Prabuddha Jivan 1959 Year 20 Ank 17 to 24 and Year 21 Ank 01 to 16

SR No.: 525944
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1959
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 26 MB

Page 242

E / ૧૫૪
પ્ર બુધિ જીવન
'' તા. ૧-૧૨- ૯ માટે પણ આપણે સાહિત્યના અનુવાદની કળા ખીલવવી જોઈએ. ભાષાંતર દ્વારા એને પરિચય થયા પછી એની અસર લેનાર આ વેપાર ખેડવા ખાતર ગુજરાતીઓ અનેક પરદેશમાં જઈને ભાષાની શૈલી ઉપર અને ચિંતન ઉપર થવાની જ તત્ત્વજ્ઞાનની કરી , રહ્યા છે. પિતાનાં દીકરો – દીકરીઓની કેળવણી માટે ચર્ચા સંસ્કૃતમાં એક વિશિષ્ટ શૈલીથી થાય છે, પશ્ચિમમાં બીજી . થોડાક ક્ષિક્ષકોને પણ તેઓ વસાવે છે. મારે ગુજરાતીઓમાં એ
શિલીથી. એની અસર પણ ભાષાંતર દ્વારા એકબીજા પર થાય છે. ૬. મહત્વાકાંક્ષા જગાડવી છે કે જેમ હિંદી એ રાષ્ટ્રભાષા છે, પરદેશના જે લેકેએ આપણું દાર્શનિક સાહિત્ય વાંચ્યું છે તેઓ બંગાળી સૌથી પ્રૌઢ વિકસિત ભાષા છે. તામિલ ભારતની એક
હવે પિતાની ભાષામાં નવા નવા સામાસિક શબ્દો ઉપજાવવા જૂનામાં જૂની અને મૌલિંક સાહિત્યની પરંપરા ધરાવતી ભાષા લાગ્યા છે. આ રીતે ભાષાંતર એટલે પરસ્પર જીવનદષ્ટિ અને છે, તેમ જ આખી દુનિયાને પરિચય કરાવનારી ભાષા તરીકે
સાહિત્યશૈલીની એક જાતની દીક્ષા હોય છે. આ વાત જેઓ જાણે ગુજરાતી તમામ ભારતનીય ભાષાઓમાં અગ્રસ્થાન લઈ લે, અને
તેઓ ભાષાંતર કરવા બેસતી વખતે એ ભાન રાખવાના જ કે એને પરિણામે પરદેશીઓ પણ ગુજરાતીનો એટલા જ આદરથી આપણે એક સાધના કેળવીએ છીએ. . અભ્યાસ કરે એટલે આજે તેઓ હિંદી કે બંગાળી સાહિત્યને
સતત પ્રવૃત્તિ , કરે છે. જે ભાષામાં પ્રજા માટે ગાંધીજીએ લખ્યું, તે ભાષામાં સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખે સાહિત્યના તમામ વિભાગોનું યુગદર્શન અને વિશ્વદર્શન કરાવવાની શકિત આવવી જ જોઈએ,
નિરીક્ષણ, પરીક્ષણ અને વિવેચન કરવાનું હોય છે એ હું જાણું હું કહેતો હતો કે હવે ભારતીય અને યુરોપીય અથવા
છું. કઈ પણ સારા પુસ્તકાલયમાં ગુજરાતી કે બીજી ભાષાની પૌરય અને પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિભેદના રગડાં ગાવાના દિવસે રહ્યા ચેપડીઓનું જે વગીકરણ હોય છે તે સરકારી, કવિતા, નાટક, નથી. ભારતમાં જન્મેલા એક અંગ્રેજ સાહિત્યસ્વામીએ ભલે કહ્યું
લઘુકથા, નિબંધ, પ્રવાસવર્ણન, સાહિત્યચર્ચા, કલામીમાંસા, રસહોય કે પૂર્વ અને પશ્ચિમ નોખા જ રહેવાના, એમનું મિલન 'વિમર્ષ, સંદર્ભગ્ર, અનુવાદ વગેરે વિભાગેની ચર્ચા ભાષણમાં થઈ જ ન શકે; આજે આપણે જાણીએ છીએ-ભૂગોળના પ્રાથમિક આવવી જોઈએ એ જૂના રાબેતા મુજબ ઘેડા વિચારે તે મેં પાઠ તરીકે પણ જાણીએ છીએ-કે પૂર્વ અને પશ્ચિમ એ ભેદ જ
(ાક પણ જાણુ છાઅ-કે પૂર્વ અને પશ્ચિમ એ ભેદ જ રજૂ કર્યા જ છે. પણ એ જૂના ચીલામાંથી બહાર નીકળી, જીવન કૃત્રિમ છે. અમેરિકા માટે જાપાન એ પાશ્ચાત્ય દેશ છે ! અને આપણે અને સંસ્કૃતિના વિભાગ પ્રમાણે અને પ્રજાકીય પુરૂષાર્થ પ્રમાણે
એ જ દેશને “સુદૂર પૂવને” એટલે કે પૂર્વોત્તમ દેશ કહીએ છીએ !! સાહિત્યચર્ચા કરવાનું મેં પસંદ કર્યું છે અને ગાંધીમંડળને માં વિજ્ઞાનને કારણે કહે, અર્થસંબંધને કારણે કહો કે રાજદ્વારી પ્રતિનિધિ હાઈ કેટલીક રચનાત્મક સૂચના પણ કરી છે.
સંકટને કારણે કહે, આપણે આખી દુનિયા સાથે સંકળાઈ ગાંધીજીના હાથમાં કાંગ્રેસ આવી અને ત્રણ દિવસના ગયા છીએ. કોઈ પણ સંસ્કૃતિ આપણે માટે પરાઈ નથી. પછી મેળાવડીનું એનું રૂપ ફરી ગયું અને આખું વરસ સ્વરાજ્યપ્રાપ્તિ એનાથી અપરિચિત રહેવાય જ કેમ?
પરત્વે રાષ્ટ્રસેવા કરનારી એ એક જીવતી જાગતી રચનાત્મક સંસ્થા મારું કહેવાનું એ છે કે આજે જેમ અમદાવાદમાં વિજ્ઞાનની બની ગઈ અને એ સંસ્થા વાટે પ્રજાનું રાજદ્વારી અને રાષ્ટ્રીય
રાપખાળ કરવા માટે એક પ્રયોગશાળા છે તેવી જ રીતે જીવન ઘડાયું. હવે એ બધી ઐતિહાસિક વાત થઈ ગઈ છે. ત્યારૈ અનેક ભાષાઓ શીખવા માટે અને તે તે ભાષાના સાહિત્ય સાથે શું આપણે ગુજરાતી ભાષા અને સાહિત્યની જીવતી, જીવનસ્પશી પરિચય વધારવા માટે અહીં એક સમર્થ વિસ્વભાષા–મંદિર અને ચિતન્યમયી પ્રવૃત્તિને અંગે પ્રજાનું બૌદ્ધિક અને સાંસ્કૃતિક હોવું જોઈએ. સામ્રાજ્યની મહત્ત્વાકાંક્ષાથી બ્રિટિશ લોકેએ જે જીવન ઘડવાનો પ્રયાસ આ પરિષદ - મારફતે ન કરીએ? વિશ્વકયું તે જ કામ વિશ્વસેવાથી પ્રેરાઇને આપણે કરવાનું છે. રવીન્દ્ર
ભારતી અને સાહિત્ય અકાદમી જેવી પ્રવૃત્તિ ઉપરાંત જીવનભારતીનું " નાથે વિશ્વભારતીની સ્થાપના કરી તે બંગાળી અને અંગ્રેજી બે
કામ પણ સાહિત્ય પરિષદે ઉપાડવું જોઈએ. ભાષા મારફતે કામ કરે છે. અહીં ગુજરાતી, હિંદી અને એક
અમેરિકા જે પિતાના સાહિત્ય દ્વારા આપણા જીવન ઉપર કરતાં વધારે યુરોપિયન ભાષા મારફતે સાહિત્ય પરિચય વધારવાને
અસર કરવા માગે છે તે આપણે આપણા પડોશીઓની ઓછીવત્તી પુરૂષાર્થ ખીલવો જોઈએ.
સાંસ્કૃતિક સેવા કરવાને આદર્શ નજર આગળ કેમ ન રાખીએ ?
જે સૂચવે તેણે કરી બતાવવાની તૈયારી રાખવી જોઈએ, આજકાલ કેટલીક સંસ્થાઓ અંગ્રેજી કે બીજી ભાષાની
એ ગાંધીજીને આદર્શ હું ભૂલ્યો નથી. અને તેથી જ પરિષદના પડીએને અનુવાદ ગુજરાતીમાં કરાવે છે ત્યારે ભાષાંતરકાર પાસેથી એકાદ પ્રકરણને અનુવાદ કરાવી. તેટલા પરથી અનુવાદકની
કાર્યકર્તાઓને કહીશ કે મારી જે સૂચનાઓ ગળે ઊતરે તે અમયોગ્યતા નકકી કરે છે. આ બેટી કસોટી છે. ખરું જોતાં જેને
લમાં મૂકવા માટે તમારે પરિષદને તૈયાર કરવી જોઈએ. આ ઉંમરે,
મારૂં કામ તો સુંદર અને વહેવારમાં આણી શકાય એવું ભેજનાઅનુવાદ આપણને જોઇએ છે, તે ચોપડીને વિષય અને એનું
ચિત્ર રજુ કરવાનું જ છે. પ્રતિપાદન ઉમેદવાર કેટલું સમજ્યો છે એ જાણવા માટે, રીત
રચનાત્મક કાર્યનું મહત્ત્વ સમજીને જ ગાંધીજીએ સ્વરાજની સરને એક પ્રશ્નપત્ર તૈયાર કરીને એમાં પાસ થનાર વ્યક્તિઓ- પૂર્વ તૈયારી રૂપે અનેક સંસ્થાઓ સ્થાપી અને ચલાવી. સ્વરાજ-. માંથી જ કેકને અનુવાદનું કામ સોંપવું જોઈએ અને સફળ અનુ- સરકારે પણ પ્રારંભથી જ પંચવર્ષીય યોજનાઓ રૂપી રચનાત્મક વાદ કરનારનું જાહેર રીતે સન્માન થવું જોઈએ. પીઢ ભાષાન્તરકાર કાર્યક્રમના પાયા ઉપર સ્વરાજની અને પ્રજાજીવનના ઉત્કર્ષની માટે આમ કરવાની જરૂર ન હોય અ દેખાતી વાત છે.
ઇમારત ચણવાને મનસૂબો કર્યો છે. આ જ દિશામાં સાહિત્ય પર ભાષાંતર એટલે એક ભાષાની સુંદર કૃતિ પોતાની કે બીજી
અને સાહિત્ય દ્વારા પ્રજાકીય સાંસ્કૃતિક જીવન ઉનત કરવા માટે ભાષામાં આબાદ રીતે ઉતારવી, એટલે જ અર્થ લોકો કરે છે, ' નકકર પ્રવૃત્તિ સાહિત્ય પરિષદ શરૂ કરે તો મને પરમ સંતોષ થશે, પણું ભાષાંતર એથીય વિશેષ અને મોટું કામ કરે છે. દરેક અને સ્વરાજ મળ્યું તેથી જ આ બધું કરી શક્યા એની ધન્યતા ભાષાની પિતાની શૈલી અને વિચાર કરવાની પદ્ધતિ હોય છે. અનુભવ મારા દિવસો હું પૂરા કરી શકીશ. સ્વરાજ થયા પછી દરેક સમાજમાં વપરાતી ઉપમાઓ અને રૂપકે તે પ્રજાના અનુ- આપણુ પ્રજાના પુરૂષાર્થને માટે કશી સીમા હોઇ જ ન શકે. ભવ, ચિંતન અને પુરુષાર્થમાંથી ઉત્પન્ન થયેલાં હોય છે. સમાપ્ત
કાકા કાલેલકર
- નાનામુંબઈ જૈન યુવક સંધ માટે મુદ્રક પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, ૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ ,
મુદ્રણસ્થાને “ચંદ્ર ઝિં. પ્રેસ, ૪૫૧ કાલબાદેવી રોડ, મુંબઈ ૨, ટે. નં. ૨૯૩૦૩