________________
દવા
* પર '
.' પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૭-૫૯
.
દરેક =
=
કુસેવા કરે છે.
- કેરલમાં રાજકારણું કટોકટી જે કોઈ પોતાના ધર્મનું બહુમાન કરે છે અને અન્યને . - તેના પિતાના ધર્મની શ્રદ્ધામાંથી ચળાયમાન કરવા અને અન્ય
કેરલમાં જે ગુંચવણભર્યો મામલો ઉભો થયો છે અને પરિધર્મોથી પિતાને ધર્મ ચડિયાત છે એવું ઠસાવવાનો પ્રયત્ન કરે' ' ણામે જે રાજકારણી કટોકટી આપણને વ્યગ્ર બનાવી રહી છે તે છે તે ચોકકસપણે પોતાના ધર્મને જ હાનિ પહોંચાડે છે.
આજે સૌ કોઈ ભારતવાસીઓ માટે એક મોટી ચિન્તાનો વિષય
બની રહેલ છે. આ કટોકટીનું ગાંભીય સમજવા માટે થોડી , અશોકના સમયમાં ધર્મ માં સર્વ પ્રકારની શ્રદ્ધા અને ફરજોને
પૂર્વભૂમિકાનું નિરૂપણ જરૂરી લાગે છે. ' સમાવેશ થતો હતો. આજે આપણે જેટલું રાજકીય અને અર્થ
' આઝાદી આવ્યા બાદ અને છેલ્લી દેશવ્યાપી ચૂંટણી થયા કીય બાબતે માટે અને તગત વિચારસરણીઓ માટે ઝગડીએ - છીએ તેટલું ધાર્મિક બાબતો માટે ઝગડતા નથી. અશોકના
પહેલાં આખા દેશમાં એક પ્રકારની સંવાદિતા પ્રવર્તતી હતી.
કેન્દ્રમાં તેમજ દરેક પ્રાન્તમાં કોંગ્રેસને બહુમતી મળી હતી અને વખતમાં આજના ઠંડા યુદ્ધને કોઈ સ્થાન નહોતું. આજે પણ 2 અને એક ગેસ શાસન ચાલી રહી હતું. બે વર્ષ પહેલાં
' : ' , ' : થયેલી ચૂંટણીએ કેરલની ધારાસભામાં સામ્યવાદી પક્ષને નાની' આજે આપણે આપણી મહેનતથી અને પરિશ્રમથી ભારતને સરખી, પણ બહુમતી આપી અને પરિણામે કેરલમાં શ્રી. ઈ.એમ જેવું બનાવીશું તેવું આવતી કાલનું ભારત હશે. ભારત ઔદ્યો- એમ્ નામબુદ્રીપાદની આગેવાની નીચે સામ્યવાદી તંત્રની સ્થાપના ગિક રીતે તેમ જ અન્ય પ્રકારે જરૂર આંગળ વધશે, આપણા થઈ, અને એ રીતે દેશના રાજકારણમાં વિસંવાદી સુરની શરૂઆત લોકેનું જીવનધોરણ અવશ્ય ઉચે આવશે, શિક્ષણને, કેળવણુને “થઈ. સામ્યવાદી પક્ષે સત્તાનાં સૂત્રે હાથમાં લીધાં અને પોતાના વ્યાપક પ્રચાર થશે, પ્રજાજનોનું આરોગ્ય દિનપ્રતિદિન સુધરતું પક્ષની રીતે તેણે રાજ્યવહીવટ શરૂ કર્યો. તેણે શરૂઆતમાં ત્યાંની જશે, અને કળા અને સાંસ્કૃતિક પ્રવૃત્તિઓ વડે લોકોનું જીવન શૈક્ષણિક વ્યવસ્થામાં મહત્ત્વના ફેરફાર કરનાર શિક્ષણધારી ધારાખૂબ સમૃદ્ધ બનશે- એ વિષે મને કેઈ શક નથી.. શુભ હેતુથી સભામાં પસાર કરાવ્યું, અને આને કેરલમાં બહોળા સમુદાયમાં
અને મકકમ નિરધારપૂર્વક આ યાત્રાને આપણે પ્રારંભ કર્યો. વસતા ખ્રીસ્તી સમાજે ઉગ્ર વિરોધ કર્યો. આ વિરોધમાં પાછળથી A , છે અને ગમે તેટલી લાંબી હોય તે પણ આપણી આ યાત્રાના ત્યાંના નાયરે અને મુસલમાનો જોડાયા અને એ વિરોધને ત્યાંની અન્તિમ મથકે આપણે જરૂર પહોંચવાના છીએ.
કોંગ્રેસે અને પ્રજાસમાજવાદી પક્ષે સીધે નહિ તે આડકતરો સાથ . પણ મને જેની યન્તા છે તે ભૌતિક પ્રગતિ વિષેની નથી, આપે. કેરલની સામ્યવાદી સરકાર બીજા પણ અનેક કારણે પણ આપણું લોકેની ગુણવત્તા અને પ્રતિભાના ઊંડાણને લગતી અને અનિષ્ટ ‘ઘટનાઓને લીધે ત્યાં
અને અનિષ્ટ ઘટનાઓને લીધે ત્યાંની પ્રજાના એક યા બીજ £ છે. ઔદ્યોગિક પ્રક્રિયાઓ દ્વારા પ્રભુત્વ પ્રાપ્ત કરતાં કરતાં, વ્યકિત
વિભાગ સાથે અથડામણમાં આવવા લાગી. આ સંધર્ષ વધારે ને
વિભાગ સાથે અથડામણમાં આવવા લાગી. આ વિગત ધનસંપત્તિ અને વિલાસી જીવનની શોધમાં આપણા લોકે વધારે વ્યાપક અને ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરતો ગયે અને સામ્યવાદી
પિતાની જાતને ખોઈ તે નહિ બેસે ને ? આમ બને તે એ સરકારને ખતમ કરવાના ધ્યેયપૂર્વક કેરલની મુખ્ય કેમે તેમ જ કે આપણું માટે એક ભારે કરૂણાજનક ઘટના હશે, કારણ કે જેના સામ્યવાદી પક્ષથી ઇતર એવા રાજકીય પક્ષને ત્યાંની સરકાર સામે
અવેલ બન ઉપર ભારત ભૂતકાળમાં ટટ્ટાર ઉભું રહ્યું છે અને, સંયુકત મારચે ઉભા થયા, સીધા ૫ગલાની લડત શરૂ થઈ અને હું ધારું છું કે, ગાંધીજી મારફત આપણે અનુભવ્યું છે તેમ, પ્રાદેશિક કે ગ્રેસ પણ તેમાં સંલગ્ન થઈ. સુલેહ શાતિને જ્યાં વર્તમાનમાં પણ ભારત એટલું ટટ્ટાર ઉભું રહી શકયું છે તેને ત્યાં ભંગ થવા લાગે, નિશાળે અને કેલેજો સામે પીકેટીંગ શરૂ તે કરૂણ ઘટનામાં, ઇનકાર હશે. સત્તાની જરૂર છે, પણ શાણપણ, , વાહનવ્યવહારનાં સાધુનેની ભાંગફોડ ચાલુ થઈ અને ત્યાંની " ડહાપણ, પ્રજ્ઞાપ્રાપ્તિ એટલી જ જરૂરી છે. શાણુ પણ સાથેના સરકારને હાથે જ્યાં ત્યાં લોકોના ટોળાંઓ સામે પોલીસ ફાયરીંગસત્તાપ્રાપ્તિ એ જ માત્ર ઇષ્ટ અને શ્રેયસ્કર છે. ' ,
ગોળીબાર–થવા લાગ્યા અને પરિણામે જાનમાલની ખુવારી શરૂ થઈ. * આજે આપણે બધા હકકે અને અધિકારોની વાત તેમ જ * કેરલની સ્થિતિ વણસતી જાય છે એમ માલુમ પડતાં કોંગ્રેભાગણીઓ કરી રહ્યા છીએ, પણ જુના ધર્મનું શિક્ષણ ફરજ ,
સના વરિષ્ઠ અધિકારી શ્રી, સાદિકઅલી તેમ જ માજી પ્રમુખ અને જવાબદારીઓને જ આગળ ધરે છે. ફરજંના અનુપાલનન
શ્રી. ઢેબરભાઇ જાતતપાસ માટે કેરલ ગયા; પાછળથી ભારતના મહી હકંકા હંમેશાં અનુસરે છે.
અમાત્ય જવાહરલાલજી પણ કેરલ ગયા અને ત્યાંની રાજકારણ
પરિસ્થિતિનું ગાંભીર્ય અને સહજ ઉકેલી ન શકાય એવી એક - વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીની પ્રગતિ સાથે મન અને આત્માની
વિચિત્ર કઢંગી સમસ્યાનું તેમને તેના વાસ્તવિક સ્વરૂપમાં દર્શન થયું. પ્રગતિને આપણે મેળ બેસાડી શકશું ખરા ? વિજ્ઞાન પ્રત્યે
- આ વિચિત્ર અને કઢંગી સ્થિતિ શું હતી ? એક બાજુએ આપણે બીનવફાદાર બની ન શકીએ, કારણ કે આજના જીવનની
કેરલ રાજ્યને ખતમ કરનો ગગનભેદી લેકપકાર અને બીજી પાયાની હકીકત તે રજુ કરે છે. પણ સાથે સાથે, તે તારિક જીવન
- બાજુએ ધારાસભામાં નિશ્ચિત બહુમતીના કારણે તેને ખસેડી ને સિદ્ધાતો જેના ઉપર ભૂતકાળમાં યુગોથી ભારત ઉભું છે તેની પણ આપણે જરા પણ ઉપેક્ષા કરી ન જ શકીએ. તો પછી ઔદ્યોગિક
શકાય એવી બંધારણીય પરિસ્થિતિ. લેકે રોષ એટલે વ્યાપક
અને ઉગ્ર લાગે કે આમને આમ ચાલે તો સુલેહશાન્તિ જળ: પ્રગતિના માર્ગ ઉપર પૂરા બળ અને તાકાતપૂર્વક આપણે આગળ વધતા રહીએ અને સાથે સાથે યાદ રાખીએ કે સમાદર, કરૂણા અને
વાઈ શકે જ નહિ, પ્રજાંજને વચ્ચે એક પ્રકારને આન્તરવિગ્રહ પ્રજ્ઞા વિનાની ભૌતિક સમૃદ્ધિ આપણું નાબુદી અને વિનાશમાં
શરૂ થાય અને એ પ્રદેશમાં અરાજકતા ફેલાઈ જાય એમ કોઇને
પણ લાગ્યા વિના ન રહે. અને જે સામ્યવાદી પક્ષ અછાએ પરિણમવાની છે, આપણને ભેય ભેગાં કરવાની છે. એ પણ
રાજ્યતંત્રની જવાબદારી ઉપરથી ખસવાની તૈયારી ન દાખવે તે આપણે યાદ રાખીએ કે “ Blessed are the Peace
તેને ખસેડી કેમ શકાય એ પણ એક મોટે સવાલ. આને બંધાmakers.” “શાન્તિપ્રજકો જ ઈશ્વરના ખરા કૃપાપાત્ર છે.”
રણીય એક જ માર્ગ હોઈ શકે અને તે એ કે ફરીથી ચૂંટણી ' મૂળ અંગ્રેજી : જવાહરલાલ નહેરૂ કરવી–એમ જવાહરલાલજીને લાગ્યું અને એ મુજબ તેમણે
અનુવાદકઃ પરમાનંદ કેરલના મુખ્ય પ્રધાનને સૂચના-ભલામણ-કરી. પણ સત્તાસ્થાન
I
*
*
*