Book Title: Prabuddha Jivan 1959 Year 20 Ank 17 to 24 and Year 21 Ank 01 to 16 Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh Catalog link: https://jainqq.org/explore/525944/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159* 1959 ' rajIsTarDa naM.. Bkara6, vArSika lavAjama rUA. 4 - buddha jIne 'prabuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa - varSa 20: aMka 17 S *' '', * * kA . " sattaLa :: . . muMbaI, jAnyuArI 1 1959, gurUvAra zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AmikA mATe zIliMga 8: ' ' ". "'. . ' . chuTaka nakka: nayA paisA 19, romA mAtA-wei taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sAravAlAgA gAgA gAlagAgA hA santabAlajInA sAnnidhyamAM traNa kalAka hoya che , Ama tabAhI mabai bAjI lagabhaga chellA cha mahInAthI ApaNuM jaina samAjamAM aneka AcAryo, munimahArAje chemAA padhAryA che. teo muMbaI AvyA ane cAturmAsa nimitte ghATakoparamAM nAne oLakhIne mArgadarzana ApanAra ane vizALa janasamAja sAthe : : sthira thayA. e daramiyAna muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI temanuM tAdAtmya sAdhIne varSothI anekavidha sevAo ApanAra evA A sAdhu * svAgata karavAmAM sa yanI kAryavAhaka samitie TharAva karela ane te bIjA jaina sAdhuethI judA paDe che, ane te kAraNe A5NA savizeSa mae temane nimaMtraNa ApavAmAM AveluM, paNa ghATakopara muMbaI Adarane pAtra che. amArA saMdhanI vinaMtine mAna ApIne temaNe , ; , zaheramAM antargata hovA chatAM temaNe te mujaba na lepyuM ane anekAnta jevA viSaya upara A sthaLe vyAkhyAna ApavAnuM svIkAryuM e rIte e divasamAM temanuM muMbaI AvavAnuM azakya banyuM te badala temane huM antaHkaraNathI AbhAra mAnuM chuM." ane saMdha temanuM sanmAna karI na zake. paryuSaNuM vyAkhyAna- paricayanivedana - mALAmAM temanuM eka vyAkhyAna rAkhavAnI saMdhanI murAda paNe e tyAra bAda saMdhanA maMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe kAraNe saphaLa na thaI. Akhare cAturmAsa purA thayA; kArtikI pUrNimA munizrIne paricaya ApatAM jaNAvyuM ke "munizrI santabAlajIne sauthI AvI ane broDakA parathI teo muMbaI tarapha AvavA nIkaLyA. pahelAM meM dhaNuM kharuM 1935 nI sAlam, haripurA khAte bharAyelA vIzeka divasathI A muMbaImAM eka sthaLethI bIjA sthaLe vicarI kAMgresa adhivezanamAM joyA hatA ane koI mitre temanI sAthe kaMI " rahyA che. DIsembara mAsanI 18 mI tArIkhathI 25mI tArIkha sudhI mArI oLakhANa karAvI hatI. tyAra bAda keTalAka samaya sudhI | muMbAdevInAM cogAnamAM temanA nivAsa, prArthanA, pravacane ane . temanI sAthe mane koI vizeSa saMparka rahyo nahote. paNa pachI te. vyAkhyAne kAyama geravavAmAM Avyo ane te mATe eka ' temanA kAryanI bhAla naLakAMThAnA pradezamAM jamAvaTa thavA mAMDI che ane vizALa maMDapa ubhI karavAmAM AvyuM. A takane lAbha laine ? vizva vAtsalyanuM prakAzana zarU thayuM ane te vAMcatAM rahevAnuM banatAM. ' DIseMbara mAsanI 20mI tArIkha ane zanivAranA roja baporanA traNa ane temanI vividha pravRttionI jANa thatI rahetAM amArI vacce - vAgye muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI muni satabAlajInuM "anekAnta e viSaya upara jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM. sabhAne vakhata avAranavAra patravyavahAranAM nimajo ubhA thavA lAgyA. pachI te temane thatAM jaina jainetara bhAI bahene meTI saMkhyAmAM upasthita thayAM. be, traNa ke vadhAre vAra pratyakSa maLavAnuM paNa banyuM ane ame eka" munizrA temanA mATe taiyAra karavAmAM Avela vyAkhyAnamaMca upara maikane vadhAre ne vadhAre jANatA thayA., amAro saMbaMdhanI vizeSatA e ': birAjita thayA. zarUAtamAM muMbaInA jANItA saMgItakAra zrI zAMti- rahI che ke ame vicAromAM ekameka sAthe moTA bhAge athaDAtA ja.' lAla zAhe pitAnA bulaMda avAjathI bhagavAna mahAvIranI svaracita rahyA chIe. jyAre paNa temanuM kaI lakhANuM ke rAjakIya ke sAmA. eka stuti gAI saMbhaLAvI. ' jika bAbate viSe temaNe dhAraNa kareluM valaNa mane tIvrapaNe khuMce ': "AvakAranavedana tyAre temane huM patra -- ' tyAra bAda saMghanA pramukha lakhuM, temane khulAsa- | * zrI khImajI mADaNa vAra javAba Ave, tene bhupurIAe munizrI uttara lakhuM, tene pratyunuM svAgata karatAM jaNAvyuM : ttara Ave-Ama patronI ke "A rIte munizrInuM paraMparA cAlyA kare. zrInuM svAgata karavAne mane Aje paNa amArA : bIjI vAra avasara prApta - paraspara saMbaMdhanuM kAMika ' - thAya che. caturmAsa pUruM AvuM ja svarU5 rahyuM che. thatAM ghATa parathI teo patrathI satiSana mAnatAM -muMbaI bAju AvyA tyAre meM prabuddha jIvanamAM ziva khAte te bAju temanA vicAre ke vala: vasatA jaina samAja tara NanI jAhera TIkA paNuM : phathI thoDA divasa pahelAM , karI haze. ema chatAM meM temanuM svAgata karyuM paNa temanA taraphathI hatuM. Aje amArA mArA pratye akhaMDa * muMbaI jaina yuvaka sadha A sadabhAva vaheto. meM taraphathI temane huM hArdika anubhavyuM che. sAkSAt - AvakAra ApuM chuM. " munizrI saMtabAlajI saMghanA kAryAlayamAM maLavAnuM ane tyAre Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 temanI AMkhAmAMthI premanuM amI nItaratuM me nihALyu che. eTaluM ja * nahi paNu, jANe ke ame nikaTavartI mitrA hAie ema lAMbA vakhate maLIe tyAre mane mAtra AMkho ane zabdathI teo AvakAre nahi paNuM bhAvapUrvaka bheTI paDe. mArA dilamAM paNa temanA viSe AvA ja snehabhAvuM. sadA skruratA anubhavyeA che. "A te me kevaLa aMgata vAta karI, paNa temanA viSe mate je AkarSaNa rahyuM che tenA pAyAmAM traNa kAraNa che : (1) je samAjamAM temanA janma ane uchera thayeA che te ja jaina samAjamAM mAre| janma ane uchera thayA che. dRSTimAM parivartana thayA bAda bhAgye ja evA jaina sAdhunA samAgama thAya che ke jene jotAM tathA sAMbhaLatAM mana Thare, kAraNa ke jaina sAdhuo meTA bhAge cIlAcAlu DeAya che; temanAmAM vicAranI svataMtratA tA hAtI ja nathI, paNa vicAranI udAratA paNa bhAgye ja anubhavavA maLe che. temanu nitya jIvana upAzrayanI cAra divAlomAM purAyalu hoya che ane temanI duniyA je saMpradAyanA te sAdhu hoya che te saMpradAya pUratI maryAdita DAya che. AjanI Arthika, sAmAjika, rAjakAraNIya samasyAomAM temane kA rasa hotA nathI. kriyAkAMDI samArabhe tarapha ja temanA meTA bhAge 'jhAkahAya che. AvI paristhitimAM jyAre ema sAMbhaLavAmAM AvyuM ke eka evA sAdhu nIkaLyA che ke je khIjA sAdhuthI judI rIte vicAre che, eTalu ja nahi paNu, te vicAra anusAra judI rIte cAlavA mAge che ane te khAtara potAnA saMdhADA ane potAnA dIkSAgurU sAthene aupacArika saMbaMdha tuTayo chatAM temanAM sayama ane cAritrya kAi paNa sArA sAdhu jeTalA ujvaLa ane sudRDha che tyAre temanA viSe mArA dilamAM kutUhala janmyuM ane temanA paricaya thatAM te kutuhala AdaramAM pariNamyuM. prabuddha jIvana "muni santabhAlajIne anya sAdhue karatAM anya mArge cAlavAnI preraNA ApatAM evAM kayA. baLeA che? huM temane samajyo chuM tyAM sudhI mane lAge che ke te pAchaLa eka khaLa che satyaniSTAnu ane khIjuM baLa che samAjasevAnI UMDI dhagazanuM. A e vRtti temane AgaLa ne AgaLa dhakelI rahI che ane te ADe AvatAM badhatAne teo cheDatAM rahyA che. A ja kAraNe te huve kevaLa eka jaina samAjanA sAdhu rahyA nathI, paNa vizALa samAjanA sAdhu banyA che; temanuM sevAkSetra paNa jaina samAja pUratu maryAdita na rahetAM vizALa janasamAjane AvarI levA mathI rahyuM che. A temanA vikAsanI prakriyA Aje manaeN kAMika sthagita anelI lAge che, paNa upara Apela temanA viSetu' mArU nidAna sAcuM hoya te, mane AzA ane zraddhA che ke, A temanA vikAsanI prakriyA cAlu rahevI ja joie ane temaNe svIkArelAM je vicAranAM tema ja AcAranAM keTalAMka baMdhanA ane maryAdAo, je dhyeyane anulakSIne te AgaLa vadhI rahyA che te dhyeyanI sAdhanAmAM, mArI jevA keTalAkane pratyavAyarUpa lAge che te javAM ja joie, mAnavasulabha kAi kAi kSationu -truTionu temanAmAM ApaNane kadi kadi zaMna thAya che te paNa kAM te kheATI TharavI joie athavA to dUra thavI ja joie ane eka kALe jaina paribhASAmAM kahIe teA nimaeNLa niraha MkAra parama AtanI ane narasiMha mahetAnI paribhASAmAM khelIe teA nirvikAra parama vaiSNavanI temanAmAM jhAMkhI thavI joie. (ra) anya sAdhuonI apekSAe temanI khIjI vizeSatA e che ke teo rASTranA ja mAtra nahi paNa vizALa vizvanA praznonA svataMtra rIte vicAra kare che ane te vicAro te nirbhayapaNe ane mukata' mane potAnA mukhapatra 'vizvavAsalya'mAM pragaTa kare che. temanI vicAraNAnu, temanAM mantavyenu, temanAM valaNAnuM mUlya keTaluM che te viSe matabheda hAi zake che, tenI guNavattAnA tAratamya viSe paNa matabheda hAI zake che, paNa teo svataMtra rIte cintana kare che. tenu N ja mAre mana bahu moTu mUlya che.. tA. 1-1-19 (3) temanI Aja sudhInI jIvanakArakIrdInI trIjI vizeSatA e che ke temanuM kArya kevaLa upadeza ApavA pUratuM sImita nathI. bhAlanaLakAMThA eTale ke vIramagAma, sALuMda, dheALakA ane dhaMdhukA tAluko, jenI kula vastI pAMca lAkhanI che ane jemAM 500 gAmaDAMnA samAveza thAya che te pradezamAM, temaNe ane temanA sadbhAgye maLelA navalabhAI, akhubhAI, cheTAbhAi, maNuibhAi, mIrAMbahena jevA nAnA meTA aneka kArya sAthIoe pAyAnuM racanAtmaka kArya karyuM che ane e vibhAgamAM vasatA kheDute, majuro ane prajAjananA samaye samaye upasthita thatA praznonA ukela ANyA che. ane Aje paNa te kSetramAM te kA` ekasarakhI rIte cAlI rahyuM che. haju hamaNAM ja huM temanuM mukhya kAryakendra zudI'mAM che tyAM jai AbyA ane tyAMnI pravRttio viSe jANakArI lai Avyo. A badhuM mArA mATe te navazikSaNasamAna hatuM. A jANIne mArUM citta dhaNuM prasanna thayuM. "meM AgaLa jaNAvyuM. te mujaba temanA viSe. mArA dhyimAM rahelA AkaSa NunI A bhUmikA che. AvA munizrInA ATalA paricaya ApatAM huM, AnaMda anubhavuM chuM. temane have peAtAnuM vyAkhyAna zarU karavA prArthanA karUM chuM." anekAnta upara pravacanano Tuka sAra tyAra bAda munizrI santamAlajIe 'anekAnta' e viSaya upara lagabhaga poNA kalAka sudhI vyAkhyAna ApyuM. e divasanI savAre ja bhagavAna mahAvIra ane ahiMsA e viSaya upara temanuM A ja sthaLe pravacana hatuM. e pravacananA anusadhAnamAM ja temaNe ahiMsAnI khIjI khAjI rUpa anekAntanA viSayanI carcA karI ane eka ja vyakti ane eka ja viSaya paratve bhinna bhinna dRSTibindu ane valaNu hAI zake che ane te dareka dRSTibindu ane valaNa dharAvanAra peAtAnI rIte sAcA hAi zake che ane tethI ApaNAthI je kASTha judA paDe tenA taraph asahiSNutA dAkhavavI e vicAranI hiMsA che, jene ApaNe hiMsA kahIe e amuka saMyogomAM ahiMsA hAI zake che, jene ahiMsA kahIe te amuka saMcAge mAM hiMsA banI jAya che, satya ane ahiMsAnI athaDAmaNa thAya tyAM satyanA bhAge nahi paNa satyane jALavIne ane tema karatAM je jokhama AvI paDe--prANAntanuM paNa--te svIkArIne ahiMsAdharmanu pAlana karavuM ghaTe che-AvA keTalAka vicArAnuM nirUpaNa karyuM ane tenu jaina kathAo tema ja paurANika dRSTAntA ApIne samA~na karyuM. AbhAranavedana . tyAra bAda saMdhanA upapramukha zrI lIlAvatIhena devIdAse munizrIne AbhAra mAnatAM jaNAvyuM ke "jemanA viSe varSothI huM sAMbhaLatI AvI chuM ane ema chatAM jemanAM darzananA Aja sudhI mane lAbha maLyo. narAtA temanAM Aje na karavAne ja mAtra nahi, paNa temanu vyAkhyAna sAMbhaLavAne mane avasara maLyo tethI huM khUba rAjI thai chuM." ema jaNAvIne temanA anubhavane eka sAmAjika kIssAM temaNe raju karyo ke jemAM, eka 15 varSanI chekarIne enA pitA ane bhAI evuM khANu karI rahyA hatA ke kAM tA tu dIkSA le ane kAM te ame kahIe tyAM lagna karI le. chekarI emAMthI ekake vikalpa svIkAravAnI sthitimAM nahAtI tethI mu MjhANI, ane santabAlajI pAse teNe mArgadarzana mAMgyuM, ane jo aMtaramAM vairAgya nathI te dIkSA levAne kAI artha nathI ema vicArIne sasAramAM rahIne potAnI jAta upara ubhI rahI zake evA kAi vyavasAya zikhI levAnI temaNe salAha ApI ane chekarI e mujaba jaina mahilA samAja dvArA madada meLavIne nasa thai ane Aje sArUM kamAtI thaI gaI che, eTaluM ja nahi paNu, eka Adarza sevikAnu preraNAyAgyuM jIvana jIvI rahI che. chelle zrI zAntilAla zAhe eka pada sA~bhaLAvyu. ane samA visarjana thai. ( anusaMdhAna pAnuM 165) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana kUrmAcaLanI parikammA tA. 1-11-58 nA pramudde jIvanathI anesa dhAna (prabhu jIvanamAM vacce mahAbaLezvaranI yAtrA dAkhala thai gai ane AgaLanA varNana ane nIce pragaTa thatA varNana vacce traNa aMkanA eTale ke e mahInAnA gALA paDI gayA. A kAraNe AgaLanA varNananuM have pachInAM varNana sAthe anusadhAna karavA mATe eTaluM jaNAvavu jarUrI che ke ApaNe nainitAlamAM vistArathI karI lIdhu hatuM ane tyAra khAda rANIkhetanA paNa uDatA pravAsa karI lIdhA hatA, have ApaNe kausAnI tarapha jai rahyA chIe. paramAnaMda) kosAnI tarapha have ame kausAnI tarapha cAlyA. keTaleka sudhI, caDhANu ja hatuM; pachI utarANa zarU thayuM ane utarate utarate kAzI nadInA kinArA sudhI pahuMcyA. ahithI jamaNI bAjue jate rastA kAzI nadI oLagIne AhmArA, tara jatA hatA. amArI basa DAbI bAju tarapha vaLIne kAzI nadInA kinAre kinAre AgaLa vadhavA mAMDI. amArA rastA nadI kInArAnI lagabhaga samAntara, kadi jarA uMce di jarA nIce, di Ama te kadi tema vaLAMka letA AgaLa cAlyA jatA hatA ane eka pachI eka gAma pasAra karatA hatA, pata- pradezamAM sa pradezamAM sarpAkAra rAjamArga upara cAlI jatI basamAM pravAsa karatA hAIe chIe ane basa saDakanA DhALa DhoLAvamAMthI, banne bAjue AvelI vRkSarAjiomAMthI, ane DAbA jamaNA vaLAMkAmAMthI pasAra thatI. hAya che tyAre ApaNI AsapAsa cAre bAjue kAI anupama nRtya cAlI rahyuM hAya, ane sarva kAMi nAcatuM, DAlatu, jhulatu hAya-eveA mAnasika anubhava thAya che. ane A anubhava kAMI pAMca paMdara mInITa pUratA sImita hatA nathI. AvA paribhramaNa, daramiyAna cAlIza cAlIza paccAsa paccAsa mAIlanA " antarA ghaNI vAra. kApavAnA hAya che. eTale kalAko sudhI cAlatA ApaNe tA. 1-1 59 A sadhana anubhava mana taiyA kalpanAne DAlAvyA karatA hAya che. sAdhAraNa rIte pravAsIotu lakSya eka sthaLethI upaDayA eTale niyata karelA bIjA sthaLe kema jaldithI pahoMcavuM e bAbata upara vadhAre kendrita hAya che, ane tethI je pradezamAMthI tene pasAra thavAnuM hAya tenu tene mana koI vizeSa mahatva hetu nathI. paNa jete mana kAi amuka sthaLe pahoMcavuM e eka nimitte tA hoya ja che, paNa sAthe sAthe AvA samaviSama pradezamAM paribhramaNa karavuM e paNa jenA uddeza haiAya che tenA mATe AvA pravAsa daramiyAna AnaM dezamAMcathI aMkita nahi evI bhAgye ja koi paLa pasAra thatI hoya che ane AvA pravAsI paLe paLe navuM navuM rUpa dhAraNa karatA nisarge saundarya nuM nirantara anupAna karate rahe che. prastuta pravAsa daramiyAna mArA cittanI lagabhaga AvI kAMika dazA rahetI hatI. AgaLa ca latAM seAmezvara AvyuM je A bAjunuM eka mukhya girinagara lekhAya che; canA AvyuM jyAM gAMdhI Azramanu eka mATuM thANu che. ahiM ame amArA keTalAka vadhArAne sAmAna mUkayA. pachI lagabhaga sapATa pradeza upara vahetI kAzI nadI eLa'gIte ame AgaLa vadhyA ane thoDI vAramAM kausAnI tarapha lai jatA pahADa upara caDavA mAMDayu. lagabhaga aDhI traNa hajAra phITanA caDhANu bAda Akhare kausAnInu basasTepa AvyuM kosAnI 4 ahiM ame basamAMthI nIce utaryAM; sAmAna utAryo; mArA karyA ane DAkhI bAjAe mAla savA mAila dUra AvelA kaeNpTana dolatasiMhanA baMgale gaMgAkuTira ke jyAM ame utaravA rahevAnu AgaLathI nakakI karyuM hatuM te tarapha ame cAlavA mAMDayuM. rANIkhetathI sADA daza vAgye upaDelA, kausAnI paheoMcyA tyAre apAranA aDhI vAgyA hatA. 'gagAkuTira' upara sADA traNa lagabhaga paheoMcyA. A 'gaMgAkuTira' e sthaLa hatuM ke jyAM svAmI AnaMda chellA pAMca sAta varSathI eprIla mAsa AsapAsa AvatA hatA ane okaTobara navembara sudhI rahetA hatA. (kausAnImAM AgaLanA varSa daramiyAna takha mRtanI pratikuLatA vadhI javAthI gayA varSathI temaNe kausAnInu gama nAgamana baMdha karyu che ane hrAla mukhathI traNa kalAkanA relve raste AvelA dheAlavuDa sTezanathI traNa mAIla dUra kAsakhADanI TekarI upara rahe che.) kausAnI viSe tema ja ga MgAkuTira' viSe temanI pAsethI dhaNu dhaNa sAMbhaLelu' ane tethI A sthaLa viSe keTalAya samayathI mana UMDI jhaMkhanA sevatu hatu. Aje e kausAnImAM ane e gaMgATira' mAM AvavAnuM banatAM mArU dila AnaMdathI ubharAtuM hatuM. kausAnI sAthe . khIjI paNa eka pavitra purUSanuM smaraNa joDAyeluM .hatuM. 1929 nA juna mAsamAM gAMdhIjI AsmerA bAju AvelA tyAre rANIkheta tathA tADIkheta thaIne juna mAsanA chellA aThavADIyAmAM ahiM AvelA ane basasTeApanI najIkamAM AvelA DAka maMgalAmAM daza divasa rahelA ane gItAnA anAsakita yoga uparanuM prakaraNu temaNe ahiM lakheluM. ahiMthI pachI teo vaijanAtha tathA khAgezvara sudhI gayelA. gAMdhIjInA smaraNa sAthe AvI viziSTa rIte joDAyalA sthaLa viSe gAMdhIjInI saMnidhimAM ochuM vadhatuM rahevAnu. jene sadbhAgye sApaDayu hoya tene mana eka vizeSa AkarSaNa rahe te svAbhAvika che. basasTopathI DAbI bAjue AvelA parvatanI kAre kAre uMce laI jatI mAchala savA mAlanI saDaka sTeTa bagalA pAseH khatama thAya che. ame jyAM utaryAM hatA te gaMgAkuTira sTeTa aMgalAnI A bAjue bahu najIkamAM che. saDakanI jamaNI bAjue jarA nIce utaratAM baMgalAnA pravezAra pAse pahoMcAya che. dazeka pagathiyA caDIe eTale bagalAnI traNe bAjue AvelI parazALamAM dAkhala thavAya che. rahevA ArAma karavA mATe vaccenA bhAgamAM ekanI pAchaLa nAnA bIjo oraDo ema kula cAra oraDA - che. parazALamAMthI pUrva, uttara tathA pazcima ' ema traNe bAjue dUra dUra AvelA parvatapradeza sudhI najara jAya che. uttara bAjunI parazALamAMthI rahevAnA oraDAmAM dAkhala thavAya che. AvI ja rahevAnI gAThavaNu nIce AvelA bhoMyataLIAnA mALamAM paNa che. ame uparanA bhAgamAM rahyA hatA. nIcenuM khAlI hatuM. gagAkuTiramAM pahoMcyA tyAre tenA mAlIka kaeNpTana daulatasiddha amArUM svAgata karavAnI rAha jotA ubhA hatA. gaye varSe bahena menA tathA ajitabhAI kausAnI AvelA tyAre temane kaeNpTana daulatasiMhanI oLakhANu thayelI ane te gaMgATiramAM ja traNacAra divasa rahelA. e paricayanA AdhAre ja AmAre A vakhate gagAkuTiramAM rahevAnu AgaLathI nakakI thayuM hatu. bAjue khIjo jaMgalo che tyAM kaeNpTana sAheba pAte sahakuTuMba rahe che. amA temaNe cA-nAstAthI Atithya karyuM. navA sthaLamAM ame amArA sAmAna gAThAbyA ane rahevA, suvA, rasAi karavA vagerenI vyavasthA vicArI lIdhI nainItAla tathA rANIkhetamAM ame hATelamAM rahyA hatA. ahiM amAre petA thakI rasAnI vyavasthA karavAnI hatI. ahiM aThavADiyu" rahevAnA amArA vicAra hato. ame me mAsanI 25 mI tArIkhe ahiM AvyA. te divase jeTha mAsanA zukala pakSanI sAtama hatI. uttara dizA taraphanI parasALamAM paDatI bArIomAMthI bhAre vizALa pradeza daSTigocara thatA hatA. vacce koI ADaza ke antarAya nahatA. khArInI nIce DhoLAva upara nAnAM nAnAM khetare dUra dUra sudhI patharAyelAM paDayAM hatA ane e DhaLAva pUrA thatAM nIce khINamAM bhAre vizALa medAna ane chUTAMchavAyAM gAmaDAMo najare paDatAM hatAM. tenI AgaLa dRSTi doDAvatAM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 01, , ' ' prabuddha jIvana 1-1-58 :: niItalanuM eka dRSya nainItAlanuM A di : ekanI bAjAe bIjI ema aneka parvatamALAo dekhAtI hatI prakAze javaLa banelA e kSitijapradeza upara himazikharanI [ ' ' ane tenI pAchaLa 210 mAIlanA vistArane AvarI letAM hima- hAramALA najara upara taravA lAgI. bAjunA oraDAmAM sutelA - zikharo AvyAM hatAM, je vartamAna rUtu daramiyAna dhuLa dhummasathI ajitabhAIne meM uThADayA ane kahevA lAgyuM ke "ajitabhAI, uThe . mATe bhAge, DhaMkAyalAM rahetAM hatAM. parasALamAM beThAM beThAM himAlayanA uThe, Aje te Izvare ApaNA upara meTI mahera karI che ane sAme A vistArane enA samaye samaye badalAtA jatA rUparaMgana-nihALyA baraphanA pahADe Abehuba dekhAI rahyA che. bALake paNa uThI gayA karavA e ahiM AvyA bAda amAre eka mukhya vyavasAya ane ame badhAM ya ozarImAM ekaThAM thaI gayAM ane cakita nayane - banyA hatA. dhavala zikhare jovA lAgyA. jamaNI bAjunA khUNe. sUryane udaya thaI ? : ahiM AvyA tyAre baparanA bhAganI jarA uSmA varatAtI rahyo hato ane tene prakAza A girizikharone sonerI raMge raMgI hatI. sAMja paDI ane ThaMDaka varatAvA lAgI; sUryanA AchA thatA rahyo hate. kudaratanI A bhavya lIlA nirakhatAM amArAM dila nAcI tejamAM ene e ja pradeza vidhAre ramaNIya, vadhAre namaNuM lAgavA uThayAM. gAIDa bUkamAMthI nakaze kADhIne A DAbI bAjue cheDAnA mAMDyAM AgaLa pAchaLanI parvatamALAoe gherA bhurAthI AchA, bhAgamAM dUra dUra dekhAya che te kedAranAtha ane badrInAthanAM zikhara, bhukharA sudhInA judA judA raMgo dhAraNa karyo. rAta paDI ane tenI bAjue dekhAya che te nIlakaMTha (21650 phITa), pachI kAme, kezakala, saptamInA caMdramAnI AchI dhavala rezanI sarvotra camakavA (25447 phITa) pachI naMdAghuMTI, (20700 phITa), pachI trizalanAM lAgI. kausAnI ane temAM paNa gaMgAkuTiranI e vizeSatA hatI ke 22000 thI 23000 phITanI uMcAI dharAvatAM traNa zikhare, pachI ahiM je akhaMDa ekAnta, lagabhaga nirjanatA, ane gADha zAnti naMdAdevI (2pa684 phITa), pachI naMdakeTa (22510 phITa), ane te anubhavavA maLe che ane kSitija pradeza cokhkhuM hoya tyAre ahiM je cheDe AgaLa pUrva bAjue paMcaculI (22650 phITa) ane dUra dUra vistAramAM himagirizikhare jovA maLe che-te ekAnta ane zaktine anubhava tathA bhavyatAnuM darzana himAlayamAM bahu ochA sthaLee sulabha hoya che. - himazikharanA prathama darzana - amane evI AzA hatI ke kaisAnI pahoMcIzuM eTale te pachI amArI sanmukha vIze kalAka himazikhare dekhAyA ja karatAM na haze. paNa e AzA, ahiM AvyA pachI lAgyuM ke, vadhAre paDatI na hatI. ahi AvyA tyAre uttara dizAnuM kSitija nainItAla tathA cherANIkheta jevuM ja dhuM dhaLuM hatuM. e ja sthiti bIje divase, trIje A divase cAlyA karI ane amAruM mana nirAzA anubhavavA lAgyuM. . manamAM ema thayuM ke jema dArjIlIMga ame gayelA ane tyAM ane che. vADIyu rahevA chatAM ame kadi himazikharanAM darzana nahotAM karyA tema ahine nivAsa paNa e darzanathI vaMcita ja rahevAne. ahiM ame ravivAre AvyA. sema, maMgaLa A dRSTie phogaTa gayA. budhavAre savAre huM uThayAM ane bahAra sAme najara karUM te jema... nATakane paDade koie uThAvI lIdhuM hoya ane pAchaLane kaI che bhavya sana" najara upara Ave ema sUryodayanA kIraNo vaDe nainItAlanA sAmAjika kAryakara zrI gaMgAbena jezI kausAnI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA A * : navAsasthAna che. nainItAlanuM bIjuM duSya ' apapI ane naphA Ama eka pachI eka zikharane tAravI tAravIne temanI ummara 58-60 varSanI che. temanA pitA iMglapimAM pacI. oLakhavAne nizcita karavAne ame prayatna karavA lAgyA. pachI amane garanuM kAma karatA hatA. temanuM mULa nAma che "mIsa ketherAina merI mA che ema dhaMdhu ke jarA vadhAre uMcANumAM AvelA sTeTa baMgalAmAM jaIe helImena'. laMDana yunivarsiTInAM teo grejyueTa che. jIvananA prAraMbhe che StAM vadhAre sArU dekhAze. eTale gAIDa bUka laIne huM ane ajita- kALamAM teo laMDananA garIba latAomAM kAma karatA. temanA parivAranI bhAI tyAM pahoMcyo, ethI saMtoSa na thatAM tyAMthI paNa vadhAre uMce cayamAM AvelA hidI vidhArthIoe temane jaNAvyuM ke ahi . AvelI kaMsAnI parvatanI uparanI kAra upara ame pahoMcyA. Ama garIbI che ?'kharI garIbI jevI hoya te hiMdustAna jAo." A ja mana bharIne himazikharo joyAM, mANyAM ane kausAnI sudhI AvyAne sAMbhaLIne teo hiMda AvavA AkarSayAM, ane 1835 nI sAlamAM bI parizrama kalitathI thato anubhavyuM, ane bhale have himapate na teo udayapuranA bhAratIya vidyAbhavana'mAM kAma karavA mATe joDAyAM. dekhAya to kAMI nahi ema manamAM saMtoSa cintavya. e daramiyAna temane sva. jamanAlAla bajAjanA paricayamAM AvavAnuM karI che ke A saralAdevI' banyuM. temanI preraNAthI teo vardhA-sevAgrAma. gAMdhIjI pAse gayAM. ke ame kaMsAnI hatA e daramiyAna zarUAtanA divasomAM AgaLa gAMdhIjI temanI rItabhAta tathA temanuM sevAparAyaNa prAkRtika vaLaNI jene ulekha karavAmAM AvyA che te kasturabA mahilA uththAna joine bahu rAjI thayA. temaNe temane "saralA' nAma ApyuM ane maMDaLanA sthApaka ane mukhya saMcAlaka saralAdevIne maLavAnuM ane tyArathI teo "saralAbahena" athavA te "saralAdevI' nA nAmathI oLakhAya temanA lakSmI AzramanI pravRttio jovAnuM sadbhAgya amane sAMpaDyuM. khAvA lAgyAM. sevAgrAmamAM saralAdevIe akhila bhArata tAlimI A saralAdevIne thaDa pUrvaparicaya ahiM Apa asthAne nahi saMdhamAM zrI AryanAyakamajI sAthe kAma zarU karyuM. lekhAya. teo mULa jarmana che, paNa. IMglAMDamAM ucharelAM che. Aje 1940 nA arasAmAM temanI tabiyata bagaDI ane teo bahAra nabaLAM paDI gayAM. eTale tabiyata sudhAravA mATe bApujIe temane Amera mekalavAne prabaMdha karyo. tyArathI teo AmerA bAjunA pahADomAM vasI rahyA che. teo bhAre parizramazIla che ane sevAbhAvI che 'te jANe temane gaLathuthImAM ja maLyuM hoya evI temanI jIvananizAna che che. 1842 nI laDatamAM jyAre aMgreja sarakAre A bAju bhAre julama karela tyAre A bahene sarakArane bahAdurIpUrvaka sAmane che. kare ane sarakArI julamane bhoga banIne jemanA purUSe jelamAM gayA hatA ke mRtyu pAmyA hatA tevI pahADI bahenane AzvAsana ApavA ane madada karavA teo gAmaDe gAmaDe bhaTakelAM. ema karatAM teo jelamAM gayAM. 1845 mAM teo chuTayA tyAra bAda pahADI ki gAmaDAMnI bahenanI sevA karavA mATe AgaLa upara jemano ullekha jo karavAmAM AvyuM che, te gaMgAbahenanA pitAzrI pata jI. satavAle tA. saralAdevIne kasAnImAM Avele pitAne vADI-baMgale AvyA. temAM saralAdevIe pUrNAnaMdajInAM sva. patnI lamIbahenanuM nAma joDIne ke gAdhIjInA AzIrvAdapUrvaka limI AzramanI sthApanA karI, ene chetenA cAlu vahIvaTa mATe kasturabA mahilA udhyAne maphaLInI eDI mAyAdAsa'' karavAmAM AvI. karavAnA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- prabuddha jIvana ' ' tA. 1-1-58 zrI kasturabA mahilA uththAna maMDaLa saMcAlita lakSmIAzrama bhavAlIthI mAMDIne pauDI tathA harI sudhInI chokarIo vasI rahI, - A maMDaLanAM uddeze tene lagatI eka paricaya patrikAmAM nIce brAhmaNa, kSatriya, harijana-sarva varganI chokarIo hAla AzramamAM sAmela mujaba ApavAmAM AvyA che: thaI rahI che." . N "buniyAdI tAlIma mahAtmA gAMdhInA racanAtmaka kAryakramanI A Azrama jevA eka divasa savAre huM ane ajitabhAI A aMtima racanA che. ApaNe ema paNa kahI zakIe chIe ke temAM nIkaLyA. amAre gaMgAkuTirathI kausAnInA basa sTopa sudhI javAnuM. temanA jIvananuM samasta kArya saMpUrNa rUpamAM saMmilita banyuM che. hatuM ane pachI saDakanI bIjI bAjue AvelI TekarI upara ThIka bApU IcchatA hatA ke buniyAdI tAlIma mAraphata ApaNA dezanAM ThIka caDavAnuM hatuM. AzramanA makAna pAse AvIne ame ubhA rahyA. bALake asalI rUpamAM svAvalaMbI bane ane utpAdaka buniyAdI udhoga tapAsa karatAM mAluma paDayuM ke tyAM vasatI bahene sAthe saralAbahenadArA pitAnuM zikSaNa pAmatAM pAmatAM ane dezanI saMpatti vadhAratAM e bAju badhA leka emane saralAbahena tarIke oLakhe che vadhAratAM svAzrayI chAtra bane. A zikSApadhdhati vaDe bALakone uparane mALa bhajana karatAM hatAM. ame emanI rAha jotAM nIcenA | zArIrika, mAnasika temaja AdhyAtmika vikAsa saMpUrNa rUpamAM thaI maMdiranA meTA hAlamAM beThA. thoDI vAre teo nIce AvyA. temaNe | zakaze evo temano abhiprAya hato. buniyAdI tAlImanI kameTI e uparanA bhAgamAM melakhAu raMganI ! khAdInuM paheraNuM paheluM hatuM bAbatanI siddhi upara thavAnI ke zrImanta dezamAM je ucca koTinI ane nIcenA bhAgamAM lagabhaga evA ja raMganI khAdInI suravALI A bauddhika tathA AdhyAtmika zikSA tArkika upAye vaDe bALakone maLe che paherI hatI. pagamAM rabaranA taLIyAvALA kaMtAnanA' zujha (jeDA) te zikSA ApaNA dezanA garIba bALakone vyAvahArika utpAdaka kAma hatAM. mAthuM khulyuM hatuM. uMcI kahevAya ja nahi ane tema taddana -karatAM karatAM ane zikhatAM zikhatAM maLI jAya. AnuM pariNAma e ThIMgaNa paNa na kahevAya evI temanI AkRti hatI. gaura suMdara AvavAnuM ke jIvananA dRSTikaeNNamAM bALake zarUAtathI ja zoSaNa saumya temanuM vadana hatuM. ane cadhyA pAchaLa temanI tejasvI AMkhe rahita, svAvalaMbI,. svAbhimAnI samAjanI ka95nA prApta thavAnI, camakatI hatI. zarIra ghATIluM tema ja kasAyeluM lAgatuM hatuM ane othI ApaNuM rASTrIya jIvananI sAmAjika, Arthika, rAjanaitika vagere meDhA upara AdheDa ummaranI chApa najare paDatI hatI. temane jotAM nI dareka bAju upara bhAre prabhAva paDavAne ane sarvodaya samAjanI ame ubhAM thayAM paraspara namana karyo. ame koNa chIe, kayAMthI | kalpanAne kAyanvita karavAmAM buniyAdI tAlIma taraphathI prabaLa sahayoga AvyA chIe vagere bAbatone temane paricaya Apyo. temaNe paNuM pa . maLavAne, buniyAdI tAlImamAM aneka saMbhAvanAo tema ja pariNAmenI amane bahu bhAvapUrvaka AvakAra Apyo. pachI AzramamAM je judI to AzA rAkhavAmAM Ave che. A kAMI kArakhAnAmAM banAvelI AmAM judI pravRttio. cAlatI hatI te badhI amArI sAthe pharIne temaNe baMdha karelI cIja nathI. deza, veza tathA narezanI paristhiti dhyAnamAM dekhADI. A pravRttio temanA bIjA eka paripatramAM nIce mujaba laine tene prayoga ApaNe AkhA hindustAnamAM phelAvavAnuM che. darzAvavAmAM AvI che - kumAuMnA pahADomAM dehAtI lekenI paristhiti bahu ja pachAta "buniyAdI udyogamAM kRSi che, jemAM gaupAlana tathA madhu kisI ko che e to duniyAbharamAM svIkRta vAta che ke jyAM sudhI samAjamAM makSikA pAlanano samAveza karavAmAM AvyA che. sahAyaka udyoga mAtAonA jIvanamAM prakAzane saMcAra na thAya tathA jyAM sudhI vastra udyoga che jemAM unanI kaMtAI, vaNATa tathA, kapaDAnI silAine 1 : pitAnAM bolabaccAnA pAlanapaSaNane lagatuM vyavahArika jJAna teo samAveza karavAmAM AvyuM che. gRhavidyAmAM rasoI banAvavI pANI A prApta na kare tyAM sudhI koI paNa dezanuM phAlavuM phulavuM asaMbhavita bharavuM, kAmavAsaNa uTakavA, kapaDA dhevA, koThAramAMthI tema ja khetara che. pahADamAM viSama paristhiti huM e che ke A bAjunI dehAtI mAMthI anAja lAvavuM, baLataNa mATe jaMgalamAMthI lAkaDAM vADhIne [ strIomAM mAtra ajJAna vyApeluM che ema nathI, paNa temane navarAza lAvavAM, tathA cArA mATe ghAsa kApIne lAvavuM tathA pirUlapattIne paNa hotI nathI. te Akho divasa pitAnA kRSikAmane aMge khetara eTale ke cIDanA jhADanI saLIo ekaThI karI lAvavI--A tathA jaMgalamAM ja rahetI hoya che. evI viSama paristhitimAM navA pravRttione samAveza karavAmAM Avyo che. A uparAMta sAdhAraNa yugane saMdezA temanI pAse zI rIte laI javA ? . gharagathu. tema ja, dezI davAo banAvavI tathA mAMdAonI sevA "A mATe e saMkalpa karavAmAM AvyuM che ke A bAjunI karavI A zikSaNa vyavahArika DhaMgathI rojanA kAryakrama dvArA temane chokarIone evI zikSA devAnI vyavasthA karavI ke jethI te moTI maLI rahe che. dareka chokarI pitAnI umara anusAra A pravRttiomAM thAya tyAre pitAnuM gRhasthI tathA kRSi kAma karatI karatI, pitAnI bhAga le che. koI nokara ke nokarANI rAkhavAmAM AvatI nathI, grAmINa benapaNIone Adarza grAmINa jIvananuM darzana karAvatI karA- ' A badhA kAmamAM temane svAvalaMbI thavuM paDe che, " A AzramamAM vatI, navA yugane saMdeze vyavahArika rUpamAM phelAve. A uddezathI rahetI temaja bhaNatI tathA udyoga-vyavasAya karatI bahene cAlu sana 1846 mAM kasturabA mahilA udhyAna maMDaLanI sthApanA karavAmAM jIvana kevA prakAranuM gALe che tenuM nIcenA zabdomAM koI eka * pAvI che." * nirIkSake bahu suMdara citra AlekhyuM che - tyAra bAda zarUAtamAM ja harijana okarIone AzramamAM dAkhala "A parivAramAM jema badhA vargonA loke ekamekamAM haLI ratAM je Aphata ubhI thaI teno khyAla ApatAM ukta paripatramAM maLI gayA che tevI rIte jIvana tathA zikSaNa paNa ekamekamAM vaNAi ' : DalanA maMtrI saralAdevI jaNAve che ke "khyAla te e hatuM ke gayela che. divasabhara kAma karatAM karatAM gharamAM, khetaramAM, jaMgalamAM, najIkanA gAmaDAomAMthI divasanA kAryakrama mATe chokarIo Avaze rasoImAM, kadi kadi gAmaDAMonA meLAomAM jIvananI Avazyaka ane kadAca dUrathI be cAra chokarIo AvI te zrI pUrNAnaMdajIe vyavahArika zikSA temane maLatI rahe che. prakRtinA vizALa pustakane ApelA-galamI AzramanA makAnamAM temane rAkhavA mATe jagyA thaI abhyAsa karavAmAM-jenuM daSya temane jaMgala, khetara tathA himAlayanI raheze. paNa kahevAya che ke paigaMbarane tenA pitAnA dezamAM koI hisAba darzana dvArA jovA maLe che teo eTalI ja dilacaspI rAkhe che, hete nathI. AzramamAM harijana chokarIone praveza thAya ke tarata ja jeTalI dilacaspI teo pitAne bhaNavAnAM pustake tathA AzramanI AsapAsanI chokarIoe AzramamAM AvavuM baMdha karI dIdhuM ema . hastalikhita mAsika patrikAmAM rAkhe che. rasoI pakavatAM pakavatAM , ", chatAM kumAuMne ' khuNe khuNethI bhinna bhinna Arthika tathA sAmAjika teo svAthyanA niyamo samajI le che. gAmaDAomAM pharatAM pharatAM darAnI che karI AvI ane eka kuTuMbanI bhAvanAthI sau sAthe ApaNA dehAtI sAmAjika ajJAnanAM aniSTone anubhava kare che. haLImaLIne rahevA lAgI. bhaTathI mAMDIne bhavAlI sudhI ane azikSita grAmINa strIonA jhagaDA ane amArA parivArane prema Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-pa9 tathAM sahayAga joine e antanI tulanA karIne temane sahakAritAnA prabhupta jIvana 165 aTakAvavAnA hetuthI ja mAtra nahi, paNa sattAdhArI sAdhusamAjanI ka vyavahArika anubhava maLe che. jaMgalamAM lAkaDAMme kApIne tenA meTAsaramukhatyArazAhInA sAmano karavAnA ane jItavANI vicArazAhIne nAbuda karavAnA hetuthI sadhanA janma keTalAka sAmAjika aDakhAra mitrAnA hAthe thayA hatA jemAnA hu' paNa eka hatA; ane e rIte sAdhusamAja sAthe sadha haMmezA 'athaDAtA ja rahyo che. Ave saMdha eka sAdhune kAryAlayamAM nimaMtraNa Ape ane tenu sanmAna kare e saheja kalpanAmAM Ave evI vAta nathI, paNa AjanA ApaNA mahemAnane ApaNe sAdhAraNa sAdhuonI harALamAM mUkI zakIe tema nathI. je aDakhAra vRtti amArI hatI ane che te ja khaDakhAra vRtti santabAlajI dharAve che ane tethI ame temane ahiM khelAvavAne AkarSAyA chIe. amArA saMdha jema aneka sAmAjika ane sAMpradAyika saMdharSone sAmanA karatA Avyo che tema santabAlajIne paNa janasamAja, jainasamAja ane khAsa karIne sthAnavAsI samAjanI athaDAmaNamAM sArI peThe AvavAnuM banyu che. temaNe kALakhaLate pIchANyuM che ane peAtAnA sevAkSetrane AmajanatAnA vizALa vartuLa sudhI vistAryuM che. vaLI teo svataMtra rIte vicAre che ane petAnA vicAza nirapaNe raju kare che. ane tethI temanA ahiM padhAravAthI amanesaMdhanA sabhyAne atyanta Ane da. thayeA che. Aje jyAre te peAtAnA sadhADAnu baMdhana choDIne bahAra nIkaLyA che tyAre amArA manamAM sahu evA vicAra Ave che ke hajI paNa santabAlajI AgaLa cAlatA kema nathI ane samAjasevAnI je uca bhAvanA temane gatimAna karI rahI che tenA vistAramAM antarAyarUpa banatAM keTalAMka khInajarUrI dhanA che tene pheMkI kema detA nathI? mArA matamAM dhoLAi rahelA A vicAra temanI samakSa raju karIne temanuM huM amArA saMdha vatI hArdika svAgata karU chu."na bhArA mAthA upara rAkhIne Azrama tara te cAlI AvatI hAya che tyAre himAlayanAM sUryAstanA senerI karaNA jotAM jotAM temanA thAka emaja utarI jAya che ane pharI pAchI hasatI hasatI ane gAyana gAtI gAtI saMsthAnA kAmamAM parAvAI jAya che. te khAvAnuM pakAve che, raseADA mATe pANI bhare che, bagIyAmAM pANI sIMce che, bhAjana karIne raseAinA moTAM moTAM ThAma vAsaNa uTake che. Aje Azrama parivAranA 30-32 mANasAnA adhA kAmakAjanI javAbadArI A chokarIo upara ja nAMkhavAmAM AvI che ane rAjIkhuzIthI e javAbadArI te adA kare che. peAtAnA pustakA layamAMthI pustakA laIne tenu N svata Mtra rItathI teo adhyayana kare che. koi paNa viSaya upara svataMtra rIte te lekhA lakhe che ane peAtAnA zikSaNavarganA samaya daramiyAna je bAbatAnI jANakArInI icchA petAnA dainika anubhavanA pariNAme tenA klimAM sphurI haiya che te badhI jANI le che. cAMdanI rAtamAM nATaka bhajavAtu hAya tyAre potAnA nAca gAna tathA khelamAM eka Adarza grAmINa kalA nirmANa karavAnI te kaziza paNa kare che." AvI saMsthAne Arthika bhIDa haMmezA cAlu hAya e svAbhAvika che. je krAi sthitisa patra vyakti A saMsthAnA muniyAdI kArya prati AkarSAya teNe jarUra potAnA Arthika hAtha A saMsthA tarapha lakhAvavA dhaTe che. e ja svAgatanA sUrane vistArIne sadhanA maMtrI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe jaNAvyu ke "A amArA saMdha karela mAthAMnA mAnavIonA sadha che. te sadha karela mAthAMnA eka sAdhune AvakAre te atyanta samucita che. aMgata rIte kahuM te saMdhanuM kAryAlaya eka rIte mArU' sAdhanAkSetra banyuM che. e kSetramAM sAdhakanI vRttithI vicarato ane janasevAnI UMDI tamannA dharAvatA santabAlajIne upasthita thayelA joine mArU citta eka prakAranI AnadbhavyAkuLatA anubhave che. sAmAnyataH mata maLe ane maitrI ubhI thAya che ane matabheda ubhA thAya ane maitrInA anta Ave che. paNa amArI bAbatamAM kAMIka juduM ja banyuM che. ame te vicAranA kSetramAM athaDAtA rahevA chatAM maitrInI sAdhanA karI rahyA chIe ane maitrInA AnaMda mANI rahyA chIe. mArA ane temanA sabaMdhanI A vizeSatA che. matabheda hAvA chatAM manabheda hAvAnI kazI jarUra nathI e mArA tema ja temanA anubhavanA cAlu viSaya che. e muni che; huM gRhastha chuM; ema chatAM eka mitra mitrane AvakAre, eka pravAsI anya sahapravAsInuM svAgata kare evA bhAvathI, evA umaLakAthI huM. temanuM svAgata karUM chu." AzramanI vividha pravRttine lagatA vibhAgo ame eka khUNethI khAna khUNe pharIne joyA. utI udyogane A saMsthAmAM sArU sthAna ApavAmAM AvyuM che ema lAgyuM. tenI vividha prakriyA jotAM mane dhaNu navu jANavAnuM maLyu. uttara pradezanI sarakAre A saMsthAne jaMgalamAMthI sArA pramANamAM jagyA kADhI ApI che. ane te upara judI judI pravRttione anulakSIne ThIka ThIka makAne dhAyA che. saralAbahenanA karmayoga ane kAryaniSTha joine mana khuzna prasanna thayu. teo saMpUrNa aMzamAM bhAratIya' anI gayA che ane hiMdI tema ja pahADI bhASA saraLapaNe khele che. " temanI sAthe ame lagabhaga be kalAka gAlyA, ane ATale dUra dezane eka khuNe, --pahADAnI vacamAM, eka mIzanarI mAphaka, prasiddhinI kazI apekSA vagara pachAta pahADI baheneAnA udhdhAranuM teo je . kAma karI rahyA che te joine ame vismaya, AnaMda ane AdaranI lAgaNI anubhavI. temanI ame rajA lIdhI ane lAMkhA rastA kApIne gagAkuTira AvI pahoMcyA. temanI madhura, sevAbhAva nItaratI ATTatinI. temanI saumya, surUpa, tejasvI mukhamudrAnI mArA smaraNupaTa upara paDelI chApa Aje paNa eTalI ja jIvanta che. apUrNa *. pada ' ( anusaMdhAna pAnuM 160 uparathI cAlu ) santabAlajI saMghanA kAryAlayamAM prastuta jAhera sabhAnA anusadhAnamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA kAryAlayamAM saMdhanI kAryavAhaka samitinA sabhya tathA anya gheADAka niyaMtrita bhAi bahene ane santanAlajInI vacce vArtAlApane prasaMga yojavAmAM AvyA hatA. te mujaba muni santabAlajI saMdhanA kAryAlayamAM padhAryAM hatAM. kAryAlaya bhAI baheneAnI hAjarIthI khIcekhIya bharAI gayuM hatu. sagha taraphathI karavAmAM Avela svAgata sadhanA eka sthApaka sabhya ane kASAdhyakSa zrI ratilAla cImanalAla kAThArIe muni santabAlajIne sadha taraphathI AvakAratAM jaNAvyuM ke "sAnI 30 varSanI kArakIrdImAM A pahelA ja prasaMga che. ke jyAre sadhanA kAryAlayamAM kAI jaina muni padhAryo hAya ane saMghe temane AvakAra ApyA Aya. mAtra bAladIkSA ke ayogya dIkSA tyAra bAda eka mitra taiyAra karelA prazna munizrI samakSa raju kara vAmAM AvyA te prazno ane muni santakhAlajIe AvelA javAmAM nIce mujaba hatA : prazna 1H ApanAM pravacanamAM Apa rASTrIya tema ja AntararASTrIyakhAkhatA carcA che. te temAM zrotAone ane khAsa karIne bahunAne samaja keTalI ? uttara : vizva Aje eTaluM sAMkaDu banyu che ke kAi eka pradeza ke vatA prazna samagra vizvane sparmAM vagara rahetA nathI. vijJAnanI A gatinI sAthe dhame tAla sAdhave ja rahyo. dhama te dhArmikAthI ja TakI zake ane AgaLa dhapI zake. AthI AvA vyApaka dharmanI vAta mAre AmajanatA AgaLa mUkavI anivArya khanI che. rAjakIya dRSTie paNa duniyAmAM leka zAhInI mAMga vadhI rahI che. lokazAhImAM lokAnI samaja ane cAritrya jeTalAM keLavAya, teTalI ja tenI pragati sAcI dizAmAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E , 166 prabuddha jIvana tA. 1-1-59 thaI zake. ApaNA dezanAM gAmaDAM, pAchaLa rahI gayelI jAtio gatie cAlI rahI che. A AzcaryakAraka ghaTanA che. enuM kAraNuM ane mahilAomAM vigatanI dRSTie samaja; bhale ochI hoya, gAMdhIyuganI asara hovAne pUre saMbhava che. mAre nAme bIje - paNa sejhanI draSTie je kara jhulAve pAraNuM, te vizvanuM bhAvi : saMpradAya cAle tevI mArI icchA nathI. vaTALavRtti sAme mAre ghaDe' e kahevata yathArtha Thare e mAre jAtaanubhava che. prathamathI virodha che. AthI meM je cidana ane je saMpradAya ApaNAM gAmaDAMnA kisAnone jarAka vigate jANavA maLe ke maLyAM che, temane tyAgyAM nathI, tyAgavA icchA nathI. mane mAtra vizvaprazno keTalI suMdara rIte chaNe che tene paNa mane jAta- AzA ja nahIM, zraddhA che ke jaina sAdhu A vicAradhArAne anubhave che. alabatta temane bhASA ane vigato maLavAM piAtapitAnI kakSA anusAra avazya jhIlaze. AthI tame saheje joIe. jo piMDe so brahmAMDe' e sUtra A dezanA AvA samajI zakaze ke je bhAIbahene Aje jaina sAdhuvaNe viSe mahattvanA vargo pAse AcaraNamAM jovA maLe tevA Aje khAsA vizALa daSTikoNathI vicArI na zakavAne kAraNe, ke tevuM bIjA sage che, mAtra taka maLavI joIe. mArI vAtane gAmaDAM sAdhuomAM na jovAne kAraNe, mAnyatAbheda sevI bIju jAhera ane bahene pitAnI Dhabe samajIne AcaraNathI javAba vALe karavA karAvavA icche che, teone Agraha paNa ApoApa che. tevA sukhada anubhave huM ghaNIvAra "vizvavAtsalya'mAM TAMkuM vilIna thaI jaze evI pratIti sAthe huM A paMtha kheDI rahyo chuM. chuM. meTI saMkhyAmAM teo sAMbhaLe che; jijJAsAthI sAMbhaLe che; prazna 4: amArA saMdhanuM nAma "muMbaI jaina yuvaka saMdha'mAMthI prabuddha te paNa enuM jIvaMta pramANa che. mAnava saMdha' e mujaba parivartana karavAnI sUcanA zrI paramAprazna : sAmAnya rIte ApanI pAsethI leke AtmAnI--dharmanI- naMdabhAI taraphathI karavAmAM AvI che je Apa kadAca jANatA A vAta sAMbhaLavA Ave che. AvuM na sAMbhaLatAM teo nirAza haze ane tene lagatI temanI neMdha tA. 15-11-58 nA na thAya che. te A bAbatamAM ApanuM mantavya jaNAvavA vinaMti che.' prabuddha jIvanamAM pragaTa thaI che je Ape kadAca joI haze. uttaraH jIvana ane dharmanA bhAgalA paDI zake nahIM. mAnava jIvana A saMbaMdhamAM Apane zuM abhiprAya che? sAthe saMkaLAyelI koI paNa vAta sAthe Atmadharmane saMvAda ja uttara: "prabuddha mAnava saMgha' nAma khUba AkarSaka che. muMbaI jaina hoya, visaMvAda hAya nahIM. huM vizeSa jera samAja, rASTra ane yuvaka saMdha jAte bhale pitAne racanAtmaka kAryakramane haju vizvano mAnavasamAja pratyenI ApaNI pharaja para eTalA amala nathI karI zakyo tema mAne. tene mATe A namratA mATe ApuM chuM ke keTalAMka varSothI dharmopadezake e vyaktinA bhUSaNarUpa che, paNa teNe je vicAra vahetA mUkayA che, prabuddha aMgata jIvana Upara vadhu paDato ekAMgI jheka Apyo che. A jIvanadvArA je vicAro zrI paramAnaMdabhAI jevA paramasnehI kAraNe vaiyaktika ane sAmAjika bane jIvana vacce meTI khAI (saMdha vatI) ApI rahyA che, tethI huM sArI peThe paricita paDI gaI che. pariNAme vaiyaktika jIvanamAM paNa daMbha ane . rahuM chuM. AthI mane saMdha tarapha AtmIyatA jAge che. A draSTie nAnI meTI kSatio patI gaI che. te dUra thavA mATe mAnava- prabuddha mAnava saMdha' ja nahIM paNa "prabuddha prANI saMdha' nAma *"." dharma prathama samajAvavAnI jarUriyAta UbhI thaI che. mAnavadharma apAya te paNa IcchanIya che, paraMtu jyAre jaina yuvaka saMdha' che te upara ja AtmadharmanI ImArata khaDI rahI zake te dekhItu che. nAma che ja, te jaina e vADo nathI, paNa "vizvajIvanadharma e kharuM ke AtmAnI vAtethI je kAna devAyA hoya, temane che te batAvI ApavAnI maLelI saMdhi paNa na gumAvI zakAya. thoDI vAra mAnavadharma, jIvanadharma, vizvajIvana sAthe saMkaLAyeluM ' huM jaina ne "vizvamAnava mAnIne A vAta kahI rahyo chuM. - ApaNuM jIvana e vAte navI lAge, paNa dhIre dhIre AvA nAmAMtara karavA karatAM kAryAMtara karI jaina nAmane vizALarUpa bhAIbahene paNa vAstavikatA samajavA lAge che, tyAre teone ApavAne mAre mata che. bAkI te saMdhanA AtmAsamAM pArAvAra saMtoSa thatA anubhavI zakAya che. A 'paramAnaMdabhAI ane temanAM Apa badhAM sAthI bhAIbahene je prazna 3: sthAnakavAsI samAjane ghaNo mATe bhAga Apane jaina sAdhu vicAraze, te vadhu anurUpa haze. 'prabuddha jaina" ne badale "prabuddha tarIke kema svIkAratA nathI athavA te Apa jaina sAdhu nathI jIvana pAkSikanuM nAma paDyuM. tyAre paNa meM A jAtanA mArA ema jAhera karavAne zA mATe Agraha rAkhe che? vicAro darzAvelA, tevo mAro khyAla che. uttara: sthAnakavAsI samAjane keTale bhAga mane jaina sthA0 prazna 5: sAdhusaMsthAnI Apa jarUriyAta mAne che ? jarUriyAta hoya sAdhu tarIke svIkAre che ne keTale bhAga nathI svIkArate enI te AjanA vakhatamAM kevA sAdhu hovA jarUrI che e saMbadhamAM carcAmAM huM nahIM paDuM. huM mArI jAtane sthAnakavAsI jaina sAdhu ApanA vicAre jaNAvavA vinaMti che. - mAnIne cAluM chuM; kAraNa ke mane saheje e saMpradAyanI dIkSA uttara: huM sAdhusaMsthAnI jarUriyAtamAM mAnuM chuM. AjanA yuge te maLI che. jainadharmane huM vizvadharma mAnuM chuM. jainadIkSAmAM enI savizeSa jarUriyAta che. kAraNa ke AjanI duniyA ahiMvizvanAM nAnAMmoTAM prANIo pratyenuM mAbApa jevuM vAtsalya- sAne savizeSa jhaMkhI rahI che. AvuM vyApaka ahiMsaka mArgadarzana pIrasavAnI vAta mAruM moTAmAM moTuM AkarSaNa hatuM ane che. sAdhusaMsthAnA sabhya AsAnIthI ApI zake. bha. mahAvIra A saMnyAsIone mAthe samAjadharma ane Atmadharma jALavavAnI ane bha. buddha enAM aitihAsika ane javalaMta udAharaNo che. javAbadArI anAyAse Ave che, temAM ya jaina sAdhuvarganI A sthaLe mAre ekarAra karavA ghaTe ke AjanI sAdhusaMsthA javAbadArI sauthI mahAna mAnIne namrapaNe huM cAlI rahyo chuM. ATalI kAryakSama nathI rahI zakI. alabatta tAjA kALamAM paNa bhAlanalakAMThAne prayoga ane ghATakeparanuM sthAnakavAsI jaina maharSi dayAnaMda svAmI rAmatIrtha ane svAmI vivekAnaMda jevA samAjanA Agraha thayeluM cAturmAsa enuM jIvaMta pramANa che. apavAde nIkaLyA che ke jene lIdhe gAMdhIjIne A yuge sArI tame saheje samajI zake che ke samAjanI dharmakrAntinI prakriyA evI saphaLatA maLI zakI. haMmezAM dhImI hoya che. samAjanI cAlu netAgIrI jemanA AjanA vakhatamAM gAMdhIyugane anurUpa sAdhu hovA jarUrI hAthamAM hoya che, teo e prakriyAne dhImI rAkhavAmAM ke rekI che. mahAvIrayuga ane gAMdhIyuga vacce eka meTa phera che. rAkhavAmAM rasa letA hoya che, paNa huM mArI jAtaanubhava, mahAvIrayuge vijJAna A svarUpanuM nahatuM, jevuM Aje che. tame e praznamAM rajU karyo tenA karatAM, judA jaI rahyo chuM. bIjI bAju ' mAnavajAtanuM bhale rAjakIya kSetre, Aje ethI ja mane lAge che ke dharmakrAntinI prakriyA Aje tIvra - jeTaluM saMgaThThana che, teTaluM bhUtakALa nahotuM. pariNAme rAjaM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-58 ka . prabuddha jIvana, . ' kI kSetre lokazAhI sthApavI, tene vyavasthita banAvavI. tathA cAreyanI samAnatA che. keTalIkavAra gRhastha paNuM sAdhuo karatAM ke : " ahiMsaka hathiyArane, sarve prajavyApI banAvI vizvazAMtine vAM. AgaLa nIkaLI jAya che. alabatta " samuccaye jotAM sAdhuo mAge dareka rASTrane doravuM. . AvI ahiMsAnI mahAna jevA ke gRhastha karatAM AgaLa hoI zake che. kAraNa ke sAdhuvargane badArI bhArata uThAvaze te mATe duniyA mITa mAMDI rahI che. parasAdhanAnI anukULatA savizeSa hoya che. paNa A parathI AvI javAbadArI bhArata te ja uThAvI zake, je temAM ' , 'sAdhu gauravagraMthI laIne kare, te te aTaka' ja, paDe. mArA niHspRhI sAdhupuruSe mazAlacI banIne deratA hoya. AvA pUratuM te huM jaNAvI zakuM chuM ke huM eka sAdhu chuM, tethI sAdhupuruSee prANumamatA, pratiSThAne. lebha ane hareka prakArane ' tame bhAIethI huM UMcuM chuM ke judo chuM ema mane lAgaparimaha choDavA tatpara thavuM paDaze. jUnAM mUlyone sthAne navAM karuM. tuM ja nathI. huM tamArAmAM ja eka chuM ane ApaNe mUlya sthApavAnuM kAma, jUnI netAgIrIne sthAne navI netA- badhAMe sAthe cAlIne, ekamekane preraka tema ja pUraka baLa: "gIrI ubhI karavAnuM kAma, tathA dharma-vijJAna, dharma-rAjakAraNa, ' ApIne AgaLa vadhavAnuM che ema huM mAnuM chuM. A daSTie - H~vyavahArae badhAnI sadhinuM kAma tevA sAdhupuruSe sArI, tamArA saMdha sAthe AtmIyatA anubhavatAM mane khUba khUba peThe karI zake tema huM mAnuM chuM. . , sateSa thAya che." * ' prazna 6: bhAla naLakAMThAmAM ApanI preraNAthI thayelA racanAtmaka kAryanI A mujaba keTalAka praznonA munizrI taraphathI khulAsA kara, rUparekhA samajAvavA vinaMti che. A vAmAM AvyA, pitAnA Aja sudhInA jIvananI tathA vividha pravRttiuttara: atyAre mArI pAse bahu ochI miniTe che. tethI bhAlana- enI TuMkI rUparekhA temaNe raju karI, ane tenA anusaMdhAnamAM lakAMThA, prayoga viSe vadhu nahIM kahuM e viSe AjanA rAtrI- pitAnA AjanA jIvananI prakriyA saMbadhe tema ja "judI judI " pravacanamAM huM vadhu kahevAne chuM. ahIM vigatene badale tatva- bAbatone lagatAM temanA mAnasika valaNa aMge temaNe mukata mane darzananI rIte kahuM te AjanA jagatamAM rAjyanI belabAlA carcA karI ane A nikhAlasa carcA sAMbhaLIne ane te pAchaLa ' che. A dezamAM rAjya karatAM samAjazakita upara vadhu jhoka vyakta thatA vAtsalyabharyA mAnasane paricaya pAmIne saunAM dila . hatA. RSimunio ane brAhmaNa hRdayaparivartananI zakti AnaMda ane saMtoSathI adra banyAM. e ja bhAva saMdhanA maMtrI , , upara sArI peThe kheDANa karatA ja AvyA che. kamabhAge samAja zrI cImanalAla je. zAhe munizrIna saMdhamAM thayelA Agamana upara rAjya bharaDe lIdhe che. te bharaDe dine dine vadhato jAya badala AbhAra mAnatAM pragaTa karyo ane jaNAvyuM ke "amArAmAMnA che. che. sadabhAgye bhAratanAM eTalA bhAgya che ke bhAratIya rAjyanI keTalAkanA manamAM munizrInA vicAro ane valaNa viSe gerasamajutI : dhUrA evI saMsthAnA tathA evI vyaktionA hAthamAM che ke pravartatI hatI ane keTalAka khATA khyAle amAruM mana sevatuM teo hadayaparivartananI zakita uparanI zraddhA gAMdhIjIne pratApe hatuM. A gerasamajutIo ane kheTA khyAlenuM munizrInI prema, . bhUlI zakayA nathI. paNa samAjanI zakita je pitAnuM teja namratA ane saraLatAbharI vANI sAMbhaLIne nivAraNa thayuM che ane vizvavyApI ane vizvaprabhAvaka ubhuM nahIM kare te rAjyanI dhurA ame temanA viSe AtmIya bhAva anubhavI rahyA chIe. ane eve sthaLe ane evA hAthamAM jaIne paDaze ke pachI hRdaya- temanI ane amArI vacce eka snehanI-saMbhAvanI gAMTha baMdhANI parivartananI AdhyAtmika zakitanI zraddhAne cheda uDe te navAI che. A mATe temanA ame rUNI chIe ane temane ame bhAvapUrvaka .. nahIM. AthI bhAlanalakAMThAne prayoga samAjanI naitika zakti ke pramANe karIe chIe." ' upara savizeSa jhoka ApI, bhAratIya lokazAhIne vidita,. tyAra bAda amArA saMdhanA vatI saMdhanA pramukhazrIe temane . zuddha, saMgIna ane vizvalakSI banAvavA mathI rahyo che. jo ke khapatA ! AhAra vaherAkhyuM ane sUryAsta samIpa hovAthI tyAM ja Aje tenuM kSetra gujarAta pUratuM sImita che... savizeSapaNe amArI sAthe vAta karatAM vaherAvela dUdha tathA kuLane, upayoga karyo * 'savagI dhATa te teNe bhAlanalakAMThAnA cAra tAlukAomAM pakaDayA temaNe ane pachI amArI temaNe rajA lIdhI. A rIte lagabhaga traNa che, ema chatAM te dezavyApI bane tevA saMyoge jhaDapathI ubhA kalAka ' ame santabAlajInA sAnidhyamAM pasAra karyo ane tenAM .. thatA jAya che. A prayoga koMgresanI rAjyakSetranI zakitane preraka smaraNe manamAM saMgrahIne ame kyAM paDayAM. ' . 'jALavI rAkhavAmAM mAne che. tethI ja te tenI sAthe preraka vinobAjInI padayAtrA viSe thoDuMka vadhAre tarIke racanAtmaka kAryakaronI AdhyAtmikatAlakSI naitika zakitane ' , cAlu dinacarcA karatAM judA ja upakramavALI. dinacarcAmAM joDe che. tema ja mukhyapaNe gAmaDAnI naitika samAjazakitane bhalene thoDA divasa mATe paNa joDAvAnuM bane che tyAre kSaNe kSaNe 'pUraka tarIke joDe che. A tatvadarzanane sAme rAkhI teNe jyAre ApaNe koI avanavA saMvedanemAMthI pasAra thatA hoie ema jyAre Arthika, sAmAjika, rAjakIya ke dhArmika kSetranA prazno ApaNane lAge che. dA. ta. ApaNe sapATa pradezamAM vasanArA ane te AvyA, tyAre tyAre barAbare lIdhA che, laine pAra pADayA che. vicaranArA ane bahu ja ThaMDA nahi, bahu ja garama nahi evA gAmaDAonA sasasvAvalaMbana mATe te pharajiyAta bacata ane havAmAnamAM rahenArA evA mATe pakhavADIyuM ke mahine divasa hIma naitika pratinidhitvavALI sahakArI pravRtti kheDe che. zuddha ane girInA zItaLa, pahADI ane amApa vistAravALA pradezamAM pari - nava nyAya mATe lavAdI kSetra kheDe che. zuddhi prAge mAMnAM tyAMga- bhramaNa karavAne koI suga ubhe thAya te ApaNe koI judI ja tapa dvArA te pitAnA ane sarva kSetranA deze sAme maukhika sRSTi upara utarI AvyA hoIe, ane tyAMnA havAmAna judA, .. mAtra nahIM, paNa AcArAtmaka ahiMsaka pratikAre asarakAraka, karI vanaspati judI, prAdezika racanA judI ane leke paNa kAMIka judA- - - te patAve che. A viSe Apa sau ahIM beThAM vizALa mAhitI - ema ApaNane satata lagyA karavAnuM. A pramANe muMbaInuM - meLavI yathAzakya sahayoga Apaze ja, enI mane khAtarI che. eka prakAranuM jIvanaH AkAzamAM savAranuM ajavALuM thAya tyAra ' " tame saue je AtmIyatA dAkhavI che, tethI huM khUba saMtoSa pachI ja beTA bhAge AMkhe udhaDe ane bIchAnAne tyAga karavAmAM pAM' chuM. ATaluM prazno viSe kahI TUMkamAM pharI eka vAra eve, cApANI ane chAMpAnA vAcanathI divasano prAraMbha thAya; - muMbaI. jaina yuvaka sa dha sAthe Aje thayelI AtmIya vAtathI divasane bheTe bhAMga cAlu vyavasAyamAM pasAra thAya, sAMjanA pharavA ' mAre aMtaHsateSa pragaTa karI lauM chuM. jaina saMghamAM cAra javuM, koIne maLavuM, kaI vAra-sInemA jovA javuM, sAMjanuM chApuM aMgo samAveza che. temAM sAdhu sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikA paNa jevuja joie, rAtrInA jamavuM, thoDA samaya gappAM mAravAM. :: , , Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 tA. 31-59 * di kAMi vAMcavuM ke lakhavuM ane chevaTe rAtrInA daza-sADA daza lagabhaga sui javuM, AvA' sAdhAraNa rIte muMbainI dinacarcAne krama hAya che. A rIte vAyalA mANusane ekAeka evI dinacaryAmAM joDAvAnu khate ke jemAM savAranA traNa vAgye uThavAnu hAya, sADA traNa vAgye prAnA hAya, pAMca vAgye padayAtramAM joDAvAnu hAya, deza khAra mAla cAlavAnuM hoya, payAtrAnA meAkhare vineAbAjInAzabdo sAMbhaLavA--jhIlavA mana adhIrAI anubhavatuM hAya, cAlate cAlate rAtrInAM gAMDha aMdhakAra haLavA thAya, pUrvAkAza bAjue prakAza phUTavA mAMDe, ane dhIme dhIme pUrvakSitijane bhedIne sUrya upara Ave ATha vAgyA lagabhaga khIjA paDAvanA gAme pahoMcAya, tyAM vaLI navA ja lakAnA bheTA thAya, nAstAnI bhAta cAlu padhdhatithI nirALI, cA maLavAnA saMbhava Ache, chApA bhAgye ja jovA maLe, moTA bhAge ThaMDA pANIe nhAvAnuM ane kapaDAM hAthe dhAvAnAM, apeAranu bhejana, aDhIthI sADA traNa sudhI sAmudAyika kAMtaNunA kAryakrama, vinebAjInA nAnAM moTAM pravacana cAlu sAMbhaLavAnAM, navA navA mANusene maLatA rahevAnuM, sAMjanu bhajana, samuha prArthAMnA, rAtre nava vAgyA lagabhaga suI javAnuM, Aje eka gAma tA AvatI kAle khIjuM gAma--A rItanI the|DA divasanI paNa dinacaryAM tenI vilakSaNatAnA kAraNe mana - upara ghaNI UMDI asara pedA kare che ane e taddana svAbhAvika che. AvI payAtrA daramiyAna ApaNe kASTha judI ja duniyAmAM vicarI rahyA chIe evA bhrama manamAM avAranavAra pedA thayA kare evu tenu svarUpa che. vinebAjI sAthe je thADA divasa karavAnuM anyuM tenI AvI ja kAi baLavAna asara vaDe mArU mana prabhAvita banyuM che. tenAM sa MvedanA ane AlAtapratyAdhAtA vaDe hajI paNa mana khUba gherAyalu" rahe che ane tenA yAM 'a'zatru''vivaraNa karavuM ane kayA aMzane cheDI deve tenI tAravaNI mana nathI karI zakatuM nathI. DrIMgaNI dIvAla upara ke mAilanu'sImAcinUna dAkhavatA paththara upara besatA. e vakhate ave ajavALu thai cukayuM hAya; lAlagALa baneluM pUrvAkAza sUryanA AgamananI AgAhI ApatuM hAya, maMda maMda vahetI zItaLa pavananI laharie zarIramAM smruti ane kadi pra pa paNa preratI heya, carAcara jagata jAgRtine saMcAra anubhavI rahyuM hoya, pakSIonA kalarava zarU thai cUkayA hoya, bharacaka pAkanA bhArathI tAjetaramAM haLavAM thayelAM. vizALa khetarA hasI rahyAM hoya, pUrva kSitija uparathI bahAra AvelA sUryanA madhura Atapa AkhA pradezane sAmerI raMge raMgI rahyo hoya, A badhuM nihALatAM zarIra ane mana ubhaya AlhAdaka prakhullatA anubhavI rahyuM hAya-evAmAM dUra dUra saDaka upara cAlI AvatI zvetavastradhArI mAnavIonI mAMDaLI najare paDe, mekhare eka khattIdhArI bhAI pAIlaTa mAka AgaLa cAlatA hoya, pAchaLa vinAbAjI ane temanI najIkanA sAthIe ane te pAchaLa padayAtrikonI maMDaLI cAlI rahela hoya, koI bhAI athavA baDhuna sAthe vinAbAjI carcA karatA hoya athavA te teNe pUchelA praznanA javAba ApatA hAya, najIkanA hAya tee potAnA kAne je be cAra vAkayo sAMbhaLavA maLe tethI ane pAchaLanA vinAbAjInA sAnnidhya mAtrathI sASa anubhavatA hoya. ugatA prabhAte AvuM madhura dana-jANe ke janatAnA uddhArane, duHkhanivAraNanA, svargaprAptine sadeze lai AvanAra kAi payagaMbara na hoya, Izu khrIsta, muMdrA ke mahAvIranI jANe ke navI AvRtti na hoya, zu khrIste kaheluM ke "huM jAuM chuM, paNa taratamAM tamArI vacce pAche AvIza" e AgAhI sAcI paDI jANI nathI, paNa gAdhIjI te ema kahyA vinA cAlI gayelA, ema chatAM jANe ke te pharIthI ApaNI vacce sadehe punaH pratyakSa thayA na heAya--AvI kaI kaI kalpanAe taragazIla manamAM vinAbAne samIpa AvatAM nihALIne sphurI Ave che. e prANadAyI prAtaHkALa, dUrathI dekhAI raheluM padayAtrI maMDaLa, pAtaLI lAMbI deyaSTI, viziSTa prakAranI vezabhUSA, AMkhe caSmA ane dADhI ane hAthamAM lAMbI lAkaDI vaDe anya sathI judA tarI AvatA samIpa AvI rahelA vinebAjI- AkhuM dRSya mArA citta upara evu sacATa chapAI gayuM che ke jyAre paNa AMkhe baMdha karIne tenuM smaraNa karU chu ke tarata ja e AkhuM dRSya mane jIvatuM jAgatuM dekhAya che. AvuM ja mane hara dRSya vinAbArjInA kAi paNa gAmaDAMnA pravezane lagatu hoya che. gAmaDAnI bhAgALe vinebAjInu svAgata karavA gAmaDAnA lakA ekaThA thayA hAya, saurASTramAM pracalita prathA che te mujakha vinebAjIne AvakAra ApatI rastAnI banne bAjue gaThavAyalI baheneAnI hAra mAthe cakacakatAM tAMbA pIttaLanAM kheDAM laine ubhI hAya, bhAI, bahenA ane bALakAnAM meDhAM upara kutuhaLa ane jijJAsAM ArapAra taravaratAM hAya, A te kANuM kirasta ane tenI moDI AvI rahela che!" evA kaututhI grAmajanatAnI AMkhA vinobAjIne ane dhulidhUsara : padayAtrIgaNane TIkI TIkIne joi rahI hAya, vinekhAjI najIka Ave tyAre kAi bahena vinezAjIne kaMkunuM tilaka kare, gAmanA kAi mAvaDI vinAbAjIne sutaranA hAra paherAve, keTalAya lekA temanA page paDatrA mathe, ane e rIte vinAbAjI, ane temanu yAtrIdaLa gAmamAM praveza kare.A dRSyanI kAvyamayatA te je jIe te ja jANe ane mANe. pUrNa prabhu jIvana dAkhalA tarIke mukhajImAM rahetA hAie tyAre athavA te koI pravAsa daramiyAna vahelAM uThavAnuM kadi nathI ja banatuM ema te che ja nahi, paNa rAtrInA traNa ke sADA traNa vAgye uThavAnu ane pAMca vAgyAmAM khullA pradezamAM cAlI nIkaLavAnu-A te bhAgye ja * banatuM haiAya che. vinAbAjInI payAtrAmAM joDAvAnu anyu. e divase zukUlapakSanI zarUAtanA hatA, eTale pAchalI rAte caMdra hoya ja nahi ane AkAzamAM kevaLa tArA ja camakatA hoya. gAmaDAnuM AMkAza khAsa karIne ziyALAnA divaseAmAM khUba cokhkhuM hoya che, vahelI savAramAM tArAthI jaDelu A dhanazyAma chatAM sphaTikanimaeNLa AkAza mArI AMkheAne khUba ja AkarSatu e zAnta nirava ghaDio daramiyAna joyelA, anubhavelA, AkhA AkAzane bharI detA tArAAne-prakAza nahi paNa jhaLahaLATa-Aje paNa AMkhamAMthI ane smaraNamAMthI khasatA nathI. jANe ke Avu AkAza ane Ama jhagArA mAratA tArAo pahelAM kadi joyela ja na hAya evI nUtana tAnA anubhava e vakhate thatA hatA. vaLI e samaye zarU thatI prArthanA ane zudhdha spaSTa uccArIpUrvaka thate izAvAsya upaniSadane pATha ane te pachI sAmuhika rIte gavAtu' 'OM tatsat zrI nArAyaNu tU, purUSAttama gurU tU'AnA raNakAra Aje paNa kAnamAM guMjyA ja kare che. izAvAsya upaniSadnu mAhAtmya ane arthagAMbhIya' mane e ja divaseAmAM kharekhara samajAyu. bahu lAMbuM cAlavAnA asAmarthyanA kAraNe vineAkhAjInI padmayAtrAmAM prAraMbhathI na joDAtAM kadi kardi pAchaLathI janArA kAi vAhanamAM. huM goThavAI jatA ane bIjo paDAva traNa cAra mAila dUra rahe eTale * utarI jatAM ane vinobAjInA AvavAnI rAha jotA kAMI garanALAnI viSaya sUci santabAlajInA sAnnidhyamAM traNa kalAka krmAcaLanI parikammA vinebAjInI payAtrA viSe caDuMka vadhAre paramAnada paramAnaMda muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuvarDjha kApaDiyA, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbai, 3. mudraSNusthAna : kacchI vIzA ozavAla prinTIMga presa, masjIda, baMdara roDa, muMbaI 9, 3, na. 34629 J dharmAnaDha pRSTha 158 160 167 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ; * '' '*'.'*' IT , ; , vArSika lavAjama rU. 4 IT'- | ja prabaLu jIvane : prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa ra0 : aMke 18 ka | muMbaI, jAnyuArI 16, 1958, zukravAra : zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8. - chuTaka nakla : nayA paisA 19. an easila vAvAjhoDAtA tarIke paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA nA kAkA kA kA kaarea as I ! ceneDA kurmAcaLanI parikammA (gatAMkathI cAlu) kausAnImAM gAjavIja. ane varasAda kausAnI AvatAM pAMceka mAila pahelAM codA AvyuM hatuM. bIje divase sAMje sADA cAra vAgyA lagabhaga, saralAdevInA ahiM gAMdhI Azrama che ane tenA kAryakartAo sAthe ajita- . AzramanI sAyaM prArthanAmAM bhAga levAnA AzayathI, ame gaMgAbhAIne sAro paricaya hato. tethI temane maLavA tathA AzramanI kuTirathI nIkaLyA. basa sTopa sudhI pahoMcyA bAda menA ane tenI pravRtti jovA mATe ame eka divasa sAMje canadA javA nIkaLyA. ' bebI AsapAsanuM dRSya cItaravAnA AzayathI canadA javAnA keDIkausAnInA basa sTopa sudhI pahoMcyA bAda canadA javAno eka bhAga tarapha gayAM. bAkInAM ame badhAM lakSmIAzrama tarapha TuMke rastebrAiDala pAtha-prAkI saDakanI DAbI bAju tarapha chuTo javA upaDyA. paNa jarA. UMce gayA. ane pAchaLa najara karatAM paDe che. A raste traNa mAIla cAlatAM cAMdA pahoMcI javAya che: mAluma paDyuM ke AkAzamAM eka bAjue vAdaLo gherAi rahyAM che. caubaTiyAthI rANIkheta javAnA TuMkA mArga jevo A paNe cAlu A sthitimAM gaMgAkuTira vahelAM pAchA pharavuM vadhAre yogya lAgyuM. utarANavALe mArga hate. Akhe raste ane upara nIce cIDa ane tethI ame Azrama sudhI na jatAM ema ja pAchAM vaLyAM. bebIne evAM ja bIjAM vRkSa ugelAM hatAM. temAMthI pasAra thatI pavana- bolAvI lIdhI. ajitabhAI, menA citra pUruM karI le tyAM sudhI "hariosI aradhvani kaNa ne "atyanta maMdhura lAgatA hatA. dUra rAha jotAM, tenI pAse beThA. ame gaMgA kuTira pahecA eTalAmAM kAsI nadI vahetI hatI ane tenI pelI pAra AvelAM parvatamAM eka bAju sUrya AthamavA lAgyA ane aMdhAruM thavA mAMDayuM. nAnA nAnA gokhalA jevAM pahADI . kheDutanAM nivAsasthAne najare bIjI bAjue AkAzamAM gAjavIja zarU thaI gaI ane varasAdanAM paDatAM hatAM. sUrya, pazcima baMju utarate utarato dUranA keI-vizALa TIpAM TapakavA lAgyAM. vIjaLIne jhabakAro thatAM AkhAM pradeza upara kAya parvatapAchaLa agAcara banya:hatA. keDI upara cAlatAM cAlatAM AMkhane AMjI nAMkhe evo prakAza pharI vaLavA lAge. tenI ame kausAnInI TekarInI taLeTImAM AvyA ane pachI sIdhI pAkI pAchaLa tarata ja zarU thatA medhanA kAna bhedI nAkhe evA kaDAkA ane saDaka upara kesI nadInA kinAre kinAre ekAda mAIla , cAlatAM bhaDAkA saMbhaLAvA lAgyA. pavana paNa susavATAbhera vAvA lAge. kisI. uparanA nAme sarakhe pula oLaMgIne canadA gAMdhIAzra- Ama gAjavIja ane medhavaSae akhiA giriviratAra upara mamAM pahoMcyA. ApaNe tyAM jene khAdI bhaMDAra kahevAmAM Ave che. jotajotAmAM pUrI jamAvaTa karI dIdhI. zarUAtamAM bAjarI jevA tevI ja rIte sutarAu,dayA garama kApaDa vecavAne vyavasAya karatI ceDA karAe paNa paDelA. paNa pachI te atUTa dhArAe varasAda dukAnene A, anuM. gAMdhIAzrama' nAma ApavAmAM Ave che. ja varasavA lAge. Ama pahADI varSAne, tenA DaMkAnizAna ane A gAMdhIAzrama nItAlamAM tema ja rANIkhetamAM paNa hatA. lazkarI damAma sAthe, A pravAsamAM amane pahele ja anubhava thayo. cadAnA gAMdhIAzramamAM vizeSataH kaMtAmaNathI mAMDIne vaNATa kudarate pitAnuM saumya svarUpa cheDIne svarUpa dhAraNa karyuM sudhInI badhI prakriyA pUrvaka kArIgarone rokIne garama UnI kApaDanuM zaheranI pitAnI dhamAlamAM ane myunIsIpala battIono jhaLahaLATa utpAdana karavAmAM Ave che, temaja vividha bhaMDAronI mAMga mujaba ADe AvI gAjavIjanI-ahiM je anubhavAya che tevI-bhavyatA paka, kerIne ravAnA karavAmAM Ave che. sAthe sAthe madhanuM paNa ahiM temaja bhISaNatA ApaNe anubhavatA nathI. parvatomAM te vAdaLanA paka pramANamAM utpAdana' karavAmAM Ave che. kausAnI 6000 phITa gaDagaDATanA paDaghA paDe che ane AkhuM brahmAMDa gAjI uThatuM lAge UMcuM hatuM; canedA samudra saMpATIthI lagabhaga 4000 phITa UMcuM che; vIjaLInI sera AkAzanA eka khuNe phuTe che 'na te bIjA che. Ane lIdhe ahiMnI havA kausAnI jeTalI ThaMDI hotI nathI. khuNu sudhI phelAtI jhALamAM jANe ke badhuM kAMi kSaNavAramAM bhasmImanedA AzramanA menejara zrI mahAtmAMrAyajIne ane uttara pradezanA bhUta nahi thAya evI bhrAnti pedA kare che. kadi kadi vAdaLAnI gAMdhIAmenA hisAbaanveSaka oDITara - gorakhabhAine ame pAchaLanA bhAgamAM vIjaLI jhabake che tyAre vAdaLanI ApaNI bAjunI . ahiM malyA.. ame nainItAla tathA rANIkheta hatA, tyAre tyAM paNa cakaLakatI kAra eroplenamAM beThA beThA nIce dekhAtI nadIonI - gorakhabhAI anukrame eDITIMga mATe AvelA ane amane maLelA: rUperI paTTI jevI athavA te dezanA nakazAmAM ApelI nardIonI A banne bhAIo khAdInA junA kAryakartA che. zramamAM cAlatA ' rekhA jevI sohAmaNI lAge che. Ama amArI tarapha jyAre . audyogika vyavasAyanI temanI pAsethI keTalIka mAhItI meLavI, cA kudaratanuM tAMDava cAlI rahyuM hatuM tyAre amArU mana amArAthI savA pIdhI, tyAM pedA thatA madhane paNa AsvAda kIdhe ane zramanI , deDha mAIla dUra rahelA menAM tathA ajitabhAI viSe cintA karavA bAjuethI ja pasAra thatI basamAM besIne aMdhAruM thAya te pahelAM na lAgyuM hatuM. atyAre teo kayAM haze ane rastA upara haze te ame kausAnI pahoMcI gayAM. * . ' jarUra sArI rIte palaLI gayA haze ema manamAM vicAra AvatA saDaka upara sarakho pula pAra kahevAmAM mAtra thoDA karAe paNa 622 acum dort sagt et Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 tA. 15-1-59 hatA. varasAda thaDe dhIme pI eTale amAre tyAM kAma karatA ahobhAva tenA moDhA upara tarI Ave che ane "e alA, e 'nekarane be chatrIo tathA reca laIne teo raratA . upara maLe te. khudA, e izvara ! A te tArI zI karAmata che? A te tArI laI AvavA mokalyA. te paNa keTalIka vAre emane ema pAcho . ' " zI lIlA che ?" ': evA uddagAre tenA moDhAmAMthI sahajabhAve Avyo. varasAda te pachI rahI gayA hatA. gAjavIja, baMdha, thai nIkaLI AvatA saMbhaLAya che, (keTalAMka varSo pahelAM kalakattAthI hatI. amArI najara saDaka upara doDayA karatI hatI. evAmAM raMguna sTImaramAM javAnuM baneluM te daramiyAna thayelA mArA pitAnA aMdhArAmAM saLavaLatI be AkRtio dekhAI. te mena ane ajita- anubhavanI ja A vAta che.) AvuM ja kAMIka saMvedana-AvI ja bhAI ja che ema pratItI thatAM mananI cintA haLavI banI. varasAda kAI lAgaNIkAMIka agAdha, anupama, agamya, virATa, na kahI zarU thayuM tyAre basa sTopa pAsenA kei eka makAnane temaNe zakAya, na varNavI zakAya evuM kAMIka joyAnI lAgaNI, ApaNA Azraya lIdhe hatA. varasAda ocho thayo eTale palaLatA palaLatA mATe sAmAnyataH dugama ane virala jenuM darzana che evAM A teo tyAMthI nIkaLyA ane keTalIka vAre amArI samIpa AvI himazikharo jotAM ApaNuM citta anubhave che. Ama sAme AvelAM ' " pahoMcyA. thoDu palaLavA sivAya temane bIjI keI upAdhI naDI himazikhare na dekhAya tyAre tene jhaMkhavAmAM ane dekhAya tyAre tene nahatI e jANIne amane nirAMta thai. ' " mANavAmAM ahiM mArA kalAnA kalAke pasAra thatA. sAthe rAkhelAM ' "kausAnImAM mArI dinacaryA : pustake mAMthI kAMi paNa vAMcavAnuM mana ja thatuM nahotuM.lekho lakhavA tarapha kausAnI AyAne Aje pAMca divasa thayA hatA. ahiM . paNa mane eTalI ja upekSA-parAThamukhatA-anubhavatuM hatuM. pustake AvyA bAda chUTuM chavAyuM Ama tema karavAnuM cAlatuM hatuM, ema te pachI vAMcavAnA che ja ne ! ane lekhe 5NuM pachI kayAM chatAM samayane sAro e bhAga te gaMgAkuTiramAM ja ame pasAra lakhavAnA nathI? ahiM te mArI sAme je jIvatA jAgate virATa karatA hatA. rasAI karavAnuM mArI patnI tathA bahena, menA sabhA graMtha paDe che tenuM huM zA mATe punarAvartana karyA na karUM ? ane LatI hatI, paNa tene lagatA bIjA kAmakAjamAM ame thoDI thoDI tenA garbhamAM rahelA parama satyanuM, parama saundaryanuM, parama gahana madada karatA hatA. bAkI divasane keTaleka vakhate te parazALamAM natAnuM zA mATe bane teTaluM anumAna karI na lauM?--AvI khurazI upara beThAM beThAM bArImAMthI dekhAtA vizALa pradezane nihALyA vRtti mArA citta upara ArUDha thaine beThI hatI. Ama chatAM paNa karavAmAM temaja mitro, snehIone yAda karIne patro lakhavAmAM ja ' A prakAranA avanavA mAnasika anubhavomAMthI huM jyAre pasAra pasAra thato hato. e pradezanA khuNe khuNe ane dUra dUra sudhI najara thaI rahyo hato tyAre, jemane huM mArA svajane samAM gaNuM chuM pheravyA karatAM AMkhe thAkatI ja nahotI. AvI taka mahI sabhAgye temane mArA A anubhavanA A AnaMda atirekanA bhAgIdAra ane pachI pAchI karavA maLe tyAre khara evA bhAvathI banAvuM evI icchA manamAM kuryA karatI hatI, ane temane patro aMhi pasAra thatI ghaDione ghUMTI ghUMTIne mANI rahyo hato. A lakhavA preryA karatI hatI. ahiM kausAnI AvyA tyAre zarUAtanAM moTA bhAge agocara evA himazikharanI sAme najara tAkI tAkIne be traNa divasa te mArA purANa snehI svAmI AnaMdanuM ja mane joyA karatA evA mArA mananI dazA, jenAM dvAra baMdha che ane tIvra smaraNa thayA keyu hatuM. ahiM svAmI besatA haze, ahiM kayAre khulaze tenI khabara nathI evA maMdiranA uMbarAmAM beThelA te khAtA pItA haze, ahiM te karatA ho, ahiM' mitro sAthe te koi bhakatajanane maLatI hatI. himazikhare viSe ATaluM badhuM carcA karatA haze, ahiM ubhA ubhA svAmI navA AgantukAne mane kautaka zA mATe che ema manamAM prazna thato hato. ' Akhare sAme dekhAtAM zikharane "A trizula che,' 'A naMdAdevI che' ema te te paNa sAme dekhAtA bIjA pati jevA parvate ja ' vyakitagata paricaya karAvatA haze-ema manamAM kalpanAo cAlatI che ne? A paNa jaDa pArthiva che ane te paNa jaDa pArthiva hatI ane gaMgAkuTiranA khuNe khuNe ane aMdara bahAra mane svAmI che. Ama chatAM te viSe AvuM AkarSaNa zAne ? te ' ja dekhAyA karatA hatA. A mana uparanuM tIvra saMvedanA raju karate pavatanI samIpamAM rahenArane mana te AnuM kei mahatva sauthI pahele patra meM svAmI AnaMdane lakhe. bIjo patra paMDita hotuM nathI. je pradezomAM barapha avAranavAra paDe che ane sukhalAlajIne lakhyuM ane temAM jaNAvyuM ke A bAjue AvyA jenA TakarA TekarIo upara avAranavAra barapha chavAI jAya che tyAM vasatA bAda agAdha vizALatAnuM ane amApa bhavyatAnuM vividha AkAra lekene mane paNa A bAbatanuM kazuM ja kautuka hetuM nathI. te ane vividha rUpamAM huM cAlu darzana karI rahyo chuM ane mane te vaDe nItAMta pachI mAruM mana A himazikharo jevAne zA mATe ATaluM badhuM bhareluM rahe che. paNa sAthe sAthe ema lAge che ke A anubhavaneyathAsvarUpe talapApaDa thayA kare che ? A eka prakAranI manathI keLavelI ane vyakata karavAnI-himAlayane zabdomAM mUrti manta karavAnI-mArI pAse kalpanAthI pidhelI ghelachA to nathI ne ? ema paNa heya. Ama chatAM paribhASA nathI. Aja sudhImAM nAnA pradeza ane parvatanAM chuTAM paNa-A kutalane-A vismayane-eTale khulAse thaI zake tema chavAyAM aneka varNane lakhyA che. paNa e aMge manamAM racAyelI che. jema ke pRthvInA peTALamAM rahenArA-jyAM juo tyAM badhe jaimages-zabdapratimAo-kalpanApratIka, rUpake zabdonI nAnI parvata parvata evA pradezamAM vasanArA lekane samudradarzananuM ajaba sarakhI pUcha ane vAkyaracanAnuM maryAdita vaividhya-A badhu himAlayanI kautuka hoya che ane pahelI vAra jyAre teo dariye jue vizALatA ane bhavyatAne raju karavA mATe apUratuM-bahu nAnuMche tyAre gAMDA gAMDA thaI jAya che, tevuM ja kAMIka samudra jyAM vAmaNuM lAge che. A pradezanuM varNana karavA jhaMkhatA ane e sulabha che ane bhUmitala jyAM moTA bhAge sapATa che tevA prade- mArAthI banI zake ke kema? evA avizvAsanI-diffidencenI zamAM rahetA ApaNA jevAne gagana sAthe vAta karatA, zubhratAnI lAgaNI anubhavatA mArA cittanI dazA raghuvaMzane kAvyagAthAmAM - para keTinuM darzana karAvatA A himapradezanuM bhAre kautuka heya utAravAne pravRtta thayelA kavi kAlIdAsa jevI lAge che. pharaka eTale e taddana svAbhAvika che. ane A kevaLa AMkhene tRpta karavAne ke e mahAkavi hatA ane emanA upara sarasvatIdevInI kRpA hatI. ja viSaya nathI hote. ethI kAMIka vizeSa AdhyAtmika jhaMkhanA ApaNe te kavi e nathI ane evI koI divya kRpAnA adhikArI paNa A dvArA tRpti zodhatI hoya ema lAge che. ApaNuM citta paNa nathI." e patranA. javAbamAM paMDitajIe lakheluM ke "tamArI izvaranuM-parama tatvanuM-vizvavyApI citanyanuM-darzana karavA haMmezA pAse e paribhASA hoya ke na hoya-tamArA tyAMnA anubhavo ane jhaMkhatuM hoya che. AvI jhaMkhanA sevato kaI himAlayavAsI agAdha marmaspazI saMvedane tamArA khabhe caDIne temane belAvaze ane mahAsAgara jue che tyAre jANe ke IzvaranAM te darzana karatA hoya e lakhAvaze." bIjA eka nikaTavatI mitrane lakhyuM ke "vizALatA lAgaNI thayelA kavi kAlIka asvatI strInI kAra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T * 9 171 tA. 16-1-50 - pra buddha jIvana vastness-eTale zuM e samajavuM hoya-pratyakSa karavuM hoya to katA hatA. pazcima AkAza tarapha caMdramAM DhaLate ja hato ane ' tame ahiM Ave ane phare. jene A jagatamAM jANe ke koI cheDe pRthvItaLa uparathI cAMdanI osaratI jatI hatI. sarvatra sarva kAMI ja nathI evI vizALatA be ja sthaLoe anubhavI zakAya cheH sthira, gaMbhIra, stabdhasamuM lAgatuM hatuM. mArA mATe A kaI eka te himAlayanI godamAM ane bIjuM jenA taraphanI kSitija judo ja anubhava hate. khurazI upara beThAM beThAM manamAM taraMga upara pANI, pANI ane pANI sivAya bIjuM kazuM ja dekhAtuM. Avata to ubhA thaIne bahAra bagIcA jevI khullI jagyA hatI tyAM nathI evA DuMgarA jevA me jAo vaDe uMcA nIcA thatA anaMtakAya jate ane keTalAka samaya AmathI tema bahAra laTAra mArate. ghaDimAM mahAsAgaranA khoLAmAM. tyAM tema ja ahiM mANasane sahajapaNe pazcima dizAmAM AthamI rahelA sudhAkarane je te dhaDimAM pUrvapitAnI jAta eka kSudra jaMtu. jevI nAnI alpa lAge che ane uttara-dakSiNa bAjue patharAyelA vistIrNa pradeza upara dRSTi pheravato. mAnavI manane ghumAvatA abhimAna ane ahaMkAra svAbhAvika rIte Ama pharatAM pharatAM thAka lAgatuM eTale pAcho aMdara parazALamAM - gaLI jAya che, ane dizA ane kALathI anavacchinna evA virATa AvIne bArI pAse besate. Ama ekale beThe houM tyAre manamAM : vizvanI tene kAMika jhAMkhI thAya che." Ama lakhAtA patronI hAramALA , aneka vicAramALAo ekanI pAchaLa bIjI ema udbhavyA karatI. cAlatI rahI ane "tane tamane meM ahiM yAda karyA che" ema kadi Aja sudhInA jIvanane AkhA bhUtakALa smRtipaTa upara " mArA prema pAtra dareka svajanane patradvArA jaNAvatAM meM UMDo upasI Avate ane sInemAnA citrapaTa mAphaka AMkha sAmethI saMtoSa anubhavyuM. pasAra thatA, dhaDibhara vartamAna jIvana ane tenI Adhi, vyAdhi, : 'kausAnImAM pasAra karelI subhaga rAtrIo upAdhio AMkha sAme khaDI thatI ane bhAvInA vicAramAM mana DubI jatuM. kadi dezanI vartamAna paristhitinA judA judA pAsAo - ahiM divasa karatAM rAtrI vadhAre gaMbhIra ane gahana lAgatI, tarapha najara doDatI ane dezanA bhAvI viSe citta UMDI vyagratA ahiM ame zukla pakSanI sAtama AThame AvyA hatA. tethI dina anubhavatuM. kadi kadi tAtvika vicAraNu tarapha mane DhaLatuM ane pratidina caMdranI kaLA vadhatI jatI hovAnA kAraNe dareka rAtrI jIva, jagat ane IzvaranA trimukhI koyaDAne ukelavA mathatuM. vadhAre ne vadhAre romAMcaka banatI jatI hatI. ame ghaNuM kharuM AdhyAtmika anubhUti-spiritual realisation-viSe ane tevI sAMjanA ja jamI paravArIne parazALamAM ekaThA thatAM ane eka anubhUti dharAvanAra viziSTa vyakitao viSe Aja sudhImAM kaMI kaMI yA bIjI vAtamAM doDha be kalAka pasAra thai jatA. sADAnava daza sAMbhaLeluM yAda AvatuM, ane AvI anubhUti je anyane thAya te mane vAgyA lagabhaga saunI AMkha upara nidrAnuM AkramaNa zarU thatuM kema na thAya e prazna attaramanane pIData ane enI kheja eTale sau chuTA paDatA ane pitapitAnA oraDAmAM uMdhavAnI pAchaLa mana detuM. A mATe mana zAnta banavuM joIe, svastha zarUAta karatAM. divasanA bhAgamAM khAsa TADha jevuM nahotuM lAgatuM, banavuM joIe, spadanahIna banavuM joieAma aMdarathI javAba paNuM rAtre rUtu ekadama ThaMDI thaI jatI ane garama kapaDAM temaja maLatuM ane te mujaba mananI sthiti prApta karavA huM prayatna rajAI, garama blekeTa vagerene upayoga kare paDato, Ama be karatA. paNa e prakriyA prayatnanI kakSAthI vadhAre AgaLa vadhatI traNa kalAka uMdha AvI na AvI eTalAmAM-bAreka vAgyAM laga nahatI. upara jaNAvyuM te prakAranuM mana haju mArA mATe kalpanAne - bhagahuM jAgI jato ane mane bahAra deDatuM, pachI uMdha Ave ja viSaya ja che, anubhavane viSaya banyuM nathI ema mane lAgatu. nahiM eTale garama zAla ke evuM kAMIka oDhIne huM bahAra Avate upara sUcavI tevI AdhyAtmika anubhUti paNa-tenuM je rItanuM ane bArI pAse khurazI upara besato ane cotarapha varasatI varNana karavAmAM Ave che te prakAranI-haju mArA mATe pratyakSa cAMdanIne lIdhe sudhAdhavala dekhAtI dharatIne ekI Taze nIhALyA anubhavano viSaya banela nathI. banavA joga che ke evI anubhUti karatA. Ama beThAM beThAM ghaNI vAra kalAka, be kalAka ane tethI bhAgI icchI nahi maLatI hoya. e paNa koI kALe, enA. * paNa vadhAre samaya pasAra thaI jato. anubhavIo kahe che tema IzvarakRpAnI keI. subhaga ghaDie, sahaja- * " , ' amArA baMgalAne daravAjo jevuM kazuM kahyuM hatuM ja paNe aMdarathI kuratI haze. A rIte cAlatA cintananuM AdhyA- nahi. ahiM kaI rAnI pazune bhaya rAkhavAnuM kAraNa nathI tmika anubhUti jevuM koI nakakara pariNAma te nahetuM AvyuM, ' ema amane jaNAvavAmAM AveluM. ema chatAM A nirjana paNa bIjI rIte mana UMDI samatA, taTasthatA, zAnti, prasannatA ekAnta jaMgala jevA pradezamAM aNadhAryA mahemAna mAphaka A anubhavatuM hatuM. vaLI A ekalatAmAM sahaja antarmukha banI - rAtrInA samaye koI rAnI pazu kadi caDI Ave te huM jyAM beThA javAtuM. pitAnI jAtanuM nirIkSaNa zarU thaMtuM, ane AtmIya hate tyAM koInI paNa rokaToka sivAya te khuzakhuzAla AvI gaNadeSanA pRthakakaraNanI prakriyA sahajapaNe cAlu thatI. ghaNI vAra kathA zake tema hatuM, ane ema bane te ApaNe paNa tene AvakAravuM ja vicAra karyA vinA maunapUrvaka besI rahevAmAM ane sAmenA ja rahyuM. AvI zakayatA hovA chatAM mAruM mana taddana nirbhaya ane ' vistINa giripradezo nihALyA karavAmAM koI jude ja AnaMda 'ravastha hatuM. paNa aMdara sUtelI mArI patnInA manamAM A bAba- anabhavAte. AvI iMdra zAntithI bharelA madharAte pachInA samaye to phaDake rahetA ane tethI jyAM sudhI huM oraDAmAM pAcho badhuM ja kAMi atiM gUDha-gahana-myterious-lAgatuM ane te saMveAvIne sUI na jAuM tyAM sudhI te aDadhI jAgatI aDadhI dananA pariNAme citta avarNanIya mugdhatA ane stabdhatAnI saMmIzra uMdhatI paDI rahetI... lAgaNI anubhavatuM. Ama bauddhika tarkavitarkanA cakaDoLamAM, * ; Ama madharAtanA samaye jyAre huM bahAra AvIne besatA bhUtakALane vadhatA aneka smaraNonA Aroha avarohamAM, kadi - tyAre tarapha agAdha zAnti patharAyelI mAluma paDatI. mAtra maMda cintA ane vyagratA, kadi AnaMdanI utkaTatA ane samabhAvanI maMda vahI rahelI pavana laharIe A zAntine avAranavAra Acho svasthatA-AvA vividha prakAranA mAnasika vihAramAM, AdhyAtmika e bhaMga karatI. dUra dUra dekhAtA koI koI dIvAo tyAM mAna- manthanamAM-madhyarAtrInA be traNa kalAka pasAra thaI jatA, ane pachI vIne vasavATa hovAnI pratIti karAvatA, bAkI badhuM sumasAma 'AMkhe gherAtI eTale ke I UMDI svasthatAnA sukhada anubhavapUrvaka lAgatuM. uttaga zikharo dharAvatA parvate paNa atyAre seDa aMdara bIchAnA upara zayanavaza banate ane adha nidrAmAM ane pAtharIne sUtAM hoya, nidrAdhIna banyA hoya evo bhAsa thato. ardha svapnamAM avazeSa rAtrI vyatIta thatI. upara AkAza nirabhra hatuM ane temAM chuTA chavAyA tArAo caLa- apUrNa paramAnaMda Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNa noMdha kAryamAM varDa para 172 . pra buddha jIva na tA. 16-1-59 lITeracara'nI upAdhithI vibhUSita karIne temanI vidvattA ane A sAhityasevAnI kadara karI hatI. doDha varSa pahelAM. paMDita sva. vidyAbahena nIlakaMTha sukhalAlajInuM muMbaI khAte De. rAdhAkRSNananA pramukhapaNa nIce - gujarAtanAM prathama strIsnAtikA tarIke tema ja agragaNya jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM te sanmAna samitinI : : sAmAjika kAryakara tarIke je be bahene samasta gujarAta varSothI amadAvAda zAkhAnA teo pramukha hatAM. - oLakhatuM AvyuM che te subhaga bhaginIyugala-vidyAbahena ane temanA pati hayAta hatA e daramiyAna temanI sAhitya ' zAradAbahenamAMnA moTAM bahena vidyAbahena ramaNabhAI nIlakaMThane pravRttimAM vidyAbahene puSkaLa sAtha Apyo hato. ramezacaMdra dattaracita gayA" DIseMbara mAsanI sAtamI tArIkhe dehavilaya thayo. mRtyu navalakathA "sudhAhAsinIne temaNe anuvAda pragaTa karyo hato. samaye temanI ummara 82 varSanI hatI. temane zrI gopIlAla zAradAbahena sAthe maLIne temaNe mahArANI cImanAbAI gAyakavADa maNilAla dhruva ane gujarAtanA agraNI nAgarika saradAra bhoLAnAtha likhita pustaka 'hiMdanA sAmAjika jIvanamAM strInuM sthAnane "sArAbhAInAM putrI bALAbahenane tyAM I. sa1871nI pahelI june anuvAda karyo hate. A uparAMta nArIkuMja,' "gRhadIpikA," "jJAna amadAvAdamAM janma thayela. strI ziMkSaNanA abhAvanA e jamAnAmAM sudhA" tathA AtmakathAtmaka "phorama"--A prakAranI emanI gujarAtI ane aMgrejI zikSaNamAM pahela karIne, 1891mAM teo pitAnI svataMtra kRtio dvArA gujarAtI sAhityanI samRddhimAM meTrIka thayA hatAM ane te pahelAM be varSe eTale ke 1889 temaNe vadhAro karyo hate. : - mAM jANItA samAja sudhAraka mahIpatarAma rUparAma nIlakaMThanA mAMdagInAM chellAM be varSa bAda karatAM temaNe jyArathI jAhera : : ' sauthI nAnA putra ramaNabhAI sAthe temanuM lagna thayuM hatuM. meTrI A jIvanamAM praveza karyo tyArathI chevaTa sudhI temanuM AkhuM jIvana kanI parIkSA pasAra karyA bAda mAtRtvanI upAdhi AvatI rahetI aneka sevApravRttio vaDe gADhapaNe vyAkuLa rahyuM hatuM ane hovA chatAM temaNe kolejamAM javAnuM cAlu rAkhyuM hatuM ane 5. pitAnA kAryamAM teo sadA jAgRta, zramaparAyaNa, svastha ane aneka avarodhenI sAme thaIne temaNe bI. e. nI parIkSA pasAra A prasanna hatAM. gujarAtanI sabhyatA ane saMskRtinA teo eka karI hatI. bI. e.mAM temane aicchika viSaya tattvajJAna ane virala pratinidhi hatAM, teo rAjakAraNa sAthe sIdhI rIte kadi takazAstrane hate. temAM teo AkhI yunivarsiTImAM pahelA na bhare. saMkaLayelAM nahotAM, ema chatAM paNa, amadAvAda zaheramAM kAMgresanuM ane bI.e.mAM bIjA naMbara uttIrNa thayAM hatAM ane gujarAta esAmAnya prabhutva hatuM tyAre, tema ja Aje e prabhutvamAM oTa kolejamAM phela" nimAyAM hatAM. saddabhAgye pitRpakSe tathA zvazura AvI dekhAya che tyAre paNa, amadAvAdanA nAgarika jIvanamAM temanuM pakSe ubhayatra-sAhitya ane samAja sudhArAnA sadhana vAtAvaraNamAM sthAne ajoDa hatuM. zIla ane prajJAno temanAmAM sujoga samanvaya . teo uryA ane meTAM thayAM hatAM ane tethI banne kuTuMba pUratI' , hatA. putraputrIo ane temanAM saMtAnono bahoLe parivAra pAchaLa - DAAtmavikAsa sAdhavAmAM temane ghaNI anukuLatA hatI. temanAM mUkIne, vakhata pAka jema sau keAI vidAya thAya che tema temaNe sa che. nAnAM bahena zAradA bahene paNa bI.e.nI parIkSA sva. viMdyAbahena ApaNI vaccethI sadAne mATe vidAya lIdhI che. temanA punita sAthe ja pasAra karI hatI ane temanuM lagna De. sumanta baTukarAma AtmAne ApaNAM anekazaH vandana he ! mahetA sAthe thayuM hatuM.. : rASTranI Arthika Ayojana nIti : . ramaNabhAI amadAvAdanA eka AgevAna kAyadAzAstrI hatA; nAgapura khAte bharAyelA rASTrIya mahAsabhAnA 64 mA adhi Do. , sumanta gAyakavADa sarakAranI nokarI karatA hatA. verAnamAM (tA. 9, 10, 11, jAnyuArI) pasAra thayelA karavAmAM sAmAjika kSetre banne ugreTinA zIlasaMpanna nIDara sudhAraka sauthI mahatvanA be TharAve che. ' - hatAM. vidyAbahene tathA zAradAbahene paNa pitapetAnA pati sAthe Aje amalamAM AvI rahelI bIjI paMcavarSIya yojanA lagabhaga lagnajIvananA prAraMbhathI ja jAhera jIvanamAM praveza karyo ane be varSa bAda 1961 thI zarU thanArI trIjI paMcavarSIya . hato ane te banne bahene tejasvI patinI kevaLa pratiSThA yojanAne lakSamAM rAkhIne have pachInuM rASTrIya Ayojana kayA rUpa nahetAM, paNa pratyekamAM svataMtra tejasvItA ane pratibhA hatI. prakAranuM thavuM joIe te saMbaMdhamAM nibaMdhanA AkArane eka ramaNabhAI pitAnA divasemAM amadAvAda zaheranA agratama nAgarika lAMbe TharAva pasAra karavAmAM AvyA che. te Akhe harAva jagyAnA ( hatA ane sAhityanAM kSetre paNa temanuM sthAna ati ucca kakSAnuM abhAve ahiM ApI zakAya tema nathI, paNa temAM je sAta hatuM. ramaNabhAInuM varSo pahelAM avasAna thayuM, ema chatAM vidyA- muddAo lakSamAM rAkhIne bhAvI Arthika Ayojana karavuM ema bahenanI sAmAjika ane sAhityaka pravRttio uttarottara vadhatI sUcavavAmAM AvyuM che te sAta muddAo nIce mujaba che. rahI hatI, ane temanA bhAge vividha prakAranI sAmAjika javAba- (1) jAhera sAhaso tathA rAjyadvArA thatA vyApAranuM saMcA- dArIo varSo sudhI saMbhALavAnuM AvyuM hatuM. teo traNa traNa dAyakA lana evI rIte thavuM ghaTe ke je vaDe jAhera hetuo mATe vadhAre sudhI gujarAta vidyA sabhA (pahelAM je gujarAta varnAkayulara sosA- sAdhananI prApti thaI zake. . yaTInA nAme oLakhAtI hatI) nA maMtrI hatAM, ane gujarAta (2) AyAto upara kaDaka niyaMtraNo hovA joie ane sAhitya sabhAnA prAraMbhathI te jIvananI Akhara sudhI pramukha hatAM. bInajarUrI mAlanI AyAta na karavI joIe. jyAM jyAM zakaya hoya , , 1972mAM raNa : hiMda mahilA pariSadanA lakhanau khAte bharAyelA tyAM tyAM AyAtajakAta vadhAravI joIe ane videzI hUMDiyAmaNuM - adhivezananA teo pramukha hatA. AjathI lagabhaga 14 varSa upara bInajarUrI dabANa vadhe evI javAbadArIo vadhAre pramANamAM pahelAM vaDodarA khAte bharAyela gujarAtI sAhitya pariSadanuM pramukha- bhegI na thAya e rIte nikAsanuM saMjana karavuM joIe. sthAna temaNe zebhAvyuM hatuM. aMgreja sarakAre emane prathama (3) jIMdagInA vImAne lagatI saMsthAo tathA bacata yoja ema. bI. I. (meMbara opha dhI brITIza empAyara) ane pAcha- nAne utejanArI ane bacate ekaThI karanArI saMsthAone zakaya - LathI kesare hindanA caMdra arpaNa karIne temanI ujavaLa samAja- teTalo vikAsa kara. sevAnI kadara karI hatI. eja pramANe gaye varSe muMbaInI esa. (4) utpAdananI vyavasthA evI hovI ghaTe ke jethI prajAnI - ena. DI. TI. mahilA vidyApIThe paNa temane "DokaTara eka avazyaka ane mahattvanI jarUriyAta pUrI paDI rahe.. teTale nArI ane mane lA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *EE tA: 16-1-58 pra buddha jIvana 197 - (5) rojI ane pagAra AdhAra vizeSata kAmanA pramANa ane khetIvADI paddhatine jyAM zakaya hoya tyAM ane jyAM jyAM kheDUto utpAdana upara hevo ghaTe, ane bhAratamAM pravartatI paristhiti sAthe sAmAnya rIte kabula thAya tyAM prAraMbha karI devo joIe. tene meLa he ghaTe. khAnagI sAhasakSetre thatA naphAnA pramANu (3) jamIna sudhAraNA aMgenI akasatA dUra karavA ane upara maryAdA hovI ghaTe. kheDUtone sthira banAvavA atyAranI ane bhaviSyanI jamIna mAlI" (6) paMcavarSIya yojanA mATe anivAryapaNe jarUrI na kInuM mathALuM-sIlIMga-nakakI karavuM joIe ane A bAbatamAM lekhAya tevA jAhera khAnagI uddeze mATe jaMgI yA kharacALa temaja vacagALAnA lekenI daramiyAnagIrI dUra karavAnA hetuthI makAnanA bAMdhakAmane uttejana ApavuM nahi. A rIte hAthamAM 1959 nA anta sudhImAM jarUrI kAyadAo ghaDavAnuM kAma dharAyalA athavA teM have pachI hAthamAM dharAnAra makAnanA zobhA- pUruM thaI javuM joIe. Ano artha AvakanuM koI mathALuM zaNagAra pAchaLa bInajarUrI dravyane vyaya karo nahi ane bAMdhavuM e karavAnuM nathI, kAraNa ke saghana khetI dvArA ane AvAM sarakArI makAnanI vigato sAdAIne dhAraNa upara nakakI karavI. vadhArAnA dhaMdhA udyogane lIdhe gAmaDAnA lekanI AvakamAM jarUra | (7) AjanA bhAva je sapATI upara ubhA che tethI jarA vadhAre thaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. A rIte vadhArAnI paNa vizeSa UMcA na jAya te mATe alabatta jarUrI pagalAM levAM jamInanI mAlIkI paMcAyatane sAMpavI joIe ane tene vahIvaTa e jeTaluM jarUrI che teTaluM ja khetIvADInI AvakamAM utpAdananA jamInaviheNuM khetamajuranI banelI sahakArI maMDaLIo dvArA vadhArA sAthe ghaTADe na thAya e viSe dhyAna rAkhavuM e paNa kare joie. jarUrI che. utpAdana vadhavA sAthe Avaka paNa vadhe te hetupUrvaka. (4) kheDUtone yogya vaLataranI khAtrI rahe e hetuthI dareka pAkanI utpAdana vRddhine khetIvADI kSetre satata uttejanA maLatI rahevI joie. vAvaNI thAya te pahelAMthI te aMge taLIyAnA vyAjabI bhAve khetIvADI vyavasthA paddhati aMge keMgrese dhAraNa karelI nakakI thavA joIe ane jyAre jarUra paDe tyAre A pAkanI navI nIti sIdhI kharIdI mATe goThavaNa thavI joIe. : " ' AvI ja rIte khetIvADI vyavasthA paddhati aMge koMgrese (5) dhAnyano jaththAbaMdha '"ApAra rAjya hastaka karavAnA dhAraNa karelI navI nIti A prazna aMgenA bIjA mahatvanA nirNayane AvakAravAmAM Ave che ane tene saMpUrNa rIte amala TharAvamAM jAhera karavAmAM AvI che. A saMbaMdhamAM ahevAla taiyAra karavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. karI raju karavA mATe meMgresanI kArobArI eka peTA samiti (6) bInakheMDAyelI ane nakAmI tamAma jamInane khetIvADI nImI hatI tenA ahevAlane hArdika AvakAra ane anumati. nIce lAvavA mATe zakaya teTalA prayAsa hAtha dharAvA joIe. ApatAM ke gresa evo abhiprAya vyakata karyo che ke: AvI jamInano upayoga karavA mATe gya pagalAM vicArI kADhavA () gAmanuM saMcAlana grAmapaMcAyata ane gAma sahakArI kendrastha sarakAre eka samiti nImavI joIe. ' maMDaLIo upara AdhArita hovuM joIe ane A banne pAse kegrese evI AzA rAkhe che ke kendra ane rAjya sarakAre pitAne soMpavAmAM AvelAM kAmo pUrI karavA mATe pUratI sattA veLAsara upara jaNAvelAM pagalAMo hAtha dharaze ane keMgresa ane pUratAM sAdhana hovAM joIe. gAma sahakArI maMDaLIo saMsthA bIjAonA sahakArapUrvaka A dizAe lekenA utsAhane , pitAnuM yunIyana paDI zake che ane gAmanA badhAM kAyamI rahenArAo- kendrita karavA ane dezanA lAkhe kheDutonA dilamAM svAzrayanI pachI temanI jamIna hoya ke na hoya-temane saune AvI sahakArI bhAvanA jAgRta karavA ane svataH sakriya banavA dareka rIte madadamaMDaLIomAM joDAvAne hakaka che jeie. AvI sahakArI rU5 banaze.. ' ' maMDaLIoe khetIvADInI pragati thAya tevI paddhatio ane sudharelI rASTra sAme paDeluM bhagIratha kArya rIte dAkhala karIne ane gRhaudyogone utejana ApIne ane rASTa sAme keTaluM moTuM bhagIratha kArya paDayuM che tene pazupAlana ane matsyodyogane vega ApIne sabhyanuM kalyANa Abehuba khyAla ApavA mATe ke gresa adhivezananA pramukha sAdhavAnA prayAsa karavA joIe. Ama dhIradhAra ane bIjI sthAnethI pravacana karatAM zrI. tebarabhAIe keTalAeka mahatvanA sevAo pUrI pADavAnA kAryo uparAMta kheDutone bhAla bhege ADAvALa eka citra rajI karyuM hatuM je nIce mujaba che - karavAnI, tene vecavAnI ane tenA mATe goDAunanI sagavaDo (1) trIjI paMcavarSIya yojanAne AraMbha thaze tyAre ApaNI A maMDaLIo pUrI pADI zake. gAmanI badhI pravRttiomAM vastI 42 karoDanI (34 kareDa grAmya vistAramAM ane 8.kareDa paMcAyata ene sahakArI maMDaLIo agrabhAga bhajavatI saMsthAo zaherI vistAramAM) haze.. rahevI joIe, ane temaNe khAsa karIne ekara dITha khetInI . (2) A vastImAM grAmya vistAromAM 2 TakA ane zaherI Avaka vadhe e lakSapUrvaka sadhana khetIne uttejana ApavuM joIe.' vistAramAM 4.6 TakAno vadhAro haze. bIjA zabdomAM kahIe " (2) bhaviSyanI khetIvADI paddhati saMyukata sahakArI dhoraNe te trIjI pejanAnA samaya daramiyAna grAmya vistAranI vastImAM hovI joIe, jemAM saMyukata khetI mATe jamIne eka bhaMDaLamAM sADA traNa karoDano ane zaherI vistAramAM deDha karoDane vadhAre haze. - ekaThI karavAmAM Avaze ane ema chatAM kheDUtone potAne mAlIkI (3) bIjI paMcavarSIya yojanAne aMte 50 lAkhathI vadhu : hakaka kAyama raheze ane jemAMthI tenI jamInanA pramANamAM tene mANaso bekAra haze. AmAM trIjI pejanAnA samaya daramiyAna khI AvakamAMthI bhAga maLaze. A uparAMta jeo jamInanA vadhAro thaze eTale ApaNA deze poNA be karoDa loko mATe kheDANamAM kAma karaze temane-temanI potAnI temAM jamIna hoya ke ke kAmanI jogavAI karavI paDaze. na hoya te paNa temanA kAmanA pramANamAM bhAga maLaze. ' ApaNA dezamAM kAma karI zake tevA mAMthI 10. - A paddhatinA pahelA pagalA tarIke saMyukata khetI paddhatinI TakA loke khetI ane enI sAthe saMbaMdha dharAvatA vyavasAyamAM vArUAta karavAmAM Ave te pahelAM AkhA dezamAM savIsa ke- kAma kare che. A 70 TakAmAMthI 15.2 TakA bhUmihIna majuro che opareTIjha (sevA arthe ubhI karavAmAM AvelI sahakArI maMDa- ane 15.2 TakA najIvI jamInanI mAlIkI dharAvatA khetamajUre LIo) nI racanA thavI joie. A kArya traNa varSanI mudatanI che. A lekenI mAthA dITha vArSika Avaka rU. 109 che, jyAre aMdara pUrUM thavuM joie. A samaya daramiyAna paNa saMyukata audyogika majUronI mAthA dITha vArSika Avaka rU. 265 che ane maMDaLamAM joDAvAya ke na hoya temAM kAyamI rahenArA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 dezanI sarerAza mAthA dITha Avaka rU. 281 che. A majUrA adha mAnavanI sthitimAM sabaDe che. A lAkA pAse khetIlAyaka jamIna kula jamInanA eka TakAthI vadhAre nathI, jo ke kula mAlIkInI jamInanA 16.8 TakA jamInanI mAlIkI A lekA dharAve che. A leAkAnI Arthika sthiti bhAre zAcanIya hAya che. A * khetamajurAnAM kuTu ethI 266 4 TakA dara varSe rU. 100 ane 36 TakA rU|. 101 thI 105 kheMce che. (5) ApaNe lokone kAma pUrU pADavAnI ogavAI karavAnI sAthe anAja, zikSaNa, Arogya, pIvAnA pANInI vyavasthA, vasavATa vagere pAyAnI ane prAthamika jarUriyAtA pratye dhyAna Apavu paDaze. hAla pAMca kareDa bALakAmAMthI aDhI karoDa bALaka nizALe jAya che ane AvatA sAta varasamAM aDhI karoDanA vadhArA caze, 50 hajAra gAmaDAomAM pIvAnA pANInI vyavasthA karavAnI che. zaherI vistArAmAM vadhArAnA 30 lAkha kuTu mATe ane grAmya vistArAmAM 60 lAkha mATe vasavATanI vyavasthA karavI paDaze. A badhA mAMkaDA uparathI e joI zakAze ke deza samakSa bhagIratha kAya paDayu che. koMgresa e samaje che ke mAnavI pAse zreSTha kAryoM karAvavuM hAya teA tene preraNA maLe, aMdarathI prAtsAhana maLe evuM kAMIka thavu joie. koMgresa e paNa samaje che ke badhAre paDatu dabANu lAvavAthI kAMI paNa navuM karavAnA utsAha mAryAM jAya che. amuka thaI gayelI jIvana paddhatine, khAsa karIne lAkazAhI manI racanAmAM, dhyAnamAM levI joie. ApaNe hajI pA lAMkhe patha kApavAno che. ane samayanA prazna paNa ApaNI samakSa che ja. udyogonI bAbatamAM mAthA dIThuM rAkANu ApaNA dezamAM sauthI ochu che. (bhArataH rUA. 27, briTanaH . 250, amerikI rU. 400). udyogomAM kAma karatA lokonI saMkhyA TakAvArInI dRSTie ApaNA dezamAM sauthI ochI che. (bhArataH 10 TakA, briTanaH 50 TakA, amerikA: 40 TakA, keneDAH 30 TakA, dakSiNa AphrikAnA sa MdhaH 20 TakA). 1948 thI atyAra sudhImAM ApaNe tyAM vIjaLInA mAthA dITha utpAdanamAM 200 thI 300 TakAnA vadhAro thayA che, chatAM bhAratamAM utpAdana sauthI ochuM che. (bhArata : 22 kiloveATa, jApAna: 589, phrAnsaH upara, raziyAH 850, pazcima jarmana : 933, osTreliyA: 1429, briTana 1592, amerikA : 3310, keneDA : 4673, vizva : pa72). kAlasAnuM mAthAdITha utpAdana paNa sauthI ochu che. ( bhArata 1.7 miliyana ( daza lAkha) meTrIka Tana, osTreliyA: 2.2, keneDA 4.1, jApAna : 9.4, phrAnsa : 126, briTana 20.1, pazcima jarmInI : 21,3, raziyA : 45.3, amerikA : 106.ra). sImenTanuM utpAdana pazu sauthI ochu che. (bhAra 4.6 miliyana meTrIka Tana, phrAnsa H 10.8, pazcima jarmanI 22.5, amerikA : 49 9). cIna ane pAkIstAna bAda karatAM duniyAmAM evA koi meATe deza nathI ke jyAM vatIne AMTale moTA bhAga khetI upara nakhate hoya. vaLI jamInanA ekamanuM "sarerAza kada paNa ApaNA dezamAM sauthI ochu che. kAMgresa ane kaoNMgresa sarakAranI TIkA karanArAone ApaNA deza samakSa paDelA prakSanA virATa svarUpano pUrepUrA khyAla che ke kema e viSe mane zakA che. te e kharAbara samajyA hoya te teo atyAre je rIte TIkA kare che te rIte TIkA kare e mAnavA hu` taiyAra nathI, bahu jhaDapathI javAmAM jokhama che. e vAta sAcI, paNa dhIme javAmAM ya jokhama ochuM. gabhIra nathI. A rIte jo banne dizAe jokhama hoya te dhImA bhAga apanAvIne praznaneAnA jorathI phUMkAI javuM. e karatAM bahAdUrIpUrvaka laDI levAnA mArga vadhAre sAre che.. pAnaMda prabuddha jIvana tA. 16-1-59 milana samAraMbha jaina samAjanA eka junA kA karyAM zrI. umedacaMda dolatacaMda barADiyA bI. e. jee muMbaInA vyavasAyI tathA jAhera jIvanathI AjathI sattara varSa pahelAM nivRtta banIne agAsa khAte AvelA zrImad rAjacaMdra AzramamAM AtmasAdhanA pAchaLa samaya vyatIta karI rahyA che. temanuM koi eka vyAvahArika nimitte mubaI AvavAnuM banatAM eka junA sahakAryakartAne sahajamAM maLI zakAya te hetuthI zrI jaina zvetAMbara kAnpharansa, zrI muMbai jaina yuvaka saMdha, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya tathA dhI elDa meyajha yuniyana (mahAvIra jaina vidyAlaya) taraphathI jAnyuArI mAsanI 11mI tArIkha ravivAra sAMjanA cAra vAMgye zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA sabhAgRhamAM muMbainI zera bajAranA pramukha zrI. ke. Ara. pI. zrAnA pramukhapaNA nIce eka milana samAra bha yAjavAmAM AvyA hatA. sabhAnu ... pramukhasthAna zaibhAvatA zrI ke. Ara. pI. zroph ane sanmAnya zrI umedacaMda dolatacaMda barADiyA vacce samAna vyavasAya aMge eka junA snehasa MbaMdhatI sAMkaLa hatI. zrI. ke. Ara. pI. zrophe eka zikSaka tarIke jIvananA prAraMbha ka hatA ane bahu the!DA samaya bAda te zerabajAranA dhadhaMdhAmAM joDAyA hatA ane thADA samaya bAda zerabajAranA pramukhasthAne temanI nimaNuka thai hatI: zrI bareDiyAnA jIvananA prAraMbha paNa zikSaka pravRttithI zarU thayA hatA ane thaDA samaya bAda teo savetana AsIsTanTa sekreTarI tarIke zerabajAramAM joDAyA hatA ane 56 varSanI ummare AMkhanI takalIph vadhatAM temaNe svecchAe nAkarI cheADI ane AtmalakSI nivRttinivAsa svIkAryAM tyAM sudhI zrI ke. Ara. pI. zrophanI nIce ja temaNe kAma karyuM hatuM. zrI bareADiyAnI ummara Aje cha3 varSanI che, jyAre zrI zrophanI ummara. Aje 80 varSanI che. vRdhdhAvasthAnA kAraNe jarjarita banI rahela ane jovAnI zakita lagabhaga gumAvela evI A banne vyakita A nimitta keTalAMya varSoMnA gALe ekamekane * maLavA pAmI hatI, ane AtA AnaMda ane ravAbhAvika umaLakA khannenI mukhAkRtio upara khUba taravaratA hatA. bhUtakALamAM va sudhI jaina samAjanI sAmAjika pravRttimAM zrI khareADiyA sAthe kAma karavAnuM jemane sadbhAgya prApta thayu hatu temaNe prasa Mgacita zabdamAM potAnA AnaMda A avasara upara vyakata karyAM hatA ane zrI bareDiyAne AreAgyapUrvakanu dIdha AyuSya icyuM hatuM. zrI bareADiyAe paNa. pUrvakALanAM smaraNAne tAjA karatA eka savistara vicAraNa"bhIra kathana dvArA junA sAthIonA ane navA kArya kartAono AbhAra mAnyA hatA ane dareka saMsthAnA vikAsa mATe UMDA dilanI zubhecchA pragaTa karI hatI.. zrI saMyukata jaina vidyAthI gRha-bhUtapUrva vidyAthI maMDaLa taraphathI cAjAyela maneAraMjana kAryakrama zrI saMyukata jaina vidyAthI gRha-bhUtapUrva vidyAthI ma`DaLanA upakrame 'zrI sayukata jaina vidyArthI gRha ke jenI banne zAkhAmAM jJAti ke dharmanA bhedabhAva vinA 108 vidyAthIo rahI muMbaimAM ucca keLavaNInA abhyAsa kare che temanA lAbhAthe AgAmI phebruArI mAsanI pahelI tArIkha ane ravivAranA savAranA nava vAgye bhAratIya vidyAbhavanamAM eka manAra jana kAryakrama ceAjavAmAM Avye che. A samAraMbhanu' pramukhasthAna zrI. cadulAla vamAna zAha, je. pI. levAnA che ane atithiviSeza tarIke saradAra vallabhabhAI vidyApIThanA upa-kulapati. zrI. bAkhubhA jasabhAi paTela padhAravAnA che. A kAryakramamAM zakaya teTale sahakAra ApavA saMsthAnA bhUtapUrva vidyAthI ma`DaLanA kArya karI vina Mti kare che, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-59 prabudadha jIvana 175 saMgha Ayojita kAryakrama vinobAjInI padayAtrA viSe thoDuMka vadhAre nRtyalakSI saMskArasaMmelana (gatAMkathI cAlu) AgAmI phebruArI athavA mArca mAsa daramiyAna zrI muMbaI padayAtrA daramiyAna banelA ke koI prasaMge paNa mArA jaina yuvaka saMdha taraphathI saMdhanA sabhyo mATe eka saMskArasame mana upara cirasmaraNIya chApa mUkatA gayA che. anantarAmana nAmano lana yojavAmAM AvanAra che, je prasaMge maNipurI nRtyamAM jemaNe eka yuvAna. amerikA rahIne dhAtuzAstranA niSNAta thaI Avele apUrva kuzaLatA prApta karI che te jhaverI bhaginIo-bahena nayanA, ane beMgalera sAyansa insTITayuTamAM adhyApaka tarIke joDAyele. raMjanA, suvarNa ane darzana-bhinna bhinna prayogo dvArA maNipurI hemA nAmanI eka jarmana kanyA. bIjA vizvavigraha daramiyAna nRtya aMgenI zAstrIya samajutI raju karanAra che. A saMmelanane jarmanIe duniyAnI ane pachI sAthI rAjyae jarmanInI saralagatA sthaLa tathA samaya have pachI jAhera karavAmAM Avaze. jelI tArAjI teNe nAnI ummare najare nihALelI ane kaMpI ',' AgAmI vasanta vyAkhyAnamALA uThelI, pachI amerikAmAM teNe zikSaNa prApta kareluM. anantarAmana zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI AgAmI mArca mAsanI ane hemAne amerikAmAM pahelo paricaya thayuM haze. samayAntare .8 mI tArIkha ane samavArathI 15mI tArIkha ane ravivAra bannenuM bhAratamAM AvavuM thayuM. banne vinobAjInA saMsargamAM sudhI-e mujaba sAta divasanI vyAkhyAnamALA javAnuM nakakI ThIka ThIka AvelAM ane temanA vicArothI khUba prabhAvita banelAM. karavAmAM AvyuM che. pahelA cha divasa sAMjanA tathA chellA nikaTa paricaya ane pIchANanA pariNAme bane lagnasaMbaMdhathI ravivAranA roja savAranA judI judI vidvAna vyakitao taraphathI eka joDAvAne ughukata thayA. ane bhAre bhAvanAzALI. bannenI evI eka vyAkhyAna ApavAmAM Avaze. sthaLa tathA samaya have pachI icchA ke vinobAjInA sAnnidhyamAM ja ane temanA AzIrvAdapUrvaka jAhera karavAmAM Avaze. "pablIka cerITI enDa rIlIjIyasa TrasTa ekaTa upara lagna thAya. padayAtrI karatAM eka sthaLethI bIjA sthaLe saMcarI * rahelA vinobAjI. A lagna kayAM karavuM, kayAre karavuM, kevI rIte jAhera vyAkhyAna 1 jAnyuArInI 20mI tArIkha ane maMgaLavAranA roja karavuM-A vigato nakakI karavI rahI. saNosarA lokabhAratImAM vinobAjI padhAre tyAre prastuta lagna karavAnuM nakakI thayuM. AnA sAMjanA 6-15 vAgye saMdhanA kAryAlayamAM (45/47 dhanajI sTrITa, muMbaI 3) zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azaya nIce eka jAhera sabhA mATe kaI tithiM, kaI muddata kharuM ke? besatA varSane divasa pasaMda karavAmAM AvyuM. samaya savAranA pAMca vAgyA nakakI javAmAM AvI che, jyAre muMbaI rAjyanA cerITI kamIzanara zrI sumana bhaTTa "pablIka cerITI enDa rIlIjIyasa TrasTa ekaTanI karavAmAM Avyo. vinobAjInA eka sahakAryakartA zrI. dAdara dAsajI mudaDA paraNanAra yugalane laIne saNosarA tA. 11-11-18nA samajutI Apaze ane e viSaya sAthe saMbaMdha dharAvatA muddAo upara vivecana karaze. A viSayamAM rasa dharAvatA bhAI bahenane reja AvI pahoMcyA. vinobAjI paNa eja divase saNosarA vakhatasara upasthita thavA vinaMti che. lekabhAratImAM niyata kAryakrama mujaba AvI pahoMcyA. DhebarabhAI - maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, paNu vinobAjI sAthe padayAtrAmAM joDAvAnA hetuthI eja divase . AbhAra nivedana saNosarA Avelo (paNa te ja divase temane tAva AvavAthI pachI teo padayAtrAmAM joDAI zakyA na hatA ane bIjA divase muMbaI . chellAM paNa be varSathI prabuddha jIvana majIda baMdara tarapha vidAya thayA hatA.) lagnanI vidhi zuM karo ? mu. nAnAbhAI sTezananI sAme AvelA kacchI vIzA ozavAla prInTIMga presamAM bhaTTa sAthe carcA karIne vaidika vidhinuM saMkSipta rUpa nakakI karavAmAM chapAtuM hatuM. temane tyAM kAmadArone lagatI keTalIka aNadhArI AvyuM. bIje divase eTale ke besatA varSanI savAre (1ra-11-58 agavaDa ubhI thavAthI prabuddha jIvana niyamita rIte chApavAnuM temanA mATe muzkela banI gayuM. pariNAme presa badalavAnI amane budhavAra) pAMca vAgyA pahelAM vinobAjInA jAhera pravacana aMge taiyAra karavAmAM AvelA vizALa maMDapamAM padayAtrike, lekabhAratImAM pharaja paDI. poNA be varSanA gALA daramiyAna kacchI vIzA oza kArya karatA bhAIo, bahene ' tathA vidyAthIe, saurASTranA vAla prInTIMga presanA mAlIka zrI dAmajIbhAIe tathA zrI tyAM ekaThA thayelA kAryakartAo, bhUdAna kAryakare vagere ekaThA jhaveracaMdabhAie purI mamatAthI ane aneka agavaDone sAmano thayA. agni pragaTAvyo; maMtro belAvA zarU thayA; vinobAjIe karIne prabuddha jIvana chApI ApyuM che te mATe te banne bhAIene ame hArdika AbhAra mAnIe chIe. varavadhUne hastameLApa karIne temane lagnagraMthithI sAMkaLyA ane AzIrvacanarUpe be zabdo kahyA. nAnAbhAI bhaTTa paNa - havethI prabudha jIvana be divasa meDuM maLaze prasaMgAnurU5 be vacane saMbhaLAvyA. DhebarabhAIe paNa baMnene te upara jaNAvelA kAraNasara je navA presamAM prabuddha jIvana azIrvAdathI navAjyA. lokabhAratInA saMcAlakoe lagnanI A aMkathI chapAvavAnuM zarU karyuM che tenI anukuLatA khAtara khuzAlIrUpe ToparuM ane sAkara vaheMcyA ane saunAM meDhAM gaLyA prabuddha jIvanane dareka aMka havethI cAlu niyama karatAM be divasa karyA. A lagabhaga kazA ja kharca vinAne ane ema chanAM meDe ravAnA karavAmAM Avaze. taMtrI, prabudha jIvana anerI bhavyatA ane gAMbhIryane anubhava karAvatA lamasamAraMbha' viSaya saci vizeSataH vinobAjIe AvAM AntararASTrIya lagnane vAtsalyabhAvakUmacaLanI parikammA pUrvaka AvakAyuM tethI-mArA mATe cirasmaraNIya banI gaye. paramAnaMda prakIrNa nedha : sva. vidyAbahena nilakaMTha, paramAnaMda 172 | vinobAjIne anya anya maMDaLa ane samUha samakSa vAto rASTranI Arthika Ayojana nIti, khetI karatAM aneka vAra sAMbhaLyA, paNa be prasaMgo mana upara UMDI chApa . vADI vyavasthA paddhati aMge koMgrese mUkI gayA. eka prasaMga have mAlaparAmAM bhUdAnakAryakartAo sAthenA dhAraNa karelI navI nIti, rASTra sAme temanA vArtAlApane, ane bIjo prasaMga ha -bA khAte saurASTranA paDeluM bhagIratha kArya : racanAtmaka kAryakaro sAthenI carcAne. pahelA prasaMga daramiyAna milana samAraMbha 174 vinobAjIne temanA sAthI bhUdAna kAryakaro samakSa mokaLA mane vAta vinobAjInI padayAtrA viSe thoDuMka vadhAre paramAnaMda 175 karatA sAMbhaLavAnI mane taka maLI. baporanA bhUdAnakAryakaroe pRSTa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 prabuddha maLIne eka praznAvali taiyAra karI hatI ane sAMjanA e praznAvali vinobAjInA hAthamAM mUkavAmAM AvI hatI. eka vatsala rpitA jevI rIte potAnAM saMtAneAne samajAve tevI nikhAlasatA ane nikaTatAthI temane eka pachI eka praznanuM vivecana karatA sAMbhaLIte, eTaluM ja nahi paNu, ekamAMthI aneka vAteA kADhatA ane samajAvatA joine mate atyanta AnaMda thaye!, mArU dila temanA viSe AdarathI sabhara banyuM traMbA khAte zrI, nAraNudAsa khuzAladAsa gAMdhInI AgevAnI nIce saurASTranA racanAtmaka kAya karo vinAbAjIne maLyA ane e pahelAM vinobAjInI hAlanI pravrutti saMbaMdhamAM jude sura raju karatA eka patra nAraNadAsabhAI taraphathI vibhAjIne pAThavavAmAM AvelA. saurASTranA racanAtmaka kAryakaro rAjakIya dRSTie meTA bhAge kAMgresa tarapha DhaLelA che ane AjanA prazno viSe temanA ane vineAbAjInA dRSTikrANumAM theADA kuraka che. A kAryakaro sAthe paNa temanI samakSa rajI karAyelA muddAonA uttara rUpe vineAkhAjIe prasannatA pUrvaka khullA dilanI carcA karI, ane tethI paraspara rahelA dRSTibindunA krUraka sarvathA dUra thayA hatA ema kadAca kahI na zakAya teA paNu, ekamekane samajavAmAM e carcA khUba madadarUpa banI, ane vicArathI kadAca te joie teTalA najIka AvyA nahi hAya, paNa manathI, viMlathI paraspara ekamekanA khUba najIka AvyA; e racanAtmaka kArya karAnA dilamAM rahelI keTalIka bhrAntinu nivAraNa thayu, ane mIThA samAdhAnanu vAtAvaraNa ubhuM thayuM. A carcA paNa mArA mATe rocaka temaja medhaprada banI hatI, AvI rIte temanAM kAi kAI pravacane temAM rahelI kAvyamayatAnA kAraNe bhAre hRdayasparzI banI jatAM hatAM. dA. ta. te khaMbhAtathI samudramAge' bhAvanagara vahelI savAre AvyA; dakSiNA. mUrti bAlamaMdiranA makAnamAM sthira thayAM, savAranA sADAdaza vAgye sthAnika tema bahArathI AvelA kArya karo samakSa upasthita thayA ane pravacana zarU karatAM temaNe jaNAvyuM ke mArI sAta AThe varasanI padayAtrA cAlI ane emAM meM kadIya samudranI musApharI karI naheAtI, kAle mane samudrane anubhava thaye| ane mArI keTalIye bhAvanA jAgRta thai, ane saurASTramAM meM jyAre praveza karyAM tyAre meM navA mANusa tarIke praveza karyAM, junA mANasa tarIke nahi. sAta ATha varasathI je mAzusa yAtrA karI rahyo che. e ja mANasa tyAre saurASTramAM nathI AvelA, enAthI jarAka judo mANasa AvyA che. samudrayAtrAe enAmAM ATalA praka karyAM che. paNa eTalu ja nahiM, vijJAna kahe che ke sAta varasanA samayamAM mANusanA zarIramAM lohInuM ekreya TIpu purANuM rahetuM nathI. zarIranAM badhAMya bindue nana palaTAi jAya che. ApaNA pUrvajo khAra varasanI tapasyA karatA hatA tenI pAchaLa kalpanA e hatI ke Ara varasanI tapasyA pachI zarIra palaTAi jAya che ane aMdara rahelA badhA deje nAza pAme che; paNa A mATe. vijJAna sAta varasanI mudata Ape che. e vijJAnanI vAta ApaNe pramANa mAnIe te! sAta varasamAM huM badalAi gayA ema huM mAnu chuM. kAle rAtre mane jarA AchI nidrA AvI. samudrane dhvani bahu sundara hato, paraMtu enI sAthe enjinane paNa dhvani hatA. tethI jAgRti jarA vadhAre rahI. eTalA mATe cintana karavAnA ghaNA avakAza rahyo. atyAre tamArI AgaLa je khele che te pelA junA mANusa nathI khelI rahyo. jeNe sAta AThuM varSa pravrajyA karI che eja mANasa khAle che ema mAnavu nahi. te junA mANasanA paNa . kaika 'za haze. navA avatAramAM purANA avatArane amuka aza te AvI ja jAya che ane kasaka aMza navA ja hAya che.'' Ama kahIne temaNe keTalAka rAjakAraNI, * sAmAjika praznonI vistArathI carcA karI ane chevaTe ema jaNAvyuM ke jIvana tAH 16-1-pa "atyAra sudhI huM je khAlI rahyo hatA te mAtra svapnamAM ja khelI rahyo hatA ema tame samajaze. mArA jAgRta manamAM te mAtra grAmadAna, zAntisenA ane saoNMdhya pAtranA ja vicA AvyA kare che, je vicAro me' lekA bhAgaLa vAraMvAra mUkayA che ane tamArI pAse paNa mUkato rahIza." Ama pANI kalAka sudhI cAlelu' ekadhArU' ane jANe ke AgaLathI sugrathita na hAya evuM pravacana sAMbhaLIne mArI mAphaka ekatra thayelA sa bhAibahenoe UMDI prasannatA anubhavI hatI. Avu ja eka adbhuta pravacana sAMbhaLavA maLyu. rAjakoTa khAte navembara mAsanI 22 mI tArIkhe savAre sAta vAgye rASTrIyazALAnI raMgabhUminA khullA cogAnamAM, pUrvAkAzamAM sUrya ugI rahyo hatA ane AkAza ane dharatIne ajavALI rahyo hateA. vAtAvaraNamAM madhura prasannatA vyApelI hatI. rAjakATanA sa'gIta vidyAlayanA saMcAlaka ane kuzaLa-gAyaka--mu. nAraNadAsabhAinA putra-purUSottamabhAe prAnA saMbhaLAvI, mITheka ane madhura AlApapUrvaka gItAnA zlakA, izAvAsyanI keTalIka pakti, ane bhajana saMbhaLAvyA ane rAmanAmanI dhuna levarAvI ane vAtAvaraNane sagItamaya banAvyuM. raMgabhUminA sTeja takhtA-upara madhyamAM vitAbAjI beThA hatA. prArthanA pUrI thayA bAda temaNe saurAhUnA racanAtmaka kArya karo samakSa potAnuM pravacana bhAre lAkSaNika rIte zarU karyu. temaNe. jaNAvyu ke " gItAjImAM varSoMna Ave che ke UrdhvamUlam adhaHtazAkhA' eTale ke A saMsAravRkSa ulaTTu che, enAM mULiyAM upara che ane zAkhAo nIce che. e te ApaNA samAjamAM ApaNe ghaNI vAra joie chIe ke jJAnanI zodha jyAre cAle che tyAre haMmezA ulaTI dizAmAM cAle che. pachI kama yAganI jyAre zarUAta thAya che tyAre sIdhI dizAmAM jAya che. jJAnanI zodha uparathI nIce jAya che ane ka'nI racanA nIcethI upara jAya che. ApaNA racanAtmaka kAryakramamAM paNa ArbhamAM jJAnanI zodha thai hatI. have svarAjya AvyA pachI kayugano AraMbha thAya che.' Ama jaNAvIne mIlanA sUtara ane hAthazALanA vaNATathI phaiTIyA sudhI ApaNe AkAzamAM vihAra karyAM ane tyAMthI kapAsa upara AvatAM dhIre dhIre ApaNe jamIna sudhI pahoMcI gayA ane temAMthI bhUdAna, grAmadAna AvyuM. A AkhI prakriyA. gItAmAM darzAvela - UrdhvamUla adhaHtazAkhA jevI banI che e Aja sudhInA racanAtmaka kAryakramanA vikAsanA je kASTha vicAra karaze tene lAgyA vinA nahi rahe'' Ama jaNAvIne keTalAeka racanAtmaka kArya karAnA dilamAM evA je eka khyAla ubhA thayA che ke, racanAtmaka kAryakramanu madhyabiMdu reTIye hateA tenA sthAne vinebAjI grAmadAnane mUkI rahyA che te khyAlanuM nirasana karatAM, vitAkhAjI e jaNAvyuM ke 'hu're'TIyAne tenA sthAna uparathI jarA paNa vicalita karavA mAMgatA nathI, paNa mAmadAnanA pAyA upara reMTIyAne vadhAre sasthira karavA mAMgu chuM, ane eTalA mATe ja tatkALa phMTIyA karatAM grAmadAna upara huM vadhAre bhAre bhU chuM. jo A jamInanA pAye bhUlI jazuM te rU'TIyA kayAM ubhe raheze ? zu` havAmAM kaMtAraze ? zaeN'TIyA te jamIna upara katAya che. eTale jamInanA savAla sapradhAna samajIne svarAjya prApti pachI jo ApaNe emAM dhyAna nahi ApIe te samajavuM joie ke ApaNA reMTIyAne kAi pUchaze ja nahi, phaiTIyAnA ekAMgI vicAra karavAthI re'TIyAnA eka sa'pradAya ja banI jaze.'' ahiM paNa gItAnI urdhvamULa adha:tazAkhA' e sUtrane vinAbAjIe keTale mAki ane sUcaka upayoga karyAM che ? te savAranuM vinobAjInu Akhu pravacana eTalu' ja uddeAdhaka, ane hRdayasparzI` hatu`. eka nAnA sarakhA khIjo prasaMga. AgaLanA akamAM jaNAvyuM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - T - tA. 15--19 17. hatuM te mujaba bhAvanagarathI rAjakeTa sudhInI padayAtrAmAM huM be bIjA sthaLe, dakSiNathI uttara, uttarathI pUrva pUrvathI dakSiNa haphate joDAyo hato. eka bhAvanagarathI mAlapura sudhI je daramiyAna ane dakSiNathI pazcima ane tyAMthI pAchA uttara tarapha teo vinobAjI sAthe vAto karavAnI tema ja temanI najIka AvavAnI pagapALA ghumI rahyA che, ane dezanI AmajanatAne navI vicAraNA mane sArI taka maLI hatI ane tethI teo mane ThIka ThIka tarapha-navA mArga tarapha dorI rahyA che, ghasaDI rahyA che. AjanA oLakhatA thayA hatA. tyAra bAda, traNa divasa bhAvanagara rahIne huM samayamAM dareka bAbatane pracAra mukhyatayA chApAo dvArA cethA divase rAtrInA vakhate vIranagara pahoMcyA hatA. bIje divase thAya che. chApAMo vAMcatA janasamudAya dina pratidina savAre vinobAjI jasadaNathI ATakeTa bAju thaine vIranagara vadhatuM ja jAya che. ema chatAM A pracAra meTA bhAge AvavAnA hatA. A keTathI vIranagara traNa mAIla dUra. huM ane ziSTa ane zikSita samudAyane ja sparze che. A padayAtrA vicAraanya traNa mitro vahelAM savAre uThIne ATakoTa gayA ane pracArano kaI judo ja prakAra che. te gAmaDAMnI sutelI janatAne vinobAjInI rAha jotAM ubhAM rahyAM. ugatA suraja sAthe vinobAjI jagADe che ane vicAra karatA karI mUke che. A koNa che? te AvI pahoMcyA. huM temanI samIpa jaIne page lAge, mane kema AvyuM che? tene zuM kahevuM che? te zuM karavA mAMge che?-- joyA. oLakhe. ane ekadama bolI uThayA 'jaya paramAnaMda. A jijJAsA ane katahaLa vinobAjInA pagalAM jyAM jyAM paDatA ! A sAMbhaLIne huM AnaMdamugdha banI gayA. huM samajuM chuM ke jAya che tyAM tyAMnI prajAnA dilamAM ubhAM thAya che. mAnasakrAnti A AnaMdasaMvedane pAchaLa eka prakAranuM aham raheluM che. ema 1 ane te pAchaLa apekSita sAmAjika krAnti ane te paNa rASTrachatAM paNa e "jaya paramAnaMdanA bhaNakArA mane Aje paNa paNuM vyApI karavI hoya te Ama ja thAya--evI have sau koInA dilamAM - saMbhaLAyA ja kare che ane mArAmAM koI judo ja ullAsa prere che. pratItI ubhI thaI rahI che. pagapALAthI eroplena tarapha e ! A duniyAmAM eka kALe mAnavIo pRthvI upara cAlatA ane pagapALA eka sthaLethI bIjA sthaLe paribhramaNa karatA; pachI Aja sudhIne vikAsakrama hatA. Aje eraplena AvyuM che. te. baLadanAM ane pachI gheDAnAM vAhane AvyA; pachI AvI meTara javAnuM nathI. ema chatAM pagapALA pravAsanuM paNa kaI juduM ja che relagADI; ane pachI AvyuM eropleIna. AjanA vakhatamAM ApaNuM mahatva che ema ApaNane mAluma paDyuM che. lekasaMparkanI cAvI | gamanAgamananI prakriyA moTA bhAge relave Trena, moTara, tathA eroplena pAse nathI, te te phakIrI dhAraNa karanAra lokakalyANa- '.: eropleina upara nirbhara banatI jAya che. baLadagADu ane ghoDA- lakSI kAI sAdhu santa ke lokottara purUSanA pagapALA pravAsamAM rahelI . gADIne upayoga jo ke haju aneka sthaLe cAlu che, te paNa dhIme - Lage che. A satyane vinaMbonI yAtrAmAM joDAnAra lagabhaga sarva dhIme tene lepa thatuM jAya che ane eroplenane pravAsa vadhAre koIne eka sarakho sAkSAtkAra thAya che. thoDA divasa pahelAM bAvalA : ne vadhAre vistarato jAya che. jaina sAdhuone bAda karo te anya tarapha jatI padayAtrAmAM chevaTanA be mAIla sudhI joDAyalA paMDita javAharalAlajIe paNa A bhAvanuM saMvidana yakta karyuM hatuM. ;sAdhusaMnyAsIo paNa have vAhanavyavahArane upayoga karatA thaI . Ama padayAtrAnI mahattA svIkAravA chatAM e prazna te sAme gayA che. jaina sAdhuonA pAdavihArane ApaNe rUDhipariNAmI lekhIe - AvIne ubho ja rahe che ke zuM eka gAmathI bIje gAma ema. chIe ane ahiMsAvratanA pAlana mATe e anivArya che evI satata paribhramaNa karI rahelA vinobAjI jyAM jAya che tyAMnA . te viSe mAnyatA pravarte che. AthI AmajanatAnI daSTie tenuM lenAM vicAra valaNamAM temane jovA mAtrathI tema ja sAMbhaLavA koI vizeSa mahatva che ema ApaNuM dhyAna upara avituM nathI. mAtrathI ja AmUla parivartana thaI jAya che kharUM? Ama kahevuM che pagapALA pravAsanA viziSTa mahatva tarapha ApaNuM dhyAna, gAMdhIjIe ke mAnavuM te pitAne tema ja anyane chetaravA barAbara che. lekasavinaya kAnUnabhaMganI laDatanA saMdarbhamAM dAMDIkUcanI yojanA mAnasamAM ATalA mAtrathI evuM koI krAntikArI parivartana thaI karI tyAre sauthI paheluM kheMcAyuM. zarUAtamAM bInamahattvanI jAya te zakya ja nathI. A padayAtrA mAtra eka navI havA ja padA, ane keTalAkanI najare hAsyAspada lAgatI e dAMDIkUce bhAratanI . kare che. tatkALa jotAM tema ja gAmaDAnA lokone pUchatAM. kadi samagra prajAnAM dilane saLagAvI mUkyAM ane aMgreja sarakAra sAme kadi ema paNa lAge ke vinobAjInuM kaI paNa gAmamAM AvavuM, dumya vAvaMToLa ubhe karyo, jenA pariNAme e vakhatanI mAthA eka divasa rahevuM ane bIje divase cAlI nIkaLavuM-tenuM paribhArI aMgreja sarakArane gAMdhIjI sAthe tahakubI karavI paDI. tyAra NAma kaI madhura pavananI lahari AvI, janatAe be ghaDI mANI pachI varSo bAda gAMdhIjInI noAkhalInI padayAtrAe ApaNuM dhyAna ane cAlI gaI tethI vizeSa kazuM hotuM nathI. paNa A to kheMcyuM. e padayAtrAne janma atyanta karUNu saMyogomAM thaye hate. kevaLa upalaka dRSTinuM avalokana che. jema keI bIja vAvavA tenuM tatkALa pariNAmanI daSTie mUlyAMkana karavuM muzkela che, ema sAthe nakakara vRkSa ugI nIkaLatuM nathI tema, vinebAjI Aje gAme chatAM paNa duHkhI, pIDita, julama ane atyAcArano bhoga banela ' gAma vicArabIje vAvI rahyAM che; lekenA manamAM tethI saLavastInA amuka vibhAgane zAntana, dhIraja, AzvAsana ApavAne vaLATa pedA thAya che; ane cAlu paristhitimAM pAyAnuM parivartana eka ja ilAja che temanI vacce pagapALA pharavuM te ema gAMdhIjIne lAgyuM ane e rIte emaNe tyAMnA lekene ubhA rahevAnuM karavAnI tamannA jAge che; AvA dezavyApI saLavaLATa ane baLa ApyuM. * . . tamannAnuM tatkALa pariNAma na dekhAya te paNa vinobAjIe vAvelAM paNa A baMne pagapALA pravAsa dezanA asAdhAraNa saMge vicArabIja ugI nIkaLavA ja joIe ane keI ne kaMI nakakara vacce thayA hatA. vinobAjInI padayAtrA dezamAM AjhAdInA pAkI AkAramAM pariNamavA ja joIe emAM kei zaka nathI, kAraNa ke e sthApanA thayA bAda ane te mujaba lokazAsita taMtra zarU thayA vicAra bIjone piSa maLe, vega maLe evuM havAmAna cetaraka bAda, lAMbA gALe zarU thaI che ane tenI pAchaLa koI ekAeka ' sadhana banI rahyuM che. koMgresa pakSa, samAjavAdI pakSa ke sAmyavAdI ubhI thayelI kaTokaTIne pahoMcI vaLavAne Azaya ke dhAraNA nathI. pakSa Akhare te eka ja dhyeyane nirmANa karavAnI dizAe ApaNe tyAM rAjakIya krAnti thaI gaI, paNa Arthika paristhiti gatimAna thaI rahyA che, ane te che Arthika vaiSamyane temaja ane te kAraNe ubhuM thayeluM ane varSothI cAlI raheluM sAmAjika sAmAjika vaiSamyane pAyAmAMthI nAbuda kare ane samavibhAjana vaiSamya hatuM evuM ne evuM cAlu ja rahyuM. A vaSamanuM nivAraNa pedA kare. evI AkhA samAjanI navaracanAnuM nirmANa. vinobAjInI kema karavuM enA cintanamAMthI vinobAjInI payAtrAno janma sarvodaya vicAraNu A ja dhyeyane mUta karavAnI dizAe ene pitAne thayuM che, ane chellA sAta varSathI dezamAM eka sthaLethI , Aga akAra dharAve che. ATale ja e be vacce pharaka che. te Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90 178 lakA je manamAM jhaMkhe che, cantave che, te ja jo vineAkhAjI gAmegAma karIne kahetA hAya ane tene sAkAra banAvavAnA mA dekhADatA hoya te temanI padayAtrA ane pravacanadhArA samaya pAkace phaLavatI khatavA viSe zaMkAne kAI kAraNa ke avakAza hovA na joie.. huMvana A badhA ApaNe eka bhAvukanI dRSTie vinebAjInI padhyAtrAnA vicAra karyAM, paNa tene eka khIjI rIte paNa thADe vicAra karavAmAM na Ave te A AleAcanA adhurI gaNAya. padayAtrA daramiyAna mane ema mAluma paDayu che ke padyAtrAno mejo gAmaDAnA leAkAne athavA te tenI vyavasthA karavAnI javAbadArI letI sthAnika sasthAne kadi kadi bhAre lAgatA hAya che. AnAM keTalAMka kAraNA che. eka te keTalIka vAra A vyavasthA brahmA moTA kharcInuM nimitta thai paDe che. mArI jA pramANe eka nAnA sarakhA gAmane A bAbata aMge rU|. 1500 nu khu` thayu` hatuM. yAtrIdaLanI sakhyA 75 AsapAsa rahetI hoya che. vaLI vinAbAjI je gAma jAya tyAM paNa AsapAsanA leAkeA sArA pramANamAM ekaThA thAya che, eTaluM ja nahi paNa, dUra najIkanA AgevAna kAryakaro paNa ThIka pramANamAM ekatra thAya che, yAtrIdaLanI tA rahevA, khAvA, vagerenI badhI vyavasthA gAmanA lAkAte karavAnI hAya ja che, paNa sAthe sAthe AsapAsathI AvelA AgevAna kAryakaronI khAvApIvAnI javAbadArI paNa gAmanA leAkAnA mAthe Ave che. kAi paNa gAmamAM vinobAjI AvavAnA hAya tenA khe traNa mahInA pahelAMthI bhUdAna kAryakaro, krAMgresI kAryakaro ane sarakArI mANasAnu Avavu javuM zarU thAya che. saDaka sudhAraNA, pAyakhAnAnI vyavasthA, DI. DI. TI.nA chaMTakAva, cAtaraka sAphasuphI, rasoDAne prabaMdha, rahevAnA prabaMdha-A badhI dhamAlanA AraMbha thAya che. vinAbAjIne (eTale ke temane tema ja temanA padayAtrI Lane) A joize ane te joze ema gAmenA lAkA upara cetarathI hukama chuTe che. vinebAnI sahIsalAmatI ane sagavaDa e sarakAra paNa potAnI eka moTI javAbadArI gaNe che ane sAphasuphI, saDaka samArakAma vagere mATe sArA kharca kare che ane tenI takedArI paNa dikardi gAmaDAnA lakAne muMjhave che. vinAbAjInA AgamananI taiyArI viSe cintA setratA judA judA kA karA ghaNI vakhata parasparavarodhI sUcanAo Ape che ane ane gAmaDAnA lokone to A bAbatanI kazI sujha ja na hoya ema mAnIne sUcanAonI jhaDIe varasAvatA rahe che. Ama ciMtAkhAjInu Agamana ane mAtra eka ja divasanuM rahevuM-gAmalAkA athavA to te gAmanA javAbadAra AgevAne mATe tene lagatA ThIka ThIka kharca uparAMta kAi kAi ThekANe meATI ciMtAne ane upAdhInA viSaya banI jatA hoya ema mane lAgyuM che. gAmanu jevuM mahatva e mujaba kAi ThekANe sA, kAi ThekANe asA mANasA ane kAi ThekANe 500thI 700 sudhI pazu. jamanArAnI vyavasthA gAmanA lekAne athavA te, tyAMnI sa'sthAne karavAnI rahe che, eka moTI cUka, sAmAnanI bIjI eka e gADIo, eka che jIpa, ekAda sTezanavegana, vinobA sAhitya aMgenI eka bagADI Ama vinAbAjInI padayAtrAnA eka nAnA sarakhA rasAlA banI jAya che. tA. 15-1-bahe tA dharanA loko gajA uparanA bhAra paNa upADavAmAM AnaMda mAne che, to pachI A te| eka payagambaranI kakSAnA purUSa gAmanA AMgaNe Ave che. te bhale gAmanA lokAne thADA vadhAre jo upADavA paDe. ane bhale temane gheADA Arthi ka dhasAro khamave paDe. sarakAra paNa A nimitte bhale thADu kharce kare. AvA avasara pharI pharIne AvavAneA nathI. A te gaMgA vahI rahI che ane gAmanu AMgaNuM pavitra thAya che. lokameLA nirmANa thAya che ane hajArAnA cittanuM uthvI karaNa thAya che. AvA parama lAbhanI ArDa takalIpha ke dravyayanI sAMkaDI gaNatarI karavI. na ghaTe, paNa A sAthe eka khIjo vicAra paNa Ave che. ApaNe tyAM sAdhusaMtanA AhAravihAra viSe eka evI kalpanA che ke temanuM gamanAgamana haLavuM phUla jevu hovu ghaTe, jema madhukara judA judA phUla uparathI thoDA thADA parAga ekaTho kare ke jethI kAi eka phUlane na to tenA bhAra lAge ke na te tenI zobhAsamRddhine jarA paNa AMca Ave. AvI rIte sAdhu sanyAsI ghera ghera bhaTakIne thoDI thADI bhikSA ekaThI karIne potAne nirvAha kare. A kAraNe tenI bhikSA pravRttine 'mAdhukarI' zabdathI vavavAmAM Ave che. ane jyAMthI te pasAra thAya tyAMnAM jarA jhADapAna hule ane A kANu AvyuM ane gayu' ?' ema lakAnAM dIla kautukapreraNAvaDe jarA saMcAlita thAya. AthI na vadhAre dhamAla ke na vadhAre ghaTATApa-evA temanA vihAra hoya. A badhAMnA khyAla karatAM eka bAju ema vicAra Ave che ke vinobAjI kAMi karI pharIne AvavAnA nathI. temanA danane ane zravaNanA tema ja temanA sAkSAt samAgamane jeTalA vadhAre leAkA lAbha le te vAyAgya che ane jyAre dhera lagna Ave che paNa vinebAjInI prastuta padhyAtrAne A kalpanA lAgu pADavI cita nathI, kAraNa ke kevaLa eka sAdhusa tanI payAtrA nathI, paNa bhAratamAM sarvAMgI krAMti nirmANa karavAnI eSaNAthI prerita banelA eka lakAttara purUSanI pracArayAtrA athavA teA rathayAtrA che. ane AvI pracArayAtrA sAthe temaja AgaLa ane pAchaLa samArohanuM, jUtha dhItu, pracAralakSI tatvAnu AyeAjana hovuM Avazyaka che. Ama chatAM paNa vinebAjInI prastuta payAtrA lAMbA samayathI satata cAlatI padhyAtrA che. dareka gAmaDAMnu gajju" eka sarakhu na hAya. vinAbAjI AvyA ane gayA ene amane bhAra paDayA" ATalI sarakhI paNa lAgaNI kASTha eka ThekANe pedA thavI na ghaTe. Ama vicAratAM manamAM sahaja prazna thAya che ke vinobAjI potAnu yAtrIdaLa thADu' sakAce te kema ? temanI padayAtrAmAM sthAyI ane jarUrI padhyAtrikA uparAMta alpakAlIna yAtrikA alpa saMkhyAmAM ja sAthe hAya, bAkI jemane 'maLavu hoya teo potapotAnI najIka hAya evA paDAvanA mukAme vinekhAjIne maLe, payAtrAne lagatA rasoDAmAM yAtrIdaLa sivAya gaNIgAMThI vyakita mATe ja jamavAnI sagavaDa hAya, khIjA loko jamavA rahevA mATe potapotAnI sagavaDa karI le. vinobAjIne lagatI sagavaDa karavAnI sUcanA ApavAnuM kAma amuka e pAMca vyakitae hastaka ja hoya. je te kArya kartA ke adhikArI gRhastha gAmaDAnA lokAne A bAbatanA caparANA na kare, sa'bhava che ke vinobAjInA nimitte gAmaDe gAmaDuM thatA ArabasamAra bane temane kadAca pUro khyAla ja na hAya. paNa je padayAtrAnA pote sUtradhAra che te viSe jo temanuM AvuM ajJAna hAya tA te barAbara nathI. A bAbatamAM temaNe pote UMDA utaravuM joie ane yogya lAge te ane tevA AkhA prabaMdhamAM temaNe kApakUpa athavA aa pheraphAra karavA joie, ahiM padyAtrAnI mImAMsA pUrI thAya che. have vinAbAjInA vyakitatva aMge mArA manamAM sphuratA keTalAka vicAro athavA tA AdhAtapratyAdhAtA raju karavA icchA che, je kadAca have pachInA aMkamAM, samApta pAna da muMbaI jaina yuvaka sa dha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbai, 3. mudraNusthAna * caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbaSTa 2, 3, na'. 29303 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa naM B 4ra66 viArSika lavAjama rU. 4 ) | ! . E buddha jIvana 'prabuddha jaina"nuM navasarakaraNa varSa 20 : aMka 19 IT muMbaI, phebruArI 1, 1959, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra .. Adi mATe zIliMga 8,. chuTaka nakala : nayA paisA 19 : mAtrA kAgajhA nA kAkA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jANavA mAgatA kAmakAkA ' ' kurmAcaLa nI parikammA . (tA. 1-1-59nA prabuddha jIvanamAM pracaMTa thayela uparanA pravAsa varNanamAM pAnA 162-163 upara eka sAthe je traNa, duSyanAM citro ApavAmAM AvyA che temanuM vaccenuM citra, temAM jaNAvyuM che te mujaba, nainItAlanA amArA nivAsasthAnanuM nahi paNa ', kausAnInA amArA nivAsasthAnanuM che. paramAnaMda). ' , (gatAMkathI cAlu) bhAsatI hatI. garUDa bAjue thaine vahI jatI gomatIne mAtra vaijanAtha rAhadArIo mATe pula oLaMgIne TuMkA raste, ame AgaLa - A pravAsa nItAla rANI kheta, kausAnI tathA ArA- cAlyAM, vaijanAtha gAmamAM bajAramAMthIH pasAra thayA ane e cAra sthaLAne mukhyatA ApIne ame gAThavyuM hatuM ane vaLAMka laine pAchA sAme AvelI gematIne moTo pula sAthe sAthe e dareka sthaLathI najIka dUranAM viziSTa sthAna paNa oLaMgyA. ane jamaNI bAjue gomatInA ja kinArA bane teTalAM joI levAM e paNa amAruM lakSya hatuM. A rIte upara AvelA purANA lagabhaga khaMDiyera. dazAmAM paDelAM, maMdiranA kIsAnI AvyA chIe te kausAnIthI 12 mAIla dUra Avela samUddha jevA eka sthAnamAM ame praveza karyo.. . vaijanAtha ane tyAMthI bIjA 12 mAila dUra Avela bAgezvara ahiM eka bAjue A pradezamAMthI ja maLI AvelI che. joI levuM ema ame nakakI karyuM hatuM. A paryaTana mATe 500 thI 1200 varSa sudhInA kALanI keTalIka junI mUtionuM bAgezvara eka rAta rahevAnuM Avazyaka hatuM. eka nAnuM sarakhuM myujhIyama-saMgrahasthAna hatuM. e ame joyuM.. A kAryakrama mujaba ame me mAsanI 30 mI tArIkha ane A saMgrahasthAnamAM kubera, sUrya, kArtikeya, gaNeza, mahiSAsurazukravAre bapore kausAnIthI basamAM upaDayA. kausAnIthI vAMkAcuMkA mardinI, durgA, naMdI-ArUDha mahAdeva, zaMkarapArvatI, vizvarUpa DhoLAva uparathI pasAra thaI rahelI amArI basa A parvata viSNu, zeSazAyI viMgaNu, brahmA, harihara, garUDa, kumArI ane utarIne gaDa nAmanA gAma pAse aTakI. e bAju pahADamAM vasatA vaiSaNavI, zacI, cAmuMDA, brahmANI vagere deva devIonI kula 27 leke mATe garUDa cAlu jarUriyAtanI cIjo meLavavA mATe eka mahatvanuM mUrtio hatI. keTalIka ubhI mUtio hatI; keTalIka Asanastha ' , , mathaka che. ahiMthI badrInAtha kedAranAtha javuM hoya to keDIe keDIe hatI. badhI mUti sAdhAraNa kadanI-pramANamAM nAnA kadanI hatI. jaI zakAya che. parvatamAM ghumavAnA zokhIne ane sAhasike A keTalIka mUtio ziM5nirmANanI dRSTie AkarSaka hatI. A myujhIkeDI upara thaIne badrInAtha kedAranAthanI yAtrA karI Ave che. yama joyA bAda tyAMne rakhevALa amane eka nAnA sarakhA maMdiramAM amArI A basa AgaLa jatI na hovAthI lagabhaga eka mAIla laI gayA. tyAM madhyabhAganI dIvAlane aDhelIne mAnavI kadanI dUra AvelA vaijanAtha sudhI amAre cAlatA javAnuM hatuM. garUDathI eka ati lAvaNyamayI mUrti hatI. A mUrti pArvatInI hatI. AgaLa cAlatAM himAlayanA peTALamAM Azare 3500 phITanI A mUtinuM zilpavidhAna asAdhAraNu kuzaLatAthI bhareluM hatuM. A UMcAie AvelA vIza paccIza mAilanA kSetraphaLane AvarI letA mUrtinAM darzana karIne amArAM dila AnaMda ane vismayathI halI vizALa ane moTA bhAge sapATa evA medAna upara ame AvyA. uThayAM. evI prabhAvazALI tenI mudrA hatI ! mAthA upara prAcIna ' tarapha AvelA parvatazikhare jANe ke vAdaLa sAthe vAta karI rahyA - liMne ati jhINavaTabharyA ketarakAmavALo mugaTa hato. zarIra upara hoya ema lAgatuM hatuM. garUDa ame doDheka vAgye pahoMcelAM. Agale - sundara DIjhAInavALAM bhUSaNe hatAM. eka hAthamAM kamaLa hatuM. divase sAMje kausAnImAM bhAre gAjavIja sAthe varasAda Avelo. Aje e hAthanI, lAMbI, pAtaLI pramANabaddha AMgaLIo jANe ke mINanI, ahiM paNa AkAza, vAdaLAthI gherAyeluM hatuM. ane kadi banAvelI na hoya evI Abehuba, kemala, mulAyama lAgatI hatI. A kadi ceDA chAMTA paDI jatA hatA. Ane eka lAbha bIjo hAtha varadAna ApatA athavA te abhayadAnanI muddA dAkhave hato; eka jokhama hatuM. 6000 phITathI 3500 hatA. evA ja sapramANu banne paga ane nIcenA paMjA hatA.' phITa sudhI nIce AvatAM je AkAza svaccha ane sApha najIka jaIne joIe te kamanasIbe tenuM nAka keI yavananA hota ane sUrya tapa, heta te garamI sArA pramANamAM atyAcAranA pariNAme athavA te kaI akasmAtanA kAraNe tuTeluM lAgavA saMbhava hate. jokhama, varasAdanuM hatuM. sabhAge varasAda ane pAchaLathI sAMdheluM dekhAtuM hatuM, je joIne mane UDI niM . amane naDyo nahi ane vAdaLAne lIdhe ThaMDaka sArI rahI. uttara anubhavatuM hatuM. ATalI kSati bAda karIe to te mUti sarvAga.', vibhAgamAM vAdaLAnuM AvaraNa jarA khasI jatAM rAkhoDiyA raMganAM sundara, bhAre sapramANa, lAvaNya ane pratibhAno anupama meLa sphaTikanI AbhAne dhAraNa karatAM himazikharanAM avAranavAra dAkhavatI, jene jotAM, nIrakhatAM ApaNI AMkho thAke ja nahi , sapaSTa aspaSTa darzana thayA karatAM hatAM ane AMkhane mahAvatAM evI kamatIya lAgatI hatI. pArvatInI, AvI bhavya mUti meM hatAM. A vira tINuM saMpATe pradezanI bhavyatA kaI judA ja prakAranI pahelAM kadI joI nahatI. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 . tA. 1-2-59 ' vaijanAtha himAlayanuM eka nAnuM sarakhuM tIrthasthAna che ane have ame nadIne jaLapravAha oLaMgavA lAgyA. e jaLapravAha tyAM temaja bAjue AvelA tAlIhATamAM aneka purANamoTA bhAge ghuMTaNathI vadhAre UDe nahe. pravAsIone sagavaDa paDe e mATe - zaMkara pArvatInAM-kALajarjarita maMdiro che. ane e kAraNe e jaLapravAha upara nAnA moTA patharo goThavyA hatA. e patthara yAtrike A sthaLe parvedivasoe meTI saMkhyAmAM ekaThA thAya che.. 'upara paga TekavIne ame AgaLa vadhatA hatA. evAmAM mArA laMdhAnI purAtatvasaMzodhanake, paNa A sthaLa prati upara jaNAvelA kAraNe uMce caDAvelI kAra nIce sarI jatI aTakAvavAnA prayatnamAM jarA AkarSAyelA rahe che. ahiM je kAMI 'jovAnuM che te badhAmAM bedhyAna banatAM huM lapasI gayo ane vahetA pravAhamAM jhaboLAya. sauthI vadhAre AkarSaka pArvatInI A mUrti che. sAMjanA nIce paNa patthare ja hatA. ema chatAM DAbA paganI AMgaLIone sADAcAra pAMca vAgye amAre basa kAMika ceTa lAgI e sivAya vizeSa pakaDavAnI hatI te pahelAM ahiM kAMI vAgyuM nathI ema lAgyuM ane badhe pharI levAnuM hatuM eTale palaLelA kapaDe badhA sAthe huM paNa AgaLa cAlyA sivAya chUTake AgaLa cAlyo.. sAme nadI kInAnahato. Ama chatAM paNa babbe rAnI eka bAjue AvelA nAnA babbe vakhata pAchA pharIne A sarakhA maMdira samIpa ame AvI mUtine-tenI akRti, rUpa sAthe pahoMcyAM. maMdiramAM satyanArAyaNanI tadupa banIne-ame dI najare -eTale ke viSNunI vaijanAthamAM jevI nihALyA karI. Akhare manane pArvatInI mUrti joI e kadanI, manAvIne ame bahAra AvyA. eja zilpa padhdhatinI, e ja bahAra moTe eka hato ane ' kALanI ane kadAca eka ja zilpInI bAjue vahetI gamatI nadIne banAvelI-mUtinAM ame darzana karyA, bAMdhele kinAre hate. nadImAM A maMdiramAM eka pUjArIe pitAno nirmaLa jaLa khaLakhaLa karatuM vadhe aDDo jamAvyo hato ane tethI jatuM hatuM. sAme bhekhaDa hatI e mUtine banAvaTI mugaTa paherA ane tyAM UMDA jaLa vahetAM hoya hate-e mArtanA zira upara kerelo ema lAgatuM hatuM. nadIne peTa sundara mugaTa te hato ja--ane veta raMganA kAMkarA ane patharAne mUrtinA zarIrabhAgane bhagavA raMganA vaDe AcchAdita hate. ane tethI ke ene maLatA raMganA vastravaDe badhuM sapheda sapheda lAgatuM hatuM. DhAMka hatuM ane tenI caMdana puSpa vaDe pUjA karavAmAM AvI hatI. jamaNI bAjuethI vaLAMka letI A AvaraNa ADe mUrtinA mULa AvelI gomatI nadI DAbI bAjue svarUpane te joI na ja zakAya e vaLIne AgaLa vahI jatI hatI. spaSTa hatuM. pUjArI tyAM hAjara AkAza vAdaLathI chavAyeluM hatuM nahoto. Ama to e maMdira ane ane cetarapha khUba zAnti ane e mUti "enzIyanTa menyumenTsa gaMbhIratA vyApI rahI hatI. jANe proTekazana ekaTa nIce mUkAyeluM ke ke alaukika sRSTimAM AvIne hatuM ane te sarva kaI mATe ubhA hoie e ramaNIya A khUlyuM hatuM. tyAM ke pUjArIne nadIkInAra ane AsapAsanA pradeza pitAno aDDo jamAvavAne hakaka ja lAgato hate. na hato. kutuhalathI prerAyelA meM tAlIhATa mUti uparanuM vastra tema ja mugaTa | tyAMthI ame AgaLa cAlyA khaseDI nAMkhyAM ane mUtinA mULa ane pAchA . pula upara thaIne . . pArvatInI mUrti svarUpanAM dhArI dhArIne darzana karyA, bAjue AvelA tAlIhATa nAmanA - vaijanAthamAM gomatI tIre Avela maMdiramAM pArvatInI mUrtinuM ati gAma tarapha vaLyA. gomatIne je A mUrtinuM zilpavidhAna paNa bAjue vaijanAthane A vibhAga je varNana A lekhamAM karavAmAM AvyuM che tenI A chabbI ag jamINa ane kalAmaNa hato te ja bAjue pAchaLanA ' che, je joIe teTalI ekakakhI nathI ane temAM je dhAbAM hatuM. mUrtinI AkRti ane mukhamudrA bhAgamAM tAlIhATa AvyuM hatuM, dekhAya che te mUti upara caDhAvelAM phulonAM che.) eTalI ja prabhAvazALI ane bhakita - bhAvane prere tevI hatI. ame pula upara thaIne gamatInI A bAjue AvelA tethI ghaDiyALane kAMTe traNa upara cAlavA lAgyA hatA. amAre tyAM javA mATe gomatI nadI pAchI oLaMgavI paDe tema hatuM. sAmAna ame garUDa ke. ema. e. yu. lImITeDanI ophIsamAM gomatInA kinAre thoDuM AgaLa cAlatAM pANInA pravAhanA amuka mUkyuM hatuM. eTale amArAmAMnA ajitabhAIe garUDa pAchA javAnuM bhAgane kinArAnI, bAjue eka nIkamAM vALIne tenA jora vaDe hatuM ane sAmAna laine ane bAgezvara tarapha jatI basamAM amArI cAlatI leTa daLavAnI cakakI ame I. AvI cakakIo jagyA rIjharva karIne temaNe amane bAgezvaranA gematI nadInA himAlayanI nadIonA katAre kInAre jyAM tyAM ubhI karavAmAM pula pAsethI levAnA hatA. eTale ahiM vizeSa rokAvuM amane " Ave che, nirarthaka vahI jatA pANInA prapAtabaLane Ave paravaDe tema nahotuM. tAlIhATa gAmamAM AvelAM be traNa junA * upayoga thato - pahelIvAra joIne AnaMda tema ja vismaya thayuM. maMdira joyAM. A maMdiromAM zaMkaranuM liMga ane tenI purANata Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : tA. 1-2-59 ethI vizeSa kAMI jovA jevuM na lAgyuM. Ama ame pharI rahyA mAlanI heraphera karatI-basa hatI. cha vAgyA lagabhaga AvI rahelI basamAM : hatAM evAmAM pahelAM maMdiranA pUjArI AvI caDyo. e maMdiMranI ajitabhAI dekhAyAM, ane ame sau e basamAM ArUDha thayAM. mUtine mugaTa tathA vastra meM utArI bAjue mukelA te joIne paganI dukhatI-sujhelI-AMgaLIonA kAraNe huM page jarA laMgaDAte | amArA upara te khUba dhuMdhavA hatA ane havethI maMdira kadi thaI gayo hate. DAbA page joDo paherAya evuM rahyuM nahotuM. . khulluM nahiM mUkuM ema dhamakI ApatA hatA. ame tene zAntithI ja amArI basa uttaranA badale have pUrva dizA tarapha AgaLa vadhavA sAMbhaLyA karyo ane tenI upekSA karIne AgaLa cAlyA, ane pharatA lAgI. sAMjano manahara samaya hate. sUrya Akho divasa lagabhaga : pharatA gamatI nadInA pUla pAse AvI pahoMcyA ane pUlanA nAkA pAse agocara rahyo hate. aMjavALuM osaravA lAgyuM" hatuM. gomatI eka paracuraNa sIdhuM sAmAna vecanAranI dukAna hatI tyAM beThA. nadInA kinAre kinAre basa AgaLa vadhye jatI hatI. sAmenuM ahiM badhAe cA pANI pIdhAM ane ajitabhAI garUDa tarapha dRSya basanA dareka vaLAMka sAthe badalAtuM jatuM hatuM. dhaDi amuka , cAlatA thayAM. girizikhara ane girikaMdarAo dekhAya te bIjI ghaDio bIjAM ja - satyanArAyaNanuM maMdira joine AgaLa vadhatAM, je paganI giMrizikhara ane girikaMdarAo najare paDe. ame Aje himAAMgaLIone ceTa lAgI hatI te kaLavA mAMDI hatI, ane joDA layanA hRdayabhAgamAM vicarI rahyA hoie evI gahanatA ane paherIne cAlavAnuM muzkela banatuM jatuM hatuM. pelI dukAne AvIne bhavyatAnuM saMvedana anubhavatA hatA. eka pachI eka gAmabeThA ane mAluma paDyuM ke DAbA paganA aMguThAnI bAjunI be DAMo pasAra thatAM hatAM. nIce nadInI bAjumAM AvelA khetaromAM AMgaLIo sujhI gaI hatI. ane AMgaLIe bhIne pATo bAMdhyo pahADI strIo kAma karI rahI hatI. A bAjunA khetaromAM ane ThaMDu pANI sIMcavA mAMDayuM. rakhene AMgaLIe phekacara te moTe bhAge strIo ja kAma karatI dekhAya che. purUSe nokarI kare, nahi thayuM hoya ema mana bhaya cintavavA lAgyuM. jyAM ame paTalAI kare, nAne mATe vepAra kare, 5NuM dhara temaja khetInuM kAma , beThA hatA te dakAnadAra baha bhale AdamI hato. jatA AvatA moTA bhAge strIo ja saMbhALe-AvI kAMIka A bAjunI jIvana- . mANasane tenI dukAne be ghaDi ubhA rahevAnuM ThekANuM hatuM. bAjue prathA athavA to samAja pavasthA lAgatI hatI. eka ekathI. cAnI hoTela hatI. dukAnadArane amerA muMbaI bAvaLanA jIvana vadhAre raLiyAmaNuM lAgatA nisaga dRSyomAMthI pasAra thatAM thatAM. viSe bhAre kutuhala hatuM, kAraNa ke te haradvArathI kadi dUra gaye jyAre sUrya AthamI cukaye hatuM ane AvatI. rAtrIne aMdhakAra nahote. amane, e lokonA jIvana viSe paNa eTaluM ja cotarapha vyApI rahyo hate evA samaye ame bAgezvara pahoMcyAM. ' kautuka hatuM. A kAraNe, jo ke garUDathI basane AvatAM apUrNa ' paramAnaMda dhAryA karatAM vadhAre vilaMba thayo ema chatAM, amArI vacce cAlI cerITI kamIzanare ApeluM vyAkhyAna ' ', ' | rahelI vAtone lIdhe vakhata bahuM jaNAyo nahi. te pradezamAM vasatA gata jAnyuArI mAsanI 20mI tArIkhe thI muMbai jenA lake nI garIbI, meTA bhAganI nirakSaratA, nAgarika sagavaDone lagabhaga yuvaka saMghanA kAryAlayamAM muMbaI pradezanAM cerITI kamizanara zrI. abhAva, nirvAhanuM moTuM sAdhana khetI ane te khetInI kaMgALa sumana bhaTTa, "pablIka cerITI enDa rIlIjIyasa TrasTa ekaTa' e - dazA-A badhuM joI jANIne UMDI khInnatA anubhavI. viSaya upara ghaNI mAhItI ane upayogI mArgadarzana ApatuM eka A prasaMge kausAnIvALA saralAdevI sAthe thayelI eka vAta . nAnIzI zrotAmaMDaLI samakSa eka jAhera vyAkhyAna ApyuM hatuM. - cita yAda AvI. meM temane sahajabhAve pUcheluM ke "saralA-, * zarUAtamAM saMghanA pramukha zrI. khImajIbhAIe zrI sumana bhaTTane bahena, tame ahiM dhaNa vakhatathI vase che, eTale tame te himA- paricaya ApatAM teo mAtra kAyadA kAnunanA cegaThAthI nahi paNa layane khuNe khuNe khudI vaLyA hazo!-temaNe javAba Apela '. samAjanI sakhAvate kevI rIte sakriya ane saphaLa bane e dRSTie 'pUrI - "A pradezamAM huM AvI e arasAmAM ThIka ThIka karelI, paNa kaneha ane vyavahAradakSatAthI potAnuM kArya kare che ema jaNAvIne pachI te 42nI laData AvI ane pachI te manamAM niradhAra karyo. te saMbaMdhamAM jata' anuvAvanA keTalAka dAkhalAo raju karyA hatA ane ke deza AjhAda na thAya tyAM sudhI je kAma karatI houM tene saMdha taraphathI zrI samana bhane AvakAryA hatA. temanA samarthanamAM cAMTI rahevuM ane bIje kaze haravuM pharavuM nahi." meM kahyuM ke ' saMdhanA maMtrI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe bolatAM zrI sumanabhAta - "have te AjhAdI maLI che te tame avakAza laine A mAtra cerITI kamIzanarane sarakArI meTa adhikAra dharAve che e pradezamAM yatheccha vicarI zake che." temaNe javAba rIte nahi paNa eka saMskArI zIlasaMpanna sahadaya ' sajajana che Ape ke " bhAI, dezane rAjakIya AjhAdI ' maLI che; paNa e rIte temane vizeSa paricaya Apyo hate. ' ' Arthika AjhAdI maLI nathI. Aje paNa dezanI ane tyAra bAda zrI sumanabhAIe jane pablIka cerITI TrasTa vizeSe karIne bAju vasatI prajAnI hAlata eTalI ja ekaTa AvyuM te pahelAM pablIka cerITIo-jAhera sakhAvata-ne garIba kaMgALa ane pachAta che. emAM pheraphAra na thAya ane prajA- ' lagatu'' kAyadAnuM niyamana keTaluM DhIluM ane avyasthita hatuM. te jane Arthika rIte AjhAda na thAya tyAM sudhI mane kaze javA viSe, Aje amalamAM Avela navA kAyadAnA hetuo viSe, ane 'ke pharavAmAM rasa nathI." . A kAyado amalamAM AvyA pachI jAhera sakhAvate kevI rIte bAgezvara tarapha ane keTalA pramANamAM vyavasthita thaI rahI che ane temAM cAlI '', Ama pAMca vAgavA AvyAM, sADA pAMca thayA, paNa garUDa rahelA geravahIvaTa ane goTALA upara ke aMkuza AvyuM che . * bAjunI basa haju AvI nahi. garUthI bAgezvara sudhInI saDaka teno khyAla Apyo hato. tyAra bAda A viSaya upara praznottarI kAcI ane ochI pahoLI hovAnA kAraNe te bAju "vana ve rUTInI , thatAM temaNe keTaleka no prakAza pADyo hato. AkhuM vyAkhyAna paddhati cAlatI hatI eTale ke amuka samaya sudhI bAgezvarathI ane carcA upasthita zrotAo mATe sArA pramANamAM ubedhakegarUDa sudhI ane te pachInA amuka gALA sudhI garUDathI bAgezvara banI hatI. te : ' . ' . sudhI basa" jAya e rIte basane gamanAgamana vyavahAra gAThavA antamAM saMdhanA upapramukha zrImatI lIlAvatIbaheta devIdAse hatA. AmAM jarA vilaMba thayo hato. have garUDa taraphathI base zrI. sumana bhaTTane AbhAra mAnyo hato ane saMdha taraphathI temanuM AvavA mAMDI. pahelI be traNa basa, AvI te guDjha kerIara- puSpahAra vaDe bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM.. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha vana saghanA nAmaparivata nanA prazna (gayA DIsembara mAsanI pahelI tArIkhanA pramu; jIvata'mAM 'sa'dhanA- nAsaparivata nanA prazna e mathALA nIce mArA agata vicArA rajI. karatI eka noMdha pragaTa karavAmAM AvI hatI ane temAM muMbaI jaina yuvaka saMdhanI AjathI lagabhaga 30 varSa pahelAM sthApanA thaI te vakhatanI saghanI pravRtti ane paristhitinA ane AjanI pravRtti ane paristhitine mukAbalo karIne sadhanu' nAma badalavAnI jarUra ubhI thaI che evA vicAra rajI karavAmAM AvyA hatA ane vikalpe prabuddha mAnava sadha' e prakAranu nAmaparivartana sUcavavAmAM AvyuM hatuM ane A mahatvanA prazna upara saMdhanA sabhyo ane zubhecchaka mitrAne peAtAnA vicAro jaNAvavA AgnyAhana karavAmAM AdhyuM hatu. tadanusAra keTalAMka lakhANA athavA te mane aMgata rIte sodhIne lakhAyalA patro maLyA che. te nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A patromAM eka patra mAMDala nivAsI zrI ratilAla maphAbhAI zAhanA che. A patramAM raju karavAmAM AvelA vicArAnI krAI vizeSa carcA karavAnI jarUra che ja nahi, paNa A prazna saMbaMdhamAM kAI gerasamajutI thavA na pAme mATe ATalI spaSTatA karavAnI khAsa jarUra lAge che ke 'muMbaI jaina yuvaka'nA sthAne prabuddha mAnava' zabda mUkavAnI sUcanA karavA pAchaLa 'jaina' zabda viSe mArA ke anya kAInA manamAM kAI sUga rahelI che ema kAi na mAne ke vicAre, saMdhanI AjanI pravRttionuM samagra rUpa vicAratAM jaina yuvaka' zabda sadhanI AjanI manedazAnA dyotaka nathI rahyo eTalu ja darzAvavAnA uparanA pheraphAra sUcavavA pAchaLa uddeza rahelA che. A hakIkata A praznanI carcA karanAra sau kAchanA dhyAnamAM rahelI dhaTe che. anya abhiprAya paNa nIce kramazaH pragaTa karavAmAM AvyA che. pAnada ) zrI. ratilAla maphAbhAI zAhanA patra jaina yuvaka saMdhanA nAmaparivatana aMge tame sa dhanA sabhyAnA vicAra mAgyA. huM sadhanA sabhya nathI eTale mane kahevAnA adhikAra nathI tema chatAM sadha pratyenA prema aMge mArA vicAra| mUkuM chuM. AzA che ke Apa A aMge karI vicAra karavA pravRtta thaze. e te nirvivAda vAta che ke mahAtmA gAMdhIjInA Agamana pachIja sAMpradAyika vRttine sthAne Aje ApaNAmAM sa dharmAMdara muddhi keLavAvA lAgI che. AvA e purUSa sadhama samabhAvI ane jagahitaiSI hatA. chatAM nahetA emaNe hiMdutvanI nizAnIrUpa mAthe zikhA rAkhavAne Atraha cheDayA, nahAtA emanA putra devadAsanI nApasaMdagI chatAM kasturabAnA asthione iMndrAyaNI nadImAM padharAvavAno Agraha cheDaye ke naheAte neAkhalImAM 90 TakA muslImAnI vastI vacce temanA aNugamA chatAM prAthanAmAM rAmadhUnanA Agraha cheDaye, uparAMta e peAtAne hiMdu ane custa vaidhruva gaNAvA mATe gava letA. ... vineSThAjI jevA vizvasaMta paNa je have vyApaka rUpe 'jaya jagata' zabda apanAvI vasudhaivakuTu'baka'nI bhAvanAne ritAtha karI rahyA che, emaNe paNa eka vyAkhyAnamAM jaNAvelu' ke 'vedAnA huM bhakta hiMduonuM ahita icchuM kharA ?" temaja e pote gItAnA te Aje paNu vyApaka pracAra karI rahyA che. to jo evA samadarzI purUSone paNa potAnA hiMduttva mATe ke sAMpradAyika dharmagraMtha veda gItAnA bhakta kahevaDAvavA mATe zarama nathI upajatI tA ApaNune zA mATe 'jaina' zabda khUMcavA joie. e mane nathI samajAtuM. vedhame veyugathI potAnA tattvajJAna AcAra vicAramAM samaye samaya maulika krAMti sarjAvI vedadhamaiM vikasita ane pravAhI banAvye rAkhyA che; jyAre udAtta ane udAra tattvavArasA maLavA chatAM jaita samAja Aje rUDhicusta ane sakI vicArane banI rahI e pAtAnu vyaktittva gumAvavA jeTalA nisteja banI rahyo che. Ave samaye tamArA jevA krAMtikAre AgaLa AvI jaina yuvaka saMdhanI racanA dvArA je anupama kArya karyu che ethI huM mAtu' chuM ke jaina sa`dhane jAgRta karI AgaLa kheMcavAnu e kAya saMdhanI uttama sevA hatI ane Aja paNa che, ethI jo jaina yuvaka saMdha enjina ane DabbAone sAMdhanArI hUkanI mArka jaina' zabda phagAvI deze te! ethI bhale kadAca tamane thADA navA sAthI maLaze paNu je samAjanA bhAIonI moTI sahAya ane TakA sadA temane maLatAM rahyAM che, e sAtha gUmAvavAnA kadAca tA. 1-259 avasara Ave te e eka kheATanA ja dhadho gaNAze. ane pachI tamArU enjina dUra jai game teTalI varALa kADhaze ke siseATI vagADaye rAkhaze. te paNa pAchaLa rahI gayelA e DabbAomAM navI gati nahI jherI zake; ne ethI je samAjanI sevA karavAnI tamAra manAtha hatA e samAjane cheha ApyA jevuM thaze. bAkI jo vyApaka kSetramAM kAma karavAnI tamArI bhAvanA che tA ema karatAM kAI paNu tamane rekI zake tema nathI, paNa tamArA jaina samAja sAthene saMbaMdha raheze te e samAjane paNa tame AgaLa laI jaI zakazeA ane sAthe enI sevA dvArA vizALa samAjane paNa tame navA Adarza ApI zakazo. vizvakalyANa dRSTivALA gAMdhIjI--vineAkhAjI . jevA sa Mtane paNa jo jagatane navA prakAza ApavA kAi parimita kSetra-samAja ke sa'pradAyanI sevAne potAnu kArya kSetra, khanAvavuM paDayu che, te ApaNe svIkArelA cokakasa kSetrathI ApaNe kaMI sakucita karatA nathI. kAraNa ke mApaNI draSTi kAi evI nathI, paNa samAjanA eka bhAgane unnata banAvavAnI ane e dvArA vizALa samAja sAthe sa'parka sAdhavAnI che.. Ama chatAM tamArA jevI nIDara vyakti anyanI TIkAothI kema guMcavAi gaI haze e mArA dhyAnamAM nathI Avatu N. jene dilathI sevA karavI che e kAi sAMpradAyika athavALA zabda sAme sUga nathI dharAvatA. paNa je pote evI mAnasaka vyAdhithI pIDAtA heAya che ene ja evA zabdanI sUga caDe che, ghaNIvAra jANItI vyakti ke pradhAnA evA sAMpradAyika zabda sAme TIkA kare che, chatAM chAzavAre emanA hAthe thatAM udghATana vidhimAM te! kevaLa cAkasa dharma sa MpradAyanI pUjAvidhineja sthAna apAya che, Aja sudhI evA kAI paNakhInasAMpradAyika gaNAtA netAe vArApharatI hareka mukhya mukhya dharmAMnI pUjAvidhine apanAvavAnuM pagaluM nathI bharyu ? ethI jaNAya che ke jo emane emAM doSa nathI dekhAte te je samAja dhAra nidrAmAM sUtelA che enI sevA kASTha ochI sevA nathI. ane rASTranA ja eka eka bhAga hAI enI sevA e rASTrasevA ja che-mAnavasevA ja che. te e kAraNe e samAja sAthe saMbaMdha joDI rAkhanArA 'zabda' vaparAya to emAM koi saMkucita bhAva nathI paNa nirmAMLa sevA karavAne udAtta bhAva che, ethI mane kahevAnuM mana thAya che ke kAinI TIkAne khAtara eka vizALa varganA saMbaMdha kApI nAkhavA e eka kevaLa ghelachA ja che. ethI je leAkA sadhanA kAryate- enI udAtta dRSTine nahi jotAM kevaLa zabda sAmeja sUga dharAvanArA che evA saMkucita mAnasanA lako meLavavAthI lAbha pazu ? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 12-59 yuddha hA, eTalu' kha' ke tame ApavA" dhArelA 'mAnava' nAma karatAM 'jaina'zabdanI vyAkhyAne vistRta banAve. hareka jainetarane sadhamAM praveza maLe e rIte enA baMdhAraNamAM pheraphAra karo tema ja jaina samAjanI sevA sAthe vizALa mAnava sevAne paNa sthAna Ape| e samajI cUkAya che. bAkI jaina nAmanA tyAga karavA emAM kAi paNa jAtanI dIOdaSTi nathI ema namrapaNe vicAra karatAM lAge che. eka prazna kadAca mujhavaNa ubhI kare ke saMdhamAM praviSTa thayelA jainetara bhAio jaina sadha nIce vizALa mAnavasamAjanI sevA karI zake, paNu jaina samAja sAthe tenI kevI maryAdA rahe? A praznanA uttara mahAtmA gAMdhIjIe hindu-musalamAna prastI--pArasI Adi sarva kAmonI banelI koMgresamAM hindu samAjanA aMgabhUta aspRzyeAdhAranA kAryakramane mUrchA ApI dIdhA che. ethI e praznanA ukela krAi kaThina vAta nathI. muMbai jaina yuvaka saMdhanI pravRtti sAthe varSAthI gADhapaNe sa'kaLAyalA eka mitra peAtAnuM nAma pragaTa karyAM sivAya tA. 2910-58nA jaina patramAM jaNAve che ke jaina samAjane sacoTa mAdana ApI zake tevI koi sakriya kAya vAhI ke Andolana saMdhe ghaNAM varSoMthI karela nathI, je kAya vAhakAnuM mAnasa katarapha DhaLI rahyuM che te sUcave che. hAlanI pravRtti vyAkhyAnA, paTanA, naukAvihAra, bhAjana samAraMbhomAM aTavAI paDela che. A saMyoge ane paristhitimAM mubai jaina yuvaka sa Mdha nAma parivata nane vicAra kare che te suyeAgya ane Ucita che, 'jaina' sAthenA 'yuvaka' zabda pazu khInajarUrI che, saMdhanI pravRttimAM pravatI rahela yuvakane chAjatA jIssAnA abhAva A niNaeNya karavA turata prere te hitA vahu che. saMdhane Arthika sahAya maLe che te pAchaLa sva. maNilAla mAkamacaMda zAhanA 'punita AtmA kema jANe preraka na hoya ema lAge che. bagasarAthI zrI lAlacaMda veArA jaNAve che ke "saMdhanA nAmaparivata na viSe mane lAge che ke prabhudhdha yuvaka saMgha' evu nAma rAkhavu yogya che, pramugdha jIvata samAja' paNa gya che." * muMbaithI saMdhanA sabhya zrI zAntilAla DAhyAbhAI jhaverI jaNAve che ke "huM sadhanuM nAmaparivartana karavAnA mataneA chuM, tema karavAmAM ApaNe gumAvavA karatAM meLavavAnu vadhAre che, gumAvavAnuM lagabhaga kazuM ja nathI. jaina saMdhane badale mAnava sadha rAkhIe te yAgya che. jaina zabda kata te ja dhamanAM lokane priya che, jyAre mAnava zabda ane mAnava dharma'rASTra AkhAne priya che. lAbhAlAbhanI dRSTi je rASTrane priya che te apanAvI levuM te vadhAre yogya che. saMdhanuM nAma khyAtimAM mANavA mATe alabatta ApaNaeN ghaNIja muzkelIo veThI haro ane sahana paNa karyuM haze. tethI ja te nAma upara ApaNA mAhu che. te kudaratI che. jema jema samayaparivana thAya che tema tema ApaNe paNa kALanI gatI sAthe ja cAlavu paDe che ane tema karavAmAM saphaLatA che. zrI muMbai jaina yuvA saMdhatuM nAma pramuddha mAnava sadha rAkhIe te hajI paNa vadhAre sArA pariNAmanI AzA rAkhI zakAya ane vadhu saphaLatA meLavI zakAya. vadhumAM hetu ane kAya nI dRSTie pazu navuM nAma hyu ja anukuLa che " atrena 183 mukhathI zrI lavaNaprasAda' zAha jaNAve che. ke "mArI potAnI AjanI mAnyatA pramANe hajI paNa jaina yuvaka saMdhanA nAmanI jarUrata che, paNa saMdhanI AjanI pravRtti mAtra niSkriya che, vicArAnA phelAvA pUratI ja che. tenA amalanI kASTha pravRtti ke vicAraNA ja nathI. pravRtti mAtra jJAnageADI jevI che ane kadAca kharAba na lAge te tame sArA che ane ame sArA chIe tevI che. uparAMta krAI spaSTa vicArasaraNI paNa nathI. koI paNa saMsthAnA hetu prajAnuM Arthika ke naitika utthAna karavAnA hovA joIe. huM dhArUM chu. ke prajAnA Arthika utthAna mATe te A saMsthA kaMi karatI nathI. mAtra naitika utthAna mATe kAMIka kare che evA bhAsa thAya che. rAjakIya utthAnanA hetu che ke nahi te spaSTapaNe dekhAtu` nathI. paNa rAjakIya praznA sadha cheDe te che ja. ApaNe nAma badalIne moTA kSetrAmAM gayA evA bhAsa utpanna karavAne kAI a` nathI. kAi paNa kAma mATe ApaNI pAse dRSTi hAvI joie.. .A sthitimAM mukhai jaina yuvaka sadhanuM nAma game te rahe temAM mane jarAye rasa nathI, tethI kASTha kArya thAya tema huM mAnatA nathI, jaina yuvaka saMdha mAtra vAta karavAne badale koi nizcita sakriya kAma kare teA bIjI kAmamAM bIjI jagyAe paNa tene amala thai zakaze. mAtra vArtAthI, bhASaNAthI, lekhAthI; nAmaparivata nathI kazuM thavAnuM nathI, "mane lAge che ke saMghanI pravRtti aMge paramAnaMdabhAI judI judI vyakitaonA saMbaMdhamAM Ave che tethI temanA manamAM A tukakA AvyA che. bAkI kAmanI draSTie, jarUriyAtanI draSTie saMdhamAM A vicAranI sphuraNA thai nathI lAgatI," mubathI, zrI. sArAbhAI, ena. zAhe jaNAve che ke " samayanA vahevA sAthe ane palaTAelI paristhitine anulakSIne saMdhanA nAmamAM parivata na karavAnuM Avazyaka banyuM hAvAnuM ApanuM sUcana ane enA samanamAM Ape karelA khulAsA avazya vicAraNIya che. paraMtu badalAelI paristhitine kAraNe je nAma pasaMda karavAmAM Ave enI sAthe ja ene anurUpa kArya kSetra paNa vicAravAmAM Ave e paNa eTalu'ja jarUrI che. kAryakSetramAM ceAgya sudhArA vadhArA karIne jo nAmapiravatana karavAmAM Avaze te! e pragatizIla lekeAnI dRSTie 'jarUra AvakArapAtra ane satASajanaka lekhAze. jyAre kAya kSetranA vicAra Ave che tyAre AjanI badalAelI hAlatamAM saMdha zuM karI zake e savAla sAme AvIne ubho rahe che. AjathI 30 varSa pahelAM jema jaina samAjamAM ghara karI gayelI keTalIka rUDhIo ane sAdhuzAhInI ApakhudInA sAmane karavA muMbai jaina yuvaka saMdhane janma thayeA hateA. te ja " pramANe vartamAna kALa janasamAjamAM jyAM hAnikAraka rUDhI, naMdI ane ApakhudI jaNAya, janatAnuM hita karavAne nAme jyAre janatAnuM ahita karanArA kAyadAo thatA dekhAya, kalyANakArIkAyadAyAnuM svarUpa akalyANakArI banatuM dekhAya tyAre e aMge pakSAtIta dheAraNe vicAravinimaya karIne janatAne avAja sudharAi ane sarakAra samakSa raju karavAnuM kArya sa Mdha enI maryAdAmAM rahIne karI zake ane janatAne mAga daza na ApI zake. pakSAMdha banatA AjanA rAjakAraNamAM saMdha jo Avu dIvAdAMDIrUpa kArya karavA prerAya te| e eka prANavAna ane leAkapriya saMsthA banI jAya. e TukIkata che ke AjhAdI pachI sAmAjIka, Arthika, vAmi ka viMgere sarva kSetre rAjakAraNanI asAdhAraNa astara nIce AvI gayA che. khurazI ane padmanI pUjA vadhI rahI che. vicArakAnA dilamAM dardI pedA kare tevI sthiti nirmANu thai rahI che. kramavAda, Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184. prabuddha prAMtavAda, bhASAvAda vigere nAbUda karavAnI vAta karanArAe khuda e vAdene bhUlAve tevA jherI pakSavAda nirmANa karI rahyA che. bhabhalA vicArake paNa A vAdanI asara nIce AvI baherAM, mUMgAnA pATha bhajavI rahyA che. dezanuM pArAvAra nukazAna thai rahyuM che. A saMjogAmAM saMdha jo navA nAma nIce enuM rASTrIya svarUpa sapUrNa rIte jALavIne chatAM pakSAtita dheAraNe, janahitanI dRSTie vicAravAnu, khelavAnu ane enA mukhapatramAM lakhavAnu zarU kare te prabhuduM jIvana prajAnuM mukhapatra ' banI jAya. saMdha'' astitva paNa yathAya Thare. pakSavAdane pariNAme vata mAnapatrAe paNa emanI nIti badalI hAvAthI saMdha pAse samayanI A tAkIdanI mAga che. saMdha dhAre te A dizAmAM zuM zuM karI zake tema che. bAkI saMdhanI hAlanI prakRtiomAM te kAi prANa dekhAtA nathI. janasamAjanu koi zreya emAM thatuM hoya ema huM mAnatA nathI, nAmaparivartananA sUcanane huM AvakArUM chuM, paNu sAtheja phAya parivatana aMge sUcana karUM chuM, AzA rAkhuM chuM ke saMdha nAmaparivana karatI vakhate enA para dhaTate vicAra karaze.' * * mukhathI saMdhanA eka sabhya DA. jayatilAla ema. pANI jaNAve che ke bhAre kabulavu joie ke hu. threDe rUDhIvAdI hAuM' ane lAgu ane tayA ja junA nAma pratyenA vicAra Ave, chatAM vicArA Ave te lakhavAM ja rahyA. (1) aMgrejI suvAkya pramANe--What is there in a name? te nAma badalavA mATe mamatA zA mATe? kArya thI kAma ke nAmathI ? ... mAnavI sthiti, sa Mpatti, vicAro ke umara badalAtA nAma nathI badalatA tA A mAnavInA sadha zA mATe badale ? .(2) yuvaka zabda addalavAnI vAta je rIte karI te yogya nathI. yuvaka umara sAthe nahi paNa vicArA sAthe saMbaMdha dharAve che, saMsthApakA sau prauDha hatA chatAM yuvaka hathyanA hatA. sabhyA bhale yuvaka na heAya paNa yuvaka hRdayanA hrAya ema macchIe ane che paNa temaja: tethI yuvakanA virodha asthAne che. (3) jaina zabda mATe bhAinu kahevu kaiTaleka 'ze vyAjakhI haze, saMdhamAM joDAvA icchanArA bahu vicArazIla vyakita hAya che. temane te jainane TukA artha na letAM vizALa athavA satya atha levA joie. (jaina-jItelA ). vaLI AtmAnA uMDANathI ane satyapriyatAnI dRSTie vicArIe te atyAra sudhI dAna, sabhyapada ke mamatA A saMdha pratye che... te jaina tarIke ane jainAnI saMsthA che tethI che. navajIvana pAmelA -rUDhIvAda--ADaMbara anerniratha ka kharcAonA virodha karanArA jaine jaina yuvaka saMdhamAM preraNAdAyI tatva jotAM, ane jue che. jaina zabda kADhI nAMkhIe te! pUrva kA kartA, dAtAo ane preraNA ApanArAone dheAkhe! ApIe chIe ema lAge, potAnA varcasvavALI sasthAmAM potAnA vicArAnu vicAra pramANe dhAyu' karI karAvI zakIe chIe. rAjAnI vinatinA anAdara nathI thai zakatA. je sidhdhAMta upara imArata caNA hAya e sidhdhAMtAnI jyAM sudhI jarUra che tyAM tenA mULa upara ghA mAravA ThIka na gaNAya. muMbai jaina yuvaka saMdhe je krAntikArI pagaluM bharela che te hajI pUrU thayuM nathI. jaina samAjamAM-maMdire| upadhAne -ecchavA vagere pAchaLa pahelAM karatAM vadhu kharcA thAya che. te samAjane supathe vALanA samajAvavA A sadha niSya banyA che. tene sajAga banAvI mULa kAryAM upara lakSa ApavAnuM jarUrI che. junavANI sAdhusa MsthA samayeAcita deravaNI ApavAne badale - pUrANI rIte ja cAle che. tethI sathe--nUtana jaina saMmAja ane sAcA jaina jIbhana tA. 1-2-59 dharmanA darzana karAvavA prayatna karavAnI jarUra che. paramAnadabhAI jevA dhama ane vADAnI saMkucitatAthI para thayA hoya tevAoe cAlatI saMsthAone peAtAnuM kAya karavA dardI viMzALa vicAradAhanavALI saMsthA svIkAravI joie. athavA sthApavI joie ane AvI sasthAne tenuM kArya karavA rAkhavI joie. temAM jaina samAjanu' zreya che, rUDhI vahema ane aMdhazradhdhAthI bharelA jaina samAjane A saMsthAnI jarUra che ane bhAInA mAgadazananI paNa teTalI ja jarUra che. . (4) "prabhudhdhamAna rasa dha'--nAma bahu ja sarasa che; AkarNAMka che ane junA nAmanA paDadhA sAcave che. paNa prazuddhatA atha jAgelAnAnI-evA joDaNIkAzamAM che. saMdhane jJAnIone saMdha ema kahevu' e vadhupaDatuM lAge che. pramuddha jIvana e sAmayika hatuM. patrane nAma evu ApavAmAM vadhupaDatuM kadAca na lAge paNa saMdhane e nAma ApavAthI ApaNe ApaNA atireka karyAM kahevAya. eTalA puratuM A nAmanuM sUcana asthAne lAge che. (5) 'paryuSaNa vyAkhyAnamALAo" varSothI cAlI AvatI praNAlikA pramANe eka ja jAtanA sUtreA upAzrayAmAM vAMcatA heAvAthI jJAnapipAsuone dhArmika divasomAM ka Mika samajI zakAya tevuM sAMbhaLavAnI jarUra hatI ane saMdhe te purI pADI; tethI A vagamAM te lokapriya banI, e ja vyAkhyAnamALA anya vise rAkhA ane pariNAma jue ? tethI samajI zakAya che ke jaina samAjane navuM pIrasanArane jJAnakSudhA tRpta karatI saMsthAnI jarUra che. (6) paramAnaMdabhAi eTale muMba' jaina yuvaka saMdha ane sAMdha eTale paramAna dabhAi e sthiti che, A sadha paramAnaMdabhAI vagara 1 ane niHzaMka che. e paNa eTalu ja satya che ke jo A saMdhane samuLA khadalI nAkhIe ane bhAinI gerahAjarI hAya tyAre e saMsthA dhaNIdhorI vagaranI bane. na jaina samAjanI rahe ke na savanI rahe. nAnA vartuLamAM kAya karI zakanArAo maLI zake ane kAya dhapyuM jAya. vizALa vicArA dharAvanArAonI saMkhyA alpa hoya che. jyAM sudhI baMdhAraNamAM dhamanA nirdeza na kADhI nAkhavAmAM Ave tyAM sudhI A saMdha jainA pUratA kAma kaye jAya ane sava nA sAtha mAgatA rahe ane maLatA rahe tA jaina samAjanA navajIvana pAmelAone je rAhu maLavI joie te maLatI raheze. (7) saMdhane samULA badalavA karatAM eka navI saMsthA sthApIe ane sagamya siddhAMte temAM lAvIe-prabuddha jIvana"ne tenu mukhapatra banAvIe ane banne jAtanA kAryakarAne sagavaDa ApIe. saMsthAnA sthAnaka zrI. paramAnaMdabhAi ane sAtheAsAca saMdhane sUcanA, salAha, mArga darzana ane sAtha ApyA kare. Ama karazuM' te! ApaNe kAine dhAkhA nahi ApIe-anyAya nahi thAya ane saMkucitatA anubhavanArAone mekaLAza maLaze. sakriya kArya kara ` nathI ke bahu rasa lenAra sabhya nathI. chatAM AvelA vicArA nathI rokAtA tethI manamAM ghUTavA karatAM Apane jaNAvyAM che. chatAM saMdhanA moTA samudAya jo nAma badalavAnuM icchatA hoya te sauMmata chuM. vineAkhAjInI gujarAtanI padayAtrA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA upakrame saMdhanA kAryAlayamAM (45/87 dhanajI sTrITa, muMbaI 3) phebruArI mAsanI chaThThI tArIkha zukravAra sAMjanA 6-15 vAgye vinAbAjInI gujarAtanI padayAtrAmAM ghaNA samaya sAthe pharanAra amadAvAdanA jANItA bhUdAna kArya kara zrI sUryakAnta parIkha vineAkhAjInI gujarAtanI padayAtrA' e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. A prasaMge anukuLatA haze te arjuna gItA parIkha peAtAnAM kAvyA tathA gItA sabhaLAvaze. AmAM rasa letAM bhAi baheneAne vakhatasara hAjara rahevA nimatra che: Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-2-59 prabuddha jIvana saMgha AcAjita kAryakrama ciMcavaDa paTana muMbaithI pUnA jatAM bAra mAla pahelAM ciMcavaDa nAmanu' gAma Ave che, A sthaLe zrI jaina vidyA prasAraka maMDaLa nAmanI saMsthA taraphathI zrI krUttecaMda jaina vidyAlaya (hAiskUla) zizuvihAra (pUrva prAthamika, zrI janatA vasatigRha, (chAtrAlaya), Arogya bhavana, zrImAMDhiyAM jaina vidyAma Mdira (prAthamika), zrI jaina vasatigRha (chAtrAlaya), tathA DAkaliyA TrasTa (khetIvibhAga)--ATalI saMsthAonuM saMcAlana kare che. A vidyA--prasAraka maMDaLanA saMcAlakAnA nima MtraNane mAna ApIne zrI muMbai jaina yuvaka saMdha taraphathI ci McavaDa javA AvavAnuM eka paryaTana gAvavAmAM AvyuM che. A paryaTanamAM saMdhanA sabhya potAnA krUTuMbIjane sAthe joDAi zakaze, ane temAM joDAvA mATe vyakita dITha moTI ummaranAe rU. 12 ane daza varSanI nIcenI ummaranAe rU. 9 ApavAnA raheze. A paTana mATe sTeTa TrAnsaporTanI basanI gAThavaNa karavAmAM Avaze. A mATe niyata karelI basa phebruArI mAsanI 21 mI tArIkha ane zanivAre pAyanI polIsa sTezananI sAmethI kharekhara be vAgye upaDaze, ane royala operA hAusa, dAdara khAradAda sarkala AgaLa vInsenTa roDanA nAkA upara, kIMga sarkala bAjue pahelA jaina ma Mdira pAse ubhelA pravAsIone laine sAMjanA vakhate ciMcavaDa paheAMcaze. ciMcavAthI ravivAre apeAre be vAgye paTaNa maMDaLI pAchI pharaze, rastAmAM AvatI kAryAMnI guDhDhAnuM nirIkSaNa karaze ane rAtrInA muMbaI paheAMcaze. paTaNamAM joDAnArA bhAi bahenoe potAnu eDIga sAthe levAnu che, vadhAre paDatA sAmAna nahi levA khAsa vina`ti che, saMdhanA sabhyA mATe citrapaTa-darzana 'mahAtmA gAMdhI: 20mI saphrInA payagaMbara gAMdhI smAraka saMgrahAlaya ane muMbai jaina yuvaka sadhanA saMyukata Azraya nIce amerikana ekeDamI opha eziyana ATI sTa taraphathI taiyAra karavAmAM Avela "Mahatma GandhiThe 20th Century Prophet' 'mahAtmA gAMdhI 20mI saddInA payaga Mbara' e nAmanuM citrapaTa nyukavInsa roDa upara AvelA rAkasI thIeTaramAM phebruArI mAsanI 28mI tArIkhe savAre 8 vAgye saMdhanA sabhyAne dekhADavAmAM Avaze. A citrapaTa bhAre kuzaLatApUrNAMka taiyAra karavAmAM AvyuM che, jenI aMgrejI kreAmenTarI paNa ati ucca kakSAnI che, theADA divasa pahelAM rASTrapati muMbaImAM padhAryAM te prasa ge A citrapaTa sauthI pahelIvAra dekhADavAmAM Avyu hatuM. A prasaMge prastuta citrapaTa dekhADavAnu zarU karavA pahelAM gAMdhI smArakanidhinA khAsa nima traNane mAna ApIne bhAratanA eka mahInAnA pravAse AvanArA Do. mArTIna lyuthara kIMganuM ane saMsthA taraphathI jAhera sanmAna karavAmAM Avaze. A revaranDa mATIna lyuthara kIMga e vyakita che ke jemanI 29 varSanI ummara che, je peAtAnA habasIbhAine utaratA gaNavAnI ane alaga rAkhavAnI amerikana prajAnI nItirIti sAme vaSa~thI . hIlacAla calAvI rahyA che. temaNe thoDA samaya pahelAM alAbAmAmAM vasatA habasIone jAhera khasAnA upayoga karatA aTakAvavA mAgatA geArA sAme basa-haDatAlanuM pracaMDa Andolana jagADyuM hatuM. prastuta citrapaTA jovA mATe pravezapatrA rAkhavAmAM AvanAra che, je phebruArInI 10mI tArIkhathI satranA kAryAlayamAMthI sabhya dITha e pravezapatrA e mujaba ApavAmAM Avaze. AgAmI vasanta vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha dvArA yojAnAra vasanta vyAkhyAnamALA mA mAsanI 9 mI tArIkha semavArathI . 15 mI tArIkha 185 ravivAra sudhI eTale ke sAta divasa mATe goThavavAmAM AvI che. pahelA cha divasanI vyAkhyAna sabhAe laivATkI lejamAM sAMjanA sADA cha vAge zarU karavAmAM Avaze. sAtamA divasanI sabhA marIna lAinsa sTezananI pAchaLa AvelA tArAbAI haoNlamAM svAranA sADA ATha vAgye bharAze, ane e divase kAkAsAheba kAlelakara 'duniyAnIM punarracanA' e viSaya upara vyAkhyAna Apaze. AgaLanA divase mATe nakakI thai rahelA vyAkhyAtA ane temanA viSayAnA pramuddha jIvananA have pachInA aMkamAM jAherAta karavAmAM Avaze. nRtyalakSI saMskArasa Mmelana AgAmI mArca mAsanI 16mI tArIkha seAmavAre sAMjanA sAta vAgye . marIna lAinsa sTezana pAchaLa Avela tArAbAI hAlamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI saMdhanA sabhyo ane temanAM svajane mATe kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhasthAne eka sa'skAra saMmelana yejavAmAM Avela che, je prasaMge maNipurI nRtyamAM apUrva kuzaLatA jemaNe prApta karI che te jhaverI bhaganI (digambara samAjanA AgevAna gRhastha zrI navanIta sI. jhaverInI putrI) bahena nayanA, raMjanA, suvarNI ane danA bhinna bhinna prayogA dvArA maNipurI nRtyanI zAstrIya samajutI Apaze. A saMmelanamAM bhAga levA IcchatA sadhanA sabhyo ane temanAM svajanA mATe rU. 1nI praveza phI rAkhavAmAM AvI che. A rIte ekatra thayelI rakamamAMthI saMmelananA kharca bAda karatAM vadhArAnI rakamanA upayoga saMdha taraphathI cAlatI vaidyakIya rAhatamAM karavAmAM Avaze. A pravezapatrA phebruArI mAsanI 28mI tArIkha pachI ApavAmAM Avaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka satha. agiyAramuM sauya samelana agiyAramuM vASi~ka sarvodaya sa Mmelana phebruArI mAsanI 27, 28 tathA mArca mAsanI pahelI tArIkhe ajameramAM bharAvAnuM che. A saMmelanamAM bhAga lenArA bhAi baheneAte relve pravAsa mATe eka vakhatanu bhADuM ApIne javA AvavAnI TIkITa maLI zakaze. pazu A mATe teNe muMbai khAte zrI. gaNapatizaMkara desAI pAsethI (The. maNibhuvana, 19 lebaranama reDa, gAmadevI, muMbaI 7) kansezana phAma meLavavAnu raheze. A kansezana pheza`phebruArI mAsanI 10 mI tArIkha sudhI maLI zakaze. vaLI sa MmelanamAM nivAsa mATe meTAnA rU. 3 ane bAra varSathI nIcenA bALakanA rU. 1 ApIne nivAsapatro paNa zrI. gaNapatiza`kara desAi pAMsethI meLavavAnA raheze. vaLI traNe divasanu bhAjana zulka meTA mATe rU. 6 ane bAra varSaM nIcenA bALaka mATe rU. 3 Apavu paDaze, kansezana sarTikrikeTa meLavanAra vyaktie vesTarna relvenI ophisamAM kansezana saTikeiTa dekhADIne kansezana era meLavavAnA raheze ane pachI te vesTana relvenI bUkIMga oksimAM batAvavAthI ajamera sudhI javA AvavAnI relve kansezana TikiTa maLaze. A rIte sadiya saMmelanamAM bhAga levA janAra bhAi : baheneAne jaNAvavAnu ke ajameranA mArge rastAmAM AnujI ane kuMbhAriyA Ave che ane phAlanA sTezana utarIne rANakapuranu aitihAsika jaina maMdira paNa te joi zake che, jatAM AvatAM raDtAmAM kayAM keTalu kAI zakAya tenA niyameAnI tapAsa karatAM mAluma paDe che ke mukhathI jatAM 150 mAila Ada ane e ja rIte ajamerathI pAchA pharatAM 150 mAIla khAda koI paNa sthaLa yA sthaLoe mubaithI ajamera sudhInuM je antara heya te antara mujaba dara 100 mAile eka divasa ema jatAM ke AvatAM phraratAmAM cha ke sAta divasa kAI paNa sthaLe rokAI zakAze. A niyamene vicAra karatAM rANakapura jovA icchanAre ajamera jatAM phAlanA utaravuM joize tathA Akhu ane kuMbhAriyA jatAM ke AvatAM game tyAre Abu roDa sTezane utarIne jaI zakAze. je bhAi bahene mATe zakya temane A sarvodaya saMmelanane lAbha levA vinaMti che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18o prabuddha jIvana prakINa noMdha zrI gaganavihArI mahetAne abhinandana prajAsattAka dine--jAnyuArI mAsanI 26mI tArIkhe-bhArata- sarakAra taraphathI je ilkAkhAnI jAherAta karavAmAM AvI che temAM sauthI vadhAre AvakAradAyaka jAherAta zrI gaganavihArI lallubhAi mahetAne apaNu karavAmAM Avela padmavibhUSaNanA kALane lagatI che. zrI gaganabhAine paricaya prakhrudhdha jIvananA AgaLanA akAmAM vistArathI ApavAmAM AvyA che. temaNe bhAratanA elacI tarIke amerikAmAM pAMca varSa rahIne je kAmagIrI bajAvI che ane banne prajAsamudAya vacce je maitrInI bhAvanA vikasAvI che tenI aneka dizAethI mukata kaMThe prazaMsA thai rahI che. zrI. gaganabhAI bhAratIya saMskRti ane sabhyatAnA gauravamAM vRdhdhi karanAra eka viziSTa vyakita che ane temanI vidvattA ane prajJA aneka pradezAne sparze che. bhArata sarakAre padmavibhUSaNanuM pada apIne temanI anekavidha sevA ane kuzaLatAnI yogya kadara karI che. temanI sevAonA hajI paNu dezane vadhAre lAbha maLe e rIte bhArata sarakAra temanI zakitaone lAbha uThAvatI rahe ane vipula javAbadArIbharyAM kAryAM upara temane niyukata karatI rahe evI zubhecchA vyakata karavA sAthe zrI gaganabhAinuM A prasaMge hArdika abhinandana karavAmAM Ave che, paDita sukhalAlajIne maLelu rUA. pa000nuM pAztioSika jAnyuArI mAsanI 18mI tArIkhe sAhitya eNkAdamInA adhyakSa mahAamAtya zrI naherUnA pramukhasthAne maLelI akAdamInI kArAbArInI sabhA maLI hatI ane te prasaMge 1955 thI pacha sudhInA gALAmAM bhAratanI mukhya mukhya bhASAonI utkRSTa kRti mATe sAhitya akAdamInI 1958nI sAlanuM vyakita dITha rU. 5000nu pAritArSika meLavanArA lekhakAnI ane je pustakeA mATe A pAritASika ApavAnu che te pustakAnI pasa MdagI karavAmAM AvI hatI ane tenI te mujaba jAherAta karavAmAM AvI hatI. gujarAtI sAhityanI e vaSenI uttama kRti tarIke paDita sukhalAlajI sanmAna samiti taraphathI traNa bhAgamAM pragaTa karavAmAM Avela ( pahelA e bhAga gujarAtI ane eka bhAga hiMdI) daza na ane cintana' e nAmanA lekhasa grahamAMnA e gujarAtI vibhAgene pasaMda karavAmAM Avela che ane A mATe 5. sukhalAlajIne rU. 500nuM pAritASika phebruArI mAsanI 21mI tArIkhe dIlhI khAte yeAjAnArA eka khAsa samAraMbhamAM paMDita naherUnA hAthe ApavAmAM AvanAra che. AvIja rIte baMgALI bhASAnI uttama kRtI tarIke AnaMdIAi galpa' mATe zrI rAjazekhara ejhane, kAnaDI bhASAnI uttama kRti tarIke Aralu mAralu ' nAmanA kaLApratha mATe zrI. Ar. khedarete, kAzmIrI bhASAnI uttama kRti tarIke sata sagara' nAmanI laghukathA mATe zrI akhIra meludInane, marAThI bhASAnI uttama kRti tarIke bahurUpI' nAmanI AtmakathA' mATe zrI cintAmaNu kAnhATakarane, eriyA bhASAnI uttama kRti tarIke 'kA' nAmanI navalakathA mATe zrI krurucaraNa mahattene, urdu bhASAnI uttama kRti tarIke 'AtIze gula' nAmanA kAvyagraMtha mATe zrI jIgara murAdAbAdIne, tAmIla bhASAnI uttara kRti tarIke 'cakravatI tIrUmaga' nAmanA pustaka mATe zrI rAjagApAlAcArIne, malayAlama bhASAnI uttama kRti tarIke kAjhInge kalAma' nAmanI AtmakathA mATe mayAlama bhASAmAM pragaTa thatA dainika 'mAtRbhUmi'nA taMtrI zrI ke. pI. menanane ane hiMdI bhASAnI uttama kRti tarIke madhya eziyAkA itihAsa' e nAmanA be bhAgamAM pragaTa thayela pustaka mATe zrI rAhula sAMkRtyAyanane pAMca pAMca hajAranI rakamanAM pAritoSikA upara mujaba ApavAnI jAherAta karavAmAM AvI che. tA. 1-2-59 janmabhUmi' paoNMDita sukhalAlajInuM abhinandana karatAM yathApaNe jaNAve che ke paMDita sukhalAlajI A yuganA eka prakhara daza nazAstrI che. emanI vidyopAsanAnuM kSetra atizaya vizALa che temaja temanu' jJAna paNa ati vyApaka ane vizvatAmukhI che. te bhAratIya tema ja sAmAnyataH yurApIya tatvajJAnanI bhinna bhinna zAkhAne svataMtra dRSTithI mUlavanAra eka samanvayakAra che. tatvajJAna e temanA upAsya viSaya che te kharUM, paNa tatvajJAnathI atirikata bhASA, samAjazAstra ane nRvaMzazAstra suddhAM aneka viSayomAM temaNe yathAzakaya vihAra karyAM che. ane te te viSayanu' sArU' evuM jJAna temaNe saMpAdana karyu che, temanA darzana ane cintana' e graMthamAM temanI phUMkata samanvayasAdhaka cintanadhArAnuM ja darzana nathI sAMpaDatu, paNa te uparAMta bhAratIya dAtAnA AdhyAtmika vikAsakrama, bhAratIya darzIneAnI kALatatva saMbadhI mAnyatA, prAmANya svataH ke parataH vagere viSayAne lagatI temanI zAstrIya ane jhINavaTabharI vicAraNA paNa sAMpaDe che. vivekadhdhipraNIta samatulA, satyadRSTimUlaka vivecanA, ane maDanAtmaka vRtimUlaka bhAvukatA--A traNa tatkAthI vibhUSita evI emanI cintanadhArA A graMthamAM sAMpaDe che ane te kAi paNa daza nAbhyAsIne mAga daza ka ane kalyAyakArI nIvaDe ema che. je sAhityakRti sAhitya akAdamInA pAritoSikane pAtra banI che tenuM prakAzana, AthI be varSa pahelA muMbai khAte karavAmAM Avela 5. sukhalAlajInA jAhera sanmAnane lagatuM je AyeAjana hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM tenuM ja eka aMga hatuM. A AyeAjana sAthe mArI tema ja keTalAka anya mitrAne sIdheA saMbaMdha hAine paMDita sukhalAlajIne thayelI pAritArSikaprApti amArA mATe sarvizeSa AnaMdanu nimitta bane che, prastuta sanmAna samArabha bAda gujarAta yunivarsiTIe temane DokaTara opha lITarecara'nI padavIthI vibhUSiMta karIne temanI vidvatA ane maulika cintananI UMDI kadara karI hatI. Aje sAhitya akAdamI e ja rIte temanuM sanmAna karI rahela che. A hakIkatathI paMDitajI sAthe saMbaMdha dharAvanAra sau koi AnaMda ane gauravanI lAgaNI anubhave e svAbhAvika che. patijIne ApaNu sanA hArdika abhinaMdana hA ane tee ArAgyapUrNAMkanu dIrghAyuSya bhAgavIne hajI paNa. gujarAtI sAhityane anekavidha sevA ApatA rahe evI zubhecchA ane prAnA ho ! dhanya che e aicchika jIvanavasarjanane! Aje jyAre mAnavI cotarapha jIvavA mATe ane bane teTalu vadhAre jIvavA mATe valakhAM mArI rahyo che tyAre vyAdhinI asAdhyatA dhyAnamAM laine jo kASTha mAnavI svecchAe mRtyune nAtarIne jIvananu aicchika visarjana kare che te te mAnavI viSe ApaNA dilamAM AdarabhAva pragaTayA vinA rahetA nathI, mRtyu sAme jhujhavAmAM jema aLavAna purUSAtha apekSita che tema ja samIpamAM nizciMta dekhAtA mRtyune vaheluM khelAvI levAmAM paNa evA ja koi khaLavAna purUSAtha apekSita che. AvI eka ghaTanA gata varSanI vijyAdazamInA rAja nIpajelA jaina muni zrI vibhAkaravijyanA avasAna aMge banAsakAMThAnA vAva gAmamAM anI gaI. tenI vigato nIce mujaba che: A munie 1943nI sAlamAM jaina AcAya vijayarAmacaMdrasUrinA ziSya upAdhyAya zrI cAritryavijayajI pAse 27 varSanI ummare dIkSA aMgIkAra karI hatI. seALa varSa sudhI tapa, svAdhyAya ane zAstrAbhyAsamAM nimagna rahIne temaNe sAdhupadane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA1-2-59 - pra buddha jIvana 187 - sArthaka karyuM hatuM. gayA varSanuM temanuM cAturmAsa banAsakAMThAmAM AvelA vAva mukAme hatuM. keTalAka samayathI temanI tabiyata narama te, rahyA ja karatI hatI; paNa cAturmAsa daramiyAna temanI tabiyata vadhAre lathaDavA lAgI ane munizrIne ema lAgyuM ke pitAne thayela. vyArSi asAdhya jevo che ane have koI paNa auSadha kAragata nIvaDatuM nathI, to pachI Ama jIvana laMbAvavA mATe zuM kAma valakhAM mAravAM? ane prabhusmaraNamAM cittane saMlagna karIne jIvana svecchAe sahajabhAve zA mATe saMkelI na levuM ? Ama vicAra karI temaNe potAnI kAyA uparane meha choDIne zubha pariNAma ane cittanI samAdhi TakI rahe tyAM sudhI anazana upara javAno vicAra karyo. A mATe temaNe vaDilanI anumati meLavI ane AmaraNAMta anazananA khyAlapUrvaka gata varSanA bhAdaravA suda 13thI haMmezAM eka eka upavAsanuM pacakakhANaniyama-laIne temaNe anazanane prAraMbha karyo. Ama dinapratidina upavAsana niyama letAM letAM 28 mA upavAsanA divase (eTale Aso suda 10 nA roja savAranA 8 vAgye temaNe cittanI prasannatA ane samAdhIpUrvaka jINuM vastranI jema vyAdhijaja rita deha tyAga karyo. temanI samIpa rahenAra eka baMdhu jaNAve che ke "munizrI vibhAkaravijayajI mahArAje te, jagatamAM jaina sAdhunuM jIvana ane maraNa kevuM hoya te bane chavIne ane marIne batAvyuM che. temanI ' samatA ane ekAgratAnuM mApa nIkaLI zake tema nathI. A comAsA daramiyAna temaNe lagabhaga maunapaNe dhamaArAdhanA karI hatI. temAM chelle chelle upavAsanA prAraMbhathI anta samaya sudhI eka citte potAnI sAdhanAmAM teo lIna rahyA hatA. rAtrIdivasa temanA mukha upara ke temane vacanamAM koI dInatAnuM jarA paNa darzana thayuM nahotuM. mukha para pUrNa prasannatA taravaratI hatI. temAM paNa anta vakhatanI temanI prasannatA to koI ajaba prakAranI hatI." jIvana ane maraNa e che prANImAtrane cAlu AyuSyakrama che. paNa e jIvanamAM ke maraNamAM jyAre paramapurUSArthanuM darzana thAya che tyAre ApaNuM dilamAM Azcarya ane AdaranI lAgaNI pragaTe che. je ummare muni vibhAkaravajayajIe maraNane nimaMtraNa ApyuM te ummara ja evI che ke game tevI asAdhya sthitimAM paNu mAnavI mananI aMdara rahelA AzAtantane chedI zakAtuM nathI, ane chellI ghADa sudhI jIvavAnI AzAne ane upacAranI apekSAne choDatuM nathI. AvI paristhitimAM jIvana taraphanI dRSTi saMkelI levI ane Agantuka maraNa sAthe mananuM samAdhAna sAdhI levuM-e asAmAnya purUSArthane viSaya che. A purUSArtha dAkhavanAra munivarane ApaNuM abhinandana ho ! gAMdhI pIsa phAunDezana' gAMdhI smArakanidhi taraphathI maLelA eka karoDa rUpiyA vaDe gAMdhI pIsa phAunDezana"nI tAjetaramAM sthApanA karavAmAM AvI che. gAMdhI pIsa phAunDezana eTale evuM eka TrasTa athavA te saMsthA je gAMdhI vicAraNanuM avalaMbane laine vizvamAM zAntine sthApavAne ane ane sthira karavAno prayatna kare. A phAunDezana saMbaMdhamAM mahAamAtya naherU, uparASTrapati De. rAdhAkRSNana ane AcArya kirapalANIjIe maLIne taiyAra kareluM eka saMyukata nivedana thoDA divasa pahelAM bahAra pADavAmAM Avela che. temAM A phAunDezana-' nA hetuo nIce jaNAvavAmAM AvyA che:- . ' (1) bhArata ane ane vizvanA ItihAsa tathA tatvajJAnanA abhyAsa uparathI phalita thAya te mujaba ahiMsAnA sidhAntane abhyAsa ane saMzAdhana mATe eka AntararASTrIya kendranI sthApanA karavI. (2) jarUra jaNAya tyAM bIjI vyakitao tathA saMsthAonA sahakArapUrvaka, rASTrIya temaja Antara rASTrIya bAbatomAM ahiMsAnA prayoga mATenI judI judI prakriyAone abhyAsa kare ane te saMbaMdhe ahevAla taiyAra karavA. (3) zaikSaNika saMsthAone saMzodhana-ziSyavRttio, pravAsa kharca ane lAibrerInA sAdhanonA AkAramAM mAhItI pUrI pADavI, salAha ApavI ane madada karavI. (4) duniyAnI sarva prajAomAM ahiMsAnA siddhAnta ane prakriyAo aMge jAhera lokamata keLavavAnI dizAmAM madada karavI. A hetunivedananI vadhAre spaSTatA karatI noMdhamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "jIvananAM pAyAnAM mUlyomAM pheraphAra e ja kharI pAyAnI krAnti che. navAM mUlyanA pAyA upara navI saMskRtinI, navA jIvanamArganI ane mAnavI-sabhyatAnA navA aMganI racanA thaI zake che. gAMdhI pIsa phAunDezananI kalpanA cintavavA mATe jeo javAbadAra che teo ema mAne che ke gAMdhIjIe mAnavajAtanA jIvanamAM satya, AhaMsA, ane upayogI hetuo siddha karavA mATe yojAtA sAdhanonI zudhdhanA Agraha upara AdhArita evI krAntinuM nirmANa karyuM che. rASTrIya temaja AntararASTrIya rAjakAraNI jIvanamAM ahiMsAnI zakyatAnA pRthakakaraNa ane mUlyAMkana mAtrathI gAMdhIjInA vicAronI pUrepUrI rajuAta thaI zake tema che ja nahi. je krAntinuM temaNe nimaNa karyuM che te jIvananA vadhAre UMDA marmone sparze che ane jIvananA dareka mahatvanA aMgamAM te pragaTa thAya che ane navA samAjamAM navA mAnavInuM sarjana kare che. je cAlu arthamAM phira-tatvavattA-zabdano upayoga thAya che te arthamAM gAMdhIjI philesaphara nahotA ke sidhdhAntazAstrI nahatA, ane tethI potAnA vicArone vyavasthita rIte goThavavAnI temaNe kadi paNa paravA karI nahotI; temaja eka gAbaMdha samAja paddhati racavAne temaNe kadi vicAra karyo nahoto. te eka parA mAgI hatA. pahelAM temane antara skRtithI koI eka karma sujhI AvatuM ane pachI tene khulAse Avate ane tenI pachI te karmanI pAchaLa rahelA pAyAnA vicAro ane siddhAnta cAlI AvatA. Ama chatAM emAM koI zaka nathI ke mAnavI jIvanA dareka kSetrane temanA krAntikArI vayavahArUM vicAro sparzatA. dakSiNa AphrikAnI laData sAthe joDAyelAM temanI jIvananA prAraMbhanA bAda temanuM pravRttikSetra bhArata pUratuM jo ke maryAdita hatuM, ema chatAM temanI vicAraNA " ane kAryapadhdhatio vizvane eTalI ja lAgu paDe tevI hatI. "gAMdhIjInA jIvanano bArIkIthI abhyAsa karIne A vicAre ane kAryapadhdhatione vyavasthita AkAramAM mUkavI ane temAM rahelI saMvAditAne pragaTa karavI e gAMdhI pIsa phAunDezananuM kArya hovuM joIe. samAjamAM sarvavyApI prabhanI bhUmikA upara ja anivAryapaNe krAntine ugama thayuM che. tethI bhAratanA jAhera jIvananA takhtA upara gAMdhIjI raju thayo te pahelAM, 18mI sadI daramiyAna bhAratanA prajAjIvanamAM cAlI rahelA prakSebhane paNa dareka vidyArthIo abhyAsa kare joIe. gAMdhIjIe sucavelA mArga : upara cAlI rahelI racanAtmaka pravRttio sAthe saMkaLAyelI saMsthAonI kAryavAhIne paNa phAunDezane abhyAsa karavo joIe. jyAre ema kahevAmAM Ave che ke gAMdhIjInA vicAronuM spaSTa nirUpaNa ane vivaraNa thavuM joIe tyAre ema kahevAne e artha nathI. ke. eka jaDabesalATa cogaThAbaMdha vicArazreNImAM temanA vicArone goThavavA joIe. vastutaH AvI cogaThAbaMdhImAM goThavI zakAya tevA temanA vicAre che ja nahi. upara darzAvI tevI-sava dezIya abhyAsa ane saMzodhananI-A eka evI yojanA che ke je gAMdhI pIsa phAunDezanamAM kAma karavA IcchatA sarve kaI samakSa raju thavI joIe. Aja ene mukhya hetu che." paramAnaMda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 pra buddha jIvana tA. 1-2-59 // - adalIpradAna karavAmAM AvyuM hatuM. zrI nahera AvA masAlA tarIke eka atyanta mananI samaya pAkI AjanI doDAdoDamAM rakhene ApaNe pAyAnAM jIvanamUlyo gumAvI ne besIe! (nyu dilhI khAte gayA DIseMbara mAsanI 7mI tArIkhe jAyela dIlhI yunivarsiTIne vArSika kekezana prasaMge ke jyAre vAIsacenselara Do. vI. ke. Ara. pI. rAvanA hAthe 257 vidyAthIone padavI pradAna karavAmAM AvyuM hatuM-A avasara upara mahAamAtya paMDita naherUe pramukha vakatA tarIke eka atyanta mananIya ane preraka, vizada ane vyApaka vicArakSetrane sparzatuM pravacana karyuM hatuM. zrI naherU AvA prasaMgee moTA bhAge lekhita taiyAra kareluM nahi paNa prasaMgAnurUpa moDhethI vyAkhyAna Ape che ane tethI e vyAkhyAne sAmAnyata: joIe teTalAM sugrathita hotA nathI. paNa dIlhI yunivarsiTInA censelara uparASTrapati Do. rAdhAkRSNananA khAsa AgrahathI zrI naherUe A vyAkhyAna AgaLathI taiyAra kareluM hatuM ane tethI A vyAkhyAnamAM ApaNane zrI naheranI vicAraNAnuM eka tarkabaddha susaMgata nirUpaNa prApta thAya che. gayA DiseMbaranI sAtamI tArIkhe A vyAkhyAnanuM je mUlya hatuM teTaluM ja tenuM Aje mUlya hoIne A vyAkhyAnane anuvAda ATale meDe pragaTa karavAmAM sAmaSika aucityane bhaMga thAya che ema mAnavAne kaI kAraNuM nathI. A pravacana naherUnAM Aja sudhImAM pragaTa thayelAM aneka pravacanamAM viziSTa kakSAnuM che evI chApa A pravacana vAMcanAranA mana upara paDyA vinA nahi rahe evI AzA che. paramAnaMda) 1. amArI ane tamArI peDhI vacceno taphAvata aNuo pudgalanA avibhAjya ekama tarIke lekhAtA baMdha thayAM - navI peDhInA pratinidhione pratyakSa maLavAmAM ane temane ane proTena, nyuTrona ane IlekaTrenamAM vibhAjita banyAM. AgaLa uddezIne vyAkhyAna ApavAmAM kaI judo ja AnaMda Ave che; cAlatAM junA rasAyaNazAstrIo jenuM svapna sevI rahyA hatA te kAraNa ke temanI AMkhamAM ane te pAchaLa rahelA temanA mAnasamAM mULabhUta lekhAtA, dravyanuM parivartana - zakaya banyuM ane temAMthI bhaviSyanuM AchuM darzana thAya che, ane ema chatAM temanI vicAraNuM Akhare AjanI nyukalIara TekanolojI ane aNubano udaya sAthe kharekhara eka sUra vALuM bane evuM kAMIka kahetAM huM keTalIka thaye. AjanA aNuviSayaka phIjhIkase kudaratanA kAyadAone lagatA muzkelI anubhavuM chuM. ame kharI rIte bhAratamAM pragaTelA gAMdhI- junA khyAle sadantara palaTAvI nAMkhyA che. yuganA mAnavIe chIe. ame paradezI hakumata nIce rUMdhAi rahelA vijJAna ane TekanolejInI A pragatinA kAraNe vAhanavyavabhAratane joyuM hatuM, enI sAme ame mAthuM ucakaryuM hatuM, te sAthe hAranA sAdhanomAM bhayaMkara rUpAntara thayuM che. Aje ApaNe "jeTa' meTI athaDAmaNamAM AvyA hatA ane gAMdhIjInA bhavya netRtva yugamAM vasIe chIe ane temAM paNa aNuzakitanA upayoganA nIce ame vijayane prApta karyo hato, ane anerI bhavyatA ane kAraNe bahu thoDA vakhatamAM moTo pheraphAra thavA saMbhava che. AgavI vedanAo pUrvakanA svAtaMtryanAM sUryodayane ame najare Aje te avakAzanA pradezanA pravAsanI-space travel-nI nihALyo hato. zakyatA ubhI thaI rahI che ane tene vicAra ane kalpanA karavAne paNa je saMvedanapracUra anubhavomAMthI amArI peDhI pasAra samaya pAkI cUke che. . thaI che te anubhavanA tame bhAgIdAra nathI. tame te AjhAda bhAratanAM TekanolojInA vikAsane lIdhe junA hunnara udyoga vadhAre ne saMtAne che ane e AjhAdI tamAre mana svayaMgrahita jevI vadhAre jaTila rUpa dhAraNa karI rahyA che. vaLI dhIme dhIme mANasa vastu banI gaI che. A hakIkata ja amArI ane tamArI peDhIne navA navA pradezamAM praveza karI rahyo che. junA vakhatamAM paNa alaga karatuM - judA pADatu - tatva che. alabata, ekanI pAchaLa pheraphAre te thatAja hatA; paNa pheraphAranI e vakhatanI gati dhImI AvatI bIjI peDhInI bAbatamAM Ama banatuM ja AvyuM che, hatA ane tethI mANasa navA saMga sAthe saraLatAthI goThavAI ane temAM ApaNA mATe nathI kazuM Azcarya pAmavA jevuM ke jato hato. paNa, tAjetaranAM varSo daramiyAna, pheraphAranI gati bhAre nathI kazuM gamagIna thavA jevuM.. kAraNa ke jo A rIte parivartana coMkAvanArI jhaDapa dhAraNa karI rahI che ane e satata parivartana thatuM na cAle te kadi kazI pragati thAya nahi ane samAjane pAmI rahelI paristhiti sAthe pitAnI jAtane goThavavAnuM mANasa pravAha sthagita banI jAya. jAta mATe bhAre muzkela banI gayuM che. jenAthI pite sadIothI * junA ane navA khyAla pIDAto hato tevAM aneka aniSTo ane Aphata upara mANase duniyAmAM nIpajelI bIjI aneka baLavAna dhaTanAo vijaya prApta karyo che ane je te adyatana vijJAna ane TekanauparAMta, hAlanAM varSo daramiyAna vijJAna ane TekanolejIe lojIne pUro lAbha uThAvI zake te garIbAI, bhUkha ke vyAdhinA sAdhelI adbhuta pragatinI-Aja sudhI nIpajelI krAntiomAM bhoga banavAnI tenA mATe koI jarUra rahevAnI nathI. paNa bahAranI sauthI mahAna krAntinI--paNa amArI peDhI sAkSI che. duniyA upara prabhutva sthApavAnI doDAdoDamAM mAnavI potAnI jAta jyAre huM kembrija yunivarsiTImAM phIjhIkasa (bhautika tattva- sAthe gharSaNamAM AvyuM che. bAhya padArtho ane tattvo viSenA vijJAna) ane kemIsTrI (rasAyaNa vidyA) ne abhyAsa karatA hatA, pitAnA jJAnanI vRddhi karavAnI dhunamAM te pote je mULa svarUpe che tyAre kudarata ane bhautika duniyA viSe ame cokakasa khyAla te uparanI pakaDa te gumAvI beTho che. navA prazno ane navI dharAvatA hatA. jaDa dravya--gaLa-tenA daLa svarUpamAM avikArI che samasyAo ubhI thayela che ane "tuM tArI jAtane oLakha ane baLanA upayoga sivAya eka jagyAethI bIjI jagyAe "Know Thyself '-e pUrANuM sUtra ApaNane AjanA pheravI zakAya evuM nathI evI mAnyatA e divasomAM pracalita saMdarbhamAM pharIthI yAda AvI rahyuM che. hatI. ANu e jaDa dravyane chevaTane avibhAjya TukaDe che ema duniyA ane "mAyA mAnavAmAM AvatuM hatuM ane amArI sAme kudaratanuM je citra' vijJAna ane TekanolojI dvArA sadhAI rahelI A parivartananI ' hatuM te nakakara ane avinAzI tanI banelI duniyAnuM prakriyA AkhI duniyAne haju AvarI zakI nathI, te paNa te citra hatuM. tyAra bAda vidyazakitane lagatA sidhdhAntanA cotarapha phelAI te rahI ja che, ane jema jema te phelAtI jAya vikAsane yuga Avyo ane eka navI jAtanI kAryazakita che tema tema junA devAmAM ane junAM pAyAnAM mUlyamAM rahelI ApaNA hAthamAM AvIne ubhI rahI. tyAra bAda jene "reDIo- pahelAnI pramANabhUtatA nAbuda thatI cAlI che. phIjhIkasa ane gaNita| ekaTIvITI' nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che te pragaTa thaI ane zAstra, jenuM hArda jasTithI pakaDAvuM muzkela che evA avanavA vikAsane lIdhe junI nI dhIme dhIme mANa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA1-2-5" - buddha jIvana 19 dhara nakArAtmaka valaNa nAnuM khUba mahAA goTALAmAMthI khyAlane janmAvI rahela che ane pariNAme jaDa dravyanuM svataMtra, kepITalIsTa aNuba ke kamyunIsTa hAiDrojana beba-AvuM kazuM svAyatta astitva adazya thatuM jAya che ane sarva kAMI zakita rUpe che ja nahi. yunAiTeDa sTeTsa ane seviyeTa yuniyana vacce jarUra * caitanya rUpe abhivyakata thaI rahyuM che. lagabhaga ApaNe ema kahevAnI ghaNI bAbatamAM taphAvata che, paNa AjanI duniyAmAM udyoganA kSetre ' sthitie pahoMcI cUkyA chIe ke jyAre pahelAnI nakakara asAdhAraNa pragati sAdhelA A prajAsamudAya ane jenuM haju duniyA ke gaNitika kalpanAmAM athavA te eka prakAranA udyogIkaraNa thayuM nathI tevA deze vacce je taphAvata che te ja , abhyAsamAM-mAyAnA khyAlane lagabhaga maLatA evA keIka khyAlamAM, Ajane khare pAyAno taphAvata che. parivartita thaI rahI che.. . zuM bhaitika ane zuM AdhyAtmika? . A navI paristhiti sAthe ApaNe anubaMdha zI rIte ubhe ApaNe vastuo ane viSayo para bhautika ane AdhyA- ' | karo. A saMbaMdhamAM lokonA pratyAghAta bhinna bhinna prakAranA tmika evA bheda pADIe chIe, ane ema chatAM e be vacce : mAluma paDe che. keTalAka vadhAre UMDI vicAraNuM ane tapAsa tarapha rekhA deravAnuM kAma muzkela che, mAnavIvicAranuM pratyeka Andolana : vaLe che ane antima mUlyanI zodha tarapha AkarSAya che, paNa ke jeNe lAkhe mAnavIo upara prabhAva pADe che temAM kAMIka .. bIjA leke moTA bhAge, A guMcavADAmAMthI-A goTALAmAMthI- AdhyAtmika tatva hoya ja che. mahAna krAntio-pachI te yunAITeDa kAMI paNa ukela hAtha lAgavAnuM khUba muzkela bhAsatAM, nAstikatA sTeITsamAM ke phrAnsamAM ke raziyAmAM ke cInamAM game tyAM nimaNuM ane nakArAtmaka valaNa tarapha DhaLI paDe che, junAM cogaThAM ane thaI hoya-te sarva krAntie, jo temAM mAnavIonA dilamAM raheladherIne inakAra kare che ane kaI navAM dhoraNe nirmANa karI UMDI lAgaNIone spaze, 'prakSubdha kare tevuM AdhyAtmika tatva zakatA nathI. na hota te kadi saphaLa thaIja na hota. mAkarsavAde lAkho lekene - A prakriyAnI bhArata karatAM pazcimI duniyA upara vadhAre AkarSyA tenuM pAyAnuM kAraNuM, mArA abhiprAya pramANe, temAM asara paDelI mAluma paDe che, kAraNa ke TekanolojImAM ane tene rahelI vaijJAnika vicArasaraNI nahotI, paNa temAM rahelI sAmAjika vyavahArU kSetramAM lAgu pADavAnA kSetramAM pazcimI duniyA dhaNI nyAya mATenI tIvra eSaNA hatI. kamanasIbe, mArA dhAravA mujaba, vadhAre AgaLa vadhelI che. paNa bhAratamAM paNa A prakriyAnA tenI vyavahAra vicAraNAmAM mAkarsavAda hiMsaka paddhatio ane prAraMbhika citte DokiyAM karI rahyAM che. vyaktinA damana sAthe vadhAre paDato saMkalita banI gayo. jo ke . ApaNane game ke na game, paNa A audyogika ane yAMtrika A paNa sAmudAyika bhalA mATe che ema mAnI levAmAM AvyuM sabhyatAnuM bhaoNrata upara paNa anivAryapaNe AkramaNa thavAnuM ja che, hatuM. cokakasa saMdarbhamAM zuM sAcuM ane zuM khoTuM e kahevuM garIbAI TALavAne ane jIvananuM UMcuM raNa akhatyAra karavAno muzkela bane che, kAraNa ke jIvana e kaI takanusArI A ja eka bhAga che. ApaNA mATe A paristhitinA saMdarbhamAM sAdI sIdhI prakriyA nathI. paNa eka atyanta jaTila ane gahana vicAraNIya prazna e ja che ke bhUtakALamAM mAnavajAte je pAyAnAM pravAha che. Ama chatAM jIvanane samagrapaNe vicAra karatAM. eTaluM mUlyane ati mahattva ApyuM che temAMnAM thoDAM mUlyo- paNa te nizcayapUrvaka kahI zakAya tema che ke sAdhyane vicAra karatAM, A prakriyA daramiyAna ApaNe TakAvI zakIzuM ke nahi? sAdhanonAM aucityanI IrAdApUrvaka upekSA karavI e koI eka vyakita * ane jIvanamAM rahela AdhyAtmika tattva-tenA vizALa arthamAM- athavA te vaga mATe kadi paNa zreyaskare ke hitAvaha banI zakatuM ja nathI. TakI zakaze ke kema? vRddhigata thaze ke kema? athavA te te ema , koI paNa adhikAra prApta. sattAdhiSThita varga pitAne amuka , ja lupta thaI jaze? jo e AdhyAtmika tatva nahi hoya te, lAbha svecchAe ja kare teTalA mAtrathI samAjanuM pAyAnuM game teTalI bhautika pragati sAdhavAmAM Ave te paNa, samAjanI . parivatana pedA thatuM nathI. e to adhikAravaMcita varganA anivArya chinnabhinna thavAnI prakriyA saMbhavata; cAlyA jaM karavAnI. dabANa nIce ja zakya bane che. e sAthe, huM dhAruM chuM ke, e paNa * ApaNe. koI eka izvaramAM athavA aneka devadevIomAM sAcuM che ke, koI paNa sAmAjika samudAyanA sAmAjika, rAjakiya, mAnIe chIe ke nahi e AMjane savAla nathI, paNa ApaNe temaja baudhika jIvananuM sAmAnya svarUpa e samudAyanI utpAdaka - koi pAyAnAM mUlyamAM mAnIe chIe ke nahi te ja ene sAdhana saMpatti tathA zakita vaDe nizcita bane che. ' ' ' . mukhya savAla che, tenA abhAvamAM ApaNe chIcharA ane pAmara - Aje bhAratamAM sAmAnyataH vicArIe te, ApaNI utpAdana banI javAnA, ane pAmaratA mAraphata kadi mANasa ke prajAsamUhe ' paddhatie junavANI ane pachAta koTinI che. ApaNAM. junAM UMce AvI zakatA nathI. saMbhaviMta che ke parivartananA A pracaMDa kALamAMthI dhoraNe ane mUlya TakAvI rAkhavA mATe junI paddhatione vaLagI rananA A pracaMDa kALamAMthI eka navI samatulAnI-saMmadhAraNanI sthApanA thAya, ane maLI zakI na rahevuM e jarUrI che ema kahevAno artha e thAya che ke ApaNe yAMtrika kSetre khUba AgaLa vadhele samAja navAM mUlyanuM ane garIba ane pachAta rahevuM joie ane ema karavAthI ja pelAM navA dharaNanuM, sabhyatAnI keI navI bhUmikAnuM, ane antima vAsta- mUlya TakAvI zakAze ema ApaNe mAnIe chIe. e kharUM che vikatAnI-Ultimate Reality nI-kaI navI kalpanAnuM nirmANa kare.' ' ke ApaNe utpAdaka ane sarjaka pravRttio mATe jema jema uMcI " Ama chatAM paNa Adhunika jagatane tathA aNuzakita ane kakSAnI TekanIka'ne upayoga karatA jaIzuM tema tema tenI asara ilekaTronika yaMtranI nUtana TekanIkala sabhyatAne dhasAre ane ApaNI vicAraNA ane jIvana upara vadhAre ne vadhAre paDatI , pracaMDa parivartananI tathA pragatinI zakayatAo temaja mAnavajAtanA rahevAnI. paNa e uparathI ema phalita thatuM nathI ke tenuM pari- saMpUrNa vinAzanI saMbhavitatA-A badhuM ApaNI sAme AvIne huma jIvananAM AdhyAtmika ane vadhAre UMcAM sAMskRtika mUlyonA " ubhu rahela che ane bhaviSya viSe khAsa karIne juvAna vagamAM zaMkA 'parityAgamAM ja AvavuM joIe. eka bAjue sthApita hita ane ane anizcatatAnI lAgaNI pedA kare che. duniyAnI mahAna prajAo bIjI bAjue garIbAIe bannenA sahaastitva sAthe AvyA che ane temanI vicArasaraNIo vacce, tathA muDIvAda, samAjavAda tmikatAne ApaNe saMlagna karavI na joie, a85kAlIna tathA ane sAmyavAda vacce cAlI rahelI athaDAmaNo ApaNe nihALI * satata parivartanazIla sAmAjika athavA Arthika racanA ke jenAM rahyA chIe. e badhAM kevaLa yaMtravAdanA upAsake che, muDIvAdI cegaThAmAM goThavAIne ApaNe jIvana vyatIta karatA hoIe tethI phIjhIkasa, athavA te sAmyavAdI kemIsTrI (rasAyaNa vidyA) athavA te ApaNe pAyAnAM mUlyane judAM pADavAM joIe. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 hari oma tata sata prabuddha jIvana kharekhara, vijJAna ane TeknolA vadhu prabhAvita banelI AjanI duniyA sAthe goThavAi javuM e ApaNA mATe anivAya banyu che, ane tethI alaga thane ApaNe jIvI zakIe tema che ema kalpavuM e ApaNA mATe khataranAka che. pelAM pAyAnAM mUlyo ke je sabhya mAnavInA hArda samAna che tenI upekSA karatI TeknolojI ApaNe apanAvI levI joie ema kahevu e paNa ApaNA mATe eTalu'ja jokhamakAraka che. kevaLa Arthika mApadaMDa nahi cAle dharma ane tatvajJAnanA sthApita hiteA ane vartamAna samAja racanA TakAvI rAkhavA mATe zreNI vakhata lAbha udmAvavAmAM Avye che. evI ja rIte jInA Arthika sintAne prasthApita hiteAne vyAjI TharAvavA mATe upayAga karavAmAM AvyA che. Ama hovAthI ApaNe badhI bAbatone navesarathI vicAra karavAnI jarUra che. ane ApaNI rASTrIya yojanAnA yAjakoe rASTra ane prajAnA lAMbA gALAnA hitAnA vicAra karavA ghaTe che. taratanA lAbhanI gaNatarI upara karakriyA, Ana, pAinI paribhASAmAM tene vicAra karave te bAbara nathI. zikSaNa ane Arogyane lagatI pravRttione koI tarata lAbha dekhAto nathI; ane ema chatAM. rASTrIya draSTie tenu sAthI vadhAre mahatva che. bhAratamAM ApaNA dhyeya tarIke samAjavAdI DhabanI samAjaracanAne ApaNe svIkArela che. Ane artha AMka puratryanA karavI eTalA ja nathI, paNa tethI vadhAre UDo che ke jemAM cintana ane raheNIkaraNInA cokakasa bhAga sUcita che. a parAyaNa samAja ke jene mukhya hetu: napho karavAnA che te potAnI pAchaLa nAnA. dharyAM laI Ave che, ane kardi kardi mATAM savA~ paNa pedA kare che, eTalu' ja nahi paNa, sAmAjika nyAya mATenA AMdhunika mAnavInA pAyAnA Agraha paNa te virodhI hovAnuM mAluna paDe che. jyAM ApaNe ekamekanA umarAne aDakIne beThA chIe ane khabhA sAthe khabha athaDAvatA cAlI rahyA chIe evI AjanI duniyAmAM sahakAra sivAya kadi paNa saMvAditA sa Mbhave ja nahi, samAjavAda jeTale bhautika sAMdhanasAmagrInA vikAsa upara AdhArita che. teTalA ja sAmAjika nyAya ane kAma karavAnI sahakArI paddhati Upara AdhArita che. rASTrIya kSetre paNuM A vidhAna eTaluM ja sAcuM ane anukarayeAgya che. AntararASTrIya kSetre paNu, sivAya ke ati pracaMDa saMdharSAM sahakAranA mAge- javAnuM azakaya banAvI de, duniyAe e ja dizAe anivAya paNe javAnuM che. - vaLI e paNa avazya dhyAnamAM rAkhavuM ghaTe che ke rASTranI bhUmimAM ane tenA parApUrvenA itihAsamAM rahelAM UMDA mULA sAthe gADhapaNe saMkaLAyalI rASTrIya saMskRti-e paNa jenI upekSa thaI na* zake evI eka nakakara vastu che, je dvArA rASTra eka jIvanta ekama tarIke sadIothI TakI rahela che eTaluM ja naha paNa prANamayatA dAkhavI rahela che te rASTranA AtmAno nAza karavA e rASTrane ukheDI nAkhavA barobara che. bhArata jevA purAtana deza sabaMdhamAM A vidhAna vizeSataH sAcuM' che, sakhta kAma karavu e ja ApaNA anivAya dharma che. tA. 1-2-59 aniSTA dhArmika sadharyAM ane dharmAMdhatAne lagatA che, tema ja prAntavAda, bhASAvAda ane jJAtivAdane lagatA che. sauthI agatyanI bAbata e che ke, ApaNe dhaNu' sakhata karyAM sivAya cAle tema nathI. kAraNa ke mAtra parama purUSA dvArA ja prAptavya je kAMi hoya te prApta karI zakAya che. vaLI ApaNe bhaya ane maMtsarathI mukta banIne kAma karavuM paDaze ane je sAMkaDA rASTravAda AjanI duniyA sAthe have baMdhabesatA nathI ane ApaNA UMcA AdarzI sAthe jene kAI meLo rahyo nathI te sAMkaDA rASTravAdane adhIna rahIne cAlavuM te paNa ApaNane have paravaDe tema nathI. tethI paNa ApaNe mukta banavuM ja rahyuM. gAMdhIjI ApaNane A edhapATha zikhavI gayA che. paNa ApaNe vartamAnamAM jIvavAnuM che ane bhaviSyane dhaDavAnuM che, AjanAM yuvAna strIpurUSone A viziSTa dhama che. tebhaNe evAM aneka aniSTA sAme laDavAnuM che ke je aniSTA ApaNane gherI rahyAM che ane ApaNane TuMpAvI rahyAM che ane mahAna purUSa mATe ApaNane nAlAyaka banAvI rahyAM che. A dilhI zaheranI anupama bhavyatA atyAre AdilhI rAhera ke je purANA bhAranA temaja nUtana bhAratanA eka- pratIka samAna che, temAM ApaNe eThAM thayAM chIe. te aneka pahelu evA eka ratna che. te paheluomAM keTalAka paheluA caLakatA che ane keTalAeka uSa kALanI zyAmalatA kurI vaLI che. ane A satra pahelue sadIe thayAM vahI rahela bhAratIya vana ane cintananI prakriyA raju kare che. A dilhI zahera ke jyAM aneka mahArAjyonI karA racAi che ane je prajAsattAka rAjyanI janmabhUmi che, ucherabhUmi che tyAM bhAratanu sArUM ane jIrU badhuya ApaNI sAme AvIne ubhuM rahe che. tenI jIvanagAthA keTalI bhavya ane preraka che? dareka pagale hajAra varSanA itihAsanI paraMparA ApaNA cittane gherI vaLe che ane ApaNI AMkha sAme asaMkhya peDhInA pravAha saradhasanA AkAramAM vahI rahelA mAluma paDe che, mArI potAnI peDhI paNa e saradhasamAM sAmela thaze ane je kalyANakA mATe ame jIvana vyatIta karyuM che ane Aje paNa je ame zeAdhI ane sAdhI rahyA chIe. te kalyANukAya nA tamA bhAi bahenoe purogAmI dhvajavADuMka banavAnu che, huM kAi. vidvAna paMDita nathI, paNa ApaNA prAcIna RSimunienI vANImAMthI temaja anya dezanI mahAna vibhUtionI ritrakathAmAMthI sauMkaTa ane muzkelInA vakhatamAM meM dhaNuM AzvAsana meLavyu che, ghaNAM vaSa pahelAM, yurIpIDIsanA racelA kAi eka grIka nATakamAM me gheADI patio vAMcI hatI ane te Aja sudhI mArA smaraNamAM sthira thai gai che. atyAre tenuM punarAvartana karU chu.: What else is wisdom ? What of men's endeavour ? Or God's high grace, so lovely and so great? To stand from fear set free, to breathe and wait, To hold a hand uplifted over hate,. And shall not loveliness. be loved for ever? (chaMda : vasantatilakA ) zuM hAya zANapaNa ke purUSArtha ke zu moTI kRpA prastunI premathI pUrNa teya ? thAvu kheDA aDaMga nirbhaya dhairya pUrNa ne pI javI sahu ghRNA, kAvihIna thaI, hasta dharave basa e sivA zu? ne eTalu banatu te sahu cAho nA sau ne nita svarUpa mahiM ja sAcA mULa aMgrejI : javAharalAla naherU anuvAdaka : paramAnaMda muMbaI jaina yulaka sadha mATe mudraka, prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbai, 3. mudraNusthAna caMdra pri presa, 451 kAlabAdevI rADa, mubai 2. Te. naM 29303 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " rajIsTarDa naM. B 4266 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa " ' vaSa 20: aMka 20 , - pabaddhajIvI , . muMbaI phebruArI 16, 19zveTa, semavAra "zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8. chuTaka nakka: nayA paisA 19. jagA Ala ka aa ne # meme # taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jA jA jA jA A ja zaics-dlAkAta - - kalA koI eka elAnoe vavA de che. mAre mane pachI e Stranger' 1942 mAM-pragaI hatI. e * ; AjenA kaparA samayamAM kalAkArane ghama - [zrI Alabera kAmu (Albert Camus (phrAnsane suprasidhdha AvI mAnasika vyathA anubhavuM chuM. chatAM mAnasika zAMti pAchI, lekhaka che. emane janma i. sa. 1913mAM ajIarsamAM thaye meLavavA mane je sadabhAgya sAMpaDayuM che, tenI sAthe huM anurUpa hatA. teo philosophI mukhya viSaya tarIke laI snAtaka thayA hatA. banavA prayatna karuM chuM. A sabhAgya mATe phakata mArI vyakitagata temaNe judA judA kSetramAM paDI judo judo vyavasAya apanAvyo lAyakAtanA dhoraNe huM kadAca egya na gaNAuM, te paNa jIvananA hatuM. paraMtu prakRtie lekhaka hovAthI chevaTe, temane patrakAratvane atyaMta viSama saMjogomAM paNa lekhakanI kalA ane lekhakanAM vyavasAya phAvyo ane emAM ja teo sthira thayA. 1930mAM temaNe kartavya viSenA mArA khyAle mane hUMpha ApI TakAvI rAkhe che eka thiyeTara kaMpanI zarU karI hatI, kAraNa ke nATaka emane eka priya ene huM mArA saddabhAgyanuM kAraNa samajuM chuM. ' viSaya hato, paraMtu tyAra pachI bIjuM vizvayuddha zarU thatA amano eka vyakita tarIke huM mArI kalA vagara jIvI na zake. nATaka kaMpanI baMdha paDI ane emaNe bhUgarbha rAjadvArI pravRttimAM - paraMtu tema chatAM kalAne bIjI badhI vastuonI upara meM kadI bhAga levA zarU karyo, e vakhate emaNe Combat nAmanuM eka mUkI nathI. UlaTAnuM, kalA mAre mATe agatyanI che, kAraNa ke te | bhUgarbhapatra cAlu karyuM hatuM. .. " mane bIjA lokethI chUTI pADatI nathI, ane mane mArI jema ja, ' te A vArtAo, navalakathAo, nATa ane ciMtanAtmaka nidhA, bIjA badhA lokonI sAthe eka bhUmikAe jIvavA de che. mAre mana : . e zrI Alabera kAmanAM priya sAhityaprakAra che. emanA sAthI kalA kaI eka ekalapeTAno AnaMda nathI. ApaNuM , sava-. laI kA: e sAdhAraNa sukhaduHkhanuM anekhuM darzana karAvIne vadhumAM vadhu mANasenAM pachI 'Plague' nAmanA emanA bAjI navalakathI maTi thaI. mana para asara karavAnuM kalA te eka sAdhana che. A rIte ja "The Outsider" nAmanI navalakathA vaDe emaNe sAhityajagata- . te kalAkArane ataDe banatAM aTakAve che; prajAthI vikhUTA na paDavAnI . mAM vadhAre khyAti meLavI. : " . . . ene pharaja pADe che; vizvanA vadhumAM vadhu namra ane sauthI vadhu - nI kAmuM saMta, rASTra ane nirAkAraka sApanA sanAtana satyanuM zaraNuM levAnI ene preraNA Ape che. AthI ja, lekhakemAM Aje emanI gaNanA eka samatho mAlika vicAraka tarIke keTalIkavAra bane che tema, je kaI kalAkAra bIjA karatAM pite jude thAya che. 1951 mAM pragaTa thayelA emanA pustaka The Rebel' che evA khyAlathI anya tarapha upekSAvRttithI kalAne mAge vaLe dvArA emane vadhu khyAti maLI ane e ja pustaka mATe. 19pa7nuM hoya che tene, pote bIjAnA jevuM ja che ane bIjAthI bhinna rahIne sAhitya mATenuM nobela pAritoSika emane ApavAmAM AvyuM. te pitAnI kalAne poSI zakaze nahi evuM bhAna thAya che. Ama e pAritoSika svIkAratI vakhate emaNe je mananIya preraka pravacana kalAkArane vyakitatva eka bAja pote ane bIjI bAja ., ApyuM hatuM tene anuvAda, ahIM rajU karavAmAM Ave che. taMtrI e be vaccenA satata vinimayathI ghaDAya che, kAraNa ke eka - jyAre tamArI ekeDemIe nebela pAritoSika ApIne mAruM bAjI saundarya ke jenA vinA e pite rahI zakatuM nathI ane bahumAna karyuM tyAre mArI aMgata mahatvakAMkSAnI sarakhAmaNImAM bIjI bAju prajA che ke jemAMthI te pitAnI jAtane mULamAMthI ukheDI. tamAruM pAritoSika keTaluM badhuM meTuM che e samajAtAM huM kRtajJatAnI zakate nathI. te benI vaccenA aMtarAlamAM tenuM, vyakitatva ghaDAya vadhAre UDI lAgaNI anubhavuM chuM. dareka mANasane ane khAsa che. AthI ja sAcA kalAkAre kazAne dhikakAratA nathI. teo kazAno karIne dareka kalAkArane potAnI zakitanI jAheramAM kadara thAya evI nyAya toLavA karatAM tene samajavA mATe potAnI jAtane kara icchI rahe che. huM paNa evI icchA dharAvuM chuM. paraMtu jyAre tamArA nirNayanI mane jANa thaI tyAre vartamAnamAM huM je chuM che. vaLI, kalAkAranuM kartavya keTalIka kaparI javAbadArIo sAthe. '. tene tamAruM pAritoSika mane je kItI apAvaze. tenI sAthe ke joDAyeluM che. e te spaSTa che ke Ajene kalAkAra ItihAsa bhAvADa sarakhAvyA vinA huM rahI zakatA nathI. je mANasa hajI: pate. ' sajanAra rAjadvArI netAonI tahenAtamAM nahi, paNa sahana karanAra yuvAna che, jenI mUDI pitAnuM ciMtanazIla mana che, jenuM kalAkArya. prajAnI tahenAtamAM '' 'raheze. je tema na kare te potAnI kalA hajI adhUruM ja che, ane je pitAnA thoDAka mitronI sobatamAM zAMta * gumAvI ekalA UbhA rahevAne tene mATe vakhate Avaza. jumagAro ane ekatimaya kAya karavAthI TevAyela che evA kalAkArane ekA- . game teTalI moTI saMkhyAmAM haze te paNa ane kalAkAra pote eka jagavyApI kItiprakAza maLatAM te eka prakAranI asvasthatA IcchatA haze to paNa, teo potAnI sevA mATe kalAkArane enA che ane mUMjhavaNa anubhave e svAbhAvika che. vaLI jyAre yuropanA ekAMtamAMthI bahAra" lAvI zakaze nahi. bIjI bAju, duniyAnA * bIjA keTalAka moTA meTA lekhakane cUpa karI devAmAM AvyA che. bIjA cheDe AvelAM kaI ajANyA kedInuM mauna kalAkArane enA ane jyAre mArA pitAne deza eka jAtanuM duHkha anubhavI rahyo e kAMtamAMthI bahAra lAvaze ane enI kalAkAra e maunamAMthI che te vakhate nobela pAritoSika svIkAravAnuM kema mana thAya ? vAcA pragaTAvaze: '', , , , , , na karatAM pote ja tarapha upekSAvRtti tene, te bI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 prabuddha jIvana AvA kArya mATe ApaNAmAMthI bhAgye ja kAi eTalA mahAna hoi zake. paraMtu pAte ajANyA hoya yA te kSaNika prasidhdhi pAmyA hoya, duSTa zAsanathI jakaDAyelA hoya ke potAnI jAtane vyakta karavA svataMtra hAya--evA tamAma sajogomAM lekhaka prajA sAthe tAdAtmya anubhavIne ane satyanI sevA ane svata MtratAnI sevA e eka bya ke jemAM enA vyavasAyanI mahattA rahelI che te svIkArIne, te potAnA astitvane sArthaka karI zake che. ene jIvanadhama vadhumAM vadhu mAnavasaMkhyAne ekatra karavAne che. AthI mANasAmAM bhinnatA ane ekalatA lAvanAra gulAmI ane jUThThANAne te kadI sastuMna nahi karI le. ApaNI vyaktigata nakhaLAI game teTalI hAya, paraMtu ApaNA vyavasAyanI uddAttatAnAM mULa A be satrAmAM rahelAM hovAM joieH-(1) je vastune ApaNe satya tarIke oLakhIe chIe e vize asatya kahevAne nakAra karavA ane (2) damananAM makkamapaNe sAmano karavA. itihAsanAM chellA unmAdabharyAM vAsa karatAM ye vadhAre va daramiyAna, mArI uMmaranA khIjA keTalAka lekhakAnI jema me' paNa evI lAgaNI anubhavI che ke vata mAna samayamAM lekhakanuM lakhavA uparAMta paNu ghaNu moTu katavya hAya che, je mANasA pahelA vizvayuddhanI zarUAta vakhate janmyA hatA, ` je hiTalara sattA para AvyA tyAre vIsa varSanA hatA, ane jemaNe khIjA vizvayudhdha vakhate potAnuM bhaNatara pUrU karyu" hatu. tenA bhAge have aNuzastronA bhaya kara vinAzakArI vAtAvaraNamAM potAnAM bALakAne ucheravAnuM AvyuM che. AvA mANusA khUba AzAvAdI hoya evI koI ja apekSA rAkhI zake nahi. AvI vadhu paDatI nirAzA ane vinAzanI khIkane lIdhe jeo nAstikatA tarapha vaLyA che, temanI nAstikatAnA virodha karIne paNu, ApaNe temane samajavAnA ja prayatna karavA joie. mArA potAnA dezamAM ane AkhA yuropamAM dhaNA lekhakAe AvA nAstikavAdanA asvIkAra karIne jIvana jIvavA mATe kaMika niyame svIkAravAnA prayatna karyAM che. vamAna samayamAM savanAzanI bIkane lIdhe je nirjIvatA ane azraddhA vyApavAM lAgI che, tene pragaTapaNe sAmane karIne jIvananI kalAne janma ApavA ja joize; jIvanamAM zraddA pragaTAvavI ja joize. tA. 16-2-59 vinA pAtAnuM kAya kaye jAya che. jyAre AsapAsa vinAzakArI vRttie ja pravartatI heAya tyAre AjanA lekhaka pAsethI sadupadezanAM sArAM sArAM taiyAra vacaneAnI kANu apekSA rAkhe? satya ghaNI gahana ane gUDha vastu che. ane hu MmezAM ApaNA hAthamAMthI chaTakI jAya che, svataMtratA jokhamabharI che ane jeTalI te jAgRti lAvanArI che teTalI TakanArI nathI hatI. tema chatAM, A satya ane svataMtratAnA dhyeya tarapha makakamapaNe ApaNe prayANa karavAnu che. ApaNe jANIe chIe ke ApaNA mA ghaNA kaparA che. AvA saMjogAmAM kayA 'sAcA dilanA lekhaka peAtAnI jAtane kevaLa upadezaka tarIke rajU karaze ? mAre mATe huM ema kahI zakuM ke huM evA kAI prakAranA upadezaka nathI. vananA AnaMdane, divasanA prakAzane, svata MtratAnA vAtAvaraNane huM tyAga karI zakate nathI. mArA A anurAgane lIdhe mArI keTalIka bhUlA thai che ane mane samajAI paNa che, paNa ekadare mane mArUM kabu samajavAmAM mArI e vRtti ghaNI upayogI thai che, . ane jemane mATe jIvana sajArUpa banyuM che evA mUMgA mANasAnA pakSa levAmAM madadarUpa banI che. dareka peDhI jagatane navesarathI ghaDavAnI bhAvanA sAthe bahAra Ave che. ApaNe jANIe chIe ke e pramANe te karI zakatI nathI. paraMtu jagatane vinAzamAMthI bacAvI levAmAM paNa enu` mATu' kAya raheluM che. vartamAna samaya ke jyAre samAjamAM saDA vyApI gayeA hAya, jyAre krAnti niSphaLa nIvaDI hAya, jemAM Adarzo dhasAi gayA hoya, jemAM khIjI kakSAnI sattA paNa vinAzakArI zakti dharAvatI hAya, jemAM ahiM dhikakAra ane damananI sevA karavA jeTalI halakI banI gai hAya. temAM e badhI badIone namatuM na ApIne jIvana ane mRtyu tene gaurava apAve evuM vAtAvaraNa ApaNA potAnAmAM ane ApaNI AsapAsa janmAvavuM' joize. mArI peDhInA mANusA peAtAnu' A katavya pAra pADavAmAM saphaLa thaze ema te nahi ja kahI zakAya. - paraMtu eTaluM to sAcu che ke AkhI duniyAmAM temaNe satya ane svata MtratAne nAme A paDakAra jhIlI lIdhA che ane ene khAtara, jarA paNa dhikakAra pragaTa karyAM vinA kevI rIte bharavuM te te jANe che. A badhu sanmAna ane A badhuM prAtsAhana evI rIte AtmabhAga ApanAra loke,ne maLavu jarUrI che. lekhakanA vyavasAyanI udAttatA vize kahyA pachI lekhakanA cegya sthAna vize paNa huM keTaluM ka kahevA mAgu' chu.' Ajane lekhaka peAtAnA khIjA lekhaka-mitrA sAthe eka bAju yAtanA ane bIjI bAjI saundaryAM. vacce bhIMsA, zarama ke gava rAkhyA Ama, javAbadArIo ane maryAdAnA bhAna sAthe tamArI samakSa Aje AbyA jI: tame udAratAthI je mAna mane ApyuM che te mArI sAthe, mArI jema sadha anubhavatA badhA ja lekhakone ApelI aMjali tarIke huM svIkArU chu. pharIthI huM tamArA hArdika AbhAra mAnuM chu. ane dareka kalAkAra potAnI kalA pratyenI vaphAdArInI rAje rAja maneAmana je pratijJA letA hoya che te jamAnA-jUnI vaphAdArInI pratijJA huM tamArI samakSa jAheramAM, AbhAra ane kRtajJatAnI eka lAgaNI tarIke lauM chuM. mULa lekhaka-Alaera kAmu anuvAdaka-ze. ramaNalAla zAha sadhanA sabhyo mATe citrapaTa-darzana 6 mahAtmA gAMdhI : 20mI sadInA payagaMbara' gAMdhI smAraka saMgrahAlaya ane mu Mbai jaina yuvaka saMdhanA saMyukata Azraya nIce amerikana ekeDemI opha eziyana ATI sTa taraphathI taiyAra karavAmAM Avela "Mahatma Gandhi The 20th Century Prophet' mahAtmA gAMdhI 20mI saddInA payagaMbara' e nAmanu citrapaTa nyu kavInsa rAMDa upara AvelA rAkasI thIeTaramAM phebruArI mAsanI 28mI tArIkhe savAre 8 vAgye sabanA sabhyAne dekhADavAmAM Avaze. A citrapaTa bhAre kuzaLatApUrvaka taiyAra karavAmAM AvyuM che, jenI a MgrejI keAmenTarI paNa ati ucca kakSAnI che. thADA divasa pahelAM rASTrapati muMbamAM padhAryA te prasaMge A citrapaTa sauthI pahelIvAra dekhADavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge prastuta citrapaTa dekhADavAnuM zarU karavA pahelAM gAMdhI smAraka nidhinA khAsa nimatraNane mAna ApIne bhAratanA eka mahInAnA pravAse AvanArA DA. mATIna lyuthara kIMganuM ane saMsthA taraphathI kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhapaNA nIce jAhera sanmAna karavAmAM Avaze. A revarantu mATIna lyuthara kIMga e vyakti che ke jemanI 29 varSanI ummara che, jeo potAnA habasIbhAine utaratA gaNavAnI ane alaga rAkhavAnI amerikana prajAnI nItirIti sAme varSoMthI hIlacAla calAvI rahyA che. temaNe zaiA samaya pahelAM alAbAmAmAM vasatA hukhasIone jAhera basAne upayoga karatA aTakAvavA mAgatA geArA sAme basa-haDatAlanuM pracaMDa Andolana jagADayuM hatuM. prastuta citrapaTa jovA mATe pravezapatrA rAkhavAmAM AvyA che, je sadhanA kAryAlayamAMthI sabhya dITha e pravezapatrA e mujaba ApavAmAM Avaze. matrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-59 , prabuddha jIvana * prakIrNa noMdha 4 ku. bahena vimaLA jhaverIne aneka dhanyavAda navembara mAsanI 18mI tArIkhanA roja lokasabhAmAM jAhera karyuM zaikSaNika kSetre jyAre keI bahena ati durlabha e kaI che. kasAIkhAnA ane mAMsa tapAsa mATenI sarakAre nImelI kamITIne : vikrama sAdhe che tyAre ApaNuM dila ke jude ja AnaMda ane rIpeTa ane te uparathI temaNe karelI bhalAmaNe lesabhAnA Tebala gaurava anubhave che. AvI ja eka ghaTanA ApaNA sAmAjika upara raju karavAmAM AvI hatI ane temAM eka bhalAmaNa evI hatI ? vartAlamAM banI che. jANItA jhaverI ane jaina samAjanA Age- ke mAMsa udyoganA vikAsa mATe eka sthAyI samiti nImavI joIe vAna zrI bhogIlAla laheracaMda jhaverInAM putrI bahena vimaLAe ane huMDiyAmaNa kamAvA mATe mAMsa ane pazunA zarIramAM rahelI janarala sarjarIne viSaya laIne laMDana epha. Ara. sI. es.nI anya vastuone nikAsa vepAra zarU karavA sarakAre turata pagalAM parIkSA tAjetaramAM pasAra karI che. chellAM daza paMdara varSathI laMDana bharavA joIe." e ja paripatramAM AgaLa cAlatAM teo jaNAve e. Ara. sI em nI parIkSA eTalI badhI kaThaNa banAvavAmAM che ke "sane 1953mAM jyAre alhAbAda khAtenA kuMbhameLA vakhate AvI che ke hiMdana keIka ja vidyAthI Aja kAla e parIkSA mAnanIya paMDita naherUjIne gohatyAnirodha samiti ane jIvadayA pasAra karI zake che. ahiMnI meDIkala DIgrI meLavIne ghaNu vidyA- maMDaLInA pratinidhionuM ekaDepyuTezana maLyuM hatuM ane mAMsathIo laMDana epha Ar sI. esa. athavA te em. ne nikAsa vepAra baMdha karavA temane vinaMti karI hatI Ara. sI. pI.nI DIgrI meLavavA mATe IMglAMDa jAya che, tyAre, temaNe khAtrI ApI hatI ke gomAMsane nikAsa vepAra paNa e mATe be traNa vAra parIkSA ApavA chatAM baMdha karavAmAM Avaze. e pramANe bhArata sarakAre turata ja niSphaLa nIvaDe che ane pachI eDInabare ke evI bIjI koI gomAMsanI nikAsa te baMdha karI hatI, paNa bIjA mAMsanI yunivarsiTInI upara jaNAvelI DIgrIo meLavIne pAchA phare che. nikAsa upara kaze pratibaMdha nahi mUkela hovAthI bheMsa temaja AvI vikaTa parIkSA bahena vimaLAe pasAra karI che e enI anya pazuonA mAMsanI nikAsa cAlu rahI hatI. thoDA samaya eka virala vizeSatA che. tenI bIjI vizeSatA e che ke sAdhoraNa pahelAM sarakAranA udyoga khAtAnA maMtrIe gomAMsanI nikAsanI chUTa rIte bahene strIonA dardIne lagatI sajarInA viSayamAM niSNAta ApI che ane have e nikAsa vyApAra moTA pAyA upara zarU bane che. bahena vimaLAne viSaya strIviSayaka dardInI sarjarI nathI, thaI rahyo che. svarAjya maLyA pachI gomAMsanI nikAsa sarakArI paNa janarala sarjarI che. vaLI gujarAtI bahenamAM laMDana epha. AMkaDAo mujabanI nIce mujaba cheHAra. sI. esa.nI parIkSA pasAra karelI bIjI kaI gujarAtI 1942-43 rU. 150000 nI mAMsa nikAsa bahena haju sudhI jANavAmAM AvI nathI-kadAca kaI pArasI 1952-53 rU. 563845ra che , bahena heya-ema DekaTarI vastu lemAM pUchatAM mAluma paDe che. A 1956-57 rU. 6039453 ,, , ' mATe bahena vimaLAne AkhA gujarAtI samAjanA aneka dhanyavAda uparanA nivedana uparathI ema anumAna thAya che ke ghaTe che. paradezI hUMDiyAmaNa kamAvA khAtara Aje cAle che tethI ghaNI bahena vimaLA muMbaI yunivarsiTInAM bI. esa. sI. che; meTA pAyA upara ApaNA dezamAM pazuonI katala zarU tyAra bAda dilhImAM rahIne temaNe ema. bI. bI. esU nI parIkSA thavAne ghaNo saMbhava che. Aje paradezI hUMDiyAmaNanI pasAra karI, ane pachI muMbaImAM thoDo samaya bebe hospITalamAM bhAre kheMce che ane dezanI jarUriyAte dhyAnamAM letAM te bane De. bAlIgA nIce temaNe hAusamenazIpa" karI ane viziSTa teTalA moTA pramANamAM meLavavAnI jarUra che e viSe be abhyAsa mATe teo laMDana gayAM, ane bIjI kasoTIe temaNe mata hovA saMbhava nathI. Ama chatAM paNa e kheMca haLavI karavA e. A, sI. esa.nI DIgrI prApta karI. A bahenanI bhAvI mATe avAka pazuonI amaryAda katala zarU thAya-pazuo paNa kArakIdI atyanta ujajavaLa nIvaDe. ane temanI DokaTarI anya jaDa vastuo mAphaka AyAtanikAsanI nItinuM A rIte kuzaLatA aneka bhAI bahenanAM duHkhanivAraNa ane ArogyaprAptimAM eka sAdhana bane e, pazudayA jyAMnI sabhyatA ane saMskRtinuM. pariName evI ApaNuM attaranI temanA vize zubhecchA ane eka mahatvanuM aMga che tevA deza mATe atyanta zocanIya dazA prArthanA ! . gaNAya. dezamAM jyAM sudhI mAMsAhArI le che tyAM sudhI temanA huMDiyAmaNa meLavavA mATe thanAruM pazutalanuM meTA upayoga mATe amuka pazuonI katala thatI rahe e samajI pAyAnuM Ayojana zakAya tevuM che, kAraNa ke prajAnA amuka samudAyanI anivArya - muMbaI jIvadayA maMDaLInA maMtrI zrI. mAnakara pitAnA eka lekhAtI jarUriyAta pUrI pADavAmAM sarakAra avarodha mUkI na zake, paNuM paripatramAM e matalabanuM jaNAve che che ke "svarAjya pachInAM jyAM bahAranA dezonI anivArya jarUriyAtane pahoMcI vaLavAne" 16 varSanAM arasAmAM kema jANe bhAratanI ahiMsaka saMskRtine keAI savAla ja nathI, tyAM harIphAimAM sedhuM mAMsa pUruM pADIne jaDamULathI ukheDavAnI yejanA karavAmAM AvI hoya tema sarakAra mAMga ubhI karavI ane te mATe, jANe ke jaDa padArtho hoya ema, ane janatA taraphathI hiMsAnI paraMparA- vadhatI jAya che. svarAjya - ApaNAM pazuonI vivekazUnya DhagalAbaMdha kattalane uttejana ApavuM maLyA pachI paNa pazudhananI katala aTakAvavAnI janatAnI vAsta- ane e rIte lehiyALa huMDiyAmaNu kamAvAnI vRtti sevavI-A vika abhilASA ane mAMga lekazAhI sarakAra svIkArI zakI nathI - ApaNAmAM prANIo, pazuo viSenI vadhatI jatI niSpharatAnI e duHkhanI vAta che, paNa vadhAre duHkhanI vAta e che ke paMca- paNa parisImA che. huMDiyAmaNa kamAvAnA bIjA kei mArga ja varSIya yojanA dvArA mAMsAhAranuM utpAdana vadhAravA ane tene nathI ke dayA, karUNA, anukaMpAne gIre mUkIne deze A mArga kherAka tarIke upaga vadhAravA sarakAra ane tenA karmacArIo akhatyAra kare paDe ? duDiyAmaNane vicAra karavA sAthe sAdhanaavirata prayAsa kare che. tethI AgaLa vadhIne sarakAre eka mAMsa- zuddhi ke jenI upara Aje ApaNuM mahAamAtya naherU khUba bhAra utpAdana kamITI sthApavAno nirNaya karyo hovAnuM bhArata sarakAranA mUkI rahyA che tenA vicAra-vivekane koI sthAna kharuM ke nahi ? kRSi ane annavibhAganAM upamaMtrI zrI. kRSNappAjIe gayA karUNaparAyaNu prajAjanone dharma che ke A sAme pitAne pracaMDa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prabuddha jIvana vADInA utpAdana jevI sthitimAM paDI gatIne navI cAlana virodha raju karIne huMDiyAmaNulabhanA kAraNe vadhatI jatI nA pADe che te uparathI te nirAzAvAdI che ema anivAryapaNe pazuonI kattalane kaI rIte aTakAve. ' ' mAnI levAnI koI jarUra nathI. mAnavIya tAkAtanI draSTie zrI manIe dAkhavelI virala niDaratA mATe abhinandana vicAratAM e praznane ATalI TUMkI" "mudatamAM ukela lAvavAnuM - khetIvADI . vyavasthApaddhati aMge nAgapura khAte bharAyalI zakaya ja nathI. je paddhatio anyatra saphaLa thaI nathI te padhdhakoMgrese eka mahatvane TharAva pasAra karyo hato, je tA. 16-1-59 " tio ApaNe tyAM svIkAravAthI iSTa lakSyAMkano mahatvano hisso - " nA prabudhdha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. A TharAve dezanI paNa sidadha thavAne kaeNdha, saMbhave nathI. te mATe te jo khetI AgevAna rAjakAraNI vicArakAmAM eka bahu moTe matabheda ubhe vADInA utpAdanane lagatI je javAbadArI kendrastha temaja prAdezika karyo che. keTalAka vicArake ema mAne che ke A harAva svIkArIne vahIvaTamAM kheravikhera jevI sthitimAM paDI che. tene punaHsaMyojita khetIvADI saMbaMdhamAM kegrese ane tabhAvita bhArata sarakAre karavAmAM Ave ane kheDuta kuTuMbadvArA thatI khetIne navI cAlanA eka bhAre krAntikArI nIti dhAraNa karI che. anya pakSe zrI. ApavAmAM Ave ane sagavaDasAmagrI pUrI pADavAmAM Ave to ja rAjyagopAlAcArya tathA zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazI- A e dizAe saMgIna pravRtti sadhAvAne saMbhava rahe che. TharAvanA amalamAM bhAre anartha ane dezanuM moTuM aniSTa jue ' "vaLI, sAmUhika khetIne lagatA TharAvanA amalanuM kArya che ane AnuM pariNAma sAmyavAdI saramukhatyArazAhImAM ane . hAtha dharavAmAM Ave te pahelAM sarakAre ane kegrese AkhA praznanI ' kheDutanA svataMtra udyoga upara bhayaMkara AkramaNa thavAmAM AvarI bArIka tapAsa hAtha dharavI joIe ane kheDuto upara koi paNa ema mAne che. tA. 20 mI jAnyuArInA roja dilhInI hIsTa-. prakAranuM geravyAjabI dabANa lAvavAmAM nahi Ave tenI bAMhyarikala se sAyaTI samakSa belatAM zrI munazIe sahakArI khetI dharIo apAvI joie-A jeo abhiprAya dharAvatA hoya. cooperative farming-ne sakhta virodha karyo hato ane temane jamInasudhAraNanA duzmane kahevA te eka atyukita che. Ane jyAM jyAM amala karavAmAM Avyo che tyAM tyAM te niSphaLa gayela che ema jaNAvyuM hatuM ane A TharAva kheDutone sahakArI mukhya savAla e che ke jo kheDuta pitAnI jamIna cheDI - khetI paddhati svIkAravAnI temanI kaI paNa IcchA virUddha pharaja devAnI nA kahe ane jamIna mAlIka maTIne majura banavAne taiyAra pADaze ane temanA upara bhAre trAsa gujAravAmAM pariNamaze ema na thAya to tenI sAme koMgresa ane sarakAra eka yA bIjA prakAranI sUcavIne Aje dezamAM jIbhagAra taMtranA baLe jera karI rahyA che baLajorI vAparaze ke kema? je baLajerI vAparavAmAM Ave to tene ema jAhera karyuM hatuM. game te nAma ApavAmAM Ave ane game te taraphathI tene amala be divasa bAda mahAtmA gAMdhInI zahidInI 11mI saMvatsarIne karavAmAM Ave to paNa te eka prakArane julma ja hovAne. Ama lagatI jAhera sabhAmAM belatAM zrI. naherUe zrI. rAjagopAlAcArya hovAthI sarapharozI mATe tatpara-svAtaMtryanI cAhaka-dareka vyakitaeane munazInA upara jaNAvelA abhiprAyane ane valaNane ghaNA ane ApaNuM mahAamAtya AmAM sauthI pahelAM ane agragaNya, sakhata zabdomAM vakhoDI nAMkhyuM hatuM ane koMgrese svIkArelI che teNe to khAsa karIne-ema jovuM e pharaja che ke A prakAranI samAjavAdI nItine temanuM AvuM valaNa uthalAvI nAMkhanArUM jubhagAra nIti pAchalA bAraNethI paNa ApaNuM jIvanamAM dAkhala vAtAvaraNa pedA kare che ema jaNAvIne Prophets of Doom thai na bese." , . satyAnAzanI AgAhI karanArA payagaMbara tarIke temane varNavyA A carcAmAM A muddo e che ke khetIvADIne lagatI hatA. keMgresanI nItine amala karatAM khetIvADIne lagatI sUcita sahaAnA javAbamAM zrI munazIe zrI naherUnA ugra ugArethI kArI maMDaLIomAM kheDutone anicchAe, temanA upara dabANuM jarA paNa na dabAtAM jAnyuArI mAsanI 20 mI tArIkhe jaNa- lAvIne, joDAvAnI pharaja pADavAmAM Avaze ke kema? A saMbaMdhamAM velA pitAnA vicAronuM pharIthI makakamapaNe samarthana karatAM pachInAM nivedanamAM zrI naherUe pUrI spaSTatA karI che ke koMgresanA jaNAvyuM hatuM ke, "mahAamAtya jevI eka viziSTa vyakita ke je TharAvamAM. AvA koI dabANane avakAza ja nathI ane koI paNa dezanA daregya. netA che. ane jemane huM mArA mitra samAna sahakArI maMDaLImAM kheDute joDAvuM ke nahi te tenA pitAnI IcchA lekhuM chuM temanI sAme koIne paNa vivAdamAM utaravAmAM AnaMda upara ja nirbhara raheze. A rIte zrI munazIe potAnA nivedanamAM | . nA hoya ane temAM paNa mane te na ja hoya. Ama chatAM paNa je baLajarI ane geravyAjabI dabANa ane jIbhagAra nItine te divasanA zahIdadinanA bhASaNamAM, dilhInI hisTorikala bhaya dAkhavyo che te naherUnAM nivedanathI nAbuda thAya che. zrI. sosAyaTI samakSa karAyelA mArA bhASaNamAM sahakArI munazIe paNa naherUnA A khulAsA viSe pitAne saMtoSa khetI saMbaMdhe meM je kahyuM hatuM tene temaNe e vyakta karyo che. Ama chatAM paNa A Akhe-vivAda ahiM sIdhe, ane sacoTa ullekha karyo che ke, mane kahevAnI pharaja raju karavA pAchaLa eka ja bAbatane nirdeza karavAne, Azaya 'paDe che ke temaNe karelI TIkAomAM kAM te mArA muddAo teo raheluM che, ane te e che ke AjakAla pitAthI juda, sura samajyA nathI athavA te tene javAba ApavAno temaNe prayatna kADhatI kaI paNa vyakti pratye zrI naherU ekAeka uzkerAI jAya karyo nathI. che ane sAmI vyakti yA vyakitaone asama bhASAmAM vakhoDI temanA bhASaNamAM zrI naherUe jaNAvyuM hatuM ke samAjavAda ` nAkhe che, jhATakI nAkhe che te yogya nathI. teo ApaNane udAra tarapha laI jatA keI paNa pagalAne jokhamI tarIke varNavavAne ane sahiSNu banavAne avAranavAra upadeza Ape che ane e ja keTalAka leke dhaMdhe laI beThA che ane jamInasudhAraNa ke udAratA, anya pratye-tenA vicAra pratye--AdarabhAva ane sahiAjananA keI paNa pagalAne 'jumI" ane "svataMtratA upara iSNutA temanA ja vartanamAM lapAtI dekhAya che. nAgapura kAMgresanI tarApa mAranAra' tarIke jAhera karavAnI hada sudhI A le ke beThaka daramiyAna viSayavicAriNI samitinI carcA vakhate zrI jAya che. bAbubhAI cinoya; zrImatI sucetA kirapalANI temaja anya "hiMdamAMne kherAkIne prazna be varSamAM ukelAI jaze evI baMkitao pratye paNa, teo temanAthI vicAramAM judA paDatA mahAamAtye ApelI khAtrIne jo keI zabdazaH svIkAravAnI lAgyA teTalA uparathI ja, temaNe AvuM ja anudA-asahiSNu Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-10 ". pra buddha jIvane valaNa dAkhaveluM, lokazAhIne A mArga nathI. Ama karavAthI koI le che te, je vyakita prastuta aniSTa ke anyAya Acare che te vyakita paNa prazna upara mukata mane potAnA vicAro raju karI zakAya . eTale ja temAM saMDovAyale che. je vyakita aniSTanI sAme virodha e prakAranuM vAtAvaraNa, je lokazAhInA vikAsa mATe atyanta uThAvyA sivAya tene muMge moDhe svIkArI le che te vyakita te aniSTane Avazyaka che, te lupta banI jAya che. naherUnI A uddAma prakRtinA kharI rIte kahIe te, sAtha Ape che. Ama hovAthI jo satyaniSTha kAraNe najIkanI vyaktionAM meDhAM zIvAI jatAM mAluma paDe che vyakitae pitAnA antaHkaraNane vaphAdAra ane Izvarane vaphAdAra rahevuM ane mAthuM uMcakIne bolanArane bhaviSyamAM eka yA bIjI rIte hoya te aniSTa paddhatine sAtha ApavAnI nA kahyA sivAya tenA mATe sahana paNa karavuM paDe che. AvI viSama paristhiti vacce bIjo koI mAga rahetuM nathI. amArA ArjelananuM mane lAge . pitAnI bhAvI kArakIdIne jokhamAvIne paNa, zrI. munazIe, che ke, A svarUpa hatuM. amArI A hIlacAlane meM sAmudAyika naherUne jAhera virodha karIne, potAnA vicAro niDarapaNe raju asahakAranA eka namunA tarIke kalpI hatI. gAMdhIjIno abhyAsa karyA te badala temane dhanyavAda ghaTe che. Ama karavAthI ja vicAra- karatAM mane pratIti thaI hatI ke aniSTane apratikAra e sAce svAtaMtryanuM vAtAvaraNa dezamAM jIvatuM raheze ane sattAdhIza zAntivAda nathI, paNa aniSTano ahiMsaka pratikAra e ja sAce AgevAne vadhAre saceta banaze. ' zAntivAda che." revaDa che. mATIna lyuthara kIMgano paricaya basasatyAgraha daramiyAna teNe jelavAsa bhogavyo." yunAITeDa sTeTsamAM vasatI habasI komanA eka AgevAna je hatA ane hiMsAne (tenA gharamAM bebane dhaDAke " tAjetaramAM bhAratanA pravAse AvyA che tene tA. 1-2-19nA thayuM hatuM . tene paNa AmAM samAveza thAya che.) hindustAna TAimsamAM temanA viSe pragaTa thayelI keTalIka vigata teNe ahiMsAthI javAba vALyuM hatuM. senTamerInA vyavasAyI uparathI nIce paricaya ApavAmAM Ave che. habasIo haMmezAM mAIlenA mAIla sudhI cAlIne kAma jyAre paNa raMgabhedanA praznano ullekha karavAmAM Ave che upara jatA hatA ane jAhera base jene upayoga karatA tyAre mATIna lyuthara kIMganA nAmanuM smaraNa thayA vinA rahetuM pesenjaramAM ghaNe moTo bhAga habasIone have te. khAlI nathI. alAbAmAmAM AvelA monTamerI zaheranA vatanI javA lAgI hatI. Akhare A bAbatamAM habasIonI chata 30 varSanI ummarane A pAdarI ke je bhAratanI eka mahInAnI thaI hatI. musApharI karavAnA AzayathI cAlu phebruArI mAsanI AThamI tArIkhe Aje mATIna lyuthara yunAITeDa sTeTsanA eka prakhara vaktA dilhI Avela che te habasI kemane eka AgevAna che. temaNe tarIke bhAre moTI khyAti dharAve che. te anekane salAhakAra, amerikAmAM ubhI thayelI amuka eka paristhiti sAme meTA pAyA sAthI ane mitra che. gAMdhI smAraka nidhinA tathA kakara senTaranA uparane sauthI paheluM satyAgraha ubho karyo hato. zaheranA habasI- mahemAna tarIke te ahiM Avela che. dilhImAM rASTrapati, ene jAhera basemAM gorAothI alaga besADavAnI cAlu rIta- uparASTrapati, mahA amAtya naherU vagerene maLanAra che ane '' ' rasamane nAbuda karavAnA hetuthI 81 divasa sudhI jAhera dilhI yunivarsiTImAM ane samra hAusamAM vArtAlApa ApanAra basenA karavAmAM Avela bahiSkArane , lagatI che. gAMdhIjInA nivAsasthAna vardhA ane rAjakeTanI mulAkAte '', menTagAmerI mAM banelI ghaTanA jeTalI dekhAya che ethI janAra che ane vinobAjIne ajamera maLavAnI ane tenI vadhAre artha sacaka hatI.. hajAro habasIonA dilamAM sAthe padayAtrAmAM be divasa cAlavAnI dhAraNA rAkhe che. muMbaI te rahelI samAnatAnI bhAvanA aMgenI zAntibharI laDatanuM e 26 mI tArIkhe AvanAra che; 27mInI sAMje gaganavihArI mahetAnA eka pratIka hatuM. tAjetaramAM pragaTa thayela Stride To- pramukhasthAne te jAhera vyAkhyAna ApanAra che. ane 28 mIe ' wards Freedom" e nAmanA bhAre cittAkarSaka graMthamAM savAre kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhasthAne rokrasI thIeTaramAM tenuM revarenDa kIMge, menTagemerInI jAhera basane lagate raMgabheda nAbuda gAMdhI smAraka nidhi ane muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI jAhera ' karavAmAM je pariNamela che te aitihAsika ghaTanAnI, kramaza: vigato sanmAna thanAra che. tenI sAthe tenI patnI kereTA paNa Avela che ApI che ane sAthe sAthe te graMthamAM e amerikana satyAgraha je eka prasidhdha saMgItakAra che. ' pAchaLa rahelA tatvajJAnanuM sundara nirU paNa karavAmAM AvyuM che. muMbaInA suvikhyAta sarjanano du:khada dehavilaya , mahAtmA gAMdhIne rUsvIkAra karatAM revanDa kIMga e muMbaImAM eka kuzaLa sarjana tarIke viziSTa khyAti dharAvatA pustakamAM jAve che ke "amArA A ahiMsaka pratikAre De. ke. jI. munasIkanuM phebruArI mAsanI 10mI tArIkhe rAtre e AkhI hIlacAlanI eka viziSTa paddhati tarIke lekenuM khUba hRdayane ekAeka ane aNadhAryo humalo AvatAM tatkALa avasAna. dhyAna kheMcyuM hatuM ane tenI pAchaLa niyAmaka tema ja preraka baLa nIpajyu. A banAvathI temanuM vizALa mitramaMDaLa ja mAtra nahi premanuM hatuM. bIjA zabdomAM kahuM te amArI A laDatane izu paNa temanI zastrakriyA dvArA jeo vyAdhimukata banelA che e khrIste bhAvanA ane preraNA pUrI pADI hatI ane gAMdhIjIe ghaNo bahoLo janasamudAya UMDA zokanI lAgaNI anubhavI rahyo kAryapaddhatinuM darzana karAvyuM hatuM." yunAITeDa sTeTasanA dakSiNa che. temanI vidyArthI tarIkenI kArakIdI-khAsa karIne DAkaTarI vibhAgamAM "eka vakhata je asahAya bALaka je hato ane lAinamAM--atyanta ujajavaLa ane prathama kakSAnI hatI. temanAmAM Aje je rAjakIya sAMskArika tema ja Arthika rIte UMce UDI. vyavasAyaniSThA hatI ane te aMge teo khUba ja AvI rahela che, navI pratibhAnuM darzana karAve che . ane potAnA kAyalA hatA. ema chatAM paNa e kANAmAMthI rAtrInA avakAza ujajavaLa bhAvI viSe je pUre sabhAna che, vaLI mArka karavA kADhIne paNa teo tattvajJAna ane adhyAtmane lagatA sAhityanuM ane bhUlavA je taiyAra che ane navI sAmAjika racanAmAM pitAnuM satat parizIlana karatA rahetA hatA. zarIre. pUrA tandurasta, vANImAM ke sthAna prApta karavA je Atura che--A prakAranA navaabhi- spaSTavakatA ane dilamAM mitro, snehIo, svajano mATe UMDI jAna habasIone revaraMDa kIMga eka pratinidhi che." nIcenA uSmAthI bharelA-AvuM temanuM vyakitatva hatuM. temanuM cAritrya temanA zabdomAM jANe ke gAMdhIjI pote ja belatA hoya ema lAge nirapavAda zIlathI suaMkita hatuM. paMcAvana varSanI aparipakava che "je vyakita maunapUrvaka koI pazu aniSTa ke anyAyane svIkArI umare kALe temane ekAeka jhaDapI lIdhA che. DaoN. munasIphane Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 aMgata rIte je jANatA hoya teo temanAM patnI zrI indumatI mhenane na jANatA hoya evuM bhAgye ja bane. AvuM sukhI ane paraspara gADha premaLa dhane badhAyalu' je daMpatIyugala . hatu. te Aje khaMDita thayu che. mRdutA, hArdikatA ane jijJAsAnI mUtisabhA ndubahena upara vidhie A rIte asahya kuThAraprahAra karela che, temanA viSe temane jANatAM sau kAi U'DI sahAnubhUti anubhave che ane AvelI aNukalpI Aktano sAmanA karavAnu temane dauya prApta thAya evI sau koinA dilanI temanA viSe zubhecchA ane prAnA che, DaoN. munasIk potAnI pAchaLa ciraramaraNIya U'DI suvAsa mUkatA gayA che, avirata parizrama ane satat purUSAtha vaDe potAnuM jIvana teo caritArthI karI gayA che.' temanA AtmAne parama zAnti prApta thAo ! prabuddha jIvana DaoN. munasIphane teA aneka oLakhatA hatA, paNa Ane koNa oLakhatu hatu ? DaoN. munasInA avasAna pahelAM daza divase eTale ke phebruArI mAsanI pahelI tArIkhe eka evI vyaktinuM cAra divasanI alpakAlIna mAMdagImAM avasAna thayuM ke jenuM nAma di paNu chApAomAM chapAyuM nAtu ane Aje jene ujajavaLa kArakIdI tarIke oLakhavAmAM Ave che evI jenI koi ujjavaLa kArakIdI nahAnI, Ama chatAM paNa tenI avasAnanedha levAnI preraNA eTalA mATe thAya che ke te vyakita potAnA parimita saceAgAmAM je suvAsa mUkI gayela che ane potAnA 53 varSanA AyuSya daramiyAna je eka anekhI jIvananaSTAnuM teNe darzIna karAvyu' che tevI suvAsa ane tevI jIvananiSThA ApaNI AsapAsa vasatI ane vicaratI vyaktiomAM ApaNune bhAgye ja anubhavagocara thAya che. A vyaktinu nAma che zrI zAntilAla cImanalAla zeTha. temanA vyavasAya mIla jIna sTArsa`ne hatA. temanA dhaMdhA esa. sI. zeTha enDa kaMpanInA nAmathI cAlatA hatA, temanA mAthe aneka bhAIbhAMDuone moTAM karavAnI ane ThekANe pADavAnI javAbadArI hatI. temanA abhyAsa pUro thavA bAda ane dravyopAka vyavasAyamAM joDAvA bAda lagna karavAne AsapAsanA svajanasaMbadhIoe temane dhaNA Agraha karyAM, paNa jo pote dhara mAMDe ane bALabaccAM thAya te peAtAnA bhAibhAMDunI je rIte saMbhALa levI joie e rIte pAte lai nahi zake ema lAgavAthI temaNe AjIvana ekalavAyu jIvana gALavAnA nizcaya bahu nAnI ummare jAhera karyAM ane te nizcayane uttama koTinA cAritrya vaDe jIvananA anta sudhI zeSabhAvye. Ama ekalavAyuM jIvana svIkAravAthI temanA mAthe agata jIvanakharce'tA kAI bahu bhAra na rahyo. potAnA vyavasAyamAM temane ThIka ThIka kamANI hatI. paNa dhanaviSayamAM kazI paNa saMcayavRtti na dAkhavatAM teo chUTA hAthe temanI pAse je kAi AvyuM"--mATA bhAge vidyAthI o--tene tenI jarUriyAtA lakSamAM rAkhIne, ghaNI vakhata to sAmA mANusa je kAMi kahe te badhu sAcuM mAnIne te ArthiOka madada ApatA rahyA. potAnI ophIsamAM cAlu traNa cAra vidyAthI one te rahevA vagerenI sagavaDa ApatA ane tenA bIjA kharcanI javAbadArI paNa te pote ja upADatAM. temane nAnapaNathI krIkeTane bhAre zAkha hatA. kheAMkhe krikeTa eseAzIezananA teo kASAdhyakSa hatA. potAnI AsapAsa vasatA juvAna vidyAthI one krikeTamAM rasa letA karavA pAchaLa paNa te sAthe dravyavyaya temaja zakti ane samayanA kharca karatA. te kAne keTalI madada karatA tenI anya kAne kadi khabara paDatI nahi. vilepAralenA jANItA sAmAjika kAOkaryAM zrI maNiema nANAvaTInA prastuta zAntibhAi bhANeja thAya. temane tyAMja zAntibhAi rahetA hatA ane maNiRhena DAMga vibhAgamAM pachAta janatAnuM je udhdhArakA tA. 16-2-59 keTalAMka varSAthI karI rahyAM che temAM temane avAranavAra sAro Arthika Teko ApIne satat pretsAhita karatA. jamaNeA hAtha Ape e DAkhA hAtha na jANe evI temanI dAnavRtti ane pravRtti hatI. temanA avasAna samAcAra jANIne Aje jyAre aTaeNka aNuoLakhItA vidyAthI o ane anya bhAi bahenA potAnA zoka vyakata karavA ane maNibahenane AzvAsana ApavA Ave che tyAre, maNibahenane ane anya svajanone zAntibhAinA hAtha kayAM karyAM ane keTale sudhI pahoMcyA hatA tenuM bhAna thAya che ane bhAre, Azraya anubhave che. temanuM jIvana sAduM, saraLa, niSpApa, kazA paNa bhAgavilAsa vinAnuM, sIdhI lITI upara cAlanAra" ane apratima mAnavatAthI bharelu hatuM. "temanA javAthI ame eka sajajana ane atyanta paragaju mANusa gumAvyA che" evA vIlepAralevAsIonA sahaja ane nirapavAda dbAramAM temanA jIvananI sArthaMkatA sacoTapaNe sUcita thAya che. temanA pavitra AtmAne aMtaranA namana hai ! paramAna muMbai yunivarsiTInA Azraya nIce 5. sukhalAlajIe ApelAM pAMca vyAkhyAnA muMbaI yunivarsiTI hastakanI TaeNkkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnA yojakAnA nimaMtraNane mAna ApIne "bhAratanI dArzanika ane yaugika paraMparAmAM gujarAtanA agraNI AcAya zrI haribhadra sUrinA kALA' e viSaya upara vyAkhyAne ApavAnuM lagabhaga khAra mahInA pahelAM svIkAreluM, te mujaba phebruArI mAsanI 10 tArIkhathI 14 tArIkha sudhI muMbaI khAte prajJAcakSu 5, sukhalAlajIe yunivarsiTInA pUrva vibhAgamAM AvelI vyAkhyAnazALAmAM sAMjanA samaye talasparzI abhyAsa ane cintananA niSka rUpa pAMca vyAkhyAno ApyAM hatAM ane teno te viSayanA jijJAsu bhAibahenoe sArI sakhyAmAM lAbha lIdhA hatA. pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa saMsthAmAM Itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka temaja koI paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustake satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasaMgraha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe kimata rUA. 3, posTeja 0-6-0 e dhi sattva sva. dharmAnaMda kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAdakA : zrI parmAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla reDiyA - kimata rUA. 1-8-0, sTeja 02-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyo tathA pramuddha jIvananA grAhako mATe satya ziva sundaram : kiMmata rUA, ra, edhisattva : ki'mata rUA. 1 maLavAnuM ThekANuM: muMbaI jaina yuvaka sauMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-59 pra suddha jIvana 17 karI rahyA che. cAlu pravacana daramiyAna vinobAjInA maDhathI kadi 1947nA ogasTa mAsanI 15 mI tArIkhe ApaNe deza kadi evA ugAre sAMbhaLavA maLe che ke te ugArone leka zAhIne lagatA cAlu khyAla sAthe baMdha besADavA azakya lAge AjhAda banyo ane ApaNe tyAM lokazAhI taMtrano amala zarU che ane e uparathI vinobAjI lokazAhInA virodhI che e thaye. pukhta vayanA strI purUSane matAdhikAra maLe ane e dhAraNa eka khyAla keTalAka lokonA manamAM ubhe thayelo mAluma paDe che. upara dezamAM babbe vAra cUMTaNIo thaI gaI ane judA judA paNuM Ama vicAravuM barAbara nathI. pradezamAM ane kendramAM lokazAhInA dhoraNe dhArAsabhAo zarU thaI ane pradhAnamaMDaLe racAyAM, AvuM lekazAhI taMtra sthapAyAne Aje ApaNuM mana upara aMgreja prajA sAthenA varSo junA 11 varSa thavA AvyAM. ApaNA dezamAM sthapAyelI lekazAhInuM saMbaMdhanA pariNAme ane ApaNane prApta thayelA zikSaNa saMskAranA mALakhu pazcimanA dezamAM ane khAsa karIne brITanamAM pravartatI pariNAme lokazAhInuM cogaThuM amuka ja prakAranuM hovuM joIe lekazAhInA raNa upara ghaDavAmAM AvyuM che. keI paNa dezamAM evI ApaNA mana upara pAkI chApa paDI che. pariNAme te lekazAhIne saphaLatApUrvaka pAMgaravA mATe lekamAnasa nAta cegaThAnA koI paNa mahattvanA aMga upAMga upara ke prahAra kare jAta, dharma saMpradAya, temaja bhASAkIya tathA prAdezika te te lekazAhIne virodhI che evI mAnyatA upara ApaNe DhaLI saMkIrNatAthI Uge uTheluM hovuM jarUrI che, ane badhA hitanI paDIe chIe, eTaluM ja nahi paNa, lokazAhInA cAlu mALakhAne apekSAe rASTrahitane prAdhAnya Ape evA mAnasika valaNanI je na svIkAre te sIdhI ke ADakatarI rIte saramukhatyArazAhI temAM jaDa UMDe beThelI hovI e paNa Avazyaka che. ApaNe tyAM tarapha ApaNane laI jaI rahela che ema mAnavAne ApaNe AjhAdI AvI te amuka aMze ApaNuM prayatna ane apabheganA lalacAIe chIe. vinobAjIne ke lekazAhI saMbaMdhe koi paNa pariNAme ane amuka aMze anukULa evI cakakasa prakAranI no mUlagAmI vicAra raju karatI vyaktine vicAra karatI vakhate AntararASTrIya paristhitinA kAraNe. Ama chatAM paNa lekazAhI ApaNe A pUrvagrahathI mukta banavuM joIe. phAlIkulI zake evI lokenI vikasita mAnasika paristhiti ApaNe vinobAjI AjanI lokazAhI saMbaMdhamAM kevaLa pratikuLa tyAM haju ubhI thaI nahotI. bIjI bAjue aMgrejI hakumata lupta TIkA karIne besI rahetA nathI, paNa AjanI lekazAhInA vika95mAM thayA bAda lekazAhInI sthApanA karavA sivAya ApaNI pAse bIjo temanA manamAM lokazAhInuM je citra ramI rahyuM che-cAI rahyuM chekoI vikalpa nahotA. A rIte dezamAM sthapAyelI ane 11 varSathI tenA keTalAka muddAo teo avAranavAra raju karatA rahyA temanA amalI banelI lokazAhInA sArAM tema ja mAThAM banne prakAranAM svarUpe abhiprAya mujaba : ApaNI sAme pragaTa thayAM che. pukhtavaya matAdhikAra,javabadAra pradhAnamaMDaLe (1) AjanI pratyakSa cUMTaNIpaddhatinA sthAne apratyakSa vicAra tema ja vANInuM svAtaMtrya, lekemAM vadhatI jatI rAjakAraNI cuMTaNIpaddhati dAkhala karavI joie. sabhAnatA, adhikArI varga ane AmaprajA vacce ghaTeluM antara, ! (2) sattA vikendrita thavI joIe ane vadhumAM vadhu sattA dara pAMca pAMca varSe yojAtI Arthika janAo, aspRzyatA- . nAbudI-AvAM keTalAMka tenA sArAM pariNAme che bIjI bAjue gAmaDAMne suprata karavI joie. bhinna bhinna pakSo vacce sattAlakSI harIphAI, laghumatI pakSanI (3) badhA nirNaye sarvAnumatIthI thavA joIe. moTA bhAge thatI avagaNunA, ane bahumatInA jore rAjya calA- (4) lekazAhI niSpakSa hovI joie. - vavAne Agraha, cUMTaNI vakhate potAnA umedavAre bane teTalI '(5) kendranI ke pradezanI dhArAsabhAnA sabhyane-te game te moTI saMkhyAmAM cUMTAya te khAtara aneka sidhdhAntane apAte pakSanA hoya te paNa-dareka prazna upara pitAne abhiprAya vyakta . bhoga, aMgata lAyakAta gauNa paNa mata koNa vadhAre meLavI zake karavAnI chUTa hovI joIe. tema che e pradhAna dharaNe thatI umedavAronI nimaNuka-Ama AmAM pahelAM muddAmAM raheluM sUcana taddana vyavahArU che. ApaNI vacce amalI banelI lekazAhInAM AvAM keTalAMka aniSTa ' ane pratyakSa tema ja apratyakSa cUMTaNI paddhati-A bemAMthI lAbhA- . pariNAme paNa ApaNI najara sAme AvyAM che. lAbhanI dRSTie kaMI pasaMda karavA lAyaka che e viSe A viSayanA lokazAhIne, tenA upara jaNAvelA sad aMze tathA asad aMze- niSNAtamAM moTo matabheda che, ema chatAM A pheraphAra karavAmAM pUrvaka ApaNe svIkArI lIdhI che, kAraNa ke tenA vikalpamAM ApaNI bIjI kai muzkelI dekhAtI nathI. A ja rIte sattAnuM vikendrIpAse lokazAhInA cegaThAmAM goThavAya evI bIjI koI bhejanA karaNa karavuM ane gAmaDAMne bane teTalAM svAyatta banAvavA e vicAra nathI, eTaluM ja nahi paNa, emAM rahelAM asad aMze, jemAM paNa Aje vadhAre ne vadhAre svIkArAte cAle che. pachInA be jema AmajanatAnA valaNamAM vadhAre udAratA tathA rAjakAraNI muddAo lekazAhInA ApaNA khyAla sAthe baMdha besatA jaNAtA. sabhAnatA AvatI jaze, ane kema, saMpradAya, prAnta ane bhASAne nathI ane tethI taddana avyavahArU jevA lAge che. bahumatI pakSanA lagatI saMkIrNatA ghaTato jaze, tema tema ApoApa nAbuda thaze taMtranI sthiratAnI draSTie pAMcame muddo vyavahArU che ke nahi evI A paNa zraddhA che. e viSe paNa mana zaMkA anubhave che. Ama chatAM paNa A paNa vinebAjI, huM je rIte temane samo chuM te rIte raju pAMce muddAo lekazAhInA virodhI che ema te koI nahi ja . karuM te, Aje ApaNe tyAM amalI banelI lokazAhInA upara, kahI zake. vastutaH je vyakita ahiMsAne ane satyane pAyAmAM , jaNAvyA te asaha aMze tema ja tenI bIjI keTalIeka bAjAo ' rAkhIne vicAra kare che ane zAsanamukata samAja nirmANa karavAnuM nihALIne coMkI uThayA che ane AvI lokazAhI ApaNane svapna seve che te vyakitane lokazAhInI virodhI samajavI yA na khape athavA te ApaNane svIkArya banavA mATe lokazAhInA kalpavI e sAdI samajanI bahAranI vAta che. aghatana svarUpamAM keTalIka pAyAnA pheraphAra karavA ja joIe evo lekazAhI saMbaMdhamAM vinobAjIe pUrI spaSTatApUrvaka abhiprAya temane makkamapaNe baMdhAtA jAya che. A kAraNe teo jaNAvyuM che ke "emAM zaMkA ja nathI ke jagatamAM atyAra sudhImAM AjanI ApaNI lokazAhInI avAra navAra ghaNI sakhata TIkA utpanna thayelI badhI paddhatiomAM e zreSTha che." lekazAhI viSenI ! Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha vabha. tA. 16-2-pa9 pitAnI vicAraNane vadhAre spaSTa karatAM, prajAsamAjavAdI pakSanA A uparathI lokazAhI viSenA vinobAjInA sApekSa valaNa jANItA AgevAna zrI. IzvarabhAI desAI, sAthenA vArtAlApa dara- viSe koI paNa zaMkAne sthAna rahe tema nathI. teo lekazAhInA miyAna temanA eka praznanA uttaramAM vinobAjIe tAjetaramAM svarUpa viSe je kalpanAo dharAve che tevI lokazAhI jaNAvyuM che ke "huM lokazAhInA vicArane virodha karatA vyavahArU banI zake tema che ke nahi e taddana jude nathI. mAro matabheda enI pracalita paddhati sAme che. savAla che. eziyAmAM lokazAhInuM patana thayuM ethI ema nathI mArA aMgata abhiprAya pramANe ApaNA dezanI saMskRti hatuM ke eziyAnI prajA lokazAhI praNAlikA mATe ane sabhyatA anusAra temaja ApaNa khyAla mujabanI lokazAhI lAyaka nathI. phrAnsamAM paNa lokazAhI baMdhAraNane saspenDa karavAmAM bane teTalI vyApaka ane sArthaka bane te hetuthI ane pravartamAna AvyuM ane saramukhatyArane sattA saMpAI. huM je vicAre deza bhakazAhInA cAlu anubhavane dhyAnamAM laIne AjanI lokazAhInA samakSa mUkI rahyo chuM emAM lokazAhInuM visarjana karavAnI mArI svarUpamAM jarUrI lAge tevA pheraphAra paNe jarUra karatA rahIe mAgaNI nathI. huM te lokazAhIne amalI banAvanArUM je AjanuM ane tene navA navA saMskAra ApatA rahIe. paNuM jyAM sudhI saMsadIya bahumatInuM zAsana che enI katrimatA ane apUNatA mAnavI UMce uDa nathI ane tenA dilamAMthI rAgadeSanI, batAvavA mAMguM chuM. kevaLa mAthAM gaNIne lokazAhIne vicAra sattAlolupatAnI, svArtha ane mahatvAkAMkSAnI mAtrA sArA pramANamAM karavAmAM Ave che te sAme bhAre virodha che. ane katrimatA ghaTI nathI tyAM sudhI lokazAhInI koI paNa racanAne amalamAM keTalI che te te juo ! chellI cUMTaNImAM koMgresane 50 TakAthI tareha tarehanAM dUSaNe pragaTayA vinA rahevAnAM nathI, ane 'u Te | ochA mate maLyo che ane temAM ya virodha pakSa maLIne 50 TakA kADhyA DhekA te lokee karyA kAhA" e kahevata mujaba lokazAhInI upara mate jAya che, chatAM koMgresa bahumatI sarakAra kahevAya che. game te racanAmAM mAnavI yukitaprayukitathI navAM navAM chidro keraLamAM sAmyavAdI pakSanI mAtra 36 TakA matAthI sarakAra pADayA vinA rahevAnuM nathI. jene aMgrejImAM Fool-proof banI che. e laghumatI sarakAra ke ahamatI eTale ke jemAM koI suTi ke duSaNane avakAza ja na hoya evI emAM paNa pakSanuM zista evuM che ke pakSanI aMdara je nItinI chidrasalAmata lekazAhInI racanA kadi astitvamAM AvI nathI bahumatI hoya te ja pATInI nIti bane. Ama ghaNI nAnI ? ke bhaviSyamAM kadi ubhI thaI. zakavAnI nathI. guNadoSanA tAratamya ladhumatI dazanI bahumatI upara rAjya kare, ane ema chatAM e . upara ja lokazAhInuM amuka mALakhuM anya mALakhA karatAM lokazAhI rAjya kahevAya. tethI huM sarva saMmati ke ati bahumatInA vadhAre ke' echuM AdaraNIya svIkAryogya banI zakavAnuM che. paramAnaMda nirNaya upara bhAra mUkuM chuM. e nirNaya ja lekene nirNaya zrI. sUryakAnta parIe Apela vyAkhyAna kahevAya.' vinobAjInI gujarAtanI padayAtrA" "vaLI pAMca pAMca varSe cUMTaNI Ave tyAre sarakAra badalAya eTaluM basa nathI. lekazAhImAM sarakAranI nIti jAgRta ane , cAlu mAsanI chaThThI tArIkhe gujarAtanA jANItA bhUdAna vikAsa pAmatA lekamata sAthe tAlabaddha hovI joIe. judI judI kAryakara zrI sUryakAnta parIkhe "vinobAjInI gujarAtanI padayAtrA vicArasaraNIvALA pakSe pitapotAnA kAryakrama upara cUMTaNImAM bhale e viSaya upara vipula mAhItIpUrNa vyAkhyAna ApyuM hatuM. ubhA rahe, paraMtu cUMTAyA pachI umedavAroe pakSanA pratinidhi padayAtrAne lagatA nakakI karelA kAryakrama mujaba vinobAjIe mahAtarIke nahi paNa lokonA pratinidhi tarIke navuM joIe. pakSanA zista " rASTranI sImA choDIne gata sapTembara mAsanI 22 mI tArIkhe mATe ahIpa" besADe na joIe. sabhyane cekasa vicArasaraNI surata jIllAmAM AvelA senagaDha gAmamAM praveza karyo, dakSiNa dharAvatAM chatAM matanI svataMtratA hovI joIe. pradhAnamaMDaLamAM badhA - gujarAtanA jIllAomAM pharatAM pharatAM khaMbhAtathI samudra mArge teo pakSone saMkhyAnA pramANamAM pratinidhitva maLavuM joIe. dhArAsabhAmAM saurASTramAM dAkhala thayA, ane tenA keTalAka vibhAgamAM pharatAM pharatAM teo navalakhIthI ka7 gayA, kacchamAM traNa divasa pharyA, pAchA pratibiMba pADatA sarva vicAronuM pratinidhitva dharAvatI sarakAra ja saurASTramAM AvyA, bhAlanalakAMThAnA pradezamAM thaIne amadAvAda kharuM jotAM rASTrIya sarakAra kahI zakAya. nahi to dhArAsabhAne yAMtrika " bAjue AvyA ane mesANa le, banAsakAMThA jIlle ane bahumatIvALA pakSa pitAnuM ekapakSI rAjya calAve che ema kahI - zakAya. ene lokazAhInuM ke lokenI saMmativALuM rAjya kahI sAbarakAMThA jIllo pasAra karIne zAmaLAjI jAnyuArI mAsanI 12 mI tArIkhe pahoMcyA ane A mujaba 114 divasane zakAya nahi. ApaNe bhAratamAM lokazAhI vikasAvavI haze te gujarAta, saurASTra ane kacchane pravAsa pUro karIne jAnyuArI gAmaDAMne zakitanAM kendro banAvavAM joize. rASTranI bhautika zakita mAsanI 14 mI tArIkhe temaNe rAjasthAnamAM praveza karyo. A paNa tyAMthI ja nirmANa thAya che. gAmaDAM grAma svarAjya cirasmaraNIya pravAsanuM temaNe vigatavAra varNana karyuM ane te bhegavatA thaze te cheka TocanI dilhInI sarakAra kevaLa daramiyAna banelI agatyanI ghaTanAonI AlocanA karI. A rIte morala gavarmenTa' naitika sarakAra banI jaze, jene khAsa eka kalAka sudhI ekadhAruM pravacana karIne ekatra thayela zrotAonI daMDazakti vAparavAnI raheze nahi. huM apratyakSa-inDIrekaTa-cUMTaNIne jijJAsAne temaNe tRpta karI. pasaMda karuM chuM, kAraNa ke e rIte upara jema jaze tema guNo - tyAra bAda bahena gItA parIkhe pitAnAM racelAM keTalAMka kAvyonI upara bhAra devAze. mArA viMcAro lekarAhIne vadhu zuddha banAvavA samajutI ApavA sAthe gAI saMbhaLAvyA. te bannene saMdhanA maMtrI mATe che, nahi ke lokazAhInuM khaMDana karavA mATe.. zrI cImanalAla je. zAhe AbhAra mAnya ane sabhA visarjana tamArI sUcanA pramANe pakSe pakSene lokanItinA dhoraNe karavAmAM AvI. vicAre ane mAtra daza TakA rAjanIti rAkhaze te te mane mAnya nRtyalakSI saMskAra saMmelana che. je prazna upara saMmati hoya te rASTranIti banI javI joie. zrI muMbai jaine yuvaka saMgha taraphathI mArca mAsanI 16mI emAM virodha ke dakhala rahevI na joIe. je prazna upara matabheda tArIkhe yojavAmAM Avela nRtyalakSI saMskArasaMmelana mATenAM rahe. temAM sArA vartAvanI amuka maryAdA sAthe lekamata parivartana pravezapatro cAlu mAsanI 28mI tArIkhathI saMdhanA kAryAlayamAMthI mATe pakSone chUTa hovI joIe." maLI zapharI. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 16-2-59 pra buddha jIjana" 19 paranuM eka merajA ane pharavA kurmAcaLanI parikammA - pahADI leke dUra dUrathI paNa mRtadehane ahiM agnisaMskAra karavA mATe laI Ave che. ame sarayUnA kinArA upara beThA hatA e (gatAMkathI cAlu) daramiyAna AvI ja eka maMDaLI mRtadehane laIne AvI hatI ane bAgezvara majura pAse sAmAna upaDAvIne bAgezvaranI bajAra vacce sAmenA bhAgamAM mRtadehane jalAvavAnI taiyArI karatI hatI. AvelA gAMdhIAzrame ame pahoMcyA. AzramavALA bhAio, A bAgezvara viSe paurANika mAnyatA temane amArA AvavAne khyAla nahi rahevAthI, bahAra pharavA gayA bAgezvara sAthe zaMkarapArvatIne lagnaprasaMga saMkaLAyela che. hatA. tethI nIce ATalA upara temanI aDadhe kalAka rAha jotAM sarayU nadInA jhUlatA pulanI najIkamAM vahetA jaLapravAhamAMthI jANe che besI rahevuM paDayuM. Akhare teo AvyAM. ane amane upara ke ekAeka nIkaLI AvyuM na hoya e eka khaDaka che. A AvavA kahyuM. nIce khAdInI dukAna hatI. uparanA mALa upara khaDakanI Toca upara bhagavAna zivanuM himAcalanI putrI pArvatI rahevAnuM hatuM. upara caDavAnI sIDI bhAre kaDhaMgI ane meTA moTA sAthe lagna thayuM hatuM evI pracalita paurANika mAnyatA che. A pagathiyAvALI hatI. dukhatA page mAMDa mAMDa caDe. sAmAna mAnyatAne ItihAsanI najare cakAsavAnI jarUra nathI. ziva pArvatI mUkyA, svastha thayA. eTale khAvA mATe amAre khANAvaLa e bane apArthiva devadevI-jenuM sthAna itihAsamAM nahi paNa zodhavAnI hatI. te zodhamAM nIkaLatAM vacce eka DokaTaranuM davAkhAnuM mAnavInI dhArmika kalpanAmAM raheluM che. mAnavInI A dhArmika AvyuM, temane paga batAvyuM. temaNe joI tapAsIne kahyuM ke kalpanAe A sthaLane zaMkarapArvatInA lagna AMgaLI upara bhAra lAge che, paNa phekacara jevuM kAMI nathI". --e hakIkata A sthaLanI alaukika bhavyatA sUcavavA mATe pUratI ema kahIne temaNe ADekasa lagADIne pATo bAMdhI Ape. ' che. mAnavI ahiMnA vilakSaNa sRSTisaundaryathI AnaMdacakita banya phrekacara jevuM nathI e jANIne manamAM theDI nacintatA anubhavI, ene pitAnA dilamAM vAsa karI rahela umA-mahAdeva' ahiM ja najIkanAM bhejanAlayamAM maLyuM te khAi lIdhuM. pAchI gAMdhI AzramamAM paraNelA hovA joIe" ema eNe manayA nakakI karyuM. A AvyA. ajavALI rAta hatI. manamAM hatuM ke rAtre pharavA nIkaLIzuM sthaLanI azrutatA darzAvavA mATe AthI vadhAre bhavya bIjI zI . ane cAMdanI mANatAM mANatAM AsapAsanA pradeza khAsa kalpanA saMbhavI zake ? ema kahevAya che ke A khaDaka upara ja . karIne tyAM thane gamatI ane bIjI bAjuethI AvatI saraya mAkaDeya RSie tapa kareluM ane "durgAsaptazatI'nI racanA karelI. nadIne saMgama-nihALIzuM. paNa e to have zakaya ja na rahyuM. - bAgezvaranI AbohavA ane khanIjazakayatA ', ' nI kAraNa ke dukhate paga ema pharavAnI rajA Ape ema hatuM ja nahi. bAgezvara samudrasapATIthI 3000-32 00 phITanI uMcAIe che savAre uThyA; nityakarmathI paravArIne svastha thayA ane pharavA Avela che ane tethI ahiM ThaMDI bIlakula lAgatI nathI. nIkaLyA. bAgezvara pahADI vepAranuM eka moTuM mathaka che. ahiM divasanA te ThIka ThIka garamI lAge che. rAtrInA mAtra eka jarUriyAtanI badhI cIjo moTA pramANamAM maLI zake che. vaLI sutarAu kapaDuM oDhavA mATe pUratuM thaI paDyuM hatuM. ahiM kerI himAlayanuM te eka kAzI gaNAya che. ahiM sarayu ane gomatI puSkaLa pramANamAM pAke che. AMbAo upara kAcI kerIo : nadIno saMgama thato hoine eka tIrthasthAna tarIke bAgezvarano DhagalAbaMdha jhulatI dekhAtI hatI. ekAda mahInA pachI A kerIe meTo mahimA che. zaMkarapArvatI temaja viru-satyanArAyaNanAM pAkaze ane khAvA maLaze ema tyAMnA leke kahetA hatA. bAge ahiM aneka maMdiro che. temAM bAganAtha athavA bAge-vara, svaranI AsapAsanA pradezamAM tAMbu, grephAITa, loDhuM ane sApaDhAnanI '" " bhairavanAtha, gaMgAjI ema amuka maMdire bahu purANuM che. ane te khANa che ane aneka prakAranA khanija padArtho meLavavAnI ahi maMdiramAM prAcIna zilpakaLAne khyAla ApatI keTalIka purANI moTI zakayatA ka9pavAmAM Ave che. tyAM eka gRhastha sAthe amArI mUtio che. laMgaDAte page amArI maMDaLI sAthe huM paNa badhe - navI oLakhANa thaI. temanuM nAma zrInAtha zAha. temanA kahevA pharyo. bAgezvara mahAdeva tathA bhairavanAthanAM maMdire joyAM. pachI pramANe teo mULa gujarAtanA, paNa koI sAmudAyika sthaLAntaranA gamatI nadInA pula upara gayA. kAraNe saikAo pahelAM temanA pUrvajoe gujarAta cheDeluM ane A bAjue AvelI nadIo moTA bhAge sAMkaDA paravALI A bAjue AvIne vaselA. A bhAI A pradezanI khanija hoya che ane comAsAnA divasomAM ghaDAvege AvatA pANInA viSayaka zakyatAo viSe bhAre AzAvAdI hatA ane enuM saMzodhana dhasamasatA pUrathI be kinAre klakAtI ubharAtI hoya che. A karIne tene lAbha uThAvavA mATe bhArata sarakAra ahiM sudhI relagADI kAraNe A bAjunI nadI uparanA pUle banne bAjue tArane lai AvavAnI che evI AzA sevatA hatA. * doraDAthI bAMdhelA adhdhara ane jhulatA hoya che. A pradezanA guNadharma ghaNA aMze ApaNuM bAjunA garama " , ApaNI bAjue hoya che tevA nIcethI Teke ApatA thAMbhalA- pradezane maLatA lAgyA. dA.ta. kerI e garama pradezanI nIpaja che. vALA pule A bAjue jovAmAM AvatA nathI, kAraNa ke AvatA himAlayanA uttaga vibhAgomAM AMbo jovA maLatuM nathI, jyAre pura sAme AvA thAMbhalAo TakI zakatA nathI. A prakAranA pulane ahiM DhagalAbaMdha AMbAo hatA. ahiM ApaNuM pradeza mAphaka ' lIdhe nadInuM dazya paNa kAMIka vilakSaNa lAge che. pula upara cAlatA rU paNa pedA thatuM joyuM, ane tenuM utpAdana vadhAravA mATe paNa hoIe tyAre pula sAthe jhulavAne anubhava-navIna hoIne-romAMcaka avakAza che ema lAgyuM. ' lAge che. gomatIne pula jaine pachI AkhI bajAra vIMdhIne sarayU pIDArI gleziyara ' bAjue gayA. sarayU upara pUla vadhAre paheLA ane vAhano bAgezvara himAlayanA himapradeza tarapha javAnuM eka bahu ne pasAra thaI zake te hatA. ema chatAM khulavAne rocaka anubhava jANItuM pravezadvAra che. ahiMyA pIMDArI, gleziyara tarapha aneka te ahiM paNa thato hato. pUla oLaMgIne ame sAme kinAre pravAsamaMDaLIo jAya che. himazikhare sAthe sIdhe saMbaMdha keTaluMka cAlyA. DAka baMgale , eka be maMdiro joyAM. dharAvatA gleziyaramAM A pIMDArI gleziyara sauthI vadhAre najIka ajitabhAI vageree nadImAM snAna karyuM. najIkamAM be nadIne che. ahiMthI kapakeTa' 14 mAila, lehArakheta AgaLa 9 mAIla, saMgama thato hovAnA kAraNe A banne bAjunA nadI pradezane dhAkarI AgaLa 6 mAIla, khAtI AgaLa 5 mAila, kAlI savizeSa pavitra mAnavAmAM Ave che, ane tethI A bAju vasatA AgaLa 7 mAIla, kukIA AgaLa 3 mAIla, ane tyAMthI himAlayanA navI cIjo - bArasadAra che. mizikha thI vadhAre mAli, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90) 200 prabuddha jIvana tA. 16-2-59 | 12000 thI 1300 phITa uMcAIe Avela pIMDArI 'gleziyara bAjue pharavA nIkaLelI cha sAta vilAthanI maMDaLI A ja AgaLa 3 mAIla-ema bAgezvarathI pIMDArI gleziyara kula 46 heTelamAM utarI hatI. temane be divasa pahelAM gaMgAkuTira javAnA mAilanA aMtare AveluM che. e gleziyaranI laMbAI lagabhaga rastA upara amane pahelavahele bheTe thaye hate. gaI kAle be mAIla che ane pahoLAi 300 thI 400 vAra che. pazcimamAM vaijanAthathI teo pAchA pharatA ane ame vaijanAtha tarapha jatA trizula (2500 phITa), pUrvamAM naMdakeTa (2500 phITa) ane ekamekane maLyA hatA. ahiM paNa teo maLI gayA. badhA ghaNuM e benI vacamAM uttare naMdAdevI (25645 phITa)-ekamekane lagabhaga ' kharUM eliphansTana kolejamAM bhaNutA athavA te te kolejamAMthI aDIne ubhelA. A traNa mahAna himaparvatanA khaLAmAM bAre grejyueTa thaine AgaLa bhaNavA mAgatA vidyAthIo hatA. temanI mAsa baraphathI chavAI rahele A gleziyara parvatArohaNanA rasIAe rItabhAta ane vAtacIta uparathI teo vinIta ane namra lAgyA. temanI mATe eka anivArya AkarSaNane viSaya che. muMbaI pradezanA ' sAthe eka mahArASTrI bahena paNa hatI. sAMje temane ame gaMgAkuTira majura pradhAna zrI zAntilAla zAha sahakuTuMba A gleziyara sudhI cA pIvA lAvyA. huM paNa elphinsTana kolejamAMthI grejyueTa pravAsa karIne pAchA pharelA amane nainItAla maLyA hatA, ane ' thayele eTale A mitramaMDaLI viSe mArA dilamAM bhamatAMbhAva temanI pAsethI pIMDArI gleziyara viSe keTalIka vigate jANavA jAgyuM. temane joIne mArA kelejanA divase yAda AvyA. maLI hatI. amane AgaLathI A bAbatane pUro khyAla heta te divasomAM amane vidyAthIone AvA pravAsanI . te amArA pravAsakramamAM pIMDArI gleziyarane samAveza karavA jarUra koIne kalpanA paNa nahotI AvatI. Aje te DhagalAprayatna karyo hota ane kadAca tyAM gayA paNa heta. ene mATe je baMdha vidyAthI maMDaLIo unALAnI rajAmAM eka yA bIjA DAM vadhAre sAdhane joIe te, amArI pAse nahotAM ane hIla sTezana upara eTaluM ja nahiM paNa himAlayanA, vikaTa utaravA khAvA vagerenI AgaLathI, goThavaNa hevI joIe te pradezamAM paNa bhramaNa karavA nIkaLI paDe che. ane bahu ochA prabaMdha karavAnuM paNuM bAgezvaramAM hatA tyAre amArA mATe zakya sAmAnathI ane ThIka ThIka agavaDe bheLavIne tema ja temane maLatA nahotuM. pIMDArI leziyara pahoMcatAM traNa divasa, tyAM pasAra ' reve kansezanane lAbha uThAvIne lAMbI lAMbI musApharIo bahu karavAno eka divasa ane pAchA pharavAnA traNa divasa-ema e ochA kharce pUrI karIne ghera pAchI phare che. upara jaNAvela mitrapravAsa sAta divasamAM pure karI zakAya che. bAgezvara sudhI gayA. maMDaLIne ame sAMje amAre tyAM cA pIvAnuM nimaMtraNa ApyuM. ane pIMDArI na javAyuM ema manamAM rahI gayuM. samaya saMganI ' ahiM bhejana patAvIne gaMgAkuTira tarapha javA nIkaLyA. anukuLatAe bAgezvara karIne javuM ane pIMDarI sudhI pahoMcIne paganI AMgaLIe dukhatI ja hatI. ane DAbA pagamAM joDe samIpastha trizula, naMdAdevI ane naMdAkeTanAM darzana karavAM-AvI paherAya tema hatuM ja nahiM. Ama hovAthI paganA paMjA sAthe kAmanA manamAM rahI gaI che. e pUrI thaze ke kema e te joDe derIthI bAMdhIne cAlavAnuM zarU karyuM. laMgaDAte page hu vidhAtA jANe ! ' gaMgAkuTira pahe, ane ame eka nahi.ne pachInA divase ahiMthI pIMDArI gleziyaranI pUrva bAjue ane vizeSa uttaramAM AbherA javA mATe nIkaLavAnA hatA tyAM sudhI bhAre bahAra na karavuM bAgezvarathI 8 mAIla dUra bIjo eka jANIte gleziyara che, ane jarUrI upacAra sAthe pagane ArAmaM Apo ema meM nirNaya je mIlAma gleziyara'nA nAmathI oLakhAya che. A gleziyara karyo. sAMje pelI mitramaMDaLI amAre tyAM AvI pahoMcI. darekane - bhArata ane TibeTanI sarahada upara Avela che. DaoNkarI eTale vyakitagata paricaya karyo, jo ke Aje ghaNAkharAnAM nAma huM ' . A gleziyara jANItuM nathI, tyAM jyAre mAga paNa vadhAre che. bhUlI gayela chuM. amAre paNa temane paricaya karAvyuM. teo gayA vikaTa che; paNa bIjI rIte pIDArI karatAM mIlAma gleziyara, vadhAre varSe paNa nainItAla bAju pravAse AvelA. temanA pravAse vije, vizALa che ane tyAM pahoMcatAM mArgamAM AvatA. pradeza vidhAre have pachI ke zuM karavA mAMge che, AgaLa zuM ,NavA mAge che. manahara ane romAMcaka che. bannenI uMcAI lagabhaga sarakhI che.. vagere bAbato vize keTalIka vAto thaI. temanI sAthenA eka bahene ahiM paNa AjakAle aneka parvatArohI maMDaLIo javA lAgI bhajana saMbhaLAvyuM. tene kaMTha madhura hatA; bhajana sundara, arthache. A uparAMta mAnasa sarovara lAyaka vimAnI bIjI vAhI hatuM; tenA avAjamAM mIThe raNakAra hatA. ekAda kalAka bAjue AvelAM sthaLoe paNa ahiMthI javAya che, jo ke * haLavI vAtomAM ame pasAra karyo. ane ame chUTA paDaze. temane ' 'bhaLIne amane AnaMda thayo. ', * : sAdhAraNataH AbherAthI pUrva bAjue AvelA pAtAla bhUmezvara : - amArI sAthe traNa bALake hatAM. menAnI bebI ane bALe ane ane berInAga athavA te pIThorAgaDhanI bAjue thaIne pravAsIo : tA : mArI bIjI putrIne mATe bAbA kiraNa. ame amArI duniyAmAM ane yAtrike kailAsanI mAnasarovaranI yAtrAe jAya che. * vasatA hatA; teo temanI duniyAmAM vicaratA hatA. kepTana daulatavaLI pAchI kausAnImAM . . . . - siMhane tyAM gAya ane vAcharaDAM hatAM. vaLI teo maradhIuchera paNa Ama amArI pAse je samaya hato te samaya daramiyAna karatA hatA. bALakane te gAya ane vAcharaDAM temaja maradhI ane bAgezvaramAM jovAya teTaluM joIne , ane te viSe jANI zakAya che. tenAM baccAM jovAmAM-temanI hIlacAle nihALavAmAM-bhAre mA " A teTaluM jANIne ame tyAMthI kausAnI javA mATe savAranA sADA paDatI vAre ghaDio tyAM doDI jAya ane badhuM bhAre kautukathI ' ' daza vAgyA lagabhaga upaDyA ane sADAbAra lagabhaga kIsAnI pahoMcyAM, 'nihALe: maraghInAM baccAM upADIne amArI pAse laI Ave. " kausAnInA basasTopa pAse sarvodaya hoTela nAmanI eka hoTela gAyane govALa dAve te temanAM mATe navuM ja duSya hatuM. gAyane thaDA samayathI zarU thaI che. A hoTelamAM rahevAnI tema ja khAvAnI paMpALe, kharuM khavarAve, maradhA maraghInI pAchaLa doDe, ramADe, sArI sagavaDa che. tenA dara paNa haLavA che. kausAnI. pAchA AvIe. divasano moTe bhAge temane tyAM ja pasAra thatA. muMbaImAM vasatA ' tyAre A hoTalamAM jamavAnuM ame AgaLathI nakakI karyuM. bALakane A badhuM avanavuM lAge te svAbhAvika che. ' hatuMte mujaba ame badhAe tyAM bhojana karyuM. muMbaIthI A : (apUrNa) ' . . . ., paramAnaMda che. muMbaImAM vasatA bhojana kyu baithI A bALakane A badhuM avanavu lAge - ' muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbai, 3. mudraNasthAne caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbaI 2. Te. naM. 28303 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - sarvodaya vizeSAMka . rajIsTarDa naM B 4ra66. : vArSika lavAjama rU.4. CIbuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa - varSa 20: aMka 22 muMbaI, mArca 1, 1959, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8. chuTaka nakala : nayA paisA 19 hAla A jAja kyA seat at taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jANakAra zAkA ja A AzA zAha mAga | , | * ! 1 . vino bAjInI sarvodaya vicAradhArA A sarvoddhAM tIrthamidaM pravRtta . na (Aje jyAre ajamera khAte bharAI rahelA sarvodaya saMmelanamAM thayelAM pravacane, carcAo ane prastA chApAo mAraphata prajAjananA jANavAmAM Avaze tyAre vinobAjInA pramukha vicAronI A sarvAgINa AlecanA A viSayanA cintakenA cintanamAM kAMIka madadarUpa banaze evI apekSAthI prabuddha jIvananA A aMkamAM eka sAthe saLaga ApavAnuM UMcita dhAyuM che. taMtrI) prAstAvika che. sparzatI AlocanA echI vadhatI jarUra madadarUpa banaze e - vinobAjI viSe ghaNuM vAMcyuM, sAMbhaLyuM ane chellAM chellAM mane vizvAsa che. AvA khyAla ane hetupUrvaka o nirUpaNanI navembara mAsa daramiyAna temanI padayAtrAmAM theDA- divasa sAthe have zarUAta karuM chuM.. rahevAnuM banyuM ane te daramiyAna vinobAjInA vicAro jANavA, | vinobAjI eka mahAna cekIdAra, samajavAnI mane keTalIka taka sAMpaDI. A sarva uparathI mArA mana ApaNA dezamAM asahakAra ane khAdI tathA pheTIAnuM upara temanAM vicAronuM ane vyaktitvanuM je citra AlekhAyuM che 1918-20nI sAla daramiyAna jyAre josabhera Andolana cAlatuM te ahiM huM raju karavA pravRtta thaye chuM. te rajuAta aMge hatuM tyAre gurUdeva TAgore asahakAra tathA khAdI ane reTIyAnI mArI pitAnI keTalIka maryAdAo che tene prAraMbhamAM ja ullekha sakhata, TIkA karato eka lekha e divasomAM moDarna rivyumAM kare vadhAre ucita lAge che. pragaTa karele. tene javAba e divasonA yaMga inDiyA'mAM ApatAM vinobAjInI vicAraNA eka satata vikasatI vicAraNuM che. gAMdhIjIe "The Great Sentinel> te moTA cekIdAra" temAM cAlu navA raMge purAtA jAya che ane tenI navI navI e zabdo vaDe gurUdeva TAgorane paricaya ApIne sUcaveluM ke, kalAo pragaTatI jAya che. AvI vyakitanI vicAraNAnuM Aje jyAre paNa dezamAM kAMI aghaTita thatuM lAge tyAre spaSTapaNe doreluM citra AvatI kAle keTaluM pramANabhUta lekhAya te eka savAla kahevAne ane prajAnA AgevAnuM dhyAna kheMcavAne gurUdevane che. bIju mAre temanI sAthe paricaya pramANamAM bahu alpa saMpUrNa aMbAdhita adhikAra che, ane teo je kahe te gaMbhIrapaNe gaNAya, pratyakSa paricaya mAtra dasa bAra divasane. te daramiyAna temane sAMbhaLavAne, samajavAno ane te prakriyA dvArA je sAruM lAge te anya mitro ke maMDaLo sAthe carcA karatAM sAMbhaLavA uparAMta temanI svIkAravAne bhAratavAsIono dharma che. sAMpratakALamAM vibhAjI sAthe pratyakSa vArtAlApa karavAnA chuTA chavAyA thaDA prasaMge mane prApta AvA ja ApaNA eka meTA cokIdAra che; bhAratanI samagra prajA thayelA. paNa jevI rIte koI viziSTa vyakita sAthe ekAntamAM sAthe temanA dilanuM tAdAo che. teo eka bhAre saMvedanazIla ThIka ThIka samaya sudhI mukta mane carcA karavAnuM bane tevI A carcA AtmA che ane dezamAM kAMI paNa aghaTita bane, kaI meTo ke vArtAlApa nahotA. vinobAjI sAthIothI gherAyelA hoya, AgaLa anyAya ke adhama thAya ke tarata ja temanI antaravINuM jhaNapAchaLa temanI sAthe carcA karavAne usuka bhAI baheno mAthA upara jhaNI uThe che. te kei eka yA anya pakSanA nathI ane temanA bhAra heya, paricaya no navo heya, vaLI chUTathI savAla javAba jIvanamAM satya ane lekazreya sivAya bIjI koI niSThA nathI.. thAya evuM haMmezAM haLavuM athavA te protsAhaka vAtAvaraNa na hoya, ApaNu dezanA praznane viSe, ApaNI sarakAranI nIti viSe, javAbo pUrA pratItikara na lAge chartA carcA-praticarcA karavA karatAM rojabarojanA sarakArI vahIvaTa viSe, eka yA bIjA rAjanaitika teo je kahe te sAMbhaLI levuM, manamAM bharI levuM ane pachI te pakSonA AcAravicAra-vartanavyavahAra viSe jyAre paNuM kAMI nirAMte vAgoLavuM-AvI jyAM bhananI vRtti hAyaAvI maryAdita anucita lAge tyAre te viSe pikAra uThAvavAnA teo sauthI paristhitimAM vinebAjIne huM saMpUrNatayA samajI zake chuM ema vadhAre adhikArI che ane eka satyaniSTa AtmAnI bhItaramAMthI', mArAthI na kahI zakAya ke vicArI zakAya. AvI maryAdA vacce huM A pikAra uThaye te temAM jarUra kAMika vicAravA jevuM, dhyAnamAM temanA vicAro ane vyakitatva aMge je rajuAta karIza te levA jevuM haze evI zraddhA ane AdarapUrvaka temane ApaNuM sarvee apUrNa hovAnI te saMbaMdhe. huM pUre sabhAna chuM. Ama chatAM A sAMbhaLavA ane samajavA rahyA. ApaNane A eka cekiyAta lekhanakAryamAM huM eTalA mATe pravRtta thAuM chuM ke temanA viSe prApta thayuM che e niHsaMzaya ApaNuM parama bhAgya che. mArA mana upara paDelA aspaSTa saMskArone nizcita rU5 ApavAne vinebAjI ane lekazAhI A eka ja mArga che ema mane lAge che. vaLI A viSayamAM aneka 1947mAM ApaNe AjhAda thayA ane AjanI lekazAhI bhAI bahene Aje khUbaMcintana manana karI rahyA che ane takavi ke pravartamAna thaI, A lekazAhInI racanA meTA bhAge greTazrITanamAM sevI rahyA che. temanA cintanakAryamAM mArI A aneka viSayane varSothI amalI banela lekazAhInI pratikRti che. A lekazAhInA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kAga. saMcAlita hovI joie. sara gamAM lene pUrI chUTa saMbhaLAvavAmAM vinobAjI dhAra tA. 1-3-59 amala daramiyAna temAM rahelA aneka saghaM zo tema ja asada ze ane purUSArthathI thavA joIe. vaLI teo ema paNa mAnatA lAge ApaNI sAme -'14 thayA che. je jevuM che te barAbara che ane che ke AjanI lokazAhInuM taMtra ane zAsana bahumatInA jore temAM pheraphAra karavAne avakAza nathI ema svIkArIne cAlavAne sattA upara AvelA pakSanuM ja taMtra ane zAsana hoya che ane jeo TevAyelA nathI tevA vinabAjI AjanI lekazAhInA aniSTa tethI temAM samagra lekamatanuM pratibiMba paDavAne ke saMbhava aMzathI cekI uThayA che ane temAM pAyAnA keTalAka pheraphAra nathI. ane AvI paristhitimAM samagra lekazakita sakriya banI sUcavI rahyAM che. zakatI nathI. samagra lekazakita tyAre ja sakriya bane ke jyAre dA. ta. (1) sattA vikendrita karIe ne vadhumAMvadhu sattA gAmaDAmAM rAkhIe. tene taMtrathI bane teTalI nirapekSa rahIne lekakalyANasAdhaka kAryo (2) badhA nirNaye sarvAnumatithI karIe. karavAnI pUrI taka maLe. AthI temane abhiprAya e che ke (3) upalI badhI cUMTaNIo apratyakSa paddhatithI karIe. lekakalyANanI bhinna bhinna pravRttio rAjyasaMcAlita nahi paNa 4) ApaNI lokazAhIne niSpakSa banAvIe. , lekasaMcAlita hovI joIe. sarakAre jarUrI Arthika madada ane sAtha Apa joie, paNa pravRttisaMcAlanamAM lekane pUrI chUTa - ' (5) cuMTaNI thayA bAda cuMTAyelAM badhA sabhyone pitApitAnA ApavI joie. temAM na te sarakAre mAthuM mAravuM joIe ke na pakSanA hIpa'thA mukata karIe. te temAM dakhalagIrI karavI joIe. Ama karavAthI lekazAhI A mujabanA pAyAnA pheraphArothI ApaNe AjanI lekazAhInA aniSTa aMzAne nAbuda karI zakIzuM ane sAcA arthanI tenA vyApaka svarUpamAM pragaTa thaze ane lekamAM katRtvazakitane - udaya tema ja vikAsa thaze. lekazAhInI sthApanA karIzuM ema vinebAjI mAne che. lokazAhI a ge vinobAjInI A vicAraNA keTalI vyavahArU che te eka ..' rAjyanIti virUddha lokanIti judo savAla che, paNa AjanI lokazAhI upara kaDaka prahAra karI ' AjanuM saMsadIya lokataMtra ane tatsaMcAlita rAjyavahIvaTa ' rahelA vinobAjI lekazAhInA virodhI che ema kahevuM ke mAnavuM paNa eka rAjakIya pakSathI prabhAvita heIne temAM lekazakitane kevaLa bhUlabhareluM che. (A viSayanI svataMtra ane vadhAre vistRta ' pragaTa thavAne avakAza maLatA nathI ane tethI sAcI lokazAhI carcA phebruArI 16mI tArIkhanA pravruddha jIvanamAM karavAmAM AvI abhivyakata thatI nathI ema vinobAjI mAne che, ane e prakAranA che je jijJAsu vAMcakee temAMthI joI levI.) valaNane adhIna rahIne AjanuM lekataMtra ane vahIvaTItaMtra jANe vinobAjI ane kalyANa rAjya che ke parAyuM hoya, prajAnA sAcA hitane nahi samajanAruM athavA te * AjanI ApaNI rAjyasaMsthAne "kalyANa rAjya"- Welfare . tethI vimukha hoya ane AjanA dhArAsabhyo gheTAMonuM ToLuM hoya * State' e nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A ApaNI evI paribhASAmAM vinobAjI dhaNI vakhata tenI sakhta TIkA karatA | rAjya saMsthAno hetu prajAnA AntarabAhya zatruothI rakSaNa karavuM saMbhaLAya che, ane pitAnA AvA valaNane sacoTapaNe raju karavAnA ane jAnamAlanI salAmatI bakSavI e uparAMta prajA vikAsanI hetuthI rAjyanuM prazAsana ane lokonuM anuzAsana, rAjyasattA anekavidha pravRttionA saMcAlananI javAbadArI svIkAravI, te ane lekasattA, rAjyanIti ane lekanIti- AvA dvo temaNe mATe karaverA dvArA prajA pAsethI lAkho rUpimAM ugharAvavA ane AjanI rAjakAraNI paribhASAmAM dAkhala karyA che. teo jyAre upara jaNAvelI pravRttio pAchaLa kharacavA ane bekArInuM pramANa lekanIti zabda vApare che tyAre temane Azaya e hevAnuM ghaTADavuM ane jIvanadhoraNa uMce lAvavuM-A badhuM kalyANarAjyanI jaNAya che ke AjanuM saMsadIya lekataMtra sAcI ane sarvavyApI kalpanAmAM samAviSTa thAya che. AnuM pariNAma sarva sthaLe ane lekazAhImAM kema parivartana pAme ane Aje lagabhaga sthagita sava:samaye rAjaye kendramAM rahevAmAM ane prajA pakSe vadhAre ne vadhAre banelI lekazakti tenA saMpUrNa rUpe kema bahAra Ave e mATe karaverA bharavAmAM ane badhI bAbatamAM prajAe rAjya sAme jotA vicAra karavAnuM je dhAraNa hoya tene lekanIti samajavI. lekarahevAmAM Ave che. Ane lIdhe prajAnA svAtaMtrya upara uttarottara : nItinI A vyAkhyA ghaNI aspaSTa che e huM samajuM chuM, paNa kApa mUkAte jAya che ane svayaM preraNAthI kazuM karavAnI vRtti A saMbaMdhamAM keTalAka jANakAro sAthe carcA karatAM ane tene nAbuda thatI jAya che. vyakitanuM eka vyakita tarIke svatva ghaTatuM lagatuM sAhitya ane upalabdha thayuM te vAMcatAM AthI vadhAre jAya che ane moTA yaMtranA eka nAnA sarakhA cakra jevI dazAne spaSTatA huM meLavI zakayo nathI. te prApta thAya che. A prakAranI paristhiti sAme vinobAjI mATe jevI rIte rAjyanIti rAjya saMsthAnA sugrathita prabaMdha pikAra uThAvI rahyA che ane leke pitAnA kalyANa ane utkarSanI uparathI nizcita karI zakAya che tevI rIte lekanI paNa AvI " badhI pravRttio pitAnI svayaM preraNAthI kare, ane kartutvazakti kei AgavI subaddha racanA hoya ane tenA anusaMdhAnamAM leka. vikasAve ane rAjya temAM madada kare, sAtha Ape-A dizA- nItine pravega thato hoya te samajI zakAya tevI bAbata che, palaTo vinebAjI Icche che. A kAraNe AjanA kalyANarAjyanA AvI racanAthI paMcAyatane AkAra, myunisipAlITIne AkAra ke vicAra ane kalpanA upara ane tene anusarIne akhatyAra karavAmAM lekala borDana AkAra sUcita hoya to tenA anusaMdhAnamAM lekaAvelI bhArata sarakAranI nIti upara vinobAjI avAranavAra nItine vicAra jarUra thaI zake che. paNa AvI pratinidhitvavALI saMkhta prahAra karI rahyA che. saMsthA vaDe AkArabadhdha na hoya evI janatAnA anusaMdhAnamAM AjanI sthagita lekazakitane sakriya karavI joIe tenI A nIti che ke te nIti che ema kahIe tyAre Ama- surAjyanI kalpanAnA virodhamAM vinobAjIne kAMIka janatAnuM A valaNa che. ke sAmAnyataH te Ama icche che ema evo paNa khyAla raheze. lAge che ke kalyANarAjyanA bhAge jaNavavAthI vizeSa kaI artha hAthamAM AvatuM nathI. A rIte AgaLane AgaLa vadhatAM tenuM pariNAma Totaliterian State- A bane ta - leka ane lekanAti -megama hovAthI lekasarva sattAdhIza rAjyapaddhati-mAM Ave ane vyakitanuM vyakitatva nItinA nAme game te vyakita game te kahI zake evI eka tadana nAbuda thAya. A draSTie temanA abhiprAya mujaba rAjyanuM arAjaka athavA te saMdigdha sthiti pedA thAya che. saMbhava che ke kAryakSetra atyanta sImita banavuM joIe ane prajAkalyANanAM AmAM mArI gerasamaja hoya, paNa rAjyasattA ane lekasattA, jarUrI meTA bhAganAM kAryo prajAjananI svayaM saMcAlita zakita rAjyanIti ane lekanIni- AvAM dhone AmejanatA samakSa anekavidha pravRttio bakSavI e upanA rakSaNa karavuM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ all. 2-3-48 prabuddha avAranavAra upayeAga karavAthI AjanI rAjakAraNI racanA ane paristhiti viSe leAkAnA manamAM ghaNA goTALA pedA thAya che ane AjanA zAsananavAdhI daLAne peAtAnA pracAra karavAmAM te bahu upayAgI nIvaDe che. vastutaH Aje je rAjyaracanA karelI che te ApaNI ja ubhI karelI che ane temAM je peAtAnI sevA ApI rahyA che te paNa ApaNA ja mANasa che ane vineANAjInA vicAro sava'svIkAya ane ane te mujaba AjanI rAjyaracanAmAM pheraphAra karavAmAM Ave to te paNa rAjyaracanA - ApaNI ja ubhI karelI haze. kahevAnA sAra eTalA ke AjanA taMtra sAme leAkanItinA nAme A rIte parAyApaNAnA bhAva pedA karavAmAM Ave che te barAbara nathI. tenA kAraNe prajAmAnasamAM sthira thayelI zAsananiSThA hAya che, je samagra rASTranI dRSTie kAi paNa sayAgamAM icchavA ceAgya nathI. kendrIkaraNa virUddha vikendrIkaraNa AjanI ApaNI samagra racanA Arthika tema ja rAjakIya- kendrIkaraNanA pAyA upara racAyalI che, jyAre vinAbAjInI AkhI vicAraNA vikendrIkaraNa upara khUba bhAra mUkI rahI che. Aje sattAnA mukhya sUtra kendranA hAthamAM che ane temAMthI keTalIka sattA prAdezika rAjyeAne suprata karavAmAM AvI che. prAdezika rAjyathI nAnA ghaTakAnI paristhitimAM hajI sudhI kazA mahatvane pharaka paDaye nathI. A ja paristhitinuM vinAbAjI peAtAnI lAkSaNika rIte varNana karatAM e matalabanu jaNAve che ke svarAjyanu pArsala laMDanathI dilhI sudhI AvyuM che ane temAMnA azabhAga prAdezika rAjadhAnIe sudhI pahoMcela che, paNa temAMne kAi za haju gAmaDAM sudhI AvyA nathI. A vaiSamya te nAbuda karavA mAge che ane gAmaDAne vAyatta-lagabhaga svataMtra-dhaTaka-autonomous republies-khanAvavA mAge che. kendrIkaraNa vikendrIkaraNanA prazna ghaNA vizALa che ane vinebAjInuM gAmaDAMo viSenu atiMma dhyeya AvakArayeAgya che. grAmapa McAyatane jIvatI karavA, tene vadhAre sattA suprata karavAnA AjanI sarakAranA prayatna A dizAnA che ane grAmadAnI gAmamAM temanA A svapnane mUrti manta thavA mATe ghaNA AvakAza che; Ama chatAM paNu jyAM sudhI duniyAnA rASTro upara vizvayudhdhanI zayatAnI taravAra laTakatI che ane enA saMdarbhamAM ApaNI upara pAkIstAnanI karaDI najara cAlu che tyAM sudhI AjanA taMtrane mATA pAyA upara vikendrita banAvavAnuM zakya lAgatuM nathI. A prazna aMge vikendrIkaraNane pratikuLa khIjuM' paNa eka kAraNa lakSyamAM levA jevu" che. ApaNA deza Arthika temaja audyogika dRSTie khUba pachAta che ane tenI apAra saMpatti bhUtaLa nIce daTAyalI che; ane ApaNA cAlu jIvananI jarUriyAtA ane tenA utpAdana-bI. aMge ApaNane paradeza upara khUba AdhAra rAkhavA paDe che. AvI pachAta, aNuvikasita audyogika avadazAmAMthI dezane mukta karavA mATe dezavyApI AyAjatAnI khUba jarUra che, uttarAttara zarU thatAM, pUrA thatAM ane navA zarU thatAM p cavarSIya AyeAjAne mAtra A ja hetu che, AvA dezavyApI AyAjane dvArA deza amuka kreDiTanI Arthika tema ja audyogika kakSAe pahoMce nahi tyAM sudhI ApaNI rAjyanItine kendrIkaraNanA pAyA upara cAlu rAkhyA sivAya bIjo vikalpa dekhAtA nathI, alabatta A kAraNAne bAdhaka na heAya evuM vikendrIkaraNa jema bane tema jaldithI thAya e jarUra icchavA yogya che: Ama chatAM paNa vinebAjI je prakAranA vikendrIkaraNanI apekSA rAkhe che tenA pramANamAM te bahu alpa ane najIvuM haze. dA. ta. gAmaDAne svAyatta banAvavAne game teTalA vicAra karavAmAM Ave te paNa rAjyanI tatraracanA e : thana tema ja atha racanA kendra, pradeza ane gAmaDAnuM nAnuM ekama-A traNenA samanvita vicAra upara ja nirmANa thavAnI ane A samanvayane vicAra ja gAmaDAnI svAyattatA upara amuka kApa mUkyA vinA rahevAnA nahiM. AyAjataparAyaNu lokazAhI haMmezA kendrIbhUta rAjyaracanA uparaja phAlIkulI zake che. sarvAnumatI niya N viMneAkhAjInAM keTalAMka vidhAtA ApaNane cAMkAvanArAM hoya che ane avyavahArU kATinA lAge che, kAraNa ke ApaNe badhI bAbatane vamAnanA saMdarbha mAM vicAra karIe chIe, jyAre teo je kAMi kahe che te lakSyagAmI hoya che. dA. ta. te jaNAve che ke leAkazAhImAM badhA niSNu sarvAnumatIthI thavA joie, A eka nizcayAtmaka vidhAna thayuM, ApaNAM rAjakharAjanA anubhava ema kahe che ke A niyama mujaba cAlavA jaie te ApaNuM gADuM hAlatAM cAlatAM aTakI jAya, kAraNa ke theADA .mANasA paNa amuka nirNaya levAmAM sAmA paDe te ApaNAthI AgaLa na calAya. paNa vinebAjIe avAra navAra spaSTa karyu che te mujaba uparanA vidhAnanA vyavahArU atha ATalo ja che ke Aje ApaNuM badhuM kAma bahumatInA jora upara cAle che ane tenu pariNAma laghumatInI cAlu avagaNanA karavAmAM Ave che. Adaza lAkazAhInI draSTie kAi paNa eka pakSanI icchA koi paNa anya pakSa upara ladAtI ja rahe e IcchavAyogya nathI. AjanA laghumatI pakSa samayAntare bahumatImAM AvavAnA saMbhava rahe che ane ema bane tyAre te paNa e ja nIti dhAraNa karavAnA che. AnuM pariNAma spardhA ane saMdhamAM Ave. Ane badale je pakSanI bahumatI hAya teNe badhI vivAdAspada bAbatamAM laghumatInI " anumati meLavavA prayatna karavA joie ane e anumati meLavavA khAtara teNe bane teTalI bAMdhachoDa paNa karatA rahevu joie. Ama karavA chatAM paNa evI paristhiti ane evA sAgA kalpI zakAya che ke jyAre sarvAnumatI meLavavI azakaya bane ane bahumatIthI kAma lIdhA vinA na cAle. paNa jo sarvAnumatI nirNayanA Agraha ane prayatna hoya teA AvA prasa MgeA bahu echA banavAnA ane prajAjIvanamAM leAkazAhI sAcA arthamAM vikasita thavAnI. * : niSpakSa leAkazAhI Ave ja temane vicAra niSpakSa leAkazAhIne lagatA che. -: kAi paNa vizALa dezamAM bhinna bhinna vicArasaraNI hAvAnI ja ane tenA pariNAme vicArapakSeA hovAnA ja. ane temAM je pakSanI bahumatI hAya tenu' rAjya sthapAvAnuM. A rIte vicAratAM niSpakSa leAkazAhI e vartAvyAdhAta jevuM vidhAna lAge che. paNa A vicAranA vistArathI khulAsA karatAM vineAbAjIe anekavAra jaNAvyu che te mujaba niSpakSa lokazAhIne vyavahArU atha eTale ja che ke Aje ApaNA dezamAM je pramukha rAjakIya pakSe che te rASTranA aneka pratA sabaMdhamAM bhinnabhinna vicArasaraNI dharAve che. A vicArasaraNInu' pRthakakaraNa karatAM mAluma paDe che ke e vicArasaraNIomAM parasparane samata evA 90 TakA aMze che ane parasparane 'asaMmata evA 10 TakA azA che. tA A rIte racAyalA rAjakIya pakSoe je 90 TakA parasparane sa`mata kSetra che temAM sAthe maLIne kAma karavu joie ane pelA je 10 TakAnu asaMmatinuM kSetra che tene vadhAre vistRta banAvavAne badale TuMkAvavAne sadA prayatnazIla rahevuM joie ane e rIte niSpakSa leAkazAhInA Adarzane abhimukha banIne samAM pragatizIla banavu joe. zAsanamukata samAja AvA trIjo temane vicAra zAsanamukta samAjane lagatA che, ane potAnA samarthanamAM kArla mAkarse cinhavelI stateless Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ::: prabuddha jIvana tA. 1-3-58 - society jemAM vyakti upara anya koInuM zAsana, nahi hoya artha samaja ane svIkAro rahyo ke jyAM yuddhavigraha e bhUtana , ane vyakita svayaMzAsita haze evA samAjanI kalpanA che tene kALanI ghaTanA banI gaI hoya, jyAM mAnava samAjanA jhagaDAone vinebAjI avAranavAra AgaLa dhare che. vyakitagata rIte vicAratAM nikAla kaI taTastha paMca dvArA lAvavAnI prathA sarvatra svIkAravAmAM mane ema lAge che ke mAnavI samAjamAM game teTaluM parivartana AvI hoya, jyAM ke dabAyo ke chuMdAyo varga na hoya ane thAya ema chatAM te samAja aMgata rAgadveSathI tema ja anyane darekane potAne vikAsa sAdhavAnI pUrI taka hoya, jyAM ucca dabAvIne athavA anyanA hitane AghAta pahoMcADIne pitAne nIcanI, sparyApasyanI, kALAgorAnI bhedabhAvanA nAbuda thaI hoya, svArtha sAMdhavAnI vRttithI kadi paNa samagrapaNe mukata thavAne jyAM Ajane sAMkaDo rASTravAda paNa lupta banyA hoya, jyAM zramanathI ane tethI tenA upara sAmAjika niyaMtraNanI jarUra eTale niSThA sArvatrika banI hoya ane jyAM saunI anna, vastra ane ke tene eka yA bIjA prakAranA sAmAjika zAsananI apekSA vasavATanI prAthamika jarUriyAto purI pADavAmAM AvatI hoya-AvI rahevAnI ja. tethI zAsanamukata samAjanuM svapna koI paNa samAjaracanAne ApaNe sApekSa bhAve ahiMsaka samAjaracanA kahI : - kALe saphaLa thavAnuM nathI. eTaluM ja nahi paNa Avo vicAra zakIe. AvI samAjaracanA ubhI karavI evuM vinobAjInuM leke samakSa avAranavAra mukAyA karavAthI temAM je kadi zakya svapna che. nathI te zakya hovAnI bhramaNA pedA thAya che, temanAmAM zAsana vinebAjI ane pratikArAtmaka satyAgraha virodhI vRtti uttejita thAya che ane arAjaka vRttine navuM poSaNa gAMdhIjIe ApaNane paradezI hakumata sAme laDavAnI eka , maLe che. Ama vicAravA chatAM vinebAjI zAsanamukta samAjanI paddhati tarIke pratikArAtmaka satyAgrahane mArga dekhADe che. e vAta kare che tyAre ApaNu adyatana jIvanavyavahArane ane samAja- mArganuM avalaMbana laine ApaNe paradezI hakumatane ApaNuM deza- racanAne lakSIne zuM kahevA mAMge che te mArA dhyAna bahAra nathI. mAMthI vidAya karI che, AjhAdI hAMsala karI svarAjayanI sthApanA temanA kahevAno bhAva mane e mujaba mAluma paDe che ke Aje karI che. tyAra bAda gAMdhIjI gayA ane dezamAM ApaNI sarakAra dezanuM AkhuM zAsana kendravatI che. dilhI lekenA mATe vicAre amalI banI che, jene Aje agiyAra varSa pUrAM thayAM che. A che ane tyAMthI hukama chuTe che te mujaba lekane vartavAnuM hoya lAMbA gALA daramiyAna eka yA bIjA prazna upara dezamAM AvA che. dilhIne gAmaDAnA loko sAthe koI sIdho saMparka nathI ane pratikArAtmaka satyAgraho avAranavAra ubhA thayA kare che ane tenA tenuM zemAM bhalu che ane zemAM nathI tenI dikahIne bIlakula pariNAme prAdezika saleDa zAni avAranavAra jokhamA khabara nathI ane khabara che te bahu ja ochI khabara che. ene Ave che. A saMbaMdhamAM vinobAjIe tAjetaramAM eka mArgadarzaka dilhIne hukama gAmaDAnA lekene avaza banIne mAnavo paDe che,' nivedana karyuM che. teo A ja bAbatane lagatA -jANInA samAja . kAraNa ke tenuM rakSaNa ane chavAderInAM sUtro dilhInA hAthamAM che. vAdI kAryakartA zrI IzvarabhAI choTubhAI desAInA - praznane uttara A kendravatI zAsananuM saMvara vikendrIkaraNa thavuM joie ane ': ApatAM jaNAve che ke "bApunA jamAnAmAM ane AjanA jamAnAmAM nAnAmAM nAnuM ekama cAlu jIvanavyavahAranI ane jIvanavikAsanI A traNa mukhya taphAvata che. (1) tyAre parataMtratA hatI, Aje svataMtratA bAbatamAM bane teTaluM svataMtra ane svAyatta banavuM joIe. che. (2) tyAre lekazAhI nahotI, Aje lekazAhI che. (3) tyAre Ama thAya tyAre lokajIvanamAM lokazAhI pUrNa rUpe pragaTI kahevAya. vijJAnayugane AraMbha te thayuM hatuM, paNa temAM AjanA jeTalI Ama thAya tyAre loke kendravatI zAsanacakramAMthI mukta thayA kahevAya, pragati hetI thaI. A traNe kAraNone lIdhe satyAgraha aMgenA ane sApekSabhAve loke svazAsita banyA kahevAya. vinobAjI ' ApaNA vicAromAM dharamULathI pheraphAra karavA joie. zAsanamukata samAja dvArA sattAnA AvA vikendrIkaraNane sucavI "vijJAnayuge Aje vizvane eTaluM nAnuM banAvI dIdhuM che rahyA che. ' ' ke eka dezanA leke ghera beThAM bIjA deza upara dhArelA ThekANe varga vihIna samAja beba nAkhI zake che. e hAlatamAM ahiMsA pAse paNa evI AvI ja rIte varga vihIna samAja racanAnA vicArane paNa zakita hevI joIe ke ghara beThAM e AkhA jagatamAM zAnti " - dhaTAvavAno che. mAnavasamAja Aje aneka vargomAM vahecAya lAvI zake. ene sArU ApaNe ApaNA nAnA nAnA prazno pAchaLa che, ane mAnavasvabhAvane vicAra karatAM koI paNa kALe varga- ApaNI pratikAranI zakita nahiM vAparI nAkhIe, paNa jagatanI vihIna samAja ubho thAya e azakaya -akalpanIya - lAge che. zAntinA ke tenA jevA ja keI naitika ke vizvane sparze tevA bhaugolika, sAmAjika temaja Arthika kAraNone lIdhe mAnavI prazna sArU ene saMgraha karIzuM. nAnA praznone sArU ApaNI pAse - samAja haMmezAne mATe nAnA meTA vargomAM vaheMcAyeluM rahevAne ja cAra prakAranA rastAo che :- ' che. Ama chatAM paNa mAnavI samAjanAM aneka vargomAM keTalAka : (1) baMdhAraNIya rastAo (2) cUMTaNI mAraphata pheraphAra evA vargo che ke je uccanIcanI bhAvanA upara AdhArita che. (3) samajAvaTa (4) lekazakti mAraphata lekenuM parivartana . keTalAka evA vargo che ke jeno hetu ane pravRtti anyanI zeSaNa- "A cAra mArgo vaDe jeTaluM thaI zake eTalAthI ja saMtoSa . pravRtti sAthe saMkaLAyela che. te mAnavI samAjane vargavihIna mAne joIe. e sivAyanA bIjA koI saMgharSAtmaka rastAo na banAve che tene eTale ja artha karavAno rahe che ke ApaNe levA joie. . evA samAja racanA ubhI karavI che ke jemAM uccanIca bhAvane "vaLI vijJAnayugamAM eka bIjo' muddA upara paNa dhyAna . jarA paNa sthAna na rahe ane jenI pravRtti anya koI mAnava devuM paDaze. ApaNI kriyA evI hovI joIe ke jethI ApaNA 1. samAjanI jarA paNu zeSaka hoI na zake.' . . ke sAmenA pakSanA manamAM kSebha pedA na thAya. vijJAne Aje evAM '. ahiMsaka samAjaracanA i zastro banAvyAM che ke vikSubdha mANasane hAthamAM e ya te AvI ja rIte hiMsAno sarvathA abhAva hoya evI koi temAMthI mAnavatAne saMhAra ja thAya. mATe paNa satyAgraha samAjaracanA ka9pI zakAtI ja nathI, kAraNa ke mAnavI jIvana nAnI, mananI bhUmikAmAMthI nIkaLI budhdhinI bhUmikA upara AvavA joie. meTI: hiMsA upara anivAryapaNe sadA AdhArita hatuM, che, ane ' "tethI meM saumya saumyatara, saumyatama satyAgrahane vicAra ' rahevAnuM che. te pachI ahiMsaka samAjaracanAne ApaNe eTale ja muke che. je dezamAM nAnA nAnA praznomAM ahiMsaka pratikAranI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' pra buddha jIvana : zakita khacI nAkhIe to duniyAnA hiMsaka baLa sAme AkhA :- . jema AvuM auSadha malakRddhi kare che paNa sAthe sAthe dezanI naitika ahiMsaka zakita khaDI karI zakAya nahi. e badhA snAyuone amuka aMzamAM nabaLAM pADe che, tema yogya prazna saMbhava te nathI, paNa hAla turata dhAro ke pAkIstAna humale upara yogya rIte amalamAM mUkAyela pratikArAtmaka satyAgraha paNa kare, to bhArata sarakAra jarUra paDaye dezamAM pharajiyAta lazkarI aniSTa sAmAjika ghaTanAnuM nivAraNa kare che, paNa sAthe sAthe tenI bheratI karavA prerAya. mArA jevA hajAra evA nIkaLe ke je samagra prakriyAnuM pariNAma samAjavyavasthAne eka sAro evo AMcake. yuddhamAMthI alaga rahe ke virodha kare. paraMtu jeo lazkaramAM ApavAmAM Ave che. Ama hovAthI sAraka auSadha mATe jema ' joDAze emanAmAM paNa laDavAnI zakita khIlelI nahi hoya ane asAdhAraNa zArIrika vikRti apekSita che tema pratikArAtmaka satyAahiMsAthI dezanuM rakSaNa karavAnI hiMmata paNa nahi heya. AvI graha mATe asAdhAraNa sAmAjika paristhiti apekSita che. Aje sthitimAM ApaNe lAcAra banavuM paDe. tethI mAro prayatna dezamAM hAlatAM cAlatAM zarU karavAmAM AvatA kahevAtA pratikArAtmaka satyAevI ahiMsAnI zakita khIlavavAno che ke jenI asara pAkIstAna graho kevaLa anarthajanaka hoThane sAmAjika svAsthanI dRSTie upara ke ene pratsAhana ApanArA amerikAnA loke upara paDe. sadantara baMdha thavA ghaTe che. paNa uparanA vidhAnathI . vinobAjI je pralaya tarapha dhasI rahelI duniyAnuM naitika antaHkaraNa jagADavuM dezanA keI paNa prazna upara ane koI paNa paristhitimAM pratihoya, te bhArata jevA deze ahiMsAnI zakita keLavavI paDaze. kArAtmaka satyAgrahane niSedha karatA hoya te te mAnya banI zake eTale ApaNe je dezamAM ja mAMhomAMhenI nAnI nAnI laDAIomAM tema nathI. kAraNa ke dezamAM evI ghaTanAo, avAranavAra banyA pratikArAtmaka satyAgrahamAM khUMpI jaIzuM te ApaNe deza ahiM kare che ke jyAre antima upAya tarIke hiMsAtmaka pratikAranA sAnI zreSTa zakita pragaTa karavAmAM pAcho paDaze. mArge javuM e je niSiddha heya, ayogya heya, te ahiMsAtmaka have samaya evo AvI lAge che ke jyAre ahiMsAnI pratikAra sivAya prajAnA hAthamAM bIjo kaI vikalpa rahe ja nathI prakriyA vikSebha pedA kare evI na hovI joie. ApaNe AvezanI ane tevI paristhitimAM ahiMsAtmaka pratikAranuM avalaMbana anivArya bhUmikA uparathI vijJAnanI bhUmikAmAM javuM paDaze. gharSaNavALA banI jAya che. ane tethI svAbhAvika rIte dhamya bane che. satyAgrahamAM sAmasAmAM buddhinAM dvAra baMdha thaI jAya che, jyAre vinobAjInA upakata kathanamAM garbhita evuM paNa sUcana saumya satyAgraha e. dvAra khullAM rAkhe che ane ane pAchaLanuM raheluM che ke jagatanI zAntinA ke tenA jevA ja naitika ke vizvane satya svIkAravAmAM hArajItune kSobha pedA thavA detA nathI. gharSaNa spaze tevA prazna sApha ahiMsAtmaka pratikAranI zakita saMgrahiMta vALA satyAgrahothI sAmAnAM mana vadhu jaDa thAya che ane loka karavA mATe dezanA cAlu nAnA moTA prazno upara A zakita kharacAvI rapUrvaka-retaliate -vaLate humalo karavA prerAya che." na joIe. gaNitanI gaNatarIe A vidhAna AkarSaka ane uparanA nivedanamAM saumya, saumyatara, saumyatama satyAgrahanuM pratItidAyaka lAge che, paNa tAvika rIte vicAratAM A vidhAna 'hArda huM haju samajI athavA te svIkArI zaka nathI, kAraNa ke vivAdAspada dise che. prazna e che ke vizvavyApI nahi evA kaI paNa ugra aniSTa paristhitinuM nivAraNa karavAnA hetuthI ja prazna upara satyAgrahanI zakita kendrita karavAthI te zakita vadhe che " satyAgrahanuM avalaMbana levAmAM Ave che ane e paristhitinuM ke dhaTe che? mane to ema lAge che ke prasaMgoe A zaktine jyAM sudhI nivAraNa na thAya tyAM sudhI te satyAgrahane vadhAre ne upaga karatA rahevAthI A zakitamAM samagrapaNe vRddhi thAya che. vadhAre utkaTa banAvavAno dhama sAcA satyAgrahIne prApta thAya che. ulaTuM tene upayoga baMdha karavAthI zakita kuMThita banI javAne A pariNAmalakSI satyAgraha ugra, ugratara, ugratama hovAnuM kaMpI saMbhava rahe che. ' zakAya che, paNa saumya, saumyatara, saumyatama kema hoI zake e haju sainya visarjana mArI kalpanAmAM AvatuM nathI. Aja kAla keTalAka samayathI vinobAjI raunya visarjanane vaLI vinobAjInA uparanA kathana uparathI e sAra nIkaLate vicAra prajA samudAya samakSa mUkIne aneka lenA manamAM eka lAge che ke ApaNA satyAgrahanI evI koI prakriyA hovI na joIe prakAranA kSebha pedA karI rahyA che. A saMbaMdhamAM temanI vicAraNuM ke je lokamAM saMkSebha pedA kare. A vidhAna paNa huM samajI evI che ke Aje ApaNe eka bAjue niHzastrIkaraNa karavAne zakatA nathI, kAraNa ke gAMdhIjIe ApaNane je satyAgrahanuM dezamAM duniyAnA mahArAjane jorazera pUrvaka anurodha karI rahyA chIe, judA judA prasaMgoe darzana karAvyuM che temAM haMmezA saMkSebha ane pAkistAna taraphanA AkramaNabhayane kAraNe ApaNu sanyamAM abhipreta rahyo che. koI paNa pratikArAtmaka satyAgraha ke eka ane yudhdhasAmagrImAM cAluM vadhAre karI rahyA chIe ane te praznane lagatA saMkSebhamAMthI janme che ane navA saMkSebhane janmAve pAchaLa A5Ne dara varSe lagabhaga traNa ajaba rUpiyAno kharca che. satyAgrahamAM je. apekSita che te satyAgrahanA mArge janAra " karI rahyA chIe ane e ja prakAranA khyAlathI pAkIstAna paNa dara vyakita yA samudAyanA cittane samabhAva ane samadhAraNa. varSe lagabhaga eka abaja rUpiyAno kharca karI rahela che ane e " vinobAjInA kathanamAM rahelA eka trIjo muddo paNa vicAraNA rIte cAra ajaba rUpiyAnuM dara varSe sainya pAchaLa pANI thaI mAge che. temanA kahevA mujaba ApaNe ApaNuM nAnAM nAnA rahyuM che. ja rakamane prajAkalyANa pAchaLa kharca karavAmAM prazna pAchaLa ApaNI pratikAranI zakti vAparI nAkhavI na joIe, Ave te bhArata tema ja pAkIstAnanI sIkala badalAI jAya evAM paNa jagatanI zAntinA ke tenA jevA ja keI natika ke vizvane spaze moTAM lokakalyANanAM kAryo hAtha dharI zakAya." pAkIstAna taraphathI tevA prazna sArU ene saMgraha karavo joIe. A vidhAnane eTale ja AkramaNunA bhayane bahu vajana nahi epavuM joIe ema sUca- jo sAra heye ke pratikArAtmaka satyAgrahanA avalaMbana mATe prazna vatAM jaNAvavAmAM Ave che ke "AjanA dunyavI saMyogomAM mATe hevo joIe, paristhiti tadanusAra gaMbhIra hovI joIe amerikAnA TekA vinA pAkIstAna ekaluM bhArata upara caDhAI ane tene nikAla lAvavA mATe vinobAjIe sUcavelA cAra upAya kare e zakaya ja nathI ane amerikAnA TekA sAthe je pAkIstAna nAkAmayAba nIvaDyAnI pratIti thai hevI hoya, te te yathecita caDhAI kare te ApaNu sanyane ane ekaThI karAye jatI yudhdha che. kAraNa ke A pratikArAtmaka satyAgraha pariNAmanI dRSTie ' sAmagrIne koI artha ja nathI, kAraNa ke amerikA sAme A5' zArIrika malazuddhi arthe. levAmAM AvatA sAraka auSadhe je che. NAmAM ubhA rahevAnI keI lazkarI tAkAta che ja nahi. bIjuM e ati mA samudAyanA inamAM rahelA eka ApaNA nAnI , Ave Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayuddhajIvana jI bana a pazu. khyAlamAM rAkhavAnu` che ke pAkIstAnane AgaLa karIne amerikA jo ApaNI sAthe yuddha Adaraze te ApaNe icchIe ke na kacchIe te paNa raziyA cUpa besI rahI zake ja nahiM ane tA pachI e laDAI bhArata ane pAkIstAna vaccenI nahi paNa raziyA ane amerikA vaccenI ja banI jAya--eTale ke trIjA vizvayuddhanI yAdavAsthaLI sarajAI jAya.", dezanI Antarika sulehazAnti jALavavA mATe sugrathita sainya hAvu eTalu' ja. Avazyaka che te AjanI vastusthitinA javAkhamAM vinAbAjI e matalabanuM jaNAve che ke "alabatta jyAM sudhI ApaNA hAthamAM dezanI sulehazAnti jALavavA mATe khIjo kAi vikalpa ta hoya tyAM sudhI sainya rAkhavu jarUrI che, te paNa te ATalA meTA pAyA uparanu hAvu jarUrI nathI." ane sAthe sAthe dezanI sulehazAnti mATe Avazyaka sainyanI bahu ochI jarUra paDe e khyAlapUva ka teo prajAsamakSa zAntisenAne eka vicAra mUkI rahela che. A zAntisenA jyAM jyAM sulehazAntinA bhaMga thavAnA hoya tyAM tyAM AgaLathI agamacetI vAparIne satramAM AvelA banne pakSe vacce samAdhAnI-samajutI pedA karavAne prayatna kare ane tAkAne caDhelA TALAne vacce paDIne, peAtAnA jAnane jokhamAvIne paNa te|kAna aTakAvavAnA ane jAnamAlanI khuvArI thatI rAkavAnA prayatna kare. Ama sainyavisarjananA vicAra sAthe zAntisenAnA vicAra vineAkhAjI sa`kalita kare che. ane zAntisenAnA vicAra sarva mAnya ane ane sAthe sAthe temAM joDAyalA sainikanA nirvAhA prazna, pUrNutayA nahi te A zata:, ukale e hetuthI te sarvodayapAtranI yAjanAne vicAra paNa janatA samakSa mUkI rahyAM che. * A traNe bAbatene ApaNe kramazaH vicAra karIe. sainyavisarjana eka bhavya vicAra che, ane AjanI paristhitinA saMdarbhamAM tenA vicAra karavAnA na hAya te! te sabaMdhamAM e mata paDavAne kAI saMbhava ja nathI. vastutaH e divasanI Aje sau kAi rAha joi rahyu che ke kayAre A duniyAmAMthI yudhdhanI hamezAne mATe nAbudI thAya ane sanyasajAvaTa pAchaLa thatA pAra vinAnA kharce - mAMthA duniyA UMce Ave. e paNa kharU ke sAtrika sainyavisarjana thAya e divasa kevaLa kalpanAnA nathI. kAraNa ke pahelAMnI ane AjanI duniyamAM mAya pharaka e paDayA che ke jyAM sudhI mAnavI pAsenI saMhAraka zakita parimita hatI- tyAM sudhI evI mAnyatAne pUro avakAza hatA ke je deza pAse jeTalI sainyazakti vadhAre te deza teTalA vadhAre surakSita, paNa Aje jyAre AkhI duniyAnA saMpUrNa` saMhAra karI zakAya evI - meTA gaNAtA pratyeka deza AgaLa - hAraka zakita ekaThI thai cukI che, ane saMhArazastra hAthamAMthI chuTayA pachI anya sAthe potAnA paNa nAza karI ese evuM AjanA kALabherava aNumAMkhAnu svarUpa che, tyAM kAi eka deza anyathI vadhAre zakitazALI ane tethI vadhAre surakSita gaNAya evI paristhiti have rahI nathI. eTale jo duniyAnuM astitva kAyama rahevAnuM hoya te AjanI duniyAe potAnI zastrakitane sadAne mATe myAna karye ja chUTakA che, eTale tAttvika rIte vicAratAM zastravisaja nanA-sainyavisajananeA-sAvatrika svIkAra bahu najIkanA bhaviSyanA garbhamAM rahelA ja che ema svIkAravAmAM jarA paNu atizayatA thatI nathI. A draSTie sAvasarjana tarapha AMgaLI cIMdhanAra vinebhAjI najIkanAM bhAvInu ja sUcana karI rahela che emAM kAi zaka nathI. Ama chatAM paNa AjanA bhArata pUratA vicAra karIe te sainyavisarjananA vicAranA tatkALa svIkAra zakya nathI lAgatA, vyavahArU paNa nathI lAgatA. kAraNa ke pAkIstAna viSene ApaNA tA. 1-7-5 je bhaya che te kevaLa kAlpanika nathI: temAM ghaNI meATI vAstavikatA rahelI che, ane tenA saMbadha kAzmIranA prazna sAthe rahelA che. pAkIstAnanA udbhava thayA tyArathI Aja sudhI tyAMnA AgevAnA bhArata viSe yuddhanI paribhASAmAM ja vicAra ane uccAra karI rahyA che ane tenuM rAjakAraNa yughdhAbhimukha netAonA hAthamAM ja rahyuM che. vaLI amerikAnA TekA vinA--samathana vinA-pAkIstAna bhArata upara kadI caDhAi na ja kare e mAnyatA vadhAre paDatI che. amerikA kadAca TakA na Ape, tenI paDakhe ubhuM na rahe, paNa taTasthatA svIkAre ane pAkIstAna bhArata upara caDhAi kare ema AjanA AntararASTrIya takhtA upara khelAtA rAjakAraNamAM na ja bane ema mAnI levAne kaMi kAraNa nathI, ane pAkIstAnanA rAjakAraNI AgevAnA sattA upara TakI rahevA mATe kAma paNa samaye AvA yuddhajugAra khelI nAkhe e paNa eTaluM ja sabhavita che. vaLI evI kAi kaTokaTImAM ahiM vasatA musalamAneAnA valaNu viSe ApaNe kardi anyathA vacAravAnuM ja na hoya--evI zraddhA haju ApaNA dilamAM pedA thaI nathI, bahAranI paristhiti upara jaNAvI tevI che ane aMdaranI paristhiti paNa sacA vizvasanIya che ema mAnI levAne kAMi kAraNa nathI. dezanI aMdara paNa sainyanI jarUra paDe.evA nAnA meATA sA~nI zakayatA rahelI ja che. Ama Antara bAhya saMbhavita AkramaNA sAme sainya sivAya ApaNane cAle tema nathI. dezamAM paNa adghi sA viSe evI kAi jAmelI niSThA nathI ke game te sacegamAM ame kadi zastrane upayega nahi karIe, athavA teA ame khuvAra thaizuM, paNa ahiMsAne vaLagI rahIzuM' ema ApaNe vizvAsapUrvaka kahI zakIe, AvA Agraha dharAvatI keTalIka vyakti ApaNA dezamAM che ane maLI raheze, pazu Avu kAi sAmudAyika valaNa hajI ApaNA dezamAM jovAmAM Avatu nathI. vaLI duniyAmAM ubhA thatA badhA sa MdharSoM antima kATinA nathI hAtA. jyAM aNuzastrAnA upayoga anivAya` heya tyAM ApaNu sainya ane zastrazaktinA bhale kASTha upayoga ke artha na hoya, paNa jema jagalamAM ekalA cAlyA jatA hAie tA mAtra lAkaDInuM sAdhana paNa kardi upayegI thai paDe che tema, nAnA nAnA sarpone pahAMcI vaLavA mATe - dabAvavA mATe ApaNI parimita sainyazakita pUrI kAmayAba nIvaDavA saMbhava che. carcAnA sAra e ke jyAM sudhI pAkIstAna sAthe kAzmIra ane anya praznA saMbadhamAM ApaNI samajItI ane samAdhAna na thAya ane Antarika prAsa baMdhamAM paNa kahevAtA satyAgraheAnI praNAlImAMthI athavA teA lokavyApI AndolaneAnI zakayatAmAMthI ApaNe uMcA na AvIe tyAM sudhI sainya vinA ApaNune cAlI na zake evuM" mArU mantavya che. Ama chatAM paNa rasainyavisarjanane lagatA vinAbAjInA vicArane huM antarathI AvakArUM chuM ane te eTalA mATe ke te vicAra eka AkhAhavA pedA kare che ane vadhatA jatA lazkarI kha' upara aMkuza mUke che, je bahuja jarUrI che. vaLI Aje vinobAjI ke javAharalAlajI jevI vyakita jyAre amuka eka vicAra 'prajA samakSa raju kare che. tyAre te vicAra te te dezanI sarahadamAM purAine rahetA nathI, paNa vAyunI mAka anya dezamAM paNa phelAtA cAle che. te Aja vicArane pratidhvanita kare evI kAi viziSTa vyakita. pAkIstAnamAM paNa na ja pAke ema mAnI levAne kAraNu nathI. vinobAjInA A vicAramAM raheluM zANapaNu ApaNA prajAjanAnA temaja zAsakAnA ane evI rIte pAkIstAnanA prajAjanAnA ane zAsakanA dilane Aje nahu te AvatI kAle sparze ane tethI A be deza vacce evI kAi samajutI pedA thAya ke ApaNA praznone nikAla ApaNe paraspara yuddha dvArA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-59 -prabhu dUdha jIvana 207 , haragIja nahi karIe - A taddana asaMbhavita, nathI ane ema ane te kAraNe uparanA pratijJApatra upara sahI karatA acakAze bane to kadAca saMpUrNa sainyavisarjana nahi te paNa mahata e paNuM eTaluM ja saMbhavita che. taduparAnta AvI zAntisenA pramANunuM sainyavisarjana sahaja zakaya bane tema che. A vicArane dhAryo vakhate dhAryuM kAma Ape te mATe tenuM bhAratavyApI saMgaThThana anukULa evuM AntararASTrIya Andolana paNa ubhuM thAya, eTaluM ja karavuM paDaze. tenA svarUpanI vigate je nakakI thaI hoya te tenI nahi paNuM vadhAre vega pakaDe, e paNa eTaluM ja saMbhavita che. haju lekene pUrI jANa nathI. pariNAme kalpAyelI zAntisenAnuM A daSTie sainyavisarjanane vicAra tatkAla vyavahArU na hovA mUrta ane sakriya svarUpa kevuM haze te Aje te haju beTA bhAge chatAM AvakAradAyaka lAge che. A vicAra jyAre tene anukULa kalpanAne viSaya che. vicAra tarIke zAMtisenA sarvathA AdarapAtra bhUmikA ubhI thaze tyAre ja amalamAM AvI zakaze ema samajIne ane adaNIya che. ' AthI keie cekI, uThavAnI jarUra che ja nahi. ' ' sarvodaya pAtra - zAntisenA sarvodaya pAtra eTale ahiMsaka samAja racanAno svIkAra zAntisenAne vicAra kahapanAmAM jeTale AkarSaka che teTalo sUcavatI ane zAntisainikanA nirvAhanA AdhArarUpa bane evI eka je tene amalI rUpa ApavAmAM vikaTa che. Aje avAra navAra eka lokavyApI yojanA. A yojanAnuM svarUpa evuM che ke dareka gAma yA bIjA prazna upara lekremAM uzkerATa pedA thAya che ane te yA zaheramAM rahetA dareka kuTuMbane mukhya mANasa eka pAtra rAkhe jetajotAmAM tophAnanuMjAnamAlanI khuvArInuM-5 pakaDe che. ane te saMbaMdhamAM evo saMkalpa kare ke- ' ' saMbaMdhamAM zAnti sainike agamacetI vAparIne lokone samajAvaTanA 10 huM mArA gharamAM svecchApUrvaka sadayapAtra sthApuM chuM. mAge vALe ane ema chatAM paristhiti vaNase ane gaMbhIra rUpe - 2, sarvodayapAtra sthApavAmAM mArA kuTuMbanI saMmati che. pakaDe te pitAnA jAnanA jokhame paNa tophAnI tattvone vAravAne - 3. samAjane prathama apaNa karyA pachI annagrahaNa karavAne banatA prayatna kareane e uparAMta zAntinA samayamAM bane saMskAra kuTuMbanAM nAnAM moTAM saune nitya anAyAse maLaze e teTale lokasaMparka sAdhe ane lokonI sevA kare-A zAntisenAM vAtane mane parama saMtoSa che. aMge vinobAjIne khyAla che. zAntisenAmAM joDAvA icchatA , 4, ahiMsaka samAjaracanAmAM mArI saMmati che..' ' bhAI yA bahene nIcenA pratijJApatra upara sahI karavAnI rahe che. - 5. mArA kuTuMba taraphathI azAntine avasara nahi ApuM pa. mArA kuTuMba taraphathI arAja '' "zAntine mATe potAnuM jIvana samarpaNa karavAvALA mATe ane zAMti sthApavAne satata prayAsa karIza. ' ', ' ' ..* nIce jaNAvelI niSThAo Avazyaka che. evI niSThAvALA sevAnI ane A rIte rakhAyelA sarvodayapAtramAM "dharanuM bALaka zAntisenA banaze - 1 haMmezAM eka muThThI anAja nAkhe ane A rIte ghara gharamAMthI dara - 1. satya, ahiMsA, aparigraha ane zarIrazramamAM mArI mAse ekaThA thatA anAjamAMthI athavA te tenuM calaNI nANumAM daDha niSThA che. tadanusAra jIvana vyatIta karavAnI huM koziSa karIza. parivartana karIne temAMthI te te gAma yA zaheranA zAti sainikane 1. 2. lekanItinI sthApanAthI duniyAmAM sAcI svataMtratA nirvAha thAya. saMbhava che ke A rIte ekaThuM thayela anAja ke uddabhavI zakaze e mAro vizvAsa che. e mATe huM koI paNa nANuM zAntisainikane nirvAha mATe pUratuM ne thAya. teM tevI prakAranI LabadhIvALI rAjanItimAM (pATI palaTIphasamAM) athavA paristhitimAM saMpattidAnIe tenA nirdhAmAM paripUti kare evI te sattAnI rAjanItimAM (pAvara polITIkasamAM) bhAga laiza nahi. paNa kalpanA karavAmAM AvI che. A pejanA paNa kalpanAmAM bhinna bhinna rAjanaitika pakSanI, vyakitaone samAna Adarabuddhi jeTalI rocaka che teTalI tenA rojabarojanA amalamAM vyavahArU vaDe sahayoga meLavavAnI mArI vRtti ane prayatna raheze. nIvaDaze kema e eka savAla che. A yojanA paNa sArA evA 3. kazI paNa kAmanA-IcchA-rAkhyA sivAya saMpUrNa AyojananI apekSA rAkhe che. * * * * * buddhithI huM lokasevA karato rahIza.' zAntisainikanA nirvAhane prazna ' ' - 4, jAti, varga, yA paMthanA koI paNa prakAranA. saMkucita - zAntisenA ane sarvoya pAtranA saMdarbhamAM eka bIjo bhedane huM jIvanamAM sthAna ApIza nahi. vicAra Ave che. ane te zAntirasainikanA nirvAhanA prazna sAthe pa. huM mArA adhikamAM adhika samayane ane cintana- saMbaMdha dharAve che. e jANItI vAta che ke bhUdAnapravRttine keTalA- . sarvasvane upayoga sarvodayanA pratyakSa sAdhanasvarUpa bhUdAnamUlaka, eka samayathI taMtramukta ane nidhimukata karavAmAM Avela che, grAmodyogapradhAna ahiMsaka krAntinA kAmamAM karIza. ane bhUdAnakAryakarane saMpattidAnI sAthe tenA nirvAha mATe saMlagna 6. zAntisenAnA kAma mATe jyAM javAne Adeza maLaze karavAmAM Avela che. AnuM pariNAma dhaNA kAryakarone gumAvavAmAM 'tyAM te mujaba javA mATe ane jarUra paDye temAM potAnA prANa ane AkhI pravRttine jarjarita banAvavAmAM Avela che ema :samarpaNa karavA mATe taiyAra rahIza." * mAruM mAnavuM che. Aje je jIvananirvAha mATe kAryakarone nizcitta , , A prakAranI zAntisenA dezanA mahatvanA sthaLa upara ubhI karavAmAM Ave ane te koI eka nizcita nidhidvArA ane nahi na thAya te te Antarika. zAntirakSAnA kAryamAM jarUra bahu ja ke kevaLa saMpattidAnIonA manasvI dAne upara, te zaktizALI upayogI thAya emAM koI zaka nathI, paNa upara jaNAvelI kAryakaro sArA pramANamAM jarUra maLI zake tema che; paNa bhUdAna(pratijJAone pUrI samajaNa ane niSThApUrvaka pALe, amalamAM kAryakarane athavA to tenI vatI tAlukA ke jIllAmAM kAma karatA mUke evA zAntisainike maLavA bahu muzkela che. javAbadArInI nivedakane saMpattidAnI sAthe saMlagna karavAthI tenA nirvAhane prazna - pUrI samajaNa ane niSThAnI pUrI pratIti vinA mAtra Avezane saMpattidAnInI manasvItA upara nirbhara bane che, ane AvI vaza thaIne sahI karanArA yuvAne kadAca ThIka saMkhyAmAM maLaze. A sthiti kAryakarone muMjhavanArI, akaLAvanArI ane tenA cAlu che paNa teo keTaluM kAma Apaze ane khare vakhate TakI zakaze ke nirvAha mATe anizcitatAnI lAgaNIne anubhava karAvanArI banI kema e. zaka paDatuM che ane bIjI bAjue yogyatA dharAvatI che. tyAga ane janasevAnI vRtti Aje paNa ApaNA samAjamAM vyakitao upara jaNAvelI pratijJAo antima koTinI hebane eTalI ja jIvanta che, paNa tenI sAthe pUrvakALamAM je AkAzItenA pAlanasAmarthya viSe pitAmAM; pure vizvAsa nahi anubhave vRtti-pitAnA nirvAha mATe dAtA pratye sIdhe ke ADakatarI hAtha Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ra prabuddha lakhAvavA paDe evI sthiti--bhUtakALamAM joDAyalI hatI te Aje joDI zakAya tema che ja nahi.. Aje svamAnane lagatA ApaNA khyAle A khAkhatamAM pahelAM karatAM vadhAre ALA ane nAjuka banyA che. AvI ja rIte sA~ya pAtra upara zAntisainikane pUrNatayA ke aMzataH nirbhara banAvavAnA vicAra vyavahArU che ke kema te eka savAla che. kAraNa ke eka te sarvAzyapAtranI Avaka ekasarakhI nizcita rahevAno saMbhava che ja nahi. khIju` svamAnI zAntisainikA A prakAranI nirvAhavRtti svIkAravAne taiyAra thaze ke kema e prazna che, grAmadAna A carcA ApaNane svAbhAvika rIte grAmadAnanI vicAraNA tarapha lai jAya che; kAraNa ke Aje vinAbhAjI zAntisenA, sayapAtra ane grAmadAna - e traNa nAkhaze, te jyAM jAya che tyAMnI janatA pAse, mukhyapaNe AgaLa dharI rahyA che, AjathI sAta ke ATha varSoM pahelAM cokkasa sAgomAM bhUdAnanA vicArane udbhava thayA; samayAntare grAmadAnAM vicAranA janma thayA. banne zabdanA cheDe dAna rAkhyuM AvavAthI A banne jANe ke eka ja kATinA vicAra hAya evI leAkeAnA manamAM bhrAnti pedA thAya che. dAna zabdanA je pracalita atha che ke je vastune me' mArI gaNI te anyane tenA upayoga mATe ApI devI - A pracalita artha bhUdAnane kharAkhara lAgu paDatA hatA,' paNa grAmadAna zabdamAM AvuM dAna sUcita nathI, kAraNa ke grAmadAnathI potAnu` gAmaDu' anya kAine ApI devuM evA koi bhAva samajavAne che ja nahi. ane tethI grAmadAnathI je bhAva ane artha sUcita che te darzAvavA mATe grAmasa'vibhAjana ke evA kAi zabda ceAjAyA hAta te vadhAre sArUM thAta ema mane lAge che, grAmadAnanA sAde sIdhA atha eTalo ja che ke koI amuka gAmanA lAkA potapotAnI jamIna uparathI potAnI mAlekIne hakaka cheDI de ane gAmanI badhI jamIna eka bhaDALamAM ekaThI kare ane pachI tenI gAmanA loko sAthe maLIne khetI kare athavA teA gAmanA lokonI vyakitagata jarUriyAta pramANe gAmanI ekaThI thayelI jamIna vaheMcI devAmAM Ave. AnA e pariNAma Ave. eka teA 'mInane lagatA adhika vaiSamyanA te gAma pUratA anta Ave. khIjuM te gAmanI satAmukhI punarracanA karavAnI pravRttino AraMbha thAya. bhAratanA Aje sauthI meATA prazna e che ke Aje dezamAM pravatI rahelI Arthika viSamatA dUra karavI eTale ke zakaya teTalI nAbuda karavI-zakaya. teTalI' eTalA mATe ke sa`pUrNa nAbudI kAi kALe zakaya nathI. A mATe sarakAra vividha prakAranA kAyadA kAnuna karI rahela che. AvakaverA, vecANavere, esTeTa DayuTI, veltha Tekasa, bakSIsaverA, jamInadArInI nAbudI, jamIneAnI sIlIMga - eNTale ke mathALAnuM pramANa nakakI karavuM--A badhu AjanI Arthika viSamatA ghaTADavAnA hetuthI prerAine thaI rahyu che. Ama chatAM paNa haju paNa dhAryu pariNAma AvatuM nathI. vaLI je kAMI thai rahyuM che te pAchaLa kAyadAnI - rAjasattAnI- khaLajorI rahelI che. A paristhitimAM je vineAbAjInI preraNA ane pracAranA pariNAme gAmaDAMnA laikA potAnI jamIna mAlIkI cheDavAne taiyAra thatA hAya ane e rIte gAmaDAM Arthika samAnatAnA svAyatta ane bahudhA svataMtra ghaTaka banI zakatA hAya tA AjanI paristhitimAM AthI vadhAre bIju zuM iSTa hAi zake? je krAnti anyatra rAjyadaDanA azraya laine nirmANa karavAmAM Ave che te ahiM sahajapaNe ane zuddha ahiMsaka rIte nirmANa thavAnI zakayatA, saMbhava che ke, A rIte ubhI thAya. Ama samajIne grAmadAnanA vicAranuM dezanA sava rAjakIya pakSo ane AgevAnA hArdika samayana karI rahyA che. jIvana tA. 1-3-59 paNa kAi paNa vicAranuM hArdIika samarthana thavuM e eka vAta che ane tene bhUta ane vyApaka AkAra maLavA e khIMjI vAta che. grAmadAnanA vaicArika nakaze te rAye ane prajA samakSa mUkAyA ane prajAe tene vADu vAhu kahIne AvakAryuM te badhu ThIka che, barAbara che; paNa te vicArane bhUta rUpa maLyuM hoya ane tene lIdhe jenI AzA rAkhavAmAM Ave che tevI pUnarracanA thaI hoya evAM gAmaDAMo ApaNe AMgaLI cIMdhIne dekhADI zakIe ema che. kharU? uttara pradezamAM AvelA grAmadAnI gAma magaDhamAM keTaluM mahatvanuM kAma thai rahyuM che ane AzAdAyI pariNAme nIpajI rahyA che ema kahevAmAM Ave che. dA. ta. tyAMnuM utpAdana chellAM traNa varSa daramiyAna aDhIgaNuM thayuM che; kAi paNa Aje tyAM bekAra raghu' nathI; eka meTTI pAMca mAilanI nahera leAkAe maLIne potAnA prayatnathI taiyAra karI che tyAdi. sAbarakAMThAmAM AvelA rAmagaDha ane enI AsapAsanAM grAmadAnI gAmaDAMmAM paNa ThIka ThIka pAyA upara navaracanAnuM kAma cAlI rahyuM che ema sAMbhaLavAmAM Ave che. khIjI bAjue kArApuTamAM 1700 gAmaDAMee grAmadAna kareluM, chatAM sthAnika pratikuLatAnA aMge ane sthAnika kArya kartA ane bahArathI AvelA mAdaka vacce meLa nahi jAmavAthI hajI noMdha karavA yeAgya kazI pragati sAdhI zakAi nathI. Ama chuTAchavAyAM thADAMka pariNAma dekhAi rahyAM che, paNa AMkhane uDIne vaLage evI gAmaDAMonI kAyApalaTa hajI ApaNI najara sAme AvI nathI, ane ema na bane tyAM sudhI leAkamAnasa mUka sa`ti ane anumedanathI AgaLa gatimAna thai zakatuM nathI ke kriyAzIla banI zakatuM nathI. A mAkhatAmAM dhArI pragati kema sadhAtI nathI ? zarUAtamAM pAMceka varSe bhUdAna Andolana cAlyu prAr'bhamAM 1957nI Akhara sudhImAM pAMca kareDa ekara jamIna bhUdAnamAM meLavavAne lakSyAMka jAhera karavAmAM AvyA. pAMca varSanI Akhare bhUdAnamAM maLela ekara-jamInanA AMkaDo pacAsa lAkhathI AgaLa na cAlye! ane eTalAmAM grAmadAnanA vicAra taraka vinobAjI savizeSa AkarSAyA. Aje bhUdAna gauNa banyuM che ane grAmadAna upara vadhAre ne vadhAre bhAra mUkAi rahyo che. A pahelAM bhUdAna Andolanane ta Mtramukta temaja nidhimukta karavAmAM AvyuM hatuM. pariNAme e Andolane kAi vyavasthita nakkara AkAra lIdheA ja naheAte. bihAramAM lagabhaga paccIsa lAkha ekaranuM dAna thayu hatu. temAMthI kahevAmAM Ave che ke sAta lAkha ekaranuM vitaraNa thayuM che. bAkInAM bhUdAnA kevaLa kAgaLa upara rahyAM che. anyatra ghaNAM bhUdAno kAgaLa upara ja mRtaHprAya dazAmAM jIvI rahyAM che. Ama bhUdAna AndolanamAMthI kAi paNa eka pradezanu mUlagAmI parivartanarUpa kAi pariNAma haju sudhI jovAmAM AvyuM nathI. grAmadAna paNa hajI AvI nirAkAra dazAmAMthI kAi UMcI sapATI upara Avyu hAya ema mAnavAne koi kAraNa nathI, zAntisenA temaja sarvAdhya pAtranI paNa e ja sthiti che, paNa te viSe kheda ke nirAzA cintavavAnuM hajI kAraNa nathI, kAraNa ke te banne vicArA haju ApaNA mATe navA jevA che. Ama banavAnuM kAraNa gAMdhIjI ane vinebAjInI kArya paddhati vacce rahele mATo pharaka che ema ghaNunuM mAnavuM che. gAMdhIjI jyAre paNa koi vicAra athavA to yAjanA prajA samakSa mUkatA tyAra pahelAM te vaicArika yojanAnI sAthe saMbaMdha dharAvatI prastuta badhI bAbatanA sAthIe sAthe pUrI salAhapUrvaka pUrA vicAra karatA, eTale prajA sAme gAMdhIjInI vicArayeAjanA nakakara rUpamAM rajI thatI. vaLI ATalethI ja nahi aTakatAM gAMdhIjI te ceojanAne amalI rUpa ApavA pAchaLa potAnI badhI zakti kendrita karatA, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - tA. 1-3-57 pra buddha jIvana * 200 pariNAme leke paNa temane tarata ja anusaravA mAMDatA ane sakriya AvuM parasparavirodhI valaNa kema? banavA prerAtA. pramANe gAMdhIjIne Adu pite kapelI veja- Ama vinobAjInA vartanamAM parasparavirodhI valaNa jevuM kema nAne aMmalI rUpa ApavA upara ghaNo vadhAre rahe che. vinobAjInI dekhAya che? kAraNa ke temane AtmA che saMnyAsIne ane kAma kAryapaddhati sAva nirALI che, temanA magajamAM koI eka vicAra upADayuM che kamalegInuM. prajA paNa temanI pAse tIvra kamaleganI, AvyA pachI te vicAra temanA magajamAM satata ghoLAyA ja kare satata bhAgadazananI ane prakhara AyojananI apekSA rAkhe che. mArA che, ane jyAM jAya tyAM te vicAra teo bhAvanAnA agapUrvaka vicAra pramANe vinobAjIne jeTale bhAra vicAra upara che teTale kAya rajI karavA mAMDe che. jema jema A prakriyA AgaLa cAle che tema upara nathI, eTale kahapanAnA kilA raju karavA upara che teTalo tema te vicAranI navI navI vigato temanA mana sAme AvIne nakkara ImArata ubhI karavA upara nathI, eTale paribhramaNa upara che ubhI rahe che ane te vigatenI te puravaNI karatA cAle che. teTale sthira banIne kArya karavA upara nathI, eTale preraNA ApavA His is always, a growing thought. AnuM pari upara che teTalo. pariNAma upara nathI, jeTalAM pravacana upara che NAma e Ave che ke sauthI pahelAM amuka vicAranuM mALakhuM teTalo lekhana upara nathI - AnA kAraNe temanuM kArya moTA bhAge raju thAya che ane pachI temAM navA navA raMga purAtA jAya che, AkAza, havAI rahyuM che. teo eka gAmathI bIje gAma jAya pariNAme amuka eka vicAra sAthe prajA samakSa tenuM AkhuM che, jyAM jAya che tyAM vicAranI AbohavA pedA kare che ane citra raju thatuM nathI. ane tene lIdhe aneka tarkavitarko vicAraka temanA vidAya thavA sAthe vicAranI AbehavA paNa jANe ke vidAya , vargamAM pedA thatA rahe che. . . . . letI hoya ema lAge che. ane padayAtrAne ATale avirata parizrama ke- ' ' "huM te saMdezavAhaka chuM, senApati nathI. havA chetemanI pravRttinuM nakkara pariNAma bahu ochuM dekhAya che. e je nakakara siddhinI apekSA hoya te: ", bIjuM ApaNI kalpanA evI che ke ApaNe netA ApaNI . (1) vinobAjI AjanA prazna upara pAse je kAMI karAvavA mAgatA hoya tenA nirmANakAryamAM-tene niyamita rIte lakhatA thAya. mUrtarUpa ApavA kAmamAM-teNe paNa takALa lAgI javuM joIe. * je vicArapracAra upara vine maMjI Aje khUba bhAra mUkI AvI ApaNI kalpanAne vinobAjI potAnA eka vyAkhyAnamAM rahyA che tene saphaLa banAvavA mATe cAlu padayAtrI, gAmagAma nIce mujaba uttara Ape che. "kAle ke parama divase eka bhAI judA judA kAryakartAone maLavAnuM ane temanI sAthe carcA karaAvyA ane kahevA lAge ke tame ATaluM rakhaDe che, paNa pAMca- vAnuM ane cAlu pravacane A badhuM te cAlI rahyuM che, paNa paMdara gAma laIne kaI rIte svarAjya cAle, rAmarAjya thAya tene A uparAMta potAnA svIkRta jIvanakAryane savizeSa saphaLa banAvavA namUne, jarA karI batAve te ThIka rahe. meM ene saheja majAkamAM mATe temaNe dezanA cAlu prazna upara niyamita lakhatA thavuM joIe paNa taddana sAce ja javAba Apyo ke bAbAne A duniyAmAM have ane A duniyAmAM huM ane temanI pravRtinA mukhapatra rUpa banelA sAmayikemAM temanAM 'kaMI karavAnuM nathI. eNe te have mAtra vicaraNa karavAnuM che. ane lakhA pragaTa thavAM joIe. vicArapracAra mATe pravacana eka mATe tamArI sAme e je vicAra mUkI de che te tamane sArA lAge prakriyA che; lekhana bIjI prakriyA che. sAmAnya mATe prava- te te mujaba tamAre karavAnuM che. karaze. te tamAruM bhaluM thaze. cananI upayogItA vadhAre che; vaicArika duniyAne saMparka sAdhavA pachI meM eka dAkhale Apyo ke rasto batAvanAra pATiyuM jema mATe lekhana vadhAre jarUrI che. pravacanamAM mukta cintana ane nirUpaNuM tamArI AMgaLI pakaDIne tamane tamArA mukAma sudhI pahoMcADatA cAle che; lekhanamAM potAnA vicArone eka sugrathita mALakhAmAM nathI, paNa eTaluM ja kahe che ke A tarapha bhuvanezvara che, A tarapha tuM ja karyuM ke A tarapha bhuvanezvara che, A tarapha goThavavAnA rahe che. pravacanamAM vakatAnI vANI, pahoLI thatI cAle purI che vagere. pATiyuM te tamane mAtra raste cIMdhe, zAstrakAranI che; vyavasthi koTinA lekhanamAM zabdezabdane pUro vicAra karavAne vRtti paNa evI ja hoya che : phAstra jJAna na thAvAr--zAstra mAtra hoine atyakitane bhAgye ja, avakAza rahe che. pravacananA pragaTa jaNAvI denAra hoya che, e karAvI denAra nathI hotAM. A je vRtti thatA ahevAlo vikata hovAne yA, banavAno saMbhava rahe che; lekha'zAstranI hoya che, te ja mArI che." A ja vicAranI puravaNI karatAM namAM AvuM koI jokhama rahetuM ja nathI. pravacane dvArA leAkAmAM . temaNe anya sthaLe evuM jaNAvyAnuM mArA khyAlamAM che ke "mArUM ghaNIvAra jAtajAtanI gerasamajutIo phelAya che. A nivAravAnuM kAma kArla mArkasa jevuM che, kArla mAkarse navI samAjaracanAnuM eka sAdhana mAtra lekhana che. gAMdhIjInA kAryanI saphaLatA temanA bhASaNa citra raju karyuM. te te prakAranI samAjaracanA karavA beTho nahote." karatAM UMDA cintanapUrvaka lakhAyalA lekhene vadhAre AbhArI hatI gAMdhIjInuM valaNa A prakAranuM nahotuM. ane pitAnuM sthAna ane ema mAruM mAnavuM che. A badhI draSTie pitAnA vicArane vyApaka kAma kAla mAkarsane maLatuM che ema je vinobAjI mAnatA hoya banAvavA mATe ane potAnI pravRttine vega ApavA mATe vinobAjIe te kAmAkarse je navI samAjaracanAnI rUparekhA yuropanI duniyA lekhanavRtti tarapha vaLavAnI khAsa jarUra che. " samakSa raju karI hatI tene mUrtarUpa levA mATe tene lenInanI rAha (2) vinobAjI AjanA prazno aMge temane maLatA. jevI paDI ane tene maLatI krAnti raziyAmAM nirmANa thatAM bIjA LpanA aMgata rIte ane jarUrI jaNAya tyAM jAhera 40 varSa lAgyAM. AvI.lAMbI mudata sudhI ane bIjo gAMdhI janmavA * rIte javAba Ape ' sudhI vinobAjIe rAha jovAnI rahe che ke, . . . . ". bIjuM sAdhAraNa rIte vinebAjI temanI upara 'AvatA *. vaLI kevaLa vicAro ja raju karavA ane tene amala jene patrone moTA bhAge javAba ApatA nathI. gAMdhIjI patronA javAba kara heya te kare evI kevaLa taTastha, udAsIna ane bInapariNAma- ApavAmAM bhAgye ja ALasa karatA. jyAre bhAratavyApI kAma lakSI vinobAjInI vRtti hoya te pahelAM bhUdAne meLavavA mATe laIne vinobAjI beThA che, eka pachI eka avanavA vicArane ane have grAmadAno meLavavA mATe ATalI lAMbI padayAtrA zAne ? cAlu varasAda teo varasAvI rahyA che. Ane lIdhe anekanA manamAM tiAM pachI pAMca karoDa ekara meLavavAne lakSyAMka zA mATe ane jAtajAtanA tarkavitarko, vicAravamaLa pedA thaI rahyA che tyAre tenuM gujarAtI choDatAM pahelAM gujarAta pAsethI pa000 zAntisainike zakya teTaluM samAdhAna karavuM e temanA vicArone bahumAnya meLavavAnI ATalI badhI tAlAvelI zAne ? banAvavA mATe atyanta jarUrI che. A paristhitimAM pitA upara ! Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. AvatA aneka patrA viSe niyama rUpe dhAraNa karavAmAM AveluM mauna mane ucita nathI lAgatu. vinebAjIe peAtA upara AvatA patrA ane tyAM sudhI javAba ApavA joie, eTalu ja nahi paNa, je patrAmAM aneka dilamAM uThe evI bahujanasAmAnya zaMkA raju karavAmAM AvI heya ane e prakAranA prazno pUcha vAmAM AvyA hAya tevA patrone sArabhAga potAnA mukhapatromAM pragaTa karIne vinebAjIe tenA jarUrI khulAsA pragaTa karavA joie- AvA mArA abhiprAya che. prabuddha jIvana A banne bAbata . temanI sAthenI padhyAtrA daramiyAna me temanI samakSa * AhacapUrvaka raju karI hatI ane upara pramANe karavAmAM ghaNA samaya jAya ane zaMkita kharacavI paDe je padayAtrAmAM zakya nathI evA temanA javAba hatA. A javAbathI mane sa MtoSa thayA nahotAM. mArA sudra. abhiprAya che ke vicAralekhana tema ja patrAnA javAba ApavA e temanA mATe eTaluM badhuM mahattvanu che ke te khAtar avAranavAra padhyAtrA theDI gheADI sthagita karatA rahevu joie, ane te javAbadArIne paheAMcI vaLavA bhATe temanI pAse jarUrI madadanIzA heAvA joe. A mATe jeTalA kharca jarUrI hoya teTalA kharcanI vyavasthA payAtrAne lagatA temanA anya kharcanI sAthe thavI ja joie. (3) vinAbAjI AjanA sAmayike niyamita vAMcatA thAya. ahiM eka khIjI bAbata tarake dhyAna khecavAmAM Ave te te asthAne nahi gaNAya. e bahu jANItI vAta che ke vinAbAjI AjanA sAmayikA vAMcavA viSe bhAre udAsIna che. sAthe sAthe ema paNa mAluma paDayuM che ke temanA pravacanavyApAra ghaNI kAcI mAhitI upara cAle che. dezamAM ane duniyAmAM zuM bane che ane banI rahyu che te viSe tema ja dezamAM ane duniyAmAM zuM banavu joie te viSe. je udAsIna hoya tenI chApAviSayaka udAsInatA sAme kazu kahevAnu na hoya; paNa AvI udAsInatAnA jenAmAM abhAva hoya, dezamAM ane duniyAmAM banatI nAnI moTI ghaTanAo jenI savedanazIla AtmatatrImAM avanavA jhaNajhaNATa paidA karatI hAya. ane leAkAne judI judI bAbate viSe ane viSayA pratve mArga darzana Apavu e jenA cAlu vyavasAya hAya teNe AjanA sAmayikAthI suparicita rahevuM e atyanta jarUrI che. cAlu padayAtrAmAM sAmayikA sAthenA cAlu sarpaka sahaja zakya nathI e samajI zakAya tevu che. ema chatAM paNa A mATe temaNe amuka samaya kADhavA ja joie ane temane chApAne lagatI jarUrI mAhItI anya kAi niyamita rIte pUrI pADe evI paNa vyavasthA hovI joie. (4) vinAkhAjI have padayAtrA sthagita kare. vinebAjInI padayAtrA chellAM ATha varSathI cAlI rahI che. te me mAsamAM kAzmIra paheAMcavA dhAre che. tyAra pachInA kAyakramanI ApaNane khabara nathI. e je heAya te kharUM, paNa A rIte je kAMi kAryakrama nakkI karAyalA hoya te jaldiI pUrA karIne vitAkhAjIe have koi eka sthaLe sthira thaIne besavu joie, koi eka grAmadAnI jUthanA navanirmANu pAchaLa temanI samagra zaktione sa Mlagna karavI joie, ane Ama eka khUNe sthira banIne prajAjanAne pravacana, carcA, lekhana tathA patravyavahAra dvArA mArgadarzana ApatA thavu joie. padayAtrA ane paribhramaNanA lAbha che tema ja geralAbha paNa che. judA judA lokone potAnA saMdeza pratyakSa rIte pahoMcADavA mATe padhyAtrA eka uttama sAdhana che. padayAtrAnu svarUpa ja evu' che. paNa bIjI bAjue, divase divase gAma badalAya, navA lekAne maLavAnuM bane ane temane sa'teASavAnA hAya, pravacanapara parA cAlyA ja karatI hoya - AmAM sthiravAsanI zAntinA lagabhaga abhAva hAya che, ane sahakA kartA sAthenA tA. 1-3-59 cAlu vicAraparAmaza mATe bahuja oche. avakAza rahe che. badhu asthira, gatizIla satata pharatu' ane badalAtuM rahe-AvA vAtAvaraNamAM svastha ane dherA cintanane paNa bahu cheH avakAza rahe che. navanirmANanu` kA` sthira Asana ane sthAyI vasavATanI apekSA rAkhe che. (5) vinAmAjI vizeSa AyojanalakSI ane ahiM bIjI paNa eka bAbata tarapha dhyAna kheMcavu asthAne nahi gaNAya, jo bhUdAnamAMthI rUpAntara pAmela grAmadAnane vicAra, zAntisenAnA vicAra ane sarvodayapAtranA vicAra-A traNene samIpa kALamAM bhU'svarUpa Apavu' hAya, bhAratabharamAM tene amalI kAyamAM pariNata karavuM hoya to bIjI te aneka bAbato karavAnI rahe che, paNa vinAbAjIe peAte ane temanI sAthenA pramukha kAya kaee Aye janalakSI eTale ke savizeSa nidhilakSI ane taMtralakSI banavAnI khAsa jarUrI che. gaNyAgAMThayA sa patiAnIothI ke chuTAchavAyA sauMdayapAtrathI A badhuM bahu AgaLa cAlI zakavAnu nathI. nidhisacaya ane taMtraracanAnAM game te bhayasthAno hAya, paNu AkhA Andolanane kriyAtmaka rUpa ApavA mATe bhAratavyApI ta MtraracanA vinA nahi ja cAle. vaLI A mATe sakhyAbaMdha kAya kartAo joize. temanA nirvAhanI javAbadArI vineAkhAjIe ane temanA pramukha sahakArya - kartAoe levI ja paDaze ane A mATe dezabharamAMthI jyAMthI jeTalA nidhisaMcaya thai zake teTalA karavA pAchaLa peAtAnI zakti ane lAgavaga kAme lagADavI paDaze. Aja sudhI moTA bhAge pracArakAya ja thayu che. bhASaNe, bhASaNA ane bhASaNA ane te mATe nAnI meTI zibirA ane padhyAtrA-Aje cAlI rahelA Andolananu Aja mukhya svarUpa rahyuM che. paNa tethI kAya nI jamAvaTa thatI nathI ane zakitano kAi nakakara upayoga thatA nathI. evI eka mAnyatA pracalita che ke vineAkhAjInA eka vaicArika pracAra upara dhaNA vadhAre che. teo jyAM jAya che tyAM leka bhakitabhAvapUrvaka temane sAMbhaLe che, tethI kAma ghaNuM thai rahyuM che evA Atmasa teSa teo anubhavatA hAya ema lAge che. paNa A hIlacAlane bArIkAthI vicAra karanArane ema lAgyA vinA nahiM ja rahe ke vinAbAjI je kahe che tene lAko mUka samati Ape che, paNa tethI temanAmAM kAi kriyAzIlatA janmatI nathI. A te ja janme. ke jo vinebAjI je kahe che tenuM kArya nakakara pariNAma leAkAnI AMkha sAme AvIne ubhuM rahe. ane A te ja ane ke jo temanI sIdhI doravaNI nIce sakhyAbaMdha kAya kartA nirmANakArya mAM lAgI jAya ane te mATe sugrathita taMtra ubhuM karavAmAM Ave ane tenA saMcAlana mATe nidhi bahu moTA pramANamAM ekaTho karavAmAM Ave, huM te rastA dekhADuM chuM, lekAne te DhIka lAge te te mAge jAya' AvA taTastha ane udAsIna bhAva vinAbAjI ghaNI vakhata pragaTa kare che, paNa sAmAnya prajA ema gatimAna thatI nathI, thavAnI nathI. loko hamezAM evI apekSA rAkhavAnA ja ke ceAjanA tame anAvA ane tene amalI paNa tame ja banAvI Ape. leAkAne svabhAva ja Ave che. lAkA emaja kahevAnA ke tame je kaheA che tevuM ja kAMIka rAjya paNa kAyadAkAnuna dvArA karI rahela che. tame tethI kAMi navu kahetA ho te karI batAveA. lokAnI mAMga, tene vyAjabI gaNA ke geravyAjabI gaNeA, AvI ja rahevAnI. A kAraNe nave| vicAra mUkanAranI muzkelI dhaNI vadhI jAya che, paNa . jo tenI vRtti pariNAmalakSI hAya te teNe A muzkelIne pAra kaye ja chUTakA che. vineAbAjI kevaLa vicArapracAraka nathI, paNa temanI dRSTi pariNAmalakSI pazu che e mAnyatA upara A abhiprAya temanI samakSa huM raju karI rahyo chuM. jo A mAnyatA bhUlabharelI hoya te temanuM svapna,bhAratamAM mUrti`manta thavA mATe bIjA gAMdhIjInI ApaNe rAha jovAnI raheze. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdhI manuM cintana gAMdhIjInI bannenI samAna chatAM mama: ane caAta temanA jAhera tA. 1-3-56 . pra su ja jIvana gAMdhIjI ane vinebAjI . mAMDaNI zarU karI de che ane pachI temAM dhIme dhIme vigatonI Ama vinobAjInAM vicAravAnI carcA AlocanA karatAM pUravaNI thavA mAMDe che ane tene saMpUrNa amalI AkAra maLe gAMdhI ane vinobAjInI sarakhAmaNIne vicAra ApaNI sAme te pahelAM kadi kadi tenI najIkano bIjo vicAra temanA manamAM sahajapaNe AvIne ubhe rahe che. vinobAjInuM AkhuM jIvana ane uThe che ane tenI mAMDaNI teo evA ja Avega ane tanmayatAthI. mananacintana gAMdhIjInA vicAro tema ja caritra vaDe atyanta zarU karI de che ane AgaLano vicAra gauNatAne pAmate jAya che. prabhAvita baneluM che, Ama chatAM vinobAjI gAMdhIjInI kaI prati- ( keI eka lakSyAMka nakakI karyuM hoya to tene pahoMcI vaLavA mATe chAyA ke bIjI AvRtti nathI. vinobAjImAM svataMtra vyakitatva che. gAMdhIjI zrama levAmAM bAkI rAkhatA nahatA ane ema chatAM e temanuM cintana gAMdhIjInI ghaNuM samIpa che ane ema chatAM anokhuM lakSyAMka jyAre dhAraNA mujaba siddha thayo nathI ema jyAre temane che. pAyAnI vicArasaraNI lagabhaga banenI samAna che ane te mAluma paDatuM tyAre ema kema thayuM-e bAbatanuM temanAmAM UMDuM: satya ane ahiMsAnA siddhAnta upara AdhArita che. ema chatAM marmasparzI AtmaparIkSaNa zarU thatuM ane maLelI niSphaLatA bannemAM keTaleka prAkRtika taphAvata che, ekanI prakRti karmapradhAna che; pAchaLanAM kAraNonA UMDANamAM teo utaratA ane temAMthI bedhabIjAnI jJAnapradhAna che. gAMdhIjI berIsTara thaIne AvyA ane pATha tAravIne AgaLa cAlatA.. vinobAjI saphaLatA-niSphaLatAnI ahiMthI dakSiNa AphrikA gayA ke tarata ja temanA jAhera jIvanane javAbadArI jANe ke Izvara upara nAMkhIne cAlatA hoya ema prAraMbha thaye ane karmayoganI zarUAta thaI ane jIvananA anta- saphaLatA-niSphaLatAne bahu vicAra karato nathI, eka kadama pAchaLa bhAga sudhI temane karmavega cAlu rahyo. vinobAjInA jIvanane bIjuM kadama uThAve che ane kene te tarapha dere che. vaLI moTA bhAga jJAnasAdhanAmAM ane svalakSI kAmagamAM pasAra thayo . vinobAjI bhAre kalpanAzIla hAIne pitAne keche. paNa vicArane, che. "madhukara" nAmane temano lekhasaMgraha ghaNAM varSo pahelAM pragaTa thoDI sarakhI saphaLatA maLatAM pUrI saphaLatA have hAthaveMtamAM che A thayela che uparathI amuka lekIne mAluma paDeluM ke A eka sa teSa anubhavatA ghaNI vAra jovAmAM Ave che. jaina zAstromAM cimaulika vicAraNA karatI vyakita che, paNa sAmAnya janasamAje 'mAila uta-karavA mAMDayuM eTale thaI gayuM' AvA eka vicAravAda che. te, 1842mAM vyakitagata satyAgrahanI zarUAta thai ane pahelA .. vinobAjInI vRtti vimA tam jevI ghaNIvAra mAluma paDe che. satyAgrahI tarIke jyAre gAMdhIjIe vinobAjInuM nAma jAhera karyuM gAMdhIjInuM cintanasaMvedana pradhAnataH buddhimUlaka hatuM; vinobAjI tyAre ja, temanuM nAma pahelI vAra jANyuM ke sAMbhaLyuM. gAMdhIjI bhAvukatApradhAna che. paMDharapuramAM viThobAnI mUrti sAme vinobAjI jIvananA prAraMbhathI pravRttiparAyaNa banyA hatA; vinobAjI bhUdAna gaLagaLA thaI gayA hatA ane Ama bIjA paNa aneka prasaMge AMdolananI zarUAta pahelAM nivRttiparAyaNa athavA te Atma- banatuM rahyuM che. AvuM gaLagaLApaNuM gAMdhIjInA jIvanamAM kaI paNa lakSI jIvana jIvI rahyA hatA. gAMdhIjInA javA bAda temanuM kArya samaye noMdhAyeluM jovAmAM AvatuM nathI. gAMdhIjInA sAnnidhyamAM pote upADI levuM joIe evI antaH preraNAnA Avegane vaza . rahetAM ApaNA mana upara mukhyapaNe evI chApa paDatI ke "a. thaIne vyApaka rASTrapravRttimAM vinobAjI saMlagna thayA che. banne eka kevaLa katRtvapradhAna kAryaniSTha purUSa che. tene bhakitanA vevalAmaulika vicAraka ane cintaka, paNa eka mArga pitAnA vicArane paNAmAM ke jJAnanI takapradhAna carcAmAM ke zAbdika jhINavaTamAM koI tarata ja AcAra tarapha ane sAmudAyika karma tarapha vALavAno rahyo hate. 'rasa nathI. mAthe kartavya ubhuM che. tamAre temAM keI upaga che ? vicAra mujaba AcAra e te vinabAjImAM satata jovAmAM Ave upayoga hoya te bese ane gAMdhIjI sAthe carcA kare ane mArga.. che, paNa sAmudAyika kama tarapha bhUdAnanA tabakakA pahelAM bhAgye ja darzana meLave. upaga na hoya te temane vakhata bagADe mAM." vineteo vaLyA che. jJAnasAdhanA, dhyAna, cintana tathA mana pAchaLa bAjInA sAnnidhyamAM rahetAM ApaNuM mana upara mukhyapaNe evI chApa vinabAIne jIMdagIne ghaNo moTo bhAga vyatIta thayela hovAthI paDe che ke "A eka cintanapradhAna vicAraniSTa purUSa che. satata e kSetramAM vinobAjI gAMdhIjInI apekSAe khUba AgaLa gayelA adhyayana ane sAttivaka cintana e temanA jIvananAM preraka baLa che. jeTalI vyApaka. temanI jJAnasamRddhi che teTalI ja UDI che. teo eka Poet-Philosopher che, tattvavida kavi che. gherI temanI cintanasaMsaddhi che. tatvajJAna ane sAhitya kAMIka mystic-gUDharahasyavAdI-jevA paNa lAge, temanI vANI e temanA ramatyanta priya viSaya che. aneka dharmonuM ane ane vartanamAM eka prakAranuM Dolana raheluM che. temane koI paNa vizeSe karIne hiMdu dharmanuM tema ja bhAratIya saMskRtinuM, prazna pUche ane jJAnanI gaMgA vahetI anubhave. tIvra saMvedanatemanuM adhyayana ane cintana talasparzI che. A uparAMta judI zIlatA e temanI prakRtinI khAsa dhyAna kheMce evI khAsiyata judI bhASAo teo bahu sahelAIthI zikhI zake che ane Ane che. satya, prema ane karuNAnI vRtti temane vizeSa ane vizeSa lIdhe teo aneka bhASAonA jANakAra che. gAMdhIjImAM sa mudAyika vyApaka karmayoga tarapha dhasaDI rahela che." netRtva svAbhAvika hatuM; vinobAjIne saMgane lIdhe sAmudAyika netRtva svIkAravAnI pharaja paDI che. rAjakAraNa gAMdhIjInuM svAbhAvika Ama gAMdhIjI ane vinobAjInI sarakhAmaNI karatAM karatAM, vinobAjInA vyakitatva viSe mArA mana upara je saMskAra paDelA kAryakSetra banI gayuM hatuM. sarvodayavicAra vinabAjInA rAjakAraNanI che tene mUrta svarUpa ApavAnuM saheje banI gayuM che. jema ke vicAraNuM tarapha ghasaDI rahela che. AgaLa upara jeno ullekha sAmAnya citrakAra himAlayanA samagra rUpane pitAnA maryAdita citrakaravAmAM Avyo che te mujaba gAMdhIjI ane vinobAjInI kAya phalaka upara utAravAno prayatna kare ema vinobAjInA aneka praznane paddhatimAM moTo pharaka e dekhAya che ke gAMdhIjIne kei paNa vicAra sparzatA vicAravalaNone tema ja temanA kettara vyakitatvane Avato tyAre tene amalI rUpakema apAya tenI badhI vigata vicArI A ALekhavAne A mAro prayatna che. A prayatnane kaI gAgaramAM sAgara letA, najIkanA sAthIo sAthe carcAtA, sAthIonAM anukULa pratikULa bharavA je lekhe. adhurI samajaNanA kAraNe meM temane kaI kaI sUcane barAbara dhyAnamAM letA ane tenA pariNAme ghaDAyelA vicArane ThekANe anyAya karyo hoya ema paNa bane. Ama chatAM paNa A tenA pUrNa amalI AkAra sAthe prajA samakSa raju karatA ane tenA mATe prayatna pramANika ane kevaLa zubhAzaya prerita che. A mArA amalanI prakriyA paNa pote ja zarU karatA. vinobAjIne to koI prayatnanuM samAnalakSI mitro ane vicArake udArabhAve parizIlana no vicAra Ave che tyAre te Izvaraprerita che ane te vicAra kare ane tenA pariNAme vadhAre cintana tarapha tema ja te dizAnA pracAra dvArA Izvara temanI pAsethI kAma levA mAMge che ema temane . amalI kAMya tarapha prerAya ema huM antarathI IcchuM chuM ane - ' lAge che ane AvegapUrvaka te vicAranI janatA samakSa teo temane namrabhAve prAthu chuM. paramAnaMda meLavemAM vahetAM pradhAna vi bhAratIya nuM ane ane cintana tala hajI bhASA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 tA. 1-3-59 hama zrI sayA mA * vasanta vyAkhyAnamALA * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI mArca mAsanI 9 mI tArIkha semavArathI mArca mAsanI 15 mI. tArIkha ravivAra sudhI-ema sAta divasanI vasanta vyAkhyAnamALA goThavavAmAM AvI che. A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAne prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI zebhAvaze. prathama cha divasanI vyAkhyAnasabhAo sAMjanA 6 vAgye phrenca brIja pAse AvelA glaeNvATaskI lojamAM bharAze ane chellA divasanI vyAkhyAnasabhA savAranA 8 vAgye marIna lAInsa sTezana pAchaLa AvelA tArAbAI hAlamAM bharAze. prastuta vyAkhyAnamALAne kAryakrama nIce mujaba che :tArIkha samaya , sthaLa * vyAkhyAtA vyAkhyAnaviSaya 9 semavAra sAMjanA-dA oNvAskI leja DaoN. umAkAnta zAha purAtattava ane jana : Agama Adine abhyAsa 10 maMgaLavAra adhyApika uSAbahena mahetA sarvodayavicAraNA 11 budhavAra zrI. kanaiyAlAla mANekalAla munazI saMskAra ane svataMtratA 12 gurUvAra zrI. gaganavihArI mahetA lokazAhI 13 zukravAra adhyApaka gaurIprasAda jhAlA ApaNe keLavaNI 14 zanivAra zrI. navalabhAI zAha grAmaAjananA pAyA 15 ravivAra savAranA 8 tArAbAI hola kAkAsAheba kAlelakara duniyAnI punaracanA nRtyalakSI saMskArasaMmelana A uparAMta mArca mAsanI 16 mI tArIkha semavAre sAMjanA sAta vAgye marInalAInsa sTezana pAchaLa AvelA tArAbAI haiolamAM zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMghanA sabhyo ane temanA svajane mATe kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhapaNA nIce eka saMskArasaMmelana yojavAmAM Avela che, je prasaMge nRtyakaLAmAM apUrva kuzaLatA. dharAvatI jhaverI bhaginIo bhinna bhinna prayogo dvArA maNipurI nRtyanI zAstrIya samajutI Apaze. A saMmelanamAM bhAga levA irachatA saMghanA sabhya ane temanA svajane mATe rU1 praveza phI rAkhavAmAM AvI che. A rIte ekatra thayela rakamamAMthI prastuta saMmelanane kharca bAda karatAM vadhArAnI rakama upaga saMgha taraphathI cAlatA vaidhakIya rAhatakAryamAM karavAmAM Avaze. - 45-47, dhanajI sTrITa, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA muMbaI, 3, cImanalAla je. zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa saMsthAmAM Itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka rUsa 1956'nA anvaye tema ja kaI paNa zubha prasaMge " "prabuddha jIvana" saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM vaheMcavA lAyaka pustaka Ave che. ' satyaM zivaM sundaram 1. prasiddhi sthaLa : 4547, dhanajI sTa, muMbaI 3. 2. prasiddhi krama : dareka mahinAnI pahelI ane soLamI tArIkha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne lekhasaMgraha 3. mudrakanuM nAma : zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA praveza sAthe kayA dezanA : bhAratIya | kiMmata rU. 3, posTeja 0-6-0, ThekANuM : 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. * bodhisattva 4. prakazAkanuM nAma:) sva. dharmAnaMda kesarabI racita mULa marAThI nATaka 1. kayA dezanA 6 upara mujaba - ' ThekANuM ) anuvAdake : 5. taMtrInuM nAma :). zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla baDiyA kayA dezanA 6 upara mujaba kiMmata rU. 1-8-0, pisTeja 0-ra-0, - ThekANuM ) muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhake bhATe 6. sAmayikanA : zrImuMbaI jaina yuvaka saMgha' satyaM zivaM sundarama:kiMmata rUA.2, bodhisatva:kiMmata rU 1 sayazava amita zA. dhisana mAlikanuM nAma (45/47, dhanajI sTrITa, mu bai-3 maLavAnuM ThekANuM: huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karUM chuM ke muMbaI jaina yuvaka saMgha, upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barobara che. 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. - gurjara graMtharatna kAryAlaya, tA. 1-3-59 paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, taMtrI gAMdhI rastA, amadAvAda, muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDayA, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbaI, 3, mudraNasthAna "caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI reDa, muMbai 2. Te. naM. 283 03 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa naM. 4 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 bahu jIvana pra / 'prabhuddha jaina' nuM navasa skaraNa varSa 20 : akAra zrI mukhaI-jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra muMbaI, mArca 16, 1959, semavAra AphrikA mATe zIliMga 8, chuTaka nakala : nayA paisA 19 As sl so on sol-e-be s sAla - taMtrI: paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA dAnanI maMdiranA ghummaTa, masjidanA minArA ane cA krosa, e badhAyanuM huM sakhedhana chuM.. e badhA mArA kIti staMbho che. me' devAnA sAja-zaNagAra racyA che, meM dhamane Azraya ApyA che, me' jJAnanu vyAsapITha ubhuM karyu che. 'me' tIrthAMnuM nirmANa karyuM che. meM saMskRtino mahela UbhA karyAM che. me' zAstrane sAnerI pAnAMmAM lakhAvyAM che. me' kaLAne prasiddhi apAvI che. me" sAhityanI sevA karI che. badhAya mArA RNI che budhAyanI zraddhA mArA kadamAmAM jhUkI jhUkIne praNAma karatI rahI che ! mArUM nAma dAna che ! itihAsamAM mArI ujjvaLa kIrti mahimA cArekAra patharAyelA che. yugonA yugA enAthI prakAzita che. maMdiramAM stavana-kInamAM bhaktagaNu kAnu sodhana kare che ? - devanuM ! - e devatu' ke jemanI sa MgemaramaranI, rUpAnI ane sAnAnI mUrtimAM meM prANapratiSThA karI che ! masjidanA AzIvAMdezamAM konI vANI bharelI che ke kurAne zarIkanI ke jenuM kAma mekarAvI Apya che ! ca nI prAthanAmAM kAnuM sakhedhana karavAMmAM Ave che - bhagavAna isunuM, ke jemane mATe me carcAne khaMDAM karAvyAM che ! A tIya sthAnenu pavitra jaLa kayA bhAgyazALI upara potAnA pavitra abhiSeka kare che ! - mArA upara, kAraNa ke meM tIrthaM sthAnAnu sarjana karyu che. devAne UMcAM UMcAM girizikhara upara laI jaznane besADanAra paNa huM ja chuM ! A pureAhitA kaoNMne mATe A badhAM japa--tapa-dhyAna AdarIne beThA che ? - mAre ja mATe, kema ke e mArU ja anna Arege che, ane mArAM ja vastro pahere che. zAstrA konuM svasti-kalyANa-gAna kare che ? - mArUM ja; mArI madadathI ja emanuM lekhana ane prakAzana thayuM che. A badhA jAtrALuonA sadhI konA dana mATe bhegA thayA che ? - mArA ja, hA, kharekhara, mArA ja ! e jyAM jyAM UbhA rahe che, jayAM jyAM pagalAM mAMDe che, jyAM jyAM vizrAma kare che, tyAM tyAM satra huM ja chu ! je kaMI che, e kevaLa mArA AvirbhAva ja che. huM ja brahma Rtyu - choDa. badhAma. muni, tyAgI, tapasvIo, paMDita, kalAkArA - e baMdhAyanA. paga nIcenI dharatI huM ja chuM. badhAyanA peTamAM huM beTho chuM. badhAnA jIvananuM astitva huM chuM. jyAM huM nathI, tyAM kazuM nathI ! hu dAna chuM! prasAda chuM. huM tyAgamAM bhAganuM pradAna karU chuM -tyaEna munIyAH ' A rIte mArA potAnAM sAdhaneAnA baLe mArA sAmrAjyane cAre kAra phelAyelu nihALIne mane hamezAM apara pAra haSa~ thayA kare che. samAjamAM ke dezamAM koi sthAna evu nathI, jyAM mArI pahoMca na hoya! evuM koi kAma nathI, je mAre mATe asAdhya ke asaMbhava hoya. cAre kAra ATalA mahimA, ATalA svAgatasatkAra, ATaluM abhinadana khIjA kAne maLe che? bhagavAnanA maMdirathI laine te nAnI nAnI sevAnI saMsthAo sudhI mArU" ekachatrI rAjya phelAyelu' che. jyAre sabhAomAM, samArAmAM, pATI emAM, vicAra-virnimayanI samitimAM mArAM pagalAM thAya che, tyAre sauthI AgaLanuM sthAna mArA mATe khAlI thaI jAya che. tyAM jyAre mArI udAratA, guNagrAhakatA ane niHsvArtha sevAparAyaNatAnAM guNugAna thavA lAge che tyAre huM mUlye samAtA nathI, tyAre rANI sarakhara moTA vikAsa atizAbanA pAragAmIo, dharmAtmA ane sevaka pAchaLa rahI jAya che. e badhA tA mArA kRpAkaTAkSanA dAsa che. saMsthAnA brahmA, viSNu, maheza-sarjaka, sakSaka ane saMhAraka--badhuMya huM ja chuMH mArA vagara na sa`sthA che, na sevaka ! banne mArAM sarjane che. emanI mahAnatAnA hisAba tapAsA; tyAM paNa mArA kALA ja badhAthI caDhiyAtA haze. mane mArI tAkAtamAM eTalA vizvAsa che ke huM duniyAnA moTAmAM meTA paDakArane jhIlI zakuM chuM. bhAratIya saMskRtimAM mAre mATe kai vAta asabhava che? ane duniyAnI khIjI saMskRtimAM paNa mArA ruAba kaMi A nathI. huM je icchuM te karI zakuM chuM, karAvI zakuM chuM.. duniyA mArI muThThImAM che. duniyAnAM dharmAM ane saMskRti mArI AMkhanA izArA upara nAce che. duniyA mahAtmAne pUjatI AvI che, ane mahAtmAo mane pUjatA rahyA che; kema ke emanAM anna vastranI, emanAM maMdira-maThAnI, emanAM pustakonI, emanAM smArakAnI vyavasthA mArA vagara thai zakatI nathI. jIvatA e pote mArA Azrita hatA, ane maraNa pachI emanAM smArakA mArAM Azrita che, AtmakathA eka divasa dhame` mArA Azraya mAgyo, ane nimiSamAtramAM meM lAkhalAkha dharmAMpracArako hAjara karI dIdhA. jyAre jJAne AjIjIbharI najare mArI sAme joyuM, ke tarata ja meM jJAna sAdhanA mATe moTA meTA abhyAsa-khaDA UbhA karAvI dIdhA. jyAre sAhityanI vedanA, peAtAnI jAtane pragaTa karavAnAM sAdhanA meLavavA mATe, mArA daravAjA khakhaDAvavA lAgI, teA. meM pustakAnA gajanA greMja khaDakI dIdhA. jyAre kaLA mArA Azraya vagara * ApadhAta karavA taiyAra thaI, te me enAM saja nAne kharIdI levAnI ! * dayA karIne ene ugArI lIdhI! hu dayAnuM pratIka chuM ane zraddhAnA Le Ye Ye Ye Ye Ye Wu **Ye Cha Tang Tang Hao hujI gaI kAlanI ja vAta che, jyAre yuvAne ane yuvatIe svataMtratAnuM gAna gAtAM gAtAM, ane DiyAmAM khAMpaNa laine gulAmInI kheDIe teADavAne mATe nIkaLI paDayAM hatAM. emanI mAnavasahaja 'citAnA aMgArA upara mArI sahAnubhUtinI amRta--varSA thaI ane e naciMta anIne balidAnanIe aligana ApavA cAlatAM thayAM. jyAre emanA vijaya-duMdubhie gAjI UThyA, teA iSTasiddhinAM e AhlAdamAM mArI sahAnubhUtinA nAdA ja cAre kAra relAtA lAgyA ! mArI sahAnubhUtie emanI ci'tA dUra karI hatI; ane have, enA badalAmAM, e sAva svAbhAvika che ke, e mArI ciMtAone dUra kare mArI ciMtA ? hA, sAcI vAta. dAnanI zI jarUra ? dAnane janma kevI rIte * thaye| ? eve! ) savAla karatI buddhithI huM juga jugathI bacate Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 214 AvyA chuM, paNa have e savAla mArI sAme tIkhI najare mITa mAMDI rahyo che. jIvana ane jagata mane ja sa'kheAdhatAM rahyAM che. cAre kAra mArAM saMkhAdhanA thatAM joi huM masta banI gayA chuM. ciMtA kAne kahevAya e te huM jANatA ja nathI. paNa Aje upara kahela savAlanAM zANitavarNA netrA mArA sodhananI chAtIne cIrI rahyAM che. Aje deva jaDa-nizcetana banI rahyA che, dhummaTA dharAzAyI thaI rahyA che, minArA jhUkI rahyA che, krosa nIce namI rahyA che. devanI duniyA Aje mAnavInA hAthamAM jaI paDI che. savAlanAM tAtAM tIra Aje mane cAre kArathI vadhI rahyAM che. e tIrAe Aje zraddhAne lAhIluhANa karI dIdhI che. AvA dhAne mATe, AvA pRthakakaraNane mATe, AvA nastarane mATe huM taiyAra nathI. savAlAnI A jhaDI have baMdha karo. mArA rUpa sAme jue. mArA itihAsa tarapha najara kare. mArA sikakAone nihALeA; enI zakitane jIe; ane jhUkI jhUkIne salAma karatAM TeLAMone jIe. e sikkA upara te AkhI duniyA vArI jAya che. mArI TaMkazALanA daravAjA na udhADaze! jemAM mAre janma thAya che e UkaLatI kaDAione na jozI ! mArUM sarjana dhruvI rIte thayuM ' che -thai rahyuM che, e na pUchazA, na jozo. me devatAone jamADayA che; meM jJAnIo ApyA che; meM zAstrone zaNagAryAM che; meM kaLA ane sAhityane janma ApyA che - e badhuMya sAcuM che; paNa jyAMthI huM mAre jIvanarasa kheMcI rahyo chuM. jyAMthI huM mArA khajAne bharI rahyo chu, e sthAnanI bAbatamAM kAI savAla na pUchaze. na kAe Aja sudhI pUchyuM che, ane have . tame paNa na pUchazo ke mArI janma ane mArU sarjana karyAM, kevI rIte, kevI paristhitimAM ane kevI jAtanAM sAdhanAthI thAya che ? jo huM e bheda khatAvavA mAguM te| sasthAonI, sevakaiAnI, mahAtmAonI badhAMnI AbarU upara pANI pharI vaLe ! jemAM mArA sarjananuM kArakhAnu cAle che e duniyA kAlimAthI bharelI ane bhayaMkara che. tame te mArA vilAsanI duniyA che, je mArU kakSetra che, tyAM teA kevaLa lAbha ja mArA mudrAlekha che. jyAre huM zASaNanI cakakI calAvuM chuM, tyAre ja mane khAvA maLe che ane tamane paNa huM tyAre ja khavaDAvI zakuM chuM. e (zaeNASaNa) na hoya te huM kayAMthI AvuM ane tame paNa zuM pAme ? - to A tamArAM zi, A carcA, A masjide kevI rIte khaDA thaI zake ? -- te tamArI A zilpa-sthApatyanI, kaLAnI, sAhityanI, sevAnI saMsthA kevI rIte cAlaze ? mAre je karavuM hoya te tame mane karavA dyo, ane mArA sikakAnA jore tamAre je karavuM hAya e tame karyA kare ! al. 98-3-45 nabhAlA--najIvA--tuccha savAlAnI athaDAmaNImAM bhAMgI rahyuM che; jugajugajUnI saMpatti Aje lUMTAi rahI che, veravikhera thai rahI che, kema ke mAnavIe mArA astitvanI khAkhatamAM ja savAla TAbyA che. mArA astitvanI pAchaLa je zakita ane je sAdhanA kAma karI rahyAM che, te A praznanI Agane baradAsta nathI karI zakatAM, jemane nicovIne mArA janma thayA che. ane mArA suvarNa samA gauravanuM saCna thayuM che, teo Aje A savAlathI uzkerAi jaine mArA astitvane ja paDakAra ApI rahyA che, mArI kIti upara jugajuganAM pApanI kAlimA lagAvI rahyA che ! me tamAre mATe svarga'nI racanA karI che, tame emAM vAsa kare ! A kIrtistaMbhA upara nivAsa karIne tame puNya ane pApa, svaga ane narakanA tattvajJAnanI racanA karo ! tamAre dharatInI sAme najara karavAnI jarUra nathI, dharatImAM sajAyela narake ja tA A svanI sRSTi UbhI karI che e kAM bhUle che ? A narakane dUra karavA mathaze, te| A svarga te ja jamInadAta banI jaze! A naraka khatama thai jaze te pachI tame zuM karaze!-- huM zuM karIza ? mATe zASaNanI A cakkIne cAlavA dyo, jethI mArUM astitva TakI rahe, ane mArA sahakArathI tame mAnavatAnI sevA karatA rahA ! tame kahe che ke meM tamArAM bhAI-baheneAnuM lehI cUsI lIdhuM che. je AMtaraDAMmAMthI me rasa nicevI lIdheA che. e sUkAM AMtaraDAM tarapha tame najara karI rahyA che ! jyAM, tamArA kahevA pramANe, meM lAkhA mAnavIonAM tana ane manane bhAMgI nAkhatA parizramathI mArA svArtha sAdhyA che, e mArAM kArakhAnAM tarapha tame AMgaLI cIMdhI rahyA che ? jemanA upara meM zASaNanI kALamukhI kaLA ajamAvI che, e asaMkhya nara-nArIonAM hADapi'jarA tame batAvI rahyAM che ? tame eTalA dhRSNAjanaka na khanaze ke A vahetA lAhImAM mArI badhI saMpattine DubADI dyo. A leAhI me reDayuM che ? mArA devatAne, madirane, masjidane, carcIne zeSaNanA rUdhiranI duniyA upara UbhelAM ane rUdhirathI kharaDAyelAM tame kahA che ? rAma ! rAma ! rAma! A te tame kaivI vAta karo cho ? huM tamArA rUdhiranuM sarjana ? jene devatA elAve che, jene 'tirA ane tIrthAM sodhe che, je sevA ane bhakitanuMsa khAdhana che, jene jJAna ane zraddhA sadA sada dIdhA kare che .e Aje AvA mArU nAma dAna che.bhUtakALanu. sakhAdhana ane Ajane prazna (bhUtakALamAM sau mate zeAdhatA AvatA, Aje sau mArI sAme AMgaLI cIMdhe che.). zASaNamAMthI mArA janma thAya che; zoSaNanI duniyAnA huM paheregIra chuM! mULa hiM'dI : zrI. bhavamalajI sidhI anuvAdaka : zrI. ratilAla dIpacaMdra desAI 'takSNa'mAMthI sAbhAra uSkRta saMghe kareluM paMDita sukhalAlajInu bahumAna pramukhasthAnethI adhyApaka jhAlAnuM preraka pravacana muMbai yunivarsiTI hastakanI Takkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnA anvaye yeAjAyela '8 bhAratanI dANnika ane yaugika paraMparAmAM gujarAtanA agraNI AcAya zrI haribhadrasUrinA kALA" e viSaya upara tA. 10 mI phebruArIthI tA. 14 mI phebruArI sudhI ema kula pAMca vyAkhyAnA ApavA mATe pa sukhalAlajI muMbaI padhAryAM hatA. A avasarane lAbha laine muMbaI jaina yuvaka saMdha tarathI tA. 17 mI phebruArI maMgaLavAranA roja sAMjanA samaye adhyApaka zrI gaurIprasAda jhAlAnA pramukhapade sadhanA kAryAMlayamAM eka nAnuM sarakhuM saMmelana yAjavAmAM AvyuM hatuM. svAgata vacana prAraMbhamAM saMdhanA maMtrI zrI. pAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe paMDitajIne AvakAra ApatAM jaNAvyuM hatuM ke "pa MDitajIne saMdhanA sabhyAne kAi khAsa paeNracaya ApavAnI jarUra nathI; kAraNa ke paMDitajI saMdhanI--khAsa karIne paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI-pravRtti sAthe varSoMthI joDAyalA che ane tethI sadha sAthe patichatA sabaMdha eka svajana jevA rahyo che. be varSa pahelAM muMbai khAte uparASTrapati DaoN. rAdhAkRSNananA adhyakSasthAne paMDitajInu zreNA meATA pAyA upara sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM ane te nimi-te ekaThI karavAmAM Avela eka lAkha rUpiyAnI rakama temane aNu karavAmAM AvI hatI. A Akhu sanmAnaAyeAjana mukhya jaita yuvaka sadhanA kAryAlaya dvArA karavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda gujarAta yunivarsiTIe temane DAkaTara opha lITarecaranI mAnada padavI arpaNu karIne temanI vidvatAnI kadara karI hatI. tAjetaramAM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I A sIrilIkAMdanIe tanata, apayA kapa sadhAmAM pragaTa karanAnasatra calAvyuM che. e mATe tamArA sAthe emanuM sanmAna di thayalo gujarAtI sAhityanI sarva zreSTa kRti tarIke dAna ane karavAno vicAra karyo, paNa teo jatI eka pharaja che evA mubhAjita ke citana e zirSaka lAge e sukhalAlajI samAna samiti, lokhaka milanane enI kalpanA AvI hoya ema lAgatuM nathI. - taraphathI be vibhAgamAM pragaTa karavAmAM Avela temanA gujarAtI pahitachatAM vyAkhyAnomAM paNa lekhakonI hAjarI ghaNI ochI enA saMcAlato nahera karIne rUpa000 nuM pAritoSika ApI hatI. paMDitajI to gujarAtI sAhityakArane jarUrI mAgadiza na karo karI lanuM vAhaka che temAM paNa mane AbhalA ane temanI sAthe abhyAsanA mahAsAgara jevA che. pati mATe ApaNe jo gayA evADiyAmAM ApaNe AcArya ApI zake evI vyakita che. teo vidhAna che. temanA lekho talasparzI miteza momolika cittano paricaya karyo. Avo pAMDita zabda vAparIe chIe. te prAcIna thiI hota to paNa e ja ApaNA rAjana samA hitame maLavAnI ApaNane badhAne taka paratuM paMDitajIe to ya thAne mUlavavAmAM mAsInanI sAthe avAcIne ke phrI maLe te mATe ane temanA uttarottara thaI rahelA utkarSa age .daSTi ane paddhati paNa svIkArI chejUnI saraparAnA pahitI che A puNo one dasamarzita karI rAkhIe te mATe A mIlana aitihAsika bAbatonA AlekhanamAM prAcInapUjaka hoya che ane nA menyAmA khAvyuM kAkA jyAM eto jarA paNa virodha AvyA tyAM teo che tema che lIdhI . samaya sAta mitro jevA AvI sthiti sAja paNa che. patino tA dasaramAM karI e thI cAlatA AvyA che. paNa A sAMbadha e sAmAnya kAritA nAnA evA paMDito paNa keTalIka vAra AvuM sakuMcita mAM sArI mitro jevo nayA mArA temanI sAthenA sagaNe . arjuna munI dharAvatA hoya che. rIte zake che sAthe sarakhAvatA aju na bhagavAna kRNune tinI samIpa DitajIe potAnA vyAkhyAnamAM keTakeTalA vidvAnonA ullekha vika khalelo sakhI mArA oLakhatA hatA, paNa bhagavadagItAno karyo che. AvI udAratAthI ane udaratAthI, AvI vizALI che agiyAnAM saMgamAM vaNI levAmAM AveluM che. te mujaba tyAre A dRSTithI che paNa vastunuM nimpaNa karavuM e emanI bIjI ane brIphaLInI horAMtino prabhAvathavirATa rokamAM tamAre evabhAva chait is his second nature em karI zakAyo [bhIno thaya cAvIrA tame jyAre maLIe chIe tyAre amArI patAratamAMvALA che. emaNe e vAkayo lakhyA hoya to temAM paNa che . bhAna thI AvI rahI sAmiA bhAtinAM vicAromAM pAMhitAnI daSiA salilAsika varo samArI umara khaduHkhanI sArI vAta cAle che evA koi tejakaNa rahyo hoya che ke je ApaNane vicAra karatA karI ane ekono vicArAnA anubhavonA vinimaya mAya che, A ja che. dA. ta. jyAre himaNAM ja temanAM vyAkhyAna sAMbhaLavAno saMyoga atyAre vijJAna mAnavanI buMddhine mugdha nahi paNa prApta thayo Avo avasarI jayAre jyAre ubho thAya che. mArA banAvI de eTalI badhI pragaMti karI rahyuM che. vaijJAnika siddhi dvArA tayAre mArI nAnakhaTapatA ane temanI nAnaagAdhatA vacce rahelA kAbIjA maho, upagrahouSara varcasva jamAvavAnI vAto karI ki mahada astara ane sahaja bhAna thAya che ane mAruM dila temano che atyAre thaI rahI che. bIjI bAju dayA, nIti, mAnavatAnI dvAte sAmAM parivRta bhAvanamAM paDI jAya tarapha jeTaluM lakSa apAvuM joie teTaluM apAtuM nathIkavaLA manamAM kAvicArI rahI hatI. evAmAM rAtinA upara jaNAvelA rahI che ane ene kAraNu bIju vizvayuda , bIjo vizvAsa mANo daramiyAna ja te jhIlA sAheba para mArI najara thI. pariNAme sAkA)ne bahu sahana karavuM paDatuM nathI. para pazcimanA A temanI mAM moTe vo ti karI ane temaNe sahaja paNa sArI eTalAka rAzA ane nAnane emAM sahana karavuM pI. vAta to che tene e veLA mane lAga zo mAyika prakAranI gIra gati Eaa nA kAkA karatAM manI menakasa mAlatI mAne mAsAmata, kavo paDyo che. rAkhI ane tene mana mAna samayamAM mAna ja che, barAbara kAma jANo ta mAratA maga kevaLa nA karavAnA nathI. pazcimanA dezomAM ane ameriNAM paNa pahelo vikAsa kAli paNa adhikArI tarIke ucita kIratye pa Ditajanone paNa dhavihIne jIvata vadhatuM gayuM hatuM. evo loA nItimAM pati Lii tibhAre Aira sAbhAra mAnu paramAnAbhAie pati nI ke mANA ma rasoranA mAne ane mAM netA nathI Momaints without Religion no di sAttiomAM sArI tevI vyakata karI che. mukhaI yunivarsiTI gayo hato, paNa bIjI bAju kevaLa eDika raSTie ja khAI ja e bhAre dhaNI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A pra bu dUdha che jIvana ta i16-3-59 - ke bhAgye ja saMtoSa thAya. jagatamAM Aje je AdhyAtmika prazna ! 1tyAra bAda saMdhanA pramukha khImajIbhAI bhujapurIAe paMDi. UbhA thayA che tene sAmano karavAnI atheist nI taiyArI nathI. jInuM puSpahAra vaDe sanmAna karyuM hatuM.. samAjavAdIone enI paravA nathI. AvA vakhatamAM ApaNe kevaLa . . . . paMDitajIne javAba '' :. jaina ke zaivanI vAta karIne UbhA rahIe tethI cAlavAnuM nathI. A tyAra pachI pUjya paMDitajIe dhaNI haLavI rIte potAnA Da. 4 Ajano dharma te mAnavadharma banI raheze ema ApaNe A sanmAnane javAba Apyo hato. emaNe kahyuM, "vidyAniSTa che. kahetA thayA chIe. e dhamanuM aMtima svarUpa game te hoya. Aje jhAlAsAhebe keTalAka gaMbhIra prazna ApaNI AgaLa mUkyA che, hive evI sthiti AvI rahI che ke jyAre mAre ja dharma sAce, paraMtu e badhAne atyAre javAba ApavAne vakhata nathI." ane bIjAne khoTo ema kahyuM cAlavAnuM nathI. ' bhaviSyamAM e viSe huM prabuddha jIvana mAM lakhIza. AjanA prasaMge ke " AjanA jamAnAmAM be baLe' vacce saMdharSa cAlI rahyo " mAre mATe ATalAM badhAM vizeSaNo vAparavAmAM Avyo che. ane e che ke che. eka bAju khristI saMskRtinuM baLa che. ane bIjI bAju ' badhAM meM nila jaMja banIne sAMbhaLyAM che. paththaranI mUtione bhAratIya saMskRtinuM baLa che. ApaNe pazcimanA jIvanadarzananI ' bIjAnAM vizeSaNothI haSazAka thato nathI. paNa huM kaMI evI " asara nIce AvyA chIe. ApaNA rojiMdA jIvanamAM pazcimanI mUrti nathI. huM mUrtividhaka chuM. eTale badhAe mAre mATe dhaNI vastuo AvI gaI che. Ama chatAM, bhAratIya saMskRtie vAparela zabdo huM emane pAchA ApuM chuM. hIrAbahene pAThakajI pitAnuM svarUpa ane sattva TakAvI rAkhyuM che. samagra bhAratanI sAthenA mArA saMbaMdhanI vAta karI. pAThakajI sAthe je samaya meM ' saMskRtine rUpa ApavuM hoya to enA pAyAmAM rahelA be siddhAnto pasAra karyo hato temAMthI mane emanI vidyAvRtti ane vinodavRttinA | che je ApaNe badhA ja svIkArIe chIe. e be siddhAnta te saMsakAra maLyA. tArAbahene mArI AdhyAtmikatAnI vAta karI. paNa Do. karmavAda ane janmAntaravAda. ApaNI saMskRtinA A be viziSTa che. huM te mAtra adhyAtmavAdane abhyAsI chuM. svAmI rAmakRSNa vyAvaka lakSaNe che. e be vaDe ja bIjA nAnA nAnA bheda paramahaMsa ke evA bIjA adhyAtmavAdIo che. jemanA jIvanamAM saMpradAyo vacce hovA chatAM eka dharanI jema ApaNe rahIe chIe. ke aMdarathI adhyAtmavAda udabhavyo hato e huM nathI. mAtra ja . jo pUjya paMDitajIne koI paNa graMtha kevaLa vidyAbhyAsa - dhyayana karavAthI jIvanamAM adhyAtmavAda Utarato nathI. dA. ta. mATe ja hoya che. emAM AvI mUlagAmI vicAraNuM ApaNane dekhAya rAdhAkRSNana adhyAtmavidyAnA upAsaka che. paNa teo adhyAtmavAdI che. vastunA hArda sudhI ja pahoMcavAnI emanI daSTi hoya che. nathI. adhyAtmavAda upara jema hiMdustAna bahAranAM keTalAMka AkramaNa paMDitajI te eka caratIrtha che. teo kevaLa vidhAna nathI, pavitra : thayAM che tema hiMdustAnanI aMdarathI paNa thayAM che. bIjI bAju * paNa che. emanuM jIvana, vidyAvyAsaMganA pavitra kAryamAM pasAra yuropa amerikAmAM paNa keTalAMka adhyAtmavidyAnA puskartA ApaNane thayuM che. sAce vidvAna potAnA maMtrone AtmasAta karI Atma-: jovA maLe che. adhyAtmavidyA e kevaLa hiMdustAnano !jAre nathI ! vida banavA prayatna kare che. paMDitajI evI vabhUti che je mAtra Ama chatAM adhyAtmavidyA e hiMdustAnane vArase che ema je ApaNe - gujarAtamAM ja nahi, samagra bhAratamAM ane yuropIya vidvAnomAM " kahevuM hoya ane jyAM adhyAtmavidyA tyAM reva. DaoN. mATIna che paNa aparimita mAna dharAve che." , hiMdustAna evI vyApti ApaNe svIkAravI adhyApikA hIrAbahena pAThaka - hoya te hiMdustAna bahAra paNa eka moTuM ' ' tyAra pachI zrImatI hIrAbahena pAThake kahyuM, "Aje ApaNe hiMdustAna che ema ApaNe kahevuM paDaze. pa DitanuM svAgata karavA bhegA thayA chIe. sarakAre jyAre emane , "Aje mArA mATe je zabdo kahevAyA ha akAdamI pAritoSaka ApyuM tyAre emane abhinaMdanano patra che te mArA pratyenA saMbhAvane lIdhe kahe- ' lakhavAnuM mane mana thayuM. paNa pachI mane lAgyuM ke abhinaMdana navAmAM AvyA che. paNa sabhAvanI ukita, . paNa mAre mATe atyukita che. jema asadute samAna kakSAnI vyakitane ApI zakAya. paMDitajI jevI vyakitane bhAvane lIdhe mANasamAM na hoya evAM to ApaNe abhinaMdana nahi, abhinaMdana ApI zakIe. huM | devAropaNa thAya che, tema sabhAvane lIdhe ApaNA saunA taraphathI vaMdana karuM chuM. paMDitajIe te anubhavathI paNa mANasamAM na hoya evA guNonAM jIvanadarzana prApta karyuM che. paMDitajI mAtra tattvaciMtaka nathI. " AropaNa thAya che. mane akAdamI taraphathI teo prAjJapurUSa che, manISI che. UDI vedhaka kAntadaSTi sAthe pAritoSika ApavAmAM AvyuM che. pAriemane viThatA prApta thaI che. emaNe ApaNane saMsAranuM saMcAra- piMkane kaMika upaga che e huM samajuM -zIla dezana karAvyuM che. . ' chuM. paraMtu enAthI mANasa pote bahuM. ', "jaina yuvaka saMdha emanuM sanmAna kare emAM. dhaNuM, AgaLa jAya che ema samajavAnuM nathI. aucitya raheluM che, kAraNa ke paMDitajI saMpradAyothI ane saMkura ! ane tame jANe che ke Aje te tyAga citatAthI para che, paMDitajInA svabhAvamAM ja evuM che. paMDitajInI ' paNa bhegathI pUjAya che. dA. ta. nAgA AtmAnI kheja ane emanI RtaMbharA buddhine gAMdhIyuge poSI * ane gosAMio ane zaMkarAcAryane varahaze, paraMtu emaNe potAnI kahI zakAya evI viziSTa zakti , gheDAe nIkaLe che. A pAritoSika paNa keLavI che. emanAM lakhANomAM emanI. prajJAnA vividha prakAranA " AvuM kAMIka na gaNAya ? e je che te 'unmeSa jovA maLe che, nIDarapaNuM ane dheyae banne AdhyAtmika " he, paNa A bAbatanuM huM pote bahu. "gaNe paMDitamAM che, ane AvA ucca guNo hovA chatAM temane mahatva cittavato nathI. AvA sanmAnanA pAvabhAva atyanta Rju che nimite paNa tamane badhAne maLavAnuM banyuM , , : adhyApikA: tArAbahena zAha ane haLavA ane tamArI. sAthe vAta che tyAra bAda AdhyApikA tArAbahena zAhe paMDitajImAM rahela AdhyA- karavA Ave mITho ryoga ubho thayo tethI uparanI chabImAM kAkA tmikatA tarapha dhyAna kheMcyuM hatuM ane bhAratanA virala adhyAtmaka ' huM jarUra AnaMda anubhavuM chuM. A rIte gAMdhI smAraka saMgrahAlayanI vidyAnA abhyAsIomAMnA eka tarIke paMDitajIno ullekha karIne tamane maLavAnuM mane game che, tethI ja satyendra che. najare paDe che. ' temane bhAvabharI aMjalI ApI hatI 5 . . paramAnaMdabhAIe jayAre ahi AvavAnuM je puSpahAranA kAraNe laga ka Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che - mA. . kisa ko ka ra le che dhAra tenI samA bhayo mAM thayA hatA , molAta javA AvavAnuM thAya maraNa mAra mama A eka prakAranA jaya nema vaLI gAlA amArI sAme baLajabarI bhAre pramANamAM vAparavAmAM AvI hatI sAhebane A nimite maLavAnuM banavuM ane temanI gamAra ane bhAre apamAnabharI paMta nuM calAvavAmAM AvI hatI dho pA bicAraNI sAMbhaLavAnI mane taka maLI che paNa mArA mATe kharekhara dhamakIo paNa sArA pramANa mAM ApavAmAM AvI hatI. mArA para . atiAtadanA viSayo cheAvuM mIlana yojavA mATe saMghanA upara bena kAne dharane uDAvI devAmAM AvyuM hatuM, paNa e kAma katIono AbhAra mAnuM chuM , A badhA aNanama ane ahiMsaka rahyA hatA. Akhare nAle . tyAra bAda sAdhanA pramukha zrI. khImajIbhAI bhujapurIAe navembara mAsamAM amerikAnI suprIma korTe mukhya aMdAlatA jAhera . jhAlA sAheba potAnA cAlu rAkANasothI vakhata bacAvIne ahi vAhanavyavahAramAM kALA gorAne alaga besIDavAnI nItine gara di AvyA ane evuM sundara pravarcana ApyuM. te mATe temane kAyadesara jAhera karI. Ama kAyadAnI draSTie vAhanavyavahAramAMthI tema ja jAherA. nizALamAMthI paNa gorA kALAnI dho sara kI salo karanAra zrI ramaNalAla cI. zAha dAkhavavAmAM Avato bhedabhAva nAbuda thayo che. eka to paNa dila DomITI lyuthara pIMganuM svAgata . parasparanA vartana vyavahAramAM haju ghaNuM ghaNuM karavAnuM che. mahAtmA gAMdhI-citrapaTa darzana bAkI rahe che... A cAlu bhedabhAva : tyAMnA jIvana mAMthI nAbuda thatAM haju daza paMdara varSa lAgavA saMbhava che paNa kALA mA tA ra ra peTanA roja zrI muMbaI jaina yuvaka sa dha ane mANaso virUdhdhanA je pUrvagrahe tyAMnI gorI prajAmAM varSothI jItI mANasa tArAdhI mAraka saMgrahAlaya taraphathI kavInsa reDa upara AvelAM rokasI vAlIne beThA che ane jenI AsapAsa eka prakAranI jIvana [ii thIeTaramAM vALa mATIna lyuthara kIMganuM kAkAsAheba kAlela paraMparA ghaNA lAMbA samayathI jAmelI che te nAbuda thavA mATe A jo karInA pramukhapaNA nIce jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. daza paMdara varSanI mudata bahu lAMbI na gaNAya. paNa e tane [ ra sI thIeTaramAM bahene temaja bhAio ghaNI moTI saMkhyAmAM nizcita che ke A kALA gerAnA habasI amerikanane dhana thayA hatA. kAratamAM muMbaInI vidhAna pariSadanA sabhya hamezAne mATe rojabarojanA vyavahAramAMthI nAbuda yojAyo - sau. madinAbahene ja vaNava jana to tene kahIe" e pada - se bhaLAvyu hatuM. muMbaI rAjayanA majura pradhAna ane gAMdhI . "amArI laData koI eka yA bIjA mANasa sAme tethI ramAraka savAlayanI mubai zAkhAnA pramukha zrI zAntilAla zAhe che paNa eka prakAranI jIvanapadhdhati sAme che. ane A nAbudI amerikAthI bhAratamAM eka mAsanA pravAse padhArelA tyAMnI hebesI te karavAmAM ahiMsaka satyAgraha anupama upAya che e ET, bhI kImanI AgevAnA DI. kAgane eNne temanAM patnIne AvakAra Apyo ' amArA nAnA sarakhA AndolanathI paNa dhi thayu A to hato tyAra bAda kokAsAheba kAlelakare che ane vizeSa: paMri che. A ahiMsAne mAtra sAme upasthita thayelI eka yA bIjI [ ja caya karAvyo. thoDA samaya pahelAM teo amerikAnA pravAse gayelA paristhitino sAmano karavA pUrato upayoga" thar ne joie, paNa nI dila AvelA ane Do. kauge habasI komanA thakI gAnuM sanmAna paNa samagra mana vANI ane kema te bhAvanAthI prerita ane tyAre teo Do. kIganA pratyakSa samAgamamAM prabhAvita banavA joie. Izu khrista o mATe amane preraNA mAnanI rakSA arthe, alAbAmA DIsTrI ApI che ane mahAtmA gAMdhIe A vRttine amalI banAvAyA A kiTa mAM cAlatA jAhera basamAM gerA kALAne mATenI amane padhdhati zikhapI che. A je bheda karavAmAM AvatA hatA te sAme ' " tyArabAda mIsIse kIMga. je bahu sArA saMgItakAra che. temaNe 1 381 divasa sudhI satyAgrahanI laData calAvI. aMgrejI bhASAmAM racAyelA be pado saMbhaLAvyA, jemAMnuM eka hatI te viSe sIdhI mAhItI dharAvatA hatA. A pada hatuM "Lead, kindly Light, amid the A smaraNo temaNe raju karyA ane gAMdhIjInA encircling gloom, Lead thou me on! (2maLI sityAgrahano vicAra dura dura dezamAM kevI jati tAro dAkhavI mAre jIvanapaMtha ujALa) ane bIjI para che. kIga gAMdhIjInI vicArasaraNInA uDA che tenA khyAla Ave. hatuM : "By and by, Iray my burden down : madhara ke gavAyelA A bhAvanAvAhI pade sAMbhaLIne sIe A abhyAsI che, eTaluM ja nahi paNa, teo pitAnA samAjanA AvA prazna hala kara ' A prasannatA anubhavI. lAmAM te vicArone pratyakSa amala karI rahyA che. tyAra bAda A avasara upara khUba takalIpha laIne dilhIthI che. Ama jaNAvIne temane temanA patnInI khAsa AvavA badala kAkAsAheba kAlelakarane kI me e jenI ane temanI laDatanA anya eka habasI yuvaka saMghanA pramukha zrI khImajI mADaNa bhujapurIoe AbhorA | sothI DeDIkanu puSpahAra vaDe temaNe mAnyo ane temane puSpahArathI sanmAna karyuM. pachI temanA adhinAyaka jya che. bhArata bhAgyavidhAtAe rAmIta sonA ST De. kAge A rIte temanuM jAhera madinA bahene gAI saMbhaLAvyuM. ane sanmAna sabhA purI thaI sanmAna karavA badalA ane saMsthAono. . tyArabAda amerikana ekeDemI phera eziyana sTaDIjha taraphathI ata:karaNapUva ka AbhAra mAnatAM je basa taiyAra karavAmAM AvelaMahatma GandhiThe 20th satyAgrahanA pote sUtradhAra hatA teno ullekha : century. Prophet:- mahAtmA gAMdhI tenI sadI karyo ane e matalabanuM jaNAvyuM ke nA amerikAmAM cAlI rahelA raMgabhedane lagatA payagaMbara " e zirSakanuM citrapaTa upasthita sannI - anyAya sAme laDavAnI A paddhati amArA ja janone dekhADavAmAM AvyuM hatuM. gAMdhI smAraka nidhi taraphathI vika ke vIjaLI A vAta daramiyAna ame taiyAra karavAmAM Avela mAMdhIjInA caritra a kAlelakara, revA kIga ane hasIe e ja divasa sudhI tyAM cAlatI dhaNA lokee joyuM che, jyAre A citrapaTa amerikatA maLavAmAM - ane dikarI mukha zrI pI. kAlelakaranA mAnyo ane Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tA. 16-3-59 & thayuM ane te saMbaMdhe zaka pradarzita karavA mATe saMyukata rAjya che. che. ane pariNAme sthAnika lekhAtA amuka praznane teo vizvaSi saMsthAnI khAsa sabhA bolAvavAmAM AvI. A zokasabhAno prasne gaNIne tene lagatA satyAgrahane teo saMmata kare che, prasaMga ane judA judA dezanI rAjyapratinidhionA gAMdhInA AvakAre che. teo jaNAve che ke "hamaNAM ja pelA bhAI mArI : avasAna sa badhe zaka pradarzita karatA ane temane AderabharI sAthe baMdhamAM jamIna DUbavA aMge hAthamatI baMdhamAM keTalAka Ajali ApatA ugAre e sAthe A citrapaTanI zarUAta kuTuMbenI jamIna tathA dhara DUbavA age) carcA karatA hatA. temAM na thAya che ane pachI gAMdhIjInI bAlyakALathI mAMDIne meM kahyuM ke tame sAMbhaLyuM haze. emAM siddhAnta ane vyavahAra - " mA temanA avasAna sudhInI aneka aitihAsika ghaTanAone A bannenI vAta eka sAthe ja AvI jatI hatI. judA judA savAlo E': citrapaTamAM 'aya nipuNatApUrvaka "guthI levAmAM Avela che. vacce pradhAna-gauNuno viveka karavo joIe. dA. ta. dvibhASI | 4 A citrapaTanI vizeSatuM tenI sAthe sAMkaLavAmAM Avela aMgrejI , sTeTa mATe satyAgrahanI je vAta che tene huM jUja ane nAne kAmerI_gAMdhIjInA jIvananI temanA vicAronI AlocanAmAM savAla mAnuM chuM. paNa potAnI jamIna uparathI khasavuM paDe, Eaa rahelI che. te kemenTarI dvArA gAMdhI vicAranuM ApaNane addabhuta potAnAM ghara choDIne nIkaLavuM paDe e praznane huM vizvaprazna | dazerna thAya che. gAMdhIjInuM avasAna, temanAM mRtadehane agnisaMskAra, gaNuM chuM. huM kahuM chuM ke nAnA praznomAM saMdharSa zakti veDaphAvI na ane temanA bhaknAvazeSanuM prayAganI vizALa jaLarAzimAM visarjana joie, teno A rIte pharaka thAya che, buniyAdI vAte, jemAM naitika A sAthe A citrapaTa purUM thAya che. ' ' - prazno " I Da" (bhaLelA) hoya, sAdhAraNa sagavaDe nahi evo che izodhIvAdI che. koganuM svAgata ane gAMdhIjInI bhavya jIvana- jyAre savAla hoya tyAre te savAla game teTalo nAno hoya che : "kathAnuM dezanuM, karAvatA citrapaTanI rajuAta-A banenA A 'paNa tenI vizvavyApaka kiMmata che. eTale e prazna nAno hevA IttA saMmelanamAM bhAre saMvAdI saMga ubho thaye " hato. ane A chatAM mATe gaNAya. bhASA anusAra prAntaracanAnuM daSTAnta A prasaMga upara upasthita thaMyelA saMkhyAbaMdha bhAI bahene Aje le. eka bhASAne amuka aMza eka prAnta pAse jato hoya ane mi apaNe kAMIka navuM jANyuM, joyuM, sAMbhaLyuM AvA madhura saM. eka bIjo aMza bIjA prAntomAM vaheMcAI jatA hoya te datapurva ke chuTA paDayAM hatAM. bhASAne anyAya thAya. tee buniyAdI savAla gaNAya. ene mATe te vinAbAjInA vicArone pakaDavAmAM - laDavA paNa taiyAra thai zakAya. paNa be paripurNa bhASAo eka | sAthe hoya te e te sAdhAraNa sagavaDano savAla thayo. enuM che. " anubhavAtI muzkelI A kaMi naitika mahattvanuM nathI. A rIte jyAre nAnA prazno ane je E " ke vinobAjInI vicAronI AlocanA karavAnuM kAma ghaNI moTA praznanI vAta Ave che tyAre A rIte pharaka thAya che. Lche. vakhata muzkela bane che. temanA amuka vidhAnone amuka artha jenuM naitika mahatva hoya che te prazna mATe ane sAdhAraNuM saga ke samajIne te upara', 'ApaNe amuka TIkA TIppaNI karIe ane vaDone savAla hoya te prazna nAno. ane nAnA praznomAM saMdharSa, pAchaLathI te ja vidhAnone teo kadi kadi e bIje aNadhAryo zakita veDaphAvI na joie eTaluM huM kahuM chuM have ahi no dAkhala arthe raju kare che ke jethI ApaNe AgaLa upara karelI TIkA le. baMdhane kAraNe DUbI jatI jamInane savAla che. te bahu meTa. arthazALavI jAya che. dA. te, IzvarabhAI desAI-sAthenA vArtA- savAla che kAraNa ke emAM nAgarika svAtaMtryane savAla Ave che. karI lApa daramiyAna tA. 26-1-18 nuM bhUmipatra) vinobAjIe ema vyakitanA svAtaMtryanI maryAdA sAme samAja keTaluM AkramaNa karI che. jaNAvyuM che ke "AjanI hAlatamAM ahiMsA pAse evI zakita " zake tevA badhA savAla emAM che." . . . , mAM hovI joie ke ghera beThAM e AkhA jagatamAM zAnti lAvI zake. che A avataraNamAM raju karavAmAM AvelA vicAro atyanta re | Ek ene sArU ApaNe ApaNuM "nAnA nAnAprene pAchaLa ApaNI vivAdAspada che. ke prazna netika mahattvano gaNavo ane kayo - pratikAranI zikita yahi vAparI bhAkhIe. paNa jagatanI zAntinA prazna naitika mahattvano ne gaNo e viSe ugra, matabheda hovAM che ke tenA jevA ja koi naitika ane vizvane spaze tevA prazna sArU saMbhava che. je nadInA baMdhane temAM ullekha che te baMdha Asa- - ene saMgraha karIzuM." e ja vArtAlApamAM AgaLa cAlatAM vine- pAsanA pradezamAM vasatA lekenI AbAdI sAthe saMbaMdha dharAvate bojIe jaNAvyuM che ke ApaNe jo dezamAM ja mAMhamAMhenI heIne amuka vibhAgamAM rahetA lokonA raheThANano pheraphAra sAsu nAnI nAnI laDAiomAM pratikArAtmaka satyAgrahomAM khUMpI jaIzuM, dAyika kalyANanI dRSTie koIne Avazyaka ane samucita lAge. E - ApaNA deza ahiMsAnI zreSTha zikita pragaTa karavAmAM pAcho vinobAjI AvI pharajiyAta karAvavAmAM AvatI herapherane anaitika e paDazeA uparathI vimebAjI dezamAM Aje avAranavAra upasthita lekhatA lAge che. bhASAkIya prAntaracanAne anulakSIne temaNe upara thatA sthAnika prazna upara pratikArAtmaka satyAgrahane bIlakula je mahattvanI rekhA tAravI che te aMge vicAramAM paNa A ja tie mata karatA mathI ema ja ApaNane lAge." A samajaNa upara matabheda hovAno saMbhava che. paNa ahiM te eTaluM ja kahevAnuM AdhAra rAkhIne prabuddha jIvananA gatAMkamAM meM temanA vicAronI prastuta che ke vinobAjI. eka ThekANe dezamAMnI mAMhomAMhenI nAnI 2. je locanA karatAM ema neNAvyuM hatuM ke dezamAM pratikArAtmaka nAnI laDAio aMge cAlatA pratikArAtmaka satyAgrahane virodha kare EaaN satyAgraha enivAryo ane tevI rAjakIya tema ja sAmAjika ghaTa- che ane bIje ThekANe vizvapraznanA nAma upara. baMdhanA kAraNe ::58mAM avAranavAra ane che ane AvA prasaMgee satyAgraha pitAnAM gharabAra choDavAnI tyAM vasatA lokone vinobAjI nA kahe che. | vA ja joIe ane ema karavAthI satyAgraha karavAnI. ApaNI : che ane te kAraNe AkramaNakArI satyAgraha karavAne teo adeza | na ETV zakita ghaTatI nathI paNa vadhe che. " '' ke '' Ape che. pariNAme pahelA mantavya upara AdhAra rAkhIne karavAmAM tyArabAda tA. 16-2-58"nuM bhUmiputra mArA jovAmAM AvelI vicAraNA pachInA mantavyamAM prakAzamAM khoTI Thare che, | .. AvyuM. temAM zrI. bhAMgIlola gAMdhI sAthenA vArtAlApa daramiyAna arthazUnya bane che. lokazAhI aMgenAM temanA vicAranuM telana vinobAjIe je vicAro darzAvyA che te uparathI ema mAluma paDyuM A ja kAraNe atyanta vikaTa banI jAya che. vinobAjIne paDe che ke jagatanI zAnsinA ke tenA jevA ja keI nitika ane samajavAmAM tema ja samajAvavAmAM A muzkelI avAranavAra vizvane spaze, tevA praznane vinobAjI koi jude ja artha kare anubhavAya che. ja paramAnaMda vivAdAspada nI che je karavAmAM AvelA vi 3 nAkhIe. pUNa jAta Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-19 prabuddha jIvana kUMcaLanI parikammA ( 16 mI phebruArInA prabuddha jIvanathI anusa dhAna ) e ramujI anubhavA bAgezvarathI pAchA AvyA bAda amArI sAthenAM traNa bALako jemanA AgaLa upara ullekha karavAmAM AvyA che temane me' khUba hasatAM khelatAM joyA. temanAmAMnA ekane e Apa re marI gayA !' ema melatAM sAMbhaLyuM! ane mArI sAme joine hasatA dekhyA, eTale khIjo pazu melavA kSAgyo ke "o bApa re marI gayA" ane mArI sAme joine hasavA lAgyA, meM pUchyuM' "rAjula, kiraNa, A zuM khele che ane kema haso che ?" temane vizeSa pUchatAM mane mAluma paDayuM ke Agale divase gAmatI nadI oLaMgatA huM pANImAM jhakheALAyaleA tyAre e bApa re marI gayA'' ema hu bUma pADI uThelo. e hakIkata huM te! bhUlI gayeA hatA, paNa chekarAMoe te pakaDI lIdheluM ane jyAre ane tyAre te khelatA rahyA ke dAdA, e bApa re marI gayA". A jANIne mane bhAre ramuja paDI ane huM paNa khaDakhaDATa hasI paDayA. eka te ApaNe ApaNI bahAdurInI game teTalI zekhI karatA hAie te paNa kAMika AktanA ke zArIrika akasmAtanA sayeAga ubhA thAya che tyAre sahajapaNe AvA bhayasUcaka udgArA ApaNA meDhAmAMthI nIkaLI jAya che. ApaNA mananA UMDANamAM mRtyunA kavA bhaya rahelA che tene A uparathI ApaNane khyAla Ave che, ane kAMI paNa Aphata AvI te jANe ke mRtyu ja sAme AvIne ubhuM rahyu hAya eNma ApaNA ajJAta manane lAge che. ane khIjuM bALakAne mana nAnA meTAnA bheda hotA ja nathI. meTAnu paNa kAMika hasavA jevuM temanA hAthamAM Ave te te pakaDIna meTAne upahAsa karatAM, TIkhaLa karatAM, nakala karatAM teo acakAtA nathI. pachI vilemAMthI kAi temane Ama karavA bAbata dhamakAve te pragaTa rIte tevu' TIkhaLa karatAM aMdha thAya che, paNa ekalA paDe tyAre temanAM AvAM TIkhaLA, upahAsA ane nakalA cAlatI ja heAya che. 219 dabaDAvavAnA kaiM artha ja nathI. te koinuM jANI joine apamAna karavA mAgatA nathI tema ja sabhyatAnA ApaNA cittamAM rUDha thayelA khyAlA paNa temane sparyAM hetA nathI. koI ThekANe hasavA jevA TucakA hAtha lAgyA te te TucakAnuM punarAvartana kaMdha samaya sudhI karyAM ja karavu' A temane svabhAva che ane emAM temanA nirdoSa AnaMda rahelA che. Ama vicArIne temane A bAbatane 4pA ApavAnuM teA cheDI dIdhuM, eTalu ja nahi paNa, pachI te amane paNa temane cepa lAgyA ane huM ke ajitabhAi mekhI ke bAbAne pUchavA lAgyA ke " kema ahiM` game che ke nahi ?' ane teo have !'' ema javAba ApavA lAgyA ane evI ja rIte temanA sadaza praznanA ame paNa mehu bhAre karIne, avAjane ghAgharA banAvIne " hAve !'' ema javAba vALavA lAgyA. ane Ama paraspara usavA hasAvavAnuM ThIka samaya sudhI cAlyA karyu. kausAnImAM chelle divasa juna mAsanI pahelI tArIkha ane ravivAra-A. amArA kausAnInA nivAsane chelle divasa hato. huMmezA mAka Aje pazu ugatA sUryanA maMgaLa subhaga darzana sAthe amArA dainika kArya krama zarU thayA. ahiM ame rahyA e daramiyAna himazikhAnAM gaNyAgAMThayA divasoe darzana thayAM hatAM. paNa pUrvakAzamAM judI judI kaLA dhAraNa karatA sUdaya nihALavAne AnaMda te| amane huMmezA prApta thatA ja hatA. AjanA sudharelA lekhAtA jIvanamAM meADA suvuM ane meADA uThavu e lagabhaga eka cAlu prathA jevuM banI gayuM che, kudarate ge velI--khAsa karIne ApaNA deza pUratI-dinarAtanI racanAthI A prathA viparIta che ane pazcimanA dezAmAMthI AvI utarelI che. ApaNA visa ane rAta sarerAza bAra kalAkanA hAya che. divasanA ugavA sAthe dainika pravRttine Arabha thAya ane rAtrInA Agamana sAthe badhI pravRtti saMkelAvA lAge ane nivRttinA ArAmane Adara karavAmAM Ave. nairnika jIvanane Ave! krama ApaNA mATe svAbhAvika lekhAvA joie. savAranA vahelA uThuvu, e traNa mAIla pharavA javuM, AkAzamAM khIlatA arUNAdayane--sauMdayane-karatAM karatAM ke kAI uMcA sthAna upara sthira thaIne nihALavA AnA je AlhAda che, mana tathA zarIrane AthI je tAjagI maLe che tene savAranA sAta, ATha ane kAI kAi kArasAmAM nava vAgyA sudhI khIchAnAne nahi choDatA lAMkane zI rIte khyAla Ave ? covIza kalAkanA divasamAM huMmezA e adbhuta ane gahana ghaTanAe bane che: eka sUnA Agamanane lagatA, bIjI sUryanA visarjanane lagatI. A ghaTanA haMmezA banatI hAine tenuM krAi mahattva sAdhAraNa lekaeNnA dilamAM hAtuM nathI. paNa jenAmAM samajaNu ugI che, dRSTi khulI che, rasavRtti vikasI che, saune jANavA ane mANavAnI tamannA taMgI che tenA mATe A banne ghaTanAe AdhyAtmika anubhUtinI preraka ane izvarAnusaMdha nanI utpAdaka banI zake che. pUrva kSitijanI kAra uparathI sUryanA lAla khine dhIme dhIme u Mce Avatu jovA sAthe sthULa bhautika duniyAnA stara uparathI ApaNuM mana paNa uMce uDavA lAge che ane kAMika alaukika ApaNI sAme banI rahyu` chaeN, bhajavAI rahyu che evu' saMvedanacittataMtrIne kuMpAyamAna karavA mAMDe che. A ja sUryodaya ane sUryAsta pahADI pradezamAM kAi judI ja vilakSaNatA dhAraNa kare che. pahADanuM gaMbhIra vAtAvaraNa, dhummasanAM cAlu AvaraNaanAvaraNu, koi parvatanI kAra pAchaLathI thatA sUryanA ugama ane evI ja rIte anya kAI pUtanI pAchaLa thatuM tenu vilApana, vAdaLAnA avAranavAra thatA avarAdhenA kAraNe sUryaOkiraNAnuM cAlyA karatuM vakrIkaraNa ane tenA lIdhe bhUtaLa upara racAnA prakAza chAyAnA nAnA meATA velabuTTA AvA eka khIjo prasaMga jaNAvu, nainItAlamAM ame evaresTa hoTelamAM hatA te daramiyAna savAranA bhAgamAM nava vAgyA lagabhaga ame brekaphAsTa ( savAranA nAstA) mATe nIcenA DAinIMga rUmamAM ( jamavA khAvAnA oraDAmAM) jatAM ane eka Tebala AsapAsa gaDhavAtA. bAjunA Tebala upara vaDodarA bAjunA eka DAkTaranu. kuTuMba paNa cA nAstA mATe geThavAtuM, DAkTaranAM patnI zarIre jarA sthuLa hatAM; avAja jarA jADo ghAgharA hatA ane bhASA hatI caretarI. hoTelamAM sAthe rahetAM ekamekanA paricaya thayelA. savAranA nAstA vakhate maLIe tyAre sahaja rIte ekamekanAM khAra pUchIe ane nainItAla' dhruvu lAge che, game che ke nahi evA paspara savAlajavALe cAle. A rIte vAtavAtamAM DAkaTaranAM patnIne meM pUchyuM " kema tamane ahiM game che ke nahi? '' temaNe ghedharA avAje jarA lahekA sAthe cAtarI bhASAmAM javAba ApyA "hAve !''. cheAkarAoe A pakaDI lIdhuM ane pachI jyAre bhegA thAya tyAre ekabIjAne pUche " kema ahi gameche ke nahi ? " ane bIjo mehu bhAre karIne jADA avAje javAba Ape " have !' ane pachI banne ane traNe sAthe hoya teA traNe bALakA khaDakhaDATa hasI paDe. A temanI mazkarInI amane khabara paDI tyAre ApaNI sAthe rahetA mANasAnI Ama mazkarI na thAya ema temane khUba samajAvyA ane eTalethI te nahi aTakayA eTale dhamakAvyA paNa kharA. Ama chatAM paNa krama ahiM game che ke nahi ?'' " have " e temanI praznottarI cAlyA ja karI. paNa pachI dhIme dhIme vicAra karatAM amane samajAyuM ke AvI bAbatamAM bALakA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvAM kAraNAne lIdhe pahADI pradezanA sUdiyA ane sUryAstA vadhAre mehaka ane rAmAMcaka lAge che, apeAranA bhAgamAM ajitabhAi, mArI patnI ane bALakone laine saralAdevInA Azrama tarapha gayA hatA. hu" beTho beTho patrA lakhate! hateA athavA te AhmArAmAM kayAM javuM ane zuM jovuM tenA AmaeNArAnI gAIDa uparathI kAryakrama ghaDatA hatA. bahena menA Tebala upara citraklaka pAtharIne sAme dekhatu' dRSya AlekhI rahI hatI. himapava tA savAranA bhAgamAM te adRSTa rahyA hatA, paNa apeAranA bhAgamAM e dizAethI vAdaLanAM AvaraNo dhIme dhIme UMcakAI rahyAM hatAM ane tenAM judAM judAM zikharo amArI sAthe saMtAkukaDI ramatAM hatAM. ghaDi lakhuM, Di sAme badalAtI jatI dRSyalIlA nirakhyA karUM - ema dvilakSI prakriyA vacce, vahetA jatA jharaNAnI mAphka samayanu vaheNa dhIme dhIme vahI rahyuM hatuM. sU madhya AkAzathI pazcima bAju sarI rahyo hatA ane tenA prakAzanI prakharatA dhIme dhIme ghaTatI jatI hatI ane sAme badalAtA jatA takhtAnA kAraNe kadAca Aje sAMje himapatA spaSTapaNe jovA maLe evI AzA ubhI thatI hatI. ajitabhAi lakSmI Azrama joine ane saralAdevInI rajA laine pAchA AvI gayA hatA. caneAdA AzramathI gerakhabhAi ane mahAbhArAyajI paNa amane mAvA mATe AvI caDayA tA. ozarImAM sau chuTAchavAyA goThavAI gayA ane sAme pratyakSa banI rahelAM himazikharAne nihALavA lAgyA. Ama ekaThA thaie tyAre cA pANI te| hAya ja. dezanI adyatana paristhiti, khAdI pravRtti, bhUdAna, grAmadAna, gAMdhIjI ane vinAbAjI, bhArata ane pAkIstAna, amerikA ane rIA, dezamAM vadhatI jatI vibhAjaka manodazA, - Ama aneka gaMbhIra viSayo upara amArI vacce haLavI carcA cAlatI rahI. Avate varSe ApaNe badhAM kailAsa. mAnasasarAvara jazu ane te mATe AvA AvA prakArano prabaMdha gADhavIzuM" - AvuM AyeAjana paNa ame vicArI lA. mahAtmArAyajI A bAju vaSeryAMthI kAma karatA hatA. teo tema ja gArakhabhAi A pahADI pradezanA - A bAju vasatI prajAnA jIvananA - ThIka ThIka huM anubhava dharAvatA hatA. A anubhavamAMthI tAravI tAravIne te banne mitrAe amane keTalIka vAto saMbhaLAvI. ahiM. pahADamAM vasata AdamI nIcenA sapATa pradeza upara jAya teA ane pradezanA bhinna svarUpa a Mge tenuM sa Mvedana kevu hAya che tene nIcenA temanA eka anubhava uparathI . mahAtmArAyajIe khyAla ApyA. temaNe jaNAvyuM ke "huM kAnapura ke dIlhInA gAMdhI AzramamAM hatA e daramiyAna eka pahADI AdamI kai kAmasara AnyA ane amArI prabuddha jIvana sAthe e traNa divasa rahyo, paNa zaherI rastAo ane galIgucIthI khuba kaMTALI gayA. teNe jaNAvyuM ke "A zahe ranI galIguMcIthI huM te trAsI gaye| hyuM. je kAi ThekANe javu hoya te eTaluM badhu lAMkhuM lAge ane kreme karIne dekhAya ja nahi. pahADamAM tA. 16-3-59 te jayAM javu hoya te sAme dekhAya - bhalene traNa cAra mAchala dUra hAya - ane jaldIthI paheAMcI javAya." pahADInI dRSTie A sa Mvedana taddana sAcuM ane svAbhAvika hatuM. Ama amAro vArtAlApa cAlI rahyo hate. e daramiyAna himapa te| ADenAM sa` AvaraNA khasI gayAM hatAM ane 210 nAilanI AkhI rei-zikharamALa-bhAre spaSTa ane cAra divasa pahelAM jevAmAM AvI hatI tethI paNa vadhAre cokhkhI dekhAvA lAgI, kAraNa ke satrAranA vakhatamAM sUrya eka khUNe pAchAnA bhAgamAMthI AvatA hAine sUryanA sIdhe taDakA A zikharamALa upara paDatA naheAte, jyAre atyAre pazcima AkAzamAM nIce utarI rahelA sUryanA taDakA sIdhA himapa te upara paDatA hatA ane tene lIdhe e pradezA rUnA pAla jevATika jevA--cakacakita lAgatA hatA. sUrya jema nIce utaratA gayA tema sUrya` prakAza "pILAza dhAraNa karavA lAgyA ane pariNAme himapa tee paNa senerI raMga dhAraNa karyAM. 'A trizUla che, A nadAkATa che, vacce jhaMkhe dUra dekhAya che te naMdAdevI che, DAbI bAjue kAmaDha uMcuM mAthuM rAkhIne ubhA che. uttara dizAnA bIje cheDe kedAranAtha ane dro nAya DeAkIyuM karI rahyA che." Ama ekamekane sAmenAM himazikhAnI oLakhANa karavA karAvavAmAM ame bhAre utsAha anubhavavA lAgyA. gArakhabhAnuM kahevuM hatuM ke A rUtumAM savAranA bhAgamAM te himapatA avAra navAra cokhkhAM dekhAnAM hAya che. paNa sAMjanA bhAgamAM AvuM spaSTa darzIna bhAgye ja thAya che. sUryanI adhe gati sAthe hiMmate uparanI raMgachAyA badalAye jatI hatI. zuddha saphedamAMthI Ache pILA, temAMthI dherA sAnerI, temAM vaLI lAla gulAbI raMganI AchI chAMTa, ane temAMthI chevaTe zuddha cakacakatA trAMbA jevA lAla raMga--Ama himapatra tA upara cAlI rahelI varSoM parivata nanI lIlA AMkhone mugdha banAvI rahI hatI. sAmenAM badhAM zikharemAM paNa mahAdevanA trizULanu smaraNa karAvatA traNa zikharavALA trizaLa amArU sauthI vadhAre dhyAna khecatA hatA. bIjA himapatA karatAM pramANamAM te kAMika vadhAre najIka hAine sauthI vadhAre UMcA ane prabhAvazALI lAgata hatA. A himazikharo sIdhI lITIe 30thI 35 mAila antare hevAnuM pAse beThelA mitrA jaNAvatA hatA. sUrya have to AthamI cUkayA hatA. himazikharo upara pratibiMbita thai rahelAM kiraNe! lupta thavA mAMDayA hatAM. Ama chatAM paNa trizaLa upara hajI paNa trAMkhIyA lAla raMga coMTI rahyo hatA. e paNa Akhare alApa thaye! ane hiMmataee jANe ke vaNu - vikAramAMthI mukita meLavI na hoya tema have AkhI zikhara mA Le rA kheA DI bhukharI kAnti dhAraNu karI hatI. sAmenu dRzya kAi jaTAdhArI. kheMgo soDa pAtharIne sUtA na hAya - umApati, caMdra maulIzvara, nIlakaMTha mahA deva jANe ke amArI sAme pragaTa thayA na hAya-eveza gana, gUDha, bhavyatAthI paNa uparanA koi bhAva dAkhavatuM hatuM. Aje ame hina - divasanA bhAgamAM himazikharAnu... darzana Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-59 prabuddha teAnA samagra vistAranAM je spaSTatApUrvaka mana bharIne dana karyAM te kAraNe amArA ahinA nivAsa sarva prakAre artha sabhara banI gayA hAya evI UMDI tRpti ame anubhavavA lAgyA. divasa pUrA thayA; ajavALAM saDelAvA lAgyAM. rAtrIne prAraMbha thayA; spaSTa hatuM te agAcara banavA lAgyuM'; DhALa DhoLAva, khINa, medAna ane pAchaLa AvelA patAnI hAramALA - Ama ekathI anyane vizAjita karatI spaSTa ane gherI rekhAe AchI ane aspaSTa banavA lAgI ane blu' ekarUpa banI rahyuM hoya eve bhAsa thavA mAMDayA. Aje je mahInAnI pUrNimA hatI. pUrva AkAzamAM sALe kaLAe zobhatA caMdra ugI rahyo hato ane girimALAo upara peAtAnAM dhavala teja pAtharI rahyo hatA. eTale javAne vakhata thayA ema samajIne mahAtmArAyajI ane gArakhabhAi catAda javA mATe ubhA thayA. ame kahyuM "have atyAre kyAM jaze ? ahiM rokAi jAone ?" temaNe javAba ApyA ke "ame ema samajIne ja AvyA hatA ke AvatI kAle tame javAnA che teA sAMje tamane maLI laie, ane pachI cAMdanImAM cadA sudhI cAlI javAmAM majA paDaze." jo khIje divase ahiMthI vidAya thavAnuM na heAta te| huM paNa temanI sAthe cAMdanImAM bhaTakavA nIkaMLI paDayA hota' evA vicAra temane jatA joine mArA cittane sparzI gayA, temanI sAthenA amAro paricaya te bahu Tu ko hatA, - ema chatAM paNa temanu saujanya, sauhArda, sAdAi ane saMskAritAnA kAraNe temanA viSe amArU vli UMDI prIti anubhavatuM thayuM hatuM. A kAraNe svajanA chuTA paDe ane khinnatA anubhave evI khinnatApUrNAMka ame chuTA paDayA. pachI ame bhejanAdithI paravArIne suvAnI taiyArI karavA lAgyA. paNa ema jaddhithI 'dha kema Ave ? Aje te pUrNimA hatI. samagra giripradeza upara caMdramA amRtasudhA varasAvI rahyo hatA. pelAM himapa te paNa rUnA pAla jevA aspaSTa ane ema chatAM mukhya zikharane AMkhA tAravI zake eTalAM spaSTa amArI AMkhAne vAre vAre pAtA tarapha kheMcI rahyAM hatAM. A kAraNe, ame gharamAM hatAM, chatAM amArI najara - bahAra ja deDayA karatI hatI. A pradeza pahADI hateA, rajanInA Agamanane lIdhe zyAmavaNu baneluM AkAza svaccha nimA~La hatuM. pariNAme pUrNa kaLAe khIlI rahelA caMdranI AbhA, ApaNe sapATa pradeza upara anubhavIe chIe te karatAM ghaNI vadhAre ujajvaLa ane jANe ke AMkhAne AMcha detI hoya evI jAjaramAna lAgatI hatI. caMdranu laka cakacakita rUpAnI thALI jevu nahi paNa jANe ke jhagamagatA hIrAthI chalakAtAM rUpAnA pAtra jevuM jhaLakI rahyuM hatuM. vyApI rahelI kaumudIne lIdhe AsapAsanI vRkSazrI navala rUpa dhAraNa karI rahI hatI. AvatI kAle savAre ahiMthI upaDavAnuM hatuM . te mATe vahelA uThIne sAmAna peka karavAnA hatA. tethI ane teTalAM vahelAM suvu joie ema eka mana kahetuM hatuM. bIjuM mana ema kahetu hatu ke Aje jyAre (0 ra1 jIvana bahAra cotarapha tejane! - prakAzane - utsavasamAraMbha cAlI rahyo che tyAre eraDAmAM purAine sui kema zakAya ? zarIra uMdhavA mAMgatuM hatu, paNa mana te AjanI rAta mANavA mAMgatuM hatuM. savAre vahelAM uThavAnA khyAlathI ane zarIranI mAgaNIne vaza thaine huM sUtA ane thAkane lIdhe UMdha paNa AvI gai. paNa pAche. madharAta khAda uyA; bahAra AvyA; nIce khullI jagyAmAM karavA lAgyA. amArI pAchaLa chavAyalA parvatanA uMcANa bhAga hatA ane te upara madhyAkAzane vaTAvIne pazcimalakSI caMdrabiMba jANe ke laTakatuM hatuM ane cetaka zitara ibha varasAvI rahyu hatuM. sAme vizALa himAlaya amApa kSetraphaLane AvarI rahyo hatA. avaNu nIya gUDhatAnuM - gahanatAnuM - saMvedana Antaramanane gherI rahyuM hatuM. gAMbhIya ane AnaMdanI mizra lAgaNIe cittata MtrInA tArAne dalAvI rahI hatI. AtmA zabdAtIta prasannatA anubhavI rahyo hato. Ama pharatAM, besatAM, ubhA rahetAM keTalA samaya gayA tenI khabara na rahI. Akhare zarIre suvAnI karaja pADI zeDu' sutA, na sutA ane savAra paDI. himapavA amArI upara jANe ke tuSTamAna na hoya ane amane ahiM thI purA dharavIne vidAya ApavA mAgatA na hAya ema Aje paNa amArI sAme te spaSTa AkAramAM upasthita thayA hatA. parama vizvavyApI caitanyanA jANe ke te pratIka na hoya ema amArUM dila temanA viSe bhakitabhAvathI prabhuta banyuM ane manathI vandana karIne temanI ame rajA lIdhI. ahiM ame A divasa rahyA te daramiyAna nArAyaNa nAmane ahiMne bAra tera varSanA chokarA amArU paracUraNa kAma karatA hatA. garIbI eTalI badhI ke tenI pAse paheravAnAM sarakhAM kapaDAM nahAtAM ane hatAM te phATelAM tuTelAM. bhaNatara te tenA bhAgyamAM kyAMthI hoya ? ga MgAkuTiranA mAlIka kepTana dolatasiMhanA khetaramAM te kAma karatA hatA. ame AvyA eTale amArA kAmakAja mATe temaNe amane suprata karyAM, tenuM mADhu namaNuM hatuM ane tenI vANI bhAre mIThI hatI. muMbai bAjue ghAMTIe ane rasAI enI jeNe tumAkhI joI hoya tene te AnI naramAza joine navAI ja lAge. je kAMI kAma batAve te badhuM kare, jarA paNa thAke nahi, kaMTALe nahi ke mAM bagADe nahi. je kAMi kahIe te jI hajura' kahIne sAMbhaLI le ane jarUra hoya eTalA ja javAba Ape. ame ahiM hatA te daramiyAna eka divase sAMje khUba varasAda Avela ane menA tathA ajitabhAinu zu thayu huze enI ame cintA karatA hatA tyAre chatrIo ane Toca laine te javA taiyAra thayelA. tenI garIbI tenI pAse avAranavAra khelAvatI hatI ke "mate muMbaI lai jAone ! Apa kahezo te badhuM kAma karIza.' AvA hekarAne muMbaiH upADI lAvavAnuM pUrNimAnI rAtrIe himazikharevu darzana mane to bahu thAya, paNa tenA mAbApanA te ekanA eka che.kA. AvI javAbadArI levA nI amArI hIMmata na cAlI. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prabuddha jIvana tA. 16-3-59 muMbaI jaina yuvakasaMghano khulAso zrI. sArAbhAI ena zAha taraphathI lokataMtra ane aneka dhAre che te saMghanA keI paNa udeza ke nItine bAdhaka nathI ane sAmayikemAM keTalAka samayathI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI kAryavAhI paraspara bhAIcArAnI vRddhinuM sAdhaka che. ane saMdhanI kAryavAhInI " saMbaMdhamAM carcApatro pragaTa thaI rahyA che. A carcApatroe saMghanI TIkA karatAM carcApatro prabuddha jIvanamAM pragaTa nahi karavAnI nIti kAryavAhI saMbadhamAM keTalIka gerasamajutI pedA karI che. tethI te saMbaMdhamAM ema jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke jyAre paNa koI viSe khulAso karavAnI jarUra lAgavAthI saMghanI kAryavAhaka samiti sabhyane saMdhanI koI paNa kAryavAhIthI asaMtoSa thAya tyAre te taraphathI A nivedana pragaTa karavAmAM Ave che. viSe te saMghanI kAryavAhaka samitine lakhI zake che ane muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI chellA pAMca-sAta varSathI kAryavAhaka samitinA sabhyo sAthe carcA karI zake che. ane vArSika samUhabhojana goThavavAmAM Ave che. A samUhabhejane tethI tene saMtoSa na thAya te jarUrI sabhyonI sahIo sabhyadITha bhojana kharca pate cekasa phALo laIne javAmAM meLavIne rIkavIjhInathI saMdhanA sabhyonI asAdhAraNa sabhA te Ave che. gayA varSe dezamAM dukALa jevI paristhiti hovAne kAraNe bolAvI zake che ane prastuta bAbatamAM tene nirNaya meLavI zake AvuM samUhabhojana yojavAmAM AvyuM nahotuM. A varSe tA. 9 che. saMdhanI kAryavAhIthI asaMtoSa anubhavatA koI paNa sabhya 31-10-18 nA roja maLelI kAryavAhaka samitie saMdha taraphathI mATe A baMdhAraNIya bhAga che. saMdhanA mukhapatranuM kArya saMdhanA anukuLa samaye AvuM saMmUDabhajana goThavavuM ema nakakI karavAmAM uddeze ane kAyanItine paze tevA lekho ane vicAra pragaTa AvyuM hatuM ane tene lagatI jAherAta tA. 15-11-18 nA karavAnuM che. ane saMdha taraphathI cAlatI pravRttione jarUrI jAhe- prabudha jIvanamAM karavAmAM AvI hatI. A jAherAta vAMcIne AvA ' rAta ApavAnuM che. saMghanI cAlu kAryavAhInI TIkA karatAM carcA samUhabhejane nahi goThavavAne anurodha karate tA. 12-12-58 nA patrane sAdhAraNa rIte saMdhanA mukhapatramAM pragaTa karI zakAya nahi. reja eka patra zrI. sArAbhAi ena. zAhe saMdhanA maMtrI upara kAraNa ke tema karavAthI saMghanuM mukhapatra carcApatro ane tenA lakhyuM hatuM. e ja patramAM saMghanI kAryavAhInI TIkA karatA khulAsAomAM aTavAi jAya, ane ema thatAM Aje prabuddha jIvana temanA patro saMghanA mukhapatra prabudhdha jIvanamAM pragaTa nahi karavA mATe akhatyAra karavAmAM Avela dhoraNa jALavavAnuM azakya banI jAya. badala temaNe vAMdho uThAvyo hato ane tevA carcApatro prabudhdha Ama puraspara lAMbI carcA cAlavA chatAM zrI. sArAbhAI jIvanamAM pragaTa karavA joie evo temaNe aMgraha dAkhavyo hate. pitAnA vicArone kAryavAhaka samitinA sabhya pAse svIkAra A patranA javAbamAM zrI. sArAbhAI ena. zAhane tA. karAvI zakayA nahi ane kAryavAhaka samitie samUha-bhojanane 2-1-18 nA roja maLanArI kAryavAhaka samitinI sabhAmAM raju TharAva kAyama rAkhavAnuM ane prabuddha jIvanane lagatI akhatyAra thanAra temanA patrane lagatI carcAmAM bhAga levA mATe hAjara rahe karavAmAM AvelI nItine vaLagI rahevAnuM sarvAnumate TharAvyuM. zrI. vAnuM nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. ane e mujaba tA. sArAbhAI zAhanI A be mAgaNIo nAmaMjUra thatAM temaNe jAhera 2-1-59 nA roja maLelI kAryavAhaka samitinI sabhAmAM teo dainika patramAM-vizeSa karIne lokataMtramAM-saMdhanI kAryavAhI sAme hAjara rahyA hatA. ane temane patra raju karavA sAthe temanAM carcApatra ne lekha lakhavAnuM zarU karyuM. A saMbaMdhamAM saMdhanA vicAro vyakata karavAnI temane purI taka ApavAmAM AvI hatI. ane maMtrI taraphathI tA. 18-1-59nA roja patra lakhIne temanuM dhyAna temanI sAthe kAryavAhaka samitinA sabhyoe lAMbI carcA karI hatI. kheMcavAmAM AvyuM ke teo saMdhanA sabhya hAine jAhera patramAM - zrI. sArAbhAI ena. zAhe A carcA daramiyAna rajU karelA saMdhanI kAryavAhI sAme carcA ane lekho lakhI rahyA che te vicArone sAra e hatuM ke AvA samUhabhejano javA e saMdhane cogya nathI temaja ba dhAraNIya prathAthI tadana virUddha che, paNa A jarA paNa zobhatuM nathI; A saMbaMdhamAM saMdhanuM traNa-cAra vAra cetavaNI sAme kevaLa dulakSa sevIne temaNe saMdhanI kAryavAhI sAme khAsa dhyAna kheMcavA chatAM AvAM bhajano goThavavAnA mohane saMdha tathA tenA agragaNya kAryakartA sAme jhuMbeza zarU karI che ane choDato nathI; saMghe AvAM samUhabhejano haMmezAne mATe baMdha aneka bAbatane vikRta rUpa ApIne teo saMdha viSa tarehakaravA ja joIe ane sabhya taraphathI saMghanI kAryavAhInI TIkA tarehanI gerasamajutIo ubhI karI rahyA che. enA mULamAM temanI karatAM carcApatro prabuddha jIvanamAM pragaTa thavA ja joIe. saMdhanA be mAgaNIonA asvIkArathI temane thayele tIvra asaMtApa che, sabhyane A khArA hakaka che. ane e asaMtavathI AghAta pAmelA mAnasanA A badhA svAbhAA saMbaMdhamAM kAryavAhako taraphathI. ema jaNAvavAmAM AvyuM vika pratyAghAto che, te uparanI vigate jeo vAMcaze temanA hatuM ke je prakAranuM samUhabhojana ye javAnuM saMdhanI kAryavAhI dhyAya upara AvyA vinA nahi rahe. vicAre che e ane Aje lagna yA dhArmika samAraMbha nimite jAtA moTA pAyA uparanA bhojana samAraMbha vacce ghaNe moTo 4547, dhanajI sTrITa, maMtrIo, taphAvata che, ane saMdha je prakAranuM sahakArI samUhabhejana javA muMbaI-3, muMbaI jaina yuvaka saMgha (pAchaLanA pAnAthI cAlu) thoDA divasa pahelAM sarvodaya hoTelathI AgaLa eka ghI, tela anAja ane paracuraNa cIjo vecatI dukAnethI ame DAlDA kharIdatA hatA evAmAM te dukAnanA thaDA upara beThelA chokarAnA bApane maLavAnuM banyuM. tenuM nAma maMgArAmajI. ummara 70 varSa upara haze. vALa dhoLA ane AMkhe jarIpurANuM cazmAM caDhAvelA, ane gAlamAM khADA paDelA. temanI sAthe vAta karatAM teo svAmI AnaMdane sArI peThe jANatA hatA ema amane mAluma paDyuM. amane svAmInA mitra jANIne temane khUba AnaMda thaye. svAmI AnaMda viSe bolatAM temaNe jaNAvyuM ke "svAmI amAro moTo visAme hatA ane sukhadu:khanI vAta karavAnuM mana kholavAnuM- teo eka sthAna hatA. temanuM ahiM vasavuM anekane AzIrvAda- rUpa hatuM. teo ahiM rahetA ane ame temane maLatA tyAre duniyAmAM ane ApaNA dezamAM zuM cAlI rahyuM che tenI amane temanI pAsethI khabara paDatA. amArI koI paNa agavaDa TALavA teo sadA tatpara rahetA. teo have te amane sadAne mATe choDI gayA che" ema kahIne e viSe temaNe UMDI khinnatA vyakata karI. teo be vAra amane gaMgAkuTiramAM maLI gayA. pahelI vAra AvyA tyAre amArA mATe ceDAM kula laIne AvyA hatA. bIjI vAra AvyA tyAre ceDAM phaLa laI AvyA. Aje temanA viveka-sabhyatA joine ame khUba rAjI thayA. temanI sAthenI vAnamAM paNa te bAjunI garIbAI-kema jIvavuM ane TakavuM-tenI UMDI muMjhavaNa tarI AvatI hatI. AvI paristhitimAM A vaye vRddha AdamI potAnAM bhUtakALanAM varSe yAda kare-"tyAre kevI nIrAMta hatI ane sukha hatuM ? peTa bharavAnI jarA paNa cintA nahotI ane bhagavadbhajana paNa sukhethI cAlyA karatuM hatuM." ema kahIne AgaLanAM varSonI sukhamayatA ane AjanI Arthika bhIMsanI sarakhAmaNI kare ane AjanI akaLAmaNamAM dharama ke bhAtamAM kazuM dhyAna coMTatuM nathI ema jaNAve e svAbhAvika che. apUrNa paramAnaMda muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 dhanajI sTrITa, muMbai, 3. mudraNasthAne 'caMdra pri. presa 451 kAlabAdevI roDa, muMbai 2. Te. naM. 28 3 0 3 * * * * ka ' * * Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa naM.. B 4ra66 vArSika lavAjama rU. 4 - buddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa [, ' varSa ra0 : aMke 22 nI muMbaI eprIla 1, 159, budhavAra zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8, chuTaka nakka : nayA paisA 19. trA kAkAha at taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sAla bAlAla sArA A havAlA sAMje [R(), saMgha Ayojita nRtyalakSI saMskArasaMmelana kaLA kevaLa raMjananuM nahIM, paNa AtmAnI abhivyakitanuM sarvatobhadra sAdhana che." . jhaverI-bhaginIono paricaya rahe che ane te nimitte temanA avAranavAra pravAso . ' * mArca mAsanI 16mI tArIkha ane samavAre sAMje cAlatA hoya che. 1957mAM pirisa khAte jAyelA , sAta vAgye muMbaI khAte marIna lAinsa sTezana pAchaLa InTaranezanala kalacarala phesTIvala'nA yojaka taraphathI bahena AvelA tArAbAI holamAM muMbaI jaina yuvaka saMdha nayanAne nRtyaprayogo raju karavA mATe khAsa nimaMtraNa .. taraphathI nRtyaprayogo dvArA maNipurI nartananI samajutI maLyuM hatuM ane tenA pariNAme bahena nayanA pitAnI ' ApatuM eka saMskAra saMmelana javAmAM AvyuM hatuM. maMDaLI laIne yuropanA pravAse gaI hatI ane perisa, :' A saMmelananI vigata ApavAmAM Ave te pahelAM prastuta , laMDana, braselsa vagere sthaLoe nRtyaprayogo raju karIne nRtyaprayogo raju karanAra jhaverI-bhaginIone thoDo B tyAMnA prajAjanonuM khUba AkarSaNa karyuM hatuM. - paricaya Apavo Avazyaka lAge che. A bahenanAM nAma che nayanA, - A jhaverI bhaginIomAM nartana-kaLAnA saphaLa AviSkAra raMjanA, suvarNa ane darzanA. temanA pitAnuM nAma che zrI. navanIta- mATe jarUrI evuM aMgasauSThava tema ja apUrva lAvaNya che. vaLI - lAla sI. jhaverI, jeo muMbainA eka AgevAna saMskArasaMpanna cAre bahenamAM moTA pramANamAM AkRtisAdRSya che. temanA kaLA vyApArI che ane digaMbara jaina samAjanI eka agragaNya vyakti . nirUpaNamAM mukata bhAva ane saMyamane apUrva samanvaya hema che " che. bahena nayanA ane bahena raMjanA muMbaI yunivarsiTInAM grejyu. ane tethI teo natyadvArA je kAMi raju kare che temAM ApaNane eTa che ane pariNIta jIvananuM saubhAgya temaNe prApta karyuM che. saumya, nirmaLa, ulakSI tattvanuM darzana thAya che ane te vaDe . bahena suvarNA haju gayA varSe em. e. thayela che ane bahena teo ApaNA dilamAM sumadhura saMvedanane jAgRta kare che. '. darzanA inTaramIDIyeTa ArTasamAM abhyAsa kare che. bahena nayanA saMghanA maMtrInuM svAgata pravacana tathA raMjanA lagabhaga chellAM paMdareka varSathI eTale ke temanA nRtyakaLA vizenA dRSTikoNamAM parivartana * abhyAsakALathI mAMDIne nRtyakaLA tarapha khAsa karIne maNipurI A bahenonAM nRtyaprayogo nihALavA mATe upara jaNAvela nirtana zailI tarapha AkarSAyela che, ane A viSayamAM nRtyAcArya muMbaI jaina yuvaka saMdha Avejita saMmelanamAM saMkhyAbaMdha bhAI [ gurU bipina siMhA pAse temaNe varSo sudhI niSThApUrvakanI tAlIma bahene tema ja saMghanA nimaMtraNane mAna ApIne keTalIka saMbhA- * : lIdhI che. bahena suvarNa tathA darzanA A pravRttimAM pAchaLathI vita vyakitao upasthita thaI hatI. prAraMbhamAM saMdhanA maMtrI zrI joDAyela che. kaLArasika mAtapitAnI preraNu, sakriya sahAnubhUti paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe upasthita bhAi bahenane AvakAra tathA saMbhALa nIce cAre bahenoe maNipurI nartanamAM asAdhAraNa ApatAM jaNAvyuM ke "ApaNA dezamAM nRtya, nATaka tema ja saMgIta prAvINya meLavyuM che. muMbaImAM rahIne maLatI tAlImathI saMtoSa A traNe lalitakaLAo avanata kaTinA varganA hAthamAM jaI ' 'na mAnatAM teo prastuta nartanazailInI janmabhUmi AsAmamAM paDavAthI ane ziSTa samudAye tenI lagabhaga upekSA karelI hovAthI * AvelA maNipuramAM pitAnA mAtapitA sAthe jaine ThIka samaya apratiSThita-apamAnita dazAne pAmI hatI, paNa rASTrajIvananA | rahyAM che ane tyAMthI ghaNe anubhava ane preraNuM laI AvyAM che. bIjAM aMge mAphaka A bAbatamAM ApaNe tyAM chellAM trIza . vaLI te siddha karelI nartanakaLAnA prayogo tyAMnA jANItA nRtya- pAMtrIsa varSathI navuM uththAna zarU thayuM che ane A traNe kaLAe .. gurUo samakSa temaNe raju karyA che ane temanI AvI utkRSTa tarapha ziSTa samudAyanuM dhyAna vadhAre ne vadhAre khecAtuM rahyuM che, sAdhanAnI A nRtyagurUoe mukatakaMThe prazaMsA karI che ane temane gurUdeva TAgore sthApela zAntiniketanamAM maNipurI nRtyanI tAlIma antaranA AzIrvAda ApIne kRtArtha karI che. apAvI zarU thaI ane nRtyasamAroha yojAvAnI tyAMthI sauthI A nRtyaprayogo raju karavA mATe dilhI, kalakattA, kAzI, prathama zarUAta thaI. tyAM rahI AvelA gujarAtI vidyAthIo. 1 haidrAbAda vagere moTA zahero taraphathI temane cAlu nimaMtraNa maLatA muMbaI ane gujarAta tarapha pAchA pharyA ane temanI dvArA muMbaI . EF E F . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara4 - samakSa kathaka, 3 sarakAro ane kazI paNa ha tA . bahene maNi upasthita thaI che A A pra buddha jIva na tA. 1-4-pa9 bAjunI zALAomAM nityazikSaNa apAvAne ane jAhera nutya prayogo ryane ApaNe kharA svarUpamAM pIchANI zakIe chIe ane to ja ApaNe yojAvAne prAraMbha thaye. dhIme dhIme e pravRtti vadhAre vyApaka ane te mANI zakIe chIe. nRtyakaLA paNa AvI ja eka kaLA che kapriya banatI cAlI. Aje to aneka zALAomAM tema ja khAnagI jenI TeknIka viSe ApaNe tyAM khUba ajJAna pravarte che. A kuTuMbamAM nRtyakaLAnA zikSaNane adhikAdhika sthAna apAtuM rahyuM ajJAna amuka aMze dUra karavAnA AzayathI A saMmelana yojavAmAM che, ane khAnadAna kuTuMbanI bahena ane dIkarIo jAhera janatA AvyuM che. . " samakSa kathaka, kathakalI, bhAratanATayama ane maNipurI nartanazailInA ' "dhaNuMkharUM gayA ekaTobara mAsamAM muMbaInA presIva avanavA prayogo vinAsaMkece ane kazI paNa hINapatanA khyAla grupanA upakrame, Aje amArA nimaMtraNane mAna ApIne je jhaverI sivAya UMcuM mAthuM rAkhIne rana karI rahela che ane prajAnA - bahene maNipurI nRtyanI lAkSaNikatAo prayoga dvArA ApaNane sAMskRtika vikAsamAM mRtyakaLAno vikAsa agatyanuM sthAna dharAve che samajAvavA mATe ahiM upasthita thaI che te bahenoe "DA-sa evI mAnyatA Aje cetaraka svIkArAtI cAlI che. A ja vega DemeTrezana'ne eka kAryakrama raju karele, te joIne mArA manamAM ane protsAhana ApaNe tyAMnI saMgItakaLA tema ja nATaya kaLAne paNa thayuM ke amArA saMghanA upakrame saMdhanA sabhyo mATe Ave ke maLI rahela che ane bhArata sarakAra taraphathI paNa A traNe kaLAne sArA kAryakrama yojI zakAya te "game che paNa samajAtuM nathI' evI pramANamAM uttejana maLI rahyuM che. lalitakaLAnA upAsakAnI sAmAjika AjanI zocanIya sthitinuM saMghanA sabhya pUratuM amuka aMze prartiSTA Aje vadhatI rahI che ane A viSenA bhUtakAlIna mUlyamAM ' nivAraNa thaI zake. AvA zubha bhAvathI prerAIne meM e bahenanA meTuM parivartana Aje thaI cukayuM che. bhAratanA sAMskRtika vikAsane pitA ane mArA mitra zrI navanItabhAine ane temanI mAraphata . anya dezone paricaya karAvavA mATe dezanA saMgItakAra, nATayakAro e bahenane A saMbaMdhamAM vinaMti karI ane temaNe mArI ane nRtyakAronAM pratinidhimaMDaLe bhArata sarakAra taraphathI paradeza vinaMtine pUrI hArdikatAthI svIkAra karyo, jenA pariNAme Aje mekalavAmAM Ave che. eka vakhata nAcanArI, gAnArI ane vezyA ApaNe ahiM ekatra thayA chIe. . e jANe ke paryAya zabdo hoya evA tuccha bhAvathI natikA tarapha pramukhasthAna mATe kAkAsAhebanI zA mATe pasaMdagI ane gAyikA tarapha ApaNe jotA hatA. Aje nartaka-natikA ' ' karavAmAM AvI? ane gAyaka-gAyikA pratye samAja Adara ane gauravapUrvaka joto "Apa jANe che ke AjanA saMmelananuM pramukhasthAna tharyo che, ziSTasamAjamAM temane UMcA sthAne besADavAmAM Ave kAkAsAheba kAlelakara zobhAvavAnA che. temanA saMbaMdhamAM jaNAvache, ane tadanusAra e pratyeka kaLAne AvirbhAva paNa adhikAdhika vAnuM ke Aja kAla temanI vRtti have AvI sabhAo ane urdhva saMskaraNane pAmI rahela che. vaLI je kaLAe Aja sudhI A , saMmelanathI bane teTalA dUra rahevAnI che ane A vRtti pAchaLa paraMparAgata praNAlinA cogaThAmAM rahIne pradarzita karavAmAM AvatI pitAnA zArIrika svAsthanI cintA rahelI che. vadhatI jatI hatI te kaLAomAM paraMparAnA ISTa ane Avazyaka to sAthe ummara ane tenA pariNAme ghaTatI jatI zArIrika kSamatAne khyAla navA raMga, navA AkAro ane navA bhAvanI meLavaNuM thavA lAgI rAkhIne, haju paNa jIvanamAM avaziSTa varSo daramiyAna zarIra che ane e rIte je purANuM hatuM tenI kevaLa pratikRti ke anu pAsethI vadhAremAM vadhAre kAma laI zakAya e hetuthI, zarIrane bane kRti nahi, paNa tenA kAThA upara navasarjananI bhinnabhinna prakriyAo teTalA zrama, halanacalana ane takalIphathI bacAvatA rahevuM Ave cAlI rahI che. A rIte ApaNe tyAM Aje ApaNe sAmudAyika temane khyAla che ane huM paNa temanA te khyAlane svIkAruM chuM, jIvanamAM badhAM aMgomAM abhinava saMskRtinuM navanirmANa thaI AvakAruM chuM. ane tethI je mArI pAse bIjo keI vikalpa rahyuM hoya ema lAge che, heta to temane A prasaMga mATe khAsa muMbaI AvavAne huM "game che, paNa samajAtuM nathI." Agraha na karata, paNa Aja ApaNuM sAkSaromAM ane kalAvivecakAmAM ' "AjanA prastuta viSaya nRtya upara AvatAM. mane e kahe- jemane ApaNe kharekhara kalArasika kahIe ane kAkAsAheba sAthe vAnuM prApta thAya che ke Aje ApaNI AsapAsa aneka tya- sarakhAvI zakIe evI bIjI kaI vyakita mArA dhyAnamAM na AvI. samAraMbhe avAranavAra jAtA hoya che. ApaNe te jovA jaIe vaLI kAkAsAheba saMbaMdhe vizeSamAM e paNa jaNAvavAnuM ke teo chIe, jokhane AnaMda pAmIe chIe, paNa sAthe sAthe ApaNane A AsAma anekavAra gayA che ane maNipurI nRtya aMge sIdhI badhuM barAbara samajAtuM nathI-AvA bhAvapUrvaka ApaNe ghera pAchA tema ja ghaNI UMDI samaja dharAve che. tyAMnA loko ane nRtyapharIe chIe. game che, paNa samajAtuM gurUothI teo suparicita che ane nathI." AvuM lagabhaga ApaNAmAMnA maNipurInAM zudhdha svarUpe temaNe ghaNuMkharAMnuM sarvasAmAnya saMvedana hoya anekavAra netrapratyakSa karyA che. A rIte che. je ApaNe koI paNa kaLAnA AjanA prasaMgane kAkAsAheba jeTaluM nirmANano khare AnaMda anubhavo bIjI kaI vyakita nyAya ApI na ja hoya te AvI ApaNuM uparachallI zake - AvA AgrahapUrvaka prastuta ardhadagdha sthiti cAlavA devI na prasaMganuM pramukhasthAna zobhAvavA ane joIe. je kAMI sAruM lAge che te te nimittanuM avalaMbane laIne natyazA mATe sAruM lAge che, tenuM rahasya kaLA ane vizeSe karIne maNipurI zuM che te jANavA samajavA ApaNe nartana viSenA emanA khyAle ane sAcA dilane prayatna karavo joIe. saMvedane raju karavA meM temanI pAse "dareka kaLAnI AgavI TekanIka - , mAgaNI karI ane temaNe mArI mAgaviziSTa lAkSaNikatAo-hoya che. NInuM aucitya svIkAryuM, ane tenI samajaNa ApaNane prApta thAya hakAranakAranI vizeSa carcA na karatAM tyAra pachI ja te kaLA sAthe saMbaMdha mArI mAgaNI saharSa svIkArI je mATe dharAvatI kRtienA hArdamAM rahela sonTa [mRdaMga calana nRtya ' ' huM ane amAre saMdha temane atyanta nA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 1--59 pra buddha jIva na . - : 225 nathI. zabda no sAcA paricayamAM zabdanuM sthAna para bhayu. comera avicala citanuM piyara, sukhI, samRddha ane dvArA ja saMbhave che. te no paricaya te e kalAnA UThatA vAMsamAMthI TapakatI rAtimAM tera Thera raho ja ja nihALAne ja kadAca e : lekanuM svapna sAkAra . anupama saurya evo rUNI che. ATaluM prAstAvika nivedana karyA bAda jhaverI bhaginIone bhaMgIthI pitAnI lAgaNI pragaTa karato. A sarvane abhyAsa temaNe vicArelA krama mujaba pitAnuM kArya zarU karavA mArI karI laya ane tAlanA svarUpamAM bAMdhI teNe nartanakalA UpajAvI. vinaMti che. samaya jatAM emAM sAhitya, saMgIta, citra, zilpa,vagere kalAonAM ' maNipurI nartanazailI viSe nayanAbahenanuM pradhAnatAne subhaga samanvaya karyo ane ene vyavasthita tathA nivedana nizcita svarUpa ApI nartananuM kalAzAstra jagatane caraNe arpaNa tyAra bAda zrI nayanAbahene maNipurI nartana zailIne saMkSepamAM - karyuM. Ama nartana e laya ane tAlanI saMvAditAnuM tathA sarva paricaya ApatuM lekhita nivedana vAMcI saMbhaLAvyuM. je nIce kalAonA subhaga samanvayanuM zreSTha pratIka che. ' mujaba hatuM : maNipuranI vizeSatA : maNipurI nartanakaLA "mAro mukhya viSaya te nartana che. ane huM koI vakatA "maNipura eTale prakRtinuM piyara, sukhI, samRddha ane bharyuM dhama ' nathI. zabda joDe bhAre vyavahArika saMbaMdha che; sAhityika saMbaMdha. yu. emera avicala citro jevI, sarjanahAranI mudrAo jevI nathI, koI paNa kalAno sAro paricaya te e kalAnA mAdhyama girimALAothI gherAele e pradeza che. enAM vAdaLathI bharyA- : dvArA ja saMbhave che. te chatAM vyavahAramAM zabdanuM sthAna ghaNuM bharyA AkAzamAM vAyunI zItala maMda maMda lahario vaDe gUMcha. mahattvanuM che. eTale zabda dvArA maNipurI nartana kalA viSe mArA UThatA vAMsavRkSanA madhura sUronA paDaghA pratikSaNa paDyA ja kare che. - thaDA vicAro darzAvavA mAMguM chuM. AjanA kAryakramanI vizeSatA maMdiranI jhAlaromAMthI TapakatI rAdhAkRSNabhakitane rasabhAva havAmAM paNa A nartana kalAnI viziSTatAo ane lAkSaNikatAonuM hilloLA letA DAMgaranA hariyALA khetaromAM Thera Thera yugothI athanartana dvArA vivaraNuM ane darzana javAnI che. eTale A bhASaNa - 'vayA ja kare che. pRthvI ane svarganI vacce jANe ke setu rahyo - asthAne nahIM ja gaNAya evI AzA rAkhuM chuM ane kadAca hoya e e pradeza che. enA nAmamAM eka mahinA che, jAdu : * bhASaNa lAMbu lAge te Apa sarvenI kSamA yAcI lauM chuM. che, rahasya che. saikAothI enI prajA e mohinI-e rahasya saundarya ane AnaMdAbhimukha mAnavaprakRti sAcavI rahI che. prAcIna kavinI kalpanAne kadAca A pradeze ja "jagatamAM ane jIvanamAM niraMtara sauMdarya nihALavAnI ane kAmaNa karyuM haze. e pradeza nihALIne ja kadAca ene gAMdharvaAnaMda anubhavavAnI jhaMkhanA manuSyamAM janmajAta che. sRSTimAM lekanuM svapna skuyuM haze. maNipuranI mahinInuM svarUpa, enA: comera UbharAtuM'. kSaNekSaNa chalakAtuM anupama sauMdarya avalokIne, jAdunI bhUrakI, enA rahasyanI lIlA eTale enuM nRtya. bhArataprakRtinI adUbhuta mAyA anubhavIne manuSyanuM hRdaya thanaganI UThe varSanI cAre nRtyazailIomAM je kadAca koI vadhumAM vadhu nAjuka che. e utakaTa UmithI enuM aMga nAcI UThe che, ene kaMTha ane nayanamadhura zailI hoya te te maNipurI zailI che. emAM mAnavasUra cheDe che, enI karAMgulio raMga ane rekhAmAM A sauMdaryane hRdayanI lAgaNIo ane mAnavadehanuM lAlitya pUrNapaNe pragaTa thayela samAvI le che. manuSyamAM A sahaja ane sahasA janmatI vRtti che. A zilIe ane savizeSa te enI vezabhUSAe kSaNabhaMgura che. samaya jatAM manuSya jyAre ene viSe sabhAna thAya che tyAre evA mAnavadehane pavitratAnA pratIka jevA zatadala kamalanA rUpa A vRtti kalAnuM svarUpa dhAraNa kare che. ApaNe jene kalA kahIe raMganI chaTA ane denA dehanuM gaureya apela che. kAcI mATI. (chIe te A sahaja vRttinuM sabhAna svarUpa che. sauMdaryanA anubhava jevI manuSyanI kAyA keI avanavI parAgathI pharIne pherIdvArA brahmAnanda sahodara e rasAnanda. anubhava e kalAne hetu che. UThI hoya, mahorI UThI hoya, te A maNipurI nRtyamAM mahorI * laya ane tAlane mahimA UThI hoya ema lAge che. rAdhA ane kRSNano AtmA je pharIne "ravIndranAthanI eka bhavya paMkita che. "vizvanatyetara kendra deha dhAraNa karavAnuM hoya to e maNipuramAM ja pragaTa thavAnuM. * jemena Ida jAge." A vizvanA niraMtara nRtyanA kendramAM chaMda birAje " pasaMda kare. nRtya e maNipurane parApUrvathI prApta thayela prakRtino che. chaMda eTale laya ane tAla, laya ane tAla e jaDa-cetana bane vArase che. maNipura e prakRtine potAne sauMdarya pradeza che. Ama 'jagatanAM prANatattavo che. manuSyane deha A maNipurI nRtyanI pradhAna preraNA prakRti che. laya ane tAlarUpI zvAsocchavAsa para nirbhara prakRtinA vividha palaTAonI-pratyeka raMga che. ene utkaTa anubhava manuSya potAnA ane-35nI chaTAne anukULa evuM-mAse ' jJAna ane kalpanA dvArA vAraMvAra vyakata mAsanuM ane Rtue RtunuM - nartana " karyo che. vijJAnazAstra ane kalpanAsarjanamAM maNipuramAM che, A laya ane tAlane anirvacanIya mahimA "maNipuranI nartanakaLAnI A akhaMDa manugye gAye che.. aNu-paramANunI gatithI jIvaMta praNAlI ane enI pavitratAnuM mAMDIne vizvanA prahApagrahonI gati, mAnava, , '; 'dehamAM kAryazIla nADItaMtra tathA hRdayaspaMdana, sAcuM rahasya che enI prakRtinI preraNA rasa-rUpa-gaMdha ane gAnamAM indriyagamya ane enI bhUminI phaLadrupatAmAM ja che. naisargika sauMdaryapAna, jJAna vijJAna tathA . Arthika praznanI pIDA maNipure kadI jANa ja ! nathI. AthI rAjakIya ke dhArmika pari. zAstraracanAmAM rahelI susthira vicAradhArA, rasami tathA bhAva dvArA sArjata kalAo vartanenI asara ene bhautaka sukha para sAhitya, saMgIta, citra zi95 tathA nartana paDI ja nathI. AthI saikAothI nartananI vagere--A sarvemAM A ja laya ane tAlanAM, AdhyAtmika sAdhanA maNipuramAM sahaja tattavo jANI, pANI ane pramANIne, jIta banI gaI che. vaLI maNipurI nartanane namAM saMvAditA sthApavAne purUSArtha manuSya paurANika kathAo ane romAMcaka daMtaniraMtara karI rahyo che. manuSyane vANI : kathAonI sahAya ane preraNA che. prakRtie ane phurI te pahelAM e sAhajika rIte ja . phaLadrupatAe jema maNipurI nartanane pavitra . hastamudrAthI, mukhAbhinayathI tathA . aMga- ' maNipurI nRtyanuM eka drazya. ' rAkhyuM che tema A kathAoe enI praNAline Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - | che. karerAlya mA sa dinazAha ane parizrama ja sa 226, tA. 1-4-59 jIvaMta rAkhI che. samAja sukhI, saMtoSI ane saMgaThita eTale pradhAna gIta upara racAyeluM hoya che. je ghaNAM gote ane saMgIta' enA utsavo bhAre umaMgathI UjavAya ane pratyeka sAmAjika rUpaka bhakatakavi jayadeva, vidyApati, caMDIdAsa, citanya mahAprabhu " prasaMga nRtya vinA jAya nahIM evI tyAMnI praNAli che. AthI vagerenAM prakhyAta che. te saMskRta, maithilI, baMgAlI ane maite bhASAnA : nartana e maNipurI prajAnI janmajAta vRtti che. nartana ene hoya che. maNipurI nartananA tatvane egya rIte abhivyakata karavA zvAsozvAsa jevuM sahaja, svAbhAvika ane anivArya banI gayuM mATe maNipurI kalAdharoe ene anurUpa saMgIta, tAla ane che. nRtyakAre ane maNipurI nartananA abhyAsIo jANe che ke vezabhUSA ghaDyAM che. AvI vividha prakArothI yukta ane zAstrIya A sAhajikatA ane saraLatA pAchaLa varSanI sAdhanA upAsanA nartanakaLAne ucca kaLAnuM sthAna ghaTe che. ane parizrama rahelo che, ane eka prajAne enI pAchaLa saikA- "nartananuM mAdhyama dehanA kalAtmaka halanacalana para nirbhara che. ene purUSArtha paDe che. ane deha sthULa hovAne kAraNe nartananuM kalAkauzalya prApta karavA mATe ' , "maNipuravAsIonuM jIvana saMgIta ane nartanakalAthI raMgA- asAdhAraNa parizIlana ane parizrama Avasyaka che. A uparAMta, yeluM che. teonA jIvanane koI paNa sAmAjika ke dhArmika prasaMga nartanakAranA saMvedanazIla kalArhadayane sauMdaryanA sUkSma tattvonI nartana vinA abhivyakita pAmato nathI. tyAMnI janatA vaiSNavadharma sUja sahaja hovI ghaTe che. " hovAne lIdhe tyAM rAdhAkRSNanI premalakSaNAbhakitane mahimA jovAmAM - "maNipurI nartanakalA paraMparAgata tathA zAstrIya che ane Ave che. teonI dhArmika kriyAo ane utsavamAM rAdhAkRSNanA ema chatAM huM mAnuM chuM ke koi paNa paraMparAgata kalAmAM vyaktijIvana-prasaMge levAmAM AvyA che. dareka dharmakriyA ane utsavane gata sarjanazakitane sthAna hovuM joIe ane kALa ane sthaLane anurUpa natanaprakAra nizcita karavAmAM Avyo che. jemake hari anulakSIne e paraMparAgata kalAnuM sarjanAtmaka parivartana sAdhavuM , utthAnamAM mRdaMgacalana, kArtika pUrNimAe mahArAsa, poSa mahi-- joIe. dareka kaLAMnA navasajananuM mULa paraMparAmAM niHzaMka hovuM - nAmAM kuMjarAsa, phAgaNamAM vasaMta rAsa ane hoLI natya, ASADhanI ghaTe che. te chatAM, kaLAkAranA vyakitagata kalAnubhavane pitAnI rathayAtrAmAM karanAlI nasa, zrAvaNamAM kRSNajanma utsavamAM maMjIrA AgavI rIte abhivyakata karavAnI uka hA hovI e eTaluM ja | nA ityAdi-A rIte nartana dharmanuM eka aMga ja banI gayuM che Avazyaka che. . ane bALakathI mAMDIne vRddha sudhI badhA ja bhakitapUrvaka nartana meM ane mArI bahenoe je. kalA kauzalya prApta karyuM che e amArA gurU bipina siMhAnA nartanajJAna, sAkSaradaSTi ane ' "sAmAjika prasaMge jema ke janma, lagna ane maraNamAM kalAMjane AbhArI che." ene anurUpa nartana prakAre javAmAM AvyA che. khAsa karIne A kAryakrama dvArA je ame maNipurI kalA mATe rasika zrAddhanA prasaMge harisaMkIrtanamAM karatAla calana eTale ke moTA ane ziSTa samAjamAM abhirUci prerI zakIe, ane gujarAta maMjIrA sauthanuM nartana thAya che. A uparAMta kAtika pANImAM (kAka ane maNipura vacce pharI saMskAra saMbaMdha sAdhI zakIe, to mahInA daramiyAna ujavAtA eka utsavamAM) helanRta thAya che, ane - Ajane prayoga sArthaka thayo che ema ame mAnIzuM. vaLI pUjaya * nartana dvArA pradarzita thatAM rAmAyaNa ane mahAbhAratamAM yuddha vakhate kAkAsAhebane kaMlAhudayane ame saMtevI zakIe to ja A kAryakrama bhAlAnatta ane talavAra nRtta paNa thAya che. maNipurI nartana saphaLa thayo che ema ame anubhavIzuM-ane A prasaMga yojavA kavacit phakata mRdaMganA bela, tarAnA, svarAvali ke kavacit bhAva- mATe muMbaI jaina yuvaka saMdha ane zrI. paramAnaMdabhAInA ame vizeSa upakRta chIe. ATaluM prastAvanA rUpe jaNAvyA bAda have ame amArA kAryakrama zarU karIe chIe ane te aMge pUrvabhUmikA rUpe amAre ATaluM . jaNAvavuM jarUrI che : maNipurI nartanakaLAnI zAstrIya bhUmikA lAvaNya jene AtmA che evA maNipurI nartana zilInA be pradhAna prakAra che: lAsya ane tAMDava. lAsya nRtya strIsahaja sukumAra mArdava ane lAlityayukta hoya che ane tAMDava nRtya puruSane uparanI chabImAM dekhAtI vyakitaonAM nAma jenAranI DAbI bAjuethI nIce mujaba che: saMghanA maMtrI zrI. zobhe tevuM ane vIratA-paramAnaMda kApaDiyA, nRtya maMDaLInAM gAyikA bahena premalanA nAyaka, bahena suvANuM, bahena nayanA, saMmelananA bharyuM hoya che. lAsya pramukha kAkAsAheba kAlelakara, bahena raMjanA, bahena dazanA (kRSNanA pozAkamAM), nartaka zrI. ravIndra sihA nanya strIo kare che; " saMdhanAM upapramukha zrI. lIlAvatI bahena devIdAsa tathA mRdaMgakAra zrI. kulabidhu sinhA.' taDavanRtya purUSe kare. - Will Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-58 prabhu ddha jI vana - 227 : nRtyazAstramAM nartana ane abhinaya e be mukhya tattvo tyAra bAda padarecaka (paganuM calana), hastarecaka (hAthanuM calana, che, nartananA traNa mukhya vibhAga che. . ' kaTirecaka (kaDanuM calana) (4)zirarecaka (mAthAnuM calana) (5) gati (1) vRtta: e mAtra alaMkArAtmaka nartana che; ene uddeza eTale cAla-AkhA zarIranuM halanacalana-ema pAMca prakAranAM , . artha sUcanane nathI. ' . calana tene lagatI samajutI ApavA sAthe temaNe raju karyA. . (2) nRtya: e umine abhivyakata kare che ane.bhAvukana , tyAra bAda raju karavAmAM AvyuM puMgala joI eTale ke ' cittamAM evI ja saMvedanA jagAve che. vividha tAle - upara racAyelI nartanakRtio. mRdaMga maNipurI .. (3) nATaya: e nartana dvArA nATaya tavonuM arthaghaTana, nartanane AtmA che ane tenA tAlanuM vaividhya atyanta vipula che. Ane paricaya temaNe bhinna bhinna tAla, mAtrA ane tAlInA * abhinayanA cAra to che sahagathI karAvyuM.. (1) AMgakAbhinaya : e kevaLa dehanA halanacalana dvArA tyAra bAda raju karavAmAM AvyA mukhabela ke jemAM kaNa. ja thatI abhivyakita che. priya evA dhvaniyukta zabdakRtio vALI kAvya-padAvali phakta . (2) vAcikAbhinaya : e gIta saMgItanI sahAyathI thatI chaMdamAM raju karavAmAM Ave che; gItabela jemAM karNapriya evA abhivyakita che. dhvaniyukata zabdonI gItaracanA hoya che ane jeno hetu artha. . (3) AhAryAbhinaya: temAM nRtyanATikAne anurUpa veza- sUcano hete nathI; ane pachI svaramALA jemAM sArIgamanI bhUSA kaI ane raMgabhUmi upara sanniveza-settings--kayA prakA- svarAvali upara nartana racAyeluM hoya che. A svaramALAnaMrtana tenI ranA hovA joIe tene vicAra karavAmAM Ave che. viziSTa tAlabaddhatAnA kAraNe bhAre AkarSaka banyuM hatuM. " () sAtvikAbhinaya : e UminI netanadvArA thatI rasa ' pachI AvyuM maMjIrAnartana jemAM nAnA maMjIrA tAlanA . ane bhAvanI abhivyakti che. ' viziSTa chaMdolayane upasAve che. A nartana prakAra AthoDha mAsamAM * : maNipurI nartana A badhA zAstrIya to ane pRthakakaraNanA jAtA rAdhAkRSNanA jhulana yAtrA utsavamAM jovA maLe che. ane ' avalaMbana dvArA vikaselI kaLA che. ATalI pUrvabhUmikA raju karyA pachI AvuM karatAla calana (karatAla eTale moTA maMjIrA) * bAda have ame maNipurI nartana zalInI viziSTatAo ane AnI aMdara mRdaMganA belanuM anukaraNa karavAmAM Ave che. | ' 'lAkSaNikatAo saMkSepamAM raju karavA prayatna karIzuM." * ' ' maNipuramAM dhArmika ane sAmAjika utsavomAMnA prAraMbhamAM yoja- samajutI sAthe raju karAyelA nRtyaprage vAMmAM AvatA harisaMkItanamAM A tAMDava prakAranuM nRtya mahattvanuM . Ama jaNAvIne jhaverI-bhaginIoe zarUAtamAM cAlI sthAna dharAve che. ane tenA prastAra ane bhaMgIpaga e nAmathI oLakhAtI ' pachI raju karavAmAM AvyuM nupI-khubAka-Iza eTale ke be viziSTa nRtyaracanAo lAsya ane tAMDava e banne paddhatio strIonuM hAthatALI vagADavA sAthe joDAyeluM lAsya nartana ane dvArA raju karI. AmAMnI cAla maNipurI nartananI paraMparAgata nupA-khubAka-IzaI eTale ke purUSonuM hAthatALI vagADavA sAthe viziSTa nartana racanA che. tenA prastAra eTale judA judA teDA joDAyaluM tAMDava nartana. athavA to Rythem Variations, bhaMgI paga eTale tyAra bAda e bahenoe eka athavA be hAthanA abhinaya aMgabhaMgI-dehanA halanacalanane-kakasa krama. A bhaMgIprakAranA dvArA judA judA padArtho dA.ta. patAkA, hastakamALA, muSTi, sUcitraNa lAsya prakAra ane be tAMDava prakAra temaNe dekhADayA : mukhama, khaTakAmukha, trizala, haMsamukhama, mRgazirSa, sapaziSa, - (1) abA bhaMgI paheMga (lAsya prakArathI) (2) gaSTa dhenu, bhramara, kartari (kAtara) mukhama, pAkela, ardhacaMdra, zikhara, . bhaMgI paoNga (tAMDava prakArathI) (7):vRndAvana bhaMgI pareMga (lAsya prakA. kokila, garUDa, cakra, baMsI, zaMkha, mIna, naTavara, madana, meramukuTa, thI) (4) goSTa vRndAvana bhaMgI paraMga (tAMDava prakArathI) (5) khurUo pItAMbara, vanamALA, makarakuMDala, kamaLanayana Adi sucavatI mudrAo bhaMgI paraMga (lAsya prakArathI). " dekhADI. janA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 pachI zRMgAra rasa, karUNa rasa, bhayAnaka rasa, vIra rasa tathA hAsya rasanA judA judA abhinaya dvArA paricaya karAvavAmAM ALye, vaLI dIdha`keza, mukuTa, kucita (vAMkaDiyA) keza, dapaNuM, niSedha, rakSaNa patra, zAstra tema ja namana--A padArthoM athavA te bhAvA bhinna bhinna mudrAe dvArA kevI rIte sUcavavAmAM Ave che tenI patAkA'e nAmanI hastamudrA dvArA temaNe rajuAta karI. prabuddha jIvanaM pachI hastakamALA e nAmanI hastamudrA dvArA "khasIdhara zyAma sundarane satkAravA rAdhA sundara mALA gUthI rahI che ane tenI nathaNImAMthI madhura smita dekhAya che'' ane karimukham e prakAranI hastamudrA dvArA premabharyAM nayaneAvALA kRSNa darzanAtura che e sakhI! tuM jA ane vRndAvananI pagadaMDIomAM nihALa" A banne bhAvA temaNe anukrame abhivyakata karyAM. tyAra pachI mR gacalana eTale ke tAMDava prakAranI a'gabhagI ane vividha tAlanA leAlayane madhura saMyoga sAdhatuM mRdaMga nana temanA eka sAthI zrI, kulakhi siMhAe raju karyuM kAkAsAheba kAlelakaranuM pramukhasthAnethI pravacana ATalo kA krama pUrA thavA bAda kAkAsAheba kAlelakare pramukhasthAnethI mananIya pravacana karyuM. hatuM. A pravacanane temaNe pAchaLathI lekhita AkAra ApIne mAkalyuM che jenIce pramANe cheH-- maNipurI nRtya joine-- jyAre jyAre maNipuranA vicAra karU' chu', tyAre tyAre, tyAM pahelavahelAM javA mATe mAre keTalA phAMphA mAravA paDayA hatA, te badhuM yAda Ave che. potAnA ja dezanA amuka bhAgamAM javA mATe kAI paradezI poliTikala ejanTanI rajA levI paDe e teA mAthAne dhA hateA ja. ane eka e vAra prayatna karyAM chatAM rajA meLavI zakayA na hatA enuM apamAna huM hajI sudhI bhUlI zakaye nathI, huM mAnuM chuM ke maNipura huM traNeka vAra gayA hAza. dareka vakhate mane maNipuranuM ane tyAMnI saMskRtinu navuM ja darzana maLyuM che. dara vakhate tyAMnA nRtyanI jUdI jUdI khUkhI huM joI zakayA hatA. ApaNI bhAratIya natyakaLAmAM maNipurI nRtyanI viziSTa khAsiyata che. maNipura taraphanI AdimajAti mettAnI prAkRtika kaLA upara bhAratIya vaiSNava kaLAnA epa caDhayA ane emAMthI ApaNane AjanI maNipurI nRtyakaLA maLI che. tA. 1 4-59 siMgADAo tathA jalaco--e badhuM A pradezanI zrI ane samRdhdhi gaNAya. A sarovarane kAMThe khaMbhA' nAmanA eka vIra yuvAna ane 'thukhI' nAmanI eka rAjakanyAnA premaprasaMganAM gItA gavAya che. e praNayI yugalanA premazauya aMkita jIvananI kathA siMdhanI suhiNI-mehAranI kathA karatAM paNa vadhAre rAmAMcaka che, A pradezanuM saunda` nihALavA mATe jyAre hu pharyAM hatA tyAre tyAMnu maMdira ane khabhA mATe thuIkhIe banAvelA ane A maMdiramAM sadharelA kapaDAM paNa huM joi zakayA hatA. gAvAmAM jaeNma guMdaravALA jaMgalI AMbAnA jhADa upara saMskArI kerInI DALa kalama karAya che ane emAMthI apratima svAdiSTa kalamI AMbA ApaNane maLe che, tema ahiMnA mettAI leAkA vacce gaurAMga prabhunA ziSyAe dhamapracAra karyAM, sa MskRta bhASA, enuM dhArmi ka tema ja rasika sAhitya ane vaiSNava bhaktinA ahinA leAkAne svAda cakhADayA ane dhIre dhIre ahiMnA mettAi leAkAne evA te apanAvyA ke Aje e lAkA potAne sUryavaMzanA ane caMdravaMzanA ja gaNe che, ane ahiM evA te paDinA pAkayA che ke dhaniyamAM paNa emanI ANa svIkArAya che. maNipura, kAzmIra ke nepALanI peThe, UMcA UMMcA pahADAthI gherAyelI samayala bhUmi che. AvI upatyakAne ApaNe droNa kahIe chIe. maMjIrA nRtya himAlayanA pUrva-pazcima phelAyelA pahADA ane brahmadezanA uttara--dakSiNa taNAyalA yAmAenA jyAM kATakhUNe thAya che, tyAM asama bhUmimAM pahADanI jANe ke gAMTho baMdhAi che. UMcA UMcA, vAMkAcU kA pahADo, ane emanI khINAmAM doDatI nAnI-meTI nadI, e ja A asama bhUmine vaibhava che. enI aMdara lAMkhI paheALI samatala bhUmi maLatAveMta ahiMnA lokoe maNipuranuM rAjya sthApyuM' ane tyAM eka surakSita saskRti keLavI, je AsapAsanI pahADI saMskRti karatAM kaMika bhinna che. A pradezamAM imphAla ane ene maLatI nAnI-meTI nadIe ane tharDe dUra AveluM chIrUM vizALa laMbataka sarovara ane enI aMdaranAM kamaLe! ane huM prathama maNipura gayA tyAre tyAM kSatrIya rAjAnuM rAjya hatu. ane e ja rAjA praznanA dharmAdhikArI paNa hatA. Aje tyAM svataMtra bhAratanuM kAnUnI rAjya che, chatAM dhamanI khAkhatemAM rAjAnA tamAma adhikAra phrAngresa sarakAre svIkAryAM che. maNipuramAM khaMbhA-zuIbInA nRtyane have vi-pACtInA nRtyanuM rUpa Apelu che. ane jayadeva ane gaurAMga prabhunI asarane kAraNe kRSNa-rAdhA bhakita paNa tyAMnAM nRtyamAM khUba khIlI UThI che. khIjIvAra jyAre maNipura gayA hatA tyAre ziva-pAva tInu nRtya meM joyuM hatu. temAM nRtyakAra evA te tallIna thayA hatA ke jANe e nRtya dvArA eka sAkSAtkAra ja thayeA hateA. saMgIta, nRtya, nATaya ane abhinaya e badhAMmAM ahiMnI AkhI prajA jANe ke masta rahe che. ane Aje paNa dilhInI rAjadhAnImAM AvI prathama paMkitanA puraskAra meLave che. nRtyakaLAnA ahiMnA AcAe svadezamAM ane paradezamAM pharIne sazodhana paNa calAvyuM che, jemAMthI ApaNe navasarjananI jarUra apekSA rAkhI zakIe, ' bIjI kaLAo karatAM nRtyanI vizeSatA e che ke emAM zarIra, mana, bhAva ane AtmA e badhAM vacce sAmaMjasya jAme che, *ane emAMthI khIlatI sAva bhauma kaLA adbhuta rIte tRApta Ape che. laoNnAnanA Aminiyana kavi khalIla jibrAnanuM eka vacana ahiM yAda Ave che. e kahe che ke " citrakAranA AtmA enA AMgaLAmAM vase che; gAyakanA AtmA enA kaThamAM hoya che; jyAre nRtyakArane AtmA enA samasta ane sacetana zarIramAM sphure che," ApaNe tyAM khIlelI nRtyakaLAmAM lAlityanA AvirbhAva karatuM lAsya nRtya ane raudra rasanI bhavyatA darzAvatuM tAMDavanRtya--evA be bhAga kampyA che. kevaLa zarIrane kasavA khAtara daMDa, eka ane AsanAnI sAdhanA sadhAya che. kevaLa rasanA vikAsane arthe saMgIta khIlyu che. bhAvezanA AvirbhAva mATe nATayakalA vaparAi che. ane e badhAnA utkaSa carama kATie paheoMcADavA mATe tAla, mRdaMga Adi sahAyaka vidyAo khIlavelI che. nRtyamAM ApaNane e badhAnu samelana maLe che, ane tethI ja nRtyanA sarvottama upayoga te bhagavAnanI upAsanA mATe ja karAyo che. + Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'nIraja tA. 1-4-59 * pra su ddha jIvana : 229 - ' '' kevaLa dhaMdhAdArI tarIke nahIM, paNa jIvananI sAdhanA tarIke jyAre dezanI AjhAdIne arUNodaya thayo, tyAre ApaNuM .. nRtyanI upAsanA thAya che tyAre AkhA zarIranuM Arogya sacavAya dhyAna ApaNA jUnA vArasA tarapha gayuM. natyakalA ane nATayakalAne che, emAMthI yauvana saphare che, zarIranuM sauSThava sapramANa keLavAya punarUddhAra karavA mathanAra lokone eka zAstrIe ema kahI bacAva che. natyamAM tallIna thavAthI saMyamanuM pAlana sulabha thAya che ane karyo ke nAda nAma mananaviroghaH-izvaranA guNagAna ' karavA, enI | pUjA mATe nutyane viniyoga thAya che temAMthI bhakitanI ekAgratA, jAtajAtanI lIlAo bhajavavI e IzvaranI pUjA arcA' ane - gasiddhinI koTie pahoMcI zake che. saMgIta ane nATayanI bhajanane ja eka prakAra che. - ' peThe nRtya paNa saMskRtine pAye majabUta kare che ane jIvanane tyArathI ApaNe ApaNe kalAtmaka vArase jANavA ane ; } sAmaMjasyanI dIkSA Ape che. sAcavavA mathIe chIe. jUnI mUDIne sAcavavI ene kahe che kSema. nRtyanI A zakitane pUrepUro paricaya tharyA pachI ja tya ane emAM umero kare ene kahe che yoga. saMskRtinA uddhAra - nATikA prakAra kalAdharane sUjhelo hovo joie. ane vikAsa mATe vega ane kSema bane sAdhanAnI jarUra che. mRdaMga ane maMjIrA nRtya mATe jarUrI sahAyaka che ema chellA pAMca-paccIsa varasamAM ApaNe ApaNI saMskRti ane - upara kahyuM kharuM, paNuM khabara nathI paDatI ke, pahele nRtya khIlya kaLAne paricaya sAdhyuM ane janatAne eno svAda cakhADaze. je ane eNe mRdaMgane sAtha mAMgI lIdhe, ke mRdaMga ane maMjIrAnA kaLA apamAnita dazAmAM paDI hatI ane mAMDa jIvana dhAraNa karI * tAlabaddha dhvanine kAraNe mANasanA gAtrone nRtya kuTuM! mRdaMganI zakI hatI, tene ApaNe pratiSThita karI. have bIjA dezamAM tyAMnI bhAvavAhitA ane maMjIrA mAraphate sadhAto cittakSaya kaLAnA svayaMbhU saMskRtine anurUpa je kaLAe khIlI che emanuM paNa rahasya prakAro paNa gaNAya. ApaNe jANavuM joIe. ane pachI ApaNuM rASTrIya prANunuM ane - jema maNipuramAM nRtyanI eka zailIno vikAsa thaye, tema sAMskRtika citanyanuM AvAhana karI navuM navuM sarjana karavAnI dakSiNamAM malabAra bAjue kathakaline AviSkAra thayuM. govAmAM taiyArI rAkhavI joIe. jethI karIne bhaviSyanA ApaNA udAtta kAravA nAcanI siddhi jevA sAMskRtika AdarzanI pUrNa maLe che to dakSiNa bhAratamAM - maNipurI nRtyanA poSAkamAM abhivyakti thAya evI sUkSma,.. tAMjora bAjue bhAratanATaya samartha ane samRddha kaLAne . zAstra zuddha keTie pahoMcyuM ApaNe AviSkAra karI < che. kathakazailInI jamAvaTa - zakIe. kaLA kevaLa raMjaM... uttara bhAratamAM thaI. . nanuM nahIM paNa AtmAnI - bhArata svataMtra thayA " abhivyakitanuM sarvata , pachI paradezanA nRtyanA prakAro bhadra sAdhana che. paNa jovAnI taka maLI che. ' ' pazcima bhAratanA ane A gaye varase ja takiyAnA khAsa karIne muMbainA ApaNe ''gavarnarane tyAM je jApAnI | leke haMmezA samanvaya karatA AvyA ja chIe. bhAratanA ' ': nRtyanA utkRSTa namUnA jevA . cheka uttara-pUrvanA cheDAnuM maLyA che. te ApaNI tya ahiM laI AvyA e bhAratIya kaLAthI taddana jUdA. ja batAve che ke ApaNI " ane cInamAM joyelA prakAra rasikatA sarvagrAhI che. dakSite ethIye judA. NanuM kathakalinRtya svIkArIe ' dakSiNa-pUrva eziyAmAM A suvarNa darzanA nayanA raMjanA te paNa tyAMnI keTalIka thAIlenDa, kabaDIyA ane bA - khAsiyatonI kApakUpa karI lIdipanA nRtyanuM vaiziSTraya ethI e juduM. ne chatAM eziyAnI nRtya- ApaNe ene AjanI abhirUcine anukula karavAnA. samanvaya kaLA pazcimanI nRtyakaLAthI ekadama jUdI paDe che. hamaNAM hamaNAM to te ja karI zake ke jemaNe bhinna bhinna padhdhationuM vyAkaraNa - cInanI rAjadhAnI pekiMgamAM raziyana balene eka uttamamAM uttama tema ja rahasya jANI lIdhAM che ane pUrepUrA apanAvyAM paNa che.. : 'kAryakrama jovA maLyuM hatuM. zuM e lokenuM kauzalya ! parIonI' maNipurI nRtya jemaNe ApaNI AgaLa Aje raju karyuM, A niyAmAM ApaNe pahoMcyA chIe ema ja lAge. che ane samajAvya che te jhaverI bahenee gayA' tu paNa tyAM jANavA maLyuM ke je leke e bele nRtyane dhaMdhA varasa karatAM paNa vadhAre vakhata gALe che. kahe che ke bAra varasanuM tarIke pitAnI AkhI jiMdagInI sAdhanA banAve che emane pitAnA tapa karyuM hoya te kaI paNa kaLA ke vidyA pitAnuM rahasya pragaTa zArIrika svAsyano bhAga Apa paDe che. karyA vagara rahe ja nahIM. maNipurI nRtyakaLAnA eka pIDha AcArya ' ' ApaNe tyAMnA nartako viSe evuM kazuM sAMbhaLavAmAM AvyuM 'zrI bipina sinhA pAsethI emaNe A vidyA meLavI che ane A nathI. ulaTuM teo dIrdhAyu thAya che ema ja jANakAro kahe che. vidyAnA dareka aMgaupAMganA teo pAvaradhA thayAM che. uparAMta sAMbhaLelI A vastuomAM keTaluM tathya che te huM jANatA nathI. teo e vidyAnA pIyaramAM-maNipura rAjyamAM-traNa cAra vAra : e bAbatamAM jANakAra lokoe vizeSa tapAsa karavI joie. gayA che ane tyAM mahInAo sudhI rahI, tyAMnAM samAjamAM e - ' ApaNe tyAM itihAsanA madhyakAlamAM jyAre vilAsitA kaLA kema khIlI che enuM paNa nirIkSaNa karyuM che. dezamAM tema, - - vadhI ane badhI ja lalitakalAe bhraSTa thavA lAgI tyAre samAje ja paradezamAM aneka ThekANe jaI pitAnI kaLA emaNe raju AMtarika sudhArA karavAne badale ApaNI kalAone ja vagevI ane karI che ane te te pradezanA lokonI abhirUci paNa samajI ziSTa samAjamAMthI eno bahiSkAra ja karyo. svAtaMtrya khayA lIdhI che. nRtyakaLAne nATayamAM viniyoga kema karAya eno paNa . pachI samAjanI badhI rIte durdazA ja thaI ane AkhI duniyAe emane anubhava che. huM AzA rAkhuM chuM ke have teo navabhA- ApaNane asaMskArI prajA mAnI lIdhI. ' ratanI nava preraNAne vyakata karavA mATe potAnI kaLAne upayoga Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 230 e zu huM jIvuM na tA. 1-4-59 karaze, ane navasarjanane pitAno adhikAra sidhdha karaze." Ama jaNAvIne kAkAsAhebe cAre bahenane sugaMdhI puSpanI mALA arpaNa karI ane mRdaMgakAra zrI kulabidhu sinhA tathA A nRtyakAra zrI ravIndra sinhAne puSpaguccha arpaNa karyA. . - ' 'AbhAranivedana tyAra bAda sa dhanA upapramukha zrI lIlAvatIbahena devIdAse AbhAranivedana karatAM jaNAvyuM ke "AvA sundara nRtyaprago jhaverI bahenee saMdha pAsethI kazuM paNa vaLatara lIdhA sivAya kevaLa prema ane sadabhAvathI prerAine ane nRtyane lagatuM zikSaNa ApavAnA hetuthI karI dekhADayA ane tenA aMga upAMgenI samajutI ApI ane ApaNuM savenA mananuM raMjana karyuM ' te mATe te bahene amArA saMdha taraphathI hArdika AbhAra , mAnuM chuM ane muMbaI jaina yuvaka saMdhanA nimaMtraNane mAna - ApIne kAkAsAheba dilhIthI A prasaMga upara khAsa ahiM sudhI " AvyA ane ATaluM badhuM sundara, mananIya ane vicArapreraka vyAkhyAna ApIne AjanA manohara zikSaNika kAryakrama upara temaNe kaLaza-caDhAvyuM. A mATe temanA pratye amArA saMdha taraphathI UMDA dilanI kRtajJatA jAhera karUM chuM. taduparInta svayaMsevaka mekalIne amArA vyasthAkAryamAM madada karavA badala muMbaI jaina svayaMsevaka A maMDaLane tathA A tArAbAI hola kazuM paNa lIdhA sivAya amane ', vAparavAmAM Ave te mATe A helanA TrasTIonA AbhAra mAnuM chuM." tyAra bAda zrI nayanAbahene saMgha vatI kAkAsAhebanuM puSpahAra vaDe sanmAna karyuM. virahamilana nRtyanATikA " tyAra bAda jhaverI bahenoe viraha-milana" e nAmanI nRtya nATikA raju karI A nRtyanATikA mATe kalpavAmAM AvelI ghaTanA A mujaba che: rasikapriyA rAdhA kRSNamilana mATe utsuka che. lalitA ane vizAkhA e nAmanI pitAnI be sakhIo sAthe rAdhA AnaMdapUrvaka natya karI rahI che. nizcita samaye kRSNanuM Agamana na thatAM rAdhA nirAza thAya che ane kRSNane viraha - tenA mATe asahya bane che. bIjI | bAjue kRSNa rAdhAne maLavA mATe vRndAvana mAge nIkaLI cUkyA hatA, paNa rastAmAM caMdrAvalIe temane rokI rAkhelA. Ama kRSNane AvatAM vilaMba thAya che ane rAdhAnI virahavyathA tIvra banatI jAya che. kRSNa Akhare AvI caDe che ane rAdhA samakSa upasthita thAya che, paNa ATale badhe vilaMba thavAnA kAraNe kupita banelI rAdhA kRSNanI avahelanA kare che. rIsamAM AvIne rAdhA pitAne bhUlI javAnuM kahe che, ane IrSAthI vyaMgya karIne | | kRSNane pelI caMdrAvalInI kuMjamAM javAnuM sUcave che. kRSNa rAdhAnA page paDIne kSamA yAce che ane strI viSe potAnA dilamAM rahele UMDe premabhAva vyakata kare che, ane rAdhAnA mananuM samAdhAna karavA prayatna kare che. Akhare rAdhA rIjhe che ane kRSNa sAthe yugalanartana zarU kare che. pramudita banelI lIlatA ane vizAkhA paNa , A snehanatanamAM joDAya che. rAdhAkRSNanuM A prakAranuM punarmilana subhaga nRtya vaDe ujavAya che ane e rIte prastuta nRtyanATikA pUrI thAya che. - A rIte nRtyaprayogone kAryakrama pUro thayo. muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA A prakAranuM saMskAra-saMmelana pahelI ja vAra javAmAM AvyuM hatuM. saMmelanamAM hAjara rahelAM bhAI bahene jhaverI bhaginIonI natyakuzaLatA vaDe ane te sAthe saMkaLAyelA | '' madhura tAlabadha saMgIta vaDe atyanta prabhAvita banelA dekhAtAM hatAM ane vismaya, AnaMda ane udbodhananA mizra saMvedananA | kAraNe UMDI prasannatA anubhavatA mAluma paDayAM hatAM. A rIte '. prastuta saMmelana sarvIze saphaLa nIvaDayuM hatuM. vRttanivedaka : paramAnaMda prakIrNa noMdha kIDI upara kaTaka: TibeTanI svataMtratAnI cone karelI nestanAbudI ' 'TibeTamAM azAnti ane lazkarI gaDabaDa zarU thayAnA samAcAra AvavA mAMDyAM tyArathI TibeTa upara pUro kabajo jamAvavAnI cIne cAla zarU karI hoya ema mana kahI rahyuM hatuM ane Akhare e ja sAcuM paDayuM. 1951 mAM cIne TIbeTa upara AkramaNa karIne rakSaNa ane videza nIti pUrato TibeTa upara potAne kAbu jamAvyo hato, paNa Antarika vahIvaTamAM TibeTane eTale ke tyAMnA sarvasattAdhIza lekhAtA DIlAI lAmAne saMpUrNa svAtaMtrya raheze ema cIna taraphathI jAhera karavAmAM AvyuM hatuM, eja arasAmAM cInanA mukhya pradhAna cAu-ena-lAi hiMdamAM AvyA hatA ane paMcazIlanI bhUmikAne paraspara svIkAra karatA saMdhipatra upara bhArata ane cIne sahI karI hatI. paMcazIlanA siddhAMtonI e ja vakhate ane e ja prasaMge bhAratamAMthI sauthI pahelI ghoSaNA karavAmAM AvI hatI. e saMdhipatramAM koI kamanasIba dhaDIe - bhArate TibeTa upara cInanuM Sunzerenity-sAmrAjyavarcakaMi kALathI hevAne svIkAra karyo hato, jenA pariNAme TibeTanI svataMtra hastIne inakAra karavAmAM AvyuM ane TibeTa rAjakAraNI paribhASAmAM cInanA AMtara vahIvaTanA prakana banyuM, ane TibeTamAM cIna game te kare ke game tema varte to paNa, ApaNuthI te viruddha na belAya, ane bolIe te cInanI Antara vahIvaTamAM dakhalagIrI karI kahevAya-AvA eka khyAlanuM bIja ropAyuM. koI paNa nAnA deza upara bIjA moTA dezanuM Adhipatya sthapAya to nAno dezane te na game, te khUcavA mAMDe ane tyAMnA prajAjanomAM temAMthI mukita meLavavAne vicAra zarU thAya e svAbhAvika che. A rIte TibeTane cInanI zirajorImAMthI mukata karavAnI hIlacAla, saMbhava che ke, tibeTamAM zarU thaI hoya. sidhdhAntanI dRSTie AmAM kazo vAMdho uThAvavA jevuM ke virodha karavA jevuM che ja nahi, kAraNa ke nAnA moTA dareka dezane svataMtra banavAne ane potAnuM rAjaya potAnI marajI mujaba calAvavAne saMpUrNa adhikAra che e. Aje sarvasvIkRta mAnyatA che. paNa sAmyavAdI mahArAjyane AvI mAnyatA ke vicAraNAnI kazI paDI ja nathI. pitAnA sattAvatuLa nIce AvelA dezane satata dabAyalA rAkhavA ane evA dabAyelA rAkhavA ke te kadi paNa mAthuM UMcuM karI na zake-A sAmyavAdI sAmrAjayanI suvidita nIti che. thoDAM varSa pahelAM haMgarImAM zuM banyuM te ApaNe joyuM hatuM. raziyAnAM kabajAmAMthI chUTavAne haMgarIe kAMIka prayatna karyo ane raziyAe atyanta niSphara rIte haMgarIne kacarI nAkhyuM, saMkhyAbaMdha mANasonI katala karI ane pAra vinAne trAsa vartAvyo. AvI ja rIte eka ja nItine vareluM cIna TibeTamAM amuka bhANase svataMtratAnI caLavaLa kare te sahI , kema zake? ulaTuM 'TibeTa upara pitAne pUrepUre kAbu jamAvavA mATe cInane te AvuM bahAnuM joItuM hatuM. cIne AvuM bahAnuM AgaLa dharIne daza bAra divasamAM TibeTane pUrepUruM dabAvI dIdhuM che, DIlAI lAmAne bhAgavuM paDyuM che, cIna nacAve tema nAcavAne taiyAra evA paMcana lAmAne cIne TibeTane nAmane sukhI banAvyuM che, ane tibeTanA gaLe phasA devAI cUkyuM che.' Ama jyAre eka moTI sattA potAnA sattAvaLa nIcenA chatAM bIjI keTalIka rIte svataMtra ane svAyatta evA dezane dabAvavAne pravRtta thAya che tyAre dezanI svataMtratA khatara jhujhanArAne dezadrohIo tarIke varNavavAmAM Ave che, rASTrane droha karIne sarva sattAdhIzanA hukamane mAna ApIne cAlanAra dezadrohIne mahAna dezabhakata tarIke gaNavAmAM Ave che, "paradezIone hAMkI kADhe," "deza khAtara marI phITa," "dezanI AjhAdI hAMsala kare," AvA leka pakArane pratyAghAtI pakAra tarIke jAhera karavAmAM Ave che, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja : ' tA. 1-4-19, * pra buddha jIva na * * 23 : dezanuM rakSaNa karanAra lazkarane baLavAkhora lazkara tarIke ane dezane udyogagRha e temanuM navuM sevAkSetra che. temanI deravaNI ane !| chuMdI nAkhavA mATe bahArathI AvelA lazkarane-salvation sakriya sevAo vaDe jaina mahilA samAja satata vikasate rahyo che; , ' ' army-mukitadAtA lazkara-tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. TibeTanI muMbaI jana yuvaka sa dhamAM temanA satata kaTokaTI aMge cInI sarakAra taraphathI bahAra pADavAmAM Avela aMge temaNe mahattvanuM sthAna prApta karyuM che. AjanI madhyama nivedanamAM. AvAM vikRta vidhAno jyAM tyAM jovA maLe che. aneka varganI Arthika bhIMsamAM kAma ApIne kAMIka rAhata ApI zakAya ? - jUThANAMothI bhareluM e nivedana TibeTa viSe cInanI burI dAnatane - evA pAramArthika hetuthI teo jana che. mU. konpharansa zarU karelA. DhAMkavAne badale ulaTuM vadhAre ughADI paDe che. * udyogagRhanI pravRtti tarapha khUba AkarSAyA che ane te pAchaLa samaya tema ja zakitane bhega ApI rahyA che. A udyogagRhanI TibeTa upara cInano kAbu jAmavA sAthe cIna have keTaleka sthApanA sva. zrImadvijayavallabha sUrinA hAthe karavAmAM AvelI, . ' ' ThekANe ApaNI sarahadanI lagolaga AvIne ubhuM rahe che. keTalAka ema chatAM tenA prAraMbha sAthe ja, A udyogagRhane aneka pratikuLa ThekANe nepALa, sIkIma ane bhUtAna ApaNI ane tenI vacce saMgamAMthI pasAra thavAnuM banavAthI tenuM saMcAlana lIlAvatI AvelA che. sIkama ane bhUtAna ApaNuM sattAvatuLa nIce che. bahenanI kAryazakitanI cAlu kasoTI karI rahyuM che. ema chatAM eka nepALa svataMtra che, paNa tyAM sAmyavAdI saMcAra ghaNA meTA pramANamAM cAlI rahyo che. have thoDA vakhatamAM nepALa kAM te sAmyavAdI - prakAranI dhArmika vRttithI te saMsthAne TakAvavA temaja vikasAvavA . ! banI jAya athavA te cIna TibeTa mAphaka tene paNa AvarI le teo tanatoDa mahenata karI rahyA che. te temAM kazuM navAI pAmavA jevuM nahiM lekhAya. Aje paNa upara jaNAvela traNe saMsthA sAthe "jaina" zabda joDAyale ... nepALane cIna ghaNI rIte madada to karI ja rahyuM che. A rIte hevA chatAM traNe saMsthAnI pravRtti zudhdha sArvajanika rU5nI che. ] - lIlAvatIbahena eka jena kAryakara tarIke oLakhAtA hovA chatAM . cIna " ApaNuM : mAthA upara barAbara AvIne ubhuM rahyuM che. tenA dilamAM nAtajAtane ke mArA tArA saMpradAyano koI bheda nathI.' bhArata cInane pitAnuM mitra gaNe che; cIna bhAratane pitAnuM sau koIne pitAmAM samAvavA e temanA dilanI bhAvanA che. - 'mitra gaNe che; paNa jyAM, jyAre, jevI taka maLe tyAM, tyAre, ummara vadhavA sAthe AjanA sAmAjika kAryakaromAM be ' tevI takano lAbha laIne-jarUra paDaye lazkarI tAkAtane upayoga truTio bahAra AvatI ApaNane sAmAnyataH najare paDe che. eka .' karIne paNa-pitAnuM sattAvartana vadhAravuM e ja jenuM lakSya che to ummara vadhavA sAthe temanI kAryazakita ane utsAha maMda paDatAM .. . evA A sAmyavAdI mahArAjyanI maitrImAM keTale vizvAsa dekhAya che. lIlAvatI bahenanA utsAhamAM mandatAne kaI aMza mUke te eka , savAla che. 2nA mitra ne duSTa ataM na T. dekhAtuM nathI. ummaranI asara zarIra upara paDavA chatAM temanI '. cInanI nItine vicAra karatAM A ukita yAda Ave. ribeTa sAthe kAryazakitamAM haju kaze paNa ghaTADo thaye mAluma paDato nathI. sAmAjika kAryo mATe savArathI sAMja ane dhaNIvAra meDI rAta | - bhAratanA keTalA gADha saMbaMdha che e cIna jANe che. ema chatAM sudhI paNa eka sthaLethI bIjA sthaLe temanuM bhaTakatA rahevAnuM. ' 'bhAratanI leza mAtra darakAra karyA sivAya, jema kasa I gheTAne ha ju eTaluM ne eTaluM cAlu che. temanAmAM niDaratA che ane ema ! vadherI nAkhe tema cIne TibeTane rUMdhI nAMkhyuM che. A jotAM - chanAM vyavahAradakSata che. pIDha kAryakaranuM zANuM paNa temanA dareka prastuta dhaTanI kaI zubhasUcaka nathI lAgatI, ulaTuM amaMgaLa, pagalAmAM najare paDe che. bhAvInI AzaMkA pedA kare che. ' bI ummara vadhavA sAthe mANasa sAdhAraNa rIte sthiti- | ' 'ribeTamAM haMgarInI bIjI AvRtti nirmANa thaI che. pharaka surata banate ane junavANI tarapha DhaLate dekhAya che. prAraMbhamAM . eTale ke haMgarI zastrasajaja prajo hatI, tethI tyAM mAnavI- sAmAjika abhiprAyane sAmane karIne sAcuM zuM che te kahe. .|| saMhAra ghaNA meTa thayA hatA. ahiM prajA ekadama pachAta, vAnI ane te mujaba varta mAnI temanAmAM hIMmata hoya che. pAkaTa | dhArmika vihemothI bharelI, lAmAo ane maThanuM AkhI prajA ummara thatAM temane samAjamAM potAnuM sthAna jamAvavAne, ane * * | upara Adhipatya, sainya ane zastro nAmanAM. tethI tenA umara kAbu jANyuM hoya te TakAvI rAkhava.ne meha, thAya che ane bahumatI te ! meLavavA mATe cInane bahu moTA pAyA' upara mAnavItyA karavI koi paNa samAjamAM sthiticuta.! hAya ja che ane tethI temanuM ' . nahi paDI hoya ema anumAna thAya che. e je he te ho, ' valaNa paNa dhIme dhIme sthiticustatA tarapha DhaLatuM jAya che. umara " cInanA A addemaNamAM kAI nyAya ke nItine aMza che ja nahi. vadhatAM temanI dRSTi paNa kaMDita thavA lAge che ane temane junuM : Might is Right-sattA baLavAna che e ja sUtrane navuM teTaluM sAruM dekhAvA mAMDe che, dA. ta. be traNa varSa pahelAM samarthana maLyuM che. A ghaTanAthI vizvazAntinI vicAraNA upara muMbaInI dhArAsabhAmAM bAladIkSAnI aTakAyata karatuM bIla AvyuM. | eka dhaNo maTe phaTako paDe che. , hatuM, AjathI pacIsa trIsa varSa pahelAM jeo bAladIkSAnA kaTTara virodhI hatA ane gAyakavADa sarakAranA bAladIkSAnuM zrI. lIlAvatIbahenane abhinaMdana niyaMtraNa karatAM dhArAnA samarthaka hatA teo samAjanI AgevAnI * tA. 15-3-59nA roja zrI jaina che. mU. konpharansa udyoga- maLyA bAda bAladIkSAnA samarthaka banyAnuM ane tenI aTakAyata gRhanA kAryakartA zrI, mahIpatabhAi jAdavajI narasIe ane zrI.vaju- karanAra kAnunanA kaTTara virodhI hovAnuM mAluma paDayuM hatuM.' bhAI zAhe e ja saMsthAnA pramukha kAryakartA zrI. lIlAvatI bahena bAladIkSA. sAmenI jhuMbezamAM jeo eka vakhata sAthIe. - devIdAse 60 varSa purA karyA te badala, mitra ane zu ketu hatA temane sAmenA pleTaphorma upara birAjelA joyA ane . e ja udyogagRhamAM eka samUhabhejana yojIne lIlAvatIbahenanuM mArA AzcaryAne pAra na rahyo. AmAM gaNyAgAryA apavAda - sanmAna karyuM hatuM. A prasaMge pramukhasthAne birAjelA zeTha, joyA ane temAM lIlAvatIbahena eka hatAM. teo muMbaI jaina kAntilAla IzvaralAle, zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrI tArAbahena yuvaka saMdhanA adhikAra upara eka sarakhA cAlu rahyA ane prastuta ' | mANekalAle, zrI. raMbhAbahena gAMdhIe, zrI, lIlAvatIbahena beMkare, dhArAnuM teo anudana karatA rahyA. A te eka dAle che, | ke ' zrI lIlAvatIbahena kAmadAre tema ja zrI. mahIpatabhAIe zrI. lIlA- . paNa ummara vadhe, athaDAmaNa ubhI thAya te paNa vicAramAM kaI ? vatIbahenane AdarabharI prazastIo vaDe navAjyA hatA ane temanA pIchehaTha nahi evuM koI hoya te te lIlAvatIbahena che. jamAno ' .. viSe UMDA dilanI zubhecchA vyakata karI hatI. , AgaLa vadhe che; jamAnAnI mAMga badalAtI cAle che; vicAra ane AcAranAM mUlyo badalAya che. te badhAMnI sAthe tAla meLavIne. . zrI. lIlAvatIbahena varSo junA samAjasevaka che, eTaluM ja ja cAlavuM ane samAjanuM zreya bane teTaluM sAdhavuM-AMvI vRtti '*, nahi paNa, eka yA bIjI sAmAjika saMsthAnuM avalaMbana laIne lIlAvatIbahenane sarva kAryomAM prerI rahI che. A. pAchaLa temane aneka samAjasevake temaNe ubhA karyA che. muMbaInA jaina mahilA keAI UMDI tAtvika sujha che ema kahevAne Azaya nathI. A samAja e temanI sevAonuM mukhya kSetra banyuM che; muMbaI jaina pAchaLa je che te samAjanA utkarSa mATe temanA dilanI tAlAvelI : yuvaka saMghanA teo keTalAka samayathI upapramukha che; kaeNnpharansanuM ane samAjanA duHkha durdeva viSe AtmIyatAnI buddhi. paramAnaMda Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra (gatAMkathI cAlu : jemanA makAnamAM ame ATalA divasa rahyA te kaeNpTana daulata-' siMhanA amane te mIThA anubhava thayA. amArI sAthe temane badhA vyavahAra saraLa ane bhAvabharyAM hatA. ' amane joitI cIjo emane tyAMthI maLI rahetI hatI. amArI agavaDa sagavaDanI te pUrI cintA dharAvatA hatA. jema ahi' ame AvyA tyAre temaNe amArU cA pANIthI svAgata karyu` hatu` tema jatI vakhate paNa amAre temane tyAM cA pANI tathA nAstA karIne javAnu hatu. je sthaLamAM ame rahyA te sthaLa paNa kausAnInI je vizeSatA te mANavA mATe bhAre anukuLa hatuM. amArI mAphaka phreMi paNa maLIne A makAnamAM rahevAnI IcchA hoya to kepTana daulatasiMha sAthe patravahAra karIne te geThavaNu karI zake che. che. kausAnI bahu ja nAnu gAmaDuM che. basa sTepanI AsapAsamAM ja moTA bhAge tyAM rahetA leAkAne vasavATa che. kausAnInI vasatI 200-30 thI vadhAre mANasAnI niha hAya. pahelAM te tyAM dUdha, anAja, kerosIna, zAkapAMdaDu...-evI jarUriAtanI cIjo meLavavAmAM bahu muzkelI paDatI hatI ane maLatuM te bahu evuM maLatuM. sarakArI sTeTa bagalo ke DAka baMgalA sivAya pravAsIone utaravAnuM koi paNa ThekANu nahatu. have teA tyAM eka nAnI sarakhI 'sarvodaya hoTela' zarU thai che. jyAM khAvA pItrA uparAMta rahevA vagerenI ThIka ThIka sagavaDa che, jarUriAtanI paNa ghaNI kharI cIjo have ochA vadhatA pramANamAM maLI rahe che. amane te dUdha paNa joie eTalu maLI zakatu hatu. cApANInI paNa tyAM traNa cAra haoNTala cAlI rahI che. Ama kausAnI sabadhe aneka mIThAM smaraNA magajamAM sa dharIte ame juna mAsanI khIjI tArIkhe savAranA bhAgamAM nava sADA nava vAgyAnI basamAM besIne tyAMthI vidAya thayA. aneAdA kaeNle amArA vadhArAne sAmAna A rIte pAchA pharatAM tyAMthI lai lIdhA; somezvara vaTAvyuM. kAsI AvyuM. garama pANI'mAphaka A sthaLe paNa jatA AvatA pravAsIe nAsto karIne, cApANI pIne tAjA thAya che. amane ahiM tAju sarasa dahIM maLyuM. jene je gamyu te . khAdhuM pIdhu ane AgaLa cAlyA. kAsInadI pUla eLa gIne basa AkSeArAnA raste uMce caDhavA lAgI, kAsI nadIe have amAro sAtha cheDaye ane khairanA garama pANInI dizA tarapha te AgaLa AvI. ame bapore bAra vAgyA lagabhaga AmerA pahoMcyA. buddha jIvana kUrmAcaLanI parikammA AtmArA ahiM`rAmakRSNadhAma nAmanI eka sasthA che tyAM utaravAnuM ame AgaLathI nakkI karyuM hatuM. tyAM majurA pAse sAmAna upaDAvIne ame paheAMcyAM. rAmakRSNa dhAmanA mukhya saMcAlaka svAmI parabrahmAna jIe amArUM bhAre premathI svAgata karyuM. rahevA mATe amane eka oraDA upara ane eka eraDA nIce kADhI ApyA. upara ame rahyAM. nIce menA-jatabhAI rahyAM. ahiM AvyA ane A rUtu unALAnI cAle che enu ekAeka bhAna thayuM. Aja sudhI badhe havAmAM ochI vadhatI paNa ThaMDI ja anubhavatAM hatAM. paNa ahiM kharekhara mubai jevI garamI lAgI, AbheArAnI uMcAi 5400 phITanI che, ane unALAmAM ahiM sAdhAraNata : garamI rahe ja che. eTaluM' kharUM ke A bAjInI AbehavA evI vicitra hAya che ke, jyAre paNa tamane lAge ke, Aje kharekhara . bahu ukaLATa che tyAre samajavu ke e traNa divasanI aMdara varasAda AvavAnA che. e mujaba jarUra varasAda AvI jAya ane baMdhe pAchI ThaMDaka thaI jAya. Ama ahiM havAmAnanI samazateSNutA unALAnI RtumAM jaLavAi rahe che. tA. 1-4-59 ahiM AvyA bAda sAmAna vagere badhu thoDIvAramAM gAThavAi gayu; ame nhAyA dhAyA; svastha thayAM, bhojana karyuM"; thAka lAgyA hatA ane AgalI rAtaneA ThIka ThIka ujAgarA hatA, eTale eeka kalAka ArAma karyAM. sAMja paDI. ahiM eka eraDAne prAthanA maMdira banAvavAmAM Avyu` che, tyAM sAMja savAra AzramavAsI bhAi bahenA prAnA mATe ekaThAM thAya che. oraDAmAM dAkhala thatAM sAmenI dIvAlanI madhyamAM lAkaDAnuM eka nAnuM sarakhuM devaghara jevuM che ane temAM svAmI rAmakRSNa paramahaMsanI chabI mUkavAmAM AvI che. atyAre niyama mujaba tyAM prAthanA zarU thaI. ame badhAM emAM joDAyAM. tyAra bAda bhArata sarakAra taraphathI bahAra pADavAmAM AvelI keTalIka 'DokayumenTarI phIlmsa tyAM vasatAM bhAIbahenAne batAvavAne kA krama gAvAyA hatA. te mujaba prAthanA pUrI thayA bAda philmA dekhADavAnuM zarU thayuM. e jovAmAM doDheka kalAka pasAra thayA. bAda vALu patAvIne ame nidrAdhIna thayA. ame ahiM AvyA te ja divase sAMje, A pahADI pradezamAM varSothI racanAtmaka kAya karI rahelA mane Aje vizeSata: bhUdAna AndAnanA pracAra karatA bhAi zAntilAla trivedInAM patnI sau. tibahena amArI khabara pUchyA AvelAM hatAM. bhAi zAntilAla trivedIne, AmaeNArA jaie tyAre, maLavAnI sauthI pahelI sUcanA mArA mitra bhAI navanIta parIkhe karelI. pachI te nainItAlamAM gaMgAbahene temanI sevA pravRtti viSe ghaNIvAra ullekha karelA. mukatezvaramAM jayantIbahene paN temanA viSe prazaMsAnA udgAra kADhelA meM paNa temanA nainItAla tathA kausAnIthI amArA e bAjI AvyAnI khakhkhara ApatA ane AlbhArA pahoMcIe zrI. bezI sena tathA zrImatI gaTTu Da sena ! Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajarapa3 Tana kAkA '' - '* * * 3 - tA1-4-59 - pra buddha jIna ' ' * 233. tyAre temane maLavAnI utkaTa IcchA vyakata karatA patro lakhelA. gaTreDa sena amane sAme maLyAM-zI sena A amerikana bAIne A bhAI zAntilAla: muMbaIthI A bAju AvI caDelA zrI paraNelA che-temaNe amane AvakAryA ane kahyuM ke "bAzI 'bAjue : | navanIta parIkha sAthe be divasa pahelAM berInAga gayA che ane Avela ekasaperImenTala kAma upara AmeArA AvI caDhelAM keTa- 1 traNa cAra divasamAM pAchA AvavAnA che ema bhakitabahene jaNAvyuM. lAMka gujarAtI bhAi bahenane ahiM cAlI raheluM saMzodhanakArya : teo tema ja zAntibhAI mULa saurASTranA rAjakeTa bAjunA-che dekhADavA gayA che ane tamane temanI pAse laI jevA mane kahyuM .. tethI temane maLatAM amane nikaTavartI svajanane maLyA je che. to cAlo, tamane tyAM laI jAuM." ema kahIne amane bozI ' AnaMda thayo. sena pharatA hatA tyAM laI gayAM. temane joine ame namaskAra karyA. bIje divase savAre ame AmerAmAM pharavA nIkaLyA. sauthI - A prasaMgane AgaLa varNavuM te pahelAM bezI senane ahiM pahelAM ame vivekAnaMda leboreTarImAM gayA. A leboreTarImAM thoDo paricaya Apa Avazyaka lAge che. teo bhAratanA eka ' cAlatuM kAma, amAre jovuM jANavuM hatuM ane e leboreTarInA suvikhyAta vijJAnazAstrI che; Aje temanI umara 70-71 varSanI DIrekaTara zrI bazI senane paNa maLavuM hatuM. muMbaI pradezanA thaI che. 1911nI sAlamAM kalakattAnI presIDensI : kelejamAM * majura pradhAna zrI. zAntilAla zAha amane nainItAlamAM maLelA ema. es.sI.ne teo abhyAsa karatA hatA temAMthI . vijJAna- | tyAre temaNe bezI senane maLavA khAsa kaheluM.. ame temanI pAse zAstrI jagadIzacaMdra be bAphIjhIkasa ane plenTa-phIjhIolojI 'gayAM, paNa te vakhate teo potAnA madadanIze ane vidyArthIo | (choDavAone lagatuM zarIraviSayaka vijJAna) nA viSayamAM eka sAthe kAmamAM rokAyA hatAM. tethI sAMje banI zake te AvavA rIsarca skelara tarIke potAnI sAthe kAma karavA mATe bezI senane - 1 kahyuM. sAMje jarUra AvIzuM ema kahIne ame rAmakRSNa Azrama bolAvI lIdhA. 1914mAM jagadIzacaMdra bejha vizvavyApI pravacana. * tarapha cAlyA. pravAse nIkaLelA tyAre pitAnA khAsa madadanIza tarIke bezI senane ' rAmakRSNa Azrama temaNe pasaMda karIne sAthe lIdhelA. A pravAsa daramiyAna jagadIzaA Azrama AmorAnA lagabhaga bIje cheDe Avela che. tyAM ame pahoMcyAM ane svAmI aparNAnaMdajI je tyAMnA mukhya caMdra bojha muMbaI Avela ane vanaspatinI sajIvatA puravAra karatA vyavasthApaka che temane ame maLyAM. ahiM e jaNAvavuM jarUrI che prago temaNe muMbaInI prajAne dekhADelA. royala operA hAusamAM ke A bAju AmerA temaja mAyAvatI rAmakRSNa mIzananAM bahu goThavAyelA AvA eka saMmelanamAM huM paNa vanaspatinI sajIvatA ' junAM ane mahatvanAM kendro che. svAmI vivekAnaMda ahiM tema ja pratyakSa karavA mATe gayele ane e prayoga joyelA. A prasaMge, eNhiMthI 42 mAila dUra pUrva bAjue AvelA mAyAvatImAM dezI sene amane jaNAvyuM te mujaba, teo jagadIzacaMdranI sAthe hatA ane prayoga dekhADavAmAM temane madada karI rahyA hatA. zrI. | dhaNo samaya rahelA. svAmI vivekAnaMdanA sIdhA paricayamAM Avela bozI sene A rIte jagadIzacaMdra bojha sAthe satata bAra varSa kAma 'koI vyakita, saMbhava che ke, Aje paNa AmerAmAM hayAta hoya. karyuM, ane sAthe maLIne saMkhyAbaMdha joint papers-1nabaMdha : svAmI AnaMde AjethI 38 varSa pahelAM AtmArAmAM rahIne gAyatrI taiyAra karyo ane pragaTa karyA. 1823mAM temaNe "On Relation' purazcaraNa vrata kareluM. temane paNa rAmakRSNa Azrama sAthe gADha : between Permeability Variation and Plant. saMbaMdha hatuM. temanA paricayane lIdhe AmerA ane rAmakRSNa movement'' e viSaya upara eka svataMtra pepara lakhe je Azrama mArA manamAM varSothI gADhapaNe saMkaLAyelAM hatAM. A pUrve royala sosAyaTIe svIkAryo hato ane pitAnA mAsikamAM pragaTa saMskArane lIdhe ahiM AvatAM mana kaI viziSTa AnaMda anu- karyo hate. , bhavavA lAgyuM. ahiMnA mukhya svAmIjI aparNAnaMdajI pAse ame 1924mAM IglAMDa ane amerikAnA mitronI madada vaDe ane - . paNa kalAka beThA. temanA sauhArdabharyA saujanyathI amArUM citta royala sosAyaTIe nAnI sarakhI rakama bezI senane ApelI te khUba raMjita thayuM. teo muMbaIthI sArA paricita hatA. muMbaI vaDe kalakattAmAM svataMtra rIsarca leboreTarI zarU karavAnuM temaNe bAjue khAramAM AvelA rAmakRSNa AzramamAM teo ghaNe vakhata nirNaya karyo. A mATe potAnA nAnA sarakhA bhADAnA dharanA . rahelA. mArA eka nikaTa mitra pransIpAla esa. bI. jInjarakarane raDAne temaNe prayogazALAmAM pheravI nAkhI ane tene "vivekAnaMda ' , - teo sArI rIte jANatA hatA. temaNe AzramanA judA judA vibhA- * leboreTarI'nuM nAma ApyuM. A maryAdita sAdhano vaDe temaNe * 'gomAM amane pheravyA ane rAmakRSNa mizananI bhAratavyApI pravRttiomAM pAyAnuM saMzodhanakArya zarU karyuM. bIjI dizAe temanI nAmanA . ! ' viSe keTaloka khyAla Ape. temanA kahevA vaimujaba AbherAnA ane khyAti vadhatI cAlI. royala sosAyaTIe temanA bIjA | Azramane mukhya hetu nIcenA sapATa pradezomAM khUba kAma karIne saMzAdhananabaMdhane-pepara-ne potAnA mukhapatramAM prasiddha karavA mATe . thAkI gayA hoya, zarIre nabaLA paDyA hoya evA mIzananA saMnyA- ' svIkAra karyo. 1928mAM temane keDe sesAyaTInA ane saMsAyaTI : sIe ahiM AvIne rahe, ArAma kare ane zArIrika svAstha opha ekasaperImenTala bAyalejInA sabhya banAvavAmAM AvyA. che. tema ja mAnasika tAjagI meLavIne pitAnA niyata kAryakSetramAM 1928 thI 30 sudhI teo amerikA rahyA ane robarTa * pAchA pahoMcI jAya e prakAra che. tethI sapATa pradeza upara cembarsa opha nyuyorka yunivarsiTImAM temaNe saMzodhanakArya , ' AvelA AzramamAM je vividha sevApravRttio cAle che tevI pravR- karyuM, ahiM rahIne temaNe vanaspati ane choDavAo aMge aneka ttione bejo ahiM rahetA saMnyAsIo upara nAMkhavAmAM Avato maulika zo karelI ane tene lagatA peparo-nibaMdhe taiyAra karIne..' nathI. Ama temanI sAthe keTalIka vArtA carcA thai. pachI amane pragaTa karelA. A vakhate amerikA javA mATe temane sva. zeTha temaNe prasAda Ape je vaDe moDhuM mIThuM karIne ame pAchA jamanAlAla bajAje madada karI hatI. | : - rAmakRSNa dhAmamAM AvI pahoMcyA. 1935mAM phIjhIolojI (zarIra zAstrane lagatI razIAmAM padmabhUSaNa zrI. bezI senA maLelI AntararASTrIya koMgresamAM eka pratinidhi tarIke temaNe bhAga - ahiM AvIne bhojana karyuM; the samaya ArAma karyo. lIdhuM hatuM ane e prasaMge pitAnA saMzodhanaviSayane lagatI . ahiM amArI TapAla gAMdhIAMzramamAM ekaThI thai hatI-te amane ! keTalIka navI zodhe raju karate eka nibaMdha raju karyo hate. atyAre maLI, vAMcI ane keTalAka patronA javAba lakhyA. sAMjanA. tyAMthI paNa temanA jANavAmAM ghaNI navI bAbata AvI hatI. . ! vakhate huM, ajitabhAI tathA bahena menA bezI senane maLavA ' (1937 mAM temaNe pitAnI leboreTarI AbherA khaseDI. ahiM upaDyAM. temanA baMgale paheo eTalAmAM temanAM patnI zrImatI. temane prayoga karavA mATe jamIna vagerenI sArI sagavaDo maLI . between die taf met een joint pa ', Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 pra bu ddha jIva na tA. 1-4-59 tA te mujaba tamAma kArya dama sAdarAnA mahArAja ' ' kendrIya tema ja uttara pradezanI sarakAroe temanA kAryamAM vadhAre ke "AbherAnAM havAmAna evAM che ke ahiM bAre mAsa eka rasa levA mAMDe ane leboreTarImAM hAtha dharAtI aneka yojanAone , sarakhuM kAma thaI zake che. AtmArA himAlayamAM hovA chatAM tenI sarakAra taraphathI Arthika Take maLavA lAge, anAja, kaThoLa tema ja 'uMcAI bahu nathI. ziyALAmAM ahiM bhAgye ja barapha paDe che. dhAsacArAnI pASANukSamatA kema vadhe, tenuM daLa kema moTuM thAya eTale vadhAre UMcA pradezonA pramANamAM ahiM ThaMDI susA hoya ane tene pAke kema vadhAre utare e bAbatanA saMzodhana upara che. unALAmAM paNa bahu garamI paDatI nathI ane mAruM paNa have vadhAre bhAra mukAto rahyo. pharI eka vAra teo 1947mAM mApasaranuM hoya che. vaLI ahiM vanaspati ane dhAnya tathA phaLAne amerikA gayelA ane tyAMthI pAchA pharyA bAda makakAI ane bIjA "lagatI rIsarca-saMzAdhana-nAM je pariNAma Ave che te nIcenA kaThoLanA saMzodhana upara temanuM kArya vadhAre kendrita thayuM. ane sapATa pradezamAM nIpajatI vanaspati vagerene lAgu paDe che. Ama banne rIte AbhUrA amane vadhAre anukuLa mAluma paDayuM che." eka ekaramAM makAIne 75 maNa sudhI pAka utare te hada sudhI '. petAnA saMzodhanakAryamAM satata nimagra vijJAnazAstrI kevo temanuM saMzodhanakAya pahoMcyuM. judA judA zAka, phaLa, resAvALA hoya e jovuM hoya te teNe bezI senanAM darzana karavAM. jene khAdyapadArtho, dhAsa vagere upara ahiM Aje moTA pAyA upara rAjakAraNa, sattA, pratiSThA, bhegavilAsa ke dhanasaMgrahanI kazI ja saMzodhana cAlI rahyuM che. AmAM lAMbA tAra vALuM rU, ghauMnI paDI na hoya, paNa ekamAMthI bIjI ane temAMthI trIjI zodha-ema |. 400. jAte, javanI 20 jAte, caNAnI 7 jAta, juvAranI 25 bhautika sRSTinAM gUDha rahasya ukelavA pAchaLa ja jenuM mana avirU jAte, svITa paTenI 170 jAte, baTATAnI 40 jAte, DuMgaLInI tapaNe lAgeluM hoya ane e rIte maryAdita kSetramAM paNa satyanI 20 jAte ane e uparAMta TameTA, bIna, vaTANA vagere zAkanI zodha e ja jenA jIvananuM ekAnta lakSya hoya-AvI eka vibhU- aneka jAtano samAveza thAya che. A ja sudhImAM hiMdanA tema ja tinuM temanAmAM amane darzana thayuM. temane je batAvavuM hatuM te paradezanA sAyanTIphIka jarnAlemAM vivekAnaMda kereTarI taraphathI puruM thayuM eTale temanA nivAsasthAna tarapha ame vaLyAM. bIjI 130 pepare pragaTa karavAmAM AvyA che. vijJAna ane vyavahArU maMDaLI tyAMthI vidAya thaI. temanA kahevAthI ame temanI sAthe AgaLa cAlyo ane baMgalA sAmenI khullI jagyAmAM beThAM. khetInA kSetramAM temaNe je mahatvano phALo Ape che tenI kadara apUrNa paramAnaMda tarIke bhArata sarakAra taraphathI 1957nI sAlamAM zrI. bezI senane vasatuM vyAkhyAnamALA. 'padmabhUSaNa'no IlkAba ApavAmAM Avyo che. A IlakAba Aja - tA. 2-3-59nA prabuddha jIvanamAM je pramANe jAherAta karavAmAM sudhImAM bahu ja ochI gaNIgAMThI vyakitao prApta karavA lAgya- AvI hatI te mujaba tA. 9-3-5thI tA. 15-7-59 sudhInI * zALI thaI che. vasanta vyAkhyAnamALAnA A kAryakrama saphaLatApUrvaka pAra paDe || - temanuM lagna gaTreDa nAmanAM eka amerikana sannArI sAthe thayuM hatA. A vyAkhyAnamALAnA pahelA divase vaDodarAnA mahArAjA che. A sannArI bahu vidvAna ane saMskArI che. temaNe bhAratanI sayAjIrAva vizvavidyAlaya hastaka cAlatA prA vidyA maMdiranAM adhyA- saMskRti ane sabhyatA viSe pustako lakhyAM che jenI vidvAnonI paka che. umAkAnta zAha potAnuM vyAkhyAna ApavA mATe khAsa duniyAmAM bahu moTI pratiSTA che. teo paNa bezI senanI samAna vaDodarAthI AvyA hatA ane potAnA niyata vyAkhyAnanA anusa dhAnamAM 'vayanA hoya ema lAge che. AvuM saMskArI yugala ahiM ke anyatra jana pratimA vidhAnano vikAsa kema thaye tene, prAcInakALathI - maLavuM bahu muzkela che. mAMDIne madhyayuga sudhInI saMkhyAbaMdha chabIo epIDAyApu dvArA bezI sena eka mahAna vijJAnazAstrI te che ja, paNa te aitihAsika kramamAM dekhADIne, temaNe bahu sundara khyAla Apyo hate. uparAMta teo atyanta dharmaparAyaNa ane AdhyAtmika vaLaNu dharAvatA AvI ja rIte zrI. navalabhAI zAha khAsa guMdIthI ane kAkAsAheba eka vyakitavizeSa paNa che. rAmakRSNa mIzana sAthe teo varSothI kAlelakara dilhIthI patatAnAM vyAkhyAna ApavA mATe AvyA gADha saMbaMdha dharAve che. rAmakRSNa AzramamAM brahmacArI tarIke teo hatA. anya vakatAo-AdhyApikA uSAbahena mahetA, sAkSaravaya ghaNo samaya rahelA, ane mIzananA pramukha agragaNya sanyAsIonA zrI. kanaiyAlAla mANekalAla munazI, zrI. gaganavihArI mahetA, nikaTa paricayamAM AvelA. A uparAMta dezanI meTI lekhAtI aneka . tathA adhyApaka gaurIprasAda jhAlA sthAnika hatA. dareka vyAkhyA tAe pitAnA viSayanI pUrA vistArathI carcA karI hatI. sAte vyakitao gopAlakRSNa gokhalethI mAMDIne jagadIzacaMdra bejha, - vyAkhyAnasabhAe muMbaI khAte phreMca brIjanI bAjue gurUdeva TAgora, mahAtmA gAMdhIjI, bAbu rAjendraprasAda, paM. govinDa ' Avela oNvAskI lejamAM bharavAmAM AvI hatI. ane dareka vallabha patta, Do. rAdhAkRSNana paMDita javAharalAla naherU sudhInA vyAkhyAnasabhAne prAraMbha madhura saMgIta vaDe karavAmAM AvyA aneka mAnavavizenA sIdhA saMsargamAM teo AvyA che. temanA hatuM. A saMgItane kAryakrama raju karanAra hatAM bhAI dilIpa viSe bhArata sarakAramAM tema ja prajAjanomAM UDe Adara che. AvI kAmadAra, bahena apaNuM majamudAra, bahena maMjulA gAMdhI, bahena eka viziSTa vyakitane maLavA upara jaNAvela saMgomAM amane kumuda zeTha, bahena indirA mahetA tathA bahena jelabhAratI. A suga prApta thaye. pramANe Ayojita kAryakramane saphaLa banAvavA mATe bhinna bhinna bezI sena upara jaNAvyuM tema eka gujarAtI maMDaLIne : vyAkhyAtAone tema ja bhajana gAyana vaDe zrotAonA mananuM pitAnI phAma upara cAlI raheluM saMzodhanakAya judA judA raMjana karanAra upara jaNAvelA judA judA gAyaka-gAyikAone namunAo dekhADIne samajAvatA hatA temAM ame paNa sAmela saMdha taraphathI antaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che. thayAM. vijJAna ane temAM paNa tenI A zAkhAnuM amane kazuM - A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna paMDita sukhalAlajI jJAna na maLe. tethI temane pUrI rIte samajavAnuM amArA mATe zobhAvaze evI amArI samajutI ane AzA hatI, paNa zakya nahotuM. ema chatAM temanI zodhanAM upara jaNAvyA che temAMnI tabiyatanI pratikuLatAnA kAraNe teo A prasaMga upara muMbaI keTalAMka nakakara pariNAmo tyAM pratyakSa rUpe jotAM teo vijJAnadvArA AvI zakayA nahotA ane pariNAme yogya pramukhanA mArgadarzanathI - dezanI moTI sevA karI rahyA che ema amane lAgyuM. ' A vyAkhyAnamALA vaMcita banI hatI. paMDitajInI anupasthiti temaNe pitAne A prakAranA saMzodhanakArya mATe kalakattA amane satata khUMcatI hatI rahI hatI. - choDIne AbherA zA mATe pasaMda karyuM tene khulAso karatAM jaNAvyuM maMtrIo, muMbaI jana yuvaka saMgha, I ' , ' , muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 ,dhanajI TIsTa, muMbaI3. ' mudraNasthAna "caMdra jhiM. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbaI 2, Te. naM. 28303 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE - saMka rajIsTarDa B 4ra66 vArSika lavAjama rUA. 4 - IT prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa viSa 20 : aMka 23 ja prabuddha jIvana | muMbaI eprIla 15, 159, budhavAra | zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8. chuTaka nakala: nayA paisA 19 vAlA zasinese sesme sec tabI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kA gAla gAgAla mAlagA gAgA aes at sea = = - vi.saM214 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane vArSika vRttAMta I.sa.1958 . Apane jANIne AnaMda thaze ke vikrama saMvata 2015 nA. AnaMda thAya che ke saMdhanA kAryakartAonI mahenatanA pariNAme prAraMbha sAthe ApaNe muMbaI jaina yuvaka saMdha 30 varSa pUrAM karIne saMdhanA phALAmAM rUA. 12606-72 tathA vAMcanAlaya ane pustakA- 31mAM varSamAM praveza kare che ane tenuM mukhapatra "prabuddha jIvana" layanA phALamAM rUA. 8186-50 eTale kula rUA. 2079322 AgAmI me mAsanI pahelI tArIkhathI 20 varSa pUrAM karIne 21mAM bharAyA che. navuM varSa zarU thatAM pahelAM saMdhA mATe noMdhAyelA varSamAM dAkhala thAya che. Aje ATalA AyuSyavALI saMsthA phALAmAMthI rUA. 10156-72 ane vAcanAlaya ane pustakAlaya athavA to ATalI lAMbI mudata sudhI cAlatuM sAmAyika patra ane | mATe noMdhAyelA phALAmAMthI rUA. 5335-50 vasula thayA che ane temAM paNa eka sarakhI satata vikAsa pAmI rahelI saMsthA athavA . tyAra bAda saMdha mATe bharAyalI eka rakama rU. 200-00 ane vAca- '. to jene prabhAva satata vadhato rahyo che evuM mukhapatra bahu virala nAlaya ane pustakAlaya mATe bharAyalI eka rakama rUA. 100-00-A jovAmAM Ave che. A daSTie A navuM varSa saMdhanA sabhya sivAya bAkInI kula rakama Aja sudhImAM vasula thaI gaI che.' tema ja zubhecchake mATe ati AnaMda ane gauravane viSaya bane A hakIkata dhyAnamAM rAkhavAthI A sAthe joDavAmAM Avela " , - che. saMdha taraphathI saMcAlita pravRttio pUrvavata eka sarakhI gati- AvakajAvakanA hisAba tathA saravaiyA samavAmAM saraLatA thaze. mana thai rahI che ane eka yA bIjA aMzamAM vikasita banatI zrI. maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika ' rahI che. A - vAcanAlaya ane pustakAlaya sva. TI. jI. zAhane aMjali A vAcanAlaya ane pustakAlayanI sthApanA AthI 19. '. ' saMdhanI kAryavAhInI vigato ApavAnuM zarU karavA pahelAM varSa pahelAM karavAmAM AvI hatI. temAMnA vAcanAlaya vibhAgamAM " * * gata varSa daramiyAna julAI mAsanI 11mI tArIkhe traNa divasanI 6 dainike, 18 sAptAhike, 12 pAkSiko, 37 mAsika ane 6 - mAMdagInA pariNAme ekAeka nIpajelA sva. TI. jI. zAhanA trimAsike athavA vArSike Ave che. tathA bhASAnI dRSTie 8 , avasAnathI saMdhane eka samartha kAryakartAnI je khoTa paDI che tenI aMgrejI sAmayike, 61 gujarAtI sAmayike ane 10 hiMdI ame bahu khedapUrvaka neMdha laIe chIe. saMghanA teo varSo junA sAmayike ema kula 79 sAmayike Ave che ane pustakAlaya - sabhya hatA ane vacce be varSa sudhI teo maMtrI hatA. saMyukta vibhAgamAM gata varSa daramiyAna rUA. 334-00nA navAM pustaka | jaina vidyAthIgRhanA paNa lAMbA samaya sudhI maMtrI hatA. bIjI kharIdavAmAM AvyA che. vAcanAlayane AsapAsa vasatA lokomAMthI . aneka jAhera saMsthAo sAthe teo eka yA bIjA prakAre joDAyelA sarerAza 100thI 125 mANaso lAbha le che ane pustakAlaya hatA. samAjanA teo eka niHsvArtha ane nIDara sevaka hatA. cAlu lAbha lenArAM bhAIbahenonI saMkhyA 240nI che. gata varSa) saMghadvArA yojAyelAM paryaTanamAM je bhAI bahene joDAyA haze teo daramiyAna A pravRttinA saMcAlana pAchaLa rUA. 5084-93ne kharca: . te temanA AnaMdI, hasamukha bALasvabhAvanA kAraNe ane yuvAnone karavAmAM AvyuM che; Avaka rUA. 7405-85nI thai che, saravA | paNa zaramAve tevA kAryotsAhane lIdhe temane kadi paNa bhulI nahi rUA. 2320-darane vadhAre rahyo temAMthI gayA be varSanI kheTa | ' zake. saMghane temanA avasAnathI paDelI khoTa purAvI muzkela che. rU. 2131-74, je Avaka kharca khAte ubhI hatI te bAda karatAM temanAM patnI zrI. caMcaLabahena pratye saMdha pitAnI UMDI sahAnuM- Avaka kharca khAte rUA. 188-18 jamA rahe che. * " bhUti ane hamadardI dAkhave che. temanI jagyAe zrI, caMcaLabahenane prabuddha jIvana saMdhanI kAryavAhaka samitimAM levAmAM AvyA che ane saghanI prabuddha jIvananuM niyata kada ATha pAnAnuM hovA chatAM sabhya kAryavAhImAM teo UMDo rasa laI rahyA che te ApaNA sarva mATe ane grAhakene sArA pramANamAM vAcanasAmagrI pUrI pADavI e hArdika saMtoSane viSaya che. hetuthI cAlu dasa pAnAnAM aMke ane kadi kadi bAra pAnAnAM - saMgha tathA vAcanAlaya ane pustakAlaya mATe aMke kADhavAmAM Ave che. tenuM dhoraNa ekasarakhuM jALavavAmAM . - ekaTho karavAmAM Avela phALe Avela che ane eka vicAragaMbhIra patra tarIke teNe gujarAtI . gata varSanI sauthI viziSTa dhaTanA AgalA varSonI boTa bhASAbhASI samudAyamAM sArI pratiSThA prApta karI che. : - sarakhI karavAnA hetuthI ane pachInAM varSomAM thoDI rAhata rahe e prabuddha jIvananI grAhaka saMkhyAmAM koI mahatvane pharaka paDe che. | hetuthI chellI paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna sa dha mATe tathA nathI ane lekhaka taraphathI ke saMtoSakAraka sahakAra maLato nathI. saMdha hastaka cAlatA zrI. maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika je Dhabe prabuddha jIvananuM saMpAdana karavAmAM Ave che te dhyAnamAM vAcanAlaya ane pustakAlaya mATe hAtha dharavAmAM Avela phaMDaphALAnI letAM tema ja koI paNa eka mata, rAjakIya pakSa ke saMpradAyanuM pravRttimAM maLelI saphaLatA che. kula rU. 20000-00 meLavavAnuM lakSya. prabuddha jIvana pracAraka nathI, e hakIkata lakSamAM letAM, saMdhanA vicArIne A pravRtti hAtha dharavAmAM AvI hatI. ane jaNAtAM - sa svecchAe prabuddha jIvananA grAhake vadhAravAnI pravRtti hAtha Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 na dhare tyAM sudhI, AvA cintanAtmaka patranA grAhako sArA pramANumAM vadhavAnI zakayatA nathI. ApaNI Arthika bhIMsanA kAraNe ane prabuddha jIvana aMge AvakanuM bIjuM kASTa sAdhana nahi hAvAnA kAraNe lekhakAne puraskAra ApavAnI sthitimAM ApaNe nathI ane tethI temanA sahakAra sulabha banatA nathI. gata varSa daramiyAna ApaNI pAse nyusa prInTanuM lAisensa naheAtuM, ane kAgaLanA bhAva adhAryAM vadhyA, ane chapAinA bhAvamAM ekAeka 25 TakA vadhArA karI ApavA pAyeA te kAraNe dhAryAM karatAM vadhAre kheTa AvI che. gata varSanA anta pramukha jIvana aMge khaca za. 5349-77nA thayA che ane Avaka rUA. 2178-37nI thai che, pariNAme temAM za. 3171-41nA ghaTADo AvyA che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA A pravRttinI zarUAta lagabhaga 28 varSathI karavAmAM AvI che ane jevI rIte zukala pakSanA caMdranI kaLA uttarAttara vadhatI jAya tema A paryuSaNu vyAkhyAnamALAnI kaLA guNuvattAmAM tema lokapriyatAmAM uttarottara vadhatI ja rahI che. vyAkhyAtAonI kATi paNa ujajavaLara banatI cAlI che. ane A vyAkhyAnamALA jaina tema ja jainetara vizALa janasamudAyane AkaSI rahI che. gata varSanI vyAkhyAnamALA gata varSanA sapTekhara mAsanI 9mI tArIkhathI saOOkhara ` mAsanI 16mI tArIkha sudhI ema ATha divasa mATe goThavavAmAM AvI hatI. pahelA pAMca divasanI sabhA blevAmskI lAjamAM ane pachInI traNa sabhAe bhAratIya vidyAbhavana tathA rAkasI thIeTara jevA vizALa sthaLamAM bharavAmAM 'AvI hatI. AThe divasanI vyAkhyAnasabhAnuM pramukhasthAna paMDita sukhalAlajIe zAbhAvyuM hatu. tenA vyAkhyAna viSayanA kAyakrama nIce mujaba hatI. vyAkhyAtA zrI. ek vI. DhAMDhe DA. bhAgIlAla sAMDesarA zrI. manasukhalAla A. mAstara AcArya hurabhAi trivedI zrI. ratubhAI adANI a. dalasukhabhAi mAlavaNiyA zrI. 'vamala si'zrI 33 ravizaMkara esa. bhaTTa DA. rAjendra TI. vyAsa zrI. manubhAI paMcALI zrI. cImanalAla cakubhAI zAha manubhAI paMcALI prabudhdha jIvana 33 5 kAkAsAheba kAlelakara ,, gargavihArI la. mahetA vyAkhyAna viSaya santa tukArAma mArI vidyAyAtrA mArA jIvanamAMthI huM zuM zIkhyA ? mAnasika svAsthya ahiMsA ane leAkazAhI jaina AcArazAsranA mULa-tattvA aNuyugamAM dharma rAjakIya AdarAM ane samAjavyavasthA adhasamAjanA prazna zAntinA pAyA leAkadhama ane satyadham zAntinA pAyA ahiMsAnuM sAdhana rASTrIya temaja AntararASTrIya kSetre ahiMsA A vyAkhyAnamALA daramiyAna DaoN. rAjendra TI. vyAsanuM, temanA vyAkhyAna prasaMge, temane muMbai yunivarsiTIe pI. eca. DI nI padavIthI vibhUSita karavAmAM AvyA te badala, mubai jaina yuvaka saMdha taraphathI bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM. taduparAnta e vyAkhyAnamALAnA divaso daramiyAna 15 mI sapTembaranA rAja sAMjanA samaye marInalAinsa sTezana pAchaLa AvelA tArAbAi hAlamAM kAkAsAheba kAlelakaranI adhyakSatA nIce jANItA sa MgItA cAya` zrI. dilIpakumAra rAyanA bhajanAnA samAraMbha goThavavAmAM AvyA hatA. upara jaNAvela vyAkhyAtAomAMthI pAMca vyAkhyA tA kAzI, kalakattA, bhAvanagara, jevA dUra dUra sthaLeAethI saMdhanA nima traNane mAna ApIne padhAryAM hatA. A paryuSaNa. vyAkhyAnamALA pAchaLa saMghane za. 1256-47nA kharce thayA hatA. vasanta vyAkhyAnamALA tA 15-4-59 gata varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMdha mATe sa MtASakAraka kALA thavAthI cAlu varSa daramiyAna mArca mAsanI 9mI tArIkhathI 15 mI tArIkha sudhI ema sAta divasa mATe eka navI vyAkhyAnamALA ceAjavAmAM AvI hatI. A sAte sabhAe levAmskI lAjamAM bharavAmAM AvI hatI. tenA vyAkhyAtA ane vyAkhyAna viSayAneA krama nIce mujaba hate. vyAkhyAtA DA. umAkAMta zAhu 55 AdhyA. uSAbahena mahetA zrI. kanaiyAlAla mA. munazI gaganavihArI mahetA a. gArIprasAda jhAlA zrI. navalabhAI zAhu kAkAsAheba kAlelakara vyAkhyAna viSaya purAtattva ane jaina AgamA AdinA abhyAsa sakriya vicAraNA saMskAra ane svataMtratA leAkazAhI ApaNI keLavaNI grAmaAyeAjananA pAyA duniyAnI punaracanA A vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna zAha vaDAdarAthI, zrI, navalabhAi zAha kAlelakara dilhIthI khAsa padhAryAM hatA. ApavA mATe DA. umAkAMta gu'dIthI ane kAkAsAheba A vyAnamALAnI cha sabhA sAMjanA samaye rAkhavAmAM AvI hatI, ane chevaTanI sabhA savAranA rAkhavAmAM AvI hatI. AkhA kAryakrama saphaLatApUrvaka pAra paDayA hateA-paNa muMbaimAM sAMjanA vakhate avarajavaranI dhuNI agavaDa tema ja bIjA kAraNeAne lIdhe sAMjanI sabhAmAM zrotAonI hAjarI pramANamAM ghaNI ochI rahI hatI, A vasanta vyAkhyAnamALA pAchaLa sadhane rUA. 50 lagabhaganA kharca thayA hatA. gata varSa daramiyAna ceAjAyalAM vyAkhyAnA ane samAra sa'dhanA A vRttAMta Arthika bAbate pUratA vi. sa.2014 nA kArataka suda ekamathI AsA vada amAsa sudhInA samajavAnA che , khIjI bhAkhatA pUratA gata varSa daramiyAna tA. 25-2-58na rAja bharAyalI vArSika sabhAnA divasathI Aja rAja eTale ke tA. 9-4-59 sudhInA samajavAnA che, A pravRttiviSayaka va daramiyAna upara jaNAvela e vyAkhyAnamALA uparAMta nIce mujaba vyAkhyAne tema ja samAraMbhA yeAjavAmAM AvyA hatA; 1. tA. 4-3-58nA rAja zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe sadhanA kAryAlayamAM vata mAna paristhiti? upara vyAkhyAna ApyuM hatu' ane chellA cAra mahInA daramiyAna dezamAM tema ja AntararASTrIya kSetre banelI aneka mahattvanI ghaTanAo upara vedhaka prakAza pADayA hatA. 2 tA. 26-4-58nA rAja sadhanA kAryAlayamAM akhila bhArata sava sevA saMdhanA maMtrI zrI siddharAja ThThAne 'grAmadAna' e viSaya upara vArtAlApa yojavAmAM AvyA hatA ane e vArtAlApa.daramiyAna bhUmidAna Andolanane itihAsa, bhUmisamasyAnuM svarUpa bhUmidAnamAMthI grAmadAna vicAranA vikAsa, grAmadAna kayAre thayuM lekhavAmAM Ave che tenI samajutI, grAmadAnI gAmaDAnA punaryeAjananI kalpanA vagere prastutu bAbate upara temaNe. vistRta vivecana karyuM hatuM. ane aneka aspaSTa khyAlate spaSTa rUpa ApyuM hatuM. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BSNSE karA ST Dr. ne dara *are !' meM 18 5 : 237 kara vasanajI mAdhaka apaNA ne saddagatane ujAja svajanoe yojayela A tA. 15-4-19 - prabuddha jIvana 3. tA. 19-6-58nA roja zrI. paramAnaMda kuMvarajI avyavasthitatA ane tenuM prastuta kAnana dvArA karavAmAM AvatA kApaDiyAe 'himagirimAM paribhramaNa e viSaya upara vyAkhyAna niyamana upara bedhaprada mArgadarzana karAvyuM hatuM. ApatAM temaNe gayA me mAsa daramiyAna nainitAla tathA AtmArA " , 11. tA. 6-2-59nA roja saMdhanA kAryAlayamAM yojAyelI , jillAmAM karelA pravAsanuM varNana saMbhaLAvyuM hatuM. jAhera sabhAmAM, gujarAtanA agragaNya bhUdAna kAryakartA zrI. sUryakAMta : 1 4. tA. 2-7-58nA roja zrI. muMbaI. jaina yuvaka saMdha parIkha vinebAjInA gujarAtanA pravAsa daramiyAna lagabhaga badho taraphathI yojAyelA jAhera sanmAna samAraMbha dvArA senDahasTa brIja samaye temanI sAthe joDAyelA hoine, tema ja vinobAjInI guja1 . upara AvelA be be Tara : maracanTrasa esosIezana helamAM rAtanI AkhI padayAtrAnuM Ayojana karavAmAM temaNe khUba bhAga - yunAiTeDa sTeTasamAM bhAratIya elacInA pada uparathI tAjetaramAM lIdhela hoine, "vinobAjInI gujarAtamAM padayAtrA" e - ' nivRtta thayelA, zrI gaganavihArI lallubhAI mahetAnuM bahumAna viSaya upara zrI. sUryakAnta parIkhe mAhItIpUrNa vyAkhyAna ApyuM . - : karavAmAM AvyuM hatuM. A sanmAna samAraMbhane vigatavAra ahevAla hatuM ane sAdhAraNa janatAne khabara na hoya evA aneka prasaMge | " - tA. 15---paranA prabuddha jIvanamAM ApavAmAM AvyuM che. ane ghaTanAo temaNe varNavI hatI, ane e vyAkhyAna purU thayA - , ' 5. tA. 18-7-58nA roja zrI. muMbaI jaina yuvaka saMdha bAda bahena gItA parIkhe pitAnAM racelAM keTalAMka kAvyo tathA . '' , tathA saMyukata jaina vidyAthIgRhanA saMyukata upakrame muMbaI pradezanA gIto saMbhaLAvyAM hatAM. majurapradhAna mAnyavara zrI. zAntilAla ha. zAhanA pramukhapaNuM nIce 12. tA. 17-2-58nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha ' hIrAbAgamAM jAyela jAhera zokasabhAmAM banne saMsthAnA agragaNya taraphathI adhyApaka gaurIprasAda jhAlAnA pramukhapaNuM nIce, muMbaI A , kAryakartA sva. zrI. TI. jI. zAhanA tA. 11-7-58nA roja yunivarsiTI hastaka Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALA anvaye | ' , , nIpajelA avasAna para temanA aneka mitra ane svajanee cAjAyela 'bhAratanI dArzanika ane yaugika paraMparAmAM gujarAtanA zeka pradarzita karyo hato ane sadagatane UDI bhAvabharI aMjali agraNI AcArya zrI haribhadrasUrino phALA e viSaya upara ( arpaNa karI hatI... ' tA. 10mI phebruArIthI tA. 14mI phebruArI sudhI ema kula . 6. tA. 25-7-58nA roja saMdhanA kAryAlayamAM yojAyelI pAMca vyAkhyAna ApavA mATe padhArela paMDita sukhalAlajInuM * jAhera sabhAmAM zrI cImanalAla cakabhAi zAhe Antara- bahumAna karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge adhyApaka jhAlAsAhebe rASTrIya kaTokaTI e viSaya upara elatA . madhyapUrvanA dezana eka mananIya pravacana karyuM hatuM ane paMDitajIne temaNe udAtta - - nAme oLakhAtAM lebenona, IrAka, jorDana vagere dezamAM ubhI S2mAM thI aMjalipradAna karyuM hatuM, jenI vigate tA. 16-3-59nA prabuddha '' thayelI pheTa ke paristhitinuM savistara vivecana karyuM hatuM. jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI che. ' 7. tA. 12-12-18nA roja saMdhanA kAryAlayamAM jAyalI - 13. tA. 28-2-59nA roja rekasI thIeTaramAM savAranA '. jAhera sabhAmAM zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe, teo ATha vAgye zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha tathA gAMdhI smAraka (8mI naveMbarathI 13 mI naveMbara sudhI vinobAjInI padayAtrAmAM saMgrahAlaya taraphathI-gAMdhI smAraka nidhinA nimaMtraNano svIkAra karIne ; * * 11 divasa sudhI joDAyalA tenA keTalAka smaraNo "vinobAjInI bhAratamAM AvelA-amerikAnI habasI kemanA AgevAna revanDa padayAtrA" e viSaya upara belatAM raju karyA hatAM. sa. mATIna lyuthara kIMganuM kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhapaNu ? nIce jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. . 8. tA. 20-12-58nA roja saMdhanA upakrame muMbAdevInA ( vizALa cagAnamAM lAvavAmAM AvelI jAhera sabhAmAM munizrI 14, tA. 28-2-19 nA upara jaNAvela sanmAna samAraMbha santabAlajIe, "anekAnta e viSaya upara vyAkhyAna bAda e ja sthaLe amerikana ekeDemI phera ezIyana sTaDIjha tara bAda e ? - ApyuM hatuM ane e vyAkhyAna purUM thavA bAda teo saMdhanA . phathI taiyAra karavAmAM Avela "mahAtmA gAMdhI: vIzamI sadInA kAryAlayamAM padhAryA hatA ane tyAM temane saMdha taraphathI hArdika payagaMbara" e ziSakanuM citrapaTa dekhADavAmAM AvyuM hatuM. '. AvakAra ApavAmAM Avyo hato ane temanI sAthe rasika prazna.- 15, tA. 16-3-59nA roja marIna lAInsa sTezana pAchaLa, ttarI thaI hatI, je tA. 1-1-59nA prabuddha jIvanamAM pragaTa Avela tArAbAI holamAM sAMjanA sAta vAgye kAkAsAheba kAlelakaravAmAM AvI che. karane pramukhapaNa nIce saMdhanA sabhya ane temanAM svajane mATe - '' 9 tA. 1-1-59nA roja zrI. mahAvIra jaina vidyAlayanI eka nRtyalakSI saMskAra saMmelana goThavavAmAM AvyuM hatuM. je , heyAkhyAnazALAmAM zrI. muMbaI jaina yuvaka saMdha, zrI jaina . prasaMge maNipurI nRtyamAM jemaNe asAdhAraNa kuzaLatA prApta karI ' - mU.. konpharansa, zrI. mahAvIra jaina vidyAlaya ane obeyajha che evAM jhaverI bahene (nayanA, raMjanA, suvarNo, dezanA) e ' ! yuniyana (mahAvIra jaina vidyAlaya) taraphathI jaina samAjanA eka : maNipurI nRtyanI zAstrIya mAhItI sAthe e ja natyakaLAnA aMga , junA kAryakartA ane muMbaI jaina yuvaka saMdhanA eka vakhatanA . upAMgane nRtyaprayogo dvArA paricaya karAvyuM hatuM. A prasaMge sakriya sabhya zrI umedacaMda dolatacaMda bADiyA jeo muMba- kAkAsAhebe maNipurI nRtya viSe eka sundara ubodhaka pravacana | inA vyavasAyI jIvanathI keTalAMka varSothI nivRtta banIne agAsamAM karyuM hatuM. A saMskAra saMmelananI vigate tA. 1-4-59nA | AtmasAdhanAmAM nimagna rahe che, temanuM lAMbA vakhate, muMbaImAM prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI che. AvavAnuM banatAM zerabajAranA pramukha zrI. ke. Ara. pI. zrophanA " , mahAbaLezvara-paryaTana " " pramukhapaNa nIce zrI umedacaMda dolatacaMda baDiyA sAtheno gata varSa daramiyAna muMbaI jena yuvaka saMdha taraphathI tA. - ' eka milana samAraMbha goThavavAmAM Avyo hate. 13 : ': ' : 18 okaTobarathI tA. 26 okaTobara sudhInuM ema kula ATha . 10tA. 20-1-59nA roja saMdhanA kAryAlayamAM yojavAmAM. divasanuM mahAbaLezvaranuM paryaTana goThavavAmAM AvyuM hatuMA AvelI jAhera sabhAmAM muMbaI pradezanA cerITI kamIzanara zrI. e mATe sTeTa' TrAnsaporTanI basa nakakI karavAmAM AvI hatI. sumana bhaTTa pablIka cerITI enDa rIlIsi TrasTa ekaTa, mahAbaLezvaramAM pereDAijha hoTelamAM utaravAnI vyavasthA karavAmAM upara jAhera vyAkhyAna ApyuM hatuM ane AjanI sakhAvatanI, AvI hatI. paryaTanamAM joDAyalA bhAi-baheno ane bALako che' nA kAryakatAM ane muMbai jevA barADiyA jeo muMba hatuM. A saMskAra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha 238 si mahAbaLezvaramAM rokAyA ane temane jovA lAyaka badhAM sthaLA dekhADavAmAM AvyAM, sAtamA divase pUnA AvyAM ane tyAM rITrejha hoTelamAM utaryAM. tyAM paNa sva. mahAdevabhAi tathA sva. kasturabAnI samAdhi, pAvatI, khaDakavAsalAnu sareAvara ane nezanala DIphensa ekeDemI ATalAM sthaLA dekhADavAmAM AvyAM ane AThame divase rAtre badhAM muMbaI pAchA pharyAM. saMdha mAraphata yojAyalAM aneka paTanAmAM A paTana sauthI vadhAre AnaMdadAyI ane lAMbI mudatanuM " hatuM . A paTanamAM vyakti dITha za. 66-00 nA kha AvyA hatA. vaidyakIya rAhata tathA mAvajatanAM sAdhanA saMdha taraphathI vaidyakIya rAhatanI apekSA dharAvatA bhAibahenane davA tathA injekazane ApavAmAM Ave che. A rAhata jaina samAja pUratI maryAdita rAkhavAnuM vicArAyuM che ane ema chatAM atizaya jarUriyAta dharAvatI jainetara vyaktine paNa banatI madada ApavAmAM Ave che. A rAhata pAchaLa gata varSamAM rUA. 15-56 nA kharca karavAmAM AvyA che. 3 saMdhamAM mAMdAnI mAvajatanAM sAdhane sArA pramANamAM vasAvavAmAM AvyAM che ane tene kazA paNa nAtajAtanA ke dharmanA bhedaMbhAva sivAya AsapAsa vasatA leAkAne lAbha ApavAmAM Ave che ane tenA lAbha paNa cAlu bahu sArA pramANamAM levAya che. saMghanI Arthika paristhiti saMdhanI vividha pravRttionA upara sakSepamAM khyAla ApavAmAM AvyA che. tenI Arthika paristhiti saMbaMdhamAM jaNAvavAnu ke tene lagatI vigatA A sAthe sAMkaLavAmAM AvI che jene saMkSepamAM sAra e che ke saMdhane gata varSImAM kharca rU|. 3391-61 mAM thayeA che, Avaka za. 11989-87nI thai che ane saravALe za. 8598-26nA vadhArA rahe che temAMthI pramuddha jIvananI rU|. 3171-41nI khoTa bAda jatAM 5. 5426-85 cokakheA vadhArA rahyo te janarala kuMDa khAte lai gayA. AgAmI varSa mATe je aMdAjapatra raju karavAmAM AvanAra che. te paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna ochAmAM ochA rUA;4000-00, bheTanA Avaze e dheAraNu upara dhavAmAM AvyuM che ane sadhanuM Arthika samadhAraNa jALavavu hAya te! saMdha mATe rUA 1000-00 ane vAcanAlaya-pustakAlaya mATe rUA. 3000-00 meLavavA jarUrI che. A tarapha saMdhanA sabhyonuM khAsa dhyAna kheMcavAmAM Ave che. saMghanA nAmaparivartananA prazna saMdhanA nAmaparivata nanA prazna jaina samAjamAM Aje rI pramANamAM carcAi rahyo che, A saMbaMdhamAM ahiM eTalI spaSTatA karavAnI jarUra che ke AvA kAI TharAva saMdhanI kArya vArtApha miyuke tie hajI sudhI pasAra karyAM nathI. A carcA sa MdhanA maMtrI zrI. pumAna dabhAIe soMdhanA maMtrI tarIke nahi paNa potAnI vyakitagata sthitimAM upasthita - karI che. A potAne vicAra temaNe gata varSanI vArSika sabhAmAM raju karyAM hatA, tema ja tA. 31-10-58 nA rAja maLelI saMdhanI kAryavAhaka samitimAM A prazna anaupacArika rIte carcAyA hatA ane te sabadhe vicArAnI sArI Apale thaI hatI. tyAra bAda eka aMgata vicAraNA tarIke prabuddha jIvananA tA. 1-12-18 nA aMkamAM temaNe peAtAnI sahIthI eka lekha pragaTa karyAM hatA jene sAra e hatA ke temanA mata .: pramANe sadhanA chellAM trIza varSa daramiyAna uttarAttara thai rahelA vaicArika vikAsa dhyAnamAM letAM ane saMdhamAM have tA jainetarA huM paNa joDAI zake che ane saMdhanI badhI pravRttie kevaLa khInasAMpradAyika rUpanI hAine Aje sa MdhanuM svarUpa che tene, tenu trIza varSa pahelAM pADeluM nAma yathArtha rIte raju karatuM nathI. tethI koi jIvana sa'pradAyanu" sUcana na thAya ane ummaranAM kAM sUcave evu dhanuM nAmaparivatana karavuM dRSTie temaNe pramuddha mAnava saMdha' evu nAma ane AvA pheraphAra karavAthI jaina tema ja jaineta khInakemI mAnasa dharAvatI zakitazALI vyakita " sa vAne AkarSAze evI AzA temaNe vyakata karI hatI. A vicAraNA sAme virodhamAM raju karavAmAM AvatI i saraNI A mujabanI che: A sa'dha prArabhathI Aja sudhI jaina samA sAthe gADhapaNe saMkaLAyelA che ane jaina samAjanA TekAthI ATale badhA AgaLa Avela che, tethI 'jaina' zabdane parityAga yAgya nathI; jaina zabdane vizALa arthamAM grahaNa karavAmAM Ave te sa MghanuM nAma ane tenI AjanI pravRttio vacce visati lAgavApaNuM rahetu nathI; AvA pheraphArathI samAjane sAtha gumAvavAnu raheze ane bIjo kAi navA sAthe maLavAnI AzA pAyA vinAnI che ane tethI lAbhane badale nukasAna thavAnA vadhAre sa Mbhava che; junA nAmanu ghaNuM mahattva che ane te nAma sAthe saMsthAnI guDavIla joDAyalI che ityAdi. A prakAranA virodhanuM dRSTibindu paNa eTaluM ja vicAravA jevuM che. A saMbaMdhamAM zrI. paramAna dabhAie paNu peAtAnA upara jaNAvela lekhamAM spaSTa karyuM che ke nAmapariva"na amuka eka sasthAnA astitva ane itihAsanI dRSTie eva mahatvanI bAbata che ke jene utAvaLe yA tA kevaLa ma~humatIna jore niNa ya levA na dhare. A uparathI A praznamAM rasa le sabhyo tema ja anya zubhecchakAne eTaluM spaSTa thaze ke nAmaparivatanane prazna hajuM mAtra carcAnI eraNa upara TIpAi rahyo che. te saMbaMdhamAM koi niSNu ya levAye| nathI ane upara jaNAvyuM tema utAvaLe ke kevaLa bahumatInA jore niya levAmAM AvanAra nathI. upasa hAra - pravRttiviSayaka varSa daramiyAna saMsthAnI kAryavAhaka samitinI 63 sabhA maLI hatI ane kAryavAhaka samitinA sabhyoe saMdhanA kAmAM sArA rasa dAkhavyeA hateA. AgaLanAM varSoM karatAM prastuta varSa daramiyAna saMdha dhaNA vadhAre sakriya rahyo che ane vyAkhyAnasabhAo tema ja anya samelanA paNa vadhAre pramANamAM yojAyA che. samAjanuM vaicArika parivartana tema ja udhvIkaraNa karavuM ane sAMskRtika dRSTi keLavavI e saMdhanI pravRttinuM haMmezAM mukhya dhyeya rahyuM che ane te dizAe cAlI rahelI sadhanI kAryavAhIno vicAra karatAM saMdhanI sAthe sarakhAvI zakAya evI saMsthAe muMbaI zaheramAM bahuM echI jovA maLe tema che. sadhane have jarUra che. pAtAnu makAna ubhuM karavAnI ke jyAM saMbadvArA cAlatu ane eka nAnA oraDAmAM rUMdhAi * raheluM vAcanAlaya-pustakAlaya mukata bhAve vikasAvI zakAya, ane jenA sabhAgRhamAM aneka prakAranI sAMskRtika pravRtti calAvI zakAya ane jenI sagavaDa dvArA bhinna bhinna prakAranI sevApravRttio yojI zakAya. A navA lakSya upara peAtAnI zakti ane lAgavaga keMdrita karavA saMdhanA sabhyAne amArI namra prAthanA che. 45/47, dhanajI sTrITa, muMbai-3, } maMtrI, mubaI jaina yuvaka saMgha saghanA sabhyAne prArthanA cAlu. 'sAla saMvata 2015 nI sAlanuM sadhanuM vArSika lavAjama hajI ghaNA sabhyAnuM vasula AvyuM nathI, je sabhyAnu lavAjama bAkI che temane namra chatAM AgrahabharI prAthanA che ke dareka sabhye potapAtAnu lavAjama vinA vila`esa.dhanA kAryAlaya upara mokalI ApavA kRpA karavI. Ama karIne te amArA vahIvaTI kAya te saraLa banAvI zakaze. matrIo, mukhaI jaina yuvaka saMgha. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-4-59 prabhu ddha jIvana saMghanI vArSika sAmAnya sabhA 13 , dIpacaMda trIbhavanadAsa zAha 14 ,, pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha navI kAryavAhaka samitinI cUMTaNI 15 ,, caMcaLabahena TI. jI. zAha cAlu eprIla mAsanI 9mI tArIkha ane gurUvAranA roja 16 ,, dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI . ' sAMjanA pAMca vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya 17 ,, dAmajI velajI zAha : sabhA saMdhanA kAryAlayamAM saMghanA pramukha zrI khImajI mADaNa bhujapurIAnA pramukhasthAne maLI hatI. saMdhanA sabhyonI hAjarIthI 18. 5 caMdulAla sAMkaLacaMda vakIla sabhAkhaMDa cIkAra bharAI gayA hatA. prAraMbhamAM gata varSanI vArSika caMdulAla kezavalAla zAha sAmAnya sabhAnI noMdha raju karavAmAM AvI hatI ane te maMjura 20, , zAntilAla devajI nandu rahyA bAda saMghanI kAryavAhaka samiti taraphathI gata varSanI kArya saMdhanA tema ja zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika. vAhIne vRttAnta tathA saMdhano tema ja zrI maNilAla makamacaMda vAcanAlaya ane pustakAlayanA hisAba-nirIkSaka tarIke * zAha sArvajanika vAcanAlaya-pustakAlayane eDITa thayela Avaka mesarsa zAha mahetA enDa ko. nI nimaNuka karavAmAM jAvakane hisAba tathA saravaiyuM saMghanA maMtrI taraphathI raju karavAmAM AvyuM hatuM. A upara saMdhanA judA judA sabhyae pitAnA vicAra vistArathI raju karyA hatA. saMghanI vividha pravRttio tyAra bAda saMdhanA baMdhAraNanI kalama 2mImAM trIjI peTA prabuddha jIvana, vyAkhyAna pravRtti, saMdha taraphathI yojAtAM vividha kalama tarIke nIcenI peTA kalama umeravA saMdhanI kAryavAhaka ' prakAranAM saMmelana, paryaTana ane samUhabhejana aMge anukuLa samitinI bhalAmaNa saMdhanA maMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - pratikuLa TIkAo tema ja sUcano sabhya taraphathI karavAmAM AvyAM taraphathI raju karavAmAM AvI hatI - hatAM. A prasaMge zrI sArAbhAi ena. zAhane pitAnA vicAro "saMdhanA hitane sIdhI ke ADakatarI rIte hAni pahoMce tevuM raju karavAnI pUrI taka ApavAmAM AvI hatI. saMdhanA maMtrI , vartana karanAra sabhyane pitAnA vartana saMbaMdhI khulAsA karavAnI taraphathI agatyanA muddAone khulAso karavAmAM Avyo hato ane taka ApyA bAda cagya lAgyAthI saMdhanI kAryavAhaka samiti te ' have pachI maLanArI navI cUMTAyalI kAryavAhaka samiti A sabhAmAM sabhyane saMdhanA sabhya tarIke rada karI zakaze ane tenAM kAraNo karavAmAM AvelAM mahatvanAM sUcanane gaMbhIrapaNe vicAra karaze ApavA kAryavAhaka samiti baMdhAyelI raheze nahi." . ema saMdhanAM pramukhazrI taraphathI jAhera karavAmAM AvyuM hatuM. - A sudhAre raju karatAM saMdhanAM maMtrIe jaNAvyuM hatuM ke, tyAra bAda raju karavAmAM Avela. vArSika vRttAnta ane "saMsthAnA hitanuM rakSaNa karate A prakArano niyama dareka sAva vArSika hisAba sarvAnumate maMjura karavAmAM AvyA hatAM. ane janika saMsthAnA baMdhAraNamAM hoya ja che ane saMghanI sAmAnya tyAra bAda saMdhanuM tathA vAcanAlaya ane pustakAlayanuM aMdA- sabhAne A hakaka te che ja, ema chatAM paNa kayA saMyogomAM saMdhanA japatra raju karavAmAM AvyuM hatuM. ane te sarvAnumate maMjura sabhyane rada karI zakAya e mathALA nIcenI kalamamAM AvI kazI karavAmAM AvyuM hatuM.. jogavAI nathI. te AvI saMrakSaka jogavAI hovI, saMdhanA vizALa - tyAra bAda cUMTaNInuM kAma hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM. hitane anulakSIne jarUrI che zarUAtamAM saMghanA pramukha, upapramukha, be maMtrIo tathA koSAdhyakSanI rada karavAnI sattA saMdhanI kAryavAhaka samitine saMdhanA baMdhAraNamAM anukrame cUMTaNI hAtha dharavAmAM AvI hatI. ane nIce jaNAvela ApavAmAM AvI che te A sattA paNa saMdhanI kAryavAhaka samiadhikArIonI sarvAnumate cUMTaNI karavAmAM AvI hatI. A tine ApavAmAM Ave te sarva prakAre ucita che ema vicArIne 1. zrI khImajI mADaNa bhujapurIA 'pramukha saMdhanA baMdhAraNanI 20mI kalamamAM trIjI peTAkalama tarIke upara 2. zrI lIlAvatIbahena devIdAsa jaNAvela peTAkalama saMdhanI kAryavAhaka samitie ApanI vicA(upa-pramukha raNA ane nirNaya mATe ApanI samakSa raju karavAne mane Adeza 3. zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 4. zrI cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIo Ape che ane te mujaba baMdhAraNane A sudhAro huM ApanI 5. zrI ratilAla cImanalAla keDArI koSAdhyakSa samakSa raju karuM chuM." A mujaba raju karavAmAM Avela prastAvanI carcA zarU thAya - tyAra bAda navI kAryavAhaka samiti mATe 15 sabhyonI te pahelAM keTalAka sabhya taraphathI ema sUcavavAmAM AvyuM ke cUTaNI karavAnI hatI. A mATe raju karAyelAM 25 sabhyanAM nAma, Aje ApaNe sAMjanA pAMca vAgyAthI ekaThA thayA chIe ane jemAM zrA sArAbhAI ena. zAhanA nAmane samAveza thato hatA temAMthI nIce mujaba 15 sabhyanI cUMTaNI karavAmAM atyAre ATaluM kAma patAvatAM sADA ATha thavA AvyA che ane A prastAvanI carcA ghaNA samaya mAMgI leze ema lAge che to AvI hatI : AjanI sabhA mulatavI rAkhavI ane A baMdhAraNIya sudhArAnI 6. adhyApaka ramaNalAla sI. zAha carcA ane nirNaya mATe saMghanI kAryavAhInI anukuLatA mujaba che. adhyApikA tArAbahena ramaNalAla zAha , . ' AgaLa upara saMghanI asAdhAraNa sAmAnya sabhA saMdhanA maMtrI8. zrI ramaNikalAla maNilAla zAha ee belAvavI.". sUcanAne sarvAnumate svIkAra thatAM saMghanI - 9 cImanalAla cakubhAI zAha ' - vArSika sabhAnA paripatramAM jaNAvavAmAM AveluM A bAkI raheluM kAma have pachI lAvavAmAM AvanAra asAdhAraNa sAmAnya sabhA - 10. pravINacaMdra TI. zAha upara mulatavI rAkhavAmAM AvyuM ane vArSika sabhA, visarjita * 11 , jasumatIbahena manubhAI kApaDiyA karavAmAM AvI. 12 ratilAla ujamazI zAha : maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha nimate cUMTaNI na hatI. ane nA pAdhyakSanI - 2. zrI , Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ja ja 246. prabhu dadha che vana tA 15-4-59 navI kAryavAhaka samitimAM sabhyonI pUravaNa: zAntilAla maganalAla zAha - mane,zAha vAcanAlaya ane pustakAlaya samitinI nimaNuMka 19. , nAthAlAla ema pArekha , ramaNikalAla ka. koThArI * zrI muMbaI jaina yuvaH saMdhanI kAryavAhaka samitinI sabhA 21. , dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI tA. 14-4-19 maMgaLavAra nA roja maLI hatI je prasaMge navI , nemacaMda nagInacaMda vakIlavALA cuMTAyalI kAryavAhaka samitimAM nIce jaNAvela sabhyanI pUravaNI harilAla zaMbhulAla zAha karavAmAM AvI hatI. ' 24. , maNibahena nAnAlAla haricaMda TrasTa , 1 zrI, kAMtilAla umedacaMda naDiyA AzrayadAtA, 2 , nAnacaMdabhAI zAmajI maMtrIo, saMyukta jana vidyAthI graha - 3 4 nAtamalAla dIpacaMda zAha - A uparAMta saMdha hastaka cAlatA zrI maNilAla mekamacaMda , lokenI banAvaTane eka ajoDa namane zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya samiAta mATe cAra - thoDA divasa pahelAM amerikA jai AvelA eka mitre mane sabhyonI nImaNuMka karavAmAM AvI. A samiti 8 sabhyanI hoya che. eka pustaka ApyuM ane te vAMcI javAnI mane khAsa bhalAmaNa adhikAranI rUie pAMca TrasTIo ane saMdhanI navI cuMTAyalI karI. tenuM nAma che The Third Eye dhI tharDa AI. kAryavAhaka samiti taraphathI nImAtA cAra sabhyo. A pAMca teno artha thAya trIjuM leAcana. A pustaka TibeTamAM vasatA lAmA . TrasTIonAM nAma nIce mujaba che - eTale ke baudhdha dharmagurUnI AtmakathA hovAnuM jaNAvavAmAM AvyuM * 1 zrI. cImanalAla cakuMbhAI zAha che. lakhanAranuM nAma "TI. lebasAMga ramyA" e mujaba jAhera 2 ) paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA karavAmAM AvyuM che. A pustakamAM TibeTI jIvananuM sundara rekhA, ramaNikalAla maNilAla zAha citro che. lekhanazailI bhAre AkarSaka che. vAMcavA mAMDIe eTale , ' ' rasa ane kutuhala vadhatAM jAya che ane eka vAra zarU karyA pachI 3 5 ratilAla cImanalAla kekArI' , ' - 5 ) pravINacaMdra hemacaMdra amaracaMda cheDe pahoMcyA sivAya chUTake raheto nathI. eka amIra umarAvanA A samiti mATe nIcenA cAra sabhyanI prastuta kAryavAhaka kuTuMbamAM pedA thayela saMtAnanA bALajIvanathI mAMDIne te kathA " zarU thAya che. A pustakamAM ema jaNAvavAmAM AvyuM che samitie nimaNuMka karI hatI tathA vAcanAlaya ane pustakAlaya ke dareka bALakanA janmAkSara ane tenA kuTuMbane * lagatI ' ', samitinA maMtrI tarIke zrI. cImanalAla je. zAhanI nimaNuMka vigate jyotiSIone pUrI pADavAmAM Ave che. A uparathI te - karavAmAM AvI hatI. ' . ' kayA prakAranA vyavasAyamAM javAne sarajAya che te sAtamAM varSanI 6. zrI. cImanalAla je. zAha -maMtrI varSagAMThanA divase jyotiSI jAhera kare che. te je ema jaNAve 7, po. ramaNalAla cI. zAha ke te vaidya thavAne sarajAyela che te vaidyakanA zikSaNanI zarUAta 8. zrI. dIpacaMda trIbhavanadAsa zAha karavAmAM Ave che. vyApArI thavAne sarajAya che ema kahevAmAM ' 5caMdulAla sAMkaLacaMda vakIla AvatAM vyApAranA zikSaNanI zarUAta thAya che. jo dharmagurU' - maMtrIo, muMbaI jana yuvaka saMgha thavAne sarajAya che ema jaNAvavAmAM Ave to saMsAratyAganA - zrI. saMyukata jaina vidyArthIgaDha jIvananI zarUAta karavAmAM Ave che. prastuta bALakanI bAbatamAM te " bauddha dharmagurU-lAmA-thavAne nimalo che ema jyotiSI jAhera kare tA. 3-4-59nA roja maLelI saMyukata jaina vidyAthIgRhanI che, tethI bIje divase tenuM mAthuM beDuM karavAmAM Ave che ane " dvavArSika sAmAnya sabhAe cUMTelI navI kAryavAhaka samitinA bhagavAM vastra, bhikSApAtra tathA kamaMDaLa ApIne gharamAMthI adhikArIo ane sabhyo nIce mujaba che. tene ravAnA karavAmAM Ave che. pachI te te kevI rIte 1. zrI. cImanalAla cakubhAI zAha TrasTI -pramukha kaI bauddha maThamAM dAkhala thAya che, tyAM tene kevI kaDaka tAlIma ' ' . . 2 : paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA upa-pramukha ApavAmAM Ave che, AgaLa jatAM koI paNa vyaktine jotAM tenA ,, khuzAlabhAI kheMgAra TrasTI badhA manebhAva joI zake-jANI zake-evI dRSTi-zakita prApta ka, camanalAla pI. zAha - TrasTI- keSAdhyakSa thAya te mATe tenA kapALanA madhya bhAgamAM rahelI tenI trIjI : - "pa, zantilAla harajIvana zAha TrasTI AMkha zastrakriyA karIne kholavAmAM Ave che ema jaNAvIne te , ramaNikalAla maNilAla zastrakriyAnuM varNana Ave che ane tyAra bAda jene jaina paribhASAmAM dhArajalAla dhanajIbhAI zAha mena:paryava jJAna kahe che tenI tene prApti thatAM adaSTanA jJAnanA kapuracaMda nemacaMda mahetA -AzrayadAtA-sabhya navA navA camatkAranI vigato ApavAmAM AvI che. pUrvajanmanuM ,, zreyAMsaprasAda jaina " jJAna te lagabhaga dareka TibeTana bALakane hoya che ema temAM - caMdulAla kasturacaMda zAha jaNAvavAmAM AvyuM che. Ama A pustakanuM vAcana mAMca ane che, jayaMtilAla lalubhAI parIkha Azraya utpanna kare tevuM banI jAya che ane A paNa bAjue AvelA jayaMtilAla ravajIbhAI mahetA TIbeTI lekanI ekadama judI paDatI rItabhAta ane divya keTinI che, tArAcaMda la. kaThArI.. zakitamattAthI ApaNe keTalA badhA ajANa chIe ema ApaNane 14. dIpacaMda trIbhovanadAsa zAha. prazna thAya che. vAMcatAM vAMcatAM ApaNA manamAM prazna thAya che ke zuM durlabhajI kezavajI khetANI A badhuM kharUM haze ? vAstavika haze? AmAM atyukita te nahiM 16, , khuzAladAsa ke. saMghavI hoya ne ? chetarapIMDI te nahi hoya ne? jo A prajA ATalI 17. , ramaNalAla sI. zAha. badhI divya zakita dharAvatI hoya, te cInI prajAthI te Ama da ja che TrasTI che maMtrIe 6 . Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-4-5 AMkhanA palakArAmAM sAta kema thAya? zastrakriyAthI trIjI AMkha khAlavAnI vAta to mana koI rIte kakhula na kare. Ama manamAM tarkavitarka pedA thavAthI gayA varSanA juna mahInAmAM jemane mane AhmArA khAte paricaya thayelA te anAgArika gAvinda lAmAne meM patra lakhIne pUchAvyuM ke prastuta pustakamAM TikhaTI jIvananuM je citra ApavAmAM Avyu che te vizvAsayeAgya che ke kema ? tenA javAba AvyA ke e lAmAnI AtmakathA mAnavajAtanI eka moTA pAyAnI bhayaMkara banAvaTa ~ Gigantic Hoax 'che ane tene lekhaka eka mahAna dhUta ane uThAugIra tarIke Aje jAhera thaI cUkayA che, te pustakanA lekhaka eka aMgreja che, jenuM nAma hAssInsa' che. teNe IMglAMDa bahAra kadi paga mUkayA nathI ane TimbeTI bhASAne eka zabda paNa te jANatA nathI. A pustaka mArI upara abhiprAya mATe mokalavAmAM AvyuM hatuM ane te pustaka bahAra paDayuM ke tarata ja me... tene jAhera rIte vakhADI nAkhyu hatu. Ama hAvAthI e pustakamAM evu kazu nathI ke je tamAre jANavA jevu" hoya, sivAya ke duniyAne chetaravI keTalI sahelI che tenA A pustakanA aheALA pracAra uparathI khyAla Ave tema che." ane vAMcakAne jANIne Azraya thaze ke A pustaka sauthI pahelu 1956mAM pragaTa karavAmAM Avyu che. ane Aja sudhImAM tenI sAta AvRttie pragaTa thaI cUkI che.' A pustaka pragaTa karanAra eka a Mgreja kaMpanI che. tenu nAma che. mesasa sekara enDa vArabaga" (la'Dana). AvA pustakanI nakale lAkha lAkhanI saMkhyAmAM pragaTa thatI hoya che, ane tene sauthI meATA upADa amerikAmAM thAya che, lekAnI meTA pAyA uparanI banAvaTanA A eka ajoDa namUnA che. A banAvaTathI pustakane lekhaka tathA prakAzaka ane lAkho rUpiyA kamAi cUkyA haze. lekhakanuM ThagArApaNuM khUlluM thaI javA chatAM Aje paNa A pustaka seMkaDonI saMkhyAmAM vecAI rahyuM che.. paramAnada prabuddha jIvana prabuddha jIvananA grAhakAne vinaMti prabuddha jIvananA grAhakAnuM lavAjama purU thavA agAu samayasara temane ene lagatI jANa karavAmAM Ave che. ane sAthe e patramAM jaNAvavAmAM Ave che ke je pa grAhaka tarIke cAlu rahevA 'cchatA na heA te| e mujaba jaNAvavA kRpA karaze. jethI vI.pI. ne kheoTo kheMca' amAre bhogavavA na paDe. e pachI je 'grAhakeAnA paisA nathI AvatA ane jemanI cAlu rahevAnI nA paNa nathI AvatI 'te grAhakAne te pachInA aMka vI. pI. thI mokalavAmAM Ave che. Ama chatAM paNa jeTalA vI. pI. karavAmAM Ave che emAMthI dhaNA vI. pI. pAchA Ave che, teA e vI. pI. nA khoTA kharcamAMthI amane bacAvavA je grAhaMka cAlu rahevA IcchatA na hoya temane erIte amane vakhatasara jaNAvavA khAsa vinati karavAmAM Ave che. ane je grAhakA cAlu rahe che e paNa manIorDarathI paisA mekale te temanA upara vI. pI. nA vadhArAnA mejo na paDe. ATalA sahakAra amane jarUra maLaze evI AzA rAkhIe chIe. vyavasthApaka, prabuddha jIvana pR 235 paramAnaMda 29 paramAnande ra 241 244 viSayasUci zrI muMbai jaina yuvarka sadhanA vArSika vRttAMta sadhI vArSika sAmAnya sabhA lAkAnI banAvaTano eka ajoDa namuno kUrmAMcaLanI prarikammA Avaka jAvakanA hisAba tathA saravaiyA 241 kRciLanI parikammA, 12. (kUrmAMcaLanI parikammAne A khAramA hatA che.) ezI sena sAthenA vArtAlApa temaNe ThaMDA pINAM vaDe amArUM Atithya karyu. eka bAjue huM ane ajitabhAi bheThA hUMtA; jarA pAchaLa menA meThI hatI. mArI samIpamAM khezI sena, temanI khAjue eka vacArRdhdha aMgreja mahilA je AmerAmAM ja rahetAM hatAM ane kheAzI da MpatIne maLavA AvI caDayA hatAM ane temanI paDakhe ane mArI sAme jarA dUra khezI senanAM patnI beThAM hatAM. meM bezI senane mArA paricaya ApyA, ajitabhAInI tathA menAnI oLakhANa karAvI. ajitabhAi aMbara carakhAnuM kAma karI rahyA che ema jANIne aMbara carakhA sa MbaMdhamAM temaNe UMDI intejArI - darzAvI ene namunA rUpe aMbara carakhAne AkhA eka seTalereTarI upara mekalI ApavA sUcanA karI. tyAra pachI temanA sa MzodhanakAya viSe mArA dilamAM pragaTelA Adara me vyakata karyAM. tenA javAmAM temaNe jaNAvyuM ke "AvA kAya mAM mArI zakita salagna karavAne mane suyeAga maLyA che tene huM jarUra mArU meATu' nasIba. samaju chu. A raste jo hu na caDhayA hota ane paisA kamAvAnA raste cAlyeA hota to hu paNa Aje keTalAMya kALAMdhALAM karI rahyo hAta ?" pachI peAtAnI Aja sudhInI sa'zAdhana pravRtti saMbaMdhe khelatAM jaNAvyuM ke "A pravRtti meM zarU karI tyAre ahiMnA kASTa dhanikAnA ke sa MsthAone mane Teko nahAtA. jIvananI zarUAtanA varSoMmAM ja jagadIzacaMdra bejha sAthe IMglAMDa vagere dezAmAM karavAnuM baneluM. tenA pariNAme iMglAMDa amerikAmAM mate keTalAka saMdhA baMdhAyelA. tyAM vasatA amuka mitrAe mane madada karI ane mArA kAyanI zarUAta thaI. have te sarakAranI mArA upara khUba kRpA che. ane huM je mAgu chuM te mane maLe che, Ama meM jyAre jyAre jenI apekSA karI tyAre tyAre te mane ema ja maLatuM AvyuM che, ane mArUM kArya AgaLa vadhatu rahyu che, ane te mATe kASThanI sAme mAre hAtha lavavA paDayA nathI ke dInatA anubhavavI paDI nathI. izvaranI mArAM upara sadA kRpA' varasatI rahI che." Ama dhIme dhIme te khelavAnA moodmAMtAnamAM--AvatA gayA ane temanA meDhAmAMthI bhUtakALanAM kaiM kaMi smaraNA TapakavA lAgyAM. gAMdhIjI viSe vAta nILakatAM temaNe potAnuM eka brunu smaraNa tAjI karIne jaNAvyuM ke "huM 1914 mAM laDanamAM sva, geApAlakRSNa gokhalene tyAM hatA. geAkhalejInI mArA upara bahu prIti hatI. e divaseAmAM dakSiNa AphrikAthI tyAMnA ApaNA hiMdI bhAione kesa aMgreja prajA samakSa raju, karavA mATe gAMdhIjI iMglAMDa AvelA, ane eka divasa geAkhalejIne tyAM teo maLavA AvI caDayA. temane paricaya karAvatAM gokhalejIe mane kaheluM ke "Here is the future leader of India'A bhAratanA bhAvI netA che" gurUdeva TAgAra, sI. ek enDrujha, peTrIka geDIsa--gayA jamAnAnI e mahAna vyaktie sAthe temane dhaNA samAgama rahetA, temaNe TAgAra sAthenA eka prasaMga yAda karatAM jaNAvyuM ke eka vakhata gurUdeva, peTrIka , geDIsa ane huM kheDA hatA. koI carcAnA anusa'dhAnamAM gurUdeva khelyA ke mahAdevanI ApaNI paurANika kalpanA--jaTAjuTadhArI yeAgI, smazAnamAM dhuNI dhakhAvIne beThelA, gaLAmAM sarpa vIMTaLAyelA ane vaLI zarIra upara laTakatI khoparIonI rUMDhamALa, eka hAthamAM trizULa, khIjA hAthamAM DamarU, mAthe vaLI bIjanA caMdramA bhAMga pIne masta rahenArA-Izvara viSenI AvI vicitra jaMgalI kalpanAAne ApaNe jaDamULathI ukheDI nAMkhavI. teie.'' e sAMbhaLIne me . Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra kahyuM ke "mahAdeva viSe AvI kalpanA che e barAbara che. paNa ApaNe tenuM anukaraNa karatA nathI, paNa temanA dicya guNAnu cintana smaraNa karIe chIe ane jIvanamAM utAravA prayatna karIe chIe, jyAre (gurUdeva sAme AMgaLI karIne meM kahyu)-A jIvatA jAgatA ApaNA ziva che. temanI bhavya jIvanapratibhAnA kAI vicAra karatuM nathI, paNa temanA anuyAyIo temanI mAka lAMbA vALa rAkhe che, DADhI vadhAre che, lAMkhI kaphanI pahere che; ane jAta jAtanI TApaTIpa kare che. Ama temanA bAhya aMgeAnI ja kevaLa nakala kare che. tenuM zuM karavuM ? " A sAMbhaLIne gurUdeva ane peTrIka geDIsa khUba hasI. paDelA. zuddha jIvana temane meM pUchyuM : "Ape. svAmI vivekAnaMdane joyelA ?" temaNe javAba Apyo ke "nAnapaNumAM joyA hAya tA mane yAda nathI. paNa temanA koi samAgamamAM AvavAnuM te banyu ja nahatu. Ama chatAM temanA sIdhA saparkamAM AvelI bIjI keTalIka vyakitaonA mane sArA paricaya thayA che. vaLI paramaha`sanAM patnI zAradAdevInA sAnnidhyamAM rahevAnu sadbhAgya mane prApta thayuM. che. rAmakRSNa mIzananA svAmIone mane varSoMthI gADha paricaya rahyo che, eTaluM ja nahi paNa temanA mane ha MmezA AzIrvAda maLatA rahyA che. ane e rIte huM mArI jAtane khare subhAgI lekhuM chuM." temanI saMzodhana pravRtti sabaMdhe temaNe jaNAvyuM ke vijJAnanI ekadhArI upAsanAmAM mane eka sarakhA rasa rahyo che ane temAM mane mArA jIvananu fulfilment-paripUti -lAgI che. huM koi paNa vakhate kAi paNa yunivarsIiTI samakSa nAro eka yA khIjo pepara raju karIne DokaTareTa meLavI zakayA hAta, paNa meM kadi tevI AkAMkSA sevI nathI. mArA eka nikaTa mitre mane salAha ApelI ke jyAre tamAre tamArA vikAsa uparatALu mAravu hoya tyAre ja tamAre DokaTareTa meLavavAnA vicAra karavA." A temanI salAhamAM mane keTaluMka tathya lAgyuM che." temane meM kahyuM ke "Aje ApanI 70-71 varSanI ummara thai che. Aja sudhImAM Apane ghaNI viziSTa vyakitane paricatra thayA che, vividha prakAranA anubhavamAMthI Apa pasAra thayA che, jIvananu Apane cokakasa darzana prApta thayuM che, te Apa ApanI AtmakathA lakhavAnuM kema na vicAre? ApanI potAnI mahattA bAjue rAkhIe te paNa jo evu kAMika lakheA tA dezanI aneka mahAna vibhUti viSe paNa Apa ghaNA navA prakAza pADI zakA:" javAkhamAM temaNe jaNAvyuM ke "eka rIte tame kahe che e ThIka che. paNa eka. te huM mArA kAmamAM khUba DubelA rahu chu temAMthI tame kahe che tevuM lakhavAnI hAla phurasada che niha. paNa dhArA ke mane phurasada maLe te paNa jyAM sudhI aMdarathI avAja na Ave tyAM sudhI evu kazu lakhavA huM. pravRtta na thAuM, kAraNa ke evA aMdaranA avAja sivAya mArA viSe huM lakhavA essu te| temAM AtmazlAdhA sivAya khIjI' kazuM ja na Ave. e tA jyAre madharane-mAtAne Adeza thAya tyAre ja banI zake.'' temanA A javAbamAM rahelI nikhAlasatA, namratA ane saraLatAthI huM khuba mugdha thayA. ame jyAM eThA hatA tyAMthI dUra dUra sudhInA pradezA dRSTigocara thatA hatA. nIce mATI khINa hatI. AjubAju pava tA paDAva nAMkhIne paDayA hatA. pazcima AkAzamAM sUryabiMba laTakI rahyuM hatuM. vAtAvaraNamAM satra zAnti, gabhIratA chavAi rahI hatI. huM ekAgra manathI. kheAthI senane sAMbhaLI rahyo hatA. tA 15-4-19 tIrthasthAna che, kAraNa ke tenA kAi paNa bhAgamAM jae tA ApaNane agAdha vizALatAnAM darzana thAya che ane te jotAM ApaNe sahajapaNe vinamra banI jaie chIe. vaLI sAdhAraNa rIte pravAsIe. khAvuM pIvuM karavuM ane majA karavI AvI vRttithI prerita hAya che, paNa mArI vRtti A pravAsa daramiyAna cittanA uSmIkaraNanI, pAmara icchA ane sAMkaDA vicArothI mukata banavAnI, sthAyI prasannatA prApta karavAnI, ane AdhyAtmika anubhUti jevuM je kAMI hoya te prApta karavAnI rahI che. A bAjunA paribhramaNa daramiyAna apUrva AnaMda-ullAsaneA, sana zAntine, UMDI prasannatAnA me ThIka ThIka anubhava karyAM che, paNu spiritual realisation-divyatattvanA sAkSAtkAra-AvuM kAMdha che ke nahi ane hoya te tenuM zuM svarUpa hAya-A prazna ha mArI sAme aNuukelyA ubhA che. kausAnImAM ame ATha divasa rahyA. ghaNI vAra rAtanA ekalA kheThe huM A bAbatane vicAra karatA hatA, paNa mane zUnyatA sivAya bIjuM kazuM dekhAtu nahotuM. Apane AvA kAMi anubhava thayo che kharo ?"' javAbamAM temaNe jaNAvyuM ke A AdhyAtmika anubhUti che te kAMi ekAMtamAM zAntimAM ja thAya che ema nathI. tema e mAtra bhaNelA gaNelA suzikSitane ja thAya che ema paNa nathI. Akhare e to izvaranI- dharanIkRpAne ja viSaya che. abhaNa aNudhaDa mANasamAM e yAta avatare che ane jema pArasamaNInA spathI lATu seAnuM thai jAya tema te mAnavI ekAeka badalAi jAya che. paramahaMsana jIvanamAM Aje jene ApaNe bhaNatara kahIe chIe tenI "kAi bhrAMmakA ja karyAM hatI ? ema chatAM e kevI moTI vibhUti hatA ? koi posTamena, koi kalAka, krAi sAnI, luhAra, krAi hirajana bhagavatkRpAnuM pAtra banyAnI ane pariNAme tenA jIvanamAM AmUla parivata na nIpajyAnI vAteA. ApaNe ghaNI vAra sAMbhaLIe chIe. ApaNA santA meTA bhAge nIcenA tharamAMthI pedA thayA che ane te enlightened souls-prakAzajavala AtmA-nahi te bIju zuM che ? mate, tame pUche che evI AdhyAtmika anubhUti e traNa vAra thaSTa che. eka vAra tA kalakattAnA vIca latAmAM hu beTho hato ane mane AvA kAMika anubhava thayelA. A zu che tenuM vaNu na huM tamArI pAse zI rIte karU ? kASTa avaNu nIya jyotine bhAsa-AvuM kAMika samajone ? paNa tenA pariNAme ApaNA Antara manamAM koi evI zAnti, prasannatA janme che je jaldi bhuMsAtI nathI ane ApaNA cittane samadhAraNanI navI kAi. tAkAta maLatI hoya ema lAge che, paNa tamAre A sabaMdhamAM kadi nirAza na banavuM, prayatna haze, jhaMkhanA haze, dilamAM UMDI Arajhu haze te kAI paNa divase bhagavAnanI kRpA tamArI upara utaravAnI ane tamane divya prakAzanI anubhUti thavAnI'' Ama amArI vArtAnuM vaheNa vahI rahyuM hatuM; paNa have sUrya AthamI cukayA hatA; divasanuM ajavALuM evAmAM temaNe mane pUchyuM, "A bAjI karyAM karyAM karyAM?' tenA javAbamAM amArA pravAsane TuMkANamAM me khyAla Apyo ane jaNAvyuM ke A vakhatanA pravAsa daramiyAna mArA manano bhAva eka yAtrikane rahyo che. mAre mana himAlaya AkhA eka saravA lAgyuM hatuM. mane thayuM ke have amAre temanI rajA levI joie, eTale ame rajA mAgI. huM ubhA thayA; temanI pAse gayA, ane temane namaskAra karavA jatAM mArAthI vaLagI paDAyuM, ane temaNe paNa mane chAtI saraso cAMpyA ane ame chUTA paDayA. A rIte amArA e madhura-kAMika aMze AdhyAtmika-mIlanA anta Avyo. jenAmAM kAi AdhyAtmika jhaLaka taravarI rahI che evA eka sAdhu purUSane meM temanAmAM nihALyA. temanI zArIrika 'cAi sArI che. ane zarIra paNa bharelu che. vaNu gArA nahi, zyAma nahi evA che ane temanI mukhAkRti jANe ke mUrti manta saumyatA ja na heAya evI svastha, zAnta, prasanna che. temanI vidAya letAM pahelAM temane hu' pharI rIte joi rahyo. AmArA cheDatAM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke tA 15-4-59 243 ' pahelAM temane pharIthI ekavAra maLI levAnI IcchA hatI paNa je ahiMthI 14 mAIla dUra che te paNa daSTigocara thatuM hatuM. ' ' te pAchaLanA divasomAM e avakAza na rahyo. temanI sAthenA A savAranA sUryodaya ane A divasomAM kRSNapakSanI zarUAta hovAthI, samAgamanI mArA citta upara cirakALa mATe koI UMDI chApa paDI ' rAtrInAM caMdrodaya amArI AMkhanuM raMjana karatA hatA..'. gaI, AbherA eTale bezIsena ema mArA manamAM vaNAI gayuM. - madhumakSikApAlana , AvA saghana anubhavathI prabhAvita banele huM menA ane ajita- - ahiM ame rahyA te daramiyAna abhayamahArAja sAthenI vAta bhAI. sAthe rAmakRSNadhAma AvI pahoMcyo ane e samaye cAlI dvArA madhumakSikApAlanane lagatI aneka bAbato jANavA maLI. ' rahelI sAyaM prArthanAmAM ame joDAI gayAM. mahAbaLezvaramAM madhumakSikA pAlananuM moTuM kendra che. tyAMthI mane rAmakRSNadhAma , Ane lagatI keTalIka mAhItI maLI hatI. paNa ahiM te ame ame jyAM utaryA hatA te rAmakRSNa dhAma- rAmakRSNa Azra Azra. lagabhaga be aThavADiyuM rahyA ane madhanA utpAdanane lagatI badhI huM mathI tadna alaga saMsthA che. tenA mukhya saMcAlaka svAmI * nI prakriyAo amArI sAme ja cAlyA karatI hatI. tethI A udyo ! parabrahmAnaMdajI jemane sthAnika loke "abhaya mahArAjanA nAmathI gane lagatI mArI samajaNa ghaNI spaSTa thaI. jyAre Aje cAlate : ' oLakhe che, teo mULa rAmakRSNa mIzana sAthe joDAyelA saMnyAsI rezamanA udyoga kevaLa hiMsA upara ja nirbhara che tyAre A udyoga ' hatA. paNa e mIzananA adhiSThAtAo sAthe matabheda paDatAM teo mAkhIo sAthe saMbaMdha dharAvatA hovA chatAM ahiMsaka che tenuM ' . e mIzanathI chuTA thayA hatA ane temaNe A navI saMsthA ubhI pUruM bhAna thayuM. amArI sAthe bALake hatAM temane madhamAkhInI karI karI hatI. A saMsthAnI mukhya pravRtti madhumakSikAne uchera ane * bahu bIka hatI. ahiM rahetAM temanI te bIka sAva nAbuda thaI | madhanuM utpAdana che, jene madhumakSikA pAlanamAM rasa hoya tene te gaI. temane ane amane paNa, svAmIjI ane anya kAryakarone vyavasAyanI ahiM vyavasthita tAlIma ApavAmAM Ave che. mAkhIonA daLa sAthe taddana nirbhayapaNe vyavahAra karatA joIne, rAmakRSNadhAmamAM A vyavasAyane lagatuM vipula sAhitya ane puSkaLa bhAre Azcarya thatuM. mAkhI ApaNane kadI karaDavA mAMgatI ja nathI, ' sAdhana sAmagrI che, ethavA te ahiM A viSayanI eka prakAranI che e pArasI paNa jayAre ApaNe tenAthI camakIne AmathI tema hAtha uchA* leboreTarI che ema kahIe to cAle. madhumakSikAnA ucheranI ane LIe chIe tyAre mAkhIne pitAne bhaya lAge che ane Atmache. madhanA utpAdanane lagatI ahiM paMdarathI vIza peTIo rAkhavAmAM rakSaNunA khyAlathI ApaNane karaDavA Ave che ane A saMbaMdhamAM AvI che. bhArata sarakArane grAmodyoga khAtA dvArA A saMsthAne vizeSa Azcaryajanaka bInA che e jANavAmAM AvI ke mAkhI "sAro Take che. ahiM utpanna thatuM madha sthAnika vaparAzamAM temaja ApaNane karaDe che tyAre DaMkha mUktAM tenA zarIranuM AMtaraDuM, * A bajunAM auSadhAlayenI jarUriyAtane pahoMcI vaLavAmAM vaheM kheMcAI Ave che, ane pariNAme te thoDI vAramAM maraNa pAme che, cAI jAya che. muMbaI Adi sthaLee mokalI zakAya eTalo ja AvI mAkhI pachI madhapeTImAM pAchI jatI nathI ane pAchI ' '.ahiM ekaTho thatAM nathI. navA AgantukAnuM svAmIjI ahiM pedA ' - jAya che te daravAje beThelA cekIdAro tene aMdara dAkhala thavA thatA madhathI ja svAgata kare che. detA nathI. mAkhIonA sAmudAyika jIvananI AvI kaMI kaMI vAte amane svAmIjI pAsethI jANavA maLI. .. AtmArA vize keTalIka mAhItI rezama hiMsaka-ahiMsaka AmerA uttama dakSiNa pAghaDI mane vaselu eka lAMbA rezama saMbaMdhamAM paNa svAmIjIe amane na prakAza pADyo , parvatanI kAra upara AveluM vIsathI pacIza hajAranI vastInuM sAdhAraNa rIte rezamanA kIDAe zeturanA pAna upara uchare che, ' ' bahu purANuM zahera che. jyAM AtmArA laI AvatI baso aTakavAnuM * pitAnA zarIramAMthI rezamane tAra kADhIne potAnI AsapAsa raheza- ' rathAne che te pAkI saDaka rAmakRSNa Azrama sudhI jAya che ane manuM kokaDuM banAve che, ane aMdaranA kIDAne pAMkha kuTe che eTale A saDaka upara hoTela, zapa, sudharelI DhabanI dukAno, maMdira, kAkaDAne vIdhIne te bahAra nIkaLe che ane ema kare che tyAre ' sarakArI ophise vagere Avela che. Ane "bhAla. roDa" kahe che, kemakaDAne badhA tAra tUTI jAya che. tethI kokaDAne akhaMDa rAkhavA * * , ' AnA samAntara uMcANamAM dezI DhabanI lAMbI bajAra che. tyAM mATe pAMkhALA kIDe bahAra nIkaLe te pahelAM kekaDAne zekI nAkha mIThAivALAonI, phaLa kula vecanArAonI, kA5DanI, senIonI, vAmAM Ave che. AmAMthI je pedA thAya che te kevaLa hiMsaka rezama phoTogrAphInI temaja paracuraNa cIjonI saMkhyAbaMdha dukAne che. che. kekaDAne rokavAmAM na Ave ane pAMkhALe kIDe nIkaLI jAya ahiM vividha prakAranAM phaLo tathA jAta jAtanI mIThA maLe che. pachI pAchaLa rahetA kekaDAnA tuTelA tArane sAMdhIne je remama tenI pAchaLa thaDA nIcANanA bhAgamAM rAmakRSNadhAmanuM makAna banAvavAmAM Ave che te ja ahiMsaka rezama kahI zakAya. A rezama , , ' Avela che. A makAna be mALanuM che. ahiM dhAma sAthe paricita A pahelAM rezama jevuM mulAyama ane saphAIdAra hetuM nathI. evA pravAsIo kuTuMba sAthe pAMca paMdara divasa rahI zake evI . paNa svAmIjIe ahiMsaka rezama utpanna karavAnI eka bIjI sagavaDavALA thaDA erAo che. dhAmamAM vasatA leke mATe rasoDuM ja rIte samajAvI. temaNe kahyuM ke je zeturane badale kesTaranAM pAna cAle che. dhAmamAM homIopethInuM eka davAkhAnuM che. tyAM eka upara rezamanA kIDAone ucheravAmAM Ave che te kIDAe pitAnI AsapAsa eka saLaMga tAranuM kokaDuM nahi paNa rU jevuM kokaDuM svAmIjI AsapAsa vasUtA lokone mata davA Ape che. Ane tyAMnA leke khUba lAbha le che. A homIopetha svAmIjI je banAve che. A kekaDAmAMthI kIDe nIkaLI jAya te paNa kokaDAne kuza aDacaNa AvatI nathI. A kekaDAne rUnI mAphaka pIMjIne tene kaI bolAvavA Ave te dadIone jovA jAya che ane aneka tAra banAvavAno hoya che ane temAMthI je rezama bane che te paNa prakAranI rAhata Ape che. ahiMsaka leTinuM rezama kahevAya. A jAtanuM rezama AsAma ane ame utaryA hatA tyAM pAMceka oraDAnI hAra hatI ane AgaLa pahoLo varaMDa-parazALa-hatI. ahiM ame besatA, uThatA . sIkanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che ane mArkeTamAM sAro murzidAbAdamAM banAvavAmAM Ave che ane tene mIgA ane Tazara " ane eka khUNe paDelA meTA Tebala AsapAsa besIne bhojana pramANamAM maLI zake che. ahiMsApradhAna jainene rezamI kApaDa karatA. ahiMthI AtmArAnA parvatanI pAchaLanI khINu ane tenI : vAparavAno Agraha hoya te AvuM rezamI kApaDa meLavavA temaNe pAchaLane vizALa parvata dekhAtA hatA. ane vaLI jemaNI bAjue prayatna karavo joie. ane A prakAranA rezamanA utpAdanadUra dUranA giripradeza najare paDatA hatA. mukatezvaranuM girizikhara vyavasAyane utejana ApavuM joIe. paramAnaMda te Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 15-45 bheTanA bheTa . zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha zrI "prabuddha jIvana ne saMvata ra014nA A vada 0)) nA divase purA thatA varSane Avaka thatA kharcane hisAba Avaka ... ' - kharca - lavAjamanA ' rUA. na. pai rUA. na. hai. . , rU. na. pe. rekaDA AvyA . ..1122-36 mANasane pagAranA . ... 1330-00 che. zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone pepara kharca ... ' .. 668-para zI mekalavAmAM Ave che tenA eDajasTa ryA. * .120-00 2142-36. chapAmaNI kharca ... ... 2770-78 bheTanA : 36-00 pisTeja kharca . . 58-25 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane paracuraNuM kharca 122-22 ' : vadhAro. . 3171-41 kala rUA. 5349-77 kula rUA. pa349-77 zrI muMbaIjaina yuvaka saMghane saMvata ra014nA A vada 0)) nA divase purA thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka ' kharca . . na. ' '' pagAranA .. .. 1330-00 cAlu tathA vyAkhyAnamALA daramiyAna 1156-72 makAna bhADu tathA vIjaLI kharca .. 193-92 prInTIMga ane sTezanarI .. 96-98 lavAjamanA pesTeja kharca ... 75-64 saMvata 2013 nA 15-00 eDITarone onarerIyamanA 50- , 2014 nA 1700-00 - paracuraNa kharca 1715-00 bAda: sabhyane "prabuddha jIvananI kopI vyAkhyAnamALA kharca 1256-47 phrI mekalavAnA lavAjamanA eDajasTa : pharanIcara 5ra ghasArAne . 25-00 *** .*** 1020-00' 695-00 3391-61 vyAjanA varSa daramiyAna kharca karatAM Avakano DIbeMca upara ... ... 333-82 vadhAre zrI janarala phaMDa khAte laI gayA 8598-26 beMkanA cAlu khAtA para '. . 16-58 350-40 inkamaTekSa rIphaMDanAM ... .. 489-73. darzana ane ciMtananA pustake vecANa paranA kamIzananA (neTa 'saravaiyA nA ... ... . kula rUA. 11989-87. kula rU. 11989-87 saMvata 2014 nA Aso vada 0)) nA divasanuM saravaiyuM phaDo ane devuM * milkata ane leNuM mi rUA. na. 2. rUA. na. 5. zrI rIjharva phaMDa khAtuM InvesTameMTasa (cepaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI pheIsa velyu saMgha hastakanA phaMDa : pa TakAnA dhI InaDIyana zrI pustaka prakAzana khAtuM hyuma pAipa ku. lI. nA gayA saravaiyA mujaba bAkI | DIbecare .. , 4000 427678 zrI vaidyakIya rAhata khAtuM : 5 TakAnA kAlaTekSa oila gayA saravaiyA mujaba bAkI 150-47, - (InDIyA) lI. nA DIbeMcare 5000 5306-00 954ra39 umere: varSa daramiyAna bheTanA 11-00 pharanIcara (kharIda kImata) 161-47 gayA saravaiyA mujaba bAkI . bAda: varSa daramiyAna vaidyakIya. bAda: kula ghasArAnA lakhI rAhata arcanA 156-56 vALyA . . . . . . ' karyA ke 294-02 - - - * * * - 1100-00 303-16 100-30-00 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-4-19 zrI prajJAcakSu kuMDa varSa daramiyAna bheTanA zrI mAvajata khAtuM gayA saravaiyA mujaba bAkI 359- 78 umero: dhasArAnA kula vasula AvyA devuM * agAuthI AvelA lavAjamA mAvajatanA sAdhana aMge DIpojhITa zrI alpAhAra khAtuM zrI paTana khAtu paMDita sukhalAlajI sanmAna samiti jJAnedaya TrasTa phaMDa kacchI vIzA osavAla prITIMga presa zrI janarala phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI ra umere; zrIjaina yuvaka saMghanA Avaka kharca khAtethI lAvyA mAda zrI 'prabuddha jIvana'nA / Avaka kharca khAtethI lAvyAM 4-193 :: : : : ... vyAjanAM sIkayurITIonA pablIka lImITeDa kaMpanInA DIecarAnA bheTanA pustakAnA lavAjamanA paracuraNa Avaka pastInA vecANanA pAsabuka vecANanA pustakA mADA AvatAM tathA khAvAi jatAM krUDanA rUA. na. pe, za. na. . 10-00 365-11 50-00 36-09 359-40 33-26 146-34 840-54 200-00 11419-16 prabuddha jIvana 3454-08 142-25 43-56 2119-54 6673-62 10-00 962-50 1122-10 5335-50 715-25 46-79 232-60 invesTame'Tsa para leNu thayela vyAja leSu (saddhara) zrI maNilAla meAkamacaMda zAha sArvajanika pustakAlaya ane vAMcanAlaya kula za. 7405-85 sabhya lavAjamanA zrI gurjara gra Mtharatna kAryAlaya sTApha pAse rokaDa tathA eka mAchI dhI kheMka opha inDIyA lI. nA cAlu khAte kaDa zIlaka sundaram zrI satyam ziva pustaka prakAzana khAtu gayA saravaiyA mujaba bAkI mAda: pustako vecANunA kula AvyA zrI edhisattva pustaka prakAzana khAtu gayA saravaiyA mujaba bAkI 8589-26 20018-02 3171-41 16846-6i 18-87 kula rUA. 23520-23 kula rUA. 23para0-23 zrI muMbai jaina yuvaka saMdha muMbainu` uparanuM saravaiyu majakura sasthAnA copaDAo tathA vAucarA sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDayu che. zAhu mahetAnI ku. muMbaI, tA. 31 mI mArca 1959, cArTaDa ekAunTanTasa eDITarsa, zrI maNilAla meAkamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya saMvata 2014 nA Aso vada 0)) nA divase purAM tA varSane Avaka tathA kharcanA dahusAma Avaka kharca rUA.na.paM. rUA. na.pai. rUA.na.pai. mAda: vecANunA kula AvyA (neTa) TrasTanA uddeza aMge kha peparanA lavAjamanA graMthapAlane pagAranA ghATIne pagAranA makAna bhADu tathA vIjaLI kharca vyavasthA kharca paracuraNa kha vImAnA prImIyamanA ... ghasArAnA **** eDITarAne onarerIyamanA dhI membe pablIka sTreTa eDamInI sTrezana kuMDane kALAnA karanIcara para ... pustakA para saravaiyA pheranA mAMDI vALyA varSa daramiyAna khaca karatAM AvakanA vadhAre 242 za, na. pU. za. na. pai. 186-70 588-12 5-00 21-50 310-00 924062 11188-01 41-03 11229-04 1670-61 132-00 1138-61 23351-36 288-62 11 119-05 111-45 43-75 10xhaya 392-72 1926-03 1126-19. 498-12 3943-03 107-49 124-01 705-10 za. na.pai. 312-69 829-11 0-10 508493 2320=92 kula rUA. 7405-85 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) 24 prabuddha jIvana zrI. maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vacAnAlaya ane pustakAlaya saMvata 2014 nA AseA vada 0)) nA divasanuM saravaiyu phA ane devuM milkata ane leNuM zrI sthAyI phaMDa : gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pustaka phreMDa : gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pharanIcara phaMDa : gayA saravaiyA mujaba bAkI devuH pustakA aMge DIpe!jhITa mAsikA aMge DIpojhITa zrI jaina yuvaka soMdha sTAphane devu ... za. na. pai.za. na. pai. zrI Avaka kharca khAtu : varSa daramiyAna khaca karatA AvakanA vadhArA 3115-00 31-00 584-12 InvesTameTsa (copaDA pramANe) 24561-00 sIkayurITIo---- 4 TakAnI sane 1967nI saurASTra DevalapamenTa leAna 4000--00 pablIka lImITeDa kaMpanInA DIecaro 2320-92 mAda: gayA saravaiyA mujaba udhAra bAkI 2133-74 1500-00 3-88 3738-00 2400-00 189-18 kula rUA. 36388-18 amoe zrI, maNilAla mAkamacaMda zAha sAvajanika vAcavAlaya ane pustakAlaya, muMbanuM uparanuM saravaiyu' majakura sa'sthAnA copaDA nathA vAucara sAthe tapAsyu che ane barAbara mAluma paDayu che. zAhu mahetAnI kuAM. muMbai, tA. 31 mArce sane 1959 cArTarDa ekAunTanTasa eDiTasa pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNa saMsthAmAM tira vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koI paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustako satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kArpAyAno lekhasaMgraha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe ki`mata rUA. 3, pAsTeja 0-6-0 edhisattva sva. dharmAMnada kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAdakA : zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla arohiyA ki'mata rUA. 1-8-0, pAsTeja 0-2-0 maLavAnuM ThekANuM : muMbaI jaina yuvaka sa, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI raste, amadAvAda. muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhyo tathA pramudde jIvananA grAhako mATe satyAva' sundaram:kiMmata rUA.2, edhisattva; kimata rUA.1 paTakAnA dhI tAtA leAkAmeATIva enDa enjInIyarIga kaMpanI lImITeDanA DIe cA invesTamecsa para leNu thayela vyAja : phanIcara : (copaDA pramANe) 4 TakAnA rAvaLagAMva sugara phAma kAM. lI.nA DIe co 10000-00 10008-00 pa TakAnA dhI sTAnDa vekyuma rIphAinIMga kuM. ek InDIyA lImITeDanA DIe'carA ... phesa velyu gayA saravaiyA mujaba bAkI mAda: kula ghasArAnA lakhI vALyA agAunA varSomAM cAlu varSamAM pustakA (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI umero: varSa daramiyAna navAM kharIdela leNu ... bAda: kula dhasArAnA lakhI vALyA agAunA varSomAM cAlu varSanA tA. 15-4-5 inkamaTekasa rIkDanA ... sTApha pAse rUA.ta. maiM rUA. na. 6000-00 163-50 25000-00 rokaDa tathA eka bAkI dhI eka eka inDIyA lI. nA cAlu khAte rokaDa sIlaka 3993-95 1000-00 5273-00 428-11 124-01 2498-12 25430-25 }864-45 552-52 1946-00 334-10 7198-55 36 0-00 2502-45 705-10 3207-55 3991-00 231-90 30-00 261-2 4346-85 para-18 439903 kula za. 36388-18 muba. jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 4547,dhanajI TIspU, muMbai, mudraNlRsthAna caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbai 2. Te. naM. 28303 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na B 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jIvana prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 21 : aMka 1 muMbaI, me 1, 1959 zukravAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zaliMga 8 chuTaka nakala : nayA paisA reDa ja ka == =# # # we are an awe taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA lAla we are we we see wAla zAha zAka lAka saMghanA sabhyone udbodhana * (tA. 9--19 nA roja bharAyalI zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA prasaMge saMdhanA prAraMbhathI Aja sadhInA varSanA lAMbA gALAne anulakSIne manamAM ramI rahelA keTalAMka smaraNo tema ja vicAro raju karavAnI IcchA hatI, paNa e divase saMdhanI pravRttio aMge carcA lAMbo samaya cAlavAnA kAraNe uparanI rajuAta mATe avakAza na rahyo. tethI e smaraNone ane vicArone vyavasthita AkAramAM goThavIne ahiM pragaTa karavAnuM ucita dhAyuM che. paramAnaMda) - rAje jyAre muMbaI jaina yuvaka saMghe 30 varSa pUrAM karIne ubho karyo. amadAvAdanA jaina ve. mU. vibhAganA saMdhe mane palA 31 mA varSamAM praveza karyo che ane prabuddha jIvane" (AgaLanA bhASaNanA kAraNe saMdha bahiSkRta jAhera karyo. A ghaTanAe muMbai, prabuddha jaine) paNa 20 varSa pUrAM karIne 21 mA varSamAM praveza surata, amadAvAda, mAMDaLa, bhAvanagara, rAjakoTa, jAmanagara ane karyo che tyAre je banne pravRtti sAthe pratyekanA prAraMbhakALathI Aja bIje cheDe kalakattA jevA sthaLoe ghaNI moTI athaDAmaNe ubhI sudhI huM gADhapaNe joDAya rahyo chuM, te banne viSe mArA manamAM karI. sthaLa sthaLanA jaina saMghe kaI kaI ThekANe mAruM anumodana sahAyalAM aneka smaraNo jAgRta thAya che ane e trIsa varSanA karatA paNa moTA bhAge mAro tiraskAra karatA karA pasAra karavA lAMbA bhUtakALane mArI dRSTi, samagra AkAzane AvarI letA lAgyA. A divasomAM muMbaI jaina yuvaka saMghe cotarapha baLavAna ke paMkhInI mAphaka, AvarI levAno prayatna kare che. pracArakArya hAtha dharyuM hatuM ane mArA vicAronuM samarthana karavo - 1928 nI sAlamAM jaina che. mU. samAjamAM dIkSA ApavA pAchaLa tema ja sthiticusta jaina samAje A rIte vicAramATe apaharaNa karAvavAmAM AvatAM bALakonA prazna saMbaMdhamAM jaina svAtaMtryane rUMdhI nAkhavA eka prakAranI jehAda zarU karI hatI samAjamAM eka pracaMDa Andolana ubhuM thayuM hatuM, ane e pracaMDa tene sAmane karavA pAchaLa ghaNuM mahatvane bhAga bhajavyo hate.. Andolanane vega ApavA mATe muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA ' saMdha sthApita thayAne dazamuM varSa cAlatuM hatuM te daramiyAna karavAmAM AvI hatI, ane zarUAtanAM varSo bALadIkSA, anya eTale ke i. sa. 1937mAM muMbaI jaina yuvaka saMghe muMbaI sarakAranA kSiA tema ja sAdhusamAjanI ApakhudI sAmenI jehAdamAM ja pasAra e vakhatanA artha saciva sva. aNu bAbAjI laThenA pramukhapaNuM yAM hatAM. virodhasabhAo bharavI ane pracArakArya moTA pAyA nIce pitAne dazavalIya samAraMbha ujavyo. A dhaTanAe saMdhanA para calAvavuM, bAladIkSAo apAvAnI hoya tyAM satyAgrahane kAryavAhakane saMdhanI Aja sudhInI racanA ane kAryavAhI saMbaMdhe nave- mAra ubhe kare, ane sAthe sAthe aniSTa rUDhio-dhArmika sarethI vicAra karavA preryA. bAladIkSA uparAMta devadravyanA sAmAjika tema ja sAmAjika-sAme baLavAnI vRtti sateja karavI, sAmAjika upayogane prazna paNe keTalAka samayathI jaina samAja samakSa upasthita - sAo hAtha dharavA, sarakArI adAlatomAM AvI bAbatane lagatA thaI cUkayuM hatuM. jaina samAjanI ekatAne prazna sArA jaina sabhAkaso karavA AvI aneka pravRttio e vakhate hAtha dharavAmAM ke januM dhyAna khecI rahyo hato. sAmAjika sudhArAo-vidhavA vivAha, AvatI hatI. e vakhatane jaina samAja paNa AvA prazno upara strI-purUSanI samAnatA, komI ekatA, aspRzyatA nivAraNa vagere atyanta kSubdha rahetA hatA. saMdhamAM paNa navalahiyA yuvAna kArya bAbate paNa-vizALa samAja samakSa savizeSa mahattva dhAraNa karI karenuM eka nAnuM sarakhuM jUtha hatuM. saMdhanA mokhare nIDara senA- rahI hatI. rASTrIya AjhAdI e have prajAsamUha mATe jIvana maraNane te samAM sva. maNilAla mekamacaMda zAha hatA. temane ame savAla banI rahyo hate. muMbaI jaina yuvaka saMghanA saMdarbhamAM A - raNabhAI evA TuMkA nAmathI oLakhatA ane saMbodhatA. huM badhu dhyAnamAM laIne mArA sAthIo samakSa meM e vicAra panA keTalAka sAthIomAM eka hato. A prakAranA pracArakAryane mUka ke saMdhanI pravRttimAM jaina samAjanA badhA phirakAnA yuvake me kAntikArI kAryakrama tarIke oLakhatA ane oLakhAvatA. mIlita thAya, vaLI jene e vakhate uddAma vicArasaraNI lekharamA badhuM hovA chatAM amArI e vakhatanI duniyA jaina che. mU. vAmAM AvatI hatI te vicArasaraNIne baMdhAraNamAM svIkAra karavibhAganI banelI hatI ane amArI badhI pravRttio paNa e vAmAM Ave, ane e vicArasaraNImAMthI phalita thatA zistaniyamo : vibhAgane kendramAM rAkhIne saMcAlita thatI. . '' paNu. baMdhAraNamAM antargata karavAmAM Ave-A saMdhanA baMdhAte pachI 1930 thI 33 sudhInI savinaya bhaMganI laDatane raNamAM pAyAno pheraphAra karIe te e saMdha jaina samAjane navuM take Abhe. mArA bhAge be vAra nAnA meTA, jelavAsa mArgadarzana tema ja kAyadarzana ApanAra banI zake, ane vizALa bhegavavAnuM AvyuM. Ane lIdhe saMdhanI pravRttio sAthe pahelA vicAra dharAvatA rASTravAdI jaina yuvakene ApaNe saMdha tarapha AkaSI jeTale mAro sakriya saMbaMdha na rahyo. eka nAnA vatulane ja zakIe. sva. maNilAla mokamacaMda zAha jeo e divasomAM ' kendramAM rAkhIne calAvavAmAM AvatI saMdhanI pravRttiomAM mana saMdhanA pramukha kAryakartA hatA temaNe mArA A vicAre pUrA , kAMIka matsAha banyuM. 1936mAM amadAvAda khAte mArA pramukha- utsAhathI AvakAryA, ane 1938nI sAlamAM saMdhanA baMdhAraNamAM sthAne jaina yuvaka pariSada bharANI. te pariSadanA pramukhasthAnethI mULagAmI pheraphAra karavAmAM AvyA, jene lIdhe cakakasa prakAranI karavAmAM AvelA bhASaNe jaina che. ma. vibhAgamAM meTo uhApoha pragatizIla vicAraNuM dharAvanAra vyakti ja saMdhamAM sabhya thaI zake Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 prabuddha eve prabaMdha karavAmAM AvyeA ane sadhanA sabhyone baMdhanakAraka evA zistaniyamA nakkI karavAmAM AvyA, ane jaina samAjanI ekatAnA vicAra upara savizeSa bhAra mukavAmAM AvyA, tathA sadhanAM dvAra sava` krAi jaino mATe khullAM karavAmAM AvyAM. pariNAme sthAnakavAsI tema ja digaMbara vibhAganA ane pAchaLathI terApa thanA anuyAyI yuvake soMdhamAM joDAyA. pahelAM. sa'dhanI pravRttimAM dhaNA moTA bhAge bhAie ja bhAga letA hatA. baMdhAraNanA pheraphAra bAda saMdhamAM bahene paNa joDAi ane saMdhanI cAlu kAryavAhImAM bhAga letI thai. pAMca cha varSa pahelAM zarU karavAmAM AvelI paryuM - SaNa vyAkhyAnamALAne paNa vizALa asAMpradAyika AkAra ApavAmAM AvyA. 1939nA me mAsathI sadhanA mukhapatra tarIke pramuddha jainane! punaHjanma thayeA. tenA sapAdana aMge atyanta vizALa ane rASTravAdanI samarthaMka nIti dhAraNa karavAmAM AvI. 1940nA ogasTa mAsamAM saMdha hastaka zrI maNilAla mekamacaMda zAha sAnika vAcanAlaya ane pustakAlayanI sthApanA karavAmAM AvI. A badhA pheraphArane mAtra huM sAkSI rahyo nathI, paNa navuM kha dhA-raNa ghaDanAra tarIke temaja varSoM sudhI saMdhanA pramukha tarIke ane prazuddha jaina'nA taMtrI tarIke A pheraphAra nipajAvavAmAM khuLavAna nimitta banavAnuM sadbhAgya mane prApta thayu che. jIvana tA 1-5-59 hastakanA sa`pAdanamAM kASTha prakAranA sIdhA ke ADakatarA aMkuza nIka ke jaina mArI pravRttinu N mukhya kSetra banyuM na heAta. paNa muMbai jana yuvaka saMdha ane prabuddha jaina saMbaMdhamAM amArA ubhayanA saddabhAgye AvI kAi. athaDAmaNu kaMda ubhI ya ja niha. jyAre paNa sadha pAse kAi navA pheraphAra karAvavA mATe huM gayA tyAre teNe te pheraphAra svIkAryAM ja che. ane pramuddha jaina-pAchaLathI pramuddha jIvana- e te! mArI vicAra sAdhanAnI ananya prayeAgazALA banI che. Ama saMdha ke prabhudhdha jainanu kAma sa MbhALatAM meM kadi rUMdhAmaNa anubhavI nathI; ulaTu te dvArA-ane vizeSe karIne sa MdhanI eka viziSTa pravRtti paryuSaNa vyAkhyAnamALA dvArA--jene self fulfilment-AtmaparipUti kahe che te meM anubhavela che; te dvArA self-expression-Atma~~abhivyakitane me satata AnaMda anubhavyo che. Ama mArU jIvana ane mubai jaina yuvaka sadha anAyAse ekameka sAthe vIMTaLAtAM cAlyAM che. samayAntare prabuddha jaina'tuM nAma badalIne prabuddha jIvana' nAma rAkhavAnI huM darakhAsta lAvyA ane saMdhanI kA vAhIe te sahu svIkArI, ane 1953nA me mAsathI e pheraphAranA amala zarU thayA. saMdhamAM jainetara tione praveza ApavAnA mArA vicAra e ja umaLakAthI svIkAravAmAM Avye ane 1954 nA julAI mAsanI 30mInA rAja saMdhanA baMdhAraNamAM e mujabane pheraphAra karavAmAM Avye. 1954nA okaTobara mAsamAM Ama sadA vikasatA rahetA saMdhanA rajata mahAtsava bhAre zAnadAra rIte ujavavAmAM AvyeA. dezakALanA pheraphAro mujaba sadA parivata na svIkAratA rahevuM evI jenI para'parA che tevA A sauMdha samakSa-saMghanA kArya vAhakA samakSa huM Aje sadhanu' nAmarivartana karavAnA vicAra raju karI rahyo chuM, ane mArI zradhdhA che ke sahye vahelAM meDAM Aja sudhIne tenA je vikAsakrama che. tene teNe 'vAdAra rahevu' haze te--A vicAra paNa svIkArye ja chUTaDhDhA che. saMghanuM AvuM bAhvAntara pariva`na karavAmAM sva. maNibhAdanA mane hu MmezAM pUrA sAtha rahyo hatAM, je zikSaNanA ane sAmAjika tema ja rASTrIya kSetre kArya karatA paribaLAnA sahavAsanA mane lAbha maLyA hatA tevA lAbha maNibhAine nahAtA maLyA, ane temanI ghaNI kharI pravRtti jaina samAja sAthe-temAM paNa vizeSe karIne jaina zve. mU. vibhAga sAthe-saMkaLAyalI hatI, ema chatAM pa temanAmAM mananI, vicAranI ane hRdayanI svAbhAvika vizALatA hatI, ane dhAryAM kAne pAra pADavAnI makkamatA hatI. mArA upara temane apUrva mamatA ane vizvAsa hato. saMdhanI koi paNa pravRtti saMbaMdhe ke pramuddha jaina aMge mane kAMSTa pazu navA vicAra Ave ane temane jaNAvuM te! e vicArane temaNe pUrA bhAvathI pratidhvanita karyAM na hAya ema kadi banyuM ja nathI, Ama saMdhanI pravRtti ame bannenAM hArdika sahakAra ane saMghanA sabhyAnA eTalA ja hArdika anumeAdananA kAraNe sadA pragatizIla vikAsazIla banatI rahI hatI. e varSamAM mArA mATe vizALa kAryakSetranu` pralobhana ochu nahatuM. rAjakAraNamAM dhaniSTa rasa, keMgresamAM UMDI niSTA, sattAnA rAjakAraNanA thaI rahelA ugama--A badhu' kAi paNa mahAtvAkAMkSI yuvAnane potA tarapha AkarSavA mATe pUratuM hatu.. Ama chatAM e praleAbhanA tarapha huM zA mATe na kheMcAyA ? A bAbatanuM pRthakakaraNu karatAM mane ema lAge che ke, rAjakAraNanA kSetramAM sthitisa'patna vyakitane AgaLa vadhavA mATe jeTalA avakAza che teTalA avakAza dravyeApAna mATe jene cAlu mathAmaNa karavAnI hAya tenA mATe nathI. mArI aMgata Arthika paristhiti tema ja . mArI potAnI prakRti rAjakAraNanuM vizALa kSetra kheDavA mATe anukuLa nathI ema mane lAgyA karatu. mAthu mArIne potAno mArga karavA, lAgavaga dvArA AgaLa vadhavuM, khuzAmata karIne moTAMnI maherabAnI meLavavI ane navAM navAM sattAsthAne siddha karavA e mArI prakRtimAM nahetu. mArA maryAdita sa yegAnA khyAla rAkhIne je kAMi kSetra sahaja sulabha hoya tenuM avalaMbana levu ane te dvArA je kAMi sevA zakya hAya te sevA karIne sa MteASa mAnavA AvI meM mArA mATe maryAdA bAMdhI. A rIte muMbaI jaina yuvaka saMdha ane pramuddha jaina mArA mATe svAbhAvika kAyakSetra banI gayu.. Ama chatAM paNa mAre jaNAvavuM joie ke mArA vicArA mujaba je muMbai jaina. yuvaka sa Mdhanu` saMcAlana thatuM rahyuM na heAta te ane pramuddha jainanA mArA sa dhanu' Aje je svarUpa che ane tenI Aje je pravRtti che tenu' nirmANa aneka sabhyAnA sahakArane AbhArI che, ema chatAM paNa, te nibaLa hoya ke sakhaLa hoya--te sanI javAbadArI mArI che ema huM samajuM chuM ane Aje jyAre 30 varSanA lAMbA gALA upara hu` najara nAMkhuM chu, ane te daramiyAna nIpajelI aneka ghaTanAo ane pheraphAra upara mArI draSTi doDAvu chuM tyAre saMdhane kAi paNa tabakake dAravaNI ApavAmAM meM kAMi paNa bhUla karI hoya evA kAi pazcAttApa huM anubhavatA nathI. ulaTu saMdhanA Aja sudhInA vaicArika tema ja vyavahAragata vikAsa trIza varSoMnA gALA daramiyAna bhAratanA yuvakanA mAnasamAM parivata na thatu rahyu che, kevaLa komI ane sAMpradAyika nAtajAtanA ra Mge raMgAyalA mAnasamAMthI nakeAmI, khInasAMpradA nAtajAtanA bhedanI upekSA karatuM, sadhama samabhAvane mUta ApavA jhaMkhatuM je navuM mAnasa Aje nirmANa thayeluM cAtaka ApaNA jevAmAM Ave che tenuM mane pratibiMba dekhAya che. saMdha viSe mArA manamAM prAraMbhathI be traNa khyAle rahelA che. (1) samAja vaicArika parivatana karavAmAM sadhe potAnI zaktinA ane teTalA upayoga karaveA ane e rIte peAtAnA kA kSetranI sa Mdhe maryAdA bAMdhavI. A kAya paryuSaNa vyAkhyAnamALA dvArA, kSuddha jIvana dvArA tathA avAranavAra ceAjAtA viziSTa kaeNATinA vicAra, samAja sevakA ane kAkartAnAM jAhera vyAkhyAne dvArA zakaya teTalu thaI rahyuM che. (2) khIjI' je samAja sAthe sadhane sIdhA sapaka' che te samAjamAM sa'skAritAne-surUcine bahudhA abhAva che. A Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -': tA. 1-5-59 saMskAritAnI-surUcinI-pUravaNI karavAnI sAcI rasavRttinuM sIMcana karavAnI, sRSTisaundaryane jANavA samajavA tema ja mANavAnI tAkAta keLavavAnI khUba ja jarUra che ema huM mAnuM chuM ane A hetu mATe tema ja paraspara bhAIcAro keLavavA mATe paryaTana, samUhabhojana, citrapaTa darzana, natya saMgItanAM Ayojana vagere vicAravAmAM tema ja yojavAmAM Ave che. (3) vicAranA kSetramAM saMdhanuM vicArasvAtaMtrya ane vartana- svAtaMtrya abAdhita rahe e hetuthI je kArya mATe samAjanA dhanika varga pAsethI moTA dAno meLavavAnAM rahe evAM moTI Arthika javAbadArIvALAM kAryo saMghe hAtha na dharavAM AvI eka nIti saMghanA prAraMbhakALathI svIkAravAmAM AvI che. jaina samAjanI ekatAne lakSamAM rAkhIne saMyukta jaina vidyAthIgRhanI saMsthAne bane teTale ke ApavAnuM dhoraNa saMdhapakSe haMmezAM svIkArAyuM che, ane saMdhanA mukhya kAryakartAo e ja moTA bhAge saMyukta jaina vidyAthI gRhanA pramukha kAryakartAo rahyA che. ema chatAM e saMsthAne saMdhanI kAryavAhIthI tad alaga rAkhavAnuM vicArAyuM che e pAchaLa upara jaNAvela hatuM ja rahe che. eka bIjI vastusthiti paNa vicAravA jevI che. saMdhanuM pravRttikSetra jema jema vizALa thatuM jAya che tema tema tenA kAryanuM svarUpa paNa badalAtuM jAya che. vaLI nAnA kSetramAM nAnIbAbato upara, sAmAjika saMgharSanI je zakyatAo hoya che te zakyatA vistRta kSetramAM sivAya ke kaI rAjadvArI pakSanA samarthanane saMdhanI nIti tarIke svIkAravAmAM Ave-dhaTatI jAya che. dA.ta. saMghe jaina che. mU. vibhAgane AvaratuM sAkaDuM svarUpa cheDayuM ane vizALa jaina samAjane AvarI letuM baMdhAraNa svIkAryuM tyAra pachI jaina che. mU. vibhAganA ja prazno upara potAnI zakita ekratra karavAnuM saMgha mATe zakya na rahyuM. AnuM pariNAma e AvyuM ke prAraMbhanA divasomAM saMdhanI je prakAranI saMgharSAtmaka zakita pratyakSa - thaI hatI te prakAranI zakitamattA Aje dekhAtI nathI ane tene lIdhe keTalAkane saMgha zithila, nirbaLa, ThaMDe paDI gayeluM lAge che. bALapaNanI unmattatA tema ja pragabhatA prauDhatAne pAmela mAnavImAM jovA na maLe tethI te mAnavI DhIlo paDI gayo che-AvuM bhrAmaka anumAna keI kare tenA jevuM uparanuM anumAna che.. saMdhanI AnaMda tema ja saMskArasiMcaka pravRttionI koI koI sthaLethI thatI TIkA pAchaLa paNa eka evA mAnasanuM darzana thAya che ke je mAnasa pate vividha prakAranA AnaMda ane rasa pagamAM tallIna che, paNa saMdha jevI saMsthAne te kevaLa tyAga, saMyama ane sevAnA mApe taLe che. ane A tattvonI tenI najare uNapa dekhAtAM saMdhanA samagra svarUpa viSe te pratikuLa abhiprAya dAkhave che. dA.ta. samUhabhejanamAM pite badhe bhAga le - che, chatAM saMghe AvuM samUhabhojana karavuM na joIe ema zerabakorapUrvaka te kahetA hoya che. samUhabhojana, paryaTana, ke kaLAlakSI saMmelana vagere svataH keI aniSTa pravRtti che ja nahi; aniSTatA rahelI che tenA atirekamAM. ATalI vivekadraSTithI A badhI pravRttione vicAra karavAmAM Ave te saMdha dvArA yojAtI A prakAranI pravRttionuM aucitya, tema ja sArthakatA sahajapaNe dhyAnamAM utaraze. te bIjI paNa eka bAbata dhyAnamAM levA jevI che. vicAranA kSetramAM Aje Akho samAja ghaNo AgaLa vadhe che ane pariNAme kaI navo vicAra samAjamAM kazo paNa kSobha pedA karatA nathI, karI zakatA nathI. AjathI 25-30 varSa pahelAM evI paristhiti hatI ke vidhavA vivAha ke devadravyanA prazna upara sabhA- emAM mArAmArI thatI, ane pariSade bhAMgI paDatI ane konpharansa tuTI paDavAnI sthitie pahoMcI jatI. Aje dareka viSayane lagatA Atyantika vicAra samAja pAse raju thai cukyA che ane kazA paNa kSobha vinA ThaMDe kaThe leke A badhuM sAMbhaLe che. chuTAcheDA, saMtatiniyamana, kRtrima garbhAdhAna, AntarajAtIya lagno, muDIvAdane ucchada, saMpradAyono ja mAtra nahi paNa dhamene uche. dara khAvAnI upayogItA, mAMsAhAranuM samarthana, niyatakAlika lagna, strIpuruSane " vaira vihAra-AvA cheka cheDAnA vicAronI rajuAta jyAM tyAM thatI sAMbhaLavAmAM Ave che, ane ema chatAM lokonuM rUMvADuM sarakhuM ; pharakatuM nathI. AvI sAmAjika paristhitimAM, kei eka kALe kaI paNa na. vicAra raju karavAnA kAraNe je sAmAjika saMghaSe ubhA thatA hatA, ane saMdhabahiSkAra ane sAmAjika bahiSkAranAM prakaraNo - sarajAtAM hatAM tevA saMgharSo ane bahiSkAronI Aje koI zakyatA che. ' rahI nathI. A saMyogomAM muMbaI jaina yuvaka saMdha kazo vaicArika saMdhaSa pedA karato nathI tethI te vicAranA kSetramAM nabaLo paDe che ema kahevuM ke vicAravuM vyAjabI nathI. eka bIjI vAta. bAladIkSAvidhI laDatamAM varSo pahelAM ame jyAre rasapUrvaka bhAga letAM hatA ane devadravyane sAmAjika upayoga karavo joie, pharajiyAta vaidhavya dUra thavuM joIe vagere vicAre jorazorathI ame raju karatA hatA tyAre ame bhAre krAnti- . . . kArI kArya karI rahyA chIe ema manathI mAnatA hatA ane phulAtA hatA. A saMbaMdhamAM, varSo pahelAMnI vAta che, ema mitre mArA A bhramane nirAza karyo. teNe kahyuM ke "A je tamAruM kAma che te kevaLa sAmAjika ke dhArmika uparachalA sudhArAnuM kAma che, tene krAntikArI kAma kahI na zakAya. krAntikArI kAma te tyAre ja ' ' kahI zakAya ke jyAre samAjasvIkRta pAyAnAM mUlya badalavAnI vAta hoya. A tame je kAMI kare che, vicAre che temAM cAlu samAjaracanAne, dharma saMsthAnA vartamAna svarUpane, Arthika vyavasthAne saMpUrNa svIkAra rahele ja che. temAM koi dharamULanA pheraphAranI vAta che ja nahi." vicAra karatAM tenI vAta mane sAcI lAgI ane krAntikArI havAne mAro garva gaLI gaye. A krAMtikArI vizeSaNa Aje paNa eTalA ja avivekapUrvaka lagabhaga sarvatra vaparAI rahyuM che. koI paNa nAnA sarakhA pheraphArane krAntikArI pheraphAra tarIke oLakhavAmAM Ave che athavA te pote je kAMI che sUcave che tene krAnkiArI tarIke varNavyA sivAya AjanA vicAraka ' ke sAmAjika kAryakarane cena paDatuM nathI. saMdha pahelAM krAntikArI ' . hato ane Aje nathI evo AkSepa karanArA mitrone mAre A javAba che. saMghanI adyatana sthitinA samarthanamAM meM A badhuM kahyuM. Ama chatAM paNa e mAre pramANIkapaNe kabula karavuM joIe ke sevAnI dizAo saMgha ghaNe zithila che; samAjamAM koI paNa prazna upara saMdharSa netaravAnI zaktinI paNa saMdhamAM Aje ghaNI uNapa che; vizALa kSetranI kalpanA sAthe navA purUSArthanI kalpanA paNa vikasavI joie tene haju abhAva che; saMdhanA kArya upara ekAgra bane, pitAnI sarva zakita kendrita kare, evA ugatI ummaranA ' AzAspada bhAI bahenanI saMdhamAM ghaNI uNapa che. pariNAme sADA traNaso jeTalI sabhyasaMkhyA hovA chatAM saMdha pAse jene saMgaThThita jUthazakita kahevAya te bahu ja ochI che. A badhI uNapa-traSTie viSe huM pUro sabhAna chuM. Ama chatAM mana eTale saMteSa jarUra anubhave che ke saMghe koI paNa prazna upara Aja sudhI nAnI sarakhI paNa pIchehaTha karI nathI; tenuM kAryakSetra satata vistaratuM rahyuM che ane dezane jevI sAmAjika saMsthAonI jarUra che tevA prakAre tenuM svarUpa ghaDAtuM rahyuM che. trIza varSanA gALA daramiyAna aneka saMsthAo ubhI thaI che ane AthamI gaI che ane keTalIka Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 1-5-59 * prakIrNa noMdha * prabuddha jIvanane 21 mA varSamAM praveza kALanuM vaheNa vahI rahyuM che ane umaranI asarathI ke mukata - prabuddha jIvananuM A aMkathI navuM varSa zarU thAya che. gata rahI zakatuM nathI. ema chatAM paNa samakakSAnA lekhakone sahakAra varSa daramiyAna prabuddha jIvane 246 pAnAnI vAcana-sAmagrI pUrI meLavIne tema ja Arthika sagavaDa prApta karIne prabudhdha jIvanane pADI che; phaLanI parikammA e mathALa nIce pravAsakathA sAptAhika banAvavAne manoratha manamAM ubho ja che. satyaniSThA, 9 mAM aMkathI (1 sapTembara 1958 thI) zarU karavAmAM AvI che. akhaMDa parizrama, maulika cintana, abhyAsapUrNa lekhana, saMyama jene Aja sudhImAM bAra haphatA pragaTa karavAmAM AvyA che ane ane surucipUrvakanuM nirUpaNa ane rojabaroja banatI ghaTanAo saMbaM-- bAkInA hatA have pachInA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. dhamAM samyaka mArgadarzana-AvI vizeSatAvALA sAptAhikanI AjanA prabuddha jIvanane 21 mo aMka (mArca 1, 1959) vinobAjInI samayanI moTAmAM moTI mAMga che. prajAjIvananA ghaDatara mATe AvA sarvodaya vicAradhArAnA nirUpaNa ane vivecana pAchaLa rokavAmAM sAptAhikanI atyanta jarUra che. AvA sAptAhikanuM nirmANa karavuM Avyo che, 27 mAM aMkamAM saMghe jelA natyalakSI saMskAra- ' evuM mArA mananuM eka svapana che, e svapnane caritArtha karavA saMmelananI vigate ane te dvArA maNipurI nRtyanI samajutI citro mATe aneka zakitaonA sahayoganI apekSA rahe che. e svapna tathA chabIo sAthe ThIka vistArathI ApavAmAM AvI che. aMka 16, paNa kaI kALe saphaLa thaze evI zraddhA cittane avAranavAra sparzI 17 tathA 18mAM vinobAjInI padayAtrAno savistara paricaya Apa- jAya che. prabudhdha jIvananA bhAvI vikAsa aMge AvA kAMIka vAmAM AvyuM che. mahAamAtya naherUnAM mahattvapUrNa pravacana vicAra manamAM ramI rahyA che. taMtrI, prabuddha jIvana tathA lekhamAMnA keTalAkanA anuvAda varSa daramiyAna prabuddha jIvanamAM eka sAcA samAjasevakanuM avasAna avAranavAra pragaTa thatA rahyA che. gata varSa daramiyAna je je mitroe - jIvananA lAMbA pravAsa daramiyAna jenI sAthe eka yA lekho yA anuvAdo pUrAM pADIne prabuddha jIvananI sevA karI che te bIjI rasAmAjika pravRttimAM joDAine kAma karavAnA aneka prasaMgo savane AbhAra mAnavAmAM Ave che, ane AgAmI varSamAM temane banyA hoya tevI eka vyakita, jyAre ApaNI vaccethI vidAya sahakAra eka sarakhe cAlu raheze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. thAya che tyAre, tenI vidAyagIrI mAtra eka sAmAjika neTano. prabuddha jIvanane vikasAvavA mATe aneka lekhaka mitronA zakaya viSaya banatI nathI. ethI paNa vadhAre, AvI ghaTanA eka aMgata teTalA sahakAranI jarUra che. e sahakAranA abhAve je prakAranA khoTane viSaya paNa banI jAya che. sva. bhIkhAbhAI bhudaradAsa koThArI vaividhyanI prabuddha jIvanamAM pUravaNI thavI joIe te thaI zakatI jenuM 70 varSanI ummare ane be varSanI nAdurasta tabiyatanA nathI. vaLI prabuddha jIvana pragaTa karavA pAchaLa taraphanI mAMdhavArInA pariNAme tA. ra7mI eprilanA roja avasAna thayuM che temanI kAraNe kheTa paNa vadhatI ja jAya che. A kharcane haLavo karavA khoTa A prakAranI che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, zrI mahAvIra mATe prabuddha jIvananA grAhakonI saMkhyA khUba vadhavI ja joIe. jaina vidyAlaya, zrI jana . mU. konpharansa, kAThiyAvADa prajA'prabudhdha jIvanane sarvAMgasundara banAvavA mATe lekhaka mitrane bane maMDaLa-ATalI saMsthAnI varSo junI kAryavAhI pUrato mAre temanI teTale sAtha ApavA namra prArthanA che. ane prabudhdha jIvananA sAthe sIdho saMbaMdha hatA. A uparAMta bIjI aneka jaina jainetara, saMpAdana kAryathI jeo saMteSa ane prasannatA anubhavatA hoya jhAlAvADanI, saurASTranI ke akhila bhAratanI, sAmAjika tema ja tevA. saMdhanA sabhyone temaja prabudhdha jIvanane grAhakone potAnA rAjakIya saMsthAo sAthe temane saMbaMdha hatuM. teo mULa paricita vartulamAM prabudhdha jIvananA grAhake banAvavA prayatna lIMbaDInA vatanI hatA; pAMca rUpiyAnA mAsika pagArathI muMbaImAM | gaMbhIrapaNe hAtha dharavA eTalA ja namra bhAvapUrvakanA prArthanA che. ' koI eka keTegrApharane tyAM nekarIthI temaNe pitAnA jIvananI zarUAta karI hatI. tyAra bAda zerabajAramAM teo joDAyA hatA. ka saMsthAo mRtaprAya dazAmAM jIve che tyAre A saMsthA aNanama sAthe sAthe 1935mAM pustake vecavA mATe temaNe "koThArI bUka ubhI che ane pite nakakI karelA mArga upara niDarapaNe, sudaDhapaNe Dipa'nI zarUAta karI hatI. Ama teo garIbAImAMthI Apaane gauravapUrvaka cAlI rahI che. ApaNe AzA rAkhIe ke jenA baLe uMce AvyA hatA ane Arthika dRSTie temanA jIvanavyavahAra pAyAmAM sevA, vicArasvAtaMtrya ane aniSTa sAmAjika tema ja sukharUpa tema ja artha saMpanna banyA hatA. Ama chatAM paNa temanA dhArmika ta sAme jehAdanAM preraka baLA paDelAM che te sadA jIvananuM mukhya preraka baLa janasevA hatuM. jarUrI samaya dhaMdhAne phAlatI phulatI raheze ane abhinava zakitaone pitA tarapha kheMcIne Apo, ane bAkIno samaya eka yA bIjA prakAranA sevAkArya avanavA purUSArthanuM darzana karAvaze. pAchaLa gALavo AvI temanI jIvanavRtti hatI, jyAre je kAma - Aje jyAre jIvananuM saMdhyATANuM che ane saMdhanI cAlu AvyuM tyAre te kAmane pAra pADavA pAchaLa rAta ke divasa te kadi kAryavAhInI javAbadArIthI chUTA thavA mana jhaMkhI rahyuM che tyAre je jotA nahotA. je saMsthA viSe temanA dilamAM mamatva jAgyuM te saMsthA sAthe mAre trIza varSane saMbaMdha che te saMsthAnA ghaDataramAM saMsthAnuM kAma karavA pAchaLa ArAma zuM, AnaMda ke mejamajAha meM zuM phALe Ave che ane mArA ghaDataramAM e saMsthAe zuM zuM te kadi temaNe jANyuM nahotuM. saMsthAonA phaMDaphALA mATe kALA Ape che, te saMsthAnA Aja sudhInA ghaDatara pAchaLa mArI khAsa karIne zerabajAramAM-bhIkhAbhAI vinA cAle ja nahi. lIMbaDInI zuM draSTi rahelI che. Aje te saMdhamAM zI vizeSatA ane zI aitihAsika laDatamAM temaNe ghaNo mahatvano bhAga bhajavyo hato. truTio che ane tenA bhAvI viSe mArI zI AzA che te badhuM janmabhUmi saMsthAnuM saMcAlana karanAra sTeTsa pIpalsa lImITeDanA eka nAnI sarakhI samAlocanAnA AkAramAM raju karavuM evI teo eka DIrekaTara hatA, koI sattA ke adhikAra prApta karavAne manamAM IcchA uddabhavI je A lekhanA rUpamAM AkAra banI che. moha temanAmAM kadi jAgyo nahote. aneka saMsthAonI hisAbI saMdhanA sabhya A vAMce, vicAre ane saMdhanI sarvatomukhI dekharekha rAkhavAnI javAbadArI temaNe kuzaLatApUrvaka vahana karI kAryazaktimAM vadhAre thAya e sahayoga Ape evI temane mArI hatI. "bhIkhAbhAI eTale cokakasAI e rIte temanA viSe kahevAtuM prArthane che. paramAnaMda hatuM. zIlasaMpanna jIvanavyavahAra, sadA utsAhI, hasatA ane Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e tA. 1-5-59 25. mahAvIra jayantI ujavavA ho dubhAyalAM hoya evI na hoya atyanta mIlanasAra, thAka zuM e jeNe kadi jANyo nathI, bhega- Ama chatAM e kalpI zakAya tema che ke A prakAranA pustakamAM - vilAsa jene kadi spasya nathI, atyanta namra ane nirabhimAnI keTalIka evI bAbato aMntargata karavAmAM AvelI hovI joIe prakRti,-AvuM temanuM Adaragya vyakitatva hatuM. AvA sAmAjika ke je rUDhiparaMparAnI hindu mAnyatA sAthe baMdha besatI na hoya. kAryakartAo bahu virala jovAmAM Ave che. chApAomAM moTA akSare ane e mAnyatAnI daSTie rAmacaMdrane kAMIka utArI pADanArI. temanuM nAma kadi chapAyuM nathI. ema chatAM paNa jenA jenA. sahana paNa hoya. A pustaka keTalAka sanAtanIonA hAthamAM AvyuM che vAsamAM teo AvyA che te sarvanA dilamAM teo UMDI suvAsa ane temaNe A pustaka sAme jabalapuramAM vasatA hiMduone uzkerI mUkI gayA che aneka saMsthAonI kAryavAhI sAthe temanuM smaraNa mUkyA ane jhanunI uzkerATamAM temaNe tyAMnA maMdiramAM dAkhala . ' saMkaLAyeluM che; jAte madada ApIne athavA bIjethI madada meLavI thaIne ghaNuM nukasAna karyuM ane keTalIka jana mUrtio ukheDI ApIne temaNe anekanI AMtaraDI ThArI che. nAkhI athavA bhAMgI toDI nAkhI, tema ja AsapAsa vasatA jenI che AjathI traNa varSa pahelAM surendranagaramAM AMkhanI ThaspI- dukAne luMTI ane bhAre atyAcAra karyo. ' ' tAla ubhI karavAnA hetuthI prerAIne be traNa sahakAryakartAo sAthe . A dhaTanA banyAne be aDhI mahInA thayAnuM kahevAmAM Ave teo phaMDa ekaThuM karavA mATe pUrva AphrikA gayelAM. jenI AzAe che ane te ghaTanAne dhyAnamAM laIne dilhInA amuka AgevAnonA gayA tenI zithilatAnA kAraNe athavA to aNadhAryA bIjA prati- manamAM thayuM ke jene sAme A atyAcAra thayo hoya ane te ja kuLa saMgene lIdhe zarUAtamAM kaMDanuM kAma keTalAka samaya sudhI saMbaMdhamAM sarakAra taraphathI kazA paNa pagalAM levAmAM AvyA na hoya ' AgaLa cAlyuM ja nahi. temanA eka sAthI Ane lIdhe kaMTALIne ane janonAM mana ATalA badhAM dubhAyalAM hoya evA saMjogomAM ' dezamAM pAchA cAlI AvyA, paNa nakakI karelI athavA te dhArelI mahAvIra jayantI ujavavI na joIe. rAjendra bAbune A saMbaMdhamAM rakama pUrI na thAya tyAM sudhI huM to AphrikA nahi ja choDuM vAkephagAra karavAmAM AvyA ane dilhI khAte mahAvIra jayantI evo niradhAra karIne bhIkhAbhAI te tyAM besI ja rahyA ane zakya nahi ujavavAne e jaina AgevAnoe potAnI buddhithI ekAeka teTale prayatna karatA rahyA. Akhare dhArI rakama te ekaThI thaI. nirNaya lIdho ane te mujaba muMbai khabara ApavAmAM AvI paNa A lakSyAMka pUrUM karatAM ATha mahInA pasAra thaI gayA. ane muMbaInA amuka jaina AgevAnoe paNa pitAnI buddhithI ATale badhe vakhata tyAM beTI thavuM paDyuM ane jyAM 10 mahAvIra jayantI nahi ujavavAnuM ekAeka nakakI karyuM ane zIlIMga dhAryA hoya tyAM 10. zIlIMga maLe, ane 1000 zIlIMga varSothI je mahAvIra jayantI jenonA badhA phirakAnAM bhAIbaheno, - dhAryA hoya tyAM 100 maLe-AvI temanI dhIrajanI asahya kasoTI maLIne ujavatAM hatAM te mahAvIra jayantI Ama ekAeka mokupha : thaI ane AphrikAmAM teo hatA te daramiyAna ja AvA AzA- . rahI. nirAzAnAM vamaLo sAme jhujhatAM jhujhatAM chevaTanA bhAgamAM temanI AvI rIte dilhI ke muMbai tema ja temanAthI prerAIne , tabiyata bhAMgI paDI, jene nervous breakdown-zArIrika ane anya sthaLoe mahAvIra jayantI ujavavAne samAraMbha zithilya-kahe che tenA bhega teo thaI paDayA. ahiM AvIne teo mulatavI rAkhavAmAM AvyA te yogya thayuM nathI. AvI rIte mahA be varSa jIvyA, paNa bhAMgelI tabiyata kadi durasta thai ja nahi; vIra jayantI mulatavI rAkhavI joitI nahotI. Ama vicAravAnAM * pahelAnA bhIkhAbhAI kadi pharIne jovA maLyA ja nahi. dIvela pUrUM kAraNo nIce mujaba che - * thatAM dI olavAI jAya, tema prANazakita khalAsa thatAM temane (1) jabalapuranI uparokata dhaTanA je rIte jANavAmAM AvI ' jIvanapradIpa olavAI gayA. A rIte jotAM ema kahI zakAya ke che te barAbara hoya te te kharekhara atyaMta duHkhajanaka che, AghAtajanaka je sevAvRtti temanA jIvananuM eka preraka baLa hatuM te ja sevA- che, bahumatI varganA hAthe eka nAnI sarakhI laghumatI kema upara vRttie temanA jIvananuM balidAna lIdhuM. temanA AtmAne zAzvata jhanunIvaza banIne karavAmAM AvelA akSamya atyAcAra jevI che ane zAnti prApta thAo evI ApaNa sarvanI prArthanA ho ! AvI durdhaTanA nirmANa karavAmAM. jeNe jeNe agatyano bhAga mahAvIra jayantI mulatavI rAkhavI nahotI joItI. bhajavyo hoya temanA upara sarakAra taraphathI sakhata hAthe kAma eprIla mAsanI 21mI tArIkhe mahAvIra jayantI bhAratabharamAM levAvuM joIe e viSe be mata hoI na zake. Ama chatAM paNa TheraThera ujavAvAnI hatI. nyu dilhI khAte rASTrapati rAjendraprasAdanA A ghaTanA, kahevAmAM Ave che te mujaba, be aDhI mahInA pahelAM pramukhapaNAM nIce mahAvIra janmasamAroha jAye ha; muMbai, banelI hatI, je viSe A bAjunA jaine lagabhaga kazuM ja jANatA ' khAte evo ja samAroha muMbainA rAjyapAla zrI prakAzanI adhyakSatA nahotA. te AvA be aDhI mahInA pahelAM banelI ghaTanA aMge : nIce ujavavAnuM hatuM. 20mI tArIkhe sAMje khabara paDI ke bIje muMbai ke dilhImAM mahAvIra jayantI baMdha rAkhavAne kaI artha che divase ujavavAmAM AvanArI mahAvIra jayanI mulatavI rAkhavAmAM ja nahote. tAjetaramAM banelI AvI koI ghaTanA hoya ane jainenA AvI che. tenA kAraNa viSe prazna karatAM ema mAluma paDyuM ke dilamAM A viSe khUba roSa hoya te evA saMyogamAM karavuM jabalapura khAte kaI digaMbara jaina lekhake "rAmacaritra' nAmanuM yogya gaNAya te jude ja prazna che. paNu pramANamAM junI. dhaTanAne eka pustaka keTalAka samaya pahelAM bahAra pADeluM. temAM bhaga- AgaLa dharIne te aMge roSa dAkhavavA mATe AvuM pagaluM bharaviAna rAmacaMdranI judA judA dharmonA kathAgraMthamAM kayA kayA prakA- vAmAM Ave temAM kazuM aucitya ke pramANubudhi najare paDatAM nathI. ranI jIvanakathA varNavavAmAM AvI che tene A saMgrahakAre khyAla (2) dhAro ke prastuta ghaTanA banyAne ThIka ThIka vakhata thaye,.. ApyuM hatuM. vAlmIki rAmAyaNa ke tulasI rAmAyaNamAM hoya ema chatAM paNa jaina samAjamAM Aje paNa te viSe tIvra - rAmacaMdrajInA jIvana viSe je kalpanA che te karatAM jaina rAmAyaNamAM reSa ane glAninI lAgaNI pravatI rahI hoya, to paNa ucita kAMIka judA prakAranI che ane anya saMdaprAyamAM tethI paNa judA te e hatuM ke e roSa ane glAninI tIvra lAgaNI vyakata karavA prakAranI haze. A pustakamAM rAmacaMdrajI viSe evAM keTalAMka vidhAne mATe mahAvIra jayatInuM udyApana e sahajaprApta avasara hato. haze ke je rAmacaMdrajI viSenI hiMdu sthiticusta vicAraNAthI te avasara ke jyAre eka ThekANe rASTrapati pramukha thavAnA hatA, . alaga paDatA haze. A pustaka hajI jovAmAM AvyuM nathI, tethI ane bIje ThekANe muMbaInA rAjyapAla pramukha thavAnA hatA ane - te saMbaMdhamAM kazuM nizcayapUrvaka kahevAnI sthitimAM ApaNe nathI. dareka sabhAmAM bahu meTI saMkhyAmAM mAtra jene ja nahi. paNa * * Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana 'para jainetara AgevAne paNa upasthita thavAnA hatA te avasara jevA khIjo kayA avasara potAnA klinuM darda vyakata karavA mATe maLavAnA hatA? AvA avasara avicArIpaNe hAthamAMthI javA devAmAM je jaina AgevAnoe mahatvano bhAga bhajavye che. temaNe zANupazune, dIdha draSTinA, prAguvivekane abhAva darzAvyA che. A khAbatanI hamaNAM ja kAkAsAheba sAthe thayelI carcA daramiyAna temaNe yathArtha paNe jaNAvyuM hatuM ke "ApaNAmAM dhArmika bhAvanA che, aghaTita ghaTanA sAme roSa che, paNa rAjakAraNI zANupaNu-poli tical sense--nathI. pariNAme na karavAnu ApaNe karI besIe chIe; ane karavAceAgyanI upekSA karIe chIe." TIeTa prakaraNa : bhAratanA sAmyavAdIonI zAcanIya maneAdazA cIne TImeTa upara karelu'' AkramaNu, DIlAi lAmAnu tyAMthI nhAsI chUTavu, ane bhArata sarakAre tene ApelA Azraya--A ghaTanAe cInamAM temaja bhAratamAM tareha tarehanA pratyAdhAtA, gerasamajutIo tema ja muzkelIo pedA karI . cInanA sattAdhIzo ane patrakAre cIne TImeTa upara AcarelA akSamya atyAcArane DhAMkavA mATe; jema cAra kATavALane da'De tema, bhAratanA upara jAtajAtanA AkSepo karI rahyA che ane jeneA bhAratamAM svapne paNa khyAla nathI evA expansionism-sAmrAjyavistAravAdane bhArata upara ArApa mUkI rahela che. TImeTanA bhAratIya pakSakAre paristhitinI nAjukatAnA pUrA khyAla karyAM vagara bhArate TIbeTane - taddana svataMtra karavA mATe je kAMI zakya heAya te karI chUTavuM joie ane tema karavA jatAM cIna sAthenA bhArananA sabadhAne game teTalI hAni pahoMce tenI paravA karavI na joie ane athaDAmaNu thAya to paNa zuM ?-e hadanA vicAro raju karI rahyA che. bhAratanA sAmyavAdIone cInanA TImeTa sAthenA vRnamAM lezamAtra anuganuM dekhAtuM ja nathI ane je kAMi thAya che te TImeTanA udhdhAra ane bhalA mATe ja thaI rahyu che. ema te chaDeceki jAhera karI rahyA che. bhAratIya sattAdhIzanI sthiti prastuta prakaraNa aMge bhAre kaDhaMgI banI che. cIna sAthenA saMbaMdho bagADayA bhAratane pAlave tema nathI; TIeTa pratyenI sahAnubhUti ane amuka prakAranI AtmIyatA ane cInanA naryuM . atyAcAra sAme jAgRta thayelI nAkhuzInI lAgaNI tene bIjI dizA taraphathI khecI rahela che. jeTalI cintA ApaNane cIna sAthenI maitrInI che teTalI ciMtA cInane ApaNI sAthenI maitrInI hoya tema lAgatuM nathI, ulaTu cInanA A vartAvane aMge uttara sarahada upara ApaNI sahIsalAmatI jokhamAi rahI hoya evAM ciMtA najara upara AvI rahyAM che. A badhAMmAM bhAratanA mahAamAtyanI bhAre kasoTI thai rahI che, ane Ajarna paristhitine pahoMcI vaLavAmAM teo ucca kaeNTine saMyama ane zANupaNu dAkhavI rahela che. DIlAi lAmAne Azraya ApavAmAM bhArate dhaNuM mATu jokhama nAtayu che. ane A prakAranA AzrayA ApIne bhArata Aja sudhI khUba khamatuM mAvyu che, ema chatAM paNa bhAratIya sabhyatA ane saMskRti mATe khIje krAi vikalpa hoi ja na zake e tathyanuM javAharalAle A paristhiti aMge pote svIkArelI nIti dvArA ApaNane darzana karAkhyu" che. tA. 1-5-19 paNa vyAjakhI paNu AdhArita kare che. ahiMnA sAmyavAdI AvA ja vicAra| AgaLa karIne cInane bacAva kare che. hinA keTalAka bhALA lekA paNa AvI dalIlabAjIthI chetarAtA mAluma paDe che. jevI rIte ApaNe haidrAbAda rAjyane navA bhAratamAM joDI -dIdhu' che, kAzmIra upara ApaNA kAmu jamAvyeA che, nAgA loko upara ApaNe gajya calAvI rahyA chIe tevA ja sabdha cInane TImeTa sAthe che ema kahevAmAM Ave che. A sarakhAmaNI kevaLa chetaranArI ane bhramamAM nAkhanArI che. jevI rIte haidrAbAda kazmIra, ke nAgA lAMkAnA pradeza bhAratamAM kai kALathI antagata che tevI sthiti TIbeTanI cInanA sa MdarbhomAM ddi hatI ja nahi, TImeTa ane cInanA saMbadhane jo kAi e dezanA sabadhA sAthe ceAgya rIte sarakhAvave hoya te bhArata ane sIjhkImanA sabaMdha sAthe athavA te bhArata ane bhUtAnanA saMbaMdha sAthe sarakhAvI zakAya. je rIte bhAratanI suzarenity-sAmrATa sattA-amuka maryAdita AkAramAM sIkkIma ane bhUtAna upara che, ane Antarika vahIvaTa saMbaMkhamAM banne deze. tadna svataMtra che, tevI ja mA~dita sattA cInanI TImeTa upara Aja sudhI 395vAmAM AvI hatI ane bAhya AkAra haju paNa AvA ja rAkhavAmAM Avyo che. ApaNA dezanA sIkAma temaja bhUtAna sAthe amuka sattA sabaMdha hovA chatAM, e banne dezo ApaNAthI alaga ane svataMtra che ema sIkakImavAsIo ane bhUtAnavAsIe bareAbara mAne che ane samaje che, tema ja TIkeTanI prajA pAtAne cInathI badhI rIte alaga ane svataMtra gaNatI AvI che ane gaNe che. Ama. hAvAthI TImeTa sAthe cIna kema vatI rahyu che ane kema vartAvu joie te saMbaMdhe mAtra kAi eka vyakitane vyakita tarIke ja nahi paNu, samagra bhAratane eka svata Mtra rASTra tarIke potAnA vicArA pragaTa karavAno ane jyAre kAMI aghaTita thatuM dekhAya tyAre tenA virodha karavAnA saMpUrNa adhikAra che. AmAM anya koi svataMtra dezanA "AntaravahIvaTamAM daramiyAnagIrI karavAnA prazna ja upasthita thatA nathI. ema chatAM, cIne jyAre TIbeTa upara potAnI sArvatrika sattA sthApavAnA ane tenI Antarika svAyattatAne cheda uDADI devAne niSNu ya karyAM tyAre, teNe ema ja jINu phelAvavuM rahyuM ke TIkeTa cInanu ja eka avayava che. ane cInanI sAmrAjyasattA sAme mAthuM uMcakanAra mAtra cInanA ja nahi paNa TImeTano paNa drohI che, ane AvA dezadrohIone nAbuda karavA e cInanI pharaja che. sadbhAgye duniyA Aje dekhatI thai gai che, ane adyatana parasthitimAM je kAMi banyuM che temAM tatkALa koi paNa pheraphAra karavAnuM zakaya na heAya te! paNa, cIne dhALe dahADe TIeTane chuMdI nAkhyu che, rUdhI nAMkhyuM che, eka bhALI aNudhaDa prajAne potAnI zastrazakita vaDe kacarI nAkhI che te sau kAi barAbara samajI zake che. cInanA jUThANAnA varasAdathI kAI Aje chetarAvAnu che ja nahi, A AkhA prakaraNamAM e bAbata ApaNuM savizeSa dhyAna kheMce che. eka te sattAlakSI rAjakAraNa sAthe jIDANAne keTalo gADha sabaMdha hAya che te cInanA samagra vyavahAramAMthI ApaNate sacoTa rIte spaSTa thAya che, TIbeTa cInano ja eka bhAga che, ane tenI sAthe phAve tema vartavAne cIna soMpUrNa rIte hakakadAra che ane te sAme vAMdhA uThAvanAra cInanA AntaravyavahAramAM dakhalagIrI kare che-AvI eka ubhI karelI vicAraNA upara cIna potAnA kAya nuM bIjI bAbata, bhAratanA sAmyavAdIenI A prakaraNamAM je nikRSTa koTinI mane dazA pragaTa thai che. tene lagatI che. hu MgarI vakhate Anu kAMika AchuM na thayuM hatuM. paNa haMgarImAM je kAMi banyuM hatuM tenI pUrI khabara ApaNane lAMbA vakhate maLI hatI. vaLI hu MgarInA amuka aMze sazastra baLavA hatA ane trIjI haMgarI sAthe ApaNI TIeTa jeTalI AtmIyatA nahetI. TImeTa uparane atyAcAra te AMdhaLA paNa dekhI zake tevA che. Ama chatAM kAI paNuM sAmyavAdI baMdhue te sAme potAnA nAne sarakhA virAdha uThAvyeza nathI, eTaluM ja nahi paNa, nAnethI moTA sau kAi sAmyavAdIe cInanA pAzavI AkramaNunu samarthana karI rahyA che. sAmyavAdI vicArasaraNI svataMtra rIte ubhI rahI zake tema che ane tene vicAra anya vicArasaraNI mAphaka bhAratane Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma tA 1-5-59 " . . prabuddha jIva ne ke , ' , ' ' : 2pa3 - kendramAM rAkhIne jarUra thaI zake tema che. yugoslAvIe. sTeplIna je ApaNe saphaLa thayA te hArI gayA ane hArI gayA te sAmerazIA sAme chAtI kADhIne ane mAthuM ucuM rAkhIne A 'marI ja gayA." ' '' - " . - puravAra karI ApyuM che. paNa bhAratanA sAmyavAdIone mane potAnI . * A AkhI vicAraNAM mArA gaLe utaratI nathI. DAM, " sAmyavAdI vicArasaraNI karatAM sAmyavAdane varelA razIA ane grAmadAna maLaze te tenI javAbadArI pramukha kAryakatAonI raheze cIna sAthenI maitrInI vadhAre kIMmata che e A vakhatanA temanA ane vadhAre grAmadAne meLavo te enI javAbadArI samAja ' vartA-temaNe karelI cInanI kadamAzAe siddha karI ApyuM che. upara raheza'- A vidhAna mane barAbara lAgatuM nathI. vadhAre prAma- ' che jema musalamAno mATe eka evI mAnyatA pracalita che--ApaNe dAna maLe te paNa tethI AjanA maMda vAtAvaraNamAM samAja ekAeka ' ' AzA rAkhIe ke AjanA musalamAnone te lAguM paDatI nathI-ke je gatimAna bane ane grAmadAnI gAmanI nUtana vyavasthAmAM lAgI , musalamAna game tyAM hoya paNa tenI najara makakA sAme ja hovAnI, jAya ema banavuM zakaya nathI lAgatuM. thoDAM ke vadhAre-game teTalAM- ',', '; tema bhAratano sAmyavAdIe potAnI rASTrIya bhAvanAnI chApa pADavA grAmadAna thAya te paNa tenuM navaAyojana karavAnI javAbadArI mATe vAte game tevI kare paNa temanI najara razIA. ane cIna sAme jemanAthI A vicArane janma prApta thayuM che ane vega maLe rahevAnI. nahi te koI paNa vAdane na varelo sAmAnyamAM sAmAnya che tenI ja rahevAnI che ane teo AyajanakArya pAchaLa ekAya mANasa paNa bedhaDaka kahI zake tema che ke cIna TIbeTanI "chAtI nahi bane te thayelAM grAmadAne kevaLa lakhANuM upara ja rahevAnAM che... upara caDIne tenI, rahIsahI svataMtratA chInavI rahela che, paNa paNa bIjuM kAma AyojananuM pAyAnuM kAma gAmamAM vasatA.' , sAmyavAdIonI najare A bIlakula dekhAtuM nathI-ulaTuM TIbeTanA lekenuM nathI, temanAthI ekalAM e kAma thaI zakavAnuM nathI. vinAzamAM temane TIbeTane uddhAra dekhAya che. vastutaH temane khare AjanI paristhitimAM gAmaDAnuM Ayojana mAtra A ke te gAmaDAne khara Ama dekhAya che tema che ja nahiM, paNa cIna pratye pakSa ja mAtra lakSamAM rAkhIne karavAnuM nathI, paNa kendrastha taMtra ane. . pAta kahe te pakSapAta athavA te bhaviSyamAM temanI sAthenI prAdezika taMtra tene lakSamAM rAkhIne ane kendra, pradeza ane gAmaDuM-. ' maitrIne pitAnA pakSanA lAbhamAM upayoga karavAnI vRtti. cIna je 'e traNa vacce saMvAdI anubaMdha kema ubhe thAya te dhyAnamAM - kAMI karI rahyuM che te sAme AMkha ADA kAna karavAnI temane rAkhIne karavAnuM che. grAmasvarAjya eTale saMpUrNa rIte svataMtra che ane svAyatta gAmaDuM e artha karavAmAM Ave che tevuM grAma.' ane bhAratanA sAmyavAdIonuM A valaNa, jyAre cInanA nimaNu zakaya nathI, rASTranI ekatAnI draSTie ichavAyogya 5NuM sattAdhIzAnI ichA bhAratanA sattAdhIzenI, IcchA , sAthe TakarAze nathI. grAmasvarAjyane tenA maryAdita arthamAM ja samajavAnuM che; ane bhAratanI sahIsalAmatI jokhamAze tyAre, kevuM anarthakArI . - grahaNa karavAnuM che. . . . . . valaNa dhAraNa karaze ane temAMthI bhAratanA uddhAra ane AzAdInA nAme dezadrohanAM kevAM prakaraNe nimaze tene lagatI amaMgaLa : trIjuM uparanA avataraNamAM je eka prakArane ubhayamAM kalpanAo manamAM uThayA vinA rahetI nathI. amuka vyakita sAmya aniSTapatti sUcava tarka-dilema--vinobAjIe raju karyo che te barobara nathI lAgatuM., tene ulaTAvIne Ama paNa kahI " vAdI che ema chatAM paNa te bhAratane vaphAdAra prajAjana che-evI zakAya tema che ke je vinobAjI eka ThekANe javAbadArI laine manamAM rahelI zraddhA sAmyavAdIonA A vakhatanA vartAvathI DagI beThA ane temAM niSphaLa nIvaDayA te tene artha e thayo ke grAmajAya che. ene "sAmyavAdIothI cetatA rahe ema aMdarathI mana 1 . piokArI uThe che. dAnamAMthI grAmajananuM kArya dhAryA pramANe saheluM kAma nathI, . . . ' ' ' te kAma haju paNa vadhAre UMDI khejanI apekSA rAkhe che ane vinobAjInI A vAta gaLe utaratI nathI : - evI ja vaDe tene saphaLa banAvavAnuM che. ane dhAre ke vine "vinobAjInI sarvodaya vicAradhArA'e mathALAnA tA. 1-3-59 bALa saphaLa thayA te bAkInA grAmajanone mArga anya kArya nA prabudha jIvanamAM pragaTa thaiyelA lekhamAM meM eka evI sUcanA kartAo mATe saraLa thaze ane temanI saphaLatA joine bIjI nAnI* karI hatI ke vinebAjI have padayAtrA baMdha karIne ane kaI zakitaone AvA kAmanI javAbadArI levAnI hIMmata ane badhA eka rathAne sthira banIne mAmadAnI gAmanuM Ayojana karavA pAchaLa Avaze. -pitAnI ane pitAnA pramukha sAthIonI zakitaone kendrita kare. vastutaH A kAmamAM saphaLatA-niSphaLatAne tAttvika rIte . "anya dizAethI paNa AvI rahelI AvI sUcanAne jANe ke koI savAla ja nathI. Aje dezabharamAM chuTAchavAyAM aneka grAma * dhyAnamAM laine ajameranA sarvodaya saMmelanaMmAM karavAmAM AvelA dAne jAhera thayAM che. paNa A grAmadAnuM karavuM zuM che je mATe, - antima pravacanamAM vinobAjI jaNAve che ke "ApaNAmAM eka prazna che. grAmadAna pachI zuM? e prazna Aje saunA manamAM tarata , vicAra cAle che ke ApaNe ceDAM mAmadAne prApta karIe ane te varI rahyo che. gAmadAna pachI zuM eTale ke prAmadAnI 'gAmenuM kAma - pachI tyAM pAkuM kAma karIe te tenI aisara sArI paDaze. emAM Ayojana kaI kaI bAbate lakSyamAM rAkhIne kevI rIte karavuM ane vyApakatA nahi Ave paNa kAma te pAkuM thaze e eka vicAra tene vyavahArU nakkara rUpa ApavA mATe vahIvaTI tema ja kAnanI sagavaDe che cAle che. bIjo vicAra e paNa che ke gaNyAgAMThayAM grAmadAne kayA kayA prakAranI hovI joIe ? Ama A samasyAM sAdI nathI, * meLavazo te javAbadArI tamArA mAthe Avaze. huM kahuM chuM, tame paNa atyanta jaTila che; gAmaDAMmAM vasatA lekethI svataH ujalI jemAM vadhAre grAmadAna meLavaze tema enI javAbadArI samAja zakAya tevI nathI; tenA ukela mATe dRSTisaMpanna vyakitaonIupara jaze, javAbadArI tamArI nahi rahe. evI sthitimAM vicAra samagra bhAratanI rAjya racanAnI tema ja paristhitinI samajaNa vyApaka banaze ane leke vividha prayoga karaze. huM mArA mAthe ' dharAvatI kuzaLa vyakitaonI-jarUra che. alabatta dareka grAmadAnI che ' javAbadArI upADI lauM ane dhAre meM niSphaLa gayuM. paNa tethI gAmaDAno eka ja sarakhe ghATa ghaDA joIe ema kahevAne, * zuM? huM nAlAyaka nIvaDe, tethI grAmadAnane vicAra paNa nAlAyaka Azaya nathI, paNa dareka gAmaDAnI navaracanAnI vicAraNAmAM keTa thaI gaye ? huM, dhAro ke, eka ThekANe beThe ane kaMIka kAma karI lAke pAyAnA muddAo te lagabhaga ekasarakhA ja hevAnA. A ja '. batAvyuM ane saphaLa thaze te loka kaheze ke e to vinobA mATe viziSTa zakita ane vinebAjI jevI vyakita sahayoga ' ' je mAyusa beThe che tethI kAma thayuM; nahi te na thAta. eTale Apaze, ekAgra banaze te ja nakakara pAye naMkhAze, Ama beM cAra vicAradhArA karI , jIvanamAM ** 'ka dina Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rayaja: pra buddha -jIvana ! tA. 15. pue meDelo' ke samakSa Avaze, pachI lokonuM kAma saraLa.banaze, tethI saMyukata sahakArI khetInA vicAra, upara Aje ApaNuM mahA Sii temanAmAM sujha pedA thaze, pAkI rIte pAyo naMkhAyA bAda te upara, amAtya khUba bhAra mUkI rahyA che. Ano virodha e rIte karavAmAM *grAma AyojananI gADI saraLapaNe, cAlI. zakaze. AjanI vastu- Ave che ke AnuM pariNAma kheDutone pitapotAnI jamInanA mAlIka ka sthitinuM ruvarUpa, AvuM ,hAine vinabAIe ane temanA pramukha maTADI devAmAM Avaze, temane saMyukata khetIne lagato sahakArI " , sahakAryakartAoe tatkALa AyojanalakSI banavAnI jarUra che. A maMDaLImAM joDAvAnI pharaja pADavAmAM Avaze ane kheDuta kevaLa ki rIte vicAratAM AjanavimukhatA sUcavatA. uparanA avataraNamAM rojI raLanAre majura banI jaze ane AkhI racanA jene calledarzAvelA vicAre mArA gaLe utaratA nathI. . ctivised farming kahe che. sAmUhika khetI kahe che te prakA ranI Aje jevI razIA ane cInamAM che tevI banI jaze ane nAgapura-gresanA kRSiviSayaka TharAvo ane te sAme virodha . . " Aja kAla nAgapure koMgresanA kRSiviSayaMka prastAvoe kegresa pariNAme kheDuta je Aje potAnA khetaramAM svataMtra rIte khetI karIne jIvanagujAre karI rahyA che temanA upara bhAre julama thaze, vartuLamAM tema ja udyoga kSetramAM AgevAnI dharAvatA vargomAM bahu dezano eka svataMtra aMgata mAlekIne udyoga nAza pAmaze ane ke kheTe lebhe pido karyo hoya ema mAluma paDe che. nAgapuranA TharAvo pAchale bAraNethI sAmyavAdane ApaNA dezamAM praveza thaze.. * traNa bAbateM AgoLe dhaMre che. (1) sarvI sake opareTIjha (2) . A mAlakIvALI jamInanI sIlIMgamathALuM -bAMdhavuM (3) joInTa ke AnA uttara rUpe e anekavAra sattAvAra rIte spaSTa karavAmAM * opareTIva phemIga-saMyukata. sahakArI khetI. AvyuM che ke khetIne lagatI sahakArI maMDaLIomAM joDAvAnI ' ' ' kadi paNa kaI kheDutane pharaja pADavAmAM nahi Ave; A bAbata 55 saMdhI ke opareTIne Azaya evI sahakArI maMDaLIo tenI svataMtra icchA upara nirbhara raheze, AvI sahakArI maMDaLIo grAmapradezamAM ubhI karavAno che ke, je kheDutone badhI bAbatamAM vividha prakAranI haze ane temAM evI paNa haze ke jemAM joDAvA mAMgadazana Ape vadhAre utpAdana thAya tevI khetInI paddhatio chatAM dareka kheDutane potAnI jamIna upara mAlakI hakaka kAyama dekhAtuM khetI mATe bIyAraNa, khAtara, ojAra tema ja bIjI raheze. ane jyAre paNa AvI maMDaLImAMthI kai paNa kheDutane chuTA - ' jarUrI vastuo vyAkhI pUrI pADe A kaI kevaLa maLI thavuM haze tyAre tene tema karavAnI temAM jogavAI raheze. Ama - vatanathI. mua pradezamAM Aje saMkhyAbaMdha maTIparapajha ke hovAthI collectivised farming-sAmUhika khetI-ne je opareTIva sesauyaTIo che je moTA bhAge A je kAma kare che. . hAu ubhA karavAmAM AvyuM che te kevaLa pAyA vinAne che. tene vadhAre vyApaka rUpa ApavuM e savIsa koopareTIjhane lagatA alabatta AvI. sahakArI maMDaLIone je sarakArI saMgavaDa maLI zakaze te lAbha, saMbhava che ke, vyakitagata khetI karanAra kheDutane ' mAlakIvALI jamInanuM mathALuM bAMdhavuM e paNa koI ne vicAra nathI. jeo gayAM, jamInadArI lagabhaga nAbuda thaI; ..': vaLI Ajano tatkALa progrAma savasa koopareTIjhana pachI dezamAMthI Arthika viSamya nAbuda karavAnI dizAe chemathALuM bAMdhavAne lagatI kAnunI vyavasthA thatAM, ane kiI pAMhe jamInadAra ke kheDuta vadhAremAM vadhAre keTalI jamInanI tene amalI, rUpa apAtAM saheje be traNa varSa nIkaLI jaze ane molakI dharapI zake tenuM mathALuM makakI karavuM-e pagaluM svAbhA- saMyukata khetIne lagatI sahakArI maMDaLIo ubhI karavAnI bAbata sAma AvAna ubhu rahe che. je samAjavAdI temanA mULa prastAva mujaba te haju traNa varSa bAda hAthamAM levAnI che- samo jarcano dezamAM ubhI karavAne dazamAM "ubhI karavAnA koMgresa ane vastutaH okhA gesa ane vastutaH AkhA alabatta tatkALa AvI maMDaLIo ubhI thavA mAMDe to te te jarUra . ' deza kAraNe ke A sAme koI rAjakIya pakSane virodha che ja " AvakAradAyaka che. . . . . . . " ' , ' , ii rniradhAra karyo che tene mUta" rUpa ApavA mATe A pagaluM nAgapuranA TharAvonI A samajutI barabara hoya te tene anivI che. A koi" kalpanA bahAranI ke "ekAeka AvI Aje keTalAka udyogapatio ane anya rAjakIya AgevAno tarU balI thA. lAMbA samayathI carcAtI rahelI ane vicAranA phathI. zA mATe virodha thaI rahyo che te samajavAmAM AvatuM nathIpradarzana thayelI -A bAbata che. tene jarUrI kAnUnI rUpa sivAya ke A viredhanuM eka ja kAraNa hoI zake ane te e ke ApavuM ane te mujaba badhA pradezamAM jema bane tema jaidithI Aje have temane ema vicAra, AvI rahyo hoya ke, samAjavAdI amalA ra ra uparanA "TharAvano Adeza che. AnuM pariNAma DhabanI samAjaracanA ubhI karavAnI dizAmAM have koMgresa A TharA' mAtabara jamInadArI nakakI karAyelA mathALAthI vadhAre jamIna vinA amala dvArA kharekhara sakriya banavA mAMge che ane Aje uparane pitAM mAlikI hakaka-'choDavA paDaze ane e rIte phArjala je dhoraNa khetInA pradeza upara lAgu pADavAmAM Ave che te ja ( paDatI jamIna ekara jamInavihoNA khetamajurAmAM vaheMcI gheraNa have pachI khAnagI udyoga upara paNa zA mATe lAgu devAmAM Avaze. A pheraphAra grAmadAnanI pUrvabhUmikAnI garaja sAraze. pADavAmAM na Ave ? A svArthahAninI bhIti temane AvA virodha trIjI bAbata saMyukata sahakArI khetIne lagatI che. A paNa tarapha kadAca prerI rahI hoya. e je he te he, paNa kegresanA jamInanuM mathALuM baMdhAtAM je navI paristhiti ubhI thAya tene AgevAno paNa AvA virodhathI (jo ke Avo koi saMgIna ' pahoMcI vaLavAnA khyAlamAMthI sahajapaNe niSpanna thato anivArya virodha ApaNI bAjue najare paDato nathI), paNa khUba bhaDakI 'vicAra che. mathALuM baMdhAyuM eTale svAbhAvika rIte jamInanA uDayA hoya ema lAge che. naherUnAM bhASaNo ane nivedanamAM TukaDA nAnA thaI gayA. AkhA prastAvanI pAchaLa mukhya Azaya AvI bhaDakenI khUba chAyA mAluma paDe che. vastutaH AvI bhaDakanI anAjanuM utpAdana vadhAravAnuM che ane dezane anAja pUroM svA- koI jarUra dekhAtI nathI. nAgapuranI ke grese je TharAva khetI ane yatta banAvavAno che. te sivAya ApaNe AgaLa cAlI zakIe tema jamIna viSe karyA che tene makakamapaNe vaLagI rahevAmAM ane tene che ja nahi. have dezanI jamIno nAnA nAnA TukaDAomAM vaheMcAI amalI banAvavA pAchaLa jarUrI niSThA dAkhavavAmAM Ave to gayA pachI je vadhAre ne vadhAre utpAdana meLavavuM hoya te saMyu- samayanI je mAMga che tene pUrI pADavAnA zubha prayatna sAme koI "kata sahakArI khetI dvArA A TukaDAone ekaThA karIne meTA pAyA' paNa vyakita ke vastulane vidha lezamAtra kAmayAba nivaDavAne uparanI gatI e thI ja te ketu pAra paDI zake, ane nathI. . . . . . . . . . paramAnaMda Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kakakara paNa thAya che ke tA 1-5-59 255 zAntinA pAyA "kaTara sAheba, A badhA hAiDrojana bebane AMtarakhaMDIyA zastronI pachavADe paDayA che, enuM pariNAma tamane zuM lAge che ?' [ gata payuMSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna chevaTanI be javAbamAM temaNe mane eka nAnI vAta kahI. "AphrikAnA jaMga' vyAkhyAnasabhAomAM, zrI. manubhAI paMcoLIe zAntinA pAyA mAM eka urAMga uTAMga-vAMdarAM vAMdarI beThA hatA. tyAM vAMdarI kahe - 'e viSaya upara be vyAkhyAna ApyA hatA. te vyAkhyAnonI temaNe ke "evA samAcAra AvyA che ke eka e boMba mANase e ja taiyAra karI ApelI noMdha A aMkathI kramazaH pragaTa karavAmAM zodhI kADhayo che ke je pheMkAya to AkhuM yuropa ane eziyAne, Ave che. taMtrI] ' ' ghaNe bhAga sApha thaI jAya. keIka te vaLI kahetuM hatuM ke A be varSa pahelAM Apa saune maLavAne saMga prApta thayo hato. sAva manuSya jAti sApha thaI jAya evA paNa saMbhava che. ' te vakhate je viSaya para huM be hatA te naI tAlIma' hato. A samAcAra sAMbhaLyA tyArathI huM becena chuM, ane mArI . . * temAM meM thoDuM ghaNuM kAma karyuM che eTale e viSe bolatAM saMkeca AMkhamAMthI AMsu sukAtA nathI" vAMdaro kahe-"are priye ! maravA- , thayuM na hatuM. paNa atyAre je viSaya mane soMpAyo che, te viSa vALA te becena nathI thayA ane tuM zIdane becena thAya che ? ne - yamAM mane e adhikAra nathI, te viSe jeTalo abhyAsa karyo ApaNe to jaMgalamAM paDyA chIe ne haju cAra page cAlavAnI ; Teva bhUlyA nathI. tethI ApaNA upara koI beba pheMkavAnuM nathI, have joIe, tenA para je ciMtana karyuM hovuM joIe ke tene vAMdarI kahe, "te to huM jANu chuM. paNa mane duHkha e vAtanuM je kaMI anubhava lIdho have joIe, tevuM kazuM mAre hAthe thAya che ke manuSya jAtinI ATalA hajAra varSanI AvI siddhi che; ' thayuM nathI. ane te chatAMye zA mATe A viSaya aMge ApanI tene kSaNa vAramAM ja nAza thaze!" vAMdaro kahe-"bhalene thAya. huM A samakSa keTalAka vicAre mUkavA huM ubhe thayo chuM te mAre spaSTa ane tuM jIvIzuM te pharIthI badhuM zarU te thaI zakaze ne ?" karavuM joie. zAMtinA keyaDA ane tenA ukela mATe meM thoDuM yunivarsiTInA eka prophesara ne buddhimata purUSa paNa vartamAna ghaNuM vAMcyuM che. tenA parathI mane ema lAgyuM che ke A zAMtine jIvanane kaI rIte jotAM thayAM che tene A namune che. jANe prazna e kevaLa abhyAsI lekeno prazna nathI. athavA sAcuM kahu buddhimatee cAMlu paristhiti upara vyaMga karIne-hAtha dhoI nAMkhavAte emane e prazna ja nathI. e prazna te mArA tamArA jevA tevuM TharAvyuM che, buddhie jANe pite ja ubhA karela keyaDAonI sAmAnya nAgarikone che. zAMti jyAre jokhamamAM mUkAya che tyAre pAse hAra kabulavAno ja raste lIdhe che, ane temAMthI ja eka = vyApaka nirAzA ke "Ajane lhAvo lIjIe; kIla koNe dIThI. vadhAremAM vadhAre sahana sAmAnya jana kare che, ane zAMti jyAre . che tevI manovRttino janma thayo che. paNa A bemAMthI eka che. susthira thAya che tyAre ja sAmAnya jana sukhethI jIvI zake che. upAyathI. rastA nIkaLavAne saMbhava nathI. e raste paNa Akhare " asAmAnyane te zAMti ke azAMtimAM ya sukha meLavavAnI hiMmata budhie ja zodhI kADhavAne che. paNa te buddhi mamatAyukarta nahIM kaika prakAre hoya che. mRta sarovaranI aMdarathI je badhAM prAcIna paNa samatAyukata haze. mamabudhie hAra kabula karI che; have, kAgaLIyAM maLyA te badhAM kaI sAlanA che ne bAibala sAthe tene samabudhdhi tenI madade Ave. aDhAra akSauhiNI senAnI sAme joIne keTale saMbaMdha che te viSe. bhale vidvAno ja carcA karyA kare, paNa ajunane viSAda thayo hato, ane gAMDIva saMsate hastAta, - A zAMtine prazna theDA abhyAsIonA-rAjanIti ke artha caiva parIdAte' kahI huM te nahI laDuM tema te kahI beThe hate. : nItine-nathI. ne jyAM sudhI temAM raheze tyAM sudhI Ane ukela, samava buddhi maLI tyAraeN ja tenA viSAdanuM nivAraNa thayuM hatuM. , te badhAnI saIcchA hoya te paNa, AvavAne saMbhava yuddhanAbUdI viSe prAcIna kALathI vicAratuM ovyuM che. - ghaNo ocho che. eTale eka sAmAnya nAgarika tarIke, eka Aje ja vicArAya che evuM nathI. apamAnane badale levA mATe kuTuMbanA pitA tarIke ne sAmAnya zikSaka tarIke meM A paNu yuddha na karavuM joIe ema yudhiSThire draupadIne samajAvavAmAM - kaMi bAkI rAkhyuM na hatuM. ane chevaTe kaMI nahIM to are, ane vicAryuM che. ane Aje te dAve ja ApanI samakSa huM eka gAma maLe te paNa ApaNe laDavuM nathI, ema. zrIkRSNane ubhe thaye chuM. kAranegI insTITayuTe paheluM vizvayuddha pUruM thayA kahevaDAvyuM hatuM. ne AjanI ghaDI sudhI yuddha nivAraNa mATenI ko "pachI tapAsa karI ke AmAM keTaluM kharca thayuM. e kharcanI vividha yojanAo mUkAtI AvI che, ane tenuM pariNAma paNa ' huM aMdAja kADhaye tyAre e hisAba nIkaLe ke A laDAImAM ApaNe jotA AvyA chIe. jeTalA dezo paDayA hatA, je dezanA be karoDa mANase marI gayA. ''. hareka praznane ukela e rIte vicArI zakAya che. eka rIta ke na hatA ane eka karoDa ghAyala thayA hatA, te badhA dezomAM A jene ApaNe bhAvanAbata kahI zakIe. manamAM eka bhAvanA ubhI - kharcamAMthI eka eka nAgarikane ghara baMdhAvI zakAyuM hatuM, ne temane thAya che tenA utsAhamAM ne utsAhamAM ApaNe janAo ghaDavA . - pAMca ekaranI jamIna paNa maLata. 20 hajAranI koI paNa vastI- mAMDIe chIe. ejanA dhaDatI vakhate je kALe, je sthaLe ane vALA zaheramAM pacIsa lAkha rUpiyAnI lAyabrerI paNa baMdhAvI je sAdhana dvArA A amalamAM mukavAnuM hoya che tenI maryAdAo, zakAta ane dareka moTA zaheranI aMdara eka karoDa rUpiyA khacI' tenI khAmI ke khUbIo, tene vikAsakrama ApaNe dhyAnamAM levAnuM - yunivarsITI paNa baMdhAvI zakAta, ne ATaluM karyA pachI paNa cUkI jaIe chIe, ne Ane lIdhe ApaNuM kAma saio . eTalI rakama bacata ke je rakamamAMthI AkhuM phrAMsa ane belajIyama hovA chatAM bahu AgaLa vadhatuM nathI. praznanA ukela mATe bIjI ke jene aMge A jhagaDo thaze tenI badhI jamIna tenI uparanI rIta che jene ApaNe vaijJAnika ke vastugata kahIe chIe. A.. milakata sAthe kharIdI zakAta ! A te thayuM pahelA vizvayuddhanuM laDAInA praznane ja laIe. A laDAInuM mULa zuM che ? te kAI . ' ' kharca. bIjA vizvayuddhanA AMkaDA te pUrA paNa thayA nathI, paNa . kaheze ke mANasanA manamAM paDelI vAsanAo che tyAM sudhI A enA karatAM pAMca pacIsa gaNuM te haze ja, have AmAM je trIjuM laDAI aTakavAnI nathI. manuSyane mekSa apAve eTale yuddha che . yudhdha thavA daIe te huM dhAruM chuM ke tenA kharcanA kaI AMkaDA aTakaze. ne mokSa tarapha vALavA mATe saMsAra asAra che e vAta che mAMDavA te ApaNA jevA mANasa mATe to zakita bahAranI vAta jorazorathI kahevA mAMDe. vAsanAo ke je A pApanuM mULa che te. bane. paNa ApaNe eka bIjI rIte ya e hisAba gaNI zakIe kADhI nAkhe eTale zAMti sthapAya. vAtamAM kaMIka tathya hovA chIe. De. cIphIgsaiglAMDanA majura pakSanA jANItA mANasa che. chatAMye, A valaNa vastugata nathI paNa bhAvanAgata che. kAraNa ke 'vasa yunivarsiTInA teo adhyApaka che, temanI sAthe eka divasa vAsanAo rahe ane te chatAM ye je aNuzastronI nAbudI thAya , vAto karavAnI taka maLI. cA pItAM pItAM meM temane kahyuM ke, teSa bhaye kara khuvArIvALAM yudhdho ane tenAM pariNAmethI ApaNe Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra budhi jIvana tA 1-5-59 bacI zakIe ema chIe ne vAsanAo te kaMI nAbuda thai dabANane pariNAme prAcIna kALamAM sthaLAMtara thayAM che. ApaNe zakavAnI nathI. vastutaH vAsanAo paNa paristhiti pramANe vyApaka dezamAM dUNe, zake. AvI ja rIte sthaLAMtara karI, AvyA che. " ke saMkucita thatI hoya che. tenuM astitva bahu aMze svataMtra hITalaranI e bahu jANItI dalIla hatI ke "ame jemane sAta hovA chatAM tenuM pragaTIkaraNa bahu aMze paristhitithI maryAdita che. * ATha karoDa thaI gayA. amAre jIvavA mATe vizALa jamIna joIe. sAmrAjya jamAvavAnI icchI sattAdhArIomAM hovA chatAM, vAhana- jo AvI jamIna 'amane na maLe to ame kaI rIte jIvI zakIe? vyavahaurane jhaDapI sAdhana na hoya tyAM sudhI nAnA svataMtra dhaTakAnuM phrAnsamAM, yukreInamAM ghaNI badhI jamIne che ane vasatI te tenA - astitva khuzIthI rahI zake che. kAma vRttine saMyama muzkela che. A pramANamAM che nahi. te e jamIne ame zA mATe na laIe? ' "paNa saMtatiniyamananA sAdhano te saMyamane zithila karavAmAM jarUra ame vistAra pAmatA rahevAnA ane jamIne kabaje karatA rahevAnAnA", ; bhAga bhajave che. eTale je kaI e sAdhanone lakSamAM rAkhyA ne AmAMthI jIvavA mATe jamIna ane jamInane mATe rAkramaNa sivAya vAsanA namULa karavAnI ke saMyamita karavAnI vAta kare te evI bUma zarU thaI.* **' ' ' '' , bhAvanAgata hovA chatAM vastugata nathI. eka bIjo dAkhalo joIe. * AmAM kaMika te hovA chatAMye ghaNuM aMtadhya che ane ghaNAM . keI ema kahe A badhI laDAio mAlanI Apale karavAthI thAya atarthavALuM tathya e asatya banI jAya che. je A vAta sAcI che. mAla vecavA jAya che ke kharIdavA jAya che tyAM ja aMdara ja hoya to yuropa karatAM eziyAe pahelAM AkrameNa zarU karavuM aMdara kheMcatANa-harIphAIo thAya che, ne temAMthI ja ahaMkAra joItuM hatuM ane eziyAmAM paNa cIne sauthI pahelAM laDAI zarU ene lebhane vaza thaIne jhagaDAo thAya che. mATe ApaNe muLamAM karI hovI joItI hatI; kAraNa ke, cInanI vasatI phInsa ane ja ghA karIe ke ApaNe koInI cIja levI nahIM ke kAine jarmanI karatAM vadhAre che. A ja takane jo AgaLa laMbAvIe to cIja devI nahIM. mAlanI levaDa devaDa karIe chIe tyAre A badhuM hindustAnamAM paNa bihAre pahelAM laDAI zarU karavI joIe. kAraNa ke ' hindustAnamAM tenI vasatI dara corasa mAile vadhAre che, paNa bihArI thAya ne? kaIne sIMga ApavI nathI ne keInuM tela joituM nathI. leke jhaghaDatA nathI; ulaTA narama gaNAya che. ane samagra ( sa pUrNa svAvala bana karavuM che. sA. sAMnuM eka ane pAna mAtAnuM hindustAnamAM jhaghaDAnuM pramANa ochuM ne sahiSNutAnuM pramANa vadhAre , khAya. badhA gAmaDAM svAvalaMbI heya, badhA pitAnuM rakSaNa karatA che. vAstavika rIte taka pramANe te ApaNe Akramaka thavuM joIe .. hoya, keLavaNInuM taMtra calAvatA heya, nyAya paNa pitAne, keLa- paNa ApaNe to UlaTA keI jhaghaDatA hoya te samAdhAna karAvavA jaie - vaNI paNa pitAnI, kevI suramya kalpanA che? atizaya namratA sAthe chIe; paNa jemanI vasatI ochI che tevA phrAnsa-jarmanI ke huM kahIza ke e jarUra ramya che; paNa kalpanA che. vastugata vicAra IglAMDa jevA dezamAM yudhdha thAya che. vasatInuM dabANa ghaNAM huM nathI pUrNa bhAvAvezagata vicAra che. ema to kaI ema kahe ke kAraNomAMnuM eka kAraNa kadAca hoI zake che, paNa jo e ja kAraNa sI ekAdazI vrata pALe te zAMti hastAmalakata che. badhA hoya te laDAInI zarUAta yuropanA dezothI na thaI hota. - ahi sA, satya, asteya, aparigraha vagere pALe to na te vastI- 1. laDAInuM bIjuM kAraNa garIbAI gaNavAmAM Ave che. te - vadhAro thAya, na mUDIsa graha thAya, na johukamI rahe ne karUNAnuM vAta paNa purA tavALI nathI dekhAtI. ApaNuM jIvanadhoraNa rAjya-je rAjya zabdamAM hiMsA na AvatI hoya to-phelAya. yuropa karatAM ghaNuM UtaratuM che; ' ane chatAMye laDAie te uMcA bAbA Adama paNa A te kahI gayA che. eka ne eka che. jevI ja 'jIvanadhAraNuvALAe ja karyA karI che. hindustAnanAM itihAsamAM paNa gupta vaMzane ApaNA prAcIna itihAsanI garimAM gaNavAmAM vAta che. paNa mULa muddo e che ke ekAdazI vrata pALe to zAMti AvI che. paNa te guptavaMza ja sAmrAjyavAdI yudhonI nAnI * hastAmalakAvat che paNa ekAdazI vrata pALavA ja hastAmalakavata dhavahI che. azvamedha yajJa te vakhate ja thayA che eTale garIba dhastugata ane bhAvAvezagata ukele vacce lAkSaNika taphAvata leike laDAI kare che tenA jevI khoTI gALa garIbane mATe mane te bIjI eka paNuM lAgatI nathI. bIju mahAyuddha zarU thayuM tyAre mArA e nathI ke manuSyanA AkharI svarUpa viSe mULaMgata matabheda thAya itihAsanA vargamAM meM chokarAone hiTalara para eka kAgaLa lakhache, paNa eka ja mAnava hajAra varSa pachI thavAnI che te Aje vAnuM kAma ApyuM hatuM. eka chokarAne kAgaLa ane vadhAre yAda . che tema mAnIne janA kare che ane bIjo je manuSya Aje rahI gayo che. teNe kAgaLamAM lakhyuM hatuM. ke "tame loko zuM kAma che tenI maryAdAo svIkArI tenA kAraNe zodhI tene AgaLa levA laDAI karo cho te mane samajAtuM nathI. amArA karatAM te icche che. vaijJAnika ukela zodhavAvALA paNa ema nathI kahetA tamAruM jIvanadhoraNa UMcuM che. amerikA karatAM tame kadAca aradhe . ke manuSya kothama hiMsaka ke debAela-bIkaNuM ja raheze. teo paNa hazo, paNa amArA karatAM to tame cAra pAMca gaNA uMcA che. ' kaheze ke eka divase mAnava samAja evI kakSAe pahoMcaze ke chatAM ame duniyAnI khAnAkharAbI karavA UbhA thatA nathI hatA jemAM prema eja sarvavyApI niyama haze. paNa Aje e nathI; to tame amArA karatAM pAMcagaNuM dhanavAna hovA chatAM zA mATe che emAM aneka kAraNo che ne te kAraNo dUra na thAya tyAM sudhI je saunI khAnAkharAbI karavA UbhA thayA cho? alabatta tamane ame che tene lakSamAM rAkhIne Ayojana thavuM joIe. je nathI te che rikAnI jema rUpAnA camacAmAM khAvA nahIM maLatuM hoya, paNa tamArI ema mAnIne Ayojana thavuM na joIe. azAMtinA ukela mATe pAse camace te che ne ? ame te camacA vinA khAIe chIe, . . " sAthI pahelI jarUrIAta A prakAranA valaNanI che. ane keAika vAra to khAvAnA paNa vAMdhA hoya che. A tamArI 'azAntinAM kAraNo vize judI judI jAtanAM je pRthakakaraNo takarAra te nAnA chokarA jevI che ke amerikAmAM bAra mALanAM 'makAna hoya to amane pAMca mALanuM zA sArU ?"paNa bhAI ! chellAM 3040 varSamAM mUkAtAM AvyAM che te huM pahelAM ApanI ' - pAMca mALanuM paNuM makAna te che kharuMne? amArI jema tame kayAM pAse mukIza. keTalAkane te manuSyasvabhAva ja jhagaDALuM che ne - UghADA ke AzarA vinAnA eka jhuMpaDAmAM beThA cho ? amerikana eTale A Akhe prazna je mAnasazAstrIya che. tine samAja ke lekene rejanuM kadAca pAMca tolA mAkhaNa maLatuM haze ane tamane - atha' racanA ke zikSaNa sAthe saMbaMdha ochI che. , bIjAone. mate ' kadAca aDhI tenA maLatuM haze te kabula, paNa amane te ara vastI vadhAro e laDAinuM kAraNa che. trIjI eka zAkhA mUDIvAdane tole ya maLatuM nathI; chatAM ame keInuM jhuMTavI levA jatA nathI" - ' A laDAInuM kAraNa gaNe che. ane eka cethI zAkhA A badhA nAnA vidyAthInA A kAgaLe mane ghaNuM zIkhavI dIdhuM. ulkApAtanI javAbadArI rASTravAdane mAthe oDhADe che. , bAIbalamAM vAMcyuM hatuM ke "Man does not live by bread koI paNa eka dezanI. vasatI vadhatI rahe ane tenA pramANamAM alone." paNa e vAta A chokarAnA kAgaLe spaSTa karI ne samajAvyuM | 'jamInane vadhAro na thAya te te vadhArAnI. vasatIe pitAnA ke garIbAI badhI vakhata Atma-vinAzaka nathI. ne samRddhi badhI - nibhAva mATe vadhArAnI jamIna meLavavI paDe che. vasatInA AvAM vakhata Atma-paSaka nathI. (apUrNa) manubhAI paMcoLI ' ' muMbaI jaina yuvaka saMdhU mATe mudraka, prakAzaka: zrIparamAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 dhanajI TIsTra, muMbaIka.. pa : : : : : : mudraNasthAna 'caMdrapri. presa,451 -kAlabAdevI roDa, muMbai, 2 Te. na. 29303 . . ' ' , ' , ' . . . . . - - Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na B 4266 vArSika lavAjama rU. 4 - : "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa 'varSa 21: aMka 2 - muMbaI, me 16, 1959, zanivAra - zrI muMbaI jena yuvaka saMghatuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8 chuTaka nakala : nayA paisA 20 are sess seats jala hAla taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AjakAla gAlagA gAgAlagA gAla gAlA zAntinA pAyA ' (gatAMkathI cAlu) : ' ' yudhdha thavAnuM eka kAraNa muDIvAdI sAmrAjyavAdane gaNavAmAM bIjAnI nahIM karI hoya. raziyana sAmyavAdI pakSe TITenI saraLa Ave che. chellA doDha sadInAM yuddhonAM kAraNo tapAsatAM kAraNe kArane thaMbhAvI devA-niSphaLa banAvavA-banatA badhA ja prayatna che. sArI peThe vajanadAra dekhAya che. muDIvAdI artharacanAne pAye karyA che. tene ekaluM pADI devA, kabulelI lena paNa pAchI 1 ) vecANa mATe mAla napha mATe utpanna karavo te che. A naphAnuM kheMcI lIdhI che. yugoslAvIAe raziyana dakhalagIrInuM sAmrAjyapramANa jema hariphAI ochI ne IjAro vadhAre tema vadhAre. vAdI manISAvALI gaNAvI che ne raziyA temanuM ne bIjA dezanuM, mAla pitAnA upayoga mATe pedA nathI thato paNa bajAramAM vecavA zoSaNa karavA mAge che tema chaDecoka hakIkata sAthe jaNAvyuM che. mATe utpanna thAya che. ne bajAramAM hari hoya ja che. A haripha , ane haMgerI ? te durbhAgI deza-tene AgevAna IgrenAjha samAjasAthe vahele ke moDe gharSaNa thAya ja che. mAla vecavAne ja hoya vAdI nahotA ?, tenA kamanasIba majura strI-purUSo ke vidyArthIoe che, naphAthI vecavAno hoya che; ne gaLAkApa hariphAi hoya che. muDIvAda lAvavA sArU zuM buDApesTanI zerIomAM raziyAnI ke " . - A traNa hakikatenuM pariNAma dharSaNa ne yuddhamAM anivAryapaNe sAme pitAnAM zarIra dharyA hatAM? kArakhAnAMne khANonI mahinAo ' Ave che. kAcA ne pAkA mAlanA AvakanA bajAra tarIke saMsthAne sudhI cAlelI haDatALo zuM muDIvAdIone pharI lAvavA mATe hatI ? meLavavAnI A jhUMTAjhUMTathI ApaNe eziyA ne AphrikAvAsIo traNe deze sAmyavAdI racanA karanAra che ne te chatAMye zAntine sahakAra sArI peThe paricita chIe. eTale laDAInuM eka prabaLa kAraNa karI zakatA nathI. eTaluM ja nahIM hathiyArabaLa ja nirNAyaka - aniyaMtrita muDIvAda che te vAtane asvIkAra karI zakAya tevuM tatva rahyuM che ne A ja paristhiti AvatI vIzImAM raziyA ne nathI. AnA upAya tarIke khAnagI mAlikInI nAbudI thaI heya cIna, vacce ke sAmyavAdI eziyA ne sAmyavAdI AphrikA vacce ' ne Ayakti artharacanA karI Production for profit kema na bane ?' ne badale Production for use naphA mATenA utpAdanane bhAre karUNa vaiciyuM che ke A mANasa potAnA bhAIne, . '' badale upayoga mATenuM utpAdalakSya rakhAtuM hoya te yuddho nAbuda 'eTale Sa kare che teTalo paradezIone nathI karatA. duryodhanane jeTalI ISya bhImanI che teTalI jarAsaMdhanI nathI. jeTaluM satyAnAza thaze tema sAmyavAdIonuM haMmezAM kahevAnuM rahyuM che; ne A te yudhiSThiranuM vALe che teTaluM te jarAsaMdhanuM vALaoN nathI. vAtamAM ThIka ThIka aMze tathya rahyuM che. bhAvanAzIla yuvakone sAmya : yuropane chellAM 40-50 varSane aMtaraMga ItihAsa joIe vAda tarapha AkarSaNa rahyA karyuM che tenuM eka kAraNa te racanA te komyunisTa seziyAlisTa sAthe jeTalA jAna lagAvIne jhathatAM yuddhonI nAbudI thaze tevI mAnyatA che. talavAranAM dAtaraDAM ne bhAlAMnAM haLa thAya tethI rUDuM svapna tyAgatatpara yauvana mATe bIjuM DayA che teTalA muDIvAdIo sAthe nathI jhadhaDyAM. A be nI vacce samAdhAna kema zodhavuM te tyAMnA uddAma rAjakAraNane phUTe prazna che : paNa A saMbaMdhamAM paNa chellAM varSone anubhava kaika thaI paDe che. ' *.' : jude che. muDIvAda aniyaMtrita ja rahe tevuM nathI. matadAronA dabANa kRSNeva IlAMDanI mulAkAte gayA tyAre tenA mAnamAM eka nIce teNe niyaMtraNo svIkArya che, ne dhananI vadhAre samAna bhojana samAraMbhamAM vividha pakSanA loko bhegA thaelA. AvA vaheMcaNI tarapha javuM paDyuM che. uparAMta maMdI vakhate zuM pagalAM samAraMbhamAM sAmAnya ziSTatA mujaba atithinuM sanmAna jALave che. levAM te aMge paNa keInsa vigere arthazAstrIoe rastA batAvyA vAnuM hoya che. chatAM eka uddAma majUra AgevanathI rahevAyuM nahIM. che. bIjI bAju muDIvAdI vyavasthAne badale khAnagI mAlikI teNe pUchayuM ke tame sTelInanI rItarasama tajI dIdhI che, saha* vinAnI AyojIta arthavyavasthA Ave to laDAI nAbuda thAya astitvanI vAta karo cho te tame tamArA kabajA nIcenA vistAromAM che , te vAta purI tavALI nathI nIvaDI. A bhAre AdhAtajanaka ne je lokazAhI samAjavAdIone purI rAkhavAmAM AvyA che temane ' ' , karUNa bInA che ane svapnazIlene dhakake lAgyo che. paNa choDatA kema nathI ? emane mukata karo to tamArI nItimAM phera'.. '. satya ne svapna eka cIja nathI. svapnAM mIThAM hoya che. satya paDe che tema lAge. kaceve pahelAM te AvuM kAMI che nahIM ! ghaNIvAra nIlakaMThenA viSa samuM hoya che. ema kahyuM. paNuM pelAe AvA nejarabaMdu samAjavAdIonI , yugoslAviyA 'sAmyavAdI deza che ne raziyA paNa sAmyavAdI khAssI lAMbI yAdI raju karI, tyAre bhojana samAraMbha khAre khAreka deza che. banne sthaLe khAnagI mAlikI vinAnI Ayojita artha thaI gaye. AmAM nyAyAdhIza thaI keNa sAce ne koNa juTha hatA para racanA thaI rahI che. raziyA te AmAM agraNI che ane chatAMye te karAvavAnuM ApaNuM kAma nathI, paNa badhA deze sAmyavAdI ke.' raziyana cInI komyunisTae jeTalI gALo TITene ApI che teTalI samAjavAdI thaI jAya te yuddha aTakI jAya tema mAnavuM te kAM to 'kadAca carcilane paNa nahIM ApI hoya, ne TIe paNuM sTeli- bALasahaja bheLapaNa che ne kAM to ativyApti deSa che.' ' rananI ne tenI rItarasamanI jeTalI sakhata TIkA karI che teTalI Ane artha e nathI ke yudhane nAbuda karavA mATe nakAraka ke Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * (258 : che. prabuddha jIvana tA. 16-5-59 --- titAne A racanA muDIvAda upara aMkuza mUkavAnI jarUra nathI, paNa yudhdhanAbudI mATe B. M.nA othAra nIce ApaNu AvA smazAnanA bhaye ApaNuM sAmyavAdanI sthApanA te mULa cAvI nathI. vastI vadhArAnI mAnyatA, niMdara uDI gaI che. 'garIbAInA kAraNe yuddha thAya che tevI mAnyatA, muDIvAdane kAraNe gharSaNa thaze ja nahIM ema ja mAnIe te aveja zeyuddha thAya che. e badhAM kAraNo Ama apUratAM hoya to kharekhara vAnI jarUra nathI, paNa avAranavAra gharSaNa thaze te mAnavuM vAsta"zuM zuM karavAnI jarUra che . Alkasa hakajhalI A duniyAne mATe vika che. taraMgI thavAnI jarUra nathI eTale yuddhane aveja zodhavicAraka gaNAya che. teNe "sAdhya ane sAdhana" nAmanI mahattvanI vo ja rahyo ane cothA ane agatyano muddo e che ke ApaNe copaDI lakhI che. temAM teNe eka jagyAe evuM dhyAna doryuM.' ApaNuM parivartananI prathA sAthe ja badalavI raheze. eka kAMTAnI che ke duniyAmAM eka evo bhrama che ke koI eka ja upAya vaDe vADa ApaNane naDe che te ApaNe kADhI nAkhIe paNa kAMTA vAva moTAM parivartane thaI zake che. AvI mAnyatA jaMgalI avasthAno vAno je kAryakrama avanavI rIte cAlI rahyA che te je na aTa- eka avazeSa gaNAvI joie. cheka prAthamika avasthAthI. ApaNe kAvIe te eka vADa kApI rahIe tyAM bIjI UbhI thAya. "AMdhaLo ekAda jaDIbuTTI, ekAda pArasamaNi, ekAda kalpavRkSa ke ekAda vaNe ne pADo cAve" evI nIti cAlI zakaze nahIM. A caturmukha maMtranI jhaMkhanA karatA AvyA chIe. je rAmabANa davAthI badhA bUha jo ApaNe amalI karI zakIe to koika vaijJAnika ukela . regenuM nivAraNa thAya; je pArasamaNithI badhI dhAtu sonuM thaI . ApaNe zodhI zakIzuM. A mATenI buniyAda tarIke jIvanadRSTi . jAya, A mehakazrama jo ApaNe kADhI nAMkhIe te bahu vizenI vAta Aje karI laizuM. sArU thAya. roganAM kAraNo je vividha hoya te upAya paNa jI. ke. cesTaraTana nAme IgleMDane eka bhAmika lekhaka thaI vividha hovA joIe. eka cAvIthI badhAM tALAM kholI nAkhavAM te gaye. barnADa zene tenI joDI gaNAtI. teNe eka majAnuM vAkya vAta vArtAmAM bhale AvatI hoya, paNa jIvananAM punaHnirmANa mATe te kahyuM che, "tamAre bhADUta rAkhavo hoya te tame bhADUtanA khIssAmAM vAstavika nathI.. A yuddhanAbudInA praznane paNa ApaNe pisA che ke nahIM te pUchaze nahIM paNa te kayA tatvajJAnamAM mAne kharekhara tapAsIe to tenI kei eka ja jaDIbuTTI che tema mAnI che te pUchI leje." artha e che ke jo bhADUta sAcA tatvajJAnamAM | zakAze nahIM, paNa tene ugama vividha paribaLomAMthI thAya che. mAnata haze to paisA nahIM hoya te paNa tamAruM bhADuM vaheluM '; te kAraNe teno aMta paNa vividha upAye dvArA ja lAvI zakAya. ke moDuM sAmethI AvIne cukavI jaze. paNa jo te khoTA tatva saraLatAne khAtara ApaNe tene caturmukha bRha nAma ApI zakIe. jJAnamAM mAnatA haze te khIssAmAM paisA haze te paNa Apaze . (1) Arthika racanAmAM parivartana nahIM ane ghara paNa khAlI karaze nahIM. eTale bhADUtanI pasaMdagI . (2) rAjyaracanAmAM parivartana : karatI vakhate cesTaraTananA kahevA mujaba tenI pAse paisA che ke . . (3) zikSaNa racanAmAM parivartana nahIM te jovAnI eTalI jarUra nathI jeTalI te sAcA tatvajJAnamAM . (4) parivartana karavAnI rItamAM parivartana : mAne che ke nahIM te jovAnI jarUra che. kehena nAmanA eka suMdara * cAlu artharacanA ane rAjyaracanA ghaNA pheraphAro mAge vicArake evuM vidhAna karyuM che ke kaI paNa eka yaMtravidyAmAM heziyAra che. e lagabhaga sarvasvIkRta vastu che, e sivAya yuddhanivAraNanI hevuM e eka vastu che ane te yaMtravidyA kayA hetu mATe kayA dizAmAM AgaLa vadhI zakAya tevuM nathI. e vize AgaLa huM eya ke mUlya mATe che ke hovI joIe tenI jANa ke samaja carcA karavAne, chuM. atyAre to A cArenA pAyAmAM paNa kaI hovI te taddana judI cIja che. mANasa TekanIkalI ghaNo AgaLa jIvanadaSTinI AvazyakatA che te raju karavA dhAruM chuM. pahelA A haI zake ane chatAM dhyeyanI pasaMdagImAM taddana jaMgalI avasthAmAM cAreya cIjonA paNa pAyArUpe ApaNe ApaNuM jIvanadaSTi vize hoI zake. hITalaranuM jarmanI enuM moTAmAM moTuM udAharaNa spaSTatA thAya te khAsa jovuM paDaze ane e jIvanadaSTine poSaNa maLe te rIte upalA cAreya morace cAlavuM paDaze. samAjavyavasthA vI. 1, vI.ra jevA bhAre zastro zodhavAnuM temaNe kahyuM paNa ne badale ane jIvanadaSTi keLavyA karo teTalAthI kAMI ja cAla- te ja jAtie najarabaMdha chAvaNIomAM lAkho nirdoSa kedIone vAnuM nathI. arthavyavasthA badale paNa jIvanadaSTi enI e rAkhI amAnuSI rIte mAryA te paNa sAcI vAta che. eTale ke tenuM hoya to paNa cAlavAnuM nathI. navA samAjamAM paNa kaMIka ne vijJAna adyatana hatuM paNa tenAM mUlya jaMgalI avasthAmAM ja hatAM. kaMIka dharSaNanA muddA rahevAnA, temAM paNa avAranavAra rikAre chatAM cetavAnuM e jagyAe che ke manuSyanA vikAsakramamAM buddhi karavAnI jarUrIAta rahevAnI ane te pheraphAre koikane rUcikara ne te pAchaLathI AvI che ane hRdaya ane tenA Avego to pahelA kAIkane arUcikara hevAnA. AvA gharSaNanA muddAone nikAla hatA ja. kehenanA kahevA pramANe AthI hRdayano vikAsa je barAbara Aje ThaMDA athavA garama yuddha dvArA zodhAya che. tene kaika aveja na thayo hoya te buddhi nirNAyaka tatva banI zakatI nathI. hRdayanA ' ApavAnuM raheze. Avege tene Tekinakala upayoga kare che, sAdI bhASAmAM kahIe te viliyama jemsa meTe mAnasazAstrI thaI gaye, teNe kahyuM budhdhi e vAsanAnI dAsI che; eTale vAsanA zuddhi-vAsanAne . che ke -"vartamAna jagatane meTAmAM moTe keyaDa yuddhano kAI naitika nigraha ane jarUra paDaye tenuM umUlana te mahatvanuM kAma che, ane aveja zodhavAnuM che. yuddha je kAma Ape che te kAma Ape ane A kAmamAM sAcI jIvanadaSTi ke sAcuM tatvajJAna keI ne kaI chatAMye e anaitika na hoya evo aveja zodhavo te A yuganI rIte madada kara che; dhamAe sAra ne mAThuM bana karela che; paNa mAMga che. A teNe pitAnA graMthamAM ghaNAM varSo pahelAM mUkayuM; enI mahatvanI kAmagIrI A vAsanA zudhi-nigraha ne unmelanaane kahyuM ke jo A nahIM zodhAya te manuSyajAtinuM smazAna saMbaMdhamAM rahelI che. zAnticAhaka samAjanI jIvanadRSTi ke tatvajJAna thaI jaze." smazAna to hoya che paNa manuSyanuM hoya che; manuSya zuM hoI zake te carcAne eka svataMtra viSaya che. atyAre te eka ' jAtinuM hotuM nathI. manuSya chUTA chUTA smazAnamAM jAya che. ghaNAM mukhya vAta ja huM ApanI pAse raju karIza. varSo pahelAM jese ApaNane cetavyA ke yuddhane Avo naitika jyAM sudhI ApaNI jIvanadaSTi evI hoya che ke indrIyonAM aveja zodhIzuM nahIM te AkhI manuSyajAti smazAnamAM cAlI sukhe jema vadhAre bhagavIe tema vadhAre. saMskArI; tema vadhAre jaze ane Aje paramANu bomba, hAjana bomba, ne 1 c. uMcA. te e. jIvanadaSTi vaheluM ke moDe azAnti tarapha lai Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-59. * janArI nivaDaze. yuneskAnI prastAvanAmAM ema lakhAyu che ke yuddha manuSyanA cittamAM zarU thAya che eTale zAMntinA sImADAe paNa cittamAMthI ja zarU thavA joie.' indriyasukhAne jIvananu parama dhyeya mAnanAra mANasa bhAgye ja cittazAMti anubhavI zakavAnA che. A bAbatamAM hindu, jaina, baudhdha vagere dharmAMnI dRSTi ghaNI ekasarakhI che. A badhA dhame+e indriyasukhane maryAdita sukha gaNAvyu` che, eTalu' ja nahI paNu, bhoge bhAgavAtA nathI paNa eka maryAdAnI bahAra gayA pachI bhAgA ja ApaNane bhAgave che. bhogAH na bhuMktAH vayameva bhuMktAH tRSNA 1 nI vayameva nInDrU; Ama ucca svare kahe che. prabhu jIvana azAstramAM ema bhaNAvavAmAM Ave che ke amuka hadda sudhI muDI rokANa kare te tenuM vyAjakhI vaLatara maLye jAya che, paNa te hada pachI vadhu muDI rokANa karo te tenA vaLataranuM pramANu ochu' thatuM jAya che. eka vIdhAnA khetaranI aMdara pahelI vIza gADI khAtarathI pAkanA je vadhArA thAya che te ja vadhArA pAchalI vIza vIza gADIothI cAlu rahetA nathI. Ane athazAstra ghaTatA jatAM vaLatarane kAyado kahe che. ApaNA dharmAMne mAtra eTaluM ja kahevAnuM che ke A dhaTatA jatAM vaLataranA kAyado mAtra arthazAstrane ja lAgu paDatA nathI, paNa indrionA aMdhA bhAgAne lAgu paDe che, eka huMda pachI' tame jeTalA bhAge vadhAre bhAgavA teTalu vadhAre sukha maLavAnuM nathI. A kahevAnA evA artha nathI kendriyAnA bhAge saMpUrNa paNe tajavA, paNa jema vadhAre . bhAgavIe tema vadhAre sukha maLe te vAta khInapAyAdAra che. lAMbAM avaleAkana pachI hindudhame yayAti pAse evu "vidhAna karAvyuM che keH nahi kAmopabhogena kAmaH upazAmyate / cittazAMti sivAya jagatazAMti muzkela che, ane cittazAMttinA AdhAra indriyasukha vizenI ApaNI sAcI samajaNamAM rahelA che. paryuSaNu pavanA A maMgaLa prasa Mge jaina dharmAMnA hu` lagIre abhyAsI na heAvA chatAM A viSayamAM ene je kALeA che tene vaMdana karyAM sivAya rahI zakatA nathI. huM dhArU chu ke jaina dhamamAM bhogapabhAga virati vrata ane dizAparimANuvrata eka dahADe! vyApaka hatAM. samajI jaina vyavasAyI A banne vRtto letA 1. mArA vyavasAyamAM huM amuka hadathI vadhAre kamANI karavAnuM lakSa rAkhIza nahI. aMte amuka amuka bhAga ane upabhAganI sAmagrI meLavavA ke vAparavAnA avakAza rAkhIza nahIM. tevI ja rIte te potAnA vyavasAya mATe cAre dizAmAM kaTale dUra sudhI javuM te nakkI karatA. Ane pariNAme zAntinu AyAjana thatuM hatuM ema huM kahuM te kaiM vadhu paDatuM mAnI na letA. zAMtinA pAyAne paNa sudRDha rAkhanArI A sImeTa che. samApta manubhAI pa'cALI saghanA sabhyAne prArthanA cAlu sAla saMvata 2015nI sAlanu saMghanu vArSika lavAjama hajI ghaNA sabhyonuM vasula AvyuM nathI, je sabhyonuM lavAjam bAkI che . temane namra chatAM 'AgrahuMbharI prAnAM che ke dareka sabhye potAtAnuM lavAjama vinA vila'e sa'ghanA kAryAlaya upara mokalI ApavA kRpA karavI. Ama karIne teo amArA vahIvaTIkA ne saraLa banAvI zakaze. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha 03 sagha samAcAra tA. 9-4-59nA roja maLelI mubai jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhAmAM saMdha taraphathI yeAjAnA samUhabhojana tathA paTana, temaM ja saMdha taraphathI pragaTa karavAmAM AvatAM pramuddha jIvananI sauMpAdana nIti aMge judA judA sabhyAe keTalIka sucanAe karI hatI, tema ja saMdhanA hisAkhA tathA vArSika vRttAMta saMdhanI vArSika sabhA maLe te pahelAM sabhyAne pahoMcatAM karavA joie ke jethI tenA upara vicAra karavA mATe temane purA avakAza maLe--AvI paNa sucanA amuka sabhyo taraphathI karavAmAM AvI hatI. A saMbaMdhamAM have pachI navI cuMTAnAra kAryavAhaka sami timAM purI ga MbhIratAthI vicAra karavAmAM Avaze, evI vArSika sabhA daramiyAna saMdhanA pramukhazrI taraphathI jAherAta karavAmAM AvI hatI.. A saMbaMdhamAM vicAra karavA mATe tA. 2--5-paTanA rAja saMghanI navI cUMTAyalI kAya vAhaka samitinI khAsa sabhA khAlAvavAmAM AvI hatI, te vakhate upara jaNAvelI bAbate aMge lAMkhI carcA ane vicAraNA vAda nIce mujaba niNuMyA sarvAnumate levAmAM AvyA hatA: (1) samUhabAjana: samUhabhojana aMge ema TharAvavAmAM Avyu` hatu` ke atyAra sudhI je Dhabe saMdha taraphathI samUhabhojanA yeAjavAmAM Ave che te Dhakhe samUhabhAjane yAjavAnI nItine AjanI.. kAya vAhaka samiti maMjura rAkhe che. (2) prabuddha jIvana : sadhanA mukhapatra prabuddha jIvananuM tenA taMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA je rIte saMpAdana karI rahyA che ane je uccakakSAnI lekhasAmagrI, nAMdhA tathA carcApatra vagere teo pramudhdha jIvanamAM raju karatA rahyA che tenI AjanI sabhA kRtajJatApUrvaka noMdha le che. prabudhdha jIvanamAM kayA prakAranA carcApatra levA ane kayA prakAranA na levA te saMbadhamAM temaNe AjanI sabhAmAM je khyAlA 2jI karyAM che te AjanI sabhAne tadna vyAjanI ane susaMgata lAgyA che ane sadhane kAI paNa sabhya saMdhanI cAlu kAya vAhI sabaMdhamAM kASTa paNa prakAranuM carcApatra lakhI mokale te te carcApatra te vyakita sadhanI sabhya che eTalA mATe ja saMdhanA mukhapatra prabhudhdha jIvanamAM pragaTa karavuM ja joie e prakAranA vicArane AjanI kAryavAhaka samiti anumata karatI nathI ane tethI A saMbaMdhamAM prabhudhdha jIvananAM taMtrIe je nIti akhatyAra karI che temAM koi paNa prakAranA pheraphAra karavAnI AjanI sabhAne jarUra jaNAtI nathI. (3) paTaNa : saMdha taraphathI ceAjAtA paTaNA aMge je dhAraNu Aja sudhI svIkAravAmAM AvyuM che. te dheAraNane AjanI sabhA saMpUrNa anumati Ape che. ane e prakAranA paTaNAM avAranavAra goThavavAnI maMtrIone bhalAmaNa kare che. (4) vArSika vRttAMta ane hisAbe! : vArSika vRttAMta ane eDiTa thayelA. hisAbe a Mge ema TharAvavAmAM Ave che ke saMdhane vahIvaTa bahu nAnA pAyA uparatA hAine ane hisAbanI levaDadevaDa paNa bahu nAnA pramANanI hete vArSika sabhA maLe te pahelAM te badhuM chapAvIne saMdhanA dareka sabhyAne mAkalavAnI kArya - vAhaka samitine jarUra lAgatI nathI ane saMdhanA vArSika hisAkhe sabaMdhamAM vizeSamAM ema TharAvavAmAM Ave che ke vArSika sabhAnA paripatra jyAre mekalavAmAM Ave tyArathI saMdhanI vArSika sabhA maLe tyAM sudhImAM sadhanA kAryAlayamAM nakakI karelA be thI traNa kalAka daMramiyAna saMdhanA hisAkhA sa MdhanA kAI paNa sabhyane jovA tapAsarvA mATe khullA rAkhavA ane te mujaba saMdhanI vArSika sabhAne lagatA paripatramAM dareka sabhyane jaNAvavu, ra maMtrIo, suI jaina cuvaka saMgha Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddha jIvana tA. 16-5-59 karmacaLanI parikamA, 13. (tA. 15-4-19nA aMkathI anusaMdhAna), mIrAlA amArI keDI parvatanA gADha jaMgalamAM thaIne AgaLa jatI : Amera AvyA bAda ahithI judI judI dizAe paMdara hatI. sAMjano samaya hato ane pazcimAkAzamAM sthira thayelAM uMvIza mAIla dUra AvelA mIrAlA-jAgezvara tathA bInasara javAnuM madhura sUryakiraNe vRkSenI DALIone vIMdhIne amane spazI rahyAM ame vicArI rahyA hatA. mIralo -jAgezvara tarapha javA mATe hatAM. AkhI keDI upara moTA bhAge cIDanI suMvALI saLIonI basane vyavahAra goThavAyeluM hatuM. bInasara javA mATe saDaka te bIchAta patharAI rahI hatI ane te upara thaIne cAlatAM, caDatAM hatI paNa tyAM basano vyavahAra cAlu thayo nahoto. tyAM javA mATe ke utaratAM dhyAna na rAkhavAmAM Ave te lapasI javAnuM jokhama . keInI khAnagI moTara ke chapagADI meLavavAnI jarUra hatI. bIna- rahetuM hatuM. keTaleka sudhI uMce caDavAnuM hatuM. pachInI keDI sara saMbaMdhe AvI goThavaNane haju sudhI patto na lAge. lagalaga sIdhI hatI. relavenuM phATaka hoya evuM nAnuM sarakhuM praveza e daramiyAna ame mIralA jAgezvara bAju jaI AvavAnuM nakkI dvAra AvyuM. ame AgaLa vadhyA ane svAmI kRSNa premanA AzramamAM ' karyuM. tyAM javA mATe AmerAthI lagabhaga sattara aDhAra mAIla praveza karyo. ahiM jAta jAtanAM ane koI ke te ApaNe kadi dUra AvelA panavanaulA gAmamAM rAta rahevuM paDe tema hatuM. A joyAM na hoya evAM kulanA choDa vyavasthita rIte ugADavAmAM AvyAM ' mATe juna mAsanI pAMcamI tArIkhe ame baporanA be aDhI vAgye hatAM. badhuM svaccha sughaDa ane bhAre surucipUNuM hatuM. phaLajhADa upaDatI basamAM nIkaLyA. AmerAne vaTAvyuM; AgaLa cAlatAM paNa jAtajAtane hatAM ane madhamAkha ucheranI peTIo paNa hatI. thoDuM nIcANa AvyuM ane pachI eka sarakhA caDhANanA mAga eka bAju eka pahoLI khATa eTale ke hIMDoLe hato ane sAme upara basa AgaLane AgaLa cAlatI besavAne ITapaththarane caNele cetaro rahI. dUra dUra uMcANamAM parvatane hato. bIjI bAjue eka nAnI khuNe dekhAya ane tyAM sudhI sapakAra sarakhI derI hatI tenI sAme namaNu vahI jatI saDaka pachI vaLAMka le ane kada ane ghATanuM rAdhAkRSNanuM maMdira - AgaLa jatAM dUra dUra vaLI pAchA hatuM. AgaLa cAlatAM kulajhADanA nAnA uMce parvatane bIje khuNe dekhAya mATa kayArA hatA ane AsapAsa ane pAchI basa te khuNAne vaTAvIne pharavA mATe nAnA nAnA rastAo AgaLa cAle. AmerAne DuMgara ane karavAmAM AvyA hatA. maMdiranI pAchaLa tenI AsapAsanA DuMgarAo meTA eka khuNe svAmIjInuM nivAsasthAnabhAge jhADapAna vinAnAM, sukA ane hatuM. A nAnA sarakhA upavananI jene pagathI khetI-terrace atyanta ' surucipUrNa racanA joIne farming kahe che, eTale ke parvatanA amAruM dila prasannatA anubhavI DhoLAvane gALe gALe kApIne nAnAM rahyuM hatuM. nAnAM khetaro banAvavAmAM Ave ane svAmI zrI kRSNaprema te upara dhAnya ugADavAmAM Ave tevAM SES ahiM rahetA svAmI kRSNa prema lakI khetarethI DhaMkAyelA hoya che. paNa koNa ema temanA viSe A lakhANa AgaLa cAlatAM pAchAM cIDanAM vana vAMcanArane kautuka thAya e svAbhAvika zarU thAya che. A cIDa jene aMgre. che. tethI temano ahiM gheDa paricaya jImAM "pAina TrI' kahe che tenuM nainItAla Apa Avazyaka lAge che. A svAmI tema ja AtmArA jIllAmAM puSkaLa kRSNa premanuM mULa nAma zrI "zanAlDa vAvetara hoya che. A jhADane AkAra nIksana" che. teo IglAMDa-laMDana nA - svAmI zrI kRSNapremajI jANe ke ilekaTrIka gleba mUkavA bAkI . vatanI che. Aje temanI ummara bAsaTha hoya evA kIsmasa TrI' je suMdara ane sehAmaNe varSanI che. temanA abhyAsakALa daramiyAna paheluM vizvayuddha phATI nIkaLyuM lAge che. sumaranI mAphaka temAM DALIo kuTelI hoya che. hatuM. ane teo era phorsa-havAI sainyamAM joDAyA hatA ane phrAnsamAM nIcethI ghera zarU thAya che ane trizaMka mAphaka UMce jatAM eka vimAnI TukaDImAM temaNe kAma karyuM hatuM. laDAI purI thayA e gherA kamatI thato thate eka prakAranI aNImAM paryAvasAna bAda teo kaeNbrIja AvyA. ahiM tattvajJAnanuM sAhitya vAMcatAM ' pAme. devadArane ghATa paNa A hoya che paNa tene parNavistAra vAMcatAM teo pautya tattvajJAnanA saMparkamAM AvyA. teo prakR' vadhAre ghaTTa hoya che. Ama panavanaulAnA raste cIDanAM vRkSo amane tithI cintanaparAyaNa hatA ane jIvananA prAraMbhakALathI temanAmAM cotaraphathI AvakArI rahyA hatAM ane pitAnI manaharatA vaDe saMsAra pratye virakita hatI. ane A arthazanya lAgatA saMsArathAkane haLave karI rahyA hatA. A saDaka sImenTa ke DAmaranI nahAtI pravAha pAchaLa rahelA koi arthane satyane-zodhavA temanuM citta eTale pAkI kahevAya chatAM kAcI hatI ane tethI rastAnI dhuLane mathI rahyuM hatuM. bhautika mahatvAkAMkSAonuM temane jarA paNa praleamane sAro lAbha maLatuM hatuM. sAMjanA sADAcAra piNA pAMca. bhana: nahotuM. bhAratIya dazanasAhityane paricaya vadhatAM teo lagabhaga thayA ane ame panavanaulA pahoMcyA. basamAMthI utaryA; bhAratIya saMskRti tarapha khUba AkarSAyA. 1921mAM lakhanau bAjue uMcANumAM AvelA DAkabaMgalAmAM sAmAna laI jaIne yunivarsiTInA e vakhatanA vAIsa-censelara De. cakravatI ane mUko; ane dhuLathI chavAyaluM moTuM pei, sarakhA thaIne ahithI temanAM patnI yazodAmAM IglAMDa gayelAM te vakhate te bannenA keDI raste deDha mAIla dUra Avela mIralA javA ame nIkaLyA. samAgamamAM teo AvyA, ane temanI sAthe ja nIkasananuM hindu hatI ? Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che mahelanI tA16-5-59 pra bu ddha jIvana * , , stAna AvavAnuM banyuM. lakhanau yunivarsiTImAM teo eka adhyApaka hatAM ane temane sAkSAtkAra thayo hato evI temanA viSe mAnyatA tarIke nimAyA. cakravartI kuTuMba sAthe temane paricaya cAlu pravarte che. AbherAmAM bhakatajanene. khUba AvajAva rahe te rahyo. bhAratamAM AvyA bAda zarUAtamAM teo buddhadharma tarapha hatA ane ekAnta ke zAnti jevuM kazuM maLatuM nahotuM. tethI - kheMcAyA. te dharmanA zAstranuM temaNe UMDuM adhyayana karyuM. tyAM keTalAMka varSa rahyA bAda temaNe mIrolAmAM maMdira ane nivAsa- te che temAMthI vizALa hiMdu dharmanA abhyAsa tarapha teo vaLyA. hiMdI sthAna baMdhAvyuM ane tyAM jaIne teo rahyA. A sthaLane viSNu saMskRta tema ja baMgALI bhASA paNa temaNe zikhI lIdhI. veda, "uttara vRndAvananA nAmathI oLakhe che. A sthaLa samudra sapATIthI vedAMta, purANa, bhAgavate tema ja taMtrazAstra tathA jaina darzana vagere Azare 7000 phITanI uMcAI upara AveluM che"""" viSayamAM temaNe sArI jANakArI prApta karI. Akhare vaidika dhama , 1946mAM yazodAbhAI nirvANa pAmyAM. yazodAmAine motIane temAM prarUpavAmAM Avela bhakitamArga upara temanuM citta rAjA" nAmanI eka putrI hatI, je kRSNapremathI dIkSita banIne sadAne mATe sthira thayuM. saMnyAsinI thaI hatI. te paNa thoDA samaya bAda avasAna pAmI. che . . . upara jaNAvela cakravatI kuTuMba atyanta dhArmika ane kRSNa premane eka aMgreja mitra hatA. temanuM nAma alekjhAnDara, koka , adhyAtmaparAyaNa hatuM. khAsa karIne zrImatI yazodAmA mAM Ajanma teo Ai. ema. eska ane sIvIla sarjana hatA. temaNe kRSNa UMDuM AdhyAtmika vaMLaNa hatuM. kahevAya te ema che ke temaNe prema pAse dIkSA laine saMnyAsa dhAraNa karyuM hatuM ane ''pahelI edhyAtma dIkSA pitAnA pati pAsethI lIdhI hatI. yuvAna kRSNa premanI sAthe rahetA hatA. garIba janatAnI teo khUba vaidyakIya. - nIkasanane yazadAbAi sAthe lagabhaga mA-dIkarA je saMbaMdha hate. sevA karatA hatA. teo dayA ane karUNunI mUrti samA hatA ane - 1927mAM lakhanau yunivarsiTInI vAisa censalarazIpathI pahADI loko mATe eka mahAna AzIrvAdarUpa hatA. teo paNa be DokaTara cakravatI mukata thayA ane tyAra bAda teo pitAne ghera varasa pahelAM avasAna pAmyA che. atyAre kRSNa prema pAse eka kAzI AvIne rahyA. nakasane paNa aMgreja yuvaka che, teNe kRSNaprema kare -lakhanau. yunivarsiTInI nokarI choDI pAse dIkSA lIdhI che ane tene dIdhI. ane banArasa hiMdu yuni 'mAdhavAziSa" nAma ApavAmAM AvyuM che varsiTImAM adhyApaka tarIke teo joDAyA. ane e rIte cakravatI kRSNa prema bhakitayega tara khUba kuTuMba sAthe temane sahavAsa DhaLelA che paNa sAthe sAthe teo - cAlu rahyo... ucca keTinA vidvAna ane philasupha " - banArasa AvyA bAda thoDA che. temaNe aMgrejImAM lakhelAM graMthe e samayamAM thaze dAmAe saMsArano tyAga 'ga opha bhagavad gItA, ga karyo; temaNe vRMdAvanamAM vaiSNava saMpra ekaTha upaniSada' 'sarca phera Traya che dAyanA koI saMnyAsI pAse sanyAsa- ane inIziyezana anyU yege...' dIkSA lIdhI, saMnyAsinI banyAM ane AntararASTrIya khyAti dharAve che.' AmorAmAM AvIne rahyA. teo teo hiMdI bahu sarasa ane saraLa paNa che baMgALI, hiMdI tathA aMgrejInA sArA bole che. " jANakAra hatA. nIkasana paNa e ja zrI kRSNapremane meLApa vairAgyabhAvathI prerita ane prabhAvita . kRSNapremano A saMkSipta pari hatA eTale sva. 5. madanamohana caya che. temane maLavuM, temanAM darzana mAlavIyAne temane rokavAne ghaNo karavA e ahiM AvavAne khAsa karI Agraha hovA chatAM mAtA pAchaLa uddeza hato. ' AzramamAM ame ne ! * bALaka deDI jAya tema teo paNa * pahoMcyA tyAre zrI kRSNaprema tathA yazavabhAI pAchaLa karI cheDIne svAmI zrI kRSNapremanuM Azrama temanA ziSya mAdhavAziSa bahAra karavAnuM ' ': ' AtmArA cAlI AvyA. ane gayA hatA. thoDI vAre teo AvyAM. , ' yazodAbhAI pAse dIkSA laine vaiSNava saMpradAyanA sAdhu banyA temaNe amane joyA ane mIThA zabdothI AvakAra Apyo. kRSNa prema che -. ane kaSNuprema vairAgI" nAma dhAraNa karyuM. tyAra bAda temaNe AdheDa ummaranA, zarIre pAtaLA ane uMcA che. AMkhe para cammA pahere ' vaiSNava saMpradAyanA eka sAdhu tarIkenA badhA niyame cakakasAIthI ' che. mAthuM khulluM rAkhe che. kRSNapremanI mukhAkRti upara nItAnta . pALavA mAMDayA. mAthe ceTalI rAkhavI zarU karI; kAna vIMdhAvyA; . sAdhutA taravare che. temane jotAM ja A eka vidvAna, cintake, . gaLAmAM tulasInI mALA paheravA lAgyA; vagara sIvelAM gerUA asAmAnya vyakita che ema lAgyA vinA na rahe. temanI vANI raMganAM kapaDAM paheratA thayA, mAdhukarI upara potAne nirvAha karavA saumya ane prasanna bhAvathI bharelI che. temanI sAthenA mAdhavAziSa '; ' lAgyA ane svayaMpAkI banyA. rAdhAkRSNanI AratIupAsanA eka namaNI AkRtinA yuvAna che ane emanI rItabhAtamAM saMyama'. ' . teo vidhividhAnapUrvaka Aja sudhI apUrva zraddhA ane bhakita ane svasthatA dekhAya che. bagIcAmAM AvelI khATa upara te banne - vaDe karatA rahyA che. ' - beThA; temanI sAme cetarA upara ame badhAM beThAM. amArI oLa. che ke, 1928mAM juna ke julAI mAsamAM gAMdhIjI Abhera gayelA khANa amAre ja karAvavAnI hatI. amArI vacce prAsaMgika vAta ' tyAre teo yazodAbhAIne ane sAthe sAthe svAmI kRSNapremane maLelA zarU thaI, paNa ahiM amane vadhAre vakhata rokAvuM paravaDe tema ? ane temanA viSe gAMdhIjInA mana upara UMDI chApa paDI hatI. nahetuM. surya astAcaLa samIpa jaI rahyo hate. aMdhArU thaI "tIrthasalIlamAM zrI dilIpakumAre paNa A banne viSe prazastIbharyo jAya te pahelAM panavanaulA amAre pahoMcI javuM ja joIe. tethI : ulekha karyo che. yaMdAmAI' parama siddhine pAmelAM saMnyAsinI ame thoDIvAramAM ubhA thayA. svAmIjIe AzramamAM amane pheravyA. . gItAmAM kapaDA mAM dorIna * F =kanagh Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabudhdha bAjue AvelI paththaranI ArasanI derI pAse laI gayA ane amane kahyu ke "A yoAdAmAnI samAdhi che. temanu ahiM khAra varSa pahelAM narmANa thayuM." te derImAM baMsI vagADatA zrI kRSNanI ubhI mUti hatI. A mUrti bhAre bhAvavAhI hatI. jotAM AMkhA cArka nahi evI te AkarSaka lAgatI hatI. sAdhAraNa rIte zrIkRSNanI mUrti goLamaTeALa avayavA ane phulelA gAlavALI- zrImAnanA dharamAM urelA rUSTapuSTa kizora jevI heAya che. A mUrtinA te uThAva ja jIddA prakAranA hatA, dhIraga MbhIra tenI mudrA hatI; namaNI pAtaLI zarIrayaSTi hatI; aMgaupAMgamAM vilakSaNu saumyatAnAM darzana thatAM hatAM. A mUti sab dhamAM svAmIjIe jaNAvyuM ke yoAdAmA vidyamAna hatAM te daramiyAna temanA mAMTe A smRti iTAlIthI khAsa taiyAra karAvIne maMgAvI hatI. pachI rAdhAkRSNanA maMdira taraph gayAM. maMdiranI sAme jarA dUra kharAbara vaccenA bhAgamAM eka nAnA sarakhA thAMbhalA upara garUDanI sundara cakacakita mUrti besADelI hatI, A mUrtipIttaLanI athavA paMcadhAtunI banAvelI hatI, pachI ame 'diranA garbhadvAra AgaLa jaine ubhA. garbhAgAramAM rAdhAkRSNanI ubhI paMcadhAtunI mUrti hatI ane tene vastrAbhUSaNa ane jAtajAtanA puSpothI zaNagAravAmAM AvI hatI. maMdiranI racanA ane zilpa bhAre saumya ane surUcipUrNa hatAM. garbhAgAranA eka khuNe bhagavAna buddhanI pIttaLanI eka bhavya smRti birAjamAna hatI, sAMje sADA sAta vAgye ahiM haMmezA Arati thAya che. svAmIjI kriyAkAMDanA aNIzu pAlananA utkaTa AgrahI che, sAMbhaLyu` hatu` ke svAmIjIne AratI utAratA jovA--te vakhatanu vAdya, sa'gIta, gAyana vagere sAMbhaLavuM' e bhAre AlhAdaka hAya che. paNa amArAthI tyAM sudhI rokAvAnuM zakaya nahatuM, eTale ame svAmI kRSNapremane namaskAra karIne temanAthI chuTA paDayA. A sthaLamAM ame ekAda kalAka gALyA ane svAmI kRSNapremanA Tuko sarakhA paricaya thayA. AthI amane jarUra AnaMda thayA paNa temanI sAthe vizeSa samaya gALavAnuM na khanyuM ekhAbatanA manamAM UMDe saMteASa rahI gaye1. ATalI lAMkhI sAdhanA bAda paNa kriyAkAMDa viSenA temane ATalA badhA Agraha mArA ta zIla mAnasane na samajAya tevA hatA. temanA vaiSNavI bhakitayoga paNa jaldI gaLe utare tevA nahatA. Ama chatAM A viSe ke temanI anya raheNIkaraNI viSe ATalA TuMkA paricaya uparathI kaze paNu abhiprAya ApavAnu Ucita lAgatu nathI. temaNe deza cheDayA che, vArasAgata dhama cheDayA, svataMtra tarka, cintana, manthana ane varSAMbharatI sAdhanA nA pariNAme ane sAthe sAthe satata jJAnayoga dvArA tee Aje A sthitine prApta thayA che. AvI viziSTa vyakti viSe karo paNa abhiprAya bAMdhatAM pahelAM temanA vizeSa paricaya hAvA Avazyaka che. jANe ke eka sundara svapna, evI cittanI dazA anubhavatAM ame tyAMthI pAchA pharyAM; khaDDAra khullI jagyAmAM AvyAM; ane AthamavAnI taiyArI karatA sUnA lAkhi ane ame joi rahyA. cIDanI saLIo upara ame sabhALapUrvaka sarakI rahyA hatA. jamaNI bAjue pava tanI kAra upara amuka lahe kApUrvaka ekasarakhA tAlamAM pITha upara meTA khAjA dhAraNa karIne cAlI rahelA kulIenI lAMbI katAra sadhyAthI prakAzita anelA nIla AkAzanI pazcAdbrUmAM eka sundara chAyAcitra nirmANa karatI hatI ane raNapradezamAM UMcANuvALA bhAganI kAra upara cAlI rahelA UMTonI vaNujhAranI yAda ApatI hatI. Ama cotaraphanA saundaryane jotAM, mANatAM, zutA karatAM ame lagabhaga adhArU' thai gayuM te arasAmAM panavanaulAnA DAkaLa'gale paheAMcI gayA. kRSNapakSanI catuthI hatI eTale rAtrInA aMdhArapaTa badhe chavAI gayA hatA. basanI saDaka nIcANamAM hatI. DAkabagalA nAnA sarakhA TekarAnI uparanA bhAgamAM hateA. cotarapha cIDa ane devadAranAM vRkSAnu gADha jaMgala hatuM . DAkakhagalAmAM sAthe lAveluM bhAtu ame khAdhuM; suvA mATe sarakhI vyavasthA karI. pachI bahAra AvIne bahu UMcI nahi evI kheDA ghATanI bAMdhelI dIvAlanI pALa upara ame beThA. ahiM atyAre jI vana tA 16-559 bhAre ekAnta ane badhuM kAMI sunakAra lAgatu hatu. AkAzamAM tArA camakatA hatA. vRkSarAjimAMthI pasAra thatA pavananA ma maMda mIThA mara dhvani vAtAvaraNamAM mAdhuryanA saMcAra karatA hatA. smRddhi" paNa kASTha rAnI jaMgalI pazu kema caDI na Ave ? kAraNa ke A e ja pradeza hatA ke jyAM jIma kAravATe manuSyalakSI cittAne vaSe pahelAM svage` paheAMcADayA hatA--AveA vicAra karyAda kadi cittane sparzI jatA hatA. paNa ahiM A gherI paryaMtamALamAM ane ghaTTa jaMgalamAM, jyAMthI mAchalA sudhI dRSTi jai zake evI ucAie beThAM beThAM je AnaMdarAmAMcA anubhava thatA hatA te ADe pelA bhavicAra kSaNa e kSaNuthI vadhAre TakatA nahi. thoDI vAra bAda DAkabaMgalAnI pAchaLanA bhAgamAM prakAza jevu lAgyuM ane mAluma paDayu ke thADA kRza thayela ane udaya samayanI lAlI ane phIkAzathI sarvathA mukta nahi banelA evA kRSNapakSanI caturthInA caMdramA pUrvAkAzamAM UMce AvI rahyo hatA ane zItaLa jyotane cotarapha phelAvI rahyo. dhora aMdhArU' madhura prakAzamAM rUpAnaramyuM ane caMdranI divya AbhA vaDe AsapAsanA aspaSTa pradezA spaSTa AkAra dhAraNa karavA lAgyA. A cAMdanImAM kalAkaka kheDA ane pachI thAkyApAkayA sui gayA. apUrNa paramAnada kavivarane preraka pratyuttara (zrI. dhIrendra kRSNadeva varmAe, citrakaLAnA vadhAre abhyAsa mATe vilAyata jatI vakhate zrI. ravIndranAtha ThAkura pAse patra dvArA AzIrvAMda mAgelA ane temane kathIra taraphthI je javAba maLelA te mULa aMgALI patranA anuvAda zrI. ramaNIka medhANIe mu'khathI pragaTa thatA janasa deza para mAkalela ane tenA 2-5-19nA aMkamAM pragaTa thayela-dezAbhImAnanI dAjhathI bharapura ane hRdayaspazI vANI vahAvatA te patra nIce sAbhAra pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI. kalyANIyejI, tArA patra maLatAM AnaMda thayo. paNa tu ziSyavRtti meLavI vilAyata jAya che jANI jarA ce khuzI na upajI. jo vijJAna zIkhavA jatA hAta te vAMdhA nahatA, paNa citrakaLA? zu' e ja sAbita karavA jaiza ke A hatabhAgI dezamAM kAi paNa viSayamAM, potAnAmAM potIkI zakita udbhavatI ja nathI; paradezanI dvArakAnI chApa laIne pachI ja ApaNe kAi vastunI jema bajAramAM vecAvA jaizuM? jJAna-zikSaNamAM namratAnI jarUra che. paraMtu sarjanazakitanI pratibhA mAthuM jhUkAvavAmAM AtmAnuM apamAna anubhave che. tethI enI zakitanA hrAsa thAya che...ajantAnA kalAkArA mATe e vAtane gava huM sadAya karIza ke tee saMpUrNa paNe ApaNA ja rahyA che. sAutha kensi MgTananI lAMchanAe lAMti thayA nathI. paNa tu kAika pralAbhane kAika mehe A a-gauravanI chApa svIkAravA, levA jaIza te| chatahAsa sadAne mATe ema vadate raheze ke tArI khyAti briTiza sAmrAjyanI khyAtinI e ja che. A rIte tuM tArI potAnI pratibhAnA bhAge a pAmIza, paraMtu tArI janmabhUmine ataramAM ne aMtarathI pUrIpUrI 'cita karIza e vAta na bhUlIza. ApaNI ephisamAM paropajIvIonAM TALAM che, ApaNA vizvavidyAlaye mAM paradezI viSayenA vidyArthI e ghaNA che, paraMtu bhAratamAM bhAratIya rAjyamAM kayAM ye ekAduM sthaLa paNa evuM nahi rahe ke jyAM vINApANinI vINAnA ochAmAM oche ekAda tAra te ahIMnI khANunA asala sAnAnA ja kheMcAyelA hAya ? badhe ja zu vilAyatI aDhAra kereTa ja calAvavA paDaze? durbhAgI dezanA majUro dUra parAyAne bAraNe dhAna mATe jAya che, paraMtu e deza te enAM karatAM ye vadhu durbhAgI che ke jyAM vidyAnA paNa videzI zrImatAne salAma karatA UbhA rahIne kahe che ke, tamArA hAthanuM tilaka jo kapALe haze te ja amArA ya thaze. sAutha kensiMgTananI chApa dezanA AzIrvAdane nakAmA karaze. manemana A jAvA chatAM tArA videzapravAsa mATe huM kaI rIte zubhAkAMkSI prasannatA pragaTa karI zakuM ? vIndranAtha ThAkura Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roja : . I. 4 TI. koI paNa tA. 16-5-59 prabuddha cha vana ro parama vyApakatA ane parama zuddhinuM sahacAritva kema siddha thAya ? - '[ajamera sarvodaya saMmelanamAM vinobAjIe karelA antima pravacanamAMthI saMkalita karIne uparanA muddA viSe nIce Apela ' vivaraNa taiyAra karavAmAM AvyuM che. taMtrI.]. " gaMgottarImAM gaMgA bahu ja nimaLa ane parizuddha hoya che. mAnuM chuM ke duniyAne vedAnta ja bacAvI zake che. paNa A , te jema jema AgaLa vadhe che tema tema tene pravAha joradAra vyApaka artha vicAravAne badale medAnta eTale upaniSad vaMgere, ' banato jAya che, ane paTa pahoLo thato jAya che, ane sAgara e artha je dhaTAvIzuM te tarata ja ekadezIyapaNu AvI jaze. : ' sAthenA saMgama sthaLe te ene vistAra khuba ja vadhI jAya che; ' ane pele saMkucitatA ane zuddhine virodha ubho thavAnI zarUAta . paNa jema jema vistAra vadhatA jAya che tema tema enI svacchatA thaI jaze. vizALa arcayukata vedAntanI kaM5nAmAM ApaNe koI .. ane nirmaLatA ghaTatI jAya che. A ja anubhava duniyAmAM eka vyakita yA purUSa sAthe baMdhAI jatA nathI, jema ke khristI che ghaNI vakhata thato hoya che. jyAM saMkhyA vadhI tyAM guNane kaMI dharma izunA vyakitatva sAthe baMdhAI gayo che. . : ke hAsa ja thAya che, ane jyAM guNa para jora devAya che tyAM saMkhyA AthI kaMIka ochI mAtrAmAM paNa islAmanI viMcArasaraNI ghaTe che. saMkhyA ochI hoya che tyAM guNa vadhu hoya che evo mahaMmadanA vyaktitva sAthe joDAI gayelI dekhAya che. mahaMmade ema anubhava thAya che. mane ghaNIvAra Ane vicAra Ave che ke A kahyuM ke huM alAhane rasUla mAtra chuM, sevaka mAtra chuM.' paNa '' be vacce zuM virodha haze? guNa vadhe tyAM saMkhyA ghaTavI ja ' Aje te " mahaMmada ja rasUla che " e arthe karAya che. A joIe ? AnA upara huM ghaNuM ciMtana karUM chuM. ane badhA khoTuM che. ulaTuM, vAta aithI ulaTI che. allAhe maMhamadane kahyuM 6 ciMtanano mULa AdhAra parama Adarza paramezvara che. enA tarapha che ke meM keTalAka rasale duniyAmAM mokalyA che, emAMnA keTalAMka : najara mAMDuM chuM tyAre samajAya che ke e parama zuddha che; ane evA che ke jenAM nAma paNa tuM nathI jANatA." islAmamAM kahe e paNuM dekhAya che ke e parama vyApaka che. Ama parama zuddhi vAyuM che ke "huM kaI rasula rasUla vacce bheda nathI karatA. Ane . che ane vyApakatA vacce virodha nathI dekhAte. Ama parama zuddhi 'artha atyanta vyApaka che, chatAM e rasulapaNuM mAtra mahemada ane vyApakatA paramezvaramAM eka sAthe dekhAya che. AkAza sAme sAthe ja joDAyeluM rahyuM. eTale emAM ekAMgitA AvI gaI. najara karIe chIe to emAM paNa e ja jovA maLe che ke enI 'bApatA sAthe enI nimaLatA kaMI ghaTatI nathI. e parama nirmaLa vedamAM kahyuM che ke zu sata, vijJAH vahupA vanti !; sata : ane parama vyApaka che, jyAre gaMgAnI hAlata kaMIka judI ja che eka ja che paNa vipra eTale ke jJAnI judI judI upAsanA ane ApaNI hAlata kaMika gaMgA jevI che. ApaNe paramezvaranI kare che. paraMtu tame jo ema kaho ke kU duSa vanti pratibhA nathI banI zakatA tenuM zuM kAraNa che ? pelAnI sAthe tyAM tame ekAMgI banI jAo che. satya eka ja che paNa mUkhae : ' jIvanano ane anubhavano meLa nathI maLato tenuM zuM kAraNa haze juduM juduM kahe che ema jyAM kaheze tyAM eno artha e thaze te e viSe huM khUba vicAruM chuM.. ke ekatA bahuvidhatAne samAvI zakatI nathI, ekatA-bahuvidhatAne huM mAnuM chuM ke jyAM prayatna ekAMgI hoya che, tyAM guNa sAMkhI zakatI nathI. AvI ektA ekAMgI kahevAya. vedAnta A ja . ane saMkhyAne virodha AvIne ubhA rahe che. isA masIhane kahe che ke satya eka ja che ane jJAnI leke enI jude jude uttama ziSya hatA. temaNe eziyA ane yuropamAM navavicAra svarUpe pUjA kare che. Ama thatAMnI sAthe ja vicAra vyApaka banI', jAya che. ane ema chatAM vicAranI zuddhi jaLavAI rahe che. e phelAvavAno prayatna karyo. vicAra khUba sundara hatuM. duzmana para Ama thatAM guNasaMkhyA vALA pele. virodha ahiMsara bIlakula . ' prema karavAnI vAta hatI, saunI pAse je kAMi hoya te vaheMcIne khAvAnI vAta hatI, ane eka ja paramezvarane mAnavAnI vAta hatI. najare paDato nathI. najare . . . vinebAjI emAM eka paNa evI vAta nahotI ke jemAM vicAra para ALa pUraka naMdha: uparanA pravacanamAM raju karavAmAM Avelo AvI zake. AvI eka sarvAMgasundara dRSTi laIne e nIkaLyA mukhya vicAra jaina dharmane paNa lAgu pADI zakAya tema che. jaina paNa emAM eka evI vastu ghusI gaI ke jene kAraNe e vicAra dhame be mukhya vicAra ApyAH vicAramAM samabhAva sUcavata : sAro hovA chatAM ekadezIya banI gayA ane pariNAme jyAre anekAntavAda ane AcAramAM samabhAva sUcava ahiMsAvAda. vaLI che vadhyuM tyAre ene guNa chUTa gayA. evo kaye ekAMgI , vyakita ane samAja vacce mana, vANI ane karmanI saMvAditA vicAra. emAM bhaLe ho ?. e vicAra te e ke, IsA masIha sarajAya te mATe ahiMsA, satya, asteya, brahAcarya ane apari-izvarane putra che. Ane badale je emaNe ema kahyuM hatuM ke graha e prakAranA pAMca vratanuM mana, vANuM ane karma dvArA. zakaya * ApaNe sau IzvaranA putra chIe ane e putromAM Izu eka teTaluM pAlana karavAne mArga paNa jainadharmo prarUpe.. paNa AnI ujajavaLa putraratna che, te AvuM na thAta; paNa emaNe te ema sAthe bhagavAna mahAvIranI sarvajJatAnI mAnyatAM sAMkaLavAmAM AvI. ' kahevA mAMDyuM ke Izu e ja eka paramezvarane putra che. Ane pariNAma e AvyuM ke bhagavAna mahAvIra sarvajJa hoyane teo laine e vicAra ekadezIya banI gaye. pariNAme saMkhyA to vadhI je kahe athavA te tenA nAme je kahevAya te sAcuM ane anya paNa enA vadhavA sAthe guNa ghaTato gayo. dharmaprarUpa asarvajJa eTale ke apajha hAine teo kahe athavA AvI ja rIte vedAnta viSe ApaNe vicAra karIe. vedAnta temanA nAme je kahevAya te kheTuM athavA te mAnya kahevAyogya eTale zuM? vedAnta eTale vedane anta; eTale ke sAMpradAyikatAne nahi, Ama tatva upara bhAra mUkavAne badale vyakita upara bhAra : - anta. vedane anta eTale zene anta ? tamAma conventional- mUkAte cAle ane pariNAme mULa vicAra :-vyApaka thato rahyo, rUDhigata-dharmane anta. tamAma conventional-Dhigata-dharmonA anuyAyIonI saMkhyAmAM vRddhi thatI rahI, paNa temAM ekAMgitA, pratinidhi vedane gaNIne kahyuM vedAnta. vedAnta eTale bAibala- saMkucitatA, azuddhine praveza zarU thayuM. tatva upara ane tenA anta, vedAnta eTale kurAna-anta, vedAnta eTale pUroNa-anta. amala upara bhAra mukAte rahyo hota te parama vyApakatA sAthe Ama e eka atyanta vyApaka vastu banI jAya cheane huM parama zudhi paNa jaLavAI rahI hatI . paramAnaMda hide .. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 tra yuddha 'jIva na - sahakArI vidyAmaMdira ane sadiya bALameLA ne sahakArI vidyAmaMdira taraphathI tA. 16-2-59 nA rAja sarvedayanA ' bALameLA' e nAmanI eka nATikA biralA mAtuzrI sabhAgAramAM raju karavAmAM AvI hatI. A nATikAnI racanA tathA AyAjana sahakArI vidyAmaMdiranA AcAya zrI jamubhAi dANI taraphathI karavAmAM Avela hatA. 1956nI sAlamAM A ja sasthA taraphathI 'vizva kAnu, " e nAmanu eka rUpaka raju karavAmAM AvyuM hatuM ane tenI pramuddha jIvanamAM noMdha levAmAM AvI hatI. mubaimAM aneka hAiskUlA che, tevI ja hAiskUla jo A sahakArI vidyAmaMdira hAta te| ane muMbaimAM aneka zikSaNu saMsthA taraphathI bhAtabhAtanA manoraMjaka kAyakramo raju karavAmAM Ave che tevA ja mA bALameLAnA kArya krama hota to tenI krAi vizeSa noMdha levApaNu 'hAMta ja niha. paNa sahakArI vidyAmaMdiranI e vizeSatA che, je kAraNe te tarapha ApaNuM sahaja dhyAna khecAya che. eka teA A sahakArI vidyAma dirano janma onarazIpa'nA dhAraNa upara UbhA karavAmAM Avela sahakAra nivAsamAMthI e makAna ubhu karanAra meDela kAApareTIva hAusIMga, sAsAyaTIe nAmanu vArSika bhADu rU. 1 thI khAla dhAraNathI mAMDIne sAta dhoraNa sudhInI nizALa zarU karavAnA hetuthI bhAMyataLIyAnA 10 oraDAo pahelethI ja judA kADhI Apa . vAmAMthI thayA che. AvI rIte enarazIpanA makAnamAMthI eka zALAnA udbhava thayAnA dAkhalA bhAgye ja anyatra sAMbhaLavA maLe tema che bIjI vizeSatA e che ka A zALAne--prAraMbhathI zikSaNa e ja jANe ke jemanI janmajAta niSThA che. evA zrI jamubhAi dANI AcAya tarIke prApta thayA che. zrI jagubhAI dANI mAtra zALAnA AcAya nathI, eTale ke temanA mAthe zALAnI mAtra zaikSaNika tathA vahIvaTI javAbadArI nathI, paNa tenA vikAsane lagatI badhI javAbadArIneA bhAra paNa temaNe. te svecchAe mAthA upara vaheArI lIdhe che. Ama eka zALAnI sarvAM gINa javAbadArInu vahana karatA ane te pAchaLa, nakakI karyAM mujabanu peAtAne mAsika vetana maLe te sivAya ane te paNa ati maryAdita AkAranuM ajo kazA svArtha na heAya evA sAdhucarita AcAya nI joDI Aje muMbaimAM sAMpaDavI lagabhaga azakaya che. # sahakArI nivAsamAM A zALAnI 1951mAM zarUAta karavAmAM AvI; tenA saMcAlana mATe sahakArI keLavaNI maMDaLa'nI sthApanA karavAmAM AvI, ane temAM bALamadira prAthamika ane sAta dhAraNa sudhInA mAdhyamika vagergo zarU karavAmAM AvyA. varSe varSe eka vadhArIne esa. esa. sI. sudhI paheAMcavAnu dhyeya karavAmAM Avyu. vidyArthIonI sakhyA vadhatI cAlI; navA dhAraNA mATenA vidyAthI onI sagavaDa karavAnu` sahakAra nivAsamAM azakaya banyuM. 1957mAM tAradevanA rastA upara saMsthA mATe navu' makAna bAMdhavAmAM AvyuM. have A vidyAmaMdira esa. esa. sI. sudhInI saMpUNa hAiskUlanA lakSyane pahoMcI cUkyu che. 41 vidyAthI othI sahakArI vidyAma'diranI zarUAta karavAmAM AvelI. Aje ane vibhAgamAM thaIne 450 vidyArthIe bhaNI rahyA che. zikSaNapradAnamAM sahazikSaNanI paddhati svIkAravAmAM AvI che. zrI, jammulA tema ja sauMsthAnA kALa kartAoe navA makAna ane sAdhana sAmagrI aMge Aja sudhImAM rU. 42000 ekaThA karyAM che, hajI caDhelAM khIle ApavA mATe ane navA makAnanA bAkI rahelA bhAga pUrA karavA mATe khIjA rU. 6000 nI sahakArI keLavaNI maMDaLane jarUra che. sahakArI vidyAmaMdiranA paricaya mATe ATalI vigate jANuvI jarUrI che. valI baraNa yu tA. 16-5-pa9 ane sarvodayanA bALameLA' jenA upara ullekha karavAmAM Avyo che tenu AyeAjana vinAbAjInI padayAtrA ane sAmadAna mAraphata maLelA gAmaDAnA navanirmANanI kalpanA vaDe prerita banyuM hatu. zrI jamubhAI dANI thIosAphikala seAsAyaTInA varSAM junA eka agragaNya sabhya tathA kAya karyAM che. Ama chatAM thIosAkrikala sAsAyaTInI sAMpradAyikatAthI teo mukata che. navA vicArapravAhe temane sadA sparzItA rahyA che ane temanuM cintana sadA gatizIla- parivata nazIla-rahyu che. 'sarveyanA bALameLA'mAM temanA satata vikAsazIla mAnasanuM subhaga darzana thatuM hatuM. A nATikAmAM raju thatI prasaMgakathA sAdI ane saraLa che. gujarAtanA gAmaDe gAmaDe vineAkhAjInAM punita pagalAM paDe che ane nizcetanamAM prANa pragaTe che, nirUtsAhImAM utsAhanA jharA phUTe che. dIna daridra banelA . grAmavAsIo ja nahi paNa jaDacetana sau nava praphullita bane che. zrama, snehane svANunI ajaba alaukika daivI dhUna sa`mAM e pragaTAvI jAya che. sau bhAratanuM navasa"na karavA maMDI jAya che. ane sarvodaya rAjayanuM peluM, nAnu gAmaDu tyArathI 'sahakAra grAma' racavAnI prANapratiSTA mAMDe che; vineAkhAjI e gAmane pAdare AvyAne ane peAtAnA sa Mdeza ApyAne varasa vItyuM. che tyAM vinebAjInI bhAvanAne mUrti'manta karI detuM, 'sahakAra grAma' nirmANa thai cUkayu` che. gAmanuM taLAva ane rastA, zALAnI jhuMpaDI ane vADImAMnu bAlamaMdira, nirakSaratAnivAraNa ane sAMskRtika samAra Mbho--samAM Aje sahakAra grAmanuM navanirmANa kA pratibiMbita thai rahyuM che ane tethI ja bhAratanA prathama sarvodaya bALameLA' ene AMgaNe bharavAnu nakkI karavAmAM AvyuM che. tyAM nathI bhASAne bheda ke nathI jAti, raMga, rUpa, bhaNatara, dharmAM ke dezanA bheda. AvatI kAlanuM bhArata jemanA hAthamAM AvavAnu che. te sau bhAratI pratinidhie ahiM ekaThA thavAnA che. '', ' AAma jaNAvIne bALameLAnI dhadhAkAra taiyArIo cAle che. tyAra bAda paDadA pAchaLa chAyAnirmANa dvArA vineAbAjIne tenA padayAtrikA sAthe raju karavAmAM Ave che .ane teo sAthe maLIne "OM tatsat zrI nArAyaNa tU, purUSAttama gurU tU" e mujabanI prAthanA karatA najare paDe che, tyAra bAda pradeza pradezanA ane bhAratanA paDozI dezeAnAM bALakA paNa ekaThAM thAya che ane temanI samakSa sarvIya khALameLAnA ra'jana adhikArI zrI mAna dadAsajI nIce mujaanA sAMskRtika kAryakrama raju kare cheH bALapa khADAnu nRtya, khetaramAM thatI vAvaNInuM samUhagIta, laNaNInuM samUha gAyana, bhajanamaMDaLInuM samUha bhajana, bALakAnuDAnuM gota, Dhela-mAranuM nana vagere, pachI sarvodaya pAtranI yeAjanA ekaThA thayelA bALakA samakSa rajI karavAmAM Ave che ane sau bALako sadiya pAtramAM kAMi ne kAMi nANu nAMkhe che. chevaTe sarvAdayanu` saMdhaMgIta 'eka 'ame sau eka' badhAM bALakA samUhamAM bhaLIne gAya che ane e rIte A nATikA pUrI thAya che. A nATikAmAM 180 jeTalA vidyAthI oe bhAga lIdhe hatA ane tenuM samagra nirUpaNa eTaluM badhuM bhavya ane rAyaka hatu` ke e e' 'kalAka jANe ke kalpanAnA pradezamAM uDDayana cAlI rahyuM hoya. evI Ana MdamugdhatA e prasa Mge hAjara rahenAra sau kAi bhA bahene anubhavI rahyA hatAM. AvI bhAvanA preraka vastu rajI karavA mATe saMhakArI vidyAmaMdiranA AcAya zrI jamubhAI paramAnaMda dANIne aneka dhanyavAda dhaTe che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-59 prabhujI zna e samayeAcita samA gayA phebruArI mAsa daramiyAna e maiMdhavAlAyaka samarpaNa dhaTanAo banI gai. A samapaNAnI tela e divasenA pramuddha jIvanamAM pragaTa thavI joitI hatI paNa e divaseAmAM khIjI-samayanI dRSTie athavA anya kAraNAne aMge vadhAre-mahatvanI AMkhatA pragaTa karavA ArDe A banne nAMdhe pragaTa thaI zakI nahatI. Aje paNa e ghaTanAnu` mahatva eTalu ja che ema samajIne e banne ghaTanAnI vigato nIce ApavAmAM Ave cheH(1) yatizrI hemaMca drajIe vAdarAnA prAcyavidyAmaMdirane karelu': jJAnabha'DAra-samarpaNa gata phebruArI mAsanI 20mI tArIkhe vaDodarA khAte tyAMnA lokAgacchanI pArTa khIrAjatA vidvAna yatizrI hemacaMdrajIe mahArAjA sayAjIrAva yunivarsi`TI hastaka cAlatA prAcyavidyAma dira'ne bheTa Apela Azare 6000 prAcIna hastapratAnA saMgrahanA yAjavAmAM Avela pradarzananA yunivarsiTInA upakulapati DaoN. jyotIndra mahetAMnA hAthe uddhATanavidhi karavAmAM Avyo hatA. ane A aMge eka bhavya samAra'ba yeAjavAmAM AvyA hatA. e prasaMge prAcyavidyAmaMdiranA niyAmaka zrI. bhAgIlAla sAMDesarAe eka mahatvapUrNa pravacana karyu hatu. ane temAM jaina sAdhuonI jJAnArjana mATenI upAsanA ane jJAnabhaDArAnA saMrakSaNa--savana mATenI satata jAgarUkatAnA pariNAme 'gujarAtamAM hastapratAnI samRddhi asAdhAraNa che" evA vizvavikhyAta bhASAMzAstrI DaoN. Ar ela. Tana`ranA abhiprAya TAMkayA hatA ane jainAnI sAhityasAdhanAnAM vividha udAharaNA ApI, gujarAtamAM navamI saphrInA gAra bhathI zarU thayelI jJAnasAdhanAnI prAcIna praNAli Aje paNa cAlu che ema kahyuM hatuM. ane AgaLa vadhatAM temaNe jaNAvyu hatu ke "yugapalaTAne lakSamAM rAkhIne e praNAlInI punaH sthApanA yatizrI hemacaMdrajIe Aje karI. che ane sArvajanika bhAve sAva janika saMsthAne emane amUlya saMgraha ApIne e para parAne jIvaMta banAvI che.'" yatizrI hemacaMdrajI viSe kheAlatAM DaoN. sAMDesarAe jaNAvyuM hatuM ke "teozrI sAcA arthamAM dhama gurU che, yati che. je sayata hoya, je yutanA kare, jene jaina dhArmika AcAranI paribhASAmAM jayaNA kahevAmAM Ave che te je seve te yati kahevAya. A prakArane jJAnabhaMDAra, sAMpradAyika mAnyatAonI virUghdha thaI, aneka pralobhanA ane muzkelIonA sAmanA karI, yunivasi TI jevI saMsthAne bheTa karatAM yatizrIe je cittanI svasthatA rAkhI, sthira vivekabuddhine vaza vatI karelA niyate amalI banAvyo haro temAM temanuM yatipaNuM, emanI vizALa sahRdayatA ane zreya mATenI emanI praNAlikA-bha MjakatA vagerenAM darzana thAya che," prastuta prAcyavidyAmaMdira pAse 14000 hastapratAne saMgraha hatA; temAM A lagabhaga 6000 hastaprataneA bhaMDAra umerAvAthI ghaNA upayAgI vadhAro thayA che. A uparAMta khIjI 1000 hastaprate aMtazrI taraphathI maLavAnI che. evI yatizrI taraphathI prastuta pradarzananA udghATana prasaMge jAherAta karavAmAM AvI hatI. A rIte samarpita thayelA jJAnabhaMDAranuM '* zrIpUjya jainAcArya lAMkAgacchAdhipati zrI nyAyacaMdrasUrijI tathA pUjya mahArAja zrI svarUpacaMdrajI smAraka jJAna bhaMDAra e mujabanu nAma rAkhavAmAM AvyuM che, ane e rIte yatizrI hemacaMdrajInA gurUnu nAma A jJAnabhaMDAra sAthe joDavAmAM AvyuM che. 09 upara jaNAvela prasa Mge khelatAM yatizrI hemaca'drajIe jaNAvyuM hatuM. ke A vizALa " jJAnabhaMDArane upayoga kare evA adhikArI vArasanI zodha mATe mArU mana hamezA vijraLa rahevuM. jJAnabhaMDA ramAM bharAI rahelA jJAnane huM mukata karavA jhaMkhatA hatA. kAne Apu ene mATe meM kaiAziSA zarU karI; evAmAM daivayoge DaoN. sAMDesarA sAthenuM milana ceojAyu. A saMgraha enA mULa sthAnamAM ja rahe emAM ja aucitya che ema mane lAgyuM. prAcyavidyAma Mdira e mATe adhikArI sasthA che ema mArA antare sAkSI. pUrI. pariNAme Ajane prasaMga upasthita thayA. A utsava mArA nathI, A utsava tA jJAnabhaMDArane che, jJAnano che. mArA mAnasika samAdhAna mATe mAtra nimittarUpa banI, meM A jJAnabhaMDAra adhikArI saMsthAne ApyA che, ene yayAya upayoga thate rahe eTale A prasaMganI kRtA'tA sidhdha thai kahevAya, "pUrvAcAryAMnAM sAdhane Aje paNa vipula pramANamAM che; evAM sAdhatA te ghaNAM ya che, paNa sAdhanA kayAM che ?" 'sAdhana nathI ke sAdhanA. nathI ? " evA prazna vicArakA samakSa mUkIne patizrIe peAtAnuM vakatavya pUrU karyuM". samArabha prasa Mge . A graMthabha DAranA Ache paricaya ApatI eka pustikA pragaTa karavAmAM AvI che. te uparathI jANI zakAya che ke A bhaMDAranA badhA graMthA kAgaLa upara lakhAyalA che. ane samayanI dRSTie e vikramanI 15mI saddIthI vIzamI sadIne sparze che. A saMgrahamAMnI prAcInamAM prAcIna hastaprata vi.sa. 1443mAM lakhAyalI kalpasUtra ane kAlikAcAya nI kathAnI che. A pustikAnA prAraMbhamAM jaina bhaDArAmAMthI maLI AvatI sAmagrInA abhyAsanI jarUra tarapha aMgulInirdeza tema ja yatizrI hemacaMdrajIe aNu karela hastapratAnAM vividha viSayAnA nAmanirdeza nIce mujaba karavAmAM AvyA che: "prAcIna bhAratIya saMskRtinA vikAsamAM bhAratanA pratyeka saMpradAyanA phALA che. prAcIna zramaNusa MskRtinA e mukhya jANItA vibhAga-jaina ane baudha-emane hissA emAM viziSTa mahatvanA che, vaidika athavA hiMdu, jaina tema baudhdha saMpradAyAe ekameka upara khUchyuM 'asara pADI che; A tema ja khIjA aneka nAnA moTA saMpradAyanA AcAryAM ke paDatA phakata potAnA ja dhamanA sAhityanuM nahi, paNa bhAratanA pratyeka mukhya sa'pradAyanA sAhityanuM jhINavaTathI adhyayana karatA, A rIte jaina ke baudhdha graMthabha DArAmAMthI puSkaLa 'jainetara ke baudhdhetara' granthenI amUlya hastaprato maLI AvI che, vaLa prAcIna gujaradeza-hAlanA gujarAta, saurASTra, kaccha ane rAjasthAnane moTA bhAga-jene ApaNe mA guja radezanA nAmathI. oLakhAvIe-tenI sAMskRtika ekatA hatI; ane e saMskRtinA abhyAsa mATe, khAsa karIne i. sa. 1000 thI Aja sudhInA itihAsa mATe bhAratIya saMskRtinA pratyeka abhyAsIe jaina bhaM'DAremAMthI maLatI pracUra granthasAmagrInA abhyAsa karavA anivAya che. "e rIte cha hajArathI paNa vadhu hastapratonA A sagraha khUba mUlyavAna che. emAM sa'skRta, prAkRta, gujarAtI, vraja-hindI tema ja marAThI granthA paNa che. AmAM jaina tema ja. brAhmaNu granthA paNa che. jaina Agama-sAhitya, AcArAdi granthA ane prakaraNa granthA uparAMta jaina temaja jainetara caritra, kAvyeA, kathA, nATakA, subhASitA, jyAtiSa, Ayuveda, vyAkaraNa, nyAyavaizeSika AdinA granthA, stAtro, staio, ma`trazAstranA granthA, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pra buddha jIvana tA. 16-5-59 purANomAMnA saMgrahamanthA, gItA,piMgaLagrantha, kAmazAstranA grantha, tema canTeriyA ane jatAM AvatAM vacce amadAvAda-ema temanuM tema ja gujarAtI jaina ane jainetara rAsa,copAI, savaiyA, sajajhAya, ' paribhramaNa cAlu ja che. ane mAthA uparanAM kAryo ane javAba'kAga, stavano, prabhAtiyAM, bAramAsA, batrIzIo, padyAtmaka tema ja dArIone pahoMcI vaLavA pAchaLa, temane adamya utsAha ane gadyAtmaka kathAo, caritro, kAvya, nATake. aitihAsika kALyA, avirata parizrama kAyama che. Ama chatAM paNa Azrama ane hariyAlI, hamacaDI, ghUgharI jevA kAvyaprakAro, vaNuMka gaLye, tAjetaramAM zarU karela gAmavidyApIThanA bhAvInI cintA temanA vijJaptipatro, junA paMcAMganA namUnA, saMgItanI rAgamALA, mATe temaja temanA saMbaMdhIo mATe vyagratAne viSaya bane te [: ', sAmudrika zAstranA grantha, bolapatro, daMDake, AlApa vagere che." svAbhAvika che. ' AvAM anupama jJAnabhaMDAra vidyajajanasulabha bane e hetuthI tAjetaramAM gayA : jAnyuArI mAsa daramiyAna vinobAjI potAnA ga7nA upAzrayanA kedakhAnAmAMthI tene bahAra kADhIne gujarAta choDIne rAjasthAnamAM praveza karI cUkayA hatA ane St. : vaDodarAnA prAyavidyAmaMdira jevI jAhera sArasvata saMsthAne bIna cinheriyA najIkanA pradezamAM AvI rahyA hatA. vinobAjIne samIpa saratI arpaNa karavA badala yatizrI hemacaMdrajIne mAtra jaina samAjanA AvI rahelA jANIne munijInA dilamAM vicAra Avyo ke "anAja nahi paNa vizALa gujara samAjanA aneka abhinandana ghaTe che. yAse eka suramya ane upayukata sthAnanuM ahiM nirmANa thaI yAse che, . (2) sarvodaya sAdhanA Azrama (canTeriyA)nuM munizrI cUkyuM che te tene upayoga vinobAjInI sarvodaya pravRttine vadhAre 'jinavijayajIe vinobAjIne kareluM samarpaNa vega ApavA pAchaLa karavAmAM Ave ane te pravRttinuM A saMsthAne - AvA ja eka bIjA samarpaNukAyanI noMdha letAM savizeSa kendra banAvavAmAM Ave te kevuM sAruM?" A vicAra nirNayamAM - AnaMda thAya che. savizeSa eTalA mATe ke saMparka sAthe mAre pariNamyo ane tene amalI rUpa ApavAno prayatna zarU thayo. - saMbaMdha AmIyatAne che. eka purAtatvasaMzodhaka tarIke muni, rAjasthAnanA pramukha bhUdAnakAryakartA zrI gokulabhAI bhaTTa ane A sarva sevA saMdhanA maMtrI zrI sidhdharAja DhaDhDhA sAthe temaNe vATAghATa jinavijyajInuM nAma muMbai gujarAta bAju bahu jANItuM che.' ja karI; vinebAjInA padayAtrAnA niyata bhAgamAM thoDo pheraphAra karavAmAM teo mULa cittoDa bAjunA che. mevADa temanI - janmabhUmi che. . . pAchaLathI jana hai. mU. saMpradAyanA teo dIkSita sAdhu banyA ' Avyo ane canTeriyA thaIne teo AgaLa jAya ema nakakI karavAmAM AvyuM ane gayA phebruArI mAsanI 9mI tArIkhe vinepaNuM temane vidyAvyAsaMga ane sAhitya upAsanA temane bIjI bAjI cariyA padhAryA. A prasaMge munizrI jinavijayajIe 'dizAe kheMcI gaI. purAtatva saMzodhananA ane temAM paNa madhya pitAne Azrama ane tenI badhI mIlakata vinobAjInA caraNomAM - kAlIna gujarAtanA itihAsanA kSetramAM temanI samakakSAnA vidvAna arpaNa karatAM jaNAvyuM ke "ApanA AhvAna upara dezamAM tathA Aje bahu ja virala jovAmAM Ave che. muMbaI jevA moTA amArA prAntamAM paNa, grAmasvarAjyanI sthApanA mATe keTalAye yuvakazaheramAM rahIne kevaLa sAhityaupAsanA pAchaLa jIvana vyatIta karatevAmAM teo eka prakArane asaMtoSa anubhavavA lAgyA ane yuvatIe kartavyaniSThApUrvaka saMlagna thayA che, to mArI IcchA che ke, AvAM niHsvArtha, kartavyaniSTa, grAmasvarAjyanA svapnane sAkAra rUpa amaparAyaNuM jIvana sulabha bane ane grAmavAsI janatAnI sIdhI devAvALAM bhAi bahene A Azramane pitAnuM kAryakSetra banAve, gAmasevA karavAno suyoga prApta thAya evA hetuthI 1950nI sAlamAM DAMnI sarvAgINa unnati karavAnI dRSTithI grAmavidyApIThanI vividha citoDa najIkamAM Avela canTeriyA nAmanA gAmamAM temaNe 1950 pravRttione teo upADI le, ane deza tathA prAntanI sAme grAmanI sAlamAM vasanta paMcamInA divase eka AzramanI sthApanA nirmANanI, anna utpAdananI, bAla zikSaNa je mahAna samasyAo karI ane te Azramane " sarvodaya sAdhanA Azrama" evuM nAma paDelI che tene ukela lAvavAmAM ApavAmAM AvyuM. A mATe temane puDhIlInA ThAkora zrI. rAma A sthAnane pUra upaga kare." pratApasiMha pAsethI mAtra rU. 50 0mAM 55 vIghA jamIna maLI A Azrama pAchaLa Aja sudhImAM rUA. 62100nuM rokANa hatI. AgaLa jatAM A ja jamInanA anusaMdhAnamAM temane bIjI. thayuM che, jo ke tene vikasAvavA pAchaLa je zrama levAmAM Avyo 80-85 vIdhA jamIna bheTa maLI hatI. A araNya jevA pradezane ya che ane maphatanA bhAvamAM tema ja bheTamAM maMLelI jamInane kheDANatemaNe sAphasupha karAvI khetIlAyaka banAvyuM; eka pachI eka jarUrI. lAyaka banAvatAM tenA bhAva tema ja makAnonI kIMmata je pramAmakAne ubhAM thavA lAgyAM; be navA kuvA khedAvyA; khetIne prAraMbha lAyaka deg mAM Aje vadhela che te jotAM A mIkatanI Aje ghaNI vadhAre karyo, pratApa vidyAlaya nAmanuM eka bAlavidyAlaya ubhuM karyuM; kIMmata AMkI zakAya. A mIkatamAM cha makAna, gauzALA, 7 kuvA gopAlananI pravRtti hAtha dharavAmAM AvI; gozALA ubhI thai; ane lagabhaga 140 vighA khetIlAyaka jamInane samAveza thAya che. AzramamAM jAta jAtanAM phaLakulanAM aneka jhADe ropavAmAM AvyAM; Ama potAnA hAthe uddabhava pAmelI ane saMvardhana pAmelI saMsthAnuM - araNyamAM upavana pedA thayuM; , gayA varSanA jAnyuArI mAsamAM AvI udAtta bhAvanApUrvaka samarpaNa karavA badala munizrI jina, pratApa vidyApIThanI sthApanA karI. vijayajIne aneka dhanyavAda ghaTe che. ahiM e jaNAvavuM prastuta ' Ama candariyA jevA dUra khUNunA jaMgalamAM maMgaLakAryanAM che ke muni jinavijyajI pitAne prApta thayelA athavA kharIdelA maMDANa thayAM hatAM. AzramapravRtti AntarabAhma svarUpe vikAsa graMthane vipula saMgraha te varSo pahelAM muMbaInA bhAratIya vidyApAmI rahI hatI. munijI avAranavAra candariyA jaIne ThIkaThIka bhavananA graMthAlayane bheTa ApI cUkyA hatA. mAne visarasamaya rahetA hatA ane khetI, zikSaNa vagere pravRttinuM rasapUrvaka A dAna (meLavavuM) te kevaLa dAna mATe ja che evI kavi kAlIsaMcAlana karI rahyA hatA. dAsanI ukita munijIe potAnA jIvanamAM A rIte sArthaka karI ' temanI ummara Aje 71 varSa vaTAvI cUkI che ane batAvI che. mamatvanuM AvuM sahaja ane sArthaka visarjana sau AMkhanI jovAnI zakita have ghaTatI rahI che ane zArIrika kSamatA keI mATe preraNAdAyI bane che. je paNu kSINatAne pAmatI rahI che. ema chatAM paNa muMbaI, jayapura ' ' '' '' : ' paramAnaMda muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47 dhanajI' TIsTra, muMbaIDa, - muMdraNasthAna 'caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI reDa, muMbai 2. TenaM. 283 03 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ** - rajIsTarDa na B 4266 - vArSika lavAjama rUA. 4 2 $ "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNuM varSa 21: aMka 3 - ITI muMbaI, juna 1, 1959, somavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra - AphrikA mATe zaliMga 8 chuTaka nakala : nayA paisA rava. awaa kAla jAjA jakAla - ate age taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA vAla At at tae weatsame as jhAlAnA A karay. duniyAnI punaracanA : eka cintana (zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha dvArA Ayojita mArca mAsanI 9mI tArIkhathI 15mI tArIkha sudhInI vasanta vyAkhyAnamALAnI chellI vyAkhyAna sabhAmAM kAkAsAheba kAlelakare "duniyAnI pUnaracanA" e viSaya upara ApeluM vyAkhyAna.) ' ' paramAnaMdabhAie prAraMbhamAM ja kahyuM che ke nivRtta thavAnA ja vicAra mANasa karatA hatA. eka rAjA paDozanA rAjA upara . "mArA saMka9pamAM bhaMgANa pADIne teo mane Aje ahiM laI caDhAI kare athavA eka deza bIjA dezane jItavA jAya tyAre . AvyA che, vAta sAcI che. nivRtta thavAne vicAra kayAra karato AkhI duniyA upara enI zI asara thaze ane duniyA emAM Avyo chuM. enI tithi paNa have jAhera karI che. paNa jIvatA ze bhAga bhajavaze ene vicAra te vakhate karavo paDato na hato. A mANasanI nivRtti maryAdita ja hoI zake. mANasa jyAM sudhI have te nAnA-moTo dareka savAla jAgatika savAla thaI bese che ke zarIramAMthI nivRtta thayA nathI tyAM sudhI; jema AhAramAMthI nivRtta ane badhA ja lene ene vicAra karavo paDe che ane tethI ja thatuM nathI tema manana-ciMtana ane leke sAthenI vAtacIta paNa AkhI duniyAne vicAra karIne ja ekeeka savAlano ukela Ave che. calAvavAne ja, lekhana dvArA ciMtana karavAnI jene Teva che, tenuM paDe che. lekhana paNa cAlavAnuM. ema vicAra karIe to zarIra paNa eka duniyAnI punaracanAne vicAra karatAM pahelAM AjanI racanA. A saMsthA ja che. e saMsthAnA sadasya rahetA hoIe to bIjI kevI che, e racanAnA mULa tatte kayA, kSetro kayA, ene khyAla .. chekeTalIka saMsthAomAM sadasya tarIke. rahevuM paDe te enI nA paDAva prAraMbhamAM ja spaSTa kare joize. , nahIM. eTale hamaNAM saMsthAonI javAbadArI mAthA parathI utAravI, * ApaNI hastI kudarata pAsethI maLatA khorAka para AdhAra kaI adhikArane sthAne na rahevuM, koI niyatakAlikanA taMtrI na rAkhe che. eTale sauthI moTo sArvabhauma savAla khorAkane che. rahevuM ane jAhera bhASaNa karavAnI javAbadArI mAthe na levI khorAkanA savAlamAM anna, vastra ane raheThANa traNe AvI jAya che.. eTale ja nivRttine artha karyo che ane ene mATe 1860 nI tyAra pachI Ave chekuTuMbasaMsthA. A saMsthA kudaratanI jAnyuArInI 30mI tArIkhane aMtima divasa nakakI karyo che. yojelI hoI sanAtana saMsthA gaNAya. nara-mAdAnuM AkarSaNa ane tyAra pachI manana-ciMtana, ane prasaMgopAta vArtAlApa eTalAmAM ja emAMthI pedA thatA baccAMonI mAvajata-e enuM mukhya rUpa che. ' vakhata gALavAne vicAra che. ene aMge kaMIka lekhana thAya te paNa mANase e rUpa pheravI emAM sAmAjika ane AdhyAtmika bhale thAya. ta umeryA che. gItAe kuladharmone zAzvatanuM vizeSaNa lagADayuM che Ano artha e nathI ke duniyAthI huM kaMTALe chuM. paNa te e ja kAraNe. mANase chellA se base varasamAM jIvanamAM je '' zakita kSINa thAya tyAre loko ApaNAthI kaMTALe e pahelA ja jabaradasta pheraphAra karyA che te jotAM kuTuMba saMsthAne paNa, punarracanAnI " * * . mANase nivRtta thavAnuM DahApaNa vAparavuM joIe. ane jema pravR- dRSTie vicAra karavo ja paDaze. ttine AnaMda mANya, tema nivRttinI suvAsa paNa mANavI joie, kuTuMbasaMsthA karatA vyApaka ane jJAtisaMsthA karatA kaMika e che jIvana jIvavAne niyama. . sAMkaDo e eka prakAra che te khAnadAnane. eka ja aTaka vALAM svarAja maLyuM na hatuM tyAM sudhI nivRtta thavAne kAine aneka kuTuMbe maLIne eka khAnadAna thAya che. jUnA vakhatamAM adhikAra na hato. have te svataMtra bhAratanuM rAjakIya, sAmAjika, ene paNa vaMza kahetA hatA. raghuvaMza eTale raghunI aTaka rAdhava', * Arthika ane sAMskRtika jIvana akhaMDa vahetuM ja rahevAnuM. ane dhAraNa karanArA enA badhA vaMzajo, e-saMsthAnuM mAhA... madhya': e pravAha vizvamAnavanAM virATa jIvanasAgaramAM svAtmApaNu karate ' yuga sudhI ghaNuM hatuM. kaurava-pAMDava vaccenuM yuddha, skoTalenDanA rahevAne. jema kALapravAhane maryAdA nathI ema jIvana pravAhane judAM judA khAnadAna vaccenuM vera, sudUra AisalenDanA purANomAM- - paNa maryAdA nathI. ' sAgAmAM-varNavelA peDhI dara peDhInA jhagaDAo ane ApaNI sarahada nivRtta thatI vakhate duniyAnAM jIvanamAM je parivartane. paranA pANInI aMdaranA verajhera-A vaMzanA prabhAvane namUnedAra aparihArya thayA che tenuM ciMtana karavuM upayogI thaze. eka vakhate itihAsa che. ' ' , AvuM ciMtana navarAzane vinoda gaNAta. paNa have te e eka - evA vaMza pachI Ave che: nyAta, jenuM saMgaThThana nyAta kaTokaTIne savAla thaI paDe che. para juduM ja hoya che. keTalIka nyAta dhaMdhA paratve baMdhAI che, pacAsa paNa varasa pahelA sAmAnya mANasa jyAre AkhI keTalIka upAsanA paratve, keTalIka raheThANa paratve te keTalIka raheNI- ', - duniyAnI vAta karato hato tyAre duniyA eTale zuM enI ene karaNInA vizeSa Agrahane laIne. nyAta e saMsthA keTalI jabaraspaSTa kalpanA na hatI. jema AkAza ApaNI AsapAsa phelAyuM dasta che ane enI upagitA khatma thayA chatAM je hajI maravA che tema eka moTI duniyA che, temAM ApaNuM jIvana ApaNe : mAMgatI nathI. ene anubhava ApaNane badhAne che. dharmabheda, vaMzajIvavAnA chIe, ApaNe khUNo ApaNe sAcavavAno che, eTale bheda, vicArabheda Adi aneka tane vaTAvIne paNa nyAta pitA jabaracAra karavo ja paDI ane jJAti aTaka vALA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 - * ddha jIvana tA. 1--59 duniyA AgaLano moTo savAla che. ane chellAmAM chelle savAla e mUDIvAda, sAmyavAda, sarvodayavAda vagere tAttvika matabhedane kAraNe mAnavajAtinI aMdara je vADA paDe che, tene che. Ane samajAvavAnI jarUra nathI, e vAde ApaNane AjakAla eka nimiSa paNa jaMpavA detA nathI. A che AjanI duniyAnI racanA ane enI mUMjhavaNuM. bhaugolika rIte junI duniyA ane navI duniyA, pUrvanA deza ane pazcimanA dezo, pazcimanI "svataMtra' duniyA ane ene doranAra amerikA, tema ja pUrvanI sarvAdhikArI sAmyavAdI duniyA ane ene doranAra raziyA, cIna. e be zibira paNa ojanI duniyAnI dudaivI ane bhayAnaka racanA ja gaNAya. AvI A duniyAne bacAvavA mATe ane mAnavajIvana kRtArtha karavA mATe enI punaracanA kema karAya e ApaNe meTAmAM moTo savAla che, je ApaNe AvatI kAla upara ThelI paNa na zakIe. khetI zarU thaI te pahelA mANasa pazuo rAkhato ane rAkanI zodhamAM pazuonI pAchaLa pAchaLa jato-catuSpAdana anuyAyI tripAda, khetI AvI ane haLa cAlyuM. pachI to mANase pazuone nAthIne emanI pAchaLa pAchaLa cAlavAnuM pasaMda karyuM. mANasanuM rakhaDavAnuM ochuM thayuM, kheDa-khAtarane jore eka ja ThekANethI pitAne kherAka meLavavAnI yukita mANasane hAtha lAgI ane emAMthI ja prAmasaMskRti, nagarasaMskRti vagere sAMskRtika vikAsa phAlyo. pratye niSThA mAMgI le che. e saMsthAnuM have pachI zuM karavuM, ene paNa vicAra karyo ja chuTake. : nyAta pachI Ave che varNa. vaNe hiMdu mAnasa upara evo che te adhikAra jamAvyuM che ke pratyakSa amalamAM vaNa jevI vastu na rahI hoya teye enI asara ApaNAM mana parathI bhUMsAtI nathI. vaNane artha navesara karIne enI sevA meLavavA prayatna bhagavAna buddhathI mAMDIne gAMdhIjI sudhI ane kee karyo che. eTale have lAge che ke varNavyavasthA saMsthA tarIke na rahetAM, sAmAjika ghaTakanA AdarzanA rUpamAM vAparI zakAze. : ApaNe tyAM jema varNavicAra vistaryo, tema mANasanA che. chavananA cAra vibhAga pADI ApaNe ene AzramanuM nAma ApyuM. e AzramavyavasthA paNa bhaviSya mATe keTale darajaje upagI nIvaDaze e paNa jovAnuM che. izvaranI kRpAthI athavA itihAsakrame, ApaNe tyAM duniyAnA ' badhA dharmo AvIne vasyA che. ane emAMnA keTalAka dharmo te asahi baNuM hovAthI pitAnuM sAmrAjya calAvavA mAMge che. e dharmone sahacAra saheluM nathI. emanA saMdharSathI AkhI duniyA akaLAI che ane tethI keTalAka kahe che ke dharmonuM kAsaLa kADhI nAkhyA vinA mANasajAtanI bhalivAra nathI. je dhame eka * kALe rakSaNa mATe hatA, te ja dhamAM atyAre jAgatika saMdharSa ubhe kare che. emanuM zuM karAya enI ciMtA bhagavAne khAsa karIne ApaNA lokone soMpI dIdhI lAge che. sAmyavAdI razIyAe badhA A ja dharmo pratye tiraskAra keLavI, emane ukheDI nAMkhavAnI salAha ApI che, jyAre AjanuM bhArata e badhA dharmone kuTuMbIonI - peThe, sadabhAve saMpathI rahevAnuM sUcave che. e dharmavyavasthAne paNa have ApaNe vicAra karavo rahyo. dharmonuM svarUpa badalAya, enuM mahatva vadhe ke ghaTe, chatAM dharmo dharmo vaccenuM aMTrasa ochuM nathI thatuM. tethI dharmone savAla Aje AkhI duniyAne - akaLAve che. ' - dharmonuM jema adhyAtmika saMgaThana che, tema rAjanaitika :; ' saMghaThananI daSTie chellA se-pAMcaso varasanI aMdara rASTranuM - saMgaThana thatuM AvyuM che. eka vakhate meMjhInI jevAoe rASTrIyatAnI pratiSThA eTalI badhI vadhArI ke pazcimanI duniyAmAM ; leke rASTranI ja pUjA karavA lAgyA. e saMgaThananI asara Aje AkhI duniyAmAM phelAyelI che. rASTrIyatAnI belabAlA hajI ochI [.. nathI thai, ane chatAM e saMgaThanane koI vizeSa bhaviSya hoya ema lAgatuM nathI. rASTra mAMthI sAmrAjya uddabhavyA, khIlyA, laDyA ane paDyA. have emanI pratiSThA chAMTAbhAra rahI nathI. ane chatAM lekanA hRdayamAMthI sAmrAjave gayA ja che. ema nahIM kahevAya. che. jema kuTuMbasaMsthA kudaratI gaNAya che tema dheLA, kALA, pILA, lIla ane dhauMvarNa lekanI mahAjAtie kudaratI rIte baMdhAI che. A mahAjAtione paNa ApaNe vaMza kahI zakIe. mahAjAtio vaccenA jhagaDA kevaLa gorI nyAtanA leke e ja vadhArI dIdhA che. bAkInI duniyA raMgabhedane eTaluM badhuM mahatva ApatI nathI. pazcimanA leke have samajatA thayA che ke gorI cAmaDInI dhAka jamAvI emaNe je vizvavijaya karyo te have Taka- vAne nathI. ane chatAM meLavela lAbha ane keLavelI pratiSThA choDAtI nathI. e ahaMkArane ThekANe pADI duniyAne kema bacAvavI. ane mahAvaMzanA saMbaMdha have pachI kevA rAkhavA e paNu duniyA AgaLane eka savAla che. je - A uparAMta bhASA, sAhitya ane saMskRtinA bhedane kAraNe sva-para bhAva keLavAya che ane mAnavatA khaMDita thAya che. paNa : have duniyAnA kherAkane savAla laie. ene savAla lokasaMkhyA sAthe saMkaLAyela che. dareka deze svAvalaMbananI daSTie ane rASTra rakSAnI dRSTie paNa khorAkanI bAbatamAM svayaMpUrNa hovuM joIe. ane jyAre ApaNe AkhI duniyAnI ekatA svIkArIe chIe tyAre koI paNa khUNe bhUkhamare hoya to dareka deze, pitAnI zakita pramANe, vadhAremAM vadhAre anna utpanna karavuM joie ane jyAM annanI kamI hoya tyAM e, lenArane posAya e bhAve anna ApavuM paNa joie. eka kuTuMbanA loke aMdara aMdara je nItithI varate che te ja nIti AkhI duniyA mATe lAgu karavA tarapha mANasajAtane vALavI joIe. e viSe zaMkA nathI. je dezanA, samAjanA ke varganA loke ajJAna, asaMskAritA ke aNaghaDapaNAne lIdhe muzkelIo utpanna kare che tenI javAbadArI paNa AkhI duniyAe viThaye ja chuTake che. yuropa amerikAnI prajAe pitAnA svArtha, mahatvAkAMkSA ane amAnuSitAne kAraNe eziyA, AphrikA, ame, rikA ane bIjA pradezanA lake upara je kera vartAvyo te, bhale lAcArIthI, ApaNe badhAe sahana karI ja lIdhe. vizvakuTuMbane Adarza aicchika na ja hoI zake. badhA vaMzanA leke maLIne mAnavakuTuMba bane che eTale ApaNe badhA ekabIjA mATe. javAbadAra chIe ja. tethI jyAM lokasaMkhyA vadhAre hoya tyAMnA lokone pAtaLI lokasaMkhyAvALA dezamAM jaine vasavAnI sagavaDa maLavI ja joIe. yuropanI prajAe Aja sudhI baLIyAnA be bhAga' e nyAya jANe regya hoya evI ja rIte calAvyuM. emAMthI e prajA eka bAjue caDhI ane bIjI bAjue paDI paNa che. yuropa amerikAnI jIvanadRSTi zuddha, nirogI ane nyAyayukata che ema naja mAnI zakAya. mahAyuddhane aMte yuropanA netAoe ane amerikAe paNa je Dhabe ekabIjAne madada karI, te ja Dhabe vizvakuTuMba bhAvanAthI kALA,: gerA, pILA, Adi badhA ja vaMzanA tene madada karavI joItI hatI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-6-19 prabhuddha TUMkAmAM kahIe te duniyAnI punara canAmAM lokasa MkhyAtI vaheMcaNI nyAyayukata thavI joie ane te ja pramANe kheAsakanu pazu. Ama karIe tyAre ja pachAta lokAnu ajJAna ane emanI aMkuzalatA dUra karavAnI karaja badhA tarata svIkArI leze. bhAratamAM pAtAnuM rAjya jamAvyA pachI aMgrejo vilAyatanA lokone huM takarI ApatA ane kahetA ke enuM jIvanadhoraNa : UMcu' che, mATe emane pagAra vadhAre ApIe chIe. tama lekAnu jIvanadhAraNa nIcuM che, mATe enDru ApIe chIe, A ja dezanA leAkAnI sevA mATe Ama be jAtanAM dhAraNa, niyama tarIke calAvavAmAM anyAya che. e jovAnI emanI nA hatI. (jIvanadhAraNamAM bheda hAI zake che ane jenI sevA lIdhA vagara chUTako nathI ene enI jarUrIyAta jeTaluM Apavu joie--e vAta kabUla che, paNa rAjyakartA tarIke peAtAnA lekAnI sevA jita loko upara lAdavAnI nIti viSe ja vAMdho uThAvyA che.) duniyAnI kula lokasaMkhyA ane khArAkanA kula jaththA, ene hisAba karyAM. pachI, ane dareka prajAnI kheArA viSenI Tevo ane hAjate vicAra karI, annanI vaheMcaNI thavI joIe. kuTuMbanA kartA mANasa je Dhame trAjavAneA nyAya temaLyA vagara, premathI badhAnAM hitane vicAra kareche, te ja rIte AkhI duniyA viSe vicAra thavA joie. AmAM mAMsAhArane savAla paNa amuka Dhabe AvI zake che. keTalAka lAkA kahe che ke mANasane mAMsa khAvu' hAya te! pazuonI hastI TakAvavI joie. pazu khorAka vagara jIvI zake nahI, eTale patAnA khArAka mATe amuka jamIna mAMgI ja che. e ja jamIna jo mANasanA khArAka mATe dhAnya, kuLa, zAka ke ka MdamULa ugADavA mATe vaparAya te mANasane vadhAre khArAka maLe. eTale ke mAMsAhAra saravALe, mAMghI vastu che ane bhANasAnanuM nukasAna ja kare che. anubhave jo A vAta sAcI nIvaDe te| ApaNe mANasane, dhyAdhama ne kAraNe nahIM, paNa muddhiyukata svArtha sAdhavA mATe kahI zakIe ke gAya, baLada, gheTAM, bakarAM ane kUkaDA maradhA khAvAnu cheADI devu joie. e dalIla ApaNe mastyAhAra viSe lAgu nathI karI zakatA. kema ke je jalAzayamAMthI mANasa mAchalI meLave che e ja jalAzaya bIjo khArAka meLavavA mATe vadhAre lAbhadAyI nIvaDI zakayA nathI. mANasanA khArAka mATe vizALa samudranA ApaNe bIjo zA upayoga karI zakIe ? eTale tyAM tA jIvadayAnI vAta mANasajAtanAM manamAM pUrI se tyAM sudhI rAha jovAnI rahI, ane matsyAhAranI avejImAM khIjo kAi ahiMsaka AhAra zodhI kADhavA ro. vijJAnanI madadathI ekara dITha vadhAre anya taiyAra karavAne ApaNA prayatna vadhAre jorathI cAlavA joie. yuddhamAM mANusane mAravAnA navA navA sAdhano utpanna karavA pALaLa je bheju N ane vijJAna vaparAya che te khorAka vadhAravA pAchaLa ane khorAkanI hAjata ghaTADavA pAchaLa vAparyuM" hoya te te. mANusAne zAlaze, eTale A savAla krAi eka dezane nathI, AkhI duniyAne che, eTale jAgatika pAyA upara ja ene ukela zodhavA rahyo. mANusa jeTalA khArAka khAya che teTale badhA ene mATe jarUrI che ema na kahevAya. jyAre maLe che tyAre mANasa khIjAna bhUkhe mArIne paNa, kevaLa svAtRptine arthe vadhAre khAya che, vadhAre vAra khAya che ane peAtAnu Arogya, potAnI zakita ane peAtAnI AvaradA khuTADatA jAya che. Ane kazA ja IlAja nathI. mANasane marachamAM Ave teTalA svAdAnada meLavavAne haka che jIvana ra ema mAnavuM athavA kahevu. te ArAgyavijJAnanA droha karavA jevu che. evA vicAra suzikSita ane saMskArI mANasane chAje nahIM, vijJAnanI madadathI ane cegavidyAmAM kaMika hoya tema enI madadathI paNa, zarIrane dhasArA-ochA karavA ane oche kheArAma khAine paNa mANasa nirogI ane dirdhAyu thaI zake eve rastA zodhI kADhavA joe. e dizAe ApaNe prayatna karyAM nathI, kema ke mANasajAta hajI eTalIsuzikSita thai nathI. ceDA khArAkamAMthI dhaNu pASaNa meLavavAnI zakita ApaNuM zarIra keLave e dizAe prayatna thavA joie. ema karatAM AkhA zarIranI racanA mAM ja. kAyamI pheraphAra thAya te te sudhArA ja gaNavA joie. Evolution eTale ke vikAsavAda' sAkSI pUre ja che ke A vastu zakaya che. atyAra sudhInA vikAsa kudaratanI Dhabe thayeA. have pachInA vikAsane mANasa potAnA Adarzane anusarIne vaLaNuM ApI zake che. A duniyAmAM mANasa karatA zreSTha kazu che ja nahIM, je divase mANasamAM ahiM sAthe pUrI rIte pragaTaze ane enI vijJAnanI upAsanA carama kATie pahoMcaze, tyAre e AkhI sRSTinA svAmI thai zakaze, uttama sevaka tA thaze apU kAkA kAlelakara mAnasa darzana (lekhaka; zrI ramaNalAla paTela, prakAzakaH mesasa ena em. tripAThI prA. lI. prinsesa sTrITa, muMbai--2; kIMmata rU. 3:75) 'mAnasa darzIna' zrI ramaNabhAie mane ApyAne lagabhaga eka varasa thayA AvyuM. 'paNa eka yA bIjA kAraNe tenuM vAMcana adhurU ja rahI jatuM hatuM. tAjetaramAM te pUrUM karyu ane AkhA pustaka upara uDatI, dRSTi phrIthI nAkhI gayA. AjanA gujarAtI sAhityanA prakAzanAthI hu' pUro mAhItagAra nathI. tethI gujarAtI sAhItyamAM A viSayane lagatAM kASTha pustakA pragaTa thayA che ke nahi tenI mane khabara nathI. mArA vAMcavAmAM te| A viSayane lagatu sauthI pahelu pustaka A ja AvyuM che. sIgamaDa phroiDa, jee mane vizleSaNa zAstranA praNetA che, temanu nAma te dhaNAM varSothI huM sAMbhaLatA rahyo chuM, paNa temanuM kASTha pustaka haju sudhI mArA vAMcavAmAM AvyuM nathI. tethI mArA mATe A mAnasa darzana' mAnavI jIvanane lagatA eka . navA ja pradezamAM praveza karAvanAra banyuM che. ApaNAM mana pAchaLa eka ajJAta mana--Sub-Conscious Mind-che ane temAM bhUtakALanA sa MskAra bharyAM paDayA hoya che. ane te saMskArA ApaNA jAgRta manane-Conscious Mind ne satata dore che ane tethI ApaNu mana Icche che, te pramANe vatI zakatu nathI. Ama hovAthI ApaNA jIvanamAM mAnasika vrata namAM avAranavAra eka prakArane visaMvAda mAluma paDe che. A visavAda dUra karavA hAya teA vaLa jAgRtta mananI prakriyAnu pRthakakaraNa ane nidAna pUratA nathI paNa tete nacavanAra, dAranAra ane tene aMvAranavAra parAbhava karanAra ajJAta menanAM mULa jANavA tapAsavAnI jarUra che. A mULa kharAkhara jANavAmAM AvyA teA ja tene cheda thai zake. A kAya manevizleSaka-Psyichoanalist che, keTalIye mAnasika vikRtie ane te kAraNe pedA thatI zArIrika vikRti dUra karavAmAM cAlu vaidya ke DAkaTara jarA paNa upayogI thai zakatA nathI. tene upAya. sAkI enelImAMmanevizleSakanI madada ane mAga daza na vaDe ja zakya bane che. A ajJAta mana viSe lakhatAM zrI ramaNabhAi jaNAve che ke "ApaNe jete ApaNA mana tarIke oLakhIe chIe tenA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dara ke ja * * A . '' * . . . " -1, 270 - - = - * 1 - bu jIva na tA. 1-6-59 == karI karatAM ajJAta mana ghaNuM vizALa che. emAM zuM zuM thaI rahyuM che che ke tene AdhAre mAnasika bimArIthI pIDAtA mANasane Aje . : : che e viSe ApaNane jJAna hotuM nathI. tethI . tene ajJAta mananA : sAjA karI zakAya che.. nAmathI oLakhavAmAM Ave che, A ajJAta mananI ApaNI ' ajJAtapaNe ApaNAmAM cAlatI mananI kriyAne kAraNe ApaNe ' zArIrika temaja mAnasika sthiAo upara cAla asara rahyA kare che. jyAM hatA tyAMnA tyAM vAraMvAra pheMkAI jaIe chIe tevuM joIne " cheApaNI badhI vRttione ajJAta mana sAthe sIdho saMbaMdha prathama dekhAyuM ane damananI e kriyAne aTakAvavA mATe. ajJAta kAyama thI A hevAthI vRttione deravAnuM kAma e kare che. ' manamAM praveza karavAnI padhdhati temaNe zodhI kADhI. te padhdhatinuM . : A ajJAta mana evuM che ke jenA para samaya ane sthaLanI asara, temaNe manovizleSaNa (Psychoanalysis) nAma ApyuM. ja thatI ja nathI. te kAlAtIta che; vAstavikatA ke nItithI te para ' A padhdhatine aneka dardio upara upayoga karatAM zrI che. evA ajJAta manamAM vicAro utpanna thaI jJAta manamAM Ave ramaNabhAIne je je jANavAnuM mAnyuM che te A mAnasa darzanamAM . che che tyAre te bhASA-zabdane sAdhana tarIke upayoga kare che. * ' raju karavAnI temaNe prayatna karyo che. aneka rasaprada kissAo A zabdane upayoga karyA vagara tame vicAra karI zake che ? pustakamAMthI ApaNane jANavA maLe che ane mane vizleSaNanI prakriyAto eka ghaDibhara thaMbhI jaI zabdano upayoga karavAnuM aTakAvI daI" ethI bhAta bhAtanI mAnasIka vikRtio ane tenA zArIrika : | $ juo, tamArA manamAM zuM thAya che? tamane vicAra Ave che ? pratyAdhAtenuM kevI ajaba rIte nivAraNa thai zake che. te viSe A tamane AnaMda ke gusse thAya tyAre zuM thAya che ? AnaMda pustakamAMthI ApaNane ghaNu navuM jANavAnuM, samajavAnuM tema ja che temane zabdo mAM Ave che ? guse tamane bhASA hoya to ja Ave vicAravAnuM maLe che. keTalAka kissAo saMbaMdhamAM zrI ramaNabhAie e che ke ApaNA manamAM jAgatA bhAvane vyakata karavA mATe ApaNe karelAM anumAno ApaNane gaLe utare tevAM lAMgatA nathI paNa, bhASAno upayoga karIe chIe, eTale bhASA e ApaNA bhAvo tethI te khoTAM che ema ApaNe ekAntapaNe kahI na zakIe.. vyakata karavAnuM sAdhana che. ' vaLI AjakAla mane vizleSaNanA nAme cAlI rahele tareha tarehane : ajJAta manamAM bhASA ke enA jevuM bIjuM koI sAdhana atireka ane vikRti mAtrane Suppressed Sexinstinct- '' ja nathI. temAMthI je bhAva ke vRtti bahAra Ave che te vicAra ke dabAyalI yauna vRtti-sAthe joDavAno atizayatAbharyo prayatna . ' vartana mAraphate vyakata thaI jAya che. mANasa pote paNa samaje ApaNe jevA sAMbhaLavAmAM Ave che. A atireka ke na ja che ke tenAthI evA ghaNAM vartana thaI jAya che ke je tene karavA atizayatA ramaNabhAinA pustakamAM jovA maLatA nathI. temaNe che. hotAM naMthI dhaNA evA vicAra Ave che ke je na Ave evuM te dadIonI cikitsA ane nidAnanI sAdI sIdhI vAte potAnA che te icche che. A uparAMta e patAnAM vatananI pAchaLano hetu pustakamAM karI che je ApaNAmAM rasa, kutUhala, ane viramaya , huM e pite ghaNI vAra samajI zakato nathI. ajJAtapaNe thatI A 'padA kare che. eka navA viSayanI pravezapathI tarIke A pustakanuM . badhI kriyAone kAraNe ajJAta mananA astitva viSene khAtrI nimaNu kharekhara AvakArAgya ane abhinandanane pAtra che... chepUrvo anubhava ApaNane thAya che, ane samajAya che ke, - AkhA pustakanuM dhyeya mAnavIne cittamAM rahelI aneka - anicchanIya vicArone ke vartanane dUra karavA mATe ajJAta prakAranI graMthiothI--Complesces-thI. mAnavIne mukata karavAnA '', . manamAM rahelAM tenAM mULa kADhI nAkhavAnI jarUra che."', ' ' che, ane te kArya mATe jJAta mana tema ajJAta mana-ubhayanuM svarUpa . . A saMbaMdhamAM vadhAre mAhItI ApatAM zrI ramaNabhAI jANavuM Avazyaka che. samyaka jJAna ane saMrpaka cAritryanI prApti - pitAnA pustakamAM jaNAve che ke "ApaNe pitAne bhUtakALa arthe Avo graMthibheda ati mahatvano che, je sau koIne sahaja ApaNA ekAeka vartanane ghere che. e bhUtakALa-e ajJAta sulabha nathI. Ama vicAratAM prastuta viSayanA saMdarbhamAM baMdha , mane-ApaNe je vicArIe chIe, je vaMtIe chIe te niyata besatI evI zrImad rAjya racelI be suprasiddha paMkitao : kare che. tenI pakaDamAMthI chuTavuM bahu jarUrI che. manovizleSaNa sahaja bhAve yAda Ave che. A patie 'nIce mujaba che... ' - sAbIta karI zakyuM che ke pahelA varSathI zarU thaI chaThThI varSa "aparva avasara e kayAre Avaze?" . " - sudhImAM je kAMI bane che te ApaNo bhUtakALa banI rahe che, ' kayAre thaI zuM bAhyA-tara nirgastha ? : : che temAMthI ApaNuM ajJAta mana baMdhAI jAya che, je tyAra pachIthI ' , -paramAnaMda | thatA re eka eka vartanane dere che. AthI ApaNuM jIvananuM dhyeya sAcI sabhyatA che. nI vAta che tenA viSe jJAna thavAnuM che. ane jyAM sudhI ' (tripurA-mahArAjakumAra upara zrI. ramaNIka medhANI' ' ' ane manamAM praveza karAvI zake tevuM koI sAdhana ApaNA ' anuvAdIta janasaMdezanA tA. 2-5-59 nA aMkamAM pragaTe thayela ' , kavivarano eka bIjo patra sAbhAra udhRta karavAmAM Avela che. taMtrI. " pAse na hoya tyAM sudhI te azakya che. A kAraNe mane vizleSaNa kalyANayeSu, . . . . nA astitvamAM avyuM te pahelAM ajJAta mane zuM che te jANavAne manamAM nizaMka mAno ke garIbAI e apamAna nathI. ( ke samajavAno kaI dhArmika, AdhyAtmika ke naitika paddhatie laMgoTImAM paNa zaramAvA jevuM nathI. khurazI-Tebala vagere sara: prayatna karele ja nahi. ethI teoe ajJAta manane bAjue sAmAnanA abhAvamAM lezamAtra asabhyatA nathI. dhanasaMpatti, vyApAra- : rAkhIne ja judA judA siddhAntanI pejanA karI che." . . , - vANijya ane pharnicaranI bahALapane ja jeo sabhyatAnuM lakSaNa ' vaLI zrI ramaNabhAI A pustakanA pravezakamAM jaNAve che ke je karavuM nathI te kema thaI jAya che teno javAba zodhavAno bhagIratha kahetA phare che teo jagAliyatane ja sabhyatA gaNAvI spardhA kare. mariya che. kharI rIte sAcI saMbhyatA zAMti-saMtoSamAM, maMgaLamAM, kSamAmAM ka prayAsa sImanDa phroikanAM pustakamAM mane dekhAye. phroIDe joyuM ke '. phoIDa joyu ke ane jJAna-dhyAnamAM ja che. sahiSNu banI, samI caMI pavitra , vRttinirodha karavAnA mArgamAM je kAMI ADe AvatuM hoya, jo koI rahI, nijamAM ja tijane samAvI, bahAranA badhA je zAbakAra" prabaLa vikSepa hoya to te ApaNuM potAnAmAM ajJAtapaNe thatI. ane AkarSaNane tuccha gaNI paripUrNa zraddhApUrvaka ekAma sAdhanA. : damana Repression) nI kriyA che, jyAM sudhI vRttionuM damana ' dvArA pRthvInA A prAcInatama dezanA sAcA sapUta thavA, prathamatamAM cAluM rahe che tyAM sudhI ApaNe mAnasika bimArIonA bhegA thaI ja sabhyatAnA adhikArI banavA ane paramata baMdhanamukitane AsvAda - paDavAnA ane harahameza satya vartana karavA mATe puruSArtha niSphaLa. , mANavA taiyAra thAo .... - ' ' maNi lAra, cAma:* * * * * * ', ' , AzIvaoNdaka : . javAno. temaNe kahelI A vastu eTalI badhI sacoTa ane satya ravIndranAtha ThAkura ke, A rIte teo ja gAliyatana : mane dekhAya. jo Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-59 vinAbAjI sAthenI prazcAttarI vitAbAjInI saurASTranI padayAtrA daramiyAna bhAvanagarathI, rAjakATathI thoDe dUra dha Tezvara sudhInA (tA. 8-11-58 thI tA. 22-11-58 sudhInA) ghaNA kharA divase temanI sAthe padayAtrAmAM joDAvAnu banelu, ane te daramiyAna temanI sAthe carcA karavAnI chuTI chavAi tA maLelI. A carcA daramiyAna temanI sAthe je prAttarI thayelI tenI noMdha smaraNanA AdhAre e ja divasamAM taiyAra karI hatI, paNa hajI sudhI te pragaTa karavAnA AvakAza maLyo nahAtA. vineAkhAjInA uttarA sabadhamAM eTalI spaSTatA karavAnI jarUra che ke temanA badhA uttara mArA mATe saMpUrNa paNe pratatikara hatA ema krAi na mAne vinobAjI sabaMdhamAM mananu Avu kAMika vaLa rahetuM ke temanA javAmA pUrA - pratItikara na lAge te paNa temanI sAthe carcA-praticarcA karavAne badale te kAi praznanA uttaramAM je kAMI kahe te sAMbhaLI levuM, manamAM bharI levuM ane pachI te nirAMte vAgALavuM; Ama karatAM vaLI pAchuM kAMi pUchyA jevuM lAge tA taka maLye pUchI levu'; kiM AvI bhAkhata vaNupUchI rahI paNa jAya. vinebAjI bahuzruta teA che ja; paNa te uparAMta maulika cintaka che. temanA javAkhe' vastutatvane UMDAthI sparzItA lAge che. temanI sAthe praznottaranI bhUmikA eka vakhata ubhI thayA pachI manamAM ema ja thayA kare che ke jyAre paNa taka maLe tyAre temane kAMi te kAMi pUchyA ja karIe ane temanA vANIpravAhane vahetA sAMbhaLyA ja karIe, temanA dareka javAbamAM maulika abhigamane ApaNane anubhava thAya che ane ApaNe kAMIka navuM jANI rahyA chIe evA AnaMda tathA sateASa thAya che. have jude jude vakhate, sujhayA te mujaba me karelA prazno ane vinobAjIe ApelA uttara tarapha ApaNe vIe. prabhu jIvata prazna 1 prajAnuM zikSaNa sarakArathI taddana svataMtra hovu joie ema Ape gai kAle seAnagaDha khAte kahyu: sarakAra Akhare krANu che? dezavyApI zikSaNupradAnanI javAbadArI sarakAranI nathI? jo sarakAra Arthika madada Ape te tenA sacAMlanamAM sarakArane kazA avAja hAvA na joie ? javAba: A sabaMdhamAM mArA vicAra| A mujaba che. vaijJAnika kArpaNa zAkhAnuM zikSaNa sarakAra Ape te sAme mane koi jAtanA vAMdhA nathI. paNa jene prAthamika dhaDatara Apatu' Liberal Education prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa kahe che tenI, prajAe potA taraphthI ja vyavasthA karavI joie. ane sarakAranuM te upara kazu paNa niya MtraNa hevu na joie. paNa sarakAre prajAnA AvA prayatnAne bane teTalI Arthika sagavaDa ApavI joie. prajAe A vyavasthA karavI joie. tene aya e ke prajAsamudAyamAM A viSayanA je jANakAra hAya temanI mAraphata A vyavasthAnA praba`dha hovA joie. A pAchaLa e vicAra paNa rahelA che ke zikSaNane kAipaNa pakSanI rAjanIti sAthe saMbaMdha na hAvA joie. Aje ApaNe keralanI sarakAra sAme phariyAda karIe. chIe ke tyAMnA zikSaNane tyAMnI sarakAra sAmyavAdI raMge raMgI rahI ' che. teA keralanI sarakAra kaoNMgresa sarakAra sAme paNa AvI ja phariyAda karI zake che. vastutaH prajAnuM zikSaNa kAIpaNa rAjakIya pakSanI nItithI mukta hovu joie. ane A teja banI zake ke jo prajAnuM zikSaNa prajAnAM hAthamAM ane nahi ke rAjyanAM hAthamAM hoya. prazna ra: ApanA pravacanAnA cAlu eka evA lAge che ke sarakAra ane prajA ekamekanA virodhI zatru jevA che, prajAnA koi paNa kAya mAM sarakAranI dakhalagIrI hovI na joIe, sarakAranI sattAthI je kai thaze te prajA mATe nukazAnakartA ja haze, rAjA ane prajA ekamekathI alaga svataMtra, bhinna ane moTAbhAge ekamekanI vidhI zakti che.' javAba:--huM: sarakArane prajAnI virodhI nathI mAnatA, paNa sarakArathI prajAne huM judI mAnu chu. ane sAthe sAthe Aje prajA badhI bAbatamAM sarakAra sAme ja joyA kare che, ane sarakAra pAse badhI bAbatanI AzA rAkhe che, ane potA mATe kazu kartavya ja nathI ema mAne che, e sAme mArA virala che. rAjya paNa ema ja mAnatu lAge che, jete Aje Well-Farism-prajAkalyANavAdanA nAme oLakhavAmAM Ave che. A velapherIjhama-prajAkalyANavAda prajAne pAMgaLA banAve che, ane tene aMtima cheDe saramukhatyArazAhImAM AvavAnuM jokhama che. A sAme lokAne ane rAjyane huM cetavI rahayA chuM. prazna :--ApanA aneka kathanAnu pariNAma lokone zAsanavimukha banAvavAmAM AvatuM hoya ema lAge che. prajA mATe zAsananiSThA jevA ke dhama hAi zake ke nahI, ? javAma: huM zAsanane AjanA sayeAgamAM e rIte virodhI nathI ane zAsananA kAyadAne bhaMga karavAnuM. huM kadi kahetA nathI. A bAbatamAM mArUM' valaNa kAMIka AvuM che. zAsananI sArI bAbatemAM sahakAra Apave| ane narasI lAgatI bAbate mAM ApaNe alaga rahevu. prazna; 4--Apa zAsanamukata samAjanA Adaza ne avAranavAra prajAnI AgaLa dharA che ane te bAbatamAM sAmyavAdI pakSane Apa avAranavAra ajali ApeA che. AvA zAsanamukata samAjanI Apane kadi paNa zakayatA lAge che. ? javAma:--takALanAM bhaviSyamAM, AvI samAjaracanA bhale zakaya na hoya, paNa dUra bhAvInA Adarza tarIke A vicAra svapnanu mAre mana bahu mahatva che. takALanA saMdarbhamAM mAre eTaluM ja kahevAnu che. ke AjanI badhI racanA kendrIkaraNa-parAyaNa che. ane jIvananI badhI bAbatamAM mAnavI zAsananiyatrita banI gayA che ane tethI tenI sarjanazaktine kaze| avakAza nathI. teA mAnavI mAnavI rUpe pUNa paNe vikAsa pAme te mATe te bane teTalA vadhAre ne vadhAre zAsanamukata banavA joie. ane e mATe sattAnuM zakaya teTalu vikendrIkaraNa thavu joie. zAsanamukata samAjanu svapna duniyA. samakSa rajU karavA mATe sAmyavAdI pakSane nahi, paNa te pakSanA nirmAtA "kA mArksane huM dhanyavAda Apu chuM ke A duniyAmAM e eka mANasa prathama pAkayA ke jaiNe Non-Violent-Stateless Society--nu' ane ahiM'saka zAsanamukata samAjanuM-svapna duniyA samakSa rajU karyuM. prazna 5:-- kAla mAse je Stateless Society nI kalpanA karI che tene atha Apa kare che te mujaba zAsanamukta samAja nahi' paNa States eTale ke duniyAnAM AjanAM prAdezika rAjyA vinAne samAja e mujaba nahi hAya ? kAraNake kAla mAsanuM dhyeya International Communistic Society-AMtararASTriya sAmyavAdI samAjaracanAnuM hatuM. jyAre One-world government thAya tyAre prAdezika rAjyA nAkhuda thayAM ja hAya, javAba:--nA, huM je rIte samajyuM chuM. te kAmAk sanI kalpanA zAsanamukta samAjanI ja hatI. kAraNa ke teNe ema kahyu` che ke Ultimately states will wither away and men will be self-governed rAjyA laya pAmaze ane mANasA svayaM zAsita banaze: ane Avu jenA manamAM svapna sphuryuM te mArI draSTie, aneka dhanyavAdane adhikArI' che, kAraNake jenAmAM ASa draSTi heAya tenI prajJAmAM ja AvA vicAra saMbhave. mujaba prazna 6:- paisAne lagA' kahIne Apa je avAranavAra paisAnI niMdA kare che te mane samajAtuM nathI. letrADadevaDanA vyavahAramAM paisA eTale ke calaNI nANA sivAya kadi cAle tema nathI, ema huM dhArU chu, dASa che te paisAmAM nathI, paNa mANasanI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu dedha *jIvana tA. 16-59 che. Ama kema ? , , saMcazIlatAmAM ane paisAnI saMcayazakyatAmAM che. deSapAtra hoya che, javAba -izvarane ApaNe kAraNa-kAryo niyama ekAMtate mAMmavInI saMgrahavRtti che. Ane badale Ama pisAnI niMdA paNe lAgu pADavo na joIe. dAkhalA tarIke ApaNe haMmezA zA mATe kare che ?' ' , ' ', ' ' , , ' , ' ' , ' svIkAratA AvyA chIe ke karmanuM phaLa tasaduza hovuM joie. . : javAba-Political Economy, mAM-rAjakAraNI- jagatano A abAdhita niyama che ema paNa ApaNe mAnIe : " . arthazAstramAM-calaNI nANuM tarIke je paisAne artha thAya che te ' chIe. ema chatAM ApaNe manamAM UMDe UMDethI ema paNa mAnIe. A arthamAM paisA zabdo. huM upayoga karato nathI. mAre AkSepa chIe ke ApaNAM pApakarmonI mAphI maLavI joIe kAraNa ke mAtra paisAnI" saMgraha zakyatA sAme che. kAraNa ke tethI dhaNuM karelAM karmonAM phaLa bhogavyA ja karavAnAM hoya te paNa koI cheanarthone janma thayo che. A saMgrahazakyatA bane teTalI ghaTavI divasa Ara ja na Ave. eno artha e thayo ke ApaNAM dilamAM ke joIe. 1 : karmanAM kAnUna viSe. zraddhA che. tevI ja zradhdhA, Izvara, dhAre te prazna 7: ApanA aneka vicAranirUpaNe evAM hoya che. kamanI mAphI ApI zake e prakAranI paNa che. izvara pitAnA. che ke jene mAtra jee vaidika dharmane saMrakArayukta hoya te ja kAnUnathI svataMtra che ane kAnUna bahAra jaIne 5NuM kArya karI ke mAtra grahaNa karI zake. gAMdhIjInA vicAranirUpaNamAM je sarva- zake che. Ama vicAravuM mane vadhAre sayaMtika lAge che. A A spazItA hatI te ApanA dhaNAM nirUpaNamAM dekhAtI nathI. sayukitaka kadAca na hoya to paNa je izvarI camatkAro ApaNe sAMbhaLIe chIe ane enI koI kRpAthI sArIrika bImArI : je mArI draSTi batAvI te mane kabUla che, nAbUda thayAnI ghaTanAo ApaNA jANavAmAM Ave che te badhI: - paNa A bAbatamAM huM asahAya chuM. mArA vicAronuM dhaDatara khoTI ke kAlpanika hoya che ema mAnI levAnuM mAruM valaNa nathI. - vaidika paribhASAnA mALakhAmAM thayuM che ane tethI mukta banIne Ama nAmasmaraNanuM ISTa bhautika pariNAma paNa hoi zake ema ke anya. paribhASAmAM mArA vicArone huM " raju karI zakatA nathI. huM mAnuM chuM. ' ' ' ' ' , " " 'ane ' mArI zraddhA che ke prajA mane dhIme dhIme sAmya rIte samajaze.' , ' prazna 12 : A5 bhAgavatane khUba mahatva Ape che: * * , , :prana 8:- Apa dhaNA paurANIka draSTAMtte evI rIte meM mULa bhAgavata vAMcyuM nathI. paNuM. nAnAbhAI bhaTTe lokabhAgavata - TAMke che ke jANe ke e vAstavika aitihAsika ghaTanAo heya. e nAmathI bhAgavatano saMkSipta, sAra pragaTa karyo che ne ke e ? A uparathI koI ema kahevA prerAya ke ApanAmAM Historical paNa 600 pAnAM upara graMtha che-e vAMcyuM che. te teno me, Perspective nathI. . . . . skaMdha bAda karIe te bAkInA bhAgavatamAM gappAM ane atyukita che. - javAba:-- huM ghaNI vakhata kurAnamAMthI temaja bAibalamAMthI te sivAya mane kazuM mAluma paDyuM nathI. te A5 bhAgavatane zA" .. ' ane anya graMthamAMthI dRSTAMte TAMku chuM. ema chatAM meTA bhAge kAraNe ATaluM badhuM mahattva Ape che ? ' ' , mArA manamAM rAmAyaNa, mahAbhArata, bhAgavata, temaja anya purANa javAba:-tamAre prazna sAre che. bhAgavata amane priya che, fii prathA bharyA che. tethI tenAM draSTAMnta mArA * belavAmAM cAlyAM dharma graMtha che. tenuM eka kAraNa te e che ke tenuM saMskRta ati', che. Ave e svAbhAvika che.' ucca keTinuM che. bIju bhAgavata samajavA mATe mANavA mATe" , " bIjImArI ItihAsa viSenI dRSTie judI che jemAM bhakitanI dRSTi joie te kadAca tamArAmAM na hoya. temAM jo cherAjAonI vaMzAvaLI ane vigraha saMdhinI dhaTanAo noMdhAyelI gappAM ane atyuti jevuM puSkaLa Ave che te bAibalamAM paNa hoya evA vAstavika itihAsanuM mAre mana kaMI khAsa mahatva khAsakarIne Old Testament mAM AvI, sAmagrI pUSkaLa bharI + ' ' nathImeM manathI bhAratane eka Ideological history che. ema chatAM enuM jema aneka dRSTie puSkaLa mahatva che tema che , - judI judI vicArasaraNIne ane te dvArA ghaDAtAM prajAjIvananI " bhAgavatanuM aneka dRSTie bhAre mane puSkaLa mahatva che. ' ', ' , : paraMparAne 2jI karatAM. itihAsa vicAryuM che, eTale paurANIka prazna 13:-bhAgavatamAM jekRSNacaritrane bhAga Ave che.... . A dhaTanAo. vAstavika rIte sAcI hoya ke nahIM, paNa jo te. - have ka hI, paNa je te. 2. te kevaLa nagna zaMgArathI bharele heine jugupsA upajAve tevo che. ' - dhaTanAoe prajAjIvanane. amuka rIte paDayuM hoya ane na A saMbaMdhamAM Apane zuM kahevAnuM che? . . . . vaLAMka Apyo hoya te te mATe mane sAce, itihAsa che. dA. ta. javAba:-bhAgavatamAM Ane lagatA pAMca adhyAye Ave che. ke isa-khIstane tenI satyaniSThA khAtara. Aje mAnavAmAM Ave che, tene "rasapaMcAdhyayI'' kahe che. "Ane kevaLa sthULa zRMgAranA artha mAM ." te mujaba, kharekhara, kosa para caDhAvavAmAM AvyA na hoya paNuM levAno nathI. ApaNA dhArmika ItihAsamAM eka kALa evo Avyo ke , ' ' temAyA hajAro- ba9 lAkhA lAkAe satyaniSThAnA preraNA lIdhA che jyAre strIpuruSanA saMbaMdhane AtmA paramAtmAnA advaitanA pratIka che. ', ' che, te mAre mana : JsunuM kosa-ArahaNa satyadhaTanA che. A tarIke ka9pavAmAM Avyo ane e saMbaMdhanI paribhASAmAM ja bhakitanI * - - ja rIte rAma ane kRSNanuM caritra mAre mana satya dhaTanA che. ' ' sAdhanAne vicAra karavAmAM Avyo. vaLI e strIpurUSane saMbadha' , ' ' : : prazna :nAmasmaraNathI jemane ApaNe ISTadevatA tarIke eTale patipatnInA nahi paNa temAM mukatapaNAne khyAla Ave eTale " " kapyAM hoya tenI sAthe ApaNuM cittanuM anusaMdhAna thAya e huM eka meka apariNIta hoya evA strIpuruSanA saMbaMdhanI. A bAbatanAM.." kapI- zakuM chuM. paNa tenAthI vyAdhinivAraNa, ArogyaprApti saMdarbhamAM kalpanA karavAmAM AvI. AjanI dRSTie A jarA tema ja anya bhautika lAbha thAya ema ApanA sAmyasUtranA kaDhaMgu lAge che. paNa te kALamAM tema nahi hoya. dA. ta. tume . vivecanamAM Apa eka sthaLe jaNAve che te samajAtuM nathI. vI. kadAca jANatA haze ke baMgALI bhASAmAM kriyApadanA rUpamAM liMgabheda, ApanA e. vidhAnane takathI kaI meLa besatuM nathI. ' nathI. ApaNe purUSa jato hate, strI jatI hatI, ema kahIe . .. " javAba:--keTalAMka dardInuM mULa mana heya che. keTalAMka dardI chIe.' baMgALI bhASAmAM e rItanI gamanakriyA batAvavA mATe koI zArIrika vikRtinuM pariNAma hoya che. je dardIne mana sAthe kriyApadanuM eka ja rUpa hoya che. gurudeva ravIndranAtha baMgALamAM che, saMbaMdha hoya te dade AvI rIte nAmasmaraNa karavAthI athavA te lakhatA hatA. tenI bIjI bhASAmAM thayelA bhASAntara guruvanA - pavitra purUSanA sparzathI nAbuda thAya e kalpI zakAya ema che. jovAmAM AvyA ane temAM jAtisUcaka kriyApadanA rUpamAM bhAre zArIrika dardo paNa nAbUda thAya. dA. ta. ''AMdhaLA dekhato thAya, goTALo thayo hate, ema temane mAluma paDyuM. ane gudeva AthI , bahere sAMbhaLo thAya, lagaDe cAlato thAya ema mAnavAnuM mArA. bhAre khinna thayA ane pitAnAM pustakonuM bilakula bhASAntara na." mananuM valaNuM che. mATe mArI pAse koI tArkika pramANa nathI.. thAya ema IcchavA lAgyA. Ama tamAre paNa bhAgavatanI kRSNacaritrane ' - prazna 10:-paNa A bAbatamAM. ApaNe kAraNakAryane liMgabhAvathI mukata banIne jovuM joIe. niyama dhyAnamAM levuM joIe ke nahIM je bAbata kAraNakAryanAM che. . " pramakAra-paramAnaMda cheniyama sAthe baMdha besatI na hoya te svIkArI kema zakAya ? aparNa. : - uttaraMdAtAvinobAjI Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-59 " " ' . ' ' ',' . pra buddha -jI vana , sva. paM. mahendrakumAra nyAyAcArya - ka - paM mahendrakumAra nyAyAcAryanA nAmanI AgaLa. sva. zabda che. aneka granthanuM saMpAdana ja nahi, paNa uddhAra paNa karyo... | mUkatAM mana nathI mAnatuM paNa have e satya ghaTanA thaI cUkI. temanAM saMpAdita granthamAM nyAyakumudacaMdra, prameyakamala je e duHkhadAyI samAcAra sAMbhaLe e avAk ja thaI jAya evuM mArtaDa, tatvArthaRtasAgarI, nyAyavinizcaya TIkA, akala karAya, . '. e tathya che. temanuM zarIrasvAthya ane zArIrika saMpatti joIne tattvArtha. rAjaivAtika, siddhivinizcaya TIkA e che. ane che, - kadI koIne e vizvAsa ja na Ave ke AvI vyakitanuM ATalI nAnI sukhalAlajI sAthenA saMpAdanamAM pramANumImAMsA jetaka bhASA . umaMre, mAtra 47 varSanI umare dehAvasAna thaI zake. paNa tA. 20-5-' ane jJAnabiMdu-e. che. . . . . . : : : " - 1959 nI sAMje sAta vAgye jayAre temanA ja paDozIne tyAM lagnanI nyAyavinizcaya mULaprantha tathA :, siddhivinizcaya mULamRtya .:: taiyArI thaI rahI hatI tyAre mAtra sAta divasanI pakSaghAtanI bimArI upalabdha hatA ja nahi. te bane pratyenuM mULa aneka varSonA emane mATe jIvaleNa nivaDI ane eka pratibhAsaMpanna yazasvI jIvanane satata parizrame TIkAmAM AvatA " avataraNonA AdhAre temaNe " aMta AvyuM. temanA jIvanane A aMta bhayaMkara rIte karUNAjanaka taiyAra karyuM che. jene vAMcatA ema ja lAge ke A mULagranya - ' lAge che ane vidhivaicitryanI akaLa gatine saMketa paNa karI jAya nahi paNa TIkAne AdhAre uddhAra thayela che evI emanI che. ApaNe ema jANIe chIe ke jIvanamAM teNe saMdharSa ja pratibhA hatI. ' netaryo che ane samagra jIvana jeNe saMdharSa ane kacchamAM ja vItAvyuM - siddhivinizcayaTIkA-e viSaya-emanA ? Ph.D. mAM " 'che; paNuM jayAre have temanA tarapha temanA pitAnA ja parizramane nibaMdha hatA. ane A ja varSe temane banArasa yunivarsiIe , pariNAme vidhie chUTe hAthe devA taiyArI batAvI, A ja varSe teo e kImI ApI navAjayA che. ya. bha. gopInAtha kavirAja jevA, A DokaTara (Ph. D.) thayA ane vArANasI saMskRta yunivarsiTImAM . parIkSakoe temanA abhiprAya mAM . paMDitajInAM agAdha pAMDityenI jaina ceranA adhyakSa thaI javAnI taiyArI karatA hatA ane jIvanamAM bhUribhari prazaMsA karI che ane e prazaMsAne AdhAre je ahiM Arthika ane pratiSThAnI dRSTie kAMika sukhI thavAnI AzA sevI banArasamAM navI sthapAyela vArANaseya saMskRta yunivarsiTImAM rahyA hatA. patanA sukha karatAM-jyAre have teo ciMtavI rahyA hatA. jaina darzana ane prAta' vibhAganA adhyakSapade temanI niyukti . ke have nirAMte mArA parivArane kAMIka sukhasagavaDamAM rAkhI zakIza- karavAnuM nakakI thayuM che-jene pagAra 800-12 00 che. Ave je eve vakhate ja vidhie bIjI tarapha temanA samagra manasUbA upara samaye kara vidhie ApaNI vaccethI AvA pariniti paMDitane pANI pheravI dIdhuM ane seMkaDo mitromAM zokanI lAgaNI bharI dIdhI.. jhaDapI lIdhA. ' ' hajI to temanI bimArInA samAcAra phelAya e pahelAM ja temanA jaina darzana' nAme temane svata tra grantha hamaNAM ja prasiM. mRtyunA samAcAra phelAI gayA ane AkhI banAra yunivarsiTImAM hiMne pAme che. je upara yu. pi. sarakAra taraphathI temane para " ane zaheramAM paNa vidvarga mAM zokanI lAgaNI pharI vaLI. nuM pAritoSika AMpavAmAM AvyuM hatuM. A '' ane A rIte yazanA zikhare pahoMcela vyakitane karUNa aMta . I. 1943 mAM A vyuM svAda vidyAlaya choDIne muMbaImAM . " .' ' , . . . . . - paM mahendrakumAra khurai nAmanA nAnA gAmaDAmAM jamyA mahAvIra jaina vidyAlayanA dhamadhyApaka tarIke teo joDAyA ane te ane nAnI pAThazALAmAM saMskRta bhaNyA. indara jaI jaina pATha- banArasamAM bhAratIya jJAnapITha sthapAtAM tenA saMcAlanane bhAra temaNe zALAmAM rahI nyAyatIthI thayA. vAMcavA-vicAravAnA bhAre zokhIna. saMbhALyA. 1947 mAM hindu yunivarsiTImAM. bauddhadarzananA iiranI ' pAzALAnA e ratnanuM pANI amRtasaranA lAlA adhyApakapade niyukata thayA ane atyAra sudhI te ja pada para ' musaddIlAle pArakhyuM ane banArasanI digaMbara saMsthA syAdvAda' hatA. ane have pitAnA navA pade javAnI taiyArImAM hatA, tyAM ja che . ' , vidyAlayanA maMtrIne temaNe vArevAre patro lakhI bhalAmaNa karI ra vidhie temane jhaDapI lIdhA. . . . . . . DI ke A vyakitane banArasa belAvI le ane AgaLa vadhavAne paM. mahendrakumAra pitAnA adhyApaka mitramAM ane chAtrAmAM avasara Ape. temaNe rUpiyA trIsa mAsika kharca karavAnuM vacana paNa jeTalA priya hatA ane jevuM sanmAna pAmyA. che ane premAmada, ' ApyuM. chevaTe temane banArasamAM sAdA vidyAlayamAM I. 1928 banyA che evuM bahu ochAne viSe banyuM haze. milanasAra prakRti, .. mAM belAvI levAmAM AvyA ane nAnI umara chatAM jaina bIjA mATe kAMika karI chUTavAnI vRtti, bhale zarIrane kaSTa aMDe, chatAM darzananA adhyApakapade goThavavA ja paDyA. temane mana adhyApaka , paNa lIdhela kAryane na choDavAnI vRtti, e emanI prakRtinI vizeSatA ' banyA che eTale ja kharA adhyayanane avasara pAmyA ema lAgyuM hatI. eTale have dhaNu garIba vidyArthione te eka moTo TIkA ane banArasamAM teo krame karI nyAyAcArya sudhInI parIkSAo tUTI paDayA jevuM ja thayuM che, ane amArA jevAoe to eka prathama vargamAM pasAra karI pratiSThita "nyAyAcArya banyA. | mitrane gumAvyA jevuM thayuM che. ane samAje te sudhAraka netA '' . 1932 mAM paM. sukhalAlajI jevA pArasamaNino sparza " gumAvyuM che. ' ', ' ' '', '' " ' ' - thayo ane temanA jIvanane eka navI dizA maLI. pAMDityanI paNa A sauthI viSeza to temanAM putra-putrIoe eka sAcI kamI. hatI nahi paNa navI dRSTinI kamI hatI, te temane maLI. pitA-premALa pitA-mAtA banne gumAvyA jevuM thayuM che. temanI temaNe 5, sukhalAlajI pAse aSTasaharInuM adhyayana punaH zarU , patnI AjathI cAra varSa pahelA gUjarI gayela eTale nAnA bALako Es. . : - 'karyuM; je aSTasahastrI svayaM dhaNu varSothI vidyAlayamAM bhaNuvatA have mAbApa vinAnA thaI gayAM. samAje paMDita mahendrakumArane dhaNuM hatA, paNa ene je 5. sukhalAlajI pAse jyAre pharI vAMcI sanmAna ApyuM che, pitanA netA mAnI AgaLa Asana paNa ApyuM tyAre temanAmAM - "supta zakita jAgarita ' thaI ane paMDitajInA che paNa have temanA saMtAnanuM kharI rIte saMbhALe evuM kAI rahyuM sanmati tarkanuM saMpAdananI. jema ja nyAyakumudacaMdranuM saMpAdana nathI. vRddha mAtAnA zAkanI sImA rahI nathI. gabharU nAnA bALake A karavAnI hAma bhIDI, pachI te temaNe bhAratIya darzananA ekeeka . eka rIte Azraya vinAnA thaI gayAM che. AzA rAkhIe ke samAja anya (AmAM atizayokti nathI)nuM parizIlana karyuM. ane e A vize kAMIka ciMtA sevaze ' ': che !':?. . ' " parizIlananA pariNAme temaNe eka samartha vidvAnane zobhe te rIte - dalasukha mAlavaNiyA * * * Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. prabhu jIvana kUrmAcaLanI parikammA, 14. (gatAMkathI cAlu). jAgezvara savAranA vahelA uThayA ane nityakrama patAvIne tema ja cA nAstA karIne ahiMthI kaDI raste cAra mAIla dUra AvelA jAgezvara tarapha ame kuca zarU karI. bhAratamAM je khAra yeAtilige kahyuMvAya che ane temAM nAgeza dvArUkAvane ema je ullekha Ave AveluM A gevarane lagatA to elI pracalita mAnyatA che. A e kaLyA tyAre zatru jayanI yAtrAnA nAnapaNanA divaso mane yAda AvyA. pAlInANAnI kAi eka dhama zALAmAM ame utaryAM hoie. savAranA paheAramAM mArA pitA amane badhAMne vahelAM uThADaeN. dizAe javu, dAtaNa karavuM, A badhAM nityakramathI jaldI paravArIne ame nIkaLatAM, taLeTI sudhI kei vAhanamAM jaTTae. pachI bhAre utsAha ane hAMzabhera paryaMta caDhavA mAMDIe. AveA ja utsAha jANe ke Aje paNa hu jAgezvaranI yAtrAe jaI rahelA anubhavI rahyo hAu evI kuMti lAgatI hatI. sUryanA pAchaLanA bhAgamAM udaya thai cUkayA hatA. A bAju zItaLa mAM madhura pavana vAi rahyo hato ane ThaMDInA praka 5 avAranavAra pedA M caDhavAnuM hatuM. karatA hatA. pava tanI kAre kAre ane vRkSAthI AcchAdita ThaMDI upara ame AgaLa vadhI rahyA hatA. zarUAtamAM sAra evu ucANu caDhavAnuM hatuM. jamaNI bAjue mAlAnA mAle sudhI pava tamALAe najare paDatI hatI. didi jANe ke rAnI pazuonAM rahehANuM na hoya evI khINA ane ghIca jhADIo AvatI. A bAju amane taddana aparicita evA kAi krAi pakSIonA mIThA TahukAra' avAranavAra sa bhaLAyA karatA hatA. have caDhANu pUrU thayuM ane lAMbe suMdhI utarANunA bhAga zarU thayAM. 7000 phITa sudhI uMce jaine pAMchA jAra deDha hajAra phITa nIce utaryAM hAizuM ema lAgyu. nIce khINamAM jAgezvaranAM diza dekhAyAM. A vibhAgamAM devadAranAM bhAre gADha jaM galA AvelAM che, je nIce pahoMcatAM pAkI saDaka Ave che. A saDaka upara ane nadI kInAre cAlatAM cAlatAM jAgezvaranA jhAMpA sudhI pahoMcI javAya che. ahiM naMdIkInArA upara atipurAtana madirA ubhelAM ' che. eka mukhya maMdira che jemAM jAgezvara mahAdevanu yetiliMga che. ane tenI AsapAsa deva devIonAM nAnAM maMdira che. A mukhya maMdirane bAlA jAgezvara' (eTale ke bALaka jevA jAgezvara) kahe che, ane bALue sA mAla upara pahADanI Toca upara mahAdevanuM eka bIjuM eTaluM ja purANuM maMdira che jene chuTTA jAgezvara'. athavA to bRhat jAgezvara' kahe che. najIkamAM eka vahetA pANInA jharA che. tene brahmakuMDa kahevAmAM Ave che. A kuMDamAM kareluM snAna bahu puNyadAyI lekhAya che. cAre bAjue pahADAnA kheALAmAM AveluM A sthAna bhAre ramaNIya che. duniyAnA koi dhoMdhATa ahiM sudhI paheAMcatA nathI. apUrva zAnti ane ekAntanA asti anubhava thAya che. AtmasAdhanA mATe suyeAgya sthaLa che. 44 A sthaLanA eka khIjo paNa mahimA che. jema bAgezvara sAthe zaMkara pArvatInA lagnanI ghaTanA joDAyelI che. tema A sthaLa sAthe zakare karelA kAmadahananI--te mATe temaNe trIjI tA.1-6-59 lAcana khAlyAnI--ghaTanA joDAyalI che. ahiMnA gADhAM devadAranAM jaMgale, Ama tema- vaLAMka letAM ane vicaratAM nAnAM nAnAM jaLa pravAhI AsapAsa gaganacukhI parvatazikhare AvuM A sthaLa kAmadahana ane jJAnalecananA udghATananI kalpanA mATe bhAre samucita lAge che, A khyAla sAthe ahiM 'krUratAM kavi kAlIdAsa racita kumArasaMbhavanI aneka pakti yAda AvatI hatI ane citta kalpanAnA cakaDoLe caDatu hatu. ahiM amArAmAMnAM jemane brahmaku MDamAM snAna karavuM hatu temaNe snAna kayu* ane jyeAtiliganI pUjA paNa karI. ahiM AvIne eka paDiyAne baTATAnuM zAka ane purI taiyAra karavA kahela te vaDe sudhA zAnta karI. theADe, ArAma karyAM ane sA agiyAra bAra vAgyA lagabhaga ahiMthI mukAma uThAvyA. ahiM thI amAre e mAila dUra Avela AratAlA gAme pahoMcavAnuM hatuM. ane tyAMthI panavanaulA thaIne amane AlbhArA pahoMcADatI basa pakaDavAnI hatI. jAgezvarathI AratelA sudhI pAkI saDaka che. zrANI pUrNimA, kAkI pUrNimA, zivarAtrI evA panA diva semAM ahiM hajAro yAtrALuo Ave che ane te mATe te divaseA. AsapAsa AmArAthI nAgezvara sudhInI basasIsa cAlu karavAmAM Ave che. bAkInA divasamAM kAM te panavanaulAthI kaDInA raste athavA to AratAlAthI pAkA raste ahiM AvI zakAya che. zrI zAntilAla trivedI madhyAhnanA samaya hateA; A pradeza khINamAM AvelA hAine jarA paNa ThaMDaka hatI nahi', ' bAjue devadAranAM gheTAM vana hovA chatAM paheALI saDaka upara je gaganaspazI vRkSAne bhAgye ja chAMyeA paDatA hatA, eTale A doDha mAila pasAra karatAM amane sArA pramANamAM garamI ane thAka lAgyA, Akhe raste nIce bAjue eka nadI cAlI AvatI hatI. ane temAM pANI vaheNu pAtaLu, nAnu sarakhuM kadi gAcara, siMde maunapaNe vahI ageAcara hatu. ekAda mAila cAlyA eTale jhADapAnathI ghaTTa rIte vAyalA evA nadInA kinAre eka prAcIna maMdira AvyuM. A maMdiramAM pratiSTita mahAdeva IMDezvara'nA nAmathI oLakhAya che. bhAvuka yAtrikA bAlA jAgezvara, muDhA nAgezvara ane A Dezvara ema mahAdevatripuTInAM dazana karIne dhanyatA anubhave che. A maMdiranA AkAra himAlayanAM ma Mdira nirmANanI je eka viziSTa zailI che tene eka sundara. namunA che. kedAranAthanuM maMdira ( tenI khI joi che te mujaba) ane A madira ekameka bahuja maLatAM lAgatAM hatAM. ahiM maMdirane pUjArI madira baMdha karIne cAlI gayA hatA eTale aMdara ame javA na pAmyAM. jAgezvara khaMhAMdevanA maMdiramAM keTalIka viziSTa prakAranI prAcIna mUti e hatI tema ahi' paNa hAvI joie, paNa tenAM darzIna amArA nasIbamAM nahAtAM. A maMdiranu sthaLa ane AsapAsanu dazya bhAre ramaNIya lAgyuM... madiramAM javA mATe nAne sarakhA pula eLa gave paDe che. pulanI A bAjue khesIne vahetA jharaNAne ane maMdiratI bhavya imAratane jotAM AMkho thAkatI nahotI; ane ahi thI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che to .'," to: 1-6-pa0 tA. 'prabu ddha jIvana . .' ' , ra75 * * - ' khasavAnuM mana ja thatuM nahotuM dhyAnI vairAgI mahAdevane vasavA sakita yoga lakhyo ane tyAMthI bAgezvara gayA- badhe kArya I , mATe A kharekhara sugya sthaLa che ema mana kahyA karatuM hatuM. krama zAntibhAI mAraphata goThavAyo hato ane e divasomAM teo '. Ama ahi', badhAne AgaLa javA daine, huM ThIka ThIka rokAyo, 'bApujI sAthe ja satata karatA rahyA hatA ane ThekaThekANe bApujInA , te : paNa Akhare te ahiMthI pagalAM upADaye ja chUTako hato, kAraNa rahevA khAvA vagerene badhe prabaMdha temaNe je karyo hate.. ke. be aDhI vAgyA AsapAsanI basa pakaDayA sivAya cAle tema 1930 mAM jyAre dezabharamAM satyAgrahanI ane savinaya bhaMganI laData zarU thaI tyAre A morAmAM paNa te AndolananA paDaghA paDayA * AgaLa cAlya; badhA sAthe joDAI gaye. aralA Avyu. hatA. e divasomAM rASTradhvajane lagatA satyAgrahamAM zAntibhAI, * : '. Akho pravAsa daramiyAna jAgezvarathI AratelA sudhI AvatAM amane joDAyA ane gurakhA mIlITarIe temanI maMDaLI upara lAThIcArja karyo. ' sauthI vadhAre garamI lAgI. basa-jayAM aTakatI hatI tyAM eka .. tenA pariNAme temanA be hADakAM bhAMgI gayAM. pachI to teo A cA pANI ane paracuraNa, anAja vagere, vecavAnI dukAna hatI. * * kailasanI yAtrAe jaI AvyA. 1942 nA aitihAsika Adelana - tenA upara eka kAmacalAu mALIyuM hatuM. dukAnadAranI rajAthI , daramiyAna teo be vAra jelamAM gayA ane eka vAra temane phAMsInI ' zikSA thatI thatI rahI gaI. ' - ' ame A mALIyA upara caDhIne beThA. bahAra garamI lAgatI hatI, AmerA ane nainItAla jIllAnA pahADI pradezamAM racanAtmaka : paNa ahiM chAparA nIce ame eka mALa upara beThA hatA tyAM kAryanI jamAvaTa karavA pAchaLa. temaNe Aja sudhI pitAnI savuM . ' A kaMDA pavananI madhura lahario cAlI AvatI hatI ane amArA ' zakita khacI che. canIdAmAM temaNe gAMdhI AzramanI sthApanA karI che zramanuM zamana karatI hatI. ahiM beThAM beThAM sAme je vistINa tyAM eka moTuM audyogaka kendra ubhuM karyuM, ane A pravRtinuM pradezanuM darzana thatuM hatuM tenI bhavyatA koI judA ja prakAranI temaNe varSo sudhI saMcAlana karyuM. evI ja rIte temaNe bIjI aneka hatI. gaNya na gaNAya evA girizikharonI hAramALA, jANe ke saMsthAo ubhI karavAmAM khAsa karIne saralAdevI ke jemanA viSe. ., keIi vipula sainya DhagalAbaMdha taMbuone paDAva nAMkhya na hoya AgaLa ullekha karavAmAM AvyuM che temane lakSmI Azrama zarU evI vilakSaNa ane cittAkarSaka dIsatI hatI. Ama ahi amAre karavAmAM temaNe khUba 1data karI che. teo A pahADI pradezamAM satata 'doDheka kalAka pasAra kara. pa, kAraNa ke basa AvavAmAM AvI humatA rahyA che ane Aja sudhImAM temace lagabhaga 15000 mAilane - thaI hatI. AkharI basa AvI, temAM beThA, panavanaulAnA DAka paidala pravAsa kheDe che. A badhA tyAga ane tapazcaryAmAM temaja baMgalAmAM mUkelo sAmAna, panavanaulA AvyuM tyAre tyAMthI nIce racanAtmaka pravRttionA saMcAlanamAM tenAM patnI bhakitabahene temane eka ekasarakho sAtha Apyo che. pati jeTalA ja teo bhAvanAzALI che laI AvyA ane basa upara caDALe; najIkanI hoTelamAM cA ane zramazIla che. temane eka moTI umarane dIkaro che je hAla pANI pIdhAM, sAkara jevAM mIThAM ane moTA kadanAM khumAnI ahiM * maLatAM haMtAM te ThIka pramANamAM kharIdhAM ane AMkhe raste khAtAM cATara ekAunTanTanuM muMbaImAM rahIne bhaNe che. tene algorA, tA gamatuM nathI. Amane muMbaI Ave te cena paDatuM nathI..A 3, '. khAtAM sAMjane vakhate ame AmerA pahoMcI gayA. . . . . . . chellAM 37 varSathI temane akhaMDa karmacAga cAlI rahyo che. * * * * : , , , zrI. zAntilAla trivedI Aje temanI 60 varSa lagabhaga ummara thayA AvI che. have zarIra ghasAI , - basamAMthI utaryA ane najIka AvelA gAMdhI Azrama upara gayuM che ane kAma ApavAnI nA pADe che, ema chatAM temanI pravRti , jemane maLavAnI huM keTalAka divasathI AturatA sevato hato te cAlu che. Aje temanuM dhyAna bhUdAna Andolana ane sarvodaya : zAntilAla trivedIne bheTa thaI gayuM. teo berInAgathI gaI kAle vicAranA pracAra pAchaLa viSezataH kendrita banyuM che. ' , , ahiM evI gayA hatA, AkhA divasanA rakhaDapaTane thAka ane , ame AmerA rahyA te daramiyAna A zAntibhAI tathA ','' rastAnI lAgelI dhuLane lIdhe vikaLa dekhAtA evA ame e vakhate bhakitabahenane traNa cAra vAra maLavAnuM banyuM hatuM. mukatezvaramAM temanI sAthe vadhAre vAta karavAnI sthitimAM nahotA. savAre maLa- ame jemane maLyA hatA te jayantIbahenanAM mAtuzrI ahiM rahetAM : vAnuM nakakI karIne chuTA paDayA. rAmakRSNadhAma pahoMcyA ane nahAI hatAM. temane maLavAnuM amane mana hatuM. zAntibhAI amane dhoIne svastha banyA. rAtre ArAma karyo ane savAre tAjA temanA nivAsasthAne laI gayAM hatAM. jayantIbahenanAM mAtuzrIne thaI gayA. maLatAM amane vizeSa AnaMda te eTalA mATe thayo ke jo ke A .: ', ': ' bIje divase zAntibhAI maLavA AvyA. temanI sAthe dezanI teo mULa AlmorAnA vatanI che, paNa pitAnA pati sAthe temaNe - AjanI paristhiti, sarakArI taMtrane saDe, AgevAnone mUDha ane ghaNAM varSo kAThiyAvADamAM gALelAM. kAThiyAvADa cheDayAne paNa varSo * vikaLa banAvatI sattAbhUkha, gAMdhIjIne ApaNe sAva bhUlI gayA thayAM ema chatAM Aje paNa teo saraLapaNe gujarAtImAM-kAThiyA- ra : 4 hoIe e ApaNo-prajAne nikaTa jIvanavyavahAra AvI aneka vADI gujarAtImAM-vAte karyo jatA hatA. pahADamAM vasatAM ane te bAbate viSe jANe ke ekamekane lAMbA vakhatathI oLakhatA na. A bAjunAM mULa vatanI vayovRdhdha saMnArIne Ama ApaNA : ' hoIe evI nikaTatAthI ame vAta karI ane keI suhRdane maLyA vatananI taLapadI bhASA bolatAM sAMbhaLIe tyAre ApaNane jeTalAM AnaMda anubhavyA. vismaya tema ja AnaMdanI lAgaNI thaI Ave e taddana svAbhAvika che. "" A zAntibhAI mULa saurASTra-rAjakoTanA rahevAsI che. satyanArAyaNahATane saMnyAsI - 1921 mAM asahaganA AdelanathI prabhAvita banIne temaNe AbherAnA amArA nivAsano Aje chelle divasa-hate. ''' , * abhyAsa choDI dIdhuM hatuM, ane satyAgraha AzramamAM joDAyA hatA. bIje divase (eTale ke AThamI june ravivAra) savAre dasa vAgye ' '' A vakhate temanI umara 17 varSanI hatI. AzramamAM traNa varSa ahithI amAre muMbaI tarapha javA mATe vidAya thavAnuM hatuM. ' vyatIta karyA bAda temane gAMdhIjIe bAraDolInA svarAjya AzramamAM savAramAM vakhatasara uThayAM. ame jyAM utaryA hatA tyAMthI thoDe dUra ' . mekalyA hatA. tyAMthI vaLI bhAvanagara pAse Avela maDhaDA khAte nIcANamAM-ame je parvatavibhAga upara hatA tenA jANe ke , - zrI. zivajI devazIe zarU karelI udyogazALAmAM gAMdhIjInI AjJAthI cheDA upara-eka maMdira hatuM. jevI rIte . jamInane cheDe bane ' teo eka kAryakara tarIke joDAyA hatA ane traNa varSa sudhI kAma bAjuethI laMbAte laMbAte ane TuMke, thato jato dariyAnA karyuM hatuM. 1928 mAM gAMdhIjIe himAlayamAM abhairA khAte * peTALamAM lAMbe sudhI jAya tene "bhUzira' kahe che tema parvatamAM. ' racanAtmaka kAryonI jamAvaTa karavA mATe javAne temane Adeza paNa ghaNI vakhata ema bane che ke nIce uMDI khINa hoya ane ja Apyo. ahi" temaNe eka varSa pasAra karyuM" evAmAM-10nI parvatanI be bAju saMkocAtI saMkocAtI eka ThekANe maLI jAya sAlamAM- juna mAsamAM gAMdhIjI AbherA AvyA, tyAMthI rANIkheta, ane upara jaNAvyuM tema eka prakAranI bhUzirane ghATa dhAraNa tADIta ane kausAnI gayA ane tyAM 10 divasa rahIne. anA- kare, evA e sthaLa upara AveluM A maMdira amArUM satata... * * * Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10 dhyAna khecatuM hatuM. madira paNa goLAkAra hatu 5ne sapheda cunA ane gerUA raMgathI raMgAyalu hoine savizeSa AkaSa ka lAgatu hatuM. e madira ane tyAMthI dekhAtu dRSya ' joi AvIe ema dhArIne ame savAranA sADA sAta vAgyA lagabhaga upaDayA. 5 dara vIza mInITamAM ame tyAM pahoMcyA. te maMdira athavA tenA sanyAsInA mA~ jevI dekhAtI jagyAnuM nAma 'satyanArAyaNa hArTa' che ema pravezadvAra AgaLanA pATiyA uparathI mAluma paDayu.. ame aMdara dAkhala thayAM anetheDA pagathiyAM caDhIne maMdira sAme AvIne ubhA rahyA. nIce eka be nAnI oraDI hatI, tyAM kAma karanArA mANase rahetA hoya ema lAgyuM, khIjA koI mANase dekhAyA nahi. madiranAM bAraNAM baMdha hatAM. madira pharatI osarInI eka bAjue .. kAi saMnyAsI jeve| dekhAtA yuvAna yogika Asana karatA hAya ema lAgyu.. ame tene pUchyuM ke "amAre maMdiramAM bhagavAnanAM darzana karavA che, te Apa maMdira ughADI Apaze| ?" teNe javAba ApyA ke maMdiramAM bhagavAnanAM daza nansa samaya savAranA daza vAgyAnA che, te pahelAM thai zakatA nathI" e javAba sAMbhaLIne ame ma MdiranI pharatApharavA lAgyA ane AsapAsanA bhavya dRSyane AnaMdapUrvaka nihALavA lAgyA. evAmAM e saMnyAsIe amane pUchyuM' ke 'Ape nIceM pATiyuM che te kharAkhara joyu' nathI lAgatu. temAM ahiMnAM niyame lakhyA che. amArA niyama mujaba koI ati udhADA mAthe pharI zakatI nathI." meM javAba Apyo ke e amArA khyAlamAM nahAtu, tamArA niyamaneA ajANatAM bhaMga karavA mATe ame dilagIra chIe" ema kahIne mArI patnIne tathA bahena menAne mAthuM DhAMkavA me sUcanA karI. kIyI pAche te sanyAsIe mane paDakAryAM ane kahyuM ke Ape amArA bIjA niyamanA bhaMga karyAM che. ahiM je kAi Ave teNe sauthI pahelA amArA iSTa devatAne namana karavuM joie, vaLI amAre niyama che ke ahiM savAranA daza vAgyA pahelAM bahAranA koi leAkAe AvavuM nahi, kAraNa ke sAdhu sanyAsI lekanA dhyAna bhajanamAM khalela na paDe. A khAMkhetanA paNa tamane khyAla hovA joitA hatA." A sAMbhaLIne mArA mIjAja gaye. ane tene meM jaNAvyuM ke ApanI A vicitra vAta sAMbhaLIne mane bhAre Azrama thAya che ane tame sanyAsI che ke kANu te bAbatane mane prazna thAya . ahiM AvatAM veMta me Apane kahyu ke amAre bhagavAnanAM darzana karavA che te banI zake te bAraNAM khAlI Ape ane tenA javAbamAM mane Apa jaNAve che ke darzana daza vAgyA pahelAM zakaya nathI. have huM Apane pUThThu chuM ke "amAre namana kAne karavAM ? A baMdha bAraNA jenA upara tALu lagADavAmAM AvyuM che tene namana karIe ? bIju A nahera maMdira che, maMdiranA darzInanA amuka samaya hAya e samajI zakuM chuM, paNa dazana samaya pahelAM ahiM kAie AvavuM nahi evA niyama ke pratibaMdha hAi zake ja nahi. vaLI amArA AvavAthI kAinA dhyAna bhajanamAM bhaMga thavAnA prazna ja nathI. kAraNa ke ahiM kAI dhyAna bhajana karatu hAya ema dekhAtu ja nathI. vaLI Apa joi zakA che ke ame bahAra gAmathI AvelA pravAsIe chIe. kutuhala vRttithI A bAjI AvI caDayA chIe. te ame kayAMthI AvyA ? zuM karIe chIe ? kayAM jaze ? pANI lAvuM ?-AvI sAmAnya sabhyatA te bAjue rahI ane amArI sAme A niyama ane te niyama dharyA karA che tenI Apane zarama nathI AvatI ? ame ahiM kAI khATAM irAdAthI ke tamArA iSTa devatAnuM apamAna karavAnA AzayathI. AvyA nathI e Apa kharAbara joi zake! che, ema chatAM AvI te DAithI Apane vatA joine amane bhAre Azcarya ane duHkha thAya che" A sAMbhaLIne te saMnyAsI jarA jhaMkhavANA paDI gayA ane khelyA ke "Apa kahA che te barAbaMra che. Apanu apamAna karavAne mArA kAi. Azaya nathI. vaLI Apa te yujha' jevA che. huM teA ApanI pAse baccuM' kahevAu, paNa 'ame| sanyAsIonA dhyAna bhajanamAM bhaga na paDe te mATe amArA je niyama hoya te te paLavA ja joie.' prabuddha jIvana muMbai jaine - tA. 1-6-19 ema kahIne pAtAnAM bAkI rahelAM Asana pUrAM karavAmAM te lAgI gaye. ame tenI vartaNukathI nAkhuza thaIne tyAMthI pAchAM pharyAM pAchaLathI amane khabara paDI ke te jagyAnA mahatta juvAna kharI mUkIne marI gayelA. tenI sAthe ghara mAMDayA jevu zarU karIne pele juvAna saMnyAsI jagyAne kabajo jamAvIne tyAM besI gayeA che. A paNa amArA mATe jaMdi na bhulAya evA khanAva banI gaye1. nivAsasthAne pahoMcyA bAda nhAi dhAi paravArIne ame zAntibhAIne temanA ghera maLavA mATe bahAra nIkaLI paDayA. te mAla roDa uparathI nIcANunA bhAgamAM bAra rUpiyAnA bhADAnI eka Dabala rUmamAM rahe che. garIbIne ane sAdAine varelA aneka kAya kartAonu jIvana Aje jyAre ApaNe UMce ne UMce catu` joie chIe tyAre A daMpatInu jIvana enu e ja Aje paNa ekasarakhuM sAduM, garIbIne varelu TakI rahyu che. A joine temanA viSenA amArA AdaramAM vRdhdhi thai. kalAkeka kheDA, temaNe cA khIskITa vaDe amArUM Atithya karyuM. temanA sauhAda thI amArU citta khUba prabhAvita banyuM. jAgezvarathI AvyA pachI bIje divase bapAranA amArI icchA bInasara javAnI ane tyAMrAta rokAine khIje divase savAranA bhAgamAM AhmArA pAchA AvavAnI hatI paNa te mATe vAhananI, keTalAya prayatna karavA chatAM, jogevA thaIna zakI, ane amArA progrAmamAM nainItAlathI nIkaLyA tyArathI vicArI rAkhela bInasarane amAre paDatu mUkavu paDayu. bInasara AmArAthI 13 mAila dUra 7917 phITanI UMcAie Avelu' eTale ke kausAnIthI 2000 phITa vadhAre uMcu eka suramya sthaLa che ane tyAMthI paNa himapAnI zikharamALanu kausAnI karatAM pramANamAM vadhAre najIkathI bahu spaSTa ane bhabdha dana thAya che.. vAhananA abhAve e paDatu mUkavu paDayu tenu manamAM du:kha rahI gayuM. jAgezvarathI AvyA pachInA divase AkAzamAM vAdaLAe gherA bAlyA hatA ane madhyAhana samaye khUba gAjavIja ane gaDagaDATa sAthe sAre varasAda paDayA hatA. Aja sudhI garamI garamI ema ahi'nI AbehavA sAme amArI phariyAda cAlu hatI. Aje varasAda paDavAthI badhe khUba ThaMDaka thai gaI, ane nainItAla kausAnI jevuM ahiMnuM havAmAna banI gayuM. kAsAradevI bIje divase apeAre ahiMthI cAra mAila dUra ane lagabhaga 1500 phITathI vadhAre uMcANamAM Avela kAsAradevI javAnu ame nakkI karyu hatu. tyAM amAre rAmakRSNadhAmanA sTezana veganamAM besIne javAnuM hatuM. paNa e ja samaye eka dizAe vAdaLAnI jamAvaTa thai rahI hatI ane AchI AchI medhagajanA saMbhaLAtI . hatI. varasAda AvavAne pUrA saMbhava hatA. tethI javu ke na javu enI vimAsaNa cAlatI hatI. paNa ahiMnA nivAsanA. A Aje chello divasa hatA. Aje na javAya te. pachI e rahI ja jAya. - varasAda AvavAne hAya te! bhale Ave, ame te nizcaya karIne upaDayA. AmerAnI sAmenA bhAgamAM Avela vizALa parvatanA cheDAnA zikhara upara A kAsAradevI eTale ke pArvatInu dira hatu. raste bahu ja kharAba hatA. AmathI tema vaLAMka letI ane khANa khaDiyAvALI saDaka amArA sTezana veganane paDakAratI hatI. A paDakArano sAmane karatu` sTezana vegana kAsAradevI samIpa pANAeka kalAkamAM paheAMcI gayuM. ahiMthI pahADanI TAca upara pahAMcavA mATe thADu'ka uMce caDhavAnu hatu. upara pahoMcyA, kAsAradevInA madiramAM dAkhala thayA. paththaranI zilAo vacce pratiSThita karavAmAM Avela kAsAradevInI mUrtinAM darzana karyAM. ane karaMtI pradakSiNA karI. ahiMthI cAre bAjue patharAyalA virATakAya himAlayanAM adbhuta darzana thatAM hatAM. uttara bAjue AkAza svaccha hoya tyAre himapa temanAM dana zakaya anatAM hatAM. kAsAradevInA maMdiranI bAjue jarA uMce caDhIne eka bIjA maMdiramAM mahAdevanAM ame dana karyAM. AsapAsanA dRzyathI amArUM citta khUba prabhAvita thayuM. paNa ahiM amane vadhAre rokAvu mana te dhaNuM thAya teA paNa-paravaDe tema nahAtuM. mAthe AkAzamAM vAdaLanI ghaTA chavAi rahI hatI. sAMja pahelAM amAre amArA nivAsasthaLe pahoMcI javuM ja joie. . ane te pahelAM amAre bIjI paNa eka rokANa hatu . (apUrNa) paramAnaMda varajI kApaDiyA, 45-47,dhanajI 'sTITU muMbai3, mudrasthAna - caMdre pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, mukhai 2. Te. na. 29303 / yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnada Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ EAST rajIsTarDa na B 4266 vArSika lavAjama rU.. 4 : ( "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa ' , varSa 21 : aMka 4. buddha jIvata' TIT* T muMbaI juna 16, 1959, maMgaLavAra * zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra ' - " AphrikA mATe sIliMga 8 chuTaka nakala : navA paisA ravAnA zAha zA AlAla jhAjhA Ane ate age we see taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA = stress site see test news A ja vedamAM bhAratIya dharmano vikAsakrama ' dharma e kaI paraMparAgata vADe nathI paNa mAnavI mananA grIsanA surA tathA drAkSanA adhiSThAtA kAryonIsIsa devane maLatA svAbhAvika vikAsakramanuM pariNAma che. AthI AdimAnavayugathI Ave che, je daivI unmAda caDAvato. emaNe joyuM ke semapAna ke huM jema jema mAnavamanane vikAsa thato rahe che, tema tema dharmanuM abhAmi ke samAdhinI dazA Ape che. tyAre janmasiddha zakita : svarUpa paNa roja vikasatuM rahyuM che. AdimAna kALathI ApaNe karatAM vadhAre moTuM kAma karavAnI preraNA jAge che. ethI semamAM che te kevI rIte pragati sAdhI eno itihAsa ApaNI pAse nathI. emane devI aMza dekhAte, jethI e sthitine emaNe devapada. ema chatAM, paNa vedAdi dharmazAstramAM jaLavAyelI che tathA ApeluM. tene kADhavAnA sAdhane khAMDaNiye sAMbeluM vi. pavitra ' vedanA racanAkALa pachI krame krame karI pragatio thaI eno iti- manAya che. TuMkamAM vedayugamAM zArIrika kephane AtmAnI mastI hAsa ApaNane vedomAMthI sArA pramANamAM maLI Ave che, je mAnI levAno bhrama pravartatA hatA. Ama zarUmAM A nisaga. uparathI vidvAno vikAsane kramika itihAsa gavavA samartha pUjaka hoI nisarganI ghaTanAone emaNe devarUpa ApeluM, paNa banyA che. A have AgaLa jatAM nisarga pUjAne dhama badalAyelI paristhiti , * AdimAnavakALathI AraMbhI ApaNe kevI rIte pragati pramANe vikAsa pAmI mAnavarUpadhArI devapUjA tarapha DhaLe che.. paNa sAdhI eno kaMika itihAsa e Adi-guphAvAsI mAnavIoe e pahelAM sRSTinA bhautika niyamonuM emane bhAta thAya che. sRSTi- * . . aNaghaDa rIte emAM dorelA citro banAvelA hathiyAra tathA prAcIna vijJAnanuM emanuM jJAna AgaLa vadhyuM hoya che, ethI" sUryacaMdranA sAhityamAM saMdharAyelI ne uparathI jANI zakAya che. e kALane udayasti, divasa-rAta, tathA RtucakranA vArApherA jaI A vizva mAnavI kudaratano adbhUta camatkArothI bhayabhIta banato ane enI kei ekakasa niyamane AdhAre cAle che evI kalpanA emane ' ' cAlaka koI viziSTa zakita ke deva che ema mAnI enI dayAyAcanA sUjhI Ave che. A niyamane "Rta" kahevAmAM Ave che. "tane ane prArthanA karato, tathA pitAthI zakitazALI athavA jenuM rahasya akSarArtha che "vastumAtrane niyatakrama" RtanI kalpanA sUcave che ke na samajAya evI vastune ya namatA. A prakAranI yAyAcanA ane jagatamAM niyama athavA kAyadAnI aNu ane nyAyanuM sAmrAjaya :prArthanA e dharmanuM Adi svarUpa hatuM. bhAratIya Aryo tarIke pravarte che. ethI vizvanI dareka vastu e RtanA sidhdhAntane ja ! ApaNe A dezamAM AvyA tyAre ApaNe A prAthamika avasthA anusare che. ApaNI indriya vaDe anubhava thAya che te jagata e. pasAra karI ThIka ThIka pragati sAdhI hatI. paNuM pAchaLathI ApaNe Rtane paDachAya che ane e parivartananA vamaLamAM avyaya ne " kevI rIte vikAsa sAdhavA mAM e vize tenI sAthe uparathI avikArI rahenArUM zAzvata satya te mRta ja che. sRSTinuM sarjana rAdhAkadhaNana jevA paMDite vedanI vicAradhArA'mAM videne je Iti- thatAM pahelAM paNa vyakata hastImAM hatuM ema vedane RSio mAne che, ' , hAsa raju karyo che, ene AdhAre ApaNe kahI zakIe chIe ke - jagatanI sadA badalAtI ghaTamALamAM e anazvara RtanA ja vividha rUpanuM darzana thAya che. eTale Rtane sarvane pitA kahe che, - Aryo jyAre A dezamAM AvelA tyAre teo potAnI sAthe viSNune paNa tane garbha kahe che. zAzvata ane avikArI , keTalIka kalpanAo ane mAnyatAo lAvelA. e yuga navasarjanane sata viSenI je gUDha kalpanA pAchaLathI khIlelI tenA prathama cinho * hatuM, jethI emane kAbe phuratA ane e lAgaNIo ubharAIne ahIM dekhAya che. avicaLa niyama eja sat che. jagatamAM je.' gAnarUpe vahetI.' e yugamAM yajJonuM nAmanizAna nahotuM. phakata kaMi dRSTigocara ke indriyagocara che te te aridhara AbhAsa che. meDhethI gAIne ja devanI upAsanA karavAmAM AvatI. yajJanI saMta tattva eka akhaMDa ne avikArI che. Ama chatanI kalpanAmAM ka9panA pAchaLathI AvI ne khIlI hatI. ApaNe bhautika sRSTinA eka avicaLa niyamane devapeda ApeluM . zarUmAM keTalAka bhAvanApriya mAgue AkAzanuM sauMdarya joIe chIe. pAchaLathI zedhAyele ane khIlele kamane mahAane pRthvInA AzcaryonuM ja manana karyA karyuM. emAMthI kAvya sidhdhAnta e satanI kalpanAnuM ja pariNAma che. paNa tyAra pachI racIne emaNe pitAnA saMgItapriya AtmAne boja haLavo karyo. ema manAvA lAge che ke A vizvataMtra e koI eka sarvazreSTha , pariNAme nisarganI bhautika ghaTanAo devarUpa pAmI. emAMthI devanI IcchA pramANe ja cAle che. kAraNa ke e sivAya AryonA dhI AkAza), varUNa (pANI), uSA ane mitra (sUrya) vi. bhAvuka hRdayane kevaLa jaDa niyamanI upAsanA saMtoSa ApI zake hiMdI-IrAnI devo uddabhavyA hatA. agninI zodha pachI enuM tema nahotI. AthI varUNane. e RtanA rakSake mAnI ene mAnavamahattva vadhyuM haze. pAchaLathI pUjanya-varasAda-mATe deva manA. rUpadhArI devapada ApavAmAM Ave che. bIjI bAju Arya-anAya vAyune paNuM pAchaLathI uMcuM devapada ApavAmAM AvyuM che. paNa vacce saMgharSa rojabaroja tIvra banato hoI samAjanuM rakSaNa - temAM ya manuSyane unmAda caDAvanAra ane amRtatatva denAra samarasa karanArA mAnave paNa pUjavA lAgyA hatA, ane pAchaLathI e ! paNuM deva banI pUjAya che. sama e avastAnA hamadevane ane devapadane pAmatA hatA. RdamAM varUNa-mitrane A asura dareka karaMTa banar : Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .:: "[, ; ' '' '' , - ': ' ' , ' , ' ' ' . . , , ***,* * * * * **sts ', ' ' pra bu ddha cha vana * tA. 16-6-pa0 kahelA che, temaja varUNa-savitAne paNa bIje ThekANe asura kahyA . ema chatAM vedanA sUkatanA kAvyamAM jIvana pratye jovAnI je draSTi che. indrAdi devo to gAmaThI-rakhaDu ardhajaMgalI prajAnA deva hoya che te bedhaprada che. ' che. tema lAge che. chatAM devoe asurone hAMkI kADhayA hatA te paNa e utthAnakALamAM dareka vastu viSe zaMkA karavAnI vRtti ' ' . uparanA asarAne Aryoe apanAnI lIdhA hatA, eTaluM ja nahIM ghaNIvAra jora karatI dekhAya che ethI. . ' paNa, 4.te pAchaLathI vedane sauthI lokapriya deva banyA hatA. mAnI levAne badale uMDA utarIne tenuM rahasya jANavAnI vRtti ' ethI jaNAya che ke e AnA pakSamAM rahI emano rakSaka pedA thAya che. pariNAma e Ave che ke nAnI nAnI vastuomAMthI I benyo haze ne ethI ja anAryonA duzmana tarIke Aryoe ene pedA thayelA, bhAratanI bhUmi para vikAsa pAmelA tathA AdivAsIe pitAnA yuddhadevanuM rUpa ApyuM haze. RgledakALamAM indrane eka ane draviDe pAsethI apanAvelA-de have asta pAme che ne che. bIjo duzmana hato, te zrIkRSNa. te kRSNa nAmanA le ke vIra emanI jagyAe tattvaciMtananAM gUDhAra ughaDavA lAge che. Izvara - purUSa hatA. sadanI eka RcAmAM kahyuM che ke vegavAna kRSNa daza paNa manuSyanA jevo ja rUpaguNavALe hoI mANasanA manane have hajAra yoddhAo sAthe aMzumatI (yamunA ) nA kinArA para rahetA tRpta nathI karI zakata. ethI e ciMtananA pariNAme vedanA hate, jenI senAne AryonA hita mATe indra nAza karyo hate. RSine advaita-brahmanI kalpanA uThe che, jo ke enuM svarUpa kRSNapUjAnA saMpradAyane aMte A kathA ApaNA mATe kAmanI che. ojanA jaganI jema suspaSTa asaMdigdha nahotuM. ethI jene mana ? ' pAchaLanA purANoe paNa iMdra ane kRSNanA yudhdhanuM varNana karyuM hADakA nathI evA sarave hADakAvALA sattane pedA karyuM e veLA ka che. saMbhava che ke kRSNa e vedakALanI gopa jAti-jenA - jo ya prathamaM sAmAnam e prathama janmanArane keNe joye ' para indra vijaya meLavele tene deva haze. paNuM teNe pitAnI hate ?" evo prazna pUchAya che. chatAM prajAnA cheka bAlyakALamAM gumAvelI pratiSThA bhagavadagItAnA samayamAM ghaNe aMze pAchI je aNudhaDa ne adhakacarI tathA AdhyAtmika jhaMkhanAo hatI meLavI lIdhI. ane kaSNa te ja bhAgavata saMpradAyane vAsudeva ane ' ena vAMkha e enuM jhAMkhu evuM svarUpa ahIM pragaTI uThe che; jemAMthI pAchaLanA yarapa akl: vaiSNava saMpradAyano viSNu evI mAnyatA pracaMlata thavAthI kRSNa dharmo vikAsa pAmyA che. ethI ema kahI zakAya ke vedakALa e tenuM agAunuM sthAna pharI prApta karI lIdhuM che. ApaNA AjanA dharma-tattvajJAna ane sAmAjIka praNAlikAone Ama prakRtinA jaDa tatte tathA e badhAmAM pravartatA udayakALa hato. Rta'nA niyamane choDI Aryo mAnavarUpadhArI de sarjavA vedanA, sUko athavA maMtro kaMi paNa alaukika dRSTi vaDe lAgyA hatA. denA A sarjanakALamAM keka dene haTAvavA nahIM paNa kevaLa zuddha tarkanI madadathI ja jagatanI gUDhatAone paDatA, anya kekane emane sthAne sthApavA paDatA te kaI vAra khulAse ApavAno prayatna kare che. eTale aMze emAM tattvaeka deva mukhya deva banate te bIje samaye enuM sthAna vaLI cintanane aMza che. e cintanane pariNAme RgyedanA RSine bIjo laI le. kayAreka anAryonA devo paNu AyarUpa pAmI izvare koI paratatvamAMthI sRSTi sarajI che evI ekezvaravAdanI ' ' pUjatA. rUdra-mahAdeva e anAryonA deva hatA. Ama mAnavarUpadhArI kalpanA sUjhelI, paNa pAchaLathI e cintanamAM pragati karatAM Izvare de sajAtA ane badalAtA. paNa e kriyA adhavacathI aTakI pitAnA svarUpamAMthI ja sRSTi sarajI che evI advaitavAdanI kalpanA paDe che, jethI e manuSyarU5 devapada aNudhaDa dazAmAM ja rahI gayuM uThI AvI che, je kalpanAnA vikAsamAMthI vartamAna bhAratIya che.. mANasa jevA ja rAga dveSa, laDAI, utsava, surApAna, nutya vi. vaidika dharmonA bhinna bhinna pravAha vahetA thayA che ane vikasyA che teo kare che. agni-bahapati purohita bane che, jyAre indra- Ama bhaya, lAlaca ane ajJAnamAMthI udbhavela dhama | marUta yudhdhadevane pATha bhajave che. mANasa jevI nabaLAI temanAmAM zradhdhA bhAvanA ane upAsanA-bhaktinA puTothI paripuSTa thato thato . , paNa hoya che. khuzAmatathI teo rIjhe che te kayAreka krodhamAM aneka kalpanA pradezone vaTAvI ta-buddhi ane hadayanA baLe AvI jyabhIta paNa karI mUke che. Ama emanI ja vadhI chevaTe brahma ane advaitavAdanI ka95nA sudhI pahoMce che. paNa haju paDavAthI temaja emanI aMdara bakheDA pedA thavAthI emanA guNa e bAlyakALamAM che, kAraNa ke pitAne sUjhelA satya sAme e ane lAgaNIo rUpI nirAkAra deva-devIonI sthApanAne vega maLyo "o va prathameM zAyamAnam -o ve-prathama utpanna thanArane koNe ne ethI upAsanA karavAnuM paNa kaMika saheluM thaI gayuM. paNa jo haze ? ane e koNa jANe che ? evI zaMkA paNa hajI ethI cittanuM samAdhAna thatu naDI jethI e badhA deva vacce kare che. kAraNa ke ene enI jhAMkhI thaI che paNa enuM pratipAdana zAMti sthApavA ekAda devane vArApharatI zreSTha pada ApavAmAM karavA jeTaluM spaSTa darzana thayuM nahIM hoya ! anubhavadvArA AvatuM. paNa chevaTe emAMthI e badhAne ekasUtre bAMdhavA IzvaranI enuM spaSTa darzana karavAnuM kArya te pAchaLanA upaniSadoe kalpanA AvI, je kalpanAe e badhAne IzvaranA ja rUpe mAnI emanI vacce kalaha miTAvI dIdhuM che. moTe bhAge AjanA bhAratIya dharmo vedanA ja vicArenuM Ama nisarga, devarUpa pAmelI bhautika ghaTanAo, Rtane suspaSTa ane vikasita svarUpa che. ema chatAM ghaNI bAbatamAM niyama, AkAzI tathA mAnavI de tathA guNanA nirAkAra svarUpe ApaNe e vicArathI judA paDI svataMtra vikAsa paNa sAthe che. Ama mAnavahRdayamAM bhAvanArUpe vikasate dharma chevaTe 'izvaranI ethI e kALanA lokomAM yajJo, varNAzrama, tapa, punarjanma, khaja sudhI pahoMce. ane ene rIjhavavA upAsanAe samarpaNanI karmavAda, mUrtipUjA, zrAdhdhavidhi, nIti niyamo, sadAcAra, pApa| bhAvanA keLavI, jemAMthI yajJayAganI prathA UbhI thaI. e prathAne puNya tathA maraNottara jIvana viMdhe kevI kalapanAo pravartatI hatI kAraNe je ke deve ekasUtre baMdhAyA hatAM, chatAM emanuM mahattva temaja e bAbatamAM emanA kevA AcAravicAra hatA te ApaNe huM , pharI vicAravAnuM jarUrI banatuM hatuM. AmachatAM Arya-anAryo ' have AgaLa joIzuM ane te uparathI vedakALanA lekenA manane ' ' ke svAbhAvika vikAsa cAlato hato e jANIzuM. vaccene jhaMjhAvAta zamI gayA pachI je deva pUjAtA hatA emane " viSe A zaMkA karavA lAgyA, ne ethI e gUDhatA viSe ciMtana 3. rAdhAkRSNananA vedavicAradhArA'nA AdhAre karatA thayA hatA. jo ke philmaphInA aMkUra ne dekhA de che, (apUrNa) : saMkalitakaranAra ratilAla maphAbhAI zAha Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * tA, 16-6-58 * duniyAnI punarracanA : eka cintana ' (gatAMkathI cAlu) have ApaNe kuTuMbasasthAne vicAra karIe. je lekenuM tarka ke buddhi para nathI, paNa hajAro varasanA jIvanAnubhava lehI eka che athavA yaunasaMbaMdha dvArA jeo ekabIjAnAM upara e baMdhAI che. e nyAta kema teDAya ene rasto zodhI jIvanamAM otapreta thAya che, te badhAMnuM eka kuTuMba gaNAya che. kADhavA joIe. ' . sAmAnya bhASAmAM ene lehIne saMbaMdha kahe che. e kudaratI saMbaMdha nyAta nAbUda karatAM pahelAM nyAta nyAta vaccene uccanIca eTale utkaTa hoya che ke ene lagabhaga AdhyAtmika saMbaMdha kahI bhavi dUra karavA joie. keLavaNI, Arthika unnati, sAmAjika * * zakAya, A kauTuMbika saMbaMdha mAnavajAtanA ItihAsamAM prAraMbhathI ja , mAtA ane AtaratAya vivAha-A badhA upAyo eka sAthe che, ane e kAyama rahevAne che. * ajamAvyA pachI ja nyAtanI pakaDa DhIlI thAya te thAya. , ane chatAM manuSyasaMgaThana mATe ATalI ja utkaTatAnA bIjA nyAta hovAne kAraNe vyakitAne ane samudAyane je lAbha '' saMbaMdha utpanna karI zakAya. ane temAMthI paNa ATale ja thAya che te bIjI rIte paNa maLI zake evo anubhava thayA pachI ' sthAyI lAbha meLavI zakAya. je lokonAM jIvananA Adaza badhI ja mANasa nyAtanuM bedhana jatuM karavA taiyAra thaze. ' ' . . rIte parasparAnukula che, ane jeo e kAraNe ekabIjA pratye "nyAta nyAta ne oLakhe che' e kahevatamAM jJAtibaMdhananuM', che ' prema ane Adara keLavI zakAya che, evA leke Azramo sthApIne rahasya AvI jAya che. mANasa satya, nyAya, mANasAI, rASTrahita : " ekatra rahetA AvyA che. ApaNI nyAta paNa e rIte, kuTuMba badhAne tilAMjalI ApI nyAtavALAne pakSa tANavA taiyAra thAya , che. saMsthAnI ja vizALa AvRtti che. yugadhama kahe che ke ene virATa che, kema ke ene vizvAsa che ke kaTokaTIne prasaMge mArI nyAta- rUpa ApIne tamAma mAnavAne ekajAta karavAnA divase paNa vALA ja mane e ja jAtanI sevA Apaze. paraspara svArtha : : najIkanA bhaviSyamAM Avaze. lehIne saMbaMdha je adhyAtmanI sAcavavAno vIme-enuM nAma te nyAta. eka jaNe kahyuM che, keTie pahoMcI zake te AdhyAtmika saMbaMdha paNa lehInA saMbaMdha There are no friends, only accomplices. jeTale ja athavA ethI ye vadhAre utkaTa thaI zake che. ane (duniyAmAM mitra che ja kayAM? hAya che te svArthanA sAthI athavA ' AjanI duniyA jotAM lehIne saMbaMdha jhapATAbhera chIchare thatA bherU hoya che). AvA bherU jyAre apekSA - bhaMga kare che tyAre ene jAya che, ane paraspara hitane ane bhAvanAne, saMbaMdha vadhAre bhedU athavA dagAbAja kahe che. ' mahatva pakaDatA jAya che. tethI jema jema mANasamAM mANasAI . | mANasanI nItimattA sudhare, pakSapAta ane pUrvagrahamAMthI vadhatI jAya, rAgadveSa Adi vikAro ochA thatA jAya ane vyakti e umare ane AkhA samAjanI nyAyaniSThA upara vizvAsa rAkhatA tvanI chIcharI kalpanA osaratI joya, tema tema, jene Azrama thAya, tyAre ja nyAtanuM jora ochuM thaze. ' jIvana kahI zakAya evuM virATa sAmuhika jIvana svAbhAvika thatuM jyArathI ApaNA dezamAM ApaNe akhila bhAratIya rASTrIyajaze. kauTuMbika jIvane mANasajAtane enA vikAsamAM atyAra sudhI tAne bhAva majabUta karavA mathIe chIe tyArathI khyAtiniSThA suMdara sAtha Apyo. have emAMthI ugarI javAnA divase AvavA jevI saMkucita niSThAne doSa ApaNe oLakhatA thayA chIe ane e deSa te samAjamAMthI kADhI ja nAkhe che, evA nirNaya . * lAgyA che. e oLakhe ja chuTake. kauTuMbika jIvana pakSIo upara AvyA chIe. je ApaNe taTastha thaIne zAntapaNe vicAra . jeTaluM ane sAmuhika jIvana sahakAranI kSamatA jeTaluM, e niyama karIzuM te duniyAmAM phelAyelI rASTraniSThA ane ApaNI jAMtisvIkAryo hoya te ucharatI peDhIne vikAsa uttamamAM uttama thaze ema lAge che. ' niSThA-emAM jhAjho taphAvata nathI. ekanI vyApti vadhAre hoya, vaMza, kula athavA khAnadAna e kuTuMba karatAM vadhAre bInA AchI, paNa svarUpamAM bane sarakhA ja che. My: " 'vyApaka saMgaThana hatuM. madhyakAlIna jIvanamAM enuM mahattva dhANuM ' countryright or wrong-nyAya hAya ke, anyAya, huM hatuM. Aje paNa keTalAka khAnadAnomAM kuTuMbanuM abhimAna cAritrya te mArA dezanuM ja tANavAna-e, e rASTrIyatAnuM nAnuM svarUpa che. - - karatAM paNa vadhAre asara kare che, ane tethI sAmAjika jIvanamAM duniyAnI punaracanAmAM rASTrIyatAne paNa pheravicAra karavo ja paDa enuM mahatva asAdhAraNa hoya che. raghujhutra rati sA nI sAcI vAne. rASTrIyatAnuM svarUpa kevuM cherI che ane regacALAnI peThe A prAraMja nA 46 vana na nAcI ke e vacana Ane uttama namUne e AkhI duniyAmAM kema phelAI che ene tAdaza khyAla ravIndra che. AvA samiAnane have pachI vaMzanI kalpanA sAthe joDI nAthe "rASTrIyatA" nAmanA pitAnA nibaMdhamAM Ape che. . ' devuM muzkela thavAnuM che. ane jyAM ApaNe uccanIca bhAva dUra duniyAnA moTA rASTra vacce je jIvaleNa hariphAI cAle karavA mAgIe chIe, pachAta kema ane ucca keme vacce che, ane emanI ekabIjA sAthenI dostI kSaNajIvI thatI jAya vivAha thAya ema icchIe chIe ane bhinnadhanI vacce, dharmAntare che, ane nAnAM rASTra asahAya athavA 'Azrita thatA jAya che, vinA lagna thAya evI bhalAmaNa karIe chIe, tyAM khAnadAnanAM e badhuM jotAM rASTrIyatA duniyAmAM have jhAjhI Takaze ema lAgatuM , " abhimAnane piSaNa ApavuM ApaNane pisAya nahIM. nathI. rASTra e ekam nathI paryApta nIva, nathI hitakara. meMjhI* nyAtane vicAra karo hele nathI. nyAta e saMsthA junI nIe e ekamanA jeTalAM guNagAna gAyAM tene lAyake e ' thaI che, kAlagrasta che, ene daphanAvavI ja joIe. Ama jora nIvaDa nathI. have e ja guNagAna eka saMskRtinA ane ideology jorathI kahevAthI nyAta TUTavAnI nathI. nyAtanI jIvaTa lagabhaga athavAM vicAradhArAnA thavA lAgyA che. e ekama vadhAre upadeha ane prANunA saMbaMdha jeTalI ja majabUta che. ene AdhAra yogI ane tRptidAyaka nIvaDaze ema lAge che, jo ke emAM paNa * kuTuMbasaMsthAne vyApaka karyA pachI je emAM, paraspara mANasajAta have jhAjhA divasa paDAva nAkhI rahI na zake. e ekama premanI preraNAne lIdhe tyAganuM tattva ane adhyAtma tatva na Ave paNa, mAnavatAnA vikAsanI dRSTie, a5 ane adhuro ja nIvate e Azrama banavAne badale hoTela ke sainikanI chAvaNI jevI havAneaMte anubhavathI DAhyA thaIne ApaNe junuM RSivacana " vastu banaze jemAM saMgavaDe sacavAya paNa mANasAInuM tatva yAda karavAnA, nAve muvamati | azvam tat kulam vo hai , mULIyA ne pakaDI zake bhUmA tan sukham // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 280 rASTra e ekama ja rAjakIya ane bhautika sAmarthya nA dyotaka `thayA che. peAtAnI svataMtratA. je sAcavI zake te ja rASTrae prabudhdha jIvana AjanI sAcI vyAkhyA che. ane e ramata teArAja badalAtI jAya che. nAnAM rASTranI dazA te pratiSThA banne dhyAmaMNI thai che. e rASTro have jhAjhA TakavAnAM nathI, sivAya ke moTA rASTro potAnI moTAI sAcavavAne asamartha nIvaDe ane pachI duniyAmAM badhe ja nAnAM nAnAM rASTrA karIvAra khadabadatAM rahe. A sthiti paNa na ja Ave ema nathI. paNa jo mAnavatA jora pakaDe ane mANasanuM cAritrya UMcu' uThe / rAjadvArI. Adarzo ja egaLI jAya ane mANasajAta mAnavakalyANa sAdhavAnA purUSAmAM mazagUla thAya, jo badhA dezamAM, badhA rASTromAM ane baMdhI ja vicAradhArAomAM pAMca dasa, pAMca dasa mahApurUSo ane mahAtmA pArka te AkhI duniyAnuM rUpa pharI jaze ane mANasajAtane satyayuganI jhAMkhI jovAne maLaze. paNa sauthI kaThaNa savAla che dheALA, kALI, pILI ane . dhavaNI mahAjAtionA ke mahAva`zanA sadha nA. prAcInakALamAM A bheda eTalo Akaro na hatA. Aje paNu AkhI duniyAmAM phelAyelI gheALI prajAe ja A savAlane ATale AkA karyAM che, e dhAI kADhavAnuM kAma e prajAe ja karavuM rahyu nahI te duniyAnI tamAma raMgIna prajA eka thaine A dhALI prajAne ThekANe pADaze. bIjo. rastA dekhAtA nathI. duniyAnI punaracanAnu meAMTAmAM moTu kAma A ja che. amerikAnA nIceA lakAe ane temanA ja sagAsa``dhI-AphrikAnA kALA lekame e khIDu uThAvyuM ja che. prathama sahacAra, tyAra pachI sahakAra, ane a`te sahajIvana sudhI A vAta javAnI ja. ' mANasahRdaya badhe eka ja che. mANasanuM jIvana tapreta thavA mATe ja sarajAyelu che. cAmaDIneA raMga ane vALanA vaLAMka mANusane kyAM sudhI alaga alaga rAkhI zake ? tA. 16-6-pa9 : rIte paNa bhASA, sAhitya ane saskRti vaccenI dIvAlA TUTatI jAya che, aLagApaNu bhUsAtuM jAya che, jAgRti sAthe AdAnapradAna vadhe che, have dareka prajAe bahubhASI thaye ja chuTako che. ApaNe! savAla aMgrejIne hAMkI kama kADhIe e nathI, paNa a MgrejI sAthe khIjI kaI bhASAe ApaNe zIkhavI joie, e che. ane ApaNI hiMdI bhASA duniyAmAM pratiSThA pAme evu AdarapAtra sAhitya ApaNe kema taiyAra karIe e AjanA ApaNA mukhya savAla che, duniyAnI punaHracanAnI saphaLatA mATe dareka prajAe bahubhASI thaye ja chUTako. ' eka ja bhASA kheAlanArA leAkeA sheje. prAta thaI zake che. bIjI rIte kahIe te je lekane kaeN samAntene jIvanasAphalya mATe arasaparasa tatreAta thavuM ja paDe che e leAkAne ekabIjAnI bhASA samajavI ja paDe che, ane mate eka bhASA upara paNa Avavu' paDe che. e prakriyA ThIka ThIka vakhata le che. paNa krAi paNa samAja e prakriyAmAMthI kheMcI zakatA nathI. gUjarAtI bhASA enA uttama namUnA che. sUratI, carAttarI, seraThI-evI zailIe jhaMpATAbhera gauNa thatI jAya che. pArasI gUjarAtI paNa potAnu akaNApaNuM khAtA jAya che. rAjasthAnI, mALavI, si MdhI, kacchI ane marAThI, DhAMkaNI vagere bhASAnu AdAnapradAna gUjarAtI sAthe itihAsakALathI thatuM AvyuM che. ane emAMthI ja AjanI gUjarAtIe peAtAnuM rUpa khIlavyuM che. e gUjarAtI upara aMgre jInI asara keTalI jabaradasta che e ApaNe, e ja vAtAvaraNamAM hovAthI, samajI zakatA nathI, chellA dasa-paMdara varasamAM gujarAtIe baMgALInA sakArA paNa ThIka ThIka jhIlyA che. dharanI aMdara A je prakriyA ApaNe joie chIe, e ja AkhI duniyAmAM paNa cAlatI joI zakAya che, a MgrejI, phrenca, jarmana, speniza ane raziyana e pAMca bhASAnI asara taLe AkhI duniyA AvelI, ke AvatI dekhAya che. AphrikAmAM aMgrejI ane phrenca, dakSiNa amerikAmAM speniza, cIna dezamAM aMgrejI ane raziyana peAtAnI chApa pADatI ja jAya che. je je prajAnu jIvana samatha ane che. te te prajAnI bhASA vizvanA darabAramAM pratiSThA pAme che. ApaNe svataMtra thayAne mAMDa dasa varasa thayA, eTalAmAM cIna, jApAna IMtAlI ane raziyAnA vizvavidyAlayeAmAM hiMdInu adhyayana zarU thayuM ja che, e bahudhamI duniyAmAM dharmAMnA jhagaDA TALavA hoya te dharmonuM kAsaLa ja kADhI nAMkhavuM joie e IlAja raziyAe sUcavyeA che. bAkInI duniyA AvI AkarI rIte khelatI nathI, paNa lekanAM jIvanamAMthI jUnI DhabanI dhaniSThA ogaLI gaI ja che, ane je rahI che te, te te dhamanA sArAmAM sAro bhAga ema paNa na kahevAya. je vahema, pUCmahe ane saMkucitatA hajI TUTayAM nathI te, te te prajAne coMTayA ja che. emAMthI mANasota samRddha thaI nathI. phakta akaLAya che, ane paraspara zakAne ane gerasamajane poSe che. enA karatA bhAratIya vRtti svIkArIne jo duniyAnA leke badhA dharmAMnA AdarapUrNAMka abhyAsa kare ane badhAne AtmIyatAthI AvakAre ! paraspara saMdhaSa TaLI, soMparka vadhaze, ane e rIte dareka dhanu akaNApaNa dhasAI jaze. jema nadInA patharAe gALaJaTALa thayA chatAM peAtAnA AkAranu amuka vaiziSTya sAcavI rAkhe che, evI ja rIte sava dhUma -samabhAvathI gALamaTeALa thayelA dharmomAM emanI potapotAnI sugaMdhI kAyama raheze ane emanu vaiziSTaya je kAyama raheze. te duniyAne peSaka ja nIvaDaze; Ama thatAM dharmAM gauNa thaze ane dhArmikatAnI sugaMdha badhe phelAze. baudhama tA mahAyAna patha ekalA gautama buddha ne nahIM paNa anAdikALathI thayelA baMdhA yuddhone name che ane svIkAre che. ApaNA jJAnamAgI ane bhakitamAgI lekA koi viziSTa saMtanI nahI paNa sabha saMtanakI jya'pAkAre che. sa`tAmAM badhA mahAtmAo, izvaraputrA, nakhIe ane dhama sasthApA AvI javA joie. eka te mAnya karavA ane bIjAne amAnya, e badhAne mokalanAra IzvaranuM apamAna gaNAya. zaMkarAcAye paNa kahelu ke game te devatAnI pUjA karo, paNa emanI sAthe bIjA cArane mUkIne paMcAyatanuM pUjA karo.' e ja paraparA AgaLa calAvI gAMdhIjIe AjanA jamAnAne sa- dhama -samabhAva sUcavyeA. enI ja navI AvRtti sabaMdha-mamabhAva' che. e bhAva AvyA eTale dareka dha tuM akuNApaNu' dhasAi javAnuM ja. mANasajAtanuM eka kuTuMba thayA pachI badhI jamIna badhAMnI, baMdhA adhikAra adhAMnA, badhA dhama savanI, baMdhI saMskRtie ekabIjAmAM Atapreta thavAnI ja, badhA vaMzA, mahAvaze| ane mahAjAtio-races-maLIne eka parivAra gaNAvAnA. je badhAnu thaze te mArU thaze. huM anAtha, bahiSkRta nathI' e jAtane vizvAsa pachAtamAM pachAta mANasamAM paNa uMgaraze ane enI sAthe enu pachAtapaNu` paNa maTI jaze. pachI te| ApaNe bhagavAnanI stuti karatAM, chelle kahIzuM. sarva samApnoSi tatosi sarva bhagavAnanuM nAma sattama, sarvezvara athavA TUMkAmAM-- sarve e ja raheze. samApta kAkA kAlelakara Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * - ' ja tA. 16-6-59 kahAnI che, *' kaDaka - * kurmAcaLanI parikammA, 15. ' ( ( gatAMkathI cAlu ) . ' lAmA anAgarika govinda ane lI gAtamI govinda dharmanuM svarUpa, bauddha dharmagurUonI saMsthA, brahmacArI ane gRhasthA--- ' ' ahiM najIkamAM vasatA eka lAmAdaMpatIne , maLavA ame zramI lAmAonI raheNIkaraNIne taphAvata, temanuM potAnuM saMzodhana- irachatA hatA. bauddha dhama be moTA saMpradAyamAM vaheMcAI gayuM che. kArya-AvI keTalIka bAbato viSe amArI prattarI cAlI. eka mahAyAna ane bIjo hInayAna. sIlana bAju pracalita che te bauddhadharmI lAmAne ATalA najIkathI kadi paNa joyela nahi. tethI hInayAna saMpradAya. bama tathA TIbeTa bAju pracalita che te mahAyAna temanI jIvanapaddhati viSe mane bahu kautuka hatuM. je oraDAmAM ame beThA saMpradAya. lAmA eTale bauddha sAdhu athavA dharmagurU, A bAjunA hatA tene citra, mUtio, temaja kAMIka judI ja DhabanA pharanIcarathI : lAmAo be prakAranA hoya che, eka brahmacArI ane bIjA gRhasthAzramI. sajaja karavAmAM AvyAM hatA. banne lAmAdaMpatI kalAkAra hoine A lAmA govinda gRhasthAzramI hatA. A lAmAyugala saMbaMdhe, amane eraMDAne zaNuMgAra-caMnA-sucipUrNa hoya e svAbhAvika che. mane - muMbaI pradezanA majura pradhAna zAMtilAla zAha nainItAlamAM maLelA tyAre mUrtio ane citromAM rasa hovAthI eraDAmAM pharavA lAge ane temanI pAsethI-ame pahelI ja vAra jANeluM ke "kAsAradevI upara zobhA zaNagAra nihALavA lAgyuM. bhI te upara laTakAvelAM keTalAMka eka lAmAyugala rahe che ane temAMnA lAmA anAgArika gevinda citro joyAM. pharato pharato pravezadvAranI barobara sAmenI divAlanA'', - jene paraNela che te muMbaInA eka pArasI bahena che ane te madhya bhAgamAM eka nAnA devadhara jevI mAMDa hatI te tarapha bhArI.. - tathA menA zAtiniketanamAM sAthe rahelAM heina menAne te jANe najara gaI, ahiM eka laMbacorasa Tebala upara nAnA kadanuM cerasa : ' che." A bAbatane vadhAre vicAra karatAM amane khyAla Avye hule gAThavyuM hatuM ane te upara bhagavAna budhanI eka nAnI ke enA jyAre zAntiniketanamAM sarakhI paNa atyanta bhAvavAhI : bhaNatI hatI tyAre rati pITITa lAvaNyamayI mUti hatI. bAjue. e nAmanAM muMbainA jANItA tema ja nIce bIjI nAnI nAnI : 4 pITITa kuTuMbanAM eka bahena zAnti mUtio ane prazAbhanA hatAM. * , niketanamAM rahetAM hatAM ane te ja sauthI nIce madhyamAM 'goThavelI . A geviMda lAmAne paraNelAM bahena 1. devadevInI saMlagna evI eka mUtie . hovA joIe. mAruM dhyAna kheMcyuM. strI purUSa " A kAraNe menAne temaja ubhA ubhAM amuka rIte goThavAine amane badhAne . A lAmAyugalane. maithuna AcaratA hoya evA deva . maLavAnuM khUba kutuhala hatuM. amArI devInA yugalanI A mUti hatI. . sAthe bhUmi hatA. te amane mArI samajaNa mujaba A L. temanA nivAsasthAna upara laI gaye. mUrtinuM zi95vidhAna nepALI DhabanuM - te kAsAradevInA maMdiranI bahu . hatuM. AvuM vicitra mUtinirmANa najIkamAM ja hatuM. temanA koI tAMtrika yugamAM udbhava pAmyuM haze nokara sAthe amArA viSe kaheNa evuM mAruM anumAna che. AvI. mokalyuM. lI gatamI bahAra AvyAM. maithunaparAyaNa devadevInI mUtie mukatezvaramAM jema banyuM hatuM tema ApaNA dezanA myujhIyamamAM - ahiM paNu lI gatamI menAne soLa kadi kadi jovAmAM Ave che. varSanA lAMbA gALA bAda joine keTalAMka varSo pahelAM eka paricita Azcarya pAmyA. bannee ekamekane jananA saMgrahasthAnamAM AvI. ' oLakhI kADhayA. "are mena ! tuM mUti meM pahelavahelI joi hatI." ahiM kyAMthI" ema kahIne menAne te lAmA anAgArika govinda eka mitrane tyAM tAjetaramAM vaLagI paDayAM. amane badhAne temaNe AvakAra ApyA ane makA- AvI ja mUrti mArA jovAmAM AvI hatI. AvI mUrtionA nanI aMdara lai gayA ane mukhya oraDAmAM besADayA. temanA aucitya--anaucitya viSe temanI sAthe carcA thatAM temaNe AvI. pati sAthe menAnI ane amArI oLakhANa karAvI. teo eka mUrtionuM tAttvika interpretation-arthadhaTanA--mArI samakSa gAdI upara beThA hatA; sAme nAnuM eja paDyuM hatuM; temane maLavA e rIte rahatu karI hatI, ke "A prakAranA nirUpaNane Azaya koi aMgreja mahilA AvyAM hatAM temanI sAthe teo vAta karatA jIva ane zivanA milanane athavA to ziva ane zakitanA ane hatA. beTanA dharmagurU jevI ja temanI AkRti tema ja pazAka tane athavA te purUSa ane , prakRtinA sAyujyane pratIkAkAre hato. zarIra kaza hatAM. AMkhe caDmAM paheryA hatA. meDhA upara abhivyakata karavAnuM che. According to him it' .'' nAMnI sarakhI dADhI jhulatI hatI. mukhamudrAmAM gAMbhIrya, sAttvikatA was a symbolical expression of spiritual , ane saumyatAnI chApa pratIta thatI hatI. vANImAM cintana ane communion. jevI rIte mAnavInI AMkha jJAnanI dyotaka vidvattAno raNakAra hatA. A kaI vicakSaNa, bahuzruta zIlasaMpanna che, hAtha ane dyotaka che, paga gatinA dyotaka che, strInAM stana purUSa che: ema temane jotAM koine paNa lAge. temaNe paNa amane vAtsalpanA ghotaka che, hRdaya premanuM ghotaka che tevI rIte bhAvapUrvaka AvakAryA. zarabata ane mIThAI vaDe amAruM svAgata strIpuruSanA mathunanI sthaLa prakriyA strIpuruSanA--prakRti purUSanA- karyuM. menA lI gotamI sAthe vAte vaLagI. ajitabhAI ane huM AdhyAtmika daitanI dyotaka che. bIjI rIte kahIe te mithuna : lAmAM goviMda sAthe vAta karavA lAgyA. TIbeTamAM pracalita bauddha bhautika kakSA upara-physical plane-upara sarjAtA eka , 11" '0" sr ? - BEST TRE '', A Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 . A pra buddha jIvana tA. 16 6-59 strI ane purUSanA advaita nI prakriyA che. e ja prakriyA uccatama tarkazIlatA-tenuM pariNAma sthagitatAmAM, AdhyAtmika avasAnamAM ho 7 bhUmikA-spiritual plane-upara saraMjAtA AdhyAtmika advaitanuM Ave, jyAre jJAna vinAne prema, : takazIlatA vinAnI karUNAE pratIka che, symbol che. strI purUSanA zArIrika saMbaMdhane tenuM pariNAma bAhamAM, budhinAzamAM Ave. paNa jyAre banne ekAnta jugupsAnI dRSTie jo vicAra egya nathI. kudaratamAM ekamekane vIMTaLAIne paraspara vikasatA cAle che, jyAre mastiSka je pravarte che te kazuM hIna ke jugupsAlAyaka nathI. te pAchaLa ane hRdayane, karUNa ane buddhine utkRSTa prema ane gUDhatama ghaNI vakhata UMDe Azaya-gUDha sUcana raheluM hoya che. te zodhI jJAnane saMgama, samanvaya thAya che tyAre ja vikAsanI sAcI sIDI . kADhavuM ane te rIte te prakriyAne ghaTAvavI te buddhimAnanuM kartavya che." prApta thAya che, ane te dvArA pUrNatAnI parama koTie pahoMcAya AvI, mUrti meM pahelI vAra joI ema nahotuM. tema ja che, apUra teja vaDe jhaLahaLatA jJAnasUryane antaratama pradezamAM A saMbaMdhamAM kevo mata pravarte che tethI huM ajJAna nahote.. udaya thAya che, na kalpI DAkAya, na vaNavI zakAya evA AnaMdane che mArUM kautuka to eka bauddha dharmagurUnA sthAnakamAM AvI mUrtine anubhava thAya che. A AnaMdane khyAla zI rIte Apo? A zuM sthAna hoI zake e praznane lagatuM hatuM. tethI A mUrti khyAla ApavA mATe strIpurUSanA bhautika mIlanamAM kalpAyelA " tarapha temanuM dhyAna kheMcIne meM prazna karyo ke ApanA pUjAsthAnamAM AnaMdAtirekane eka pratIka rUpe AgaLa dharavAmAM Ave che. prastuta 1. Ape A mUrti zA mATe rAkhI che ? temaNe A praznane vistArathI pratimAmAM darzAvAyalA jAtIya mIlanane mAtra ATale ja artha ' khulAso karyo. temaNe jaNAvyuM ke "A prakAranI yugalapratimAnuM athavA te hetu che. vastutaH A yugalapranimAM strIpurUSanA sthaLa nirmANa ane ArAdhanA hindutaMtrazAstra temaja baudhdha taMtra- mIlanane raju karatI, nathI, paNa mAnavajIvananI pUrNAvasthAne zAstramAM kaMi kALathI pracalita che. ema chatAM hiMdu taMtrazAstramAM eTale budadhatvane prApta karavA mATenI dvimukhI AdhyAtmika prakriyAne A yugapratimAnuM je-interpretation-khulAse karavAmAM raju kare che." Ave che tethI baudhdha taMtrazAstramAM karavAmAM AvatuM inter temanI A vidvattAbharI AlocanAthI huM khUba prabhAvita pretation-khulAse taddana ja judA prakAra che. " banyo, ane prastuta yugalapratimAnuM mane eka navuM ja inter pretation- rahasya anAvaraNa--lAyuM. "hiMdutaMtrazAstra pramANe ziva ane zakitanA saMgamAMthI A AkhA vizvano prAdurbhAva thaye che. temAM ziva dRSTA che, Ama amArI vAta cAlatI hatI. evAmAM lI gatamI menAne tAtAM. hAcitro batAvatAM hatAM te tarapha mAruM dhyAna gayuM. 'akartA che; zakita samagra prakriyAnuM mULa che, kartA che, kriyAdhAra temaNe bauddha sAhityanI kathAone nirUpita karatAM aneka cItro cItaryA - che. A pratimAmAM je purUSa rUpe che te ziva che, eTale ke vizvanA hatAM ane temAMnA keTalAMka ilesTreTeDa vIkalImAM eka lekhamALAnAM. passive male principle che-akriyAtmaka puSatatva che. ane A pratimAmAM je strI rUpe che te vizvane active female AkAramAM te keTalAka samaya pahelAM chapAyAM hatAM. A mULa citra huM paNa temanI pAse jaIne jovA lAgyA. paNa amArA mATe principle che. kriyAtmaka strItattva che. sAMkhya darzanamAM prarU pAyela rata DI ane veza jhAjhA jevI sthiti hatI. temane batApurUSa ane prakRtinuM sAyujaya e A zivazakitanA sAyujayano ja kalpanA paryAya che. ' vavAnuM ghaNuM hatuM ane amArI pAse samayanI bhAre kamInA paNa bauddha dharmamAM ke bauddha taMtrazAstramAM AvA zivazaktinA hatI. kAzamAM vAdaLane gaDagaDATa cAlu hato; sAMjanA sADA | ke purUSaprakRtinA sAyujayanI ane tenA saganI ane temAMthI . pAMca cha vAgavA AvyA hatA. aMdhAruM thAya te pahelAM AbhUrA ' thatA samagra vizvanA udbhavanI tema ja saMcAlananI kalpanAne kaI pahoMcI javuM jarUrI hatuM. lI gatamIe amane ghaNuM kahyuM ke sthAna nathI. hiMdu taMtrazAstramAM AvI pratimAnI ArAdhanA dvArA "ahiM AvyA, AvyA ane Ama chellA divase ATale theDe zakitanI upAsanA kapAyelI che. bauddhadharma zakitalakSI nathI, paNa vakhata laIne kema AvyA ?" temane potAnuM kAma dekhADavAnI ghaNI - jJAnalakSI che. hoMza hatI; amane paNa te jovA jANavAmAM khUba rasa hato. - bauddha taMtrazAstra pramANe AvI yugala pratimA "prajJA ane lAmAM goviMdanA citro te ame jovA ja pAmyA nahiM. te eka "upAyane saMgama sUcave che. prajJA eTale jJAna. tenI antima moTA saMzodhaka, lekhaka tema ja citrakAra che. maLyA maLyA ane keTi eTale jemAMthI A vizva pAdurbhAva pAmyuM che ane je A kAMi na joyuMevI atRpti sAthe temanAthI ame chuTA paDyA. } : vizvathI para che, ane jene bauddha paribhASAmAM 'zUnyatA' zabdathI lI gatamI jyAM amArUM sTezana vegana ubhuM hatuM tyAM sudhI [ oLakhavAmAM Ave che te zUnyatAnI pratipatti-sAkSAtkAra. A amane vaLAvavA AvyAM; chokarAone cokaleTa ane pIparamITa A sthitine "prajJA pAramitA'nI sthiti tarIke baudhdha paribhASAmAM ApI. teo te gujarAtImAM ja vAta karatA hatA. temanuM zarIra * oLakhavAmAM Ave che. teno artha pArane pAmelI prajJA-utkRSTatAnI bhareluM ane gauravaNuM hatuM. moDhA upara svataMtra vyakitatvanI chApa keTie pahoMcelI prajJA.' hatI. avAja moTo hato. temanI rItabhAtamAM eka prakAranI ane bIjuM tatva "upAya.' upAya eTale prema ane khumArI hatI. temane pozAka TIbeTana strInA pozAkane bahu maLatuM karUNArUpI sAdhana. A vaDe ja prajJAnI siddhi zakaya bane che. hatA. kALe lAMbe jhabo ane kaDe rezamanI deraDI bAMdhelI. kApelA uparanI yugalapratimAmAM je nArI che te prajJAnuM pratIka che athavA kALA vALa; AMkho camakatI ane meTuM bhareluM. De. vInjha nAmanA te passive female principle che-akriyAtmaka strItattva eka amerikane A bAju vasAhata ubhI karavA mATe kAsAradevI che. akriyAtmaka eTalA mATe ke jJAnaprAptimAM kazuM karavApaNuM hatuM tema ja anyatra moTA pramANamAM jamIna lIdhelI. ane temAMthI nathI, mAtra pratyakSanuM jANavApaNuM ja hoya che. ane uparanI kAsAradevInI esTeTa teNe lAmA geviMdane bheTa ApI. goviMda te yugalapratimAmAM je purUSa che te upAyanuM pratIka che athavA te pitAnA vAcana lekhana saMzodhanamAM paDelA che. eTale AkhI activedynamie-male principle che-kriyAtmaka purUSa- kAsAradevI esTeTa saMbhaLavAnuM kAma lI gatamIne mAthe che. e A tatva che. kriyAtmaka eTalA mATe prema karUNArUpa upAyamAM haMmezAM nAnI sarakhI esTeTanI jANe ke te hAkema na hoya e temane kriyAkAritva raheluM che. - rUAba hatA.' , "A banene satata vikAsa e ja pUrNa tvaprApti tarapha A bannenI Aja sudhInI jIvanakArakIrdI viSe mane khUba * laI jatI sAcI prakriyA che. prema vinAnuM jJAna, karUNa vinAnI kautuka thayuM. e saMbaMdhamAM pUchaparacha karatAM tema ja temanI pitAnI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra ; + : '''' ,, * * * * : - - - - ' tA. 16-6-19 * pra buddha jIvana . ' , karI rAmaka pAsethI sIdhI mAhItI meLavatAM mane je mAhItI maLI te nIce niketanamAM joDAyA ane bhAratIya kaLA tathA nRtyane abhyAsa karyo. mujaba che. , zAntiniketanamAM temaNe potAnuM ghara vasAvyuM hatuM ane tyAM, teo ' ' . ' geviMda lAmA mULa jarmanImAM AvelA behImIAnA vatanI satata bAra varSa sudhI rahyAM hatAM. uparanA viSayane lagatA be che. paNa bhAratamAM teo ghaNAM varSothI rahe che tethI temane have DIplemAM paNa temaNe prApta karyA hatA. gurUdevanI temanI upara - te bhAratIya ja kahevA joIe. jyArathI teo svataMtra rIte khUba kRpA hatI. citrakAra avanIndranAtha TAgora nIce temaNe varSo vicAratA thayA tyArathI temanuM valaNa budhdhadharma tarapha DhaLeluM hatuM.. sudhI citrakaLAnI tAlIma lIdhI hatI, ane temaNe te dizAe 18 varSanI ummare temaNe budhdhadazana upara pitAnuM sauthI ' khAsa karIne TIbeTana ArTanA kSetramAM AgaLa vadhavA mATe khUba paheluM pustaka lakhyuM hatuM. yuropanI bhinna bhinna yunivarsiTI- preraNA ApI hatI. temanA zAntiniketananA nivAsa daramiyAna emAM temaNe phIlasaphI, ArTa ane ArkIolojI--tatvavijJAna, teo govinda lAmAnA saMbaMdhamAM AvyAM hatAM je Akhare lalitakaLA ane purAtatva vidyAne abhyAsa karyo hato, ane bannenA lagnamAM pariNamyuM hatuM. ' . ArkIolejIne lagatI temane eka ziSyavRtti maLI hatI jene 1947mAM lI gotamI (gevinda lAmA sAthe lagna thayA bAda lIdhe teo madhyasamudra AsapAsanA ane uttara AphrikAnA dezamAM temaNe lI gatamI nAma dhAraNa karyuM hatuM) potAnA pati, sAmA 1. sArA pravAsa karI zakayA hatA. sAthe sAthe teo buddhadharmane gevinda sAthe madhya tibeTamAM gayAM hatAM, 1948mAM kailAsa, ane ' yuropamAM pracAra karI rahyA hatA ane inTaranezanala budhisTa yunIyananI ' mAnasarovaranI bAjue thaIne pazcima ribeTamAM Avela jhaparaMga . temaNe sthApanA karI hatI. pAlI-budhdhIjhama ane zramaNa saMskRti gayAM hatAM. tyAMthI teo DhagalAbaMdha pheTogrAphe ane hajAre pratipratyenA, AkarSaNanA pariNAme temane sIlena ane bama ThIka ThIka kRtio-rekhAcitro-laI AvyAM hatAM. jha5raMganA pravAsethI rahevAnuM banyuM, paNa Akhare bhAratamAM AvIne temAM sthira thayA. 1949mAM teo pAchA pharyA. lI gAtamI anekalakSI prajJA dharAve ' ane TIbeTa sudhI temaNe potAnI pravRttione vistAra karyo. che; uttama koTinAM citrakAra te che ja, paNa e uparAMta lekhikA samayAntare temane eka gurUne yoga prApta thaye ane TIbeTane bauddha kavayitrI ane bALavArtAonA. kuzaLa nirmAtA che. A banne ' ' saMpradAyanA teo eka sAdhu banyA. A navA jIvanamAM paNa temane daMpatI kAsAradevInI, pazuM kaTimAM- kAraNa ke temanuM nivAsasthAna saMskRta ane TibeTana bhASAne abhyAsa vacce jato hato. samaya eTaluM nAnuM ane namaNuM che ke tene baMgale te kahI zakAya ja jatAM zAntiniketanamAM Avela kavivara ravIndranAtha TAgeranI vizva- nahi-dhArmikatA ane rasikatA-ubhayane sundara samanvaya raju karatuM bhAratamAM teo joDAyA ane tyAM keTalAka varSa sudhI eka lekacarara- jIvana gALe che ane dareka pitatAnI pravRttimAM mazagula rahe che. " adhyApaka-tarIke temaNe kAma karyuM. AgaLa jatAM vizvabhAratI A lAmAdaMpatIne Ama TuMke sarakhe paricaya sAdhIne cheDIne teo paTaNu yunivarsiTImAM joDAyA. vaLI pite eka meTA sAMjane vakhate-jayAre vAdaLanA gaDagaDATa zamI gayA hatA, sUrya citrakAra hoine kalakattA, muMbaI, nyu dIlhI, lakhanau ane alAha AthamI gayA hate ane sAyaM saMdhyA khIlI rahI hatI tyAre bAdamAM temaNe pitAnAM citrenAM pradarzana gehavyAM. ame abherA pAchA pharyA. bajAramAMthI pravAsa mATe jarUrI evI - temaNe potAnI jIMdagIne ghaNo meTa, bhAga, jo ke temaNe mIThAI, pharasANu, phaLa vagere kharIdyuM ane amArA nivAsasthAne bhAratamAM gALyA. che, ema chatAM paNa temanA dhArmika vikAsamAM AvI pahoMcyA. * TibeTe ghaNo moTo bhAga bhajavyo che. 1937 mAM, temaNe pahelI vAra apUrNa pazcima tibeTamAM pravAsa karyo hato. 1947 thI 1949 sudhI madhya ane pazcima tibeTamAM temaNe pharIthI paribhramaNa karyuM hatuM ane "traNa prakAranuM zikSaNa tyAM Avela jhaparaMga (Tsaparang)nA ghera-jha-bhIMtacitronuM mANasa mATe zikSaNa che traNa prakAranuM. saMzodhana tema Alekhana karyuM hatuM ane DhagalAbaMdha pratikRtio eka koLiyA jevuM che, bIjuM pakSI jevuM che, trIjuM taiyAra karI hatI. Ane lagatI eka sacitra lekhamALA TAImsa madhamAkhI jevuM che.' ** epha inDIAnA ilesTreTeDa vIkalImAM pragaTa thaI hatI. ' kaLiyo jJAnathI pitAnI jALa UbhI kare che. pachI emAM . - goviMda lAmA bauddhadharmanA ane bauddha kaLAnA aga bIjAne kheMce che ane temane jALamAM pUrI rAkhe che. . abhyAsI ane pracaMDa vidvAna che. temaNe jamana tema ja pakSI che e pote potAnA gAnamAM ja masta hoya che. nathI. aMgrejI bhASAmAM aneka saMzodhanAtmaka graMtha tathA lekha lakhyA ane pitAnuM jJAna ApatuM., nathI pite keinAmAMthI levuM. basa. che. Aja sudhImAM temanA pragaTa thayelA graMthanA nAma nIce mujaba e te rahe che pitAmAM ja masta. che. rImIka evIjhamsa, theTasa enDa vIjhansa, abhidhammak madhamAkhI che enuM kAma jJAnane saMgraha karavAnuM che. ane - saMgaha, sama AspekaTrasa epha stupa sIolIjhama, ArTa enDa e saMgrahamAMthI pote chUTe hAthe. Ape che. pote kaMi ja rAkhatI, * che. meDITezana, TIbeTana mIsTIsIjhama. 1 lI gatamInI Aja sudhInI jIvanakArakIdI paNa jANavA Ama zikSaNa traNa prakAranuM che. tame kayuM lezekha : : ' jevI che. temane janma muMbaImAM thayeluM. nAnapaNamAM abhyAsa temaNe IMglAMDamAM karelA ane potAnA mAtApitA sAthe. repamAM thorA, mAmAthI pravAsa karela. bAlyakALathI ja teo citrakaLA tarapha AkarSAyalA sobhAra udhRta) : ja teo citrakaLA tarapha AkarSAyalA hatA. krIena ane raMgIna kAMkarAo vaDe baMgalAnI dIvAla upara viSayasUci, - teo citrAmaNu karyA karatAM ane ema nahi karavA temanA vaDile vedamAM bhAratIya dharmane vikAsa ratilAla maphAbhAI zAha 277 temane dhamakAvyA karatA. muMbaImAM teo rahyAM te daramiyAna citra- .. duniyAnI punaracanAH eka cintana kAkA kAlelakara * kaLAnA pradezamAM temaNe sArI pragati sAdhI hatI ane nRtya tathA kumacaLanI parikammA, 15 paramAnaMda : abhinaya tarapha paNa ThIka ThIka vaLyAM hatAM. samayAntare teo zAnti- vinobAjI sAthenI praznottarI paramAnaMda 284 paramAnaMda nathI. 279 281 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 prabuddha jIvana vinAbAjI sAthenI prazcAttarI ( gatAMkathI cAlu ) prazna 14:----jagannAthapurI, bhuvanezvara vagere ApaNAM hiM du dizamAM nagna azlIla kAtarakAmeA jovAmAM Ave che. maMdiramAM AvuM tattva kema dAkhala thayu haze ? javAmaM :--jagannAthapurI ke bhuvanazvaranAM maMdiro me' nathI joyAM paNa erissAmAM kANArakanuM sUrya maMdira che, tenI racanA evI che ke maMdiranI aMdaranA bhAgamAM AvuM kazuM paNa azlIla kAtarakAma nathI paNa cotarapha bahAra upara nIce Avu azlIla kAtarakAma ThekANe ThekANe che. Ane huM ema atha karU chuM ke sUrya e zakitasvarUpa che ane prajananakriyA e paNa eka zakitanu jarUpa che. sUryanAM aneka zakitasvarUpA batAvavA sAthe A zakitanuM rUpa batAvavu joie ema e kALanA lakAne lAgyu haze. ane khIju` paNa tamane kahyu', tame jaina che, jainAnu valaSNu hu'mezA eka puritannuM zuddhivAdInuM hoya che. paNa A zuddhivAda zreNI vakhata ekAMgI banI jAya che ane amuka prakriyAne kharAba mAnIne te AvA ThekANuM na ja hovu' joie ema vicAre che, ane evuM jyAM kAMI jue che ke te tarata bhaDakI uThe che paNa tamAre Ama ekAMgI banavuM na joIe, ApaNe tyAM A prajanananI prakriyA pratye bahu jugupsAthI jovAmAM Ave che ane te eka rIte ThIka che, paNa mArAM dilamAM prajanananI prakriyA sAme evA kAi jugupsA nathI. jethI huM ane tame pedA thayA, saMtA ane mahAtmA pedA thayA tene huM eka pavitra kriyA mAnu chuM. tenA viSe kevaLa jugupsAnI dRSTi mane ucita lAgatI nathI. A rIte A badhu jozA te tamane temanuM rahasya samajAze. X.. X X X A carcAnA anusa dhAnamAM, cAlu payAtrA daramiyAna tA. 13-11-18 nA rAja mAlaparA khAte bhUdAnakAya kartAonA vinebAjI sAthe eka vArtAlApa gaThavAyeA hateA te daramiyAna pUchAyelA eka prazna ane tenA vinobAjIe ApelA savistara uttara prastuta viSaya upara vizeSa prakAza pADatA heAIne e praznottara ahiM dhRta karavAnuM ucita lAge che.) prazna;--gujarAtamAM jAtIya skhalananA aneka prasa Mgo banatA rahe che." te aMge bhUdAnakA karAnu vaLaSNu kevu hovu joie e vizvAsazaktinA saMdarbhamAM samajAvavA vi "ti che. (A jAtIya skhalana zabda vAMcIne vinAbAjIne Azcaya thayuM kAraNa ke sexual- purUSanA vyabhicAra sUcaka a`mAM ApaNe 'jAtIya' zabdano upayoga karIe chIe e bAbatanI vitAbAjIne khabara naheAtI. A zabdArthanI spaSTatA karavAmAM AvI tyAra bAda vinobAjIe nIce mujaba jaNAvyu'.) javAba :-- jAtIya skhalana e bhaya kara zabda che ane A bAbatamAM mArA keTalAka vicAro paNa bhaya kara che, eTale e prajAnI AgaLa mUkavA ke na mUkavA e viSe mana za`kA anubhave che. paNa jyAre tame pUche che te pachI mArA potAnA A bAbatane lagatA khyAlA jaNAvuM chuM. vAstavamAM saMyama ane brahmacaya nI preraNA je vyaktiomAM hoya temanA jIvananuM dhyeya evu UMcu hovuM ghaTe ke jenA mATe te satata kAma karatA heAya ane jene lIdhe A brahmacarcAnI bAbata tenA mATe kevaLa sahaja banI gai hoya. AnA atha ema nahi ke te saMbaMdhamAM khIlakula akuza hove ja na joie. paNa temanA dhyeyanI upAsanA eTalI utkaTa hAya ke brahmacaya pAlana tenA mATe sahaja banI gayuM hovu' joie. brahmacarya e niSedhAtmaka nathI tA. 16-6-19 negative nathI, paNa vidheyAtmaka che-positive che. brahmacaya vrata eTale amuka na karavuM eTaluM ja mAtra nahi, paNa amuka karavu'-je mATe prayatnanI apekSA hAya-Ave teneA atha vicArave ghaTe che. khIjI rIte kahIe teA brahmacaya eTale brahma jevI koi vastu ApaNI sAme hAya je mATe carcA-prayatna apekSita hAya. keTalAka saMskRtagra MthAmAM strIenI khUba nindA karavAmAM AvelI ApaNA jovAmAM Ave che ane te zA mATe ? eTalA mATe ke tethI purUSaNane viSayabhAganI suga caDe. AvAM je vAkayA jovAmAM Ave che te vAkayAnI pratikriyA sArI thatI nathI. Ama karavAthI 'viSayavAsanA ghaTe che athavA to te mATe napharata pedA thAya che tevu nathI. tethI viSayanI vAsanA ghaTe che e khyAla galata che. Aje ja hu` bhAI paramAnaM sAthe carcA karatA hatA ke kaNA'mAM nagna citrA kAtaryAM che. tenA zuM atha che ? tA meM temane kahelu ke emAM te bahu UMDI AvyAtmika dRSTi che. je kriyAthI huM pedA thayo chuM tenI huM ochI kIMmata karatA nathI. bhale khIjA badhA tenI kImata ochI kare, paNa je kriyAthI mahAtmAonA janma thayA che. te kriyAne apaviMtra mAnIne brahmAya nA saMgraha karIzu te nahIM thAya, ulaTu te pavitra kriyA che ema mAnIne tenI dhAraNA thavI joie, ane brahmacaya, tethI paNa vadhAre UMcuM che, jenA mATe vIzakitanA sagraha karIe chIe ane sAmAnya kAya mAM tene ApaNe upayoga karatAM nathI. vizeSa kAya` mATe vIya saMgraha thavA joie, je brahmacArI haze teNe strInA sahavAsathI dUra bhAgavuM joie e mArI kalpanAmAM ja AvatuM nathI, ane anubhavamAM paNa AvatuM nathI. brahmacArIte strIonA sahavAsa maLe te enA sahavAsathI ene pavitra anubhava thAya, sAmAnya avasthAmAM jeTalu' pavitra lAge tenA karatAM strIonA sahavAsamAM vadhu pavitra lAge te ja te sAco brahmacArI kahevAya. koi surUSa strInu na thAya athavA to koi strI sAthe vAta karavI paDe ane enA manamAM vikAra pedA thAya te e bahu ja khATu' vaLaNu che. samAjamAM skhalanA pedA thAya che tenA mULamAM eka khATu vaLaNuM che. koi mANasa amuka pravAheAmAM AvIne duniyAmAM galata kAma kare che, tenA bhAga bane che ane tethI skhalatA thAya che. eTale AvA loko mATe mAnasika udAratA hevI joie. meM eka vyAkhyAnamAM (baMgALAmAM) kaheluM ke mArA vicAra dina-pratidina dRDha thateA jAya che ke ApaNe naitika vicArAnu mUlyAMkana khATu' karIe chIe. je unnata mUlyeA che tenI ApaNe ochI kIMmata AMkIe chIe ane utaratAM mUlyo che tenI ApaNe vadhAre kIMmata AMkIe chIe. dhAro ke kAinAthI vyabhicAra thai gayA te pelA mANasa tene chupAvavAnA prayatna kare che. A prayatna jeTalo kharAba che teTalA vyabhicAra kharAba nathI. hajI samAja A bAbata nathI samajate. e vyabhicArane jeTalA kharAba samaje che teTale asatyane nathI samajatA. asatya sauthI moTA adhama che. tenA pramANamAM bIjA badhAya dveSe gauNa che. atyAranA samAja * asatya elIe te tene bahu nItihIna nathI samajatA, paNa vyabhicArane te atyanta nItihIna ane kharAba samaje che. A mUlyAMkana galata che. badhA sadguNAmAM sauthI zreSTha sadguNu satya che. A hAya ke na hoya paNa badhA dugu NAmAM asatya e sauthI vadhAre kharAba durguNa che ema huM nakkI mAnuM chuM. kharAba kAme thAya to te chupAvavA nahi joie. jema rAgane ApaNe jAhera karIe chIe.tema, AvI AkhAne AmajanatAmAM ApaNe Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI bahu vadhI jAya ane A tenI vAba - temAM liMgane hoya che te anya samajavuM A pUjApatie jaNAvyuMsA nathI. tyAra tA. 16-6-59 , , ' , , ' pra buddha jIvana jAhera na karIe, paNa jema rogo viSe je jANe che ane je e : prazna 15:te pachI Apa gItagoviMda viSe zuM ? rogone durasta karI zake che temane batAvIe chIe te e durasta dhArA cho? . . paNa thAya che, tevI rIte guNo paNa sajajane pAse khulA javAba:-gItagoviMda meM vAMcavA mAMDeluM paNa thoDuM cAlyA,'' che karavA joIe. badhA rogomAM amuka rogo evA hoya che ke je pachI AgaLa vadhavAnuM mane mana na thayuM. gAMdhIjI paNa gItagoviMda' che " viSe samAjamAM ghaNuM hoya che. . eTale pachI e roga thAya te viSe mArI je abhiprAya dharAvatA hatA e mAre khyAla che. che te chupAvavAmAM Ave che. ane pachI . bahu vadhI jAya tyAre na 'prazna 16:--vaidika saMpradAyamAM je liMgapUjA pracalita che '' ' tene zuM 1no A AriAya hatA aziya hate ?' . . . ' . . . . . chuTake pragaTa thAya che athavA pragaTa karavo paDe che. paraMtu te vakhate javAba :-temAM liMgane purUSacihnanAM arthamAM grahaNa kara . te eTale badhe AgaLa vadhI gayela hoya che ke ene durasta vAnuM nathI. tenA thALAnAM nIce goLAkAra hoya che te zUnya samajavuM, . karavAnuM bhAre kaThaNa thaI paDe che. AvI ja rIte aneka deze ane liMga eTale eka samajavuM. Ane artha eka upara zUnyanI 'paNuM chupAvavAnI vRtti ApaNAmAM sarvatra pracalita che. kharI rIte che paraMparA eTale ke e annanuM pratIka che ema huM mAnuM chuM. chokarAomAM mAtApitAthI chupAvavAnI vRtti hevI na joIe. prazna 17:-A ApanI kalpanA che ke A arthadhaTanAne Ama chatAM ApaNe joIe chIe ke chokarAo pitAnA de che koI zAstrIya AdhAra che ? mAtapitAthI chupAve che ane pitAnA mitro pAse pragaTa kare che javAba:-A prakAranA nirUpaNane dharmagraMthamAM AvatA che . paNa tyAMthI temane sAcuM mArgadarzana maLatuM nathI. mAtapitA pAse keTalAka zabdone Teke che. (Ama jaNAvIne vinobAjIe dharma mATe pragaTa karatA nathI ke temane bhaya lAge che ke mAtapitA - graMthanAM amuka zabdo kahyA je mane yAda nathI. tyAra bAda AgaLa gusse kareze. cAlatAM vinobAjIe jaNAvyuM) A te eka arthadhaTanA che. ' te AvAM khalanane upAya e ja che ke khATAM mUlyAMkana paNu A pUjApaddhatine bIjI rIte paNa vicAra thaI zake che. badalavA joie. A badhuM chUpAvavAnI jarUra nathI ema samAjane lAgavuM joIe, ane je kaI vyakita AvuM pragaTa kare tenA ApaNe tyAM pUjA be prakAranI che. sAkAra pUjA ane nirAkAra che pUjA. AmAM sAkAra pUjA eTale vikharu ke zaMkaranI mUti banAvavI tarapha samAje sahAnubhUtithI jovuM joie, tene te mATe tiraskAra ane tenI pUjA karavI te. nirAkAra pUjA eTale temanA guNonuM bhAvathI jo na joIe. AvA loko mATe samAjamAM tiraskAra mano kevaLa dhyAna dharavuM te. A be pUjA vacce eka pratIka athavA te '' haze to e durgaNa vadhaze, tiraskAra nahi hoya to ja e durgA saMketa pUjA che. AmAM iSTadevatAnA zarIranI kalpanA karIne tenI ochA thaze. AmAM mArI dRSTie be vAta che. eka to asatyane sAvayava mUrti karavAnI nahIM; paNa liMga jevA goLa pattharane iSTa- naitika mUlyAMkananI dRSTie ApaNe eTaluM gaMbhIra nathI mAnya devatAnuM pratIka samajI tenI pUjA karavAnI hoya che. jema zaMkaranAM ... 'jeTaluM bIjAM skUlone ApaNe gaMbhIra mAnyA che. A daSTimAM liMganI pUjA thAya che tema zAlIgrAma eka laMbagoLa AkArane . parivartana thavuM joIe. bIjuM doSapAtra vyakita viSe ApaNe paththara tene viSNunuM pratIka mAnIne tenI paNa pUjA karavAmAM ' asahiSNu ane anudAra banIe chIe tenA sthAne ApaNe udA Ave che. sAkAra ane nirAkAra vaccenI A pUjA ApaNA dezamAM ratA ane sahAnubhUti dAkhavavI joie. dhAro ke eka chokaro - che - bIDI pIe che. te bIjA aneka loke paNa khullI rIte bIDI tema ja anyatra pracalita jovAmAM Ave che. jevI rIte Izu- .. piIe che paNa e chokarAne ema kahevAmAM Ave che ke tAre khrIstanI mUrti banAvavAne badale tenA krosanI pUjA karavAmAM . A Ave che. . ke bIDI pIvI na joIe. tyAre pele cheka meTerAMothI chupAine * prazna 19:- Apa AjakAla atimanasu' zabdano.. bIDI pIe che. mArA AzramamAM eka gujarAtI chokare hate. avAranavAra upayoga kare che. A ati mana ane zrI. e bIDI pItA hatA, paNa e te bAbatanI koIne khabara paDavA araviMde prarUpela atimanasa eka ja che ke bannemAM kAMI taphAvata * dete nahote. eka divasa keke AvIne mane kahyuM, tenI te - hekarAne khabara paDI ane te gabharAI gayo. ema chatAM ene jevAba:-zrI. araviMdanA atimanasanI kalpanA evI mArA mATe bhakita hatI, eTale mArI pAse Avyo ane pitAno che ke mAnavI mananI bhUmikA uparathI uMce caDhIne TheTha paramAtmA doSa kabula karyo. meM tene kahyuM ke "tArA mATe huM tane eka keTaDI sudhI pahoMce ane tene pUrNa saMparka sAdhIne tyAMthI nIce Uta- ApuM chuM ane bIDInuM eka baMDala maMgAvI ApuM chuM ane jyAre rIne ane jagatathI upara rahIne je manathI kAma kare ane bIDI pIvAnI IcchA thAya tyAre keTaDImAM jaine bIDI pI AvavI, jagatanuM kalyANa sAdhe te mana araviMdanuM atimanas che. huM koTaDInI bahAra bIDI pIvI nahi." Aje paNa AzramanA vahI- te atimanathI eTaluM ja sUcavavA mAMgu chuM ke ApaNe rAga. khAtAmAM e bIDInuM baMDala lakhyuM haze. pelA chokarAne bIka TheSathI vyAkuLa ane saMkIrNatAyukta evA manathI UMce UThavuM '. hatI ke huM kAM te ene vaDhIza athavA AzramamAMthI kADhI mUkIza, joIe ane e prakAre vizuddha samabhAvasthita manathI kAma karavuM paraMtu AthI ulaTuM thayuM. eTale dhIre dhIre ene bIDInI lata, joie. mAruM atimanasa A che. chUTI gaI. paraMtu jo meM enA upara krodha karyo hota to e ThIka prazna 19:-zrI. araviMdanI gasAdhanA ane te pachInI na thAta. bIDI pInArA mahA sajajanonAM citre Ave che, to temanI sthiti ane ramaNa maharSinI sAdhanA e vacce Apane pachI bIDI pInArA tarapha dhRNAthI jevuM te ThIka nathI. mATe zuM pharaka lAge che ? zrI. araviMdanA jIvanamAM gUDhatA hatI. varaApaNe valaNa tevuM rAkhavuM ke samAjamAM AvAM khalane thAya samAM mAtra cAra ja vAra darzana thAya. koIne maLavuM ke koI sAthe . belavuM nahIM.-A badhA viSe Apane zuM khyAla che ? alana karanAra viSe manamAM udAratA ane sahAnubhUti pedA thAya. javAba:-ramaNa maharSie paramatatva sAthe aikya sAdhyuM che vaLI tenI nindA na karatAM tema ja tene hAni na pahoMcADatAM hatuM. ane e sthitimAM teo sadA ramamANa hatA. e sthitie - tenA bIjA guNonI kadara karIe tevAM khulane aTakAvavAne che 'upAya pahoMcyA pachI temane pitAne svataH kazuM karavApaNuM nahotuM. kAraNa ja che. ' izvara sAthe temanuM tAdamya hatuM. ane Izvara kare che e pate te ' ' (have AgaLa Apela prazna 14 ane tenA uttara sAthe ja kare che. evI khyAlamAM teo sthita hatA. temanuM jene jene nIcene prazna 15 sAMkaLI levA vinaMti che.) darzana thayuM hatuM te darekanAM mana upara temanI bhavya pratibhA viSe chu ke ApaNe emaesa ane sajANa sArU eTale dhIre dhIrelI kI phIza, Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CHARACT et lagabhaga eka sarakhI chApa paDI hatI ema mArAM jANavAmAM Avyu' che. zrI. araviMda viSe keTalAka atyanta mugdha banIne pAchA AvatA hatA; keTalAka nirAza banatA hatA. Ama be prakAranAM mAnasika pariNAme nipajatA hatA. te megI hatA jyAre ramaNamaSi jJAnI hatA. ramaNabhadraSi potAnI dizAe pUvane pAmyA hatA. araviMda khUba AgaLa vadhelA hatA paNa pUrNatvane pAmyA hatA ema mAnavAne huM taiyAra nathI. kAraNa ke IzvaranA upAsako traNa prakAranA hoya che; jJAnI, bhakta ane yAgI. jJAnI ane bhakata yeAgasAdhanAnA abhAve zArIrika mAMdagInA bhega khanI zake che. rAmakRSNa bhakata hatA, te tathA ramaNamaharSi zArIrika vyAdhithI pIDita hatA. ye|gI sabaMdhamAM huM ema mAnuM chuM ke jo teNe pUrNa yAga sAdhyA hoya to te kadI mAMdA paDe ja nahIM. yegatinA baLe, temanu Aregya akhaMDita ane surakSita rahevu joie, jyAre araviMde chevaTanA samayamAM sArI mAMdagI bhogavI hatI, e ApaNe jANIe chIe. yegasAdhanA sAthe haMmezA gUDhatA joDAyelI heAya che. te araviMdanI gUDhatAnu Avu koi kAraNa hAvA sabhava che. prabuddha jIvana Ama chatAM te leAkAnI mane. eka vAta gamI. avi danI game teTalI mAMdagI hatI ema chatAM chevaTanI ghaDI sudhI AzramanA eka paNa kAryakramane thabhAvavAmAM AvyA nahatA. ema jaNAvavAmAM Ave che ke te je divase gujarI gayA te samayanI chellI ghaDIe daramiyAna sAMjanA AzramamAM vidyAthI Anu eka nATaka cAlatuM hatuM jenI arivaMdane khabara hatI ane chevaTanA samayamAM temanA praznanA javAbamAM temane ema kahevAmAM AvyuM ke vidyAthI enu nATaka pUrU thayu che. A sAMbhaLIne temaNe saMteSapUrvaka AMkhA chevaTane mATe bIDI dIdhI. AvI mananI svasthatA bahu preraka lAge che. prazna 20:bhagavAna mahAvIra ane yuddha e bannenI sAdhanA ane vyaktitvamAM Apane zuM pharaka lAge che.? javAba :-bhagavAna buddhanI sAdhanA vadhAre vyApaka hatI; jyAre bhagavAna mahAvIranI sAdhanA vadhAre UMDI hatI.. mahAvIre ATalu badhu tapa kayu" te paNa Aja khAkhata sAbIta kare che. bhagavAna mulye tapa karyuM. paNa paNa amuka hada sudhI javA khAda niratha ka lAgyu. ane cheDI dIdhuM, ene atha e thayA ke temane eTalA tapanA pariNAme je maLyuM tethI sa MteSa thayA. mahAvIra vadhAre jJAnaparAyaNa hatAM; buddha vadhAre kAparAyaNa hatAM. mahAvIra bAMdhaoAMDamAM nahAtA mAnatA. khudda vadhAre vyavahAralakSI hatAM. satyanA aMtima cheDA sudhI javu e mahAvIranu lakSya hatu; aMtima satyAne lagatA praznone te kadi TALatA nahotA. khudda aMtima satyAnI mathAmaNamAM paDavA nahatA mAgatA. jo savAdI AcAra ane vyavahAranA mAga prApta thayA tA te upara cAlavuM ane khIjAne te upara cAlavA kahevu--AvI temanI jIvanapati hatI. prazna 21:--jene ApaNe izvarasAkSAtkAra kahIe chIe te kharekhara kAi nakakara anubhava che ke ApaNA vyakitagata khyAlanuM vistarIkaraNa aMgrejImAM jene thoughtprojection kahe che te che? javAma :--sAmenA vizALa pradeza tarapha AMgaLI karIne temaNe jaNAvyu` ke) A tame je jue che--khetara, jhADa, pAna, AkAza vagere te vAstavika che ke kAlpanika athavA te! tame kaho tA. 16-6-19 che tema tamAma potAnA ja vicAronu vistarIkaraNa che? e jo vAstavika hAya tA pelA anubhava paNa vAstavika zA mATe na mAnave ? prazna 22:--paNa kAine izrvara kRSNa rUpe dekhAya, kAine krAIsTa rUpe dekhAya, kAine kALI rUpe dekhAya-AnA artha ema nahIM ke manamAM jenuM UMDuM raTaNa heya te kahevAtA sAkSAtkAra prasaMge te rUpe dekhAya che. eTale zviranuM kharUM svarUpa AvuM ja hAya ema mAnavAne koi kAraNa nathI, A zaMkAnA zI rIte khulAseA karavA ? javAba:---tamAre ulaTu e rIte vicAravuM joie ke izvarane ApaNe je rUpe vicArIe te rUpe ApaNane dekhAya che. kAraNa ke izvaramAM kAi paNa rUpe pragaTa thavAnI zakita che. prazna 23: mahamada payaga MbaranI mahattA haju mArA manamAM vasatI nathI. Apane temanA viSe UMDA Adara che te! mane temanI mahattA samajAve ! javAba :A ApaNA Adhunika zikSaNanI khAmI che. ApaNe vaheM, hAbhara kITasa, bAyarana, zekasapIara vagerene jANIe chIe. paNa musalamAne ApaNI vacce 800 varSa thI che, chatAM ApaNe temanA dharma viSe ane temanA payagaMbara viSe, aMgrejoe ApaNane je kAMI bhaNAvyuM. tethI kazuM paNa vizeSa jANatA nathI. 123ADH, JS mArAM abhiprAya pramANe AjanA sAmyavAdanuM mULa khIja mahamadapayagaMbaranA upadezamAM rahelu che. te eveA purUSa pAkayA ke jeNe kahyuM ke vyAja na levAya, A uparAMta nAnA meTA, rAyara - adhAMne bheda bhUlavA joie, badhAM ekasarakhA che. A tattva upara temaNe jeTalA bhAra mUkayA che eTaluM ja nahi, paNa te pAyA para islAmanI AkhI racanA temaNe jevI karI tevI kAe karI nathI. (A daramiyAna khIjo kAMika antarAya AvavAthI A praznanI carcA addara rahI ) prazna 24:----punaHbhavanAM siddhAMtanA aMge ApanA zu vicAra che? khAsa karIne kedAranAthajInAM Ane lagatA vicArAnA anusadhAnamAM huM' A prazna karU chuM. javAma :- kedAranAthajI AdhyAtmika rezanAlisTabuddhivAdI che. temanuM mukhya lakSya mAnavIguNa keLavIne mAnavasamAjane krama sukhI karavA te che. kazvira, AtmA, punarbhava--A badhA praznA temane mana gauNu che. prazna 25:- ema chatAM zvaranA astitvane te svIkAre che. jainAne jema Atmatattva vinA cAlI zakatuM nathI tema temate zrvara vinA cAlI zakatuM nathI--Ama Apane nathI lAgatuM ? javAma :-- jaine mAphaka je te Atmatattvane svIkAratA hota to izvaratattva vinA temane cAlata. AtmA paNa na svIkAre ane izvara paNa na svIkAre to te| pachI kevaLa cArvAka dana thaI jAya. ema thAya te mAnavIjIvananAM UMcA mUlyAnI sthApanA ane pratiSThA azakya banI jAya. AvI sthiti kedAranAthajI mATe kadi paNu svIkArya banI nAM zake. x X X vineAkhAjI sAthenI carcAnA A mArA mATe chellA prasaMga hatA. tA. 22-11-18nA rAja sAMjanA ame ghaTezrvara paheAMcyA. sAya'prAthanA thai. rAtrInA samaye temanI rajA laine huM rAjakoTa pAcho Avyo. punabhavanA siddhAnta aMgenA temanA vicAra vigatethI jANavAna icchA A rIte mananI manamAM rahI gai. samAsa praznakAra : paramAnaMda uttaradAtA: vineAkhAjI muMba jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 4pa47, dhanajI sTrITa, muMbai 7 mudraNasthAna * caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI reDa, muMbai 2. 2 na. 29303 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na B 466 vArSika lavAjama rU 4 prabuddha jIvana zrI mukhaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 prabuddha jaina'tuM . navasa karaNa varSa 21 : aMka 5 muMbaI, julAI 1, 1959, budhavAra AphrikA mATe zIliMga 9 sness so spes ----- taMtrI: paramAna Mda kuMvarajI kApaDiyA sAdhucarita gAsvAmI gaNezadattajI ( A nIcenA lekhamAM jemane paricaya ApavAmAM AvyA che te sva. gosvAmI gaNezadattane mane keTalAMka varSathI sAdhAraNa paricaya hato, paNa temanI asAdhAraNa jIvanapratibhA ane zikSaNanA kSetramAM temaNe karelI anekavidha sevAonA mane pUrA khyAla nahotA. banyu ema ke me tathA juna mAsanA prAraMbha daramiyAna kedAranAtha badrInAthanI yAtrA pUrNa karIne ame gata juna mAsanI 10mI tArIkhe hiradvAra AvyA ane gAsvAmI gaNezadattajIe ja jenuM nirmANa kayu` hatu` te gItAbhavanamAM ame utArA karyAM. tyAMthI cAra mAIla dUra Avela saptarSi AzramamAM gaNezadattajI rahe che tema jANavAmAM AvatAM bIje divase sAMje temane maLavA javA manamAM vicAreluM, paNa kamanasIbe ame haridvAra pahoMcyA te ja rAtre eka vAgye temanu avasAna thayuM. bIje diMvase sAMjanA bhAgamAM nakkI karavAmAM AvelI temanI smazAnayAtrAmAM javAnuM banyuM ane te prasaMge temanA AjIvana kama yAganI aneka vigate jANIne mArU mana khUba prabhAvita banyuM. temanAmAM sanAtana dharma aMge UDA Agraha hato ane temanI badhI pravRttionI preraNA temane sanAtana dharmanI upAsanAmAMrthI maLI hatI, ema chatAM paNa anya kaTTara sanAtanadhI e ane temanAmAM ghaNA mAA taphAvata hato. rASTrIya bhAvanAthI temanuM citta khUba ragAyalu hatu ane hindu dharmamAMthI aspRzyatA nAbuda karavAnI bAbatamAM temanI tamannA anya kAthI utaratI nahAtI. gosvAmI hovA chatAM te khALabrahmacArI hatA. mAlavIjInA avasAna bAda sanAtanadhI A mATe tee ja eka mahAna avatra anarUpa hatA. temanI jIvanazakitane moTA bhAga sthaLe sthaLe zikSaNusaMsthAe ubhI karavA pAchaLa ja kharcAyA hateA te temanA saMbadhamAM nIce Apela jIvananoMdha uparathI mAluma paDaze. muMbaI amadAvAdanA keTalAMka zrImanta kuTubeka sAthe temanA ghaniSTa sabaMdha hatA, ane temAMnA amuka gurUziSyanA saMbaMdhe joDAyalA hatA. prastuta noMdha lakhI mokalanAra AcAya zrI, cakradhara joSIne badrIkedAranA raste jatAM prAraMbhamAM AvatA devaprayAgamAM mane prathama paricaya thayA. teo ApaNA dezanA eka suprasiddha jyatithI che ane saMskRta bhASAsAhityanAM sArA pati che. devaprayAgamAM 'cANanA bhAgamAM temaNe eka vedhazALA nirmANa karI che ane tyAM purANAM tema ja Adhunika sAdhane (durabIna vagere) vaDe varSoMthI temanu khageALaviSayaka sa zeAdhana cAle che. nIcenI noMdha lakhI mokalavA mATe temane AbhAra mAnavAmAM Ave che. paramAnada) 'yato'bhyudayaniHzreyasaH siddhiH sa dharmaH / (dhama te che ke jenAthI abhyudaya ane mekSanI sidghi thAya.) A sUtranA vAstavika samanA jJAtA mAnava-vibhUti gAsvAmI gaNezattajItu gata juna mAsanI 10 mI tArIkhe rAtre haridvArathI cAra mAila dUra AvelA svanimita saptarSi AzramamAM hRdyarAgathI avasAna thayuM. A samAcArathI bhAratIya zikSAkSetra ane sanAtanadhamI jagat mahaMta banI gayuM. " temanA janma I.sa. 1889 nA navembara mAsanI trIjI tArIkhe pANamAM AvelA sInera gAmamAM thayA hatA. temanI zikSA-dIkSA lAhAramAM thai hatI. paMjAbakezarI lAlA lajapatarAya, mahAmanA pa'. madanamehana mAlavIyajI, tathA vyAkhyAnavAcaspati - pati dInadayALa zarmA jevA rASTradiggaja purUSAnA sahayegathI emanuM rASTrIya sanAtanadhI ya hRdaya kAlyu phulyu hatuM. paM. dInadayALa zarmAnA zabdomAM A yuvaka sanAtanadhanuM kA saMbhALavAmAM saphaLa thaze"--A AzIrvAdane anurUpa temanu jIvana rASTrIya dharmasevAmAM arpita banyuM hatuM. temanI vilakSaNa vANImAM Ajas hatuM. temanI saMgaThThanazakita adbhuta hatI. temanu tejapU vyakitatva, anupama pratibhA temaja nirmANuzakitamAM paricaya nIce ApelI keTalIka vigatothI mAluma paDaze - pAkIstAnanuM nirmANu thayu te pahelAM varSoM sudhI temanu mukhya kArya kSetra paMjAbalAhAra hatu. ane te daramiyAna temaNe paMjAba tema ja uttarapradezamAM 40 navAM mandira nirmANa karyAM hatAM, jemAM dilhInA suprasiddha biralAma dviranA samAveza thAya che. e ja pramANe zikSAkSetramAM paNa temane bhAre stutya prayatna hatA. 7 DIgrIkAleja, 150 inTaramIDIyeTa sudhInI kAleja, 100 kanyApAThazALA, 100 mIDalaskUla ane 4 rUSikubrahmacaryaMtramA temaNe sthApita karyAM hatAM. pAkIstAna ubhuM thayA bAda cha DIsIkAleja, 100 inTaramIDIeTa sudhInI kAlejo, 100 mIla pANInA skUlA, 100 kanyApAThazALAo tathA 4. saMskRta vidyAlaye temaNe sthApita karyAM hatAM. mahAmanA paMDita madanama|hana mAlavIyajInI icchA anusAra kAzInA hindu vizrva vidyAlaya khAte hindu mandira nirmANa karavAnA hetuthI khAra lAkha rUpiyAnA kALA temaNe ekaThA karyAM hatA, jemAMthI Aje tyAM eka bhavya mandira nirmANu thai rahyu che. A rIte dhama tathA zikSAnA kSetramAM temaNe bhAre upakAra karyAM che, temanuM vyakitatva mahAna hovA chatAM temanu jIvana atyanta sAduM hatuM. te dhArmika netA hovA chatAM rASTrIya netAo upara temanA vipula prabhAva hatA, tathA temanI dvAra rASTrIya pravRttione sArU peSaNa maLyuM hatuM. temanI A mahAna pravRttinA kAraNe akhila bhAratIya sAhitya saMmelananA temane pramukha banAvIne temanuM sanmAna karavAmAM AvyuM hatu gAsvAmInuM antima nirmANakArya saptarSi AzramamAM ubhuM karavAmAM Avela saMskRta vidyAlaya ane svAmI rAmatIrthaM-satsa MgabhavananuM bhAratanA mahAamAtya paM. naherUe udghATana karyuM hatuM ane te pahelAM rASTrapati Do. rAjendraprasAda dvArA saptarSi Azramanu udghATana karavAmAM AvyuM hatuM. A temanA vyApaka prabhAvanuM pariNAma hatuM. temanA avasAnasamAcArathI atyanta khinna khanelA rASTrapati rAjendrabApue temane aMjali ApatAM jaNAvdhu "geAsvAmI gaNezadattaLanA asAmayika dehAntanA samAcAra sAMbhaLI mane bahu du:kha thayuM. goravAnI eka kada, dhArmi ka tathA sAcA kA karyAM hatA. temaNe potAnA parizrama ane prabhAvanA baLathI aneka sAmAjika temaja zikSaNasa sthAonI sthApanA karI hatI. vizeSata: paMjAba, dilhI tathA pazcimI uttara pradezamAM teo potAnI samAjasevAne lIdhe cirasmaraNIya raheze. divaMgata AtmAne zraddhAMjali apaNu karU chuM ane sa MvedanA pragaTa karU chuM. A mahAna AtmA pratye huM paNa mArI hArdika zradhdhAMjali arpita karIne A zabdacitra samApta karU chu, " zAMtiH zAMti zAMtiH. devaprayAga. gaDhavAla, uttarapradeza,. cakradhara jozI waf Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tA. 1-7-58 * ' jJAtibaLanuM udavakaraNa * . A TUMkA lakhANamAM huM dehAta ane zaheranA sAmAjIka dAkhala thavuM ane e saMsthAo pAchaLa kAma karatA sAmAjIka - kAryakarone kahevA icchuM chuM. "sAmAjIka hitanA kAryamAM jJAtine baLAne rASTrIya ekatA ane sAmAjIka zikSaNa tarapha vALavA. eka sAmAjIka baLa tarIke svIkAre, ene avagaNo nahIM. jJAti badhA sAmAjIka kAryakarone bhUtakALamAM jJAtine nAbuda karavAnA ane jJAtinA vADAo javA joIe ane Akhare jaze ja, paNa je prayatno thayA che ene khyAla che. sauthI pahelA prayatna 2,50 e jAya e pahelAM e praznane zItaLA ane TAIphoDa je kharAba varSa pUrve bhagavAna budhe karelA. e brAhmaNonI rUDhicustatA sAme roga gaNe ane e rIte hala karavAno prayatna kare; paNa ene avagaNo laDayA ane jJAtine dharma ane samAjamAMthI kADhavAno emaNe nahIM. e pratye haMmezAM jAgRta ane sAvaceta rahe ane takedArI banate badhe prayatna karyo. paNa jJAtiya ane rUDhicusta baLoe buddha rAkhe ke ApaNI jJAtivihIna ane vagaravihIna samAja racanAnA dharmane dezamAMthI jAkAro Ape ane je dharma pavitratA, prema, Adarzane prApta karavAmAM ADakhIlI na banI rahe. paNa e bhrama samAnatA ane tyAga upara racAyo hato e hindustAnanI bahAra kadI sevaze nahIM ke vasatI gaNatrInAM cepaDAomAM jJAtine koI vikasya. kAyadesaranuM sthAna ApavAmAM nathI AvyuM ane ApaNuM baMdhA jJAtio phakata hinduomAM ja che evuM nathI. musalamAna, raNamAM kaMI paNa svarUpamAM aspRzyatAne gunha gaNyo che eTale zIkha ane khristIo je leke samAnatAnI vAta kare che e jJAtivAda ane aspRzyatA cAlI gayA che, athavA te bhaviSyamAM lemAM paNa harijane che, jemane mATe darzana ane pUjAnI judI " , " cAlI jaze. " jagyAe nakakI karavAmAM AvI che ane mRtyu pachI emane dATa... dhaNAM varSonA bhArA sAmAjIka kAryanA anubhava pachI huM vAnI ke bALavAnI paNa judI vyavasthA karavAmAM AvI che. evA mata upara Avyo chuM ke samAjamAM jJAtinI asara hajI rASTrapitA mahAtmA gAMdhIe jJAtivihIna, vargavihIna, zeSaNa evI ja baLavAna che, ane e asara, e vRttine "jJAtine nAbuda vagaranA samAjane racavAne ghaNA prayatna karyo, ane harijanonI kare"' evI phakta bumathI kAbumAM nahIM lAvI zakAya. ene vacamAM rahI, harijana bALakane potAnA kuTuMbanI vacamAM lAvIne kAbumAM lAvavA mATe e vRttinI pAchaLa kAma karatA sAmAjIka aspRzyatA nivAravAne mATe paNa ghaNuM karyuM. AzramanA jIvananI ane nItinA baLAne dhyAnamAM levA joIe. sAmAjIka zikSaNanI eka bhAre zarata emaNe roja jAjarU sApha karavAnI bhUkI, paNa yojanAnA pAMca mukhya muddAo che : (1) akSarajJAna vadhAravuM, A badhuM karyA chatAM saphaLatA na maLI, kAraNake hajI Amajana(2) svAstha ane Arogya saMbhALa pratye dhyAna ApavuM, (3) tAnuM hRdayaparivartana nathI thayuM. ' dareka vyaktinI Arthika sthiti sudhAravI, (4) nAgarikatA viSenI ApaNe e vAta eka paLa paNa bhUlI javAnI jarUra nathI che. pharajo ane hakaka sAthenI sabhAnatA vadhAravI, (5) samAja ane ke ApaNo Adarza jJAtine nAbuda karavAnuM che. paNa sAthe sAthe vyakitanI jarUriyAtane anurUpa hoya tevAM manaraMjaka kAryakramane ApaNe e paNa tapAsavuM joIe ke, kAyadesarane mRtyudaMDa jJAtine protsAhana ApavuM. je jJAtiomAM svastha ane nirogI baLAne apAyo hovA chatAM e evA kayA lAbhadAyaka baLane laIne haju sthAna che e jJAtiomAM AmAnAM ghaNu muddAo upara kAma karI jIvita che. e pachI ApaNe jJAti jIvananA nukazAnakAraka pAsAnI zakAya. eTale mAruM sUtra che: "sahAnubhUti darzAvatI jJAtisaMsthAo noMdha lezuM je nAbuda thavo joIe. ' dvArA jJAtibhAvanAne samAja zikSaNanA Adarza tarapha vALe." , 1. manuSya juthavRttivALuM prANI che ane haMmezA juthamAM huM jyAre A vAta karuM chuM ke lAbhadAyaka jJAtigata baLIne rahevAnuM pasaMda kare che. kuTuMba, sagAsaMbaMdhIo samAna dhArmika samAja zikSaNanA Adezane prApta karavA tarapha vALavA joie, ane sAmAjIka rItarivAje-emanI e vRttine saMtoSe che. eno tyAre mane yAda Ave che ke jAtIya (sex) jJAna samAjasvAstha te ja. nAza thaI zake jo enI jagyAe te ja nAza thaI zake je enI jagyAe evI ja koI kAryakSama ane rASTrIya pragati mATe kevI rIte jarUrI gaNAyuM. e divase sAmAjIka ane Arthika racanAne udaya thaI zake. * cAlI gayA che jyAre jAtIya jJAna niSiddha manAtuM ane DAhyA 2. sadIothI ghaDAyelA junA baMdhane toDI nAMkhavAnuM - leke pratiSThita samAjamAM enI vAta paNa ukheLatA nahIM. Aje saheluM nathI. hindIe duniyAnA dareka bhAgamAM jaI vasyA che. A to jAtine eka zaktizALI sAmAjIka ane mAnasika baLa gaNa- chatAM paNa pitAnA mRtyu samaye, bALakanA janma ane lagna prasaMge vAmAM Ave che, je abhyAsa ane sahAnubhUtibharI deraveNI mAMgI hindustAna pAchA pharyA che. huM eka relvelAInathI dUra evA " le che. evI ja rIte eka ke bIjA svarUpamAM jJAtiya ane jatha- gujarAtanA gAmaDAmAM AvelI zALA viSe jANuM chuM. enA vahIvaTa, pravRttio duniyAmAM Thera Thera patharAyelI che, ane ene sahAnubhUti : Arthika dekhabhALa, dUra dakSiNa AphrikAmAM vasatI eka hiMdI kema bharI rIte ane vaijJAnika rIte vikasAvI kAbumAM lAvavA prayatna kare che, jo ke e loko bhAgye ja e zALAnI mulAkAta laI zake che, karavo joIe. 3. evI ja rIte evI keTalIka keme che je vidyArthIone 1 akhila bhAratIya keMgresa samitie jUna, 1958mAM eka (1) ziSyavRtti ApavA mATe (2) tabIbI madada ApavA mATe paripatra kADhayuM hatuM. emAM jJAtivAda nAbuda karavA mATenA niyamone (3) koIne vepAra zarU karAvavA athavA paraNavA mATe Arthika A ' nirdeza karyo hato. emAMnA keTalAka A pramANe hatA: (1) koI madada kare che. paNu kAryazIla kesa sabhya jJAti athavA kemI saMsthAnA sabhya 4, bhATIyAonI, luhANAonI, moDhanI, sArasvatanI, che. ' ' ' na banavuM, (2) jJAti athavA enA nAme cAlatI kaMi paNa khAjAonI ane prIstIonI muMbaImAM khamatIdhara saMsthAe pravRtti sAthe saMbaMdha rAkho nahIM, sivAya e pravRttinuM svarUpa che; vaidya ane suvaNa vaNikanI baMgALamAM che; kAyastha, AhIra, dhArmika hoya athavA te harijananA uddhAra mATe hoya ke pachI , camAra, jATa ane rajIpatanI uttara hindustAnamAM che ane bIjI samAjavirodhI rivAjo dUra karavA mATenI pravRtti hoya. . kemonI bIjI jagyAmAM che. huM uparanA niyamomAM huM eka vAta vadhAre umeravAnuM icchuM. 5. huM AdIvAsI nAyake, bhIla, dubaLA, nAyakaDA, gAmIta jyAre paNa saMbhava hoya ane bane tyAre yogya jJAti saMsthAmAM vagerenA maMDaLothI paricita chuM. e loko sAmAjIka, Arthika *. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17 59 prabhu ane dhArmika ekatAne mATe maMDaLa race che, ane aneka niyamA jemake lagnanA rItarivAjo, paherAmaNI ApavAmAM thatA kha ane bIjA prasaMge jemake mRtyu, lagna, gabha dhAna mATe ghaDe che, e loko bhegA thaIne zikSaNa ane ziSyavRtti mATe paisA bhegA kare che. ziSyavRtti ane bIjA lAbho meLavavA mATe mAmalatadAra ane bIjA adhikArIenI sahI meLavavA mATe gAThavaNa kare che. 6. A nUtana jJAtisa MsthAonI mahatvanI bAju e che ke e akhila bhAratIya krAMgresane daSTimAM rAkhIne racAyelI sa MsthAe che. vaMzapara parAgata pacAne badale e lAkA pramukha ane kA vAhaka samitine dara varSe athavA mukarara samaya mATe cUMTe che. e lekone gAmaDAMomAMthI ane tAlukAmAMthI sabhyA maLI rahe che ane e loko tAlukA, jIllA ane rAjyanI ekatA sAdhavA prayatna kare che ane ghaNIvAra akhila bhAratIya maMDaLa racI zake che. AvI jJAtiya sasthAo pratye sAmAjIka zikSakanI kevI valaNa hovI joie ? eNe e pratye nArAjI batAvavI joie, avagaNavI joie ke bahiSkAra karavA joie, ke pachI rASTrIya ekatA ane sAmAjIka zikSaNanA Adarzane samajAvIne sahakAra ApavA joie ? huM eka vakhata pachAta vagaeN samitinA sabhya hatA, eTale jJAtiya saMsthAmAM kevAM nukazAnakAraka khaLA kAma karI rahyAM che enA mane pUrepUro khyAla che. emAMnA keTalAka A mujaba cheH-- (1) sAmAjIka va NukamAM potapotAnu caDiyAtApaNuM batAvAya che. ane e rIte aspRzyatAne tema ja pachAtavarganA Arthika ane sAmAjIka zaiASaNane uttejana apAya che. (2) nAtajamaNuvAra, lagnaprasa Mgo, paherAmaNI ane khIjA sAmAjIka utsavAmAM paisA veDaphAya che (3) strI svataMtratA bhogavI zakatI nathI. paraNyA pahelAM, pariNIta jIvana daramyAna ke pachI vidhavA bane che tyAre, ema koI paNa sayAgamAM te svataMtra rahI zakatI nathI. (4) jJAtine lIdhe samAjanA bhAgalA paDI gayA che ane tethI ekalatA anubhavAya che ane sAmAjIka gatizIlatA. ane audyogIkaraNanA vikAsanI ADe Ave che. (5) ApaNune svataMtratA maLyA pachI pukhtamatAdhikArane kAraNe rAjakIya sattA jJAtimAM, audyogika kAma dvArAmAM ane rAjaya `jUthAmAM kendrita thai che; dAkhalA tarIke ,, jATa, gujjara ane uttara hindustAnamAM vasatA rajaputA kaNabI ane toAlI jevI pachAta kAme potAnuM rAjakIya saMgaThana banAvavAnA prayatna kare che ane pote pachAta che kAraNe rAjakIya phAyadAo meLavavA icche che. eka sAmAjika vaijJAnika tarIke mArA namra abhiprAya che ke A badhI kharAba asaro sAmAjIka zikSaNa ApavArthI dUra thai zake. ApaNI pAse sahRdayI, keLavAyelA sAmAjIka kAryoMkarA hAya teA nyAya, samAnatA ane kheladIlInI bhAvanA jJAtiomAM phelAvI zakAya. . AnA kharA ' ilAja te| mAmadyoga, hAthaudyoga ` ane audyogIkaraNa dvArA Arthika saddharatA lAvavI e che. khetIne paNa naphA ane vaLatara ApatI karavI e agatyanuM che. paNa jyAM sudhI banne bAju hRdayaparivartana na thAya ane samagra dezanI pragati mATe AMtarika, * AdhyAtmika draSTi na Ave tyAM sudhI mAtra audyogIkaraNa aspRzyatA ane jJAtine dUra nahIM kare. e jANItu che ke, amadAvAdanA kArakhAnAmAM sauthI agatyanA bhAgAra nAta che. e lokonI varSa nAM rUA. 1,500nI Avaka hovA chatAM paNuM sAmAjIka rIte hajI aspRzya ja rahyA che. e paNa jANItu che ke dezanA cha karoDa harijanamAMthI phakta para lAkha harijanAja jAjarU sApha karavAno dhA kare che; bAkInA vaNakarA tarIke cAmaDAnA vepArIo tarIke ke evA nAnA dhaMdhAmAM lAgelA hAya che. 03 TavisTaoNka sasthAnA prAdhyApaka zrI. e. ke. rAsanA sazeAdhanAthI eka mahattvanA muddA tarI AvyA che. ''jJAtiprathAnA game te lAbha-geralAbha hoya te paNa ' ema kabhula karyA sivAya chUTako nathI ke bhUtakALamAM jJAti eka maryAdita chatAM paNa sthAyI saMgaThana hatuM ane enA sabhyAne emAM eka prakAranI salAmatI lAgatI hatI. jema jema audyogIkaraNe jora pakaDayuM . ane sudhArAo thavA lAgyA tema tema jUnI saMsthA bhAMgI paDavA lAgI. ane eTalA a Mze lokone jJAtimAM eka prakAranI je huka ane sate|Sa maLatA hatA te khIje zeAdhavAnI temane jarUra paDI che."" jIvana jJAtine nAmuda karavAmAM bIjI muzkelI e che ke bhAratanA baMdhAraNamAM ziDayulDa nyAtAne kAyadAnI draSTie ziDyulDa e ka jeTaluM ja mahatva apAyu che. jyAM sudhI AvI rIte keTalIka jJAti sAmAjIka ane rAjakIya rIte pachAta havAnA kAraNe phAyadAe meLavatI raheze tyAMsudhI jJAtiprathA dUra nahI thAya. Aje 30 ziDayulDa jAti ( tribes) che, 800 ziDyulDa nyAtA che, ane lagabhaga 1,400 bIjA pachAta aMge che, jemane sAmAjIka, zaikSaNika, Arthika rAhata ane rAjakIya hakakA maLe che. A 2,500 jUthAne maLelA A hukA ane lAbho jo kAyama rAkhavA hoya te pAtAne jJAtine ke vaga ne nAme oLakhA vavAnA prayatna temaNe satata cAlu rAkhavA paDe. pachAta varganI samitinA sabhya tarIke meM AnA virodha karyAM hatA. khAsa hakakA ane lAbho ApIne te satata jJAtinejudI rAkhavAnuM thAya. evI ja rIte matadAna vakhate emane mATe khAsa eTakA jALavI rAkhavAnA ane pradhAnamaDaLamAM emane mATe khAsa jagyA rAkhavAne paNa me virodha karyAM hatA. sAmAjIka rAhata mATe Arthika dhAraNa ja rAkhavu joie evu me' sUcana karyu hatu. jyAMsudhI A sUcanane svIkAra nahIM thAya tyAM sudhI jJAtiprathA dUra nahI thAya ane e paristhiti sAmAjIka kAryakartAone emanA kAmamAM satata naDayA karaze. huM AzA rAkhuM chu ke jyAre jyAre navI samiti ziDayulDa varga mATe nimAze tyAre A muddA barAbara dhyAnamAM levAze ane AvI rIte khAsa hakakA ane lAbho ApIne jJAtibheda cAlu rAkhavAmAM nahi Ave. pepaTalAla gAviMdadAsa zAha taMtrInoMdha : Indian Journal of Adult Edu cation nAmanA mAsikamAM gAMdhIjayantI aMkamAM (AkaTAbhera, 1958) Cast and Social Education Sublima tion of the Caste Impulse e mathALa! nIce guja rAtanA jANItA vidvAna--vicAraka ane sazodhaka zrI. popaTalAla gAviMdalAla zAhe lakhelA lekha pragaTa thaye hateA. te lekhane temaNe ja karelA anuvAda upara pragaTa karavAmAM AvyA che. A lekhanu Akhu dRSTibindu kAMIka AvuM che. "jJAtisaMsthA nAkhuda karavAnA prayatna bhagavAna buddhanA kALathI mAMDIne adyApipayanta cAlI rahyo che. ema chatAM Aja sudhI te nAkhuda thaI zakI nathI ane enAM mULa prajAjIvanamAM eTalAM badhAM UMDAM ` che ke te bhaviSyamAM kadi paNa sadantara 'nAmuda thaze ke kema te eka savAla che. A paristhitimAM jJAMtinA astitva sAme AMkha ADA kAna na kare, paNa jJAtinI bhAvanAnuM uthvI karaNa karA, pragatizIla vicArA vaDe temAM rahelI saMMkucita bhAvanAne nAqhuda karo ane temAM rahelA jUthabaLanA rASTrIya uththAna mATe bane teTalA lAbha uThAveA." jyAM jyAM mAnavIonu jUtha baMdhAya che tyAM tyAM tenA * saMgaThThana dvArA tene eka zaktinA ghaTakamAM parivartita karavAnI * zakayatA rahelI ja hoya che. AvI zakayatA jJAtisaMsthAmAM paNa rahelI che. paNa te zayatAnA lAbha rASTrane maLavA saMbhava nathI. ulaTuM. dareka jJAtisaMsthAnAM pAyAmAM ucca-nIcanI bhAvanA rahelI hAIne ane dareka jJAtinA lAke pAtAnI jJAtinA hitAhitane ja Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 prabhu jIvana tA. 1-7-19 sarvathA prAdhAnya ApatA hoine jJAtisaMsthAnuM astitva rASTrahitane vedamAM bhAratIya dhama nA vikAsakrama kade paNa pUraka ke pASaka nIvaDayuM' nathI ke nIvaDavAnuM che nahi. anya mAnavIthAthI jJAtisa'sthA A kAraNe ja judI paDe che. ucca-nIcanI bhAvanA jJAtisa MsthAnuM pAyAnuM tattva hAine tenu-zrI. popaTalAla zAhu ka2e che tevu'- uthvI karaNa kAi kALe zakaya lAgatuM nathI. evI paNa eka mAnyatA che ke jJAtisevA e dezanA eka nAnA aMganI ja sevA che, eTale ke ADakanarI rIte dezanI ja sevA che, paNa ApaNA Aja sudhInA anusava ema kahe che ke jJAtinI bhedabhAva bharelI bhAvanA ApaNI niSThAmAM dvidhA sthitidouble loyalties pedA karatI hoine samagra rASTra upara ApaNA cittane ekAma khanavA devAmAM haMmezA ADe AvI che, ane mAnavajAtane samAnabhAve jotA karavAmAM teNe 'mezAM rUkAvaTa karI che. tethI jJAtisaMsthAne uttarAttara niLa banAvavAmAM ane Akhare nAbuda karavAmAMja ApaNuM dezanuM---sAcu zreya rahelu che. ane je 2500 varSoMnA prayatnathI nathI banyuM te jJAtisaMsthAnI nAbudI Aje zakayatAnA kSitija upara AvI rahI che. kAraNake eka tA bhAratanA navA rAjya dhAraNe jJAtisa MsthAnI ane temAMthI phalita thatA aspRzyatAvAdanI nAbudIne peAtAnA eka dhyeya tarIke svIkArela che; dezakALamAM thai rahela virATa parivartana AvA nAnA nAnA sAmAjika vADAone nAbuda karavAmAM khUba madadarUpa banI rahyuM che. AntarajJAtIya tema ja AntararASTrIya lagnasabaMdhI kAi kALe paNa nahAtA thatA te eTalI meTI sakhyAmAM Aje nirmANa thai rahyAM che, ane te dvArA jJAtisaMsthAnI dhAra kheAdAi rahI che. ane khIjI jJAtisa'sthA Aje nAbuda thAya ke kALAntare nAbuda thAya--saMbhava che ke, aneka sAmAjika aniSTa tattva, tene nAbuda karavAnA prayatna cAlu hovA chatAM (jema ke madyapAna, dhRta) Aje cAlyA ja kare che tema A jJAtisa MsthAnu haju paNa lAMbu AyuSya hAya e sabhavita che, ema chatAM paNa, jenAmAM samajaNa ugI che, ane jJAtisa sthAnAM aniSTo jenI AMkha sAme pratyakSa che tenAthI te jJAti saMsthAnuM kAi kALe paNa samana thaI na ja zake. te peAtAnI kAryazaktine jJAtisaMsthA sAthe salagna karI zake ja nahiM, eTale ke zrI. pepaTalAlabhAinI salAha che ke "jyAre paNa saMbhava hoya ane bane tyAre yogya jJAtisarathAmAM dAkhala thavuM ane e sasthA pAchaLa kAma karatA sAmAjika baLAne rASTrIya ekatA ane sAmAjika zikSaNu tarapha vALavA." A vicAraNA te samajI ja zakAtI nathI. eka te sAmAjika kArya karavA mATe eka yA bIjI jJAtisaMsthA pasada karavAnI hotI ja nathI; jJAti teA janmanuM vaLagaNa che; temAM pasaMdagIne avakAza ja nathI, ane bIjI' temAM dAkhala thaIne tene niLa banAvA nAkhuda karA ( kAraNa ke zrI popaTalAla zAha pote ja jJAtisa sthAne potAnA lekhanA prAraMbhamAM ja zItaLA athavA TAIphrAiDa samAna kharAba roga tarIke varNave che). ema kahevuM e lagabhaga vadatAvyAdhAta jevI prakriyA lAge che. zrI. popaTalAlabhAie peAtAnA lekhanA anya bhAgamAM je muddo rajI karyAM che te avazya vicAraNIya che. temanA kahevA pramANe zIDyulDa jAtI, zIDayulDa nyAtA ane pachAta vargonA nAmathI oLakhAtA varSoM-Ama sarakAre svIkArelA 2500 jUthAne bhAratanA rAjyabaMdhAraNa ane kAyadAkAnUna dvArA khAsa adhikArI ApavAmAM AvyA che te jyAM sudhI cAlu rahe tyAM sudhI bhAratamAMthI kAi paNa kALe jJAtisaMsthA nAbuda nahi thAya. A temanuM nidAna tadna sAcu che ane e uparathI phalita ema thAya che ke jJAtisa MsthAnA pUrva graho ane abhinivezAthI bhAratanI prajAne mukata karavI hoya te amuka vyaktine amuka jJAtinA te sabhya hevAne kAraNe je viziSTa adhikAro maLe che tevI khaMdhAraNIya vyavasthA jema ane tema jadithI nAbuda thavI ja joie, dharmAnaMda (gatAMkathI cAlu) RgvedakALanA leAkeAnA AcAra-vicAre yajJaprathA :-vaidikayuganA AraMbhakALe yajJaprathA dekhAtI nathI, paNa jyAre bhinnabhanna devA vacce kalaha miTAvavA zviranI zeAdha thai ane e devA eka izvaranuM rUpa pAmyA tyAre samapa Nabuddhine kAraNe yajJaprathA astitvamAM AvI. yajJamAM pazuevihAmAtAM chatAM zradhdhA para bhAra devAtA. RgvedakALamAM naramedha thatA ke nahIM e praznanI dhaNI. carcA thAya che. azvamedha viSe paNa ullekhA che kharA. paNa e yugamAM paNa virodhanA sura sabhaLAtAM. 'sAmavedamAM eka jagyAe kahevAmAM Avyu` che ke 'ame yajJanA yUpa vAparatA nathI, prANInA vadha karatA nathI. ame te mAtra sUkatAnA gAna vaDe ja upAsanA karIe chIe.' A e prathA sAme eka 'baLavAne pAkAra hatA, jene pAchaLathI upaniSadoe upADI lIdhA hatA te baudhdha jaina saMpradAyAe emAM peAtAnA sura pUrAvI tene AgaLa vadhAyA hatA. yajJayAga e vaidika dhama nI khIjI bhUmikAnuM lakSaNa che. pahelImAM mAtra prArthanA thatI. Ama kRtayugamAM dhyAna, tretAmAM yajJa, hrAMparamAM pUjA ane kaliyugamAM prAthanA bhajananA dhavidhi mukhya manAyA che. ' mUrti pUjA :vaidika dharmAMmAM mUrtipUjAne sthAna heya ema dekhAtu nathI. davAne mATe maMdira nahotAM. dhama AkhA jIvanane vyApI vaLelA hatA. pitRne piMDadAna apAyAnA ullekha paNa RgvedamAM kayAMya jaDato nathI. pApa:--e yugamAM lAkAne pApanuM bhAna hoya ema vedanA sUkatA parathI jaNAtuM nathI. paNu devanI icchA e ja nIti hatI. emAM jeTalI uNapa e pApa evI tyAre mAnyatA pravartItI hatI. RgvedanA devA nIti-niyamanA rakSaka gaNAya che, chatAM keTalAkanA rAga-dveSa-ahu kAra-krodha gayA nathI. eka sUkata kahe che ke devA-manuSyA kevI svAttithI prerAyelA che? dazamA maMDaLanA 117 mA sUkatamAM paropakAranA je dhama manAvye che emAM pracalita dhama thI svataMtra evI nItinuM pAlana karavAne je vicAra yuddhudhame phelAvyA che evuM khIja joi zakAya che. sadAcAra :--kama tA je niyama bhAratIya vicAra rAzinA eka viziSTa lakSaNarUpa che, tenuM pUrUpa RRtanA niyamamAM dekhAya che. e RtanuM pAlana enuM ja nAma sadAcAra--nIti che. kamakAMDanu mahattva vadhyuM tyAre RtanA atha yajJa thavA lAgyA hatA. tapa:--indre tapa karIne svarga meLavyu evAM keTalAka sUcane che, paNa RgvedanA pradhAnasura tapa nathI. jagatanI sarasa vastuo meLavavI e yajJAnA hetu che. jIvana ane jagatamAMthI uDe! AnaMda levAya e emanu` dhyeya hoya che, AnaMdane kaluSita kare tevA du:khada kheda ke viSAda haju emAM bhaLyeA nathI. varNAzrama:-AryAM ane parAjita jAtie vacce lohInA saMskArAnA tIvra matabhedya hatA. asalI AryAM badhA eka ja va-vanA hatA. dareka mANasa Rtvija, sainika, vepArI, kRSikAra vi. sarvenA kAmo karatA. Rtvijone eka nekhA ne khAsa adhikAra vALA varga nahotA. vaLI AymAM pAtAnI uccatAnu khAsa abhimAna hatu, jethI dhImedhIme anArmAMne aLagA rAkhavAne pariNAme ane dhaMdhAnI vaheMcaNIne kAraNe varSAM astittvamAM AvyAM hatA. keTalAka kahe che ke kijita anAye, AdivAsI dharmAM'tara pAmI zudro thayA. jemaNe dhama na svIkAryAM e 'paMcama' rahyA. maraNAttara jIvana :--vaidika AryAe bhAratamAM praveza karyAM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1--7-paTa prabuddha tyAre temanA mana aLanA gava ane vijayanA AnaMdathI masta hatAM. temane jIvana te tenA AsvAde gamatA, eTale maraNa pachI AtmAnI zI gati thAya che e viSayamAM emaNe jhAjho rasa lIdhA nahAtA. jIvana emane mana ujjavala, AnaMdamaya hatu. ciDiyala mananI ciMtA ane jaMjALAthI temanu jIvana mukata hatuM. peAtAne rAta ratuM lIvetsA zaranuM AyuSya maLe e ja temanI icchA hatI; maraNa pachInA jIvana viSe temanI pAse khAsa kaMi kalpanAe ke siMdhdhAntA nahAtA. mAtra ciMtanazIla mANasA sva` ane narakane viSe kaMika. jhAMkhA, aspaSTa khyAla bAMdhe e anivAya hatuM. punarjanmanI vAta haju cheTe hatI. mRtAtmAe svamAM yamanI sAthe rahe che te cenabAjI kare che ne tyAM ApaNA jevI jIMdagI gALe che ema teo mAnatA. pRthvInA AnaMdonu tIvrarUpa te svanA AnaMda che evI emanI kalpanA hatI. svarga :---maraNAttara jIvananA vedamAM ApelA citArAmAM viSayasukhanuM vaNa na ghaNuM che. devAne bhUkha tarasa lAgatI nathI, devA strI paraNatA nathI tema devIe patine kanyAdAnamAM apAtI nathI. sukhI deve sadAkALa tyAM ja rahevAnA che. evI mAnyatA tyAre pracalita hatI. deveza paNa chevaTe mRtyu pAme che" eveka vicAra vedamAM nathI. e pAchaLathI thayelI zeAdha che. narakaH--naka viSe ekAda be jagyAe huM indra! je amane ijA kare tene tuM aMdhakAramAM pahoMcADaje' evI thayelI prAthanA * dvArA nanuM sUcana jaNAya che, paNa purANAmAM AvatA naka ane tenI yAtanAonA ekUdA vaNutA je pAchaLathI upajAvI kADhelA che enA vedamAM IzArA sudhdhAM nathI. 4 punarjanma vedamAM mAtAne peTe janma, saMskAra ane mRtyu pachInuM jIvana ema traNa janme kahyA che, paNa ethI evu puravAra nathI thatuM ke vaidika A punaja manI kalpanAthI pUrA vAkaka hatA. paritA ema mAne che ke punarjanmanA vicAra Aye e ahI'nI jagalI jAtie pAsethI lIdhA hovA joie, kAraNa ke e lokA mANasa maryAM pachI navA deha dhAraNa kare che ema mAnatA. e yuganA lokonI AvI mAnyatA. hatI jethI kahI zakAya ke saMhitAnA sUtreA e. pAchaLanA bhAratIya tattvajJAnane pAyA che. bhagavad gItAnA bhaktiyoga e varUNApAsanAnu ja uccatara rUpa che. karmanA mahA siddhAnta hajI RtarUpe khAlyA vasthAmAM che. samudranA pANI para taratA hiraNyagarbhanI kalpanAnA tarkazuddha vikAsamAMthA.ja purUSa ne prakRtinA bhedavALuM sAMkhyadaza na pedA thayelu che, tema ja yajJa, vedamantra, gAna ke sAmarasanA pAnathI unmAda ke abhAneAminI avasthAmAM svagnI je bhavyatA nihALavAmAM Ave che e ceAganI samAdhimAM dekhAtA alaukika dRzyanu eka rUpa che. athava veDha tathA yajuvedanA yuga RgvedanA mUkatAnu atizaya goTALAvALuM rUpa, AgalA yuganA . devadevIomAM bheLaseLa te aMdhAdhudhI vi. chApa RRgveda saMbaMdhamAM ApaNA mana upara paDe che. RgvedamAM paNa athava vedanI jema maMtarajaMtara, jAdu, jAraNubhAraNu tathA jaOM ni`va vastue te asure -rAkSasonI stutinA sUkatA jovA maLe che. gharamAM sUtelA mANasane dhAraNa nAkhavAnA, ceranA mantro, strIonI kasuvAvaDa zakavAnA mantra, tathA rega kADhavAnA maMtro vi. maLI Ave che; tema chatAM athavaveda e to e viSayane ja mukhya ' graMtha che. athavavedanA vicitra dhama che te RgvedanA dhama karatAM jItA che e viSe zaMkA nathI. mAtra enI sahitA pAchaLathI jIvana lakhAyelI che. RgvedanA yuga Ape. anA athavA devAsura ghaNanA yuga hatA. anAya jAti nAga, jhADa tathA patthara pUjanArI hatI; A tyAre alpa hatA, jethI emaNe peAtAnI saMskRtinA abhimAnane kAraNe sa MskRtinuM rakSaNa karavA aATaeNmAMthI navuM tattva lai potAnI saMskRtine TakAvI rAkhI hato. A kALamAM ane vacce Apa-le ne sabaMdha cAlu thAya che. A bAMdhachoDanI vRttithI AdivAsI leAkeAnA dhama unnata thayA. paNa vaidika dharmamAM jAdu, jaMtaramaMtara .dAkhala thavAthI avanita thai ne aneka prakAranA heme emAM ghusI gayA. aNusudharelA leAkAne keLavavAnA prayatna karatAM Ama emanAmAM ja saDA peThA. athava vedanA dhama ati prAcIna-adha saMskRta manuSyone dha che. evAM mANasane jagata bhUta-preta ane deva-devIothI bhareluM' dekhAya che. jethI e evA bhaya sAme kai ke cha prakAranI kalpanA enA gheADA doDAve che. rAga sAme vaida nahI paNa bhUvAne e elAve che. ethI e vedamAM bhuMDA, kikiyArI pADate asuravaga najare paDe che, jAdu te ja taramaMtaramAM pAvaradhA lAkAne RSie e satkAryA che te emanA dhaMdhAne gaurava Apyu che. tenuM pariNAma e AvyuM ke jAdu ane izvara sAkSAtkAra-e be vacce ceDA ja vakhatamAM lokAnA manamAM sabhrama pedA thayA. rUdra pazuonA deva che. e RgvedamAM pazuone nAza karanAra trAsadAyaka deva gaNAta, paNa athavavedamAM vaLI te pazuonA rakSaka ane svAmI bane che. RgvedamAM devAnu prAdhAnya hatu. ane adhava vedamAM devIonuM hatuM jemAMthI ta MtramAga UbhA thayelA. cave da uDI te jvalaMta zradhdhAnA yuga pachI zuSkatA ane kRtrimatAte yuga Ave che. Rgveda pachI vAtAvaraNa badalAyelu mAluma paDe che. RgvedanI smruti ne sAdAine badale pachInA granthAmAM bhAvahInatA ane kRtrimatA dekhA de che, jethI dharmanA prANurUpa hRdayanI bhAvanA gauNa bane che te dharmAMnA bAhya kalevara tathA karma kAMDane bhAre mahattva maLe che. ane enI jhINI jhINI vigatA tathA te para Agraha baMdhAvA lAge che. yajuvedamAM viSNunuM mahattva vadhyuM che. zatapatha brAhmaNe ene yajJanI sAkSAt mUrti banAvyA che. nArAyaNa e nAma paNa emAM Ave che, paNa nArAyaNu ane viSNunA sabadhu te pAchaLathI taittariya AraNyakamAM ja joDAya che. tyAM sudhI e ane bhinna bhinna devA hatA. ziva A kALamAM dekhA de che. Rdra vaLI have kalyANakArI rUpa dhAraNa kare che, ane RgvedanA prajApati devAdhideva * sRSTinA sarajanahAra khate che, agninuM mahattva paNa tyAre ghaNuM vadhe che. RgvedamAM brahma'nA atha devane uddezIne uccArelo mantra kaeN stutivacana eTalA ja che. paNa te atha badalAine have e atha RSine sUkata racavAmAM madada karanArI mata ke AtmAnI zakti evA thavA lAgyA. pAchaLathI brahmanA atha chevaTe sRSTinuM sarjana karanArI zakita e rUpe sthira thayA. pAchaLathI jema jema kriyAkAMDo vadhyA tema tema purahitanu khaLa vadhavA lAgyuM, ane ethI eka navA varga astittvamAM AvyA. sAthe aneka prakAranA vahemo paNa AvyA. AthI yo karavA eja eka mAtra dharma thai paDayeA ane brAhmaNeA paNa emanu jora vadhI paDavAthI vA~nA gurU banI beThA. vedo paNa aSaya pada pAmI eka mAtra e ja pramANabhUta-izvaradatta zAstrA che ema manAvA lAgyA. vedanA maMtradraSTA RSione mana te veda eTale zucittavALA mANasane Izvare dekhADeluM' ke saMbhaLAveluM sarvediya satya, eTale ja ene atha hatA. mana ca caLa cetanAthI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri - : - '': ', - '' - 1. - - pra buddha jIvana tA. 1-7-19 saMkucita kakSAthI uMce gayuM hoya evI preraNA ke abhAminI , sthitimAM kavine AtmA e satyanuM zravaNa ke darzana karI zake che. yuddhavirodhI pahelo samrATa . 'vedanA RSio sUkate viSayabhUta vastune IzvarapraNIta ke apaurUSeva , (tA. 16-6-59nA "maMgaLaprabhAtamAMthI uparanA mathALAnA kahe che te A ja arthamAM, e sUkatone teo keTalIka vAra lekhamAMthI udbhUta ane anuvAdita).. - potAnI racanA ke kRtio paNa kahe che. keTalIka vAra semapAnathI daherAdUnathI 30-35 mAila "kAlasI " nAmanA sthAna upara samrATa azokano eka vizvavikhyAta lekha che, jenI upara Arya | upajelA unmAda ke ajJAnemithI e racAyelA che ema paNa cakravatI e temaNe sAdhelA kaliMgavijaya aMge pitAne thayela teo kahe che. sUkato IzvaranuM pariNAma che, ema chatAM emAM pazcAttApa jAhera karyo che, yuddhapravRttinI nindA karI che, ane bhUlacuka thavI azakaya che evI kalpanA hajI pracalita thavI dhamane pitAnuM jIvana arpaNa karavAno saMkalpa karyo che. pAmI nathI. ' Aje jyAre purANI ane navI duniyA mahAyuddha ane vizva" brAhmaNakALamAM vedanuM izvarakatRtva nirvivAda satyarUpe svIkA yuda vaDe saMtrasta banI che ane duniyAnA kuTanIti paNa zAntinI zodhamAM AntararASTrIya musApharI karatA pharI rahyA che, - rAya che. vida IzvarapraNIta che, mATe nitya eTale ke sadAne mATe tyAre 2200 varSa pahelAMnA samrATa azokano hadayalekha duniyA pramANabhUta che e dAve. A yugamAM have karavAmAM Ave che. mATe asAdhAraNuM mahattva dharAve che. ' pariNAma e AvyuM ke tatvavicAra kevaLa junAM lakhANonA samrATa azeke pitAnuM rAjya hindukuza parvatathI mAMDIne - bhASya ke TIkArUpa ja banI jAya che. jIvato jAgato zabda jyAre maisura sudhI phelAvyuM hatuM. mAtra magadhanA paDezamAM AvelA kaliMga , koI kaDaka sUtranI divAlamAM keda pUrAya tyAre tene prANu uDI jAya dezanA leke azokanuM cakravatitva mAnya karatA nahotA. parAkramI, . 31' che. Ama veda-prAmANyano siddhAMta ghaDAye enI asara bhavinA mahattvAkAMkSI tema ja caMDa prakRti azokathI kaliMga dezanA lokonI A Akho dArzanika vikAsa para thayelI che. agAunA yuganA avyava uddAma vRtti sahana thaI zakI nahi. teNe kaliMgane jItavAno nizcaya karyo. sthita ane keTalIkavAra parasparavirodhI zAstravacanano artha - saMpUrNa vijaya prApta karyA bAda pitAnA kaThora kRtyane azakane bhAre pazcAttApa thayo. te lakhe che ke je prajai pahelAM kadi paNa amuka nizcita mata ke ghareDa anusAra ja karI zakAya evI vRtti kaithI jItAyalI nahatI, tene jItavAne mATe jyAre ame nIkaLIe - pAchaLanA darzanemAM A kAraNe pedA thai che. Ama chatAM mAnava- chIe, tyAre svAtaMtryapriya samasta prajA prANapaNa vaDe AkramaNamananA vikAsane kAraNe eka bAju pUrva paraMparA pratyenI niSThA kArIne virodha kare che. kaliMga upara vijaya meLavatAM eka lAkha ane bIjI bAju matonI vividhatA e bannene meLa. besADavA . leonI katala thaI doDha lAkha lekene keda karavAmAM AvyA, ane mATe artho ghaTAvavAnI bAbatamAM e vakhatanA cintakAne svataMtratA tethI keTalAgaNuM vadhAre loko yuddhanI AphatanA pariNAme marI ApavI paDI che, jethI ciMtake pahelAM vicArapUrvaka susaMgata gayA. A che samrATa azAkanA uccAra :- . . tAtvika sidhdhAMtanuM eka dazana race che ne te pachI potAnA matanA - "kharekhara, jyAre kaI svataMtra deza jItavAmAM Ave che, tyAre je hatyA thAya che, leke je rIte maraNa zaraNuM thAya che samarthana mATe prAcIna yuganA zAstro kheLavA bese che. athavA te temane keda karavAmAM Ave che,-A badhAthI priyadarzI ' brAhmaNa granthane kriyAkAMDanA bAhyAcArane bhAre Agraha hatuM, rAjAne atyanta duHkha tathA kheda thAya che. AthI paNa rAjAne adhika kheda e bAbatane thAya che ke AvA mulakanA sadAcArI jethI adhyAtmika anubhavanA kendravatI rahasya para eka prakAranuM che. lokone yudhdhanA kAraNe ijA pahoMce che, teo marI jAya che ane AvaraNa AvI gayuM hatuM. A AdhyAtmika anubhavanuM navesara priyajanane temane viyega sahana karavuM paDe che. je lAke sukhI nivedana karavAnuM kAma upaniSadene upADavuM paDayuM hatuM. hoya che temane paNa sagAMvahAlAMne, snehIone tathA sAthIone viyoga sahana karavo paDe che. A rIte ATalI meTI janatA . . Ama jagatanA sAhityamAM atyaMta prAcIna evA vedanA du:khamAM DubI jAya che. A bAbatane devAnApriya priyadarzIne yuganA mAnavIonA mAnasa ane bhAvanAnA itihAsa para. ApaNe bhAre kheda che. kaliMga dezamAM je leke mAryA gayA, athavA te uDatI najara nAkhI gayA. zakaya haze te bhaviSyamAM upaniSada ane keda karavAmAM AvyA, temanI saMkhyA seMkaDomAM ke hajAromAM heta | gItA viSe paMDitanA saMzodhanane saMkSipta sAra ApavA prayatna te paNa devAnAMpriya rAjAne Aje te bAbatanuM eTaluM ja duHkha karIza. paNa e pahelAM eTaluM jANavuM jarUrI che ke eka tarapha thayuM hota. devAnAM priya rAjA Icche che ke temAMthI koIne paNa nukasAna na pahoMce, lekemAM saMyama, samacaryA (baMdhubhAva) ane vedanI saMhitAnI bhASA ane bIjI tarapha avastAnI prAcIna sAntatAmaya jIvana vyatIta karavAnI IcchA pragaTe. sauthI vadhAre phArasI bhASA e be vacce gADha saMbaMdha jotAM vaidika yugane IcachavAyegya vijaya te dharmavijaya ja che. A rIte prApta karelA AraMbha hajAra varSa pUrvenA ati prAcIna kALamAM mUkI zaMkA vijayathI sarvatra premabhAva vadhe che. A prakArane vijaya dekhAvamAM tema nathI. jagatanI saMskRtiomAM e prAcIna hovA chatAM misa- nAne lAge te paNa pahelekamAM tenuM phaLa adhika hoya che.. ranI saMskRtithI ene AgaLa mUkI zakAya tema nathI. e dharmalekha meM zA mATe kotarAvyuM che? e mATe ke mArA putra-pautra yuddha karIne adhika deza jItavAne vicAra na kare. , Do. rAdhAkRSNananA vaidanI vicAradhArAne AdhAre kadi yuddha karavAnuM anivArya banI jAya to samayanuM pAlana kare ane - saMkalita karanAra ratilAla maphAbhAI zAha zatruona ochAmAM ochI sajA kare. e dhyAnamAM rAkhe che. dharmasamApta | vijaya ja sAce vijaya che. dharmavijaya bhArata ja premanI vRddhi thAya che." * huM nathI mAnatA ke duniyAnA samasta sAhityamAM ane , ' , e gata samAcAra rAjanaitika athavA te dhArmika dastAvejomAM AthI caDhiyAtuM evuM saMdhatA koSAdhyakSa zrI ratilAla cImanalAla kaTArIe juna kaI paNa lakhANa ApaNane maLI zake. kAkA kAlelakara mAsanI 11 mI tArIkhe muMbaInA jANItA sarjana Do. bAlagA . . badrIkedAra-citrapaTadarzana " ' pAse patharInuM oparezana karAvyuM hatuM. temanI tabIyata sArI tA. 4-7-59 zanIvAranAM roja sAMjanA 6-30 vAgye che, teo tA.1lI junanA roja ghera gayA che. : - zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone navI inkamaTekasa ophi sanI pAchaLa 27, marIna lAInsa upara AvelA zrI. dIpacaMda * , saMdhanA agragaNya sabhya zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe lakSmIcaMda saMghavInA "mane hara' nAmanA nivAsa sthAnamAM zrI. badrInAtha E : tA. 30-6-59 nA roja De, bAlIgA pAse peTa upara zastrakrIyA kedAranAthanuM citrapaTa dekhADavAmAM Avaze. sarva sabhyane A prasaMgane " karAvI che, ane temanI tabIyata sArI che. ' ' ' lAbha levA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7 59 prabuddha jIvana badrIkedAra viSe pravacana tA. 27-6pa9 zanIvAranA roja sAMjanA 6 vAgye zrI. mu aI. jaina yuvaka saMdhanA upakrame saMdhanA kAryAlayamAM yejavAmAM Avela jAhera sabhAmAM zrI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tAjetaramAM hiMmAlayamAM AvelA kedAranAtha, tuMganAtha tathA adrInAthanA jANItA tI dhAmAnI yAtrA karI AvyA tene lagatu aneka rasaprada vigatAthI bhareluM vaNa na temaNe raju karyuM hatuM. vijJapti zrI. bhAratIya vidyApITha (9, alIpura, pAka pleisa, kalakattA) nA adhyakSa zrImatI ramAbahena jaina jaNAve che ke; "bhAratIya vidyApIThe jaina samAjanA savaSaeN saMpradAyAmAM pracalita sa'skRta, prAkRta, hindI tathA anya bhAratIya bhASAonI prAthanAonuM saMkalana pustakarUpe pragaTa karavAnA niya karyAM che. A pustakanuM" sa MpAdana zrI. baMsIdhara zAstrI, M. A, (pA. cAma, jayapura, rAjasthAna ) karavAnA che. samAjanA sa varSAMte, vizeSataH tyAgI tathA vidvAne ne anurodha karavAmAM Ave che ke potapotAnA saMpradAyamAM adhikAdhika pracalita prAthanA, stotra, stuti vagerenI jANakArI tathA samajutI, sapAdaka upara mokalI ApavAnI kRpA kare." amerikAmAM eka hindI DAkaTarane maLelI apUrva sidhdhi ane bahumAna mesecyuseTa hArTa eNsAsiezana" khAsTana taraphathI DaoN. jamazekhara maganalAla jhaverIne 'hRdayaroga upara selisileTanI asara"nAM abhyAsa tathA sazodhanakArya mATe sana 1959 nI DAlara- 5175 (lagabhaga rU. paccIsa hajAra) nI grAnTa ApavAnu tAjetaramAM ja jAhera karavAmAM AvyuM che. Ara DAkaTarAmAM DI. jhaverI . ekalA ja hindI che jemane A varSe AvI ucca ziSyavRtti maLI che. 33. varSanI umaranA Deza, jhaverI jaina che, te sva. zrI, saMganalAla jasarAja jhaverInA putra che. muMbainI grAnTa meDikala kAlejamAM abhyAsa karI sana 1952 mAM muMbai yuni.nI ema. bI. bI. esa. nI upAdhI meLavI hatI. abhyAsakALa daramiyAna emanI kArakA bahu javalaMta rahI hatI. tyArabAda sana 1955mAM ucca abhyAsAthe tee! amerikA gayA. tyAM ehAyanI vikhyAta lekhakavUDa hospITala"mAM traNa varSa sudhI temaNe InTana" tathA cImeDikala ophIsara tarike bahu ja saphaLatApUrvaka kAma karyu" ane apUrva leAkapriyatA meLavI. tapazcAt gaye varSe ''hAusa opha guDa semeriTana" (mesTana) sasthAe 'hRdayarogamAM sa'zAdhana kAya karavA temane AmaMtryA. ane A ja hAspITalamAM saMzodhana kArya karatAM DA. zekhare upara mujaba humAna ane ucca ziSyavRtti prApta karI che. mudraNa zuddhi : tA. 15-6 -paTanA pramugdha vananuM pAnu 285 kAlama bIjuM lITI 11mAM ' anna ' zabda chapAyA che. tenA sthAne ' ananta vAMcavuM. pariNAme sudhArelu vAkaya nIce mujaba bane che. Ane artha eka upara zUnyanI paraparA eTale e anantanu pratIka che ema huM mAnu chu" taMtrI prabuddha jIvananA pAnAnA kramamAM sudhArA me mAsanI pahelI tArIkhathI pramugdha jIvananuM 21muM varSa zarU thayuM ane te mujaba pramuddha jIvananA pAnAneA saMkhyAMka 1thI zarU thavA joie, tene badale gata varSanA pramuddha jIvananAM chellA aMkanA pAnAnA chellA saMkhyAMkane pachInA chellA cAra aMka sudhI bhUlathI laMbAvavAmAM AvyA hatA. A aMkathI have te bhUla sudhAravAmAM AvI che ane aMkanA daza pAnAne 41thI 50 sudhInA AMka ApavAmAM AvyA che. taMtrI kUcaLanI parikammA, 16. ( gatAMkathI cAlu) AmArAthI kAthagedAma khIje divase savAre rAmakRSNadhAmamAM rahetAM jemanI sAthe navA paricaya saMbadha thayA hatA te sau koinI rajA laine ame asa sTezane AvyA. ane kAthageAdAma laI jatI basamAM AsanArUDha thayA. AlmArAthI garamapANInA sthaLa sudhInA A amArA mATe navA ja rastA hatA. zarUAtamAM eka sarakhuM utarANa Ave che. te pUrU` thayu`. eTale kaiAsI nadI AvI. tenA pula ALagIne kAsInA kInAre kInAre amArI basa AgaLa cAlI. A AkhA rastA bahu theDA samayathI zarU thayA che ane mAga mAM kheranA karIne eka gAma Ave che tyAM sudhI one way route-kAM.teA kevaLa javAnA athavA to kevaLa AvavAnA e prakAranA rastA che. evu kAraNa e che ke rastAnI saDaka kAcI che ane pramANamAM ochI pahoLI che. AsmerAthI kheranA pahoMcatAM lagabhaga be aDhI kalAka lAge che ane tyAM jatI AvatI badhI base amuka samaye bhegI thAya che. AlmArA taraphanI khase ' AvI jAya eTale AlmArA javAnA mAga khule thAya che ane bhAvAlIthI AvelI khase AlbhArA tarapha vidAya thAya che. A krama nakkI karelA samayapatraka pramANe cAlyA kare che. AlgeArAthI ame daza vAgye nIkaLyA hatA. sUrya" AkAzamAM UMce caDhatA jate| hatA ane tApa garamI vadhatI jatI hatI. kAcI saDaka hovAnA kAraNe AgaLa jatI basanI dhULa amArAM meDhAM tema ja kapaDAM upara chaMTAye jatI hatI. samaya lagabhaga madhyAhnanA hatA. AmerAthI A bAjue AvatAM je pahADI dRSyA joyAM temAM ane AgaLanAM pahADI dRSyamAM meATA pharaka e hatA ke A bAju jhADI bahu ja ochI hatI. gaganacuMbI lagabhaga sukA bhASaNa vizALakAya patAnI hAramALA vacce thaine amArI basa AgaLa vadhye jatI hatI, kudaratanuM svarUpa saumya karatAM vadhAre hatuM. nadInA vaLAMka sAthe basanA mAga paNa vaLAMka letA jatA hatA ane meTA bhAge te samataLa' hatA. madhyAnhakALe ame kheranA pahoMcyA. ane thoDI vAramAM tyAMthI garamapANI pahoMcyA. have kaiAsI nadIe amArA sAtha choDI dIdhA. garamapANImAM garama purI ane zAka ane dahIM khAvA maLyuM. khAI pIne sau tAjA thayA ane khase potAnuM pramANa zarU karyuM. gheADI vAre bhAvAlI AvyuM. AgaLa cAlatAM nainItAla tarapha jatI saDaka amArA nAgathI chuTI paDI. amArA pravAsa huve salAtA jatA hatA. jyAre A bAju ame kAthagAdAmathI AvelA tyAre manamAM je kutuhala-AturatA-bharelI hatI tevI kAi vRttinA AveganA manamAM atyAre abhAva hato. e vakhate utsAhanI bharatI hatI; atyAre utsAhanI oTa AvI hatI. paricita mAge have. basa kAthagodAma samIpa jai rahI hatI. navInatAnI manamAM have kAI tAlAvelI nahAtI. jyAM visA sudhI jANe ke ekasarakhA AnadarAmAMca anubhavyA te pradeza-te himAlaya-amane cheDI rahyo che, ame tene cheDI rahyA chIe-AvI gamagInI mana anubhavI rahyuM hatuM. baporanA traNa sADA traNa lagabhaga kAthagodAma paheAMcyA. kAgADhAmathI mathurA amArI mAgaNI mujaba thurA jatI gADImAM amane rIjha-. vaizana maLI gayu hatu. te jANI nIrAMta anubhavI. sAMje pAMceka vAgye gADI upaDI. himAlaya have dUra ane dUra jaI rahyo hatA. haladdAnI sTezana AvyuM. dhuMdhaLA AkAzamAM pazcima bAju sUrya jyAre sArA pramANamAM nIce AvI cUkayA hatA ane thoDA sakha yamAM have tenA asta thaze ema lAgatuM hatuM tyAre nagAdhirAja Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prabhu himAlayanI AchI rekhA uttara dizA amArI dRSTine AkaSI rahI hatI. have the.DI vAramAM te alApa thaze ema dhArIne, kANu jANe kayAre pAchAM himAlayanAM dana karIzuM evI uddeisa vRttipUrvaka, ame tene chellAM namana karyAM. sUryanA asta thayA. trIne adhakAra satra phelAI gayA. aneka madhura smaraNA ane mIThA anubhavAnA bhAra vaDe eka prakAranI vyAkuLatA anubhavatAM svasthaasvastha nidrAmAM rAtrI pAra karI. vahelI savAre jamanAjIne pUla AvyA; jamanAjInAM ame darzana karyAM ane sADA cAra vAgyA lagabhaga ame mathurA pahoMcyA. mathurAthI muMbaI tarapha ahiM'thI amAre savAranI agiyAra--sADA agiyAra lagabhaga AvatI phranTIyara melamAM besIne AgaLa vadhavAnu hatu. veiTIMga rUmamAM gayA. dAtaNuM cA pANI snAna vagere patAvyuM. mArA sivAya bhInna badhA zaheramAM pharavA gayAM. sUryanA ugavA sAthe ja prakhara grISmane prabhAva varatAvA lAgyo. havAmAna garbha thatu jatu hatu. AkAza dhuMdhaLuM banatu jatu hatu. garamInI mAtrA vadhatI jatI hatI. nava vAgyA; daza vAgyA; zaheramAM gayelAM sau pAchA AvI gayAM; agiyAra vAgyA. Trena AvI paheAMcavAne vakhata thayA ane garamI paNa du:sahu banavA lAgI. covIza kalAka pahelAM zItaLa havAmAna zarIra tathA manane prasanna banAvI rahyuM hatuM. atyAre uSNu havAmAna zarIra ane manane akaLAvI rahyu hatu. AMkhAne AMjI nAMkhe evA taDakA sTezana bahAranA bhAgamAM jANe ke Aga varasAvI rahyo hoya ema lAgatuM hatu. lU vAi rahI hatI. jANe ke pRthvI e taLIyu' hAya ane tene DhAMkI detA AkAzane dhummaTa e tenuM DhAMkaNu hAya-ema eka prakAranI prajavalita bhaThThImAM samasta jIvasRSTi purAi gai hoya evA kAMIka anubhava thai rahyo hato. zarIranI Ama bAhya dRSTie cAlu akaLAmaNa hovA chatAM, grISme rUtunAM A rUdratama svarUpanuM darzana eka viziSTa anubhava tarIke AntaramanamAM vismayapUrNa ane tethI ja AnaMda- mIzrita saMvedana pedA karatu hatu. mukhya tu traNa : ziyALA, unALA ane cAmAsu dareka rUtu saumya rUpe zarU thAya che ane parAkATinI ugratA pragaTAvI visarjita thAya che. ane raMtu rUtunA saumya AvIrbhAvamAM jo saundaryaMtu daMzana thAya che te tenA rUdra AvIbhAvamAM anerI bhavyatAnuM darzana paNa rahelu hAya che.jo e dRSTie tene samajavA, AvakAravA ane apanAvavA ApaNuM mana taiyAra hAya tA. TADha saune mIThI lAge che, paNa kaDakaDatI TADhanA romAMca kASTa judA ja prakAranA che. varasAda kAne na game? paNu krAi divasa jyAre thADA kalAkomAM DhagalAbaMdha 'varasAda paDe che ane badhu jyAre jaLababAkAra banI jAya che, tyAre ApaNA dilamAM kAI hudA ja prakAranI aNujhaNATI pedA thAya che, ane je sRSTi jovAne ApaNI AkhA TevAyalI hAine te viSe ApaNuM mana kAi navInatAnu sa Mvedana anubhavatuM baMdha thai gayu hoya che te ja sRSTi jANuM ke rUpAntara pAmI gai hoya ema avanaMtrI navInatAnuM saMvedana ApaNA dilamAM pedA kare che. AvA viziSTa bhAvathI grISma tu pratye ApaNA mananA abhigama keLavIe to tatsadaza jyAM prasannatA gumagu thai jAya--grISmanI prakharatAnuM darzana vismayastabdhatAnuM madhura saMvedana pedA kare, tenI AtApanA zarIra tema manamAM AkuLavyAkuLatA paNa sAthe sAthe pedA kareAvA vilakSaNa anubhava ApaNane thayA vinA na ja rahe. AvI AnaMda ane akaLAmaNu bhISThita lAgaNIo vaDe grISmanI tatkAlIna saramukhatyArI huM anusavI rahyo hatA. eTalAmAM phranTIyara mela AnyA. sadbhAgye temAM paNa amane anukuLa rIjharvezana maLI gayuM. hatuM. korIDAravALA TakalAsamAM eka pArTImenTa amane jIvana tA. 1-7-19 IlAyadA maLI gayA hatA. ATalI manadhArI sagavaDa maLI javAthI ame manamAM khUba rAhata anubhavI. TrenanI aMdara ame ane amArA sAmAna badhu sarakhI rIte goThavAi gayuM. muMbainI dizAe ame amArI gADI-AgaLa ne AgaLa doDavA lAgI, . Akhe raste grISma rUtunA prakhara svarUpanuM darzIna ai rahyu hatu. utkaTa AtapathI dharatI dhamadhamI rahI hatI. garama lU no sparza aMga aMgamAM akaLAmaNu pedA karatA hatA; relve Trena samaviSama pradeza' upara pavana vege doDI rahI hatI. nadI nALAM moTA bhAge sukAM to kAi kAi ThekANe pANInI pAtaLI serathI zAbhI rahelAM najare paDatAM hatAM. sUrya AkAzanuM zikharasthAna vaTAvIne pazcima bAju DhaLI rahyo hatA ane taDakA namate jatA hatA, ane garamInI ugratA paNa kAMika zamI rahI hatI. havAmAnanA A subhaga parivartanane relve kapArTamenTanA pravezadvAra AgaLa banne bAjunA saLIye pakaDIne ubhe ubho huM prasannatApUrNAMka nihALI rahyo hatA. evAmAM khAnI aMdaranA bhAgamAM javAnA vicAra AvatAM eka bAjunA sarIyA meM cheDI dIdhA ane bIjI bAjune sarIye| cheDIne aMdara AgaLa vadhu te pahelAM pravezadvAranuM bAraNuM ekAeka pAchaLathI baMdha thayu. ane DAbA hAthanA pAMcA sArI rIte cepAye.. bAraNAnI kAra upara rabaranI lAinIM'ga hAvAthI pAMcAnA hADakAne khAsa koi jA na thai, paNa pachI teA pAMcAnI sAravAra cintA ane vedanAmAM saunA AnaMdakallolamAM bhaga paDayeA. rAtre ATha vAgyA lagabhaga ratalAma AvyuM; rAtrInA samaya ThIkaThIka pIDAmAM paMsAra karyAM; savAranA valasADa Avyu ane tyAra bAda thADIvAramAM samayasara ame muMbai paheAMcI gayAM. Ama amAre eka mAsa ane e athavA traNa divasanA pravAsa pUrA thayA. vihu gAvalAkana A akhA pravAsane vihaMgama dRSTie nihALatAM e traNa khANatA jaNAvavAnuM prApta thAya che. himAlaya viSe ApaNI sAmAnya kalpanA evI hoya che ke tyAM atyanta kaDakaDatI TADha hAya, jyAM tyAM baraphanA pava tA dekhAyA kare, ane pUrI mastIthI jharaNAM ane nadIpravAhe jyAM tyAM khaLakhaLa vahI rahyAM hAya. badrInAtha, kedAranAtha, athavA tA gaMgAttarI ke jamanAttarInAM tI himAlayanA je vibhAgamAM AvelA che te vibhAganuM svarUpa laga bhaga Avu ja hAvu joie ema tenAM vaNunA uparathI lAge che; paNa ame je vibhAgamAM karyAM te vibhAgamAM AmAMnuM lagabhaga kAMi nahAtu ema kahuM te cAle. nanItAlamAM ame TADha ThIka pramANamAM anubhavI. pachInA pradezamAM TADha uttarottara ghaTatI gai hatI ane AhmArAmAM te divasanA bhAgamAM kar3hi kadi ThIka pramANamAM garamI lAgatI hatI. baranA pahADo ame mAtra kausAnImAM - hatA tyAre ja joyA. te jovA mATe A tu ja naheAtI. te mATe ekaTAbara mahInA uttama gaNAya. jharaNAMo bhAgye ja najare paDatAM hatAM. nadIo amArA mAmAM jyAM tyAM AvatI hatI. keTaleka ThekANe ` amArA rastA eka yA bIjI nadInA kinAre kinAre ja dUra dUra sudhI AgaLa cAlyeA jatA hatA. paNa A badhI nadI kRzakAya hatI. unALAmAM Ameya te A nadI sukAyalI hoya. A varSe varasAda bahu oche paDavAnA kAraNe vizeSatara kRzakAya banI gai hatI. Ama chatAM himAlayanu amArUM. 'na leza mAtra ochuM bhavya nahatuM. gaganacuMbI parvatazikharA, vRkSarAjInI ananta paraMparA, mAlA sudhI lakhAtI nadIo, TekarA TekarIthI chavAyalA pacAsa se| mAilanA vistANu pradezanuM vyApaka darzIna--A badhAM vacce karatAM ame krAi judI ja sRSTimAM AvI vasyA chIe, je duniyA ame mAja sudhI joi che ane jANI che te ane Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-59 prabuddha A paryaMtanI duniyA banne alaga duniyA che, e nIcenI duniyAmAM sundara ane asundara bannenA tANAvANA che, 'ahiM uparanI duniyAmAM jANe ke badhuM ja amApa saundrayathI khIcokhIca bharelu che--asundara evu kazu' ja che ja nahi, jaLasthaLa badhA upara himAlayanI bhabhyatAnI ane agAdha vizALatAnI chApa aMkAyalI che ema lAgyA karatuM hatuM. AvA ajaba pradeza ApaNI cAlu duniyA sAthe sAMkaLAyule che tenu' bhAna, mAtra jyAre tyAM vasatA mAnavasamAjanI garIbIka gALiyata tarapha amArI najara paDatI hatI tyAre thatu hatuM. kudarate sau teA ahiM e hAthe veyu` che, paNa ahi vasatA mAnavane paheravAne pUrAM kapaDAM nathI, khAvAne pUrU dhAna nathI, TakavAne pU'' kAma nathI. jyAM juo tyAM kaMgALa cIMtharehAla strIpurUSa amArI najare paDatAM hatAM. paryaMtapradezamAM vasatA leAkeA rUpALAM ane kadAvara hovAnI sAmAnya mAnyatA che ane dAMlIMgamAM AvuM kAMIka amane lAgyuM paNa hatuM. paNa ahiMnI prajA na lAgI rUpALI, na lAgI kadAvara. A prajAne UMce lAvavAnA ga MbhIra prazna bhArata sarakAranI samakSa paDelA che. aMgrejI hukumata daramiyAna temane uMce lAvavAnA koi saMgIna prayatna thayA ja nahatA ema kahIe to cAle, paNa Aje temanA mATe AzAnA udaya thayA che ane prAdezika temaja kendrIya sarakAra A khAkhata gaMbhIrapaNe vicArI rahI che, tethI temanuM bhaviSya Aje pahelAM jeTalu' ohAmaNuM nathI ema ApaNe jarUra kahI zakIe, ahi vasatA A mAnavasamAjane jotAM himAlayanA darzane pedA karelA Ana daatireka haLavA banI jatA hatA ane amArU citta kadi kardi U'DI ddignatA anubhavatu hatu. himAlayane AkAzamahimA ApaNu' vizva pAMca tatvAnu' anelu che. pRthvI, apa, teja, vAyu ane AkAza. jyAM jAo ane jue tyAM ApaNane A pAMce tattvanAM darzIna thAya che, paNa kamanasIbe ApaNe pRthvI ane ane-jaLa sthaLane jeTalA eLakhIe chIe teTalA pramANamAM teja, vAyu ane AkAzane ApaNe oLakhatA nathI ane tethI sabhAnatApUrvaka te tattvAne ApaNe mANatA nathI. himAlayamAM vicaratAM A pAMce tattvA tenA vizadatara rUpe amArI sAme pratyakSa thatA hoya ema mane lAgyA karatu hatu. pRthvI ane pANI viSe tA AgaLa ghaNI vAra kahevAyu che. tejanI lIlAne pazu avAranavAra ullekha karavAmAM Avyo che, ahiMnI havAmAM krAi judI ja tAjagI bharI che. e te je mANe te jANe. ane ahinA AkAzanI nIlimAnuM varSoMna zI rIte karavuM e samajAtuM nathI. A A pahADI pradezamAM pharatAM pharatAM, nIcenA sapATa pradezeAmAM jevI rIte kSitija-rekhAne satata cuMbana karatuM AkAza dekhAya che ema ahi teA bane ja nahi, kAraNa ke jyAM jue tyAM kSitija--rekhA pava tAthI avarAyalI ja hoya che. ahi' te parvatanI UMcI nIcI vaLAMkabharI rekhAone ja AkAza jyAM tyAM sparza tuM sumatuM mAluma paDe che, jyAre jyAre AkAza nIcene bhAga parvatamALAthI avarAyalA hoya ane temAM paNa patA vRkSothI DhIMkAyalA hoya tyAMre AkAza svabhAvika rIte savizeSa nIlavaNu --dhe, bhurU -zanInA camakatA bhUrA raMganuM banI jAya che. AvuM AkAza nihALyA karavAmAM koi judo ja Anada Ave che. jevI rIte UDA darIye ekadama bhUrA dekhAya che tevI ja rIte samudranI UMcI sapATI uparathI dekhAtuM AkAza ekadama bhUrA raMgate dhAraNa kare che. AvA AkAzanuM daza na atyanta aneAhara ane AMkhAne tAjagI tathA ThaMDaka Apatu lAge che. himAlayamAM sAmAnyata, pazu kausAnImAM vizeSataH,A nIlavarNAM AkAzanI bhavyatA, kamanIyatA temaja gahanatA jIvana huM mugdhabhAve nihALyA karatA ane UDI prasannatA anubhava. ApaNe AkAza khAtA thaie ! A AkAzadarzananI ramaNIyatAnI huM vAta karI rahyo chu tyAre AkAzadarzanane satata . mANI rahelA vinAbAjI sAthe saMbaMdha dharAvatI eka vAtane, prAsagika carcA sAthe jarA aprastuta hovA chatAM, ullekha karavAnA pralAbhanane huM' rokI zakatA nathI. temaNe evI matalabanuM ghaNI vAra jaNAvyAnu' mane yAda che ke huM AkAza khAuM chuM, khAdhA ja karU chuM, ane eTale ja, mane peTamAM alasara che ane bIjA zArIrika upadraveA che, ema chatAM paNa huM khUba kAma karI zakuM chuM, sArI peThe cAlI zakuM chuM ane mana paNa khUba prasanna rahe che. ApaNe anna khAie chIe, baMgALIonI bhASAmAM ApaNe jaLa paNa khAie chIe, (baMgALIo jaLa athavA to pANI pIvu" ema nathI kahetA, paNa pANI khAvuM evA bhASAprayoga jaLapAna aMge kare che,) ane ApaNe havA khAie chIe evA havAne mANavA saMbaMdhamAM paNa ApaNe prayoga karIe chIe, paNa ame AkAza khAie chIe. ema ApaNAmAMthI krAi kadi kahetuM ja nathI, kAraNa ke AkAza viSe evA abhigama hajI ApaNAmAM pedA ja thayA nathI. vastuta: je ApaNane cotarapha vIMTaLAi vaLela che, ane je ApaNI upara paNa che e AkAza sAme ApaNe bhAgye ja najara karIe . chIe. AkAza ananta tattvanuM apratima pratIka che. AkAza khAvu eTale sthULa dRSTie AkAzane ekITaze avAranavAra nihALyA karavuM, AdhyAtmika dRSTie ananta tattva sAthe tAdAtmya cittavavu, anubhavavuM. A AkAza khAvuM' zArIrika svAsthya tema ja AMkhanI tAkAta jALavavA mATe jeTaluM upayogI che teTalu ja cittanA udhvIkaraNaarthe lAbhadAyI che. jo ApaNA vyakitatvanuM samagrapaNe udhvI karaNa karavu hoya te ApaNe bane teTalA AkAza lakSI banavuM joie, AkAzadarzanane mahimA ApaNe antaramAM utAravA joie ane cAlu jIvanamAM anna, jaLa tathA havAnI mAphaka AkAzane paNa khAtA ApaNe thavuM joie. pravAsa-Alekhana viSe " 49 5. sukhalAlajIe peAtAnA eka patramAM mane lakhelu` ke himAlayananu vaNu na karavA a MgenI mArI yogyatAnI pratIti mane thaze ke nahiM te paNu, tyAMnA gherA anubhava mArA mAthA upara caDhIne mane lakhavAnI pharaja pADaze. Ama antaH preraNAthI ja mAtra nahi paNa antaranA dabANane vaza thaine pAnAM upara pAnAM huM lakhyuM gayA chuM. A lakhANa aMge eka e khulAsA karavA jarUrI lAge che. A AkhA lakhANamAM jyAM tya u' ane me" AvyA ja kare che. ahiM huM gayo,' A meM karyu mane Ama thayuM'- AvI vAyaracanA jyAM tyAM jovAmAM Ave che. AvAM lakhANAne jhINuMvaTathI teALanAra tapAsanArane kadAca A bAbata khu Mce, tene emAM surUcibhaMga athavA teA lekhakanuM ahu" paNa mAluma paDe. pazu Ama banavuM mArA mATe, mane lAge che ke, anivAya hatuM, kAraNa ke prastuta pravAsava"namAM bhinna bhinna sthaLAnAM vaNanA ApavA tathA prasaMgaprApta vyakitaonA paricaya ApavA-te uparAMta mArA potAnAM saMvedanAnA vAcakane sAkSI tema ja sAthI banAvavA e hetu vanalekhananA prAraMbhathI ja manamAM rahelA hatA. vastutaH A lekhanavidhine himAlayamAM praveza karyAM ane tyAMthI pAchA pharyAM tyAM sudhInI eka prakAranI DAyarI-nityanoMdha athavA tA AtmakathA ja me' kalpela che ane tethI huM' ane me"" prastuta lakhAmArca mATe anivAya anela che. A AkhA lakhANa upara jyAre huM samagrapaNe dRSTi pheravu jumAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to 10 prabuddha jIvana tyAre temAM aneka truTio mArI najara sAme Ave che. niMsa vadhyuM temAM anekavAra rakatadoSa thayelA mAluma paDe che, himAlayanI bhavyatAne zabdAkAra ApavA mATe mArI bhASA nabaLI- manda sAmarthyavALI mAluma paDI che. aMdaranA tIvra gherA sa MvedanAne vyakata karavA mATe kalpanA, Images-zabda pratimA-pratIkA ane rUpakonI, je samRddhi joie tenI jyAM tyAM mane upa dekhAI che. Ama mArUM bhASAviSayaka dAridra mane khUba sAle che, te viSe mArUM mana asa tASa anubhave che. Ama chatAM paNu jene joy of self-expression-AtmAnI abhivyakitanA AnaMda kahe che te AnaMda A lakhANa lakhatAM meM pUrA pramANamAM mANyA che, athavA tA eka prakAranI mastI meM anubhavI che. vaLI prastuta lekhanaprakriyA daramiyAna jene vocal thinking-pragaTa cintana kahe che tevu pragaTa cintana pramuddha jIvananA vAMcakA sAthe karavAnA mArA avAranavAra prayatna rahyo che. Ama karatAM kAi krAi ThekANe vadhAre paDatu lakhANa thaI gayuM hoya ema banavA joga che. saMgItanA e prakAra che: gAyana ane vAdana. e pratyekanA e laya che. vilakhita ane duta. A lakhANunI prakriyA mananI aMdara cAlI rahelA gAyanane vila`khitanA kSayamAM vyakata karavAnI rahI che. vilakhita layamAM AlApanI vipulatA hAya che; gatinI mandatA hoya che. A lakhANanuM rUpa paNa Avu ja kAMika-vila khita AkAranu - sarajAyuM" hAya ema lAge che. pravAsanA anusaMdhAnamAM manamAM je kAMI sphuratu gayuM te huM sahelANInI mAphaka mukata mane, ane yathAsvarUpe lakhato gayo chuM, umeratA gayA chuM. AvA lakhANanu mUlya keTaluM' tenI AMkaNI karavAnuM' kAma vAcaketu'. ane vivecakeAnu che. tRpti-atRptinu dve tA. 1-7-19 gAtamInAM citra jovAnuM banyuM ja nahi. Ama cittamAM tRpti ane atRptinuM vicitra hUM cAlyA kare che, himAlaya kheDavAnA manetha ane himAlayane A te" eka TukaDo joyA. haju tA badrInAtha ane kedAranAtha temaja ga MgAttarI ane janmAttarI tItha nA darzana karavA bAkI che, ane kailAsanAM darzana na karyAM tyAM sudhI badhu adhurU che. ane kAzmIramAM Avela amaranAthanuM te manamAM kai kALathI raTaNa cAlyA kare che. Ama himAlayanA eka pradeza jotAM tenA anya aneka pradezA najare nihALavAnI cittamAM adamya jhaMkhanA jAgI che, ane kalpanAnI pavanapAvaDI upara caDIne mana himAlayanA eka cheDethI bIjA cheDA sudhI vicarI rahyuM che, bhaTakI rahyuM che; jIdagI TuMkI che ane manorathA aneka che. AmAMthI kayA manAratha pUrNa thaze ane kayA manerayA vaNapUryAM rahI jaze te kANuM kahI zake tema che? bhagavAnanI rAsalIlAne camatkAra 'mane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke huM pUrI tRptinA savedanapUrNAMka himAlayanI yAtrA-kUrmAMcaLanI parikammA-pUrI karIne pA pharyAM chuM. ema chatAM paNa A tRpti sAthe eka prakAranI UMDI atRpti paNa 'huM' anubhavI rahyo chuM. manamAM kAMIka ema ja thayA kare che ke joyu, joyuM, paNa adhurU joyuM, aMdarathI prazna thAya che ke nainItAla ATalA divasa rahyo ane cAinA pIka caDhI AvavA mATe eka e divasa vadhu kema na rAkAyA.? ane bhImatAla * gayA te .tA hIrA dhaMdhe ja Avye ane Dele hAtha ne pAchA karyAM jevuM ja karyu" ! tyAM savAranA javuM joituM hatu' ane AkhA divasa tyAM gALavA joitA hatA. mukatezvara jayantIbahetane tyAM ekAda rAta rokAi gayA hota ane sAMja savAranI te sthaLanI zAbhA joi hota to kevuM sArUM thAta ? rANIkhetanI te kanArane spI te cAlI nIkaLyA ! kausAnImAM haju paNa thADu vadhAre * zakAyA hAta tA- kevuM sArUM thAta ! vaijanAtha teA ubhA page ja joyu. ane bAgezvara eNka divasa paNa AkhA na gALyA ! ane tyAMthI pADArI gleziyara joyA sivAya pAchA kema cAlI AvyA? AmArA gayA paNu, khInasara tA vaNajoyu ja rahI gayuM...! zrI. ezI senanA thoDAka vadhAre paricaya sAdhyA hAta to keTaluM badhuM jANukAnuM maLata ? bhIratAlA svAmI kRSNapremanAM darzana mAtra ja karyAM ! temane vadhAre jANavA samajavAnu` banyuM ja nahi. ekAda AkhA divasa temanI sAthe gALavAnA yoga thayo hAta tA kevuM sArU' thAta ? jAgezvaranuM paryaTana kevaLa ubhaDaka bhAve ja karyu. buDhA jAgezvaranAM darzana ja na karyAM ane tyAMnuM gAma ane vastIne koi paricaya ja na sAkhyA. vaLI daDakezvaranAM te darzana karavAnA ja rahI gayAM, gAviMda lAmAnI uDatI mulAkAta ja lIdhI ane lI chevaTe A mArI vahu nakathA huM. pUrI karI rahyo chuM tyAre mane narasiha mahetAnA jIvananA eka prasaga yAda Ave che. e pracalita kathA mujaba narasiMha mahetAnI parama bhakitathI prasanna thaine mahAdeva pragaTa thAya che ane peAtAnA bhakatane kahe che ke "tamArI bhakitathI .hu` khUba prasanna thayA chu. tamAre joie te mAMgA !" narasi Mha mahetA A sAMbhaLIne UDI dhanyatA anubhavatAM mAMge che ke "bhagavAna, Apa prasanna thayA che. te bhAre bIjI kazu jotuM nathI, mane zrIkRSNanI rAsalIlA dekhADo !" bhagavAne 'tathAstu' kahIne narasi'hu mahetAne zrIkRSNanI rAsalIlA dekhADI, A kathA sAcI hai ke na ho, paNa himAlayanA A vibhAgamAM paribhramaNa karatAM mArA pUratu te mane ema ja lAgyuM che ke himAlayamAM karatAM karatAM meM te| bhagavAnanI rAsalIlAnAM ja darzIna kIdhAM che, mArA paribhramaNa daramiyAna paramAtmAnA virATa rUpane ja mArI AsapAsa nAcatu' meM' nihALyuM che, anubhavyuM che. pava temanI ananta rekhAmAM, vRkSAnA pAra vinAnAM DAlanamAM, rastAnA DhALa DhoLAvamAM ane Ama tema ghumarI letAM vaLAMkamAM, gavame+nTa reDavejha ke ke. ema. e. yu. lImITeDanA vAhanAnI tAladhdha gatimAM, 'pavananI satata vahyA karatI zItamadhura laheriomAM, vAyusaMcAlita gAjatI ane guMjatI devadAra, cIDa vagerenI vanAjamAM, zItaLa jaLane vahana karatI saritAmAM ane khaLakhaLa vaheta jharaNAomAM ane gaganacuMbI girizikharomAM me' virATanI apAra lIlA nihALI che, nRtya, nRtya ane nRtya ja joyuM che ane mArU mana te sAthe satata nAcatuM rahyuM che. narasi Mha mahetAe be cAra ghaDi rAsalIlA nIhALI haze. me te satata eka mAsa sudhI e rAsalIlA--raMgalIlA nihALI che, mana bharIne mANI che. jIvanamAM AthI vadhAre kRtakRtyatA bIjI zI hoI zake ? (pariziSTa have pachI) pAnaMda pravAsavaNu nane A hakatA pragaTa thai rahyo che tyAre jaNAvatAM AnaMda thAya che ke upara jaNAvela manerathAmAMne badrInAtha-kedAranAthanI yAtrAne lagatA maneratha gata me juna mAsa daramiyAna paripUNaeN thayA che ane himAlayane aneka bAjuethI nihALavAnu ane cotarapha vahI rahelA agAdha jaLarAzithI pariplAvita evA aDhaLaka sRSTisauyane mAvAnuM saubhAgya mane prApta thayu che. paramAnada muMbaI jaina yuvaka sauMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, mubai che. mudraNustha na " caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rAr3a mukhya 2. 2. na. 29303 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ' rajIsTarDa naM B 4ra66 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 21: aMka6, . prabuddha jIvana LI - muMbaI, julAI, 16, 1959, gurUvAra che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zIliMga 8 - chuTaka nakala: nayA paisA ra0 amessage against taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sAikala gAgAla gAlagA che, paNa bhAratamAM rAma. vijJAna dha 'bhArata viSe mArI AzAo ane AkAMkSAo " (nyu dilhI khAte vijJAnabhavanamAM phebruArI mAsanI tathA 23 mInA roja "AjhAda memoriyala lekacarsa e mathALA nIce jAyalI- vyAkhyAnamALAmAM bhAratanA mahAamAtya 5. javAharalAla naherUe "India To-day and To-morrow_bhArataAjanuM ane AvatI kAlanuM-e viSaya upara be vyAkhyAne ApyAM hatAM ane temAM aneka viSayonI carcA karI hatI. te vyAkhyAnanA anta bhAgamAM zrI. naherU bhAratanuM kevuM bhAvI kalpe che tenuM atyaMta preraka citra raju karavAmAM AvyuM che. nIce tene anuvAda ApavAmAM Ave che. taMtrI) - kRSinA kSetramAM ke udyoganA kSetramAM ke sarakArI taMtraracanAmAM, rIte IcchuM chuM; dharma ane jJAtinA nAma upara, bhASA ane .. jema jema jenA jenA kAryapradezamAM pheraphAra thato jAya che tema tema pradezanA bahAnA heThaLa pedA thatA AjanA saMkucitatAbharyA saMdharSe - tenA tenA mULa svarUpamAM paNa pheraphAra karavAnuM anivArya banatuM baMdha thAya ane jemAM dareka vyakitane pitAnI lAyakAta ane tAkAta jAya che, ane naphAnA hetu upara AdhArita junI dravyopArjana- . mujaba AgaLa vadhavAnI pUrI taka maLe e vargavihIna, jJAtilakSI samAjanuM niyaMtraNa karatAM purANuM mUlyanA sthAne navAM vihIna samAja ubho thAya ema huM icchuM chuM. khAsa karIne huM mUlyanI pratiSThA thatI rahe che. AjanI paristhitinuM saMpUrNa IcchuM chuM ke jJAtisaMsthAnA zrApathI dezane satvara mukita maLe, parivartana thatAM samaya lAgavo ja joIe, kAraNa ke ApaNI sAmenI kAraNa ke jJAtinA pAyA upara na te sAcI lokazAhI nirmANa thaI samasyA Akhare te 'lAkho mANasanI vicAraNuM ane pravRttione zake tema che ke na te samAjavAdI samAjaracanA pedA thaI zake - badalavAnI che ane A paNa temanI anumatipUrvaka lekazAhInI tema che. rIte ApaNe karavAnuM che. paNa parivartananI gati jarUra karatAM - cAra mahAna dhamene bhArata upara khUba prabhAva paDe chevadhAre dhImI hovI na ghaTe, ane kharI rIte AjanA saMyoge AmAMthI be dharmo te bhAratanI pitAnI vicAraNAmAMthI pedA thayA evA che ke bahu dhImI gati ApaNane paravaDe tema paNa nathI, che: hiMdu dharma ane buddha dhama ane be dharmo bahArathI AvyA - AjanuM bhArata AzAnuM ane vedanAnuM, prazaMsApAtra praga- che, paNa bhAratamAM te dharmoe pitAnI jeDa majabutapaNe besADI che?' tinuM ane sAthe sAthe niSkriyatAnuM, navI cetanAnuM ane bhUtakALanI khrIstI dharma ane islAma. vijJAna dharma viSenI junI kalpanA athavA tathA sthApita hitanI majabuta pakaDanuM, sarvavyApI ane satata te khyAlane paDakArI rahela che. paNa je AjanA dharmo sAMpradAyika vikasatI ekatAnuM ane saMgaThThanavirodhI vRttionuM. eka bhAre mAnyatAo ane karmakAMDanI upekSA kare ane jIvananI vadhAre mahatvanI mizra citra raju kare che. Ama chatAM paNa lokamAnasamAM ane tenI bAbato upara vizeSa dhyAna Ape te vijJAna ane dharma vacce athavA te pravRttiomAM navajAgRtinuM ane abhuta prANamayatAnuM subhaga darzana dharmo vacce aMdara aMdara koI saMdharSa ubhe thavAnuM kAraNa rahe ja che thAya che. satata parivartana pAmatA dasyanI vacce vasatA ane vica- nahi. A prakArane samanvaya ubhuM karavAmAM bhArata, saMbhava che ke, ratA-evA, ApaNane, saMbhava che ke, Aje citarapha je kAMI banI agatyano bhAga bhajave. e kArya samrATa azokanA zilAlekhamAM rahyuM che tenA samagra rahasyanuM pUruM bhAna na paNa hoya. ghaNI vakhata aMkAyalI bhAratanI purANI paraMparAne sarvathA anurUpa haze, azeema banatuM jovAmAM Ave che ke bahAranA leke A paristhitine kanA e saMdezAne ApaNe yAda karIe ? ApaNA karatAM vadhAre sArI rIte samajI zakatA hoya che. - " AMdhyAtmika baLanI vRddhi aneka AkAromAM vyakata. " e eka khAsa dhyAna kheMce tevI hakIkata che ke purANA thAya che. ' bhUtakALamAM jenAM mULa jaDAyalAM che e A deza ane tenA ' "paNa tenuM mULa vANIne evI rIte saMyama karavAmAM raheluM loke-jemaNe bhUtakALamAM koI paNa prakAranA pheraphArane haMmezA dhaNo che ke jethI bIjAnA dharmane utArI pADavAnI rIte ApaNA dharmanI tIvra sAmano karyo che. te ja deza ane tenA le-Aje jhaDa5- prazaMsA karatAM ke ApaNe dhaMbhane uMce caDhAvatAM ApaNe aTakIe ? " - pUrvaka Agekuca karI rahela che ane Aga nizcayapUrvaka AgaLane athavA te prastutatA ke prasaMga sivAya bIjA dharmo viSe tu.. . . AgaLa pagalAM mAMDI rahela che. kArathI besavAnI bhUla ApaNe kadi na karIe. AjanI peDhInA parizrama ane saMdharSamAMthI kevuM pariNAma "yogya prasaMge upasthita thaye, anya dharmonI viziSTa vyaktinIpajaze ? AvatI kAlanuM bhArata kevuM haze ? te huM kahI zakavAnI enuM paNa gya rIte sanmAna karavuM joIe. Ama vatIne kai sthitimAM nathI. huM te mAtra mArI AzAo ane AkAMkSAo ' paNa eka dharmane anuyAyI pitAnA dharmane ja utkarSa kare che. 'yakata karI zakuM. bhArata bhautika kSetre AgaLa vadhe, tenI virATa ane sAthe sAthe bIjA dharmanA lokone madaMda kare che. ethI vipavistInAM jIvanadhoraNe UMcA Ave te hetuthI prerAyalI ane rIta rIte vatIne koI paNa eka dhamane anuyAyI tenA pitAnA amalamAM mUkAtI paMcavarSIya janAo pAra paDe ema huM svAbhAvika dharmane hAni pahoMcADe che. ane sAthe sAthe bIjAnA dharmonI rA dharmo sAMpradAyika Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davA * para ' .' prabuddha jIvana tA. 16-7-59 . dareka = = kusevA kare che. - keralamAM rAjakAraNuM kaTokaTI je koI potAnA dharmanuM bahumAna kare che ane anyane . - tenA pitAnA dharmanI zraddhAmAMthI caLAyamAna karavA ane anya keralamAM je guMcavaNabharyo mAmalo ubho thayo che ane paridharmothI pitAne dharma caDiyAta che evuM ThasAvavAno prayatna kare' ' NAme je rAjakAraNI kaTokaTI ApaNane vyagra banAvI rahI che te che te cokakasapaNe potAnA dharmane ja hAni pahoMcADe che. Aje sau koI bhAratavAsIo mATe eka moTI cintAno viSaya banI rahela che. A kaTokaTInuM gAMbhIya samajavA mATe thoDI , azokanA samayamAM dharma mAM sarva prakAranI zraddhA ane pharajone pUrvabhUmikAnuM nirUpaNa jarUrI lAge che. ' samAveza thato hato. Aje ApaNe jeTaluM rAjakIya ane artha ' AjhAdI AvyA bAda ane chellI dezavyApI cUMTaNI thayA kIya bAbate mATe ane tagata vicArasaraNIo mATe jhagaDIe - chIe teTaluM dhArmika bAbato mATe jhagaDatA nathI. azokanA pahelAM AkhA dezamAM eka prakAranI saMvAditA pravartatI hatI. kendramAM temaja dareka prAntamAM koMgresane bahumatI maLI hatI ane vakhatamAM AjanA ThaMDA yuddhane koI sthAna nahotuM. Aje paNa 2 ane eka gesa zAsana cAlI rahI hatuM. be varSa pahelAM ' : ' , ' : thayelI cUMTaNIe keralanI dhArAsabhAmAM sAmyavAdI pakSane nAnI' Aje ApaNe ApaNI mahenatathI ane parizramathI bhAratane sarakhI, paNa bahumatI ApI ane pariNAme keralamAM zrI. I.ema jevuM banAvIzuM tevuM AvatI kAlanuM bhArata haze. bhArata audyo- em nAmabudrIpAdanI AgevAnI nIce sAmyavAdI taMtranI sthApanA gika rIte tema ja anya prakAre jarUra AMgaLa vadhaze, ApaNA thaI, ane e rIte dezanA rAjakAraNamAM visaMvAdI suranI zarUAta lokenuM jIvanadhoraNa avazya uce Avaze, zikSaNane, keLavaNune "thaI. sAmyavAdI pakSe sattAnAM sUtre hAthamAM lIdhAM ane potAnA vyApaka pracAra thaze, prajAjanonuM Arogya dinapratidina sudharatuM pakSanI rIte teNe rAjyavahIvaTa zarU karyo. teNe zarUAtamAM tyAMnI jaze, ane kaLA ane sAMskRtika pravRttio vaDe lokonuM jIvana zaikSaNika vyavasthAmAM mahattvanA pheraphAra karanAra zikSaNadhArI dhArAkhUba samRddha banaze- e viSe mane keI zaka nathI.. zubha hetuthI sabhAmAM pasAra karAvyuM, ane Ane keralamAM bahoLA samudAyamAM ane makakama niradhArapUrvaka A yAtrAne ApaNe prAraMbha karyo. vasatA khrIstI samAje ugra virodha karyo. A virodhamAM pAchaLathI A , che ane game teTalI lAMbI hoya te paNa ApaNI A yAtrAnA tyAMnA nAyare ane musalamAno joDAyA ane e virodhane tyAMnI antima mathake ApaNe jarUra pahoMcavAnA chIe. koMgrese ane prajAsamAjavAdI pakSe sIdhe nahi te ADakataro sAtha . paNa mane jenI yantA che te bhautika pragati viSenI nathI, Ape. keralanI sAmyavAdI sarakAra bIjA paNa aneka kAraNe paNa ApaNuM lokenI guNavattA ane pratibhAnA UMDANane lagatI ane aniSTa 'ghaTanAone lIdhe tyAM ane aniSTa ghaTanAone lIdhe tyAMnI prajAnA eka yA bIja PS che. audyogika prakriyAo dvArA prabhutva prApta karatAM karatAM, vyakita vibhAga sAthe athaDAmaNamAM AvavA lAgI. A saMdharSa vadhAre ne vibhAga sAthe athaDAmaNamAM AvavA lAgI. A vigata dhanasaMpatti ane vilAsI jIvananI zodhamAM ApaNA loke vadhAre vyApaka ane ugra svarUpa dhAraNa karato gaye ane sAmyavAdI pitAnI jAtane khoI te nahi bese ne ? Ama bane te e sarakArane khatama karavAnA dhyeyapUrvaka keralanI mukhya keme tema ja ke ApaNuM mATe eka bhAre karUNAjanaka ghaTanA haze, kAraNa ke jenA sAmyavAdI pakSathI itara evA rAjakIya pakSane tyAMnI sarakAra sAme avela bana upara bhArata bhUtakALamAM TaTTAra ubhuM rahyuM che ane, saMyukata mArace ubhA thayA, sIdhA 5galAnI laData zarU thaI ane huM dhAruM chuM ke, gAMdhIjI mAraphata ApaNe anubhavyuM che tema, prAdezika ke gresa paNa temAM saMlagna thaI. suleha zAtine jyAM vartamAnamAM paNa bhArata eTaluM TaTTAra ubhuM rahI zakayuM che tene tyAM bhaMga thavA lAge, nizALe ane kelejo sAme pIkeTIMga zarU te karUNa ghaTanAmAM, inakAra haze. sattAnI jarUra che, paNa zANapaNa, , vAhanavyavahAranAM sAdhunenI bhAMgaphoDa cAlu thaI ane tyAMnI " DahApaNa, prajJAprApti eTalI ja jarUrI che. zANu paNa sAthenA sarakArane hAthe jyAM tyAM lokonA ToLAMo sAme polIsa phAyarIMgasattAprApti e ja mAtra iSTa ane zreyaskara che. ' , goLIbAra-thavA lAgyA ane pariNAme jAnamAlanI khuvArI zarU thaI. * Aje ApaNe badhA hakake ane adhikAronI vAta tema ja * keralanI sthiti vaNasatI jAya che ema mAluma paDatAM koMgrebhAgaNIo karI rahyA chIe, paNa junA dharmanuM zikSaNa pharaja , sanA variSTha adhikArI zrI, sAdikaalI tema ja mAjI pramukha ane javAbadArIone ja AgaLa dhare che. pharajaMnA anupAlanana zrI. DhebarabhAi jAtatapAsa mATe kerala gayA; pAchaLathI bhAratanA mahI hakaMkA haMmezAM anusare che. amAtya javAharalAlajI paNa kerala gayA ane tyAMnI rAjakAraNa paristhitinuM gAMbhIrya ane sahaja ukelI na zakAya evI eka - vijJAna ane TekanolojInI pragati sAthe mana ane AtmAnI vicitra kaDhaMgI samasyAnuM temane tenA vAstavika svarUpamAM darzana thayuM. pragatine ApaNe meLa besADI zakazuM kharA ? vijJAna pratye - A vicitra ane kaDhaMgI sthiti zuM hatI ? eka bAjue ApaNe bInavaphAdAra banI na zakIe, kAraNa ke AjanA jIvananI kerala rAjyane khatama karano gaganabhedI lekapakAra ane bIjI pAyAnI hakIkata te raju kare che. paNa sAthe sAthe, te tArika jIvana - bAjue dhArAsabhAmAM nizcita bahumatInA kAraNe tene khaseDI ne siddhAto jenA upara bhUtakALamAM yugothI bhArata ubhuM che tenI paNa ApaNe jarA paNa upekSA karI na ja zakIe. to pachI audyogika zakAya evI baMdhAraNIya paristhiti. leke roSa eTale vyApaka ane ugra lAge ke Amane Ama cAle to sulehazAnti jaLa: pragatinA mArga upara pUrA baLa ane tAkAtapUrvaka ApaNe AgaLa vadhatA rahIe ane sAthe sAthe yAda rAkhIe ke samAdara, karUNA ane vAI zake ja nahi, prajAMjane vacce eka prakArane Antaravigraha prajJA vinAnI bhautika samRddhi ApaNuM nAbudI ane vinAzamAM zarU thAya ane e pradezamAM arAjakatA phelAI jAya ema koine paNa lAgyA vinA na rahe. ane je sAmyavAdI pakSa achAe pariNamavAnI che, ApaNane bheya bhegAM karavAnI che. e paNa rAjyataMtranI javAbadArI uparathI khasavAnI taiyArI na dAkhave te ApaNe yAda rAkhIe ke " Blessed are the Peace tene khaseDI kema zakAya e paNa eka moTe savAla. Ane baMdhAmakers." "zAntiprajako ja IzvaranA kharA kRpApAtra che." raNIya eka ja mArga hoI zake ane te e ke pharIthI cUMTaNI ' mULa aMgrejI : javAharalAla naherU karavI-ema javAharalAlajIne lAgyuM ane e mujaba temaNe anuvAdakaH paramAnaMda keralanA mukhya pradhAnane sUcanA-bhalAmaNa-karI. paNa sattAsthAna I * * * Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-59 upara AvelA sAmyavAdI pakSa AvI rUjutA--saralatA dAkhave e zakya ja nahAtu. ane jo svecchAe sAmyavAdI pakSa sattA-- nivRtta na ane te sIdhA pagalAnI laData dvArA rAjyavahIvaTa azakaya banAvave ane e rIte presIDenTanu rAjya 'dAkhala karavuM A eka ja vikalpa rahe. paNa sIdhA pagalAnI laData e kevaLa bInA'dhAraNIya bhAga gaNAya ane je kaoNMgresanA mAthe bAkInA badhA pradezanA rAjyavahIvaTanI ane kendrastha tatranI javAbadArI che te AvA arAjakatAnA mArge zI rIte jai zake ? gaLI jyAM sudhI dhArAsabhAmAM sAmyatrAdI pakSanI bahumatI sudRDha che. tyAM sudhI A pakSe AkhI prajAne vizvAsa gumAvyeA che ane tethI have te rAjya karavAne lAyaka rahyo nathI ema baMdhAraNIyatAne vaMhelI kaoNMgresa kema kahI zake? Ama chatAM paNa kaoNMgresanI pArlAmenTarI kheDe javAhaglAlajIne, DhebarabhAine, sAdIkaalIne tema keralanI prAdezika mahAsabhA samitinA pramukhane sAMbhaLIne lagabhaga A matalabaneA ArAva karyAM. prastuta TharAva bhAratanA rAjakA- * raNanI dRSTie bhaviSyamAM aneka navI muMjhavaNA ubhI karanAra heine temAnA agatyanA bhAga karavAnuM jarUrI lAgyuM che je nIce mujba che :-- pArlAmenTarI kheDa no TharAva prabuddha jIvana keTalAeka samayathI keralanA jAhera jIvanamAM eka prakAraneA upadrava ubhA thayA che: kerala rAjyanA sarakAranI keTalIka pravRttie sAme sakhyAbaMdha Ape mukAtA rahyA che ane AmAMnA keTalAeka pArlAmenTa samakSa paNa raju karavAmAM AvyA che. rAjyamAM sahIsalAma ne amAtra pravarte che. ema vAraMvAra kahevAmAM AvyuM che. rAjyanA kArabhAramAM Aje ubhI thayelI kaTokaTI bhUtakALamAM banelI ghaTanAAnuM svabhAvika prariNAma che. "paNa bhUtakALamAM game te banyuM hoya, Aje te e spaSTa che ke rAjyanI adyatana sarakAra sAme jAhera janatAmAM khUba ukaLATa ane uzkerATa phelAyalA che. AvI parithita rAjakIya, kAmI tema ja bIjA aneka kAraNAnA lIdhe tema ja kerala sarakAre lIdhelAM cokkasa pagalAonA kAraNe ubhI thai hAya, paNa AjanI kerala sarakAra sAme je moTA pAyA uparanI virAdhI hIlacAla ubhI thaI che tene lIdhe A badhAM kAraNA pramANamAM gauNa banyAM che, ane badhA prakAranA le!ko jemAM rAjakIya pakSa sAthe jemane kazI levA devA nathI tevA lokAne paNa samAveza thAya che te badhAya kerala rAjyanI sarakAra sAme tIvrapaNe ubhA thayA che, ane rAjyata MtranA parivartana mATe atyanta vyApaka ane satata mAgaNI thai rahI che. "MdhAraNamAM nakakI karavAmAM AvyuM che te mujaba cUMTaNInA pariNAme astitvamAM AvelI sarakAra sAdhAraNa rIte pUrA pAMca varSa sudhI rAjyAdhikAra upara cAlu rahe che, paNa jyAre baMdhAraNanA niyama mujaba kAi paNa pradezanA rAjyavahIvaTa calAvavAnuM azakaya ane evI sthiti ubhI thai che ema mAluma paDe tyAre rAjya ta MtranI pherabadalI karavA mATe baMdhAraNamAM tegavAi rAkhavAmAM AvI che. jyAre krAi paNa prAdezika sarakAra potAnI dhArAsabhAmAM bahu. matI jALavI na zake ane bahumatI dharAvatI evI khIjI krAi taMtraracanA, zaya na lAge tyAre AvI kaTAkaTI ubhI thai che.ema spaSTapaNe kahI zakAya. vaLI ema paNa banavAjoga che ke prAdezika sarakArane dhArAsabhAmAM bahumatInuM pIThabaLa hoya ane ema chatAM paNu :janatAnA vyApaka virodhanA kAraNe sa MtoSakAraka vahIvaTa calAvavAnI sthitimAM te rahI na heAya. alabatta AvI sthiti ubhI thai hoya tApaNu A sabaMdhamAM cokakasapaNe kahevu' e saheluM kAma nathI. "AjanI kerala sarakAra dhArAsabhAmAM be sabhyonI bahumatI dharAve che. matadAronA 35 TakA mate vaDe te cUMTAyela che. cUMTa 53 NImAM alpa pramANamAM mata maLyA hoya to paNa dhArAsabhAmAM tene bahumatI maLI zake che. kAi paNa lekazAhInI racanAmAM Ama ghaNI vakhata bane che ane tethI AvI sa MbhavivatAne svAbhAvika gaNIne anivAya paNe svIkArI levAnI rahe che. (7 'paNa kerala rAjyanI adyatana paristhitimAM e dekhItu' che ke tyAMnA lokonA mAnasamAM ghaNA mATe palaTo AvyA che, ane chellI cUMTaNImAM AjanA bahumatI pakSane jemaNe TekA ApyA have temAMnA ghaNAnuM valaNa badalAi gayu che ane AjanI sarakArane teo sakhta viredha karI rahyA che. ane tethI AjanI kerala sarakAra prajAjanAnA bahumatI abhiprAyanuM kazuM` paNa pratinidhitva dharAvatI nathI ema vyAjmIpaNe mAnI zakAya tema che. sAdhAraNa rIte,jo AvI krAi gaMbhIra kaTokaTI ubhI thai na heAta teA, AvI sthiti paNa, AgAmI sAmAnya cUMTaNI Ave tyAM sudhI, cAlu rahI zakI. hAta. paNa kerala rAjyamAM Aje je paristhiti ubhI thai che te, rAjyasarakAra sAme vyApaka ane lagabhagata uzkerATabhaye virAdha ubhA thavAnA kAraNe, kaTokaTIbharI banI che, paraspara ghaNA pedA thayAM che ane sarakAre rAjyanA damanataMtrane aneka vAra upayoga karyAM che. AmAMthI bhAre moTI kaDavAza pedA thai che, je dinapratidina vadhatI javAnA ane temAMthI pariNAme vadhAre te vadhAre asahya paristhiti ubhI thavAno saMbhava che. "A saMyogAmAM jo leAkazAhIne sa Mgata evA vyAjabI ukela zeAdhavAmAM nahi Ave teA dhaNu ane jAnamAlanI bInasalAmatI vadhatI javAnI, AvA saMceogomAM tatkAlIna paristhitine lokazAhInI rIte paheAMcI vaLavAne eka ja upAya che ane te dhArAsabhA mATe sAmAnya cUMTaNI karavAne. je sarakAra sAme AvA paDakAra. karavAmAM Ave ane jene AvA vyApaka ane tIvra virodhano sAmana karavAne heAya tevI sarakAra mATe cUMTaNIne mAga svIkAravAnu salAhabhayuM lekhAya. A prakriyAnA pariNAme lekanI lAgaNIo-mAM AvelA uALAne lokazAhInA hitakAraka mArge vALI zakAze. pArlAmenTarI kheDa ne tethI evA abhiprAya che, ke vata mAta sayeAgAmAM A ja eka sAcA mArgo che." ! A TharAva pragaTa thayA pahelAM ane javAharalAlajIe trivendrama chevu te arasAmAM sthAnika paristhitinI viSamatA ane DAmADoLa banelI potAnA pakSanA AsananI sthiratAne dhyAnamAM laine zrI, nAmamudrIpAde vATAghATonA mArga sUcavatuM eka mahatvanuM nivedana bahAra pADayuM hatu jemAMnA agatyane bhAga nIce mujakha hatA :-- pArlAmenTarI me nA rAva pahelAM pragaTa theluM nAmabudrIpAdanu nivedana 'rAjyanI prajAnA dhaNA bhAganA le| je, bhAratanA mahA amAtya paM. naherUne khAtrI thai hatI te mujba, sarakAra pratye avizvAsa ane asa tAjanI lAgaNIo dharAvatA hatA temanA mananuM samAdhAna karavA aMge jarUrI pagalAM bharavAnI mahA amAtye amane salAha ApI hatI, ane ame temane khAtrI ApI hatI ke koi pazu prazna upara kAine paNa vyAjabI ane kAyadAnI maryAdAmAM rahIne je kAMi sUcanAkaravAnI haze te dareka sUcanA saMbadhamAM zakaya haze teTaluM ame karIzuM, ane lekeAnI badhI vyAjabI phariyAdA dUra karavA ame banatA prayatna karIzuM. A hetu dhyAnamAM rAkhIne zikSaNa dhArA aMge carcA karavA mATe ame bIzapone, nAyara sarvIsa sesAyaTIne ane bIjA kArapereTa skUlonA vyavasthApakone aneM skUla-menejaronI esesIezanane niyaMtraNA mekalavAnA chIe. vaLI menejaro sAthenI carcAnA muddAo evA che ke jemAM zikSakonI saMsthA ane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zaDayulDa jJAtinI, ziDayulDa jAtinI ane pachAta gaNAtI kAmeAnI sasthAe paNa hita dharAve che ane tethI temanI sAthe paNa vATAdhATa karavAno sahakAra irAdo dharAve che. prabuddha jIvana "A saMsthAo, ame AzA rAkhIe chIe ke, amArA nimaMtraNa pAchaLa rahelA bhAvanA Adara karaze ane e rIte mahA amAtye vyakata karelI icchA ke jene zAnti kanuM samAdhAna zodhavAmAM AturatA dharAvatA sarva kASThanuM pUrNa anumedana che te IcchAne saphaLa karavAmAM te pUrI madadarUpa banaze. amane khAtrI ! che ke A vATAdhATo daramiyAna je muddAe aNaukelyA raheze te sabaMdhamAM te pete UMDA utarIne mArga kADhavAne prayatna karaze evI mahA amAtye ApelI khAtrInA kAraNe, ApaNane ema mAnI levAne pUratuM kAraNa che ke, badhAM hitene pUro sa MtASa thAya evA samAdhAna upara jarUra AvI zakAze. 'zikSaNadhArAnA amalanI mekuphI saMbaMdhamAM jaNAvavAnu ke e dhArAnA bIjo vibhAga je sauthI vadhAre vivAdAspada banyA che tene amala mulatavI rAkhavAne ame taiyAra chIe. A uparAMta paraspara carcA ane vATAdhATenA pariNAme prastuta zikSaNadhArAmAM bIjI je kAi kalama sudhAravA jevI ke tene amala mokuph rAkhvA jevI mAluma paDaze te kalama saMbaMdhe te mujaba karavAne ame taiyAra chIe. carcAspada banelA khIjo agatyanA savAla ke je sabadhamAM mahA amAtye bhalAmaNa karI hatI te muddo sarakAra sAme virodha pakSe je vividha prakAranI phariyAdo karI rahela che tene lagatA che. mahAamAtyanI bhalAmaNu e mujabanI hatI ke aneka cokakasa riyAda je uparathI taheAmatanAmu ghaDavAmAM AvyuM che te kariyAdonI virAdhapakSe ane sarakAranA pratinidhioe sAthe maLIne tapAsa karavI ane AvI ahiM tapAsa karyAM bAda je kAi muddA upara matabheda cAlu rahe te muddA mahAamAtya samakSa temanI tapAsa ane salAha mATe raju karavA, amArI sarakAra viSe prajAnA dilamAM rahelI zaMkA ane gerasamajutI dUra karavAneM ane jo kAi bhUla thai hAya to te dUra karavAne ame Atura heIne A bhalAmaNeA ame kannula rAkhI che ane te mujaba ame mahA amAtyane jaNAvI dIdhela che.' A nivedanamAM karalanA mukhyapradhAne vivAdAspada takarAranA muddAe saMbaMdhamAM lAgatAvaLagatA sAthe eka Asana upara esIne vATAghATa karavAnI, takarArI bAbAne ukela zodhavAnI ane je bAbate vATAghATathI na pate te bAbatamAM javAharalAlanI salAha mujba cAlavAnI taiyArI dekhADI hatI. pArlAmenTarI eDa nA TharAve je vicitra kAyaDA ubhA karyAM che ane na pAchaLa haTAya, na AgaLa vadhAya, ane temAM sUcavyA mujaba sAmyavAdI pakSane rUkhasada ApavA jatAM koMgresazAsita anya pradezamAM anavI kaTokaTIe sarajAya--AvI je eka kaDhaMgI paristhiti ubhI karI che tene badale zrI nAmamudrIpAdane samAdhAnI sAdhavAnI taka ApavAmAM AvI hAta te badhI rIte vadhAre zreyaskara thAta. ema lAge che. kAraNa ke samAdhAnInA mArge javAnI tatparatA dekhADatA nAmamudrIpAdane amuka pramANamAM namatu tAnyA sitrAya vikalpa ja nahAtA, ane dhAro ke banne pakSa makakama rahyA heta teA paNa chevaTano nikAla karavAnuM kaeNgresanA ja mukhya AgevAna evA bhAratanA mahA amAtya javAharalAlajIne sAMpAvAtu hatu. ane dhArA kru A badhI kakhulAtamAMthI nAmamudrIpAde pIchehaTha karI hAta to tenI sAme ane tenA pakSa sAme je kAMi pagalAM bharavAmAM Avata tenA vyAjIpaNA sAme koine kazu kaMhevAnuM na raheta. paNa A praznane pArlAmenTarI eDaeN A rIte vicAryaM hAya ema lAgatuM nathI. athavA te sAmyavAdI vahIvaTanA hAthe ##### y* * tA. 16 7-19 [ je ana para MparA cAlI rahI hatI; jenu' purU' citra kadAca ApaNI sAme na heAya tethI trasta banIne samagra rASTranA hitamAM tene ve khatama karyA sivAya bIjo kASTha vikalpa ja nathI evA nirNAMxupara pArlAmenTarI kheDa Avela hAya-A prakAranI vicAraNAmAMthI upara jaNAvela TharAvanA janma thayA ema lAge che. have zuM thaze e prazna Aje sau kAinA meDhA upara nI rahyo che. Ane nizcayapUrNAMka javAba koI ApI zake tema nathI. sAmyavAdI sarakAra sAthe samAdhAnIne mAga nIkaLe ane bInaaMdhAraNIya mArgo uparathI keMgresa ane anya rAjakIya pakSe pAchA haThe teA tenA jevuM ujaLu khIjuM kazuM nahi, paNa pArlAmenTarI kherDane TharAva sUcave che te dizA teA kAMika AvI hevA saMbhave che ke baMdhAraNanI kalama 356 ! Azraya lane karalo gavana ra rASTrapatine ema jaNAvaze ke keralamAM ga MbhIrapaNe geravahIvaTa cAlI rahyo che e uparathI, athavA to potAnA samakSa banne pakSa taraphathI temaja kendrastha pradhAnamaMDaLa taraphathI raju karAyalI vigatA uparathI, rASTrapatine keralamAM ga bhIra prakAranA geravahIvaTa-gross misgovernment-- AvAnI svataH pratIti thaze te tee eDInansa kADhIne sAmyavAdI pakSanA pradhAnamaDaLane baratarapha karaze ane tyAMnA vahIvaTanI javAbadArI pote dhAraNa karaze ane peAtAnA pratinidhi tarIke keralanA 2 jyapAlane navI cUMTaNI thAya ane navuM pradhAnamaMDaLa racAya tyAM sudhI rAjya vahIvaTa sabhALavAnA Adeza Apaze. atyAre rASTrapati samakSa keralanI mahAsabhA samitinA pramukha zrI. Ara. zaMkare sAmyavAdI sarakAranI sAmenA tahematanAmAnA AkAranuM je memorenDama-nivedana raju karyu che te dvArA keralamAM presIDenTa rAjyanI pUrvabhUmikA racAya evA sabhava che. AgaLa upara zu thAya che te jovAnu` rahe che, paNa kAMgrese athavA te pArlAmenTarI khADe A kaTokaTI sabaMdhamAM je valaNa dhAraNa karyuM" che ane je dizAe AgaLa cAlavAne niradhAra karyAM che tethI dhrAMgresa taraph pakSapAta dharAvatI aneka vyaktie cintAvyAkuLa banI che. jANe ke bAra varSa sudhI akha Mti rahelI rAjakAraNI sthiratA have DagamagavA lAgI hoya ane aNudhAyu amagaLa bhAvI samIpa AvI rahyu hoya e bhIti sau koinA cittane sparzI rahI che. paramAnada jaina AcAranA mULa sidhdhAMntA ( gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna banArasa hindu yunisiTInA jainadananA adhyApaka zrI. dalasukhabhAi mAlaviyAe jaina AcAranA mULa siddhAntA ' e viSaya upara Apelu vidvattApUrNa, maulika cintanayukata vyAkhyAna.) jaina AcAranA mULa siddhAntA viSe ahi vicAra karavA che, paNa jaina AcAranuM ghaDatara samajavA mATe vaidika ane baudhdha AcAra viSe paNa thADu" vivecana jarUrI che. e vinA jaina AcAranA ghaDataramAM kayA kayA tattvAe kevI rIte bhAga bhajavye che e samajavuM kaThaNa che. vyakitanA AcAraneA adhikAMza samAja upara AdhAra rAkhe che ane jaina samAja ke saMgha kadI paNa ekalA-aTulA rahyo hAya tema jaNAtu' nathI. vaidika samAjanI vacce jaina samAja sadaiva rahetA Avye che ane vacalA kALamAM baudhdha saMdha sAthe paNa tene saMparka rahyo che. AvI sthitimAM jaina sadAcArane samajavAnI cAvI kevaLa jaina zAstramAM nahiM, paNa vaidika ane baudhdhaAcAranI tulanAmAM paNa rahelI che e spaSTa che. eTale prathama vaidika AcyAranA mULa sroto viSe zvetu vivecana karIne auAcAranA srotanA saMketa karyAM pachI ja jainaAcAra viSe vivecanA karavI saMgata che. ema karavAthI pratipAdya viSayanuM hArda pakaDavAmAM sujJAne saralatA raheze ema mAnu chuM. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-59 - pra buddha jIvana RA ' ' vaidika AcAranA strota che. ' che e svIkAravuM joIe. eTaluM ja nahi paNa AjanA hinduchevaidika paraMparAne AdhAre veda che, eTale vaidika AcArane keDanA dhArAmAM AvatA dhaNa sudhAraka, AcAronuM samarthana vedamAMthI mULa srota zrati-ve che, ane te apaurUSaya hoya ke izvarapraNIta maLe che chatAM Azraya to e che ke sanAtanI hinduo vedanuM ? hA--bane sthitimAM te sadAcAranI bAbatamAM AjJArUpa che. emAM nAma laIne hindukADane virodha karatA rahyA che.' - bauddha AcArano strota naka ke upapattine sthAna nathI. amuka AcaraNa zA mATe karavuM ' che. - baudhdha vinaya arthAt AcAranA niyamanuM sarjana karavAne enA kAraNamAM utaravAnI AvazyakatA nathI. mAtra te vedapratipAdita che eTaluM ja paryApta che. veda uparAMta smRtio paNa sadAcAramAM che adhikAra kevaLa bhagavAna budhane ja che. temanuM nivaNuM thayuM pramANa che. ema mAnavAmAM AMve che ke smRtionuM mULa veda che, - tyAre keTalIka ja tyAre keTalAka bhikSuo kahevA' lAgyuM ke have ApaNe svataMtra' thaI. tethI te paNa sadAcAra viSe pramANa che. e smRtipratipAdita gayA, ApaNA uparanuM niya--Nu dUra thayuM eTale phAve tema vatana AcAra jenuM mULa vidyamAna vedamAM jo na maLatuM hoya te paNa karI zakIe chIe. A sAMbhaLI zraddhALu DAhyA pAMcase sthaviree mAnavAmAM AvyuM che ke tevA AcAranuM mULa vedamAM ja che paNa saMgati karI ane bhagavAna budhe je AcAranA niyamonuM pravartana te vedane aMza naSTa thayuM che. Ama vedapratipAdita AcArana ja ' kayuM hatuM tene saMbhArI saMbhArIne je saMkalana kayu e ja che - samarthana smRtio kare che ema manAyuM che, jo ke vastusthitie vinayapiTaka" nAme oLakhAya che. bauddha dharmamAM aneka saMdha, ' jotAM smRtiomAM evA ghaNA AcAro che jenuM mULa te vedamAM ane saMpradAyabhede thayA, paNa e, badhAnA vinayamAM nahiMvat bheda che. e sarvene eka vastu samAna rIte mAnya che ke AcAnathI ja, paNa ulaTuM vedapratipAdita AcArathI te virUddha paNa jAya . ranA niyamonuM sarjana te bha, budha ja karI zake che. A rIte che. bAdanA nibandhakA e A virodhanuM samAdhAna karavA prayatna kahI zakAya ke bauddhadhamamAM AcArano strota kevaLa bha. buddha ja che. karyo che, paNa te bhUlo bacAva jaNAya che. kharI vAta to evI bauddha vinayanA niyamamAMthI saMdha Avazyaka samaje to che ke raMkRtikAe potAnA kALanI mAnyatAone niyamanuM rUpa ati gauNa niyamane DhIlA paNa karI zake che, athavA to tevA. ApI dIdhuM che, ane vedanI pratiSThAne mAtra temAM prAmANya lAvavApUra upayoga karyo che. zruti ane smRti uparAMta tadvidenuM zIla ati gauNa niyamonuM ullaMdhana paNa karI zake che evuM, nirvANa samaye bha, budhe bhikSu AnaMdane kahela. chatAM paNa saMgatimAM che anuSThAna paNa AcaraNamAgamAM pramANu gaNAya che. Ane artha e thAya ke jene AdhAra kRti ane smRti bannemAM na maLI ekatra thayelA bhikSuo evA ullaMdhananA pakSamAM na thayAM ane hoya chatAM paNa tadvido kaI anuSThAna karatA hoya te te sadAcAra nAnA moTA badhA ja niyamanuM pAlana karavuM Avazyaka che ema paNa anuyAyIo mATe mArgadarzaka bane che. A uparAMta dhama.. temaNe nakakI karyuM. kAraNa ke bhikSu Anade bhabudha pAsethI e caraNanA strota tarIke purANa paNa che. purANomAMnA kathAnakemAMthI spaSTIkaraNa mAMgyuM na hatuM ke kayA kayA niyamone bha. budhdha ati paNa amuka paristhitimAM karaNIya ane akaraNIya zuM eno nirdeza gauNa gaNutA hatA. nirvANa pachI so varSe amuka bhikSuono che. "maLI rahe che. eTale purANone paNa sadAcaraNanA strota tarIke AcAramAM keTalAka niyamomAM zithilatA AvI. ane evI zithi che gaNavAmAM Ave che. chatAM paNa AcaraNa viSe jyAM zaMkA upasthita latAne vihita athavA to budhavacananuM samarthana che ema teo A thAya tyAM parisada arthAt veda ane dharmazAstranI sabhA je nirNaya kahevA lAgyA. tyAre pharI pAchA 700 sthavire ekatra thayA ane te nirNaya karyo ke evI zithilatAnA samarthanamAM budhavacana nathI. Ape te paNa sadAcArane srota bane che. Ama strota aneka chatAM e badhAnuM mULa udagamasthAna veda che. ane temAM je sadAcAra nuM tethI vinayavirUdhdhanA evA zithila AcAronuM vajana karavuM joIe. Ama e spaSTa che ke baudhdhAe e spaSTa rIte svIkAyu" hoya te paNa chevaTe te tethI. avirUddha hovo ja joIe ema che ke AcArane srota kevaLa bha. buddha che. temAM apavAda karavAne. manAyuM che, dekhItI rIte kei sadAcAra vedathI virUddha jaNAya adhikAra keIne paNa nathI. eTaluM ja nahi paNa gauNa niyamanuM ' - te paNa te vedathI avirUddha ja che evI upapatti rodhI kADhavAmAM : upapati zodhI kADhavAmAM atikramaNa karavAnI saMghane chUTa buMdhe ApyA chatAM pratiniyata Ave che. eTale ke badhA AcAranuM mULa veda che ane tethI je gauNa niyamonI sucanA buddhanI nahi hovAthI emAM paNa chUTa virUddha hoya te dhamajanaka banI zake nahi athavA te dharma gaNAya saMghe svIkArI nahi. A vastu saMdhanI bhe budhdhamAM apratima nahi. Ama vaidika mATe veda e AcaraNanI bAbatamAM pramANu niSThA batAve che. ane AcAramAM eka mAtra buddhanuM ja apratiche. paNa Ano artha ke ema kare ke vedakAlIna AcAra ja hata prAmANya svIkAre che. Aje hindusamAjamAM pravarte che, te te meTI bhUla kare che. vastu- vaidapratipAdita AcAra e AjJA che ane te sthiti evI che ke sUtikAra ane nibaMdhakAroe pitAnA upapattine kAMI sthAna nathI, jyAre budhe je je AcAranA niyama kALamAM pracalita ane parivartita AcAranuM samarthana karyuM che, baMnAvyA che te zA mATe banAvavA jarUrI hatA tenuM spaSTIkaraNuM che ane keTalAka vedakAlIna AcArane te kalivarSe gaNIne vedavihita karAvatI vastukathA vinayapiTakamAM ApavAmAM AvI che. sAmAnya che - chanAM varjya gaNyA che, ane tene badale samakAlIna pracalita ane rIte kahI zakAya ke lokApavAda je kAyothI thAya tevA kAryone parivartita AcArane mAthu gaNyA che. Ama chatAM eka vastu che niSedha budhe karyo che. ane niyamapAlananuM aucitya paNa siddha che ke teo e parivartita AcArane paNa vedathI avirUddha che karavA prayatna pade pade vinaya mAM spaSTa dekhAya che. bauddha AcAraema sthApavAno prayatna te avazya kare che. ane tethI ema kahI mArganI eka khAsa vAta e che ke pAlanakartA tenuM phaLa pratyakSa zakAya ke temane mATe te badhA AcAre vedavihita jevA ja che kare che ane bIjAo paNa bauddhonA "AcAra bhAganuM pariNAma ane temanuM prAmANya vedathI ja che. eTale ke badhA AcArona joi zake che. athotu adraSTa phaLa upara budhane bhAra nathI, paNuM' mULa teo vedamAM ja zodhe che. pachI bhale vedamAM emAMna ApaNI 'pratyakSa rULa upara buddhane vizeSa vizeSa bhAra che. vaidika ane bauddha '' daSTie kazuM ja na hoya saMkSepamAM ema kahI zakAya ke vedathI . AcAramAM A eka dhyAnamAM levA jevo bheda che. ' Aja sudhImAM AcAronuM samayAnukula parivartana thatuM ja AvyuM. 1, vizeSa vivaraNa mATe juo che. atrekaranuM- ' ' che, ane te parivartanane buddhibaLe vedavirodhI sidhdha karavAmAM "sources of Hindu Dharma, Pub. Instituter paMDitAnA pAMDiyane upayoga thai rahyA che. vastusthitie AjanA of Public Administration, sholapur: " rUDha AcAranA samarthanamAM vedamAMthI bahu ja thoDuM maLI zake ema 2. juo vinayapiTaka- paMcatikA skardhaka ane saptazatikA aMdhaka Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uk prabuddha jIvana jaina AcAra : darzana ane AcAra jaina AcAranA vicAra jaina dAnanA vicArathI jude thaI zaMke nahi, eTale dArthAnaka vicArene anukULa rahIne ja jaina AcAranu RDatara tha zake e vastu svIkAravI joie. sAmAnya rIte jAvAya che evu ke dAnika dghAMta eka hAya che ane AcAranA siddhAnta tethI viparIta ja hoya che. kahevata teA che ke vicAra Ave AcAra. paNa mAMTe bhAge dArzanika ciAra sAthe AcAranI sagati meLavavA dhAmikAe prayatna nathI karyA. e khAsa karI bhAratamAM te spaSTa che. vaidika e dAnika sidhdhAntanI parAkASThA' advaita sidhdhAnta sthApIne prApta karI ane sa`sAramAM je kAMI che te eka brahma athavA paramAtmAnA ja vistAra che ema vicArathI nakkI karyuM; paNa ekricArane anukULa jo AcAranuM ghaDatara thayuM hota teA bhAratavarSanA paristhiti Aje judIja hAta. nAta-jAtanA bheda, spRsyAspRzyata prAntIyatAvAda, bhASa bheda Adine kAraNe bhAratIya samAja Aje je chinnabhinna dazAmAM che te kadI paNa na hota tene badale vasudhaivaTuMbamAM mAnanAre eka Adarza samAja bhAratamAM nimita thayA hota. paNa durbhAgye vicAra pramANe acAranuM ghaDatara nathI thayu e spaSTa che, dArzanika draSTie vaLI IjI paNa eka truTi tarapha jaina AcAa vaidakAnu dhyAna kheMcyu che te eka AtmAne jo phrUTastha ekarUpa mAnavAmAM Ave to AtmA mAM baMdha-meAkSa vyavasthA, punarjanma, eka avasthA vaTAvIne bIjI avasthA prApta karavAnA saMbhava ane adhathI chUTavA mAkSa mATenA prayatna mATe Avazyaka AcaraNanA paNu sa Mbhava nathI, sAmAjika dASTae paNa je dAniko ekAMta nityavAdamAM mAnatA hAya temane mate sAmAjika sudhAra ke AcaraNanu pAravana ke rAjanaitika vicAradhArAnuM pAravata na paNuM zakya nathI. saMbhavita nathI, eTale temane samAja ekarUpa rUDhicusta ja saMbhave. AthI ulaTu je dA'nikA AtmAne phUTastha na mAnatA pAimI nitya mAne temane mate ja parivartanane avakAza rahe che. ane parivartana jIvananA vaiyaktika sAmAjika, rAjanaitika, Arthika Adi sarva kSetrAe sa Mbhavita banI zake che. jaina AcAranu ghaDatara anekAMtabhUlaka Ama janAe dArzanika sidhdhAnta tarIke anekAMtavAdane jyAre svIkAryo, tyAre jIvananA pratyeka kSetramAM parivartanane avakAza che che tema svataH svIkArI lIdhuM. pariNAma e Avyu ke jatAnA abhyudayakALamAM jainadharma e eka sudhAraka dhama tarIke svataH prasidhdha thayo. vaidikAnI sa'kucita vaNuvAda, 'uccanIca bhAvanA, spRsyAspRzyatA, strI-purUSanA asamAna adhikAra Adi mAnyatAethI virUdhdha jainAnuM AcaraNa hatuM. ane te temanA peAtAnA dArzanika sidhdhAntane anusAra hatuM. paNa durbhAgye jainadhamanI mA potAnI zakti vaidikAnA prabhAve 'kALakrame kSINa thaI gaI che ane atyAre e samAja vaidika samAjathI kAi paNa rIte sudhAraka dRSTie athavA te krAMnikI vicAranI dRSTie kAi paNa jAtanuM pAtharya dharAve che. evuM kahI zakAya tema huM nathI. eTale ke mULe temAM AcAramAM krAMtikArI ane sudhAraka dRSTibiMdu potAnA dAnika siddhAnta. anekAntavAdane kAraNe hatu e tathya chatAM, Aje jaina samAja paNa vaidakonI jema ja vicAra pramANe AcAranathI dharAvatA e paNa tathya che. eTale ke AjanI sthiti pramANe samagra bhArataMtranI samasyA vicArane anukULa AMcAra - dhaDataranA che. vaidika ane jaina banne pAnatAnA dArzanika siddhAntane anusarI jo AcAranu ghaDatara kare te samAja ucca sthitie pahoMce evI sa pUrNa zakayatA che ja AjJA e dharma-tarka ane AcAra jaina AcAranI khAbatamAM je eka vastu upara bhAra apAyelA ApaNe joie chIe te che-ALA dhamo arthAt bhaga *_*_ tA. 16-7-59 vAnanI AjJAnA pAlatamAM dharyuM che. A uparathI eka vastu uparauparathI ema samajAya che ke vedavidhi arthAta AjJA ane jinanI AjJA e banne sarakhI rIte AnA hoI takaya che, paNa vastusthitimAM sahaja bheda che ane abhedamAM ja jaina ane vaidika Aca snA maulaka bheda che. baudhdha AcAranA niyamanA ghaDataramAM koine kASTha prasaganI upasthiti anivArya manAi che, ane upasthita paristhitimAMtha mArga kADhavA AcAranA niyamAnu dha.tara krame krame thatu gayu che te vinAMpaTaka vAMcatAM spaSTa thAya che paNa eno artha ave nathI ke niyameAnA ghaDataramAM AcAnA kAi mauAleka sidhdhAnta kAma karatA naheAte budhdhanA mULa sidhdhAMta che ke kuzaLa kArya karavuM ane akuzaLanu nimAraNa karavu. A sidhdhAntanI kasoTIe pratyeka niyamane kasI zakAya paN kuzalAkuzalane aMtima viveka kANa kare ? e viveka budhdhe pAne potAnA hAthamAM rAkhyA che. saMdhe e javAbadA| nathI lIdhI ke te viveka karIne nakkI kare ke kuzala zuM ane akuzaLa zuM? paNa AthI ema nathI samajavAnu ke mulye je viveka karyAM che te ata che. muddatA to e dAvA hatA ke hu je kahu chuM te prajJAthI kahuM chuM ane zrotA e svIkAratA pahelAM peAtAnI taka ane buddhizakitane avazya upayega kare, ane parIkSA karyAM pachI ema jaNAya ke mudhdhavacana tathya ane hitakara che te ja svIkAre, eTale ema naMhu kahI zakAya ke AcAranA viSayamAM aMtima satya yudhdhanI AjJA che, ema chatAM e AjJA ata nathI nAi. jyAre vaidikavidhi viSe Ama nathI. apUrNa dalasukha mAlaviyA. svataMtra pakSa' koMgresanA virAdhI pakSa tarIke bhAratanA bhISmapitAmaha samA zrI. cakravatI rAjagApAlAcAnI AgevAnI nIce eka tavA rAjakIya pakSa astitvamAM AvI rahyo che e lokazAhInI dRSTie eka AvakArapAtra ghaTanA lAge che. koMgresa sAme atyAre AchuM yA vadhatuM mahattva dharAvanArA virodhI rAjakIya pakSo traNa che: janapada saMdha, prajAsamAjavAdI pakSa, ane sAmyavAdI pakSa. janapada saMdha hiMdu maTThAsabhA tarapha DhaLelA pakSa che ane tenu rAjakIya prabhutva pramANamAM alpa che; prajAsamAjavAdI pakSa tenA AgevAtAnA citravicitra valaNAne lIdhe tema ja pUratI pakSatiSThAnA abhAve kaoNMgresa sAme saMgIna meAraco mAMDI zake evuM prabhutva jamAvI zakayA nathI. sAmyavAdI pakSa ja eka eve virodha pakSa che ke jenA anuyAyIMgaNa atyanta maryAdita che ema chatAM te pUrA vyavasthita ane zistabaddha che ane tethI rAjakAraNanA kSetramAM kAMgresanuM vaCs dhaTatu . jatAM vahelA moDA sAmyavAdI pakSa sattA upara Avaze evA khyAla dezabharamAM keLavAtA cAlyeA che. sAmyavAdI vicAraNA, tenI kArya karavAnI niSThura padhdhati ane sthApita jIvanamUlyAnA inkAra athavA asvIkAra, prajAjanAnA vyakitagata svAtaMtryanI avagaNanA A kAraNeAne lIdhe sAmyavAdanA utkaSa bhArata mATe eka ghaNuM moTu bhayasthAna banI rahela che. A pari sthitimAM sAmyavAdI nahiM evA eka saMgIna koMgresa-virodhI pakSa ubhA thavAnI lokazAhInI dASTae jarUra che. Ave abhiprAya leAkazAhInA cintakA dharAvI rahyo che. Aje kaoNMgresa ApaNA dezamAM sauthI vadhAre prabhutva dharAvatA rAjakIya pakSa che. dezane teNe AjhAdI apAvI che ane svarAjyane sudRDha karavAmAM Aja sudhImAM teNe ghaNA mahattvane kALA ApyA che. vicAranA kSetramAM teNe dezane adbhuta doravaNI ApI che ane pranazIla krAntikArI vicArone teNe apanAvyA che. thoDAMka varSa pahelAM samAjavAdI DhabanI samAjaracanAnu dhyeya svIkArIne samAjavAdIone temaja sAmyavAdIone teNe hataprabhAva karyAM che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI rada karavA sarakAra , tA. 16-7-19. ja prabuddha jIvana sarvodaya vicAra sAthe pitAne tAla meLavatA rahIne kegrese satata prakAranI manodazA dharAvatA, pratyeka kSetramAM madhyama mArganuM avapragatizIla hovAnI potAnI pratiSThA jALavI rAkhI che. ' laMbana karavAnI vRttivALA, garIba sAthe dhanavAnuM hita paNa che. Ama chatAM Aje kogresanA dhvaja nIce eka prakArane jaLavAvuM joIe, kheDuta sAthe jamInadArane paNa saMbhALavA joIe, zaMbhUmeLA ekaThA thayA che. koMgresa sattAlakSI tema ja sattAprAptinuM majUra sAthe mAlIkanuM paNa hita jovuM joIeAvI dvipakSI, eka mAtra sAdhana banavAnA kAraNe samAjavAdane kAI paNa arthamAM dilakSI 9tta dharAvatA leke A pakSamAM joDAze. mokhare rAje- svIkAratA hoya yA na svIkAratA hoya - evI aneka vyakitae ' gopAlAcArya jevI viziSTa koTinI vyakita hAine navA pakSanI che kAMgresamAM joDAI che. koMgresanA rAjyavahIvaTanI aneka siAdhue " vicAraNane game teTaluM unnata, gAMdhIvAdI, rUpa ApavAmAM Ave pahelAM te paNa saravALe temAM je prakAranA AgevAna leke joDAI rahyA hovA chatAM temAM saDo, lAMcarUzvata ane zithilatAM dinapratidina che tene anurUpa navA pakSanI vicArasaraNI AkAra dhAraNa karavAnI che. vadhI rahI che ane pariNAme te pratye prajAjanone avizvAsa che, kAMgresathI asaMtuSTa, sattAprAptinA dhyeyamAM niSphaLatA anubhavI 'temaja aNagame vadhate cAlyo che. Arthika kSetre tenI nIti rahelA, kaI paNa navA vicArasAhasathI DaranArA, sthApita hiteA ke . uddAma rahI che, paNa te nIti sAthe ke(grasI lekhAtA aneka lokoe viSe pakSapAta dharAvanArA, dhIme cAla'nA maMtranI upAsanA karavAtAla gumAvyA che. uparathI udAramatavAdI kahevAya, aMdarathI hADohADa vALA ane sAmyavAdanI satata bhaDake sevatA lekenuM jUtha A ''8 kAmavAdI hoya; uparathI samAjavAdI kahevAya, aMdarathI muDIvAdI pakSanA nAme ubhuM thavAnuM che. A pakSa AjanA satata pari che hAya; uparathI sarvodayavAdI kahevAya, aMdarathI AtmodayavAdI hoya; vatanazIla kALamAM sattA upara Ave e saMbhava bahu ja ocho . uparathI ahiMsAvAdI kahevAya aMdarathI hisAvI. heya. AvI che, paNa A na pakSa koMgresa upara brekanI_aMkuzanI-garaja didhA vRtti dharAvatI aneka vyakitao kAMgresanI aMdara cAlu rahIne jarUra sAraze, kegresane vadhAre sajAga banAvaze ane kesanI kegresane nabaLI, hataprANu ane zistaviheNI banAvI rahela che. vicArasaraNuM nahi svIkAratA kAMgresIo mATe potapotAnA vicAro, mA vRttio ane valaNane anusAra dezanI sevA yA kusevA karavA mATe che ' vicAranA tema ja yojanAnA kSetramAM kegresa haraNaphALe AgaLa vadhI rahI che ane AcAranA kSetramAM koMgresIone eka navuM dvAra khulluM karaze. ApaNe AzA rAkhIe ke A na pakSa kevaLa pratyAdhAtI lekene ekaThA thavAnuM saMgamasthAna na bane, . dhaNo bhAga pAMca DagalA paNa AgaLa vadhatuM nathI. kerosa, paNa dhImI paNa sAcI pragatinA mArge laI javA IcchatA deza- 1 jyAre AgaLane AgaLa javAnI, vAta karI rahI che tyAre eka hitiSIonA sAmudAyika saMgaThThanamAM pariName. Ama banaze to ja e vicAra dezamAM mUrtarUpa dhAraNa karI rahela che je ema kahe A pakSanA udayathI dezane lAbha thaze, ema nahi. bane te A ' che ke "A badhI doDAdeDa zAne ane kAnA hita mATe? jarA pakSane udaya rASTrapragatine kevaLa avarodhaka banavAne. paramAnaMda . dhImA cAle, pUro vicAra kare, A deDADamAM kaMi paNa evuM - badrIkedAra citrapaTanuM romAMcaka darzana : A na karI bese ke je dezane lAbhakartA nIvaDavAne badale khataranAka "nIvaDe." Ama jyAre koMgresa sAmudAyika kalyANa upara vadhAre bhAra himAlayamAM aneka pravAsa kheDanAra ane e nimitte saMdhanA" mUke che, tyAre bIjo varga sabhyane suparicita banelA zrI. navanItalAla parIkha gayA varSe vyakitasvAtaMtrya upara vadhAre bhAra mUke che. ekanI buddhi "pablIka sekaTaranuM kSetra bane teTaluM vadhA- : ka . kedAranAtha-badrInAthanI yAtrAe gayelA ane e pradezanuM temaNe ravA tarapha kAma kare che; bIjAnI buddhi prAiveTa sekaTara'nI ane eka raMgIna citrapaTa taiyAra kareluM. A citrapaTa tA. 4-7-59nA ' ] teTalI rakSA karavAmAM dezanuM kalyANa raheluM che ema mAne che, roja sAMjanA samaye inkamaTekasa ophisanI pAchaLa AvelA che ekanuM valaNa vyApAra udyoganA kSetramAM lokakalyANa lakSamAM rAkhIne "maneharamAM saMdhanA sabhyone dekhADavAmAM AvyuM hatuM ane A bane teTalAM niyaMtraNe mUkavA tarapha che, jyAre bIjo vicArapakSa citrapaTa dvArA prekSakone rUSikezathI mAMDIne devaprayAga, rUdraprayAga, vyApAra udyoganA kSetrane mukatapaNe vikasavA devAmAM mAne che. Ama guptakAzI, trijugI nArAyaNa, kedAranAtha, ukhImaTha, tuMganAtha, ekanA virodha mAM bIjI vicArasaraNI AgaLa AvI rahI che. tene gopezvara, jethI maTha, pAMDukezvara, badrInAtha vagere nAnAM moTAM tIrtha vAcA ApanAra eka navo rAjakIya pakSa astitvamAM AvavAnI dhAmenI romAMcaka yAtrA karAvavAmAM AvI hatI. ane sAthe sAthe jarUra ubhI thai ja hatI.' A arasAmAM nAgapura khAte keTalAka mahInA pahelAM bharA- 'himAlayanAM bhavya himazikharenuM darzana karavA suga prekSakane : yulA kAMgresa adhivezane savIsa ke opareTIjha ane koopareTIva ' prApta thaye hato. AvuM sundara citrapaTa dekhADavA mATe zrI kAmIga (sahakArI (khetI)ne lagato ane tenA anusaMdhAnamAM , navanItabhAIne saMdha taraphathI antaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnavAmAM bhAratamAM jamInanI mAlikInuM mathALuM bAMdhavAno ane e rIte Ave che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. bhAlekImAMthI chuTI thatI jamInane jamInavihoNA kheDutomAM vahecI ' ' . ' eka bhalabharela vidhAna* * ': devAne TharAva pasAra karyo. A TharAvano virodha eka navA pakSane janma tA. 1-7-59 nA prabudhdha jIvananA pahelA pAne upara ApavAnuM nimitta banI rahyo che. prastuta karavamAM dezanA keTalAka pragaTa thayelAM sAdhucarita gesvAmI gaNezadAjI. e mathALAMnA rAjakAraNI AgevAnone sAmyavAda tarapha koMgresa DhaLI rahyAnI gaMdha AvI che ane te sAme zrI. rAjagopAlAcArya zrI raMgA, zrI. lekhamAM pahelA kalamamAM zarUAtamAM ApelI taMtrIne dhamAM zrI. -- . ka. mA. munazI, zrI. mInu masANI vagere taraphathI saMkhta virodha gaNezadattajI "gosvAmI hovA chatAM bALabrahmacArI hatAema vidhAna , zarU karavAmAM AvyA che. A virodhI AndolanamAMthI kegresa karavAmAM AvyuM che te bhUlabhareluM che. pAchaLathI mAluma paDe che ke sAme eka navuM rAjakIya pakSa ume thaI rahyo che. A pakSane ke teo eka kALe gRhasthAzramI hatI jenA pariNAme temane eka che - "svataMtra pakSa" nAma ApavAmAM AvyuM che. . . saMtAna prApta thayuM hatuM. * * * '' paramAnaMda mAM ' A navA pakSanuM Aje dezabharamAM ThIka ThIka endolana cAlI . rahyuM che ane tenA dhyeya ane kAryakrama ne AkAra apAI " viSaya sUci . . . . . . . priya rahyo che. A pakSanA svarUpa je rIte dha : che te jotAM mArI AzAo ane abhilASAo naherU '' -pa1 : greTa briTanamAM kanjharveTIva pakSanA nAme je pakSa oLakhAya che keralamAM rAjakAraNI kaTokaTI - , paramAnaMda '' '' para '. tene maLatuM thavAnuM hoya ema lAge che. . jaina AcAranA mULa sidhdhAnta ' ' dalasukha mAlavaNiyA 54 - temAM sthApita hitonI rakSA cintavavAvALA, muDIvAdanuM pratyakSa- svataMtra pakSI paramAnaMda : 56 * apratyakSa anudana karavAvALA, sAvita na --iA phUmacaLanI parikammA : pariziSTa navanIta parIkha 58 , Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ba buddha jIva nuM tA: 16-7-58 parikakramA. pariziSTa kAma , ; , binasarane sUryodaya - (gatAMkamAM pUrI thayelI maMcaLanI parikammAne lagatA 14mA haphatAmAM (tA. 1-6-5nA prabuddha jIvanamAM), binasarano ullekha karatAM .jaNAvavAmAM AvyuM che ke jarUrI vAhananI sagavaDanA abhAve amArA niyata pravAsakramamAM dhArI rAkheluM eka mahatvanuM sthaLa, binasara ' amAre choDI devuM paDyuM. Ama ame binasarathI bhale vaMcita rahyA; paNa, prabuddha jIvananA vAcake e sthaLanA; paricayathI vaMcita rahevA na jaIe ema vicArIne mArA mitra zrI 'navanItalAla parIkha, jemaNe himAlayanA te temaja anya pradezomAM ' khUba paribhramaNa karyuM che : temane meM prabuddha jIvananA vAcako mATe binasaranuM vaNane lakhI ApavA vinaMti karI ke, te mujaba temaNe ATheka mahInA pahelAM, taiiyAra , ' karI Apelu" varNana nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A varNana kumAranA. 1rSa8 nA DIsembara mAsanA aMkamAM pragaTa thaI cUkayuM che tethI temAMthI udbhUta karavA devA mATe kumAranA taMtrIneAbhAra mAnavAmAM Ave che. AmAM, chapAyelAM citrane bleka paNa kumAra taraphathI maLe che. je mATe huM temane rUNI, chuM. paramAnaMda). * kausAnImAM pUjya svAmI AnaMda sAthe eka saptAha rahIne be kalAkamAM te ame cha mAIla kApI nAkhIne dInA pANI huM almoDA Ave. bapore bhejanA samaye te basa amane ThekA gAme AvI pahoMcyA. ATalI jhaDapathI. to huM bhAgye ja koI vAra sudhI pahoMcADI gaI mArI sAthe kevaLa mArA rasayA-sAthI bhAI paNa cAlyo hoiza. dInA pANImAM to be traNa ghara tathA eka pannAlola hatA. ame je mitrane tyAM bhejana levA gayA tyAM je DAkaghara (posTa ophisa) ja hatAM. bAjumAM ja eka cAnI dukAna mArA pUrvaparicita gI bhAkara maLI gayA. mULa amadAvAdanAM hatI temAM ame pravezyA. be kalAkanA avirata pAikramaNa. pachI - brahmakSatriya kuTuMbamAM bhAskarajI chellAM vIseka varSathI himAlayamAM ja theDA vizrAmanI paNa jarUra hatI ja. dInA pANI paNa dhAra upara vase che. bAra ke tera varSa sudhI teo lagAtAra varasovarasa kailAsa vaseluM gAmaDuM che. dhAranI baMne bAju cIDanAM jaMgala hatAM ane jatAM hatAM ne have binasara javAnA bhAge khAlI' nAmanA sthaLe uttara dizAmAM himazikharanI lAMbI hAramALA sUryAstanAM chellAM vasavATa kare che. teo e ja divase bapora pachI pitAne sthaLe kiraNomAM jhagamagatI hatI. kanAnImAM ja: pU. svAmI AnaMde mane khAlI'- javAnA hatA, eTale mane potAnI sAthe khAlI. AvavAne e badhAM zikharone paricaya karAvyo hato. tethI e sau nikaTanAM ghaNe Agraha karyo tathA bIje divase vahelI savAre binasara laI Aptajano hoya tema emanI sAthe mane mana ja saMbhASaNa karato jaI tyAMthI sUryodayanA vividharaMgI prakozamAM, madhyahimAlayanI Ubhe. tyAM te bhAskarajIe hAka mArI ke sAMja paDI gaI hatI ne saLaMga, parvatamALAnuM anupama, dasya batAvavAnuM AkarSaNa paNa amAre haju cAra-pAMca mAIla kApavAnA bAkI hatA , batAvyuM. binasarathI dekhAtuM A himAcchAdina girimALAnuM loka- pitApitAnI lAThI pakaDIne ame jhapATAbhera "khAlI'nI dizAmAM. vizrata- dazya jovAnI mahecchA te mane ghaNAM varSothI hatI.ja, cAlyA. pagadaMDI izAna dizAmAM jatI hatI. zarada Rtu pUrI thaine ke ke temAM. A to bhAvatuM hatuM, ane vaide kahyuM. hemaMta besI cUkI hatI, tethI dahADo ghaNo TuMke. ho ane TADha A. bapora pachI sADA cAre ame abheDAthI nIkaLyA. khAlI paNa vadhatI jatI hatI. jotajotAmAM tamasanuM sAmrAjya vyApI keTaluM dUra che. tenI mane khabara nahotI tethI nIkaLavAmAM ame 1 gayuM. huM majAkamAM bole, "tamo mA jyotimaya' ane tarata moDA, thayA chIe e mane na samajAyuM. uttara dizAe jatI pAchaLathI mahArAja pannAlAle Torca saLagAvI amArI pagadaMDI pagavATa pakaDIne. ame jhapATAbaMdha cAlavA lAgyA. bhAskarajInI upara prakAza nAkhe: bhAskarajI pAse paNa eka nAnI Torca hatI cAla ATalI, vegIlI che te te mane tyAre ja jANavA maLyuM. jenA ajavALe ame jhaDapathI paNa cakakasa page AgaLa dhapyA. temanI vAMdhArA paNa eTalI ja vipula ane vegIlI che tethI AsapAsanI jhADImAM paNa asaMkhya AgiyA. amArA pratye sahAnumArganuM aMtara tema ja samaya bane kema kapAI gayAM tenI amane bhUti darzAvavA TamaTamI rahyA hatA. kavacit keIka pakSIne TahukAra - khabara na rahI. almoDAthI be mAIle "nArAyaNavADIvAlA' A araNyanI agAdha zAntine teDavAne badale tenI gahanatA sucavate nAmanuM gAma AvyuM. abheDAnuM, te eka parUM ja che ane tyAM hatA. ame trIseka akSAMza jeTalA uttaramAM hatA tethI amArI saMkhyAbaMdha dukAne, tathA dhara AvelAM che. pahADI leke TuMkamAM sAme ja pravene tAraka 5Ta caLakato hato, ane saptarSinuM tene nena tADI devAla." kahe che. zrI bhAskarajIe samajAvyuM ke tArakavRMda tenI parikramA karI rahyuM hatuM. ame kailAsayAtrAnA temaja mUMLa trIvedI " uparathI. A "tevADI." athavA "tavArI' zabda tibeTanA amArA anubhavonI paraspara Apale na karatA. heta te UttarI Avyo che. A. gADha aMdhakAramAM mArga kApavo ghaNo kaThaNa thaI paData. A cheDe dura gayA pachI amArI pagadaMDI izAna dizAe vaLI chevaTe rAtanA nava vAgyAnA sumAre ame khAlI mukAme AvI ane kAsAradevIne pahADa amArI DAbI bAjue rahI ga. pahoMcyA. bhArakarajInA pitAzrI tathA bIjA mANaso te badhuM baMdha | ' kAsAradevInI dhAra ' tathA tene paDakhe AvelI kAlImaTanI TekarI karIne nidrAdhIna, paNa thaI gayAM hatAM, eTale amAre khUba bUma uparanAM puSTa devadAra vRkSe samIranI laheramAM DolatAM hatAM, jyAre pADIne tathA bAraNuM dhamadhamAvIne temane jagADavA paDayAM. AsapAsa cIDanAM. jaMgala tathA bAMja ane bUsanI jhADI AvelI bhAskarajIe mArgamAM ja mane khAlI': viSe ghaNI mAhitI hatI bAMja vRkSa eka (oak) ne eka prakAra che ane pahADomAM ' ApI hatI. mULe A milakata (e) eka meTA, aMgreja 6. badhe baLataNa mATe tathA kolasA banAvavAmAM atyaMta upayogI amaladAra zrI vilsananI hatI. AjethI sAta ATha dAyakA agAu | gaNAya che. ghUMsavRkSane aMgrejImAM raheDaDenDrana (Rhododend- dhaNuM nivRtta thaelA aMgreja amaladAra kumAuMnA pahADomAM ron) kahe che ane samasta himAlayamAM te. TheraThera jovA maLe che. temaja simalA--masarI bAjue jaI vaselA hatA ne tyAM cAnA vasaMtaRtumAM tenA upara lAla siMdUriyA temaja gherA pILA raMganA bagIcAo tathA phaLaphaLAdinI vADIo temaNe UbhI karI hatI. jamIna kle bese che, tyAre AkhAye vananI zobhA alaMkArothI sajelI te tene sarakAre pANIne mUle ApI hatI ane pahADI vasati lalanAnI jema khIlI UThe che. kokavAra tenI zAkhAo para AchAM te badhI, temanI ja gulAma mAMDa eka TaMka khAvA, maLe eTalI jAMbalI okiDanA phUle paNa DokiyAM karatAM hatAM, ' majUrI ApIne temanI pAse veThe kAma karAve. khAlI' paNa binasaranI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAkAraka? jANakArone kAra AT NEY: 06/0thI maka ja dhAra upara vasyuM hovAthI tyAMthI paNa himazikharonuM bhavya jhAMkhI rUparekhA chAyAcitra jevI najare paDatI hatI. zikharanI - najare paDatI hatI. A dazya jovA maLe che. binasarathI hajAreka phITa nIcuM hovAthI ' Toca para badhe himaNe jAmI gayAM hatAM, jANe ke bhUmi para ziyALAmAM tyAM TADha paNa ochI paDe che. ahIM aMgreja amaladAre malamalanI pAtaLI cAdara pAtharI na hoya? bAMdhele baMgalo vizALa ane badhI sagavaDavALe hate. Azare trIseka " uttara dizAethI pavananA susavATo AvyA ane ame varSa upara vRdhdhavALAM sva. jamanAlAla bajAje gAMdhI sevAsaMdha hemantane camakAro anubhavyuM. ame nakhazikha UMnI vastromAM sajaja hatA, chatAM paNa ravi devatAnI gerahAjarImAM khAssI TADha nathI gAMdhI sevAsaMghe te zrI raNajita paMDitane vecI hatI. zrI anubhavatA hatA ane amArA kapa dUra karavA dastAnA (hAthamojA) sara paMDitanA dehAnta pachI zrImatI vijayAlakSmI paMDita pAsethI zrI paherelA hAtha masaLatA hatA. bhAskarajIe eka yukita ajamAvI. bhAskarajIe te kharIdI hatI. zrI javAharalAlajI tema ja bIjA A AsapAsanAM bAMja vRkSanI sUkI DAMkhaLIo vINI lAvyA ane ghaNA dezanetAo ane dezasevake ahIM rahI gayA che. ' a ' sUkAM pAMdaDAM sAthe bheLavIne becAra miniTamAM ja tApaNI karI. " , * rAtre mahArAje khIcaDI pakAvI. tenuM vALu karIne ame sADA have huM sajIvana thaele lAgyuM ane meM prAcInI dizAmAM mITa'. dase sUtA. ThaMDI paNa khAssI hatI. bIje divase vahelI savAre mAMDI. uSaHkALa vItI cUka hatA ane arUNanI savArI AvI. te ame binasara pahoMcI jaIne tyAMnA "jhaMDA zikhara parathI pahoMcI hatI. tenA sAta azvo, sAta, raMge rUpe gaganamAM " sUryodayanuM bhavya dazya jovAnuM goThavyuM hatuM sAMjanA cAra kalA- pitAnuM sAmrAjya vistArI rahyA hatA. ' ',' ',' e kamAM utAvaLe dasa mAIla kApIne AvyA pachI huM thAkIne laMsa-, , ' cha upara paMcAvana miniTe amArI sanmukha hAthaveMtamAM " ghasATa UMghatuM hatuM, tyAM te paDhanA (ke rAtanA 2) sADA traNa UbhelA naMdAdevInA rikharanI Toca upara sUryanuM prathama kiraNa vAge bhAsakarIe mane jagADyo. binasara pahoMcI jaIne sUryodaya paDyuM. devI naMdAnA mastaka upara zobhatA kirITamAM jaDelA che jovo hoya te atyAre ja khAlIthI nIkaLavuM joIe. manuSyanI kAIka kehinUranI jema te camakavA lAgyuM. zikharane AdityadevanuM che mahecchAo ne mahattvAkAMkSAoe haMmezAM tenI zArIrika maryAdAo zara vAgyuM hoya tema tenI Teca parathI rakatadhArA nIce vahevA upara sarasAI meLavI che. manane aDaga nirdhAra zarIra pAse zuM lAgI ane jotajotAmAM AkhuM ce zikhara tAmravaNuM banI gayuM. zuM nathI karAvI zako ? thoDI ja vAramAM bhAkarejI ane huM gaDhavAla temaja kumAuM vistAramAM A naMdAdevInuM zikhara, sauthI hAthamAM eka eka Toca laIne nIkaLI paDyA. kRSNapakSanI rAtrI UMcu (25,645 zraTa) che. ane jANe ke te puravAra karavA ja hatI tethI aMdhArUM dhaNuM hatuM, paraMtu nabhomaMDaLamAM aneka tArAe sUryanuM paheluM kiraNa tenI Toca para paDyuM. thoDI ja paLomAM TamaTamatA hatA. mRgazIrSanuM nakSatra AthamavAnI taiyArI karatuM hatuM. mukhya zikharanI paDakhenuM aMga (Nanda-Devi East) paNa himAlayamAM brAhmamudatanA samaye brahma rIyA adbhUta vedAntanA ja camakavA lAgyuM. pachI te hoLInA divasema-mitre ekaThA maLI vicAre.sUre; tethI ame aMtarmukha banIne mUge moDhe AgaLa cAlyA. ekabIjAne lAla pILA raMge raMgI nAkhavAnI hoDa rameM tema pUrva : cIDa-bAMjanAM jaMgalamAMthI mArga kApatA be kalAke ame bina- pazcimanAM badhAM zikhare tAmravaNa banI gayAM. paraMtu huM to rahyo. sara pahoMcyA. have bhaLabhAMkhaLuM thayuM hatuM tethI ame meca bujhAvI vANiyA! kAMI. tAMbAthI saMtoSa thAya? suvarNanI prApti thAya te nAkhI. binasara nAnuM gAma che ane tyAM kAyamI vasati ' jhAjhI ja tRpti maLe ! mArI icchA samajI gayAM hoya tema naMdAdevIe ! nathI:- paNe ahIMnI AbehuvA tathA ahIMthI dekhAtA apUrva pitAnAM vastra-paridhAna badalyAM ne sonerI aMcala e.'' , dayane lakSamAM rAkhIne almoDAnA traNa cAra :' AgevAna vepArI AsapAsanA pahADoe paNa tenuM anukaraNa ki. "': * zAha kuTuMbavALAoe ahIM keTalAka baMgalAo bAMdhyA che. raMgonI A ramata jovAmAM aradhA kalAka kema vItI gayA, ahIMnI AbehavAmAM phaLaphaLAdi paNa sArAM UgI zake che, tethI tenuM amane bhAna paNa na rahyuM. lagabhaga sADAsAte amArA jhaMDAtemaNe ahIM sapharajana, pIca, Alu-bukhA, khumANI vagere zikhara upara paNuM sUryane prakAza paDe ane ame navacetana phaLanI vADIo UbhI karI che. ' anubhavyuM. sAmenA pahADo paNa lAla sAmyavAda cheDIne rASTravAdI ame binasara pahoMcyA tyAre gAmaleke haju sUtA hatA, banyAM haiya tema sapheda khAdInAM vastramAM zobhatA hatA. ame tethI ame sIdhA jhaMDA-zikhara tarapha caDavA mAMDayuM. (agAu je mauna toDIne have A badhAMnI oLakha karavA mAMDI. sudUra pazcima re divase AkAza svaccha hoya ane sAmenAM himazikhare spaSTa joI kSitija upara nAnakaDo DuMgara jevo lAgato pahADa te baMdara-cha, zakAtAM hoya te divase A zikhara para eka De pharakAvavAmAM hanumAnajIe pitAnI pUMchaDI paMra bAMdhelAM cIMtharAM saLagAvIne * Avate, jethI AsapAsunA lokone tenI jANa thatI. AvI. laMkAdahana kareluM te prasaMganA smRticihna rUpe zuM A nAma vyavasthA nainItAlane pahADanI Toca para paNa rAkhavAmAM AvatI 'apAyuM haze?baMdarapUchanI pUrve gaMgottarI vistAranAM zikhare '' hatI. Ane lIdhe ja binasaranA A zikharane phAzikhara kahe camakatAM hatAM, jemanI taLeTIe AvelA hima-pravAhone cheDe; ' ' che.) paDhanI TADhamAM A vyAyAma amane mIThA lAgyo. eka . gomukha pAse mAtA bhAgIrathInuM udgana sthAna AveluM che. jaga ) kalAke ame zikharanI Toca para, pahoMcyA tyAre sADA cha upara pAMca nAtha paMDitanI 'gaMgAlaharI' yAda karatAM ame pUrvamAM najara pheravI : miniTa thaI hatI. ' ' . ' a ' . te kedAranAthanuM gaganacuMbI zikhara oLakhI zakAyuM, ane tarata : * binasaranuM A jhaMDazikhara apUrva sthaLa che. ahIM uttara, kedAranAtha pAse padmAsana vALAne dhyAnastha beThelAM bhagavAna zaMkarA, te dizAmAM vAyavyakaeNNathI zarU karIne cheka izAna koNa sudhI patharA- cAyanuM smaraNa thayuM. kedAranAthanI paDakhe ja badarInAthanAM zikhara yelI' madhya himAlayanI anaMta parvatamALAnuM anupama dazya jovA AvelAM che. A cAra zikharena, samUha ke himAcchAdita durganA maLe che, pUrva-pazcima ekabIjAnA khabhA milAvIne aDoaDa je zebhe che ane te "caukhaMbhA' (cA--stambha)nA nAme oLa-" ! UbhelAM aneka himAcchAdita zikharonI A hAramALA, base.thI khAya che. A dIvAlanI bagalamAM ja UbhuM hoya tema nIlakaMThanuM aDhI mAIla lAMbI patharAyelI joI zakAya che. sUryodaya thavAne ' tINa zRMga unnata mastake pitAnI ajeyaMtA sUcavatuM hatuM. A , e haju vAra hatI, chatAM paroDhanA ujAsamAM pAsenA pahADo spaSTa je dizAmAM pAchaLa jhAMkhA dekhAtA pahADe te mAtA-zikhara, joI zakAtA hatA, jyAre dUranAM pUrva pazcima bAjunAM zikharanI 'mukuTa-parvata, kAmeTa tathA hAthI-parvata haze ema anumAna karyuM. ka!0AMkarino zAhamabhAhavAmAM kalIka Alu-bukhArI - jamADenA S Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 60 tyAMthI pUrvamAM vaLatAM naMdA-ghUMTInu TAcu potAnA nAmane sAka karatA AkAra dhAraNa karatu` hatu`. na'dATIthI pUmAM te trizaLanI bhavya dIvAla abhedya killebaMdhInI jema aDIkhama UbhI hatI. tenAM traNa mukhya zikhA bhagavAna zaMkaranA ayudhanI yAda ApatAM hatAM. samagra himAlaya ja zivanuM mUrtimaMta svarUpa'lAge che. tarata mane zivane mahimA gAtA puSpadantanA prasiddha bleka yAda AvyA : "asitagirisamaM syAtkajjalaM sindhupAtre; surataruvarazAkhA lekhinIpatramuvIM; prabuddha jIvana likhati yadi gRhitvA zAradA sarvakAlaM tadapi tava guNAnAmIza pAraM na yAti " trizULathI pUrve ane amArI sAva sAmeja naMdAdevIne uttuMga pahADa UbhA hatA. A parvatane e zikhara che, mukhya zRMga kAi maMdiranA zikhara jevuM unnata ane pramANadhdha che ane tenA pUrva khabhAthI zarU thatI dhAra na'dAdevInA sUcyAkAra pU`zikharamAM pariName che. kAzmIrane bAda karatAM, bhAratanA taLa-pradezamAM AvelAM badhAM zikharAmAM naMdAdevInu mukhya zikhara sauthI UMcuM che, kAraNa ke himAlayanA sauthI UMcA pahADo to badhA nepAla tathA sijhikamamAM AvelA che. naMdAdevIthI pUrvamAM patharAelA pahADa nadAkoTanA che, tenuM dhavala zikhara jANe koi taMbU UbhA karyAM hAya tevu * dekhAtuM hatuM. A zikharanI dhAra krasInA pAnA jevI lAMbI tathA tIkSNa che, tethI pahADanA lekA tene 'parazurAma'. athavA kharakaTiyA' nA nAme paNa oLakhe che. A pahADanI taLeTI pAse ja piDhArInA jANItA hima-pravAha (gleziyara) AvelA che. naMdAkATanI ce pUve che gaganabhedI zikhAtu eka vRMda khabhA milAvIne Ubhu` hatu`. purANapriya bhAratanA lekA tene pAMca pAMDavA tathA chaThThI draupadInA cUlA tarIke oLakhe che. ane A paryaMtavR Mda paMca-culhInA nAme oLakhAya che. AmAMnuM sauthI UMcuM zikhara te 'yudhiSThira'. vahelI savAre pavananA susavATAmAM A zikharo parathI baraphanA kaNA havAmAM UDI rahyA hatA; jANe ke pAMDavAnA cUlAmAMthI dhumADA nIkaLate na hoya ! A pahADAne paDakhe thaine ja mukhya yAtrAmArga tIpughATa oLagIne tibheTamAM kailAsa-mAnasarovara javAya che. tethI ye dUrapUva mAM dekhAtAM zikharA te pazcima nepALamAM AvelA apI tathA na.pAnA pahADA. Ama, pazcime badarapUchathI zarU karIne pUrvamAM pIna pA sudhI vistarelAM asaMkhya himAcchAdita zikharonI anaMta hAramALA joine kAne kiratAranI virATatA ane manuSyanI alpatAnuM bhAna na thAya ? ame te himAlaya sAthe tarUpa tathA tallIna banIne harSAMllAsamAM AvI gayA hatA ane animeSa nayane amArI AMkhAne ujANI karAvI rahyA hatA. kAlidAsanA kumArasaMbhavamAMthI : astyuttarasyAm dizi devatAtmA himAlayo nAma nagAdhirAjaH / vagere zlokA ame moTethI lalakAravA mAMDayA, kAlidAse hima (barapha)te himAlayanuM eka lAMchana athavA doSa krama gaNyo che te mane samajAyuM nathI. hima vinAnA himAlaya ja kema saMbhavI zake? tene tA himAlayanu bhUSaNa ja gaNavu joie. sapheda cAdara oDhelAM A himAcchAdita zikharonI hAramALA ApaNA naukAdaLanA sapheda gaNaveza paherIne, khabhA milAvIne UbhelA nAvikAnI zistabaMdha tA. 16-7-19 harALanA jevI zAbhatI hatI; athavA to kAI jaina derAsaranI bhamatImAM zvetAmbara paherIne beThelA covIsa tIrthaM karAnI hAra jema te dhyAnastha beThelAM lAgatAM hatAM. ' mAre sAMja paDaye almoDA paheAMcI javu hatu. tethI dhaNI anicchAe paNa binasaranA A jhaMDAzikhara parathI nIce UtaravuM paDayuM. paraMtu nAjanA sUryAMya te cirasmaraNIya ja raheze. navanIta parIkha madhya himAlayanI girimALAnAM vikhyAta zikhaza 734>= ?!l3 ohPS23?lan? ]]o o * 23,36022,3421,810 25,64524,314 . . . e_3 hathe Plelf {e iPl} 27ee>= all]ha . . . fee lel3, head huM at Phe ]]>b>F b?] ]]>he] hot lele ltlee Rai le]e fhe all- (>*] Fle) fue a le vh, eg leke a tip the leve a lllfA? lake-.Def parathI upara lITI kudarata uparathI, dareka zikhara paryaMta che. nAme thAya jhaMDA-zikhara mAIlanu *@__les tyle_6 ]]>>l] Plike ends bei Lell ll ? aMtara 90 vistAranuM lakhyuM che. temAMthI lIdheluM A Alekhana mi. gaeNnsara, binasaranI upara AvelA 7870 phUTa UMcA sapramANa utArelu` che. kedAranAthathI naMdAkoTa sudhInAM temAM darzAvelAM zikharA vaccenA mukharjI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMdakuvarajI kApaDiyA, 45--47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNlRsthAna * caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, mubai 2. Te. na, 29303 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maga prabuddha jaina nuM navasaskaraNa varSa 21: a'ka 7 prabuddha jIvana muI, egaDha 1, 1959, zanIvAra AphrikA mATe zIliMga 8 rajIsTarDa na B 4ra66 vArSika lavAjama rU. 4 sA cAla taMtrI : paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA gAma reka mArI (tA. 16-5-59 nA rAja oNla inDI reDI. amadAvAdathI raju thayelA vArtAlApa ola inDI reDhIonI anumatipUrva ke nIce pragaTa karavAmAM Ave che.) kAi mAtAne pUche ke tArU zreSTa bALaka kayuM che, te e javAba ApatAM kevI mUjhavaNa anubhave ene mana tA enAM badhAM ja bALakA sarakhAM hoya che, kaka aze kavi ane kAvyane sabaMdha paNa Ave ja che. kavine enuM pratyeka kAvya judI judI rIte Aka tu hAya che. tethI ene mATe peAtAnA zreSTa kAvyane sAdhavuM muzkela heAya che. kavi paNa mAtAnI jema dareka kRtimAM potAnA AtmAnI abhivyakti anubhave che. kAi kRti enA minA savedanane zabdadeha ApatI hAya che, tA kAI enA ciMtanane pragaTa karatI hAya che. hRdaya ane buddhine taddana judA pADavA te zakya nathI, chatAM eTaluM kahI zakAya ke kavinAM amuka kAvyA umi pradhAna hAya che, jyAre amuka kAkhyA vicArapradhAna hAya che. mArI prakRti vizeSataH 'vicArapradhAna hovAthI mAre mATe kAvya e. mArA ciMtana-mananane vyakta karavAnu sAMdhana vadhu sahaja rIte bane che, ane mane enA sa tAja paNa tyAre ja thAya che ke 'jyAre mArU' kAvya - mArA ciMtanamAM ghUMTAtA aneka vicArane vadhu sacATa rIte abhivyakata kare te vadhu jo ke mArA mATe ekadama sa MtASakAraka abhivyakita pAmavI e bahu muzkela che. ane kharU pUche te huM te mane hajI eka sAdhaka-kavi mAnuM chuM. mArU koi paNa kAvya mane sapUrNa paNe mugdha karI zakayu nathI ke nathI mane mArI kAvyazaktithI pUratA saMtApa. hajI mArI sAdhanA dhaNI adhUrI che. mArAM kAvyAmAMthI eka mane bhAgye ja huM meMzA suMdara lAge che. teA pachI zreSTatAnuM tA pUchavuM ja zuM ? AMkha sAme aneka ArasIe gADhavI che. kAimAM mArU'pratibimba nAnuM dekhAya che, to koImAM mAMTu ; koimAM jhAMkhu tA kAimAM jhabakatuM. eka paNu ArasI mane saMpUrNa paNe barAbara jhIlI zakatI nathI. chatAM. jyAre mArUM zreSTa pratibimba zAdhavAnI praMcchA thAya tyAre, eTalA maryAdita kSetramAM mArA kAvyanI zreSThatAne samajavI rahI. mArU zreSTa kAvya eTale atyAra sudhImAM meM lakhelAM kAvyamAM mane vadhu-saMpUrNa nahIM paNa vadhusa teSa i zake evuM kAvya. jIvanamAM aneka sukhe ne duHkhA Ave jAya che. ApaNe aneka vastuo prApta karIe chIe, ane aneka vastuo prApta nathI pazu karatAM. mAnavasvabhAvanI bhUkha vadhu prApti te vadhu AnaMda pAmavAnI hoya che. ethI e du:khane AvakArI zakatA nathI, tema ja je maLe che. tenAthI sa MtuSTa paNa thatA nathI. parimeM sukha paNa kayAreka duHkhamaya ja lAgatAM hAya. che. ane kAraNa vagara enu jIvana vyathita rahyAM kare che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 zreSTha kRti mArA jIvanamAM paNa jyAre huM duHkha te atRptithI khUba akaLAI uThI tyAre khUba maMthana bAda manane apAra zAMti Apatu eka gAna enA viziSTa rAga sAthe mane skuyu maLe teTaluM" mANu'"-jANe ke dhodhamAra varSo bAda dradhanunuM kaika darzana thayuM. maLe teTalu' mANa ! re mana, maLe teTaluM mANa ! AtamanA oLakhanArAne du:khamAM sukhanI lhANa, ra - re mana samadaranI jala-laherI jevI akhUTa tRSNAmALa, tadI-taLAve adha karo, paNa jaladhi na bAMdhe pALa AMtaratASa nahIM tA mithyA bahira saghaLu jANa ! 2 mana cinagArI asa. nyAta yAca ze ? pAma vRkSa khImAMya, tRpta nimIlita pAMpaNa nIce sahu jaga maLyuM. lahAyahuM" cheDayAM, tyAM maLe bhale ne pArasamaNi ke ANa ! resana lai laI ne haiM te khAme bharI ratananI khANa 2 mana kAvyanA atha Ama te spaSTa che. jeNe potAnA AtmAMnI prakRti - prasannatA - oLakhI che. e te duHkhamAM paNa sukhanI vhANa mANe che. mATe huM mana, tane je kaMI maLe che tethI sa MtASa mANu! ne aMtaranI tRApta nahIM hAya tA mhAranI game teTalI bhautika prApti paNa mithyA ja nivaDaze, kAraNa ke tRSNA icchA-tA samudranAM meAjAnI jema akhUTapaNe jAgyAM ja che. nadI ke taLAvanuM pANI tA baMdha adhye paNa rokAya, paraMtu samudra jevu ana ta te virATe vAsanAbaLa zenAMthI rAkAro tarasa teASathI ja. AgaLa jatAM hu pAchu manane samajAvu chuM tane cinagArI maLe tA jyAti tA tuM jAte pragaTAvI zakaze. jyAti yAcavAnI zuM jarUra che? eka khIjamAM vRkSa utpanna karavAnI badhI tAkAta che te zu' eka bIja pUratuM nathI ? mukhya savAla ja tRptinA che. tRptithI zAMtapaNe DhaLelI pAMpaNA. bhale AMkhane baMdha kare teAye e AMkhAne badhuM jagata jovA maLyAMnA anubhava thAya che, eka vAra 'hu'- ahamanI mohamAyA chUTe eTale badhu sarakhuM ja lAge che - pachI bhale te e pArasamaNI hoya ke hANu ! mATe he mana, ahamabhAva choDIne je maLe - na maLe - te badhuMya mANu! aMte te je tyAge che te ja pAme che. je khAkhA dAna de che temAM teA rananI khANa bharI hoya che. mATe kayAMya kazuM gumAvavA che ja nahI - jo tuM maLe teTalu mANe te mArAM bIjA kAvyA karatAM A kAvyamAM mArAM UMDAM saMvedanA, => 1>>>> >> Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 * temAMthI jArAthI mUjhavaNA tema ja tenA uttara badhuM vadhu spaSTa rIte vyakta thatuM hovAthI mane e vadhu gamyuM che. vaLI A dvidhA sarvasAmAnya vhAya che, mArI ekalItI nathI. tethI AmAM huM bIjAnA anubhavone raNako paNa jhIlatI hou tevuM mane lAge che. A kAvya jarA medhaka thai jAya che, ethI e kRtrima lAgavAno bhaya rahe che kharA. paNa me te e pAchaLa hRdayanI saccAi ja anubhavI che, ane mArI sAthe emAMthI jAgate AtmasaMvAda ja mANyA che. ethI e upadeza bhale ne khIjAne lAgu paDatA hAya teAye me' te mane ja ApyA che. eTale mane emAM kei ADambara 'lAgatA nathI. mArAM urmikAvyA. eka kSaNika bhAvanI " . laharI lIte vahI jAya che, mArAM hAsyarasa ke cAkitanAM kAvyA manane ghaDIbhara gammata karAvI jAya che. e che mana para zAzvata asara upajAvI zakatAM nathI, jyAMre ciMtanapradhAna prakRtine vyakata karatAM AvAM kAvyonAM jhaMkAra mana vAraMvAra jhIlI rahe che, te ajANapaNe pazu jIvanana sAcI rIte, sukhadu:khAne samabhAve mANavAnI tAkAta Ape che. kAvya' e mAtra vANIvilAsa 3 lAgaNInA hiloLA khAvA mATenu sAdhana nathI. paraMtu jIvanabaLa ApanAra kASTha samatha zAta pazu che. e zakti je kAvyamAM pragaTe te ja mAre mana zreSTa kAvya che. gItA parIkha jIvana tA. 59 TakA ApavAnuM zarU karI dIdhuM. eTalu ja nahi paNa te e paNa samajI gayA ke have aMgrejI zAsananA samayanA aMta najIka che. aMte tethI temaNe bhaviSyamAM zAsanasattA jemanA hAthamAM AvavAnA saMbhava che. temanI sAthe bhAibaMdhI karavAnuM zarU karI dIdhuM. A rIte je mULe sAmAjika-Arthika sthitisthApakatAnA samaka hatA te paNa e vibhAgAmAM vaheMcAkhuM gayA. keTalAka leAkeA tatkAlIna briTIza rAjyazAsananA bhakata ane samatha ka rahyA ane keTalAka loko svAtaMtryamAlanane sahAya karavAM lAgyA ke jethI a MgrejonA javA pachI jyAre e AMdAlananA netAo ane saMcAlakAnA hAthamAM rAjyanI lagAma hAthamAM Ave tyAre temane peAtAne prabhAva pADavAnI taka prApta thAya. ema jaNAya che ke svAtaMtrya dAlana calAvanArAone paNa A sudhArApriya pratigAmI enI sahAya ane sahakAranI jarUra hatI, kAraNa ke eka tarapha Arthika madadanI jarUra hatI te bIjI tarapha dhanavAnonI ApaNA samAjanA bahu moTA bhAga para je asara ane rUAba hatAM tenu samarthana-bhale thADu pazu tenI jarUra hatI. bhAratamAM dha, Izvara ane zAstranA nAme ajJAnAMdha ane mUDha janatA para, peMDAe- purAhitA ane sAdhusaMtAnI ghaNI moTI asara hatI. tethI ja A pratikriyAvAdI khaLAnI madada videzI zAsane te lIdhI hatI ja, paraMtu svataMtratA prApta karavA mathI rahelI viplavI jamAte paNa zakaya teTalI, .te khaLAnI, madada lIdhI. e eka. kevI ajaba vAta hatI ke je videzI zAsanakartAonAM dhama, khAnapAna, vezabhUSA ane raheNIkaraNI bilakula bhinna hatAM ane jemane ahIMnA sanAtanadhI A pleccha mAnatA hatA ane jemanI sAthe besIne khAvApIvAmAM adhama mAnavAmAM AvatA hateA, jemanA dezamAM javAne tathA tene mATe samudrayAtrA karavAne pApa mAnavAmAM AvatuM pratigAmitAnI tarapha sa. 18paDanA vidroha pachI iglAMDanI mahArANI vikaToriyA bhArata karavAmAM Avela dhoSaNA ke sarakAra ( aMgrejI sarakAra ) kAi paNa jAti ke saMpradAyanI sAmAjika-dhArmika bAbatomAM kai pa hastakSepa nahi kare, tenA pAraNAme ApaNA dezamAM sAmAjika hatuM, temane ApaNA dezamAM surakSita banAvavAmAM ane kAyama kara dhArmika pragatinI avadhaka jamAtAne aMgrejI rAjyanA eka ghaNA mATe TakA hatA. ApaNA dezamAM te samaye droha ane krAMtinI je bhAvanA jAgI uMDI hatI tenA sAmanA karavAnA hetuthI sthitacusta ane prAtagAmI khaLAne pAtAne pakSe DhaLelAM rAkhavA mATe tema ja mAthuM uMcakatI krAMtine dabAvI devA mATe tevAM baLAne vadhu ane dhaMdhu majabuta karavAnu tatkAlIna sarakAra pakSe jarUrI ane vAmAM e ja pratikriyAvAdI baLA sauthI mekhare hatAM. eka tara sattA ane rAjanItine svAtha hatA te khIccha tara sapatti ane tenA pASakadhama nA svArtha hatA. balke ema kahevuM ThIka thaze ke je zAsana dvArA ApaNA dezanI janatAnuM dhana lUMTAtu hatu. tene adarAaMdara vaheMcI late khAI javAnI A bhAIbadhI hatI. bannenI vacamAM ApaNI janatAne sekaDo varSo sudhI je mUlya cUkavavuM paDayuM tenI sAkSI tA ApaNA samaya itihAsa pUre che. A cita mAnavAmAM AvyuM hatuM. A rIte videzI zAsana ane svadezI prAtakrayAvAdI baLe vacce eka mATe sa MdharSa zarU thai gayA. hatA. ane te kAraNe eka tarapha ApaNane videzI zAsAnA lazkara aMte pelIsa sAma laDavuM paDatuM, teA bIjI tarapha tenA vaDe poSAyalA ane Azraya pAmelA pratikriyAvAdI dhArmika ane sAmAjika sagaotA sAme paNa laDavuM paDatu. A AMdolananu jemane smaraNa haze. teo e temanahi ja bhUlI gayA haiAya ke ukata pratikriyAvAdI bhULA dvArA A 'delananI dareka kAyavAhInA virodha ane sAmane karavAmAM AvatA hatA. A pratimAnI bAmAM mUDIvAdIo, ' rAjA- mahArAjAe 'ane jamInadArAnu varcas hatu agreja sarakAra temane uttejana ApyuM jatI hatI ane dareka prakAre sahAya karatI - hatI. mane sarakAranA e khAMdhIyA sAmatavAdI para parAthI temane prApta thayelA hAkA ane janatAnA zASaNa dvArA prApta thayela sapatti dvArA sudarA, tIrthA, sAdhu, paDAo-purahita ityAdane khavaDAvI-pIvaDAvIne pragati ane krAMtinA pravAhane avarodhavAnu kAma karatA hatA.' jo e videzI zAsakane ApaNA dezamAMnAM e pratiMgAnI baLAnI etha maLI na heAta teA jeTalA samaya temaNe ahIM temanu zAsana DhaMkAvyuM teTalo samaya kadAca TakAvI na zakata ema kahevAmAM jarA paNa enAcatya che ja nAha A sthiti haiAvA chatAM jyAre videzI zAsanakartAone ahIMthI khasavuM paDayuM ane sattAnA dAra svAtaMtrya saMgrAmanA saMcAlakA ane jela javAvALAonA hAthamAM AvI gayA tyAre e pratigAmI baLe jANe ke vidhavA jevAM banI gayAM ane eka jabaradasta khaLabhaLATa jAgI gayA, e baLAte evu lAgyuM ke je dhama te samAjanI chatrachAyA heThaLa tee zeSacakra calAvatA hatA ane jene videzI zAsananI sahAya hatI tene navA rAjyakartAo jaDamULathI ukheDIne pheMkI deze ane je sthitisthApakatAne AjaparyaMta thayelI vaijJAnika pragatinI sAme thaine temaNe jALavI rAkhI hatI te nAmuka thaI jaze. A sa MdehuM temane pratikrAMti mATe preraNA ApI. jyAre ApaNA rASTranuM navuM baMdhAraNa vaMDAvA lAgyuM ane temAM sAmAjika temaja Arthika parivartana ane pragatinAM siddhAMtA atagata karavAnA prastAva temanI sAme AvyA tyAre e pratikriyAvAdI aLAe tenA bApAkAra virAdha karyAM ane sthitisthApakatAne kAyama karI rAkhavA mATe "AmajanatAnA ajJAnanA jeTalA lAbha uThAvI zakAya teTalA lAbha meLavavAnA prayatna karyAM. temanA A vidhanI dhajA para dhama bhayamAM che e sUtra sauthI moTAmAM moTA akSaromAM lakhavAmAM AvyuM hatuM : jyAre ApaNAM zAsanavidhAna mATe dharma nirapekSitatAne Adaza svIkAravAnI vAta nakkI karavAmAM AvI, jAtapAta temaja saMpradAya ane aspRzyatA para avalakhita ' bhedabhAvane naSTa karavAnI vAtuM AvI, hiMdu kArDa vidhAnanuM rnirmANa karavAnu vicAravAmAM AvyuM, harijanAnA maMdira-pravezanA prazna AvyA tyAre dareka vakhate dhama bhayamAM che... e sUtranA Dhora laine virodhanI dhajA pharakAvavAmAM AvI ane e dhajAnA Azraya heThaLa vividha emplo A pratikriyAvAdI baLAnA avarodha chatAM jyAre svAta MtryasagrAmanA AgekUca cAlu rahI ane tenu saMpUrNu damana karavAnu aMgrejone azakya lAgyuM ane tethI jyAre te samajutI karavA * tatpara thayA tyAMre A mUDIvAdI ane jamInadArAnA pratikriyA vAdIda LAmAMnA je kuzAgra buddhivALA hatA ane bhAvInAM eMdhANu samajatA hatA temaNe to pahelAM gupta ane parAkSa rIte ane pachI . temAMnA keTalAke khullaMkhullA pragatizInna ate krAMtikArI khaLAne Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 18-59 prabhu pratIka ane padhdhati dvArA dharmayuddha karavAmAM AvyAM tathA dhama temaja izvaranA nAme ApaNI janatAne bahekAvavAnI-bhaDakAvavAnI ane navI rAjyasattAne ukheDI nAkhavAnI kAziSa karavAmAM AvI. paraMtuM 50 varSa paryaMta cAlelA svAtaMtrya AMdAlananI sAdhanA eTalI tAjI hatI " jIvita hatI ke `maravAne vAMke jIvavA e pratikriyAvAdanA AkramaNe tenA para jarA jeTalI paNa asara karI nahi. paNa dhIme dhIme sa MdharSa nA thAka ane sattAnA maDhe maLIne pragati ane krAMtinAM A aLAne ThaMDA karI nAkhyAM ane e khaLA AdazathI dUra sudhI sAdhanAnI doDamAM je bhUkha tyAga, sevA, ane balidAnanI pANI paDI hatI te udhaDIne pragaTa thai, ane tenI pUrti kara mATe navaprApta sattAnA upayAga thavA lAgyA. AvI du LatAnA samaye, je pratikriyAvAdI khaLA pratikrAMtimAM parAjaya pAmI cUkayA hatAM te baLAe navA sAja-zRMgAra sajIne A tathAka thata pragatizIla khaLAne peAtAnI mAhitIthI vaza karavAnI taka zAdhI lIdhI, jyAre e pratikriyAvAdI, khaLAe joyuM ke A viplavI navA rAjyakartAo, 'parivatana ane pragatinI bhale game teTalI vAtA karatA hAya chatAM paNa, pahelAMnAM videzI zAstra para parAM ane sthitisthApakatAnA jeTalA poSaka ane rakSaka hatA teTalA ja A navA zAsanakartA thatA jAya che, tyAre temaNe (pratikriyAvAdI khaLAe) potAnI zaktinI AbhA dekhADI dekhADIne temane mAtAnI tarapha lalacAvavA lAgyA. ane je pratikriyAvAda zAstranA nAme, izvaranA nAme ane gAyanA nAme saphaLa na thaye te A tathAkathita rAjanaitika pragativAdIonA nAme saphaLa thai rahyo che. jema jema sattAnA nazA caDI rahyo che ane tenA kAraNe apramANikatA ane bhraSTAcAra Agekadama karI rahyAM che, Ama jananAmAM tenA pratye dhRNA ane upekSA vadhatAM rahyAM che, tema tema te paNa dharma ane saMskRtinuM aphINa pAine janatAne potAnI rAkhavA icchI rahyA che. ane TALAMmAMthI gAjatA jayajayakAranA bhUkhyA e rAjanetA, temane have koi maca athavA mAdhyama dvArA ToLAMnA darzana thatAM na hovAthI, TALAM vacce javAnA lAbhe paNa jANye ajANye pratikriyAvAdanI gAdamAM jai rahyA che. Ama thavAnuM bIjuM paNa eka kAraNa che. Aja paryaMta sattAnA sAthe mAlika jo ke pragatizIla leAkA banI rahyA che, paraMtu sapatti to pratikriyAvAdIonA hAthAmAM ja che. ane saMsthA mATe, cUMTaNIo mATe tA anuyAyIone khavaDAvI pIvaDAvIne peAtAnI sAthe rAkhavA mATe jarUra paDe che dhananI, ane e dhana janatA pAsethI to maLatu nathI, tethI pratikriyAvAdIo pAsethI khulla khullA yA chUpI rIte Arthika sahAya levI paDe che ane AvI Arthika sahAya karIne te pragativAdInAM meDhAM baMdha karI de che. rAjanetAone atha sivAya janatAnAM TALAM paNa joIe che. sattAdhArIonI je kAyavAhI jovAmAM AvI che tenAthI have moTA pramANamAM janasakhyA ekaThI thatI nathI, para'tu yajJa, kItana, pUjA atyAdinA nAme Aje paNa ajJAna-aMdhakAramAM DUbelA hujArI leAkeA ekatra thai jAya che. tethI kASTha eka jamAnAne prativAdI paNa Aje te saLAmAM bhAga le che ana siddhAMta ane vicArane eka bAju rAkhI de che athavA rAjakIya mAca upara khelavAne mATe tene alaga rAkhI mUke che. saMpUrNa mAM sapUNa' evI kaI pratikriyAvAdI saMsthA yA saMgrahananuM saMskRti ane kaLAnA nAme udghATana yAM zilAnyAsavividha tamAre Aje karAvavu hoya to kendra sarakAranA temaja prAMtIya sarakAromAMnA pradhAnA dvArA tame karAvI zake che.. somanAtha maMdiranA pratiSThAmahAtsave samaye ane prayAganA kuMbha meLAmAM gheADAMka varSo pahelAM je kAMi thayuM hatuM tene vAMcakA bhUlyA nahi ja hAya, e khUllu (3) l jIvata. 3 che ke Aje rASTramAM pratikriyAvAdItanuM jora vadhI rahyu che ane tenuM kAraNa e che ke eka samaye je ene vireAdha karatAhatA, pragatinI vAta karatA hatA, tene mATe sadha ane delananI vAta karatA hatA teo pAte ja Aje e ja pratikriyAvAdIonI jamAta ane vittALAnI kadamAM phasAi gayA che. jema nANAMpradhAna ane vyApArapradhAna ane bIjA rAjanaitika daLAnA netA vepArIo pAsethI nANAM ekaThA karavAmAM mazagUla rahe che, temaja zrI. gulajhArIlAla noMdA jevA pradhAna sAdhuonu saMgaThThana banAvIne ane temane AzIrvAda ApIne sattAnA sevA banAvI rahyA che. je sagarTunene ane saMsthAne dhamanirapekSa rAjyanI sAmAjika-Arthika pragatinA avarodhaka ane khAdhaka tarIke ApaNe mAnIe chIe temane nAbuda karavAne badale ApaNe tevI sasthAe ane saMgaThThananA gulAma banI rahyA chIe. eka tarapha samAjavAdI samAja-vyavasthAnA nirmANa ane vikAsanI ApaNe vAta karIe ' chIe te! khIjI tarake ApaNe samAjavAdanI pIThamAM charA mAranArAonI sAthe maitrI karIe chIe, eTaluM ja nahi pa, tevAone ApaNe mAna-sanmAna ApIe chIe. rASTrapatithI laine nAnAmAM nAnA maMtrI ane netA e badhA enI Aya le che; ane A avasaranA lAbha uThAvavA mATe, hiMdu, musalamAna, jaina, bauddha e badhA dharmAMnA pratikriyAvAdIe A bhAibaMdhImAM zAmela thaI rahyA che. koine AmatraNa ApIne temanu svAgata sarakAra karIne, kASTane abhinaMdana ApIne, kASTanAM pustako chapAvIne ane koinI prasa MzAnA pUla bAMdhIne A leke pragatIzIlAne potAnA banAvI le che. AnAthI vizeSa bhale kAMdha virAdhanu meDhuM te theDu ghaNu baMdha thaI jAya che ja. parIkSa rIte AnAMthI khIjuM paNuM nukasAna thAya che. jyAre A tathAkathita pragativAdIe e pratikriyAvAdIonA hAthamAM jai paDe che tyAre pragativAdI khaLAnA pakSa dukhaLa thai jAya che ane tethI temanAmAM nairAzyanI eka sRSTi ubhI thai jAya che, jenu pariNAma paNa pratikriyAvAdIonA lAbhamAM ja rahe che e kahevAnI jarUra nathI. tyAre AvI rIte pratikriyAvAdIonI bhAIbaMdhI karanArAo 'sAthe e saMbaMdhe carcA karavAmAM Ave che tyAre teo rASTra nirmANanI vAta: laine kahevA lAge che ke saghaLA prakAranAM lAkAnA sAtha laine kAma karavuM paDe che. e kahevAnI jarUra nathI ke te eka moTI bhramaNA che. A prakAranI siddhAMtavihIna vyavahArIkatA e nirmANunI dizAmAM vinAza ja kare che. agara pragatizIla kahevAtA loko jo ema mAnatA hAya ke krAMtinuM kAma pUrU thai gayuM che ane have nirmANa karavAnuM bAkI che. te te bhUla karI rahyA che. temane huM' suprasidhdha vicAraka barTrAnDa raselanA zabdomAM kahIMza ke ''Aje yuga-anukULa navAdhate mATe sahAranuM ghaNuM badhu kAma paDayu che. te karI lIdhA pachI ja navIna vana saMskRtinA vikAsa thaze." je tattvAnA ApaNe vAstavika jIvanasaMskRtinA vikAsa mATe saMhAra karavA joie te ApaNI nabaLAine bhabha laI rahyAM che ana durbhAgye ApaNe tevAM tattvAne vizeSa sarakSaNa ApI rahyA chIe. vizvamAM jAgRta thayelI vicArakrAMtinI TakkaramAM * bhale kadAca pelAM tattvAne ApaNuM sarakSaNa bacAvI nahi zake, te paNa jyAM sudhI ApaNA kat va ane byuno savAla che tyAM sudhI ApaNe duHkha sAthe e svIkAravuM paDaze ke ApaNuM Apa patana, nirAzA ane sthApita svArthAMnAM saMrakSaNanA mAe ApaNane pratikriyAvAdanI dizAmAM lai jai rahyAM che. pragatinA mane samajanArA, tenA darzananA khevaNuhArA, tenI kriyA prati kriyAne oLakhanArA zuM A dhAtaka sthiti saMbaMdhe vicAraze kharA? ane mAhanuM kavaca toDIne temAMthI bahAra nIkaLaze kharA ? mULa hIdI : zrI bhavamala sidhI zrI. zAntilAla devajI nandu anuvAdaka Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '1'' ** * * * * * jaina sAdhuo ane malamUtravisarjana mAM A saMbaMdhamAM khAsa kahevApaNuM ke carcA karavApaNuM nahotuM. paNa Aje '. A prakArane cAra cAlI zake ja nahi. upara jaNAvelA AcAra" . . jaina sAdhuo matavisarjana mATe pAyakhAnAne uga sAthe ahiMsAnA amuka khyAle joDAyelA haze, athavA te pAyakhAnuM karatA nathI, paNa temanA mATe ke te upAzrayamAM A mATe alaga che ke mArIne upayoga karavAmAM hiMsAnA amuka khyAle joDAyelA vyavasthA karavAmAM AvelI hoya che athavA te gAma yA zaheranI haze, ema chatAM paNa jIvananirvAha mATe anivArtha hiMsA jema bahore khullI ekAnta jagyAmAM A kudaratI hAjatanuM teo ke zvAsa le, hAlatAM cAlatAM ajANapaNe hiMsA thai jAya E: zamana kare che; AvI ja rIte pezAba mATe teo jyAM rahetA : vagere-AvI hiMsAne jaina dharmazAstramAM ahiMsA kahelI che. hoya tyAM A mATenI koi niyata sthAnane upayoga karatA nathI, athavA te e hiMsA deSita gaNatI nathI e mujaba P. , paNa kaMDImAM pezAba ekaThA karIne bahAra khullAmAM ane gAma ke AcArya tulasIe, jyAre teo muMbaImAM birAjamAna hatA zaheramAM rahetA hoya te ya jAhera mArgo upara sAdhAraNa rIti , '; te tyAre temanI sAthenI carcAmAM mane jaNAvyAnuM spaSTapaNe kuMDI halAve che. A prathAne uddezIne kalaMkattAthI. tyAMnA, tarUNa yAda che. te pramANe, zahera sudharAI ke sarakArI kAnUna A bAba- .. saMdhanA maMtrI zrI javAharalAla vaidya tA. 24-6-59nA patramAM temAM je mujaba vartavAnI pharaja pADe te mujaba vartavuM e zahera lakhe che ke, ' . ' ' ' ' . . . . . . . ke gAmamAM vasatA dareka mANasane pachI te sAdhu hatuM ke te sArI- " Apa jANatA haze ke jainadharmanA terApaMtha saMpradAyanA AcArya zrI tulasIgaNi jeo Aja kAla naitika puna anivArya dharma che ane e dharmanuM anupAlana karatAM anivArya rUsthAnanA uderAthI aNuvrata-Andolanano pracAra-prasAramAM saMlagna na banI jatI koI paNa prakAranI hiMsA e hiMsA nathI-ahiMsA che teo ceDA mahInAthI pitAnA keTalAka sAdhu-sAdhvIonI sAthe enI sAthe che A dharmavicAra vasatIvALA pradezamAM vicaravA icchatA dareka kalakattA khAte padhAryA che. teo pitAnA pravacanamAM rAta divasa , - sAdhu sAdhvIe svIkAravuM ja joIe ane tethI khAsa karIne natika zudhdhinA vAtAvaraNa upara jora de che ane kurUDhio tema ja moTA zaheramAM rahevA icchatA sAdhu sAdhvIoe maLamUtraviMsa '... jene mATe merI tathA pAyakhAnAne upayoga karavo ja joIe - kusakArAne tyAga karavAne upadeza Ape che. ' ' . , "jyAM, aNuvrata-Andolana A prakAranA naitika zuddhinA . . ane moTA zaheranA upAzrayamAM A prakAranI pUrI sagavaDa hevI AdhAra upara avaMsthita rahevAnuM dRrzAvavAmAM Ave che, tyAM ' ja joIe, je kaI sAdhu ke sAdhvI A pramANe vartavAne taiyAra tenA pravartaka AcArya tathA sAdhu-sAdhvI pitAno pizAba na hoya teNe khAsa karIne moTA zaheromAM mUkavo na joIe. * . A bAbata meTAM zaheronA jaina sa e gaMbhIrapaNe dhyAnamAM E pAtramAM eka karIne nAgarika vastI vacce jAhera rastAo ' levI ghaTe chejAheramAM pesAba ke jhADo kare : nahi Ave pratiupara pheMkavAnI tathAkathita dhArmika tema je zAstrIya vidhimuM: baMdha dareka zahera sudharAioe pharamAvela hoya che. mAtra tene : paMthAvatuM pAlana kare che ane e mujaba karatA rahevAno Agraha amala haju sarvatra kaDakapaNe thatuM nathI paNa koI. paNa ThekANe seve che. A gAdI pradhAno dharma athavA naitikatA sAthe zuM saMbaMdha che. A pratibaMdhane bhega karanArane sudharAI tema je sarakAra keTamAM che e viSe kaI paNa prakAranI carcA na karIe te paNa e te dhasaDI zake che ane kAyadA mujaba zikSA karAvI zake che. A spaSTapaNe lAge che ke Aje ke jyAre janasvAzcanI rakSAnI vAratavika paristhiti dhyAnamAM laine koi paNa jana sAdhu ke sAdhvI daMdirathI saphAI rAkhavA mATe vividha prakAranA niyama tathA kAnane AMvI agavaDamAM na mUkAya evo prabaMdha dareka jina sa dha karavA racavAmAM AvyA che ane jenI upara sarakAranA svAstha vibhAga joIe ane tenuM anupAlana dareka sAdhusADavI pAse karAvavuM joIe. temaja myunIsIpAlITI khUba bhAra mUke che tevA samayamAM A : , " vastuta: saphAI ane svacchatAnA khelamAM saMme samaye.. rIte pizAbe jAhera rastAo upara ke'ka teravAthyanAM niyamenI * pheraphAra thato jAya che ane e khyAle" mujaba dareka mANase potAnI virUdha che tathA nAgarika jInanI sAmAnya javAbadArIonI maryAdA AcAravyavahAramAM pheraphAra karatA rahevuM dhaTe che. eka vakhata . . enI, paNa virUdhdha che. A svAe virodhI, samAjavirodhI, khullA pradezamAM dizAe javuM ke zerInAM kaI paNa khuNe pesAba, * . ane te kAraNe nIti-virodhI kAryasaMbaMdhamAM ahi khUba asaMtoSa karavA besavuM- khAsa karIne purUSavarga mATe A jarA paNuM anucita . pravarte che, je ahiMnI karaparezana upara mokalavAmAM AvelI. . ke asabhya lakhAtuM nahotuM. Aje A prakAranuM rItabhAta asabhya phariyAdanA rUpamAM vyakata thayo che. AcArya - zrI. tulasI samakSa gaNAvA lAgI che ane gharagharamAM marI ane pAyakhAnAnI sagavaDa nivedana karavAmAM AvyuM che ke A vAMdhAbharelI: prathAno parityAga karavAmAM AvelI jovAmAM Ave che. purANI rIte vartanArAo karavA teo kRpA kare, paNa temaNe A bAbata tarapha haju sudhI pratye AjanA ziSTa samAja eka prakAranI dhRNAthI, jota thayo kazuM dhyAna ApyuM nathI, A dhArmika lekhAtI prathAnA aucitya che ane AvI rIte bhalamUtrane tyAga karavAnI prathA have jaMgalI che anaucitya saMbaMdhamAM ApanA vicAre jANavA huM Atura chuM..? tarIke sarvatra oLakhavA lAgI che. paradezIo ApaNI A prathA E . Apa A bAbatane uttara ApIne temane anugrahita karaze evI che " joine bhAre Azcarya anubhave che. zaherI samAjane A bAbatanI ( AzA che ke, ''; ' . . . . . . .' ' , bhAre suga hoya che. AjanI AvI paristhitine dhyAnamAM laine kAM * * A prazna mAtra khAnagI rIte nahi paNa jAhera rIte carcAvA te je jane sAdhuone potAnA purANA AcAranuM yathAvatu pAlana egya che ema samajIne uparane patra prabuddha jIvanamAM pragaTa kare E - karone Agraha hoya temaNe meTAM zaheromAM kadi paga mUkavo na joIe. da, vAnuM ane te saMbaMdhamAM bhAre vicAra paNa sAthe sAthe vyakata che ane jemane moTAM zaheramAM vicaravAno tema ja vasavAne Agraha karavAnuM ucita dhAryuM che. * nA hoya temaNe amalamUtravisarjana saMbaMdhe --zaherI sudharAInA kAyadA' bhAIzrI javAharalAlajIe je prathAne ullekha karyo che te kAnUna ane zaherI sabhyatAnA sAMketika niyamonuM anupAlana karavuM prathA jaina samAja sAthe saMbaMdha dharAvatA loko sArI rIte jANe joIe. A dharaNe temaNe kudaratI hAjatonA prazamana mATe mArI - che. jyAre muMbaI, kalakattA jevAM moTAM zahero astitvamAM nahotAM, tathA pAyakhAnAne upayoga karavo ja joIe, eTaluM ja nahi "jyAre jaina maMnio meTA bhAge gAmaDAMmAM vicaratA hatA ane. paNa, daMtadhAvana, snAna tathA cAkhA vastronuM paridhAna-ATalI jyAre nAgarika saphAI, svacchatA ane "ArogyarakSAnA khyAle bAbatone paNa temaNe have vinAsaMkece svIkAra karatAM thavuM joie, Aja jeTalA vikAsa pAmyAM nahotA, tyAre jaina sAdhuonA ane je jaina sAdhuo nagna vicaratA hoya temaNe vastI purata. amalamUtranA nikAla saMbadhe je kAMI AcAra pracalita hoya te nagnatvane paNa tyAga kare- joIe. ":" - paramAnaMda Apa A bAbatanI nahera rIte carcAvA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umaka tAM. -8-59. : * *, ja . prabuddha nAnA = = = = = paMDita sukhalAlajI samAna samiti ' kharca: ekaMdara kharca rUA. 1,00,797-20 thayo hato. rU. 70,000-00 paMDita sukhalAlajIne thelI arpaNa karI,. ., paMDita sukhalAlajI sanmAna samitina. . 16,882-gujarAtI lekhasaMgraha "darzana ane ciMtana'bhAga AvakajAvakano hisAba 1-2 (pAnA 168), 7,4ra7-09 hindI lekhasaMgraha' 'darzana ora ciMtana" (pAnA 84), 2,7387 samAraMbha kharca, - prajJAcakSu paMDita sukhalAlajInA sanmAna mATe sane 19paMpamAM - 646-53 pracAra kharca, 886-18 pekIMga tathA ravAnagI kharca paMDita sukhalAlajI sanmAna saMmitinI sthApanA karavAmAM Avela. tanA sthApanA karavAmAM Avela. . 1050-00 pagAra kharca, 470-79: pravAsa kharca, pa0-11 " papa 1 te samiti taraphathI eka bhaMDoLa ekaThuM karI paMDita sukhalAlajInuM, eDITara phI, 333-59 TapAla kharca, 13-77 sTezanarI kharca Do. rAdhAkRSNananA pramukhapaNA nIce yunivarsiTI holamAM eka31-86 beMkakamizana, 293-09 paracuraNuM kharca, ane 411bhavya samAraMbha yojIne sanmAna karavAmAM Avela ane paMDitajInA 5 rokaDa purAMta. . lakhANa tathA vakatavyomAMthI tAravIne "darzana ane ciMtana" . A rIte uparAta paMDita sukhalAlajI sanmAna samitie A nAmanA be bhAga gujarAtI- tathA eka hiMdI ema lagabhaga 600 paMDita sukhalAlajIne rU. 70,000 00nI thelI arpaNa karI che " pAnAMnA traNa graMtha pragaTa karavAmAM Avela. e samitinI sAmAnya tathA darzana ane ciMtananA traNe lekhasaMgrahanI bAkI rahelI nakale . sabhA amadAvAda khAte gujarAta vidyAsabhAmAM zanIvAra tA. paNa temane arpaNa karyA che, ane prastuta sanmAna samitine - 4-7 pa9nA roja maLI hatI ane temAM nIce majaba rAva visajita karavAmAM AvI che' * sAme pasAra karavAmAM AvyA hatA . . , , , , , 'paMDita sukhalAlajIne upara jaNAvyA mujaba je thelI tathA - TharAva-1: Avaka-jAvakanA hisAbane bahAlI , lekhasaMgraha saMnmAna samiti taraphathI arpaNa karavAmAM AvatA hatA * ": "paMDita sukhalAlajI samAne samitine tA. rara-11-19papa'' 'tanI vyavasthA mATe paMDitajInI AjJAthI jJAnodaya TrasTa mAmena; thI tA. 15-6- sadhIsA re tapAsI sahI le eke TrasTa ubhuM karavAmAM AvyuM che ane tenA nIce pramANe , sAta TrasTIo nImavAmAM AvyA che ' . Avaka-jAvakane hisAba AthI bahAla rAkhavAmAM Ave che: . ke, " ' ? - ' , ' karAva-2: pachInA kharcane maMjarI " , , ja (1) paMDita sukhalAlajI S (4) zrI. paramAnada varacha kApaDiyA (2) munizrI jinavijyajI uM), cImanalAla cakubhAI zAha " "paMDita sukhalAlajI sanmAna samitine tA. 15-6-1959 - (3) kAkAsAheba kAlelakara " (6), delasukhabhAi mAlavaNiyA sudhIne Avaka-jAvakane hiMsAbe DiTare tapAsIne sahI karyA ; . . ; (7) , bhaMvarala sighiI "..? ke - - bAda sAmAnya sabhAnI noTisa tathA Avaka-jAvakane hisAba rAdaya TrasTanuM saranAmuM, anekAnta vihAra (zreyas kelenI chapAvavAmAM tathA emeM. sanmAna samitinA badhA sabhyane TapAlathI pAse), navaraMgapurA, amadAvAda 9. e mujaba che. , , , , , , mekalavAmAM che. 35-05 eke pAMtrIsa rUpiyA pAMce nayAM pisA 3.3, 4 :.. ' maMtrIo, 5. sukhalAlajI sanmAna saMmati . te kharca thayuM che tene AthI maMjura karavAmAM Ave che." . . . . . . . vajezvarI paryaTaNa nA sama che ka, kavi-3 AbhAranivedana - . . zrI muMbai jaina yuvaka saMgha taraphathI saMdhanA sabhyo tathA paMDita sukhalAlajI sanmAna samitinI sthApanAmAM, temaja temanAM kuTuMbIjane kada mATe ogasTa mAsanI 15 tathA 16 mI : sthApanA bAda sanmAna samitie hAtha dharela kAryane saMpUrNa rIte saphaLa tArIkhe vajezvarInuM eka, paryaTaNa nakakI karavAmAM AvyuM che. A mAM banAvavAmAM eTale ke samitinA kAryane pracAra karavAmAM, sanmAna mATe niyata karavAmAM AvelI sTeTa TrAnsaporTanI busa ogasTa : nidhi ekatra karavAmAM paMDitajItA hindI-gujarAtI lekha saMgrahanAM mAsanI 15 mI tArIkhe zanIvAra bace ra vAgye pAyadhunI upara badarza ane ciMtannAM traNa graMtha taiyAra karavAmAM ane samA- AvelA ii, jI. zAha bIDIMga pAsethI upaDaze ane royala raMbhanI saphaLa ujavaNImAM judA judA pradezanAM, zahera, ane eperA hAusa sAme, dAdara kheradAda sarkala pAse AvelA vInsenTa' gAmanA sanmAna samitinA sabhyoe temaja anya aneka bhAI- roDanA basa-sTopanI bAjue, ane kIMge sarakala jue AvelA , bahenee umaLakAbhera je sakriya. sAtha ane sahakAra Ape che te jaina maMdira pAse ubhI raheze ane 16 mI tArIkha ravivAre badala te badhAMne,. temaja sanmAna samitinuM mukhya kAryAlaya rAkhavA sAMje vajezvarIthI muMbaI pAchI pharaze. paryaTaNamAM joDAnAra meTI devA mATe gujarAta vidyAsabhAno ane samitinuM muMbainuM kAryAlaya ummaranAe vyakita dITha rUA. 11 ane daza varSanI nIcenAM bALake - * rAkhavA devA mATe ane samAraMbhanuM kArya saphaLatApUrvaka pAra pADavAmAM mATe rUA. 7 bharavAnA raheze. A paryaTaNamAM joDAnArane varatanuM pUrNa sahakAra ApavA mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane AthI saundarya ane zukalapakSanI cAMdanI, mANavAno lAbha maLaze. : A che ' AbhAra mAnavAmAM Ave che paryaTaNamAM joDAvA icachanAra saMbhe na ogasTa mAsanI, 6 ThThI.. TharAva: sanmAna samitinuM visarjana ' ' tArIkha sudhImAM saMdhanA kAryAlayamAM upara jaNAvela. rakama sAthe ' pI "paMDita sukhalAlajI, sanmAna samitinuM badhuM kAma pUruM : pitAnuM nAma noMdhAvI javuM paDaze. saMdhanuM paryaTaNa. lAMbA vakhate thayuM hovAthI sanmAna samitinuM dhI yunAITeDa komarziyala beMka . . che.kiya che. jAtuM hovAthI A paryaTaNamAM saMdhanA sabhya. dhaNI. meTI. li amadAvAdamAMnuM cAlu khAtuM baMdha karI devAnuM ane AjanI , saMkhyAmAM joDAze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. dara tArIkhe sanmAna samiti pAse bAkI rahetA rU. 376-00 aMke . . . . . . maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha --= teNusA 1ra rUpiyA pUrA paMDita sukhalAlajI mAraphata sthApela , ' , ''* viSaya saci. * * * * * * * * * paNa jJAnodaya TrasTane ApI devAnuM ane tyAra bAda, sanmAna samitinuM . mArI zreSTha kRti : ' , ' ' ': 'gItA parIkha | " visarjana karavAnuM AMthI TharAvavAmAM Ave che. A ja pratigAmitAnI tarapha bhaMvaramala sIMghI '62 ke upara jaNAvyA mujaba paMDita sukhalAlajI sabhA samiti jaina sAdhuo" ane malamUtravisarjana - 6 : ; '. paramAnaMda: * 64 taraphathI tA. 22-11-55 thI 1pa-pa8 sudhI oDITa thayele paMDita sukhalAlajI sanmAna samitaii- - * ..* ': ' '' pa je hisAba raju karavAmAM AvyA hatA ane sarvAnumate maMjUra kara- zrI. munazInI pramatta vANI . * ::: paramAnaMda'. . . vAmAM AvyuM hatuM, tenI vigata nIce mujaba che - jana AcAranA mULa sidhdhAMta dalasukha mAlavaNiyA - 67 * * Avaka: ekaMdara Avaka rU. 1,01,208-rapathai hatI: muMbaI jainayurvaka saMdha, prabuddha jIvana ' , " . . . . rU. 5,540mR5 sanmAna nidhi khAte, 561 00 lekha tathA saMdhanA nAmaparitana aMge . ': '. :-1. . . . . 68 saMgraha khAte, 16-pa beMkanAM vyAjakhAte.. : : :- 4 " sva. harilAla geliyA , . " paramAnaMda pitAnuM nAma noMdhana kAryAlayamAM para mAsanI tArI jAtaka vimA rAzi mA samAna amita ' . li. gAliyA ' . ' - Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabudha jIvana - tA.1-8-59 zrI munazInI pramatta vANI | ubhe thayo hato je kAmavazAta keralamAM sattAdhiSTita banyA hatA, A pakSane ukheDavA jatAM te AkAzapAtALa ekaThAM kare e kALakrame banatI jatI ghaTanAonuM evuM keIvaicitrya che kAbela, zistabaddha ane sAdhanasaMpanna che ane jaLa jevo cIkaNo ane satyanA rAha para cAlavAnI cintA rAkhatA taMtrIne kartavya che e hakIkata keIthI ajANa nahotI. AvI ja sthiti keralane dharma kadi kadi evI, viSama paristhiti ubhI kare che ke gaI kAle badale anya koI pradezamAM hota to paNa kendrastha sarakAranI eTalI E -kaI eka viSayanA saMdarbhamAM kei amuka vyakitane, teNe dAkha- jamuMjhavaNa hota, Aje. ke. paNa pradezamAM sthApita thayelA , velI nIDaratA aMge, dhanyavAda ApavAne vega ubhuM thayuM hoya ke gresI zAsanane haThAvIne presIDenTanuM zAsana lAvavAnuM hota te che te Aje yAne AvatI kAle anya viSayanA saMdarbhamAM te je kendrastha sarakArane leza paNa muMjhAvAnuM kAraNuM nahotuM. A te , vyaktinI, teNe ' 'dAkhalA kaI aucityabhaMga thA anya koi sAmyavAdI pakSa sAme zIMgaDAM bharAvavAne prazna hate. AvI - kAraNasara, sakhta TIkA karavAno dharma e ja taMtrIne prApta thAya che. - bAbatamAM pUrI sAvadhatAthI eka eka pagaluM bharavAnI kendrasthA " ahiM karavA dhArelI carcAnA anusaMdhAnamAM pahelo prasaMga - sarakAranI nIti heya te te svAbhAvika ane ucita lekhAvI ghaTe.. na hato nAgapura koMgresanA jamIna-mAlekInuM mathALuM ane saMyukata * Aje te kendrastha sarakAra makakama pagaluM bharI cUkela che ane , , sahakArI khetI saMbaMdhenA TharAvane zrI munazIe kaDaka bhASAmAM keralanI sAmyavAdI sarakArane sattAnAM sUtra choDavAnI pharaja pADavAmAM ane nIDaratApUrvaka karelA virodhane lagato. A bAbatane lagatuM AvI che. paNa ema banavA pahelAM kartavyamaMda dekhAtI kendrastha temanuM nivedana nIDara vakatavyane eka anupama namune hatuM. A sarakAra sAme virodhI AlananA AvegamAM uttara, dakSiNuMnA che mATe prabuddha jIvanamAM temane prazaMsApUrNa aMjali ApavAmAM : >> << AvI hatI. "'' " muddAne eka javAbadAra mANasa. taraphathI AgaLa karavAmAM Ave . . . . che. tenuM pariNAma dakSiNamAM Aje uttara sAme ropAyalAM vaimanasyanAM " '' 'bIjo prasaMga taddana tAjetarane che. tA. 27-159 soma- tAre nA roja bhAratIya vidyA bhavanamAM keralanI sAmyavAdI sarakAranI bIjone navuM sIMcana maLavAmAM ane dezanI ekasUtratAne vinA kAraNu' AdhAta pahoMcADavAmAM Ave e dekhItuM che. keralane , AjanI kAryavAhIne virodha karavA mATe muMbaInA zaherIonI AgevAne temane koI sAMbhaLatuM nathI evI bhrAmaka nirAzAmAM - muMbaI pradezanA agraNI koMgresI kAryakara zrI ke. ke. zAhinA pramukha paNa nIce jAhera sabhA maLI hatI. A sabhAmAM keralanI vime AvI uddagAro kADhe to tene ApaNe kadAca kSatra lekhIe, paNa zrI munazI jevI vyakita A pUrvagrahane pitA be vyakitatvanuM pIThacane samara samitinA sUtradhAra zrI manatha pAtAbhana ane kerala baLa Ape che. tyAre pakSapramattatAnI mAphaka vipakSapramattatA paNa pradeza koMgresanA pramukha zrI Ara. zaMkara upasthita thayA hatA dika ane te baMnee keralamAM. sattAsthAna upara beThelI sAmyavAdI (zrI munazI Aje koMgresa viSe vipakSa budhi dharAvatA thayA che e kahevAnI bhAgye ja jarUra hoya) eka huMziyAra, kuzaLa ane sarakAranA niSphara amala nIce tyAMnI prajA kevI yAtanA sahana karI rahI che ane te sarakArane tatkALa sthAnabhraSTa karavAnI keTalI izvaralakSI hovAno dAvo karanAra vyaktinA magajane keTaluM badhuM bhamAvI zake che te ApaNI najara sAme tarI Ave che ane te jarUra che ane ema chatAM kendratha sarakAra vacce paDavAmAM na jene ApaNuM dila viSAda anubhave che. ' samajI zakAya evI DhIla karIne keralanI prajAnI kevI AkarI . . zrI. munazInuM belavAnuM pUruM thayuM ke tarata ja e sabhAnA kasoTI karI rahI che tene bahu seTa bhASAmAM khyAla Ape pramukha zrI. ke. ke. zAhane daramiyAnagIrI karIne kahevuM paDyuM kehato. keralanA A banne AgevAnone AbhAra mAnatAM zrI. kanaiyA zrI. munazIe jaNAvyuM ke kendrastha sarakAranI DhIla keralanI lAla mANekalAla munazIe kendrastha sarakAranI aMjanI DhIlI nIti bhaugolika sthitine AbhArI che-A temanuM kahevuM bhAre gerasamajutI viSe. bhAre Azcarya vyakata karyuM hatuM ane AvezamAM AvIne pedA kare tevuM che. ane tethI mAre spaSTa karavuM joIe ke : ,belatAM e matalabanuM jaNAvyuM hatuM ke "uttara hiMdanA patroe AjanI nAjuka kaTokaTImAM kendrastha sarakAre dhAraNa karelI sAvadhatA- dakSiNa hiMdane bhAre anyAya karyo che ane dakSiNamAM je kAMI banI. na bharI nIti taddata vyAjabI ane atyanta jarUrI che kAraNa ke tene | " rahyuM che tene uttaranAM chApAomAM pUratI prasiddhi ApavAmAM lAdhe ja lokamata kendrastha sarakArane anukuLa banI rahyo che ane te je dara AvatI ja nathI. huM uttara hiMdane narmadA nadInI uparanA mulakane- kAMI pagaluM bharavAnuM hoya tene anukuLa AbehavA pedA thaI rahela chuM ane ema chatAM mane pratIti thaI che ke uttaranA AgevAnone che. AvA kaTokaTInA vakhate eka paNa utAvaLIyuM pagaluM deza " hAthe dakSiNane haMmezA anyAya thato Avyo che ema je kahevAmAM mATe bhAre khataranAka nIvaDavAno saMbhava che. ApaNe na bhUlIe Ave che. temAM saMpUrNa tathya raheluM che. Aje je keralamAM banI ke duniyAnA AjanA sauthI mahAna mAnavI ApaNu le kapriya rahyuM che tenA cethA bhAganuM paNa uttaramAM banyuM hota to baMdhA mahAamAtya zrI. naherUnA hAthamAM ApaNuM rASTranI dhurA sarva - ' raNanI 3pamI kalama kayAranIye lAgu pADavAmAM AvI hota, paNa prakAra sahi - Aje te kendrastha sarakAra prAdezika sarakAranA amalamAM daramiyAna- uparanA aucityabhaMga sAme ATalI kera taddane sthAne ane gIrI karI zake nahi ane kare te kevI rIte ane kyA saMgomAM- samucita hatI. ' , paramAnaMda AvI bAbatenI kendrastha sarakAra jhINavaTabharI pIMjaNa karI rahI AgAmI payuMSaNa vyAkhyAnamALA che. ane kazuM nakakara pagaluM bharatI nathI, kAraNa ke keraLa bhaugolika - zrI muMbai jaina yuvaka saMdha taraphathI ogasTa mAsanI - rIte uttara hindustAnamAM nathI." ' . ' 30 mI tArIkha ravivArathI sapTembara mAsanI 7mI tA sema" A rIte uttara dakSigunA bhedabhAvane AgaLa dharavAmAM zrI. vAra sudhI-ema nava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA goThavavAmAM munazI aucityanI sImAne ekadama oLaMgI gayA hatA ane AvanAra che. pahelA pAMca divasanI vyAkhyAnasabhAo iMca brIja jyAM AMvA bhedabhAvane tricArane koI sthAna ja nahotuM tyAM AjanA upara AvelA blevaskI lAjamAM, pachInA be divasanI vyAkhyAna- kAMgresa-zAsakene utArI pADavAnA hetuthI A uttara dakSiNanA sabhA rAkasI thIeTaramAM ane chellA be divasanI vyAkhyAnasabhA \ , pUrvagrahane temaNe AgaLa dharyo hato. vastutaH kendrastha sarakAra bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM Avaze. vyAkhyAnasabhA haMmezAM sAme prastuta savAla koI bhaugolika rIte ubhe thayo ja na savAranA 8 vAgye zarU karavAmAM Avaze.' te. paNa evA eka rAjakIya pakSa sAthe kAma levAne savAla , , maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' * * * * (9) thai gayA che. nA upadezamAM ja badhA vinA nathI ke tIra sivAya sAdhanAne virodhI che ke samaya-reza AdinI enA Acara" evA niyaMsevana je ghaDAyA che. tA. 1-8-59 " , prabuddha jIvana jaina AcAranA mULa sidhAnto kahevAmAM AvyuM ke teo vaikharI vANIno prayoga karatA ja nathI. : mAtra huMkAra ja mukhamAMthI nIkaLe che je vividha bhASArUpe pari(gatAMkathI cAlu ) bhuta thAya che. eTale e kALanA AcAryonA vacanane aMtima vRta thAya che. eTale e : ' uparanA vivecanathI spaSTa che ke vaidika AjJA e ekAMta pramANa mAnI zAstragata vastune vicAra karavA jaIe te vastu-. , rUpe atakaryuM che, jyAre bauddha AjJA takasiddha che. paNa jainanI sthiti spaSTa thavAne badale gUMcavaNa ubhI thavA saMbhava che. eTale prakRti te anekAMtavAdI che. eTale AcAranA niyamo viSe te AcArya haribhaddhanA ukata abhiprAyane anubaMdhathI mukata karIne ekAMtavAdI banI zake nahi. AcAryonuM kahevuM che ke AjJA e samajavAno prayatna karavA jatA ghUMca ukelAvAne badale ulaTI - dharma che e sAcuM, paNa je AjJA ApavAmAM AvI che tenuM . ' jaTila ja banI javA saMbhava che. .. mULa bhagavAnanA alaukika kevaLajJAnamAM che eTale laukika jJAna sArAMza e che ke jana AcArane mULa strota tIrtha kara che. vaDe enI samabhAve parIkSA thaI zake nahiM. keTalIka vAtomAM e pitAnA alaukika pratyakSa vaDe kuzaLa ane akuzalane viveka *. laukika jJAnanI pravRtti thaI zake che. eTale taka vaDe temanI keTalIka karI sAdhakane mATe Avazyaka evA vidhiniSedhAnI prarUpaNa kare aMjJAonI sidhdhi saMbhave che, paNa evI ghaNIya bAbata che. che. paNa buddhanI mAphaka jema mAtra tIrthakara ja vidhiniSedhe kare * jemAM laukika jJAnotarka zakitane saMcAra ja thaI zake ema che . ema jaitAe svIkAyuM nathI. ane e paNa svIkAryuM nathI ke nahi. eTale evI bAbate takasiddha nathI. arthAta jaina AjJA nI jema tItha"karanA upadezamAM ja badhA vidhiniSedhA prarUpita . samagra bhAve tarka virUdhdha mAnavAnA pakSamAM jaina AcAryo nathI. thaI gayA che. paNa eTaluM svIkAryuM che ke samaya-deza Adine - AMzika takasiddha che ane AMzika tarkasiddha nathI. A pramANe anasarI mULa sAdhanAne avirodhI evA niyamapaniyana jaine AjJA kevaLa takazudhdha che ema kahI zakAya nahi ane temAM tIrthaMkara sivAya bIjAonA AcaraNa ane upadezanA AdhAre takanI gati nathI ja ema paNa kahI zakAya nahi. A madhyama paNu ghaDAyA che, je samagrarUpe jaina AcArane strota gaNAya che. mArga jainonA anekAMtavAdanuM sIdhuM pariNAma che. . * jaina AcAranA sUte jaina AcAranA maulika siddhAnta: jJAna ane kriyA ane e anekAMta AcAra viSenI AjJAonA ghaDataramAM jaDa kriyAkAMDa yA ajJAnapUNuM AcaraNane jainadaSTie " paNa kArya kare che. vaidikanA veda-zrutinI jema jaina AcAra AcAranuM nAma ApI zakAya nahi. sadAcAranI prathama zarata che', * mULa srota jaina tIrthaMkaranuM zrata che. chatAM e zratamAM AcAranA sajJAna yA sabhyajJAna, prathama zraddhA athavA daSTi zuddha thavI, samagra niyamanuM vidhAna thaI gayuM che ema nathI manAyuM. jyAre Avazyaka che. daSTi zuddha thaye ja jJAna samyagU kahevAya che. artha vaidike mAne che ke samagra niyamo vedamAM vihita che pachI bhale pratibhAsarUpa jJAna te sarva keI kare ja che. paNa e jJAne - vidyamAna vedamAM e niyama maLatA na hoya. baudhdhanI jema jaine AdhyAtmika paribhASAmAM samyagU tyAre ja kahevAya che jyAre manuSya . ema paNuM nathI mAnatA ke kevaLa tIrthakara ja niyamonuM ghaDatara vastunuM mUlyAMkana karatAM zIkhe, ane e mUlyAMkana laukika dRSTie nahiM ' kare, bIjA keI nahi. jainoe spaSTapaNe svIkAryuM che ke amaka paNa AdhyAtmika dRSTie thavuM Avazyaka che. eTale ke mokSaprAptinI te ja niyama tIrthaMkare kahyA che ane evA ghaNA niyama che je dRSTie heye pAdeyane viveka kare anivArya che. evA viveka vinAnuM. ' maulika zratamAM che nahi. chatAM. AcAryoe te te samaye Ava- jJAna samyagUjJAna kahI zakAya nahi. ane evA samyagUjJAna* zyakatA joIne e maulika niyamomAM navA niyame umeryA che. vinAne AcAra. e sadAcAra yA samyam AcAra kahI zakAya nahi. . eTale A draSTie jotAM jyAre baudho ema mAne che ke mAtra A vastune dhyAnamAM rAkhIne ja kahevAmAM AvyuM che ke jJAna - buddha ja niyamasarjana karI zake che tyAre jainenA mata pramANe kevaLa vinAne AcAra e gadheDA uparanA caMdananA beja. je - tIrthaMkara nahiM paNa gItArtha sthavire paNa mULa upadezane anukaLa che. e mAtra bhArano bhAgI che. enI gaMdhane AsvAda : e evA niyamanuM sarjana karavA samartha che. AcArya haribhadra te zuM jANe ? - tyAM sudhI kahe che ke tIrthaMkarae te koI vidhiniSedha karyA je paNa bIje pakSe jJAna eTale zuM ane enI maryAdA zIche. nathI, mAtra eTaluM ja kahyuM che ke saMyamanI vRddhi thAya tevuM karavuM eTale ke jJAnanuM parimANa keTaluM ? A viSe kahevAmAM AvyuM che ane asaMyamamAM pravRtti na karavI. arthAta tIrthakare te AcArane AcaraNa mATe samagra vastuonuM tattvajJAna Avazyaka nathI, paNa maulika sidhdhAMta batAvI dIdho che. e siMdhdhAntane anusarI tene ' jene upaga cAra mATe Avazyaka che tevuM jJAna jarUrI che. '' , anukaLa evA niyamapaniyame sAdhaka svayaM dhaDI le. AcAryanuM jJAna eTale ochAmAM ocho Atma-anAmaviveka te have ja, A matavya kevala naiRyika che. ane tene zabdArtha na letaM joIe. paNa e viveka eTale sAkSAtkAra kaTine nathI samajabhAvArtha levuM joie. tAtparya eTaluM che ke nAnA-moTA badhA ja , vAna. paNa saMsAranI abhirUcine badale mokSanI abhiruci prabaLa niyamane upadeza tIrthaMkara nathI karatA. ane e upadeza de bane eTale viveka jarUrI che. saMpUrNajJAna te mahAvratanA ane. - saMbhavita paNa nathI. mATe mULa siddhAMtane anusarIne AcaraNanA tapasyAnA pariNAme thAya che ane te sAkSAtkArarUpa hoya che, vidhiniSedhanI parIkSA karI levI joie. ane e jJAna pAchuM saMpUrNa cAritranA kAraNarUpa bane che.. A che , che. jyAre adaMta paraMparAonuM prAbalya vadhI gayuM ane vANInI dRSTie "jJAnapUrvakanI kriyAmAM jJAnano artha Atma-anAtma azakitane dArzanikane pUro khyAla AvI gayuM ane avAcatA viveka sAmAnyarUpe samajavuM joIe, sAkSAtkArarUpa nahi. evo , , . yA anirvacanIyatAnA siddhAntanuM samarthana thavA lAgyuM tyAre viveka prApta thatAM manuSyanI ciM mekSaprati thAya che ane . . : brA e ekAMta anivaca banyuM. eTaluM ja nahi. paNa tene lakSIne je kriyA te kare che, te vaDe tene mokSa , Totu nainaM carcAne, zidhyAhu niyAH' e aupaniSada najadIka Ave che. Ama mAnavAthI ja bhAsatusa muni jevA. siddhAntanuM kharUM rahasya hAtha lAgyuM. e vakhate buddha viSe paNa ' munionA AcaraNanI saMgati dhaTe che; e munine zAstrajJAna , kahevAmAM AvyuM ke temaNe pitAnA samagra jIvanamAM eka akSara kazuM ja hatuM nahi. mAtra mekSanI tamannA hatI. ane gurUe je, paNa upadeza rUpe kahyo nathI. ane jaina tIrthaMkara viSe paNa zabdo kahyA te paNa te yAda rAkhI zakayA nahi. chatAM paNa: nA niyama mA vinA mAtra bhAra , huM 1, : ' ' , , . . . ke . ' . . # #fe '++ ' | Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CREAT E * .t, 1s," - anA : ' ' ke pra buddha - jIvana tA. 1-8-59 1 TE mekSanI tamannAne kAraNe temanuM cAritra baLavAna banyuM ane prakAranI hovAnuM tene mAlama paDaze. - - mokSane pAmyA. ' jaina itihAsanA anveSakane jinakalpa ane sthavirakalpane khyAla 1, " AtmapabhyadaSTi , heya ja. e sAcuM che ke 'jinaka95mAM jIvana ekAMta nivRttiparAyaNuM ja : saccaritranA mULamAM je vastu AcArAMgamAM vAraMvAra kahevAmAM che. paNa sthavirakalpano sAdhvAcAra jIvanamAM paLe paLe prazno upasthita AvI che te che A pa . ahiMsAnuM zA mATe pAlana karavuM? thatAM krame karI je ghaDAya che te jotAM ene nivRttiparAyaNa kahe e . enA javAbamAM ema ja kahevAmAM AvyuM che ke jagatanA jIvamAM nivRttine anartha karavA jevuM ja bane. ekAkI vicaranAra jinakapI ' ' ekaI nathI jene pIDA pasaMda hoya. ApaNane pitAne. paNuM te pitAnA aMtima jIvanamAM ja e kalpane svIkAratA ane A pIDA pasaMda nathI. te pachI ApaNe bIjA jIvane zA mATe pAMDavA marajIvA thaIne nIkaLI paDatA. emanI sAdhanA ekAMta nivRtti AtmanaH pratikUlAni, pareSAM na samAcata'-A dRSTi te Atmau- parAyaNa hatI. bharaNuthI nibhaya banI vicaratA, eTale svayaM kaSTa pampa dRSTi. A daSTie AcaraNanuM ghaDatara karavAmAM Ave te sahana karavA taiyAra ja hatA, paNa bIjAne kaSTa ApavA kadApi jIvanamAM ApoApa mahAvratone utAryA sivAya chUTake nathI. taiyAra na thatA. paNa evA ka95ne svIkAranAra keTalA ? emanA AcaraNa sAruM che ke narasuM enI parIkSA A Atmaupamya daSTie kAMI so hatA nahi ane temane pravacanavicAra karatAM AtmakaravAnI rahe che. Ane ja bIjA zabdomAM ApaNe tyAM sAmAyika vistAranI vadhAre paDI hatI. eTale mRtyune varIne paNa nivRtti kahevAmAM Ave che, je pratye samabhAva rAkhI-badhA jIvo mArI parAyaNa jIvana TakAvI rAkhatA. che. jevA ja che-ema mAnI, sAvadha pravRttino tyAga karavo te sAmA paNa sthavirakapamAM te sAdhana saM hatA-zramaNa ane paNa sthAvaraka5 tA 'vika che. ane e sAmAyika vratane ja vistAra pAMca mahAvrata che. zramaNIonA. e saMdhone laine rahevAnA, khAvA-pIvAnA, kapaDAMnA - eka sAmAyika sAdhavAthI sakala siddha thAya che. ane jo e nahiM ane vihAranA ane cikitsA tathA surakSAnA ane dharmanA pracAranA che , te jIvanamAM kazuM ja nahi, A rIte jaina AcAranA pAyAmAM ane tene TakAvI rAkhavAnA-ema nAnAvidha praznane pratidina upasthita , sAmAyika vrata raheluM che. ' thatA. emAMthI je mArga te te kALe sAdhusaMsthAe svIkAryo che - ' ' apramAda ene ekAMta nivRttiparAyaNa teo ja karI zake jemane jana sAdhuAtmaupakhyadRSTithI ema te nakakI karyuM ke svArthasidi saMsthAne itihAsa jANatA nathI, agara jeoe chedagra ' arthabIjA ne pIDA ApavI e sadAcaraNa nathI, paNa jana ane enA TIMkAgranthA joyA nathI. dharmanimitte hiMsA ane te . tattvajJAna te kahe che ke samaya lekamAM jIva bharyA thA che. ' paNa manuSyahi sA sudhInAM apakRtyo karavA chatAM e hiMsakane zvAsocchazvAsanI kriyA paNa jenA vinA jIvana TakAvavuM dalabha vizudhdha mAnavAmAM vidhAna e granthamAM maLe che. cikitsA mATenI bane che-bIjA jIvone pIDAjanaka bane che. AvI sthitimAM ke je mokrayA ane brahmacaryanA rakSA ane bha ganA je vaNanA tamAM ahiMsaka kema rahI zakAya ? samabhAvanI siddhi kevI rIte thAya ? maLe che-e badhuM vAMcIne te AjanA sAmAnya satyAgrahathI paNa ' A praznanuM samAdhAna karavAmAM AvyuM ke -- . . nimnakoTInuM e jIvana hatuM ema kahevAnuM mana thaI Ave che. ' naa re narya viSe. nayanAne nathaM saT ! ane chatAM e jIvanane ekAMta nivRttiparAyaNa kahevAmAM Ave to - ra to te = kanTa. .' 'te nivRtti zabdanI ja ThekaDI karavA jevuM thAya. eka vastu svIkAarthAtaH yatanApUrvaka AcaraNa karavAthI pApakAma baMdha thato nathI. ravI joIe ke aMtima tAparve nivRttinuM hoi, jyAre paNa zakya yatanAnuM bIjuM nAma apramAda, AcArAMgamAM, vAre vAre kahevAmAM hoya tyAre e mArge javAnI baLavatI icchA rahetI hoI, ekAMta AvyuM che ke pramAda e hiMsA che. AthI jAgRti e ahiMsA nivRttimAgI jainadharmane kahevo hoya te kahI zakAya. paNa dIdhuM. che. A sivAya aMhiMsAne bIjo upAya hate nahiM. AthI kALathI TakelI sAdhusaMsthAne itihAsa je maLe che e ne ema ja sAvadhAnI-akhalana, satata jAgRti, ahiMsaka rahevAnI tamannA batAve che ke saMghe mATe ekAMta nivRtti e heMgarUpa hoI zake A badhuM maLIne apramAda thAya ane je te hoya te bIna che, jIvananAM cAlu siddhAntarUpe nahi.. ' jIvane pIDA thAya chatAM, tame pIDAnI buddhithI pIDA nathI ApI e potAnI ahithI pI nathI ApI nivRttine che eTale ja artha levAmAM Ave ke jIvana- e daSTie tame ahiMsaka cheAma mAnavAmAM AvyuM. eTale pAlana mATe upArjananI jaMjALamAM na paDavuM, paNa bIjAe AcaraNanA mULamAM. Abhaupampa sAthe apramAdane paNa sthAna maLyuM taiyAra karela vastumAMthI bhikSA laI jIvanapAlana karavuM to te atha Ama satata jAgRta purUSa Atmaupampa draSTisaMpanna hoya te tenuM ghaNuM ja saMkucita artha che, ane e arthamAM jainadharmane AcaraNa sadAcAra gaNAya, saccaritra gaNAya. samagrabhAve nivRttiparAyaNa kahI zakAya. paNa nivRttine eTale . nivRttinuM prAdhAnya ja artha nathI e bhUlavuM joIe nahi. Ama samagrabhAve vicAratAM jaina AcaraNanA mULamAM Ama samagra AcaraNanA mULamAM samabhAva hovAthI ahiMsaka - jJAnapUrvaka kriyA, Amopamya dRSTi ane apramAda-e ja mukhya jIvana vItAvavuM Avazyaka manAyuM. arthAta e ahiMsaka jIvanane sauthI saraLa mArga a jaNAya ke jIvanamAM pravRttikSetrano che che. bAkI badhuM gauNa ane AnuSaMgika che. - dalasukha mAlavaNiyA saMkeca kara. A draSTie jana sAdhvAcAranA ghaDataranI pAchaLa - mana vAmana pravRttinA saMkecanI draSTi athavA te nivRttiparAyaNa jIvana ghaDataranI (daH mizra) ' ' draSTi pradhAna benI jAya e svAbhAki che. ane e draSTie ja che - mana mAharUM A samagra sAdhvAcAranuM ghaDatara prAraMbhika kALamAM thayuM che. enI nAnuM ahe vAmana jevuM lAge : sAkSI AcAraMga jevA graMtha Ape che. paNa ahiMsaka jIvana samAvI le vizva samasta, zakti ghaDataranI A eka bAju che, ane sAmAnya rIte saunuM dhyAna evI dhare, traNa yoga kerAM A tarapha ja jAya che ane ene joI sAmAnya evI dhAraNuM thai pagalAM traNemAM... -gaI che ke jenadharma nivRttiparAyaNa che. paNa kharI rIte samagra-: - bhAve jainadharmane vicAra karavAmAM Ave to vastusthiti anya ...dAbI zake jo balihuM taNo e.--gItA parIkha loDa pI. : 1 ******************* * *o : * : Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " - 5 vi mAnavA lAge tevA nAma muMbaI jaina yuvaka saMgha, prabuddha jIvana tathA saMghanA nAmaparivartana aMge (uparanI bAbate aMge maLelA keTalAka abhiprAyo che. temaNe pitAnI UMcI bhUmikAnI carcAo ane sevAethI , amadAvAdathI gujarAta vidyAsabhAnA AcArya zrI rasikalAla , muMbaInA jaina samAjane gaurava ApyuM che. ' . . . choTAlAla parIkha jaNAve che ke "prabuddha jainaM" aMge ApaNe "kumAra'nA taMtrI zrI bacubhAI rAvata jaNAve che ke, A jyAre carcA karelI tyAre be kaluM ke tamAruM kAma e hakikatamAM "prabuddha, jIvanane vIza. varSa pUrAM thayAnA', A* maMgaLa prasaMge .. sArvajanika che, sapridAyika nathI, te zA mATe jainenA sthAne Apane abhinandana ApIe chIe.' savizeSa te eTalA mATe lakhavAnuM prApta thAya che ke gujarAtanA patrakAratvamAM sAmAjika, - "jIvana" ke e keI zabda nathI mUkatA? A pachI e vicAra - rAjakIya ane sAMskRtika ane upara talasparzI, nIDara, niSpakSa - ke saMdhane svIkArya che. ane tame prabuddha jIvata nAma rAkhyuM tethI | 'ane svastha svataMtra carcA karIne racanAtmaka sUcana karatAM vicAra : mane saMtoSa thaye. e ja vicArasaraNIe AgaLa vadhI kahuM ke , patro gujarAtamAM nahivata che, emAM prabuddha, jIvananuM sthAna prathama tamArI muMbaI jaina yuvaka saMdhenI pravRttio paNa hakikate sAva ane mokharAnuM che. sAmAnya janasamAjane paNa agatyanA prANu ) jenika ja che te enuM nAma paNa prabuddha jIvana saMdha ke evuM prazno upara mArgadarzana ane vicAra karavAnI preraNA maLe evuM , | koIke rAkho e samucita lekhAze . . ' cintanayukata lakhANa e "prabuddha jIvananI viziSTatAM che ane che . * - - - - * . . .xe" ' , "prabudhdha jaina' tarIkenA pitAnA maryAdita kSetramAMthI bahAra AvyA che, - kAzIthI banArasa hiMdu yunivarsiTInA jaina darzanane adhyA- -bAda te teNe A dizAmAM gujarAtanI gaNanApAtra sevA karI che, to 56 zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA lakhe che ke"nAma parivartana jaina'nA sAMkaDA kSetramAMthI nIkaLIne samasta jIvana'nA vizALa + bi viSe mAro abhiprAya Ape mAge che. ane te nAma karatAM ' kSetramAM ene pravezAvI AvI vizALa sevA karavAnI taka apaA kAmanuM mahattva vadhAre lAge che. eTale e ja nAme vadhAre sAruM ; vAnI udAratA dAkhavavA mATe muMbaI jaina yuvaka saMdha paNa abhi- . . - kAma karavuM e ja ucita che. navA nAmanuM AkarSaNa hoya to nandanane pAtra che. amArI zubhecchA che ke "prabuddha jIvana' AvI' ' * jaina yuvaka saMdha kAyama rAkhIne ja na saMdha ubhuM karavA prayatna bIjI aneka "vIsIo sudhI jIve ane tenA samartha taMtrIe thI kare ane emAM Apane keTalA . junA-navA mitrone sahakAra AMkelA mArga upara "gujarAtanA vAcaka vagaranI uttarottara adhika ', maLe che te jovuM. jene navA saMghenuM AkarSaNa haze te emAM A sevA bajAve che. ' - svataH joDAze ane nave nAme ne, saMdha je mAge, laI javA - amadAvAdathI gujarAtanA kaLAgurU zrI ravizaMkara mahAzara : - bhAMgaze te bhAge laI jaI zakaze. muMbaI jaina yuvaka saMghanA samagra rAvaLa lakhe che ke "prabuddha jIvana ra1 mA varSa mAM pravezI cUkyuM 6. sadasya ekamate nAmaparivatatanA pakSamAM hoya te paNa vadhe che e hakIkatanuM bhAna tA. 1-5-59ne prabuddha jIvana dvArA 1 i nahi.. paNa jyAM matabheda hoya tyAM e navA nAmane moha ja Ape saMdhanA sabhyone karelA udhana dvArA thayu "prabuddha janaka . ' kara. 'prabuddha jemAMthI prabuddha "jIvana thayA pachI keTalA navA maNiI prabuddha jIvana' nAma apanAvatAM Ape jainanI vyApaka sadasya thayA, mAtra nAmanA AkarSaNanA kAraNe ? athavA enI bhAvanA ja pragaTa karI che, ane e rIte tana tatva ane jInavane pratiSThA keTalI vadhI che. : * * * * - : , , vizALa janatAmAM viziSTa gaurava apAvyuM che. jaina nAmathI * *. ' . 4 .. . . *' ' cAlatI saMsthAo,, pragaTa thatuM sAhitya ane sarajAtI kaLA. . bhAvanagarathI gharazALAnA AcArya zrI harabhAI trivedI tarapha bahAranA jagatanI upekSA hatI tene badale Ape navA ane ' jaNAve che ke ""prabuddha jIvananA nAmakaraNamAM mAre paNa thaDe sthApita vicAronAM gharSanuM vizleSaNe karI. mULa to navAM' ? hisso hatA te vicAre AnaMda anubhavyo. A pAkSika dvArA mUlyathI dIptimaMta karyA che. ane bhAratIya ziSTajana jaina tame tamAre sAre evo vikAsa sAdhyo che ema huM mAnuM chuM: " sasadione samagra bhAratanI saMpatti mAnatA thayA che. A kAya tamAre kAma bhale sudhArakanuM rahyuM, paraMtu tamArA vicAro maulika dhamarUDha ke saMpradAyamAM edha AcArya netAo ke sadharpatio. ane krAntikArI che ema huM haMmezA mAna Avyo che. ha. kadi karI zakayA naheAtA " ane kaI ne kaI guptatA MLavavAnI. ' te sudhArakano chatra nathI eTale tamArI dhIraja tathA tamArI , hoya ema darekaH.dvAre cokIo ubhI karatAM hatA. temAM yuvAne, sahiSNutA, joI jANIne tamArA tarapha haMmeza mugdhabhAve te strIo, bALako ane abudha jene guMgaLAtAM hatA. Ape temane svaccha, zudhdha mAnavIya havA ApI che ane jenocAmAM rahelAM Avyo chuM. have tame saMghanuM nAma badalavA Icche che te jANIne UMcA saguNe pALavA vadhu AgrahI banAvyA che. prabuddha jIvane . paNa mane eTale ja AnaMda thAya che. saMdhanuM nAma prabuddha jIvana e ja nAma temanA mATe sArthakatabharyuM che, te :- .. saMdha rahe tevo mAro abhiprAya che." . * . ' tyAra bAda prabuddha jIvanane tA. 15-6-59 no aMka vAMcIne. teo jazuAve che ke prabuddha jIvanane 15 mI junane aMka vAMcyA AmerAthI. varSojUnAM sAmAjika kAryakartA zrI zAnti A pachI ghaNA vakhatathI dhArele patra turata 'lakhavAno umaLake thaI lAla trivedI jaNAve che ke prabudhdha jIvana niyamita maLe che. AvyuM che. tame je UMDI saMniSThAthI prabuddha jItanamAM ucca temAMnA lekho mananIya tathA ' vicAraNIya che? ja. prabuddha jIvane 'mAnavasaMskAranI pratiSThA karI rahyA che tenI kadara thaDAte thai vIza varSa pUrAM karyo. tenI unnati thAya, te dvArA janatAnI haze. AjanA yuganA prazno para talasparzI vicArasaraNI vahetI kara- '.. pavitra ane sAcI sevA thAya evI paramAtmA pratye prArthanA che. vAmAM tamArA jeTalI dhagaza meM bIjA lekhamAM joI nathI.' A prabuddha jIvanamAM koI saMkucitatA nathI. tenI udAratA prazaMsanIya ane temAM tamArI kalama kevI. ane keTalI skuti batAvI rahI che ' che. saMghanuM nAma badalavAnuM khAsa jarUrI to nathI lAgatuM. asala , te bhAre mane AzcaryuM ane snehabhAva pragaTAve che. tamAre pravAsa vAta te pavitra uddezathI janatAnI : niSkAma sevA karavI e ja sAInuM vAvuM chuM. tame avanavA mAnavIonAM " caritracitro * * uttama che. * ' , , . . . . . . . . ApyAM che tethI tamAro pravAsa. aMgata. havA- chatAM vyApaka 1 .. kesabADathI svAmI AnaMdajaNAve che ke "prabudhdha jIvana .. ... "bhane evuM lAge che ke prabuddha jIvanamAMthI sthAyI. mUlya mane haMmezA maLe che. ane te huM joI jAuM chuM. bhAizrI vALA keTalAka lekhenuM eka saMhitArUpa pustaka taiyAra thAya, tene .. paramAnaMda UMcA khavAsanA sarakArI sajajana ane pIDha taMtrI, nakazA, citro, tasvIrothI sabhera karavAmAM Ave te kevuM sundara ' * : Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 9 prakAzana Ave ?. prabuddha jIvananI te eka cirasmaraNIya prasAdI banI rahe. lAMbA lekhA na levA. dareka viSayane e cAra pAnAmAM aka rUpe rajI karavAM. lITararI DAijesTa' AvA samahA pragaTa kare che te joro eTale mArI darakhAstanuM rUpa samajAze, lekhA tamArA ekalAnA ja nahi. paNa bIjAnA paNa levADa - vinobAjI sAthenI pranettarI, zrI. rAdhAkRSNananA vicArA upara jaNAvela pra. jI. nA aMkamAM AvyA che. bhAratane Aje evA ja saMcATa ane zudhdha vicArapravAhanI jarUra che." amadAvAdathI suprasidhdha vayovRddha patrakAra zrI. cunIlAla vadhu mAna zAha jaNAve che ke zrI mubaMdha jaina yuvaka saghanI badhI pravRttione huM tenA prAraMbhakALathI mUka' sAkSI rahyo chuM. teNe je pravRtti AdarI ane niSpatti karI te ja tenA astitvane abhina de tevI che. prAraMbhakALe ane tyAra pachI teNe je dhyeya dRSTi samakSa rAkhIne pravRtti karelI temAM teNe pUrNataH sidhdhi nathI meLavI, te chatAM teNe te dvArA navI havA prakaTAvIne jaitasamAjamAM je vicAraparivartana nipajAvyu che temAM tenI pUNa sidhdhinAM ... bIja rahelAM che. ema huM mAnu chuM. ane te ja tenI saphaLatA che. "prabhudhdha jaitu" ane "pramruddha jIvana" saMdhanA mukhapatra tarIke je taMdurasta vicaza phelavatuM rahyuM che te mATe huM aMtarathI tenA sapAkane dhanyavAda ApyA vinA rahI zakatA nathI. jAgrata patrakAra ane jIvatu patrakAratva kevAM hAya tenA eka namUnA tarIke hu e patrane mAnatA ane mitrA samakSa mUkatA Avya chuM. jUnA tavajIvana'nI maryAdita prakAranI AvRtti paNa huM tene kahevA prerA, "prabhudhdha jaina te tame "prabhudhdha jIvana" banAvyu, chatAM sarva zrI. nahi to maryAdita pramANamAM te jainavathI mukata rahyuM nathI, eTale prabudhdha jaina'' ja rahyu che. ane tenI apUrNatA ke dUSaNa huM nathI mAnatA. beunI dizA te vizudhdha jIvana' hatI ane che. te paNa tenu sa'cAlakamaDaLa je vartuLane sparzI rahyu' che te vatu LanA jIvanathI kevaLa para to naja rahI zake. A maryAdAne ya mane upayAga lAge che ane tethI te.e. maryAdA na De ane pAtAnA nAmamAMthI 'jaina' zabdana tyaje evuM huM praMcchu chuM. jaina samAjamAMnI je aniSTa rUDhi tarapha jaina yuvaka saMghe kamara kasI hatI te keTalIka kALathI, keTalIka sAmAjika vicAra phrAntinA AdhAtAthI ane keTalIka rASTrIya tavavAyunA . ucchvAsAthI dUra thai che, chatAM, sthiticustAmAM je aMze te cAlu rahI che tene tenI aMdaranI rAgiSThatA ApoApa nAbuda karaze.-karatI jaze evAM cihna joi zakAya che. parantu jaina samAjamAM te e kevaLa kalevarane pheraphAra lekhAze, vaicArika vizuddhi ke sAcuM jIvanalakSI janava jainasamAthI khUba dUra che. tene te dizAe doravAnI pravrutti yuvaka sa'dhe cheDavA jevI nathI. sa MdhanA 350 sabhyo navA vicAra rAnA vAyunA ucchvAse bharatA thayA hovAnuM keTalAkAnu anumAna sAcu hovAnA saMbhava che, paraMtu te uparathI je mizana tenA janmakALe teNe svIkAyu" hatu te mizana have binajarUrI banyuM hoya evu mane lAgatu nathI. sa Mdhane enI pravRtti dezanA eka nAnA vartuLamAM goMdhAi rahetI, kivA sAMpradAyika, kivA sAMkaDI lAgatA hoya e saMbhavita che, paNa e te saMdhanA sabhyAnI potAne lakSya karIne jonArI dRSTi che; saMdhanA hetu prati sahAnubhUti dharAvanArAne tathA te mizananI hajI paNa teTalI ja upayeAgitA rahelI mAnanArAone samAjanI apekSA daSTie jotAM tenu astitva tathA pravRtti ekasarakhAM cAlu rahe e Avazyaka lAge che. jIvatane vizudhdha ane pramugdha karavAnI dizA darzAvanArAM rASTravyApI maMDaLe khIjA haze ki`vA maLaze, hAlanA jAgRtikALamAM dezane evI sasthAonI uNapa nahi rahe, para Mtu jaina samAjane deravAne nAme eka ja vartuLamAM ghumAvanArA AjanA sakhyAbaMdha prabuddha jIvana tA. 1-4-9 sthiticusta jaina maDaLAnI vacce Avu ekAda jAgRta ma`DaLa paNa jo jaina samAjane cheDI rASTranuM banI jaze teA, tene temAM vizALa kAmagIrI maLavAnI kadAca kRtakRtyatA sAMpaDaze ane tenA bAhu dUra sudhI paheAMcanArA banaze, paraMtu jaina samAjane aMdhakAramAMthI dorIne ajavALe lai janArI dIpikA ema mujhAi jaze te! tenI AsapAsanA aMdhakAra kevI rIte ulecAze ? mATe ja vina Mti ke te " jaina " zabdanA tyAga peAtAnA nAmamAMthI na kare to vadhAre sArUM.'' svargastha sara haralAla gesaliyA julAI mAsanI 17 mAM tArIkhe saurASTranI eka khyAtanAma vyakita sara hAralAla gesaliyAnuM 83 varSanI ummare avasAna thayu. ane e sAthe eka lAMbI, ujjavaLa ane yazasvI kArakIdInA 'anta' Avyo. muMbaI yunivarsiTInA teo emae, ela. ela. bI. hatA. abhyAsa pUro karyA bAda amadAvAdamAM thoDA samaya temaNe vakIlAta karI hatI. ane tyAra bAda te sarakArI nokarImAM joDAyA hatA. huM sara prabhAzaMkara paTTaNI ane zrI koTakanuM nAma "saurASTranA eka yA bIjA rAjyanA mukhya vahIvaTadAra tarIke jyAre khUba AgaLa AvI rahyuM hatuM. tyAre satkArI ejansInA eka mukhya adhikArI tarIke `sara gAliyAe paNa sArI khyAti prApta karI hatI. samayAntare te pAlaNupuranA jIllAnyAyAdhIza banyA hatA; tyAra bAda kharavANI rAjyanA eDmInIsTreTara ( mukhya vahIvaTadAra) tarIke temaNe keTalAMka varSa kAma karyu hatu. ane e pachAta rAjyane navI cAlanA A hatI ane tyAMnI zaikSaNika, ane vaidyakI sagavaDo sArA pramANamAM vadhAravAmAM temaNe ati mahatvano phALo ApyA hatA. tyAra bAda dhrAMgadhrA rAjyanA dIvAna tarIke paNa temaNe thoDAM varSa kuzaLa kAmagIrI bajAvI hatI, ane anya dezI rAjyo sAthe dhrAMgadhrAnu navabhAratamAM vilInIkaraNa thatAM tee sarakArI ke dezI rAjyanI kAmagIrIthI haM MmezAne mATe nivRtta thayA hatA. ucca kATinuM temanu cAritrya hatuM ane vividha prakAranI rAjakIya javAbadArIone temaNe pramANIkatA, lAkakalyANanI bhAvanA, kAryaniSThA ane kuzaLatA vaDe ane sarvatra peAtAnu svamAna jALavIne caritArtha karI hatI. sAmAjika kSetre jIvananA prAraMbhathI anta sudhI temanu dRSTibindu eka sudhArakanu hatu ane junI peDhInA DhAvA chatAM vicAra temaja vatanamAM te pragatizIla hatA, vRdhdha ummaranA * hovA chatAM navA vicArapravAha sAthe sadA tAlabadhdha rahevAnA temanA prayatna rahetA. ane AjhAdI maLyA bAda je navAM baLA pedA thayAM che ane ApaNA dezanA rAjakAraNanA tema ja arthakAraNanA kSetramAM je jhaDapI pheraphAro thai rahyA che te viSe temanI daSTi badhu khurU thavA eThuM' che evA nirAzAvAdanI nahi, paNa UMDI sahAnubhUti ane udAtta AzAvAdanI hatI. te cintaka ane abhyAsI hatA ane temanI pAse anubhava ane mAhItInA vipula bhaDAra hatA. 80-82 varSanI ummare mAnavI sAmAnyataH dehathI jIvatA hoya che. paNa vicAranA kSetramAM zUnya, lagabhaga mRtaprAya jIvana jIvatA hoya che. sara harilAla geAsaliyA zarIre ummaranA kAraNe ja rita hAvA chatAM manathI eka jIvanta vyakita hatA, ane te kAraNe temanI sAthenA vicAravinimaya haMmezA kheAdhaka ane preraka banatA. anekane salAha levAnu te eka AdaraNIya sthAna hatA, temanAM saMtAnamAM bahu jANItA evAM saralAdevI sArAbhAI ane tArAbahena mANekalAla potapotAnA kSetramAM keTalI badhI sevAo ApI rahyA che te sau krAi jANe che. A banne baheneAnA tema ja anya saMtAnanAM dhaDataramAM temanA pitAnA asAdhAraNa si kALA hateA. dezI rAjyanA vahIvaTa sAthe gADhapaNe saMkavAyalI ane have sadAne mATe asta pAmI rahelI peDhInA teo eka agragaNya ane kadAca chellA pratinidhi hatA. paramAtmA temane zAzvata zAnti Ape! pAna da muMbai jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka zrI dharamAMnada kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, mukhama ka, mudraNusthAna : cadra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, mukha, 2. 3. na. 29303 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *ii - : , . rajIsTarDa naM B 4ra66 - vArSika lavAjama rUA. 4 - (pUbaDajIvana : "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa - varSa 21: aMka 8 muMbaI ogasTa 16, 199, ravivAra ( zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AdikA mATe zIliMga 8 'chuTaka nakala : nayA paisA 20 : bAda jhAkajhA gAlagA= seatsame seen taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kA jhAlAla:Mess-sAlAla lAla daieNAvA mAM koka aNuyugano dharma che. A (gata paryuM paNa vyAkhyAnamALAmAM apAyelA vyAkhyAnanI saMkSipta noMdha). * vartamAna yugamAM Ahuvika vijJAnanI je pragati thaI che, pragatimAM vidyarUpa thAya che. jyAre paNa samAjasudhAraNAnuM kaI tenA kAraNe A kALa aNuyuga e nAmathI oLakhAya che. A AMdolana zarU karavAmAM Ave ke dharmane nAme ene virodha ANavika pragatinA phalasvarUpa je Arthika ane rAjanaitika pari- thAya ja che. pratyeka deza ane pratyeka yugamAM sudhArakene dharmavALAo vartana thayuM che ane thayA kare che, teNe duniyAnA aneka praznone sAthe saMdharSamAM utaravuM ja paDayuM che. temAM vaLI ApaNA dezamAM navesarathI ApaNI AgaLa upasthita karyA che. purANA praznonA te dhamanI sanAtanatAnI vAta eTalA jorazorathI pikArAya che ke - navA navA uttare maLe che ane junA javAba upara navA prazno samAjasudhAkarane hara vakhata dhArmika jehAdane sakhata sAmane karo pharIne UbhA thAya che. je viSayonuM nirAkaraNa thaI gayuM che ema paDe che. hajue dIrdha kALa sudhI karavo paDaze ema lAge che. te mAnIne Aja sudhI nizciMta rahyA hatA, te viSaye Aje navA sAmAjika parivartananI bAbatamAM dharmane ATale badhe keyaDAo UbhA karI ApaNane vadhAre muMjhavanArA thai paDyA che. virodha kema ? A praznano je UMDANathI vicAra karIe to tarata A parivatanee navI cetanA-navI dRSTi ApI che. ane tenA , dekhAI Ave ke tenuM kAraNa dharmagurUoe dharmane sanAtana, AdhAre jIvananA pratyeka prazno upara paraMparAgatane mUDhAgraha choDIne aparivartanazIla tatva rUpe mAnI,' te dvArA je adhinAyakatAvAda navesarathI samajavuM vicAravuM joIze. ' (svAmI sevyabhAva) nI sRSTi racI che te che. A svAmI-sevakabhAva aNuvijJAnathI prApta thayelI ane hajuye prApta thaye jatI - khaMDita thavAnA bhaye teo koI paNa parivartana svIkAravA taiyAra navI navI siddhie kALa ane sthaLanuM kSetra TuMkuM karImAM nathI thatA. A adhinAyakavAdane kAyama rAkhavAmAM Arthika ane -1 che, jethI mAnavasaMbaMdhe vadhAre vizALa ane vadhAre nikaTatama rAjanaitika kSetre jeone svArtha che teone moTo hisso che. dharma . thatAM jAya che. A saMbaMdhenA AdhAre rUDhigata samAjavyavasthAmAM dvArA sthApita ane saMcAlita A adhinAyakavAdI vyavasthA manuSyane paNa AmUla palaTo lAve Avazyaka thaI paDe che. aNuyuganA yathAvata sthitimAM bAMdhI rAkhe che, ane A yathAvata sthitinuM baMdhana , . kAraNe thatI parivartananI A utAvaLI doDa upara belatAM zrI, te te prakAre hita dharAvanArAone zoSaNa karavAnI taka Ape che. A che ? naherUe kahyuM che ke, " ApaNe ApaNuvika yuganA daravAje AvI kAraNe dhamane teo pUrepUruM rakSaNa Ape che. badalAmAM dhama manuSyanA UbhA che. paristhitio eTalo prabaLa che ke ApaNAM AMtarika mATe pApa, puNya, nitikatA, anaitikatAnA jALAMo racI temAM virodha (vibhakata vyakitatva, siddhAnta ane AcaraNane virodha, pUrvajo temane aTavAyelA rAkhe che. eka divasa- jamInadAra ane dharmagurUo taraphathI maLeluM jJAna ane AjanA ApaNuM vartana vacce bhAre vacce A yaMtra racAyuM. pachI rAjAo, raSimunio paNa temAM virodha)nuM zamana karavuM ja paDavAnuM che. je temAM niSphaLa gayA te bhaLyA. dhanavAne Aje dharmasevA karatA hoya te A hetulakSI., samagra rASTrane parAjaya che; je zreSThatAo mATe Aja sudhI banIne kare che. have jyArathI jamInadAro, sAmanta, rAjAo ApaNe abhimAna letA AvyA chIe te zreSThatAone khoI besavA- ane dhanavAnonI gAdIne rAjadvArInetAo zobhAvavA lAgyA che tyArathI, paNuM che. jyAre paNa rAjanaitika parivartana thAya, tenA pariNAma teone paNa dharma upara prema ubharAvA lAge che. vastutaH teone svarUpe sAmAjika parivartana thavuM anivArya che. jo ema na thAya A prema dharmanA nAme pitAnuM sthAna TakAvI rAkhavAne hAya hai. te na te vaiyakitaka jIvana susaMgata rahe, na rASTrIya jIvana. * jeono svArtha samAyeluM hoya che te dareka ema icache che ' ' rAjanaitika parivartana ane audyogika pragati jhaDapathI vadhatAM hoya, ke dharmazAstramAM je kaMI lakhyuM che temAM talamAtra 5NuM pheraphAra te sAmAjika parivartanane bInajarUrI mAnI avicaLa rahevuM na tha joie. chatAM e Aja sudhImAM kaI vicAra ke kAI ' e azakaya che. rAjanaitika ane Arthika parivartananI sAthe sAthe paraMparA aparivartita rahI zakela nathI. parivartana e vana ane - - sAmAjika parivartana nahiM karatA jaIe te je viSama paristhiti jagatane svabhAva che. ane vaLI Aje vijJAne evI paririthati nirmANa thaze tene bhAre ApaNe sahI zakavAnA nathI. . utpanna karI che ke parivartanane virodha karanArAo pite vANIthI samAjaparivartana Aje je gatie thavuM joIe te virodha karavA chavAM vyavahAramAM spaSTa rIte e parivartanane svIkAgatie thatuM nathI. te kAraNe jabaradasta taMgadilI pravatI rIte ja cAlatA hoya che. je ta-pachI bhalene hajAra varSa : rahI che, jenI nIce ApaNe zvAsa ghuMTAya che. A parivartana pahelAM lakhAelAM hoya te paNa-jenI asatyatA vijJAna dvArA, karavAmAM sauthI moTI bAdhA hoya te te dhamara taraphanI che ema vAraMvAra apramANita siddha thaI cUkI hoya te tene mAtra dharmanI kahevAya che ane Aje sArI rIte evo pracAra thAya che ke dharma sanAtanatA akhaMDita rAkhavA khAtara koNa mAnya karI zakavAnuM e sArvakAlika ane sArvabhautika tattva che. paNa hakIkatamAM A che? pRthvI ane sauramaMDalanA saMbaMdhamAM je jJAna Aje sthApita meTAmAM moTuM asatya che. A viparIta mAnyatA ja mAnavasamAjanI ( anusaMdhAna chelle pAne ) jo ke dAhoda See Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - .. : **. .* * * * * 72 . - pra buddha jIva na tA. 16-8-59 " apekSAe e * darzana thAya ' kharekhara - jana samAja ane kRSikArya A be vargo vaccenI divAlane teDavI paDaze. zaheramAM madhapUDAnI mAphaka leke khIcakhIca bharelA che ane temanuM jIvana (jaina dharma kRSivirodhI che e khyAla jaina tema ja kRtrimatA, vilAsitA tathA nAjuka khyAlo vaDe vyAkuLa banI gayuM che. jainetara samAjamAM sAdhAraNa rIte pracalIta che. A khyAla bhula- je aitihAsika athavA te bhaugolika paristhitione lIdhe bharelA che e bAbatanuM tA. 14-6-59nA "jaina bhAratInA aca- jainadharmAvalaMbIo khetIvADI choDIne vANijya-vyavasAyamAM lekhamAM vizada rIte spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. jaina bhAratI saMlagna thaI gayA che e paristhitio dhyAnamAM na letAM keTalAka terApaMthI saMpradAyanuM suprasiddha mukhapatra che. ahiMsAviSayaka terA- leke evI brAnta dhAraNa laI beThA che ke jainadharma anusAra paMthI dRSTikoNa ghaNe sAMkaDe, pravRttimAtravirodhI tathA janasevA khetI karavI te pApa che, kintu vANijya-vyavasAyamAM athavA to parAMDamukha che ' AvI terApaMthI saMpradAya viSe sAdhAraNa mAnyatA saTTAmAM khetInI apekSAe ochuM pApa che, paraMtu vastusthiti hovA chatAM kALabaLanI jemAM parakha rahelI che evA udAravicAravaLaNanuM prastuta lekhamAM sukhada tema ja Azcaryajanaka darzana thAya e barAbara che ke khetIvADImAM pratyakSa rUpamAM vANijyache. A kAraNe tenA anuvAda prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAnuM huM , vyavasAya athavA te saTTAnI apekSAe jIvahiMsA adhika thAya che che. A kAraNe tene anuvAda prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAne huM prerAyo chuM. ' paramAnada) te paNa mIle athavA te kArakhAnAnA majUrone ochI majUrI A bAju keTalAka Alecae jaina dharma upara evo ( cIre tenI cUkavIne tenI pAsethI khUba vadhAre kAma levuM te jaina dharmanI AkSepa mUkayo che ke A dharma kRSikAryane pApa samaje che, ane : daSTie mahAraMbhanI kaTimAM AvatuM hovAthI tene pApa ja kahevuM kRSi jevA upayogI kAryathI janatAnuM dhyAna vimukha banAvIne vyApAra joIe. ane saTTAne te eka prakArane jugAra ja kahevAya ane vagere kAryo tarapha kheMcavA icche che. temAM khetInI apekSAe ochuM pApa zI rIte mAnI zakAya ? AvI AlocanA je sAmAnya keTinA leke taraphathI kara tAtvika daSTithI khAvAnuM khAvAmAM ane vyApAra karavAmAM vAmAM AvatI hota to e saMbaMdhamAM kazuM paNa kahevAnI amane pApa hovA chatAM paNa ApaNe khAvAnuM khAIe chIe ane vyApAra "avazyakatA lAgatuM nahi, paNa AcArya vinobAjI jevI vyakita karIe ja chIe, e rIte khe.nImAM bhale hiMsA hoya te paNa jyAre A prakAranuM sUcana kare che tyAre A saMbaMdhamAM spaSTI vyAvahArika dRSTithI te vANijya-vyavasAyanI mAphaka Avazyaka kiraNa karavAnI nItAnta AvazyakatA ubhI thAya che. hovAthI jaino mATe vajita nathI. "vinobA pravacana'nA cothI eprIlanA aMkamAM 215 pAnAma A saMbaMdhamAM munazrI nathamalajIe 'jaina bhAratI'nA 17 mI : 'upara vinobAjI jaNAve che ke "keTalAka jaina leke khetI kara me nA aMkamAM jaNAvyuM hatuM ke AnaMda, je bhagavAna mahAvIrane vAmAM pApa mAne che. khetInA kAmamAM jatuonI hiMsA jarUra eka moTo zrAvaka hatA te pote khetI karato hato. tenI pAse thAya che, paNa e hiMsA lAcArInI hiMsA che. e te zarIranI bhAre moTI khetI hatI. Ama hovAthI khetI hiMsaka dhaMdhe che sAthe keI ne koI rIte joDAyelI che. Ama hovAthI AvI hiMsAthI ane vyAjano dhaMdho athavA to vyApAra hiMsaka dha nathIbacavAnuM zakaya nathI. dhAnya utapAdana karavAmAM hiMsA thatI nathI. e vicAra keTalAka lokomAM daDhamala banyA che tema chatAM te khAvAnuM pedA karavAmAM je pApa che te zuM khAvAnuM khAvAmAM - vAstavika nathI. pApa nathI ? kRSikAryane pApI pravRtti lekhavAthI te pratye anAdara - munizrI nathamalajInuM ema kahevuM che ke adhikAMza jene utpanna thAya che. pariNAme sArI khetI thaI zakatI nathI." khetI nathI karatA tenuM kAraNa ahiM sAdraSTi nathI. tenuM kAraNa emAM koI saMdeha nathI ke bhAratavarSamAM bhaNelAgaNelA che sagavaDatAvAdI aizvaryameha ane ArAmaparAyaNatA. kacchamAM ane samaju loke haLa-baLada tathA mATIpANInA dhaMdhA tarapha jaina baMdhuo Aje paNa khetI kare che. 19mI sadI sudhI napharata dharAvI rahyA che. pariNAme bhaNelA gaNelA le ke khetIne rAjasthAnamAM puSkaLa jaino khetI karatA hatA. je leke Aje AbarUdAra ke mobhAvALo vyavasAya gaNatA nathI. tenuM mAthuM pari- lakhapatI athavA te karoDapati che temanA bApadAdA kheDuta paNa NAma e AvyuM che ke bhAratavarSanI kRSi vyavasthA bahu pachAta hatA. jaina dharmanI ahiMsAne khetI sAthe virodha kayAM che ? dazAmAM rahI che. lokone khavarAvavA mATe ApaNe sarakArane dara varSa A saMbaMdhamAM jana dharmane athavA te AcArya bhikSakane kare rUpiyAnuM anAja paradezathI maMgAvavuM paDe che. * dRSTikoNa evo nathI ke khetI karavI nahi, paNa temanA kahevAnuM A bAju baMgALAnI khAdyaparisthiti dina prati dina tAtparya ema che ke je anivArya hiMsA che te jevI che tevI bagaDatI rahI che. rezananI dukAna upara cekhA maLatA nathI. samajavAmAM Ave ane tene ahiMsAnA nAmathI mahimAnvita AvI sthiti A varSanA prAraMbhamAM eTale ke jAnyuArI phebruArI karavAnI koI jarUra nathI temaja tethI dUra bhAgavAnI paNa koI mahInAmAM dezanA adhikatara vibhAgomAM pravartatI hatI, paMjAba, jarUra nathI. te jema che tema ThIka che. uttara pradeza Adi prAntomAM A prazna aMge khUba kheMcavALI A saMbaMdhamAM AcAryazrI tulasIe pitAnA pAMcamI junanA sthiti utpanna thaI hatI. pravacanamAM jaNAvyuM che ke "ema kahevuM ucita nathI ke jaina loke dezanI vartamAna avasthA tarapha najara karatAM e bAbatanI hiMsAnA kAraNathI khetI nathI karatA, paNa sAcuM to e che ke kRSi aMge mAtAnta AvazyakatA che ke bhaNelI gaNelI ane zikSita vyaktie je atUTa parizrama Avazyaka che te parizramathI bacavA mATe, tathA je Aje bekArInI bega thaI paDI che te kRSikrAryamAM joDAI jAya. ArAmaparAyaNatAne lIdhe kRSine choDIne vyApAra-vyavasAyamAM jaina bhaNelI gaNelI ane zikSita vyaktionuM dhyAna khetI tarapha lAgI gayA che. kRSimAM ekendriya tathA paMcendriya jIvonI hiMsA nahi derAvAnA kAraNe zikSita ane azikSita varga vacce eka thAya che, paraMtu te Avazyaka tema ja anivArya hovAnA kAraNe te vicitra prakAranI dIvAla ubhI thaI gaI che. bhaNelA gaNelA loke mahAraMbha kaTinI lekhAtI nathI." saTTAnI carcA karatAM temaNe phezana-parastI, bAbugIrI (zeThAi) ane vilAsitAmAM phasAI pitAnA pravacanamAM jaNAvyuM che ke "leke samaje che ke saTTo gayA che ane gAmaDAnA kisAna, majUra aMdhavizvAsa, rUDhio hiMsAthI para che, paNa temAM mAnasika vikRti, pharatA, adhyavasAane ajJAnatAnA bhoga banI gayA che. jenI malInatA vagere eTaluM badhuM che ke sIdhA rUpe te hiMsaka bhAratavarSanI ke sarakArane dara varSa praSTikoNa eve G , 5 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-58 prabuddha jIvana *. * ' 'nahi dekhAto hovA chatAM te mahAraMbhanI kaTimAM Ave che. esTeTa DayuTI vagere aMge Azare rU. 72000 rokaDA cukavavA ': "lAlA, bAbu athavA te navAba zabdanI mAphaka zeTha zabda paDayA. A rIte je rU. 1,88,000 nI rakama bAkI hatI ane paNa Aje zreSThatAno ghAtaka na rahetAM vyaMgavinodanuM sAdhana banI. Azare haju rU. 2000 nI Avaka thavA saMbhava che te dhyAnamAM rahela che. Aja e bAbatanI jarUra che ke bhaNelA gaNelA grejya-' rAkhIne kula rakama rU. 1,90,000 mAMthI nIce mujaba vahecaNuM karavAmAM AvI che :- ' ' e mAphaka zeTha leke paNa kRSikAryanA mahatvane samaje ane 50000 zrI yazovijayajI gurUkulane (pAlItANA). saMsthAnI kaI zramaNa-saMskRtinA upAsaka hovAnA nAte zramanI vAstavika mahatAnuM mUlyAMkana kare." paNa vibhAgIya pravRttine sva. maNibahena nAnAlAlanuM nAma - Aje vyAjane dhadha khatama thai rahyo che. jamInadArI . ApavAnI samajutIpUrvaka, samApta thaI rahI che. moTAM moTAM makAnanuM rASTrIyakaraNa thavAnuM che. pa0000 zrI bahata muMbai ejyukezana TrasTa (dAdara, pazcima - vyApAranuM paNa vImo, beMka vagerenI mAphaka sarakAra sahayogItAnA vibhAga muMbaI) ne tenI hastaka zarU karavAmAM AvanAra gujarAtI hAIskUlanuM makAna ubhuM karavA mATe ane te AdhAra upara svayaM saMcAlana karavAnI vAta viMcArAI rahI che. ane hAIskUla sAthe sva. maNibahena nAnAlAla haricaMdanuM nAma : jamInanI sIlIMga eTale mathALuM baMdhAI rahyuM che. vyArA naMdI joDavAnI zarate. upara je vizALa sarovara banavAnuM che te vaDe rAjasthAnanI 30,000 jaina bAla vidyArthI bhavana (bhAvanagara) ne ApavA mATe, naherAmAM navuM jIvana Avaze. ane tyAMnI dharatImAMthI tenuM : * (A rakama saMsthAnA kAryavAhake, saMsthAnA pitAnA makAna athavA te puSkaLa dhAnyarUpI dhana pedA thaze. jaina loka paNa mATe amuka mudatanI aMdara rU. 30000 ekaThA, kare te. zranaM du yuvata eTale ke "adhika annanuM utpAdana kare" e ApavAnI che.) 'prakAranA AdelananuM mahatva samaje ane 100 karoDa rUpiyAnuM 25000 dAdAsAheba jaina boDIga (bhAvanagara) ne, vadhArAnuM makAna anAja je prati varSa paradezathI maMgAvavAmAM Ave che te rokavAnI bAMdhavA mATe ane te navA makAnanA eka vibhAgane dizAe pitAnI sujhabujha ane samajadArIne evI rIte paricaya sva. maNibahena nAnAlAlanuM nAma ApavAnI zarate. * karAve ke jevI rIte temaNe vANijya-vyavasAyanA kSetramAM yogadAna 10000 jaina mahilA samAjane (muMbaI), dAdara pazcima vibhAgamAM ? karIne videzI vyApAranI harIphAImAM svadezI vyApArane sudaDhatA. te saMsthA hastaka cAlatA bAlamaMdira sAthe sva. maNibahena prApta karAvI che. nAnAlAlanuM nAma joDavAnI zarate. . (mULa hiMdI uparathI) , anuvAdaka : paramAnaMda - 7001 zrI, kezarIcaMda bhANAbhAI hastaka cAlatA koThArI hindu . | sva. maNibahena nAnAlAla haricaMdanI, seneTeriyamane (devalAlI). navo eka bleka bAMdhavA mATe ane mIlakatanI karavAmAM AvelI vaheMcaNI tene sva. maNibahena nAnAlAlanuM nAma ApavAnI zarate. - sva. maNibahena nAnAlAla mULa bhAvanagaramAM paNa varSothI chen: 5000 saMyukta jaina vidyAthIgRhane (muMbaI). muMbaImAM vasatAM hatAM ane temanA pati sva. nAnAlAla haricaMda * 2500 zrI maNilAla mokalacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya : zerabajAramAM kAma karatA hatA. lagabhaga 20 varSa pahelAM nAnAlAla [, ane pustakAlayane (muMbaI). . haricaMdanuM avasAna thayuM. maMNibahenane keI saMtAna nahotuM. 2500 zrI siddhakSetra jaina zrAvikAzrama, pAlItANuM temanA pati sArI mIlakata mUkI gayelA. maNibahena bahu sAduM 2100 bahenone Arthika madada. 1001 zrI goDIjI mahArAjanuM derAsara, muMbaI. dharmaparAyaNa jIvana jIvatAM hatAM. temanA jIvana daramiyAne paracuraNuM sakhAvate uparAMta pAlItANA zevijyajI gurUkuLane temaNe 1000 vidyArthIone madada. 500 paramAra kSatrIya jaina dharmapracAraka sabhAne zrI mahAvIra rU. 50000 nuM dAna kareluM ane mahAvIra jaina vidyAlayane - jaina Azrama baDelI mATe. ' ' , . rU. 12000 nuM dAna kareluM. temanuM tA. 25-11-54 nA roja 500 zrI goDI pArzvanAtha derAsara, bhAvanagara, , muMbaI khAte avasAna thayuM tenA thoDA divasa pahelAM, pitAnI 500 zrI vardhamAna tapa AyaMbIla khAtuM (pAlItANA). , je kAMi mIlkata hoya te sArA kAmamAM vAparavAnI IcchA darzAvatuM 500 zrI kedAranAthanA raste phATA gAmanA pUrva mAdhyamika zALAnA eka vasIyatanAmuM karyuM hatuM. ane te mujaba temanA avasAna makAnakharca peTe. * bAda temanI mIlkatane vahIvaTa karavA mATe prastuta vasIyatanAmAmAM - 250 zrI ujamabAI jaina kanyAzALA, bhAvanagara. ' nIcenI vyakitaonI temaNe TrasTIo tarIke nImaNuMka karI hatI 250 zrI jaina bhojanazALA, bhAvanagara, , , zrI. caMdulAla vardhamAna zAha 250 dhArmika zikSaNa maMDaLa, bhAvanagara, - 5, phatehacaMda jhaverabhAI zAha 100 zrI jaina pAThazALA, goghA. , paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - 101 zrI jIvadayA maMDaLI, muMbaI. - ' ,, dharamacaMda kulacaMda dozI ' >> phulacaMda haricaMda dozI * uparanI yAdImAM jaNAvyA mujaba bhAvanagaranA jaina bAla ' . . A TrasTImaMDaLamAM pAchaLathI zrI. gulAbacaMda mULacaMda vidyArthI bhavana mATe upara jaNAvyA mujaba niyata karavAmAM Avela zAhane umeravAmAM AvyA hatA. rU. 30000 nI rakama sivAya bIjI badhI rakamo apAI cukI che. upara jaNAvyA mujaba sva. maNibahena nAnAlAlanI mIlakatane. uparanI yAdI uparathI mAluma paDaze ke amArI hastaka TrasTIoe kabajo lIdhe. emAM keTaluM ke rokaDa nANuM hatuM,. keTaluMka vaheMcAyela rU. 1,89,000 mAMthI rU. 1,77,000, bhinna bhinna senAmAM rokAyeluM hatuM ane keTaluMka zera sIkayurITImAM rokAyeluM zikSaNasaMsthAone athavA to zaikSaNika pravRttione apAyA che, hatuM. bIjI bAjue sva. maNibahena nAnAlAlanA mAthe keTalIka rU. 7000 devalAlInA kaThArI seneTeriyamane ApavAmAM AvyA che Arthika javAbadArIo paNa hatI. senuM tathA zera sIkayurITIo che ane Azare rU. 5000 zikSaNettara zubha pravRttio pAchaLa vecI nAMkhavAmAM AvI ane teno nikAla karatAM TrasTIonA hAthamAM vaparAyA che. A rIte amane soMpAyela javAbadArInuM kArya lagabhaga Azare rU. 2,60,000 nI rokaDa rakama AvI. A rakamamAM haju pUruM thavA AvyuM che. vyAja peTe rU. 1500 thI 2000 nI Avaka thavAne saMbhava che. uparanI tA. 1-8-59: , - caMdulAla vardhamAna zAha ,, " rakamamAMthI sva. "maNibahenanI aMgata javAbadArIo, probeTa, muMbaI. TrasTImaMDaLa vatI. 1,89,000 ane teno nikAla karavA sakSarI saranI Aja thavAne rakamamAM raju che ane ziyALAnA za zI atiene apamAni karAi che. A rIte amara sottara mArAmAM AvyA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - *--** ' . ' pra budhi jIvana tA. 16-8-59, "svataMtra pakSa vANI svAtaMtrya, mIlana svAtaMtrya ane sAmayika svAtaMtrya jeTaluM che teTaluM svAtaMtrya duniyAnA bahu ochA dezamAM che. keMgresanuM zrI. cImanalAla cakubhAI zAhanuM vyAkhyAna dhyeya ane pAye lokazAhI che. AvI ke gresane Totalitarian: (tA. 6-8-59 gurUvAranA roja zrI cImanalAla cakubhAi ekahaththu sattAvAdI-zI rIte kahI zakAya ? alabatta kesanI moTI zAhe muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame "svataMtra pakSa" e viSaya bahumati che tethI eka pakSanuM rAjya che ema kahevAya. sabaLa upara saMdhanA kAryAlayamAM eka jAhera vyAkhyAna ApyuM hatuM. virodha pakSa na hoya to rAjyakartA pakSa bhUla paNa kare. paNa temane sAMbhaLavA mATe bhAI bahene ghaNI sArI saMkhyAmAM upasthita 2410 Totalitarion 8414. Totalitarion 2011 - thayAM hatAM. zrI. cImanabhAIe pitAnA savA kalAkanA vyAkhyAnamAM virodhapakSane AvakAre nahi paNa tene samULo nAza kare. zrI. rAjagopAlAcAryanI AgevAnI nIce tAjetaramAM sthapAyelA - bIje AkSepa kegresa sAme e che ke kegresa sAmyavAdanavA rAjakIya pakSa je 'svataMtra pakSa'nA nAme oLakhAya che tenI kamyunIjhama-tarapha dhasI rahI che. A bannenuM dhyeya alabatta savistara AlocanA karI hatI. temanA vyAkhyAnane saMkSipta sAra samAjavAda-socialsmche, paNa bannenI rItabhAta, vaLaNa temaja nIce mujaba hato.) kAryapaddhatimAM pAyAne pharaka che. sAmyavAda virodhapakSane svIkA, ahiM avAranavAra mArA taraphathI rAjakIya paristhitinI rato ja nathI-tene nAbuda karavAmAM ane saramukhatyArazAhIAlocanA karavAmAM Ave che te eka prakAranA abhyAsavaMganI Dictatorship-nI sthApanA karavAmAM te mAne che, ane hiMsA' study classnI-koTinI hoya che. tAjetaramAM zrI. rAjagopAlA dvArA krAnti nirmANa-violent Revolution" e tenuM dhyeya cArya zrI. raMgA ane zrI. kanaiyAlAla mANekalAla munazInI Age che. koMgresa virodhapakSonA sahaastitvamAM mAne che, samajAvaTa ane vAnI nIce sthapAyelo sva pakSa aneka lekenuM khUba dhyAna kheMcI rahela che ane eka moTI carcAne viSaya banI rahela che. baMdhAraNIya mArge te krAnti sarjavA mAMge che, saramukhatyArazAhInI rAjakAraNanI dRSTie A eka mahatvanI ghaTanA che. tethI mane ema virodhI che. A rIte bannenuM mukhya dhyeya soziyAlIjhama-samAja vAda-eka ja hovA chatAM e seziyalIjhamanA svarUpanI kalpanA , thayuM ke A navA pakSanI nIti rItI viSe huM je vicArI rahyo {" chuM tenA tamane bhAgIdAra banAvuM. e AzayathI huM Aje tamArI aMge ane tene mUrta rUpa ApavAnI paddhati aMge bannemAM ghaNo 'samakSa upasthita thayo chuM. mATe taphAvata che. ' DemokrasInA theya ane mALakhAne svIkArIne Aje zAsana eka vakhata ApaNe tyAM sAmaMtazAhI-phayuDelIjhama-pravartatuM karatA koMgresa pakSa sAme kaI eka navo rAjakIya sugrathita virodha hatuM. Aje pravartatI samAjaracenA muDIvAdI racanA che. vijJAne vipula pakSa ubhe thAya te lokazAhInI daSTie AvakAradAyaka che. paM. utpAdana karatAM navAM yaMtro ApyAM ane mANasanA ThekANe yaMtranI sthApanA karavA mAMDI. sAthe sAthe-Transport ane Communication . neharUe te dRSTie A navA pakSane AvakAryo che ane huM paNa che tene e daSTie AvakAruM chuM, paNa sAthe sAthe A navA pakSanuM nAM-vAhana vyavahAranAM ane saMdezAo mokalavA meLavavAnAM-vadhAre jhaDapI sAdhano nirmANa karyA, tenA pariNAme muDIvAda khUba phAlya phule svarUpa ane nIti samajI loknA kalyANa ane pragatine poSaka che ane anekano zrama ane bahu thoDAnA hAthamAM dhana, zakita ane ke koI eka varganA hita mATe che te ApaNe babara samajI sattA-AvI samAja racanA ubhI thaI ane tenAM aniTo-vage : levuM joIe ane sAthe sAthe AjanI kAMgresane khaseDIne Avo varga vacce asamAnatA ane moTA pAyA uparanuM sAmudAyika zeSaNa no pakSa sattA upara Ave to zuM pariNAma Ave enuM citra " ane vyApaka bekArI zarU thayAM. A aniSTo dUra karavA mATe paNu ApaNA dhyAna upara hovuM joie--e. mane lAge che ke samAjavAdane udbhava thaye. samAjavAdI sthApanA e kALanI mAMga " mAM khUba jarUrI che. che. , e mAMgane pahoMcI vaLavA mATe kegrese samAjavAdI DhabanI - A pakSanI hajI zarUAta che ane teno uddabhava AjanA samAjaracanAne pitAnA dhyeya tarIke svIkArela che ane tene amalI zAsaka pakSa kegresa sAmenA virodhamAMthI thaye che, tethI tenuM AjanuM banAvavA mATe rAjyavahIvaTanA kSetre aneka pagalAM bharI rahela che. svarUpa negative-nakArAtmaka-hAya e svAbhAvika che. A AmAMthI aneka karaverA jamyA che; kAyadA kAnUna ghaDAyA che; daSTae kogresa sAme A pakSanA. nirmAtAone zuM kahevAnuM che vyApAra svAtaMtrya upara aneka niyaMtraNo mukAyAM che. rAjAjI A enI carcA karatAM navA svataMtra pakSanA valaNa ane vicArane prakAranI legislative compulsion-kAnunI niyaMtraNa-ne sahajapaNe khyAla AvI jaze. ' virodha kare che. temanA mate kogresa minimum freedom - koMgresa sAme svataMtra pakSanA AgevAnone sauthI moTo AkSepa and maximum legislation 248141 cit maximum e che ke koMgresa lagabhaga totalitarion-ekahaththasattAvAdI- government eTale ke ochAmAM ochuM svAtaMtrya ane vadhAremAM thaI gaI che. A AkSepa pAyA vinAne che. ApaNuM rAjya- vadhAre rAjyazAsananA mArge jaI rahI che. svataMtra pakSa ethI baMdhAraNa pheDarala-samavAyI AkAranuM che. temAM prajAjano pAyAnA virUdhdha bhAge eTale ke vadhAremAM vadhAre svAtaMtrya ane ochAmAM hakanuM spaSTa vidhAna karavAmAM AvyuM che. vaLI nyAyanA kSetre ochuM zAsana e mArge prajAnuM jIvana ghaDavAne manoratha seve che. suprIma korTanuM zAsana sau koIne baMdhanakartA che. iMglenDanuM ' have rAjyanA baMdhAraNamAM rAjyanItine lagatA mArgadarzaka , baMdhAraNa ke jenA uparathI ApaNA dezanuM baMdhAraNa moTA bhAge fivided (Directive Principles of State Policy) ghaDavAmAM AvyuM che temAM ane ahiMnA baMdhAraNamAM sauthI eka lAMbI yAdI sAmela karavAmAM AvI che ane A siddhAMtane ' . mahattvane taphAvata e che ke IMglAMDamAM tyAMnI pArlAmenTa sarva ' barobara najara sAme rAkhIne zAsaka pakSe. prajAnuM zAsana karavAnuM " sattAdhIza che. pArlAmenTane kAyade e rAjyane chevaTane kAyade che. A mArgadarzaka sidhdhAnto rAjyanA mAthe prajAkalyANanI na gaNAya che. ahiM variSTha sattA pArlAmenTanI nathI. tenA mAthe aneka javAbadArIo nAMkhe che. AnA pariNAme rAjaya polIsa rAjyanA baMdhAraNanuM baMdhana che. pArlAmenTa kaI paNa kAyado kare te sTeTa maTIne velaphera sTeTa bane che, mAtra sulehazAnti jALavavAnI sAme kaI paNa vyakti vAMdho uThAvI zake che ane te kAyado, javAbadArIvALuM rAjya maTIne lokone anekavidha sukhasagavaDe rAjyanA baMdhAraNa mujabane nathI e vAMdho uThAvIne te mudAne pahoMcADavAnI javAbadArI svIkAratuM kalyANarAjya bane che. A suprIma kerTa sudhI te laI jaI zake che ane e bAbatamAM suprIma javAbadArI adA karavA mATe prajAjIvananuM aneka dizAethI na" , kATane nirNaya pArlAmenTanA koI paNa TharAvane ke kAnanane baMdhAraNa niyaMtraNa rAjaya mATe Avazyaka- anivArya bane che. minimurn virUddhane eTale gerakAyadesara TharAvI zake che. vaLI ApaNA dezamAM , government--alpatama zAsana-e piolIsarAjyanI kalpanA che . paNa A Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-59 che, te lesajha phera'nI polIsI-aniyaMtrita vyApAra ane udyoganI nIti-upara racAyela che. AnI pAchaLa evI mAnyatA rahelI che ke Arthika khaLA parasparanI harIphAinA kAraNe lokakalyANane anukuLana te sAthe saMvAdI evI paristhiti sahajapaNe ubhI kare ja che. chellAM se| varSanA anubhave A mAnyatAM kheATI pADI che. A vAta AjanA yugamAM khAsa karIne bhArata jevA aneka rIte pAchaLa paDI gayelA dezeA mATe cAle tema nathI.. prabuddha jIvana ...... vastutaH svata Mtra pakSanA kharA virAdha ApaNA rAjyama dhAraNa sAme che. temanA abhiprAya mujaba AjanuM ApaNuM baMdhAraNa lakAne purUSa svAtaMtrya ApatuM nathI. A bAbata temaNe spaSTa kahI nathI, paNa baMdhAraNamAM sAmela karavAmAM Avela bhAga daza ka siMdhdhAMtAmAM prajAjIvana upara aneka niyaMtraNA sUcita che ane rAjAjInA abhiprAya pramANe legislative compulsionkAnUnI dabANa hiMsA che ane tethI prajAzAsanamAM kAnUnI dabANu hAvu na joie ema temaNe aneka vAra jaNAvyuM che. temanA abhiprAya pramANe koMgresa sarakArane lokomAM vizvAsa nathI tethI tene kAyadA upara kAyadA karavA paDe che, je kAMi sAMcI vastu sArI vastu 'haze te leAkA potAnI buddhithI jarUra karaze ja. 'AvA leAkAmAM vizvAsa hevA joie. kAMgresane Ave! vizvAsa nathI ane tethI te hAlatAM cAlatAM kAyadAnu ja avalaMbana le che. A pAchaLa jarUra tathyAMza rahelA che. koi paNa sarakAre kevaLa daMDa nIti upara AdhAra rAkhIne cAlavuM na ja joie. kAyadA kAnUna sAthe lokAne samajAvavAnuM paNa cAlu kAma thatuM rahevu ja joie. ane A bAbatamAM kegresa jeTalI maMda hoya teTaluM tene nukasAna thavAnu ja che. paNa sAthe sAthe e paNa eTaluM ja dekhItu che ke AjanI paristhitimAMthI janatAne UMcI lAvavA mATe amuka kAyadA kAnUna karyAM sivAya cAle tema che ja nahi, dA. ta. aspRzcaMtAnivAraNa, strI-purUSa samAnatA, dalita vargAnA udhdhAra, majurAnA cAlI rahelA zASanu nivAraNu. jo sAmAjika ane Arthika samAnatA e ApaNuM dhyeya hAya to tene bAdhaka paristhitionA kAyadAkAnUnathI anta lAvavA ja joie. ane lekAmAM zraddhAnA je muddo AgaLa dharavAmAM Ave che. tenA javAbamAM pUchavAnuM ke lekamAM zradhdhA eTale kAnA viSe zradghA? Vested IntereststhApita hiteAmAM--zradhdhA rAkhavI ? ane A, zradhdhA kai hada sudhI rAkhavI? vaLI sAmAnya prajAnA TekA na hoya evI koI paNa sarakAra TakI zake ja nahi, koMgresa Aje je kAMi karI rahI che te lAMkamatanI bahumatInA pIThabaLa upara karI rahI che. bAkI kAi paNa sarakAra je kAMi karaze te sAme eka yA khIjI laghumatInA virodha rahevAnA ja. sthApita hitAnI laghumatI aMge kAnunI khANanI prakriyA anivAya che. kAyadAne lokamatano Teko joie ja, paNa so TakAnA TekA samAvaTathI meLavavAnuM dhyeya rdi paNa amalI bane tema che ja nahi. dAkhalA tarIke gAMdhIjI ane vinobAjI TrasTIzIpanA sidhdhAnta raju kare che. e mujaba dareka mIlakatavALA pAMtAnI mIlkatanA janakalyANa arthe svecchAe potAne TrasTI lekhe e vicAra jarUra .vakAradAyaka che, paNa e paristhiti ubhI thAya e mATe aniyatakALa sudhI besI rahevuM. ApaNane na ja paravaDe. te dizAe kAyadAkAnUna karIne dhIme dhIme AgaLa vadhyA sivAya cAle ja nahi. Aje svata MtratA ane samAnatA e be zabdonA eka sAthe uccAra thAya che. paNa je samAjanI racanAmAM sAmAjaka ane Arthika asamAnatAM vyApaka hoya tyAM svata MtratA ane samAnatAM e vicAra vacce kAMika viredha ane ghaNuM pedA thayA vinA rahe ja nahi, samAnatA e jo dhyeya hAya tA sthApita hiteAnA svAta Mtrya upara keTaleka darajaje' kApa mUkyA sivAya cAle ja nahi. eka vAra ler samAnatA sthApita thAya pachI ja sAcu svAta trya prajAjIvanamAM nirmANa thai zake che. AjanI paristhitimAM te, garIbanuM zANu karavAnI zrImAnanI svataMtranA eTalA ja svataMtratAnA atha thAya. svata Mtra pakSanA evA dAve che ke te vyakitasvAtaMtryanI sa'pUrNapaNe rakSA karaze, badhA hiteAnI pUrI saMbhALa leze ane temane pUrI taka Apaze--AnuM pariNAma samAjane Aje jevA che teve kAyama rAkhavAmAM ja Ave. svataMtrapakSanu dhyeya kaoNMgresane sattAbhraSTa karIne tenA sthAne peAte AvavuM e prakAranu che. svata trapakSanI vicArasaraNI eka cheDAnI che; sAmyavAdanI vicArasaraNI khIjA cheDAnI che. kaoNMgresanA mAga madhyama mArga che, koMgresane toDI nAkhavAthI dezamAM mAtra e pakSa raheze. Vested Interests sthApita hiteA--mATe sthiticustanI mane dazA dAkhavatA svata trapakSa ane Ama janatAne AkaSa tA. sAmyavAdI pakSa. madhyama mAganA abhAve be cheDAnA pakSamAM AkhI prajAe vaheMcAI javAnuM raheze. e dekhItuM che ke svataMtrapakSa koMgresanI ane teRsnI pratiSTA tAvA mAge che. temane' khabara nathI ke Aje neharUnI pratiSTA teDavA jatAM kayA prakAranI arAjakatAne te nAtarI rahyA che. vastutaH svata MtrapakSanA AgevAne Aja sudhI mahAsabhAvAdI hatA. kAMgresamAM aneka badIo ane truTi che tenI nA kahI zakAya tema che ja nahi, kaoNMgresanI aMdara peAtAnuM sthAna punaH jamAvIne A badI ane truTione nAbuda karavI ane koMgresane samartha ane sabaLa banAvavI e temanuM kAma hatuM. paNa koMgresane ThekANe lAvavA aMge meM mArA hAtha dhoi nAkhyA che ema jAhera karIne rAjAjIe kaoNMgresavirodhI prasthAna zarU karyu che. pariNAma e AvavAno bhaya rahe che ke je sAmyavAdanI AphatamAMthI dezane bacAvavAnA dhyeyane AgaLa dharIne svataMtrapakSa peAtAnA meAra navuM khaLa ane navu samA~na maLavA sa bhava che. ubhA karI rahela che te ja sAmyavAdane, kogresa nabaLI paDatAM, svataMtrapakSane ubhA thavAmAM nAgapura koMgresanA jInamathALuM bAMdhavAne lagatA ane sayukata sahakArI khetIne vega ApavAne lagatA TharAva eka baLavAna nimitta banela che. rAjAjI ane munazI svata Mtra pakSanA samarthanamAM upara jaNAvela nAgapuranA TharAvane AgaLa dhare che. nAgapuranA TharAvamAM raju karavAmAM AvelA kAryakrama kAi navA nathI. varSoMthI e vicArAne keMgresa AgaLa karatI rahI che. Aje kaoNMgresavirAdhI merace mAMDavAmAM A TharAva bahu upayogI thai zake tema che ema samajIne te TharAvane te Azraya lai rahela che. dezamAM koi paNa rAjakIya pakSane peAtAnI jamAvaTa karavI hoya te| mAtra dhanavAnA ke udyogapationA sAthathI cAle tema che ja nahi. te mATe kheDUtA je prajAnA ghaNA moTA bhAga che tenA sAtha hovA ja joie. ApaNe kheDuta svabhAvathI sthagita manodazAvaLet-conservativeche, saMyukata sahakArI khetInA vicAraneA ane jamInamathALu bAMdhavAnA vicAranA te jarUra virodha karavAnAM che ema svataMtra pakSanA AgevAnA bhAna che, khAsa karIne zrImaMta kheDutavaga nA A sAme virodha hoya te svAbhAvika ja che. A vargane potAnA paDakhe levAnA hetuthI te nAgapuranA TharAvane jyAM tyAM AgaLa dharI rahyA che. bAkI vastusthiti tA evI che ke saMyukata sahakArI khetInA TharAvane je rIte raju karavAmAM Ave che ke te AMDakatarI rIte razI ke cInamAM akhatyAra karavAmAM Avela collecti vised farming-krajiyAta sAmudAyika khetI ApaNA dezamAM dAkhala karavAnA prayatna che-AvI temanI rajuAta sAcI nathI. zrIjI saMyukata sahakArI khetInA TharAvanA amala pharajiyAta thavAnA nathI ane trIjI e TharAva amalI banaze te pahelAM nirIkSaNa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nireli'.'' " F" ka ko t" karama ' , ' tA. 16-8-59 parIkSaNanA pariNAme tenA svarUpamAM ThIka ThIka pheraphAra thavAno ghaNo javA bAda grAmavikAsanuM kArya keTaluM vistRta ane saghana rUpa saMbhava che. A badhuM jANavA chatAM pitAnA pakSane pracAra karavA dhAraMNa karI rahyuM hatuM tene temaNe bhAre rocaka cittAra raju karyo mATe svataMtra pakSanA AgevAne A TharAvane bane teTale aLakhA hatA. saurASTramAM teo hatA te daramiyAna gAmaDAnA lokone grAmamaNe banAvavA prayatna karI rahyA che. " vikAsanA kAryo tarapha vALavA mATe kevA prayatno hAtha dharavAmAM ' ahiM A AlocanA pUrI karatAM pahelAM mArA pakSe eTalI AvyA hatA ane tenAM keTalAM sundara pariNAme AvyA hatA te spaSTatA karavAnI jarUra che ke atyAranuM kegresahastakanuM vahIvaTI viSe paNa temaNe pitAnA aneka anubhavo saMbhaLAvyA hatA. taMtra kAryakSama rahyuM nathI. temAM puSkaLa zithilatA ane lAMca A rIte temanuM vyAkhyAna zrotAo mATe atyanta rasaprada nIva-' rUzvatanI badI peThelI che. vaLI Aje ApaNe dezamAM eka moTo DayuM hatuM. A viSaya upara prabuddha jIvananA vAcako mATe eka kAntikArI prayoga-dezanI Arthika temaja sAmAjika racanAne ghara- lekhamALA lakhI ApavAnI temaNe AzA ApI che. e AzAne mULathI palaTavA-karI rahyA chIe. temAM aneka bhUlo thavA jAhidathI mUtarUpa ApavA temane vinaMti che. saMbhava che. AjanA kegnesI jano moTA bhAge niHsvArthI rahyA ' AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA nathI e paNa kabula karavuM ja rahyuM. A badhuM hovA chatAM paNa zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI yojAtI cAlu varSanI koMgrese dhAraNa karelI nIti ane dhyeya jarA paNa khoTAM karatAM paryuSaNa vyAkhyAnamALA ogasTa mAsanI 30 mI tArIkha ane nathI. A dezano udhdhAra soziyAlIjhama-samAjavAdanI sthApanA ravivAre zarU thaze ane sapTembara mAsanI 7 mI tArIkha ane karyA sivAya zakaya ja nathI. A samAjavAdane sIdhe virodha somavAre pUrI thaze. pahelAM pAMca divasanI vyAkhyAnasabhAo na karanAre svataMtrapakSa dezane khataranAka nIvaDelA mUDIvAdane ja keneDI brIja pAse AvelA blevA TraskI lejamAM, pachInA be - ADakataro Teke ApI rahyo che e vize mArA manamAM koI zake divasanI vyAkhyAnasabhAo rokasI thIyeTaramAM ane chellA be 'ke zaMkA nathI.. - ' divasanI vyAkhyAnasabhAo bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM Avaze. vyAkhyAnasabhAo haMmezAM savAranA 8 vAgye zarU : - sa gha samAcAra karavAmAM Avaze. nava divasanI vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna 5. saMghanA baMdhAraNamAM karavAmAM Avelo umere sukhalAlajI bhAvaze. vyAkhyAnamALAno kAryakrama haju purepuro nakakI thayo nathI, eTale te nakkI thaye sAmayika patromAM vakhata' zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI tA. 8-4-59 nA roja sara pragaTa karavAmAM Avaze. chellA divase jANItA bhUdAna kAryakartA mulatavI rahelI sabhA tA. 1-8-59 ne roja saMdhanA kAryAlayamAM zrImatI vimaLA ThakAranuM 'hiMsAthI ahiMsA tarapha e viSaya maLI hatI. ane te prasaMge kevA saMyogomAM koi paNa vyaktine upara vistArapUrvaka vyAkhyAna haze. cAlu krama mujaba A vakhate saMdhanA sabhya tarIke cAlu rahevA mATe ayogya gaNI zakAze? ene paNa vyAkhyAnamALA sAthe saMgItane kAryakrama paNa joDAyeluM raheze. lagatI baMdhAraNanI 20mI kalamamAM be peTA kalama che te uparAMta AgAmI vyAkhyAnamALA aMge saMghanA sabhyo ane nIce mujabanI trIjI peTA kalama umeravAno sarvAnumate nirNaya * zubhecchakene prArthanA levAmAM Avye hato. ' - saMdhanA sabhyonAM bAkI rahelAM lavAjama moTA bhAge paryuSaNa saMghanA hitane sIdhI ke ADakatarI rIte hAni daramiyAna bharAya che. A aMka pachI tarata ja je je sabhyonAM lavAjama pahoMce tevuM vartana karanArane potAnA vartana saMbaMdhe vasula thavI bAkI che temane lavAjama bharI javA aMge kArDa maLaze. khulAse karavAnI taka ApyA bAda yogya lAgyAthI te dhyAnamAM rAkhIne potapotAnAM lavAjame vyAkhyAnasabhAo saMghanI kAryavAhaka samiti te sabhyane sabhya tarIke rada daramiyAna bharI devA te te sabhyone vinaMti che. karavAnI sAmAnya sabhAne bhalAmaNa karI zakaze ane te saMdhanI pravRttio viSe rasa dharAvatA sabhya tema ja bAbatamAM sAmAnya sabhA yogya nirNaya laI zakaze." zubhecchako dara varSe saMdhanA phALAmAM yathAzakti arthasIMcana karatA A uparAMta saMdhanA baMdhAraNamAM bIjA keTalAka sudhArAo ja rahyA che ane tenA AdhAre saMghanI pravRttio sadA phAlatI phulatI kAryavAhaka samiti taraphathI A sabhAmAM raju thavAnAM hatAM, paNa rahI che. A vakhate paNa A zubhecchaka bhAIbahene saMghanA samaya bahu thavAthI te sudhArAo raju karavAmAM AvyA nahetA phALAmAM udAra dilathI nANuM bharavA namrabhAve prArthanA karavAmAM ane te sabhA visarjana karavAmAM AvI hatI. - ' Ave che. prabuddha jIvana, paryuSaNa vyAkhyAnamALA, vyAkhyAna grAmanavanimaoNNa : .. sabhAonuM cAla Ajana, sArvajanika vAcanAlaya, pustakAlaya, tA. 30-7-59 nA roja zrI muMbaI jana yuvaka saMghanA vidyakIya rAhata-A badhI pravRttione yathAsvarUpe cAlu rAkhavA upakrame saMdhanA kAryAlayamAM muMbaI myunIsIpAlITInA DepyuTI mATe rUA. 10000nI amane jarUra che. paryuSaNa parvanA anusaM. kamIzanara zrI, manubhAI rAvaLe "grAmanavanirmANa"e viSaya upara , dhAnamAM saMghanA sabhyo tema ja zubhecchake A amArI mAMgaNIne eka abhyAsapUrNa ane anubhavasabhara vyAkhyAna ApyuM hatuM. udAra bhAve pUrI karaze evI amArI zraddhA che. muMbaI pradezanuM navanirmANa thayA pahelAM temaNe ghaNo samaya saMghanA sabhyane eka vizeSa prArthanA , saurASTramAM grAmavikAsa ejanAnA kArya pAchaLa gALyo hato ane ApaNI vyAkhyAnamALAnA khAsa karIne chellA divasomAM tethI A viSayanA teo pUrA niSNAta hoIne pitAnA viSayanuM vyavasthA jALavavAnuM kAma zrotAnI bhIDane lIdhe khUba muzkela temaNe ati sundara ane surekha nirUpaNa karyuM hatuM ane banI jAya che. A vakhate chellA cAra divasomAM A bAbatamAM ItihAsanA prAraMbhakALathI Aja sudhInA bhAratanA itihAsanI madadarUpa thavA saMdhanA sabhyone khAsa vinaMti karavAmAM Ave AchI rUparekhA ApIne aMgrejonA hakumatakALa daramiyAna che ane e rIte je koI bhAI yA bahena vyAkhyAna sAMbhaLavAnuM gAmaDAMonI kevI pAyamAlI thaI hatI, deza AjhAda thayA bAda kadAca jatuM karavuM paDe che te rIte paNa amane sahakAra ApavAne grAmavikAsanI vaijanAnuM kevI rIte ane kayA saMyogamAM nimaNu taiyAra hoya temane pitAnuM nAma saMdhanA kAryAlayamAM noMdhAvI thayuM hatuM, te sAme kaI kaI rIte judA judA vargo taraphathI javA vinaMti che. virodha karavAmAM AvyuM hatuM ane e virodha dhIme dhIme zamI maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-59 prabuddha jIva ne dvivya anubhUti mAtra santA ke sAdhAne ja nahi paNa sAmAnya keTinA mAnavIne kiMda kiM evI maneAgata anubhUti thayAnuM sAMbha LavAmAM Ave che ke je kevaLa sAmAnya mananI cAluM sapATI uparanI hotI nathI, paNa jene kAM teA mananI uccatara bhUmikAnI lekhI zakAya, athavA to manathI uparanI koi jJAnasa MvedanakarAvatI zakita jene AdhyAtmika paribhASAmAM adhimanas-transcendental consciousness-kahevAmAM Ave che tene lagatI bhUrmikAnI hArda zake. A anubhUtine divya vaMzana tarIke vavavAmAM Ave che. A kArTinI anubhUtinI aMdara ApaNane kAi adRSTa rIte kahetu hoya athavA to koI adRSTa tattva vyakata thatuM hoya athavA teA na kalpI zakAya, te varNavI zakAya evA prakAzana, saunda nuM, AnaMdanu theDI kSaNA mATe sa Mvedana thatu. hAya--AvI anubhUtionA samAveza thAya che. keTalAka upAsakeA mahAdeva, viSNu, kAlI Adi deva yA devInI upAsanA karatA hoya che; keTalAka rAma, kRSNa, izu evA varAvatAra lekhAtA mahApurUSonI ArAdhanA karatA hAya che. A upAsanA dhyAna dvArA karavAmAM Ave che ane kALakrame samAdhinI sthitie paheAMcato hAya che. AvI samAdhinI dazAmAM upara jaNAvela bhakatAne yA upAsakAne potAnA iSTadevA athavA to iSTa purUSanuM darzana thatuM hAvAnI vAto ApaNA sAMbhaLavAmAM Ave che. A anubhU nane izvarasAkSAtkAranI kATinI lekhavAmAM Ave che ane eno e rIte khulAsA karavAmAM Ave che ke Izvara svataH nirAkAranira Mjana che, paNa potAnA bhakatAne temanA je koi ISTa devatA ke iSTa purUSa hAya tene AkAra dhAraNa karIne potAnA bhakatA samakSa kardi kadi pratyakSa thAya che. A prakAranI anubhUtinA AjanI tArkika dRSTie ema paNa khulAsa karavAmAM Ave che ke AvI anubhUtimAM izvaranA sAkSAtkAra thAya che...A kevaLa mANasanA mane upajAvelI bhramaNA che. je ISTa deva yA iSTa purUSanu mAsa satata dhyAna karatA hAya, cintana karatA hAya ane jenA sAkSAtkAranuM mAsa cAlu raTaNa karatA hoya te iSTa deva yA pruSTa purUSanA cAlu kapAyalA AkAra tenA mana sAme kiMda kide nakkara rUpa dhAraNa kare che ane mANasa potAnA iSTa deva yA iSTa purUSanuM dana karyAMne sa MtoSa tRpti anubhave che. Ane mAnasazAstranI paribhASAmAM thought-projection kahe che. uparanA kahevAtA. izvara sAkSAtkAramAM thoughtprojection-vacAranuM kalpanAnAM vistarIkaraNa, sthulIkaraNathI vizeSa kAMI satya che ke nahi tene niNaeNya karavA te buddhi ane tarkanI bhUmikA upara rahIne |vacAravyApAra calAvatA ApaNI jevA sAmAnya mANasa mATe muzkela che. AvA izvarasAkSAtkAranA nAme eLakhAtA divya anubhave uparAMta adhimanasa koTinA khIjA anubhave! paNa noMdhAyalA jovAmAM Ave che. vinebAjIe gAMdhIjInA AvA eka anubhavanI nIce pramANe noMdha karI che : ...khAna abadula gaphArakhAnanI kumake javAnI vAta cAlatI hatI, tyAre emane lAgeluM ke kadAca pAchA na karAya evuM paNa ane. eTale e viSe mane vAte! karavA elAvye hatA. lagabhaga paMdara divasa sudhI amArI vAte cAlI. pahelAM e traNa divasa e savAlA pUchatA hatA ane huM javAba detA gayA; paNa pachI eka divasa meM emane Izvara viSenA anubhavA aMge cheDayA. meM kahyuM "tame satya eja paramezvara che . ema kahe che te te ThIka; paraMtu upavAsa vakhate tame kahyu` hatu` ke tamane aMdarathI avAja saMbhaLAyA te e zuM vAta che? emAM kAMi rahasya--gUDhatA che ?'" tyAre temaNe javAba vALele hA, emAM kAMIka evu che kharUM." e taddana sAdhAraNa bAbata nathI. mane avAja sApha sApha sabhaLAyA hatA. mANasa khele te sabhaLAya ema sAMbhaLAye hatA. meM pUchyuM, "mAre kazu karavu joie ?' te eNe javAba dIdhA ke "upavAsa karavA joie." me vaLatAM pUchyuM, "keTalA upavAsa karavA joie ?" eNe kahyuM "ekavIza." "eTale AmAM eka jaNa pUchanAra hatA ane khIjo javAba 77 denAra hatA. eTale ke khIlakula kRSNa arjuna' saMvAda ja hatA. bApu te! satyavAdI hatA. eTale A kAi bhrama to na ja hoi zake. emaNe kahyuM ke "sAkSAta izvare mane vAta kahI." eTale meM pUchyu izvaranuM krAi rUpa hoi zake ?' emaNe kahyuM, "rUpa te na hoi zake, paraMtu mane avAja saMbhaLAyo hato." eTale me kahyu` rUpa anitya che, to avAja paNa anitya che. avAja saMbhaLAya te pachI rUpa paNa kema na dekhAya ? " pachI meM emane duniyAmAM khIjAone thayelA A gUDha anubhavAnI vAte karI, mArA potAnA keTalAka anubhavA paNa kahyA. ththira darzana kema thAya e viSe vAta paNa karI. pachI meM kahyuM, "tamArA manamAM savAla javAba' thayA tenA sabaMdha Izvara sAthe che ja ne? " emaNe kahyuM. "hA, enI sAthe saMbaMdha che. paraMtu me avAja sAMbhaLye! paNa darzana na thayAM. meM rUpa na joyuM', paNa ene avAja sAMbhaLyo. ane rUpa "hAya evA anubhava mane nathI thaye, ane enAM sAkSAt dana nathI thayAM, para Mtu thai zake kharAM." huM gayA varSe nainItAla bAju thaine AzmerA gayelA ane tyAM bhAratanA suvikhyAta vijJAnazAstrI jemanA vanaspatizAstra e khAsa sazeAdhananA viSaya che evA zrI. kheAthI senane maLele. vaijJAnika hovA sAthe teo eka adhyAtmaparAyaNa purUSa che. rAmakRSNa mIzananA pramukha sanyAsIonA nikaTa sabaMdhamAM che. te sva. vaijJAnika sara jagadIrAcaMdra mejha nIce taiyAra thayelA ane temanI sAthe kAma karatA kavivara TAgeAranA temane gADha paricaya hatA. vaLI bhAratanI anya aneka khyAtanAma vyakita sAthe te sAra sabaMdha dharAve che. temanI sAthe mArA mATe cirasmaraNIya evA vArtAlApa daramiyAna temane meM prazna karelAM ke "jene spiritual experiences-AdhyAtmika anubhUti kahe che evI anubhUti viSe ApanA zuM khyAla che ?'' temaNe A praznane! ema javAba ApelA ke Aje AdhyAtmika anu, bhUti che te kAMi ekAntamAM ke zAntimAM ja thAya che ema nathI, tema ja e mAtra bhaNelA gaNelA suzikSitane ja thAya che ema paNa nathI. Akhare e teA izvaranI madharanI-kRpAno ja viSaya che. di di abhaNa aNudhaDa mANasamAM e jyAta avatare che ane jema pArasamaNinA sparzathI laTTu sAnu thai jAya che tema te mAnavI ekAeka badalAi jAya che. paramaha MsanA jIvanamAM Aje jene ApaNe bhaNatara kahIe chIe tevI kAi bhUmikA ja kAM hatI? ema chatAM teo kevI moTI vibhUti hatA ? kASTha posTamena, kAi kalArka, kAi sonI, luhAra ke harijana bhagavatkRpAnu pAtra anyAnI ane pariNAme tenA jIvanamAM AmUla parivartana niSajyAnI vAte! ApaNe ghaNIvAra sAMbhaLIe chIe. ApaNA santA meTA bhAge nIcenA sAmAjika tharamAMthI pedA thayA che ane teoenlightened souls-prakAzAvala AtmAo nahi te bIjI zuM che ? tame pucheA che evI AdhyAtmika anubhUti mane e traNa vAra thaI che. eka vAra teA kalakattAnA dhIca latAmAM AvelA kAi eka makAnamAM beThA hatA ane mane Ave! kAMika anubhava thayelA A zuM che tenuM vana huM tamArI pAse zI rIte karU ? kAi avarNanIya jyotinA bhAsa-AvuM kAMika samajone ? paNa tenA pariNAme ApaNA Antara manamAM kAi evI zAnti, prasannA janme che ke je jaldi bhuMsAtI nathI, ane ApaNA cittane samadhAraNanI navI koi tAkAta maLatI hoya ema lAge che." AvI ja divya anubhUti raju karatA eka lekha juna mAsanA rIDarsa DAijesTamAM jovAmAM Avye. te lekha lakhanAranuM nAma zrImatI mAragareTa preskoTa. e lekha sAthI prathama 1916 nI sAlamAM pragaTa thayele. tenuM mathALu' che 'Twenty Minutes of Reality'', A lekhanA saMbadhamAM rIDarsa DAijesTanA ta trI jaNAve che ke varSoMnA vahevA sAthe A lekhe eka nAnA sarakhA 'kalAsika'nuM sthAna prApta karyuM" che. ane Aje paNa e lekhanu eTalA ja kautuka ane jijJAsAthI pArAyaNa thai rahyuM che ane temAM vAcA koi anupama jIvanarahasyanuM darzana karI rahyA che. 'e mULa aMgrejI lekhane have pachInA aMkamAM anuvAda pragaTa karavAmAM Avaze. pAnada - Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu huM jIvana zAntinA yAcA (16mI menA prabuddha jIvana thI anusadhAna) (gayA varSoMnI payuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrI manubhAI paMcoLIe upara jaNAvela viSaya upara eka vistRta ane vicAraMgabhIra vyAkhyAna ApyuM hatuM. tenA pahelA e hatA pramudhdha jIvananA me mAsanI pahelI ane seLamI tArIkhanA aMkamAM pragaTa karavAmAM AvyA hatA. bIjA haktAnA cheDe mArI gerahAjarI daramiyAna vyavasthApakanI bhUlathI 'samapta' ema chApavAmAM AvyuM hatuM. A joine zrI manubhAIe anumAna karyuM ke vadhAre hatA pragaTa karavAnI amArI icchA nahi hoya. eTale temanA taraphathI bAkInuM lakhANa Avyu. nahi. pravAsayAtrAmAMthI pAchA pharyAM bAda zrI manubhAine bAkInuM lakhANa mekalI ApavA meM vinaMti karI. te rIte maLelA lakhANanA eka hatA nIce pragaTa karavAmAM Ave che. bAkIne bhAga kramaza : pragaTa karavAmAM Avaze. taMtrI) 9. gaI kAle ApaNe e rIte vicAyuM ke A praznane ApaNe bhAvanAtmaka bhUmikAmAMthI vaijJAnika bhUmikAmAM lai javA joie. kAraNa ke koi paNa banAvanAM ekavAra jo sAcAM kAraNo ApaNA hAthamAM Ave. teA tenA upara ApaNA kAbU AvI zake che. jamAnAo sudhI ApaNe tAva mATe najara bAMdhatA AvyA chIe, paNa tethI tAva kAbUmAM AvyA nathI. Akhare jyAre tAvanAM kAraNabhUta jaMtuo zodhAyAM tyAre ApaNA hAthamAM tAvane nAbUda karavAnI cAvI AvI. yuddha eka viSama paristhitinuM bahAranuM kAraNa che. tAva Ave te thamermITara ApaNane kahe ke 103 DigrI tAva AvyA che; eTale ApaNe tha[mITara upara gusse thatA nathI, kAraNa ke tene pheMkI devAthI tAva cAlyA javAneA nathI, tharmAmITara bicArU' khabara Ape che ke tamArA zarIranAM tattvamAM kaMika asamAnatA UbhI thai che. yudhdha paNa ApaNane eTalI ja khabara Ape che ke tamArA samAjamAM kaiMka viSamatA ubhI thaI che, teA cetavu hAya tA ceteA. A dRSTie ApaNe gai kAle yuddhanAM keTalAMka kAraNeAnI carcA karI hatI ane tenA eka upAya tarIke jIvanadRSTi badalavI jokharo tema sUcavyuM hatu. vamAna jIvanadRSTi jANe ema kahetI hoya ema dekhAya che ke jema vadhAre saMpatti meLavA tema vadhAre sukha maLaze. A mAnyatA yuddhanAbUdImAM madadagAra thAya tevI nathI. kAraNake dareka vyakita ne dareka rASTra Ama mAnIne saMpatti mATe gaDamathala kare te lUTAlUTa thavAnI ethI kazu' pariNAma Ave nahIM. vastutaH amuka 'mAtrA pachInI saMpatti sukha vadhAranArI nathI, pazu sukha ghaTADanArI che. te vAta para meM ceDuM lakSa kheMcyuM hatuM. pazu Ane atha evo nathI ke zarIrane svastha rAkhavA mATe jeTalI sAmagrI Avazyaka che teTalI sAmagrI paNa pedA na thavI joie ke maLavI na joie. atizaya levuM ke bilakula na levu' A baMne cheDAnA cheda uDADavA jevA che. ApaNe eka svastha ne zAMta samAja nirmANu karave che. te samAjanA pAyA e che ke dareka vyatine tenA svAsthya mATe Avazyaka che teTaluM maLI rahevu joie, pachI te vyakita game te kuLamAM janmI hAya, game te dezanI heAya. A ApavA mATe ApaNe avazya e anumAna para AvavuM paDaze ke Aje zrImaMta ne garIbanA me cheDA vacce ' ApaNA samAja vaheMcAyelA che tene kAi te krAi prakAre badalAvIne nAbUda karavA paDaze. jyAM sudhI eka bAju ATalo meTA atRpta samAja paDayA hoya te bIjI bAju binaupayogI phAjala dhana paNa hoya; tyAM sudhI zAMtinI sthApanA thavI zakya nathI. zAMti nizciMtatA mAge che. ciMtAmAMthI vyAkuLatA pedA thAya che. e vyAkuLatAmAMthI vigraha Ave che, je dareka mANasane ke dareka dezane evI khAtarI thAya ke mane nizci MtatA 5pAi che teA te jhaghaDA karavA mATe prerAze nahIM. AvI nizca tatA' saMpattinI asamAnatA maTADayA sivAya apAvI muzkela che, te aniya Mtrita khAnagI mAlikInuM niyaMtraNa karyAM sivAya asamAnatA paNa maTavAnI nathI. A saMbaMdhamAM ApaNA eTale ke hindu samAje vizeSa vicAra karavA paDe tema tA. 16-8-59 che. hindusamAjanI vyAkhyA ApatAM ekavAra svAmI vivekAnade majAkabharI rIte ema kahyuM hatuM ke hindusamAja eTale vicAramAM bahu ja UMce paNa AcAramAM atizaya saMkucita, hindusamAjamAM aneka prakAranA vicArAne samAvavAnI taiyArI che. atyAranA vaijJA nirde! paNa ema kahevAnA ke A brahmanI vicAraNA sudhI te| ame paNa hajI paheAMcI zakayA nathI, hindu saMskRtinI A kaMi jevItevI siddhi nathI. paNa e ja hindusamAjamAM krApta sukhI gRhasthane ApaNe ema kahIe ke "bhAi, tame ema mAne che| ke brahma sivAya A jagatamAM khIjuM kazuM nathI te dvaita ajJAnane ja kAraNe che, te saMpattidAnamAM tame chaThTho bhAga A bhAgIne Apone !" te te turata kahevAnA, 'nA, nA, bhAi, jJAnanA evA upayAga na thAya. A jJAna te paraloka mATe che. A leAka mATe te je che te ja barAbara che.' eTale brahmajJAnamAM jyAre roTalA vahecavAnI vAta Ave che. tyAre te bhramajJAna thai jAya che. ApaNA samAjamAM jeTalI khATI asamAnatA jeTalI svAbhAvikatAthI calAvI levAmAM Ave che, teTalI bhAgye ja bIjA samAjamAM jovAmAM Ave che. jo ke bIjA samAjamAM AvI asamAnatA tAttvika rIte TakI zake tema che, jyAre ApaNA advaitaniSTha samAjamAM te bilakula TakI zake tema nathI, jIva te ziva che tema raTatAM raTatAM kevI rIte atyAre aspRzyatA ApaNe TakAvI rAkatA heizuM te samajavu atyaMta muzkela che te te calAvI levuM te dhaNIvAra asahya thaI paDe che. huM gAmaDAmAM rahuM chuM. gAmaDAmAM paNa sArI peThe vedAMta hoya che. gAmaDiyAne ema kahIe ke badhA ja bhagavAnanAMcherU che te A badhA bheda na heAvA joie tema zakarAcAya kahI gayA che." te leAkA kaheze, teo te jJAnI purUSa hatA. teo te paramaha Msa kahevAya. te A na pALe te cAle. ApaNe kayAM paramahaMsa thayA chIe ?' tyAre mujhavaNu thayA sivAya rahetI nathI, A AtmavacanA ApaNA samAjane kayAM lai jaze. te vize ciMtA thAya che. ApaNe ApaNA joDIdAra ke sAthIdArane apAnita rAkhIe, ajJAna rAkhIe, kicena rAkhIe, AdhAra vinAnA rAkhIe ane chatAM mAnIe ke e zAMta rahe, te e mAnyatA retInA pAyA para caNAyelI che. tyAganA mahimA gAnArI jIvanadRSTinA nAme cAlu asamAnatA TakAvI rAkhavAthI kazuM vaLavAnu nathI. svastha jIvaMtane Avazyaka sAmagrI badhAne ApavA mATe thaine utpAdananAM sAdhatA paranI mAlikanuM niya MtraNa nibAjInI rIte svIkArA, paDitajInI rIte svIkArI ke anya vAdIonI rIte svIkArI, paNa 'TeTasa kA' eTale ke che te tema ne tema kAyama rAkhavAnI vAta ne zAMti sAthe cAlavAnAM nathI. zAMtimAM mAnavAvALAe asamAnatA miTAvavAne kAryakrama paNa zAMtine ja kAkrama che. ema mAnavuM paDaze, duniyAmAM eka bIjA prakAranI paNa asamAnatA che. te paNa kAika rastA zeAdhavAnA raheze. te te deza, deza vaccenI asamAnatA. jema eka dezamAM garIba ane tava Mgara evA vargo che ne te dezanI zAMtine jokhamarUpa che. tevI ja rIte A AgaLa vadhelA ane pAchaLa paDI gaelA dezeA vaccenu aMtara Nu jagatazAMtine jAkhamarUpa che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - amerikAnuM maraNa pAvA. ba LA Ave tA. 16-8-58 pra su ddha jIvana amerikAnuM jIvanadhoraNa juo ane eka malAyAvAsInuM nyAyAdhIza! koI paNa be sajajane eka dezamAM laDe che, temanI jIvanadhoraNa le; ne araba bedaInanuM jIvanadhAraNu le ane DrAnI vacce jhagaDAo thAya che, matabheda utpanna thAya che tyAre teo kheDUtanuM jIvanadhoraNa enI sAthe sarakhAva. baMne vacce asamAnatA zuM kare che ? temAM koI sajjana DholatalavAra laIne dUdha yudhdhamAM che. A aMtara vAtAvaraNane taMga rAkhavAmAM bahu moTo phALo Ape che. UtarI paDatuM nathI paNa tene adAlatamAM javuM paDe che. eka ' saheja AMkaDAmAM joIeH vArSika 200 pAunDanI mAthAdITha jamAne e avazya hato ke jyAre nAgarike pitAnA sAcA ke Avaka hoya tevA 9% leke che, duniyAnI kula AvakanA 39% mAnelA anyAyano pheMsalo karavA ThaMdvayudhdha khelatA, paNa kALe temanI pAse jAya che. karIne dekhAyuM ke e rIte kaI satya sthApita thatuM nathI. satya bIjI rIte joIe to duniyAnI cothA bhAganI vastI eTaluM sthApita thAya che ke kenI talavAra tejadAra hatI, nahIM ke - pAse te duniyAnI saMpattinA 3 bhAga jAya che ane 76% bemAMthI kone kesa vadhAre sAce hate. vastIne bAkInI 33% Avaka rahe che. yunAiTeDa sTeTsanA ' bhAvanagara ane pAlItANAnA ThAre vacce jhaghaDe thatA te sAmAnya majUrane raziyana majura karatAM 10 gaNI Avaka thAya baMne pitAnA ghoDesvAro laIne cItaLanA medAnamAM khaDA thaI jatA. che. 1923 thI 29 vacce yu. sTeTsanI mAthAdITha Avaka 545 emAMthI aMte sAbita te eTaluM ja thatuM ke kAnA gheADA vadhAre Dolara hatI. jyAre te ja samayamAM hindustAnanI mAthAdITha Avaka hatA ane kenA ghoDesvAro capaLa hatA ! Aje ApaNe e 13 Dolara hatI, ane cInanI garIbAI te tethI ce vizeSa hatI. tabakake vaTAvI gayA chIe. A kAI ThAkare, nAgarike ke zrImate ne AvakanA pramANamAM ja jANe maraNapramANa ane AyuSyanuM pitAno jhagaDo patAvavA ThaMdayuddhane rasto letA nathI. teo pramANa rahetuM dekhAya che. adAlate jAya che ane nyAyAdhIza je cukAdo Ape che te , A bhamarALI hakIkatane lAlA judAM judAM rAja garIba pramANikapaNe svIkAre che. ene pariNAme darekane ghaDA rAkhavAne dezane potAnA pakSe khaMDI levA sArU uThAvI rahyA che. pachAta dezane ane lazkara rAkhavAne kharca to e ja che ane e kharcamAMthI amerikA paisA devA taiyAra che. raziyA paNa taiyAra che. te baMne eka zALAo ane ispitAle cAle che. paNa enA karatAM ye, baLavAna vAta samajI gayA che ke eziyA ane AphrikAmAM karaDe loke hoya te ja satya te kAyade pharI gayuM che. ane ene sthAne taTastha che, jemAMnA moTA bhAgane paisA ke sagavaDo ApIne kharIdI zakAya mANasa pAse hakIkate raju karyA pachI je satya pragaTa thAya te ja tema che. gAmaDAMnA zeThiyAone tame joyA haze; mAla A satya te siddhAMta prasthApita thAya che. hoya ke pheravo hoya tyAre kaIka kheDuta ke majUrane belAve, pAna- - je nAgarike eka rAjyamAM rahe che ene mATe jhaghaDo patAbIDI ke sopArI Ape, pAMca dasa miniTa mIThAzathI vAta paNa vavAnI A rIta eTalI badhI sAdI ane saraLa lAge che ke kare ne pachIthI amastA heje kahetA hoya tema kahe ke, A ene vizeSa kaMI vadhAre samajAvavuM paDatuM nathI. jo ke A Teva jarA be guNa pheravI Apane bhAI ! paNa bahu junI nathI. sabase varSa pahelAM A sthiti che eziyA ne AphrikAmAM atRpta ane bubhUkSita aneka leke nahotI. dareka rAjya pitAnuM lazkara rakhatuM, dareka ThakarAta paNa che. te lekene pitAne pakSe kheMcavAnI bhAre harIphAI cAlI rahI potAnA sipAhIo rAkhatI, yudhdha dvArA matabhedono nikAla karache. temAM phasAI pavuM te A paNane koI paNa rIte poSAya tema vAne rivAja hato. paNa Aje ApaNe evA TevAI gayA chIe nathI, kAraNa ke jenA pakSe A karaDe mANase jaze tenI irSyA ke te ApaNane sAva asvAbhAvika lAge che. muMbaI ane maisuranI bIjAne AvyA vinA rahevAnI nathI; pahelA lekene kadAca mada sarahadane jhadhaDe muMbaI ane maisuranI pilIsa daMgalamAM UtarIne caDyA vinA paNa rahevAne nathI. cInamAM 60 karoDa che, hindu- patAve evuM svapna paNa koIne AvatuM nathI. dezanI aMdara ' - stAnamAM 40 karoDa che, jAvAmAM 8 karoDa che. A badhA mANase matabhede patAvavAno je rivAja che te rivAja Aje AMtarajenA pakSe jaze tenA mate te yukemAM vadhaze ja paNa tenI laDavA rASTrIya kSetre nathI. AMtararASTrIya kSetre to madhyayugI ThakarAtane je mATenI zakita keTalI badhI vadhI jAya! eziyana Aphrikanane kAnata hato te ja cAle che. dareka rASTra pitAne kaMika anyAya pitAne pakSe levA mATenA AMtararASTrIya "khela' cAlI rahyA che ' thayA hoya te ema mAne che ke mane je A gaLe nahI Utare paNa zuM kAma? ApaNe kheMcAIe te saMbhava che. kAraNa ke te huM laDI laiza; laDavAnI mArI zakita nahi hoya te mArA ApaNu ane tenA jIvanadhoraNamAM eTalI moTI asamAnatA bhAIbaMdhane bolAvIza; bhAIbaMdha pUro na paDe te bhAiba vanA che ke temane mATe 25-50 karoDa rUpiyA petAnI Tebala para bhAIbaMdhane bolAvIza. paNa mArA upara koI. nyAyAdhIza hoya vadhelI eMTha jevA che, paNa ApaNane te adhadhadha lAge che, ane ane te nyAyAdhIza je kahe te mane baMdhanakartA hoya te vAta huM tyAM sudhI magaja ThekANe rAkhIne lAlacathI para rahI garIbAimAM kabUla karavA taiyAra nathI, kAraNa ke huM sArvabhauma chuM ane A paNa nyAyI palluM sAcavavAnuM kAma ghaNuM kaThina che. A dRSTie pavitra adhikAra huM khAvAnuM nathI. lebanAnane jhagaDo hoya ke paMDitajIe je paradezanIti TakAvI rAkhI che te itihAsamAM bahu suejha, phesAne ke keriyAne; koI paNa jhagaDo rASTra-rASTra "kALa sudhI smaraNIya rahevAnI che. vacce hoya te sArvabhaumatvane vicAra ke rAjya choDavA taiyAra - AthI ye vadhAre agatyanI vAta che e tamArI pAse mUkuM thatuM nathI. dareka rAjya ema kahe che ke amArA jhadhaDAne chuM ke je yuddha nAbUdI karavI haze te hareka rASTra pitAnA sAva vicAra yuddhathI thAya, kAM ame IcchIe chIe tema thAya. ThaMDA bhaumatvane maryAdita karavuM paDaze. Aje duniyAmAM 70 ke 80 yudhdhathI thAya te sAruM che. nahIMtara, garama yudhdha karavAnI paNuM rAkhyuM che temAM lebanAne jevuM nAnuM rAjya paNa che ane raziyA, amArI taiyArI che. paNa amArA upara kAI nyAyAdhIza hAMamerikA, cIna jevAM meTAM rAjya paNa che. A dareka rAjya ke 'suparanezanala othoriTI hoya ke e AMtararASTrIya sattA nyAya ema mAne che ke amane kaI zAsana karI zake nahIM', ame IzvaranI Ape ke e AMtararASTrIya sattA cukAdA Ape, ane jo e cukAdA: jema 'tuma ekama anyathA katuma' adhikAra dharAvIe chIe. te pramANe amAre vartavAnI pharaja paDe che tema karavA ame taiyAra, pitAnA rASTranA aMdaranA prazno mATe AvuM valaNa dharAve tyAM nathI. IjharAIla ane ijiptanI vacce jhaghaDe thaye; gAjhApaTTI konI ? sudhI te bhaya nathI, paNa bIjA rASTra sAthenA matabhede vakhate teno jhadhaDo hatA. tyAM AMtararASTrIya pilIsadaLa rAkhavuM Avazyaka che paNa pite ja tenA nirNAyaka, pitAne game te karavAne AdhakAra hatuM paNa temane mATe jimanI saMmati meLa, ijima je e khyAle bhayajanaka che. ane chatAM ye e khyAle hareka rASTra saMmati na Ape te AMtararASTrIya polIsa daLa tyAM rahI zake nahI. - pitAnA prajAjanone Ape che ane bIjAM rASTra paNa tema ja kare che, che ane bIjA rASTrI paNa tema ja kara che, ' haMgerInI aMdara kaleAma thaI. prajAe vIratApUrvaka sAmane, . sArvabhaumatva akhaMDa che, tene koI paDakArI zake nahI; tenuM paNa karyo. tyAM zI hakIkata che te tapAsavA AMtararASTrIya nirI- ' , vibhAjana thaI zake nahI, pite ja pitAne vakIla ane pitAne kSaka mekalavAne harAva paNa thayuM, paNa bahAranI sattAnI madadathI : kAna karavA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to 20 muddha jIvana sattA para AvelI haMgerInI sarakAra hA pADe te ja tyAM javAnu thAya ! kAraNa OM ha MgerI' sAva bhauma che, sau kahe vAta te sAcI ja che. ha MgerInI sarakAra nA kahe te katleAma thai che ke nahIM, paradezI rAjyanA TekAthI A badhuM thayuM che ke nahIM" te jovA mATe paNa ne jaI zakAya ! ! duniyA jyAre eka bIjAnA saparkamAM AvatI naheAtI tema ja eka bIjAnA kAmamAM Dakhala karavAnI zakyatA paNa nahAtI, rAjakIya ghaTako e ja Arthika ghaTA hatA. e divaseAmAM sA`bhaumatvanA vicAre upayogI kAmagIrI bajAvI haze, te Akramaka vRtti para ethI lagAma rahI haze.. paNa Aje jyAre rAjakIya ghaTaka te Arthika ghaTaka rahela nathI ne rAja, rAja matabhedo UbhA kare tevA muddAe UbhA thAya che tyAre A vicAra sudhArA mAge che. ziyALA mATenu kapaDu unALAmAM paNa paherI rAkhavA jevA A prayAsa che. athavA te bALaka pukhta uMmaranA thayA pachI paNa cAlaNagADI na cheDavA jevI A vAta che. A badhA sAbhAma rASTro vacce matabhedanA UbhA na ja thAya, kheMcAkheMca na ja thAya te| emanuM sArvabhaumatva akhaMDa ajara amara raho. paNa mAMTI e jagyAe che ke je rAjakIya ghaTaka Arthika ghaTaka hatA te sthiti Aje rahI nathI. zu' lebanAna Arthika rIte majabUta ghaTaka che ? ke Ajapta ke ha MgerI ke pola Da Arthika laTakA che kharA ? te duniyAnA bajAra sAthe savArathI sAMja sudhI sa'kaLAyelA rahe che ne te chatAMye te paristhitimAMthI je ghaNA, matabhe, gerasamajaNA UbhAM thAya te ukelavA mATe mRgajaLa jevA sAva bhaumatvanA AzarA le che. vAstavika rIte temaNe teA eka yA bIjA majabUta ane vizALa Arthi ka ghaTaka sAthe aMdarathI joDANa karavuM ja paDe che. eTale ke emanuM rAjakIya vAtaMtrya paNa bahArathI game tevu lAge paNa aMdarathI te khakhaDI gayuM che. kALanI AkarI bhIMsa nIce te tUTI paDe ane navuM racavAnA samaya paNa na rahe te karatAM vakhatasara A vicAramAM jarUrI parivata na thai jAya te zANI rAjanIti che. (apUrNa) manubhAI paMcALI (aNuyuganA dharma : pahelA pAnAthI anusaMdhAna) thai cUkayuM che, tenI sAme vibhinna dharmAMzAstromAM asaMkhya tANAvANAthI vaNAyelI pahelAMnI bhUgoLa kai rIte vyavahA thai zakavAnI che? je sanAtana dharmanA AcAryo che te paNa zAstrone khAkhAvAkaya pramANa" karIne mAne che eTaluM ja bAkI teo paNa pravAsa te AjanI vijJAnasammata bhUMgALanI madadathI ja kare che. A pramANe Aje dhama mAnyatA ane vyavahAra vaccenA asamanvayanA kAraNe vartamAnamAM ane bhAvi tihAsanI dRSTie paNa hAsyAspada sthitimAM mUkAi gayeA che. A sanAtananA adhyAtmanA pAyA upara TakI rahI che. pari vananA aMge kAi paNu, buddhiyukata carcA thAya ke dha` tyAMthI dUra khasI jAya che, adhyAtmane mahatva ApatAM te samAja ane saMsArane parivata nazIla ane AtmA ane adhyAtmane aparivata nazIla kahI peAtAnA bacAva kare che, AthI kartavya ane javAbadArI banne judI vastu banI jAya che. laukika ane pAralaukika, kaeN Atmika ane sAmAjika kalyANu vacce sumeLa rahetA nathI, phaLasvarUpe je lAkA raheNI karaNI, khAnapAna, vagerenI rIta badalavAmAM jarAye sa kAcAtA nathI teo paNa sAmAjika kalyANu viSe svatantra rIte nathI te vicArI zakatA ke nathI te jaDa ane mUrkhatApUrNa rUDhione cheDavA taiyAra thatA. A loko dharmAMte adhyAtma sAthe bAMdhI daine, ane sAmAjika kalyANane alaga pADI ne, A leAkazAhInA yugamAM paNa dhAmi`ka prabhutvane AsAnIthI calAvye rAkhe che, jemane A prabhutva kAyama rAkhavu che, tene kAyama rAkhavAmAM ja jemanu hita che temane mATe A sivAya bIjo krAi tA. 16-8-5 raste ja che nahiM, kemake samAjamAM parivata na thayA vinA rahevAnu nathI, ane A parivartananI sAme dhama khIjI kASTa rIte TakI zake tema nathI. dareka parivartananI sAthe samAjane vicArasaraNI ane kAma karavAnI paddhati badalavI paDe che, jo na badale te kALa parANe tenI pAse badalAve che. Ave vakhate dhane yA te peAtAne badalAvu paDe, athavA to te samAjathI vimukha thai jAya. paraparAgata dharmane cAlu rAkhavA khAtara teNe samAjathI vimukha thavAnI ghoSaNA karI che, paNa kharekhara te vimukha thai zakaze kharA ? Akhare te dhamanuM sthAna jIvananI jarUriyAtA pachI khIje naMbare che. jIvana TakAvI rAkhavAne khArAkanI jarUra che ane te samAja pAsethI levAnA che. eTale e nirvivAda che ke samAja dvArA dhanu peTa bharAya che, ane tethI dhama samAjathI aLagA nathI. Atmika ke AdhyAtmika unnatinA nAme sAmAjika kavyuM ke javAbadArIlAyaka yugAnukuLa pravRttiothI vimukha thavAmAM koi dharma sacavAtA nathI. samAje kRSiyuga ke sAmantavAdI yugane yAranAye tyajI dIdheA che. AjanA samAja Avika yugane che. enI samasyAnu svarUpa badalAi gayuM che, eTale enA upAyA paNa judA rUpe vicAravA joize. A yugane dhama potAne kRSiyuga sAthe bAMdhI rAkhI nahi zake. adhyAtmanA nAme paNa te jamAnAnI Dhi ke vicAraparaMparA cAlI zakavAnAM nathI. sadhaLAM zAstrAnuM samatha na hAya tame je rUDhi ke vicArapara parAM samAjavirodhI hoya, te kAi eka vyakitanu game teTalu AtmakalyANakArI hoya chatAM TakAvI zakAya nahi. je aNuyuge jIvanane svastha ane sukhI rAkhavA vijJAna dvArA aneka sAdhana suvidhA ApyAM che, jeNe manuSyanA ajJAna sAme paDakAra pheMkayo che, te yugamAM koi paNa vyakita AraNyaka jIvananAM vidhividhAna kaeN paripATi pakaDI rAkhI cAlavA Icche te te azakaya che. kAi paNa adhyAtmavAdI jene samAja dvArA utpanna thayelAM anna vastra vAparavA che, samAjanI vacce Adhunika sagavaDatApUrNa makAnamAM rahevu che, tyAM besIne upadeza ApaveA che, tene samAjanA sAMskRtika niyame ane Arne mAnIne ja cAlavu` paDaze. AtmAnI guhAmAM ke adhyAtmanA gokhamAM vicaraNA karavA chatAM te samAjathI alaga nathI, eTale kayA vicAra ane niyame samAjane sahAyaka che ane kayA bAdhaka che tene vicAra teNe karavA paDaze, ane je khAdhaka jaNAze tene tyAga karyA vinAM chUTA nathI. ' dhanavAnAnu` dhana ane meAka lAgatA praza'sAvAcI zabdonA khaLa upara je dharma adhyAtma ane naitikatAne upadeza ApI samAjanAM parivartane rokavA icche che, dharmAMnI navI navI vyAkhyA karI, cAritravikAsa ane jAgRtinI vAteA karI, te dvArA samAjane navA vicArAnI viredhI sthitimAM mUkavA icche che. te bhIta bhUle che, have te cAlI zakavAnuM nathI, sAmAjika aitihAsika tathyAnuM jemaNe sAcI rIte vizleSaNa karyuM che, te samaje che ke bhUtakALanI mATI meTI vAteA karI, pApa puNyanI vyAkhyA karI, naitikatAnA rUpALA vAdhA sajAvI, te dvArA dhame` mAtra sapradAya ane gurUenA svA nuM poSaNa karyu che; garIonuM zoSaNa karyu che. garIbe paNa kama phaLa ke izvarecchA mAnIne muMge moMe jhukI rahyA che, aNuyuganI A sthiti samajI jai dhaNA dharmAMgurU dhama ane naitikatAne navA zabdo, navA pratIkAthI zaNagArI raju kare che. paNa AvI mAtra vyAkhyA karavAthI kAma cAlavAnu nathI duniyAnu navuM rUpa nirmANa `karavA mATe krAMtikArI kriyamANutA AcaravI joize. te ja aNuyugamAM dhama potAnA nAmanI sAthekatA puravAra karI TakI zakaze.' dhame' samajavu' joze ke aNuprApta upalabdhione sAthe lai, teNe pratyakSa karelAM nirAkaraNAnI madada lane ja cAlI zakAya tema che, mULa hiMdI zrI. bhaMvaramala sithI...' anuvAdaka : menAbahena muMbai jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanA sTrITa, muMbai 3. mudraNusthAna caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI reDa, mu bai 2. Te. na. 29303 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa naM kara66. vArSika lavAjama rUA. 4 - [ "prabuddha jaina"nuM navasaskaraNa * varSa 21: aMka 9 buddha jIvI T muMbaI, sapTembara 1, 199, maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe zaliMga 8 chuTaka nakala : nayA paisA ra0 kAkA kAla rAtA bAla gaNAtaeat seats taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA gAla lAla gAgAlagAgA jhADa mArA fus ja sarakhI cakalI cIM cIM karatI nahoto. eka DALa upara e ja rI karatI AvI rahelA savArane divya anubhUti (gatAMkathI anusaMdhAna) prabuddha jIvananA gatAMkamAM pragaTa thayela divya anubhUti' samagra astitvane mAtra thoDI kSaNo mATe meM sudara kapI e zIrSaka nIcenA lekhamAM zrImatI mAgareTa prekeTanA Twenty lIdhuM hatuM ema nahotuM, paNa mArI Antara dRSTi samakSa e Minutes of Reality' e mathALAnA lekhane je nirdeza, - satya tattva evI rIte pragaTa thayuM hatuM ke je vaDe sadA astitva karavAmAM Avyo che te nIce mujaba che : dharAvatI vAstavika ramaNIyatA mArA pratyakSa jovAmAM-anubhavavAmAM - satya tattvanA sAnnidhyamAM thoDI kSaNe, AvI ane pratyeka strI, purUSa, pakSI ane vRkSa mArI sAmenI ' oparezana bAda hospITalanI khullI ozarImAM mArA khATa dareka jIvanta vastu asAdhAraNa, na kalpI zakAya evI sundara ane lAne pahelIvAra jyAre aMdarathI bahAra lAvavAmAM AvyuM te asAdhAraNa rahasyathI bharelI che evI mane pratIti thai. hApIdivasanI A ghaTanA che. mArI upara thoDA divasa pahelAM karavAmAM TalanI nasa bAjue thaine cAlI jatI hatI; tenA vALanI laMTane AvelI zastrakriyAnA upadravamAMthI huM sAjI thai rahI hatI, e, te kSaNe vahI rahelI pavanalahari UMce ? uThAvIne sUrya prakAzana divasa daramiyAna meM zArIrika duHkha ThIka pramANamAM enubhavyuM ya aptaraMgI camakArAmAM caLakAvI rahI hatI, ane eka strInA hatuM ane keAI gherI mAnasika zUnyatA-uMDI gamagInI-Do samaya che. samaya lAge vALamAM paNa keTaluM badhuM kalpanAtIta saundarya raheluM che -AvuM mArA cittane AvarI rahI hatI. enestheTika (mANasane bebhAna bhAna-vismayapUrNa anubhava-pahelAM mane kadi thayo nahoto. eka karavA mATe suMdhADavAmAM AvatI davA)nI asara nIce adhabebhAna nAnI sarakhI cakalI cIM cI karatI. AvI ane najIkanA jhADanI dazAmAM huM hatI e daramiyAna Izvara che ja nahi athavA to evo DALa upara beThI, ane mAtra eka sAthe 'gAI rahelA savAranA ke. ivara astitva dharAvatA hoya te paNa te izvara mAnavInA tArAo ane AnaMdakirlola karatAM IzvaranAM bALake ja pakSInA | sarva duHkha viSe taddana udAsIna che-AvA kAMIka vicArIe-A. A uzyananA AnaMda-atirekane vyakta karI zake ane te paNa. prakAranA koI saMvedane-mArA cita AsapAsa ghero ghAlyo hato. alpatama aMzamAM" ema mane lAgyuM. A huM varNavI zakatI paNa jyAre mArA bIchAnAne bahAra lAvavAmAM AvyuM tyAre nathI, paNa A badhuM meM jAte anubhavela che, mArI pitAnI AMkhe vaDe nihALela che emAM koI zaka nathI. ' zUnyatAnuM -UDI gamagInInuM-peluM tIvra saMvedana haLavuM banI gayuM mArI uttarAvasthAnA divaso daramiyAna mAtra eka ja vAramAM hatuM, lagabhaga zamI gayuM hatuM ane cittane AvarI rahelI bhayanI A rIte satya tattvanA hArdamAM huM pravezI rAkI chuM; satyanuM meM chAyA paNa lagabhaga esarI gaI hatI. A RtumAM sAmAnyataH sIdhuM darzana karyuM che, jIvana jevuM che tevuM na kahI zakAya, hoya che e vAdaLaghere bhejavALA e divasa hato. jhADanI che DALIo pAMdaDA vinAnI, sukI ane raMgavihoNI zUnyatAne anu- " varNavI zakAya, na ka9pI zakAya tevuM-sundara che ane unmata AnaMdathI chalochala bhareluM che ane zabdAtIta mUlyathI amUlyatAne bhava karAvatI hatI ane aDadhA egaLelA bhukharA raMganA baraphanA vareluM che jIvananA A satya svarUpane meM A rIte eka ja vAra DhagalAo stabdhatAnuM saMvedana pedA karatA hatA. raMganI koI camaka sAkSAtkAra karyo che. ' ' vinAnI nAnI cakalIo Ama tema uDI rahI hatI ane cIM cIM A parama AnaMda ane saundaryanI anubhUti uparAMta che karatI nirava zAntine zabdAyamAna karatI hatI. jyAM mAre khATalo rythemtuM--adbhuta layanuM-saMvAditAnuM apUrva saMvedana huM anu. lAvIne mUkavAmAM AvyA hatA te 'khulI ozarImAM nAnI moTI bhavI rahI hatI, mAtra te saMta mArA mananI pakaDanI bahArane kaMIka ' cIjo pahelAMnI mAphaka ja goThavAyelI paDI hatI, ane huM A anubhava hoya ema lAgatuM hatuM. e samaye mane koI saMgIta zravaNa- . baMdha karIne svasthatAnI navI tAjagI anubhavI rahI hatI evAmAM, gocara thayuM nahotuM; ema chatAM paNa jANe ke samagra jIvana keda bIlakula aNadhArI rIte mArI AMkhe uDI gaI ane jIMdagImAM virATa apratyakSa gIta anusAra vahI rahyuM hoya evA tAlane apratima che. pahelI ja vAra RealitynA-satyatatvanA-romAMcaka saundaryanuM mane anubhava mane e vakhate thaI rahyo hato. je kAMI halanacaMlane thaI ? AchuM darzana thayuM. ' rahyuM hatuM te sarva A bhavya virATa 'samastamAM. saMgItanA eka ja * A gUDha anubhUti zuM hatI, te ekAeka thaIke dhIme dhIme eka thaI ke dhIme dhIme nAnA dhAgA rUpe vaNAI rahyuM hatuM. jyAre eka pakSI uDI rahyuM thaI te saMbaMdhamAM huM kazuM spaSTatAthI kahI zakatI nathI. meM hatuM tyAre tema karavAne te eTalA mATe prerAyuM hatuM ke, tene kazuM navuM nihALyuM nahi, badhI sAmAnya vastuo meM camakAra- uDavAnI preraNA ApavA mATe e divaya vINAmAMthI eka sUra cheDAI che bharyA keI navA prakAzamAM nihALI. jIvananuM sarvasva keTalA ava- - 'cakaryo hate: athavA te tenA uzyane ja e sUrane cheDayA hatA;' - NanIya adbhuta saundaryathI bhareluM che tene mane pahelIvAra , athavA te e mahAna paramAtmAnI IcchA je, kevaLa saMgItasvarUpa khyAla Avyo. che teNe ema icchayuM hatuM ke te pakSIo uDavuM ja joIe. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { " n IT : - 82 ' prabuddha jIvana - tA. 1-9-56 che ane pachI nAnI moTI pratyeka vastunuM citta sAme pragaTa : khulluM kare che. keTalIka vyakio anya viSe UMDA premamAM paDatAM ja thatuM AsAdhAraNa mahattva ane aucitya Ane khyAla huM zI rIte kadi kadi AvI anubhUtimAMthI pasAra thatI mAluma paDe che. " Apu? nAnI sarakhI cakalI paNa svargamAM rahelA pitAnI jANu- kudaratanA koI apUva sundara dekhyanuM darzana karatA athavA to koI kArI sivAya bhUtaLa upara utaratI nathI-bhagavAna Izue prarUpeluM kaLApUrNa sarjanane potAnI sAme AvIrbhAva thatAM kaI kaIne A mahAna satya huM jANe ke sAkSAt anubhavI rahI houM ema Avo anubhava thato jANavAmAM Ave che. je addabhuta saudanyanuM mane lAgavA mAMDayuM. mArA antara cakSu AthI paNa jarA kavio gAna kare che te kevaLa kAlpanika saudanya che ema sAmAnya vadhAre AgaLa joI zakayuM hota to tenuM samagra rahasya huM samajI keTinAM mAnavIo mAnatA hoya che ane mane lAge che ke huM zakI hota. Aje atyAre paNa mArI aMdara cAlI rahelI vicA. paNa pahelAM ema ja mAnatI hatI, paNa have mane pratIti thAya raNane satya tatva sparze che, sparze che ane sarI jAya che che ke e saundarya kAlpanika che ja nahi; ulaTuM je satya rUpe che AvuM kAMika satata lAgyA kare che. kadAca ema paNa hoya ke dareka ane jenuM teo avAranavAra darzana kare che te vAstavika saundajIvanta vastunuM mUlya ahiM ApaNI samakSa jeTaluM pratyakSa nathI thanuM ja teo nirUpaNa karatA hoya che. saMbhavita che ke kaI teTaluM pratyakSa anyatra heya. sarajAyelI dareka vastumAM amuka rahasya utkRSTa koTinI anubhUti ApaNane DI kSaNo mATe evA koI zuM raheluM ja che, paNa te rahasya AjanI mAnasika-AdhyAtmika UMcA stara upara laI jatI hoya ke jyAM pahoMcatAM je saundaryo kakSAe durlabha che. suprasidhdha kavi mIlTane kahyuM che ke :- haMmezA astitva dharAve che ane ema chatAM je saundaryane ApaNe , "pRthvI svarganI pratiSThAyA ja mAtra kAM na hoya !" pratyakSa anubhava karIe eTalI ucca kakSAe ApaNe pahoMcyA ' ' saMbhava che ke ahiM ApaNe ApaNI jAtanA pratIka mAtra ja hotA nathI te saundaryanuM jhAMkhuM darzana ' ApaNane sahaja sulabha hAIe ane ApaNuM kharuM svarUpa kAMIka anyatra hAya-kadAca banatuM hoya. emarsana kahe che ke saundaryanA apAra sAgara vacce ' izvaranA hArdamAM hoya! emAM koI zaka nathI ke virATa samasta ApaNo sadA vasavATa hoya che, tema chatAM ApaNI AMkhone tenuM pratyenA ApaNuM sagapaNa sAthe te avarNanIya mahatvane sIdhe spaSTa darzana hetuM nathI." saMbaMdha hovo ja joIe; paNa te sagapaNa kayA prakAranuM che te ' , je kAMI meM joyuM temAM evuM kazuM nahatuM ke jene naitika huM kahI zakatI nathI. zuM ApaNI pratyenA premana: te sagapaNa koTinuM kahI zakAya. temAM AcAranA niyamonuM kArya darzane AvIne hatuM ? e sarI rahelI apUrva kSaNo daramiyAna mArA pADozI bhUta thayuM nahotuM. kharekhara UlaTuM ema lAgatuM hatuM ke ati pratye mArI potAnI jAta jeTalI ja huM mamatA, anubhavI rahI. cintAture naitikatA karatAM saundarya ane AnaMda vastutattvanA hatI. eTaluM ja nahi, mArI jAta viSe huM bhAgye ja sabhAna hatI, hArdanI vadhAre samIpa rahelAM che. A prakAranA prakAzAnubhavanA jyAre pavanalaharithI DolI rahelI vRkSanI DALIo ane uDatI nAnI prasaMge kadAca pApanI koI cintA karavAnI jarUra ja hotI nathI, cakalIothI mAMDIne mAnava prANIo sudhInA pratyeka AkAramAM kAraNa ke mAnavatAgata saundaryanA darzana vaDe mANasa eTale badhA pragaTa thatA mArA vizALa pADozI gaNu sAthe huM ne samajI zakAya pulakita bane che ane eTalo badhe premamasta bane che ke pApane evA ghelachAbharyA premamAM unmatta paDI hatI. jo satya tattvanA hArdamAM lagatA vicArane tyAM bIlakula avakAza ja hete nathI. AvuM kaI saMvedana paDeluM na hoya te AvI premaanubhUti mArA . kadAca AgaLa upara koI divasa asatya AbhAsane pedA karatuM 'mATe kadi saMbhave kharI ? AjanuM AvaraNa vaLI pAchuM sarI jaze ane eka vAra pharIthI mane lAge che ke gumAveluM Arogya, punaH prApta kara satyatattvanuM ane darzana thaze. gayA unALAmAM eka divasa A A vAnAM pariNAme mArUM darzana ekAeka vizada nirmaLa banI gayuM AvaraNa bahuM ochuM thaI gayuM hoya ema mane lAgyuM hatuM, . tenA pariNAmarUpa ja che ? anubhava hato. mane lAge che ke pavana vAi rahyo hato, ane uDatAM paMkhIo ane maMdiranA ghaMTA| moTI ummare jANe ke ApaNane no janma prApta thayo hoya rava dvArA vAstavikatA vyakata thavA mathI rahI hoya ema lAgatuM evI koI asAdhAraNa paristhiti ApaNA mATe sarajAtAM, jIvanane hatuM. ema chatAM mane tenuM pratyakSa darzana thayuM nahotuM. paNa te Ama tad navIna rIte jovAnI subhaga ghaDino vega kadAca tyAM che, te sadA tyAM che ane ApaNI sAme DokIyA karyA karatI ApaNA mATe ubho thato haze. vastusthiti evI che ke A duniyAmAM hoya che, paNa ApaNo tenI sAthe meLa maLato nathI ane tethI ApaNe jyAre prathama praveza karIe chIe tyAre navA dAMta Ave tenA divya sa gIta sAthe ApaNe nAcavA mAMDatA nathI. belatAM zikhIe, cAlatAM zikhIe-A badhI jaTila zArIrika vastuo jevI che tevI satya svarUpe jo ApaNe joI zakIe prakriyAmAM ApaNe eTalA badhA grasta hoIe chIe ke bahAranI te ApaNe nAcyA vinA rahevAnA ja nahi. evI subhaga ghaDie addabhuta sRSTi sAme najara karavAno paNa ApaNane samaya maLato nathI; . ApaNe ApaNA nasIba upara ApharIna banavAnA ane ApaNuM ane enI bhavyatAthI mugdha banavA jeTalI navarAto jyAre ApaNane AnaMdane kaI pAra rahyo nahi hoya ane ema chatAM vastutatvanA aMza mAtrane ja ApaNane sparza thavAne-AvA bhAnapUrvaka ApaNuM : prApta thAya che tyAre jIvanamAMthI prAthamika dazAnI tAjagI cAlI * gaI hoya che. mAMdagI ke moTA oparezanamAMthI sAjA thavAnA diva zarIra, mana, hRdaya, AtmA ApaNe sarvasvane temAM viMsarjita karI devAnA, te sAthe ekarUpa banI javAnA. so ja koI evA che ke jyAre ApaNane navo janma prApta thaye ' A rIte mArA pUrate ananta tane lagato bhaya ke bhaDaka hoya ema lAge che ane jIvana pratye tAjagIbharI dRSTithI jovAnuM have laya pAmI gayela che. ane dhAro ke A karatAM bIjI koI ' je meM joyuM, anubhavyuM temAM kharekhara dhArmika evuM je jIvanasthiti na ja hoya to paNa A ja jIvana-ahiMnuM ane . * ke kazuM nahotuM, te paNa je leka dhAmika parivartana ke prakA- ' ' atyAranuM-kei dUra dUranA svarganI kazI paNa kalpanA karavAnI jarUra E '' ' zAnubhavamAMthI pasAra thayA che evA loko te anubhavane je ahe. na rahe eTaluM sundara che ja. svarga ApaNI potAnI AMkhe vAla Ape che tene mArA anya koi saMvedana karatAM A saMvedana samakSa, ApaNAM caraNAne rUpa raheluM, ApaNuM hRdayane AliMgana - ghaNuM maLatuM Ave che. ' ApI raheluM, ahiM ane atyAre che; paNa e svargane ApaNI . emAM zaka nathI ke lagabhaga koI paNa tIvra saMvedana satya vacce kema utAravuM, pragaTa karavuM e ja kamanasIbe ApaNe tattvamAM rahelA parama saundarya prati ApaNA antaracakSune jANatA nathI. apUrNa paramAnaMda : mApaNA mATe arajI karI - makara, ke che. paNa ApI : 'jo Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-59 , ' . pra buddha jIvana rAjakAraNuM vicArasaraNInuM uttarAyaNa-daMkSiNAyana - (15 mI ogasTanA krI presa janaralamAM pragaTa thayelA che. ke che ke bhAratamAM jAhera janatAne abhiprAya jamaNI bAjue DhaLI - DI. desAInA aMgrejI lekhane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. rahyo che? jo ema hoya te A jheka kyAM sudhI cAlu raheze? . A lekha "svataMtra pakSanA samarthana rUpe lakhAyeluM che. e samartha A zabda "Right -rAiTa- (jamaNI bAju), ane " namAM atyukitano aMza rahelo che, ema chatAM paNa, e samarthananA conservative--kanjharveTIva- (cAlu paristhitinuM bane teTaluM nimitte prastuta lekhanA lekhake eka rocaka aitihAsika vihaMgAva-- sAtatya IcchanAra-sthitizIla-sthiticusta- A banne zabdo ' leMkana karyuM che ane te dvArA prajAsamudAyamAM je parasparavirodhI iMca vidhdhadhanA saMdarbhamAM ubhI thayelI rAjakAraNI paribhASAnI ! mAnasika valaNe astitva dharAve che. eka mAnasa haMmezA sthiti- dena che. je "rAITa' zabda 1789nI esTeTasa-janaralamAM (phrAnsanI sAtatya upara vadhAre bhAra mUke che, bIjuM mAnasa cAlu sthitimAM pArlAmenTamAM) amuka vicAra dharAvatA sabhya amuka bAjue beThelA - kAMIne kAMI pheraphArane-parivartanane jhaMkhe che, eka mAnasa keI ' te uparathI cAlu thayuM hatuM te kanjharveTIva' zabdanuM calaNa te paNa navA pheraphAramAM amaMgaLa bhAvInI ka95nA kare che, bIjuM krAntikArI baLonI virUddhamAM hIlacAla ubhI karavA mATe zrI ema. mAnasa sthagitatAmAM adhogatine kahyuM che, ekane aMgrejImAM zeTo bricAe zarU karela "lA kenjharveTara' e nAmanA chApAne conservative-sthiticusta-valaNa tarIke oLakhavAmAM Ave AbhArI che. che, anyane liberal, progressive, radical-uMdAra mata- kenjharveTIva ( sthiticusta ) valaNa, kharI rIte e zabdo. vAdI, pragatizIla, uddAmavAdI valaNa tarIke oLakhavAmAM Ave che, sUcave che te karatAM, ghaNAM vadhAre purANuM che. rithaticustatAnI Rightists ane Leftists zabdo paNa amuka aMze AvA bhUmikA dareka samAjamAM haMmezAM astitva dharAvatI rahI che. A ja valaNabhedanA dyotaka che A prakAranA pAyAnA mAnasika valaNa- paribaLe kadi paNa bhUtakALamAM vilIna thatAM nathI, kAraNa ke lekenAM bhedanuM prastuta lekhamAM sundara pRthakakaraNa karavAmAM AvyuM che. prakRtigata pariNAmo ane saMgajanya bhUmikAnA pAyAmAM e sAthe sAthe prajAnA sAmudAyika mAnasane jhoka ghaDiyALanA lolakanI paribaLe rahelAM che. je dareka samAjamAM eka evo varga hoya che. mAphaka amuka aitihAsika saMdarbhamAM eka bAjue ane e aiti- ke je "je kAMi junuM purANuM hoya tene mamatApUrvaka vaLagI hAsika saMdarbha badalAtAM bIjI bAjue DhaLate mAluma paDe che- rahevA mAMge che ane je dareka pheraphArane zaMkAnI najarathI nihALe Ama prajAmAnasamAM daSTigocara thatA kramika palaTAonuM paNa, che ane keI amaMgaLa bhAvInI temAM kalpanA kare che te te khAsa karIne ApaNu dezanI vartamAna paristhitine anulakSIne, samAjamAM evA paNa leke khasa heya che ke jeo haMmezA prastuta lekhamAM vizada nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, ane e rIte AzAvAdI hoya che ane jeo AgaLane AgaLa pagalAM bharavAne A lekha rAjakAraNanA eka bodhapAThanI garaja sAre te che. sadA Atura hoya che ane dareka pheraphArane pragatinA sudhArAnA * rAjakAraNa aMge aMgrejI bhASAmAM pracalita zabdone bara- cihna tarIke lekhavAnuM valaNa dharAve che." bara bhAva Ave evA gujarAtI zabdo yojavAnuM kAma ghaNuM kaThaNa A be prakAranA vargone samAja upara je alaga alaga che, ema chatAM anivArya che. A rIte prastuta lekhamAM Rightists prabhAva paDe che tene AdhAra te te samAjanA tatkAlIna saM yA upara ane LeftistsnuM gujarAtI kema karavuM e savAla mArI sAme AdhAra rAkhe che. koI paNa samAjano jhoka amuka samaye vadhAre -Avyo.. Rightists eTale dhImI gatie cAlavAvALA; vyavasthitatAnI ane vadhAre ne vadhAre rAjyaniyaMtraNanI apekSA Leftists eTale ugra gatie cAlavAnI vRttivALA. dareka rAja- ane Agraha rAkhavA taraka hoya che to bIjA , samaye vyakita-- kAraNI pakSamAM haMmezAM be cheDA upara ubhelA AvA be prakAranA svAtaMtryane vadhAre jora ApavA taraka te DhaLelo mAlama paDe che... jAthe hoya che. samagra rAjakAraNamAM paNa amuka pakSane Rightists Ane AdhAra te te kALanA aitihAsika saMdarbha upara rahe che, uddAma tarIke ane amuka pakSane Leftists tarIke oLakhAvavAmAM mArga taraphanA ekadhArA aMvalaMbanamAMthI samAja sthiticusta mane varNavavAmAM Ave che. A be prakAranA jUtha mATe meM "jamaNerI dazA tarapha jhuke che ane cakanI upara nIcenI gati pramANe samavalaNavALA" ane "DAberI valaNavALa' evo prayoga karyo che. yAntare te ja samAja uddAma mArga tarapha DhaLe che. Ama mane lAge che ke "Rightists" ane "Leftists" e zabdone eka bA junA jhokamAMthI bIjI bAjunA jheka tarapha samAja vaLe-- TuMkANumAM bhAva raju karavA mATe, uparanA zabdo Aje pracalita AvA cAlu kramamAMthI eka yA anya bAjunA jhukAvane pragatizIla na hovAnA kAraNe bhale jarA kaDhaMgA lAge che, paNa jarA vadhAre athavA to pratyAghAtInuM nAma ApavuM tene lAMbadara dRSTie pracalita thatAM uparanA aMgrejI zabdone bhAva yathArthapaNe raju ' kaI artha ja nathI. yuropanA ItihAsa tarapha najara karatAM mAluma karatA thaI jaze. prastuta lekhane barAbara samajavA mATe, amezA paDe che ke 18mI sadInA rAjyaniyaMtraNavAdamAMthI vyakitavAta vyarAkhuM chuM ke, sAmAnya vAcakane ATalI pUrvabhUmikA jarUra upa vAdane udbhava thayo ane te vakhatane samAja te tarapha DhaLyo. yogI thaze. * A ghaTanA eTalI ja pragatigAmI hatI jeTalI tyAra pachInI ghaTanA - Aje jyAre bhAratIya rAjakAraNa eTale bhASaNa, bhASaNo pragatigAmI hatI ke je daramiyAna vyakitavAtaMtryavAdane dabAvIne ' ane bhASaNa-A mujaba pakSalakSI vyAkhyAnono pravAha atUTapaNe samAjavAda AgaLa AvyA ane vyakitavAtaMtrya upara eka pachI vahI rahyo che tyAre rAjAjInAM aneka viSayone lagatAM coMkAva- eka kApa mUkAvA mAMDaze. Ama hovAthI samAjanA AvA pharatA nArAM vakatavyo eka navI mIThI bhAta pADI rahyAM che. zarUAtamAM jatA valaNane pragatizIla ke, pratyAdhAtI kahevuM-je zabdane mAtra A vakatavyo, lekamAM madhura AkarSaNa ane katuhala pedA karatAM bahu maryAdita saMdarbhamAM kAMika artha hoya che-tenA badale ghaDihatAM, paNa temAMthI bhAgyeja koi kArya pedA thatuM hatuM. paNa yALanA lelekanA AmathI tema cAlI rahelA jhukAvanI paribhASAmAM Aje svAtaMtrya meLavavA mATenI hIlacAla'nA nAme temaNe je tene samajavuM oLakhavuM-e rAjakAraNane lagatI samya vicAraNA prajAjanone AhavAhana kyuM che temAMthI ajAyaba pamADe tevuM mATe vadhAre paripaSaka banaze. jhaDapI ane pracaMDa kArya pinna thaI. rahyuM che. e zuM..ema darzAve jamaNI bAju tarapha jhukavAnI AvI eka vRtti Aje AkhI , dig sportists maists A e Arthika Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OCKER. Audr prabhu dhi cha va na 84 duniyAne AvarI rahI hoya ema lAge che. mAje bhAratamAM jamaNI khAjIe jhUkavAnI je vRttinuM darzana thai rahyuM che te kAI bhArata pUratI . ekalavAi kALadhaTanA nathI. amerikAmAM rIpablIkanAne maLele vijya, iMglAMDamAM kAnjhaveTIva pakSane cUMTaNImAM maLI rahelI cAlu phateha, phrAnsamAM DI gelenu ekAeka sattArAhaNa ane eziyAnA ghaNAM kharAM rASTramAM jamaNI bAjunA valaNane sUcavatI saramukhatyArazAhIne vikAsa--A badhI ghaTanAe Aje pavana kai dizAe vAi rahyo che te sUcavatAM cihno che. A saMdarbhomAM bhAratamAM jamaNerI paribaLonA udbhavanA abhyAsa jeTalA eka sa zodhaka mATe upayogI che teTalA bIjI rIte sAmAnya mANase mATe rasaprada banavAM saMbhava che. je ke Adhunika bhAratamAM Aje vyakata thai rahelI sthiticustatAnu -kanjhave TivijhamanuM -mULa i. sa. 1907 sudhI jemanu rASTrIya mahAsabhA upara akhaMDa vas hatu te moDareTsa-vinIta pakSa-nA te vakhatanA valaNamAM raheluM che, ema chatAM paNa e pakSa tyAra bAda uddAma vicArasaraNI dharAvatA lokamAnya bAlagaMgAdhara tilaka ane mahAtmA gAMdhIe zarU karelA janatAvyApI pracaMDa AndolanamAM eTalI badhI jhaDapathI hataprabhAva banI gayA ke tenu koi nAmanizAna rahevA pAmyuM nahi. e vakhatanuM vAtAvaraNa ane svAtaMtrya saMgrAmanI saghanatA ugratA-jamaNerI vicArasaraNIne vikasavA devA mATe atyanta pratikuLa hatI. AjhAdI pachInAM zarUAtanAM varSomAM leAkA jhaDapI pragati sAdhavA mATe ane rASTrIya pratiSThA ane mahattA punaH prApta karavA mATe eTalA badhA Atura heya che ke dhIme dhIme saMbhALIne cAlavAnI sthiticustatAnI vAto tarapha koi bIlakula lakSa na Ape te taddana svAbhAvika che, sthiticusta maneAdazA jarA paNuM mAthuM ucakI na zake evI paristhiti ubhI thavA sAthe enI e dazA cAlu rahe tevuM khIjuM kAraNa e banyuM ke leAkeAne mAkaSI zake evI sugrathita ane vyakitavAdane poSaka evI krAi tAttvika vicArasaraNI jamaNerI valaNa dharAvatA pakSeA ubhI karavAmAM Aja sudhI taddana niSphaLa nIvaDayA che.. * AjhAdI bAda badhA jamaNerI valaNa dharAvatA pakSAe potapotAnAM kAryakramamAM kalpanAzakitane kASTha upayoga ja karyAM nahi. vicAranA kSetramAM seziyAlijhame--samAjavAde eka pracalita phezananu~sahajapaNe TALI na zakAya evI rUDhinuM -rUpa dhAraNu karyuM ane vicAranI bhAtamAM phezananuM sthAna pAmela vRttinA dabANa sAme ubhI rahI zake ane sTeTIjhama-rAniya MtraNavAda-sAme mukata vyakitatvavAdane AgaLa dharI zake evI sacoTatA ane vizALa pradezane AvarI zake evI vyApaka vicAraNA krAi sthiticusta pakSa raju karI na zakayeA. A rIte hindu mahAsabhAe 'hindu rASTra'nI vAta karI ane rAmarAjyapariSade dharmInA nAme khUba bhumabarADA pADayA. bhAratIya janasaMdhe, tenA zarUAtanA AgevAna De. zyAmaprasAda sukarajInA prabhAvazALI vyakitatvane lIdhe, ceADA samaya mATe lekapriyatA ane pratiSThA prApta karI, paNa te pakSa paNa akhaMDa bhAratanI punaH sthApanA, pratipakSanAM manamanAmaNAM karavAnI nItinA parityAMga, pAkIstAna pratye te jema bhArata sAthe vate che te mujakha vavAnI nItine aMgIkAra ane bhArana sAthe kAzmIranu` saMpUrNa ekIkaraNa-A prakAranI mAgaNIo upara atyanta ane ekAnta bhAra mUkatA rahyo. pAkIstAna sAme lAgaNIbharyAM ane dhama jhanunathI prerAyalA bakhALA kADhavAmAM ja saMdha khUba rokAyale rahyo ane vadhatA jatA rAjyaniya'traNa ane samAjavAda sAme virodha ubhA karavAnA pAyAnA muddAo saMbaMdhamAM teNe kadI kazu ja karyu nahi. A rIte, badhAM ja jamaNerI valaNuM dharAvatA pakSoe, je muddAo upara eka baLavAna krAnjhave TIva-sthiticusta-pakSanI racanA tA.1-9-59 karI zakAya evA muddAonI kevaLa avagaNanA ja karI. ulaTu temAMnA keTalAke te AvakanAM mathALAM bAMdhavAnI vAtA karI ane samAjavAdane paNa upara uparathI AvakAryAM. mAnavInA itihAsamAM kAi paNa sthiticusta kAnjharveTIva-pakSa potAnI tAttvika vicAraNA aMge ATalA badhA azraddhALu, nirAzAbharele ane pratItivihoNA jovAmAM AvyA nathI. . bhAratanA itihAsanA A tabakakA daramiyAna sthiticustatA kevaLa pIchehaTha ja karatI rahI. 1952mAM DaoN. zyAmaprasAda mukarjIe hiMdu mahAsabhA, janasatra, rAmarAjya pariSada, akAlI dala ane gaNataMtra pariSadane nezanala DemokreTika grupa' e nAma nIce saMyukaMta krAnjhaveTIva pakSanA rUpamAM ekatra karavAne prayatna karyAM hatA. paNa e prayatnane niSphaLatA maLatAM ane tyAra pachI ceDA samayamAM DA. mukarajInu (1953mAM) mRtyu nIpajatAM jamaNerI valaNa dharAvatA lakAnuM saMgaThThana thavAnI zakyatAne ghaNA dhakako lAgyA. jamaNerI pakSAnI A rIte uttarottara pUrI adhegati thatI rahI. svataMtra bhAratanA rAjakIya pakSeA rASTrdhvajIvananAM badhAM aniTeTAnA rAmabANa upAya tarIke seziyAlijhama-samAjavAdane ja vadhAre ne vadhAre pramANamAM AgaLa dharavA lAgyA. A dabANabharyA valaNa nIce kaoNMgrese paNa krA-epareTIva kAmanaveltha-sahakArI rASTrasamUhanA dhyeyanA sthAne seziyAlIsTa peTana eka sAsAyaTI'-'samAjavAdI banI samAjaracanA'-nA dhyeyane svIkAra karyAM. kAMgresanI samAjavAda taraphanI cAlI rahelI kUca eka vicitra dRSya raju kare che. AntararacanAmAM kanjhaveTIva sthiticusta tavAthI bharelI paNa dekhAvamAM samAjavAdI dhyeyane sadA AgaLa dharatI evA AkAranu` kaoNMgresanuM rUpa dhaDAtu jAya che. AjhAdI pahelAnI laData daramiyAna kaoNMgresane je kAkartAo maLyA temAMne ghaNA mArA bhAga zrAmAna ane uparanI kakSAnI madhyama vargonA lAkAtA hatA, kAraNa ke nIcenI kakSAnA madhyama varga ane garIba va pAse AvI hIlacAlamAM sakriya bhAga lai zake teTalA samaya ke Arthika sagavaDa hoi na ja zake. ane uparanA darajajAnA leAkeA para parAthI kAnjhaveTIva-sthitisusta ja hoya--e taddana svAbhAvika che. Aje paNa koMgresa A ja tatvAnI banelI che ane khAsa karIne samAjavAdI ane kirapalANI maMDaLa kAMgresathI chuTA paDayA bAda A sthiti vizeSataH pravate che. Ama AntararacanAmAM kAMgresa haMmezAM sthiticusta rahI che. Ane lIdhe ja keMgresa janmabrerI bAjue ja AgaLa vadhaze evI kalpanA tenA viSe aneka dizAethI sevAtI rahI hatI. pazu ema banavAnu nahatuM. saradAra paTelanA svargavAsanA pariNAme kaoNMgresanI aMdara rahelA badhA jamaNerI valaNavALA leke bhATe koMgresa je kAMI kare te mugA mADhe svIkArI levuM paDe evI sthiti ubhI thai ane khIjI khAjue paMDita naheranuM baLavAna prabhutva koMgresane samAjavAda taraph dhasaDI gayu. kAI paNa rAjakIya pakSanI AntararacanA ane tenI nIti vacce A hada sudhInuM attara pedA thai zake rAjakAraNanA zAstramAM A hajI aNukalI samasyA rahevAnI che. eka zaktizALI samatha AgevAna, vyakitagata prabhAva vaDe potAnA anuyAyIo pAse evI nItine svIkAra karAvI zake kharA ke je nIti temanA Arthika hiteAnI pAyAmAMthI avagaNanA karatI heAya---pratikuLa hAya ? kaoNMgresanA samAjavAdI jAheranAmAethI ghaNA jamaNerI valaNuvALA loko zA mATe akaLAyA hatA te A rIte vicAratAM' samajI zakAya tema che. rAjakAraNanA keTalAka abhyAsIe bhaviSya bhAkhe che ke nahe pachI kAMgresa, je tene svabhAvika dharmo che te tevA kAnjhaveTIva pakSamAM pheravAi jaMze- A AgAhInu rahasya pazu uparanI rIte vicAratAM spaSTa thAya tema che. Ama chatAM paNa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-5 prabuddha kegresanI A prakAranI AntarabA virodhI paristhitie goTALAmAM goTALA umeryuM che, ane samAjavAdane eka evuM AdaraNIya sthAna ApyuM che ke jenA sAme paDakAra pheMkavAnuM lagabhaga azakaya banyuM che. DAyerI vicAraNA dharAvatA saMkhyAba'dha rAjakAraNI pakSA eka bAjue che ane jene mahatva ApI zakAya evA jamaNerI valaNavALA pakSanA sadantara abhAva che. tenA pariNAme bhAratamAM pATI sIsTamanA-pakSavAdI paddhatinA vikAsa lAMbA vakhatathI ekAMgI ane samadhAraNavihANo rahyo che. DAberI valaNa dharAvatA maMDaLanA pakSe ja haMmezAM palluM khUba namatuM rahyuM che. kALanI AvI Die rAjAjIe AgaLa vadhI rahelA sTeTIjhamane-niyaMtraNapradhAna rAjya: nItine--paDakAra phekayA che. ane Aja sudhI dabAyalA vividha jamazerI tatvAe ajAyabI pamADe tevI jhaDapathI temanI sAthe hAtha mIlAvye che. sAmAjika nyAya ane samAjavAda e e paryAyavAcI zabdo nathI' ema jAhera karavuM ane samAjavAda jevI lAkapriya banelI vicArasaraNInI Ama khulla khullA TIkA karavI--A jenAmAM asAdhAraNa naitika hiMmata ane UMDI pratItinuM pIThabaLa hAya tenAthI ja thai zake tema che. rAjAjIe A hiMmata ane pratItinA pIThabaLanuM darzana karAyu che. rAjyanA gajagrAhamAMthI vyakitane bacAvavAnA pokAramAM eTalu' badhu... sacoTa gAMdhIpaNuM raheluM che ke tenI bhAratanI janatA upara bahu meTI asara paDavAnA sabhava che. svataMtra pakSanA AgevAnone e bAbatamAM yaza Apave Te che ke peAtAnA pakSe matA meLavavA mATe game teTalA AkarSIka hAya, ema chatAM pakSanI pAyAnI vicAraNA sAthe sIdhA saMbaMdha na dharAvatA hoya evA muddAmAM paDavAnA pralebhanathI te dUra rahyA che. dAkhalA tarIke dvibhASI muMbai pradezanu` vibhAjana, karalamAM madhyastha taMtranI daramiyAMnagorI, yunivarsi TInI svata MtratAmAM sarasarakAranI vadhatI jatI dakhalagIrI. potAnA pAyAnA hetue viSe pramANumuddhiM gumAvI na besAya e hetuthI matasa MghanA kAraNe jaTila banelA badhA praznomAM mAthuM na mAravuM e eka zubha ane anukaraNayeAgya paraMparA che. je rAjakAraNI takhtA upara Aja sudhI rAjakIya pakSo pAtapAtAnA netAo ane lekhalAnA kAraNe ane bhAgye ja vicArAnA kAraNe ekamekathI judA paDatA hatA tevA bhArato rAjakAraNanA takhtA upara A navA pakSanA udaya thatAM samasta rAjakAraNanA svarUpane navuM Aregya--navI cetanA-maLe evI AzA rahe che. dareka pakSanA AgevAne ne, te vicArarasaraNImAM anyathI kharekhara judA paDe che ema puravAra karavA mATe bhAre muddhi laDAvavI paDatI hatI, jo ke matadAre te pakSanA AgevAneAnA AvA dAvA viSe bhAgye ja pratIti thaI hatI. have jo svataMtra pakSanI barAbara jamAvaTa thAya te DAberI valaNanA pakSA sAme samatulA jaLavAya evA jamaNerI valaNavA eka prabhAvazaLI pakSa astitvamAM Avaze. AnA pariNAme jAhera abhiprAyane vadhAre spaSTa AkAra maLaze ane matadArAne mata ApavA aMge yogya pasaMdagI karavA mATe vadhAre sAcAM dhAraNA prApta thaze. bhAratamAM ubhA thatA konjharveTIva pakSa anya pakSAnI apekSAe kai bhUmikA upara pAtAnI vaikalpika vicArasaraNI vadhAre spaSTa AkAramAM raju karI zake tene lagatI thADI carcA ahiM asthAne nahi lekhAya. pAzcAtya dezAnA kanjhaveTIva pakSe je DhALAmAM rahIne vikAsa pAmyA che te DhALAmAM rahIne hiMdanA kAnjha veTIva pakSa vikAsa pAme evI AzA ke apekSA rAkhavI na ghaTe, bhAratanI sAMskRtika paraMparA ane prajJAe AvI vicArasaraNIne potAnI rIte ja ghATa ghaDavAne raheze. A rIte vicAratAM e kAMI Akasmika nathI ke rAjAjI ane zrI. ke. ema. munazI dhanI ane naitika tathA AdhyAtmika mUlyonI vAto karI rahyA che. A bhAvanAone jo ddhipUrvaka raju karavAmAM Ave ane asaMpradAyi jIvana ' katAvAda-sIkayulerijhama - anIzvaravAdamAM pariName evA AjanA amagaLa valaNa sAmenA eka paDakAra tarIke AgaLa dharavAmAM Ave te te taraph hiMdI janatAne hajI paNuM, amApa AkarSaNa rahelu che. A pakSanA khIjo agatyanA kAryakrama bezaka sahakArI ane sAmudAyika khetInA prayatne sAme jamInadAra-kheDutane rakSaNa ApavAtA hAvAnA. kheDUtomAM Aje tIvra ukaLATa pravarte che, kAraNa ke vargavigraha ane rAjakAraNI nArAone lIdhe temanu zAnta ane svastha jIvana cuMthAi gayu` che. adAlatI dAvAe puSkaLa pramANamAM vadhI gayA che ane kAyadAnI AMTIghuTIne pahoMcI vaLavAmAM temane khUba samaya barabAda thAya che, temanI mAlekanA hakakAne kazu paNa nukasAna pahoMcADayA sivAya jo temane khetIvADInu utpAdana vadhAravA mATe jarUrI sAdhanasAmagrI ane sagavaDatAo pUrI pADavAmAM Avaze te tee paNa mokaLA mane A pakSamAM joDAze. Arthika kSetre hiMdanI jamaNerI valaNuvALe pakSa vadhAre paDatA AyeAjana ane jhaDapI udyogIkaraNa sAme potAne avAja uThAvaze ane udyoganA vikendrIkaraNa mATe ane gRhaudyogAne prAtsAhana ApavA mATe prayatnazIla banaze. A AkhI vicAraNA, e dhyAnamAM levuM ghaTe cheM ke, tenA badhA AgrahomAM gAMdhIvAdI che ane AmAM sAmela na thavu e loko mATe muzkela che. A vicArabhUmikA ane te sAthe vadhAremAM vadhAre vyakitagata svAtaMtrya ane ochAmAM ochI rAjyanI dakhalagIrI' e sUtranu saMkalana--A be tattvA navA pakSa mATe lAkapriyatA, pedA karyAM vinA nahi ja rahe. jo ke varSoM sudhI A vicAraNAne vikAsa pAmavAno avakAza maLyA nathI ane tethI te dakhAyalI chupAyalI rahI che, ema chatAM hiMdI kheDUto ane vyApArImAM rahelI kAnjharveTIva-sthitisAtatyane TakAvavA mathatI-- zakayatAne nIcA AMke AMkavAnI kAi jarUra nathI. Ama hovAthI A dezanI kAnjharveTIva pATI 19 mI saddInA leejhA-phera'-nAM mukata nibaMdha vyApAranA-siddhAntanuM samajavinAnuM punarAvartana nahi kare, pazu plurAlIjhama' eTale udyoga vyApAranA khAnagI ane jAhera kSetranA samatAla samanvayanA mAga upara vikAsane pAmaze. vyakitaonA dha dhAdArI-vyavasAyAtmakaaicchika rIte ubhA thayelAM maMDaLAne rAjyasattAnA niyaMtraNathI bacAvI zake-rakSaNa ApI zake e sthiti ubhI karavA mATe ane pratyekanA kSetramAM temanI svAdhInatA jaLavAI rahe e mATe lavA mATe potAnI zakita ane lAgavaganA upayoga karaze. AjanA vartamAna sadarbhamAM adhA vyApAraudyoga rAjya hastaka karavAnI nItimAM pakSa lAvavAnA vicAra vyakitagata dheAraNe nahi paNa anivAya paNe jAhera tathA khAnagI kSetrane samantiva karatA vividhalakSI dhAraNa upara ja thavA ghaTe. AjanA moTA ajagara jevAM rAjyA ane tenI sarvAMgrAhI sattA sAmenA paDakAra kAi paNa prakAranA 'surAlIjhama'nA AvIrbhAvamAM ja--jAhera ane khAnagI kSetranA samakAlIna vikAsamAM ja thavA joie. jo svataMtra pakSa A dizAe vikasavAmAM niSphaLa nIvaDaze te tenI AjanA 'samaya sAthe kAI saMvAditA nahi rahe ane peAtAnu bhAvI potAnA hAthe ja jokhamAvaze. jo A dizAe AgaLa vadhavAmAM saphaLa nIvaDaze te tenuM bhAvI dhaNu bhAre ujjavaLa haze. bhAratamAM jAmatA jatA ekahaththu sattAvAdanA parimaLene sAmanA karavA mATe AgevAnAmAM mIzInarInI dhuna ane 'kAya - tatparatA apekSita raheze. hiMdI rAjakAraNamAM je khAlIpaNuM purAvAnI jarUra che te keTalA aMze svataMtra pakSa purI zake che ane samayanI mAMgane kevI rIte paheAMcI vaLe che te itihAsanA mATe bhAre rasaprada dagdha banaze. mULa aMgrejI: ke. DI. desAI anuvAdaka : paramAnaMda Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana upAsya kizAralAlabhAI ( cAlu sapTembara mAsanI navamI tArIkhe cintanamUti sva. kizoralAlabhAinI mRtyutithi Ave che e lakSyamAM rAkhIne kiMzAra lAlabhAInA bhavya vyakitatvanI kAMika jhAMkhI karAvatA aMjali-pradAnanA bhAvathI prerAyalAmAMDalavAsI zrI. ratilAla maphAbhAi zAhane-lekha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) A dUniyAmAM rAja lAkhA janme che, lAkhA bhare che te khIje divase e bhUlAya che, paNa keTalAka evI viziSTa zakti dharAvatA hAya che, jagata para emane eTale upakAra hoya che ke e maravA chatAMya. pAtAnI pAchaLa suvAsa pAtharI yugA sukhI mAnavajAtane preraNA ApatA rahe che. kizAralAlabhAi evAemAMnA eka hatA, jeo 9-9-paranA rAja A duniyA cheDI gayA che. vaLI emanuM e sadbhAgya hatu ke hajAro varSane aMte pADelA yugapurUSanI TALInA e sabhya paNa hatA. jyAre kAi paNa yugapurUSa peAtAnuM avatArakAya karavA jagata para utare che tyAre e potAnA sAthIene sAthe laine ja avatare che. bhAratamAM chellA thADA dAyakAomAM bhinna bhinna kSetre je je vibhUtio janmI che e bahumukhI pratibhAvALA yugapurUSa gAMdhIjInA avatAra kAryaMne vega ApanArA sAthIe ja hatA ema kahI zakAya. paNa ahiMsA ane satyanA amara sadeza ApanAra bhAratanI prAcIna RSipara parAnA pratinidhirUpa e yugapurUSanI AdhyAtmika bAjunA ujajavaLa vArasadArA tA mahAdevabhAi, vinobAjI ane kizAralAlabhAinI banelI - tripuTI ja gaNAze, jemanuM sthAna gAMdhIpara parAmAM haMmezane mATe kAi aneAkhuM ja rahevAnuM. jJAna, bhakita ane kamanA vividha mAge pragaTa thatA bhAratIya AtmAnA pratibiMbarUpa emanuM jIvana jJAnabhakita-phanA triveNI saMgamarUpa hatuM. Ama chatAM mahAdevabhAi bApunI praticchAyA rUpa banI rahevAthI ka yAgInuM jIvana jIvyA ane vineAbAjI bApunA jIvanasidhdhAMtAne bApujInA jeTalI ja niSThAthI AtmasAt karavA sAthe AjanA bhAratanI samasyA hala karavAM bhUdAnane kAryakrama dezane ApI kama yAgI banyA che, ema chatAM emanI mULaprakRti eka bhakatanI ja che, jyAre kizAralAlabhAie bApujInA nirvANa pachI emanI ekaeka pravRttinA cokIdAra banI keLavaNIkAra, samAjasudhAraka, tattvacintaka, lekhaka tathA vartamAna patrakAra uparAMta rAjavahIvaTa tathA jIvananA bhinna bhinna kSetrAnA samIkSaka tarIke bahumukhI zakitae batAvI che, ema chatAM ! prakRtithI emane jJAnayega ja varelA hatA. ane bhaviSyanI prajA paNa emane jJAnI vicAraka ane tattvaciMtaka-tarIke ja vadhu oLakhaze. tA. 1-9-19 kAI paNa vibhUtine jagata enI hayAtImAM oLakhatuM nathI, lAMbA kALa pachI ja e eLakhAya che. kAraNa ke ApaNI daSTi haMmezA bhUtakALa paraja maMDAyelI hAya che. ethI 'uttarottara bILAma prAmAkhyam'nI jema pUva kALanA RSimuniethIye vadhu pramANita ane zreSTha evI vyakita ApaNI najara samakSa vidyamAna hovA chatAMya ApaNe emane oLakhI zakatA nathI. ulaTu jInI mAnyatAne kAraNe ApaNe emanA virodha ke tiraskAra paNa karIe chIe. chatAM ApaNuM eTalu' saddabhAgya ke meADA meADA paNu ApaNAmAnAM gheADA ghaNA emane khuddhanI koTinA purUSa tarIke oLakhI rAyA. ane bhaviSyanI prajA te jyAM sudhI emanA 'jIvana zodhana' keLavaNInA pAyA' dhama ane saMsAra' tathA 'samULIkrAnti' jevA tattvatra thA vidyamAna raheze tyAM sudhI enA abhyAsa vAcanathI maMtramugdha banI emanA yugamAM jIvavA mATe ApaNI kharekhara IrSyA ja karaze. kizoralAlabhAi gAMdhI tattvajJAnanA hA` hatA, bhASyakAra hatA, maulika zAstrakAra hatA. ane vinobAjI ke mahAdevabhAinI jema eka namra anuyAyI tarIke e gAMdhIjImAM samAI gayA hatA. Ama chatAM emanuM virala vyakitatva peAtAnuM hatuM, svataMtra hatuM. evI krAi viziSTa pratibhA pAtharatu emanu vyakitatva ghaNIvAra jIdu' tarI AvatuM. emanI saphaLatAnI cAvI pUrvagrahathI mukata svataMtra vicAraNA ane satyanI khAja mATenI vyAkULatAmAM hatI. ethI koi paNu paraparAgata mAnyatA ke dharmazAstrasa Mmata vAtane vaLagI rahevAnI ke ene siddha karavAnI nahI, pazu niSpakSapAtapaNe saMzAdhana dRSTithI vastune tapAsavAnI ane satyanI kasoTIe caDAvyA bAda jo e pAra utare teA ja ene svIkAravAnI emanI eka viziSTa khAsIyata hatI. ane ethI e sATIe kasatAM jyAM emane spaSTa doSa dekhAtA tyAM--bhale pachI e narasihu mIrAM jevA sAthA bhakatA hAya, vyAsa ke zaMkara jevA cAstrAnA racayitA hoya, mukhya ke mahAvIra jevA sa MtA hoya ane rAma ke kRSNa jevA avatArI purUSo hAya--emanA pratyenI Adara ke pUjya buddhimAM kiMcita mAtra paNa uNapa na AvavA devA chatAMya emanA doSo ke apUrNatA batAvavAmAM e kadi acakAyA nathI. khuda peAtAnA ja AdaraNIya gurU gAMdhIjInAM mantrabyA sAme paNa. emaNe keTalIye vAra eja seTIe caDI virAdha uThAvelA.. emaNe batAvelI AvI asAdhAraNu naitika hiMmata e emanA spaSTa jAtaanubhava ane pragaTelI AMtaraprajJAne ja AbhArI hatI. ethI bApujI paNa emanAM mantavyeza para khUba ja vajana mUkatA ane matabhedamAMthI, samAna bhUmikA hAtha na lAge tyAM sudhI ghaNAM kAryAM e zarU paNa na karatA. kizArabhAinA AvAM viziSTa vyakitatvane kAraNe e gAMdhIjInA mitra ane salAhakAra paNa 'hatA. Ama potAne thayelA jAtaanubhava ane spaSTa darzIna chatAMya e pAtAnA vicAro koi paNa upara parANe ThokI besADatA nahI. emanI rajuAta karavAnI kaLA ja evI hatI ke mATe bhAge e pRthakaraNa dvArA hakIkatA ja purI pADatA vaijJAnika Dhabe kramabaddha vicAra mUkatA ane pachI AkharI niNa ya braNuMkharUM' vAcakAnA hAthamAM ja seoMpI detA. emanI satyAsatya niNu yakAriNI mudhdhi-vivekadRSTi niLa hatI. vastune ukelavAnI pAradarzI mudhdhi sateja hatI. ane vicAraNA pUrvagrahathI mukata-sarvAMze svataMtra hatI. ethI te vastunu pRthakaraNa bahu ja spaSTa rIte karI zakatA. AvA sUkSma pRthakkaraNathI dharmanI para parAgata mAnyatAmAM emane aneka bhUlabharelI kalpanAo ane dASA jaNAyA hatA. ane AmAMthI ja emane dharmanA sazodhananA tathA dharmanA hArdane samajavAne ane ene pakaDavAnA vicAra AvelA, ke jenA pariNAme e je maulika sazodhana karI zakayA che, e emanA 'jIvana zeAdhana' ane 'samULI krAMti' jevAM pustaka vAMcavAthI samajI zakAya che. yugethI cAlI AvelI paca mahAbhUtAnI mAnyatA sAme emaNe raju karelo ja mahAbhUtAne siddhAMta eTalI vaijJAnika rIte raju karI samajAvyA che ke ghaDIbhara . ApaNune emaja thAya ke ATaATalA sa', bhakatA, zAstrakArI, tatvajJA ke,jJAnIo pedA thavA chatAMya Aja sudhI A sa`zAdhana tarapha krAInuMya dhyAna kema nahI dorAyu` hAya ! Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-19 yoga tathA sAMkhya vicAraNAmAM sUcavelA sudhArA tathA Aja sudhI je vastune kadI kAi paNa ThekANe vicAra paNa thayA nathI evI vAteA raju karI je rIte emaNe e viSayA maulika rIte cA che ethI kharekhara ema ja mAnavuM paDe che ke A yugamAM pedA thayelA kizAralAlabhAi e kAMi prAcIna RSipara parAne ja jIva hatA. nahi to e AvuM maulika saspeMzAdhana karI AvA spaSTa vicAro ApI ja na zayA hata. gAMdhIjInA zabdomAM kahIe te hiMdudha` itihAsa, satya ane kalpanAnuM mIzraNa che. emAMthI satya tAravI enI sAdhanA karavI e ApaNuM dhyeya che. Ama kahevA chatAMya mahAtmA gAMdhIjIe tathA zrI vinAkhAjIe eka bAju parama vizudhdha tattva ane bIjI bAju pravatatI laukika khAlamAnyatAo bannene eka rUpe ghaTAvavAnA je prayatnA karyAM che ane ethI je guMcavADo ane emAMthI ubhI thatI bhrAmaka kalpanA ke bhUlabharelI mAnyatAo cAlI Ave che enuM nirasana thayuM nathI, paNa ulaTu' emAM vadhArA thayA che. jyAre kevaLa satyanA ja Agraha rAkhanArA zrI kizoralAlabhAie eka mAtra parama tattvane ja prAdhAnya ApI emAMthI pedA thayelI bhrAmaka kalpanAo, bhUlabharelA vicArA ke utpanna thatA vahemAne vakhoDI kADhI vastunA hArdane samajAvavA bahu spaSTa vicArA ApelA che, je sahelAithI gaLe utarI jAya che. A bAbata emanI UDI.prajJA ane spaSTa jAtaanubhava kevA haze ene suMdara khyAla AvI jAya che. prabuddha jIvana AkAlAmAM vakIla tarIke jIvananI zarUAta karI emaNe tyAM bhAre pratiSThA meLavI hatI. paNa ene uMDANamAM sUtelA cegI AtmA peAtAne pragaTavA mATe ceAgya takanI rAha jotA saLavaLI rahyo hato. sAbaramatI AzramanI sthApanA karyAM bAda tyAranA karmIvIra gAMdhIjIe A samaye kacaDAtAM kisAna mATe caMpAraNamAM satyAgrahanI laData upADI ane e yAgI jIve tarataja dhaMdhA sameTI gAMdhIjInA caraNe jhukAvyuM. zarIra atyaMta dubaLa hoI gAMdhIjIe amane caMpAraNamAMthI tarataja AzramamAM ravAnA karI dIdhA, jyAM emaNe ahiMsAnI sAdhanA arthe AzramajIvana jIvavuM zarU karyu. gAMdhIjIne e pitAtulya mAnatA hatA, chatAM kadI paNa emaNe emane gurU tarIke svIkAryAM naheAtA. emanI ahiMsAsAdhanA bApujInI sAdhanA sAthe samAMtara rUpe cAlatI hatI. AvuM emanuM svataMtra vyakittva hatuM.. A kAraNe gAMdhI sevA saMdhanA e ghaNA vakhata pramukha rahelA. AzramamAM AvyA tyAre teo custa svAmInArAyaNu hatA ane svAmInArAyaNIya sidhdhAMtA apanAvyA sivAya bhAratanA udhdhAra thavAnA nathI. evI emanI mAnyatA hatI. paNa zrI kedAranAthajI sAthenA nikaTa paricayanA pariNAme emane vastune svataMtra rIte jovAnI ane vicAravAnI dRSTi prApta thai hatI, jethI e hareka vastune navesarathI pUrvagraharahita vicAratA thayA hatA, jenA pariNAme ja e tattvajJAnanA itihAsamAM aNumAla kALA purAvI gayA che. zarIra nabaNuM ane damiyala hatuM. damanA humalA thAya tyAre e bhAre pIDA bhogavI adha bebhAna jevA banI jatA, paNa jyAre ArAma thAya ke tarata ja emanu kAryAM zarU thayuM ja hoya. na maLe mukha para kAi viSAdanI chAyA ke pIDAnI asara, mukha para pharI eja prasannatA ane jhaLakatuM hAsya. vinobAjInA zabdomAM kahIe to e yuddha krATinA saMta hatA, tattvayeAgI hatA. jema mahAvIrane gautama ane yuddhane AMnada tema e gAMdhIjInA gaNudhara--paTTaziSya hatA. gAMdhI--tattvajJAnanA mahAna bhASyakAra hatA. khuda gAMdhIjI paNa potAne sUjhelAM satye je jhaTa samajAvI zakatA nahi ke gaLe utarAvI zaktA nahui e samajAya vAnu ane vizleSaNupUrvaka enI ceAgyatA--mahattA siddha karavAnuM kAma mATe bhAge kizoralAlabhAIne mAthe ja AvatuM ne emAM emanI sukSma budhdhi ane vicAratuM uMDANu jaNApta AvatuM. 'gAMdhI tatvadohana' e gAMdhIjInA vicArAtu emaNe kareluM bhASya khuda gAMdhIjIe paNa prazasyuM che ane peAtAnA vicArone lokabhASAmAM sarala rIte mUkavA mATe emaNe emanA mukatakaThe vakhANa karyAM che. yugapurUSa gAMdhIjInA anuyAyI, sAthI ane salAhakAra hAvA uparAMta eka ciMtaka, lekhaka, tattvajJa, sazodhaka ane bhinnabhinna kSetronA samIkSaka hAvA jeTalI bahumukhI pratibhA dharAvavA chatAM bahArathI e namra, nirAhabara, sAdA ane aMdanAmAM adanA mANasa pratye paNa samarasa banavA jeTalA saraLa hatA. 1931 mAM huM emane prathama mubai vilepAle rASTrIyazALAmAM maLelA. huM tyAM pahoMcyA tyAre 5-6 pratibhAzALI vidvAna tyAM carcA karI rahyA hatA, jethI emAM kAralAlabhAi kANu haze evA vicArathI mu MjhAtA huM ubho rahyo. dharanA eka khuNe kAi eka sAmAnya jevI dekhAtI vyakita reMTiyo kAMtatI hatI, je mArI muMjhavaNa pAmI jai sahAnubhUtibharI dRSTithI mane pAse elAvavA mArI AMkha sAme AMkha milAvyA karatI hatI, paNa mAre te! kizoralAlabhAinuM kAma hatuM, e bhAnu nahAtuM, jethI dRSTi pAchI kheMcI laI vidvAnA tarapha huM mITa mAMDatA ane emAM kizoralAlabhAi koNa haro e zeAdhavA meM mArI tarka-mudhdhi laDAvavA mAMDI hatI. paNa chevaTe thAkI, lAcAra banI e reMTIyA kAMtanAra bhAInI sahAya meLavavA emanI pAse jai eThA ane pUchyuM ke heM bhAI, AmAM kizAralAlabhAi kANu ?' javAba maLyA ke tamAre zuM kAma .che, bhAi !' meM jaNuAvyuM ke mAre emane maLavuM che, keTalAka prazno karavA che.' kahA ! zA che tamArA prazno ?' ema emaNe javAba ApyA. meM tarata ja saMbhaLAyuM ke e tamAre lAyakanA praznA nathI. kizAralAlabhAi mane ALakhAve eTale khasa, AmAM kizoralAlabhAi kANu ?" tyAre emaNe bahu dhIre ane namratAthI ekAkSarI maMtra jevA javAba vALye ke 'huM', huM.' sAMbhaLatAM ja hu* zarama, zakA ane AzcayanI trividha lAgaNIothI muMjhAi gayA. Dibhara tA mArI anAvaTa te nahI thatI hoyane evI zaMkA udbhavI. paNa jyAre meM prazna mUkayA ane emanI ciMtana ane vidvatAbharI amRtavANInA pravAha vahevA mAMDayA tyAre zarama ane AzcayathI huM emanI kSamA mAgatA hAu' tema emane joI rahyo. sAkSAt jJAnamUrti, paNa mukha para bahArathI jonArane evuM kazuM ja na lAge. aDadhA kalAkekanI vAta pachI emaNe mane vidvAneAnI oLakha ApIne mArA utArA tathA bhAjana saMbaMdhI ciMtA vyakta karI. emaNe mane potAne tyAM rahevA-tathA jamavAnA khUba Agraha karyAM. ne meM inkAra karyAM pachI jyAre javAnI emanI mAgI AjJA tyAre jhAMpA sudhI e jAte mane vaLAvavA AvelA. mArA jevAM gAmaDAnA eka sAmAnya zikSaka sAthe temaja huM tyAM rahyo te daramyAna nAnAmAM nAnA nAkaravarga sAthe paNa samarasa banavA jeTalI emanI AtmIya vRtti joi mAMrU mastaka emane namI paDeluM. AvI eka mahAna jJAnatine AthamI gayAne sAta ATha varSanAM vahANAM vAI gayA, chatAM nathI ApaNe emanI pavitra smRti athe kASTa smAraka ubhuM karI zakayA, nathI emanI mRtyutithi ujavI zakatAM ke nathI e divase vatamAnapatrA ematI mRtyunoMdha - paNa laI zakatA. ApaNA mATe A bhAre zaramanI vAta gaNAya. * AgAmI navamI tArIkhe AvatI emanI mRtyusaMvatsarInA dine emane aMjali ApI ApaNe kaika kRtakRtya thae evI abhilASA ! ratilAla maphAbhAi zAha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana kerala prakaraNamAMthI ubhA thatA pAyAnA prazna (dilhInI rAjyasabhAmAM kendre keralamAM karelI daramiyAnagIrI aMge tA. 25-8-panA rAja ugra carcA thai hatI. A carcA daramiyAna mahAamAtya 5. neharUe ApaNI AjanI lokazAhI racanA sAthe sAmyavAdI pakSanA meLa besI zake ke kema e pAyAnA praznanu bhAre vizada ane vicArapreraka pRthakkaraNa karyuM hatuM. 5. naherUnA e vyAkhyAnamAMthI A praznanI carcA pUratA-bhAga saMkalita karIne nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) sAmyavAdI pakSa sAthe kAma karatAM ApaNI sAme je muzkelI AvIne ubhI rahe che. te pAyAnI muzkelI che, te muskhalI A prakAranI che: sAmyavAdI pakSa je rASTrIya pakSathI kAMika vadhAre che- A zabdo saumyavAdI pakSa pratye avamAnanA darzAvavA mATe ke tenI upara kAi kaTAkSa karavAnA hetuthI huM vAparatA nathI, paNa mAtra vastusthitinuM ucita pRthakakaraNa karavAnA AzayathI vAparU chuM - ane je pakSa potAnI vicAraNA ane AcaraNa mATe rASTrdhvagata ane Antarika tattvo upara AdhAra rAkhatA nathI, paNa rASTravAdathI para evA ahigata tattva upara AdhAra rAkhe che--A prakAranA pakSa keTale sudhI bhAratanA bIjA pakSo ane rAjadArI maMDaLeA sAthe ane bhAratamAM pravartatI paristhiti sAthe baMdha besatA thai zake ?, " paNa ApaNI sAme teA AvIne athaDAya che te sAmyavAdIAnI a kAraNane lagatI mAnyatA nathI--te ApaNe pasaMda karIe yA na karIe te judI bAbata che paNa sAmyavAdI pakSa sAthe saMkaLAyelI kArya padhdhati-technique of action che, ane A e kAya paddhati che ke je A duniyAmAM AjanI lAkazAhIne koi ThekANe janma thayA nahotA tyAre dhaDavAmAM AvI hatI, A jAtanI kArya padghAta sivAya e samaye khIje kAI mArga nahotA ema kahevAnI sthitimAM huM nathI. paNa A kArya paddhatinAM tattvo sAmyavAdI pakSanA anuyAyIonA magajamAM eTalA badhA jaMDaelAsaTa kheDelAM che ke sAgA taddana bhinna hAya, duniyA khadalAyalI hAya, athavA te| amuka dezanA saMcAgA khIjA dezanA saMceAgA karatAM taddana judA hoya te paNa pahelAnA vicAra ane AcAranA amuka cogaThThAmAMthI teo nIkaLI zakatA ja nathI. ane temanA Arthika sidhdhAntA nahi paNa temanI A kArya padhdhati ja aneka muzkelI ane AktA pedA kare che. tA. 19-59 sAmyavAdI pakSamAM ane tenI mAnyatAmAM puSkaLa akakaDatA (rigidity) hovA chatAM RtihAse temane zikhavyu hovu joie ke, badhI akakaDatA samaya jatAM esaravA mAMDe che ane A parivatanazIla duniyAmAM jaDabesalATa lAgRtI tAttvika vicArasaraNIo pazu potAnI kaTTaratA choDatI AvI che, ane te rIte sAmyavAdI mAnyatAonI cogaThAba dhImAM paNa dhIme dhIme saraLatA, jItA ane vyavahAradakSatA AvyA vinA nahi rahe evI huM AzA sevatA hatA. Aje evA yugamAM ApaNe vasIe chIe ke je jotajotAmAM ApaNI sAmethI sarI rahyo che, ane ema chatAM, sAmyavAdI pakSanA ApaNu mitrA utkRSTa bhAvanAothI prerAyalA heAvA chatAM AgaLanI sAMkaDI vicArazreNImAM pUrAi rahyA che, ane anya dezamAM . anya samegeAmAM je kAMi banyuM che tenI paribhASAmAM ja peAtAnA sava kAyanA vicAra kare che, buddhizALI dekhAtA A lakA vAdavivAdanA cakrAvAmAM kevA guMcavAyalA rahe che ane satata uzkerATanI maneAdazAnA kevA bhAga bane che e joine huM ghaNIvAra Azcaya - cakita banuM chuM. svAbhAvika rIte te khoTA raste vaLe che. ane te khATA bhAge vaLe che eTalu ja nahi paNa, te bhAratanA bhUmitaLane sparzItA nathI, ane temanA mAnasika tema ja vaicArika sapa bahAranI duniyA sAthe heAine temane sahelAthI ThekANe lAvI zakAtA nathI. A kharI muzkelI che. ! sAmyavAdanI Arthika vicAraNA saMbaMdhamAM mArA pUratuM huM ema kahI zakuM chuM ke, tenAM mULa siddhAnta' uparanAM bhAkhyA sAthe hu sapUrNa paNe maLatA thatA nathI, ema chatAM paNa te sAme mAro kAi kaTTara virodha ke zatrutA nathI. eTalu' ja mAre jaNAvavu joie ke duniyAnA krUratA jatA saMyegoe, tathA utpAdananA kSetramAM TeknAlAjIe sAdhelI adbhuta pragatie ane AvI khIjI aneka aitihAsika ghaTanAoe 50 ke 60 varSa pahelAM sAmyavAdanA praNetAoe je AgAhI karI hatI tene Aje khATI pADI che. mane yAda che ke AjhAdI maLyAM bAda varSI sudhI hiMdane sAmyavAdI pakSa ema khelatA rahyo hatA ke bhArata svataMtra nathI anya, jene huM cogaThAbaMdhI vicAraNA kahuM chuM. tenA A purAveA che. temanI cokaThAna dhIne hakIkatA sAthe zreSTha nisabata hatI nathI. kAraNa ke teo 'AjhAdI' zabdanA amuka saMdarbhamAM amuka atha ja vicAravAnuM zikhelA hoya che, te tene 'lIbarezana'-- mukita-kahe che ane tethI varSo sudhI te ema pramANikapaNe svIkAravAne taiyAra nahAtA ke bhArata AjhAda banyuM che. mane lAge che ke. keralanI rAjyapurA hAthamAM lIdhA bAda sauthI pahelI vAta temaNe e athavA evI kAMika uccArI hatI ke keralane temaNe mukata karyu che. (ahIM sAmyavAdI sabhyAe pokAra karyo ke A tadna khoTuM che' sAMbhaLIne naherU AgaLa vadhyA ke) vArU, e kadAca ema nahi hoya teA paNa keralanI navI sarakArane pahelI lAMkAnI sarakAra' tarIke temaNe jarUra oLakhAvI hatI-ATalu te huM khAtrIpUrvaka kahI zakuM tema che. AthI kAi mahatvanA taphAvata paDato nathI. paNa hu to temanu mana kema kAma karI rahyuM ke jenA AdhAre temanI kAryavAhI ghaDAtI rahI che te samajavAnA prayatna karU' chu. upara jaNAvyuM teno atha e thaye ke A sAmyavAdI tatranA sUtradhAro eja loko' che, pIpala' che. sAmyavAdI pakSa, tenA anuyAyIo ane tenuM anumedana karanArA loko-ATalA ja mAtra leAko' che. bIjA tethI kAMIka uNA che. e teA junI kahevata che ke "sa koi samAna che paNa amuka bhInna karatAM vadhAre samAna che." ane temanA zAsananA prathama divasathI zuM zuM khanavA mAyu te tame A rIte vicAratAM sahelAIthI samajI zakaze. sattA kabaje karavAnI vRttithI prerAine ane sa Mdha mAMthI potAne anukuLa evu karuM ne kaSTa ubhuM thaze elI AzApUrNAMka saMdharSAne vadhAre ne vadhAre uttejavAnI temanI nIti ane kAya padmati aneka muzkelIo ubhI kare che. A duniyAmAM pAra vinAnAM sadharyAM ane athaDAmaNeA che. paNa zuM ene e a` che ke jyAM sudhI eka yA bIjo vaga taddana nAkhuda na thAya tyAM sudhI A dhANA ane athaDAmaNA vadhAye ja javI ?. saoNMtu nirAkaraNu karavA ane vargabhedo mITAvavAnA aneka rastAo che. hakIkatamAM e vicitra lAgaze ke Aje muDIvAdI rASTro paNa vavihIna ''samAjanI paribhASAmAM vicAra karI rahyA che. AjanI duniyA upara nathI prabhutva muDIvAdanuM ke nathI prabhutva sAmyavAdanu. paNa Aje prabhutva varte che. Adhunika vicArAnu ke jenuM seviyaTa yuniyana ane yunAiTeDa sTeTsa upara zAsana cAlI rahyu che ane je te bannene muDIvAda ke sAmyavAdanI badhI vicAra- saraNIe karatAM vadhAre najIka lAvI rahela che. dhIme dhIme karalamAM e paristhiti ubhI thai ke eka bAjue sarakAra ane tenA TekedAro ane bIjI bAjue bAkInA badhAema e vibhAgamAM keralanI AkhI prajA vaheMcAi gai. A eka asAdhAraNa paristhiti kahevAya, jemAMthI pAyAnA prazna ubhe thAya che ke dezamAM lAMkazAhInA mArge cAlavAnuM sAmyavAdI pakSa mATe kayAM sudhI zakya che ? Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 , 13, nokarI tA. 1-9-56 - prabuddha jIvana . lekazAhInI mArI kalpanAne eTale ja artha nathI ke te ' . prakIrNa noMdha mAtra bahumatI dharAvatA pakSanuM rAjya hovuM joIe. lokazAhInuM avazya A eka mehatvanuM aMga che ja. paNa sAthe sAthe sAcI muMbaI. pradezanuM AvI raheluM vibhAjana lokazAhImAM' e apekSita che ke bahumatI dharAvatA pakSe ladhumatI mAM chellA aThavADIAthI dainika patramAM pragaTa thatA samAcAra dharAvate pakSa zuM dhAre che. vicAre che tene haMmezA khyAla rAkha uparathI mAluma paDe che ke dvibhASI muMbaI pradezanuM vibhAjana' ve ja joIe, ane ladhumatI dharAvatA pakSe paNa e babara viziSTa rAjadvArI vartulemAM utkaTapaNe vicArAI rahyuM che, eTaluM ja . svIkAravuM joIe ke rAjyanI javAbadArI te bahumatI dharAvatA nahi paNa, nizcita AkAra paNa laI rahyuM che. saMbhava che ke A pakSe ja vahana karavAnI che. ApaNA dezamAM bauddhika, mAnasika- patra vAcakenA hAthamAM Ave te pahelAM Ane aMge gresa hAI. badhI rIte-sarvatra A prakAranA vizALa abhigama keLavA joie kamAnDa taraphathI athavA te bhArata sarakAra taraphathI ekakasa prakAranI ema huM icchuM chuM. '' : : jAherAta paNa thaI cUkI hoya. A saMbaMdhamAM bhAratanA mahA amAtya aitihAsika dRSTie vicAra karatAM mane ema lAge che ke javAharalAla naherU avAra navAra kahetA rahyA hatA ke pArlAmenTamAM dhaNI. keralamAM eka pAyAne prazna ubho thayo che ane te e che ke meTI bahumatIthI svIkArAyalI dvibhASI muMbaI pradezanI racanAmAM ApaNI lokazAhI racanAmAM sAmyavAdI rAjyataMtra baMdhabesatuM' kaMI paNa prakArano pheraphAra thavAno saMbhava nathI, Ama chatAM teo thaI zake ke kema ? A praznane haju sudhI nikAla aMbe nathI sAthe sAthe ema paNa avAra navAra jaNAvatA rahyA hatA ke lokake ukela zodhAyo nathI, che e bAbatano InakAra karatA nathI- zAhImAM aphara - koI paNa kALe kazo pheraphAra thaI na zake evuM - e inakAra karavAne huM taiyAra nathI ke bIjI bAjunA eTale ke kazuM paNa hoI na zake. temanuM pAchaLanuM kathana Aje sAcuM" - sAmyavAdI taMtranA virodhI pakSanA lokone paNa amuka aMze puravAra thaI rahyuM che ane muMbaI pradezanI aMkara manAvavAmAM athavA doSa hovuM joIe. mane lAge che ke keralamAM virodha pakSa zarU- te lekhavAmAM AvatI navaracatA nAbuda thaI rahI hoya ane tenA AtathI ja asahakAranuM valaNa dhAraNa karIne beThA hatA, AthI sthAne muMbaI sAthenuM mahArASTra ane kaccha, saurASTra tathAM guja- anya prakAranuM valaNa upayogI thaI zakayuM hota ke kema e viSe rAtanuM baneluM mahA gujarAta ema be pradezanuM nirmANa nakakI thaI che - huM kazuM kahI zakuM tema nathI. paNa eTaluM huM cokakasapaNe mAnuM rahyuM hoya ema lAge che. chuM ke dhArAsabhA ke jyAM je ke sarakAra ane virodha pakSa ekamekane virodha karatA hoya che. ema chatAM paNa tyAM A virodha " ' vizALa muMbai pradezanI racanA thaI tyAre eka bAjuethI paraspara, amuka prakAranA sahakAra upara AdhArita bana joIe. te sAme mahArASTramAM meTo vAvaMToLa ubho thayo hato ane bIjI keralamAM ubhAM thayelA virodha pakSanuM AvuM dRSTibindu hatuM ema bAjue gujarAtanA amuka vibhAgamAM paNa pracaMDa virodha pedA huM nathI dhAra. paNa e pAyAnI hakIkata che ke keralanI sAmya ; thayA hatA. sAdhAraNa rIte jyAre paNa meTA rAjadvArI pheraphAra thAya vAdI sarakArane paNa ApaNA lokazAhI cegaThAmAM goThavAvuM ati che tyAre tatkALa te sAme prajAjanonA eka yA bIjA vargamAMthI muzkela mAluma paDyuM hatuM. ' ' ' ' '', 'dhaNuM kharUM amuka prakArane virodha ubhA thayA vinA raheto nathI, " : gRhapradhAnanI phAIlamAM keralamAM je banI rahyuM hatuM tene paNa samayAntare lAgaNIbharyA AvezanI garamI zamI jatAM ane * lagatA DhagalAbaMdha"kAgaLo ekaThA thayA hatA. ane amane bIjA navI vastusthitine samabhAvathI nihALavA-samajavA yogya vAtAvaraNa rAjyomAMthI paNa bhAtabhAtanA kAgaLo maLatA hoya che. paNa ubhuM thatAM, na pheraphAra pitAnA sAmudAyika hitamAM ja che evI ahiM keralamAM evuM kAMIka banI rahyuM hatuM ke je cAlu je kAMI samaja prajAmAnasamAM ubhI thavA mAMDe che, ane tatkAlIna virodha .. ke bane che tethI taddana judA ja prakAranuM hatuM ane A kAMI AMka- dhIme dhIme zamI jAya che, ane navI paristhitine prajAjano sadbhAvasmika rIte nahotuM banI rahyuM, paNa irAdApUrvaka banI rahyuM hatuM, pUrvaka apanAvI le che. jyAre vizALa muMbaI pradezanI racanA : kAraNa ke tenI pAchaLa cokkasa prakAranI sAmyavAdI manodazA ane svIkAravAmAM AvI tyAre A prazna sAthe nikaTa saMbaMdha dharAvatAM tadanurUpa mAnasika abhigama kAma karI rahyAM hatAM. ' gujarAtIo ane mahArASTrIo - A baMne prajA samudAyanuM A keralanA prakaraNe ApaNA sarvane aneka dRSTibiMduothI samagra kavvANu o navaracanAmAM raheluM che ema dezanA hitacintaka lokazAhIne samajavA vicAravAnI taka purI pADI che. bane dhArA- aneka kAMgresI tema ja bIna ke gresI AgevAne pramANIkapaNe sabhAomAM thayelI carcAo paNa ApaNI lokazAhI rAjyapaddhatinA mAnatAM hatAM ane tethI A dvibhASI navaracanAthI asaMtuSTa banelA ? mahatvanA tara janatA samakSa raju karavAmAM bhAre madadarUpa banI che. tene A prakAranI samayAntare jarUra pratIti thaze ane dvibhASI kerala saMbaMdhamAM rASTrapati taraphathI thoDA samaya pahelAM kADhavAmAM muMbaI pradezane teo jarUra apanAvI leze evI temane zraddhA hatI." AvelA pharamAnanuM anudana karate A prastAva ApaNe jarUra che, paNa be ke traNa varSanA anubhave A badhAne kheTI pADI. pasAra karavo joIe, paNa A pasAra karavA sAthe ApaNI loka- * prAdezika dhArAsabhAmAM mahArASTrIone nakakare bahumatI maLavA chatAM zAhI rAjyapaddhatinA pAyAne sudaDhapaNe TUMkAvI rAkhavA mATe apaNe ane e rIte rAjyavahIvaTa upara temanuM baLavAna prabhutva hovA - pratijJAbadhdha banavuM joIe ane te e khyAla ane samajutI chatAM mahArASTranA prajAjanone dhaNo moTo bhAga muMbaI pradezanI sAthe ke A lekazAhI, rAjyapadhdhati bahumatI ane laghumatI, A dibhASI racanAne svIkArI na zake te na ja zaka ane . sarakAra ane virodha pakSa-banne vacce paraspara meLa meLavatA rahe- muMbaI sAthenuM mahArASTra meLavavAne lagatI temanI jhuMbeza Aja vAnI ane bane tyAM sudhI banne pakSane anumata hoya evAM kAryo sudhI eka sarakhI cAlu rahI. bIjI bAjue gujarAtamAM mahA- javAnI bhAvanA upara AdhArita banavI joie ane jyAM | gujarAtanuM alaga ekama ubhuM karavAnI hIlacAla paNa ochI ApaNe ekamata thaI na zakIe tyAM bhale ApaNe judA paDIe, vadhatI ugratApUrvaka gatimAna rahI. muMbaI pradezanuM vibhAjana thAya judA paDavAnI prakriyAne mAge vivAdAspada praznanI dareka te muMbaI ke jenI sAthe gujarAtIonAM hiteA gADhapaNe saMkaLAyelA " bAjunI pUrI chaNAvaTa ane vicAraNA karyA bAda hAtha dharA joIe. che tenuM zuM-e prazna upara mahAgujarAta janatA pariSadanA AgevAne . mULa lekhaka : javAharalAla naherU . ' e hada sudhI kahevA lAgyA ke "muMbainuM game te thAya-amane - saMkalita karanAra : paramAnaMda, ' ' amArUM mahAgujarAta joIe." lekasamudAyanI je ghaNI meMTI ': , , Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 bahumatI saMyukta mahArASTra pachuM. hatI tevI phAI bahumatIno 21 mahAgujarAtanI hIlacAlane nahAtA. ema chatAM paNa tenI taddana upekSA thai zake evI dubaLa te kadI hatI ja nahi. Ama muMbai pradezanI svIkRta racanA banne pradezamAM satata azAntinu -rAjakAraNI saMgha nu mULa banI rahI hatI. muja jIvana AnAM sIdhAM e pariNAmA dRSTigacara thai rahyAM hatAM. mahArASTramAM divase divase koMgresa nAmazeSa banavAnI sthiti tarapha dhakelAi rahI hatI. gujarAtamAM paNa A ja kAraNe koMgresanA baLa ane prabhAva upara ThIka ThIka pratikuLa asara paDI rahI hatI. vaLI ane pradezamAM AvI rahelA A prajAkIya saMdhaSa kaoNMgresane DhIlI pADavAmAM ane sAmyavAdI pakSane AgaLa lAvavAmAM bhAre dadarUpa banI rahyo haze. mahArASTramAM A jokhama vadhAre tIvrapaNe pragaTa thaI rahyuM hatu.. Aje dezabharamAM kaoNMgresane TakAvI rAkhavAnA prazna karatAM paNa leAkazAhIne TakAvI rAkhavAnA prazna vadhAre - mahatvanA banyA che. keralamAM sAmyavAdI pakSane tAjetaramAM sattAvaMcita karavAmAM AvyeA che, ema chatAM, tyAM te pakSanI jamAvaTa kAMi jevI tevI nathI. baMgALAmAM paNa sAmyavAdI pakSanu jora vadhatuM jAya che. A paristhitimAM muMbai bAju paNa jo muMbai pradezanI vartamAna racanAne cAlu rAkhavAmAM Ave te tethI asa MtuSTa banelA prajAsamudAya krAMgresathI vizeSa ane vizeSa parAGamukha banatA jAya ane temAMnA keTalAka vaga sAmyavAda tarapha DhaLate jAya. A bhayasthAnanI AjanA rAjakIya sUtradhAro upekSA karI naja zake. khIjuM amuka rasAyaNa ArogyadAyI ane zakitavaka hovA chatAM te jenA mATe hoya te te viSe vimukhatA keLave te te rasAyaNanA tene kASTa lAbha na maLe. A rIte vizALa muMbaI pradezanI racanA ane prajAsamudAyanA satAmukhI lAbhanI hovA chatAM banne samudAyanA paraspara sahakAra na hoya ane rAjyane te bannene pUrA sAtha na hoya teA navI racanA joie teTalI kA kSama banI na zake, ta MtramAM zithilatA AvatI jAya ane pariNAme AvI racanA aneka aniSTAnI janmadAtA ane e tadna svAbhAvika che. muMbaI pradezanI navaracanAnA jema aneka lAbheA hatA tema tenI apAra vistISNutA tenA eka mATe geralAbha che. muMbaI rAjyamAM parasparathI aparicita dUra dUranAM ghaTAne ekatra karavAmAM AvyAM hatAM. A ghaTakAmAM paraspara co-ordinationne-sa lagnatAne ane tenA samagra AkAra viSe AtmIyatAno bhAva pedA thAya te ja vizALa ekamaneA sava tamukhI utkarSa saMbhave. kayAM kaccha ane saurASTra ane kayAM vida` ane marAThAvADA ? eka cheDe vasatA prajAjananA manamAM anya cheDe vasatA prajAjana viSe AtmIyatAnA bhAva haju sudhI pedA thai zakayA nahotA. taMtramAM paNa zithilatA ane dIdhasUtritA vyApelI hatI ane reDa-TepIjhama--lakhANapaTTInA cakrAvAmAMthI UMce AvavAnu tenA mATe muzkela banyuM hatuM. A paristhitimAM Aje paNa kASTha AvakAradAyaka pheraphAra thayA nathI ema muMbaI pradezanA vahIvaTa sAthe sakaLAyalA javAbadAra lokonA anubhava kahI rahyo che. A badhA saMyogA ane uttarAttara banatI jatI dhaTanAe dhyAnamAM letAM mubai pradezanI AjanI racanAmAM vahelA meDA pheraphAra karyA vinA nahi cAle ema lAgyA karatu hatu. kALanI jo A eMdhANI hAya tA pachI vibhAjananuM kArya satvara zA mATe hAtha na dharavuM ? vibhAjana mATe gatimAna thayelAM cakro AvI vicAraNAthI prerita banyAM che, je anivAya che tene satvara lAvavuM, AvakAravu temAM ja lAkoya ane zANapaNa raheluM che ema lAge che. have jo vibhAjananI anivAyatA svIkArI levAmAM Ave to AjanI racanAnA sthAne te pUrve sUcavavAmAM AvelI racanA zALA saMcA tA. 1-9--pa9 muMbai alaga, te vinAnuM mahArASTra ane mahAgujarAta e traNa pradezanI racanAnA ja vicAra thavA ghaTe. pazu AjanA sayogamAM have A traNa pradezanuM nirmANa vyavahArU rahyu nathI. kAraNa ke muMbaI taLamAM muMbaine alaga rAkhavAne Agraha dAkhavatuM kAi mula 6 Andolana nathI. muMbaimAM vasatA gujarAtIonA klimAM Ane aMge jarUra mecenI ane Agraha che, paNa muMbaImAM vasatA-mahArASTrIthI Rtara evA - khIjA vage kAM teA udAsIna che athavA to 'mu MbaI sAthenA mahArASTra'nA pakSanA banI beThA che. gujarAtamAM paNa mahAgujarAta janatA pariSadanA Andolane mukhane alaga rAkhavAnA Agrahane hataprabhAva banAvI dIdhA che. ane mahArASTrI jyAM sudhI muMbaI sAthenuM mahArASTra na maLe tyAM sudhI jaMpa vALIne besavAnA nathI e cesa che. pariNAme muMbai sAthenuM mahArASTra ane gujarAtI bhASAbhASIonu` mahAgujarAta e ja vikalpa vicAravAnA tema ja svIkAravAne rahe che. have A prakAranA vibhAjananA vicAra svIkArAtAM khIjA aneka prazno ubhA thavAnA ja. moTo prazna vidarbhanu zu e hevAnA. gujarAta mahArAI sarahadanA prazna paNa khAsa karIne DAMganA pradeza aMge sAme AvIne ubhA rahevAno. vaLI mahAgujarAta juThThuM thatAM khAdhavALA pradeza ane tenI pUravaNI zI rIte karavI e prazna paNu taMtravAhakAe ukelavAnA raheze. vaLI A varSamAM ja muMbai pradezanI badhI prAdezika mahAsabhA samitionuM ekIkaraNa karavAmAM AvyuM che. tenu vaLI pAchuM... vibhAjIkaraNa karavAnu raheze. paNa eka vakhata muMbai pradezanI AjanI racanAnuM vibhAjana karavAtA niNaeNya levAmAM Avaze, pachI A badhI bAbate ukelavAmAM bahu agavaDa naha Ave evI AzA rAkhavAmAM Ave che. Ama chatAM saMbhava che ke A AzA ane zubhecchA vadhAre paDatI nIvaDe. kAraNa ke prajAmAnasa Aje eTalu ta tIlu ane kadAgrahI banI gayu che ke mATe niNaeNya levAyA bAda nAnI bAbate aMge paNa Aje jotajotAmAM vicArapakSAnI e chAvaNIo ubhI thAya che ane taMgadilI pedA thatAM vAra nathI lAgatI. dA.ta, khelagAma bAju muMbai pradeza ane karNATakanI sarahadanA praznane hajI sudhI nikAla AvI zakatA nathI ane banne pakSeA jehAdanI paribhASAmAM ja vicAre che, le che ane varte che. kamanasIbe ApaNA vicAra, vANI ane vatanamAMthI viveka, samatulA, khAMdhabreDa, rASTraniSTA saratA jAya che ane tenu sthAna anudAratA, asahiSNutA, kadAgraha ane sa Mkucita vartulaniSThA ane jehAdavRtti lapta rahela che, ane kAi eka vAta manamAM vasI pachI te siddh karavA khAtara vizALa hitane game teTaluM nukasAna paheoMcADatAM ApaNe pAchuM vALIne jotA nathI. vizALa duniyAnAM ApaNe mAnavI banyA chIe, paNa sAMkaDA khuNAmAM ApaNA manane ApaNe purI dIdhuM che, ane e rIte vizALa prazna ane vyApaka javAbadArIone paheAMcI vaLavA mATe je vizALa dana joie tene ApaNAmAM sadantara abhAva varte che. A rIte mu Mbai pradezanuM vibhAjana ApaNI amuka muMjhavaNane anta lAvavA sAthe navI muMjhavaNA pedA karavAnuM nimitta bane te emAM kazu navAI pAmavA jevuM nahiM hoya. muslima lIganu' uththAna : bhAratanuM mATuM bhayasthAna tA. 15 mI ogasTanA rAja AjhAdInI ujavaNI nImitte muMbaSra khAte kaeNsarabAgamAM musalamAnanI eka jAhera sabhA maLI hatI. muMbainI muslima lIganA upapramukha janAba hAjI turamahamada pramukhasthAne bIrAjyA hatA. zarUAtamAM kurAne pAkanI tilAvata ane keTalIka najhamA paDhavAmAM AvI. tyAra bAda pramukhazrIe jaNAvyuM hatuM ke "AjathI doDhasA vaSa pahelAM TIpu sulatAnanA vakhatamAM aMgrejone hiMdamAMthI hAMkI kADhavA ghaNuM ghaNuM ce thayuM hatu, paraMtu agrejoe eve te haDDo jamAvelA ke, teo hAla mAMDa bAra varasa pahelAM ja khasyA che ane te paNu ahiMnI prajAnA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-59 samudra netAnI saMmatithI hiMda ane pAka ema be bhAgalA pADayA pachI ja. je ke janAma jhINAM sAhebe prathama te akhaMDa hiM damAM muslimAne amuka haka apAvavA laData karela, paraMtu ahiMnA kaTTara hiMdu maneAdazAvALA netAoe . te maMjura karela nahi. tethI pAchaLathI pAkIstAnanI mAMgaNI karI ane te hi Mdu-muslima netAonI samajutIthI ja apAyela che. hiMdane AjhAdI maLye Aja bAramuM varasa pUrUM thAya che. tethI AjhAdInI zubhecchAe manAvavA mATe Aje ahiM sau ekaThA thayA chIe, gheADA vakhata pahelAM meM eMgamahamada AgamAM muslimAne AmaMtryA hatA ane temAM nakkI thayA mujaba Aje prathama beThaka ahi melAvI che ane AkhAya kesarabAga cikAra jotAM khAtrI thAya che ke muslima lIganI punaH sthApanA kharekhara upayogI nivaDela che. ane amArA AvAjhane islAmI badhuonuM pUrepu, samarthana che. ApaNane AjhAdI maLI tyAre te ApaNe hi Mdune svarga banAvavA mAMgatA hatA, paraMta Aja bAra varaseAnA anubhavane ante kahI zakIzuM ke ApaNA deza na samAna thaI paDayA che, paNa hajI ya AzA che ke kurabAnIne aMge ApaNA dezane narkIMgAramAMthI ugArI svarga samA banAvI zakIzu. koI paNa jamAta ke pATIothI ApaNune jarAya . jhagaDe nathI, balke ApaNA musalamAne sAthe dezane AbAda ugArI lazuM. paraMtu zrI ke. ke zAhu te kahe che ke, ApaNe keMgresamAM maLI javuM: 'nAha teA seziyAlIsTa ke myunIsTa thavuM. e kAmyunIsTa jenI racanA ja anya pradezanI sahAyatA upara hoya te sasthAmAM joDAine ApaNe zuM tevA ja thavu ? ane vaLI seAziyAlIsTa pATI te te dhrAMgresatI bahena rahI ke je keMgrese A bAra varasamAM ApaNane jarAya hakka ApyA nathI. e karatAM te potAnA ja paga upara khaDA rahI ApaNI lIgane ja jIvaMta karavI kheATI zuM ?. kahevAya che ke muslimo have kai karI zake tema nathI, paraMtu je muslimAe AvAjha uThAvI pAkIstAna lIdhuM te muslima have zuM potAnA hakA nA meLavI zake ? janAba hArDIjhakA sAhebe eka vata mAna patramAM inTaravyu ApyA che ke, muslima lIgamAM krama nathI, paNa A jabbara jalase ja tenA javAba ApI rahe che. huM. agAu kAMgresamAM hatA ane pachI lIgI banyA hatA, paNa meM hAphijhakA sAhebanI mAphka jevA vakhata tevA thatAM jANyuM nathI, ane huM khAtrI ApuM chuM ke, muslimo pAtAnA hakakA meLaLye raheze." A ahevAla tA. 29-8-59 nA muMbaI samAcAra'mAMthI udhdhana karavAmAM AvyA che ane te kharekhara che ema samajIne te saMbaMdhamAM kAMika kahevAnu` prApta thAya che. diMnA bhAgalA paDayA ane AjhAdI maLI tyArathI lagabhaga Aja sudhI kAmavAdI musalamAne eka prakAranI zeha khAi gayA hatA ane bhAgye ja potAnI aMdara rahelA kAmavAdane jAheramAM vyakata *karavAnI hImata dAkhavatA hatA, bhAratamAM rAjyabaMdhAraNa nakakI thai gayu, sau koine nAtajAta ke dharmAMnA bhedabhAva sivAya samAna adhikAra ane samAna taka ApavAmAM AvI. bhAratabharamAM lekazAhInI sthApanA thai. rAjyanIti tarIke 'sIkayulara sTeTa'- 'asAMpradAyika . rAjya'nA sidhdhAntane svIkAravAmAM AvyeA. rAjyanA meTA adhikAro upara hiMdu musalamAnanA bhedabhAva ne jarA paNa sthAna na hoya e rIte dezanI kAi paNa kAmanI viziSTa vyakitaenI variSTa adhikAro upara niyukita thavA mAMDI. rAjyabaMdhAraNamAM, vahIvaTamAM ke taMtramAM evI koi paNa bAbata tarapha AMgaLI karI zakAya evuM na rahyuM ke jene nirdeza karIne kAi paNa vyakita ema kahI zake ke dezamAM musalamAnane TALeA karIne hiMduene ja amuka lAbha ApavAmAM Ave che. A badhuM narI AMkhe spaSTa dekhAvA chatAM dezanA TukaMDA karI nAkhanAra bhUtapUva jevI banelI muslIma lIganA netA AjhAdI udyApananA nimitte maLelI musalamAnAnI jAhera sabhAmAM ema kahevAnI dhRSTatA kare che ke 91 jIvana koMgrese musalamAnene jarAya hakaka ApyA nathI." A batAve che ke AjanI lAkazAhI ke jemAM sau kAIne potAnA vicAra vyakata karavAnI tathA peAtAnA vicAre mujaba sa'sthA ane maMDaLeA ubhA karavAnI pUrI chUTa ApavAmAM AvI che tene lAbha laine kAmavAdanA jherI ajagara mAthu uMcakI rahyo che. A muslima netAne dezanI adyatana paristhati, khArAkanI samasyA, keralanA prazna, prAdezika jhagaDAo, bhASAkIya saryAM, cIte karelu TIbeTa upara AkramaNa, AjanI vyApaka bekArI, vadhatA jatA bhAve AvI koI paNa bAbata viSe kazuM ja kahevAnu'' nathI; hiMdu muslima ekatAnA samanamAM athavA te rASTranI AjhAdInI rakSA kema thAya e viSe paNa eka paNa uddagAra tenA paTutAbharyAM bhASaNamAMthI zeAdhyA jaDatA nathI. te te mAtra kAmavAnI bAMga pAkArIne potAnA musalamAna bhAgmene paDakAre che ke "je muslima e avAja uThAvIne pAkIstAna lIdhu te 'muslime zuM potAnA hakA nahi meLavI zake ?" keralamAM sAmyavAdI sarakAra sAme anya pakSAe-sava sAmAnya prajAjanAe jhu Mbeza upADI temAM eka pakSa muslima lIga hato. A rIte tyAM. muslima lIgane amuka prakAranuM rAjadvArI mahatva maLyuM. te A ghaTanA khAda judA judA pradezamAM vasatA kAmavAdI musalamAne saLavaLavA mAMDayA che. ane dezamAM navAM pAkIstAnA sarjavAnAM svapna sevavA lAgyA che. janAba hAjI nuramahamada ahamadanA bhASaNamAM A tatvA sAksAka daSTigocara thai rahyAM che. bhArata sarakAra ane prajAjane satvara cete ane A rIte mAthu uMcakavA mAgatA kAmavAdI rAkSasane jarA paNa taka ke avakAza na Ape. AvI takedArI rAkhavAmAM nahi Ave te| A caLavaLamAMthI vaLI pAchA eka khIjo jhINA pedA thaze ane mahAprayAse sadhAyalA rASTrIya sa MgaThThanane jota zvetAmAM chinnabhinna karI nAkhaze, paramAnaMda kAlabAdevI paryuM paNa vyAkhyAnamALA zrI bhArata jaina mahAmaMDaLa-muMbai kAryAlayanA upakrame A varSe tA: 30-8-59 ne ravivArathI tA. 5-9-paNa te zanivAra sudhI, roja rAtre sADA AThathI daza sudhI, navI bhATiyA mahAjanavADI ( kAlabhATa lena, kAlabAdevI )mAM paryuSaNa vyAkhyAnamALA ceAjavAmAM AvI che. tene kAyakrama nIce mujaba cheH ' ravi tA. 30 zrI RSabhadAsajI rAMkAH paca mahAvratAnuM vanamAM sthAna sAma tA. 3 1 svAmI sa budhdhAna jIH vyavahArika jIvanamAM dhama maMgaLa tA. 1 zrI karasanadAsa mANekaH bhAratIya sa MskRtinuM jIvana kAya budha tA. 2 zrI purUSeAttama kAnajIH zvaraniSThA gurU tA. 3 zrImatI pArasarANI mahetAH cAcaritra zukra tA. 4 zrImatI puSpAbena mahetAH sAmAjika mUlyAMkana zani tA. 5. zrImatI hIrAkhena pAka: zrImad rAjacaMdranI jIvana kalA mATuMgA-ziva paryuSaNa vyAkhyAnamALA pa Na nimitte tA. 30mI ogasTathI tA.7mI sapTeMbara sudhI tAmIla sa Mdham hAla' (zIva hespITala sAme-ziva) mAM munizrI saMtabAlajInA sAnnidhyamAM vyAkhyAnamALA yojavAmAM AvI che. vyAkhyAnanA samaya dararoja savAre 8-45thI 7-45 sudhInA raheze. tArIkha vyAkhyAna viSaya bhagavAna mahAvIranA saMdeza saMta kabIra aNuyuga ane ahiMsA dhamakI AtmA 30 31 1 2 vyAkhyAtA munizrI satakhAlajI zrImatI uSAbahena mahetA zrI. gaganavihArI mahetA zrI. pArasarANI mahetA zrI. uttamalAla geAsaliyA zrI, jaya'tIlAla AcAya (22 zrI. AzAdevI Aya nAyakam zrI. tArAbahena zAha munazrI setabAlajI zrI. araviMda ane ApaNu sAmAnya jJAna. nayI tAlIma ane ahiMsA zrImad rAjacaMdra sAmAjika pratikamaNa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - buddhijIva na ; ; tA. 1-9-59 " ke paryuSaNa vyAkhyAna mALA che (c) vanaka che. guruvAra che ke zrI muMbaI jana yuvaka saMgha taraphathI ogasTa mAsanI 30 mI tArIkha, ravivArathI sapTembara mAsanI 7 mI tArIkha semavAra sudhI ema nava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA goThavavAmAM AvI che. A nave divasanI [, vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna prajJAcakSa paMDita sukhalAlajI bhAvaze, haMmezanI vyAkhyAna sabhA savAranA 8 vAgye niyamitapaNe zarU thaze. 38 mI ogasTathI 3 jI sapTembara sudhInI vyAkhyAnasabhAo phreMca brIja upara Avela F: blevaskI lojamAM, tA. 4 thI tathA 5 mI sapTembaranI vyAkhyAnasabhAo rekasI thIeTaramAM tathA tA. 6 hI tathA ' , ' 9 mI sapTembaranI vyAkhyAnasabhAe bhAratIya vidyAbhavanamAM bharAze,''A vyAkhyAnamALAne vigatavAra ko krama nIce mujaba che - " tArIkha sthaLa vyAkhyAtA vyAkhyAnaviSaya 30 ravivAra blevaskI leja zrImatI veNIbahena kApaDiyA AdhyAtmika jIvana viSe zrI aravinda AdhyApikA dhIrubahena paMDita ema. e. vAgabhAvanA ane samAjabhAvanA zrI vIrendra sudhAkara zivajI devazI bhajane , 31 somavAra DaeNTarapriyabALAzAha ema.e.pI.e. DI. devapratIke ane temanA hetu zrImatI lIlAvatI munazI AjanAM aniSTa calacitra 1 maMgaLavAra adhyApikA tArAbena zAha ema. e. zrImad rAjacaMdra prinsIpAla De. sudhAbahena desAi ' satya, ziva, sundarama - pI. eca. DI. ka. IndumatIbahena dhanaka bhajane 2 budhavAra adhApikA hIrAbahena pAThaka pI. e. gAMdhIjInI nArIviSayaka bhAvanA DaoN. dharyabALA verA ema.e; pI. eca. DI. hiMdudharmamAM ahiMsAnI bhAvane adhyApika tarUlatA dadhe ema. e bhAratanuM Arthika Ajana che ela. ela. bI; bI. TI. zrImatI kapilAbena khAMDavALA keTalAka zaikSaNika savAlo 4 zukravAra sekasI thIeTara zrImatI puSpAbahena mahetA ema. ela. e. sAmAjika naitikatA , prinsIpAla savitAbahena nAnajI mAnavI jIvanamAM dharmanuM sthAna kALIdAsa mahetA 5 zanivAra , adhyApikA uSA mahetA ema. e. sekeTIsa ane gAMdhIjI leDI marAva AjhAda bhAratamAM strIzaktino hisse 6 ravivAra bhAratIya vidyAbhavana zrImatI AzAdevI AryanAyakama , gAMdhIjI ane vinobA dvArA bhAratamAM ahiMsAdRSTine vikAsa 5 phAtamAbahena IsmAIla kAmayAba amala ke liye sacI dRSTi kI jarUrata ,, kamaLAbahena Thakakara kIrtana: viSaya: "dastAveja 7 semavAra , A vimalAbena ThakAra hIMsAmAMthI ahiMsA tarapha , 5 kamaLAbahena Thakakara kIrtana: viSaya: "zAlIbhadra paMDita sukhalAlajI upasaMhAra-pravacana - A uparAMta marIna lAInsa sTezana upara AvelA tArAbAi helamAM 2jI sapTebara budhavAranA roja rAtrInA ( 8 vAgye jANItA kavivara zrI karasanadAsa mANeka mANakalAkendranA mitro sAthe mahAkavi premAnaMdakRta 'kuMvarabAInuM mAmerU" e viSaya upara saMkIrtana karaze. , A vyAkhyAnamALAmAM rasa dharAvatA bhAI bahenane sabhAsthaLe vakhatasara AvI pahoMcavA, vyAkhyAne cAlatAM hoya te daramiyAna pUrI zakti ane zista jALavavA ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane temaja saMghanI vividha pravRttione Arthika sahAya vaDe sIcita karavA prArthanA !' paramAnaMda kaMvarajI kApaDiyA -45-47 dhanajI sTrITa, cImanalAla je. zAha muMbaI, 3. maMtrIo, muMbaI jana yuvaka saMgha muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI che, mudraNasthAna "caMdra jhiM, presa, 451 kAlabAdevI reDa, muMbai 2. Te. naM. 28303 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na B 4ra66 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaskaraNa varSa 21 aMka 10 suI, sapTembara 16, 1959, budhavAra AphrikA mATe zIliMga 8 zrI muI, jena cuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 is is spects press is - taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AdhyAtmika jIvana viSe zrI aravinda ( muMbai, jaina yuvaka sauMdha AyeAjita paryuSaNa * vyAkhyAnamALAmAM zrI veNIbahena vinayacaMda kApaDiyAe AdhyAtmika jIvana viSe zrI aravinda' e viSaya upara ApelA vyAkhyAnanI noMdha. ) mAnava samudAyamAM jIvanamAM samagra vikAsa mATenI vicAraNAnI have zarUAta thai che. mAnava jIvana kevI rIte unnata bane ane mAnava mAtranuM jIvana sukha ane zAnti anubhave ? A praznane ukelavA mATe ghaNI paddhatie vicArAi che ane amalamAM mUkI prayAga paNa karAyA che. paraMtu hajue A prazna aNaukalyA rahyo che, prayAgA pUrI saphaLatA pAmyA nathI. mAnavanA vikAsanA AdhAra zenI upara avala 'be' che? A praznanA ukela kaNa ApI zake tema che? mAnava jIvanamAM evI kaI uNapa che? ane mAnavanI saMpUrNa jIvana viSenI kevI kalpanA che? e praznane ukela hu MmezA jJAnI purUSAe ApyA che. tame tamArA jIvana viSe sabhAna thAo, jAgrata bane ane vicAraNA karo. mAnava jyAre pAtAnA jIvana viSe vicAre che, tyAre zuddha ane pavitra jIvana viSe jAgRta thaine vicAra kare che. jIvanamAM AvatI A jAgRti eka amAtra zakita che. A zakitamAMthI prakAza Ave che ane ajJAnanA padma dUra thAya che. mAnavanI gucanA ukela spaSTa maLe che ke atyAra sudhInuM je jIvana jIvye chuM te to ahamathI bharelu hatu. have mAre aha'bhAvathI mukata ane dhanarahita jIvana jIvavA mATe zuM karavuM? A vicAraNAnI zarUAta jIvanamAM AdhyAtmikatAnI jarUriyAta lAve che. mAnavamAM rahela AtmAnI zakita gatimAna thAya che, e zakita te 'AdhyAtmika zakita che. grA AvI zaktinuM gatimAna thavu temAM mAnava vikAsanI zarUAta che. mAnava dhIme dhIme peAtAnI aMdara rahelA AtmAnA astitva viSe paNa sabhAna ane che. pote have AtmavizvAsa kaLave che ane adRzya zakitanI sahAya levA tatpara thAya che. mAnavanAM jIvanamAM sajIva ane sahAyaka evI zraddhAnI zakita paNa Ave che. A zraddhAnuM kAya. e che ke mAnavane dhIredhIre jJAnanA prakAza paNa lAdhe che. aMtarAtmAmAMthI AvatuM jJAna vartamAna jIvana viSenI guMcavaNutA ukela Ape che. jIvananI dizA baMdasavAnI jarUra che. kAraNa ke sAmAnya jIvananI sAthe du:kha, dhaNu, visaMvAda, laDAi ane juThANu saMkaLAelA che. sAmAnya jIvananI madhyamAM aham kendrita hovAthI jIvanamAM vikRti Ave che. vAsanAyukata jIvanamAMthI mukata banavuM te AdhyAtmika jIvana mATenI prathama zarata che. " mAnave jIvana uparathI azAMtinA, visaMvAdane, ane vikRtinA abhizApa haThAMvA haze, to ahaMkArapUNa mithyA jIvananuM. visarjana karIne tene sthAne AtmAnuM zAsana lAvavu joze, ucca jIvananI pratiSThA karavI paDaze ane jIvananI dizA U mAge vALavI paDaze. mAnavamAM AvelI AtmajAgRti mAnavane mAda na ApI zake che; tenAmAM Udhdha satyanA prakAza relAve che, tethI mAnava potAnAM satya svarUpane samajatA thAya che. janma ane jIvananuM dhyeya, manuSya avatAra aMte tenI saphaLatA, jIvananuM divya vidhAna ane tene mATene prayAsa, e viSenuM satya tene samajAya che.' ' e rIte satyanAM prakAzamAM mAnavane eka dRSTi maLe che. ane tenA mananI muMjhavaNa TaLe che. mAnava prabhu tarapha vaLe che. potAnA sanatha jIvana upara prabhutva meLavanAra avatArI purUSonAM jIvanamAMthI jJAna meLavavA mathe che ane e rIte AMtarajAgRtivALu jIvana te prApta karI le che. peAtAnI aMdara ane bahAra rahela ajJAna sAme saphaLatAthI laDI levAnA saMgrAma te hi MmatapUrvaka khele che, eTaluM ja nahi paNa, e sa MgrAmamAMthI vijaya prApta pharIne AMtara tathA bAhyajIvane upara Atma-zAsananuM sAmrAjya paNa sthApe che. # samagra jIvanane doranArA. aMtarAtmA jIvananI sapATI para pragaTa thAya che tyAre mAnava manamAM eka uMDI samajazakita Ave che. vananAM badhAM karmo satyanA AvirbhAva mATe thAya che. satya asatyane eLakhavAnuM saraLa bane che. mAnavane AtmavikAsa vadhata jAya che tyAre tenAmAM eka Atma-prajJAnA udya thAya che. AtmAnI sAthenA saMparka satata cAlu rahe che ane vakhata jatAM jJAnanI jyAta pragaTe che. tyAra pachI mAnavamAM Avela vikAsa sAdhanAnuM svarUpa le che. sAdhanA dvArA samagra jIvananuM rUpAMtara ane paramAtmasvarUpane potAnA jIvanamAM AvirbhAva e mAnavajIvananuM dhyeya che te have spaSTa rIte samajAya che. samagra jIvanamAM paramAtma svarUpanA AvirbhAva karavA mATe mAnavane peAtAnI prakRtinuM paNa rUpAMtara karavAnuM rahe che. jaDa 'tattvamAMthI utpanna thayelA mAnavadeha AtmavikAsanI sAdhanA mATe saMpUrNa sAdhana nathI, eTale e deha viSenuM satyajJAna prApta karavu te paNa jarUrI che. dehamAM mukhyatve trividha sattA che. mana, prANa ane zarIra. mAnavajAtie karelI utkrAntimAM mAnavanuM mana e atyAre eka mAtra sAdhana che. e manane vikAsa muddhi dvArA karI." zakAya che. paraMtu jyAre AtmaprApti mATenI sAdhanAnA Ara bha thAya che tyAre e satya paNa samajAya che ke mAnavane maLelu manu ane buddhi paNa apUrNa sAdhana che. tenI zakita sImita che, jJAna maryAdita che. Urdhva leAka ane mAnava leAka vacce eka AvaraNa che tethI manamAM rahelA adhakAra satyane AvarI rAkhe che. manane pUNu prakAza to kadI paNa maLI zakatA nathI. aMtarAtmA dvArA UlAkanA prakAzanAM kiraNA kAI kAI vakhata mananI a Mdara dAkhala thAya che ane tene AdhAre buddhi je meLave che te ghaNu ja alpajJAna hoya che. dehamAM rahelu prANatattva che ane temAM te aMdhakAra ja bharelA che. prANanuM lakSaNa che icchAo, vAsanAyukta mAgaNIo, ' pasaMdagI ane nApasa MdagInuM yuddha. du:khanA humalAe sAme Aveza ane AkraMda karatuM.A prANatattva mAnava mana upara sAmrAjya bhagavavA mathe che, mananAM saMkalpe ane Adarzone toDe che, potAnuM. vasva kAyama rAkhavA mATe manane vihavaLa ane azAMta karI 'mUke che. mana jyAre UrdhvanA prakAza ane jJAna jhIlavA mathe che tyAre prANanI ja dakhala vadhe che. krodha, mAna, lAbha, moha, bhaya, zAka ane AvezanAM AnaSTa tattvA prANamAMthI uDatA aMgArA samA che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 ::: , ".. "Y " , 1 TE T 1 TEST . . FMP3 E E. * ja." - 1 ts sexy * ** ,*'1'if Ali " * ke **** | SET:-1 M ":"": te biskula jaDa che. tene to prANunA gulAma banIne "Supramental is the source of all truth." rahevuM paDe che. zarIranI zakita nabaLI che. prANatattva pite je sarvasatyanuM mULa atimAnasa che ane zrI. araviMdane mATe icache che te zarIra pAse karAve che. prANanI icchAne AdhIna tenI zodha karavI te anivArya hatuM. temanAM darzanamAM e spaSTatA vAsanApU-jIvana zarIrane baLAtkAre paNa vahana karavuM paDe che. hatI ke pRthvInI cetanAmAM atimAnasa zakitane utAravI ane siddha kaI kaI vakhata mananuM varcasa prANu upara hoya che tyAre zarIra karI levI. jethI samagra mAnavajAti mATe AtamAnasa mATenA sazakata ane taMdurasta hoya che. ucca jIvanane vyakata karavA mATe vikAsanA daravAjA khullA thAya. pRthvI upara satyanuM avataraNa thayuM para tuM prANamAM rahelI pazuprakRti, jayA2 che, chatAM pUrNasatyanuM avataraNa thavAnuM te hajI bAkI ja che. ( zarIra upara humale lAve che. tyAre zarIra nabaLuM paDuM che ane atimAnasa tattvanuM avataraNa hajI jaDa tattvamAM ke mAnava zarI- roganA humalAonuM paNa bhoga bane che. * ramAM thayuM nathI. atimAnasanuM avataraNa e eka utkrAntino '. e rIte mAnavanA dehamAM paNa saMvAditA nathI. mana vicAre ': judu ane zarIra Acare ja. mana, prANu ane zarIramAM saMvA (Evolution) kama che jene zrI. araviMda pitAnI yogasAdha : ditA lAvavAnA prayAsa te AtmasAdhanA mATe prathama Avazyaka che. mATe prathama Avazyaka che. nAnuM thayuM mAnavuM che nAnuM dhyeya mAnyuM che. zrI. araviMda kahe che ke mAnavanA sAmAnya - jyAM sudhI aMtarAtmA jIvananuM sAmrAjya hAthamAM nathI lete mananI apUrNatA mATenAM kAraNe batAvIne huM puravAra karI zake . tyAM sudhI jIvananuM taMtra vyavasthita thaI zake nahi. mana prANa ane tema chuM ke A mana dvArA mAnava saMpUrNa utkarSa sAdhI zake te zarIra e traNenI upara AtmAnA zAsanane lAvavAthI ja jIvana zakaya ja nathI ane A pRthvI upara divya jIvananI prApti te tramAM vyavasthA AvI zake che ane mana, prANa ane zarIranI ; asa bhava che. * atimAnasane jaDa tattvamAM ane mAnava zarIramAM vacce saMvAditA Ave che. ' , ' ' ' lAvavA lAvavAthI ja mAnava jhaMkhe che te parama utkarSa thaI zakaze evI - mAnave sAdhanAnI paddhatione vize paNa vicAra karavAne rahe temanI pratIti che, tethI yoga sAdhanA dvArA prathama potAnI aMdara ' che. dareka mAnavanI prakRtine eka ja DhabanI sAdhanA-paddhati anukULa tamAnasanuM avataraNa siddha karavAnuM temaNe jarUrI mAnyuM', kAraNa na AvI zakatI nathI. sAdhanAno vikAsa kaI paddhatithI thaI zake tema ke te sivAya mAnavajAti mATe te zakaya banAvI zakAya tema nahotuM. temanAM ja zabdomAM atimAnasanI paribhASA nIce pramANe che :che tene mATe paNuM bhAnave svataMtra rIte vicAra karavAnuM che. jaDa . niyamamAM rahIne ja AtmasAdhanA thaI zake evA dharaNane svIkAra "atimAnasane prakAza pRthvI upara utaraze ane te AjanI vAnI jarUra nathI. aneka jJAnI purUSa, gIo ane saMte e mAnavajAtimAM rahelI uttamottama vyakitaone eka navI mAnavajAtinA anubhavasiddha mArgadarzana ApeluM che. zarUAtamAM te tenuM ava- rUpamAM palaTI Apaze. e rIte pRthvI upara eka navIna jyoti laMbana laIne sAdhanAne AraMbha karI zakAya che. pachIthI te ane zakitane AvirbhAva thaze. e prakAzane jhIlavA mAnavajAtanI anukuLa' evuM mArgadarzana aMdarathI maLI rahe che ane jarUra ubhI taiyArI thatI jaze te pramANe pRthvI upara atimAnasanuM avataraNa na thanAM gurUnuM sAnnidhya paNa sAMpaDe che. siddha thaze.. A atimAnasa cetanA e eka pUrNa cetanA che jene - aneka jJAnI purUe jude jude samaye mAnavasamAjanAM anAjanI RtacetanA kahevAmAM AvI che.. atimAnam cetanA pitAmAM rahelA vikAsanI jarUrIAta pramANe adhyAtmika daSTi dvArA mArgadarzana satyane ane tabharI jJAnasRSTine sIdhe sIdhI prakaTa karI zake ApyuM che ane AtmavikAsa mATenI sAdhanA-paddhatio paNa che. atimAnasanI sRSTimAM ajJAnanuM AvaraNa nathI hotuM. e batAvI che. prAcIna yuganA hiMdanA ItihAsamAM ApaNane RSio cetanA prApta thatAM pitAnA mULa svarUpane tathA vizvamAM AvirbhAva viSe jANuMvA maLe che ke teo jagatanAM zAzvata satya viSe ciMtana pAmelA svarUpane jANI zakAya che. e cetanAnuM prathama lakSaNa che karatAM ane bhUtha AdhyAtmika samRddhine vAraso ApatA hatA. tAdAmyajJAna, padAthe sAthe taMdUpa thaIne prApta thatuM jJAna. te - evI 'sAdhana viSe ApaNane arvAcIna yugamAM paNa zrI. araviMnuM - dvArA aprakaTa svarUpane jANI zakAya che, Atmatattvane jJAna maLe taMtvajJAna eka anokhuM mArgadarzana Ape che. zrI. araviMde , che ane prakaTa vizvane satyanuM jJAna paNa maLe che. eTale sarvajJAna - arvAcIna yugamAM arvAcIna Dhabe eka ucca koTinI sAdhanA karI 'ane padArthane dhAraNa karanArI te A atimAnasa cetanA satya che. mAnava AtmAe AdarelI akhaMDa sAdhanAnA ucamAM ucca prakAzamAM rahIne badhu nihALe che. atimAnanI bhUmikAmAM ekatA zikhare tene je eka saMpUrNa taMtvaprakAza lAdhe che tenuM prati- ane saMvAditA che, pUrNa prakAza che." * biMba ApaNane zrI araviMdanA tattvadarzanamAM maLe che. vartA- jeo sahadayatAthI ane AdarabhAvathI izvarane 'satyanI zodha mAna yugamAM bhautika vikAsa mATe vizvamAM ghaNuM prayatna thayA che mATe taiyAra thaze. potAnA ahaMbhAvane piSavA mATe nahi paraMtu , , ane thula jIvana mATenI sAdhanasAmagrInI UNapa nathI, chatAM izvaranA saMka9pane A vizvamAM siddha karavA mATe ane IzvaranA 1 vartamAna kALanuM mAnavajIvana tenAthI saMtuSTa nathI: samagra vizvanI " kAryanI paripUrNatA mATe temaja atimAnanI prApti mATe abhIsA , mAnavajAti siddhapurUSAe AdarelI AdhyAtmika sAdhanAmAMthI karaze, teone mATe paNa atimAna cetanAnuM avataraNa zakaya banaze. AdhyAtmika saMpatti mATe jhaMkhI rahI che. vartamAnayuganI mAnava che. zrI araviMda kahe che "huM je satyanI zodha karuM chuM te . jAti mATe zrI araviMdanuM maMtavya che ke vartamAna yugamAM mAnava urdhasatya mANasane mahAna banAvaze ke nahi te savAla nathI, paNa : jati have pitAnAM mahAna bhaviSya tarapha AgaLa vadhavA mAge che. te manuSyane ajJAnamaya jIvananAM duHkha ane saMgharSamAMthI eka suMdara E : DAeka sikAothI AdhyAtmika jIvana viSe eka navuM jIvananA prakAzamAM laI jaIne satya ane zAnti te Apaze ja." ' valaNa akhatyAre thaI rahyuM che. prAcInakALathI atyAra sudhImAM - ane zrI araviMda AhavAhana kare che ke "jagatamAM rahelI alpatAAdhyAtmika sAdhanA karavAmAM AvI che te thoDI ghaNI vyakitao che. AthI je kaI kaMTALyuM hoya, bhAvamAM AvanArI divya mahattA' dvArA thayelA prayatna che. vizvanI samagra mAnavajAtinA vikAsane enI mohinI jene lAgI hoya, pitAnI aMdara rahelA divyAtmAnI anukULa thAya tevI sAmuhika sAdhanA dvArA, AdhyAtmika jJAna tarapha ekAda jhAMkhI jene jene thaI hoya te bhale pukArane sAMbhaLI ulkAntinAM daravAjA khelavA joIe, ane mAnava samudAyane * AdhyAtmika jIvana para DagalA bhare. mArga vikaTa ane lAMbA che. sAmudAyika utkrAnti mATenI sAdhanAnuM vizALa jJAna ApavuM joIe . e dRSTithI zrI. araviMde vicAra karyo che. AdhyAtmika jIvanane " paraMtu tenA badalAmAM eka agAdha AnaMda, paramasukha ane vizALa . jIvananI prApti thavAnI che. vikAsa eka vizALa sAdhanA dvArA ja prApta karI zakAya tema che, - ' "tamArAmAM gupta beThelA AtmAne athavA koI pArthiva mAnavajIvananuM sukha ane zAnti bhAnava-AtmAnI ekatAnAM dehamAM vasatA gya gurUne zedhI le. evA siddhapurUSanAM mArgadarzana pAyA upara ja racI zakAya tema che e lakSyane anulakSIne zrI. araviMda je mArgadarzana Ape che, tene jANavA mATe temanI ja pramANe cAlazo te kadi niSphaLa nahi thAo." : atimAnasanI sAdhanAne uddeza zuM che te prathama samajavAnI e rIte zrI araviMde mAnava vyakti ane mAnavajAti mATenA jarUra che. , , , vikAsanuM zikhara pragaTa karyuM che. veNIbahene kApaDiyA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 169 pa prabhu * jIva na divya anubhUti (gatAMkathI " anusaMdhAna) 'kavivara ravIndranAtha TAgore potAnAM Reminiscences' ( jIvanasmaraNA ) mAM AvI ja eka anubhUtinuM nIce pramANe varNana karyu che : nadIkinAre thoDo samaya ame rahyA. tyAra bAda mAMrA bhAi jyutirindre kalakattAmAM myujhIyama pAsenI saddara sTrITamAM eka judu ghara kharIdyuM. huM tenI sAthe rahevA lAgyA. huM mArI navalakathA lakhavAmAM ane Evening Songs-sAyaMkAlIna gItA--racavAmAM ahi' mazagula hatA te daramiyAna bhArAmAM eka prakAranI bhavya krAntinuM nirmANa thayu.... eka divasa, sAMjanA samaye, amAga makAna 'jorAsAMke'nI agAzI upara. huM Ama tema AMTA mArI rahyo hatA. sUryaMrata ' pachInA jhaLakATa e vakhate khIlelI sAyaMsa MdhyA sAthe ekarUpa banI gayA hatA ane mArA mATe viziSTa kATinuM AkaSa Na pedA kare evuM adbhuta dRzya najara sAme nirmAyuM hatuM. bAjunA dharanI divAlA paNa e prakAzamAM sundara khanI gayelI disatI hatI. mane prazna thaye ke cAlu duniyAnI kSudratAmAMthI mArUM citta Ama ekAeka UMce uThI rahyu hatuM te zuM khIlelI sadhyAnI ja kAI jAduI .asara hatI? nA, ema khIlakula nahi ! mane ekAeka mAluma paDayuM ke. mArI aMdara pragaTelI sa MdhyAnI ja A asara hatI; tenI ra MgaberagI chAyAe mArI jAtanI (self nI) sabhAnatAne AvarI lIdhI hatI. divasanA ajavALAmAM-prakAzamAM jyAre hu mArI jaoNta viSe pUrA sabhAna * hAu chuM tyAre je kAMi huM jotA te sarva kAMi mArI jAta sAthe maLI jatu hatu ane tene lagatI sabhAnatA nIce chupAi jatuM hatuM. atyAre have jyAre mArI. jAta--self-pazcAdbhUmAM sarI gai hatI, tyAre duniyAne tenA kharA svarUpamAM huM joI zakate hatA. ane te kharA svarUpamAM cAlu anubhavAtI kSudratAnA kAI aMza najare paDatA nahAtA; te saundarya ane AnaMdathI bharelI. hatI. A anubhava thayA bAda huM mArI jAtane-selfne--tene lagatI sabhAnatAne--kharAMdApUrvaka AvavAnA ane mAtra eka taTastha dRSTA tarIke duniyAne nihALavAneA prayatna karatA hatA ane tema karatAM mane eka viziSTa prakAranA AnaMdanA anubhava thatA hatA. mane yAda che ke jagatane tenA kharA svarUpamAM kema nihALavu ane A rIte mana uparatA bhAra kema ekadama kuLavA karI nAkhavA te mArA eka sagAne samajAvavAnA me' prayatna karelo, paNa mane lAge che ke, temAM mane kazI saphaLatA maLI nahatI. tyAra pachI. mane eka vadhAre UMDANuMvALI dRSTi sAMpaDI ane te jIMdagIbhara cAlu rahI. sad sTrITanA cheDA ane sAme AvelI phrI skUlanI jamIna upara ugelAM vRkSe| amArA sadara sTrITanA makAnamAMthI dekhAtAM hatAM. eka divasa savAre ozarImAM ubhA ubhA e diMzA tarapha huM joi rahyo hato. sUrya e vRkSa upara thaIne hajI hamaNAM ja UMce AvI rahyo hatA. Ama huM najara pheravatA hatA evAmAM ekAeka mArI AMkhe uparanuM AvaraNa sarI rahyu hAya ema mane lAgyuM ane adbhuta jhaLahaLATamAM AkhuM jagata nhAi rahyu hAya ane badhI bAjuethI saundaya ane AnaMdanAM mAjA uchaLI rahyAM hAya evA mane bhAsa thayA. A tejomayatAe mArA klimAM ekaDI. thayelI gamagInI ane nirAzAne eka kSaNamAM gALI nAkhI ane vizvavyApI prakAzamAM tene lupta karI nAkhI. e ja divase peluM kAvya--The Awakening of the Waterfall (jaLapravAhanA samudbhava) aMdarathI ekAeka sphurI Avyu ane vegathI vahetA jharaNAM mA vahevA lAgyuM. e kAvya te pU' thai gayuM.. paNa vizvanA AnaMdamaya svarUpanI je anubhUti thai hatI tenA upara paDado na paDayA ane ema anavA pAmyuM ke tyAra bAda A duniyAnI koi paNa vyakita ke vastu mArA mATe nakAmI ke arUcikara rahI nahi, khIjA divase ke te pachInA divase eka ghaTanA banI je mane vizeSe karIne Azcayajanaka lAgI. eka vicitra prakRtinA mANasa hatA, je avAra navAra mArI pAse AvatA ane aneka tarehanA citravicitra evakuphIbharelA savAlA mane pUchyA karatA. eka divase teNe mane pUchelu "mahAzaya, Ape izvarane ApanI AkhA vaDe joyela che." ane "meM nathI joyela" ema meM tete jyAre jAgyuM tyAre teNe mane kahelu ke "meM joyela che," me pUcheluM ke "teM joyuM te zu hatuM, kevu hatu ?" teNe javAba Apelo ke te 'mArI AMkhe sAme dhrujatA ane ka MpAyamAna thatA hoya evA dekhAtAM hatAM." e sahaja samajI zakAya evuM che ke AvA mANasa sAthe tAttvika carcAmAM utaravAnuM sAdhAraNa rIte kAine gamatu nathI. taduparAnta, e vakhate hu* mArA potAnA lekhanakArya mAM saMpUrNa paNe nimagna hatA. Ama chatAM paNu te eka prakAranA nirUpadravI mAnavI hatA ane tethI tenI lAgaNIone dubhavavAnuM mane gamatuM nahi ane tenI vicitratAne bane teTalA samabhAvapUrvaka huM sahI letA. A vakhate, apeAra vItyA bAda, te jyAre mArI samIpa AvyAM tyAre tene joine me khUba AnaMda anubhavyA ane tene hArdika rIte AvakAra ApyA. tenI vicitratA ane khevakuphInu kaDha'gu svarUpa jANe ke sarI gayuM hAya ema mane lAgyu ane jene huM ATalA umaLakApUrvaka AvakArI rahyo hateA te mArAthI leza mAtra utarate nathI ane, te uparAMta, mArI sAthe jANe ke gADhapaNe saMkaLAyalA hoya evA eka kharA mAnavI che ema mane spaSTapaNesacoTapaNe lAgyuM'. Aje tene jotAM meM kazI nAkhuzI anubhavI nahi, ane tenI sAthe vAte karavAmAM mAre| samaya nakAme `jAya che ema paNa mane lAgyuM nahi. mArA mananu" AvuM valaNa nihALIne mane paoNtAne atyanta AlhAda ' thayA ane je asatyane lIdhe mane ghaNI khInajarUrI vaNamAgI khecenI ane vyaya thayA karatI hatI evA--mArA cittane AvarI letA-kAI asatya tattvathI meM mukti anubhavI. ', bAlkanImAM jyAre huM ubhA rahetA ane cetarapha najara pheravatA tyAre vizvasAgaranAM jANe ke memA N na hoya tevI rIte sAme pasAra thaI rahelA mANusA - pachI te game te hoya - temAMnI dareka vyaktinI cAla, AkRti ane hAvabhAva- badhuM kAMi mArAmAM asAdhAraNa vismayane pedA karatuM adbhuta jhaMkAranuM lAgavA mAMDyuM. bALapaNathI mAMDIne Aja sudhI huM mAtra mArAM sthaLa cakSu vaDe sarva kAMdha jete AvyA hatA. have huM sa kAMi mArAmAM pragaTelI navI cetanAM vaDe jovA lAgyA. khabhekhabhA milAvIne yathecchapaNe peAtAnA mArge vicarI rahelA e smitazAlI yuvAnane, jANe ke kAi alpa mahattvanI bAbata haiAya evI rIte have huM joi zakatA nahAtA; kAraNa ke temanI bhArata, mane AnandanA ananta vaheMNunA amApa UMDANunuM - jemAMthI hAsyanA asaMkhya jharaNAMe A jagatamAM kuMTatAM rahe che tenuM - mane darzana thatuM hatuM : mANusanA nAnA sarakhA halanacalana sAthe calAyamAna banatA tenAM zArIrika avayavA ane aMgaupAMgeAmAMthI sahajapaNe pragaTa Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatA lAvaNya tarapha pahelAM kadi paNa mArI najara gaI nahotI; sAMbhaLavA maLe che. pitAnA, iSTa devatAne sAkSAtkAra ane A Aje hara ghaDie ane badhI bAjuethI tenuM vaividhya mArI sAme prakAranI divya anubhUtiomAM meMTo pharaka e che ke pahelI DeTinA avIbhuta thavA mAMDayuM ane tethI huM maMtramugdha bananA' lAge. anubhave AjanA mAnasazAstramAM jene thought-projection" ' Ama chatAM A badhA vaividhyane huM aMlaga alaga tAravIne naheAta vicAra ane kalpanAnuM vistarIkaraNa ane cekakasa AkAramAM jete, paNa Aje je addabhuta bhavya virATa nRtya mAnavInI sthirIkaraNa- kahe che te prakAranA paNa hoI zake e khulAse te duniomAM sarvatra, dareka gharamAM ane tenI vidhavidha jarUriyAta aMge kalpI zakAya tema che, jyAre bIjI koTinA anubhavane ane pravRttiomAM, cAlI rahyuM che te nRtyanA eka aMga tarIke AvI rIte ghaTAvI zakAya tema che ja nahi. Ama chatAM paNa huM joI rahyo hato, mANI rahyo hate. saMbhava che ke AjanA mAnasazAstrIe ahiM je prakAranI divya ' 'mitra mitrane hAsyapUrvaka maLe che, mAM bALaka upara heta anubhUtio raju karavAmAM AvI che tene paNa eka prakAranI mAna varasAve che, eka gAya bIjI gAya paDakhe ubhI rahIne tenA zarIrane sika bhramaNA tarIke lekhatA haze, ane e rIte kazA paNa viziSTa - ' cATe che ane A badhAM dukhe pAchaLa raheluM ananta, amApa, mahatvavinAnI gaNatA haze. paNa jyAre ApaNe AvI divya 'avarNanIya sundara satyatatva mArA mana sAme sIdhuM spaSTa rUpe "anubhUtiomAMthI pasAra thayelI vyakitaonA daSTipUta jIvana tarapha . pragaTa thayuM ane lagabhaga vedanAjanaka evA eka sakhta AMcakA = najara karIe chIe ane prastuta divya anubhUti pahelAnA ane . . vaDe teNe mane halAvI nAMkhe. ' pachInA jIvananI bhAtamAM pragaTa thatA mahatvanA pharakane vicAra - jyAre A anubhUtikALa. aMge meM ema lakheluM ke: karIe chIe tyAre A divya anubhUti svapna ke kalpanAvihAra " mArA dilanA daravAjA kema ekAeka udhaDI gayA ane jevI kevaLa mAnasika bhramaNA nathI, paNa ethI vizeSa ke nakakara - aneka duniyAo ekamekanuM abhivAdana karatI dhasamasatI kevI rIte hakIkata athavA te AdhyAtmika ghaTanA che ema kabula karyA sivAya . aMdara dAkhala thaI tenI mane khabara nathI,-" * cAle tema nathI. A , ' ', tyAre e koI kAvyAtmaka atyukita nahotI. ulaTuM je utkaTa AvI divya anubhUti haju mArA pitAnA anubhavane viSaya koTinuM saMvedana meM anubhavyuM hatuM tene yathAsvarUpa vyakta karavAnI banela nathI, tethI tenA vizeSa vizleSaNamAM utaravAnuM mArA | mArAmAM tAkAta nahotI. ' mATe zakya nathI. ane te mATe mArI yogyatA paNa nathI. Ama .* * dara keTalAka samaya sudhI A prakAranI AtmabhAnaviheNI sukha- chatAM paNa te pAchaLa koi nakakara tatva raheluM che, saheje upekSA 'pUNa dazAmAM. huM nimagna rahyo. pachI mArA bhAIe dArjIlIMga na thaI zake evuM koI paripakava AtmasaMvedana raheluM che ema javAno vicAra karyo. meM paNa e vicArane AnaMdapUrvaka AvakAryo, mArUM mana ane buddhi kahyA kare che, ane tenI zodha aMge eka ema samajIne sadara sTrITamAM jene mane darzana-sAkSAtkAra-ca prakAranI aturatA ane vyagratA anubhave che. hato te himAlayanA vizALa pradezamAM huM vadhAre UMDANathI joI " upara jaNAvela divya anubhUti thayA bAda mAnavInA jIvana zakIza; kAMI nahi te mane je navA darzananI bheTa maLI hatI namAM je palaTo Ave che te kevo hoya che? Ane vicAra karatAM tenA anusaMdhAnamAM himAlayanA mArA mana upara kevA AghAta jaina darzanamAM zUnyatAmAMthI pUrNatA sudhI laI jatI AtmavikApratyAghAta paDe che te mane jovA maLaze. meM Ama vicAyu. sanI bhinna bhinna kakSAo varNavavAmAM AvI che, jene cauda paNa sadara sTrITanA nAnA gharane je yaza maLe te himAlayane guNasthAnakanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che, tenuM mane smaraNa maLI na zakaryo. parvatArohaNa ryA bAda jyAre meM AsapAsa ' thAya che. AmAM pahelA traNa guNasthAnaka-traNa sopAna sudhI jIvanI najara pheravavA mAMDI tyAre mane ekadama mAluma paDyuM ke mAruM te sthiti kevaLa jaDasadaza, vyAmohagrasta, dhyeyazanya hoya che. A | navuM dazana huM gumAvI beTho hato. mAro deSa ema kalpavAmAM 'dazAmAMthI tenAmAM ekAeka koI diza dazAmAMthI tenAmAM ekAeka ke darzanane udaya thAya che. Ane have joie ke satyano vadhAre aMza mane bahArathI maLI zakaze. jaina darzananI zAstrIya paribhASAmAM "apUrvakaraNa" kahe che. A 'game teTale gaganacuMbI parvatarAja himAlaya hoya tenI pAse darzAne thavA sAthe tenAmAM "graMthibheda thAya che ane teNe have cothA ApaNane ApavA jevuM kazuM ja na hoya tyAre je denAro che te. guNasthAnakamAM praveza karyo ane tyArathI te "samyaka dRSTi thaye vAra to ga dAmAM gaMdI galImAM ane eka kSaNanA nAnA sarakhA ema jaNAvavAmAM Ave che. jaina darzana mujaba deva, gurU ane gALAmAM ananta vizvanuM darzana ApaNane karAvI zake che. thI , " dhama viSe jene samyaguM darzana prApta thayuM hoya tene "samyaku" devadAra ane cIDanA vRkSomAM huM ThIka ThIka bhaTaka, jaLa-. dRSTi' vizeSaNathI brAhata karavAmAM Ave che. Aja sudhI A tripuTi viSe jIvane kazuM ja bhAna nahotuM ane pariNAme tene prata pAse huM kalAka sudhI beTho ane tenA jaLamAM huM dharAIne * AtmasAdhanA tarapha prere evuM kaMI jIvanalakSya prApta thayuM nhAya, nirabhra AkAzamAM kaMcanagaMgAnA himazikharanI bhavyatA meM nahotuM. have caturtha guNasthAnakamAM praveza karavA sAthe tene sAcI tAkI tAkIne nihALI. paNa upara jaNAvela dazananuM punarAvartana - samaja aMzata: prApta thaI che, jIvanaviSayaka sAcA lakSyanI thavAnI, mArI dRSTie, zakayatA dharAvatA A sthAnamAM mane te na tene kAMika jhAMkhI thaI che, ane tenI dizAzUnya gati maLyuM te na ja maLyuM. tenI mane oLakha barobara thaI hatI paNa samyapha dizA tarapha abhimukha banI che ema kahI zakAya. have te pharIthI jovAnuM azakaya banyuM hatuM. DabbImAM paDelA A guNasthAnaka upara ArohaNa karyA bAda tenuM kadi patana ratnane huM mugdhabhAve nihALI rahyo hato. evAmAM DhAMkaNuM ekAeka thAya ja nahi, te kadi bhUla ke doSo kare ja nahi, te kadi paNa baMdha thaI gayuM ane e baMdha thaI rahelI DIne stabdhabhAve. asatyAbhimukha bane ja tahi ema kahI na ja zakAya. Araha joto rahyo. e DhAMkaNuM ahiM na ughaDyuM te na ja ughaDyuM. avaroha, khalana Urdhvagamana-sarva kaI jIvanA AdhyAtmika vikAsane A svAbhAvika krama che. Ama chatAM paNa cethA guNasthAnaka kavivara TAgoranA jIvanamAM judA judA samaye thayelI A upara. ArohaNa karyA bAda samagrapaNe jIvanI gati satyaprerita prakAranI anubhUtio anyatra paNa noMdhAyelI che. AvI anubhUtio hevAnI, ane mekSa tarapha, pUrNatA tarapha izvaraprApti tarapha anya vyakitaonA jIvanamAMthI paNa chuTI chavAI ApaNane jANavA abhimukha rahevAnI ema kahI zakAya. upara jaNAvela divya anu Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-19 bhUtinA pariNAme mAnavInA jIvanamAM paDato tatkrAvata kAMika A prakAranA mAluma paDe che. alabatta sAmAnya jIvanuM trIjAthI cAthA guNasthAnaka para thatu rahaSNu te te mAtra tenA AdhyAtmika vikAsanI taddana prAthamika dazAnuM dyotaka che, jyAre prastuta dibya anubhUtinA udbhava AdhyAtmika vikAsanAM aneka seApAne vaTAvyA khada saMbhave che. paNa jevI rIte trIjAthI ceAthA guNuMsthAnakanA sadhikALa aMge apUrNAMkaraNa ane graMthibheda' apekSita che ema upara jaNAvyuM, te ja rIte AdhyAtmika vikAsanA pratyeka sauMpAna paratve AvuM pU karaNa ane graMthibheda amuka aMze apekSita rahe ja che. prastuta divya anubhUti te te AtmA mATe viziSTa prakAranAM apUrNAMkaNu ane graMthibhedanI dhaTanA che. ane tethI divya anubhUti thayA pahelAnI ane pachInI Atmasthiti vacce athavA te jIvanazailI vacce mahad antara hAya e taddana svAbhAvika lAge che. prastuta anubhUtinuM svarUpa kevu hoya.che ane temAMthI pasAra thayA bAda mAnavI jIvanamAM kevuM pAyAnuM parivatana thAya che te saMbaMdhI zrI. sundarame 'ravIndrarvandanA' nAmanA eka aMjalisa grahamAM 'bhUtAnA gAyaka' e mathALA nIce atyanta avAhI vivecana karyuM che. temAMnA prastuta vibhAga, jyAre A viSayanI carcA hAtha dharI che tyAre, ahi: udhdhata karavAnA pralAlanane huM rokI zakatA nathI. zrI, sundarama utkRSTa kATinA kavi to che ja. vaLI tee adhyAtma bhAga nA pravAsI che. varSothI te pAndIcerI khAte AvelA zrI. aravindanA AzramamAM rahIne AtmasAdhanA karI rahyA che. tethI A viSayamAM te je kAMi jaNAve tene aMgata anubhava yA tA sa MvedananuM pIThabaLa hovu joie-AvI mAnyatA temanA viSe vadhAre paDatI nahi gaNAya. temanA abhiprAya mujaba je divya anubhUtinI ApaNe carcA karI rahyA hatA te parama tattva sAthe mAnavInuM divyAnusAna ja che. A divyAnusadhAnane anulakSIne teo je kAMi jaNAve che, te ApaNe have pachInA aMkamAM joizuM. apUrNa paramAnaMda amadAvAda-payu SaNa vyAkhyAnamALA paryuSaNu nimitte A varSe paNa tA. 30-8-59 ravivArathI tA. 6-----pa9 ravivAra sudhI zrI amadAvAda jaina yuvaka saMdhanA upakrame paOSaNa vyAkhyAnamALA ceAjavAmAM AvI hatI. tArIkha vyAkhyAtA A vyAkhyAnaviSaya 30 zrI. kezavarAma kA. zAstrI jaina jJAnabhaMDArA jaina-dana zrI. seAmacaMdabhAi zAha DaoN. hariprasAda zAstrI zrI. khAbubhAI jazabhAI paTela jaina zilpa-sthApatya prajAjana tarIke ApaNI javAbadArI bhajanA ' 31 zrI. amitAbahena mahetA mAnanIya zrI, TI, esa. bhAradejI AcAya zrI. esa. vI. desAi AcAya zrI. esa. Ara. bhaTTa Ara. DI. desAi munizrI puNyavijayajI zrI. ramaNalAla esa. trivedI DaoN. bhAgIlAla je. sAMDesarA zrI. navalabhAI zAha zrI. dhUmaketu mAnanIya zrI, mANekalAla zAha zrI. ravizaMkara mahArAja. . madhyu che jIva naM mAnava jIvananA cAra purUSA * cAritryanuM ghaDatara premasagAi vijJAna kaye mAge ? zramaNa bhagavAna mahAvIra gAMdhItattvajJAna ane mULavaNI videzamAM . jaina dhama te abhyAsa vijJAnayugamAM ahiMsAnu sthAna rASTrIya cAritrya nArika dha vArtAlApa W AjanI antasamasyA tA. 28-8--pa9 zukravAranA rAja zrI mubaMdha jaina yuvaka satranA upakrame sadhanA kAryAlayamAM zrI. khImajI mANu bhujapurIAe AjanI annasamasyA' e viSaya upara eka vyAkhyAna Apyu hatu ane e prazranA vivecana dvArA temaNe nIce mujabanA mahattvapUrNa vidhAnA karyAM hatAM: (1) hiMdane ApaNe khetIpradhAna deza kahIe chIe enA uparathI je ema tAravavAmAM Ave che ke hiMduM anAjanI khamatamAM vayethI svAyatta - self sufficient - hatu; Atmanibhara hatuM - A khyAla hakIkatamAM kharAkhara nathI. dUranA bhUtakALanI mane khabara nathI, paNa chellAM paccIsa trIsathI vadhAre varSathI hiMdane pAtAnI jarUriyAta mATe bahArathI anAja kaThoLa lAvIne puravaNI karavI paDatI hatI. (2) chellAM daza varSamAM eka yAM bIjA kAraNeAsara anAjanA upayAga AmaprajAmAM satata vadhatA rahyo che ane AjanA vastIvadhArAnA kAraNe temAM vizeSa vadhArA thatA rahevAnA che. (3) ApaNe anAjanuM utpAdana ane teTaluM vadhAratA javuM joIe, ema chatAM ApaNI jarUriyAta mATe keTalATa samaya sudhI paradezathI anAja AyAta karyAM sivAya cAlavAnuM nathI. (4) hAlanA sa'yeAgamAM jarUriyAta pramANe huDiyAmaNanI game te gaDhavaNu karIne bhArata sarakAre pUratA pramANamAM anAja AyAta karatA acakAvuM na joie, : (5) e rIte hAtha uparanA sTokamAMthI jyAM jarUra paDe tyAM ane tA, jyAM bhAveza upara jAya tyAM bhAvAne ThekANe lAvavA mATe, sarakAre pUraMtu anAja khajAramAM ThAlavavu joIe, tema ja phera prAsa dukAnA dvArA chUTathI vaheMcatA rahevu joie, (6) jyAM amuka sapATIthI bajArabhAva nIce jai rahelA mAluma paDe tyAM te sapATI TakAvavA mATe sarakAre jotA pramANamAM anAja kharIdatA rahevu joie, (7) A bhUmikA svIkArIne AjanA badhA kaMTrole ane prAdezika niyayaMtraNA sarakAre ekadama rada karavA joie. Ama karavAthI saplAi DImAnDa - pUravaTho ane mAga ~ nA niyama pramANe ane bhAva hariphAinA kAraNe anAjanI AjanI paristhitimAM samadhAraNu AvyA vinA nahi rahe ane Aje vikaTa lAgatI antasamasyAnA ndithI ukela Avaze ema huM dhArU' chuM. A uparAMta rAkaDIyA pAka aMge temaNe evA abhiprAya vyakata karyAM hatA ke "sarakAre A saMbaMdhamAM je lakSya nakkI karyuM che te lakSya para pahoMcAya nahi tyAM sudhI rokaDIA pAka upara kazu niyaMtraNa mukavAnI jarUra nathI tema ja temanA abhiprAya mukha bhAratanI jamInanA moTA bhAgamAM rekaDI pAka thai zake tema paNa nathI." citrA sAthe bhagavadgItA viSe pravacana zrI mu`bai jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 21-9-59 sAmavAra sAMjanA 6-30 vAgye inkamaTekasa ophisa pAchaLa nyu. marIna lAinsa reDa upara AvelA maneAhara'mAM amerikAnA pravacana pravAsethI tAjetaramAM pAchA karelA zrI paramAnaMda maherA mejIka lenTa slAiDajha sAthe zrI bhagavadgItA upara jAhera pravacana karaze. A viSayamAM rasa dharAvatA bhAi bahenone nimaMtraNa che. mI, mukhaI jaina yuvaka saMgha Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ * **** ** *** * prabuddha jIvana tA. 16-9-59 A kelejane kese traNa varSane hate. paheluM varSa bhavAnI bahArathI Arthika madada meLavIne tyAM ema ja bharyo ane pahelA : : AjathI lagabhaga soLe sattara varSa pahelAMnI vAta che. jemAM varSane "DIplemAM meLave. pachI tene bharNavI' sAthe kelejamAM eka savAranA samaye koIe mArA gharanuM bAraNuM khakhaDAvyuM. meM nokarI upara levAmAM AvyuM ane pachInA be varSanAM dhoraNo bAraNuM ughADyuM. bAraNuM AgaLa eka bAreka vaSane cheka ubhele. - Arthika cintAthI mukata banIne teNe pasAra karyA. chellI parIche. mane page lAgIne teNe kahyuM ke, "zeTha mane nokarI' rAkhaze ?" kSAmAM te kUkarI pAkazAstramAM-sauthI pahelA naMbare Avyo ane ' meM kahyuM "tuM zuM karIza?" teNe kahyuM, "huM rasoI karIza." kelejanA te varSanA sauthI zreSTha vidyArthI tarIke tene pAritoSika amane gharamAM e vakhate AvA eka madadanIzanI jarUra hatI. meM ApavAnuM jAhera karavAmAM AvyuM , tene pUchayuM "zuM pagAra laIza?teNe javAba Apyo ke "tame , A eka divasa rAtre te mAre tyAM Avyo. tene joine Apazo te, paNa sAthe sAthe mane bhaNavA devAnI tamAre sagavaDa meM pUchayuM "kema bhavAnI, kema AvyuM chuM?teNe kahyuM ApavI paDaze. huM tamAruM kAma karIza ane najIkanI nizALamAM ke "meM mAro abhyAsa pUro karyo che ane speziyAlAIjhaDa bhaNavA jaMIza." mAro cAlu jamavAne samaya ane teno bhaNavAne hoTela menejamenTa enDa keTarIMgane DIlemAM mane maLyo che. samaya e bene meLa maLe tema nahotuM eTale huM tene rAkhI ne AvatI kAle amArI kolejamAM parIkSAne lagatAM inAmo vahecavAne za, paNa mArI bahenane paNa AvA eka mANasanI jarUra hatI meLAvaDo che. lIlAbahena (zrImatI lIlAvatI munazI) nA hAthe tethI meM tene mArI bahenane tyAM mokalyo. ane bhaNavA devAnI InAme vaheMcavAnAM che. ane mane paNa inAma maLavAnAM che te sarata svIkArIne teNe tene rAkhI lIdhe. savAranA te rasoI kare mAmA, tame A meLAvaDAmAM na Avo? mAre bIjuM koNa che ? ane deza giyAra vAgye nizALe jAya, ane rAtrInA lesana kare. eTale mane thayuM ke lAva mAmAne kahuM !" aMdherI bapore traNa zanIvAre hoya tyAre bahu vahele uThe ane bane teTaluM rasoInuM sADA traNa vAgye pahoMcavAmAM agavaDa te hatI, paNa ATalI mamakAma patAvIne savAranI nizALe paNa vakhatasara pahoMcI jAya, tenuM tAthI kahevA Ave tenI mAgaNIne InakAra kema thAya ? tenI IcchA 'nAma bhavAnI. janmathI mAravADI. brahmAM. dekhAve rUpALA namaNI. mujaba huM tyAM gaye ane tene lagabhaga aDadhA InAmo ane ziSya- mArI bahenane, tenAthI nAnI moTI ummaranAM bALaka hatAM. temanI vacce maLatI' joIne huM khUba rAjI thayA. sAthe haLImaLIne rahe ane bhaNe. bahAranA lokone te eka kuTuMbI " . upara jaNAvyuM tema tene chevaTano DIplemA bhaLavAthI tenI upara jaNAvyu ke tenuM che [, jevo lAge. bahenanAM chokarAM mane mAmA kahe eTale bhavAnI paNa " nAkaranuM pagAradhAraNa vadhu ana dhAma mane mAmA kahIne ja saMbaMdhe. ne pagAra sudhI pahoMcyo. paNa bhavAnI ATalAthI saMtoSa mAnIne Ama teNe tyAM be varSa nokarI karI ane bhaNavAmAM besI rahe ema nahotuM. paradeza jaIne AgaLa bhaNavAnI ane - AgaLa vadhato gayo. pachI sAntAkrajha eka sajajanane tyAM sAinA vidhAre yogyatA prApta karavAnI tenA manamAM tamannA jAgI. jyAM tyAM kAma mATe rokAyo. temaNe paNa tene bhaNavAnI anukuLatA karI phAMphA mAre paNa ema tene gaja zI rIte vAge ? jasTIsa cAgalA ApI. sAntAkrujhanI. AnaMdIlAla pidAra hAIskUlamAM te dAkhala ApaNuM elacI, tarIke amerikA javAnA hatA tyAre tenA che ane meTrIka sudhI pahoMce. kamanasIbe meTrIkanI parIkSAmAM rasoiA tarIke javA mATe teNe ThIka ThIka mahenata karelI. paNa E te napAsa thayA.-. .. te jarAka moDe paDayo ane tenuM cogaThuM beThuM nahi. paNa ema . . pachI tenA zeThanI pUnAmAM ekIsa hatI. tyAM eka varSa te hiMmata hAre te nahote. ahiM maLelA DIplomAnA AdhAre para teNe nokarI karI. pachI tenA keI dharmagurU sAthe nepALa pharI sITI opha piTarsamAutha (IglAMDanuM eka moTuM zahera) mAM a. nepALathI caMDIgaDha AvyuM ane tyAM rasoI karavAnI AvelI koleja opha TekanolojImAM praveza meLavavA mATe teNe ane bacata samayamAM kAma karavAnuM e rIte sesIeTeDa sTena arajI karI tenA sadbhAgye te kelejanA adhikArIoe tenI InDasTrIjhamAM tene nokarI maLI. caMDIgaDhamAM A rIte teNe eka arajI maMjura karI. paNa ahiMthI tyAM javAnA ane rahevA bhaNavA varSa gALyuM. pachI pAcho muMbaI AvyA. ' ' vagerenA kharcanuM zuM? sIdhdhIA sTImazIpa kaMpanInI "jaya muMbaImAM kaMI ne kaMI kAma te karato raheto. A darami vallabha sTImaramAM lAgavagathI pisejamAM pa0 TakAnI rAhata meLavI, ' yAna mArA, eka svajananI putrInA lagna prasaMge rasoI, pharasANa, " mIThAi karavA mATe tene bolAvelA. e lagnanA satkAra samAraMbhamAM tenA pratye sahAnubhUti dharAvatA murabbIjane pAsethI jarUrI rakamanI - thoDA samaya pahelAM aMdherI khAte zarU thayelI keleja oka ' teNe leta meLavI ane e ja rIte kapaDAM vagere jarUrI vastuo keTarIMganA agreja prInsapAla AvelA. temaNe A bhavAnIne paNa kaMI ahiMthI kaMI tahIMthI ema meTA bhAge ekaThI karI joyo ane tenA tarapha AkarSAyA. tene belAvIne te zuM kare che, lIdhI. Aje tenI uMmmara 28 varSanI che. kuTuMbanI tenA mAthe kayAM rahe che vagere jANI lIdhuM ane pachI pUchayuM ke "chokarA, javAbadArI che. AnI paNa jema tema karIne teNe vyavasthA karI. " tuM amAre tyAM nokarI karavA AvIza ?" teNe javAba Apyo koleja opha TekanolojI jemAM hoTela menejamenTa ane keTarIMgane . ke "mAre nokarI karavI nathI, paNa, mane bhaNavA mATe tamArI viSaya paNa zikhavavAmAM Ave che tene traNa varSane abhyAsakrama ka kelejamAM dAkhala kare to AvuM ! bhavAnIne temanI kolejamAM che. tyAM paNa kAma karIne pitAnA kharcane pahoMcI vaLavAnI te dAkhala karavAmAM moTo vAMdho e hato ke kolejamAM dAkhala thanAre AzA rAkhe che. meTIkanI parIkSA pasAra karelI hovI joie, jyAre bhavAnI meTrIka- jaNAvatA AnaMda thAya che ke A sAhasika ane mahatvAnapAsa hate. Ama chatAM bhavAnInI AvI mAgaNIthI pitA ' - kAMtI bhavAnI sapTembara mAsanI cethI tArIkhe abhyAsa karavA prIsIpAla eTalA badhA prabhAvita banyA ke tene kolejamAM Ava- mI paradeza javA upaDI cukaye che. jyAM nizcaya che tyAM mAga vAnuM zarU karavA kahyuM ane tenA viSe kAMI mAga kADhavAno prayatna karavAnuM prInsIpAle vacana ApyuM. bhavAnIe A rIte te nIkaLe che ja; jyAM sAhasa tyAM zrI anusare che; jyAM purUSArtha * kolejamAM javAnuM zarU karyA. paMdareka divase tene badhI rIte che tyAM saphaLatA nizcita hoya che. eTale AvA nizcaya, sAhasa - prInsIpAle nihALyo ane pachI sarakAranA A bAbatane lagatA ane purUSArthane keInA AzIrvAdanI jarUra hoya ja nahi. Ama keLavaNI khAtAnA TekanIkala beDane khAsa lakhIne bhavAnI meTrIka chatAM paNa ATalA lAMbA samayanA mAmA bhANejanA saMbaMdhanA pAsa na hovA chatAM tene koleja opha keTarIMgamAM dAkhala karavAnI kAraNe vAtsalyapaNuta baneluM hRdaya tene saMhajapaNe AzIrvAda Ape paravAnagI meLavI. ; ; . . . ne che ke rivAjo patthAnaiH ' paramAnaMda Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. kAma, zaka A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA. * A varSanI, payuSaNa vyAkhyAnamALA je, kAryakama prabuddha sarakhAmaNIe bahene eTalI ja AgaLa vadhI che! evI prastuta che - jIvananA, gatAMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo hato te be pheraphAra sAthe vyAkhyAnamALAmAM bhAga lenAra sau koine pratIti thaI che. eka ja saMpUrNata: pAra, paDyo hato. pahele pheraphAra tA. 19-58 maMgaLa- pachI eka vyAkhyAne raju thatA gayAM ane zrotAonAM dila vAranA roja prinsIpAla - . sudhAbahena desAinA niyata karelA AnaMda ane tRpti vaDe; pulakita banatAM rahyAM. chevaTanA be divasanI vyAkhyAna aMge hatuM. teo vaDodarAthI vyAkhyAna ApavA mATe vyAkhyAna-paheluM zrImatI AzAdevI. AnAthaMkama' ane bIjuM : muMbaI AvavAnA, hatAM, paNa temanI tabiyata ekAeka nAdurasta zrImatI vimalA ThakAranuM--A vyAkhyAna e te jANe che. ahiMsAthaI AvavAthI AvI zakyAM nahotAM. temanA sthAne zrImatI UIlA- tattvanuM kaI navuM rocaka tema ja preraka darzana thaI rahyuM hoya evI, vatIbahena cunIlAla kAmadAre . mIsIsa enI bIsenTa" e vipula zrotA samudAyanA dilamAM UMDI anubhUti pedA karI hatI. * viSaya upara vyAkhyAna ApyuM hatuM. A mujaba tA. 6-9-58 nA A rIte A vakhate kapAyelA ane mUrtarUpane pAmelA AyeAjane- . . rAja, zrImatI phAtamAbahena ismAilanuM nakakI karavAmAM AveluM sAjana lAlA karatA paNa dhirANa saphaLatA, mAna thaI vyAkhyAna, evA ja kAraNasara ekAeka rada karavuM paDyu hatuM ane vyAkhyAnamALAmAM dhaNu kharA vyAkhyAtAe pahelI ja che te divase zrImatI AzadevI AryanAyakamanA eka vyAkhyAnathI vAra upasthita thayAM hatA. bahAragAmathI AvanAra strI vakatAomAM ke zrI dhIrubahena paMDita tathA DokaTara priyabALA zAha amadAvAdathI calAvI levAmAM AvyuM hatuM. sadbhAgye temanA pachI zrImatI kamaLAbahena ThakkaranuM vyAkhyAnuM hatuM ane te dhAryA mujaba lAMbuM TuMkuM AvyA hatAM ane zrImatI AzadevI AyanAyakam saMdhanA nimaMtraNane kAraNe karI zakAya tema hatuM. tethI bIjuM vyAkhyAna kamI thayAnI uNapa mAna ApIne khAsa sevAgrAmathI AvyAM hatAM. zrI. vimalA ThakAra eprIla . kene lAgavA pAmI nahotI. mAsanI Akhare anya keTalAka sarvodaya vicAra sAthe khAsa prastuta vyAkhyAtamAlA mAtra strovyAkhyAtAonI ja goThava- karIne yugoslAvIAmAM je navI samAjaracanA. ubhI karavAmAM vAmAM AvI hatI e A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA AyojananI AvI che. tenA viziSTa prakAre pratyakSa paricaya karavA mATe, yuropanA -keinuM paNuM. ekAeka dhyAta kheMce evI-apUrva vizeSatA pravAse gayAM hatAM ane yugelAvIAnuM kArya purUM thayA bAda " hatI. gata varSanI vyAkhyAtamALAmAM akasmAtathI. eka paNa anya sAthIo bhArata khAte pAchA pharyA hatA, paNa zrI vimalo ' 'strIbhyAkhyAtAne saMmIlita karavAmAM AvI na hatI ane te saMbaMdhe hakArane yuropIya pravAsa laMbAye hate. prastuta vyAkhyAnamALAmAM paricita, bahene taraphathI, alabatta, kevaLa vivedamAM,. kera teo chevaTanuM vyAkhyAna Apaze ema gayA okaTobara mAsa che karavAmAM AvI hatI ane tenA javAba rUpe mAtra strI daramiyAna temanI sAthe jAte maLIne nakakI karavAmAM AvyuM hatuM vakatAnI ja A vakhate pasaMdagI karavAnA vicAra amArA manamAM ane tenA AdhAra-upara A vakhate mAtra strI vatAo geAThavavAnI . ubhu hatA..* vyAkhyAnamALAnuM cAlu dheraNa ke jaLavAya evI kepatA vicArAI rahI hatI. paNa vacagALe eka evo samaya che bahenenAM vyAkhyAta goThavavAnuM kAma sahelu nathI e amArA dhyAne Avyo hato ke jyAre vimalA ThakAra ahiM vakhatasara AvI bahAra nahotuM. Ama chatAM paNa e kArya azakaya che ema pa pahoMcaze ke nahi e taddana anizcita banI gayuM hatuM ane ? A ame mAnatA nahotA.' A dhAraNA siddha karavA mATe ame ekadhAre pariNAme chevaTanA TocanA bhASaNa mATe kene belAvavA e asArA' ?' prayatna zarU karyo. dilhI, kalakattA, amadAvAda, vaDodarA-jyAM jyAM mATe meMTI cintAno viSaya banyuM hatuM. sadbhAgye vimalA ThakAra " AvI bahene maLavAnI saMbhAvanA hatI tyAM tyAM patravyavahAra zarU taraphathI ema khAtrI ApatA patra vakhatasara maLI gayuM ke teo karyo koIne javAba ja na Avyo keIe mahattvanA rokANa aMge ' chaThThI sapTebare cokakasa muMbaI AvI pahoMcaze ane sAtamI '' nimaMtraNa na svIkArI zakavA badala dilagIrI darzAvI: keIe hA sapTebaranI chellI vyAkhyAnasabhAmAM "hiMsAthI ahiMsA tarapha e lakhI ane pAchaLathI azakti darzAvI. ahiM paNa aneka bahenane viSaya upara vyAkhyAna Apaze. Ama A viSayamAM svastha banavA saMparka sAdhavAmAM AvyuM ane hA, nA ane hA nI nA ema AzA chatAM chaThThI tArIkhe ahIM AvI pahoMcanArUM vimAna vakhatasara na . , . nirAzAnA cakramAMthI, amAre ThIka ThIka pasAra thavuM paDyuM. vyAkhyAna Ave, athavA bIjI koI agavaDa Ave ane teo sulabhaM ne bane to ApavA mATe hA paDAvavI, viSaya nakkI kare, anukaLa divasa te chevaTanA divasa mATe zuM karavuM e cintA te manamAM pharakyA ja che nakakI kare-e-bahenanA aMgamAM vadhAre muzkela kAryuM hatuM. emAM. karatI hatI, bhAraye teo vakhatasara laMDanathI muMbaI AvI che paNa badhuM nakakI karyuM hoya ane te bahena mATe aNadhAryo pahoMcyA ane chevaTanA divasanI vyAkhyAnasabhA vakatavya tema ja pratikaLa saMyoga, ubho thAya ane hAnI nA Ave tyAre.. . zrotA samudAyanI dRSTie TAcanI sabhA banI gaI. * * * vyakitanI purvaNI karavI paDe-Ama eka ITa mUkIe ane bIjI : - A uparAMta chellA be divasanI sabhAmAM kIrtana karavA mATe ITa kharI paDe-AvI tareha tarehanI anizcitatAone amAre bhAvanagarathI zrI kamaLAbahena Thakakarane khAsa nimaMtraNa ApavAmAM : : ke sAmane kara paLe, Ama chatAM paNa satata parizramanA pariNAme ovyuM hatuM ane temaNe sva. jhaveracaMda meghANIkRta 'dastAveja' Akhare mana sa teSAya evI kevaLa strIlaMkatAonI vyAkhyAnamALA, uparathI tema ja jaina kathA sAhityamAM bahu jANItI zAlIbhadranI ame vakhatasara nakakI karI zakayA-AthI ame UDI rAhata ane - kathA uparathI pote racelAM. be AkhyAne raju karyA hatAM. zrI. saMteSa anubhavyo. AvA vilakSaNa, AjananA kAraNe, keTalAka kamaLAbahenane bulaMda chatAM maMdhura kaMTha, vANI uparanuM temanuM adbhuta, mitranA manamAM dahezata hatI ke, Aja sudhI jaLavAI rahelA, prabhutva, talapadA bhASAprayoga: mULa kathAmAM, astagata karavAmAM +' - AvatAM rocaka daSTAnta ane vidapUNa zalI A badhAM kArane vyAkhyAna dharaNane dhakake. lAgyA vinA, nahi rahe, paNa jaNane lIdhe temanAM AkhyAna. bhAre mane rAjaka. banyAM hatAM. vatAM AnaMda temaja saMtoSa thAya che. ke anubhave A dahezata. AvI ja rIte payuSaNa vyAkhyAnamALAnA divase daramiyAna * beTI pADI che, ulaTuM A vakhatanAM vyAkhyAnAe cAluH zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI tA.2-9-59 budhavAranA dharaNane AMka kAMika aMze uMce caDha" che . ane roja rAtrInA samaye marIna lAInsa sTezananI pAchaLa AvelA AjanI: vikasita - strIzakitanuM sau koIne bhAre preraNAdAyI tArAbAi rahelamAM gujarAtI bhASAnA jANItA kavivara zrI. karasanadarzana thayuM che, ane vicAra ..ane.. vakatRtvanA kSetramAM purUSonI ' dAsa mANekanuM temaja mA kalA kendranI maMDaLI sAthe mahAkavi Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fka 100. , prabhu ddha jIva nA '' tA. 16-0-50 sa mANekanA saMkIta na upara kapuracaMda prAIveTa maMgaLavAranA kAranI adAthI zarUAta premAnaMdakRta 'kuMvarabAInuM mAmeruM' e kAvyakRti upara AdhArita namALAnuM udghATana ane te aMge pravacana karaze evI temanI para ' saMkIrtana goThavavAmAM AvyuM hatuM. A divase ane khAsa karIne A sAthe TelIphona dvArA thayelI vAtacitanA AdhAre amane pAkI AzA ' ', ' sAMjanA vakhate varasAdanAM jhApaTAM avAranavAra paDatAM rahetAM hovA . hatI. paraMtu temanuM muMbaI AvavAnuM aNadhArI rIte mulatavI | chatAM bhAIo ane bahenothI tArAbAI hola bharAI gayA hatA rahyuM ane temanA sthAne eka navA vyAkhyAnanI pUravaNI TuMkI ane zrI, mANeke pitAnI vAchaTAthI be kalAka sudhI saune mugdha noTIse zrI veNIbahene karI ane zrImatI sudhAbahenanI aNadhArI banAvyA hatA. bhakatakavi narasiMha mahetAnA A jIvana prasaMga anupasthitinI puravaNI zrImatI lIlAvatI bahene karI ane e : ' dvArA sAthe sAthe ApaNA citta upara jemanuM smaraNa suaMkita - rIte pajpaNuM vyAkhyAnamALAnI zreNI jaLavAI rahI ane tenI ' che tevA mahAtmA gAMdhIjInI camatkArapUrNa jIvanasiddhinuM zrI. mANeke dhArA atUTapaNe vahetI rahI. A be bhIDabhaMjaka bahenanA ame AchuM darzana karAvyuM hatuM. gayA varSe je rIte zrI. dilIpakumAra rilIe savizeSa AbhArI chIe. . - royanA bhajanane kAryakrama goThavavAmAM Avyo hato te mAphaka A ' ' A uparAMta prastuta vyAkhyAnamALAnA kAryakramamAMnA be " vakhate goThavAyelA zrI. karasanadAsa mANekanA saMtanano A kAya. divasanI sabhAo bharavA mATe rokasI thIeTarane kazuM paNuM vaLa kema saMpUrNa rIte saphaLa banyuM hatuM ane sau koInA dila upara tara lIdhA sivAya upaga karavA devA badala te thIeTaranA mAlIka mIThI chApa mUkI gayuM hatuM. mesarsa kapuracaMda prAIveTa lImITeDanA ame khUba rUNI chIe. vaLI che. A vakhatanI payuSaNa vyAkhyAnamALonA kAryakramamAM vyA- nave divasanI vyAkhyAna sabhAomAM vyavasthA jALavavA mATe amArI khyAne sAthe bhajana kIrtana, temaja AkhyAnanA AkAramAM saMgI- . jarUriyAta mujaba svayaMsevake pUrA pADavA badala muMbainA kAMgresa tanI zakaya teTalI pUravaNI karavAmAM AvI hatI. zrI kamaLAbahena sevAdaLanA paNa ame eTalA ja rUNI chIe. A bannene ame ThakakaranAM AkhyAne ane zrI karasanadAsa mANekanA saMkItana AbhAra mAnIe chIe. uparAMta tA. 30-4--59 ravivAranA roja zrI vIrendra sudhAkara zAhe Ama AbhAra nivedana karatAM ame amArA zrotA vargane ' ' 'tathA tA. 1-8-59 maMgaLavAranA roja kamArI IdamatI dhAna bhUlI zakatA nathI. A paryuSaNuM vyAkhyAnamALAmAM saMkhyAbaMdha vyAkhyAnasabhAnA anta bhAgamAM. kaLAkAranI adAthI suMdara bhajana bhAI bahene vyAkhyAne sAMbhaLavA mATe upAsthata thAya che. eka ' saMbhaLAvyAM hatAM. taduparAnta pratyeka vyAkhyAnasabhAnI zarUAta pachI eka divasa jAya che tema zrotAonI bhIDa vadhatI cAle che. ' bhajana prArthanAthI karavAmAM AvI hatI. A bhajana prArthanA chellA be divasa zrotAone samAvavA mATe bhAratIya vidyAbhavana saMbhaLAvanAranA anukrama nAma che zrI mIrAMbahena, zrI navanIta jevuM sthaLa paNa nAnuM paDe che. A badhI sabhAo daramiyAna saMdhalI, sI., jelabhAratI, bhAI dilIpa, bahena maMjulA, bahena . zrotAo je zAMti jALave che ane zista mujaba vate che te indirA, sau. madInAbahena nAgorI tathA zrI kamaLAbahena Thakakara. mATe temane aneka Abhanandana ghaTe che. A saMbaMdhamAM nathI koIne r . chellA divase saMgItayugala zrI ajita zeTha tathA temanAM patnI kadI kahevuM paDatuM ke nathI koIne kadI TakavuM paDatuM. payuMSaNa. , bahena nirUpamA e rugavedanA maMtroccArapUrvaka be pada saMbhaLAvIne vyAkhyAnamALAnI A eka svabhAvika paraMparA-tradition sabhAgRhanA vAtAvaraNane saMgItasabhara banAvI dIdhuM hatuM. . " baMdhAI gaI che ane e kAraNe sabhAsaMcAlananuM kArya amArA : . A nave divasanI vyAkhyAnasabhAone prajJAcakSu paM. sukha- mATe bahu ja saraLa banI gayuM che. lAlajIe pramukhasthAna svIkArIne zobhAvI hatI. A mATe potAnI chevaTe AbhAra mAnavAno che je bhAIo tathA bahenoe tabiyata atyanta nAjuka hovA chatAM paMDitajI amadAvAdathI khAsa amArI payuSaNa vyAkhyAnamALAnA AyojanathI prabhAvita banIne padhAryA hatA ane raju thatAM vyAkhyAno aMge jyAre jyAre amArA saMdhanI vividha pravRttionA bhAvI saMcAlana ane saMvardhana - jarUra jaMNAi tyAre tyAre teo potAnA vicAra ane TIkA- athe yathAzakita athasIMcana karyuM che. temane. Aja sudhImAM TIpaNa raju karatA rahyA hatA. chellA divasanI vyAkhyAnasabhAmAM Azare rU. 6000 ekaThA thayA che. amArI apekSA rUA. 10000 '' samagra. kAryakramane upasaMhAra karatAM zrI vimalA ThakArane temaNe nI che. haju phaLAmAM rakama bharAvavAnuM kAma cAlu che. amArA - ' bhavya aMjali ApI hatI. - " -: lakSyAMkanI samIpa ame jarUra pahoMcI vaLIzuM evI amArI {" '' -7: strI vyAkhyAtAomAM zrImatI AzAdevI AyanAyakam nathI AzA ane zraddhA che. ' matI vimalA ThakAre te bhAratakhyAta sannArIo che. pasaMda vimalA ThakAra tA bhAratakhyAta sannArIe che. pasaMda ' ' payuMSaNa vyAkhyAnamALA eka prakAranA cintanavihAranuM rU5. ka ' karavAmAM AvelAM anya vyAkhyAtAbahena kAM te sAmAjika kSetre dhAraNa karI rahI che. zubha vicAro sAMbhaLavA mATe tenuM manana che. , " athavA te zikSaNanA kSetre jANItAM che. A zubha nAmAvalimAM karavA mATe bhAIo ane bahene ekaThAM thAya che. vyAkhyAtAo antargata thatuM Do. dhaiyabALAM vorAnuM nAma bahu ja ochuM bhinna bhinna viSayane lagatuM patapitAnuM cintana pavitra bhAvapUrvaka . . jANItuM che. ane umare paNa teo pramANamAM nAnA che. Ama rajA kare che. zrotAonI saMkhyAmAM dina pratidina vRddhi thatI jAya chatAM temane madhura, vyavasthita ane prasAdapUNe- tathA potAnA che. chellA be divasomAM vizALa samAjanA bhAI bahenane mATe " viSayane gahana abhyAsa sUcavatA - vakatavya sau koInuM khAsa | meLe jAme che. AkhA varSa mATe jANe ke bhAtuM bAMdhI letAM na - dhAna kheMcyuM hatuM. temanI upasthiti aNadhAryA ratnanI prApti hoya e AnaMda, ullAsa ane tRptine Avega saunA moDhA upara che. samAna banI hatI. ' ' taravarate mAluma paDe che. kaMika navuM jANavAnuM maLyuM hoya, navI prastuta payuMSaNa vyAkhyAnamALAne ATalI badhI saphaLa vicAratanAM prApta thai hAya, Aja sudhInI samajaNane koI navo banAvavAmAM je je vyakitaone mahatvano phALo che ane jene ' saMskAra maLyuM hoya evI kuMtipUrvaka, cittamAM aneka mIThAM upara kramasara ullekha karavAmAM AvyuM che te sarvane amane | sahakAra ' ApavA badala amArA taraphathI tema ja amArA saMdha smaraNe bharIne badhAM TAM paDe che. Ama aneka madhura saMvedanathI taraphathI ame hArdika AbhAra mAnIe chIe tema ja UMDA dilanI caritArtha banate nava divasane cintanavihAra-vicAravihAra pUra kRtajJatA ame pragaTa karIe chIe.' , ' , ' '' thAya che. A nava divasa daramiyAna koi bhAine yA bahanane kazI AmAM zrImatI veNIbahena kApaDiyA ane zrImatI paNa agavaDa paDI hoya, vyavasthAnI truTi athavA te kAryavAhakonA 1 ke avinayane lIdhe koIne paNa kazuM manaduHkha thayuM hoya to te mATe lIlAvatIbahena kAmadArane savizeSa ullekha kara amane jarUrI - 1 | * lAge che. vyAkhyAnamALAnA pahelA divasa mAnanIya kendrastha pradhAna ame kSamA yAcIe chIe ane so keinA sahakAranI ame che. zrI esU, ke. pATIla muMbaImAM haze ane teo amArI vyAkhyA- prArthanA karIe chIe. maMtrIo, muMbaI jana yuvaka saMgha mATe bhAio ane tapatAnuM cinA thatI jAya * : Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * . mamu ddha, cha vana. A ma nAnAM gho hathiyAra paravA mAna sara salAmatI meLavI tenA karatA ya bIjA juthane dara rayA sArvabhaumatamAM bhale the zAntinA pAyA (tA. 16-8-59 nA prabuddha, jIvathI anusaMdhAna) vAsvavika rIte te AvAM nAnAM rAjane bhrAmaka svataMtratA cheDI de te manuSyasvabhAva pratye vadhAre paDatI apekSA rAkhavA jevuM ja che. tene eka yA bIjA juthane zaraNe gayA sivAya che. bIjo pakSa hathiyAra choDaze, choDe che tevI khAtrI thaze tathA rakSaNa maLe tema nathI. Ane sAdo artha e che ke temaNe pitAnI jhagaDAne nikAla kaDavA mATe sAbUta vyavasthA thaze tyAre itihAsamAM jAtane evuM pUchavuM joie ke Ame ya amArUM sArvabhaumatva, jema banyuM che tema nAnAM ghaTaka hathiyAra choDavAnAM. akhaMDa che ja nahIM. te A sArvabhaumatva eka yA bIjA juthane bAdazAhe ekavAra birabalane pUchyuM ke sauthI vahAluM zuM? ApIne apUrNa salAmatI meLavavI tenA karatA jagatanI sarvatra- birabala kahe pitAno jIva. bAdazAha kahe zAstro te kahe che ke '. mAnya saMsthAne saue ATaluM sArvabhaumatva arpaNa karavuM ne sauthI vahAle dharma birabala kahe ke "gheDA mANasane mATe, saMpUrNa salAmatI meLavavI te vadhAre dIrdhadaSTivALuM nathI?' tema haze, bAkI te saune jIva vadhAre vahAle che. kAle ApaNe AjanI sthitimAM, te AvAM nAnAM rAjya are! madhyama kadanAM joIzuM." '. rA paNa mahArAjyanA khAdI tarIke vaparAya che ane kerIAnI . bIje divase birabale eka eka hajanI aMdara vAMdarI ane ; jema khedAnamedAna paNa thaI jAya che. teo kaI meTA rAjyanI tenA baccAMne UbhAM rAkhyA ne hejamAM pANI bharAvavAnuM zarU madadane AdhAre hakIkate te jIvI zake che. tenA karatAM te spaSTa- karyuM. pANI bharAvA mAMDayuM eTale mAe. baccAne teDI lIdhuM 'paNe jhaghaDAne nikAla hathiyArathI nahIM paNa adAlatathI kara vadhAre bharAyuM eTale baccAne chAtIe lIdhuM, pachI khabhA para vAnI namratA saue zA sArU na svIkAravI ? A nathI thatuM tene pari. lIdhuM, khabhA sudhI pANI AvyuM eTale mAthA upara lIdhuM, paNa e NAme yudha saraMjAma pAchaLa anargaLa dravya duniyA kharacI rahI che. vAMdarInA meMDhAmAM pANI peThuM eTale vAMdarIe baccAne pheMkI dIdhuM. hindustAnanA bajeTanI ja ApaNe vAta laIe te hindustAnanuM, ne tenA para UbhI rahI gaI. birabala kahe, "khudAviMda joyuM ne? "AjanuM lazkarI bajeTa kula bajeTanA 53%TakA jeTaluM che. Agale mAnA je prema te kayAMya che nahIM, paNa jyAre nAkamAM varase te vaLI 60% TakA jeTaluM hatuM. ekacakra nagaramAM pAMDe pANI pesI javAnI vAta AvI tyAre mAe zuM karyuM? eTale te ' guptavAsamAM rahyA tyAre bhikSAthI nirvAha calAvatA. bhikSA lAvIne .kahuM chuM ke moTA bhAgane te sauthI vahAle jIva che." rASTro para . kuMtAjI pAse dharI detAM eTale kuMtAjI tenA bhAga karI eka pATA bAMdhIne bIjAnI sAthe joDANa karIne nATo, sITe goThavIne bhAga bhImane ApatA ane eka bhAganI aMdara pAMce ya jaNa , paNa jIvavA mathaze. Ane sAda upAya buddhimaMta leke e je- jamatA. ApaNuM rASTrIya bajeTane paNa barAbara aradho bhAga bhIma zorathI sArvabhaumatvano vicAra purANe che tema saune samajAvavAne khAI jAya che ane bAkInuM je aradhuM che temAM badhI kalyANa che. vyavahAramAM zarUAtamAM bhale ceDAM rASTro ja pitAnuM sarvamatva pravRtti cAle che. AvuM kaMI ApaNuM ja nathI. ApaNe te zAMti. jituM kare ane teo bahAranA AkramaNa pUratuM ja saMyukata lazkara rAkhe. 'cAhaka chIe. paMDitajI zAMti mATe kALajAkUTa keziSa karI rahyA aMdara aMdaranA prazna te hathiyArI athaDAmaNa vinA ja ukelazuM che. paNa duniyAnA bIjA rASTronI hAlata AnA karatAMe behadI tevI pratijJA le. A prazno mATe, pitAnI adAlata UbhI kare. . che. hospITalanI jarUra che, suvAvaDakhAnAnI jarUra che, nizALe A adAlatane cUkAdAne emala karavA mATe jarUrI sattA Ape. A joIe che, dUdha-ghI joIe che. chatAM te maLI zakatAM nathI, . AvuM thoDAM rASTra kare ne ema karatAM karatAM bIjAne paNa tene che . kAraNa ke aradho bhAga bhIma laI jAya che ne te bhImane paNa lAbha batAve. ane A batAvavAmAM temAM, joyelAenuM bIjA . . 1. ApaNe je sAmethI cAlIne ApIe chIe. je matadAra akhaMDa keIka bhakSaNa karI na jAya teTalA mATe jarUrI lazkara rAkhe. Ama * sArvabhaumatvamAM mAne che, jhagaDAne nikAla Akhare yuddha dvArA kara- zarUAta thaI zake. , A , vAnuM thayuM che ema je gaNe che te lazkarane ke ApyA sivAya ' .. kaI kaIne, adAlatane AvI lazkarI sattA maLe temAM manuSyate rahI zakato nathI. ane te lazkaranuM kharca garIba rASTroe pitAnA jAta para vizvAsane abhAva dekhAya che. paNa manuSya haju deva bALakanA dUdha-ghI ochA karIne ja ApavAnuM che. keTalAka vakha- thayo nathI. ane, devo paNa IrSyAthI para thayA nathI manuSya ' sevI ke ema kahe che ke zA cheDI do, lakara vikherI sakAo ke hajAre varasane aMte je thavAnuM che te Aje nAkhe te A badhA praznone ukela thaze. thAka utAravA mATe ' che ema mAnI levAthI A vAta thatI hoya che. vAstavika rIte ja - svanAM kAmamAM che. paNa kAryakrama tenA para racI zakAtuM nathI. te dareka manuSyanI aMdara pazu, ekAda zikArI, ekAda bALaka - matabhedonI duniyAmAM tene ukela karavAne kaI bI. upAya ane ekAda tattvajJa A cAreyanuM vismayatAbharyuM mizraNa thayuM che. te batAvyA sivAya cAlavAnuM nathI, ne upAya enuM nAma che. je ane paristhiti pramANe cAramAMthI koI ne koI pragaTa thAya che ke te amalamAM AvI zake; pachI te upAya uttamane badale madhyama hoya A badhAmAMthI ApaNe nyAyI ukela zodhavAnuM che eTaluM ja : e te paNa tenAthI duniyA eka DagaluM AgaLa jAya che. mANasamAM nahIM paNa e ukelane adhikRta banAvavAno che. Akhare kayo . jijIviSA che. ethI baLavAna vRtti ekeya nathI. ekapakSI zastra- e che ke kAM te nyAyIne baLavAna banAve ane kAM te baLavAnane ' tyAganI vAta karanArA. A. jijIviSAnI prabaLatA dhyAnamAM letA , nyAyI banAvo. je baLanI pachavADe nyAya nathI te julama che. dI ke nathI, zastratyAga karavothI te jIvI zakatA haze te tyAga karavAmAM tema je nyAyanI pAse baLa nathI. te mAtra saddavicAra che. eTale vAra nahI lagADe, paNa teo jANe che ke duniyAmAM vijayenmatta e adAlatane tene cUkAde amalamAM mUkavAnuM baLa na ApavuM hiTalara paNa che. temanA mukhamAM jaI paDavAnuM kaheje kaI pasaMda hoya to temAM bhalI vicAraNAthI kazuM vadhAre nathI. AvI bhalA nahIM kare. laDatAM laDatAM maraze tema bane; paNa svAdhIna rIte vicAraNAmAM saMtoSa mAnavAthI "lIga opha nezansanai karuNa rakAsa ' jIvavAne eka paNa avakAMza haze tyAM sudhI teo te zaraNAgatI thaze. eTale praznanA be pAsAM che. hareka rASTrapitAnA hathiyAra nahIM svIkAre. zAstratyAga pachI koNu temanuM rakSaNa karavAnuM che, choDI de che. dariyAmAM nathI nAkhatA. paNa te hathiyAro pelI ane kema te rakSaNa thavAnuM che te jANyA sivAya teo zatre AMtararASTrIya adAlatane Ape che ane kahe che ke tamAro cUkAde jo ane temanA para athaDAmaNa vinA jI. ja sayukata lo karanAra che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) 102 prabuddha je na mAne teA tenI ane huM na mAnuM te mArI sAme vAparajo. vyakitagata hathiyArA nAbUda thayA che. rASTronAM hathiyAro nAbUde thayA nathI tyAMthI eka tabakakA AgaLa javAnI vAta che. rASTro polIsa rAkhe paNa lazkara na rAkhe, lazkarI baLa je kaMi che te AMtararASTrIya dhArAgRha ane adAlatane soMpe te saravALe evu' tharo. ke jhagaDAonA ukela bane tyAM sudhI aMdara aMdara thaze. ane nahIM thAya tyAM adAlata pAse jaze te adAlatanu nahI mAne tetrA kissA ` bhAgye ja U~bhA thaze. kAraNa ke kopa ekanA khaLa karatA adAlatanA lazkaranu khaLa vizeSa ja haze. jema Aje lazkara pAse jevAM hathiyAra che tevA peAlIsA pAse nathI. Ane lIdhe madhyastha sarakAra jeTalI baLavAna che teTalI sthAnika sarakAra nathI, tene jarA AgaLa lai jaIe ne lazkarI vimAnI daLa koi rASTra na rAkhe. te paNuM AMtararASTrIya saMsthAne baLavAna banAvavA mATe pUratu thAya. ghaNI vAra ema kahevAya che ke rASTro rASTro vacce asamAnatA che tyAM sudhI Avu banI zake nahIM. hakIkatamAM Avu raheze tyAM sudhI rASTra rASTro vaccenI asamAnatA paNa dUra thavAnI nathI. lazkarI jore pachAta dezanu zANa eka yA bIjI prakAre cAlu rahevAnA bhaya paDela che te tethIe vadhAre pachAta dezA- lazkara pAchaLa kharacavAnA nANAM vikAsa kAryoMmAM vAparI zakavAnA nathI, AthI pachAta te pachAta ja rahyA karaze te asamAnatA nivAravAnA kAryakrama- vega pakaDaze nahIM. ulaTu baLaprayAga vAparavAnA nathI tevuM nakakI thayuM tenI sAthe ja carcA, samajAvaTa vizvane leAkamata te saumya sAdhanA AgaLa AvavAnAM che. te te sAdhanA AgaLa AvatAM asamAnatA ghaTayA sivAya rahevAnI nathI. hareka rASTramAM a MdaranA baLaprayoga nAbUda thayA che ne tene pariNAme leAkA potAnA vicAro pragaTa karI va va vaccenI asamAnatA nAthuda karavAnI dizAmAM AgaLa vadhyA che tema jagatanI leAkazAhInA itihAsa kahe che. cuMddanAbudInA kAryakrama asabhAnatA miTAvavAnA kAryakramanI sAthe ekarUpa karavAnI jarUra nathI paNa asabhAnatA miTAvavAnI pUrvabhUmikA tarIke tene upayAgamAM levAnI jarUra che. A dezanI aMdara badhA mANasAnI Avaka sarakhI nathI paNa rAjyamAM judI judI ThekarAtA nathI. ApaNA praznanA daDAthI patAvavAno koi va` ke pradezane adhikAra rahevA dIdhA nathI, huM mArA hAthamAM hathiyAra nahI la tema dareka nAgarIke pratijJA lIdhI che." Ane lIdhe asamAnatA. dhIme dhIme ApaNI najara sAmethI haTatI jAya che ane chatAM AMtaravigraha thatA nathI. e bhUmikAe rASTronI asamAnatA hAvA chatAM rASTra-rASTra vacce yudhdhA na thAya te dhIme dhIme asamAnatA ochI thAya ja. paNuM prata evA UThe che ke AvI AMtararASTrIya sattAne kai sattA ApavI? hAla pUraMtu tA be rAjyeA. vacce UbhA thatA jhagaDAone ja nikAla karavAnI sattA tene apAya te paNa pUratuM che, bAkInI bIjI sattA bhale svaaicchika ja hAya. ApaNe zANa na heAya tevA ja samAja racavA cchitA nathI. paNa zAsana paNa bhramamAM kama hoya tevA samAja racavAnI ApaNI dRSTi che. kAraNa ke zASaNa karanArA zAsana hAtha karyA sivAya rahI zakatA nathI. tevI ja rIte zAsana karanArAe. jo abAdhita te asAmAnya sattA dharAve te te paNa zASaNu. karyAM vagara rahe tevA sabhava Ache che. eTale AvI AMtararASTrIya sattAne paNa anivAya`smRdhikAra jIvana tA. 16-9-19 ApavAnA hAya te te adhikAra pUratI ja ApaNI vaphAdArI tene hAya. Akhare lokazAhIne mama zuM che? lokazAhImAM keTalAka viSaye myunisIpAliTInA adhikAramAM hAya che, keTalAka grAmapaMcAyatanA hAthamAM hoya che, keTalAka prAMtasaMsthAnA hAthamAM hoya che teA keTalIka sattA vaDI sarakAranA hAthamAM hAya che, te nAgarikanI vaphAdArI te te tabakake te te viyaya pUratI te te saMsthAne hoya che, leAkazAhInA pAcA ja A che ke nAgarika potAnI vaphAdArI koine khInazarate ApatA nathI ane koine sarvAMga saMpUrNa paNe ApI deto nathI. paNa teNe peAtAnI vAdArI samAjanA judA judA kendrone bharyAdita rIte apaNu karelI che. mArI keTalIka vaphAdArI mArA pitAne ja che, enA para kAi saMjogAmAM rAjya AkramaNa karI zake nahIM'. sAhityasa ka tarIke mArI keTalIka vAdArI sAhityanA jJAtAone che, emAM mane vaDI dhArAsabhA ema kahe ke tAre ame kahIe tevuM sAhitya lakhavu. paDaze' te! huM ema kahuM ke "mA karajo, dhArAsabhAne e adhikArA na hoya, te bAbatamAM sAhityI ja vadhAre pramANabhUta gaNAya." bIjI bAjI sAhityIkA ema kahe ke A dezanI aMdara ATalI naherA AMdhavI joe ane Ama Ayojana thavuM joie. tuM amArI sabhAnA sabhya che teA ame kahIe chIe te pramANe mata Apaje. te! huM kahuM ke "jarA dhIrA thAo. meM tamane ApelI vaphAdArI tamArA kSetra pUratI che, bIjAnA kSetra pUratI khIje che," leAkazAhInA atha' che vaphAdArI ane sattAnu vikendrIkaraNa." saramukhatyAra manuSyane rAjyanA sabhyathI vizeSa joteA ja nathI ane tethI te nAgarikanI saMpUrNa ane sar'gI vaphAdArI pAtAne aNu thAya tevu mAge che. paNa manuSya kevaLa rAjyanA ja sabhya nathI. te kuTuMbIjana che, kalAkAra che, dharmAnubhavI che, dAtA che, gRhitA che. A vividha pAsAMone nyAya maLe te jarUrI che, nyAya, te ja maLe ke jo vikendrita samAjaracanAnA Adarza svIkAra pAme, vikendrita racanAne sAdo a ATale ja che ke je prazna jene lAgatA vaLagatA hoya tene ja te soMpAya.. khIjAe temAM salAha ApI zake, paNu matadAna karavAnA ke aLa vAparavAnA temAM adhikAra na rahe. alabata Ane amala leAkazAhImAM pUre pUro thAya che ke thayeA che tema nathI, kAraNa ke tenA para ci Mtana paNa ochu thayu` che. paNa siddhAMta tarIke kAi lAkazAhI Ane asvIkAra karI zake tema nathI, Anu bIjI' anumAna e che ke jema badhA prazno madhyastha sarakAranA nathI tevI ja rIte badhA prazno sthAnika kakSAnA pazu nathI, duni yAmAM koi jAtika prazno che ? ke badhA prazno rASTrIya ke sthAnika ja che? jema ApaNe ema kahIe ke gAmanA prazna gAmane sepa, gujarAtane prazna 'gujarAtane sAMSA, bhAratanA prazna bhAratane soMpA, eziyAnA prazna eziyAne sAMpe, temaja jagatanA prazna jagatane sAMpe. hindustAnanA prazna vize jema gujarAta ekaluM ni ya karI na zake tema jagatanA prazna viSe kAI deza ekalA niNaya levAnA adhikArI nathI. enA atha e thayA ke jAgatika praznamAM rASTranuM sArvabhaumattva nirAdhAra che. A yuganA nAgarika eka hAthe gAmanA prazneAmAM kAinI dakhala sahavAnI nathI tema ja bIje hAthe jagatanA praznAmAM jagatane vaqAdArIpUrNa sahakAra ApavAne che. - AvA jAgatika praznomAM tIvratama prazna che. yuddha-nAdI. 'apUrNa manubhAi paMcALI muMbai jaina yuvaka sauMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMdakuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudraNusthAna 'caMdra pri - presa, 451 kAlabAdevI rADa, mubai 2. 3. naM. 29303 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTacDa na B 4266 vArSika lavAjama rUA. 4 * prabuddha jaina' tuM navasaskaraNa varSa 21: aMka 11 prabuddha jIvana zrI suI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 muMbaI, okaTombara 1, 1959, gurUvAra AphrikA mATe zIliMga 8 ses to the site se is sess states taMtrI: paramAnada kuMvarajI kApaDiyA (gatAMkathI anusanmAna) zAntinA pAcA jenA je prazno hoya tene te prazno ukelavAnuM mukhyatve soMpavuM joie. A vicAramAMthI kulita thAya che ke je prazno jAgatika hoya te jagatane soMpavA joie, yuddha e have jAgatika prazna khanI gayeA che. jUnA jamAnAmAM pAMDaya ane karNATaka jhaDe ne tenI asara rAjasthAna ke gujarAta para thatI nahotI, paNa Aje tevuM nathI. hiMdustAna khIjA mahAyuddhamAM saDaeNAvAvA icchatuM nahatu, ane yuddha ApaNI taLabhUmi upara khAsa AvyuM paNa naheAtuM, ane te chatAM ye tenI asara baMgALanA anAjanA bhAvenA upara thai ane temAM 30 lAkha mANase marI gayA. khuda jIMMglAMDa ane amerikAmAM yuddhamAM je mAnava khuvArI thai e AnA trIjA bhAganI paNa nathI, aNumemba zodhAyA pachI te yuddhamAM na paDelA loko upara AvI asara vizeSa thavAnI che. eTale yuddhanA prazna koi eka rAjye potAnA hAthamAM levAneA na heAya, paNa saune suparata karavAnA hAya, ane A mATenI dhArAsabhA, nyAyasabhA ke kArobArI racavAmAM teno amala karavAmAM cUkAdo potAnI virUdhdha Ave te paNa niNa ya mAthe caDAvIne sahakAra Apave oie. zAMti mATenA A pachInA mahatvane pAyeA sattAnu` vikeMdrIkaraNa che. vineAkhAjI zoSaNavihIneAnI joDAnTeDa zAsanavihIna samAjanI vAta mUke che; tene sAra ATalo ja che ke vyakti vyakitanuM zASaNa Arthi`ka rIte na kare tevI vyavasthA thai hoya to paNu, zAsana vadhAre kendrita thayuM hoya te zAMtine vadhAre vizna-1 rUpa thavAno saMbhava che teM AjanI sthitimAM AvuM zoSaNa nAbuda karavAnA akhatarAoe rAjyanI sattA vadhArI che tevA anubhava thatAM gayA che. ane rAjyane eTale ke rAjyakartA vane A vadhatI jatI sattA maLavAthI kephe paNa vadhAre cAyo che te zASaNa nAkhuda karavAnA satkRtyanA badalAmAM dakSiNA paNa te vadhAre ne vadhAre mAgatA rahyA che. AnuM pariNAma madhyastha AyeAjana nAgarika upara vadhAre pakaDamAM pariNamyuM che. A sAmAjIka prakriyA jo Ama ne Ama cAlu rahI te temAMthI baLanu eka navuM kendra, eka navA baLamatta va pedA thayA vinA raheze nahI', ne samAjamAM eka asamatAne badale navA prakAranI asaMmatA, sattAnI navI asamatulA janma pAme tevA saMbhava che. gAMdhIjIe AnA pratikAra tarIke ja grAmodyogo ne grAmapradhAna samAja racanAnI vAta karI hatI. Aje paNa gAmaDAM ane grAmapoMcAya che, paNa te nIti nakkI karatA nathI, paNa rAjyanI nItinAM sAdhano ane che, tenuM kAraNa e che ke temane rAjyanA zvAse jIvavAnuM madhyastha AyeAjanane pariNAme vizeSa ne vizeSa badhe banatuM jAya che. ene upAya rAjakIya vikendrIkaraNuM mAtra, nathI, paNa Arthika vikendrIkaraNa paNa che. mAse ahIM tahI s= bhUla karI hAya ke atizayeAkita karI hAya, paNa atha racanA jevI haze tevI rAjyaracanA thaze te vicAra sAbUta pAyA para UbhA che. eTale jo atha racanA kendrita udyogo para ne kendrita AyAjana para racAyelI hoya - pachI te samAjavAdI, sAmyavAdI ke mUDIvAdI hAya - te paNa rAjya racanA kendrita rahevAnI te nIce apAtI sattAe nakalI thavAnI. eTale je rAjyasattAnuM vikendrIkaraNa thAya tevI icchA rAkhatA hoya temaNe aMsattAnuM vikendrIkaraNa thAya te vAta para jhoka devA joie. ne a`sattAnuM vikendrIkaraNa / tyAre ja thai zake ke jyAre grAme gA ane khetInA AdhAra para navI racanAne pAyeA maMDAya. pahelAM A grAmodyoge zaheranA udyogAnI sAme TakAvI rAkhavAnuM muzkela hatuM, kAraNa ke kAlasAthI cAlatAM * moTA kArakhAnAM eka ThekANe calAvavAM te anivAya hatu.... kAlasAnI herapheranI kaMmata ghaNI thai jAya tevu hatu. paNa chellI paccIzImAM vIjaLInA upaye.ga vadhatA gayeA che te vIjaLInI zakita gAmaDAMmAM pahoMcADavAnuM sulabha banyu che. A sthitimAM gAmaDAMnI aMdara grAmeAdyogo vIIthI calAvavA te kAya anAthika nahIM paNa Arthika kSamatAvALuM banyuM che. gAmamAM kAcA mAla che; navarA, adha navarA leAkeA che; 'pAkA mAla vAparanArA paNa tyAM che. Aja sudhI temane banAvelA mAla moMdhA paDatA hatA, kAraNa ke temanA hAthane vIjaLInI madada nahAtI. have jo temane vIjaLInI madada ApavAmAM Ave te gAmaDAMmAM pedA thayelA mAla zaheranA jaMgI kArakhAnAmAM pedA thayela mAla karatAM ulaTo sasto paDavAne. Aje ApaNI gAmaDAMnI vastIne zaheramAM lai jaMUe chIe; tematA mATe tyAM raheThANA ubhAM karIe chIe; kudaratathI temane vikhUTAM pADIe chIe; kAco mAla tyAM vahI jaie chIe te pAche pAkA mAla te ja gAmaDAMomAM mAMdhAdATa karIne- mekalIe chIe, AmAMthI eka asAmyAvasthAnuM te asamyak nAgarikanu ApaNe nirmANa karIe chIe. eka bAju kudaratamAM rahetA paNa vata mAna yuganA eka pradhAna baLa yaMtranA paricaya vinAnA grAma samAja ne bIjI bAju kudaratathI vikhUTA paDI gayelA yaMtra joDe yaMtra banI jatA zaherI samAja. banne asAmyanAM lakSaNA che. eka mAtra kAcA mAla pedA karI gANa kakSAnA nAgarika tarIke jIve che te bIjo pAkA mAla anAvavAnI kaLA peAtAnA kabajAmAM rAkhI cAvIrUpa `sthAna sAcave che. samAjamAM A azAMtinAM khIjo che. zAMta samAja asamyaka avyavasthAmAMthI ke rAjyavyavasthAmAMthI UbhA thai zake nahIM. eTale evA samAja nirmANa karavA joie, ke jemAM khetarA ane kArakhAnAM, prakRti ane yaMtra, zahera ane gAmaDu, tenA bhede lagabhaga naSTa thayA hoya. A sthiti gAmaDAMmAM udyogA pahoMcADavAthI ja UbhI thaze ane te udyoge paNa vIjaLIthI cAlatA gRha ke grAma udyoge haze. hamaNAM dilhI pAse eka gAmamAM vIjaLI pedA karavAnA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :* ' 25 - 10 . tA. 1-10-pa9 * eka navo ja akhatare je tethI dhaNo harSa thaze. eka ame- Aje vizeSa anna utpAdananI jarUra che, ArAma harAma rikana Ijanera ApaNA dezamAM pharavA Avela. teNe joyuM ke zahera karavAne dharma che, nAnI bacatanI atyaMta jarUra che, dezamAM mUDI tAlevAna thatA jAya che ane gAmaDAM. sthaLa ane samra bane rIte nathI paNa majurInuM mUDImAM parivartana karavAnuM che--tevuM ApaNe devAtAM jAya che. tene upAya gAmaDAMmAM zaheranI samakakSa roja eka mee kahIe chIe ane bIje mee . ApaNe khetaramAM, gArI maLI rahe te ja che tema tene dekhAyuM. ne AvI samakakSa khANomAM, jaMgalamAM, gocarabImAM kAma karanArAone lAvI lAvI rojagArI nathI ApI zakAtI tenuM kAraNa gAmaDAMmAM koI yaMtra- nizALamAM besADI beThADu sAkSa nIpajAvanArI keLavaNI jhapATAzakita gaI nathI te tene dekhAyuM. vIjaLI gAmaDAMmAM pahoMce te baMdha phelAvIe chIe. A be vacce rahelI bhayaMkara asaMgati upAya lAge, paNa AvI vIjaLI gAmaDe gAmaDe pahoMce kyAre che paNa ApaNane dekhAtI nathI. dezanI moTAmAM moTI kamanasIbI e teNe gAmaDAMmAM bhaTakatAM bhaTakatAM joyuM ke baLado cAra-pAMca che ke khetI-udyoganuM kAMIka paNa Ayojana thayuM che, paNa keLavaNInuM mahInA nevarA paDe che, ' A baLadanI zakitathI vijaLI na pidA Ayojana te zuM paNa tene sAco kakako paNa zarU thayo nathI. thaI zake ? vijaLIne DAInemo calAvavA mATe 1500 AMTA " ApaNe zAMtipriya samAja ubho karavo haze te ApaNuM ochAmAM ochA ApavA joIe. Aje te tela-eMjInathI zikSaNamAM sahakAra ane samAjopayogI zrama e benA saMskAro apAya che. ATalA ja AMTA baLadanI zakitathI na ApI zakAya? pahelethI chelle sudhI apAtA rahe tevuM karavuM paDaze. havAnI jema 'te ijanera amerikA pAcho gayo; potAnA khetara upara akhatarA zikSaNanI duniyAmAM A saMskAre pitAnuM akhaMDa sAmAnya jamA karyA ne be baLadothI vIjaLI pedA thaI zake tevuM joyuM. Aje vavuM joize. na samAja kevaLa vaiyakitaka zrama upara samRddha : tenA dhoraNe cAra baLadethI cha kileTa vijaLI thAya che ane te thavAnuM nathI. ane te joze ja paNa te zrema paNa. sahakArI zrama ' vaDe gAmamAM letha cAle che, lAkaDAM vaherAya che. pANI kheMcAya che joize ne te ja e zrama premathI sugaMdhita thavAno. Aje to . ane rAtre battI paNa apAya che. ' parIkSA-aMka gAiDa bukAnuM rAja cAle che-zrama ane sahakAranuM hi ' A ja akhatarA upara hajI vadhu dhyAna apAya, dezanA Ija- nahIM. vargamAM zikSaka parIkSA vakhate "sAmasAmAM pharI jAva' tema ne pitAnuM dhyAna tenA upara kendrita kare te koIne koI rasto kahe che. tame sau bhegA maLIne eka bIjAne zIkha, eka bIjAne vahelo nIkaLe ne khAdI grAmodyogone sabasIDI ApIne nabhAva- madadagAra thAo, eka bIjAne hUMpha Ape tevuM savAranI prArthanA vAne prazna ukalI jAya. dezanA gAMdhI-vicAraka zAMti mATe ghaNA sivAya kayAreya kahevAtuM nathI. ApaNe zikSaNanI evI vyavasthA * dhaNuM vicAro ne prayatna kare che. teo A vastu para vizeSa karavI paDaze ke itihAsa sahakArathI zIkhe, gaNita sahakArathI bhaNe. dhyAna Ape to saMbhava che ke temane kalpe samAja sahelAithI saphAI sahakArathI kare, nA sahakArathI taiyAra kare. A karavA ubhe thAya. ' mATe thaIne nai tAlIma sivAya bIjo koI Aro nathI. bahu '' '' zAMtine sAkAra karavA mATe chelluM sUcana huM zikSaNamAM phera- dahADA sudhI eka paNe tene avagaNI che, paNa lAMbA vakhata avagaNa* phAra karavAnuM karIza. ADe AvatI vADa kApI nAkhIe teTaluM pAnuM paravaDe tevuM nathI. - pUratuM nathI, paNa pachavADe. pachI navI kAMTAnI vADa na UbhI thAya jagatanA itihAsamAM sattAnI madadathI zAMti sthApavAnA jagatanA itihAsamAM sattanI te jovuM paNa eTaluM ja jarUrI che. nahIMtara evuM banavA prayatno thayA che ne thayA kare che. dharmopadeza dvArA pApanivRtta samAja A saMbhava che ke ApaNe AgalI vADa kApI hAza ! : karIne besavA thAya tevA prayatno thayA che ne thAya che. te bannemAM rahelI apUrNatA : - : , jAIe tyAM pachavADe AgalAne paNa bhUlAve tevI bIjI kAMTAnI A be hajAra varSane aMte ApaNe joI zakIe chIe. te prayatna vADa UgI nIkaLI hAya. . karanArAo samartha hatA. krAIsTa, buddha, lenina, liMkana jevAnAM - A navI kAMTAnI vADe na ubhI thAya te mATenI sAvacetI , nAmo te sAthe saMkaLAyelA che. emanA prayatnomAM ApaNe madadarUpa * zikSaNamAM pheraphAra mAge che. te ' thavA have ApaNe zikSakane paNa bolAvIe, teo bahu meTA ' yahudI dharmagraMtha - tolamada - nuM vAkaya che ke "je bApa mANaso nahIM hoya to paNa cAlaze. temane sattA ApavAnI paNa , potAnA dIkarAne kAMi ughoga zIkhavato nathI te tene cAra athavA jarUra nathI tema upadeza paNa temanI vahAre dhAya tevuM nathI. temane 1. zAhukAra thavAnuM zIkhave che. " zAhukArane cAra sAthe sAMkaLela che ApaNe mAtra, zraddhA ApIe. be hajAra varSa to nahIM paNa basa tenuM kAraNa banemAM eka tattva samAna che ne te utpAdaka zramane varSa sudhI , temane kAma karavA daIe. temanI pAsethI kazuM na abhAve.. razkine A vAta pitAnI arthagaMbhIra zailImAM bIjI mAgIe, mAgIe mAtra zikSakatva. AvuM zikSaNa AvI navI rIte mUkI che.' "parasevo pADIne meLaveluM bhojana te uttama keLavaNI evA nAgarike pedA karaze ke jene sahakAra ane zrama kavi enA nAnA - bhojana maMtra che." ApaNuM zikSaNa A banne saMskAra daDha na svAbhAvika svAbhAvika haze, je na koIthI bIze tema na koIne bIvaDAvaze. kare tyAM sudhI bhaNanArAo dezamAM azAMti ane azistamAM umere , camolojite stroto chokokite 2 thaH | , karyA kare temAM kAMI navAI nathI. ochAmAM ochuM ApavuM ne ne AvuM thaze tyAre mahAna vipatiomAM Izvara paNa ApaNI ' vadhAremAM vadhAre levuM - tevuM ja zikSaNamAMthI janmatuM hoya te vahAre dhAze. ane bAibalanI bhASAmAM kahuM te talavAranAM dAtaraDAM zikSita lake janatAnA sevaka banavAne badale zeTha bane te ja " ne bhAlAMnAM haLa thaze. samApta manubhAI paMcoLI saMbhava che. te keyaDe to ApaNe zikSaNa pharajiyAta karavA dhArIe chIe eTale vizeSa vicAraNIya bane che. badhA ja je. zeTha viSaya sUca pRSTa banaze te kevI viSama avasthA utpanna thAya te kalpanA ja eMkA- zAtino pAyA zrI. manubhAI paMcoLI 103 vanArI ane sAthe sAthe ramuja pamADe tevI che. potAnI sevA divya anubhUti paramAnaMda 10pa - pote karavAnuM bhUlI gayA hoya ane bIjA enI sevA kare evI rAja dhyAtmika jIvanaviSe zrI araviMda ' veNIbahena kApaDiyA 106 sthiti na hoya te sthitimAM kevI gammata ne durbaLatA che ! ane zeSaNamukita va navasamAja * bhADarAya ba. mahetA 108 chatAM ya ApaNe e ja raste chIe, theDA mANase bhaNIne beThADuM rena sAdhuo ane malamUtra visarjana zrI. kuMdanamala sa. phIdiyA 109 thatA ne cheDA core ghaNA gRhasthanI vacce nabhe tevI sthiti hatI, jhIMjhAne bodhapATha paSNa badhA ja bhaNavA Ave ane badhA ja beThADu thAya te ! munizrI saMtabAlajInA upavAsa paramAnaMda 1 11 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tethI ka tA. 1-10-pa9 - pra bu : jI , + / divya anubhUti ' (gatAMkathI anusaMdhAna) arpaNa karIne thatuM A kArya e popakArI, sevAbhAvI, naitika " je divya anubhUtinI apaNe A lekhamALAnA AgaLanA ke dhArmika karma nahi, paNa IzvarI kama, divya kama che. pachI vibhAgamAM vicAraNA karI te divya anubhUti parama tatva-parama bhale prAkRta mAnava ne samajI zake, ane bhale tene uvekhe, ninda purUSa-paramAtmA sAthenuM a5 kSaNonuM paNuM sAcuM nakakare anuM- yA tene virodha karI te kamakartAne vadhastaMbhe caDAve.' paraMtu e sandhAna che ema pratipAdana karIne e saMbaMdhamAM AgaLa vivecana karmathI ja jagatanI gati Urdhva tarapha, satya tarapha, paramAtmA tarapha : vegavaMtI bane che. karatAM zrI. sundarama "bhUmino gAyakae zirSakavALI pitAnA lekhamAM nIce mujaba jaNAve che - evAM karma karanAra vyaktine jagatamAM pratyeka sthaLe IzvarI "A parama tatva-A mahAna purUSanI sAthe yoga prema tattvane bheTo thAya che. pagale pagale tene IzvaranA saMvAdanuM su-gAna , dvArA thAya che. tene ane paNa premanA AnaMdanI prApti thAya che, ane saMgIta pratyakSa thAya che.. pachI jagatanAM aniSTonuM ravarUpa eTaluM ja nahi paraMtu, tenuM jJAna paNa mAnavane thAya che. paNa e badalAI jAya che. jagatanI virUpatA keI navuM ja sauMdarya dhAraNa jJAna manuSyane thatAM bIjA, jJAnathI judA prakAranuM che. e bauddhika kare che, jagatamAM dekhAtAM pragatividhI, mAnavadhvaMsI, zubhaghAtaka pRththakaraNa dvArA, darzanIya prayoga dvArA, krame krame aMza pachI . tanuM jagatanA vikAsakramamAM samucita sthAna te joI le che. aMzamAM thatuM nathI, paraMtu buddhithI para evI je svayaM bAdhi mAnavanA vikAsanI ADe je Ave che, tene je vAta karavA -Intuition-rahelo che te dvArA atyanta sAmIpya bhAve ghanatama dhase che, tenI pAchaLa te Izvarane hetu jue che. e viredhaka, , Antarika saMsparza dvArA thAya che. e avasthAmAM mAnavaAtmA akalyANaka azubha tatvane te vaza thato nathI. paraMtu tene pratiparamAtmA sAthe tadarUpa thaI jAya che ane tene je anubhava thAya kAra che tene aMte te zivanuM sthApana kare che. bIjA prAkRta che te samagra Izvaratattvano hoya che.' karma karyA karatAM vadhAre svastha hoya che, tenI prajJA sthira hoya che, A "paraMtu A prema ane jJAna thayA pachI mAnavanAM bAhya eTaluM ja nahi paNa prAkRta mAnavamAM je nathI te divya jJAnathI , uchavananuM zuM ? tene jIvanavyavahAra, jIvananA prazno, jIvananA te Alekita kare che. tenI kriyAzakita divyanI zakitathI saMmilita saMdharSa kevuM rUpa le ? izvara sAthe yoga karavA nIkaLele AtmA . ane saMpuSTa thayelI hoya che. TUMkamAM, tenA kamanuM mULa mAnava- zarIrane, tenA kamIne, jagatane tathA tenA praznAne ane dharmane prakRtimAM nahi paNa izvarI prakRtimAM heI, te IzvarI kamene katAM, | uvekha nathI, paraMtu te sarvamAM pilA izvarI praNaya ane IzvarI izvaranuM kareNu banela hoI, sarva saMdharSone e te janmavAnAM jJAna dvArA te pravRtta thAya che. He who has been gained saMgItanuM bhAna, vINAnA tAra visaMvAdI jhaNukArAthI meLavAtA in eternity is now being persued in time and hoya che tyAre paNa, tenAmAM jIvatuM jAgatuM hoya che, tene mATe .. space, in joys and sorrows, in this world and jagatamAMthI azubha, akalyANa, saMdhaSa maTI jatAM nathI, paNa in the worlds beyond.-jene ApaNe anaMtatAnI bhUmimAM tenI maryAdA, tenuM pramANu, tene samajAI jAya che. te azubhathI meLavI rAkhela che tenI have ApaNe deza ane kALanI sImAmAM, abhibhUta banatuM nathI, paNa IzvaranuM khaDraga hAthamAM dhAraNa karI ' . ' AnaMda ane zokanI sImAmAM, A jagatanI aMdara ane bIjA jaga- tenI sAme laDe che ane Izvarane mATe vijaya meLavI pote paNa tenI aMdara ja karIe chIe (goranI 'sAdhanA" pRSTha 261). vijayI bane che. ' izvarane antaramAM prApta karyA pachI paNa vyaktie tene jIvanamAM "A aMtima zubhanA darzanamAM jema jagatanI badhI sArI che kama dvArA tathA sarva paristhitimAM pratyakSa karavAnuM che, eTaluM ja mAThI pravRttionuM rUpa badalAI jAya che, tema jagatanA padArthonAM ', kahyuM ' nahi, e dvArA tenA tarapha gati karavAnI che. jagatanAM kAryomAM varUpa paNa navA navA saudaryothI abhiSita bane che. parama tattavane . sthUla vAsanAthI raMgAIne sthUla prApti mATe gAMDAnI peThe, pazci- sAdhaka jema gamAaNagamA, prAkRta sukhaduHkha, buddhi ke jAtinA manA dezomAM thAya che tema, racyApacyA rahevAnuM nathI, tema ja heyaaheyathI para thai eka avikala AnaMda ane Atmastha karmamAM . . saMnyAsano aMcaLo oDhI brahmAnaMdamAM masta banI bhAratanA sthira thAya che temA jagatanA surUpa ane kurUpa badhA padArthone te ', ' che jagadupekSakanI piThe AtmAmAM samAdhi laI levAnI nathI. paNa kavi eka navA aTalAdathI jue che, e AhAdane sauMdaryadarzana paNa kahe che tema "The true striving in the auest of kahI zakAya. manuSyane prAraMbhamAM rUpe ane raMge rocaka hoya tevA truth, of Dharma consists not in the neglect padArtho ja sundara lAge che. paraMtu krame krame patyeka padArtha pAchaLanuM of action, but in the effort to attune it ' satya jotAM, tenI bAhya virUpatA paNa aMdaranA satyane lIdhe virUpa maTI closer and closer to the eternal harmony." jAya che. kAMTo te kaTei ja rahe che, aMdhArI rAta te aMdhArIja rahe che, (satyanI zodhamAM, dharmanI zodhamAM, sAce purUSArtha karavAnI dizA chatAM kAMTe ke aMdhAruM ene kaleza karatAM nathI. enI pAchaLanuM karmanI upekSAmAM nahi, paNa karmane zAzvata saMvAditAnI sAthe satya ene phUlanA darzana jeTaluM ja AnaMda ApanAruM bane che. Ama vadhAre ne vadhAre saMvAdita karavAnA prayatnomAM rahelI che.) cuta enA sauMdaryadarzanano pradeza vyApaka banatuM jAya che ane eka kSaNe karma prakurvIta tad brahmaNi samarpayet. . sArI sRSTi, temAMnA satyanuM darzana thatAM saundaryamaMDita bane che. - "A karma e sAdhAraNa kama nathI. "jyAre ApaNe satyanA darzanane aMte thanAro AnaMda e ja sAce AnaMda che. samudA citta-beneficient mind-nI doravaNI heThaLa kama iMdravarNana. raMganuM saundarya, ane tenI aMdaranA viSanuM jJAna, e karIe chIe tyAre ApaNI pravRtti niyamabaddha bane che, paNa tethI banenI anubhUtimAMthI janmate AnaMda e sAce samagra AnaMda te yAMtrika nathI thaI jatI; e karma kaI jarUriyAtamAMthI janmeluM kahevAya. phaLane raMga sundara che, paraMtu emAM vizva raheluM che e - hotuM nathI, paNa AtmAnI tRptimAMthI prerita thayeluM hoya che. jJAnathI tenA AhAramAMthI bacI zakAyuM che, e banne anubhUtinuM che. AvI pravRtti e javaMdanuM AMdhaLuM anukaraNa nathI rahetuM ke ekatra jJAna e ahiM AnaMdanuM janaka che. arthAt AnaMdane phezananA AdezanuM kAyaratAthI kareluM anukaraNa nathI rahetuM." dhama- strota be mULamAMthI, cakSunA ane mananA mULamAMthI janmI hRdayamAM dRSTAo, dharmAtmAe, bhakate, payagaMbara, anensakIonAM jIvana- AnaMdanI eka viziSTa anubhUtirUpe pragaTe che. ane e anukarmamAM A kathananuM satya bahu sahelAithI pragaTa thAya che. izvarI - bhUtimAM AgaLa vadhatAM A be bhinna prasthAne bhinna rahetAM nathI, IcchAne pratyakSa karI, tenI sAthe meLa sAdhI, tene potAnI icchA' cakSu ane manamAM bhinna sthAna paNa koI eka samAna adhikA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to prabuddha jIvana tA.1-10-19 paranAM be samAMNya bindu banI rahe che. ane tyAM poMcyA AdhyAtmika jIvana viSe zrI aravinda pachI ja Truth is beauty and beaty is truth (satya e sauya che ane sau e satya che)na sUtra samajI zakAya che. cakSunA saundarya ane mananA jhadhaDo emAMthI ekanI bhUmikA upara rahetAM rahevAnA ja. ene samanvaya annethI Udhva evI pelI bhUmimAM, AtmAnI UdhvaM adhityakAmAM thavAne. AtmAnI bhUmikAmAM kaeNvaLa A AnaMdanI ja prApti nathI. tyAM AnaMda che, sauya che, satya che, prema che, eTaluM ja nahi, tyAM zakti paNa che. e sava maLIne ziva svarUpa bane che. emAM dhyAnanI prakharatA che, paNa jagatanI rakSA karavA mATe viSa pIvAnI kalyANakatA paNa che, eTalu ja nahi, e viSane kaMThastha karI zakanArI amedha jIvanazakti paNa che." A che prastuta divya anubhUtithI mAnavIne potAnA jIvanamAM je navI cAlanA maLe che tenA vividha azAtu' zrI. sundarame Alekhela' bhavya citra. X x je divya anubhUtinI A lekhamALAmAM carcA karI te kAi abhimAna ke zekhI karavAne viSaya nathI. te kAi jAherAta karavAnI khAkhata nathI ke tenAM kAi vAjA vagADavAnAM hotAM nathI. koi amuka vyakti potAne divya anubhUti thayAnI vAtA kare tethI kharekhara upara varNavI tevI divya anubhUti te vyaktine thai che ema koie mAnI levAnI jarUra che ja nahi. digdha anubhUti bAda upara jaNAvyA tevA spaSTa rUpe dekhAtA te vyaktinA jIvanapalaTA e ja tenI divya anubhUtinA sAcA dyotaka hAi zake. divya anubhUtinA nAme Aje tareha tarehanA khyAlA, vahema, DhAMga ane pAkhaMDa cAle che. keLe mAnasika bhramaNAne athavA te amuka prakAranA mAnasika asamadhAraNane divya anubhUtinA nAme vaTAvavAmAM Ave che ane kharI divya anubhUtine AvI kahevAtI divya anubhUtithI tAravavAnuM kAryAM ghaNuM kaThaNuM thaI paDe che. jyAM camatkAra dekhAya tyAM namaskAra karavAvALA leAkA AvI vAtethI ghaNIvAra chetarAya che ane aneka bhrAmaka khyAlAnA bhoga bane che. divya anubhUti viSe jijJAsA dharAvanAre jAte chetarAvAnA aneka bhayasthanAthI pUga sAvadha banIne cAlavAnuM rahe che. preta AtmA sAthenA kahevAtA sabadhAne divya anubhUtimAM samAviSTa karavAmAM Ave che. kAinA zarIramAM aMbAjI AvyA che, kASThanA zarIra ane mananA kabajo hanumAne lIdhe che, kAIne amuka deva yA devIne vaLagADa che ema kahevAmAM Ave che, kAinA zarIramAM najIkanA svajananA preta AtmA avAranavAra praveza kare che ane e preta AtmA ja jANe ke te zarIranA svAmI hAya evI ceSTA kare che AvI vAte avAranavAra ApaNA sAMbhaLavAmAM Ave che. traNa pAyAnI gheADI dvArA kAi adRSTa tattva pAsethI javAba meLavavAnA akhatarAo cAlyA ja karatA heAya che. A badhuM divya anubhavane nAme cAle che. paNa ahiM je divya anubhUtinA praznanI carcA AlecanA abhipreta hatI tethI A anubhavA athavA tA. AvI vAtA taddana alaga prakAranI che. tevI badhI bAbatonI carcA mArA mATe aprastuta che, temAM rahelA sAcA khATApaNAnI tulanA karavAnuM mArI IcchA, zakti temaja adhikAranI bahAra che. ahi / viziSTa . yeAgyatA dharAvatI vyaktione divya prakAzA anubhava thayAnI - sasa dhAraNa cetanAnu aNudhAyu uSmIkaraNa thayAnI je vAte avAranavAra ApaNA jANavA sAMbha LavAmAM Ave che. te kevaLa mAnasika bhramaNA che ke kAI nakkara AdhyAtmika ghaTanA che tenA svarUpanI ane tenI cAlu mAnavI jIvana upara paDatI asaranI carcA vicAraNA karavAne uddeza hatA ane e carcA vicAraNA prastuta viSayanI alpatama bhUmikAne sparzIne. te pratye eka uparachalle dRSTipAta karIne ahiM adhurI rAkhavAmAM Ave che. A adhurI carcAvicAraNA AgaLa calAvavAnu tyAre ja saMbhavita bane ke jyAre prastuta divya anubhUti mAtra vAto karavAne ke anyatA anubhAne AgaLa dharavAnA viSya na rahe paNa aMgata pratyakSa savedananA viSaya bane. samAsa paramAnada (gatAMkathI cAlu) sAdhanAnI vividha paddhatie zrI. araviMdanA tattvajJAnamAMthI maLI zake che ane te anubhavasiddha paddhatiothI mAnava Atma vikAsa karI zakaze tenI khAtrI paNa temaNe ApI che. AdhyAtmika jIvana icchatI vyakitane temAM pUrNa svataMtratA che, temAM kAi paNa sAMpradAyikatA nathI ke dhArmika baMdhana nathI; niyamo nathI ke kriyAkAMDanI jaDatA nathI. zrI. aravinde batAvelI sahaja rIte jIvananA vikAsa sAdhIne prati karI zakAya evI sAdhanAnI paddhatie nIce mujaba cheH parama svarUpane prApta karavAnI jha MkhanA, baMdhanamukta jIvana mATene pukAra, ane divya prakRtimAM vikAsa mATenI tIvratA mAnavamAM jyAre janme che. tyAre prAnA tema ja antaHkaraNamAMthI abhIpsA udbhave che, je nimna prakRtimAMthI pukAre che ane prabhunI parama kA je prabhunI kRpA che te A mahad icchAnA sAdane UrdhvamAMthI pratyuttara Ape che. manuSyanAM hRdayamAMthI prabhuprApti mATenI jAgRta abhIpsA- prArthanA ane tenI sAme sahAya karanAra evI prabhunI parama kRpA e e zakitanuM milana thAya che tene yAga kahevAmAM Ave che, ane jene aMtarAtmAmAMthI bhagavAnanI prApti mATenA sAda Ave che tene jarUra te prApta thAya che. aMtarAtmAmAMthI AvatA sAdane sAMbhaLavA mATe jAgRti Avazyaka che, samagra dhyAna tyAM kendrita rAkhIne ja jIvanane ghaDavAnuM che. prabhunI kaNAthI saphaLa thavAze evI zraddhAnI akhaMDa jyeAta sIdhe sIdhI Udhva pratye sthirapaNe pragaTAvavAnI che, ane ucca jIvana pratye abhimukha thai satata e jIvananI pasaMdagI karatA rahevAnuM che. e rIte AdhyAtmika vikAsanI sIDInAM eka pachI eka pagathI caDhavAnI kriyAmAM maMDayA rahevAnu che, sAdhanA ane ciMtana karatAM karatAM nimna prakRtinA pukArane urdhvamAM rahelI mahAzakitanA pratyuttara maLe che, sahAya karavAnI khAtrI ane tenI AdhyAtmika pragati mATenu rakSaNa maLe che, tyAre yeddArA sAdha nAnA jhaDapI vikAsa thAya che, jene yeAgasAdhanA kahevAmAM Ave che. zrI. araviMda jete AdhyAtmika rItanA vikAsa kahe che te bhautika jagata ane AdhyAtmika jagatano samanvaya karIne, divya paramAtmasvarUpane dhAraNa karI jIvana jIvavu te che. jIvanane choDI te, pravRttithI bhAgIne tyAgI mahAtmA banI ekAnte jai esavAnuM nathI. evI spaSTa samajanI sAthe ja jIvana jIvatA jIvatA vizALa jIvanamAM praveza karavAnA che ane temAM mukhyapaNe traNa rIte sAdhanA prathama AraMbha karavAnA che. (1) abhIpsA (2) samarpaNa (3) InkAra arthAta parityAga, 1. abhIpsA--parama svarUpanI prApti mATenI abhIpsA ane tenAM pratyuttararUpe maLatI prabhunI parama kRpA viSe samajyA pachI e kRpAne TakAvavAnuM sAmarthya paNa prApta karavu joize. duHkhamAM prabhune pukArIe, kahyuArUpe prabhunI kRpA ane sahAya meLavIe te vaLI pAchA ajJAna ane asatyane tAbe thai sAmAnyakreTinA jIvanamAM sarakI paDIe, te pachI ApaNe e prabhunI sahAnubhUti gumAvI dazuM. e yAda rAkhavu joie ke adhogAmI jIvanamAM DUbI jaine ApaNe prabhunI kRpAne TakAvI nahi zakIe. prabhunI kRpA keraLa prakAza ane satyamAM ja kAma kare che. 2 samarpaNa----divyacetanAnu mAnavaprakRtimAM avataraNa ane nimnaprakRtinu divyaprakRtimAM rUpAntara e zrI. araviMdanI sAdhanAnuM lakSya che. ane A rUpAntara tyAre ja thaI zake ke jyAre divyazakitanuM kAya mAnavanI nimnaprakRtine badalavA mATe sakriya bane eTale tIvra abhIpsAnI sAthe sAthe sAdhaka U'mAM uccajIvana pratye abhimukha rahe ane peAtAnI gaNAtI evI zArIrika ane bhautika dareka saMpattinA upayega ane potAnAM dareka kame e badhuM ja samapa NubhAve kare, niSkAmabhAve kare, samarpaNa sAthA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-19 dilanu kazu paNa bAkI rAkhyA vagaranuM ane yAMtrika nahi paNa sajIva haze, tyAre ja aMtarAtmA tene svIkAra karIne sAdhanAnI dorI hAthamAM leze ane pachIthI sAdhanAnA mArga paNa saraLa banavA mAMDaze. atimAnasa cetanAne prApta karavA mATe prathama namnaprakRtinuM divyaprakRtimAM rUpAntara jarUrI che, mAnavajIvananu divya jIvanamAM urdhvagAmI thavuM e A samarpaNunI pUrNatA upara AdhAra rAkhe che. prabudra jIvana ! 3 InkAra arthAta parityAga. pArthiva prakRti upara amala calAvanArI asatyathI yukata evI pasaMdagIonA parityAga karavAthI samarpaNamAM zuddhatA AvI zake che. nimnaprakRti te| ajJanamAM DUbelI che. temAMthI vAravAra adhogAmI jIvana pratyenu kheMcANa thayAM ja karavAnu che ane kAmanAe, icchAo ane vAsanAyukata 'mAgaNIonAM AkramaNA paNa satata pharIte karI AvyA ja kare che. asatya ane satyanuM dvandva paNa cAlavAnu ja che. te samaye sAdhakanI dRSTi satya pratye abhimukha rahe ane hRdayanAM dvAra uSNa tarapha ja udhADAM "rahetA urdhvamAMthI prakAzanAM kiraNe| . praveza karaze ane aMdhakAra jarUra adRzya thaze. eka taraphathI AtmAbhimukha thavuM ane bIjI bAjuethI adheAgAmI jIvananu dvAra khullu rAkhavu - AthI to duvidhA utpanna thaze ane bhagavat kRpAne gumAvI devAze. sAdhakane muMjhavaNu karAve evI A dazA che. kAraNa ke ApaNAmAM rahelI pazuprakRti ajJAta rIte peAtAnI Tavene AdhIna rahIte punarAvata na karyAMja kare che. tyAre tene upAya zA? upAya eka ja che, kAmanAo, ' vAsanA, AvezA, abhimAna, "lAbha, IrSA, dveSa, krodha, mUrkhatA, zaMkA, azraddhA, durAgraha, kSudratA.. ALasa vagere matanA pUrvAMgrahe ane zarIramAM je tameguNA che tene jAgRta rahIne tyAga karavAno saMkalpa karavA ane udAsInatA keLavavI, A rIte upara jaNAvela tameguNAne jo mahatva nahi apAya te! dhIme dhIme temanu va s DhIlu paDaze ane uparathI AdhyAtmika zakita potAnAM jJAnane sthira karaze ane prakAzane jhIlavA mana samatha anaze. e rIte mana prakAzita banaze tyAre pAtAnA pUrvagraheA cheDI deze ane prANa tathA zarIranI upara paNa peAtAnuM niyaMtraNa lAvaze, eTaluM ja nahiM paNa, mana eka Alakita manamAM palaTaze tema ja AtmasvarUpane pragaTa karavA mATe zakitazALA anaze. mahAlakSmI : divya saMvAditA. mane hAritA, AkaSa Nu ane AnaMdanu pUrNa sAMya mahAlakSmInuM che. mahAlakSmInA " svarUpathI sau AkarSAya che, chatAM mahAlakSmInu sAnnidhya sAcavavu saheluM nathI, mana ane AtmAmAM, vicAra ane umi`mAM, jIvana ane AjIbAjunI pArasthitimAM saMvAda pete sAMya e heAvA ja joIe. evA savAdIpaNe prabhu taraphanA hRdayane pravAha vahetA hoya tyAM ja mahAlakSmI vasI zake che. tyAganI rikatatA ene gamatI nathI, jaDa nigraha tene pasaMda nathI. vAsanAnI grAmyatA ane bhakitane bhraSTa karanArI azuddha icchA joze te te potAnAM pagalA pAchA khecI leze. mahAlakSmI sauMdaya ane premadrArA jIvanamAM eka divya samRddhinuM nirmANa kare che. ' " jo tamAre. aMtaramAM bhagavAnanI sthApanA hAjarAhajUra karavI hAya te| maMdirane svaccha ane pavitra rAkhavuM joie. satya ane asatyane, jAta ane aMdhakArane, samarpaNa ane svArthane prabhune samarpita yelA dehamadiramAM eka sAthe rahevA devAmAM AvatA nathI." 107 mahezvarInuM svarUpa sthira vizALa, sa`grAhaka jJAnazakitavALuM, prazAnta, maMgaLa ane alAkika evu gauravavatu che, ciMtaka muddhi ane saMkalpabaLa vaDe mAnavamananI tapaHzakitane te vizuddha banAvI UrdhvamAM vizALatA pratye, yAti pratye ArohaNa karAve che. adbhuta jJAnanAM bhaDArA pratye ane mA bhagavatInAM mULa svarUpa pratye te ApaNane gAta Ape che.. tenI mukhya zakita che pUrNa jJAna pratye lai javAmAM sAdhakane sahAya karavI te. mahAkAlI : kAryane siddha karavA mATe zakitanA praca'Da Avega divya ddhatA ane ugra pratApa rUpe bhabhUkI uThe che. mAnavanI aMdara tenuM kArya zarU thAya che tyAre divya karmoMmAM khedarakArI, zithilatA ane pramAdane calAvI letI nathI, vidhI ane AsurI zakitao sAme sAdhakane te rakSaNa Ape che. sAdhaka para AkramaNa karanArA zatruone eka kSaNumAM veravikhera karI nAkhe che. jyAre abhIpsA tIvra banaze, samarpaNa zuddha haze, ane parityAga saMpU thaze tyAre mahAzakita mAnavanI prakRtimAM sthira thaine sAdhanAnA vikAsa vegavAna banAvaze. e mahAzakita zrI. aravadanI sAdhanAmAM kai rIte kArya kare che tenI samajaNa A rIte che. amruta svarUpe AMtarajagatamAM jene mA bhagavatI tarIke pukArIe chIe, prakaTa jagatamAM tene zakitarUpe, jagamAtA rUpe sakhAdhana karIe chIe ane vyakita rUpe jene mA kahIne pukArIe chIe te mA bhagavatInI eka satyacetanAzakita che, tenu satya svarUpa che, jyAre mAnavazarIramAM te zaktine vyakitarUpe AvirbhAva thAya che tyAre te divya svarUpanAM sAkArarUpe ApaNane darzIna thAya che ane tene ApaNe divyamA tarIke pUjavA lAgIe chIe. A vizvamAM purUSarUpe ane zakitarUpe divyazakita mAnavadehamAM pragaTa thAya che. ucca bhAvanAo ane Adarzone sid karI mAnava mATe devatva zakya karI batAve che. e mahAzakitanAM zakita svarUpone ane vyakita svarUpone mAnavane urdhvagAmI jIvananAM vikAsamAM sahAya karavA mATe A vizvamAM AvirbhAva thayelA che. mukhyatve e cAra zakita svarUpo peAtAnI judI judI zakita ane guNAne lo A vizvamAM kArya karI rahyA che. e zakitaone ApaNe mahedharI, mahAkAlI, mahAlakSmI ane mahAsarasvatI tarIke saedhana karIe chIe. mahAsarasvatI : kArya zakitamAM te sthUla prakRtinI sauthI najIka che, je mahAsarasvatInI pasaMdagI pAme che tene siddha ka`kartAnuM cokkasa jJAna ane khuddhi prApta thAya che. te ApaNI prakRtinuM navanirmANanu' ane rUpAMtara karavAnu kAya kare che. enA kAryamAM adhu' ja saMgIna, cokkasa, saMpUrNa ane prasaMzanIya che. mahAsarasvatI mAnava pratye mAyALu che, pratyeka kAya mAM ApaNI daSTine divya prakAza pratye dore che. je sAdhaka A cAra zakitasvarUponAM jIvaMta prabhAva pratye khullA rahe che temAM e cAre zaktinA guNAnI sthApanA thAya che ane U pratye ArahaNa karI zakAya che. sAdhanAne vikAsa tyAre vega pakaDe che jyAre A zakitane prApta karavA mATe sAdhaka jIvatasamarpaNa kare che have jyAre e divyazaktinuM kArya zarU thAya che tyAre prathama te mAnavanA manamAM zAntinu avataraNa thAya che. zAMti e sAdha nAnA mukhya pAyA che. dhIme dhIme zAMtisAdhakanAM pratyeka aMgamAM ane samagra jIvanamAM sthira thAya che. pachI UrdhvamAMthI prakAza, zakita, jJAna ane Ana MdanuM avataraNa thavA mAMDe che, ane nimnaprakRti potAnuM rUpAMtara karavA mATe e divya zakitaene samarpita thAya che. . A guNAnI vRddhi thatAM AdhyAtmakatA viSenA anubhava ane sAkSAtakAra thAya che. A sAkSAtkAra e paNa koi camatkAra ke rahasya nathI, paraMtu e dizyatattvA mAnavamAM guNarUpe vikase che ane jIvanamAM sahaja rIte AvibhAva pAme che, jIvanamAM prakaTa thAya che, jemAMthI mAnavanAM jIvanamAM sukha ane zAnti Ave che. pratyeka karmoMmAM e guNA vyakata thai zake che. AnaMda ane prasannatAthI citta pUrNa svasthatA ane zAnti pAme che, mAnava mananI mujhavaNa TaLe che ane mAnava vananAM pratyeka kSetramAM kAya viSenA ukela mAnavane maLI rahe che. AdhyAtmika jIvananA ucca zikhara parathI tenu jJAna vizALatAne pAme che, dRSTi samagratAvALI bane che ane zakita apa maLe che. vizvamAM hareka kSetramAM kAya karavAnI nipuNatA paNa saheja prApya ane che. AvI siddhi prApta thayA pachI mAnava jo potAnA bhUtakALanA sAmAnya jIvana tarapha diTa mAMDe to, pote jIvananAM divya mArge ubhA ubhA zuM vicAraze ? ane jIvananI tulanAmAM trAjavAnI kaI bAju namaze ? samAsa veNIbahena kApaDiyA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " pra bu dha jIvana : to 1-10-59 "zoSaNa-mukti va navasamAja" (ratnAgirinA varSojunA racanAtmaka kAryakartA zrI. apA- * saMpatti kharIda karavA mATenAM kupanarUpI sAdhana hovAthI tenI leNasAheba paTavardhane "zeSaNa-mukita va navasAja' e nAmanI pustikA deNamAM vyAjano vyavahAra anyAyI che, eTaluM ja nahiM paNa, niSedha pragaTa karI che ane tenI aMdara je navA samAjanuM ApaNe nirmANa karavAgya che. e ja rIte makAnabhADu paNa kevaLa vyAja nathIkaravA mAgIe chIe temAMthI zoSaNakhorI kema nAbuda karavI emAM ghasAre paNa gaNAya che-tethI-bhADute gharadhaNIne beThelI tenA upAyonI carcA karI che. A Akho prazna Akhare artha kismata mAsika bhADA rUpe hastethI cUkavI ApyA bAda kaMI ApavAnuM zAstra tathA nANuzAstra sAthe saMbaMdha dharAve che. te pustikAmAM rahevuM na joIe, paraMtu tyAra bAda vadhatI jatI janasaMkhyAne je muddAo carcavAmAM AvyA che tene TuMka sAra nIcenI Alo- rahevAnI sagavaDa ApavA mATe bhADA rUpI haMphatAnI rakamamAMthI canAmAM ApavAmAM AvyuM che. temAMnAM vidhAna ApaNane coMkAve bIjA oraDAo utArI ApI samAjasevA karavI joie. tevAM che ane ekAeka gaLe utare tevAM nathI. te vidhAne AjanI DIvIDanDamAM vyAja karatAM kaMIka nakAne aMza paNa Ave che, sAmAjika ane arthaviSayaka paristhitimAM keTalA vyavahArU bane ' vyAje nANAM dhIranAra karatAM A rIte nANuM rokanIra jarUra vadhAre tema che e paNa eka savAla che. jemane A viSayamAM UMDo rasa jokhama kheDe che chatAM te kevaLa nidrita bhAgIdAra (Sleeping che, ' , ' hoya temane A saMkSipta sArathI saMtuSTa thavAne badale mULa pustikA Partner) hovAthI-zramazanya upArjana haMmeza mATe vanya gaNavuM Is : je marAThI bhASAmAM che te joI javA vinaMti che. te meLavavAnuM joie. e siddhAMta anusAra muDInA vaLatarathI vizeSa meLavavAne t ThekANu' che navakAMkaNu prakA: 1, ratnAgiri. ane tenI kIMmata che te pAtra nathI. kArakhAnAMmAM taiyAra thayela vastuonA vecANamAM rUA. 0-75 nyA paisA. prabuddha jIvanamAM AgaLa upara zrI. na rahetAM-tenI vaheMcaNI-majura-vAparanAra varga-ane sarakAra appAsAhebanA vivAdArapada lAgatAM vidhAnonI carcA karavAnI vacce thai javI joie. (ahIM sarakAra eTale-lakala berDadhAraNA che. paramAnaMda) grAmapaMcAyata-vagere). - pU. gAMdhIjInI saradArI nIce AjhAdI mATenI laDatanAM maMDANa upara jaNAvela aniSTa tattvone uddabhava nANAMnA saMgrahathatAM temanI hAkalane mAna ApI, jvalaMta kArakIrdi upara Thokara mArIne mAMthI thAya che ane Aje kAgaLanI noTanuM calaNa pracalita sainika tarIke ghaNu mANasoe balidAna ApyAM che, paraMtu temanA hovAthI saMgrahanuM kAma vadhAre saraLa banyuM che. tethI zrI. apAtatvajJAnano UMDo abhyAsa karI pacAvI jIvanamAM utAravAnI murAdathI- sAheba eka navI tarehane nANAMvaTane upAya sUcave che. neTanI temanA racanAtmaka kAryakramamAM joDAI jaIne AjasudhI paNa akhaMDa upara rakama lakhavA sAthe tArIkha paNa chApavI ane amuka samaya tapazcaryA karanAra virala vyakitae pikI zrI. ApAsAheba paTa- bAda te neTa vinimaya mATe AvatAM anukrame 94-96-94 e -vardhananuM nAma agrasthAna bhogave che. eTale emaNe lakhela A rIte ja rakama maLe evI vyavasthA karavI ema teo kahe che. pustaka (pustikA) dareka nAgarike vAMcI manana karavAyegya che. alabatta, kALAM bajAra ane gerakAyade thatAM saMgrahonA nivAraNa saMta vinebAjI-jeo pU. gAMdhIjInuM adhurU raheluM-sAmA. mATe vicArI zakAya evA upAye vigatavAra carcA mAMgI le che, jika ane Arthika krAMti dezamAM lAvavAnuM - kAma Aje dezamAM paNa te ahIM asthAne che. chellAM ATha daza varSothI karI rahyA che. ane je ucca bhUmikA nANAMvaTane upAya amalamAM AvatAMnI sAthe loke-sonA uparathI sarvodaya samAjane lagatAM pravacana kare che, tenI vigatavAra cAMdIne saMgraha karatA thaze e paNa dekhItuM che. te TALavA mATe carcA karI abhyAsa mATe saraLa paDe e rIte nava samAja raca- teo ema kahe che ke sonAcAMdIne ja calaNanA tema ja bIjA nAmAM kayA kayA to niSedha karavA lAyaka che tenuM pRthakakaraNa upayoga mATe pUratA pramANamAM hovAthI sonA cAMdInA khANunA karI ApAsAhebe pitAnI rIte muddAo rajU karyo che. majarone anna utpAdananA kAmamAM lagADI devA. mANusa svabhAve duSTa hoto nathI. sthiti ane saMjogone thatA upara kahelA prakAro uparAMta mAnasika tema ja AdhIna thavAthI tenAmAM vikRti Ave che. tethI rAga, dveSa, eka zArIrika zramamAM bheda gaNI vetanamAM asamAnatA karavAthI paNa mekamAM avizvAsa, kAmora vRtti vagere sahaja rIte AvI jAya vagavigrahe ane sAmAjika anyAyanI lAgaNI tIvra bane che. tenA che. mATe hAlanI samAjaracanAmAM keTalAka dharamULathI pheraphAre teo upAya tarIke vinobAjI e upAya sUcave che ke amacalaNa zarU sUcave che - karavuM joIe, eTale ke Aje nANAM upara rUpiyA, AnA, pachI jamInanI mAlikInuM visarjana- vyAja - bhADuM - gaNota - ema lakhIne mahenatanA kalAke gaNIna vetana rUpiyA, AnA, pAImAM DIvIDanDa levA ApavA upara pratibaMdha cUkavavAmAM Ave che, tenA badale nANuM upara roja, kalAka, mInITa . havApANI upara jema ke koinuM svAmitva nathI hotuM ane sahu ema lakhavuM. eka AMTI matara kAMtavAmAM be kalAka lAge che ane mATe pUratA pramANamAM maLI rahevAnI vyavasthA hoya che-teja pramANe te sUtara mATe rU taiyAra karavA mATe eka kaMlAka lAge che te eka jamIna paNa IzvarI bakSIsa hovAthI kei tenuM dhaNIpaNuM bhogave e AMTInI kIMmata traNa kalAka" gaNavI. vaNakaranI eka vAra khAdInI sAmAjika dRSTie behudu che. mAlika-majUrane prazna paNa temAMthI ja kImata e prakAranA hisAbathI paMdara -soLa kalAka gaNavI. vastu upaje che, ane te nAbUda thatAM gaNatane prazna ja raheto nathI. banAvavA mATe sAmAnyapaNe jeTalAM kalAka kAma karavuM paDe teTalA | chatAM ya zrI. ApAsAheba eTaluM kabula kare che ke paDatara kAka ja te vastunI kIMmata gaNavI. A rIte gaNatAM hajAmane jamIna ane kaselI jamInamAM taphAvata ho joie, eTale kalAka ane vakIlane kalAka samane thaze. sarva prakAranA samAjamAlikInuM visarjana karatI vakhate koI jamInadAra sArI jamIna mAnya zramanuM mUlya samAna thaze. ophisamAM pUro samaya mana daIne arpaNa karI de che te amuka samaya sudhI - huMphatAthI kAM kAma karanAra, caparAzIthI mAMDIne rAjyapAla sudhI sarvane samAna na hoya - paNa kaMIka vaLatara tene ApavuM joie. nANAM e vetana maLaze. ane teTaluM ja vetana khetaramAM kAma karanArA khetasaMpatti nathI, paNa cIja vastu-ojAra-vAhana sAdhana vagere majUrone, kArakhAnAmAM kAma karanArA majUra - mukAdama - menejara, Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ckAkA kAkI nA ja tA. 1-10-59 e ema mane ane ane . AjanA enjiniyara vagerene maLaze. A prakAranI vinabAjInI sUcanAne kahela che, tenuM khUba mahattvanuM sthAna che. uttarAdhyayana sUtramAM eka : apAsAhebe svIkAra karyo che. paraMtu chevaTe temaNe kabula kayu AkhA adhyAyamAM tenuM vistArapUrvaka varNana karavAmAM AvyuM che. che ke samAjamAM gaNitI samAnatA lAvavI e zakya nathI. tethI emAM malamUtra visarjananI je vidhi batAvavAmAM AvI che tenA para arthazAstrIoe A bAbatamAM sAmAjika nyAyane dharaNe vicAra eka aMzanuM paNa munio taraphathI pAlana thatuM nathI ema duHkha karI sUcavavuM joie. sAthe kahevuM paDe che. emAM zAstrakAroe spaSTa kahyuM che ke A " A rIte zeSaNahIna samAja racanAnI ADe AvatAM mukhya kriyA eTalI sAvadhAnIpUrvaka karavI joie ke koI paNa. raste . . tatvane niSedha karI utpAdaka pitAnAM ojArone mAlika hovo cIlatA, AvatA, jatA manuSyanA manamAM tenAthI ghaNa, du:kha ke . joIe, kAcI vastuo upara zramukharca karI vastu pedA thatAM ja trAsa na thAya. atyAre e kriyA dharmanA nAme karavAmAM Ave che, je " pitAnA upayogamAM lIdhA bAda je vadhAre rahe te najIkanA paDezamAM ane tema karIne teo dhamapAlana kare che ema mAne che, paraMtu A athavA gAmamAM vecI nAkhe evI vyavarathA tenA pAyAnA siddhAM. " mane te ema lAge che ke zAstramAM je kriyA batAvavAmAM AvI '' tamAM che. evuM teo pratipAdana kare che. eTale sAmAnya nAgarika che tenAthI teo viparIta karI rahyA che. jaina zAstra spaSTapaNe ja che zramaniSTha, ughogapriya, prAmANika ane arthazuddhinA siddhAMta kahe che ke phakta kriyAnuM bAhya svarUpa jovAthI ja tene puro khyAla samajanAre have joIe ema mAnI levuM joie. Avato nathI. je kriyA Asrava svarUpa dekhAtI hoya te saMvara rU5 - AjanA vaijJAnika yugamAM- jyAre vAhanavyavahAra ane paNa hoI zake che ane je kriyA saMvara rUpa dekhAtI hoya te avarajavaranAM vipula ane jhaDapI - sAdhane upalabdha che, tyAre Asava rUpa paNa hoI zake che. kriyA karavAvALAe kriyAnuM saMpUrNa . . samagra duniyAthI koI paNa pradeza alaga rahevA dhAre te paNa rahI pariNAma dhyAnamAM rAkhavuM jarUrI che. zake tema nathI ja, e vAta. zrI. ampAsAhebane paNa mAnya che. be aDhI hajAra varSa pahelAM gAmaDAMonI paristhiti, zaheranI ne chatAM sarvodaya samAjamAM jIvananI prAthamika jarUrIAtanI vastuo janasaMkhyA vagere dhyAnamAM letAM mAluma paDe che ke e samayamAM anna, vastra, vasavATa ane rakSaNa pUratAM te dareka gAma athavA munivaye zaheranI bahAra ja moTe bhAge rahetA hatA. e samaya mATe : gAmaDAMnA dhaTake svAvalaMbI hovAM ja joIe ema teo e kriyAo pALavAmAM keine duHkharUpa ke trAsarUpa teo banatA AgrahapUrvaka. mAne che ane tethI paristhiti ane saMjogo nahotA. paraMtu atyAranA samayamAM muMbaI, kalakattA, madrAsa ane anusAra pote carcelA muddAone ghaTatuM vyavahArUM svarUpa ApavA , dilhI jevA moTAM zaherone vistAra ane mAnavasaMkhyA eTalAM re mATe A viSayanA tajJa lokonI tema ja arthazAstrIonI sahAya e badhAM vadhI gayAM che ke tyAM rahIne A samitinuM pAlana karavuM che tAnI teo apekSA rAkhe che, ane A pustakamAM siddhAMtanI asaMbhava che. * atyAre A paristhiti jaina samAjanA badhA ja : 1 jei dRSTie carcA karI che te kevaLa dharmadaSTie ja che ema paNa saMpradAyanA sAdhuvargane mATe eka vicAraNIya prazna rUpe upasthita huM eka ThekANe temaNe kahyuM che. thaI che. AmAMthI evo saraLa mArga kADhavo joie ke sAdhuvarga ' . ekaMdare je viSayanI carcA A pustakamAM karavAmAM AvI che para kaI badanAmI na Ave ane dharma pratye lokonI dRSTi temAM AjanA keTalAka jaTila ane saLagatA praznono samAveza dhRNAyukta na rahe. thaI jatA hovAthI ApaNA dezanA sAmAjika ane arthaviSayaka samAjanA sAdhuvarga mATe be mArgo rahe che. " (1) teo zaheromAM comAsu karavuM baMdha karI deparaMtu * praznomAM rasa letA dareka nAgarikane A jAtanA sAhityane abhyAsa karatI vakhate zrI. appAsAhebanuM A lakhANa khUba upayogI A vikalpa mane zakaya lAgatuM nathI, kAraNa ke A divasamAM zaheramAM comAsu karavuM e sAdhuonuM paNa eka jambara AkarSaNa nIvaDe tevuM che ema kahI zakAya. hoya che. - mArkaMDarAya ba. mahetA . (2) bIjuM, A kriyAthI bIjAone aDacaNa ubhI na thAya jaina sAdhuo ane malamatra visarjana evo rasto kADhavo joie ke jethI samitinA niyamanuM paNa (prabuddha jIvanamAM uparanA viSayane lagatI eka noMdha cheDA . custapaNe pAlana thAya. moTA zaheromAM jyAM sAdhumunio utare che - samaya pahelAM pragaTa thai hatI tenA anusaMdhAnamAM maLele patra che evA sthAnamAM keTalIka jagyAe temanA mATe A vidhinuM .. nIce pragaTa karavAmAM Ave che. patra lakhanAra zrI kundanamala pAlana karavAmAM temane saraLatA rahe te kAraNe vADAo bAMdhavAmAM ridiyA jaina zvetAMbara sthAnakavAsI samAjanI eka agragaNya AvelA hoya che, paraMtu tene upaga karavo te keTaluM vyAjabI te vayovRddha tema ja vicArazIla vyakti che ane te kAraNe temanA | { che tene paNa vicAra karavAnuM rahe che. ApaNAM sAdhuo temanuM vicAre jaina samAja mATe savizeSa AdaranA adhikArI che. taMtrI) pitAnuM dareka kAma pote karI letA hoya che ane te zrAvaka agara te bIjA koI pAse pitAnuM kAma karAvavAmAM bAdha mAne che.' ahamadanagara eTale te vADAmAM ekatra thayeluM meluM bhaMgI upADe te paNa e ' bhAizrI paramAnaMdabhAI, tA. 1-9-59 lekanI daSTie anucita gaNAya. * prabuddha jIvananA tA. 1-8-58 nA aMkanA pAnA 64 upara A prazna phakata sAdhue puratA paNuM rahyo nathI, paraMtu - "jaina sAdhuo ane malamUtra visarjana" e sathALAne tamAro 1 . keTalAka zrAvaka-zrAvikAo. paNa tenuM aMdha anukaraNa karI rahyA , lekha vAMce. tamee A carcA kalakattAnivAsI zrI. javAharalAla che ane A kriyA evI rIte karatA hoya che ke jethI pADozI vighanA patra uparathI upasthita karI che. jaina samAjanI hAlanI tathA AvatA jatA badhA mANasanA dilamAM AthI AghAta lAge ''. paristhiti vicAratAM tamAruM A kAya bahu ja jarUrI tema ja che. AthI jaina sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAone mArI tenA upara uThe vicAra karavA jevuM lAge che. namra vijJapti che ke dezakALa ane paristhiti anusAra ApaNane malamUtra visarjananI kriyA jaina zAstramAM pAriSThApanika chAje e AnA mATe ukela ANavo joIe, jethI ApaNA samiti" e nAmathI oLakhAya che. munidharmamAM pAMca samiti samAja tathA dhama upara kaI jAtane AkSepa na thAya. ' ane traNa gupti jene uttarAyanuM sUtramAM aSTapravacanamAtA. ' kundanamala sabhAgacaMda phIdiyA. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 110 tA. 1-10-19 jhIMjhAno bodhapATha samAjanA lAMchana jevI AvI ghaTanAone upAya che ? vadhAre AdhI na jaIe to ye narmadanA vakhatathI AjasudhInI gayA ravivAre saurASTranA jhIMjhakA gAme bhajavAI gayelI gama paristhiti para najara nAkhI jaIe te eTale khyAla AvI khvAra ghaTanAthI arerATI sahu koIne upajaze; ghaNAkane zarama ane jAya tema che ke Ane sthAyI ane kAragata pratikAra te samAja dhRNA upajaze; paNa Azcarya keIne nAha upaje. vividha aMdAjo sudhArAnI prajAkIya jhuMbeza ja che. paraMtu kamabhAgye AvI jhuMbeza anusAra A banAvamAM nipajelAM pacAsathI nevuM mANunAM caraNane chellA traNa-cAra dAyakAothI eTalI maMda paDI gaI che ke tenI bAda karatAM bAkInuM je kAMI jhIMjhakAmAM banyuM evA banAvo hastI bhuMsAI gaI che ema kahIe to paNa khoTuM nathI. bhAratamAM vividha sthaLe e lagabhaga roja-ba-reja banatA hoya che Aje have ApaNe Avazyaka lekhAtA samAjasudhArAo mATe kevaLa . ema kahevAmAM bhAgye ja atizakita thavAno saMbhava che. aMdha sarakAra para ja mITa mAMDatA thaI gayA chIe ane ApaNe zraddhA ane bhuvAjI e ApaNA samAjanA sadIo junA rega vidhAnagRho banaasarakAraka ane vadhateoche aMze vipathagAmI che. dAyakAo para patharAelI samAja sudhArAnI jhuMbeze, dezamAM kAyadAo ghaDavAnA kArakhAnAMomAM palaTAI gayAM che. jo Ama na , vadhI raheluM sAkSaratAnuM pramANa ane rASTramAM paravarI rahelI hota to cAlI rahelA A dhatIMga athavA te vahemIpaNA sAme audyogika krAntie ApaNA samAjanA e junA rogo para noMdhapAtra vizeSa kAMI nahi te thoDIka patrikAo te bahAra paDI ja hota; .. kahI zakAya evI asara bhAgye ja pahoMcADI che. * che ane kadAca cAlI rahelI vAtonA sAcajUThanI parIkSA karavA mATe - bhAratamAM pravartatA sarva saMpradAyamAM sAcI-khoTI rIte keTalAMka sudhArake e sthAna para paNa pahoMcI gayA hatA. paraMtu - camatkArika manAtA dharmagurUonI AsapAsa dhama dhelI ane evuM kAMI banyuM dekhAtuM nathI. eTale A aniSTano sAce AzA-tRSNAothI prerAelA mAnavatAnAM ToLAM sarvatra vaLatAM hoya pratikAra ja 'ja hoya te mukhya bhAga te samAja sudhArAnI che. ane te uparAMta jemanA para koI saMpradAyanI chApa na hoya prajAkIya kakSAnI jhuMbeza pharI jAgrata karavAno che. evAM camatkArika bAbAo, mahAtmAo, phakIra ane mAtAjIe A na thAya tyAM sudhI, athavA te cAlu hoya te daramiyAna paNa avAranavAra phuTI nIkaLatAM hoya che. temAM ye vizeSapaNe rAjayanA sattAvALAoe pitAnuM kartavya samajI levuM rahe che. 'gujarAtamAM chellAM keTalAMka varSothI kaMkunAM pagalAM pADatI ane game te nimitte jayAM asAmAnya rIte moTI mAnavamedanIo jamA hAthamAMthI gulAla veratI mAtAjIo e te evo upADo lIdho che ke, gujarAtanuM koI gAma to ThIka paNa koI tAluke evI thavA lAge tyAM kAyado ane vyavasthA temaja jAhera ArogyanA niyamonuM pAlana thAya te jovAnI takedArI temaNe tarata amalamAM mAtAjIothI vaMcita rahevA pAmyuM haze ke kema e zaMkAspada che. muvI joie. banI gayelI ghaTanA aMge koIne pAchaLathI batrIsA ajJAna ane vahemanA aMdhakAramAM DubelAM gAmaDAMonI to zuM vAta karavI, paNa rAjakoTa, amadAvAda ane muMbaI jevA zikSita, benAvavAnuM ayogya lekhAze; paraMtu muMDakAvero ugharAvavA chatAM tene sudharelA ane dharmavimukha lekhAtAM zahero paNa AvI mAtAonA - bevarathA jALavavA mATe kaMi ja upayoga na karanAra paMcAyatane, mahevatulamAMthI mukata nathI rahI zakyAM ane pazcimI Dhabachabe ane A bhuvAbAjImAMthI khATI gayelAone javAba te maMgAvo ja rahetA saMkhyAbaMdha zikSito paNuM ajJAna lekenA vevalApaNuthI . joie. bAkI te A karUNa ghaTanAmAMthI uparyukata prakAranA bedhavadhu sAruM vartana nathI dAkhavI zakayA e hakIkata che. pATha meLavavAthI vizeSa kAMI bhAgye ja thaI zake tema che. '. AvAM camatkArika strI-purUSanI TUMkI paNa vAvAjhoDA jevI (tA. 22-9-59 ne "janazakita" mAMthI sAbhAra udhUta) kArakidIomAM. be bAbato saMkaLAelI hoya che. eka evI , zrI muMbaI jana yuvaka saMgha 0 , vyakitaH ane bIjI e vyakitaonI AsapAsa goThavAI jatI A samudravihAra lAlacuo ane ThagonI buvAbAja ToLIo. AmAMthI camatkArika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI tA. 13-10-59 vyakitaonI bAbata gaMbhIra vicAraNuM mAgI le tevI hoya che. A eka yA anya kAraNe amuka vyakitae bhAvAvezane bhoga atI ma gaLavAranA roja rAtrInA 8 thI 11 sudhI saMdhanA sabhya ane . hoya che, ane e Aveza jayAre temanAmAM pragaTe che tyAre temanAM kuTuMbIjane mATe samudravihAra goThavavAmAM AvyuM che. A temanAmAM keTalIka atIndriya zakitaone paNa saMcAra thAya che e samudravihAramAM joDAvA IcchanAra sabhya moTI ummaranA mATe vyakita hakIkata che. AvI tenI Avezayukata sthiti keTale vakhata ke dITha rU. 2-00 ane daza varSa nIcenI ummaranAM bALake mATe ene koI ja hisAba hote nathI. paraMtu evA bhAvAvezanI vAta vyakitadITha rU. 1-50 saMdhanA kAryAlayamAM bharIne pravezapatra meLava: ' sAva banAvaTI heAya che ema mAnI levuM barAbara nathI. , vAnA raheze. samudravihAra mATe nakakI karavAmAM AvelI zobhanA ane eka bIjI vAta paNa eTalI ja nizcita hoya che ke sTImara epale baMdara uparathI rAtrInA barAbara ATha vAgye upaDaze, jayAre evI vyakita potAnI e sthitino vepArI athavA prasiddhi zobhanA sTImara upara kenTInanI vyavasthA hoya che, jyAMthI cA pANI purato lAbha uThAvavA mAMDe che tyAre tenI jhaDapI ane sarvatomukhI tathA khAvA pIvAnI vastuo maLI zakaze. alpAhAra sAthe lAvIne adhogAta thAya che; ane jayAre evI vyakitane tenI icchAe ke sabhya pitapotAnA vartuLamAM teno upayoga karI zakaze. sabhyonA - anicchAe vepArI upayoga thavA mAMDe che tyAre tenuM patana aphara bane manoraMjana arthe saMgItanI je kAMi goThavaNa zakaya haze te karavAmAM che. paraMtu te daramiyAna evI vyakitanI AsapAsa goThavAI gayelA Thage Avaze. zobhanA sTImaramAM yAtriko mATe parimita avakAza hovAthI ane sagavaDIA aMdhazradhdhALuoe te TaMkazALa pADI ja lIdhI - jarUrI pravezapatro satvara meLavavA sabhyone vinaMti che. hoya che. AvI Aveza-pAtra vyakitaonA prabhAvanI vAta prathama - lAsa darzana evA lekathI zarU thAya che, jemane temanAmAM kAMI asAmAnya pheraphAra dekhAya haiya; ane pitAne kAMI camatkArika lAge evuM kAMIka tA. 10-10-59 zanIvAra sAMjanA 6-30 vAgye inkama tenAmAM jevA ke jANavA maLyuM hoya evI vAta prasare eTale " Tekasa ophIsanI barobara pAchaLa 27, nyu marIna lAInsa upara pachIthI samAjamAM bimAre, jaldI zrImaMta banavAnA lAlacuo AvelA moharamAM zrI. karamazI je. somaiyA taraphathI temaNe ane kevaLa kautukathI prerAelA lokeno toTo hotA nathI. je karelI kailAsa yAtrAnuM citrapaTa saMghanA sabhyane dekhADavAmAM Avaze. kAMi mAhitI akhabAramAM pragaTa thaI che te parathI chellI durdhaTanA A citrapaTa' purUM thatAM lagabhaga aDhI kalAka, thaze. saMdhanA sabhyone - paryatane Akho ye ghaTanApravAha upayukata jANItI kAryapaddhatine A takane lAbha levA vinaMti che. anurUpa ja rahyo dekhAya che. . ' maMtrI, muMbaI jaina yuvaka saMgha, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-59 >> bu ddha jI vana " Singer SET TES munizrI sattabAlajInA upavAsa (munizrInA upavAsa cAlu hatA te daramiyAna lakhAyelI noMdha) - muni santabAlajI ekAeka tA. 15-9-18 maMgaLavArathI "dhoLakAmAM A anubaMdhavALI vicAradhArAnA anusaMdhAnamAM che tA. 1-10-pa9 sudhI ema 17 divasanA upavAsa upara gayA che. avyakatane caraNe sAta divasanI upavAsamaya prArthanA karI hatI. A A aMka vAcakranA hAthamAM Avaze te pahelAM eTale tA. 2-10-19 e vAtane traNa varSanAM vahANAM vItI gayAM. chellAM be varSathI nI savAranA temaNe A niyatakAlika upavAsanAM pAraNAM karyA haze. mane e maMthana rahyA karatuM hatuM ke je kegresa rAjakIya, kSetre A A upavAsa karavAno niradhAra temaNe tA. 14-9-59 somavAranAM, ' vizvazAMtinI eka mAtra AzA che, ane je zuddha sAdhanAnA Agraha roja jAhera karyo. zIva khAtenA temanA cAturmAsa daramiyAna temanI sAthe bApunA pratApe vikasI che ane je kAMgresa sAthe manathI, to sArasaMbhALa levA mATe tema ja temanI cAlu pravRttio aMge vacanathI ane kAyAthI satata kAma karatAM AtmIya bhAva rahyo che, te jarUrI prabaMdha karavA mATe je satkAra samiti nImavAmAM AvI che te koMgresamAM ami kema thAya che? bhaMnA kAMThA prA. saMdhamAM tenA sabhyone paNa te ja divase sAMje khabara paDI ane teo je vyakita pAse meM apekSA rAkhI hatI, te vyakitae naitika grAmaviramayastabdha banyA. prastuta upavAsanuM prayojana santabAlajI te saMgaThananA Arthika sAmAjika kSetranI svataMtratAnA mULabhUta siddhAMta gRhasthonA gaLe utarAvI na zakayA tema ja teo sattabAlajInA sAme prahAra karyo, prAyogika saMghamAM javAbadAra pada hovA chatAM ' upavAsanA nizcayamAM kazo pheraphAra karAvI zakayA. pariNAme te sama- karyo, enI pAchaLa je baLAe bhAga bhajavyo, temAM koMgresane tinA pramukha zrI, bhavAnajI arajaNa khImajIe jAhera janatA joga javAbadAra pade beThelAM bhAI bahenene sIdhI ke ADakatare phALo hate. che nIce mujaba eka nivedana bahAra pADyuM - eka saMsthAmAM rahenArane ' ane te saMsthA kegresanI sahAnubhUtipUjya munizrI santabAlajIe AjathI 17 divasanA upa- vALI temAM rahenArane A rIte kheravavAne ' pratyAghAta khuda vAsa upara utaravAnA pitAnA nirNayanI amane somavAre ( tA. koMgresane duHkhada paDe, te paNa A bhAI bahene joI zakayAM 14-9-59) sAMje ekAeka jANa karI, tyAre amane saune nahIM. A evaDuM siddhAMtika duHkha te huM veThatA ja rahyo. tyAra " AghAta thayo. munizrI jevA ucca AdhyAtmika kakSAe pahoMcelA bAdanA banAvo dUra beThAM meM sAMbhaLyA, anuMbhavyA te paNa duHkhada - sAdhupurUSane A nirNaya hate. e nirNaya badalavA mATe temanA hatA. te daramyAna keralanI koMgrese kAnUnabhaMgI AMdolananI AgevAnI che lIdhI. A kaMI kesane gamatuM nahotuM, paNa karavuM paDyuM. te upara dabANa karavAne amArA jevAne adhikAra na hato. chatAMye daramiyAna ja bhASA praznamAM muMbaI rAjya pIchehaTha karI. kRtrima .. ''amee temane premapUrvaka vinavaNI karI, paraMtu munizrIne A sAdhana dvArA saMtatiniyamananI vAtamAM te teNe-e pahelAM pIchenirNaya aphara rahyo. heTha-karI ja hatI. bhASA praznamAM gujarAtanI koMgresa moTe bhAge che A upavAsanA nirNaya mATe munizrI saMtabAlajIe je pIchehaThanA matanI nahotI, paNa je dvibhASInA siddhAMtane TakAvI che. * kAraNo raju karyA te prazno sarakAra samitinA kAryakSetra ane tenI AgaLa calAvavo hoya te bhASA praznane gauNa banAvI rahyo ema zakitamaryAdAnI bahAra gaNAya eTalA badhA vyApaka ane vizALa eNe mAnyuM. tyAM keralanA ane A badhA saMdarbhamAM hiMbhASI - che. tethI munizrInA A nirNayathI satkAra samiti samakSa viSama vibhAjananI vAta vahetI thaI. jo ke haju paMDitajI kahe che tema paristhiti utpanna thaI. ApaNe munizrInA sAnidhyane lAbha koI nakakI nathI tyAM lagI dvibhASI kAyama samajavAnuM che, chatAM te laine temanA upadezamAMthI preraNA meLavavA temane ja A vicAranA saMdarbhamAM eTaluM spaSTa phalita thAya che ke koMgresa, karavA vinaMti karI hatI, eTale ApaNI saunI pharaja che ke murti DhIlI banatI jAya che, makakamatA gumAvatI jAya che. kemavAda ke je bhAratIya saMskRtine kaTTo duzmana che, jene bhArata rAjya zrInI tapazcaryA daramiyAna temanI sevA karIe, temane bInajarUrI saMvidhAnamAM ceka inakAra che te saMsthA sAthe te bAMdhachoDa karavAnA , vadhu pazrima ApatAM aTakIe ane teo upavAsa saphaLatAthI bhaNakArA saMbhaLAya che, pakSone zaMbhUmeLa karavA lAgI jAya che. A pUrNa karIne cAturmAsanA bAkInA samaya daramiyAna ApaNane temanA : "je satata pitAnI bhUlanuM anveSaNa karatI, je vizva' sadupadeza dvArA preraNA ApatA rahe evI prabhuprArthanA karIe." vizALa daSTikoNathI sAdhanazuddhithI cAlatI tene Ama kema karavuM : A rAjadvArI e lakhAyalA kuzaLa tema ja sabhyatApUNa nivedanamAM vArtha karatAM sUcitArtha ghaNo moTo che, je buddhizALI mAM paDe che ? kAraNa ke tene preraka pUraka baLane dezabharamAMthI ke vAcake sahelAIthI samajI zake tema che ane tethI tenuM vizeSa bheLa joIe te maLato nathI. emAM jeoe sAme cAlIne - vivaraNa karavAnI jarUra nathI. .. madada karavI joie te nathI karatA temanI paNa kacAza che ja. munizrI santabAlajInA upavAsa zA mATe che te samajavA paNa je gAmaDAM ane racanAtmaka kAryakaro sAme cAlIne sahAya : mATe ane te aMge abhiprAya bAMdhavA mATe temaNe upavAsanA ApavI jAya che, tene tarachoDavAmAM Ave che. gujarAta jevA che prAraMbhamAM chApAjoga mokaleluM nivedana prabuddha jIvananA vAca bApUnI janmakarmabhUmivALA pradezamAM jo Ama thAya to tenuM mane samakSa hovuM jarUrI che. prastuta nivedana nIce mujaba che: UMDuM duHkha thAya che. alabatta samagra kAMgrese A dizAmAM ughADA , - munizrI santabAlajInI upavAsamaya prArthanA dhAra rAkhyAM che. gujarAta upara bhAratanI ane bhArata upara vizvanI "gujarAta, muMbai ane mahArASTranA moTA bhAganA loke jANe che AzA che, tethI mane vadhu UMDuM duHkha thAya che. . ane . deza ane AphrikAnA bhAgomAMnA je bhAI bahene pratyakSa * "cAre bAjuthI A anusaMdhAnamAM satata prayatno cAle che, ke parokSa saMparkamAM AvyAM che teo paNa jANe che ke mane jemAM gUjarAtanAM aneka kegresI ane bIjA bhAI benene ghaNe . cAre baLenA anusaMdhAnamAM vizvazAMtino-kAyamI mAga phALo che, chatAM Ama thAya che. duniyAnA AjanA saMjogomAM bhAse che, bhAlakA ane vAta che . , deze jaladI A cAra anubaMdhavALI vAtamAM ekAgra thavuM joIe. ' ' pakaDa, tyAra bAda mahArASTra pravAsanA saMdarbhamAM meM ahIMnAM che sana 1 e na thatuM tenuM du:kha koMgresa mATe to eka AtmIya saMsthA '' gI be mAsAM gAjyAM, te parathI khAtarI thaI che ke A prayoga, mAnuM chuM te pUratuM che. gujarAtanI keMgresa je AMja karatAM vadhu eka dezavyApI bane tema che. cAra baLemAM () naitika grAmasaMgaThana siddhAMtaniSTha bane te te dhaNuM karI rAke tema lAge che. (2) koMgresa (3) prAyogika saMdha-racanAtmaka kAryakaro (4) kAnti- A badhu du:kha bhUlavA ATaluM satata kAryo ane lakhANo priya sAdhusate. pUratAM nathI, eTale AjanA meranA zAMta vAtAvaraNa vacce ba A vicAra nathI tyAM , thai. je Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wit 80 prabuddha upavAsamaya prArthanAnA kAryakrama vicAryuM che. tA. 15-9-59 - thI mAMDIne bApunI janma tArIkhe pAraNAM thaze. eTale kulle sattara dahADAnA A prayoga raheze. temAM sahAnubhUti ApanArane mArI vinaMti che ke jene deza ane duniyAnI rAjakIya kSetre ekamAtra AzA kaoNMgresamAM lAgatI hoya, te bApunI janmatithi (bhAdaravA vada 12) e prAthanAmaya upavAsa kare.. A divase| daramiyAna meM cAra vikalpo lakhI rAkhyA che, te paikInA kAi eka athavA vadhu pUrA thaze te vaccenA divase paNa pAraNAM thaze, jenI jAherAta thai jaze." sattamAla' rAjakAraNa sAthe saMbaMdha dharAvatA AvA upavAsa aMgenuM nivedana bane teTaluM TuMkuM, spaSTa ane pratyeka muddAne vizada' AkAramAM raju karanArU hAvu' joe ke jethI prAkRta mAnavI tene samagra artha ane bhAva bahu sahelAUthI grahaNa karI zake, jyAre munizrI santabAlajInu' upara Apela nivedana aspaSTa, kAMIka phleTa ane Avazyaka vizadatAthI vaMcita che ane tethI sAmAnya vAcaka munizrI zu kahevA mAge che te pUrUM samajI na zake ema banavA joga che. prastuta nivedanamAM keTalIka bAkhato pUrvAparanA si rajI karyA sivAya ApavAmAM AvI che te hakIkata paNa nivedanane samajavAmAM meTI muzkelI ubhI kare che. munizrI je kAraNeAne lIdhe kaoNMgresa a Mge potAne duHkha thayAnu jaNAve che temAM eka kAraNa te pramANamAM ThIka ThIka junuM che, AjathI lagabhaga aDhI vaSa pahelAM amadAvAda jIllAnI ApareTIva e kanA khADa eka DIrekaTarsanI cUMTaNI thavAnI hatI. A mATe dhaMdhukA tAlukAmAMthI eka DIrekaTarane cUMTavAno hato. A mATe bhAlanaLakAMThA prAyogika saMdha je munizrInuM potAnu nirmANu che te taraphathI te sa MdhanA eka sabhya je kaoNMgresI pazu hatA tene umedavAra tarIke ubhA karavAmAM AvyA hato. tenI sAme prAyogika saMdhanAM ja bIjA sabhya evAM eka kreAMgresI bahenane tAlukA koMgresa taraphathI ubhAM karavAmAM AvyAM hatAM, ane te bahena Akhare cuTAyAM hatAM. bhAlanaLakAMThAnA prAyogika saMdhanA nImelA umedavAra sAme kAMgrese A rIte potAne vadhAre anukuLa evAM bahenane umedavAra tarIke AgaLa nahAtA mUkavA joitA evA munizrInA abhiprAya ho ane te muja" te sabaMdhamAM e divaseAmAM vizvavAtsalyamAM tema ja anyatra munizrIe khUba uhApoha karyAM hatA. A khAkhatanuM * munizrIne duHkha hoya--UMDuM duHkha hoya--e samajI zakAya tema che, paNa te junI thai gayelI bAbatane Aje prastuta upavAsanA anusa dhAnamAM pharIthI yAda karavAnI kharekhara zuM jarUra hatI, eve prazna manamAM ubho thayA sivAya rahetA nathI. jIvana tA. 1-60-pa9 sabaMdha che. tene lagatA potAnA dilamAM savedAtA du;khane bhUlavA mATe che, ema temanA upara ApelA nivedanamAM tee spaSTa rIte jaNAve che. A jo barAbara hoya te prazna e upasthita thAya che ke prastuta duHkha bhUlavA mATe AvA upavAseA upayogI thai zake kharA ? ulaTu AvA upavAsathI prastuta duHkha ane tenAM kAraNeA upara citta satata kendrita ane ane pariNAme te du:kha ane tenAM kAraNeAnI jaDa cittamAM vadhAre UMDI bese-Ama mAnasazAstrI kahe che. khIjI bAbata keralane lagatI ghaTanA. A prakaraNamAM dhrAMgrese kAnUnabhaMgI AMdolanamAM AgevAnI lIdhI ane meslama lIgane sAtha lIdhA te saMbaMdhe kAMgresI vicAramAM paNa jarUra matabheda che, paNa Aje te| te ghaTanA paNa bhUtakALamAM praveza pAmI cUkI che. trIjo muddo pAMcathA ATha dhAraNa sudhI mAdhyamika zALAmAM vikalpe aMgrejI bhASAnuM zikSaNa muMbai sarakAre dAkhala karyAMnI ghaTanAne lagatA che ane A ghaTanA tAjetaranI che. muMbai sarakAre bharelA A pagalAM sAme munizrInuM duHkha samajI zakAya tevu che. " AvI ja rIte muMbai pradezanuM AgAmI vibhAjana paNu eka evA muddo che ke tevA pheraphArane jee 'meTuM aniSTa samajatA hoya temanA mATe te eka meTA duHkhano viSaya banI zake che. paNa munizrI A upava'sA kAI sAmAjika ke rAjakIya ghaTanA nipajatI aTakAvavAnA hetuthI nahi, paNa e bhUtakALanI ane - be tAjetaranI ghaTanAo, je cAre ghaTanAone kAMgresa sAthe sIdhe jana nI moja mak zuddha tapazcaryAMnA bhAvathI kAI jaina muni TuMkA yA lAMbA divaseAnA upavAsa Adare te! tenI te aMgata bAbata che ema samajIne tene ApaNe bahu vicAra na karIe. amuka sAmAjika kaeN rAjakIya duTanA aTakAvavAnA hetuthI kAi samAjapratiSThita vyakita anya upAya! pUrI ajamAyaza bAda niraka mAluma paDatAM, eka prakAranA satyAgrahanA khyAlathI prerAine, upavAsa upara javAne vicAra kare to tevA upavAsanuM vyAjabIpaNuM paNuM kalpI zakAya tema che. paNa du:kha bhUlavAnuM nimitta AgaLa karIne hAtha dharavAmAM AvelA A rAjadvArI upavAsanuM aucitya kAi rIte gaLe utaratuM nathI, sivAya ke temano Azaya keMgresa aMgenA potAnA duHkhane AvA upavAsa vaDe vadhAre vyApaka banAvavAne ane tene baheLI jAherAta ApavAnA hoya. alabatta, temanA jo A Azaya hoya to, temanuM prastuta du:kha A upavAsethI vadhAre vyApaka kSetrane yA janatAne pathyu che ke nahi te viSe te kaMi kahI zakAya tema nathI, paNa temanA prastuta duHkhane ane sAthe sAthe temane potAne A rIte ThIka phIka jAherAta tA maLI ja che emAM kAi zaka nathI, paNa kaoNMgresa ke jene te eka mAtRsa MsthA tarIke khIradAvatA rahyA che, tene AthI zuM lAbha thaze te kalpanAmAM AvatuM nathI. dara varSe dhaNuM kharU` eka yA bIjA nimitte munizrInA lAM TuMkI mudatanA upavAseA janatA samakSa AvIne ubhA rahetA hAya che. A jANe ke temanA mATe vArSika abhyAsa jevuM banI gayuM hAya ema keTalAkane lAge che, sAmAjika ane rAjakIya kSetre gAMdhIjIe upavAsanI para parA dAkhala karI che. A para pAne jALavI rAkhavI - AgaLa calAvavI - evuM kAMika munizrI santabAlajInu' dhyeya hoya ema paNa keTalAka anumAna kare che. gAMdhIjI upavAsa karatA tyAre samAjakSetre mATe dharatIka pa thatA, kAraNa ke e samaya judo hatA ane e vyakita judI hatI. tenI nakala karIne ApaNe paNa jo nAnI meoTI bAbatamAM upavAsanuM avala bana levAnI vRtti keLavIe te| . Akhare e upavAsanuM zastra khudu ane hAMsIpAtra banI jaze ane tenI vizeSa ane vizeSa upekSA tema ja avagaNanA thatI raheze. ApaNe joi rahyA chIe ke munizrInA A upavAseAnI nathI mu MbainA akhabAroe koi vizeSa `dha lIdhI ke kAi .javAbadAra vyaktivizeSe " kAcha vicArakadaLe te pratye sahAnubhUti dAkhavI. A hakIkatane - A tAjetaranA anubhavane ApaNe ArA rAkhIe ke munizrI gaMbhIrapaNe dhyAnamAM leze ane AsapAsa vasatA najIkanA varSoMmAM, mitramAM tema ja prazasaMkrAmAM je upavAse kSeAbhaprakSAlanu ane anukuLa pratikuLa AdhAta pratyAdhAtAnuM nimitta bane che ane je najIkanA mANasane kadi kadi bhAre kaphoDI sthitimAM mUkatA hoya che ane jetu meATA bhAge kAi nakakara pariNAma AvatuM dekhAtu nathI tevA upavAsA upara ane tyAM sudhI nahi utaravAnA, ATalA anubhava uparathI, munizrI niya karaze. temane ATalI namrabhAve pAna prAthanA ! muMbaI jaina yuvaka sadha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMdakuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudraNusthAna " caMdra pri presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbai 2. Te. na. 293:03 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajIsTarDa na B 466. vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jIvana * prabhuddha jaina' tuM navasakaraNu varSa 21 aMka 12 muMbaI, okaTombara 16, 1959, zukravAra AphrikA mATe zIliMga 8 zrI muI jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 has - me se as y taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ala-ha-a-sAha ane jJA * 'janmabhUmi'nI (cAlu ekaTAbara mAsanI trIjI tAIkhe muMbai khAte bhAratanA vaDA pradhAna zrI. javAharalAla naherUnA adhyakSasthAne 'janmabhUmi'nI rajata jayantI ujavavAmAM AvI hatI. A prasaMge 'saurASTra TrasTa' jenA upakrame 'janmabhUmi' patranuM prakAzana karavAmAM Ave che tenA pramukha zrI. kanaiyAlAla ena. desAi taraphathI. svAgata pravacana rajI karavAmAM AvyuM hatu.. te pravaMcananA adha bhAga nIce pragaTa karavAmAM Ave che; bAkIne anna bhAga have pachInA aekamAM pragaTa karavAmAM Avaze. A pravacananI. 'dara janmabhUmi patrane 1934 nA juna mAsamAM janma thayA tyAra pachIthI Aja sudhImAM banelI 'janmabhUmi'ne lagatI viziSTa ghaTanAone ja mAtra ullekha karavAmAM AvyA nathI, paNa prastuta janmabhUminA je pUrvabhUmikA upara udaya thayA te eTale ke saurASTra' nAmanA sAptAhika patraneA sva. amRtalAla dalapatabhAi zeThanA hAthe i. sa, 1921nA ekaTobara mAsamAM janma thayo, te badha thayu' ane rezanI zarU thayu, te baMdha thayuM ane phulachAba zarU thayuM tyAM sudhInI-pUrvabhUmikA sAthe joDAyelI viziSTa ghaTanAone paNa suyeAgya ullekha karavAmAM AvyA che. ane e sava pAchaLa sa., amRtalAla dalapatabhAi zeThanI nIDaratA, sAhasikatA ane AyeAjanakuzaLatAne mUrti manta karatI virala chyanapratibhAnAM AchAM darzana thAya che. A AkhI yazogAthA janmabhUminA te divasanAM aMkamAM pragaTa thai cUkela hovA chatAM ahiM tene punaH prasiddhi ApavAnuM eTalA mATe ucita dhAyu" che ke dainika patramAM pragaTa thatI aneka nabaLI sAthe sALI vastue vAMcakonI AMkhone ane manane pUrI sparsA sivAya ekaThI thatI pastIne sati thAya che. prastuta yazagAthAne tevI vismRti ane upekSAmAMthI bacAvI levA mATe ahi' punaH prasiddha karavAmAM Ave che. A yogAthAmAM antagata karavAmAM AvelI ghaNI kharI ghaTanAo sAthe sIdhI ke ADakatarI rIte aMgata savedane saMkaLAyelAM che. A hakIkate paNa praratuta yazogAthA tarapha cittane savizeSa Apyu. hAya. paramAnaMda) mAnanIya pramukhazrI, bahena ane bhAIo, 'saurASTra TrasTa'nA adhyakSa tarIke dezanA lADIlA netA ane vaDA pradhAna paMDita javAharalAlajInA 'janmabhUmi' patranA rajatajayatInA utsavamAM samAraMbhanA pramukha tarIke huM satkAra karU chuM. te A sa'sthA sAthe nikaTa saMbadhathI sAMkaLAyelA che. saMsthA emane aparicita nathI. A saMsthA sAthe bhaginIbhAve joDAyelI akhila hinda rAjasthAnI prajA pariSadanA pramukha ane sukAnI tarIke va sudhI te 'janmabhUmi" sAthe saMparkamAM AnyA che ane ApaNane teozrInI sAthe AtmIyatA sAdhavAnu sanmAna prApta thayuM che. nava kare.DanI rAjasthAnI prajAnA mukhapatra tarIke 'janmabhUmi'nI sthApanA cazAgAthA thai hatI. rajavADI julamajahAMgIrInI sAme pAkAra uThAvavA uparAMta 'janmabhUmi'e dezanA svAta'tryasa'zrAmamAM paNa yazasvI bhAga bhajavye che e kAraNe ApaNA dezanA svAtaMtryasaMgrAmanA senAnAyaka ane rAjasthAnI prajAnA mukitasaMgrAmanA agraNI javAharalAlajI AjanA utsava prasaMge pramukharathAne birAje ane ApaNane saune pretsAhana ane mArgadarzana Ape e keTaluM suyegya ane sAtha ka che ? ApaNu niyaMtraNa svIkArIne dezanA anekavidha pracaMDa javAbadArImAMthI A prasaMga mATe potAneA kImatI samaya teozrIe phAjala pADaye te mATe ApaNe teozrInA RNI chIe, sasthA taraphathI ' tathA ApanA saunI vatI huM tezrIno AbhAra mAnuM chuM. sArASTra TrasTa ' janmabhUmi patrane janma 1934nA jInanI navamI tArIkhe thayA. saurASTra TresTa ke je A saMsthAne vahIvaTa kare che, tenI sthApanA te pahelAM traNa varSa-1931 mAM-thai hatI. TrasTanA uddeza zikSaNa, ArAgya tathA saMkaTanivAraNanAM kSetramAM leAkasevA karavAnA tathA te kSetrAmAM kAya karatI saMsthAone madadagAra thavAno che, zikSaNasaMsthA dvArA, pustakAlaye!' ane graMthaprakAzana dvArA ane vata mAnapadma dvArA lAkazakSaNunuM sevAkAya karavAno A TrasTanA manoratha che. TrasTa taraphathI cAra dainika patrA, me sAptAhikA ane eka vArSika 5'cAMga prasiddha thAya che. marAThI bhASAnuM eka dainika patra " vIsa vaSa~ sudhI calAvyA pachI gaye varSe tenuM prakAzana sayAgavazAt baMdha karavAnI TrasTane karaja paDI che. vartamAnapatrAnA phelAvAno navo vikrama saurASTra TrasTanA badhAM vartamAnapatranA phelAvA ane samAcAra tema ja vAMcanasAmagrInI tenI phArama atyAre UMcI ne UMcI jatI jAya che. jyubilInA divasomAM` " janmabhUmi-pravAsI 'nA phelAvAnA AMkaDA gujarAtI patrakAratvanA pratihAsamAM nahuAte teTale pacAsa hajAra upara cAlavA mAMDayA che; vyApAra' nA phelAvA A prakAranA bIjA koi aMgrejI ke bIjI bhASAnA vartamAnapatra karatAM vadhumAM vadhu che ane haju vadhatA ja jAya che. te rIte 'janmabhUmi' vartamAnapatra A visAmAM vecANanA AMkaDAnA navA vikrama sar pharI rahela che. ' janmabhumi'katavya kSetra ' janmabhUmi' nI sthApanA samaye rAjasthAnI prajAnA agraNI rava0 zrI amRtalAla zeThe janmabhUminA katavyakSetra viSe nIce pramANe udgAra kADhayA hatA : " mArI icchA teA sane 1921 mAM 'saura 'nuM prakAzana karyu tyAre hatI te ja Aje che. 'janmabhUmi' e duHkhIonAM AMsunu pAtra banaze; jAlImAnA julamenu e citrapaTa khanaze. Aje ene * pozAka bhale navA che, paNa kalevara to enuM e ja, jUnu khakhaDadhaja, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 se laDAi laDelA ane ekase ekanI laDAine mATe taiyAra evA joza dharAvanArUM che." prabuddha jIvana Aje paccIsa varSe ApaNe saravaiyuM kADhI zakIe chIe ane zrI zenA A saMsthA mATenA manorathA keTale aMze siddha thayA tene AMka mUkI zakIe chIe. svataMtratAnI laDatamAM 'janmabhUmi'e ghaNA yazasvI bhAga bhajavyeA che. rAjasthAnAnI pIDita prajAnA mukhapatra tarIke ApakhudI sAmenA jagamAM teNe aneka jokhame kheDayAM che, sAhase karyAM che, kAryakarAne hAma ApI che, saMsthAone protsAhana Apyu che ane e laDatanA kendrasthAne rahIne temAM aitihAsika bhAga bhajavyo che. sAmAjika badIe ane amAnuSI sitame sAme A sasthAe ane tenAM mukhapatrae akhaMDa pracAra karyAM che. jehAdA uThAvI che. ane mama gAmI prahAra karIne samAjanA kalevarane vizuddha karavAmAM mahatvane bhAga bhajavyA che. jyAre jyAre deza ke dezanA kASTha bhAga upara kudaratanA kApa UtaryAM che. duSkALa ke relasaMkaTa AvyuM che. dhaCIka Mpa ke AganA oLA UtaryAM che, tyAre tyAre A sa MsthAe saMkaTagrasta lokonI vahAra karI che, lAkreTanI haMmadI jAgrata karI che ane madada * pahoMcADI che. vana mAnapatrAnuM kArya kSetra vaMta mAnapatrA rAja-rAjA banatA banAvAnI noMdha le. ke tene viSe vruddhatecInI kare, te pUratu nathI. lekanA AtmAne jAgrata karavA, dezasevAne paMthe temane preravA, samAjanI zuddhi mATe mAga daza ka banavu, dezanA beDhaMtaranAM kAmAM temanI zakitane parAvavI, alpa jaNAtA banAvAmAM chupAyeluM raheluM mahattva pichANavuM, leAMkAnI tadurasta abhirUcine poSavI, nAdurasta nabaLAine haThAvavI, prAzarIranA dhasArAne puravA, prajAmata vyavasthita, jAgrata, taMdurasta rahe te jovu, navanavAM kSetramAM lokane zikSaNa maLatu rahe te jovu ane sauMskArasi cana tathA sAhityapAna karAvIne temanI vivekamudhdhine vikasAvavI--A prakAranuM vizALa kabyakSetra vartamAnapatrAnI sAme paDayu' che, 'janmabhUmi saMsthAnAM mukhapatrAe temAM keve ane keTalA hissA ApyA che tenI prajAe tulanA karavAnI che. AjhAda hinda phAja AjhAda hinda phoja netAjI subhASacaMdra kheAjhanI zarI saradArI nIce bhAratanA svAta'trya mATe bhega ApI rahI hatI tenA A dezane jyAre yathArtha khyAla na hatA, mahAyuddha pUrU thatAM jyAre aMgreja sarakAra Ai ena enA zUravIra senAnIone sajA karavA talapApaDa thai hatI, tyAre A saMsthAnA sthApaka stra. amRtalAla ze. patrapratinidhi tarIke brahmadeza gayA, tyAMthI pagerU kADhIne A phojanA jvalaMta itihAsa zodhyA ane e itihAsanI apUrva sAmagrI hastagata karI, jokhama kheDIne tene A dezamAM pahoMcADI. ApaNA AgevAnA A zUrA sainikAne sahAya pahoMcADavA mAgatA hatA temane kIMmatI sAmagra, pUrI pADI, aMgrejI, gujarAtI tathA dezanI anya bhASAmAM e itihAsa prasiddha karyAM. janmabhUmi'nI kaTArI mAraphate lokone e vAnI pIrasI. A sa'sthAnI A eka mahattvanI siddhi hatI; zeThe A sAhasanuM A pramANe vaNuM na karyu che. ri 'hiMdustAnanA kAi taMtrI yuddhanA khabarapatrI tarIke `kadI gaye nathI. me mekalela khabarapatrI taraphathI mane sa MtoSa maLyA nathI. subhASabAmunI dUrapUrvanI pravRtti sabaMdhenI sAcI paristhitinI kAIne jANu nathI, eTale huM ja yuddhakhabarapatrI anI dUrapUrvanA merace UpaDayA.....raMgUnamAM yuddhakhabarapatrI tarIke amAre lazkarI chAva tA. 16-10-19 NImAM kepTananA darajje rahevAnu hatu. ane karavA mATe jIpa meTara maLatI hatI. subhASabAbunA sAthIne huM maLI zakayo. temanI jAdUI asaranu" mane bhAna thayu. tenI AkhI kaDIbaddha kathA me jANI. paNa "muddAma AgevAne te maLavanI AzAe briTiza lazkara sAthe eMgakorka gaye. tyAMthI khabara maLyA ke muddAnA mANase amuka muddAnA sthaLe 2 gUmAM che, temanI pAse. datara che.' haramUna pa AvIna temane maLye, temaNe kahyu ke'ame pote bhayaMkara bhIDamAM chIe. sattAvAra dastAvejo amane suparata thayelA che. briTizarone mAhitI maLI gai che. ane teo pAchaLa paDayA che. ame avA vizvAsu AdamI. zeAdhamAM chIe ke je, A datara hiMdustAna lai jAya ane sAcavI rAkhe." meM te javAbadArI mAthe lIdhI lazkarI jIpamAM paheregIre sAthe tene kabajo levA gaye! ane ephikarAithI paheregIrane upara khelAvI daranu poTa tenA sAthe nIce mekakS ane mukAma upara gayA pachI paNa teja paheregIra upara mUkI gayA. vimAnamAM paNa tema ja poTaku AgaLa calALyu. kalakattAna mArA mukAme pahecyA pachI haiyuM heThu beThu." A sAhasa viSe zrI harekRSNa mahetae A pramANe kahyuM che: madharAtane samaye eka tALAbaMdha oraDAMmAM beThA beThA zrI amRtalAla zeThe brahmadezathI ANelA dastAvejo ame vAMcI gayA hatA e mane hajI yAda che...e mAhitI me gAMdhIjIne ApI. ane gAMdhIjIe kAMgresa kArAbArIne subhASabAbu prakaraNanI bIjI bAjuthI vAk karI, kArobArIe AjhAda hiMda pheAjanA kedIonA prazna upADI levAnA nirNaya karyAM ane te pachI dhaNuM banyu te sau jANe. che. paNa subhASa bejhanI AvI amUlya sevA bajAvanAra 'janmabhUmi'nI, DacerI hatI e vAta bahu ochA jANe che," gAMdhI--jhINA maMtraNA 1944nA sapTembaramAM gAMdhI--jhINA maMtraNA pakhavADiyAM sudhI cAlI zrI zeThe A patravyavahAra 'janmabhUmimAM prasiddha karyAM. enu vana teo pote A pramANe kare cheH muMbaimAM zrI jInnA ane pU" bApu vaccenI mulAkAta e eka aitihAsika prasaMga hato. dezaparadezanA aneka khabarapatrIe tenA samAcAra meLavavA. haMmezAM hAjara rahetA, paNu kAMi samAcAra kArbana maLatA nahi. thADA visA pachI te mulAkAteA daramyAna te baMne vacce thayela khAnagI ane a Mgata patravyavahAra meM bahAra pADyA. saMtane tyAMthI corI karavA badala pUjya Thakakara khApA ane pakavAsAe mane khUba ThapakA ApyA. zrI jInnAe jAheramAM kahyuM ke gAMdhInI kacerI dharmAMzALA jevI che. tyAMthI ja A badhu... cArAyuM che. huM bhAre mUjhavaNamAM mukAyA. paNa e divasa pachI zrI jInnAne gAMdhIjI uparano patra gAMdhIjIne paheAMcyA pahelAM mArA hAthamAM AvyA ane tarata pU. ThakakarabApA mAraphata gAMdhIjI samakSa te rajI karyAM, te pachI teja patra gAMdhIjIne zrI jInnA taraphathI maLyeA ane huM sAbita karI zakayA ke gAMdhI-jInA patravyavahAra prasiddha thayA te zrI jInnAne tyAMthI meLavAyelA hatA." bhaNasALInA upavAsa bhaNasALIMjInA upavAsa viSenA samAcAra prasiddha karavAnI aMgreja sarakAre manA karelI, 'janmabhUmi'e prajA samakSa e prazna ' zI rIte raju karyAM tenu zrI suzIlAbahena naiyara nIce pramANe varNana kare che: "bhaNusALIjI upavAsa para utarelA e prasaMga hajI yAda che. ame te vakhate AgAkhAna mahelamAM hatAM. te samAcAranA ullekhanI vata mAnapatrAne manAi hatI. "janmabhUmi'nI saMpAdakIya kaTArA khAlI rAkhavAmAM AvatI hatI ane te jagyAe bhaNasALIbhAinA jIvanapratIkasame eka Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 2059 prakhuM nAnakaDA dIpaka dararAja aMkita thatA hatA. e dIpakanu pratidina ghaTatuM jatuM kada jovA keTalI utsukatAthI darAja 'janmabhUmi'nAM pRSTha pheravatAM hatAM e mane hajI yAda che.' AkAronI vighAtaka pravRtti rajhAkArA haidarAbAda rAjyamAM vidhAtaka pravRttie pUrabahAramAM karatA hatA. lekAmAM uzkerATa hatA. rAjya satyane inakAra karatu` hatu tyAre zrI zeTha jAte haidarAbAda gayA. sAthe phoTogrAphara ane muvI kaeNmerA letA gayA. banI rahelA banAvAnI chaSmIe lIdhI ane va mAnapatramAM tene prasiddhi Apane satya prakAzamAM ANyuM. lehAr hatyAkAMDa zrI jayanArAyaNa vyAsa leAhArUnA hatyAkAMDanI tapAsanu` vaNu na A pramANe kare che: muMbaimAM khabara maLyA ke lehAmAM gaLIbAra thayA che ane eeka Dajhana jeTalA mANasoe jIva gumAvyA che, akhila hiMda rAjasthAna pariSade ane 'janmabhUmi'e mane lAhu jai hevAla rajU karavA mAkaye lAhArU ane bikAnera vistAramAM jAte ghaNA sakhata hatA. e vistAramAM thaine briTiza-hiMdI kahevAtA pradezamAM javA sArU mAre eka jATanA pozAka paheravA paDyA hatA. Akhare huM tyAM paheAMcyA, paraMtu Dajhanabadha jAsuse| mArI pharate pharI vaLyA hatA. seMkaDo sAkSI tyAM AvatA ane kahyu khUnAmAM pariNamela goLIbAranA banAvanI vigatA vaNu vatA. maraNu pAmelAonA phoTAgrApha paNa meM meLavyA ane e badhu... muMba mokalI ApyuM. paraMtu huM pakaDAi jAuM te paNa ekaThI karelI sAmagrI naSTa na thAya e mATe A badhuM mAre judA judA vizvAsu kAkA mAraphata meAkalavuM paDayuM hatuM.'' 'janmabhUmi'nA sAhaseAmAMthI A teA thela namUnA che. tenI kArakidI AvA dRSTAMtAthI bharapUra che. rAjasthAnI prajAnuM AzrayasthAna bhAvanagara prajApariSada, anya rAjyAnAM prajAma`DaLA ke pariSada, kAThiyAvADuM rAjakIya pariSada rAjyasamUhAnI evI ja saMsthA 'janmabhUmi'ne peAtAnuM mukhapatra mAnatA. 'janmabhUmi'e A saMsthAenA uddezAne potAnA gaNyA hatA, tenI vAtane potAnI mAnI hatI ane tamAma zaktithI temAM teNe sAtha purAvyA hatA. akhila bhArata rAjasthAna prajApariSadane janma ApavAmAM, tene laDatanI sAdhanasAmagrI pUrI pADavAmAM, tene rAjasthAnI prajAnI laDAyaka saMsthA tarIke taiyAra karavAmAM 'janmabhUmi'nA moTA hissA hatA. tenuM kAryAlaya 'janmabhUmi'nA kAryAlayanA bhAga hatuM. tenA maMtrIo janmabhUmi'nA kArya karA hatA. rAjasthAnI prajAnA kA karI ane laDavaiyAo mATe 'janmabhUmi' eka AzrayasthAna hatuM, maMtraNAnuM dhAma hatuM ane preraNA ane pretsAhananuM vAhana hatuM. rAjakoTanI aitihAsika laDatamAM, 'hindu cheDenI laDatamAM, jUnAgaDhanI 'ArajhI hakumate' uThAvelI laDatamAM, chinnabhinna thayelA saurASTrane eka ane akhaDa banAvavAnA AndolanamAM, garAsadArI nAbUdInI hilacAlamAM, bhUpatanA oThA taLe chupAyelAM zakitazALI pratyAdhAtI khaLA saurASTranI bhUmine dhamarALatAM hatAM tyAre 'janmabhUmi'nI saMsthA sAcA sahAyaka ane sAyInI garaja sAratI hatI. sIkara ane lAhArUnA hatyAkAMDo, tiharI gaDhavAlanI zrIdeva sumananI zahIdI, patiyALAnAM taheAmatanAmAM, erissAnAM rAjyAnI bhayaMkara bhUtAvaLA, mahisara-trAvaNukAra-haidarAbAda-kAzmIranA prajAkIya AMdolane! ane laDatA--A badhAmAM !'janmabhUmi'nA hissA nAnAsatA na hatA. 'janmabhUminA janma zrI amRtalAla zeThe rAjasthAnI prApariSadanA pratinidhi tarIke bIjI rAunDa Tebala samaye vilAyata gayA hatA. tyAMthI pAchA 3 jIvana karatAM te pUrva AphrikA gayA. tyAM mitrae za, 46,000no phALA karI Apyo. temAMthI temaNe 'Sun' nAmanu agrejI dainika 1934nA mArcamAM mubaImAM zarU karyuM". A patra TAMcA sAdhanothI calAvavuM azakaya hatuM. bhAre kheATa gai. A khATa bhapAi karavA ane aMgrejIne badale gujarAtI dainika mAraphata dhyeya siddha karavA zrI zeThe gujarAtI dainika patra vicAra karyAM. e rIte. 'janmabhUmi'nA janma thayo. sana' te DUblu, paNa 'janmabhUmi' tarI gayu' vikasyuM ane prajAnuM mAnItuM banyuM. 936mAM eka lekha lakhavA mATe sarakAre 'janmabhUmi' pAsethI cha hajAranI jAmInagIrI mAgI, tenI AbarU te lAkhAnI hatI. paNa jAmInagIrI bharavA pAse koDI naheAtI. chellI kSaNe eka mitra vahAre AvyA tyAre A rakama jamA thaI zakI. 115 'janmabhUmi', Arthika jha MjhAvAtamAMthI vAra vAra pasAra thayu che. mitrAnI, zubhecchakeAnI, vAcakAnI madada vinA te tarI pAra nIkaLI zakayuM na hata. chApavAnA kAgaLa kharIdavA mATenA paisAnA ghaNIvAra kAMkAM hAya. videzI kAgaLanA vepArI AMTha upara keTalu dhAre? patranI nIti dhaDavAmAM ene rasa paDe. saMcAlakA e zenA kabula rAkhe? patranI svataMtratA sAcavI rAkhIne tene surakSita, sthira, samRdhdha karavAmAM sva. amRtalAla zeTha tathA zrI, zAMtilAla zAhe ghaNA mATA bhAga bhajanyeA che. patrane prAyane paDadhA pADavAmAM, saphaLa karavAmAM sva: maNiza'kara trivedIe tathA sva. sAmaLadAsa gAMdhIe paNa bhAga bhajavyA che. vamAna taMtrI zrI. meAhanalAla mahetA mepAna temane vArasAmAM maLelI ujjavaLa para parA ahezAthI sAcavI rahyA che, ane 'janmabhUmi' tathA sAhika pravAsI' vikasAvI rahyA che. zrI. gilANIe athAga parizrama, abhyAsa ane kha`tathI sAptAhika vyApAra ne lekapriya ane vyApArI AlamamAM mAnItu banAvyuM che. suratamAM zrI. kAlIdAsa zelate sthApelu' pratApa' chellA tetrIsa varSathI lAkasevA bajAve che. 1954mAM saurASTra TrasTe tenA vahIvaTa saMbhALyA tyArathI te A saMsthAnuM a'gabhUta banyuM che bhujathI chellAM tera varSa thI prasidhdha thatu kacchamitra' kacchanI prajAnI sArI sevA bajAve che. TrasTe 1955 mAM tene vahIvaTa sabhAgye, have tene vadhu vikasAvavAnA irAde che. A banne dainika patrA che. apUrNa kanaiyAlAla desAi citrA sAthe bhagavadgItA viSe pravacana tA. 21-8-59 somavAranA rAja sAMjanA 6DA vAgye zrI muMbai jaina yuvaka saMdhanA Azraya nIce mane hara'mAM zrI.paramAnada maherAe mejIka lenTana lAnDjha sAthe zrImad bhagavadgItA upara jAhera pravacana karyuM hatu. zrI. paramAna Mda maherA mubaimAM keTalAMka varSothI vasatA siMdhI gRhastha che. maherA prInTarI nAmanuM eka mATu' chApakhAnuM te calAve che temaNe dhamazAstrAnA UMDA abhyAsa karyAM che ane adhyAtmanA raMge temanuM jIvana ra MgAyaluM che. vaLI pAte eka sArA citrakAra che. zrImad bhagavad gItAne citrA taiyAra karyAM che ane te citrA uparathI temaNe slAiDjha kendramAM rAkhIne temaNe pote judA judA viSayeA upara keTalAMka taiyAra karI che, projekaTaranI madada vaDe eka eka slAiDa dekhADatA jAya ane sAmenA paDadA upara paDatI praticchAyA dvArA pratyeka citranuM hAM samajAvatA jAya tema lagabhaga savA kalAka sudhI jJAna, ka`. yAga, bhakti vagere viSayA upara temaNe udbhadhika pravacana karyu hatuM. bhagavad gItA upara A citro ane vivecanayukta eka bhavya graMtha temaNe taiyAra karyAM che. ane agrejI tathA hi'dI ubhaya bhASAmAM te graMtha lakhyA che. A rIte kaThapaniSad upara paNa temaNe eka sacitra graMtha taiyAra karyAM che. tAjetaramAM ATha mahinA sudhI te amerikAmAM pravacanapravAse gayA hatA ane sthaLe sthaLe temaNe tyAMnI prajAne bhagavadgItAnA saMdezA samaLAvyeA hateA. temanA A citra jJAna tathA anubhavanA lAMbha * ApavA badala zrI muMbai jaina yuvaka saMdha temane RNI che. maMtrIo, muMbai jaina yuvaka sarve Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prabuddha jIvana sevAniSTha udAracarita sva. vIracaMdubhAI "vIracaMdrabhAinA du:khajanaka avasAnanA samAcAra jANIne huM bahuM dilagIra thayA. teo potAnI pAchaLa racanAtmaka ane gAMdhIvAdI vicAradhAraNa upara AdhArita evA jIvananI eka udAtta paraMparA mUkI gayA che. tamA sarva pratye hu UMDI sahAnubhUti anubhavuM chu. ame eka umadA sAthI-sahakA kartA gumAvyo che," (tAra mAraphata sa Mdeza. ) tA. 11---10-19-vijayAdazamInI vahelI savAre zrI. vIracaMda pAnAcaMda zAhanuM lAMbA samayanI zarIrakSISNutAnA pariNAme 72 varSanI ummare muMbai khAte avasAna thatAM pApaNA vizALa samAjane eka miTAvAna sAmAjika kAryakartAnI ane rASTrIya mahAsabhAne eka vaphAdAra kaoNMgresInI kheTa paDI che, jenI sAthe varSoMthI eka mitranA sabaMdhe sakaLAyelA hAie, tenI aneka sudhaTanA ethI ati banelI jIvanapratibhAnu' maryAdita zabdomAM mUlyAMkana karavuM bahu muzkela che. pratyekanA vidyAthI jIvanakALathI, ame . ekamekane oLakhatA hatA. teo bhAvanagaranI sAmaLadAsa kAlejamAM bhaNutA hatA ane jaina kheDIMgamAM rahetA hatA; huM muMbainI kAlejamAM bhaNatA hatA paNa vekezaneAmAM cAlu bhAvanagara AvatA jatA hato. tyArathI amArAM paricayanI zarUAta thayelI ane tyArathI jAhera jIvana sAthe pazu bhinna bhinna rIte mArA temaja temanA sa Mbadha zarU thayelA. keTaleka ThekANe ame sahakAya karyAM hatAM; keTaleka ThekANe temanu ane sArU kAya bhinna vatulAneM sparzatu'; paNa manathI ame kedi judA paDayA nahotA. abhyAsa pUrA karyAM bAda te muMbai AvI vasyA ane vyApAramAM joDAyA. vidhinI anukuLatA vadhatI thai ane 1919mAM 32 varSanI ummare muMbaSTamAM vIraca/ pAnAcaMdanI kaMpanInA nAme temaNe svataMtra kAmakAja zarU karyuM. eka bAjue temanI peDhInuM kAma vadhatu cAlyu, paradeza sAthe--khAsa karIne pUrva AphrikA sAthetemanA vyApAra vikasatA gayA. bIjI bAjue jAhera jIvanamAM paNa te vadhAre ne vadhAre AgaLa AvataH gayA. 1926-29nA samaya daramiyAna temaNe muMbainI kArapeArezananA prajAniyukta sabhyanuM sthAna robhAyu. 1929-30 muMbainA mAMDavI vibhAganI kaoNMgresa kamiTInA teo pramukha banyA. 1930nI sAmudAyika satyAgrahanI laDatamAM temaNe AgevAnIbhaye+ 'bhAga lIdhe ane muMbainI navamI saMgrAma samitinA teo DikaTeTara' nImAyA ane jelavAsI banyA. e ja sAmudAyika satyAgrahanI khIjI AvRtti prasa Mge paNa aMgreja sarakAre temane kArAgRhamAM lAMbI mudata mATe haDaselI dIdhA. AvI ja rIte 1937-38nA rAjakATa satyAgraha vakhate muMbathI satyAgrahIenI TukaDI upaDatI hatI tyAre AmAMnI pahelI TukaDInA teo AgevAna banyA hatA ane A rIte 1938mAM temaNe jelavAsane nAtA hatA. upara jaNAvela 1930-32nI savinaya sa.AgrahanI laData Ada tee pote potAnI peDhInI javAbadArIthI nivRtta thane saurASTramAM rAjakoTa najIka AvelA peAtAne vatana samaDhiyALAmAM sthira thayA hatA ane tenA salakSI uddhAra pAchaLa potAnI samagra zaktione temaNe kendrita karI hatI. 1915 thI 1930-32 sudhI temanuM 'pravruttikSetra muMbaI raheluM. tyAra bAda samaDhiyALAne kendramAM rAkhIne saurASTrane 'temaNe potAnuM kAyakSetra banAvyu. samaDhiyALA jAmanagara rAjyanuM eka gAma hatuM. A kAraNe jAmanagara- prajAkIya hIlacAla sAthe teo saMkaLAyA, tyAMnI prajAnA ama tA. 16-10-19 khara teo AgevAna banyA, jAmanagara rAjya prajAmaMDaLanI temaNe sthApanA karI ane tenA tee pramukha banyA. samaDhiyALAmAM temaNe kevaLa racanAtmaka kAya nI dizAe ja eka pachI eka pravRtti zarU karI hatI, paNa e vakhatanA sattAdhIza jAmasAhebe vIracaMdabhAmAM eka kaoNMgresI rAjadvArI caLavaLIyA ja joyA hatA ane e kAraNe temanA kArTImAM jAta jAtanI aDacaNA temanA taraphathI ubhI karavAmAM AvI hatI. amArI jevAne thatuM ke vIracaMdabhAi jAmanagara rAjyanA samaDhiyALAmAM jaine potAnI zAMketane nakAmI veDaphI rahyA che, paNa temaNe game tevA pratikuLa samegA vacce paNa potAnA gAmane vaLagI rahevAnA ane gAmanA lAkanuM khate teTalu bhaluM karavAne niNaeNya karelA temAM te di caLAyamAna thayA nahotA. tyAM temaNe grAmasudhAraNA samiti sthApI ane samaya jatAM eka meTuM hospITala ubhuM karyuM, je Aje te pradezamAM vasatI janatA mATe eka mahAna AzIrvAdarUpa banI rahyu che. dezane AjhAdI maLyA bAda ane saurASTranu ekama sthapAyA bAda 1948mAM zarU karavAmAM AvelI saurASTranI prathama dhArAsabhAnA te sabhya banyA ane 1953 sudhI te sthAna upara cAlu rahyA. temanA vatana samaDhiyALAne saurASTra sarakAre temanI te gAma pratyenI anekavidha sevAnI kadara tarIke'vIranagara ' evuM nAma Apyu. - zrI. vIraca dabhAinI udAratAe aneka sArvajanika kSetrane sArA pramANumAM asIMcana kayu che. jenI vigatavAra noMdha karavAnuM atyAre zakaya nathI, paNa temanI udAratAno khyAla Ape evI e traNa bAbatano ullekha ahiM prastuta lekhAze. zrI vIracaMdabhAie peAtAnI aMgata mUDImAMthI : pAMca lAkha rUpiyAnuM eka TrasTa karyu" hatuM, jene temaNe vIracaMdra pAnAcaMda kaLavaNI TrasTa" evu nAma ApyuM hatuM, peAtAnAM kuTuMbIjane mAMthI khIjA pAMca lAkha ekaThA karIne tamaNe 'saurASTra meDIkala TrasTa" ubhuM karyu hatu ane trIjI' petAnA deza paradezanA-vizeSe karIne pUrva aphrikAnA-ADatIyAo pAsethI cha lAkha rUpiyA ekaThA karIne "saurAT hospITala TrasTa" ubhuM karyuM hatuM. A rIte sALa lAkha rUpiyA jeTalI moTI rakama keTalAMya varSo pahelAM saurASTranI Ama janatAnA sukha, ravAsthya ane kaMlyANa ' arthe temanI mAta saurASTranA caraNe samarpita karavAmAM AvI hatI. aMgrejImAM eka kahevata che ke Charity begins at home'. sevAnI zarUAta dharathI thAya che.' AnA bhAvA ema che ke sevA dharathI zarU thaine tenu kSetra uttarottara vistaratu jAya che. A ukti tenA bhAvAya sAthe zrI vIracaMdabhAie potAnA jIvanamAM sarvAMze sAka banAvI hatI. purUSA ane vidhinI anukULatAne pariNAme zrI vIracaMdabhAine jema jema Arthika utkarSa thatA gayA tema tema tene lAbha pahelAM potAnA kuTu'khIjanone pachI potAnA vatanane, pachI saurASTrane ane te ____ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-59 pra bu ddha jI va na dvArA bhAratane maLI rahyo hato. vIracaMdabhAinuM kuTuMba ghaNuM che ane sIkIma tathA bhUtAnanA sImAmadezane paNa teNe bhayamAM bahoLuM che. Aje lagabhaga badhAM ja kuTuMbIjane vIracaMdabhAI mUkyA cheAvI Apakhuda rIte, vartanAra cInane saMyukta rASTraane temanI peDhInA vadhatA jatA vyApAranuM avalaMbana pAmIne saMsthAnuM sabhya banAvavA mATe bhArata aTale badhe Agraha zA mATe ? sukhI ane samRddha banyA che. saMmaDhiyALA-pAchaLathI vIranagara-nI. rAkhe che? A prazna karanAra saMyukata rASTrasaMthAnA-yu. --nA reNuka temanI varSonI sevAnA pariNAme badalAI gaI che; saurASTrane svarUpane ane thevane babara samajato nathI ane yu. ne temanI udAratAne khUba lAbha maLe che. bhAratanI AjhAdI pAchaLa sAthe cIna kevI rIte saMkaLAyeluM che e bAbata paNa tenA pUrAM temaNe Apele bhega bahu jANItuM che. Ama nAnA kuTuMbane dhyAnamAM nathI ema kahevuM paDe che. .. " , vartuLathI bhArata sudhInA vizALa vatuLanI sevA karatAM karatAM jeno . . . ' yuni.nuM svarUpa evuM che ke duniyAnA dareka rASTrane vahIdilamAM kuTuMba, nAta, jAta, dharma ke bhaugolika sImADAne bheda na vaTa karatI sarakArane nImele pratinidhi yu. ne, mAM he joIe hoya evA vizvamAnavanI kakSAe pahoMcavuM AvI temanI jIvana- ane mAnavInA pAyAnA kAne je cArTara yu. ne, e sarvAnumate sAdhanA hatI. svITjhalenDa-anIvA-jyAM haMmezAM AMtararASTrIya nakkI karela che te dareka sabhyarASTrane baMdhanakatAM hovA joIe: praonI carcAo cAlatI hoya che tyAM jaIne vasavuM ane AMtara- yu. nI sthApanA thai tyAre cInamAM cAMga-kAi-rIkanuM rAjya hatuM? ' rASTrIya kSetre upayogI banavuM evI temanA manamAM kaMI kALathI ane tene nAme pratinidhi yu ne.mAM besatA hatA. A uparAMta jhaMkhanA hatI. A jhaMkhanA vaNapurI rahI gaI, paNa A hakIkata yune nI sthApanA karanAra mULa pAMca rAjya yunAiTeDa sTeTsa, temanA dilanI nibaMdha vizALatA samajavA mATe bahu upayogI che. razIA, greTa briTana, phrAnsa ane cIna-te pAMca rAjyanA prati- vIracaMdabhAInA sevAparAyaNa jAhera jIvananI A nAnI sarakhI . nidhi-sabhyane vITo'nI sattA ApavAmAM AvI che. eTale ke kathA che. teo taddana sAmAnya sthitimAMthI zrImanta banyA, dhana yuni.nI je kAryavAhaka samiti jene "sIkayerITI kAunsIlanA : vAna banyA, paNa te zrImannAIna maMda temanA jIvananA kaI paNa nAmathI oLakhavAmAM Ave che temAM raju karavAmAM AvatA koI aMzane kadi sparyo nahoto. teo gRhastha jIvanane varelA hatA, te paNa prastAvanA upara jaNAvela pAMca pAyAnA sabhyomAMthI eka " ema chatAM, ghaNAM varSothI teo brahmacarya parAyaNa hatA, ane temanI paNa sabhya virodha kare che te prastAva upara rasIkorITI kAunsIlamAM ' raheNI karaNI ane vicAraNAmAM eka prakAranI sAdhutAnuM hamezAM mata levAya nahi ane pariNAme te prastAva sIkayerITI kAunsIlane * darzana thatuM hatuM samAjasevAnI tamannA temanI nasenasamAM vahetI : paDatuM mUkavuM paDe. " * hatI. prakRtie temane patnajI ane udAra banAvyA hatA. sAdAi, A rIte yu. ne, nI sthApanA thayA bAda cInamAM rAjyakrAti - namatA. 3jatA e temanA svabhAvagata guNo hatA anudAtta evuM thaI ane cAMga- kAI -zekane ane tenA sAthIone cIna choDIne - temanAmAM kazuM paNa nahotuM. A rIte temanA jIvanane sAdhanA phesa cAlI javuM paDyuM ane AkhA cIna upara sAmyavAdI temaja sevAnI dRSTie ubhaya rIte-temaNe saphaLa banAvyuM hatuM. taMtranI sthApanA thaI. Ama chatAM paNa haju sudhI caga- kAI-oka'. temanA sukhaduHkhamAM jeo ekasarakhA temanI paDakhe ubhA jeNe phasAmAM eka pratiMspadhI cInI sarakAra ubhI karela che, ' rahyAM che, temanA jIvana darzane jemaNe haMmezAM apanAvyuM che ane ane yunAITeDa sTeTsanA baLavAna TekA vaDe je tyAM Aja sudhI temanI sevAbhAvanAne jemaNe sadA uttejita karI che evAM temanAM TakI rahela che tene nImele pratinidhi Aje cInanA pratinidhi sahadharmacAriNI harilakSmIbahena pratye Aje jyAre temanuM dharma tarIke yu. na.mAM bese che ane badhI bAbatamAM yunAITeDa sTeTsane parAyaNa daMpatI jIvana vidhAtAe khaMDita karyuM che tyAre, antaramAM adhIna rahIne varte che ane mata Ape che. A eka keLa huM UDI sahAnubhUti anubhavuM chuM ane temanI be putrIo ane asvAbhAvika paristhiti che. AnA pariNAme cIna jevA mahAna rASTrane be putre je cAre saMtAnamAM vIracaMdabhAInA vyakitatvanI a9pAdhika lagatI kaI paNa bAbata yu. ne. mAM lAvI zakAtI nathI ane kadAca ' , jhAMkhI thAya che teo paNa A sahAnubhUtinA adhikArI bane che. lAvavAmAM Ave te paNa te saMbaMdhamAM cInanI vatI javAba Ape, sAmAnya kATinA mAnavI, chatAM, asAmAnya evuM jemanuM jIvana khulAse kare evI kai vyakita yu. ne. mAM sthAna dharAvatI nathI. hatuM, ane sAmAnya pArijAtakane cheDa, chatAM, deza ane kALanA cInanI rItabhAta sArI hoya, ke kharAba hoya paNa jene sIdhuM kahI vistIrNa avakAzane pazI rahelI jenI suvAMsa hatI-evA zakAya, ane je tene javAba ApI zake " yA khulAse karI zake zrI vIracaMdabhAinA pavitra AtmAne zAzvata zAnti prApta thAo ! e cInane sAro pratinidhi yu. ne. mAM he ja joIe-A ApaNAM temane aneka vandana he !! paramAnaMda yu.. ne vAstavika rUpa ApavA mATe atyanta jarUrI che, "vAsta- .) - prakIrNa noMdha vika rUpa ApavA mATe ema kahyuM tene artha e che ke duniyAnuM gaNanApAtra evuM eka paNa rASTra hovuM na joIe ke je yu.ni. mAM cInane cuM. ne. mAM dAkhala karAvavA bhArata zA mATe joDAyela na hoya ane to ja kei paNa be 'rASTro vaccenA jhagaDo ' . Agraha seve che ? nIkAla zastrabaLa ke sinya baLanA upayogathI nahi, paNa yu. na. : ' 'hiMdI-cInI bhAI bhAI' e ugArone khoTA pADatuM jevI saMsthA dvArA samajAvaTa ane vATAdhATathI zakaya bane-AvuM je ' cInanuM bhArata pratyenuM tAjetaranuM AkramaNa jotAM keTalAkanA manamAM yu. naM. viSenI kalpanA che te, yu. ke. mAM cIna dAkhala thAya te ja, sahaja rIte e prazna uThe che ke je cIna sAthe ApaNe Aja yu ne, sAce vAstavika AkAra dhAraNa karI zake. jo cIna yu.nuM sudhI gADha mitrone dAvo karatA hatA ane je cInanA sahakAra vaDe sabhya heya te cInanI upara yu. ke. dvArA kAMi ne koi aMkuza jarUra duniyAmAM sthAyI suleha zAMti sthApavAmAM ApaNe svamAM sevatAM hatAM ubhe karI zakAya ane te sAme yu. na eTale ke duniyAnAM ane jenI sAthe thayelA AjathI pAMca varSa pahelAnA kilakarAramAMthI samarata rASTrone saMgaphita me--jyAre jarUra jaNAya tyAre-ubhe paMcazIlanA mahAna siddhAntane janma thayo hato te cIne thoDA karI zakAya. ', ' ' ' . ' ' , , - mahinA upara TIbeTa jevA paDezamAM AvelA svAdhInataMtra dezane Ama cInane sAro pratinidhi yu. ne. mAM ho ja joIe, jotajotAmAM chuMdI nAkhyuM, ane eTalAthI saMtoSa na mAnatAM, ane tenA kahevAtA pratinidhine yu.ke.mAM kei paNa prakAranuM sthAna - bhAratanI uttara sarahada upara teNe sthaLe sthaLe AkramaNa zarU karyA hevuM na joIe e bene be cAra jevI vAta hovA chatAM, tene ke raka - : t rict lAvavAmAM Ave A vyakita che. te paNa jene sI Re EAna para najara . Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 yu. ne.. mAM yunAiTeDa sTeTsa virodha kema kare che evA prazna saha upasthita thAya che. AnuM kAraNa ema che ke AjanI duniyAnA meTA rASTro e juthamAM vaheMcAi gayA che: sAmyavAdI rASTra ane khanasAmyavAdI rASTro, ane khInasAmyavAdI rASTro jevu AgevAna yunAiTeDa sTeTsa che te rASTronuM jutha sAmyavAdI jutha sAme petAnuM rakSaNa karavAnA hetuthI duniyAmAM sAmyavAdI rAjyeAnI AsapAsa jyAM jayAM zakaya hoya tyAM tyAM potAnu lazkarI thANu -military baserAkhavA athavA teA ubhuM' karavA mAge che. phArmAMsAmAM A rIte amerikAnuM eka ghaNuM moTuM lazkarI thANuM cAMga-kAI-zekane rakSaNa ApavAnA bahAne varSAthI nakhAyalu che, ane jo AjanA sAmyavAdI cInane eka sabhya tarIke yuM.nA.mAM svIkAravAmAM Ave, te tarata ja cAMgakA zekane ane tenA sAthIone sAmyavAdI cInanA havAle karavA paDe, ane phArmAMsA khAtenuM potAnu ati mahatvanuM lazkarI thANu yunAiTeDa sTeTsane ekadama uThAvI levu paDe. A mAMTe yunAiTeDa sTeTsa taiyAra nathI ane yu.nA.mAM bahumatI yunAiTeDa sTeTsanI bAjue hAne cInane yu. nA. mAM praveza maLI zakato nathI ke ApI zakAtA nathI, ane A rIte yu.ne. mAM eka prakAranI asvAbhAvika paristhiti varSothI cAlyA kare che. bhAratanA prayatna yu.tA. mAnI A avAbhAvaka paristhitine anta ANavAnAM ane cInane yu.tA. pratye javAbadAra banAvavAnA che. A praznane A rIte samajavAthI cInanI AjanI Akramaka nIti sAme bhAratanA pAkAra ane cInane yu. ne. mAM dAkhala karAvavAnA bhAratane Agraha-A e vacce jarA paNa virodha jevuM nathI e spaSTa thaze. ulaTuM, ApaNA cIna sAmenA pAkArane, jo cInane yu. nA, mAM dAkhala karavAmAM Ave tA, duniyAnA aneka sabdonuM nakakara sama na maLavAne saMbhava ubhA thaze. ane cIna jo Aje kevaLa ejavAbadAra rIte varte che. tene amuka aze. javAbadArInA bhAnapUrvaka vartavAnI karaja paDaze. prabhudhdha jIvana A viSayanA anusaMdhAnamAM saMyukta rASTrasasthA aMgenA cInanA pahelAnA ane AjanA valaNamAM je taphAvata jevuM mAluma paDe che. te tarapha thADaoN aMgulinirdeza asthAne nahi gaNAya. amerikAnA pratikuLa valaNane lIdhe cInane yu nA.mAMthI bahiSkRta rAkhavAmAM Avatu hatu. tethI cIna atyanta nAkhuza hatu ane amerikA sAme khUba rASa anubhavatu hatu. ane bhArata tema ja anya rASTronI madada vaDe yu.nemAM dAkhala thavAne te khUba Atura hatuM. have cIne potAnI nIti badalI che; pAtAnI hakumatane cIna potAnI AsapAsa AvelA pradeze| ane khAsa karIne dakSiNamAM AvelA laDAka, TIeTa, nepAla, sIkkIma ane bhutAna upara vistAravA mAgatu' 'hAya ema lAge che ane AkramaNanI rIte AgaLa vadhavAnAM svamAM sevI rahyuM che. A nItipalaTAnA kAraNe yu.ne.mAM dAkhala thavA saMbadhe cIna have kazA utsAha dharAvatuM nathI, Aja sudhI tene kAi pUchanAra naheAtu* evI sthiti dharAvatA cInane, teNe have Akramaka nIti dhAraNa karI che. tenA sa Mdarbha"mAM, tene prazno pUchanArAonA vartulamAM khesavuM ane je bacAva thai na zake tema hAya tene bacAva karavAnI kaphoDI dazAmAM mukAvAnuM na game e taddana svAbhAvika che ane tethI cInane yu.ne. mAM dAkhala thavAtu niyaMtraNa maLe teA paNa cIna yu.nA.mAM dAkhala thAya ke krama e eka savAla che. sUrata upara sarajAyalA jalapralaya gayA sapTembara mAsa daramiAna tAMpI nadInA pUre mAtra sUrata zahera upara ja nahi paNa sUrata jIllAnA ghaNA kharA pradeza upara je kALA kara vartAvyA tenI vigate vAMcatAM temaja sAMbhaLatAM hRdaya kapI uThe che. sA upara mAnavIoe jAna gumAvyA che, ane DhAraDhAMkharanI khuvArInA tA kAi AMka ja khoMdhAya tema nathI, tA. 16-10-19 sAthe sAthe mAlamIlkatanI hAni paNa pAra vinAnI thai che. pUra daramiyAna e ke traNa divaso sUratanA lokoe jAnane potAnI hAtha muThThImAM rAkhIne je rIte pasAra karyAM haze tenI kharI kalpanA sAkSAt anubhava sivAya AvI zake tema che ja nahi. kudarata upara kAjI meLavAnI mAnavI game teTalI vAto kare ane zekhI kare, paNa kudarata rUThe che tyAre mAnavI kevaLa magatarU hoya e rIte tenA hAlahavAla karI tAkhe che ane rAyana briDamAM raka banAvI de che ane bharapUra bhaMDAravALAne bhIkha mAgatA karI mUke che ane gharabAra vALAna rakhaDatA banAve che. A jAnamAlanI nukasAnI kAithI paNa bharapAda thai zake tema nathI, ema chatAM paNa, jaLasaMkaTanI A AktamAM sapaDAyalAM saMkhyAbaMdha kuTuMbane karI TaTTAra thavAmAM je rIte jenAthI madada thaI zake teNe te rIte madada karavI e ArvI AphatanA abhAve sukhacenamAM pharata ApaNu sA anivAya dhama ane che. A madada paheAMcADavAnu sauthI moTu !!! sAdhana dhana che. dhananI madadathI bhAMgyAM ghara sAjA thai zakaze ane vinAza pAmelAM DhoraDhAMkharanI puravaNI thaka zakaze tema ja AvI aNudhArI pachADane lIdhe stabdha banI gayelA, mUDhatA. anubhavo, nirAdhAra banI beThelA mAnavIone ubhA karI zakaze, cenavantA banAvI zakAze, navA purUSAnI bhAvanAthI prerita karI zakAze. aneka lakAnAM dhara ubhAM che, paNa dhara vakharI taNAi gai che temane rAcaracIluM tema ja kapaDAM paheAMcADIne paNa ghaNI rAhata ApI zakAze. Ama A karUNa paristhitine haLavI banAtravA mATe jenAthI je kAMi thaI zake te karI chUTavA prAnA che. kailAsa darzana khAMDa udyoga sAthe saMbaMdha dharAvatA jANItA udyogapati zrI. karamazI je. somaiyA gayA varSe potAnI kuTuMba maMDaLI tema ja gheADAka snehIjanA sAthe kailAsanI tema ja himAlayanAM anya tIsthAneAnI yAtrAe gayelA. A vikaTa yAtrA aMge jarUrI evI sava taiyArI karIne te 1958nA julAi mAsanI 25mI tArIkhe hathI upaDelA. uttara pradezamAM uttara sImADA upara Avela TanakapurathI te himAlayamAM dAkhala thayA ane pIThorAgaDha tarapha gayA ane tyAMthI lI`lekanI dhArI oLagIne himAlaya parvatanI bIjI bAjue TIeTamAM dAkhala thayA, ane gA~ga tema ja mAdhAtA parvatanI bAjue thaIne, rAkasatAla ane mAnasa sarevara- e e atyanta vizALa sarAvarAnI vacce thaine te kailAsa pahoMcyA; kailAsanI pradakSaNA karIne mAnasa sarovaranI khIjI bAjue thaine te himAlayanA gaganacuMbI himazikhAnI taLeTI sudhI AvI pahoMcyA ane nItidhATanA mArge himAlayanA himazikhA vaTAvIne bhArata bAjue tee jozImaTha AvyA. jezImaThathI te badrInAtha gayA. tyAMthI pAchA pharatAM cameAlI,gApezvara, tuMganAtha, ukhImaThanA raste te tribhrugI nArAyaNa gayA ane tyAMthI kedAranAtha (uMcAi 11750 phuTa) pahoMcyA. tyAMthI pAchA karatAM te guptakAzI, rUdraprayAga bAjue thate rUSikeza AvyA. vaLI tyAMthI teo uttarakAzI thaine jamnAtrI ane pachI gageAtrI pahoMcyA. Ama himAlayanI pahelI bhAjI kailAsa ane A bAjue gaDhavAlamAM Avela badrInAtha kedAranAtha, jamnAtrI ane gaMgAtrI - ema kula pAMca tIrthInI yAtrA purI karIne lagabhaga sADA traNa mahinAnA gALe navembara mAsanI chaThThI tArIkhe te muMbaI pAchA pharyAM. A samagra tI pradezanuM darzana karAvatuM temaNe taiyAra kareluM citrapaTa sadha taraphathI saMdhanI sabhyAne 'manohara' mAM dekhADavAmAM AvyuM hatu. A citrapaTa jotAM aDhI kalAka jeTalA vakhata lAgyA hatA ane eTalA samaya jANe ke anya koI sRSTimAM vihAra karyAM hAya evI AnadamugdhatA A prasaMge hAjara rahelA sabhyoe ane emanAM Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-19 kuTu bIjanAe anubhavI hatI. himAlayanA ATalA vistI' pradezane - AvarI letI yAtrAne lagatuM AvuM asAdhAraNa sAhasa kheDavA mATe zrI. karamazIbhAine dhanyavAda dhaTe che ane tene lagatu citrapaTa jovAnI taka ApavA mATe saMdha temaneA antaHkaraNapUna ka AbhAra mAne che. jIvana darpaNa' sva. TI. jI. zAhanA jIvana ane lekhanane raju karatu eka sundara pustaka tAjetaramAM pragaTa kavAmAM AvyuM che ane tenuM nAma rAkhavAmAM AvyuM che. jIvana 6Nu' A pustakanA saMpAdaka che pra. ramaNalAla cI zAha. jee senTa jheviyasa kelejamAM gujarAtI bhASAnA mukhya adhyApaka che. tenA prakAzaka che zrImatI ka Mcanabahena desAi (sva. TI. jI. zAhanAM putrI) ane tenuM prAptisthAna che TI. jI. zAha DI'ga. pAyanI, mu Mbai 3. A pustakane pAMca' vibhAmAM vaheMcavAmAM AvyuM che. pahelA vibhAgamAM stra. TI. jI. zAhanA jIvanacaritranu sarekha nirUpaNu che, aMte e vAMcavAthI svargasthanA aneAkhA vyakitvanI vizeSatA tathA vilakSaNatAne sacoTa khyAla Ave tema che. bIjA vibhAgamAM TI jI zAhatA agata anubhavanA keTalAka prasa Mge ane lekhAnA samAveza karavAmAM AvyA che. trIjA vibhAgamAM TI, jI. zAhe 35 31.... 1000 zrI caMcaLabahena DI. jI. zAha cImanalAla pI. zAha ramaNikalAla maNilAla zAhu tArAcaMda dhanajIbhAi mahetA eka sadgRhastha taraphathI rasikalali mehanalAla jhaverI lAkhANI che 151 zrI khImajI mAMDaN. bhujapurI eka sagRhastha taraphathI 101, eka bahena tarakathI 101 dhIrajalAla mArArajI ajamerA 301, caMdulAla kezavalAla , sarUpacaMdra ena. zropha maMjulAbahena, saralAbahena tyA anilAbahena, kAhArI. eka sarjana tarathI nautamabhAi dIpacaMda zAha hIrAbahena dIpacaMda sa MdhavI vIracaMda pAnAcaMda zAha ratilAla narasiMhabhAI 101, cImanalAla cakubhAi zAha saMghanI cAlu pravRtie mATe paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMghane thayelA atha lAbha Put this jo pa 51 pa 100 100 pa1 51 51 51 51 51 32 37 .. lIlAdhara pAsu zAha tArAbahena caMdulAla jhaverI caMdulAla mAhanalAla jhaverI, amRtalAla jeThAlAla zAha aMbAlAla caturabhAi zAha jayaMtIlAla aMbAlAla zAha pannAlAla aMbAlAla zAhe pArvatIbahena khAlAla zAha surajabahena koThArI 3. pravINacaMdra hemacaMda 51 cunIlAla narabherAma L3 23 23 . # . kacchI vIzA osavALa 23 prinTI'ga presa 51 50 p p 31 31 25 zzzz 25 25 25 25 25 25 25 5 25 25 25 25 .. wr dr 32 21 3 ', r dr 3 '' 22 KHy "2 wr 29 :3 ,, ' 25 prabuddha jIvana 32 khetasI mAlasI sAvalA kAMtAbahena tarI samaratabahena dezI 25 25 DA. suzIlAbahena udANI 25 zrI. lakSmIbahena mANekalAla 25 33 r potAnA jIvana daramiyAna racelI keTalIka kavitAe saMgrahita karavAmAM AvI che. ceAthI vibhAgamAM TI. jI. zAhe lakhelu kathA vArtA svarUpanu kizAra sAhitya ane pAMcamAM vibhAgamAM TI, jI. zAhanA apAyalI aneka aMjaliomAMthI tAravelI gheADIka aMjali samA viSTa karavAmAM AvI che.. sundara kAgaLa tathA chapAi, TI. jI zAhanI bhavya mudrAne raju karatuM surUpa jekeTa ane pustakamAM antagata karavAmAM AvelI keTalIka chabIo-A kAraNe samagra sa MpAdana bhAre kaLApUrNa ane AkarSaka banyu che. A pustakanA nirmANe sva. TI. jI. zAhanAM maraNAne cirAyuSI banAvyAM che. ugatI prajAne temAMthI aneka vidha preraNA maLe tema che. paramAnaMda samudravihAra mulatavI tA. 13 mI okaTobaranI rAtrInA 8 thI 11 sudhI zrI muMbai jaina yuvaka saMdha taraphathI yeAjavAmAM Avela samudrAvahAra pratikuLa havAmAnanA kAraNe mulatavI rAkhavA paDayA hatA. A aMge je sabhyoe pravezapatra meLavyA hAya temane pravezapatrA saMdhanA kAryA layamAM pahAMcatAM karIne potapotAnAM nANAM pAchA meLavI levA vinati che. ma`trIo, muI jaina yuvaka sagha 'eka sagRhastha jI. yu. mahetA kAMtilAla vasA gulAbahena zeTha mAMghIbahena hIrAlAla zAha meAhanalAla nagInadAsa jarIvALA mahAsukhalAla bhAyacaMda eka bhAi taraphathI ku tahaca lallubhAi lavaNuprasAda phUlacaMda zAha maNibahena savacaMda kApaDiyA jasumatIbahena kApaDiyA matalAla bhIkhA zAhu cadulAdya sAMkaLacaMda vakIla lalitAbahena lAlabhAi menAbahena tarAttamadAsa zeTha kAMtAbahena jhaverI maNibahena zivalAla pI. eca. kAmadAra kAMtilAla naththubhAi pArekha jayacaMda enDa sansa tArAbahena zropha rAyacaMda hIrAcaMda jhaverI 253 25 25 sevaMtIlAla khemacaMda cunIlAla mATANI anasuyAbahena jasANI nAnacaMdabhAI zAmajI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA lIlAvatIbahena devIdAsa 21 DaoN. ke. ema. parIkha 21 zrI. prabhAbahena 21 esa. ema. zAha 2. 15 15 11 11 11 13 2300000222222 11 11 11 1. 10 1. 10 10 5 p ma 5 p p 5 ,, ,, dr '' 33 23 33 39 33 ' n3 33 !! 33 .. 23 33 huM darAya nAttamadAsa pravINacaMdra 'ma'gaLadAsa abAlAla ela. parIkha muLaca'dabhAi premajI zivalAla ke. mahetAM jAdavajI .sAmaMda mahetA zAMtilAla devajI na kAMtAbahena kasturacaMda jhaverI sukhalAla manasukhalAla na dalAla ratIlAla gAMdhI saralAbahena mahetA eka saddagRhastha eka sadgRhastha - prAgajIbhAI hIrAca da 119 devajI umarasI sI. ke. zAha kAMtilAla umedacaMda barADiyA dIpacaMda bhAicaMda vArA lIlAbahena daphtarI eka gRhastha maganalAla zeTha indravadana rAmabhAI kaMsturabahena maizerI kAMtikAla pI modI eka bahena taraphathI mayAbahena mehanalAla 5 3 paracuraNa 378-22 jhALAmAM AvyA 50~12 peTIemAM AvyA 6. 318-34 maMtrIe, sukhaI jaina yuvaka se Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prabuddha jIvana gAMdhIjInuM smaraNa ane naherUnuM manAmadhana ( gata eprIla khAsanI 15 mI tArIkhe madurA khAte gAMdhI memeriyala myujhIyamanA udghATana prasaMge ane gAMdhI smAraka nidhinI prAdezika zAkhAnA pramukha ane 'saMcAlakAnI pariSadanA prAra Mbha-maMgala prasage bhAratanA mahAmAtya vAMharalAla naherUe karelA pravacanane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A pravacana cAlu aupacArika pravacaneA karatAM bhinna kakSAnu che. A pravacananuM svarUpa varSAM junA gAMdhIvAdI sAthI sAthe gAMdhIjI a Mgenu eka prakAranuM sahacintana jevu che, athavA naherUnI gAMdhIlakSI AtmaparyAlAcanA che. gAMdhIyugI aneka kA kartAnI muMjhavaNa, akaLAmaNa, svalakSI praznAttarI A pravacanamAM raju karavAmAM AvI che. pravacanazailI lord thinkingpragaTa citana-manamAM cAlatA vicArAne maThAravAnA prayatna karyAM sivAya te jema Ave tema vANImAM raju karatAM javuM-A prakAranI hoIne, nirUpaNamAM kAMika astavyastata jovAmAM Ave che athavA tA joie teTalI sugrathitatA dekhAtI nathI, ema chatAM antaranA udgAranI temAM svAbhAvikatA che ja ane tethI tenu aAkhu mUlya che. mULa lakhANa vacAne sugama bane te mATe anuvAda karavAmAM mULa bhAvane kSati na pahoMce te rItanI gheADI chUTa levAmAM AvI che ane e rIte anuvAdane ghATIle banAvyA che, sAdhAraNa rIte Aja sudhI kAi paNa sthaLe gAMdhIjInI pratimA mUkavA sAme naherU ugna virAdha dAkhavI rahyA hatA. A pravacanamAM pahelI ja vAra teo gAMdhIjInI mUti pratiSThAnuM anumodana kare che, sacoTa rIte sama na kare che. have temane vAMdhA mAtra gAMdhIjInI eDoLa mUrti ane jmIo sAma che, je taddana vyAjakhI che. paramAnaMda) jyAre mane ahiM AvavAnuM nima traNa ApavAmAM Avyu tyAre meM bahu rAjIkhuzIthI te nimaMtraNano svIkAra karyAM, ane ema chatAM mAre jaNAvavu joie ke gAMdhIjI sAthe sabaMdha dharAvatA AvA kASTha avasara upara hAjara rahevAnuM kabula karatAM meM haMmezA kAMika muzkelI - muMjhavaNa anubhavI che. kAraNa ke temanuM smaraNu ane temane lagatA vicAre mArA manane aneka rIte abhibhUta kare che ane keTalIka vAra UMDI akaLAmaNu pedA kare che. A akaLAmaNa gAMdhIjIne lagatA vicAronA kAraNe kadAca nahi hAya, paNa Aje jo teo jIvatA hAta te ApaNI sAme ubhI thatI navI navI pariristhati aMge temanA mananA AdhAta-pratyAdhAta kevA hota, te sabdhamAM temaNe zuM salAha ApI hata, ane temanI saMtita salAhane anusaravAmAM ApaNe keTalAM maMMda, zithila, DhIlA mananA mAluma paDayA hAta-Ata lagatA tarkavitarko kadAca e akaLAmaNunuM kAraNa hoya. AvA praznAne tAga kADhavA huM umezA mArU" mana mathAmaNa karatuM heAya che, ane A mathAmaNu AvA prasa ge vadhAre tIvra bane che. je ucca dhAraNA temane pasaMda hatA, anumaMta hatA, ane je temaNe ApaNI samakSa raju karyAM hatA te dhAraNA anusAra 'huM AvI rahyo chuM evA dAve karavAnI dhRSTatA karI zakuM tema nathI. ema chatAM paNa, A vicAra mArA manamAM avAra navAra uMDI Ave che: AjanI peDhInA ApaNe leke temanA kahevA mujaba vartatA heAIe ke na hoie, pazu ApaNe ATalA badhA zabdomAM temanA viSe je kAMi elI rahyA chIe tene kharekhara ApaNe vaphAdAra chIe kharA ? athavA te! e mAtra zabdo ja che ane e mujaba ApaNe vatA nathI e atha mAM je tattvata satya nathI evu ja kAMka ApaNe melI hyA chIe ? A eka dhaNA AkarA savAla ane dhaNI tA. 16-10-59 kaThaNa samasyA che. ane e muzkela che eTalA mATe, jene hu mArA mATe ukela zodhI zakatA nathI te viSe bIjAne mAre zu kahevu tenI mane dithI samaja paDatI nathI. paNa ema chatAM eTalu huM jarUra kahI zakuM chuM ke ApaNe gAMdhIjI viSe je badhuM kalpIe chIe te karatAM teo bezaka vadhAre mahAna hatA ane temane anusaravAnuM, temanI sAthe kAma karavAnu jemane sadbhAgya sAMpaDayuM hatu. temane temanu sadana maLatu rahetu hevA chatAM, potAnA praznonA dareka pote ja vicAra kare ane tenI potAnI samajaNu mujaba jajo ke A sabhakhkhu adhurI . hAya, aspaSTa huMya ema banavAjoga che.niSNu le ane amalamAM mUka e rIte temane uttejanA vata vA devAno temanAmAM eka asAdhAraNa guNa hatA athavA te AtraDhuDhatA. pAtAnI che jAtane eTale ke potAnA vicArone kAinI upara teo lAdavA IcchatA nahotA. temanI pAtAnI je AgavI kArya paddhati hata taraph lekAnAM mana ane dilane vALavA teo jarUra icchatA hatA, paNa emAM koinAM upara kazuM pAdA paNa hatuM ja nahi, teo je kAMi kahe te 'lakA dabAine, bhA'sAina azvapU huM bala athavA te mujaba vate ema te kadi cchatA nahi. e prakAranA adha anusaraNanI teo 'kadi apekSA rAkhatA nahi, jo ke temanA mahAna vyakitatvanA bhAva nIce, anivAya paNa vata paDI vicAra- - vAnu ke vavAnuM lokeA mATe muzkela jo AvA purUSanA samAgamamAM Apa Ave to Ama Ama khatAM aneivAya che. ane temAM bIjo kASTha vikalpa rahetA tathA ema, Apada paNa lAgyo vinA rahe nahi, ema chatAM A vRttine tee kadi uttejana ApatA nahi. ane tethI jyAre ApaNI sAme prazno upasthata thAya tyAre mane lAge che ke, e sabaMdhamAM ApaNe ApaNA potAnA niyeA zedhI levA joie, alabatta temanI pAsethI ApaNe je kAMi zikhyA hoie te pUka baMdhamAM levu joie, ema chatAM paNa, niNaeNyA ApaNI petAnI sujhathIja meLavAyalA hAvA joie ane temaNe bhinna saMyAgamAM bhinna - avasara upara je kAMI kahyu heAya tene AdhAra lakhate ApaNe cAlavu joie nahi. bhinna saMyoganA sadamAM temaNe zuM karyuM heta ke ApaNane temaNe zu salAha ApI hota te kahevu muzkela che, kAraNa ke gAMdhIjI vizeSe karIne kriyAzIla vyakita hatA, samayAnurUpa kAya zakti nirmANa karatA mahamAnava hatA, ekanA eka vastu ghuMTayA kare ane badalAtI paristhitimAM eka ja vAta kahyA kare evI Rti gAMdhIjI kadi nahAtA. amuka siddhAntA upara avazya te makkama hatA ane tene vaLagI rahevAne zakya eTalo prayatna te karatA ane, huM mAnuM chuM ke, je prakAranI jIvanayAtrA temaNe petA mATe nakkI karI hatI temAM temane pUrI saphaLatA maLI hatI. eka vakhata eka bAbata temanA manamAM cokakasa thaI, pachI te bAbatathI temane kazuM' paNa calAyamAna karI zakatuM nahi. paNa jIvanane 'lagatI nAnI nAnI bAbatene jemAM kaze pheraphAra thaI ja na zake evI krAi pAyAnA satya tarIke te kadi lekhatA nahi. temane pratIti thai hatI ke. jIvana te satata parivartana pAmyA karatu ane vikasatuM rahetu tattva che ane tethI satata vikasatI ane prANamamatA dAkhavatI rIte ja jIvanane lagatA praznonA tee vicAra karatA. bhAratane ane jagatanA lokone je paccAsa varSa athavA tethI paNa vadhAre samaya sudhI temaNe aDhaLaka sevA ApI te daramiyAna temanI kArya paddhati sadA parivartanazIla rahI hatI, sAme AvatI Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-19 samasyAone tee arAbara samajatA hatA ane navI samasyAene navI rIte - kAMika badalAyalI rIte-te ha MmezA mukAbalA karatA hatA, kAraNa ke"badalAyalA saMcAgane pArakhavA, ane tene yogya rIte paheAMcI vaLavu' ane ema chatAM peAtAnA pAyAnA AdarzIne vAdAra rahevu-A temanI adbhuta vizeSatA hatI. ApaNe jevA chIe tevA heine, temanA viSe ApaNe zI rIte vAto karI zakIe ane temanA Adarzo pramANe ApaNe jIvI rahyA chIe evA dAvA paNa ApaNe zI rIte AgaLa dharI zakIe ? Aja mArI mu MjhavaNu che. samuhajIvana Ama chatAM paNa temanA viSe vAto karavAnuM krAine paNa game; kANuM ke temanA viSe vAto karavAthI eka prakAranuM AzvAsana maLe che, ane koI mahAna tattvanuM smaraNa thAya che ane tene lIdhe eka prakAranA UdhvI karaNanA bhAva anubhavAya che. A saMgrahasthAna jevI jagyAe AvakuM e paNa a lhAdakara zreyaskaralAge che. ahinA vAtAvaraNathI ApaNI jAta UMce uThe che ane ApaNA jIvananA cAlu saryAM ane dveSamatsarAthI para evA pradezamAM ApaNe e Di vicaratA hAe evu' lAge che. Ama hovAthI ahiM Avavu game che, madhura lAge che ane bhAratanA judA judA vibhAgamAM AvAM saMgrahasthAnA ApaNe ubhAM karI rahyA chIe e paNa yogya ja bhAse che, kardi kadi gAMdhIjInI paththara, Arasa ke dhAtunI pratimA sthApita karavAmAM Ave te paNa yogya che. keTalAMka varSa sudhI gAMdhIjInI pratibhA ane mUrti e mUkavA sAme mArU mana khUba pratikuLa pratyAdhAta anubhavatu tenuM 'zataH kAraNa e hatuM ke, kAi paNa prakAranI mUrti pUjA mane nApasaMda hatI, ane vyakitanA AMtarika guNA pUjA ane cintananuM pAtra banavA joie, te Atarika guNenuM sthAna smRti ane pratimA le te sAme paNa mane eTale-ja aNagamA hatA. mane lAgatuM ke Apane aupacArika anuSTAte karavA bahu game che ane ema karIne . ApaNuM kartavya pUrU thai gayuM ama ApaNe mAnatA hAie chIe. paNa A viSe vadhAre vicAra karatAM mane lAgyuM che ke jo kaLAnI dRSTie sundara kRti hAya tA gAMdhIjInI pratimA athavA tenA jevuM khIju kAMtaka jAheramAM mUkavA sAmenA mArA vAMdhA barAbara nahotA. mane lAgyu che ke AvuM kAMika karavAmAM Ave te icchavA yogya che; kAraNa ke tevI pratimA te te mahApurUSanI yAda ApavAmAM Akhare upayogI bane che. te vaDe ApaNA dilamAM ane te pratimAnAM je kAi, dana karaze te sarvanA dilamAM te mahApurUSanuM bhAratanA te paneAtA putranu-smaraNa ochAM vadhatA aze tAjuM thaze, ane tevu smaraNa ApaNane thADA vakhata mATe paNa. vadhAre yapariNatavadhAre zubhalakSI-banAvaze. Ama hovAthI ahiM pratiSThita karavAmAM Avela gAMdhIjInI pratimA je kharekhara eka sArI kaLAkRti che. tene huM AvakAra chuM. temane vicAra karaze te ApaNA bhalA mATe che, kAraNa ke, mane lAge che ke, temanuM mAtra cintana ja ApaNane sArA banavAmAM sahAyaka bane tema che. Apane yAda haze ke temanI jIvanta upasthiti ApaNane jema antaHsazodhana tarapha kheMcI jatI tevI ja rIte temanuM cintana paNa ApaNane antarmukha banAvatuM.. ane ApaNI jAtane UMDANathI nihALavA preratuM ane tethI temanI samIpa hAvAnuM benatAM jema ApaNA Ana Mdano pAra rahetA nahotA tevIja rIte ApaNe temanA sAthI hevAnI ye!gyatA dharAvIe chIe ke nahi ? vastutaH jevA ApaNe nathI tevuM ja kAMIka ApaNe kadAca khelI rahyA nathI ne ? athavA te tene ja kAMika dekhAva ApaNe karI rahyA nathI ne ? Ave sanAtana prazna ApaNI aMdara vedanA-vyAkuLatA janmAvatA hatA. teo jyAre vidyamAna 121 hatA tyAre jo ApaNe AvA anubhava hatA, te jyAre te ApaNI vacce nathI tyAre te savena keTaluM vadhAre tIvra hovuM joie? Ama temanuM smaraNa haMmezA A sanAtana prazna upasthita karatu' 'rahyuM che ane temanA viSenI opaNI niSThAne paDakArI rahela che, paNa sAthe sAthe have ema paNa lAge che ke AvA nirarthIka praznacintanamAM ApaNu jIvana vItAvatA rahIe e yAgya nathI. ApaNe gAMdhIjInA sa MdarbhamAM ApaNA kadhama nA nirNaya karavA joie, jIvanta vata mAnane lakSyamAM rAkhIne ApaNe pUrA sakriya anavu joie, ane Akhare ApaNI sujha mujaba ApaNI aMdaranA prakAza mujaba ApaNe makkamapaNe gatizIla thavu thavu joie. A viSayanI eka khIjI bAju paNa che. ApaNI potAnI sujha anusAra vI na zakAya evI paristhati aMge zuM karavuM? kema vicAravuM? A rIte eka bIjI meATI muzkelI ubhI thAya che. gAMdhIjI payaga bhara kATinI vyakita hatA, eka mahAna netA hatA ane ema chatAM rAjakAraNI AgevAne je prakAranA sAdhAraNa rIte jovAmAM Ave che te game teTalA meTA hoya te paNa--A rAjakAraNI AgevAno karatA tadna ja bhinna prakAranA hatA. pelA kahevAtA rAjakAraNI AgevAnone ane rAjakAraNI' zabda huM kASTha khATA ke kharAba arthAMmAM ke. kaTAkSamAM vAparatA nathI; huM te. uccakeATinA netAo, rAjakArI purUSo, mutsaddI leAkeAnA netAonA khyAla rAkhIne A kahI rahyo chu ke A rAjakAraNI. AgevAnone-evA loko sAthe vyavahAra karavAnA hAya che ke jemane tee dAravaNI ApatArA lekhavAmAM Ave che, paNa jemane temanI eTale ke te leAkAnI peAtAnI jeTalI tAkAta hoya teTalI maryAdAmAM ja te dorI zake che. lAka netAMne satya dekhAtu hoya--huM e zabda maryAdita atha mAM vAparUM chuM - paNa jemane te gherI rahela che temane te satya na dekhAya te taNe zuM karavu ? jo temane te dUra sudhI derI na zake ane pote ekalA ja AgaLa doDI jAya te te kAMi kaSTa paristhiti kahevAya nahi. jo te temanI sAthe pagalAM mAMDIne cAlavA jAya tA tene je satyane bhAsa thayA che te satyane athavA temAM te satyamAMthI kulita thatA kAne amuka pramANamAM teNe maryAdita karavuM paDe, kAraNa ke anya lokone te satya yeAgya rIte athavA te pUratA pramANamAM dekhAyuM nathI. ane tethI je khAkhatA teNe karavI joie ane je bAbatA tenA khyAla mujaba amuka maryAdita rUpamAM ja amalI banI zake tema che. e be vacce bAMdhADa karatA rahevAne ja prazna mukhyatve kahIne tene haMmezA akaLAvyA karatA rahevAnA. ane, ezaka, eka rIte gAMdhIjI mAtra ucca kakSAnA siddhAntavAdI hatA ane satyanA upAsaka hatA. eTaluM ja nahetu paNa, leAkAnI mADa - sAthe te khUba saMparkamAM hatA. kharU pUche, te jo kAi bhAratanI prajAnA kharA. pratinidhi hoya teAM. te mAtra gAMdhIjI hatAM. te prajAsamudAyane ArapAra oLakhatA ane ApaNAMmAMnA ghaNA che te karatAM khUba vadhAre te temanA aMgabhUta-avayava samAna hatA. gAMdhIjIe laoNne camatkAra karI dekhADavA kahyuM, tee eTale ke lokeA camatkAra karI zake tema che. ema gAMdhIjIe mAnyuM ane te muLa lAkoe camakAra karI paNa dekhADayA. huM mAnuM chuM ke je karavAnuM laoNkA mATe khIlakula zakaya ja nahetu tevu kAMdha paNa karavAnuM temaNe lekrene kadi kahyuM nahatuM. temaNe kAiH eka vyakti pAsethI vadhAre kaDaka zistanI apekSA rAkhI ' haze, paNa janasamudAya viSe temaNe kadi evI kaDaka apekSA sevI nahAtI, Ama chatAM paNa je temane khATu lAgatu te sAthe temaNe kadi bAMdhachoDa karI nahetI ane A vizALa duniyAmAM evA eka paNa rAjakIya netA jovAmAM AvyuM nathI - pachI te bhalene game teTalo me Ta hoya ke jene potAnA vicAre Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Samiri temple 10) 122 sAthe dina pratidina bAMdhacheDa karyA sivAya cAlI zakayu hoya. AvI bAMdhachoDa sabhava che ke, nAnI nAnI bAbatone lagatI hoya, pazu. jo Ama nAnI nAnI bAbatAmAM bAMdhachoDa karavAnI Teva pADe to kAi vAra Apa moTI bALAmAM bAMdhachoDa karavAnA. e te lapasaNI prakriyA che. kAraNa ke lokazAsita samAjamAM bAMdhacheADa karavAnuM' ghaNIvAra Avazyaka -- anivAya - bane che ane tenu kAraNa e che ke lokazAhInA netA laikAne mAtra doratA ja nathI, paNa lAkothI doravAtA pazu hoya che. sAdhAraNa kATinA lekanevAnA netRtvanuM svarUpa kAMiMka Avu hoya che. lekAnA baLAbaLane gAMdhIjIne pUrA khyAla hato ane petAnA sidhdhAnta' upara gAMdhIjI pUrA makakama hatA, tethI AvI bAMdhacheDa karavAne prasaMga gAMdhIjInA bhAge kadi AvyA nahotA athavA to evI bAMdhacheDa gAMdhIjIe dikarI nahetI. prabuddha jIvana Apane A badhuM eTalA mATe jaNAvu chuM ke A prakAranA sagharSanA ane A prakAranI bAMdhacheDanA praleAlanane amArAmAMnA NAkharAne cAlu sAmanA karavAnA DhAya che. duniyAnI samasyAAnA sAmanA karavAnuM kAya haMmezAM muzkela rahyu che, Aje A samasyA vadhAre vikaTa ane cintA karAve tevI banI che, ane te amArAmAM rahelA purUSAne paDakArI rahela che. temAM rahelI antagata muzkelIo uparAMta, anya sa MyogeAnA saMdarbha mAM gAMdhIjIe je kAMi kahelu aMte kareluM tenI sAthe AjanI samasyAonA amane sujhatA ukela sAthe kema meLa besADave! e amArA mATe eka vizeSa muzkelI ubhI thatI rahI che. temaNe A ke te prasaMga upara je se'kaDA vAto karelI tenA huM ahiM ullekha karatA nathI, jo ke jyAre, temaNe je kAMi kahelu te eka saMpUrNa citra raju karatu hatuM, kAraNa ke temanuM jIvana jemAM eka paNa khATI rekhA ke visaMvAdI sUra nahetA evu eka saMpUrNa kaLAnirmANu hatu. te eka mahAna netA hatA jee amuka kSaNAe e samayanI virATa samasyAnA sAmanA karatA hatA; je pachInA samaya ane kALanA sauMdarbhamAM eTalI mahatvanI na paNa lAge. temanA jIvanamAM evuM kAMika hatuM je e kATinuM sthAyI rahasya dharAvatuM hatuM ke je sanAtana satyamAM rahelu hovAnI kalpanA karavAmAM Ave che. have, amArAmAMnA keTalAka gAMdhIjIe je kaheluM yA karelu temAMthI keTalIka evI bAbatA viSe Agraha sevatA hAya che ke, je agatyanI hAvA chatAM, mArA abhiprAya pramANe, gAMdhIjIe je khIjI keTalIka bAbate kahelI ke karelI che tenA pramANamAM ochA mahatvanI che. sAdhAraNa anuyAyI nAnI sAdhAraNa alpa mahatvanI AMkhatAmAM guMcavAI jAya ane RSTa purUSe zikhavelA mahatvanA dhapATha visarI jAya, bhUlI jAya A tenA sabaMdhe haMmezA eka jokhama rahelu che. paNa A anivAya che, kAraNa ke anuyAyIne peAtAnI samajazakitanI maryAdA hoya che ane iSTa purUSanI bhavyatA vaDe te abhibhUta banelA hAine nAnI meATI bAbatAne viveka karavAnuM tenAM mATe lagabhaga azakaya hoya che. tA. 16-10-19 temanuM eTalA pramANamAM karyuM. nahetu jeTalA pramANamAM A pari vana temaNe dIna, hIna, pIDita, ane zASita lekAnuM karyuM hatu ane sAme dekhAtI temanI kkhI. kharekhara eka parama upakArI mahApurUSanA che. bhAratanI dIna prajAne mana te citra temane ja vicAra karatA, temanA mATe ja kAma karatA ane temanA jIvanamAM kAMika AzA ane AnaMdanA saMcAra pretA evA eka apratima mahApurUSanuM citra che. e jarUra jIvAyeAgya che ke temanuM bIjuM badhuM sabhArIe te karatAM temanA A pAyAnA siddhAntane vizeSe karIne yAda karIe; sAdhya karatAM sAdhananuM mahattva vadhAre che. ane evuM kASTa paNu sAdhya sAcu` hAi na zake athavA to ekAntapaNe sAcuM hovAnu banI na zake, ke jete siddha karavA mATe ApaNe khATAM sAdhano ane khATAM upAyAnA upayoga karyAM hoya athavA karavA mAgatA hoie. paNa emAM kAi zaka nathI ke e izvaranA avatArarUpa mahAmAnava bhAratanI bhUmi upara vicaryAM hatA ane peAtAnI tapasyA vaDe A bhUmine teNe pAvana karI hatI. teNe mAtra bhAratanI bhUmine pavitra banAvI hatI eTaluM ja nahi paNa, lokonAM mana ane dilamAM teNe meDhu parivatana nirmANa kaMyu hatuM. A parivatana temaNe jeo potAnI jAtane bhAre huMziyAra lekhatA hatA A huM jANe ke bahu ghuMTAyalI vAtanuM ja phrIthI uccAraNa karI rahyo chu, ane ema chatAM paNa, ApaNA jIvanane lagatI ghaNI nAnI bAbatAmAM A vicArane amala karavAnuM atyaMta muzkela hovAnuM mAluma paDayu che. ApaNane ApaNA jIvanamAM kevaLa zveta ane kevaLa zyAma e be vacce ja pasaMdagI karavAnI hoya evu bhAgye ja bane che. ApaNA jIvanamAM upara jaNAvela e antima cheDA vaccenI haLavA bhAre raMganI aneka paristhatie heAyaja che, jayAM pasa'dagIne savAla vikaTa hAvAnuM mAluma paDe che. Ama chatAM paNuM, A siddhAntane citta upara sthira karavA te jarUrI che, lAbhaprada che. ema karavAthI ApaNe paDatAM tema ja bhUlA karatAM jarUra bacIzuM. vArU, te mahApurUSane ane tenA smaraNune mArA dilane vandanabhAva samarpita karavA mATe Aje hu'' ahi' upasthita thayA chuM. Apa pramukha mahAzaya ane sacAlake ane anya mitrA jee ahi' ekaThA thayA che ane jeo gAMdhIgrAmamAM eka pariSadanA AkAramAM maLavAnA che.--Apa sava ApanA kAmanI aneka bAjuenI carcA karazo. saMvita che ke ahi me. celI UDI samasyAo Apane paNa vyAkuLa banAvatI hAya. ema hoya e vAyegya che. ApanA kArya upara ApanuM citta kendrita karI tyAre ane e kArya aMge Apa gAmaDAMemAM paribhramaNa karA tyAre paNa ApanI samakSa A vizALa dRSTikrANu athavA ta AtmalakSI prazna dhyAnamAM rAkhavA Apane mArI prAthanA che gAMdhI smAraka nidhinA Apa pramukha ane maMtrI je khUba sArUM... kAma karI rahyA che, ane jemaNe nidhinA kAnA bhAratabharamAM sArA phelAvA karyAM che temane hu' dhanyavAda ApavA icchuM . huM AzA rAkhu chu ke ApanuM A kArya A saMgrahasthAna jevA mAtra pratIkonuM rUpa dhAraNa na kare - bhalene te game teTalu sArUM' ane 'icchavAyogya DrAya - paNa mAnavInA jIvanane vadhAre ne vadhAre UMDANathI sparze ane evA kAi talasparzI kAramAM sAkAra ane ! mULa aMgrejI : javAharalAla naherU anuvAdaka : paramAnada viSaya sUci janmabhUminI yazogAthA sevAniSTha udAracarita sva. vIracaMdabhAi prakINa noMdha-cInane yu.no.mAM dAkhala karAvavA bhArata zA mATe Agraha seve che ?; sUrata upara sarajAyalA jalapralaya; 'jIvana ghaNuM'. saba samAcAra gAMdhIjInuM smaraNa ane naherUtuM maneAmaMthana pramAna da pramAna'da paramAnaMda muMbai jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3.. mudraNasthAna * caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbai 2. Te. na. 29303 pRSTa 113 116 117 118 120 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " rajIsTarDa na B 466 vArSika lavAjama rUA. 4 prAnajIvana zrI mukhaI jaina cuvaka saMghanu pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 'prabuddha jainanuM navasa sphuraNa varSa 21: eka 13 muMbaI, navembara 1, 1959, ravivAra AphrikA mATe zIliMga 8 Ass-sa- i-grAma - ha taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhAratanI gata ogasTa mAsanI 29mI tArIkhe bhAratanA uparASTupati DaoN. rAdhAkRSNanane mAisera yunivarsiTIe khAsa padavIdAna-samAraMbha yeAjIne onararI DIgrI eka leTasa' enAyata karI hatI. A prasaMge temaNe eka bhavya pravacana karyuM" hatuM. tenA sakSipta sAra tAM. 30-8-59nA bhArata yevRtimAM pragaTa thayA hatA. jene anuvAda nIce mujaba cheH lagabhaga 5000 varSanA samayane AvarI letA bhAratanA itihAsa upara jo kAI daSTipAta karaze. te te lAMbA gALA daramiyAna daSTigocara thatI aneka Atmantika ghaTanAonAM dana vaDe - ucca zikharo ane UMDI pAtALakhINAnA dRSyA vaDe - 'prabhAvita tema ja Azraya bhUta thayA vinA raheze nahi. deza UMce caDe che. gamage che, zANuM vizISNu ane che, ane vaLI pAchA gumAvelI mahattA puna: prApta karavA mATe uththAna Adare che. ahaMkAra, asahAyatA, dInatA, zarama, alagatA, uttejanA ane sAhasikatA-AvA eka pachI eka ugatA ane AthamatA mane bhAve bhAvAmAMthI deza pasAra thAya che. paNa A sa` Aroha-avarAhamAM saLaMgapaNe eka ja vicAra anusyuta banele dekhAya che, jene sAkSAtkAra karavAno te prayatna karatA hoya che ane te che eka prakAranA samadhAraNanuM - mAnavamAtramAM rahelA sarva sAdhAraNa parama tatvanuM pratyakSa darzana. A bhAvanAne jIvananI prakriyA sAthe anivAya paNe sauMkaLAyelA banAve ane parivatA avAranavAra AvarI letA, dabAvI detA heAya che paNa mULamAMthI nAbuda karI zakatA nathI. uparanI sapATIe deza asthira, gatizIla, parivata nazIla dekhAya che, paNa UMDANamAM te svastha che, sthira che, phUTastha che. bhAratamAM pAra vinAnuM vaividhya che ane sAthe sAthe akaLa evuM samadhAraNa-samarasatA che. bhAratanuM svarUpa kA eka prabhAvazALI jAti, dhArmika mAnyatA ke Arthika paristhiti vaDe upalakSita karI zakAya tema nathI. ApaNe tyAM vividha jAtionA tatvAnuM bhAre vilakSaNa mIzraNa che, ema chatAM paNa, badhAM tatvAne anucuta karatImAnavI samAje sarajelI evI-eka sAMskRtika paraMparA cAlatI rahI che ane samagra prajAsamudAyane sadA prabhAvita karatI rahI che. ApaNA eka paga mRta duniyAmAM athavA te maratI jatI duniyAmAM rahyo che, ane bIjo paga sarajAtI - satata abhinavatAne prApta karatI duniyAmAM rahyo che. ApaNI 'skRtimAM satata udIyamAna rahelI evI abhinava prANamayatA AzA ane zraddhA prere che; ke dhArIe tyAre ApaNe ApaNA saMcAgAne palaTI zakIe chIe ane navasamAjanuM nirmANa karI zakIe chIe. je ema kahevAmAM Ave che ke jo leAkeAnI bhautika sukhAkArInI saMbhALa levAmAM Avaze te tenu' AdhyAtmika kalyANu tenI pAchaLa svataH sadhAtuM raheze-A khyAla barAbara nathI. ApaNI bhautika jarUriyAtAnI paripUti badhI zaktione kendrita karavAmAM eka meTu' jokhama rahelu che. vijJAne vizvavyApI pragati sAdhI che temaja vizvavyApI anvasthA tarapha paNa duniyAne ghasaDI rahela che. temAMthI pAra vinAnI zakitao padA thaI che ane pAra vinAnAM " bhayasthAne paNa ubhAM thayAM che. Shen Shen Shen Shen Shen Yuan Ye Ye Ye Ye Ye Le Ye vibhUti jenI ApaNane cintA ane bhaya hovA joie te bhautika nukasAna aMge nahi paNa naitika adhaHpAta-AdhyAtmika vinAza-a Mge hovA joie. ApaNu' lakSya kevaLa bhautika sAdhanasa patti prApta karavA tarapha nahi paNa AtmaprApti tarapha peAtAnI jAta upara svAmitva meLavavA taraph-kendrita hevu joie. mAnavInA vyaktitvane paripUrNa kema banAvavuM e bAbatanI zodha pharIthI, hAtha dharavAnI ApaNane khUba jarUra che. dhama tattvataH antamu kha banavAnI dIkSA che, Antara jIvananuM zuddhIkaraNa sAdhatI vidyA che. jyAre vyakita kharekhara antarmukha bane che tyAre tenu jIvana sahajapaNe mAnavatAne samarpita ane' ' che, pachI te kevaLa satya upara makakamapaNe ubhA rahetA thAya che ane cAtarathI tene game teTalA dabAvavAmAM Ave ane te sauthI vikhUTA paDI jAya to paNa te kaiAthI khAtA nathI, khItA nathI, ke kAne namatu ApatA nathI, bhAvinA ghaDataramAM mAnavInu` vyakitatva sauthI vadhAre mahatvanuM tattva che. bhautika hita aitihAsika prakriyAonuM nirmAMNu kara che, saMcAlana kare. che-mAkasavAdIonuM A kahevu' jarUra sAcuM che, paNa A uparathI jyAre teo ema dalIla kare che ke mAtra bhautika hite ja A prakriyA nipajAve che tyAre te ekAMgI, ekAntavAdI banI jAya che: mUrkhAi bharelI mAnyatAo, udAtta bhAvanAe tema ja buddhihIna mahatvAkAMkSA paNa aitihAsika prakriyAe nirmANa karavAmAM dhaNA mahatvanA bhAga bhajave che. mAnavajAtanI khevakuphIe aneka vAra aitihAsika pherakAro sarjyo che. vicAra-bhAvanAo paNa mAnavIne aneka rIte kriyAzIla banAvatI rahI che. ApaNu vyavahArika ane sAMskRtika bhAvI ApaNA hAthamAM che, mAnavI te itihAsanA vAvaTALamAM jhaDapAyalu ane AmathI tema athaDAvuM pachaDAtu kAi nAcIjha pAMDu nathI. jo mAnavImAM kAI eka zakita hoya te 'te peAtAnI jIvanapaddhatine dharamULathI badalavAnI zakti che. ApaNe kALanA pravAhamAM asahAya banIne kheMcAtA javu na joIe paNa sarjaka javAbadAra vyakitao mAphaka vatA, jIvatA zikhavu joe ane game te jokhame heya te paNa peAtAnA kAryAMnI javAbadarI svIkAravAne sadA tatpara rahevu joie. rASTranI mahattAnu mApa tenI bhautika sattA ke saMpatithI nahi paNa prajAnI AdhyAtmika saMpatithI je AMkI zakAya che. mAnavInI AntarazaktienI tAkAta ApaNe kalpIe te karatAM paNa vadhAre UMDI ane akhUTa che. dezanI aMdara aneka dharmAM kazA paNa ghaNuM sivAya sAthe rahI zake che, purANA, pratIko ane itihAsa dvArA eka ja satya vyakata thatuM rahyuM che, bhinna bhinna divya anubhUti ekamekanA virAdha karatI nathI kAraNa ke dareka anubhUtinA madhyamAM eka zivatatva ja rahelu che ane dareka anubhUti judI judI paribhASA dvArA eka ane ananya evI parA vANIne uccAre che. mULa aMgrejI: Do. rAdhAkRSNan anuvAda : paramAnada Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana kAkAsAheba kAlelakaranu vyAkhyAna ( amadAvAda khAte tAjetaramAM bharAyela gujarAtI sAhitya pariSadanA 20 mA adhivezananA pramukhasthAnethI kAkAsAheba kAlelakaranA aneka viSayAne sparzItA vicArapreraka vyAkhyAnane upayeAgI 'bhAga nIce kramazaH ApavAmAM Ave che: 124 gujarAtI sAhitya pariSade kAryAkalpa karyAM che ane navI peDhIe have A pariSadane potAnA navA AdarzanuM vAhaka banAvAnA saMkalpa karyo che. emanA e saMkalpane vRddhanAnA AzIrvAda meLavavA mATe ja jANe zrI munazIne ane mate Ama'travAmAM AvyA che. karAMcImAM zrI munazI . adhyakSa hatA ane mAMgalika pravacana karavAnuM bhAre bhAge AvyuM hatuM. Aje hu adhyakSa chuM ane mAMgalika pravacana mATe zrI munazInI varaNI thai e badhuM adhakhesatu lAge che, gujarAtI sAhitya pariSada eTale gujarAtI bhASAmAM rasapUrNAMka lakhanArA ane e lakhANunuM rasapUrvaka sevana ane mUlyAMkana karanArA sararavatI-bhakatAnA meLAvaDA, e ja A saMsthAnI vyathArtha vyAkhyA thaze.. A sa MsthA jyAre sAhitya ane lokajIvana paratve kAI racanAtmaka pravRtti satata calAvavA mAMDaze, tyAre A vyAkhyA badalavI ane sudhAravI paDaze. huM mAnu chu ke tema karavAnu muphta have AvyuM che. ane tethI gujarAtI sAhitya pariSadano hu vadhAre ane vyApaka artha karavA mAguM chuM. gujarAtI prajAnA athavA gujarAtI bhASA vAparanAra lokone samagra purUSAtha sAhityanA kSetramAM krama pratibitti ane vikasita thAya enu' ciMtana karanArA tema ja sakriya sevA dvArA ene saMgaphti karanArA lAdAnA samudAya--evI A saMsthAnI navI vyAkhyA ApaNe karavI joie. A navA Adarza pramANe phakata gujarAtI sAhitya ane enI khilavInA vicAra karI sa MtoSa mAnavAne nathI paNa samasta gujarAtI `prajAnA sarvAMgINa jIvanavikAsa thAya ene mATe gujarAtI bhASAe zI rIte taiyAra thavu joie, gujarAtI sAhitye kevAM kevAM kSetra vikasAvavAM jo e enI vicAraNA ane carcA karyAM pachI eka vyApaka ceAjanA A maMDaLe ghaDIne hAtha dharavAnI che. gujarAtanA ja eka prakhara arthazAstrI ane sAhityasevInI adhyakSatA taLe zrI javAharalAlajI jevAoe svarAja thatA pahelAM ja eka samiti nImI hatI. e samitie rASTranAM agapratyagAnA vikAsa kema thAya enI eka meTI yeAjanA ghaDI ApI. gujarAtanA ja eka prakAzake e yAjanA deza AgaLa mUkI, e prAthamika vicAraNAmAMthI ja svarAja sarakAre pAMca pAMca varasanI yAjanA ghaDanAra eka kAyamI yAjanA-AyeAga sthApyA. sarakAra taraphathI zarU thayelu e bhAre racanAtmaka kAma gaNAya. e yAjanAmAM prajAkIya jIvananA jeTalA vibhAgAkA che temAMthI dareka vibhAganuM svarUpa samajAvatuM ane khIlavatu' sAhitya gujarAtImAM che ke nahi e ApaNe tapAsavu joie ane te te viSayAnA niSNAtane ane citAne te te vibhAga pUratuM e kAma soMpI jovuM joie. ahIM' zarUAtamAM ja eka mahattvanI vastu tarapha saunuM dhyAna khecavA mAgu chu. svarAja maLyA pachI lAkakalyANanI khUMdhI pravRttio peAtAnA hAthamAM levAnA sarakAre sakalpa karyAM pachI, ApaNI rASTrIya mahattvAkAMkSA anekagaNI vadhavAnI. duniyAmAM ApaNane mAnabhayu ane AdaranuM sthAna prApta thayuM che. tethI enA pramANamAM ApaNA purUSA paNa vadhavAnA ja. evI anukULa paristhitimAM svarAja sarakAra sAthe sahakAra karyAM vagara chUTako nathI. tema karavA jatAM sAthe sAthe sarakAranA AdhAramAM javAtuM jokhama paNa rahe che. dareka bhASAne potAnI pariSada athavA svataMtra paNa tA. 1-11-59 taMtrI) sAhityasasthA che. paNa e badhI bhASAone ekatra ANanArI sasthA prajAe ubhI karI nathI. pI. . ena. che, paNa te AMtarabhAratIya hovA karatAM AMtarASTrIya vadhAre che ane e peAtAnu kAma aMgrejImAM karavAmAM mAne che. zrI munazIe gAMdhIjInI madadathI bhAratIya bhASA pariSadanI sthApanA karI, paNa temAM bIjI bhASAe sAthene amArA sahakAra jAmyA nahi. ane tyAre ene mATe deza taiyAra na hatA ema paNa hAya. have tA sarakAra taraphathI sAhitya akAdamInI sthApanA thai che. 'bhAratIya sAhitya pariSada' ke bhArata bhAratI' evuM dezI nAma rAkhavAne badale sAhitya akAdamI' evuM bhUMDuMnAma sarakArane kAraNe ene dhAraNa karavu paDayu., saMsthA game teTalI sArI ane kAyadAthI svAyatta hAya ye sarakAranA vaNuchAmAM kANa jANe e tejasvI banatI ja nathI. saMpatti, sattA ane pratiSThA sarakAranA hAthamAM, temAM vaLI e sarakAra svadezI ane leAniyukata. eka taraphathI enAthI dUra rahevuM pAsAya nahi ane khIjI taraphathI peAtAnA trividha prabhAvathI e sarakAra ApaNane khA jAya, e paNa posAya nahi. emAMthI vacalA madhyama mArga zodhI kADhave e teA ' yegInI karAmata jevu' agamya, kaSTasAdhya ane adbhUta kAma che. sAhityajJA saMbaMdha prakAzanapravRtti sAthe prANa ane zarIra jeve avibhAjaya che. e prakAzana pravRttimAM paNa have pachI prAiveTa sekaTara-khAnagI vibhAga ane pablikansekaTara-jAhera vibhAga evu dvaita AraMbhAyuM che ane temAM jAhera vibhAga e sarakArI vibhAgathI khAje teA abhinna che. atyAranu sarakAra-saMcAlita rASTrIya muka TrasTa jo kuzaLatA keLavI zake te prakAzanapravRti ane tamAma sAhityapravRttinA aMkuza mATe bhAge sarakAranA hAthamAM ja jAya. e bAbatamAM bhayaMnivAraNa e ja rIte thai zake. eka tA e sarakArI khAtu bahu kuzaLatAthI na cAle ane khAnagI prakA zA phAvI jAya te, athavA prajA potAnuM dabANu sarakAra upara ANe ane kaMika vacalA raste zeAdhI kADhe te, huM te| mAnuM chuM ke sarakArI vibhAga ane jAhera vibhAga e e ekaja che ema mAnavAmAM bhUla thAya che. jo gujarAtanA sArA sArA lekhakA ane nAnAmeTA khAnagI prakAzakeA badhA ekatra maLI gujarAta pUratu eka jAhera prakAzana maDaLa ubhuM kare ane khAnagI vyavasthAnI dakSatA ane saMbhUya-samutthAnanI vyApaka zakitanA sayeAga kare tA badhI rIte lAbha thaI zake. ane evu jAhera maMDaLa sarakAranA aMkuzathI ane sarakArI nItithI mukata rahI sarakAra pAsethI dhArelI madada paNa meLavI zake. gujarAtanI kAkuzaLatAnA lAbha jo lekhakAne maLe te aneka prAntAne emAMthI preraNA maLaze ane akhila bhAratIya saMgaThana UbhuM karavAmAM e pahelu pathiyuM thaze. sarakArI taMtranA mukhya doSa e hAya che ke game teTalI samiti nImA, ane game teTalA niyameA ghaDA, AkhI pravRtti ekahaththu thai ese che ane chatAM paNa e sarve-sarvAMnA mata pramANe badhuM thAya che ema nathI. ane evI vyavasthAnA doSo sAme laDatAM laDatAM jAheranI sevA karanAra vyakitaonI AkhI zakita khapI jAya che. sarakAranI dAravaNI vagara moTAM moTAM racanAtmaka jAhera kAmA khIlavavAnI kaLA A jamAnAe keLavye ja chUTako, lAkAte mArA paricaya eka keLavaNIkAra, vicAraka ane sAhityasevaka tarIke che. saMgaThana-kuzaLa saMcAjaka tarIke me' khAsa evuM Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-paTa prabuddhe kazu karyuM nathI. eTale dezanI adalAyelI paristhiti paratve ATalu sUcana karIne A vicAra ahIM ja chetDI dauM chuM ane mArA mukhya viSaya upara AvuM chuM. ApaNA dezanuM jUnuM sAhitya mATe bhAge, dharmapradhAna ja hatuM. etu' kAraNa e ke sAhitya haMmezAM saMskRtinuM pratibiMba hAya che. saMskRtine vAcA apaNu karI ene budhdhigamya ane hRdayagamya karavI ane ene navI navI preraNA ApavI, e sAhityanuM pradhAna athavA ekamAtra kA' che. mATe, amuka yugamAM sAMskRtika jIvana dharma parAyaNu ja hoya tyAre prajAnA sAhityika purUSAtha dhArmika sAhityamAM pragaTa thAya te emAM ya nahi. dhama te ekAMgI thai kevaLa nivRttiparAyaNa thAya te sAhitya paNa jIvanavimukha ja thavAnu..paNa vana AvI rIte jo hArI jAya te jIvana jIvatu ja nathI. jIvananI zakita khe che : saMskAritA keLavI, unnati taraph prayANa karavAnA purUSAtha kheDave! e che enu eka khaLa. e racanAtmaka ane sAttvika hAya che. paNa AdarzonA vikRta Akalanane kAraNe athavA kAi pakSanI mahattvAkAMkSAthI jo jIvana dabAI jAya te maraNiyA thai baLavA karavA ane bAvanAra tattvane chinnabhinna karI nAkhavAM e jIvananI khIjI tejasvitA. A banne tattvAe athavA khaLAe sAhityazakitane upayoga hameza karyA che. ane tethI vidhAyaka ane visphoTaka-banne jAtanuM sAhitya mAnava jIvanamAMthI utpanna thatuM Avyu' che. AjanI saMskRti kahe che ke . A be baLo vacce pharI karI. saMdha calAvavAne badale have antanA samanvaya thai zake evA rastA zodhI kADho; atyAra sudhI duniyAe jIvaleNa mAMthI krAntie dhaNI karI, have samanvayamUlaka vikAsa karavAnI utkrAnti khIlavye ja chUTakA AMdhaLApaNu ane ekAMgIpaNu* karyAM sudhI calAvIzuM...? Thesis Anti-thesis ane Synthesisne cakranemi-krama have TUMkAvye ja chUTakA, jJAna ane kauzalya pUratA pramANamAM vadhyA pachI saMdha dvArA vAredhaDIe vinAza sudhI paheAMcI javAnI jarUra na rahevI joie. ahiMsAyugamAM praveza karyAM pachI samanvaya e ja samAjanuM pradhAna baLa hovu joie. svarAjya maLyuM ane ApaNe duniyAnA nAnAmoTA svataMtra dezAnA darabAramAM praveza karyAM. e praveza kevaLa rAjadvArI nathI. e darakhAmAM Aje bhale rAjadvArI vAtA ane Arthika vAto ja pradhAnapaNuM bhAgavatI hAya, paNa e darabAramAM vijJAna, keLavaNI ane saMskRtine paNa sthAna che. ane sAhityanuM to vijJAna, keLavaNI ane saMskRti traNenI sevA karavAnuM jIvanavrata ja che. eTale ApaNI bhASAmAM duniyAnI badhI ja saMskRtinAM mULatattva, emanA itihAsa ane saskRti paratve te te prajAe dAkhavelA purUSA ne citAra maLavA ja joie. bhale . eka viSaya para ApaNI pAse bilakula prAthamika ane nAnakaDI ja copaDI hoya. paNa te sahelI, recaka ane adyatana hAvI joie, paradezanA leAkAnA purUSArthathI racelI ane paradezI bhASAmAM lakhelI cepaDIA bahu bahu te dezanA dasa-paMdara TakA leAkAne ja keLavaze. pariNAme mAtra paradezI bhASA jANanAra ane enA para ja nabhanAra parAvalakhI leAkeAnuM netRttva ApaNA dezamAM raheze, Aje ApaNA keLavAyelA lAkA pAse je kAMi jJAnanA saMgraha che te adhA, dezI bhASAo mAraphate, karADAnI sAmAnya janatA sudhI pahoMcADavAnI khAsa jarUra che. AjanA A prajAyugamAM enA vagara cAle nahi. have ene mATe ApaNe ApaNI bhASA Aje che enA karatAM dhaNI dhaNI sahelI .karavI paDaze. ane enu e sahelApaNu jALavIne ene badhI rIte samatha ane samRddha paNa karavI paDaze. jIva na 125 have pachI ApaNe duniyAnI tamAma saMskRtinA vizALa paricayamAM rahevu' che e kharUM, paNa ApaNA lekAne kevA vividha sAMskRtika khArAka jarUranA che enA niNaeNya ApaNe pote karIe te| ja ApaNI saMskRtinAM mULiyAM !paNe TakAvI zakIzuM ane e vATe svadeza ane svajanane anukULa evu' preSaNa pahoMcADI zakIzuM. kevaLa sarakArI preraNAthI cAlatI pravRttinuM "je jokhama meM hamaNAM ja batAvyuM enA karatAM vadhAre mATu' evu eka sarTa ApaNe mAthe jhajhume che, eka vakhata hatA jyAre ApaNA yuvakane potAnA dharmAMnuM bhAgye ja jJAna maLatuM. te vakhate ene ThekANe mizanarIe potAnA dha'nA pracAra ApaNI vacce karatA have e sthiti kAMka sudharI che. paNa have sAhitya ane saskRtinI bAbatamAM ApaNe potAnA deza viSe ane potAnI saMskRti viSe pazu-paradezI lAkAe paradezI bhASAmAM lakhelI copaDIo mAraphate ja thADu dhaNu jANavA lAgyA chIe, paNa thADA ja divasamAM che nAnAM bALakothI mAMDIne meTerAM sudhI badhAM mATe amerikana ke ziyana jevI AkramaNakArI saMskRtinA leke ja potAnuM sArpitya gujarAtI mAraphate ApaNane pIrase ane ApaNuM mAnasa ghaDavAne ThekA le te jarAye navAI nahi, ApaNI saMskRtinI bhASA eka vakhate saskRta, pAli, adha mAgadhI vagere bhASA hatI. dilhImAM padmANa aMte me galA AvyA ane irAnanI paziyana bhASA mAraphate ApaNe navA saskArI levA lAgyA. Aje ApaNI saMskRtinI bhASA aMgrejI che. svAmI vivekAna Mda, bhaginI niveditA, ravIndranAtha ThAkura, zrI arava dha, AnaMda kumArasvAmI, gAMdhIjI, sareAjinI nAyaDu, talatAM datta, rAdhAkRSNana, javAharalAlajI ityAdi laoNkA ja ApaNA saMskRtirANA che. emanAM lakhANA Aje moTe bhAge aMgrejImAM ja vaheMcAya che. dezI bhASAmAM ektra vaMcAya che. eTale zI rIte ApaNe kahIzuM ke aMgrejI ApaNA sAMskRtika dhAvaNatI bhASA nathI? A lAmAMthI ekene jabaradastIthI aMgrejIMgAM lakhavu paDayuM' na hatu.. emanI dezabhakita, saMskRtiniSThA ane janasamAjanI sevA karavAnI dhagaza kAchanAye karatAM utaratI nathI, ravIndranAtha ke gAMdhIjI jevAoe bhale khyAla rAkhyA hAya ke potAnA uttamAttama vicArI prathama svabhASA mAraphte ja vyakata karIzu, pachI e bhASAnA kRpAprasAda a'grejI mAraphate duniyAne ApIzu', paNa emane svajaneAnI sevA karavA mATe aMgrejInI madada levI ja paDI. ane A lAkAe peAtAnu poSaNa jeTalu saskRta Adi dezI bhASA mAraphate meLavyuM tenA karatAM aMgrejI mAraphate vadhAre meLavyuM che enI nA paDAya nahi. gujarAtanA AjanA kavie ja lA. teo saMskRta ane gujarAtI banne sAhityanuM uttama sevana kare che. e svadhama teo cUkayA che ema emane viSe koi kahI na zake. ane chatAM saMskAro grahaNa karavAnuM emanuM moTAmAM meTuM vAhana agrejI ja che. tyAMthI meLaveluM badhuM te anukULa rUpamAM niSThApUrvaka vabhASAne Ape che. e atyaMta kImatI ane pauSTika pirasaNa che e viSe zaMkA nathI, paNa e pirasa ja che e ApaNe bhUlavuM na joie. manamAM savAla UThe che ke gujarAtI bhASA ApaNI saMskRtinuM pradhAna vAhana kayAre banaze ? loke jyAre zramajIvI sAmAnya prajA sAthe ekava thaze, samatha paNe pAtAnuM jIvana jIvaze, svataMtrapaNe e jIvananuM ci Mtana karaze ene mATe game tyAMthI meLavelA sAMskRtika kherAka pacAvI jyAre AtmasAt karaze ane potAnu samRd jIvana, potAnI bhASA mAraphate pragaTa karaze, tyAre gujarAtI bhASA gujarAtI prajAnI sAMskRtika bhASA thaze, AmAM mukhya savAla Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI 126 prabhu - bhASAnA nathI paNa jIvananA che. e jIvana jo svAzrayI, utkaTa, UMDuM, pAkramI, bhAvanAzIla ane sa`samanvayakArI haze ane jo prajA samapaNe e jIvaze ane e jIvana jIvatAM UMDAmAM UDA jIvanarasa cUsI zakaze te e jItranane vyakata karatI bhASA ane enuM sAhitya vizvamAM AdarapAtra thaze ane ApaNI prajAne e uttamamAM uttama khArAka pUrA pADaze. jo ApaNuM jIvana ja chIcharU, rUDhivAdI, gatAnugatika ke parabhRta ane ma MdAgnidyotaka haze teA sAhityanuM kevaLa kauzalya karIkarIne keTalI madada karI zakavAnuM hatu ? duniyAnA kAi paNa sAhityanA bahiSkAra karavA jeTalA ApaNe AtmadhAtakI na ja thaie khArAka jyAMthI maLe tyAMthI laie paNa pasaMdagI te ApaNI ja hovI joie. ane pAcanazakita tA ApaNe uchInI na ja lai zakIe. ApaNA khArAkanu bAra paradezI leAkeAnA ja hAthamAM rahI jAya eTale sudhI ApaNe galatamAM na ja rahevuM joie. AjanI sthiti ATalI bhayAnaka thai cUkI che ema nathI kahevA mAgatA, paNa pANInI raeNla AvyA pachI baMdha bAMdhavA jachae e zA kAmanuM? AvA kAmamAM 'pANI pahelAM pALa' e ja sAcI vananIti hAi zake. paNa paradezathI AvelI ane judI ja Dhame keLavAyelI prajAnA purUSAnA pratinidhirUpa sAhityanA AsvAda letAM pahelAM ApaNe ApaNA ciraMtana vArasA zA hatA e jANavuM joie. ane prajAnI kaLavaNIne prArabha te| AtmaparicayathI ja thavA joie ane ApaNe tyAM te, kAi paNa sa'skArI ane purUSAthI prajA adekhAi karI zake evA saMskRta sAhityane aDhaLaka vArasA paDelA che. samRddhamAM samRddha vArasAnA adhikArIe ApaNe,. kevaLa galatathI ki`cana kaMgAla na banIe eTaluM te ApaNe sAca. vavu ja joie, saMskRtanuM dhAvaNa yuddha bhagavAnanI mahAna preraNA pUrva ane dakSiNa eziyAmAM badhe phelAi. IsA masIhanA upadezanuM sa MgaThana yuropabharamAM thayuM. ane have tyAMnI e purUSAthI prajAnA prayatnathI yuropa-amerikA uparAMta AphrikAmAM paNa e phelAya che ane rAjanaitika ijArA (monopoly) maLavAthI sata-samudranA nAnAmoTA dvIpAmAM paNa hajI ene vistAra thatA jAya che. hajarata mahamada pegambaranuM islAmI jIvana-saMgaThana pazcima eziyA tema ja uttara AphrikAmAM leAkajAgRtinu kAma kare che. e traNe mahAna sAMskRtika vistAranA jabaradasta prayatnA dhyAnamAM rAkhIne paNa kahu chu ke sa MskRta bhASA ane sAhitya mAraphate je sAMskRtika kA thayu che teTalu vyApaka ane urdu kAma bIjA kAi paNa prajAkIya purUSAthaeN kayu nahi heAya. AmAM kevaLa bhaugAlika vistAra jovAnA nathI hotA. mukhya jovAnu che jIvananu kheDANa ane jIvananuM unnayana. emAM paNa eka bAju jovAne maLe che muddha ane bhAvanAnuM UMDANu, te khIjI bAju phelAyelA che lokajIvanane vistAra. AjakAlanA sAhityasevI sa'skRtanA abhyAsamAM moTe bhAge mahAkAvyA ane nATakA ja vAce che, ene mATe jarUrI vyAkaraNanA paricaya meLave che. SaDUdAnanA adhyayana-ciMtana sAthe prasthAnatrayI jarAka jarAka seve che ane jUtu' kAvyazAstra paNa navAM haLa laine kheDe che. pazcimanuM sAhitya ane sAhityazAstra hAthamAM AvavAthI saMskRtanI sAhityamImAMsA vadhAre UMDI thatI jAya che. itihAsa sodhananI ane vaijJAnika cAvI hAthamAM AvavAthI bhAratanA itihAsa, bhAratanuM vividha sAhitya ane bhAratIya sa MskRtinA vikAsa e traNe kSetramAM khUba maulika sAdhana ane pragati thavA lAgyAM che, pANininuM vyAkaraNa ane enA paranA mahAbhASyano R '''' jIvana tA. 1-11-19 jeTalA . bhASAzAstranI dRSTie abhyAsa thAya che teTalA ja aitihAsika ane sAMskRtika abhyAsa paNa. thavA lAgyA che. sa'gIta, citrakalA, smRtividhAna, sthApatya te nagara-racanAmAM paNa ApaNe saMskRta sAhitya pAsethI preraNA meLavatA thayA chIe. AyurvedanA granthA have Adhurnika vaidakanI dRSTie lAke tapAsavA lAgyA che. paNa e vaidaka granthAmAM ApaNu` jIvana ke pratibiMbita thayu' che. ane emAM jIvananA kevA kevA AdazeA~ svIkArAyA che, e tapAsavAnuM kAma paNa have thavuM joie. e kAma vaidyo kare enA karatAM sAhityasevIe kare ane sAMskRtika itihAsanA sazodhako kare te ApaNe emAMthI vadhAre meLavI zakIzuM'. adhyAtmavidyA ane yAgazAstranI madadathI ApaNe mAnasazAstra ke cetanazAstra vadhAre sArI rIte kheDI zakIzuM. ane vakhate AjanI duniyAnA meTAmAM moTA mAnasika sagAnA' ilAja paNa zodhI kADhIzuM. paNa mArA vizeSa Agraha purANA ane lokakathAnA adhyayana mATe che. traiNukAnA samAjamAM zudro bhaLyA ane cAtu`'nI sthApanA thai e eka meTA samanvaya hatA. tyAra pachI ApaNe AdivAsInA jIvanamAM praveza karyAM. e purUSA nuM ochu MvattuM pratibiMba ApaNA bhinna bhinna pathAnAM purANAmAM maLe che. A dizAmAM vaiSNuvAe je kAma karyuM che tene kaiMka khyAla ApaNune che, paNa zaiva, zAkata, gANupatya, saura, kApAlika, aMdhArI vagere samAjo ane saMpradAyAnI kathAo have ApaNe prAga--aitihAsika nRvaMzazAstra (anthropology) ane samAjazAstra (sociology) nI dRSTie tapAsavI joie. eka bAju baso traNasA smRtie ane bIjI bAju aDhAra purANu ane aDhAra upapurANa ane kathAsaritsAgara jevI vArtA laIne ApaNe besIe te ApaNA sAMskRtika purUSArthanA ane dhIraja ane kuneha sAthe calAvelA sAMskRtika pracAranA ApaNane khyAla Avaze. ApaNA AtmavaeNizvAsa vadhaze ane ApaNane tema ja duniyAne navI preraNA pazu maLaze. mizanarI loko Aje AphrikAmAM ane eziyAniyAmAM je aNuvruDapaNe kare che, te ja kAma ahInA dhama sevakAe keTalI kunehathI, ahiMsAthI ane mAnavajIvana pratye Adara rAkhIne kahyu` hatu` eneA citAra pazu ApaNane emAM Thera Thera maLaze. mane bhAna che ke huM itihAsa-saMzodhananI pariSadamAM khelata nathI paNu gujarAtI sAhitya pariSadanA pramukha tarIke kheAlu chu. paNa huM sAhityanuM adhyayana sAhityanA sAMkaDA atha` laine karavAmAM mAnatA nathI, sAhitya jo prajAjIvananu vADmayIna pratibiMba hAya ta sAhityasevaka jIvane pAsaka ane suskRtisa Mvardhaka hovA ja joie, kANe kahyuM ke sAhityasevAmAM kevaLa pallavagrAhI pAMDitya ja zAne ? e DiliTaeNnTi (dilettante) ja hAvA joie? hu te mAnuM chuM ke zabdazAstra ane sAhityazAstra uparAMta jIvanazAstra paNa enA adhyananA viSaya hevA joie. ane jIvanazAstramAM zuM zuM nathI AvatuM ? mAnasazAstra, samAjazAstra ane adhyAtmae prasthAnatrayI te emAM hovI ja joie, have alam,- duniyAnA sAhityasevIonA priya viSaya upara Avu`. kavitA, laghukathA, navalakathA ane nATakomAM je viSaya pradhAnapazu bhegave che te che strIpurUSanA paraspara prema, jIvananI utpatti ja e premamAMthI che. e premane lIdhe ja strIpurUSane cira tana sahayoga zakaya bane che. e premamAMthI ja badhA utkRSTa sadguNAne paripAka thAya che. e premanA arAjakamAMthI ja tamAma vikRti pedA thAya che ane jIvana chinnabhinna athavA jherI thai jAya che. jUnA ane navA sAhityakAro e premane pichANI, e Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jI tA. 1-19 * * prANu jIvana zAstramAM svakIyA, bIyAranI kasoTI ujavanAdi, mAnasika premanuM vividhata bhayuM varNana karatAM hajI thAkyA nathI ane koI UMDe nathI. ApaNI mImAMsa chIcharI ke kRtrima nathI, ane ApaNA 'kALe thAkaze ema mAnavanuM kAraNa nathI. ' Adeze ochA bhavya nathI. je ApaNI pAse jIvana vimukha vairAgya " .aDhAramI ane egaNIsamI sadInA ApaNuM aMgreja vidyA- ' che te jIvanane badhI rIte samRddha ane kRtArtha karanAra anAsakti gurUoe ApaNu gArika sAhityane azlIla kahI apratiSThita paNa che. je ApaNe tyAM vAmAcArI tAMtrikanI majALa ane karyuM. Aje e sthiti badalAI che. pazcimanA samAjadhurINe ane emAMthI phelAyeluM dugadhI naraka hatuM, te e ja vastunI AkhI nyAyAdhIze paNa dahADe dahADe rapati vAstavavAdI 'thatA jAya che. bhUmikA zuddha karI, " bhukita ane mukita - bannene samanvaya AvI sthitimAM have ApaNe ApaNuM zaMgAra ane kAmavijJAna sAdhate dakSiNAcArI taMtramArga paNa hatuM. zAkata upAsanAmAM je aMgenuM saMskRta sAhitya eka vAra ekatra karI, emAMthI nIkaLatA bhUle thaI. te vaiSNae sudhArI ane AkhI. prajAnI rasavRtti"jIvanAnubhave ane jIvanasiddhAnta svataMtrapaNe tAravI kADhavA joie. zuddha dizAe vALI, jyAre A paNa saMskRti-dhurIe . joyuM ke smRtiomAM ATha prakAranA vivAhe che, anulama ane pratilAma kaSNabhakitamAM anAcAra dAkhala thaI zake che. tyAre emaNe madha , vivAhane vistAra che. emAM saMDovAyelA kArIgara vaNe ane purUSottama zrIrAmacaMdranI upAsanA agaI karI. bIjI bAju, "AdivAsIo viSe paNa emAMthI jANavAnuM maLe che. kAmazAstramAM rAmAyaNanAM bAlabrahmacArI hanumAnanA zAkatae zA hAla karyA , tema ja vaidakazAstramAM e viSaya paratve je mAhitI maLe che te badhI e paNa ApaNe joye ja chUTake che. ' - jIvana ane saMrakRtinI dRSTie goThavavI joie ane taTastha bhAve ' mAre eTaluM ja kahevuM che ke pAzcAtya lekane jIvanAnubhava A badhAnuM mUlyAMkana karavuM joie. kAvyazAstramAM ane nATaya- pramANu samajI emanA sAhityamAMthI uchInI preraNA meLavI, zAstramAM svakIyA ane parakIyAnA aneka prakAre varNavyA che. kevaLa ApaNe ApaNuM premajIvana cItaravAno prayatna na karatAM, ApaNe dharmazAstra athavA ziSTAcAranI kasoTI upara ja e badhI vastuone tyAMnA eTalA ja samRddha sAhityanuM adhyayana karyA pachI ApaNAM kasavAne jamAne have rahyo nathI. paNa bhAvanAzuddhi, mAnasika pitAnA Adarzo ane anubhavo pramANe e kSetra ApaNe kheDIe - Arogya, samAjavArI, jIvanavikAsa ane jIvanasamRddhi-e badhI to emAMthI ApaNane saMtoSa thAya ane pachI jagatane paNa - daSTie zRMgArarasa ne kAmavijJAna banene rItasara ThekANe pADavAM preraNA maLe. evuM maulika sAhitya nirmANa thai zake. strIpurUSa' joie. A kAma-jIvanavimukha, cokhaliyA ane satakI lekenuM saMbaMdha, kAmavijJAna, enavikAra, caturvidha purUSArtha, cAra Azrama, nathI e pahelethI ja kabUla karIe, paNa, kharajavuM vadhArIne sattva, raja, tama Adi guNonI AkhI sRSTi, A paNa smRtio, emAM ja mANanAra vikRta rogIo-57 - AmAM pramANa nathI e ApaNo Ayurveda, gavAsiSThamAM vistareluM gazAstra ane paNa ApaNe svIkAravuM joIe. strIjIvana ane purUSajIvana viSene adhyAtma tema ja bhakitamAga e badhuM ekatra karI : hevaloka ) kinsI (Kinsey): riporTa vAMcyA pachI te ApaNI prajAnA elisanI peThe jyAre ApaNe A viSayanI savistara mImAMsA vAstavavAdI sAmAjika jIvanamAMthI ane kalpanAmAMthI vistarelA .karIzuM tyAre jagata te caMkita thaze ja, paNa ApaNe ' paNa sAhityanuM khAsa adhyayane javAbadAra vyakitaoe karavuM joIe Azcaryacakita thaIzuM ke ApaNe tyAM ATale samRddha vArase hatA. ane emAMthI, taTasthapaNe mAnasika tema ja sAmAjika ArogyanA ane saMbhava che ke gAMdhIyugane aMte ApaNe e viSayane kevaLa niyame tAravI kADhI, cAre purUSArthane yathApramANu avakAza maLe e rIte varNanAtmaka bejavAbadArInI bhUmikAmAMthI ugArI aihika jIvana - " - samAjanI doravaNI karavI joIe. AmAM paNa zarIra saundaryanuM kendra' ane AdhyAtmika Adaza: - bannene parama saMtoSa Ape evI che siddhavanuM tatva alaga, manevikArano vistAra alaga, kAmavijJAnaalaga, bhUmikA upara laI jaI zakIzuM. ke . ' premajIvananI suvAsa ane enI vikRtimAMthI utpanna thatA keyaDA- gujarAtI bhASAnI zakita vadhAravI hoya te eka tarapha ke, huM enI mImAMsA alaga- e rIte caturvidha vibhAgamAM A viSaya saMrakRta bhASAnuM dhAvaNa dareka lekhakane maLavuM joIe ane bIjI 'jo khelo hoya te huM mAnuM chuM ke ApaNI kavitA, 'ApaNI " bAjue gujarAtI prajAnA kevaLa madhyama vargamAM nahi - paNa tamAma navalakathAe ane ApaNAM nATake - badhAM kSetramAM samAjane navo ja prajAnA mULa sAhityamAM enAM mULiyAM pahoMcatAM joie. A ja kherAka maLaze. e jeTalo uttejaka haze teTale ja vicAra-preraka saMskRta sAhityamAM, mArI dRSTie, pAli tema ja adha : paNa haze. AjanI bejavAbadArIne ThekANe emAM jIvanaciMtana mAgadhI sAhitya paNa AvI ja jAya che. prAkRta gaNAtI.. paNa . . dAkhala thayeluM haze. ane pachI ja sAhityakAre AvA navajIvana- saMskRtanI pAchaLa pAchaLa khIlelI tamAma bhASAe saMskRtanI nirmANamAM pitAnuM sthAna laI zakaze. ' aMdara ja gaNavI joie, pachI bhalene ene prAkRta ke apabhraSTa joiDa ane yuganI mImAMsA maLyA pachI sAhityakArane nAmathI paMDitae navAjI hoya. kavitA lakhavAmAM ke navalakathAo racavAmAM jema na khorAka jema saMskRta sAhitya Aje saheje upalabdha che tema ane navI dizA maLyAM che tevI ja rIte ApaNA jUnA saMskRta saMskRta pachInuM - saMskRta kuTuMbanuM bIjuM sAhitya saheje. upa sAhityamAMthI ApaNuM jIvananuM je svataMtra Akalana maLe che labdha nathI. enuM adhyayana paNa saMskRta jeTaluM sArvatrika nathI ne tenuM je, vijJAna ane adhyAtmanI dRSTie, adhyayana thAya te eTale atyAre e badhuM sAhitya kAMIka aMze ajJAna jevuM rahyuM strIpuruSasaMbaMdhanAM suMdaramAM suMdara ane vividha citro ApaNe che. e vistAramAMthI mahattvane . aMza. tAravI kADhI gujarAtI raju karI zakIe. pelA amerikana mAyase ApaNe tyAMnA yauna bhASAMtara sAthe prakAzita karyuM hoya te ApaNe sAMskRtika vArase saMbaMdha viSenA tamAma ulekhe be bhAgamAM ekatra karyA che. samajavAmAM ApaNane ghaNI madada thaze ane ApaNI dRSTi paNa emAM prakRti, saMrakRti, vikRti- traNene game teTale vistAra che. vyApaka ane vizALa thaze. pazcimanA lokonuM jIvana, e lekenuM ja paraMparita adhyayana, e gujarAtI bhASAne ane paitraka ke mAtRka vArase badhA upalekanA jhapATAbhera badalAtA Adarzo ane emanA - navA navA labdha thAya e gujarAtI prajAne adhikAra che. jaina ane bauddha. ule-e badhAnA kevaLa anuyAyI thaIne kayAM sudhI calAvIzuM? paraMparAno dhArmika ane sAmAjika purUSArthaA5NI AgaLa ApaNe tyAMnA jIvanavistArane citAra ApaNI saMskRta sAhityamAM pUrNapaNe pragaTa na hoya te te sAMskRtika anyAya tema ja ocho nathI. pAzcAtya lekanI mImAMsA jema ekAMgI ane adhu- "hADamArI gaNAya kacarI che, tema ApaNI paNa haze. paNa ApaNe anubhava ocho apUrNa . - kAkA kAlelakara Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , prabuddha jIvana tA. 1-11-59 gujarAtI sAhitya pariSadanA prastAva okaTobara mAsanI tArIkha 23, 24, 25nA roja amadAvAda khAte bharAyela gujarAtI sAhitya pariSadanA 20mA adhivezanamAM sarvAnumate pasAra karavAmAM AvelA sAta TharamAMthI cha TharAvo nIce mujaba che :- , . ' ' , , - ', ' TharAva : 2 emAM paNa rAjabhASAnI sAthe baMdhAraNamAnya bhASAno upayoga Ama kahe tema ja keLavaNIna: vAhana thAya te mATe satvare prabaMdha kare.. " : paNu nIcethI upara sudhI prajonI bhASA ja hoya e lekazAsanane , , TharAva : 5. pAyAne siddhAMta svAdhInatAnI laDatanA maMDANa thayAM tyArathI ApaNI zikSaNanI ucca kakSAe svabhASAne bAdhabhASA tarIke svIkAravA prajA AgaLa rahelo che. e daSTie atyAranA muMbaI rAjyanI mATe ane e siddhAMtane vyavahAramAM utAravA paribhASA Adine pheragaDhaNInuM je vAtAvaraNa pedA thayuM che tenI, gujarAtI sAhitya prabaMdha karavA mATe gujarAtI sAhitya pariSadanuM A 20muM saMmelana paridaSanuM A 20muM saMmelana nedha le che ane enA anusaMdhAnamAM gujarAta yunivarsiTIne abhinaMdana Ape che ane gujarAta pradezanI gujarAtI bhASA, gujarAtI sAhitya ane gujarAtI saMskAritA anya yunivarsiTIone A praznanuM mahattva samajI veLAsara guja' khIlavI e vATe samasta bhAratanI sevA karavAne saMka95 A samelana rAtIne bAdhabhASA tarIke sthApavA anurodha kare che. vizeSamAM A kare che ane AzA rAkhe che ke gujarAtI prajAne A saMkalpanI saMmelana ema bhalAmaNa kare che ke paribhASA ane pAThyapustako pUrti mATe sarva prakAranI anukuLatA karI ApavAmAM Avaze. taiyAra karavAnuM bhagIratha kArya gujarAtanI saMva yunivarsiTIo ane , : muMbaI rAjyanI phera goThavaNInI vicAraNAmAM pratyeka sarva vidyAsaMsthAoe sAthe maLIne pAra utAravuM joIe ekamane ane pratyeka bhASAbhASI samUhane pUrate nyAya maLI rahe .. * TharAva : 6 tema ja tenA vikAsanI dizA surekhapaNe nakakI thAya tenI pUratI gujarAtI sAhitya pariSadanuM kAryAlaya amadAvAdamAM rAkhavAnuM - kALajI rAkhavAmAM Ave te mATe A saMmelane Agraha vyakata. TharAvAyuM che tenA kAraNe tema ja pariSadanI vadhatI jatI pravRttione kAraNe amadAvAdamAM pariSadanuM potAnuM makAna hoya e Avazyaka . . TharAva: 3 . * che. gujarAtI bhASAnuM ekeeka pustaka jayAMthI maLI zake tevuM prajAnI vadhatI jatI saMskAramAMgane pahoMcI vaLavA ane samRddha graMthAlaya. tema ja eka vyAkhyAnakhaMDa tenI sAthe joDAyeluM prajAne jJAnanI vividha zAkhAonuM saMdohana vyavasthita rIte guja- hoya e iSTa che. vahelI take A prakAranuM makAna UbhuM karavA rAtI bhASAmAM pUruM pADavA gujarAtI sAhitya pariSadanuM A 20muM mATe gujarAtI sAhitya pariSadanuM A 2muM saMmelana makAna kaMDa saMmelana TharAve che. ke anukuLatA pramANe saMdarbha graMthe, gujarAtI zarU karavA TharAve che ane AzA rAkhe che ke gujarAtanI sAhitya ane sAhityano ItihAsa, vividha viSayo uparanAM saraLa pustakanAM saMskArapriya janatA o kaMDamAM utsAhapUrvaka pitAnA phALe Ape prakAzananI tema ja aprApya ziSTa gujarAtI graMthAne punarmudraNanI , TharAva : 7 , , , janA hAtha dharavI ane temAM ApaNI sarakArasaMsthAo tathA ekalipi vistAranI draSTie tema ja mudraNa AdinI vidvAnane sahakAra meLavo. A kArya pejanApUrvaka hAtha dharavA sagavaDe sulabha thAya te mATe gujarAtI lipimAM dhaTatA ke-kAre mATe A saMmelana sabhya umeravAnI sattA sahita nIcenA sabhyonI sUcavavA gujarAtI sAhitya pariSadanuM A 2 muM saMmelana nIcenA samiti niyukta kare che ane e samitinI bhalAmaNone amala sabhyanI samiti nIme che.' karavA kAryavAhaka samitine Adeza kare che. ' zrI kAkAsAheba kAlelakara, zrI kapilarAya mahetA zrI. kAkAsAheba kAlelakara zrI. harivallabha bhAyANI , bacubhAI rAvata : , kezavarAma zAstrI , , viSaNuprasAda trivedI ' ', nagInadAsa pArekha , mehanalAla mahetA (pAna) , harivallabha bhAyANI che jhINubhAI desAI ' , jayaMtI dalAla ', ravizaMkara mahetA ' ; , mahendra meghANI , umAzaMkara jozI , cUnIlAla maDiyA dhanane sUMghIne letAM zIkha >> gulAbadAsa brokara ", pravINacaMdra rUpArela ApaNe bajAramAM ghI ke tela levA jaIe chIe tyAre , mehanalAla mahetA (saMpAna) , niraMjana bhagata letAM pahelAM suMghIe chIe. kerI ke agarabattInI paNa seDama yazavaMta zukla ' ' , bhRgurAya aMjAriyA laie chIe; cevaDe ke badAma khArI nathIne, ama nakakI karavA che, bhogIlAla sAMDesarA , maMjulAla majamudAra ' te paNuM cAkhI cakAsIne laie chIe; mATalAM levA jaIe te , kezavarAma zAstrI ' , rasikalAla parIkha paNa Take mArIne kharIdIe chIe. Ama, ApaNe je kAMi >> anaMtarAya rAvaLa " , vADIlAla DagalI " - dharamAM lAvIe chIe tene sUMghIne, cakAsIne, Take re mArIne - , - karAvI;4 , lAvIe chIe, paNa ApaNe ApaNA gharamAM je kAMi kamI lAvIe " gujarAtI sAhitya pariSadanuM A 20muM saMmelana mAne che chIe tene nathI suMdhatA, nathI cakAsatA ke nathI TakorA mAratA. ke ApaNA dezanI prajAe bhAre jahemate prApta karelA svarAjyanA e te game teTalI, game tyAMthI, game te rIte AvI hoya te lAbho bahujana samAja sudhI, pahoMce te mATe dareka pradezane vAMdhe ja nahi. vastutaH eka eka kaNanI jema eka eka pese AMtarika vahIvaTa te te pradezanI bhASAmAM ja cAla joIe ane je kamAIe tene pUchatAM zIkhe ke te kayAMthI, kevI rIte Avyo. tethI kendra ane rAjya sarakArane A saMmelana grahapUrvaka bhalA- : nItithI, pramANikatAthI, dhamathI Avela che ke kema e suMdhatAM maNa kare che ke sarva kakSAe prajAnI bhASAmAM vahIvaTa karavAnuM zIkhe. ApaNane e Teva nathI. je kamAyA te ca5 daIne gharamAM siddhAnta te svIkAre ane tene amala karavA satvara prabaMdha kare. ghAlI daIe chIe; paNa ApaNe jema kharAba ke kAco mAla dharamAM - taduparAMta, A saMmelana kendra sarakArane vinaMtI kare che ke, na ghAlIe tema anIti, adhama,. apramANikatAne mele paise , * pitAne vahIvaTa rAjabhASAmAM calAvavA ane jyAM sagavaDa mAMga paNa gharamAM na ghAlIe, ne lakSmIne paNa suMdhIne letAM zIkhI ' vAmAM Ave tyAM baMdhAraNamAnya bhASA svIkArAya tathA jAhera parIkSA jaie te sukha sukha thaI jaze. ravizaMkara mahArAja Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' '' - ''' , , , ' ' , , , , , , tA. 1-1-59) '; , ' kAvya ane temanA lAbaDIne munsaphagIrI ja AdezathI japUtAnA"mAMthI bahAra hatA. temAM eka vAta tA ghaNA saMdezAo , vAtAvaraNa yathArtha svarUpe ja 2[; janmabhUmi'nI yazogAthA . . . . . . . . ; ' ' ( gatAMkathI anusaMdhAna) . - ' , " sArASTrane udaya " . " " prAraMbhanA sAthIe zrI suzIla tathA zrI balavaMtarAya mahetA uparAMta ' saurASTramAM chAba dainika 195thI rAjakoTamAMthI prasiddha zrI jhaveracaMda meghANI tathA zrI kakalabhAI koThArIe sAre bhAga thAya che. asala te rANaparathI saptAhika tarIke zarU thayeluM. jaLyA. "chelI kaTare jherane A pI jaje. bApa" e kAvya janmabhUmi'nuM puregAmI A "saurASTra 1921nA okaTobaranI bAju goLamejImAM javA UpaDyA e prasaMge meghANIbhAie racyuM. bIjIe, mahAtmAjInI janmajayaMtI prasaMge, zrI amRtalAla zeTha mahAdevabhAIe bApune te gAI saMbhALyuM. pachI sTImara ane temanA sAthIoe rANapuramAM zarU karyuM. ke rajavADAmAM "rajapUtAnAmAMthI mahAdevabhAIe 'navajIva'mAM lakhyuM ke : "gAMdhIjIne saphaLa saphara icchatA ghaNA saMdezAo AvyA che za, lasevA arthe bahAra paDyA. pU. mahAtmAjInA AdezathI hatA. temAMne eka vAIsaroyane hA, paNa vidAyanA divasonI 'S 'kAThiyAvADanA rajavADAnI prajAnI temaNe sevA karavAnI hatI. rANa- gAMdhIjInA dilanI lAgaNIo ane vAtAvaraNa yathArtha svarUpe rajU pura saurASTramAM paNa amadAvAda jillAnI aMgrejI hakUmata nIce karanAra keI saMdeza hoya te te juvAna gujarAtI kavi zrI. mevA. . hatuM. tyAMthI saurASTra ApakhudI sAme AMdolana upADayuM, NIne have tema gAMdhIjIe pite mane kahyuM. temanI kavitAne che anyAya ane jalamanAM dRSTAMte upara vedhaka prakAza nAkhyA ane hArdika bhAva ane aMtarane sUra aMgrejImAM utAravAnuM kAma azakya che ( nAgarika adhikAronI rakSA mATe avAja uThAvyA. che. tA. 13mI ogasTe gAMdhIjInI leDa viliMgDana sAthenI vATAsaurASTranA janma prasaMge zrI zeThe pitAnA manoratha A ghATa paDI bhAMgI. tyAra pachInA paMdara divasanA gAMdhIjInA hRdayanI ' zabdomAM raju karyA hatA . .' lAgaNIo ane vicAramaMthananuM kavie jANe ke gAMdhIjI sAthe : "A prakAranA vartamAnapathI dezasevA thaI zakaze nahi. je rahIne satata nirIkSaNa karIne, A vidAyagIta lakhyuM hoya tevuM . , dezasevA karavI haze te navAM vartamAnapatro sthApavAM paDaze. navI " e che." .. . bhASAmAM lakhavA paDaze. e vartamAnapatra AjanI kALI zAhIthI : ' te gItano bhAva darzAvatI tenI thoDI kaMDikAo A nahi lakhAya. e te lakhAze amArA lohInI lAla zAhIthI. emAM nIce ApI che: pANI uDaze. duHkhanA, vedanAnA, baLavAnA pikArathI dharatI dhaNadhaNI uThaze, chello kaToro jherane pI jajo bApu! . . . . rAjAonAM dila tharatharaze ane emanAM siMhAsana DolavA mAMDaze. sAgara pInArA ! aMjali nava DhoLajo bApu.! : prajAkalyANanA navA ya ame. vartamAnapatronAM kAryAlayamAM haiyA lagI gaLavA garala jhaTa jAo re bApu! : mAMDIzuM." . . . . . ' e saumya-rIka! karAla-kemala ! jAo re bApu .. muMbainA saurASTravAsI mitroe zeThanI jhoLI chalakAvI dekhI amArAM duHkha nava aTakI jaje, bApu ! ane saurASTra ne janma thayo. hAthe cAlatAM TreDala mazIna upara . sahiyuM ghaNuM, sahIzuM vadhu nava thaDako, bApu ! 'saurASTra chapAtuM. zeTha ane tenA sAthIo zrI bhImajIbhAI- * * * * .. suzIla tathA zrI balavaMtarAya mahetA lekhanakArya karatA, kuka vAMcatA, e te badhAM ya jarI gayAM, keDe paDyAM, bApu ! pepara vALatA, parabIDiyAM karatA, saranAmAM lakhatA ane pachI patranI la samAM ama haiDAM tame leDhe ghaDyAM, bApu! . nakale kethaLAmAM laIne kAThiyAvADanA judA judA bhAgamAM pherI : zuM thayuM tyAMthI DhIMgaluM lAva na lAvo: karavA UpaDatA. tyAM ejanTa sthApatA, grAhake banAvatA, pratini bosI daIzuM, bhale khAlI hAtha A dhio nImatA ane samAcAra ekaThAM karatA. A rIte zarU thayeluM pazuM tAre kaMTha rasabasatI bhUjAo, . saurASTra sthAnika prajAnuM eka prabaLa bherUbaMdha banyuM. anyAya duniyA taNe mAMe jarI jai Avajo, bApu ! ane atyAcAronI bhISaNa aMdhakAra bhedAyA, prasiddhinA sUrya-. "hamadadanA saMdezaDo daI Avaje, bApu ! prakAzathI duSTatA ane badIonAM jaMtuo nAza pAmavA lAgyAM. rajavADAomAM tarakhATa macI gaye. prajAmAM jAgRti AvI, saMgaThana AjAra mAnavajAta Akula thaI rahI, bApu !' zakita jAgI. AtmavizvAsa pedA thaye. prajAnA mananA manoratha tArI tabIbI kAja e valakhI rahI, bApu ! * AkAra pAmavA lAgyA. saurASTramAM nA yuga maMDAyo. patrakAratvane jA, bApa ! mAtA AkhalAne nAthavAne, .. paNu gujarAtI bhASAmAM na yuga zarU thayuM. ' jA. vizvahatyA upare jaLa chAMTavAne; ': - 1 dholerA saMgrAmane mera LjA sAta sAgara pAra setu bAMdhavAne. "30nA nimaka satyAgraha prasaMge dholerAmAM saurASTranI prajAe goLamejI prasaMge lakhelI kAvyatripuTIthI meghANI "rASTrIya je etihAsika laData ApI ane morace bAMdhyo temAM saurASTranI zAyarane ilakAba pAmyA. saurASTranI saMsthA mAraphate medhANI saphaLatA hatI. laDatane "saurASTra meghANI ApyA, 'sidhu De", , bhAie saurASTranuM lokasAhitya zepyuM, gAyuM, lokene pAyuM. , A, navalahiyA navajuvAne ApyA. sarakAranI AMkha karaDI saurASTranI rasadhAra', 'saurASTranA bahAravaTiyA" Adi pustakanA thaI "saurASTra baMdha paDavuM, laData pUrI thatAM "rezanI" nAme prakAzana vaDe saurASTrane suSupta AtmA jAgrata karavAmAM 'saurASTra' saurASTrane navajanma thayo. pharIthI '32-34nI laData AvI. ane meghANIbhAie lekanI ananya sevA karI. ' rozanI'e paNa baMdha thavuM paDayuM, laData sameTatAM "phUlachAba" nAme, kSatriyavaTane paDakAra ' sajIvana thayuM. ravarAja pachI "sAptAhika "phUlachAba" dainika banyuM . alvaranA te veLAnA mahArAjA "mahAprabhujI" kahevAtA. pukhta ane rAjakoTathI prasiddha thavA lAgyuM. , , vaye temane eka vadhu rANI paraNavAnA koDa jAgyA. saurASTramAM chelle koro kanyAnI zodha karavA amaladAree deDadhAma zarU karI. "saurASTra saurASTra, rezanI', 'phUlachAba'nI saphaLatAmAM zeTha ane temanA te prasaMge rAjapUtIne paDakAra karyo. kSatrIone jagAya, ke kanyA Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 prabhu alvaranA prabhune paraNavA na jAya e jovA hAkala karI. kSatrIoe lAja rAkhI. 'saurakhaTU' saphaLa thayuM: jaLapralaya 1927mAM gujarAta-saurASTramAM jaLapralaya jevu thayu'. keTalAka pradezA jaLaba bAkAra thayA, saurASTranA bahAranI duniyA sAthe sabadha kapAI gayA. muMbainA saurASTravAsIe pAtAnAM svajanAnI ciMtAmAM paDayA. zI rIte saurASTranI bhALa kADhavI e prazna thai paDayA, 'saurASTra 'saMsthAnI a MgabhUta - saurASTra sevA samiti ' sa`kaTanivAraNa, rAhata, sevAnAM kAryAM karatI hatI. zrI, amRtalAla zeTha tenA pramukha hatA. temaNe muMbaSTamAM 'bahAdurI' sTImara cATa ra karI. mitrA sAthIo-svayaM sevakAne bheLA karyAM, vAyaralesanA sAmAna lIdhA, rAhatakAya'mAM upayegI sAmagrI lIdhI ane bhAvanagara 'baMdare UtaryAM. tyAMthI zeTha, samitinA anya sabhya ane svayaMsevaka pANI ane kAdava khUMdatA relasa kaTathI pIDAtA pradezanA lA * samakSa paheoMcyA. madada paheAMcADI. rAhata ApI. navaracanAnuM kAma hAthamAM lIdhuM.... dezI bhASAnAM patrAnuM sa'cAlana ' svarAja AvyA pachI dezamAM kalyANayajJane AraMbha thayA che. pragatinI kUca zarU thai che. 'pAMcavarSIya yojanA mAraphate lAkajIvananAM vidhadhi pAsAMonA vikAsa thai rahyo che. 'bhASA, kalA, saMskRtinA vikAsa sAdhavA mATe paNa ghaNA prayatno cAle che. bhASAvAra rAjyo racavAthI, jJAnanA pracAra vadhavAthI, leAkAnI jJAnapipAsA jAgrata thavAthI, leAkazAsananI maLI rahelI tAlImane kAraNe tathA kharIdazakti vadhavAne pariNAme dezI bhASAnA sAhityanI, khAsa karIne dezI bhASAnAM vatamAnapatrAnI, mAgaNI vadhatI jAya che, tenA phelAvA vadhatA jAya che. A dezI bhASAnAM vartamAnapatra lAkacine keLave che. leAkamata ghaDe che ane lAkazAsanane saphaLa karavAmAM moTo bhAga bhajave che. A patrAnI kakSA sudharavI joie. samAcAranI rajuAta, anAvAnI samAlAcanA, rAjanItinuM pRthakakaraNa UMcuM dhAraNa sAcavI zake e prakAranuM taMtrImaMDaLa tene maLavu joie. tenA sacAlanamAM adyatana sAdhanasAmagrI umerAvAM joie. A badhuM" karavuM heAya te A patrAnI AvakanA sAdhana sahara navAM joie. vartamAnapatrAnA kama cArIone jIvananI jarUriyAtA sa MteASI zake e prakAranAM vetana- tathA sAdhanA maLavAM joie. sarakAre te mATe jarUrI Adeza ApyA che, ane pariNAme kama cArIonuM jIvanadhAraNa sudharaze evI AzA rahe che. vartamAnapatrAnAM AvakanAM sAdhana e hoi zake : grAhaka saMkhyA ane jAhera khabara. tenI saddharatA mATe grAhaka saMkhyA karatAM paNa jAherakhabaranu` vadhu mahattva che te jANItu che. sarakAranI jAherakhabaranI tItinI have punavicAraNA karavAnA samaya pAkI gayo gaNAya. A viSe theDAka vedhaka AMkaDAo ApanI pAse huM rajU karavA mAguM chuM. jAherakhabaranI rAjanIti vaMta mAnapatrAnA rajisTrAranA 1958nA ahevAlamAM jaNAvyA pramANe e varSoMmAM 37 dainika ane 254 sAptAhika navAM zarU thayAM. AmAM 37 dainikomAM cha aMgrejI ane 254 sAptAhikAmAM 28 aprelanA prasiddha thAya che, bIjA badhAM dezI bhASAmAM chapAya che. 1958nA varSane a Mte 465 dainike chapAtAM temAM 68 eTale ke 14.6 TakA aMgrejImAM chapAtAM, 1958mAM 321 dainika patrane kula phelAvA. 36 lAkha jeTalA, hatA, AmAM a MgrejI akhabArane phelAvA9 lAkha yAzI hajAra jeTalA, eTale ke 25 TakA hatA. 1954mAM presa kamizane kahyu che ke 19 jAherakhabaranI ejansIe mAkate poNA traNa karoDanI rakamanI johera khabara jIvana tA. 1-11-59 vahecAya che. temAMthI eka karoDa, byAsI lAkhanI jAherakhabara aMgrejI chApAMne ane 90 lAkhanI dezI vartamAnapatrone maLe che: eTale ke kula vamAnapatrAnA 14.6 TakA jeTalA ane kula vAMcakasa'khyAnA pacIsa TakA jeTalA vAcakA dharAvatA aMgrejI patrone mukhya ejansI. bhAraphatanI jAherakhabaranA chAsaThuM TakA bhAMga maLyA tevuM jaNAya che, jyAre khAkAnA 85.4 TakA jeTalA dezI bhASAnA vartamAnapatrAne te jAherakhabaranA mAtra tetrIza TakA jeTalA bhAga maLyA gaNAya. ejansIo te vyApArI dheAraNe jAherakhabaro Ape paNa sarakAra A saMbaMdhe lAkahitanI draSTie jAherakhabaranI pAtAnI nIti nakakI karI zake. dezI bhASAnAM prAdezika vartamAnapatrAne Arthika rIte saddhara karavAmAM Ave te tenu' dhoraNa UMcuM thAya, tee pragatizIla thai zake, sarakAre A prazna upara sahAnubhUtipUrvaka vicAra karI jAherakhabaranI nIti ghaDavAnI jarUra che. dezI bhASAnAM patrAnA vikAsamAM sahAyabhUta thavA mATe A sa`sthAnI preraNA ane madadathI agAu marAThI patrakAra pariSada cAlu thayelI ane lAMkhA samaya cAlelI. te pachI akhila bhArata dezI bhASA akhabAra maDaLa zarU thayu, vikasyuM ane Aje teNe peAtAnu sthAna jamAvyuM che. 'saurASTra'nA vArasA A 'saurASTra" patranA tathA "sorASTra sevA samiti"ne vArasA 'saurASTra' TrasTane tathA ''janmabhUmi'nI saMsthAne prApta thayA che. temaNe te zAbhAvavAnA che. bhUtakALamAM dhaNuM karyuM che, vamAnamAM paNa te karI khetAvavAnuM che, ane bhAvi kArya kramamAM tene agrasthAna ApavAnuM che. TrasTa ane tenA agabhUta patro lokasevA arthe, lekAnA prANapraznonA ukela mATe ane prajAnA utthAnamAM bhAga bhajavavA mATe sthapAyAM che. jeTale aze A stutya uddeza pAra pADavAmAM te saphaLa yaze eTale aMze prajAnA hRdayamAM temanu sthAna surakSita ane avicaLa raheze. prabhu saMsthAnA saMcAlakone, tenI 'a'gatabhUta pravRttionA preraNAdAtAone, saMsthAnA kArya karA ane kAmadArone, saune temanA kalyANakArI kAryAne zuddha buddhithI, sevAbhAvathI ane katavyaniSThAthI pAra pADavAmAM preraNA ane zikata Ape| ........jaya hinda samApta kanaiyAlAla desAI vRddha apaMga jana sAdhue ane DALI- vahAra zrI. manaharalAla prabhAzaMkara saMdhavI taraphathI nIce mujabanA eka patra prabhuddha jIvanamAM pragaTa karavA mATe maLye che; jaina sAdhu-sAdhvIono pavihAra e to eka jIvananA mahAna dhyeya taraphanuM prayANa che. dehadamananA e mahAna vratanI kAMTALI keDI mahAtmAoe saharSa svIkArelI che. jIvananA e lakSyabiMdune sAdhavA taDake dAMyaDe dehanI leza mAtra paravA karyAM vinA AjIvana hajAro mAilanI padhyAtrA karI jIvanasAphalya prApta karavu e teA emanA dRDha AtmabaLanA sAkSAkAra che. ta jaina dharmImAM dehadamana jevA kaDaka niyamonuM pAlana tathA AcaraNa hovA chatAM dareka niyamane apavAda hoya che. dA. ta. varasatA varasAdamAM jaina sAdhuoe bahAra nIkaLavuM joie, "kAraNu, ema karavAthI pANInA asaMkhya jIvAnI hiMsA thAya che. chatAM rastAmAM jaLAzayA Ave ke je ALagyA sivAya sAme pAra -jaI na zakAya te tevA samaye pANImAM cAlIne ke hADImAM besI. sAme pAra javAnI chUTa che. DaeNlIvihAra viSe vicAra karIe te je sAdhu lAMbI evI majala kApI jIvanasa dhyAne Are UbhA che-pAdavihAra karavAne je bilakula azakya che tee pAtAnI yAtrA na razakatAM DAlI--vihAra dvArA paNa prayANa cAlu rAkhe che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI - ' , ' . ' che . 1-11-19 " - pra buddha jI va na : - 13 - AjathI seMkaDo varSa pUrve jayAre koI jAtanA ' yaMtra sva. vIracaMdabhAI aMge jAhera zekasabhA upayoga mANasa jAta mATe azakya hatuM tyAre A DAlI vihAranI - zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM zrI aba na thavA 5ddhati amalamAM AvI ane Aja sudhI ApaNe ene anuM- tA. 16-10-58 zukravAranA roja muMbaI pradezanA mahesula pradhAna sarIe chIe, paraMtu atyAranAM yAMtrika yugamAM paNu Ama calAvyuM zrI. rasikalAla umedacaMda parIkhanA pramukhapaNa nIce sva. vIracaMda rAkhavuM e jI esa gata lAge che. chAlAna mudata mAyika pAnAcaMda zAhanA avasAna aMge zoka sazita vA mATe jAhera ' ' sAmAjika ane brArmika dRSTie. taddana niMdA ane cAgya nI sabhA maLI hatI. A sabhAmAM zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe rabaranA TAyaravALI ThelaNagADI ke bAIsIkala rIkSAne upayeAga nIce mujabane zaka prastAva raju karatAM vIracaMdabhAinI ujajvala svIkAra. joie. holi-vihAramAM cArathI AThe mANasanI jarUra jIvanakArakIdIne, temanA purUSArthane, sAhasikatAne, udAratAne rahe che, jyAre A jAtanA sAIkala vihAramAM eka mANasathI ja ane sevAparAyaNatAne ane temanI rASTrabhaktine khyAla Ape ka cAlI zake che. upasaMha vihAramAM sugamatA sAthe karmanAM baMdhana ane 18 varSanI ummare muMbaIne vyavasAya ane jAhera jIvanane ochAM baMdhAya che." + : A patramAM karavamAM AvelI sUcanA. jaina samAje avazya ' dha mehi cheDIne saurASTramAM AveluM temanuM vatana - samaDhiyALAmAM addhi dhyAnamAM levA jevI ane amalamAM mUkavA jevI che. je sAdhao jaine teo kevI rIte visyA, te gAmanA uddhAra athe kevI kevI ' AjIvanapAdavihArI che temane jyAre vRddhAvasthAnA kAraNe athavA vI pravRttio temaNe hAtha dharI ane jAmasAhebe temanA kAryamAM kevI kevI muzkelIo ubhI karI-jeno hiMmatapUrvaka sAmAnya karatAM karatAM, te AtherAiTIsa, gAuTa ke saMdhivAnA kAraNe page cAlavAnuM teo potAnA nizcita kAryane kevI rIte vaLagI rahyA tene lagatI - azakaya athavA te ati muzkela bane che ane gamanAgamana aMge ane vizeSa karIne eka sthaLethI anya sthaLe vihAra karavA aMge che. keTalIka vigate raju karI. vaLI mubaimAM 1930-32nI savinaya zuM karavuM te eka moTo prazna thaI paDe che. AvI azakitanA - ' satyAgrahanI laData daramiyAna teo DIkaTeTara nImAyA ane je thoDA divasa temane pakaDAyA pahelAM maLyAM temAM temaNe kevI pracaMDa kAma- . ke kAraNe jaina muni koI eka ja sthaLa ke sthAne sthira banIne rahe - te ucita lAgatuM nathI, kAraNa ke temaNe je saMyama dIkSA dhAraNa gIrI karI batAvI tene paNa citAra Ape. sAthe sAthe temanA karI che te AdarzanA samyaga anupAlanane sthiravAsa atyanta , sevAkAryamAM akhaMDa sAtha ApanAra temanA patnI zrI. harilakSmIbAdhaka che ane asthiravAsa eTale ke thoDA thoDA samaye eka ja 'bahenane paNa yogya aMjali ApI. ane tyArabAda temaNe nIce mujaba zekeprastAva raju karyo. sthaLethI anya sthaLe vihAra e ati Avazyaka ane saMyamane '! "zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 16-1-19nA sAdhaka che. AvA azakata-lagabhaga apaga dAna mAtA- : rAja jayalI jAhera sabhA zrI. vIracaMda pAnAcaMda zAhanA tAje; sAdhuo vihAra. mATe Aja sudhI DALIone uga karatA tamAM nIpajela avasAna aMge UMDA zokanI lAgaNI anubhave che ? AvyA che. DoLI sAdhAraNa rIte be mANase, paNa ghaNuM maTe bhAge cAra mANase potAnI kAMdha upara upADatA hoya che. A che. zrI. vIracaMdabhAI rASTraniSTa prajAsevaka ane sAmAjika agra gaNya kAryakartA hatA. temaNe pitAnuM vatana samaDhiyALAne kendramAM prathAmAM Aje pheraphAra karavAnI jarUra che ane DoLInA sthAne ThelaNagADI ke sAIkala parIkSAne upayoga karavAmAM Ave te jarUra IcchavA rAkhIne AsapAsanA pradezanI anekavidha sevAo. karI hatI. te gya che. A sUcanA pAchaLa rahelI vicArasaraNI A mujabanI : temaNe ApabaLe sAdhela Arthika utkarSane udAra sakhAvate vaDe , - jaina munine jIvanavyavahAra sarvathA samAja upara nirbhara sArthaka karyo hate. saraLa nirabhimAna temanI prakRti hatI, premALa ' hAIne te aMge amuka dhoraNa vicArAyeluM che ' athavA tema ja, udAra temane svabhAva hatA ane nirmaLa AdazalakSI te svIkArAyeluM che. ane te e che ke jaina muni samAja temanuM cAritrya hatuM. temanA pavitra AtmAne A sabhA parama upara bane teTaluM ocho bojo nAkhe ane sAthe sAthe zAnti Icche che ane temanAM sahadharmacAriNI harilakSmIbahena tathA ' pitAne joitI sagavaDo bane teTalI ochI hiMsAtmaka heya temanA anya svajane pratye A sabhA UMDI sahAnubhUti dAkhave che." , e bAbata pUrepUrI lakSyamAM rAkhe. vaLI te uparAMta mAnava- tyAra bAda zekaprastAvanuM anumodana karatAM zrI. lIlAvatI. ' tAnA khyAla aMge rakhAtI apekSAnI paNa teo upekSA na kare.. bahena devIdAse, zrI. ratilAla cImanalAla kekArI tathA zrI. . A traNa bAbate lakSamAM letA DoLIne upayoga ThelaNagADI ke sImalAla jeThAlAla zAhe vIracaMdabhAI sAthenAM paricayanAM keTalAMka sAikala rIkSA karatAM ghaNuM vadhAre kharcALa che, vadhAre hiMsaka che smaraNa raju karyA ane temanA viziSTa vyakitatvane bahu bhAvabharI . ane jaina munine cAra cAra mANasA upADe e AjanI mAnavatAnI dRSTierambara TAyara vALI nAnI sarakhI gADImAM eka aMjali ApI. tyAra bAda pramukhasthAnethI belatAM zrI. rasikalAla mANasa temane kheMcI jAya tenI sarakhAmaNIe - dhaNuM vadhAre , - parIkhe vIracaMdabhAInA aneka guNone paricaya Ape ane arUcikara lAge che. ane tethI DoLInuM sthAna melabagADI . " jaNAvyuM ke "teo eka prakAranA sAdhaka tarIke jIvane jIvyA e che A sAIkala rIkSA le te Avazyaka ane vadhAre IcachavAyegya lAge che, hatA, teo raheNIkaraNImAM ekadama sAdA saraLa ane bhAre premALa " - ahiM kAi e paNa vika95 sacavI zake che ke AvA ja hatA ane temane sauthI meTa guNa hate-Sincerity-kAryAnidAne. . sAdhue meTara, basa ke relve TrenathI vihAra kare te zuM khoTuM ? A kAraNe teo je kAMI kahe athavA karavAnuM kabUle tenA upara A pAMdavihAra e jaina sAdhunA AcAranuM eka sanma aMga che e , che e pUra AdhAra rAkhI zakAtA. teo gAMdhIyuganA eka sAcA mAnavI ke khyAlane svIkAra karIne uparanI carcA karI che ane e khyAlanA hatA; temaNe e rIte jIvananAM navAM mUlya svIkAryA hatA tema ja saMdarbhamAM je jaina mani mATe zArIrika kAraNe pAkavitA kA ' apanAvyA hatAM. A mAnavI kaI paNuM ummare ApaNI vaccethI na hoya te muni pAdavihAranI bahu samIpanA evA sAdhanane aba vidAya thAya che tyAre samAja jarUra garIba bane che. A rIte upayoga kare e ucita lekhAya vihAra e resa lisI jA. temanA javAthI samAjamAM je khADe paDe te mATe temanA pagale ' cayonuM Avazyaka aMga che, paNa A vihAra bahu jhaDapaMpUrvaka cAlIne pUro kare te temanI pratye tema ja samAja pratye ApaNo tha joIe e jaina muninI vihita jIvana mATe jarA. paNa dharma che." Ama jaNAvIne sabhA samakSa raju karavAmAM Avela Avazyaka nathI tema ja abhipreta nathI. A dRSTie jaina muninI zakeprastAvane be mInITa zAMtabhAve ubhA rahIne pitAnuM anumodana svIkRta jIvanacaryA sAthe, meTara, basa ke relve Trenane upaga ApavA sabhAjanene temaNe vinaMti karI ane te mujaba praNatasaMmata nathI. paramAnaMda bhAve zaka prastAvane sabhAjanoe sarvAnumate anamedana ApyuM. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra : : prabuddha jIvana tA. 1-11-59 ' dazAvatAra A kAvya "leka gaMga' e nAmathI pustikA--AkAre saMskAra sAhitya maMdira, . be. 34 bhAnanagara taraphathI pragaTa . karavAmAM Avela che ane tenI kIMmata 40 nayA paisA ane pisTejanA 8 nayA paisA che. ' '' '' A legaMgAnA saMpAdaka svAmI AnaMda saMpAdakIya vacanamAM nIce mujaba jaNAve che - ' "A avatAre gAnAra nirakSara paNa saMskArasamRddha gagumA gAmaDAmAM ke sutAraNu bAI pAsethI bhaktibhAve meDhe bela laIne zIkhelAM. !' "A dazAvatAramAM tathAgata budhanuM caritra Adhunika hiMdunA bhaktibhAve gAyuM che, ne gAMdhIjInuM caritra sane 1944-45 sudhInuM ja hatuM. te pachIne bhAga ekathI vadhu pUjanIya bahenanI madadathI navo umere che. "A caritra-kIrtanamAM TheraThera "prabhu" zabda vaparAyuM che, te mAtra bhakatahAyanA vinayane ja sUcaka che. kIrtanamAM te zuddha ja mAnavazIlA ja gavAi che. - "AvI kRttio lokamAnasanI dRSTie nirdoSa ane sAhityadRSTie amara che. sva. medhANI ene lekagaMgA kahetA. emAM bhaktibhAve nahAnAra pAvana ja thAya, ne enA mananA mela dhevAya." - A dazAvatAra prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAnI anumati ApavA badala sarakAra sAhitya maMdiranA saMcAlaka zrI. jayaMtilAla . ma. zAhane AbhAra mAnIe chIe. ' . . . ' A kAvyamAM avitA keTalAka lekabhASAnA zabdone artha A pramANe che -5rthamIpRthvI; nara-nahera-nakha, akhAja-abhakSya; meMra-mahera, dayA; vakha-viSa; abharAma-abrahama liMkanabhAratala-khUna karanAra. taMtrI, ' ' . dazAvatAra '' aSTa aMganA mAraga thApI devakIsuta pa aa kanaiyA khaMDa dharatI bhikhuyaeN vApI; [ gagubhAe gAyelA] dhaMna! dhaMnA naMda jazedA maiyA muddharasa rIta| ' buddha-dharama-saMdha zaraNu devANAM dhaMna vrajavanitA! naMdakizora badhuM baMdha avatAra kevANuM , ' ' ma rUpe zikhAsura mAryo gopIgaNa citaDAMnA cera. kuMvara jazebAjI saMghe lIdhAM * girivara pIThe tAryo. lIlA karI prabhu dhenu carAve pILAM vastara prabhu dIdhAM .: gepabALa maLI. lIlA gAve; rAjapATa pitaraine dIdhAM kALinAga para karI savArI - asure java parthamI jaLa baLI eMzIme nivAraNa ja lIdhAM. kapaTI kaMsane nAkhe mArI varada thaIne kADhe taLI. padasutA cira pUrI ugArI; pribhu pAMDavanAM kAraja kIdhAM ; nakalaMkI Agama cariyA gItAjJAna jagatane dIdhAM. nAraMga rUpe nara vadhAryo dasame moddana jagane maLiyA; haraNAkaMsa esurane mAryo dhana! sati putaLI mAnuM navame vRDha thayA bahu nAmI , bALabhagata prahalAda ugAryo. dhaMna gAMdhIkuLa ! prabhu mukha joyuM. gautama zudhaodhana-suta svAmI , rAjapATa saMsAra taNAM sukha purI mudAmAnI upara vAmana vipra taNuM rUpa dhariyuM janama dharI joyuM nahi zuM duHkha. kabA gAMdhI kArabhArAM kare baLirAjA jANe nahi baLiyuM; - putaLA mA javatapa bau kare.. varyA jazedhA aganI sAkhe , cauda. leka vAgyAM traNa Dagale rAhuLa kuMvara janamiyA pAkhe; damadema sAyabI cAkara dhaNa baLi cAMpo prabhuye adha pagale. mArage jAtAM ghaDapaNa bhALyA khaMbhA baLApaNa naI kaMI maNa; rAga-dega maratuka paNa nyAlyAM bArame mehana maMgaLa varasyA muMDiyA jati niralepa nihALyA. para pheravI parazurAme kasturabA sati nehe narakhyA. rAkhyuM nahi bI kSatrI nAmeM. mA"abhikamaNu karI nIsariyA pache bhaNatAM bherU saMga bhaTakyA, sati-suta meha baLe parahariyA. anAja khAdhAM, sati saMga vaTakayA, vanamAM jaI mahAtapa AdariyAM , bakarUM bolyuM aMdaranI mAMya rAmacaMdra prabhu pache" avatariyA pacAsa daMna nirajaLa niragamiyA rUDI rIya dharo nai kAMya ? teDI zivadhanuM sItA variyA jJAna ude aMtara ajavaLiyA vanavAse siya rAvaNu hariyAM mAhayArA paya pI paravariyA. zuM sATu pathamI para AvyA, vAnarasena sahita saMcariyAH ' bhavaduHkha osaDa jagane cIM'mAM haMsA ! samare., mele mAyA. - aMjanisuta, aMgada, bau baLiyA jaMgana-jAga, baLi baMdha ja kIdhAM mehataNI naMdarA gaI uDI - jhAkaLa sUrajathI jyama uDI. mUMgA pazune abhaya ja dIdhAM. samadara pAra karI jhaTa paLiyA rAvaNa rAkSasa kuLa saMhariyA brAmaNu-kuLa abhemAna utAryA. kabe gAMdhI sarage saMcariyA sonAgaDha laMkA laI vaLiyA; karamakAMDIne garava ja gALyA; mehana cAlyA valAyaeN bhaNavA bhata vibhISaNa Ayo rAja getamI cAra padAratha pAmI , jaI Ave puttara himakhIma vAyusuta abhyapada aja. . duvadhA sau aMtaranI vANI.' putaLI mA levarAve nIma. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. dA. roya, ETT * * ** * * * * * . tA. 1-11-20, .. pithIpati dha sadhAvyA benja, bALaka, musalima phAvyA rAMkatavaMgara bhUlyA bheda harijana vAmA juga juganA kheda, prabhunI prIta taNuM zuM kahiye dIna hInane cAMpyAM hai, harija hete lIdhAM baLe , jagadavalAM prabhu heta jhabaLe; rogiyAMne dhare natya jaI jove patiyAMnAM aMga pita che. - rA' astrI, madarA, mAMsa nuM aDyAM * durijana saMga na Daga kadi dharavAM. traNa varase mihA ghera vaLiyA, bAlisTara ApharIke paMLiyA. ' nyAM gerA zararI kare dezI leka nimANa phare. kulI bAlisTare vagADI hAka gorA ke kokanI vAta. mAMkaDane kyAM AkhuM AvI? bezI riye A jAze kAvI, ' , ' raste jAya tyAM ToLe vaLe hari karIne humalA kare, gALa IMDAM ne mUMgA mAra jIva levA geArA taiyAra avaguNa keDe guNu varatiyA mehana vaiSNavajana thaI riyA. kaika varasa satathI tyAM laDayA kALAgrahanAM dukha bau sayA dakha TALI pache gharakAre vaLyA. Aya te aMgareja prabhu thaI phare bhalabhalA bhUpa vAsIdAM kare - AgevAna AratiyuM kare bhaNyAgaTyA nekariyuM kare nikeka koka bamaMgaLA laI phare. mehana caMpAraNuM gyA maLavA raiyata vaLI TALe dakha raDavA, raNaziMguM phUMkayuM tatakheva gaLiyArA sAmuM sayameva. poM sAbaramatI Azarama thAya kAyadA kALA malakaeN uthApyA jALiyAMvALI vADiye vadhUMdhyA kathaka zIkhane DAyare vIyA, aDhAra akSaNI: hIma DhALI dIdhAM khUnI geranAM pApa parabhuye prIdhAM. doyalAM-kALAgraha prabhune dIdhAM - paNa aMgarejanAM kAja sIpyAM viyAdhiyuM prabhune jelabhAya kIdhA. deza bhamyA budhavAriyAM chApyAM prAMte prAMta vijaLiye vAgyA lUNu taNuM satiyAgraha ApyA satiyAgrahanI vagaDe hAka : gorA-ke A zai utapAta ? reMTuDe prabhu karyo aMdhAra , khAdI venyA keI nutare pAra gAmadhaMdhA gAmaDiyA leka mAjane majUranA keka. lAkha lAkha umaTIne AvyA rAjadhariMdhara keka phulAvyA dezIvadezI kaika -hulAvyA - cevaTiyA mutasadI AvyA ** nAtajAtanAM baMdhane kApyAM rAma rahImane eka karIne thApA IsA masA u mamaLiyA dharama dharamanA keDA bhaLiyA1 Izvara. alAnA japAvyA maMtra deza taNuM kariyuM ekataMtra preme eka kyAM sau sAMdhI prema taNe baLa parthamI bAMdhI. , jAdavAthaLi parthamI para jAgI jaLathaLa Aga akAze lAgI , garA madadu bau mAgI malake maluka jAta pyuM re zAMti ne cIdhe prabhu vaNa ke. ' rAjavaNI saMkaTa 5ra rAyA jaLathaLa rakhaDedha vachoyA ke sAya karUM sATuM nava karUM sAvacana prabhu ocare nareM; sAcuM ko' ze sATu laMDa ? mAMyalA hetu udghAMDA kare; ke prabhu thaI tamArI veLA hiMdane cheDe thAva ghara bheLA.aMgareja sAme AvyA vaDhavA gAMdhI kavakhate nikaLyA che laDavA' avaLAM ALaM-prabhu kaLakaLiyA -zera-sabhA -karI, lekuM maLiyA ke hiMsA karanArA para DADhayA . saMtiyAgrahanA keDA kADhayA - "karUM kAM bharU" nA lA Adeza - sata ne zAMti taNA uderA. * "khullo baLavo' kahI nIkaLavA lAkha lAkha jana jeluM vaLiyA kALAroha vaLI pAchAM bhariyAM -prabhu AgA-le AMtariyA nyAM bhAdevabhaI kALe DasiyA. 5 -hAMphaLAphAMphaLA prabhu jaI juve A enyuM ToLe vaLI tyAM rU belebele baMdhavA eka ja-vAra | rAma laMkA raNu kare pokAra , tyama prabhu bole vAramavAra - - " puttara AMkha khole eka vAra. sunakAra la paDachaMdA paDe - zAvaNa bhAdA- AMkhyuMcuM gaLe bA-besuM edhAra AMsuDe rahe prabhu ekaekanAM sAMtavana kare. haiyuM kaThaNa karI AMgaNiye hAthe dena didhAM prabhu paMchuiM. haricaMda satiyA -jayama samasamiyA kaThaNa kALaje daMna naramiyA.." bAraNe keka javAna gyA bhAgI alepa thaMi mAraga gyA tAgI gorAnAM DagaDaga AMtariyAM rela tAra ke ke ukhaDyiAM Ta, carA, rezana baLiyAM prAMte prAMta vaMToLe caMDiyA '' jhaMjhAvA ne mArage vaMLiyA : " pribhu aMtaramAM pommA kaleza * . thAva chatarAyA nA dIdhA saMdeza.. aMgareja dezavadeze re deze deza malaka bau kho jAmajuTha vacana kahI de aNahaka ALa prabhu para vadhe. pILAM copAniyAM kADhayAM chApI paradeza veMce thANAM thApI mUMgA mAra meDhAM daI cAMpI prabhu chApAMmAM vaseluM vAMcI.. ekavIza dUna prabhue tAgyAM, AgA melanAM bhegaLa bhAMgyAM gorAne bhAMThAmaNa pIyAM pAraNuM che. vaLi bhegaLa bhIDyAM. , pache kALAgraha bane bharakhAM prabhu sevA karI karI nAMkhyAM rAma sItA vaNuM vana riyA dena same prabhu 5Na-tyama reyA; ' paDakhopaDakha samAdhyuM bhaLI mA mAradeva prabhumAM maLI sUnAM dhAma sUnI mailAvyuM prabhu jhUre mahIM denane rAvyuM : haLave - ga- coM sajIyA sUtA " dezI videzI DAratara duttA ' hADehADa gaLI gyAM saMga viyadhi vachUpe prabhune aMga. . . tava goro thatharI e mele -prabhu-pore gaLavo nahIM sele jhaTa kADhayA prabhu melatI bAya loka darazana lAgI vaNajhAra traNa mAse roga dariye maTayA raghupati rAghava na dana raTayA jAdevAthaLiye laDI baLa khUTayAM deza taNAM rasakasa sau lUTayAM - dAvAnaLanI lAgI AMca gorA-ghera AvI gaI TAMca. * % : ' 1 :: 1 : 2 : sArI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 " prabhu ddha jIvana , - - tA. 1-11-59 aNugoLe poM pAra utAryA saLagyAM zera ne saLagI zerI, eve maLiye azavasathAmAM jIta thaI toya gorA hAryA.. bhAI bhAI vacce terI merI, bhammarAkSasanA kALA kAma tapa upara tapa prabhu AcariyA , hiMdu taraka zIkha nA've meM , goDase nAma AjanuM jaga bhaNe lAkhulAkha prabhu upadeza dhariyA manakhe varasyA kALA kera. ' khoparImAM mAkhyuM baNabaNe. prema thakI paradezI vaLAviyA lAkhuM loka ukhaDIne paDyAM durijana hetu kaLI laI hasya dAnava durijana nava parahariyA.. . kabUla karI kALetare dha. saMpata DubI dhaMdhe khayAM prema zAMti saMdeza suNAyA. - gharabAra gyAM, mAraganAM thiyAM; ', pAsa aMdhArI pAMcamI dUna - Izu taNA avatAra kevAyA mAMdAM bUDhAM bALakane nAra , kAmeM na maLyAM prabhu locana duniyAM pUje prabhunI vAta DhoraDhAMkhara haLa gADAM bhArata maLanArA daMna Akhe maLiyA gorAnAM gaLatAM gyAM gAtuM. dakha upara dekha thA aMbAra "suNuM prabhunI vANuM saMze TaLiyA pache gero ke hiMdane choDuM : jhaTapaTa karI bhojana prabhu paLiyA. * gAmegAma zahera sau saLagya ekameka sau bhAge vaLagyAM paNa jhINo ke huM mukha mehuM , sAMja ziyALo rUjhavuM vaLI lUMTaphATa, kALAM bau karama , miyAM mA deva natA kadI eka lekanI najaruM prabhupada maLI karatAM kei ne navI zarama | bheLa pAra na Ave cheka; vau dIkarI beya khaMbhA be atha mA 1 nA , ; , astrI rUve ne ratAM bALa.. mAta taNAM pheDuM adha cIra , sanamukha bALa anerAM zobhe dukha upara vakha kAramAM kALa malake laka kahAvuM mIra.... ke utAvaLe paga prabhujI Ave laLi laLi prabhu vinavyA ne namyA he prabhu! tuM eka ja rakhavALa. rAmabhajana prabhune bau bhAve dehanA cheha jhINAne gamyAM' ' . sevAgAme saMdezo AyA Atura leka thaI gaI veLA gore te vAMdara-niyA ! AratanAda suNI prabhu dhAyA : ' ' picyA bhajanasabhA sau bheLA. A malaka taNuM kaMTakA traNa thiyA! -- varasasitotera charaNa kAyA che deza taNA TukaDA karI lIdhA : eve brammarAkSasa dhasI AvyA gAmegAma banyuM bALa rUve vakhana piyAlA prabhu pIdhA.. jhaTa laI kALA kAme phALe ghareghara jaI prabhu AMsuDAM luve. traNa traNa gaLiye lIdhA prANa AjhAdI AvI teya nA'vI. " ' vakha upara vakha prabhuye pIdhAM , DAkaNanI vAMse lai AvI : rAma !" kahI prabhu pAmyA niravANu. gAma bhAgoLa thithAM paradeza , dallI kalakattAmAM anazana lIdhAM rAmanAme leAcana baMdha kIdhAM sIma sImADe naI paraveza : zAMtinAM paracA prabhuyaM dIdhA bhAratanAM prabhu prAchata pIdhAM. bhAI bhAI avaLa mukha riyA dallI jaI vasiyA dukhiyAM majhAra pADozI paradezI thiyA rAMta ne dana karI prabhuye vahAra; Aga: padma pUravamAM UThI - bhajana sabhAnAM amarata bheja,, raghupati rAma japAvyA reja, hiMdu tarakanAM dala mAM rUThI dasa avatAra dharyA vaLI dharaze samatAnAM dIdhA upadeza kalekattA paTaNa paMjAba : mAnava thaI pharI pharI avataraze dallI lAhoranA TaTayA rUvAba : .. prabhuyaM ThAryA rAga ne daza. ' , dharamadhajA jaga para pharakavaze sarahada siMdhamAM uThayA bhaDakI davekhanA bALa tava UkaLyA uThI bhakata mane ratha pUraNa karaze hiMdu taraka beya gyAM kaDavA ke vAtuM prabhunI sau jUThI, navAkhaLImAM thA utapAta kADhe kAMTe bharaI gaI veLA prIta karI prabhune anusaraze pUchiye che ke "mela vAta." izu abharAma taNe sAgarita A. ' te bhavasAgara taraze taraze. paraNyA chatAM ya sukhI ! . . 4. cothuM, tamArA prazno tamArI patnI samakSa tamAre mUkavI joie - ke holIvuDanA eka kalAkAra zrI. vilIyama enDIkSa dAMpatya- ane e praznonA ukelamAM tamArI patnIne sAtha ane ' adhikAra ho joie. hAyatanAM ekatrIsa varSa purA karyA. temanI kizorAvasthAmAM temanAM 5. pAMcama. paraNatAM pahelAM eka saMdhikarAra kare che. tame meTA patnI temanAM hRdayanuM priya pAtra hatAM-jeTalAM Aje che. te baMnee ' nirNa karaze. tamArI patnI nAnAM nirNaya karaze (amAre gharane AnaMda ane uSmA Aje ekatrIsa varSanAM lagna-jIvana " . A saMdhikarAra Aja sudhI paLAya che kAraNa ke koI moTA pachI paNa jevAM ane tevAM ja rAkhyAM che. lagna-jIvananI saphaLatAnI A nirNaya amalamAM AvyA nathI.) phormyulA' maMtra-mATe jyAre vilIyamane pUchavAmAM AvyuM tyAre 6. chaThTha, tamAre anya DuM jatuM karavAnI vRtti keLavavI joIe.", temaNe kahyuM ke AnI ke, "phormyulAmaMtra--mArI pAse nathI. ane aMte vilIyama jIvana pratyenuM pitAnuM dRSTibiMdu nIcenA paraMtu meM sukhI lagnajIvananAM kAraNe zodhyAM te mane nIce thoDA zabdomAM sUcave che :mujaba jayAM che . . "sakhta kAma karo ane tamAruM kAma jANe. je 1. paheluM, te tamAre tamArI patnInAM premamAM rahevuM joIe. ' kAmamAM rasa ja na paDe te kAma kare nahi. A jeTaluM 2. bIjuM, tamAre bahAra na jamatAM ghera jamavA AvavuM joIe, eka sAmAnya Traka DrAIvara ke, beMkarane lAgu paDe che kAraNa ghare tame sukhI cho. teTaluM ja kalAkArane lAgu paDe che." 3. trIjI, tamAre ane tamArI patnIne pravRtti mATeno matabhedana he. (TAimsa opha inDiyAmAMthI anuvAdaka: cImanalAla je. zAha joIe. koIpaNa pravRttimAM banene sarakho rasa hevo joIe. sAbhAra udhdhata) muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka, prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI che, " , " " mudraNasthAna "caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI reDa, muMbai 2, Te. naM. 28373 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A rajIsTarDa na B 4ra66 - ' vArSika lavAjama rUA.4 ... I A paddha jIvane !! ' ' - 6 : | ' "prabuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa) varSa 21: aMka 14. e * aikayA : 'tAraka ' , muMbaI, navembara, 16, 1959, semavAra . zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra . AphrikA mATe zIliMga. 8 :. . . ' : ' chuTaka nakala: nayA paisA ra0 : : : rAjase gAla gAgAla gAMeat seate ka taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA = gAla gAgA gAlagAgA gAgA. kAka' = che = sA ane kAkIne lo ApaNe sAthe saMtayuganA nA kAto duniyAnI apekSAnI sAthe ja kAkAsAheba kAlelakaranuM vyAkhyAna ', (gatAMkathI cAlu) . . ' saMtoe bhArata bahAra musApharI karI hatI kharI, paNa sAmAnyapaNe . : .* * - - : vaiSaNava saMtasAhitya ' ' , ApaNuM satene bhArata bahArane vicAra karavAnI jarUra jaNAIna hatI. Aje tema rahyuM nahi pisAya:"ApaNo saMbaMdha niyAMnA ' '' vedakAlIna yajJasaMsthA, upaniSadakAlIna adhyAtmacarcA ane badhA dezo sAthe baMdhAI cUkyo che. ApaNAM saMrakRtidharINAne sAdhanA, paurANika samayanI dhamamImAMsa, gamagIonI beja, kAraNe, ane rAjadvArI netAone kAraNe paNa, AkhI duniyAnuM bauddha ane jainakAlIna jIvanasudhAra-Ama aneka preraNAo ane - purUSArthathI prerAyelo ane ghaDAyele ApaNo samAja ane zAkata- kAhila bhArata upara kendrita thayuM che. gAMdhIjInA zidha. - zrI araviMdanA samakAlIna, ravIndranAM kAvyamAM rAcanArA loke, ' kAlina thayelI enI vikRti, e badhAnA vArasA sAthe saMtayuganA - duniyAnI sevA mATe ke purUSArtha Adare che ane kevuM sAhitya ' lokakalyANakArI puruSoe bhakitamUlaka, 'saMtoSapradhAna, nirabhimAnI che . pedA kare che e jovAnI utkaMThA. badhe dekhAya che. ApaNuM madhyasaMskRtine deza AkhAmAM pracAra karyo. e lekae varSAbhimAnanI '. kAlIna saMtanA jamAnA karatAM AjanA jamAnAnI bhUkha vadhAre che - niMdA ke upekSA karI, dabAyelA lekene upara uThAvyA. ta, aMta, A . che. ane gAMdhIjIe ApaNane jIvanasamRddhinA navA Adarzo sUcavyA - 1 "viziSTa ata-badhAM darzane jIvanasAdhanA dvArA samanvaya karyo che. tethI have pachInuM ApaNuM sAhitya. prAcIna kALane kevaLa - ' ane deza AkhAmAM tamAma mAnavatara upara pitAnI sadAcAra - : paDadhe bane te te nahi pisAya. pArakAnI anubhUtinA pratini parAyaNa saMskRtinI chApa pADI. ATaluM vizALa ane ATaluM " kADhaye paNuM ane saMtoSa nahi maLe ane bhUtakALanA rAgadveSa : UMDu kArya bhAgye ja koI jamAnAmAM thayuM haze ..' , ane sanAtanI rUDhinI saMkucitatAne ladhaleza - 15NuM ApaNA ' . . ane A saMtanI birAdarI paNa kevI ? badhA saMte eka- vanamAM rahevA te - bIjAne. mAne, badhA ja ekabIjAne page lAge. emaNe strIpurUSa hINI nIvaDIzu. : ' . . . . . . . . . . vacceno bheda maTADe navAM mUlya sArvabhauma, karyA ane eka rIta, : ; junA vakhatanuM dAnika : adaita have ApaNane hArdika advaita che. bhAratabharamAM sarvadharma samabhAva mATenI taiyArI karI. eka veNa , keLavavAnI prere che. badhAM rASTranA lAke ApaNuM pilIkeja che. che. mArI AgaLa nikhAlasapaNe kahyuM hatuM ke huM hiMdu chuM ke nahi ? badhA vaMzanA leke eka ja parivAranA che, darekaM aNadhaDa ane enI mane khabara nathI. paNa huM vaiSNava chuM ane duniyAnA eke mAnavadrohI prajAnuM pApa ApaNuM je pApa che; e-jAtanuM navuM eka dhamanA vaiSNava sAthe mArA pArivArika sabatha che jAtabhaka adaita ApaNA sAhityamAM dekhAvuM joie. Ane mATe itihAsa te zuM, dharma bheda paNa mArI, vaiSNavaniSThAmAM TakatA nathI. vidhAtA ApaNI AkarI kaseTI karI rahyo che ke jethI ApaNI che. ane A saMtanuM sAhitya paNa kevuM? haLa calAvanAra : vANImAM kazI kRtrimatA ke kazuM pilANa na rahe ane tenI ' kheDUta, keza calAvanAra keziye, baLadagADuM hAMkanAra gADIvALA, azraddhA na jAgI UThe. : '. . . . ' ghANI calAvanAra ghAMcI, dhATa ghaDanAra, kuMbhAra, sALa para besI pravAsanAM sAdhane AjanA jeTalAM sulabha na hatAM. tyAre paNa - kApaDa vaNanAra vaNukara, kapaDAM dhoI ApanAra - dhAbI, ane pATha ApaNI prajAe dezadezAntara jaI mAnavajIvananI vyApakatA anubhavI laine AvA karanAra vaNajArA-badhAne maDhe A saMtasAhitya hatI ane jIvananA sArvabhauma anubhavo. sAhitya dvArA tAravyA '', paheceluM che. bhagavAna vyAse - bhale hiMdu dharmane sArvabhauma hatA, chatAM ApaNuM sAhityamAM musApharIne anubhava ane musApharIne ' . banAvyA. paNa AkhI prajAnuM cAritrya ghaDavAnuM sarva-samanvayakArI AnaMda varNavele bahu ochA maLe che. have ApaNe e tarapha sAMskRtika kAma. te A saMtasAhitya ja karyuM che. ApaNI pacaraMgI , vizeSa dhyAna ApavuM joie. jo . . : prajAne eka varga A satasAhityamAM taraboLa thayA vagara rahyo che , dariyAI sAhitya , , , , , , nathI. sadAcArano jIvate. pracAra karanAra AnA karatAM mATI zAnta- ' karAMcInA sAhitya saMmelana vakhate sAhityanA je eka . ' , senA duniyAe dIThI nathI. rAjadvArI viplava ane upaplava sAme upekSita kSetrane meM saheja IzAre karyo. hato. tenuM ja ahIM * TakavAnI zakita bhAratIya janatAne saMtasAhitya ja ApI che. jarA smaraNa karUM. kaccha, 4 : saurASTra ane gujarAta pAse uttarathI dakSiNa ane pUrvathI pazcima game te pradezamAM jAo, sudIdha samudra kinAre che. e dariyo kheDI ApaNA loke dUra dUra che ane game te bhASAmAM tapAsa karo, saMtasAhityamAM eka ja rUpamAM sudhI gayAM che. kaThaNa prasaMge vahANano saDha phelAvI, emAM bheguM - ane eka ja zailImAM sAMbhaLavA maLaze. , , , ' , ' thatuM varasAdanuM pANI pIne lokoe samudramAM pitAnA prANu ".tyAre AvA mahAna sAMskRtika ane sAhityika purUSArthanA ' bacAvyA che, paNa paradeza javAnuM choDayuM nathI. kacchI loke te . . vArasa ApaNe AjanI duniyAnI mAnavasevI samRddha saMskRtinuM dariyAI sAhasa kheDakAM mATe paMkAyelA che. saurASTranA loko paNa che preraka ane vAhaka sAhitya - kayAre taiyAra karIzuM? nAnaka jevA dUra dUra sudhI gayA che. huM jyAre muMbaIthI mombAsA gaye tyAre hAre AjanI nagara yAra! Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13t prabuddha e jahAjanA badhA khalAsIo surata-navasArI taraphanA ane karADI-maTavADa taraphanA hatA. siMdhiyA sTIma nevigezana kaMpanI tA gujarAtIonA ja hAthamAM che. tyAre gujarAtI sAhityamAM dariyAi jIvana rajU karatI copaDI ane kavitA kema pUratA pramANamAM nathI ? huM mAnuM chuM ke jAtibhedane kAraNe ApaNu jIvana eTalu khaMDita thayu che ke dariye kheDanAra lekAnA jIvana sAthe sAhitya kheDanAra lokAnuM jIvana kAi kALe ekarUpa thayu nathI. khalAsIonAM lokagIte! kai bhASAmAM nathI ? marAThInAM, kokaNInAM ane baMgALInAM dariyAi gItA tame sAMbhaLyAM ja che, paNa madhyama varganA lekAne e gItA pAtAnA jevAM lAgatAM nathI. ApaNA rAsAmAM mAra Tahuke, cAMdo AkAzanI musAI kare, saravaranI pALe milanA thAya paNa samudranAM meAA' sAthe UchaLatAM haiyAMnA rAse gujarAtImAM racAyA hoya to me' hajI joyA nathI bahu bahu te videza gayelA patine yAda karatI virahiNInAM gIteA maLI zakaze, paNa enI vAta huM nathI karatA.dariyo kheDanAra prajAnI samudra sAthenI destInAM gItA ane enI kathAe ApaNane joie che. AvI vastue te ApaNA pAThyapustAmAM paNa AvavI joie jethI ApaNAM bALakomAM nAnapaNathI ja dariyAi musAkarIne thanaganATa jAge. 'yurApanA lekAe raoNbinsana krujhejhe, svisa phaeNmilI robinsana ke pAla enDru varjiniyA jevI kathA lakhIne dariyo kheDavAnI preraNA paripuSTa karI ane si bAdanI musApharI jhAMkhI pADI. ApaNe tyAM sAhityakAroe evu jIvana jIvI joyuM nathI. eTale - saMskRtamAM zuM ane dezI bhASAomAM zuM jIvatuM dariyA sAhitya jovAne maLatu nathI paradezanA vasavATa a MgenuM sAhitya juduM ane tAkAnI meAjA sAthe destI bAMdhanAra dariyAi sAhitya juduM. tenA vikAsa ApaNe tyAM thavA joie, paNa ApaNI dirayAi, khalAsI prajA dariyA sAthe chUTAcheDA karyAM pachI ja keLavaNI le che. athavA keLavAyA pahelAM ja dariyAi jIvana pratye aNugamAM keLave che. eTale sAhityanuM A kSetra aNukheDAyelu ja rahyuM che. jAtibhedane kAraNe ApaNA sAhityanuM paNa pArAvAra nukasAna thayuM che. AvaDA moTA, mahAbhArata jevA rASTrIya grantha, paNa emAM brAhmaNa ane kSatriya uparAMtanI prajA dekhA detI ja nathI ema kahIe te enI sAme vAMdhA na uTAvI zakAya. paradezamAM vasavATa ApaNe bhUlavuM na joie ke kaccha, saurASTra ane guja rAtanI prajAe prAcIna kALathI aNunuM AmaMtraNa ' svIkAyu" che. bhAratane pazcima kinArA karI vaLyA pachI ApaNI prajAe laMkA ane jAvA sudhInA dezAno paricaya meLavyeA che ane te te dezanI prajA sAthe bhaLI jai potAnA purUSAtha' mATe nave avakAza meLavyeA che. A bAju makarANu, maskata, eDana, hukhasANu, jhAMjhIbAra, pUrva ane dakSiNa AphrikA, mejhAMkhika, mADAgAskara, sIzala ane mariziyasa vagere pradezamAM ApaNuA leke jaIne vasyA che. emAM jeTalA hiMdu che teTalA ja lagabhaga musalamAna paNa che. dhama bhedathI prajAbheda thAya che evu te atyAra sudhI bhAnatA na hatA. paNa saurASTranA eka gujarAtI musalamAne emanA manamAM muddhibheda ANye. ane enI mAThI asara banne bAjunA lokA anubhave che. paNa vyApaka jIvana ane UMDo svArtha AvA bhedane mATe anukULa nathI, eTale badhI rIte bhagADa karyAM pachI ApaNI e AkhI prajA ekatra thavAnI ja. rAjadvArI nahi paNa hRdayanI ane jIvananI ekatAnI vAta huM karU nepALa karyAM nekhu' svataMtra rAjya nathI ? paNa tethI nepALI lekanu ane ApaNu` ' jIvana athaDAmaNeAthI vAyu nathI. jyAM sudhI bahAra jaIne vaselA hiMdumusalamAne gujarAtI bhASA khelaze tyAM sudhI jIvana tA. 16-11-5 ApaNe badhA eka ja chIe, ane ekatra rahevAnA. e badhA leAkeA gujarAtI sAhitya vAMce che. peAtAnI nizALAmAM gujarAtI pAThyapustakA calAve che. emanuM jIvana ApaNe bhUlI jaie athavA enI upekSA karIe teA emAM mAtRbhASAnA droha thaze te te dezanAM varNana, tyAMnA leka sAthe ApaNA lakAe karelA sahakAra ane jIvanayAtrAmAM meLavelI saphaLatA e badhA viSe ApaNe jANavu joie, lakhavu joe ane te te dezamAM vaselA gujarAtI lekhakaiAne pretsAhana Apavu joie. te te dezanA sAlAnuM adhyayana jo ApaNe barAbara kare e te gujarAtI sAhityamAM eka atyaMta kImatI vibhAga khUlaze ane emAMthI paradezamAM jaIne vasavATa karavAnA ApaNA svabhAvane pretsAhana maLaze, jIvana sAthe sIdhA saMbadha dharAvatu zuddha sAhitya sAhitya viSe eka Adaza athavA khyAla mArA manamAM che te ahI' kahI dauM' teA asthAne na gaNAya. sAhitya e jIvananI saMskRtinuM pratibaMba che. eTale jIvana sAthe sIdhe ane utkaTa saMbaMdha dharAvatAM badhAM zAstra paNa sAhityamAM AvI jAya che Ama adhyAtmavidyA, dharmazAstra, samAjazAstra, mAnasazAstra, apa zAstra, itihAsa, nRva`zazastra, regyuM, kAmavijJAna, pA vijJAna, sRSTivaSNuna, pravAsa--badhuM ja sAhityamAM AvI jAya che, A viSaya paratve jeTalA nibadhA, prakA, zastrIya vivecanA ane pAThayapustakA lakhAyAM che te badhAM ja sAhityamAM AvI jAya che ane chatAM AmAMthI te te viSayane varelA tAttvika ke zAstrIya granthAne ApaNe sAhityamAM gaNatA nathI. sAhityanI carcA karatI vakhate e badhA tAttvika granthAnA vicAra sarakhe| ApaNA manamAM Avate nathI. tyAre kevaLa sAhitya, zuddha sAhitya, athavA nayuM" sAhitya kAne kahevAya ? huM mAnuM chu ke kevaLa sAhitya A badhA viSayAne aMge ja khele che kharUM, paNa e zAstranA bhAra vahana karIne khelatuM nathI. kevaLa sAhityanA sabaMdha jIvana sAthe sIdhe| hAya che. jIvana aMgenA vicAra, anubhave, vahemA ane e badhAnI upapatti jevI manamAM sure, tevI rajU karavI e zuddha sAhityanuM kAma che. ucca saMskAritA ane ucca abhirUci ane bhAvanAnI abhivyakitanI utkaTatA, eTalI vastunI doravaNI zuddha sAhitya svIkAre che. paNa zAstrIya carcA, vaijJanika vizleSaNa ane krAi viziSTa vAdanI johukamI zuddha sAhitya svIkAratuM nathI mAre zI rIte jIvavuM ene viSe dharmAcAryAM ane kAnUnakAvidA, DAkaTarI ane vaidyo ane rAjakIya pakSanA netAe mane salAha bhale Ape. teo potapotAnA viSayanA tadvidA haiAya che, e vize paNa zaMkA nathI. emanA pramANamAM bhA` jJAna, mArA anubhava ane vicArazakita bhale alpa DhAya, chatAM mArU jIvana mAre ja jIvavAnu che, mArA nice mAre ja karavAnA che. rAjAne salAhakAra bhale game teTalA hAya, paNa rAjA jo rAjya calAve, te te potAnA niSNu pramANe ja. evI ja rIte jemane mukhya rasa tattvazAdhananA nathI, Adarza niyanA nathI, paNa jemaNe jIvana jIvavAne saMtoSa meLavavA che teo je rIte kAcA ke pAko, ekAMgI ke sarvAM'gI vicAra kare che, bhAvanA vyakata kare che, ekabIjAne prere che athavA peAtAnI sAthe ja vicAravinimaya kare che (jema ke vAsarImAM lakhAtuM lakhANu), te badhuM zuddha sAhityamAM AvI jAya che. satyaniSThA, tattvaniSThA jJAnopAsanA, e badhI vastue uttama che. emane caraNe jIvana arpaNa karI zakAya. paNa zudhdha sAhitya, potAnI jIvananiSThA AgaLa, uparanI badhI carama kATinI jIvananiSThAone paNa gauNu gaNe che. ( anusadhAna pRSTa 143 para ) Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 21-59 'sarvodaya yuga' chuM e hakIkata pratye hu' pUratA sabhAna chuM ke zabda uccAravAnI sAthe ja huM UMDAM pANImAM paga mUkI rahyo chuM; eTale zarUAtamAM cekhavaTa karI lau sauMdaya zabda hu kAi sAmpradAyika ke vizaSTa arthamAM nathI vAparate, enA sAdA-sIdhA zabdamAM e prayojI chuM; ane e zabdathI je prakAranI samAjaracanA mate abhipreta che, je mArA namra ane AjanA sAmAjika jIvananI AkAMkSA che; ane jenA nirmANa tarapha ApaNA bhAratIya samAja sabhAna--abhAnapaNe . taNAi rahyo che tene mATe kAI eka vadhu ucita zabda na maLavAthI ja e zabdane huM prayeAga karI rahyo chu. sarvodaya yuganuM patrakAratva ( amadAvAda khAte gata okaTobara mAsanI 23-24-25mI nA rAja bharAyelA 20 mA gujarAtI sAhitya pariSada sa MmelananA patrakAratva vibhAganA pramukha-muMbainA gujarAtI dainika "janazakita"nA taMtrI zrI raviza kara mahetAnA vyAkhyAnanA agatyanA bhAga nIce ApavAmAM Ave che. zrI raviza'kara mahetA jIvanalakSI urdhva daSTi dharAvatA prauDha ane pIDha patrakAra che. ane prastuta vyAkhyAna temanA mUlagAmI cintananuM' kulasvarUpa che. taMtrI) ke kAla mAMkasanA darzana anusAra mAnavasamAjanA aitihAsika vikAsakramamAM mUDIvAda pachIthI samAjavAdane tabakakA aparihAya che, e danane ApaNe amAnya lekhatA heAie teAye mAnavakuLane ekatRtIyAMza bhAga tA ene vedavAkaya ja lekhe che ane te anusAra peAtAnuM sAmAjika jIvana ghaDI rahela che e hakIkatanI avagaNanA karI zakAya nahi. vaLI mAkasanA danane nahiM anusaranArA pazcimI vicAra paNa evA ja niNya para paheAMcelA che. AlDasa hakaslIe kahyuM che ke ApaNI zatAbdI e 'sAmAjika mAnavI'nI zatAbdI che; ane pro. ToikhkhI jevA uttama itihAsavettAnu paNa evuM mAnavuM che ke AkhI pRthvI ane samagra mAnavasamAja e eka akhaDa hasamuddhikSetra che evA vicAra svIkAravA ane te mATe mathavuM' e AgalA tamAma mAnavayugAnI apekSAe ApaNA yuganuM vyAvata lakSaNa che. e badhA sa'kapA bhautika jIvananI dRSTie thayelA che; paraMtu kALabaLanA prabhAva jue ke naitika ke AdhyAtmika vicAraNA anusAra ApaNA gAMdhIjI paNa AvatI kAlanA bhAratIya samAjanu evu ja sa kalpita citra, tenAM rUpa ane rekhAe! sahita ApaNAM preraNAH ane mAdarzana mATe mUkI gayA che. samAjavAda zabdanA karatAM bhAvAtmaka rIte vadhu zrImata evA sarvodaya zabda emanI ja deNagI che. AcAya vinAbA Aje e ja sadeze! laine dezamAM ghUmI rahyA che ane mAkasavAdanI sAmAjika parivartananI sauMdha - virAdhAtmaka prakriyAthI vimukha evA pati teharUnI kAMgresane samAjavAda e paNa gAMdhIkheAdhyA sarveSTi vicArathI mane te! khAsa bhinna nathI lAgatA. jIvana vaicArika vAta javA dae te kevaLa vyAvahArika dRSTie paNa sarvodayI samAjanA nirmANu sivAya ApaNe mATe gatya tara nathI ema joI levuM khAsa muzkela nathI. ApaNe pukhta vayanA pratyeka nAgarikane matAdhikAra bakSI dIdhA che. AvI mAnava ane rAjakIya samAnatA nirmANa karI dIdhA pachI jIvananA khIjA koi paNa kSetra--Arthika, sAmAjika sAMskRtika ke bIjA kAi paNa kSetra--mAM tene lAMbe vakhata asamAnatAnA bhoga banAvI rAkhavAnuM zakya nathI, leAkazAhIne uccheda karIne hAlanI viSamatA jALavavAne prayAsa karavAmAM Ave te tenuM pariNAma leAhiyALa krAntimAM ja Ave. eTale kAMi paNa dRSTie e dizAmAM jhaDapI pragati anivAya che. vinA vila e atyAya sAdhyA vinA ApaNA chUTako nathI; ane atyAya sadiyanA sikakAnI bIjI bAju che. dezamAMnA tamAma rAjakIya pakSa samAjavAdI dhyeyamAM sa'mata che ane kAMgresanA hAlanA 'dhyeya ane prayANane 'svadezI sAmyavAda' gaNIne tenA vidha karavA 137 * saMgaDhita banI rahelA navA 'svataMtra' pakSane paNa gAMdhIvAdI samAjavAda' tA majUra che . eTale e spaSTa banI rahe che ke nUtana samAjaracanAnA dhyeya viSe khAsa matabheda che nahi; matabheda e sAdhavAnA mArgo pUratA maryAdita che. ane mArga paratvene matabheda paNa, sAmyavAdIne bAda karatAM khIjAe vacce dekhAya che eTale gabhIra nathI. Avazyaka parivartana mATe pratyakSa pazubaLanA prayAga to koi ja vihita nathI mAnatu, eTale Avazyaka parivartana rAjyasattAnA adhiSThAnavALA kAyadAnA zAsanathI thAya ke leAkazakitanA adhiSThAnavALA dhamanA zAsanathI thAya eTale ja vivAda Aje ApaNe tyAM cAlI rahyo che. vinobAsarvediyavAdIo-nI paribhASAmAM zakita virUddha janazaktine A savAla che. paraMtu huM enI rajUAta e rIte nathI karatA, kAraNa ke leAkazAhImAM rAjyasattA e vyApaka janasattAnuM pratyakSa ane kendrita vyavasthApaka ta Mtra hAya che. * AmajanatAnI vyakRta-avyakata AkAMkSAo-icchAthI vimukha evA vyavasthApaka taMtranI hastI kalpI zakAya nahi. chatAM e hakIkatane svIkAra karavAM ja rahyo ke ApaNe tyAM je prakAranI lAkazAhI 'pracalita che temAM tenA zAsanataMtranA tamAma niNa yamAM ane prayANa janatAnI sabhAnuM anumati dharAvatAM hAya. athavA te temanI tAtkAlika AkAMkSAo ane icchAone anurUpa ja hAya evuM na khate. AvuM ApaNe tyAM vadhatAochA pramANumAM banI rahyuM che. evI dhaNA leAkeAnI phariyAda che. Ama thavA mATenAM ghaNAMya kAraNA che, jenI tAttvika carcAmAM UtaravAnuM ahI prAsa'gika nathI. paraMtu rAjyasattA ne janasattA vaccenAM A vidha nahi paNa mAtra vidhAbhAsa dUra karavAnA ApaNA saunA prayAsa hAvA joie. e hetu ApaNe zAsanavavasthAnuM vikendrIkaraNu sAdhIne ane sattAne pirAmiDa racIne sAdhI zakIe evu meTA bhAganA vicAronuM mAnavu thayuM che; ane e sAdhavAnA prayAse paNa ApaNe tyAM cAlI rahyA che. evA prayAseAne ApaNe vega ane vistAra ApIe. paraMtu bhUlIe nahi ke AvA saMsthAkIya- institutional pheraphAro mAtrathI ApaNuM dhyeyanI EizAmAM bahu AgaLa nahiM varSI zakIe. e sa`sthAonA upayoga karanAra mAnavIne paNa khelavA ja paDaze. tenI jIvanadRSTi ane jIvananAM mUlyemAM paNa parivartana preravuM raheze. asteya, aparigrahuM; vyAvahArika satyaniSThA, maitrI, karUNA, muditA ane upekSAthI lakSita thatI maryAdita ahiMsA ane sayamI jIvana e pAramArthika mUlyone vyakti ane samAjanA vyAvahArika jIvanamAM viniyoga sAdhavA raheze: ApaNA pratyeka baMdhu nAgarikane e vAta ApaNe gaLe utarAvavI ja raheze ke kAma, dAma H karanI cerI have A jamAnAmAM nabhI zakaze nahi; samAjanA rakSaNa ane khIjAnA pasInAmAMthI pedA thatI saMpatti * kevaLa aMgata bhAgavilAsa mATe sadharavAnuM have zakaya raheze nahi; ane saMpattinA sarjananA sAdhananI mAlikI dvArA kevaLa svAya sAdhavAnI taka have nabhaze nahi. svArtha sAdhanA mATe sAca-jUnA * viveka visAre pADavAnuM have hAnikAraka puravAra thaze; badhu nAgariko pratyenI asamabhAvabharI daSTi sAmAjika tiraskAra ke bahiSkAra mAtarI raheze. ane asayamI jIvananA natIjo sAmAjika pratiSTAnA nAza haze, ane temane e paNa samajAvavuM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 138 prabuddha jIvana tA. 16-11-59 ' sAra za dita hAthamAM trinI rakSA karavI ? vahecaNa sarjananI A e-e ane raheze ke A badhA guNono amala baLanA prayoga sivAya prayoga hAtha dhare tema nathI; kema ke temane jIvananI bhautika sukhabIjI rIte zakaya nahi bane te sAmyavAda Avaze; kAyadAnI sagavaDonI ArAdhanA sivAya bIjI koI vAtanI tamA nathI athavA yaMtraNa dvArA ja zakaya banaze to pazcimI Dhabano samAjavAda Avaze; gatAgama nathI. paraMtu duniyAnA je dezamAM vipulatAnuM arthakAraNa ane jo tamArA svayaMbhU prayAsathI Avaze to gAMdhIjIne sarvodaya hastImAM AvI cUkayuM che ane lekene bhautika jIvananI paryApta sthapAze. kALabaLone ane ApaNuM paristhitine e takAde che sukhasagavaDa sukApya banI cUkI che tyAM ApaNe zuM joIe ke AmAMnuM koI eka AvavuM te anivArya che; e kaI rIte chIe? bhautika sivAyanAM jIvananAM anya mUlyonI jANa nathI . ANavuM che, tenI ja pasaMdagI have ApaNe mATe khulI che. eTale ke jIvananAM UMcAM ane vadhu UMcAM dhoraNa-higher mA e samajAvatAMnI sAthe e paNuM yAda rAkhavuM jarUrI banaze standards of living-nA mRgatRSNa pAchaLa Atura doTA, ' ke A naitika mUlyone upadeza parApUrvathI thato Avyo che; chatAM mUkI rahyA che ane vAsanAbaddha avagatiyAM je avatAra. gALI " tenuM sAmAjika AcaraNa Aja sudhImAM zakaya nahotuM,. kAraNa ke rahyA che. zArIrika anArogyamAMthI mukata banyA che te mAnasika saMpattinI vipulatA-economy of abundance-sajavAnuM . anArogyanA vadhu ne vadhu bhega basaMtA cAlyA che, eTale sarvodayI . tyAre zakya nahotuM; eTale saMskRtino vikAsa zakaya banAvavA samAjanuM nirmANa karI anya dezanA ApaNI mAnavabaMdhuone mATe saMpattine maryAdita hAthamAM-amuka vargamAM-kendrita karavI paDatI bhAgadarzaka thavuM e aitihAsika avasara ane lahA ItihAse ane, sattAo-rAjyanI daMDazakitae--e baMnenI rakSA karavI paDatI. ApaNuM mATe anAmata rAkhe che ema paNuM mane lAge che. paraMtu saMpatti-sarjananI AjanI vaijJAnika sagavaDoe sugya A adhikAra ane dharma che te bhAratanI samagra prajAne, viheMcaNI vyavasthA dvArA manuSyamAtrane tenA prANI tema ja saMskArI paNuM gujarAtanI prajAne savizeSapaNe che ema mane lAge che. jIvananI sagavaDa pahoMcADavAnuM zakya banAvyuM che. eTale sarve- eka kAraNa e che ke A sarvodaya yuganA payagambarane avatAra dayanI be-prajAnI svayaMbhU anumatithI-sarvAgI samAnatAvALI gujarAtanI bhUmimAM che. vinobAjI avAranavAra kahe che tema samAjaracanA nirmANa karavI hoya te saMsthAkIya pheraphAra dvArA gAMdhIjIne janma gujarAtane AMgaNe thaye tenuM kAraNa e che ke , upayukata natika mUlyanuM AcaraNa vyakitao mATe AsAna banA- temanA ahiMsAnA ane e eMdhANe pAMca mahAvratanA saMdezane vavAnI, ane vaiyakitaka jIvananA mUlyaparivartana dvArA e navI jhIlavAnI bhUmikAnuM kheDANa sauthI vadhu e pradezamAM thayuM che. saMsthAone vadhu daDhamULa ane kAryasAdhaka banAvavAnI bevaDI prakriyA ahiMsAnuM sAmudAyika AcaraNa jeTaluM gujarAtamAM che teTaluM ApaNe amalamAM AvI raheze. A mATe zAsana saMsthAo para bhAratanA bIjA koI bhAgamAM najare caDatuM nathI. uparAMta gujarAtanI ' lokamatane prabhAva ane lokamata para zAsanane prabhAva pADI zAsa. prajAne gAMdhIjInA upadeza ane tenA vyavahArika prAtyazikSakane paNa nanA kAyadAne dhamatulya ane leke e svaicchika rIte apanAvelA bIjA prAntonI apekSAe vadhu lAbha maLe che. dhama-samAjalakSI AcAra-ne kAyadA jevo baMdhanakAraka banAvavAnI ane jANe ItihAsanA ATalA saMkete adhUrAM hoya tema have piravI hAtha dharavI raheze. A prakAranI dvimukhI prakriyA sarvedathI gujarAtanA alaga rAjyanuM nirmANa paNa lagabhaga nizcita thaI cUkyuM samAjanA nirmANanI hAmI banI raheze ema mAruM mAnavuM che. che. eTale ke gresa ane bhArata sarakAranI pratijJAnAM samAjavAdane cheevA sarvodayI samAjanuM nirmANa karavuM e ApaNA bhAra- sarvodayane ghATa ApI dezanA anya prAMtene dAkhalArUpa banavAnI tIo mATe bhagavAna mahAkAlano Adeza ane saMketa che ema viziSTa sagavaDa paNa jANe ke itihAsane eka vadhArAnA saMketa mane lAge che. je naitika mUlyonA adhiSThAna vinA bIjA game te rUpe ja ApaNane sAMpaDI gaI che. A prakAranAM sarvatobhadra-sAmyavAdI-samAjanuM caNatara retInA pAyA para ' eTale itihAsanA e saMketane sArthaka karI batAvavAnI ananya ' thaze ema huM mAnuM chuM, e mUlya ApaNane sadabhAgye vedanA taka ane pharaja ApaNuM sAme upasthita thaI che ema huM mAnuM chuM. vAthI sAMpaDayAM che ane e mUlyanA AcaraNanI bhavyatA prada- e takane dAda ApavAnI sAmagrI paNa ApaNI pAse ThIka zita karavA tyArathI Aja sudhI lagabhaga pratyeka peDhIe saMkhyA- ThIka pramANamAM mojUda che. ApaNI prajAne gAMdhIjInI prasAdadIkSA ' ' baMdha vyakitao ApaNe tyAM prAdurbhAva pAmatI AvI che, ane maLelI che ane saradArazrInI vyavahAradakSatAne vAraso maLela che. jyAre vipulatAnuM arthakAraNa sthApavAnuM bhautika vijJAne zakaya kRSNAjunanI belaDI jevA e netAone hAthe tAlIma pAmelA banAvyuM tyAre e mUlyanA sAmudAyika AcaraNane mArga banAvanAra saMkhyAbaMdha netAo Aje ApaNI vacce vidyamAna che. vikendrita payagambara paNa gAMdhIjIne rUpe kudarate ApaNane mokalI Ape. zAsananA pAyArUpa grAmapaMcAyatae dezanA anya prAnta karatAM ApaNe eTale e mUlyane sAmAjika kSetre caritArtha karI batAvavAnI tyAM-khAsa karIne saurASTramAM vadhu sArI rIte pitAnI kAmagIrI adA aitihAsika pharaja ApaNu para AvI paDe che. saddabhAgye prajAnuM karI che. sahakArI pravRttine vikAsa paNa gujarAtamAM AzAspada naitika punarUtthAna thAya te tene kriyAne kSetre sArthaka karI batAve evI rIte jhaDapI ane vyApaka banyA che. ApaNe kheDUta parizramazIla 4. cAritryazIla netAgIrI paNa javAharalAlajInI rAhabarI nIce ApaNI ane buddhimAna che; ane ApaNI sAmAnya prajA udyamazravaNa che. pAse majada che. ane huM AgaLa jaNAvI game tema e ryA sivAya ATaluM jANe pUratuM na hoya tema tela ane anya khanijonI * gatyaMtara na rahe evI paristhitimAM paNa ApaNe mukAyelA chIe. zarUpe mAtA dharatInA AzIrvAda jANe ke gujarAta para UtarI * vadhumAM e sarvodaya-athavA sAmyoga-ne pravega ApaNA rahyA che. ApaNI pAse kaMDalA jevuM prathama darajajAnuM ane bIjAM * sivAya bIjuM kaI kare tema paNa nathI. kema ke sAmyavAdIo ghaNuka gauNa darajajAnAM baMdara che. vipulatAnuM arthakAraNa nirmANa 'manuSyanA parivartananI AvazyakatA samaje che te kharA, paNa te karavA mATe ane prajAnA jIvanane vividha kakSAnA udyoganA madhatemanA bhautika tattvadarzana anusAra teo ema mAne che ke manu- pUDAmAM palaTAvI nAkhavA mATe audyogika anubhava, vepArI AvaData Syane palaTAvavA kaI viziSTa prayatnanI jarUra nathI; paristhiti ane sAdhano ApaNe tyAM sArA pramANamAM che. alaga rAjyarUpe - palaTAtAM manuSya, ApoA5 palaTAI jaze. mane lAge che ke A nirmANa thatAM gujarAtano bhAva gakSema vize AzaMkA dharAvavAnuM. - daSTi evI che ane tenAM duSpariNAme sAmyavAdane vahelemeDe kaI ja kAraNa nathI.' kAM te bhogavavA paDaze ane kAM temane saveLA pitAnI dRSTi ane evA e udyamI gujarAtane sadI gujarAtamAM palane badalavI paDaze. pazcimI lokazAhI samAjavAdI paNa A TAvI nAkhavAnuM kAma paNa ati muzkela haze ema mane lAgatuM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '', '/Uaa - tA. 16-11-59 - ', 'ma buddha che vana . . . . 139 * nathI. parigrahavRtti ane sattAzAkhanA sImAstaMbha" jevA rAjA- . kakSAnAM patra vAMcavA uparAMta deza ane duniyAnI dhaTanAothI ene tyAganA mArgamAM svecchAe vALI zakanAra saradArazrInAM rAjakIya sumAhitagAra rahevA mATe pratyeka nAgarikane ekAda rASTrIya akhabAra . , vAraso mATe gujarAtanA udyogapatione potAnA udyoganA vizvasta- vAMcavuM paNuM jarUrI jaNAya. A prakAranAM akhabArone vizALa : ' 'sTIomAM palaTAI javAne mArge vALavAnuM, kheDUtene potAnA saMpAdaka maMDaLa, abhyAsa ane mAhitInAM viziSTa sAdhanA ane ! UbhaDa majUrane sAcA arthamAM sAthIomAM palaTAvI nAkhavAne utpAdana tema ja vyavasthAne lagatI bahoLI sAdhanasAmagrInI jarUra che e samajAvavAnuM asAmAnya rIte muzkela na jaNAvuM joIe. kAyadAo raheze. jillA kakSAnAM. patro mATe e sulabha nahi hoya ema mArU dvArA nahi, paNa samajAvaTa dvArA sarvedathI samAjaracanAnuM mALakhuM mAnavuM che, eTale temaNe. AMtararASTrIya ane rASTrIya bAbatane - Ama gujarAtane AMgaNe prathama UbhuM karavAnuM mAna ane aitihAsika gaNa sthAna ApI, rAjaya, jillA ane maryAdita viratAronI kadhya gujarAtane phALe nodhAvuM joIe. - nisbatanI bAbatone prAdhAnya ApavuM raheze. A be prakAro uparAMta - aneka muzkelIo ane avarodhe ApaNA mArgamAM avazya cakakasa vyavasAye ane vidyA-kaLAone lagatAM viziSTa sAmayikanI , UbhAM haze emAMnAM keTalAMka te jANItAM che ja; ane temAMnAM hAramALA paNa ApaNe khaDI karavI raheze. . DAMkanuM nirAkaraNa to muMbaI rAjyanA vibhAjananA nirNayamAM huM upara jaNvI game tema e navAM akhabArAnI mAlikI . 1. yAjAyeluM haze ja evI ApaNe AzA rAkhIe. paraMtu te sivAya vyakitagata nahiM paNa sa sthAgata-eTale jAhera TrasTa, sahakArI: paNa je kAI naDatara ane nibaLatAo hoya te pAra karI saMsthAo athavA te patrakAronI pitAnI sahakArI maMDaLIonI ! - javAnI hAma ApaNAM haiyAmAM hovI dhaTe; te mATenI upAya hoya e icchanIya ane temanAM kartavyane anurUpa--anukaLa thaI yojanAnI AvaData ApaNAM bhejamAM, ane Avazyaka purUSArthanI paDaze. vaLI temanI mULabhUta nItinA nirmANa ane niyamana mATe je li . - - suyogya vyakitaonI banelI salAhakAra maMDaLIo hoya e paNa che paDakAra UbhuM thayuM che te jhIlI levAnI ane je avasara Avyo jarUrI banaze. samAjalakSI yugamAM. saMkramaNa karIe chIe eTale . . che tene gujarAtanI prajAkIya amitA pragaTAvIne dIpAvavAnI che mAlika ke zuM taMtrI bemAMthI ekeyanI vyakitagata sagavaDa ke ApaNI prArthanAyukata AtmazraddhA hovI joIe. svAyatta banatA ' icchA, 5ra avalaMbatI nIti akhabAra ane samAjanA zreyanI gujarAtane bhAratanA prathama sarvodayI rAjyamAM palaTAvIne ApaNe sAvanAnA mavA sahAyabhUta nAha banA zaka.. .. gAMdhIjI ane saradArazrInA jIvanasaMdezane sArthaka karIe. 5NuM mULabhUta nItinirmANanA viSayamAM eTaluM svIkArI lIdhA. ' ' gujarAtanA A etihAsika saMdezane ane tenA A avasarane " 2 ' pachI bAkInI badhI ja bAbatemAM nItinirUpaNa tema ja patranA saMcAlanane samagra dera mukhya saMpAdakanA hAthamAM cheDI devo paDaze. caritArtha karavAmAM bIjI saMsthAonI sAthesAthe ApaNAM vartamAna ' ema nahi karavAmAM Ave te vartamAnapatramAM vyakitatva pAMgaraze 'patrae paNa agatyane bhAga bhajave raheze. paraMtu hAla che tevA , nahi; ane ema nahi thAya te tene prabhAva janatA ke saMrakAra svarUpe ApaNuM akhabAro sarvodaya yuganA takAdAone barAbara . keInA para paDaze nahi. dhaNuka aMgrejI akhabAronI bAbatamAM ' dAda nahi ApI zake ema mane lAge che. te mATe keTalAka saMsthAkIya , Ajeye banI rahyuM che tema badhAM ja. sArAM aMgeno e samUha ane akhabAronA AMtarika taMtraviSayaka pheraphAro amalamAM AvA * raheze. e saMbaMdhe mAre je khyAla che te TUMkAmAM jaNAvI dauM. banaze, paraMtu eka jIvaMta prANavAna sattva e nahi banI zake; ane . tethI lekane e preraNA ke mArgadarzana ApI nahi zake. akhabAranA : A saMsthAkIya pheraphAra vize mAre khyAla Ave che. akha saMcAlanamAM mukhya saMpAdakanA AvA nirNAyaka sthAna mATe akhila - bAranI vyakitagata mAlikI sarvodaya yuganA patrakAratvane anurUpa 1. bhArata taMtrIpariSadano je Agraha ane ahale che tenI sAthe huM " nahi hoya. eTale hAla je akhabAro hastI dharAve che ane - saMpUrNapaNe maLatA thAu chuM. eTale sarvodaya yuganAM ApaNAM. vata jIvanakSama che, temanI AMtarika vyavasthAmAM kramika parivartana lAvavuM mAnapanna-khAsa karIne rAjyanI sAMkArika vizeSatAnA dainika namUnA paDaze ane navAM patra saMbaMdhe Ayojita rIte AgaLa vadhavuM jevAM rASTrIya vartamAnapatra-mATe suyogya mukhya saMpAdakanI talAza. raheze. akhabAronI traNa-cAra kakSAo ApaNe khyAlamAM rAkhavI lamAM rAkhavI e sauthI mahatvane viSaya banI raheze. e maLI raheze te bAkInuM 'raheze. sAmAnya rasanAM akhabAromAM briTana- amerikA vageremAM . badhuM yathAkame ApameLe goThavAI jaze. * * * * ( hAla pracalita thayAM che tevAM rASTrIya ane jillAnAM patro evA yazanA che AchA raMganI sADI: ma La be bhAga ApaNe rAkhavA paDaze. rASTrIya akhabAra kevaLa jillA, che teno gheDe ADakataro khyAla te e yuganAM naitika mUlyanI . tAlukA ke vyakitagata gAmane sparzatI bAbate para echuM. dhyAne je carcA meM AgaLa karI che tenA parathI Apane AvI gayA haze. te khAparI, paNa potAnI vAcakana nA sI ane sIlpanA 'chanAM muddAnI agatya jotAM tenI TuMkamAM pharI rajuAta karI dauM.? mahatvanA ghaTanApravAha ane vicArapravAhathI sumAhitagAra rAkhaze. je pAMca pAramArthika mUlyone vyAvahArika svarUpe prajAkIya jIvanamAM A prakAranI mAhitI mATe ApaNe buddhimAna varge Aja sudhI viniyoga karavAnI jarUriyAta meM jaNAvI che te AvA saMpAdakane mA mukhyatve dezanAM aMgrejI akhabAra para AdhAra rAkhate A jIvanamAM te vaNAyelAM hovAM ja joIe. eka ja zabdamAM tene che. paraMtu e sthitine have aMta Ava joIe. Apane . anuvAda kare hoya ema kahI zakAya ke sarvodaya yuganuM patra. AgaLa jaNAvI game chuM ke preraNA ane mArgadarzana mATe have kAratva e "brAhmaNa vyavasAya haze; ane brAhmaNavRttinA mANasa ja che ApaNA patrakAra thavasAye videza para mITa mAMDavAnuM baMdha karavuM enA saMpAdaka.pada mATe soya ane sanA 'saMpatti che - joIe. evI ja rIte aMgrejI patra paranuM avalaMbana paNa have " mahattAnI lAlasAethI ane rAjakIya pakSavAdathI e para he ' khatama thavuM joIe: aMgrejI bhASA A dezamAMthI have javA beThI joize ane enuM mAnasa lokasaMgrahanI bhAvanAthI prerAyelA taTastha ., " che ane javI ja joIe. tenuM sthAna rASTrabhASA hiMdI le. ane draSTAnuM hovuM joIe. umeravAnI bhAgye ja jarUra che ke bahuzrutatA ' ' uttama koTinAM hiMdI. akhabAro paNane sulabha bane ema huM ane vyavasAyI kAbeliyata e te enA mULabhUta guNo haze ja. ! + avazya IcchuM ane AvakAruM. paraMtu jo gujarAtIne ApaNe eka AdazanI meM rajUAta karI che. eTale je tenA zabdArthamAM * rAjyanI vahIvaTI 'bhASA ane tamAma kakSAnA zikSaNanI tene leze te Apane ema lAgaze ke e mANasa alabhaM nahi . bedhabhASA banAvavI ja hoya che e prayAsanA eka anivArya hoya toye aMti durlabha te gaNAya. ja, paraMtuM ane dizAsUcana ' - bhAgarUpe uccatama koTinAM gujarAtI vartamAnapatro paNa ApaNe , leze to e Adaza ne ThIka ThIka pramANamAM pitAmAM mUrtimaMta upajAvavAM paDaze ja. evAM akhabArane huM rASTrIya akhabAre kahuM karatA hoya evA mANese nahi maLI rahe ema huM mAnatA nathI. ' . e akhabAre evA prakAranAM hoya ke sthAnika ke jillA gujarAtanI bhUmi nivIya nathI; ane gAMdhInuM tapa A bhUmimAMthI, che kakSAnI' dhaTanAonAM vigatavAra nirUpaNa ane chaNAvaTa mATe e hejI paravArI gayuM nathI. ravizaMkara mahetA mahetAnI tuM mAravAnI bhAna maLaza bhASA hiMdI avazya ni hiMdI akhaMbhArI nAthamAM ne ThIka ThIka che paraMtu Ane nahi tA hoya evA * : Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140. prabu dha jIvana tA.16-11-59 oLakhANunA lAbha ane nukasAna | (zI presa jarnalamAM agralekhavALA vaccenA pAnA upara che, ane tenA bejA upara tamArI suTakesa jarA moM malakAvIneavAranavAra B. G, G.nI sahIthI From an Easy jarA hasIne-mUkI zake che. jo sarakAra sAthe tamane kAMI kAma Chair-ArAma khurasI uparathI-e mathALA nIce judA judA paDayuM te sarakArI ophIsamAM kAma karatA loke sAthe tamane viSaya upara vineda ane vyaMgathI yukata nAnA nAnA lekhe AvatA eLakhANa hoya che te paNa ghaNI vAra upayogI nIvaDe che tamArA hatA. te eka lekha jenuM zirSaka hatuM "Knowing People' kAgaLiyA jyAM paDyA hoya tyAMthI jahidathI cAlavA mAMDe che ane tene nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A akSarazaH nahi paNa sahI karanAra adhikArI sudhI pahoMcI jAya che, jyAre tame te bhAvAnuvAda che.-taMtrI) mAtra be ghaDI ubhA ja rahe che ane jene oLakhatA he' tenI - judA judA lekenI oLakhANa hovI e icchavAyegya che. sAthe vAta karatA he che. moTA mANasanI oLakhANa hevI e vadhAre IcchavAyogya che. - thoDAka paradezI lekenI oLakhANa hovI te paNa icchavAsivAya ke tame pote ja eka moTA mANasa che, je saMgamAM yogya che. AjakAla sTepsa-TapAlanI TIkITa-ekaThI karavAnuM bahu mANasonI oLakhANa hovI te kaMTALAjanaka ane upAdhIrUpa tuta bALakomAM cepI roganI mAphaka phelAtuM jAya che. judA bane che. judA dezanI sTepsa tamArAM bALake mAgavAnA ja che ane tamA. ' emuka mANasa ghaNA lokone jANe che te tenI kapriyatAnuM rAthI e banI nahi zake ema kahevuM e eka mA-bApa tarIke sUcaka che. tene jANavA te temanI sAthe maitrI hovI tenAthI tamArA mATe zAbhAbharyuM nathI. jo tame koi paradezIone oLakhatA taddana judI ja bAbata che. maitrI keLavavA mATe te prayatna che te temane maLatA kAgaLa uparanI sTresa temane teo jarUra karavA paDe che ane temAM dhasAvuM paNa paDe che. lokonI mAtra ekalatA rahevAnA. temanA dezanI sTepsa meLavavA mATe tamArAM oLakhANa hevI te vadhAre sAdI ane sIdhI bAbata che. temanI bALake ATalA badhA Atura che e jANIne teo jarUra malakAvAnA ane tamArA bALakonA mana upara tame paNa tamArI moTAI ane oLakhANuM cAlu rAkhavA mATe teo temane game che ke nathI gamatA lAgavaga vize sArI chApa pADI zakavAnAM. e paMcAtamAM pavAnuM rahetuM nathI. temanI hayAtI tamArA dhyAnamAM : chApAnA eka be rIpeTane jANavA e paNa sAruM che. che eTaluM vyakta karavA mATe jarUrI hoya ethI vadhAre temanI taMtrIne oLakhatA he te vadhAre sAruM. pachI tame keAI jAhera sAtha tamAra vAta karavAnI jarUra hotu nathI. te eka alA nANa sAthe tamAre vAta karavAnI jarUra hotI nathI. huM eka evA mANasa sabhAmAM ekAda bhASaNa kare, ke pleTaphorma upara ToLAmAM tame sane jANuM chuM ke jenI sAthe jAhera rastA upara bhegA thaI javuM beThA ho to paNa, khAtrI rAkhe che, je rIpeTara sAthe tamAre sArAe eka moTI AphatarUpa bane che. tame thoDAM DagalAM tenI sAthe sArI hoya athavA te taMtrI sAthe TelIphonathI tame vAta karI lIdhI cAlo ane pele tamAro mitra ekAeka ubhe rahe che ane Ane,. hoya te, tamAruM nAma chApAmAM AvavAnuM ja. chApAvALA leke tene ane anekane maLavAmAM mazagula banI jAya che. sAmethI kaI bhalA ane sArA mANasa hoya che ane mANasanA svabhAvanI AvI AvatuM hoya te tenI sAme te hAtha kare che ane tamane jarAka nabaLAione te barAbara jANe che.. kahe che ke "mane be mInITathI vadhAre vAra nahi lAge. pelA mANase ghaNA lokone oLakhatA hevuM joIe paNa temane bhAi Ave che tene jarAka maLI lauM." ane ema kahIne vadhAre paDatA jANavAno prayatna na karavo joIe. tamArI mAphaka te ubho rahe che; sAmethI Avate mANasa paNa ubho rahe che. teo paNa tamane oLakhavA jANavA icchatA hoya che ane tame ' "namaste, namaste, mahAsukhabhAI majAmAM te che ne" evI jANe che tema jJAna eka baLa che, zakita che. huM evA mANasene rIte aupacArIka namanavyavahArane be vacce vinimaya thAya jANuM chuM ke jemAMthI koIne ke, jyAre huM hoTelamAM nirati beTho che, vAtacita zarU thAya che, je jadithI pUrI thatI nathI, eTale beThe cA pIte houM chuM tyAre ekAeka TapakI paDe che ane kaMTALIne "have ApaNe AgaLa vadhIe te sArUM" ema tame mArA TebalanI bAjue goThavAI jAya che. tamArA mitrane prasAra kare che. Ama tenAthI te chUTe paDe che zaramAtA saMkecAtA "kAM vinubhAI kema che ? ApaNe ghaNuM ane tame banne daza DagalAM haju AgaLa cAle che eTalAmAM vaLI vakhate maLyA" ema kahIne te vAtacitanI zarUAta kare che ane tamAro mitra aTakIne ubho rahe che, kAraNa ke tenI oLakhANa- pachI Aja kAla havA kevI kharAba thaI gaI che, dhaMdhe sAva vALA bIjo koI sAme AvatA tenI najare paDe che. "kAM cImana- erabe paDI gayo che, ophisamAM upAdhine pAra nathI, ane bhAi kema cho ?' ema kahIne tenuM abhivAdana kare che. ane A ApaNe game teTalA sArI rIte vatIe paNa duniyAne tenI koI rIte cAlyA ja kare che, jenA pariNAme Akhare tame dhArelI basa kadara nathI-Ama kaMI kaMI vAtonI jhaDIo te varasAvavA mAMDe gumAve che. je mANasa ghaNuM lekene jANatA hoya che tene, "he che. sabhyatAnI khAtara tame tenI vAtamAM hA e hA bhaye jAo jANe ke te ApaNI kSamA yAcatA hoya evA bhAvathI, eka ja che. tethI tene vadhAre pretsAhana maLe che. vAta vAtamAM te cAne vAta kahevAnI hoya che ke huM zuM karuM? mane eTalI badhI eLa- orDara Ape che. cA Ave che eTale gaTAka gaTAka karato pIvA khANe che ane teo rastAmAM maLe te temanI sAme mAtra najara mAMDe che ane pachI "ThIka tyAre hamaNAM mAre kAma che te jAuM karIne bAjuethI muMgA moDhe pasAra thaI javAnuM mArAthI banatuM nathI." chuM, pachI maLIzuM" ema kahIne ravAnA thAya che. Ane artha te ema kahevA mAMgatA hovAne thayuM ke "mane khAtrI che ke mArI lekenI oLakhANa hAvI tenA phAyadA ye che ane geraphAyadA cAnA paisA cUkavavAmAM tamane vAMdho nahi hoya." paNa che. jo tame revenamAM pravAsa karavAnA ho ane tamAre koI ekAdavAra Ama cAnA paisA cUkavavA paDe tenuM keine sTezane pahoMcavuM joIe ethI jarA meDA pahoMce (eTale ke kAMI na lAge, paNa tame sAva bAdhA jevA, haju aMguTho cUsyA Tena AvI pahecI hoya ane pleTaphoma upara ubhI hoya) te karatA babucaka jevA che evI rIte tamArI sAthe bIjA lokone Trena upara caDI cUkyuM hoya ane pitAnuM beDIMga vagere pATIyA vartatA joine tamane gusso Ave che. tamArA svamAnane A upara pAtharIne beThuM hoya evA koine tame oLakhatA ho te na ja rUce e svAbhAvika che. mULa aMgrejI: B. G G. IcachavAyogya che. tamArI e oLakhANune tame lAbha uThAvI zake , anuvAdaka: paramAnaMda Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-115 - 'prabuddha jIvana rAjA, paMDita ane vRddhA mANasa game teTalA vidvAna ane game teTalA sama, hAya ethI eNe ema mAnI levAnuM nathI ke jagatamAM pote ja sava na che. vizvane jJAnarAzi aApa che, ana ta che. ene pA bhalabhalA jJAnIe paNa pAmI zakayA nathI. jagatamAM jJAnaH bhinna bhinna prakAranuM che ane ene jovAnI dRSTi paNa -niranirALI hAya che, ekanI eka ja vastune sAmAnya mANase je dRSTithI jotA ane samajatA haiAya che. tene anubhavI ane jJAtIe judI daSTithI zvetA ane samajatA heAya che, ane e ja vastune dArzanika philasUphe tadna judI ja rIte zvetA ane vicAratA heAya che. mAnave mAnave jJAnanI mAtrA vattIechIH hAya che, ane jJAnanA adhikAra ke ijArA amuka ja mANasane hAya ane amukane nahi evu paNa nathI hatuM. mATe ja ghaNIvAra pukiyA jJAna karatAM vyavahArU jJAna caDI jAya che, ane mATe ja ApaNe haMmezAM - azikSita * paNa vaDIla vRddhajanAnI anubhavavANIne Adara ApIe chIe. sAce. jJAnapipAsu potAnA karatAM UtaratI kakSAnA mANasa pAsethI traNa jJAna grahaNu karatAM acakAtA nathI. je jJAnI ke jJAnAbhimukha mAnavI jJAnagrahaNunI bAbatamAM ca ke nIca, 'yuvAna ke vRddha, bhaNelA ke abhaNa, anubhavI ke binaanubhavInA kharAMkhATA pUrvagraho rAkhe che. te jJAnIe dAMbhikatAmAM ane jaDatAmAM sarI -paDe che. vRddhonI anubhavavANImAM ghaNIvAra keTaluM badhuM rahasya rahelu hAya che! duniyAnuM DahApaNa jemaNe pacAvyuM che tee paMca bhUlyAne ucca prakAranuM mAga daza na ApI zake che. rAjA jevA samatha mANasane ane paDita jevA jJAnIne eka sAdhAraNu azikSita vRddha strI pAsethI theADIka vAtacItamAM paNa kevuM zIkhavA maLe che e rAjA bhAja ane paMDita kavi mAdhanA suprasiddha prasa`gamAMthI bleka zakAya che. e rasika-prasaga A pramANe cheH-- eka vakhata rAjA bhoja mAtra pati sAthe suveze gAma ahAra karavA nIkaLyA ane dhaNuM dUra sudhI gayA. paNa pAchA pharatAM te bane. raste --bhUlI gayA. baMnene thayuM ke ATalAmAM kA maLI jAya te sArU jethI potAne ratA batAve. AsapAsa najara karatAM pAsenA eka khetaramAM eka vRddha strIne kAma karatI emaNe joi. te khate temanI pAse gayA ane ene pUchyuM "bhAjI, A rastA kai tarapha jAya che?' te vRddha strIe baMnene rAjA bheja ane paDita kavi mAdha tarIke oLakhI lIdhA. * e strIne A baMne buddhizALI mANusAne mUjhavIne gabhata karavAnA vicArathaye. eNe kahyuM", "bhAi, raste te kayAMya jate nathI. e te! jyAM che tyAMne tyAM ja rahe che. rastA para cAlanArA mANase jAya che...paNa tame baMne kANu che " e te kahe " rAjA potAnuM nAma ApavA mAgatA nahoto. eNe kahyuM, ''mAjI, ame te musApharo chIe. vRddhAe kahyuM, "paNa bhAi, jaMgatamAM sAcA musAphara to e ja che. eka sU` ane bIjo candra, mATe Apa kANu che. te barAbara kaho. mAtra paDite javAba ApyA. "ame ane te sahemAnA chIe.'. :141 A sAMbhaLI rAjA bhAje potAnI kharI ALakhANa ApI ' dIdhI. bhAjI ! huM te rAjA chu" vRddhAe kahyu, '"jagatamAM bhahemAnA paNa e ja che. eka dhana ane khIjuM yauvana. ejyAre bhaLe che tyAre mahemAne nI jema ene sAcavavAnA hoya che, mATe Apa kANu che, te barAbara kaho." vRddhAe kahyu, "paraMtu jagatamAM kheja rAjA che. eka rAjA idra ane bIjo rAjA yama, maeNne sAcu kahe " tame ane kANa che? '' bannee javAba ApyA, "bhAjI, ame banne evA mANase chIe ke khIjAne mAphI ApI zakIe.' vRddhAe kahyuM, duniyAmAM kheja jaNa mAphI eka dharatI ane khIjI nArI, tame te nahi ja. kahA, tame krANu che ? " bannee kahyu, "bhAjI, ame garIba mANasa vRddhAe kahyuM, "duniyAmAM garIba e ja che. ane jI karI." ApI zake che. eTale barAbara sa chIe." eka dIkarI vRddhAnA AvA javAkhethI rAjA ane paDita mU MjhAi gayA. ante cAkI, hArI, kaMTALIne temaNe javAba ApyA. tamArI AgaLa ame hArelA chIe." vRddhAe kahyuM, "are! 'bhAi, tame hArelA nathI. jagatamAM hArelA e ja che. eka devAdAra ane bIjo dIkarInA bApa have te rAjA ane pa MDita kharekhara trAsI gayA. temaNe kahyuM, bhAjI! ame kaIMja jANutA nathI. tame dhaNu adhu jANe che. vRddhAe hasatAM hasatAM kahyuM; "vAta tamArI sAcI che: 'huM' jANuM chuM ke tame rAjA bhAja ane mAdha paMDita che. tame ane have jai zake che. hu. tamane ujjaina javAne raste batAvuM. vRddhAnA jJAna bhaMDArathI. vismaya pAmatAM rAjA ane pati potAne raste paDayA. ('vikAsa'mAMthI sAbhAra uSkRta) tArAbahena cAhuM ema e jaina munie ane malamUtra visarjana ( A viSaya para 'prabuddha jIvananA AgaLanA aMkomAM khe lakhANe!' pragaTa thai cUkayAM che. temAM darzAvela vicArAnu vizeSa samarthana karatA` zrI. sArAbhAI ena. zAhanA lekha nIce pragaTa karavAmAM ' Ave che. A lekhamAM 5. becaradAsa dozInA je lekhane ullekha ' karavAmAM Avyo che te tA. 12-9-pa9nA jainamo pragaTa karavAmAM AvyA che. teno mukhya sUra * A lekha tema ja AMgaLa "upara prabhu jIvanamAM pragaTa thayelA lekhone maLatA che. taMtrI) `sAmAnya rIte ApaNA jaina AcAryAM, munirAjo ane sAdhvI dravya, kSetra kALa, bhAva dhyAnamAM laghne pratyeka bAbatamAM vivekapUrvaka AcaraNa karavAnA sadupadeza Ape che. jyAre "e ja sAdhuo ane sAdhvIe emanuM melu karyAM ane kevI rIte nAMkhavuM enA vicAra ane viveka cUkI jAya che. pariNAme AsapAsamAM rahetA jaina, jaitera lekAnA dila dubhAya che. kayAreka vizeSa jAge che, te kayAreka sudharAine AvI gaMdakI jAhera rastApara nahi karavA mATe tAkIda ApavI paDe che. vidvAna ane pUjya 'sAdhu, sAdhvIe dvArA A rIte jAheramAM thatI gaMdakIne kAraNe jaina dharma jainetara jartAnI najaramAM hAMsIne pAtra bane che. thADA mahinA pahelAM jyAre huM amadAvAda gayelA tyAre eka mitra pAsethI jANavA maLelu ke aMhIyAnI poLomAM sAdhu, sAdhvIe emanuM melu vigere game tyAM nAkhatA. hAvAthI AjI"bAjumAM vasatA lokeA khUba kacavAya che. A gaMdakI, aTakAvavA riyAdeza kare che ...sudharAInA meyara jaina hAvAthI emane mATe A dharmasa kaTa jevuM bane che. jo A gaMdakI aTakAvavA sakhtAi Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra dhAraNa kare te temane jaina samAjanI TIkA sAMbhaLavI paDe tema che, ane jo AMkhamIcAmaNAM karavAnI nIti akhatyAra kare che te leAkAnuM sAMbhaLavu paDe che. AthI teo akaLAya che. A saMbhasyAnA ukela kevI rIte AbyA ane meluM viMgere ThekANe pADavAnA upAya zuM yAjavAmAM Avyo tenI mAhitI mane nathI. A dAkhalA te| kukata vAstavika hAlatanA khyAla ApavA mATe ApyA che. tAjetaramAM mitrA sAthe khaMbhAta javAneA prasaMga AvelA. rAtre bahu moDA pahoMcavAthI je mahArAjazrInA darzana arthe gaelA *e. upAzrayamAM ja sUtelA. savAre dizAe javA mATe ame dariyAnI khADI tarapha gayelA. divase varasAdanA hatA. Agale divase sAre varasAda thayelA. ame jyAre khADI najIka pahoMcyA tyAre tyAM sAdhuone je rIte jhADe besatA joyA ethI bhAre rja thayA. varasAdane kAraNe khADImAM pANI ane kAdava jAmelA hovAthI sAdhuone nA-pralAje jAhera saDaka para ane saDakanI bAjue le esavuM paDatu hatuM. prabuddha jIvana pU. zrI. ravizaMkara mahArAje paNa emanA anubhavanA eka dAkhalo agAu ApelA je eka sAmayikamAM vAMcelA. e AkhA prasaMga tA atyAre yAda nathI. paratu matalaba e prakAranI hatI muMbaimAM marInaDAIva para teo kASThane tyAM utarelA te sthaLe jaina sAdhue paNa birAjamAna hatA. zrI. ravizaMkara mahArAja je sAsamAM gayelA te pahelAM pelA sAdhue temAM gayelA. paNa emaNe saMDAsanA cAlu rIta mujaba upayoga karavAne badale saMDAsanI aMdaranI lAdIne upayoga karelA. AkhuM saMDAsa maLathI bagaDelu hatuM. zrI. raviza Mkara mahArAje jAte e sApha karIne pachI tene upayAga karelA. A prasaMge rajI karavAno Azaya eTalAja che ke sAmAnya AcAravicAramAM jyAre sthaLa, sajogo ane dezakALaneA khyAla bhUlI javAya che tyAre temAMthI kevI vicitra ane viSama paristhiti nirmANa thavA pAme che, tene pUro khyAla AvI zake. pAMDita khecaradAse emanA lekhamAM uttarAdhyana sUtranI keTalIka gAthAone ullekha karIne vata mAna muzkelIonA nivAraNa athe" "keTalAMka sUcanA karyAM che. paraMtu e sUcane AjanI paristhitimAM vahevAra, aMdha besatA, buddhigamya ane hRdayagamya nathI lAgatA. kharI rIte tA. sAdhu, sAdhvIo mATe have jyAre zaherAmAM rahevAnuM anivAya banI cUkayuM che tyAre jyAM malamUtrano nIkAla karavAnI pUratI sagavaDa upalabdha na hAya tyAM emaNe Apaddhama ane samayadhama samajI gaTaranA ane saMDAsanA upayega udAsIna vRttithI karave joie, svacchatAnu ane sudharAinA niyamenu pAlana karavuM joie; yugabAhya banI cUkelI ane meTTA zaheramAM cAlI na zake tevI rItabhAtanA Agraha jatA karavA joie, + e hakIkata che ke je bAbateAmAM ApaNA sAdhu, sAdhvI yugabaLanI asarathI mukata rahI zake tema che- tevI aneka bAbatamAM yugaparivartananI asara nIce te AvI gayA che. jyAre A temAM zaherI jIvananI eka sAmAnyamAM sAmAnya bAbata che. jaina sAdhu, sAdhvIe jainetara lakAmAM TIkApAtra thatA aTake e khAtara paNa samayAnukula parivartana karavu vadhu iSTa che, ane duniyA je rIte AgaLa vadhI rahI che e jotAM Aje nahi to amuka vakhata pachI pazu eka yA bIjA paribaLAne kAraNe meTA zaheramAM vicaratA ane cAturmAsa karatA sAdhu, sAdhvIone ema karyAM sivAya cAlavAnuM nathI. pUjya munirAjo ane sAdhvIjIo pratye pUrA Adara ane bhakitabhAva sAthe mArA vicAre meM ahiM A raju karyAM che ane AzA rAkhuM chu ke e upara e ja dRSTithI vicAra karavAmAM Avaze. sArAbhAI ena. zAha tA. 16-11-19 nUtana varSanA praveza TANe vidAya thayelI varSAe dezanA aneka vibhAge upara sarajelI pArAvAra tArAjInAM viSama smaraNA sAthe vi. sa. 2015 pUrU' karIne ApaNe vi.sa. 2016 nA varSamAM praveza karIe chIe, AgaLanAM varSoM karatAM prastuta va daramiyAna ApaNI paristhitinA koi paNa aMzamAM sudhAra thayA nathI; balke vadhArA ja thayA che, meghavArI vadhI che; meTAM zaheromAM lokAne rahevAnI hADamArI vadhI che. sarakArI taMtramAM lAMcarUzvatanuM pramANa vadhyuM che ane vyApaka banyu che; mekArI vadhI che; kAyadA kAnUnanuM ullaMdhana karIne naphe karavAnuM ane chupAvavAnuM pramANa vadhyuM che. A badhI duHsaha paristhitimAM jaLasa'kaTe dezanA ghaNA bhAgene pAyamAla karyAM che ane anAjanA utpAdanane ga MbhIrapaNe nukasAna karyuM che. varSAnA abhAvamAM je sthiti sarajAya te ja sthiti varSAnI bahulatAe sarajI che. AvI pRSTa bhUmikA sAthe ApaNe navA varSamAM padapraveza karIe chIe. A badhAmAMthI ApaNe krama UMce AvIzu. e cintA to hatI ja. evAmAM cIne bhArata virUddha dhAraNa karelI AkramaNa nItie dezanA mAce na kalpI zakAya evu jokhama ubhuM karyu che. ApaNA pADezIo sAthe suleha zAnti ane samajAvaTathI rahevAnI ApaNI vRtti hAvA chatAM cIna ApaNane paDakArI rahyu che ane ApaNI sarahadamAM AvelA pradezAnA mAsa karavA tatpara banI rahyu che. AvI Antara--bAhya viSama paristhiti vacce ApaNe kAi hasatA mADhe ke haLatrA dile nUtana varSane AvakArI zakatA nathI. Ama chatAM paNa hatAza banIne ApaNAthI besI rahevAya tema che ja nahiM, AjanI badhI samasyA ApaNA purUSArthane-samagra rASTranA saMgita purUSAtha te paDakArI rahela che. ApaNe teno sAmano kaye ja chUTakA che; tene ukela lAgye ja chUTakA che. AjathI bAra varSa pahelAM dezane maLelI AjhAdIe prajAjenA mATe baMdha rahelAM AtmavikAsanAM aneka pravezadvArA khullAM karyAM che; eka pachI eka ceAAtI pacavarSIya yojanA dvArA Arthika ane audyogIka kSetre prajA navAM kadama uDAvI rahI che. ane avanavAM sImAcihnA sara karI rahI che, aneka AkatA ane hADamArInAM AvaraNa bhedIne prajAnA AtmA aneka kSetramAM navacetananI sphUrtidAyaka abhivyakita karI rahyo che, kaLA ane sAhityanA pradezamAM navasarjananI-navA AjanI--- pratibhA pragaTa thai rahela che. bhAratiya saMskRtinuM savizeSa prANa sabhara-prabhAvazALI--svarUpa nirmANa thai rahyu che, prajAjIvananA sa` azAmAM naveA saLavaLATa-navA prakSAla-navI cetanA--najare paDe che, Ama sa tamukhI samuththAna anubhavatI prajA game tevAM sa kaTa ane kaTAthI hateAtsAha nahi banatAM AgaLa ne AgaLa vadhaze, ane duniyAnA rASTramAM agrasthAna prApta karaze ane yuddha ane saMdhanA sthAne zAnti ane AbAdInuM sAmrAjya sthApavAmAM agresara banaze evI AzA ane zradhdhA anubhavAya che. A ujajavaLa bhAvIne mUrti manta karavAnI dizAe dareka vyakita potapotAne bhAge AvA purUSAtha dAkhave ane e rIte potAnA jIvanane saphaLa kare evI nUtana varSoMnA praveza TANe ApaNa sanI UMDA dilanI prAthanA hA ! mudraNa zuddhi prabuddha jIvananA gatAMkamAM pAnuM 130 upara khIjA kAlamamAM je lekha zarU thAya che tenuM mathALu nIce mujaba sudhArIne vAMcavuM. "vRddha apaga jaina sAdhue ane DALI vihAra.. te ja lekhanA chellA perIgrAphamAM pAdavihAra e jaina sAdhunA AcAranuM 'sukSma aMga che' e mujabanuM vAkaya che temAM sukSmanA sthAne 'mukhya' zabda vAMcavA. taMtrI. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-56 prabhu jIva na ( pRSTa 136 thI cAlu ) peAta nuM jIvana potAnI Dhabe jIvavA mAganAra vyakita DekaTarane, dharmAcAya te, pakSanAyakane ane hitaciMtakone kahI deze--"tamArI dRSTie, ane kAka kAka vAra mArI potAnI dRSTie paNa, hu bhUla - karatA hAu' te mAre ene vAMdhA nathI. mAre mArI tame, mArA sa'teASa khAtara jIvavuM che. ane mukhya vastu e ke mArA jIvananI lagAma mAre mArA potAnA hAthamAM ja rAkhavI che. mArU' kArakhAnu koi vizvAsapAtra tavadane huM sAMpI zaku, mArAM nANAMnI vyavasthA paNa evA ja kAine soMpI zakuM,--are, mArU rAjya paNa koi sArA 'dIvAnane soMpI zaMku paNa mArU jIvana to mArA potAnA hAthamAM ja raheze." peAtAnuM sa`sva bhagavAnane caraNe aNu karanAra bhakate paNa bhagavAnane kahyuM ke-"huM mArA hRdayasvAmI ! mArUM" sarvasva tAre caraNe apa`Na karI zaku eTalI svataMtratA, eTalu' vyaktitva ane eTale adhikAra huM mArI pAse rAkhavAnA ja. ' A je atima AtmAnA che. Atmanibha rata che e ja auAya che zuddha sAhityanu pradhAna lakSaNa. tethI emAM amuka jAtanuM aDakheArapaNuM, amuka jAtanI prayAgaparAyaNatA, . eTaluM ja nahi paNa amuka jAtanI kheparavAI ane ejavAbadArI paNa hAI zake che. zuddha sAhityamAM vanaparAyaNatA ja mukhya hoya che ane tethI ja eka jAtanuM baMDakhArapaNuM. ane prayAgaparAyaNatA vagara * athavA kAMdhra nahi te| anaupacArika svAbhAvikatA vagara sAhityanA sarvocca Ana Mda ApaNune maLavAnA nathI, huM ATaluM kA pachI umevuM ja paDe che ke jIvananuM gAMbhI, jIvananI mAMgalikatA, vizvakalyANunI mahecchA ane sevAne arthe AtmANa karavAnI taiyArI, A jAtanAM tattva jIvananiSThA sAthe vaNelAM na heAya te pelI jIvanaparAyaNutA, jIvanaparAyaNatA meTI jIvanadroha khata che? koI mANasa * kahe ke hu` mAsa jIvanane mAlika chuM. mATe ene huM eka ghelachAmAM veDaphI nAkhavA mAguM chuM, teA e enA jevuM ja thaze ke kAi mAslR dharanA mAlika che e vAtane anubhava karavA khAtara potAnuM ghara bALavA taiyAra thai jAya ! prayogazALAmAM jAtajAtanA prayegA karavA mATe dareka jAtana pUrI svataMtratA vijJAnavettAone apAya che. paNa teTalA mATe suraMgathI prayAgazALA ja uDAvI devAnI svataMtratA emane na hoya. eTale jIvananiSThAmAM je je moMgala tattva AvI jAya che te badhAMnA svIkAra karIne ja navu' navu ajamAvavAnI prayogaparAyaNatA ane bhUtakALanAM baMdhano vizenA amaSa, zuddha sAhityamAM jaDavAM joTTae. zuddha sAhitya A rIte jIvananiSThA ane ucca abhirUcinI maryAdA ` svIkAraze paNa dhiyAra havAmAM jIvavAnI nA ja pADaze. Ave A Adaza tattvataH samAnya haze, paNa vigatAmAM aneka prakAranA matabhedane avakAza harI ja. amuka jAtanu sAhitya eka jaNa athavA eka jamAne pasaMda karaze ane bIjo ene vakhADaze. zu` yeAgya gaNAya ana zuM ayeAgya, enI carcA mANasa akhaMDa calAvavAnA ja. ane tethI ja sarakAranA ke kAnUnane - aMkuza sAhitya para rAkhavAne badale mAnavahitaciMtaka leAkasevakAnA ane netAonAM abhiprAyAnA kurAja pasaMda karavA joie. kAnUna AvyA eTale samAjanA netAo potAnI javAbadArI chADI de che. jyAre samAjanA netAo - jIvananiSTha netAM nirbhayapaNe potAnA abhiprAya vyakata kare che tyAre kAnUnane - AzA odhavAnuM mana kAine thatuM nathI. samAjanu svAsthya jALavavAnI javAbadArI jema dharmAMcAyenI, samAjanetAonI ane adhyApakanI che, tema ja, paNa bIjI rIte, 'zuddha sAhitya'kArAnI paNa che, e jeTalI sUkSma che " 143 teTalI ja vyApaka che. ane jyAM bIjA leke hArI jAya che tyAM sAhityakAra samAjane bacAvI zake che, caDAvI zake che, derI zake che. ane ethIye mahattvanu-AzvAsana ApI zake che. jyAre AvA sAhityakArA ja bhAna bhUlI jAya che, pote chIcharA ane uccha khala bane che, tyAre sAhitya saDavA mAMDe che ane pAtAnI sevAzakti . khAi. khese che.. pariNAme leAkeAnI abhirUci kRtrima, vikRta ane regagrasta thAya che. nInAgI sAhitya, prasanna sAhitya, nibha ya ane AniSTa sAhitya samAja mATe AzIrvAMda75 che. ete viSe ja bhavabhUtie kahyu hatu', kAmAn dugdhe viprakarSatyalakSmIm kIrti sUte duSkRtaM yA hinasti / kAvya ane nATaka game te jamAnAnA vicAra kara athavA game te dezanA, sAhityanA prANa mukhyatve enI kavitAmAM ja vase che. chApAM, navalakathA ane jAheracarcAne jamAnA gadyanA ja jamAne che enI nA nathI. ane Adaza nibadhAmAM gadya ane kAvyanA samanvaya paNa karI zakAya. lalita gadya game tyAre padyanuM sthAna lai zake che, chatAM sAhityanI suvAsa te chaMda, laya ane geyatAmAM ja vadhumAM vadhu pragaTa thAya che tAlabaddhatAmAM je tRpti che ane bauddhika thAka utAravAnI zakita che tenA vicAra karatAM, e. guNAvALuM sAhitya ja ajarAmara rahevAnu che. A viSe zaMkA rahetI nathI. bhATacAraNAnI tema ja bhakata upAsakeAnI sagavaDa khAtara. eka jamAnAmAM chaMdobaddha sAhityanI racanA thatI hatI, e bAhya prayojana have pahelAMnAM jeTaluM mahattvanuM rahyuM nathI. samAjasevakA jyAre joze ke nizALA ane chApAMo mAraphate prajAjavananI pUrepUrI saMskAritA sadhAtI nathI, tyAre chaMdobaddha sAhitya ane te sa bhaLAvavAnI jAta pravRtti karI sajIvana thaze. ane e pravRtti kevaLa dhArmiCka sAhitya ke- leksa hatya sudhI maryAdita na rahetAM, itihAsa, dezana, pravAsavana kathA ane samAjazAstrIya carcAo sudhI potAnuM kSetra phelAvaze. jUnA jamAnAmAM tamAma sAhityane cha lekhad karatA. AMka, pADA ane palAkhAMthI mAMDIne zabdakoza sudhInuM badhu ja sAhitya cha dekhaddha thatuM. vaidaka ane jyeAtiSa, sthApatya ane saMgIta-badhAnA zAstragranthA dobaddha karavAmAM AvatA. have e AvazyakatA rahI nathI, chApavAnI kaLA, pustakAlayAnI pravRtti ane niyatakAlika sAhitya--A traNa sAdhanAnI madamAM grAmophona ane reDiye paNa AvyAM che eTale kAvyamaya prabaMdhanI AvazyakatA pahelAM jevI rahI nathI. chatAM bhAvanAnA utkaSa te kavitA dvArA ja carama koTie pahoMcI zake che, ane bhAvanA ane ciMtananA eka tA kavitAmAM ja sadharI zakAya che. jema jema jamAnA sudharatA jaze tema tema kAvyanuM kSetra ane kAvyanI pravRtti ochAM thaze ema eka vakhate manAtuM. have e khIka sevAtI nathI. jIvananuM kSetra jema jema vadhu kheDAya che, tema tema kAvyane navA navA viSaye jaDavA lAgyA che. ane bhAvanA sAgaranuM jema jema navesara maMthana thAya che, tema tema navAM navAM kAvyatattvane AviSkAra thatA jAya che, huM kevaLa cha dA-vyAyAma karatAM AvaDayA ane rUDha kavikalpanA AmAMthI navI navI camatkRti sarjatAM AvaDI eTale kavikama kRtAtha thayu' ema mAnavAnA divaseA have rahyA nathI. AjanA kavi adhyayana ane cita'namAM saMskRtinI Toce paheAMcelA hovA joie, eka tarapha prajAjIvananA badhA stareA ane prakAre sAthe e ekahRdaya thAya e jarUranuM che ane sAthe sAthe asaskArI rAgadveSanAM mojA ek Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Examp 20 144 sAthe ane samAjadrohI tophAne sAthe e taNAi na jAya_eTalI taTasthatA ane aliptatA paNa. enAmAM hovI joie. mayuddha jIvana 'satyayuga jema prAcIna kALamAMja hateA temaja sarvocca kavie paNu jUnA kALamAM ja thai zakyA, AjanA kavionI pratibhA alpaprANa che'-evI TIkA keTalAka lAkA eTalA vizvAsathI kare che ke jANe e bAbatamAM e matane avakAza ja nathI huM kabUla karU chuM ke jUnA kavione bhASA parane kAbU asAdhAraNa hatA. ane potAnA kavanamAM paradezIpaNu te nathI AvyuM ?-e jAtanI bIka emane sevavI paDatI nahi. jUnA zreSTha kavinI jIvananaDhA utkaTa hatI. emanI zraddhA ekAgra ane UDI hatI. ane chatAM jUnA kAMLanA zreSTha kavio ane AjanA jamAnAnA zreSTha kavio vacce tulanA karavA besIe te AjanA kavi lezamAtra UtaratA nathI evA ja mArA AMtarika abhiprAya che. ApaNA karatAM ApaNA vaDavAo zreSTha hatA ema kahevAnI praMcA tADaMvAnI himAyata huM nathI karatA. ApaNe e rivAja hajI eka be peDhI jarUra calAvIe, paNa e aupacArika prathAne yathAya kathana tarIke svIkAravA huM taiyAra nahi thA jAnI sAmAnya karvitAnI yAMtrikatA, kRtrimatA ane rUDhijaDatAmAMthI ApaNe UgarI gayA chIe e kAMi nAnAsanA lAbha nathI. vyAsa, vAmAIki Adi kavionI yudghaniSThA ane keTalAka madhyakAlIna kavionI jIvanavimukha vairAgyaniSThA bannenI kadara karatAM chatAM ApaNe e vAtAvaraNa vaTAvI gayA chIe, zatrunI strIonI durdazAnuM varNana karavAnuM have ApaNane gamatuM nathI, ApaNA zRMgArarasa' paNa vadhAre bhAvanApradhAna thayA che, e vastunI saha noMdha ApaNe levI ja joie. vAtavavAdane nAme koka krApha vAra abhirUcimAM vikRti AvI javAnI. paNa e vikRti sthAyI athavA vyApaka thaze evI khIka rAkhavAnuM hajI kAraNu nathI, kavitA mArU' kSetra nathI eTale e viSe hu' kazu kahuM nahi, krUta yugapravRttinA svarUpanI noMdha .laine ja A viSaya ahI cheDI uM chuM. mane vizvAsa che ke sAhitya pariSadanI traNa divasanI vicAraNAmAM sAhityanA kavitA vibhAgane pUrA nyAya maLaze ane ApaNe bhAvanA-tarakheLa thaine ja vikherAizu. kavitA sAthe ja nATakAnI carcA karI levAnA keTalAka lokonA rivAja hoya che athavA hatA. tema karavAnuM have kAraNu rahyuM nathI. huM mAnuM chuM ke dhIrAdAtta nAyakanI AsapAsa nATako racavAnI prathA naSTa thavAnI nathI. chatAM have pachI zauya'nA judA ja AdarzA nATakAmAM pratibiMbita thaze ane premanA utka pazu, jamAnAne anusarIne, navAM navAM svarUpa dhAraNa kararaze. kevaLa vyakita ja nahi paNa janasamudAya paNu nATakamAM nAyakanuM sthAna leze ane AMtaraprAntIya tathA AMtara-rASTrIya vAtAvaraNanAM nATako lakhAze ane bhajavAze. jIvananu' UMDANu ane jIvananA vistAra banne tattvA * have pachInAM nATakAmAM vyakata thavAM ja joie. edhapradhAna sAhitya tA. 16-11-19 kahevAnI zailIne ApaNe saumyapaNe-didactic kahIe chIe. e AkhA bhAva dAdeoktika' zabdamAM AbAda rIte AvI jAya che. AjanA jamAnAne 'dAdAtika' sAhitya pratye sUga che. sUga che eTaluM ja nahi paNa loko evuM sAhitya svIkAravA paNa taiyAra nathI hAtA. eka vakhate mitrama'phaLamAM didactic zabdanI carcA cAlI. ete mATe khAdhagala, medhaparAyaNa evA aneka zabdo sUcavAyA. amArA jugatarAmabhAie. tarata-preraNAthI eka zabda upajAvI kADhayA-dAdektika.' kArda vyakita dAdA athavA moTA bhA thaIne upadeza Ape, bIjA kAnu... sAMbhaLavAne taiyAra na hAya, ane smRtikAranI bhUmikA dhAraNa karI peAtAnA ja niyama calAvavA mAge tyAre enuM e valaNa kAine gamatu' nathI, eTale enI khelavA- ApaNA saMskRta sAhityavivecakAe prabhusa Mmita, mitrasa Mmita ane kAntAsahaMmata evI traNa zailInuM vaNa na karyu che. mANasathI Ama ja karAya, Ama na karAya, evA mAlika jevA hukama tA zAstrA ja kADhI zake che. e upadeza prabhusamita haiAya che, mitra saddabhAvathI khela che, salAla Ape che ane pachI sAMbhaLanArane chUTA rAkhe che ke jema karavu hoya tema kare. rAmanI peThe vavu sArU, rAvaNunI peThe nahi, jI rAvaNunA nAza thayA ane rAmanA kIrti Aje paNa gavAya che,'-vagere hitApadeza karanAra sAhitya mitrasamita hoya che, jyAre kAbU athavA lalita sAhitya koi preyasInI peThe sAMbhaLanAranu mana AkaSI le che, enA para kabajo meLave che. ane prasannapaNe evI te chApa pADe che ke mANasa vagarakahyuM anukULa thai ja jAya che ane pachI kahyuM mAne che. huM mAnu chu` ke sat-sAhityamAM traNene avakAza hAvA joie, je prabhu nathI, gurU thavAne lAyaka nathI ane tAratamya oLakhavAnI akakala pazu jenAmAM nathI, enI medhaparAyaNatA kAine paNa khUMce. gAMdhIjIe eka vizALa rASTrane badhI rIte caDAvavAnA saphaLa prayatna eka jamAnA sudhI karyAM. emanAM lakhANAmAM medhavacanA bharapUra che, paNa ene kAi didactic a dAdoktika na kahe. emanAmAM rahelA aucityano khyAla, emanI namratA ane emane Adarza viveka-traNene kAraNe emanu' sAhitya eTalu tA rAyaka ane preraNAdAyaka thayu che ke e vAMcatAM mANusanI cittavRttine 'pavitra jaLamAM snAna karyAM jeTalA Ana Mda maLe che ane enu ciMtana karatAM mANasane anubhava thAya che ke potAne rocaka ane pauSTika khorAka maLyA che. AjanA kavi medhaparAyaNa kavitA bhale na lakhe. emanA e adhikAra naye hoya; paNa vyAsa, vAlbhIke jevA kAva yAgya prasage medhaparAyaNu sAhitya lakhavAnA ane ApaNe ene uttama sAhitya tarIke svIkAravAnA. eka vakhate eka bALapothI taiyAra karatI vakhate keTalAka sAthIoe Agraha rAkhyA ke emAM edha ApanAra eka pATha na hAya, me kahyuM ke bhALapothImAM te traNe prakAranI zailIne sthAna hAvu ja joie. bALakA ane brahmacArIo evI 'maranA hAya che ke jyAre emane sa'skRtinA pAyAnI vAto sIdhI edharUpe ja ApavI joie, e rIte teo le che paNa kharA ane hajama paNa kare che. AthI viddha, eka sAhityaparAyaNa rAmana mahilAe kahyu che ke uttama sAhitya khAdhagala ja hovu joie, lekhake sAhityanI sUcaka rAkti para avizvAsa karI suyANInuM kAma na karavuM joie. khAdha garbhamAM rahe e ja sArU. ' huM mAnuM chuM ke e mahilAnA e niNya svIkAravA jevA che. joke sAhityamAtramAM medha hAve ja joIe ema to kAi na kahe, rasaprada yathArtha citraNa hoya te basa. sAthe sAthe ra Mjana hoya te te iSTa ja che. sAhitya mATe asahya che eka nIrasatA ane nirjIvapaNa'. apUrNa kAkA kAlelakara muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka : zrI paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA, 45--47, dhanajI sTrITa, muMbai 7, mudraNusthAna ' caMdra pri. presa, 451 kAlabAdevI rADa, muMbai 2, Te. naM. 29303 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ) ' rajIsTarDa na B 4ra66 - vArSika lavAjama rU.4. prabuddha jaina'nuM navasarkaraNa varSa 21: aMka 15 muMbaI, Disembara 1, 1959, maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra, AphrikA mATe liMga 8 chuTaka nakala : nayA paisA ra0 ' kAkAla gase at are taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jhAlA rAjakAraNa bhAratIya lokazAhInI vedhaka samAlocanA - ("ezIAI lokazAhI upara saMkaTa' e mathALA nIce pragaTa thayela tA. 26-10-59 nA bhUmiputrane agralekha nIce sAbhAra. udhUta karavAmAM Ave che. e lekhanA lekhaka che zrI, nabakRSNa caudharI, jeo eka vakhata orissAnA mukhya pradhAna hatA ane chellAM keTalAMka varSothI bhUdAna AndolanamAM joDAyA che. prastuta lekhamAM ApaNane bhAratamAM daDhamUla dekhAtI le zAhInI savatamukhI AlecanA - vAMcavA vicAravA mATe maLe che. taMtrI.) * gayAM bAra varSamAM eziyAmAM je dezo svataMtra thayA hatA. dakSa, phakata senA nahIM paNa yuddha TANe janatAnuM paNa netRtva karI. temAMthI kevaLa bhArata ane laMkAne bAda karatAM bIjA badhA deza- zake te have joie, pUra vakhate je senAnA leke sevA karavA; mAMthI lokazAhI lepa thaI gaI. ghaNA kahe che ke bhAratanI sthiti AvyA hatA te kevA susaMskRta, bhadra ane zikSita hatA e te pAkistAna karatAM judI che. paNa huM namratAthI kahIza ke ApaNe je leke emanI sAthe haLyA maLyA hatA temaNe anubhavyuM haze.' dhirASTravAdamAM mAnatA nathI ane bhArata ane pAkistAnanI saMskR- ApaNA dezanA bIjA koI paNa jUtha-rAjakAraNavALA, mulakI timAM koI mUlagata bheda che ema mAnatA nathI. tyAMnA ne ahIMnA sarakArI nokarI ke vepArI-ne huM te samajAze ke e badhA karatAM- lekenuM caritra samAna che. tethI pAkistAnanI ghaTanAne lIdhe miliTarI ophisara aneka gunAM caDiyAtA che. AvI che. A * ApaNe gaMbhIratAthI vicAra karavo paDaze. hAlamAM senAnA sarvocca yuganI navI senA. e na.ne upayoga ApaNe phakata yuddha sArUM " uparIo ane saMrakSaNa maMtrI vacce matabheda thaye tethI temaNe nathI karatA, bIjA kAma sArU paNa karIe chIe. aMgrejI rAja : rAjInAmAM ApyAM hatAM. pachI bhale ema jaNAyuM ke e, matabheda vakhate sarakAra sAthe hiMsA ahiMsA badhI rIte laDAI cAlatI nokarImAM baDhatI jevA najIvA kAraNe Ubho thayo hato, paNa teya hatI. chatAM e vakhate suddhAM derA / antarika zAnti jALavavA sArU A ghaTanAthI khabara paDe che ke vA kaI bAjI vAya che. A jeTalI senA rAkhavI nahotI paDatI eTalI hamaNAM rAkhavI paDe che. divasomAM ApaNuM pradhAnamaMtrIe keTakeTalI vAra dhIre, chatAM dRDhatAthI . banArasa hindu yunivarsiTI, lakhanau, kalakattA vagere vagere badhI jAhera karyA che ke adhikArIo upara malakI adhikArIonuM jagAe ApaNe senAne upayoga zAti jALavavA sArU thate je. pUrNa varcarava rahevuM joIe ! lokazAhInI A bahu jANItI Ama emane hAthamAM chevaTanI kSamatA rahelI che. Ama badhI rIte nIti che. A zu be dhAraNamAM kayAMya mulakI sarakArI nokarI pitAne vadhu yogya samajavA chatAMye te mulakI adhikArIono ane phejI vaDAonI sattAne ullekha nathI. janasAdhAraNanI hukama mAnavAnuM zA sArU pasaMda kare ? A praznanI jAheramAM carcA. pratinidhirUpa lekasabhAnA hAthamAM ja badhI sattA che. A sthitimAM karatAM ghaNuM Dare che. senAnA magajamAM A dhAraNA na hoya, ane, ' Ama jAhera karI karIne kahevAnI kema jarUra paDe che ? A carcA sAMbhaLIne ghusI jAya te ? e Dara emane lAge che.. bhasmAsura mahAdevane bharakhavA dhAya che. ApaNA dezamAM rAte sApa ke voghanuM nAma devAnI jema manAI che ' * pAkistAna, brahmadeza, ijipta ane sudAnanI dhaTanAthI prazna che, tenA jevI A vAta che. ApaNe apriya-satya aMge AMkha- karo UThe che ke kharekharI sattA che konA hAthamAM ? bhasmAsura jema mIMcAmaNAM karavAM che. mahAdeva pAse varadAna meLavIne emane ja bhasma karavA emanI pAchaLa lekazAhInI khAmInA kAraNe 'paDayo hato, tema ApaNe jenA hAthamAM zArIrika daMDazakita-manuSyanI ' ' ApaNA dezamAM lekazAhInI sthiti kevI che te have joie. hatyA karavAnI zakita-ApI te senA ja Aje lekenI pAchaLa ApaNe jyAre svarAja sArU laDatA hatA tyAre A dezanA leke paDI che, ' A daMDazakita eka jamAnAmAM sAdhAraNa vAta hatI. lokazAhIne pUro artha samajIne laDatA hatA ema kahI zakAya zrImaMta loke ghara sAcavavA gurakhA ke haiyA rAkhatA. e daravAna nahIM. videzI zaktine hAMkI mUkavI. e te vakhate mukhya uddeza . "dhara upara adhikAra jamAvI bese evo prazna kadI UThata nahe. hatuM. je sAdhAraNu janatAnI zakita ApaNI pAchaLa hovAne lIdhe che. gAmanA harijanane be cAra rUpiyAmAM rakhAM rAkhavAmAM AvatuM. te aMgreja haThayA, te janatA lokataMtrane artha samajatI hatI ? e '.. pramANe ja badhA dezomAM ajJAna, abhaNa lekene ja senAmAM rAkha- te potAnI garIbI maTADavAnI AzAthI ja svarAjanI AkAMkSA che vAmAM AvatA. mAtra have paristhiti badalAI gaI che. Adhunika rAkhatI hatI. 1942mAM dezamAM je Andolana dekhAtuM hatuM tene jo - vaijJAnika raNakauzala calAvavA sArU ajJAna nahIM, sudakSa, vidvAna, aMgreja sarakAre dabAvI dIdhuM. leke Ama dabAyalA hatA tyAre ja caritravAna lekenI jarUra paDe che. have emane spardhAtmaka parIkSA ApaNuM svarAja, AvyuM. netAoe upara besIne zAntithI 1. dvArA vIrAvAmAM Ave che, jAtajAtanI vaijJAnika rIte temanI gya- sattAnI pherabadalI karI dIdhI. enI sAthe sAthe dezamAM eka : tAnI parIkSA karavAmAM Ave che. AvI pasaMdagI sarakAranA bIjA antarika hindumusalamAna hullaDa paNa thaI gayuM. tethI dezamAM eka kiMI khAtAmAM thatI nathI. Ajane senApati kevaLa sAhasika hoya. lokazAhI rAje zarU thayuM che' ema leke anubhavI na zakayAM. 'eTalAthI cAlatuM nathI. te hAjarajavAbI, vaijJAnika, kaLAkauzalamAM tethI Aje sarakArI pakSa, judA judA virodhI pakSa ane bAkI karatA tenI sAyalA hatA tyAre sattAna ja AvyuM. netAo Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 prabuddha badhAnA badhA prakAranA prayatna ane pracAra chatAMye dezanI AmajanatA A 'ApaNu'rAjya che' evA anubhava karatI nathI. khIjA prakAranI krAMtimAM leke yuddhasamiti' ghaDe che, sarakAra sAthe laDe che, senAne pAsta kare che athavA peAtAnA taraka pheravI le che, Ama sAdhAraNa lokeA anubhava kare che ke rAjya badalAyuM. emane sattAne anubhava thAya che. A dezamAM e badhuM kAMi thayuM 'nahIM. AnI eka sArI bAju e avazya che ke deza dhAMdhalamAMthI bacI gaye, sarakArI taMtra avicchinna rIte hAthamAM AvyuM. AnI nabhaMLI bAju e che ke lAke samajyA nahIM ke emanA hAthamAM sattA AvI che. Ama eziyAnAM badhA dezamAM banyuM', leAkazAhInA patananuM A paNa eka kAraNa che. bIjI vAta e ke leAkazAhInAM mUlyAnu bhAna--eTale ke ame game teTalI agavaDa veDIne paNa lokazAhIne TakAvI rAkhavA laDIzuM evuM bhAna--ApaNA dezanA madhyamavarga ke garIba kAinAmAM che ke? pAkistAnamAM phAjI rAjanA kAi jAtanA virodha aa na thayA ! thaye hota to kadAca haMgerInI jema tene nimama rIte dabAvI devAmAM Avata, paNa pacIsa pacAsa hajAra leAka vidhi tA karata, jelamAM te jAta, bhArate khAta ! paNa tyAM to pheAjI rAja thatAM lekAe hAzane zvAsa lIdhe e ja sauthI vadhu bhaya kara vAta che. trIjI vAta e che ke ApaNA dezanuM baMdhAraNa vakIlAe banAvyuM. svarAja sArU laDanArA netAee te banAvyuM hota te kAMika thayuM hAta. paNa naherU, paTela vageree emAM magaja laDAvyu - nahI.. gAMdhIjIe je baMdhAraNanA kharIte ApyA tene temaNe eka mUrkhAnI mAnI. AMkheDakara, Aya gAra vagere vakIlAne mAthe e huM bhAra AvyA. emaNe evu baMdhAraNa ghaDyuM ke ene joine emanA gurU, vilAyatanA khAsa kAyadAzAstrI, sara Aivara jenise kahyu ke 'A teA vakIlAne sArU eka svarga samuM baMdhAraNa che.' A baMdhAraNamAM iMgleDa pAsethI pakSIya lekazAhI lai lIdhI. rAMDayA pachI DahApaNa AvavuM saheluM che, chatAM ApaNe vicArI jovu joie ke yuropanAM nAnA nAnA ramakaDAM jevA dezeAnI leAkazAhIne A dezanA asa`khya jAti, dhama, bhASA, vagere sAthe calAvavI azakya che. ApaNA dezanAM gAmaDAnAM lokoe babbe vAra vATa ApyA. pazu lokazAhInI mULa vAta e leAkeA keTalI samajyA ? ApaNA rAjanaitika pakSA lokAne lokazAhIne vicAra samajAvatA nathI. cUMTaNI vakhate teA atizaya nIcalA tharanA kArabhAra cAle che. jAtibheda vageretA lAbha levAya che. svarAja pahelAM karatAM have jAtibheda vagerenuM baLa vadhyuM che. vaLI IMgleDa, phrAnsa, jarmInI AgaLa yeAjanA dhaDavAnA kAyaDA nahotA. tyAM to adhAdhUMdha kArabhAra cAlye! ane jAtajAtanAM du:kha ane durdazAmAMthI pAra thayA pachI emanuM arthIkAraNa ghaDAyuM che. sAmrAjyanA hAthamAM paDelA dezAnuM dhana emane maLI gayuM. zrImata--garIbanA bhedane lIdhe eka bAju garIbo maryA ane bIjI bAju mUDI ekaThI karI zakAi. ahIM eziyAnA daridra dezAne te garIbI maTADavA ane samAnatA sthApavA sArU yeAjanA karavI paDe che. ahIM teA yeAjanA pramANe daza paMdara va AgaLane vicAra karIne kAma karavAmAM Ave che. Ama karavu hAya te| ApaNe tarateAtaratanA lAbhanI AzA cheDavI joie. paNa pakSIya rAjakAraNamAM te nagada lAbhane lAbha dekhADIne par sparanI virUddha pracAra karavA paDe che. AmAM yejanA cAle zI rIte ? erissAmAM badhA jillAmAM sarakhuM mahesUla karavAnA prayatna ghaNA divasothI cAle che. phugAvAne lIdhe paisAnI kimmata ghaTI gaI tethI aneka jagAe ekara dITha rUpayo, ke ATha AnA mahesulano atha nAma-mAtrato rahI gayA. babbe cUMTaNI vItI jIvana tA. 1-12 pa gai tAya ATalu thai zakayuM nahIM. bahArathI AvanArA badhA tajJA jamIna sudhAraNA aMge bhAra mUke che. kAraNa annanuM utpAdana na vadhe teA seAjanA saphaLa thAya nahIM, ane jamIna sudhAraNA thAya nahIM, te annanuM utpAdana vadhe nahIM, paNa jamIna sudhAraNAne vidha badhA jamIna mAlike kare che. eTale sudhI ke pacAsa ekaravALAnI dekhAdekhI pAMca ekaravALA paNa kare che. hirajanane jamIna maLe te sAme kALI virodha kare che. Ama satra cAle che. mULa roga keLavaNImAM kalakattAmAM khAdya-AMdolana thayuM. paNa khAdya kema karI vadhe e vAtanA gaMbhIra vicAra echA thAya che. praphulla sene rUkhsata meLavI, AMdolana karI kalakattAmAM ATalA maryAM, paNa kamyunisTa sarakAra Ave te paNa Aje jevA kArabhAra cAle che tenAthI kadI antasamasyAnuM samAdhAna thavAnu che ? ApaNI AkhI zikSaNa paddhati ja UlaTI dizAmAM jai rahI che, je bhaNaze te hAthamAM haLa pakaDaze nahI, e che AjanA saMskAra. je leA kRSimahAvidyAlayeAmAM bhaNI Ave che. e suddhAM haLa pakaDatA nathI. A yugamAM e te sa Mbhava nathI ke phakata brAhmaNavANiyA bhaNe ane bAkInA abhaNa rahe. vizvavidyAlayanA hAjarIpatraka joizu te brahmaNa-vANiyA ja bhaNataramAM vadhu sthAna bhAgave che ema jo ke jovA maLaze, teAya badhI zreNIe sAr zikSaNanI ceAjanA te dhIre dhIre vadhatI cAlI ane vadhatI jaze. te uparAMta vaLI gAmaDAMnA hekarA khArIka nirIkSaNa karIne joi gayA che ke bhaNavAmAM ja kAMi mAla nathI. mAthAmAM bhaNatara nahIM - hAya, paNa bhaNutara sAthe joDAyalA pASAka jo badana para haze te jAtamahenatamAMthI mukita maLI jaze. tethI gAmaDAMnA cheokarAo have kATa peTa caDAvIne khetInA kAmamAMthI mukata thai jAya che. A jAtanuM zikSaNa ahI cAle che. iMgleDa, phrAnsa, amerikA, raziyA vagere khIjA koi paNa dezanA zikSaNa sAthe sarakhAvavAthI jaNAze ke e dezamAM che|karA hamezAM zarIrakAma kare che, pazu A dezamAM e cAlatu nathI, tethI pAyAnI keLavaNI leAkapriya thai nathI. vizeSajJA pAyAnI keLavaNIne sArI kahe ye kAMgresa sarakAra suddhAM tene amalamAM lAvatAM Dare che. kAma karavA viSe A dezamAM ATalA AMdhaLA viredha che. ApaNA madhyamavarganA dharAmAM chekarAe kapaDA dhotAM, vAsaNa mAMjatAM, ke jAte pANI bharIne pItAM pazu zIkhavADavAmAM AvatuM nathI. orissAnA eka jaja sAheba ekavAra relagADImAM jatA hatA. emanA eka sAthI pravAsIe joyu ke te ghaNA vakhatathI chaTapaTa chaTapaTa thatA hatA. teA mAMdA che ema mAnIne sahayAtrIe kAraNa pUchyuM ane emane madada karavA taiyAra thayA. jaja sAhebe kahyuM : mArA cAkara nathI AvyA tethI muzkelI paDe che. mana tarasa lAgI che. e Ave te pANI Ape. '... kuMjo ane glAsa emanI paDakhe ja paDayAM hatAM ! ApaNI A hAlata che. zikSaNapati badalAya nahIM te brahmA Ave te pazu anAjanuM utpAdana vadhArI zakaze nahI. " IMgleDa amerikA pAse ApaNe sArI peThe zIkhyAM chIe paNa hAthe kAma karavAnuM zIkhyA nathI. ApaNe tyAM adhikArI peAtAnA hAthamAM phAila pakaDIne paNa jai zakatA nathI. maMtrI Ave tyAre bAraNuM kholI ApavA sArU e traNa caparAsIne poSavAmAM Ave che. videzIe A badhuM joine Azraya pAme che, hase che. AvI paristhitine lIdheya A dezamAM kharekhara kAma karI zake tevI sarakAra thai zakatI nathI. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-12-59 prabhu jIvata lAkazAhImAM nItiniyamAM joie rAjanItinA kSetramAM ApaNuM AcaraNuM kAi paNa sa mAnya nItine mAnIne cAlatu nathI. khAsa vicAraka vAlTara lipamene paNa A viSe bhAra dIdhe che. enA abhAvamAM keraLanI kAmyunisTa sarakAranuM patana karAvavA, sArUM sarva prakAranA binalAkazAhI upAyAnA AzarA levA paDyA. leAkazAhI calAvavI hoya te pakSAe je je bAbatemAM nIti pALavI joie te paikI eka mahattvanI bAbata pakSa sArU paisA ekaThA karavAnI rIta e che. paNa e dizAmAM ApaNe karIe chIe zuM? je pakSa sattAmAM che te dhanI lekA - sArU keTalIka TikiTa alaga rAkhIne emanI pAsethI pakSa sArU krUDa kare che. vaLI bIjA pakSAvALA zu kare che ? je dhanI leAkAne sattAdhArI pakSa pAse sagavaDa na maLI hoya, emanI pAse virodha daLavALA paisA le che, bIjI koi rIte AmajanatA pAsethI pATI sArU TakA ane sahAyatA maLe tene vicAra ja nathI thatA. vaLI cUTaNImAM AjakAla eTale kharca karavA paDe che ke khATA hisAba ApyA vinA chUTako nathI hotA, ane kAi garIba mANusa cUMTaNImAM UbhA rahe e tA saMbhavita ja rahyuM nathI. AnA kAI pratikAra nathI thatA tethI pramANikatA rahetI nathI ane leAkazAhI ekAra banI jAya che. huM jyAre koMgresanI kArAbArInA sabhya hatA tyAre temAM meM ekavAra A prazna upADayA hatA. mArI vAta sAMbhaLI lIdhA pachI nettAe kahyuM" "tame te bhAI sAva bALaka jevA bheALiyA che, ane bhASaNa te sarasa Apyu.' ATalAthI e carcA pUrI thai. keraLamAM kamyunisTone doSa devAmAM AvyA, paNa emanI pAsethI je vAta zIkhavA jevI hatI te koi zIkhyu nahI . emanA eka guNa hatA ke tyAMnI sarakAra je nIti nakkI karatI tene te loko amalamAM mUkI zakatA. ApaNe tyAM gaNAtavArAthI mAMDIne bIjA je kAyadAo banyA temAMne kAipaNa amalamAM AvI zakayA nathI, kAraNa kAMgresapakSamAM zista nathI. tethI koMgresa game te nIti nakkI kare teA paNa kAMgresa sarakArA tene amalI banAvatI nathI. kahevAya che ke amuka vAta te koMgrese nakkI karI che ne, sarakAre nathI TharAvI. kema ke, AnI matalaba zI ? keMgresamAM paNa enA e ja javAharalAla, merArajI, pata che ke bIjA kAi ? eka maMtrIe kahyu -'A vAta huM to barAbara samajI gayeA chuM, paNa sarakAra mAne tyAre ne?' ma re, sarakAra vaLI maMtrIthI kai judI che ke zuM? nA, DI.pI.Ai.e mAnaze te bhatrInu cAlaro, nahI te nahI cAle.' Ama kAMi lekazAhI cAlaze ? paNa krAmyunisTa pakSamAM zista che tethI te keraLamAM potAnI dhArelI nItine amalamAM mUkI zakayA. ka A badhAthI ApaNA dezanI lAkazAhI aTakI gai che, emAM keTalAMka kAraNA aitihAsika paristhitinAM che ane keTalAMka kAraNe ApaNI kA kSamatA ane kamajorImAM che. AnA upAya dhaNA vicAre che. zAsananuM vikendrIkaraNa ene eka upAya che, ema have badhAe svIkAyu che. A dezamAM jillA mejisTreTa jillAnA * sarvesarvA jevA DAya che, ema duniyAnA khIjA kAi dezamAM nathI. phrAnsamAM priphekaTa paddhati che, paNa emanI sAthe pratinidhi sabhA paNa hAya che. hAlamAM eka navA niyama thayA hatA ke matrIne ghere rASTrIya jhaMDA nahI karakI zake, mAtra jillA mejisTreTane ghere ja pharakaze. lAkA para Ane mAnasika prabhAva zeA paDaze? amaladAronu varcasva rAjanaitika pakSAne have lokA para kAi svata tra prabhAva rahyo nathI. sarakAra dvArA je kAma thAya che tenuM ja dhyeya levAnA prayatna cAle che. tethI ja bIDI A vagerene potAnA hAthamAM rAkhavA ema. ela e. lAkA prayatna kare che. A badhAM pAchaLa cAlavuM e ja eka mAtra kAma banI gayu hatA tyAre eka jillAmAM gayA hatA. sthAnIya ema. ela. tathA khIjA sagRhasthAne maLavAnI mArI icchA hatI. meM joyuM ke ene sArU tyAMnA amaladArAe phakta pAMca miniTa ja rAkhI hatI. meM vidha karyAM tyAre kahyuM : 'kAMI citA nahI, eTalA --samayamAM ja badhu barAbara patI jaze, Apa jo.' ema.ela.e. vagere AvyA tyAre e amaladAre samaya nathI rahyo' vagere evu dhamakAvIne kahyu... ane emaNe paNa evu garIba gAyanI jema sAMbhaLI lIdhuM ke huM to joine diMga thaI gayA. enu kAraNa e che ke ema, ela. e lokA amaladArane potAne. anukULa karavA eTalA vyAkULa hoya che ke temanI vAtano virodha karavAnI emanI himmata thatI nathI, kadAca e matadAra ma`DaLamAM kayAMka kAMI gaDabaDa karI de to ! Ama Aje kramacArIe sarvesarvA thai kheDA che. ApaNe jAte ja A yaMtra banAvIne enA sapATAmAM AvI gayA chIe, je leke sattA upara che, emanAmAM pote kAMi karavAnI zakti nathI. vizeSajJo je salAha Ape che ene avagaNavAnI * zakti nathI. tethI karAMcI, pezAvara ane DhAkAnI vidhAna sabhAne tALAM lAgyAM che, tema ahI paNa kAi lagADI de, to keTalA loko enI sAme mAthuM UMcake e sadehane viSaya che. tyAM hukama thayA badhA amaladAroe hAphapenTa paherI daza vAge amuka jagAe bhegA thavuM'. tyAMthI miliTarIvALA temane kavAyata karAvI hAstra dha esei lai jaze. A jAtanI keTalIka bahArathI dekhAtI karaDAkIthI teo lekane bhulAvAmAM nAkhI zakayA che. dUdhamAM pANI meLavavAnuM 'dha thai gayuM, keTalAka vepArIoneA bahu sakhata daMDa thaye, vagere. DhAMkaNe parivartana na thayuM. * TAMkaNe parivata na karAvI levAthI aneka kAma thaI jAya che, ApaNuM svarAja AvyuM tyAre janatAmAM, te sarakArI mahelamAM adhe eka AzA ane AzaMkA hatI ke have jarUra kAMika mULabhUta pheraphAro thaze. Ai. sI. esa. amaladAre vicAratA hatA ke A leke ApaNA pagAra ghaTADaze, ApaNane khUba raLAvaze, ApaNe e karI zakIzuM" ? nahIM karI zakIe te karI cheDI daizu khIjuM zuM ? e vakhate bhAratanA ama`trI thavA sArU eka khitaEoMgresI sajjanane khelAvavAmAM AvyA hatA. teo pAMta saMsmaraNeAmAM lakhe che ke te vakhate emanAM patnIne tathA temane ciMtA peDhI, ke kAMgresa sarakAramAM maMtrI thavAthI te khUba sAdu jIvana jIvavuM paDaze. ApaNAthI ema rahevAze ? ema heratAM karatAM, khUba ochI vastuo laine, manane majabUta karIne teo dilhI AvyAM. paNa thADA divaseAmAM ja emanI * AzakA maTI gadha emaNe viveka rAkhIne e vAta lakhI nathI, paNa ApaNe jANIe chIe ke e vakhate sAdu jIvana jIvatA AvelA lAkA paNa UlaTA vilAsamAM DUbyA hatA. dilhImAM A badhA kArabhAra sahana na karI zakavAthI ApaNA pradhAna maMtrIzrI kAi kAi vAra ene 'aziSTa', 'valgara' vagere kahe che, chatAM e badhuM cAlyA kare che. mAM paNa leAkazAhI para vipatti AvavAnA sa Mketa che, ApaNe ApaNI cAlacalagata viSe duniyAnA garIba dezanI tarakana jotAM ame rikAnA vaibhavanuM anukaraNa karI beThA. hamaNAM hamaNAM jarUra ApaNe cIna deza pAse zIkhavAnA prayatna karIe chIe. e dezamAM lAkha lAkha sahakArI mALIe banI jAya che ane ApaNe tyAM krama thai zakatI nathI, e samajavAnA prayatna thAya che. mULa vAta ApaNe bhUlI jaie chIe ke ahI asahakAra AndolananA virodha tarIke, eka pratiAkramaNa tarIke sahakArI Andolana saMskAra taraphe zarU thayuM hatuM te vakhate je Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha thavuM na 148 DhAMcA banyA hatA, tene ja ApaNe akhaMDa rAkhyA che, badalyuM nathI. ApaNA pradhAnamaMtrI paNa vacce vacce khUba jorathI kahe che ke A badhu badalAvuM joie, sahakArI Andolana lakAnA hAthamAM javuM joie, amaladArI taMtranA akhatyAra lApa thavuM joie, vagere, paNa mAtra emanA kahevAthI e badhuM thatuM nathI. Ane prabhAva leAkA para e paDe che ke AmanAthI kAMi thaze evA emane bharAsa rahyo nathI. netAe kharAba che tethI A badhu thAya che. ema nathI. badhA zAsanataMtrane doSa che, bhArata ane eziyAnA khIjA garIba dezonI A ja samasyA che. jo leke sAmAjika ane Arthika jIvanamAM samAnatA AvavAnA namUnA zveta te lAkAmAM utsAha Avata. paNa e karavA sArU ApaNI pAse kAMi yaMtra ke taMtra nathI. dAkhalA tarIke AbhaDacheTa kADhavA sArU ATalu' dhana kharcAya che. paNa have harijana rahevu e keTalAka leAkAnu sthApita hita tI gayuM che. pachAta vargane je keTalIka khAsa sagavaDa ApavAmAM Ave che te evI Dhabe apAya cheH keTalAka leke te emane ema rahe ane emane sagavaDa ApavAne bahAne ApaNe . emanA veTane hAthamAM rAkhIe. ema vicAre che. A rIte lokazAhInA mUlyane bASA pahoMce che. leAkazAhInA namUnA pUrA pADA lokone jo lokazAhInAM mUlyAnA svAda nAnA nAnA kSetramAM cAkhavA maLata, te te lokazAhInI kimmata pichANutapaNuM grAmapaMcAyata paNa A dizAmAM kAMi vATa batAvatI nathI, kAraNa gAmaDAmAM mAlika majUra, kharIdIne khAnArA, vecIne khAnArA, evA evA bheda che ke grAmapaMcAyata kharekhara lokazAhI rIte kAma karI zakatI nathI.. dAdAbhAi navarojajIe kahyu` hatu` ke bhAratanA gAmaDAMnuM zASaNa karIne zahera moTAM thayAM che. A vAta athazAstrIe Aja sudhI svIkAratA nahAtA. mAtra hAlamAM temaNe e svIkAra karyu, IMgleMDa ne bIjA sAmrAjye jema upanivezeAmAMthI dhana laine moTAM thayAM tema gAmaDAM zaherAnAM evAM ja upanivezA banIne rahyAM che. hamaNAM ApaNu akAraNu je rIte cAle che temAM zahera ane gAmaDAM vaccenA kArabhAramAM samatA paNa nathI ane nyAya paNa nathI. enA pratikAranA upAya e che ke gAmaDAmAM grAmadAna karI gAmalokeAnA svArtharvAMnI samAnatA sthApavI. te zahera sAthe khasabarInA vyavahAra karavAnI zakita emAM janmaze. Ama grAmadAnate mULa karI gAmaDAMthI eka leAkazAhInu Andolana zarU thaze te kayAMka leAkazAhI TakI zakaze. AgaNA dezanI sarerAza Avaka vadhI gai ema hisAba dekhADavAthI cAlaze nahI'. samAjanA dareka kSetre, dareka vibhAgamAM lekanI avasthA sudhAravI joie. tAja Arthika ane sAmAjika leAkazAhI sthapAze, lAkazAhIne saphaLa karavI hoya te| zAsanakSetramAM satAnuM vikendrIkaraNa ane pakSIya rAjanItinA lApa karavA jarUrI che. khIjA dezAmAM paNa AvI samasyA ubhI thaI che. phrAnsamAM tethI DiMgela ene sudhAravA prayatna kare che. pahelAM ApaNe dhAratA hatA ke te saramukhatyArazAhI calAvaze. paNa e pakSIya rAjanItinA kAdavamAMthI tyAMnI rAjanItine upara uThAvavAnA prayatna karatA hoya ema lAge che. ApaNA dezamAM bhayane pUratuM kAraNa che ema kahevAthI kadAca ApaNI meTAine vAMdhe Avaze, paNa apriya satyane svIkAravuM ja pAze. dhaNAnI evI dhAraNA che ke ekavAra saramukhatyArazAhI zarU thai jAya. to ghaNA kharA jUtA kacarA-Augean StablessApha thaI jAya. paNa ame sarvAMyavALA ema mAnatA nathI. ameM te mAnIe chIe ke dezamAM eka zaktizALI lokata trAtmaka Andolana nIcethI zarU thavu joie, Aje je aupacArika ke huM * tA. 31-12-19 AkArAtmaka lAMkazAhI cAle che temAM janasAdhAraNane svAsthya, emane vicAra ke mata pragaTa thatA nathI. je leAkA ane calAve che. te lekA yatrAAni mAyA-patranA pa`jAmAM phasAyA che chatAM rrADa, iti manyate. A avasthAne badalavAnI zakita sattAmAM je upara beThA che temanI nathI. emanI pAse ene sArU vakhata paNa nathI. ApaNA pradhAnamaMtrIe cha mAsa sudhI sarakAramAMthI rajA cAhI tyAre badhA nAM, nA karatA doDI AvyA. teo kadAca A dizAmAM kAMIka vicAratA haze, kAMika karI zakayA hota, paNa emane rA maMLI * nahIM, e eka duHkhada pariNAma AvyuM. huM koi gabharATa phelAvA mAMgatA nathI. javAharalAla naherU jIvatA che tyAM sudhI vittinI Aza MkA nathI. mAtra ApaNe sAvadhAna thavAnI jarUra che. sahRdayI mA - A sthitimAMthI bahAra nIkaLavAnA eka upAya sarvodaya batAve che. sadaya kahe che nIcethI nAnA lokone lA: gAMdhIjIe . svarAja sArU ema ja karyuM hatuM. badhA dezamAM meTameTAM delana ke krAnti AvA ja ajANyA rAmu, zyAmuM, dAmu, vaDe ja thatAM AvyAM che. pAkistAnamAM paNa jo lokazAhI pAchI Avaze te ema nIcethI ja dhaDAze. raziyAmAM paNa ApaNe joyu ke sTelina peAtAnI badhI damananIti chatAMya sAdhAraNa janatAnI skrUti te sArI nAkhI zakaye. leka viSe mane vizvAsa che. lekane jagADyAnuM kAma nIcethI thaze. ApaNe sArI rIte samajI levuM joie ke A kAma sarakArI AzIrvAdathI cAlI zakaze nahI. huM ema nathI kaheto ke sarakAra du`La bane. enu khaLa vadhe ane e bhUla paNa bhale karo. bhUla karavAnA adhikAra eTale ja svarAja ema gAMdhIjIe kahyuM che. paNa sarakArathI je kAma na thAya ema hoya tenI AzA emanI pAse rAkhavI na joie. nIcethI zakita ghaDAvI jarUrI che. pAMca daza jaMgu ekaThA thai sthAne sthAne maMDaLa ghaDe ane A dizAmAM vicAra karavAnuM zarU kare, anyAya - anItinA pratikAra kare ane kAMi. ne kAMi sevAkAma kare. daza-pa Mdara jaNathI vadhAre thAya te karI pAchA AzakA ubhI thAya che ke, 'emAMnA eka daLapati nIkaLI Ave ane enI ja vAta cAlavA lAge. tethI A badhI maMDaLI ke 'sela' 'nAnI nAnI hAvI jee, Ama lakata trAtmaka Andolana calAvavAnuM vicAra nIcethI zarU thAya te sakaTa maTe, (mULa eDayA parathI) nakhakRSNa cAlurI "ApaNI rAjakIya paristhiti" zrI mukha jaina yuvaka saCghanA upakrame DIsembara mAsanI tArIkha 4 zukravAra sAMjanA 6-15 vAgye saghanA kAryAlayamAM (45-47 dhanajI sTrITa) zrI. cImanalAla cakubhAI zAha " ApaNI rAjakIya paristhiti " e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. maMtrI, sukhaI jaina yuvaka saMgha pRSTha viSayasUci bhAratIya leAkazAhInI vedhaka samAlocanA cInI AkramaNa ane bhAratane sAmyavAdI pakSa sajIvana thatI meslema lIga . cInI AkramaNa ane ApaNI videza nIti te kAkAsAheba kAlelakaranuM vyAkhyAna nabakRSNa caudharI paramAnada sArAbhAi ena. zAha paramAna da. 145 149 150 151 152 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - J. Pre . dA ta . K U / DA, tA.1-ra-pa9 suM chuM jIvana - 19 temanI sAme ubhA rANI rAjyanItine ? che sAtamAM zIAe ja. e divaso daramiyAna vinA - cInI AkramaNa ane bhAratano sAmyavAdI pakSa : - ( 6 ... cIne bhArata sAme dhAraNa karelI Akramaka nItie. bhAratanA cInanA AkramaNane sacoTa virodha karIne bhAratanA anya rAjyo ' 'sAmyavAdI pakSa mATe eka moTI kaTokaTI ubhI karI che. bhAratanA kIya pakSa sAthe bhAratanI rAjanItine svIkAra karavo-A vikalpI - sAmyavAdI pakSa sAme lagabhaga AvI kaTokaTI bIjA vizvayuddhanA ' , temanI sAme ubhI thaye hatuM ' . . . . . . te prAraMbhamAM paNa ubhI thaI hatI. e divase daramiyAna vizvayuddhanI. A kAraNe te pakSanA AgevAnomAM gaMbhIra matabheda ubhelI zarUAtamAM, razIAe jamanA sAthe saMdhi karAra karIne aMgrejo 1 thayA hatA. eka varga evuM valaNa dhAraNa karyuM hatuM ke cInanI virUddha valaNa dhAraNa kareluM, tyAre sAmyavAdI pakSa bhAratanA anya ene bhArata vaccenI uttara sarahada hamezAne mATe, anizcita ja - rASTravAdIonI sAthe hate. paNa je jarmanIe razI upara rahI che ane te anizcitatAne, baMne rAjyanA mukhya sattAdhIzAe humalo karyo ane razIAo mitro sAthe joDAyuM ke tarata ja maLIne-paraspara vATAghATa karIne, anta ANu joie. bIjA che ' sAmyavAdI pakSa mitrarAjane pakSakAra banI gayo ha ane je vage" evuM valaNa dhAraNa karyuM hatuM ke prastuta che. rASTro vaccenI * . . " " .' laDAi kevaLa zAhIvAdI rAjAne zAhIvAda TakAvavA mATenI kahevAmAM ke sarahada ane bhAratane je, dAvo che ke asaMmathI laDAka sudhI 1 , AvatI hatI te laDAI tyAra bAda "pIpalsa vaoNra'-'Ama janatAnI jana makamAuMna lAIna kahe che te mekamehana lAIna ane laDIka che. aMge jene TreDIzanala lAina tarIke oLakhavAmAM Ave che. te laDAI-banI gaI hatI. AvA ekAeka palaTAnA pariNAme sAma. vAdI pakSane aMgreja sarakAre khUba huMpha ane sagavaDa ApI hatI; paNa TreDIzanala lAina-e vyAjabI che ema jAhera karIne naheranI " bhAratanA" prajAjanomAM te pakSa khUba aLakhAmaNuM banI gayuM hatuM nI gayA hatA natina jAuM nItine jAhera rIte Teke Apa. A bIjA prakAranA valaNane '; ' pachI te e yuddha pUruM thayuM; deza AjhAda thaye; ane teo rASTravAdI valaNa tarIke oLakhAvatA hatA. A valaNuMdanA karo leMkazAhInAM dhoraNa upara navI rAjyaracanAne udaya thayuM ane tenA nIkAla karavA mATe gata naveMbara mAsanI 10 mI tArIkhe mIratI * pariNAme sAmyavAdI pakSane navI cAlanA maLI. prajAnI smRti haMmezA khAte sAmyavAdI pakSanI nezanala kAunsIlanI sabhA maLI hatI. * : a95vI hAIne kAMgresathI hatAza banelA aneka prajAjano paNa A prazna upara te sabhAmAM lagabhaga sAta divasa sudhI carcA ala te pakSa tarapha AkarSavA lAgyA ane e rIte sAmyavAdI pakSa ApaNuM - cAlI ane chevaTe upara jaNAvela izAna dizAnI sarahada aMge bhArate sUcavelI mekamohana lAinane tathA loka aMge TreDIzanala che - dezamAM phAlavA phulavA lAgyo. keralamAM dhArAsabhAmAM meLavelI bahumatInA je te pakSa sattA upara paNa Avyo ane be aDhI varSa sudhI | lAinane svIkAra karata ane cInI pradhAne sUcavelI darakhAsto svIkArIne paraspara vATAghATo satvare zarU karavAno. anusaMdhara karatA sattAdhiSThita rahyo. tyAra pachI keralamAM rAjakAraNI kaTokaTI ubhI A TharAva te sabhAmAM pasAra karavAmAM Avyo hato ane e rIte " : thaI, jenA pariNAme tene sattAnA sthAnathI padabhraSTa thavuM paDyuM. " pakSamAM ubhA thayelA bhaMgANane. TALavAmAM AvyuM hatuM' . . - keralamAM sAmyavAdI pakSa sattAsthAna upara hatA te daramiyAna - bhArata sarakAranI je mAMgaNI che. te mAMgaNInuM anumedanI : gata varSanA prAraMbhamAM cIne TIbeTa upara AkramaNa karIne AkhuM na karIne sAmyavAdI pakSe A rIte pitAnA pakSanuM A prazna pUratu che : TIbeTa kabaje karyuM hatuM. A AkramaNe samasta bhAratamAM bahu bhArata sarakArane pIThabaLa ApyuM che. ema chatAM paNa koI evI - ' mere roSa pedA karyo hato ane cInanI virUddha ane TIbeTanA : bhramaNAmAM na paDe ke AthI cIna tema ja raziyA pratyenI sAmya- 1 je paNa lokalAgaNImAM pracaMDa uchALA AvyA hatA. bhAratanA sarva vAdI pakSanI abhimukhatAmAM keka mahatvane pharaka paDyA che; kAraNuM - pakSoe cInanA A rAkSasI kRtyane vakheDI nAkhyuM hatuM. mAtra ke cIne bhArata upara zarU karelA AkramaNane teo, koI aMzamAM - ' ' sAmyavAdI pakSa ja evo hato ke jeNe cInanA A kAryanuM sama- 'AkramaNa" tarIke svIkAratA nathI ke jAhera karatA nathI. tema ja ' thana karyuM hatuM. sAmyavAdI pakSanA A valaNathI te pakSanI rASTra ApaNA dezanI bhUmi upara koI anya sattA, AkramaNa karI rahela ' niSNA kevaLa polI che ane jyAM razIA ke cInane savAla hoya che, kevaLa pazubaLathI ApaNuM hakumata : ghaNA vizALa pradeza, dhI ' ' tyAM temanI najara dekhItA anyAyane paNa dekhI na zake evI jhuMTavI levA mAMge che ane tene ApaNe keIpaNa bhege sAmane AMdhaLI che-AvI chApa anekanAM dilamAM pedA thai hatI. ' kare joie AvuM je tIvra saMvedana-bhAratane pratyeka nAgarika ': ': ' , ' tAjetaramAM keTalAka samayathI cIne bhAratIya sarahada upara Aje anubhavI rahela che te saMvedano aMza sarakhe paNuM. temanA AkramaNa zarU karyA che ane bhAratanI game teTalI vinavaNI ane karAvamAM jovAmAM AvatuM nathI. koI anya dezanA nAgarika jema ja samajAvaTa chatAM cIna potAnI navI nItimAM makkamapaNe AgaLa ne nilepa bhAve taTastha banIne nyAya meLe tevuM valaNa ane tevI '' AgaLa vadhI rahyuM che. bhAratane AjhAdI maLyA bAda sAmyavAdI vRtti temanA upara jaNAvela TharAvamAM dRSTigocara thAya che ane A che. '' pakSanI vaphAdArI kaI bAjue che tenI kharI kasoTI kare te je te pAchaLa, aTiluM paNa jo nahi svIkArIe to dezamAM ApaNane te prasaMga Aja sudhI ubhA thaya nahote. rASTramAM koI paNa rAja- ubhA rahevAnuM sthAna nahi rahe evI vicAraNA spaSTa tarI Ave che. A 'kIya pakSa rASTra pratyenI pitAnI vaphAdArIno inakAra kare to kI, sAmyavAdI pakSanI--adyatana cInI AkramaNa aMge sattAvArI ne ja zake e dekhItuM che. sAmyavAdI pakSa Aja sudhI mAtra - ' nIti upara jaNAvela TharAva dvArA sUcita thAya che. te bhAratavirodhI nI bhArata pratyenI vaphAdArIne ja varelo che evI ghoSaNA te avAra . .. nathI ema chatAM cIna viSe temAM koi pratikuLa bhAva nathI; paNa na navAra karatA rahetA hatA, paNa e to sarvatra suvidita hatuM ke, . temanuM mana kharI rIte kaI bAjue DhaLeluM che te te tAjetaramAM jIvAdata hag , . te pakSanA keTalAeka anuyAyIoe kalakattAmAM ghaNuM moTA pAyA para te . sAmyavAdI pakSa razIo ane cAna sAthe eTale ke AntararASTrIya upara je saraghasa kADhyuM. ane sabhA bharI ane temAM bhArata virodhI jela sAmyavAdI pakSa sAthe saMkaLAyeluM hatuM ane tethI temAM pratyenI che, ane cInapakSI bhASaNo karavAmAM AvyA ane naherUvirodhI nA vaphAdArIne te manathI haMmezA prAdhAnya Apate rahyo hate. A lekasa pikAravAmAM AvyAM te sarva uparathI ApaNane jANavA didhA sthiti Aja sudhI te gakSemapUrvaka cAlI zakI hatI. maLe che. A dezamAM rahIne sAmyavAdIe ATalI dhaSTatA AcarI. "paNa have jyAre cIne bhAratavirodhI valaNa spaSTa rIte ane zake che e, anya dezanA lokomAM bhAre Azcarya pedA kare tevuM ", bezarama rIte dhAraNa karyuM che tyAre A dvidhA sthiti cAlI zake che. saMbhava che ke te pakSanA AgevAne sAmyavAdIonA A che tema rahyuM nahi. kAM to cInanA pallAmAM pitAnI vaphAdArInuM vajana : AcaraNane vakheDI nAkhe. ane saMbhava che ke cInanA AkramaNanI ra nAkhIne bhAratamAM dezadrohI lekhAvAne taiyAra rahevuM athavA to ' mAtrA vadhatI jatAM sAmyavAdI pakSa AgaLa upara bhAratanI nItinuM ane cIna hatA. bhAre mAtra pradeza, Aje anAja bhaluM je tatra sara ka koIpaNa zake che e atya vAdIe ATalI ApI che tema rahyuM nahi. tethI mAre A dvidhA sthiti cAlI : : :G Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI 150 - pra buddha jIvana tA. 1-12-5 che. mIratanA TharAva karatAM vadhAre baLavAna samarthana paNa kare, ema chatAM katala ane seTeja'- A badhuM zarU thaze. A badhuM dabAvI paNu, ane cIna sAthe gharSaNanuM game te pariNAma Ave te jarUra zakAya, paNa tenI keTalI maTI kIMmata cukavavI paDe? karI , paNa, avAM eka pachI eka kaDavA anubhavo thayA bAda, emAM kaI sAmyavAdI pakSa upara pratibaMdha mUke tene badale te je kAMI kare - zaka nathI ke sAmyavAdI pakSane have A dezamAM pratiSThA pAtra sthAna maLaze te hasI kADhavuM e vadhAre DahApaNabharyuM lekhAze. paramAnaMda nahi ane pratyeka sAmyavAdI pracchanna dezadrohI-pAMcamI katAravALe-che sajIvana thatI moslama lIga evI temanA viSe ApaNA manamAM ubhI thayelI chApa kadi nimULa SEA athaze nahiM, sivAya ke, yugoslAviyA ane tenA sutradhAra mArzala - dvirASTranA siddhAMtane AgaLa karIne moslama lIge bhAgalA 1 TI mAphaka sAmyavAdI pakSa razIA tathA cIna sAthenA sIdhA ke mAgyA. bhAratanA bhAgalA siddha karavA mATe eNe varaso sudhI nArAo gajavyA. bhAgalAnI vAta aMgrejone bhAvatI hatI, eTale ADakatarA pakSagata saMbaMdhe hamezAne mATe teDI nAMkhe ane deza pahelo ane bIjA badhA vAda rakhene vicAre pachI-AvI pratIti lIgane protsAhana ApyA karyuM. aMgrejonI A cAlabAjIthI akaLAIne Akhare kAMgresanA variSTha netAone icchA virUddha pitAnA ekAnta rASTraniSTa vartana vaDe ApaNA dilamAM pedA kare. bhAgalA maMjura rAkhavA paDyA. rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjInuM haiyuM jika , , , . A sAmyavAdI pakSanA-zuddha rASTrahitanI dRSTie ati bhAgalAnI vAtathI ghavAyuM. paraMtu "lekara raheMge pAkistAna"nA zaMkAspada ane avizvasanIya-valaNane khyAla karIne tene sattvara - nArAo gajavanArAoe enI kai ciMtA na karI. chelle bhAgalA gerakAyadesara jAhera karIne tenI upara pratibaMdha mUkavAnA keTalAka vakhate paNa nirdoSa mAnavIonA rakatathI dharatIne raMjita karI. leke bhArata sarakArane jorazorathI anurodha karI rahyA che. koI bhAgalA pachI lIganuM sthAna bhAratamAM rahetuM nahotuM. lIga paNa eka yA anya vyakita dezahitane pratikuLa rIte varte te bhAratamAM nAmazeSa banI gaI ema mAnavAmAM AvatuM hatuM. ane eka bAbata che ane amuka pakSa viSe amuka mAnyatA gRhita je leke pAkistAna mAgavA pramANe maLavA chatAMya tyAM javAne karIne upara jaNAveluM pagaluM bharavAmAM Ave te taddana bIjI badale bhAratamAM rahyA teo lIgane bhUlyA che, lIgavAdI maTI gayA bAbata che, koI paNa vAMdhA paDatI vyakita sAme jevI jarUra che ema dhAravAmAM AvatuM hatuM. paraMtu A dhAraNu nirAdhAra karI che. jaNAya tevuM pagaluM bhArata sarakAre bharI zake che ane tevuM che. keraLamAM muslIma lIga jIvatI hatI. keraLanI sAmyavAdI sarapagaluM bharatAM bhArata sarakAra khacakAze ema mAnavAne kaI kArane haThAvavA mATe tyAMnI tamAma pakSee lIganI kadamabesI karI, ( kAraNa nathI. paNa sAmyavAdI pakSa jyAM sudhI bhArata virodhI ane eTaluM ja nahi paNa e badanAmIthI bacavA lIga e kemavAdI cInanuM spaSTa samarthana karate kaI TharAva ke nIti maMjura na kare saMsthA nathI evAM uccAraNa karavAnI hada sudhI gayA. akhabAroe che, tyAM sudhI AjanA lokazAhI prabaMdhamAM tene gerakAyade jAhera kara ane rAjanItie ApelI cetavaNIne kAne na dharI. vAnuM pagaluM yegya nahi lekhAya; DahApaNabharyuM nahi kahevAya. lIgane kAraNe je bhAratanA bhAgalA paDyA ane pAkistAna AvA pagalAnA aucitya-anaucitya aMge, tA. 25-11-19 nA A racAyuM, e dezamAM Aje jyAre lIga nAmazeSa banI gaI che tyAre TAImsa opha inDivAmAM zrI. bI. jI. vadhIjha samucita rIte bhAratanA tamAma bhAgomAM ene pharI sajIvana ane vyavasthita karavAnI * jaNAve che ke "bhAratanA sAmyavAdI pakSane gerakAyade jAhera karavAnI vAta A dezanA bhAvI mATe amaMgaLa eMdhANa jevI banI rahe che. ke ke tenI upara koI paNa prakArane pratibaMdha mUkavAnI mAgaNI pUrA vicAra koMgresanI garaja muslIma lIganA pramukha "kAyade millata" pUrvaka thI. rAjadvArI tema ja AntararASTrIya daSTie ema barAbara pArakhI gayA che. eTale ja bAra varasa pachI A suvarNa che je karavuM bhAre bhUlabhareluM gaNAze. cIna-bhArata saMdharSa aMge sAmya saMdhine lAbha laIne lIgane sajIvana karavA mATe bahAra paDyA che. . vAdI pakSa upara koI paNa jAtane pratibaMdha mUkavAthI te pakSane A "kAyade millata" hamaNuM muMbaImAM AvI gayA. sabhAo . vadhAre paDatuM mahattva maLaze. tenA pariNAme je prazna kevaLa sarahadI bharI gayA ane kahI gayA ke "lIga marI nathI, bhAratanA tamAma prazna che te prazna sAmyavAda-virodhI prazna banI jaze. AjanI muslImonA lehImAM lIga jIvatI che." zrI. mahAmaha ismAilanI samasyAne' AvuM rUpa maLatAM, seviyaTa yuniyana ane bIjA sAmya A vAta ThIka che, paNa A lohI bIrAdarInI bhAvanAvALuM che ke E : vAdI dezanI je sahAnubhUti ane taTastha anumodana ApaNane "hasake liyA pAkistAna, laDake leMge hindustAna "nI murIdavALuM prApta thayuM che te ApaNe gumAvI besIzuM ane bhArata have che tene khulAso thayA nathI. rAjakAraNI vicAraNAmAM amuka eka rAjadvArI jAya tarapha bhAratamAM rahelA muslIme emanA Arthika, sAmAjika ane tamI raMThA che evI mAnyatA tarapha te deza ekAeka DhaLavA mAMDaze. sAMskRtika kAryo khuzIthI koi navA nAma nIce karI zake che, te ja " AntararASTrIya kSetre AvI vastusthiti ApaNu mATe bhAre pratikuLatA mATe saMgaThita thaI zake che, paraMtu rAjakIya kSetre te emaNe pedA karaze ane temAMthI bIjA aneka AghAta pratyAghAto ubhA thaze. emanI pasaMdagInA koI paNa rAjakIya pakSane ja pasaMda karavAno * dezanI aMdara paNuM sAmyavAdI pakSa upara pratibaMdha TuMkI rahe che. lIgane nAme na cAke racAya ane ene nAme have che daSTinI cAla je lekhAze. tenA pariNAme sAmyavAdIone cuMTaNIo laDAya e kaI rIte ghavAyegya nathI. keI kAraNasara seMdhI zahIdI maLaze ane pote zuM dhAre che ane vicAre che A saMbaMdhamAM AMkhamIMcAmaNuM thaze te je bUrAM pariNAme agAu ene hAlatAM cAlatAM khulAso karatA rahevAnI je kaphoDI sthitimAM joyAM che ethI paNa adhika bUrAM pariNAme jovAno samaya AvyA teo hAla mukAyA che temAMthI temane chuTakAro maLaze ane aMdara sivAya raheze nahi. * . aMdara je phATa paDI che te pAchI saMdhAI jaze. A kAnunI bhAratamAM rahetA muslIme je kharekhara A dezane vaphAdAra hoya di' , niSedha mUkAtAM keralanI AgAmI cUMTaNIonA pariNAma viSe to temaNe have lIgane bhUlavI joIe. je bhUlI zake tema na bhayabhIta banIne, sarakAre A pagaluM bharyuM che ema teo jora- hoya to emaNe pAkistAnane emanuM vatana banAvavuM joie. : zirathI kahevA lAgaze ane "Right Reaction'-dakSiNamAgI keraLanI aMdara A rASTranuM rakhopuM karI rahelA netAoe Io . paribaLe vahetA thayA che ema puravAra karavAnI temane taka maLaze. gaMbhIra bhUla karI che. A bhUlane satvara sudhArI levAnI ane lIgane para , eka vakhata temanI upara pratibaMdha mUkAye ane teo bhUgarbhamAM enuM sAcuM sthAna spaSTa zabdomAM samajAvI devAnI jarUra che, emAM ja [: gayA tyAra bAda telaMgaNAmAM je mAga temaNe akhatyAra karyuM hatuM ke kegresanuM, dezanuM ane muslImenuM hita che, vadhu upekSA, vadhu bedarakArI te ja mArge jatAM temane koI rokI zakaze nahi. haDatALa, lUMTaphATa, . AdhIne taraMvA barAbara che. - sArAbhAI ena. zAha Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ memu ja jIva ne ht:. " ja cInI AkramaNuM ane ApaNI videza nIti . cIne jyArathI bhAratanI uttara sarahada upara AkramaNa zarU tenI pratikuLa cAle ApaNe mATe eka aNadhArI kaTokaTI ubhI kayuM che tyArathI. bhAratanI videza nIti ugra vivAdane viSaya thaI karI che, ane bhayaprerita aneka kalpanAo ApaNA dilamAM perI paDe che., 1947nA ogasTa mAsanI 15mI tArIkhe deza AjhAda karI che. cIna je AgaLa vadhe to tene ApaNe zI rIte ' banyuM ane attararASTrIya kSetre ApaNane svataMtra ane svAyatta sAmano karI zakIzuM, ApaNI maryAdita sAdhanasAmagrI vaDe te sthAna maLyuM. AjhAdI pahelAM ApaNA dezanI ararASTrIya sAme ApaNe zI rIte TakI zakIzuM - AvA tarka vitarko ApaNane nIti greTa briITana sAthe joDAyelI hatI ane ApaNI vatI ane " evI eka kalpanA tarapha dhasaDI jAya che ke AvA vakhate amerikI - ApaNA nAme te je nirNa kare te ApaNane baMdhanakartA banatA. jevA zasamRddha dezane ApaNane lazkarI TakA hita le cIna By: S . AjhAdI bAda ane ApaNA dezanA ApaNe satradhAra banyA tyArathI, ApaNuM sAme AvuM pagaluM bharavA vicAra karI na zakata. e . AntararASTrIya joDANa tema ja prazno saMbaMdhe ApaNe svataMtra kalpanA AgaLa cAlIne ema paNa kahe che ke Aje praNa ja che ke nirNaya levAnI rahyA. e samaye AntararASTrIya phalaka upara be amerikAnI lazkarI madada mAMgavAmAM Ave to cInane phelAtA dha rAjadvArI sattA astitvamAM AvyAM hatAM. eka sAmyavAdI ja pajo jarUra aTakyA vinA na rahe, ane, dhari ke tenuM : " jutha ane bIjuM bInasAmyavAdI jUtha. sAmyavAdI jUthamAM joDA AkramaNa vadhe te paNa, ApaNe tene saMkULatApUrvaka sAma karI ke yalA rASTranI rAjyaracanA saramukhatyArazAhI upara nirbhara banI zakIe. cIne akhatyAra karelI AkramaNa nAti Aje ApaNane hatI. bInasAmyavAdI jUthamAM joDAyelA rASTranI rAjyaracanA loka- amerikA tarapha dhakakelI rahI che ane ApaNI videzanItino tyAga ! zAhI upara nirbhara hatI. kevaLa rAjyaracanAnA amuka varNa upara karavAnuM ApaNA mATe lagabhaga anivArya bane evuM pralobhana ha"ApaNuM joDANa nakkI karavAnuM heta te bInasAmyavAdI sattA pidA karI rahyuM che. Ama chatAM paNa AjanI vikaTa samasthAne A rIte jUtha-jene paMzcimI jUtha tarIke oLakhavAmAM Ave che te sAthe ja vicAravI ane tadanusAra AgaLa vadhavuM DahApaNabharyuM lAgatuM nathI ke ApaNe joDAI gayA hatA ane A jUthamAM yunAiTeDa sTeTasa tathA uparanI kalpanAmAM ema gRhita karavAmAM AvyuM che ke jyAre - greTabraTana mukhya sthAne hoine te sAthe joDAvAmAM ApaNane aneka cIna viruddhamAM amerikA ApaNane lazkarI madada kare tyAre bIjA prakAranI sagavaDa paNa maLI hota. paNa ApaNe AvA kaI badhA deze mauna dhArIne je thAya te joyA kare. paNa AjanI jUthamAM joDAvAnuM pasaMda na karyuM ane jene bInajoDANa-non- vAstavikatAnuM svarUpa AvuM nathI. cIna sAthe Ajane A paNa ; allignment-nI nIti kahe che tevI videzanIti ApaNe grahaNa * jhagaDe Akhare bhArata ane cInanI sarahadane lagate che ane sIma karI. Ama karavA pAchaLa be hetu hatAH eka che, je ApaNe bhAratanI sarahadamAM AvelA amuka pradeze potAnI sarahadatA che che. svataMtra thayA chIe te ApaNane AntarabAhya banne bAjue ema kahIne te pradeze potAnA kAbu nIce levA mAge che. A nA kaI pUrA svajJanI pratIti thatI rahe, ApaNe koinA paNa prabhAvathI mATe vATAghATa ane sulehasaMdhine rasto choDIne teNe rbaLajarIne ! * prabhAvita banIne cAlavAnI pharaja na paDe. evI ApaNI videza ' ' | bhAga akhatyAra karyo che ane tene javAba ApaNe haju kaLa . nIti hovI joIe. bIjuM upara jaNAvyA mujaba parasapara spardhA jerIthI nahi ApatAM vATAghATa ane patAvaTanA bhAge gItA ' , ' karatA ane saMgharSa anubhavatA be sattAnA kAraNe duniyAnI nivedanA ane patravyavahAra dvArA ApI rahyA chIe. A prakriyA , zakti satata jokhamAtI rahevA lAgI tyAre ApaNe ema vicAryuM sthitimAM Aje ApaNe duniyAnAM lagabhaga badhAM rASTronI, e che ke duniyAnI zAnti sthiratAne pAme, kAyamI bane, ane bhinna luM ja nahi paNa, razIA ke je cIna sAthe jUthabaMdhIthI gaDhapaNe - bhinna rASTro vaccenA saMgharSo haLaao bane evI jemAM. zakyatA saMkaLAyeluM che tenI paNa sahAnubhUti prApta karI zakyA chIe. heya evI videzanIti ApaNe dhAraNa karavI. A banne hetu ane jyAre razIA ane amerikA ekamekanI najIka AvI rahyA - sattAjUthe sAthenA banajoDANapUrvakanI videzanIti dvArA ja siddha che ane duniyAnI zAnti vadhAre sthAyI ane vizvasanIya banavAnI - thai zake tema che ema ApaNane lAgyuM ane te prakAre ApaNI AzA etarapha ubhI thaI rahI che tyAre cInane A zuM sUjhayuM che 'videzanItinuM ghaDatara thayuM. eka prazna cIna ane cotarapha pUchAI rahyo che. chellAM daza varSa daramiyAna banelI aneka ghaTanAo ane , AvA saMyogomAM amerikAnI lazkarI madada vaDe, ApaNe temAM bhArate bhajavele bhAga upara jaNAvela bane hatuonA pUra cInane sAmane karavA pravRtta thaIe te raza ane pitAnI taTasthatA 'samarthaka nIvaMDayA che. ApaNI bInajoDANanI videzanItine lIdhe . choDavI ja paDe ane ekAeka trIjA dvizvayuddhanA paristhiti ubhI bhAratanI antararASTrIya pratiSThA khUba vadhI che; duniyAmAM ciMra thaI jAya ane bhArata ja te jAdavAsthaLInuM kendra banI bese. AnuM " sthAyI zAMnti sthapAvAnI haze te bhArata dvArA ja banI zakaze pariNAma bhArata mATe kalpanAmAM na hoya evuM bhaya kara ave. Ane evI eka mAnyatA ApaNe duniyAbharamAM ubhI karI zakayA chIe, badale ApaNe ApaNAM pitAnA baLa upara mustAka rahIne, je ApaNe kadi paNa kaI baLavAna dezanI zemAM dabAyA nathI; ane AjanI vATAghATo niSphaLa jAya te - jo ke Ama mAnI levA * jyAre je kahevuM hoya te ApaNe pUrI nirbhayatAthI kahI zakyA keI kAraNa nathI - cInane zakaya teTale sAmane karIe te vadhA chIe; ApaNuM svatva surakSita ane abAdhita rahyuM che; yuddhanA icchavAyogya lAge che. tema karavA jatAM tatkALa dhAryuM pariNA - dAvAnaLa saLagatA aTakAvyA che ane saLagelA agnine ApaNe kadAca na Ave te paNa, Aje jyAre koI paNa meTo ketAne *kadi kadi hAryA che; ane sattAjUe ApaNI pramANIkatA, deza ekalavAyA banIne jIvI zake kI zake tema nathI evA evI " -tasthatA ane zAMtiniSThAne anekavAra aMjali ApI che ane saMgomAM, cIta duniyAnA badhA rASTrothI ekaluM paDI jAya : : - koI paNa sattAjUthamAM nahi joDAvA chatAM ApaNA Arthika ane tevI sthitimAM te lAMbo vakhata TakI na zake ane bhArata ivikAsamAM amerikA temaja raziyA aneka rIte sahAya karatA sAthe suleha karavAnI tene raMja paDyA vinA na rahe. ' to : AvyA che. A badhuM jeTaluM ApaNI videzanItine AbhArI che Ama samagra rIte vicAratAM naherUnI videzanItine eTale teTaluM ja bhAratanA mahAamAtya javAharalAla naherUnA bhavya naherUne bane teTale ke Apa, tenA hAthapeza majabuta batAvo to e vyakitatvane AbhArI che ! . . . . ' , "' ane naherU bele che eTale bhArata ele che evI chAMpraniyAbharamAM . . tAjetaramAM jene ApaNe ApaNuM parama mitra mAnyuM hatuM te ubhI karavI e ja ApaNA mATe uttama ane ananya sAdhya che phiTa rIte ApaNI upara pITha pAchaLathI ghA karavI zarU kare che ane e ja pratyeka bhAratavAsInI Aje khAsa pharaja che. parasAna cInanA solA somA tarapha pAi sInane A rA Be E ra Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 prabuddha jIvana kAkAsAheba kAlelakaranuM (gatAMkathI cAlu) patrakAra sAhitya mahArASTranI koi sAhitya sabhAmAM khelatAM meM kahyuM hatuM ke dainika chApAMomAM taMtrI praznane rAja rAja je pIrase che tene paNa huM sAhityamAM sthAna ApuM chuM. e badhuM bhale utAvaLe lakhelu hoya, leAkeA bIje ja divase e bhUlI jatA hAya, enI pAchaLa javAbadArInuM bhAna bhale kAcu' hAya, teAye prajAmAnasa dhaDavAmAM enA phALAno vicAra karatAM ene sAhityamAM ja gaNavu joie. mahArASTranA TIkAkArene e vAMcIne lAgyuM ke chApAMvALAAne khuza karavA e eka nAjuka, ane tethI saphaLa, prayatna che. evI TIkAne ze! javAba apAya ? huM kharekhara mAnu chu ke sAhitya, enuM svarUpa ane enuM kA-ene vize samagrarUpe carcA karatI vakhate vRttavivecananA kALAnA vicAra karyAM vagara ane ene sAMhityaguNu svIkAryAM vagara cAle nahi. taMtrIe aneka prakAranAM hoya che. keTalAka leAkeAnA jJAnanI maryAdA ane javAdArInA abhAva joi glAni ja pedA thAya. paNa saravALe vicAra karatAM, paradezanA vRttavivecakA karatAM ApaNA vRttavivecaka UtaratI kATinA che ema kAi kahI na zake, UlaTu ApaNA lekhaka ane taMtrI vadhAre gaMbhIra ane javAkhadAra hAya che. emanI sAme TIkA karavI ja hoya te! eTalu kahI zakAya ke tee bahu sahelAithI eka dhareDamAM UtarI jAya che. tattvaniSThA karatAM jo dhaniSThA vadhI jAya te| jIvananiSThA TakI ja na zake. jIvananiSThAnI tAjagI vinA, kAi paNa jAtanA sAhityamAM caitanya AvI zakatuM nathI. je rAcaka navalakathAone ApaNe sAhityakRti gaNIe chIe temAM paNa jo ghaNI vAra kAcA ane ekAMgI tema ja chIcharA vicAra AvI jAya che, enI bhASA paNa kAka kAka ThekANe, irAdApUrvaka, DhaMgadhaDA vinAnI rAkhavI paDe che (kema ke navalakathA dvArA samAjanuM yathArtha citra rajU karavAnuM hoya che), teA chApAmAM AvatA utAvaLiyA lekhe ne sAva utArI pADavAnI jarUra nathI. dainika chApAmAM AvyuM eTalA ja khAtara e lakhANu sAhityanI hAramAM na esI zake evA daMDaka calAvavA na joie. eka jaNe vyavahAradRSTie eka kasoTI mUkI che. je lekha samaya gayA pachI paNa eka be vAra vAMcavAnuM mana thAya te lekhane sAhitya-kATimAM, sAhityanI nyAtamAM esavA devAya. pachI e ja kasoTI niMbadhe ne, navalakathAne ane laghukathAone paNa lAgu pADavI joie. lipisudhAra gAMdhIjInI pravRttine kAraNe dezane svarAja maLyuM, duniyAmAM ApaNI pratiSThA vadhI ane AtmAnI zaktinA camatkAra vizenI leAkeAnI nAstikatA echI thai, e to che ja, paNu gujarAtI sAhitya ane sAhityazailI upara gAMdhIpravRttinI asAdhAraNu asara thai che. sAhityanAM kSetrAnI vividhatA ghaNI vadhI ane laDatane kAraNe prajAmAM dainika chApAM vAMcavAno rasa vadhyA. bIjA pradezAmAM leke hajI aMgrejI chApAM uparaja vadhAre AdhAra rAkhe che, huM mAnu chu ke khIjA pradezanA pramANamAM gujarAtI leAkeA gujarAtI dainikA vadhAre rasapUrvaka vAMce che, ane tethI samAcAra bhegA karavAmAM ane enI carcA karavAmAM, tema ja mAnavajIvananAM bhinna bhinna a'geAnI vigatamAM UtaravAmAM, gujarAtI dainiko ThIka ThIka AgaLa vadhyAM che. rAjadvArI leAkAe e sthitinA lAbha uThAvyA che, paNa dezI bhASAnAM dainikAnI sthiti sudhAravA tarapha emanuM pUratu dhyAna gayuM nathI. jo ApaNe gujarAtI lipimAM atyaMta jarUrI sudhAre karavAnA savAla ane enI upayeAgitA samajyA hAta te gujarAtamAM sAkSaratApracAra vadhAre sahelA thayA hata. gujarAtI dainikanA tA. 1-12-19 vyAkhyAna khaca ghaNA ochA thayA hota, napho vadhyA hota ane TeliprinTarIneA lAbha gujarAtI mATe ane bIjI dezI bhASA A mATe meLavI zakayA hota, ane lipimAM pheraphAra karavAnA te keTalA? gujarAtIe amuka pheraphAro karavAmAM te pahela karI ja che, gujarAtI lipie zirezarekhA kyAranI kADhI nAkhI che. eTale ke gujarAtImAM akSa rAnAM mAthAM bAMdhavAM nathI paDatAM. devanAgarInA aTapaTAve kADhI nAkhIne upara eka (e) ane be (ai) mAtrA ApaNe caDAvIe chIe, 2. va sAthe goTALA karatA devanAgarIne rU ApaNe khasUsana khaseDayA. ane enA badalAmAM yajurvedI Sa mAthI utpanna thayelI kha' AkRti calAvI, AvI pragatizIla lipi ne muI, --U ane R A traNa akSaranAM cAlu rUpane badale a nI svarAkhaDI calAvavAnuM pasa Mda kare--ai , a e, c, ATalA ja sudhArA thAya teA ApaNe karoDAnA kharcamAM utaryAM vagara dezI bhASA mATe TeliprinTarI calAvI zakIzu'. bIjo sudhArA te bArAkhaDI karatI vakhate svaranAM cihno akSarAnA mAthA upara ke paga taLe mUkavAne badale, e ja cihnA akSara pachI mUkayAM hoya te akSaranA khIbAM gAThavavAnuM rce ekadama ghaTI jAya. A che sudhArA atyaMta Avazyaka che. je gujarAtI lipi nAgarI lipinuM sthAna levAnI ane akhila bhAratIya lipi thavAnI mahattvAkAMkSA rAkhe te a, ka, ca, ja, jha, krU, kha, bha eTalA akSarAnAM rUpe nAgarInI najIka lai javAM paDe. eTale AjanI gujarAtI lipi gujarInAgarI gaNAya ane aMgrejImAM jema rAmana ane iTAlika evI e zailIe cAle che tema nAgarImAM paNa rUDha nAgarI ane gujara nagarI evI be zailIe cAlaze, ane dhIre dhIre peAtAnA guNAne kAraNe ja gujarI-nAgarI akhila bhAratIya lipi tha jaze. gujarAtI prajA pAse vahevAranI dRSTi che, e lAbhAni samaje che. AtmahatyA karIzuM. paNa rUDhine cheDIzuM nahi ' e jAtanI uttarabhAratIya chada gujarAta pAse nathI. gujarAtI sAhitya pariSade lipi sudhAranI bAbatamAM karAMcI sa Mmelana vakhate prAraMbha karyAM hatA. zrI munazIe ene potAnI mAnyatA paNa ApI hatI. paNa sva. zrI kizAralAlabhAInuM ke mArU dabANu chuM. nIvaDayuM ane prajAkIya hita enDru samajanAra leAkAnuM zrI munazI upara dabANu vadhyuM. pariNAme, e sudhArAnI pravRtti tyAM ja aTakI ane AkhA bhAratane navI dizA batAvavAnI taka gujarAte khAI. je prajAnA netAo pAse gAMdhIjInA jevI bhaviSyamAM jovAnI dRSTi nathI te sArAmAM sArI sadhi kheAvAnA ja. zrI vinAbA bhAve, sva. zrI kizAralAla mazarUvALA, zrI khacubhAI rAvata ane hu gAMdhIjInI madadathI te veLAe je karI zakata te na thaI zakayu. pachI Aje ekalA zrI mahendra meghANI jora kare te kayAM sudhI cAlavAnuM ? mahAtmA gAMdhIe zarU karelu e kAma have na karI zake AjanI koMgresa ke na karI zake ApaNI A gujarAtI sAhitya pariSada. have jo gujarAtI dainikA calAvanAra presavALA ane prakAzana saMsthA potAnuM hita samaje ane hiMmata kare tA jarUra dhaNu thai zake. athavA jo dezamAM navI zakita jAge ane ene gaLe e vAta Utare te ja A jarUrI pheraphAra thai zakaze. tema thAya teA gujarAtI prakAzanonI saMkhyA hajArethI nahi paNa lAkhAthI gaNavAno vAre Avaze. gujarAta pAse Aje badhu che. paNa krAntI netRtva nathI. jo javAharalAlajIe bhaviSya tarapha najara rAkhI, nANAMnI bAbatamAM meTrika paddhati dAkhala na karI hota te bhAratanA khIjA kAi paNa netAnuM e dizAmAM cAlyuM na hAta. javAharalAlajI ane bIjA netAo jo aMgrejIthI sa MtuSTa na hAta te temaNe dezI bhASAone sakriya preUtsAhana ApatAM lipisudhAranA savAla ane enuM mahattva samajI lIdhuM hota. paNa Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-12-59 jyAM sudhI paga taLenI bhUsi sarakI na jAya, tyAM sudhI A netAonA aMgrejIne mAhu UtaravAnA nathI. aMgrejI emane adhI madada karaze paNa prajAmAnasa uparanA emane kASTra TakAvavAmAM mada nahi kare. Ajano rAjyakartAo rAjakAja aMgrejImAM calAvIne potAnI cAra khAdI rahyA che e emanA dhyAnamAM Avaze kharU, paNa badhu patyA pachI. eTale lipisudhAramAM emanI madada maLavAnI AzA nathI. gujarAtonAM dainika chApAMvALAmAM rAjanaitika mahattvAkAMkSA jAgaze teA teo jotajotAmAM lipisudhAra karI leze. che jarAsarakhu ane saheluM; * phakata e tarapha dhyAna nathI jatuM... eTaluM ja. zrAvaNapravRtti prabhunAjI vana mArA nAnapaNamAM mahArASTramAM jyAM tyAM purANuikA saMskRtamAM ane marAThImAM paurANika gra Mthai!, vivecana sAthe, vAMcI saMbhaLAvatA ane haridAseA-eTale ke kIta nakAre--pUrva ra Mga, uttararaMgavALAM kItanA karatA. pUragamAM koi paNa dhArmi ka viSayanI chaTAdAra carcA karIte, e ja vastune prApta rocaka vArtAnA sika vistAra sAthe uttararaMgamAM khIlavatA. emAM subhASitA, gItA ane kavitanA kukarAo- verAtA athavA vaNAtA. e ja kAma bhATacAraNA aiti hAsika prasa MgA ane leAkavArtAo laine leAkabhAgya e karatA. Ama prajAkIya sAMskRtika keLavaNI ane raMjana ane sadhAtAM. Aje e kAma adhyApakA ne lokanetA vyAkhyAtA mAraphate kare che. paNa emAM kAMika ekAMgIpaNu' Ave che ane sarasa sAhitya sAthenA paricaya keLavAtA nathI. AjakAla kaviemanA kAvyavAcananI prathA khUba khIlI che ane sAmAnya janatAmAM e AvakAra meLavatI thai che. gujarAtamAM mANabhaTTo e ja kAma karatA. bhavAinA namUnA me joyA nathI, eTale have e prathA Aje keTalA satoSa Ape te huM kahI na zakuM. gujarAtI rAsa ramavAnI prathA ghaNI suMdara che. emAM kAvya, nATaya ane saMgIta traNene lokabhAgya meLa thaye che. kavionAM kAvyavAcane paNa have jyAM tyAM thavA lAgyAM che. huM e prathA khUba vadhArI zakAya ane e vATe leAkAnI abhirUci keLavAya. lAkagIte| ane lekavArtA lekapriya karavAnI sva. zrI meghANI jevAonI pravRtti sAhityanA sarjana mATe ane AsvAdana mATe ghaNI ja prabhAvazALI nIvaDI. saurASTre A kSetramAM gujarAtI sAhityanI ane sa MskAritAnI uttama sevA karI che. have e True Thera Thera cAra cha mahinAnuM satra calAvI, deza AkhAte sAMskRtika itihAsa prajA AgaLa suMdara Dhabe rajU karI zakAya. aitihAsika jIvanacaritre jIvatAM karI zakAya ane prajAne vizvajIvanamAM enuM sthAna batAvI zakAya. pustako chApavAnI kaLA phelAi ane dainika chApAMe ghera ghera pahoMcavA lAgyAM. e lekajAgRtinAM sAdhanA iSTa che e viSe zakA nathI, paNa sAhityasevananI sAmUhika ke sAmAjika pravRttinuM sthAna e na lai zake. sinemA jevI calacitranI kharcALa pravRttithI ApaNI rasikatA ADe raste caDI che ke nahi e savAla kare mUThThIe teNe, ApaNI sthAnika saj ka pravRtti kSINa thatI jAya che e vastune svIkAra karyAM vagara chUTake nathI. ApaNA adhyApaka jo rajAna! e traNa mahinA jyAMthI Ama traNa maLe tyAM paheAMcI ja lekame!gya sAhityasevananI pravRtti calAve to prajAjIvana sAthe te tapreta thai zakaze ane pratyakSa lokasevA karyAMnuM samAdhAna meLavI zakaze. bhASAMtara kaLA have sAhityanA sImADA paranA eka viSaya para AvuM. sAhityasevIomAM bhASAMtarakAranI krAti saheja UtaratI gaNAya che. "bhASAMtara' zabda paNa eTale halakA thai gayA che ke e cheDIne leka have anuvAda zabda vAparatA thayA che. jo ke saMskRtamAM anuvAdanA atha tekhA ja che. eka bhASAnI utkRSTa kRtine bIjI bhASAmAM utkRSTa rUpamAM dAkhala karavI e kAMI nAnIsunI kaLA nathI. bhASAMtara mATe utkRSTa kRtinI pasa MdagI karavA mATe paNa para bhAre ceAgyatA joIe che. bhASAMtaranuM kAma game tevA lakAe hAthamAM lIdhu tethI e ve athavA vata gaNAyuM nahi tA, sAcA bhASAMtarakArane saMskRtinA kSetranA elacI gaNI zakAya. atyAra sudhI ApaNe saMskRta ane agrejInAM granthA karIka sakhyAmAM anuvAdyA che. keTalAka anuvAdo utkRSTa nIvaDayA che. e anuvAdothI sAhityanI zrIvRddhi tA thayuM ja che, paNa gujarAtInI jAtajAtanI zailIone paNa asAdhAraNa lAbha thayeA che. baMgALI, marAThI ane hiMdI granthenA anuvAdo karIne paNa bhASAMtarakArAe gujarAtI vAcakavarga te ghaNA ja rocaka khArAka pUrA pADayA che. yurApanI aneka bhASAenA granthe aMgrejI anuvAda ` parathI ApaNe gujarAtImAM ANIe chIe. Ane Aje ilAja nathI ane aMgrejI anuvAdo jyAM sudhI sArAmAM sArA pasaMda karIe, tyAM sudhI du:kha mAnavanuM kAraNa nathI, chatAM jApAnI, cInI, rUsI ke phrenca sAhityane mULa bhASA parathI gujarAtImAM ANI zakIe to ja te sevA badhI dRSTie satASakAraka gaNAze. arIphArasInA granthA aMgrejI parathI gujarAtImAM ANIe to kAne sa MtoSa thAya ? anuvAdonI khAbatamAM aMgrejI bhASAnI potAnI maryAdA che. te ApaNe dhyAnamAM rAkhavI Te. svarAja maLyA vachI ApaNA purUSArtha nuM kSetra ekadama vadhyuM che. duniyAnAM aneka rASTra sAthe sIdhA saMparka zarU thayA che. eTale have ApaNA dezamAM duniyAnI eka athavA bIjI pramukha bhASA zIkhanAra leAkenI saMkhyA vadhavI ja joie: ekasAmaTI aneka bhASAe jANanAra lenA upayAga rAjadvArI kSetramAM thaze. sAhityanI dRSTie mane lAge che ke gujarAtI lakha vAnI zakti keLavavA mATe saMskRta, pAli, mAgadhI jevI ApaNI sAMskRtika bhASA zIkhyA pachI, ApaNA vidrAna leAkAe aMgrejI uparAMta eka athavA be bhASA ja utkRSTa rIte keLavavAnAM ane e bhASAnuM sAhitya pI javAne| Adarza potAnI sAme rAkhavA joie. ane te te bhASAnA lekA Aje zu vicArI rahyA che. ane kevA purUSAtha AdarI rahyA che. ene vize emaNe vakhatevakhata ahevAle ane lekhA ApI svajanenI jANakArI adyatana karavAnI javAbadArI uThAvavI joie. atyAra sudhI ApaNe bhAratIya saMskRti ane yuropIya saskRti evA maulika bheda mAnatA hatA ane enA upara bhAra paNu mUkatA hatA. tyAra pachI ApaNe eziyAi athavA paurastya sa MskRti ane pAzcAtya saMskRti evA bheda karavA lAgyA. eno artha e nathI ke cIna, jApAna, mAMgaliyA, kampeyiA chetyAdi pUrva taraphanA lakAnAM sAhitya ane saMskRti sAthe ApaNA paricaya vadhyo; ane e badhAMmAM rahelAM khAsa mahattvanAM pUrvI tattvAne ApaNane sAkSAtkAra thayeA. ApaNe eTalu' ja jANatA hatA ke pazcimanA loko pragatizIla che ane jorAvara che, pariNAme, emanA dharma ane saMskRti AkramaNukArI che, jyAre eziyAi deze| yAthAsthitakara, junavANI ane dabAyelA che. ATaluM sAmya joyA pachI anumAna bAMdhavuM kANuM na hatuM ke pUrvanA dezenI jIvanadRSTi ane saskRtimAM dhaNu dhaNu sAmya hovuM ja joie. paNa A badhuM anumAna thayuM', athavA 'bhAvatu hatu ane mAnI lIdhuM' enA jevuM thayuM. eTaluM te kharUM ke, pUrva taknA dezomAM bhAratamAM janmelA bauddha dharma phelAyA, ane te te deza ke rASTranI saMskRti upara bauddha jIvanadRSTinI asara che. chatAM AvA tAravelA anumAna upara ApaNe paurastya sa MskR tinuM citra UbhuM na ja karI zakIe, te te dezanA itihAsa, tyAMnuM sthApatya, tyAMnuM saMgIta ane enI AjanI AkAMkSA e badhA sathe ApaNA UDe paricaya hAvA joie. Aje je nAmanA paricaya che te aMgrejI bhASAne pratApe ja che. te te dezamAM jai rahI, tyAMnA lekA sAthe ekarUpa thayA vinA hRdayanuM aikya athavA kevaLa sAco paricaya paNa ApaNe keLavI zakavAnA nathI. eTalA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E / 154 pra budhi jIvana '' tA. 1-12- 9 mATe paNa ApaNe sAhityanA anuvAdanI kaLA khIlavavI joIe. bhASAMtara dvArA ene paricaya thayA pachI enI asara lenAra A vepAra kheDavA khAtara gujarAtIo aneka paradezamAM jaIne bhASAnI zailI upara ane ciMtana upara thavAnI ja tattvajJAnanI karI , rahyA che. pitAnAM dIkaro - dIkarIonI keLavaNI mATe carcA saMskRtamAM eka viziSTa zailIthI thAya che, pazcimamAM bIjI . thoDAka kSikSakone paNa teo vasAve che. mAre gujarAtIomAM e zilIthI. enI asara paNa bhASAMtara dvArA ekabIjA para thAya che. 6. mahatvAkAMkSA jagADavI che ke jema hiMdI e rASTrabhASA che, paradezanA je lekee ApaNuM dArzanika sAhitya vAMcyuM che teo baMgALI sauthI prauDha vikasita bhASA che. tAmila bhAratanI eka have pitAnI bhASAmAM navA navA sAmAsika zabdo upajAvavA jUnAmAM jUnI ane mauliMka sAhityanI paraMparA dharAvatI bhASA lAgyA che. A rIte bhASAMtara eTale paraspara jIvanadaSTi ane che, tema ja AkhI duniyAne paricaya karAvanArI bhASA tarIke sAhityazailInI eka jAtanI dIkSA hoya che. A vAta jeo jANe gujarAtI tamAma bhAratanIya bhASAomAM agrasthAna laI le, ane teo bhASAMtara karavA besatI vakhate e bhAna rAkhavAnA ja ke ene pariNAme paradezIo paNa gujarAtIno eTalA ja AdarathI ApaNe eka sAdhanA keLavIe chIe. . abhyAsa kare eTale Aje teo hiMdI ke baMgALI sAhityane satata pravRtti , kare che. je bhASAmAM prajA mATe gAMdhIjIe lakhyuM, te bhASAmAM sAhitya pariSadanA pramukhe sAhityanA tamAma vibhAgonuM yugadarzana ane vizvadarzana karAvavAnI zakita AvavI ja joIe, nirIkSaNa, parIkSaNa ane vivecana karavAnuM hoya che e huM jANuM huM kaheto hato ke have bhAratIya ane yuropIya athavA chuM. kaI paNa sArA pustakAlayamAM gujarAtI ke bIjI bhASAnI pauraya ane pAzcAtya saMskRtibhedanA ragaDAM gAvAnA divase rahyA cepaDIonuM je vagIkaraNa hoya che te sarakArI, kavitA, nATaka, nathI. bhAratamAM janmelA eka aMgreja sAhityasvAmIe bhale kahyuM laghukathA, nibaMdha, pravAsavarNana, sAhityacarcA, kalAmImAMsA, rasahoya ke pUrva ane pazcima nokhA ja rahevAnA, emanuM milana 'vimarSa, saMdarbhagra, anuvAda vagere vibhAgenI carcA bhASaNamAM thaI ja na zake; Aje ApaNe jANIe chIe-bhUgoLanA prAthamika AvavI joIe e jUnA rAbetA mujaba gheDA vicAre te meM pATha tarIke paNa jANIe chIe-ke pUrva ane pazcima e bheda ja (Aka paNa jANu chAa-ke pUrva ane pazcima e bheda ja rajU karyA ja che. paNa e jUnA cIlAmAMthI bahAra nIkaLI, jIvana kRtrima che. amerikA mATe jApAna e pAzcAtya deza che ! ane ApaNe ane saMskRtinA vibhAga pramANe ane prajAkIya purUSArtha pramANe e ja dezane "sudUra pUvane" eTale ke pUrvottama deza kahIe chIe !! sAhityacarcA karavAnuM meM pasaMda karyuM che ane gAMdhImaMDaLane mAM vijJAnane kAraNe kahe, arthasaMbaMdhane kAraNe kaho ke rAjadvArI pratinidhi hAI keTalIka racanAtmaka sUcanA paNa karI che. saMkaTane kAraNe kahe, ApaNe AkhI duniyA sAthe saMkaLAI gAMdhIjInA hAthamAM kAMgresa AvI ane traNa divasanA gayA chIe. koI paNa saMskRti ApaNe mATe parAI nathI. pachI meLAvaDInuM enuM rUpa pharI gayuM ane AkhuM varasa svarAjyaprApti enAthI aparicita rahevAya ja kema? paratve rASTrasevA karanArI e eka jIvatI jAgatI racanAtmaka saMsthA mAruM kahevAnuM e che ke Aje jema amadAvAdamAM vijJAnanI banI gaI ane e saMsthA vATe prajAnuM rAjadvArI ane rASTrIya rApakhALa karavA mATe eka prayogazALA che tevI ja rIte jIvana ghaDAyuM. have e badhI aitihAsika vAta thaI gaI che. tyArai aneka bhASAo zIkhavA mATe ane te te bhASAnA sAhitya sAthe zuM ApaNe gujarAtI bhASA ane sAhityanI jIvatI, jIvanaspazI paricaya vadhAravA mATe ahIM eka samartha visvabhASA-maMdira ane citanyamayI pravRttine aMge prajAnuM bauddhika ane sAMskRtika hovuM joIe. sAmrAjyanI mahattvAkAMkSAthI briTiza lokee je jIvana ghaDavAno prayAsa A pariSada - mAraphate na karIe? vizvakayuM te ja kAma vizvasevAthI prerAine ApaNe karavAnuM che. ravIndra bhAratI ane sAhitya akAdamI jevI pravRtti uparAMta jIvanabhAratInuM " nAthe vizvabhAratInI sthApanA karI te baMgALI ane aMgrejI be kAma paNa sAhitya pariSade upADavuM joIe. bhASA mAraphate kAma kare che. ahIM gujarAtI, hiMdI ane eka amerikA je pitAnA sAhitya dvArA ApaNA jIvana upara karatAM vadhAre yuropiyana bhASA mAraphate sAhitya paricaya vadhAravAne asara karavA mAge che te ApaNe ApaNA paDozIonI ochIvattI purUSArtha khIlavo joIe. sAMskRtika sevA karavAne Adarza najara AgaLa kema na rAkhIe ? je sUcave teNe karI batAvavAnI taiyArI rAkhavI joIe, AjakAla keTalIka saMsthAo aMgrejI ke bIjI bhASAnI e gAMdhIjIne Adarza huM bhUlyo nathI. ane tethI ja pariSadanA paDIene anuvAda gujarAtImAM karAve che tyAre bhASAMtarakAra pAsethI ekAda prakaraNane anuvAda karAvI. teTalA parathI anuvAdakanI kAryakartAone kahIza ke mArI je sUcanAo gaLe Utare te amayogyatA nakakI kare che. A beTI kasoTI che. kharuM jotAM jene lamAM mUkavA mATe tamAre pariSadane taiyAra karavI joIe. A uMmare, mArUM kAma to suMdara ane vahevAramAM ANI zakAya evuM bhejanAanuvAda ApaNane joie che, te copaDIne viSaya ane enuM citra raju karavAnuM ja che. pratipAdana umedavAra keTaluM samajyo che e jANavA mATe, rIta racanAtmaka kAryanuM mahattva samajIne ja gAMdhIjIe svarAjanI sarane eka praznapatra taiyAra karIne emAM pAsa thanAra vyaktio- pUrva taiyArI rUpe aneka saMsthAo sthApI ane calAvI. svarAja-. mAMthI ja kekane anuvAdanuM kAma soMpavuM joIe ane saphaLa anu- sarakAre paNa prAraMbhathI ja paMcavarSIya yojanAo rUpI racanAtmaka vAda karanAranuM jAhera rIte sanmAna thavuM joIe. pIDha bhASAntarakAra kAryakramanA pAyA upara svarAjanI ane prajAjIvananA utkarSanI mATe Ama karavAnI jarUra na hoya a dekhAtI vAta che. imArata caNavAne manasUbo karyo che. A ja dizAmAM sAhitya para bhASAMtara eTale eka bhASAnI suMdara kRti potAnI ke bIjI ane sAhitya dvArA prajAkIya sAMskRtika jIvana unata karavA mATe bhASAmAM AbAda rIte utAravI, eTale ja artha loko kare che, ' nakakara pravRtti sAhitya pariSada zarU kare to mane parama saMtoSa thaze, paNuM bhASAMtara ethIya vizeSa ane moTuM kAma kare che. dareka ane svarAja maLyuM tethI ja A badhuM karI zakyA enI dhanyatA bhASAnI pitAnI zailI ane vicAra karavAnI paddhati hoya che. anubhava mArA divaso huM pUrA karI zakIza. svarAja thayA pachI dareka samAjamAM vaparAtI upamAo ane rUpake te prajAnA anu- ApaNu prajAnA purUSArthane mATe kazI sImA hoi ja na zake. bhava, ciMtana ane puruSArthamAMthI utpanna thayelAM hoya che. samApta kAkA kAlelakara - nAnAmuMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI , mudraNasthAne "caMdra jhiM. presa, 451 kAlabAdevI roDa, muMbaI 2, Te. naM. 29303 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navasakaraNa 1 a kada 16 sukhaDisembara 16, 1959, budhavAra AphrikA mATe zIliMga 8 jana jIvana zrI mukhaI jaina yuvaka saMghanu pAkSika mukhapatra chuTaka nakala : nayA paisA 20 sts apha --- tatrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA i-kapha-vA cInI AkramaNa ane ahiMsAlakSI vicAraNA (nIce Apela lekhanA prAraMbhamAM sarva sevA saMdha taraphathI bhAratanI uttara sarahada upara cAlI rahelA adyatana cInI AkramaNa age gata navembara mAsanI zarUAtamAM pragaTa karavAmAM Avela nivedanane ullekha che. te nivedananA sAra e che ke sava sevA saMdha 2 che. ke kAI paNa sayeAgAmAM rAAnA upayoga anicchanIya che ane saMrakSaNanA sarvottama mAga ahiMsAtmaka sAdhanAno upayoga ja che. - Ama chatAM paNa sava sevA sa Mdha dvArA sa McAlita thai raheluM zAntisenAnuM kAya haju sAva prAraMbhika dazAmAM che. ane lokAne ahisa sarakSaNa mATe naitika temaja sagaThThananI dRSTie taiyAra karavA mATe apUratuM che ane AvI paristhitimAM bhArata sarakAra, enI sImA, sarakSaNa sArUM je kAi paraMparAgata sAdhanAnA upayoga kare tene saMdha TakA ApyA sivAya rahI zakatA nathI. ATalI bhUmikA lekhamAM praveza karavA mATe jarUrI che. taMtrI) vyakitagata jIvanamAM ahiMsAnI niSThA potAnA prANu te paNa kazI paNa hiMsA na karavI e hada sudhInI hoi zake che. tethI vyakiMtagata jIvananA game tevA kaparA saMyogAmAM paNa ahiM sAme pUrNa rUpe amalI banAvavAnA vicArane pUro avakAza rahelA che. dA. ta. kAi paNa hiMsaka pazu potAnI upara AkramaNa kare to sAdhAraNa rIte potAnI jAtane koi paNa rIte - eTale ke sapa cA vyAdhranA saMhAra karIne paNa - bacAva karave evI sAmAnya mANasanI mati haiya che, pazu mAnavImAM evI ahiMsAtmaka niSThAnuM paNuM astitva kalpI zakAya che ke jenA pariNAme kAi paNa jIvane mArIne potAnI jAtane cAvavAnI te mANasa cepa khI ame ahi sAtattva viSe A duniyAmAM gAMdhIjInuM Agamana thayuM tyAra bAda khUba vicArAyu che. pUrvakALamAM ahiM sAtattva aMge kevaLa AtmalakSI vicAraNA karavAmAM AvI hatI. e kALamAM nA kahe, ane ema karatAM potAnA prANanuM teM balidAna paNa vAya AvA kIssAo mAnavI jIvananA itihAsamAM aneka vAra banatA AvyA che. ApaNI potAnI jAta aMge paNa amuka sa jogamA AvI saMbhAvanA ApaNe kalpI zakIe chIe. dA. ta. tirAbhiSa AhAra ApaNA jIvananA parApUrva ne UMDA abhyAsa che. have dhArA ke evA kAi saMyoga kalpavAmAM Ave ke jyAre jIvanane acAvavA mATe AmiSa AhAra sivAya bIjo kAi vikalpa ja nathI. ema lAge. A paristhitimAM, mane khAtrI che ke, ApaNAmAMthI ghaNA evA jarUra nIkaLI Ave ke je maravu' pasaMda karaze, paNa mitra AhAra sAme najara sarakhI paNa nahi kare. ahiM sAniSThAne mAtra eTale ja vicAra karavAmAM AvatA hatA. ke. a Mgata jIvanane bane teTalu hiMsAnA doSathI mukta karavu. A kevaLa nakArAtmaka vicAraNA hatI. gAMdhIjIe A tattvavicArane vikasAvIne tene sAmAjika sadaOmAM vicAra karavA ' mAMDayA. temaNe ApaNane jaNAvyu. ane zikhavyu ke samAjathI alaga, e rIte vyakitane vicAra thai zake ja nahi ane ahiMsAne vicAra paNa sAmAjika saMvAditA pedA karavAnA hetuthI ja pedA thayA che ane tethI jyAre jyAre sAmAjika saMdharSI pedA karanArI ghaTanAe nirmANa thAya tyAre tyAre te te sa MnA ahiM saka rIte ukela ANuvA ApaNe prayatna karavA joie, sAmAjika anyAya ke adhama nA ApaNe ahiMsaka rIte pratikAra karavA joie, ane ethI AgaLa vadhIne temaNe ApaNane e paNa samajaNa ApI ke jyAM jyAM sAmAjika zAntinA bhaMga thai rahyo hAya tyAM tyAM punaH zAntisthApanA khAtara ahiMsAniSTa vyakitaAe AgaLa Avavu joie ane samajAvaTa dvArA tema ja anya upAyA dvArA, ane e upAyeA kAmayAba nahi nIvaDe ema lAgatAM, chevaTe saMdharSa nI AgamAM peAtAnI jAtane hAmIne paNa saMdhaparAyaNe daLAne zAnti tarapha vALavAnA prayatna karavA joe. A vicAraNAmAMthI, zAntisainikanI kalpanA ubhI thaI che je vinAbAjI ApaNI sAme keTalAka samayathI raju karI rahyA che. "ahiM sAtattvatI A pAyAnI bhUmikA che. tenA AgaLa cAlatA have e rIte vicAra karavAnA rahe che. eka vyakitane anulakSIne ane bIju samAjane anulakSIne svAmI sarva sevA saMdha taraphathI cInI AkramaNa aMge gata nave bara bhAsanA pUrvAdha daramiyAna je nivedana - pragaTa karavAmAM AvyuM che te uparathI ApaNI sAme mULabhUta prazna e ubhA thAya che ke cIne ApaNA deza mATe je kaTAkaTI ubhI karI che tenA saMdarbhamAM aahisAnI vicAraNAne ke tene lagatA kAi kAkramane avakAza che ke nahi ? A viSayanI carcA mATe ahiMsA aMge Aja sudhImAM je vicAravikAsa thayA che tenuM TuMka nivedana jarUrI A lAge che. paNa ahiMsAnA mAnavI samAjane anulakSIne vicAra karatAM ema lAge che ke, mAnava samudAyane ahiMsAniSTa banAvavAmAM game teTalA prayatna karavAmAM Ave te paNa, te niA maryAdita svarUpanI ja hAvAnI. pariNAmane kazA paNa vicAra karyAM sivAya kevaLa ahiMsAnA Adarzane vaLagI rahIne phanA thaI javAnI tatparatA ane tAkAta - Aje je kakSAe mAnavasamudAya ubhA che te kakSAe - mAnava samudAyamAM bahu alpa pramANamAM dRSTigocara thAya che. teA pachI prazna e thAya che ke evI kai maryAdA che ke maryAdAmAM mAnavI samudAyane kAi paNa sa va yA kaMTrAkaTa 'prasaMge' ahiMsA upara nirbhara anAvavAnI ApaNe AzA zakIe ? A praznanA UMDANathI vicAra karatAM evA. niSNu ya avAya che ke, jyAre paNa ApaNe kAi bAbatane lagatI praki samudAyagata hiMsaka prakriyAne amalI bane tevA kA ai paryAya- non-violent equivalent- prastuta samudAya Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 prabuddha rajI karI zakIe tyAre te samudAyane te bAbaMtamAM pracalita hiMsakra prakriyAmAMthI ahiMsaka paryAya tarapha vALavAnI AzA sevI zakIe. dAkhalA tarIke ApaNA e cAlu anubhavane viyaya che ke mAnavI samudAyane jIvana TakAvavA mATe anna sivAya cAlatuM ja nathI, have anta mATe jeo mAMsabhakSaNa karatA heAya tevA lAkAte athavA te temanAmAMnA koi eka vargane ApaNe jo ema samajAvI zakIe ke mAMsAhAra jeTale ja nirAmiSa AhAra pASaNakSama che, ane te pachI nirdoSa prANIonI je mATe katala karavI paDe che tevA mAMsAhAra choDIne temaNe. nirAmiSa-AhAra taraph zA mATe na vaLavuM, ane A rIte temanAmAM karUNAtti jAgRta karavAmAM Ave te, te samudAyane nirAbhiSa AhAra tarapha vALavAnI ApaNe jarUra AzA sevI zakIe. A nirAmiSa AhAranA vikalpa . te samudAyamAM pracalita mAMsAhAra mATenA ahiMsaka paryAya che. A jema ApaNe sAmudAyika AcAranA eka prazna vicAra karyo tema sAyudAyika pratikArane paNa A ja dhAraNe ApaNe vicAra karI zakIe chIe. asahakAra ane satyAgrahanA nAme oLakhAtI sAmudAyika ahiMsaka kArya paddhatinuM gAMdhIjIe ApaNane je daza na karAvyuM che te sAmudAyika hiMsaka pratikAranA ja ahiMsaka paryAya - non-violent equivalent - che. gAMdhIjI ApaNI vacce AvyA te pahelAM je prajAgaNa A greja sarakAranI gulAmIthI saravara mukita cAhatA hatA tenA najaramAM meLa jevA hi Msaka sAdhanAnA sAmudAyika upayoga sivAya bIjo koi mukitanA mAga dekhAtA tahe. ahiMsAne saiddhAntika rIte varelA gAMdhIjIe ApaNane ema samajAvyuM ke ahiMsAne ekAntapaNe svIkAra na karavAmAM Ave te paNa, asahakAra, satyAgraha, nAkaranI laData, vagere ahiMsaka sAdhane evA prakAranAM che ke, tenA pUrA amala karIe te ApaNA dezamAM aMgreja sarakAranI hakumata eka divasa paNa cAlI na zake. A temanI vAta ApaNune dhIre dhIre samajAvA lAgI ane ApaNAmAM eTale sudhI pratIti ubhI thai ke, temaNe sUcavelA mArgamAM jo AtmabhAga ane balidAnanI sArA pramANamAM apekSA che, te hiMsaka sAdhanAnA upayegamAM AtmabhAga ane balidAnanI apekSA kAMi kama nathI, ane ema chatAM gAMdhIjIe sUcavelA mArga vadhAre salAmata, vadhAre vizvasanIya ane dhRSTa pariNAmanu maryAdita samayamAM nirmANa kare tevI kSamatAvALA che, ane ApaNe e mArge cAlIne AjhAdI hAMsala paNa karI; ane tyAra pachI to jyAre paNa rAjya taraphathI julama thAya, anyAya bharelA kAyadAkAnUna karavAmAM Ave, sattAnA jore krAi varga te dekhAvavAnA prayatna karavAmAM Ave tyAre, te te paristhitinu nivAraNa karavA mATe sazastra baLavA karavAnI kASTha jarUra che ja nahi, satyAgraha, asahakAra, anazana Adi ahiMsaka lekhAtAM sAdhate dvArA mAthAbhArI sattAne namAvI zakAya che, ane ApakhUda kAnUnane nAbuda karI zakAya che--AvI ApaNAmAM eka prakAranI sujha AvI ane samAja ke rASTramAM ubhI thatI kAI paNuM aniSTa paristhitine sAmanA karavA mATe ahiMsaka upAye pUrA kAmayAba nIvaDe che. evuM zANapaNa ApaNAmAM pedA thayuM; ane jyAM jyAM ' ahiM sAnu avalaMbana levAthI ApaNA mULa hetu siddha thAya che ema ApaNane lAgavA mAMDayuM tyAM tyAM ApaNe ahiMsAnA mAga tarapha vaLavA lAgyA. ' jIvana tA. 16-12-pa have cIne Aje ApaNI sarahada upara mATA pAyAnuM sama AkramaNa Ara jyuM che, tenA sAmanA karavA aMge ahiMsA para nibhara evA "kAi sAmudAyika bhAga krama dekhAtA nathI ane AvI keTokaTImAM ApaNane ahiMsAnI vAte kema niratha ka lAge che tenA vicAra karIe. Ama banavAnuM kAraNa e che ke upara jaNAvatI bhinna bhinna paristhitimAM ahiMsAnu avala bana je rIte pruSTa pariNAma pedA karavAmAM kAmayAba nIvaDatuM mAluma paDyuM hatuM tevA kAi saphaLatA--sUcaka mAga cIna sAthenA sa aMge ApaNane najare paDatA nathI, ane tethI cIna a Mge sazastra saMrakSaNa sivAya jANe ke bIjo kai vikalpa ja nathI. ema ApaNane lAge che. A ja vicArane tAtvika paribhASAmAM mUkIe te ema kahevAya ke adyatana cInI AkramaNanA pracalita sazastra je pratikAra karavAnI krUja ApaNA deza mATe ubhI thatI lAge che, te AkramaNane ahi Msaka rIte ApaNe sAmudAyika sAmaneA karI zakIe evA ahiMsaka paryAya -non-violent equivalent - ApaNune jaDatA nathI, sUjhatA nathI. Anu pariNAma e Ave che ke cInI AkramaNanA hiMsaka pratikAranA sthAne tatkALa kAmayAba bane evA ahiMsaka pratikAranA sAyuddAyika kAryakrama ApaNe leka samakSa mUkI zakatA nathI, ane tethI bhArata sarakAra A dizAe peAtAne yogya lAge te pagalAM bhale le ema kahevAne ApaNe prerAie chIe. Ama chatAM paNa e nizcita che ke jene mana ahiMsA kai eka nIti ka kArya paddhatine prazna nathI, paNa jIvata pratijJAne prazna che te kAi hi'sAtmaka pratikAramAM joDAI zakavAnA che ja nahi, ane ema chatAM tenI dharmAMniSTA tene dezanI AvI kaTokaTInA vakhate niSkriya besI rahevA de tema nathI. tenA mATe kazuM ja ka vyaka hAi na zake ema kahevuM e ahi MsAnuM ja vadhdhata jAhera karavA barAbara che. Ama UMDANathI sa zodhana karatAM vinobAjIe raju karelI zAntisenAnI kalpanA tarapha ApaNI najara doDe che. A kalpanAnuM svarUpa kAMika Avu cheH prastuta zAntisainika evI pratijJApU ka pravRtta thatAM kalpavAmAM Avela che ke ( ) jyAM jyAM zAntinA laga thatA haze tyAM tyAM te zAntibhagate nAkhuda karavA mATe ane ema chatAM * tatkALa pariNAmanI koi apekSA rAkhyA sivAya hu azAntinA hutAzamAM mArI jAtane hemavAne taiyAra rahIza. (ra) mArI jAtane bacAvavA khAtara ke samAja yA dezanuM rakSaNa karavA khAtara huM zastra dhAraNa karIza nahi, ke eka paNa mAnavInI prANahAni karIza nahi. zAntisenAnA A khyAla dezanI aMdara avAra navAra pedA thatA sAMmAjika ke rAjakAraNI saMdharSoMnuM rAjyasattAnI daramiyAnagIrI sivAya ahiM saka rIte kema prazamana karavuM tenA cintana- sa zeAdhanamAMthI peA thayA che. A ja zAnti sainikanI kalpanAne cIna sAthenA adyatana saMdharSoMnA saMdabha sudhI jarUra laMbAvI zakAya che. paNa ahi' paristhitine raMga sArA pramANamAM badalAya che. ahiM ekaja dezamAM vasatA e daLAnI athaDAmaNane TALavAnA prazna nathI, paNa ApaNA deza upara anya deze charAdApUrNAMkanuM sazastra Akra maNa zarU karyu che ane temAMthI dezane bacAvavAne prazna ApaNA mATe ubhA thayA che. vaLI AkramaparAyaNa sainya upara zAsaiinikAnA balidAnane tatkALa kAI prabhAva paDe tema che ja nahi. Ama chatAM "paNa zAntisainikanA dharmAMmAM ke katavyamAM kAi krUraka paDatA nathI. dezane bacAvavA khAtara zAntisainika zastra dhAraNa karI zakatA nathI, ema chatAM dezabharamAM AvI azAnti pedA karatI kaTAkaTImAM te ghara AMgaNe zAntithI sUI zakatA nathI. cAlu AkramaNanA virAdha karavA e jeTalI anya nAgarikanI pharaja che teTalI ja zAnti A badhA sAmuyika dheAraNe pracalita banelA hiMsaka pratikAranA ahiMsaka paryAyA ApaNe vicAryuM ane je phaLanI apekSA sAmudAyika hiMsaka pratikAra dvArA siddha thavAnI ApaNe AzA rAkhatA AvyA hatA te ja phaLanI prApti ahiMsaka pratikAra dvArA dhara zakaya che. ema anubhave siddha thatuM lAgyu Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mALiyA RS. tA. 16-12-59 157. sainikanI pharaja che. A pharaja Aje cAlI rahelA sarahadI Akra- ra maNanA saMdarbhamAM te zI rIte adA karI zake ?" zAntisainikanI . bhAvanAmAM jeo mAnatA hoya, eTaluM ja nahi paNa, te khAtara - cInanA mukhya pradhAna zrI cAu-ena-lAie nabara che jeo pitAnA prANanI Ahuti ApI zake tevI tAkAta dharAvatA mAsanI zarUAtamAM bhArata ane cInanI sarahadane lagatA matabhedanuM. hAya, ane te Ahuti ema samajIne ke tenuM tatkALa ke iSTa nivAraNa karavA mATe vATAghATonI cokakasa bhUmikA raju karane patra pariNAma AvavAnuM nathI, teo potAnuM eka daLa ubhuM karI zake bhAratanA mahA amAtya naherU upara, mokalyo hato te arasAmAM che ane temanI nAnI TukaDIo sarahadanA pradeza upara cInI saini- zrI jayaprakAza nArAyaNe sarva sevA saMgha vatI nIcenuM nivedana - kene bheTavA mokalI zake che. A te kevA gamAra ane bevakupha tA. 12-11-59 nA chApA joga prasiddha karyuM hatuM: le che ema vicArIne cInI sainike AvI TukaDIone baMdukanI "sarva sevA saMdhane pitAnA namra abhiprAya mujaba je goLIothI vIMdhI nAkhavAnI che ema jANavA chatAM, cIne Ada- pAyAnI, ane vadhAre sthAyI mahatvanI bAbato lAge, te upara saMdha relA adhama sAme AvI Ahutie eka pratIka lekhe ApavAnI pitAnuM citta ane zakita vadhAre kendrita karI zake te hetuthI, che. tevI AhutiomAM duniyAnA antaHkaraNane--ane saMbhava che ke rojabaroja banatI ghaTanAo saMbaMdhe TIkA TIppaNI karavAthI ke te * AkramaNakhora rASTranA antaHkaraNane paNa-jagADavAnI zakyatA rahelI saMba dhamAM cAluM mArgadarzana ApavAnA kAryathI sAdhAraNa rIte bane che, paNa A ane te pachInAM je pariNAme Ave te kharAM. teTaluM dUra rahevAnI nItine sarva sevA saMdha varele che. ema Ahuti ApanAra te jovAnuM nathI, te te eTalA ja saMtoSathI chatAM paNa ApaNI uttara sarahadane cIne je bhaMga karyo che te ' A jagatamAMthI vidAya levAne che ke virATa pAyA upara yojAyelA eka evI asAdhAraNa ghaTanA che ke je viSe sarva sevA saMgha anyAyI AkramaNa sAme meM bhAthuM uMcakayuM hatuM ane be mahAna mauna rahI na zake ema tene lAge che. ' ' ' , ' ' ' ' no rA vacce zAnti sthapAya te khAtara khapI jaIne meM mArA "saMdha e viSe pUre sabhAna che ke sarahadabhaMgane lagatI , e jIvatarane sArthaka karyuM hatuM. ' paririthati satata badalAtI rahI che. ema chatAM paNa, e te nizcita - takALa pariNAmanirapekSa ahiMsaka pratikArane varelA zAnti- hakIkata che ke, cInanA hetuo game te hoya te "paNa, teNe '' sainikanI cInI AkramaNanA anusaMdhAnamAM AvI kAMIka kalpanA bhAratanI sarahaMda upara AkramaNa karyuM ja che. A ghaTanAe thai zake che. tenuM balidAna kevaLa AdarzalakSI haze; pariNAmalakSI bhAratane, bhArata-cIna vacceno paraspara saMbaMdhane ane vizva- nahi hoya. hetusApekSa haze; phaLasApekSa nahi hoya. vartamAnanI zAntinI samasyAne bhAre nukasAna pahoMcADayuM che. keI paNuM prazna | dRSTie tenuM balidAna nirarthaka paNa bhAvInI dRSTie bhAre preraka aMge haMmezA eka Tebala upara sAmasAmA besIne tene nIkAla ane kalyANuvardhaka nIvaDavA saMbhava che. amuka siddhAnta, khAtara, lAvavA mATe bhArata haMmezA taiyAra rahyuM che. A vastusthitine dhama khAtara, rASTra khAtara ke zIlarakSA khAtara AvI ahiMsaka paddha- khyAlamAM letAM cIne A je pagaluM bharyuM che te vadhAre na samajI, tinI aneka Ahutio apAyAnAM daSTAnta dakeka dezanI tavArIkhamAM zakAya tevuM lAge che. Ama chatAM paNa, paristhitinI gaMbhIratA chuTAchavAyAM nedhAyelAM paDyAM che. ema chatAM paNa AvI pariNAma- ane te aMgenI potAnI javAbadArI cInI. sarakAranA sthAna, upara nirapekSa sAmudAyika ahiMsAnI kalpanAne kaI vyavahArU AkAra Avela hovAnAM citte daSTigocara thaI rahyAM che. e joIne saMdha ApI zakAya tema che ke nahi te eka bhAre jaTela prazna che. saMteSa anubhave che. Ama chatAM paNa vATAghATa karavAnI cInI kAraNa ke sauthI pahelAM te jenuM tatkALa pariNAma zUnyavat che e sarakAre tAjetaramAM dAkhavelI taiyArI kevaLa mutsaddIgIrInI ramatakhAtara pitAnA prANanuM balidAna ApavA koNa ane keTalA nIkaLe nahi nIvaDe evI saMdha AzA seve che. ' '' e eka meTo savAla che. vaLI AvA AyojananI vicAraNuM kAzmIra upara pAkIstAne AkramaNa karyuM tyAra bAda ApaNA sAthe bIjI paNa keTalI chuMce saMkaLAyelI che. jyAre sarakAranI dezane bahAranA AkramaNane sAmano karavo paDe e A pahele ja pitAnI nIti dezanuM zastro vaDe rakSaNa karavAnI rahI che tyAre prasaMga ubho thayuM che. bIjI aneka bAbato sAthe AvA prasaMge AvI ke hIlacAla yA Andolanane sarakAra cAlavA de ke nahi ? ApaNane yuddha ane zAntinI samasyA aMge ane tene kema sarakAra AvI hIlacAla anumata na kare te AvI Antara bAhya pahoMcI vaLavuM te aMge tAkIdathI ane UMDANathI vicAra karavAnI kaTokaTInA vakhate sarakAra sAme thaine AvI hIlacAla calAvavI taka pUrI pADe che. sarva sevA saMdha mAne che ke koI paNa saMyegya che ke kema ? trIjuM eka ja dezamAM eka ja pratipakSI sAme | gomAM ane upayoga anicchanIya che ane ahiMsaka sAdhana hiMsaka ane ahiMsaka ubhaya koTinA pratikArane lagatI prakriyAo upaga e bacAvano uttamamAM uttama tarIke che. e sau koInA eka sAthe cAlI zake ke kema ? A badhI chuM ane smaraNumAM haze ke mahAtmA gAMdhInI A ja zraddhA ane zikSaNa muzkelIo to che ja, ' hatuM. chellAM keTalAMka varSothI saMdha vinebAjInA mArgadarzana ane Ama chatAM paNa jeo ahiMsAmAM eka jIvanasiddhAnta netRtva nIce lokone A vicAranuM zikSaNa ApavAnuM ane tarIke mAne che, ane ema chatAM dezanI AjanI kaTokaTI vakhate zAntisenAnI sthApanA karIne te vicArane amalI rUpa Apa.' ' ane zAntine sArvatrika bhaMga thaI rahyo che tyAre sakriya banyA vAno prayatna karI rahela che. sivAya na ja cAle ema paNa jeo mAne che, temane pitAnI "A kArya haju sAva prAraMbhika avasthAmAM che ane lokone mAnyatAne saMgata evuM kAMika mArgadarzana maLavuM ja joIe. A ahiMsaka rIte pitAne bacAva karavA mATe naitika temaja saMgaThThananI kAma che vinobAjI, kedAranAthajI, kAkAsAheba kAlelakara, dAdA daSTie taiyAra karavA mATe tenuM kArya atyanta apUratuM che, dharmAdhikArI jevI ArSa dRSTi dharAvatI, ahiMsAnA hArdane samajatI A saMyogomAM, bhArata sarakArane potAnI sImAonuM ane vAstavikatAnA saMdarbhamAM siddhAntane vicAra karI zakatI saMrakSaNa karavA mATe je cAlu paraMparAgata sAdhanane upaga kare: vyakitaonuM. teo saceta banI paraspara parAmarza karIne e paDe tene saMdha Teke AkhA sivAya rahI zakate nathI. ("In koI kAryakrama vicAre tevI prArthanA sAthe kAMIka anadhikAra ceSTA these circumstances, the Sangh cannot but jevI A carcA purI karuM chuM. paramAnaMda support the traditional means, that might. - 1 - Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 'praba ddha jIva ne tA. 16-12-19 ..", che cInI a ne tema chatAM mAM AvI che. A have to be adopted by the Government to vAno hAya-keie apekSA karI nahotI ke kaI rAha joine beThA, "defend the Indian territory.") saMghane pUrI khAtrI nahatuM. prastuta kIssAmAM sarva sevA saMghe svadharma cheDe ne parache ke mahAamAtya nahera ane bhArata sarakAra rASTranA hitane dharmanI prakriyA akhatyAra karI che, je tenA mATe khataranAka nIvaDakazuM paNa nukasAna pahoMcADayAM sivAya, cIna sAthe zAntibharyuM vane saMbhava che. jevI rIte brahmacaryanA pAyA upara kuTuMba samAdhAna karavA mATe pinAthI banatuM sava kAMI karavA mATe kazuM Ayojanane vicAra karavAno Azaya dharAvatI koI saMsthA, have bAkI nahi rAkhe. chevaTe, saMdha e paNa AzA rAkhe che ke, je, to vatI khUba vadhatI cAlI che ane Ama janatA mATe brahmacarya loke AvI saMdharSanA paristhiti aMge ahiMsaka abhigama dhAraNa pAlana zakaya nathI evI vAstavikatA svIkArIne yA kalpIne, ema karavAmAM mAne che teo pitAnA prayatnone evI rIte bevaDAve ke jAhera kare ke, kRtrima upAyo vaDe paNa vastI vadhatI aTakA jethI sinyo bInajarUrI banI jAya ane bahAranAM AkramaNane ane saMtatinuM niyamana kare. A ja prakAranuM AcaraNa sava sevA vyavasthita evA ahiMsaka paribaLo vaDe sAmane karavAnuM zakaya saMghe uparanuM nivedana bahAra pADIne karyuM che. bane evA saMyogo pedA thAya. A bAbatanA anusaMdhAnamAM rASTrIya ane A badhA sAthe prastuta nivedana vadhAre te e kAraNe ekatAnI AvazyakatA upara ane eka bAju bhaya ane bIjI ramuja tema ja amuka aMze du:kha upajAve che ke nivedanane Akho bAjue kaTutA, viSa ane matsara-ubhayathI mukata evA vAtA- jhoka che cInI AkramaNa sAme bhArata sarakAranI sazastra sAmanAnI varaNanI jarUriyAta upara saMgha khAsa bhAra mUkavAnuM yogya ane nItine Teko ApavAno che ane ema chatAM e ja nivedanamAM ahiM. jarUrI lakhe che." *. ' ' . sAnI jANe ke eka meTI AratI utAravAmAM AvI che. A sarva sevA saMghanuM A nivedana, jANavA maLe che ke, saMdhanA prasaMge jyAre ahiMsaka upAya temane koI dekhAto nahoto tyAre amuka agragaNya sabhyoe muMbaI khAte ekaThA maLIne taiyAra karyuM AvI ahiMsAnI mukhapUjA karavAne zuM artha hatA? che ane te ghavAmAM zrI jayaprakAza nArAyaNa tathA dAdA dharmAdhi- ke, A nivedane vAMcIne phrI presa buleTIne tenA 12-11-19nA kArIe pramukha bhAga bhajavyo che. A nivedana aMge sauthI aMkamAM eka khAsa noMdha lakhIne bhAre vyaMgyapUrvaka jaNAvyuM che prathama A zreya zrI jayaprakAzajI viSe thAya che, kAraNa ke A ke "have, jyAre "para parAgata upAyo" akhatyAra karIne cInI nivedana pragaTa thayuM tenA lagabhaga be cAra divasa pahelAM muMbaI AkramaNa sAme ApaNI sarahadonuM rakSaNa karavA mATe sarva khAte prajA samAjavAdI pakSanuM kanvenzana - pariSada - maLI hatI, sevA saMghe bhArata sarakArane ane hiMdI sinyane, spaSTa deravaNI je vakhate cInI AkramaNane ullekha karatAM jayaprakAzajIe bhAra- - lAIna kalIara - ApI che tyAre sarakAra ane tenuM lazkara tanI sarahada upara ahiMsaka rIte bacAva karavA mATe zAntisanikone potAnI kAmagIrI barAbara bajAvaze evI ApaNe khAtrI rAkhavI mokalavAno vicAra raju karyo hato, jyAre prastuta nivedana bhArata joie. saMbhava che ke AvA spaSTa mArgadarzananA abhAvamAM, sarakArane prAdezika sarahadanuM saMrakSaNa karavA mATe paraMparAgata sAdha- sainya potAnI kAmagIrI barAbara bajAvatAM khacakAze, yA DhIluM nAno eTale ke zastrAno je upayoga karavo paDe tene spaSTa nivaDaze e kAI. koI sthaLe koInA dilamAM A che sarakhe saMdeha rUpamAM Teke Ape che. " ke vahema sevA heya. sarahadI jhagaDA saMbaMdhamAM ATalI badhI ' A nivedana bIjI keTalIka rIte paNa Azcarya pedA kare. zarUAtanI sthitie sAthe je spaSTatA karI che ane lAIna tevuM che. sarva sevA saMdha, sau koI jANe che. ane mAne che. te A kalIara Apela che te saMdhanI kAryaniSThAnI bhAre nidarzaka che. * mujaba, ahiMsA ane satyane saiddhAtika rIte vareluM che, ane ' hiMdustAnane e paNa khabara ApavAmAM AvI che ke ahiMsaka tethI te aMge eka prakAranI pratIti sevavAmAM Ave che ke, te rIte pitAno bacAva karavA mATe lekene naitika tema ja saMsthAgata je kAMI kare ane je kaMI vicAra ke pravRttine Teke Ape te sarva ghAraNe taiyAra karavAnuM kArya haju 'prAthamika kakSAmAM ane AjanI ahiMsAnA siddhAnta sAthe pUrI rIte saMvAdI hovuM joIe, jyAre paristhitine pahoMcI vaLavA mATe atyanta apUratuM' che. A A nivedanane jhoka tethI taddana ulaTI dizAnAM dekhAya che. vAMcIne, saMdhanuM bheLapaNa athavA te vyavahArU vAstavikatA viSenI e kalpI zakAya tema che ke prastuta nivedana ghaDanArAone vadhAre paDatI sabhAnatA - A bemAMthI kaI bAbata vadhAre paDatI cInI AkramaNanA saMdarbhamAM vicAra karatAM ahiMsaka sAmanAnI AgaLa tarI Ave che evo Azcaryamizrita prazna ubho thAya che. vAto karavI te kadAca dIvAla sAthe mAthuM aphALavA barAbara "saMdhanA hetuo ane uddeza aMge je aspaSTatA ane lAgyuM hoya, ane tethI lekene ke sarakArane tevuM kaI mArgadarzana gUDhatA anubhavAya che te saMdhanA agragaNya AgevAnomAMnA eka ApavAno kaMI artha nathI ema temane bhAsyuM hoya. paNa Ama zrI. jayaprakAza nArAyaNanA A chellA nivedana dvArA kaI rIte je hatuM te temaNe kevaLa mauna sevavuM joItuM hatuM. koI paNa vadhAre spaSTa ane sugrAhya banatI nathI. zrI. jayaprakAza nArAyaNa hiMsaka sAmanAnuM sarva sevA saMdha taraphathI 'anumodana karavAmAM icche che ke "jeo ahiMsAmAM mAnyatA dharAve che teo evA Ave e sarva sevA saMdha mATe vadate vyAdhAta jevuM lAge che. saMyogo pedA karavA mATe potAnA prayatna bevaDAve che jethI sainya Aje jyAre cInI AkramaNa aMge deza sAme eka navI bInajarUrI banI jAya ane bahAranA AkramaNane ahiMsaka pariane aNadhArI paristhiti ubhI thaI che tyAre, e viSe bhAratane baLa vaDe sAmano karavAnuM zakaya bane". sAmAnya matya mAnavIone dareka rAjakIya pakSa zuM dhAre che, ane kevuM valaNa dharAve che te A badhI kAMi na samajAya evI vAta che." spaSTa karavAnI dareka rAjakIya pakSanA netAone jarUra lAge te ahiM. chevaTe e prazna upasthita thAya che ke uparanA nivedananA taddana svAbhAvika che ane te mujaba koMgrese, prajAsamAjavAdI pakSe . kendravatI vicArane vinobAjInI anumati che ke nahi? A praznanI tema ja sAmyavAdI pakSe A prazna upara pUrI gaMbhIra vicAraNA prastutatA eTalA mATe che ke A nivedane sarva sevA saMdhanA karIne pitapotAnI nIti spaSTa karate harAva karyo che, ane chApA keTalAka kAryakartAomAM khUba uhApoha jagAve che ane vinobAjI emAM te te TharAva prasiddha karavAmAM Avela che. paNa sarva sevA sarva sevA saMdhanA sabhya naMhi hoIne, saMbhava che ke, teo A saMdha kei eka rAjakIya pakSa nathI: te taraphanA mArgadarzananI- saMbaMdhamAM kadAca anyathA vicAratA hoya. te ApaNe AzA karIe sivAya ke temane AjanA yugamAM ke ahiMsaka tarIke sUcava- ke vinebAja A saMbaMdhamAM yathAsamaya khulAso karaze. paramAnaMda ' - , Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 31 AvyuM hatuM. prastuta karAranA roja jAhera . tA. 16-1-19. . ma ddha jI vana * vase che ane e cInAo jyAM jyAM vase che te te dezane "ApaNI rAjakIya paristhiti nahi paNa cInane pitAnI mAtRbhUmi tarIke lekhe che ane cIna . zrI cImanalAla cakubhAI zAhunuM vyAkhyAna ' temane rakSaNa ApavuM te potAnI pharaja samaje che, ane A gayA. ogasTa mAsanI 8 mI, tArIkhe zrI. cImanalAla caku- vaLaNanA kAraNe inDonezIA sAthe cIne eka moTI athaDAmaNa bhAI zAhanuM tatkAlIna rAjakIya paristhiti upara muMbaI jaina , ubhI karI rahyuM che. vaLI bIjA dezanI sarahadanA pradeza upara - yuvaka saMghanA upakrame saMdhanA kAryAlayamAM eka jAhera vyAkhyAna cIna pitAne dAva AgaLa karI rahyuM che. ' rAkhavAmAM AvyuM hatuM. te vakhatanA rAjakAraNanA saMdarbhamAM A uparAMta razIA ane cIna eka jUthanA hovA chatAM, \ carcAspada mukhya ghaTanA hatI svataMtra pakSanA thaI rahelA udbhavanI. ane cInanI AjanI nIti razIAne aneka rIte pratikuLa rahevA tyAra bAda cAra mahInAnA gALe saMdhanA kAryAlayamAM zrI. cImana- * chatAM, cIna pUrepUruM svAdhIna che; svAyatta che ane razIothI lAla cakubhAI zAhanuM "ApaNI rAjakIya paristhiti" e mathALA kaI rIte dabAya tema nathI. ' , , , nIce tA. 4- 2-59 zukravAranA roja jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM : ' eka bIjo muddo paNa A prazna aMge vicAravA jevo che; AvyuM hatuM. prastuta viSaya upara belatAM zrI. cImanabhAIe ezIyAmAM be rAjyasattAo sauthI moTI che. eka che bhArata ane nIce mujaba jaNAvyuM hatuM: ' . ; bIjuM che cIna. bhArata uparAMta anya prajAomAM keTalIka tAjechellA cAra mahInAnA gALAmAM traNa mukhya ghaTanA banI taramAM svataMtra banI che; keTalIka haju theDA darajaje paradezI sattAnA che: 1 bhAratanI uttara sarahada upara cIne zarU kareluM bhAratIya , kAbu nIce che. bIjA badhA dezonI sarakhAmaNImAM bhArata ane * pradeza uparanuM AkramaNu; 2. bhAratanA pAkIstAna sAthe sudharatA cIna mokhare che ane bane atyanta pachAta sthitimAMthI uce che jatA saMbaMdhe; 3. muMbaI pradezanuM vibhAjana. A traNa ghaTanAmAM AvI rahela che. ekamAM lokazAhI pravarte che; anyatra saramukhatyAra* cInI AkramaNa ApaNuM sauthI vadhAre dhyAna kheMce tevI ghaTanA che. zAhI pravarte che. Aje ezIAnI AgevAnI aMge--netRtva aMge-- sauthI pahelAM ApaNe cInI AkramaNane vicAra karIe. jANe ke bhArata ane cIna vacce spardhA cAlatI hoya ema lAge zarUAtamAM ema lAgatuM hatuM ke cInanuM bhAratIya, sarahada uparanuM che, ane AjanA saMgamAM lokazAhIne varelA bhArata sAme AkramaNa sarahadanA pradeza upara be rAjyasattA vacce sAdhAraNa ezanA anya pachAta deze mITa mAMDI rahyA hoya ema lAge rIte cAlatI nAnI nAnI athaDAmaNa jevI athavA te nAnI. che, je taddana svAbhAvika che. A rIte ezIAnuM netRtva bhAratanA sarakhA chamakalAM jevI ghaTanA haze, paNa jema jema vadhAre hakI- hAthamAM jAya e cInane paravaDatuM na hoya ema lAge che. cInanI kate bahAra AvatI jAya che tema tema evA nizcita abhiprAya bhArata pratyenI A nIti pAchaLa AvI irSyA-joSa-hAya e upara AvavAnI ApaNane pharaja paDe che ke, A AkramaNa lAMbA saMbhavita che. cIna mATe bhArate Aja sudhImAM zuM zuM karyuM che samayathI vicArAyelI ane yojanApUrvaka ghaDAyalI nItinuM pariNAma te Apa sava jANe che. bhAratanuM valaNa sAmyavAda tarapha che evI che, ane TUMka samayamAM patI jAya evuM tenuM svarUpa nathI. A , pazcimI lekhAtA deze ane amerikAmAM AzaMkA ubhI thAya e varSanA prAraMbhamAM cInI rAjyasattAe TIbeTa upara AkramaNa hada sudhI bhArate cIna pratye pakSapAta dAkhavyuM che. karIne te AkhA deza upara pitAne adhikAra jamAvyuM ane dAkhala karAvavA mATe bhArate ekalA hAthe Aja sudhI aneka tyAMthI nAsI chUTelA DI lAI lAmAne ApaNe rakSaNa ApyuM tethI prayAsa karyA che. Ama chatAM cIne A je zarU karyuM che te pI. uzkerAIne cInI rAjyasattAe ApaNA dezanA sImApradeze upara pAchaLa ghA karavA jevuM karyuM che. tema karIne cIne kattajJatAne ke AkramaNa zarU karyuM haze evuM anumAna keTalAka leke kare che, pitAmAM sarvathA abhAva dAkhavyuM che. Akhare sAmyavAdI keIna' che paNa hakIkate vicAratAM A anumAna barobara nathI ema lAge mitra nathI e nakakara satyanuM cIne ApaNane kaThora bhAna karAvyuM che. che. kAraNa ke bhAratIya lekhAtI laDAkanI sarahada upara cInAoe ' jo ke cIna sAthe bhAratane moTA pAyA uparanuM yuddha thAya che te pahelAMthI AkramaNa zarU karI dIdhuM hatuM ane temanA nakazAo ema huM mAnatA nathI, te paNa lagabhaga 3000 mAIla jeTalI jemAM bhAratIya sImApradezane cInanA hovAnuM darzAvavAmAM AvyuM bhAratanI lAMbI sarahada upara jyAM tyAM cIna chamakalAM karyA karaze, che te nakazAo to TIbeTa prakaraNanI dhaNu samaya pahelAnA che. ane nAnA moTA pradeze pitAnA kabajAmAM levAne cIna taraphathI ' - ahiM prazna e thAya che ke je cIna sAthe ApaNe gADha prayatna cAlu raheze, ane tenI ApaNane ghaNu merI raMjADa raheze, mitrI hovAno dAvo karatA hatA te cIne bhAratanI sAme ja AvuM ane sarahadanA saMrakSaNa arthe bhAratane pAra vinAnA kharcamAM, vaLaNa kema akhatyAra karyuM che? AnuM nidAne bhAratanA mahA , utaravuM paDaze, ane dezanA vAtAvaraNamAM paNa cAlu azAnti ane amAtye bahu sundara rIte pArlAmenTa samakSa temaNe karelAM bhASaNomAM yuddhanuM vAtAvaraNa raheze ema mane lAge che. vaLI lazkarI kharca raju karyuM che. tenA anusaMdhAnamAM eka evo' 'paNa take ave vadhaze eTale karaverA vadhaze, moMdhavArI vadhaze, lAkenI hADamArI ' ' che ke amerikA ane razIA najIka AvI rahyA che ane duniyAmAM vadhaze ane amaladArazAhInI pakakaDa vadhAre majabuta thaze, aneka , . sulehazAntinuM vAtAvaraNa pedA thaI rahyuM che te cInane gamatuM nathI, vikAsa kAryone dhakko lAgaze, ane trIjI paMcavarSIya yojanAnuM che pAlavatuM nathI, kAraNa ke tenI nIti pitAnI hakumatane bane teTale dezane Arthika vikAsa sAdhava ane utpAdana vadhAravuM A prakA-.' ' nI vistAra karavA tarapha DhaLelI che ane te nIti, je tarapha suleha- 'ranuM lakSya che tene saMrakSaNanA AjananI dRSTie na palaTo zAntinuM vAtAvaraNa jAme te amalI banI na zake. razIo Aje Apa paDaze. cInI AkramaNanAM AvAM keTalAMka anivAya je sthitie pahoMcyuM che te sthitine TakAvI rAkhavA mATe, nakakara pariNAme najara sAme dekhAI rahyA che. * banAvavA mATe tene samAdhAnI-zAntinI--khUba jarUrI che. cIna A navI dhaTanAnI dezanA rAjakIya pakSe upara kevI asara pAse je che tethI tene saMtUSa nathI. tene pajo jeTale laMbAvAya paDaze tene vicAra asthAne nahi gaNAya. Aje kesa zAsaka teTale tene laMbAve che. cInanI Akramaka nIti mAtra bhAratalakSI ja. pakSanA sthAne che. deza jokhamamAM che ' e' nArA nIce pheMgresa nathI. potAnI AsapAsanA badhA deze. sAthe cIne nAnI moTI paMtAnI sattAnI vadhAre jamAvaTa karI zakaze ane loko paNa athaDAmaNa zarU karI che. A badhA dezamAM cInAo moTI saMkhyAmAM vadhAre kAMgresa-abhimukha banaze. prajA samAjavAdI pakSa kegresa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-19 prabuddha jIvana hakIkatA du:khada che. ema chatAM paNa A badhAmAMthI eka hakIkata tA barobara tarI Ave che ke mahArASTrIone te A gamatI vAta thaI ja che, paNa chellA aDhI traNuM va mAM je anubhava thayA tenA pariNAme javAbadAra gujarAtIe paNa moTA bhAge evA vaLaNu upara DhaLI rahyA hatA ke A vizALa pradezanuM mahArASTra ane gujarAta ama e dhaTakamAM vibhAjana thAya emAM ja gujarAtanuM zreya che. 160 A karatAM cIna saMbaMdhamAM vadhAre vyAkuLatA dAkhavI rahela che. pAchaLa AjanI duHsthitinA peAtAnA pakSanA hitamAM ane teTale lAbha uThAvavA evI vRtti rahelI che, paNa temAM te bahu phAvaze nahi. svataMtra pakSane te prAraMbhamAM ja. A bahu mehu apazukana thayuM che. karaverA ghaTADavA, ane vahIvaTItaMtranA niyatraNa kamI karavAM ane khAnagI sAhasane vega ApavA-A badhI bAbatone navA bhayasthAna sAme kaze| avakAza ja nahi rahe. chellA keTalAka samayathI naherUnI kaDaka, TIkA karI rahelA zrI. munazIne cInI AkramaN aMge. AjanI sarakAra je kAMi kare tene eTale ke naherUne Teke * ApavAnI pharaja paDI che e hakIkata ja pavana kai dizAe vahI rahyo che teneA khyAla Ape che. sAmyavAdI pakSa mATe A navI paristhitie bhAre kaDha'gI ane pratikuLa sthiti ubhI karI che. A prakaraNe temanI niSThA - vaphAdArI - kai bAjue che tene lagatI temanI dvidhA sthitine ekadama khulI pADI che, ane temanAmAM Aje e vicArasaraNI ubhI thai dekhAya che--eka AntararASTrIya sAmyavAdaxkSI ane bIjI rASTrdhvalakSI. ane DAMge ane nAmamudrIpAda rASTrakakSI dRSTine AgaLa karI rahelA ApaNane mAluma paDe che. paNa DAMgene sayukata mahArASTra samitine TakAvI rAkhavA mATe ane nAmamudrIpAdane keralamAM peAtAnA pakSane acAvavA mATe tatkALa A prakAranI nIti dhAraNa karyAM sivAya cAle tema nathI. A badhuM hakIkata rUpe jyAre ApaNA dhyAna upara Ave che tyAre A banne virodhI vicArasaraNI upara uparanI che ane temanI kharI vAdArI bhAratanI aMdara nahiM paNa bahAraanyatra che evI sujha ApaNane sahajapaNe prApta thAya che, ane tethI jo cIna sAthenA ApaNA sadha vadhateA jaze teA sAmyavAdIo pAMcamI katArIA che-evI temanA viSe sarvatra mAnyatA ubhI thavAnI. saravALe te pakSe ApaNA dezamAMthI khatama thavu rahyu . have cAra mahInAnA gALAmAM banelI khIjI je ghaTanAnA me zarUAtamAM ullekha karyo te che pAkIstAna sAthenA ApaNA sudharatA dekhAtA saMbaMdhe. AnuM kAraNa e che ke atyAre pAkIstAna upara janarala ayubakhAna saOsattAdhIza banIne rAjya kare che, ane tyAMnI prajAmAM te atyanta lAkapriya che, ane tethI prajAnI tatkALa khuzI-nAkhuzInI cintA karyAM sivAya te dhAryAM pagalAM vizvAsapUrvaka bharI zake che. tenuM valaNa bhArata sAthenA saMbaMdha ane teTalAM sudhAravA taraphanuM lAge che, ane eTale pUrva bAjunI parasparanI sarahadane lagatA jhagaDAnA sukhada nikAla AvyA che, ane neharanA pANIne lagatA jhagaDAnuM sukhada samAdhAna najIkamAM dekhAya che. vaLI tenI sAthe vepArane lagatA kAla karAra paNa banne pakSane satASakAraka evA AkAranA thai zakayA che. A uparathI kAzmIranA praznanA sukhada nikAlanI AzA sevavAnuM ApaNane mana thAya e svAbhAvika che. ane jo banne bAjue, have nIkAla lAvavA ja che evA nizcayapUrvaka, vATAdhATo karavAmAM Ave teA, nIkAla na ja Ave evu' kazuM' che ja nahi. Ama chatAM paNa e prazna ati jaTila banI gayA hAine, sabhava che ke, tene tatkALa nikAla na Ave. Ama chatAM paNa* pAkIstAna sAthe jo bIjI rIte ApaNA saba dhA saMdha'vihANA ane te te dizAnI ApaNI cintA haLavI thAya.. trIjI mahatvanI ghaTanA muMbai rAjyanA najIkanA bhaviSyamAM thanA vibhAjanane lagatI che. A viSayamAM hu' vizeSa kazuM kahevA mAgatA nathI, kAraNa ke tenI vigato paNa have lagabhaga nakkI thai gai che ane tene kAnUnI AkAra ApavAnuM mAtra bAkI rahyuM che, A vibhAjananI prakriyA sabaMdhamAM Aja sudhI je kAMi banyuM che te dhyAnamAM letAM ema jarUra kahevuM paDe ke A praznane je rIte ubhA karavAmAM Avye ane AgaLa calAvavAmAM Avye tenI navA vibhAjananA pariNAme muMbai mahArASTramAM jAya ja che, temAM vasatA laghumatI vagergInA hiteA aMge bAMhyadharIonI je vAtA cAle che tene mArI dRSTie bahu atha nathI, paNa muMbai zaheranI pacara`gI prajAne lakSamAM rAkhIne muMbai yunivarsiTInI, vahIvaTI taMtranI ane myunIsIpala kArorezananI bhASA kaI raheze e aMge evA spaSTa ni ya levAvA joie ke A bhASA nahi marAThI, nahi gujarAtI,. paNa kAM te| aMgrejI athavA te hiMdI hAvI joie- AvA mArA spaSTa abhiprAya che. AthI vizeSa A saMbaMdhamAM kahevAnuM mane atyAre prApta thatu nathI, pramukha AIjhanahAvaranuM preraNAdAyI pravacana ( tA. 10-12 - 59 nA rAja lekasabhA ane rAjyasabhAnA saMyukata saMmelana samakSa bhArata khAte padhArelA yunAiTeDa sTeTsanA pramukha zrI AMijhanahAvare ApelA aMgrejI pravacananA nace 'anuvAda ApavAmAM Ave che.' jemaNe A pravacana dainika chApAomAM vAMcyuM hoya temane paNa ahiM nIce ApeluM pravacana karIthI vAMcavAM vicAravA vinati che; kAraNa ke A pravacana udAtta vANInA anupama namuno che. te dvArA eka asAdhAraNa pratibhAsa'panna rAjapurUSanAM ApaNane subhaga dana thAya che. tenA vAkaye vAkayamAM zAntipriyatAno raNakAra che; sauSThavabharyAM cintanane prasAda che; rAjadvArI zANapaNanuM amRta che, ane tethI prastuta pravacana punaH puna: pAnapAdanane yogya che. taMtrI. ) ApanI samakSa vyAkhyAna ApavAnuM nimaMtraNa asAdhAraNa gauravanA bhAnapUrvaka meM svIkAryuM' che. A nima traNane Ape mArUM' aMgata bahumAna karyAM barAbara lekhuM chuM ane je be mahAna rASTranA Apa ane huM pratinidhi chIe te banne vacce hArdika maitrInA ujajavaLa pratIka tarIke tene AvakArU chu. 40 karoDanI ahiMnI vastIne mArA potAnA prajAjanAvatI e mujabanI huM khAtrI ApavA mAMguM chuM ke bhAratanA kalyANa sAthe amerikAnuM kalyANu gADhapaNe sa`kaLAyalu che ema teo antaHkaraNathI mAne che. svataMtratApUrNAMka rahevuM, mAnavI tarIkenA svatvanI rakSA karavI, ane nyAyayukata zAnti prApta karavI--AvI bhAratanI UMDI AkAMkSA sAthe amerikA sahabhAgIpaNu' anubhave che. tAjetaranA keTalAeka dazakA daramiyAna vijJAnazAstrIonI aca' pamADe tevI siddhinA kAraNe A prakAranuM jIvana jIvavA mATe eka naz2I ane mahAna taka. sava" koi mAnavIe mATe sulabha banI che. ApaNI sAme Aje je sIdhe prazna AvIne ubhA rahyo che. te che vijJAnanA ApaNe kayA hetu mATe upayoga karavA mAMgIe chIe tene lagate. dara varSe mAnavajAta potAnI pravRttinA pratyeka kSetramAMthI vadhAre ne vadhAre samRddha pAka laNI rahI che, mAnavInA kalyANu mATe kudaratanAM tattva upara vadhAre ne vadhAre vizvasanIya svAmitva prApta karI rahI che, vyApAraudyoganI satata vRddhi dvArA parasparane vastuvinimaya vistArI rahI che, jJAna ane zANapaNamAM vadhAre ne vadhAre pragati sAdhI rahI che ane sulehazAntithI ekameka sAthe haLI maLIne rahevA tarapha DhaLI rahI che--Ave jene eka navA yuga Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': tA. 16-12-19. ' ma ma zuM che, jIva ! - ke. ddha kahI zakAya tevA-kALanI vistRta sImAne AvarI leta-ujajavaLa' 18 karoDa mitro vatI huM ahiM bolI rahyo chuM. bhAratanI prajAne 0 yuganuM ApaNane darzana thaI rahyuM che... . . . . tenI saMskRtine, tenI pragatine, ane AjhAda prajAomAM teNe . . paNa sAthe sAthe gerasamajutIo ane avizvAsane kAraNe dAkhavelI asAdhAraNa tAkAtane amerikAnI aMjali ApavA mATe : : ahiM mArUM Agamana thayuM che. aneka vAra kareNa rIte vibhakta banatI rahelI evI A duniyAnuM ' citra ItihAsa ApaNI samakSa raju kare che. bhinna bhinna rASTranI ke ApaNAM samAna lakSya ' ' sarakAroe A dharatIne avAranavAra rakatasIMcita karI che ane samagra mAnavajAta A bhUminI rUNI che. paNa ame amerI yuddhazAstranA te upara ujharaDA pADayA che. temaNe kudarata upara prApta rikane ApanI sAthe viziSTa prakAranuM layasAmya che. ' ApI karelA vaijJAnika svAmitvane anya upara hakumata calAvavA mATe tema ja amAre tyAM svAtaMtryano prAraMbha thayo tyArathI ame paNa mane upayoga karyo che ane vyApAra udyogane anya jananA zeSaNanuM rASTrIya nIti dvArA lokazAhIne phelAvo karavA mATe sadA prayatna sAdhana banAvyuM che. 'zIla rahyA chIe. Apane tyAM tema ja amAre tyAM bhAta bhAtanA - bhUtakALanI bhAta badalavAnI jarUra loko vase che, tareha tarehanI bhASAo belAya che, izvaraupADI ApanI samakSa tema ja amArA lekee amArI upara sanAnI aneka paddhatio pravarte che ane Ape tema ja amAe to - jevI javAbadArI nAkhI che tevI javAbadArInuM vahana karatI dareka AvA vaividhyamAMthI rASTrIya tAkAtane prApta karI che. Apa tema ja * vyakita samakSa huM A savAla raju karavA mAguM chuM. je pUrvagrahI, ama evI kadi zekhI karatA nathI ke amAro rasto e ja mAtra * AcAravicAro ane notirItie ApaNuM bALake tema ja temanAM eka sAro rahe che. ApaNI nabaLAIo ane kuTio viSe vAta 14. bALake mATe vinAza tare te prakAranAM che tene vaLagI rahIne zuM ApaNe banne pUrA sabhAna chIe. ApaNe banne ApaNA sarvara . ApaNe jIvyA karavAnuM che ? ane e bhUtakALanI bhAta ke jenuM nAgarikonuM hita ane utkarSa, evI bAMghadharIpUrvaka sAdhavA pariNAma yuddhapariNamI Atyantika sAphasuphImAM AvavAne saMbhava mAgIe chIe ke, rAjya prajAnI sevA kareze ane naMhi ke tenI che te bhUtakALanI bhAtane asahAyapaNe vaLagI rahIne zuM ApaNA upara ke anya koI prajA upara hakumata bajAvaze. A uparAMta lo astitvane laMbAvyA karavAnuM che? A5NA pAyAnAM theye paNa eka sarakhAM rahyAM che. " ApaNe dilanA UMDANathI prArthanA karIe ke ema na bane! A cuganAM traNa aniSTa je kaI javAbadArI dharAvato mANasa A vizvavyApI prArthanAmAM daza varSa agAu jayAre huM nyuyorkanI kelabIA, yuni [ ' sAmela thato nathI tenAmAM kharekhara koI dIrdhadaSTi ke UMDI sama- vasiTImAM yajamAnanA sthAne hatA tyAre ApanA khyAtanAma mahAM. jaNa che ema kahI na ja zakAya.. amAye jaNAveluM ke "rAjakAraNI tAbedArI, jAtigata asara : ', duniyAnA ghaNA moTA bhAganA leka-strIo ane purUSa mAnatA ane Arthika yAtanA-A traNe anize, je duniyAmAM ja - ema daDhatApUrvaka IcchatA ane AzA sevatA thayA che ke ekameka , zAntinI sthApanA karavI hoya te, ApaNe dUra karavAnA rahe che. che - virUddha pracAra karavAnI pravRttinuM sthAna have paraspara vATAghATo amAro rIpablIke (prajAsattAka rAjaye), tenI sthApanA thaI calAvavA mATenuM goLa Tebala leze; dhAkadhamakI ane AkSepa- tyArathI, A ja traNa aniSTa sAme rAjakAraNI tAbedArI, jAtigata pratikSepane Aje je antararASTrIya vyavasAya cAlI rahyo che tenuM asamAnatA ane Arthika yAtanA sAme-satata jehAda calAvavAnI ' sthAna jJAnavijJAnanA AntararASTrI vinimayanI prakriyA leze; ane nIti akhatyAra karI che. alabatta, A sAmenI keAI cakakasa - zatrAyu saMgraha karavAnI gAMDapaNabharI harIphAInuM sthAna zAnti jehAdamAM amerikAne tarata saphaLatA maLI che ema nathI, tema ja kare ' dvArA pedA thatuM vipula utpAdana leze. ' te traNe aniSTa nAbuda karavAmAM amerikA pUrUM saphaLa thayuM che. huM ane mArA amerikano ema paNa nathI. jyAM sudhI mAnavInI prakRti badalAya nahi tyAM ApaNe koI subhaga yuga tarapha gati karI rahyA chIe evI sudhI A dizAe saMpUrNa saphaLatAM maLavAnuM zakeya paNa nathI. AzA ApaNuM antara anubhave che. A yugane mUrtarUpa ApavA mArA dezamAM, 200 varSa daramiyAna, amArAM sauthI vadhAre AdaraNIya | saMbaMdhamAM, mArA pUratuM huM ema kahI zakuM ke, zAnti tarapha tathA netAo, A AMkhone nAbuda karavA mATe amArI jIMdagI ane svAtaM ca tarapha duniyA AgaLa vadhe, mAnavInI pratibhA vadhAre te amArI mAlamIlkatanI kurabAnI karavAno satata upadeza ApatA re vadhAre surakSita bane, ane duniyAnA dareka purUSa, strI ane bALaka rahyA che, ane amAre paNa nizcaya che ke, amArA samagra prajAmAM mATe sauSThavapUrNa bhAvInuM nirmANa thAya te dizAe huM, eka jananA kalyANa mATe A prayatna cAlu rAkhavAmAM. ame kadi paNa mAnavI anya mAnavIo sAthe je rIte haLImaLIne kAma karI thAkIzuM nahi ke kadi paNa te prayatnathI vimukha banIza nahikama * * zake te rIte, mArAthI banatuM sarva kAMI karI TIza. ApaNAmAM Ajane nirAzAvAdI che je kAMi che te sarva je ApaNe A dhyeyane siddha karavA mATe - zrI, naherUe uparanA uddagAro ucAryA tene Aje deza ane arpita karIe te, ApaNI pAchaLa AvatI peDhI mATe te mahAna varSa pasAra thayAM che. nirAzAvAdI kei ema kahI zake che ke A AzIrvAda rUpa nIvaDaze. je A dhyeya siddha karavAmAM ApaNe traNa aniSTa haju paNa A duniyAmAM eTalA ja pramANamAM DhIlA nIvaDIzuM, ApaNI tAkAta pratyenA A paDakAra sAme ApaNe cAlu che, eTaluM ja nahi paNa, vRddhigata thayA che ane tene AMkha ADA kAna karIzuM, ane yuddhanA mArgane jo ApaNe vega kadi paNa dhaTavAne ke nAbuda thavAne nathI. ane te evA 8 sIna anusarIzuM - ane A yuddhane mArga Aje te saMpUrNa vinAza paNa nirNaya upara AvI zake che ke duniyA eka kaTokaTIne oLakhI ane jAtigata padhAtane ja mArga banI gayo che - te ApaNI 'gIne bIjI kaTokaTImAM sadA pheMkAtI rahI che, cintA ane saMga , pAchaLa AvanArI evI ke, peDhIonuM astitva hovAnuM ja nahi. dilImAMthI teNe kadi paNa rAhata anubhavI nathI. ane koI paNa * haM e prajAnA pratinidhi tarIke Avyo che ke je prajA AkramaNumAMthI vizvayuddha phATI nIkaLaze e prakAranI bhaDakathI :NET anya prajAnI jamInane eka ekara sarakhe paNa kabaje karavAnI haMmezAM bhayatrasta rahI che. A rIte bhaviSya e bhUtakALanuM ja spRhA dharAvatI nathI, je bIjI prajAnI sarakAra upara kaI paNa avatana banatuM rahevAnuM che-Ama e nirAzAvAdI jarUra kaheze ke - prakArane kAbu jamAvavAnI IcchA rAkhatI nathI, ane anya prajAnA ane ApaNe paNa je niSphaLatAone ane hatAzAone ja hisAba * hitane jokhamAvIne je prajA vyApAra, rAjakAra ke sattAnA koI karatA rahIzuM to ApaNuM savane tenuM kahevuM kabula karyA sivAya cAlaze nahi. ' paNuM kSetramAM pitAnuM prabhutva vadhAravAne vicAra sevatI nathI. e amerikAe ApelAM baMlidAne * te praja che ke je mAnavInA dilamAM zAnti ane svAtaMtrya mATe ame amerikanae, hamaNAM ja pUrA thatA chellA dazakA rahelI abhIpsAnI siddhimAM madada karavAnI dizAe pitAnI daramiyAna paNa, cintA, yAtanA ane karUNApUrNa ghaTanAo zuM che ? , samRddhine sahIyArI banAvavA mATe tatpara che. * huM ahiM bhAratanA tene ThIka ThIka anubhava karyo che. amArA hajAro kuTuMbe, ke eka mitra tarIke Avyo chuM ane bhAratanA amerikAmAM vasatA kerIAnA prajAsattAka rAjyamAM saMyukata rASTra saMsthAnuM ane * Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana dura kAyadA kAnUnanuM varcas TakI rahe e kAraNe ghaNI bhAre kImata cUkavI che. amArA lAkhA dharAnI aMdara, dareka gharamAM evA gerahAjara dIkarAnI khurazI khAlI paDI che ke jeNe peAtAnI jI MdagInuM alidAna ApyuM che ane te e hetuthI ke kAi paNa pAzavI AkramaNane saLatA maLavA pAme nAha. A daza vaSaeN darAmayAna je samAcAro amane maLatA rahyA che te samAcAro kaThera cIsAnI tArI mAM gAmaDe. A kAyalA rahyA che. A cIsAnu` mULa anivAya paNe mATI lazkarI sattA upara AdhArita evI eka paradezI phIssuphInA - alien philosophynA - AkramaNa parAyaNa khyAle ane IrAdAmAM rahelu che. AvI vastusthiti sAme paDelI hAine, pUratAM sazastra khA .ubhAM karIne te dvArA AkramaNAno sAmano karavAneA amArA peAtAne nizcaya spaSTa rIte jAhera karavAnu * amane jarUrI lAgyu' che. A sainye mAtra amArI sevA kare che eTaluM ja nahi paNa, amArA mitrA ane sAthIo jemanA dhyAna upara A jokhama AvyuM che temane paNa madada kare che, paNa Ane upayoga mAtra AkramaNA sAmenA bacAva mATe ja karavAmAM Ave che. A jAtanI lazkarI tAkAta ubhI karIne, ame mAnIe chIe ke, vartamAna mATe tema ja bhaviSya mATe sthAyI zAntinu nirmANa karavAmAM ame jarUrI mahatvapUrNa kALA ApyA che. aitihAsika paraMparAthI tema ja antaH preraNAthI yunAiTeDa sTeTsa ha MmezAM khaLajorIthI kAi paNa bAbata siddha karavAnA prayatnane vakhADatu rahyu che ane Aje paNa tevA prayatnane te anta:karaNathI vakhADe che. jo ke svataMtra duniyA sahisalAmata khane te mATe amArAthI banatuM karavA ame jarUra tatpara rahevAnA chIe, ema chatAM paNa, paraspara asarakAraka tapAsa ane samana thatuM rahe evA dhAraNa upara yeAjAtA zastrAnA ghaTADAne ame haMmezAM Agraha karI rahyA chIe, bhAratanI apUrva siddhio Aje hiMdu UMDI pratItinA gauravapUrNAMka duniyAnA dezone kahevAyogya sa kAMi yathAsamaya yathAprasaMga kahI rahyuM che ane tenuM kahevuM pUrA AdarapUrvaka cAtarapha sa MbhaLAi rahyuM che. tenI khIjI paMcavaSIya yAjanA dhAryA mujaba lagabhaga pUrI thavA AvI che. A hakIkata ema puravAra kare che ke, kAI paNa praznanI muzkelI te nizcayAtmaka vRtti dharAvatA strI purUSAnI tAkAtane karavAmAM AvelA paDakAranI anumApaka che. A rIte hiMde evI saphaLatA prApta karI che ke je chellA dazakA daramiyAna duniyAne koi paNa sthaLe maLelI niSphaLatAne bhulAvI de tevI che; bhAratane te eka eve vijaya che ke te vijaya ajathI seA varSa bAda je leAkeA ApaNA itihAsa vAMcaze temane, AgaLanI badhI niSphaLatAo bhulAvI de teve mAluma paDaze. bhArata pote AgaLa vadhyuM che ane duniyAnA anya khaDA upara vasatA mAnavIne teNe khUba preraNAbaLa ApyuM che. ane pragatinA paMthe kuca karatA karyAM che. kAi paNa mANasa duniyAnA nakaze| hAthamAM le ane chellAM daza varSa daramiyAna jyAM jyAM rAjakIya gulAmInA anta AvyA hAya, jAtigata abhinivezA ochA vadhatA aMze nAkhuda thayA hoya, athavA te Arthika bhIMsa sarvAMge nahi te alpAdhika aMze haLavI banI hoya tyAM tyAM eka eka dhajA kheDe. te A rIte pRthvInA nakazA upara kheADAyalI saMkhyAbaMdha dhajAonA jhumakhA uparathI mAluma paDaze ke upara jaNAvela aniSTatraya sAmenI saddIonI jehAdamAM sauthI vadhAre saphaLa pariNAmeAthI sabhara evAM A chellAM daza varSa che. amerikAnA anya mahAdurIbharyA prayatnA chellA dazakA daramiyAna amane keTalIka nirAzA sAMpaDI che, ane salAmatIne lagatAM amArA thANAMneA hetu nakArAtmaka rahyo che. enI sAme mUkI zakAya evI che duniyAnI rAjakIya, yAMtrika ane bhAtika pragati dAkhavatA bhavya nirmANakAryoMmAM amerikAe noMdhAvelA atyanta mahattvapUrNa kALA. ame mAnIe chIe ke A bhavya nirmANakArya. mAnavInI svataMtratA kalpanAnuM samarthana kare che, tene navuM baLa a pariNAme bhaviSyamAM AthI paNa vadhAre bhavya kAryA thavA aMge amerikAnA UMDo utsAha anubhave che, a sukhasa`panna jIvana hAMsala karavA mATe cAlI rahelA anya nA-ane khAsa karIne tAjetaramAM svata Mtra banelA rASTrAnAdurIbharyAM prayatnAne amarikanA mitrabhAve cintApUrvaka nihALI rahela ajoDa samasyAonA bhArate karelA sAmanA daza varSa pahelAM bhArata taratamAM ja svataMtra thayu` hatu`. ce divaseAmAM bhArate amApa dhaiya ane asAdhAraNa nizcayabaLa dAkhavyu hatuM ane tenI samasyAo paNa Adhunika itihAsamAM jenA joTo na maLe evI vikaTa, jaTila ane gahanatA tathA vyApakatAnI dRSTie virATasvarUpanI hatI. atyanta AzAvAdI evA taTastha rIte jonArA paNa, Ape je saphaLatA prApta karI che tevI saphaLatAnI, te vakhate agAhI karI zake tema nahatuM. Aje vyApaka anelI bhayanI samasyA chellAM daza varSe ATalAM badhAM pariNAmasabhara hai|vAnA kAraNe, Aje ApaNA paga mAnavajAtane sukhI ane kalyANapUNa jIvana tarapha lai jatA mArga upara sthira thai zakayA che. Ama chatAM zAnti samRddhibharyAM A yugamAM tatkALa AgaLa tadhavAmAM ApaNI rUkAvaTa karatuM evuM te zuM che? javAba 25STa che. prajAjanAmAM - rASTrAmAM - vyApI rahelAM bhayanI samasyAnA hajI ukela zodhI zakAyA nathI. tenuM pariNAma e Avyu' che ke, koi paNa rASTranI eka paNa sarakAra potAnA rAjyapradezanI vipula sAdhanasAmagrInA peAtAnI prajAnA zreya mATe lAbha uThAvI zakatI nathI. deza dezanI sarakAro vadhyuM - pariNAmazUnya - evA bhAre lazkarI khanA kheAjA nIce dabAyalI paDI che ane evI laDAyaka tAkAtanA saMgraha karavAmAM rokAyalI che ke je AjanA aNukheAMbanu vahana karanAra vimAnonA saMdarbhamAM vadhAre ne vadhAre azUnya banatI jAya che. duniyAnA ghaNA mATe bhAga A dUSita vartulamAM ghumarI khAi rahyo che. zastrAne lagatI nabaLAkamAMthI ghaNI vAra AkramaNa ke antaga ta arAjakatA pedA thAya che, athavA te| bahAranI preraNA ane hIlacAlathI Antaraviplava ubhA thAya che. eka rASTranI vadhatI jatI lazkarI tAkAtane lIdhe anya dezAmAM bhaya pedA thAya che ane te dezA vadhAre ne vadhAre zastrono saMcaya karavA tarapha ane yuddhalakSI pagalAM bharavA tarapha dhakelAya che. Ama zastraspardhA vadhAre ne vadhAre vyApaka banatI jAya che. A zastrA AtmarakSaNu mATe kAmayAba nIvaDaze ke kema tenI zaMkAmAMthI taMgaliI janme che. potAnA suleha zAntibharyAM vikAsa thAya te mATenI tAthI loko A rIte vAMcita bane che. nyAya ane zubhecchApUrvakanI zAnti mATenI lAkajha MkhanA anivAya paNe uttarAttara vadhAre tIvra banatI cAlI che. niyaM'trita ni:zastrIkaraNa niyaMtrita ane sarva svIkRta evuM niHzastrIkaraNa AjanA jamAnAnI eka atyanna mahatvanI mAMga che. potAnuM ane potAnAM bALakAnuM bhAvI kema sukhI bane e jemanI mukhya cintAnA viSaya che evA hajAro ane lAkhA mAnavI A niHzastrIkaraNanI mAMgaNIne, huM AzA rAkhuM chu ke, eTalI badhI vyApaka ane joradAra banAvaze ke, koI paNa mANasa ke kAi paNa sarakAra tene sAmane karI nahi zake sAcuM ane saMgIna niHzastrIkaraNa siddha thai zake tevA mArgonI satata kheAna karatA rahevAnI mArA rASTra pratijJA karI che. ane me AjathI cha varSa pahelAM 1953nA eprIla mAsamAM kahyuM hatuM tema, A prakAranA niHzastrIkaraNanA pariNAme je nANAMnI bacata thAya tene Ne moTA bhAga duniyAne madada ApavAnA ane tenI punararcanA karavA pAchaLa kharacavA mATe khIjA' rASTro sAthe joDAvAnuM amArI prajAne kahevA mATe mArI sarakAra hajI paNa taiyAra che. paNa zastrA ja mAtra yuddho pedA karatAM nathI. yuddho te mAnavIe ja ubhAM kare che. ane mAnavIo bhUtakALamAM jaDAyelA Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-19 prajA jIvata * brahma ane sama gata AkaTAbara mAsa daramiyAna amadAvAda khAte bharAyela gujarAtI sAhitya pariSadanA 24mA adhivezanamAM tattvajJAna vibhAganA pramukhasthAnethI paMDita sukhalAlajIe ApelA vyAkhyAnamAMthI mahatvanA bhAga tAravIne nIce ApavAmAM Ave che. tatrI. brahma ane samaga mahinna staMtranA racayitAe kahyu che. "huM tattvajJAnanA badhA ja pravAhane AvarI lenAra aneka muddAo vize Aje nathI khelatA; mAtra e muddAo lai te vize TUMkamAM carcA karavA dhArU' chuM.. e muddA evA che ke je bhAratIya tattvaciMtananA lagabhaga badhA ja pravAhane spara che, ane tattvajJAnanI viAvadha saraNionI caDatIUtaratI kakSA paNa sUcave che, te e muddA sUtrarUpe A rahyA : (1) yuddhestatpakSapAtataH| ane (2) vyavahAra-paramAtha-dRSTi. AnA sakSipta artha e che ke buddhizakitanA udbhanuM kendra bhale judu judu hAya, ane tenAM vaheNA bhale aneka vaLAMko letAM pravata mAna thAya, -paNa chevaTe buddhi kAi eka satya bhaNI ja vaLe che; kemake buddhine mULagata svabhAva satyane sparzavAnA che. te evA satyane na sparze tyAM lagI e saMtoSAtI nathI. AthI ja pUrvagrahA ane rAgadveSa tathA matsara vaDe abhibhUta hoya che, ane e bhUtakALa kevA che? jemAM sattAne pArAvAra durUpayeAga thayA che, javAbadArIone avaranavAra avaLe upayoga karavAmAM AvyA che, ane koi paNa samasyA hala thai zake che evI buddhinI jemAM jaDa kheDelI che evA e che ! artha zu marI buda karavA mATe pacavarSIya yojanA antima prArthanA , paraspara avizvAsa ane gerasamajutI SThiAnI mAnavInI cittamAM jAmelI nAce nAnI paccAsa pAnI kAi yeAjanA ApaNe zuM vicArI na zakIe ane temAM zu sApaNe sAmela thai na zakIe ? je taMgadilI Aje duniyAmAM phelAyelI jovAmAM Ave che. tenAM kAraNeA nAbuda karavA pAchaLa athavA te haLavA karavA pAchaLa zu ApaNe ApaNI zakitaone kendrita karI na zakIe ? A adhAM aniSTo ane taMgadilI sarakAroe peA karela che ane sarakAro vaDe poSAyela ane sadhita anela che. jo 1 'cAtaranA pracArathI ane AsapAsanA dabANathI lokAne mukata karavAmAM Ave te ta gAdalI, bhayaMtrastatA, avizvAsa ane cintA vyAkuLatA--A badhu temane kadi paNa sparze nahi chelAM daza varSanA mArA anubhava uparathI huM evI pratIti savatA thayA chu ke duniyAmAM Aje vyApelA bhaya, vahema, ane pU caheAmAMnu ghaNuM nAbuda karI zakAya tema che, strIoe ane purUSoe mAtra UMcANunA pradezA tarapha najara karavAnI, uMce jotAM thavAnI. jarUra che. ane A kAma ApaNe badhA sAthe maLIne jarUra karI zakIe tema che; ane je thai gayuM che tenI upekSA karIne, te bhulI jaine, je thaya zake tema che. te meLavavA mATe ApaNe AgaLa dhapI thakIe tema che. varSo pahelAM banelI evI kAi aniSTa ghaTanA ke je Aje paNa dilamAM khaTakI rahI hAya, evI kAi paNa samasyA ke je Aje ApaNI sAme ukela mAgatI ubhI hAya, evo kAi pakSa kSaNajIvI lAbha ke je anyanI nabaLAMkamAMthI tAravI zakAya tema hAya AmAMnI koi paNa bAbate, je dhyeyanI AgaLa dareka samasyA ane dareka aniSTa ghaTanA apavat banI jAya che te mahAna dhyeyanI prApti tarapha DhaLelA ApaNA cittane, jarA paNa vicalita karavu na joie, ApaNI pAse tAkAta che, sAdhanA che, ane vijJAna che. vizvavyApI kalyANa sAdhavAnI kRtanizcayatA ane satbuddhi jenI Aje sauthI vadhAre jarUra che te prApta karavA mATe izvara ApaNane preraNA Ape! In this great crusade, form the history of your own nation, I know that India will ever be a leader-A mahAna dharmayuddhamAM, huM jANu` chu ane mAnu chu ke, bhArata acUkapaNe netRtva dhAraNa karaze. anuvAdaka: paramAnaMda 163 rucInAM vaicitryAd ajjukuTilanAnApathajuSAM nRNAmeko gamyastvamasi payasAmarNava iva // vyavahAra eTale dRzya tema ja sAmAnya janathI samajI zakAya - evI AyAravicAranI kakSA ane paramAtha eTale dhyAna, ciMtana temaja prajJAnI kakSAne paza`tI sUkSma tattvalakSI bhUmikAo.. bhAratIya tattvavicArane sabaMdha che tyAM lagI ema kahI zakAya ke e tattvavicAranAM udgamasthAna e judAM judAM che eka che svAtmA ane khIjuM che vizvaprakRti. arthAt, paheluM AMtara ane khIjuM khAya. koi ajJAta kALamAM manuSya peAtAnI jAta vize vicAra karavA prerAyA: huM pote zu chu? kevA chuM ? ane khIjA jIvA sAthe mArA ze! sabaMdha che? evA prazno ene udbhavyA. Ane uttara meLavavA te aMtamu kha thayA ane ene potAnA saMzAdhanane paraNAme jaNAyu ke huM eka sacetana tattva chuM ane bIjAM prANIvargamAM paNa evI ja cetanA che. A vacAre tene potAnI jAta ane bIjA prANIvaga vacce samatAnuM darzana karAvyuM. e darzana mAMthI samabhAvanA vividha artharyAM ane tenI bhUmikAe tattvavicAramAM rajU thai. kSuddhinA vaheNane sama tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. buddhinuM bIjI' prabhavasthAna khAlaprakRti che. je vizvaprakRtina vividha bAjuo, ghaTanAo ane tenAM preraka baLAtaka AkarSAyA hatA temane emAMthI kavitvanI kahe ke kavitvama cijJabhUmikA lAdhI. dA. ta., RgvedanA je kavie uSAnA *sapreraka ane rezamAMcakArI dananuM sa Mvedana jhIlyuM, teNe U eka vastrA taNI rUpe uSAsUkatamAM gAi. samudranA U LatA tara" ane tenA vacce naukAyAtrA karatAM RgvedanA je kavine samudranA adhiSThAyaka varUNanuM rakSaNahAra tarIke smaraNa thai AvyuM, varUsUkatamAM e varUNadevane peAtAnA sazakitamAna rakSaNahAra le stavye . jene agninI jvALAo ane prakAzaka zakitao rAmAMcaka savedana thayuM teNe agninAM sUkatA racyAM. jene ga aMdhakAravALI rAtrinu rAmAMcaka savedana thayuM teNe rAtrita racyuM e ja rIte vAD, skuMbha, kALa Adi sUkA vize kahI zakAya, prakRtinAM zne judAM judAM pAsAM hAya ke temAM kAi divya savA hAya, agara e badhAM pAchaLa koi eka ja pamaMga tattva hoya paNa A judA judA kavioe karelI prArthanAcyA, dazyamAna praka tinA koi ne koi pratIkane AzrIte udbhavI che. AvI khetA judAM pratIkone sparzatI prAthanAone trA rUpe oLakhAvAtI. brahmanA A prAthamika athamAMthI krame krame aneka akalita thayA. je yajJezamAM A sUkatAnA viniyoga thaye te paNa brahma kahevAyAM, tenA nirUpaka graMthA ane vidhividhAna karanAra purAhita paNa prema, brahmA ke brAhmaNa tarIke vyavahAgayA. ane prAcIna kALamAM ja prakRtinAM e, vividha pAsAM ke digdha sattvA, e badhAne eka ja tattvarUpe paNa oLakhAvavAmAM AvyAM. aMte RgvedanA prathama maLamAM ja spaSTa, darzAvavAmAM AvyuM che ke, indra, mitra, vaSNu. agni ityAdi judAM judAM nAmothI je stavAya ane gavAya che te te! chevaTe eka ja tattva che ane te tattva eTale sata Ama prakRtinAM aneka pratIko chevaTe eka sapa-parama tattvamAM vizrAma pAmyAM ane e vicAra aneka rIte AgaLa vikasatA ane vistaratA gayA. samabhAvanA upAsako samana ke saMmaLa kahevAyA. saMskRtamAM enuM zamana ane zramana evuM rUpAMtara thayuM che, paNa sama zabda saMskRta ja hoi tenuM saMskRtamAM samana evu rUpa bane che. trAnA upAsakA ane citA brAhmaNa kahevAyA. pahelA vaga mukhyapaNe AtmalakSI rahyo; khIjo vaga vizvaprakRtimAMthI preraNA pAmele ane Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa . nA gALAmAM saMdharSane pariNAme upara ga mAM A ane vaheNAnI dizA paTAMtI gItAnAM bA paranA asAdhA jale che. gata zAlIhALatI tyAre ke emAM saMdharSa paNa janamata. paNa sama para paNa "ucca artha mAM maLe che. kIDanAsaparivAra mA to enI pradhAI che. samagra vizvamAM cetanatattva che, vAya te bahu jANItuM che. suttaniyata nAsikA Sii badhA dehadhArIomAM svabhAve samAna ja che e eka paramaThThasutta che. temAM bhArayvo , , A varase tethI ja teNe pRthvI, pANI ane vanaspati ke beTAane huM zreSTha, e paramArtha da inathI zake sitata tatsa nihALyuM ane anubhavyuM. bIjI bAju prakRti gaMgA ane brahmaputrAnAM prabhavasthAno do, paNa satI mA bicArapravAha vizvanAM aneka bAhya pAsAMone sparzatAM milanasthAna eka. Ama chatAM banne mahAnadIonA kalAka thayo ane eNe upaniSadakALamAM e spaSTapaNe ghATa judA, kinArAnI vastI judI bhASA ane morI morI akhila vizvanA mULaMmAM eka sat ke traNa tattva che, judA. A judAImAM ja racyApacyA rahenArAo milananInI ekatAne joI nathI zakatA. tema chatAM e ekatA to sAcI che ke dhArI jIvavyakitamAM paNa che. Ama pahelA pravAhamAM ' dharA sita samagra vizvanA samabhAvamAM pariNamyuM ane tene che. e ja rIte bhinna bhinna prabhavasthAnethI uddabhavelA vicAro DI lA cAramAga paNa goThavAya. bIjI bAju vizvanA pravAhI bhinna bhinna rIte poSAvAne lIdhe enA thI mAravuM na ja rAcatA anugAmIo ane pravAhanuM samIkaraNa temAM nathI tArA gayeluM parama tatva te ja vyakitagata jIva che, jIva vyakti dhI bhinna che ja nahIM, evuM advaita paNa sthapAyuM. paNa e tathya abAdhita che. ene jenA pratibhAvAmAM samaye samaye avataratA ja rahyA che, ane te badhI viDa ne AdhAre ja aneka AcAronI yejanA paNa thaI thaI. samatva e mudrAlekha hovA chatAM, ane kAma patrAnAM prabhavasthAne judAM judAM, paNe chevaTe te . - kSamaNaparaMparAomAM brahmacarya ane brahma karavAhA eka ja mahAsamudramAM maLe che, te ja pramANe atmi pracalita thayA che ke tene e paraMparA || ane prakRtilakSI ane vicAranI dhArAo aMte eka ja che ja nahIM. e ja rIte brahma tattva na AvI maLI. bheda dekhAte he to te mAtra zAbdika, paNa sama pada evI rIte ekarasa. 1 kare che. to calA gALAmAM. saMdharSane pariNAme utpanna thayelA ke brAhmI sthitithI vikhUTu pADI za . prAcIna kALathI ja cAlI , A ja che ke samAjamAM, zAstramAM ane zilAlekha AdimAM kALamAM paNa kAMva pezvAtI ne samanI AsapAsa pravartelA vicAra ane AcAranA paNa saMpALe bauddha evA vasubaMdhue abhidhama koSamAM thayaH . moranA virodhanI nedha che; ApaNe bauddha piTake, jaina Agame ke Athamamo mA trAjJaSyameva tat aa enA jyeSTha adhaasaro | rAzino zilAlekhe, tema ja bIjA aneka graMthomAM brAbraNa paNa evI matalabanI sucanA kayAMka karI che. jo vAta rANI ebe vargono ullekha joIe chIe; mahAbhASyakAra , paramArtha dRSTinI A paraMparA sAMpradAyika gaNAya evA rAjI A samayagAba vagerene zAzvata viredhI rUpe paNa nirdezyA "siMha mahetAmAM paNa vyakata thaI che. AkhA vizvamAM ekamo . dorAno vara kahevAmAM AvyuM che. tema che. baMne pravAha . emane darivuM kIrtana karyuM ane pachI e harinA bhakata vaNAyaro sitArAkSa eke je parama tatvane spaze che evuM pratipAdana : jananA eka lakSaNarUpe samadraSTi ne tRSNAtyAgIe ema paNa kahyuM che vAtI eka draSTie ? A praznano khulAso karyA e ja rIte sAMpradAyika manAtA upAdhyAya yazovijayajIe koNe karI che. rAjitana , sa teSAya nahIM. ' ' kahyuM ke, samatva prApta karavuM e ja brahmapadanI prApti pachI to A zI : ' te paramArthanI. paramArtha daSTi kuLa, jAti, vaMza, chelle A paramArtha ane vyavahAra daSTino bhere temane sAlI siAkAra ane veza AdinA bhedone aMtikramI vastunA mULa- ke paramArtha dRSTinI yathArthatA De. e. bI dhruve paNa darzAvI che. demI , nihALe che, eTale te saheje abheda ke samatA eka bAppaNInA hAthanuM bhajana temaNe na svIkAryuM che tyAre tamArI jANo rAka che. jo vyavahAramAM UbhA thayelA bhede ane virodha kahyuM ke A to mAre eka kuTuMbagata nAgara sarakAre che. emanA sAlI tenA anuyAyIomAM pravartelA, ane kayAreka ' vAstavikatva huM takasiddha mAnato ja nathI. mAtra sarakAra ane ttI siddhapakapaNuM janamelA. e saMdharSanA sUcaka brAhmaNa-zramaNa saruM chuM. eTaluM ja. kharI daSTi emaNe bIje sthaLa siTI' terI madha te sacavAI, paNa A sAthe paramArtha daSTine che. jaina Agama sUtrakRtAMganI prastAvanA lakhatA temaNe che mArI mAtA purUSoe, je aikaya joyuM ke anubhavyuM tenI "jaina". (zramaNa) thayA vinA brAhmaNa" thavAtuM nathI, ane rojIma ektikIpara paronAM aneka zAstramAM sacavAI che.. jaina thayA vinA jaina thavAtuM nathI. tAtpaya' nI karI temAM brAhmaNa ane zramaNa vargonA bhedano nirdeza che, indriyone ane manavRttione jItavAmAM che ane bAhoza karInA kALA sA sA brAhmaNa ane sAcAM zramaNanuM samIkaraNa jevA tattva vizvanI vizALatA AtmAmAM utAravAmAM che. A vAta che Ave bIjI miTamAM paNuM evuM ja samIkaraNa che. mahA- ATalA sakSepa uparathI ApaNe eTaluM pAmI zakAya ane mArA mATe esayala ratha sAcA bahANanI vyAkhyA sAcA ke buddhi chevaTe eka ja satyamAM virame che. ane sAthe loko A mApI che. vanapa sAM ajagara pe avatarela nahaNe samajI zakIe chIe ke vyavahAranAme teTalA ochI bolI ana" nAnA brAhmaNa rasa dhamaNanuM samArakA che . tamane abhiAgarane pAmI che, unAmAM astitvamAM hA hatAM paramAtA jalAra sisaka dareka nA ketI . te pitA nI mAnava nAma * *#; sis che . . A - 2 .