________________
૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
તે કેવી વાત થઈ? તે રાજકીય પક્ષને સભ્ય છે, અને તે મ્યુનિસિ- કેસના ન્યાયીપણા વિશે ખાત્રી નહિ કરાવી શકે. આ એક વર_પાલિટીને પણ સભ્ય છે. આંખ ખોલતાં શરમ આવે છે, કાનથી સાંભ- લક્ષી સત્ય જે મને દેખાય છે તે આપની સામે મેં મૂકયું છે. એમાં ળતાં શરમ આવે છે, છાપુ વાંચતાં શરમ આવે છે. આને ઉપાય? જવાની જરૂર નથી કે બે વખત એમને છોડયા અને એમણે શું કર્યું? આનો ઉપાય છે. એ ઉપાય રાજનૈતિક પક્ષોના હાથમાં નથી કે શું કામ એમને પાછા પકડવા પડયા? ઇતિહાસ અને દુનિયા એ સરકારના હાથમાં પણ નથી. આનો ઉપાય મારી સમજ પ્રમાણે તમારા જાણે છે અને એનાથી વધુ તે કહેવું પણ નથી. પાકિસ્તાન અને અને મારા હાથમાં છે. આજે જનતાના માનસને અને એના દષ્ટિ- એના સાથીઓ પડદા પાછળ જે ચાલ ચાલી રહ્યા છે અને જે પ્રકાકેણને ઝેરથી દૂષિત કરવામાં આવ્યું છે, અને દુષિત કરાઈ રહ્યું છે. રના વિચારો એ લોકો કરી રહ્યા છે એની જો તાકાત છીનવી લેવી એને પ્રતિકાર વ્યકિત જ કરી શકે. કોઈ સંસ્થા કે સંગઠ્ઠન ના કરી શકે
હોય તો આ પગલાં મને અતિ આવશ્યક લાગે છે. હું જયપ્રકાશ જો વ્યકિત ઊભી થાય અને કહે કે મારા મનને દૂષિત નહીં બનવા
નારાયણની બહુ પ્રશંસા કરું છું કે ધીરજ અને સાહસથી આ વાતો,
સારી રીતે કહેતા આવ્યા છે. દઉં, આ ઝેરથી દૂષિત દષ્ટિકોણ મારા કુટુંબમાં જ માત્ર નહીં પરંતુ
વાત થશે, શું કહેશે અને મૌલાના મસુદી પણ શું કહેશે, વાતાવરણમાં પણ નહીં ફરકવા દઉં, આવા ઝેરીલા મનને લઈને જે કયા કયા પર્યાય છે તે બધા વિશે જેને આજે પૂરેપૂરું ધારી લેવું ઠીક લોકો કામ કરે છે તેમને કોઈ પ્રકારનો સાથ ન આપું, તેમને સહયોગ ના નથી. પરંતુ વાટાઘાટો થવી જ જોઈએ. જો આ નહીં થાય તે કટોકટી ઉભી આખું–આમ જે વ્યકિત સ્થળે સ્થળે-ખૂણે ખૂણે ઊભી થઈ જાય, અને એ
થશે. આપણે સમજી લઈએ કે કાશમીરની સમશ્યા વિશે દુનિયાને આપણે
ખાત્રી નથી કરાવી શકયા, એ હકીકત છે. એક પણ દેશ એ તોફાની લોકોનાં આવાં આંદોલનની ઉપેક્ષા કરે તે પછી એ લોકો સમજી
નથી
પછી તે બેજીયમ હોય, નેધરલેન્ડ હોય કે ન હોય—જ્યાં જયાં ગઈ જશે કે “હા, ભાઈ ! જનતા જાગી ઉઠી છે! આપણી વિધ્વંસક વાતે
ત્યાં ત્યાં એક દેશ એવો નથી, કોઈપણ દેશની એવી એક પાર્ટી નથી. નહીં ચાલે.” આજે એમને વિશ્વાસ છે કે કોઈપણ પ્રકારની એવો એક રાજનૈતિક પુરુષ નથી કે જેને રૂપિયામાં ચાર આના ઉત્તેજના ભરી દઈશું તો જનતા આપણી સાથે થઇ જશે.
પણ વિશ્વાસ હોય કે કાશ્મીર પ્રત્યે ભારત ન્યાયનું વલણ દાખવી એ હું જાણું છું કે જીવન આર્થિક સમશ્યાઓને કારણે એટલું
રહ્યું છે. પણ અત્યારે એ લોકોની પોતાની મુશ્કેલીઓ છે. જેમકે
રોડેશિયામાં વિલસન મુંઝાયા છે અને તેથી તેર થી વધારે સંકટમય છે, એટલું ખેદજનક, એટલું કષ્ટમય છે કે કોઈ નાગરિક
પડતું આપણી ઉપર દબાણ નથી લાવી શકતા. અમેરિકાની સરકાર આવી બાબતે ઉપર વિચારવા તૈયાર નથી. એ કહે છે કે મોંઘવારી વધી નીગ્રોના પ્રશ્ન ઉપર કંઈક મુંઝાય છે. આથી એ લોકો પણ રહી છે, અમારી ઉપર ટેકસને બોજો વધી રહ્યો છે, તે અમે શું ઝાઝું બોલી શકતા નથી. વીયેટનામને પ્રશ્ન છે એટલે પણ ચૂપ છે. કરીએ? સરકારને કહે, નહીં તો રાજનૈતિક નેતાઓને કહે. મને ન
પૂર્વ જર્મનીના કારણે રશિયા થોડો સંકોચ અનુભવી રહ્યું છે. એટલે
અમુક મર્યાદાથી આગળ એ પણ વધી શકતું નથી. આ એમની મુશ્કેતે સરકારમાં વિશ્વાસ છે, ન તે રાજનૈતિક પક્ષમાં. જો થોડોઘણો
લીઓ છે તે આપણા માટે તક છે. એનાથી આપણું કામ ચાલી વિશ્વાસ હોય તે જનતામાં છે. એટલા માટે એમની સાથે હું વાત કરું રહ્યું છે. એટલે કે ભારતનું કામ ચાલી રહ્યું છે. ખરૂં પૂછે. તે આપણે છું. જો આપણે આપણા મનને તૈયાર કરીએ, જો આપણે ઊભા થઈ
માટે એ સહાનુભૂતિ નથી. જે દેશને વિશ્વની સત સત વિવેકજઈએ, તો હજી મોડું નથી થયું. હવે એક બીજી વાત આપને કહું.
બુદ્ધિને આધાર ન હોય તે દેશને માટે સર્વ માન્યતા મળવી કે આદર
પાત્ર થવું મુશ્કેલ છે મને ખબર છે કે એ આપને પ્રિય તે નહીં લાગે. પરંતુ અપ્રિય
વિમલાબહેન ઠકાર. લાગવા છતાં પણ તમારી સમક્ષ મૂકવાની મારી ઈચ્છા છે.
ભારત જૈન મહામંડળનું આગામી અધિવેશન હિંદુસ્તાન અને પાકિસ્તાનની વચમાં જે મનદુ:ખ છે, જે તંગદિલી છે તેના માટે હિન્દુસ્તાન જ દોષિત છે. કાશ્મીરની સમશ્યા
તા. ૧૪ - ૧૫ ઑકટોબર ૧૯૬૬ ના રોજ ભારત જૈન
મહામંડળનું ૩૯ મું અધિવેશન વર્ધા મૂકામે મળી રહ્યું છે. આ માટે પાકિસ્તાન ગુનેગાર નથી.” આવી પ૦ ટકા નહીં પણ ૯૯ ટકા
અધિવેશનનું ખાસ મહત્ત્વ એ છે કે ભગવાન શ્રી મહાવીરની અાગામી યુરોપિયન રાષ્ટ્રોની અને અમેરિકાની માન્યતા છે. આ કોઈ ગુપ્ત વાત ૨૫૦૦ મી નિર્વાણ તિથિનું વર્ષ નજીક આવી રહ્યું છે તે દેશ તેમ જ નથી. એ લોકો માને છે કે તાશ્કેદ કરાર પછી ભારતની સરકાર વિદેશોમાં કઈ રીતે ઉજવવું એ બાબતે ચર્ચા વિચારણા થશે.
આ પ્રસંગે દરેક સંપ્રદાયની રગેવાન વ્યકિતએ હાજરી આપે તે કાંઈક પગલાં આગળ ભરશે અને કાશ્મીરના સંબંધમાં કાંઈક થશે–આ
અંગેના પ્રયત્નો ચાલુ છે. ખાસ કરીને મહામંડળના જૂના અાગેવાન એક આશા હતી. અાશા પૂરી ન થઈ. એટલે હવે કેવા પ્રકારનું
કાકર અને પ્રાણ સમા શ્રી ચિરંજીલાલ બડજાત્યાની તબિયત વૃદ્ધાદબાણ, કેવા પ્રકારની તંગદિલી, ભારતની સરકાર પર લાવવી તેની ત્યાં વસ્થાને કારણે ઘણી નબળી હોવાથી અને તેઓ બહારગામ નીકળી તૈયારીઓ ચાલે છે. એમાં જવાની જરૂર નથી કે કયો દેશ કેવા શકે તેમ ન હોવાથી, તેમને જૈન સમાજના નેતાઓ, કાર્યકર્તારમારને
સેવકોનાં દર્શનનો લાભ મળે એવી તેમની તીવ્ર ઈરછા હોઈને આ પ્રકારનું દબાણ લાવવા માગે છે ! પરંતુ આની તૈયારી પશ્ચિમ યુરોપ
અધિવેશન વર્ધામાં યોજવામાં ર.વેલ હોઈ, આશા છે કે તેમની વિનંઅને અમેરિકામાં થઈ રહી છે. દસ મહિના પહેલાં હું ભારતમાં હતી
તિને માન આપીને લોકો મોટી સંખ્યામાં આ અધિવેશનમાં હાજરી ત્યારે મેં મિત્રો સાથેના વાર્તાલાપમાં કહ્યું હતું અને આજે પણ કહેવા આપે. વિગતો મહામંડળના કાર્યાલય ૧૦૫, કાલબાદેવી, મુંબઈ - ૨માગું છું કે “જેટલા જલદી શેખ અબદુલ્લા અને મૌલાના મસુદીને એ સ્થળેથી મળી શકશે. છેડીને, દિલ્હી બોલાવીને એમની સાથે ભારત સરકાર વાત કરશે આચાર્ય શ્રી રજનીશજીનાં મુંબઈમાં તેટલું વિશ્વની પરિસ્થિતિની દ્રષ્ટિએ ભારત નું ભલું થવાનું છે. આજે
જાયેલાં પ્રવચન બધી પૂરી તૈયારીઓ ત્યાં થઈ રહી છે. એ બધી તૈયારીઓના નાધારને "
જાણીતા ચિંતક અને દાર્શનિક આચાર્ય શ્રી રજનીશજી તા. આપણે ચલિત કરી દઈશું. ડ્યૂહાત્મક દષ્ટિએ એ બીલકુલ જરૂરી છે કે ૧૬મીએ પૂનાથી મુંબઈ આવી રહ્યા છે. તેમનાં મુંબઈમાં પ્રવચનો આપણે આ બન્ને નેતાઓને છૂટા કરી, દિલ્હી બોલાવી એમની સાથે નીચેની વિગતે યોજવામાં આવેલાં છે. વાતો કરીને.”
શનિવાર તા. ૧૭ સવારનાં ૯, સુંદરબાઈ હોલમાં, ભારત જૈન કાશ્મીરને સવાલ અંગત સવાલ છે. કાશ્મીરના નેતા અને મહામંડળ મુંબઈ શાખાના ઉપક્રમે. રાતના ૯ ગુજરાતી મંડળ હલ, આપણે જોઈ લઈશું કે બહારના કોઈ પણ દેશની આમાં દખલગીરી
શ્રદ્ધાનંદ રોડ, વિલેપાર્લે પૂર્વ, જૈન યુવક મંડળ વિલેપાર્લેનાં ઉપક્રમે. ના રહે, વાતો કરીને પણ કોઈ પ્રકારની દખલગીરી કરવાનો અધિકાર
રવિવાર તા. ૧૮ સવારનાં ૯ બિરલા ક્રિડા કેન્દ્ર, મુંબઈ જૈન નથી એ ત્યારે સાબિત થશે કે જ્યારે કાશ્મીરી નેતાઓને છૂટા કરી
યુવક સંઘના ઉપક્રમે. રાતના ૯ અહિંસા હોલ, ખાર, પંજાબ જૈન તેની સાથે વાતચીત થશે. જયાં સુધી એમને કેદમાં રાખ્યા છે- પછી ભ્રાતૃસભાનાં ઉપક્રમે. આપ ભલે આવતા વર્ષમાં ત્યાં ચૂંટણી પણ કરી લે, પણ – ત્યાં સોમવાર તા. ૧૯ સવારના ૮-૩૦ માધવબાગ સર્વોદય મંડળ સુધી તમે દુનિયાના અંત:કરણને તમારી સત્યતા વિશે અને તમારા મુંબઈના ઉપક્રમે.
અપૂર્ણા