttinA lAka hoya temane sahajamAM anyAya thaI jAya che, kAraNa ke bahusaMkhya loko jAtIyatAnA baLa upara alpasaMkhya loko upara anyAya kare che. ApaNe A bAbatamAM jAgRta rahevuM e atyanta Avazyaka che. kAraNa ke ApaNe alpasaMkhya chIe. jainA haMmezA rASTrIya tathA udAra vRttinA rahyA che. paraMtu jema jema jAtIyatAne uttejana maLatuM rahyuM tema tema temanI zakita tathA yogyatAnA rASTrIya kSetramAM upayoga ochA thatA rahyo che. A ApaNuM saMgaThThana mAtra jAtihita mATe nahi paNa rASTrIya tema ja mAnavahita mATe che. ApaNe anyAyanAM hitAnuM apaharaNa na karatAM anyanI sevA karIe chIe. ema chatAM paNa anya janAnI sevAnI sAthe sAthe ApaNuM astittva paNa ApaNe kAyama rAkhavAnuM che ane svAbhimAna paNa. je svAbhimAnanI sAthe jIvavAnuM nathI jANatA temanI sthiti evI thaze ke jevI yahudIAnI thaI. teo buddhimAna hatA, vaijJAnika hatA, vyApArI hatA, paNa hiTalaranI guMDAgIrI sAme koI paNa prakAranA pratikAra karyA sivAya teo mAthuM namAvatA rahyA. pariNAma e AvyuM ke bakarAM gheTAMnI mAphaka ATha lAkha yahUdIoe nAzane prApta karyAM. ApaNe ItihAsanI A ghaTanAmAMthI pATha zikhavAno che ane eka banavAnuM che. ApaNA matabhedo ApaNI vacce je vighaTana dekhAya che, judAI dekhAya che tenA mULamAM jayAre ApaNe utarIe chIe tyAre Azcarya thayA vinA rahetuM nathI. jaina saMpradAyonAM mULa tattvomAM jarA paNa bhedache nahi. jeo anekAnta dRSTimAM nathI mAnatA evA hinduomAM tAttvika vAtomAM matabheda hovA chatAM paNa teo hindunA rUpamAM eka che. temanAmAMnA koI sRSTinA kartAhartA Izvarane mAne che te koI Izvarane e rUpamAM nathI mAnatA, paNa ApaNe jaino te 24 tIrthaMkarone ekasarakhI rIte mAnIe chIe, ahiMsA, anekAnta, aparigraha Adi tattvone ekasarakhI rIte svIkArIe chIe, karmasiddhAnta, sadguNApAsanA, bhakitasvarUpa-A sarva vAtA ApaNAmAM ekasarakhI che. sarva jaina kaSAyAmAMthI chUTavAnA ane vItarAga avasthA prApta karavAnA AdarzamAM ekasarakhI zraddhA dharAve che. bheda bahu thoDo che. koI kahe che ke srImukita thAya che, koI kahe che thatI nathI, paNa e mATe jhagaDavAnI AjanA vakhatamAM koI AvazyakatA nathI, kAraNa ke ApaNI mAnyatA mujaba A samayamAM te koI jIva mekSa prApta karI zake tema nathI. koI mUrtine alaMkAra paherAve che. koi nathI paherAvatuM; paNa AtmAnA vikAsamAM ke sAdhanAmAM ke tattvajJAnamAM koI antara nathI. je thoDuM sarakhuM antara AcAra - vicAromAM ke vidhividhAnAmAM che te saMbaMdhamAM vAdavivAda karavA te anekAntanA upAsakone mATe yogya nathI. ApaNe potapotAnI mAnyatAo pratye AsthA rAkhavA sAthe anya pratye udAratA rAkhI zakIe chIe ane tA. 16-11-61 mAnyatAnuM sAmya ati vizALa che" e mATe paraspara maLavuM haLavuM ane eka maMca upara ekaThA thavuM e atyanta jarUrI che. ane e kArya varSothI bhArata jaina mahAmaMDaLa karatuM AvyuM che. te kahe che ke Apa ApanI mAnyatAo pratye niSThA rAkho, ApanA AcAra vicAronuM pAlana karo, paNa je prazno AkhA samAjane sparze che temAM te ekatra banI. dharma saMpradAya cA gucchathI upara che e bAbatane dhyAnamAM rAkho. matabheda to hara saMpradAya, gaccha ema ja vyakitamAM hAvAne, paNa teno Agraha parama anAgrahI bhagavAna mahAvIranA anuyAyIe mATe zezabhAspada nathI. A uparathI AzA rAkhavAmAM Ave che ke jaine matabhedane manabhedamAM parivartita thavA nahi de. je matabheda ke vivAda najare paDe che e maTavA ja joIe, kAraNa ke ApaNe jIMdagIbhara laDatA rahIe emAM koIne lAbha che nahi, hAni hAni ja che ane ApaNA samAjanA prabuddha tema ja vicArazIla netAomAM ApaNA vizvAsa che ke teo jarUra evA mArga kADhaze ke jethI jaina samAja haLImaLIne samAja, rASTra tathA mAnavahita sAdhavAmAM peAtAnI zakita tema ja sAdhanAne saMlagna karaze. ApaNe eka jagyAe ekaThA thaIe ! ApaNe joI rahyA chIe ke prAnta, rAjaya, deza tema ja saMsA ramAM sarvatra asaMtoSa tema ja azakita che. evI sphoTaka sthiti che ke mAluma paDatuM nathI ke kyAM kayAraeN laDAI, vidroha ke saMgharSa UbhA nahi thAya. tenAM duSpariNAmothI mAnavajAti bacI zake tema che ja nahi. prema tema ja samanvaya vinA, ahiMsA tema ja anekAnta vinA mAnavajAtinI samasyA uMlI zake tema nathI. samasyA bhalene vyakitanI hoya ke rASTra yA jagata nI hAya, tenA mULamAM ApaNane mAluma paDaze ke vidreSa, dhRNA, IrSyA, Agraha tema ja ahaMkAra ja rahelAM che. Ama hAvAthI sarva kSetrAmAM ahiMsA tema ja anekAntanA prayoga Avazyaka che. A mahAna kArya karavAnI javAbadArI sahaja rUpamAM jaina upara Ave che. pratyeka kSetramAM-pachI ApaNA sAMpradAyika mAmalo ukelavAnA hoya athavA teA rASTrIya saMkucitatA dUra karavAnI hAya--AnA ja prayoga karavAnA raheze. A tyAre thaI zake ema che ke jayAre ApaNe eka jagyAe ekaThA thaIe ane sAthe besIne ApaNI samasyAonA vicAra karIe. amRtalAla kALIdAsa dozI AcArya rajanIzajInI sAdhanAzibira prabuddha jIvananA gAMkamAM A aMge prasiddha karavAmAM AvelI jAherAtamAM thoDo pheraphAra karavAmAM AvyA che. zaktidaLanA upakrame yojavA dhArelI mAtra bahenA mATenI tA. 21 thI 23 sudhInI zibira rada karavAmAM AvI che, paNa enA badale jIvana jAgRti kendra taraphathI malADa pazcima vibhAgamAM Avela Adarza dugdhAlayanA sthaLe tA. 19mI navembara zanivAra rAtrIthI tA. 22mI navembara rAtri sudhI-ema sADAtraNa divasanI sAdhanAzibira gAThavavAmAM AvI che. A zibiramAM hamezAM rAtrInA 8thI 9-30 ane savAranA 8 thI 9 ema AcAryazrInAM kula sAta vyAkhyAno thaze. A zibiramAM jIvana jAgRti kendra kAryAlaya, (eDavarDa sInemA sAme, '505, kAlabAdevI roDa, Te.naM. 22331)mAM rU. 5 bharIne pravezapatra meLavIne koI paNa bhAIbahena bhAga laI zakaze. eka vizeSa prastAva bhArata jaina mahAmaMDaLanA varSA khAte maLelA adhivezanamAM pasAra karavAmAM AvelA prastAvAnI yAdI prabuddha jIvananA gatAMmAM ApavAmAM AvI che temAM eka prastAva pragaTa karyo rahI. gaye hateA te prastAva nIce mujaba che:-- " "sAmAjika zikSA, auSadhIya sahAyatA, sAhitya Adi vibhinna sevAkSetrAmAM kArya karatI sAMpradAyika saMsthAone bhArata jaina mahAmaMDaLa nivedana kare che ke temanA kAryanuM kSetra samasta jaina samAja sudhI vyApaka banAve ane samasta jaina samAjane sparza karatA prazno tarapha vizeSa dhyAna Ape."
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta, 1111-11 prabuddha jIvana 143 zA mATe? pakSIo gIta gAya che to zA mATe? bIjamAMthI vRkSa zA mATe? vAda:mAMthI pANI zA mATe? jene rahasya mAluma nathI ene paramAtmAnuM rahasya nahi samajAya. ApaNI AMkhe vyAkhyAothI, siddhAMtathI AMdhaLI thai gaI che. vyAkhyAo naDatararUpa che. Aje vijJAna ane dharma rahasya naSTa karI rahyA che. ApaNe jIvIe chIe ajJAnanA kAraNe-jIvananAM pratirahasyano bodha anivArya che - rahasya pratye ApaNe abhimukha thavuM joIe. ane asIma anaMta prati hRdayane khelavuM joIe. cAre tarapha phelAyelI - prakRti e paramAtmAnuM ghara che. enI pAse jAo prema karo, kema koI jhADapAna pakSI udAsa nathI ane mANasa ja udAsa che? ene kema kAMTA ja kAMTA dekhAya che ane phula dekhAtuM nathI? kAraNa enA jIvanamAM koI kAvya nathI, koI saMgIta nathI, koI prema nathI, eNe jIvanane kaI paricaya karyo nathI, citta upara niraMtara sajAga thavAnI Aje jarUra che. jJAnane javA dezo to rahasya AvavA mAMDaze." abhAvane bodha ajJAnane bodha ane rahasyane bodha - A be biMduo upara vicAra kya pachI abhAvanAM bodha upara belatAM AcAryazrIe kahyuM- mANasamAM jo rAhasyano bodha na hoya te mANasa sImita banI jAya che. mANasa jJAnathI zuM bharavA mAMge che ane te prakRtithI ma dUra rahyo che ane ApaNe vicAra karavo joIe. mANasa mAtra jIvanabhara saMgraha ja karato hoya che. zuM saMgraha kare che e judI vAta che. 'tyAga' ne paNa saMgraha karavAmAM Ave che- upavAsanI paNa gaNatarI thAya che. eTale jyAM gaNita che tyAM saMgraha che. keTaluM dhana tema keTalo tyAga ene paNa hisAba thAya che ane Ama tyAga paNa saMpatti banI jAya che. AnuM kAraNa aMdara kaMIkano abhAva che. anivArya zUnyatAthI-zUnyathI-te Dare che ane ethI kaMIka bharyA kare che. ene Nothingness no bhaya che. saMgrahanI vRtti e chaTakabArI che. Original emptiness e ApaNA svabhAva che. abhAva e svabhAva che. Aje du:khane choDavAnI ane sukhane bhegA karavAnI doDa cAlI che. du:kha sukhathI alaga thoDuM che? sukhanI chAyA duHkha che. navAM sukhe navAM du:kha lAve che. bhItara saMpUrNa abhAva che. A abhAvanA bodha prati jAgavAnI jarUra che. bahAra ekaThuM karavAthI zuM te aMdara jaI zakaze? "aMdarano artha jayAM kazuM bahArathI na jaI zake. Aje mANasane mokSanI IcchA thAya che paNa e bhUlI jAya che ke jayAM IcchA che tyAM saMsAra che. mokSane zodhavAno hota nathI. 'abhAva" mAM jIvavA mATe taiyAra thavAnI kSaNa ja mokSa che. je tame che te ja ThIka che - "bhItaramAM chalAMga , abhAvamAM chalAMga bhare, ethI bhAgo nahi ane tamane AtmAnuM darzana thaze. abhAvamAM jIvavAthI ja paramAtmA maLe che. bharavAnI kozIpa choDI devI te che tyAga. maMdiramAM javAnI jarUra nathI-abhAvamAM jAo. jayAM mahattvAkAMkSA che tyAM avasthA che. je koIne mAnato nathI e ja svane jANa thAya che." Ama AcAryazrInAM pravacanamAMthI ApaNane jIvananI eka cokkasa daSTi maLe che. uparanAM traNa sUtro upara jo daSTi AvI jAya te krAMti Ave, navA manuSyane janma thAya. A zibiramAM bhAga lenAra dareka bhAI - bahenane eTalI zraddhA to AvI ja haze ke pratyeka vyakitamAM apAra zakyatAo rahelI che ane dhArmikatI cAMdalAmAM ke joImAM nathI paNa AmUla parivartanamAM rahelI che. zibiranAM praznottarI kAryakramamAM ghaNAM buddhigamya prazna pUchAtAM hatAM. zuM jIvanamAM anuzAsananI AvazyakatA nathI? A praznane javAba ApatA AcAryazrIe kahyuM ke viveka, prajJA, jAgaraNa, bodha nathI eTale anuzAsananI lADInI jarUra che. mANasa aMdara asaMskRta che. upara saMskRta che. Aje dezamAM vidyArthIonA tophAne aMge AcAryazrIne abhiprAya pUchatAM teozrIe kahyuM, 'satya mATe bALakane mukata karavAnI jarUra che. Aje samAja bALakane viveka nathI dete, vicAra de che, samAja marelAnI pUjA kare che. mUDadAne samAja jIvita mANasanI pUjA nathI karato. eTale bALakane AkAza nathI dekhAtuM, dIvAla dekhAya che. temane polIsa cokIne nukasAna karavAnuM huM nathI kaheto; huM to kahuM ke koI moTI buniyAdI krAMti karo. bAkI Disciplined mANasa ene huM marele mANasa kahuM chuM. A uparAMta "mokSa che ke nahi ?" "vRttio kema badalAya? vigere vigere prazno AvyA hatA. mAtherAnanI zibire saunAM cittamAM eka navA vicAranuM bIja jarUra royuM che. AzA rAkhIye A bIja lephAle. zibiramAM anya khAvApIvArahevA vigerenI vyavasthA suMdara ane saMtoSakAraka hatI. A mATe ragbI hoTelanAM mAlika zrI ramaNalAla Thakka ane zibiranI samagra javAbadArI levA mATe "jIvana jAgRti kendranAM kAryakaro aMtaranAM abhinaMdananAM adhikArI bane che. cImanalAla je. zAha muMbaI AvI rahelAM zrImatI vimaLAbahena - je ThakArane kAryakrama zrImatI vimalAbahena ThakAra tA. 20mI navembara ravivAranA roja daza divasa mATe muMbaI AvI rahyAM che te prasaMge muMbaI sarvodaya ' maMDaLa taraphathI temanAM vyAkhyAne aMge nIce mujabane kAryakrama goThavavAmAM Avyo che:- tA. 20mI ravivAra sAMjanA 4 vAge sAntAkrujha sarvodaya mitra maMDaLa dvArA sabhA, sAntAkrujha. tA. 21 somavAra rAtanA 9 vAgye bahenonI sabhA, bAlAsInera maMDaLa dvArA, sI. sI. Teka, muMbaI. tA. 22 maMgaLavAra rAtanA 9 vAge bahenanI sabhA, kAMdIvalI-borIvalI. - tA. 23 budhavAra bapore 3 vAge bahenonI sabhA, esa. ena. DI. TI. kaeNleja tathA sAMjanA 6 vAgye nimaMtritonI sabhA, InDiyana maracanTasa ceMbaranA holamAM, muMbaI. tA. 24 mI guruvAra, sAMje 6-15 rInesansa klaba, soziyala sarvIsa lIga, saravanTa opha InDiya sesAyaTI, muMbaI. tA. 25mI zukravAra bapore 3-15 vAgye mIThIbAI kaeNleja vilepArle ane rAtrInA 9 vAgye, jaina bhavana, sAyana. tA. 26mI zanivAra, sAMje 4-30 vAgye sarvodaya zikSaNa saMgha, muMbaI tathA rAtre 9 vAgye jAhera sabhA, malADa. tA. 27 mI ravivAra savAranA 6 vAgyAthI 11-25 sudhI yutha relI tathA yuvaka saMmelana, vilepArale ane rAtrInA 8-30 vAgye grupa miTiMga, kAlabAdevI roDa, muMbaI. tA. 28mI samavAra, sAMjanA 4-30 vAgye jAhera sabhA, khAdI grAmodyoga kamizana, vIlepArale ane rAtre 9 vAgye sabhA, muluMDa, tA. 29mI maMgaLavAre bahenanI sabhA hiMdu sabhA haeNla, ghATakopara ane rAtrInA 9 vAgye jAhera sabhA hiMdu sabhA hola, ghATakopara, tA. 30mI budhavAra bapore 3 vAgye bahenonI sabhA maNibA haila, sAyana pUrva ane rAtre 9 vAgye jAhera sabhA, dAdara. tamane maLyotimayA. saMsAre saghaLe bhale asata che, zuM satya che kayAMya nA? jyAM tyAM duHkhaviSAda che varatatAM, zuM bhadra dekhAya nA? che sarvatra kurUpa ne malinatA saundarya te ye lase! re re jIvanamAM sadA nirakhiye satyaM zivaM sundaram | naTavara ma. dave
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11 Bu buddha jIvana binasAMpradAyikatA bhArata eka binasAMpradAyika rAjya che ema ApaNe kahIe chIe. binasAMpradAyika rAjya eTale zuM ? A zabda aMgrejI Secular state nA paryAya che. sekyulara sTeTane khyAla pazcimanAM dezAmAM viziSTha saMjogAmAM vikasyo che. enA eka artha e che ke rAjasattA dhArmika bAbatomAM koI adhikAra bhAgave nahi athavA dakhalagIrI kare nahIM. ahIM, vyakitagata dharma karatAM sthApita dhArmika saMsthA athavA saMpradAya Established church lakSamAM che. rAjasattA ane dhArmikasall (Ecclesiastical Power) e be vacce gharSaNa TALavA A kalpanA UbhI thaI. khristIdharmanI zarUAtamAM navA dharmanA anuyAyIene te samayanI rAjasattA taraphathI bhAre trAsa ane hADamArI veThavAM paDatAM hatAM. krAIsTanA vadha romana sAmrAjyanA pratinidhinA hukamathI ja thayo. potAnA dharmamAM sudaDha rahevA ane dhArmika svataMtratA jALavI rAkhavA, te samaye, krAIsTa evI salAha ApI kahevAya che ke : "Render unto ceasar the things that are ceasor's and unto God the things that are God's." sekyulara sTeTa jene kahe che tenA pAyA A rIte nakhAyo. Seperation of State and Church, eka samaya evA hatA ke rAjasattA tenA nAgarikonA jIvananAM badhA aMgo upara adhikAra bhAgavavAnA dAvA karatI hatI. bIjI koI sattAdharmane nAme, dharmaguruonI paNa--svIkAravA rAjasattA taiyAra na hatI. Divine Right of Kings. dhArmika saMsthAo, tenI praNAlikAo, vidhividhAno, badhAne adhikAra rAjasattA bhAgavatI ane svIkAranAra bhAre daMDane pAtra thatA. koI navA athavA bhinna dharmanA anuyAyIone koI rakSaNa na hatuM. rAjadharma-sTeTa rIlIjIyana--badhAe svIkAravA paDatA. na samaya jatAM, khristI dharmanA prabhAva vadhyA ane romana samrATa konsTenTAIne khristIdharma svIkAryo tyAre te dharma rAjadharma banyo ane dharmaguruonI sattA vadhI, eTalI hada sudhI ke, pote je dhArmika svataMtratA mAgatA hatA te bIjAne ApavA teo taiyAra na thayA ane anya dharmIonuM anahada pIDana zarU karyuM. madhyakAlIna yugamAM pApanuM sAmrAjya ane sattA koI paNa rAjyanI sattA karatAM ativizeSa hatAM. AvI paristhiti paNa lAMbA vakhata na nabhe, navA vicArone pavana phUMkAyo. mArTIna lyuthare proTesTanTa saMpradAya sthApyo. vijJAnayuge mANasanI draSTi badalAvI. rAjAe paNa pApanI sattAthI trAsyA. kAMIka saMgharSo thayA ane kAMIka bAMdhachoDa ane samajUtI thaI. paNa dhIme dhIme udAramatavAdI lokazAhI vicAro-Liberal Democratic Thought--prabaLa thatA gayA ane dareka vyakitane dhArmika svataMtratA hovI joIe e bhAvanA vyApaka banI. bIjo vizvadharma IslAma--temAM paNa AvI ja sthiti hatI. Ottoman Empire samrATa e ja khalipha, payagambaranA pratinidhi ane kurAna e ja kAyado. pazcimanA dezomAM sekayulara sTeTanI kalpanAno vikAsa thato rahyo ane dhIme dhIme dhArmika bAbatomAM rAjasattAnA adhikAra ke dakhalagIrI ochI thaI. separezana opha sTeTa enDa carcA-amerikA AvA binasAMpradAyika rAjyanuM zreSTha udAharaNa gaNAya che. IMgle nDamAM paNa hajI tenA rAjA proTesTanTa dharmanA ja hovA joIe, tenA dhArmika gurue Arcabizapa vagerenI niyukita rAjya taraphathI thAya che, ane temAMnA keTalAka prIvIkAunsIla ke umarAvasabhAnA sabhya hoya che. chatAM dhArmika sahiSNutA moTA pramANamAM che. amerikAmAM paNa koI romana ketheAlIkane presIDanTa thavuM bhAre agharuM che. 145 paNa dhIme dhIme sekyulara sTeTano artha bIjo ja thato gaye. -bina majhahabI--Irreligious rAjya, mAtra bhautika ane aihika bAbatAnA vicAra kare ane dharma sAthe tene koI saMbaMdha nahIM athavA na hovA joIe evI mAnyatA UbhI thaI che. zuM prajAnA naitika ane AdhyAtmika mUlyo jALavavAmAM rAjyanI kAMI pharaja nathI ? te viSe. rAjya bedarakAra rahI zake ? paNa sekayulara sTeTanA artha AthI paNa AgaLa gayo. raziyA sekyulara kahevAya che. paNa raziyAmAM rAjya, dhArmika bAbatamAM dakhalagIrI na kare eTaluM ja nahIM paNa dharmanA ja sakhta virodha kare ema manAya che. ahIM dharma eTale esTAblIzDa carca. paNa esTAblIzDa carcanA to TolsToye paNa sakhata virodha karyo hato, paNa te sAcA dharmanI pratiSThA karavA. paNa sAmyavAdIoe esTAblIzDa carcanA virodha sAthe jIvanamAM dharmane ja koI sthAna nathI evuM vAtAvaraNa ane mAnyatA UbhAM karyAM che. binasAMpradAyika rAjyanA eka bIjAM paNa artha che ane tenA vicAra karIe. binasAMpradAyika rAjyamAM, dareka nAgarikane peAtAnI dhArmika mAnyatA ane vicAra mATe svataMtratA hoya, potAnI dhArmika saMsthAone peAtAnI mAnyatA pramANe vahIvaTa karavAnA adhikAra hoya, potAnA dharmanI AcArapraNAlikAo pramANe vartavAno ane potAnA dharmanA pracAra karavAno hakka hoya. TuMkamAM--Individual and Corporate Freedom of Religion. bIjuM, koI nAgarikane potAnA dharmane kAraNe nAgarika hakkothI vaMcita na rakhAya ane badhA dharmanA nAgarikone samAna adhikAra hoya-rAjyanA dareka kSetramAM. trIjuM, rAjya koI eka dharmane rAjyadharma gaN nahIM ane tevA koI eka dharmanA pracAra karavA athavA teno prabhAva vadhAravA prayatna kare nahi. bhAratavarSa kAMIka AvA arthamAM binasAMpradAyika rAjya che, te have TUkamAM batAvIza. pazcimanA dezAmAM banyuM che tema, bhAratavarSamAM rAjasattA ane dharmasattA vacce koI moTA saMgharSo thayA nathI. dharmaguruoe svecchAe garIbAI svIkArI ane sAnA lAbha na rAkhyo. kSatriAne rAjasattA maLI paNa pratiSThA dharmagurunI rahI. raghuvaMzamAM dilIpa rAjA peAtAnuM sarvasva - gurune caraNe dharI de, 'adeyamAsIt trayameca bhUpateH zazIprabham chatra mUbhe ca cAmare / rAjasattAnAM cihno chatra ane cAmara sivAya sarvasva samarpaNa karI dIdhuM. zivAjI badhuM rAmadAsane caraNe dharI de. samrATa azoka, sAcA dharmanA pracAra mATe, yuddhano tyAga karI, potAnI sarvazakita dharmane samarpe. musalamAna kALa daramiyAna paNa akabara jevA udAra carita rAjavI--dIna--IlAhI-vizvadharmanI zodhamAM paDe. auraMgajheba jevA asahiSNutAnAM viparIta pariNAma pote ja bhAgave, briTiza samaya daramyAna dharmanI bAbatamAM rAjyakartA taTastha rahyA. rAjakIya kAraNee komavAda UbhA karyo te judI vAta che. bhAratavarSamAM dhArmika sahiSNutA ane sarvadharmasamabhAva pAyAmAM che. hiMdudharma eka mahAsAgara che, jemAM aneka matamatAMtaro sthAna pAmyA che. kharI rIte hiMdu dharmane koI Organised church nathI ke rAjya sAthe saMdharSanA koI avakAza rahe. tene koI pApa ke khalIphA nathI. bhAratanA punarutthAnano pAyo rAjA rAmamohanarAya, rAmakRSNa paramahaMsa, svAmI vivekAnaMda jevA mahApuruSoe nAkhyo. rASTrIya koMgresa khare ja rASTrIya hatI ane che, badhA dharmonA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ane badhI komanA mANasAne temAM sthAna che. komI ekatA tenA pAyAmAM che. gAMdhIjIe tene mATe prANa ApyA. prabuddha jIvana A saMjogomAM, dezane potAnuM baMdhAraNa ghaDavAno samaya Avyo tyAre pAyAnA A praznono teNe vicAra karavAnA hatA. ApaNA paDozI rAjya pAkistAne eka IslAmI rIpablIka sthApyuM. ApaNe lAkazAhI prajAstAka rAjyanI sthApanA karI. A bAbatamAM baMdhAraNamAM zuM prabaMdha karavAmAM Avyo che te have TUMkamAM joIe. tenI prastAvanA, ke jemAM tenuM hArda AvI jAya che, temAM kahyuM che ke bhAratanA dareka nAgarikane vicAra, abhivyakita, mAnyatA, dharma ane upAsanAnI svataMtratA tathA pratiSThA ane avasaranI samAnatA maLe te mATe ame bhAratanA loka A baMdhAraNa svIkArIe chIe. nAgarikanA mULabhUta adhikAro-Fundamonlal Rights--mAM nIce mujaba adhikAro che : 1. kevaLa dharma, jAti ke jJAtinA AdhAra para rAjya koI nAgarika pratye bhedabhAva rAkhI zakaze nahIM athavA rAjyanI nokarI ke hoddA saMbaMdhe tene ayogya TheravI zakaze nahIM ke tenA bhedabhAva karaze nahIM. 2. sArvajanika vyavasthA, sadAcAra tathA svAsthyanA niyamene AdhIna rahI, dareka vyakitane aMta:karaNanI svataMtratA tathA potAnA dharma mAnavAno, AcaravAnA ane teno pracAra karavAno abAdhita hakka raheze. 3. pratyeka dhArmika saMpradAyane potAnI dhArmika saMsthAo sthApavAnA ane nibhAvavAnA, dhArmika bAbatAmAM peAtAnI pravRtti karavAnA, ane potAnI dhArmika milakatanA vahIvaTa karavAnA abAdhita hakka raheze. 4. koI paNa khAsa dharma ke dhArmika saMpradAyanI unnati ke pASaNa mATe koI vyakita upara karaverA nAkhI zakAze nahI. 5. rAjyanA kharce cAlatI koI zikSaNasaMsthAmAM dhArmika zikSaNa ApI zakAze nahIM. 6. rAjya taraphathI athavA rAjyanI madadathI cAlatI koI paNa keLavaNInI saMsthAmAM dharma, jAti ke jJAtinA bheda vinA dareka nAgarikane pravezanA adhikAra raheze. 7. dareka dhArmika laghumati komane peAtAnI zikSaNasaMsthAo calAvavAnA adhikAra raheze. dhArmika hakkone lagatA keTalAka mULabhUta adhikAro meM TUMkamAM batAvyA te uparathI jaNAze ke dhArmika laghumatione tema ja vyakitane dhArmika mAnyatA ane AcaraNa mATe pUrNa svataMtratA che. chatAM dhArmika bAbatomAM rAjyane kAMI adhikAra nathI ema nathI. dharmane nAme anIti, anAcAra ke aniSTa rItarivAjo nibhAvI na levAya ane te saMbaMdhe rAjya kAyadA karI zake che. aspRzyatA saMpUrNa nAbUda karavAmAM AvI che. dhArmika saMsthAonA yogya vahIvaTa mATe niyamana karatA kAyadA rAjye karyA che. dhArmika bAbatomAM taTasthatAnA artha evA nathI ke sAmAjika pragati rUMdhAya ane sthiticusta ke pratyAghAtI baLAne chuTo dora maLe, AvA kAMIka arthamAM binasAMpradAyika rAjyanI ApaNI kalpanA che. paNa A viSayamAM ghaNI aspaSTatA che ane bina sAMpradAyika eTale binamajhahabI--Irrcligious--evo lagabhaga artha keTaleka sthaLe thAya che. jIvananAM naitika ane AdhyAtmika mUlyo viSe rAjya bedarakAra rahI na zake. zikSaNasaMsthAomAM dhArmika zikSaNanA prazna paNa anizcita dazAmAM paDayA che. koI khAsa saMpradAyanuM zikSaNa na apAya, paNa vizALa arthamAM dhArmika ane naitika zikSaNanI avagaNanA na thaI zake. bAbu rAjendraprasAda ane DaoN. rAdhAkRSNana jevAe bhArapUrvaka jaNAvyuM che ke binasAMpradAyika rAjyanA artha adhArmika rAjya nathI. Do.. rAdhAkRSNane kahyuM che : "I want to say authoritatively that sccularism does not mean irreligion. It means respect for all faiths and religions. Our state does not identify it-self with any particular religion." tA. 16-11-1 daSTi svIkAratA nathI ane bhAratane eka hiMdurAjya banAvavuM evI temanI kalpanA che. A baLe dezane kayAM laI jaze te kahevuM muzkela che. gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke hiMdudharma potAnuM pradhAnalakSaNa sarvadharmasamabhAva cheDI deze tyAre te hiMdudharma nahIM rahe. paNa rAjyakartA vargamAM badhAnI AvI daSTi nathI, eka bIjo paNa bhaya che komavAdano, janasaMgha, hiMdumahAsabhA jevAM baLA A Ama binasAMpradAyika rAjyanI kalpanA A dezamAM ane bIjA dezamAM paNa spaSTa che ane apUrNa che. vartamAna jagatamAM vijJAne je paristhiti sarjI che temAM One World Government keTalAka vicArakone saMgharSa TALavAno eka ja upAya lAge che. te sAthe eka vizva saMskRti World Civilisatlon nI bhAvanA jAgI che. saMyukata rASTrasaMsthAe Declaration of Human Rights jAhera karyA che teno paNa A pAyo che. sAcA dhArmika mUlyone jIvanamAM yogya sthAna ApIe to ja sAcI binasAMpradAyikatA thAya. cImanalAla cakubhAI zAha (AkAzavANInA saujanyathI) sAbhAra--svIkAra dhana kamAne kI kaLA : lekhaka : zrI riSabhadAsa rAMkA, prakAzaka: saMskAra sAhitya mALA, kailAsa bhavana, muMbaI - 60, kiMmata rU. 2-50. Literary Evaluatian of Paumcharium: lekhaka : DaeNAkaTara ke. Ara. caMdra; prakAzaka: jaina kalcarala seAsAyaTI, vArANasI, 5, kiMmata: rUA. 1-5 0. vidyA vecAya nahi: lekhaka zrI manu paMDita, prakAzaka: vatsala prakAzana--vAtsalya dhAma, maDhI (ji. surata) kiMmata 0-60 paisA. paMcAyatI rAjyanA keTalAka anubhave : lekhaka zrI rikhavadAsa jesIMgalAla, pramukha : jillA paMcAyata, mahesANA. gAMdhI, mArkasa ane krAntinuM vijJAna : mULa aMgrejI: AcArya kRpalAnI; anuvAdaka: zrI bhogIlAla gAMdhI, prakAzaka: vizva mAnava, rAmajI maMdira poLa, vaDodarA, kiMmata rUA. 5 jaina ItihAsanI eka jhalaka lekhaka: muni jinavijayajI; saMpAdaka ratilAla dIpacaMda desAI; prakAzaka: azoka kAntilAla veArA 48, gAvAliyA TeMka roDa, muMbaI-26, kiMmata rUA. 2. vItarAga stava : 'kalidAsa sarvajJa' zrI hemacaMdrAcArya racita; kAvyAnuvAdaka tathA vivecaka: Do. bhagavAnadAsa manasukhabhAI mahetA; prakAzaka: zrImad nijabhyAsa maMDapa TrasTa, The. paMcabhAInI pALa, amadAvAda, kiMmata rUA. 3. zrImada rAjacaMda vacanaththuta: kara vicAra to pAma: bhAga-1-2; prakAzaka : zrI trikamalAla mahAsukhalAla zAha, zrI rAjacaMdre pAThazALA, paMcabhAInI pALa, amadAvAda. kiMmata 60 paisA. gAmano vidroha : lekhaka: AcArya rAmamUrti; prakAzaka: yajJa prakAzana, hujharAta pAgA, vaDodarA -1, kiMmata rUA. 1-25. vicAra pothI: lekhaka: AcArya vinobAjI, prakAzaka upara mujaba kiMmata rUA. 1. jJAnadeva cintanikA : (bIjI AvRtti) lekhaka: AcArya vinobAjI prakAzaka: upara mujaba kiMmata rUA. 1-50, vinobA cintana : 1 thI 7 pustikA, prakAzaka: maMtrI, sarva sevA saMgha, rAjaghATa, vArANasI, pratyekanI kiMmata 50 paisA. jaina darzana aura sAMskRti pariSad: (prathama adhivezana-1964 nI kAryavAhI), prakAzaka: zrI jaina zvetAMbara terApaMthI mahAsabhA, 3, porTugIjha carca sTrITa, kalakattA -1. amRta - kaNa : mULa hiMdI: AcArya rajanIzajI, anuvAdaka: prA. pratApa ja. ToliyA, prakAzaka jIvana jAgRti kendra, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI ra. kiMmata 40 paisA. pUrvI: (kAvya saMgraha) racayitA: bahena gItA parIkha, prakAzaka : mesarsa vArA enDa kaMpanI, 4 rAunDa bilDIMga, kAlabAdevI roDa, kiMmata rUA. 3-50. miTTI ke dina: lekhaka: AcArya rajanIzajI: prakAzaka: jIvana jAgRti saMgha, 505, kAlabAdevI roDa, muMbaI-2, kiMmata rUA. 3-00. dAyakAnuM yAdagAra vAcana: (1951 thI 1960 sudhInuM) saMpAdaka: zrI mahendra meghANI, lokamilApa kAryAlaya, po.bA. 23, bhAvanagara-1, kiMmata rUA. 10. mAravADI samAja: lekhaka : zrI bhaMvaramala siMdhI; prakAzaka : prabuddha prakAzana, 126, cittaraMjana evenyu, kalakattA--7 kiMmata rU. 3 4
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-11-10 babu jIvana 147 che > mahAprasthAnanA patha para-16 " dhavalI gaMgAne tIre tIre bahu ja sAMkaDe ne vipadajanaka rasto hatA. nadI pracaMDa avAja karatI nIce dharatI hatI. paththaranI. che. thoDeka samatala che te thoDuMka caDhANa che. UbhA UbhA divAlanI joDe nadInI ramata jotAM jotAM AMkhe dharAya nahi. keTalIya vAra AgaLa upara caDhatA hoIe evuM sIdhuM caDhANa nathI, paNa dhIre dhIre UMcAI jatAM jatAM huM thobhyo. dharAI dharAIne e dazya joI mArA cittamAM vadhatI jAya che. kyAMka rasto pUra khaMDita thAya che ne nadImAM adazya enI chabI daDha rIte aMkita karI, ne pachI nisAso mUkIne AgaLa thaI jAya che. kayAMka paththaro paDelA che, ene oLaMgavA eka atyaMta cAlavA mAMDayuM. nadInI avikAnta gatine jotAM mANasanuM mana kema te muzkela kAma che. kayAMka rasto nathI, jharaNAMnAM pANI parathI cAlavAnuM che, bhAre thaI jAya che tenI mane khabara nathI, paNa turaMta jalasrota je nAmAM kayAMka retIne Dhagale paDayo hoya, kayAMka khADo hoya. bahu ja sAvadhAnIthI lehIne uchALe che tenI mane khabara che. eka jagyAe AvIne paga mUkI mUkIne cAlavuM paDe. kAlathI ArasanA pahADa jovAmAM AvyA, mAre aTakavuM paDayuM. evo sAMkaDo ane sIdho rasto, ke beThAM beThAM koI koI te haMsanI pAMkhanA jevA sapheda hatA. koI hatA gulAbI | utaryA sivAya bIjo Aro nahote, beThA beThA ja nIcenI tarapha lAThIne raMganA, koI bhUrA raMganA hatA, to koI pILI haLadaranA raMganA. banne TekavI nadIne kinAre huM utarI Avyo. A kinArethI pele kinAre bAja ArasanA pahADa hatA. ne vaccethI gaMgAne kalakala nAda karato javAnuM che. varace doraDAMne pula che. A deraDAMne pUla pUrNA ze svadezI, pravAha vahete hate. dhIme dhIme caDhANane raste ame upara jatA hatA. AjanA rastAthI chAtImAM du:khAvo thato nahoto, paNa thAka purANo ne akRtrima che. A taraphanA pahADanI sAthe pelI taraphanA lAgatuM hatuM. paga du:khatA hatA. tAva te cAlI gayo hato, paNa pahADanA paththarone bAMdhelAM be vaLavALAM jADAM doraDAM che. tenI upara zarIra hajI svastha thayuM nahotuM. thoDA khorAkathI ane upavAsathI zarIra thaIne DaratA DaratA mAnavIe hAthathI samatulA jALavatA jALavatA. netaranI soTI jevuM dubaLuM banI gayuM hatuM. ghATacaTTI pAra karIne be pelI pAra jAya che. bIjo Ara nahatA. AMkha mIMcIne thatharatAM mAIla caDhANa karyA pachI ghaNI vakhata thAkelA zarIre pADuM kezvara gAmamAM AvI pahoMcyo. kALajAM thI, bIkathI ne sAvadhAnIthI pula pAra karyo. pula pAra karIne je rastAna meM sparza karyo te joIne mArI AMkha TharI gaI. e sIdhe gAma kharAba nahotuM, nadIne kinAre ja hatuM. paththarathI jaDelA thAMbhale ja joI lyone upara caDhavA mATe koI sIDI nahatI. he bhagavAna rastAvALuM gAma, ene rasto UMcanIce hato. DALa-pAMdaDAthI ane badarInAtha ! hajI keTalAM vidana nAMkhavA che, hajI keTalA mArgamAM aMtajhADanI DAMkhaLIothI bAMdhelI ghaNI caTTIo hatI. eka nAnIzI dharma rAme UbhA karavA che? paNa hajI bhagavAna te AThanava mAIla dUra hatA. zALA hatI. pAse ja jogabadarI maMdira hatuM. tyAM eka davAkhAnuM e bhagavAnanA hAthamAM paNa rastA sugama karavAnuM nahotuM. have zuM hatuM. tyAM mULiyAM ane dezI davAdArUnI vyavasthA hatI. sAmenA parvatazikhara para pAMDurAjA rahetA hatA. maMdiramAM tAmralekha hato. tyAMnA thaze? paththara ane mATInI divAlane jorathI. vaLagIne, nAkalITI tANatAM sthAnika lokoe samajAvavA mAMDayuM ke A ja rastethI eka divasa tANatAM, ADA paDI, sIdhA thaIne, badarInAthanA pUrvajonI cauda peDhIpAMca pAMDavo ane draupadIe svargArohaNa karyuM hatuM, ane ApaNane enuM zrAddha karatAM karatAM, lAThIne dAMta kacakacAvIne jamInamAM besI besIne Akhare game ema karIne upara pahoMcyo te khare. dhanyatIrtha! emanI vAta pramANabhUta lAge evI keTalIka nIzAnI. paNa emaNe batAvI. ame svargadvAra sudhI jaI zakIzuM ke nahi evA aneka have A ja bhagavAnane maMdire javAne rAjamArga jAnya: paMthar ! ATaluM prazna ame emane pUchayA. A ThaMDIne pradeza che tethI ahIMnA darya dhAraNa karIne ane ATaluM kaSTa veThIne jAuM chuM ane jaIne jovA rahevAsI suMdara ane dekhAvaDA che. AjanA rastAnI AsapAsa ghaNA maLaze-eka pattharane moTe TukaDe, athavA te koNa jANe kevI. bhujapatranAM jhADa hatAM, vacce vacce koI koI caTTInI jamIna para devane nAme racelI kiMbhUta kimAkAra eka gelamAla. tIrthakAmIenI paNa bhujapatra pAtharyA hatAM. koI koI ThekANe rAtAM jabApha_lanA zrApamukata kAtaratAthI badarInAtha haMmezA gauravAnvita bane che. raMganA pahADa hatA. koI pahADa ujaLA kALA raMganAM hatAM, koI bhUrA roga-jarAhIna, AnaMdajajavala, svastha dehavALA ane tAkAtavALA vAdaLAM jevAM hatAM, te koI pahADa dUdha jevA sapheda hatA. yAtrI upara badarInAthanI daSTi karatI nathI. mumUrkha, akALe gharaDA vismayathI avAka banIne huM e pahADone jete jota cAlyo jate banI gayelA, du:khathI herAna thayelA, cAlavAnI zakita vinAnA evA hatA. jamI karIne pAchuM meM cAlavAnuM zarU karyuM. varasavAne mATe vagara ene cAlatuM nathI. e lokone lIdhe ja to enuM ATatatpara evAM vAMdaLAo vacce vacce sUryane DhAMkI detAM hatAM, ne AgaLa ATaluM gaurava che, ne ATalo mahimA che, je loko vinA ene cAle vadhatAM hatAM. nadIne tIre tIre huM cAlato hato. gaMgAnI dhArA have nahi. je mArge enA bhakate Ave che, tyAM eNe dukALa, rogacALe, bhUrI nahotI, paNa komaLa mATInA raMganI hatI. nadI hajI sudhI saMkaTa, akALamRtyu ne maTe nahi e vyAdhi bichAvI amArI dakSiNe hatI. rastAmAM ekanI eka nadIne bahu vAra amAre rAkhyAM che. Artane ArtanAda ja enI pUjAno maMtra che. oLaMgavI paDatI. jyAM sudhI najara jAya, phakata gUja-kaTila aneka manuSyanuM bahAranuM pApa ane malInatAdrArA ja enA AnaMdanA paththaramAMthI vahetI gaMgA garjana karatI karatI vegapUrvaka vahetI hatI. Ayojana thAya che. du:kha, duryoga, ane pIDAMnI vacamAM jaIne je rasto Utaryo tyAM pattharane samUha hate. ene pAra karIne nadInA yAtrI potAnA bhakitabhAvanI kasoTI kare che. tethI ema lAge che ke pANIne sparza karavAnuM asAdhya hatuM. e saMbhavita ja nahotuM. pAchA temanI zArIrika asvacchatAthI badarInAthane mArga ne maMdira apavitra nadI kinArAne samatala bhAga choDIne rastA uparanI bAju caDhato hato. thatAM nathI. dhIredhIre caDhAya evo rasto hato. ghUMTaNamAM darda thatuM hatuM. kayAreka hanumAna caTTIe pahoMcI te divasanI yAtrA to pUrI karI. kayAreka badarInAthathI pAchAM pharatAM be cAra jaNa prasannamukha yAtrIo sUsavATA mAratA barapha jevA ThaMDA pavanathI mAruM zarIra tharathara kAMpanuM maLatAM hatAM. badhAnAM moDhAM para AnaMda hato, khuzAlI hatI. emAM hatuM. pAchA baraphamAM AvI lAgyuM hatuM. AkAza vAdaLAMthI chavAyaluM. badarInAthanuM kIrtana karatA hatA. kaMgALanI jema moTuM UMcuM karIne hatuM. TapaTapa karate varasAda varasato hatocAre dizAmAM ghora aMdhAruM emane huM jota ne AgaLa vadhate. chavAI gayuM hatuM. kAle savAre huM badarInAtha pahoMcI jaIza. mArI ' lAmabagaDa caTTIne meM vaTAvI. raste dhIre dhIre upara caDhate hatA. yAtrA pUrI thaze. pAse ja hanumAnajInuM prAcIna maMdira hatuM. paNa aMdara nadI paNa upara hatI. eno pravAha garjanA karate AgaLa vadhato jaIne darzana karavAnI zakita rahI nahotI. DAbe hAthe pAkI bAMdhelI
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 prabuddha jIvana * tA. 19-11-11 dharmazALA hatI, temAM bIje mALe pahoMcI gayo. aMdara ne bahAra banAvIne pagane taLiye bAMdhatA hatAM, ne pachI khoDA khaDA cAlatA ghaNA yAtrIonI bhIDa jAmI hatI. hatA. huM thoDe dUra jate, thoDIvAra besato ne pAchaLa rasto vAre"o mA! mIThAkura! AvI pahoMcyA?" vAre joyA karato. paNa kazAne paNa vicAra karavA mAMDuM ke mAthuM du:khavA pharIne jouM chuM te cArUnI mA. meM pUchyuM, "kema cho?" badhA mAMDe. magajanI bimArI Ave nahi eTale lAgala ja UThIne pAchA sAjAsArAM to cho ne? gopAladA kyAM che?" aMdarathI AnaMdabharyo uttara Avyo" "Avo dAdA! tamAku AgaLa AgaLa cAlavA mAMDate. Doka sIdhI thatI nahotI, mAthuM UMcuM taiyAra karuM chuM. A rIte tamAro ja vicAra karatAM karatAM ....sAre thaI zakatuM nahotuM, ne mArA pitAnA paga tarapha jato ne pAchA nazIbe ame AgaLa vadhyA nathI." cAlavA mAMDato. bIjA badhAe kahyuM, "tame bAbA saMnyAsI nathI. je sanyAsI "mere lAla!" hota te amane badhAne tamAruM AkarSaNa ATaluM badhuM na hota." udAsIna daSTithI moDhuM pheravate, keTalIye vAra Ave ja aNaghaDa tathAstu" bolIne gopAladAnI pAse jaIne kAmaLa bichAvyo. yAtrIone avAja huM sAMbhaLatA ne kazeya javAba ApyA vinA kAtIla ThaMDIthI hAthapaga TharI jatA hatA. cArebAjue ThaMDIthI zarIrane pAchuM meDhuM pheravIne cAlavA mAMDate. bhAMgI nAMkhe evI saMdhyA AvI pahoMcI hatI. "aura kitanA rAtA hai mere lAla?" eka strI hAMphatI hAMphatI raDavA lAgI. enA moDhAmAMthI phINa nIkaLatAM hatAM, ne emAM kayAMka kayAMka lohI paNa hatuM. je mArA hAthamAM pistola hota to enuM du:kha yAtrA kare, yAtrA karo yAtrIdala, eka kSaNamAM maTADI deta. ' . Avyo che. hukama, "thoDA hI hai mAI" ema kahIne huM AgaLa cAlyo. rasto vizrAmane samaya have thayo che khatama. keTalA mAIla hajI lAMbe hatA, te cakkasa AMkaDo meM ene kahyo vahelI paroDhanA aMdhArAmAM pUjatA dhra jatA ame badhAe nahi. jo kaheta to e sAMbhaLIne enuM hRdaya tyAM ja baMdha paDI jAta. rasto keTalo dUra che tene jarA sarakhe paNa IzAre je thAkelA yAtrIrasto lIdhe. cAre dizAo vAdaLathI chavAyelI hatI. varasAdanAM jhApaTAM ne karIe te emane utsAhane zakita banne khalAsa thaI jAya. cAbukanI jema zarIra para vAgatA hatA. DAbI bAjue nadInA DhaLA ame thoDA jaNa ekabIjAnI pAchaLa pAchaLa cAlatA hatA. Aje vanI pharate ardhacaMdrAkAra rastA uttara dizA tarapha jatA hatA. barapha rasto bahu muzkela hatuM. kayAMka kayAMka retALa kinAro hato. rasto nadI mAMthI AvatA ThaMDA pavanathI zarIranuM lohI paNa jANe jAmIne barapha tarapha dhasIne jato hato. nIce khUba UMDANamAM nadI hatI. bIkathI thaI jatuM hatuM. dAMta ThaMDIthI uDatA hatA. pAchI kedAranAthane raste mArA paga dhra jatA hatA. kayAMka kayAMka ja kinAro hato ane te paNa thoDA IMca pahoLe. sIdhe thaIne, pahADanI joDe pITha ghasatA ghasate jatAM je kudaratI Aphata naDelI tevI ja Aphata Aje naDaze ema huM jato hato. bIkane lIdhe AMkho baMdha karI hatI. pAchaLathI koI lAgatuM hatuM. vanabAlikAnI jema, latA ane puSpanA alaMkArathI bIkanA mAryA cIso pADatA hatA. eka ja vAra jarAka ja jo paga zobhAyamAna jharaNAM yAtrIone sAdara abhinaMdana jaNAvavA rastA phasakayo. to pachI sthiratA jaLavAya nahi ne baraphathI chavAyelI nadInI parathI vahetAM hatAM. kayAMya have jaMgalanA darzana thatAM nahotAM. A aMdara rAmabolo bhAI rAma. tarapha jaMgalane Azaro ApanArUM kAMI hatuM nahi. e to rahyo baraphane thoDI kSaNa hAthapaga baMnene upayoga karatAM karatAM eka sArI pradeza. kyAMka kayAMka daridrI jevA thaDAM jhADapAna svadezI netAnI jagyAe AvI pahoMcyo. pAse ja eka sAmAnya pahADI lokonI vasatI hatI. chokarIo pITha para lAkaDAMne bhAro laIne badarInAtha jema ekaThA thaIne baraphanA atyAcAranI virUddha bhIratAthI phariyAda tarapha jatI hatI. kedAranAthanI jema badarInAthamAM paNa bALavAnAM karatA hoya evAM dekhAtAM hatAM. emanI upara ja AphatanI jhaDIo lAkaDAM maLatAM nathI. dakSiNa taraphanA vanamAMthI lAkaDAM bhegAM karIne varSanI hatI. nadIno pravAha kayAMka lupta thaI jato, ne upara baraphanI strI-puruSanI pITha para lAdI tyAM laI javAmAM Ave che. eka AnAmAM zayyA jANe bichAvelI paDI hatI. banne taraphanA kALA pahADomAMthI moTI eka lAkaDAMnI bhArI vece. e lokonI gati ane hAlacAla sapheda baraphanI dhArA jharatI hatI, jANe ghanazyAma vanamALInA gaLAmAM joIne mane thayuM ke have rasto pUro thavA Avyo che. jhUlatI mallikAnI mALA. kahevata che ke bhUta jAya, paNa jatAM jatAM chevaTe potAne para prabhAta thayuM, paNa sUryanuM teja nahotuM. e savAra hatI ke sAMja te batAvato ja jAya. pAchI prANaghAtaka caDhAI zarU thaI. cAlatAM cAlatAM te samajAya. ema nahotuM. jANe sRSTinA AdiyugamAM huM AvI varace Ubhe rahete, chAtImAMthI jANe koI avAja Avato hato. kAnamAM jaLa taraMganA avAja jevo eka prakArano avAja saMbhaLAte hate. paDe houM, ke jayAre sUrya-caMdra, grahanakSatra kAMI hatuM nahi, ema ja pachI ? akudaratI ujAsa nahi, evA prakAzamAM besIne vidhAtA potAnuM kAma pachI meM svapna joyuM. ardhanidrAnA AvegamAM eka rUpasRSTinuM karI gayA haze. A prakAza jANe jIvananA aMtima praharanI jema nirmANa thayuM. mAyAmaya vicitra amarApurI e hatI. sAme ja ne dUra zaMbhI gayo hato, meLo hato, aMtima divasanI jema jhAMkho ane dUra sudhI eka vipula vistRta baraphamaya pradeza hato. enA ekAMtamAM AnaMda vinAne hato. Aje mArI chevaTanI yAtrA hatI, chevaTane dhummasathI DhaMkAyeluM eka koI gAmaDAnuM aspaSTa citra hatuM, khela hatA, ne rastAne hisAba pUro thavAno hate. je moTo samUha vacamAM ja maMdiranuM suvarNazikhara hatuM ne paga AgaLa gaMgA hatI. laIne eka divasa nIkaLyo hato, te vAtano vicAra karuM chuM, emAMnAM jarUra huM bacI gayo chuM. hajI hRdayamAM jIvananuM cinha che, hajI keTalAye nathI, keTalAye zaMbhI gayA che. eka jaNa nAnA sarakhA ghoDA namAM lohI vahe che, hajI mArI AMkha haMmezane mATe baMdha thaI nathI. A lakavAnI jenI para asara thaI che e hAtha, A pIDAthI para besIne jato hato. tyAM ghoDAno paga lapasyo ne e eka jarjarita thaI gayelA paga A zuSka nirasa deha, A bhagna ane mAIla nIce nadInA pravAhamAM paDIne haMmezane mATe adRzya tha. zokabharyuM hRdaya--e sahu mArAM ja che, huM ja chuM. jeo Aje paNa mArI joDe hatA, emanI tarapha joIe te raDavuM durjayanI jayamALA Ave. keTalAkane pittane vyAdhi thayuM hatuM, koIne tAva Avyo hato, bharI de mArI phalanI DAlI. koInA kAna khoTA paDI gayA hatA, koInI AMkhe kharAba thaI gaI jaya badarI vizAlakI jaya ! hatI, koI have vAta karatuM nahotuM, koInA magajamAM vikRtinAM lakSaNo anuvAdaka: mULa baMgAlI : najare paDatAM hatAM, koI paheravAnuM kapaDuM phADI phADIne ene pATo DaM. caMdrakAnta mahetA zrI. prabodhakumAra sanyAla mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMghaH mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa. muMbaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MH, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prajuddha bhavana zrI mu"bai jaina cuvaka sa`ghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 40 paisA prabuddha jaina'tu navasaMskaraNu varSa 28 : aMkuM 15 muMbaI, Disembara 1, 1996, gurUvAra AphrikA mATe zilirjIMga 9 tatrI; paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA aneka mALa kAne jeNe apanAvyA che evI eka sannArInA svakathita kahANI (thADA samaya pahelAM AcArya rajanIzajI bhIlAI gayelA ane munizrI saMtabAlajIne maLelA. temanI sAthe najIkanA pradezamAM vasatI traNa bahene paNa munizrInA darzanArthe gayelI. temAMnA eka bahena zrI madanabahena eka bALasaMsthA calAve che. e bALasaMsthAnI pravRtti tarapha e bahena kevA saMjogomAM ane kaI rIte AkarSAyAM tenI rocaka temaja zemAMcaka kahANI temaNe munizrI saMtabAlajIne saMbhaLAvelI. te kahANIne munizrIe tA. 1-11-1966nA' 'vizvavAtsalya'mAM pragaTa karI che, je nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) "pUjya mahArAjazrI! piyarapakSe huM sthAnakavAsI jaina chuM. kAraNa ke mArI 'mA' e jaina phikAnI che. pitA derAvAsI ane ahIM pati paNa derAvAsI che ane mane pUrvajanmanA je dIkarAne cha eka varSa pahelAM suyoga maLyo; te digaMbara jaina che. paNa A sahaja triveNIyoge amArA saumAMthI kaTTaratA sAva kADhI nAkhI che. eka svapna mane AveluM ane e suyoga maLatAM pahelAM traNeka mAsa agAu eka 'bAlakadAsa' nAmanA bhagavAdhArI sAdhue kaheluM: "...mAtAjI ! tuM jise DhUMDha rahI hai, vaha terA laTakA tIna mAsame" milegA..." meM te te vAta para kazuM dhyAna nahotuM ApyuM paNa khare ja te akSaraza: sAcuM paDayuM. e putramilana bAda mane jIvanamAM samAdhAna sAMpaDayuM che. bacapaNathI ja saMsAramAM citta lAgatuM nahIM. haridvAra ane RSikezamAM paNa bhamI AvI. jainadharma ane darzanAne bhaNI lIdhAM. sAdhvI--dIkSAmAM ya mana na mAnyuM. zuSka karmakAMDomAM te kadI ruci ja na pragaTI. Akhara samajAyuM : "...tuM jyAM svAbhAvika che, tyAMthI sahajapaNe ja AMtarika virakitathI AgaLa vadha..." A prastAvanA sAthe te vIra nArIe potAnA TacUkaDo anubhavaprayoga Aste Aste kahevA mAMDayA : "AjathI aDhAra ogaNIsa varSa pahelAMnI vAta che. mArA patine koIe kahyuM :- "...sAta mAse peTa cIrIne be bALakIone jIvatI kADhI lIdhI. paNa 'mA' bacI nahIM; marI gaI: have A tAjI janmelI tenI chekarIonuM zuM karavuM ?..." patizrIe mane A vAta karI. me" kahyuM : "ApanI IcchA hoya to huM jarUra e banneyane ucherIza. paNa gharamAM saunuM mana joIne e pagaluM bharAya." mArA sasarAjI to A sAMbhaLIne khUba khuzI thayA. eTale huM te chekarIone levA tenA bApa pAse gaI. te vakhate huM ghuMghaTa rAkhatI hatI, jo ke pAchaLathI sasarAnI samatithI jAhera rIte e kADhI nAkhyo che, jene bAreka varSa vItI gayAM che, paNa tyAre jevI huM e rAjasthAnI khAnadAna kuTuMbamAM gaI to tarata e bALakIonA pitA mArA caraNamAM jhUkI paDayA. huM zaramAI gaI. temaNe kahyuM :- "na chUTake IsAIne tyAM jatI bALakIne svadharmadAna ane jIvanadAna banneya ApanArane huM namuM chuM. huM koI vyakitane kevala vyakitatva khAtara namato nathI. mArI sattareka varSanI pariNIta bALAne to atyArathI tenA sAsariyAnuM kaheNa AvyuM che ke "jo tArI tAjI janmelI bahenaDIone laIne AvavAnI hoya te have ahIM AvatI ja nahIM." AvI comeranI durdazA vacce mUMjhAyelA mAnavIne madada karanAra e mahAdevI ! Apane praNipAta na karuM, te zuM karuM ??' durbhAgye eka bALA te mArA gayAM pahelAM ja marI gaI hatI. eTale bIjIne huM ghera laI AvI. mArI sauthI pahelA kheALAnI dIkarI tAjI janmelI eTale dUdha mArI pAse hatuM. meM mArA jIva sATe e parAI bALAne potIkI banAvIne rAkhI, paNa sAcavI zakAI nahIM. pAMceka mAse te cAlI nIkaLI eTale ke marI gaI. "eka divasa mArA sasarA pAse eka majUra Avyo. ane potAnA dIkaro emanA caraNe mUkI kahe :- "meM eka mahiAraNa pAsethI sAMbhaLyuM che :- 'Apa AvAM namAyAM baccAne rAkho che.'tethI huM kasabAmAM divaso lagI pharI pharIne thAkayA pachI Apane zaraNe AvyA chuM. kUtarAM bilADAMne rAkhA che, to Aneya rAkho.' mArA sasarAe te zrAmajIvI bhAIne kahyuM :- 'gabharAmA bhAI ! kUtarAM, bilADAMne kUtarAM bilADAnI jema ucherAya, paNa, A te mAnavabALa che. ene evA ja gaurava sAthe ucherAze.' e te hA...za kahI cAlane: yA. sasarAjIe mane kahyuM: "vahU beTA! parANe nathI kahetA. ulaTa thAya to Aneya ucheraze.'hoMsamAM meM laI lIdhuM. paNa A bALake mArI pUrI parIkSA levA mAMDI. eka rAte ! nidrA ja na AvI. vicArIe jora karyuM: "arere AtmA! A teM zuM mAMDayuM che! tArA manane A kALAM, A geArAM evI judAI zA mATe thAya che ! " vaLI thayuM :- "duniyAmAM keTalAMya namAyAM janme che ne mare che. temAM tAre ATalI badhI zI paMcAta ? daI de enA bApane pAchuM athavA mAkala IsAI saMsthAmAM." meM mArA patine gADI A mArI aMtarvyathA khAlI karI. temaNe kahyuM :- "tuM thoDA dahADA javA de. tArA ja haiyAmAMthI vAtsalya chUTaze. zarUAtamAM navuM navuM che tyAM lagI A kALuM ! kadarUpuM ! majura saMtAna ! ema lAgyA karaze." emaNe mArI dhRtine jagADI dIdhI. Aje te e ja bALaka cauda paMdareka varSanA mArA sage dIkarA hoya tevA banI gayo che. mArI saMsthAnA e paNa eka bhAga banI gayo che. e te che mArA moMdherI, yogeza' enuM nAma pADayuM che. * "mArA sasarAnA svargavAsa pachI mArA patine thayuM :- 'mAre dADodapADo kAMI karavA nathI. eka AvAM ja bALakonI saMsthA kholavI che. jo tAro sahayoga maLe to.' mane to bhAvatuM ja vaidya batAvyA jevuM hatuM. tyArathI amAruM ghara bAlasaMge pana--saMsthA banI gayuM. muslima
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 prabuddha jIvana tA. 1-12-16. bacyuM paNa vIsa divasanI bALakI rUpe AvyuM. are khristI bALako vyakitao zrI umAzaMkara joSIe tathA zrI viSNuprasAda 2. trivedIe paNa AvyAM. mArA manamAM prathama prathama hatuM :- "A badhAMne jaina paNa prastuta kAvyasaMgrahane potAnI rIte AvakAryo che. A kAvyabanAvuM." paNa eka mArA sthAnakavAsI gurue mane kahyuM : "jaina saMgrahanI vizeSatA AkaravAmAM upayogI thaze ema samajIne A be manipIenAM abhiprAyasUcaka kathana nIce udadhRta karavAmAM Ave che. tvarUpI saMskArathI saMteSa mAna. jo eka phirakAvAsI banAvIza, te taMtrI bIjA phirakAvAsI sahAya nahIM kare." A vAta mane tarata gaLe UtarI Atama-zaraNAI gaI. ane musalamAna bALakane kurAna, khrisatI bALakane bAIbala, gujarAtIne lAbha maLe tyAre mIrAMbAI jevAne maLe, paNa vaidika bALakane rAmAyaNa-gItA, bauddha bALakane dhammapada ane jaina sAmAnya rIte ApaNe tyAM kavayitrIonA kaMTha ochA ja sAMbhaLavA bALakane jaina graMtha ApI mukhyapaNe mAnavatAmaya saMskAra pAuM chuM. maLe che ! utAracaDhAva ghaNA AvyA. hajAre rUpiyA gharanAM kharacyA. have te saMsthA : ' bena gItAnuM sthAna, mAre mana, sama khAvA jevI ekanI eka paNa sarakAramAnya thaI gaI che. bALake paNa nAnAM bALakone kavayitrI lekhe ja nathI, paNa potAne maLelI zakitanI mAvajata karIne enAM yathAzakaya supariNAme nipajAvavA mathatI eka sadA udayasaMbhALatAM thayAM che. mArAM mAtAjI paNa tyAM ja rahe che. makAna bhukhe evI klA - vyAsaMginI tarIke che. eka nArIne avAja ke paNa alaga banAvyuM che. keTalAka sarakArI karmacArIonA kaDavA anu judo ja tarI AvatuM hoya che! vAtsalyanAM kAvyo lakhAtAM hoya che, bhavo thayA, tema ati madhura paNa thayA che. tevA keTalAkae viziSTa paNa gItAnuM mAtRhRdaya kevI sahajatAthI e bhAva AlApe che: rIte apavAda karIne madada apAvI che. bALako ja bhAratanA bhAvi A muThThI je hajIya pUrI khUlI zake nA, nAgarike che. temane "erakanDIzana' rUmamAM rAkhavAM paDe ane pUrato te mAMhya mArU ura zI rIta pavI de? niravagha chatAM poSaka khorAka bharapura Apavo paDe. eTale sarakArI Ava- navA janmelA bALakanuM hRdayabhera svAgata karanArI enI moTI kamAM pUruM na thAya, tyAM gharanuM ke svaicchika maLelA phaMDanuM joDIe chIe. bahena eka nIkaLI-e vAta janetAnI AMkha bhAre nAjukatAthI pakaDI Aje to sittera uparAMta bALako che. sArI rIte palavAya teTalAM ja pADe che : rAkhIe chIe." nA kinuM sTeja navajAtathI dUra jAye A te thaI ekamAMthI aneka bALakonI mAtA banavAnI vAta. Azcaryamugdha nIrakhaMta adamya harSe ane chatAM ya e saMsthA cheDIne ahIM (bhilAI) thoDA divasa mATe palakAratI mRdula henanI nAnI kIkI AvI zake che. saMsthAne anurAga avazya che, rAga nathI. sAMpradAyika jhulAvatI pratichavI mahIM bhAI nA. mamatA chUTI che. mAtRmamatA chUTI nathI. meTA meTA amaladAre dAmpatyanAM-khAsa karIne vAtsalyanAM - kAvyamAM gItAne pitAne avAja spaSTa saMbhaLAya che. gItAmAM UMDI abhIpsA che. 'tapobhUmi, saMsthAnI hAjarI levA Ave tyAre paNa teNI te A patIkAM A matyAganI'-e zabdomAM saMsArane e oLakhAve che. gItAnA karelAM bALakomAM ja magna hoya che evI chApa eNe UbhI viSaye parimita che. ane koIka vAra e racanA - caturAIthI saMtuSTa karI che. potAnA gharane teNIe saMsthArUpa banAvyuM che ke saMsthAne ja thaI jAya che. paNa jIvanavAtsalyanuM enuM bhAna kayAreka 're hIbakAM pitAnuM ghara banAvyuM che, te ghaNAone samajAtuM nathI. rAjakIya le ahIMnI dIvAle' jevA vedhaka prauDhibharyA udgAramAM pragaTa AkAMkSAvALAonI IrSyAnuM bhAna teNIne banavuM paDayuM che, paNa thaI jAya che. teNIne pUchAya che te kahe che: "mane koI pakSanI ziratamAM phAve tevuM | 'dhaTanA kolAhalamAM suNavI ze AtamazaraNAI?--e mUMjhavaNa gAtI nathI. mane mArI saMsthAnA kAmamAM ja rahevA do. teNIe ghaNuM veThayuM bena gItAne avAja gujarAtI kAvyarasikone sAMbhaLavo gamaze ja. che. jhADo pizAba A bALakonAM koNa uThAve? paNa teNI nokarANIne tA. 22-7-1966. kahetI :- "tame bIjAM kAma kara huM meluM uThAvIza.' Akhare nekarANImAM umAzaMkara jozI paNa mAnavatA hoya che ne ! "jo A zrImaMta ane ucca gaNAtA - tAjA kusuma jevAM kAvya vaNika kuTuMbanI bAI meluM uThAve, te ApaNane ze bAdha ?" | (zrI viSNuprasAda trivedIne bahena gItA uparano patra) hajAme hajAmata na karatA, to teya pote karIne calAvyuM. jo ke have to sUrata, tA. 1-11-66 badhuM ThIka thaI gayuM che. pote nRtyakaLA jANe che. nATaya lakhI bALa- zrImatI sujJa bahena gItAbahena, kone bhajavAvI jANe che. ghoDesvArI paNa karI jANe che ane moTara tamAro kAvyasaMgraha "pUrvI" mane maLI gayo tethI AnaMda paNa calAvI jANe che. sAdhu prema aparaMpAra che. paNa jyAM nArI- thayo. huM AbhArI chuM. keTalAMka kAvyo te pahelAM meM kautukathI vAMcyAM gaurava haNAya tyAM DokAvAnuM paNa mana thatuM nathI. dhAre te eka gRhastha che. tamane mArA abhinaMdana. kAvyapravRttimAM tamane ATale rasa che. nArI paNa ATaluM karI zake che, tene namUne eka nAnI sarakhI svAbhAvika e ja eka khuzIne viSaya che; temAMya tamane kAvyatattvanI sUjha che bALasaMsthA banAvIne teNIe pUruM pADe che. paNa e to kahe che :- ane AgavuM hI zakAya evuM ApI zakyAM che. tame nAnI uMmaramAM "mArAM bhAI, bhAbhI, mAtA, pati, sasarA, sevako, sarakArI zANA paNa vRddhanI lAgaNI cakkasa pArakhI che. mArI bAjumAM mArI putrInI karmacArIo va. ane madada karI che. eka mAnavI kAMI ja karI zakato. bALakI che ATha mahinAnI, ane mane 67 thayAM. amArI vAta tame nathI." sAtho sAtha teNI kahe che :- "mAre tyAM aneka bALako Ave che, jANe karI che ! paNa mArI maryAdA hoI nA pADavI paDe che. eka vAMdaro paNa potAnA je kautuke zizudage nIrakhuM" nuM vizva saMtAnane choDatuM nathI te mAnava zA mATe mIzanarIo pAse mokalI e kautuke ava alaukika zodhatI daga." de che? kAraNomAM saue UMDA UtaravuM joIe ane jenAthI je bane tamArAM tAjAM sumana jevAM kuTuMbabhAvanAM kAvyo ci. sI. vasate karI chUTavuM joIe." "saMtabAla' ntikAne vaMcAvyAM. teNe paNa 'ka mAra'mAM thoDAMka vAMcyAM ja hatAM. saMsA rane saMyamI madhura-rasa ane vizvamAM vyakitatvane bhUlavAnI - bhALavAnI pavI? vRtti tamArI kavitAnAM AkarSaka pAsAM che. tamArAM gItamAM paNa kAvya'pUrvI' e nAmane bahena gItA parIkhane kAvyasaMgraha mesarsa tva ne mAdhurya saMyukta che. ATayuM kahuM: mAtra mati (abstract thvaMrA eNnDa kaMpanI (TherAunDa biDIMga, kAlabAdevI roDa, muMbaI- ught) ke taraMgacAturI (Fancy) ke visaMvAdI alaMkaraNa ke prati2) taraphathI tAjetaramAM pragaTa karavAmAM Avyo che. tenI kiMmata rU. rUpathI upalaka camatkAra sadhAya che, paNa kAvyacamatkAra sadhAtuM nathI. 3.50 che. kavi zrI sundarame A kAvyasaMgrahane pravezaka lakhI ApyA bha:vAnupraviTa camatkAra te ja sAce camatkAra - saMvAda ane ekatA che ane temAM temaNe zrI gItAbahenane ane temanI kAvyazakitane ' lAvanArI cittazakita che tenuM pravartana hareka kAvyamAM thavuM joIe. judAM judAM kAvyanA avataraNapUrvaka paricaya karAvyo che. A uparAMta pratimA te A ja. kahevAtA "astitvavAda " thI bacI jajo. gujarAtI sAhityanA kSetramAM jemanuM agrasthAna che evI be viziSTha vi. 2. trivedInA namaskAra
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-1ra- prabuddha jIvana 151 jagadgurU zaMkarAcAryanA upavAsane anulakSIne jigannAthapurInA zrImada zaMkarAcArya gauvadhaniSedha AndolananA anusaMdhAnamAM AmaraNAMta upavAsa upara utaryA che e samAcAranI jANa thatAM tA. 21-11-66 nA roja zrI DhebarabhAIe aMgrejImAM eka chApAjoguM nivedana bahAra pADayuM hatuM. A aMka pragaTa thatA sudhImAM prastuta upavAsa cAlu hoya ke na hoya, to paNa gauvadhaniSedha Andolana ane te sAthe joDAyela anazana vicAra Aje eTalI ja utkaTatApUrvaka dezabharamAM cetarapha pravartamAna che. AvI AjanI cintAjanaka paristhitimAM zrI DhebarabhAInuM A nivedana atyanta prastuta che ane ucita mArgadarzana Ape che ema samajIne tene anuvAda nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) AjanA chApAo jagannAthapurInA zrImad jagadguru zaMkarAcAryajInA upavAsa vizenA samAcAra Ape che. A upavAsanA, teozrI je sthAna hindu samAjamAM dharAve che te sthAnane anurUpa, anivAryapaNe cakkasa pratyAghAta pedA thavAnA ja, mane khAtrI che ke khAsa karIne pakhavADiyA pahelAM eTale naveMbarathI 7mI tArIkhe dilhImAM je kAMI banAvo banyA che tenI pazcAdabhUmikAmAM AvuM gaMbhIra pagaluM bharatAM pahelAM badhAM pariNAme temaNe pUrI sAvadhatApUrvaka vicAra karyo ja haze. lAgaNInA stara upara jAhera matane sateja kare e pramANamAM vadhAre saheluM che, tenuM niyaMtraNa karavuM muzkela che; tene buddhipUrvakanI dizAe vALavo e ethI paNa vadhAre muzkela che. jyAre paNa sAmAjika-rAjakIya athavA te sAmAjika-Arthika praznane, guNavattA upara tenI mulavaNI thavAne badale, dhArmika lAgaNIo upara AdhArita apIlone anurodhona-viSaya banAvavAmAM Avyo che tyAre tyAre bhAratamAM lohInAM sIMcana thayAM che. 1947mAM Ama banyuM hatuM; pakhavADiyA pahelAM paNa kAMIka AvuM ja banyuM hatuM. AvI dareka ghaTanAnA prasaMge ApaNA deze mAnavI, milakata ane pratiSThAnI bAbatamAM ghaNI moTI nukasAnI veThI che. lAgaNImAMthI jhanUna eka pagaluM che ane jhanunane hiMsAmAM pariNamatAM eka pagalA jeTalI paNa vAra lAgatI nathI. Ama hovAthI, vaijJAnika ane buddhipUrvakanA kAryakrama dvArA gAyane uddhAra thavo joIe evI mAnyatA dharAvanAra eka vyakita tarIke, gAyanA rakSaNa, TakAva ane vikAsa aMge ApaNA rAjayabaMdhAraNamAM je jogavAI che tenA aucitya ane zANapaNamAM zraddhA dharAvanAra eka dezajana tarIke, tema ja dezanI suleha ane zAntine khataranAka nIvaDe evA kazA paNa vartanathI ApaNA loko dUra rahe evI cintA dharAvanAra eka zubhacintaka tarIke, pUjaya AcAryazrI ane temanA sAthIone lezamAtra samaya gumAvyA sivAya AjanI paristhiti aMge puna: vicAraNA karavA mATe huM hArdika anurodha karuM chuM. ApaNA bhAratanA baMdhAraNamAM 48mI kalama dAkhala karanAra baMdhAraNanA ghaDavaiyAoe prajAnA moTA bhAganI A viSaya aMgenI lAgaNIne svIkAra karyo che. lekazAhI janasamudAyanI tIvra lAgaNIene pratibiMbita kare che. paNa e ja baMdhAraNa bIjA badhA vikalpathI dUra rahevAnI ane baMdhAraNe ane te pAchaLa rahelI bhAvanAe je mArga ane upAya sUcavyuM che, te sivAya bIjA koI paNa mArganuM avalaMbana nahi levAnI lekonI javAbadArI upara eTale ja bhAra mUke che. A rasto che matadAna paddhatine mArga. je eka vakhata samAjanI javAbadAra vyakitae A siddhAntane tyAga karaze te pachI eAchA buddhizALI ane vadhAre bInajavAbadAra loko matadAna paddhatinA sarvotkRSTa varcasvanA siddhAntane kacarAnI TopalImAM pheMkI detA vAra nahi lagADe. A kAraNe mahAmanA zaMkarAcAryajI jevuM ati mahatvanuM sthAna ane pratiSThA dharAvatI vyakitanI sAmAjika javAbadArI ghaNI moTI che. lokalAgaNIo eTalI badhI uttejita thaI bese ke tenuM niyaMtraNa karavAnuM muzkela banI jAya te pahelAM lokone sAcI ane samajaNabharI doravaNI ApavA temane huM prArthanA karuM chuM. sAthe sAthe bhArata sarakArane paNa pitAnI javAbadArIne pUro khyAla karavA huM prArthanA karIza. A eka evI samasyA che ke jenA nirAkaraNanI dizAe sarakAra ghaNI AgaLa vadhI cUkI che ane je kAMI bAkI rahyuM che te eTaluM DuM che ke te kAraNe sarakAra ane janatAnI sAmAnya samudAya vacce kaDavAza pedA thavI ke saMgharSa nirmANa na ghaTe. pAMca rAjayo sivAya Aje bAkInA lagabhaga badhAM rAjayomAM gauvadha sAme kAnUnI pratibaMdha astitva dharAve che. mane ema samajavAne kAraNa che ke A pAMca rAjyomAMthI traNa rAjaye te A saMbaMdhamAM kAyado karavAne taiyAra che. bhArata sarakAra AsAmanA pahADI pradeza ane govA sivAya bAkInA kendrazAsita pradezamAM gauvadhaniSedha aMge kAnUnI prabaMdha javAnI taiyArI karI rahela che. Ama che to pachI je samasyAno ukela mAtra siddhAMtamAM nahi paNa AcaraNamAM paMcotera TakA jeTale svIkArAyeluM che te samasyAne haju addhara ne addhara UbhI rAkhavAmAM DahApaNa che ke nahi e bAbata bhArata sarakAre gaMbhIrapaNe vicAravAnI rahe che. A pazuonI jAtine sudhAravAnA, vikasAvavAnA upayogI kArya tarapha potAnI tema ja virodhIonI zakitaone vALavA tarapha bhArata sarakAra potAnuM dhyAna kendrita kare e zuM vadhAre IcchavA yogya nathI? alabatta, jo gaurakSAne siddhAnta haju vivAdAspada praznanI sthitimAM hota te judI bAbata hatI. baMdhAraNe tema ja judA judA rAjanI kAnUnI vyavasthAe A savAlane eka nirNAta savAla tarIke svIkAre che, ane te mujabane vartAva karyo che. mArA abhiprAya mujaba bhArata sarakAre kAnUnI pratibaMdhanI javAbadArI svIkAravI joIe ane jeo A prazna aMge Andolana calAvI rahyA che temaNe paNa, je jAnavaro teo bacAvavA mAge che. temanA rakSaNa, TakAva ane vikAsa mATe jogavAI karavAnA hetuthI sarakAra ane paMcAyatI rAja saMsthAone sAdhanasAmagrI ane saMpatti pUrI pADavAnI dizAe potAnI zakitane anusaMdhita karavI ghaTe che. e bhUlAvuM na ja joIe ke mAtra kAnUnI jogavAIthI gAya bacAvI zakAya tema che ja nahi. A mATe jayAMthI je kAMI maLe tema hoya tyAMthI te sarva sAdhanasAmagrI ekaThI karavAnI raheze. A kAma eTaluM meTuM che ke mAtra sarakAra ke mAtra loko ekalA hAthe tene pahoMcI zake tema che ja nahi, jarUra che. parasparanA sahakArI abhigamanI. huM AzA rAkhuM chuM ane vizvAsa dharAvuM chuM ke sau koInI zakitao A prazna aMge sahakArI ukela zodhI kADhavAnA kArya tarapha kendrita karavAmAM Avaze. anuvAdaka: mULa aMgrejI: paramAnaMda zrI ucharaMgarAya na. Dhebara pUraka neMdha upavAse baMdha kaze !: rAMdolana saMkelI lyo !! gauhatyA pratibaMdhaka AndolananA saMdarbhamAM AjakAla tene lagatI akhila bhAratavyApI kAnUnI jogavAI karavAnuM bhArata sarakAra upara dabANa lAvavA mATe jagannAthapurInA jagadaguru zaMkarAcArya mAphaka amuka sAdhu, saMnyAsIo temaja dezanA AgevAna hindu netAo sImita ke AmaraNAnta upavAsa para utaryA che athavA utaravAnA che-AvA samAcAro AjanA sAmayikomAM cAre bAjaethI sAMbhaLavAmAM Ave che. Akho deza Aje eka asAdhAraNa kaTokaTImAMthI pasAra thaI rahyo che; gayuM comAsuM keTaleka ThekANe niSphaLa javAthI dezanA amuka bhAga upara dukALanA-bhUkhamarAnA-ALA utarI rahyA che; Arthika bhIMsa sarakArane muMjhavI rahI che; vadhatI jatI moMghavArI lokajIvanane rUMdhI rahI che. lokamAnasa atyanta ALuM, asahiSaNu ane uzkerATaparAyaNa banI rahyAM che ane koI paNa
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ para nimiA tene jotajotAmAM bahekAvI zake che. pariNAme rAjya sarakAra ane prajAjane vacce avAranavAra athaDAmaNa UbhI thayA kare che ane jAnamAlanI nAnI moTI khuvArImAM pariName che. dezanI AvI atyanta sphoTaka banelI paristhitimAM gauvadha niSedhalakSI upavAse- pachI te sImita hoya ke AmaraNAtaUMbADiyAnuM kAma kare che; temAMthI ThekANe ThekANe roSAgninI javALAo bhabhUkI uThe che ane tareha tarehanA anartha sarajAya che. A rIte A upavAse ahiMsAnA svAMgamAM hiMsAtmaka banI rahyA che, hiMsAne notarI rahyA che. A rIte AvA upavAsA upara UtaranAra vyakita game teTalI moTI hoya to paNa te eka prakArane dezadroha AcarI rahela che--A bAbata ApaNe barAbara samajI laIe. burdU jIvana A upavAseA gAyone bacAvavAnA nAme ane hiMdudharmane AgaLa dharIne karavAmAM Ave che. tenA upayoga kevaLa leAkalAgaNIne saLagAvavA mATe ane komI jhanuna pedA karavA mATe thaI rahyo che. A uparAnta prastuta Andolana sAthe joDAyelA A upavAsane rAjakAraNI raMga lAgI cUkyo che ane kAgresa-virodhI rAjakIya pakSa tene pUro lAbha uThAvI rahyA che. Ama jokhamI banatA jatA upavAsAnI pravRttine vakhatasara baMdha karavAmAM ke aTakAvavAmAM nahi Ave to temAMthI AkhA Andolanane komI valaNa maLavAno ane tenA atirekamAMthI "amAre te have hindu rAjya ja joIe, kAraNa ke A dezamAM amArI eTale ke hiMduonI bahumatI che'"--AvI lokazAhIne bhAre khataranAka mAMgaNI pedA thavAnA khUba ja saMbhava che. A bhayaMkara zakyatAthI bhArata sarakAra ane bhAratanA javAbadAra prajAjano cete ane tene aTakAvavA mATe je kAMI zaya hAya te pratyeka pakSa karI chUTe e atyanta Avazyaka che. bhArata sarakAra gauvadha niSedha aMge je koI kAnUnI prabaMdha zakaya hoya te vinA vilaMbe amalamAM lAve ane javAbadAra prajAjane sImita ke AmaraNAnta upavAseAnA ulkApAtA nirmANa thatA koI rIte aTakAve. vastuta: A sarvadalIya gaurakSA abhiyAna Andolana, tenA pAyAnA vicAra game teTalA sAcA hoya to paNa, atyanta kavakhatanuM che. A Andolane paradezamAM khAsa karIne amerikAmAM ApaNA viSe bhAre pratikULa chApa pedA karI che. "bhAratanA lokone duSkALanA DAcAmAM beThelA potAnA prajAjanonI kazI paDI nathI ane gAyone teo bacAvavA nIkaLI paDayA che. AvA lokone annasahAya koI paNa prakAranI sahAya ApavAno zuM artha che? '' Avo prazna teo uThAvI rahyA che. ApaNe temanI najaramAM hAMsIpAtra banI rahyA chIe. Aje dezanA amuka vibhAgone bhUkhamarAthI bacAvavA mATe amerikA tema ja anya dezonI annasahAya anivAryapaNe jarUrI che. upara jaNAvela khyAlathI ApaNane madadarUpa thavAnA temanA utsAha AsarI rahyo che, pariNAme ApaNane anasahAya maLatI baMdha thAya ane loko bhUkhe maravA mAMDe to tenI javAbadArI konI lekhAze? AjanI AvI kaparI vAstavikatA dhyAnamAM laIne A gaurakSA abhiyAna vinAvilaMbe saMkelI levAmAM Ave e atyanta IcchavAyogya che. AvI sadabuddhi sanmati--gaurakSAnA jhanunane vaza banelA hindusamAjanA dharmanetAo ane anya AgevAno dAkhavaze kharA ? paramAnaMda "adyatana rAjakAraNI paristhiti zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM vyAkhyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 6 Dise Mbara maMgaLavAra sAMjanA 6 vAgye saMdhanA kAryAlayamAM (45 47, dhanajI sTrITa) zrI cImanalAla cakubhAI zAha adyatana rAjakAraNI paristhiti upara jAhera vyAkhyAna Apaze. A viSayamAM rasa dharAvatAM bhAI bahenone nimaMtraNa che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 4 tA. 1-12-1 gAMdhI-vicAranuM sAra-tattva (AkAzavANInA saujanyathI-mULa aMgrejI parathI) gAMdhIjInI sarvodayanI ke bIjI koI vicArasaraNI aMge kAMI kahevuM saheluM nathI. gAMdhIjInA vicAro ekI sAthe saraLa ane gahana, sIdhA ane sUkSma, spaSTa ane aspaSTa hatA. vaLI, emanA "satyanA prayAge"nI sAtheosAtha e vicAro pAMgaratA ane vikasatA gayA. gAMdhIjInA mRtyu bAda 1948nA mArcamAM dezabharanA netAo sevAgrAmamAM bheLA thayA hatA. gAMdhI-AMdolananA bhAvi aMge teoe vicAraNA karI ane vinAbAjInI salAhathI sarvodaya samAjane nAme gAMdhI vicArasaraNImAM rasa dharAvanArAono eka bhAIcAro UbhA karavAnuM nakkI karyuM. e nirNaya saMmelana samakSa rajU karatI vakhate rAjendrabAbue potAnA mahattvanA bhASaNamAM jaNAveluM ke eka vAra gAMdhIjIne evI vinaMtI karavAmAM AvI ke teo emanA vicAro paddhatisara kaMIka "sarvAMgINa pAThaya pustaka" rUpe lakhI Ape. tyAre gAMdhIjIe kahyuM ke emane mATe e zakaya ja nathI, kemake emanI pAse to keTalAka mULabhUta siddhAMta che, jene teo rojabarojanI vyAvahArika samasyAone lAgu pADavAno prayatna karatA rahe che, ane tethI sarvasAmAnya sUtreAnA pAThaya pustaka rUpe kAMI lakhI javAnuM emane mATe bilakula zakaya nathI. AnA uparathI khyAla Avaze ke gAMdhIjInAM thokabaMdha lakhANA ane vyakatavyo tathA traNa khaMDamAMnI aDadhI sadInI emanI pravRttio parathI emanA vicAronA nicoDa kADhavAnuM keTaluM agharuM che ! sAtheAsAtha AnA uparathI e paNa samajAya che ke gAMdhIjInuM magaja zA mATe niraMtara tAjuM rahetuM, ane emanA anuyAyIone avAranavAra navAImAM DubADI detuM. gAMdhIjInAM keTalAMka pagalAM emanA anuyAyIene virodhAbhAsI ane visaMgata lAgatAM. 'sarvodaya 'zabda gAMdhIjIne banAvelA nathI. ApaNA purAtana dhArmika sAhityamAM te ghaNI vAra jovA maLe che. gAMdhIjIe mAtra e zabdano upayoga potAnI samagra vicAradhArA vyakata karavA mATe karyA. potAnI AtmakathAmAM teo kahe che emanA pravRttimaya jIvanane kAraNe emane vAcana mATe bahu thoDo vakhata maLatA, ane tene lIdhe ja teo je kAMI vAMcatA tene pacAvI zakatA. emAMnuM eka pustaka jeNe "mArA jIvanamAM tatkALa ane vyavahAru parivartana ANyuM," te raskinanuM "anTu dhisa lAsTa." pAchaLathI emaNe e pustaka gujarAtImAM utAryuM ane tene nAma ApyuM, "sarvodaya," jeno emaNe artha karyo- sahunuM kalyANa, pAchaLathI "harijana" (10-4-49)mAM lakhatAM vinebAjIe kaheluM ke "anTu dhisa lAsTa"ne sAce anuvAda to thAya "aMtyodaya,' paNa gAMdhIjIe ApaNane zIkhavyuM che ke sarvodayane mArge javA mATe sau prathama sauthI chevADe ane sauthI nIce paDelAthI AraMbha karavA jarUrI che. eTale '"sarvodaya" zabda ja cAlu rahevA joIe. sarvodayanA A eka pAyAno vicAra che. alabatta, e svIkAravuM joIe ke tethI sAmAjika-Arthika kAryapaddhati bAbatamAM hajI ghaNu karavAnuM bAkI che. e jANItuM cheke AjanI vikAsanI pracalita vicArasaraNIo ane prayogA A praznanI kevI upekSA kare che ! teo evuM anumAna karIne cAle che ke vikAsanA lAbhA dhIre dhIre chevADe paDelA ane sauthI nIce rahelA sudhI pahoMcaze. vinAbAjI Ane mATe eka bahu sArabhita zabda vApare che-parakoleTa, eTale ke vikAsanA lAbhA uparathI dhIre dhIre jhamI-jhamIne nIcenA sudhI pahoMcaze. Aje A dezamAM je Ayojana thaI rahyuM che ane sarvodaya je jAtanuM Ayojana karavA mAge che te benI dizA vaccenA mULabhUta pharaka A ja che. gAMdhIjIe potAnI AtmakathAmAM "anTu dhisa lAsTa"nA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-11 153 * * che kI . upadezane, arthAt sarvodayanA upadezone sArA nIcenA traNa mULabhUta kSINa karanArI veTha tathA kAmanI nIrakSaratA kema dUra karavI te savAla siddhAMtamAM Apyo che : che. pachI kAma karanArane tenA kAma sAthe saMbaMdha sudhare te mATenA - (1) badhAnA bhalAmAM ApaNuM bhaluM raheluM che. prayatna karavAno che, jethI tene mATe kAma arthapUrNa ane AnaMda| (2) vakIla tema ja vALaMda baMnenA kAmanI kiMmata ekasarakhI dAyaka bane. trIjI vAta e ke samAjanA mAnasamAM parivartana karavAnuM hovI joIe, kema ke AjIvikAne haka badhAne che, jethI zarIrAmane eka navuM gaurava prApta thAya. A uddezane ekasarakhe che. kAraNe, ane temAM ye khAsa karIne zramanuM gaurava vadhAravAnA udde zane . (3) sAduM majurInuM, kheDUtanuM jIvana ja kharuM jIvana che. kAraNe, gAMdhIjIe e vAta para ATale badho bhAra mUkelo ke teo AgaLa lakhe che: "pahelI vastu huM jANato hate. bIjI rAmAjamAM dareka jaNa niyamita kAMIne kaMI zarIrazrama kare, jene teo huM jhAMkhI jote hate. trIjIne meM vicAra ja nahoto karyo. pahelImAM roTI-zrama kahetA. bIjI baMne samAyelI che, e mane "aTu dhisa lAsTa' dIvA jevuM sAdhyanI prApti mATenAM sAdhano gAMdhIjIne mana sAdhyanAM jeTalAM dekhADayuM.' pachI umere che ane ahIM ApaNI samakSa gAMdhIjInI ja mahattvanAM hatAM. "yaMga InDiyA"mAM emaNe lakheluM : 'lAka kahe mahAnatAnuM rahasya chatuM thAya che-"savAra thayuM ane huM A siddhAMtone che, sAdhana Akhare mAtra sAdhana ja che, paNa huM kahIza ke sAdhana ja amala karavAnA prayatnamAM paDe." sarvasva che. jevuM sAdhana, tevuM sAdhya." "hiMda svarAja'mAM emaNe lakhyuM, tareha-tarehanA samAjavAda ane sAmyavAdanA A yugamAM A 'sAdhanane bIjA sAthe sarakhAvI zakAya, ane sAdhyane vRkSa sAthe.' mULabhUta siddhAMtane e bhinna bhinna vAdonA mULabhUta siddhAMte ' eka vAra eka patramAM emaNe jaNAveluM : "sAdhyanI spaSTamAM spaSTa sAthe sarakhAvavAnuM rasaprada thaI paDaze. pahelA siddhAMta kadAca samAjavAda vyAkhyA ane tenI AvazyakatAnI pratItiye ApaNane tyAM sudhI pahasAmyavAdanA sAmUhIkaraNanA vicAra sAthe baMdhabesate thatuM hoya cADI zakaze nahIM, jo tene prApta karavAnAM sAdhane ApaNe jANatA , ema lAgaze, kema ke te vicAramAM ye samUhanA bhalAmAM vyakitanuM bhaluM nahIM hoIe, ane tene upayoga nahIM karatA hoIe. tethI ja meM ' samAyeluM che ema mAnavAmAM Ave che. ItihAsa che ke ema kahe che. mukhyatve sAdhananI zuddhi ane tenA pragatizila upayoga upara mAruM ke kAlpanika samUhanI vedI para vAstavika vyakitano haMmezAM bhega dhyAna kendrita karyuM che. huM jANuM chuM ke ApaNe jo sAdhananI saMbhALa devAyo che, jyAre bIjI bAju gAMdhIjI ahiMsAne vaLagI rahyA hatA laI zakIzuM, te sAdhyanI prApti nizcita ja che. petAnA kathananI tene kAraNe eka evI bAMyadharI maLatI hatI ke samUhanA hita mATe TIkA thaze ema kalpIne emaNe umeryuM : "A mArga bhale lAMbe lAgata vyakita upara naitika dabANa sivAyanuM bIjuM koI paNa dabANa Avaze hoya, kadAca bahu lAMbe, paNa mane khAtarI che ke e TUMkAmAM TUMka nahIM. gAMdhIjInI vicArasaraNI pramANe te sahunuM kalyANa paNa vyakita mArga che.' gata puruSArtha dvArA ja sAdhI zakAze. gAMdhIjIne mana A "sa" e koI pakSa ke rAjyamAM mUrtimaMta thayela kalpanA nahotI. emane "ochAmAM ochuM A dezanI janatAne to jaNAvavAnI jarUra mATe te "sarva" eTale zabdaza: samAjamAM rahetI badhI vyakitane na hoya ke rAdayanuM rasAdhya siddha karavA mATe gAMdhIjI svarAjyanI saravALo, ane sarvanA bhalAne artha dareke dareka vyakitanuM bhaluM. tethI laDatamAM vaparAyela satya ane ahiMsAnA sAdhanane ja upayoga karavA jayAre emaNe ema kahyuM ke sarvanA bhalAmAM vyakitanuM bhaluM samAyeluM mAgatA hatA. kharekhara emaNe kaI rIte AraMbha karyo hota, te kahevuM che, tyAre emane artha samUhavAdIonA artha karatAM sAva judo hate. muzkela che. paraMtu eka vAta spaSTa che. A mATe rAjyanA taMtrane bIjA siddhAMtanA saMdarbhamAM ApaNane yAda Avaze ke "darekanI upayoga karavAnuM te vicAratA nahotA. be hakIkata parathI A bAbata pAsethI tenI zakita anusAra levuM ane darekane tenI jarUriyAta '' spaSTa thAya che. eka to teo pote sadAsthAnathI aLagA rahyA hatA, mujaba ApavuM," e divya siddhAMtane udghoSa karanAra kArla mAkarsa ane emaNe evI salAha ApelI ke svAtaMtrya saMgrAmanA sarvocca hato. paraMtu mAkarsanI anya mAnavatAvAdI AMtarasUjhanI jema mAkarsa- netAomAMthI mAtra thoDA ja sarakAramAM jAya, ane bAkInA janavAdanA A mAnavatAvAdI mahAna siddhAMtanIye tenA anuyAyIoe tAnI aMdara pratyakSa kAma karavA sAruM bahAra rahe. bIjI hakIkata upekSA karI che. badhA ja samAjavAdI tema ja sAmyavAdI dezomAM pagA e ke emanI hatyAne Agale divase akhila bhArata koMgresa samiti ranI cUkavaNIne AdhAra te ja che, je mUDIvAdamAM che, arthAt jeTaluM mATe emaNe eka prastAva ghaDele ke keMgresa-je te vakhate hajI eka kAma karyuM hoya te anusAra pagAra cUkavAya, ane keTalAka prakAranA rASTrIya saMgaThana hatuM ane nahIM ke eka pakSa--nuM lekasevaka saMghamAM kAmenI anya kAma karatAM vadhu kiMmata aMkAya. gAMdhIjInA mAnavatA- rUpAMtara karI nAkhavuM joIe. vAdathI A viruddha hatuM. teo kAma karanAra mANasane eka vyApArI AvI ja eka bIjI mahattvanI vAta paNa spaSTa che. gAMdhIjInA ekama gaNavAne badale eka jIvato jAgate mAnava gaNatA, jenI sarvodayanA kAryakramanuM svarUpa game te hota, paNa temAM grAmarAja ane zArIrika ane AdhyAtmika jarUriyAta pakSanA netAo, oNphisaro, TrasTIzipa e be mahattvanI vAtane samAveza te avazya thayuM hota. menejaro, vaijJAniko, kaLAkAro vagerenA jeTalI ja che. pitAnI kalpanAnI lokazAhIne pAyo nAkhavA sAru emaNe pahelI trIjA siddhAMtanA saMdarbhamAM kevaLa amuka sAmyavAdI samAjoe cIja para potAnuM dhyAna kendrita karyuM hota. AjanI sAmaMtavAdI ja zarIrAmanuM gaurava vadhAravAnA adhakacarA prayatno prAmANikapaNe ane mUDIvAdI vyavasthAnuM eka sarvodayI samAja-vyavasthAmAM parikaryA che. paraMtu tene vyavahAramAM utAravAno prayatna gaMbhIrapaNe kayAMya vartana karavA mATe emaNe bIjI cIjano upayoga karyo hota. karavAmAM Avyo nathI. pariNAme zarIrazramanuM kAma karanArA ane A saMkSipta chaNAvaTane aMte evo nirdeza karI devo ucita bauddhika kAma karanAra vaccenI khAI pahoLI ne pahoLI thatI jAya che ane beMddhika kAma karanArAone samAjamAM UMco darajjo apAya che. gaNAze ke vinobAjIe emanI potAnI rIte gAMdhIjInA saMketene pAra pADavAno prayatna karyo che-sarva sevA saMghanI sthApanA karIne, mAnasazAstrIonA kahevA pramANe mANasa kaSTa TALavAne ane tethI zarIrazrama TALavAne prayatna kare te svAbhAvika che. paraMtu, AnA parathI bhUdAna-grAmadAna AMdolana upADIne, ane nikaTanA bhaviSyamAM upADanAra te e spaSTa thAya che ke zramajIvInI mukitanA praznanA mULamAM zuM che. nagaradAna AMdolananI kalpanA rajU karIne. sau prathama te zArirIka daSTie ane AdhyAtmika daSTie mANasane "bhUmiputra'mAMthI sAbhAra udhRta. zrI jayaprakAza nArAyaNa
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 prabuddha jIvana tA. 1-12-1 - sva. prajJAcakSu paMDita ANaMdajIbhAI , (gayA varSe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame yojavAmAM Avela kacchanA pravAsa daramiyAna bhujapara khAtenA amArA thoDA kalAkanA rokANa daramiyAna paM. ANaMdajIbhAIne amane paricaya thayo hato ane te paricayane vigatavAra ullekha e samayanA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvelI kacchanA pravAsanI noMdhamAM karavAmAM Avyo hato. temanuM tA. 14-10-60 nA roja 70 varSanI vaye avasAna thayuM, te du:khada ghaTanAne anulakSIne tA. 12-11-66 nA jainamAM pragaTa thayelI sadgatane bhAvabharI aMjali ApatI avasAna noMdha nIce ApavAmAM Ave che. paramAnaMda) kacchanA suprasiddha prAcIna bhadrezvaratIrthanI yAtrAe jaIe tyAre anya tIrthasthAna karatAM kaMIka anokhuM vAtAvaraNa tyAM maghamaghatuM hoya ema tarata ja jANavA maLe che. kacarAnuM kayAMya nAma nahIM; dhULa sivAyanI jagyAe capaTI dhULa na maLe, kAgaLane nAnuM sarakhuM TukaDo paNa kayAMya rakhaData na dekhAya; kApaDanA DUcA mATe te zodha karavI paDe, badhI ja vastuo potapotAnA sthAne yogya rIte vyavasthApUrvaka goThavelI maLe: pUjAnAM kapaDAM juo to svaccha ane ghaDI vALelAM. kesara, phUla, dhUpa ane dIpa paNa jANe potapotAnI jagyAne zebhAvI rahyA hoya. vizALa jinaprAsAdamAM parakammA karo; maMdiranI AsapAsanA aMdaranA cogAnamAM ke dharmazALAomAM AMTA mAre, bahAranA ativizALa AMgaNAmAM laTAra mAre - game tyAM jAo, jANe svacchatA, suMdaratA ane suvyavasthAnI devI jAte enI khaDepage rakhevALI karatI hoya evo apUrva AhvAda aMtaramAM vyApI rahe che. are, tyAMnI bhejanazALAmAM jAo, tyAMnI vyavasthA ane khAI joIne mana ApharIna pokArI UThe che. vAsaNa, AsaniyAM, pATalAM, dharatI ane chata badhe ja svacchatAne ujAsa vyApele najare paDe che! avyavasthA ke asvacchatA karanAra ApameLe ja zaramAI jAya evI kAmaNagArI A tIrthanI sarvAgI suMdara vyavasthA che. zAMti to bhadrezvaratIrthanI ja ! ema lAge che ke bhadrezvara tIrthanI AvI apUrva svacchatA ane AvI Adarza vyavasthAnI pAchaLa koIka bhAvika bhakatapuruSanI cakora najara satata kAma karI rahI che, akhaMDa rokI rAkhI rahI che ane niraMtara preraNA ApI rahI che. e cakora najara hatI prajJAcakSu paMDitaratna zrI ANaMdajIbhAI devazI zAhanI. e najara tA. 14-10-66, ne zukravAranA roja sadAne mATe saMkelAI gaI! paMDita ANaMdajIbhAI te divase emanA vatana bhujapuramAM svargavAsI banyA! teo te deza, dharma ane samAjane caraNe potAnI avizrAMta sevAnAM puSpo caDAvIne kRtakRtya banI gayA, paNa kacchane ane kacchanA jaina saMghane eka sAcA niSThAvAna ane vicakSaNa rAhabaranI, sahelAIthI na pUrI zakAya evI moTI khoTa paDI ! kudarate AMkhonAM teja to emanAM bALapaNamAM ja harI lIdhAM hatAM, paNa emanA aMtaramAM kevA ajavALAM patharAyelAM hatAM e bhadrezvara tIrthanI vyavasthA uparathI paNa sahajapaNe joI zakAya che. alabatta, emAM zrI ANaMdajI bhAInA zANA ane AjJAMkita sAthI ane e tIrthanA bhAvanAzIla TrasTIbaMdhuo tathA kacchanA anya dharmAnurAgI mahAnubhAvonA paNa ghaNe hisso che e vAtane svIkAra karatAM AnaMda thAya che; ane zrI ANaMdajIbhAInI pachI paNa A tIrthanI vyavasthA AvI ja rIte sacavAtI raheze evI AzA ane zraddhA aMtaramAM jAge che. - bhadrezvara tIrtha e te zrI ANaMdajIbhAInA zvAsa ane prANa hatuM. enI jAhojalAlI ane khyAti kema vadhe, yAtrALuonI pUrepUrI sagavaDa kema sacavAya ane tIrthanI vyavasthA namUnedAra ane sarvAga saMpUrNa kevI rIte bane e ja emanI tIvra jhaMkhanA hatI; ane e mATe teo UMgha ane ArAmane vIsarIne tana-mana-dhanathI rAta - divasa prayatna ane puruSArtha karatA rahetA hatA. bhadrezvaranI bhejanazALA mATe paNa emaNe khUba jahemata uThAvI hatI. ema kahI zakAya ke A dharmatIrtha cirakALa sudhI zrI ANaMdajIbhAInI virala tIrthabhakita ane utkaTa dharmabhAvanAnI yazogAthA saMbhaLAvyA karaze. bhadrezvara tIrthane paricaya ApatuM sarasa suMdara pustaka taiyAra karAvavAnI teonI tIvra jhaMkhanA hatI e adhUrI rahI ! bhujapura e zrI ANaMdajIbhAInuM mULa vatana; emanI umara Azare sitereka varSanI. ghaDiye jhUlatAM jhUlatAM, mAtra aDhI varSanI uMmare baLiyAnA vyAdhimAM emanI AMkhanAM teja sadAne mATe harAI gayAM; jIvana vikAsanI sAme moTo avarodha UbhA thaI gayA. paNa aMtaramAM hIra ane khamIrane pragaTAvIne zrI ANaMdajIbhAIe e avarodhane ja potAnA vikAsanuM saMpAna banAvI dIdhuM; ane emaNe potAnuM jIvana yazajajavala ane dhanya banAvI dIdhuM. bhAMgyA saMtAnanA sAcA bheru samAM mAtA sarasvatInAM caraNAnI zrI ANaMdajIbhAIe dila daIne upAsanA karI; mAtA sarasvatIe emane paMDita banAvyA - jANe emanA aMtaramAM jJAnadIpikAnI jata jhaLahaLI rahI, paMDita ANaMdajIbhAIe aneka sAdhu sAdhvIo ane gRhastho ane bALakone hetapUrvaka abhyAsa karAvIne potAnI vidyAne caritArtha karI; ane aneka vyakitaonA Adarza guru banIne eka prajJAvAna dharmapuruSa tarIkenI khyAti prApta karI. dharmapuruSa tarIke teo madhyama vicArasaraNI dharAvavA chatAM navIna vicArone sajavAnI ane jhIlavAnI emanI tatparatA hatI. teo eka sAcA rASTravAdI kAryakartA hatA. gAMdhIyugamAM emaNe rASTrabhAvanAnI cetanAne kacchamAM prasAra karavAmAM yAdagAra sevAo bajAvI hatI. e ja rIte samAjasevAne paNa teo sAcA dilathI varelA hatA. AvA eka zANA ane deza, dharma ane samAjanI sevAmAM ja jIvanane kRtArtha karI jANanAra paMDita puruSanA avasAnanI noMdha letAM ame UMDA du:kha ane zokanI lAgaNI anubhavIe chIe ane zrI. ANaMdajIbhAInAM AtmAne amArI hArdika aMjali arpaNa karavA sAthe emanA svajane ane snehIonA du:khamAM amArI aMtaranI sahAnubhUti ane samavedanA darzAvIe chIe. ratilAla dIpacaMda desAI nutana varSanA maMgaLa prabhAtevarSa nahi, vasudhAne palaTa, palaTo mAnava-ura; taMtre palaTe, maMtre palaTo, palaTo kALanuM pUra. mAnava mAnava vacce ubhA UMDA aNagaNa bheda; e bhedone cheda uDADI, jaga jagata abheda. palaTo yuga yuga ke gANuM, Aja Uge navA varSanuM vahANuM. gajAnana ci. jozI saMghanA sabhya zrI rajanIkAnta dalIcaMda zAhanuM du:khada avasAna zrI rajanIkAnata dalIcaMda zAhanuM 48 varSanI ummare hRdayaroganA ekAeka humalAnA pariNAme tA. 23-11-66nA roja muMbaI khAte avasAna thayuM che. teo mULa thAnagaDhanA rahevAsI hatA; azaka oNpTIziyansa kaMpanInA mAlika hatA; muMbaI jaina yuvaka saMghanA varSothI sabhya hatA ane eka varSa saMghanI kAryavAhaka samitinA paNa sabhya hatA. svabhAve saraLa, AnaMdI ane mAtAvaDA hatA ane saMghanI pravRttimAM sakriya rasa dharAvatA hatA. temanA A akALa ane du:khada avasAnathI saMghane tema ja samAjane eka zakitazALI saMskArasaMpanna vyakitanI khoTa paDI che. temanA kuTuMbIjane pratye saMgha hArdika sahAnubhUti dAkhave che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-huM buddha jIvana mahAprasthAnanA patha para 17 jeTha suda bArasa 1989 (baMgALI 1339, I. sa. 1933) AjanA divasa mahAkAlanI mAtAnA japa karavAne nahiM rahe. A himakaNAthI bhareluM dhUmmasabharyuM prabhAta mArA AyuSyathI kAMIka bhinna lAge che. mRtyunA aMdhakArane ThelatA ThelatA ame eka navA lAkamAM AvI pahoMcyA hatA. ethI ja te pahelAM te manamAM thayuM ke ame bacIzuM nahi, A to eka nirdaya probhana che, amartya marIcikA che. dUrathI jyAre badarInAtha gAmanAM pahelavahelAM darzana thayAM, tyAre ja AvA ja vicAromAM DUbyo hovAthI huM kazuM beAlI zakayA nahi, AnaMda ane ullAsa karI zakuM evI nahAtI zArIrika sthiti ke nahotI mAnasika, kyAMthI hAI zake ? ame te! jalI - jalIne kSINa banI gayA hatA. telanA dIvAnI vATanI jema. lAMbA pacIza divasanA e du:khamaya . ItihAsa pAchaLa rahI gayo. ene te ame bhUlI gayA hatA. Aje amArI yAtrA pUrNa thaI hatI. du:khanI javALAmAMthI chUTakAro hatA. je keDIe eka divasa gAmanI sImA vaTAvI hatI, araNya ane nadIne pAra karyA hatAM, deza ane mahAdevamAM je avatIrNa thaI hatI, Aje e ja keDI vizvanI tarapha phelAyalI hatI. mArI te divasanI sAmAnya tIrthayAtrAe Aje virATanA caraNasparza karyo hato. mArA mane kahyuM, "tuM A ja che ke ? A ja tAruM rUpa ke?" jene mATe huM ahIM Avyo, te kAMI maMdiramA nathI. e to amArA mArgamAM badhe ja che. e kAMI sAmAnya maMdiramAM pUrAyalA baMdI nathI. gaMgAnA pUla pAra karIne huM gAmamAM AvI pahoMcyo. gAmanuM nAma paNa badarIkAzrama hatuM. koI ene badarIvizAlA kahetuM te koI nArAyaNAkAma kahetuM. pesatAM ja DAbe hAthe nAnI posTa oNphisa che. tyAra pachI rastAnI banne bAjue nAnI nAnI dukAno che. AkAzavAdaLothI chavAyaluM hatuM, TapaTapa karatA varasAda varasatA hatA. pavananA vegathI ane atyaMta ThaMDIne lIdhe koI bAju meDhu pheravAya evuM hatuM ja nahi, jhaTapaTa amAre utA2e huM gayo. e ghara khAssuM moTuM hatuM. pAkuM paththaranuM bAMdheluM be mALanuM makAna hatuM. bAraNA, bArI, upara javA mATe dAdaro, ne sAme pAko caNelA cAtaro hato. A amArA paMDAnuM raheThANa hatuM. je paMDAne tyAM ame rahyA hatA te ahIM ghaNA jANItA hatA, ane enI Ijajata paNa ghaNI hatI. e loko pAMca bhAI hatA, sUryaprasAda, rAmaprasAda vagere. enA cheArAnuM nAma piyArIlAla hatuM. devaprayAgamAM paNa emanA pratinidhie amAro saMparka sAdhyo hato. zarUAtathI ja enA atithisatkArathI ame atyaMta prasanna thayA. bhoMyataLiyAnA oraDAmAM eNe amArA mATe thADA kAmaLAM bIchAvI dIdhA, ane lAkaDAM lAvIne saLagAvyAM. e Age tathA kAmaLAMe amane ThaMDInA saMkaTamAMthI bacAvyA ne jIvatadAna ApyuM. sUryaprasAda ane rAmaprasAda jevA saMskArI ane miSTabhASI khaMDA tIrthasthAnamAM bhAgye ja maLe. ghaNuM karIne dareka baMgALI ane uttara hiMdanA yAtrIo ene tyAM ja utaratA. thAka, pIDA, ThaMDI vagerene lIdhe AkhA divasa kazuM paNa karyA vinA gharamAM besIne ja ArAmamAM ja vItAvyA. mAkhInA upadrava nahotA, paNa kapaDAM ane kAmaLAmAM jIvAtanA bahu jabaro trAsa hatA. AhAra vageremAM paNa e ja muzkelI hatI. rAMdhavA karavAnI jagyA paNa nahotI, sagavaDa paNa nahAtI ne zakita paNa nahotI. eTale ame tA amarAsiMhanI mAraphata pUrIo maMgAvI. dhanya pUrI. pUrI ja AkhA dezamAM jenI koI gati ja nathI tenI gati che. bapeAra zI rIte vItyo, sAMja kayAMthI AvI tenI, kazI khabara paDI nahi. bahAra TapaTapa karatA hajI varasAda paDatA hatA, pavanathI vacce vacce bAraNAM bArI hAlI UThatAM hatAM. baMdha oraDAmAM AganI cAre bAju ame keTalAka jaNa vIMTaLAIne vAta karatA hatA, gopAladA cUnA joDe tamAku masaLatA hatA, bAmaNa DozI rastAmAMthI roga laIne AvI hatI, te eka khUNe cUMTIyuM vALIne nirjIva jevI 155 paDI rahI hatI, ane e takanA lAbha laIne dubaLI, zakitahIna, hADipaMjara jevI cArUnI mAe potAnA gharanA gAya vAcharaDAMnI vAtA zarU karI dIdhI hatI. dhIre dhIre rAtrI vItatI gaI. bIje divase savAre ame jyAre AkAza sAme joyuM te herata pAmI gayA. lAla taDakAthI cArebAju chavAyelI hatI ane jANe hasatI hatI. AkAza svaccha bhUruM hatuM. AsapAsanA pADo para jAmelA barapha sUryanAM kiraNa enI para paDatAM hAvAthI jhagamagato hato. nadIne sAme kinAre samatala jagAmAM khetInuM kAma cAlatuM hatuM. karyAMka kayAMka sAmAnya vRkSalatA pavanane lIdhe hilALA letI hatI. ame paramatRptithI dhArIdhArIne cAre dizAmAM joyuM. AvA taDakAvALA madhura divasanA upabhoga karavAnuM saubhAgya amane prApta thaze eno to amane svapne paNa khyAla nahotA. manuSyanuM bhAgya palaTAtAM jevA sukhada divasa Ave che, AjanA A sunirmala tejathI prakAzatA divasa amArI-upara vidhAtAnA AzIrvAda UtaryA hoya evo lAgato hato. Aje savAranA uThIne cAlavAnuM nahAtuM, eTale zarIranA ekeeka aMgane ArAma maLatA hatA, komaLa ane garama taDakAmAM AMkho baMdha karIne besI rahyo. maMdiramAM javAnA ane devanAM darzana karavAne mAro Agraha nathI e sAMbhaLIne ghaNAe kapALa kUTayuM ane phAve tema belavA lAgyA. vaLI jyAre sAMbhaLyuM ke devanI mUrti mATe mane jarAye mAlu nathI ke bindumAtra kutuhala nathI, ne huM pUjA paNa karavAno nathI, ne mukitanI mAgaNI paNa karavAnA nathI, tyAre emanA moDhAnA bhAva badalAI gayA. "bhale bIjuM kAMI nahi kare, te paNa devane praNAma to karazene beTA ? " " kone praNAma karuM ? "kone ? beTA! tArI vAta sAMbhaLIne te hRdaya saLagI UTheche. te zuM bApa, mA ke pitRone paDadAna paNa nahi kare ? " ahIM brahmakapAlImAM pitRone piMDadAna karavAnA mahimA che. evI lAkavAyakA che, ke svargIya pitRlokavAsIe svargadvArathI hAtha phelAvIne khobo dhare che, ane ahIM emanA uttarAdhikArIo pAsethI piDagrahaNa kare che. gaurIkuMDanI jema ahIM paNa garama pANInA jharA che ne yAtrIe atyaMta ArAmathI e pANImAM nahAya che. raste jatAM e sAdhAraNa garama pANInuM jharaNuM Ave che, tyAM nAhavAthI zarIramAM tejI AvI jAya che. ethI yAtrIono Agraha e jharaNAmAM nAhavAnA vizeSa pramANamAM hoya che. gaMgAmAM nahAtAM, athavA enA pANIne vAparatAM eka paNa mANasane meM joyo niha. baraphathI chavAyalI, bhagavA raMganI gaMgAne sparza karavAnuM khoTuM sAhasa koI karatA nahotA. akaDAI gayeluM zarIra, ughADA paga, melAM kapaDAM, koI paNa jAtanI spRhA vinAnuM udAsIna mana e badhuM laIne dhIre dhIre maMdiramAM pagathiyAM caDhIne huM aMdara gayA. koI paNa jAtanA bhedabhAva vinA yAtrIAnA samUhe aMdara kolAhala zarU karI dIdhA hatA. Aja badhAe potAnuM lakSya siddha karyuM hatuM. badhAnA mukha para tRptinuM hAsya phrUTanuM hatuM. koInuM zarIra rogagrasta hatuM, koInA zarIra para ghA hatA, koI khoDaMgAtA khoDaMgAtA cAlatA hatA, koInA avAja besI gayA hatA, tema chatAM, badhAnAM kapALe jaya tilaka hatuM. maMdiranI aMdara aMdhAruMhatuM. jAtajAtanAM alaMkAra ane vastrathI DhaMkAyelA badarInAthanAM barAbara darzana karavAM e muzkela vyApAra hato. zaMkha, cakra, gadA padmadhArI viSNunI mUrti hatI, te enI AsapAsa nAnAM devadevIo hatAM. mUti nAnI hatI, sAme aMdhArAmAM ghInA dIvA baLatA hatA, nikaTamAM annakUTanI vAnI suMdara rIte sajAvI hatI. zrI kSetranI jema ahIM paNa annanI bAbatamAM khruzyApRzyatAnA bhedAbheda nathI, ATalA divasane rastAno thAka Aja AvI sAmAnya rIte ja pUrA thayA. du:kha, pIDana, kAyaratA, upavAsa ne rastAno thAka, ATaluM
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 jhabuka jIvana tA. 1-12-16 kutUhala, vyathA-vedanAne ATaATalI taiyArI-A badhuM AvIne aTakI gayuM eka pattharanI mUrtinAM caraNomAM. keTakeTalAM maraNa ne roga, keTakeTale kaleza ne keTakeTalI pIDa, rastAmAM banI gayelI keTakeTalI ghaTanAo, ne saMgharSo Aje zuM e badhAnuM kazuM mUlya nahi? koNa kahe che ke mUlya nathI? keTakeTale yugayugAMtara, kAlakAlAMtaravyApI lokapravAha avikAnta vahete Ave che A virATane tIre, koTi koTi pipAsArta hRdayo mukitanI vAsanAthI vigalita azruthI AnA caraNamAM AvIne DhaLe che. Aje mArA jevA mAmulI mANasanA zithila sajoha ane avizvAsathI zuM kAMI enuM mUlya ghaTI javAnuM che? eTaluM badhuM abhimAna to huM rAkhatA nathI. cAretarapha eka vAra joyuM. mArA badhA snAyuonI aMdara koI adabhuta prakAranuM AMdolana jAgI UThayuM hatuM, enuM nAma ja zuM nAstikanI AtmaglAni ! Ane ja zuM avizvAsavAdInI avacetanAnI pratikriyA kahevI? paNa mArA svAbhAvika abhimAnane thavA do lupta. mArA vyakitasvAtaMtryanA niSphaLa daMbhane bhUMsAI javA de. huM e lokomAM ja eka jaNa chuM, A lekenI jema, bhakitarasathI plAvita evI bharatImAM huM paNa taNAI javA IcchuM chuM, e badhAnI saMmIlita prArthanAmAM huM paNa mAro sUra milAvIne mane paNa kahevAnI IcchA thaI ke, "he devAdhideva, mArI zaMkA ne avizvAsane dUra kare. mArI je jaMjAla che tene haTAvI do! he pArasamaNi ! je malInatA, je kurUpatA, . je virUpatA, je kAMI AvaraNa e badhAne tArA sparzathI suMdara banAvI de, dUra dUranA prAcInakALathI je tArA darzananI kAmanAthI, A muzkela ne durgama raste aneka saMkhyAmAM Ave che, mahAkALanA pravAhanA vegamAM, je adazya thaI gayA che, he bhagavAna, yugayugAMtaranA e koTikoTa agaNya ane nagaNya naranArInI mekSalAbhanI atRpta vAsanA mArA A tRSAtura hRdayamAM paNa rahelI che.. tuM ene mukita de. avizvAsa, sadeha, DhaMdra badhuM ja cAlyuM jAya evuM karI de. huM e ja prAcIna kALane hindu chuM, e ja ciraMtana hindukuLamAM mAro janma che, mArI nasenasamAM vahetA lehImAM hindunI eka AdikALanI zucitA che. tamArA caraNatalamAM huM paNa ALeTuM, ne dhanya banuM, kRtArtha banuM evuM karI de." bhAre mana laIne huM bahAra nIkaLIne pAchA amAre utAre AvI pahoMcyo. nIla AkAzamAM taDako camakate have, banne bAjue phINa jevAM sapheda baraphamaya parvatazikhara para sUryakiraNa pratibiMbita thaIne apUrva zebhA phelAvatuM hatuM. mahAyogInI laTakatI jaTAnI jema baraphanI dhArAo jharaNAMnuM rUpa laIne nIce utarI AvatI hatI. dUra dUra maMdiramAM jhAMjha vAgatAM hatAM, pelI taraphanA pahADanI nIce eka sarakArI baMgalo hato. enI pAse ja kamaLa lIlI khetInI jamIna hatI. traNacAra mahinAmAM je kAMI phasala utpanna thaI zake te ja, pachI te zaradaRtunI zarUAtathI dhIre dhIre AkhuM rAjya baraphamAM samAdhi laI le. grAmavAsIone nIce utarI javuM paDe. badarInAthanuM maMdira adazya thaI jaze, pujArI rAvaLa mahAzaya jaIne jozImaThamAM raheze. tyAMthI ja. ziyALAmAM e badarInAthanI pUjA kare che. dAdA !" mArA kAna pAse kaMpita kaMThamAMthI avAja Avyo. moDhuM pheravIne joyuM. e kaMThavara huM Aje paNa bhUlyA nathI. tame AvyA cho ke? majhAmAM te cho ne?" brahmacArIne huM tarata to oLakhI zakayo nahi, oLakhI zakAya ema hatuM paNa nahi. sUkAyelane rUkSa deha, TADhathI sUkAI gayeluM phATeluM mo, bane pagamAM paDelA cIrADAmAMthI vahetuM lehI, sUjI gayelA hAtha paga-e huM karIne nisAsA nAMkhate mArI pAse AvIne beTho. eNe kahyuM, "keTalAya divasathI tAva Ave che, ne A pagamAM te pIDA evI zAya che ke mAruM mana ja jANe che." bolatAM bolatAM enI AMkhamAM pANI AvyAM. pagamAM A thayuM zI rIte?" madhamAkhI karaDI enI badhI mekANa che. dAdA! tamArA meM ghaNA gunhA karyA che. meM tamane choDI dIdhA tenI A saja mAre bhegavavI paDI. mane mApha kare." enA DAbA pagamAM vALathI koDI bAMdhelI hatI. e tarapha ekavAra meM najara karI ane kahyuM, "mApha karavAnuM vaLI zuM hoya? tame mane eka vAra choDIne AvelA, e vAta te huM kayArane ya bhUlI gayo chuM." mArI A vAta khoTI nahotI. je brahmacArI tarapha te divase mamatA ane snehathI huM AMdhaLo thaI gayo hato, jene choDatAM mAruM hRdaya bhAMgI paDatuM hatuM, Aje ene vize mArAmAM kazI ja bhAvanA nahetI, mArA mananuM stara dhovAI, lUchAIne sApha thaI gayuM hatuM. brahmacArIne vize mAruM hRdaya Aje tadRna udAsIna hatuM. vicAra karuM chuM, ke A pagane laIne huM zI rIte himAlaya pAra karI zakIza--mane lAge che ke huM have nahi jIvI zakuM." ' kahyuM, "badhA eka divasa maravAnA te che, brahmacArI." brahmacArI thoDI kSaNa kAMI bolyo nahi. pachI eNe kahyuM "tamArI AzAmAM ne AzAmAM huM ahIMyAM cAra divasathI rahyo chuM. roja be eka vAra tamane zodhavA nIkaLuM chuM. Akhare tame AvI pahoMcyAne? huM jANuM chuM ke tame mArI badhI mAgaNI pUrI karavAnA ja che." te pachI pAchuM eNe kahyuM, "upavAsa karate karate Avyo chuM. upavAsa karate karate pAcho jaIza. paNa rAmanagarathI vRndAvana sudhInuM jo gADIbhADuM na hoya to cAle ja nahi. huM phakta tamAre bharose ja " meTuM UMcuM karIne meM enI tarapha joyuM tyAM e pAcho belyo. "je mane tame thoDA paisA Ape-" eka divasa meM mArI jAte ja brahmacArInA kharacAnI javAbadArI mAre mAthe laI lIdhI hatI, paNa mAruM hRdaya je te vakhate hatuM te marI paravAryuM hatuM. enI karUNa vinaMtine uttara nirdayatAthI ApatAM meM kahyuM, "huM kAMI mArI joDe jamInadArI to bAMdhI nathI lAvyane?" jotajotAmAM te enuM moTuM apamAnathI, bIkathI, bhayathI ne ni:sahAyapaNAnA bhAvathI, sapheda pUNI jevuM thaI gayuM. enuM sukalakaDIne rogI zarIra ene A lAgele AghAta sahana karI zakayuM nahi, eNe paththarane Teka lIdhe, meM kahyuM, "huM kAMI dAna karavA ahIM Avyo nathI, puNya karavAne paNa nahi, mArI pAsethI tane paisA nahi maLe." "DAka paisA. ATheka AnA to Ape......" sakhta avAje kahyuM. "nA." brahmacArIe bIjuM kazuM kahyuM nahi, kata mUMgA mUMgA ja enA niSkriya evA pagamAM zakita lAvIne eNe nIcAvaLI mane namaskAra karyA. pachI mahAmahenate UThIne dhIre dhIre cAlI gaye. brahmacArInI kathAnuM A pariziSTa. A paNa jIvananuM eka pAsuM che. je ApaNane AghAta ape. je ApaNe tiraskAra ane apamAna kare, tene hAtha joDIne namaskAra karavAnI vRtti thAya e paNa eka ajAyabI ja che ne? ne bIjI tarapha je mArI AgaLa AtmasamarpaNa kare che, mAro Teke laIne je jIvavA irache che, tenI nirdayatAbharI avagaNanA, niSphara udAsInatA e paNa jIvananuM eka pAsuM ja che ne? jIvananI gati sIdhI dizAmAM nathI hatI. Izvara udAsIna che eTale ja ene meLavavA mATe ApaNe ATale Agraha rAkhIe chIe, ne ATalA vyAkuLa banIe chIe. jo deve vAtavAtamAM ApaNane maLatAM hoya, to emanI kiMmata paNa ghaTI jAya ne ApaNI kAmanA ane ApaNuM kutUhala paNa lupta thaI jAya. prema be prakAranA hoya che. eka prakAramAM eka jaNanuM avalaMbana laIne hRdaya raMga ne rasathI tarabaLa banI jAya che, premane kendrita karIne manuSyane AtmavikAsa thAya che te bIjA prakAramAM jene ApaNe prApta karI zakatA nathI. prApta thavuM zakya nathI tenI pAchaLa ApaNe doDIe chIe. aneka manuSyamAM ApaNe lAMbA samayathI jenI jhaMkhanA karatA hoIe chIe, te ApaNA mananA mAnavIne, zodhatA zodhatA cAlyA jaIe chIe, aneka jIvananA ghAghATe ene DhuMDhIe chIe, ane phogaTa vArApherA karIe chIe. anuvAdaka: mULa baMgAlI : DaoN. candrakAnta mahetA zrI prabodhakumAra sanyAla
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 1-12-16 7 prabhu jIvana keLavaNI agenA vyApaka asatASanuM vizleSaNa (gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna apAyelA vyAkhyAnanI noMdha) mArA bhASaNano viSaya ja sUcave che ke AkhA dezamAM keLavaNI *viSe khUba asaMtoSa che, ane e asaMtaSa saune haiye vasI gayelA che. A asaMtaSa sAcA che. dareka jaNa svIkAre che ke ApaNI keLavaNInI paddhatimAM khAmI che. jemaNe paristhitinA vadhAre abhyAsa karyo che, teone savizeSa asaMtoSa rahe che. eka to ApaNA yuvaka ane yuvatIe abhyAsane aMte koleja cheDe che tyAre paNa pAtAnA viSayanuM jJAna temane hotuM nathI. bIjuM, jIvana pratyenI temanI draSTi tadRna aparipakava hoya che. jyAre vidyArthI esa. esa. sI. pAsa kare che, tyAre aparipakava tA hoya ja che, ane koI kAma karavAnI - koI paNa nokarI svIkAravAnI--tenAmAM lAyakAta hotI nathI. AmAMnA ghaNA prAthamika zALAnA zikSaka banI jAya che. eo pote ja aparipakava hoya, emanAM mana sthira na hoya, to e loko nAnAM bALakone kaI rIte bhaNAvI zake? ane pariNAme je vayamAM, bALakone sauthI sArI tAlIma maLavI joIe, e ja vayamAM emane sauthI kharAba tAlIma maLe che. ApaNI keLavaNInI paddhati tarapha najara karuM chuM tyAre ApaNA keLavaNInA yAjakoe daSTinA kevA abhAva batAvyA che te joIne chaka thaI javAya che. abhyAsakrama nakkI karavAnuM kAma jemane soMpavAmAM AvyuM che teoe kyaH AzayathI yA te kayA sAdhyanI siddhi mATe prAthamika, mAdhyamika ane kAlejanA ema traNe abhyAsakrameA nakkI karyA haze? ApaNe kaI jAtanA yuvaka yuvatIe taiyAra karavA che tenI kazI daSTi abhyAsakrama goThavanArAo sAme dekhAtI nathI. ema lAge che ke ApaNe mAtra bhaNelAnI saMkhyA vadhe e ja * bAbata upara bhAra mUkayo che. ApaNe aneka prAthamika zALAo ughADI che ane nizALe jatA chekarAonI saMkhyA vadhArI che. paNa ApaNe e jovAnI tasdI nathI lIdhI ke vidyArthIo kharekhara zALAmAM jAya che kema, zuM zIkhe che, ane temane zikhavavAne mATe yogya vyakitao che ke kema? ApaNe ema mAnI lIdhuM che ke samaya vItatAM badhuM barAbara thaI jaze, ane vidyArthI upalAM dhAraNAmAM jaze eTale nIcenI khAmIo ApoApa dUra thaI jaze. mAdhyamika zALAmAM paNa ApaNe yogya abhyAsakrama ghaDavAnI kALajI rAkhI nathI. te ja rIte ApaNe sArA zikSako zodhavAnI tasdI lIdhI nathI. guNavattA pratyenI A bedarakArI dareka tabakko jovA maLe che. ApaNe bilakula bejavAbadAra rIte navI navI yunivarsiTIo ane navI navI kAlejo UbhI karatA AvyA chIe. A vegane lIdhe guNavattA pAtaLI paDI gaI che. ekavAranI sArI saMsthAo paNa have sArI rahI nathI. kAraNa ke tenA adhyApako vadhu pagAra maLatAM bIjI saMsthAemAM cAlyA gayA che. A rIte zikSaNanuM dhAraNa badhI dizAmAM nIcuM utarI gayuM che. ApaNe keTalAMya eNjyukezana kamizana nImyAM che. emanA ahevAlA suMdara che. paNa ApaNe emane kadI amalamAM mUkayA che kharA? ApaNA rojiMdA vahevAramAM ApaNe keLavaNI viSe koI nIti apanAvI nathI. A vastune khyAla AvyA eTale ApaNe chelluM eNjyukezana kamizana nImyuM ane tene aneka bAbatonI vyApaka tapAsa karavAnuM kAma soMpyuM. te kimazane daLadAra ahevAla bahAra pADayA che, paNa enA amala tA karIe tyAre! e amala thaze ke kema te viSe zaMkA ja rahe che. mane bhaya che ke ApaNe A ja rIte koI paNa nakkI hetu vinA Ama tema ghasaDAyA karIzuM; kAraNa ke ApaNe ApaNA uddeza nakkI karI lIdhA nathI. koI paNa sAcI keLavaNInI nIti sAcI jIvanapaddhati sAthe saMkaLAyelI hovI joIe. ApaNe nirNaya karyo che keApaNe loka 157 zAhI rIte jIvavuM che. AthI lokazAhI samAjanA mahattvanA guNA ApaNA bALakomAM utare tenuM dhyAna ApaNI keLavaNInI nItimAM rAkhavuM joIe. lokazAhImAM vyakitaonA sauthI vadhu ne sarvAMgI vikAsa thAya evAM mUlyono samAveza thAya che, kAraNa ke leAkazAhI samAjamAM vyakitanuM sthAna mahattvanuM gaNAya che, gaNAvuM joIe. ApaNe lokazAhI baMdhAraNa ghaDI lokazAhI rAjyavyavasthA svIkArI che. eno artha e ke ApaNe keTalAMka guNA, keTalAka dhyeya ane keTalAMka mUlyo svIkArelAM che. lokazAhI prajAjana tarIke lokoe ni:saMzaya potAnI pharajo bajAvavI joIe, eTale ke, temaNe haMmezAM zistapUrvaka vartavuM joIe. A zista bahArathI lAdelI na hoya, paraMtu temanA aMtaranA UMDANamAMthI prerAyelI hovI joIe. zista emanA svabhAvamAM vaNAI javI joIe, kAraNa ke koI paNa prajA zista vinA varte to pahelAM avyavasthA ane jorajulama thAya ane pariNAme saramukhatyArazAhI Ave. koI paNa lokazAhImAM mAnanArane A vastu na ja game. lokoe samajavuM joIe ke jUthanAM hiteA rASTranAM hitA AgaLa sadA sarvadA gauNa che. ApaNe saue aMgata hita karatAM jAhera kalyANane vadhAre UMcuM sthAna ApavuM joIe. ApaNA lokoe hakIkatalakSI daSTie spaSTatAthI tema ja vivekapUrvaka vicAra karavA joIe, AtmavizvAsa paNa rAkhavA joIe aneekaMdare samatola daSTi-biMdu keLavavuM joIe. koI paNa saddhara keLavaNIviSayaka nItinuM paheluM dhyeya e hovuM joIe. ke nizALa, kAleja ane yunivarsiTImAMthI je vidyArthIe bahAra paDe temanAmAM amuka mUlyo hovA ja joIe, jethI teo jIvananA bharaNapoSaNa ne vyavahAra mATe game te vyavasAya svIkAre, chatAM ye emanAmAM lokazAhInA sAcA nAgarika banavAnI yogyatA AvelI hoya. vahevAramAM AnA artha e ke koI paNa tabakke ApaNe keLavaNInI guNavattA ghaTavA devI na joIe. A sAdhavAne mATe koI TUMkA rastA che ja nahi. ApaNe ApaNI prAthamika nizALAne mATe sArAM makAna bAMdhavAM paDaze, ane sArI tAlIma pAmelA ane kAbela zikSako rAkhavA paDaze. ApaNe hajI A kSetre ghaNA paMtha kApavAnA bAkI che. ane vaLI ApaNe prAthamika keLavaNI pharajiyAta karI che, jethI yogya tAlIma pAmela zikSako meLavavAnA vega ApaNe ghaNA vadhAravA joIe. A ja kharI prAraMbhanI vAta che. eTale ApaNe sau prathama te sAcI koTinA ane sAcI zakitavALA zikSako zodhI temane zarU AtathI ja sAro pagAra Apavo joIe ane pagAranuM dhAraNa evuM bAMdhavuM joIe ke e vyavasAya svIkAranAra kAyamane mATe ene vaLagI rahe. bIje vadhu paisA maLe tyAre bhAgI na jAya. mArI A dalIlamAMnuM satya svIkArIne ejyukezana kamizane zikSakonA pagAramAM meTo vadhAro sUcavelA che. Aje paTAvALA karatAM paNa prAthamika zALAnA zikSakano pagAra oche che. paNa kiMmazananI A bhalAmaNono svIkAra thAya te eke eka rAjyanAM keLavaNI--viSayaka bajeTa ghaNAM moTAM thaI jaze. kAraNa ke nIcenA stare pagAranA vadhArA karIe, eTale hAIskUla ane kolejomAM paNa pagAra vadhAravA ja paDe. Ama chatAM A rIte kharcamAM je moTo vadhAro thaze te anivArya gaNIne svIkArI levA joIe.ema na karIe te ApaNI keLavaNI Aje je viSacakramAM aTavAI gaI che temAMthI kadI chUTI thaI nahIM zake. paNa mane bhIti che ke kharcanuM bajeTa ghaNuM vadhI jAya eTalA mATe ja ejyukezana kamizananI A bhalAmaNa abharAIe caDAvavAmAM Avaze. A bhalAmaNAnA svIkAra to ja thaze, jo AkhI prajA ene Teko Apaze ane ene amalamAM mUkavAnuM dabANa karaze. sarakAra jo A bhalAmaNeA nahIM svIkAre te
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 prabuddha jIvana tA. 1-12-66 ApaNI keLavaNInI paddhatimAM sAro ane saMgIna pheraphAra karavAnI ApaNI AzAo ane IcchAne rAmarAma ja karavA rahyA. prAthamika zALAnA zikSakone tAlIma ApavA mATe khAsa TreniMga kaeNlejo sthApavI joIe ane emAM sauthI sArA adhyApake nimavA joIe, ApaNe prAthamika ane mAdhyamika tema ja hAIskUla traNeya jAtanI zALAo mATenA zikSako taiyAra karavA ekaja saMsthA sthApIe to cAle. ema karavAthI eka khAsa lAbha che. banne prakAranA zikSakone keTalIka mULabhUta tAlIma eka ja jAtanI ApavAnI hoya che. eka ja zikSakasaMsthA hoya te bevaDAtI tAlImamAM thato kharaca ne samaya bace. bIje lAbha e thaze ke prAthamika zALAnA zikSaka sahelAIthI mAdhyamika ane hAIskula kakSAnI zALAmAM jaI zakaze ane mAdhyamika tema ja hAIskUla kakSAnI zALAnA zikSako prAthamika zALAmAM jaI zakaze. prAthamika zALAnA zikSaka mAdhyamika zALAmAM jAya tethI ye vadhu lAbha mAdhyamika zALAnA zikSaka prAthamika zALAmAM jAya tethI thaze. tema thavAthI prAthamika zALAne caDiyAtA zikSaka maLaze, je vastu ghaNI mahatvanI che, kAraNa ke ApaNane prAthamika zALAmAM keLavaNInA sArAmAM sArA zikSakonI khAsa jarUra che. ApaNA dezamAM nizALanA makAnane kazuM mahattva apAtuM nathI. prAthamika zikSaNanI nizALe- khAsa karIne gAmaDAmAM - zikSaNapradAna mATe tadana ayogya evAM makAnamAM bese che. tamane A vAtanI khAtarI na thatI hoya te gAmaDAnI eka ke be oraDAvALI prAthimaka zALAo jaI AvavA mArI vinaMtI che. emAM havA AvavAnI sagavaDa ochI hoya che ane ajavALuM paNa ochuM ja AvatuM hoya che ane AvI nizALe eka be nathI paNa seMkaDo ane hajAro che. ApaNe nizALanAM Adarza makAnanI DIjhAIna taiyAra karavA mATe kAbela ane kalpanAzIla ArkITekaTa rokavA joIe. temane kahevuM joIe ke tu ane havAmAnanA pheraphArane anukULa Ave tevAM makAna tamAre taiyAra karavAnAM che. tame kaheze ke A paNa paisAnI vAta thaI. paNa sArAM makAnamAM vAvelA paisA paNa UgI ja nIkaLavAnA che. eTale ApaNe e paisA kharcavA taiyAra rahevuM joIe. sArI keLavaNIne lAbha dAma kamAtA udyoge karatAM paNa vadhAre moTo che. ApaNe chellA keTalAMka varSothI ApaNA kAmadAronI sthiti kAma karatI vakhate sArI ane anukuLa bane te mATe kArakhAnAmAM havAujAsa vagerenA niyame karelA che. AvA ja niyame nizALamAM sAruM bhaNatara maLe te mATe nizALanA - makAna aMge karavAnI jarUra che. ' mAdhyamika zALAno prazna paNa A ja che. sArAM makAne ane sArI tAlIma pAmelA zikSakone abhAva. ane prAthamika zALAnA praznane tAkIdane gaNIne ukelavAne che te ja rIte mAdhyamika zALAnA A praznane paNa eTale ja tAkIdane gaNavuM joIe. sArA zikSakone paNa sArAM pAThaya pustakonI jarUra paDavAnI. vaLI zikSaNa ApavAnI suvyavasthita yojanA paNa temanI samakSa ApaNe mUkavI paDaze. bIjA zabdomAM kahIe to ApaNe keLavaNI mATe sAro abhyAsakrama nakkI karavAnI khUba ja AvazyakatA che. AkhA rAjyane daSTimAM rAkhIne AvA abhyAsakrama ghaDavA joIe. AmAM koI pheraphAra Avazyaka lAge to te tarata karavA joIe. paNa kharI mahattvanI vAta e che ke zIkhavavAnI tema ja nAnAM bALakonuM mAnasa samajavAnI paddhatimAM uttarottara sudhAro thayA karavo joIe. pAThayapustako ane abhyAsakrama taiyAra karavAmAM ApaNe ApaNA aMtima hetu dhyAnamAM rAkhavA joIe. e aMtima hetuo A che: ApaNe bALakone potAnA paga upara UbhA rahetAM zIkhavavuM che, potAnI meLe vicAratAM zikhavavuM che, pote ja viSayo pasaMda kare che temAM vadhu jJAna meLavavA mATe mULabhUta buddhizakitavALA bane ane sArA nAgiraka banI potAnA kuTuMba ane samAja sAthe saMpa, ekadilI ne sahakArathI jIvanavyavahAra kare te jovuM che. * eka bIjI vastune ApaNe svIkAra karavo joIe ke dareka vidyArthImAM yunivarsiTImAM ucca abhyAsa karavA jeTalI buddhizakita nathI hotI. vaLI keTalAka vidyArthIo potAnA hAthano upayoga maga- janA upayoga karatAM vadhAre sArI rIte karI zakatA hoya che. eTale ApaNe dareka vyakitane vAMcatAM lakhatAM ane vicAra karatAM AvaDe eTalI pAyAnI keLavaNI ApavI joIe. paraMtu darekane ucca zikSaNa ApavuM ja joIe athavA te maLavuM ja joIe e jarUrI nathI. ane A daSTie ja, ApaNI keLavaNInI paddhati, bALakonI sAcI sevA kare evI hovI joIe. jemane ucca abhyAsa karavA nathI athavA jemanI eTalI buddhizakita nathI temane mATe ApaNe Tekanikala TreniMganI vyavasthA karavI joIe, jevaDe te kamAI zake ane e potAne jIvanavyavahAra calAvI zake, ApaNe yunivarsiTInI DigrI upara ghaNe bhAra mUkI dIdhA che. ApaNe ene je mahattva ApyuM che te dhIre dhIre ochuM karavuM paDaze. sarakAramAM athavA khAnagI saMsthAomAM moTA bhAganI nokarI mATe yunivasiTinI DigrI kharuM jotAM jarUranI nathI. paNa A vastune amala ApaNe kayAre karI zakIe? te ja ke jo ApaNe je bALakone esa. esa. sI. sudhIno abhyAsa karAvIe, temane pUratI ne kharekharI keLavaNI ApI hoya. prAthamika ane mAdhyamika zALAnI tAlIma upara huM ATalo badho bhAra mUkuM chuM tenuM bIjuM kAraNa A che. jo e keLavaNI barAbara ApIe ane rojagAramAM javA mATenI pAyAnI tAlIma barAbara ApIe te vadhAre javAbadArIbharyA kAma A vidyArthI jarUra karI zakaze. - jo ApaNe A rIte moTI saMkhyAnA vidyArthIo ane vidyAthinIone thogya tAlIma ApIne bIjI dizAmAM vALI zakIzuM to teo sArA nAgariko banaze; ane kolejo ane yunivarsiTImAM dhasAre ochA thatAM e kakSAe paNa sAcI keLavaNI ApavAne ApaNane avakAza maLaze. Aje te kaeNlejane nAme oLakhAtI saMsthAomAM ApaNe zikSaka tarIke juvAna grejyueTo bharI dIdhA che. emane zikhavavAne koI jAtane anubhava nathI, kazI tAlIma nathI ane ghaNI vAra te emane prathama kakSAnI,-pahelA varganI - DigrI paNa hotI nathI. AvA adhyApakonuM zikSaNa atizaya kharAba hoya temAM navAI zuM? eTale ja ema. e. ane bI. e. nA DhagalAnA DhagalA bahAra pADavA chatAM ApaNane koI paNa vyavasAyamAM zakitavALA yuvAno zodhyA jaDatA nathI. Ane artha e nahIM ke ApaNe tyAM buddhizakita ane AvaDatavALA mANasane abhAva che. ApaNA dezamAM evA mANase che, paNa ApaNe emanI AvaData ane zakitaone purepurI vikasAvavAnI taka ja ApatA nathI. jyAM sudhI ApaNane keLavaNIne saMgIna ane suvyavasthita karavAnuM sUjhaze nahIM tyAM sudhI ApaNe mahAna vaijJAnika, Ijanero, arthazAstrIo, rAjakAraNanA niSNAte, ItahAsakAro ane phalasupho utpanna karI zakIzuM nahIM. e ja rIte pAyAthI ucita ne vyavasthita keLavaNI nahi ApIe te udyogIkaraNavALA samAjamAM jAta jAtanAM je kAme ane pharajo pAra pADavAmAM Ave che, te pAra pADavA mATe Tekanikala jJAnavALA mANaso paNa meLavI zakIzuM nahi, have ApaNe eTaluM te samajI laIe ke keLavaNIne sauthI vadhAre mahattva ApavuM jarUrI che. kamabhAge ApaNe hajue nakkI karyuM nathI ke ApaNe utpAdaka bAbate karatAM keLavaNIne vadhAre agra AgaLanuM sthAna ApavuM joIe ke pAchaLanuM. jo ApaNI pAse majabUta zarIra, mana ane utsAhavALA mANaso nahi hoya, te ApaNe sArI rIte utpAdana paNa nahIM ja karI zakIe. eTale jo sAcA arthamAM samajIe te ApaNe ApaNI dareka paMcavarSIya yojanAmAM keLavaNIne khUba mahattvanuM sthAna ApavuM joIe, khetI ane udyoga karatAM paNa vadhAre mahattvanuM. ApaNe hiMmatapUrvaka ApaNI keLavaNInI paddhati navesarathI ghaDavI joIe. ene pAyo khUba majabUta karavA joIe ane te koI paNa bhege. TUMkamAM ApaNI keLavaNInI paddhati evI hovI joIe ke je zArIrika ane mAnasika banne jAtanI zakitathI saMpanna yuvaka - yuvatIo taiyAra kare, je utpAdana kSetre tema ja anya rAjaya ne samAja vyavasthAnA vahIvaTa mATe joItI vividha AvaData ne kArIgIrInI jANabujhavALA hoya, ane lokazAhI taMtrane zobhAve evA nAgarika tarIke potAnA kuTuMba ne samAjamAM sahakArathI jIvana gALe evA cAritryavAna hoya. eca. ema. paTela mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI , ,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Regd. No. MR. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana prabuddha jaina'tu navasaMskaraNa varSa 28 : aMka 19 muMbaI, Disembara 1, 1996, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 9 taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA khIjA cheDethI prajotpattinI saMkhyA kAbumAM lAvavA mATe janmapramANanuM niyojana karavAne lagatA aneka prakAro vicAravAmAM AvyA che. kintu zuM A bAbatamAM bIje cheDethI vicArI zakAya tema nathI? janma levAvALA athavA to janma levAnI zakayatAvALA prANIonA Agamana upara jevI rIte ApaNe aMkuza rAkhI zakIe chIe (e prANIonI saMmatithI nahi parantu mAbApa ane rAmAjanI saMmatithI) tevI rIte lokasaMkhyA ochI karavA mATe maraNadvArA A duniyAmAMthI vidAya levAvALAnI saMkhyA zuM ApaNe vadhArI zakatA nathI? AmAM mAbApa athavA to samAjane abhiprAya gauNa bane che; maraNanA umedavAra vRddhajanAnI temanI potAnI saMmatino prazna ja pradhAna banI jAya che. potAnuM jIvanakArya paripUrNa thaI gayuM ema joIne jo mahArASTranA Adya santa zrI jJAnezvara mahArAja bAvIza varSanI ummare gurujanonA AzIrvAda prApta karIne potAnuM jIvana samApta karI zake che. te samAjahitano khyAla karavAvALA ane lokasaMkhyAnuM niyamana karavuM keTaluM jarUrI che tene jemane sAkSAtkAra thayo che evA pukhta ummaranA sajjano potAnA jIvanane zuM samApta karI na zake? jIvana-yAtrAmAM hArIne athavA parAsta banIne athavA pratiSThA khAIne je AdamI kAyara bane che ane AtmahatyA kare che tenI vAta ApaNe nathI karatA. evI vyakitanA AtmahatyA karavAnA adhikAra hoya yA na hoya, jyAre te AtmahatyA karI bese che tyAre samAja ene kazuM karI zakatA nathI. AtmahatyAnI virUddha ApaNe game te bAlIe, pratyakSa AtmahatyA karI rahela vyakitanI virUddha kAMI paNa kahevuM samAjane sAruM nathI lAgatuM. je rIte e marI cUkela che tenA saMbaMdhamAM kaThora vacana ApaNe zA mATe uccArIe ? AvI sahAnubhUtipUrvaka samAja tevI AtmahatyA viSe mauna dhAraNa karavAnuM pasaMda kare che. ApaNe to, samAja-hitanA mATe, bhUminA bhAra haLavA karavA mATe, ane nirupayogI jIvana nAhaka calAvavAnI mUrkhatAthI bacavA khAtara je loko jIvanathI nivRtta thAya che, maraNanI madada le che, tenI vAta karI rahyA chIe. teo te potAnA jIvanane kRtArtha ja kare che. evA lokone samAja taraphathI dhanyavAda maLavA ghaTe che. garIbonA athavA akAla-grastonA du:khanu nivAraNa karavA mATe je loko potAnuM sarvasva dAna kare che temane ApaNe dAnazUra kahIe chIe te samAjanA bhAra haLavA karavA mATe jIvavA lAyaka, jIvavA yogya lokone sagavaDa karI ApavAnA hetuthI je koI vyakita peAtAnA jIvanane khatama kare che tene jIvanavIra kahevA joIe. yuddhazUra, dAnazUra ane jIvanazUra-traNene ekasarakhA AdaraNIya gaNavA ghaTe. zrI mu`khai jaina yuvaka sa'ghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA eTaluM to ahiM spaSTa karavAnI jarUra che ke jyAM sudhI A Adarza bIlakula navA che tyAM sudhI svecchAe maraNa pasaMda karavA vicArIe ! vALA sanA sudhI ja A vicAra sImita gaNavA ghaTe. che. Aje ApaNe samAja pAsethI eTalI apekSA rAkhIe chIe ke A rIte lAka-saMkhyAnA bhAra haLavo karavA mATe je vRddhajanA jIvanane samApta karavA Icche che temane samAja tenA kAryamAM protsAhana Ape, temane peAtAnI mAnyatA Ape ane temanA siddhAMtonuM anumAdana kare. laDAInA medAnamAM eka ghAyala senApatine tarasa lAgI. koIe tene pIvA mATe pANI ApyuM. pANInA pyAlA mAM pAse lAvI rahyo hatA eTalAmAM teNe joyuM ke pAsenA bIjo eka sainika pANI vinA taraphaDI rahyo che. senApatie tarata ja e pANI te sainikane ApyuM ema kahIne ke tamArI jarUra mArAthI vadhAre che eTale tame ja A pANI pI jAo." duSkALanA divaseAmAM Ama karavuM ja paDe che. ane yuddhanA divaseAmAM jyAre khAdyapadArthonI taMgI hoya che ane hIrA mANeka devA chatAM paNa roTalI maLatI nathI, tyAre jemanI upayogItA vadhAre hAtha temane khavarAvavAmAM Ave che. loko kahe che ke jyAre badhAM jAnavarone ApaNe bacAvI zakIe ema nathI, khavarAvI zakIe ema nathI, tyAre nakAmAM jAnavarone maravA devA athavA mArI nAkhavA ane kAmanA jAnavarone bacAvavA e ApaNA dharma bane che; zuddha nIti A che. ane eka bIjI bAbata paNa vicAravA jevI che. jayAre koI moTuM vahANa dariyAmAM DUbavA mAMDe che tyAre tenI upara rAkhelI be cAra hoDIo pANImAM utAravAmAM Ave che ane jahAja uparanA khAravAo ane musApharo potAno jAna bacAvavA mATe A hoDIomAM kUdI paDe che. have moTA bhAge ema bane che ke hoDImAM hadathI vadhAre paDatA AdamI jo ekaThA thAya to hoDI DUbI jAya. A mATe hoDImAM hadathI vadhAre musApharone utaravA devAmAM AvatA nathI ane jo jahAja uparathI musApharo kUdakA mArIne hoDImAM utaratA jAya, utaratA ja jAya, teA hADImAM beThelA musApho kaThora banIne navA utaranArAone taravArathI kApI nAkhe che. ema na karavAmAM Ave to eka paNa pravAsI bacI zake nahi, ane AkhI hoDI DUbI jAya. hoDImAM beThelA AdamIone bacAvavA mATe navA AvanArAone khatama karavA ja paDe che. vAta ATalethI pUrI thatI nathI. hoDImAM uMtaravAvALA loko pahelAMthI prabaMdha kare che ke hoDImAM khAdhAkhorAkI ane pIvAnuM mIThuM pANI pUrA pramANamAM bharavAmAM Ave. tyAra bAda ja hoDIne kinAre laI javAnI taiyArI karavAmAM Ave che. paNa kinAce kadi kadi ATha daza divasa sudhI najare paDatA nathI, khAravAnuM kAma karavAvALA loko vArApharatI hoDI calAve che, paNa jyAre temane mAluma paDe che ke kinAro najara paDatA nathI ane annapANI khatama thavAnI taiyArI
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 che tyAre vicAre che ke hoDImAM A badhA lokone bacAvI zakAya tema nathI. hoDI calAvavAvALA majabUta juvAna to joIe ja. hADI tUTatA tenuM samArakAma karanAra eka sutAra to joIe ja. A rIte jarUrI upayogI lAkone pasaMda karIne bAkInA lokone samudramAM pheMkI devA ja paDe che. emAM puSTa zarIravALA lokone koI maravA detuM nathI. gharaDA-dharaDA ane bimAra lAko ke jeo hoDI calAvavAmAM koI kAmanA nathI hotA temane sauthI pahelAM pheMkI devAmAM Ave che. saMkhyAnuM vajana haLavuM karyA sivAya jyAre bIjo koI upAya raheto nathI tyAre kaThora thaIne sAMkhyA ochI karavI ja paDe che. prabuddha jIvana A ja niyama aMkaTanA samaye sArvajanika banAvavA ghaTe che. jo khAvAnuM anna ochuM hoya ane lokasaMkhyA vadhI jAya te jevI rIte prajotpatti rokavAmAM Ave che tevI rIte anupayogI lokone paNa mRtyune soMpIne lokasaMkhyAnA bhAra haLavo karavo rahyo. A vAta koI navI athavA to di na banelI evI nathI. eka DUbI rahelA jahAjanA yAtrIo jyAre hoDImAM kUdI paDayA tyAre temAM vadhAre geArA hatA, ochI saMkhyAmAM cInAo hatA. gArAee jyAre joyuM ke hoDImAM bhAra vadhI gayo che tyAre temaNe cInAAne upADIne pheMkI dIdhA ane gArAone bacAvI lIdhA. eka cInA koInA AsananI nIce chupAI gayelA. te upara beThelA lokonA bhArathI dabAIne marI gayo ane pachI tenI lAsane bahAra phekI devAmAM AvI. uttara dhruvanI bAjue eskimo loko rahe che, temanI jIvana-- yAtrA kaThaNa hoya che. teomAM eka niyama hoya che ke temanI pAse je kAMI khAdhAkhArAkI hoya te badhA vaheMcIne khAya. koNa keTaluM kamAIne lAvyuM che tene koI hisAba jotuM nathI. koI puruSArthI AdamI vadhAre zikAra lAve che; koI ALasu ochuM lAve che; AnA hisAba koI karatuM nathI, paNa jyAre e loko jue che ke temanAmAMnA eka AdamI mahenata ja karato nathI, ane maphatanuM khAya che, tyAre badhA maLIne TharAva kare che ke te nakAmA mANasane jIvavAnA adhikAra nathI, ane tethI tene khatama karavA joIe. pachI e AdamI kAM to bhAgI jAya che athavA tene meAtanA kinAre haDaselI devAmAM Ave che. to savAla eTalo ja che ke ApaNe badhA jIvatA AdamIe ekamekane bacAvavA cAhIe chIe, ane e mATe duninAmAM AvavAvALA jIvAne rokavAno prastAva karIe chIe to ApaNe ema kema na vicArIe ke jIvavAvALA lokomAM jemanuM jIvavuM anupayukata che, bhArarUpa che evA lokone lokasaMkhyamAMthI kamI karavAmAM Ave. A vicAra krAntikArI che. Aje A vicArane sAMbhaLavA mATe kaI taiyAra nahi thAya. loko ema kaheze ke haju AvI koI kaThaNAI ApaNI sAme AvIne UbhI nathI. ApaNe mAnI laIe ke sthiti eTalI vidhI. Ama chatAM paNa nyAyanI vAta vicAravI tA joIe ja, Aje je lAka jIvatA che teo potAne geArA loka mAne ane jeo A duniyAmAMthI javAnI taiyArI karI rahyA che temane cInI loka mAne ane potAnI jAtIne bacAvavA mATe asahAya jAtine jIvananI hoDImAM sthAna na Ape to A kaThoratAnA ApaNe gaMbhIratApUrvaka vicAra to karavo ja joIe. jeo jIvavAlAyaka nathI temane bacAvavA, khavarAvavuM ane temanI ummara vadhAratA javuM. kayAM sudhI yuktisaMgata che e vicAravAnI ghaDI AvI gaI che. lekasasaMkhyAnA vicAra jema janatAnA eka cheDethI karavAmAM Ave che tema ja maraNanA bIje cheDethI paNa vicAravA ghare che. ApaNI jijIviSA (jIvavAnI IcchA) ApaNane kAyara na banAve. jevI rIte thAkelA AdamI sevAnivRtta thAya che, tevI rIte jIvana mATe anupamukta prANI jIvananivRtta thaI jAya te yogya che, nyAyamukata che. AAbhAspada che. anuvAdaka: paramAnaMda mULa hiMdI : kAkA kAlelakara tA. 16-12-66 prakI noMdha "bIjA cheDethI vicArIe" eka vilakSaNa vicAraNA, jyAre koI eka viziSTa vyakitanuM koI vizeSa vicAra rajU karatuM lakhANa mArA jovAmAM Ave che ane te vizeSa vicArane mArI vivekabuddhi anumata kare che tyAre te lakhANane prabuddha jIvananA vAcako samakSa rajU karavA huM pravRtta thAuM chuM. prastuta lekha kAkAsAheba kAlelakara jevI viziSTa vyakitanA che ane temAM Aja sudhI bhAgye ja sAMbhaLyo hoya evA vizeSa vicAra paNa rahelA che, paNa te uparathI te vizeSa vicArane koI aMzamAM mArU bauddhika anumAdana ke samarthana che ema koI na samaje. ulaTuM te vizeSa vicAra aMge meM atyanta tIvra pratikULa pratyAghAta anubhavyo che. ema chatAM tA. 1-12-66nA 'maMgaLa prabhAta'mAM pragaTa thayela A lakhANa (mULa hiMdI)nA anuvAda huM prabuddha jIvanamAM pragaTa karI rahyo chuM. ema samajI tathA vicArIne ke, ApaNI duniyAnA vRddho viSe AvI hada sudhIno vicAra koI eka mAnavI karI zake che-ane te kAkAsAheba kAlelakara jevI asAdhAraNa viziSTa koTinI ane gAMdhIvAdane varelI vyakita--A kadi kalpanAmAM na Ave evI eka bhAre Azcaryajanaka ghaTanA che ane tethI prabuddha jIvananA vAcako samakSa rajU karavA jeTalA mahatvanI mane lAgI che. kAkAsAheba sAthe mAro varSojUnAAzare 55 varSa purANA--- saMbaMdha che ane te paraspara ghaniSTa snehathI satata siMcAtA rahelA che. mAre mana teo eka mArgadarzaka vaDila samA rahyA che. amArI banne vacce--jyAre paNa maLavAnuM bane tyAre ane kadi di patro mAraphata---ekadhAro vicAravinimaya cAlato rahyo che. temanA vicAra ane valaNAthI bhAgye ja judA paDavAnuM banyuM che. prabuddha jIvananA ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mAraphata yojAtI paryupaNa vyAkhyAnamALAnA teo Adyapreraka puruSa jevA che ane jyAre mAgyo tyAre temanA taraphathI mane pUro hArdika sahakAra maLato rahyo che. mArA vicAraghaDataramAM temanA ghaNA moTA phALA che. A badhAnA pariNAme kAkAsAhebanI eka Image-pratimA--mArA cittamAM pratiSThita thaI che. te Image ne kAkAsAhebanA A lakhANe sakhata AghAta pahoMcADayA che ane mArA dilamAM prazna UbhA karyA che ke zuM A e ja ahiMsA, maitrI, karuNA, ane gurujanasevAnA prarUpaka kAkAsAheba che ke jemanI kalamamAMthI Ave mAnavatAghAtaka lekha janma pAmyA che? A lakhANa upayukatatAvAdanI carama sImA rajU kare che; lakhANanA pade pade eka prakAranI niSThuratA-kaThoratA-nItaratI lAge che. temanA vicAranA samarthanamAM ApelA daSTAntA keTalA pramANabhUta ke vAstavikatAne vaphAdAra che e viSe mana zaMkA anubhave che. prastuta lakhANadrArA rajU thatI vicAraNAnAM implications sIdhA tema ja ADakatarA sUcano--bhAre anarthajanaka bhAse che, Aje kevaLa potAnA sukhabhAgamAM rAcanuM yuvAna mAnasa vRddhAvasthAne pahoMcelA vaDilane pratye eka prakAranI udAsInatA, kartavyazUnyatA, napharata dAkhavI rahela che, tene A prakAranI vicAraNA keTalI TekArUpa bane tema che ene vicAra AvatAM dila kaMpe che. AvA tIvra saMvedanapUrvaka ane acakAtA khacakAtA manathI, bhAre haiye, A noMdha huM lakhI rahyo chuM. Fair Trade-Praetices Association: vyAghAraviSayaka sadvyavahAra maMDaLa chellI gAMdhI jayaMtInA zubha dine muMbaImAM eka navI vyApArI saMsthAno janma thayo che. te saMsthAnuM nAma che: " Fair Trade
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-1 mabuka jIvana Practices Association" - vyApAra viSayaka vyavahAra maMDaLa. A maMDaLanA praNetAonAM nAma nIce mujaba che:1. zrI ema. ela. Akhe, 10. zrI esa. ela. kirloskara 2. zrI rAmakRSNa je. bajAja, 11. zrI araviMda ena. maphatalAla 3. DaeN. esa. ke. basu, 12. zrI kezava sI. mahIndra 4. zrI vasaMtakumAra bIralA, 13. zrI rAmanAtha e. paTTAra 5. DaeN. Ara. sI. phUpara, 14. zrI pI. ela. TanDana 6. zrI vAI. e. phajhalabhAI, 15. zrI je. Ara. DI. tAtA 7. zrI sI. ela. ghIvALA, 16. zrI navala eca. tAtA 8. zrI esa. pI. godareja, 17. zrI ena. ema. vAgale, 9. zrI dharamazI ema. khaTAu, A saMsthAnA nIce mujaba uddeza che: ' (1) vyApAra ane udyoganA kSetramAM vAparanAranA lAbhamAM hoya evA sadvyavahArane uttejana ApavuM ane vyApArI kema vize sAmAnya janatAmAM vadhAre sadbhAva ane vizvAsa pedA kara. (2) vyApArI komanA sabhyone anusaravA mATe eka AcArasaMhitA nirmANa karavI. (3) A AcArasaMhitAne bane teTalI vyApaka jAherAta ApavI ane mAla pedA karavAmAM ane puro pADavAnA vyavasAyamAM rokAyelA ane mAla vAparanArAone sevA ApatA vargamAMthI bane teTalA lakone prastuta AcArasaMhitAne svIkAra karavA tarapha vALavA. (4) A maMDaLanA hetuone amala karavA mATe yogya sAratae nANAM UbhA karavA, uchInAM levAM athavA te prApta karavA. (5) ane A maMDaLanA upara jaNAvela hatuonA sIdhA ke ADakatarA amala mATe sAmAnya rIte jarUrI hoya tevI badhI pravRttio hAtha dharavI. A maMDaLamAM sabhya thavA mATe nIce mujabanuM vArSika lavAjama mukarara karavAmAM AvyuM che: vyakitao ane vyApArI peDhIo mATe rUA. 100, prAIveTa limiTeDa kaMpanIo mATe - rUA. 250, pablIka limiTeDa kaMpanIo mATe rU. 500, A maMDaLanA sabhyo mATe nakkI karavAmAM AvelI AcArasaMhitA nIce mujaba che: AcArasaMhitA (1) huM mAtra vyAjabI ane yogya bhAva laIza ane A bhAva mAla kharIdanAranA pUrA dhyAna upara Ave e mATe jarUrI evAM badhAM pagalAM bharIza. (2) mArA nImelA ADatiyAo athavA vyApArI nakkI karelA bhAvathI jarA paNe vadhAre bhAva na le e prakAranI ekasAI mATe jarUrI evA badhAM pagalAM bharIza. (3) achatanA vakhatamAM naphAkhorI ke saMgharAkhorI karavAnA AzayapUrvaka koI paNa mAlanA jaththAne huM saMgharIza ke chupAvIza nahi. (4) vecANa mATenI vastuomAM huM kaI paNa prakAranI bheLaseLa karIza nahi. " (5) koI paNa jAtanA banAvaTI mAla athavA te jAhera karavAmAM Avela hoya tethI utaratA dhoraNane mAla huM pedA karIza nahi athavA to tevA mAlane huM vepAra karIza nahi.. (6) geraraste dore-gerasamajUtI pedA kare-tevI koI jAherAta huM karIza nahi. (7) AyAta karelA ke nikAsa karavAnA mAlanuM bIla huM enA sAcA bhAva pramANe banAvIza. (8) vecANa mATenA mAlanA mApatelanI cokkasAi huM barobara sAcavIza, ane (9) jANI joIne dANacorI dvArA AnA mAlane huM vepAra karIza nahi. dezabharamAM naphAkhorI, lAMcarUzvata, kaLAbajAra, saMyogane geralAbha uThAva vagere aneka AkSepe Aje vyApArIo upara thaI rahyA che. A kalaMkamAMthI vyApArI samAjane mukata karavAnA ane cekasa siddhAMta upara vyApArI vyavasAyane sthira ane sudaDha . banAvavAnA hetuthI A maMDaLanI sthApanA karavAmAM AvI che. A dravyopArjana uparAMta samAja pratye pitAnI cakkasa javAbadArI che ane e javAbadArInI sabhAnatApUrvaka samagra vyApAra vyavasAyanuM nirmANa thavuM joIe-AvI bhAvanA dharAvatA dareka vyApArIne ane udyogapatine A maMDaLanA sadasya banIne tene bane teTaluM baLavAna ane saddhara banAvavAno anurodha karavAmAM Ave che. A viSayamAM AgevAnI lenAra vyApArIone dhanyavAda ghaTe che. dukALasaMkaTane mukAbale: ApaNuM kartavya sarva sevA saMghanA maMtrI zrI rAdhAkRSNana taraphathI nIce mujabane tA. 2-12-66ne aMgrejImAM paripatra maLyuM che, jene anuvAda nIce mujaba che : "mane khAtrI che ke bihAramAM ane uttara pradeza tathA madhyapradezanA keTalAka vibhAgomAM UbhI thayelI ati gaMbhIra duSkALa-paristhitinA samAcAra tamArA dhyAna upara AvI cUkyA haze. A pradeza mATe have pachInA daza mahinA ghaNI moTI kaTokaTInA haze. AvI kaTokaTI pitAnI jiMdagImAM Aja sudhI kadi nihALI nathI e rIte vinobAjI tyAMnI aghatana paristhitine varNavI rahyA che. grAmadAna kaTokaTInA vakhate saMrakSaNa upAya che, sarva samaya mATe vikAsa upAya che ane A pradezamAM te eka rAhata upAya tarIke puravAra thAya evo pUro saMbhava che." temaNe jaNAvyuM che ke "A varSe bihArane duSkALa ghaNA gaMbhIra che. te koI sAdhAraNa bAbata nathI. jo A bAbatamAM purI saMbhALa levAmAM nahi Ave, duSkALane sAmane karavA mATe bihAranI badhI tAkAtane sugrathita karavAmAM nahi Ave, bhAratanA bIjA rAjya taraphanI badhI madadane suyojita karavAmAM nahi Ave, kendra sarakAra taraphathI pUro Teke nahi maLe ane bhArata-bahAranA dezomAMthI jarUrI madada hAthavagI karavAmAM nahi Ave te tamAre ane mAre anna anAvanA kAraNe lAkha mANasane maratA jevAnA raheze. 1943mAM kalakattAmAM lagabhaga 30 lAkha mANase bhUkhanA kAraNe maraNa bhegA thayA hatA, paNa tyAranI javAbadArI kevaLa aMgrejI hakumatanI hatI. Aje joe bhayAnaka karuNatAnuM bihAramAM punarAvartana thAya che te mATe ApaNe badhA javAbadAra ane gunegAra lekhAIzuM. A prakAranA saMgAmAM dezanA nAgarikoe bIjI badhI bAbatemAMthI potAnA manane vALI levAnuM raheze ane A samasyA upara potAnA samagra dhyAna kendrita karavuM paDaze." bihAramAM eka binasarakArI pratinidhionI rAhata samiti UbhI karavAmAM AvI che ane zrI jayaprakAza nArAyaNa tenA pramukha che. A rAhata samiti sarakArI rAhata pravRttione pUrI sAtha Apaze-khAsa karIne e hetuthI ke rAhatakAryamAM nakAmI DhIla thavA na pAme ane jemane madada karavAnI che temane vakhatasara madada pahoMce. jillA ane blekalevala ejanTe. ane nAgarikonA pratinidhionI samitio nImAI cUkela che ane A viSama paristhiti TALavA mATe jarUrI sahakAra ane Teko maLe te hetuthI dezamAMthI tema ja dezabahArathI je kAMI sAdhanasAmagrI meLavI zakAya tema hoya tene ekaThI karavAnuM kArya zarU thaI cUkayuM che. dezanA sAta mANase Aje lagabhaga eka mANasa A duSkALanI asarano bhAga banela che. bihAranA sarvodaya kAryakare A paristhitimAM pitAne je bhAga bhajavavAne che tene pUro khyAla karI sadhanapaNe kAma karavAne ane paristhitinA paDakArane pahoMcI vaLavAno niradhAra karI cukayA che. . prazna che je A dukALagrasta vibhAgonI bahAra vase che temanuM AjanI paristhitimAM zuM kartavya che tene lagata. tame eka
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ # vyakita tarIke zuM karI zako tema che? sthAnika sarvodaya saMsthAnA eka aMgabhUta sabhya tarIke tame zuM .ii zako tema che? ApaNI saMvedanazIlatAne TakAvI rAkhIe to ja ApaNe krAMtikArI mAnasa vikasAvI zakIe. tame ane tamArU maMDaLa nIcenI bAbato karI zako :- (1) bihAramAM ane bIjAM rAjyomAM zuM thaI rahyuM che e bAbatanA pUrA saMparkamAM raho ane vyavasthita ane javAbadArIbharyA aicchika prayatnA drArA A paDakArane kevI rIte sAmane thaI rahyo che te viSe pUrI jANakArI rAkhe. (2) bihAramAM ane bIjA duSkALagrasta pradezomAM UbhI thatI jatI paristhiti viSe tamArA pradezamAMnA lAkone khabaro pahoMcADatA rahe. (3) tame pote thoDo Atma-nirodha karo ane lokone tema karavA kahyuM ane A rIte bIjAne ApavA - paheoMcADavA mATe thoDuM-thoDuM bacAvatA raho. (4) je prakAranA rAhatakAryamAM tame athavA tamArA mitra madadarUpa thaI zake tema hoya te prakAranA rAhatakArya mATe cAkkasa pradeza athavA vibhAga pasaMda karavA aMge bihAra rAhata samitinA saMparkamAM raheA. (tamane bAlAvavAmAM na Ave tyAM bihAra doDI javAnI kRpA karIne utAvaLa na karI.) (5) A kaTokaTInI mudata sudhI dukALa - grasta kuTuMbAne dattaka levA mATe tamArA vibhAgamAMnA lokone protsAhana Ape. (6) dAna ekaThAM karI ane rAhatakArya karatI samucita ejansIo upara te ravAnA karaze. (7) kApaDa, navAM ane vAparI zakAya evAM jUnAM vastro tema ja dhAbaLA, cAdara, garama gaMjIphAka, bALakonAM kapaDAM-A cIjonI khUbaja jarUra che. to AmAMthI je kAMI zakya hoya te ekaThuM karIne yogya sthAne ravAnA karI. (8) A gaMbhIra paristhitimAM dukALa - grasta vibhAgone madada karI zake evA nAgarikAnI sthAyI samiti UbhI karI. rAhata mATe je kAMI sAdhanasAmagrI mokalavAnI hoya te relve dvArA mokalavA mATe relvavALAoe kansezana--cAlu daramAM amuka rAhata ApavAnI jAherAta karI che. bihAra rIlIpha kamiTI (bihAra rAhata samiti)nuM ThekANu' : nIce mujaba che: Cottage Industries Emporium Building Gandhimaidan Patna-4, Bihar satvara sakriya banavA tamane amAro anurodha che ane amane madada karavA mATe tame zuM karI zako tema che te jaNAvavA vinaMti che." A apIla khAsa karIne sarvodaya kAryakarone uddezIne karavAmAM AvI che, ema chatAM paNa, teno anurodha duSkALagrasta vibhAganI bahAra vasatI samAjasevA karatI sarva koI vyakitaone ane maMDaLAne che. te A asAdhAraNa saMkaTamAM rAhata pahoMcADavA aMge je koI vyakita athavA maMDaLathI je kAMI zakya hoya te karI chUTavAmAM jarA paNa pramAda ke udAsInatA na seve evI samagra mAnavatApremI janatAne prArthanA che. buddha jIvana bihAra duSkALa rAhata mATe jainonA udAra phALa uparanI noMdhanA anusaMdhAnamAM jaNAvatAM AnaMda thAya che ke cAturmAsa daramiyAna jaina munie ASADha suda 14 thI kArtika zuda 14 sudhI eka ja sthaLe nivAsa kare che ane kArtika zuda 15nA roja sthAnAMtara - sthaLAMtara kare che A paraMparAne anusarIne muMbaInA koTa vibhAganA upAzrayamAM cAturmAsa pUrA karIne jaina zte, mU. samAjanA tA. 1k-12-ku eka AgevAna zrI jayaMtIlAla ratanacaMdanA nivAsasthAne munizrI caMdraprabhasAgara (citrabhAnu) padhAryA ane tyAM ekatra thayelA jaina samAja samakSa karavAmAM AvelA pravacananA ante bihAranI duSkALagrasta prajAne madada karavA mATe munizrIe hRdayasparzI apIla karI jenA pariNAme zrI jayaMtIlAla ratanacaMde rU!. 5,000 nI zarUAta karI ane jotajotAmAM kula rUA. 63,000/- nA phALA bharAI gayo ane tyAra bAda sAMbhaLavA mujaba, Aja sudhImAM te phALAno AMkaDo lagabhaga eka lAkha sudhI pahoMcADavAnI dhAraNA che. A zubha ghaTanA jaina samAjanA hADamAM rahelI svAbhAvika udAratA ane karuNAparAyaNatAne puravAra kare che. A phALA mATe preraNA ApanAra munizrIne ane udAra dilathI phALAmAM moTI moTI rakama bharAvanAra jaina zrImAnAne hArdika dhanyavAda ghaTe che. sArvajanika Arogya-kendranuM udghATana zrI bhAratIya Arogya nidhi tathA zrI jaina zve. konpharansanA saha--yAjanathI thoDA samaya pahelAM bALako mATe koI paNa jAtanA bhedabhAva vinAnuM maphata dudha kendra kholavAmAM AvyuM hatuM. tAjetaramAM tA. 4-12-66 nA roja e ja be saMsthAnA sahasaMyojanathI tabIbI rAhatane lagatI aneka prakAranI sagavaDo ApatuM sArvajanika Arogya kendra khAlavAmAM AvyuM che. A yojanAmAM maphata athavA te najIvI rakama laIne bALako, strIo, puruSo tathA sAdhu-sAdhvIo mATe tabIbI salAhanI, viTAmIna - minarala dharAvatAM poSaNadravya pUrAM pADavAnI, tathA eksarenI tema ja paDatarathI ochA bhAve davA - Injekazano pUrA pADavAnI kazA paNa bhedabhAva sivAya sagavaDo ApavAno prabaMdha karavAmAM Avyo che. sAdhAraNa sthitivALA ane Arthika bhIMsa anu bhavatA kuTuMba mATe A prakAranI rAhatalakSI sagavaDo eka meTA AzIrvAda rUpa nIvaDe che. bhAratIya Arogya nidhi to A kAryavarSothI karatuM AvyuM che ane kSayanivAraNanA kSetre teNe ad bhuta sevA bajAvI che. A mAnavatAlakSI zubha kAryamAM jaina zve. kaoNnpharansa joDAya e kAnsane sajIvana banAvavAnI dizAe zubhasUcaka pagaluM che. ApaNe AzA rAkhIe ke AvI tema ja anya kalyANakArI pravRttie dvArA konpharansamAM navA prANa purAya ane jaina zve. mU. samAjanA aMgata prazno sparzavAnI-ukelavAnI tAkAta keLavAya. upara jaNAvela maphta dudha kendra tathA tabIbI rAhatane lagatA Arogya - kendra saMbaMdhI vadhAre mAhitI meLavavA mATe zrI jaina zve, konpharansa kAryAlayanA (goDIjI bilDIMga, bIje mALe, gulAlavADInA nAke, muMbaI - 2). athavA bhAratI Arogyanidhi kAryAlayanA (dayAmaMdira, 123, mumbAdevI roDa, muMbaI-3)nA saMparka sA .vA. "nUtana varSanA maMgaLa prabhAte " uparanAM mathALA nIce prabuddha jIvananA gatAMkamAM pragaTa thayela eka nAnA sarakhA kAvya nI ae zrI gajAnana jozInuM nAma bhUlathI mUka vAmAM AvyuM che. tene badale te kAvyanA racayitA zrI karasanadAsa mANe kanu nAma mUkavuM joIe. paramAnaMda. saMdhanA sabhyAne AgrahabharI vinaMtI I. sa. 1966nuM varSa have pUruM thavA AvyuM che. Ama chatAM paNa keTalAka sabhyonA cAlu varSanA lavAmA haju sudhI bhArAyA nathI. to je je sabhyonA lavAjama bAkI hoya temane lavAjamanA aa. 5-00 satvara bharI javA namra vinaMtI karavAmAM Ave che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 19-12-14 * sabaLa ina mA che rAyacaMdabhAInAM keTalAMka smaraNe (zrImad rAjacaMdra bhAratanI eka virala AdhyAtmika vibhUti janmane dharma mAre na ja tajavI joIe. tethI meM hiMdu ane bIjAM hatA, temane janma vi. saM. 1924nI kArtika suda pUrNimAne roja (I.sa. dharmapustako vAMcavA zarU karyA. khristI, musalamAnI pustako vAMcyAM." 1867) thayo, ane 33 varSanI ummare vi.saM. 1957nA caitra laMDanamAM thayela aMgreja mitronI sAthe patravyavahAra calAvyo. temanI vada 5nA roja (I. sa. 1901) temanuM avasAna thayuM. temanA janma AgaLa mArI zaMkAe mUkI, tema ja hiMdustAnamAM jeo upara mArI divasanA hisAbe gata kArtika suda pUrNimAnA divase 100 muM varSa kaMI paNa AsthA hatI temanI sAthe patravyavahAra calAvyo. temAM zarU thayuM. A janmazatAbdinA anusaMdhAnamAM zrImadjanmazatAbdi rAyacaMdabhAI mukhya hatA. temanI sAthe te mane sarasa saMbaMdha baMdhAI maMDaLa taraphathI traNa pustako bahAra pADavAmAM AvyA che. (1) zrI cUka hatA. temanA pratye mAna hatuM, tethI temanI mAraphate je maLI mukulabhAI kalArthIe taiyAra karI ApeluM zrImad rAjacaMdranuM jIvana- zake te meLavavA vicAra karyo. tenuM pariNAma e AvyuM ke huM zAMti caritra "jIvana sAdhanA" nAmathI bahAra paDela che, jenI kiMmata che. pAme. hiMdudharmamAM mane je joIe te maLe ema che e manane rUpiyA 1-25. (2) zrImanAM kAvyo 'rAjapadanA nAmathI, kiMmata vizvAsa Avyo. A sthitine sArU rAyacaMdabhAI javAbadAra thayA. rUpiyA 00-50 (3) zrImadbhA patramAMthI tAravelA vacanone saMgraha. eTale mAruM mAna temanA pratye keTaluM vadhyuM hovuM joIe tene kara vicAra te pAma'nA nAmathI, kiMmata rUA. 00-60. A pustako khyAla vAMcanArane Avaze. mesarsa ema. vADIlanI kaMpanI, prinsesa sTrITa, muMbaI-A. ema chatAM emane meM dharmaguru nathI mAnyo. dharmagurunI te zodha ThekANethI maLI zakaze.. ja karyA karuM chuM, ane haju sudhI mane badhAne viSe "A nahi ema ja zrImad rAjacaMdrane jemanA vicAraghaDataramAM ghaNA mATe phALe javAba maLyo che. evA saMpUrNa guru maLavAne sArU adhikAra joIe, hatA evA gAMdhIjIe saMvata 1979mAM-I. sa. 1923mAM-keTalAka te kayAMthI kATuM? , mitronA Agrahane vaza thaIne keTalAMka smaraNe lakhI ApelA. zrImad rAjacaMdranA utkRSTa vyakitatvane sapramANa khyAla prApta karavA mATe A . smaraNenuM ahiM puna: prakAzana atyanta samayocita ane prasaMge rAyacaMdabhAInI sAthe mArI oLakhANa sana 1891nA julAI 'cita lAge che, taduparAMta A smaraNamAM bannenA vyakitatvanI pratibhA mAsamAM je divase huM vilAyatathI pAcho pharI muMbaI pahoMcyuM teja abhUta rIte pratibiMbita thAya che ane tethI tenuM asAdhAraNa divase thaI. e divasomAM dariyAmAM tephAna hoya che, tethI AgabeTa mahattva che. paramAnaMda) meDI pahoMcelI ne rAta paDI gaI hatI. mAro utAro dAkatara-berisTara jenAM pavitra saMsmaraNo lakhavAne huM AraMbha karUM chuM te sva. ane have raMgUnanA prakhyAta jhaverI prANajIvanadAsa mahetAne tyAM zrImad rAjacaMdranI janmatithine A divasa che, eTale kArtika pUrNimA. hatA. rAyacaMdabhAI temanA vaDIla bhAInA jamAI thAya. dAkatare ja mAro prayatna zrImad rAjacaMdranuM jIvanacaritra lakhavAne nathI. e paricaya karAveluM. temanA bIjA vaDIlabhAI jhaverI revAzaMkara jagajIvananI kArya mArI zakitanI bahAra che, mArI pAse sAmagrI nathI. jIvana oLakha paNa te ja divase thaI. dAkatare rAyacaMdabhAIne "kavi' kahI caritra lakhavuM hoya te huM temanI janmabhUmi vavANiyA baMdara oLakhAvyA, ane kahyuM, mane kahyuM, "kavi chatAM ye amArI sAthe vepAmAM keTaleka vakhata gALuM, temanuM rahevAnuM makAna tapAsuM, temanA ramAM che. teo jJAnI che, zatAvadhAnI che.' koIe sUcanA karI ke, ramavA-bhamavAnAM sthAne jouM, temanAM bALamitrone maLuM, temanI mAre keTalAka zabdo temane saMbhaLAvavA ne teo te zabdo game te bhASAnA nizALamAM jaI AvuM, temanA mitro-anuyAyIo, sagAsaMbaMdhIone haze te paNa je kramamAM huM bolyo haIza te ja kramamAM pAchA kahI maLuM, temanI pAse jANavAnuM jANI lauM ne pachI ja lakhavAne AraMbha jaze. mane A sAMbhaLIne Azcarya thayuM. huM te juvAniyo, vilAyatathI karUM.. AmAMnI koI vastune mane paricaya nathI. Avele; mArA bhASAjJAnane paNa DoLa; mane vilAyatane pavana tyAre paNa smaraNa lakhavAnI paNa mArI zakita athavA yogyatA viSe kaMI ocho na hate. vilAyatathI AvyA eTale UMcethI utaryA. e mane zaMkA utpanna thaI che. avakAza hoya te temanAM smaraNo lakhuM. mArUM badhuM jJAna ThAlavyuM ane judI judI bhASAnA zabdo prathama to e udgAra meM ekathI vadhAre vakhata kADhele mane yAda che. temanA meM lakhI kADhayA-kemake mane krama kayAM yAda rahevAno hate? ane eka ziSya ke jemane sArU mArA manamAM ghaNuM mAna che, temaNe pachI te zabda vAMcI gayo. te ja kramamAM rAyacaMdabhAIe haLavethI eka te sAMbhaLeluM ane A AraMbha temane saMtoSavAne khAtara che. pachI eka badhA zabdo kahI dIdhA. huM rAjI thayo, cakita thaze ane mArI upara traNa purUSAe UMDI chApa pADI che. TaeN ya, raskina kavinI smaraNazakita vize mAro UMco abhiprAya baMdhAya. vilAyatane ane rAyacaMdabhAI. TolasToyanI temanA amuka pustaka dvArA ane pavana haLavo pADavA sArU A anubhava sarasa thayo gaNAya. ' ' temanI sAthenA thaDA patravyavahArathI. raskina tenA eka ja pustaka : kavine aMgrejI jJAna muddala na hatuM, temanI uMmara te vakhate 'anaTu dhisa lAITa" thI, jenuM gujarAtI nAma 'sarvodaya' meM rAkhyuM pacIsathI upara na hatI. gujarAtI nizALamAM paNa thoDo ja abhyAsa che. ane rAyacaMdabhAInI temanI sAthenA gADha paricayathI hindu karele, chatAM ATalI smaraNazakita, ATaluM jJAna ane ATaluM temanI 'dharmamAM mane zaMkA pedA thaI te samaye tenA nivAraNamAM madada karanAra AsapAsanA taraphathI mAna.. AthI huM mahAyo. smaraNazakita . rAyacaMdabhAI hatA. sane 1893nI sAlamAM dakSiNa AphrikAnA huM nizALamAM nathI vecAtI. jJAna paNa nizALanI bahAra je IcchA keTalAka khristI sajajanenA khAsa saMbaMdhamAM Ave. temanuM jIvana thAya - jijJAsA hoya - te maLe ane mAna pAmavAne sAruM. vilAyata svaccha hatuM. te dharmacusta hatA. bIjA dharmavALAne khristI thavA sama- ke kayAMye javuM nathI paDatuM, paNa guNane mAna joIe te maLI rahe che jAvavA e temane mukhya vyavasAya hate. jo ke mAro temanI sAthe e padArthapATha mane muMbaI utaratAM ja maLyo. saMbaMdha vyAvahArika kAryane ja aMge thayela, te paNa temaNe mArA kavinI sAthe A paricaya bahu AgaLa cAlyA. smaraNazakita AtmAnA kalyANa arthe ciMtA karavA mAMDI. mAruM eka kartavya huM ghaNAnI tIvra hoya, tethI aMjAvAnI kazI jarUra nathI. zAstrajJAna paNa samajI zakayA. jayAM sudhI hiMdudharmanuM rahasya huM pUruM pANI na lau ghaNAmAM jovAmAM Ave che, paNa jo te saMskArI na hoya te temanI ane tenAthI .mArA. AtmAne asaMtoSa na thAya, tyAM sudhI mArA * . .' pAsethI .TI badAma paNa nathI maLatI. saMskAra sArA hoya tyAM ja
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 prabhu smaraNazakita ane zAstrajJAnanA meLApa bhe ane jagatane AbhAve kavi saMskArI jJAnI hatA. * pUrva avasara eve kayAre kayAre thaIzuM bAhyAntara sarva baMdhananuM dhana tikSNa chedIne, vicarIzuM kava mahapurUSane paMtha zve ? sarva bhAvathI audAsInya vRtti karI, mAtra dehuM te saMyama hetu hoya jo, anya kAraNe anya kazuM kalpe nahi, dehe paNa kiMcit mUrchA na hoya jo....apUrva" rAyacaMdabhAInA 18 varsanI uMmare nIkaLelA apUrva udgAranI A pahelI be kIo che. je vairAgya e kaDIomAM jhaLahaLI rahyo che, te meM temanA be varSanA gADha paricayamAM kSaNe kSaNe temanAmAM joyelA. temanAM lakhANAnI eka asAdhAraNatA e che ke pote je anubhavyuM te ja temaNe lakhyuM che. temAM kayAMye kRtrimatA nathI. bIjAnI upara chApa pADavA sArU eka lITI sarakhI paNa lakhI hoya ema me nathI joyuM. temanI pAse haMmezA kaMIka dharmapustaka ane eka korI cApaDI paDelI ja hoya. e cApaDImAM potAnAM manamAM je vicAra Ave te lakhI nAkhe. koI veLA gadya ne koI veLA pagha. evI rIte ja 'apUrva avasara' paNa lakhAyeluM hovuM joIe. Avaze, ni thajo, khAtAM besatAM, sUtAM, pratyeka kriyA karatAM temanAmAM vairAgya te hoya ja. koI vakhata A jagatanA koI paNa vaibhavane viSe temane meha thayA hoya ema meM nathI joyuM. temanI raheNIkaraNI huM AdarapUrvaka paNa jhINavaTathI tapAsatA. bhAjanamAM je maLe tethI saMtuSTa rahetA. paheraveza sAdA: paheraNa, aMgarakhuM, kheMsa, garabhasUtaro pheMTo ne dhotI. e kaMI bahu sApha ke IsrIbaMdha rahetA ema mane smaraNa nathI. bhAMye besavuM - khurasIe besavuM-banne temanA mATe sarakhAM hatA. sAmAnya rIte teo potAnI dukAnamAM gArdIe besatAM. temanI cAla dhImI hatI. ane jenAra samajI zake ke cAlatAM paNa pAte vicAramAM grasta che. AMkhamAM camatkAra hatA: atyaMta tejasvI; vihvaLatA jarAye na hatI. AMkhamAM ekAgratA lakhelI hatI. cahero gALAkAra, hoTha pAtaLA, nAka aNIdAra nahi, capaTuM paNa nahi, zarIra ekavaDuM, kada madhyama, varNa zyAma, dekhAva zAMta mUrtinA hatA. temanA kaMThamAM eTaluM badhuM mAdhurya hatuM ke, temane sAMbhaLatAM mANasa thAke nahi. cahero hasamukhA ne praphullita hatA. tenI upara aMtarAnaMdanI chAyA hatI. bhASA eTalI paripUrNa hatI ke temane potAnA vicAro batAvato koI divasa zabda gotavA paDayA che ema mane yAda nathI. kAgaLa lakhavA bese tyAre bhAgye ja zabda badalatAM me emane joyA haze; chatAM vAMcanArane ema nahi lAge ke kAMya vicAra apUrNa che ke vAkayaracanA tUTelI che, athavA zabdanI pasaMdagImAM khoDa che. A varNana saMyamIne viSe saMbhave. bAhyADaMbarathI manuSya vItarAgI nathI thaI zakatA. vItarAgatA e AtmAnI prasAdI che. aneka janmanA prayatne maLI zake che ema harakoI mANasa anubhavI zake che. rAgAne kADhavAno prayatna karanAra jANe che ke rAgarahita thavuM kevuM kaThina che. e rAgarahita dazA kavine svAbhAvika hatI. ema mArI upara chApa paDI hatI. mekSanuM prathama pagathiyuM vItarAgatA che. jayAM sudhI jagatanI eka paNa vastumAM mana kheMceluM che tyAM sudhI meAkSanI vAta kema game? athavA game to te kevaLa kAnane ja - eTale jema ApaNane artha jANyA samajayA vinA koI saMgItanA kevaLa sUra ja gamI jAya tema. evI mAtra karNapriya gammatamAMthI meAkSane anusAra vartana AvatAM te ghaNAM kALa vahI jAya. AMtaravairAgya vinA mekSanI laganI na thAya. evI vairAgyalaganI kavinI hatI. apUrNa gAMdhIjI jIvana tA. 16-12-66 zrI rAmakRSNa paramahaMsa ane svAmI vivekAnaMda (zrI rAmakRSNa paramahaMsanI 114mI janma jayaMtInA prasaMge 1949 nA mArca mAsanI 20mI tArIkhe dilhI khAtenA rAmakRSNa mIzanamAM paMDita javAharalAla naherue aMgrejImAM eka yAdagAra vyAkhyAna ApeluM. tenI pramANabhUta noMdha eka nAnI pustikAnA AkAramAM mAyAvatI--AmAArAnA advaitAzrama taraphthI pragaTa karavAMmAM AvI che. tenA zrI menAbahena narottamadAse karI ApelA saraLa ane suvAcya anuvAda pragaTa karatAM AnaMda thAya che. paMDita javAharalAlajI jevA eka samartha ciMtaka, vicAraka ane vivecakanA hAthe thayeluM rAmakRSNa paramahaMsa ane vivekAnaMda jevI mahAna vibhUtionA jIvanakAryanuM A bhavya mUlya kana' prabuddha jIvana'nA vAcako mATe jarUra preraka tema ja prabodhaka nIvaDaze. parama.naMda) svAmIjI ane mitra A utsava prasa Mge tame mane AmaMtraNa ApyuM te mATe AbhAra mAnuM chuM. A nimitte svAmI rAmakRSNa paramahaMsanI smRtine aMjali ApavAnI taka maLI te mATe huM mane sadbhAgI mAnuM chuM. svAmI rAmakRSNanA jIvana ane kathana viSe kaMI kahevAne huM lAyaka chuM ke nahi te huM nathI jANato. ke ke svAmIjI IzvarIya aMzanA puruSa hatA, jayAre huM aihika pravRttiothI gherAelA ane temAM ja mArI saghaLI zakita kharcanAro eka dunyavI mAnavI chuM. paNa jema dunyavI manuSya paNa daivI AtmAkhAthI prabhAvita thAya che, ane temanA pratye potAno Adara darzAvI zake che, tema huM paNa e ucca AtmAAne kadAca barAbara samajI zakyA na houM tA paNa Adara tA rAkhuM ja chuM. AvA puNyAtmAoe je kahyuM ane temanA anuyAyIoe je lakhyuM temAMnuM ghaNuM meM vAMcyuM che, ane tenI mArA mana upara UMDI asara paDI che. AvA asAdhAraNa puruSoe temanI samakAlIna tema ja bhAvi peDhI upara ghaNI mATI asara pADelI hoya che, mahAna sattA upara temaNe prabhAva pADayo che ane prajAnAM jIvana dhoraNa badalI nAkhyA che. svAmI rAmakRSNe AvA eka divya AtmA hatA te suvikhyAta che. bhAratamAM je aneka mahAna RSio thayA ke jemaNe jIvananA ucca tatva tarapha janasamudAyane vALavA samaye samaye janma lIdhe che, temAMnA ja eka vArasa samAna zrI rAmakRSNa hatA. bhArate tenA lAMbA kALanA itihAsa daramiyAna aneka vyavahArika pravRttiomAM racyA pacyA rahevA chatAM AdhyAtmika mUlyo tarapha kadI upekSA karI nathI. bhArate haMmezA satyanI khoja upara bhAra mUkayA che. evA satyazodhakene sanmAnyA che, pachI bhale game te nAma dhAraNa karI A duniyAmAM avataryA hoya. Ama bhArate sAdhakonI eka paraMparA UbhI karI che, eTaluM ja nahi paNa sAthe sAthe, sUjhayo te mArga sAdhake apanAvyo hoya to paNa, IzvaranI khojamAM paDanAra te vyakitane potAmAM samAvI levAnI sahiSNutAnI paNa eka paraMparA UbhI karI che. kamanasIbe hamaNA hamaNAmAM ApaNI e sahiSNutA ochI thaI gaI che, ane keTalIka vakhata Ane lIdhe ApaNe avaLA mArge caDhI jaIe chIe. ApaNAM mana saMku cita thaI gayAM che ane paNi me evI mAnyatAmAM ApaNe jakaDAI gayA chIe ke je mArge ApaNe cAlI rahyA chIe te ja sAcA che ane bIjA badhA khoTA che. Aja divasa sudhInA bhAratanI A praNAlI nahotI. sarvane samAvI levAnI hRdayanI udAttatAmAM te bhAratanI mahAnatA hatI. te mAnatuM ke satyane ghaNAM pAsAM che ane te aneka rIte jANI zakAya che. keI mANasa ema kema kahI zake ke mane ekane ja satya lAdhyuM che? jo te atyaMta tIvratAthI satyanI khojamAM paDayA heoya to te gema kahI zake ke satyane amuka aMza mane prApta thayA che, paNa te ema kema kahI zake ke bIjo jo mArA mArge na cAle to teNe satya jANyuM ja nathI!! Ama bhArate haMmezAM satyazodhakone, cintakone ane
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ ta, 1612-1 prabhutva chavana naitika mUlyone mahattva ApyuM che. bhAratanI saMskRtinuM A eka juduM tarI AvatuM tattva che. tenA ItihAsamAM kaMIka caDhatI paDatInA prasaMge AvI gayA, paNa kALanA e dIdha pravAhamAM e mULatattva apharapaNe jaLavAI rahyuM che. zrI rAmakRSNanA jIvananI eka e viziSTatA hatI ke je kaI emanA paricayamAM AvatuM te emanA tarapha kheMcAI jatuM. ghaNIvAra keTalAka loko emanA sIdhA paricayamAM na AvyA hoya tyAre emanI mazkarI uDAvatA, paNa jayAre emanI najIka AvatA ke thoDIvAramAM e saMta pAse emanuM mAthuM namI paDatuM ane nidAnA badale teo emanI anuti karavA lAgatA. temAMnA ghaNAye potAnAM gharabAra, vepAradhaMdhA choDI dIdhA hatA ane emanA ziSya samudAyamAM joDAyA hatA. temAM aneka zakitazALI puruSa hatA jemAMnA eka svAmI vivekAnaMda hatA, je bhAratamAM ja nahiM paNa, duniyAnA badhA dezamAM prasiddhi pAmyA hatA. AjanI yuvA peDhI svAmI vivekAnaMdanAM lakhANa ane bhASaNe keTalAM vAMce che te huM jANato nathI, paNa eTaluM cokkasa kahuM chuM ke mArI peDhInA ghaNA yuvAne upara svAmI vivekAnaMdane khUba prabhAva paDayo hato, ane AjanA yuvako paNa emanA bhASaNo ane lakhANanI copaDIo vAMce to emane ghaNo phAyado thaze- ghaNuM zIkhaze ane amArAmAMnAM keTalAkane ema thayuM tema teo paNa svAmI vivekAnaMdanAM dila ane dimAgamAM je Aga baLatI hatI (ke je kAraNe emanI jiMdagIne aMta vahelo Avyo) tenI kaMIka cInagArI temane paNa lAgaze. kemake temanA dilane e agni emanI vANImAM pUrA baLathI vahete. ane te mAtra vAto ja nahotI. temAM teo ekarasa hatA. teo je belatA temAM tenA AtmAne ja jANe ke vANI dvArA te pragaTa karatA. tethI ja te mahAna vakatA banyA ane e vakatA- paNuM uparachallI camakadAra bhASAnuM nahotuM. tenI pAchaLa UMDI vicAraNA ane dhagaza hatAM. tethI ja emaNe dezanA keTalAye yuvAnanAM dila jItI lIdhAM, eTaluM ja nahiM paNa, bethI traNa peDhI sudhInI yuvAna , prajA emanI pAchaLa ghelI banI. te pachI dezamAM bIjA ghaNA banAve banyA. ApaNA rASTrapitA gAMdhIjI AvyA. AkhA dezane emaNe halAvI mUkyA. RSi paraMparAnA e bIjA mahApuruSa hatA.' ' gAMdhIjInA samayamAM ghaNuM badhuM banI gayuM. ane je banyuM te evuM banyuM ke te emanI pahelAM AvelAoe e muzkelIbharyA divasAmAM emane Adeza jhIlavA mATe dezane taiyAra karavAnuM je pAyAnuM kAma karyuM hatuM tene kadAca gauNa banAvI deya. paNa jo tame svAmI vivekAnaMdanAM lakhANa ane bhASaNa vAMcaze to tamane ajAyabI sAthe jaNAze ke e lakhANa gaI sadInA nathI. chappana varSa pachI Aje tamane evAM ja nAvInyabharyA lAgaze. kemake teo je belatA te ApaNI athavA samagra duniyAnI jIvata samasyAone talasparzI vicAra karI bolatA. tethI te ApaNane junuM purANuM lAgatuM nathI. Aje paNa tame vAMce ane te tamane AjanA yugane baMdhabesatuM jaNAze. ' emaNe kaMIka evuM ApyuM ke jeNe ApaNAmAM ane ApaNI bhAvI peDhImAM eka cokkasa prakAranuM svamAna jagADayuM. vaLI emaNe ApaNI khAmIo tarapha paNa AMkhamIMcAmaNA karyA nathI. ApaNI nabaLAIo ane bhUlone paNa temaNe khullaMkhullA phaTakArI che. te kaMI ja chupAvavA mAgatA nahotA. chupAvavuM joIe paNa nahIM. kemake e khAmIrae ApaNe sudhAravAnI che. kyAreka ApaNane te ghaNA kaDaka lAge che, te vaLI keTalIka vakhata ApaNI viziSTatAo ke jenA lIdhe deza paDatInA samayamAM paNa potAnI mahattA sAcavI zakyo che tene . paNa te barAbara nirdeza kare che. eTale svAmIjIe je lakhyuM temAM ApaNane rasa paDe tevuM che. rasa paDavo ja joIe, kemake bhaviSyamAM ghaNA vakhata sudhI temAMthI preraNA maLI rahe tevuM ghaNuM che. sIdhI rIte rAjadvArI kahI zakAya tevA te puruSa nahotA. chatAM Aje je rAjadvArI caLavaLa cAlI rahI che tene pAyo nAMkhanArAomAMnAM eka teo hatA. ghaNAe e caLavaLamAM paDavAnI preraNA svAmI vivekAnaMdamAMthI meLavI che. " kayAMka sIdhI rIte to kyAMka parokSa rIte, paNa AjanA bhArata upara svAmI vivekAnaMdanI ghaNI moTI asara che. ane mane AzA rAkhavAnuM mana thAya che ke svAmI vivekAnaMdanI vANImAMthI je joma, dhagaza ane DahApaNane kuvAro UDI rahyo che tene lAbha AjanI yuvAna peDhI paNa jarUra uThAvaze. ApaNI sAme ane duniyAnI sAme paNa aneka vikTa samasyAo paDelI che. ApaNe tene ukta kevI rIte lAvIzuM? rAjadvArI rIte ukela lAvavAne eka mArga che. huM takavAdI rAjadvArIonI vAta nathI karate, jo ke kamanasIbe gaMbhIra rAjadvArIrone paNa je vastusthiti che, ane temanI pAse je sAdhane che te pramANe temane thoDuMka takavAdI thavuM paDe che. prajA je vastune jIravavAne ke samajI zakavAne taiyAra na hoya te vastu rAjyasattA amalamAM mUkI zakatI nathI. temane haMmezA AvA praznono sAmano karavo paDe che. A lokazAhInA jamAnAmAM khAsa. lokazAhI e ja zreSTha mArga che ema huM mAnuM chuM, paNa lokazAhI saphaLa tyAre ke je tame kaze te prajAne moTe bhAga samajato ane svIkAratA hoya ane tene AcAramAM mUkavA utsAhI hoya. ema na hoya te sAcI vAtane paNa prajA samakSa mUkI zakAtI nathI. eTale jyAM prajA sAcuM samajavA ke svIkAravA jeTalI taiyAra na hoya tyAM rAjyane satya sAme paNa namatuM mUkavuM paDe che. AmAM lAbha che ke nukasAna tenI mane khabara nathI. paNa AvuM bane che ane rAjaya pAse bIjo koI mAga hotA nathI. kemake jyAM tene je sAruM lAgyuM che tene ja Agraha 2.khe te prajA tene mAMthe dUra pheMkI de, have saMta puruSo AvA prasaMge judo mArga akhatyAra kare che. game tevI kaThINAI Ave, paNa tera satyane vaLagI ja rahe che. pachI bhale temanA upara paththara pheMkavAmAM Ave, temane goLIthI viMdhavAmAM Ave, ke bIjI rIte temanI hatyA karavAmAM Ave. e saMtAno mArga che ane raheze. bhalene saMta puruSa kAma mRtyune bheTe, paNa temaNe AgaLa dhareluM satya mRtyu pAmatuM nathI. saMta karatAM paNa satya mahAna che ane kadAca te sata jIvita raheze te te satyane vadhAre ujajavaLa karIne ja jIvaze. anuvAdaka: mULa aMgrejI: * zrI menAbahena naremadAsa paMDita javAharalAla naheru adyatana rAjakIya paristhiti, | [ tA. 6 DiseMbaranA roja upara jaNAvela viSaya upara zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe eka jAhera vyAkhyAna ApyuM hatuM tenI zrI cImanalAla je. zAhe taiyAra karI ApelI noMdha nIce pragaTa karavAmAM Avela che. taMtrI] AjanI samIkSA zarU karyuM te pahelAM eka vAta mArA manamAM haMmeza rahe che te kahuM. mane ema lAge che ke rAjakAraNI puruSane ApaNe kadAca vadhAre paDatuM mahatva ApIe chIe ane emanuM vartana e ja jANe ke ApaNuM sarvasva hoya evuM koIka vakhata ApaNe anubhavIe chIe. rAjakAraNI puruSonuM vartana paNa upara, sadbhAgya ke durbhAgye, UMDI asara kare che. Aje prajAnuM jIvana evuM thaI gayuM che ke rAjakAraNane temAM vadhAre mahattva maLe che. rAjyone mAtra vyavasthA ane kAyadAne lagatI sattA nahi paNa prajAjIvanano aMgeaMgane sparzavAnI jANe ke sattA maLI che. ane ApaNe rAjakAraNI pura hone lAyakAta karatA vadhAre mahattva ApI rahyA chIe. hamaNAM eka pustaka vAMcuM chuM- "INSPITE OF. lekhakane kahevAno Azaya che mANasa upara bIjI aneka bAbatonuM prabhutva hovA chatAM A badhAthI alaga e huM pote kaMIka chuM-I am something-ema mAne che. . bIjuM eka pustaka vAMcuM chuM "TIDE OF FORTUNE' AmAM lekhake ItihAsanAM bAra prasaMge lIdhA che juliyasa sIjharathI mAMDI amerikana presIDenTa vilsana sudhInA ane lekhaka kahevA mAMge che ke ItihAsamAM avAranavAra eka evo prasaMga bane che ane prajanuM AkhuM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuja jIvana tA. 16-12-16 bhAvi badalAI jAya che, je prasaMgane mATe, je sattAne mATe mANasa marI paDe che ane rapa rahe che. tyAre e ja ene sarvasva lAge che paNa kALanA ItihAsamAM badhuM dhULadhANI thaI jAya che. A huM eTalA mATe kahuM chuM ke ApaNe ItihAsanuM AkhuM darzana karIe tyAre aneka citro ApaNI samakSa Ave che ane chatAMya mANasa eka ja vAkaya bole che Inspite of all this-I am what I am. manamAM ema thAya che ke gAMdhIyuga AvI gayo. AmAMnAM keTalAke A yuga pUrepUro joye, keTalAke thoDe joke, keTalAke bIlakula na joyo. navI peDhIne mATe gAMdhIyuga mAtra ItihAsa che. jIvI gayA ene mATe anubhava che. e pazcAdabhUminI sarakhAmaNI karatAM ema thAya che ke ApaNe kayAM hatA ane Aje ApaNe kayAM AvI paDayA chIe? gAMdhI, saradAra ane naherunI ApaNane eka ajoDa netAgIrI maLI-A tripuTIe prajAjIvanamAM eka moTuM AMdolana UbhuM karyuM. A jotAM mane ema prazna thAya che ke prajA UMcI Ave che. e enA sattvathI ke netAgIrIthI? eka trIjuM pustaka paNa huM vAMcuM chuM 'CIVIL WAR IN CHINA', ne 1. 45thI 1949 sudhInA mAu ane Aga ke zeka vaccenA saMgharSane ItihAsa che. cInano e ja kheDUta eka pakSe vIratAthI laDe che ane bIje pakSe nirUtsAha thaI pAchA paDe che. tyAre ema prazna thAya ke A zAne lIdhe ? ene javAba che There was a leader who had faith in himself-who had will power-who was determined to fight the battlecome what may Aje ApaNAM dezamAM ApaNe e ja mANasa chIe, bhAvanAnA AdarzanA pUramAM potAnuM samarpaNa karatAM e ja prajAjane chIe. paNa Aje prema nathI, umaLako nathI, deza mATe marI phITavAno utsAha nathI. AnuM kAraNa zuM che? AnuM kAraNa e che ke lokomAM je satvazakita hoya ene sakyi banAvavA mATe enjinanuM je joza joIe-je ApavAnI netAgIrInI pharaja che-te Aje nathI. alabatta gAMdhIyuganIya haju keTalAka rAjapuruSa ApaNe tyAM che te keTalAka navA paNa che. bIju paTTanAyaka ane anula ghoSa jevA che-ane rAjIbhAI ane iMdirA gAMdhI jevA paNa che. adyatana rAjakAraNI takhtAne pUrA khyAla ApavA mATe meM ATalI pUrvabhUmikA tamArI samakSa raju karI. have prazna e Ubho thAya che ke Aje ApaNe zA mATe ATalI badhI nirAzA anubhavIe chIe? cUMTaNI AvatAM je baLa bhUgarbhamAM hatA te Aje bahAra AvyA che, ghaNAne ema lAge che ke koMgresa saphaLa thaze ke kema? paNa koI anya virodhapakSe netAgIrI nathI ke nathI koI kAryakrama. haju kaMIpaNa rahyuM hoya to te che koMgresamAMte kyAM sudhI raheze. te huM nathI kahI zakato, paNa Aje te haja cUMTaNImAM koMgresa ja saphaLa thaze ema mane lAge che. ApaNane svataMtratA maLyA pachInAM 19 varSo sthiratAnA maLyAM, audyogika vikAsa ghaNA moTA pAyA upara thayo, AMtararASTriya pratiSThA paNa ghaNI maLI, paNa A badhuM ItihAsamAM sadAkALa rahetuM nathI. mane Aje lAge che ke ApaNe je nirAzA ane glAni anubhavIe chIe e mahaaMze netAgIrInI niSphaLatAne lIdhe che. alabatta ApaNAmAM paNa ghaNA doSa che ja. mata-adhikArane prazna Ave che tyAre ApaNI samakSa sArI ane narasI banne vastuo Ave che. ane sattApalaTa karavA mATe sabaLa netAgIrI- vALe virodhapakSa na hoya to sattApalaTa zakaya nathI. koMgresathI ApaNane asaMtoSa hoya to paNa sthirapaNe vicArIzuM te prazna thaze ke koMgresa sivAya apaNe bIjA kone mata ApIzuM? zAstrI ane naheru vacce koI sarakhAmaNI na thaI zake. naherue cInI-hIMdI bhAI bhAI kahI gaphalata khAdhI ane cIne caDhAI karI-ema chatAMya naherue prajAmAM je vizvAsa ane vaphAdArIne jagRta karyA te addabhuta hatA. zAstrI ane naheru baMne zakitazALI netA hatA. zAstrIjI thaDA samayamAM yaza laI gayA, jyAre naherunI bhUle bhASAkiya prAMtanA vagere keTaluM moTuM bhUta laIne ubhI che? iMdirA gAMdhIne vaDA pradhAnapade mUkayA tyAre temane atyaMta anubhavI pIDha ke zakitazALI samajIne no'tA mUkayA, ApaNe mAtra eka prayoga karyo hato. Aje ema lAge che ke je vikaTa prazna UbhA thayA che ene pahoMcI vaLavAnI emanI zakita nathI. Ama chatAMya emanAM sthAne bIjo koI hota te te paNa A praznane pahoMcI zakata. ke kema te paNa savAla che. netAgIrIe prajAmAM vizvAsa ane vaphAdArI pedA karavAnAM hoya che. AvI netAgIrI ApaNe tyAM nathI. paNa atyAre kevaLa nirAza banI besavA jevo samaya nathI. keMgresanI siddhio vize matabhedane avakAza che, paNa jo ApaNe gAmaDAM tarapha joIe te Aje gAmaDAonI AkhI sUrata badalAI gaI che. tyAM keTalI badhI sahakArI sesAyaTIo cAle che? kheDUtone keTaluM badhuM dhirANa thAya che? hA - gAmaDAnI aMdara komavAda bahu che, paNa tyAM keMgrese eka judA ja prakAranuM jIvana taiyAra karyuM che eTale koMgresane gAmaDAone sAro Teko raheze. ApaNI moTI ciMtA che AjanI Arthika bhIMsane lagatI. AjanA asaMtoSanuM mULa kAraNa che phagAve, ane moMghavArI. A aTakI zake ema nathI. anasaMkaTa batAvavAmAM Ave che eTaluM athavA dhArIe eTaluM moTuM nathI. Procurement ane Distribution jo barAbara hoya te AkhI duniyAmAM Aje je bhIkha mAMgavA nIkaLavuM paDayuM che te na nIkaLavuM paData-AvI paristhitimAM daDha nizcayavALI netAgIrI hoya to ema kahe ke, ame peTe pATA bAMdhavA paDaze to thoDA vakhata bAMdhIzuM, paNa svAvalaMbI thaIzuM, ane bhIkha to. haragIjha nahi mAMgIe. paradezI madada maryAdAbahAra jatAM jherarUpa banI jAya che. Aje avamUlyAMkana karavuM paDayuM, kAraNa amerikAne ApaNe khuza karavA mAMgatA hatA. vAstavamAM ApaNe te ema kahevuM joItuM hatuM ke madada karavI hoya to karo, nahitara, tame tamAre rasateame amAre raste. ghaNA mAne che ke, DON'T BITE THE HANDS THAT FEED. mAruM A valaNa nathI. Aje gAMdhI hota te kahI zakata ke amAre tamArI zaratavALI madada nathI joItI. amAruM thavAnuM hoya te thAya. gAMdhIjInuM smaraNa che eTaluM badhuM thAya che. emanAmAM aMtara-preraNA hatI - emanAmAM AtmazraddhA, aDagatA ane daDha manobaLa hatAM. 1942mAM temaNe aMgrejone kahyuM You Quit, ame bhale aMdara aMdara jhaghaDIne khalAsa thaI jaIe. A hatI sabaLa ane saphaLa netAgIrI. Aje ApaNe tyAM A nathI. ane ethI ja eka sarvodayano mANasa sTIla plAnTa mATe upavAsa upara tarI zake che. ane dharmagurUo dharmane nAme govadha pratibaMdha mATe upavAsa kare che. ApaNe te gavadha zuM paNa prANI mAtrane vadha na thAya evuM IcchIe chIe-paNa A upavAse zuM ene IlAja che? - saMta phattesiMgane paMjAbI sube maLyA chatAM paMjAba ane hariyANA vacce vahIvaTI sagavaDa mATe keTalIka sAMkaLatI kaDIo-eka garvanara, eka hAIkorTa, eka sthaLe rAjadhAnI--vagere rAkhI che te tevA upavAsanI dhamakI Ape che, jANe paMjAbanuM vibhAjana thatAM be rAjya paradezI banyA hoya. sarakAra nirbaLa che ane draDhatAthI ema kahevAnI. tenAmAM hIMmata nathI ke nirNaya karyo che te ja raheze. je koI dhamakI Ape tene paMpALavA paDe che-vidyArthIo hoya, dharmagurUo hoya ke sarvodaya kAryakara hoya. AvI paristhitimAM jethI sAmAnya cUMTaNI thaI rahI che. prajAmAnasa atyaMta subdha che temAM zuM pariNAma Avaze te kahevuM muzkela che. - rImanalAla cakubhAI zAha
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA. 16-12-66 prabuddha jIvana brahmavidyAmaMdirane paricaya vinAbAjInI ( vardhA bAjue AvelA pavanAramAM preraNAthI AjathI sAta varSa pahelAM UbhuM karavAmAM Avela brahmavidyA maMdiramAM jaoNDAyalAM eka bahene - uSAbahene - 1966 nI sapTembara mAsanA maitrI'nA vinAbA jayatI aMkanI eka nakala mArI upara mokalI ane te aMge salAhasUcanA ApavA mane jaNAvyuM. A hiMdI bhASAnuM mAsika che ane 1964nA phebruArI mAsathI zarU karavAmAM Avela che. prastuta aMka trIjA varSanA AThamA aMka hato. tenuM vArSi ka lavAjama rUA. 6 thI 12 sudhImAM jenI je IcchA hoya e mujaba mokale evA prabaMdha karavAmAM AvyA che ema tene lAgatA vijJApana patra uparathI mAluma paDe che ane A lavAjama vyavasthApaka, paradhAma prakAzana, vardhA (mAharASTra) e saranAme manI ArDarathI meAkalavAnuM rahe che. upara jaNAvela uSAbahenane javAba lakhatA brahmavidyA maMdirano paricaya ApavA meM temane vinaMti karI. tenA javAbamAM Avela upAbahenano patra nIce pragaTa karatAM huM AnaMda anubhavuM chuM, ane je saMsthA viSe ApaNI bAjue bahu ochA loko jANe che te saMsthA aMgenI nIce ApelI mAhitI prabuddha jIvananA vAcakone rasaprada nIvaDaze evI huM AzA sevuM chuM. patra jevA che tevA nIce ApuM chuM. paramAnaMda) mu. paramAnaMdabhAI, tA. 16-10-66 tamAro tA. 21-9 nA patra yathAsamaya maLyo hato. pratyakSamAM to tamane maLavAnuM thayuM nathI. paNa 'prabuddha jIvana' dvArA tamAre mATe eka Adarayukata sthAna jIvanamAM nirmANa thayuM che. tamArA saprema AziSa pAmIne emAM AtmIyatAnI sugaMdha bhaLI. pravRtti aMge Ape pUchyuM che. ahIMnI samagra pravRttinA khyAla ApavAthI ThIka citra rajU thaze. to e daSTie ja uttara lakhuM chuM. A sthAnanA pUrva - ItihAsa suvidita che. 1938 thI 1951 pU. vinAbAjInI A sAdhanA-bhUmi rahI. '51mAM teo bhUdAnamAM nIkaLI paDayA. keTalAMka sAdhakavRttinA bhAIe tyArabAda paNa ahIM rahetA hatA. 1959mAM ajamera sarvodaya saMmelananA divaseAmAM, AjanA jamAnAne anurUpa brahmavidyAnI sAdhanAnI daSTithI eka sthAna baheno mATe hovuM joIe e vicArane mUrta svarUpa apAI rahyuM hatuM. bhUdAna AMdolanamAM kAma karatI keTalIka bahene e mATe anukULa mAnasika vRtti dharAvatI hatI. bhAratanA vibhinna prAMtAmAMthI AvelI bAra bahene tene mATe taiyAra thaI. bhUdAna pravRtti dvArA, kasturabA kendro dvArA svataMtra rUpathI samAja sevAnA kAmamAM lAgelI e bahena hatI. sane 1959 nA mArca mahinAthI ahIM 'brahmavidyAmaMdira'nA nAme bahenonI sAmUhika sAdhanAnA prayoganAM zrIgaNeza maMDAyAM. pU. vinobAjI te yAtrAmAM pharatA rahetA, paNa prAraMbhakALathI mAMDIne AjasudhI emanA mArgadarzananA tathA vizeSa amISTinA ananya lAbha A sthAnane maLI rahyo che. bahenA emanA pratyakSa paricayamAM AvelI hovAthI vyakitagata mArgadarzananA lAbha paNa maLI rahe che. karma-jJAna--bhakitanA subhaga samanvayanI emanI jIvana-daSTi che. to jIvananA saMrgI vikAsane anulakSIne AzramanI pravRttinuM sahaja Ayojana thaI gayuM che. Aje sAta varasa daramyAna bahenonI saMkhyA 23 thaI che. jarmanInI eka bahena paNa amArAmAM sAmela che. brahmavidyAnI sAdhanA e ahIMnA mukhya uddeza che. tene anurUpa ane poSaka evI pravRtti svIkArI che presa tathA khetI. paradhAma prakAzanane nAme eka nAnakaDuM presa cAle che. bAbAnAM marAThI prakAzanA ahIMthI prakAzita karIe chIe. temAM kampojha, bAInDiMga, prInTIMga, 17 vyavasthA saMpAdana, anuvAda Adi sarva kAmAmAM ame pratyakSa bhAga laIe chIe. 'metrI' patrikAnuM saMpAdana - vyavasthAnuM kAma paNa temAM AvI jAya che. 'maitrI' amArI pravRtti - ciMtana - manananuM mukhapatra bane evI dhAraNA che. vicAronA mAdhyama dvArA samAja-saMparkanuM lakSya paNa temAManusUta che. pratidina pratyeka vyakita traNa kalAka presakAma pAchaLa Ape che. eka kalAka khetIkAmanA mAnyo che. bhAjI - phaLa ThIka pramANamAM taiyAra karI laIe chIe. temAM prakRtino sparza paNa anubhavAya che. Ama cAra kalAka utpAdaka parizramanA mAnyA che. e cAra kalAkanA parizrama dvArA svAvalaMbana sAdhavAnI nema che. hajI ame e temane pUrNatayA pahoMcyA nathI, paNa kozASa e dizAmAM cAlu che. AjanA jamAnAnI bhikSAnuM svarUpa utpAdaka parizrama e vicAra bAbAe Apyo che. cAra kalAkanA parizrama dvArA manuSyanI sAdI jIvanajarUratAnI pUrti thaI rahevI joIe e daSTi paNa A prayoganI pAchaLa che. majurInA kSetramAM brahmavidyAnA prayoga - e rIte paNa teo tene varNave che. cAra kalAkanA utpAdaka parizrama uparAMta be kalAka rasoI-saphAI jevA gRhakRtyanA kAma mATe mAnyA che. cha kalAka karmayoga ane eka kalAka be samayanA bhAjana mATe ema sAta kalAka sAmUhika kAryakrama mATe rAkhI bAkIno samaya vyakitagata adhyayana, dhyAna, dhAraNA mATe meAkaLA rAkhyo che. prArthanA be samaya niyamita thAya che. temAM paNa sau svecchAe ekaThA thAya che. adhyayana mATe sAmUhika varga paNa cAle che. vinobAjInA nAnAbhAI pU. bALakobAjI amArI vacce varasamAM cha mahinA rahe che. brahmasUtra - zAMkarabhASya e granthanI temane jIvana-sAdhanAmAM khUba madada maLI che. to e grantha para temanI UMDI zrAddhA beThI che. A graMthanA adhyayananA varga teo le che. gAMdhIjInI nikaTa rahevAne moko emane maLyo hato. vineAbAjInA jIvanane te teo nAnapaNathI zvetAM AvyA che. temanA potAnA jIvana para paNa gAMdhIjInI spaSTa chApa tarI Ave che. zaMkarAcArya - gAMdhIjI - vinobAjI - sahunA vaicArika satsaMgane ekatra lAbha temanA dvArA amane saune maLe che. amArI saunI vacce bhASA - mAdhyama hiMdI che. ApasamAM paNa ekabIjAnI bhASAonuM adhyayana cAlatuM hoya che. taduparAMta sau potapotAnI zakita-ruci pramANe adhyayana karatA hoya che. nAnakaDuM paNa suMdara pustakAlaya ahIM che. bhAratanI badhI bhASAonAM pustakono temAM samAveza thAya che. brahmavidyA maMdirane aMtargata sarva vyavahAra baheneA ApasanA sahakArathI saMbhALe che. temAM rasoI - saphAIthI laIne presa, khetI, hisAba saghaLAM kAme AvI jAya che. A che amArI pravRttionuM citra. enI pAchaLanuM dhyeya te pravRtti vacce rahIne paNa AMtarika nivRtti anubhavavAnuM che. jeTale aMze te sadhAya che teTale aMze pravRttimAM paNa joma Ave che ane jIvanamAM paNa teja Ave che. tyAra bAdanuM pagaluM hoI zake nivRttimAM pravRtti. enA darzananI jhAMkhI vinobAjInA AjanA sUkSma karmayoga drArA kadAca ApaNane saune thaI zake. brahmavidyA maMdira vardhAthI cha mAIla dUra paradhAma nadIne kinAre raLiyAmaNuM sthAna che. kayAreka A tarapha AvavAnuM thAya to jarUra Avaze.. sau bahenone AnaMda thaze. prabuddha jIvana' maLe che. uSAnA sAdara praNAma.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 prabuddha jIvana tA. 16-12-16 "zreyasa no paricaya tA. 5-11-66 nA roja, amadAvAdanI suprasiddha zikSaNasaMsthA yaNa'nA tenA sthApaka ane pramukha saMcAlaka zrImatI lInAbahena maMgaLadAse sedhI grena enDa oNIla sIDajha maracarsa esosiezananA holamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame yojavAmAM Avela jAhera sabhAmAM paricaya Apyo hato. prAraMbhamAM zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe zrI lInAbahena maMgaLadAsane paricaya ApatAM jaNAvyuM hatuM ke "19 varSa pahelAM astitvamAM AvelI ane tyAra bAda satata vikasatI ane vistaratI A saMsthA mAtra gujarAtamAM ja nahi paNa AkhA. bhAratamAM eka pramukha zikSaNa saMsthAnuM sthAna dharAve che ane tenI aneka vizeSatAonA kAraNe AjanI anya prAthamika tathA mAdhyamika zikSaNa ApatI cIlAcAlu zikSaNasaMsthAothI ghaNI rIte judI paDe che. A 'oyasa'ne uddabhava ane vikAsa AjanA nApaNA AmaMtrita bahena lInAbahena maMgaLadAsanA athAka parizrama ane asAdhAraNa zikSaNaniSThAne AbhArI che. zreyasanA kArya sAthe teo eka mIzanarInI mAphaka joDAyelA che. A saMsthA sarakAre nakkI karelA abhyAsakrama mujai mAtra zikSaNa ApavAnuM kArya karatI nathI, paNa zikSaNanA kSetramAM A saMsthA aneka prayoga ane saMzodhana karI rahela che; A mATe ghaNI moTI jamIna AvarI levAmAM AvI che ane te upara eka moTuM kaeNpasa UbhuM karavAmAM AvyuM che. AjathI cha varSa pahelAM lInAbahene A ja viSaya upara rakhApaNa paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApyuM hatuM. A vakhate teo dIvALI sAthe saMbaMdha dharAvatI rajAomAMthI aThaDi kADhIne muMbaI AvavAnA che ema khabara maLatAM temanI sAthe vATAdhATa karIne ApaNe AjanuM temanuM bhASaNa athavA to vArtAlApa goThavyA che. pitAnAM ghaNAM rokANAmAMthI samaya kADhIne teo ahIM AvyA che te mATe temane huM AbhAra mAnuM chuM ane saMgha taraphathI temane huM AvakAruM chuM." tyAra bAda lInAbahene potAnA bALakanA zikSaNanA vicAramAMthI zreyasanI sthApanA karavAno vicAra AvyuM ema jaNAvIne kevA nAnA pAyA upara zreyasanI zarUAta karavAmAM AvI ane AjanI cAlu DhabanI nizALothI kaI kaI bAbatamAM temaNe potAnI A saMsthAmAM jovA cIlAo zarU karyA dAta. cAlu nizALone samaya 11 thI 5 hoya che tene badale savAranA 8 thI ghaNuM karIne sAMjanA 4 vAgyA sudhI e zALAno samaya temaNe nAha, bapore badhA vidyArthIo sAthe jame e prabaMdha goThavyo, A bhajanavyavasthA saMbhALavAmAM vidyArthIone bhAgIdAra ane javAbadAra banAvavAmAM AvyA, ane svAzrayanA tattvane A badhI pravRttiomAM temaNe amalI banAvyuM, bhASAnA praznane temaNe amuka ukela vicAryo, cAlu abhyAsakrama uparAMta bIjI kaI kaI ADapravRttione dAkhala karavAmAM AvI-AvI zreyasane lagatI aneka bAbato temaNe rajU karI, samajAvI. tAjetaramAM temaNe zarU karelI nAnI uMmaranA ane mAbApanA AdhAra ke TekA vinAnAM bALakone vasAvavAnI bAlagrAmanI yojanA (je tA. 16, julAI 1966nA prabuddha jIvanamAM vistArathI ApavAmAM AvI che) ne temaNe vigatavAre khyAla Apyo. A yojanA hAtha dharavA pahelAM pote yurepa gayelAM ane tyAMnA judA judA dezanA aneka bAlagRha temaNe jAte joyelAM tene lagato anubhava temaNe rajU karyo. Ama lagabhaga savA kalAka sudhI lInAbahene zreyasanI aneka bAjarano paricaya karAvyo. tyAra bAda keTalIka praznottarI thaI. aMtamAM saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe lInAbahenanA sundara, madhura ane akhalita nirUpaNa aMge pote anubhavelI UMDI prasannatA vyakata karatAM jaNAvyuM ke "Aje atyAre jyAre mahArASTrI -binamahArASTranA prazna ApaNane becena banAvI mUkyA che tyAre araNyamAM mIThI vIraDI jevA lInAbahenanA vArtAlApe ApaNI A becenI be ghaDI bhUlAvI dIdhI che ane ApaNane koI judA ja pradezamAM. temaNe sukhada pravAsa karAvyo che ane ApaNane vArasAmAM maLelAM anupama jIvanamUlyo haja eTalAM ja jIvatAM che ane koI eka ThekANe tene mUrta karavAne gaMbhIra ane niSThAyukata prayatna thaI rahyo che evI zraddhA ane pratIti lInAbahenanA vArtAlApe ApaNA dilamAM jAgRta karI che, ane koyasane najare nihALavAnI IcchA ApaNAmAM pedA karI che. eka susthita bahena pitAnA samayane, saMpatti ane zakitane ke sadupayoga kare che ane zikSaNa pradAnanA eka bhavya Ayojana pAchaLa potAnA jIvanane kevuM caritArtha kare che e lInAbahenanA AjanA kathana uparathI ApaNane jANavA maLe che ane temanA vize ApaNuM dila uMDe Adara anubhavatuM jAya che. AjanA temanA vArtAlApa mATe saMgha taraphathI tema ja Apa sarva tara:kathI lInAbahenano huM AbhAra mAnuM chuM." pramukhazrInA upasaMhAra bAda sabhA visarjana karavAmAM AvI. avakAzamAM athaDAmaNa (tA. 14-10-66 nA 'TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa thayelA eka taMtrInoMdhane anuvAda) avakAzamAM ghUmI rahelAM mAnavasarjita upagrahe vacce athaDAmaNa thaI javAnI saMbhAvanA nahIMvata che; tema chatAM paNa mADIDa (spena)mAM bharAyelI esTronoTIkala kaMgresamAM jAhera thayA pramANe gayA varase. be amerikana upagraho eka bIjA sAthe athaDAI paDyAM hatAM. sa bhAge A eka najIvI athaDAmaNa hatI ane bhUmimathakanAM jaNAvyA pramANe baMne upagraha chUTAM paDIne kazuM paNa nukasAna thayAM vinA. petapotAnI bhramaNakakSAmAM cAlI gayAM hatAM. chellA thoDA vakhatamAM vadhI rahelI avakAzayAnI pravRtti jotAM (mAtra gayA varasamAM ja 160 upagraho choDavAmAM AvyAM hatAM.) ane ethIye vizeSa, niSphaLa thayelAM ane mRtaprAya thayelAM graha-upagrahone bhaMgAra hajI paNa avakAzamAM ghUmI rahyo haze te dhyAnamAM letAM raziyA ane amerikA vacce koI paNa jAtanuM svayaMnayaMtraNa thavuM jarUrI che. A vakhate koI moTo akasmAta na thayo ethI bhaviSyamAM paNa koI samaye be avakAzayAtrIonI ekabIjA sAthe athaDAI javAnI jokhamI saMbhAvanA dUra thatI nathI. vAstavamAM A athaDAmaNa game tevI Akasmika hoya to paNa jo amerikana upagraha raziyana upagraha sAthe athaDAI paDe to temAMthI ghaNuM meMTe rAjakIya gharSaNa UbhuM thavAno bhaya rahe che ne eTalA ja mATe avakAzamAM choDavAmAM AvatAM tamAma upagrahonI yunAITeDa nezansanA daphataramAM yAdI karavAmAM Ave che. paraMtu bhaviSyamAM AthI vadhAre asarakAraka aMkuza rAkhavo jarUrI thaI paDaze. A aThavADiye je athaDAmaNanI jAherAta karavAmAM AvI te athaDAmaNa AjathI doDha varSa pahelAM thaI hatI - je parathI AvA banAva viSenI lAgatIvaLagatI sarakAronI mUMjhavaNa jaNAI Ave che. - 1965mAM amerikAe 94 upagraho avakAzamAM mokalyAM hatAM, jemAMthI 16 hajI paNa ghUmI rahyAM che - bhUtakALamAM choDelAM upagrahone hajI paNa dhUmI rahele bhaMgAra to ja. mADIDamAM bharAI gayelI keMgresa avakAzavijJAnane lagatAM A praznane vadhAre jhINavaTathI tapAsI zakI hota to sAruM thAta. anuvAdaka: subodhabhAI ema. zAha pa viSayasUci bIjA cheDethI vicArIe ! kAkA kAlelakara 15ra prakIrNa noMdha: "bIjA cheDethI paramAnaMda 16e vicArIe": eka vilakSaNa vicAraNA, vyApAra viSayaka sadvyavahAra maMDaLa, duSkALasaMkaTane mukAbalo : ApaNuM kartavya, bihAra duSkALa rAhata mATe jainone udAra phALe, nUtana varSanA maMgaLa prabhAte. rAyacaMdabhAInAM keTalAMka smaraNa mahAtmA gAMdhIjI 16.3 rAmakRSNa paramahaMsa ane javAharalAla naheru 164 svAmI vivekAnaMda. adyatana rAjakIya paristhiti cImanalAla cakubhAI zAha 165 brahmavidyA maMdira paricaya upA bahena. 167 koyasane paricaya. avakAzamAM athaDAmaNa. anu. subodhabhAI ema. zAha 168 168 mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudrake prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI