Page Text
________________
૪૮
પ્રબુદ્ધ જીવન *
તા. ૧૯-૧૧-૧૧ ધર્મશાળા હતી, તેમાં બીજે માળે પહોંચી ગયો. અંદર ને બહાર બનાવીને પગને તળિયે બાંધતા હતાં, ને પછી ખોડા ખડા ચાલતા ઘણા યાત્રીઓની ભીડ જામી હતી.
હતા. હું થોડે દૂર જતે, થોડીવાર બેસતો ને પાછળ રસ્તો વારે“ઓ મા! મીઠાકુર! આવી પહોંચ્યા?”
વારે જોયા કરતો. પણ કશાને પણ વિચાર કરવા માંડું કે માથું દુ:ખવા ફરીને જોઉં છું તે ચારૂની મા. મેં પૂછ્યું, “કેમ છો?” બધા
માંડે. મગજની બિમારી આવે નહિ એટલે લાગલ જ ઊઠીને પાછા સાજાસારાં તો છો ને? ગોપાલદા ક્યાં છે?” અંદરથી આનંદભર્યો ઉત્તર આવ્યો” “આવો દાદા! તમાકુ
આગળ આગળ ચાલવા માંડતે. ડોક સીધી થતી નહોતી, માથું ઊંચું તૈયાર કરું છું. આ રીતે તમારો જ વિચાર કરતાં કરતાં ....સારે
થઈ શકતું નહોતું, ને મારા પિતાના પગ તરફ જતો ને પાછા નશીબે અમે આગળ વધ્યા નથી.”
ચાલવા માંડતો. બીજા બધાએ કહ્યું, “તમે બાબા સંન્યાસી નથી. જે સન્યાસી “મેરે લાલ!” હોત તે અમને બધાને તમારું આકર્ષણ આટલું બધું ન હોત.” ઉદાસીન દષ્ટિથી મોઢું ફેરવતે, કેટલીયે વાર આવે જ અણઘડ તથાસ્તુ” બોલીને ગોપાલદાની પાસે જઈને કામળ બિછાવ્યો.
યાત્રીઓને અવાજ હું સાંભળતા ને કશેય જવાબ આપ્યા વિના કાતીલ ઠંડીથી હાથપગ ઠરી જતા હતા. ચારેબાજુએ ઠંડીથી શરીરને
પાછું મેઢું ફેરવીને ચાલવા માંડતે. ભાંગી નાંખે એવી સંધ્યા આવી પહોંચી હતી.
“ઔર કિતના રાતા હૈ મેરે લાલ?” એક સ્ત્રી હાંફતી હાંફતી રડવા લાગી. એના મોઢામાંથી ફીણ નીકળતાં હતાં, ને એમાં કયાંક
કયાંક લોહી પણ હતું. જે મારા હાથમાં પિસ્તોલ હોત તો એનું દુ:ખ યાત્રા કરે, યાત્રા કરો યાત્રીદલ,
એક ક્ષણમાં મટાડી દેત. ' . આવ્યો છે. હુકમ,
“થોડા હી હૈ માઈ” એમ કહીને હું આગળ ચાલ્યો. રસ્તો વિશ્રામને સમય હવે થયો છે ખતમ.
કેટલા માઈલ હજી લાંબે હતા, તે ચક્કસ આંકડો મેં એને કહ્યો વહેલી પરોઢના અંધારામાં પૂજતા ધ્ર જતા અમે બધાએ
નહિ. જો કહેત તો એ સાંભળીને એનું હૃદય ત્યાં જ બંધ પડી જાત.
રસ્તો કેટલો દૂર છે તેને જરા સરખે પણ ઈશારે જે થાકેલા યાત્રીરસ્તો લીધે. ચારે દિશાઓ વાદળથી છવાયેલી હતી. વરસાદનાં ઝાપટાં
ને કરીએ તે એમને ઉત્સાહને શકિત બન્ને ખલાસ થઈ જાય. ચાબુકની જેમ શરીર પર વાગતા હતા. ડાબી બાજુએ નદીના ઢળા
અમે થોડા જણ એકબીજાની પાછળ પાછળ ચાલતા હતા. આજે વની ફરતે અર્ધચંદ્રાકાર રસ્તા ઉત્તર દિશા તરફ જતા હતા. બરફ
રસ્તો બહુ મુશ્કેલ હતું. કયાંક કયાંક રેતાળ કિનારો હતો. રસ્તો નદી માંથી આવતા ઠંડા પવનથી શરીરનું લોહી પણ જાણે જામીને બરફ તરફ ધસીને જતો હતો. નીચે ખૂબ ઊંડાણમાં નદી હતી. બીકથી થઈ જતું હતું. દાંત ઠંડીથી ઉડતા હતા. પાછી કેદારનાથને રસ્તે
મારા પગ ધ્ર જતા હતા. કયાંક કયાંક જ કિનારો હતો અને તે પણ
થોડા ઈંચ પહોળે. સીધે થઈને, પહાડની જોડે પીઠ ઘસતા ઘસતે જતાં જે કુદરતી આફત નડેલી તેવી જ આફત આજે નડશે એમ
હું જતો હતો. બીકને લીધે આંખો બંધ કરી હતી. પાછળથી કોઈ લાગતું હતું. વનબાલિકાની જેમ, લતા અને પુષ્પના અલંકારથી
બીકના માર્યા ચીસો પાડતા હતા. એક જ વાર જરાક જ જો પગ શોભાયમાન ઝરણાં યાત્રીઓને સાદર અભિનંદન જણાવવા રસ્તા ફસકયો. તો પછી સ્થિરતા જળવાય નહિ ને બરફથી છવાયેલી નદીની પરથી વહેતાં હતાં. કયાંય હવે જંગલના દર્શન થતાં નહોતાં. આ અંદર રામબોલો ભાઈ રામ. તરફ જંગલને આશરો આપનારૂં કાંઈ હતું નહિ. એ તો રહ્યો બરફને
થોડી ક્ષણ હાથપગ બંનેને ઉપયોગ કરતાં કરતાં એક સારી પ્રદેશ. ક્યાંક કયાંક દરિદ્રી જેવા થડાં ઝાડપાન સ્વદેશી નેતાની
જગ્યાએ આવી પહોંચ્યો. પાસે જ એક સામાન્ય પહાડી લોકોની
વસતી હતી. છોકરીઓ પીઠ પર લાકડાંને ભારો લઈને બદરીનાથ જેમ એકઠા થઈને બરફના અત્યાચારની વિરૂદ્ધ ભીરતાથી ફરિયાદ
તરફ જતી હતી. કેદારનાથની જેમ બદરીનાથમાં પણ બાળવાનાં કરતા હોય એવાં દેખાતાં હતાં. એમની ઉપર જ આફતની ઝડીઓ લાકડાં મળતાં નથી. દક્ષિણ તરફના વનમાંથી લાકડાં ભેગાં કરીને વર્ષની હતી. નદીનો પ્રવાહ કયાંક લુપ્ત થઈ જતો, ને ઉપર બરફની સ્ત્રી-પુરુષની પીઠ પર લાદી ત્યાં લઈ જવામાં આવે છે. એક આનામાં શય્યા જાણે બિછાવેલી પડી હતી. બન્ને તરફના કાળા પહાડોમાંથી મોટી એક લાકડાંની ભારી વેચે. એ લોકોની ગતિ અને હાલચાલ સફેદ બરફની ધારા ઝરતી હતી, જાણે ઘનશ્યામ વનમાળીના ગળામાં જોઈને મને થયું કે હવે રસ્તો પૂરો થવા આવ્યો છે. ઝૂલતી મલ્લિકાની માળા.
કહેવત છે કે ભૂત જાય, પણ જતાં જતાં છેવટે પોતાને પર પ્રભાત થયું, પણ સૂર્યનું તેજ નહોતું. એ સવાર હતી કે સાંજ તે બતાવતો જ જાય. પાછી પ્રાણઘાતક ચઢાઈ શરૂ થઈ. ચાલતાં ચાલતાં તે સમજાય. એમ નહોતું. જાણે સૃષ્ટિના આદિયુગમાં હું આવી
વરચે ઊભે રહેતે, છાતીમાંથી જાણે કોઈ અવાજ આવતો હતો. કાનમાં
જળ તરંગના અવાજ જેવો એક પ્રકારનો અવાજ સંભળાતે હતે. પડે હોઉં, કે જયારે સૂર્ય-ચંદ્ર, ગ્રહનક્ષત્ર કાંઈ હતું નહિ, એમ જ
પછી ? અકુદરતી ઉજાસ નહિ, એવા પ્રકાશમાં બેસીને વિધાતા પોતાનું કામ
પછી મેં સ્વપ્ન જોયું. અર્ધનિદ્રાના આવેગમાં એક રૂપસૃષ્ટિનું કરી ગયા હશે. આ પ્રકાશ જાણે જીવનના અંતિમ પ્રહરની જેમ
નિર્માણ થયું. માયામય વિચિત્ર અમરાપુરી એ હતી. સામે જ ને દૂર શંભી ગયો હતો, મેળો હતો, અંતિમ દિવસની જેમ ઝાંખો અને
દૂર સુધી એક વિપુલ વિસ્તૃત બરફમય પ્રદેશ હતો. એના એકાંતમાં આનંદ વિનાને હતો. આજે મારી છેવટની યાત્રા હતી, છેવટને ધુમ્મસથી ઢંકાયેલું એક કોઈ ગામડાનું અસ્પષ્ટ ચિત્ર હતું, ખેલ હતા, ને રસ્તાને હિસાબ પૂરો થવાનો હતે. જે મોટો સમૂહ વચમાં જ મંદિરનું સુવર્ણશિખર હતું ને પગ આગળ ગંગા હતી. લઈને એક દિવસ નીકળ્યો હતો, તે વાતનો વિચાર કરું છું, એમાંનાં
જરૂર હું બચી ગયો છું. હજી હૃદયમાં જીવનનું ચિન્હ છે, હજી કેટલાયે નથી, કેટલાયે શંભી ગયા છે. એક જણ નાના સરખા ઘોડા
નમાં લોહી વહે છે, હજી મારી આંખ હંમેશને માટે બંધ થઈ
નથી. આ લકવાની જેની પર અસર થઈ છે એ હાથ, આ પીડાથી પર બેસીને જતો હતો. ત્યાં ઘોડાનો પગ લપસ્યો ને એ એક
જર્જરિત થઈ ગયેલા પગ આ શુષ્ક નિરસ દેહ, આ ભગ્ન અને માઈલ નીચે નદીના પ્રવાહમાં પડીને હંમેશને માટે અદૃશ્ય થ. શોકભર્યું હૃદય—એ સહુ મારાં જ છે, હું જ છું. જેઓ આજે પણ મારી જોડે હતા, એમની તરફ જોઈએ તે રડવું
દુર્જયની જયમાળા આવે. કેટલાકને પિત્તને વ્યાધિ થયું હતું, કોઈને તાવ આવ્યો હતો,
ભરી દે મારી ફલની ડાલી. કોઈના કાન ખોટા પડી ગયા હતા, કોઈની આંખે ખરાબ થઈ ગઈ જય બદરી વિશાલકી જય ! હતી, કોઈ હવે વાત કરતું નહોતું, કોઈના મગજમાં વિકૃતિનાં લક્ષણો અનુવાદક:
મૂળ બંગાલી : નજરે પડતાં હતાં, કોઈ પહેરવાનું કપડું ફાડી ફાડીને એને પાટો ડં. ચંદ્રકાન્ત મહેતા
શ્રી. પ્રબોધકુમાર સન્યાલ
માલિક: શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘઃ મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રકાશન સ્થળ: ૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ. મુંબઈ–૩,
મુદ્રણસ્થાનઃ ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કેટ, મુંબઈ
| SR No. | 525951 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1966 Year 27 Ank 17 to 24 and Year 28 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Parmanand Kunvarji Kapadia |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1966 |
| Total Pages | 254 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 30 MB |