Book Title: Vyavahar Sutram
Author(s): Manekmuni
Publisher: Jain Shwetambar Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020933/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharva Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM aham zrI vyavahArasUtram / zrImadu zrutakevalI bhadrabAhaddharita mUlasUtraM niyukti sametam tadupari pUrvAcAryapraNIta bhASyaM zrImAn malayagiriviracitavivaraNasametam tasya pIThikA tathA prathamoddezakasya prathamo vibhAgaH saMzodhako muni mANeka. prakAzaka jaina zvetAMbara saMghasahAyyena-vakIla kezavalAla premacanda. bI, e; ela, ela, bI. bhAvanagara-dhI AnaMda prInTIMga presamAM zAha gulAbacaMda lallubhAi dvArA mudritam . vIra nirvAzAbda 2412. krAiSTAda 1926. vikramAbda 1987 prathamAvRtti prata 500 vetanama-rUpyaka catuSTayama. For Private and Personal use only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtranI prastAvanA. A mantrI prastAvanA teja pIThikA Tha, pagA matra ghaNu gaMbhIra le. trama pITikA pagA samudra taravA jevI kaThayA De. tethI tamAM zu viSaya che ta ahIM jaNAvIzu. sAdhusAdhvInA mamA jaga badhAraNA e mA gamo viSaya he, jema pajAnA rakSamA mATe rAjyanA kAyadAmo cha, tema mA sAke: kAyadA bhagelA nyAyAdhIzI nyAya kara ke ane ganehagArane yogya zikSA kare ?, ana jene nukazAna dhayaM hoya tene badalo apAva cha: te pramANe sAdhuoe kema cAlavU te dazavaikAlika mAcAroga vigare mAmA banAnayaMta, aMne utpagadhI nibAha na thAya to apavAda mArga ucita rIte sevabA tathA ayogya rIte sevanArane yogya zikSA pharavAna yA mapramA mAyA namuna marAma varga mAthI zrI bhavAislAmINa udayu, ane tamA japara pote niyukti racI chaH banenI gaMbhIratA joI lenA pAlAmA pardadhara T na ranamA upaka mAlagiri mahArAja TIkA gcI cha. muni mANeka. dAbhaga vAza hajAra koTa jAla lakhANa hopAthI ghaNo bakhata dhavA chapAvavAmAM jAya, tama mUlya vadhAra thAya, tevA hatuthI pIThikA tathA prathama uzAno apUrNa bhAga bahAra paDayo jana mUlya cAra rupiyA de, ane bIjo bhAga jemA prathama uddezo pUrNa thAya che te vo bhAgamA lagabhaga agyAra hajAra eka pramANa lakhAgA hai. tenA rU.: mUlya thaze. sAdhuone ane jJAna bhaMDArone ke vidyApremIprone aochA mUlyamA maLe mATe paDatara kiMmateja bhApavA 1 irAdo ke, tethI dareke prathama mUlya mokalI devu ke baMdhAre pranio kapAzvAthI proDA mUlye maLe, nahito praNachuTake bama mUlya levAmAM Avo. . kezavalAla premacaMda modI. vakIla. hAjA paTelanI poLa-amadAvAda. maLavArnu ThekANu: zrImata mohanalAlajI jaina zve. jJAnabhaMDAra, gopIpurA, surata. For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ||arhm // zrImAn malayagiri viracita vivaraNayutA bhASya niyukti sametA zrI vyavahAra sUtrasya pIThikA vyavahAra sUtraM saTIkaM // OM namo jinAya // OM namo vItarAgAya / / saTIkapraNamata nemijineshvr-mkhilprtyuuhtimirrvibiNbm| darzanapathamanatIrNa zazIva daSTeH prasattikaram / / natvA gurupadakamalaM, vyavahAramahaM vicitrnipunnaarthm| vivRNomi yathAzakti, prabodhahetorjaDamatInAm / / viSamapadavivaraNena, vyavaharttavyo vyadhyAyi sAdhUnAm / yenAyaM vyavahAraH, zrIcUrNikRte nmstsmai|3| bhASyaM ka cedaM viSamArthagarbha, kva cAhameSo'lpamatiprakarSaH / tathApi samyagguruparyupAsti-prasAdato jAtadRDhapratijJaH For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya // 1 // ukta kampAdhyayanam, idAnI vyavahArAdhyayanamucyate, tasya cAyamabhisaMbaMdhaH, kalpAdhyayane Abhavat prAyazcittamuktaM, na tu dAna prAyazcitta dAnaM, vyavahAre tu dAnaprAyazcitamAlocanAvidhizcAbhidhAsyate. tadanena saMbaMdhenAyAtasyA'sya vyavahArAdhyayanasya vyAkhyA prastUyate / asya ca mahApurasyeva catvAri anuyogadvArANi bhavanti / tathAhi yathA nagaramakRtadvAramanagaraM, kRtaikavAramapi ca duradhigama, kRtacaturmUlavAraM tu pratidvArAnugataM sukhAdhigamamevaM vyavahArAdhyayanapuramapyarthAdhigamopAyazUnyamazakyAdhigamamekadvArAnugatamapi ca duradhigama, saprabhedacaturdhArAnugataM tu sukhAdhigamamiti phalavAn dvAropanyAsaH, anuyogadvArANi nAma adhyayanArthapravezamukhAni, tAni ca amUni-upakramo, nikSepo'nugamo, nayA iti; tatra upakramaNamupakramaH, zAstrasya samIpIkaraNaM, nikSepaNaM nikSepo nAmAdinyAsaH anugamanamanugamaH sUtrasyAnurUpamarthAkhyAnaM, nayA naigamAdayo vastunaH paryAyANAm yathAsaMbhavamadhigamakAriNaH, tatropakramo dvividhaH zAstrIya itarazca, itaraH padaprakAraH nAmasthApanAdravyakSetrakAlabhAvabhedAt , tatra nAmasthApane supratItedravyopakramo dvividhaH, zrAgamato noAgamatazca, Agamata upakrama zabdArthasya jJAtA tatra cAnupayukto'nupayogo dravyamiti vacanAt / / noAgamatastrividho, jJazarIra bhavyazarIra tavyatiriktabhedAt / tatra yad upakrama zabdArthajJasya zarIraM jIvavipramuktaM siddhizilAtalAdigataM, tadbhUtabhAvitvAta jJazarIradravyopakramaH, yastubAlakonedAnImupakramazabdArthamavabudhyate, athacA'vazyamAyatyAM bhotsyate, saMbhAvanAbhAvinibaMdhanatvAd bhavyazarIradravyopakramaH jJazarIra bhavyazarIra vyatirikta vividhaH sacittAcittamizrabhedAt / tatra sacittadravyopakramo dvipada catuH padApadopAdhibhedabhinnaH punarekaiko dvividhaH parikarmaNi vastuvinAze ca, tatra dravyasya guNavizeSapariNAmakaraNaM parikarma, tasmin sacitra dvipadadravyopakramo yathA puruSasya varNAdikaraNaM, sacitracatu For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ppadadravyopakramo yathA hamtyAdeH zikSAdyApAdanaM, sacittApadadravyopakramo-yathA vRkSAde vRkSAyurvedopadezAd vRddhyAdi guNakaraNaM vastuvinAze puruSAdInAM khaDgAdibhi vinAzakaraNaM, acitadravyopakramaH parikarmANi yathA padmarAgamaNeH kSAramRtpuTakAdinA nairmalyApAdanaM; vastuvinAze vinAzakaraNaM. mizradravyopakramaH parikarmaNi kaTakAdibhUSitapuruSAdi dravyasyaguNavizeSakaraNaM, vastuvinAze vivakSitaparyAyocchedaH, kSetramAkAzaM taccAmUrta, nityaM ceti na tasya parikarmalakSaNo vA upakramo ghaTate, tata upacArAt tadAzritasyekSukSetrAdestau draSTavyau; kAlasyopakramaH parikammaNi caMdroparAgAde yathAvasthitamAgeva parijJAnakaraNaM, vastuvinAze vivakSite kAle taducitaprayojanasyAsaMpAdanaM, tadasaMpAdane hi sa kAlo vinAzito bhavati; bhAvopakramo dvidhA Agamato noAgamatazca, tatrAgamata upakrama zabdArthasya jJAtA tatra copayukta upayogo bhAvanikSepa iti vacanAt, noAgamato dvidhA, prazastA'prazastazca tatrAprazasto gaNikAdInAM, gaNikAdyaprazastena saMsArAbhivaDhinA vyavasAyena parabhAvamupakAmaMti, prazastaM zrutAdinimittamAcAryabhAvopakramaH anenehAdhikAraH / / ___ atha vyAkhyAMgapratipAdanAdhikAre gurubhAvopakramAbhidhAnamanarthakamavyAravyAMgatvAttadasamyak, tasyApi vyAkhyAMgatvAt uktaM ca-gurvAyattA yasmAt zAstrAraMbhA bhavaMti. sarvepi tasmAd gurvArAdhanapareNa hitakAMkSiNA bhAvyaM. Avazyaka bhASyakAreNApyabhyadhAyi. gurUcitAyattAiM vakkhANaMgAI jeNa svvaaiN|| jeNa puNa suppasannaM, hoi tayaM taM tahA kajjaM // 1 // sto gaNikAdInAM, na copayukta upayogo bhAvatA bhavatiH bhAvopakramA For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA // 2 // aAgAriMgiyakusalaM, jai seyaM vAyasaM vae pujjA, taha viyasiM na vikUDe virahamiyakAraNaM pucche // 2 // Aha yadyevaM gurubhAvopakrama eva bhaNanIyo. na zeSA niHprayojanatvAt na gurucittaprasAdanArtha teSAmapyupayogitvAt tathA ca || dezakAlAvapekSya parikarmavinAzau dravyANAmudakaudanAdInAmAhArAdikAryeSu kurvannatevAsI harati guruNAM cetaH, athavA upakramasAmAnyAt ye kecana saMbhavina upakramabhedAste sarvepyuktAH; yenAnupayogivyudAsenopayoginiSpratipakSA pratipattirupajAyate tathA cAprastutArthApAkaraNaM prastutArthavyAkaraNaM ca, nAmAdinyAsavyAravyAyAH phalamupavarNayanti mahAdhiyaH, aprastutArthApAkaraNAt prastutArthavyAkaraNAca nikSepaH phalavAniti ukta itara, idAnI zAstrIya ucyate sopi paDvidhastadyathA AnupUrvI nAma pramANaM vaktavyatA adhikAraH samavatAra iti tatrAnupUrvI nAmasthApanAdravyakSetrakAlagaNanotkIrtanasaMsthAna sAmAcArIbhAvabhedabhinnA dazaprakArA tasyAM yathA saMbhavamavatAraNIyAmidamadhyayanaM, vizeSatastUtkIrtanAnupuvyA gaNAnupUrvyA ca, utkIrtanA nAma saMzabdanA yathA | kalpAdhyayanaM vyavahAradhyayanamiti, gaNanaM parisaMkhyAnamekaM dve trINi ityAdi, sAca gaNanAnupUrvI triprakArA pUrvAnupUrvI pazcAnupUrvI anAnupUrvI ca tatra pUrvAnupUrvyAmidaM dvitIyaM pazcAdAnupUrtyA prathama, dvayostva'nAnupUrvInAsti, apare tu dazabhirdazAdhyayanaiH sahedaM gaNayaMti, tatra pUrvAnupUrvyAmidaM dvAdazaM, pacAdAnupUA prathamamanAnupUrvyAmekAdayo dvAdazaparyaMtA aMkAH zreNyAMvyavasthApyate, teSAm ca parasparamabhyAse yAvAn rAziH saMpadyate tAvato dvirUponA bhaMgakAH te ca koTisaMkhyAkAsteSu ca kacitprathamaM kacit dvitIyamityAdi, nAma eka nAmAdi daza nAmaparyaMtaM yathAnuyogadvAreSu SaT nAmni tvavatAraH / / tatra pad bhAvA audayikAdayo nirUpyante, tatrAsya kSAyopazamike bhAve avatAraH sarvazrutassa dAyopazamikatvAt ; pramANaM catuddhoM dravyapramANaM For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSetrapramANe kAla pramANaM bhAvapramANaM ca tatra vyavahAgadhyayanaM bhAva AtmakatvAd bhAcapramANaviSayaM, tadapi bhAvapramANaM vidhA tadyathA guNapramANaM nayapramANaM saMkhyApramANaM ca, guNapramANamapi dvidhA. jIvaguNapramAbamajIvaguNamANaM, tatra jIvAdapathagbhUtavyavahArAdhyayanasya jJAnaguNapramANe samavatAraH tadapi jIvaguNapramANaM tridhA jJAnadarzanacAritrabhedAt , tatra bodhAtmakatvAt vyavahArAdhyayanasya jJAnaguNapramANe samavatAraH tatra jJAnaguNapramANaM pratyakSAnumAnAgamopamAnabhedAt catuSprakAra, tatra vyavahArAdhyayanasya prAyaH paropadezasavyApekSatvAdAgame samavatAraH, Agamo'pi laukikalokottarabhedAda dvidhA tane vyavahArAdhyayanaM paramarSipraNItatvAt lokottare samavatarati, sopi dvidhA AvazyakamAvazyakavyatiriktazca tatredamAvazyakavyatirikta Avazyakavyatiriktopi dvidhA aMga praviSTo anaMgapraviSTazca tatredamanaMgapraviSTaH sopi dvidhA kAlikottAlikabhedAt tatredaM kAlike, sopi sUtrArthobhayAtmAnaMtaraparaMparabhedabhinnaH, tatredaM sUtrArtha rUpatvAttadubhaye, tadhedaM gaNabhRtAM gautamAdInAM sUtrata AtmAgamastacchiSyANAm jaMbUsvAmi prabhRtInAmanaMtarAgamaH praziSyANAm tu prabhavAdInAM paraMparAgamaH arthato bhagavatAmahatAmAtmAgamo gaNadharANAmanaMtarAgamaH tacchiSyANAM paraMparAgamaH, nayapramANe tu nAsya saMpratyavatAro mRDhanayatvAt uktaM ca mUDhanaiyaM suryakAliyaM ca ityAdi, saMkhyAnAmasthApanAdravyakSetrakAlopamaparimANabhAvabhedAt aSTa prakArA yathAnuyogadvAreSu tathA vaktavyA, tatra kAlikazrutaparimANasaMkhyAyAM samavatAraH notkAlikazrutaparimANasaMkhyAyAM, nApi daSTivAda zrutaparimANa saMkhyAyAM, kAlikazrutaparimANa saMkhyA'pi dvidhA sUtrato'rthatazca tatrArthato'naMtaparyAyatvAdaparimitaparimANaM sUtrataH parimitapramANaM akSarapadapAdazlokagAthAdInAM saMkhyAtatvAt , saMprati vaktavyatA sAca tridhA svasamayavaktavyatA parasamayavaktavyatA ubhayasamayavaktavyatAca, For Private and Personal use only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | pIThikA zrI vyava svasamaya svasiddhAMtavaktavyatA padArthavicAraH tatra prAyeNa sarvANyapi adhyayanAni svasamayavaktavyatAyAM samavataraMtItyasyApi hArasUtrasya svasamayavaktavyatAyAM smvtaarH|| idAnImarthAdhikAraH saceha dAna prAyazcittamA bhavat prAyazcittamAlocanA vidhizca; saMprati samavatAraH, sa ca lAdhavArtha pratidvAraM samavatAraNAdvAreNa pradarzita eva, uktaH upakramaH. idAnI nikSepaH sa ca tridhA oghaniSpano nAmaniSpannaH * sUtrAlApakaniSpannazca tatraudhonAma yatsAmAnyazAstrAbhidhAnaM tacca caturkI adhyayanamakSINamAyaH kSapaNA ca, ekaikaM nAma sthApanA dravyabhAvabhedena caturbhedamanuyogadvArataH prapaMcenAbhidhAya bhAvAdhyayanabhAvakSINabhAvAyabhAvakSapaNAsvetadadhyayanamAyojyaM, nAmaniSpanne nikSepe vyavahAraH iti, vyavahiyate yat yasya prAyazcittamAbhavati sa tadAnaviSayIkriyate'neneti vyavahAraH, nRstrobhAvAt samaca hala iti karaNe ghapratyayaH tatra vyavahAragrahaNena vyavahArI vyavahartavyaM ceti dvitayasacitameva tavyatirekeNa vyavahArasyAsaMbhavAt na khalu karaNaM sakarmakakriyAsAdhakatamarUpaM karmakAraM ca vinA kacitsaMbhavadupalabdhamiti, tato yathA vyavahArasya prarupaNA karttavyA tathA vyavahAri vyavaharttavyayorapIti, trayANAmapi prarUpaNAM cikIrSu rbhASyakRdetadAha. vavahAro vavahArI vavahariyavvA ya je jahA purisA, eesi tu payANaM, patteyaM parUvaNaM vocchaM / bhA 1 // ____ vyavahAra uktazabdArthaH, vyavaharatItyevaMzIlo vyavahArI vyavahArakriyApravartakaH, prAyazcittadAyIti yAvat , tathA ye puruSA puruSagrahaNaM puruSottamo dharma iti khyApanArthamanyathAstriyopi dRSTavyA stAsAmapi prAyazcittadAnaviSayatayA pratipAdayiSyamANatvAt , yathA yena vakSyamANena prakAreNa vyavahartavyA vyavahAra kriyAviSayIkartavyAH, pAThAMtaraM je jahA kAle asyA For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yamarthaH, ye yathA yasmin kAle vyavaharttavyAstadyathA yadA Agama vyavahAriNa : saMti, tadA tadupadezenaiva vyavaharttavyAsteSu vya-: vacchinneSu zrutajJAnavyavahAryupadezena tadevacAjJayApi tadeva dhAraNayA tadevatu jItavyavahAreNApi vyavaharttavyA iti, eteSAM vyavahAravyavahArivyavahartadhyarUpANAM trayANAM padAnAM tu vizeSaNe sa caitadvizinaSTi, saMkSepato vistaratazca pratyeka zabda yathetyAdinA avyayIbhAvaH ekaikasyetyarthaH prarUpaNAM vyAkhyAM vakSye, tatra saMkSepaprarupaNArthamidamAha / / cha / vavahArI khalukattA vavahAro hoi karaNabhUto u, vavahariyavva kajaM, kuMbhAditiyassa jaha siddhI ||bhaa 2 // ___ vavahArI khalukattati vyavahArasya kartA vyavahArasya chettAbhidhIyate iti zeSaH, vyavahAraH punarbhavati karaNabhUtaH vyavahAra ccheda kriyA pratikaraNatvaM prAptaH, tu zabdaH punararthe vyavaharitasaMbaMdhazca, sa ca yathA sthAnayojita eva sa ca vyavahAraH karaNabhUtaH paMcadhA 1 AgamaH 2 zrutamA 3 jJA 4 dhAraNA 5 jItazca Aha cUrNikRt , paMcavidho vyavahAraH karaNamiti, tena ca paMcavidhena vyavahAreNa karaNabhUtena vyavaharan kartA yanniSpAdayati kArya, tadvyavaharttavyamityucyate, tathA cAha vavahariyavvaM kajaM yat kArya karttavyaM vyavahAreNa tat vyavaharttavyaM, vyavaharttavyakAryayogAt puruSA api vyavaharttavyAstataH prAguktaM vavahariyavvAya je jahA purisA iti, atha kathaM vyavahAragrahaNena vyavahArI vyavahartavyazca sUcyate, na khalu devadattagrahaNena yajJadattasya sUcA bhavatIti tata Aha kuMbhAditiyassa jaha siddhI kuMbha AdireSAmiti kuMbhAdayasteSAM trikaM kuMbhAditrikaM, tasya yathA siddhiH kuMbhagrahaNena tathA kuMbhaityukte sakRtaka iti tasya ko kulAlaH karaNaM mRcakrAdi sAmarthyAt tanyate, kRtakasyAsata: kakaraNa vyatirekeNAsaMbhavAt / evamatrApi, vyavahAra ityukte vyavahAri vyavaharttavyazca sUcyate karaNasyApi sakarmakakriyA sAdhakatamarupasya karmakartRvyatire For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya 112 11 ********** 30030 www.kobatirth.org keNAsaMvAditi tritayasiddhiH tadevamekagrahaNe sAmarthyAditarasya yasya bhasyeva sAmAnyena nidarzanamuktaM, saMgatikaragrahaNe'vazyakartRkarmagrahaNaM bhavatItyarthe nidarzanamAha // cha // dANaM nANIneyaM, nA vA maggaNA bhavetitae, vivihaM vA vihiNA vA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haraNaM ca bahAro ||bhaa3|| mArgaNA bhavati tAmevAha, nANInANaM neyamiti, tatra jJAyate vastu paricchidyate aneneti jJAnaM tatra yathA jJAnamityukte jJAnino jJAnakriyA karturjJeyasya ca jJAnakriyAviSayasya paricchedasya siddhi rbhavati, tadvitayasiddhimaMtareNa jJAnasya jJAnatvasyaivAsaMbhavAdevamatrApi vyavahAra grahaNena vyavahArI vyavaharttavyazva sUcyate iti bhavati tritayasyApyupakSepaH ekA tAvanmArgaNA tritayaviSayA kuMbhAditrikasiddhidRSTAMte prAgabhihitA, vA zabda prakArAMtare athavA iyamanyA tritayA viSayA tadeva saMkSepato vyavahArAdipadatrayasya prarUpaNA kRtA, saMprati yathAkramaM vistareNa tAM cikIrSuH prathamato vyavahArapadasya niruktaM vaktukAma damAha vivi vA ityAdi vividhaM tadyogyatAnusAreNa vicitraM vidhinA vA sarvajJoktena prakAreNa vapanaM tapaH prabhRtyanuSTAnavizeSasya dAnaM duva bIjataMtusaMtAne iti vacanAt haraNamatI cAradoSajAtasya athavA saMbhUya dvitryAdisAdhunAM kvacitprayojane pravRttau yat casminvA bhavati tasya tasmin vapanamitarasmAcca haraNamiti vyavahAraH kimuktaM bhavati ? vividho vidhinA vA hAro vyabahAraH pRSodarAdaya iti vivApa zabdayorvyava AdezaH; saMprati vapanaharaNazabdayorartha vaktukAmastadekArthikAnyAha // 3 // vavaNaMti rovaNaMtiya, pakiraNa parisADaNAtha egahUM, hArotiyaharaNaM, tiya egaLaM hIraeva ti // bhA4 // For Private and Personal Use Only "K++03+-+-+5.04 pIThikA // 4 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Tuva bIjataMtusaMtAne upyate iti vapanaM, iti zabdaH zabdasvarupaparisamAptidyotakaH evamuttarepi, ropaNamiti ruha janmani rohati kazcittamanyaH prayukte prayoktavyApAre Nic ruheH po vAiti hakArasya pakAraH ropyate iti ropaNaM bhAve ana vA samuccaye pakiraNeti kR vikSepe prapUrvaH prazabdo'tradAne pradAtuM kIryate vikSipyate iti prakiraNaM, parisADaNA iti, zad rujAyAM paripUrva parizaTati paribhrazyati tamanyaH prayuMkte pUrvavat Nic parizATayate iti parizATanAni vetyAdi anaT pratyayaH prAp casamuccaye, egaThamiti etat zabdacatuSTayamekArtha ekArthapravRttAH parasparamete paryAyA iti bhAvastena yaduktaM bhavati ropaNamiti prakaraNamiti parizATaneti vA taduktaM bhavati vapanamiti etAvatA vapanazabdasya pradAnalakSaNo'rthaH samarthitaH; hAtti cetyAdigrahaNaM hAra ihaharaNaM hiyate iti vA ekArtha trayopyete zabdA ekAthikA ityarthaH tadeva vApazabdasya hArazabdasya ca pratyekamartho'bhihitaH, saMprati tayoreva samuditayorathaM jinnApayipuridamAha // 4 // atthI paJcathINaM hAuM ekassavavaiviiyassa; eeNa u vavahAro ahigAro ettha u vihIe ||bhaa 5 // arthI yAcako yaH parasmAtmamedaM labhyamiti yAcate, pratyathIM arthinaH pratikulaH, kimuktaM bhavati, yaH parasya gRhItvA na | kimapi tasmai prayacchati tayorarthipratyarthino vivadamAnayorvyavahArArthastheyapuruSamupasthitayoH sa vyavahAraparicchedakuzalo vyavahAravidhApanasamarthazca stheyo yasmAt hAuM ekassatti sUtreSaSTI paMcamyarthe prAkRtvAt prAkRte hi vibhaktivyatyayo'pi bhavati, yadAha pANiniH svaprAkRtalakSaNe vyatyayodhyAsAmiti, yasya yannAbhavati, tasmAt tat hRtvA AdAya yasyA bhavati tasmai dvitIyAya vapati prayacchati, eeNaubabahAro iti etena anaMtaroditena kAraNena saM syavyApAro vyavahAraH, kimuktaM bhavati For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FAK pIThikA zrI vyavahArasUtrasya // 5 // yasmAdeSastheyapuruSo vivAdanirNayAya ekasmAddharati, anyasmai prayacchati, tasmAttadvyApAro vapanaharaNAtmakatvAt vyavahAra iti etAvatA samudAyArthakathanaMkRtaM, sa ca vyavahAro vidhivyavahAro avidhi vyavahArazca tatrApyavidhivyavahAraparityAgena vidhi vyavahAra eva kartavya iti pratipAdanArthamAha ahigAro etthauvihIe atra etasmin zAstre adhikAraH prayojanaM vyavahAreNa vidhinaiva vidhipUrvakeNaiva tu zanda evakArArthe bhinnakramaca, nA vidhinA, avidhirmokSa pratipaMthitvAt tadevamuktaM, vyavahArazandasya nirvacanaM tacca kriyAmAtramapekSyoktamadhikRta graMthayojanAyAM tu karaNa vyutpattirAzrayaNIyA, vidhinA upyate hiyate ca yena sa vyavahAra iti, saMprati vyavahArasya nAmAdibhedadarzanArthamAha // 6 // vavahAraMmi caukkaM dabve pattAiloiyAdI vA, no zrAgamato paNagaM, bhAve egaThiyA tassa ||bhaa // ____ vyavahAre vyavahAraviSaye catuSkaM, kimuktaM bhavati caturddhA vyavahAra stadyathA-nAmavyavahAraH sthApanAvyavahAro dravyavyavahAro bhAvavyavahArazca tatra nAmasthApane supratIte, dravyavyavahAro dvidhA, Agamato noAgamata zca, Agamato vyavahArapadajJAtA tatra cAnupayukto, noAgamata vidhA-jJazarIrabhavyazarIra tadvyatiriktabhedAt tatra jJazarIrabhavyazarIravyavahArau gato, jJazarIrabhavyazarIrayoranyatrAnekazobhihitatvAt tadvyatiriktamAha davvepattAi loiyAdIvA dravye dravyaviSaye vyavahAro nobAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaH patrAdirAdhArAdheyayorabhedavivakSaNAdayaM nirdeza statoyamarthaH jJazarIrabhavyazarIra vyatirikto dravyavyavahAraH khalveSa eva graMthaH pustaka patralikhita Adi zabdAt kASTasaMpuTaphalakapaTTikAdiparigrahaH, tatrApye tadgraMthasya lekhanasaMbhavAt , laukikAdi veti, yadi vA jJazarIrabhavyazarIrayorvyatirikto dravyavyavahArastrividha stadyathA, laukikaH // 5 // For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *O*-*O****--*********- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuprAvacaniko lokottarikaca tatra laukiko yathA AnaMdapure khaDgAdAvuddIrNe ( utkIrNe ) rUpakANAmazIti sahastra daMDo mAritepi tAvAneva, prahAre tu patite yadi kathamapi na mRtastarhi rUpakapaMcakaM daMDaH, utkuSTe tu kalahe pravRtte arddhatrayodazarUpako daMDa; kuprAcaniko yathA yatkarmma yo na karoti, na tataH karmmaNastasya kiMciditi; lokottariko yathA ete pAMDurapaTaprAvaraNA jinA - nAmanAjJayA svacchaMda vyavaharataH parasparamazanapAnAdipradAnarUpavyavahAraM kurvati, bhAvavyavahAro dvidhA zragamato noAgamatazra, gamato vyavahArapadArthajJAtA tatra copayuktaH upayogo bhAvanikSepa iti vacanAt noAgamataH paMcavidho vyavahArastathAcAha; nAgamato paNa gaMbhAve iti bhAve vicAryamANenoAgamato vyavahAro vyavahArapaMcakaM zrAgamaH zrutam zrAjJA dhAraNAjItamiti nozabdo dezavacanAttasya paMcavidhasyApi nozrAgamato bhAvavyavahArasya sAmAnyena ekArthikAnyamUnitA nyevAha || 6 || sattetthe jIe kappe magge taheva nAeya; tatto ya icchiyavve zrayarie caiva vavahAro // bhA 7 // tattadarthasUcanAt sUtraM, UNAdikI zabdavyutpattiH, tacca pUrvANi cchedasUtrANi vA, tathA ardhyate mokSamabhilaSadbhiH ityarthaH sUtrasyAbhidheyaM, tathAjItaM nAma prabhUtAnekagItArthakRtamaryAdA; tat pratipAdako graMthopyupacArAt jItaM, tathA kalpate samarthA bhavaMti saMyamAdhvani pravarttamAnA zraneneti kalpaH mRjUSa zuddhau mRjaMti zuddhi bhavatyanenAticArakanmapaprakSAlanAditi mArgaH ubhayatra vyaMjanAt ghaJiti ghaJpratyayaH tathA iN gatau, nipUrvaH nitarAmIyate gamyate mokSo'neneti nyAyaH tathA sarvairapi mumukSubhi rISyate prAptumiSyate ipsitavyaH Acaryatesma bRhatpuruSai rapyAcaritaM vyavahAra iti pUrvavat uktAnyekArthikAni saMpratyatraivAkSepaparihArAbhidhitsurAha // 7 // For Private and Personal Use Only 1-***OK+-***+K+++OK++*OK-OK++*OK++COK**
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava- pIThikA hArasUtrasya egaThiyA abhihiyA, na ya vavahArapaNagaM iha diThaM; bhanmai etyeva tayaM daTThavvaM aMtagayameva ||bhaa 8 // nanvabhihitAnyekArthikAni parameteSvekA'rthikeSu vyavahArapaMcakamAgamazrutAjJAdhAraNAjItalakSaNaM na dRSTaM nopAtaH jItasyaiva kevalasyopAttatvAdatramUrirAha bhaNyate, atrottaraM dIyate, atraiva eteSveva ekAthikeSu tat vyavahArapaMcakamaMtargatameva dRSTavyaM, kathamityAha // 8 // AgamasuyAu sutteNa, suiyA atthato u ti cautthA; bahujaNamAiNaM puNajIyaMu ciyaMti egaTTha ||bhaa // sUtreNa sUtrazabdena sUcite Agamazruta AgamazrutavyavahArau, tathAhi gamavyavahAriNaH SaT tadyathA kevalajJAnI manaHparyAyajJAnI avadhijJAnI caturdazapUrvI dazapUrvI ca, zrutavyavahAriNo'vazeSapUrvadharA ekAdazAMgadhAri kalpavyavahArAdisUtrArthatadubhayavidazca tato bhavati sUtragrahaNenAgamazrutavyavahArayo grahaNaM caturdazapUrvAdInAM kalpavyavahArAdicchedagraMthAnAmapi ca sUtrAtmakatvAt tathA arthataH arthazabdena sUcitau tricaturthoM tRtIyacaturthAvA jJAdhAraNAlakSaNo vyavahArau tathAhi AjJAvyavahAro nAma yadAdvAvapyAcAryAvA''sevitasUtrArthatayAtigItArthoM kSINajaMghAvalI vyavahArakramAnurodhataH prakRSTadezAMtaranivAsinA ca tau evAnyonyasya samIpaM gaMtumasamarthAvabhUtA, tadAnyatarasmin prAyazcitte samApatite sati tathAvidhayogyagItArthaziSyAbhAve sati dhAraNAkuzalamagItArthamapi ziSyagUDhArthAnyaticArAsevanapadAni kathayitvA preSayati, yathA // paDhamassaya kajassaya paDhameNa paeNa seviyaMjaMtu, paDhame chakke abhittaraM tu paDhamaM bhaveTTANaM // 1 // samIpaM gaMtumasamarthAvabhUtA, tAnyArAsevanapadAni kathayitvA preSayAta paDhamaM bhaveTTANaM For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *O**O**O**@***O********** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atra prathamaM kArya darpaH, tatra prathamaM padaM darpastannimittaM prathamaM SaTkaM vratapaTkaM tatrAbhyaMtaramaMtargataM prathamaM sthAnaM prANAtipAta: paDhamassaya kajjassaya, paDhameNa paNa seviyaM jaMtu; paDhame chakke zrabhiMtaraM tu bIyaM bhave ThANe // 2 // dvitIyaM sthAnaM mRpAvAdaH, evamadattAdAnAdiSvapi bhAvanIyaM | cha / paDhamasya kajjasya paDhameNa paraNa seviyaM jaMtu, biie ke abhitaraM tu paDhamaMbhaveThANaM // 3 // atra dvitIyaM SaTkaM kAyaSaTkamityAdi evaM tena kathitena zrAcAryo dravyakSetrakAlabhAvasaMhananadhRtibalAdikaM paribhAvyasvayaM vAgamanaM karoti, ziSyaM vA tathAvidhaM yogyaM gItArthaM prajJApya preSayati, tadabhAve tasyaiva preSitasya gUDhArthAmaticAravizuddhiM kathayati, dhAraNAvyavahAro nAma gItArthena saMvignenAcAryeNa dravyakSetrakAlabhAvapuruSAn pratisevanAcAvalokya yasminnaparAdhe yat prAyazcittam adAyi, tatsarvamanyo dRSTavA teSveva dravyAdiSu tAdRza evAparAdhe tadeva prAyazcitaM dadAti, epa dhAraNAvyavahAraH, athavA vaiyAvRtyakarasya gacchopagrAhiNaH sparddhakakhAmino vAdezadarzanasahAyasya vAsaMvignasyocitaprAyazcittadAnaM dhAraNameSa dhAraNAvyavahAraH etau cadvAvapyarthAtmakatvAdarthagrahaNena sUcitau, jItavyavahArastu jItazabdenaiva sAkSAdupAttaH, atha jItamiti ko'rthaH ityata Aha bahujaNetyAdi bahubhirjane gatArthaizrINaM bahujanAcIrNamiti, vA ucitamiti vA jItamiti vA ekArtha kimuktaM bhavati bahujanAcIrNaM nAma jItamiti tamevajI tathyavahAraM darzayati // 3 // dadduramAdisu kalANagaM tu vigalidiesu bhattaTTho, pariyAvaNA etesiM cautthamAyaMbilA huMti // 10 // For Private and Personal Use Only -**@*****--******************--
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya vikaleMdriyAekA pariyAbaNA etesimityAdrayAn gADhaM paritApayati naitadapijIta dardaro maMDUkastadAdiSu tatprabhRtiSu makArAlAkSaNikaH prAkRtatvAt tiryakpaMceMdriyeSujIvitAdvyaparopitevitizeSaH kalyANaka tviti tuzabdo vizeSaNArthaH, sa caitat vizinaSTi, paMcakalyANakaM prAyazcittaM, vigaliMdiesu bhattaTTho iti vikalAnyasaMpUrNAni iMdriyANi yeSAM te vikaleMdriyAekadvitricaturiMdriyAstatravyAkhyAnato vizeSapratipattirityekeMdriyA anaMtavanaspatikAyikA dRSTavyAsteSuabhaktArtha eva upavAsaprAyazcitaM, pariyAvaNA etesimityAdi eteSAM dardurAdInAM paritApanAyAM yathAsaMkhyaM caturthAcAmle prAyazcittaM bhavataH, iyamatrabhAvanA yadi dardurAdIn tiryapaMceMdriyAn gADhaM paritApayati tato'bhaktArthaprAyazcitamatha vikaleMdriyAna anaMtavanaspatikAyikaprabhRtIn gADhaM paritApayati, tata AcAmla, upalakSaNametat , tenaitadapijItavyavahArAnugatamavaseyaM, yadi darduraprabhRtIna tiryapaMceMdriyAn manAk saMghaTTayati tata ekAzanakamathAnAgADhaM paritApayati, tata AcAmlaM, tathA anaMta | vanaspatikAyikadvitricaturiMdriyANAM saMghaTTane pUrvArddhameteSAmevAnAgADhaparitApane ekAzanaM, tathA pRthivyaptejovAyupratyekavanaspatInAM saMghaTTane nirvikRtikamanAgADhaparitApane purimArddha, AgADhaparitApane ekAzanaM jIvitAdvyaparopaNe AcAmlamiti, idamapi jItameveti darzayati, aparimAkAlAisu, apaDikaMtassa nivvagaiyaMta, nivvItiyaM purimaDDho aMbilakhavaNAya shraavaase||bhaa11|| aparijJA-pratyAkhyAnaparijJAyA agrahaNaM gRhItAyA vA bhaMgaH, tataH sUtre vibhaktilopa bhApatvAt tathA kAlAdiSu apratikrAmato avyAvartamAnasya prAyazcittaM nirvikRtika, kimuktaM bhavati, yadi namaskArapauruSyAdidivasapratyAkhyAnaM vaikAlikaM ca pAnAhArapratyAkhyAnaM na gRhNAti, gRhItvA virAdhayati, tathA svAdhyAyaM prasthApya yadi kAlasya na pratikrAmati, na kAlaprati For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kramaNanimittaM kAyotsarga karoti, AdizabdAt yeSu sthAneSvIryApathikayA pratikrametavyaM, teSu cet tathA na pratikrAmati, tarhi prAyazcittaM nirvikRtamiti, tathA nivvItiya ityAdi AvAse Avazyake ekAdikAyotsarge sarvAvazyakAkaraNeca yathAsaMkhyaM nirvikRtikapUrvArddhAcAmlakSapaNAni, iyamatra bhAvanA Avazyake yadyakaM kAyotsarga na karoti tataH prAyazcittaM nirvikRtika, kAyotsargadvayAkaraNe pUrvArddha, trayANAmapi kAyotsargANAmakaraNe AcAmla, sarvasyApi vAvazyakasyAkaraNe abhaktArthamiti jaM jassa ca pacchitaM pAyariyaparaMparAe aviruddhaM, jogAya bahu vigappA eso khalu jIyakappo bhaa12|| yat prAyazcittaM yasyAcAryasya gacche AcAryaparaMparAgatatvenAviruddhaM, na pUrvapuruSamaryAdAtikramaNa virodhabhAra, yathAnyeSAmAcAryANAM namaskArapauruSyAdipratyAkhyAnasyAkaraNe kRtasya vA bhaMge prAyazcittamAcAmlaM, tathA AvazyakagataikakAyotsargAkaraNe pUrvArddha kAyotsargadvayAkaraNe ekAzanakamityAdi tathA ye yogA upadhAnAni bahuvikalpA gacchabhedena bahubhedA prAcAryaparaMparAgatatvena cAvirUddhAyathA nAgilakulavaMzavartinAM sAdhUnAmAcArAdArabhya yAvadanuttaropapAtikadazAH, tAvannAsti AcAmlaM, kevalaM nirvikRtikena te paThati AcAryAnujJAtAzca vidhinA kAyotsarga kRtvA vikRtIH paribhuMjate, tathA kalpavyavahArayoH caMdraprajJaptisUryaprajJaptyozca kecidAgADhaM yogaM pratipannA apare tvanAgADhamiti, esa khalu jIyakappo u iti eSa sopi khalu gacchabhedena prAyazcittabhedo yogabhedazcAcAryaparaMparAgato jItakalpo jItavyavahAro veditavyaH ukto vyavahAraH // cha / saMprati vyavahAriNaH iti dvitIyaM dvAramabhidhitsurAha For Private and Personal use only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavaDArasUtrasya // 8 // *******...+9 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir davvaMmi loiyA khalu, laMcillA bhAvato u majjhatthA; uttaradavva pragIyAgIyAvAlaMcapakkhehiM / bhA13|| vyavahAriNacaturddhA tadyathAnAmavyavahAriNaH, sthApanAvyavahAriNaH, dravyavyavahAriNo, bhAvavyavahAriNazca tatra nAmasthApane sujJAte dravya vyavahAriNo dvidhA Agamato nozrAgamatazca tatrAgamato vyavahArizabdArthajJAste cAnupayuktA, nozrAgamatatrividhAjJazarIra bhavyazarIratadvyatiriktabhedAt, tatra jJazarIrabhavyazarIra dravyavyavahAriNaH pratItAH, tadvyatiriktA dvividhA laukikA lokottarikAtha, bhAvavyavahAriNo'pi dvidhA zrAgamato nocAgamataca Agamato vyavahArizabdArthajJAstatraivopayuktAH nomato dvidhA laukikA lokottarikAca tatra pUrvArddhana noAgamato dravyabhAva lokika vyavahAriNaH pratipAdayati, dravye vicAryamANe nozrAgamato jJazarIrabhavyazarIravyatiriktAlaukikAvyavahAriNaH khalu laMcillAiti, laMcAutkoca ityanarthAMtaraM tadvantaH kimuktaM bhavati ? paralaMcAmupajIvya ye sApekSAH saMto vyavahAraparicchedakAriNaste dravyato laukikA vyavahAriNaH, bhAvato u majjhatthAiti bhAvataH punanauyAgamato vyavahAriNo madhyasthA madhya rAgadveSayorapAMtarAle tiSTaMtIti madhyasthAH ye paralaMcopacAramaMtareNAraktAdviSTAH saMtonyAyaikaniSThatayA vyavahAraparicchettAraste nocAgamato laukika bhAvavyavahAriNa iti bhAvaH, adhunA lokottarikAn nodyAgamato dravyavyavahAriNaH pratipAdayati, uttaradavya agIyA ityAdi uttare lokottare dravye vicAryamANA nozrAgamato dravyavyavahAriNo'gItA pragItArthAH te hi yathAvasthitaM vyavahAraM na kartumavabudhyate, tatastaddravyavyavahAro dravyavyavahAra eva bhAvastha yathAvasthitaparijJAnalakSaNasyAbhAvAt dravyazabdo'trApradhAnavAcI, apradhAnavyavahAriNaste ityarthaH, gIyAvAlaMcapakkhehiM iti, yadivAgItArthA api saMto ye paralaMcAmupajIvya vyavahAraM paricchidaMti te'pi dravya vyavahAriNo'thavA For Private and Personal Use Only 05 703+703++40++40+++++03 pIThikA // 8 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinA laMcAM gItArthA api ye mamAyaM bhrAtA mamAyaM nijaka iti pakSaNa pakSapAtena vyavahArakAriNastepi dravyavyavahAriNaH madhyastharUpasya bhAvasyAsaMbhavAt , saMprati noAgamato lokottarikAn bhAvavyavahAriNaH prAha ||ch|| piyadhammAdaDhadhammA, saMviggA ceva vajjabhIrU suttatthatadubhayaviU annissiyvvhaarkaariiy||bhaa14|| priyo dharmo yeSAM te priyadharmANaH, dharme dRDhA dRDhadharmAH, rAjadaMtAditvAt dRDhazabdasya pUrvanipAtaH, atra caturbhagikA priyadharmANo nAmaikeno dRDhadhA iti prathamo bhaMgaH, no priyadharmANo dRDhadharmA iti dvitIyaH, apare priyadharmANo dRDhavAzceti tRtIyaH, anye no priyadharmANo no dRDhadharmA iti caturthaH, atra tRtIyobhaMgo'dhikRto na zeSA iti pratipattyarthaM vizeSaNAMtaramAha, saMvinAH saMvigna nAmottrastAsteca dvidhA, dravyato bhAvatazca, dravyataH saMvignA mRgAsteSAM yatastato vA bibhyatAM prAyaH sadaivottrastamAnasatvAt , bhAvasaMvignA ye saMsArAduttrastamAnasatayA sadaiva pUrvarAtrAdiSvetaciMtayaMti, kiM me kaDaM kiM ca mamAthisesa, kisakaNijjaM na samAyarAmi ityAdi, atra bhAvasaMbinai radhikAraH bhAvasaMvignapratipatyarthameva vizeSaNAMtaramAha, vajabhIrua vayaM-pApaM, tasya bhIravaH ye cAvadyabhIravaste bhAvasaMvignA eveti, vaJjabhIrugrahaNena bhAva saMvimnaH pratipattiH ete ca yathoktavizeSaNena viziSTA api na gItArthatvamRte bhAvavyavahArakAriNo bhavaMtIti, gItArthatvapratipayarthamAha; sutatthatadubhayaviU sUtraMca arthazca tadubhayaM ceti tacca tat sUtrArthalakSaNaM, ubhayaMca tadubhayaM ca sUtrArthatadubhayAnitAni vidaMtIti sUtrArthatadu bhayavidaH, kimuktaMbhavati ? | sUtraciMtAyAM sUtramarthaciMtAyAmartha, tadubhayaciMtAyAM ca tadubhayaM, ye vidaMti, te sUtrArthatadubhayavida iha sUtrArthavedane caturbhagikA, sUtravido nAmaiko no arthavidaH, no sUtravido'rthavidaH 2 apare sUtravido arthavidopi, 3 anye no sUtravidonApyarthavidaH 4 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThi zrI vyavahArasUtrasya // 4 // atra tRtIyabhaMgenAdhikArastatrApi sUtravelAyAM sUtravidbhirarthavelAyA maryavidbhistadubhayavelAyAM tadubhayavidbhiriti, sUtrArthatadubhayagrahaNaM ||annissiyvvhaarkaarii ya iti nizrArAgaH nizrA saMjAtA asyeti nizrito, nanizrito'nizritaH sa cAsau vyavahArazca anizritavyavahArastaskaraNazIlA anizritavyavahArakAriNa na rAgeNa vyavahArakAriNa iti bhAvaH ekagrahaNe tajAtIyasyApi grahaNamitinyAyAdanupazritavyavahArakAriNa ityapidraSTavyaM, tatra upazrA nAma dveSaH upazrA saMjAtA asyeti upazrito na upazrito'nupazritaH sa cAsau vyavahArazca tatkaraNazAlA anupazritavyavahArakAriNa; na dveSeNa vyavahArakAriNa ityarthaH athavA eSo'nuvartitaH sa na mahyamAhArAdikamAnIya dAsyatItyapekSA nizrA eSa madIyaH ziSyo yadi vA pratIcchako'thavAmadIyaM mAtrAdikulamatat madIyA vA ete zrAvakA ityapekSA upazrAzeSaM tathaiva, anAnizritavyavahArakAriNa iti kimuktaM bhavati? laMcopacAranirapekSAvyavahArakAriNaH na rAgeNa vyavahArakAriNa iti kimuktaM bhavati pakSapAtanirapekSavyavahAraparicchettA iti, atha priyadharmadRDhadharmasaMvignasUtrArthatadubhayavidgrahaNe kiM phalamityata Aha // ch|| piyadhamme dRDhadhammeya, paccao hoi gIyasaMvigge, rAgo uhoi nissA uvassito dossNjutto||bhaa15|| priyadharmaNi dRDhadharme ca samuccaye bhinnakramazca, gIte gItArthe sUtrArthatadubhayavidi saMvine ca prAyazcittaM dadatipratyayo vizvAso bhavati yathAyaM priyadharmI dRDhadhogItArthaH saMvignazce ti nAnyathA prAyazcittavyavahArakArIti, priyadharmAdipadAnAmupanyAsaH, tathA anizritavyavahArakAriNa ityatra yonizrAzaddhastadarthamAcaSTe, rAgastu bhavati nizrA, anupazritavyavahArakAriNa ityatropazrita For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zaddhasya vyAkhyAnamAha, upazrito dveSasaMyuktaH, upazrA dveSa ityanarthAtaramitibhAvaH; dvitIyaM vyAkhyAnaM nishriipshraashdvyordrshyti|ch| ahavAAhArAdIdAhIi majjha tu esa nissAyosIso paDicchao vA.hoi uvassAkulAdI vA ||bhaa16|| athaveti vyAkhyAnAMtaropadarzane, epo'nuvartitaH san mahyamAhArAdikaM dAsyatItyepApekSA lacopajIvanasvabhAvA, nizrA tathA eSa me ziSya eSa me pratIcchaka idaM me mAtRkulamidaM pitRkulamAdizadvAt ime mama sahadezanivAsino bhaktA vA ime sadaiva : mametyapekSAbhyupagamasvarupA bhavatyupazrA, asyAM hi vyavahAriNo dravyavyavahAriNo bhavaMti, gIyAvAlaMcapakkhehiM iti vacanA tata etayoH pratiSedhaH uktA vyavahAriNaH, saMprati vyavahartavyAste ca nAmAdibhedAcaturdAstadyathA nAmavyavaharttavyA, sthApanA vyavahataMvyA dravyavyavaharttavyA bhAvavyavahartavyAzca, tatra nAmasthApane pratIte, dravya vyavahartavyA api dvidhA Agamato nogrAgamatazca, tatrAgamato vyavahartavyazadArthajJAste cAnupayuktA noAgama topi tridhA, jJazarIrabhavyazarIrarUpAH pratItAH tadvyatiriktastu dvidhA, laukikA, lokotarikAzca, bhAvavyavahartavyA dvidhA, AgamanoAgamabhedAt tatra Agamato vyavahartavyapadA rthajJAH sUtre copayuktAH, noAgamato laukikA lokottarikAzca tatra laukikadravyabhAvavyavahartavya pratipAdanArthamAha- .... | loe corAIyA, dave bhAve visohikAmAo. jAyamayasUtakAdisu, nijjUDhA paaykhyaao|bhaa17|| loke lokavipayA vyavaharttavyAdvidhA, tadyathA dravyavyavahartavyA bhAvavyavahartavyAzca tatra dravye dravyavyavahartavyAzcaurAdayaH cauraH taskaraHAdizadvAtpAradArikaghAtakaherikAdiparigrahaH, te hi cauryAdikaM kRtvApi na samyak pratipadyate, balAtpratipadyamAnA tarikAca, cAnupayuktA nAmApane pratIte, dabhedAcaturdA For Private and Personal use only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrIdhyavahArasUtrasya api ca na bhAvato vizodhimicchaMti, tataste dravyavyavaharttavyAH, bhAve bhAvaviSayA vyavaharttavyA vizodhikAmA eva, tuzabdasya evakArArthatvAt vizodhau kAmo'bhilApo yeSAM te vizodhikAmAH kathamasAkametatkukarmavipayA vizuddhirbhaviSyatIti vizuddhipratipattyabhyudgatA bhAvavyavahartavyA itibhAvaH, na kevalaM dravyavyahartavyAzcaurAdayaH, kiMtu jAyamayasUyagAisu nijjUDhA ityAdi sUtakazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, jAtasUtakaM mRtasUtakaM ca, sUtakaM nAma janmAnaMtaraM dazAhAni yAvat, mRtakasUtakaM nAma mRtAnaMtaraM dazadivasAna yAvat , tatra jAtakasUtake mRtakatake yA AdizabdAt tadAyeSu zudragRhAhiSu ye kRtabhojanAH saMto dhigjAtIya rnivyUDhA asaMbhASyAH kRtAstathA ye pAtakahatAzca pAtakena brahmahatyAlakSaNena mAtApitrAdighAtakalakSaNena vA hatAH pAtakahatAH ete hi dvaye'pi yadA na svadoSa pratipadyate pratipadyamAnAvA na samyagAlocayaMti, kiMtu vyAjAMtareNa kathayaMti tadA dravyavyavahartavyA draSTavyAH, tathAhi ego dhijAito urAlAeNDasAe caMDAlIe vA ajjho vavaSmo tato taM kAraNa phAsittA pAyacchittanimittaMcauvveyamuvadvitto bhaNati sumiNephusaM caMDAliMvAgatomi iti, evamAdayo dravyavyavahartavyA tathA cAha // cha / phAseUNa agamma, bhaNei sumiNe gayo agammaMti; evamAdiloyadavve ujju puNahoi bhAvami ||bhaa18|| spRSTvA kAyanetigamyate agamyAMsnupAM cAMDAlyAdikAM vA striyamiti zeSaH, bhaNati prAyazcittanimittaM caturvedamupasthitaH san yathA svame gato gamyAmiti ebamAdayaH prAdizabdAt apeyaM surAdikaM pItvA prAyazcittanimittaM caturvedamupasthito brUte, svame apeyapAnaM kRtavAnahamityAdiparigrahaH, loyadabbeti, laukikA dravyavyavaItavyAH ujju puNa hoi bhAvaMmi, atra sAmAnya // 10 // For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vivakSAyAmekavacanaM, tato'yamarthaH ta eva jAtamRtakasUtakAdiniyaMDhAdaya rUjavaH saMto yadAsamyagAlocayaMti, tadA bhAve bhAvaviSayA laukikA vyavahartavyA bhavaMti uktA laukikadravyabhAvavyavahartavyAH, saMprati lokottarikadravyabhAvavyavahartavyapratipAdanArthamAha ||ch|| parapaccaeNa sohI davvuttario u hoiemAdI, gIto va agIto vA sabbhAvauvaTThio bhAve bhaa19|| yasya zodhiH parapratyayena paraprAcAryAdikaH sa eva pratyayaH kAraNaM tadA parapratyayastena kimuktaM bhavati, nUnamahaM pratisevamAna AcAryeNa upAdhyAyenA'nyena vA sAdhunA jJAto'smi, tataH samyagAlocayAmItyevaM parapratyayena yasya zodhipratipattirevamAdizabdAt yo gurudoSaM sevitvA alpaM kathayati, svakRtaM cAnyakRtaM bravIti tadAdiparigrahaH, lokottariko dravya- | vyavahartavyo bhavati. bhAve bhAvaviSayaH punaH lokottariko vyavahartavyo gIto vA gItArtho vA agIto veti agItArtho vA prAyazcittapratipatyartha sadbhAvenopasthitaH sa ca vakSyamANaguNairupetaH san bhavatIti, tAneva guNAnupadarzayati avaMke akuTile yAvikAraNapaDisevi tahaya Ahacca, piyadhamme ya bahasue, biiyaM uvadesi pacchittaM bhaa20|| vakrosaMyato, na vakro'vakra:, saMyato virata ityarthaH, akuTilo amAyI cazabdAdakrodhI amAnI alobhIzcetiparigrahaH, api padArthasaMbhAvane, sacAmUn padArthAn saMbhAvayati, kAraNe samApatite sati nAmako yatanayA pratisevate ityeko bhaMgaH, 1 // kAraNe ayatanayeti dvitIyaH, akAraNeyatanayeti tRtIyaH, akAraNe'yatanayeti caturthaH, atra prathamabhaMgazuddha iti tatpratipAdanArthamAha / / kAraNapratisevIkAraNe azivAdilakSaNe vizuddhenAlaMbanena bahuzo vicArya zulkAdiparizuddhalAbhAkAMkSivaNigdRSTatinAkRtyaM yatanayA For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie zrI vyavahArasUtrasya pIThikA // 11 // pratisevate ityevaM zIlaM kAraNapratisevI, tahaya Ahacceti tathA ceti samuccaye kAraNepyakRtyapratisevI, na yadA tadAvA, kiMtu Ahacca kadAcit anyathA kadAcit anyathA vAdIrghasaMyamasphAtimanupalakSamANo athavA Ahaceti kadAcidakAraNe pi pratisevI piyadhamme ya bahusue iti AyaMtayograhaNe madhyasyApi grahaNamiti nyAyAt priyadharmA dRDhadhA saMvigno'vadyamIruH sUtrArtha ta dubhayavida ityapi dRSTavyaM, ete sarve'pi vyavaharttavyA, viiyaMti atra dvitiyaM matAMtaraM kecidAhuravakrAdInAmapi pratipakSA vyavaharttavyA iti, uvadesa pacchittaM iha dvividhaH sAdhu gItArtho'gItArthazca tatrayogItArtha sa gItArthatvAdevAnAbhAvyaM na gRhNAtIti na tasyopadezaH yaH punaragItArthastasyAnAbhAvyaM gRhyata upadezo dIyate, yathA na yuktaM tavAnAbhavAt gRhItuM yadi punaranAbhavat grahISyasi, tatastanimittaM prAyazcittaM bhaviSyatItyupadezadAnaM, tata evamupadeze datte sati dAnaprAyazcittaM dIyate iti gAthAsamAsArthaH, atra ziSyaH prAha kAraNapratisevI bhAvavyavahartavya uktaH sa kathamupapadyate, pratiSiddhaM hi yatanayApi sevamAno jinAjJApradveSakArI nanu sa duSTabhAva iti kathaM bhAvavyavahartavyaH ? naipa doSo, jinAjJApradveSakAritvAbhAvAt satikAraNe pratisevAyAmapi vartate, jinAjJAmavalaMbyaiva yathAsyAmavasthAyAM dIrghasaMyamasphAtinimittamakRtyapratisevAyAmapi pravartitavyamiti, tato na kazcidoSaH, api ca bhagavaMto vItarAgA na mithyA kadAcanApi bruvate, vItarAgatayA teSAM mithyAvacana kAraNAbhAvAt ; ' uktaMca rAgAdvA dvepAdvA mohAdvAvAkyamucyate ghanRtam, yasya tu naite doSAstasyA'nRtakAraNaMkiM syAt // 1 // bhagavatA vA yatanayApi kAraNe pratisevino bhAvavyavahattevyA uktAstadyadi bhagavadcanAd dvitIyabhaMgavartinopi bhAvavyavahataMvyAstataH prathamabhaMgavartinaH sutarAM bhAvavyavahartavyA bhaveyuH tathA cAha / / // 11 // For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ahacca kAraNaMmi, sevaMto ajayaNaM siyA kujA, esovi hoi bhAve, kiM puNa jayaNAe sevNto||bhaa21|| Ahaca kadAcit anayA gatyA kAraNe azivAdilakSaNe akRtyaM sevamAnaH syAtkadAcit ayatanAM kuryAt ayatanayA pratisevetetibhAvaH eSopi bhagavadvacanAdbhavati bhAve vyavaharttavya kiM punaryatanayApratisevamAnaH prathamabhaMgavartI sasutarAMbhavedbhAvevya vahatavya ityarthaH, na tu kevalaM prathamabhaMgavartI vA bhagavadvacanAd bhAva vyavahartavyaH, kiMtu tRtIyabhaMgavayapi tathA cAha ||ch ! * paDiseviyaMni sohi kAhaM AlaMbaNaM kuNai jo u, sevaMtovi akiccaM, vavahariyavvo sa khalu bhaave||bhaa22|| kAraNamaMtareNApi yatanayA pratisevite akRtye pazcAt zodhi prAyazcittamahaM kariSyAmItyevaMrUpamAlaMbanaM yaH karoti, kimuktaM bhavati, evaMrUpeNAlaMbanenAkRtye yaH pravRttiM cikIrSati, satathA rupamAlaMbanaM kRtvA pratisevamAno 'pya kRtyaM khalu nizcitaM bhAve vyavaharttavyaH aMta:karaNavizuddhipurassaraM yatanayA pravartamAnatvena bhAvato vyavahArayogyatvAt / kimuktaM bhavati ? akAraNe yatanayeti tRtIyabhaMgavatyapi bhagavadvacanAdya vyavahartavyo veditavya iti, tadevaM catubhagikAyAmAdyabhaMgatrayavartino bhAvavyavahatavyA uktAH saMprati caturbhagikAmanapekSyAnyathaiva bhAvavyavahartavyalakSaNamAha ahavA kajjAkaje jatAjato vAvi seviDaM sAha, sambhAvasamAuddo, vavahariyavvo havai bhAve ||bhaa23 // athaveti prakArAMtare tacca prakArAMtaramidaM prAkcaturbhagikA prarUpya bhAvavyavaharttavyA uktAH saMprati tu tAmanapekSyaiva bhAvavyavaharttavyo'bhidhIyate, kathamiticedata Aha, kajAkaja kAryazivAdinistaraNalakSaNe prayojane akArye tathAvidhapuSTa For Private and Personal use only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya / prayojanAbhAve jayAjayoveti yatamAno vA ayatamAno vA sAdhurakRtyaM sevitvA sadbhAve punarakaraNalakSaNayA tAtvikyA vRtyA- pIThikA samAvRtto'kRtyakaraNAt pratyAvRttaH san guroH samIpe yaH AlocayatItizeSaH, sa bhAve bhavati vyavaharttavyaH, bhAvato'kRtyakaraNataH pratyAvRtatvAt saMprati prAkprarUpitAyAM caturbhagikAyAM yazcaturtho bhaMgastatprarupaNArthamAha // nikAraNaM paDisevI kajje niddhaMdhaso aNavekravo; desaM vA savvaM vA guhissaM davvaoese bhaa24|| yo niSkAraNe kAraNamaMtareNa pratisevI, akRtyapratisevanazIlaH, kajeni<
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *+*+*/<-->| |<---**-*** EUR03-03 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca taM tathA pravarttamAnaM dRSTvA mA tathApravRrtikArSuriti, sa ca vyavahartumiSyamANaH pUrvameva vaktavyo, yathA Alocaya mahAbhAga svakRtamaparAdhamanAlocitA'pratikrAMtI hi dIrghasaMsArabhAgbhavatIti, evaM ca bhaNyata yo jJAyate pratipatsyate zikSAvacanaM pratipadya cAkRtyakaraNAt virato viramya ca na bhUyaH pratisevIti, yastu tathA bhaNyamAnopi na samyagakRtya karaNAduparamate, so'nuparato ghaTakAratulya zIlaH kuMbhakArasadRzasvabhAvo'vasannamadhyo draSTavyo na tu vyavaharttavyaH, atha ko'sau kuMbhakAro yatsadRzasvabhAvaH sanna vthavahartavyaH ? ucyate, kuMbhakArasAlAe sAhU ThiyA tattha zrAyarieNa sAhU buttA jo ? esu kuMbhagArabhAyaNe su appamAdI bhavejAha, mA bhaMjihaha tattha pamAdI cellago kuMbhagArabhAyaNaM bhaMjiUNa miLAmi dukkaDaM bhagai evamabhikkhaNaM dikhe dikhe, tato so kuMbhagAro ruDho, taM cennagaM kiyADiyAra ghetuM sIse khaDakaM dAuM khaDuMko nAmaTollato micchAmi dukkaDaM maNaha; celo bhai, kiM mamaM niravarAhaM piTTesi ? kuMbhagAro bhayai, bhANagANi tae bhaMgANi cellao bhai, micchAdukaDaM kayaM kuMbhakAro bhagai maevi micchAdukkaDaM kathaM, natthi kammabaMdho mama tava pahAraM detassa, eso kuMbhagAramicchAdukkaDasarisa micchAdukaDo avyavahariyo, tadevaM tahaya zrahacceti vyAkhyAtaM saMprati piyadhamme ya bahusura ityasya vyAkhyAnamAha // piyadhammo jAva suryavavahArannA u jesamakkhAyA, savvevi jahAdiTThA va hariyavvA ya te hoMti / bhaa26|| ihAdyaMtagraha madhyasyApi grahaNamiti nyAyAt, piyadharmmabahuzrutagrahaNe tadaMtarAlavarttinAmapi dRDhadhUmrmAdInAM grahaNaM tataH priyadharmeNa Arabhya yAvat zrutaM sUtrArthatadubhayavida iti padaM tAvat ye vyavahArajJA vyavahAraparichedakarttAraH prAksamAkhyAtAste sarve'pi yathoddiSTA yathoktasvarupA vyavaharttavyA bhAvavyavaharttavyA bhavaMti, pratyetavyA iti zeSaH, priyadharmAditayA sUtrArthatadu 3 For Private and Personal Use Only - ** 0 *~******@***********OKOK*
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pauThikA zrI vyava- bhayavittayA ca teSAM prajJApanIyatvAt iti vyavahAraH prAyazcitavyavahAra bhAbhavat sacittAdivyavahArazvatatradvividhe'pi vyavahAre hArasUtrasya vyavahartavyaM prAyo gItArthena saha-nAgItArthena tathA cAha / agIeNaM saddhiM, vavahariyavvaM na ceva puriseNa, jamhA so vavahAre kayaMmi sammaM na sadahati // bhaa27|| // 13 // iha yaH svayaM vyavahAramavabudhyate pratipAdyamAno vA pratipadyate vyavahAraM, sa gItArtha itarastvagItArthaH, tatrAgItenAgIHtArthena sAI naiva puruSeNa vyavahartavyaM kasmAdityAha, yasmAt so' gItArtho vyavahAre yathocite kRte'pi na samyaka zraddhate na paripUrNamapi vyavahAraM kRtaM, tatheti pratipadyate, iti tasmAd gItArthena saha vyavaharttavyaM, yata Aha. duvihaMmi vavahAre gIyattho palavijaI jaMtu; taM sammaM paDivajjai gIyatthaMmI guNA ceva // bhA 28 // dvividhe'pi prAyazcittalakSaNe AbhavatsacittAdivyavahAralakSaNe ca vyavahAre gItArtho yatpratyAkhyApyate, pAThAMtaraM paNavijjai prajJApyate tatsamyak pratipadyate gItArthatvAttathA cAha gIyatthaMmI guNA ceva, gItArthe guNA eva nA'guNAH aguNavato gItArthatvAyogAt , yathA ca gItArthaH saMpratipAdyamAnaH samyak pratipadyate, tathA pratipAdayannAha. sacittAduppanne, gIyasthA sai duvegaha gIyANaM; egayareu niutte, sammaM vavahArasadahaNA // bhA 26 // gIto prANAiyaMto, chiMda tumaM ceva chedito saMto; kahamaMtaramivAveti, titthayarANaMtaraM saMgha |bhaa 30 // doNi jaNA gIyatthAviNaovasaMpayA iva viharati tesiM sacittAi kiMciuppaNaM, tamimittaM vabahAro jAto ego bhaNai mama // 13 // For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *4-10-1) -->*-*-*-* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhavati vizra bhai mama bhavai, tatthayasamIce anno gIyattho natthi, jassa sagAse gacchatiH tato egeNa biu bhaNIto ajo tumaM caiva mamaM pamANaM me bhaNAhi kassA bhavati tato so evaM niutto ciMtei titthayarANaMtare saMgha zrahaM Thavito, tA kahamahaM titthayarANaM taraM saMghamaikamAmiti bhai tumaM caivAbhavati na mamaMti eSa bhAvArtha:, akSarayojanAtvevaM sacittAdhutpanne AdizabdAdacittamizraparigrahaH, samAsazva karmadhArayastato'yamarthaH sacittaziSye'citte vastrAdau mizra sopakaraNe ziSye utpanne sati dvayoH gItArthayoH parasparaM vivadamAnayoH anyasmin samIpe vyavahAraparicchedakartari gItArthe'sati kathamapyekatarasmin gItArthatayA nivRtte vivAdAt pratyAvRte prAguktanItyAvyavahArazraddhAnaM bhavati, samyakvyavahArapratipattirupajAyate kathamityata Aha gIyogAiyaMto ityAdi, gItagItArtho anatikrAman yat vivAdAdanatikrAman dvitIyena gItArthena sacitAyutpAdana sahavarttinA vyavahAramamuM tvameva chinddhi, na hisvamagItArtho, nApi yuktamayuktaM vA tvaM na jAnAsi ityeva cchidito nimaMtritaH san ciMtayati, ahamanenAsmin vyavahAre pramANIkurvatA tIrthakarAnaMtarasaMghamadhyavattIM sthApitaH saMghazrabhagavadAjJAvarttitayA yathAvasthitArthavaktA anyathA tIrthaMkarAnaMtaratvAyogAt, tadyadilobhAditayAkathamapi vyavahAraM vilopsyAmi ? tato mayaiva tIrthakarAnaMtaraH saMgho'taritaH kRto bhavet, tat evaM jAnan vyavahAravilopanena kathamahaM tIrthakarAnaMtaraM saMghamaMtare sthApayAmi aMtarayAmIti ciMtayitvA so'vAdIt tavaivedamAbhavati na mameti, tasmAt dvividho vyavahAro gItArthena saha karttavyo, nAgItArthenagItArthazca priyadharmmAdiguNopeta iti priyadharmAdayo bhAvavyavaharttavyAH; nanu ye dharmAdayaste priyadharmatvAdiguNairevAkalyaM na kimapi pratiseviSyaMti, iti kathaM vyavaharttavyA nirdizyaMte, vyavahArahetvakanyaM pratisevanAsaMbhavAt, naiSa doSaH pramAdavazatasteSAmapi kadAcida kanpyaprati sevanApapatteH, anyacca pramAdAbhAvepi kadAcida For Private and Personal Use Only K-10-1703++*103+-**-- *.0+--
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie pIThikA zrI vyavahArasUtrasya zivAyutpattau gurulAghavaM paryAlocya dIrghasaMyamasphAtinimittamakalpyamatipratisevaMte, tato bhavati teSAmapi vyavahArayogyateti / / vyavahattavyA nirdiSTAH, atha ye piyadharmAdiguNopetA api pramAdinaste kathaM vyavar3iyaMte, pramAditayA teSAM vyavahAra yogyatAyA abhAvAt tata Aha // piyadhanme dRDhadhambhe, saMvigge ceva je u paDivakakhA; te vihu vavahariyavvA kiM puNa je tesiM paDivakakhA // 31 // priyadharmaNi dRDhadharme saMvigne ca ye pratipakSA apriyadharmA adRDhadhA asaMvignAzca te'pyanavasthAvAraNAya tadanyaniSedhAya bahu nizcitaM vyavaharttavyA bhagavadbhiktAH kiM punarye teSAmapriyaghAdInAM pratipakSAH priyadharmadRDhadharmasaMvinAste sutarAM vyavahartavyA priyadharmAditayA teSAM bhAvato vyavahArapravRtteH, tadevaM piyadhamme ya bahasue ityetadvyAkhyAtaM; saMprati dvitIyamityavayavaM vyAcikhyAsurAha viiyamuvaesa akAiyANa je hoti u paDivakkhA tevi havavahariyavvA. pAyacchittAbhavaMte ya ||bhaa32|| dvitIya upadeza Adezo makAro'lAkSaNikaH, dvitIyaM matAMtaramityarthaH, abakrAdInAM ye bhavaMti pratipakSAH bakraH kuTilo niSkAraNapratisevI, tathA satatapratisevanAzIlo'priyadharmA yAvadabahuzrutaste'pi kecid vyavahArayogyatayA apare'navasthAvAraNAya tadanyaniSedhAyavA Abhavati prAyazcitte vyavaharttavyAH, saMpratiuvadesapacchittamityetat vyAcikhyAsu rAha.. upadeso u agIe dijai viDaousodhivavahAro: gahieviNAbhavve, dijai biiyaM tu pcchittaabhaa33|| // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca taM tathA pravarttamAnaM dRSTvA mA tathApravRtikApuriti, sa ca vyavahartumiSyamANaH pUrvameva vaktavyo, yathA Alocaya mahAbhAga svakRtamaparAdhamanAlocitApratikrAMto hi dIrghasaMsArabhAgbhavatIti, evaM ca bhaNyate yo jJAyate pratipatsyate zikSAvacanaM pratipadya cAkRtyakaraNAt virato viramya ca na bhUyaH pratisevIti, yastu tathA bhaNyamAnopi na samyagakRtyakaraNAduparamate, so'nuparato ghaTakAratulya zIlaH kuMbhakArasadRzasvabhAvo'vasannamadhyo draSTavyo na tu vyavaharttavyaH, atha ko sau kuMbhakAro yatsadRzasvabhAvaH sanna vyavahartavyaH? ucyate, kuMbhakArasAlAe sAhU ThiyA tattha AyarieNa sAhU buttA ajo? esu kuMbhagArabhAyaNesu appamAdI bhavejAha, mA bhaMjihaha tattha pamAdI cellago kuMbhagArabhAyaNaM bhaMjiUNa michAmi dukaDaM bhaNai evamabhikkhaNaM diNe diNe, tato so kuMbhagAro ruTo, taM cellaga kiyADiyAe ghetuM sIse khaDukkaM dAuM khaDaMkko nAmaTollato micchAmi dukkaDaM bhaNai celao bhaNai, kiM mamaM niravarAhaM pidRsi ? kuMbhagAro bhaNai, bhANagANi tae bhaMgANi cello bhaNai, micchAdukkaDaM kayaM kuMbhakAro bhaNai maevi | micchAdukkaDaM kayaM, natthi kammabaMdho mama tava pahAraM deMtassa, eso kuMbhagAramicchAdukkaDasarisa micchAdukkaDo andavahariyanvo, | tadevaM tahaya pAdaceti vyAkhyAtaM saMprati piyadhamme ya bahusue ityasya vyAkhyAnamAha // piyadhammojAvasuyaMvavahArannA ujesamakkhAyA, savvevi jahAdiTTA vavahariyavvAya te hoMti // bhaa26|| |. ihAyaMtagrahaNe madhyasyApi grahaNamiti nyAyAt , piyadharmabahuzrutagrahaNe tadaMtarAlavartinAmapi dRDhadhUmAdInAM grahaNaM, tataH priyadharmaNa bhArabhya yAvat zrutaM sUtrArthatadubhayavida iti padaM tAvat ye vyavahArajJA vyavahAraparichedakAraH prAksamAkhyAtAste sarve'pi yathoddiSTA yathoktasvarupA vyavaharttavyA bhAvavyavaharttavyA bhavaMti, pratyetavyA iti zeSaH, priyadharmAditayA sUtrArthatadu For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 13 // -+K+ ******K www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhayavittayA ca teSAM prajJApanIyatvAt iti vyavahAraH prAyazcitavyavahAra bhAbhavat sacittAdivyavahArazca tatra dvividhe'pi vyavahAre pIThikA vyavaharttavyaM prAyo gItArthena saha nAgItArthena tathA cAha / zragIeNaM saddhiM, vahariyavvaM na cetra puriseNa, jamhA so vavahAre kayaMmi sammaM na saddahati // bhaa27|| ii yaH svayaM vyavahAramavabudhyate pratipAdyamAno vA pratipadyate vyavahAraM sa gItArtha itarastvagItArthaH, tatrAgItenAgItArthena sArddhaM naiva puruSeNa vyavaharttavyaM kasmAdityAha yasmAt so' gItArtho vyavahAre yathocite kRte'pi na samyaka zraddhate na paripUrNamapi vyavahAraM kRtaM tatheti pratipadyate iti tasmAd gItArthena saha vyavaharttavyaM yata Aha. duvimivavahAre gIyattho pAvijjaI jaM tu taM sammaM paDivajjai gIyatthaMmI guNA ceva // bhA 28 // dvividhe'pi prAyazcittalakSaNe zrabhavatsacittAdivyavahAralacaNe ca vyavahAre gItArtho yatpratyAkhyApyate, pAThAMtaraM paNa vijjai prajJApyate tatsamyak pratipadyate gItArthatvAttathA cAha gIyatthaMmI guNA ceva, gItArthe guNA eva nA'guNAH aguNavato gItArthatvAyogAt, yathA ca gItArthaH saMpratipAdyamAnaH samyak pratipadyate, tathA pratipAdayannAha. sacittAdupapanne, gIyatthA sai duverAha gIyANaM; egayareu niutte, sammaM vavahArasaddahaNA // bhA 26 // gIta gAito, chiMda tumaM ceva chedito saMto; kahanaMtaramivAveni, titthayarANaMtaraM saMgha ||bhaa 30 // doNi jagA gIyatthAviNaovasaMpayA iva viharaMti tesi sacittAi kiMciuppaNaM, tannimittaM vavahAro jAto ego bhai mama For Private and Personal Use Only ******* +3 // / 13 / /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie mAdhurdvividho gItArthogItArthazca, tatra yo gItArthaH sa svayameva jAnIte, jAnAnasya ca nopadezaH, yastvagItArtha sa yuktAyukta parijJAnavikalatayA'nAbhAvyamapi gRhNAti tatastasmai agItAya agItArthAya upadezo dIyate, yathA na yuktaM tavAnAbhAvyaM * grahItuM yo dhanAbhAvyaM gRhNAti tasya tannimittaM prAyazcittamAbhavati, evamupadizya tasyAnAbhAvyaM grahaNapravRttinimittaM dAnaprAyazcittaM dIyate, tathA cAha viDao u sohiyavahAro zodhiH prAyazcittaM anAbhAvyaM gRhNAti, prathamata upadezo dIyate, dvitIyazodhidAnavyavahAraH tadedanAbhAvyaM gRhaMtaM pratyuktaM; saMprati gRhItAnAbhAvyaM pratyAha gahie vItyAdi apizabdaH samuccaye na kevalamanAbhAvye gRhyamANe, kiMtu gRhIte'pyanAbhAvye dIyate, prathamata upadeza iti gamyaM, tadanaMtaraM mUtramuccArya prAyazcittaM yathAvasthitaM kathayitvA etanavAbhavati prAyazcittamiti prathama, tato dAnaprAyazcittaM dIyate iti dvitIyaM. atha prAyazcittamiti kaH zabdArthaH katividhaM prAyazcinamiti praznamupajIvya prAyazcittaniruktAdi dvArakalApapratipAdanAya dvAragAthAmAha // cha / pAyacchittanirutaM, bheyA jatto parUvaNabahulaM; ajjJayaNANa viseso, tadarihaparisA ya suttattho // 34 // prathamataH prAyazcittazabdArtho vaktavyaH, tataH prAyazcittasya bhedAH pratisevanAdayo vaktavyAH, tadanaMtaraM yato nimittAt prarUpaNAt pRthaktvaprarUpaNAbAhulyaM kimuktaM bhavati yato nimittAt pratisevanAtaH saMyojanA prAyazcittamAropaNA prAyazcinaM parikuMcanA prAyazcittaM ca pRthagupapadyate tad vaktavyaM, tato'nayoH kalpAdhyayanavyavahArAdhyayanayorvizeSo nAnAtvaM vaktavyaM, tadanaMtaraM tadahI prAyazcittAhare parSad vAcyA tataHsUtrArthaH eSa dvAragAthA saMkSepArthaH, vyAsArtha tu pratidvAraM vakSyati, tatra niruktadvAra For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya / 15 / / *******>**<>****++*****<*7.03403++03 www.kobatirth.org pratipAdanArthamAha || cha | pAva dii jamhA, pAyacchittaM tu bhannae teNaM, pAeNa vA vicittaM, visohae te Na pacchittaM // bhA // 35 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasmAt zodhirupovyavahAro'parAdhasaMcitaM pApaM chinatti vinAzayati tena kAraNena saprAyazcittaM bhaNyate, pRSodarAditvAdiSTarUpasiddhiH, athavA prAyo'parAdhamalinaM cittaM jIvamatra cittazabdena cittacittavatorabhedopacArAt jIvo'bhidhIyate, tathA cAha cUrNikRt citta iti jIvasyAkhyeti vizodhayatyaparAdhamalarahitaM karoti tena kAraNena prAyazcittaM prAyaH prAyeNa cittaM yathAvasthitaM bhavatyasmAditi prAyazcittamitivyuptatteH, gataM niruktadvAramidAnIM bhedadvAra pratipAdanArthamAha / cha | DiseNA ya saMjoyaNAya rovaNA ya bodhavvA, paliuMcaNA cautthI pAyacchittaM cauddhA u ||bhaa 36 // pratiSiddhasya sevanA pratisevanA, akalpyasamAcaraNamiti bhAvaH ca samuccaye, saMyojanaM saMyojanA zayyAtararAjapiMDAdibhedabhinnA'parAdhajanitaprAyazcittAnAM saMkalanAkaraNaM, Aropyate iti AropaNA prAyazcitAnAmuparyuparyAropaNaM, yAvat mAsAH parato varddhamAnasvAmitIrthe AropaNAyAH pratiSedhAt parikuMcanaM parikuMcanA gurudoSasya mAyayA laghudoSasya kathanaM yathA sacitaM pratiSevya mayA acittaM pratiSevitamityAheti eSA pratisevanAd Arabhya gaNyamAnA caturthI, evametat prAyazcittaM caturddhA bhavati, tatra yathoddezaM nirdeza iti nyAyAt prathamataH pratiSevaNocyate, pratiSevaNA pratiSevakapratiSevyavyatirekeNa nopapadyate, sakarmaka kriyAyAH karttRkarmmavyatirekeNAsaMbhavAt tatastrayANAmapi prarUpaNAM cikIrSuridamAha |cha / For Private and Personal Use Only K++++++*<--+++***+0K **- *YOK+->**< pIThikA 11 24 17
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra K-XK0/++*CK-40-40*%-*-* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paDisevao ya paDilevaNA ya paDiseviyabvayaM ceva, eesiM tu payANaM patteyaparuvaNaM vocchaM ||bhaa ||37|| pratiSiddhaM sevate iti pratiSevakaH, pratiSevakaH pratiSevaNakriyAkArI, ca samuccaye pratiSevaNA prakalpya samAcaraNaM, pratiSevita vyamakalpyanIyameteSAM trayANAmapi padAnAM pratyekaM prarUpaNAM vacye, pratijJAtameva nirvAhayati, paDisevao sevato, paDisevaNamUlauttaraguNe ya, paDiseviyavvadavvaM rUvivva siyA zrarUvivva // bhA // 38 // pratiSevakonAmAkalpaM sevamAnaH pratiSevatA akalpya samAcaraNaM sA ca dvidhA mUlauttaraguNe ya iti guNazabdaH pratyekama bhisaMbadhyate, mUlaguNaviSayA uttaraguNaviSayA ca yacca kArya samAcaryamANaM mUlaguNapratighAti uttaraguNapratighAti vA tat pratiSevitavyaM tacca dravyaM paryAyA vA, tatra paryAyA dravya evAMtarbhUtAvivakSitA bhedAbhAvAditi dravyaM draSTavyaM tathA cAha, dravyaM tacca syAt kadAcit rUpi zradhAkarmmAdyodanAdi vA vikalpe arUpi vA AkAzAdi tadapi hi mRSAvAdAdiviSayatayA bhavati, kadAcit pratiSevaNIyaM, iha pratiSevaNAnaMtareNa na pratiSevakasya siddhi nApi pratiSevanIyasya tataH pratiSevaNAyA vizeSataH prarUpaNAmAha / cha / paDisevaNA u bhAvo, so puraNa kusalo ya hojakusalo vA, kusale hoi kappo, kusala pariNAmato dappo // bhA // 39 // pratiSevaNA dvividhA dravyarUpA bhAvarUpAca pratiSevaNakriyAyAH karttRkarmmagatatvAt tatra yAtasya tasya vastunaH pratiSevya For Private and Personal Use Only ***+-03-*-*OK +40K *+*+*/
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya mAnatA sA dravyarUpA pratipadaNA, yastu jIvasya tathA tathA pratiSevakatvapariNAmaH, sA bhAvarUpA pratiSevaNA saiva ceha grAhyA, jIvapariNAmAnurUpataH prAyazcittavidhipravRtteH, tathA cAha paDisevaNA u bhAvo pratiSevaNA nAma turevakArArtho minnakramazca, bhAva eva jIvasyAdhyavasAya eva nAnyA. sa ca bhAvo dvidhA kuzalo'kuzalaca, tatra kRzalo jJAnAdirUpo'kuzaloviratyAdirUpaH, tatra yA kuzalena pariNAmena bAhyavastupratisevanA sA kalpaH padaikadeze padasamudAyopacArAt kalpyaH pratiSevaNA kalpikA iti bhAvaH, yA punarakuzalapariNAmataH pratiSevaNA sA darpaH, darpa pratiSetraNA dArpikA ityarthaH, Aha kimeSAM trayANAmapi parasparamekatvaM nAnAtvaM, vA ucpate, ubhayamapi, kathamityata Aha nANI na viNA nANaM neyaM puNate saNana mannaM ca. iya dogAmalANa saiyaM puNaleviyadhveNa ||bhaa 40 // yathA jJAnaM vinA aMtareNa jJAnI na bhavati, jJAnapariNAmapariNatatayaiva jJAnityavyapadezabhAvAditi tayorjJAnajJAninorekatvaM, iha doNDamanANataMti iti evaM jhAnijJAnagatena prakAreNa dvayoH pratisevakapratisevanayoranAnAtvamekatvaM, pratiSavanAmaMtareNa pratiSevakasyApyabhAvAt , pratisevanApariNAmapariNatAveca pratisevakatvavyapadezapravRtteH, NeyaM puNaM tesaNaNNa mannaM ca iti, punaHzabdo vizeSadyotane sa cAmuM vizeSa dyotayati, na jJAnajJAninoH parasparamatrijJayenApi samaya ekatvaM kiMtu jJeyaM taryojJAnajJAninorananyat anyacca, kimuktaM bhavati jJAninojJAnAcca jJeyaM kiMcidanyat kiMcidananyat tathAhi yadA jJAnI AtmAlaMbanajJAnapariNAmapariNatastadA jJAnajJAninorekatvaM yadAtvAtmavyatiriktaghaTAdyAlaMbanajJAnapariNAmapariNatastadA (nyatvamAtmano ghaTAdInAmanyatvAt jJAnamapi yadAbhinivodhikAdisvarUpAlaMbanaM tadA jJAnajJeyayorekatvaM, yadA tu svavyatiriktaghaTAdyA For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie laMbanaM tadAnyatvaM. ghaTAdInAM jJAnAt mR mUrtatayA pRthagdezAditayA ca bhinnatvAt bhaiyaM puNa seviyoNa atrApItItyanuvartate, iti uktena prakAreNa pratiSevakapratiSevaNIyoranAnAtvaM bhaktaM vikalpitaM. puna rnAnAtvaM sevitavyena pratiSevitavyena kadAcidanAnAtvaM kadAcinnAnAtva mityarthaH tathAhi yadA pratipevako hastakarmAdi pratisevate, tadA pratisevakapratisevitavyayorekatvaM, yadA punaH pramattatayA kITakAdisatvavyApAdanAdi pratisevate, nAnAtvaM kITakAdisatyAnAM sAdhoH pRthagbhUtatvAt pratisevanAt yadA pratisevyamAnatA tadA sA pratisevitavyAdananyaiveti pratisevanApratisevitapratisevitavyayorekatvanAnAtvacintA nopapadyate, atha pratisevanA pratisevakasyAdhyavasAyaH sa tarhi yadAtmavyApAdanaviSayastadA pratisevanApratisevanayorekatvaM yadA tu bAhyasvyAdipratisevanAviSayaH tadAnAnAtvaM khyAdipratisevakAdanyatvAt saMprati yatmAgamUlottaraguNaviSayatayA pratisevanAyA dvaividhyamuktaM, tadvibhAvayipurAha / ch| mUlaguNe uttara guNe, duvihA paDisevaNA samAseNa, mUlaguNe paMcavihA piMDavilohAivA iyarAmA 41 // pratisevanA samAsena saMkSepeNa dvividhA, tadyathA mUlaguNe mUlaguNaviSayA uttaraguNe uttaraguNavipayA, tatra mUlaguNa viSayA paMcavidhA prANatipAtamRpAvAdAdattAdAnamaithunaparigraharUpA itara uttara guNaviSayA piMDavizudhyAdiviSayA anekavidhA, atrAdizabdAtsamityAdiparigrahaH kimuktaM bhavati mulaguNeSu prANAtipAtaviratyAdiSu uttaraguNepu piMDavizudhyAdiSu yathAkrama pratisevanA prANAtipAtAdilakSaNA paMcavidhA prAdhAkarmopabhogAdilakSaNA anekavidheti, tatra mUlaguNapratisevanAsaraMbhAdibhedatazcitrA uttaraguNapratisevanAtvatikramAdibhedatastathA cAha / cha / For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya // 17 // <<**O**-*PS6 ****@***<<+X www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sA puNa kamavaikame yaiyArA taha zraNAyAre saMraMbha samAraMbha AraMbha rAgadosAdI // bhA 42 // sA uttaraguNaprati saMvanA punaratikrame vyatikrame aticAre anAcAre ca bhavati etaduktaM mavati, sarvApyuttaraguNapratisevanA yatikramAdibhedatazcatuHprakArA, mUlaguNapratisevanA saMraMbha samAraMbhe, AraMbhe ca saMraMbhAdibhedatastriprakAretibhAvArthaH, te ca saMraMbhAdayo rAgadveSAditaH rAgato dveSata zrAdizabdAdajJAnatathaH tatra rAgato yathA cilAtIputrasya susumAvadhaH dveSato yathA satya ke dverpAyanavyApAdanamajJAnato brAhmaNAdInAM chAgAdivadhaH nanu yathoddezastathA nirdeza iti prathamato mUlaguNapratisevanAvyAkhyAtumucitA pazcAduttaraguNapratisevanA atra tu viparyaya iti kathaM ? ucyate, iha prAyaH prathamato'lpasaMkliSTA'dhyavasAyaH sa tUttaraguprati sevanAM kurute, pazcAdatisaMkliSTAdhyavasAyo mUlaguNapratisevanAmiti khyApanArthaM viparyayeNopanyAsa ityadoSaH saMprati atikramAdInpiDa vizuddhimadhikRtya vyAcikhyAsurAha / cha / AhAkammanimaMtaNa, paDisuraNamANa atikkamo hoi, payabheyAivaikkama, gahie taietarogilie // bhA 43 // kospi zrAddho nAlapratibaddho jJAtipratibaddho guNAnurakto vA zradhAkarma niSpAdya nimaMtrayati, yathA bhagavan yuSmannimittamasmadgRhe siddhamannamAste iti samAgatya pratigRhyatAmityAdi tat pratizRNvati abhyupagacchati atikramo nAma doSo bhavati, sa ca tAvat yAvadupayogaparisamAptiH kimuktaM bhavati, yat pratizRNoti pratizravaNAnaMtaraM cottiSTati, pAtrANyudgRhaNAti udgRhya ca guroH samIpamAgatyopayogaM karoti, epa samastopi vyApAro'tikramaH, upayogaparisamApyanaMtaraM ca yadAdhAkarmmagrahaNAya For Private and Personal Use Only 3268*************+++++ pIThikA // 17 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padabhedaM karoti, AdizabdAn mArge gacchati, gRhaM pravizati, AdhAkarmagrahaNAya pAtraM prasArayati, na cAdyApi pratigRhaNAti, eSa sarvopi vyApAro vyatikramaH gahie taioni AdhAkarmaNi gRhIte upalakSaNametat yAvaTvasatau samAnIte gurusamakSamAlocita mojanArthamupasthApite mukhe prakSipyamANe'pi yAvannAdyApigilati tAvat tRtIyo'ticAralakSaNo doSaH, gilite tvAdhAkarmaNAnAcAraH, evaM sarveSvapyaudezikAdiSu bhAvanIyaM, atraiva prAyazcitamAha / / tinniya gurugAmA sA visesiyA tiNhavaguru aMte, ee ceva ya lahuyA visohikoDIe pcchittaa||bhaa 44 // trayANAmatikramavyatikramAticArANAM trayo gurukAmA sA kathaMbhUtA ityAha vizepitAstapaHkAlavizeSitAH kimuktaM bhavati atikrame'pimAsagururatIcAre'pimAsagururete ca trayo'pi yathottaraM tapaHkAlavizeSitAH atha aMte anAcAralakSaNe doSe caturguru caturmAsaguruprAyazcittaM, ete ca mAsagurvAdayaH prAyazcitabhedA atikramAdiSvapi zodhikoTyA tveta evamAsAdayolaghukA prAyazcitAni tadyathA atikrame mAsalaghuvyatikrame'pi mAsa laghu, aticAre'pi mAsa laghu navaramete yathottaraM tapaHkAlavizeSitAH | | anAcAre caturmAsalaghuH mUlaguNe paMcavidhA pratisevaneti yaduktaM tatra paMcavidhatvaM darzayati / cha / pANivahamusAvAe zradattamehuNapariggahe ceva, mUlaguNe paMcavihA parUpaNA tastimA hoi // bhA 45 // | prANavadhastrasasthAvaraprANihiMsA, mRpAbAdo bhRtopaghAtivacaH, adattAdAna svAmigurvananujJAta grahaNaM, maithunaM strIsevA, parigrahaHsa ca bAhyAbhyaMtaravastughu mRccho sarvatra ekArAMtatA prAkRtalakSaNavazAta mUlaguNe malaguNaviSayA paMcavidhA pratisevanA tasyAzca For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya // 18 // paMcavidhAyA pratisevanAyAHsaMraMbhAdibhedataHpratibhedaMtrirUpAyA iyaM vakSyamANA prarUpaNA saMraMbhAdivyAkhyAnarUpA bhavati tAmeva darzayati / ch| saMkappo saMraMbho paritAvakArI bhave samAraMbho prAraMbhAu davau, savvanayANaMpi suddhANaM // 46 // prANAtipAtaM karomIti yaH saMkalpo'dhyavasAyaH sa saMraMbho yastu parasya paritApakaro vyApAra sasamAraMbhaH apadrAvayato jIvitAtparaM vyaparopayato vyApAraH AraMbhAH Aha ca cUrNIkRt pANAivAyaM karomIti jo saMkappaM karei ciMtayatItyarthaH saraMbhe vaTTai paritAvaNaM karei samAraMbhe vaTTaiti etacca saMraMbhAditritayaM sarvanayAnAmapi zuddhAnAM sammataM atha zuddhANamityatra prAkRtatvAt pUrvasyAkArasya lopo draSTavyaH tato'yamarthaH sarvanayA nAmapyazuddhAnAme tat saMraMbhAdi tritayaMsammataM / cha / na tu zuddhAnAmiti, athake nayAH zuddhAH kevA'zuddhAH iti zuddhAzuddhanayapratipAdanArthamAha / cha / savvevi hoMti suddha, natthi asuddhonayou saThANe, puThavAvapacchimANayau suddhacaupacchimA tesiN||bhaa47|| nayAH sapta tadyathA, naigamaH, saMgraho, vyavahAraH, rujusUtraH, zabda, samabhirUDha, evaMbhUta iti, ete ca sarve nayA svasthAne nijanijavaktavyatAyAM zuddhA nAsti sakazcinnayo yaH svavaktavyatAyAmapyazuddhaH sarveSAmapi paripUrNasvavaktavyatAbhyupagamaparatvAt uktaM ca niyayavayaNija savvA savva nayAparaviyAlaNe mohA yadyappetadasti tathApi naitat prastutopayogi, sarvanayAnAM saMraMbhAditritayAna : bhyupagamAt / tataH prakArAMtareNa zuddhAzuddhanayaprarupaNAmAha puvAvetyAdi pUvoM AdimA vA zabdaH prAguktapakSApekSayA pakSAMtara For Private and Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ***08-1300/-++-*****+)*** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAdyotanArthaH pazcimAnAM caturNAM RjusUtrAdInAM nayAnAM ye naigamasaMgrahavyavahArarupAstrayaste zuddhAH zodhayaMti karmamalinaM jIvamiti zuddhAzuddheraMtarabhUta "rthAt ktapratyayaH, na u pachimAtesiM na tuyeteSAmAdidhAnAM pazcimARjumUtrAdayaste zuddhAH anuyAyidravyA'nabhyupagamasteSAM vizodhakatvAyogAt kathaM punarAdyAstrayonayAH zuddhA ityata Aha veNaie micchattaM vavahAranayaujaM visohiMti; tamhA tevviya suddhA bhaiyavvaM hoi iyarehiM // bhA 48 // vainayiko nAma mithyAdRSTistasmin yan mithyAtvaM yat vyavahAranayA evaturevakArArthaH naigamasaMgrahavyavahArAH zodhayaMti apanayaMti, tehyanuyAyidravyAbhyupagamaparA stataH kRtakarmaphalopabhogopapatteH saddhammadezanAdau pravRttiyogato bhavati tAtvikI zuddhiH tasmAttaeva zuddhAH bhaiyantra hoi iyarehiMti, itarai RjutrAdibhinayairmithyAtvazodhimadhikRtya bhajanIyaM, zuddhayatIti bhAvaH, tehi paryAya mAtramabhyupagacchaMti, paryAyANAM parasparamAtyaMtikaM bhedaM tataH kRtavipraNAzAdi doSa prasaMgaH, tathAhi manuSyeNa kRtaM karma kila devo bhuMkte, manuSyAvasthAtaca devAvasthA bhinnA, tatomanuSyakRtakarmma vipraNAzo, manuSyeNa satA tasyopabhogAbhAvAt devasya ca phalopabhogo'kRtAbhyAgamaH, devena satA tasya karmmaNo'karaNAt kRtavipraNAzAdi doSaparijJAne ca na ko'pi dharmazravaNe anuSThAne vA pravarttata iti midhyAtvazuddhyabhAvastadabhAvAcca na te zuddhA iti etadevaspaSTataraM vibhAvayipurAha / cha / vavahAranayassAyA kammaM kAuM phalaM saMmaNu hoi, iya veNaiekahaNaM visesa mAhu micchattaM // 49 // vyavahAraH pradhAnonayo vyavahAranayastasvamatena zrAtmA zubhamazubhaM vA karma kRtvA tasya phalaM bhavAMtare samanubhavati anuyAyi For Private and Personal Use Only ***@******-**-*-**-***
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrIvyavahArasUtrasya kA prayo'pi vyavahAranayAH zayAna prarUpyamANe kRtavipraNAzAmadhyAtvazuddhiriti na // 11 // | dravyAbhyupagamAt iti etasmAtkAraNA dvainayike mithyAdRSTau mithyAtvApagamAya kathanaM saddharmopadezastatpariNatau ca mithyAtvA pagamaiti mithyAtvazodhakatvAtte trayo'pi vyavahAranayAH zuddhA visesaNemAhu micchatamiti, vizeSyate parasparaM paryAyajAtaM | bhinnatayA vyavasthApyate aneneti vizeSaNamRjusUtrAdinayastasmin prarUpyamANe kRtavipraNAzAdidoSAzaMkAto'dhikataraMmA jaMtavo mithyAtvaMyAsu ritina tanmatAnusAreNa vainayike'pikA saddharmadezanApravRttistadabhAvAca na mithyAtvazuddhiriti na te zuddhAH, saMprati dvitIyavyAkhyAnamadhikRtya zuddhAzuddhanayaprarUpaNA kriyate, naigamasaMgrahavyavahArarUpA AdimAtrayo nayA azuddhA vyavahAramabhyupagama paratvAt uparitanAstu catvAraH zuddhA naizcayikatvAt tat zuddhAzuddhanayalakSaNamadhikRtya yatprAdvitIyaM vyAkhyAnaM kRtaM savva nayANaM asuddhANamiti tatpradarzayannAha / ch| saMkappA Iti yayaM avisuddhANaM nuhoiu nayANaM: iyarebAhiravatthu, necchaMtAyA jato hiMsA // bhA 50 // iha saMkalpazabdena na saraMbha upalakSyate paryAyatvAt saMkalpAditritayamiti ko'rthaH saMraMbhAditritayaM saMraMbha samAraMbhAraMbhalakSaNaM | avizuddhAnAmeva tu revakArArtho bhavati, nayAnAM matena jJAtavyamiti zeSaH, vyavahAraparatayA teSAM matena tritayasyApi saMbhavAt | itare zuddhaRjusUtrAdayo hiMsAvicAraprakrame bAhyavastunecchaMti, nAbhyupagacchaMti na bAhya vastugatAM hiMsAmanumanyate iti bhAvaH, ya | tastanmatenAtmaiva tathAdhyavasAya parikalpito hiMsA na bAhya manuSyAdi paryAya vinAzanamAyA yathA ceva u hiMseti vacanAttataH saMraMbha eva hiMsA na samAraMbhonapyAraMbha iti, na zuddhanayAnAM saMraMbhAdi tritayaM, sAMpratamasyAmeva sA puNa na atikrame ityAdikAyAM gAthAyAM yatra mUlottaraguNapratisevanA yA viparyayeNopanyasanamakAri tatra kAraNamAkSepa purassaramupanyasyannAha / cha / // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir coeikimuttaraguNA, puvvaM bahU athovagalayaMca; atisaMkiliThabhAvo, mUlaguNesevate pcchaa|bhaa 51 // ___codayati praznayati ziSyo, yathAkimuttaraguNA uttaraguNa pratisevanA pUrvamuktA yathoddezaMnirdeza iti nyAyAddhi pUrva mUlaguNa pratisevanAvakumuciteti bhAvaH atrottaramAha bahavaH uttaraguNAH, stokAmUlaguNA stathA laghu zIghramuttaraguNAnAM sevakaH pratisevakaH, tato atisaMtriSTa bhAvaH san pazcAda mUlaguNAn sevate pratisevate iti khyApanArtha; viparyayeNopanyAsaiha prAyazcittaM mukhyavRtyAvizodhi stathAcAparAdhaM vidhAya vizuddhamanaso guru samakSa vadaMti, bhagavannamukasyA'parAdhasya prayacchata prAyazcittamiti, pratisevanApyupacArAt kadAcit prAyazcittaM, tathA cAparAdhe kRte vaktArobhavaMti, samApatitamasmAkamadya prAyazcittamiti, tatra yathopacArataH pratisevanAprAyazcitta mucyate, tathopapAdayannAha / cha / paDiseviyaMmidijai, pacchittaM iharahAupaDisehe; teNa paDisevaNavviya pacchittaM vimaMdasahA ||bhaa 52 // pratisevite pratiSiddhe sevite yasmAt prAyazcittaM dIyate, itarathA pratiSiddhAsevanamaMtareNa pratiSedhaH prAyazcittasya, tataH | pratisevanA prAyazcittasya nimittamitikAraNe kAryopacArAt pratisevanaiva prAyazcittaM pratisevanArUpaM prAyazcitamidaM dazadhA, dazapra- | kAraM tAmeva dazaprakAratAmupadarzayati / ch| bAloyaNa paDikamaNe, mIsavivege tahAviussagge; tavaccheya mUla aNavaThiyAya pAraMcieceva ||bhaa 53 // AramaryAdAyAM, sAca maryAdA iyaMjahabAlojapaMto, kajamakajaM ujjue bhaNai taM taha AloejA mAyAmaya viSpamukkoya // 1 // mucyate, tathopapAdayanarAdha kRte vaktArobhavasivanamukasyA'parA For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA // 20 // anayA maryAdayA lokadarzane curAditvAt Nica lokanaM locanA prakaTI karaNaM, AlocanaM guroH puratovacasA prakaTIkaraNami-1E tibhAvaH yat prAyazcittamAlocanA mAtreNa zudhyati, tadAlocanAhatayA kAraNe kAryopacArA dAlocanaM, tathA pratikramaNaM dopAt / / pratinivarttana mapunaH karaNatayA mithyAduSkRtapradAnamityarthaH, tadahaM prAyazcittamapi pratikramaNaM, kimuktaM bhavati prAyazcittaM mithyAduSkRta mAtreNaivazuddhimAsAdayati, naca guru samakSamAlocyate, yathA sahasAnupayogataH zleSmAdi prakSepAdupajAtaM prAyazcittaM tathAhi sahasAnupayukte yadi zleSmAdi prakSiptaMbhavati, na ca hiMsAdikaM dopamApanastarhi gurusamakSamAlocanAmaMtaraNApi mithyAduH kRtapradAnamAtreNa sa zudhyati. tat pratikramaNamAhatvAt pratikramaNaM, yasmin punaH pratisevite prAyazcitte yadi gurusamakSamAlocayati, bAlocyayo guru saMdiSTaH pratikrAmati pazcAcca mithyAduHkRtamiti brUte, tadA zudhyati tat AlocanApratikramaNalakSaNobhayArhatvAt mizraM, tathA vivekaH parityAgaH yat prAyazcittaM viveka evakRte zuddhimAsAdayati nAnyathA, yathAdhAkarmaNi gRhite tata vivekAhatvAta vivekaH tathA vyutsargaH kAyaceSTAnirodhopayogamAtreNa zudhyati prAyazcittaM, yathA duHsvapnajanitaM tadvyutsargAhatvAt vyutsargaH tavetti yasmin pratisevitanirvikRtakAdiSaNmAsaparyavasAnaM tapAdIyate, tat tapohatvAt tapaH yasmin punarApatite prAyazcitta saMdRSita pUrvaparyAya dezacchedanamiva zeSazarIrAvayava paripAlanAya kriyate, tatcchedArhatvAt cchedaH, mUlatti yasmin samApatite prAyazcitte niravazeSaparyAyocchedamAdhAya bhRyomahAvatAropaNaM tanmUlAhatvAn mUlaM, yena punaH pratisevitenotthApanAyA apyayogyaH san kaMcitkAlaM na vrateSu sthApyate, yAvanAdyApi prativiziSTaM tapazcINa bhavati, pazcAca cIrNatapAstaddopoparato teSu sthApyate tadanavasthitvAdanavasthitaprAyazcittaM pAraMcie cevatti acUgatAca, yasmin pratisevi- // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie teliMgakSetrakAlatapasAM pAramaMcati tat pArAMcita mahatIti pArAMcitaM, epasaMkSepArthaH vistarArtha tu pratidvAram bhASyakRdevavakSyati, tatra prathamadvAramAlocaneti vivaripuridamAha / cha / bAloyaNattikApuNa kassasagAsecevahoikAyavvA kesuca kajesu bhave, gamagA gmnnaadiemutu||bhaa 54 // ___kAkisvarUpApunarAlocaneti, prathamataH pratipAdyaMtadanaMtaraM kasya sakAze samIpe bhavati kartavyAlocanetivAcyaM, tathA keSukAryeSu bhavatyAlocanA tatra pratipattilAghavAya saMkSepato' traivanirvacanamAha gamanAgamanAdikeSugamane Agamane Adi zabdAta zayyA saMstArakaH vastrapAtrapAdanoMcchanaka grahaNAdi parigrahaH, tu zabdo vizeSaNe sacaitat vizinaSTi, gamanAgamanAdiSvA vazyakatrtavyeSu samyakupayuktasyAduSTabhAvatayA niraticArasya chadmasthasyA pramattasya yaterA locanA bhavatIti aAha, yAni nAmAvazyakarttavyAni gamanAdIni teSu samyagupayuktasyA duSTabhAvatayA niraticArasyA pramattasya kimAlocanayA ? tAmaMteraNApi tasya zuddhatvAt yathA sUtraM pravRtteH satya metata kevalaM yA ceSTA nimittAH sUkSmapramAdanimittA vA, sUkSmA AzravakriyAstA AlocanAmAtreNa zudhyaMtIti, tacchulhinimitta mAlocanA, uktaM ca jayA uvautto niraiyAroya karei karaNIjAvate jogA tatthakA visohI Aloie aNAloi evA // 1 // guru bhaNai, tattha jAciTTha nimittA vA muhumAAsaba kiriyAtAusujhaMti AloyaNamitteNaMti // 2 // tatra kAnAmAlocanetiyat prathamaMdvAraM tatprasiddhatvAdanyatra vA kalpAdhyayanAdipuvyAkhyAtatvAdihabhASyakRtA na vyAkhyAtaM, tathApisthAnA zUnyArthakiMciducyate, Alo- | canA nAma avazyakaraNIyasya kAryasya pUrvavA kAryasamApte rUdhuMvA yadivApUrvamapi pazcAdapi ca guroH puratovacasAprakaTIkaraNaM For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie zrI vyavahArasUtrasya sA cAlocanA uparitaneSu prAyazcitteSu kecit saMbhavati kecinna saMbhavati tatrayepusaMbhavati tatprasidhyarthamidamAha / cha / biienasthiviyaDaNAvAuvivegetahAviussaggo pAloyaNAu niyamA gIyamagIyeca kesiNci||bhaa 55 // dvitIyaMtrakramaprAmANyA nusaraNAt pratikramaNaM, tasmin dvitIye pratikramaNalakSaNe prAyazcitte nAsti vikaTanA AlocanA, tathAhi sahasAnAbhogatovA yadi kiMcidAcaritaM bhavati yathA manojJeSu zabdAdiSvidriyagocaramAgateSu rAgagamanam amanojJeSu dveSagamanaM, tadA tadanaMtarameva mithyAduSkRtamiti brUte taccatenaiva zuddhiyAtItinAlocayati, vAu vivegatti vA zabdo vibhASAyAM viveke vivekAhe prAyazcite, AlocanA yA vibhASA kadAcid bhavati, kadAcina bhavatIti bhAvaH, tathAhi tad vivekAhaM nAma prAyazcittaM yatparisthApanayA zudhyati, tatra yadakalpikamAdhAkammikAdi pUrva'maviditatvenagRhItaM, pazcAca kathamapi jJAtaM tadyadA paristhApayataH zubhabhAvanAdhyArohakevalajJAnamutpadyate, tadA' sau kRtakRtyo jAta itinAlocayati, anutpanne tujJAnAtizaye niyamAdAgatya gurusamIpamAlocayatIti, tahAviussagge iti, yathA viveke AlocanAyAvibhASA, tathA vyutsargepi, kimuktaM bhavati, vyutsargepi kadAcidAlocanA na bhavati, yathAsvapne hiMsAdikamAsevitaM tacchuddhinimittaM ca kAyotsargaH kRtaH tadanaMtaraMca zubhabhAvanAprakarSataH kevalajJAnamudapAdi, maraNaM vA tasyAkasmikamupajAtamiti nAstyAlocanA, anutpanne jJAne jIvan niyamAdAvazyakaM vikaTayan Alocayati, yathA svapnemayA hiMsAdika mAsevitaM kAyotsargeNaca zodhitamiti, gatamAlocanetidvAramadhunA kasyasakAze AlocanA kartavyetidvAraM vivarIpurAha, sA AlocanA niyamAda vazyatayA gItamiti prAkRtatvAt SaSThayatheM prathamA tasya gItArthasya sakAze kartavyA, nAgItArthasya, atraivabhatAMtara mAha ch| agIye 21 // For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra {@*****-*****-**-**- ** - *()*+---**** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kosaMci keSAMcidAcAryANAmidaMmataM utsargata stAvadAcAryasya samIpe AlocayitavyaM, yadA punarAcAryaH saMjJAdi prayojanagato bhavati tadA zragItArthasyApi samIpe AlocayitavyaM, yadA punarAcAryaH saMjJAdi prayojanagato bhavati tadA zragItArthasyApi samIpe mikSAdyA locanIyamiti, taccAlocanAI prAyazcittameteSusthAneSu bhavati |cha | karaNije suujogesu, chaumatthassabhikkhuNoH zrAloyaNapacchitaM, gurugaM aMtiesiyA // bhA 56 // karaNIyAH nAma avazya karttavyAH yogAH zrutopadiSTAH saMyamahetavaH kriyAH athavA yogA manovAkkAya vyApArAH jogoviriyaM thAmo, ucchAha parakamotahAceTThA, sattIsAmatthaM ciya jogassa havaMti paJjAyA // 1 // itivacanAt te cAvazyakarttavyA ime kUrmmaiva vasatausaMlInagAtraH supraNihita pANipAdo'vatiSTate, vacanamapi satyamasatyAmRSAM vAbrUte, nA satyAmRSeti, manasopyakuzalasya nirodhanaM kuzalasyo dIraNamevaMrUpeSu karaNIyeSu samyagupayuktasya niraticArasyetivAkyazeSaH sAticArasyoparitanaprAyazcittasaMbhavAt chadmasthasyaparokSajJAnino, natu kevalajJAnina stasyakRtakRtyatvenA locanAyA yogAt uktaMca cha umatthassahavar3a AloyaNA na kevaliNo iti tathA sUtroktena prakAreNa bhikSate ityevaM zIlobhinu svasyayaterAlocanA prAyazcittaMsyAt tadapi ca gurUNAmati ke samIpenAnyeSAmiti, iha karaNIyA yogA iti sAmAnyenoktamadhunAnAmagrAhaM karaNIya yoga pratipAdanArthamAha bhikkhaviyAra vihAre ase suyaevamAikajesu, zravigaDiyaMmizra viNato hoja zrasuddhe va paribhogo // bhA57 // For Private and Personal Use Only 03**Y=Y=0%* *******++40+***
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava DAra sUtrasya // 22 // XX www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhikSAyAM vicAre bihAre anyeSvapi caivamAdikeSu kAryeSu AlocanAprAyazcittaM bhavatIti varttate iyamatrabhAvanA gurumApRcchaya guruNAnujJAtaH san zrutopadezenopayuktaH svayogyabhikSAvastrapAtrazayyAsaMstArakapAdapracchanAdi yadivA zrAcAryopAdhyAya sthavirabAlaglAna zaikSakakSapa kAsamarthaprAyogya vastrapAtrabhaktapAnauSadhyAdi gRhItvAsamAgato vicArauccArabhUmistasmAdvAsamAgato vihAro vasatAvasvAdhyAye svAdhyAyamakRtvA vasateranyatragamanaM, tataevamAdi grahaNAcaityavaMdana nimittaM pUrvagRhItapITha phalaka zayyA saMstArakapratyarpaNanimittaM vA bahuzrutApUrva saMvignAnAM vaMdanapratyayaM vA saMzayavyavacchedAya vA zrAddhasya jJAtyavaSaNNa vihArANA mavabodhAya sAdhArmikANAM vA saMyamotsAhanimittaM hastazatAtparaM dUramAsanaM vA gatvA samAgatoyadyapi nAstikazcidatIcAra stathApi yathAvidhi gurusamakSamAlocayitavyamanyathA sUkSmaceSTA nimittAnAM sUkSmapramAdanimittAnAM vA kriyANAM zudhyabhAvAt zranyacca niraticAropi yadi guroH samakSaM nAlocayati, tato' vinayobhavati, azuddhaparibhogo vA tathAcAha avikaTite anAlocite avinayo vA azuddhasya vA paribhogo bhavet Alocite tUbhayadoSA'bhAvaH nanvavinayadoSA bhAvaH syAda zuddha paribhAgAbhAvaH kathaM ? ucyate kenApi sAdhunA bhikSA pracurAsatkArapurassarA labdhA, tasya zaMkitamupajAtaM, kiMnAmeyaM bhikSA zuddhAzuddhAvA, tatrayadyanAlocyabhuMkte tato' zuddhaparibhogo bhavati, tena vAlocitaM zracAryeNa pRSTamanya divaseSutasmin gRhe kazI bhikSA labhyata, kiyaMtovA bhojanakAriNaH ? prAghUrNakA vAkepyAgatA, saMkhaMDIvAjAtA; ityAdi vibhASAeva ca pRSTe tena yathAvasthitaM kathitaM tatazrAcAryeNa jJAtA zuddhA azuddhA vA, tasmAdAlocayitavyaM, zranyacca, chAumattho tahannahA vAhavejjauvajogo, AloeMtouhai, souMcaviyANaisoyA // bhA 58 / / For Private and Personal Use Only --***-*-**-*6*-*6. pIThikA // 22 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anyaccakiMcAnyat ityarthaH chAmamasthikaH sAmAnyasAdhugataupayogastathA yathAvastyanusArI anyathA vA viparIto bhavet / prAcAryastvati medhAdhAraNAdi guNasamanvitatayA bahuzrutatayAvAtizayajJAnItataH zaMkitamAlocite niHzaMkitaM karoti, tathAyadyapigRhNataH zaMkitamupajAtaM tathApi kadAcit Alocayan svaprajJayA pyUhate, tataHzuddha mazuddhaMvA svayameva jAnAti, yadi vAtadIyAmAlocanAM zrutvA zrotA AcAryAdikaH pUrvoktena prakAreNa yadivA AcAryAdikasya pArzve vahayo lokAH samAgacchaMti, bahubhyazca zRNvan kadAcittamapi viSayaM lokataH zrutvA jAnAti zuddhamazuddhaM vA, tasmAdAlocayitavyaM, yaduktaM gurUNaMtiesiyA iti tatrasyAdityasya vyAkhyAnamAha ch| AsaMkama vahiyaMmiyahoi siyAzravahie tahipagayaM, gaNatatti vippamukke, vivikhevevAvi praasNkaa||bhaa59|| syAcchaddha AzaMkamiti prAkRtatvAdAzaMkAyAmavadhRtecArthe aAzaMkAnAmavibhASA yathAsyAditi ko'rthaH kadAcidbhavet adha dhRtaMnAmaavadhAraNaM, tatratayodvayorarthayormadhye abadhRte avadhAraNe prakRtamadhikAraH avadhAraNArthotrasyAcchabdaHitibhAvaH tatoyamarthaH guruNA maMtikeniyamAdAlocanA, yadivA AzaMkAyAnapi prakRtaM, tatrAyamarthaH gurUNAmaMtikesyAttAvadAlocanA yadi punarAcAryo gaNatRptivipramuktobhavati, tatastasmin gaNatRptivipramukte upAdhyAyasya samIpe pAlocanA, athopAdhyAyasyApikulAdi kAryaH zrAddhAdi kathanairvApyAkSepastato anyasya gItArthasya tadabhAve agItArthasya samIpe AlocayitavyaM, gatamAlocanAhaprAyazcitta midAnI pratikramaNArha mabhidhatsurAha ch| For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 23 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guttIsuyasamitIsuya paDivIjogeta hApasattheya vaikkame zraNAbhoge pAyacchittaM paDikamaNaM // bhA 60 // guptastistadyathA manogupti vacana guptiH kAya guptistAsu, samitayaH paMca tadyathA iryAsamiti rbhASA samitireSaNA samitirAdAna bhAMDamAtra nikSepaNA samiti ruccAra prazravaNa zleSmasiMdhANajalapAriSThApanikA samitizca etAsu ca sahasAkAratosnAbhogatovA kathamapi pramAde satItivAkyazeSaH prAyazvittaM pratikramaNaM mithyAduSkRtapradAnalakSaNaM, iya matrabhAvanA, sahasA - kArato'nAbhogato vAyadimanasA duzcititaM syAt vacasAdurbhASitaM, kAyenaduzceSTitaM, tathA IryAyAM yadi kathAM kathayan vrajet bhASAyAmapi yadi gRhastha bhApayADhaDDUrakhareNa vA bhASeta, eSaNAyAM bhaktapAna gaveSaNavelAyAmanupayukto bhAMDopakaraNasyAdAne nidevA pramArjayitA apratyupekSitesthaMDile uccArAdInAM pariSThApayitA naca hiMsAdoSa mApannaH upalakSaNametat tenayadi kaMdarpo vA hAso vA strIbhaktacaurajanapadakathayA tathA krodhamAnamAyAlobheSu gamanaM viSayeSu vA zadvarUparasagaMdhasparza lakSaNevanuSaMgaH sahasA nAbhogato vA kRtaH syAt tataeteSu sarveSu sthAneSu mithyAduSkRta pradAnalakSaNaM prAyazcittamiti, tathA pratirUpayoge pratirUpavinayAtmake vyApAre tathA prazasto yo yatra karaNIyo vyApAraH satatra prazasta icchAmicchAityAdi stasminna pivAkriyamANe prAyazcitaM pratikramaNaM, iha pratirUpagrahaNaM jJAnAdi vinayopalakSaNaM, tato yamarthaH jJAnadarzanacAritrapratirupalakSaNaprakAravinayAkaraNe icchA mithyA tathAkArAdi prazastayoga karaNe upalakSaNametat zrAcAryAdiSu pradveSAdikaraNe vAca aMtara bhASAdi kRtau kAyenapuro gamanAdau pratikramaNaM prAyazcittaM, tathA uttara guNa pratisevanAyAM vaikameiti maryAdAkathanaM tenAtikramevyatikrameca prAkhyAkhyAtasvarupe tathA anAbhogAda kRtyapratisevane mithyAduSkRta pradAnAtmakaM pratikramaNaM prAyazcittamiti For Private and Personal Use Only **-**+++++****+ *OK ++K++** pIThikA // 23 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 8---++ K-1K+ --- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthA samAsArthaH vyAsArthaMtu bhASyakRt vyAcikhyAsuH prathamato guttIya samihasUya iti vyAkhyAnayati / cha / kevalameva zragutto sahasANAbhogato va appa hiMsA, tahiyaMtupaDikamaNaM zrAuTTi tavonavAdA // bhA 61 // evakAro bhinnakramaH aguptaeva guptirahita evakevalaM, upalakSaNametat tenasamitirahita eva kevalamityapidraSTavyaM kevala grahaNamaguptatvama samitatvaM caikaM kevalaM natvaguptatvA samitatvapratyayaM prANivyApAdanamApanna iti pratipAdanArthaM, tathA cAha ahiMsA apazabdo abhAvavAcI, alpAnaivakAcana prANino hiMsAbhavediti zeSaH, kathamagupto' samitovetyatazrAha sahasApadaikadezepadasamudAyopacArAt sahasAkArato'nA bhogatovAtatra sahasAkArato nAma putraM pAsiuNaM, DhUMDhe pAekuliMgaepAse, naya taraiti niyatteuM, jogaM sahasAkAraNa meyaM // 1 // ityevaMrUpaH, anAbhogo vismRtiH, tahiyaMtu paDikamaNamiti tatra sahasA - kArato nAbhogato vA kevala evAguptatve asamitatve casati prAyazcittaM pratikramaNaM yadipunaH AuTTitti upetya zraguptatvamasama tatvaM vA karoti tadA tatra prAyazcittaM tapo navAdAnaM tapasaiti gamyate, kathamadAnamiti cet ? ucyate, yadi sthavirakalpikAupetyaguptatvamamitattvaM vA manasA samApannAstatastapoI prAyazcittaM teSAM na bhavati, gacchanirgatAnAM tumanasApyApannAnAM catuguru prAyazcittamiti, tadevaMguptiSu samitiSu veti vyAkhyAtamidAnIM pratirUpayoga padavyAkhyAnArthamAha / cha | paDirUvaggahaNeNaM viNaokhalusUiyo caDavigappo, nANedaMsaNecaraNe, paDiruvaMcautthayo hoi // bhA 62 // pratirUpagrahaNena pratirupazabdopAdAnena caturvikalpaH catuSprakAraH khaluvinayaH sUcitaH, catuHprakAratvameva darzayati, jJAne For Private and Personal Use Only *O*+++******+-03 ***++++- ***+
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA *+-- // 24 // * jJAnaviSayaH, darzane darzanaviSayaH, caraNe caraNaviSaya zcaturthaH pratirupako vinayo bhvti| tatra jJAnavinayASTa prakAratAM kathayati ch| kAleviNae bahamANe uvahANe taha anirAhavaNe, vaMjaNa attha tadubhae avihonANa vinntoubhaa63|| yoyasyAMgapraviSTAdeH zrutasyakAla uktastasyatasminneva svAdhyAyaH karttavyo, nAnyadA, tIrthakara vacanAt dRSTaMca kRSyAdeH kAla karaNephalaM viparyayaH atrodAharaNaM, egosAhU pAdosiyaM kAlaMghettuMatikatAevi paDhamaporisIe aNuvayogeNa paDhai kAli-1 yasurya, sammaTThiI devayAciMtei, mANaM paMtadevayA chalijatti kAuMtakakuDaMghettUNa taka takaMti bhaNatI tassapurato gayA gayAI karei, teNa ya mesajjhAyasya vAghAyaM kareitiya pabhaNiyA ayANieko imo ttakassa vikayaNa kAlo belaMtAloehI, tIevi bhaNiyaM, aho ko imo kAliyasuyassa sajjhAyakAlotti tato sAhU na esA pagatiti uvautto nAo addharato dinnaM micchAdukkaDaM devayAe bhaNiyaM mA evaMkarejAsi mApaMto chalejA tato kAle sajjhAiyavvaM, natuakAle iti, tathAzrutaM zravaNakurvatAguro vinayaH kartavyaH, vinayonAmaabhyutthAnapAdadhAvanAdi, avinaya gRhItaM zrutamaphalaM bhavati ettha udAharaNaM, seNi urAyA bhajAe bhannatti, mamegakhaMbhapAsAyaM kareha teNavahiu pAto gayAkaTThachiMdagA tehiM aDavIe salakkhaNo mahai mAhAlayodumodiTho dhUvodittA jeNisa pariggahito rakkhosodarisAveDa apANaM tonachiMdAmo ahanadeha darimAvatoliMdAmotti tAheteNa ruvakkhavAsi NA vANamaMtaraNaabhayasya darisAvodiNNobho ! ahaMraeNoegakhaMbhaM pAsAyaM karemi, sabbouyaM ca ArAma savvavaNajAtiuvaveyaM, mAchiMdaha, imarukkhaM jato mamAvAsassauvArieMsa cUlAkappotti evaMteNakatopAsAdo annayA egAemAyaMgIe agAle dohalo jAto, sA bhattAra bhaNai, mama aMbayANi ANeha, agAlo aMbagANateNa u NAmiNIe vijAeDAlAuNAmiyA // 24 // For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMbagANigahiyANi puNoSi unnAmiNIe unnAmiyA, pabhAe rabhAdiTTha, paryanadIsai, ko ema mANuso atigato jassaerisI sattIso mamateuraMpidharisahi ittikAuM abhayaMsahAviuNa bhaNai sattarattasya abhaMttare jaicoraM nANesi tote nasthijIviyaM | tAheabhau gato gavesiumATato navaraMegami paese egonaDonaciukAmologo milito tatthagaMtuM abhobhaNai jAva eso naDo appANamaMDei tAvamamegaM akkhANagaMsuNeha jahA kahimhi nagare egodarihIseThThIparibasar3a tassadhRyA vaDakumArI atIvarunasiNIyA sAvaracchiNI kAmadevaM aJcei, sAyaegami ArAmecoriyAe pupphANi uciNei, pArAmiNA dihAkaThiumATattA tIeso bhaNito mAmaI kumAri viNAsahitavAvibhagiNI bhANijiyoasthi, teNa bhaNiyA ekahA teNamuMyAmi, jai navaraM jammi divase pariNi jasi, tadivasaMceva bhattAreNa aNugghADiyA samANi mama sagAsaM ehisi, tIe bhaNiyaM, evaMbhavau ti teNa visajiyA, aeNayA pariNIyAjAhe apavarakaM pavesiyA tAheca bhattArassasambhAvaM kahei bisajiyA, vaccasutti paTThiyA prArAmaM, aMtarAyaM corihiM gahiyA tesiM sambhAvo kahito, mukkA gacchaMtIe aMtarA rakkhaso diTTho, jochaNhamAsANaM AhArei teNa gahiyA sambhAvekahie mukkA pArAmiyassa sagAsaMgayA teNadiThA sosaMmaMto bhaNaikahamAgayAsi, tAebhaNiyaM, maekatosopuci saMmau sobhaNai kahabhattAreNa mukkA tAhetassataM savvaM kahiyaM, ahosaccapainnA, esAmahilatti ehiM mukkA kahamahaM duhAmitti teNavipamukkA, paDiniyatA savvesiMte majjheNa AgayA, tehiM savvehiM mukkA bhattArasagAsa samAbharaNasaggAgayA tAhe abhau taMjaNaM pucchai, a. skhaha keNadukaraMkayaM tAheIsAluyA bhaNaMti bhattAreNaM chuhAluyAbhaNaMti rakkhaseNaM kAmiNo bhaNaMti mAlAkAreNa harikeseNa bhaNiyaM | corehiM pacchA sogahito jahA esacorotti tato saNiyassa uvaNIto pucchIeNasambhAvo kahito tAheramA bhaNiyaM, jaI navaraM For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 25 // 01/20 * ************** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eyAta vijAudesi tonamAremi citrambhuvagate, AsoThitopaDhai, naThAi rAyA bhaNai kiM na ThAi mAyaMgo bhai jahA aviSaya paDhasi, bhUmi tumaMasaNe, tato seNizra nIyayareyAsakheThito, iyaro mahati mahAlae, tavoThiyAto siddhAuya vijAutti evaM viNaNa ahijiyavvaM no aviNaeNaM, tathA zruta grahaNodyatena gurau bahumAnaH kAryaH, bahumAno nAma AMtaro bhAva pratibaMdha: etasmin satya'kSepeNa adhikaphalazrutaM bhavati viNayabahumANesu caubhaMgo egassa viona bahumAyo, avarassa bahumAyo naviNa aNNassa viSaya bahumANo vi, annassa na viNao na bahumAyo etthaduNha vi visesapadaMsaNatthaM imaMudAharaNaM, egaMmi girikaMdare sibotaMca baMbhaNo puliMdoya acce baMmaNo uvalevaNa samajaNAiyaM karettA suibhUto aciNaha, acciNittA viNyabhuto thuNAti naya bahumANeNaM puMliMdo puNa taMmisive bhAva paDibaddho, gallodaeNa havati, namiUNa uvavisaha tatosivo teNa samaM AlAvasaMkahAhiM zratthai, annayA yatesiMulAvaNasado vaMbharaNeNa sute, teNa paDiyariuNaM ubAladdho tumapi esocaiva kaDapUNA sivo erisae uccieNa samaM maMtesi, tAhe sivobhaNai, esobahumANei, tumaMpuNAina tahA, annayAya sivo acchINi ukkhaNiuNa acchA, baMbhaNo AgatoraDiumuva saMtopuliMdoya zrAgatosivassa acchinapecchA, tato appaNayaM zracchikaMDaphaleNa ukkhiNittA sivassajoera, tato siveNaM baMbhaNo pattiyAdito, evaM nANamaMtesu viNayo bahumANo ya dovikAvyo; tathA zruta grahaNamabhIpsatA upadhAnakArya upadadhAti, puSTiM nayatyanenetyupadhAnaM tapaH yat yatrAdhyayane yoga lakSaNamupadhAnamuktaM tattatra kArya, tatpUrvikasyaiva zrutagrahaNasya saphalatvAt zratrodAharaNaM, egacAyariyAte vAyaNAe sattAparitaM samjhAe vizrasajjhAyaM ghoseumArabdhA nAyaMtarAyaM baMdhiuNakAlamAsekAlaMkiccA devalogaM gayA, devalogAto Au For Private and Personal Use Only gADhAdi **--**<---**<***************<-> pIThikA // 25 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra >**<*****+--***--4003*-7.0K ++ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aare cuyA, AbhIrakule pacAyAtA bhogaMmuMjaMti, annayA ya saMdhyA jAyA sAtha zratIva rUpassiNI tANipaJcatiyANi gocA rinimittaM anattha garchati, tIedArizrAe piuNosagaDaM savtrasagaDANaM puratogacchai sAyadAriyA tassasagaDassadhuraM uMDheThiyA vaccai, tarUNehiMciMtiyaM, samaseNIgAI sagaDAI kAuM dAriyaM pecchAmo, tehiM sagaDA upparA kheDiyA visame AvaDiyA samANA bhaggA, tato logeNatIe dAriyAe nAma kathaM asagaDA, tAe piyA asagaDapiyatti tato tassataM caiva veraggaMjAyaM, taMdAriyaM egassadAUNaM pavvaio jAvacauraMgiyaM tAvapaDhiyo, asaMkhayaM paThiumArabdho, taM nANAvaraNIjaM se kammaM udiNNaM, paDhaMtassa kiM na ThAi, AyariyA bhayaMti, chaThe aNujAau tato so bhAi, eyassa keriso jogo, AyariyA bhaNaMti, jAva na ThAi, tAca AyaMbilaM kAyavvaM, tato so bhai evaM caiva paDhAmi, terA tahA par3hate bArasarUpagANi bArasahiM saMcaccharoMhi na zrahiyANi tAva teNa AyaMbilANi kayANi tato se nAkhAvaraNijaM kammaM khINaM, evaM jahA asagaDapiyAe AgADhajogo zraNupAlito, tahA saDDe (vve)hiM savvamuvANaM pAlayantraM, tathA aniNhava iti gRhItazrutenAnihnavaH kAryaH, tat yasya sakAze adhItaM, tatra sa eva ca kathanIyo nAnyaH, cittaM kAluSyApatteratradRSTAMtaH egassa vhAviyassa churabhaMDa vijAsAmattheNaM AgAse acche taM ca ego ya parivvAyago bahUhi uvasaMpajaNAhiM uvasaMpajiUNa te sA vijA laddhA, tAhe annattha gaMtuM tidaMDeya AgAsagaeNa mahAjaNeNa pUijara, ramA pucchi bhayavaM / kimesa vijjAisa uta tavAtisamro ! so bhaNar3a, vijAisao kassa sagAsAto gahito, so bhai himavaMte phalAhArassa risiyo sagA se ahijito evaM vRtte samAye saMkilesa duTTayAe taM tidaMDaM khaDatti paDiyaM evaM jo pAgamaM yariyaM ninhaveuNa annaM kahei, tassa avihisaMkilesa doseNa sA vijjA paraloe na havai iti tathA vyaMjanArthaM tadubhaye For Private and Personal Use Only +60+2018+--103+9
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyava-1 hArasUtrasya // 26 // iti samAhAratvAdekavacanaM bhedo na kArya iti vAkyazeSaH etaduktaM bhavati, zrutapravRttena tatphalamabhipsatA vyaMjanabhedo'rthabheda ubhayorbhedazca na kArya iti, tatra vyaMjanabhedo yathA dharmo maMgalamutkRSTaM iti vaktavyeSu pugmaM kallANamukkosamityAha arthabhedo yathA avaMtI keyAvaMtI logaMsivipparAmusaMtI ityatra AcArasUtre yAvaMtaH kecana loke asmin pApaMDiloke viparA mRzaMtItyevaMvidhArthAbhidhAne avaMtIjanapade keyArakurvalakUpe patitA lokAH parAmazaMtItyAi, ubhayabhedo dvayorapi yathAtmopamardaina dharmo maMgalamutkRSTo'hiMsAparvatamastake ityAdidoSazcAtra vyaMjanabhede arthabhedastabhede kriyAbhedaH kriyAbhede ca mokSAbhAvastadabhAve ca nirarthakA dIkSeti evaM kAlAdibhedaprakAreNASTavidhoSTaprakAro jJAnavinayaH, darzanavinayopyaSTaprakArastAmevASTaprakAratAmupadarzayati / nissaMkiyaM nikaMkhiya nivitigicchA abhuuddhdittttiiy| uvavRhathirIkaraNe vacchallapabhAvaNe atttth||bhaa0|| zaMkana zaMkita zaMkA ityartha nirgataM zaMkitaM yasmAdasau niHzaMkitaH, dezasarvazaMkArahita ityarthaH, tatra dezazaMkA samAne jIvitve kimeko bhanyo, aparastvabhavya iti, sarvazaMkA prAkRtanibaddhatvAt sakalamevedaM pravacanaM parikalpitaM bhaviSyati ityevaM napunarAlo cayati yathA bhAvA hetugrAhyA ahetugrAhyAzca, tatra hetugrAhyA jIvAstitvAdayaH, ahetugrAhyA asmadAdyapekSayA bhavyatvAdayaH prakRSTajJAnagocaratvAttadhetUnAmiti prAkRtanibaMdhopi bAlAdisAdhAraNamuktaM ca // bAlastrImUrkhamUDhAnAM, nRNAM cAritrakAMkSiNAM; anugrahAya tatvajJaiH, siddhAMtaH prAkRtaH smRtH||1|| itazca na parikalpito dRSTeSTAviruddhatvAt niHzaMkito jIva evAIcchAsanapratipanno, For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir darzanaM prativinItatvAdarzanaprAdhAnyavivakSayA darzanavinaya ucyate etena vinayavinayavatorabhedamAha ekAMtabhede tvavinayavata iva tatphalAbhAvAnmokSAbhAva evaM zeSapadeSvapi bhAvanA kAryA, tathA niHkAMkSito dezapsarvakAMkSArahitaH tatra dezakAMkSA yadekaM * digaMbarAdidarzanaM kAMkSati, sarvakAMkSA yathA yaH sarvANyeva darzanAnyAkAMkSati, na punarAlocayati SaTjIvanikAyapIDAmasatprarUpaNAM ca, vicikitsA mativibhramaH nirgatA vicikitsA yasmAdasau nirvicikitsaH sAdheva jinadarzanaM kiMtu pravRttasya sato mamAsmAtphalaM bhaviSyati na vA kRSyAdikriyAyA ubhayathApyupalabdheriti cikitsayArahitaH nahyavikalaHupAyaupeyavastupariprApako bhavatIti, saMjAtanizcayo nirvicikitsa ucyateH etAvatA aMzena niHzaMkitA bhinnaH udAharaNaM cAtra vidyAsAdhako yathAvazyake iti, yadvA nirvizuddhajugupsaH sAdhu jugupsArahitaH udAharaNaM cAtra zrAvakaduhitA yathA'vazyake eva tathA bAlatapasvitapovidyA tizayadarzanene mUDhA svabhAvAnna calitA dRSTiH samyagdarzanarUpA yasyA'sAvamUDhadRSTiH uktaM ca / / NegavihA iDIyo pUyaM, paravAdiNaM ca daTTaNa jassa: na mujjhai diTrI, amUDhadidi tayaM viti // 1 // atrodAharaNaM sulasA zrAvikA, yathA aMbaDo rAyagihaM gacchaMto bahUNaM bhaviyANaM thirikaraNanimirta sAmiNA bhaNito sulasaM pucchejAsi, aMbaDo ciMtai, puNNamaMti sulasA jaM arihA pucchai, tato aMbaDeNa parijANanimittaM sA bhattaM maggiyA tahavi na dizaM tatotaNabahaNirUvANi viubdhiyANi taivinadinnaM na ya saMmUDhA, taha kira kutitthiyaridvIodaThUNa amUDhadidviNA bhaviyavyaM, etAvAn guNipradhAno darzanavinayanirdezaH, adhunA guNapradhAnaM upabRMhaNaM ca sthirIkaraNaM ca tatropabRMhaNaM nAma samAnadhArmikANAM kSapaNa vaiyAvRtyAdisadguNaprazaMsanena tavRtti / karaNaM uktaM ca // For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyaba- pIThikA hArasUtrasya khamaNe veyAvacce, viNae sajjhAyamAiesu ya juttaM; jo taM pasaMsae esa, hoi uvavUhaNAviNao // 1 // eteSveva kSapaNAdiSu sIdatAM tatraiva vizeSataH sthApanA sthirIkaraNaM mAha ca // eesuM ciya khamaNAdiesu sIyaMta coyaNA jAu, bahudose mANusse mA sIda thirIkaraNameyaM // 1 // tatra upabRMhaNAyAmudAharaNaM rAyagihe nagare seNio rAyA ito ya sakko devarAyA samattaM pasaMsai, tato ego devo asaddahaMto nagarabAhiM seNiyassa niggayassa cellayarUvaM kAUNa aNimise giNhai, tAhe taM nivArei, puNaravi annattha saMjatI gumviNI purato TThiyA tAhe apavarage pavisiUNa jahA na koi jANai vahA sUtigiI karAvei jaM kiMci sUikammaM taM sayameva karei, tato so devo saMjairUvaM payahiUNa divvaM devarUvaM darisei bhaNai ya bho seNiya suladdhaM te jamma jIviyassa phalaM, jeNa te pavayaNassa uvari erisI bhattI asthIti, uvaheUNagato, evaM uvavRheyavvA sAhammiyA, sthirIkaraNe udAharaNaM prajA sAhAriyA jahA te vellayasureNa thirIkayA tahA je bhaviyA te thirIkareyavvAH tathA vAtsalyaprabhAvane iti, vAtsanyaM ca prabhAvanA ca vAtsanyaprabhAvane, tatra vAtsanyaM samAnadhArmikasyAhArAdibhiH pratyupakaraNaM uktaM ca // sAhammiya vacchallaM AhArAIsu hoi savvattha, pAesagurugilANe tavassibAlAisu visesA // 1 // prabhAvyate vizeSataH prakAzyate iti prabhAvanA, NiceNyAsazranthetyAdinA bhAve anapratyayaH sa cArthAt pravacanasya yadyapi pravacanaM zAzvatattvAttIrthakarabhASitatvAdvA surAsuranamaskRtatvAtsvayameva dIpyate, tathApi darzanazuddhimAtmano'bhIpsuryoM yena guNe // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAdhikaH sa tena tat pravacanaM prabhAvayati yathA bhagavadAryavajrasvAmiprabhRtikaH, uktaM ca / / kAmaM sabhAvasiddhaM tu pavayaNaM dippate sayaMceva; tahavi ya jo jeNA hio soteNa pabhAvae taM tu // 2 // teca pravacanaprabhAvakA atizayyAdayaH uktaM ca // atisesahaDi dhammakahi vAdi pAyariya khavaga nemittI / vijjArAyAgaNasammayA ya titthaM pabhAtizA asyAkSaragamanikA atizayI avadhyAdijJAnayuktaH, RddhigrahaNAt AmoSadhyAdiRddhiprAptaH AcAryaH vAdi dharmakathi kSapaka naimittikAH pratItAH vidyAgrahaNAt vidyAsiddhaH AryakhapaTavat rAjagaNasaMmatAzceti rAjasaMmatA maMtryAdayaH, gaNasaMmattA mahattarAdayaH ca zabdAdAnazraddhAdiparigrahaH ete tIrtha pravacanaM prabhAvayaMti, svataH prakAzakasvabhAvameva sahakAritayA prakAzayaMtIti, matti evaM darzanavinayabhedA aSTau bhavaMti, cAritravinayopyaSTaprakAraH tathA caah|| paNihANajogajutto paMcahiM samiIhiM tihiM ya guttIhiM / esa u carittaviNao aviho hoi nAyavvo praNidhAnaM cetaHsvAsthyaM tatpradhAnA yogAH praNidhAnayogAH yogA vyApArAstairyuktaH samanvitaH praNidhAnayogayuktaH, bhayaM* ca yato aviratasamyagdRSTirapi bhavati, tat pAha, paMcabhiH samitibhistimRbhizca guptibhiryaH pradhAnayogayukta epa cAritravinayaH vinayavinayavatoH kathaMcidavyatirekAdaSTavidho bhavati jJAtavyaH, samitiguptiyogabhedAH, tatra samitayaH pravIcArarUpA, guptayaH pratIcArAH pratIcArarUpAH, uktaM ca // For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hAra sUtraspa // 28 // -*-*-***-+1.0.K+++K+-+03 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samaya guttINa ya eso bhedo u hoi nAyavvo, samiI payArarUvA guttI puNa ubhayarUvAu ||1|| uktazcAritracinayaH, saMprati pratirUpavinayapratipAdanArthamAha || paDirUvo khalu viNao kAyavaimaNe taheva uvayAre; zraTTacauvvihaduviho sattaviha parUvaNAtassa // bhaa066|| pratirUpaH ucitaH khalu vinayazcatuH prakArastadyathA kAye kAyanimittaH evaM vAci vAcikaH manasi mAnasikaH tathA upacAre aupacArikaH zracauviha ityAdi atra yathAsaMkhyaM padaghaTanA kAyiko vinayo zraSTavidhaH, vAcikacaturvidhaH, mAnasiko dvividhaH, upacArikaH saptavidhaH, parUvaNA tassatti tasya kAyikAdibhedabhinnasya catuHprakArasya pratirUpavinayasya prarUpaNA vakSyamANA tatra yathoddezaM nirdeza iti nyAyAt prathamataH kAyikasyASTavidhasya prarUpaNAmAha || prabhuThANaM aMjali AsaNadANaM zrabhiggahakiI ya / sussUsaNA ya zrabhigacchaNAya saMsAhaNA ceva // bhaa067|| abhyutthAnA gurvAdau samAgacchati epa sAmAnyasAdhUnAM vinayaH apUrvaM punaH samAgacchaMtaM dRSTvA sUriyA pyutthAtavyaM, aMjalipraznAdau yadi punaH kathamadhyeko hastaH kSaNiko bhavati, tadaikataraM hastamutpATya namaH kSamAzramayebhya iti vaktavyaM, cAsanadAnaM nAma pIThakA panayanaM zrabhigrahA guruniyogakaraNAbhisaMdhiH, kRtizceti kRtikarma baMdanamityarthaH zuzrUpaNA vidhivadanatidUrAsannatayA sevanaM, abhigamanamAgacchataH pratyudgamanaM sUtre strItvaM prAkRtatvAt saMsAdhanA gacchatonuvajanaM, saMprati bAgavinayabhedAnAha || For Private and Personal Use Only K+OK+ +4.04000*** pIThikA // 28 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hiyamiyaapharusabhAsI, aNuvIibhAsisavAiu; viNoeesiM tu vibhAgaMvocchAmi ahaannupuviie||bhaa0 atra bhAsizandaH pratyekamabhisaMbadhyate, hitabhASI mitabhASI aparuSabhASI hitaM pariNAmasuMdaraM tadbhApate, ityevaMzIlo hitabhASisvarUpaM vaktavyaM, hitaM ca dvividhamihaloke hitaM paraloke hitaM ca tatra ihalokahitapratipAdanArthamAha // vAhiviruddhaM bhuMjai, dehaviruddhaM ca pAuro kuNai / zrAyAsapakAlicariyAdivAraNaM hiyaM tu ||bhaa069|| ___yaH kazcit puruSo vyAdhigrasto vyAdhiviruddhaM vyAdhipratikopakAri bhukte tathA ya Aturo glAno glAnatvabhagnaH san dehavinAzakAri karotyanazanapratyAkhyAnAdi, tayoryadvAraNaM, tathA AyAsasya mAnAtirekeNa kriyamANasya akAlacaryA rAtrau pathi gamanamAdizabdAt kaMTakAkulAdipathi gamanAdiparigrahastasya ca yadvAraNametat aihikaM hitaM tadbhApI aihikahitabhASI; saMprati paralokahitabhASisvarUpapratipAdanArthamAha / sAmAyArIsIyaMtacoyaNA ujjamaMtasaMsA ya, dAruNasahAvataM ciya, vArei parattha hiyavAI // bhaa070|| sAmAcArI trividhA oghasAmAcArI dazavidhacakravAlasAmAcArI, padavibhAgasAmAcArI ca tasyAM trividhAyAmapi sAmAcAryA yathAyogaM sIdataH zithilavatazcodanA protsAhakaraNaM sAmAcArIsIdatacodanA, tathA udyacchatatrividhAyAmapi sAmAcAryA yathAzakyudyamaM kurvataH zaMsA prazaMsA upabRMhaNamudyacchaMsA, caH samuccaye paralokahitabhASaNamiti sAmarthyAt gamyate, tatkArI paralokahitavAdI; tathA dAruNaH krodhAdyanvitaH svabhAvo yasyAsau dAruNasvabhAvastadbhAvo dAruNasvabhAvatA, tAM yo For Private and Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThakA zrI vyavahArasUtrasya // 29 // vArayati, sopiparatra hitavAdI, atra paraH pRcchati // atthi puNa kAikiTrA iha paraloge ya ahiyayA hoi, thaddhapharusattaniyaDI, atiluddhattaM iccaadii||bhaa071|| nanu hitabhASItyatra hitamiti vizeSaNaM ca vyavacchedakaM bhavati, vyavacchedaM cAtra hitaM tadasti punaH kAcit kAyikI vAcikI mAnasikI vA ceSTA yA iha loke paraloke vA hitA satI vyavacchidyat sUrirAha thaddhaparusetyAdi tvapratyaya ubhayatrApi saMbadhyate, standhatvamanamratA etena kAyikI ceSToktA, paruSatvaM niSTurabhASitA, anena vAcikI, mAnasikImAha nikRtirmAyA | atilundhatvamatyutkaTalobhatA ityAdi zandAt krodhazIlatA kalahoddIpakatvamityAdiparigrahaH tato'styahitApi ceSTeti tadavyavachedArtha hitagrahaNaM, saMprati mitabhASitvavyAkhyAnArthamAha // taM puNa aNuccasaI vochiNamiya pabhAsae mauyaM: mammesu aDUmaMto siyAvae paripAgavayaNeNaM ||bhaa072|| tat ihalokahitaM paralokahitaM vA punarbhApate'nuccazabdaM vidyate na uccazabdaH straro yasya tattathA tad vyavacchinnaM vibhaktamamilitAkSaramityarthaH, mitaM parimitaM prabhRtArtha saMgrAhakaM stokAkSaramityarthaH, tathA mRdukaM komalaM zrotamanasAM pralhAdakAri itthaM bhUtamapi marmAnuvedhatayA vipAkadAruNaM syAt ata Aha marmastranayan maNyividhyan ityarthaH syAdvA tathAvidhaM kaMcanamazikSaNIyamadhikRtya paruSasya mAnuvedhakasya ca vaktA parivacanena anyApadezena yathA doSAH strIsevAdayaH iha paratra vAkalyANa // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie kAriNo yathA amukasya tasmAt kaloptannena zIlapramukheSu gukhepvAdaraH karttavyaH eSa mitabhASI, sAMpratamaparuSabhASitvavyAkhyAnArthamAha // taMpiya aparusamauyaM hiyayaggAhi supesalaM bhaNai, nehamiva uggiraMto, nayaNamukhehiM ca viysNto||bhaa073| ___ tadapi hitaM mitaM ca bhaNati aparupamaniSTurametadeva vyAcaSTe mRdukaM komalaM kathaMbhUtamityAha; hRdayaM gRhAti hRdaye samyagnive zite ityevaMzIlahRdayagrAhaH tathA suSTu atizayena pezalaM manojJaM zrotamanasAM prItikAri supezalaM, tathA nayanamukhAbhyAM vikasan tathA kathaMcanApi bhaNati, yathA snehamivAMtarapratibaddhamiva sAcAdugiran prakaTIkurvan pratibhAsate, itthaMbhUto vaktA aparuSabhAsI, saMpratyanucityabhASitvapratipAdanArthamAha // | taM puNa virahe bhAsai na ceva tato'pabhAsiyaM kuNai, joei tahA kAlaM, jaha vuttaM hoi saphalaM tu||74|| tatpunarhitaM mitaparuSaM ca bhASate, avirahe virahAma ve samacamityarthaH, na punastato virahAdanyatra parokSe apabhASitaM duSTabhASaNaM karoti virUpaM bhASate ityarthaH, tathA joeiti dezIvacanametan nirUpayati kAlaM prastAvaM yathAprastAvocitatayA uktaM / bhaNitaM saphalaM bhavati // amiyaM zradesakAle bhAviyamiva bhAsiyaM niruvayAraM, Apattovina giNhai, kimaMga puNa jopamANatyo / 75 // amitaM prabhRtAcaraM, tathA pradezakAle mAvitameveti dezakAlAbhyAmabhAvitamiva na dezocitaM nApi kAlocitamiti bhAvaH, mata For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya eva nirupakArI dezakAlAnucitatayA tato lezatopi parasyopakArAyogAd evaMrUpaM bhApitamAyattopi svakzago'pi na gRhNAti, nAdeyabuddhyA zRNoti kimaMga punaH pramANastho mAnya iti / puvvaM buddhIe pAsittA tatto vakkamudAhare // acakyova neyAraM, vuddhiM annesae girA // bhA-76 // prAguktaprakAreNa pUrva buddhyA prekSya paryAlocya pazcAt vAkyamudAharet uccArayeta anyathA yathA kathaMcana pravRzyA samyagupAdayatvAyogAt tathA cAha acakSuSkaivadhika iva netAramAkarSayitAraM buddhimanvepate gIH sadasadarthapratipAdyate, itthaM ca vaktA | anuvicityabhASI, ukto vAciko vinayaH, saMprati mAnasika vinayadvaividhyapratipAdanArthanAha / mANasio puNa viNao duviho u samAsamo muNIyavvo, akusalamaNoniroho kusalamaNaudIraNaM ceva // bhA-77 // mAnasikaH punarvinayaH samAsataH saMkSapeNa dvividho dviprakAro muNitavyo jJAtavyaH, tadeva dvaividhyamupadarzayati, akush| lasya ArtadhyAnAdyupagatasya manaso nirodhaH, akuzalamanonirodhaH kuzalasya dharmadhyAnAdyutthitasya manasa udIraNaM, ca samuccaye evakAro avadhAraNe etAveva dvau bhedau nAnyAviti / cha / ukto mAnasikopi vinayaH, sAMpratamopacArikasaptavidhavinayapratipAdanArthamAha / ch| * // 3. For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir abbhAsavatti chaMdoNuvattiyA kajjapaDikittI ceva, attagavesaNakAlo NuyAyasavvANulomaM ca ||bhaa-78|| guro ramyAse samIpe varttate itizIlo'bhyAsavartI, gurupAdapIThikApratyAsatravartIti bhAvaH chaMdo gurUNAmabhiprAyastamanuvattete, ArAdhayatItyevaMzIlaH, chaMdonuvartI tadbhAvaH chaMdonuvartitA, tathA kArye kAryanimittaM tRtIyo vinayaH kimuktaM bhavati saMgrahamupasaMgrahaM vA me kariSyatItyevaM buddhyA yo vinayaH kriyate sa kAryanimittako vinayaH, paDikittIcevatti kRte kArye yaH kriyate vinayaH sa pratikRtirUpatvAt pratikRtiratra kAryahetuke pratikRtirUpe ca vinaye AkSepaparihArau bhASyadvakSyati, tathA dravyAghApatsu Artasya upalakSaNametat anArtasya vA gaveSaNaM durlabhadravyasaMpAdanAdirUpamArtagaveSaNaM, tathA kAlaM prastAvamupalakSaNatvAt dezaM ca jAnAtIti kAlajJastadbhAvaH kAlajJatA dezakAlaparijJAnaM tasmin sati gurvAdicchaMdasA gurvAdibhya AhArAdipradAnaM karoti, tato vinayahetutvAttadapi dezakAla parijJAnavinayaH tathA sarveSu gurUpadezeSvanulomamapratikUlato sarvAnuloma, ca samuccaye eSa gAthAsaMkSepArthaH, vyAsArtha tu bhASyakRddhibhaNiSuH prathamatobhyAsavartitvaM vyAkhyAnayanAhaguruNoya lAbhakaMkhI, abbhAse vaTTate syaa| sAha AgAraiMgiehiM, saMdiTTo vatti kAUNaM ||bhaa076|| gurorabhyAse samIpe lAbhakAMkSI, jJAnadarzanacAritrarUpaparamArthalAbhArthI sadA sAdhuH pravartate, kimarthamityata AhaAgArityAdi AkAro netravaktragata, iMgita ceSTA tAbhyAM gurorabhiprAyamavagamya tatsamIhitaM kartuM saMdiSTo ceti yata kimapi guruNA saMdiSTaH tadvA kartumiti, saMprati cchaMdonuvartitAmAha / cha / For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie pIThikA zrI vyava- kAlasahAvANumayA, mahAruvahIuvassayA ceva / nAuM vavaharai tahA, chaMdaM aNuvattamANo ubhaa080|| hArasUtrasya * AhAraH piMDaH, upadhiH kalpAdiH, upAzrayo vasatirete kAlasvabhAvAnumatA iti, anumatazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, // 31 // kAlAnumatAH svabhAvAnumatAzca kAlAnumatA ye yasmin kAle sukhahetutayAnumatAH te kAlAnumatAH / prakRtiH svabhAvaH sa cA| diha guroH pratigRhyate tadanumatAH tadanukUlAH tAn tathA jJAtvA cchaMdo gurorabhiprAyamanuvarttamAno vyavaharati saMpAdayati, epa cchaMdonuvartitAvinayaH, saMprati kAryahetuke vinaye parakRtamAkSepaM manasyAdhAya parihAramAha / ch| | ihaparalokAsaMsavimukkaM kAmaM vayaMti viNayaM tu, mokkhAhigAriesu aviruddho so dupakkhevi ||bhaa081|| nanu tIrthakarairbhagavadbhirihaparalokAzaMsAvipramuktavinayaH kartavyatayopadiSTa stataH kathaM sAdhUnAM kAryahetuko vinayaH ? ucyate, kAmamiti anumate avadhRte tatoyamarthaH, yadyapi nAma iha paralokAzasAvipramuktaM kAma niyamAvadaMti vinayaM tathApi mokSAdhikAriSu mokSayogyeSu mokSapathajJAnadarzanacAritravatsvityarthaH sa kAryahetukopi vinayaH dvayo pakSayoH samAhAre dvipakSa, tasminnapi sAdhuvarge cetyarthaHaviruddho na virodhabhAk iyamatra bhAvanA kAryahetukopi vinayaH khalu saMgrahAdi kAryArtha saMgrahAdi kArya ca mocAMgamiti, sopi mokSArthinA kartavyo bhagavadupadiSTatvAditi, saMprati kRta pratikRta vinaye tamevAkSepaM manasyAdhAya parihAramAha |ch| emevaya aniyANaM, veyAvaccaM tu hoi kAyavvaM / kayapaDikittI vijujjai, na kuNai savvattha na jayaivi // bhA0 82 // For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA mokSAMgatayA kAryahetuko vinayaH sAdhubhiH karttavyaH, evameva mokSAMgatayaiva kRtapratikRtirUpamapi vaiyAvRttyaM anidAnaM nidAnaM bhogaprArthanA tadrahitaM bhavati, karttavyaM anidAnamiti, ca vizeSaNaM madhyagrahaNe daMDAderivAdyatayorapi grahaNamiti nyAyAt pUrva pazcAcca draSTavyaM, tena sarvopi vinayo mokSArthibhiranidAnaH karttavyaH atha kathaM kRtapratikRtirUpasya vinayasya mokSAMgatA? ucyate suziSyo hyevaM paribhAvayati, jJAnadarzanacAritralAbhairmAmanupakAriNamapyupakurvati bhagavaMto'mI sUrayastasmAdeteSvavazya vinayaH karttavyaH, "jassa tiyaM veNaiyaM pauMje" iti vacanAdevaM ca paryAlocya yaH kriyate vinayaH, sa kRtapratikRtirUpatvAt kRtapratikRtimokSAMgatvAcAvazyaM kartavya iti anyacca utsargatastAvat sAdhubhiH sarva nirjarAtha kartavyaM, kevalaM kadAcidazubhopi | bhAva upajAyate, kaburmagatervicitratvAt tato'zubhabhAvodayavazAt yadyapi sarvadA na nirjarArtha pravartate, tathApyeSa mamApi kariSyatIti kRtapratikRtibuddhyApi vaiyAvRtyaM karttavyaM, tathA cAha 'kayapaDikitivijujaI' ityAdi yadyapi yat vaiyAvRtyaM sarvatra sarveSu prayojaneSu nirAnimittaM karoti tathApi kRtapratikRtirapi yujyate kRtapratikRtibuddhyApi vaiyAvRttyaM karttavyamiti bhAvaH, sAdhUnAM jJAnAdipAtratayA vinayaM sthAnatvena teSu vinayasya kalyANaparaMparAhetutvAt / uktaH kRtapratikRtirUpo vinayaH / sAMpratamArtagaveSaNarUpavinayapratipAdanArthamAha / ch| vvAvaImAisuMattamaNatteva gavasaNaM kuNa;-dravyApadi durlabhadravyasaMpattau ca tathA ca bhavati keSucit | dezeSvavaM tyAdiSu durlabhaM ghRtAdidravyamiti, AdizabdAt kSetrApadi parigrahaH, tatra kSetrApadi kAMtArAdi patane, kAlApadi durmine, bhAvApadi gADhaglAnatve Artasya pIDitasya atyantasahiSNutayA anArtasya vA yathAzaktiyat gaveSaNaM karoti, durlabhadravyAdi For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyayahArasUtrasya // 32 // saMpAdayati, sa ArtagaveSaNavinayaH; saMprati kAlajJatAvinayapratipAdanArthamAha AhArAdipayANaM chaMdami U chaTTara vinnu|| bhA0 83 // SaSThaH kAlajJatAlakSaNo vinayaH eSa yaduta chadaMmiu iti tRtIyArthe saptamI yathA tisu tesu alaMkiyA puhavI ityatra tato 'yamarthaH / chaMdasA gurUNAmabhiprAyeNaiva tuzabdasyaivakArArthatvAt AhArAdipradAnaM kimuktaM bhavati, yat yasmai pratibhAsate tadigitAkArAdibhirabhijJAya AcAryaglAnopAdhyAyaprabhRtinAmakAlakSepa saMpAdayati, sa eSa kAlajJatAvinayaH uktaH kAlajJatAvinayaH, saMprati sarvatrAnulomatAlakSaNaM vinayamAha / ch|| sAmAyAriparUvaNanidese ceva bahuvihe gurujo, emeyatti tahattiya, savvattha nnulomyaaesaa||bhaa084|| guruNo ityatra kartari SaSThI, guroH sAmAcArIprarUpaNe kimuktaM bhavati, icchAmithyAdirUpAyAM tasyAM sAmAcAryo guruNA prarUpyamANAyAM evametat yathA bhagavaMto vadaMti nAnyatheti pratipattistathA bahuvidhe bahuprakAre nirdeze tatkarttavyatAjJApanalakSaNe gurorguruNA kriyamANe yA tatheti vacanataH karttavyatayA ca pratipattireSA sarvApi sarvAnulomatA nAma vinaya upasaMhAramAha logovayAraviNao, iya eso vaNNito sapakkhaMmi, zrAsajja kAraNaM puNa kIrai jaiNA vipakkhavi // bhA0 85 // iti evamuktena prakAreNa eSa lokopacAravinayaH svapakSe suvihitalacaNe varNitaH AsAdya kAraNaM vipunarvipakSepi For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vinayastAneva prakAya kAyavADamanAlAvinayAbhyAsa vartita gRhastheSu tathAvidhAgAriSu zrAvakeSu pArzvasthAdiSu eSa lokopacAravinayAbhyAsa varNitvAdilakSaNo yatanayA pravacanobativyAghAtaparihAreNa saMyamAnAvAdhayA ca kriyate, tadevaM kAyavAGamanolokopacArabhedatazcatuH prakAraH pratirUpavinayayuktaH athavA anyathA catuH prakAraH pratirUpavinayastAneva prakArAn darzayati / / cha / / / cauhA vA paDirUvo tatthegaNulomavayaNasahiyattaM / paDirUvakAyakiriyA phaasnnsvvaannulomNc||bhaa086|| vAzandaH prakArAMtaradyotanArthaH, anyathA vA catuSprakAraH pratirUpavinayaH tatra teSu caturyu prakAreSu madhye ekaH pratirUpavinayastAvadayaM yaduta anulomavacanasahitatvaM yatkimapi kAryamAdiSTaH karoti, tatsarvamanulomavacanapUrvakaM karoti nAnyatheti bhAvaH, dvitIyapratirUpakAyakriyA yathA paripATyA zarIravizrAmaNamityarthaH, tRtIyaH saMsparzanavinayaH yathA gurvAdeH sukhAsiko | yaH jAyate tathA mRdusaMsparzanapratyekaH saMsparzanaviSaya itibhAvaH, caturthaH sarvAnulomatA sUtre sarvAnulomamiti bhAvapradhAno nirdezaH, caH samuccaye sA ca sarvAnulomatA vyavahAraviruddhapi prANa vyaparopaNakAriNyapi vA samAdeze yathAkramaM tatheti pratipattistathaiva vA kAryasaMpAdanamityevaM rUpA etAneva prakArAn krameNa vyAcikhyAsuH prathamatonulomavacanasahitatvaM vyAkhyAnayati / ch| amugaM kIra u AmaMti bhaNai anulomavayaNasahito u, vayaNapasAyAIhi ya abhiNaMdai taM vayaM guruNo // bhA0 87 // For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 33 // 208-03-20000* www.kobatirth.org icchAkAreNa mo ziSyAH amukaM kriyatAmityevaM guruNA samAdiSTe yo vacasA Amamiti brUte na kevalaM brUte eva kiMtu gurostAM vAcaM vadanaprasAdAdibhiH vadanasya prasAdena mukhasya prasannatayA zrAdizabdAt utphullanayana kamaloM'jali pragrahAdinA cAbhinaMdati, mahAn kRtaH prasAdo yadevaM samAdiSTa iti evaM jJApanena sphItIkaroti sa vinayavinayavatorabhedopacArAta anulomavacanasahitaH pratirUpavinayaH tu zabda evakArArthaH evaMrUpa evAnulomavacanasahito nAnya iti asyaiva vinayasya karaNe upadezamAha | cha / codayaMte paraM therA icchANiccheya taM vaI juttA viNyajuttassa guruvakkagulomatA // bhA0 88 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthavirA AcAryAdayaH te paraM ziSyaM codayaMte teSAM tatrAdhikAritvAt tatra tAM codanAtmikAM vAcaM prati yadi icchA bhavati tadAdikArya karaNAya yadivA anicchA tathApi vizuddhAnvayatayA vinayayuktasya guruvAkyAnulomatA zramamityevaM guruvAkyopabRMhaNaM guruvAkyopadiSTakArya saMpAdakatA ceti lacaNA yuktA iyamatra bhAvanA jAtikulasamanvitena vinayamicchatA sadaiva gurornikaTavarttinA bhavitavyaM tatra yadA guruH zikSayate tadA tAM zikSAmicchatA anicchatA vA'vazyaM guruvAkyamAmamiti tathaivetyevaM upabRMhaNIyaM kAryaM ca saMpAdanIyamiti etadeva savistaramAha / cha / guravo jaM pabhAsaMti tattha khiSpaM samujame / naUsacchaMdayA seyA, loe kimuta uttare // bhA0 89 // guravo yatprabhAte, karttavyatayopadizaMti, tatra kSipraM zIghraM samudyacchet samyagudyamaM kuryAt yato nahu naiva svacchaMdatA For Private and Personal Use Only pIThikA // 33 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- ---- svAbhiprAyeNa varttitA zreyasI lokepi, apizabdotrA'nukto'pi sAmarthyAt gamyate, kimuta uttare lokottare suvihitajanamArge paralokArthinastasya sutarAM na zreyasI, jJAnAdivicyutiprasaMgAt / cha / jaduttaM gurunidesaM jovi zrAisaI muNI, tassAvi vihiNA juttA, guruvakkANulomatA // bhA0 90 // yathoktaM gurunirdezaM gurvAjJArUpaM yopi munirAdizati kathayati, tasyApi tathA dizataH pratividhinA sUtroktena yuktA guruvAkyAnulomatA yato yathoktasvarUpAttadevamukto'nulomavacanasahitasvarUpo vinayaH, saMprati pratirUpakAyakriyAvinayamAha / / addhANa vAyaNAe ninnAsaNayAe parikilaMtassa, sIsAI jA pAyA kiriyA pAyAdaviNauya ||bhaa061|| ___adhvani mArge vAcanAyAM sUtrArthapradAnalakSaNAyAM ninyAsanatayA niraMtaropavezanataH parikrAMtasya samaMtataH kramamupAgatasya kriyA pratirUpakAyakriyA vizrAmaNeti tAtparyArthaH karcavyeti vAkyazeSaH, kathaM karttavyetyataH Aha zIrSAderyAvatpAdau zirasyArabhya krameNa tAvat karttavyA yAvat pAdau; yadi punaH pAdAdArabhya karoti tadA avinayaH pAdAdimalasya zIrSAdiSu lagnAt atraivApavAdamAha / ch| jatto va bhaNAi guru karei kiyakamma mo tto|| puvvaM saMpharisaNaviNau puNa parimauyaM vA jahA sahai // bhA0 92 // yato vA aMgAdArabhya gururbhaNati tat pUrvamArabhya kRtikarma vizrAmaNAM, mo iti pAdapUraNe karoti tathA ca sati Rakkerayokok- For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA bhI vyavahArasUtrasya // 34 // pAdAdapyAramya kurvato nAvinayaH gurvAjJAkAritvAt uktonulomakAyakriyAvinayaH, saMprati saMsparzanavinayamAha; sapharisaNetyAdi saMsparzanavinayaH punaH parimRdukaM vAzabdAdalpamRdukaM vA yathA sahate tathA vizrAmaNAM karoti, atisvareNa vizrAmaNAyAM paritApanasaMbhavAt atha vizrAmaNAyAM ko guNa ityata Aha / cha / vAyAi saThANaM vayaMti baddhAsaNassaje khubhiyaa|kheyjotnnthiryaa, balaMcaarisAdao nevN||bhaa093|| vAtAdayo vAtapittazleSmANo ye baddhAsanasya sataH kSubhitAH svasthAnAt praticalitAste sthAnaM vrajaMti svasthAnaM pratipadyaMte, tena vikriyAM majaMtIti bhAvaH, tathA vAcanApradAnato mArgagamanato vA yaH kheda upajAtaH tasya jayo 'pagamo bhavati, tathA tanoH zarIrasya sthiratA dADhyaM bhavati, na vizarArubhAvaH, ata eva ca balaM zarIraM tadupaSTaMbhato vAcikaM mAnasikaM ca tathA evaM vizrAmaNAto vAtAdInAM svasthAnagamane arza prAdayaH arzAsi bAtikapittazleSmajAni AdizabdAttadanyarogA na upajAyate, ete vizrAmaNAyAM guNAstataH karttavyo'vazyamanulomakAyakriyAvinayaH, saMsparzanavinayazca saMprati sarvatrAnulomatA- | vinayamAha / / seyavapu me kAko, diTho caudaMtapaMDuro vebho| AmaMti paDibhaNate savvattha gulomapaDilome bhA0 94 // zvetavapuHzvetazarIro me mayA kAko dRSTaH yadivA ibho hastI caturdato pAMDurazca mayA dRSTa iti varttate, evaM pratilome lokavyavahAraviruddha guruNA kathamapyucyamAne zrAmamiti pratibhaNati ziSye sarvatrAnulomalakSaNo vinayaH pratipattavyaH, kimuktaM bhavati, yadi nAma zvetavapurmayA kAko dRSTa ityAdikaM lokavyavahArapratikUlaM kathamapi gururbhaNati tathApi tadAnIM sakalajana- // 34 // gadikaM lokavyavahArapratizatavatrAnulomalacUNo vinayaH prApta, evaM pratilome / For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra -K+-* 0+700****** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samakSamAmityevaM vaktavyaM, na punastadvacaH kuTTayitavyaM, kevalaM vizeSArthinA janavirahe kAraNaM praSTavyaM evaM hi sarvAnulomatAlakSaNo vinayaH prakaTito bhavati nAnyathA / cha | mi gosaMgule hiMgaNeha se dAhavakkalAI se| zraggaMgulIe vagghaM tu daDivagaDaM bhaNati zrAmamiti / bhA095 miraNu pramiraNu gonasaM sarpajAtivizeSaM aMgulaiH yathA kiMyatyaMgulAni zrayaM gonaso vidyate iti tathA gaNya parisaMkhyAdda se tasya gonasasya daMSTrAH yadivA se tasya vakra vAlAni pRSTasyopari maMDalalakSaNAni gaNaya kiyaMtyo'sya daMSTrAH kiyaMti vAsya pRSThasyopari vaRvAlAnItyetat gaNiyatvA kathayeti bhAvaH, tathA agrAMgulayAaMgunya prabhAgena vyAghraM tudato treNeva vyathaya, tathA Dipa prollaMghaya va kUpaM, evaM prANapratilomaM vadati gurau sarvatrAnulomatAvinayayuktaH ziSya zramamiti bhaNati, gurakho hi sakalajagatprANivargaviSaya paramakaruNA paritacetasastatasta eva yuktamayuktaM vA jAnaMti kimatra ziSyasya ciMtayeti ziSyeNa sarvatrAnulomavinayamicchatA IdRzamapi guruvacanaM tatheti pratipattavyamiti, saMprati guttisu ya samiIsu ya ityAdi gAthAyAM yaduktaM pasatthe ya iti tatra prazastagrahaNavyavacchedyaM darzayati // tattha upasatthagahaNaM paripiTTaNadvejamAi vArei / usannagihatthANa, ya uTThAIya puvvuttA // bhA0 97 // joge tahA pasatthe ya ityatra yat prazastagrahaNaM kRtaM tat aprazastayogaM paripiTTanachedAdikaM vArayati nirAkaroti, na tadakaraNe pratikramaNaM prAyazcittaM bhavatIti bhAvaH, tasyAprazastatvena tat karaNasyaiva prAyazcittaviSayatvAt, tathA avasannAnAmupalacaNametat pArzvasthakuzIlAnAM ca tathA gRhasthAnAM pUrvoktA utthAnAdayo'bhyutthAnajalpAsanapradAnAdayastAnapi vArayati teSA For Private and Personal Use Only **-**<-+ +-1 K+-**-**-**** AK
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya | // 35 / / -->**-*** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mapi tAn prati aprazastatvAt, atraiva prAyazcittayojanAmAha / cha / jo jattha u karaNijjo, uTThANAiMDa zrakaraNe tassa, hoi paDikkamiyavvaM emevaya vAe mANasie // bhA0 28 // yo yoga utthAnAdirabhyutthAnAMjalipradAnAdiko yatra zrAcAryAdiviSaye karaNIya uktastasya tatrAkaraNe pratikramitavyaM bhavati, mithyAduH kRtaM prAyazcittaM bhavatIti bhAvaH, tadeva tat kAyikapratirUpayogaviSaye uktameva anenaiva prakAreNa vAcike mAnasikepi yoge pratirUpe vaktavyaM, yathA vAciko mAnasikopi yaH pratiyogarUpayogo yatra karaNIya uktastasya tathA tatrAkaraNe mithyAduH kRtaM prAyazcittamiti, cazabdo'nuktasamuccayArthastena icchAmidhyAdiprazasta yogA karaNepi mithyAduH kRtaM draSTavyaM saMprati yat mUlagAthAyAmatikame NAbhoge ityupanyastaM tadvyAkhyAnayannAha // varAhe atikramaNe vaikkame cetra taha zraNAbhoge / bhayamANe u akiccaM, pAyacchittaM paDikamaNaM; // bhA0 99 // rAdhe uttaraguNapratisevanarUpe atikramaNe tathA vyatikrame ca tathA'nAbhogato'kRtyamapi mUlottaraguNa pratisevanAlakSaNaM bhajamAne pratikramaNaM mithyAduSkRtaM prAyazcittaM tadevamuktaM pratikramaNArha prAyazcittamidAnIM tadubhayAImabhidhAtukAma graha | cha / saMkie sahasAgAre bhayAure zrAvatIsu ya; mahavvayAticAre ya, charahaM ThANANa bajjhato // bhA0 100 // zaMkitaH prANAtipAtAdau yathA mayA prANAtipAtaH kRtaH kiMvA na kRtastathA mRSA bhaNitaM navA, zravagraho'nujJApito navA, snAnAdidarzananimittaM jinabhavanAdigatasya strIsparze rAgagamanamabhUnnavA, iSTAniSTeSu zabdAdiSu rAgadveSau gatau navA For Private and Personal Use Only 2116400 pIThikA OM // 35 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ******* ***-* *-* **-* *-- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir takrAdilepakadavayavAH kathamapi pAtragatAH paryuSitA bhikSArthamaTitukAmena dhautAH kiMvA na dhautA ityAdi tatra paNNAM sthAnAnAM bAhyaM tadubhayalakSaNaM prAyazcitamiti yogaH, tathA upayogavatopi sahasAkAre sahasA prANAtipAtAdikaraNe tathA bhaye duSTamle cchAdisamutthe yadivA hastyAgamane meghodakanipAtasparzane dIpAdisparzanena vA zrAkulatayA prANAtipAtAdikaraNe tathA zrAturaH kSudhA pipAsayA vA pIDitaH bhAvapradhAnazcAyaM nirdezastatoyamarthaH AturatAyAM tathA ApatcaturddhA tadyathA dravyApat kSetrApat kAlApat, bhAvApat tatra dravyApat durlabhaM prAyogyaM dravyaM, kSetrApacchinnamaMDapAdi kAlApat durbhikSAdi, bhAvApat gADhaglAnatvAdi etAsu sahiMsAdopamApadyamAnasyApi anAtmavazagasya tathAhi IrSyAsamitAyupayuktopyuccAlite pAde sahasA samApatitaM kuliMginamapi vyApAdayet mRSApi kadAcitsahasA bhApate'vagrahamapi kadAcidrAbhasikatayA ananujJAtamapi paribhogayati zratyunmalArUpamavalokya kadAcanApi sahasArAgamupaiti ityAdi, tathA bhayAtprapalAyamAno bhU jala jvalana vanaspatidvitricatuHpaMcadriyAnapi vyApAdayen mRSApi bhayAd bhASate, parigrahamapi dharmopakaraNavAhyasya karoti AturatAyAmapi samyagIryApathAzodhane saMbhavati prANAtipAtaH zrutyAturatAyAM kadAcin mRSAbhASaNamapi adattAdAnamapi ca evamApatsvapi bhAvanIyaM, yathA mahAvratAnAM prANAtipAtanivRtyAdInAM sahasAkAraH sphuTabuddhayAkAraNato vA aticAre cazabdAdatikramavyatikramayozca tathA'tikramAdInAM mahAvRtaviSayANAmanyatamasyAzaMkAyAM vA kimityAha chaNThANAyavajjhatoiti iha keSAMcit anavasthitapArAMcite prAyazcitte dve api ekaM prAyazcittamiti pratipattiH tanmatena navadhA prAyazcittaM tatracAdye dve prAyazcitte muktvA zeSANi sapta prAyazcitAni teSAM ca saptAnAM prAyazcittAnAM yadAdyaM prAyazcittaM tat uparitanAnAM parANAM bAhye nAbhyaMtaramiti, paNNAM For Private and Personal Use Only ******+ +1+****
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyava- sthAnAnAM bAhyataH iti vacasA tadeva pratipattavyaM, yazca tadubhayaM tacce mAvanIyaM, zaMkitAdiSu yathoktasvarUpeSu satsu prathama hArasUtrasya gurUNAM purata AlocanaM, tadanaMtaraM gurusamAdezena mithyAduHkRtadAnamiti tatra yaduktaM saMkie iti tat vivRNvannAha / hitthova Na hitthome, satto bhaNiyaM va nabhaNiyaM mosaM / uggahaNugaNamaNunnA taie, phAse cautthammi // bhA0 101 // iMdiyarAgaddosAu, paMcame kiMgatomi na gatotti, chaThe levADAi dhoyamadhoyaM na vA vetti ||bhaa0102|| satvaH prANI hitthotti dezIpadametat hiMsito me mayA na vA hisita iti, tathA mRSA bhaNitaM yadi vA na bhaNitaM tathA tRtIye adattAdAnaviratilakSaNe avagraho'nujJA mayA kAritA yadi vA ananujJA avagrahAnujJA na kAritA, tathA caturthe maithunaviratilakSaNe jinabhavanAdiSu snAnAdidarzanaprayojanato gataH san phAse iti svIsparzarAgaM gato na vA, tathA paMcame parigrahaviramaNalakSaNe iMdriyeSu viSayiNA viSayopalakSaNAdiMdriyaviSayeSu iSTAniSTeSu rAgadveSau gatomi kiMvA na gata iti, tathA SaSTherAtribhojanaviramaNe leekadAdi takAdyavayavarUpaM kathamapi pAtrAdigataM paryuSitaM bhikSATanArthamudyatena dhautamathavA na dhotaM mayeti yadyaivaM tataH kimityAha / * iMdiya avvAgaDiyA je atthA aNuvadhAriyA, tadubhayapAyacchittaM paDivajjai bhaavto|| bhA0 103 // uktena prakAreNa ya arthaH prANAtipAtAdaya iMdriyaizcakSurAdibhira vyAkRtA aprakaTIbhUtAH prakaTIkRtA api ye anupadhAritA // 36 / / For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na samyakdhAraNAviSayIkRtAsteSu prAyazcittaM pratipadyate bhAvataH samyak apunarApatanena tadubhayamiti tacca tadbhayaM ca pUrva gurUNAM purata AlocanA tadanaMtaraM tadAdazato mithyAduHkRtadAnamityevaMrUpaM tadubhayaM etadeva savistaramabhidhitsurAha / | sadA suyA bahuvihA tatthaya kesu vigatomi rAgati; amugattha mevitakA, paDivajjai tadubhayaM ttth||bhaa0 104 // zabdAmayA bahuvidhA bahuprakArAH zrutAH zravaNa viSayIkRtAstatra teSu bahuvidheSu zabdeSu zruteSu madhye vitarkati evaM me vitarka saMdeho yathA keSucidapi amugatthati amukeSu rAgamupalakSaNametat dveSa vA gatosmi tatra tasmin zaMkAviSaye tadubhayamuktalakSaNaprAyazcittaM bhAvataH pratipadyate, yadi hi nizcitaM bhavati yathA amukeSu zabdepu rAgadveSa vA gata iti natra tapoheM prAyazcittaM athaivaM nizcayo na gato rAgadveSaM vA tatra sa zuddha eva na prAyazcittaviSayaH, tatovinake yathoktalakSaNe tadubhayameva prAyazcittamiti / ch| evameva sesaevi visae AseviUNaje pacchA, kAUNaegapakkhe na tarai tahiyaM tadubhayaM tu ||bhaa0105|| __evameva uktenaiva prakAreNa yAn rUpAdIn viSayAn Asevyopabhujya upalakSaNametat prANAtipAtAdInapyAsevya pazcAt ekatarasmin pakSe aparAdhalakSaNe nirdoSatAlakSaNe vA katuM na zaknoti, yathA rUpAdiSu viSayeSu rAgadveSaM vA gataH prANAtipAtAdayo vA kRtA iti yadi vA na gato rAgadveSau, nApi kRtAH prANAtipAtAdaya iti tatra tadubhayaM ca tadubhayameva tu zabdasyaivakArthatvAt yathoktalakSaNaM prAyazcittaM zaMkAspadatvAt tadevaM zaMkite iti vyAkhyAtaM, saMprati sahasAkAre ityAdi vyAciravyAsurAha / For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya // 37 // upayogavato sahasA, bhaeNa vA pellie kuliNgaadii| shrccaauraavtiisuyshrnnesiyaadighnnbhogaa||bhaa0106 upayogavatopi IryAsamitau samyagupayuktasyApi uccAlite pAde kathamapi sahasAyogataH samApatitaH san kuliMgI vyApadyate / bhayena vA caurasiMhAdInAM bhRzaM prapalAyamAne bhayagrahaNamupalakSaNaM tena etadapi draSTavyaM pareNa vA pellie iti pareNa prerito vA tadvyApAramAsAdya kuliMgI upalakSaNametat pRthivyAdijIvanikAyo vA vyApattimApnuyAt tathA atyAture kSudhApipAsayA vA atyaMtapIDite tathA Apatsu dravyApadAdiSu yadi aneSitAdigrahaNe bhogau bhavataHanepitamaneSaNIyamAdizabdAdakalpanIyasya parigrahaH, na kevalamaneSitAdigrahaNabhogau kiMtu gamanAgamanAdau pRthivyAdijaMtuvirAdhanApi bhavati tathApi tatra prAyazcittaM yathoktalakSaNaM tadubhayamiti varttate sahasAkArAdiviSayatvAt, saMprati mahavvayAiyAre ya ityetad vyAkhyAnayannAha / sahasAkAre aikkamavaikkame ceva taha aiyAre, hoi va saddaggahaNA pacchittaM tadubhayaM tisuvi||bh0107|| atiyArUvayA vA, egayare tatthahoi zrAsaMkA, navahA jassa visohI tassuvari chaNhaM bajhaMtu ||bhaa0108|| sahasAkArataH sahasAkAratonikrame vyatikrame aticAre ca prAga vyAvarNitasvarUpe mahAvrataviSaye iti sAmarthyAt gamyate mahavvayAiyAre ya iti padasya vyAkhyAyamAnatvAt eteSu tridhvapi doSeSu tadubhayamuktasvarUpaM prAyazcittamiti yogaH, atha mUla gAthAyAM mahAvratAtIcAre cetyevoktaM tataH kathamatra vivRtaM atikrame vyatikrame veti ? ata Aha, cazabdagrahaNAt kimuktaM | bhavati ? cazabdagrahaNataH mUlagAthAyAmatikramavyatikramayorapi samuccayaH kRta ityadoSaH, athavA aticArasya paryaMtagrahaNAdati For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie kramavyatikramayorapi upayoga sphuTabuddhyAkaraNe tadubhayaM prAyazcittamiti yogaH, vAzabdo bhinnakramatvAdegayare ityatra yojanIyaH tato'yamartha ekatarasmin vA tatra atikrame vyatikrame aticAre vA yadi bhavatyAzaMkA yathA mayAtikramaH kuto na vA vyatikramo kRto na vA aticAraH kRto naveti tatrApi tadubhayaM prAyazcittaM iha sahasAkArAzaMke saMkie sahasAgAre padadvayenApi gate, kevalaM mahAvratAnAmatikramamAdiSvityAzaMkAyAM sahasAkAre caitadeva prAyazcittaM nAnyat parikalpanIyamiti bhASyakRtA sahasAkArAzaMke api yojite, chaNha ThANANa bajjhaM tu iti vyAkhyAnayanAha navahetyAdi yasyAcAryasya mate'navasthitaparAMcitayorekyavivakSaNAta navadhA navaprakArA vizodhiH prAyazcittaM, tasya AdyaprAyazcittadvayasyopari yadvarttate prAyazcittaM tat payAmuparitanAnAM bAhyameva tuzabdasyaivakArArthatvAt , tataH chaNhaM ThANANa bajhaMtu iti tadubhayaM prAyazcittaM pratipattavyamiti uktaM tadubhayAI prAyazcittamidAnI vivekAhemAha / / kaDajogiNa u gahiyaM sejjAsaMthArabhattapANaM vA; aphAsuesaNijaM nAuM, vivego u pacchittaM ||bhaa0109|| ___kRtayogI nAma gItArthaH, kazca gItArtha ucyate vastrapAtrapiMDazayyaiSaNAdhyayanAni chedasatrANi ca sUtrato'rthataH tadubhayato vA yena samyagadhItAni sa gItArthaH, tena kRtayoginA zrutopadezAnusAripariNAmapariNatena zayyA upAzrayaH upAzrayagrahaNAt tRNaDagalakamalakAdiparigrahasteSAmapi prAyastatraiva saMbhavAt saMstArakaH pratItaH, saMstArakagrahaNaM sakalaughikopagrahikopalakSaNaM bhaktamazanaM, pAnaM sauvIrAdi vAzabdAt khAdima svAdimaM vA gRhItaM pazcAt kathamapi aprAsukamaneSaNIyaM vA jJAtaM, tatra prAyazcittaM tasya gRhItasya zayyAdevivekaH parityAgaH uktaM ca / taM sejAiyaM vihiNA suubaiTheNe vigiMcamANo parisuddho iti / / For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArapatrasya // 38 // pauramapANagAme kiM sAhu na veti sAvae pucchA ntthi| vasahitti pakayA Thiesu atisesiyvivegobhaa0|| kecit sAdhavaH pracurAnnapAne grAme gatAstatra vasatirduHprApA nocitA labhyate iti na sthitAH tataH sAvae pucchA iti paSThisaptamyoratha pratyabhedAt zrAvakasya tathAbhinavadIkSitasya pArzve pRcchA abhavat yathA kimiti sAdhavo nAtra tiSThati sa pAha nAstyatra vasatiriti kRtvA tataH sAdhuSu gateSu zrAvakaiH paryAlocya vasatiH prakRtA prakRSTA kRtA tasyAM ca kRtAyAM kAlAMtareNa te vAnye vA sAdhavaH samAgatAstatra sthitA sthiteSu ca katipayadinAtikrame atizeSitaM jJAtaM jJAte ca sati tataH prAyazcittaM vivekaH | kimuktaM bhavati, jJAte sati tAM vasatiM parityajaMtaste zuddhA iti upalakSaNametat , tena etadapi draSTavyaM / / azaThabhAvena giri rAhu megha mahikArajaHsamAvRte savitari udgatabuddhyA anastamitabudhdhyA vA gRhItamazanAdikaM pazcAt jJAtamanudgate astamite vA sUrye gRhItaM tathA prathama pauruSyAM gRhItvA caturthAmapi pauruSI yAvat dhRtamazanAdi zaThabhAvenA'rA ThabhAvena vA advayojanAtikrameNa nItamAnItaM vAzanAdi tatra viveka eva prAyazcittamiti zaThAzaThayozcedaM lakSaNaM iMdriyavikathAmAyAkrIDAdi kurvan zaThaH glAnasAgArikasthaMDilabhayAdikAraNato'zaTha iti uktaM vivekAha prAyazcitaM saMprati vyutsarhimAha // gamaNAgamaNaviyAre sutte vA sumiNe saNe rAto; nAvA naIsaMtAre pAyacchittaMvi ussaggo ||bhaa0111|| gamanamupAzrayAt gurumUlAdvA bahirgamanaM bhUyaH khopAzraye gurupAdamUle vA vahiHpradezAt pratyAvartanamAgamanaM ca gamanaM ca | gamanAgamanaM samAhAro dvaMdvaH gamanapUrvamAgamanaM gamanAgamanaM gamanaM AgamanaM ca gamanAgamane syAdAvasaMkhyeya ityekazeSaH tayostatra savitari udgatabuddhyA anapASA yAvat dhRtamazanAdalakSaNaM iMdriyavira | // 38 // For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | yadA bhaktAdyarthamanyasmin grAma gataH san vizramaNanimittamAsitukAmA'thavA yAvannAdyApi velA ca bhavati tAvat pratIkSitukAmo yadivA prathamAlikAM kartukAmo yadA zunyagRhAdiSu pravizati tadaivamAdiSu prayojaneSu gamanamAtrepi aipithikIpratikramaNapurassaraM kAyotsargaH prAyazcittaM, tadanaMtaraM kAryasamAptau bhUyaH svopAzrayapraveze AgamanamAtre kAyotsargaH, zeSeSu prayojaneSvapAMtarAle vizrAmaNAsaMbhave gamanAgamanayoriti viyAre iti vicAro nAma uccArAdipariSThApanaM, tatrApi prAyazcittaM kAyotsargaH. sutte vA iti sUtre mUtraviSayeSu uddezasamuddezAnujJAprasthApanapratikramaNazrutaskaMdhAMgaparivartanAdizca vidhisamAcaraNaparihArAya prAyazcittaM kAyotsargaH, cAsamuccaye sumiNedaMsaNerAu iti utsargato divA svaptumeva na kalpate tato rAtrigrahaNaM rAtrI svapnadarzane prANAtipAtAdisAvadyabahule kadAcidanavadyasvapnadarzane vA aniSTamUcake upalakSaNametat duHzakunadunimitteSu vA tatpratighAtakaraNAya kAyotsargakaraNaM prAyazcittaM; nAvA naisaMtAre iti nauzcaturdA tadyathA samudranau udyAnI avayAnI tiryaggApinI ca tatra samudranIH pravahaNaM yena samudrA laMdhyate, zeSAstisro nadyAM tatrApi yA nadyAH pratizrItogAminI sA udyAnI anusrotogAminI avayAnI yA punarnadI tiryak chinatti sA tiryaggAminI tatra yatanayopayuktasya yathAyogaM caturvidhayApi nAvA tathAvidhaprayojanotpattivazato gamane sUtroktavidhinA kAyotsargaH prAyazcittaM nadIsaMtArazcaturvidhastatra pAdAbhyAM tridhA tadyathA saMghaTTaH, lepastadupari ca tatra jaMghAcapramANe udakasaMsparza saMghaTTaH, nAbhipramANe udakasaMsparza lepa tata upari udakasaMsparza tadupari caturtho nadIsaMstAro vAhUDupAdibhiH eteSvapi sarvatra yatanayopayuktasya prAyazcittaM kAyotsargaH vyutsargaH kAyotsarga ityarthAtaramepa gAthAsaMkSepArthaH / / sAMpratamenAmeva gAthAM vivarIpuryeSu sthAneSu gamanamAgamanaM gamanAgamanaM vA pratikramaNIyaM saMbhavati yo vicAraviSayo yatpramANaM For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairt.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya // 36 // ca tatra kAryotsargaprAyazcittaM tadetadupadarzayannAha // pIThikA bhatte pANe sayaNAsaNe ya arahaMtasamaNasejjAsu; uccAre pAsavaNe paNavIsaM hoMti uusaaso||bhaa-112|| bhakte pAne zayanAsane ca arihaMtasamaNe sejjAsu iti zayyAzabdaH pratyekamabhisaMbadhyate arhacchayyAyAmahadbhavane, zramaNazayyAyAM zramaNopAye, gamanamAgamanaM ca pratikramaNIyaM saMbhavati uccAraprazravaNayostu hastazatAdvahirgatvA paristhApane gamanAgamaneMtarbhAvaH hastazatAbhyaMtarata eva tadvyutsarge tanmAtrakapariSThApane vA vicAraviSaye eteSu ca sarveSvapi sthAneSu ca kAyotsargaprAyazcittasya pramANaM bhavati paMcaviMzatirucchvAsAH tatra bhakte pAne vA kathaM gamanamAtra pratikramaNIyaM saMbhavatIti pratipAdanArthamAha // vIsamaNa asai kAle paDhamAliyavAsa saMkhaMDIe: vA iriyAvahiyaThAe gamaNaM tu paDikamaMtassa / / bhA.113 ___ yadA bhaktArtha pAnArtha vA bhikSAcaryayA grAmAMtaraM gatvA mArgagamanasamutthaparizramamajayAya vizrAmyati, asati kAleti athavA asati bhikSAkAle yAvat bhikSAvelA bhavati tAvatpratIkSitukAmaH paDhamAliyatti yadivA kSudhApIDitaH san prathamAlikAM katukAmo yatra zunyagRhAdiSu pravizati, vAsatti athavA tasminnanyasin vA grAme bhikSAmaTatotarA varSe patitumArabdhaM tataH channaM | kimapi sthAnaM pravizya tatrAsitukAmaH saMkhaMDIe vA iti saMkhaMDyAM vA apramANAyAM dhruvaM bhUyAt lAbha iti jJAtvA kvacidanyatra pratIkSitumicchurbhavati tadA tasyairyApathikyartha IryApathikapApavizudhdhyarthaM gamanaM pratikrAmato gamanaviSayaM pratikramaNaM kurcataH kAyotsargaH prAyazcittaM sa ca kAyotsargaH paMcavizatyucchAsapramANa: ucchvAsAzca pAdasamAsa iti paMcaviMzatezcaturbhiH * // 36 // For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie bhAge hRte SaT zlokA ekapAdAdhikA labhyate tatazcaturvizatistavaH caMdesu nimmalayarA iti pAdaparyaMta kAyotsarge ciMtanIya iti bhAvaH // evameva sesaesavi hoi nisajjAe aMtare gamaNaM / bAgamaNaM jaM tatto niraMtaragayAgayaM hoibhaa-114|| ____ evameva bhaktapAnayoriva zeSeSvapi sthAneSu zayanAsanAdiSu yAvatnAdyApi velA bhavati tAvat yAvata pratIkSaNaM tadetadatrAMtaraM tasmin aMtare niSadyAyAmupavezane kevalaM gamanaM pratikramaNIyaM bhavati tathAhi zayanaM nAma saMstArakAdi Asana pIThakAdi tadyAcanArtha kvacanApi gatastatra glAnacAritvAdibhiH kAraNaiH zarIradurbalatayA jAtaparizramo vizramitukAmaH, saMstArakAdiprabhurvA na vidyate kvacidanyatra gatatvAt tatastaM pratIkSitukAma airyApathika pApavizodhanAya gamanaM pratIkramatIti AgamaNaM jaM tatco iti evaM bhaktapAnAdyartha vizramya kAryasamAptau tataH sthAnAt yadA bhUyaH svopAzraye pratyAvarttate tadA kevalamAgamanaM pratikramaNIyaM bhavati yadi punareteSveva prayojaneSu noktaprakAreNApAMtarAle vizramaNaM bhavati tadA niraMtare bhavati uktalakSaNasyAMtarasyAbhAve gatAgataM gamanAgamanaM samuditaM pratikramaNIyaM jAyateevamarhacchramaNazayyAsvapi gamanamAgamanaM gamanAgamanaM ca pratikramitavyaM bhAvanIyaM, tadyathA pAkSikAdiSu jinabhavanAdau caityavaMdako gatvA yadA snAnAdidarzananimittamairyApathikIM pratikramya vizrAmyati tadA kevalaM gamanameva pratikramaNIyaM, tataH svopAzraye pratyAyAtAvAgamanaM vizrAmaNAsaMbhave gamanAgamanamiti, tathA pAkSikAdau ye'nyavasatiSu susAdhavaste'vazyaM vaMdanIyA iti vidhistatastatra vaMdako gato yadA vizrAmyati tadAgamanaM, tataH svopAzraye pratyAgamane AgamanaM, vizrAmaNAbhAve gamanAgamanaM pratikramaNIyamiti uccAre prazravaNe ca hastazatAd For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 40 // ******* >***<*@*** www.kobatirth.org bahirvyutsRSTe'pAMtarAle prAye vizrAmayAsaMbhavAt gamanAgamanaM samuditaM pratikramaNIyaM bhavati, yadApi hastazatasyAbhyaMtare uccAraM prazravaNaM tanmAtrakaM vA pariSThApayati tadApi vicAre iti vacanAt airyApathikIpratikramaNa purassara : paMcaviMzatyucchvAsapramANaH kAyotsargaH prAyazcittaM saMprati sutte iti padaM vyAtikhyAsurAha // uddesasamudde sattAvIsaM tahA yaNunnAe, aThevayaUsAsA paThavA paDikamaNamAdI // bhA0 115 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uddeza vAcanAsUtrapradAnamityarthaH samuddezo vyAkhyAarthapradAnamiti bhAvaH anujJAsUtrArthayoranyapradAnaM pradAnaM pratyanumananaM eteSu tathetizabdo'nuktasamuccayArthastena zrutaskaMdhaparivartane aMgaparivarttane ca kRte taduttarakAlamavidhisamAcaraNaparihArAya prAyazcittaM kAyotsargaH saptaviMzatyucchvAsapramANaM paryantaikapAdahInaH samastacaturviMzatistavastatra ciMtanIya iti bhAvaH, aDDevaya ityAdi / prasthApanaM svAdhyAyasya pratikramaNaH kAlasya tayoH karaNe kAyotsargaH prAyazcittamaSTAvevocchvAsaH zraSTacchvAsapramANaH zrAdizabdAt pAnakamapi paristhApyaryA pathikI pratikramaNottarakAlaM kAryo sarvoSTocchvAsapramANaH karaNIya iti draSTavyametaccAsyaiva vyavahArasya cUyAM dRSTvAlikhitamiti / atraivAkSepamabhidhitsurAha - purva paTTaNAkhala uddesAIyapacchatto hoMti; paTThavaraNudesAdisu aNANupuvvI kayA kiMnu // bhA0 116 // nanu pUrva prasthApanA khalu svAdhyAyasya kriyate, pazcAduddezAdayo bhavati, tataH prasthApanodezAdiSu vyavasthiteSu kiMnu ityAcepe kimarthaM nanu anAnupUrvI anaMtaragAthAyAM kRtA kimiti pazcAt gAthAyAM pUrvvamuddezAdaya uktAstadanaMtaraM prasthApanamiti For Private and Personal Use Only ***************** pIThikA // / 40 / /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ---CA <-> 6-3 +-><-- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvaH, naiSa doSo matAMtareNaivaMrUpAyA apyAnupUrvyAH saMbhavAt tathAcAhaajjhaNANaMti tayaM puvvRttaM paTTavijaI jehiM; tesiM uddesAdi, puvvamato pacchapaTTaNA // bhA0 117 // yairarAcAryairadhyayanAnAmupalacaNametaduddezakaprabhRtInAM ca tritayaM uddezasamuddezAnujJAlakSaNaM pUrvoktaM pUrvapravarttitaM prasthApyate uddezAdiSu kRteSu pathAtteSAM prasthApanA traineraria indianrega zeSaH ataH prAk gAthAyAM pUrvamudezAdayaH uktAH pazcAt prasthApaneti, saMprati suttevA iti vAzabdasamuccitaM darzayati // savve khaliyAdisu, jjhAejA paMcamaMgalaM; do silogeva ciMtejA egaggo vAcitakhaNaM // bhA0 118 // iha yadi bahirgamanaM prayojanAnaMtara prAraMbhe vA vastrAdeH skhalanaM bhavati, Adi zabdAt zeSApazakuna durnimittaparigrahaH teSu sarveSu skhalitAdiSu samupajAteSu vivakSitaprayojanavyAghAtasUcakeSu samudrateSu tatpratighAtanimittaM paMcamaMgalamaSTokAsapramANaM namaskArasUtraM dhyAyet yadivA yo vA tau vA svAdhyAyabhUtau dvau zlokau ciMtayet, athavA yAvatA kAlena dvau zlokau ciMtyete tatkSaNaM tAtaM kAlaM ekAgraH kAyotsargasthaH san zubhamanA bhUyAt // biiyaM puNa khaliyAdisu ussAsA hoMti tahaya solasaya; taiyaMmi u battIsA cautthaMmi na gacchatrAM // 116 dvitIyaM vAraM punastathA tenaiva prakAreNa skhalitAdiSu vivakSitaprayojanavyAghAtasUcakeSu samudbhUteSu tatpratighAtanimittaM kAyotsarga ucchvAsAH SoDaza bhavaMti SoDazocchvAsapramANaH kAyotsargaH kriyate iti bhAvaH, taimaMmi u ityAdi, tRtIyabAre For Private and Personal Use Only *****@*************---*
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya // 41 // tRtIyasyAM velAyAM skhalitAdijAteSu tatpratighAtanimittaM kAyotsarge dvAtriMzaducchvAsAH pratikSapaNIyAH caturthe vAre skhalitAnAM pravRttau svasthAnAt vivakSitAdanyat sthAnaM na gacchati, upalakSaNametat nApyanyat prayojanaM prArabhate, avazya bhAvivighnasaMbhavAt saMprati sumiNadasaNe rAto iti vyAkhyAnayannAha / / / pANavahamusAvAde adattamehuNapariggahe, sumiNe sayamegaMti aNuNaUsAsANa bbhavejjAsi // bhaa0120|| prANavadhe mRSAvAde adattAdAne maithune parigrahe ca khagne kRte kArite anumodite ca kevalaM maithune kArite'numodite evaM khayaM kRte itthIvipariyAse ityAdinA prAyazcittasya vakSyamANatvAt kAyotsargaH prAyazcitraM, tatra kAyotsarge zatamekamanyUnamucchAsAnAM kSapayet paMcaviMzatyucchvAsapramANaM caturSizastavaM caturo vArAn dhyAyet iti bhAvaH athavA aparaH prakArastameva darzayati / / mahavvayAiM jjhAejjA siloge paMcaviMzati, itthIvippariyAse sattAvIsa siloio // bhA0 121 // ___mahAvratAni dazavakAlikazrutabaddhAni kAyotsarge dhyAyet teSAmapi prAyaH paMcaviMzatizlokamANatvAt yadivA yAntAnyA svAdhyAyabhUtAn paMcaviMzatizlokAn dhyAyet strIviparyAse punaH svamasaMbhUte prAyazcittaM kAyotsargaH saptaviMzatizlokikaH saptaviMzatizlokavAn aSTottarazatamucchvAsAnAM tannimitte kAyotsarge kSapayediti bhAvaH, utsarge pramANa meva nirUpayati // pAyasamAusAsA kAlapamANeNa hoMti nAyavvA; evaM kAlapamANaM kAussagge muNeyavvaM ||bhaa0 122 / / ucchAsAH kAlapramANena bhavati jJAtavyAH pAdasamAH kimuktaM bhavati yAvat kAlenaikazlokasya pAdazcityate tAvatkAla // 41 // For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *********/1K www.kobatirth.org tathA cAha / ch| pramANaH kAyotsarge ucchavAsa iti tatkAlamucchavAsAnAM kAyotsarge jJAtavyaM, atha dhyAnaM yoganirodhAtmakaM tatra kAyotsarge kiM dhyAnaM ucyate dhyeyo yoganirodha iti pUrvamaharSivacanAt tacca yoganirodhAtmakaM dhyAnaM tridhA, tadyathA kAyayoganirodhAtmakaM, vAgyoganirodhAtmakaM manoyoganirodhAtmakaM ca tatra kAyotsarge kiM dhyAnaM ? ucyate trividhamapi mukhyatastu mUkAyikaM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAyaceTTaM niraMbhittA maNaM vAyaM ca savvaso; vahai kAie jjJANe, suhumussAsavaM muNI // bhA0 123 // kAyaceSTAM kAyavyApAraM tathA manovAcaM sarvazaH sarvAtmanA nirudhya kAyotsargaH kriyate, tataH kAyotsargastho muni sUkSmocchavAsavAn upalakSaNametat sUkSmadRSTisaMcArAdivAMzca na khalu kAyotsarge sUkSmocchavAsAdayo nirudhyate, tannirodhasya kartumazakyatvAt varttate, kAyike dhyAne etaccaivamucyate tasya spaSTamupalacyamANatvAt yAvatA punarvAcikamAnase apa dhyAne draSTavye tathA cAha / cha / na virujjhati ussaggajjhAraNA vAiyamANatA, tIrie puNa ussagge tipahamannayaresiyA // bhA0 124 / / na virudhyete utsarge kAyotsarge dhyAne vAcikamAnase vAGmanoyogayorapi viSayAMtara to nirudhyamAnatvAt sUtre ca dvitvepi bahuvacanaM prAkRtatvAt uktaM ca bahuvayaNamiti tIraM saMjAtamasyeti tIritaH paripUrNe sati samyagvidhinA pAritastasmin tIrite kAyotsarge punastrayANAM dhyAnAnAmanyatarat / anyatamat syAt / punastritayamapi bhaMgikazrutaguNanavyatirekeNa prAyonyatra vyApArAMtare dhyAna tritayAsaMbhavAt; atha yathA kAyotsarge kimanyepi guNAH saMbhavati kiMvA neti ucyate, saMbhavatIti For Private and Personal Use Only *********--**-+-**<***** --** <
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 42 // 6609/1984 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nRmastathA cAha | cha / maNaso egaggattaM jaNayai dehassa hAi jaDattaM / kAussaggaguNA khalu suhaduha majjhatthayA ceva // bhA0 125 / / kAyotsargasya guNAH kAyotsargaguNAH khalbamI tadyathA kAyotsargeH samyagvidhinA vidhIyamAno nAma manasazcittasya ekAgratvamekAgralaMbanatAM janayati, tacaikAgratvaM paramaM dhyAnaM jaM thiramajjhavasANaM taM jjhANamiti vacanAn dehasya zarIrasya jaDatvaM jADyaM haMti vinAzayati, prayatnavizeSataH paramalAghavasaMbhavAt tathA kAyotsargasthitAnAM vAsIcaMdanakalpatvAt sukhaduHkhamadhyasthatA sukhaduHkhe parairudIryamANe rAgadveSAkaraNamanyathA samyakkAyotsargasyaivAsaMbhavAt uktaM vyutsagarhaprAyazcittamidAnIM taporha vaktavyaM tapazca rAtriMdivapaMcakAdArabhya rAtriMdivapaMcakAdivRdhdhyA tAvanneyaM yAvatpaNmAsAH tatra yeSu sthAneSu rAtriMdivapaMcakatapasAnyupadarzayati / cha / daMDagagahinikkheve, zrAvasiyAe nisihiyAe yaH gurUNaM ca zrapaNAme, paMcarAIdiyA hoti // bhA0 126 // daMDaM gRhNan pratyupekSate na pramArjayatItyeko bhaMgaH, na pratyupekSate pramArjayatIti dvitIyaH na pratyupekSate na pramArjayatIti tRtIyaH, pratyupekSate pramArjayatIti caturthaH / tatrAdyeSu bhaMgakeSu pazcAdAnupUrvyA yathottaraM tapaH kAlavizeSite laghurmAsaH pratyekaM prAyazcittaM, caturthe catvAro bhaMgAstadyathA duHpratyupekSate duHpramArjayati / 1 / duHpratyupekSate supramArjayati / 2 / supratyupekSate duHpramArjayati / 3 / supratyupekSate supramArjayati / 4 / atrAdyeSu triSu maMgeSu paJcAdAnupUrvyA yathottaraM tapaH kAlavizeSe tAni paMcarAtraMdivasAni prAyazcittaM caturthe bhaMge zuddho vidhinA pravRtteH, ihAdyAstrayo bhaMgakA nAsalaghuprAyazcittaviSayAH, prastAvA For Private and Personal Use Only ********<>**<*************<--03 pIThikA // 42 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1-1-1-1-1-1 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir duktA yAvatA vacyamANeSu mAsikeSu prAyazcitteSu draSTavyAH yathA daMDakagrahaNe'bhihitaM tathA daMDakanikSepe'pi vaktavyaM, navaraM nikSepe'dhastAt bhUmerupari ca daMDaziraH saMparka viSayabhittipradeze pramArjanA karttavyA / tathA vasaternirgacchan yadyAvazyakIM na karoti and pravizanvA naiSedhikIM tata AvazyakyA zrakaraNe naipedhikyA karaNe ca pratyekaM prAyazcitte rAtriMdivapaMcakaM tathA gurUNaM ca apaNAme iti zrapraNAmagrahaNaM hastotsedhAderupalakSaNaM tato'yamarthaH avazyakaraNIyaprayojanavazataH svopAzrayAdvahirnirgato bhUyaH pratizraye pravizan namo khamAsamaNANamiti na brUte praNAmaM vA na karoti nApi hastAnAM kSaNikatvepi hastotsedhaM tadA prAyazcittaM rAtriMdivapaMcakaM / cha / hinikkhe niTTIvaraNA zrAyatro ya chAyaM ca; thaMDillakaNhabhome gAme rAiMdiyA paMca // bhA0 117 // saMstArakaM veTalikAyA grahaNe nikSepe ca pratyekaM daMDakaM iva saptabhaMgakaM tatrApi daMDaka ivAdyeSu triSu maMgakeSu pazcAdanupUrvyA yathottaraM tapaH kAlavizeSite pratyekaM laghumAsa uttareSu triSu bhaMgakeSu pratyekaM rAtriMdivapaMcakaM, saptame tu bhaMge zuddhaH niTTIvaNAditi niSThIvanAdau iha sAdhavo dvidhA gacchagatA gacchavinirgatAzca tatra ye gacchanirgatAste niyamAdaniSTIkA zrapagrAhikama lakAdyupakaraNAsaMbhavAt gacchagatA api ye vidhinA niSThIvyaMti, te aniSThIvakA eva na prAyazcittaviSayAH / zravidhinA khelamalla kaniSThIvane daMDaka iva sapta maMgA daMDaka ivaiva cAdyeSu pratyekaM laghumAsaH, uttareSu triSu pratyekaM rAtriMdivapaMcakaM, saptamabhaMgavarttastvaniSThIvA eva vidhinA niSThIvanAta uparitaneSvapi ca triSu maMgeSu yadi bhUmau niSThIvati, tadA mAsalaghu, yacca niSThIvane prANinAM paritApanAdyupajAyate, tanniSpannaM ca tasya prAyazcittaM, Adi zabdAt kaMDyanaparigrahaH kaMyanepi hi daMDaka iva d For Private and Personal Use Only *302/0/+ **O**-**O***@**>*/<~~~
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tathA vA bhagave nIlabhUmA pratyupadAhimA pIThikA zrI vyava- II saptabhaMgakaM tathaiva prAyazcittavidhiH tathA vastrAdikamAtapAt chAyaM chAyAyA vA Atape saMkrAmayanna pratyupekSate na pramArjayatItyAdayo hArasUtrasya pUrvavat saptabhaMgAH / cha / pUrvavadeva cAdyaiSu paTsu bhaMgakeSu prAyazcittavidhiH saptame bhaMge zuddhaH thaMDilletyAdi mAye vrajana asthaMDilAda // 43 // sthaMDile sthaMDilAdvA asthaMDile tathA kRSNabhUmAt pradezAt nIlabhUmau nIlabhUmervA kRSNabhUmIpradeza evaM zeSavarNeSvapi pratyeka yojanIyaM, tathA / adhvano grAme grAmapraveze grAmAdvA adhvani saMkrAman pAdau na pratyupekSate na pramArjayatItyAdayo daMDaka iva pratyeka sapta bhaMgAH paTsu bhaMgakepu prAyazcittavidhAnaM saptamabhaMge tu zuddhaH, saMprati lAghavamapekSamANacchedAhamapi prAyazcittamatraiva viSaye pratipAdayati eesiM aNNayaraM, niraMtaraM aticareja tikkhutto; nikAraNama gilANe paMca urAiMdiyA chedobhA0 128 // eteSAmanaMtaroditAnAM rAtridivapaMcakaprAyazcittaviSayANAM sthAnAnAmanyatarat sthAnamaglAno niSkAraNaM yadi niraMtaramaticaret tritrikRtvastrIn vArAn tadA tatparyAyasya chedaH kriyate paMcarAtriMdivAni upalakSaNa metat yevanaMtaroditeSu sthAneSu mAsalaghukAni prAyazcittAnyuktAni teSAmanyatarat sthAnamaglAno niSkAraNaM yadi niraMtaraM trInvArAnaticarati tadA tatparyAyasya chedo mAsika iti draSTavyaM, saMprati mAsikAni prAyazcittAni bibhaNipurAha / cha / hariyAle hiMgulae maNosile aMjaNe ya loNe yAmIsagapuDhavikkAe,jaha udaulle tahA maaso||bhaa0129|| yathA uda kArTe tatheti vacanAt evamatra pratipattavyaM, yathA udakA- udakamRkSite kare mAtrake vA bhikSAM gRhNataH prAyazcittaM | laghurmAsaH, tathA haritAla hiMgulaka manaHzilAH pratItAH, aMjanaM sauvIrAMjanAdi lavaNaM sAmudrAdi ete sacitta pRthivIkAyabhedAH, For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upalakSaNametat tena zuddha pRthivyUSagerukavaNiMkA seTikA saurASTrikyAdayopi sacittapRthivIkAyabhedAH pratipattavyAH / tathA mizrakaH sacittAcittarUpaH kardamAdirharitAlAdirvA pRthivIkAyaH, eteSvapi, kimuktaM bhavati ? etairapi pratyekaM mrakSite kare mAtrake vA bhikSAmAdadAnasya laghurmAsaH, etatpunaH saMpradAyAdavasAtavyam, sacittamizrapRthivIrajoguMThite sacittamizrodakasnigdhe vA kare mAtrake vA bhikSAmupAdadAnasya paMcarAtriM divAni uktaM ca sasaNiddhe sasarakkhe paNagamiti tathA vanaspatikAyo dvividhaH parItto'naMtakAyazca ekaikasya trayo bhedAH piSTaM kukussA utkuTitaM ca piSTaM kukkusAzva pratItAH utkuTitaciMcanakAdiH tatra trividhairapi sacittamizraparIttavanaspatikAyaiH saMspRSTe kare mAtrake vA bhikSAM gRhNato laghurmAsaH, anaMta sacitta mizravanaspatikAyaitrividhairapi saMspRSTe gurumAsaH purakarmaNi pazcAtkarmANi ca kecidAhula ghumAso'pare catvAro laghavaH, uktaM ca kalpacUpoM purakammapucchakammehiM caulahu iti / ch| sajjhAyassa akaraNe, kAussaggetahA apaDilehA; posahiyataveyatahA avaMdaNA ceiyANaM ca ||bhaa0130|| ___svAdhyAyasya vAcanAderakaraNe sAmAnyato mAsaniSpanna prAyazcittamiti yogH| atreyaM bhAvanA sUtrapauruSI yadi na karoti, tato mAsalaghu prAyazcittaM, arthapauruSI na karoti mAsalaghu usUtrapauruSyAvakurvato dvau laghumAsau, tisRNAM sUtrapauruSINAmakaraNe trayo laghumAsAH, catasRNAmapi sUtrapauruSINAmakaraNe caturmAsalaghu kAussagge iti akaraNe ityatrAppanuvartate AvazyakapratibaddhakAyotsargasya sUtre saptamI SaSThIsaptamyorartha pratyabhedAt akaraNe sAmAnyato mAsaniSpanna prAyazcittamiti sarvatrApi yojanIyaM, bhAvanA tvatrApIyaM Avazyake ekaM kAyotsarga na karoti mAsalaghu, dvau na karoti dvimAsalaghu, trIna kAyotsargAna karoti For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie pIThikA zrI vyavadArasUtrasya // 44 // trimAsalaghu, sakalamevAvazyakaM na karoti caturmAsalaghu, tathA upaviSTaH supto vA yadyAvazyakaM karoti prAvaraNaprAvRto vA vaMdanakAni Avazyake dadAti, dopairupetAni vA dadAti prAyazcittaM mAsalaghu, navaraM yatra mAyA tatra mAsaguru, tathA paDilehA iti vibhaktaratra lopaH prAkRtatvAt apratyupekSAyAM pratyupekSAyA akaraNe sAmarthyAdavasIyate tatropadhirdvidhA audhikaaupagrahikazva audhikastridhA jaghanyo madhyamaH utkRSTazca, tatra jaghanyaH caturdA tadyathA / mukhapotikA pAtrakesarikA gocchakaH pAtrasthApanaM ca uktaM ca muhapottI pAyakesariyA gocchae pAyaThavaNaM ca esa caunviho jahanno iti madhyamaH pavidhaH tadyathA paTalAni rajasvANaM pAtrabaMdha colapaTTaH mAtraka rajoharaNaM ca Aha ca paDalAI rayattANaM pattAbaMdho ya colapaTTo ya, mattaga rayaharaNaM vi ya majhijhamago chabbiho nepro; utkRSTazcaturvidhaH tadyathA patagRhastrayAkalpAH uktaM ca ukkoso caubdhiho paDigraho tinnipacchAgA iti / AryikANAmapyupadhirodhikatrividhastadyathA jaghanyo madhyama utkRSTazca tatra jaghanyaH caturvidho mukhapotikAdirUpaH prAguktaH, madhyamastrayodazavidhastadyathA pAtrabaMdho 1 rajoharaNaM 2 paTalAni 3 rajatrANaM 4 mAtra 5 kamaThaka 6 aSagrahAnaMtakaM 7 paTTa 8 aorukaH / calanikA 10 kaMcukaH 11 avakakSI 12 vaikakSI 13 uktaMca pattAbaMdhAiyA cauro te ceva puvvaniddiTThA matto ya kamaDhakaM vA, taha oggahaNaMtagaM ceva / / 1 // paTTo addhorU ciya calaNi ya taha kaMcuge ya ugacchI; veyagacchI terasamA ajANaM hoi nAyavvA / / 2 / utkRSTo'STavidhastadyathA patagrahastrayaH kalpA abhyaMtaranivasanI bahirnivasanI saMghADI skaMdhakaraNI uktaM ca ukkosA aTThaviho cauro te ceva puvadiTThAje sAhuNaM aNNe ya ime cauro abhitaravAhiniyaMsaNI saMghADo khaMdhakaraNI ya iti opagrAhikopi sAdhUnAmAthikANAM ca trividhastadyathA jaghanyo madhyama utkRSTazca tatra pIThaniSadyAdaMDakagramArjanIDagalaka piSpala // 44 // For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kasUcI nakharadanikAdirjaghanyaH, madhyamo daMDaka paMcavidha uccAraprazravaNakhelamallakAdirUpaH AryikANAmadhiko cArakaH utkRTo'kSAH saMstAraka ekAMgikA itaro vA, dvitIyapade pustakapaMcakaM phalakaM ca uktaM ca akkhAsaMthAro vA duviho egaMgiko va iyaro vA biiya paya potthapaNagaM phalagaM taha hoi ukkoso // 1 // tatrotkRSTamupadhiM yadi yathAkAlaM na pratyupekSate caturmAsalaghu madhyamaM yadi na pratyupekSate tadA mAsaguru jaghanyaM na pratyupekSate paMcarAtridivAni; doSaiH pratyupekSate mAsalaghu posahiya tave ya tahA iti poSaM dadhAti iti poSadhaM aSTamI pAkSikAdi, poSadhe bhavaM pauSadhi tacca tat tapazcaryA pauSadhikatapastasminnakriyamANe iti sAmarthyAt gamyate, sAmAnyato mAsaniSpanna prAyazcittamiti yojanA, tadyathA aSTamyAM caturthaM na karoti mAsalaghu pAkSike na caturtha karoti mAsaguru caturmAsake SaSThasyAkaraNe catusilaghu sAMvatsarike aSTamaM na karoti caturmAsaguru, tathA eteSveva aSTamIpAkSikAdiSu caityAnAM jinabiMdyAnAM ca zabdAt ye anyasyAM vasatI susAdhavastepAmapyavaMdane mAsalaghu tathA ye caityabhavanasthitA vaikAlikaM pratikramya akRte Avazyake prabhAte ca kRte Avazyake yadi caityAni na vaMdaMte teSAmapi mAsalaghu uktaM cAsyaiva vyavahArasya cUrNau eesu ceva aTThamImAdIsu ceiyAI sAhuNo vAje amAe vasahIe ThiyA te na vadaMti mAsalaghu jaiceiyaghare ThiyA veyAliyaM kAlaM paDikaMtA akae Avassae gose ya kae Avassae ceie na vadaMti to mAsalahu iti, sAMpratamenAmeva gAthAM vyAcikhyAsuH prathamataH sajjhAyassa akaraNe ityetat vyAkhyAnayati // cha / / sutaththaporisINaM akaraNe mAsou hoi gurulahago, cAukAlaM porisi uvAyaNaM tassa caulahagA ||bhaa0131 sUtrArthapauruSyoH sUtrapauruSyAH arthapauruSyA ityarthaH akaraNaM yathAkramaM gurumAso laghumAsaH, arthapauruSI hi prajJAdivi For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya / // 45 // ziSTasAmagryapekSA sUtrAyattA ca, sUtrapauruSI svabhinavadIkSitenApi jaDamatinApi ca yathAzakti avazyaM kartavyA, sUtrAbhAve sarvasyApyabhAvAdataH sUtrapauruSyA akaraNe mAsaguru, arthapauruSyA akaraNe mAsalaghu, dvayoH sUtrapauruSyorakaraNe do laghumAsau tisRNAM pauruSINAmakaraNe trayo laghumAsA iti sAmarthyAt pratipattavyaM, cAukAlamityAdi catuHkAlaM divArAtrigataM prathamacaramaprahararUpeSu caturyu kAleSu sUtrapauruSIravapAtayato bhraMzayato'kurvata ityarthaH caturlaghukA zcatvAro laghumAsAH saMprati kAusagge iti vyAkhyAnayati // cha / jai usagge na kuNai taimAsA nisAe nivapleya,savvaM cevAvassaMna kugAi tahiyaM cau lhti|bhaa0132 Avazyaka prAbhAtike vaikAlike vA yAvataH kAyotsargAn na karoti tatimAsA stasya prAyazcittaM, ekaM cenna karoti ekolaghumAsaH / dvau na karoti dvau laghumAsau trInna karoti trayo laghumAsA tathA niSaNa upaviSTo nirvannaH patitaH supta ityarthaH / cazabdAt prAvaraNa prAvRto vA yadyAvazyakaM karoti tadA sarvatra mAsalaghu, yadi punaH sarvamevAvazyakaM na karoti caturlaghu catvAro laghumAsA prAyazcittaM / adhunA apaDilehA iti vyAcaSTe // cha / / cAummAmukose, mAsiya majjhe ya paMcau jahanno, ubahissa apehAe esA khalu hoi AruvaNA |bhaa0133|| utkRSTe utkRSTasya prAguktasvarUpasya upadheraprekSAyAmapratyupekSAyAM catvAro laghumAsA madhye madhyasyopadharepratyupekSAyAM laghumAsA jaghanye jaghanyasya paMcarAtri divAni eSA khalu bhavati AropaNA prAyazcittamapratyupekSAyAmiti, saMprati posahiyataveya iti vyAkhyAnayati // // 45 // For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cauchaTTaTamakaraNe aTumipakkha caumAsa variseya; lahugurulahugAgurugA, avaMdaNe cei sAhUNaM |bhaa0 134 // | ___atra yathAsaMkhyena padayojanA sA caivaM aSTamyAM caturthasyAkaraNe mAsalaghu, pAkSike caturthasyAkaraNe mAsaguru caturmAse | paSTasyAkaraNe catvAro laghumAsA sAMvatsarike aSTamasyAkaraNe catvAro gurumAsAH, tathA eteSu cASTamyAdiSu divaseSu caityAnAmanyavasatigatasusAdhUnAM cAvaMdane pratyekaM mAsalaghu, saMprati lAghavArthamava chedAha prAyazcittamAha // cha / / eesa tiThANesuM, bhikkhu jo vaTTae pamAeNaM, so mAsiyaM ti laggai ugghAyaM vA annugghaayN|bhaa0 135 // eteSvanaMtaroditeSu sthAneSu titti triH trIn vArAn yo bhikSuH pramAdena varttate, pramAdenaiSAM sthAnAnAmanyatarat trInvArAn ati carati sa mAsikaM sAmAnyato mAsaniSpannaM, chedamughAtaM laghu, anudaghAtaM gurukaM lagati prApnoti, yatra yati mAsA laghavo guravo tapaHprAyazcittaM, tatra tati mAsA laghavo guravo vA cheda iti yAvat , saMprati zeSANi yAni cAturmAsikAni SaNmAsikAni vA prAyazcittAni ye vA bhaNitA chedA yAni ca mUlAnavasthitapArAMcitAni tadetat sarvamekagAthayA vivakSurAha / / cha / chakkAyacausu lahugA, parittalahugA ya guruga sAhAre, saMghaTTaNa paritAvaNa lahugurugativAyaNemUlaM bhaa.136|| padakAyAH pRthivyaptejovAyuvanaspatitrasakAyarUpAH teSAM madhye caturpu pRthivyaptejovAyurUpeSu saMghaTanAdibhilaghukAH prAyazcittaM parItte pratyekavanaspatikAyepi ca laghukAH sAdhAre anaMtavanaspatikAyike saMghaTanAdiSu gurukAH tathA dvIMdriyAdInAM saMghaTTane paritApane ca yathAyogaM laghukA gurukAzca prAyazcittamatipAtane vinAze mUlaM iyamatra bhAvanA pRthivIkArya saMghaTTayati | For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 1* pIThikA zrI vyava- mAsalaghu, paritApayati mAsaguru / apadrAvayati jIvitAd vyaparopayati ityarthaH / caturthalaghu evamakAye tejaskAye vAyukAe hArasUtrasya ! pratyekavanaspatikAye ca draSTavyaM / cha / uktaMca chakAyA dima cau tayaparittami hoti vaNakAe, lahugurumAso caulahu saMghaTTaNa paritAvauddavaNe // 1 // etat prAyazcitamekaikasmin divasa saMghaTanAdikaraNe yadi punadvadviau divasau pRthivyAdIn saMghaTTayati tadA mAsaguru paritApayati caturlaghu jIvitAt vyaparopayati catugurukaM trIndivasAnniraMtaraM pRthivyAdInsaMghaTTayati catuleghu paritApayati catuguru apadrAvapati SaDlaghu niraMtaraM caturo divasAna saMghaTena caturguru paritApane padalaghu apadrAvaNe Sad guru paMcadivasAn niraMtaraM pRthivyAdInAM saMghaTTane Sadalaghu paritApane padguru apadrAvaNe mAsikachedaH padivasAniraMtaraM saMghaTTane padguru paritApane mAsikacchedaH apadrAvaNe caturmA. saccheda saptadivasAniraMtaraM pRthivyAdInAM saMghaTTane mAsikacchedaH paritApana caturmAsikaH apadrAvaNa SaNmAsikaH aSTau divasAniraMtaraM pRthivyAdInAM saMghaTane cAturmAsikaH paritApane SaNmAsikaH apadrAvaNe mUlam / uktaM ca, dohi divasehiM mAsagurue ADhavettA cauguru te vAti jAva ThATThahisayayaM ti // anaMtabanaspatikAyika saMghaTTayati mAsaguru paritApayati caturladhu, apadrAvayati caturguru, dvitri divasAdi niraMtarasaMghaTTanAdivRttarottaraikaikasthAnavRddhitaH saptabhirdivasarmUlaM, dvIMdriyaM saMghaTTayati caturlaghu paritApayati caturguru apadrAvayati padalaghu, | atradvyAdidivasaniraMtaraM saMghaTTanAdiSu SaDbhirdivasairmUlaM, trIMdriyaM saMghaTTayati caturguru paritApayati padalaghu apadrAvayati | paTguru atrapaMcabhidivasaimUlaM caturiM driyaM saMghaTTayati padalaghu, paritApayataH padguru apadrAvayato mAsikachedaH For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 9.--100-K+-*-**-kani key Ke)-- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atra caturbhirdivasairmUlaM paMceMdriyaM saMghaTTayataH padguru paritApayataH cchedApadrAvayato mUlamaMtra dvayordivasayoranavasthApyaM triSu divaseSu pArAMcitamiti, tadevamuktaM saprabhedaM pratisevanAprAyazvittamadhunA saMyojanAprAyazcittaM vaktavyaM; asmitha vyAkhyAte yataH prarUpaNApRthaktvamitye tadapi dvAraM vyAkhyAtaM draSTavyaM tatra codakaH saMyojanAdInAM bhedAnAM prarUpaNA pRthaktva mAkSipannAha | cha / DisevaNaM viNA khalu saMjogArovaNA na vijjaMti / mAyAciya paDisevA zraippasaMgoyaM iti ekaM // bhA0 iha prAyazcittaM sarvamutpadyate pratisevanAto, na khalu mUlaguNapratisevanAmuttaraguNapratisevanAM vA vinA kApi prAyazcittaH saMbhavaH DiseviyaMmi dijapacchittaM iharahAupaDiseho iti vacanAt tataH saMyojanAprAyazcittamAropaNAprAyazcittaM ca pratisevanAmaMtareNa na bhavatIti tayoH pratisevanAyAmevAMtarbhAvaH pratikuMcanAprAyazcittamapi na pratisevanAtaH pRthagupapannaM, yataH pratikuMcanA nAma mAyA tathA coktaM paliuMcayaMti ya mAyattiyaniyaDittiyaegaTThAe iti mAyA ca pratisevanA tata ekameva pratisevanAprAyazcittamupapattimat, na zeSANi trINi saMyojanAdIni pRthak prAyazcittAni anyathaiva matiprasaMga yApadyate, tathAhi saMyojanAdIni trINi prAyazcitAni pratisevanArUpANi bhavatyapi pratisevanA bhavaMti tataH pratisevanApi na pratisevanA syAt vizeSAbhAvAt aniSTaM caitat tasmAdekameva prAyazcittaM pratisevanA, na zeSANIti eva codakenAkSipte prarUpaNApRthaktve sUrirUttaramAha / cha | 137 gAhigANavi nAtaM ttiyAva dijjati / zrAloyaNA vihIviya iyanANattaM cauNhaMpi // bhA0 138 // ekAdhikArikAni nAma ekasmin zayyAtarapiMDAdAvadhikRtadoSe'nAlocite eva yAni zeSadoSasamutthitAni prAyazcittAni For Private and Personal Use Only **********--+03++++-*-*-*
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya // 47 // - www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAnyekAdhikArikANi, ekAdhikAre bhavAni ekAdhikArikANi adhyAtmAditvAdikaNitivyutpatteH teSAmapyekAdhikAriNAM nAnAtvaM na punaraikAdhikAritayA ekatvamiti prajJApanAya tadarthaM saMyojanAprAyazcittaM pRthagucyate nAnAtvameva gAthAdvayena darzayati |ch| sejjA ritipiMDe yA udaulle khalu tahA abhihaDeya, zrAhA kammeya tahA sattau sAgArie mAsA // bhA0 139 // nApi sAdhunA prathamataH zayyAtarapiMDa upayukta tasminnanAlocita eva tadanaMtaramudakArdamAsevitaM, tatobhyAhRtaM tadanaMtaramAghAmikaM etAni catvAryapyekAdhikArikAriNa adhikRta eva zayyAtarapiMDadoSe anAlocite zeSadoSaprAyazcittAnAM saMbhavAt eteSAM caikAdhikArikANAmapi nAnAtvaM natu zayyAtarapiMDe eva zeSANyaMtarbhavati, tataH sarvANyapi pRthagAlocanIyAni na kevala evaikaH zayyAtarapiMDa iti parijJAnAya saMyojanA darzyate tatra zayyAtarapiMDe mAsalaghu udakApi mAsalaghu svagrAmAhRtepi mAsalaghu dhAmike catvAro gurumAsAH gurugA Ahaya iti vacanAt evaM zayyAtarapiMDe adhikRte saMyojanAprAyazvittaM saptamAsAstathA cAha sattau sAgArie mAsA sAgAriko nAma zayyAtarastasminsAgArikesAgArika piMDe adhikRte ekAdhikArikANAmapi nAnAtvAta saMyojanAprAyazcittaM saptamAsAH ro thAhAkamme udaule khalu tahA, abhihaDeya dasamAsa rAyapiMDe uggamadosAiNAceva // bhA0 140 // harpi prathamato rAjapiMDa upayuktastatastenaiva rAjapiMDe upayukta anAlocite evAdhAkarmikamupabhuktaM, tadanaMtaramudakA. tato'bhyAhRtamevametAnyapi catvAryekAdhikArikANi adhikRta eva rAjapiMDadoSe zeSadoSANAM saMbhavAt eteSAM ca nAnAtvamiti pRthagAlo For Private and Personal Use Only *******++++++****-646-03 pIThikA / / 47 / /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir canAyAM saMyojanA dayate rAjapiMDe catvAro gurumAsAH prAdhAkArmikepi catvAro gurumAsAH udakArdai laghumAsaH abhyAhRtepi laghumAsa ityadhikRte rAjapiMDe udgamadoSAdinA udgamadoSeNa AdizabdAdutpAdanAdoSeNaiSaNAdoSeNa cazabdAdanyena ca yathAsaMbhavaM saMyojanAyAM dasamAsAH prAyazcittaM evamanayA dizA tattadoSaM saMyojanAtaH saMyojanAprAyazcittamavasAtavyaM, evaM saMyojanAyAmanumatAyAM mAmRdaparimANA zaMketi kasmin tIrthe kati mAsA dIyaMte prAyazcitamiti parijJAnAya saMyojanAt AropaNA prAyazcittaM pRthakRtaM AloyaNAvihIviyatti yat yathA pratisevitaM tattathaivAlocitavyaM natu mAyayA pratikuMcanIyamanyathA mAyayA pratikuMcane mAyApratyayamadhikaM mAsaguruM prApnotItyevaM jJApitaH san yathApratisevitamAlocayate, tata AlocanAvidhi rapisamyag jJApitaH syAt apizabdAdevaM jJApito yadA mAyayAnyathAlocayate tadA AropaNAyAM kriyamANAyAM yatra mAsalaghu Abhavati tatra mAsaguru pradAtavyamiti jJApanArthamAropaNAtaH pratikuMcanAprAyazvittaM bhinnaM kRtamiti evamuktena prakAreNa caturNAmapi prAyazcittAnAM nAnAtvamiti uktaM saMyojanAprAyazcittaM taduktau yataH prarUpaNApRthaktvamiti dvAramapyuktaM, sAMpratamAropaNAprAyazcittamAha / ch| paMcAdi pArovaNaneyavvA jAva hoMti chammAsA, teNa paNagAdiyANaM chaNhuvari jjhosaNaM kujjA // 141 // rAtriMdivapaMcakAdArabhyAropaNA paMcAdi rAtriMdivapaMcakAdikA AdizabdAt daza paMcadaza viMzatiH rAtriMdivamAsikAdiparigrahaH jJAtavyaH, tAvat yAvat SaNmAsA bhavaMti, nAdhikaM yat evaM tena kAraNena paNNAM mAsAnAmupari paNagAiyANaMti rAtriMdiva paMcakAdInAM jjhopaNAmapanayanaM kuryAt , paramAsAnAmupari yadApadyate prAyazcittaM, tatsarve tyajyate iti bhAvaH uktaM ca cUrNau / For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ** pIThikA bIvyavahArasUtrasya // 48 // chammAsANaparaM jaM AvajaitaM savvaM chaMDijai, iti atra codaka Aha / kiM kAraNaM na dijjai chammAtANa paratou baaruvnnaa|bhnni gurupuNa iNamo, jaM kAraNa jjhosiyaasesaa|1420 | SaNmAsAnAM parata prAropaNAprAyazcittaM na dIyate / atra kiM kAraNamAcAryaH prativacanamAha / jaM kAraNaM ti nimittakAraNahetupu sarvA vimaktaya iti vacanAt / atra hetau prathamA tatoyamarthaH yena kAraNena paNmAsAnAM parataH zepANi rAtriMdivapaMcakAdIni prAyazcittAnijjhoSitAni tyaktAni tatkAraNaM punaridaM vakSyamANamiti gurubhaNati tadeva kAraNaM darzayati / cha / ArovaNanipphannaM chaumatthe jaM jiNehi ukkosa, taM tassau titthaMmIvavaharaNaM dhannaeiDagaM ca // 1 // chadmasthe chamasthakAle yat jinaiH svasvakAlApekSayA utkRSTaM tapaH karma kRtaM tasya tIrthakarasya tIrthe turevakArArthoM bhinnakramazca sa caivaM yojanIyastadeva tAvatpramANamevAropaNAniSpannaM tapaHkarma vyavahiyate iti vyavaharaNaM bahulavacanAtkarmaNyanada vyavaharaNIyamiti bhAvaH kiMcetyata Aha dhAnyapiTakamiva dhAnyaprasthaka iva kimuktaM bhavati yena rAjJA yo dhAnyaprasthakaH sthApitastatkAle sa eva vyavaharttavyo na purAtano nApyanyaH svagatiparikalpitastathA bhagavatApi tIrthakareNa yena chamasthakAle yAvata pramANa mutkRSTaM tapaHkarma kRtaM tasya tIrtha AropaNAniSpannaprAyazcittamapi tAvatpramANameva vyavaharaNIyaM nAdhikamanyathA rAjAjJAkhaMDanato rAjaprayuktadaMDasya ca bhagavadAjJAkhaMDanataH saMsAradaMDasya pravRtteH etameva dhAnyapiTakadRSTAMtaM bhAvayati / jojayA patthivo hoi so tayA dhanna patthagaM, ThAve annaM purilleNaM vavaharaMte ya daMDae // 4 // 143 // For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie yo yadA pArthivaH pRthivIpatirbhavati sa tadAsvakAlaM dhAnyaM prasthakamanyaM sthApayati, tasmizca sthApite ye purineNaM-ti, purAtanenopalavaNametat svamatiparikalpitena vA vyavaharaMti tAn tathA vyavaharato daMDayati evaM tirthakRdapi bhagavAn yo yAvat pramANamutkRSTaM tapaHkarma chadmasthakAle kurvan tapaHkarmaparimANaM vyavasthApayati sa svatIrthe tAvatpramANAdadhikaM tapaHkarma vyava hArataH saMsAradaMDena daMDayati tasmAttasya tIrthe tAvatpramANameva vyavaharttavyamiti / atha kasya tIrthe kiyatpramANaM tapaHkarmetyata Aha / saMvaccharaM tu paDhame majjhimagANahamAsiyaM hoi / chammAsapacchimassa u mANaM bhaNiyaM ukkosaM // 14 // | prathame prathamatIrthakarakAle mAnaM tapaHkarmaparimANamutkRSTaM bhaNitaM saMvatsarameva turevakArArthaH madhyamakAnAM dvAviMzatitIrthakRtAM tapaHkarmaparimANamutkRSTaM bhavatyaSTamAsikamaSTamAsapramANaM, pazcimasya tu bhagavato varddhamAnasvAminaH tapaHkarmaparimANamutkRSTaM bhaNitaM SaNmAsAH atraiva bhUyaH shissyshNkaamaah| puNaravi coei tato purimA caramA ya vismsohiiyaa| kiha sujhaMtI teU coyaga iNamo muNasu vocchN|| evamanaMtarodite sUriNAbhihite punarapi ziSyazcodayati praznayati yadi nAmaivaM tataH pUrvAditIrthakaratIrthavartinazcaramAH pazcimatIrthakaratIrthavartino viSamazodhikA viSamaprAyazcittA abhavan tataH kathaM te viSamazodhikA avizeSeNa zuddhyaMti sarvAtma nA zuddhimAsAdayaMti na khalu kAraNavaiSamye kAryamaviSamaM dRSTamatra tu viSama prAyazcittaM vizodhistu sarveSAmapyavizeSeNatulyA, tato || durghaTametaditi bhAvaH / atramUriryat prAyazcittavaiSamye kAraNaM yathA ca kAraNaviSamatAyAmapi tulyA vizodhistadetat pratipAda For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya // 46 // ** **--**--+ (-****@****************-- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yiSuH prathamataH prAyazcittavaiSamyakAraNamabhidhitsuridamAha coyagetyAdi he codaka upapannapraznakArin prAyazcittavaipamye idaM vakSyamANakAraNaM vakSye tacca vakSyamANamavahitamanAH zRNu, pratijJAtameva nirvAhayati / kAlassa niddhAyAe dehabalaM dhiibalaM va jaM purime / tadAMta bhAgahINaM kameNa jA pacchimA rihA // 147 // purime, pUrve AditIrthakaratIrthe kAlasya snigdhatayA prANinAM dehavalaM zArIraM balaM tadupaSTaMbhato dhRtibalaM ca yat, AsIt tat avasarpiNIkAlatasya tathA svabhAvatayA krameNa pratikSaNamanaMtabhAgahInamanaMtabhAgahInaM etat tAtradAyAtaM yAvat pazcimo bhagavAnarhan varddhamAnasvAmI tataH zArIrabalasya dhRtibalasya ca viSamatvAt viSamaM prAyazcittaM tathAcAha / saMvachareNAvi na tesi zrAsI jogANa hANI duvihe balaMmi / yAvidhijAi aNovaveyAnaddhammayA sohayae taeva // bhA0 148 // teSAmAditIrthakaravartinAM sAdhUnAM dvividhe bale zArIre bale dhRtibale ca atyaMtamupacayaprApte sati saMvatsareNApi saMvatsarapramANamapi tapaH kurvatAM na yogAnAM saMyamavyApArarUpANAM hAnirAsIt madhyamatIrtha karatIrtha varttinAM dvividhamapi balaM krameNAnaMtabhAgahInamanaMtabhAgahInam pazcimatIrtha karatIrthavarttinAmanaMtahInamato madhyamakAnAM saMvatsarapramANaM tapaH kurvatAM mahatIyogahAniriti teSAma STamAsikamutkRSTaM tapaHkarmma vyavasthApitaM pazcimatIrthakara tIrthavarttinAM tadapi kurvatAM yogahAniriti paramAsikamutkRSTaM tapaHkarma teSAM pravarttitaM tadevamuktaM prAyazcittavaiSamye kAraNaM saMprati tulyAM vizodhiM pratipAdayati / jeyAvItyAdi ye cApi madhyamatIrthakara - For Private and Personal Use Only *-*K+K++**** pIThikA // 46 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tIrthavartinopazcimatIrthakaratIrthavartinazca dhairyAdyanupapetA dhairyeNa dhRtibalena AdizabdAt saMhananavalena ca kAladoSato'nupapetAH taevitti takAnapi taddharmAtA teSAmiva AditIrthakaratIrthavartinAmiva dharmo'zaThatvAdikaH svabhAvo yeSAM te taddharmANastabhAvaH taddharmatA sA zodhayati iyamatra bhAvanA iha azaTabhAvenAnihitabalavIryatayA yathAzakti tapaHkarmaNi pravRttiviMzodherAMtaraM kAraNaM taca bAhyatapaH karmaNo vaiSamyepi sarveSAmapyaviziSTamataH sarveSAM tujyA vizodhiH yuktaM caitat tathAhi prathamatIrthakara tIrthapi na sarveSAM dehavalaM dhRtibalaM ca samAnamatha ca sarveSAmapyazaThabhAvatayA pravRttestulayA vizodhirevamatrApi bhAvanIyamityadoSaH / atraiva nidarzanamAha / | paththagA je purA zrAsi hINamANAu tedhuNA, mANa bhaMDANi dhannANi sohe jANe tahevaya bhA0 146 // ye pUrA pUrvakAle prasthaka AsIran te kAladoSataH krameNa hInA hInatarA jAyamAnA atyaMtahInamAnA jAtAstathA dhAnyAdibhAMDAni prasthakAdiparimANaparichedyAni tathaiva saMkhyAvyavahArasya sarvadApyaviziSTatvAt evamihApi prAyazcittAnAM vaiSamyepi azaThabhAvena tapaHkarmaNi pravRttirAMtaraM kAraNaM sarveSAmapyaviziSTamapi zodhimapi tuzabdasyApi zabdArthasya bhinnakramatvAt tathaiva dhAnyAnAM prasthakaparicchedyatAmiva tulyAM jAnIhi prasthakadRSTAMtena sarvatra tulyAM vizodhimavabudhyasveti bhAvaH, uktamAropaNAprAyazcittamidAnI pratikuMcanAprAyazcittamAha / davve khette kAle bhAve paliuMcaNA cauvigappA, coyagakappArovaNa ihaiM bhaNiyA purisajAyA ||bh0150|| For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H zrI vyavahArasUtrasya pIThikA // 50 // pratikuMcyate anyathA pratisevitamanyathA kathyate, yayA sA pratikuMcanA sA caturvidhA tadyathA davye dravyaviSayA evaM kSetre kAle bhAve ca atra parasya praznamabhidhitsurAha coyagatti / atra codako brUte nanu kalpepi prAyazcittamabhihitaM, vyavahArepi tadeva prAyazcittamabhidhIyate iti dvayorapyadhyayanayorvizeSAbhAvaH atrArthe rivacanaM / kappArovaNetyAdi / kalpe kalpAdhyayane kalpitAnAM mUlottaraguNAparAdhaprAyazcittAnAmAropaNaM, dAnamiha vyavahArAdhyayane bhaNita, iMiti pAdapUraNe ijerAH pAdapUraNe iti vacanAt , sAnusvAratA prAkRtatvAt prAkRte hi pAdAMte sAnusvAratA bhavatIti kimuktaM bhavati / kalpAdhyayane Abhavat prAyazcittamuktaM natu dAnamiha tu dAnaM bhaNitamiti vizeSaH, tathA kampAdhyayane prAyazcittAhoH puruSajAtA na bhaNitA iha tu bhaNitA iti mahAn vizeSaH eSa gAthAsaMkSepArthaH sAMpratamenAmeva gAthA myAcikhyAsuH prathamato dravyAdibhedabhinnA pratikuMcanAM vyAkhyAnayati / sacitte acittaM jaNavayapaDiseviyaM tu addhANe, mubhikkhaMmi bhikkhe haTheNa tahA gilANeNaM / / bhaa0151|| dravyaviSayA pratikuMcanA nAma sacitte upalakSaNametat mizre vA pratisevite acittaM mayA pratisevitamityAlocayati, kSetrapratikuMcanA janapade pratisevya yadadhvani pratisevitamityAlocayati, kAlapratikuMcanA yatsubhikSe kAle sevitvA durbhikSa mayA pratisevitamityAvedayati, bhAvapratikuMcanA yat dRSTena satA pratisevya glAnena satA mayA pratisevitamityAlocayati uktA pratikuMcanA adhunA anaMtaragAthottarArdha vyAkhyAnayan ajjhayaNANa viseso iti dvAraM vyAkhyAnayati tatra coyaga ityavayavaM vyAcikhyAsurAha / // 50 // For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * kappamivi pacchittaM vavahAraMmivi tahava pcchittN| kappavavahArANaM ko Nu visaMsotti coei ||bhaa0152|| | nanu kalpe prAyazcittamuktaM. vyavahArepi tadeva prAyazcittamabhidhIyate tataH kalpavyavahArayoH ko nu vizeSo naiva kazcanApItibhAvaH | na tuzabdasyAkSepadyotakatvAditi codayati / praznayati ziSyaH / api cAbhidhAnatopi kalpavyavahArayovizaSAnupapattiH tathAcAha / | jo avitahakvahArI so niyamA vaTTae u kappami / iya bihu natthiviseso ajjhayaNANaM duvennhNpi||153|| yo nAma sAdhuravitathavyavahArI sa niyamAdavazyaMbhAvena vartate eva turevakArArthaH kalpe AcAre AcAravarttina evaM yathotAvitathavyavahArakAritvAt / yazca vartate kalpe AcAre sa niyamAdavitathavyavahArakArI avitathavyavahArakAriNa evAcAre vRttisaMbhavAt itthaM ca parasparamavinAbhAvitvaM kalpavyavahArazabdayorekArthikatvAt tathAhi kalpo vyavahAra AcAra ityanarthAtaramiti iyabihu ityapi evamapi arthagatyAbhidhAnAbhedatopi prAstAM prAguktaprakAreNAbhidheyAbheda ityapi zabdArthaH hunizcitaM dvayorapi kanpavyavahArayoradhyayanayonAsti vizeSaH evaM pareNAbhidheyAbhedato'bhidhAnAbhedatazcaikye pratipAdite mUrirabhidheyabhedaM darzayan kappArovaNetti avayavaM vyAkhyAnayati kappaMmi kappiyA khalu malaguNe ceva ca uttaragugaNe ya:vavahAre kvhriy| pAyacchittA bhavaMte y||bhaa0154|| ____ kanpe kampAdhyayane kalpitAnyeva prarUpitAnyeva khalu zabdasyaivakArArthatvAt natu dAnavyavahAre pravartitAni kAnItyata Aha mUlaguNA cava uttaraguNA ya iti viSayeNa viSayiNo lakSaNAta mUlaguNAparAdhaprAyazcittAni uttaraguNAparAdhaprAyazcittAni / For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -* pIThikA zrI vyavahArasUtrasya Ka-**- vyavahAre vyavahArAdhyayane punarvyavahRtAni dAnavyavahAraviSayIkRtAni kimuktaM bhavati kalpAdhyayane mUlaguNAparAdhe vA AbhavaMti prAyazcittAnyuktAni asmiMstu vyavahArAdhyayane teSAmAbhavatAM prAyazcittAnAM dAnamuktamiti yAni ca kalpAdhyayane AbhavaMti prAyazcittAni noktAni tAni vyavahArabhidhIyate teSAM dAnaM ca kiMca / avisesiyaM ca kappe ihaiMtu visesiyaM imaM; cauhA paDisevaNa saMjoyaNa zrArovaNa kuMciyaM ceva ||bhaa0155|| caH samuccaye anyaccetyarthaH / kalpe kalpAdhyayane prAyazcittamavizeSitaM vizeSarahitamuktaM / ihaintutti iH pAdapUraNe sAnusvAratA pUrvavat tuH punararthe iha vyavahArAdhyayane punaridaM prAyazcitaM caturdA caturbhiH prakArevizeSitaM, tAneva prakArAnnAha / pratisevanaM saMyojanamAropaNaM kuMcanamiti pratikuMcanaM etAni anaMtarameva saprapaMcaM vyAkhyAtAnIti na bhUyo vyAkhyAyate tadevabhidheyAbhedato nAsti vizeSa iti yaduktaM tadasiddhamiti pratipAditamabhidheya bhedasya darzitvAt / yatpunarucyate abhidhAnAbhedato nAsti vizeSa iti tadanaikAMtikamiti darzayati / nANattaM dissaepa the. abhinne jaNammiviH vaMjaNassa ya bhedami koiattho na bhije|bhaa0156|| ___vyajyate prakaTIkriyate arthA'nena pradIpeneva ghaTa iti vyaMjanaM zabdastasmin apizabdo bhinnakramaH sa caivaM yojanIyo'bhiapi ekarUpepi ekaarthe arthaviSaya nAnAtvaM dRzyate yathA saidhava inyukte tattatprastAvAdinA azvalavaNavastrAdyarthanAnAtvaM, tathA vyaMjanasya zabdasya bhedepi ca zabdo'pizabdAthoM bhinnakramazcetyatra saMbadhyate kazcidayoM na bhidyate. yathA khaM, vyoma, AkAzamiti ke- - k Fire-ick- o For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra -**********++++ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kasmAdevaM zabdAbhedepi arthanAnAtvamiti cet ? ucyate zabdArthayorbhedAbhedaviSaye catubhaMgikAyAbhAvAt tathAhi arthasthApyabhedaH zabdasthApyabheda iti prathamo bhaMga: arthasyAbhedaH zabdasya bheda iti dvitIyaH, arthasyAbhedaH zabdasyAbhedaH iti tRtIyaH arthasya bhedaH zabdasya bhedaH iti caturthaH eteSveva caturthabhaMgakeSu krameNodAharaNAnyupadarzayati / paDhamo iMdotti biiya hoiiMdasakonti; taio go bhUpa pasU rastiNotti caramo dhaDapaDoti // bhA0 157 // prathamo bhaMgo'thabhedaH zabdo'bhedaH ityevaMrUpo yathA iMdra iMdra iti / tathAhyekenApi iMdra ityuktaM dvitIyenApi iMdra iti atra ca dvitIyenApi iMdra iti / atra ca dvayorapi zabdayoH svarUpAbhede'thabhedaya / dvitIyabhedaH zabdasya bheda iti rUpo yathA iMdrazaiti atra hi zabdasya nAnAtvamarthastvabhinna eva dvayorapyekArthikatvAt tRtIyo'rthasya bhedaH zabdasyAbheda ityevaMlakSaNo yathA bhUpa pazu razmiSu puruSabhedena kAlabhedena vA prayujyamAnA gozabdAH / atra hi gauriti sarvatrApyabhinna iti, caramo yathA ghaTa paTa iti atra hi dvayorapi zabdayoH rUpabhedopyasti arthabhedopi tata upapadyate zabdAbhedepi arthanAnAtvamarthAbhedepi zabdanAnAtvaM tena yaducyate abhidhAnAbhedato nAsti vizeSa iti / tadanekrAMtikamupadarzitaM bhUpapazurazmivAcinAM / gozabdAnAmabhidhAnAbhedepyarthavizeSadarzanAt sa cArthavizeSotrI'pyasti yathoktaM prAk abhidhAnAbhedata iti yad uktaM tat pratyakSaviruddhaM vyaMjanabhedasya sAcAdupalabhyamAnatvAt tathAhyekatra kalpa iti - aparatra vyavahAra iti // athArthagatyAbhidhAnA'bheda ucyate na svarUpatastadapyasat arthavizeSasyApyubhayatra bhAvAttathA cAha / For Private and Personal Use Only *******************
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyaya-* vaMjaNeNa ya nANattaM asthato avikappiyaM, dissae kappanAmassa vavahArassa taheva ya // bhA0 158 // iArasUtrasya kalpanAmnodhyayanasya tathaiva vyavahArasya vyavaha.rAdhyayanasya dRzyate vyaMjanena vyaMjanabhedena nAnAtvaM, pratyakSataH eva // 52 // / pRthagvibhinnAnAM vyaMjanAnAmupalabhyamAnatvAt / tathA'rthato'rthamAzrityAsti nAnAtvaM, avikanpitaM nizcita prAyazcittabhedAnAM *pratisevanAsayojanAdInAM prAyazcittAha puruSajAtAnAM ca kampAdhyayanAnuktAnAmiha vyavahArAbhidhAnAt tadevamajjhayaNANa viseso iti dvAraM vyAkhyAtam idAnIM tadarihaparisAya ityetat dvAraM vyAcikhyAsurihaI bhaNiyA purisajAyA ityavayava vyAkhyAnayamAha / vahRtassa akappe pacchitaM tassa valiyA bhedA, je puNa purIsajAyA tastarihA te ime hoNti||bhaa0||15|| iha kalpe vartamAnasya sUtroktavidhinAyatanayA pravRtteH prAyazcittaviSayataiva nopajAyate, ityakalpagrahaNamakalpa dAdau vartamAnasya yat prAyazcittaM tasyayebhedAH pratisevanAsaMyojanAdayaste varNitA ye punastasya prAyazcittasyAhI yogyAH puruSajAtAH puruSaprakArAH puruSabhedA ityarthaH, te ime vakSyamANasvarUpA bhavaMti / tAneva darzayati / / kayakaraNA iyare vA sAvekkhA khalu taheva niravekkhA:niravekkhAjiNamAdIsAvekkhA pAyariyamAdI bhA0 kRtakaraNA nAma paThATamAdibhirvividhatapovidhAnaiH parikammitazarIrAH itare akRtakaraNAH SaSThATamAdibhistapovizeSairaparikammitazarIrAH tatra ye kRtakaraNAste dvividhAstadyathA sApekSAH khalu tathaiva nirapekSAH, saha apekSA gacchasyeti gamyate yeSAM te sApekSA gacchavAsinaH, nirgatA apekSA yebhyastenirapekSAH tatra ye nirapekSAste trividhA jinAdayaH tdythaa| jinakalpikAH kalpikAH // 52 // For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ++++++++++ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhaparihAravizuddhikA yathAlaMdakanpikAzca, ete niyamataH kRtakaraNA eva akRtakaraNAnAmanyatamasyApi kalpasya pratipacyayogAt sApekSA api trividhA AcAryAdayastadyathA / AcAryA upAdhyAyA bhikSavaca ete pratyekaM dvidhA bhUyo bhavati tadyathAAcAryAH kRtakaraNA kRtakaraNAca upAdhyAyA api kRtakaraNA akRtakaraNAca bhikSavopi kRtakaraNA akRtakaraNAzca tatra kRtakaraNAnAM cityamAnatvAdasyAM gAthAyAmete kRtakaraNA grAhyAH // akakaraNAvi duvihA, aNahigayA ahigayA ya bodhavvA, jaM sebei ahigae aNahigae asthire icchA ihAcAryA upAdhyAyAzca kRtakaraNA akRtakaraNA vA niyamAt gItArthAH sthirAzca tata ihAkRtakaraNA bhicava eva grAhyAH, te kRtakaraNA bhikSavo dvividhAstadyathA anadhigatAzca adhigatAzca anadhigatA nAma zragItArthAH adhigatA gItArthAH, apizaddhaH saMbhAvane sacaitatsaMbhAvayati, ye bhikSavo'nadhigatAste dvividhAstadyathA sthirA asthirAva sthirA nAma dhRtisaMhananasaMpannAH tadviparItA sthirAH, adhigatA api dvidhA sthirA asthirAzca kRtakaraNA api bhikSavo dvidhA adhigatAH anadhigatA anadhigatA zrapi dvidhA sthirA asthira adhigatA api dvividhAH sthirA asthirAva atraiva saMkSepataH prAyazcittadAnavidhimAha jaM seveha ityAdi yat prAyazcittasthAnaM sevate pratisevate adhigato gItArtha upalakSaNametat kRtakaraNaH sthiratha tasmai tadeva paripUrNa dIyate, tadeva prAyazcittasthAnaM prApte anadhigate asthire va asthire, ca zajJAdakRtakaraNe ca guroH prAyazcittadAnavidhau icchA sUtropadezAnusAreNa svecchA tathAhi yadi zrutopadezAnusArataH kRtakaraNaH sthirodhigata iti vA kRta karaNAdirapi samarthaiti vijJAto bhavati tadA yadeva prAyazcittamApannastadeva tasmai dIyate / athAsamarthe iti parIcita iti For Private and Personal Use Only ***+++++++++***--*+++
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya // 53 // -***@****** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gAthAvatprAyazcittaM prAptastasyArvAktanamanaMtaraM dRyite, tatrApyasamarthatAyAM tatopyanaMtaraM tatrApyasAmarthyaM tatopyanaMtaramevaM yathApUrvaM krameNa tAvanneyaM yAvannitrikRtikaM tatrApyasamarthatAyAM pauruSI pratyAkhyAnaM tatrApyazaktau namaskArasahitaM gADaglAnatvAdinA tasyApyasaMbhava evamevalocanAmAtreNa zudhyApAdanamiti, saMprati puruSabheda mArgaNAyAmeva prakArAMtaramAha / ahavAsA vikkhiyare niravekkhA savvahA ukaya karaNA, iyare kayA kayAvA, thirA'thirA hoMti gIyatthA // athaveti prakArAMtaradyotanArthaH tacca prakArAMtaramidaM pUrvaM kRtakaraNA kRtakaraNabhedAvAdau kRtvA puruSabhedamArgaNAkRtA, atra tu sApekSanirapekSabhedau tathAcAha / sAvikkhiyareti dvividhAH prAyazcittAha: puruSAstadyathA / sApekSA itare ca sApekSA gacchvAsinaste ca tridhA AcAryA upAdhyAyA bhikSavaH, nirapekSA jinakalpikAdayastatra ye nirapekSAste sarvazaH sarvAtmanA kRtakaraNAstuzadrasya samuccayArthatvAdadhigatAH sthirAzca, itare sApekSA dvividhAstadyathA kayAkayAtrA iti padaikadeze padasamudA yopacArAt kRtakaraNA akRtakaraNAca vAzaddhaH samuccaye kRtakaraNA api dvidhA sthirA asthirA asthirAva, akRtakaraNA api dvidhA sthirA asthirAzca ekaike dvidhA gItArthA zragItArthAzva sUtre gItArthA ityupalakSaNaM, tato'gItArthA api vivRtAH / atha kisvarUpAH kRtakaraNA iti kRtakaraNasvarUpamAha / mAhiM karaNA teu ubhayapariyAe / ahigayakayakaraNattaM jogAyatagArihA keI || bhA0163 // kRtakaraNA nAma ye paSThASTamAdibhistapovizeSarubhayaparyAye zrAmaNye paryAye catyarthaH parikammitazarIrAste jJAtavyAstadvila For Private and Personal Use Only ****++*193*>**++K++**++++**<*03++* pIThikA / / 53 / /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie kSaNA itare sAmAdakRtakaraNAH; atraiva matAMtaramAha / ahigayetyAdi kecidAcAryA ye adhigatAste niyamAta katakaraNA ityadhigatAnAM kRtakaraNasvamicchati, kasmAditi cedata Aha jogAyatagArihAiti, nimittakAraNahetupu sarvAsAM vibhaktInAM prAyodarzanamiti vRddhavaiyAkaraNapravAdAt hetAvatra prathamA tatoyamarthaH yatastairmahAkalpazrutAdInAmAyatakAlA yogA udvyUDhAstata AyatakayogAhA abhavaniti niyamato adhigatAH kRtakaraNA iti, tadevaM kRtAH puruSabhedamArgaNA sAMpratamamIyAM prAyazcittadAnavidhivaktavyastatra ye nirapekSA jinakalpikAdayaste yat prAyazcittamApanAstadeva tebhyo dIyate na tadviSayA gurulAghavaciMtA nirapekSatvAta sApekSANAM tu sApekSatayaiva prAyazcittadAnavidhau tadviSayA gurulAghavaciMtA karttavyA, tatra yAni prAyazcittAni dAtavyAni, tAni saMkSepato gAthAdvayenAha / nimviie purimaDDe. ekAsaNa aMbile cauttheya, paNagaM dasa pahArasA vIsA taha pannavIsAya bhA0 164 // mAsolahuo gurugo, cauro mAsA havaMti lahugurugA, chammAsA lahugurugA chedo mUlaM taha dugaM ca bhaa0165|| nirvikRtika vikRtipratyAkhyAnaM purimaTuMti divasapUrvArddhapratyAkhyAna, ekAzanAcAmlacaturthAni pratItAni, paNagaMti, rAtriMdivAnAM paMcakaM lahuguruyaMti vakSyamANaM padamatrApi vyAkhyAnato vizeSapratipattiriti vibhaktipariNAmena saMbaMdhyate, laghurAtriMdivapaMcakaM gururAtriMdivapaMcakaM ca tatra laghurAtriMdivapaMcakamAcAmlena ekadvyAdidina hInaM, paripUrNa gururAtriMdivapaMcaka evaM dasatti laghurAtriMdivadazakaM gururAtriMdivadazakaM, pannarasAtti laghurAtridivapaMcadazakaM gururAtriMdivapaMcadazakaM paNavIsatti | For Private and Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya laghurAtriMdivapaMcaviMzatikaM gururAtriMdivapaMcaviMzatikaM / mAso lahuo guruotti laghumAso gurumAsAH / catvAro laghumAsAzcavAro gurumAsA, paNmAsA laghavaH paNmAsA guravaH, tathA chedaH katipayaparyAyasya, mUlaM sarvapayoyocchedena vratAropaNaM, tahadugavatti anavasthApyaM pArAMcitaM ca; iha pArAMcitaprAyazcittavartI prAyo jinakalpikapratirUpako vartate uktaM ca pAraMciuegAgIiccAdi, jiNakappiyapaDirUvago iti anavasthApyaprAyazcittava_pyevaM guNaH uktaM ca saMghayaNaviriyAgama suttavihI ejo samujjutto niggAhajutto tabassI, pavayaNa sAre gahiyaattho // 1 // tilatusatibhAgamittovi jassa asubho na vijae, bhAvo; nijjUhaNAriho so, se se nijjUhaNa nasthi // 2 // eyaguNasaMpanno pAvai aNavaTTANamuttamaguNo ho, eya guNa vippahINotArisagaMbhIre bhare mUlaM // 3 // iti / etau caikAMtato nirapekSau, sApekSANAM tvayaM prAyazcittadAnavidhiH kathayitumupAMtastato mUlAdArabhya prAyazcittadAnavidhirucyate tathA cAha / paDhamassa hoi malaM viie mUlaM vedoca chagurugA; jayaNAe hoi suddho, ajayaNA gurugA tivihabhedo | prathamasyAcAryasya kRtakaraNasya sApekSasya mahatyapiaparAdhe sApekSatvAt prAyazcittaM mUlamupalakSaNametat tena tasyaivAkRtakaraNasyAsamarthAt / cheda ityapi draSTavyaM, dvitIya upAdhyAye kRtakaraNe / tathArUpAyAM dhRtibalasamarthatAyAM mUlamitarathA cchedaH / akRtakaraNe gurupaNmAsikaM, ihAcArya upAdhyAyo vA yadi yatanayA kAraNe dezakAlAnurUpaM prAyazcittasthAne avarviSTa, tadA zuddho na prAyazcitaviSayaH yatanayA kAraNa pravRtteH ayatanayA tu prAyazcittasthAne pravRttI mUlaM chedo bAcAryasya, upAdhyAyasya tu gurukAdAramyoktaprakAreNa trividhA prAyazcittasya bhedaH paguruchedo mUlaM ca, evaMmuktAnusArato bhikSuSvapi prAyazcittadAnavidhi For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ranusaraNIyaH etadeva vyAcakSANa Aha / savvesiM avisiTTo pAvattIteNa paDhamayA mUlaM, sAvekkhe gurumUlaM kayAkae hoi puNa chetrou |bhaa-167|| sAvekkhotti ca kAuM, gurussa kayajogiNo bhave chedo. akayakaraNaMmi chaguru iiaDDokatIe neyaM / iti prAyazcittadAnavidhiruktaprakAreNa kathayitumabhISTo, yadA sarveSAmAcAryAdInAmApattiH prAyazcittasyApAdanaM, aviziSTA sApekSANAM ca mahatyaparAdhe mUlaM nAnavasthApyaM, pArAMcitaM vA tataH prathamatayA sarveSAM mUlamApanamaviziSTamadhikRtya gurulAghava ciMtayA prAyazcittadAnavidhirucyate, tatra sApekSe gurau AcArya gAthAyAM vibhaktilopaH prAkRtatvAtkRte kRtakaraNe prAyazcittaM mUlaM, sApekSe iti vacanAt , mahatyapyaparAdhe gurau sApekSatvAt mUlameva prAyazcittaM, navanavasthApyaM, parAMcitaM veti jJApitaM etadeva copajIvya prAgapyevamasmAbhirvyAkhyAtaM; akRte akRtakaraNe gurAviti saMbaMdhAdAcArye bhavati prAyazcittaM chedaH, | sAvekkhotti ca kAumityAdi, atra guruzabdenopAdhyAyaH procyate AcAryasyoktatvAt gurorupAdhyAyasya kRtayoginaH kRtakaraNasya mUlaM prAyazcittamApanasyApi sApekSya iti kRtvA prAyazcittaM chedo bhavati, tasyApi kRtakaraNasya manAk nirapekSatAyAM mUlamapi prAyazcittaM biie mUlaM va chedo chaggurugA iti vacanAd akRtakaraNe tu tasminnevopAdhyAye mUlamApanepi prAyazcittaM padgurukAH / guravaH ssnnmaasaaH| akRtakaraNatayA chedaprAyazcittasyApyanahatvAt iti evamamunA prakAreNa aDDokaMtIe iti ekaikasbhinnAcAryAdau sthAne kutakaraNabhedato dve dve prAyazcitte tayozca dvayorekamAyaM prAyazcittamupakAmati na tUttarasthAne'nuvartate 1. For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie pIThikA zrI vyavahArasUtrasya // 55 // dvitIyaM cottarasthAne'nuvartate ekaMca dvayorarddhamityatrA pakrAMtyA jJeyaM prAyazcittadAnamidamiti saMkSiptamuktamiti, vineyajanAnugrahAya yaMtrakakalpanayA vizeSato bhAvyate, tatra yaMtrakavidhAnamidaM tiryaka dvAdazagRhakAni kriyate, adhomukhaM ca viMzatigRhANi evaM ca dvAdazagRhAtmikA viMzatigrahapaMktayo jAtAH / tatra viMzatitamAyAM paMktau dakSiNato ye aMtime ye de de gRhake te muktvA tasyA adhastAt dazagRhAtmikA ekaviMzatitamA paMktiH sthApyA, tasyAmapyekaviMzatitamAyAM paMktau ye dve maMtime gRhake te muktvA adhastAt aSTagRhAtmakA dvAviMzatitamA paMktiH sthApanIyA, tasyAmapi ye dve aMtime gRhake te muktvA tasyA adhastAta pagRhAtmikA prayoviMzatitamA paMktiyaMsanIyA, tasyAmapi ye dve aMtime gRhake te vimucya tasyA adhastAccaturgrahAtmikA caturviMzatitamA paMktiH sthApayitavyA tasyAmapi ye dve aMtime gRhake te parityajya tasyA adhastAt dvigRhAtmikA paMcaviMzatitamA paMktiH sthApyA, tasyA adhastAdekagRhAtmikA SaDviMzatitamA paMktiH, evaM paDviMzapaMktyAtmakasya yaMtrakasya sarvopari tasyAH prathamapaMktarupari prathamagRhake kRtakaraNa AcAryaH sthApanIyaH, dvitIye gRhake akRtakaraNaH, tRtIye kRtakaraNa upAdhyAyaH, caturthe sa evAkRtakaraNaH, paMcame adhigatasthirabhikSuH kRtakaraNaH, SaSTe sa evAkatakaraNaH, saptame adhigatAsthirabhikSuH kRtakaraNaH, aSTame sa evAkRtakaraNaH, navame anadhigatasthirabhikSuH kRtakaraNaH, dazame sa evAkRtakaraNaH; ekAdaze anadhigatAsthirabhikSuH kRtakaraNaH, dvAdaze anadhigato' sthiro'kRtakaraNaH, evaM sthApayitvA kRtakaraNasyAcAryasya mUlaM tasminnevAparAdheDakRtakaraNasya chedaH upAdhyAyasya mUlamApannasya kRtakaraNasya cchedaH prakRtakaraNasya SaNmAsagurustatraivAparAdhe mikSoradhigatasya sthirasya kutakaraNasya paemAsaguruH, akRtakaraNasya ssnnmaaslghuH| adhigatasya bhikSorasthirasya kRtakaraNasya SaNmAsalaghu, // 55 // For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akRtakaraNasya caturmAsaguruH, anadhigatasya bhikSoH sthirasya kRtakaraNasya caturmAsaguru, akRtakaraNasya caturmAsalaghu ana| dhigatasya bhikSorasthirasya kRtakaraNasya caturmAsalaghu tasyaivAkRtakaraNasya mAsaguru / / 12 / / evaM prathamapaMktI mUlAdArabdhaM mAsaguruke niSTitaM, dvitIyapaMkto prathama gRhake cchedaH, dvitIye SaDguru, tRtIyepi paDguru, caturthe paDlaghu paMcame SaTlaghu SaSTe caturguru saptame'pi caturguru / aSTame caturlaghu navamepi caturlaghu. dazame mAsaguru ekAdazepi mAsaguru, dvAdaze mAsalaghu atra chedAdArabdhaM mAsalaghuke niSTitaM / tRtIyapaMktau prathame gRhake SaDguru dvitIye paDalaghu tRtIyepi paDalaghu caturthe caturmAsaguru / paMcamepi caturmAsaguru, SaSThe caturmAsalaghu saptame caturmAsalaghu aSTame mAsaguru navamepi mAsaguru dazame mAsalaghu ekAdazepi mAsalaghu dvAdaze bhinnamAsaguru * atra paGgurukAdArabdhaM bhinnamAse gurau niSThitaM caturthapaMktau prathame gRhake SaDlaghu, dvitIye caturmAsaguru, tRtIyepi caturmAsaguru, caturthe caturlaghu, paMcamepi caturlaghu, SaSThe mAsaguru, saptamepi mAsaguru, bhaSTame mAsalaghu, navamepi mAsalaghu, dazame bhinnamAso guruekAdazepi bhinnamAsaguru, dvAdaze bhinnamAso laghuH / atra SadlaghukAdArabdhaM laghubhinnamAse niSTitaM, paMcamapaMktI prathame gRhe caturmAsaguru, dvitIye caturlaghu, tRtIyepi caturlaghu caturthe mAsaguru paMcameti mAsaguru, SaSThe mAsalaghu saptamepi mAsalaghu aSTame bhinnamAsAguruH / navamepi bhinnamAso gururdazame bhinnamAso laghu ekAdazepi bhinnamAso laghu dvAdaze guruviMzati rAtridivaM, atra caturgurukAdArabdhaM guruke viMzatirAtridive sthitaM; SaSThapaMktau prathamagRhe caturmAsalaghu dvItIye | mAsaguru, tRtIyepi mAsaguru, caturthe mAsalaghu, paMcamepi mAsalaghu, SaSThe gurukaM paMcaviMzatikaM, saptamepi gurukaM paMcaviMzatikaM, aSTame For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahAra sUtrasya laghupaMcaviMzatika, navamepi laghupaMcaviMzatikaM dazame guruviMzatikaM ekAdazepi guruviMzatika dvAdaze laghuviMzatikai atra caturlaghukAdArabdhaM laghuviMzatike nivRtaM saptamapaMktau prathamagrahe mAsaguru dvitIye mAsalaghu tRtIyepi mAsalaghu caturthe gurupaMcavizatikaM paMcame gurupaMcaviMzatikaM paSTe laghupaMcaviMzatikaM saptame laghupaMcaviMzatikaM aSTame guruviMzatikaM navame guruviMzatikaM dazame laghuviMzatikaM ekAdazepi laghuviMzatikaM dvAdaze gurupaMcadazakaM / atra mAsagurukAdArabdhaM gurupaMcadazake paryAptaM / aSTamapaMktau prathame gRhake mAsalaghu dvitIye gurupaMcaviMzatikaM tRtIye gurupaMcaviMzatikaM caturthe paMcaviMzatikaM laghu paMcame paMcaviMzatikaM laghu SaSThe guruviMzatikaM saptame guruviMzatika, aSTame laghuviMzatikaM navame laghuviMzatika, / dazame gurupaMcadazakaM, ekAdaze gurupaMcadazakaM dvA. daze laghupaMcadazakaM, atra mAsalaghukAdArabdhaM laghupaMcadazake paryApta, navamapaMktau prathamagRhe gurupaMcavizItakaM dvitIye laghupaMcaviMzatika, tRtIye laghupaMcaviMzatikaM caturthe guruviMzatikaM paMcame guruviMzatika, paSThe laghuviMzatikaM saptame laghuviMzatikaM, aSTame gurupaMcadazakaM navame gurupaMcadazakaM, dazame laghupaMcadazakamekAdazake laghupaMcadazaka, dvAdaze gurudazakaM, atra gurupaMcaviMzatikAdArabhya gurudazake niSTitaM, dazamapaMktau prathamagRhe laghupaMcaviMzatika, dvitIye guruviMzatikaM tRtIye guruviMzatikaM caturthe laghuviMzatika, paMcame laghuviMzatikaM, paSThe gurupaMcadazakaM saptame gurupaMcadazakaM, aSTame laghupaMcadazakaM navame laghupaMcadazakaM, dazame gurudazakamekAdaze gurudazakaM, dvAdaze dazaka laghu, / atra laghupaMcaviMzatikAdArabdhaM laghudazake sthitaM, ekAdazapaMktau prathame gRhake guruviMzatikaM, dvitIye laghuviMzatikaM tRtIye laghuviMzatika, caturthe gurupaMcadazaka, paMcame gurupaMcadazakaM, paSTe laghupaMcadazakaM saptame laghupaMcadazakaM / aSTame gurudazakaM navame gurudazakaM / dazama laghudazakaM ekAdaza laghudazakaM dvAdaze gurupaMcakaM, atra For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra [\]-->$08-03+-***--**-**--*.7 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir guruviMzatikAdArabdhaM gurupaMcake paryAptaM, dvAdazapaMktau prathame gRhake laghuviMzatikaM, dvitIye gurupaMcadazakaM tRtIye gurUpaMcadazakaM, caturthe laghupaMcadazakaM, paMcame laghupaMcadazakaM SaSThe gurudazakaM saptame gurudazakaM / aSTame laghudazakaM / navame laghudazakaM dazame gurupaMcakamekAdaze gurupaMcakaM, dvAdaze laghupaMcakaM atra laghuviMzatikAdArabdhaM laghupaMcake paryAptaM, trayodazapaMktau prathame gRhake gurupaMcadazakaM dvitIye laghupaMcadazakaM tRtIye laghupaMcadazakaM caturthe gurudazakaM paMcame gurudazakaM / SaSThe laghudazakaM saptame laghudazakaM, aSTame gurupaMcakaM navame gurupaMcakaM, dazame laghupaMcakaM ekAdaze laghupaMcakaM, dvAdaze dazamaM / atra gurupaMcadazakAdArabdhaM dazame niSThitaM / caturdazapaMktau prathamagRhake laghupaMcadazakaM dvitIye gurudazakaM tRtIye gurudazakaM, caturthe laghudazakaM / paMcame laghudazakaM, / SaSThe guru paMcakaM saptame gurupaMcakaM, aSTame laghupaMcakaM navame laghupaMcakaM, dazame dazamamekAdaze dazamaM dvAdaze aSTamaM atra laghupaMcadazakAdArabdhamaSTame niSThitaM / paMcadazapaMktau prathame gRhake gurudazakaM dvitIye laghudazakaM tRtIye laghudazakaM, caturthe gurupaMcakaM paMcame gurupaMcakaM, SaSThe laghupaMcakaM saptame laghupaMcakamaSTame dazamaM navame dazamaM, dazame aSTamamekAdaze aSTamaM dvAdaze SaSThaM / atra gurudazaCarrot SaSThe niSThitaM, poDazapaMktau prathamagRhake laghudazakaM dvitIye gurupaMcakaM tRtIye gurupaMcakaM, caturthe laghupaMcakaM paMcame laghu paMcakaM, SaSThe dazamaM saptame dazamaM, aSTame aSTamaM navame aSTamaM dazame SaSThaM ekAdaze SaSThaM, dvAdaze caturthamatra laghudazakAdArabdhaM caturthe niSThitaM saptadazapaMktau prathamagRha ke gurupaMcakaM dvitIye laghupaMcakaM / tRtIye laghupaMcakaM / caturthe dazamaM paMcame dazamaM, paSThe aSTamaM saptame zraSTamaM, aSTame SaSThaM / navame SaSThaM, dazame caturthamekAdaze caturtha dvAdaze AcAmAmlamiti / atra gurupaMcakAdArabdhamAcAmAmle niSThitamaSTAdazapaMktau prathamagRhake laghupaMcakaM dvitIye dazamaM, tRtIye dazamaM caturthe'STamaM paMcame aSTamaM SaSThe SaSThaM saptame SaSThaM, aSTame For Private and Personal Use Only *A****@*-**-*-*- >
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya caturtha navame caturtha dazame AcAmAmla, ekAdaze AcAmAmlaM dvAdaze ekAzanakamatra laghupaMcakAdArabdhamekAzane niSThitameko-|* naviMzatitamAyA paMktau prathamagRhake dazamaM dvitIye aSTamaM tRtIye aSTamaM caturthe SaSThaM paMcame SaSThaM SaSThe caturtha saptame caturtha aSTame AcAmAmlaM navame AcAmAmlaM dazame ekAzanakaM ekAdaze ekAzanakaM dvAdaze pUrvArdha atra dazamAdArabdhaM pUrvArdhe sthitaM, viMzatitamAyAM paMktau prathamagrahake aSTamaM dvitIye SaSThaM tRtIye SaSThaM caturthe caturtha paMcame caturtha SaSThe AcAmAmlaM saptame AcAmAmlaM aSTame ekAzanakaM navame ekAzanakaM dazame pUrvArdhamekAdaze pUrvAdhaM dvAdaze nirvikRtikamatrASTamAdArabdhaM nirvikRtike niSTita mekaviMzatitamAyAM paMktau prathame gRhake SaSThaM, dvitIye cturth| tRtIye caturtha caturthe AyAmAmlaM, paMcame AyAmAmla, SaSThe ekAzanaM saptame ekAzanaM aSTame pUrvArddha, navame pUrvArddha dazame nirvikRtika, atra SaSThAdArabdhaM nirvikRtike niSThitaM dvAviMzatitamAyAM paMktI prathame gRhake caturtha dvitIye AcAmlaM tRtIye AcAmlaM caturthe ekAzanaM paMcame ekAzanaM paSThe pUrvoI saptame pUrvAddha aSTame nirvikRtikamatra caturthAdArabdhaM nirvikRtike niSThitaM, trayoviMzatitamAyAM paMktau prathame gRhake AcAmAmlaM dvitIye ekAzanakaM / tRtIye ekAzanakaM / caturthe pUrvArddha paMcame pUrvArddha, SaSThe nirvikRtika, caturviMzatitamapaMktau prathame gRhake ekAzanakaM dvitIye pUrvArddha tRtIye pUrvArddha / caturthe nirvikRtika, paMcaviMzatitamapaMktau prathame gRhake pUrvArddha dvitIye nirvikRtika paiviMzatitamAyA~ paMktau nirvikRtikamiti, tadevaM kayakaraNA iyare vA ityAdinA ye puruSabhedAH prAguktAsteSAM prAyazcittadAna vidhiruktaH / ___ saMptati je seveha ahigato ityAdi yat gAthottarArddhamuktaM, tdvyaakhyaanaarthmaah,| akayakaraNAu gIyAje ya agIyA ya akayaathirA ya, te sAvattiaNaMtarabahuyaM tariyaM va jhosovaa|169|| // 57 // For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ye gItA gItArthA adhigatA ityarthaH, akRtakaraNAH ye ca agItA agItArthA anadhigatA iti bhAvaH, akayatti akRtakaraNAzca, cazabdAt akRtakaraNAzca / asthirAzca kRtakaraNA akRtakaraNAzca teSAM kadAcit ApattiprAyazcittaM dIyate, yat yat prAyazcittaM ApanaM tadeva dIyate iti, yAvat kadAcit tathAvidhAyAmasamarthatAyAM yatprAyazcittamApanna, tasyAktinamanaMtaraM dIyate, kadAcitprabhUtAyAmasamarthatAyAM bahvatarita bahubhiH prAyazcittairanaMtaritamaktinaM dIyate iti yAvat atyaMtAsamarthatAyAM jhoso vA sarvasya prAyazcittasya parityAgaH AlocanamAtreNaivatasyAmavasthAyAM tasya zuddhibhAvAt / , yathA kutakaraNasyopAdhyAyasya mUlamApannasya tathAvidhayogyatAyAM mUlaM dIyate, akRtakaraNasya punarasamartha iti kRtvA chedastathApyasamarthatAyAM Sadguru tatrApyazaktau paTralaghu evaM tAvat neyaM yAvan nirvikRtikaM tatrApyazaktau pauruSI tatrApyasamarthatAyAM namaskArasahitaM tasyApi gADhaglAnatvabhAvato'saMbhave evamevAlocanAmAtrataH zuddhiriti / tadeva kayakaraNA iyare vA ityAdigAthAdvayasakalamapi bhAvitamadhunA sAvekkhA AyarIyamAdIti yaduktaM tatra parasyAkSepamAha / / zrAyariyAdI tiviho sAvekkhANaMtu kiM kato bhedo, eesiM pacchittaM dANaMca'paNaM ato tiviho |bhaa0170|| navAcAryopAdhyAyayorapi bhikSutvasyAvasthitatvAt tadhaNe tayorapi grahaNamiti kiM kimartha sApekSANAM trividha AcAryA|| dikaH AcAryopAdhyAyabhikSulakSaNaH kRto bhedaH 1 evamukte sarirAha eesiNAmityAdi / eteSAmAcAryAdInAM yat bhavati prAyazcittaM yazca tasya prAyazcittasya samarthAsamarthapuruSAdyapekSya dAnaM, tat pRthaka pRthak anyat ataH sApekSANAmAcAryAdikastrividho bhedaH kRtaH, etadeva savizeSamAha / / For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavaDArasUtrasya 58 // kAraNamakAraNaM vA jayaNA ajayaNA va natthi agIyatthe, eeNa kAraNeNaM AyariyAI bhave tivihA idaM kAraNaM pratisevanAyA idamakAraNaM vA, tathA iyaM yatanA iyamayatanA ityetanAsti agItArthe, gItArthasya tu, arthAtgItArthasyAstIti pratIyate, tatrAcAryopAdhyAyo gItArthI, bhikSuH gItArtho'gItArthazca, gItArthasya agItArthasya ca kAraNe yatanayA kAraNe ayatanayA akAraNe yatanayA akAraNe ayatanayA pRthak prathak anyat anyat prAyazcicaM, sahAsahapuruSAdyapekSAtulyepi prAyazcitte ApadyamAne pRthaganyo'nyo dAnavidhirata etena kAraNenAcAryAdayastrividhA bhavaMti, mUtre bhave iti bahutvepyekavacanaM prAkRtatvAt prAkRte hi vacanavyatyayopi kvavid bhavati iti, enAmeva gAthAM vyAkhyAnayati // kajjAkajajayAjaya avijANato agIto je seve, so hoi tassa dappo gIye dappo jaha dosaabhaa0172|| kArya nAma prayojanaM, yacca prayojanaM tacca adhikRtapravRtteH prayojakatvAt kAraNaM, ata evAnyatroktaM kAraNaMti vA kajaMti vA egaI, tatoyamarthaH agIto'gItArthaH kAraNaM na jAnAti, yasminprApne pratisevanA kriyate / akAraNaM na jAnAti yasmin pratisevanA na kriyate, tathA kAraNe akAraNe vA prApta sevanaM kurvan yatanAmayatanAM vA na jAnAti, etAnyajAnAno yaH sevate pratisevate, tasya dappo bhavati / sA tasya dapikA pratisevanA bhavatIti bhAvaH, gItArthaH punaH sarvANyapyetAni jAnAti tataH kAraNe pratisevate, nA kAraNe, kAraNepi yatanayA na punarayatanayA tataH zuddha eva na prAyazcittaviSayo'gItArthasya tvajJAnatayA darpaNa pratisevamAnasya prAyazcittaM yadi punaH gItArthopi darpaNa pratisevate, kAraNepyayatanayA ca tadA tulyAmagItArthena samaM ta // 58 // For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sya prAyazcittaM / tathAcAha gIe dappA jae dosA, gIte gItArthe darpaNa pravartamAne pratisevanAyAmiti gamyate kAraNepi pratisevanAyA ayatamAne agItArthena tulyaM tasya prAyazcittamiti bhAvaH, pratisevyamAne tulye vastuni darpaNApi kriyamANAyAM prati | sevanAyAM yatanayA pravRttau na tulyaM prAyazcittaM, kAraNe punaryatanayA pravarttamAnaH zuddha eva na prAyazcittaviSayaH / tatrAcAryA upAdhyAyAdha niyamAt gItArthA iti gItArthatvApekSayA samAH kevalaM pratisevyamAnaM vastupratItya vipamAH bhikSako gItArthAgItArthAzca bhavaMti pratisevyamapi vastvadhikRtya bheda iti, vastubhedato gItArthatvAgItArthatvatazca pRthak vibhinna vibhinna prAyazcittaM, sahAsahapuruSAdyapekSayA tu tulyepyAbhavati prAyazcitte pRthak vibhinna vibhinna prAyazcittadAnaM tathAcAha / / dosavihavANurUvoloe daMDovi kimuta uttrie||titthucchedoihraa nirANukaMpA naya visohii|bhaa.173| daMDovInyapizabdo bhinnakramatvAt lokepInyevaM draSTavyaH lokepi daMDo doSAnurUpo vibhavAnurUpazca, tathAhi mahatyaparAdhe mahAn daMDo'lpe'lpIyAn tathA samAne'pi doSe'lpadhanasyAlpo mahAdhanasya mahAn lokepi tAvadevaM kimuta kiMpunarauttarike lokottarasaMbaMdhini vyavahAre, tatra sutarAM doSasAmarthyAnurUpo daMDastasya sakalajagadanukaMpAyAH pradhAnatvAt yadi punaralpepi doSe mahAna daMDo mahatyapyalpIyAn tathA yadi samAnepyaparAdhe kRtakaraNatvamakRtakaraNatvaM vAcAryopAdhyAyayorbhikSorapi kRtakaraNatvamakRtakaraNa tvamadhigatatvaM sthiratvamasthiratvaM cAnapekSya na tadanurUpo daMDa: syAt kiMtu tulya eva, tadA vyavasthAyA abhAvataH saMtAnapravRtyasaMbhave tIrthocchedaH syAt , tathA niranukaMpA anukaMpAyA abhAvaH / prAyazcittadAyakasya asamarthabhikSuprabhRtInAmanugrahAt na ca tasya prAyazcittadAyakasya vizodhiraprAyazcittasya prAyazcittepyatimAtraprAyazcittasya dAnato mahAzAtanA For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya saMbhavAt appacchite ya dei pacchittaM pacchitte aimattaM AsAyaNA tassa mahatIu, iti vacanAt tataH sApekSA AcAryAdayastrividhA uktAH / atraiva prakArAMtaramAha / zravA kajjA kaje jayAjayaMte ya kovidogIyo; dappAnAtoniseve, aNurUvaM pAvae dos|bhaa0174|| ___ athaveti prakArAMtare gItArthaH sakAraNamapi jAnAti / akAraNamapi jAnAti, yatanAmapi jAnAti / ayatanAmapi jAnAti evaM kAryAkArye yatAyate kovido gItArtho yadi darpaNa pratisevate / kAraNepyayatanayA tadA sa dAyatanAto niSeva-11 mANo'nurUpaM dAnurUpamayatanArUpaM doSaM prAyazcittaM prApnoti, do'yatanAniSpannaM tasmai prAyazcittaM dIyate iti bhAvaH, kappeya akappammiya, jo puNa zraviNicchito akajaMpi, kajAmiti sevamANo adosavaMto asddhmaavo|| ____ yaH punaH kalpe'kalpe ca avinizcitaH kiM kalpyaM kimakalpyamiti vinizciyarahitaH so'kAryamapi akaraNIyamapi aka lapyamiti bhAvaH kAryamiti kalpikamiti budhyA sevamAno'zaThabhAvaH atra heto prathamA'zaThabhAvatvAdadoSavAn na prAyazcitta! bhAga bhavatIti bhAvaH / jaM vA dosamayANaMto hehaMbhUto nisevaI, nidosavaM keNa hujA, viyANaMto tamAyAraM / bhA0 176 // hehaMbhUto nAma guNadoSaparijJAnavikalo'zaThabhAyaH sa yaM dopamajAnAno niSevate pratisevate tameva dopaM vijAnAnaH kovido gItArthaH Acaran samAcaran kena hetunA nidopavAn dopasyAbhAvo nidopaM tadasyAstIti nidopavAn doSAbhAva // 5 / For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra @*-*-*@****O*- --10+1++++ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAn na bhavet naiva bhavatIti bhAvaH / tIvraduSTAdhyavyavasAyabhAvAt / na khalu jAnAnastaviduSTAdhyavasAyamaMtareNa tathA pravarttate iti tadevaM dRSTAMtamabhidhAyAdhunA dASTatikayojanAmAha / emeva tu mivi varAhaparyami vaTTiyA dovi, tatthavi jahANurUvaM dalaMti daMDaM duverAhaMpi // bhA0 177 // evameva anenaiva prakAreNa anenaiva dRSTAMteneti bhAvaH dvAvapi janau AstAmeka ityapi zabdArthaH / tulyepi samAnepyaparAdhapade varttitau tatrApi tulyepyaparAdhapade dvayorapi tayoryathAnurUpaM gItArthAgItArthayatanAsaMhananavizeSAnurUpaM daMDaM dalayaMti prayacchanti, tasmAt prAyazcittabhedataH prAyazcittadAnabhedatazcAcAryAdikastrividho bhedaH kRtaH, tadevamAcAryAditrividhabhedasamarthanArUpatavato gItArthAgItArthAdibhedataH abhavat prAyazcittanAnAtvaM copadarzitamidAnImata eva dRSTAMtAdavasthAbhedato gItArthe eva kevale zodhinAnAtvamupadarzayati / seva dito tivihe gIyaMmi visohinANattaM vatthusariso u daMDo dijjai loevi puttaM // 178 // gIte gItArthe trivi prakAre bAlataruNa vRddhalakSaNe yat zodhinAnAtvaM tadviSaye epa evAnaMtaroditastrarUpo dRSTAMtastahi yathAkalpayAkalpyavidhiparijJAnavika lokalpanIyamapi kalpanIyamiti buddhyA pratisevamAno na doSavAn bhavati / kovidastu kalpayAkalpaye jAnAno'kalpanIyaM pratisevamAno doSavAn evamihApi tulye pratisevyamAne vastuni taruNe prabhUtaM prAyazcittaM samarthatvAt / bAlavRddhayoH stokamasamarthatvAt na caitadanyAyyaM yato lokepi vastusadRzaH puruSAnurUpo daMDo dIyate, tathAhi For Private and Personal Use Only *********************
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pIThikA zrI vyavahArasUtrasya vAle baDheca mahatyapyaparAdhe karuNAspadatvAt stoko daMDa: taruNe mahAn , etacca puvyuttamiti prAgevoktaM dosavihavANarUvo * ityAdinA tato nyAyyamanaMtaroditAmiti, saMpratyAcAryopAdhyAyabhitaNAmeva cikitsAvipaye vidhinAnAtvaM darzayati / tivihe tegicchaMmi ujjuya vAulaNasANA ceva, parANavaNamaNicchaMte, viThThato bhaMDipoehi // 179 // trividhe triprakAre prAcAryopAdhyAyabhikSulakSaNe cikityamAne gItArthe iti gamyate, ujjuyatti RjukaM sphuTameva vyApta sAdhunA vyApRtakriyAkathanaM kartavyaM iyamatra bhAvanA prAcAryANAmupAdhyAvAnAM gItAthAnAM ca bhikSaNAM vicikitsyamAnAnAM yadi zuddhaM prAsukameSaNIyaM labhyate, tadA samIcInamevaM na tatra vicAraH atha prAsukamepaNIyaM na labhyate, avazyaM ca cikitsA kartavyA, tadA 'zuddhamapyAnIya dIyate, tathAbhUte ca dIyamAne mphuTameva nivedyate. iTa mevaMbhRtamiti, teSAM gItArthatvenApariNAmadoSasyAtipAriNAmadApesya cAsaMbhavAn / agItArthabhikSoH punaH zuddhAlAbhe cikitsAmasuddhena kurvato munivRSabhA yatanayA kuti, na cAzuddhaM kathayati / yadi punaH kathayaMtyayatanayA kurvati, tadA so'pariNAmatvAdanicchan yat AgADhAdi paritApanamamanubhavati / tanimittaM prAyazcittamApadyate teSAM munivRSabhANAM yadvAtipariNAmatayA sotiprasaMgaM kuryAt , tasmAnna kathanIyaM nApyayatanA kartavyA, atha kathamapi tenAgItArthena bhikSuNA jJAtaM bhavet yathA akampikamAnIya mahya dIyate iti, tadA tadanicchan prajJApyate * tathAcAha parANavaNamaNicchate iti akalpikamanicchatyagItArthe bhikSI prajJApanA kartavyA / yathA glAnArtha yadakalpikamapi / yatanayA sevyate, tatra zuddho glAno, yatanayA pravRtteralpIyAn dopo'zuddhagrahaNAn sopi ca pazcAt prAyazcittena zodhayiSyate na cAsAvalpIyAn dopo nAMgIkartavyaH / uttarakAlaM prabhUtasaMyamalAbhAt / tathAhi cikitsAkaraNataH praguNIbhUtaH sanparipAlayi- dAyata iti, tadanAnArtha yAyiSyate na / / 60 // / 60 / For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pyati cirakAlaM saMyama, saMyamaprabhAvatazca kadAcit gamyate tadbhava eva mokSo, yadi punazcikitsAM na kArayiSyasi / tatastadakaraNato mRtaH sannasaMyato bhaviSyAsi, asaMyatasya ca bhUyAn kammabaMdhastasmmAdampana bahvanveSyatAmetadvidvattAyA lakSaNaM, uktaM ca, appeNa bahumesejA evaM paMDiyalakkhaNamiti, evaM prajJApanA taruNe kriyate, yaH punaH bAlaH sa cAlatvAt yathA bhaNitaM karoAil tyeva yastu vRddhastaruNo vAtirogagrastocikitsanIyaH sa protsAhyate mahAnubhAva ! kuru bhaktapratyAkhyAnaM, sAdhaya ! pUrvamaharSi rivottamArthametanjinavacanAdhigamaphalamiti, yadi punarevamutsAhyamAnopi na bhaktapratyAkhyAnaM kartumicchati, tadA bhaMDIpotAmyAM dRSTAMtaH karaNIyaH, bhaMDIgaMtrI, potaH pravahaNaM, dRSTAMtakaraNaM cAgre svayameva darzayiSyati / eSa gAthAsamAsArthaH sAMpratamenAmeva gAthAM vivRNoti // suddhAlAbhe agIte ajayaNakaraNakahaNe bhave gurugA, kujjA va ati pasaMgaM, asevamANeva asamAhI // 18 // agIte agItArthe bhikSau zuddhAlAbhe prAsukaipaNIyAlAbhe azuddhena cikitsyamAne yadi ayatanA kriyate kathyate vA, tadA munivRSabhANAmayatanAkAriNAM kathayatAM prAyazcittaM bhavati, gurukAzcatvAro mAsA guravaH, iyamatra bhAvanA yadi ayatanAkaraNato'karaNato vA jJAtaM bhavati / yathA mamAzuddhena cikitsA kriyate tadA teSAM munivRSabhANAM catvAro gurukAH etaccAsAmAcArIpravRttiniSedhArtha prAyazcittaM, yA punaranicchato'samAdhipravRteranAgADhAdiparitApanA taniSpranamanyadeva pRthagiti, yadivA sotipariNAmakatvAdatiprasaMgaM kuryAt / athavA cikitsAyAH pratiSedhato'kalpanIyamasevamAne rogavRddhivazAdasamAdhistasya syAt asamAhitasya ca kugatiprapAtastasmAt tasmin yatanayA karttavyaM, na ca kathanIyamiti. sAMprataM yaduktaM bhaMDIyona For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya // 61 // --*Q**-**-*-**-**-**<<**O*** dRSTAMtaH karttavya iti / tatra maMDIdRSTAMtaM bhAvayati / www.kobatirth.org jA egadese adaDhAu bhaMDI, sIlappae sAu karai kajaM / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAdubbA saMThaviyAvisaMtI na taMtusIlaMti visaNNa dAruM bhA0 // 189 // yA maMDI maMtrI ekadeze kacit zraddhA sA zIlApyate tasyAH parizIlanaM kAryate tuzabdo yasmAdarthe yataH sA tathAzIlitA satI karoti kArya, yA punaH saMsthApitA satI durbalA na kAryakaraNakSamA tAM viSaNNadAruM naiva tuzabda evakArArtho bhinnakramatvAdatra saMbadhyate, zIlayaMti, kAryakaraNAcamatvAt eSa maMDIdRSTAMta etadanusAreNa potadRSTAMtopi bhAvanIyaH / tadyathA / jo egadese adA u poto, sIlappae sou karei kajjaM // jo dubbalo saMThavitovi saMto na taMtusIlati visapaNadAruM bhA0 / / 182 / / dAtika yojanA tvevaM yadi prabhUtamAyuH saMbhAvyate, praguNIkRtazca dehaH saMyamavyApAreSu samartha iti jJAyate, tadA cirakAlaM saMyamaparipAlanAya yuktA cikitsA, alpena prabhUtamanveSayediti vacanAt yadA cAyuH saMdigdhaM na praguNIkRtopi dehaH saMyamavyApArakSamastadaivaM prajJApanAniSphalA cikitseti na cikitsA kArayitumuciteti anyacca / saMdehiyamAroggaM, pauNovi na paccalonujogANaM, ii sevaMto dappe vahai naya so tahA kajjo bhA0 // 183 // saMdigdhamArogya pratirogagrastatvAt na ca praguNoSi praguNIkRtopi yogAnAM saMyamavyApArANAM karaNe pratyalaH samartha iti For Private and Personal Use Only 11.OR // 61 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vike-001 / no yadi yatanayApyakanyaM pratisevate, tadA sa da vattete, na ca sa tathArUpo do gItArthena karaNIyaH / dakipratiyA dIrghasaMsAramUlatvAt iti prajJApyate yadi punarevamapi prajJApyamAno nAvabudhyate, tadA yatanayA samAdhimutpAdayadbhiitavyaM yaH punastaruNo manAk vRddho vA praguNIkRtaH san tapaHsaMyamAdiSu pratyalo bhaviteti jJAyate, tadA taM cikitsAtepadyamAnaM pratyevaM prajJApanA / / kohaM achitti aDhavAgrahIhaM tavovihANasuyaujjamija // gaNaM vanIieyasAravissaM sAlaMbasevI samuvei mokkhaM bhA0 / / 184 // yo glAna: sambhavamavabudhyate. samarthoM bhUtaH sannachittiM prabhRtalokaprabAjanAdinA tIrthAvyavacchedaM kariSyAmi / aduviti athavA ahamadhyedhye sUtrato'rthatazca dvAdazAMgaM darzanaprabhAvakANi vA zAstrANi / yadivA tapo labdhisamanvitatvAttapovidhAneSu nAnAprakAreSu ujjamissati udyamiSyAmi udyama kariSyAmi, gaNaM vA gacchaM vA nItyA sUtroktayA sArayiSyAmi guNaiH pravRddha kariSyAmi sa evaM sAlaMbasaMvI etaignaMtaroditaigalaMbanairyatanayA cikitsArthamakalpamapi pratiseyamAnaH samupaiti prApnoti mokSaM siddhimiti / cha / iti zrImalayagiriviracitAyAM vyavahAraTIkAyAM vyavahArapIThikA samAptA / cha / graMthA0 2355 / / vyavahAra pIThikA nAma vyavahArasutrasya prathamo vibhAgaH samAptaH For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prArthanA. pIThikA bhISyavahArasatrasya // 62 // A vyavahAra sUtra cha chedamAMnu eka sUtra che. temA viSaya paNo gaMbhIra che tethI tenI pIThikAmAM tenu saMkSipta varNana kayu ke, A cheda sUtra bAMcanAra bhavyAtmA cAritramA haDha nipuNa buddhivALo paMdara varSanA cAritraparyAyavALo hovo joie, bIjAM sUtronuM jJAna meLavelu haze, tene AtmArthI gItArtha gurunI sahAyatAthI prAye ghaNo bhAga samajAya tevU che. koI kSudra buddhino alpa paryAyavALo bhAjubAjuno saMbaMdha samagyA vinA anardha karI bese tevA hetudhI tene prasiddha karavAmAM keTaloka bhAga viruddha paNa che. paNa jo lahI pAonI lakhelI prato bhUla paraMparAvALI nakalo lagabhaga cAraso rupiyAnA kharca bhaMDAromA athavA sAdhuo potAne mATe lakhAvI rAkhe che, ane te paNa brAhmaNa ke jaina grahastha vidvAn pAse vAcavA chatAM anatha thatI nathI, to yathAzakti aneka prato meLavI sudhArI yogya puruSone bAMcavA mATe jo thoDI kiMmatamA apAya to vadhAre sAru.] | tethI pAlanapuranA saM. 1678 mAM presakopI zaru thai, ane saM. 1982 mA pUrNa thai. muni mANeka. jyAre saM. 1680 mA suratamAM jaina sAhitya pariSada bharAi te samaye jhaverI maganabhAI nagInabhAIe prathama rupiyA 500) pAMcaso ApelA temAM pIThikA chapAvA surata | samAcAra presamA apAI, paNa pUratA TAipa vigairenA abhAve cAra pharamAthI kArya aTakyu, tethI pIThikA pharI bhAvanagaramA AnaMda presamA chapAI ke. tyArapachInA pahelA uddezAnA be vibhAga pANyA ye, jemAno prathama eTale pIThIkA pachInA bIjA bhAgamA sIrapura-khAnadezanA jaina zvetAMbara saMgha taraphathI rupiyA 500) ronI madada maLI ke eTale te badala te puNyAtmAaono jJAna-bhakti pratye je utsAha ke te anumodanIya che. vIjo vibhAga turta chapAbAno che jemA madadanI AvazyaktA hovAthI Abe vibhAgo bhavyAtmAonA karakamaLamAM arpaNa karAya che. paracuraNa madada mATe juIM lIsTa mAM bhAvaze. // 62. For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // aham // zrImAn malayagiri viracita vivaraNayukta bhASyaniyukti sameta---- zrI vyavahArasUtrasyapIThikA'naMtara dvitIyo vibhaagH| gato nAma niSpano nikSepaH, saMprati sUtrAlApaka niSpannasya nikSepasyAvasaraH, saca sUtre sati bhavati, mUtraM cAnugame, sacAnugamodvidhA sUtrAnugamo niyuktya nugamazca, tatra niyuktya nugamastri vidha stadyathA nikSepa niyuktya nugamaH upodghAta niyuktya nugamaH sUtra sparzika niyuktya nugamazca, nikSepa niyuktya nugamo'nugataH; mUtra sparzika niyuktya nugamo vakSyate, upodghAta niyuktya nugama stvAbhyAM dvAra gAthAbhyAM samavagaMtavyaH, tadyathA uddese nidese ya niggame khittakAlapuriseya / kAraNapaccayalakkhaNa nae samoyAraNANumae // 1 // ki kaivihaM kassa kahikesukahiMkacciraM havai kaalN| kaisaMtaramavirahiyaM bhavAgarisaphAsaNaniruttI // 2 // anayorarthaH Avazyaka TIkA to'vaseyaH, mahArthatvAt ; sUtrasparzika niyuktya nugamastu sUtrapravRttI bhavati, sUtraM sUtrAnugame saraprApta eva yugapaJca mUtrAdayo brajaMti / tathA coktaM For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAgaH ntrH| tattaMsuttA Nugamo suttAlAvagatatonivakhevo, suttaphAsiya nijjutti nayAya samagaMtu vaccaMti // 1 // viSaya vibhAgaH punarayamamISAmavasAtavyaH / hoi kayattho vottuM sapayaccheyaM bhave suyANugamo suttAlAvaganAso, nAmAdinnAsaviNiogaM // 1 // sutta phAsiya nijjuttiniyogosesaepayatthAdI // pAyaMsocciyanegamanayAdinayagoyarohoi ||2||atraakssepprihaarausaamaayikaa dhyayane nirUpitAviti, nehavitAyete, sUtrAnugamecA'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM taccedaM sUtraM // jebhi (k khU) vakhU mAsiyaM parihAra ThANaM paDisevittA pAloejA apaliuciyaM pAloemANassa mAsiyaM, paliuMciyaM pAloemANassadomAsiyaM // 1 // asya vyAkhyA / talakSaNaM cedaM saMhitAcapadaMcaiva padArthaH padavigrahaH, cAlanApratyavasthAnaM vyAkhyAsUtraspaSaDvidhA // 1 // tatrAskhalitapAdoccAraNaMsaMhitA sAcaivaMjebhikkhUmAsiyamityAdipAThaH / adhunApadAni-ya:bhikSurmAsikaMparihArasthAnaMpratisevyaAlocayet / aparikuMcyaAlocayamAnasyamAsika parikuMcya AlocayamAnasyadvaimAsikamitiadhunA padArthaH // 1 // AsmanprastAve yatpIThikAyAmuktaM " suttattho " itidvAram tadApatitam ya iti sarvanAma anirdiSTanAmnAnirdeze, mikSiyAzcAyAM / yamaniyamavyavasthitaH kRtakAritvAnumoditaparihAreNa bhikSataityevaMzIlobhikSuHsan bhikSAsaMroruritiupratyayaH / yadivAMnairu For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir OM aham zrI vyavahArasUtram / zrutakevalI bhadrabAhUddharita mUlasUtraM niyukti sametam pAryapraNIta bhASyaM zrImAn malayagiriviracitavivaraNasametam sya pIThikA tathA prathamoddezakasya prathamo vibhAgaH saMzodhako muni mANeka. : saMghasahAyyena-dakIla kezavalAla premacanda, bI, e; ela, ela, bI. gai AnaMda prInTIMga presamAM zAha gulAbacaMda lallubhAi dvArA mudritam . kAiSTAbda 1926. vikramAbda 1982. vetanama-rupyaka catuSTayama. For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahAra sUtranI prastAvanA. . ekA mantra ghaNu gaMbhIra hai. nema pITikA pagA mamudra tasyA jevI kaTayA letathI mAzu viSaya he te ahIM mano piyare ma prajAnA kSaNa mAMTa rAzyanA kAyadAmo che, temamA sAke: kAyadA bhagelA nyAyAgya zikSA ko bhane jane nukazAna thayaM hoya tane badalo apAve De: te pramAge sAdhuoe kema cAlavaM te dsh-| yA meM utsAhina thAya nI apavAda mArga ucita rIte sevayAnu tathA ayogya rIta sevanArane yogya namaH nemakI zrama dayAnamnAnI udaya, ane nenA upara pota niyukti racI he baneno gaMbhIratA joI te nayana mahArAja dIyA yI muni mANeka. ravANa he mI po bacana bhASavA hapAcazAmA jAya, tama mUlya vadhAra thAya, navA henuthI pIThikA tathA prathama jana malya narApada hai. ane bIjo bhAga jemA prathama udaMzo pUrNa thAya che ta baNe bhAgamA lagabhaga agyAra hajAra rA. gAne ane sAma bhadAna ke niyamone mohA manamo mave. nAMda tara kiMmateja mApavA kanI deva ke padhAre prAnako upAyayArthaH mAchA mUlya maka nahito ajhaTake bamANu mUlya levAmAM Avage. . kezavalAla premacaMda modI. vakIla. hAjA paTelanI poLa-amadAbAda. maLavArnu ThekANu: zrImata mohanalAla jI jaina dhe. jJAnabhaMDAra, gopIpurA, surata, For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ktIzabdavyutpattiH kSudhabubhukSAyAM zudhyatibubhukSatebhonumicchati, caturgatikamApisaMsAramasmAditisaMpadAditvAt kSutaSTaprakArakarmataM jJAnadarzana cAritra tapobhibhinattItibhikSuH pRSodarAdaya (3-2-155) itiissttruupnisspttiH| mAsena nivRttaM mAsikaM, | tenanivRtte ca (6-2-71) itI kaNaparihiyate parityajyate guru mUlaM gatvAyattat prihaarvissyH| akarta rItikaNi dya tiSThatijaMtavaHkarma kaluSitAasminnitisthAnaM karaNAdhAre ityanaTparihAraHsthAnaMparihArasthAnavizeSaNasamAsaH paDisavitetti pratizabdobhRzArtheprakarSevA savityA pratisevyagatikvanyastatpuruSa (3-1-42) itisamAsaH anAvat ktvoyavAdezaHsUtreyavabhAva: prAkRtatvAt / AlocotalocUdarzane curAditvAtNica AimaryAdAyAMAmaryAdayA jahabAlo japatoityAdirUpayAlocayetyathAtmanastathAguroH prakaTIkuryAt yacchabdastacchabdApekSo'to'tratamyetisAmarthyAdavamIyate, tasya apaliuMciyatti kucu kuMcu kauTilyA. alpAlpIbhAvayoH pari sarvatobhAparisamaMtAta kuMcitvAkauTilyamAcaryaparikuMcyasUtreDazcaRpIDAdInAmiti vikalpavacanatorephasyalakArabhAvaH na parikuMcya aparikuMcya AlocayamAnasyamAsikaMlaghukaM gurukaMvA, pratisevanAnusArataHprAyazcittaMdadyAditizeSaH, pari-1 kuMcyakauTilyamAcarya AlocayamAnasyadvaimAsikaMdadyAtmAyAkaraNato'dhikasyagurumAsasyabhAvAt tathAhi yaH pratikuMcayannAlocayatitasyayadApanadIyate'nyazcamAyApratyayogurukomAsaH iti uktaHpadArthaH / adhunApadavigrahaH, sacasamAsabhAkSu padepubhavatIti, parihArasthAnamityatraparikuMcyenyatra ca draSTavyaH / sacayathAbhavati tathAdarzita eva saMprati cAlanAbasarastatracAdakAha yadiparihAraevasthAnaM, tatodvayorapyekArthatvAt parihArazabdasyaivagrahaNa mucitaM, paramasyoktArthatvAdaprayogaH / uktArthAnAmaprayogaH / iti nyAyAt atrAcAryaH pratyavasthAnaM karoti, sthAnazabdonAmazabdazIktasvAbhAvyAdane kavizeSAdhArasAmAnyAbhidhAyI, tenaetat For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| trasya piitthikaanNtrH| // 2 // dhvanayati / anekaprakArANinAmamAsikaprAyazcittAni, anekaprakAreNa ca mAsikena prAyazcittenopanyastena prayojanaM, kanppAdhyayanoktasakalamAsikaprAyazcittaviSayadAnAlocanayorabhidhAtumupakramAt / atopatrasthAnagrahaNaM punarapyAha, kiM kAraNaM mAsikaprAyazcittamadhikRtyAdisUtropanibaMdhaH kRtaH, athamataMjaghanyamidaMprAyazcittamata etadadhikRtyakRtojaghanyamadhyamotkRSTeSuprathamatojaghanyasyAbhidhAtumucitatvAt tadasamyak, rAtriMdivapaMcakasyajaghanyatvAt / atrabhASyakRnpratyavasthAnArthamidamAha / duhatobhinna palaMbe, mAsayasohiu vasmithA kappe,tassapuNaimaM dANaMbhaNiyaMtrAloyaNavihIya ||bhaa.1|| kalpAdhyayaneAdisUtreAmetAla palaMbe ityAdirUpepralaMbate / prakarSeNa vRddhiyAtivRkSo'smAditipralaMbamUlaM / akartarItipatra pratyayaH tasminupalakSaNametat talovRkSastatrabhavaMtAlaM tAlavRkSaphalaM tasminnapicadvidhAtobhinne dravyatopi bhAvatopi bhinne, mAsikIzodhirUpavarNitA mAsikaM prAyazcittamupavarNitamiti bhAvaH / atha cA sminavyavahArAdhyayanoktasyaprAyazcittasyadAnavidhirAlocanAvidhizvavaktumupakrAMtastatoyadAdaukalpAdhyayane mAsikaM prAyazcittamuktaM, tassapuna ityAdi punaHzabdovizeSaNesa ce vizeSa dyotayati tatrahi sAmAnyataeva mAsikaM prAyazcittamuktaMnadAnavidhirAlocanAvidhiti, ihapunarvyavahArenasya mAsikasyaprAyazcittasyedaMdAnaM bhaNitamAlocanAvidhizca, na kevalamasyaivamAsikasya prAyazcittasya, kiMtvanyeSAmapimAsikaprAyazcittAnAM tatroktAnAM sAmAnye nasUtrasyapravRttatvAt tathA cAha // // emevasesaesuvi suttesukappenAmaajjhayaNe jahiM mAsiya pAvattI, tIsedANaM ihaM bhaNiyaM bhA. 2 // // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evameva anenaiva prakAreNa kalpanAmni adhyayane yAni zeSANi sUtrANi saparikave abAhirie kappaihemaMtagimhAsu mAsaM vatthae, jaimAsakappaMbhiMdai mAsa lahu evaM niggaMthINavi tahA atrasa parikhece iti saparikSepevRtti varaMDakAdisamanviteabA grAmasyA tyaMtamabahibhUteupAzraye iti gamyatevatthae iti vastuMzeSasugamaM. tathA abhinivagaDAe taiebhaMge mAsalahu / atra abhinivvagaDAe iti abhiniAkRtAyAM pRthagvibhinnadvArAyAM vasatAvityarthaH evaMzeSANyapisUtrANyuccAraNIyAni teSuzeSeSvapisUtrepugahitiagRhItavIpsyopyeSazabdaHsAmarthyAt vIpsyAMgamayatizeSaH sUtrANAmatiprabhUtatvAt / tatoyamarthaH tatrayatramAsikA ApattiruktA tIseiti / atrApivIpsArthodraSTavyaH tacchabdasyayacchabdApekSatvAt / tasyAstasthAihAdisUtredAnaMbhaNitamupalakSaNatvAt / AlocanAvidhizca // // chaTTaapacchimamuttejiNatherANAMThiI samakkhAyA, tahiyapihoi nAto aneratolounipphanno bhA. 3 // SaSTeSaSToddezakeapazcime sUtre aMtimasUtre jinakalpikAnAMsthavirANAMca sthitiH samAkhyAtAtatrApiyadijinAnAMsthavirANAMca vakalpasthityanurUpasAmAcAyatikramastatobhavati mAsomAsalaghuprAyazcittaMtathAcAha / ameratosoaniSpanna, stasyApyasminnAdisUtredAnamAlocanAvidhizcoktaH / atorthamAsikaMprAyazcittamadhikRtyAdisUtropanibaMdhaH kRtaH epaH sUtrArthaH adhunAniyuktikRtAvistaraMvaktukAmabAha // jettivasettikettivanidesAhotievamAdIyA // bhikkhaslaparUvaNayA jetti kaehoinideso // bhA. 4 // For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArasUtrasya / piitthikaanNtrH| jeitivAseitivAke itivA kiyaMtonAmanAmagrAhaMdarzayituMzakyaMte, tatAha / evamAdikAAdizabdAdegeityAdiparigrahaduni-* dezAbhavati / sAmAnyArtheitigamyate tatra jeitinirdezo yathAatraivasUtreathavAjeNaMbhaMte, aparaM asaMtaeNaM abbhakkhANeNaM abbhakkhAiJjAityAdi seitinirdezo yathAse gAmaMsi vA / nagaraMsivA / ityAdi, ke iti yathAke Agacchai dittarUveityAdi sAmAnyaMcavizeSaniSTamatojeiti nirdezekRtebhikSorbhavati nirdezo, yobhikSurnAnyaititasyacabhikSostathAnirdiSTasyaprarUpaNAnAmAdinikSeparUpakarttavyA sUtrasparzikaniyuktera vasaraprAptatvAt tAmevAha // // nAmaMThavaNAbhikkhU davvabhikkhUbhAvabhikhUya davvesarIrabhavito bhAveNayasaMjatobhikkhU // bhA. 5 / / bhikSazabdassanikSepazcatuSkonAmaMti bhikSuzabdasyAvApisaMbaMdhAtnAmabhikSusthApanAbhikSuHdravyabhikSurbhAvabhikSuzcacazabdau svaga-1 tAnekabhedasUcako tatrayasyapuruSasyabhikSuritinAmasanAmnAbhikSu nAmabhikSuryadivA nAmanAmavatorabhedopacArAtnAmAsaubhikSuzcanAmabhikSuritivyutpatternAmabhikSuH sthApanayAAkAramAtreNaasatkalpanAbhikSusthApanAbhikSuH citrakarmAdilikhitobuddhikalpitovAkSAdiH dravyabhikSurdvidhA AgamatonoAgamatazca tatrAgamatojJAtAtatracAnupayukto'nupayogo dravyamitivacanAt noAgamatastrividhastadyathAjJazarIraM, bhavyazarIraM, tadavyatiriktazcatatra bhikSupadArthajJasyayatazarIraMvyapagatajIvitaMtatzarIraMdravyabhikSurbhUtabhAvatvAt , yastu bAlako nedAnIMbhikSuzabdArthamavabudhyate / athacAyatyAMtenaivazarIreNabhotsyate, tasyayat zarIraMtatbhavyazarIraMdravyabhikSuH bhAvibhAvatvAt / tadvyatiriktastridhAtadyathAekabhavikobaddhAyuSkaH abhimukhanAmagotrazca tatraekabhavikonAmayonirayikastiyaGamanu- | pyodevovA'naMtarabhavebhikSurbhAvI, baddhAyuSkonAmayenabhikSuparyAyanimittamAyurbaddhaM, abhimukhanAmagotro yasyabhikSuparyAyapravarttanAbhi For Private and Personal use only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mukhenAmagotrakarmaNIsacAryakSetremanuSyabhavebhAvibhikSuparyAye samutpadyamAnaH / yadivAsvajanadhanAdiparityajyagurusamIpepravrajyApratipattyarthasvagRhAtvinirgacchantathAcAhadavvesarIrabhavitotti drvyeitidvaarpraamrshH| dravyabhikSurnoAgamato itigamyate iti, zarIrattizarIragrahaNenajJazarIraMbhavyazarIraM caparigRhItaM / bhaviyattibhavyAbhAvItyanarthAtaraM bhAvIcatrividhAyaititadgrahaNeekabhavikAditribhedaparigrahaH / bhAvabhikSurdvidhAAgamatonoaAgamatazca / AgamatobhikSuzabdArthasyajJAtAtatracopayuktaH upayogobhAvanikSepaitivacanAtanobAgamataH saMyatastathAcAha // bhAveNausaMjato bhikkhU bhAvena bhikssustushndovishessnnaarthH| sacAmuMvizeSadyotayati no AgamataH saMyataH samyak trividhaMtrividhenasamasta sAvadyAduparataH / atraivanoAgamato bhAvabhikSurbhikSaNazIlobhikSariti vyutpattimadhikRtyAkSepaparihArAvabhidhitsurAha / bhikkhaNa sIlobhikkhU, avinatezraNayavittittA nippisiNNaMnAyaMpisiyAlaMbheNasesAu // bhA-6 // nanuyadetatvayoktaM, bhikSaNazIlobhikSurititadasamIcInamItavyAptidoSaprasaMgAt / tathAhibhikSaNazIlobhikSurityucyamAne'nyapiraktapaTAdayonoAgamatobhAvamikSavaHprApnuvaMti teSAmapi, bhikSAjIvitayAbhikSaNazIlatvAt / nacaitadiSyate tasmAdativyAptirbhAvabhikSulakSaNasyadoSaH / atrasUrirAhanatezeSAraktapaTabhRtayobhikSavaH kutaityAha / ananyavRttitvAtnavidyateanyAbhikSA mAtrAtvyatiriktAvRttivartanaMyeSAMtaananyavRttayastabhAvastatvaMtasmAdananyagatikatvAdityarthaH kimuktaMbhavatiyadAAdhArmikamaudezikamamyAhRtaM bAnalabhaMte tadAananyagatikayAbhikSAparibhramaNazIlAstatonatebhikSavaH iyamatrabhAvanA, dezabdasyanimitte For Private and Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA dvitIyo vibhaag| nNtrH| // 4 // tadyathA vyutpattinimittaMpravRttinimittaMca yathAgozadrasya / tathAhigozabdasyavyutpatinimittagamanakriyAgacchatItigauritivyutpAdanAt tenacagamanenaikAthisamavAyitayAyadupalakSitaMsAsnAdimatvaMtatpravRttinimittaMtenacagacchati agacchati vAgopiMDegozabda: pravartate ubhayyAmapyavasthAyAMpravRttinimittabhAvAtprazvAdotunapravartate / yathoktarUpasyapravRttinimittasyatatrAbhAvAta / evamatrApibhikSuzabdasyadvenimitte, vyutpattinimitapravRttinimittaMcatatrabhikSaNavyutpattinimittaMbhikSatoityevaMzIlobhikSuritivyutpattiHtenacabhikSaNenaikArthasamavAyitayA yadupalakSitamihaparalokAzaMsAvipramuktatayA yamaniyameSuvyavasthitatvaMtat pravRttinimittaM tenabhikSamANe abhikSamANe vAbhikSau bhikSu zabdaH pravarttate, ubhayyAmapi avasthAyAM pravRttinimittasadbhAvAta, raktapaTAdautuna pravarttate, navakoTya parizuddhAnabhojitayAteSuyathokta rUpasyapravRttinimittasyAbhAvAt, atrArthejJAtamudAharaNaM karttavyaM, pizitAlAbhena yo niHpizita stenayathA ko'pi bruyAt yAvat mAMsa na labhetAvadahaM niHpizitaH pizitavratI // avihiMsA baMbhayArI, posahiya amadyamaMsiyAcorA satilaMbhe pariccAI hoNtitdkkhaansesaau||bhaa.||7|| | kopi bhASeta ahamahiMsAvRttiryAvan mRgAdIn na pazyAmi, / anyaH kopyevaMte ahaM brahmacArI yAvanmama strI na saMpadyate athavA kopyevamAha | ahamAhArapoSadhIyAvanmamAhArona saMpadyate, yathAvA kopivadet ahammadyamAMsavRttiryAvatmadyamAMse na labhe yathA vA kopi niyamapratipadyate / acoravRttirahaMyAvat parasyacchidrana pazyAmi itiete yathA pizitAdya lAbhena niHpizitAdayonAma pizivavrattAdayaH vrataMcasati asativAvastuni tadicchAparityAgatastanivRttiH niHpizitAdInAM tupizitAdi- // 4 // For Private and Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vicchA satatAnubaMdhinItato napizitavratyAdayaH vratizabdapravRttinimittAbhAvAt / tathacAha satilaMbheityAdisati vivakSitasya pizitAdervastuno lAbhepitatparityAginaste tadAkhyAbhavaMti satyapivastuno lAbhetatparityAgataH satyasativAvastunitadviSayecchAparityAgAt zeSAstvanaMtaroditA nipizitAdayona tadAkhyApizitAdya lAbhepitadviSayecchA nivRtyabhAvAt evaM raktapaTAdayo pinabhikSavaH pacana pAcanAdinavakoTIviSayecchA nivRtyabhAvAt tadabhAvazcAdhAkAdiSvapi pravRtteH tadevaM niHpizitAdi dRSTAMtopanyAsana raktapaTAdiSu yathoktarUpapravRtti nimittAbhAvato bhikSuzabda pravRttyabhAvaH uktaH / athavA kimetairupanyastaidRSTAMtabhikSupravRtte jagatprasiddhAyAsteSu sAkSAdabhAva darzanataeva bhikSuzabda pravRtyabhAvasya siddhatvAt tathAcAha // ahavAesaNAsuddhaM jahAgihaNaMtisAhuNo; / bhikkhaM nevaliMgatthA, bhikkhajIvIvitejadi // bhA. // 8 // __ athavetiprakArAMtaradyotane, taccaprakArAMtaraM pAtanikAyAmevabhAvitaM, tadyadyapiterakta paTAdayobhikSAjIvinastathApi yathAsAdhavaH | eSaNAzuddhaM eSaNAdoSaiH zaMkitAdibhirupalakSaNametat, udgamadoSairAdhA kAdibhirutpAdanAdoSairdhAtrI ityAdibhiH parizuddhAM bhikSAgRhaNaMti naivama munAprakAreNa kuligasthAH kutsitaliMgadhAriNorakta paTAdayastato bhikSuvRttejagatprasiddhAyA steSvabhAvatonate mikSavastathAcAha / dagamuddesiyaMceva kaMdamUlaphalANi ya sayaM gAhA parAtoya giNhaMtA kahaMbhikkhuNo // bhA. // 9 // dakamudakaMsacittaM taDAgAdigataM UdesikamuddiSTakRta karmabhedamupalakSaNa metatAdhAkAMdica tathA kaMdamUlaphalAnica For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyava-* svayamAtmanA gRhaNaMtI tisvayaMgrAhA, vA jvalAdidunIbhUgrahAsrorNaH iti vaikalpiko NapratyayaH svayaM gRhaNaMta ityarthaH, paratazcahArasUtrasya- gRhaNaMtaH kathaM bhikSavaH, bhikSAvRtterabhAvAt / athakAsAjagatprasiddhA bhikSuvRttiryadabhAvAnate bhikSavaiti bhikSuvRttimupadarzayati / / pIThikA' acitA esaNijjA yamiyAkAle parikkhiyA jahAladdhA visuddhAya esAvittIya bhikkhunno||bhaa.||10|| naMtara / / acittAprAsukAnatusacittImazrAbAeSaNIyA AdhAkAdi dossrhit| mitA ekatriMzadAdikavala pramANataH parimitAkAladivA, athavAtRtIyasyAM pauruSyA, parIkSA dAyakAdidoSa vizuddhA, yathA labdhAsaMyojanAdi doSarahitA, vizuddhA paribhogakAle rAgadveSAkaraNatoaMgArAdi doSarahitA, evaM rUpA yA sadAbhikSAeSAbhicUNAMvRtiH, sAcaraktapaTAdiSusarvathAnAstIti teSubhikSutvAbhAvatonAtiprasaMgaH, tadeva bhikSaNazIlobhikSuritivyutpattauyadati prasaMgApAdanaM pareNakRtaM tadapAkRtaM, kSudhaM bhinatti itibhikSuritinirvacane tu parasyAnavakAzaevakevalaM kiMcidvaktavyamastItitadvivakSurAha // davveyabhAvebheyaga, bheyaNabhettavvayaMcativihaM tu / nANAibhAvabheyaNa kammakkhuhe gaTTaya bhejaM ||bhaa.||11|| OM kSudhabhinattItitibhikSuritivyutpatyAbhikSubhedakaukto, bhedakonAmabhidikriyAka bhidikriyA ca sakarmikA, sakarmikAyAzca kriyAyAH ka IkaraNakarmavyatirekeNa na bhavatIti tadgrahaNenabhedanaM bhettavyamitidvayaMsUcitaM, etaccabhedakabhedanabhettavyarUpaMvastunikuraMTIbaMtrividhamapi, tu zabdo'pi zabdArthaH tribhedamapipratyeka dvidhA tadyathA dabbeyabhAveti, ca zabdobhinnakramaH dravyatobhAvatazcetyarthaH tathAhibhedakodvidhAdravyasvabhAvasya ca, bhedanamapi dvidhAdravyasthabhAvasyaca, bhettavyamapidvidhAdravyarUpaM, bhAvarUpaMca / tatrabhedakorathakA For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAdidravyasyabhedanaM parazvAdi dravyaMbhetavyaM kASTaM bhAvasyabhedakobhikSurbhAvasyabhedanAnijJAnAdIni bhAvabhettavyaMkarmAtathAcAha / nANAdItyAdijJAnAdi AdizabdAtdarzanacAritraparigrahaH bhAvabhedanaM bhedyaMbhAvataiti ca saMbadhyatekarmakarmakSudha iti ekArtha / tathA coktaM / kammaMtivA khuhativA kalusaMtivA vajaMtivAverAMti vA paMkottivA / malottivA eeNgaTThiyAiti; bhikSorapizakrapuraMdarAdivadamUnyekAthikAnibhikSuHyatiHtapasvIbhAvAMtaiti tathAcaiteSAMvyutpattimAha / / bhiMdaMtoyAvikhuhabhikkhU jayamANagojaIhoi tavasaMjametavassIbhavakhavaMtobhavaMtoya // bhA. // 12 // kSudhamaSTaprakArakarmabhiMdAnobhikSuH yateprayatne saMyamayogeSuyatamAnaHprayatnavAn yatiH, tapaH saMyametapaHpradhAna saMyamevartamAna| stapasvItapo'syAstItitapasvItivyutpatteH bhavaM nArakAdi bhavaMkSapayan bhavAntaH bhavamaMtayati bhavasyAMtaM karotItivyutpatteH anenacano AgamatAbhAvabhikSuNAdhikAra bhikSuritigatamidAnIMmAsikamityatrayomAsazabdastannikSepaprarUpaNArthamAha / nAmaMThavaNAdavie khittekAletahevabhAveya mAsassaparUvaNayA pagayaMpuNakAlamAseNa // bhA. // 13 // nAmatimAsazabdasaMbaMdhAtanAmamAsaHevaMsthApanAmAsAdaviettidravyamAsaHevaMkSetramAsaHkAlamAsobhAvamAsazca epApavighA mAsasyaprarUpaNatAprarUpaNa syaprarUpaNa zabdasyabhAvaHpravRttinimittaMprarUpaNatAprarUpaNetyarthaH / prakRtamAdhikAraHpunaratrakAlamAsena eSagAthA saMkSepArthaH / sAMpratamenAmevagAthAMvivarISunAmasthApanesupratItatvAdanAdRtyadravyamAsAdivyAkhyAnArthamAha / davvebhavenivvattioyakhetaMmijamivaNNaNayA kAlejahiM vaNijainakkhattAdIvapaMcaviho / bhA-14 // For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie zrI vyava dvitIyo vibhaagH| hArasUtrasya piitthikaanNtrH| dravyamAsodvidhA paagmtonoaagmtshcttraagmtomaasshbdaarthjnyaataattrcaanupyuktH| noAgamatasvividhastadyathAjJazarIrabhavyazarIratadavyatiriktazcatatrajJazarIrabhavyazarIreprAgvat / tadvyatiriktamAha davvebhavonivvattiotti dravyemAso, bhavyaitibhAviekamavikAdi ihamAsaitirUpaMprAkRteSazabdasyApibhavati, tataekabhAvikAdiratramApodraSTavyaH tatraekabhavikonAma yodevomanuSyastiyaGvAanaMtaramudhdhRtyamASobhaviSyati, baddhAyuSkoyenamASabhavAyurvaddhaM / abhimukhanAmagotrIyo mASabhAvaMsamutpattukAmaHsamavahataHsvadezAn tatravikSipanvarttate / athavAtahavyatiriktodravyamASodvidhA nivattiyoyatti mUlaguNa nivartanAnivartitaHutaraguNanirvartanAnititazcatatramUlaguNanirvartitA nAmayenajIvenatatprathamatayAmASabhavAnugatanAmagotrakarmodayatomASadravyaprAyogyAni dravyANigRhItAni uttaraguNanivartanAnivartitomASastaMbazcitrakarmaNilikhitaH, khettamotyAdi yasminakSetremAsasyavarNanAsamAsakSetraprAdhAnyavivakSAyAMtatkSetramAsaityapidraSTavyaM / tathAyatrakAleyomAsovayetesakAlapradhAnatAvivakSaNAttatkAlamAsaH / athavAmAsaH zrAvaNamAdrapadAdikaH / yadivAsvalakSaNaniSpannonAkSatrAdikaHpaMcavidhaHpaMcabhedaHkAlamAsaHtAnevabhedAnupadarzayati / nakkhate caMdeyAu u, zrAdicceya hoi bodhabbo; abhivaDDieyatatto paMcavidho kAlamAsouM // bhA. // 15 // nakSatreSubhavAnAkSatraHkimuktaMbhavaticaMdrazvAraMcaranyAvatAkAlenAbhijitaMtrArabhyottaraSADhAnakSatraparyaMtaM gacchati / tatkAlapramANonAkSatromAsaH / yadivAcaMdrasyanakSatramaMDaleparivarttanatoniSpannaityupacAratomAsopinakSatram, tathAcaMdeyAiti caMdrabhavazcAMdra yugAdauzrAvaNamAsevahula pakSapratipadArabhyayAvatpaurNamAsI parisamAptistAvatkAlapramANazcAMdromAsaHekapaurNamAsIparAvarttazcAMdromAsai For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tiyAvataathavAcaMdracAraniSpanatvAdupacAratomAsopicaMdraH / cA samuccaye, daSitvamASatvAt uuitiRtuHsacakila lokarUDhyApazyahorAtrapramANodvimAsAtmakastasyAImapimAso'vayavesamudAyopacArAtRtu revArthAtparipUrNatriMzadahorAtrapramANaH eSaevaRtu. mAsaH, / karmamAsaitivA sAvanamAsaitivA vyavahiyate, uktaMcaesaceva uumAso kammamAsosAvaNamAsobhanAiiti / mAdityasyAyamAdityaH / patyuttarapadayamAdityaditeo'NapavAdo vetiNyapratyayaH, vyaMjanAtyamyantasyasarUpevA itipaakssiksyeksyykaarsylopH| sacaikasyadakSiNAyanasyottarAyaNasyavAvyazItyadhikadinazatapramANasyaSaSTabhAgamAnaH yadi vA AdityacAra niSpaatvAdupacAratomAsoppAdityaH, abhivaDDie yatattoiti tatazcaturthAdAdityAn mAsAdanaMtarapaMcamomAso'bhivatiH , abhivaddhitonAmamukhyatastrayodazacaMdramAsapramANaH saMvatsaredvAdazacaMdramAsapramANAtsaMvatsarAdekena mAsenAbhivarddhitatvAt , paraMtadvAdazabhA. gapramANomAsoppavayavesamudAyopacArAdabhivaddhitaH eSapaMcavidhaH kAlamAmaH tuH puraNArthaH tadevamuktAnAmatonAkSatrAdayaH paMcApimAsAH sAMpratameSAmevamAsAnAdinaparimANamabhidhitsustadAnayanAya karaNamAha // rikAImAsANaM karaNamiNamaMtuANaNovAo jugadiNarAsiMThAviya bttttaarmyaaitiisaaiNbhaa0|| 16 // RkSeSucaMdrasyaparivartanatomAsopyAdheye AdhAropacArAtaRkSaH RkSAdiryeSAMtaRkSAdayaH / zrAdizabdAtcaMdramAsAdiparigrahaH / teSAmRkSAdInAMmAsAnAmAnayanopAyakaraNamidaMvakSyamANaMtadeva ha jugadiNe tyAdi yugecaMdracaMdrAbhivarddhita saMvatsarapramANedinarAzirahorAtrarAziyugadinarAzistasthApayitvAkiyatpramANamityAhaaSTAdazazatAnitriMzAniItraMzadAdhikAnietA For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| dvitIyo vibhAgaH vAna dinarAziyugebhavatIti kathamavasIyateiticet ? ucyate, ihasUryasyadakSiNamuttaraMvAayanaMtryazItyadhikadinazatAtmakaMyugecapaMcadakSiNAyanAnipaMcottarAyanAni sarva saMkhyayA dazAyanAni tatastrayazItyadhikaM dina zataMdazakena guNyate ityAgato yathokto dinarAzirevaM pramANaM dinarAzi sthApayitvA kimityAha / tAheharAhibhAgaM, rikkhAIyANadiNakaraMtANaM, sattaTThI bAvaTThI egaTThI sahI bhAgehiM // bhA0 // 17 // tato dinarAzi sthApanAnaMtaramRkSArdAnAM RkSamAsaprabhRtInAM dinakarAMtAnAM sUryamAsa paryaMtAnAM nakSatra caMdrAdityamAsAnA| mityarthaH dinamAnAnayanAya yathAkramaM saptapaSTi dvASaSTi ekaSaSTi SaSTibhAgaiH saptaSaSTyAdibhirbhAgahArityarthaH bhAgaharAhitti hara tatoyathoktaM nakSatrAdimAsagatadinapariNAmAgacchatitaccottaratradarzayiSyate, sAMpratamabhivarddhita mAsagatadina parimANAnayanAyavedaMkaraNamiti karaNAMtaramAha // abhivaDDiyakaraNaMpuNaThAviyarAsiimaMtukAyavvaM UNAlIsasayAiM paNaThAiMaNUNAI // bhA0 // 18 // | zrIbhavaddhitakaraNamabhivadbhuitamAsagatadinaparimANAnayanAyakaraNaM punaridaMvakSyamANaM kartavyaMprayoktavyamitiyogaH tadevAhasthApayitvArAziMkiMpramANamityatAha ( 3665) ekonacatvAriMzat zatAnipaMcaSaSTyadhikAnyanyUnAniparipUrNAnikeSAMrAzisrayamiticet / ucyate, abhivarddhita mAsagatadina caturvizatyuttara zatabhAgAnAM tathAhyabhivarddhitamAsasya dinapariNAmamekatriMzadahorAtrAekaviMzatyuttaraMzataMbhAgAnAM ahorAtrAzca pratyekaM ekatriMzat caturviMzatyuttarazatenaguNyate jAtAnyaSTAtriMzatzatAni catu // 7 // For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir catvAriMzadadhikAni 3844 uparitanaMcaekaviMzatyuttaraM zataM tatraprakSipyate jAtoyathoktapramANo rAziH / / 3965 // taMsthApayitvAkimityAha / eyassabhAgaharaNaM cauvIseNaM saeNakAyavvaM jeladdhAtedivasA sesAbhAgAmuNeyavvA // bhaa0|| 19 // etasyaanaMtaroditasya paMcaSaSTayadhikaikonacatvAriMzacchatapramANasyarAzezcaturviMzatyadhikenazatenabhAgaharaNaM bhAgecahRte aMkAlabdhAste divasA jJAtavyAH zeSAstvaMkA uddharitA ahorAtrasya cturvishtyuttrshtbhaagaaH|| ahavAvitIsaiguNe, seseteNevabhAgahAreNa // bhaiyaM mijaMtu labbhai teumuhuttAmuNeyavvA ||bhaa0||20|| athavetiprakArAMtaradyotane, taccaprakArAMtaramidaM labdha divasAnAmuparibhAgAstAvattadavasthA eva dhiyaMte tathaiva zAstre vyavahAra darzanAt athavA apisamuccaye sa ca samuccayaH prakArAMtarasyai vAnyasyA zrUyamANatvAt zeSe uDarite rAzaumuhUrttAnayanAyastriMzadNekRtetatastenaiva caturviMzatyuttarazatapramANena bhAgahAreNa bhakte yatlabhyatetemuha jJAtavyA tassavijaMavasesaM vAvaThIeutassaguNakAro guNakArabhAgahAre bAvaThIeyauvavaho / bhA0 // 21 // tasyApimuhUrtasyasaMbaMdhiyadavazeSamuddharitaM tasyamuhUrttagatadvASaSTibhAgAnayanAya dvASaSTyA guNakAraH guNakaraNaM kimuktaM bhavati yadavazeSatiSTati, tatudvASaSTyA guNyate tatoguNakArabhAgahAreitiyasyoparitanasyarAzerguNakaramabhavat sa guNakAra yogAt guNakAraH, anastanastubhAgaharatIti bhAgahAraH guNakArazca bhAgahArazca guNakArabhAgahAraM samAhAro dvaMdvastasmin SaSTIsaptamyorarthapratya For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArastrasya pIThikA nNtrH| dvitIyo vibhaag| bhedastataetaduktaM bhavati guNakArabhAgahArayoSaSTyAapavarto'pavartanAkriyate / dohiM tu hitebhAge jeladdhAte bisaThibhAgAo eesimAgayaphalaMrikkhAINaM kameNaimaM bhaa0||22|| bhAgahArarAzezcaturvizatyadhikazatapramANasyadvASaSTayA pavartanAyAM jAtaudvau tAbhyAMtudvAbhyAMite bhAge ye ghaMkA landhAstadviSaSTibhAgAeva turevakArArthoH muhUrtasya jJAtavyAH sAMpratamAgataphalapratipAdanArthamidabhAha eesimityAdi eteSAM bhAgahArANAMmRkSAdInAM nakSatrAdimAsAnAM dinaparimANA nayanAyabhAgaM haratA, yat AgatamevaphalamAgataphalaM tat krameNa RkSAdi mAsaparipATyA idaM vakSyamANaMtadevAha / ahorattasattavIsaMti sattasattaTThibhAganakkhatto; caMdo uuguNatIsaM bisaTThibhAgAyabattIsaM ||bhaa0||23|| __nAkSatro nakSatra saMbaMdhImAsaH saptaviMzati rahorAtrAH saptaSaSTibhAgAH triHsapta trayovArAsapta ekaviMzatirityarthaH 2717 tathAhiyugadinarAziH triMzadadhikASTAdaza zatapramANo dhriyate, tasya saptapaSTiyugenakSatra mAsA, iti saptaSaSTyA bhAgohiyate landhAsaptarvizati rahorAtrA ekaviMzatirahorAtrasyasaptapaSTibhAgAH, tathA cAMdrazcaMdramAsaekonatriMzadahorAtrAdvASaSTibhAgA ahorAtrasyadvAtriMzat 263. tathAhitasyaivayugadinarAAzastriMzadadhikASTAdazazatamAnasya yuge caMdramAsAdvApaSTiriti dvASaSTyAmAgehateetAvadevalabhyate iti / uDumAsotIsadiNAprAiccotIsahoi addhaMca abhivaDiekattIsAegavIsasayaMcabhAgANAM // bhA0 // 24 // For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Rtu:mAsaparipUrNAni triMzadinAni ekaSaSTiyugeRturmAsaityekaSaSTyAanaMtaroditasyadhruvarAzerbhAgaharaNe etAvattolabhyamAnatvAt / Aditya Aditya mAso bhavati, triMzadahorAtrA ahorAtrAsyAIyataH sUryasyayuge mAsAH SaSTistataH SaSTyAdhruvarAzebhogaharaNe etAvaabhyate iti abhivarddhito abhivadbhuitamAsa ekatriMzadahorAtrA ekasyacAhorAtrasya caturvizatyuttararAtabhAgAnAmekaviMzazataM ekaviMzatyadhikaMzataM 31113 tathAhi ekonacatvAriMzacchatAnAMpaMcaSaSTyadhikAnAM 3965 caturvizatyuttareNa zatenabhAge driyamANe yathoktaM lamyataeveti athavA na bhAgaiH saMkhyA kiMtumuhUrttAdibhiratAha / ekattIsaMcadiNAi guttIsamuhattasattarasabhAgA eththapuNaahigAronAyavvokammamAseNa // bhA // 25 // ekatriMzaddinAni ekonatriMzanmuhUrttA saptadazadvApaSTibhAgAH 31-26-17-62 ekatriMzatadinAnitAvat pUrvavattatoyadekAviMzatyuttaraMzatamavazeSajAtaMtatahorAtrasyatriMzamuhUtAItimuhUrtAnayanAyAtriMzatAguNyatejAtAni triMzadadhikAniSadatriMzatzatAni 3630 eteSAMcaturvizatyadhikenazatenabhAgaharaNaM labdhAekatrirAtmuhUrttA 26 zeSamavatiSTate catuHtriMzat / 34 sadvASaSTibhAgAnayanAyadvASaSTyAguNyate jAtAnyekaviMzatizatAnyaSTottarANi 2108 / teSAM caturvizatyuttarazatenabhAgohiyatelabdhAHparipUrNAHsaptadazadvASaSTibhAgAH 17 atrapunaH prAyazcittavidhAvadhikAra prakRtaMjJAtavyo nakSatrAdinAmAsAnAM madhyekarmamAsena, saMprati bhaavmaasprtipaadnaarthmaah| mUlAdivedagokhalu bhAvejovAvijANatotassa nahigginANatoggINANaMbhAvotato prnnlobhaa||26|| bhAvabhAvomAsodvidhA mAgamato noAgamatazcatatranoAgamataH khalumUlAdivedakaH, mUlakaMdakAMDapatrapuSpaphalavedakaH kimuktaM For Private and Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyvhaarsuutrsy| piitthikaanNtrH| dvitIyo vibhaagH| // 6 // bhavati / yodhAnyamASajIvodhAnyamApabhavevattemAno mUlarUpatayAkaMdarUpatayAkAMDarUpatayApatrarUpatayA puSparUpatayAphalarUpatayA vA dhAnyamASabhAvAyurvedayate, sanomAgamatobhAvamAsaH, prAkRtemASazadvasyApimAsaitirUpasaMbhavAta AgamatAha jovAvijANatotassa tasyamASasyamAsasya vA yojJAyakojJAtA apizabdAdupayuktazcasAgamatobhAvamAsaH, upayogobhAvanikSepaitivacanAta aparAha nahItyAdi. nanuyadimAsasyajJAtAtatracopayuktastathApikathamasaubhAvamAsaHtayagni jJAnopayuktomANavakognihapAkAdyartha kriyAkAritvAbhAvAta mUrirAha nANamityAdi yadetaduktaMtadasatsamyagvastutacAparijJAnAt ihAdyathobhidhAnapratyayAstanyanAmadheyAH / tathAhighaTopighaTa ityabhidhIyate ghaTazabdopighaTajJAnamapi ghaTaiti etacca savevAdinAmavisaMvAdasthAnaM tatomAsajJAnamapimAsazabdavAcyaMtaJcabhAvo jIvaguNatvAta sacajJAnala kSaNobhAvastasmAdAtmano'nanyaitimAsa jJAnopayuktobhAvamAsaH atra paDidhamAsanikSepa madhyekAlamAsenAdhikArastatrApikammemAsenetyanaMtaramevoktaM zeSAstvapAkaraNabuddhyopanyastAH etadevanikSepa prarUpaNAyAH phalaMgana prastutasyavyAkaraNamaprastutasyanirAkaraNamiti, yadukta maprasutArthApAkaraNAt prastutArthavyAkaraNAcanikSepaH phalavAnititadevaMmAsanikSepaprarUpaNAkRtA saMprati parihAra zabda nikSepa prarUpaNArthamAha / / nAmaMThavaNAdavie parirayapariharaNavajaNuggahatA; bhAvAvaNesuddhe nava parihArassa nAmAI ||bhaa|| 27 / / parihArazabdovibhaktipariNAmena sarvatrasaMbadhyate, tadyathAnAma parihAraH sthApanAparihAra / davieitidravyodravyaviSayaH parihArodravyaparihAraH, parigyaparihAraH pariharaNa parihAra:vRjIvarjanevRjyateiti varjanakarmaNyanaTavarjanamityarthaH varjanasyaparihArova For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rjanaparihAraH anugRhyate iti anugrahaH karmmaNya ca tasyabhAvo anugrahatA'nugrahaNamityarthaH / anugrahatayA parihAro'nugrahatA parihAraH, bhAvattibhAvacitAyAmApatre ApannasyaparihAra Apana parihAraH / azuddhe zuddhasya parihAraH evaM parihArasyanAmAdi vizeSaNato navanAmAni bhavati, eSagAthAkSarArthaH adhunA bhAvArtha ucyate, tatra nAmasthApane pratIte, dravyaparihAro dvidhAAgamato no Agamatazca, tatrAgamataH parihArazabdArthajJAtA tatra cAnupayuktaH, noAgamatastridhA jJa zarIraM bhavya zarIraM tadvyatiriktaH tatra jJa zarIra bhavya zarIre prAgvat / tadvyatirikta parihAra parizya parihArAdi pratipAdanArtha mAha / kaMTagamAdI dabve, girinadi mAINa parirayohoi; pariharaNadharaNabhoge, louttaravajja ittarie // bhA // 28 // dravya iti dvAra parAmarza: no Agamato jJa zarIra bhavyazarIra vyatirikto dravyaparihAronAma yat kaMTakAdikaMTakamAdi zaddhAt sthANu viSasarpAdikaM ca pariharati dravyasya parihAro dravyaparihAra iti vyutyatteH / parirayo nAma paryAhAraH paridhiritiyAvat uktaM ca paJjAhArottivA parirayoti vA egaThaM; parirayeNa parihAraH / pariraya parihAraH sa ca parirayo bhavati saMbhavati, giri nadyAdInAM viSayeyamatra bhAvanAyat girinadImAdi zabdAt samudramaTavIM vA parirayeNa pariharati eSa parizyaparihAraH / tathA parirhriyate iti pariharaNaM bhAve anatadvidhA laukikaM lokottaraM ca tatra laukikaM yathA mAtA putraM pariharati bhrAtaraM pariharati na paribhuMkte ityevamAdi, lokottaraM sAkSAdAha / pariharaNadharaNabhoge For Private and Personal Use Only -*-*-*-*
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie dvitIyo vibhaagH| uktaM ca, bhI vyava lokottaraM pariharaNaM dvidhAdharaNe bhoge ca / dharaNa pariharaNaM, paribhogapariharaNaM cetyarthaH, tatra dharaNa pariharaNaM nAma yat hArasUtrasya kimapyupakaraNaM saMgopati pratilekhati ca na parisuMkte, paribhoga pariharaNa yat sautrikakalpAdi parisuMkte prAvRNotItyarthaH / pIThikAs-7 nNtrH| | loge jahamAtAU puttaM pariharati evamAdImo louttara parihAro duviho paribhoga dharaNeyaM // 1 // // 10 // ____ atraivaMvyutpatti pariharaNamevaparihAraH / pariharaNa parihAraH louttaravajaitarie varjavayaM, tadvidhA logatti laukikaM, uttarati lokottaraM, laukika dvidhA itvaraM yAvat kathitaM ca, tatretvaraMyat sUtakaM mRtakAdidazadivasAn yAvat vaya'te iti yAvatkathitaM varuDampikacarmakArobAdi etehiyAvajIvaM ziSTaiH saMbhogAdinA vaya'te, lokottaramapivayaM dvidhA itvaraMyAvatkAthitaM ca tatretvaraM dANe abhigamasaDDe ityAdi yAvatkathi kamaTThArasapurisesuM vIsaM iththIsudasanapuMse, ityAdi vajyaM ittarieityatratvaragrahaNamupalakSaNaM tena yAvatkathikamityapidraSTavyaM, tasyaparihAraH parityAgo varjana parihAraH / khoDAdibhaMgaNuggahabhAva bhaavaalsuddhprihaaro|| mAsAdIpAvaNe teNau pagayaM na annehiM |bhaa||26|| khoTabhaMgaitivAukoDamaMgaitivA akSoTabhaMgaitivAekArtha, uktaMca nizIthacUrNIkhoTabhaMgottivAukoDamaMgottivA akkhoDa maMgotti egahu~ / khoTanAmayatra rAjakulehiraNyAdidravyaMdAtavyaM / AdizamdAt veSTikaraNaM cArabhaTAdInAM bhojanAdi pradAnamityAdi pariprahaH, khoDAderbhagaH khoddaadibhNgaa'nugrhHpdaikdeshepdsmudaayopcaaraadnugrhprihaarH| etaduktaM bhavaMti rAjakRtAnugrahavazena ekadvi For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dhyAdi varSa maryAdayAyathoktarUpaMkhoTAdibhaMjana eka dve triNi varSANi yAvat vasati tAvantaMvAkAlaM yAvat rAjJAnugrahaH kRtastAvaMtaMkAlaM vasati na ca hiraNyAdi pradadAti nApi veSTiM karoti na cApi cArabhaTAdInAM bhojanAdi pradAnaM vidhatte eSa khoTAdi bhaMgo anugraha parihAraH; bhAveiti bhAvaviSaya parihAro dvidhA tadyathA ApanaparihAra: zuddhaparihArazca tatra yat vizuddhaH san paMcayAmamanuttaraMdharma pariharati karoti, parihAraH zandasya paribhoge'pivartamAnatvAt sa zuddhaparihAra: zuddhasya sataH parihAraH paMcayAmAnuttaradharmakaraNaM zuddhaparihAra iti vyutpatteH yadivA yo vizuddha kalpavyavahAra kriyate, sa zuddhaparihAra zuddhazcAsau parihArazca zuddhaparihAra iti vyutpatteH / yathAyat mAsikaM vA yAvat SaNmAsikaM vA prAyazcittamApanaM tat Apane aparibhogapivate, parihiyate iti, parihAraH / karmaNipan Apatrameva prihaarH| ApanaparihAra iti vyutpatteH tathAcAha mAsAdI Avane iti mAsAdikaM yatprAyazcittasthAnamApanaM tat Apane ApanaparihAre draSTavyaM mAsAdikaM yat prAyazcittasthAnamApana tat ApanaparihAra iti bhAvaH / athavA pariharaNaM parihAra iti bhAveghaJ / Apanena prAyazcittasthAnena parihAro varjanaM sAdhoritigamyate Apana| parihAraH / tathAhi sa prAyazcittI avizuddhatvAt vizuddhacaraNaiH sAdhubhiryAvat prAyazcitta pratipacyAna vizuddho bhavati tAvat | parihiyate iti iha tena ApannaparihAreNa prakRtamadhikAro na zeSaiH parihAraiH tadevaM parihAra zandanikSepa prarUpaNAkRtA, saMpratisthAnazande nikSepaprarUpaNArthamAha / / nAmaMThavaNAdavie, khetta'ddhAuDva vasahi viratIya // saMgamapaggahajohe acalagaNaNa saMdhaNA bhaave||bhaa0||30|| For Private and Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA5naMtaraH / // 11 // *********+++++******+++ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iha sthAnazabda prakaraNAt pratyekamabhisaMbadhyate / nAmasthAnaM sthApanAsthAnaM davie iti dravye dravyasya sthAnaM dravyasthAnaM kSetrasthAnaM addhA kAla ityanarthAtarakAle kAla evavAsthAnaM kAlasthAnaM urddhasthAnAM vasatisthAnaM viratisthAnaM saMyamasthAnaM pragrahasthAnaM yodhasthAnamacalasthAnaM gaNanAsthAnaM saMghanAsthAnaM bhAvebhAvaviSayaM / eSagAthAkSarArthaH / bhAvArtha ucyate tatra nAmasthApane pratIte dravyasthAnaM dvidhA Agamato noAgamatazca AgamataH sthAnazabdArthajJAtAtatracAnupayuktaH, nozrAgamato jJazarIra bhavyazarIra tadvyatirikta bhedAt trividhaM tatra jJazarIrabhavyazarIre pratIte iti, taddvyatirikta dravyasthAnaM kSetrAdi sthAnaM ca pratipAdayati / / sacittAdIdavvekhente gAmAdi aTu duvihAo, suranAragabhavaThANaM sesANaM kAyabhavaThANaM // bhA0 // 31 // jJazarIra bhavyazarIra vyatiriktaM nozrAgamato dravye dravyasya sthAnaM tridhA sacittAdi / padaikadeze padasamudAyopacArAdevaM nirdezo yAvadapunaridaM draSTavyaM sacittadravyasthAnAdi tadyathA sacittadravyasthAnamacittadravyasthAnaM mizradravyasthAnaM ca / tatra sacitadravyasthAnamapi tridhA dvipada sacittadravyasthAnaM catuSpada sacicadravyasthAnamapadasacittadravyasthAnaM ca tatra dine dine yatra manuSyA upavizati, tacca dvipadAnAM sacittadravyANAM sthAnaM yatra punardinedine catuSpadAgavAdayo nivasati tacca catuSpada sacittadravyasthAnaM yatra punargurukaMphalaM nikSipyate tatrApadAnAM haritakAyAnAM sthAnaM jAyate kileti tat apadasacittadravyasthAnaM yatra phalakAdIni nikSipyate tat zracittadravyasthAnaM yatpunasteSAmeva dvipadAdI nAmalaMkRtavibhUSitAnAM sthAnaM jalabhRtasya vAghaTasya yat sthAnaM tat mizra dravyasthAnaM khette gAmAdi iti / kSetre vicAryamANe gAmAdi draSTavyaM kimuktaM bhavati, kSetraM nAmagrAmanagarAdistasya sthAnaM For Private and Personal Use Only *-*-* 8-10-2018+ dvitIyo vibhAgaH // // 11 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSetrasthAnaM, athavA yatra kSetre grAmAdigrAma nagarAdi nivezyate tat kSetraM grAmAdInAM sthAnamiti kSetrasthAnaM kSetramevasthAnaM kSetrasthAnamiti vyutpatteH, tathA ca loke grAmAdInAmudvasitAnAM sthAnamavalokyavaktAbhavati / idaM grAmasthAnamidaM nagarasthAnamiti addhaduvihAu ityAdi / addhAkAlaH sa dvidhA jIveSu ajIveSu ca tatrAjIveSu yasya yAvatI sthitiH tasyatAvAn kAlaH sthAna jIveSu saMsAriSu punardvividhaH kAlaH kAyasthitiH bhavasthitizca tatra suranArakANAmekabhavAvasthAnAt bhavasthAnaM bhavasthitiH kAlasthAnaM, zeSANAM tiryaGamanuSyANAmanekabhavagrahaNasaMbhavAt kAyabhavasthAnaM yathAsaMbhavAkAya sthitiH kAyasthAnaM bhavasthitiH, bhavasthAnaM kAlasthAnamityarthaH athavA kAlasthAnaM samaya AvalikA ityAdi kAlasAmAnyasya eteSu vizeSeSvavasthAnAt , UrdhvAdi sthAnapratipadanArthamAha // ThANanisIyatu aTTaNa uDDhA dIvasahi nivasae jaththa, virattIdese savve saMjamaThANA asNkhaaubhaa0||32|| mUlagAthAyAM urdhvagrahaNatajAtIyatayA nipIdanatvagvarttanayorupalakSaNaM tataihoktamUrdhAdikiMtat UrdhAdInicedatAhasthAnanipIdanatvagvarttanAnisUtretravibhaktilopaH prAkRtatvAt tatrasthAnamUrdhasthAnaM kAyotsargaityarthaH, niSIdanamupavezanaMtvagvarttanaMzayanaM tathA sAdhujanaitaro vA yatranivasatisA vasatiH saivasthAnaM vasatisthAnaM, viratidvidhAdeze sarvasmizca tatradezaviratiH zrAvakANAM paMcANuvrata bhAvAt sarvavirati sAdhUnAmapaMcamahAvrata bhAvAta saivasthAnaM tatra zrAvakANAM sAdhUnAM cAvasthAnAt viratisthAnaM saMyamasthAnaM jJAnadarzanacAritra pariNAmAtmakodhyavasAya vizeSaH tAnyasaMkhyeyAni tatraprathamamapi saMyamasthAnaM paryavaparimA For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vimaagH| bhI vyavahArasUtrasya pIThikA nNtrH| // 12 // NaciMtAyAM sarvAkAzapradezebhyo'naMtaguNaM dvitIyAdInitu saMyamasthAnAni tAni uttarottara vizudhdhyApravarddhamAnAni yathottaramanaMtabhAgAdhikAdIni SaTsthAnaka parivRdhdhyAjJAtavyAni, tAnica sAmAyikavataH chedopasthApanavatazca pratyeka mUladArabhyAsaMkhyeyAni parasparaMtulyAni catAni, parihAravizuddhitvAt tataH paraMyAnyasaMkhyeyAni saMyamasthAnAni tAni pratyekaMtrayANAmapi parihAravizuddhika 1 / / sAmAyika / 2 / chedopasthApanavatAM ca pratyekaMprAyogyANi, natu parihAravizuddhikAnAmativizuddhatvAt / tataH parANi sUkSmasaMparAyasyaiva kevalasyaprAyogyANi natu sAmAyikAdivatAmAtivizuddhatvAt , tAnicAMtarmuhartasamayapramANAnyasaMkhyeyAni tataH paramanaMtaguNamekaM yathAkhyAtaM saMyamasthAnaM sthApanA;* pragrahasthAna pratipAdanArthamAha // paggahaloiyareya, ekekotatthahoipaMcaviho rAyajuyarAyamacce seTTipurohiyalogaMmi // bhA0 // 33 // prakarSeNa pradhAnatayA vAgRhyate upAdIyate iti pragrahaH karmaNyal pratyayaH prabhUtajanamAnyaH pradhAnapurUpaH sa dvidhA laukika | itarazcatatra tayordvayormadhyeekaikolaukika itarazcapratyekaMbhavati paMcavidhaH paMcaprakAraH / tAnevapaMcaprakArAn laukike tAvaddarzayati rAjAprajApatiryuvarAjaH dvitIyasthAnavI amAtyo rAjakArya ciMtAkRt zreSTItuSTanarapati pradatta zrIdevatAdhyAsita sauvarNapaTTa vibhUpitottamAMgonagaraciMtAkArI nAgarikajana zreSTaH, purohitaH zAMtikarmakRt / eSapaMcavidhaH pragraholoke rAjAdInAMjanaiH pradhAnatayo pAdIyamAnatvAt itaramAha / // 12 // . . . . .." For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAyariya uvajjhAe pavattithere taheva gaNavacche, eso loguttarito paMcaviho paggaho hoi / bhaa0||34|| AcAryonuyogAcAryAdiko, upAdhyAyaH sUtrapradAyI, pravartayatItyevaM zIlaHpravarttA pravartakaH, dharme viSIdatAM protsAhaka: sthaviraH zrutasthavirAdiH, gaNAvacchedako gaNataptikArI eSa lokottariko lokottarabhAvI paMcavidhaHpragraho bhavati AcAryAdInAM lokottreprdhaantyopaadiiymaantvaat| yodhAdisthAnapratipAdanArthamAha / / // pAlIDhapaccAlIDhe vesAhe maMDale ya samapAe, ayaleyanireyakAle gaNaNe ekkAijokoDI // 35 // ___ yodhAnAM sthAnaM paMcavidhaM tadyathA AlIDhaM pratyAlIDhaM vaizAkha maMDalaM samapAdaM ca, tatra dakSiNamurumagrato mukhaM kRtvA vAmamUru pshcaatmukhmpsaaryti| aMtarAcadvayorapi pAdayoH paMcapAdAH tato vAmahastena dhanurgRhItvA dakSiNAhastenapratyaMcAmAkati tat AlIDhasthAnaM yatpunarvAmamurumagrato mukhamAdhAya dakSiNamUraM pazcAtmukhamapasArayati aMtarA vAtrApi dvayorapi pAdayoH paMcapAdAstataH pUrvaprakAreNa yudhyate tat pratyAlIDhaM sthAnamAlIDhasya pratipathiviparItatvAt pratyAlIDhaM pratyunaH pANI abhyaMtarAbhimukhe kRtvA samazreNyAkaroti agrimatale ca bahirmukhe tato yudhyate tata vaizAkhaM sthAnaM tathA dvAvapi pAdau samau dakSiNavAmato'pasArya UrU prasArayati yathAmadhye maMDalaM bhavati aMtarA catvAraH pAdAstat maMDalaM dvAvapi pAdau samau niraMtaraM yat sthApayati jAnunI urU cAti sarale karoti tatsamapAdaM, etairhi paMcabhirapi sthAnodhAyathAyogaM yudhyate, tat etAni yodhasthAnAni, tathA acalo niHprakaMpaH paramAevAdirbhavati, yat nirejakAle tat acalasthAnaM acalaM ca tat sthAnaM cAvasthAnamacalasthAnamiti vyutpattevo nirejakAlaca vidvayorapi pAdAkSaNamUha pazcAramAdhavaparItatvA vAmahastena dhanugRhAta vAtrApi dvayorANa abhyaMtarAbhimura For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaag| zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 13 // | paramANavAdInAmayaM paramANupuggaleNaM bhaMte nireyakAla tokevaciraM hoi jahanneNaM eka samaya, ukkoseNaM asaMkheja kAlaM asaMkhejA vA ussappiNi osappiNio ityAdi / tathA gaNane saMkhyAyAM sthAname kAdi eka dazazataM sahasramityAdi yAvat koTI koTyaH paryatatvamabhidadhAnaM etajjJApayati, prAyo lokavyavahArekoTyAH paraM saMkhyAsthAnaM koTyeva dazazatAdi vizeSitAni tvanyat saMkhyAMtararUpasthAnamiti / saMdhanAsthAnamAha // rajjuyamAdi acchinnaM, kaMcuyamAdINa chinnsNdhnnyaa| seTidugaM achinnaM apuvvagahaNaM tu bhaami||36|| ___ saMdhanA saMdhAnakaraNaM sA dvidhA dravyasaMdhanA bhAvasaMdhanA ca dravya saMghanA dvividhA cchinnasaMdhanA acchinnasaMdhanA ca tatra rajjukAdikamachinnaM yat valayati eSA chinnA dravyasaMdhanA kaMcukAdInAM chinnasaMdhanatA kaMcukAdayo banyonyakhaMDamIlanataH saMdhIyate tataste chinnasaMdhanA / bhAvasaMdhanApi dvidhA, chinnasaMdhanA achi nasaMdhanA ca tatrAchinnasaMdhanA zreNidvikamupazamazreNiH kSapakazreNi zca tathApazamazreNyAM praviSTo yadA'naMtAnubaMdhiprabhRtimohanIyamupazamayituM tathA yatate, yathA sarva mohanIyamupazamayati, tadA bhavatyupazamazreNirachinnasaMdhanA kSapakazreNyAmapi darzana saptakakSayAnaMtaraM kaSAyASTakAdi kSapayituM pravRtto niyamAdAkevalaprApte nivarttate, tataH kSapakazreNirapyacchinnasaMdhanA, avvagahaNaM tu bhAvaMmi iti prazasteSu bhAveSu pravarttamAno yadapUrva bhAvaM saMdadhAti eSApyachinnA bhAvasaMdhanA zubhabhAvasaMdhanasyA cyavachinnatvAt / iyaM puna: chinnasaMdhanA // | mIsAto udaiyaM gayassa mIsagamaNepuNocchinnaM, apasastha pasatthaM vA bhAve pagayaM tu cchinneNa ||bhaa0||37|| yat valayati eSApA , chinnasaMdhanA AyamupazamayituM tathA yatanapayituM pravRtto nira For Private and Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chinnAbhAvasaMdhanAmizraH kSAyopazamiko bhAvaH tasmAt mizrAt kSAyopazamikAt bhAvAt yadA audayika bhAvaM saMkrAmati tadA tasya audayikaM gatasya chinnaM bhAvasaMdhAnaM bhAvAMtare saMkrAMtatvAt , tathA tasmAdaudayika bhAvAt yadApunarmizragamanaM bhavati mizra | bhAvaM saMkrAmati tadApi chinnaM bhAvasaMdhAna evaM zeSeSvapi bhAveSu yathA yathAyogaM bhAvanIyaM, athavA dvividhA chinnabhAvasaMdhanA prazastA' prazastA ca tatra yadA prazaste caraNAdibhAva sthitaH san tathAvidhakarmodayavazato'prazastaM caraNabhAvaM saMkrAmati, tadA aprazastA chinnAbhAvasaMdhanA yadA punaraprazastAdacaraNabhAvAt prazastaM caraNabhAvaM saMkrAmati tadA prazastA chinnAbhAvasaMdhanA atra prakRtamadhikAraH cchinnena bhAvasaMdhAnena tatrApyaprazastena tathAhi prAyazcittasthAnaM tadA pratisevate yadA prazastAdbhAvAda prazasta bhAvaM saMkrAMto bhavati tadevaM sthAnanirUpaNA kRtA, saMprati yaduktaM sUtre paDisebittA iti tatra pratisevanA vyAkhyAnArthamAha / / mUluttarapaDiseza mUle paMcavihe uttare dasahA / ekkekA vi ya duvihA dappe kappe nAyavvA // bhaa||38|| pratisevanAnAma pratisevanA sA ca dvidhA mUlottaratti, padaikadeze padasamudAyopacArAt mUlaguNAticAra pratisevanA, uttaraguNAticArapratisevanA ca tatra mUle paMcavihatti mUle mUlaguNAticArapratisevanA paMcavidhA paMcaprakArA, mUlaguNAticArANAM prANAtipAtAdInAM paMcavidhatvAduttare tti uttaraguNAticArapratisevanA dazadhA dazaprakArA uttaraguNAnAM dazavidhatayA tadaticArANAmapi dazavidhatvAt te ca dazavidhA uttaraguNA dazavidhaM pratyAkhyAnaM tadyathA / anAgatamatikAMta koTIsahitaM niyaMtritaM, sAkAramanAkAraM, parimANakRtaM niravazeSa sAMketikamadvA pratyAkhyAnaM ca / athavA ime dazavidhA uttaraguNAH / / For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| dvitIyo vibhaagH| tadyathA piMDavizodhireka uttaraguNaH paMcasamitayaH paMcauttaraguNAH evaM pada tapobAhyaM SaTprabhedaM saptama uttaraguNaH abhyaMtara SadprabhedamaSTamaH, bhikSupratimA dvAdaza navamaH abhigrahA dravyakSetrakAlabhAvabhedabhinnA dazamaH eteSu dazavidheSUttaraguNeSuyAticArapratisevanA sApi dazavidheti ekekAviyaduvihA ityAdi ekaikA mUlaguNAticArapratisevanA uttaraguNAticArapratisevanA ca pratyeka saprabhedAdvividhA dviprakArA jJAtavyA tadyathA darSe kalpe ca dapikA kalpikA cetyarthaH / tatra yA kAraNamaMtareNapratisevanA kriyate sA dapikA yA punaH kAraNe sA kalpikA / atra ziSyaH pRcchati // kihabhikkhU jayamANo Avajai mAsiyaM tu prihaarN| kaMTagapahevachalaNA bhikkhUvi tahA vihara- | mANo // bhA0 // 39 // kathaM kena prakAreNa bhikSuryatamAnaH sUtroktanItyA prayatnaparo mAsikaM parihAraM prAyazcittasthAnamApadyate, naivApattisaMbhavo, yatanayA sarvatra pravRtteritibhAvaH, AcArya Aha kaMTagetyAdi kaMTakAkIrNaH paMthAH kaMTakapathastasminniva yatanayApi vartamAnasyacchalanA bhavati, tato bhikSurapi tathA viharan yatamAno mAsikamApadyate prAyazcittasthAnamiti, atraiva dRSTAMtaramAha / / tikvami udagavege, visamaM vivajalaMmi vccNto| kuNamANo vipayattaM avasojaha pAvae paDaNaM bhaa0||4|| ___tIkSNe atipravale zIdhe ca udakavege udakaraye yadi vA viSame atidurgame vijale sakardamasthAne vrajan puruSaH kurvannapi prayatnamavazo yathA prAmoti patanaM // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iha samaNasu vihiyANaM savvapatteNa vIjayaMtANaM / kammodaya paccaiyA virAhaNA kassai bhvejjaabhaa0||41|| iha zramaNA liMgamAtradhAriNopi vyavahiyaMte zAkyAdayopi ca, tatastadvyavacchedArtha suvihitagrahaNaM zobhanaM vihitamanuSThAna yeSAM te suvihitAstataH zramaNazabdena saha vizeSaNasamAsaH tathA prAguktadRSTAMtaprakAreNa suvihitAnAM sarvaprayatne sarvAtmanA svazaktyanatikrameNa apizabdo bhinnakramaH sa caivaM yojanIyaH, yatamAnAnAmapi madhye kasyApi karmodayapratyayikA karmodayahetukA virAdhanA bhavet Aha ! kimekAMtenaiva pratisevanA karmodayapratyayikA utAnyopi kazcitprakAraH pratisevanAyA asti ? ucyate astIti brUmaH tathAcAha / / ____ annAvihu paDisevA sA u na kammodaeNa jA jayato / sA kammakkhayakaraNI dappAjaya kammajaNaNIu // bhaa0|| 42 // ___ karmodayahetukA yA pratisevanA sA tAvadekAsti kiMtvanyApi, karmodayahetukA yA vyatiriktApi pratisevA pratisevanAsti sAuna kammodaeNaMti tu zandovyayatvenAnekArthatvAt hetau tatoyamathaH yataH sAnyA pratisevanA na karmodayahetukA, karmodayahetukatve anyathA yogAt / sA ca kAraNe tatrApi yatanayA draSTavyA tatra yA kAraNe jayatotti yatamAnasya yatanayA pravarttamAnasya pratisevanA sA karmakSayakaraNI karmakSayaM kriyate'nayeti karmakSayakaraNI karaNe anad sAhi nAvazasya sataH karmodayahetukA, kiMtu sUtroktanItyA, kAraNe yatanayA yatamAnasya tatastatrAjJArAdhanAt sA kambhekSayakAriNI yA puna: pratisevanA darpaNa yA ca For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir dvitIyo vibhAgaH zrI vyavahArasUtrasya-* pIThikA'naMtaH / // 15 // kalpepyayatanayA sA karmajananI tathAcAha / dappAjaya kammajaNaNIu dappeNa kAraNepi cA yatasya pratisevA karma janyate anayA karmajananI tadevaM yato darpaNa kalpyepi cAyatanayA pratisevanA karmajananI tata idaM siddhaM // paDisevaNAu kammodaeNa kammamavi tanni mittAgaM; annonnaheusiddhI tesiMbIyaMkurANaM ca ||bhaa0||43|| pratisevanA karmodayena kimuktaM bhavati, pratisevanAyA hetuH karmodayaH kApi ca tanimittakaM pratisevanAnimittaka, karmaNopi hetuH pratisevanA iti bhAvaH evaM teSAM pratisevanA karmaNAmanyonyaM parasparaM hetusiddhiH hetubhAvasiddhiH keSAmiva paraspara hetubhAvasiddhirityata Aha bIjAMkurayoriva gAthAyAM dvitvepi bahuvacanaM prAkRtatvAt yathA bIjamaMkurasya heturaMkuropi ca parasparayA bIjasya heturityanayoH parasparaM hetubhAvastathA karmapratisevanayorapi / diTThA khalu paDisevA sA u kahaM hoja pucchie evaM / bhalai aMtovassae bAhiM vaviyAramAdIsubhAgA44 parasya cakSurAdipratyakSatastasya svasaMvedanapratyakSeNa dRSTA khalu pratisevA sA nu kSetrataH ka bhavet iti evamanunA prakAreNa pRSTe sati bhaeyate uttaraM dIyate / aMtarmadhye upAzraye upAzrayasya bahirvA vicArAdiSu vicArAdi nimittaM bahirvinirgatasya upalakSaNametat tena kAlataH prazne divA rAtrau vA bhAvataH prazne darpaNa kalpena vetyapi vaktavyamiti // paDisevie dappeNaM, kappeNaM cAvi ajayaNAeunaviNajaivAghAto kaM velaM hojja jIvassa bhaa0||45|| darpaNa kalpenApyayatanayA pratisevite mAsikAdikamatIcAra prAptena saMvegamupagacchatA AlocanA prayoktavyA etacca For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ciMtayitavyaM nApi naiva jJAyate kA belA kasyAM velAyAM vyAghAto jIvasya jIvaprANadhAraNe, jIvanaM jIvaH tasya jIvitasyetyarthaH vyAghAto bhavet anAlocite ca yadi mriyate, tato dIrghasaMsArI bhavati tata etat bhaeyate // taM na khamaM khupamAto muhattamavi bhAsiuM ssllenn| pAyariyapAdamUle gaMtRNa samuddhare sllNgbhaa||46|| yasmAdacititaH patati, jIvitasya vyAghAto'nAlocite ca mRtasya dIrghasaMsAritA, tasmAt pamAto iti atra dakArasya lopaH prAkRtatvAt pramAdataH pramAdavazena sazalyenAtIcArazalyayuktena muhUrttamapyAsituM nakSama, khu nizcitaM kiMtvAcAryapAdamale gatvA | AlocanAvidhAnena prAyazcitta pratipacyA zanyamatIcArarUpaM samuddharet vizodhayet yasmAt / / ___nahu sujjhai sasallo jaha bhaNiyaM sAsaNe jiNavarANaM; uddhariyasavvasallo sujjhai jIvo | * dhuyakileso // bhA0 // 47 // yathA bhaNitaM jinavarANAM bhagavatAmahatAM zAsane tathA jJAyate jinavacanato jJAyate ityarthaH nahu naiva sazalyo atIcAra zalyaparikalitastapazcaraNAdikaM prabhUtamapi kurvan zudhyati avisuddhassa na vaDDai guNaseDhItattiyAThAi iti vacanAt kiMtUmdhRtaH sarvazalya saMstapazcaraNAdi bhAvatodhutaklezo'pagamita samasta karmajAlo jIvaH zuddhyati muktAtmA bhavatIti // ahagaM ca sAvarAho Asovitrapacchito gurusagAsaM; vaiyagagAme saMkhaDi patte pAloyaNA tivihaa||bhaa0||4|| idamapi ca ciMtanIyaM, ahakaM ca ahamapi ca sAparAdhastasmAn mayA gurupAdamUle gatvA prAyazcittAbhyupagamena zanyamuddharaNIyaM For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir H1 zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| dvitIyo vibhAga evaM ca ciMtayitvA tasyAtIcArasya vizodhanArthamazva ivayathA sArathimanuvartayan kacidapyapratibaddhoazvo yAti tathA saMyamakevala manu vartayan gurusakAzaM guroHsamIpaM pratiprasthito jikAyAM gokule grAme pracurotkRSTabhikSAlAbhe saMkhaDyAM vAkasyAMcidapratibaddhaH san | gacchet gurusamIpaM ca prAptaH san AlocanAM dadyAt sA cA'locanA trividhA tadyathA vihArAlocanA upasaMpadAlocanA aparAdhA| locanA ca tathA cAha patte AloyaNativihA prApte tasmin tenAlocanA dAtavyA sA ca trividhA yathoktarUpAnavaramatrAdhikAro'- : parAdhAlocanayA sUtre tasyA eva sAkSAdupAdAnAt tatra yaduktamazva iveti, takhyAnArthamAha // sigghu ju gaI pAso aNuyattai sArahiM na attANaM. iya saMjamaNuyatta ivayAdi avaMkito sAhAbhA, 46 // kazotpATAdinA sArathyabhiprAyamupalakSya yathA'zvaH zIghraM gatiRjugatizca san sArathimanuvartayati na AtmAnaM maMdagatyA vA ityevamamunA prakAreNa baji kAMdiSu avakrito bajikAdiSvagamanena vakramagacchan sAdhu saMyamaM vAk yasya vyavacchedaphalatvAt saMyamamevakevalamanuvarttayati natu bajikAdiSu gamanenAtmAnaM AlocanA dAtavyetyuktaM / tatrAlocanAdAnaM tAvadastu AlocanA pariNAmo pi mahAphala ityetadarzayati // AloyaNApariNato saMmaM saMpatthito gurusagAsaM, jei aMtarAukAlaM karei aArAhato sou |bhaa0 50 // samyakAlocanApariNataH AlocanApariNAmapariNataH san gurusakAzaM gurusamIpaM saMprasthito yadyatarA kAlaM karoti tathApi | sa ArAdhaka eva svazaktyanigRhanena pravRttestu zabdaevakArArtho bhinnakramazca sa ca yathA sthAnaM yojitaH AlocanA trividhetyuktaM | // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra prathamA vihArAlocanAM tAvadAha / / _pakkhiya cau saMvacchara, ukkosaM bArasaNhavarisANaM, se maNunnA AyariyA phaGgapatiyAyaviye. DeMti // bhA0 51 // samanojJA ekasaMbhogikA AcAryAH parasparaM tathAsya sAdhusamudAyaH tathAsparddhakapatayazca svamUlAcAryasya samIpe pAkSike tatrAbhAve cAturmAsike tatrApyabhAve sAMvatsarike tatrApyasatyanyadA ukkosamityAdiutkarSato / dvAdazabhirvaSaiH khatre SaSThItRtIyArthe prAkRtatvAt dUrAdapyAgatya vihAraM vikaTayaMti prakaTayaMti / AlocayaMti ityarthaH / bhAvArtho vRddhasaMpradAyAdavasAtavyaH, sacAyaM____ saMbhoiyA pAyariyA pakkhie bAloyaMti, umovArAyaNIyassa bAloei, rAyaNitovi umarAyaNiyassa pAloei, jai sorAyaNio natthi, / jai puNa umarAyaNitovi promo, vAgIyattho na bhavai, to caummAsie AloeI tatthavi asai saMvaccharie tatthavi asatIe jatthamilai rAyaNiyassa umagI. yatthassa vA tattha ukkoseNaMbArasahi varisehiM dUratovi zrAgaMtuM pAloeyavvaM, phaDugapaihiM vi zrAgaMtu zrAloeyavvaM, phaDDugapaiyAvi zrAgaMtu pakkhiyAisu mUlAyariyaslamIve Aloeti iti / / * rA. a. ko. bhA. 2. pra. 422. For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhI vyava-ITI taM paNa zrohavibhAge darabhate uha jAvabhinnou: teNapareNavibhAgo sNbhmstthaaibhynnaao|bhaa052|| dvitIyo hArasUtrasya tatpunarvihArAlocanaM dvidhA / tadyathAuhavibhAge iti prAkRtatvAt tRtIyArthe saptamI podhena vibhAgena ca proghaHsAmAnya vibhA- vibhaagH| pIThikAs- bhAgo vistaraH / tatra ye sAdhavaH samanojJAdarabhutteiti ISadbhukte vaastvysaadhubhiritigmyte| bhoktumArabdhavatAM vaastvysaadhnaanNtrH| mityarthaH prAparNakAsamAgatAteuhatti oghenAlocayaMti yathAbhanpAvirAdhanAmUlaguNetUttaraguNetvalpApAvasthAditudAnagrahaNa tazcetyevamAlocya maMDanyAbhuMjate tatra yadimUlaguNAparAdhanimittaM vA prAyazcittaM paMcakAdi yAvabhinno bhinnamAsaH bhinnmaasprynt|| 17 // mApanA bhavaMti tadAlocanayA Alocya sAdhubhiHsahaikatra samuddizati tadanaMtaraM vibhAgata AlocayaMti teNapareNavibhAgotti tenetyavyayamanekArthatvAttataityarthe draSTavyaM tatobhinamAsAt pareNa parato mAsAdikaM yadi prAyazcittamApannAstatovibhAgaM pRthagabhAvaH vi. vakasamadizaMti pazcAdvibhAgenAlocayaMti saMbhramasatthAdi bhayaNAu iti saMbhramasArthAdiSu AdizabdAta gaaddhglaantvaadikaarnnprigrhH| bhajanA vikalpanA viSvagbhojane pRthagbhojanasaMbhavebhavati viSvarabhojanaM tadabhAvenetibhAvaH iyamatrabhAvanA saMbhramonAmaagnyAdibhayasamutthaMtvaraNaM tatra sArthena saha bajato'tarAsAthenivezataH sAdhavaH prAghUNoH prAghUrNikAH samAgatAH sAthezca prclitkaamH| anyadvA tatra grAmAMtare vA gADhaglAnatvAdikaM prayojanamupasthitaM tataH pratIkSaNaM na sahate, athavA te mAsAdikaM parihArasthAnamApannAH bhAjanAni pRthagbhUtAni na vidyate yeSu viSvagbhojanaM kuyuH tata oghenAlocya vAstavyasAdhubhiHsahekatraiva bhuMjate kSaNikImatapRthagbhAjanaprApto viSvak tato vibhAgenAlocayaMti; sAMpratamAlocanAyAH kAlaniyamamAha / uheNegadivasiyA vibhAgatoNe gegdivsaau| iti ca divasatovAvibhAgato ughato divasaM bhA05HIM For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir oghenAlocanA niyamAccaikadaivasikI ekadivasanirvRttA alpAparAdhatvAt AsatrabhojanakAlatvAca vibhAgenAlocanA eka | divasikI anekadivasikI vA kathaM punaranaikadivasikI saMbhavatIti cet ucyate, bahavo yadA aparAdhAstadA bahvAlocayitavya| mAcAryAzca kathamapi vyApRtA bhaveyustato na bahI velAM pratIcchati, pAlocako vA gacchAdi prayojanato vyApRtobhavet / tata evamanaika divasikI vibhAgAlocanA bhavati sA ca vibhAgAlocanA rattiM vA iti rAtrau vA gAthAyAM dvitIya saptamyarthe prAkRtatvAtaprAkRte hi vibhaktInAM vyatyayo bhavati, vyatyayopyAsAmitivacanAt, dRzyate ca / laukikaprayogepi saptamyarthe dvitIyA yathAuaviNayatattilleresi sariddahemaemarekattorattimuddepANi usaddhAsauNayANamiti divasato vA saptamyaMtAt tas pratyaya:divAgatovibhAgAlocanA vistarabahulatvAtsAhyAcAryasyAlocakasya vA prapArite na bhavati tatodivase rAtrau vA sA na virudhyate iti oghatoSAlocanApunadivasaM divase atrApi dvitIyA saptamyAtha AghAlocanA hi bhojanakAle pratyAsanne bhavati sAdhavazca rAtrau na bhuMjate tataH / sA | niyamatodevasikI saMprati trividhAyA apyAlocanAyA vaibhAgikyAH prazastAprazastadinacitAM cikIrSuridamAha / / vibhAgeNa appasaththe diNaM mi ratticivakkhavatovAvi, AillAdoNi bhavevi vakkhavato hoi taiyAubhA54 / iha trividhAlocanA vaktumupakAMtA tadyathA vihArAlocanA upasaMpadAlocanA aparAdhAlocanA ca ekekA dvidhA oghato vibhAgatazca, tatroghato bhojanakAle pratyAsanne bhAvAna prazastAprazastadinAciMtA vibhAgataH punarastIti sA procyate / AdillAdoSiNabhaveitti Aye dve Alocane vihArAlocanA upasaMpadAlocanA cetyarthaH vibhAgena vistareNa dIyamAne bhaveyAtAmaprazaste dine For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 18 // +*+64 +-- 10/1 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rAtra va astAyAM viSTivyatIpAtAdidoSa kalitepi divasarAtrau vA dIyate iti bhAvaH doSAbhAvAt tathA pUrvamUri bhiranujJAtatvAt, vikkhavato vA vetti vipakSato vApi te dvai zradye Alocane bhaveyAtAM aprazastasya prazasto vipakSastato'yamarthaH prazaste vA divase rAtrau vA te syAtAmiti vivakkhato hou tahayAo iti tRtIyA punaraparAdhAlocanA vibhAgato dIyamAnA vipakSataH sarvasya vAkyasya vipakSavyavacchedaphalatayA sAvadhAraNatvAdvipacata eva prazastaeva divase rAtrau vA bhavatIti bhAvaH sAMpratamoghAlocanAyAH prakAramAha apAmUlaguNesu uttaraguNato virANA appA | appApA sathyAdisu dANaggaha saMpa - yogohA // bhA0 // 55 pAstokavirAdhanA mUlaguNeSu prANAtipAtanivRtyAdiSu rAtribhojanaviramaNaparyaMteSu zralpA virAdhanA uttaraguNeSu piMDavizuddhyAdiSu zralpA virAdhanA pArzvasthAdiSu pArzvasthAvasannakuzIla saMsakteSu dAnagrahasaMprayogataH dAnasaMprayogato grahaNa saMprayogatazca eSA oghata oghenAlocanA evamAlocya maMDanyAmekatrasamuddizaMti vihAravibhAgAlocanAyA vidhimAha // bhirakAdiniggae surahite viyaDati phahugapaIo savvasamakkhaM keIte visariyaMnusAreMti // bhA0 // 56 // bhikSAdinirgateSu bhikSArthamAdizadvAdvicArabhUmigamanArthamanyaprayojanArtha vA bahirvinirgateSu sAdhuSu kimuktaM bhavati yasyAM velAyAM ziSyAH pratIcchakAca vahirvinirgatA bhavati tadAnIM rahite rahitasya ekAkina AcAryasya samIpe sparddhakapatikAH sparddhakakhAmino vikaTayaMti, kecit punarAcAryA etad bruvate ye spardhakapatinA saha samAgatAH sAdhavasteSAM samakSaM spardhakapatayo vikaTayaMti, kiMkAraNamiti cet / zrAhate vIsariyaMnusAreMti, yasmAtte yat kimapi vismRtaM tat smArayati kathayati saMprati yat For Private and Personal Use Only --********* ************************* dvitIyo vibhAgaH // 18 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AlocanIyaM tadAlocanAviSayaM vidhimAha // mUlaguNapaDhamakAyA tathyavi paDhamaM tu paMthamAdIsu / pAyaapamajaNAdI biie ullAi paMthe vaa||bhaa0||57|| iha dvividhA aparAdhA mUlaguNAparAdhA uttaraguNAparAdhAca, tatra ubhayasaMbhave prathama, mUlaguNatti mUlaguNAparAdhA AlocanIyAH, teSvapi mUlaguNAparAdheSu madhye prathamaM mUlaguNAparAdhaH prANAtipAta iti, sa prathamamAlocanIyaH, / sa ca SaD | jIvakAyaviSaya iti kAyAH prathamataH AlocayitavyAste ca kAyAH pRthivyAdikrameNa tatra sUtre upanyastA iti, tatthavitti, | teSvapi kAyeSu pRthivyAdiSu prathamaM pRthivIkAyamevamAlocayet, paMthamAdIsu pAyaapamajjaNAdI, paMthAdiSu yatpAdApramArjanAdi kRtaM kimuktaM bhavati ? pathi bajatA sthaMDilAdasthaMDilamasthaMDilAta sthaMDilaM kRSNamRttikAto vA nIlamRttikA nIlamRttikAto | vA kRSNamRttikA, evaM zepavarNeSvapi bhAvanIyaM, saMkrAmatA pAdayoryat pramArjanaM na kRtaM tathA vAtoddhatena sacittena rajasA sacittayA vA mRttikayA saMsRSTena hastena saMsRSTena mAtrakeNa vA yat bhikSAgrahaNaM kRtaM, tadevamAdyAlocayediti sarvatrApi sAmarthyAt yojanIyaM, bitie ullAipaMthe vA iti pRthivIkAyavirAdhanAlocanAnaMtaraM dvitIye apkAyaviSaye yat udakAAdi AdizabdAt sasnigdhAdi parigrahaH etaduktaM bhavati, udakArTena sasnigdhena vA hastena mAtrakeNa vA bhikSAgrahaNaM kRtaM pathi vA mArge vA ayatanayA udakamuttIrNa ca / evamAdi tadAlocayet / | taie paiTThiyAdI, abhidhAraNavIyaNAdi vAuMmi; bIyAi ghaTTapaMcame, iMdiye aNuvAyato chaTe bhaa0||58|| * rA. krobhA 2 pra. // 406 / / For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org * dvitIyA vibhAgaH / zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 16 // aSkAya virAdhanAlocanAnaMtaraM tRtIye tejaskAye yat pratiSThitAdi tejasi paraMparAdipratiSThitaM bhaktaM pAnaM vA gRhItaM, AdizabdAt sajyotiSi vasatAvavasthAnaM kRtamityevamAdIti bhAva tadAlocayet / tadanaMtaraM vAyo vAtakAye yat abhidhAraNa vIjanAdi kRtaM ghAna bahivAtobhisaMdhArito bhaktaM pAnaM zarIraM vA vIjanakAdinA vIjitaM evamAdi tadAlocayet, tataH paMcame vanaspatikAye vIyAighaTTitti yavabIjAdighaTTanaM AdizabdAt haritakAyAdiparigrahaH upalakSaNametat tena yadi vA bIjAdikaM bhikSAsu patitaM grahItamityevamAdi tadAlocayet tadanaMtaraM SaSThe trasakAye iMdriyAnupAttata iMdriyavRddhikramaNAlocanA dAtavyA. tadyathA prathamato dvIMdriyANAM saMghaTanaparitApanAdyAlocayet. tadanaMtaraM trIMdriyANAM tatazcaturiMdriyANAM tataH paMceMdriyANAmiti evaM prathamamUlaguNAparAdheSu krameNAlociteSu satsu / / dubhAsiya hasiyAdI bIe taie ajAviyaggahaNaM ghaTTaNapuvvarayAI iMdiyAlogamehuNNe |bhaa0||59|| dvitIye mUlaguNAparAdhe mRSAvAde mRSAvAdaviSaye yat kimapi durbhASitaM bhaNitaM hAsena vA mRSAvAdo bhaNita AdizabdAta | krodhena vA mAnena vA mAyayA vA lobhena vA bhayena vA yat kimapi mRSAbhaNitamiti parigrahastadAlocayet, tadanaMtaraM tRtIye mUlaguNAparAdhe adattAdAnalakSaNe yat ayAcitasya tRNaDagalAdegrahaNaM upalakSaNametat tena ananujJApya vA avagrahaM kAyikAdi vyutsRSTaM bhavedityAdi parigrahaH tadAlocayet tato maithune maithunaviSaye yadghaTTane pUrvaratAdi, kimuktaM bhavati, ? caityabhavanamahimAdiSu prabhUtajanasaMmadde strIzarIrasaMghaTTane sparza AsvAdito bhavet pUrvaratakrIDitaM vA anusmRtaM syAt / iMdiyatti iMdriyANi vA manoharANi upalakSaNametat vadanastanAdikamatisumanoharamavekSya manAk rAgaM gato bhavet ityAdi tadAlocayet / // 16 // For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie . . mucchAtirittapaMcame; chaTTe levADaagayasuMThAdI; guttisamiIvivakkhANAmi gahaNuttaraguNesu bhaa0||60|| ___ caturthamUlaguNAparAdhAlocanAnaMtaraM paMcame mUlaguNAparAdhe parigrahaviSayabhUte yat upakaraNeSu mUrchA kRtA bhavet, airittatti | | atirikto vA upadhiH parigRhIta etadAlocayet. tadanaMtaraM SaSThe mUlaguNAparAdhe gatribhojane levADitti lepakadavayavaH kathamapi paryuSito bhavet / zragadaM vA zuMThyAdi kiMcit sannihitaM paribhuktaM bhavet evamAdi Alocayet, evaM krameNa mUlaguNAparAdhAlocanAM datvA tadanaMtaramuttaraguNeSu uttaraguNaviSaye gupti samitivipakSAH kRtAH / aneSaNIyagrahaNaM vAkAri, kimuktaM bhavati guptiSu kadAcidaguptaH syAt, samitiSu kadAcidasamito'neSaNIyaM vA bhaktaM pAnaM vA gRhItaM syAdityAdi Alocayet tathA / saMtasivi balavirie tavo vahANe yajaMna ujamiyaM esA vihAraviyaDaNa, vocchaM uvsNpnnaannttaabhaa061|| satyapi vidyamAnepi balaM zarIraM prANaH vIryamAMtarI zaktiryadvazAt tapaH kurvan zarIrasyAtikRzatAyAmapi na saMyamayogeSu sIdati balaM ca vIrya ca balavIrya samAhAre dvaMdvastasmin tapaso dviprabhedasyApi upadhAnaM karaNaM, tapaupadhAnaM tasmin nodyataM, nodyamaH kRtaH etadapi Alocayet / eSA vihAravikaTanA vihArAlocanA upasaMpadAlocanAdi prAya evaMrUpA, kevalaM yannAnAtvaM tad vakSye, tatra prathamataH upasaMpadAlocanAyA aparAdhA locanAyAzca vihAralocanayA saha nAnAtvaM darzayati / egamaNegA divasesu hoi ohe ya payavibhAga ya, upasaMpayAvarAhe, nAyamanAyaM paricchati ||bhaa0||62|| upasaMpaJcAparAdhazca upasaMpadaparAdhastasmin AlocanA iti prastAvAt gamyate upasaMpadAlocanA aparAdhAlocanA cetyrthH| For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava- hArasUtrasya piitthikaanNtrH| dvitIyo vibhaagH| // 20 // pratyekaM dvidhA, oheya ityAdi tRtIyArthe saptamI oghena padavibhAgena ca / tathA ekaikApi divaseSu ciMtyamAnA egamaNegA iti padaikadeze padasamudAyopacArAt; ekadivasikI anekadivasikI ca bhavati / oghAlocanA ekadivasikI vibhAgAlocanA ekadivasikI anekadivasikI cetyarthaH, tadevamuktamanAnAtvamadhunA nAnAtvamupadarzayIta / nAyamanAyaM paricchaMti, upasaMpadyamAnaM pUrva jJAtamajJAtaM ca parIkSate paribhAvayaMti, paribhAvya vA jJAnamAvazyakapadAdibhiH priiksste| iyamatra bhAvanA, / upasaMpadyamAno dvividho bhavati jJAto'jJAtaH, tatra yadi jJAtaH sa na parIkSyate tasyApi jJAtatvAt athAjJAtastarhi sa AvazyakAdibhiH padaiH parIkSaNIya iti, saMprati yaduktaM vibhAgeNa appasatthe diNamityAdi, tad vyAkhyAtukAma Aha / divarAto uvasaMpaya avarAhe divasato pasatthaMmi; uvvAto tadivasaM, tirAhaM tu atikkame gurugaabhaa0||63|| vihArAlocanAvat upasaMpadAlocanApi vibhAgena prazaste aprazaste vA divase rAtrau dAtavyA doSAbhAvAt / tathA pUrvasUribhiranujJAtAt , aparAdhe aparAdhaviSayA punarAlocanA, divasato iti saptamyaMtAt tadivase upalakSaNametat rajanyAM vA, | prazaste viSTivyatIpAtAdidopavarjite vyAkhyAnato vizeSapratipattiriti nyAyAta , dravyAdiSu ca prazasteSu dAtavyA, nAprazasteSu eSA jinAjJA, tathA undhAto tadivasamiti yasmin divase upasaMpadyamAna AgataH, tasmin divase yadi udvAtaH parizrAMta iti kRtvA na pRSTa AcAryeNa, tataH sa AcAryaH zuddhaH / trayANAM tu divasAnAmatikrame kimuktaM bhavati ! triSu divaseSu madhye yadi na pRSTastatazcaturthe divase tasyApRcchataH parihArasthAnaM gurukAzcatvAro gurumAsA etacca upari vyAkhyAsyate / // 20 // For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *loke www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samaNunnaduganimittaM, uvasaMpaje te ya hoi emeva // zramaNo navaraM, vibhAgato kAraNe bhaiyaM // bhA0 64 // upasaMpadyamAno dvidhA, tadyathA samanojJo'samanojJazca tatra samanojJasya samIpe samanojJa upasaMpadyamAno dvikanimittaM upasaMpadyate, tadyathA jJAnArthaM darzanArthaM ca na cAritrArthaM yena caraNaM prati sadRza eva tasmin samanojJe dvikanimittamupasaMpadyamAne evameva, vihArAlocanaMva bhavatyAlocanA iyamatra bhAvanA, samanojJo dvikanimittamupasaMpadyamAna AlocanAM vihArAlo canAmiva zraghena daddAti, padavibhAgena ca padavibhAgAlocanA eka divasena vA bhavatyanekadivasairvA evaM samanojJasya upasaMpadAlocanA, amara ityAdi anyo nAma bhinnasAMbhogikaH amanojJA'saMvignaH / sonyo'samanojJazca upasaMpadyamAnastrikanimittamupasaMpadyate / tadyathA jJAnArthaM darzanArthaM cAritrArthaM vA tasmiMzca tathopasaMpadyamAne pUrvavadAlocanAvidhiH / atrApIyaM bhAvanA anyo'samanojJo vA AlocanAM dadAti zraghena padavibhAgena dadAna ekadivasena vA dadAti, anekadivasairvA navaramiti vizeSa eSa punaratra vizeSaH tasyAnyasyAmanojJasya vA AlocanA utsargato vibhAgataH sarvaM vAkyaM sAvadhAraNamiti vibhAgena tata eva kAraNe punarbhajitaM vikalpitaM velAprAptau vibhAgAlocanA bhavati saMbhramasArthAdiSu punaH kAraNeSu tadaprAptAvoghenAlocaneti bhAvaH eSA bhajanA aparAdhAlocanAyAmapi draSTavyA, tathAhi aparAdhAlocanAyAmapyutsargata eva vibhAgena dAtavyA / apavAdakAraNe punaH zramasArthAdilakSaNe proghenApIti, saMprati uddAto taddivasamiti vyAkhyAtukAma ha || paDhanadiNamaviSphAle, lahuo bitie guru taie lahuyA / tecciya tassAkahaNe, suddhamasuddha imehiM tu // bhA0 65 // For Private and Personal Use Only ******************<-->**<
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| bhI vyavahArasUtrasya * piitthikaanNtrH| samanojJa upasaMpAdanArthamAgatastaM yadyAcAyaH prathamadivasamiti saptamyarthe dvitIyA prathamadivasena vipphAlei, dezIvacaname- tat na pRcchatItyarthaH / uktaMca vipphAlaNatti pucchaNatti vA egaTThamiti, yathA kuta AgataH / kutra vA gamiSyasi, kiMnimittaM vA samAgata iti / tatastasya prathamadivase evamaviSphAlane parihArasthAnaM lahuyatti mAsalaghu dvitIyepi divase yadi na pRcchati tato gurutti mAsaguruH, taietti tRtIyadivasepyapRcchane la huyA iti catvAro laghumAsAH, / caturthepi divase yadi na pRcchati, / tataH tiehaM tu atikkame gurugA iti vacanAccaturguru, paMcamAdiSvapi divaseSvapRcchane tadeva caturguru, tirahaM tu atikkame gurugA iti niravadhitayA vacanapravRtteH tecciya tassAkahaNe iti, te eva prAyazcittavizeSAH krameNa tasyAkathane, tadyathA sa pRSTaH san yadi brUte kathayiSyAmi natu kathayati, tatastasmin prathamadivase akathane mAsalaghu dvitIyadivasepyakathayato mAsaguru, tRtIyadivase caturlaghu, caturthadivasepyakathayatazcatvAro gurumAsAH, / tataH paraM paMcamAdiSvapi divaseSvakathane tadeva caturguru, idAnIM udvAto tadivasamiti vyAkhyAyA avasaraH / tadivase prathamadivase udvAta iti kRtvA na pRcchati tataH sa AcAryaH prathamadivase aviSphAle apacchane lahuyatti laghu na doSaguru, zuddha ityarthaH / kAraNavazenApRcchanAt dvitIyadivase na pRcchati mAsaguru, tRtIyadivasepyapRcchane caturlaghu, caturthadivasepyapRcchane caturguru, evaM tenopasaMpadyamAnena pRSTenApRSTena vA yadkhyAtaM bhavati, yathAhamamukena kAraNena samAgata iti tataH sa AgatazciMtanIyaH suddhamasuddho vatti zuddho'zuddho vA atra catvAro bhaMgAstadyathA nirgamanamapyazuddhaM AgamanamapyazuddhaM, / 1 / nirgamanamazuddhamAgamanaM zuddhaM 2, nirgamanaM zuddhamAgamanamazuddhaM 3, nirgamanamapi zuddhamAgamanamapi zuddhaM 4, atra prathamabhaMge nirgamanasya imehiM tutti ebhirvakSyamANaiAraiciMtitAnyeva dvArANi darzayati / / | // 21 // For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahigaraNavigatijoge, paDiNIe thddhluddhniddhmme| alasaaNubaddhavare, sacchaMdamatI payahIyavyo // bhA0 66 // yadi sa upasaMpadyamAno'dhikaraNadoSataH svasthAnAnirgataH, vigatitti vikRtilApaTyAt jogatti yogodvahanabhIrutayA, paDiNIetti pratyanIkotrama sAdhuriti budhdhyA, tathA thaddhaluddhetyAdi stabdha iti vA lubdha iti vA, nirddharma iti vA alasa || iti vA anubaddhavaira iti vA svacchaMdamatiriti vA vinirgatastatastasya nirgamanamazuddhamiti kRtvA payahIyavyotti pariharttavyaH / tadapariharaNe prAyazcittaM, tatrAdhikaraNaviSaye prAyazcittamAha // gihisaMjayaahigaraNe,laghuguru tassa appnnocchede| vigai na de bhuttuddhariyaM ca ghievibhaa067|| gRhibhiH saMyataizca sahAdhikaraNe vinirgataM yadyAcAryaH svIkaroti, tato yathAkramaM prAyazcittaM laghugurukaM / iyamatra bhAvanA yadi gRhasthena sahAdhikaraNaM kRtvA vinirgatastaM yadyAcAryaH saMgRhAti, tatastasyAcAryasya parihArasthAnaM catvAro laghumAsAH, atha saMyatena samadhikaraNaM kRtvA samAgataM saMgRhAti tatazcatvAro gurukAH, tasya punarAgaMtukasya paNatti rAtriMdivasapaMcakapramANaH paryAyasya cchedaH ihAdhikaraNAdidoSato vinirgatAste prazne prazne vA sati taduktivazAdavasIyaMte, tatra vikRtidoSavinirgatasya pRSTasyApRSTasya vA ya uktivizeSastaM darzayati vigaimityAdi / sa AcAryo vikRtaM ghRtAdikaM grahaNAya na dadAti, tathA yoga* vAhibhiryogottIrNaiH kAyotsargakaraNato gRhItepi paripUrNe vikRtijAte'nyairbhukte yA uddharitA vikRtistAmapi nAnujAnAti kiNc|| tvA vini gijAti tata prazne vA sAvika For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikAs naMtaraH / / / 22 / / Ben Zuo www.kobatirth.org **++1+40+3008- K navavajjiyA deho gaIe dubbalo ahaM bhaMte, tabbhAviyarasa isiMha na ya gahaNaM dhAraNaM katto // bhA0 // 68 // jiyAvAM nAma dezIvacanatvAdikSuH uktaMca vaJjiyA vago ucchu iti navavajjiyAvat deho yasya sa tathA iyamatra bhAvanA sa brUte ahaM bhagavan navekSutulyo mama deho yathA sa ikSuH pAnIyena vinA zuSyati, tathA mamApi deho vikRtiM vinA sIdati, anyaccAhaM svabhAvena durbalo, na vikRtimaMtareNa baliko bhavAmi, tathA sarvadaiva vikRtyA bhAvitadehastatastadbhAvitasya dasato mamedAnIM tasyAbhAvena balaM na sUtrasyArthasya vA grahaNamazaktatvAt pUrvagRhItasya tu sUtrasyAtharya vA dhAraNaM kutaH / tat azaktyA sarva dUrataeva trismRtaM tatohaM vinirgataH saMprati yogaviSaye pratyanIkaviSaye coktivizeSaM darzayati // egaMtara nivvagati, jogo paccatthigova me asthi / bukkakhaliai gerahai, chiddANi kahei ya gurUNaM // bhA0 // 66 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasmin gacche yoga ekAMtaranirvikRtikaH kimuktaM bhavati ! sa pRSTo'pRSTo vA brUte tasyAcAryasya gacchaM yogaM ekAMtaropavAsenodyate, ekAMtarAcAmlena vA tathA yogavAhino yogotIrNasyApi te AcAryA vikRtiM na visRjaMti, tataH karkazAstatra yogA iti vinirgataH / tathA tadgacche me mama pratyarthikaH pratyanIkosti sa kathaMcit sAmAcArIyogeSu bukkakhaliesuti bukke vismRte, sAmAcArIvizeSe skhalite duH pratyupecaNAdike mAM gRhNAti, atyarthaM kharaMTayati, athavA cukakhaliteSu jAteSu tAni cukkaskhalitAni aparAdhapade chidrANIva chidrANi gRhaNAti gRhItvA ca gurUNAM kathayati pazcAt guravo mAM kharaMTayaMti, tato vinirgataH, saMprati lubdhasya stabdhasya voktivizeSaM darzayati / / For Private and Personal Use Only 1-/*+******+*****-- dvitIyo vibhAgaH / / 22 / /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caMkamaNAdi uTThANe, kaTigahaNaM jhAu natthi thaddhevaM; muMjai sayamukkosaM, na ya deMta tesiM luddhevaM ||bhaa0||7|| stabdha evaM bhASate. caMkramaNAdAvutthAne kaTigrahaNaM svAdhyAyazca nAsti etaduktaM bhavati, yadyAcAryAzcaMkramaNaM kurvan AdizabdAt yadivA kAyikyAdibhUmi gacchaMtyAgacchaMti vA tathA abhyutthAtavyAH teSAM nAyakatvAt tata evaM caMkramaNAdAvabhyuttiSThatAmasmAkaM kaTI bAtena gRhyate bhUyo bhUyo utthAne palimaMthabhAvAt sUtrarUpasyArtharUpasya vA svAdhyAyasya hAniH / atha | nAbhyuyaMte tata AcAryAH prAyazcittaM dadati kharaMTayaMti ca, tatohaM vinirgataH, lubdhaH punarevaM brUte, yat kimapyutkRSTaM zikhariNI modakAdi tadAcAryaH svayaM bhukta, na tvamAdRzebhyo dadAti, anyebhyo vA bAlavRddhadurbalaprAghUrNakebhyo dadAti, tata etadasahamAnohaM nirgataH, adhunA niddhAlasayoruktivizeSa prakaTayati // AvassiyApamajaNa akaraNe uggadaMDaniddhammo, bAlAvuDDAdIhA, bhikkhAcariyA ya ubbhAmA ||bhaa0||71|| yo nirddhA sa pRSTaH sannevaM vakti, AvazyakIpramArjanAkaraNe ugradaMDA AcAryAH / iyamatra bhAvanA, yadi kathamapi nirgacchan pravizan AvazyakIM naipedhikI ca na karoti, daMDAdikaM gRhaNAn nikSipanvA na pramArjayati tata AcAryA niranukaMpAH saMta ugraM prAyazcittarUpaM daMDaM prayacchati, tatohaM daMDabhayAt vinirgataH, yaH punaralasaH sa evaM brUte, bAlAdyarthAya bAlavRddhAdInAmarthAya tasmin gacche dIrghA bhikSAcaryA, athavA kSullaka karkazaM vA tat kSetra, tato dine dine udgrAmA, bhikSAcaryA pratidibasamanyatra grAmAMtare gatvA nIyate iti bhAvastathA yadi kathamapyaparyAptena samAgamyate tato guruH kharaMTayati, kiMvasato mahA For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhI vyvhaarptrsypiitthikaa'nNtrH| // 23 // nasamasti yenAparyAptaH samAgataH tasmAd bhUyo'pi vraja bhicArtha, yataH kAlo'dyApi bahuH prApyata iti / tatohaM nirgataH, dvitIyo sAMpratamanubaddhavairakhacchaMdamatyoruktivizeSa darzayati // vibhaag| pANasuNagAva bhujaMti egatto bhaMDiuMpiaNubaddho; egAgissa na labbhA, valiuM thevaMpi scchNdobhaa0||72 anubaddho'nubaddhavairo bhavati bhaMDitvApi bhaMDanaM kalahastamapi kRtvA pANazunakA iva ekatra jhuMjate, iyamatra bhAvanA yathA pANAcAMDAlAH zunakAH kukurAH parasparaM bhaMDitvA tatkSaNAdevaikatra jhuMjate, evaM tatra saMyaMtA api, navaraM mithyAduHkRtaM parasparaM |* dApyate iti vizeSaH, ahaM punarna zaknomi hRdayasthena zanyena taiH saha ekatra samuddeSTumiti vinirgataH, svacchaMdamatiH punarevaM bhASate. eka.kinaH sataH stokamapi na labhyaM calituM, kimuktaM bhavati ! saMjJAbhUmAvapyekAkinaH sato gaMtuM na prayacchati, kityevaM bravate, niyamAtsaMghATakarUpatayA kenApi sahitena gaMtavyaM, tatastamasahamAnohamatrAgataH etAnyadhikaraNAdipadAnyAcAryaH zrutvA taM parityajati, etaizcAdhikaraNAdipadairAgatasya tasyopasaMpadyamAnasya pratIcchatazcAcAryasyedaM prAyazcittaM / / jaibhaMDaNapaDiNIe, luddhe aNubaddharosacaugurugA, sesANaM Tuti lahugA emeva paDicchamANassa bhaa0||73|| yo yatibhiH saha bhaMDanaM kRtvA samAgataH yacca tatra me pratyanIkaH sAdhuriti kRtvA samAgacchet yazca lubdho yazvAnubaroSaH / eteSAmupasaMpadaM pratipadyamAnAnAM prAyazcittaM caturgurukAzcatvAro gurumAsAH, zeSANAM gRhibhaMDanakArivikRtilaMpaTayogabhIrustabdhanirdharmasvacchaMdamatInAM laghukA iti catvAro laghukAH, / yaH punarAcAryastadAcAryAnanunjayA prAyazcittadAnamaMtareNa // 23 // For Private and Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ca pratIcchati tasyApi prAyazcittamevameva, tadyathA yatimaMDanakAripratyanIkalundhAnubaddhavairAn pratIcchatazcatvAro gurumAsAH zeSAn SaT pratIcchatazcatvAro laghumAsAH / athavA ye ete doSA uktAsteSAM madhye ekanApi doSeNa nAgato bhavet kiMtvebhivakSyamANaistAnevAha / / ege apariNaha vA appAdhAre ya therae, gilANe bahurogI ya, maMdadhamme ya pAhuDe // bhA0 // 74 // yadi eka ekAkI pazcAdAcAryaH / yadivA apariNataH akalpikavastrAdisahitaH sa ca kalpikavastrAdyutpAdane labdhimAn / athavA pazcAdAcAryo'lyAdhArasUtrArthanaipuNavikalaH sa ca pRSTaH san sUtrArthakathane nipuNazaktimAn yadi vAcAryaH parivArovA sthaviro jarasA vRddhazarIraH sa ca teSAM pratijAgarakaH athavA pazcAdeko glAnaH / sa ca tasya ciMtAkArI yadivA pazcAttatraiko bahurogI bahurogI nAma bahubhiH sAdhAraNaiH rogairyApyazarIraH sa ca tasya vartApakaH, yadivA pazcAtenAcAryaparivAraH sarvopi nirddhA na gurvAjJAM karoti kevalaM tadbhayAt kimapi karoti tathA tatra pazcAt guroH kenApi saha prAbhRtaM vartamAnamasti / prAbhRtaM | nAma adhikaraNaM, sa ca guroH krameNAdhikaraNApanayanataH sAhAyyakArI evaM prAgvarttamAne yadi samAgato bhavati tadA tasya nirgamanamazuddhamazuddha tvAcca parityAjya iti / enAmeva gAthAM vyAkhyAtukAmaH prathamata ekApariNatAmpAdhAradvArANi vyaakhyaanyti| egANiyaM pamottuM / vatthAdiakappiehi vA sahiyaM; appAdhArovAyaNa taM ceva ya pucchiuM dei // 7 // __ ekamekAkinaM pazcAdAcArya muktvA yadi samAgataH, athavA vastrAyakalpikaiH kathamapi gRhItairakalpikaivasvAdibhiH sahitaM For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava- muktvA etenApariNata iti vyAkhyAtaM, yadivA alpaH sUtrasyArthasya vA AdhAra iti sa prAcAryastameva pRSTvA zeSasAdhubhyo vA-14 dvitIyo hArasUtrasya | canAM dadAti, tAdRzaM muktvA etenAlpAdhAra iti vivRtaM / / vibhaagH| pIThikA'-| theraM atImahallaM, ajaMgamaM mottu aAgato guruM tu // so ca parisAvatherAmahaM tu vahAvatotesiM // 76 // nNtrH| sthavirameva vyAcaSTe, atIva mahAntamajaMgamaM gamanazaktivikalaM guruM upalakSaNametat parivAraM sthaviramuktarUpaM muktvA yadi // 24 // samAgataH sa ca pratijAgarakastathA ca tasya pRSTasya sato'mumevoktivizeSaM darzayati sa AcAryaH sthaviraH parSadAparivAro vA ahaM tu teSAM gurvAdInAM varcApakaH pratijAgaraka Asam etena sthavira iti padaM vyAkhyAtaM, glAnabahuroganirddharmapadAni vyAkhyAnayati // cha / tattha gilANo ego jappasarIro ya hoi bahurogI; niddhammA gurutrANaM na kareMti mamaM pamotUNaM // 77 // tatra gacche glAna ekosti, yadivA bahurogI yo jApyazarIro bhavati, sa bahurogI, taM glAnabahurogiNaM vA vimucya yadi samAgatastathA nirddharmapariSadviSaye tasya pRSTasya sata uktivizeSaM darzayati, nirddharmaNo dharmavAsanArahitAstasya mamAcAryasya ziSyAH sarvathA gurvAjJAM na kurvati mAM pramucya, mama punarAjJAM kurvati, tAdRzaM vA niddharmaparivAraM muktvA yadi samAgatastAha sa na pratigrAhyaH kevalamayamupadezastasmai dAtavyaH / tamevAha // eyArisaM viusajja vippavAso na kappar3a / sIsAyariya paDicche, pAyacchitaM vihijjai // 78 // // 24 // For Private and Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir etAdRzamekAkyAdisvarUpaM gurumanyaM vA glAnAdikaM vyutsRjya parityajya vizeSeNa pravAso'nyatra gamanaM viprayAso bhadra tava | na kalpate bahuguNAdhAro bhavAn kathamIdRzaM kRtavAn , tasmAt adyApi prAyazcittaM pratipadya, pazcAt gaccha, sa ca samAgatastasya prAktanasyAcAryaziSyo vA syAt pratIcchako vA evamAgataM tamupasaMpadyamAnaM yopyAcAryaH pratIcchati, sopi prAyazcittabhAk tataH * ziSyapratIcchakAcAryANAM prAyazcittaM vivakSuridamAha, sIsAyarie ityAdi, ziSye AcArya pratIcchake ca prAyazcittaM vidhIyate prAya zcittadAnavidhirucyate iti bhAvaH, pratijJAtameva nirvAhayati / / ege gilANage vA, tigRhavi gurugAu sIsamAdINaM; sese sisse gurugA, paDicchalahugA gurUsarisaM // 79 // ekasmin ekAkini gurau glAne vA tatra gacche tiSThati yadi samAgataH ziSyapratIcchako vA AcAryeNa vA tathAsamAgataH san yadi pratIcchitastadA ziSyAdInAM ziSyapratIcchakAcAryANAM trayANAmapi prAyazcittaM gurukAzcatvAro gurumAsAH, yaH punaranyaH zeSo'pariNatAlpAdhArasthavirabahurogamaMdadharmaparivAralakSaNaH, tasmin zeSe yadi samAgataH ziSyaH tatastasya prAyazcittaM gurukAzcatvAro gurumAsAH atha pratIcchakaH samAgatastarhi tasya laghukAzcatvAro laghumAsAH gurUsarisamiti, gurorapi ziSyapratIcchakasadRzaM prAyazcittaM, kimuktaM bhavati yadi ziSyaM pratIchati tataH prAyazcittaM catvAro gurumAsAH, atha pratIcchakaM tarhi catvAro laghukA iti / | sIsapaDicche pAhuDa,cchedo rAiMdiyANi paMceva / pAyariyassavi gurugA, dovee paDicchamANassa // 8 // For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA dvitIyo vibhaagH| nNtrH| // 25 // yadi prAbhRte guroH kenApi sahAdhikaraNe vartamAne ziSyaH pratIcchako vA samAgataH tadA tasya ziSyasya pratIcchakasya vA prAyazcittaM paMca rAtridivAni paryAyasya cchedaH, AcAryasya punAvapyeto pratIcchataH pratigRhNataH prAyazcittaM gurukAzcatvAro gurumAsAH tadeva prathamabhaMge nirgamanadoSA uktAH AgamanamazuddhaM tadA bhavati, yadA vajikAdiSu pratibadhyamAnaH samAgataH tatrApi pratibaMdhanimittaM prAyazcittaM sUtrAnusArato vaktavyaM gataH prathamobhaMgaH dvitIyabhaMgopyetAdRza eva navaraM tatrAgamanaM zuddhaM kvacidapi vajikAdau pratibaMdhAkaraNAt tRtIyacaturthabhaMgAvanukrameNAha // etaddosavimukaM vaiyAdIpaDibaddhamAyAtaM, dAUNa pacchitta; paDibaddhaMpi paDicchejjA // 81 // etairanaMtaroditairadhikaraNakAritvavikRtilAMpaThyAdidoSaivimuktametena nirgamanaM zuddhamuktaM, tathA bajikAdau apratibaddhaM kvacidapi pratibaMdhamAkurvatamAyAtametena gamanaM zuddhamupadarzitaM eSa caturtho bhaMgaH eSa evotsargataH zreyAniti jJApanArtha tRtIyabhaMgAtpUvamuktaH / evaMbhUtaM pratIcchet tRtIyabhaMgamAha / / dAuNetyAdi / yastvadhikaraNakAritvAdidoSavinirmukto nirgataH kevalaM bajikAdiSu prativadhyamAnaH samAgatastamapyapavAdapadena yat vrajikAdiSu pratibaMdhakaraNamabhUttannimittaM prAyazcittaM datvA pratIcchet / ch|| [AlocanAyAM ziSyAcAryaparIkSaNe AvazyakAdidvArANi ] suddhaM paDicchiUNaM, apaDicchaNA lahuyatilidivasANi; sIse Ayarie vA, paricchA tatthimA hoi||2|| zuddhaM nirgamanamAgamanadoSarahitaM pratIcchya pratigRhya tIna divasAn yAvat parIkSet kimeSa dharmazraddhAvAn kiMvA neti, yadi 1 // 25 // For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarna parIkSyate tatopya parIkSaNe lahuyatti mAsalaghuprAyazcittaM, AcAryAtarAbhiprAyeNa caturmAsalaghu, sA ca parIkSA ubhayathApi, ziSya AcArya parIkSate, AcAryAH ziSyaM ubhayathApi ca parIkSA AvazyakAdipadaistathA cAha sisse ityAdi, tatra tasmin upasaMpadyamAne pratIcchite sati ziSye AcArye ca parasparamiyamAvazyakAdipadairvakSyamANA parIkSA bhavati tAmevAha / / zrAvassaya paDilehaNa, sajjhAe bhuMjaNAya bhAsAya: viyAre gelaNNebhikkhagahaNe paricchaMti // bhaa083|| ___ Avazyaka pratilekhane svAdhyAye bhojane bhASAyAM vicAre bahibhUmau glAne bhikSAgrahaNe ca parasparamAcAryaziSyau parIkSete, tatrAvazyakAdipadAnyadhikRtya yathAcAryaH ziSyaM parIkSate tathopadarzayati / keI puvanisiddhA, keI sArai tanna sArei; saMviggo sikvamaggai muttAvalimo aNAhohaM bhaa044|| kecitsAdhavo varavRSabhAdayastasyopasaMpatkAlAt pUrvameva AvazyakAdipadeSu ye doSAstebhyo niSiddhA, yathA AcAryA idamidaM ca mAkAryuriti te tathaiva vartamAnAstiSThati, ye punaH kecit abhinavadIkSitatvAd vinA kAraNena pramAdyati tAn guruH sArayati samyag yathoktAnuSThAne pravayati, taM punarupasaMpannaM pramAdasthAne vartamAnamapi na sArayati, tatra yadi sa upasaMpadyamAnaH saMvigno bhavati, tataH so'pratinodyamAnaH sannevaM ciMtayati, yeSu sthAneSvahaM pramAdaM kRtavAn teSveva sthAneSvanyAn pramAdyata AcAryAH sArayati aho ahamanAthaH parityakta etairiti ciMtayitvA saMvinavihAramicchan AcAryapAdamUle gatvA muttAvalimo iti nipAtaH pAdapUraNe chinnamuktAvalIprakAzAnyazrUNi vimuMcana pAdayoH patitvA zikSA mArgayate / yAcate yathA mAmapya For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaasnNtrH| dvitIyo vibhaagH| // 26 // | tyAdareNa bhagavaMtaH zikSayaMtAM mA zaraNamupAgataM parityajata evaM parIkSAnirvahataH parigrAhyaH itarastu parityAjyaH tatrAvazyake yathA parIkSA kartavyA tathopadarzayati // hINAhiyavivarIe sativi bale puvaTuMte coei| aNacovodentI na mamaMti ihaM suhaM vsiuN||bhaa085|| hInaM nAma yat kAyotsargasUtrANi maMdamaMdamuccArya zeSasAdhuSu cirakAlaM kAyotsargasthiteSu pazcAt sa kAyotsarge tiSThati ityAdi / adhikaM nAma kAyotsargasUtrANyatitvaritaM tvaritamuccAryAnupekSAkaraNArtha pUrvameva kAyotsarge tiSThati, ratnAdhike cotsArite kAyotsarge pazcAccireNa svaM kAyotsargamutsArayati ityAdi, viparItaM nAma prAdoSikAn kAyotsargAn prAbhAtikAniva karoti, prAbhAtikAn prAdoSikAniva ityAdi hInaM vAdhikaM ca viparItaM samAhAro dvaMdvastasmin pramAdato vartamAnAn athavA sUrye kila astamitamAtre eva nirvyAghAte savairapi sAdhubhirAcAryeNa saha pratikramitavyaM, yadi punarAcAryasya zrADAdidharmakathAdibhirvyA| ghAtastato bAlavRddhaglAnAsahAn niSadyAdharaM ca muktvA zeSaiH sUtrArthasmaraNArtha kAyotsargeNa sthAtavyaM, ye punaH satyapi bale pUrva kAyotsarge na tiSThati / tAn pUrvamatiSThatazcodayati, yaH punaH parIkSate taM pramAdyaMtamapi na zikSayati, tato yadi sa evaM vyavasyati, yathAtmIyAn pramAdyatazcodayati na mAmiti sukhamiha vasitumiti, sa itthaMbhUtaH paMjarabhagno jJAtavyo na prtiicchniiyH|| jo puNa coijate daguNa niyattae nato ThANA; bhaNai ahaM bhe catto, coeha mamaMpi sIyaMtaM ||bhaa086|| // 26 // For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yaH punazcodyamAnAn zikSamANAn zeSasAdhUna dRSTvA tataH sthAnAt pramAdasthAnAt nivarttate, bhaNati ca gurupAdamUle gatvA manyubharAkrAMto gadgadasvareNa ahaM yuSmaccharaNamAgatopi bho bhagavan yuSmAbhiH zikSAyA aprasAdatastyaktaH / na caitat bhagavatAM paramakaruNAparItacetasAmucitaM tasmAt prasAdamAdhAya mAmapi sIdaMtaM zikSayadhvamiti, eSa itthaMbhUtaH pratigrAhyaH kRtA AvazyakamadhikRtya parIkSA saMprati pratilekhanasvAdhyAyabhojanabhASAdvArANi adhikRtya tAmAha / paDilehaNasajjhAe emevaya hINaahiyavivarIyaM; dosehiM vA vibhuMjai, gAratthiyaDharabhAsA ||bhaa087|| ___ evamevAvazyakoktenaiva prakAreNa pratilekhane svAdhyAye ca hInamadhikaM viparItaM ca kurvata AtmIyAn zikSayate natu taM parIkSyamANamityAdi pUrvavat tatra pratilekhanAyAM hInAdhikatA nAma yat kAlato hInAmadhikAM cApratilekhanAM karoti, khoTakAdibhirvA hInAdhikA vA, viparItatA nAma prabhAte yanmukhapotikAdikrameNa na pratyupekSate kiMtu svecchayA yadivA pUrvA rajoharaNaM niHpazcimaM pratyupekSate aparAhne tu sarvaprathamamityAdi, svAdhyAye hInatA nAma yadyaprAptAyAmapi kAlavelAyAM kAlapratikramaNaM karoti, adhikatA yadi krAMtAyAmapi kAlavelAyAM na kAlaM pratikrAmati, vaMdanAdikriyAM vA tadanugatAM hInAdhikA karoti, viparItatA pauruSIpAThamatikrAMtAyAM pauruSyAM paThati utkAlikaM pauruSyAmiti, tathA bhojanadvAre AlokAdividhinA sUtroktena na muMkta doSeApi, asurasuraM avacavacaM aduyamavalaMbiyamityAdi viparItarUpaibhukte, tatrAtmIyAn tathA bhuMjAnAn | zikSayate natu parIkSyamANamityAdi pUrvavat , bhASAdvAre yA agArasthitabhASA gRhasthabhASA ca DhaDDarabhASA sthUrasvarabhASA tAM For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| nNtrH| zrI vyava- bhASate, tatrAtmIyAn tathArUpayA bhASamANAn zikSayate, na punaH parIkSyamANa mityAdi vibhASA pUrvavat , zeSANi trINi dvArAhArasUtrasya / yekagAthayA pratipAdayati / / pIThikA-thaMDila sAmAyArIha vetitaraMgatanapaDijagge: abhaNito bhikkhaM na hiMDai aNesaNAdI capilleDa |bhaa08|| sthaMDile samAcArI pAdapramArjanaDagalakagrahaNA, digAlokanAdirUpAM hApayati paribhavati vilupatItyarthaH, tatra tathA // 27 // sAmAcArI viluMpata AtmIyAn sAdhUna shikssyte| na parIkSyamANamityAdi prAgvat gataM vicAradvAraM, glAnadvAramAha / ataraMgataM asamartha glAnamityarthaH na pratijAgarti nApi tasya glAnasya khelamannakAdikaM samarpayati / atrApi glAnamapratijAgrata AtmIyAn sAdhUna zikSayate natu parIkSyamANamityAdi vibhASA pUrvavat gataM glAnadvAraM, bhikSAgrahaNadvAramAha / abhANitaH san bhikSA na hiMDate bhaNitopi ca iSaciDite sati pratinivarttate, aneSaNAdi vA prerayati pravarttayati kimuktaM bhavati / aneSaNIyAM bhikSAM gRhAti, AdizadvAt kauTinyena cotpAdayati / ityAdiparigrahaH, taM ca tathA bhikSAgrahaNe pravarttamAnamapi na zikSayati, kiMtvAtmIyAn sAdhUna ityAdi prAgvat , tasya cAgamo dvAbhyAM sthAnAbhyAM bhavati, tataste eva dve sthAne | pratipAdayati // jayamANaparihavaMte. zrAgamaNaM tassa dohiM ThANehiM paMjarabhaggaabhimuhe AvassagamAdi Ayarie / bhA0 86 // // 27 // For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasyopasaMpadyamAnasyAgamanaM dvAbhyAM sthAnAbhyAM bhavet / tadyathA yatamAnebhyaH paribhavadbhyazca, yatamAnA nAma saMvinAH paribhavaMtaH pArzvasthAdayaH, uktaMca / / so puNa jayamANagANa vA sAhUNa mUlAto Agato hojjA; paribhavaMtANa mUlAto, aAgato hojAparibhavaMtA nAma pAsatthA // 1 // iti tatra yo yatamAnasAdhUnAM mUlAdAgataH sa jJAnadarzanArtha paMjarabhagno vA samAgato bhavet , yaH punaH paribhavatAM mUlAdAgataH sa cAritrArthamudyatukAmaH samAgato bhavet anudyatukAmo vA jJAnadarzanArthamiti / athavA yo yatamAnebhyaH samAgataH sa paMjarabhannaH, yaH punaH paribhavadbhyaH udyaMtukAmazcAritrArtha samAgataH, so'bhimukhaH paMjarAbhimukhaH etayordvayorapi samAgatayorAvazyakAdibhiH padairAcAryeNa parIkSA karttavyA tadevamAgaMtukasya yathA AvazyakAdibhiH padairAcAryeNa parIkSA kartavyA tathA dArzatA, saMprati tenAgaMtukena yathAcAryaparIkSA kartavyA / tathopadarzayati / AvassagamAi Ayarie AvazyakAdibhiH padairAgaMtakenApi AcAryeNa AcAryasya parIkSA kattevyAH sA cevaM / AvazyakAdiSu pUrvabhaNiteSu dvAreSu madhye kvApi yadi gacchavAsinaH kAnapi sIdataH pazyati tataH AcAryebhyaH kathayati / tena kathite sati yathAcAryaH samyak pratipadya tAn pramAdinaH praticodayati / prAyazcittaM prayacchati, tatastatropasaMpattavyaM, atha kathitepi AcAryAH tUSNItiSThati bhaNaMti vA, kiM tava yadyate na samyagvarttate, tarhi anyatra gacchAMtare upasaMpattavyaM na tatreti atha yatamAnebhyaH samAgataH paMjare bhanna ityuktaM tatra paMjareti kimucyate, / tata Aha / For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaag| zrI vyava-paNagAisaMggaho hoi, paMjarojAya sAraNA NoNNaM gacchittaMca maDhaNAhi. nivAraNaM sunnididaito||bhaa060 hArasUtrasya ___AcAryopAdhyAyapravartakasthaviragaNAvacchedakarUpamAdizabdAt bhikSavo vRSabhAH kSullakA vRddhAzvaH parigRhyate, teSAM saMgrahaH pIThikA paMcakAdisaMgraho bhavati. paMjaraH athavA AcAryAdInAM anyonyaM parasparaM sAraNA, kimuktaM bhavati AcAryAdayaH parasparaM yat nNtrH| mRdumadhurabhASayA sopAlaMbhaM vA zikSayaMti eSa vA paMjaraH, yadivA yatprAyazcittaM ca maDhanAbhirasamAcAryA nivAraNapUrva khrprusse||28|| starjayitvA pazcAt prAyazcittapradAnena yadasAmAcArIto nivarttanaM tat paMjaraH, atrArthe zakunidRSTAMtaH yathA paMjare zakuneH zalAkAdibhiH svacchaMdagamanaM nivAryate, tathA AcAryAdipuruSagacchapaMjare sAraNAzalAkayA asamAcArIrUponmArgagamanaM nivAryate iti, / atra ye yatamAnAnAM mUlAt jJAnadarzanArthamAgato ye ca paribhavatAM mUlAt / cAritrArthamAgacchan te saMgrahItavyAH / ye punaH paMjarabhannA jJAnadarzanArthamAgatA ye ca paribhavatAM mUlAt jJAnadarzanArthamAgacchan te na saMgrahItavyAH / tatra ye | na saMgrahItavyAste eko vA syAdaneke vA yata Aha / / / te puNa egamaNegA NegANaM sAraNA jahA putvaM, upasaMpayattA AuTTe aNauTTe annnnhigcche|bhaa061|| te punarupasaMpadyamAnAH kadAcideko vA syAdaneke vA / tatrAnekeSAM yA sAraNA sA yathApUrva kalpAdhyayane uvaeso sAraNA ceva / taIyA paDisAraNA ityAdinA graMthena bhaNitA, tathAtrApi draSTavyA, yaH punareko'samAcArIkurvan zikSyate zikSyamANazca yadi vyAvRttaH zikSA pratyabhimukho bhavati, tatastasmin AvRtte SaSThIsaptamyorartha pratyabhedAt tasyAvRttasya upasaMpadbhavati, yadi // 28 // For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir punarnAvarttate tadA tasmin anAvRtte idaM bhaNyate, anyatra gaccha, mAtra sthA iti athavA idamuttarArddha, AvassagamAi Ayarie iti yaduktaM / tasya vyAkhyAnaM AvazyakAdiSu padeSu gacchavAsinaH pramAdinA dRSTvA AcAryAya kathayet / kathite ca sati yadi sa AcAryaH samyag Avartate nijasAdhUn samyag zikSayate / prAyazcittaM ca tebhyaH prayacchati, tatastasminnAvate tasya tatropasaMpadbhavati, atha kathitenAvartate, tUSNIM karoti bhaNati vA kiM tavaitaiH svayaM samyagvartethA iti, tadA anyatra gacchediti yaduktaM prAk dAUNa pacchittaM vajhaMtaMpI paDicchejA iti tat vyAkhyAnayati // niggamaNe parisuke AgamaNe Usuddhedeti pacchitaM. niggamaNe parisuddhe inAe jayaNAe vaaritibhaa062||* tRtIye bhaMge nirgamane parizuddha prAguktadoSavarjite, Agamane azuddhe vajikAdiSu pratibaMdhakaraNAt dvitIyapade alpadoSatayA pratIcchAbuddhau satyAM prAyazcittaM pratibaMdhamAtraniSpannaM dadAti / datvA ca pratIcchaMti, nirgamane punaH prathamabhaMge dvitIyabhaMge vA adhikaraNameva adhikaraNAdibhiH ege apariNae vA ityAdibhivA doSairaparizuddhe na pratIcchanIyaH kiMtu vAraNIyaH taM vA'nayA vakSyamANayA yatanayA vArayati / tAmevAha || natthI saMkiyasaMghADamaMDalIbhikkhavAhirANayaNaM, pacchittaviustamge nigamanuttassa chaNNeNaM ||bhaa063|| yaH paMjarabhagno jJAnadarzanArthamAgataH / taM pratIyaM vAkyayatanA yat tvaM zrutamabhilapasi, tanmama pArzve nAsti, atha sa bruyAt , mayA zrutaM yathA'muko graMtho'mukasya pArzve yupmAbhiH zruta iti, tata idaM vaktavyaM, zrutaH sa graMthaH kevalamidAnI bahuSu For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava- hArasUtrasya pIThikA nNtrH| dvitIyo vibhaagH| // 26 // sthAneSu zaMkitaM jAtaM, na ca zaMkitaM zrutamanyasmai dIyate, pravacane niSedhAt / tasmAdanyatra niHzaMkitazrutAn gaveSayasva yastu svacchaMdamatiH saMghATakodvignaH saMjJAbhUmimAtramapyekAkinA gaMtuM na labhyamiti samAgatastaM pratIdaM vaktavyaM, asmAkamAcAryaparaMparAta iyaM sAmAcArI saMjJAbhUmimAtramapi na gaMtavyametacca tava duSkaramatonyatra gaccha tAvaditi, yaH punaranubaddhavairatvenAgatastaM | pratIdaM vaktavyaM, maMDalIti asmAkamIzI sAmAcArI yadavazyaM maMDanyAM samudeSTavyaM, yadyapi ca na paThati na zRNoti vA tathApi sUtrapauruSyAM maMDalyAmupaveSTavyamarthapauruSyAM maMDalyAmupavizyArthaH zrotavyaH, na kadAcanApi sAdhUnAM svacchaMdatvametacca bhavatosprItikaraM, tasmAdanyatra gamyatAM / yastvalasatvenAgatastaM pratIdaM vAcyaM, bhikkhabAhirANayaNaM, bhikSAyAH bahiHpradezAdAnayanaM, kimuktaM bhavati asmAkamatra kSetre bahavo bAlavRddhAH saglAnAH sAdhavaH te ca bhikSA na hiMDate, tato yadi pratidivasaM bhikSA bahiH pradezAdAnayasi / tatastiSTha, parametat duSkaraM tava tasmAt yatra sukhena tiSThasi, tatra yAhi, kimatra klezasahanena yastu nirddharmA ugradaMDA AcAryA iti vinirgatastaM pratIdamuttaraM, pacchittatti / asmAkamiyaM sAmAcArI yadi duHpramArjanAdimAtramapi karoti, tadA tatkAlameva prAyazcittaM yathoktaM dIyate, na kAlakSepeNa nApi pakSapAtAdinAstokaDAsena yastu vikRtilaMpaTo na mahyaM vikRtimanujAnAtIti vinirgatastaM pratIyaM vAgyatanA / aviusampatti asmAkamapyayaM sAmAcAryAgamaH avyutsargo'nutkalanaM vikRteriti vyAkhyAnato gamyate, yogavAhinA ayogavAhinA vA vikRtirna grAhyA ityarthaH, atrAdhikaraNapratyanIkastabdhalabdhaviSaye yatanA noktA vicitratvAtsUtrabhASyagatestatrAdhikaraNe yatanA yathA kalpAmadhyayane tathA draSTavyA, zeSaviSayA tu vineyajanAnugrahAyAbhidhIyate, tatra yaH pratyanIkastatra mestItyAgataH, maNyate mamApi ziSyAH pratIcchakAzca ISadapi pramAdaM na // 26 / / For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSamate, mahyaM kathayati ahaM ca doSAnurUpaM daMDaM prayacchAmi / anyathaikatarapakSapAtakaraNato gaccha mudrAbhaMgaH sarvajJAnAvilopazca, tasmAdatrApi tava duSkaramiti na sthAtumucittaM, stabdhaH punarevaM bhaeyate / asmAkamiyaM sAmAcArI caMkramaNAdi kurvati gurAvabhyutthAtavyaM, anabhyuttiSThataH prAyazcittapradAnamiti, lubdhaM pratyeSA vAgayatanA utkRSTadravyANi modakAdIni asmAkamapi bAlavRddhaglAnaprAghUrNakebhyo dIyaMte, tadevaM svacchaMdacAritraprabhRtInAM nivAraNe vAgyatanoktA. yadi punarete tathA nivAritA api na vakSyamANaprakAreNa pratyAvarttate, nApi nirgacchaMti yepi ca vizuddhanirgamAH pratIcchitAH saMtaH sIdati teSAM paristhApane yatanAmAha, niggamamuttassa chammeNaM yadA paristhApayitumiSyamANasya svayaM bhikSAdinimittaM nirgamo bhavati, yadA vA rAtrau nirbharanidrayA suptastadA taM tyaktvA naMSTavyaM, kathamityAha channenAprakaTamalpasAgArikaM kimuktaM bhavati, ye'pariNatA bAlAdayo vA gacche tatrAM teSAM na kathyate / yathAmumevaM tyaktvA naSTavyamiti, mA rahasyabhedaM kAryuriti kRtveti eSa gAthArthaH, sAMpratamenameva gAthArtha vineyajanAnugrahAya vivRNoti // nasthi yaM mi jamicchasi suyaM mayA zrAmasaMkiyaM taM tu, na ya saMkiyaM tu dijjai nissaMkasue gavessAhi // bhA 094 // yadicchasi zAstraM zrotuM tadetat me mama pArzve nAsti, atha brUyAt mayedaM zrutaM yathAmukaM zAstraM bhavadbhiH zrutamiti tatrAha* Ama tat zAstraM mayA zrutaM kevalamidAnIM zaMkitaM jAtaM, naca zaMkita dIyate tasmAbhiHzaMkazrutAn gaveSaya, saMghADaitimaMDalIti ca dvAradvayaM vyAcikhyAsurAha / / For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava-1* dvitIyo vibhaag| M haarsuutrsypiitthikaanNtrH| egAgissa na labbhA, viyArAdIvi jayaNasacchaMde / bhoyaNasutte maMDali par3hate vA niyoyaMti ||bhaa095|| svacchaMde svacchaMdamatI nivAraNArthamiyaM vAgyatanA, asmAkamekAkinaH sato vicArAdAvapi bahi myAdAvapi na labhyaM gaMtumiti / anubaddhavaire iyaM vAgyatanA asmadIyA munivRSabhA bhojane sUtre upalakSaNametat arthe vA paThaMtopi maMDalyAM niyojayaMti, etacca tava duSkaramiti, adhunA bhikkhavAhirANayaNaM pUcchittaviussagge iti trINi dvArANi vyAkhyAnayati // alasaM bhaNaMti bAhiM jai hiMDasi amha ettha bAlAdI, pacchittaM hADahaDaM zravi usaggo tahA vigii| bhA0 96 // alasaM pratibhaNaMtyAcAryA asmAkamatra kSetre bahavo bAlAdayaste ca bhikSAM na hiMDate tato yadi bahirbhikSAM hiMDase tarhi tiSTha, anyathA vraja sthAnAMtaramiti, nirddharmANaM prati punaridaM vadaMti asmAkaM stokepi duHpramArjanAdau kRte prAyazcittaM hADahaDaM | dezIpadametat tatkAlamityarthaH dIyate, anyathA mUlata eva sAmAcArIvilopaprasakteH, vikRtilaMpaTaM prati punariyaM vAgyatanA yogavAhino ayogavAhino vA'smAkaM gacche vikRteravyutsargo'nutkalanaM bhavAMzca durbalazarIro navakSuriba pAnIyena vikRtyA pAlyasvabhAvastasmAdanyatra prayAhIti, yatra codaka Aha / tattha bhave mAyamoso evaM tu bhave NajavaM tassa, vuttaM ca ujjUbhUte sohI telokadaMsIhiM // bhA097 // / For Private and Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yadetannirgamanAzuddha upAyena pratiSedhanamuktaM, tatra kasyacit matiH syAt / evaM pratiSedhato mAyA bhavati mRSAvAdazca tatra yatparavipratAraNaciMtanaM, tanmAyA, vidyamAnamapi zrutaM nAsti zaMkitaM vA tiSThati ityAdi bruvANasya mRSAvAdaH, evaM tuM amunA prakAreNa punarmAyAmRSAM kurvato bhavet tsyaanaarjvmnRjutaamaayaatH,| kuTila bhAvabhAvAt uktaM punastrailokyadarzibhiridaM zodhiH RjubhUte sohI ujjuyabhUyassetyAdi pradezAMtare shrvnnaat| tato nedaM mAyAmRSAbhASaNamucitamiti / atra sUriH pratyuttaramAha // | esa agIte jayaNA gIte vikareMti jujjai jaMtu; videsakara iharA maccharivA do phuddrukkhe||bhaa0||98|| ____ eSA anaMtaroditA vAgyatanA agIte agItArthe gItepi gItArthepi nirgamanAzuddhe nivAraNA kriyate, kevalaM sphuTAparairyathA evaMbhRtAt doSAt tvamatrAgataH evaMbhUtadoSazca na suvihitaiH pratIchayate iti, na caivaM bhaNitaH san sa ruSyati gItArthatvAt, gItArthA hi sarvAmapi sAmAcArImavabuddhyaMte, avabuddhyamAnAzca kathamaprItiM vidveSaM kurvatIti, tathAcAha / kareMti juJjai jaMtu / yat yujyate yuktimApatati tat gItArthAH kurvati nAprItyAdikamiti, iharati itarathA yadyagItArthepi sphuTarUnivAraNA kriyate kevalaM sphuTAkSarairyathA evaMbhUtadoSavAn tvamatrAgataH tataH sphuTarUkSe bhASite sati sphuTaM nAma padbhUtadoSoccAraNaM, rUkSaM snehopadarzanarahitaM, yadivA sphuTameva parasya rukSatotpAdanAt, rUkSaM sphuTarukSa tasmin bhASite tat bhanapANaM vacasteSAM videzataraM vidveSotpAdakaM bhavati / agItArthatvAt, ciMtayaMti ca matsarabhAyenaite sUtramartha vA na prayacchati, to matsariNa ete iti, evaM For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA5 naMtaraH / / / 31 / / *O*******{* --**--* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cacitayitvA svapace parapace ca matsariNa ete iti prakAzayati tato loke matsaripravAdo vidveSakaraM ca tadvacasteSAM mAbhUditi prAguktayatanayA nivAraNa kriyate, na ca mAyAmRSAdoSasaMbhavo yataH parAprItyanutpAdakatayA pariNAmasuMdaratayA cobhayorapi guNakAritvamavekSya tathA vAgyatanA kriyate, na vipratAraNabuddhyeti / eteSAmeva pratIcchane apavAdamAha / nigamasuddhamuvANa, vAriyaM gerahate samAuhaM / zrahigaraNa paDiNi zraNubaddha megAgijaDhaM na sAejA // bhA0 // 99 // nirgamo'zuddho yasya sa nirgamAzuddhastaM upAyena prAguktayatanAlakSaNena vAritaM samAvRttaM saMtaM gRhNAti, kimuktaM bhavati yadi sa tathA pratiSiddhaH san brUte, bhagavan mithyA me duHkRtaM na punarevaM kariSyAmi kiMtu yathA yUyaM bhaviSyatha, tathA kariSyAmi mukto mayA sa pApasvabhAvo durgativarddhana iti, tata evaM taM samAvRttaM gRhNAti, kiM sarvamapi netyAha ahigaraNetyAdi yo'dhikaraNaM kRtvA samAgatastaM yazca tatra me pratyanIkostItyuktavAn taM tathA anubaddharoSaM yena ca pazcAdekAkI prAcAryastyaktastaM ca na sAejA na sAtmayet na sAtmIkuryAt na svIkuryAditi bhAvaH, kevalaM pratyanIke apavAdosti tamevAbhidhitsurAha / paDiNIyaMmiu bhayaNA, gihimmi AyariyamAdiduTThami; saMjayapaDiNIe puNa, na hoMti uvasAmie bhayaNA // bhA0 // 100 // pratyanIke bhajanA tAmevAha / gRhiNi gRhasthe AcAryAdiduSTe kimuktaM bhavati, yadi kopi nAma gRhastha AcAryasya - For Private and Personal Use Only 20/80C000*3*cle dvitIyo vibhAgaH / // 31 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AdizabdAt upAdhyAyapravattisthaviragaNavacchedAnAM zeSabhikSUNAM ca pradviSTaH sa cAnekadhA upazamyamAnopi nopazAMtastatastasmin AcAryAdipraduSTe gRhiNyanupazAMte tadbhayAdAgataH san pratigRhyate yadi punaH sa brUyAt saMyato me tatra pratyanIkosti tatastasmin saMyatapratyanIke na bhavatyupasaMpat na pratisaMgRhyate ityarthaH / athavA sa bhaeyate gaccha tvaM taM camayitvA samAgaccha evamukto yadi tatra gatvA taM na kSamayati tato na sa pratigRhyate atha tena gatvA'sau kSAmitaH kevalaM sa eva na kSamate, tarhi sa pazcAdAgataH pratigrAhyaH / atha sa vakti mayA sa tadAnImevAgacchatA cAmitaH / tadA tasminnupazAMte sa niyamAt pratigRhya eva na bhavati bhajanA nirdoSatvAt / so puNa uvasaMpajje, nAgaTThA daMsaNe carite ya / eesi nANattaM vocchAmi zrahANupuvvIe // bhA0 // 101 // sa punaruktaprakAreNa saMgRhyamANa upasaMpadyate jJAnArtha jJAnanimittaM darzane darzananimittaM saptamyA nimitte vidhAnAt darzanaprabhAvakazAstranimittamityarthaH cAritrArthaM cAritranimittaM eteSAM jJAnAdyarthamupasaMpadyamAnAnAM nAnAtvaM bhedaM yathopanyAsaM yA anupUrvI sA yathAnupUrvI tayA vacyAmi pratijJAtameva nirvAhayati / vttnn| saMdhaNA caiva gahaNe suttattha tadubhaye; veyAvacce khamaNe kAle zrAvakahAe // bhA0 // 102 // jJAnArthaM darzanArthaM copasaMpat pratyekaM tridhA, tadyathA sUtraM cArthazca tadubhayaM ca sUtrArthatadubhayaM tasmin sUtreSvetadubhayasmazvetyarthe nimittaM saptamI ceyaM tatoyaM bhAvArthaH / jJAnArthaM darzanArthaM copasaMpadyamAnaH pratyekaM sUtrArthaM vA upasaMpadyate arthArthaM vA For Private and Personal Use Only *********O**O**@***O***OK**O**-
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 32 // tadubhayArtha ceti punarekaikaM tridhA tadyathA vartaneti atra saptamIlopaH prAkRtatvAt vartanAyAM vartanAnimittaM evameva saMdhanAyAM | dvitIyo | saMdhanAnimittaM tatra pUrvagRhItasya sUtrArthasya tadubhayasya vA punaH punarabhyasanaM vartanA, pUrvagRhItavismRtasya punaH saMsthApanaM maavi...| saMdhanA, tathA grahaNe tatprathamatayA apUrvasUtrasyArthasya tadubhayasya vA grahaNanimittaM, evaM jJAne darzane ca pratyekaM bhavati tridhA upasaMpat caraNopasaMpadA punarupasaMpadyamAno dvidhopasaMpadyate, tadyathA vaiyAvRttanimitaM kSapaNe capaNAnimittaM te ca dvidhApi upasaMpadyamAnAH kAlato yAvajIvaM bhaveyuH / ca zabdAditvarAzca enAmevagAthA vyAkhyAnayati / dasaNanANe suttatthatadubhaye vattaNA ya ekeke; usaMpayA caritte veyAvacce ya khamaNe ya ||bhaa0||103|| darzanavizodhikAni yAni sUtrANi zAstrANi vA tAni darzanaM, zeSANi sUtrANi zAstrANi vA jJAnaM, tatra darzane jJAne ca pratyekamupasaMpat vidhA, mUtranimittamarthanimittaM tadubhayanimittaM ca, ekaikasmizca sUtrAdau pratyekaM vartanAdi tribhedaM vartanA saMdhanA grahaNaM ca, kimuktaM bhavati sUtrepi vartanAnimittamupasaMpadyate, saMdhanAnimittamupasaMpadyate, apUrvagrahaNanimittaM vA upasaMpadyate, evamarthepi tritayamubhayepi tritayamiti, darzanepi navavidhopasaMpat jJAnepi navavidheti, cAritre cAritraviSayA upasaMpat vaiyAvRtte kSapaNe ca / |suddhaparicchaNNe lahugA akArate sAraNA aNApucchA; tIsuvi mAsolahutto vttnnaadiimutthaannesu||bhaa0||10|| yat gurusakAze sUtraM tatsarvamadhItaM tato gurubhiranujJAto vidhinA ApRcchaya vajikAdiSvapratibadhyamAna pAgataH / bhAga- // 32 // For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tazca san trIna divasAn yAvat parIkSitaH zuddhaH, itthaMbhUtaM yo na pratIcchatyAcAryastasya prAyazcittaM laghukAzcatvAro laghumAsAH, yopi upasaMpanno vartanAnimittaM saMdhanAnimittaM grahaNanimittaM vA sa yadi vartanAM saMdhanAM grahaNaM vA na karoti tadA tasmin varttanAdikamakurvati pratyekaM viSvapi sthAneSu vartanAdiSu mAso laghukaH prAyazcittaM, prAcAryopi yadyupasaMpannaM pramAdyataM na sArayati tatastasminnapi sAraNe atra vibhaktilopa ArSatvAt / akurvati triSvapi vartanAdiSu sthAneSu mAsalaghu etacca prAyazcittavidhAna sUtraviSayamarthe punarvartanAdimakurvati ziSye arthanimitta pasaMpanna pramAdyataM varttanAdighasArayati gurau ca pratyekaM triSvapi varttanAdiSu sthAneSu prAyazcittaM mAsaguru, ubhayaviSayeSu dvayorapi pratyekaM varttanAdiSu viSvapi sthAneSu pRthak ubhayaM prAyazcittaM mAsaguru mAsalaghu ceti, evaM gAthAyAmanuktamapi saMpradAyAdavasitaM, tathA aNApucchAiti anApRcchAyAmanujJAyAmityarthaH atra catvAro bhaMgAstadyathA ananujJAto'nanujJAtena saha vartanAM karotItyeko bhaMgaH, ananujJAto'nujJAtena saheti dvitIyaH, anujJAto ananujJAteneti tRtIyaH / anujJAto anujJAteneti caturthaH evaM maMdhanAyAM grahaNepi ca pratyekaM catvAro bhaMgAH evamarthepi tadubhayasminnapi ca pratyekaM vartanAdiSu catvArazcatvAro bhaMgAH tatra mUtraviSaye viSvapi vartanAdiSu sthAneSu pratyekamAyeSu bhaMgeSu dadAnasya ca gRhANasya ca prAyazcittaM mAsalaghu tapaH kAlavizeSitaM tadyathA vartanAyAmAdyeSu triSu bhaMgeSu mAsalaghu, saMdhanAyAM mAsalaghu tapo gurukAlalaghu, grahaNe mAsalaghu, dvAbhyAM guru tadyathA / tapasA kAlena ca, evamarthe tapaH kAlavizeSitaM mAsaguru / tadubhayasmin tadubhayaprAyazcittamartha viSayaM tadubhayaviSayaM ca prAyazcinaM gAthAyAmanupAttamapi vyAkhyAnAdupagataM; caturthabhaMgaH punaH sarvatrApi zuddha iti na tatra kasyApi prAyazcittamiti, ihAcAryasyApi pramAdataH sUtrAdiSu vartanAdikamakurvatamupasaMpanama For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie dvitIyo vibhaag| zrI vyavahArasUtrasya piitthikaasnNtrH| / / 33 / / | sArayataH prAyazcittamato niyamAtsa AcAryeNa sArayitavyastathA ca etadevAha / sAreyavvo niyamA uvasaMpannosi jaM nimittaM taHtaM kuNasu tuma bhaMte akaremANe vivego ubhaa||105|| sa upasaMpano niyamAtsArayitavyaH kathamityAha / aho bhadaMta jJAnAdyabhyAsakAritayA paramakanyANayogin iha ziSyasyApyAcAryeNa protsAhanArtha tathAvidhayogyatAsaMbhavamadhikRtyaivaMvidhamapyAmaMtraNaM karttavyamiti jJApanArtha, anyathA bhadaMteti gurvAmaMtraNe rUDhatvAttatraiva nyAyaM na ziSye iti yanimittamupasaMpanastvaM tat kuru evamekadvitrivAraM sAritopi ya di na karoti vartanAdikaM, tatastasminnakurvati viveka eva parityAgaH karttavyaH turevakArArthaH; yaduktamaNApucchAiti taM vyAkhyAnayati / / aNaNugaNAe deMta paDicchaMtabhaMgacaurou; bhaMgatiyaMmivi mAso, duhatoNugaNAe suddhoubhaa||106|| ___ananujJAto makAro'lAkSaNikaH / ananujJAte dadAti itarastu pratIcchatItyevaM dadAnapratIcchatA catvAro bhaMgAH sUtrabhaMgatrikepi AyeSu varttanAdiSu pratyekaM prAyazcittaM mAso laghumAsaH, arthe gurumAsastadubhayasmin tadubhayaM prAyazcitamiti vyAkhyAnAt duhatoNueNAe iti ubhayato dadAnatayA pratIcchakatayA vAnujJAte bhaMgazcaturthaH zuddha eva turevakArArthaH eSo'kSarArthaH / bhAvArthastu prAgevopadarzitaH, eSa prAyazcittavidhiH jJAnArtha upasaMpayukta evaM darzanArthamapyupasaMpadi draSTavyastathA cAha / emeva daMsaNe vI vattaNamAdIpayAu jahanANe; veyAvaccakaro puNa ittarito zrAvakahitoya ||bhaa0||107|| yathA jJAne vartanAdipadAnyadhikRtya prAyazcittavidhiruktaH evameva ananevai prakAreNa darzanepi vartanAdIni padAnyadhikRtya 1 // 33 // For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie veditavyaH gatA jJAnadarzanopasaMpat / idAnIM cAritropasaMpat bhAvanIyA, tatra kAle AvakahAeya iti vyAkhyAnayan veyAvaceiti padaM vyAkhyAnayati veyAvaccetyAdi vaiyAvRttyakaro vaiyAvRttyArtha upasaMpanaH punardvidhA itvaraH svalpakAlabhAvI yAvatkathito yAvajIvabhAvI asya ca dvividhasyApi vaiyAvRttyakArApaNavidhirayaM, eko gacchavAsI vaiyAvRttyakaroparaH prAghUrNakaH sa ca vakti, ahaM vaiyAvRttyaM karomi tatra vidhimAha / tullesu jo sulladdhI annassava vAraeNanicchaMte;tullesuva zrAvakahI tassa maeNaM ca ittarito bhaa0||10|| yadi dvAvapi kAlatastulyAvitvarau ca tatra yadyeko labdhimAn aparo'landhikastarhi tayostulyayoryaH salandhikaH sa kAryate, itarastu upAdhyAyAdibhyo dIyate atha dvAvapi yAvatkathiko tatrApi yo labdhimAn sa kAryate, itaro'nyebhyo dIyate, yadi punAvapi salandhiko yAvatkathiko ca tatra anyatara upAdhyAyAdeH kAryate, athaikopi tasya necchati tataH AgaMtuko vimucyate, atha dvAvapi salabdhikAvitvarau ca tata AgaMtuka upAdhyAyAdInAM vaiyAvRtyaM kAryate, sUtrAlApakazca upAdhyAyAdivaiyAvRtyaphalapradarzakastataH protsAhanArtha ptthniiyH| __uvajjhAyaveyAvaccaM, karemANe samaNe niggaMthe mahAnijare mahApajjavasANe hoi ityAdi / atha necchati tarhi tasminanyasyopAdhyAyAdevaiyAvRttyamAnicchati vA zabdo bhinnakramatvAt vAraeNavetyevaM yojanIyaH dvAvapi vArakeNa kAryete, kiyatkAlamekaH kiyatkAlamapara iti yadi vAstavyo vaiyAvRttyakaronumanyate atha nAnumanyate, tata AgaMtuka For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 34 // stAvaMtaM kAlaM pratIkSApyate, yAvat vAstavyasya vayAvRttasya itvarakAlaH samAptimupayAti atha na pratIkSate tahi visRjyate, eSa dvayoritvarayAIyAvRtyakArApaNavidhiH atha eka itvaraH eko yAvatkathikastatrAha tunlesuva ityAdi tulyayorlandhyA samAna-al yoryo yAvatkathikaH sa kAryate, itvaro'nyasyopAdhyAyAdeH saMniyojanIyaH atha vAstavyo yAvat kathikastarhi sa bhaNyate vizrAmya, tvaM tAvat yAvaditvaraH karoti tathAcAha tasya vAstavyasya vaiyAvRttyakarasya matena icchayA itvaro vA kAryate vaiyAvRtyaM atha vAstavyastathA prajJApitopi necchati tarhi na kAryate sa hi pazcAdapi yAsyati, / tata itaro vAstavyo na kariSyatIti, atha itvaro yAvatkathikazca dvAvapi labdhiko tatrayAvatkathikaH kAryate, itvaro anyasya niyujyate, visRjyate vA athavA itvaraH salabdhikAyAvatkathiko'labdhikastatra yAvatkathiko bhaNyate vizrAmya, tAvat yAvadeSa itvaraH malabdhikaH karoti / pazcAttva meva kariSyasi, atha necchati tarhi sa eva kAryate itarastvanyasmai dIyate, tasya tatrAnicchAyAM visRjyate / athetvaro'landhiko yAvatkathiko labdhimAn tatra yAvatkathikaH kAryate itara upAdhyAyAdeH samapyate atha tasya tatrAnicchA tarhi visRjyate iti, iha yadi vAstavyavaiyAvRtyakaraNe ananujJAto vaiyAvRtyaM kArayati yadivAnApRcchayA anyaM caiyAvRtyakara sthApayati / tadA tasyAcAryasya bahavo doSAstAnevAha / / aNaNulAe lahagA aviyttmshjogdaannaadii| nijaramahatI hu bhave, tvstimaadiinnkrnnevii||109|| ___vAstavyavaiyAvRttyakaraNAmanujJAyAmupalakSaNametattasyAnApRcchAyAM vA yadyAgaMtukamitvaraM vaiyAvRttye sthApayati tatastasya prAyazcittaM laghukAzcatvAro laghumAsAH anye bruvate anApRcchAyAM mAsalaghu, ananujJAyAM catuleghu anyaccAnanujJAyAmanApRcchAyo vA For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaiyAvatyapade anyasyatvAsya sthApane vAstavyasya aviyattamaprItirupajAyate aprItyA ca kalahaM kuryAt asAhagA joggadANAdI iti, yAni dAnAdIni dAnazraddhAdIni kulAni AcAryasya prAyogyANi tAnyAgaMtukavaiyAvRtyakarasya na sAdhayati, na kathayati tasmAt sa itvara mAgaMtukovaiyAvRttyakaraH prajJApyate, tvaM tapasyAdInAM ApakAdInAM vaiyAvRtyaM kuru, teSAmapi kriyamANe vaiyAvRttye mahatI nirjarA tadevaM vaiyAvRttyadvAraM gatamidAnI kSapaNadvArAvasaraH / ____ AvakahI ittariya ittariya vigiTTha taha avigiTe ya; samaNAmaMtaNakhamaNe, aNicchamANaM nau niyogo // 11 // kSapaka upasaMpadyamAno dvidhA yAvatkathika itvarazca, tattvaro dvidhA vikRSTatapaHkArI avikaSTatapaHkArI ca, tatra caturthaSaSThASTamakArI avikRSTatapaHkRta, dazamAditapakArI vikRSTatapaHkRttayoIyorapyupasaMpadyamAnayoH samaNAmaMtaNatti AcAryeNa khagaNasya svagacchasthAmaMtraNaM pracchannaM karttavyaM, AryA epa vikRSTatapaHkaraNArthamavikRSTatapaHkaraNArtha vA samAgataH, kiM pratIkSyatAmuta pratiSidhyatAmiti ? tatra yadi teSAmanumataM bhavati, tadA pratIpyate, anicchAyAM pratiSidhyate, yadi punaH kecinmanyate kecinna manyate te tarhi yaH kazcinbheSTavAn tamanicchaMtaM tasya kSapakasya vaiyAvRtte balAna niyojayet, balAbhiyogasya sUtre niSedhAta, yastu prtiicchitH| sa praSTavyaH kiM tvaM vaikRSTaM tapaH karoSi avikRSTaM vA ? yadi brUte avikRSTaM, tato bhUyopi pRSTavyaM tvaM pAraNakadine kIdazo bhavasi, yadi prAha, glAnopamaH, tabAha / For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie zrI vyavahArapatrasya piitthikaasnNtrH| // 35 // avigir3ha kilammaMtaM bhaNaMti mAkhama karehi sajjhAyaM; sakA kilaMmiuM jevi, vigiTeNaM tahiM !! dvitIyo viyare // 111 // vibhaagH| avikRSTetapasi kAmyaMta bhaNaMti sUrayo, mA capaya mA capaNaM kuru na yuktaM bhadra tava kSapaNaM kartuM na zaktyabhAvAdityarthaH tasmAtkuru svAdhyAya, tapaHkaraNAt svAdhyAyakaraNasya bahuguNatvAva, api ca svAdhyAyopi paramaM tapaH, yata uktaM / vArasavihimmivi tave, sabhitarabAhire kusaladine navi asthi navi hohii. sajjhAi samaM tavo kammaM // bhA0 111 / / aglAnopamastra vikRSTatapaHkArI tapAkAryate, yastu vikRSTaM tapAkaroti sa yadyapi pAraNakadinepi glAnopamo jAyate, tathApi sa kAryate, yata Aha sakA ityAdi api zandaH punararthe ye punastapasvino vikRSTena tapasA pAraNakadine kramayituM zakyA:kAmyate iti bhAvaH / tatra teSu tapasviSu vitareta dadyAt tapaHkaraNaM, teSAM tathArUpANAmapi samanujAnIyAt, na tu vAraNIyaM, vikRSTatapaHkaraNasya mahAguNatvAt kevalaM bhaktapAnaM bhaiSajAdikamAnAyya dAtavyaM atha glAnopamo na bhavati, kiMtu svayameva saMstArakapratilekhanAdIna vyApArAn sarvAnapyahInAtiriktAn karoti, pratIcchate, evaM tatra yo vikRSTena tapasA glAnopamo bhavati tatreyaM sAmA caarii| aplapaDicchaNe lahagA asati gilANovame adaMtiyaH paDilehaNa saMthArae pANaga tahamattagatigaM ca // bhA0 112 // For Private and Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasmin gacche yadyanyaH kopi vikRSTatapaHkArI kSapako vidyate, sa ca pAraNakadine glAgopamo vA bhavedaglAnopamo vA / tathApi tasminvidyamAne kSapake anya kSapakamAcAryoM na pratIcchet, prAktanasya hi Apakasya pAraNakadine glAnopamasyAglAnopamasya |vA satovazyaM karttavyaM, na ca dvayovaiyAvRtyakaraNe sAdhavaH prabhavaMti, tasmAt na pratyeSaNIyaH, yadi punaH sAdhavonumanyate sopi pratI yatA, tasyApi vaiyAvRttyakaraNena samAdhimutyAdayiSyAma iti, tadA prtiicchniiyH| yadi punargacche vidyamAnepi vikRSTatapaHkAriNi kSapake gacchAnanumatAvAcAryo'nyaM pratIcchati tadA tasyAnyapratIcchane prAyazcittaM laghukAzcatvAro laghumAsAH; asatitti tathA asati prAyogyadravye ye doSAste ca vaktavyAH, te cAmI dvayoH capakayoyugapatpAraNakadine samApatite paryAptyA pAraNadravye bhalAbhato asati asaMstaraNaM bhavet, asaMstaraNAcca yadeSaNAdi prerayaMti, tanimittaM prAyazcittamAcAryasyApatati, AjJAbhaMgAdayazca doSA jAyaMte, tathA pAraNakaprAyogyadravyasaMpAdanena saMstaraNamakurvatsu sAdhuSu viSaye so'prItiM kuryAt, aprItyA ca anAgADhAmAgADhA vA paritApanAM prApnuyAt, tathA ca sati taniSpanamapi prAyazcittamAcAryasya, anyacca ziSyAH pratIcchakAzca dvayorapi kSapakayovRtyakaraNato bhagnA evaM ciMtayeyuryathAnyAnyakSapakavaiyAvRtyakAraNena nAsmAkaM sUtramartho vA, tasmAdanyatra bajAma iti / tathA gilANovame iti teSu gacchavAsiSu sAdhuSu vAstavyakSapakavaiyAvRttyakaraNacyApRteSu glAnApamo jAyate, tadA tasyAcAryasya prAyazcittaM caturgurukAH, aDateyatti tathA gacche vAstavyakSapakakaraNabyAvRtatayA bhaktapAnaM vAgaMtukasyAdadAne sa bhaktArtha pAnArtha vA svayaM hiMDeta pratilekhanAdikriyA ca svayameva kuryAt, hiMDamAnazca kSudhApiSAsayA zItenoSNena vA pIDito yadyanAgADhA paritA- | panA prAyazcittamAcAryasya caturlaghu, atha gADhAM tadA caturguru atha mUrcchati tadA SaT laghu, tathA paritApyamAno yadyeSaNAM prerayati, For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 36 // tadA tannimittaM, prAyazcittaM, atha na prerayati, tathA prabhUtamaTato yadA nAgADhAdiparitApanA prAmoti, tanimittaM prAyazcittaM, atha tatra gacche anyo vAstavyaH kSapako na vidyate, tadA niyamata:sa pratIcchanIyaH, kevalaM sopi gacchAnumatyA, anyathA na kimapi tasya gacchaH kariSyati, tatra yadi pramAdato vaiyAvRtyabhIrutayA gaccho nAnumanyate, tadA sa prjnyaapniiyH| atha kAraNavazatastadA na pratIcchanIyaH, yadi punargacchAnanumatyApi pratIcchati tadA tasya prAyazcittaM catvAro laghukAstathA gacchAnumato yo yataH pratilabhyate sa tataH kSapakaprAyogyamAnayati, ananumatau ca na kopi kimapyAnayatItyasati pAraNakadine paryAptyA prAyogyadravye asaMstaraNamasaMstaraNAcca paritApanAduHkha tannimittaM prAyazcittamAcAryasya, tathA pAraNakadine glAnopamo jAyate, tathA zeSeSu sAdhuSu prayojanAMtaravyApRtatayA bhaktaM pAnaM vA dadAneSu svayaM hiMDamAne ye doSAstepi vaktavyAH; saMprati tasya kSapakasya vAstavyasyAgaMtukasya vA kRtapratyAkhyAnasyApi yat pratidivasaM kartavyaM tadAha, paDilehaNetyAdi tasyopakaraNaM kanpAdi yathAyogamubhayakAla pratilekhanIyaM, saMstArakazca tasya karttavyaH, tathA pAnakaM pAnIyaM tasyocitamAnIya dAtavyaM tathA mAtrakatrika ca uccAramAtra prazravaNamAtrakaM khelamAtrakaM ca yathAkAlaM samarpaNIyaM parISThApanIyaM ca. sAMpratamenAmeva gAthA vyAkhyAnayan prathamato anapaDicchaNe lahugA iti asai iti ca vyAkhyAnayati / duNhegatare khamaNe, aNNupaDicchaMtasaMthareprANA / appattiyaparitAvaNa suttehANiannahiM ca ime // bhA0 113 // For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vAstavye Apake kSapaNe dvayogAnopamayoranyatarasmin vidyamAne yadi gacchAnApRcchayA anyaM pratIcchati tadA tasminnanyaM pratIcchati prAyazcittaM laghukAzcatvAra iti vAkyazeSaH, tathA yugapat taddvayoH kSapakayoH pAraNakadine yugapatsamApatite prAyogyadravye alAbhato asati yadi vAstavyakSapakavaiyAvRttya karaNavyApUtAnAmAgaMtukasya vaiyAvRttyakaraNavelAtikramato'saMstaraNaM bhavet , tasmiMzvAsaMstaraNe yadeSaNAdi prerayati tannimittaM prAyazcittamAcAryasya tathA ANatti AjJApadaikadezesamudAyopacArAdAjJAbhaMgAnavasthA mithyAtvavirAdhanAdoSAH prAduSyuH tasya cA saMstaraNe aprItiraprItyA ca paritApanaM tataH paritApana nimittamapi prAyazcittaM tathA ziSyAH pratIcchakAzcaivaM ciMtayeyurasmAkaM dvayoH kSapakayovaiyAvRttyakaraNe vyApUtAnAM sUtre hAnirupalakSaNametat arthe ca, tasmAdanyatra vrajAmaH; saMprati / gilANAvame aDaMte yatti vyAkhyAnayati / gelaNNatullagurugA aDaMteparitAvaNA sayaMkaraNe NesaNagahaNAgahaNe dugaTThahiMDattamucchAya // 114 // ____sAdhuSu vAstavyakSapakavaiyAvRttyakaraNataH prayojanAMtare vyApRtatayA vaiyAvRttyamakurvatsu yadyAgaMtukaH kSapako glAnatulyo glAnopamo jAyate, tadA sUreH prAyazcitaM caturgurukAH, tathA bhaktaM pAnaM ca adadatsu svayaMdugaDahiMDaMtatti dvikArtha bhaktArtha pAnArtha ca hiMDamAne svayaM vA upakaraNasya pratyupekSaNAdeH karaNe yA paritApanA anAgADhA agADhA vA mucchAyati mUrchA ca tanimittaM prAyazcittaM AcAryasya tatrAnAgADhaparitApanAnimittaM caturlaghu aAtApanAnimitvaM caturguru mUrchAnimittaM padalaghu NesaNagahahaNAgahaNe iti sa svayaM hiMDamAnaH kSudhApipAsayA vAzI navA paritApitaH san yadaneSaNIyamapi gRhNAti tanimittaM prAyazcittamagrahaNe neSaNIyasya prabhUtaM hiMDamAna gaDhaparitApanAdikaM tabimittamapi yata evamAdayo For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| dvitIyo vibhAgaH // 37 // doSAstasmAdgacchamApRcchaca tadanumatyA pratIccheta, pratIcchi .lena nirjarArthatayA kartavyamiti iha AgataH | san prathama divasepi pracchanIyo yathA kena kAraNena tvamihA. yathA yadi tamapRSdaiva AlocanAmadApayitvA ca saMvAsayati, tadA prAyazcittaM tadevAha / / paDhamadiNaMmi na pucche, lahubho mAso u biiya guruo ya, taiyaMmi hoMti lahugA, tiNhaM tu atikkame gurugA // 115 // yadi prathame dine na pRcchet, tarhi tasyAcAryasya prAyazcittaM laghumAsaH, dvitIye gurumAsaH, tRtIye bhavaMti catvAro laghumAsAH, trayANAM tu dinAnAmatikrame caturthAdiSu divaseSu prAyazcittaM caturgurukAzcatvAro gurumAsA, adhunApavAdo bhaNyate yadi kAryAdiprayojanavazAdAstAmekaM dve trINi vA dinAni SaemAsAnapi yAvana pRcchati, tathApi na prAyazcittamAk tathA cAha / / kajje bhattapariNNA gilANarAyAyadhammakahavAdI, chammAsA ukkosA tesiM tu vaikkame gurugA // 116 // kArye kulagaNasaMghaviSaye vyApRto bhavedAcAryaH tathA kenApi sAdhunA bhaktaparijJA kRtA, tasya samIpe loko bhUyAnAgacchati, tatrAcAryo dharmakathane vyApUtaH gilANatti glAnaprayojane vA vyApRtaH rAyAedhambhakahIti rAjA vA dharmArthI prAtadivasameti, tatastasya dharmaH kathayitavya iti dharmakathikatvena vyApRtaH, vAdI vA kazcana prabalaH samutthitaH sa nigRhItavyastata etaiH kAraNairvyApRtaH san AcAryoM jaghanyata ekaM dve trINi vA dinAni utkarSato yAvat SaNmAsAstAvadAgaMtukaM praSTumAlocanA vA // 37 // For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie dApayatyAlocanA, tatA laghumAsaH dvitIya dineSyapratAvato vyApRta imAM yatanA kupAra na paDicche / pradApayituM na prapArayet itthamaprapAraNe ca doSAbhAvasteSAM SaNmAsAnAM punarvyatikrame kimuktaM bhavati SaNmAsebhyaH paratopi yadi na pRcchati nApi dApayatyAlocanA, tataH prAyazcittamAcAryasya gurukAzcatvAro gurumAsAH, anye tu bruvate, paemAsAnAM parato prathamadine na pratIcchatyAlocanA, tadA laghumAsaH dvitIyadinepyapratIcchane mAsaguru, tRtIyadine caturlaghu, dinatrayAtikrame caturthAdiSu dineSvapratIcchane ca caturgurukA iti kAryAdiprayojanavazato vyApRta imAM yatanAM kuryAt / annaNa paDicchAye, tassAsati sayaM paDicchate ratiM, uttaravImaMsAe khinno ya, nisiMpi na pddicche|| yadyanyo gItArthastasyAcAryasya samIpe'styAlocanAhastarhi sa saMdezanIyo, yathAyamApRcchathatAmAlocanA vA pratISyatAmiti, atha nAstyanyo gItArthastadA tasya gItArthasyAsati bhAvapradhAnoyaM nirdezo'bhAve svayameva rAtrau pratIcchatyAlocanA, atha yathA * zrIguptena SaDulUkaH SaNmAsAn yAvat vAdaM datvA nirjita evaM dIrghakAlAvalaMbini vivAde rAtrAvapyuttaravimarzena pratyuttaraciMtayA | khinnaH zrAMto nizAyAmapi na pratIcchattItyAlocanA dattAmiti athavA atrApyapavAdastamevAha // " dohiM tihiM vAdiNehiM jai vijai itto na hoi pacchittaM; teNa paramaguNNavaNa, kulAiraraNNova dIvaMti // 118 // yadi SaNNAM mAsAnAM parato dvAbhyAM tribhirvA dinaiH parapravAdI niyamAt parAjeSyate, kulAdikArya vA samAptimupayAsyatItyevaM nizcIyate, tatasteSvapi dineSvapracchane AlocanAyA apratIcchena vA na prAyazcittaM bhavati atha jJAyate teSva For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAga: zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 38 // pyekadvivyAdiSu divaseSu na kulAdikAryasamAptirbhaviSyati, na ca paravAdI jeSyate tadA SaNmAsasamAptAveba rAjJaH samIpe gatvA jJApanIyaM yathAhaM dinamekama'kSaNiko bhaviSyAmi, nAnyathA gRhNIthA iti kulAdikAryeSvapi kulAdInyanujJApayati tathA cAha teNaparamityAdi tenetyavyayaM, tata ityarthe tataH SaNmAsebhyaH paraM kAryAparicchittau saMbhAvyamAnA yA anujJApanA kulAderdinamekaM yAvat karttavyA, rAjazca vAdiviSaye kAraNaM dIpayaMtyacAryAH, yathAhaM kAraNavazena dinamekamakSaNiko bhaviSyAmIti evaM cena kurvati tadA prAyazcittaM caturgurukAH / tadevamuktaH capaNopasaMpadvidhiridAnI jJAnArtha darzanArtha cAri / trArtha copa saMpadyamAnaH pratIcchito niyamAdAlocanAM dApayitavyaH, sa ca dAppamAnaH kathamAlocanAM dadAti, ucyate / zrAloyaNaM tahacevaya, mUluttare navari vigaDie imaM tuH / itthaM sAraNa coyaNa, niveyaNaMtevi emeva // 116 // yathA saMbhogikAnAM vihArAlocanAyAM mUlaguNAticAraviSaye uttaraguNAticAraviSaye ca bhaNitaM, tathAtrApi bhaNitavyaM, kimuktaM bhavati upasaMpadyamAnopyAlocanAM dadAnaH pUrva mUlaguNAticArAn prAguktakameNAlocayati, pazcAduttaraguNAniti navaramayaM vizeSaH, vikaTite Alocite ekatra sthitAn vibhinnasthitAnvA pratyekaM vaMditvA idaM bhaNati, AloyaNA meM dinnA icchAmi sAraNavAraNacoyaNaMti tepyevameva / pratibhaNaMto nivedanaM kurvati ajo amhe sArejA, vArejA, coijA iti|| // 38 For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gatA upasaMpadAlocanA sAMpratama parAdhAlocanA yayAtra prakRtaM / emevaya avarAhe kiM na te kayA tahiM ciya visohii| ahigaraNAdIsAhati gIyaccho vA tahiM nasthi // 120 // yathA vihArAlocanAyAmupasaMpadAlocanAyAM ca vidhirbhaNita evameva tathaiva aparAdhAlocanAyAmapi draSTavyo, yAvat pRSTo vA apRSTo vA brUte ahamaparAdhAlocakaH samAgataH tata AcAryairvaktavyaH kiM kena kAraNena te tvayA tatraiva svagaccha eva na kRtA vizodhiH prAyazcittAMgIkaraNena, evamukte yadi sAdhayati kathayati adhikaraNAdIni adhikaraNaM taissahajAtamAdizabdAta prAguktavikRtiyogapratyanIkAdikAraNaparigrahaH athavA vakti tatra gItArtho nAsti tatrAdhikaraNAdiSvavizuddhikAraNeSu samAgata evaM pratibhaNanIyaH / nacchi ihaM paDiyaragA, khulakhettaM uggamaviya pacchittaM saMkiyamAdIvapade jahakkama te tahavi bhaase|| bhA0 121 / / astIti nipAto bahuvacanArthaH praticArakA nAma aparAdhApannasya prAyazcitte datte tapaH kurvato glAnAyamAnasya vaiyAvRttyakarAste iha mama pArzve na saMti, khulakSetraM nAma maMdamidaM yatra vA prabhUtamupagrahakAri ghRtAdi dravyaM na labhyate, tAdRzamidaM For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| bhI vyava- kSetra tathAvidhadAnaM zuddhazrAvakAbhAvAt vayamapi stokepyaparAdhe ugraM prAyazcittaM dadmaH tathA gurupAraMparyasamAgamAt , tathA yAni hArapatrasya-mA natthI saMkiyasaMghADetyAdi prAguktagAthopanyastAni zaMkitAdIni padAni saMbhavena yathAkramaM tatheti samuccaye vibhASeta brUyAt yathA pIThikAs-li prAyazcittasUtramanusRtya prAyazcittaM dIyate, tadidAnI vismRtaM zaMkitaM jAtaM na cArthe smarAmi, tataH kathaM prAyazcittaM prayacchAmi, naMtara athavA prAyazcittaM patipanne sati tattapastvayeha karttavyaM tatra ceyamasmAkaM sAmAcArI bahirbhUmimAtramapi saMghATakaM vinA na gaMtavyaM, yadi punaH kopi gacchati tatastasmai prAyazcittamatyugraM dadAmi, ityeva yathAsaMbhavaM zaMkitAdIni padAni bRyAt natu ddyaadaalo||36|| canAmiti, yastu nirgamanazuddha Agamanena tu zuddho'zuddho vA pratIcchayate / tasyAlocanAyAM vidhirvaktavyaH tatra yaduktamadhastAta | avarAhe divasato pasacchaMmi iti tadidAnI vyAkhyAnayaMti / / davyAdicaurabhiggaha, pasatthamapasatthe te duhekkeke / apasatthe vajjeuM, pasatthaehiM tu bAloe // bhA0 122 / / aparAdhAlocanAyAM dIyamAnAyAM dravyAdayo dravyakSetrakAlamAvAzcatvArazcatuHsaMkhyAkA apekSaNIyA bhavaMti, tathA abhiggahatti dizAmabhigrahaH karttavyaste ca dravyAdayo dizazca ekaikapratyekaM dvidhA dviprakArAstadyathA, prazastA aprazastAca, tatrAprazastAn dravyAdIna prazastAzca dizo varjayitvA prazastairdravyAdibhirdivizeSaizca, kimuktaM bhavati ? prazasteSu dravyAdiSu prazastAzca dizo'bhigRhya Alocayet , AlocanAM dadyAt , tatrAprazastadravyAdipratipAdanArthamAha / // 36 // For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhaggaghare kuDDesuya, rAsIsu ya je dumA ya amaNupmA // tattha na AloejjA, tappaDivakkhe disA timi // bhA0 123 // yatra sthaMbhatulAkuDyAdInAmanyatamat kimapi patitaM tat bhannagrahaM tatra tathA kuDDesu iti kuDyagrahaNAt kuDyamAtrAvazeSa, tatra pAThAMtaraM ruddesuya iti tatra rudreSu rudragraheSu tathA rAziSu amanojJatilamASakodravAdidhAnyarAziSu ye ca drumA amanojJA niSpa trakakaMTakiprabhRtayo'manojJA aprazastAstatra teSvapyAzrayabhUteSu upalakSaNametat aprazastAsu tithiSu aprazasteSu saMdhyAgatAdiSu nakSatreSu aprazastAzca yAmyAdIdizAbhigRhya nAlocayet kiMtu tatpratipakSe prazastadravyAdirUpe Alocayet , tathA prazastAzca timro dizaH pUrvAmuttarAM caraMtI cAbhigRhya Alocayet idAnImamanonnadhAnyarAzyAdiSu dravyAditvayojanAmAha / zramaNumadhannarAsI, amaNumadummA ya hoMti davvaMmi // bhaggaghare rudaUsara, pavAyadaDDhAi khittaMmi // bhA0 124 // amanojJA dhAnyarAzayo amanojJadrumAzca bhavaMti, dravye draSTavyAH, bhagnagrahaM prAguktasvarUpaM, ruddatti rudragraha, Usarati UparaM yatra tRNAdi nodgacchati, cchinnaTaMkAtaTIprapAtaH bhRguprapAtAdikaM vA; dagdhaM davadagdhamAdizabdAt vidyuthatAdiparigrahaH, ityAdi sarva kSetre draSTavyaM tatra yat amaNumadumA ya hoMti davvaMmItyuktaM tadetat vyAkhyAnayati / For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA naMtara // 40 // nipatta kaMTaille, vijjuhate khArakaDuyadaDDe ya // dvitIyo zrayatauyatavasIsaga, davve dhammAyazramaNupmA // bhA0 125 // vibhaagH| niHpatrA svabhAvayataH patrarahitAH karIrAdayaH, kaMTakino badarIvabbUlaprabhRtayaH, vidyuddhatA vidyutprapAtabhannAH, kSArarasAmoraDaprabhRtayaH, kaTukAH kaTukarasA rohiNIkuTajaliMbAdayaH, dagdhAzca davadagdhAH / etAn dumAn amanojJAn jAnIhIti vAkyazeSaH / na kevalamamanojJakudhAnyarAzayo'manojJA drumAzca dravye varjanIyAH kiMtu ayastraputAmrasIsakarAzayo dravye varjayitavyAH / amaNupyA dhanarAsI iti vyAkhyAnayati, amanojJAni dhAnyAni punazca zabdaH punararthe amanojJadhAnyarAzayaH, saMprati kAlato ye divasA varjanIyAstAnAha // paDikuTellagadivase, vajjejjA aTamiM ca navamiM ca chaTTiM ca cautthiM ca bArasiM doNhapi pakkhANaM // bhA0 126 // iha illapratyayaH prAkRte svArthe pratikuSTA eva pratikuSTellakAH / te ca divasAzca pratikuSTellakadivasAH pratiSiddhA divsaa-| stAn varjayet , tAneva nAmata Aha dvayorapi zuklakRSNarUpayoH pakSayoraSTamI navamIM SaSThI caturthI dvAdazI ca etA hi tithayaH zubhaprayojaneSu sarveSvapi svabhAvata eva pratikUlAstato varjanIyAH, idaM kAlatoprazastaM vaya, vajyaM saMdhyAgatAdikaM nakSatraM tdevaah| E // 40 // For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMjjhAgayaM ravigayaM, vidAraM saMgrahaM vilaMbiM ca, rAhuhayaM gahabhinnaM vajjee satta nakkhatte // bhA0 127 // saMdhyAgataM nAma yatra nakSatre sUryo'naMtaraM sthAsyati tata AdityapRSThasthitamanye punarAhayasminnudite sUrya udeti tat saMdhyAgatamapare tvevaM truvate, yatra ravistiSThati / tasmAccaturdazaM paMcadazaM vA nakSatraM saMdhyAgataM, ravigataM yatra ravistiSThati, pUrvadvArike nakSatre pUrvadizA gaMtavye yadA aparayA dizA gacchati / tadA tat vidvAraM vigatadvAramityarthaH, yat krUragraheNAkrAMtaM tat saMgraha, vilaMbi yat sUryeNa paribhujya muktaM, anye tvAhuH sUryasya pRSTato'grato vA anaMtaraM nakSatraM saMdhyAgataM yatpunaH sUragatAt nakSatrAt pRSThatastRtIyaM tat vilaMbi iti / rAhuhataM yatra sUryasya caMdrasya vA grahaNaM, yasya madhyena graho'gamat tat grahabhinnaM etAni sapta nakSatrANi caMdrayoga yuktAni varjayet yat eteSvime doSAH // | saMjjhAgayaMmi kalaho, hoi kubhattaM vilaMbinakkhatte; viddAre paravijayo zrAdiccagae anivvANIjaM // 128 // jaMsaMgahami kIrai, nakkhatte tattabuggaho hoi, rAhuhayaMmi ya maraNaM, gahabhinne sonniuggaalo|| bhaa0||129|| saMdhyAgate nakSatre zubhaprayojaneSu prArabhyamANeSu kalaho rATirbhavati. vilaMbinakSatre kubhaktaM, vidvAre pare pareSAM zatrUNAM vijayaH / Adityagate ravigate anirvANirasukhaM, saMgraha punarnakSatre yat kriyate tatra vyugrAhaH saMgrAmo bhavati, rAhuhate maraNaM, grahabhinna shonnitodgaarH| zoNitavinirgamaH evaMbhUteSvaprazastadravyakSetrakAlabhAveSu nAlocayet prazasteSu tatra prazaste dravye zAnyAdiprazastadhAnyarAziSu maNikanakamauktikavajravaiDUryapadmarAgAdirAziSu ca prazastaM kSetraM sAkSAdAha / For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 41 // ******@*************-* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tapakkhei khete ucchuvaNe sAliceighare vA; gaMbhIramAguNAe, payAhiNAvattaudae ya // bhA0 // 130 // tasya prAguktasyAprazastasya pratipace prazaste kSetre ikSuvane upalakSaNametat / ArAme vA patrapuSpaphalopete sAlitti vanazabdo'trApi saMbadhyate zAlivane caityagRhe vA zabdAvikalpane, tathA gaMbhIraM nAma bhagnatvAdidoSavarjitaM, zeSajanena ca prAyeNAlakSaNIyamadhyabhAgaM sthAnaM gaMbhIramasthAdyamiti vacanAt, sAnunAde yatroccArite zabde pratizabdaH samaMtata uttiSThati, tat, sAnunAdaM tathA pradakSiNAvarttamudakaM yatra nadyAM padmasarasi vA tat pradakSiNAvarttodakaM tasminvA ca zabdo vA zabdArthaH / kacit vA zabdasyaiva pAThaH, prazastaM kAlamAha / uttadiNe sesakAle uccaTThANA gahA ya bhAvaMmi; puvvadisauttarA vA, caraMti ya jAva navapuvvI // bhA0 // 131 // uktAni yAni dinAni aSTamyAdIni tebhyo ye zeSA dvitIyAdayo divasAste ca zeSakAlaca uktadinazeSakAlastasmin prazaste vyatIpAtAdidoSavarjite upalakSaNametat prazaste ca karaNe prazaste ca muhUrtta etat kAlataH prazastamuktaM / bhAvataH prazastamAha uccaisthAnaM yeSAM te uccasthAnA grahA bhAve bhAvaviSayaM prazastaM kimuktaM bhavati bhAvataH uccasthAnagateSu graheSu tatra grahANAmuccaiH sthAnamevaM, sUryasya meSa uccai sthAnaM somasya vRSabhaH, maMgalasya makaraH, budhasya kanyA, vRhaspateH karkaTakaH zukrasya mInaH, zanaizvarasya tulA sarveSAmapi ca grahANAmAtmIyAduccaiH sthAnAt yat saptamaM sthAnaM tat nIcaiH sthAnaM / athavA bhAvataH prazastAye somagrahA budhazukrabRhaspatizazina eteSAM saMbaMdhiSu rAziSu etairavalokiteSu ca lagneSu Alocayet, tathA tisro dizaH For Private and Personal Use Only dvitIyo vibhAgaH / // 41 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie prazastA grAhyAH, tadyathA pUrvottarA caraMtI caraMtI nAma yasyAM bhagavAnahan viharati sAmAnyataH kevalajJAnI manaHparyavajJAnI avavijJAnI caturdazapUrvI trayodazapUrvI yAvanavapUrvI, yadivA yo yasmin yuge pradhAna prAcAryaH savA yayA viharati etAsAM tisnnaaN| dizAmanyatamasyA dizobhimukha AlocanA)'vatiSThate, tasyeyaM sAmAcArI / nisajAsati paDihAriya, kiikammaM kAu paMjalukkuDuao; bahupaDisevarisA suyazraNuNNA veuM nisiMjagato 132 * AtmIyakalpairaparibhuktairAcAryasya niSadyAM karoti / asati AtmIyakalpAnAmabhAve anyasya satkAn prAtihArikAna kanpAn gRhItvA karoti / kRtvA ca yadyAcAryaH pUrvAbhimukho niSIdati, tata Alocako dakSiNata uttarAbhimukho avatiSThate, athAcArya uttarAbhimukho niSaNNaH / tata Alocako vAmapAdhai pUrvAbhimukhastiSThati, caraMtI vA dizaM pratyabhimukho bhavati tataH kRtikarma dvAdazAvarta vaMdanakaM datvA prabaddhoMjaliryena sa prAMjaliH utsargata utkuDukaH sthitaH san Alocayet / yadi punarvahupratisevitamastIti cireNAlocanA samAptimupayAsyati tAvaMtaM ca kAlamutkuTukaH sthAtuM na zaknoti, yadivA arzorogavata utkuTukasya sato azAsi cobhamupayAti / tato bahupratisevI arzaHsu ca satsu gurumanubrApya niSadyAyAmaupagrahikapAdanoMchane vA anyasminvA yathArha Asane sthita Alocayati, kiM punastadA AlocanIyaM ucyate caturvidhadravyAdi tathAcAha / ceyaNamacittadavvaM jaNavaya madrANA ya hoi khettaMmi, diNanisisu bhikhkha dubhikkhakAle bhAvami haTeyare // bhaa0|| 133 // For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya] piitthikaanNtrH| dvitIyo vimaay:| // 42 // dravyatazcetanaM sacittamupalakSaNametat mizraM vA acittamacetanaM vA akalpikaM yat pratisevitaM, kSetrato janapade vA, kAlato dine nizi vA subhice durbhikSe vA bhAve hadveyare iti saptamI tRtIyArthe dRSTena itareNa vA glAnena satA yatanayA vA darpataH kalpato vA tat Alocayati kathamityAha / jaha bAlo jaMpato jaMpato kajamakajaM ca ujuyaM bhaNai taM taha pAloejA mAyAmayavippamukko u // 1 // __ yathA bAlo mAtuH piturvA purato jalpana kAryamakArya ca RjukamakuTilaM bhaNati / tathA Alocakopi mAyAmadavipramuktaH san tat AlocayetH yathA RjukabhAvenAlocayet AlocanAyAzcame gunnaaH| lahuyAlhAdIjaNaNaM appaparaniyatiajjavaM sohii| dukkarakaraNaM viNo nisallattaM vasohiguNA // 13 // ___lagho vo laghutA yathA bhAravAhI apatabhAro laghurbhavati / tathA AlocakopyudhdhRtazalyo laghurbhavati iti laghutA / tathAlhAdanaM nhAdirauNAdika ipratyayaH / pralhattistasya jananamutpattiodijananaM pramodotpAda iti yAvat tathA hyaticAradhammataptasya cittasya malayagiripavanasaMparkeNeva AlocanApradAnenAtIcAraghApagamato bhavati saMvignAnAM paramamunInAM mahAn pramoda iti, tathA appaparaniyattitti AlocanA pradAnataH svayamAtmano doSebhyo nivRttiH kRtAMtaM ca dRSTvA anyepyAlocanAbhimukhA bhavaMti iti anyeSyAmapi doSebhyo nivarttana miti. tathA yadaticArajAtaM pratisevitaM tat parasmai prakaTatA Atmana AjevaM samyagvibhAvitaM bhavati ArjavaM nAma amAyAcitA tathA aticAra paMkamalinasyAtmanazcaraNasya vA prAyazcitta // 42 // For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jalena aticArapaMkaprakSAlanato nirmalatAzodhiH tathA duSkarakaraNaM duSkarakAritA tathAhi yat pratisevanaM tanna duSkara, anAdibhavAbhyastatvAt yat punarAlocanayati tat duSkaraM prabalamokSAnuyAyivIryollAsavizeSeNaiva tasya kartuM zakyatvAt tathA viNo iti AlocayatA cAritravinayaH samyagupapAdito bhavati nissalattamiti sazalya AtmA niHzalyaH kRto bhavatIti niHzalyatA ete zodhiguNAH AlocanAguNA AlocanAzodhirityanAMtaratvAt atha kasya samIpe AlocanA dAtavyA ucyate / AgamavyavahAriNaH zrutavyavahAriNo vA tathAcAha / AgamasuyavavahArI Agamato chavviho u vavahAro; kevalamaNohicodasadasanavvapuvvI naayvvo||135|| AgamasuyavavahArIti vyavahArazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate AlocanA) dvividhastadyathA AgamavyavahArI zrutavyavahArI ca, | tatrAgamavyavahArI SaDvidhastadyathA kevalI kevalajJAnI / maNohitti padaikadeze padasamudAyopacArAt manaHparyAyajJAnI avadhijJAnI, codasadasanavapuvI iti pUrvizabdaH pratyekamabhisaMbadhyate caturdazapUrvI dazapUrvI navapUrvI jJAtavyaH ete cAgamavyavahAriNaH pratyakSajJAnina ucyate; caturdazAdipUrvabalasamutthasyApi jJAnasya pratyakSatulyatvAt tathAhi yena yathA yoticAraH kRtastaM tathA sarvamete jAnaMtIti / / pamhuTe paDisAraNa, apaDivajaM tayaM na khalu saare| jai paDivajai sAre duvihatiyAraMpi paccakkhI // 136 // | pratyakSIpratyakSajJAnI AgamavyavahArItyarthaH dvividhamapi mUlaguNaviSayamuttaraguNaviSayaM vAticAramAlocayato yat kimapyAlocanIyaM pamhudvetti vismRtaM bhavati tasmin vismRte pratisAraNaM karoti yathA'mukaM tavAlocanIyaM vismRtamiti, tadapyAloca For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArasUtrasya pIThikA nNtrH| // 43 // yati, kevalaM yadi kevajJAnAdibalenaitat jAnAti, yathaiva bhaNitaH san zuddhabhAvatvAt samyak pratipadyate, vartamAnavadveti vacanato bhaviSyati vartamAnAbhidhAnAtpratipatsyate iti tadA smArayati, yadi punaretadavagacchati yathaipa bhaNitopi san na samyak pratipatsyate iti, tadA tamapratipadyamAnaM apratipatsyamAnaM na khalu naiva smArayati niSphalatvAt amUDhalakSyo hi bhagavAnAgamavyavahArI; ata eva dattAyAmapyAlocanAyAM yathAlocakaH samyagAvRtto jJAtastatastasmai prAyazcittaM prayacchati, atha na pratyAvRttastatI na prayacchatIti; zrutavyavahAriNaH prAha / kappapakappI usae, AloyayAveti teu tikkhutto;sarisaththamapaliuMcI visarisapariNAmato kuNcii||137|| kalpagrahaNena dazAzrutaskaMdhakalpavyavahArA gRhItAH prakalpagraheNana nizIthaH kalpazca prakalpazca kalpaprakalpaM, tadeSAmastIti | kalpaprakalpinaH, dazAkalpavyavahArAdisUtrArthadharAstu zabdAt mahAkalpazrutamahAnizIthaniyuktipIThikAdharAzca, zrute zrutavyavahAriNaH procyate, te cAlocakaM triHkRtvasvIna vArAn AlocApayaMti te hyekaM dvau vArAvAlocite anena pratikuMcanayAlocitamapratikuMcanayA veti vizeSa nAvavudhyate / tatastrIn vArAn AlocApayaMti kathamiti cet ucyate, prathamavalAyAM nidrAyamANa iva zRNoti tato brUte nidrApramAdaM gatavAnahamiti na kimapyazrauSamato bhUyopyAlocaya, dvitIyavAramAlocite bhaNati na suSThu mayAvadhAritamanupayogabhAvAdataH punarapyAlocaya, evaM triSvapi vAreSu yadi sadRzArthamAlocitaM tato jJAtavyameSo apratikuMco amAyAvI atha visadRzaM tarhi jJAtavyameSa pariNAmataH kuMcI kuTilo mAyAvI athaikaM dvau vA vArAvAlocanAdApanena mAyAvI amAyAvI vA kinnopalabhyate, yena trIna vArAnityuktaM, ucyate, upalabhyate, paraM sphuTataropalabdhinimittaM trInvArAnAlocApyate, // 43 // For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ********** *0303-4+*--**** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasyApi ca pratyayo bhavati yathAhaM visadRzabhaNanena mAyAvI lakSistato mAyAniSpannaM mAsaguruprAyazcittaM pUrvaM dAtavyaM / tadanaMtaramaparAdhanimittaM prAyazcittamitiH atraivArthe dRSTAMtamAha / tiniu vArA jaha daMDiyassa paliuMciyaMgi assuvamA; suddhassa hor3a mAso, paliuMciicimaMva'pAM // 138 // daMDako nAmakaraNa patistasya yathA apanyAyapIDitaM karaNamupasthitaM kiM mAyAvyeSo'mAyAvI ceti parijJAnAya trIn vArAnapanyAyamuccArayatumabhiyoga, evaM zrutavyavahAriNopi praticArazalyapIDitaM prAyazcittavyavahArArthamupasthitamepa pratikuMcanA paro na veti parijJAnArthaM zrIn vArAn uccArayituM saMraMbhaH, tato yadA zrutavyavaharibhistrikRtva AlocanApradApanenAgamavyavahAribhiH prathamavelAyAmapyAgamabalena tasya pratikuMcitakauTilyaM jJAtaM bhavati, tadA tasmin pratikuMcite jJAte azvomA azvaSTataH kriyate, yathA Arya zRNu, tAvadidamudAharaNaM / jahA karasaha ramo ego Aso savvalakhaNa saMjutto dhAvaNapavaNasamathyo, tassa Asassa guNeNaM ajeyo, so rAyA sabve sAmaMtarAiyo AjJApayati, tAhe sAmaMtarAiyo appayo sabhAsu bhAMti, natthi eriso koi puriso jo tamabahArito Akheti, sabvehiM bhaNiyaM, so purisapaMjarattho ciTThai, gacchai vA na pavano sako hariuM, egassa rakho egeNa puriseNa bhaNiyaM, jai so mAreyanvo to mAremi, tAhe rakSA bhaNiyaM mA amhaM tassa vA bhavau vAhaehatti, tato so tattha gato, teNa channapade saMThie For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava lakSaNAyA iSIkAyA agrabhAge kSudrakIkaMTakaM protaM kRtvA dikkatyadhaNueNa melai teNa so Aso viddho ipIkA azvamAhatyA dvitIyo haarsuutrsy| pavitA, riMgiNikAkaMTako azvazarIre'nupraviSTaH, tatosau Aso, teNa avvattasalleNa parihAyai pabhUyaguNajoggAsaNamapi caraMto, vibhaagH| pIThikA tato vejassa akkhAto vejeNa pariciMtiUNa bhaNiyaM; natthi anno koi rogo, avassamavvatto koi sallo, tAhe vejeNa so Aso jmnNtrH| gasamaga purisehiM cikkhalleNa AliMpAvito, tato jattha paDhamaM sukaM diTThataM phAlettA avaNIto so cudrakaMTakIsallo jahA | so Aso sasalo na sakkei sAmaMtarAyANo nijiNiuM puvvaM evaM tumaMpi kiriyAkalAvaM kareMto vi saMjamavuDDimakaremANo, // 44 // na kammANaM jayaM karesi, tA savvaM samma Aloehi iti, yadi punarna kimapi tasya pratikuMcitaM jJAtaM bhavati, tadA nAsA vazvadRSTAMtaH kriyate, svabhAvata eva tasya samyagAlocakatvAt tasya tu zuddhasya mAsikaM parihArasthAnaM prAptasya prAyazcittaM bhavati mAsa itarasya tu kRtapratikuMcanasya tathApanamAsikaM prAyazcittamidaM cAnyat mAyAniSpannaM mAsaguru iti gAthArthaH / saMprati yaduktaM, jahadaMDiyasseti tdvibhaavyti| | atthuppattIasarisa niveyaNe daMDo pacchavavahAro; iya loittariyamivi, kuMciyabhAvaM tu daMDaMti // 139 // utpadyate yasmAditi utpattiH / arthasyotpattirarthotpattirarthazcotpagrate vyavahArAditi arthotpativyavahAra ucyate, tasyAyamarthotpattau karaNavyavahAre asadRzanivedane daMDaH, iyamatra bhAvanA yathA kopi puruSo'panyAyapIDito rAjakaraNamupasthito nivedayate, ahaM devadattenApanyAyena pIDitaH / tataH kAraNikAH pRcchati kathamanyAyaH saMvRttaH, so'kathayat, kathite karaNapatibrUte, punaH kathaya, tato bhUyaH kathayati, tataH punarapi kathaya, stra yadi tisRSvapi velAsu sadRzaM vakti, tato jJAyate Is||44 // -* For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA anena yathAvasthitaH sadbhAvaH kathitaH, atha visadRzaM, tato jAnAti karaNapatireSa pratikuMcya kathayati tataH sa nirbhasaMyati, kimiti rAjakulepi samAgatastvaM mRSA vadasIti pUrva mAyAmRSA pratyayaM daMDyate, pacchavavahAro iti pazcAd vyavahAraM kAryate, vyavahAropa yadi parAjito bhavati, tato dvitIyavelaM daMDyate / eSa dRSTAMto, dArzatikayojanAmAha; iya ityAdi iti evamuktaprakAreNa lokocarepi vAratrayamAlocanAdApanena yadi kuMcito bhAvo jJAto bhavati, tatastaM kuMcitabhAvaM pUrvamAcAryo nirbhayati / kimityAlocanAyAmapyupasthito mAyAmRSA vadasi tato daMDe iti prathamato mAyAniSpannena mAsaguruprAyazcittena daMDayati, pazcAt yadApannaM mAsikaM tena dvitIyavelaM daMDayati / ___ atha vAratrayamAlocanAdApanepi kathaM zrutavyavahAriNo mAyAmaMtargatAM lakSayaMte tata paah| AgArehiM sarehiM ya puvAvaravAhayAhiyagirAhi; nAuM kuMciyabhAvaM parokkhanANI vavaharati / / 140 // prAkArAH zarIragatA bhAvavizeSAstatra yaH zuddhastasya sarvepyAkArAH saMvignabhAvopadarzakA bhavaMti, itarasya tu na taadRshaaH| kharA appAlocayataH zuddhasya viviktA vispRSTA akSubhitAzca nissaraMti itarasya tvavyaktA avispaSTAH / tubhitagadgadAzca, tathA zuddhasya vANI pUrvAparAvyAhatA, itarasya tu pUrvAparavisaMvAdinI, tat evaM parokSajJAninaH zrutavyavahAriNa AkAreH svaraiH pUrvAparavyAhatAbhizca gIrbhistasyAlocakasya kuMcitabhAvaM kuTilabhA jJAtvA tathA vyavaharaMti, pUrva mAyApratyayena prAyazcittadaMDena daMDayate, pazcAdaparAdhapratyayena prAyazcittadaMDeneti bhAvaH / je bhikkhU domAsiyaM parihAradANaM paDisevittA AloejA, apaliuMciyaM bAloemANassa For Private and Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 45 // *--*** +++*~); www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir domAsiyaM paliuMciyaM zraloemANassa timAsiyaM // sUtra 2 // dvaimAsikaM prAyazcittaM yo bhikSurdvAbhyAM mAsAbhyAM nirvRttaM dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisanya aAlocayati tasyApratikuMcya mAyAmakRtvA Alocayato dvaimAsikaM prAyazcittaM zuddhatvAt / pratikuMcyAlocayatastraimAsikaM pratikuMcanAniSpannasya gurumAsasya pracepAt iha dvaimAsikaM parihArasthAnamAtramApannasya pratikuMcakasya dRSTAMtaH kuMciko nAma tApasaH tadyathA, kuMcigo tAvaso so phalANa aTThAe aDaviM gato teNa nadIe sayaM mato maccho diTTho, te appasAgArie pattA khaito / tassa te aNuciyAhAreNa ajIraMteNa gelanaM jAyaM, terA vija pucchio, so bhagaha, kiM te khaiyaM jato rogo upanno 1 tAvaso bhAi phalAI motuM annaM na kiMci khaiyaM, vejo bhagai kaMdAdIhiM te nikarisiyaM sarIraM, to ghayaM pivAhi; teNa pIyaM suyaraM, gilANIbhUto, puNo pucchito vejo, teNa bhaNiyaM, samaM kahehi, kahiyaM macchI me khaito, tato vejeNa saMsohaNavamaNa vireyaNa kiriyAhiM laTThIkao, imo uvaNao, jo paliuMca tassa pacchittakiriyA na sakar3a guNaM kAuM sammaM puNa aiyArarogaM Aloya tassa sakkai / traimAsikam sUtraM, je bhikkhU temAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejA, apaliuMciyaM zrAloemANasta te mAsiyaM, paliuMciyaM zrAloemANassa caumAsiyaM // 3 // atra vyAkhyA pUrvavat navaraM traimAsikamiti tribhirmAsairnirvRttaM traimAsikaM zeSaM tathaiva kevalaM trayo mAsA avasthitA anyo For Private and Personal Use Only +++++****** dvitIyo vibhAgaH / / / 45 / /
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAyApratyayaniSpannazcaturtho mAso gururdIyate iti cAturmAsikaM, atra pratikuMcakasya dRSTAMto yodhaH // do rAyANo saMgAma saMgAmeti / tattha egassa rano ego maraNUso sUrataNeNaM atIva vallabho, so ya bahUhi sallehiM sallito, te tassa salle vejo avaNei, avaNijamANehiM ya sallehiM; so atIva dukkhAvijai tato ekami aMge sallo vijamANovi dukkhAvijAmiti vejassa na kahito, tAhe so teNa salleNa vighaTTamANeNa balaM na geNhai dubbalI bhavati, puNo teNa pucchijamANeNa nibaMdhe kahiyaM, | nINito sallo, pacchA balavaM jAto, atrApyupanayaH prAgvat / cAturmAsikam / / sUtraM, je bhikkhU cAummAsiyaM parihAraTTANaM paDisevittA pAloejA, apaliuMciyaM pAloemANassa cAummAsiyaM, paliuMciyaM pAloemANassa paMcamAsiyaM // 4 // asya vyAkhyA prAgvat navaraM pratikuMcanAniSpannaM paMcamo gurumAso'dhiko dIyate iti, pAMcamAsikaM atra pratikuMcake dRSTAMto mAlAkAraH, do mAlAgArA komudIvAro AsannIbhUtotti puSpANi bahuNi ArAmato ucciNittA egeNa vIhIe kaDDheUNaM egeNa pAgaDANi kayANi, bIeNa na pAgaDANi kayANi, jeNa pAgaDANi kayANi teNa bahUlAbho laddho, jeNa na pAgaDANi kayANi, tassa na koi kayago allINo teNa na laddho lAbho, evaM jo mUlaguNAvarAhe uttaraguNAvarAhe ya na pAgaDei, so nivvANe lAbhaM na lahai / For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * dvitiiyo| vibhAgaH zrI vyava-1 pAMcamAsikaM pAemAsikaMca hArasUtrasya sUtraM, je bhikkhU paMcamAsiyaM parihAraTrANaM paDisevittA bAloejA, apaliuMciyaM pAloemANassa pIThikA' paMcamAsiyaM, paliuMciyaM dhAloemANassa chammAsiyaM // sUtra-5 // nNtrH| ___ idamapi tathaiva nAnAtvamidaM, pratikuMcanAyAM SaSTho gurumAso'dhiko dIyate, iti pANmAsikamatra pratikuMcake meghadRSTAMtaH // 46 // yathA megho gajitAnAmege novarisittA, evaM tumaMpi Aloemitti gajittA nisijaM kAuM AloiumADhatto, paliuMcesi, mA vipratijJo bhavAhi, samma Aloehi / etAneva dRSTAMtAn gAthApUrvArddhana bhASyakRdAha // kuMciyajohe mAlAgAre mehe paliuMcie tigaTThANA // dvaimAsikAdiparihArasthAneSu parikuMcite yathAkramamime kuMcikAdayo dRSTAMtAH tadyathA, dvaimAsika parihArasthAnamApanasya ITI pratikuMcakasya dRSTAMtaH kuMcikastApasaH, traimAsika parihArasthAnamApanasya yodhaH, caturmAsikaM parihArasthAnamApanasya mAlA| kAraH paMcamAsikaM parihArasthAnamApannasya meghaH, paliuMcietti pratikuMcanAyAM kRtAyAmAcAryeNa samyagAlocaya mA pratikuMcanAM kArSIrityupAlabdhaH san samyak pratyAvartate, bhagavan mithyA me duHkRtaM satI codanA samyagAlocayAmIti, tataH sa zrutavyavahArI pratikuMcite taM tathApratyAvRttaM saMtaM punarapi trIn vArAn AlocApayati, tatra yadi tribhirapi vAraiH sadRzamAlocayati, tato jJAtavyo yathA samyageSa pratyAvRtta iti, tadanaMtaraM ca yaddeyaM prAyazcittaM tadAtavyamiti, / atha visadRzamAlocayati tato bhaNati t // 46 // For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anyatra tvaM zodhiM kuru, nAhaM tava zaknomyetAdRzyAAlocanAyAH sadbhAvamajAnAnaH zodhi kartumiti, athavA ziSyaH pRcchati bhagavan etAni mAsAdIni SaNmAsaparyatAni parihArasthAnAni kutaH prAptAni sUrirAha tigaTThANA udgamAditrikarUpAt sthAnAt kimuktaM bhavati ? / udgamotpAdanaiSaNAsu yat akalpyapratisevanAyA anAcArakaraNaM, tasmAdetAni praaptaani| sAMprataM pANmAsikaM parihArasthAnasUtramAha / teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva SaNmAsA; tenetyavyayaM, tata ityarthe tataH paMcamAsikAt parihArasthAnAt paramityetadapyavyayaM saptamyarthapradhAnaM parasmin SaNmAsike parihArasthAne pratisevite AlocanAkAle pratikuMcite vA apratikuMcite vA pratikuMcanayA vA apratikuMcanayA vA Alocite ityarthaH / te eva pratisevanAniSpannAH sthitAH SaNmAsAH, nAdhikaM pratikuMcanAnimittamAropaNaM, kammAditi cet / ucyate, iha jItakalpoyaM, yasya tIrthakarasya yAvatpramANamutkRSTaM tapaHkaraNaM, tasya tIrthe tAvadeva zeSasAdhUnAmutkRSTaM prAyazcittadAnaM caramatIrthakarasya tu bhagavato varddhamAnasvAmina utkRSTatapaH pANmAsikaM, tato'sya tIrthe sarvotkRSTamapi prAyazcittadAnaM SaNmAsA eveti, SaNmAsikaparihArasthAnaM pratisevya pratikuMcanayApyAlocayato nAdhikamAropaNamatasta eva SaNmAsAH sthitA uktaaH|| sUtraM, je bhikkhU bahuso mAsiyaM parihAraTrANaM paDisevittA AloejjA, apaliuMciyaM zrAloemANassa mAsiyaM, paliuMciyaM pAloemANassa domAsiyaM // suutr-6|| je bhikkhU bahusovi mAsiyaM parihArahANamityAdi yo bhikSurbahuzopi triprabhRtivArAnapi AstAmekaM dvau vA vArAvityapi For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 47 // *EUR0***0* www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdArthaH / mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet tasyAprati kuMcyAlocayato mAsikamekaM prAyazcittaM, pratikuMcyAlocayato dvitIyo mAyAniSpanno gurumAso dIyate iti dvaimAsikaM iyamatra bhAvanA, kenApi gItArthena kAraNe prayatanayA trIn vArAn bahUn vArAn vA mAsikaM parihArasthAnaM pratisevitamAlocanAkAle cApratikuMcanayAlocitaM tasmai ekameva mAsikaM prAyazcittaM dIyate natu yAvato vArAn pratisevanA mAsikasya kRtavAn tAvaMti mAsikAnIti kAraNaprati sevanAyAH kRtatvAt, atha pratikuMcanayAlocayati, tato dvitIyo mAso mAyAniSpanno gururdIyate / iti dvaimAsikaM, evaM zeSANyapi dvaimAsikAdIni viSayANi catvAri sUtrANi bhAvanIyAni, navaraM dvaimAsikasUtre tRtIyo mAyAniSpanno gurumAso dIyate iti traimAsikaM, traimAsikasUtre caturtho mAyAniSpanno mAsa iti cAturmAsikaM cAturmAsikasUtre paMcamo mAyApratyayo mAsa iti paMcamAsikaM, pAMcamAsikasUtre SaSTho mAyAniSpanno gurumAsa iti SaNmAsikaM, tataH SaNmAsike parihArasthAne AlocanAkAle pratikuMcanAyAmapratikuMcanAyAM vAta eva sthitAH SaNmAsA iti; amISAM paMcAnAmapi sUtrANAM sUcakamidaM gAthAyAH pazcArddha / paMcagamAnevvA bahUhiM ukkhaDamaDDAhiM vA // bhA0 141 // paMcagamAH sUtraprakArA jJAtavyAH / kathamityAha || bahUhiM ityAdi, ukaDamaDDA / iti dezIpadametat punaH punaH zabdArthazca vAraMvAraM, tatoyamarthaH / bahubhirvArairvizeSitA bahuzabda iti padavizeSitA ityarthaH / atra codaka Aha bahue egadANe, rAgo ekkekadANe doso u // evamagIte coyaga gIyaMmi ya ajayasevimmi // bhA0 142 // nanu yUyaM na madhyasthA rAgadveSakaraNAt tathAhi bahuzaH pratiseviteSveteSu paMcasu sUtreSu mAsikeSu parihArasthAneSu bahuzaH For Private and Personal Use Only ********* dvitIyo vibhAgaH / // 47 //
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir teSu eka paMcamAsikeSu parihArasthAna pratiseviteSvapyaka hai| *pratiseviteSvapi ekameva mAsaM prayacchatha, dvaimAsikeSu parihArasthAneSu bahuzaH pratiseviteSvapyekaM dvaimAsika, traimAsikeSu parihAra|| sthAneSu bahuzaH pratiseviteSvapyekaM traimAsikaM, cAturmAsikeSu parihArasthAneSu bahuzaH pratiseviteSvekaM cAturmAsika, paMcamAsi keSu parihArasthAneSu bahuzaH pratisaviteSu eka paMcamAsikaM, evaM bahukeSu bahuzaH pratiseviteSu mAsikAdiSu parihArasthAneSvekadAne ekaikasaMkhyAkasya mAsikAderdAnairyeSvevaM prayacchatha, teSu rAgaH AyeSu paMcasUtreSu ekaikadAne ekaikavAraM yat pratisevitaM mAsikAdi tasya paripUrNasya dAneSvevaM prayacchatha, teSu viSaye dveSa eva, tuH zabdaH evakArArthaH na ca rAgadveSavaMtaH pareSAM zodhimutpAdayituM kSamAH samyak prAyazcittadAnavidhirakaraNAditi / atra sarirAha evamityAdi / aho codaka evamAdimeSu paMcasu sUtreSu yAvanmAtra pratisevitaM tAvanmAtrasya paripUrNasya dAnamagIte agItArthe pratisevake, yat punarbahuzaH zabdavizeSiteSu paMcasu * sUtreSu bahuzaH pratiseviteSvapi mAsikAdiSu sthAneSvekaikena saMkhyAMkasya mAsikAderdAnaM tat gItArthe ayatanAsevini ayatanayA pratisevake tato gItArthAgItArthabhedena pratisevakasya bhedAditthaM prAyazcittavidhAnamityadoSaH atraivArthe dRssttaaNtmaah| jo jattieNa rogo, pasamai taM dei bhesajaM vejjoevAgamasuyanANI, sujjhai jeNaM tayaM deMti bhA. 143 // yo rogo yasmin puruSe alpo mahAnvA puruSaprakRtimapekSya yAvanmAtreNa prazAmyati, tasya puruSasya tat tAvanmAtrabheSajaM vaidyaH prayacchati nAdhikaM, evamamunA dRSTAMtaprakAreNa, makArasya lopaHprAkRtatvAt |aagmsuynaanniiti, jJAnizabdaH pratyekamAbhisaMbadhyate, AgamajJAninaH zrutajJAninazca yo gItArtho'gItArthazca yena yAvanmAtreNa prAyazcittena pariNAmavazAt zudhyati, tasmai tattAvatpramANaM prAyazcittaM dadAti, tato yathaucityapravRtcenaM rAgadvevavatteti na kAcitkSatiH, saMprati vakSyamANArthasUcikAmimAM saMgrahavigAthAmAha / For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 48 // www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sutaM coyaga mA gaddabhatti koTThAratiya duveya khallADA; zraddhANe seviyaMmI savvesiM ghettuNaM diNaM // bhA. 144 // prathamataH pramANatvena sUtramupanyasanIyaM tatazcodakavacanamutkSipya mA iti pratiSedho vaktavyastadanaMtaraM gardabhadRSTAMtaH tato'dhvani sevite'nekavAraM mAsike parihArasthAne teSAM samaviSamatayA divasAn gRhItvA dattamekaM mAsikaM prAyazcittamityukte codakavacanamutkSipya koSThAgAratrayaM dRSTAMtatvenopanyastavyaM, tadanaMtaraM ca bhUyaH paravacanamAzaMkya dvau khalvATau dRSTAMto karaNIyAviti gAthAkSarayojanA, bhAvArtha svayameva bhASyakRdvakSyate, tatra sutaM coyaga mA ityetat vyAkhyAnayannAha / zraviyahusutte bhaNiyaM suttaM visamaMti mA bhaNasu evaM; saMbhavai na sAheU attA jeNAliyaM bbUyA // 145 // apiceti rAgadvaSevattA bhAvahetvaMtarasamuccaye na AstAM gItArthAgItArthabhedenayathaucityaprAyazcittadAnato na vayaM rAgadveSavaMto'pi ca anyacca sUtramevaMvidheSvartheSu pramANaM, sUtre bahunizcitaM viSamAsvapi pratisevanAsu tulyaM prAyazcittaM bhaNitaM, tato na kazvidoSaH etAvatA sUtramiti vyAkhyAtaM, atra codaka Aha / nanu sUtrameva viSamaM na samIcInaM parasparaviruddhatvAt, tathAhyAdimeSu paMcasu sUtreSu yAvat pratisevitaM tAvat paripUrNasya dAnamuttareSu tu paMcasUtreSu bahuzaH pratiseviteSvapi mAsikAdiSvekaikasaMkhyAkasya mAsikAderdAnaM naca viSamAsu pratisevanAsu samaM prAyazcittadAtumucitamiti / etAvatA codaka iti vyAkhyAtamidAnImetadeva codakavacanamutkSipya miti vyAkhyAnayati, suttaM visamaMtItyAdi evamuvadarzitena prakAreNa sUtraM viSamamiti, mA bhaNa mA vAdIH, yataH sUtrasya arthataH karttAro bhagavaMto vItarAgAH sarvajJAH athathaM bhAsai arihA iti vacanAt evaM ca paramArthataH zrAptAH For Private and Personal Use Only ->***---*603-**03+0/- (C) dvitIyo vibhaagH| // 48 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ********+33 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cINarAgAditayA paripUrNa yathAvasthitAptatvalacaNasadbhAvAt na ca teSAmitthaMbhUtanAmAptAnAM sa hetuH kAraNaM saMbhavati, yena te AptA alIkaM brUyuH | alIkabhASaNaheto rAgAdernirmUlakArSa karSaNAt uktaMca airat dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtaM yasya tu naite doSAstasthAnRtakAraNaM kiM syAt // 1 // nanu yadyapyevaM tathApi viSamANi khalu pratisevanAvastUni viSameSu ca pratisevanAvastuSu kathaM tulyaM prAyazcittamiti tatrAha / kAmaM visamAtthU tulA sohI tahAvi khalu tersi; paMcavaNitipaMca kharA atulamullAya zrAharaNaM // bhA. 146 // kAmamityanumatI, kAmamanumanyAmahe viSamANi vastUni pratisevanAlakSaNAni, tathApi khalu nizcitaM teSAM zuddhistulyA bhavati pratisevakabhedAt, ekatra gItArthaH pratiseva ko'nyatra gItArthaH tathAcAtra paMcavaNijAM paMcAnAM vaNijAM / tripaMca kharAH paMcadaza gardabhAH, paMcavaNiji paMcakharAH kathaMbhUtA ityAha / atulyamUlyA atulyamasadRzaM mUlyaM yeSAM te, AharaNaM dRSTAMtaH paMcavaNiyA samabhAga sAmAiyA vavaharaMti, tesiM pannarasa kharA lAbhato jAtA, te visamabhAravAhitteNa visamamollatteNa ya samaM vibhaiuvAeMtA bhaMDiumAraddhA, tato te ekassa buddhimaMtassa samIyamuvadviyA, teNa kharAga mulaM pucchiyA tehiM kahiyaM, tato bhaNati samaM vibhayAmiti, dhIrA hoha, mA bhaMDeha, tato teya eko kharo saTTimollo ekassa vANiyagassa diyo doNi kharA patteyaM tIsamollAciiyassadikhA, tinhaM kharANaM patteyaM vIsaMgIsaM molnaM taiyassa diNyA, caunhaM kharANaM patteyaM pannarasa 2 9 For Private and Personal Use Only *-*O***********************
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir shriidhyvhaarptrsypiitthikaanNtr| // 4 // mollaM te cautthagassa vANi yagassa diNNA paMcakharA patteyaM bArasamollA te paMcamassa vANiyagassa dinA etadevAha // dvitIyo viNiuttabhaMDabhaMDaNa mAbhaMDaha tattha egosaTThIo, do tIsa tinnivIsa cau pannarasa pNcvaarsg||17|| vibhAga paMcAnAM vaNijAMsamabhAgasAmAjikAnAM viniyuktabhAMDAnAM viniyuktaM vyApAritaM bhAMDaM krayANa kaM yaiste tathA teSAM paMcadaza kharA abhUvaniti vAkyazeSaH, te ca viSamabhAravAhino viSamamUnyAzca tato yadyapi samavibhAgena vibhajyamAnarUpAstrayastrayo bhavati tathApyatulyamUnyA iti, parasparamaMDanamabhUt tatra ekoparo madhyasthaH samAgatya brUte, mA bhaMDayatAhaM samavibhAgena vibhajya dAsyAmIti, tatraikaH SaSThikaH SaSThimUlya ekasya datta iti vAkyazeSaH, evaM dvau triMzanmUlyau dvitIyasya trayo viMzatimUlyAstRtIyasya, catvAraH paMcadazamUlyAH caturthasya paMca dvAdazamUlyAH paMcamasya, yathA teSAM paMcAnAM vaNijAM paMcadaza kharAH parasparamatunya mUlyatayA vibhinnAstathA kenApi vibhajya dattA, yathA tulyA lAbhaprAptirbhavati, tathA sAdhUnAmapi gItArthAdibhedAnAmanekavidhA| nAmAgamadhyavahAriNAzruta vyavahAriNA vA tathA kaMcanApi rAsabhasthAnIyA mAsA vibhajya dIyaMte; yathA tunyA vizodhirbhavati iti etadevAhaH kusalavibhAgasarisau gurusAhUya hoMti vaNiyA vA; rAsabhasamA ya mAsA, mollaM puNarAgadosAubhA.148 kusalo vibhAge kusalavibhAgaH, rAjadaMtAditvAbhyupagamAt kuzalazabdasya pUrvanipAtaH tena sadRzakastulyo gururAgama-* vyavahArI zrutavyavahArI vA sAdhavazca bhavaMti vaNijaiva vaNijatulyA:, vA zabda upamAnArthaH vA vikalpopamAnayo riti vacanAt , rAsabhasamazcamAsA mUlyaM puna rAgadveSA veva tu zabda evakArArthaH tathAhi yathA rAsabhadravyaguNavRddhihAnito // 46 // THI: tena sadRzakA vikalpopamAnamA 46 // For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yavasAyena catvAri mAsikasthA mAsasya daza daza dinAna gRhAkhatasevanAt, anyena maMdatamAdhyavasAyama mUlyasya vRddhihAnI tathA rAgadveSavRddhihAnikRte pratisevanAtaH prAyazcittasya vRddhihAnI yathA kenApi tIvrarAgadveSAdhyavasAyena mAsikaM sthAnaM pratisevitaM, tasya mAsaH paripUrNo dIyate apareNa maMdAdhyavasAyena dve mAsikasthAne pratisevite tasya ekaikasya mAsasya paMcadaza 2 dinAni gRhItvA mAso dIyate, zeSaM tyajyate maMdAdhyavasAyena pratisevanAt, anyena maMdatamAdhyavasAyena trINi mAsikasthAnAni pratisevitAni, tasyaikaikasya mAsasya daza daza dinAni gRhItvA mAso dIyate, zeSaM sarva tyAjyaM, apareNAtimaMdatamAdhyavasAyena catvAri mAsikasthAnAni pratisevitAni; tasmai caikaikasya mAsasya ardhASTamAni 2 dinAni gRhItvA mAso dIyate ityAdi tato bhavati mUlyaM rAgadvaiSau evaM sakaladvaimAsikAdisUtreSu bahuzaH sUtreSu ca kAraNAyatanApratisevino rAgadveSavRddhihAnita upayujya bahuvistAraM vaktavyaM, tadeva gadamatti vyAkhyAtamadhunA addhANaseviyamItyAdi byAkhyAyate gItArthenAdhvani upalakSaNametadanyasmin kAraNAMtare yadayatanayA pratisevitaM tatra bahUni mAsikasthAnAnyApannAni tAni cAlocanAkAle sarvANyapyekavalayAlocitAni guruzcAlocanApradAnavizeSato jAnAti yathaiva gItArthaH kAraNe ca pratisevanA kRtA paramayatanayA tato'yatanAprasaMganivAraNArtha sarveSAmapi mAsAnAM samaviSamANAM samaviSamatayA divasAn gRhItvA mAsa ekastasmai dattaH agItArthopi yo maMdenAdhyavasAyena bahUni mAsikasthAnAni pratisevya tIvraNa bAdhyavasAyena pratisevya hA mayAduSTukRtamityevamAdibhiniMdanairAlocitavAn sopyekena mAsena zudhyati tathApyagItArtho'pariNAmako vA ciMtayet dvaimAsikAcApamohaM kathamekena mAsena zuddhyAmi tataH zrutavyavahArI tasya pratyayakaraNArthamekaikasmAt mAsAt katipayAn katipayAn divasAn gRhItvA mAsamekaM prayacchati / yathA dvayormAsayoH pratisevitayorekaikasyArddhamAsamarddhamAsaM gRhItvA iti evaM sarvapi mAsAH saphalIkRtA iti For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA5 naMtaraH / / / 50 / / 14+COK++EUR03003 **03/04/3/64) www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya mahati dhRtirupajAyate, yastvAgamavyavahArI sa na vyavahArI san dvaimAsikaM prAptasya dvAvapi mAsau saphalIkaroti kiMtvekaM dadAti, dvitIyaM tyajati sa hi pratyakSajJAnI tato na tadvacane kasyApyazuddhyAzaMketi yadA punaH tIvrAdhyavasAyo niSkAraNapratisevI, tasya mAsAdikamApannasya paripUrNamAsAdikameva dIyate / vasuM dine pucchA, dito tattha daMDalalieNaM, daMDo rasko tersi bhayajaNaNaM ceva sesANaM // 149 // evaM gItArthAnAma gItArthAnAM ca kAraNe niSkAraNe vA viSvak pRthak prAyazcitte datte pucchati ziSyaH pRcchati kiM kAraNamagItArthAnAM floor arr ca visadRzaM prAyazcittaM dattamiti / atra koThAgArattie ityasya vyAkhyAyA avasaraH dito tattha daMDala lieNA tatra puruSabhedena visadRzaprAyazcittadAne dRSTAMto daMDalAtikena daMDAlAto gRhIto yena sa daMDalAtaH sukhAdidarzanAt niSTAMtasya paranipAtaH / daMDalAta eva daMDalAtikaH prAkRtatvAt svArthika ikapratyayo yathA pRthivIkAyikA ityatra tena daMDAtikena gRhIta daMDena rAjJA ityarthaH / yathA tena daMDalAtikena rAjJA rAjakArye pravRttAnAmapi teSAM daMDAnAM racA bhavati mA bhUyo grahItuH koSThAgArANIti nivAraNArtha, tathA zeSANAM bhayajananaM ca bhayotpAdazca syAdityevamartha stoko daMDa: kRtastathA gItArthasyApi kAraNe pravRttasyAyatanAprasaMganivAraNArthamagItArthasya maMdAdhyavasAyapratisevino duSTAdhyavasAyapratisevino vA, vA bahubhinaMdanairdattAlocanasya pramAdanivAraNArthaM mAsAnAM samaviSamatayA divasAn gRhItvA mAso dIyate, tathA vA sa rAjA zeSasya rAjakAryApravRttasya koSThAgAramUSakasya sarvAtmanA daMDaM karoti, evaM yo niSkAraNaprati sevitasya mAsamApannasya paripUrNa mAsAdikaM dIyate / atha ke te daMDAH kathaM ca teSAM rAjA daMDaM kRtavAniti tatkathAnakasUcakamidaM gAthAdvayamAha / For Private and Personal Use Only *************** dvitIyo vibhAgaH // 50 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir daMDaM tigaM tu puratige ThaviyaM paJcaMtaparanivAroha, bhattaTuM tIsatIsaM kuMbhaggahaAgayA je tu // 150 // kAmamameyakajaM / kayavittIevi kIsabhe gahiyaM, esapamAyo tujhaM dasa dasa kuMbhe dalahadaMDaM|bhA. 151 // egassa payaMDarano paccaMti rAyAviuTTho, tato teNa payaMDesA ramA, tassa paccAsanesu tisu puresu tinni daMDA visajiyA gacchaha purANi rakkhaha tato tesu nayaresu patteyaM patteyaM ThiyA paccaMtiyarAiNA te AgaMturohiyA, tehiM rohiehiM khINabhattehiM jete puresu payaMDassa rano koThAgArA tehiM to patteyaM dharaNassa tIsaM tIsaM kuMbhA gahiyA, tato tehiM so paJcaMtito rAyA jito, AgayA raplo samIvaM kahiyaM sambaM savitthara tuTTho rAyA puNo tehiM kahiyaM tujhaM kajaM karatehi dhanaM gahiyaM, ranA ciMtiyaM jaha eesiM daMDo na kIrai, to me puNo puNo uppannapayoyaNehiM koThAgArAe viluppehiti naya annesiM bhayaM bhavaMti / tamhA me daMDo? kAyaco, evaM ciMtiUNaM bhaNati, kAmaM mama kajaM tahAvi tujhaM mae vittI kayA Asi tato kayavittIhiM kIsa bhe dhanaM majjJa gahiyaM, tujhaM esa pamAo, tato aNavatthapasaMganivAraNatthaM bhaNati, esa tujhaM daMDo, mamadhanaM deha evaM bhaNittA rAyA aNuggahaM karei / jehiM koTThAgArohito tIsaM kuMbhA gahiyA tesu appaNijassa dhaNNassa dasa dasa kuMbhe pakkhivaha vIsaM vIsaM kuMbhA | mukkA,akSarayojanA svevaM pratyaMtaparanRpAvarodhanimittaM daMDa trika puratrike sthApitaM, tena ca pratyeka bhaktArtha tIsatIsakuMbhagahaNatti triMzatriMzataH kuMbhAnAM graho grahaNaM kRtaM tatastaM pratyaMtanRpaM jitvA AgatAste daMDA rAjAnaM vijJaptavaMto yathA yuSmatkAryArtha triMzat- kuMbhA gRhItAH rAjA prAha kAmaM mamaitatkArya paraM yuSmAkaM mayA vRttiH kRtAsIditi, kRtavRttibhirbha bhavadbhiH kimartha mama dhAnyaM For Private and Personal use only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| dvitiiyo| vibhAga: // 51 // gRhItaM yuSmAkamepa pramAdastasmAt daMDaM dazakuMbhAn dadata eSa dRSTAMtaH aymrthopnyH| titthayarA rAyANo, jaiNo daMDAya kaaykotthaaraa| asivAi buggaha puNa ajayapamAyA ruhaNa dNdo||152|| tIrthakarA rAjAno rAjasthAnIyAH, sAdhavo daMDA daMDasthAnIyAH kAyAH, pRthivIkAyikAdayaH koSThAgArANi kosstthaagaartulyaaH| azivAdIni kAraNAni, vyudgrahAH pratyaMtaparanRpeNa saha ye vyudgrahAstavasthAnIyAni ayatanApramAdarodhanArtha gItAthesyAyatanAprasaMganivAraNArthemagItAthesya pramAdanivAraNArtha sarveSAM pratisevitAnAM mAsAnAM samaviSamatayA divasAna gRhItvA mAso daMDo dIyate iti / atra para mAha // cha / bahaehivi mAsehiM ego jai dijjatIu pacchittaM / evaM bahusevittA ekasi viyaDemo coeDa // 153 // yadi gItArthasya kAraNena ayatanayA bahukeSvapi mAseSu sUtre tRtIyA saptamyarthe prAkRtatvAt pratiseviteSu ekavelAyAmAlocitA iti kRtvA eko mAsaH prAyazcittaM dIyate, tataH itaH prabhRti vayaM bahUni mAsikAdIni pratisevya ekkasi ekavelAyAM vikaTayiSyAmaH / tata ekamekamAsikAdikaM lapsyAmahe iti codayati codakaH tatrAcArya Aha // cha / / | mA vaya evaM ekasi viyaDemo subahuevi sevittA, labbhisi evaM coyagadeMte khallADa khaDugaM ca // 154 // ___mA vada, mA vAdIrevaM, yaduta subahUnyapi mAsikAdIni sthAnAni sevitvA pratisevya ekasiM ekavelAyAM vikaTayiSyAmo yenaikameva mAsikAdikaM lapsAmahe iti yat evaM kurvan codaka! lapsyase mahAMtamaparAdha, khalvATe khaDakAM dadAna iva, atra For Private and Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra -**************3 www.kobatirth.org duveya khallADA ityasyAvasaraH dvau khanvATAvatra dRSTAMtaH / ego khallADo taMbolavANiyau paNNe vikiNai so ekkeNa cArabhaDapohe patre maggito are khalADavANiyA patre dehi, teNa sakasAeNa na dinA / ane bhAMti thovA dinnA, tato terA rUsaeNa cArabhaTapoTTeNa khannADe sire khaDagA dinA, TakkarA dineti vRttaM bhavati, vANIeNa ciMtiyaM, jaha kalahemi to mae sa dUmito mArejA, tamhA uvAeNa veranijAmaNaM karemi, evaM ciMtiUNa taMbolavANieNa udvittA hattho se malio, vatthajuyalaM diaM, pAesu paDio bahu ca se taMbulaM dinaM / cArabhaDapoTTo pucchati, kiM kAraNaM na tumaM ruTTho, paccullaM mamaM pUesi, pAe ya paDisitti, vANieNa bhaNiyaM amha visara savvakhallADANa merisA caiva ThitI, cArabhaDapoTTeNa, ciMtiyaM, laddho bhae jIvaNovAo, tato puNovi ciMtiyaM tArisassa khadugaM demi jo maM adaridaM karejA, tAhe teNa egassa Thakkarassa khannADagassa khar3agA dinnA, terA mArito etadevAha // cha // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khallADagaMmi khuDDagA dinnA taMboliyassa egeNa; sakArittA juyalaM dinnaM biieNa voravito // bhaa0155|| ekena cArabhaTapotena tAMbUlikasya zirasi khamvATe khadukA TakArA dattA, tatastena vaNijA tAMbUlikena satkArya tasmai vastrayugalaM dattaM dvitIyena khalvATena vyaparopito mAritaH eSa dRSTAMto'yamarthopanayaH // evaM tumapi coyaga, ekkasi paDiseviUNa mAseNaM, musi aisai, puNa labhihisi mUlaM tu pacchittaM // bhA0 // 156 // For Private and Personal Use Only *O**----**<---**@**O*-********-** ****
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArapatrasya pIThikA' nNtrH| // 52 // evaM tvamapi codaka ekkAsi ekavAra bahani mAsikAni sthAnAni pratisevya ekavelAyAM sarvANyapyAlocitAnIti mAsena mukto dvitIyavAramupetya pratisevya tathAlocayan lakSitasvabhAvo mUlaM tu zabdAt cchedaM vA lapsyase, yathA labdhavAn cArabhaTo maraNaM anyacca sa cArabhaTo vA iha ekaM prAptavAn tvaM punaH saMsAre anekAni maraNAni prApsyasi, tasmAt pratisevakapariNAmAnurUpa eSaprAyazcitta dAnavidhirnAlocanAmAtravizeSakRta iti nAnyathA prasaMjanIyaH etadevAha / / cha / asuhapariNAmajutteNa sevie egamegamAsou; dijai ya bahasu ego suhapariNAmo jayA seve ||bhaa.157|| azubhapariNAmayuktenAsevite niSkAraNamayatanayA pratisevite ityarthaH / etasmin mAse eko mAsaH paripUrNo dIyate, duSTAdhyavasAyena pratisevanAta punaH pratyAvRtterabhAvAcca. yadA punaH zubhapariNAmaH sevate, puSTamAlaMbanamAlaMbya pratisevate, ityarthaH duSTAdhyavanAyena vA sevitvA pazcAbrahvAtmaniMdanaM karoti, tasya bahumvapi mAseSu pratiseviteSveko mAso dIyate, iha kazcit daMDadAnAdAtmAnamapabhrAjanAsthAnaM duHkhitaM manyeta, taM prati daMDadAnAdAnaphalamAha / / cha / dilamadinno daMDo, suhaduhajaNaNo udoNhavaggANaM; sAhuNaM dinnasuho adinnasokkho gihatthANaM bhaa.158|| dvau vaggau tadyathA / sAdhuvagrgo gRhasthavargazca, tayordvayorvargayodaDo datto, dattazca yathAyogaM sukhaduHkha jananaH tatra sAdhUnAM | dattaH san daMDaH sukhaheturadattaH san duHkhakAraNamiti sAmarthyAt gamyate gRhasthAnAmadattaH san sukhAvaho dattaH san duHkhAvaha iti sAmarthyAt pratyeyaM kasmAdevamiti cedata Aha / / For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uddhiyadaMDo sAhu acireNa uvei sAsayaM ThANaM / socciya aNuThiyadaMDo saMsArapaTTato hoi // 159 // uddhiyadaMDogihattho, asaNavasaNa virahitoduhI hoi; socciya aNuTThiyadaMDo asaNavasaNabhogavaMhoi 160 ___ udhRta utpATito gRhIto daMDo yena sa udhRtadaMDaH sAdhuracireNa stokena kAlenopaiti zAzvataM sthAnaM, prAyazcittaM pratipacyAtIcAramalApagamakaraNata uttarottaravizuddhasaMyamalAbhAtH sa eva sAdhuranudhRtadaMDaH saMsArapravartako bhavati / aticArajAtasya sNsaarkaarnntvaat| tathA udhdhRtadaMDo gRhastho'zanavasanavirahito bhojanavastraparihIno duHkhI bhavati sa evAnudhdhRtadaMDo'zanavasanabhogavAn bhavati / sUtra-je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA ityAdi yo bhikSurmAsikaM vA dvaimAsikaM vA: traimAsikaM vA caturmAsikaM vA paMcamAsikaM vA, vAzabdAH sarve vikalpAstithAcAha / eteSAM parihArasthAnAnAmanyatamat sUtre makArasya rephaH prAkRtatvAt parihArasthAnaM pratisevyAlocayet tasyeti sAmarthyAdavasIyate yacchabdasya tacchabdApekSitvAdaprati- | kuMcya Alocayato mAsikaM vA dvaimAsikaM vA traimAsikaM vA cAturmAsikaM vA prtikuNcyaalocytH| sarvatra ApannaprAyazcittApekSayA adhiko mAyAniSpanno gurumAso dIyate, iti dvaimAsikAdi krameNeha dvaimAsikaM vA traimAsikaM vA paMcamAsikaM vA pANmAsikaM vA teNaparamityAdi tataH paraM paMcamAsikAtparihArasthAnAtparaM parasmin paNmAsikaM parihArasthAne pratisevite AlocanAyAM | | pratikuMcite vA ta eva sthitAH SaNmAsAH / tataH Urdhvamasmin tIrthe AropaNAyAH asaMbhavAt / atra ziSyaH prAha / kasiNAsavaNA paDhame, viie vahusoviesarisA; saMjogo puNa taiya tatthaMtimasutta vallIvA // 161 // kRtatvAt parihArasthAna yA, vAzabdAH sarve vizvAtemAsiyaM vA ityAdi yA bhavati sa evAnubhRtadaMDosya For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasutrasya piitthikaanNtrH| // 3 // iha AdimAni paMcApi sakalasUtrANi sakalasUtrasAmAnyAdekaM prathamaM sUtraM vivakSitaM, dvitIyAni paMca sUtrANi bahuzaH zabdavizeSitAni bahuzaH zabdavizeSitAnyapi bahuzaH zandavizeSayitvA vizeSAt dvitIyaM sUtraM, tatra prathamasUtre kRtsnAropaNA vibhaagH| kRtA kimuktaM bhavati, yatpratisevitaM tatsarva paripUrNa dattaM na punaH kiMcidapi tasmAt muktamiti, dvitIye sUtre bahuzopi sevite mAsikAdau parihArasthAne jhoSitvA zuddhiH sadRzI prathamasUtragamasadRzI dattA, evaM prathame dvitIye ca sUtre gate ayaM tRtIyaH sUtragamaH kiMprasiddhyarthamArabdhaH / AcArya Aha / saMyogA ityAdi tRtIyesmin sUtre saMyogaH paMcapadagataH upadarzitaH punaH zabdo vizeSaNArthaH sa caitadvizinaSTi, paMcAnAmAdisUtragamAnAM saMyogajJApanArthamidaM tRtIyaM sUtramArabdhamiti, tathAhi paMcAnA padAnAM dazadvikasaMyoge bhaMgAH, dazatrikasaMyoge, paMca catuSkasaMyoge, ekaH paMcasaMyoge, tatra yosAvekaH paMcakasaMyoge so'nena / sUtre sAkSAt gRhItaH tathAcAha tatthaMtimasuttatti tatra teSu dvikasaMyogAdibhaMgakeSu madhye aMtimaH paMcakasaMyogAtmako bhaMgaH sUtreNa gRhItaH vimaktilopotra prAkRtatvAt asya grahaNAditarepi sarve bhaMgakA gRhiitaaH| kimivetyata Aha vallIvA vA zabda upamAnArthe vallIvat yathA vallI agre gRhItvA samAkRSTA sarvA samUlamadhyA samAkRSTA bhavati evametenAMtimasaMyogasUtreNa sarvepyete dvikAdayaH saMyogA gRhItA bhavaMtyata etadarthamidaM sUtrArabdhaM, tatra dvika saMyoge dazabhaMgA ime je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaMvA eesiM parihAraThANANaM annayaraM parihAraThANaM paDisevittA AloejA; apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA temAsiyaM vA, 1 evaM je mikkhU mAsiyaM vA temAsiyaM vA 2 je bhikkhU mAsiyaM vA cAummAsiyaM vA 3 je bhikkhU mAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 4 je bhikkhU domAsiyaM vA temAsiyaM vA 5 domAsiyaM vA srthamidaM strArabdha, tAlamadhyA samAkRSTA bhavati evametatvAta Aha bar3IvA vA zabda ! vA temAsiyaM vA aloejA; apalizamagA ime je miksa mAmasaMyogasUtreNa sarveSyate / For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cAummAsiyaM vA 6 domAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 7 je mikkhu temAsiyaM caumAsiyaM vA 8 temAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 9 cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 10 trikasaMyoge daza bhaMgA ime tadyathA je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA, eesa parihAraThANANamabhayaramiityAdi 1 je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA caumAsiyaM vA 2 mAsiyaM vA domAsiyaM vA timAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 3 mAsiyaM vA temAsiyaM vA caumAsiyaM vA 4 mAsiyaM vA temAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 5 mAsiyaM vA caumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 6 domAsiyaM vA temAsiyaM vA caumAsiyaM vA 7 domAsiyaM vA temAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 8 domAsiyaM vA caumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vAha temAsiyaM vA caumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 10 paMcacatuSkasaMyoge bhaMgA ime je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA caumAsiyaM vA eesiM parihAraThANANamantrayaraM parihAraThANamityAdi 1 je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 2 mAsiyaM vA domAsiyaM vA / caumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 3 mAsiyaM vA temAsiyaM vA cAumAsiyaM vA se vA paMcamAsiyaM vA 4 domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA 5 yastvekaH paMcakasaMyoge bhaMgaH sa sAkSAt sUtre gRhiitH| sUtraM bahusovi emeveti yathAdimasakalasUtrapaMcakasaMyoge pradarzanaparaM tRtIyasUtramuktameva anenaiva prakAreNa bahuzaH zabdavizeSite dvitIyasUtrapaMcakasaMyogapradarzanaparaM bahusovIti etadavizeSitaM caturtha sUtraM vaktavyaM, tadyathA je mikkhU bahuso mAsiyaM bahuso domAsiyaM, bahuso temAsiyaM vA, vahuso vA cAumAsiyaM bahuso paMcamAsiyaM vA eesiM parihAraTThANANaM bahuso paDisevittA AloejA, apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA; paliuMciyaM Aloe tamAmaya vA paMcamAsiyAsiyaM vA 4 domabAso For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org zrI vyava hAra sUtrasya pIThikA je bhikkhU bahuso mAsiyAI suttaM vibhAsiyavvaM tu; domAsiyaM temAsiyaM kayAI eguttarAvuDhI // 162 // naMtaraH / // 54 // mANassa domAsiyaM vA temAsiMyaM vA caumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chamAsiyaM vA teNa paraM paliuMciya vA apaliuMcie vA te caiva chammAsA iti / etadeva niyuktikRdAha / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahuso iti triprabhRti na kevalaM bahuso mAsikAni kiMtu domAsiya temAsiyakayAI iti dvaimAsikAni traimAsikAnyapi ca bahuzaH pratisevanayA kRtAni upalakSaNametat cAturmAsikAni paMcamAsikAni ca draSTavyAni evaMrUpaM sUtre vibhASitavyaM, bahuzaH zabdavizeSita dvitIyasUtrapaMcakaM gatavyAkhyAprakAreNa vyAkhyAtavyaM; eguttarAvuDDIti dvikAdisaMyogaciMtAyAM padAnAmekotarA vRddhiH karttavyA etenApi dvikAdisaMyogabhaMgA draSTavyA iti khyApitaM sUtrasya tathAsthitatvAt tathAhi aMtimaH paMcakasaMyoganiSpatro maMgaH sUtreNa sAkSAdupAttaH / aMtyagrahaNAdAdimA api dvikasaMyogAdibhaMgAvalI dRSTAMtAt gRhItA'vaseyAste ca sarvasaMkhyayA SaTviMzatirdvikAdibhaMge caikaikaM sUtramityanena caturthena sUtreNa pavizatiH sUtrANi sUcitAni tRtIyenApi sUtreNa SaDviMzatiriti sarvamilitAni saMyogasUtrANi dvApaMcazat / paMcAdimAni sakalasUtrANi, paMca ca bahuzaH zabdavizeSitAni iti sarvasaMkhyayA dvASaSThiH sUtrANi etAni ca udghAtAnudghAtAdivizeSarahitAnyuktAni, sAMpratameteSAmevodghAtAdivizeSapari jJAnArthamidamAha // cha // ugdhAya maNugdhAya muluttaradappakappato ceva; saMjogA kAyavvA patteyaM mIlagA caiva // bhA0 // 163 // For Private and Personal Use Only PS*******O*-**OK dvitIyo vibhAgaH / 11 28 11
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir udghAtaM laghu anudghAtaM guru udghAte anudAte tathA mUlatti mUlaguNAparAdhe uttaratti uttaraguNAparAghe tathA darSe kalpatazcaiva kanye caiva saMyogA anaMtarAditAH karttavyA bhavitavyAH, kathamityAha, pratyekamekaikasmin udghAtAdipade mizrakA vA, udghAtAnudghAtasaMyoganiSpannAH, upalakSaNametat , tena na kevalaM saMyogAH kiMtvAdimAni api dazasUtrANyudghAtAdibhirvizeSairvaktavyAni, tatrodghAtavizeSANyupadaya'te je bhikkhU ugghAiyaM mAsiyaM parihAraThANaM paDisevittA, AloejA, ityAdi ityevamAdimAni paMcasakalasUtrANi paMca bahuzaH zandavizeSitAni paviMzatistRtIyasUtrasUcitAni SaDviMzatiH caturthasUtrasUcitAni, sarvasaMkhyayA dvASaSThiH sUtrANi vaktavyAni, evaM dvASaSThiH sUtrANyanudghAtAbhidhAnena vaktavyAni, tadyathA je bhikkhU aNugdhAtiyaM mAsiyaparihAraThANaM paDisevittA pAloejjA ityAdi / evametAstisro dvASaSThyaH sUtrANAM sarvasaMkhyayA SaDazItaM sUtrazatamatra ca triMzadasaMyogasUtrANi paTapaMcAzaM zataM saMyogasUtrANAM sAMpratamudghAtAnudghAtamizrakAbhidhAnena saMyogasUtrANi vaktavyAni tAni caivamuccAraNIyAni je bhikkhU ugghAtamAsiyaM aNugghAtamAsiyaM vA parihAraThANaM paDisevittA AloejA apaliuMciya AloemANassa ugdhAiyaM mAsiyaM vA aNugdhAtiyaM mAsiyaM vA, paliuMciya mAloemANassa ugghAyadomAsiyaM vA aNugghAidomAsiyaM vA, je bhikkhU ugghAiyamAsiyaM vA aNugghAiyamAsiyaM vA parihAraThANaM paDisevicA ityevamudghAtipadammuMcatA anudghAtitadvimAsikAdAnyapi / evamete bhaMgAH paMca ete ca udghAtitadvimAsikAdInyapi / evamete bhaMgAH paMca ete ca udghAtitamAsike anudAtitamAsike dvaimAsikAokasaMyogena labdhAH evamudghAtitadvaimAsikepi paMca, traimAsikepi paMca, cAturmAsikepi paMcetyubhayorapyekasaMyogena sarvasaMkhyAyA bhaMgAH paMcaviMzatiH, tathA udghAtitamAsike evamanudghAtita mAsikAdi dvikasaMyoge ekabhaMgA daza For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA nNtrH| dvitIyo vibhAga H5 // eva maghAtite dvaimAsike traimAsike caturmAsike paMcamAsike ca pratyeka daza dazeti sarvasaMkhyayA udghAtitakaikasaMyoge anudpAtitadikasaMyoge bhaMgAH paMcAzat iha ekaikakasmin anudghAtitasaMyoge udghAtitamAsikadvaimAsikAdikrameNa paMca paMca bhaMgA labhyate, tato ye 'nudghAtite trikasaMyoge daza bhaMgAste paMcabhirguNyaMte jAtA sUtraM bhaMgAH paMcAzat , // catuSka saMyoge bhaMgAH paMcapaMcabhiguNitA jAtAH paMca sarvasaMkhyayA udghAtika saMyogena bhaMgAnAM paMcapaMcAzadadhikaM zataM 155 tathA paMcAnAM padAnAM dvikasaMyogabhaMgAH dazetyudghAtite dvikasaMyogaciMtAyAmekaikasmin anudghAtitasaMyoge bhaMgA daza daza | labhyate iti anudghAtite ekaikasaMyoge paMcadvikasaMyoge daza, trikasaMyoge dazacatuSkasaMyoge paMca paMcakasaMyoge ekaH pratyeka dazamirguNyaMte iti jAtaM krameNa bhaMgAnAM paMcAzavazataMzataM paMcAzat daza ca, 50, 100,100,50 / 10 / sarvasaMkhyayA udghAMte dvikasaMyoge bhaMgAnAM trINi zatAni dazottarANi / 310 / tathA paMcAnAM padAnAM trikasaMyogepi bhaMgA dazetyuktvA tatra trikasaMyoge ciMtAyAmapyekaikasin udghAtitasaMyoge bhaMgA daza dazetyekai kasaMyoge paMca, dvikasaMyoge daza, trikasaMyoge daza, catuSkasaMyoge paMca, paMcakasaMyoge eka; pratyekaM dazabhirguNyaMte jAtA kramaNeyaM bhaMgAnA saMkhyA paMcAzat , zataM, zataM, paMcAzabdaza 50 100 100,50 / 10 / atrApi sarvasaMkhyayA maMgAnAM trINi zatAni dazottarANi / 310 | paMcAnAM catuSkasaMyoge bhaMgAHpaMca, tata udghAtite catuSkasaMyogaciMtAyAmekaikasin anudghAtitasaMyoge bhaMgAH paMca paMca lamyate iti, tatraikaika saMyogajAHpaMca, dvikasaMyogajA daza, trikasaMyogajA daza, catuSkasaMyogajAH paMca, paMcakasaMyogajaekaH pratyekaM paMcabhirguNyaMte tato jAtA krameNeyaM bhaMgAnAM saMkhyA paMcaviMzatiH paMcAzat paMcAzat paMcaviMzatiH paMca EST||55 // For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 / 50 / 50 / 25 / 5 / sarvasaMkhyayA udghAtite catuSkasaMyoge bhaMgAnA paMca paMcAzadadhikaM zatAM 155 paMcasaMyoge | cAnAM padAnAmeko maMga ityupAtite paMcakasaMyogaciMtAyAmanudghAtite ekekasaMyogAH paMca, dvikasaMyogAH daza, trikasaMyogA daza. I catuSkasaMyogAH paMca, paMcasaMyoga ekaH, pratyekamekena guNyaMte ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti saivaM bhaMgasaMkhyA tadyathA paMca daza daza paMca eka 5 / 10 / 10 / 5 / 1 / sarvasaMkhyayA udghAtite paMcakasaMyogA ekatriMzat 31 mUlata Arabhya bhaMgAnAM sarvasaMkhyA navazatAnyekaSaSThayadhikAni 961 etAvaMti kila sUtrANi paMcasvAdimeSu sakalasUtreghUdghAtAnuddhAtasaMyogato jAtAni etAvatye va bahuzaH zabdavizeSiteSvapi paMcasu sUtreSvetenaiva vidhinA sUtrANi draSTavyAni // 661 // sarvasaMkhyApiMDanena mizrakasUtrANi dvAviMzatyuttarANyekonaviMzatizatAni / 1922 / etAni ca tRtIyacaturthasUtrAbhyAmutpannAnIti tatra pRthaka mizrakasUtrANAM saMbhavaH tadevamamISAM mizrakasUtrANAmekonaviMzatizatAni dvAviMzati / 1922 / SaDazItaM zataM prAktanaM sUtrANAmiti sarvasaMkhyayA sUtrANAmekaviMzatizatAnyaSTottarANi / 2108 / tathA yasmAdaparAdho dvidhA tadyathA mUlaguNe uttaraguNe ca tata etAni sarvANyappanaMtaroditAni sUtrANi mUlaguNAparAdhAbhidhAnenApyabhidhAtavyAnyuttaraguNAparAdhAbhidhAnenApItyeSa rAzi'bhyAM guNyate jAtAni catvAri sahastrANi dve zate SoDazottare / 4216 / aparAdhopi ca yasmAnmUlaguNeSattaraguNaSu ca darpataH kalpato vAppayatanayA tata eSa rAzi yodvAmyAM guNyate jAtAnyaSTau sahastrANi catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni / / 432 // etAvatI saMkSepataH sUtraLI saMkhyA bhaNitA iyaM caitAvatI bhaMgakavazAt prAyeNa jAtA tato bhaMgakaparijJAnArthamAha / cha / ettha paDisevaNAzro, ekkakkadugatigacaukkapaNagehiM // dasadasapaMcagaekkaga aduvazraNegAu eyaao||164|| For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir |dvitIyo vibhAga: bhiissyvhaarptrsypiitthikaa:nNtrH| atra ca etasmin sUtrasamUhe etAvatyaH pratisevanA evaM saMkhyAkAH pratisevanAprakArAH paMcAnAM padAnAM ekaka dvika trika | catuSka paMcakairekaka dvika trika catuSkaMpacakasaMyogarye bhavaMti bhaMgAH // krameNa dazadazetyAdinA ihaikasaMyoge bhaMgAH paMca sAkSAt sUtre eva darzitA iti noktAH, sAmarthyAcavaseyA stto'ym'rthH| paMca paMzca daza daza paMcaka iti temyo'vaseyAH yathAvasAtavyA stathA prAgevoktAH / aduva aNegA to eyAo iti / athavA na kevalametAvatya evaitAH pratisevanA, kiMtvanyA sAmapi bhAvAdanekA etA dRSTavyAH, tAzcAnyAH pratisevanA imaaH| je bhikkhU paMcarAiMdiyaM paDisevittA AloejA, apali uciyaM AloemANassa paMcarAiMdiyaM mAsiyaM, evaM daza paMcadaza viMzati paMcaviMzati rAtriMdiveSvapi sUtrANi vaktavyAni evameva paMcasUtrANi bahuzaH zabdAbhilApenAbhidhAtavyAni // tadanaM | taraM tRtIyasaMyogasUtraM SaDviMzatisUtrAtmakaM vaktavyaM tatazcaturthe saMyogasUtraM SaDaviMzatisUtrAtmakaM bahuzaH zabdavizeSitamevametAni sAmAnyato dvASaSThiH sUtrANi bhaNitvA tadanaMtaramudghAtAnudghAtamizramUlottaradarpakalpaiH prAguktaprakAreNa tAvat sUtrANi vaktanyAni yAvadaSTau sahasrANi catvAri zatAni dvAtriMzadadhikAni paripUrNAni bhavaMti, // atra paMcakAdIni mAsikadvaimAsikAdibhiH saha na vArayitavyAni. yata upari paMcamAsAtirekasUtraM vakSyati // tatra ca sAtirekatA paMcakAdibhiriti punaruktatA syAditi sAMpratameteSAM sUtrANAmAvagamenotkalitaprajJaH san zipyaH pRcchati jahamanne bahuso mAsiyAiM sevituM vaDDai uvariM, taha heTA parihAyai duvihaM tivihaM ca AmaMti // 165 // | iha mAsika dvaimAsikAdi prAyazcittApaciH, pratisevaka pariNAmAnurUpA, tatohaM manye ciMtayAmi, yathA yena prakAreNa bahUni // 56 / / For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *K*******************-**-**@** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAsikAni pratisevya kadAcit mAsikameva prAyazcittamApadyate || maMdAdhyavasAyena pratisevanAt kadAcidupari varddhate, tadyathA kadAcit dvaimAsikaM tIvreNAdhyavasAyena pratisevanAyAH karaNAt traimAsikaM vA, yAvat pANmAsikaM vA kadAcidatiduSTAdhyavasAyena pratisevanAt chedaM vA kadAcinmUlaM vA yAvat kadAcit pArAMcitaM vA; tathA tena prakAreNAdhastAdapi parihIyate hAnimupagacchati / tadyathA mAsikaM pratisevya kadAcit bhinnamAsamApadyate, kadAcit paMcaviMzatirAtriMdivaM yAvat rAtriMdivapaMcakaM duvihaM tivihaM ceti, dvividhau prakArau mAsalacaNau yasya tat dvividhaM dvaimAsikamityarthaH / tadevaM trividhaM traimAsikaM ca zabdAt cAturmAsikaM pAMcamAsikaM SANmAsikaM ca pratItyoktarUpeNa prAyazcittavRddhihAnI vaktavye, tadyathA dvaimAsikaM sthAne pratisevite kadAcit tadeva dvaimAsikamApadyate kadAcit traimAsikaM kadAcit cAturmAsika mevaM yAvat pArAMcitaM adhastAdvAnirevaM dvaimAsikaM pratisevya kadAcit mAsikaprAyazcittaM labhate kadAcit bhinnamAsamevaM yAvat paMcarAtridivaM evaM traimAsika cAturmAsika pAMcamAsika SaNmAsikeSvapi bhAvanIyaM / atrAcArya Aha, AmaMti, Ama zabdo'numatau saMmatametat tadasmAkaM sarvamiti bhAvaH // | keNa pukAraNaM jiNa pannattANi kANi puNa tANi / jiNa jANaMti u tAiM coyaga pucchA bahu nAuM // 166 // ziSyaH pracchati kena punaH kAraNena mAsikAdau prAyazcitta sthAne pratisevite prAyazcittasya vRddhihAnI bhavataH // AcArya yaha atra kAraNAni jinaprajJaptAni sarvajJopadiSTAni kAni punastAnIti ceducyate // rAgadveSaharSAdIni, tathAhi rAgAdhyavasAyAnAM coparyupari vRddhyA yadi vA siMhavyApAdakasyeva pazcAddharSa vRddhayA mAsika pratisevanAyA mapyuttarottara prAyazcitta vRddhirbhavati, tathA prathamata For Private and Personal Use Only 0.08+
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratisevanAyAmapi bhinnamANAni // punaH ziSyaH pRcchatinA eva tu zabda evakArArtho minA dvitIyo vibhAga bhI vyavahArapatrasya pIThikA nNtrH| // 57 // | eva rAgAdhyavasAyahAnito dveSAdhyavasAyahAnito vA, yadivA pazcAt / / hA duTTakayaM, hA duTukAriyaM duTThamaNumayaM cetyanutApakaraNato mAsikapratisevanAyAmapi bhinnamAsaH, paMcaviMzatirvA rAtridivAni evama gho'dhastAt prAyazcitta hAnirbhavati, tato rAgadveSaharSAdInyeva vRddhihAnimaMti karaNAni // punaH ziSyaH pRcchati, nanu yadi prAyazcitta vRddhi hAniSu rAgadveSaharSAdIni vRddhihAnimaMti karaNAni, tatastAni pratisevakagatAni paramArthato jinA eva tu zabda evakArArtho minnakramatvAdatra saMbaMdhyate, kevanyavadhimanaHparyAyajJAnicaturdazadazanavarviNo jAnaMti, kevalAdivalAt (bhAvAt.); ye punaH kanpaprakalpavyavahAriNaste kathaM jAnaMti ? teSAmatizayAbhAvAt, atrAcArya prativacanaM, te'pi jAnaMti tadupadiSTa zrutajJAnapramANata stathAhi / / te'pi vAratrayamAlocanAM dApayaMtaH zrutopadezAnusAresA'vabudhyate; rAgadveSAyadhyavasAyasthAnAnAM vRddhi hAni ceti, coyagapucchA bahuM | nAuMti // bahuzaH zabda vizeSiteSu sUtreSu bahuzabdo'sti, tamarthato jJAtuM codakasyapRcchA, yathA bhagavan teSu sUtredhUpAttasya bahuzabdasya kortha ? iti, AcArya Aha / tivihaM ca hoti bahugaM, jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / jahanneNa tinni bahugA, ukkoso paMca culsiiyaa||167|| trividha bahukaM bhavati, tadyathA jaghanyaM madhyama utkRSTaM ca, tatra jaghanyena trINi bahUni kimuktaM bhavati, jaghanyena trayo mAsA bahava uktAH, utkarSataH paMcamAsazatAni caturazItyadhikAni eteSAM madhye yAni / prAyazcittasthAnAni caturAdIni yAvat paMcazatAni tryazItyaadhikAni tAni mdhymtH|| saMprati yathA prAyazcittaM dIyate, tathA bhaNanIya; tatra mAsAdArabhya | yAvat SaNmAsAstAvat sthApanAropaNA vyatirekeNApi patreNeva dIyate, tataH parANi tu yAni saptamAsAdIni prAyazcitvAni For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhyamAni, utkRSTaM yat prAyazcittaM tat sthApanAropaNa prakAreNaiva dIyate, iti tat pratipAdanArthamidamAha / / ThavaNA saMcayarAsI, mANAipabhUyakittiyA siddhaa||ditthaa nisIha nAme savvevi tahA annaayaaraa||168|| ___ sthApyate iti sthApanA vakSyamANenAropaNAprakAreNa zuddhI bhUtebhyaH saMcayamAsebhyo ye zeSA mAsAsteSAM pratiniyatadivasaparimANatayA vyavasthApana, sthApanAgrahaNena bhAropaNApi gRhItA draSTavyA // parasparamanayoH saMbaMdhAta , tatrAropyate ityAropaNA, vakSyamANena gaNitaprakAreNa saMcayamAsAnAM SaTsu mAseSu samaviSamatayA pratiniyatadivasagrahaNato vyavasthApana; tAbhyAM sthApanAropaNAbhyAM saMcayanaM-saMkalanaM saMcayaH, kimuktaM bhavati ? pakSAM mAsAnAmupari pratisevanAyAM kRtAyAM kutopi mAsAt paMcadaza rAtriMdivasAni kRtopi daza kutopi paMca gRhItvA sthApanAropaNAvidhAnena SaNmAsapUraNaM saMcayaH // tathA rAsitti eSa prAyazcitarAziH, kuta utpadyate ? iti vaktavyaM, tathAmAnAni prAyazcittasya vaktavyAni, yathA prathama tIrthakRtastIrthe prAyazcittamAnaM saMvatsaraH, madhyamAnAmaSTa mAsAH, caramasya SaNmAsAH, tathA prabhavaH prAyazcittadAne svAminaH kevaliprabhRtayo vaktavyAH // tathA kattiyAsiddhAH iti kiyaMtaH khalu prAyazcittabhedAH siddhA iti vaktavyaMH, tathA ete sarvepi prAyazcittabhedA dRSTA nizIthanAmni adhyayane na kevalamete, kiMtu tathA sarvepyanAcArA aticArA atikramAdayo nizIthanAmni dRSTAH, ess| dvaargaathaasNkssepaarthH|| saMprati pratidvAraM vyAsArtho bhaNanIyastatra yAn prati sthApanAropaNe kriyete tAnupadarzayati // bahapaDisevI soyo, vi agIto aviya aprinnaamovi|ahvaa atipariNAmo tappaccaya kAraNe tthvnnaa||169|| For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaasnNtrH| dvitIyo vibhaagH| // 18 // iha prAyazcittapratipattAraH puruSA ime tadyathA, gItArtho'gItArthaH pariNAmako'pariNAmako'tipariNAmakazca, tat yaH prAyazcitapratipattA bahUnAM mAsikasthAnAnAM pratisevI ekasmin hi mAsike sthAne pratisevite prAyo na sthApanAropaNAvidhistato bahusevItyuktaM sopi ca gIto'gItArthaH // gItArthe hi prAyazcittapratipattarica bahuSvapi mAseSu pratiseviteSu na sthApanAropaNe kriyete, tasya gItArthatayA tAbhyAM vinApi yaduktArthagrAhitvAt , tato'gItArtha ityuktaM, sopi yadi pariNAmako bhavet , tarhi tamapi pratisthApanAropaNe tasyApi pariNAmakatayA tAmyAM vinApi yaduktArthapratipatteH, tata Aha, apica apariNAmopi na vidyate, pariNAmo yaduktArthapariNamanaM yasya sa, tathA prAstAma gItArthaH / / kiMtvapariNAmakazcetyapi zabdArthaH,athavA atipariNAmaH ativyAptyA pariNAmo yathoktasvarUpo yasyAsAvatipariNAmastatpratyayakAraNAt tayoragAtIrthayorapariNAmAtipariNAmayoH pratyayo jJAnaM yAvaMto mAsAH pratisevitAstAvaMtaH sarvepi saphalIkRtA ityevaMrUpaM syAditi hetoH sthApanAgrahaNenAropaNApi gRhyate iti AropaNApi kriyate tadyathA, yAvaMto mAsA divasA vA pratisevitA stAvaMtaH sarve ekatra sthApyaMte, sthApayitvA ca yat saMkSepArha vizikAdikaM pratisevitaM tat sthApyate, eSA sthApanA; tadanaMtaraM ye'nye mAsAH pratisevitAste saphalI karttavyA ityekaikasmAt mAsAt pratisevanApariNAmAnurUpaM stokAn stokatarAn samAna viSamAn vA divasAn gRhItvA ekatra ropayati eSA AropaNA, eSA coktarSatastAvat karttavyA, yAvatyA sthApanayA saha saMkalayyamAnA SaNmAsAH pUryate nAdhikAH // tataH sthApanAropaNayo yadekatra saMkalanameSa saMcayaH, ayaM sthApanAropaNAsaMcayAnAM parasparapratibhakto'rthaH, anena hi prakAreNa prAyazcitadAnetipariNAmako'pariNAmako vA ciMtayati, sarve mAsAH saphalIkRtA iti, zuddhohamiti; gItArtha pariNAmakayoH puna ne sthApanAropaNA For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAreNa prAyazcittaM dIyate, prayojanAbhAvAt kiMtvevameva tathAcAha // egaMmiNegadANe Negesu ya egadANamegegaM ||jN dijai taM giNhai gIyamagIto ya pariNAmI // 17 // yo gItArtho yazcAgItArthopi pariNAmI tasai ekasmin mAse pratisevite rAgadveSaharSottarottaravRddhyA pratisevanAt yadi aneka dAnaM, aneke anekeSu mAseSu pratiseviteSu kAraNe maMdAdhyavasAye vA pratisevanAt tIvrAdhyavasAyataH pratisevanAdvA pazcAd hA duSThu mayA kRtamityAdi bahuniMdanAdekadAnameko mAso dIyate, bahavo mAsA dIyaMte, athavA ekamin mAse pratisevite ekadAnamekaH-paripUrNo mAso dIyate, duSTAdhyavasAyena pratisevanAt , pazcAcca harparAgadveSavRddhyAsaMbhavatonekamAsadAnAyogAt upalakSaNametat tenaitadapi draSTavyaM, bahuSu mAseSusaptASTAdi saMkhyeSu pratiseviteSu yadi bahavo mAsAH Sad paMca catvAro vA dIyaMte, tathApi tat samyag gRhAti, zraddhatte ca, zuddhi prAptohamiti tatastayona sthApanAropaNAprakAreNa prAyazcittadAnamiti // yadi punarapariNAmake tipariNAmeka vA agItArthe na sthApanAropaNAprakAreNadIyate, tadA bahavo doSA; tatra apariNAmake doSaM darzayati; bahaema egadANe, so cciya suddhona sesayA mAsA,mA apariNAme usaMkA, saphalA mAsA kayA teNa / 171 // bahukeSu mAseSu pratiseviteSu yadA prAguktakAraNavazAt eko mAsaHsthApanAropaNAnyatirekeNApariNAmake dIyate, tadA | tasmintrapariNAmika evamAzaMkA syAt, yathA yasyaikamAsasya me dattaM prAyazcittaM sa evaiko mAsaH zuddho, na zeSA maasaastto|| nAdyApyahaM zuddha iti, tasmAdevaM bhUtA AzaMkA mA bhUdityapariNAmake sthApanAropaNAprakAreNa sarve mAsAH saphalAH kRtAH, For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie bhI vyavahArapatrasya pIThikA nNtrH| dvitIyo vibhaagH|| bahukeSu mA ArovaNeti prA yathAhi // 56 // kasya mAsasya pratise samastamAsasaphalIkaraNArtha tatra sthApanAropaNe kriyete, itibhAvaH, atipariNAmake doSAnupadarzayati; ThavaNAmettaM prArovaNatti nAUNamati pariNAmo // kujjA va aipasaMgaM bahue sevitumAvigaDe // 172 // atipariNAmakepi yadi bahukeSu mAseSu pratiseviteSveko mAsaH sthApanAropaNAdvayatirekeNa dIyate, tataH sopyevaM ciMtayet , bhASeta vA, yathA yadetadAgame gIyate ArovaNetti prAyazcittamiti, tataH sthApanAmAtraM, mAtra zabdastAtparyArthavizrAMtastunyavAcI yadAha, nizIthacUrNika , mAtrazabdastunyavAcIti, yathAhi sthApanA zakrAdeH zakrAdilakSaNatAtvikArthazUnyA evamAropaNApyAgame gIyamAnA tAtvikArthazUnyA bahuSvapi mAseSu pratiseviteSvekasya mAsasya pradAnAda , yadvA sthApanAmAtramAropaNeti jJAtvA'tipariNAmo'tiprasaMgaM kuryAda , punaHpunastatraiva pravarttate; bahukeSvapi mAseSu pratiseviteSvekasya prAyazcittaM lame iti buddhaH, yadivA akanpyapratisevanayA bahUnmAsAn pratisevya sarvAn mAsAn nAvikaTayet , nAlocayet kiMtvekameva bahuSvapi mAseSu pratiseviteSvekamAsastatvataH prAyazcittamityavagamAt / / tasmAdapariNAmake'tipariNAmake ca sakalamAsasaphalIkaraNAya sthApanAropaNAprakAreNa prAyazcittaM dAtavyaM iha sthApanAyAzcatvAri sthAnAni tadyathA, prathamaM triMzatsthAnAtmaka, dvitIyaM trayastriMzatsthAnAtmaka, tRtIyaM paMcatriMzatrasthAnAtmakaM caturthamekonAzItyadhikasthAnazatAtmakamAropaNAyA api catvAri sthAnAni tadyathA, prathamaM triMzatsthAnAtmakaM dvitIyaM trayastriMzatrasthAnAtmakaM tRtIyaM paMcatriMzasthAnAtmakaM caturthamekonAzItyadhikasthAnakazatapramANamataH sAMpratameteSAM caturthA sthApanAsthAnAnAM cAropaNAsthAnAnAM yAni jaghanyAni sthAnAni tAni pratipAdayati; prasaMga kAlA bahucapi mAse yAhi sthApanA nAmAvaM, mAtra / // 4 // For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ThavaNA vIsiya pakkhiya paMciya egADiyA u bodhavvA // pArovaNAvi pakkhiya paMciya taha paMca egA hI // 173 / / sthApanAyAH prathama sthAne jaghanye sthApamA vizikA viMzatirAtriMdivasapramAkhA dvitIye pAkSikI tRtIye paMcikA paMcadivasAtmikA caturthe ca ekAhikA ekAimAtrA prAropaNApi prathamasthAne jaghanyA pAkSikI dvitIye paMcikA paMcadinapramANA tRtIyepi paMcikA caturthe ekAhikA sarvajaghanyAnyetAni sthApanAropaNAsthAnAni // Aha ca cUrNikRt // eyANi savvajahanagANi ThavaNA rovaNA ThANANi iti; iha na jJAyate, kasin jaghanye sthApanAsthAne kiM jaghanyasthApanAsthAnaM bhavati, tat | parijJAnArthamidamAha // vIsAe addhamAsaM pakkhe paMcAhamArohijjA hi // paMcAhe paMcAhaM egAhe ceva egAhaM // 174 // vizikAyAM viMzikArUpe jaghanye sthApanAsthAne jaghanyamAropaNAsthAnamardhamAsamArohayet , khabuddhAvAropayet , jAnIyA- 1 dityarthaH // tathA pace pacapramANe jaghanye sthApanAsthAne paMcAhaM paMcAhapramANaM jaghanyamAropaNAsthAnaM, tathA paMcAhe paMcAhapramANe jaghanyesthApanAsthAne paMcAhapramANameva jaghanyamAropaNAsthAnamekAhe ekadinapramANe jaghanye sthApanAsthAne jadhanyamAropaNAsthAnamekAhameva, ekadinapramAyameva; saMprati prathamesthApanAsthAne yA jaghanyA sthApanA, yA ca utkRSTA tAM pratipAdayati; For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya paThakanaMtaraH / // 60 // ******* www.kobatirth.org ThavaNA hoi jahannA vIsai rAiMdiyAI punnAI // pAThaM caiva sayaM ThavaNA ukkosiyA hoti // 175 // prathame sthApanAsthAne jaghanyA sthApanA bhavati, pUrNAni paripUrNAni viMzatirAtriMdivAni, viMzatirAtriMdivapramAkheti bhAvaH // utkRSTA bhavati sthApanA paMcaSaSThaM zataM paMcaSazyadhikaM rAtridivAnAM zataM, zeSANi tu sthAnAni madhyamAni saMprati prathame AropaNAsthAne yA jaghanyA AropaNA yA cotkRSTA tAM pratipAdayiSurAha // zrAvaNA jahannA pannarasarAiMdiyAiM punnAI // ukkosaM saTThisayaM, dosuvi pakkhevago paMca // 176 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathame AropaNAsthAne jaghanyA zrAropaNA pUrNAni paripUrNAni paMcadaza rAtriMdivAni, utkRSTAM punarAropaNAM jAnIyAt ; SaSTizataM SaSThayadhikaM rAtriMdivazataM zeSANi tu sthAnAni madhyamAni tatparijJAnArthamAha dosuvi pakhebago paMca, dvayorapi sthApanAroSaNayoH pratyekaM jaghanyapadAdArabhyottarottare madhyame sthAne pracepakaH paMca paMca parimANo jJAtavyo yAvadutkRSTaM padaM, iyamatra bhAvanA, prathame sthApanAsthAne jaghanyA sthApanA viMzatikA, tataH paMcakaprakSepe'nyA dvitIyA paMcaviMzatidinamAnA, tataH punaH paMcakaprakSepe tRtIyA triMzaddinA, evaM paMca paMca parivardhayatA tAvanbhetavyaM yAvat paMcaSaSTharAtriMdivazatapramANA triMzattamA sthApaneti, tathA prathame AropaNAsthAne jaghanyAropaNA pakSapramANA tataH paMcakaprakSepe viMzatidinapramAthA dvitIyA, tatopi paMcakaprakSepe paMcaviMzatidinamAnA' tRtIyA, evaM yathottaraM paMca paMca parivardhayatA tAva neyaM yAvat SaSTyadhikarAtriM divazatapramANA triMzattameti etadeva suvyaktamAha // For Private and Personal Use Only **D***@***O*-*O*-**-****** *AE dvitIyo vibhAgaH / // 60 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra *O* **H* **@********A**(- www.kobatirth.org paMcaparivuDa, ukaDIceva hoi paMcanhaM / eeNa pamANeNaM, neyavvaM jAtra carimaMti // 977 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthApanAyAmAropaNAyAM ca pratyekaM jaghanyapadAdArabhyottarottarasthAna jijJAsAyAM paMcAnAM parivRddhirjJAtavyAH pratyekamevamevAMtimasthApanAdArabhya krameNAdho'dhaH sthAnaciMtAyAM paMcAnAmapakRSTirhAnirbhavatyazva sAtavyA tadyathA- paMcapaSThayadhikarAtriMdivazatapramANA sarvotkRSTAtriMzattamA sthApanA, tataH paMcAnAmapasAraNe rAtriM divaSaSyadhikazatamAnA ekonatriMzattamA madhyamA, tatopi paMcAnAmapagame paMcapaMcAzadadhikazatapramANA aSTAviMzatitamA, evaM krameNAdhodhastAt paMca paMca parihApayatA tAvanbhetavyaM, yAvat viMzatidinapramANA prathamA sthApanA, tathA paSThayadhikarAtriMdivazatapramANA sarvotkRSTA triMzattamA AropaNA, tataH paMcAnAmapagame paMcapaMcAzadadhikazatamAnA ekonatriMzattamA madhyamA, tatopi paMcAnAmapagame paMcAzacchatapramANA aSTAviMzatitamA, evaM krameNAdhodhaH paMca paMca parihApayatA tAvanneyaM, yAvat prathamA pakSapramANeti, tathA cAha, eeNetyAdi etena pUrvAnupUrvyA paMcakaparivRddhirUpeNa pazcAdanupUrvyA paMcakApakRSTirUpeNa pramANena pUrvAnupUrvyA jaghanyapadAdArabhya pazcAdanupUrvyAmutkRSTAt sthAnAt prabhRti tAvannetavyaM yAvaccaramaM sthAnaM parivRddhau sarvAtimaM sthAnaM caramamapakRSTau jaghanyamAdimaM caramamiti, athaveyaM gAthA anyathA AkhyAyate, pUrvaM kila sthApanAyAmAropaNAyAM ca pratyekaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedabhinnAni sthAnAni uktAni, sAMprata - mekaikasmin sthApanA sthAne jaghanyAdau kiyaMtyAropaNAsthAnAni ekaikasmin vAropaNAsthAne kiyaMti sthApanAsthAnAnItyetat pratipAdayati paMcaNDa parivuDDi ityAdi pUrvasmAt sthApanAsthAnAdAropaNAsthAnAdvA uttarasminnuttarasmin sthApanAsthAne yAropaNAsthAne vA vRddhirbhavati yasmiMzca yadapekSayA sthApanAsthAne AropaNAsthAne vA paMcAnAM vRddhirbhavati, tasmin tadapekSayA 11 For Private and Personal Use Only *+***-****-***+)++******++--
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 61 // ")*+ **+******+*K www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sthApanAsthAne AropaNAciMtAyAmAropaNAsthAne vA sthApanAsthAnaciMtAyAmaMte paMcAnAmapakRSTirhAnirbhavati, etena pramANena paMcakaparivRddhirUpeNa paMcakahAnirUpeNa ca tAvanneyaM, yAvadekatrAMtimaM caramamaparatrAdimaM caramamiti, tathAhi viMzikAyAM sthApanAyAM jaghanyA pAkSikI AropaNA, tato'nyA viMzatikA, tatopyanyA paMcaviMzatidinamAnA, tatopyanyA triMzikA evaM paMca paMca AropayatA tAvanneyaM, yAvattasyAmeva viMzikAyAM sarvotkRSTaSaSThayadhikadinazatapramANA triMzattamA AropaNA, tathA paMcaviMzatikAyAM sthApanAyAM jaghanyA pAkSikI AropaNA, tato'nyA viMzatikA tatopyanyA / paMcaviMzatidinamAnA tatopyanyA triMzaddinA evaM paMca paMca AropayatA tAvanneyaM, yAvattasyAmeva viMzatikAyAM sarvotkRSTA paSThayadhikadinazatapramANA triMzattamA AropaNA, tathA paMcaviMzatikAyAM sthApanAyAM jaghanyA pAkSikI AropaNA tatonyA viMzatikA tatopyanyA paMcaviMzatidinA tatonyAtriMzaddinA evaM ca parivardhayatA tAvarddhatavyaM, yAvadekonatriMzattamA paMcapaMcAzadadhikadina zatamAnA sarvotkRSTA AropaNA, asyAmekonatriMzadAropaNAsthAnAni, pUrvasthAnApekSayA asyAH sthApanAyAH paMcabhirdinaiH parivardhamAnatayA paryaMte paMcAnAM dinAnAM truTitvAt evamuttaratrApi bhAvanIyaM, tathA triMzaddinAyAM sthApanAyAM jaghanyA pAkSikI AropaNA, tato'nyA viMzatidinA tatopyanyA paMcaviMzatidinA evaM paMca paMca parivardhayatA tAvannetavyaM yAvatsarvotkRSTA paMcAzatzatadinA'STAviMzatitamAropaNA, asyAmaSTAviMzatirAropaNAsthAnAni tathA paMcatriMzaddinAyAM sthApanAyAM jaghanyA pAkSikI AropaNA, tato'nyA viMzatidinA tatopyanyA paMcaviMzatidinA evaM paMca paMcAropayatA tAvadgaMtavyaM, yAvatsarvotkRSTA paMcacatvAriMzaddinazatamAnA saptaviMzatitamAropaNA, asyAM saptaviMzatirAropaNAsthAnAni kAraNaM prAgevoktaM, evamuttarottarasthApanAsaMkrAMtAvaMtimamaMtimaM sthAnaM pariharatA tAvannetavyaM, yAvat For Private and Personal Use Only -----**O**O**O***O***O*-* dvitIyo vibhAgaH / // 61 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir paMcaSaSTidinazatAyAM triMzattamAyAM sthApanAyAmekaiva jaghanyA pAkSikI AropaNA nAnyati, tathA pAkSikyAmAropaNAyAM jaghanyA vizatidinA sthApanA tato'nyA paMcaviMzatidinA madhyamA, tatopyanyA triMzaddinA, evaM paMca paMca parivardhayatA tAvatavyaM, yAvatpaMcapaSThidinazatapramANA sarvotkRSTA triMzattamA sthApanA, tathA vizikAyAmAropaNAyAM jaghanyA sthApanA viMzatidinA, tatonyA madhyamA paMcaviMzatidinA, tatopyanyA triMzaddinA evaM yathottaraM paMca paMca vilagayatA tAvadgaMtavyaM, yAvat SaSThayadhikadinazatamAnA sarvotkRSTA ekonatriMzattamA sthApanA, pUrvAropaNAto hyasyAmAropaNAyAM paMca dinAnyadhikAni tAni copari truTitAnItyekona triMzadevAsyAmAropaNAyAM sthApanAsthAnAni, tathA paMcaviMzatidinAyAmAropaNAyAM jaghanyA vizikA sthApanA, tato'nyA paMcaviMzatidinA madhyamA, tatopyanyA triMzaddinA evaM paMca paMca parivardhayatA tAvanneyaM, yAvat paMcapaMcAzadinazatamAnA|* sarvotkRSTA'STAviMzatitamA sthApanA, asyAM hi prAguktayuktyASTAviMzati sthApanAsthAnAni, evamuttarottarAropaNAsaMkrAMtAvaMtima| maMtimaM sthApanAsthAnaM pariharatA tAbadtavyaM, yAvat paSThidinazatamAyAropaNAyAM jaghanyA vizikA sthApaneti, yathA ca prathame | sthApanAsthAne AropaNAsthAne ca pratyekaM saMvedhatazca sthApanA kRtA, tathA dvitIye tRtIye ca karttavyA, tadyathA dvitIye sthApanAsthAne jaghanyA sthApanA pAkSikI, tataH paMcakaprakSepe'nyA viMzatidinA tatrApi paMcakaprakSepe'nyA paMcaviMzatidinA evaM paMca paMca prakSipatA tAvadgaMtavyaM, yAvat paMcasaptatirAtriMdivazatapramANA trayastriMzattamA sthApaneti, tathA dvitIya sthAne jaghanyAropaNA paMcAhikA, tataH paMcakaprakSepe dazAhikA tatopi paMcakaprakSepe pAkSikI, evaM paMca paMca parivardhayatA tAvanneyaM, yAvatpaMcapaSThidinazatamAnA trayasiMkhazattamA sarvotkRSTA AropaNeti, idAnI saMvedhabhAvanA pAkSikyAsthApanAyAM jaghanyA paMcAhikA For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir THAN dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArapatrasya piitthikaanNtrH| // 62 // AropaNA, tato'nyA dazadinA madhyamA, tatopyanyA pAkSikI, tatopyanyA viMzatidinA, evaM paMca paMca parivardhayatA tAvadgaMtavyaM, yAvatrayastriMzattamA paMcaSaSThidinazatamAnA sarvotkRSTA AropaNA, asyAM trayastriMzadAropaNAsthAnAni tathA vizikAyAM sthApanAyAM jaghanyA paMcAhikA AropaNA, tatonyA dazadinA tatonyA pAkSikI, evaM viMzikAM sthApanAmamuMcatA paMca paMca parivardhayatA tAvanneyaM, yAvatpaSTizatadinamAnA sarvotkRSTA, dvAtriMzattamA AropaNA, asyAM dvAtriMzadAropaNAsthAnAni pUrvasthApanAto'syAM paMcakaparivRddherate paMcAnAM truTitatvAt , paMcaviMzatidinAyAM sthApanAyAM jaghanyA paMcAhikA AropaNA, tato'nyA madhyamA dazadinA, tatopyanyA pAkSikI, evaM paMcaviMzatidinAnAM sthApanAmamuMcatA paMca paMca parivardhayatA tAvanneyaM, yAvatpaMcapaMcAzadinazatamAnA sarvotkRSTA ekatriMzattamA AropaNA, evamuttarottarasthApanAsthAnasakrAMtAvaMtimamaMtimaM sthAnaM pariharatA tAvanneyaM, yAvat paMcasaptatirAtriMdivazatamAnAyAM sthApanAyAmekaiva jaghanyA paMcAhikAropaNeti, tathA paMcAhikAyAmAropaNAyAM jaghanyA pAkSikI sthApanA, tato'nyA madhyamA viMzatidinA, tatopyanyA paMcaviMzatidinA, evaM paMcAhi- |* kAmAropaNAmaparityajatA paMca paMca parivardhayatA tAvadgaMtavyaM, yAvat paMcasaptatidinazatamAnA sarvotkRSTA trayastriMzattamA sthApanA, tathA dazAhikAyAmAropaNAyAM jaghanyA pAkSikI sthApanA tato'nyA madhyamA viMzatidinA tatopyanyA paMcaviMzatidinA evaM dazAhikAmAropaNAmamuMcatA paMca paMca parivardhayatA tAvadgaMtavyaM, yAvat saptatidinazatamAnA sarvotkRSTA, dvAtriMzattamA sthApanA, asyAM dvAtriMzadeva sthApanAsthAnAni, pUrvAropaNAto'syAmAropaNAyAM paMcakavRddherate paMcAnAM truTitatvAdevamuttarottarAropaNAsthAnasaMkrAMtAvaMtimamaMtimaM sthAnaM pariharatA tAvadgaMtavyaM, yAvat paMcaSaSThidinAzatamAnAyAM trayastriMzattamAyAmAropaNAyAmekaiva // 62 For Private and Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie jaghanyA pAkSikI sthApaneti // tathA tRtIye sthApanAsthAne jaghanyA paMcAhikA sthApanA, tataH paMcAnAM prakSepo'nyA madhyamA dazadinA, tatopi paMcakaprakSepe'nyA pAkSikI evaM paMca prakSipatA tAbadtavyaM, yAvat paMcasaptatirAtriMdivazataprANA paMcatriMzattamA sthApaneti, tathA tRtIya sthAne jaghanyAropaNA paMcadinA, tataH paMcakaprakSepe'nyA madhyamA dazadinA, tatopi paMcakaprakSepe'nyA pAkSikI evaM paMca paMca prakSipatA tAbadtavyaM, yAvatpaMcasaptati dinazatamAnA sarvotkRSTA paMcatriMzattamA AropaNeti, saMprati saMvedhabhAvanA paMcadinAyAM sthApanAyAM jaghanyA AropaNA paMcadinA, tato'nyA madhyamA dinadazakamAnA tatopi anyA pAkSikI, evaM paMcadinAM sthApanAmamuMcatA paMca paMca parivardhayatA tAvanneyaM, yAvat paMcatriMzattamA saptatidinazatamAnA sarvotkRSTA AropaNA, asyAM paMcatriMzadAropaNAsthAnAni, tathA dazadinAyAM sthApanAyAM jaghanyA paMcAhikA AropaNA, tato'nyA dazadinA, tatopyanyA pAkSikI, evaM dazadinAM sthApanAmamuMcatA paMca paMca parivardhayatA tAvadgaMtavyaM, yAvadutkRSTA catuvittamA saptatidinazatamAnA AropaNeti, asyAM catustriMzadAropaNAsthAnAni, evamuttarottarasthApanAsthAnasaMkrAMtI aMtimamaMtima sthAna pariharatA tAvadyAtavyaM, yAvatpaMcasaptatidinazatamAnAyAM sthApanAyAmekaiva jaghanyA paMcadinA AropaNeti; tathA paMcadinAyAmAropaNAyA jaghanyA paMcadinA sthApanA, tato'nyA madhyamA dazadinA, tatopyanyA paMcadazadinA evaM paMcadinAmAropaNAmaparityajatA paMca paMca parivardhayatA tAvadgaMtavyaM, yAvat paMcasaptatidinazatamAnA sarvotkRSTA paMca triMzattamA sthApanA, tato dazadinAyAmAropaNAyAM jaghanyA paMcadinA sthApanA tato'nyA paMcadinA sthApanA tato'nyA madhyamA ca dazadinA sthApanA, tato'nyA paMca dazadinA evaM dazadinAmAropaNAmamuMcatA paMca paMca parivardhayamAnena tAbadtavyaM, yAvat saptatidinazatamAnA sarvotkRSTA catustriMzattamA sthApanA, For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyava- evamuttarIttarAropaNAsthAnasaMkrAMtAvaMtimamaMtima sthAnaM pariharatA tAvanneyaM, yAvat paMcasaptatidinazatamAnAyAM paMcatriMzattamAyAmAhArapatrasya / ropaNAyAmakaiva jaghanyA paMcadinA sthApaneti, caturthe sthAne sthApanAsthAne AropaNAsthAne ca na paMcakavRddhirnApi paMcakApakRSTiH, pIThikA kiMtu vRddhirhAnirvA ekottarA, tato yadyapi tadbhAvanA adhikRtagAthAkSarAnanuyAyinI tathApi vineyajanAnugrahAya kriyate // nNtrH| a tadyathA, caturthe sthApanAsthAne jaghanyA sthApanA ekadinA, anyA madhyamA dvidinA, anyA tridinA, evamekaikaM prakSipatA tAva daMtavyaM, yAvadekonAzItyadhikadinazatatamA sthApaneti, tathA caturthasthAne jaghanyAropaNA ekadinA, tato'nyA madhyamA dvidinA, // 63 // tato'nyA tridinA, evamekaikaM parivardhayatA tAvadgaMtavyaM, yAvadekonAzItyadhikadinazatamAnA sarvotkRSTA ekonAzItyadhikazatatamA AropaNeti, saMprati saMvedhabhAvanA ekadinAyAM sthApanAyAM jaghanyAropaNA ekadinA, tato'nyA dvidinA, madhyamA tato'nyA tridinA evamekadinAM sthApanAmamuMcatA ekai parivarghayatA tAvadtavyaM yAvadekonAzItyadhikadinazatamAnA sarvotkRSTA ekonAzItizatatamAropaNA asyAmekonAzItyadhikazatapramANAnyAropaNAsthAnAni, tathAhi dvidinAyAM sthApanAyAM jaghanyAropaNA | ekadinA, tato'nyA dvidinA madhyamA, tato'nyA tridinA evaM dvidinAM sthApanAmamuMcatA ekaikaM parivardhayatA tAvanneyaM, yAvadaSTasaptatyadhikadinazatamAnA sarvotkRSTA aSTasaptatizatatamA AropaNA, asyAmaSTasaptatizatapramANAnyAropaNAsthAnAni, pUrvasthApanAto'syAM sthApanAyAmekasya parivRddherate ekasya truTitatvAt / / evamuttarottarasthApanAsthAnasaMkrAMtau tadaMtimamaMtimaM sthAnaM pariharatA tAvadyAtavyaM, yAvadekonAzItyadhikazatatamAyAM sthApanAyAmekaiva jaghanyA ekadinA AropaNeti, tathA ekadinAyAmAropaNAyAM jaghanyA sthApanA ekadinA, tatonyA madhyamA dvidinA, tato'nyA tridinA, evamekadinAmAropaNAmamuMcatA ekaikaM T // 63 // For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parivardhayatA tAvadgaMtavyaM yAvadekonAzItyadhikadinazatamAnI sarvotkRSTA ekonAzItidinazatatamA sthApanA, zrasyAmekonAzItyadhikazatasaMkhyAnisthApanAsthAnAni, tathA dvidinAyAmAropaNAyAM jadhanyA sthApanA ekadinA, tato'nyA dvidinA madhyamA, tato'nyA tridinA evaM dvidinAmAropaNAmamuMcatA ekaikaM parivardhayatA tAvadgaMtavyaM yAvadRSTasaptatyadhikadinazatamAnA sarvotkRSTA aSTasaptatizatamAnA sthApanA asyAmaSTasaptatipramANAni sthApanAsthAnAni, kAraNaM prAguktamanusarttavyaM, evamuttarottarAropaNAsthAnasaMkrAMtAvaMtimamaMtimaM sthAnaM pariharatA tAvadgaMtavyaM yAvadekonAzItyadhikazatatamAyAmAropaNAyAmekaiva jaghanyA ekadinA sthApaneti, iha ekaikasmin sthApanAsthAne AropaNA jaghanyA madhyamA utkRSTA ca pratipAditA, tataH sAMpratamutkRSTAropaNAparijJAnArthamAha // jo ThaNA uddiTThA, chammAsA UNiyA bhave tAe / thArovaNa ukkosA tIse ThavaNAe nAyavvA // 178 // SaSpAM mAsAnAmazItadivasazataM bhavati, tat sthApayitvA 180 yA sthApanA udiSTeti, yasyAH sthApanAyAH utkRSTA AropaNA jJAtumiSTA sA udiSTetyabhidhIyate, uddiSTA IpsitA, ityanarthAMtaraM tayA SaNmAsAH SaNmAsadivasA UnakAH kriyaMte, kimuktaM bhavati tAmuddiSTAM sthApanAM paNmAsAdivasebhyo azItyadhikazatapramANebhyaH zodhayet, tato yaccheSamavatiSThate, tattasyAH IpsitAyAH sthApanAyA utkRSTA AropaNA bhavati jJAtavyA0 // yathA viMzatidinAyAH sthApanAyA utkRSTA AropaNA jJAtumiSTA, tato viMzatirazItyadhikazatAt SaNmAsadivasasaMkhyAbhUtAt zodhyate, jAtaM SaSThayadhikaM zataM, eSA viMzikAyAH sthApanAyA utkRSTA AropaNA, tataH paramAropaNAyA asaMbhavAt viMzatyA saha SaNSyAM mAsAnAM paripUrNAnAM bhAvAt, SaNmAsAdhikasya ca prAyazcitta For Private and Personal Use Only **************************
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAga: shriidhyvishrstrsypiitthikaasnNtrH| syAdAnAt // tathA paMcaviMzatidinAyAH kilotkRSTA AropaNA jJAtu miSTA tato'zItyadhikazatAt paMcaviMzatiH zodhyate jAtaM paMcapaMcAzadadhikaM zataM eSA paMcaviMzadinAyAH sthApanAyA utkRSTA AropaNA, evaM sarvatra bhAvanIyaM, sAMpratamAropaNAsthAne utkRSTasthApanAparijJAnArthamAha / / ArovaNA uddiTA, chammAsA UNagA bhave tAe / zrArovaNAe tIse, ThavaNA ukkosiyA hoDa // 179 // ArovaNA uddiThA yA AropaNA udiSTA sthApanA kila jJAtumiSTeti bhAvaH, tayA SaNmAsA UnakAH kriyante, sA SaNmAsadivasebhyaH zodhyate ityarthaH, tato yaccheSamavatiSThate, tattasyA IpsitAyA AropaNAyA utkRSTA sthApanA bhavati, yathA paMcadazadinAyAH AropaNAyA utkRSTA sthApanA jJAtumiSTA, tataH paMcadaza azItyadhikazatAdapanIyaMte, jAtaM paMcaSaSThayadhikaM zataM tAvatpramANA paMcadazadinAyA, AropaNAyA utkRSTA sthApanA bhavati, tathA viMzatidinAyA AropaNAyA utkRSTA sthApanA kila jJAtumiSTeti, viMzatirazItyadhikazatAdapanIyate, jAtaM SaSThayadhikazataM etAvatI viMzatidinAyA AropaNAyA utkRSTA sthApanA, evaM sarvatrApi bhAvanIya, sAMprataM prathama sthAne kiyaMti sthApanAsthAnAni kiyaMtyAropaNAsthAnAni kiyaMto vA sthApanAropaNAsthAnAnAM saMvedhataH saMyogA ityetprarUpaNArthamAha // tIsaM ThavaNAThANA tIsaM yArovaNAe tthaannaaii| ThavaNANaM saMveho cattArisayAu paNNaThA // 180 // prathame sthAne triMzat sthApanAsthAnAni, triMzacAropaNAyAH sthAnAni, etacca prAgevAnekazo bhAvitamiti na bhUyo bhAvyate, // 64 // For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ThavaNANamityAdi sthApanAnAmAropaNAbhiH saha saMvedhAH saMyogAH sarvasaMkhyayAH catvAri zatAni paMcaSaSThAni bhavaMti; 465 // tathAhi prathame viMzatidinarUpe sthApanAsthAne triMzadAropaNAsthAnAni, dvitIye paMcaviMzatidinarUpe ekonatriMzata tRtIye'STAviMzatirevamekaikarUpahAnyA tAvadvaktavyaM, yAvat paMcaSaSTidinazatarUpe triMzattame sthApanAsthAne ekamAropaNAsthAnametAni ca sarvANyapyekatra likhitAni, yathoktasaMkhyAkAni bhavaMtiH sthApanAgrahaNe cAropaNApi gRhyate; anayoH parasparasaMvedhAt, tata etadapi draSTavyamAropaNAsthAnAnAM sthApanAbhiH saha saMvedhAH, sarvasaMkhyayA catvAri zatAni paMcaSaSTIni bhavaMti; tathAhi prathame paMcadazadinarUpe AropaNAsthAne triMzat sthApanAsthAnAni, dvitIye viMzatidinarUpe ekonatriMzat, tRtIye'STAviMzatirevamekaikarUpahAnyA tAvat vaktavyaM yAvat SaSThidinazatapramANe triMzattame AropaNAsthAne ekaviMzatidinaM sthApanAsthAnametaccasarva prAgeva saprapaMcaM bhAvitametAni ca sarvANyapyekatra militAni yathoktasaMkhyAkAni bhavaMti, yathoktasaMvedhasaMkhyAparijJAnArthameva karaNagAthAmAha / gacchattarasaMvaggo, uttarahINaMmi pakkhive aaii| aMtimadhaNamAdijuyaM, gacchaddhaguNaM tu savvaghaNaM // 18 // iha yadyapi prathama sthAne triMzadAropaNAsthAnAni, dvitIye ekonatriMzat tRtIye aSTAviMzatiriti kramastastathApi saMkalanAyAM yathottaramaMkA nivezyate, ityekadvivyAdikramaH, tatra gacchaH triMzat triMzato'kasthAnAnAM bhAvAduttaramekaM, ekottarAyA vRddharbhA| vAt , AdirapyekaM sarvAMkasthAnAnAmAdAvekasya bhAvAt gacchasya triMzat uttareNa ekena saMvargo guNanaM, gacchottarasaMvargastasmin kimuktaM bhavatiH triMzadekena guNyate, ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtA triMzadeva, tatra uttarahINamiti uttareNakena hInaM, tasmin kRte ekena hInA triMzat kriyate ityarthaH, jAtAekonatriMzat tataH prakSipedAdimamekaM jAtA bhUyastriMzat etadaMtimadhana For Private and Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bhI vyava hArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / / / 65 / / **-**-**-******** COK++*+*+-+ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMtime aMkasthAne parimANametat, AdinA ekena yutaM kriyate, jAtA ekatriMzat gacchastrizat tasyArdha paMcadaza taiH sArddha ekatriMzatA guNyate, jAtAni saMvedhAnAM catvAri zatAni paMcaSaSTyadhikAni 465 // athavA'yamanyo gaNitaprakAraH // do rAsIu ThavijjA, rUvaM puNa pakkhivAhi egato / jatto ya dei zraddhaM teNa guNaM jANa saMkaliyaM // 182 // rAzirgaccha ityarthAtaraM, tato dvau rAzI sthApayet kimuktaM bhavati 1 dvauvArAvuparyadhobhAgena triMzataM sthApayet tata eka ekasmin rAzau rUpaM punaH prakSipet jAtaH sa ekatriMzat yatazca yasmAcca rAzerardhamAtmAnaM dadAti tasyArdhaM gRhyate, tatreha triMzadardhamarpayati tenaikatriMzaditi, triMzatorgha paMcadazagRhyante, tena itaro rAzirekatriMzallakSaNo guNyate, guNite ca sati yat jAyate, tajjAnIhi, saMkalitaM sarvasaMvedhasaMkalanaM tacca catvAri zatAni paMcaSaSThIni, 465 // iha catvAri sthApanAsthAnAni catvAri cAropaNAsthAnAni tatra kasmin sthApanAsthAne kiyaMti sthApanApadAni kasminnAropaNAsthAne kiyaMtyAropaNApadAnItyetat parijJAnAya karaNamAha // zrAsIyA divasasayA, divasA paDhamANa tthvnnruuvnnaann| so hi uttara bhaie ThANAdurahaMpi ruvajuyA // 183 // SaNNAM mAsAnAmazItaM divasazataM bhavati, tasmAdazItAt divasazatAt prathamayoH sthApanAropaNayorye divasAstAn zodhayet, zodhayitvA ca yatra yaduttarA vRddhistatra taduttaraM tatrAdyeSu triSu sthApanAsthAneSu triSu cAropaNAsthAneSu paMcAnAM paMcottarA vRddhiriti tatrottaraM paMcacarime sthApanAsthAne carime cAropaNAsthAne padAnAmekottarA vRddhiriti, tatrottaramekaH, tatastenottareNa For Private and Personal Use Only dvitIyo vibhAgaH / / / 65 / /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | bhakte sati yadAgacchati, tAvati rUpayutAni dvayorapi sthApanAropaNayoH sthAnAni, eSa gAthArthaH, bhArvArthastvayaM pasu mAseSu kila divasAnAmazItaM zatamityazItaM zataM dhriyate // 180 // tataH prathama sthAne prathamAyAH sthApanAyA dinAni viMzati prathamAyA AropaNAyAH paMcadazetyubhayamIlane jAtA paMcatriMzat sA zodhyate, jAta paMcacatvArizataM, tata uttareNa paMcalakSaNena bhAgo viyate, labdhA ekonatriMzat / sA rUpayutA kriyate, prathamasthApanAropaNayoH prathamata eva zodhitvAt , jAtA triMzat, etAvaMti prathame sthAne sthApanApadAni, etAvatyeva cAropaNApadAni, tathA dvitIya sthAne prathamasthApanAyA divasAH paMcadaza prathamAro| paNAyAH paMca ubhayeSAM mIlane jAtA viMzatiH sA azItizatAcchodhyate, jAtaM SaSThaM zataM, tasyottareNa paMcakalakSaNena bhAgo hiyate, labdhA dvAtriMzat rUpayutA kriyate, jAtA trayastriMzata, etAvaMti dvitIya sthAne sthApanApadAnyetAvatyeva cAropaNApadAni, tRtIya sthAne prathamasthApanAyA divasAH paMca, prathamAropaNAyA api paMca ubhayamIlane jAtA daza, te azItAt zatAt apanIyaMte, jAtaM saptatizataM, 170 / / tasyottareNa paMcakalakSaNena bhAgo Driyate, labdhA caturviMzat sA rUpayutA kriyate, jAtA paMcatriMzat, etAvaMti tRtIya sthAne sthApanApadAnyetAvatyeva cAropaNApadAni, caturthe sthAne prathama sthApanAyA eka dinaM prathamAropaNAyA api caikaM ubhayamIlane jAte dve dine, te azItAt zatAta zodhyate, jAtamaSTasaptataM zataM 178 // tasyottareNa ekaikalakSaNena bhAgo hiyata, labdhamaSTasaptataM zataM tadrUpayutaM kriyate, jAtamekonAzItizatametAvaMti caturthe sthAne sthApanApadAni etAvatyeva cAropaNApadAni uttarabhaie ityuktaM tatra kasmin sthAne kimuttaramityuttaravibhAgakaraNArtha mAha // ThavaNA rUvaNANa tirAhaM uttaraM tu paMca paMca vinnnneyaa| eguttariyA egA savvAvi havaMti advaiva // 18 // For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo thI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| tisRNAmAdyAnAM sthApanAnAM tisRNAmAdyAnAmAropaNAnAM ca padaciMtAyAmuttaraM paMca paMca vijJeyAH tisRSvapi padAnAM yathottaraM paMcottaravRddhyA pravardhamAnatvAt , ekA caturthIprAropaNA ekottaravRddhyA pravardhamAnA tatastatrottaramerka jAnIyAta, sarvasaMkhya vibhaagH| yA ca sarvA api sthApanAropaNA aSTau bhavaMti, catasraH sthApanAzcatasra prAropaNA ityarthaH / / saMprati karaNavazAt yallabdhaM padaparimANaM tat darzayati // tIsA tettIsAvi ya paNatIsA augAsIyasayameva / ee ThavaNANa payA, evaiyA ceva ruvaNANaM // 185 // ___etAni ca tisRNAmapi sthApanAnAM yathAkramaM padAni tadyathA, prathamAyAstriMzat dvitIyAyAstrayastriMzata , tRtIyAyAH paMcatriMzata, caturthyA ekonAzItaM zataM, etAvatyeva catasRNAmapyAropaNAnAM yathAkramaM padAni tadyathA prathamAyAtriMzata dvitIyasyAH trayastriMzat tRtIyasyAH paMcatriMzat catuthyo ekonAzItaM zatamiti, atha kA sthApanA kA AropaNA ca katiSu mAseSu pratiseviteSu draSTavyetyetatparijJAnArthamAha // | ThavaNA rovaNA divase mANAu visohaittujaM sesN| icchiyaruvaNAe bhae asujjhamANe khivai jjhosaM // 186 // mAnAt SaNNAM mAsAnAM divasaparimANAdazItyAdhikazatarUpAt vivakSitAyAH sthApanAyA vivakSitAyAzcAropaNAyA ye divasAstAn vizodhayet , vizAdhya ca yaccheSamupalabhyate, tat ipsitayA adhikRtayA yasyA divasAH pUrva vizodhitAstayAityarthaH / / AropaNayAbhajed bhAgaM chiyAta bhAge ca dRte yadi rAzinilepaH zudhyati, tatona kimapi prakSipyate, kevalaM sA * // 66 // For Private and Personal use only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chatsnati vyavaha vyAkaraNo jhopa uktaMca, mAsinilepo na zudhyAte. tataH / sAmAH yathA kenApi puSTa, sacaducyate, iha 10NA mA paMcadazadinAni zomA aghi AropaNA kRtsnabhAgaharaNAt kRtsneti vyavar3iyate, // yadi punarnirlepo na zudhyati, tataH kSipati jhoSAM yasmin prakSipte samo bhAgahAro bhavati, sa rAziH samakaraNo jhoSa uktaMca, jhositti vA samakaraNatti vA egaThaM / sA ca prAropaNA akasnabhAgaharaNAt akRtsneti vyavahattevyA, tathAca yathoktasvarUpameva jhoSamupadarzayati / jettiyametteNaM jo, suddhaM bhAgaM payacchatI rAsItaniyamenaM pavitra akasiNavaNAe jhosaggaM // 187 // yAvanmAtreNa prakSiptena so'dhikRtarAziH zuddhaM nirlepa bhAgaM prayacchati, tAvanmAnaM prakSipa, etat akRtsnA AropaNAyA uktazabdArthA jhoSAgraM jhoSaparimANaM yathA kenApi pRSTaM, viMzikA sthApanA pAkSikI cAropaNA katibhirmAsaiH pratisevitainiSpannA ? ucyate. trayodazabhirmAsaiH kathametadavasIyate, iti caMducyate, iha SaNNAM mAsAnAmazItaM divasazatamityazItaM zataM dhriyate 180 // tato vizikAyAH sthApanAyA viMzatidinAni pAkSikyAcAropaNAyAH paMcadazadinAni zodhyaMte, ThavaNArova NAdivase mANAi visohai ttu iti vacanAt , zeSaM jAtaM, paMcacatvArizaM zataM icchiyaruvaNAe bhaie iti vacanAt adhikRtayA paMcadazadinayA AropaNayA bhAgo hiyate, tatra coparitano rAziH zuddhaM bhAgaM na prayacchati, paMcasu prakSipteSu prayacchatIti paMcaparimANoca jhopaH pakSipyate, tato bhAge hRte labdhA dazamAsAH tathA divasA: paMcahi bhaiyA durUvahINAu te bhave mAsA iti vakSyamANavacamA sthApanAdivasAnAM viMzataH paMcabhirbhAgo hiyate, labdhAzcatvAraste dvirUpahInAH kriyate, sthitI dvI mAsau sthApanAyA tathA paMcadazadinAyA AropaNAyA: paMcabhirbhAgo Driyate, labdhAsvayasta dvirUpahInAH kRtA jAta eko labdha pAropaNAyA eko mAsaH, tena yadi vA prathameyamAropaNeti labdhA mAsA daza ekena guNyate jAtA darzava ekena guNitaM, tadeva 12 For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir +kt +oke---* -* zrI vyava bhavatIti nyAyAta , tato Dau sthApanAmAsAveka AropaNAmAsA daza prAguktA iti labdhAH pratimavitA mAsAstrayodaza, punaH * dvitIyo hArasUtrasya ziSyaH pRcchati, viMzikA sthApanA paMcaviMzatidinA cAropaNA katibhirmAsaiH pratisevitairniSpannA? ucyate, trayoviMzatibhirmAsaista- vibhAga: pIThikA- thAhi sthApanAdivasA viMzatirAropaNAdivasAH paMcaviMzatiretamilitAH paMcacatvAriMzat te SaNmAsadivasebhyo'zItizatasaMkhyebhyaH nNtrH| zodhyaMte, jAtaM zeSaM paMcatriMzatzataM, tato'dhikatayA paMcaviMzatidinayA AropaNayA tasya bhAgo hiyate, tatroparitano raashiH| zuddhaM bhAgaM na prayacchati, paMcadazasu ca pracipteSu prayacchatIti paMcadazaparimANo'tra jhoSaH prakSipyate, labdhAH SaNmAsAH, // 67 // tathAdhikRtAropaNAyAH paMcabhirbhAgo viyate, labdhA paMcaH, te dvirUpahInAH kriyate, jAtAtrayaH etAvaMtazvAropaNAyA mAsA yadi ceyaM tRtIyAropaNeti tiNhaMpi guNasu laddhaM icchiyarUvaNAe jai mAsA iti vakSyamANavacanAt te SaNmAsAkhimi guNyaMte, jAtA aSTAdaza dvau sthApanAmAmo yathAropaNAmAsA iti, sarvasaMkhyayA trayoviMzatimAsAH athavA anyathA meM jhopaparimANaM kathayati; ThavaNAdivase mANA visohaittANa bhayaha ruuvnnaae||jocheyN saviseso akasiNaruvaNAe sojhoso||18|| ____ mAnAda SaNmAsadivasaparimANAt azItizatAt sthApanAdivasAt adhikRtasthApanAvAsarAn vizodhaya, vizodhya ca il yaccheSamavatiSThate, tadAropaNayA adhikRtAropaNAdivasairbhaja, bhAgahAraM kuryAta , bhAge ca hRte yaH chedAdaMzAnAM vizleSaH iha vizeSe kRte sati yadavatiSThate, tadapi vizleSato jAtatvAt vizleSaH, sa tAvatpramANo'kRtsnAropaNAyAM jhoSaH, yathA SaNmAsadivasaparimANabhUtAt azItizatAt vizikAyAH sthApanAyAH divasA viMzatiriti, tato viMzatiHzodhyaMte jAtaM pazyadhika -*-* -* For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie ... zataM 160 / / tataH pAkSikyAmAropaNAyAM saMcayamAsA jJAtumiSTA iti, paMcadazabhirbhAgo driyate, sthitAH zeSA daza adhastAcchedaH paMcadaza, tebhyo daza vizliSyaMte, sthitAH paMca AgataM paMcadazikyAmakRtsnAropaNAyAM paMcako jhoSaH, tathA azItizatA sthApanAdivasA viMzatiH zobhyate, jAtaM SaSTaM zataM 160 // tataH paMcaviMzatidinAyA AropaNAyAH saMcayamAsA jJAtumiSTA iti, paMcaviMzatyA bhAgo hiyate, tathA zeSA / daza chedo'dhastAna paMcaviMzatistasyA daza vizliSyaMte, sthitAH paMcadaza AgataM paMca viMzatidinAyAmAropaNAyAM paco jhoSaH, evaM sarvatra bhAvanIyaM; jattha puNa dei suddhaM, bhAgaMArovaNAu saaksinnaa||donnhpi guNasu laddhaM icchiyaruvaNAe jai maasaa||18|| yasyAM punarAropaNAyAmuparitano rAziH zuddhaM bhAgaM prayacchati, na kiMcit pazcAdyasyAvatiSThate, iti bhAvaH sA AropaNA kRtsnA bhAgaharaNAt kRtsneti pratipattavyA, yathA viMzatidinA, tathAhi kenApi pRSTaM viMzikA sthApanA vizikA cAropaNA katibhirmAsaiH pratisevitairniSpannA? ucyate, aSTAdazabhirmAsaiH, kathametadavaseyamiti cet ? ucyate, SaNNAM mAsAnAmazItaM divasazataM, tebhyo viMzatirdinAni, sthApanAyA viMzatidinAnyAropaNAyAH zodhyaMte, jAtaM zeSaM catvAriMzaMzataM, tata icchiyaruvaNAe bhae iti vacanAt , vizikayA AropaNayA bhAgo diyate, bhAge ca dRte uparitano rAzirnirlepaH, zuddha eSA kRtsnAropaNA labdhAH saptamAsAH, tato doNDaMpi guNasuladdhaM icchiyaruvaNAe jai mAsA iti, vakSyamANavacanAt iyamAropaNA prAguktakrameNa dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpanneti saptamAsA dvAbhyAM guNyaMte, jAtAzcaturdazamAsAH, tato dvausthApanAmAsau cAropaNAmAsAviti samuditAzcatvAraH te caturdazasu prakSipyaMte, AgataM vizikA sthApanA viMzikA cAropaNA aSTAdazabhirmA For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vimaagH| zrI vyava-] hArasUtrasya piitthikaanNtrH| IT // 6 // saniSpaneti, doNhaMtu ityAdi dvayorapi AropaNAyAH kRtsnAkRtsnayorlandhumIpsitAyA AropaNAyA yatimAsA yatibhirmAsarIpsitAropaNA niSpaveti yAvat tatibhirguNaya, yadyekena mAsena niSpanA tata ekena guNaya, atha dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpannA tarhi dvikenApyatha tribhistatalibhirityAdi, athavA dvayorapyAropaNayoH kRtsnAkRtsnayorlandha, yatimAsAstata ipsitayA AropaNayA guNaya, yadiprathamA tata ekena guNyate, atha dvitIyA tato dvAbhyAmatha tRtIyA tatasvibhirityAdi, etacca prAgapi bhAvitaM, tade- | vamazItizatAt sthApanAropaNAdivaseSu zodhiteSu yaccheSaM tadvaktavyatoktA, saMprati sthApanAropaNAdivasebhyo yathA mAsA bhAga- | cchaMti mAsebhyo vA divasAstathA pratipAdayati,divasA paMcahiM bhaiyA durUvahINAu te bhave mAsA // mAsA durUva sahiyA paMcaguNA tebhave divsaa||16|| ____ sthApanAyA AropaNAyA vA divasA: paMcabhirbhajyaMte, paMcabhisteSAM bhAgo hriyate iti bhAvaH, tato bhAge druta labdhAste dvirUpahInAH kriyate, tato rUpadvayaM spheTyate iti bhAvaH, rUpadvika vA spheTite yadavaziSyate, te bhaveyurmAsA, yathA viziMkAyAH sthApanAyA divasA viMzati steSAM paMcabhirbhAgo hiyate, labdhAzcatvAraste dvirUpahInAH kriyate, sthitau dvau, AgataM vizikA sthApanA dvAbhyAM mAsAmyAM niSpannA, tathA pAkSikyA AropaNAyA dinAni paMcadaza teSAM paMcabhibhogaharaNaM labdhAtrayaste dvirUpahInAH kriyate, sthita eka AgataM pAkSikI AropaNA ekana mAsena niSpannA, viMzikAropaNA viMzikA sthApanA ca dvimAsaniSpannA bhAvanIyA, tRtIyAyAH paMcaviMzatidinAyA AropaNAyAH divasAH paMcaviMzatisteSAM paMcabhirbhAgahAro, labdhAH paMca te dvirUpahInAH kRtAH sthitAstrayaH, AgataM paMcaviMzatidinA, tRtIyAropaNA tribhirmAsainiSpanA evaM sarvatra bhAvanIyaM, mAsA For Private and Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | durUvasahiyA ityAdi, yatimAsAH sthApanAyAmAropaNAyAM vAdhikRta karaNavazAbandhAste divasA nayanAya dvirUpasahitAH kriyate, tata paMcaguNAstato bhaveyu yathoktA divasAH, yathA viMzikAyAH sthApanAyA vo mAsau tau dvirUpasahito kriyete, jAtAzcatvAraste paMcabhirguNyaMte, AgataM viMzikAyAH sthApanAyA viMzatidinAni tathA pAkSikyA prAropaNAyA eko mAsaH, sa dvirUpasahitaH kriyate, jAtAtraya ste paMcabhirguNyaMte, AgataM pAkSikyA prAropaNAyAH paMcadaza dinAni tathA paMcaviMzatidinAyA pAropaNAyAstrayo mAsAste dvirUpayutAH kriyate, jAtAH paMca te paMcabhirguNyaMte, AgataM paMcavizatidinAni evaM sarvatra bhAvanIyaM, tadevaM | karaNAnyabhidhAyopasaMhAramAha, ThavaNArovaNasahiyA saMcayamAsA havaMti evaiyA |ktto kiMgahiyaM tiya ThavaNAmAse tato sohe // 16 // pUrva ThavaNArovaNadivase mANAu visohaitu ityAdi karaNavazAt ye labdhA mAsAste'naMtaroktakaraNavazAdAnItA ye sthApanAropaNA mAsA statsahitAHkriyate, tataH ziSyebhyaH evaM prarUpaya, asyAM sthApanAyAmasyAM cAropaNAyAmetAvaMtaH saMcayamAsAH, sarvaprAyavittasaMkalanamAsA bhavaMti, tadevaM yatibhirmAsaiH pratisevitairyA sthApanA AropaNA ca niSpannA, tadetat pratipAdita madhunA tasyAM tasyAM sthApanAyAmAropaNAyAM saMcayamAsAnAM madhyekuto mAsAt kiM gRhItamiti pratipAdanArthamAha, katto ityAdi -ziSyaH pRcchati, tasyAM tasyAM sthApanAyAmAropaNAyAM ca saMcayamAsAnAM madhye kuto mAsAt kiM gRhItamatra sUriH karaNamAha, ThavaNAmAse tato sohe, tataH saMcayamAsasaMkhyAtaH sthApanAmAsAn zodhayet zodhite ca sati / / For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI myavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| mauso bhvti| saMcayamAmA ekAdaza pratyaktA jAtA dinAni, kara // 66 // divasehiM jaihiM mAso nipphanno havaI savva rUvANaM // taihiM guNiyAu mAsA, ThavaNadiNadiNajuyA u chammAsA // 192 // sarvAsAmAropaNAnAM yatibhirdivasairmAso bhavati, niSpannastatibhirguNitAste mAsAH kartavyAH, punaH sthApanAdinayuktAstataste SaNmAsA bhavaMti, yathA prathamAyAmAropaNAyAM trayodaza saMcayamAsAstebhyaH sthApanAmAsau dvau zodhitau, sthitAH pazcAdekAdaza, atrAropaNAyAmako mAsaH, sa ca paMcadazabhirdinairniSpanna iti, te ekAdaza paMcadazabhirguNyaMte, jAta paMcaSaSThaMzataM, tato viMzatidivasAH sthApanAsatkAH prakSipyate, jAtaM paMcAzItaM zataM paMcajhoSa iti te tyaktA jAtAH SaNmAsAH AgataM dvAbhyAM sthApanIkRtAbhyAM mAsAbhyAM daza daza dinAni gRhItAni, zeSebhyastvekAdazabhyaH paMcadaza paMca dinAni, kevalaM tanmadhyAtpaMcajhoSaH kRtaH, paMcadinAni tyaktAnIti bhAvaH, jhoSazandasya tattvatastyAgavAcitvAdata eva ca yAnyamani paMcadinAni tyaktAni, tAnyeva prAkrAzisamakaraNArtha prakSiptAnIti samakaraNaprakSepaNIyo rAzijhoSazabdenoktAH, evaM sarvatra jhoSabhAvanA bhAvanIyA, tathA vizikAyAM sthApanAyAM viMzikAyAM cAropaNAyAmaSTAdaza kila saMcayamAsAstebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau jAtAH SoDaza, atra viMzatidinAropaNA dvimAsetyekaiko mAso dazabhirdinaniSpannastataste SoDaza dazabhirguNyaMte, jAtaM SaSTaM zataM 160 // tataH sthApanAdivasA viMzatiH pratipyaMte, jAtamazItaM zataM Agatamatra dvAbhyAM sthApanAmAsAbhyAM daza daza vAsarA gRhItAH, zeSebhyopi SoDazebhyo mAtrato daza dazeti tathA viMzikAyAM sthApanAyAM paMcaviMzikAyAM cAropaNAyAM trayoviMzatiH For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMcayamAsAstebhyo dvau sthApanAmAsau zodhito, jAtA pazcAdekaviMzatiH, paMcaviMzatidinA cAropaNA tribhirmAsainiSpanetyekaiko mAsaH, sa vibhAgairaSTabhirdinaniSpatrastata ekaviMzatiraSTabhirguNitA, jAtamaSTapaSTaM zataM trimAgaguNite ca labdhAH sapta tepi tatra prakSipyaMte, jAtaM paMcasaptataM zataM tatra viMzatiH sthApanAdivasAH prakSipyaMte, jAtaM paMcanavataM zataM 165 // tatra paMcadaza dinAni jhoSa iti tAnyapanIyaMte, jAtamazItaM zatamAgatamatra dvAbhyAM sthApanIkRtAbhyAM mAsAbhyAM daza daza rAtriMdivAni gRhItAni, zeSebhyastvekaviMzatimAsebhyo mAtrataH satribhAgAnyaSTAvaSTau rAtriMdivAni, kevalaM tatrApi paMcadaza dinAni jhopIkRtAnIti, tadevaM sthApanAtaH zeSamAsebhyo mAtrato yat gRhItaM, tatpratipAditamadhunA zeSamAsebhyo yat yebhyovizeSato gRhItaM tat pratipAdanArtha karaNamAha // ruvaNAI jai mAsA, taibhAgaM taM kare tipaMcaguNaM / sesaMca paMcaguNiyaM ThavaNAdivasA juyA divasA // 193 / / ___ sthApanAmAseSu zodhiteSu yaccheSamavatiSThate, tat bhAropaNAyAM yatimAsAstatibhAgaM tAvatsaMkhyAkabhAgaM karoti, kRtvA cAyabhAgaM tripaMcaguNaM paMcadazaguNaM karoti, zeSaM tu samastamapi paMcaguNaM etaccaivaM draSTavyaM, pAkSikyAdivAropaNAsu yadipunarekadinA dvidinA yAvaccaturdazadinA AropaNA tadA yatidinA AropaNA tatiguNaM kuryAt , tataste divasA sthApanAdivasayutAH kriyaMte, tato divasAH paemAsadivasA bhavaMti, tadyathA prathamAyAM sthApanAyAM prathamAyAM cAropaNAyAM trayodaza saMcayamAsAH tebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau jAtA ekAdaza, bhanyaM ta avate, atrAyaM vRddhasaMpradAyaH yadyekasAt mAsAn niSpanA AropaNA, tataH pratisevitamAsebhyaH sthApanAyA AropaNAyAzca mAsAH zodhayitavyAH atha dvayAdimAse niSpanAropaNA tataH prati For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArasUtrasya pIThikA'naMtaraH / / 70 / / | sevitamAsebhyaH sthApanAmAsA evaM zodhyaMte, nAropaNAmAsA iti tataH tanmatena dvau sthApanAmAsAvekazvAropaNAmAsa iti trayaH saMcayamAsebhyaH trayodazabhyaH zodhyaMte, jAtA dazeti / tatra svamate adhikRtAropaNA ekamAsaniSpanneti ekAdaza bhAgena kriyate, ekabhAgakRtaM ca tattathArUpameva bhavatIti jAtAH samuditA eva te ekAdaza, tataH tipaMca guNitamiti vacanAt paMcadazabhirguNyaMte, jAtaM paMcaSaSTaM zataM // 165 // tatra sthApanA divasA viMzati pracitA jAtaM paMcAzItaM zataM tataH paMca rAtridivAnyatra jhoSIkRtAnIti tAnyapasAryate, jAtamazItaM zataM, matAMtareNa tu te dazamAsA eka bhAgIkRtAH paMcadazabhiguNyate, jAtaM paMcAzaM zataM 150 / / tataH sthApanA diksA viMzati rAropaNA divasAH paMcadaza prakSipyaMte, jAtaM paMcAzItaM zataM 185 // paMca dinAni jhoSa iti tAni tato'panIyaMte, jAtamazItaM divasazatamAgataM, dvAbhyAM sthApanIkRtAbhyAM mAsAbhyAM daza daza dinAni gRhItAni, zeSebhyastvekAdazamAsebhya paMcadaza paMcadaza dinAni yAvat paMca dinAni jhoSIkRtvAni tathA vizikAyAM sthApanAyAM viMzikAyAM cAropaNAyAmaSTAdaza saMcayamAsAstebhyo dvau sthApanAmAsAvapanItI, jAtAH SoDaza, tatovAropaNA dvAbhyAM mAsAmyAM niSpanneti kRtvA te SoDaza dvAbhyAM bhAgAbhyAM kriyate, ekatopyaSTAvuparito pyaSTAvadhaH tatroparitanamAyamArga tipaMcaguNamiti vacanAt paMcadazabhirguNayet , jAtaM vizaM zataM 120 // adhastanAstvaSTau sesaM ca paMcaguNiyamiti vacanataH paMcabhirguNyaMte, jAtaM catvAriMzat 40 // ubhayamilite jAtaM SaSTaM zataM 160 / / atra sthApanAmAsAbhyAM daza daza rAtridivAni | gRhItAni, aSTAbhyo mAsebhyaH paMcadaza paMcadazAnyebhyastvaSTAbhyaH paMca paMceti tathA vizikAyAM sthApanAyAM paMcaviMzikAyAM cArApaNAyAM trayoviMzatiH saMcayamAsAstebhyo dvau sthApanAmAsau zodhitau jAtAH pazcAdekaviMzatiratrAropaNA tribhirmAsainiSpanne // 70 // For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ti kRtvA te ekaviMzatiH saMcayamAsA svibhAgAH kriyate, jAtAtrayaH saptakAH puMjAH tataH prathama saptatipaMcaguNamiti vacanAt paMcadazabhirguNyaMte, jAtaM paMcottarazataM tatra pakSo jhoSa iti paMcadaza zodhyaMte, jAtA navatiH 60 // zeSau ca dvau bhAgau saptako zepaM ca paMcaguNamiti vacanAt , pratyekaM paMcabhirguNyaMte, jAtA ubhayatra pratyeka paMcatriMzat ubhayamIlane jAtAH saptatiH sA pUrvarAzau prakSiptA jAtaM SaSTayadhikaM zataM 160 / / atra viMzatiH sthApanAdinAH prakSiptA jAtamazItaM zatamAgatamatra dvAbhyAM sthApapanIkRtAbhyAM mAsAbhyAM daza daza vAsarA gRhItAH saptabhyo mAsebhyaH paMcadaza caturdazabhyo mAsebhyaH paMca paMca paMcadaza vAsarAzca jhoSIkRtA iti evaM sarvatra bhAvanIyaM, tadevaM yA sthApanA AropaNA ca yatibhirmAsaiH pratisevitai niSpanA yasyAM ca sthApanAyAmAropaNAyAM ca saMcayamAsAnAM madhye yato mAsAt yat gRhItaM tadetat sarva pratipAdita madhunA yatsthApanAyA AropaNAyAzca mAsAnayanAya karaNamuktaM, divasA paMcahiM bhaiyA ityAdi tat prathamasthAne evaM sarvAtmanA vyApi na dvitIyAdiSu sthAne teSu hi kvacittadapyasti, kacidanyathApi tatastatromayaM vivakSuH prathamatastAvadeva karaNamAha // divasA paMcahiM bhaiyA, durUpahINA ya te bhave maasaa||maasaa durUvasahiyA paMcaguNA te bhave divasA / 194 asyA vyAkhyA pUrvavat / jattha ya durUvahINaM na hoja bhAgaM ca paMcahina dijA / tehiM ThavaNarUvaNA mAso egou te ceva // 16 // yatra punaH sthApanAsu AropaNAsu ca paMcadinAdikAsu paMcabhirbhAge hRte yalabdhaM tadvirUpahInaM bhavet , paMcadinAdikAsu For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaa:nNtrH| // 71 // navadina paryatAsu yoreva rUpayorasaMbhavAt , dazAdikAsu caturdazadina parvatAsu dvihInarUpatAyAM zUnyatApatteH, yadivA yatsu dvitIyo sthApanAsvAropaNAsu caikadinAdiSu caturdinaparyaMtAsu paMcabhirbhAgamuparitano rAzi dadyAt stokatvAt , tatra tAsu sthApa- vibhaagH| nAsvAropaNAsu caiko mAso draSTavyaH // diyAu te cevatti-dinAnyapi tAnyeva yAnyupAttAni na punarmAsasaMkhyAM dvirUpasahitA kRtvA paMcabhizca guNayitvA dinAnyAnetanyAnIti bhAvaH, atha kiyaMto divasAH sthApanAyAmAropaNAyAM ca prAguktakaraNamaMtaraNeva mevaikamAnmAsAt pratipattavyAH ? tatra mAha // ekAdIyA divasA nAyavvA jAva hoMti cudso| ekAtomAsAto nipphannA parato dugahINA // 196 // ____ekasmAnmAsAta niSpanA divasA ekAdayo jJAtavyA, yAvattvaturdaza bhavaMti, kimuktaM bhavati, ekadinAdikAzcaturdazadinaparyatAH sthApanA AropaNAca divasA paMcahiM bhaiyA, ityAdi karaNaprayogamaMtareNaivameva ekasmAn mAsAtpratipattavyA iti, parato dugahINatti, parataH paMcadazadinAdikAsu sthApanAkhAropaNAsu ca dugahINatti padaikadeze padasamudAyopacArAt divasA, paMcahi bhaiyA, durUvahINA iti karaNato mAsAH pratyetavyAH, tatraiva prakArAMtaramAha / / jai vA rUbahINe kayaMmi hojjA jahiM tu shraagaasN|| tatthavi ego mAso, divaso te ceva dohNpi||197|| yadiveti prakArAMtareNa tacca prakArAMtaramidaM pUrva dazadinAdikAsu caturdazadinaparyatAsu dvirUpahInatayA evAsaMbhavata eko mAsa ukto, yadivA bhavatu tatra dvirUpahInatA tathApyetat karaNavazAttatraiko mAsaH pratipattavya iti, tadeva karaNamAha / / durUva- 10 // 71 // For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hINe ityAdi yatra yAsu dazadinAdikAsu caturdazadinaparyatAsu paMcabhirbhAge hRte yallabdha, tasmin dvirUpahIne kRte sati bhavedAkAzaM zUnyaM, tatrApyeko mAso draSTavyaH, divasA mapi dvayAnAM sthApanAropaNAnAM ta eva jJeyA, ye upAttA natu prAguktakaraNavazato mAsasaMkhyAta bhAnetavyA iti bhAvaH / atha yatrotkRSTA sthApanAropaNA vA tatra sthApanAropaNAbhyAmeva pakSAM mAsAnA paripUrNabhavanAt uvaNArovaNadivase mANAu visohAtu jaM sesamityAdi karaNaM na pravartate, tadapravRttau ca kathaM saMcayamAsasaMkalanaM kartavya tata Aha // ukosA ruvaNANaM mAsA je hoMti krnnnivitttthaa||te ThavaNAmAsajuyA saMcayamAsAu savvAsiM // 198 // sarvAsAmutkRSTAnAmAropaNAnAM ye mAsA bhavaMti, karaNanirdiSTAH divasA paMcahi bhaiyA ityAdinA AropaNAkaraNana nirdiSTAste sthApanAmAsayutAH sthApanAyAM ye karaNavazato landhA mAsAH saMyuktAH saMcayamAsA draSTavyAH; yathA viMzikAyaryA sthApanAyAM SaSTadinazatAyAmAropaNAyAM dvAtriMzanmAsAH tathAhi sthApanAyAM dvau mAsau landhau, tau ca prAgeva bhAvito, AropaNAyA: paMcabhirbhAgo hiyate, labdhA dvAtriMzat sA dvirUpahInA kriyate jAtA triMzat sthApanAmAsau tatra prakSiptAvAgataM dvAtriMzat pratisevitA mAsAH, athAtra kuto mAsAt kiM gRhItaM ? ucyate, dvau dvAtriMzataH saMcayamAsebhyaH sthApanAmAsau zodhyete, sthitAH pazcAt triMzanmAsAH tata iyamAropaNA triMzatA mAsainiSpanA triMzattamA ceti triMzadbhAgAH kriyate, Agata ekaikasin bhAge ekaiko mAsaH, tatra prathamo bhAgaH paMcadazabhirguNyate, jAtA paMcadaza, zeSA ekonatriMzat paMcabhirguNyate, jAta paMcacatvAriMzatzataM 145 / / ubhayamIlane paSTaM zataM 160 / tatra sthApanAdivasA viMzatiH praciptA jAtamazItaM zatamAgatamatra dvAbhyAM For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / / / 72 / / ******** ***--* www.kobatirth.org sthApana kRtAbhyAM mAsAbhyAM daza daza divasA gRhItAH, ekasmAt paMcadaza zeSebhyaH paMca paMceti evaM sarvatra bhAvanIyaM tatra prathamaM sthAne yAvatI prathamA sthApanA yAvatI ca prathamAropaNA yAvaMtazca tatra saMcayamAsAstadetatpratipAdayati, paDhamA ThavaNA vIsA paDhamA zrArovaNA bhave pakkhe || terasahiM mAsehi paMcau rAiMdiyA jhoso // 166 // prathame sthAne prathamA sthApanA viMzikA viMzatidinA prathamA cAropaNA bhavati, pakSaH pakSapramANA eSA sthApanAropaNA ca trayodazabhirmAsairniSpannA, tathA eSAropaNA akRtsnA tato'vazyamasyAM jhoSo'bhUditi, jhopaparimANamAha, paMcarAtraMdivAni jhopaH etadviSayA bhAvanA prAgeva kRtA, na bhUyopi kriyate, adhunA prathame sthAne eva prathamasthApanAyA dvitIyAropaNAyAzca yAvaddinA bhavaMti yAvadbhizca saMcayamAsaireSA sthApanAropaNA ca niSpannA tadetat pratipAdayati, - GaraNA vasA, biiyA zrArovaNA bhave vIsA / zraThArasamAsehiM esA paDhamA bhave kasiNA // 200 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathame sthAne prathamA sthApanA viMzatirdvitIyA AroSaNA bhavedviMzikA viMzatidinA eSA sthApanA AropaNA ca niSpannA aSTAdazabhirmAsaireSA cAropaNA kRtsnabhAgaharaNAt kRtsnA prathamA ca sarvAsAM kRtsnAropaNAnAmiti, etadviSayApi bhAvanA prAgevakRteti na bhUyaH kriyate, saMprati prathame sthAne prathamAyAM sthApanAyAM yAvaddinA tRtIyA AropaNA yatibhizva saMcayamAsaiste ubhe niSpane tat pratipAdayati, - paDhamA vA vIsA tayA ArovaNA u paNavIsA // tevIsA mAsehiM pakkhou tahiM bhave jhoso // 209 // For Private and Personal Use Only @***@**O***@**O*--***<< dvitIyo vibhaagH| // 72 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathama sthAne eva prathamA sthApanA viMzatidinA tRtIyA cAropaNA paMcaviMzatidinA eSA prathamA sthApanA tRtIyA *cAropaNA trayoviMzatibhirmAsainidhanA. iyamapyakRtsnAropaNA iti jhomotrAbhUta ato jhopaparimANamAha pakSastatra tasyAM tRtIyAyAmAropaNAyAM jhoSa iti vizeSaH sthApanAropaNAnAM dinaparimANe saMcayaparimANe veti, dezaparimANa mAha / / evaM eyA gamiyA. ggahAto hoti paannupviie| eeNa kameNa bhave cattArisayAu paNaTrA // 202 // evamuktena prakAraNa emo'naMtagedito dinamAnAdilakSaNo gamaH prakAro yAmAM tA etadamikA gAthA bhavatyAnupUrvyAnukrameNA'nyApi jJAtavyA, yathA // paDhamA ThavaNA vIsA cotthA ArovaNA bhave tImA / / chabbImA mAsehiM vIsairAiMdiyA jhopA // 1 // ityAdiH athAnana prakAreNa kiyatsaMkhyAkA gAthA anugaMtavyAH tata Aha, eeNetyAdi etena krameNa catvArizatAni paMcapaSTAni gAthAnAM bhavaMti, iyamatra bhAvanA viMzikAM sthApanAmamuMcatA paMca paMca AropaNAyAM prakSiptAH tAvanetavyaM, yAvadaMtimA AropaNA etAsu saMcayamAsAnayanAya prAguktakaraNalakSaNaM prayoktavyaM, tadyathA azItAt divamazatAt prAk sthApanAropaNAdivasAH zodhayitavyAH, tato yacchepamavatiSThate, tasyAdhikRtAyA AropaNAyA bhAgo harttavyastatra yadi zuddhaM bhAga na prayacchati, tato yAvatA prakSiptena paripUrNo bhAgaH zuddhyati, tAvanmAtrI jhopaH prakSepaNIyaH, tatprakSepAnaMtaraM baca bhAge hRte ye labdhA mAsAste yatibhirmAsairAropaNA niSpannAH tatibhirguNayitavyAstataH sthApanAropaNAmAmA api tatra | prakSipyaMte, tataH samAgacchati pratisevitamAsaparimANamiti kRtyAmAsAt kiM gRhItamityasyAmapi jijJAsAyAM saMcayamAsebhyaH prathamaM sthApanAmAsAH zodhayitavyAstataH zeSA ye mAsAstiSThati, yatibhirmAsaniSpannA yatsaMkhyAkA vA AropaNA tAto For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kcbatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyarmandie dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArasUtrasya piitthikaasnNtrH| // 73 // bhAgAH karttavyAH, tatra prathamo bhAgaH paMcadazabhirguNayitavyaH, zeSAH sarve paMcabhirguNanIyAH ete sarvepi divasA ekatra mIlayitavyAH; yazcajhoSaH prakSiptaH sa zodhayitavyaH tataH sthApanAdivasAH prakSepaNIyAH; AgataphalamapyevaM kathanIyaM, yatibhidivasaH sthApanAmAso niSpannastatidivasAH sthApanIkRtebhyo mAsebhyaH pratyekaM gRhItA yAvaMtazca mAsAH paMcadazabhirguNitAstAvadbhyaH paMcadazazeSebhyaH paMca paMceti evaM paMcaviMzikAyAmapi sthApanAyAM pAkSikyAdaya AropaNA draSTavyAH, yAvaccaramA paMcapaMcAzaddinazatamAnA triMzatkAyAM sthApanAyAM pAkSikyAdaya AropaNA yAvat paMcAzaddinazatamAnA evaM tAvat yAvaccaramAyAM sthApanAyAM paMcapaSTidinazatamAnAyAM pAkSikyekAropaNA etAsu ca pUrvabhaNitena prakAreNa catvAriMzatAni paMcaSaSTAdhikAni gAthAnAM karttavyAnIti prathamaM sthApanAropaNAsthAnaM samAptaM / / saMprati dvitIyaM sthApanAropaNAsthAnaM pratipipAdayiSuridamAha / / tettisaM ThavaNapayA tettIsArovaNAe ThANAI: ThavaNANaM saMveho, paMceva sayAu egaTrA // 203 // dvitIya sthAne trayastriMzat sthApanApadAni, trayastriMzaccAropaNAyAH sthApanApadAni etacca prAgeva bhAvitamiti na bhUyo bhAvyate, saMprati saMvedhaparimANamAha, ThavaNANamityAdi sthApanAnAmAropaNAbhiH saha saMvedhAH sarvasaMkhyayA bhavati, paMcazatAnyekaSaSTAni ekaSaSTayadhikAni // 561 / / kathametadavasAtavyamiti ceducyate, iha saMvedhasaMkhyAnayanAya prAguktA gacchottarasobagge ityAdi karaNagAthA gacchazcAtra trayastriMzat tathAca gacchAnayanAya pUrvasaripradarziteyaM karaNagAthA, ThavaNArovaNavijuyA chammAsA paMcabhAgabhaiyA je||ruuvjuyaa ThavaNapayA tisa carimA desbhaageko||20|| // 73 // For Private and Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na asyA vyAkhyA-paramAM mAsAnAM samAhAraH SaNmAsaM, tasmAt SaNmAsAt sthApanAropaNadivasavirahitAt tadanaMtaraM paMcabhAgasaktAt ye labdhAste rUpayutAH maMto yAvaMto bhavaMti, etAvaMti sthApanApadAni etAvAn tatra gaccha iti bhAvaH, etacca triSvAyeSu sthAneSu draSTavyaM, caramepi sthAne eSa evAdezaH, kevalamekena bhAgo harttavyaH, eSa gAthAkSarArthaH bhArvArthastvayaM prathama sthAne prathamA sthApanA viMzatidinA prathamA cAropaNA paMcadazadinA ubhayamIlane dinAni paMcatriMzattAni SaNmAsa| divamebhyo'zItazatapramANebhyaH zodhyaMte. jAtaM paMcacatvAriMzaMzataM, tasya paMcabhirbhAgo hriyate, labdhA ekonatriMzat sA rUpayutA kriyate, jAtA triMzat AgataM prathama sthAne triMzat gacchaH, tathA dvitIya sthAne prathamA sthApanA paMcadazadinA prathamA cAropaNA paMcadinA ubhayamIlane jAtAni dinAni viMzatiH, SaNmAmadivasebhyo azItazatapramANebhyaH zodhyaMte, jAtaM paSTizataM 160 // tasya paMcabhirbhAgo hiyate, labdhA dvAtriMzat sA rUpayutA kriyate, jAtA trayastriMzat , AgataM dvitIya sthAne | trayastriMzat gacchaH. uttaramekaH AdirapyekaH atra bhAvanA prAguktAnusatavyAH, tatra gacchastrayastriMzat ekena guNyate, ekena guNitaM tadeva bhavatIti jAtAtrayastriMzadevasA uttareNaikena hInA kriyate, jAtA dvAtriMzat tatrAdimamekakalakSaNaM prakSipet jAtA | bhUyastrayastriMzat etadaMtimaM dhanaM, etaccAMtima dhanamAdinA ekakena yutaM kriyate, jAtA catustriMzat , sA gacchArdhena guNayitavyA, tatra gaccharAzeviSamatvAt paripUrNamadhaM na labhyate iti catustriMzadardha kriyate, jAtA saptadaza, te gacchena paripUrNena guNyaMte, jAtAni paMcazatAnyekaSaSTAni 561 // saMpratyasmin dvitIye sthAne katidinA prathamA sthApanA katidinA ca prathamAropaNA sA | ca prathamA sthApanAropaNA ca katibhiH saMcayamAsaiH pratisevitairniSpannatyetat pratipAdayati, For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtrasya pIThikA 5naMtaraH / !! 74 // **** www.kobatirth.org paDhamA vA pakkho paDhamA dhArovaNA bhave paMca // cottIsA mAhiM esA paDhamA bhave kasiNA // 205 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIya sthAne prathamA sthApanA pakSaH, pakSapramANA prathamAropaNA bhavati, paMca paMca paMcadinA epA sthApanAropaNAca nipannA catustriMzatA mAsaiH pratimevitaiH kathamiti cedacyate SaNmAsAnAM divamAH azItaM zataM tasmAt ThavaNArovaNAdivase mAgAu vimohattumiti vacanAt sthApanA divasAH paMcadaza AropaNA divasAH paMca ubhayamIlane viMzatiH zodhyaMte, jAtaM SaSTaM zataM 160 / / tato'dhikRtayA paMcakalakSaNayA AropaNayA bhAgo hiyate, labdhA dvAtriMzanmAmAH rAzicAtra nirlepaH zuddha ityeSAropaNA kRtsnA, tathA cAha, eSA AropaNA bhavati kRtsnA kRtsnabhAgaharaNAt sA cAnyAsAM kRtsnAropaNAnAM prathamA sthApanAdivasAnAM ca mAsAnayanAya paMcabhirbhAgo hiyate, labdhAstrayaH te dvirUpahInAH kriyate. jAta ekakaH Agata eko mAsaH AropaNAyAmapyeko mAso labdhaH, jantha u durUvahInaM na ho ityAdi vacanAt tataH ekaH sthApanAmAsa eka AropaNAmAsa iti dvau mAsau tau pUrvarAzau prakSipyete, AgataM catustriMzanmAsAH pratisevitAH atha kuto mAsAt kiM gRhItaM ? ucyate, catustriMzataH pratisevitamAsebhyaH ekaH sthApanAmAsaH zodhyate, jAtAstrayastriMzat te AropaNayA paMcadinamAnayA bhAge hRte labdhA iti paMcabhirguNyaMte, jAtaM paMcaSaSTizataM 165 / / tatra sthApanAdivasA paMcadaza prakSiptA jAtamazItaM zatamAgatamekasmAt sthApanIkRtAnmAsAt paMcadaza dinAni gRhItAni zeSebhyastu paMca paMceti, adhunA dvitIye sthAne prathamAyAM sthApanAyAM yAvahinA dvitIyA ropaNA yatibhizva maMcayamAsaiH pratisevitaiH prathamA sthApanA dvitIyA cAropaNA niSpannA, tadetatpratipAdayati, For Private and Personal Use Only dvitIyo vibhAgaH / // 74 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * paDhamA ThavaNA pakkho, vitIyA ArovaNAyA bhave dseu|| aTArasamAsehiM paMcayarAiMdiyA jhoso // 206 // * dvitIya sthAne prathamA sthApanA pakSo dvitIyA cAropaNA dezadazadinA bhavaMti. eSA ca sthApanA AropaNA ca aSTAdazamAsaiH pratisevitairniSpannA, tathAhi azItAt dinazatAt sthApanAdivasAH paMcadaza AropaNAdivasA daza ubhayamIlane paMcaviMzatiH zodhyaMte, jAtaM paMcapaMcAzataM zataM 155 // tatodhikRtayA dazadinayA ropaNayA bhAgo hriyate tatra zuddho bhAgo na zuddhayati, paMcasu prakSiptesu zuddhyatIti, paMcakotra jhoSaH tathAcAha-paMcarAtriMdivAni jhoSa iti labdhAH poDazamAsAH sthApanAyAM ca prAguktaprakAreNaiko mAma AropaNAyAstu dazadinAtmikAyAH paMcabhirbhAgo hiyate, labdhau dvau tau rUpahInau kRtI, jAtaM zUnyaM, labdha eko mAsaH, jaibAdurUvahINe kayammi hojA jahiM tu AgAsa, tatthavi ego mAso iti vacanAt tau dvAvapi mAsau pUrvarAzau prakSipyete, AgatamaSTAdaza mAsAH prtisevitaaH| atha kuto mAsAt kiM gRhItaM ? ucyate SoDazamAsebhyo daza dazarAtriMdivAni, paMca jhoSIkRtAni sthApanAmAsAt paMcadaza AropaNAmAsAddazakapratyaya iti ucyate, SoDaza dazabhirguNito jAtaM SaSTaM zataM 160 // paMca jhoSIkRtAstataH zodhyaMte, jAtaM paMcapaMcAzaM zataM, tataH sthApanAdivasAH paMcadaza AropaNAdivasA daza ubhayamIlane paMcaviMzatiH prakSipyaMte jAtamazItaM zataM / paDhamA ThavaNA pakvo. taiyA AroSaNA bhave pkkho|| bArasahiM mAsehiM esA viiyA bhave kasiNA // 207 // dvitIya sthAne prathamAsthApanA pakSastRtIyA cAropaNA bhavati pakSaH eSA sthApanA AropaNA ca dvAdazabhirmAsainiSpannA, For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ite-Mk dvitIyo vibhAgaH zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 7 // RAK+ N kathamavasIyate iti ceducyate, arzAtA divasazatAt sthApanAdivasAH paMcadaza AropaNAdivasAzca paMcadaza ubhayamIlane triM- zat zodhitA jAta paMcAzaM zataM 150 // tato'dhikRtayA paMcadazadinayA AropaNayA bhAgo hiyate, labdhA dazamAmAH prAguktaprakAreNa caikomAsaH sthApanAyA AropaNAyAM mAsamiti dvau mAsau tatra prakSipto, AgataM dvAdazamAsaiH pratisevitainiSpannA, atha kuto mAmAta kiM gRhItamucyate, ekaikasmAt paMcadaza vAsarAH tathAhi dvAdaza mAsAH, paMcadazabhirguNitA jAtamazItaM zatamiti / evaM eyA gamiyA gAhAto huMti ANupuvIe // eeNa kameNa bhave, paMceva sayAu egaThThA / 208 // ___ evamuktaprakAreNa etatagamikA anaMtagektaprakArA gAthA AnupUrvyA krameNa bhavanyanyA api jJAtavyAH, kiyatkiyata saMjyA- | kAstA etena krameNa jJAtavyA ityAha etena krameNa bhavaMti. paMcazatAnyekaSaSThAni gAthAnAmiti. iyamatra bhAvanA pAkSikI sthApanAmamuMcatA AropaNAyAM ca paMca paMca prakSipatA tAvannetavyaM, yAvatrayastriMzattamA paMcaSaSThadinazatamAnA AropaNA, tato viMzatidinAM sthApanAmamuMcatA paMcAhikAyAmAropaNAyAM paMca paMca prakSipatA tAvadtavyaM. yAvat dvAtriMzattamA SaSTadinazatamAnA bhAropaNA. eva sthApanAsu paMca paMca pracipatA AropaNAsu caikaikaM sthAnamuparitanabhAgAta pariharatA tAvannetavyaM, yAvadgAthAnAM paMcazatAnyekaSaSTAni bhavaMti, dvitIya sthApanAropaNAyAM sthAnaM samApta, saMprati tRtIya sthApanAropaNAsthAnaM pratipAdayannidamAha // paNatIsaM ThavaNapayA paNatIsA rovaNAI ThANAiM / ThavaNANaM saMveho chacceva sayA bhave tIsA // 206 / / Y-Ko-dake-NIR- For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ******084404**** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIya sthAne paMcatriMzat sthApanApadAni paMcatriMzaccAropaNAyAH sthAnAni padAni etadapi pUrvameva bhAvitaM saMprati saMvedhaparimANamAha. / / ThavaNANamityAdi sthApanAnAmAropaNAbhiH saha saMvedhAH sarvasaMkhyayA bhavati, SaTzatAni triMzAni 630 // etAni ca gacchottara saMvaggo ityAdi karaNavazAdAnetavyAni tatragacchaH paMcatriMzat kathamiti ceducyate, ThavaNArovaNavijuyAityAdi karaNavazAt tathAhi azItAt zatAda paMca dinAni prathamAsthApanAyAH paMca dinAni prathamAropaNAyA ubhayamIlane daza zodhyaMte, jAtaM saptataM zataM 170 tasya paMcabhirbhAgAM hiyate labdhA catustriMzat sA rUpayutA kriyate, AgataH paMcatriMzat gacchaH uttarameka AdirapyekaH tataH paMcatriMzadekena guNyate, ekena guNitaM tadeva bhavatIti jAtA paMcatriMzadeva sA uttareNaikena hInA kriyate, jAtA catustriMzat tatrAdimekaM prakSipet bhUyo'bhavatpaMcatriMzat etadaMtimadhanamaMtikasthAne parimANaM etat AdiyutaM kriyate, jAtA SaTtriMzat gacchArdhena guNayitavyA, tatra gaccharAzirviSamatvAt paripUrNa ardha na dadAtIti SaTtriMzadaddhakriyate jAtA aSTAdaza zete gacchena paripUrNena guNyate jAtAni SaTzatAni triMzadadhikAni saMpratyasmin tRtIye sthAne kiyadinA prathamA sthApanA kiyaddinA ca prathamAropaNA sA ca sthApanAropaNA ca kiyadbhiH saMcayamAsaiH pratisevitai- niSpannetyetadabhidhitsurAha // paDhamA ThavaNA paMca u. paDhamA zrArovaNA bhave paMca / chattIsA mAsehiM esA paDhamA bhave kasiNA // 290 // tRtIye sthAne prathamA sthApanA paMca paMcadinapramANA prathamA AropaNA bhavati paMca paMcadinA eSA sthApanA AropaNA ca niSpannA SaTtriMzatA mAsaiH pratimevitaiH kathamiti ceducyate, azItAt zatAt paMca sthApanAdivasAH paMca AropaNAdivasAH For Private and Personal Use Only -10-10K+-***-*-*+KX Xk
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAga zrI vyavahArasUtrasya pIThikAnaMtaraH / / ubhayamIlane daza zodhitA jAtaM mamataM zataM 170 etasya paMcadinAyA AropaNAyA bhAgo hriyate, labdhAH caturvizan mAmAH ekasthApanAyAM pUrvaprakAreNa mAsa eka AgepaNAyAmiti dvau mAsau tatra prakSiptI jAtAH patriMzanmAmAH atha kuto mAnAt kiM gRhIta mucyate. pratimevita mAmebhyaH pada triMzadekaH sthApanAmAsaH zodhite jAtA paMcatriMzat yadyekadvi vyAdinA AropaNA paMcadinA dazadinA vA tatastayavAropaNayA saMcayamAsA guNyaMte, iti vacanAdatra paMcadinA ropaNeti paMcabhirguNyaMta jAta paMcasaptataM zataM 175 / / sthApanAdinAzca paMca tatraiva prakSiptA jAtamazItaM zatamAgatamekammAna mAmAna paMca paMca rAtriMdivAni gRhItAni atra bhAgaH zuddhaH patita iti kRtnapAropaNA sarvAsAM ca kRtsnAgepaNAnAmAveti / prathamA tathA cAha emA paDhamA bhave kasiNApaDhamA ThavaNA paMcau, biDayA yArovaNA bhave dasau / egugAvIsamArahi, paMcahiM rAiMdiyA jhoso|211|| tRtIye sthAna prathamA myApanA paMcapaMcadinA dvitIyA AropaNA bhavati dazadazadinA eSA prathamA sthApanA dvitIyA cAropaNA niSpannA, ekonaviMzatthA mAsaiHpratisevitaH / tathAhi azItAt zatAt paMca sthApanAdivasA dazaAropaNAdivasAH ubhayamIlane paMcadaza zodhyaMte, jAtaM paMcapaSTaM zataM 165 // asya dazabhibhAgo viyate, tatra paripUrNo bhAgo na patatIti paMca gatriMdivAni jhopa prakSipyate tathAcAha / paMcarAiMdiyA jhoso, jhopeca prakSipte landhAH saptadama mAsAH ekaH sthApanAyA mAsa eka AropaNAyA iti dvau mAsI tatra prakSiptau jAtA ekonaviMzatirAgatamakonaviMzatyA pratimavirtamasiniSpannati // atha kuto mAmAt ki gRhItamucyate, pratimevitamAsebhya ekonaviMzaterekaH sthApanAmAmaH zodhito. jAtA aSTAdaza mAsAH atra dazadinAgapaNeti // 76 / / Far Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazabhirguNyaMte jAtamazItaM zataM, paMca vAsarA jhopa iti paMca nato'pasAritA jAnaM paMcamatataM zataM, atra sthApanAdivasAH paMca prakSiptA jAtamazItaM zataM AgataM, sthApanIkRtAt mAsAt paMca gatriMdivAni gRhItAni, paMca jhopIkRtyazeSebhyo daza daza gatriMdivAnIti, paDhamA ThavaNA paMcau taiyA dhArovaNA bhave pakkho / terasahiM mAsahi paMcau rAiMdiyA jhoso||212|| tRtIya sthAna prathamA sthApanA paMcapaMcadinA, tRtIyA cAropaNA bhavati pakSaH, pakSapramANA eSA prathamA sthApanA, tRtIyA cAropaNA trayodazabhiH pratisevitamAsaniSpannA, tathAhi azItAt divasazatAta paMca sthApanAdivasAH paMcadaza AropaNAdivasA, ubhayamIlane viMzatiH zodhyaMte, jAtaM SaSTaM zataM 160 // tamyAdhikRnayA paMcadazadinayA AropaNayA bhAgo hiyate. tatra zuddhA bhAgo na patatIti paMca jhoSaH prakSipyate, tathA cAha, paMcau rAiMdiyA jhosA jhopa ca prakSipte labdhA ekAdaza ekaH sthApanAyA mAsaH, eka AropaNAyA iti dvau mAsI tatra prakSiptA vAgataM trayodazabhirmAsaiH pratisevitarniSpannA, atha kuto mAsAta kiM gRhItamucyate, pratisevitamAmebhyastrayodazabhya ekaH sthApanAmAsaH zodhitaH sthitAH pazcAt dvAdaza AropaNA ekamAsanipannetyekabhAgIkriyate. Adyazca bhAgaH paMcadazabhiH kila guNayitavya iti. paMcadazabhiste dvAdazApi guNyaMte, jAtamazItaM zataM, paMca jhoSa iti tato'panIyaMte. jAta paMcamatataM zataM, tatra paMca sthApanAdivamAH prakSipyaMte, jAtamazItaM zatamAgatamatra sthApanIkRtAnmAsAta paMca divasA gRhItAH zeSebhyastu dvAdazamAsebhyaH paMca jhoSIkRtya paMcadaza paMcadazeti, evaM e gamiyA gAhAyo hoti ANupubIe // eeNa kameNa bhave. kacceca sathAI tIsAiM // 213 / / For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikADasnataH / // 77 // evamuktena prakAreNa etadgamikA anaMtaroditagamA gAthA AnupUrvyA krameNAnyA api bhavaMti jJAtavyAH kiyansaMkhyAkA || dvitIyo ityAha. etanAnaMtaroditena krameNa bhavaMti gAthAnAM SaSTazatAni triMzAni. kimuktaM bhavati, paMcadinAM sthApanAmamuMcatAropaNAyAM ca vibhaagH| yathottaraM paMca paMca prakSipatA tAvad gaMtavyaM, yAvat paMcatriMzattamA paMcasaptata zatadinA AropaNA punardazadinAM sthApanAM kRtvA yathoktaprakAreNa tAvanneyaM yAvaccatustriMzattamA saptatadinazatAropaNA evaM sthApanAsu paMca paMca prakSipatA AropaNAsvekaikamuparitanaM sthAna hApayatA tAvannayaM yAvat gAthAnA padazatAni triMzadadhikAni bhavaMti, tRtIya sthApanAropaNAsthAnaM samAptaH saMprati caturtha sthApanAropaNAsthAnaM prtipipaadyissuridmaahH|| auNAsIyaM ThavaNANa sayaM ArovaNAvi taha ceva ||sols ceva sahassA dasottarasayaM ca saMveho // 21 // caturthe mthAne ekonAzItaM sthApanAnAM sthApanApadAnAM zataM bhavati, AropaNAyA api tathaiva jJAtavyaM, kimuktaM bhavati, AropaNAnAmapi padAnAM zatamekonAzItaM bhavatIti, etacca prAgeva bhAvitaM, saMprati saMvedhaparimANamAha, sthApanAnAmAropaNAbhiH saha saMbaMdhe saMyogAH SoDaza sahasrANi dazottaraM zataM 16110 bhavaMtIti eva saMkhyAkAzca saMvedhA gacchottaraM saMvagge ityAdi karaNavazAdAnetavyaH / gacchazcAtra ekonAzItaM zataM, tathAhi azItAt zatAt prathamasthApanA divasa ekaH prathamAropaNAdivasa eka ityubhayamIlane dvau zodhitau, jAtamaSTasaptataM zataM tasya caramAdesabhAgekko iti vacanAdekena bhAgo Driyata, labdhamaSTasaptatameva zataM tatra rUpaM prakSiptaM jAtamekonAzItazataM uttarameka Adirapyekastatra gaccha ekonAzItazatalakSaNa uttareNakena guNyate. jAtaM tadeva ekonAzItaM zanaM tadekena hInaM kriyate, jAtamaSTasaptataM zataM, tatrAdimekaM prakSipet , bhUyastadevAbhUdekonAzItaM zata metadaMti- |77 // For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra **+++++++++ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir madhanaM etat AdinA ekena yutaM kriyate, jAtamazItaM zataM gaccharAziratra viSama ityasyaivAzItasya zatasyArdhaM kriyate jAtA navatiH, sA gacchena paripUrNena ekonAzItazatapramANena guNyate, AgataM SoDaza sahasrANi zataM dazottaramiti, athAsmin caturthe sthAne katidinA prathamA sthApanA katidinA ca prathamAropaNA katibhizva sA prathamA sthApanA AropaNAca pratisevitairmAsairniSpannetyata Aha || paDhamA ThAeko paDhamA ArovaNA bhave ekko // zrAsIyA mAsasayA esA paDhamA bhave kasiNA // 215 // caturthe sthAne prathamA sthApanA eko divasaH ekadinapramANA ityarthaH prathamA AropaNA bhavatyekaekadinA, eSA sthApanA AropaNAca azItAdazItyadhikAt mAsa zatAt niSpannA, tathAhi azItAt zatAdekaH sthApanAdivasa eka AropaNAdivasa iti dvau zodhitau jAtamaSTasaptataM zataM, tasya ekadinapramANayA bhAgo ddiyate, labdhamaSTasaptatameva zataM, ekaH sthApanAmAsa eka AropaNAmAsa iti dvau tatra prakSiptau labdhamazItaM mAsazataM, atha kuto mAsAt kiM gRhitamucyate, ekaikasmAt mAsAt ekaiko divasaH atra bhAgaH zuddhaH patita iti kRtsnAropaNA sA cAnyAsAM kRtsnAropaNAnAmAdyeti prathamA, tathA cAha / / esA paDhamA bhave kasiNA // pAThavaNA ekko biiyA ArovaNA bhave donni / egA naua mAsehiM egou tahiM bhave jhoso || 216|| caturthe sthAne prathamA sthApanA ekaH ekavAsarA dvitIyA AropaNA bhavati dvidine dvidinapramANA, eSA sthApanA Aro For Private and Personal Use Only 09610080-40+
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| / / 78 // paNA ca niSpannA ekanavatimAsaistathAhi azAtIt zatAt ekasthApanAdivaso dvAbAropaNAdivasau ubhayamIlane trayaH zodhyaMte, jAtaM saptasaptataM zataM, tasyAdhikRtayA dvidinapramANayA AropaNayA bhAgo hiyate. tatra bhAgaH zuddho na patatItyeko jhApaH prakSipyate, vibhaagH| tathAcAha / egoutahiM bhavejhoso. tato jAtamaSTasaptataM zataM, bhAge dRte labdhA ekona navatirekaH sthApanAmAmaH eka AropaNAmAsa iti dvau mAsau tatra prakSiptI, AmatA ekanavatimAsAH, atha kutto mAsAt kiM gRhItamucyate, ekala navatisaMkhyAkebhyaH saMcayamAsebhyaH ekaH sthApanAmAsaH zodhyate, jAtAH pazcAnnavatimAsAH dvidinA AropaNeti dvAbhyAM guNyaMta, jAtamazItaM zataM 7 eko jhopa iti sa tataH zodhyate, tato'bhavadakonAzItaM zataM. tatra sthApanAdivasa ekastatra prakSipto, jAtamazItaM zatamAgatamekasmAt sthApanIkRtAt mAsAt eko divaso gRhItaH zepebhyaH evaM jhoSIkRtya dvau dvau divasAviti / / paDhamA ThavaNA eko, taiyA ArovaNA bhavetinni // egaTThI bhAsehi, egou tahiM bhave jhojho // 217 // caturthe sthAne prathamA sthApanA ekaH ekadinA tRtIyA AropaNA trINi dinAni eSA sthApanA AropaNA ca niSpannA ekaSaSThimAsaistathAhi azItAt divasazatAt ekaH sthApanAyAH divasastraya AropaNAyA ubhayamIlane catvAraH zodhyaMte, jAtaM SaTsaptataM zataM 176 // tasya tribhirbhAgo hiyate, AropaNAyAridinaniSpannatvAt tatra bhAgaH zuddho na patatItyeko jhoSaH prakSipyate, jAtaM saptasaptataM zataM 177 // bhAge hRte labdhA ekonapaSThiAsAH, ekaH sthApanAyA mAsa, eka AropaNAyA mAsa iti / dvau mAsau tava prakSiptau AgatamekapaSThibhirmAsaiH pratisevitairniSpannA, atha kuno mAsAn kiM gRhItamucyate, / / saMcayamAmebhyaH ekapaSThisaMkhyAkebhyaH ekaH sthApanAmAmaH zodhyate, jAtA paSThiH, vidinA adhikRtA AropaNeti ne tribhirguNyate, jAtamazItaM zata- // 7 // For Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir meko jhASa ityekastato'panIto jAtamekonAzItaM zatamekaH sthApanAdivasastatra prakSipto jAtamazItaM zata mAgatamekasmAt sthA-1 panIkRtAnmAsAt ekadinaM gRhItaM, zeSebhyaH SaSThimAsebhyaH eka dinaM jhopIkRtya trINi trINi dinAnIti, evaM khalu ganiyANaM. gAhANaM hoMti solasa shssaa| sayamegaM ca dalahiyaM. nAyavvaM ANupubIe // 218 // ___evamuktena prakAreNa gamikAnAmuktarUpagamoktAnAM gAthAnAmAnupUrvyA krameNa khalu nizcitaM bhavaMti jJAtavyAni poDaza sahasrANi zatamekaM ca dazAdhikamiti, etaduktaM bhavati, ekadinAM sthApanAmamucatA AropaNAyAM yathottaramakaikamAropayatA tAvanneyaM yAvadekonAzItadinazatA caramAropaNA dvidinAdiSvapi sthApanAsvekAdikAropaNAdi tAvat jJeyA, yAvat svasvacaramA AropaNA, evaM SoDaza sahasrANi gAthAnAM zatamekaM ca dazottaraM pUraNIyamiti, etAsuca sthApanAropaNAsu mAsakaraNaM kurvatA ekAdiSu caturdinaparyatAsu paMcabhirbhAgamadadAnAsu paMcadinAdiSu navadinaparyatAsvazudhyati, rUpadvike dazadinAdiSu caturdinaparyatAsu rUpadvikazuddhau jAyamAne zUnye mAsa eko gRhItavyaH / / evaM paMcadazadinAdiSvapyekonaviMzatidinaparyatAsvekonaviMzatidinAdiSu caturvizatidinaparyatAsu dvau mAsAvevaM sarvatra yAvat paMcakaM na pUryate, tAvat pUrva saMkhyAkAn mAsAn dadatA 'paMcake tu pUrNe rUpamadhikaM prakSipatA bhAvanIyaM, tadevamuktaM sthApanAsaMcayadvAramadhunA rAzidvAramAhaasamA hi ThANA khalu sabalA ya parIsahA ya mohNmi| palitovama sAgarovama paramANu tato asaMkhejjA // 219 // eSa prAyazcittarAziH kuta utpannaH ? ucyate, yAni khanvasamAdhisthAnAni viMzatiH khalu zabdaH saMbhAvane, sa caitat saMbhA 14 For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie dvitIyo vibhaag| zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 7 // vayati, asaMkhyAtAni dezakAlapuruSabhedato'samAdhisthAnAni, evamekaviMzatiH sabalAni. dvAviMzatiH parISahAH, tathAmohe moha- nIye karmaNi ye'STAviMzatibhedAH, athavA mohe mohaviSayANi triMzatsthAnAni etebhyo'saMyamasthAnebhya eSa prAyazcittarAzirutpadyate, bhUyaH ziSyaH pRcchati, kiyaMti khalu tAnyasaMyamasthAnAni ? ucyate, palitovametyAdi panyopame sAgaropame yAvaMti vAlAgrANi tAvaMti na bhavaMti, kiMtu vyAvahArikaparamANumAtrANi yAni vAlAgrANAM khaMDAni tebhyo'saMkhyeyAni, iyamatra bhAvanA, yAvaMti khalu panyopame vAlAgrANi, tAvaMtyasaMyamasthAnAni bhavaMti nAyamarthaH, yAvaMti sAgaropame vAlAgrANi tAvati nAyamarthaH samarthaH, yadyevaM tarhi sAgaropame yAni vAlAgrANi pratyekamasaMkhyeyakhaMDAni kriyaMte, tAni ca khaMDAni sAMvyavahArikaparamANu tAvaMti bhavaMti, nAyamapyarthaH samarthaH, kiyaMti punastAni bhavaMti ? ucyate, tebhyopyasaMkhyeyaguNAni, anye tu bruvate, paramANumAtrANi khaMDAni sUkSmaparamANumAtrANi khaMDAni, sUkSmaparamANumAtrANi draSTavyAni, nadasamyak sUkSmaparamANavo hi tatrAnaM tAH, asaMyamasthAnAni cotkarSatopyasaMkhyeyalokAkAzapradezapramANAnIti; gataM rAzidvAramadhunA mAna dvAramAhabArasa aThaya chakkaga mANaM bhaNiyaMjiNehiM sohiMkaraM / teNa paraM je mAsA, sA haNaMtA parisaDaMti // 220 // mIyate parichidyate vastvaneneti mAna, tat dvidhA dravye, bhAve ca, tatra dravyeSu prasthakAdiSu, bhAvataH punaridaM mAnaM prAyazcittamAnaM jinastIrthakRdbhistrividhaM zodhikaraM bhaNitaM, tadyathA prathamatIrthakarasya dvAdaza mAsA madhyamatIrthakRtAmaSTau mAsAH, vardhamAnasvAminaH SaTkaM SaNmAsAH ito'dhikaM na dIyate, kiMtu bahuSvapi pratiseviteSu mAsevetAvanmAtrameva, atra prasthakadRSTAMto yathA prasthakena mIyamAnaM dhAnyaM tAvanmIyate, yAvatprasthakasya zikhA paripUrNA bhavati, tataH paramadhikamArohyamAnamapi paripatati, For Private and Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir evaM SaNNAM mAsAnAmadhikaM yadyapi pratisevitaM, tathApi tat sthApanAropaNaprakAreNa saMhanyamAnaM parizaTati, tathAcAha, teNaparamityAdi tata uktarUpAt SaNmAsAdikAt mAnAt paramityavyayaM parA ye mAsAste sthApanAropaNAprakAreNA saMhanyamAnAH saMghAtyamAnAH parizaTaMti, tAvanmAtreNApi ca prAyazcittapratipattAraH zudhyaMti, zuddhasvabhAvatvAt bhagavatAM tIrthakRtAmAjhaiSA samyaganuSTeyA iti, saMprati prabhudvAramAha| kevalamaNapajava nANiNo ya tatto ya ohinANa jinnaa;| codasadasanavapubbI, kappadhara pakappadhArIya // 221 // kevalamaNapajavanANiNotti jJAnizabdaH pratyekamabhi saMbadhyate, kevalajJAnino manaparyAyajJAninazca tatastadanaMtaramavadhijJAnena jinA avadhijJAnajinAH, jinazabdo vizuddhAvadhipradarzakaH, vizuddhAvadhijJAnA ityarthaH // tatazcaturdazapUrviNo, dazapUrviNo nava-* pUrviNazca ihAsatAM navapUrviNaH, na paripUrNa navapUrvadharAH, kiMtu navamasya pUrvasya yat tRtIyamAcAranAmakaM vastu tAvanmAtradhAriNopi navapUrviNaH, tathA kalpadharAH kanpavyavahAradhAriNaH prakanpo nizIthAdhyayanaM taddhAriNaH ca zaddho'nuktasamuccayArthaH, tadevAnuktaM ca zabdena sUcitaM darzayati FgheppaMti casadeNaM, nijjuttIsuttapeDhiyadharAya / prANAdhAraNa jIe hoti pahuNo u pacchitte // 222 // cazabdena gRcaMte niyuktisUtrapIThikAdharAH, tatra niyuktiryA bhadrabAhusvAmikRtA, sUtrapIThikA nizIthakalpavyavahAraprathamapIThikA gAthArUpAH tathA AjJAyAM dhAraNe jIte ca ye vyavahAriNa AjJAvyavahAriNo dhAraNAvyavahAriNo jItavyavahAriNazca For Private and Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA' naMtaraH / // 80 // www.kobatirth.org ete prAyazcittadAne prabhavaH, tadevaM gataM prabhudvAramidAnIM kiyaMti siddhAni prAyazcittasthAnAnIti dvArAvasaraH, tatra ziSyaH pRcchati kiyaMti khalu prAyazcittAni ? AcArya Aha | arthato aparimitAni sUtrataH punaridaM parimANaM || zrANugdhAiyamAlANaM do veva sayA havaMti bAvaNNA / tiSiNa sayA battIsA hoMti ugghAiyApi // 223 // paMcasayA culasIyA savvesi mAsiyANa bodhavvA / teNa paraM vocchAmI cAumAsANa saMkhevaM ||224|| Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anudghAtitA nAma guravaH, udghAtitA laghavaH, nizIthanAmni adhyayane prathamoddeza ke anudghAtitA guravo mAsA abhihitAsteSAmekatra saMkSiptA nAma dve zate dvApaMcAzad dvipaMcAzadadhike bhavataH, dvitIyatRtIyacaturtha paMcamoddezakeSu udghAtitA mAsA uktAsteSAmudghA titAnAM mAsAnAmekatra saMkSiptAnAM trINi zatAni dvAtriMzAni bhavaMti eteSAM sarveSAmapyuddhAtitamAsAnAmanudghAtitamAsAnAM caikatra mIlane mAsAnAM prAyazcittAnAM bodhavyAni paMcazatAni caturazItAni 584 | teNa paramityAdi ataH paraM cAturmAsikAnAM saMkSepaM vakSye, pratijJAtameva nirvAhayati / yA coyAlA cAumAlANa hoMti shrnnugghaayaa| sattasayA cauvIsA cAumAsANa ugghAyA // 225 // terasaya saTTA, cAumAsANa hoti savvesiM / teNa paraM vocchAmI savvasamAseNa saMkhevaM / / 226 // paSThasaptASTamanavamadaza maikAdazodezakeSu anudghAtitAni cAturmAsikAnyuktAni, eteSAmekatra saMkSiptAnAM bhavaMti SaTzatAni - catuzcatvAriMzAni 644 || gAthAyAM hoMti zraNugdhAyA ityatra SaSThyarthe prathamA prAkRtatvAt evamuttarArdhepi dvAdazatrayodazacatu For Private and Personal Use Only K++++** -*-* dvitIyo vibhAgaH / // 80 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dezapaMcadazaSoDazasaptadazASTAdarIkonaviMzatimemvaSTasUddezakeSu udghAtitA caturmAsikA uktAsteSAmekatra saMkSiptAnAM saptazatAni caturviMzAni 72 / udghAtitAnAmanudghAtitAnAM sarveSAM caturmAsAnAmekatra mIlitAnAM bhavaMti trayodazazatAni aSTaSaSThAni 1368 // teNa paramityAdi tataH paraM sarveSAM mAsikAnAM cAturmAsikAnAM ca yaH samAso mIlanaM tena saMkSepaM sarvasaMkhyA saMgraha vakSye, pratijJAnameva nirvAhayati // navayasayA yasahassaM hAgANaM paDivattiyo hoti| vAvaraNA ThANAI sattahiM ArovaNA ksinnaa||227|| sthAnAnAM mAsAdiprAyazcittasthAnAnAM pratipattayaH pratipAdanAni sahasraM navazatAni dvApaMcAzacca sthAnAni 1652 // tathAhi bhavaMti marvANi prAguktAni mAsAdiprAyazcittasthAnAnyekatra mIlitAnyetAvaMtIti saptatiH punarAropaNA kRtsnA'tha ko'sya mUtrasyAbhisaMbaMdha ? ucyate. nanveSa evaM saMbaMdhaH kiyaMti prAyazcittAni siddhAni kiyat pazcA'ropaNA jaghanyA ajaghanyoskRSTAstathA kRtsnA akRtsnA ca siddhAstatra prathama sthApanAropaNAsthAne ekA jaghanyA triMzat utkRSTA ekaikasyAM sthApanAyAM AropaNAbhiH saha saMvedhe ekaikasyA utkRSTAyA labhyamAnatvAta ajaghanyotkRSTAnAM catvAriMzatAni caturviMzadadhikAni 434 // dvitIye sthApanAropaNAsthAne ekA jaghanyA trayastriMzata utkRSTA ajaghanyotkRSTAnAM paMcazatAni saptarvizAni 527 // tRtIye sthApanAropaNAsthAne ekA jaghanyA paMcatriMzat utkRSTAjaghanyotkRSTA paMcazatAni caturNavatAni 534 / / caturthe sthApanAropaNAsthAne ekA jaghanyA ekonAzItaM zatamutkRSTAnAM paMcadaza sahasrANi navazatAni triMzAni 15930 // ajaghanyotkRSTAnAM tathA prathame sthApanAropaNAsthAne saptatirAropaNAH kRtsnAH kRtsnabhAgahAriNya ityarthaH, jhoSavirahitA iti yAvat , tAzcemAH For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyava- ITI savvesiM ThANANaM, ukkosArovaNA bhave ksinnaa| sesA cattA kasiNAtA khalu niyamA annukkolaa||228|| hArasUtrasya prathama sthApanAropaNAsthAne triMzat sthAnAni teSAM ca sarveSAmapi sthAnAnAmaMtimAropaNA utkRSTA bhavati, tAzca sarvasaMpIThikA khyayA triMzat etAzca niyamato jhoSavirahitA iti kRtsnAH, zeSAzcotkRSTAropaNAvyatiriktAnAmAropaNAnAM madhye jhossvirhinNtrH| tatayA kRtsnAropaNAzcatvAriMzat tAzca khalu niyamAbhiyamena anutkRSTA jaghanyAmadhyamAvAitthartha etA utkRSTAnAM mIlitA jAtAH || 1|| saptatiH, atha kAstA anutkRSTAzcatvAriMzat kRtsnA ityata Aha; vIsAe UvIsA catta asIyAya tiNi ksinnaao| tIsAe pakkhapaNavIsa tIsa. pagaNAya paNNasayarI 226 cattAe vIsa paNatIsa sattarI ceva tiNNi ksinnaao| paNayAlAe pakkho paNayAlA ceva do ksinnaa|230 pannAe pannaThI paNapannAe ya paNNavIsA ya / sahi ThavaNAe pakkho vIsA tIsA ya cattAya // 231 // | sayarIe paNapaNNA, tatto paNNattarIe pakkha pnntiisaa| asatIe ThavaNAe vIsA paNuvIsa paNNA sA // 232 // | nauIe parakhatIsA paNayAlA ceva tiNNi ksinnaao|stiiyaae vIsa cattApaMcuttari pakkha paNavIsAu 233 / dasuttarasaiyAe paNatIsA vIsa uttare pkkho| vIsa tIsA ya tahA kasiNAo tigiNa vIe ya // 234 // tIsuttara paNavIsA paNatIse pakkhiyA bhave ksinnaa| cattalA vIsAU, paNNAsaM pakkhiyA ksinnaa||335|| // 1 // For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie vizikAyAM viMzatidinAyAM sthApanAyAM viMzatirvizatidinA evaM evaM catvAriMzadinA azItidinA ca etAstisropyAropaNAH kRtsnAH, / 3 / tathA triMzati trizaddinAyAM sthApanAyAmimAH paMcAropaNAH kRtsnAH tadyathA pakSaH paMcaviMzatistriMzat paMcAzat paMcasaptatizca / 5 / tathA catvAriMzati sthApanAyAmimAstisa AropaNAH kRtsnAstadyathA viMzatidinA paMcatriMzaddinA saptatidinA ca / 3 / tathA paMcacatvAriMzati sthApanAyAmime dve kRtsne AropaNe tadyathA pakSaH pakSapramANA paMcacatvAriMzacca paMcacatvAriMzaddinA ca / 2 / paMcAzadinAyAM sthApanAyAM ca ekA paMcaSaSThidinA kRtsnA AropaNA / 1 / paMcapaMcAzaddinAyAmapyekA paMcaviMzatiH // 1 // SaSThidinAyAM sthApanAyAmAropaNAH kRtsnAzcatasvastadyathA pakSo viMzatistriMzat catvAriMzat / 4 / saptatidinAyAM sthApanAyAmekA paMcapaMcAzaddinA kRtsnAropaNA // 55 // 1 // paMcasaptatidinAyAM sthApanAyAM dve kRtsne prAropaNe pAkSikI paMcaviMzaddinA ca // 2 // azItidinAyAM sthApanAyAM tisraH kRtsnA AropaNAstadyathA viMzatiH paMcaviMzatiH paMcAzadinA ca / 3 / navatidinAyAM sthApanAyAmimAstisraH / kRtsnA AropaNAH pakSastriMzat paMcacatvAriMzacca / 3 / zatikAyAM sthApanAyA dve kRtsne pAropaNe viMzatidinA catvAriMzaddinA ca / 2 / paMcottarazatikAyAM punaH sthApanAyAmime dve | kRtsne AropaNe pAkSikI paMcaviMzatidinA ca / 2 / dazottarazatikAyAM sthApAyAmekA paMcatriMzat kRtsnaaropnnaa| 1 / | viMzatyuttarazatikAyAM sthApanAyAmetAstisraH kRtsnA prAropaNAstadyathA pAkSikI viMzatidinA nizadinA ca / 3 / triMzaduttarazatikAyAM sthApanAyAmekA paMcaviMzatidinA kRtsnA AropaNA / 1 / paMcatriMzaduttarazatikAyAM sthApanAyAmekA pAkSikyAropaNA kRtsnA / 1 / catvArizaduttarazatikAyAM sthApanAyAM punariyamekA kRtsnAropaNA viMzatidinA / 1 / paMcAzaduttara For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 82 // zatikAyAM sthApanAyAmekA pAkSikyAropaNA kRtsnA evametAzcatvAriMzat triMzadutkRSTAH sarvA militAH saptatiH kRtsnA dvitIyo AgepaNA zeSAH paMcanavatiH triMzatasaMkhyA akRtsnA AropaNAH, evaM zeSeSvapi triSu sthApanAropaNAsthAneSu kRtsnA vibhaag| ropaNAnAM parimANamupayujya paribhAvanIyamiti, ataH parametAsAM sarvAsAmapi sthApanAropaNAnAM svarUpaM yena lakSyate, tadvimaNipuridamAha,savvAsiM TharaNANaM etto sAmannalakkhaNaM vocchaM / mAsagge josamge hINAhINe ya gahaNeya // 23 // caturvapi sthApanAropaNAsthAneSu yAH sthApanA AropaNAzcAnyo'nyAnuvedhato bhavaMti, / tAsAM sarvAsAmapi sthApanAnAmAropaNAnAM ca ita urdhva sAmAnyena sakalavyApitayA lakSaNaM lakSyate, yena tAsAM tallakSaNamuktAnuktasvarUpaM vakSye, ketyAha mAsAgre pratisevitasaMcayamAsAnAM parimANe tathA pratisevitamAsAnayananimittamevAropaNAdivasairbhAge hiyamANe kiyati prakSipte / zuddhaM bhAgaM dAsyatItyevaM jhopAye jhopaparimANe lakSaNaM vaktavyaM, tathA hInAhIne ca grahaNe ca hInagrahaNaM nAma viSamagrahaNaM ahInagrahaNaM samagragrahaNametacca yathAsaMcayamAsebhyo bhavati, tathA lakSaNaM vaktavyaM, tatra mAsaparimANaviSayaM lakSaNamabhidhitsuridaM pUrvoktameva tAvadAhaH--- | jaimi bhare thArovaNA tati bhAgaM kare tipaMcaguNaM / sesaM paMvahiM guNae ThavaNAdiNajuyA u chammAsA // 237 // || iyamarthata prAgeva vyAkhyAtA paramanyathA kiyAn zabdasaMdarbha iti bhUyApi vyAkhyAyate, saMcayamAsebhyaH sthApanAmAseSu zuddheSu yaccheSamavatiSThate, tat jaimitti yatimAsA bhavanyAropaNA, kimuktaM bhavati, yatibhirmAsainiSpannA AropaNA tatimArga // 2 // For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAvatsaMkhyAkaM bhAgaM karoti kRtvA cAdyaM tipaMcaguNamiti tripaMcagukhaM paMcadazaguNaM karoti. zeSaM samastamanekabhAgAtmakamapi maMpiMDya paMcabhirguNayet . tataH sthApanAdinagutAH SaNmAsA bhavaMti, etatkarma paMcadazAdiSvAropaNAsu karttavyaM, ekAdiSu catudazadinaparyatAsu punarAropaNDAsu yAvatyAropaNAdinAni tAvadbhiguNayitavyaM. evaM saMcayamAsAnAM madhye yAvato mAsAda | yat gRhItaM tadinaparimANAbhidhAnato mAsaparimANaviSayalakSaNamabhihitaM saMpratyetadeva prakArAMtaraNAbhidhitsurAhajanimi bhave rutaNA tatibhAgaM tassa panarasahiM guNae / ThavaNArovaNasahiyA chambhAsA hoMti nAyavvA 238 ye saMcayamAsAste pUrva sthApanAropaNAmAsavizuddhAH karttavyAH tato jaimIti yatitamA prathamA dvitIyA tRtIyA ityAdi ArApaNA tatibhAgasthAste kartavyAH tatra yadyakabhAgasthAstataH sarvAnapi paMcadazabhirguNayati. guNane ca kRte sthApanAropaNAdivasAhitA jhopavizuddhAste SaNmAsA bhavaMti, athAnekakabhAgasthAstarhi anekasya bhAgasya AdyaM bhAgaM paMcadazabhirguNa yet , zeSAn samastAnapi paMcaguNAniti vAkyazeSastena sthApanAropaNAdivasasahitAH SaNmAsA jJAtavyA bhavaMti, tadyathA viMzatidinAyAM sthApanAyAM paMcadazadinAyAM cAropaNAyAM trayodaza saMcayamAmAstebhya eka AropaNAmAso dvau sthApanAmAsAvubhayamIlane trayo mAsAH zodhitA jAtA daza mAsA iyamAropaNA prathama sthAne prathameti te daza mAsA ekabhAgasthAH kriyate, kRtvA paMcadazabhirguyate, jAta paMcAzaM zataM // 150 / / atra jhoSaH paMcaka iti paMca tato vizodhitA jAtaM paMcacatvAriMzaM zataM 14 // tatra sthApanAdivasA viMzatiH prAgepaNAdivasAH paMcadazeti mIlitAH paMcatriMzat te prakSipte, jAtamazItaM zatamiti, tathA viMzatidinAyAM sthApanAyAM paMcazitidinAyAM AropaNAyAM trayoviMzatiH saMcayamAnAH tebhyodvau sthApanAmAso For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAga TT 11 zrI vyava- traya prAropaNAmAsA ubhayamIlane paMcamAsAH zodhitA jAtA aSTAdaza iyamAropaNA prathama sthAne tRtIyeti tribhAgasthAH hArasUtrasya kriyaMte, jAtA ekaikasmin bhAge SaT SaT tatrAdyo bhAgaH paMcadazabhirguNyate, jAtA navatiH, atra pakSo jhoSa iti tebhyaH EI paMcadaza zodhitA jAtA paMcasaptatiH 75 / / zeSau dvAvapi bhAgAvekatra mIlitau jAtA dvAdaza, te paMcabhirguNyaMte jAtA SaSThiH naMtara ta pUrvarAzau pratipyate, jAtaM paMcatriMzaMzataM // tantra sthApanAdivasAH viMzatirAropaNAdivasA: paMcaviMzatiH ubhayamIlane paMcacatvAriMzat prakSiptA jAtamazItaM zatamevamanyatrApi bhAvanIyaM, navarametatkarma kvacideva pratiniyateSu padepukarttavyaM, nAvazyaM // 3 // sarvatreti saMprati guNakAravazena yathA kRtsnAropaNAparijJAnaM bhavati tathA pratipAdayati; jeNa u parama guNiehoUNaM so na hoi gunnkaaro|| tassu vari jeNa guNe hoi samaM saha gu jeNau paeNa guNiyA padamekadvivyAdikaM yena padena dazAdilakSaNena guNite AropaNAdivase SaNmAsaparimANamazItaM divasazatamUnamupalakSaNametat adhikaM vA bhavati, samakaraNaM pratItya guNakAro na bhavati, yathA pAkSikyA AropaNAyA dazAdikastathAhi viMzikAyAM sthApanAyAM pAkSikI AropaNA dazabhirguNitA, jAtAH paMcAzaMzataM 150 // tatra sthApanAdivasA viMzatiH prakSiptA jAtaM satataM zataM 170 / / tadevaM dazabhirguNane UnAH SaNmAsA ekAdazabhirguNane adhikA iti pAkSikyA| mAropaNAyAM samakaraNaM pratItya na dazAdiko guNakAra itIyamakRtsnAropaNeti pratipattavyaM, tassuvarimetyAdi tasyAdhikRtasya viMzikAdirUpasya padasyopari triMzatprabhRtike sthApanApade yena guNakAreNa dazAdilakSaNena guNane paemAsadivasaparimANaM | samaM bhavati, sa tatra guNakArastena guNakAreNa sA AropaNA tasmin sthApanApade kRtsnetyavagaMtavyA yathA pAkSikyevAropaNA For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir triMzatsthApanA tathAhi paMcadazadinAropaNA dazabhirguNitA jAtaM paMcAzaM zataM, triMzat sthApanAdivasAH prakSiptA jAtamazItaM zataM / / evaM paMcacatvAriMzaddine sthApanApade navabhiH, SaSThidine'STabhiH, paMcasaptatidine saptabhirnavatidine SaDbhiH, paMcottarazatadine | paMcabhiH, viMzatyuttarazatadine caturbhiH, paMcatriMzaduttarazatadine tribhiH paMcAzazatadine dvAbhyAM SaSThizatadine ekena guNane, samaM SaNmAsadivasaparimANaM bhavati, paMcacatvAriMzadAdiSu sthApanApadeSu pAcikyAropaNA kRtsnA pratipattacyA, tathA vizikAyAM AropaNAyAM viMzatidine sthApanApade'STabhiH catvAriMzadine saptabhiH SaSThidine SaDbhirazItidine paMcabhiH, zatadine caturbhiH, viMzatizatadine tribhiH, catvAriMzazatadine dvAbhyAM, SaSThidinazatadine ekena samaM SaNmAsadivasaparimANaM bhavatIti, viMzikApyAropaNA vizikAdiSu sthApanApadeSu kRtsnetyavaseyA // evaM zeSA AropaNA guNakArairvicArayitavyA iti, etadeva suvyaktataramAha // jaihiM guNA bhAgevaNa ThavaNAjuttA havaMti chmmaasaa| tAvaiyAruvaNAzro havaMti sarisA bhilAvAo // 24 // yatibhiryAvadbhirguNakArairguNyate sa, guNA guNitA pAropaNA tadanaMtaraM sthApanAyuktA sthApanAdivasayuktAH SaNmAsA bhavaMti, tAvatyo guNakArasaMkhyAstulyAstA prAropaNAH kRtsnA iti gamyate pratipattavyAH kathaMbhUtAstAstAvatyaH kRtsnAropaNA ityAha, sadRzAmilApA ekAbhilApA iti bhAvaH, yathA pAkSikI AropaNA triMzadinAdiSu sthApanAdiSu dazAdibhirguNakAraiguNitAstadanaMtaraM ca sthApanAdivasayutAH paNamAsAn pUrayatIti daza kRtsnA AropaNAH sadRzAmilApA evamanyA api taistairguNakArastAvat saMkhyAkaisteSu teSu sthApanApadeSuguNitAstadanaMtaraM tatra sthApanAdivasayuktAH paNmAsapUrikAstAvatsaMkhyAkAH For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA - naMtaraH / // 84 // 906 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRtsnA AropaNAH sadRzAbhilApA bhAvanIyA: saMprati AlocakamukhAt pratisevitamAsAgraM zrutvA tanmAsAgrasthApanAyAmAropaNAyAM ca sthApayitvAropya ca parasmai viviktamupadarzayedityupadezamAha / ThavaNArovaNamAse, nAUNaM to bhaNAhi mAsaggaM / jeNa samaM taM kasiNaM, jeNa'hiyaM taM ca jhosaggaM // 249 // AlocakamukhAt pratisevitamA saparimANa mAkarNya tadanaMtarametAvato mAsAH sthApanAyAmetAvaMta ropaNAyAmiti jJAtvA tataH saMcayamAsAgraM viviktamAlocakAya bhakha, pratipAdaya, yathA'STApaMcAzat pratisevitamAsA AlocakamukhAdupalabdhAH, tata AcAryeNa sthApanA ropaNAdakSeNa viMzikAsthApanA paMcAzazatikA cAropaNA sthApitA tatra sthApanAropaNAdivasAnAmekatra mIlane jAtaM saptataM zataM // 170 // tataH SaNamAsadivasebhyo'zItiza tasaMkhyebhyaH zodhitaM sthitAH pazcAt daza, teSAmadhikRtayA paMcAzazatikayA AropaNayA bhAgo hiyate tatra bhAgo na labhyate iti catvAriMzaM zataM prakSiptaM, tato bhAge dRte labdha ekomAsa iyamAropaNA aSTAviMzatimAsaniSpannA aSTAviMzatitamA ceti eko'STAviMzatyA guNito jAtA bhraSTAviMzatiH / 28 / tata evamAlocakAya kathayati, yathA dvau sthApanAmAsau'STAviMzatirAropayAmAsA ete militAtriMzat aSTAviMzatiranye mAsA AropaNAyA bhAge hute labdhA evaM sarvatra saMcayamAsAgralocakAya viviktaM bhayanIyamiti, yena punarAropaNA bhAgahAreNa bhAge driyamANe jhoSaviraheNa samaM zudhyati, tatkRtsnamAropaNaM draSTavyaM yena yAvatpramANena tu divasa mIlanaciMtAyAM SaNmAsaparimANamadhikaM bhavati, tacca tAvatpramANaM punarjhaSAgraM jhoSaparimANamavasAtavyaM yathA viMzikAyAM sthApanAyAM pAkSikyAmAropaNAyAM paMceti etena jhoSaparimANalakSaNamuktaM draSTavyaM; -- For Private and Personal Use Only 18+3+**++++*03-03 dvitIyo vibhAgaH / // 84 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jatthau durUvahINA, na hoti tattho havaMti sA bhaavii| ekkAI jA codasa, ekkA to sesa dagahINA // 242 / / iha sarvAsAM sthApanAnAmAropaNAnAM ca divasebhyo mAsAnAmutpAdanAya paMcabhirbhAgo harttavyaH, tatra bhAge hRte yallabdhaM tanniyamAt dvirUpahIna karttavyaM, yatra punarAropaNAzuddhahInA labdhAmAsA na bhavaMti, ekAdiSu caturdinaparyatAsu paMcabhirbhAgahArasya evAsaMbhavAt paMcadinAdipu navadinaparyatAsu paMcabhirbhAge ite labdhasya dvayorUpayArabhAvAt dazadinAdiSu caturdazadinaparyatAsu zuddhirUpApasaraNe zUnyasya bhAvAt tA ekAdaya ekadinAdayo yAvaccaturdazadinaparyatAH sthApanAropaNAzca svAbhAvikA ekasmAta mAsAta draSTavyAH kimuktaM bhavati, svabhAvenaiva na tu mAsotpAdananimittakaraNaprayogata ekasmAnmAsAnivRtAH pratipattavyA iti / / sesadgahINatti zepAH punaH paMcadazadinAdayaH sthApanA AropaNAzca vikahInA jJeyAH paMcabhirbhAge hRte labdhadvirUpahIna svabhAvAt upacArato dvikahInA uktaaH|| uvariM supaMcabhaie jai sesA tattha kei divasA u| te savve egAto, mAsAto hoMti nAyavvA // 243 // paMcadazadinAyAH sthApanAyA AropaNAyAzca upariSoDazadinAdiSu sthApanAropaNAsu paMcabhirbhAge hRte uparibhAgalabdhebhyaH zeSA ye ekadvikAdayo dRzyate te sarve labdhAnAM pUraNabhRtatvAdekasmAt mAsAd bhavaMti jJAtavyAH, kimuktaM bhavati, teSu zeSIbhUtepvapi sa evaiko mAso gRhyate, yaH paMcadazadinAyAM labdha ityevamekaviMzatidinAdiSvapi bhAvanIyaM, saMprati hInAhIne grahaNe | For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyava- hArasUtrasya piitthikaa:nNtrH| // 5 // lakSaNaM pratipipAdayiSuryathA sthApanAropaNAmAsebhyaH zeSasaMcayamAsebhyazca divasagrahaNaM kriyate, tathA pratipAdayati; dvitIyo hoi same samagahaNaM tahavi ya paDisevaNAu naauunnN| hINaM vA ahiyaM vA savvattha samaM vA geNhejjA // 244 // vibhaagH| sthApanAropaNAdivasAnAM divasaparimANe same tulye tAsu sthApanAropaNAsu mAsebhyo divasagrahaNaM samaM bhavati, yAvaMtaH sthApanAmAsebhyaH pratyeka divasA gRhItAstAvaMta AropaNAmAsebhyopIti bhAvaH, zeSamAsebhyo divasagrahaNaM samaM viSama vA yathA saptadinAyAM sthApanAyAM saptadinAyAM cAropaNAyAM tathAhyatra pUrvakaraNaprayogataH SaDviMzatisaMcayamAsA labdhAH, tatra sthApanAropaNAmAsAbhyAM sapta sapta dinAni gRhItAni, ye cAropaNayA bhAge hRte labdhAzcaturviMzatimAsAsteSvekasmAt paMca dinAni gRhItAni, dvayoniyojhoSe patitatvAt zeSebhyastu trayoviMzatimAsebhyaH sapta sapta dinAnIti evamanyAsvapi sthApanAropaNAsu tulye divasaparimANe sthApanAropaNAmAsebhyastulyadivasagrahaNaM, zeSamAsebhyastulyaM viSama vA bhAvanIyaM, kAsucita punaH sthApanAropaNAsu yadyapi divasaparimANaM samaM bhavati, tathApi pratisevanAM jJAtvA kasyApi mAsasya kIdRzI pratisevanA utkaTarAgAdyadhyavasAyA iti jJAtvA tadanurodhataH sthApanAropaNAsu divasagrahaNaM kadAciddhInaM kadAcidatiriktaM vA, kimuktaM bhavati, kadAcit sthApanAyAM hInamAropaNAyAmadhikaM kadAcidAropaNAyAM hInaM sthApanAyAmadhikaM yathA viMzikAyAM sthApanAyAM viMzikAyAmAropaNAyAmatra hi dvAbhyAmapi sthApanAmAsAbhyAM pratyekaM daza daza divasA gRhItA AropaNAyA mAsayostvekasmAt paMcadaza ekasmAt paMca athavA sthApanAyA mAsayorekasmAt paMcadaza divasA gRhItA aparasmAt paMca AropaNAmAsAbhyAM tu dvAbhyAM pratyekaM daza dazeti pratisevanAvizeSamaMtareNa tu sthApanAmAsAbhyAM AropaNAmAsAbhyAM ca pratyekaM daza daza divasA | T // 5 // For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie gRhyate iti, // savvattha samaM vA geNhejA. kadAcit punaH sarvatra sthApanAyAmAropaNAyAM tathA AropaNAyA bhAge hRte ye labdhA mAsAsteSu ca samaM divasagrahaNaM bhavati, yathA prathama sthAne viMzikAyAM sthApanAyAM viMzikAyAmAropaNAyAM dvitIya sthAne pAkSikyAM sthApanAyAM pAkSikyAmAropaNAyAM tRtIya sthAne paMcadinAyAM sthApanAyAM paMcadinAyAmAropaNAyAM, caturthe sthAne ekadinAyAM sthApanAyAM ekadinAyAM cAropaNAyAmevamanyAsvapi dvivyAdidinAsu sthApanAropaNAsu yathAyogaM bhAvanIyaHvisamAArovaNAto visamaM gahaNaM tu hoi nAyavvaM / sarisevi seviyammI jahA jhoSo khalu visuddho||24|| iha AropaNAgrahaNena sthApanApi gRhItA draSTavyA, tatra pratisevanAM kurvatA yadyapi sarvepi mAsAH sadRzAparAdhapratisevanena pratisevitAstathApi sadRze sevitepi sadRzyAmapi pratisevanAyAM yAH sthApanAropaNAH parasparaM divasamAnena viSamAstAbhyastadanurodhena AropaNAyA bhAge hRte ye labdhA mAsAsteSu divasagrahaNaM viSamaM bhavati jJAtavyaM, sthApanAropaNAdivasAnAM parasparaviSamatvatasteSvapi grahaNaM viSamaM bhavatIti pratipattavyamiti bhAvaH, evaM viSamAsu kRtsnAropaNAsvabhihitaM, yAH punarAropaNA viSamA akRtsnAzca tatra divasagrahaNaM kurvatA yathA jhoSo vizudhyati, tathA khalu nizcitaM karttavyaM nAnyathetiH / evaM khalu ThavaNAto pAruvaNAto visesato hoti // tAhi guNA tAvaiyA nAyavva taheva jhoSAya // 246 / / evamuktaprakAreNa sthApanAta AropaNA vizeSato bhavaMti, tathAhi yadA sthApanAmAsazuddhAH zeSAmAsA yAvato'dhikRtAyAmAropaNAyAM mAsAstAvatsaMkhyAkA bhAgAHkriyaMte, kRtvA ca prathamo bhAgaH paMcadazaguNaH kriyate, zeSAH paMcaguNA yadivA sarve For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhaagH| zrI vyavahArasUtrasya pIThikA. ntrH| HE6 // pyAropaNAdivasaguNA mAsAH kriyate, evamAropaNayA divasaparimANaM labdhaM bhavati, tadA etAvadbhiH sthApanAdivasaH prakSiptaH SaNmAsAH pUryate iti tadanusArataH sthApanAdivasAH sthApyaMte. tata AropaNAnurodhinI sthApaneti sthApanAta AropaNA vize| SavatI tathAcAha, tAhiM guNA tAvaiyA iti tAbhirAropaNAmAsasaMkhyAbhirAropaNAdivasasaMkhyAbhirvA AropaNayA bhAge hRte ye | labdhA mAsAste guNAH guNitAH, sthApanAropaNAdivasayuktAstAvaMtaH saMcayamAsA AgacchaMti, natu sthApanAmAsasaMkhyAbhiH / sthApanAdivasasaMkhyAbhivAguNitAstato vizeSavatyaH sthApanAbhya AropaNA iti, nAyavvataheva jhosA ya iti, jhoSA api | tathaiva jJAtavyAstadyathA AropaNayA bhAge hiyamANe yAvatA bhAgo na zudhyati, tAvatpramANA jJAtavyA jhoSA iti,kasiNA AruvaNAe samagahaNaM hoMti tesuya mAsesu / AruvaNA akasiNAe vi samaM jhoso jahA sujjhe 247 kRtsnA AropaNA nAma yA jhoSavirahitA, tasyAM kRtsnAyAmAropaNAyAM AropaNayA bhAge hRte ye labdhA mAsAsteSveka| bhAgaH, teSviti vAkyazeSaH samaM divasagrahaNaM bhavati, atha vyAdibhAgasthAstataH pratyeka bhAgeSu grahaNaM draSTavyaM tadyathA Adya bhAgagateSu mAseSu pratyekaM paMcadazadivasagrahaNaM, zeSabhAgagateSu punaH sarvatra paMcadivasagrahaNamiti // akRtsnAyAmAropaNAyAM punaniyamato viSama divasagrahaNaM, taccAvazyaMbhAvi viSamaM divasagrahaNaM jhoSavazAd bhavati tathAcAha, jhoSaH yathA zudhyati, tathA | divasagrahaNaM bhavati, tato viSamamiti divasagrahaNaviSayaM ca karaNamidaM / / jai icchasi nAUNaM ThavaNArovaNa jahAhi maasehi| gahiyaM tahivasehiM tammAsehiM hare bhAgaM // 248 // // 86 // For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobairth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asyAyamarthaH yadi divasagrahaNaM jJAtuMicchasi, tataH sthApanAropaNAH sthApanAropaNAmAsAnmAsebhyaH saMcayamAsebhyo jahAhi parityaja ca, parityajya ca kuto mAsAt kiM gRhItamiti jijJAsAyAM tadivasebhyaH sthApanAropaNAzuddhazepasaMcayamAsadivasebhyaH, kimuktaM bhavati, SaNmAsadivasebhyaH sthApanAropaNAdivasarahitebhyaH tanmAsaiH sthApanAropaNAdivasarahitazeSaSaNmAsadivasamAsaiH sthApanAropaNAmAsazuddhazeSasaMcayamAsairbhAgaM haret . tatra yallabdhaM tAna divasAn jAnIhi. zeSaM punarjAnIyAt divasabhAgAn sthApanAropaNAdivasAnAM tu sthApanAropaNAmAsarevabhAgo harttavyaH tathApi yallabdhaM te divasA yaccheSaM te divasabhAgA iti. yathA prathame sthAne viMzikAyAM sthApanAyAM paMcadazadinAyAM cAropaNAyAM pUrvaprakAreNa trayodazasaMcayamAsA labdhAstebhyaH sthApanAmAsI dvAveka AropaNAmAsa ubhayamIlane trayaH zodhyaMte jAtAH pazcAddaza tataH sthApanAropaNAdivamAH paMcatriMzatrahitA ye SaNmAsadivasAH, paMcacatvAriMzataM 145 // te kila taddivasAstebhyaH tanmAsaistaiH zepIbhUtairdazabhirmAsaidazakenetyarthaH bhAgo hriyate, hRte ca bhAge labdhAzcaturdaza zeSAstiSThati paMca. AgatamekaikasmAt mAsAt caturdaza caturdaza divasA gRhItAH paMcapaMcadivasasyadaza bhAgAH, yadivA ekasmAtmAsAccaturaH sArdhAn divasAn gRhItvA zeSesu mAseSvardhamadha prakSipet , tata AgataM navabhyo mAsebhyaH | pratyekaM paMcadaza divasA gRhItA ekasmAddaza, etat prAguktamanusmAritaM, sthApanAdivasAnAM viMzateH sthApanAmAsAbhyAM bhAgo | hiyate, labdhA ekaikasmin mAse daza daza divasA AropaNAmAsastveka eva, tatra paMcadaza divasA labdhA, AgataM sthApanAmA| sAbhyAM daza daza divasA gRhItA AropaNAmAsAt paMcadaza evaM viSamadivasagrahaNaM sarvatrAnetavyaM, yatra punaH sthApanAropaNA ca nAsti, akRtatvAt athaca sevitamAsA jJAyate, tatrAzItasya zatasya sevitamAsairbhAge hRte yallabhyate, taddivasagrahaNaM pratyeka For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAga zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH|| // 87|| mAsebhyo'vagaMtavyaM, uktNc| jahiM natthi ThavaNa ArovaNA ya najaMti seviyA mAsA / / seviyamAsehiM bhae assIyaM laddhamAgahiyaM // 1 // evaM tu samAsaNaM bhaNiyaM sAmannalakkhaNaM bIyaM / eeNa lakkhaNeNaM jhoseyavvAu sabvAo // 249 // evamuktena prakAreNa sAmAnyenaiva tu zabda evakArArtho bhinnakramatvAdevaM saMbaMdhyate, sAmAnyalakSaNe bIjamiva bIjaM sakala-1 mAsasAmAnyalakSaNAvagamaprarohasamartha kiMcid bhaNitaM, etenAnaMtaroditena bIjakalpena lakSaNena sabo apikRtsnA akRtsnA cAropaNA jhoSayitavyAH, svabuddhI ziSyabuddhI ca yathAvasthitatayA prakSepaNIyAH, tadevaM kiyaMtaH siddhA iti dvAramuktamaH adhanA diTThA nihinAme iti dvAraM vyAcikhyAsurAha / / kasiNA'kasiNA eyA siddhAto bhave pkppnaamNmi| cauro atikamAdi siddhA tattheva ajjhynne||250|| kRtsnA akRtsnAzvAropaNA etA anaMtaroditasAmAnyalakSaNAH prakalpanAmni nizIthe adhyayane siddhAH pratItAH etena diTTA nimIhanAme iti vyAkhyAtamadhunA tattheva tahA atIyArA iti vyAkhyAnayati, cauro ityAdi atIcArA ye catvArotikramAdayastepi prAyazcittabhedAstatraiva prakalpanAmnyadhyayane siddhAH, saMprati tAnevAtikramAdIna darzayati, atikame vaikame ceva atiyAre tahA shrnnaayaare|| gurutoya atIyAro guruyatarago aNAyAro // 25 // atikramaNaM pratizravaNato maryAdAyA ullaMghanamatikramaHvizeSeNa padabhedakaraNato'tikramo vyatikramaH, tathA aticaraNaM T ||87 // For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir grahaNato vratasyAtikramaNamatIcAraH, AcArasya sAdhvAcArasyAbhAvaH paribhogato dhvaMso'nAcAraH, ete cAtikramAdaya AdhAkarmAdhikRtyaivaM vyAkhyAtAH, AdhAkarmaNA nimaMtritaH san yaH pratizRNoti, so'tikrame vattete, tadgrahaNanimittaM padabheda kurvana vyatikrame gRhaNAto atIcAre, bhuMjAno anAcAre, evamanyadapi parihArasthAnamadhikRtyAtikramAdayo yojanIyAH, eteSu ca prAyazcittamidam , atikrame mAsaguru vyatikrame pi mAsaguru kAlalaghu aticAre mAmaguru dvAbhyAM vizeSitaM, tadyathA tapoguru kAlaguru ca anAcAre caturguru, yasmAt guruko atIcArazca zabdo'nuktasamuccayArthaH, sa caitat samucinoti, atikramAta vyatikramo gurukamtammAdapi guruko'tIcAra iti, tatopyatIcArAta gurutarako'nAcAraH, tata itthaM prAyazcittavizeSaH, tattha bhave na u sutte atikamAdIu vaNNiyA keI // coyagasutte sutte atikamAdIu joejA // 25 // ___ tatra evamukta bhaven matizvodakasya yathA natu naiva sUtre nizIthAdhyayanalakSaNe kecidatikramAdaya upavarNitAH saMti, tataH kathaM catvAro atikramAdayastatraivAdhyayane siddhA iti, mUrirAha // codakasarvopyeSa prAyazcittagaNo atikramAdiSu bhavati. tataH sAkSAdanuktA api sUtre tAnatikramAdIna yojayet : arthataH mUcitatvAt kathamarthataH mUcitA ityAha / / savvevi ya pacchittA, je sutte te paDucca'NAyAraM // therANa bhave kappe jiNakaNpe causu vipaesu // 253 // ___ yAni kAnicita sUtre'bhihitAni prAyazcittAni sarvANyapi sthavirANAM kalpe sthavirakalpikAnAmanAcAraM pratItya bhavaMti, yataH sthavirakalpikAnAM triSvatikramAdiSu padeSu prAyazcittaM bhavati, tathAhi pratizrutepi yadisvataH parato vA pratibodhataH padabhedaM For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya tthikaa'nNtrH| dvitIyo vibhaagH| -*- -*-:26 ||88 // | na kurute, kRtepi vA padabhede na gRhaNAti, gRhItepi yadi na bhuktaM kiMtu pariSThApayati tadA sa mithyAduSkRtamAtra pradAnanApi zudhyati. iti na sUtrAbhihitaprAyazcittaviSayaH, muMjAnastvanAcAre vartate. iti tasya sUtroktaM prAyazcittaviSayatA, jinakalpe jinakalpikAnAM punaH caturvapyatikramAdiSu padeSu prAyazcittaM bhavati. kiMtvidaM prAyaste na kurvati, tadevaM sarvamapi sUtrAbhihitaM prAyazcittaM, yato'nAcAramadhikRtya pravRttamanAcArazcAtikramAdyavinAbhAvI, tato'rthataH mUcitatvAt , pratisUtramatikramAdayo yojanIyAH iti sthitaM, nanu yadyetat sarva nizIthasiddhAMte, tato nizIthamapi kutaH siddhamityata Aha // | nisIhaM navamA puvvA, paJcakkhANassa taiya vtthuuo| prAyAranAmadhejA, vIsa imA pAhuDacheyA // 254 // pratyAkhyAnasyAbhidhAyakaM navamaM pUrva pratyAkhyAnanAmakaM tasmAt / tatrApi tRtIyAdAcAranAmadheyAdvastunastatrApi viMzatitasmAt prAbhRtachedAnizIthamadhyayanaM siddhaM, iyamatra bhAvanA utpAdapUrvAdIni caturdaza pUrvANi, tatra navamaM pUrva pratyAkhyAnanAmakaM tasmin viMzativastUni, vastUni nAma arthAdhikAravizeSAsteSu viMzatau vastuSu tRtIyamAcAranAmadheyaM vastu tatra viMzatiH prAbhRtachedAH, parimANaparichinnAH, prAbhRtazabdavAcyAH chedA arthachedAsteSu yo viMzatitamaH prAbhRtachedaH, tasmAnizIthaM siddhamiti, atrAha ziSyaH, sarvasAdhUktaM kiMtu, patteyaM patteyaM pae pae bhAsiUNa avarAhe / to keNa kAraNeNaM dosA egttmaavnnaa||255|| ekonaviMzatAbuddezakeSu pade pade sUtre sUtre vA yadivA uddezake pratyekaM pratyekaM ekasya doSasya prati pratyekaM atrAbhimukhya 8 // For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 4000++** www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratizabdo yathA pratyagni zalabhAH pataMtItyatra vIpsAyAmataH pratyekazabdasya vIpsAvivakSAyAM dvivacanaM aparAdhAn aparAdhe sati mAsikAdikaM prAyazcittaM dIyate iti upacArataH prAyazcittAnyevAparAdhazabdenoktAni tAn bhaNitvA yathA keSucidaparAdheSu mAsalaghu, keSucit mAsaguru, kepuciccAturmAsalaghu, keSuciccAturmAsaguru, evaM sUtrata arthatazca keSucillaghupaMcakaM, keSucidgurupaMcakamaivaM, yAvat keSucid bhinnalaghu, kepucid bhinnamAsaguru, tathA kepucidaparAdheSu padalaghu keSucit padguru, keSucit chedakeSucit mUlaM, keSucidanavasthApyaM, keSucit pArAMcita, evaM doSeSu pratyeka pratyekaM prAyazcittAni bhASitvA bhUya idamukta, yathA ekaH puruSo gurukaM mAsikamApanno'paro laghumAsikaM, tayordvayorapi kadAcit gurukaM mAsikaM dadyAt, kadAcillaghumAsikaM, tathA eko laghupaMcakamApanno'paro gurupaMcakaM, tayordvayorapi kadAcillaghupaMcakaM dadyAt kadAcita gurupaMcakaM, tathA ekaH paMcakamApanno'paro dazakaM, tayordvayorapi kadAcit paMcakaM dadyAt kadAcit dazakamevaM, paMcadazaka viMzati rAtra bhinnamAsa mAsa dvimAsa trimAsa caturmAsa paMcamAsa paNmAsa chedAdikrameNa tAvad vAcyaM yAvat pArAMcitaM tadyathA ekaH paMcakamApanno'paraH pArAMcitaM tayordvayorapi kadAcit paMcakaM dadyAt kadAcitpArAMcitamiti, evaM dazakAdikamapi svasthAne gurulaghu vikalpataH parasthAne paMcadazAdibhiH saha vaktavyaM, yAvatpArAMcitametacca tadopapadyate, yadA doSANAmekatvaM bhavati, taccadurUpapAdamataH pRcchati, to keNetyAdi, yato doSeSu pratyekaM pratyekaM prAyazcittAnyuktvA pazcAt doSANAmekatve satIva prAyazcittAnyuktAni tataH kathaya kena ( prakAreNa ) kAraNena doSAH parasparaM gurugurutarAditayA mahadaMtarAlA api ekatvamApannAH, sUrirAha, - jiNa codasajAtIe zrAloyaNa duvtraleya shraayrie| eeNa kAraNeNaM dosA egattamAvannA // 256 // For Private and Personal Use Only **********@*****@********-*-**--*
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyava hArasUtra sya bIThikA - naMtaraH / // 86 // ******************-- www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jinaM pratItya codasatti caturdazapUrvadharamupalakSaNametat yAvad bhinnadazapUrvadharaM pratItya tathA jAtietti ekajAtIyaM pratItya tathA AlocanAM pratItya durbalaM pratItya AcArya pratItya doSANAmanyathAtvamapi bhavati, tata etena jinAdyAzrayalakSaNena kAraNena doSA ekatvamApannAH, jinAdIn pratItya doSANAmekatvamabhUditi bhAvaH tadyathAdyayordvayoryathAkramaM ghRtakuTanAlikA dRSTAMtAvaparayostudvayoryathAkramamekAnekaM dravyamekAnekaniSadyA ca viSaya iti darzayati, kuDago u jiNassA codasapuvvissa nAliyA hoi| davve egamaNegA nisajja egA gAya // 257 // jinasya jinaviSaye ghRtakuTako dRSTAMtaH, caturddazapUrviNo nAlikA bhavati dRSTAMtaH, ekajAtIyasya ekAnekadravyaviSayaH zrAlocanAyAmekAnekaniSadyAviSayaH, tatra yathA jinaM pratItya doSA ekatvamApannAstathA vibhaMgiprayuktaghRtakuTadRSTAMtena bhaNyate / / uppatti rogANaM tassamo osahe ya vibhaMgI / nAuM tivihAmayINaM deMti tahA usahagahaNaM tu // 258 // mithyAdRSTirutpannA'vadhirvibhaMgI sa hi cikitsAM karoti, na sAdhuriti tadupAdAnaM vibhaMgino vibhaMgajJAnino rogANAmutpattiM utpadyate rogA asyAmutpattirnidAnaM tAM jJAtvA tathA tadityanena rogAH saMbadhyaMte, zamyaMte upazamaM nIyaMte rogA yaistAni zamanAni auSadhAni teSAM rogANAM zamanAni tacchamanAni tAni auSadhAni yathAvat jJAtvA trividhA vAtAdijanyarogayogatastriprakArAH, zramaH yo rogaH sa yeSAM vidyate, te AmayinaH trividhAzva te Amayinazca teSAM trividhAmayinAM tathA auSadhagaNaM dadati, prayacchati, yathAniyamato rogopazamo bhavati, auSadhapradAne ca catvAro bhaMgAstadyathA For Private and Personal Use Only ***03*************-30-40 dvitIyo vibhAgaH / // 86 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekeNekke chejai, ekkeNapaNega'NegahiM ekko / NegehiMpi ya Nege, paDisevA eva mAsehiM / / 256 // kvacit ekena ghRtakuTena eko vAtAdiko rogaH chidyate. eSa prathamo bhaMgaH kvacidekenaghRtakuTena aneke trayopi vAtAdayo doSAH chidyate, eSa dvitIyaH tathA kvacidanekaighRtakuTereko'tyaMtamavagADho rogo vAtAdika chedamupayAti eSa tRtIyaH, kvacidanakaghetakuTaraneke vAtAdayo doSA upazAmyaMti, eSa caturtho bhagaH, evaM pratisevApyekAnekamAsaviSayA caturthabhaMgikayA ekAnekarmAsaiH zudhyatIti ghRtakuTadRSTAMtaH upalakSaNaM, tena sAmAnyatopi auSadhadRSTAMtopi draSTavyaH, tatrApi catubhaMgikA tAmevAha / / ekkosaheNa chijaMti kevi kuviyAo timi vaayaadii| bahuehiM chijjatI, bahue ekkekato vAvi // 260 // ekenauSadhena tathAvidhana kenacit vAtAdayastrayopikupitA chAte, upazamaM nIyate iti bhAvaH eSa hi dvitIyo bhaMgaH, tathA bahubhiroSadhairbahavo vAtAdayo rogAzchidyate, eSa caturtho bhaMgaH, tathA ekkakato vAvitti ekenauSadhenaiko vAtAdiko rogazchedamu payAti, eSa prathamo bhagaH, bhaMgatrayagrahaNAccaturthopi bhaMgaH sUcito draSTavyaH, sa cAyamanekairoSadhaireko vAtAdiko rogo utpannaH avagADhaH chidyate, epa tRtIyo bhaMgaH / / iyamatra bhAvanA yathA vibhaMgajJAninaH sarvarogANAM nidAnamekAnekauSadhasAmarthya cAvabudhyamAnA upasaMpannAnAM rogiNAM ghRtAdyauSadhagaNaM prayujate, tena ca prayujyamAnena ghRtakuTena auSadhena vA kadAcidekenaiko rogaupazamaM nIyate, kadAcidekena aneke kadAcidanakarekaH kadAcidanekairaneka evaM bhagavaMtopi jinAH kevalino mAsA, rAgAdimirAsevito mAsa ityayamavazyaM mAsena zudhyatIti jAnAnAH tasmai ekaM mAsaM prayacchaMti, eSa prathamo bhagaH, tathA yadyapi bahavo For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAga nNtrH| zrI vyava- *mAsAH pratisevitAstathApi maMdAnubhAvataH pratisevitA yadivA pazcAt hA duSTukRtamityAdiniMdanaH pratanUkRtA stata eSa ekena hArasatrasya mAsena zudhyatIti jAnAnA ekaM mAsaM prayacchaMti, yadivA paMcarAtriM AdikaM epa dvitIyo bhaMgaH, ekana mAsena paMcarAtrAdinA vA pIThikA bahUnAM mAsikAdiparihArasthAnAnAmupazamanAt , tathA yena tItreNa rAgAdyadhyavasAyena eko mAsa ekaM paMcarAtrAdikaM vA pratisevitaM, sa kilaikena mAsena paMcarAtrAdinA vA na zudhyatIti tasmai anekAna mAsAn prayacchati uparyupari rAgadveSAdivRddhiM pazyataH, chedamapi mUlamapi yAvatpArAMcitamapi prayacchaMti, eSa tRtIyo bhaMgaH, anekarmAsaM chedAdibhirvA pArAMcitaparyaMterekasya mAsasya // 8 // paMcarAtrAdikasya zodhanAt , tathA bahuSu mAseSu pratiseviteSu nUnameSa bahubhirmAsaiH zodhimAsAdayiSyatItyavabudhyamAnAH sthApanA ropaNAvyatirekeNa SaNmAsAn prayacchaMti, paratastapaHprAyazcittadAnasyAsaMbhavAt eSa caturtho bhago'nekaimAseranekeSAM mAsAnAM zodhanAt , upanayayojanamAha / / vibhaMgIva jigNA khalu rogI sAhaya roga avarAhA // sohI ya zrosahAI tIe jiNAu visohaMti // 261 // iha vicAraprakrame vibhaMgino vibhaMgItulyAH khalu jinAH pratipattavyAH, rogiNo rogitulyAH sAdhavaH rogA rogatulyA aparAdhA mUlaguNottaraguNAparAdhA auSadhAni auSadhatulyA zodhiH prAyazcittalakSaNA yatastayA zodhyA kRtvA jinA api zodhayaMti, naivameva tata auSadhasthAnIyA zodhiH evaM jinaM pratItya doSA ekatvamApannAH saMprati yathA caturdazapUrviNamadhikRtya doSANAmekatvaM bhavati, tathA pratipAdayatiH // 9 // For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | eseva ya diluto, vinbhaMgikaehiM vija satthehiM / bhisajjA kareMti kiriyaM, soheti taheva puvvadharA // 262 // ___ eSa eva ghRtakuTalakSaNa aupadhalakSaNo vA daSTAMtazcaturdazapUrviNopi yojanIyaH, yato yathA bhipajo bhiSagvarA vibhaMgikRtai vaidyazAstraivibhaMgivat caturbhagikavikalpanA'pi tathA rogApanayanakriyAM kurvati, tathA caturdazapUrvadharAstrayodazapUrvadharA yAvadabhinna dazapUrvadharA jinopadiSTaH zAstrejinA iva caturbhagavikalpataH prAyazcittapradAnena prANinoparAdhamalinAn zodhayaMti, tatastatrApi * ghRtakuTadRSTAMtaH kevaloSadhadRSTAMto vA yojanIya iti, Aha paraH nanu jinAH kevalajJAnasAmarthyataH pratyakSe rAgAdivRddhyavRddhI pazyaMti, tataste caturbhagavikalpataH prAyazcittaM dadatu, tathA zuddhidarzanAccaturdazapUrviNastu sAkSAt naivekSate tataH kathaM te tathAdadhuriti, naiSa doSaH, teSAmapi tathAjJAnAta , tathAcAtra naakikaadRssttaaNtH|| nAlIe paruvaNayA, jaha tIe gato u najjae kAlo // taha puvvadharA bhAvaM, jANaMti visujjhae jeNa // 263 // nAlikA nAma ghaTikA, tasyAH pUrva prarUpaNA karttavyA, yathA pAdaliptakRtavivaraNe kAlajJAne sA caivaM;dADimapupphAgarA lohamayI nAligA u kAyavvA / / tIse talaMmi chidaM chiddapamANaM ca me suNaha // 1 // channauyamUlabAlehiM tivassa jAyA egayakumArIe / ujjukayapiDiehiM kAyavvaM nAliyAchidaM // 2 // ahavA duvassa jAyA egayakumArIe pucchabAlehiM / vihiM vihiM guNehiM tehiM u kAyavvaM nAliyAchidaM // 3 // For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikA' naMtaraH ! // 61 // 20/1 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir havA suvasamAsehiM, cauhiM cauriMgulA kathA sUI / nAliyatalaMmi nIe kAyavvaM nAliyAdidaM // 4 // ityAdi, tayA nAlikayA yathodakasaMgalanena divasasya rAtrervA gato'tIto vAvaziSTo vA kAlo jJAyate, yathA etAvat divasasya rAtrervA gatametAvattiSThati tathA pUrvadharA api caturddazapUrvadharAdayaH AlocayatAM bhAvamabhiprAyaM durUpalakSamapyAgamacalataH samyag jAnaMti, jJAte ca bhAve yo yena prAyazcittena zudhyati, tasmai tat catumikavikalpato jinA iva prayacchatIti, na kiMcidanupapannaM, tadevaM caturddazapUrviNamadhikRtya doSA ekatvamApannA iti bhAvitam adhunA yathA jAtiM pratItya doSA ekatvamApadyate, tathA pratipAdayati, - mAsaca umAsehiM, bahuhiM vegaM tu dijae sarisaM // asaNAI davbAI, visarisa vatthUsu jaM garuyaM // 264 // jAtirdvidhA, prAyazcitaikajAtirdravyajAtizca tatra prAyazcitakajAtimadhikRtyedamucyate, mAsacaturmAsikairbahubhirapi pratimevitai rekaM mAsaM caturmAsAdikaM dIyate, iyamatra bhAvanA bahuSu laghumA sikeSu pratiseviteSvekavelAyAmAlociteSu pratisevanAyAM maMdAnubhAvakRtatvAt pratisevitamAsAnAmapi sAdRzyatvAt AlocanAyAmapi sarveSAmazaThabhAvenaikavelAyAmAlocitatvAt ekaM laghumAsikaM dAtavyaM, evaM bahuSu gurumAsikeSu pratiseviteSvekaM gurukaM, bahuSu laghuSu dvaimAsikeSyekaM laghu dvaimAsikaM bahuSu gurudvaimAsi arai guru dvaimAsikaM, evaM traimAsikaM cAturmAsika pAMcamAsikaM SANmAsikeSvapi bhAvanIyaM visarisavatthUsu jaM garuyamiti visaddazavastuSu yat gurukaM taddAtavyaM tadyathA bahuSu laghugurumAsikeSu pratiseviteSvekaM gurukaM, bahuSu laghugurudvaimAsikeSvekaM guru dvaimAsikameva traimAsika cAturmAsika pAMcamAsika SaNmAsikeSvapi draSTavyaM tathA bahuSu mAsikeSu bahuSu ca dvaimAsikeSu prati For Private and Personal Use Only ****->**+**** dvitIyo vibhAgaH / // 61 //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir seviteSvekaM dvaimAsikamevaM traimAsika cAturmAsika pAMcamAsika SaNmAsikeSvapi bhAvanIyaM, bahuSu mAsikeSu dvaimAsike traimAsikeSu cAturmAsikeSu pAMcamAsikeSu pANmAsikeSu pratiseviteSvekaM pANmAsikamiti, saMprati dravyajAtimadhikRtya doSANAmekatvaM bhAvayati, asaNAI davvAI iti, dravyANi azanAdIni azanapAnakhAdimasvAdimAni tAnyekAnyadhikRtya doSANAmekatvamupajAyate, tatraiva dravyamadhikRtyaivaM anekAni azanaika dravyaviSayANyAdhAkarmikAnyabhavana tatraikamAdhAkarmikaM caturguru dIyate yadivA bahU| nyAhRtAnyabhavan tatraikamAhRtaniSpannaM mAsikaM dIyate, evamudakArdrarAjapiMDAdiSvapi bhAvanIya, anekadravyANyadhikRtyaivaM azana mAdhAkammikaM pAnamAdhAkarmika pratisevitaM, teSu sarveSvekavelamAlociSu ekamAdhAkammikaM caturguru dIyate, bahupbanekadravyaviSaya| dakArdeSu ekamudakAIniSpannaM mAsalaghu dIyate, evamanekadravyaviSayeSvapi sthApanauddezikAdiSvapi bhAvanIya, visarisavatthUsu jaMgaruyamityetadatrApi saMbadhyate, tadyathA ekamazanaM rAjapiMDo aparamazanamAhRtamanyadudakAmaparamAdhAkampikamatraikameva gurutaramAdhAmmikaniSpannaM caturguru dIyate,evaM pAnakAdiSvapi bhAvanIyaM etadekadravyamadhikRtyoktamanekadravyANyadhikRtyaivaM azanamAdhAkakiM, pAnaM bIjAdivanaspatisaMmizraMkhAdima sthApitaM svAdimamaudezikamatrApyekamAdhAkarmikaniSpanaM caturguru dIyate atra cAgArI dRSTAMtaH yathA ego rahagAro tassa bhajAe vaha avarAhA kayA, na ya bhattuNA nAyA, annayA sA gharaM ugghADaduvAraM pamottuM pamAyAo sayajjhiyaghare ThiyA, tattha ya ghare sANo paviThTho, tassamayaM ca paI mAgato, teNa sANo diho pacchA sA agArI AgayA, abarAhakAriNIti bhattuNA piTTiumAraddhA sA ciMtei, aNNevi me bahU avarAhA atthi, te vimANAuM esa piTTihii, tA iyANi cava sabve kahemi, gAvI vaccheNa pItA vAsI hAriyA kasabhAyaNamavi hatthAto paDiyaM bhinna, paDaovi tumhANaM For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie zrI vyava- nahotti, evamAdi avarAhesu ekasarA kahiesu teNa sA ekavAraM piTTiyA, evaM lokottarepi anekaSvaparAdhapadecekaprAyazcitta- dvitIyo hArasUtrasya | daMDo dIyate, tadevaM davce egamaNegatti, gatamidAnImAlocanAdIni trINi dvArANi vaktavyAni, teSAM yathAkramamime dRSTAMtAH | vibhaag| ThikAs- agArI diluto egamaNege ya te ya avarAhA // bhaMDI caukkabhaMgo sAmI patteya teNaMmi // 265 / / nNtrH| AlocanAyAmagArI dRSTAMtaH, yeSu cAparAdheSu viSayeSu agArI dRSTAMtaste aparAdhA eke'neke ca durbala bhaMDI dRSTAMtaH; 182 // tatra ca bhaMDyA catuSkabhaMgaH bhaMgacatuSTayamiti bhAvaH, AcArye svAmitvaprAptestanadRSTAntatA; tatrAlocanAvikalpA ime, nisaje viya 'NAe egamaNegA ya hoi cubhNgo||viisriusspmpe biigaticarime siyA dovi / / 266 // ___iha strItve puMstvaM prAkRtatvAt niSadyAvikaTanAyAM ca bhavati, caturbhagI caturNA bhaMgAnAM samAhArazcaturbhagI gAthAyAM: strItvepi puMstvaM prAkRtatvAt kathaM catubhaMgItyata Aha / ekAnekA ca ekA niSadyA anekA ca tathA ekA vikaTanA anekA vA iyamatra bhAvanA, ekA niSadyA ekA AlocanA ihAlocanAM dadAnenagurorniSadyA karttavyA, yAvatazca vArAn pAlocanAM pradadAti, tAvato vArAn niSadyAM karoti, tatra yadA vidhinA azeSAnapyatIcArAnavidhnenaikavelAyAmAlocayati, tadA ekasyAmeva niSadyAyAM sarvAtIcArAlocanAt prathamo yathoktabhaMgaH // vIsariussamapaebiiyatimi dvitIyo bhaMgo vismRtau, tRtIyo bhaMga usamapade prabhUtapadeSu kimuktaM bhavati, dvitIyo bhaMga ekA niSadyA anekAlocanA eSa vismRtAticArasya, yadivA mAyAvina | Alocya vaMdite guraupunaH smaraNato mAyAvinaH pazcAt samyagAlocanApariNAmapariNatasya gugai tathAniliSTa eva vaMdana 62 / / For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie datvA Alocayato vaMditavyaH tRtIyo bhaMgaH anekA niSadyA ekA AlocanA eSa prabhRtena kAlena pratisevite bahukasya ekadine nAlocanAmapArayato'nyasminnanyanasmin dine niSadyAM kRtvAlocayato bhAvanIyaH, yadivA nipadanaM niSadyA gurau bahuvelaM kAyikAbhUmigatapratyAgate'nekA niSadyA ekAlocaneti. carime siyA doSi caramabhaMge anekA niSadyA anakA AlocanA ityevaMrUpe azaThabhAvopetasya syAtAM dve api kAraNe vismRtatvaM, yadiyA aparAdhabAhulyaM idamuktaM bhavati, prabhUtena | kAlena prabhUtamAsevitamato bahuvismRtamityanyasmin anyasmin dine smRtvA Alocayato, yadivA aparAdhabAhulyata ekadinenAlocayitumaprapArayato'parasminnaparasminnahanyAlAcayato yathoktasvarUpacaturthobhaMgaH, tatra ekA niSadyA ekAlocaneti prathame bhaMge ekameva gurutaraM prAyazcittaM dIyate, zeSANAM sarveSAmapi prAyazcittAnApAcchAdaka, tathAcoktaM taM cegaM ohADaNaM dijai iti, asyAyamarthaH tadevakaM gurutaraM prAyazcittaM zeSANAM prAyazcittAnAnavaghATanamAcchAdakaM dIyate, iti atra dRSTAMtaH kSArayogaH yathAhi paMkApanayanAya prayuktaH kSArayogo'vazeSamapi malaM zodhayati, tathaikamapyayaghATanaM prAyazcittAni zodhayatIti uktaM ca, jahA paMkAvaNayaNapautto khArajogo sesamalaMpi sohei // tahA zrohADaNaM pacchittaM, pi sesapacchitte sohei // // iti. athavA sa evAgArI dRSTAMto, yathA sA agArI ekAparAdhe hanyamAnA anyAnapyaparAdhAn kathayaMtyekavAraM piTTitA, yadi punarbahvo pagadhAH kRtA ityasminnanyasin divase ekaikamaparAdhaM kathayet tarhi yAvato vArAn kathayet tAvato vArAn hanyeta, evamatrApi yadyakaikamaparasminnahanyAlocayet , tato yAvaMto'parAdhAstAvani prAyazcittAnyApnuyAdekaniSadyAyAmekAlocanAyAM For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI vyavahArasUtrasya pIThikAs naMtaraH / // 63 // *****K++++***-** ******** www.kobatirth.org tvekameva gurutarakaM prAyazcittaM dIyate iti dvitIye maMge bahupratisevitamazaThena satA sarva na smRtaM tadyadi pazcAdAlocayati, tathApi yathA prathame bhaMge gurutarakamekaM zeSaM prAyazcittAnAmAcchAdakaM dattaM tathAtrApi azaThabhAvena nAlocitavAn tato yAvaMti prAyazcittAnyAlocayati tAvaMti dIyate iti tRtIyepi bhaMge bahupratisevitamato'zaThasya sata ekaniSadyayAlocanA na samAptimupagatA, tato yasmin dine samAptimupayAti tasmin dine prathamabhaMgaka ivaikaM gurutarakaM prAyazcittaM dAtavyaM, atha zaThatayA anyasmin anyasminnahanyAlocayati, tarhi yAvatyaparAdhapadAni Alocayati, tAvaMti prAyazcittAni dAtavyAni, caramabhaMgepi yadyazaThabhAvato vismRtatayA bahupratisevanAto vA anekeSu divaseSvAlocanA samAptiM gacchati, tatastatrApi prathamabhaMgaka sai gurutaramaghATanaM prAyazcitta deyamatha mAyAvitayA tato yAvatyaparAdhapadAni tAvati prAyazcittAni dAtavyAnIti, iha gArI dRSTAMta pUrvamupakSiptamidAnIM kathayati, gAvI pIyAvAsI, hAriyA bhAyaNaM ca te bhinnaM / zrajjeva mamaM suhayaM kArau paDaovi te naTTo || 267 // gAvarAhadaMDe ne kaheya gArihammaMtI / evaMNe gapaesuvi daMDo loguttare ego // 268 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gRhasthA rathakArasya bhAryA, ekAparAdhadaMDe zUnye gRhe cApraviSTaityekasyAparAdhasya daMDe piTTanalakSaNe bhartrA kriyamANe hanyamAnA'ciMtayat bahavo'parAdhA mayA kRtAstato mA pratidivasameva mAM hanyAt kiM adyaiva mAM suhatAM karotu, evaM citayitvA anyAnapyaparAdhAn kathayati, yathA gaurvatsena pItA, kimuktaM bhavati, gAM vatso dhAvitavAn tathA vAsI ca hAritA kApi For Private and Personal Use Only ****+403603003 dvitIyo vibhAgaH / // 63 //
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ********/CK www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahavo muktA kasmai samarpitA vA na jAnAmi, tathA bhAjanamapi kAMsyabhAjanamapi te tava saMbaMdhI yatra bhavAn bhuMkte hastAd patitaM sat manaM, tathA paTopi te tava saMbaMdhI naSTo na dRzyate, kenApi hRta iti bhAvaH, evaM lokottarepi ekaniSadyAyAmekAlocanAyAmityAdi caturbhagyAmamAyAvinA anekeSvaparAdhapadeSu daMDa eko gurutarako dIyate, athavA atraivAlocanAviSaye'yamanyo dRSTAMtaHgAsu corivAsu, mAraNadaMDo na sesayA daMDA / evamaNegapaesuvi ekko daMDo na u viruddha // 269 // ego coro teNa ca bahuyAo coriyAo kayAo taM jahA, kassar3a bhANaM hariyaM, kassaha paDao, kassara hiravaM kassai rUppaM, aSmayA teNa rAule khattaM khaNiyaM rayaNA hiyA diTTho, ArakkhagehiM gahito, ramo uvaThavito, tassamayaM ca uvaThiyA bhAMti, amhavi eeNa haDaM, tato rathA rayaNahariti kAuM tassa mAraNadaMDo ekko ANato, sesacoriyA daMDA tattheva paviTThA tathA cAha, anekAsu corikAsu ratnacorikAnimittaM tasyaiko mAraNadaMDa: prayukto, na zeSacorikA daMDAsteSAM tatraiva praviSTatvAt evaM lokottarepyanekapadeSu gurukaikapadanimitta eko daMDo'viruddhaH, zeSadaMDAnAM tatraiva pravezAt, tadevamAlocanAM pratyekatvaM doSANAmupapAditaM, sAMprataM durbalaM pratIta bhAvyate, tatra bhaMDI dRSTAMtastatrApi bhaMgacatuSTayaM tadyathA bhaMDI balikA, balIvardA balikA, 1 bhaMDI balikA valIvarddhA durbalA 2 maMDI durbalA balIvarddhA durbalikAH 3 maMDI durbalA balIvarddhAva durbalakAH 4 tatra prathame bhaMge vAhyaM paripUrNamAropyate, dvitIyabhaMge yAvat balIvarddhA AkraSTuM zaknuvaMti tAvadAropyate, tRtIyabhaMge yAvatA Aropitena bhaMDI na bhajyate, tAvadArojhate, caramabhaMge yAvanmAtreNa na bhaMDI bhaMgamupayAti, yAvaccabalIvarddhA AkramalaM tAvadAruhyate, epa dRSTAMto'yamupanayaH For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya pIThikA nNtrH| tama // 4 // | saMghayaNaM jaha sagaDaM dhittIudhojehi hoMti uvnniiyaa|biy tiya carima bhaMge, taM dijai jaMtarar3a voDhuM / 27 / / dvitIyo yathA zakaTaM tathA saMhananaM zakaTasthAnIyaM saMhananamityarthaH, dhRtayo dhudhaureyairbhavatyupanItA upanayaM nInAH dhaurevatulyA vibhaagH| | dhRtaya iti bhAvaH atrApi bhaMgacatuSTayaM, tatra prathame bhaMge yAvadApannaM tatsarvaM dIyate, dvitIye dhRtyanurUpaM, tRtIye saMhananAnurUpaM, caturthe dhRtisaMhananAnurUpaM tathA cAha, biyatiyetyAdi, dvitIyatRtIye carame bhaMge tat prAyazcittaM dhRtyAdya'nurUpaM dIyate, yat zaknoti boDumiti, sAMpratamAcAryamadhikRtya doSANAmekatvaM yathopapadyate tathA bhAvyate, tatra svAmitvaprAptastena dRSTAMtastamevAha ||nivmrnnmuuldevo zrAsehi vAse ya paTTi nau dNddo| saMkappiyagurudaMDo muccai jaM vA tarai voDhuM // 271 // egattha nagare rAyA aputto mato. tatthavi rajaciMtagehiM tattha devayArAhaNanimittaM Aso ya hi vAsIyo, hatthIya, ito ya mUladevo coriyaM karato ArakhagehiM gahito, tehiM rajaciMtagehiM bajjho ANaMto nagaraM hiMDAvijaha, ito ya so so hatthI , ya mukko tehiM aThArasapayaiparivArahiM dicho mUladavo AseNa hisiyaM, paTThI ajiDDIyA, hathiNA gulugulAiyaM gaMdhAdakaM kare ghettuM ahisitto khaMdhe ya aDDito, sAmudrikalakSaNapAThakairAdiSTa eSa rAjA iti, tasya corikAparAdhAH sarvemuktAH, rAjya sthApitastathAcAha nRpamaraNamabhUt tato'zvodhivAsito'zvAdhivAsaHkRtaH, tenAzvena mUladevasya pRSTaM dattaM, tato mUladevo rAjA babhUva, na punastasya caurikAdaMDaH kRtaH eSa dRSTAMto'yamupanayaH ekasya sAdhobahuzrutasya aparAdhe prAyazcittaM daMDo gurukaH saMkalpita prAcAryAzca kAlagatAH sa cAcAryapadayogya ityAcAryaH sthApitaH gacche ca sUtrArtha tadubhayAdibhiH saMhaH kartavyaH // 14 // For Private and Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tat yat zaknoti voDhuM taddIyate, atha na zaknoti, tarhi na kiMciddIyate, tathA cAha saMkappetyAdi saMkalpitagurudaMDa AcAryapade sthApitaH san evameva ucyate, yadvA zaknoti voDhuM taddIyate iti, evamAcAryamadhikRtya doSA ekatvamApannAH atrAha codakaH sAdhUktamidaM dopaikatvakAraNaM, kimanayA etAvatpramANayA sthApanAropaNAbhyAmAkRSTivikRSTayA itaH paMca divasA gRhItA, ito dazetyAdirUpayA guruNA hyAgamamanusRtya yatprAyazcittamAbhavati, tatsthApanAropaNAbhyAmaMtareNaiva dIyatAmidaM te prAyazcittamiti, atra mUrirAhacoyagapurisA davihA, gIyAgIyapariNAmi iyare ya / doNhavi paccayakaraNaM savve saphalA kayA mAsA // 272 ___codakapuruSA dvividhAstadyathA, gIyAgIyatti gItArthA agItArthAzca, agItArthA dvividhAH pariNAminaH, itare ca. itare nAma | apariNAmA atipariNAmAzca tatra gItArthAnAmapi ca pariNAmikAnAM parihArasthAnamApannAnAM yat dAtavyaM, tat sthApanAro-12 paNAbhyAmAkRSTivikRSTyA vinA dIyate, atra dRSTAMto vaNik / / ego vANiyo tassa vIsaM bhaMDIto ekajAtIyabhaMDabhariyAo savvA to samabharAto tassa gacchato sukaThANesuM kiyato uvaThito bhaNai, sukaM dehi, vaNio bhaNai, kiM dAyavvaM, suMkio bhaNai, vIsatimo bhAgo, taheva caNieNa suMkieNa ya paricchitA mA oyAraNApabbArohesu vikkhevo havautti ekA bhaMDI suMke dinnA, evaM savvesi gIyatthANamagIyatthANa pAriNAmagANaM viNA AkaDhivigaDhie pAyacchittaM dijai, je uNa agIyatthA apariNAmagA atipariNAmagA ya te jai chaNDaM mAsANaM pareNaM AvaNA, tesi doNDaM paccayakaraNahA sambe mAsA ThavaNArovaNavihANeNa saphalIkAuM diaMti, tathA cAha doNhavItyAdi dvayAnAmapi apariNAmakAnAmatipariNAmikAnAM ca pratyayakAraNaM syAta, iti For Private and Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 45 // zrI vyava hetoH sarve mAsAH sthApanAropaNAbhyAM saphalAH kRtA atra dRSTAMto mUrkhamarukena, mukkhamarugassa bIsa bhaMDIto egajAtIyabhaMDa- dvitIyo hArasUtrasya || bhAriyAto sabyAto samabhAriyAto tassa gacchato saMkaThANesaM kito uvaThito bhaNai, ega bhaMDiM dAuM bacca, kiMmama uyAraNa- II pIThikA- vikkheveNa mukkhamarugo bhaNai uyArittAe ekkakAto vIsaimaM bhAgaM geNhasu, sukieNa tassa savvabhaMDIto uyArittA, ekekAto nNtrH| vIsaimo bhAgo gahito, marugasaricchA agIyA, suMkiyasariso guru, ahavA nihidiThaMto kabjA kaje jayamANA jayamANAsu, ekkeNa vANieNa nihI ukkhaNito, taM ammahiM nAuM niveiyaM vaNio daMDito nihI ya se haDo, evaM marueNavi nihI diyo, ramo niveio, rakho pucchito, teNa savvaM kahiyaM, marugo pUito nihIvi se dikkhiNAdinno, evaM jo kabje jayaNAgArI tassa savvaM marugasseva muccada, jo kaje ajayaNAgArI akaje ya jayaNAgArI ya ajayaNAgArI ya, etesu vaNigasseva pacchittaM diai, navaraM kaje ajayaNAkArissa laghutaraM dijai etadevAhA vaNimaruganihI ya puNo, diThaMtA tattha hoMti kaayvvaa| gIyatthamagIyANa ya uvaNayaNaM tehiM kAyavvaM // 27 // gItArthAnAmagItArthAnAM ca viSaye vaNikmarukanidhayaH punaH dRSTAMtA bhavaMti, kartavyAH, tatra vaNijA gItArthAnAmupanayanaM va karttavyaM, marukenAgItArthAnAM evametaccAnaMtarameva bhAvitaM, tatra vaNigmarukadRSTAMtAveva bhAvayati, vIsaM vIsaM bhaMDI vaNimarusavvA ya tullbhNddaato| vIsai bhAgaM sukaM marugasarittho ihmgiito||274 // vaNijA marukeNa ca pratyeka viMzativiMzatibhADyo gaMvyaH kRtAH, kathaM bhUtA ityAha, sarvAstulyabhaMDAH tunyakrayANakAH R5 // For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tatra zonkiko viMzatitamo bhAgaH pratyekamekaikaM viMzatitamaM bhAgaM yAcitavAn , vaNik ekA bhAMDImeva dattavAn , marustu pratyeka pratyeka bhaMDIbhya ekaikaM viMzatitama bhAga, atra vaNiksadRzo gItArtho, maruksadRzaHpunariha agItoSNItArthaH, athavA kAryAkAyeSu yatanAyatanayonidhilAbhe yau vaNi gamaruko dRSTAMto karttavyau, tathA cAha, athavA, vaNimarugaya nihilaMbha niveie vaNiya dNddo| marue pUya visajjaNa iya kajamakaja jayamajao // 275 / / ___athaveti prakArAMtare etaccaprakArAMtaramidaM pUrva gItArthAgItArthayovaNigmarukadRSTAMtAvuktAvidAnIM tu kAryAkAryeSu yatanAyAmayatanAyAM ca nidhilAbhopalakSitau vaNigmarukadRSTAMtAvucyate, iti, vaNijA nidhilAme anivedite vaNijo rAjJA daMDaH kRtaH, marukeNanidhilAbhe nivedite tasmin maruke rAjJA pUjA kRtA, visarjanaM ca pradAnaM ca nidhiH marukAya kRtaM ityevamamunA dRSTAtena kAryamakArya vA'dhikRtya yatamAno'yatamAnazcopanetavyaH, yaH kArye yatanAkArI, sa maruka iva pUjyaH, sarvamapi ca tasya prAyazcittaM mucyate, kArye ayatanAkArI akArye yatanAkArI akArye yatanAkArI ca vaNigiva daMDyate navaraM kArye'yatanAkAriNaH stoko daMDaH, athavA yadadhastAdavAci AcAryasya sarvamucyate, kimiti vA zeSAH sAdhavaH sarva prAyazcittaM bAhyaM atra nidhidRSTAMtastathA cAhamaruyasamANo u, gurU muccai puvvapi savvaM se / sAhU vaNiuva jahA, vAhijjai savvapacchittaM // 276 // kathAnakaM prAguktameva upanayanastvanyathA, yathA maruko nidhilAbhanivedanena rAjJo anugrahaM kRtavAn tathA AcAryopi For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie dvitIyo vibhaagaa| zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 66 // gacchopagrahaM karoti, gacchopagrahaNaM ca kurvan bhagavadAjJAM pAlayati, tato marukavat sa pUjyaH, sarva ca tasya prAyazcittaM mucyate ityadopaH, tathA cAha, marukasamAno gururiti pUjyate, ata eva ca se tasya pUrva prAyazcitaM mucyate, sAdhuH punaryathA vaNika tathA draSTavyaH, tataH sarva prAyazcittaM vAhyate, athavA vaNik maruyanihI ya puNo ityatra vaNigdRSTAMto'gItArthA nAm , marukahaTAMtogItArthAnAmubhayeSAmapi yAdRzaH, SaNmAsAlocanAyAmAcAryasya vinayopacAraH karaNIyastathA mAsikAlocanAyAmapi ityatrArthe nidhidRSTAMtastathA cAha; ahavAmahAnihimmI jo uvayAro sa eva thovevi / viNayA duvayAro puNa,jo chamAse samAse vi||277|| ___athaveti nidhizabdasyArthAtarArthadRSTAMte copadarzane mahAnidhAvutkhanitavye, yo yAdRza upacAraH kriyate, sa eva tAdRza eva stokepi nidhAvutkhanitavye karaNIyaH,evamaparAdhAlocanAyAmapi yAdRzaH paramAsAlocanAyAM vinayAdyupacAraH kriyate, AdizabdAt prazastadravyakSetrakAlabhAvaparigrahaH sa tAdRzo mAsepi mAsikAyAmapi karttavyaH, atrAha paro yadidaM sUtrakhaMDaM yUyaM prarUpayatha teNa paraM paliuMcae vA apaliuMcie vA te cava chammAsA iti, sa kimeSa sarvasyApi niyama uta puruSavizeSasya ? sarirAha // subahUhiMvi mAsehiM chammAsANaM paraM na dAyavvaM / avikoviyassa evaM vikovie annahA hoi // 27 // paNmAsempaH parataH subahubhirapi mAsaiH pratisevitaiH prAyazcittaM paNmAsAnAM paraM saptamAsAdikaM na dAtavyaM, kiMtu SaNmAsA For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandie vadhikameva, yato'smAkametAvadeva bhagavatA vardhamAnasvAminA tapohaM prAyazcittaM vyavasthApitaM, etaccaivamuktaprakAreNa sthApanAropaNAprakAreNa lakSaNena dAtavyaM, avikovidasya apariNAmakasya atipariNAmakasya vA agItArthasya ca, iyamatra bhAvanA, sarvasyApyeSa niyamo yaduta subahuSvapi paemAsebhyaH parato mAseSu pratiseviteSu prAyazcittaM paemAsAvadhikameva dAtavyaM, na tatodhikamapi, kevalametAvAstu vizeSo yo'pariNAmako atipariNAmiko vA tasyAgItArthasyasthApanAropaNAmakAraNa sarvAn mAsAn / saphalIkRtya pAemAsikaM tapo dIyate, yastu vikovido gItArtho'gItArtho vA pariNAmakastasminnanyathA bhavati prAyazcittadAnaM, kimuktaM bhavati, vikovidasya paemAsAnA parataH subahuSvapi mAseSu pratiseviteSu zeSaM samastaM tyaktvA paNmAsA dIyaMte, na punarasti tatra sthApanAropaNAprakAra iti, Aha paro, yadi bhagavatA taporhe prAyazcitte utkarSataH SaNmAsA dRSTAstataH SaNmAsAtiritamAsAdipratisevane chedAdi kasmAnnadIyate, yena zeSaM samastamapi tyajyate iti tatrAha / / subahahiM vimAsehiM chedo mUlaM tahiM na dAyavvaM / avikoviyassa evaM vikovie aNNahA hoMti // 279 // yo nAmAgItArtho'pariNAmako'tipariNAmiko vA yo vA chedAdikaM nazraddadhAti tasya evamavasAtavyaM, SaNmAsAnAmupari | subahubhirapi mAsaiH pratisevitaiH chedo mUlaM vA na dAtavyamapariNAmAdisvabhAvatayA tasya chedamUlAnarhatvAt, kiMtusthApanAropaNAprakAraNa sA dIyaMte; vikovida gItArthe'gItArthe pariNAmake tadeva SaNmAsadAnamanyathA bhavati, sthApanAropaNAprakAramaMtareNApi evameva dIyate paNmAsA iti bhAvaH, ayamatra saMpradAyaH, avikovidA uktasvarUpA niHkAraNaM pratisevanayA yatanayA pratisevanayA vA abhIkSNapratisevanayA vA yadivA kathamapi chedamUlAdikaM prAptAstathApi teSAM chedo mUlaM vA na deyaM, kiMtu For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo vibhAgaH / zrI vyava-| hArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 7 // pANmAsikaM tapaH, yadi punarakovidopyupetya paMcendriyaghAtaM karoti, darpaNa vA maithunaM pratisevate, tadA tapaH chedo mUlaM vA dIyate. vikovidasya SaNNAM mAsAnAmupari bahuSvapi pratiseviteSu mAseSu prathamavelAyAmudghAtitAH SaNmAsA dIyaMte, dvitIyavelAyAmanudghAtitAstRtIyavelAyAM chedo mUla vA iti, atha kIdRzo vikovidaH kIdRzo vA avikovida ityata AhagItovikovidokhalu kayapacchittosiyAgItovi / / chamAsiyapaTTavaNAe tassa sesANa pakkhevo // 280 // gIto gItArthaH khalu kRtaprAyazcitto vikovidaH, yopyukto yathA Arya yadIyaM bhUyaH seviSyase, tataH chedaM mUlaM vA dAsyAmaH, sopi kovidaH, tadviparIto'gItArthaH yazca prathamatayA prAyazcittaM pratipadyate, yazcoktopi tathA na samyak pariNamayati, sa syAd bhavedakovidaH, tatra yadi kovidaH SaTmAseSu tapasA kartumArabdheSvaMtarA yadivA mAsAdikaM pratisevite tat tasya pUrvaprasthApitapaNmAsasya ye zeSA mAsA divasA vA tiSThaMti teSAM madhye prakSipyaMte, na punaH SaNmAsaparipUrNAnaMtaraM tadviSayaM bhinna prAyazcittaM dAtavyamiti tathA cAha SaNmAsaprasthApanAyAM SaNmAseSutapasAkartummArabdheSuityarthaH tasyamAsikAderapAMtarAle pratisevitasya SaNmAsasyayezeSAmAsA stiSThati, teSAMmadhye anugraha kRtsna nira nugrahakRtsnena vA prakSepaH, Aha, etat tapaH chedamUlAha prAyazcittaM kuta utpadyate; mUrirAhamulAticAre ceyaM, pacchittaM hoi uttarehiM vA // tamhA khalu mUlaguNe'natikame uttaraguNe vA // 28 // etattapaH chedamUlAI prAyazcittaM yasmAd bhavati, mUlAticAramUlaguNAticAre prANAtipAtAdi pratisevane ityarthaH, uttarairvA | uttaraguNairvA piMDavizuddhyAdibhiraticayamANaibhavati prAyazcittaM, tasmAt mUlaguNAt prANAtipAtAdisevanayA uttaraguNAdvA udgamA // 97 // For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatrth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir didoSAsevanayA nAtikramet , atra para Aha,mUlavvayAiyArA jayA'sukhAcaraNabhaMsagA hoti // uttaraguNAtiyArA, jiNasAsaNe kiM paDikaTTA // 28 // yadi mUlaguNAticArA azuddhA iti kRtvA caraNabhraMzakA bhavaMti, tataH sAdhUnAmuttaraguNAticArAzcaraNasyAnaMzakAH prAptA mUlaguNAticArANAM caraNabhraMzakatayA pratipannatvAt , tataH kimuttaraguNA jinazAsane pratikruSTAH na yuktasteSAM pratiSedho doSAkAritvAditi bhAvaH uttaraguNAtiyArA jayasuddhA caraNabhaMsayA hoMti, mUlavvayAtiyArA, jiNasAsaNe kiM paDikuTTA? // 283 // yadi uttaraguNAticArA azuddhA iti kRtvA caraNa bhraMzakA bhavaMti, tataH mUlavratAticArazciraNabhraMzakAna prApnuvaMti, uttaraguNAticArANAM caraNabhraMzakatayA pratipannatvAt tathAca sati mUlavratAticArAH kiM jinazAsane pratikruSTAH doSAbhAvAt atra sUrirAha // mUlaguNauttaraguNA jamhA bhaMsaMti caraNaseDhito // tamhA jiNehi domivi, paDikuTTA savvasAhaNaM // 284 // ___ yasmAt mUlaguNA uttaraguNA vA pRthak pRthak yugapad vA aticaryamANAzcaraNazreNIsaMyamazreNIto bhaMzayati sAdhUna tato jinaiH sarvayorapi mUlaguNAticArA uttaraguNAticArAzca pratikruSTAH anyacca mUlaguNeSvaticaryamANeSu mUlaguNA stAvaddhatA eva kiMtUttaraguNA api hanyate, uttaraguNeSvaticaryamANeSattaraguNAstAvaddhatA eva, kiMtu mUlaguNA api hanyate tathA cAtra dRssttaaNtmaah| aggagghAto haNe mUlaM, mUlaghAtou zraggayaM // tamhA khalu mUlaguNAna saMti na ya uttaraguNA y||285|| For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I dvitIyo vibhAga zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| // 98 // yathA tAladrumasyAgrasUcyA ghAto mUlaM haMti mUlaghAtopi cAgraM haMti, evaM mUlaguNAnAM vinAza uttaraguNAnapi nAzayati, | uttaraguNAnAmapi vinAzo mUlaguNAn tasmAtmUlaguNAticArAzca jinaiH pratikruSTAH, atra codaka Aha. yadi mUlaguNAnAM nAze // uttaraguNAnAmapi nAza uttaraguNAnAM nAze mUlaguNAnAmapi, tasmAttato na khalu naiva mUlaguNA saMti, nApyuttaraguNAH yasmAnAsti | sa saMyato, yo mUlottaraguNAnAmanyatamaM guNaM na pratisevate, anyatamaguNapratisevane ca dvayAnAmapi mUlottaraguNAnAmabhAvaH, | teSAmabhAve sAmAyikAdisaMyamAbhAvaH, tadabhAve bakuzAdinirgathAnAmabhAvastataH prAptaM tIrthamacAritramiti, atra mUrirAha / / coyaga chakkAyANaM, tu saMjamo jA'NudhAvae tAva ||muulgunnuttrgunnaa donivi aNudhAvate tAva // 28 // ___ codaka yAvat SaTjIvanikAyeSu saMyamo'nudhAvati, anugacchati, prabaMdhana vartate, tAvat mUlaguNA uttaraguNAzca dvayepyete anudhAvaMti, prabaMdhena varttate, ittarasAmAiyacheyasaMjamA taha duve niyaMThAya // bausa paDisevagAto aNusajjate ya jA titthaM // 287 // yAvat mUlaguNA uttaraguNAzcAnudhAvati, tAvaditvarasAmAyikachedasaMyamAvAnudhAvataH, yAvaccatvarasAmAyikachedopasthApanasaMyamo tAvad dvau nigraMthAvanudhAvataH tadyathA bakuzaH pratisevakazca tathAhi yAvat mUlaguNapratisevanA, tAvat pratisevako, yAvaduttaraguNapratisevanA, tAvad bakuzaH, tato yAvat tIrtha tAvat bakuzAH pratisevakAzca anusajjati, anuvartate, tato nAcAritraM prasaktaM pravacanamiti, atha mUlaguNapratisevanAyAmuttaraguNapratisevanAyAM vA cAritrabhraMze'sti kazcidvizeSa uta nAsti ? ii|| 8|| For Private and Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir astIti bUmaH, kosAvityAhamUlaguNadaiyasagaDe, uttaraguNamaMDave sarisavAI // chakkAyarakkhaNaTTA dosuvi suddhe caraNasuddhI // 288 // mUlaguNeSu dRSTAMto dRtiH, zakaTaM ca kevalam , uttaraguNA api tatra dayitavyAH, uttaraguNeSu dRSTAMto maMDape sarvapAdi, AdizabdAt zilAdiparigrahaH, atrApi mUlaguNA api darzayitavyAH, iyamatra bhAvanA, ekenApi mUlaguNapratisevanena tatkSaNAdeva cAritrabhraMza upajAyate, uttaraguNapratisevanAyAM punaH kAlena atra dRSTAMto dRtikaH, tathAhi yathA dRtika udakabhRtaH, paMcamahAdvArasteSAM mahAdvArANAmekasminnapi dvAre muskalIbhUte tatkSaNAdeva riktIbhavati, suciraNa tu kAlena pUryate, evaM mahAvratAnAmekasminnapi mahAvrata aticaryamANe tatkSaNAdeva samasta cAritrabhraMzo bhavati, ekamUlaguNaghAte sarvamUlaguNAnAM ghAtAt , tathA ca guravo vyAcakSate, ekavatabhaMge sarvavratabhaMga iti, etannizcayanayamataM, vyavahArataH punarekavata bhaMge tadevakaM bhagnaM pratipattavyaM, zeSANAM tu bhaMgaH krameNa, yadi prAyazcittapratipacyA nA'nusaMdhatte iti, anye punarAhu caturthamahAvratapratisevane tatkAlameva sakalacAritrabhraMzaH, zeSesu punarmahAvrateSvabhISaNaM pratisevanayA mahatyaticareNa vA veditavyaH, uttaraguNapratisevanAyAM punaH kAlena caraNa bhraMzo, yadi punaH prAyazcittapratipattyA novAlayati, etadapi kuto'vasaMyamiti cet ucyate, te zakaTadRSTAMtAttathAhi, zakaTasya mUlaguNA dve cakre uddhI akSazca, utaraguNA vadhnakIlakalohapaTTakAdayaH etaimUlaguNairuttaraguNaizca susaMprayuktaM sat zakaTaM yathA bhAravAhanakSama bhavati, mArge ca sukhaM bhavati, sAdhurapi mUlaguNeruttaraguNaizca susaMprayuktaM: san aSTAdazazIlAMgasahasrabhAravahanakSamo bhavati, viziSTaviziSTatarottarasaMyamAdhyavasAyasthAnapathe ca sukhaM vahati, atha zakaTasya mUlAMgAnAmekamapi mUlAMgaM bhagnaM HER For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI vyavahArasUtrasya piitthikaanNtrH| bhavati, tadAna bhAravahanakSama, nApi mArge varttate, uttarAMgaistu kaizcidvinApi zakaTaM kiyatkAla bhArakSama bhavati, prabahati ca | dvitIyo mArge kAlena punargacchatA'nyAnyapi parizaTanAdayogyameva tadupajAyate, evamihApi mUlaguNAnAmekasminnapi mUlaguNe hate na vibhaagH| sAdhunAmaSTAdazazIlAMgasahasrabhAravahanakSamatA, nApi saMyamazreNipathe pravahanaM. uttaraguNaistu kaizcit pratisevitairapi bhavati kiyaMta kAlaM caraNabhAravahanakSamatA, gaMyamaNipathe pravarttanaM ca, kAlena punargacchatA tatrApyanyAnyaguNapratisevanAto bhavati samastacAritrabhraMzastataH zakaTadRSTAMtAdupapadyate, mUlaguNAnAM ekasyApi mUlaguNasya nAze tatkAlaM cAritrabhraMza, uttaraguNanAze kAlakrame aiti, itazcaitadevaM maMDapasarpapAdidraSTAMtAta , tathA raMDAdi maMDape yadyako dvau bahavo vA sarSapA, upalakSametat tilataMdulAdayo vA | prakSipyate, tathApi na sa maMDapo bhaMgamApadyate, atiprabhUtaiH ADhakAdisaMkhyAkairbhajyate, atha tatra mahatI zilA prakSipyate, tadA | tayaikayApi tatkSaNAdeva dhvaMsamupayAti, evaM cAritramaMDapopyekAcyAdibhiH uttaraguNaraticaryamANaina bhaMgamupayAti, bahubhistu kAlakrameNAticaryamANairbhajyate, zilAkalpena punarekasyApi mUlaguNasyAticAreNa tatkAlaM bhraMzamupagacchatIti, tadevaM yasmAtmalaguNAticaraNe kSipramuttaraguNAticaraNe kAlena cAritrabhrazo bhavati, tasmAnme mUlaguNA uttaraguNAzca niraticArAH syuriti SadkAyarakSaNArtha samyak pratipattavyaM, padkAyarakSaNe hi mUlaguNA uttaraguNAzca zuddhA bhavaMti teSu ca dvayeSvapi zuddhaSu, atra gAthAyAmekavacanaM prAkRtatvAt , prAkRte hi vacanavyatyayopi bhavatIti, caraNazuddhizcAritrazuddhiH, atra ziSya prAha, ye prANAtipAtAdinivRttyAtmakAH paMcamUlaguNAste jJAtA ye tUtaraguNAstAna jAnImastataH ke te uttaraguNA iti marirAha-- (prathama uddezo'samAptaH) For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kabatirth.org Acharva Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only