________________
તા. ૧૬-૨-૧૦ ".
પ્ર બુદ્ધ જીવને
વલણ દાખવેલું, લોકશાહીને આ માર્ગ નથી. આમ કરવાથી કોઈ લે છે તે, જે વ્યકિત પ્રસ્તુત અનિષ્ટ કે અન્યાય આચરે છે તે વ્યકિત પણ પ્રશ્ન ઉપર મુકત મને પોતાના વિચારો રજુ કરી શકાય . એટલે જ તેમાં સંડોવાયલે છે. જે વ્યકિત અનિષ્ટની સામે વિરોધ એ પ્રકારનું વાતાવરણ, જે લોકશાહીના વિકાસ માટે અત્યન્ત ઉઠાવ્યા સિવાય તેને મુંગે મોઢે સ્વીકારી લે છે તે વ્યકિત તે અનિષ્ટને આવશ્યક છે, તે લુપ્ત બની જાય છે. નહેરૂની આ ઉદ્દામ પ્રકૃતિના ખરી રીતે કહીએ તે, સાથ આપે છે. આમ હોવાથી જો સત્યનિષ્ઠ કારણે નજીકની વ્યક્તિઓનાં મેઢાં શીવાઈ જતાં માલુમ પડે છે વ્યકિતએ પિતાના અન્તઃકરણને વફાદાર અને ઈશ્વરને વફાદાર રહેવું અને માથું ઉંચકીને બોલનારને ભવિષ્યમાં એક યા બીજી રીતે હોય તે અનિષ્ટ પદ્ધતિને સાથ આપવાની ના કહ્યા સિવાય તેના માટે સહન પણ કરવું પડે છે. આવી વિષમ પરિસ્થિતિ વચ્ચે બીજો કોઈ માગ રહેતું નથી. અમારા આર્જેલનનું મને લાગે . પિતાની ભાવી કારકીદીને જોખમાવીને પણ, શ્રી. મુનશીએ, છે કે, આ સ્વરૂપ હતું. અમારી આ હીલચાલને મેં સામુદાયિક નહેરૂને જાહેર વિરોધ કરીને, પોતાના વિચારો નિડરપણે રજુ અસહકારના એક નમુના તરીકે કલ્પી હતી. ગાંધીજીનો અભ્યાસ કર્યા તે બદલ તેમને ધન્યવાદ ઘટે છે. આમ કરવાથી જ વિચાર- કરતાં મને પ્રતીતિ થઈ હતી કે અનિષ્ટને અપ્રતિકાર એ સાચે સ્વાતંત્ર્યનું વાતાવરણ દેશમાં જીવતું રહેશે અને સત્તાધીશ શાન્તિવાદ નથી, પણ અનિષ્ટનો અહિંસક પ્રતિકાર એ જ સાચે આગેવાને વધારે સચેત બનશે. '
શાન્તિવાદ છે.” રેવડ છે. માટીન લ્યુથર કીંગનો પરિચય
બસસત્યાગ્રહ દરમિયાન તેણે જેલવાસ ભોગવ્યો." યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સમાં વસતી હબસી કોમના એક આગેવાન જે હતા અને હિંસાને (તેના ઘરમાં બેબને ધડાકે “ તાજેતરમાં ભારતના પ્રવાસે આવ્યા છે તેને તા. ૧-૨–૧૯ના
થયું હતું . તેને પણ આમાં સમાવેશ થાય છે.) હિન્દુસ્તાન ટાઇમ્સમાં તેમના વિષે પ્રગટ થયેલી કેટલીક વિગત તેણે અહિંસાથી જવાબ વાળ્યું હતું. સેન્ટમેરીના વ્યવસાયી ઉપરથી નીચે પરિચય આપવામાં આવે છે.
હબસીઓ હંમેશાં માઈલેના માઈલ સુધી ચાલીને કામ જ્યારે પણ રંગભેદના પ્રશ્નનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે ઉપર જતા હતા અને જાહેર બસે જેને ઉપયોગ કરતા ત્યારે માટીન લ્યુથર કીંગના નામનું સ્મરણ થયા વિના રહેતું
પેસેન્જરમાં ઘણે મોટો ભાગ હબસીઓને હવે તે. ખાલી નથી. અલાબામામાં આવેલા મોન્ટમેરી શહેરના વતની જવા લાગી હતી. આખરે આ બાબતમાં હબસીઓની છત ૩૦ વર્ષની ઉમ્મરને આ પાદરી કે જે ભારતની એક મહીનાની થઈ હતી. મુસાફરી કરવાના આશયથી ચાલુ ફેબ્રુઆરી માસની આઠમી તારીખે
આજે માટીન લ્યુથર યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સના એક પ્રખર વક્તા દિલ્હી આવેલ છે તે હબસી કેમને એક આગેવાન છે. તેમણે તરીકે ભારે મોટી ખ્યાતિ ધરાવે છે. તે અનેકને સલાહકાર, અમેરિકામાં ઉભી થયેલી અમુક એક પરિસ્થિતિ સામે મેટા પાયા સાથી અને મિત્ર છે. ગાંધી સ્મારક નિધિના તથા કકર સેન્ટરના ઉપરને સૌથી પહેલું સત્યાગ્રહ ઉભો કર્યો હતો. શહેરના હબસી- મહેમાન તરીકે તે અહિં આવેલ છે. દિલ્હીમાં રાષ્ટ્રપતિ, એને જાહેર બસેમાં ગોરાઓથી અલગ બેસાડવાની ચાલુ રીત- ઉપરાષ્ટ્રપતિ, મહા અમાત્ય નહેરૂ વગેરેને મળનાર છે અને '' ' રસમને નાબુદ કરવાના હેતુથી ૮૧ દિવસ સુધી જાહેર દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાં અને સમ્ર હાઉસમાં વાર્તાલાપ આપનાર બસેના કરવામાં આવેલ બહિષ્કારને , લગતી છે. ગાંધીજીના નિવાસસ્થાન વર્ધા અને રાજકેટની મુલાકાતે '', મેન્ટગામેરી માં બનેલી ઘટના જેટલી દેખાય છે એથી જનાર છે અને વિનોબાજીને અજમેર મળવાની અને તેની વધારે અર્થ સચક હતી.. હજારો હબસીઓના દિલમાં સાથે પદયાત્રામાં બે દિવસ ચાલવાની ધારણા રાખે છે. મુંબઈ તે રહેલી સમાનતાની ભાવના અંગેની શાન્તિભરી લડતનું એ ૨૬ મી તારીખે આવનાર છે; ૨૭મીની સાંજે ગગનવિહારી મહેતાના એક પ્રતીક હતું. તાજેતરમાં પ્રગટ થયેલ Stride To- પ્રમુખસ્થાને તે જાહેર વ્યાખ્યાન આપનાર છે. અને ૨૮ મીએ ' wards Freedom” એ નામના ભારે ચિત્તાકર્ષક ગ્રંથમાં સવારે કાકાસાહેબ કાલેલકરના પ્રમુખસ્થાને રોક્રસી થીએટરમાં તેનું રેવરેન્ડ કીંગે, મેન્ટગેમેરીની જાહેર બસને લગતે રંગભેદ નાબુદ ગાંધી સ્મારક નિધિ અને મુંબઈ જૈન યુવક સંધ તરફથી જાહેર ' કરવામાં જે પરિણમેલ છે તે ઐતિહાસિક ઘટનાની, ક્રમશ: વિગતો સન્માન થનાર છે. તેની સાથે તેની પત્ની કેરેટા પણ આવેલ છે આપી છે અને સાથે સાથે તે ગ્રંથમાં એ અમેરિકન સત્યાગ્રહ જે એક પ્રસિધ્ધ સંગીતકાર છે. ' પાછળ રહેલા તત્વજ્ઞાનનું સુન્દર નિરૂ પણ કરવામાં આવ્યું છે. મુંબઈના સુવિખ્યાત સર્જનનો દુ:ખદ દેહવિલય ,
મહાત્મા ગાંધીને રૂસ્વીકાર કરતાં રેવન્ડ કીંગ એ મુંબઈમાં એક કુશળ સર્જન તરીકે વિશિષ્ટ ખ્યાતિ ધરાવતા પુસ્તકમાં જાવે છે કે “અમારા આ અહિંસક પ્રતિકારે ડે. કે. જી. મુનસીકનું ફેબ્રુઆરી માસની ૧૦મી તારીખે રાત્રે એ આખી હીલચાલની એક વિશિષ્ટ પદ્ધતિ તરીકે લેકેનું ખૂબ હૃદયને એકાએક અને અણધાર્યો હુમલો આવતાં તત્કાળ અવસાન. ધ્યાન ખેંચ્યું હતું અને તેની પાછળ નિયામક તેમ જ પ્રેરક બળ નીપજ્યુ. આ બનાવથી તેમનું વિશાળ મિત્રમંડળ જ માત્ર નહિ પ્રેમનું હતું. બીજા શબ્દોમાં કહું તે અમારી આ લડતને ઇશુ પણ તેમની શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા જેઓ વ્યાધિમુકત બનેલા છે એ ખ્રીસ્તે ભાવના અને પ્રેરણા પૂરી પાડી હતી અને ગાંધીજીએ ઘણો બહોળો જનસમુદાય ઊંડા શોકની લાગણી અનુભવી રહ્યો કાર્યપદ્ધતિનું દર્શન કરાવ્યું હતું.” યુનાઈટેડ સ્ટેટસના દક્ષિણ છે. તેમની વિદ્યાર્થી તરીકેની કારકીદી-ખાસ કરીને ડાકટરી વિભાગમાં “એક વખત જે અસહાય બાળક જે હતો અને લાઇનમાં—અત્યન્ત ઉજજવળ અને પ્રથમ કક્ષાની હતી. તેમનામાં આજે જે રાજકીય સાંસ્કારિક તેમ જ આર્થિક રીતે ઊંચે ઊડી. વ્યવસાયનિષ્ઠા હતી અને તે અંગે તેઓ ખૂબ જ આવી રહેલ છે, નવી પ્રતિભાનું દર્શન કરાવે છે . અને પોતાના કાયલા હતા. એમ છતાં પણ એ કાણામાંથી રાત્રીના અવકાશ ઉજજવળ ભાવી વિષે જે પૂરે સભાન છે, વળી માર્ક કરવા કાઢીને પણ તેઓ તત્ત્વજ્ઞાન અને અધ્યાત્મને લગતા સાહિત્યનું અને ભૂલવા જે તૈયાર છે અને નવી સામાજિક રચનામાં પિતાનું સતત્ પરિશીલન કરતા રહેતા હતા. શરીરે. પૂરા તન્દુરસ્ત, વાણીમાં કે સ્થાન પ્રાપ્ત કરવા જે આતુર છે--આ પ્રકારના નવઅભિ- સ્પષ્ટવકતા અને દિલમાં મિત્રો, સ્નેહીઓ, સ્વજનો માટે ઊંડી જાન હબસીઓને રેવરંડ કીંગ એક પ્રતિનિધિ છે.” નીચેના ઉષ્માથી ભરેલા–આવું તેમનું વ્યકિતત્વ હતું. તેમનું ચારિત્ર્ય તેમના શબ્દોમાં જાણે કે ગાંધીજી પોતે જ બેલતા હોય એમ લાગે નિરપવાદ શીલથી સુઅંકિત હતું. પંચાવન વર્ષની અપરિપકવ છે “જે વ્યકિત મૌનપૂર્વક કોઈ પશુ અનિષ્ટ કે અન્યાયને સ્વીકારી ઉમરે કાળે તેમને એકાએક ઝડપી લીધા છે. ડૉ. મુનસીફને